Book Title: Shatkhandagam
Author(s): Pushpadant, Bhutbali, 
Publisher: Walchand Devchand Shah Faltan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600006/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1993 pa. pU. zrI 108 AcArya zAMtisAgara di. jaina jinavANI jIrNodvAraka saMsthAdvArA pramANita zrI zrutabhAMDAra va graMthaprakAzana samiti, phalaTaNa. zrI bhagavAna puSpadaMta-bhUtabalIpraNIta * SaTUkhaMDAgama * i.sa.1965 --: saMpAdana :bra. paM. sumatibAI zahA, nyAyatIrtha saMcAlikA, kSu. rAjulamatI di. jaina zrAvikAzrama, zolApura. FOfPrivalespersanasenny Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pa. pU. zrI 108 AcArya zAMtisAgara di. jaina jinavANI jIrNoddhAraka saMsthAdvArA pramANita zrI zrutabhAMDAra va graMthaprakAzana samiti, phalaTaNa. 1995 zrI bhagavAna puSpadaMta-bhUtabalIpraNIta * SaTkhaMDAgama * -: saMpAdana :bra. paM. sumatibAI zahA, nyAyatIrtha saMcAlikA, kSu. rAjulamatI di. jaina zrAvikAzrama, zolApura. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI. vAlacaMda devacaMda zahA, bI. e. zrI. mANikacaMda malukacaMda dozI, bI. e., ela ela. bI. maMtrI zrI zrutabhAMDAra va graMthaprakAzana samiti, phalaTaNa (sAtArA). vIra saMvata 2491 sana 1965 mudraka : zrI. prakAzacaMdra phulacaMda zAha mesarsa vardhamAna chApakhAnA, 519, zukravAra peTha, zolApura. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1043 paramapUjya prAtaHsmaraNIya jagadvaMdya zrI 108 cAritracakravarti AcArya zrI zAMtisAgara mahArAja Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya vaktavya prAtaHsmaraNIya pUjya AcArya zAMtisAgarajI mahArAjane jinavANI mAtAkI sevA evaM usake prasArake jisa kAryako hameM soMpA thA, usakA hama yathAzakti nirvAha karate A rahe haiM / jaisA ki AcArya mahArAjakA Adeza thA, hama ucca koTike siddhAntagranthoMke prakAzanake liye yathAsambhava prayatnazIla avazya haiM aura yaha usI prayatnakA sundara phala hai jo paTakhaNDAgama jaisA mahattvapUrNa siddhAntagrantha isa saMsthA dvArA prakAzita hokara Aja pAThakoMke hAthoMmeM pahuMca rahA hai / isameM hama kahAM taka saphala huye haiM, yaha to svAdhyAyapremI hI nizcita kareMge, kiMtu phira bhI hamArA khyAla hai ki aba takake prakAzanoMmeM yaha apanI alaga hI vizeSatA rakhatA hai| tInoM siddhAntagranthoMke tAmrapatroMke Upara utkIrNa ho jAnepara AcArya mahArAjane unake mUla mAtrako hiMdI anuvAdake sAtha prakAzita karAnekI icchA vyakta kI thI aura tadanusAra unhoMne prathama siddhAntagrantha SaTakhaNDAgamake kAryako sampanna karanekA Adeza bhI zrI. nemacanda devacanda zAha solApurakI suputrI bAla bra. zrI. sumatibAIjI nyAya-kAvyatIrtha, saMcAlikA zrI rA. di. jaina zrAvikAzrama solApura, ko de diyA thA / hameM isakA vizeSa harSa hai ki usake isa rUpameM pUrNa ho jAnepara AcArya mahArAjakI uparyukta icchA pUrNa ho rahI hai / isa granthake prakAzanArtha zrI. zeTha hirAcanda talakacandajI bArAmatIne 4001 kI Arthika sahAyatA pradAna kI hai| isake liye hama unake atizaya AbhArI haiM / granthake sampAdana aura prakAzanameM jina vidvAnoM evaM saMsthAoMkA hameM sahayoga prApta huA hai una sabakA hama hRdayase AbhAra mAnate haiM / vAlacanda devacanda zAha bI. e. ( saMsthAke TUsTiyoMkI orase ) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI A. zAM. jinavANI jIrNoddhAraka saMsthA, phalaTaNakA saMkSipta paricaya zreyaHpadmavikAsavAsaramaNiH syAdvAdarakSAmaNiH saMsAroragadarpagAruDamaNirbhavyaughacintAmaNiH / AzAntAkSayazAntimuktimahiSIsImantamuktAmaNiH zrImaddevaziromaNivijayate zrIvardhamAno jinaH / / AcArya zrI zAntisAgara mahArAjake jIvana-caritra aura jIvana sandezase sakala digambara jaina samAja bhalIbhAMti paricita hai / AcAryazrIkA tapomaya pavitra jIvana paraga gauravazAlI rahA hai / unake jIvana-kAlameM agaNita dharmakAryokI sampannatA aura vividha saMsthAoMkI sthApanA huI hai / unhoMne apane samAdhi-kAlameM svAtmAnubhava tathA Agamake anusAra jIvanakI saphalatAke lie apUrva upadeza dekara saMsArako sukha-zAntikA mArga-darzana kiyA hai, jisameM pahalA Atma-cintanakA aura dUsarA nirantara Agama-rakSA tathA jJAna-dAnakA pAvana sulabha mArga batalAyA hai / Atma-cintanakA mArga vyaktigata hai, phira bhI isa mArgapara calane ke pahale AtmavizvAsake lie AgamakA adhyayana Avazyaka hai / sarva sAdhAraNako AgamakI prApti sulabha ho, isake lie AcAryazrIne samaya-samayapara apane upadezoM dvArA amUlya zAstra pradAna karanekI preraNA kI aura usake phala-svarUpa paramapUjya cAritracakravartI zrI 108 AcArya zAntisAgara digambara jaina jinavANI jIrNoddhAraka saMsthAkA janma huaa| ... isI samaya AcAryazrIko jJAta huA ki digambara sampradAya ke mahAmAnya aura prAcInatama grantharAja zrI SaTkhaNDAgama ( dhavala ), kasAyapAhuDa ( jayadhavala ) aura mahAbaMdha ( mahAdhavala ) kI eka mAtra mUDabidrImeM upalabdha tADapatrIya pratiyAM jIrNa-zIrNa hotI jA rahI haiM, unameMse eka granthake to pAMca hajAra zloka naSTa ho gaye haiM, aura zeSake patra hAthameM uThAte hI TUTakara bikharane lage haiM / yaha jJAta hote hI AcAryazrIkA hRdaya dravIbhUta ho uThA aura aharniza yaha vicAra manameM cakkara lagAne lagA ki kisa prakAra isa amUlya Agama-nidhikI rakSA kI jAya, jisase ki ye grantharAja yuga-yugAnta taka surakSita raha sakeM / unhoMne apanA Azaya samAjake kucha pramukha logoMke sAmane. vyakta kiyA ki yadi ina grantharAjoMko tAmrapatroMpara utkIrNa karA diyA jAya, to yaha amUlya zrutanidhi yuga-yugake lie surakSita ho jAya / tadanusAra ukta kAryako sampanna karaneke lie " pa. pU. cA. ca. zrI 108 A. zAntisAgara di. jaina jinavANI jIrNoddhAraka " saMsthAkI sthApanA vIra saM. 2470 ke paryuSaNa parvapara zrI siddhakSetra kunthalagiripara huii| Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatpazcAt vIra saM. 2 471 ke phAlguna mAsameM AcAryazrIke bArAmatI padArpaNa karanepara ukta saMsthAkI niyamAvalI banavAkara kAnUnake anusAra rajiSTrI karA dI gaI / adhikArI va anubhavI vidvAnoMkI dekha-rekhameM tInoM siddhAntagranthoMko tAmrapatroMpara utkIrNa karAyA gayA / utkIrNa tAmrapatroMkA * AkAra 8x13 iMca hai| tInoM siddhAntagranyoMke tAmrapatroMkI saMkhyA 2664 hai, jinakA vajana lagabhaga 50 mana hai| sAtha hI sAtha tInoM granthoMkI pAMca-pAMca sau pratiyAM bhI mudrita karAyI gaI haiM, jinakA upayoga adhikArI vidvAn aura svAdhyAya premI pAThaka cirakAla taka karate rheNge| aisA mahAn kArya jaina samAjameM to kyA, anya bhAratIya yA videzIya samAjameM bhI abhI taka nahIM huA hai| __uparyukta tInoM siddhAntagrantha hindI anuvAda ke sAtha vibhinna saMsthAoMse prakAzita ho cuke haiM, aura prastuta grantha SaTkhaNDAgama hindI anuvAdake sAtha apane mUla rUpameM pAThakoMke samakSa upasthita hai, jisakI prastAvanAmeM ina grantharAjoMkA paricaya diyA hI gayA hai, ataH use yahAM denA punarukta hI hogaa| vIra saM0 2480 meM AcAryazrIkA cAturmAsa phalaTaNameM huA thaa| isa samaya AcAryazrIna AgamasaMrakSaNa aura jJAnadAnakI eka racanAtmaka yojanA samAjake sAmane rakhI / phalasvarUpa tAmrapatrotkIrNa grantharAjoMkI surakSAke lie zrI 1008 candraprabhake maMdirajImeM AcAryazrIke hIrakamahotsavake samaya saMkalita nidhimeMse bace hue karIba bIsa hajAra rupayoMse nayA bhavana banavAyA gayA, jisameM yaha samasta zrutanidhi atyanta surakSita rUpase rakhI gaI hai| sallekhanA aMgIkAra karate hI AcAryazrIke upadezoMmeM eka mahAn parivartana dRSTigocara hone lagA / aba taka AcAryazrI gRhasthoMke kalyANake lie jinabiMba, jinAgAra aura pUjAdi puNyakAryake lie adhikatara upadeza dete the| kintu aba Apane anubhava kiyA ki zAstra-svAdhyAyake vinA dharma-zraddhAna dRr3ha nahIM rahegA aura zAstroMkI sulabhatAke vinA svAdhyAya nahIM ho sakegA, ataH pratyeka grAmake jinamaMdiroMmeM AgamoMkI sulabhatA honI caahie| svAdhyAyake sAdhanabhUta zAstra yadi sAnuvAda hoM, to janatAko bhArI lAbha hogaa| ataH svAdhyAyapremiyoMko zAstra vinA mUlya milanA cAhie / AcAryazrIke ukta udgAroMse preraNA pAkara phalaTaNa-nivAsI di. jaina samAjane pUrva saMsthApita pa. pU. cA. ca. zrI 108 A. zAntisAgara di. jaina jinavANI jIrNoddhAraka saMsthAse pramANita zrutabhANDAra aura granthaprakAzana-samitikI sthApanA kii| isa saMsthAke nirmANameM tathA vikAsakAryameM phalaTaNake sabhI bhAiyoMne utsAhapUrvaka sahayoga diyA / jina uddezyoMko lekara yaha saMsthA sthApita huI, ve isa prakAra haiM (1) prAcIna tathA jIrNoddhAra kiye gaye zrI dhavalAdi grantharAja isa saMsthAke dvArA surakSita rakkhe jAya aura unakI surakSAkA kArya nirantara phalaTaNa-vAsiyoMkI orase unhIMkI jimmedArIpara kiyA jAya / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) ( 2 ) zrI dhavala granthake tAmrapatra tathA anya chape granthoMkI chapI huI pratiyoMkI surakSA tathA jJAnadAna ke yogya prabandhakA kArya hove / ( 3 ) ina donoM uddezyoMkI pUrti ke lie yogya aura acche bhavanakA prabandha / ( 4 ) Agama-granthoMke svAdhyAyake lie pracalita bhASAoM meM anuvAda-sahita mUla gAthA - sUtroM ke sAtha mahattvapUrNa grantha chapAnekA aura jJAnadAnakA sAkSAt prabandha karanA / ukta uddezyoMkI pUrti ke lie isa avadhi meM jo kArya huA hai, vaha samAjake sammukha hai / jJAnadAna ke zuddha dhyeyako dRSTimeM rakhakara jo grantharatna mudrita hokara vitaraNa karaneke lie taiyAra ho gaye haiM, unakI sUcI tathA kevala chapAImeM lage hue kharca ke lie jinhoMne dAna diyA hai unake zubha nAma isa prakAra haiM grantha-nAma 1 zrI ratnakaraNDa zrAvakAcAra 2 zrI samayasAra 3 zrI sarvArthasiddhi 4 zrI mUlAcAra 5 zrI uttarapurANa 6 zrI anagAradharmAmRta 7 zrI sAgAradharmAmRta 8 zrI dhavala grantharAja dAtAra - nAma zrI gaMgArAma kAmacaMda dozI, phalaTaNa zrI hirAcaMda kevalacaMda dozI, phalaTaNa zrI zivalAla mANikacaMda koThArI, budha zrI gulAbacaMda jIvana gAMdhI, dahivaDI zrI jIvarAja khuzAlacaMda gAMdhI, phalaTaNa zrI caMdUlAla kastUracaMda, muMbaI zrI padmarAja vaidya, nimagAMva zrI hirAcaMda talakacaMda, bArAmatI AcArya mahArAjake saMketa aura AjJAnusAra saba granthoMke lie kAgaja saMsthAkI ora se diyA gayA hai / granthoMkA vitaraNa pratyeka zahara tathA grAmameM jahAM para di. jaina bhAI aura di. jinamandira vidyamAna haiM, vahAM para pratyeka granthakI eka eka prati pahuMce, aisI yojanA kI gaI hai / saMsthAke sabhI sadasyoM ko bhI eka eka prati vinA mUlya dI jAtI hai / I samAja ke jina zrImAnoMkA saMsthAkI sthApanA aura vikAsameM hameM Arthika sahayoga prApta hai aura jisake kAraNa saMsthAke dvArA mahAn kArya ho rahe haiM, tathA jo AcArya mahArAjakI amUrta AjJAko sAkAra evaM kAryAnvita karanemeM pradhAna kAraNa haiM aise una sabhI zrImAnoM aura udAratApUrvaka granthoM kI chapAI AdimeM Arthika sahAyatA pahuMcAnevAle dAtAroMko unake dharma-premake lie hArdika dhanyavAda hai / AzA hai ki samAja ke anya dAnI dharma-premI mahAnubhAva isa parama pavitra vizva-pAvanI jinavANIke prasArake mahattvapUrNa kArya ke lie sakriya sahayoga dekara aura apanI udAratA prakaTa kara mahAn puNyakA saMcaya kareMge, tAki saMsthAkA kArya uttarottara vRddhiMgata hotA rahe / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aja AcAryazrI hamAre sAmane nahIM haiM, tathApi unakI pavitra AjJAko zirodhArya kara hama jitanA kArya unake sammukha kara sake the, usase unhoMne parama santoSakA anubhava apane sallekhanAkAlameM kiyA thA aura unakI hI AjJA aura icchAke anusAra hama bhagavAn puSpadanta aura bhUtabali viracita SaTkhaNDAgamako hindI anuvAdake sAtha mUlarUpameM pAThakoMke kara-kamaloMmeM svAdhyAyArtha bheMTa karate hue parama harSakA anubhava kara rahe haiN| AcAryazrI prazAntacitta. gADha tapasvI, jinadharma-prabhAvaka, zreyomArga-pravartaka, bAlabrahmacArI aura jagadahitaiSI the / unake dvArA isa paramAgamarUpiNI bhagavatI jinavANI mAtAke grantharUpa dravyazarIrakA jIrNoddhAra aura prasArarUpa mahAn kArya huA hai| aise mahAn AcAryake prati kRtajJatA vyakta karanekI kicidapi zakti samAjake lie kisI bhI zabda yA arthameM nahIM hai / saccI kRtajJatA to unake upadeza aura Adezake anusAra dharmameM pragADha zraddhA, cAritrameM acala niSThA, svAdhyAya aura Atma-cintanameM pravRtti tathA tadanukUla AcaraNa-dvArA hI vyakta kI jA sakatI hai| svargIya parama zraddheya AcAryazrIke vinA isa mahAn kAryakA prArambha honA asambhava thA / yaha saba kArya unake asAdhAraNa upadeza, Adeza, mArga-darzana aura satata preraNAkA suphala hai / hama parama zraddhA aura bhakti-bhAvase unakA smaraNa karate hue unheM parokSa hone para bhI pratyakSavat zata-zata vandana karate haiM aura sadbhAva karate haiM ki saddharma-prasArakI bhAvanA-pUrtike lie sarva jaina samAjake sAtha hama loga satata sAvadhAna jaura jAgarUka raheM / darza darza sUrizAntasvarUpaM pAyaM pAyaM vAkyapIyUSadhAram / smAraM smAraM tad-guNAn spRSTapAdAH jAtAH zAntAH sAdhavo'kSeSvaraktAH / / phAlguna zuklA 11 vIra saM. 2490 di. 23-2--64. adhyakSa- zrI 105 jinasena bhaTTAraka paTTAcArya mahAsvAmI maThAdhIza vAlacaMda devacaMda zahA . maMtrI- 'pa. pU. cA. ca. zrI 108 AcArya zAntisAgara di. jaina ji. jIrNoddhAraka saMsthA ' ___mANikacaMda malukacaMda dozI maMtrI- ' zrutabhANDAra va granthaprakAzana samiti phalaTaNa.' Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. hirAcaMda talakacaMda zAhakA paricaya kamalezvara gotrI zeTha hirAcanda talakacaMda zahA DoralevADIkarake pUrvaja IMDara ( gujarAta ) jileke antargata bhilavar3e grAma ke rahanevAle the / Apake prapitAmaha ( par3adAdA ) vyApArake nimitta mahArASTrameM Aye / ve cAra bhAI the rakacaMda, tArAcaMda, devacaMda aura khemacaMda / inameM se rakacaMdake putra dalacaMda hue / unake do putra hue- talakacaMda aura maganalAla / inameMse talakacaMda ke tIna putra hue- hirAcaMda, mANikacaMda aura motIcaMda / inameMse hirAcaMda zahAne isa granthake chapAnekA bhAra uThAyA hai / Apake cAra suputra haiM- candrakAMta, sUryakAMta, kiraNa aura zreNika / tathA do suputrI haiMvimalA aura surekhA / inakI mAtuzrIkA nAma ratanabAI hai / unakI Ayu isa samaya 75 varSakI hai| ve isa vRddhAvasthA meM bhI dhArmika kAryake karane meM sadA tatpara rahatI haiM 1 seTha hirAcaMda ke par3adAdA cAroM bhAiyoMne phalaTaNake jinamandirameM ratnatraya prabhukA mandira nirmANa karAyA aura usakI nitya pUjana-arcanake lie 3000) kA dAna diyA / saM0 1964 meM seTha hirAcaMda ke pitA talakacaMdajIne bArAmatImeM dukAna kholI, jise Aja hirAcaMdajI calA rahe haiM / bArAmatImeM ailaka pannAlAla jaina pAThazAlAke dhauvya phaMDameM rakacaMda kastUracaMda ke smaraNArtha zeTha talakacaMdane 1500 ) pradAna kiye| isI prakAra bAhubalI brahmacaryAzrama kuMbhojako Apane pitAjIke smaraNArtha eka kamarA banavAneke lie 2500 ) pradAna kiye / borIvalI bambaI meM AcArya bhUtabalikI mUrti-nirmANa ke lie Apane 1000) pradAna kiye / tathA 500) seTha talakacaMda ke nAmase pradAna kiye haiM / Apane bAhubalI svAmIkI mUrtike nirmANArtha 1000) diye haiM / isa prakAra Apa nirantara dharmArtha dAna karanemeM tatpara rahate haiM / isake sivAya dhavala granthake tAmrapaTake lie talakacaMda dalacaMda zahA aura hirAcaMda talakacaMda zahA inake nAmase bhI Apane 2002) pradAna kiye haiM / 1 saM. 2011 meM jaba A0 zAntisAgara mahArAja loNaMda meM virAjamAna the, taba mahArAjake upadeza se prabhAvita hokara zeTha hirAcaMdane dhavala granthako mUla sUtra va hindI anuvAdake sAtha chapAneka lie 4001) pradAna kiye the, yaha AcArya mahArAjake AzIrvAdakA hI phala hai / zeTha hirAcaMda ke pitA zrI zeTha talakacaMdajI bahuta dhairyavAn, nItimAn aura yogya salAha denevAle the / saM. 2019 ke pauSa mAsameM Apane bArAmatImeM sallekhanA dhAraNa kI aura paMcaparameSTIkA smaraNa karate hue dehakA parityAga kara svargavAsI hue / zeTha hirAcaMda kI tRtIya patnI hIrAmatI bhI apane patike samAna dharma kArya karanemeM aura guru-sevA meM sadA tatpara rahatI haiM / isa prakAra ApakA sArA parivAra dharmaparAyaNa hai / hama Apake parivArakI maMgala kAmanA karate haiM / prakAzaka Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAk kathana lagabhaga 11-12 varSa hue hoMge jaba maiM zrI. 108 paramapUjya AcArya zAMtisAgarajI mahArAjake darzanArtha bArAmatI gaI thI taba unake sAtha jo tattvacarcA huI usake prasaMgameM unhoMne mujhe hiMdI anuvAdake sAtha SaTkhaNDAgamake mUla mAtrako sampAdita kara use A. zA. ji. jIrNoddhAraka saMsthAse prakAzita karAnekI AjJA dI thii| usa samaya maiMne granthakI * gambhIratA aura apanI alpajJatAko dekhakara unase prArthanA kI thI ki mahArAja, yaha mahAn kArya mere dvArA sampanna ho sakegA, isameM mujhe sandeha hai / isapara mahArAjane dRDhatApUrvaka yaha kahA ki isameM sandeha karanekA kucha kAma nahIM hai, AcArya vIrasena svAmIkI dhavalA TIkA tathA hindI anuvAdake sAtha usakA bahuta-sA bhAga amarAvatIse prakAzita ho cukA hai, usakI sahAyatAse yaha kArya saralatApUrvaka kiyA jA sakatA hai| taba maiMne yaha kahate hue use svIkAra kara liyA thA ki mahArAja, maiM to apaneko isa yogya nahIM samajhatI, para jaba ApakA vaisA Adeza hai to maiM use svIkAra karatI hUM / phira bhI yaha nizcita hai ki isa gurutara kAryake sampanna honemeM ApakA AzIrvAda hI kAma kregaa| tatpazcAt maiMne use prArambha kiyA aura yaha kAma nirdoSa aura acchI tarahase honeke liya aura saMzodhana karane ke liye kisI suyogya vidvAnkI khojameM thii| isa bIca solApurameM zrI bra. jIvarAja gautamacandajI dozIke dvArA sthApita jaina saMskRti-saMrakSaka saMghameM zrI. paM. bAlacandrajI zAstrIkI niyukti huI aura ve yahAM A bhI gaye / unakA amarAvatIse prakAzita SaTkhaNDAgamake sampAinameM mahattvapUrNa hAtha rahA hai| ataH maiMne unase milakara isa kAryake sampAdana karA dene bAbata nivedana kiyA, jise unhoMne na kevala saharSa svIkAra hI kiyA, balki yathAvakAza usake liye sakriya sahayoga bhI denA prArambha kara diyA / isa prakAra kArya pragatike pathapara calane lagA / antame mudraNake yogya ho jAnepara use presameM bhI de diyA gayA / isa prakAra mudraNakAryake samApta ho jAnepara use Aja svAdhyAyapremiyoMke hAthoMmeM arpita karatI huI maiM eka abhUtapUrva prasannatAkA anubhava karatI hUM va use prAtaHsmaraNIya pUjya A. zAntisAgarajI mahArAjake usa AzIrvAdakA hI phala mAnatI hUM, jisake prabhAvase mujhe prastuta kAryakI pUrtike liye uttarottara anukUla sAdhana-sAmagrI prApta hotI gaI / isa kAryakI pUrtikA pUrA zreya mere gurutulya paM. bAlacandrajI zAstrIko hai| yadi unakA granthake sampAdana kAryameM sakriya sahayoga na milA hotA to mere dvArA usakA sampAdana yadi asambhava nahIM to kaSTasAdhya to avazya thA, yaha maiM niHsaMkoca kaha sakatI hUM / isake liye maiM unakA hRdayase abhinandana karatI huuN| dUsare vidvAn sADhUmara ( jhAMsI ) nivAsI zrI. paM. hirAlAlajI siddhAntazAstrI haiM, jinako maiM nahIM bhUla sakatI hUM / Apane solApura Akara prastuta granthakI prastAvanAmeM samAviSTa karaneke Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) liye 'mahAbandhakA viSaya-paricaya' zIrSaka likha diyA tathA sAtha hI unhoMne tattvArthasUtra, sarvArthasiddhi, tattvArthavArtika, gommaTasAra, karmaprakRti aura jIvasamAsa jaise granthoMke sAtha prakRta granthakI tulanA karake jo nibandha likhakara diyA hai use bhI bhaviSya saMzodhanakAryake liye upayogI samajha prastAvanAmeM garbhita kara liyA hai / isake atirikta kucha pariziSToMke taiyAra karanameM bhI ApakA sahayoga rahA hai| isake liye maiM ApakI bahuta kRtajJa hUM / granthake sampAdanakAryameM amarAvatIse 16 bhAgoM meM prakAzita dhavalA-TIkAyukta SaTkhaNDAgamakA paryApta upayoga kiyA gayA hai / isake liye maiM ukta granthakI prakAzaka saMsthA aura sampAdakoMkI atizaya RNI huuN| A. zA. jinavANI jIrNoddhAraka saMsthA phalaTaNakI prabandhasamitikA, jisane prastuta granthake prakAzanakI vyavasthA karake mujhe anugRhIta kiyA hai, maiM atizaya AbhAra mAnatI huuN| sAtha hI granthake prakAzana kAryake liye zrI. zeTha hirAcanda talakacanda zahA DoralevADIkarane jo 4001 kI Arthika sahAyatA kI hai vaha bhI vismRta nahIM kI jA sakatI hai| antameM vardhamAna mudraNAlayake mAlika zrI. prakAzacandra phulacanda zAhako bhI maiM dhanyavAda diye binA nahIM raha sakatI hUM, jinhoMne granthake mudraNakAryameM yathAsambhava tatparatA dikhalAyI hai / __ kheda isa bAtakA hai ki jina AcArya zAntisAgarajI mahArAjake zubha AzIrvAdase yaha gurutara kArya sampanna huA hai ve Aja yahAM nahIM haiN| phira bhI unakI svargIya AtmA isa kRtisa avazya santuSTa hogii| zrAvikAzrama, solApura. mahAvIra-jayantI vI. ni. saM. 2490 sumatibAI zAha Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA bha0 mahAvIrake nirvANake pazcAt gautama, sudharmA aura jambUsvAmI ye tInoM pahale samasta zrutake dhAraka aura pIche kevalajJAnake dhAraka kevalI hue / inakA kAla 62 varSa hai / pazcAt 100 varSame 1 viSNu, 2 nandi mitra, 3 aparAjita, 4 govardhana aura 5 bhadrabAhu ye pAMca AcArya pUrNa dvAdazAGgake vettA zrutakevalI hue| tadanaMtara gyAraha aGga aura daza pUrvoke vettA ye gyAraha AcArya hue -- 1 vizAkhAcArya, 2 proSThila, 3 kSatriya, 4 jaya, 5 nAga, 6 siddhArtha, 7 dhRtisena, 8 vijaya, 9 buddhila, 10 gaMgadeva aura 11 dharmasena / inakA kAla 183 varSa hai / tatpazcAt 1 nakSatra, 2 jayapAla, 3 pANDu, 4 dhruvasena aura 5 kaMsa ye pAMca AcArya gyAraha aGgoMke dhAraka hue / inakA kAla 220 varSa hai / tadanantara 1 subhadra, 2 yazobhadra, 3 yazobAhu aura 4 lohArya ye cAra AcArya ekamAtra AcArAGgake dhAraka hue / inakA samaya 118 varSa hai| isake pazcAt aGga aura pUrvavettAoMkI paramparA samApta ho gaI aura sabhI aGgo aura pUrvoko ekadezakA jJAna AcArya paramparAse dharasenAcArya ko prApta huaa| ye dUsare agrAyaNI pUrvake antargata cauthe mahAkarmaprakRtiprAbhRta viziSTa jJAta the / zrutAvatArakI yaha paramparA dhavalA TIkAke racayitA svAmI A0 vIrasena aura indranandike anusAra hai| nandi saMghakI jo prAkRta paTTAvalI upalabdha hai, usake anusAra bhI zrutAvatArakA yahI krama hai / kevala AcAryoM ke kucha nAmoMmeM antara hai / phirabhI moTe taura para uparyukta kAlagaNanAke anusAra bha0 mahAvIra ke nirvANa se 62 + 100 + 183 + 220+118-683 varSoM ke vyatIta hone para AcArya dharasena hue, aisA spaSTa niSkarSa nikalatA hai / nandi saMghakI paTTAvalIke anusAra dharasenAcAryakA kAla vI. ni. se 614 varSa pazcAt paDatA hai| bRhaTTippaNikA- jo ki eka zvetAmbara vidvAnkI likhI huI hai ora jo bahuta prAmANika mAnI jAtI hai- dharasenakA kAla vI.ni. se 600 varSa bAda paDatA hai / ___ A. dharasena kAThiyAvADameM sthita girinagara (giranAra parvata) kI cAndra guphAmeM rahate the / jaba ve bahuta vRddha ho gaye aura apanA jIvana atyalpa avaziSTa dekhA, taba unheM yaha cintA huI ki avasarpiNI kAlake prabhAvase zrutajJAnakA dina para dina hrAsa hotA jAtA hai| isa samaya mujhe jo kucha zruta prApta hai, utanA bhI Aja kisIko nahIM hai, yadi maiM apanA zruta dUsareko nahIM saMbhalavA sakA, to yaha bhI mere hI sAtha samApta ho jAyagA / isa prakArakI cintAse aura zruta-rakSaNake 1 yoniprAbhUtaM vIrAt 600 dhArasenam ' / ( bRhaTTippaNikA jai. sA. saM. 1, 2 pariziSTa ) arthAta A. dharasenane vI. ni. ke 600 varSa bAda yoniprAbhUtakI racanA kii| yoniprAbhUtakA kI racanA kii| yoniprAbhRtakA ullekha dhavalAkArane bhI kiyA hai| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] chakkhaMDAgama vAtsalyase prerita hokara unhoMne usa samaya dakSiNApathameM ho rahe sAdhu sammelanake pAsa eka patra bhejakara apanA abhiprAya vyakta kiyA ! sammelaname sabhAgata pradhAna AcAryone AcArya dharasenake patra ko bahuta gambhIratAse par3hA aura zrutake grahaNa aura dhAraNameM samartha, nAnA prakArakI ujjvala, nirmala vinayase vibhUSita, zIlarUpa-mAlAke dhAraka, deza, kula aura jAtise zuddha, sakala kalAoMmeM pAraMgata aise do yogya sAdhuoMko dharasenAcAryake pAsa bhejA / jisa dina ve donoM sAdhu girinagara pahuMcanevAle the, usakI pUrva rAtrimeM A. dharasenane . svapnameM dekhA ki dhavala evaM vinamra do baila Akara unake caraNoMmeM praNAma kara rahe haiM / svapna dekhaneke sAtha hI AcAryazrIkI nidrA bhaMga ho gaI aura ve * zrutadevatA jayavantI rahe ' aisA kahate hue uTha kara baiTha gaye / usI dina dakSiNApathase bheje geye ve donoM sAdhu A. dharasenake pAsa pahuMce aura ati harSita ho unakI caraNa-vandanAdika kRtikarma karake aura do dina vizrAma karake tIsare dina unhoMne AcAryazrIseM apane AnekA prayojana kahA / AcArya bhI unake vacana sunakara bahuta prasanna hue aura -- tumhArA kalyANa ho ' aisA AzIrvAda diyA / ___ AcAryazrIke manameM vicAra AyA ki pahile ina donoM navAgata sAdhuoMkI parIkSA karanI cAhie ki ye zruta grahaNa aura dhAraNa Adike yogya bhI haiM athavA nahIM? kyoki svanchanda-vihArI vyaktiyoMko vidyA par3hAnA saMsAra aura bhayakAhI baDhAnevAlA hotA hai| aisA vicAra karake unhoMne ina navAgata donoM sAdhuoMkI parIkSA lenekA vicAra kiyaa| tadanusAra dharasenAcAryane una donoM sAdhuoMko do mantravidyAeM sAdhana karaneke liye dI / unameMse eka mantravidyA hIna akSaravAlI thI aura dUsarI adhika akssrvaalii| donoMko eka eka mantra vidyA dekara kahA ki inheM tuma loga SaSThopavAsa ( do dinake upavAsa ) se siddha karo / donoM sAdhu guruse mantra-vidyA lekara bha. neminAtha ke nirvANa hone kI zilApara baiThakara* mantrakI sAdhanA karane lage / mantra sAdhanA karate hue jaba unako ve vidyAeM siddha huIM, to unhoMne vidyAkI adhiSThAtrI devatAoMko dekhA ki eka devIke dAMta bAhira nikale hue haiM aura dUsarI kAnI hai| deviyoMke aise vikRta aMgoMko dekhakara una donoM sAdhuoMne vicAra kiyA ki devatAoMke to vikRta aMga hote nahIM haiM, ataH avazyahI mantrameM kahIM kucha azuddhi hai ! isa prakAra una donoMne vicAra kara mantra-sambandhI vyAkaraNa zAstrameM kuzala unhoMne apane apane mantroMko zuddha kiyA jaura jisake mantra meM adhika akSara thA, use nikAla kara, tathA jisake mantrameM akSara kama thA, use milAkara unhoMne punaH apane-apane mantroMko siddha karanA prArambha kiyA / taba donoM vidyA-devatAeM apane svAbhAvika sundara rUpameM prakaTa huI aura bolIM- ' svAmin / AjJA dIjie, hama kyA kareM / taba una donoM sAdhuoMne kahA, Apa logoMse hameM koI aihika yA pAralaukika prayojana nahIM hai / hamane to gurukI AjJAse yaha mantra-sAdhanA kI haiN| yaha sunakara * ' zrImannemijinezvarasiddhisilAyAM vidhAnato vidyAsaMsAdhanaM vidadhatostamozca purataH sthite devyau // 116 // ( indranandi zrutAvatAra ) - Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. ve deviyAM apane sthAnako calI gaI / mantra-sAdhanAkI saphalatAse prasanna hokara ve A. dharasenake pAsa pahuMce aura unake pAda-vandanA karake vidyA-siddhi-sambandhI samasta vRttAMta nivedana kiyA / A.dharasena apane abhiprAyakI siddhi aura samAgata sAdhuoMkI yogyatAko dekhakara bahuta prasanna hue aura -- bahuta 'acchA' kaha kara unhoMne zubha tithi, zubha nakSatra aura zubha vArameM granthakA paDhAnA prArambha kiyA / isa prakAra kramase vyAkhyAna karate hue A. dharasenane ASADha zuklA ekAdazIke pUrvAhna kAlameM grantha samApta kiyaa| vinaya-pUrvaka ina donoM sAdhuoMne guruse granthakA adhyayana sampanna kiyA hai, yaha jAnakara bhUtajAtike vyantara devoMne una donoMmeMse ekakI puSpAvalIse zaMkha, turya Adi vAditroMko bajAte hue pUjA kI / use dekhakara dharasenAcAryane usakA nAma * bhUtabali' rakkhA / tathA dUsare sAdhukI asta-vyasta sthita danta-paMktikoM ukhAr3a kara samIkRta karake unakI bhI bhUtoMne bar3e samArohase pUjA kI / yaha dekhakara dharasenAcAryaneM unakA nAma 'puSpadanta ' rakkhA / __ apanI mRtyuko ati sannikaTa jAnakara, inheM mere viyogase saMkleza na ho yaha socakara aura varSAkAla samIpa dekhakara dharasenAcAryane unheM usI dina apane sthAnako vApisa jAnekA Adeza diyaa| yadyapi ve donoMhI sAdhu guruke caraNoMke sAnidhya meM kucha adhika samayataka rahanA cAhate the, tathApi 'guruke vacanoMkA ullaMghana nahIM karanA cAhie ' aisA vicAra kara ve usI dina vahAMse cala diye aura aMkalezvara ( gujarAta ) meM Akara unhoMne varSAkAla bitAyA / varSAkAla vyatItakara puSpadanta AcArya to apane bhAnaje jinapAlita ke sAtha vanavAsa dezako cale gaye aura bhUtabali bhaTTAraka bhI dramila dezako cale gaye / / tadanaMtara puSpadanta AcAryane jinapAlitako dIkSA dekara, guNasthAnAdi vIsa-prarUpaNA-garbhita satprarUpaNAke sUtroMkI racanA kI aura jinapAlitako par3hAkara unheM bhUtabali AcAryake pAsa bhejA / unhoMne jinapAlitake pAsa vIsa-prarUpaNA-garbhita satprarUpaNAke sUtra dekhe aura unhIMse yaha jAnakara ki puSpadanta AcArya alpAyu haiM, ataeva mahAkarmaprakRtiprAbhRtakA viccheda na ho jAya, yaha vicAra kara bhUtabaline dravyapramANAnugamako Adi lekara Ageke granthakI racanA kii| jaba grantha-racanA pustakArUDha ho cukI taba jyeSTha zuklA paMcamIke dina bhUtabali AcAryane caturvidha saMghake sAtha bar3e samArohase usa granthakI pUjA kI / tabhIse yaha tithi zrutapaMcamIke nAmase prasiddha huI / aura isa dina Aja taka jaina loga barAbara zruta-pUjana karate hue cale A rahe haiN| isake pazcAt bhUtabaline apane dvArA race hue isa pustakArUDha SaTkhaNDarUpa Agamako jinapAlitake hAtha AcArya puSpadantake pAsa bhejA / ve isa SaTakhaNDAgamako dekhakara aura apanedvArA prArambha kiye kAryako bhalIbhAMti sampanna huA jAnakara atyanta prasanna hue aura unhoMne bhI isa siddhAnta granthakI caturvidha saMghake sAtha pUjA kii| 1 jyeSThasitapakSapaJcamyAM cAturvarNyasaMghasamavetaH / tatpustakopakaraNaya'dhAt kriyApUrvaka pUjAm // 143 / / zratapaJcamIti tena prakhyAti tithirayaM parAmApa / adyApi yena tasyAM zrutapUjAM kurvate jainAH // 144 / / ( indranandi zrutAvatAra ) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 anuyogadvAra 20 prAmRta - 14 vastu - 4 cauthA vevanAkhaMDa 5 pAMcavAM vargaNAkhaMDa 1 bandha pAMcavAM vargaNAkhaMDa nikalA hai / bandhana anuyogadvArake tIsare bandhakabhedase dUsarA khaMDa khuddAbandha chaThe anuyogadvArake cAra bhedoMmeMse prathama bheda bandhase tathA tIsare, cauthe aura pAMcaveM anuyogadvArase pahale aura dusare anuyogadvArase prastuta SaTkhaNDAgamakA cauthA vedanA khaMDa nikalA hai / bandhananAma UparakI saMdRSTi se spaSTa hai ki cauthe karmaprakRtiprAbhRtake jo 24 anuyogadvAra haiM, unameMse 2 bandhanIya chakkhaMDAgama kRti 12 vedanA (3 sparza 1pahalA prAbhUta - 1 pUrvAnta -24 karma (5 prakRti 2 dUsarA prAbhRta - 2 aparAnta / 3 tIsarA prAbhUta - 3 dhruva -{6 bandhana -14 cauthA karmaprakRti, 7 nibandhana 4 adhruva 5 pAMcavA prAbhata --{5 cayanalabdhi 8 prakrama 6 chaThA prAbhata - 6 aghopama 9 upakrama 7 sAtavAM prAbhata - 7 praNidhikalpa 10 udaya 8 AThavA prAbhRta - 8 artha / 11 mokSa 9 navavA prAbhRta - 9 bhauma 12 saMkrama | 10 dazavAM prAbhRta -[ 10 vratAdika 13 lezyA 14 lezyAkarma ... 11 gyArahavAM prAbhRta- 11 sarvArtha 12 bArahavAM prAbhRta-1 12 kalpaniryANa 15 lezyA pariNAma - 13 terahavAM prAbhata - 13 atItasiddhabaddha 16 sAtAsAta 17 dIrgha hRsva | 14 caudahavAM prAbhRta -[ 14 anAgatasiddha - 18 bhavadhAraNIya | 15 paMdrahavAM prAbhRta - | 16 solahavAM prAbhRta-] 20 nidhattAnidhatta - 21 nikAcitAnikAcita 18 aThArahavAM , - 22 karmasthiti - 19 unnIsavAM , - 23 pazcimaskandha - 20 bIsavAM , - 24 alpabahutva 1 / / / / / / / / / / / / / granthakA kaunasA khaNDa nikalA hai, isake lie nimnalikhita saMdRSTi dekhie dvitIya agrAyaNI pUrva prAbhRtoMmeMse cauthe karmaprakRtiprAbhRtake 24 anuyogadvAroMmeseM kisa prakAra kisa anuyogadvAra se prastuta bheda pUrvagata ke caudaha bhedoMmeMse dUsare agrAyaNIya pUrvakI 14 vastuoMmeMse pAMcavIM cayanalabdhike 20 dvAdazAGgazrutakeM bArahaveM dRSTivAda aMgake jo pAMca bheda batalAye gaye haiM, unameMse cauthe SaTkhaNDAgamakA udgama 2 dUsarA khuddAbaMdha 3 bandhaka 19 pudgalAtma 17 satrahavAM prAbhRta 6 chaThA mahAbandha 4 bandhavidhAna Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [5 nikalA hai, aura isI anuyogadvArake bandhavidhAnanAmaka cauthe bhedase mahAbandha nAmakA chaThA khaNDa nikalA hai| ___ bandhana nAmaka chaThe anuyogadvArake bandhavidhAna nAmaka cauthe bhedase bandhasvAmitvavicaya nAmakA tIsarA khaMDa aura jIvasthAna nAmaka prathama khaNDake aneka anuyogadvAra nikale haiM / yathA bandhavidhAna 1 prakRtibandha 2 sthitibandha 3 anubhAgabandha 4 pradezabandha mUlaprakRti uttaraprakRti ...... ekaikottara avyudgADha ---- --{1 samutkIrtanA - 2 sarvabandha 3 nosarvabandha 4 utkRSTabandha 5 anutkRSTabandha 6 jaghanyabandha 7 ajaghanyabandha 8 sAdibandha 9 anAdibandha 10 dhruvabandha 11 adhruvabandha ---{12 bandhasvAmitvavi. 13 bandhakAla 14 bandhAntara 15 bandhasannikarSa 16 bhaMgavicaya 17 bhAgAbhAga 18 parimANa 19 kSetra 20 sparzana 21 kAla 22 antara {23 bhAva 24 alpabahutva tIsarA khaMDa bandhasvAmitvavicaya bhAvaprarUpaNA 5 tRtIyadaMDaka . 1 prakRtisamu0 2 sthiti0 3 prathamadaMDaka 4 dvitIyadaMDaka prathama khaMDa jIvasthAnakI pAMca cUlikAeM ( jIvasthAnakI sAtavIM prarUpaNA avyudgADha bhujAkAra prakRtisthAna -1 satprarUpaNA 2 saMkhyAprarUpaNA -3 kSetraprarUpaNA -4 sparzanaprarUpaNA labakel |-6 antaraprarUpaNA 7 bhAvaprarUpaNA -8 alpabahutvaprarUpa. inhIM nAmoMvAlI jIvasthAnakI chaha prarUpaNAeM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgama isa prakArase siddha hai ki bandha vidhAnake uttaraprakRtigata avyudgADha bhedake prakRtisthAnasambandhI ATha prarUpaNAoM se jIvasthAna nAmaka prathama khaNDakI pahalI satprarUpaNA, tIsarI kSetraprarUpaNA, cauthI sparzanaprarUpaNA, pAMcavIM kAlaprarUpaNA, chaThI antaraprarUpaNA aura AThavIM alpabahutvaprarUpaNA nikalI hai / sAtavIM bhAvaprarUpaNAkA udgama ekaikottara prakRtisthAnake teIsaveM bhAva-anuyogadvArase huA hai| dUsarI saMkhyAprarUpaNAkA udgama sthAna bandhaka 11 anuyogadvAroMmeMse pAMcavAM dravyapramANAnugama anuyogadvAra hai| jIvasthAnakI zeSa jo cAra cUlikAeM haiM unakA udgama isa prakAra huA hai bandhavidhAna prakRtibandha sthitibandha anubhAgabandha pradazabandha mUla uttara -{1 addhAccheda 2 sarva 3 nosarva 2028 5 anutkRSTa 6 jaghanya 7 ajaghanya 8 sAdi 9 anAdi 10 dhruva 11 adhruva 12 svAmitva 13 kAla 15 sannikarSa 116 bhaMgavicaya 17 bhAgAbhAga 18 parimANa 19 kSetra 20 sparzana 21 kAla 22 antara . 23 bhAva 24 alpabahutva jaghanya addhAccheda utkRSTa addhAccheda jaghanya sthiti (chaThI cUlikA) utkRSTasthiti (sAtavIM cUlikA) bArahavAM dRSTivAda aMga 1 parikarma 4 pUrvagata 5 cUlikA 2 sUtra 3 prathamAnuyoga samyaktvotpatti (AThavIM cUlikA) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA pAMcavAM vyAkhyAprajJapti aMga gati - Agati ( navavI cUlikA) isa prakAra jIvasthAna nAmaka prathama khaNDameM jo nau cUlikAeM dI huI haiM, unake udgama sthAna uparyukta prakArase jAnanA cAhie / [ 7 ukta sarva trivecanase pAThaka do nizcayoMpara pahuMceMge - pahalA yaha ki dvAdazAMga zrutakA kSetra kitanA vizAla hai / aura dUsarA yaha ki SaTkhaNDAgamakA usa dvAdazAMga zrutase udgama hone ke kAraNa bha. mahAvIrakI vANIse usakA sIdhA sambandha hai / isase prastuta siddhAnta granthakI mahattA svayaM siddha hai / paTkhaNDAgamakA viSaya - paricaya yaha bAta to Upara kiye gaye vivecanasehI spaSTa hai ki prastuta granthakA udgama kisI eka anuyogadvArase nahI hai; kintu mahAkarmaprakRtiprAbhRtake cauvIsa anuyogadvAroMmeMse bhinna bhinna anuyogadvAra evaM unake avAntara adhikAroMse paTkhaNDAgamake vibhinna aMgoM kI utpatti huI hai, ataH isakA nAma khaNDa-Agama par3A / aura yataH isa AgamakeM chaha khaNDa haiM, ataH SaTkhaNDAgamake nAmase yaha prasiddha huA / isake chaha khaNDa isa prakAra haiM- 1 jIvasthAna, 2 khuddAbandha ( kSudrabandha ), 3 bandhasvAmitvavicaya, 4 vedanA, 5 vargaNA aura mahAbandha | 1 jIvasthAna- isa khaMDameM guNasthAna aura mArgaNAsthAnoMkA Azraya lekara sat, saMkhyA, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva ina ATha anuyogadvAroMse, tathA prakRtisamutkIrttanA, sthAnasamutkIrttanA, tIna mahAdaNDaka, jaghanyasthiti, utkRSTa sthiti, samyaktvotpatti aura gatiAgati ina nau cUlikAoMke dvArA jIvakI vividha avasthAoMkA varNana kiyA gayA hai / rAga, dveSa aura mithyAtva bhAvako moha kahate haiM / mana, vacana, kAyake nimittase Atma'pradezoMke caMcala honeko yoga kahate haiM / inhIM moha aura yogake nimittase darzana, jJAna, cAritrarUpa AtmaguNoMkI krama vikAsarUpa avasthAoMko guNasthAna kahate haiM / ve guNasthAna 14 haiM- 1 mithyAtva, 2 sAsAdana, 3 mizra, 4 aviratasamyagdRSTi, 5 dezasaMyata, 6 pramattasaMyata, 7 apramattasaMyata, 8 apUrvakaraNasaMyata, 9 anivRttikaraNasaMyata, 10 sUkSmasAMparAyasaMyata, 11 upazAntamoha chadmastha, 12 kSINamoha chadmastha, 13 sayogikevalI aura 14 ayogikevalI | 1 mithyAtvaguNasthAna- yadyapi jIvakA svarUpa samyagdarzana, jJAna, cAritrarUpa yA dUsare zabdoM meM sat cit AnandarUpa hai / tathApi yaha AtmA apane isa svarUpako mohakarmake Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] chakkhaMDAgama prabala udayake kAraNa anAdikAlase bhUlA huA paribhramaNa karatA A rahA hai| mohakarmakI prabalatAse yaha apane svarUpako prApta karanekA to prayatna nahIM karatA, kintu saMsArake para padArtha jo apane nahIM haiM, unako prApta karaneke lie Akula-vyAkula rahatA hai / jIvakA yahI mithyA bhAva yA anyathA pariNamana mithyAtva kahalAtA hai / yaha mithyAtva jina jIvoMke pAyA jAtA hai, unheM mithyAdRSTi kahate haiM / mithyAdRSTi jIvoMkI pravRtti sadA viSaya kaSAyoM meM rahatI hai aura unheM dharma-adharmakI kucha bhI pahicAna nahIM hotI hai / saMsArake bahubhAga prANI isI mithyAtva sthAnameM avasthita haiN| isa guNasthAnakA kAla tIna prakArakA hai - 1 anAdi-ananta, 2 anAdi-sAnta aura 3 sAdi-sAnta jina jIvoMke mithyAtva bhAva anAdi kAlase calA ArahA hai aura Age ananta kAla rahanevAlA hai, arthAta jinheM saccI yathArtha dRSTi na Aja taka prApta huI hai aura na Age kabhI prApta honevAlI hai, aise abhavya mithyAdRSTiyoMke mithyAtvaguNasthAnakA kAla anAdi-ananta jAnanA cAhie / jina jIvoMke mithyAtva anAdikAlase to calA AyA hai, kintu jo puruSArtha karake use dUra kara aura yathArtha dRSTi prApta kara samyagdRSTi bana uparake guNasthAnoMmeM car3hanevAle hai unakA mithyAtva yataH anta-sahita hai, ataH usakA kAla anAdi-sAnta kahalAtA hai / jina jIvoMkI mithyAdRSTi dUra hokara eka bAra bhI saccI dRSTi prApta ho gaI hai aura Upara ke guNasthAnoMmeM car3ha cuke haiM / kintu karmodayake vazase puna: mithyAtvaguNasthAnameM A gaye haiM, unake mithyAtvakA kAla sAdi-sAnta kahalAtA hai / arthAt unake mithyAtvakI Adi bhI hai aura Age calakara niyamase vaha chUTanevAlA hai ataH anta bhI hai / isa prakAra mithyAtva guNasthAnameM tInoM prakAra ke jIva pAye jAte haiM / 2 sAsAdana guNasthAna- jaba yaha jIva Atma-svarUpako pAne ke lie puruSArtha karatA hai aura usa puruSArtha ke dvArA use saccI dRSTi prApta ho jAtI hai taba vaha pahale guNasthAnase ekadama cauthe guNasthAnameM jA pahuMcatA hai| kintu upazAnta huI anantAnubandhI kaSAyake udayameM A jAnese vaha nIce giratA hai aura isa giratI huI dazAmeM hI jIvase dUsarA guNasthAna hotA hai / AsAdana nAma samyagdarzanakI virAdhanAkA hai, usase sahita hone ke kAraNa isa guNasthAnakA nAma sAsAdana par3A hai / isa guNasthAna kA kAla kamase kama eka samaya hai aura adhika se adhika chaha AvalI kAla hai / isase adhika samaya taka koI bhI jIva isa guNasthAnameM nahIM raha sakatA hai / isake pazcAt girakara vaha niyamase pahale guNasthAnameM hI A jAtA hai / 3 mizra yA samyagmithyAtva guNasthAna- cauthe guNasthAnavAle jIvake saba samyakmithyAtva nAmaka darzanamohanIya karmakA udaya AtA hai, to vaha jIva cauthe guNasthAnase girakara tIsare mizra guNasthAnameM A jAtA hai / isa guNasthAnameM jIvake pariNAma samyaktva aura mithyAtva ina donoM prakArake bhAvoMse mile hue hote haiM, isI lie isakA nAma mizra yA samyagmithyAtva hai| isa guNasthAnakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhurta hI hai| isa kAlake samApta honepara yadi vaha Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA Upara car3hanekA puruSArtha kare, to cauthe guNasthAnameM car3ha sakatA hai, anyathA nIce giratA huA pahale guNasthAnameM jA pahuMcatA hai / 4 aviratasamyagdRSTi - prathama guNasthAnavI jIva jaba puruSArtha karake apanI anAdikAlIna mithyA dRSTiko chor3a kara saccI dRSTiko prApta karatA hai, taba vaha cauthe guNasthAnako prApta hotA hai / isa saccI dRSTiko jaina paribhASAmeM samyagdarzana yA samyaktva kahate haiM / AtmAkA yathArtha svarUpa rAga, dveSa, moha, kAma, krodhAdi vikArI bhAvoMse rahita zuddha, buddha evaM zAntirUpa hai, arthAt sat-cit-Anandamaya hai / mithyAtvI jIvako AtmAke isa zuddha svarUpake abhItaka darzana nahIM hue the, ataH vaha apanI vaibhAvika vartamAna pariNatikohI apanA svarUpa samajha rahA thA / jaba jIvake vaha mithyAtvabhAva chUTa kara samyaktva bhAva prakaTa hotA hai, taba jaise janmAndha puruSake netra khula jAne para pratyeka vastuke rUpakA yathArtha darzana hone lagatA hai, usI prakAra samyagdRSTi jIvako apanI AtmAke zuddha rUpakA yathArtha darzana ho jAtA hai| Atmadarzana honeke sAthahI vaha eka anirvacanIya AnandakA anubhava karatA hai aura jina sAMsArika vastuoMko abhItaka apanI mAnakara unakI prAptike lie Akula-vyAkula ho rahA thA, usase vimukta hokara nirAkulatArUpa svAdhIna sukhake sAgarameM gote lagAtA hai / usa samaya usake kaSAyake abhAvase prazamabhAva prakaTa hotA hai, yathArtha jJAnase usake hRdayameM saMsArase saMvega aura nirveda bhAva utpanna hotA hai / prANimAtrapara kAruNyabhAva jAgatA hai aura maiM apanI isI pariNatimeM sthira rahUM- nimagna rahUM, isa prakArakA AstikyabhAva prakaTa hotA hai| isI bhAvake kAraNa usakI jina-bhASita tattvoMpara dRr3ha pratIti hotI hai / vaha apane bhItara vidyamAna jJAna, darzana, sukha, bala, vIrya Adi guNoMkohI apanA mAnane lagatA hai aura aMtarAtmA banakara bahirAtma dRSTi choDakara apanemeM sthita zuddha, nitya, traikAlika jJAyaka paramAtmAkI ArAdhanA karatA hai / saMsArake kAryose udAsIna rahatA hai| isa prakAra samyagdRSTi jIvake pariNAma sadA vizuddha rahane lagate haiN| usakI anyAyarUpa pravRtti chUTa jAtI hai aura nyAyapUrvaka AjIvikAdi kArya karane lagatA hai / mohanIya karmake do bheda batalAye gaye haiM- darzanamohanIya aura cAritramohanIya / isa guNasthAnavAleke cAritramohanIyakA udaya rahanese vrata, zIla, saMyama Adi pAlana karaneke bhAva to jIvake nahIM hote haiM / kintu cAritramohake anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA aura lobha tathA darzanamohanIya karmakA upazama, kSaya aura kSayopazama isa guNasthAnameM hotA hai / ukta karmoke kucha kAla taka udayameM nahIM Aneko upazama kahate haiN| unake sarvathA vinaSTa ho jAneko kSaya kahate haiN| tathA unhIM sarvaghAtI prakRtiyoMke udayAbhAvI kSaya aura sadavasthArUpa upazamake sAtha dezaghAtI samyaktvaprakRtike udaya honeko kSayopazama kahate haiN| darzana mohake upazamase jo samyagdarzana utpanna hotA hai, use aupazamika samyagdarzana kahate haiN| kSayase jo samyagdarzana utpanna hotA hai, use kSAyikasamyagdarzana kahate haiM aura kSayopazamase jo samyagdarzana utpanna hotA hai, use kSAyopazamikasamyagdarzana kahate haiN| samyaktva prakRtike udayakI pradhAnatAse arthAt Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] chakkhaMDAgama usake udayakoM vedana (anubhavana) karane se use vedaka samyagdarzana bhI kahate haiM / inameM jisa jisa jIvako kSAyikasamyagdarzana prApta ho jAtA hai, vaha jIva kabhI bhI nIce nahIM giratA, arthAt mithyAtvako prApta nahIM hotA hai, use jinabhASita tattvoMmeM kisI prakArakA sandeha bhI nahIM hotA aura na vaha mithyAdRSTiyoMke atizayoMko dekhakara Azcaryako hI prApta hotA hai / aupazamika samyagdRSTi jIva bhI isI prakArakA hai, kintu pariNAmoM ke nimittase upazama samyaktvako chor3akara mithyAtva guNasthAnameM jA pahuMcatA hai, kabhI sAsAdana guNasthAnako bhI prApta karatA hai, kabhI samyagmithyAtva guNasthAname bhI jA pahuMcatA hai aura kabhI vedakasamyagdarzanako bhI prApta kara letA hai / jo kSAyopazamika yA vedaka samyagdRSTi jIva hai, vaha zithila zraddhAnI hotA hai / jaise vRddha puruSake hAthakI lakar3I bhUmimeM sthira rahane para bhI Uparase hilatI rahatI hai, usI prakAra vedaka samyagdRSTi jIvakA zraddhAna bhI AtmAke Upara dRr3ha hone para bhI tattvArtha ke viSaya meM zithila hotA hai / ataH kuhetu aura kudRSTAntoMse usake samyaktvakI virAdhanA hone meM dera nahIM lagatI / ina tInoM prakArake samyagdarzanoMmeMse upazamasamyaktvakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka antarmuhUrta hI hai / kSAyikasamyaktvakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla saMsAra-vAsakI apekSA kucha kama do pUrva-koTi varSa se adhika tettIsa sAgara hai, tathA mokSa - nivAsakI apekSA anantakAla hai | vedaka samyaktvakA javanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla chayAsaTha sAgara hai / kahanekA bhAva yaha hai ki koI jIva yadi aupazamika samyagdarzanako prApta kara cauthe guNasthAna meM AtA hai to usakI apekSA usakA kAla antarmuhUrta hI hai / aura yadi kSAyika yA vedaka samyaktvake sAtha cauthe guNasthAna meM rahatA hai to Upara ina donoMkA jo utkRSTa kAla batalAye haiM, utane kAla taka vaha jIva cauthe guNasthAna meM banA rahatA hai / 5 dezasaMyata guNasthAna- samyagdarzanakI prAptike pazcAt jaba jIvake apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobha ina cAroM kaSAyoMkA kSayopazama hotA hai, taba jIvake bhAva zrAvaka vratadhAraNa karane ke hote haiM aura vaha apanI zaktike anusAra zrAvakakI 11 pratimAoM ( kakSAoM ) se yathA saMbhava pratimAoMke vratoMko dhAraNa karatA hai / isa guNasthAnavAlA jIva bhItara se sakalasaMyama arthAt sampUrNa cAritra ko dhAraNa karane ke bhAva rakhate hue bhI pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyake tIvra udayase use dhAraNa nahIM kara pAtA hai, ataH yaha sthUla hiMsA, jhUTha, corI, kuzIla aura parigraharUpa paMca pApoMkA yAvajjIvanake lie tyAga karatA hai / digvrata, dezavrata aura anarthadaNDavirata ina tIna guNoM ko bhI dhAraNa karatA hai / pratidina tInoM saMdhyAoM meM kamase kama do ghaDI ( 48 miniTa ) . kAla baiThakara sAmAyika karatA hai, arthAta prANimAtra ke sAtha samatAbhAvakI upAsanA karatA huA iSTa-aniSTa padArthoMmeM rAgadveSakA parityAga karatA hai / pratyeka pakSakI aSTamI aura caturdazIko anna-jalakA aura vyApArAdi kAryokA parityAga karake upavAsa aMgIkAra kara dina-rAta kA sArA samaya dharma sAdhanameM vyatIta karatA hai| khAna-pAna aura dainika vyavahArakI vastuoMmeMse AvazyakoM ko . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 11 rakhakara anAvazyakoMkA yAvajjIvanake lie tyAga karatA hai| tathA usameM bhI dainika AvazyakatAoMko dRSTimeM rakha kara kuchake sevanako rakha kara zeSake tyAgakA niyama karatA rahatA hai / tathA niyamapUrvaka pratidina atithi ( sAdhu zrAvaka yA asaMyata samyagdRSTi) ko AhAradAna detA hai, rogiyoMko auSadhidAna detA hai, jijJAsuoM aura vidyArthiyoMko jJAnadAna detA hai, tathA bhaya-bhItoM, anAthoM aura nirbaloMkI sahAyatA kara unheM abhayadAna detA hai / kahanekA sArAMza yaha ki isa guNasthAnavAlA jIva eka zreSTha nAgarika vyaktikA Adarza jIvana vyatIta karatA hai / isa guNasthAnakA dUsarA nAma saMyatAsaMyata hai, isakA kAraNa yaha hai ki vaha trasa jIvoMkI hiMsAkA sarvathA tyAgI hone se to saMyata ( saMyamI ) hai aura sthAvara jIvoMkI hiMsAkA tyAgI na honese asaMyata ( asaMyamI ) hai / isa prakAra ekahI samaya meM saMyata aura asaMyatake donoM rUpoMko dhAraNa karanese saMyatAsaMyata kahalAtA hai / yaha saMyatAsaMyata dhIre dhIre apane asaMyata bhAvako ghaTAtA aura saMyata bhAvako bar3hAtA huA gyArahavIM pratimAkI usa uccazreNI para pahuMcatA hai, jahAM usakI nijI AvazyakatAeM atyalpa raha jAtI haiM / vaha vastroM meM eka kaupina ( laMgoTa ) ko rakhatA hai, niruddiSTa AhAra letA hai aura ghara-bhAra chor3akara sAdhuAvAsoMmeM rahane lagatA hai / isa guNasthAnakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla ATha varSa antarmuhUrta se kama eka pUrva koTI varSa hai / yahAM itanA vizeSa jJAtavya hai ki jo jIva upazama samyaktvake sAtha zrAvakake vrata dhAraNa karanerUpa saMyamAsaMyamako prApta hotA hai, vaha antarmuhUrtake bhItara bhI yadi vedaka yA kSAyika samyaktvako nahIM dhAraNa karatA hai, to vaha isa guNasthAnase girakara nIceke guNasthAnoMmeM calA jAtA hai / 6 pramattasaMyata guNasthAna- cAritramohanIyakA tIsarA bheda jo pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya hai, usakA kSayopazama honepara jIva sakalasaMyamako aMgIkAra karatA hai; arthAt sarva sAvadyayogakA sUkSma aura sthUlarUpa-hiMsAdi pAMcoM pApoMkA mana, vacana, kAyase aura kRta, kArita, anumodanAse yAvajjIvana ke lie tyAga kara mahAvratoMko aMgIkAra karatA hai / zaucakA sAdhana kamaNDalu, jJAnakA sAvana zAstra aura saMyamakA sAdhana mayUra picchI ina tIna upakaraNoMko chor3a vaha sabhI prakAra ke bAhya parigrahoM kA tyAgI hotA hai / phirabhI saMjvalana aura nokaSAyoMke udayase isake pramAdarUpa avasthA hotI hai / ye pramAda 15 haiM - cAra vikathA, cAra kaSAya, pAMca iMdriyAM, eka nidrA aura eka praNaya ( sneha ) / ina paMdraha prakAra ke pramAdoMmeMse jisa kisI samaya jisa kisI pramAdarUpa pariNatI hotI rahanese isa guNasthAnavartI jIvakA nAma pramatta saMyata hai / isa guNasthAnakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hI hai / jisakA abhiprAya yaha hai ki pramattasaMyata sAdhu antarmuhUrta kAlake I bhItarahI apanI pramatta dazAko chor3akara apramatta hotA hai aura Atma-svarUpake cintanameM laga jAtA hai / para Atma-svarUpakA cintana bhI to sthAyI nahIM raha sakatA aura usase upayoga haTate hI punaH kisI pramAdarUpase pariNata ho jAtA hai / jisa prakAra jAgRta dazA rahanepara bhI AMkhokA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] chakkhaMDAgama unmIlana aura nimIlana hotA rahatA hai, usI prakAra isa guNasthAnavartI sAdhukI bhI AtmonmukhI aura bahirmukhI pravRtti hotI rahatI hai / 7 apramattasaMyataguNasthAna - Upara jisa AtmonmukhI pravRttikA ullekha kiyA gayA hai usameM vartamAna sAdhuko apramattasaMyata kahate haiM / jaba taka vaha sakalasaMyamI sAdhu AtmasvarUpa ke cintanameM nirata ( tallIna ) rahatA hai, taba taka usake sAtavAM guNasthAna jAnanA cAhiye / yadyapi isa guNasthAnakA bhI jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hI hai, tathApi chaThe guNasthAnake kAlase sAtavAM guNasthAnakA kAla sthUla mAnase AdhA jAnanA cAhie / isakA kAraNa yaha hai ki AtmasvarUpa ke citavana rUpa parama samAdhikI dazA meM koI bhI jIva adhika kAlataka nahIM raha sakatA / kahanekA abhiprAya yaha hai ki sAdhukI pravRtti yA citta-pariNatimeM hara antarmuhUrta ke pazcAt parivartana hotA rahatA hai aura vaha chaThe guNasthAna se sAtaveMmeM aura sAtaveMse chaThe guNasthAna meM AtA jAtA rahatA hai aura isa prakAra parivartanakA yaha krama usa manuSya ke jIvanaparyanta calatA rahatA hai / yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhie ki jo upazama samyaktva ke sAtha sakalasaMyama ko prApta hote haiM aura upazama samyaktvakA kAla samApta hone ke sAtha hI vedaka yA kSAyika samyaktvako nahIM prApta ho pAte haiM, ve sAdhu antarmuhUrta kAlataka saMyamI rahakara usase cyuta ho jAte haiM aura nIce ke guNasthAnoMmeM cale jAte haiM / sakalasaMyamake dhAraNa karanevAle saptama guNasthAnavartI jIvoMmeM kucha viziSTa vyakti aise hote haiM, jo Age ke guNasthAnoM meM car3hane kA prayAsa karate haiM / jo aisA prayAsa karate haiM, unheM sAtizaya apramattasaMyata kahate haiM / ve jIva isI guNasthAna meM rahate samaya cAritramohanIya karmake upazama yA kSaya ke lie adhaHkaraNa, apUrvakaraNa aura anivRttikaraNarUpa viziSTa pariNAmoM kI prAptikA prayatna karate haiM / unameM se adhaHkaraNarUpa pariNAmoMkI prApti to sAtaveM hI guNasthAnameM ho jAtI hai / kintu apUrvakaraNarUpa pariNAmavizeSakI prApti AThaveM guNasthAna meM aura anivRttikaraNarUpa pariNAmavizeSakI prApti nave guNasthAna meM hotI hai / 1 adhaHkaraNa pariNAma- jaba jIva cAritra mohanIyake upazama yA kSayake lie udyata hotA hai, taba antarmuhUrta kAla taka usake pariNAma yadyapi uttarottara vizuddha hote rahate haiM, tathApi usake pariNAmoM kI yadi tulanA usake pIche adhaHkaraNa pariNAmoMko mAMDanevAle jIvake sAtha kI jAya to kadAcit kisI jIvake pariNAmoMke sAtha sadRzatA pAI jA sakatI hai| isakA kAraNa yaha hai ki isa jAtike pariNAmoMke asaMkhya bheda haiM / pahilA jIva madhyama jAtikI jisa vizuddhike sAtha car3hatA huA tIsare yA cauthe samaya meM jisa jAtikI vizuddhiko prApta karatA hai, dUsarA jIva utanIhI trizuddhi ke sAtha pahalehI samaya meM car3ha sakatA hai / ataH usa pahalevAle jIvake pariNAma isa adhastana samayavartI jIvake pariNAmoMke sAtha samAnatA rakhate haiM, ataH unheM adhaHkaraNa pariNAma kahate haiM / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [13 kahane kA abhiprAya yaha ki jo pariNAma kisI eka jIvake prathama samayameM ho sakatA hai, vahI pariNAma kisI dUsare jIvake dUsare samayameM, tIsare jIvake tIsare samayameM aura cauthe jIvake cauthe samayameM ho sakatA hai| isa prakAra uparitana samapavartI jIvoMke pariNAma adhastana samayavartI jIvoMke pariNAmoMke sAtha sadRzatA rakhate hue adhaHpravRtta kara gake kAlameM pAye jAte haiN| yadyapi isa karaNake mAMDanevAle pratyeka jIvake pariNAma Age Age ke samayoMmeM uttarottara anantagaNI vizaddhiko lie hue hI hote haiM, tathApi usake sAtha unhIM samayoMmeM vartamAna anya jIvoMke pariNAma kadAcit sadRza bhI ho sakate haiM aura kadAcit visadRza bhI ho sakate haiN| yahI bAta usake pIche isa karaNake mAMDanevAle jIvoMke pariNAmoM ke viSayameM jAnanA cAhie / adhaHkaraNa pariNAmakA kAla samApta hote hI sAtizaya apramattasaMyataguNasthAnakA kAla samApta ho jAtA hai aura vaha jIva AThaveM guNasthAnameM praveza karatA hai| yahAM yaha jJAtavya hai ki Ageke pAMca guNasthAna do zreNiyoMmeM vibhakta haiM- eka upazamazreNI aura dUsarI kSapakazreNI / jo jIva mohanIyakarmake upazamanake lie udyata hotA hai, vaha upazamazreNIpara car3hatA hai aura jo karmoke kSaya karaneke lie udyata hotA hai, vaha kSapaka zreNIpara car3hatA hai / upazamazreNIke cAra guNasthAna haiM- AThavAM, navAM, dazavAM aura gyArahavAM / kSapakazreNIke bhI cAra guNasthAna haiM- AThavAM, navavAM, dazavAM aura bArahavAM / ina donoM hI zreNiyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA pratyeka zreNIke pratyeka guNasthAnakA kAlabhI antarmuhUrta hai / Age donoM hI zreNiyoMke guNasthAnoMkA eka sAtha hI varNana kiyA jAyagA / yahIM eka bAta aura bhI jAnane ke yogya hai ki vedakasamyaktva sAtaveMse Age ke guNasthAnoMmeM nahIM hotA hai / ataH jo bhI jIva Upara car3hanA cAhatA hai, usakA dvitIyopazamasamyaktva yA kSAyikasamyaktvako yahIM dhAraNa karanA Avazyaka hai| kSAyikasamyaktvI jIva to donoMhI zreNIyoMpara car3ha sakatA hai, kintu dvitIyopazama samyaktvI kevala upazamazreNIpara hI car3hatA hai / 8 apUrvakaraNasaMyataguNasthAna - adhaHpravRttakaraNake kAlameM vartamAna jIva kisIbhI karmakA upazama yA kSaya nahIM karatA hai, kintu pratisamaya anantaguNI vizuddhise bar3hatA rahatA hai| AThaveM guNasthAnameM praveza karatehI adhaHkaraNakI apekSA usake pariNAmoMkI vizuddhi aura bhI anantaguNI ho jAtI hai| isa prakArakI vizuddhivAle pariNAma isake pUrva kabhI nahIM prApta hue the, isa lie inheM apUrvakaraNa ( pariNAma ) kahate haiN| jisaprakAra adhaHkaraNameM bhinna samayavartI jIvoMke pariNAma sadRza aura visadRza donoMhI prakArake hote haiM, vaisA apUrvakaraNameM nahIM hai / kintu yahAMpara bhinna samayavartI jIvoMke pariNAma apUrva hI apUrva hote haiM, arthAt visadRza hI hote haiM, sadRza nahIM hote / isa guNasthAnameM praveza karane ke prathama samayase hI cAra kArya pratyeka jIvake prArambha ho jAte haiM1 guNazreNInirjarA, 2 guNasaMkramaNa, 3 sthitikAMDakaghAta aura 4 anubhAgakAMDakaghAta / pratisamaya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavakhaMDAgama asaMkhyAta guNita zreNIke kramase karma-pradezoMkI nirjarA karaneko guNazreNInirjarA kahate haiM / yahAMpara jina aprazasta prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA hai, unakI sattAmeM sthita karma-vargaNAoMko usa samaya baMdhanevAlI anya prakRtiyoMmeM asaMkhyAta guNitazreNIke rUpase saMkramaNa karaneko guNasaMkramaNa kahate haiM / vidyamAna karmoMkI sthitiyoMke sahasroM kAMDakoMke ghAtako sthitikAMDakaghAta aura unhIM karmoMke sahasroM hI anubhAga-kANDakoMke ghAtako anubhAgakAMDakaghAta kahate haiN| isa prakAra ina cAroM hI kAryoMko karate hue vaha apUrvakaraNakA kAla samApta karatA hai| yadyapi isa guNasthAnameM bhI jIva kisI bhI karmakA upazama yA kSaya nahIM karatA hai, tathApi vaha ukta cAroM kriyA-vizeSoMke dvArA apane karma bhArako bahuta kucha halakA kara detA hai| 9 anivRttikaraNaguNasthAna- isa guNarathAnameM praveza karanevAle jIvake pariNAmabhI pratisamaya anantaguNI vizuddhise bar3hate rahate haiM aura yahAMpara bhI apUrvakaraNake samAnahI ukta cAroM kArya hote haiM / isa prakAra isa guNasthAnake kAlakA bahubhAga vyatIta honepara upazama zreNIpara caDhA huA jIva apratyAkhyAnAdi bAraha kaSAya aura nava nokaSAya ina ikkIsa moha-prakRtiyoMkA antarakaraNa karatA hai / ina prakRtiyoMkI vivakSita sthalase nIce aura UparakI kitanIhI sthitiyoMko chor3akara antarmuhUrtapramANa madhyavartI sthitiyoMke niSekoMke dravyako Upara aura nIcekI sthitiyoMke dravyameM nikSepaNa karake vahAMke niSekoMke abhAva karaneko antarakaraNa kahate haiM / antarakaraNake pazcAt upazAmaka jIva sarvaprathama napuMsakavedakA upazama karatA hai, tadanantara strIvedakA aura usake pazcAt hAsyAdi chaha nokaSAyoMkA aura puruSavedakA upazama karatA hai / tatpazcAt apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura pratyAkhyAnAvaraNacatuSka ina AThoM madhyama kaSAyoMkA upazama karatA hai / isake anantara kramase saMjvalana, krodha, mAna, mAyA aura bAdara lobhakA upazama karake navave guNasthAnake kAlako samApta karatA hai| kintu jo jIva kSapakazreNIpara car3hakara isa guNarathAnameM AyA hai, vaha navave guNasthAnake bahubhAga vyatIta honepara sarvaprathama 1 styAnagRddhi, 2 nidrAnidrA, 3 pracalApracalA, 4 narakagati, 5 narakagatyAnupUrvI, 6 tiryaggati, 7 tiryaggatyAnupUrvI, 8 ekendriyajAti, 9 dvIndriyajAti 10 trIndriyajAti, 11 caturindriyajAti, 12 Atapa, 13 udyota, 14 sthAvara, 15 sUkSma, aura 16 sAdhAraNa ina solaha prakRtiyoMkA kSaya karatA hai| tadanantara ATha madhyama kaSAyoMkA kSaya karatA hai| tadanantara cAra saMjvalana aura nava nokaSAyoMkA antara karake sarvaprathama napuMsakavedakA kSaya karatA hai, punaH strIvedakA kSaya karatA hai aura tatpazcAt chaha nokaSAyoMkA aura puruSavedakA kSaya karatA hai| isake pazcAt kramase saMjvalana krodha, mAna, mAyA aura bAdara lobhakA kSaya karake . navaveM guNasthAnakA kAla samApta karatA hai| 10 sUkSmasAmparAyaguNasthAna- isa guNasthAnameM yataH sUkSmasAmparAya arthAta sUkSma lobhakaSAya vidyamAna hai, ataH ise sUkSmasAmparAya kahate haiM / jo upazamazreNIse car3hatA huA yahAM AyA haiM, vaha eka antarmuhUrta kAla taka sUkSma lobhakA vedana ( anubhavana ) karake antima samayameM . Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [15 usakA bhI upazama karake gyArahaveM guNasthAnameM praveza karatA hai| kintu jo kSapakazreNIpara car3hatA huA isa guNasthAnako prApta huA hai, vaha antarmuhUrta taka sUkSma lobhakA vedana karatA aura pratisamaya usake dravyakA asaMkhyAtaguNazreNIrUpase nirjarA karatA huA antima samayameM usakA kSaya karake bArahaveM guNasthAnameM praveza karatA hai / 11 upazAntamohaguNasthAna-- isa guNasthAnameM vartamAna jIvake mohanIya karmakI samasta prakRtiyAM upazAnta ho cukI haiM, ataH use upazAnta moha yA upazAntakaSAya kahate haiN| jisaprakAra gaMdale jalameM kataka ( nirmalI ) phala yA phiTakarI DAla denepara usakA gaMdalApana upazAnta ho jAtA hai aura Upara ekadama svaccha jala raha jAtA hai, athavA jaise zaradaRtumeM sarovarakA jala gaMdalApana nIce baiTha jAnese ekadama svaccha ho jAtA hai, usI prakAra sampUrNa mohakarmake upazAnta ho jAnese isa guNasthAnavI jIvake pariNAmoMmeM ekadama nirmalatA A jAtI hai aura vaha chadmastha ( alpajJa ) rahate hue bhI yathAkhyAta cAritrako prApta kara vItarAga saMjJAko prApta kara letA hai / kintu isa guNasthAnakA antarmuhUrtapramANa kAlake samApta hote hI upazAnta huI kaSAya punaH udayameM A jAtI haiM aura yaha gyArahaveM guNasthAnase girakara vApisa nIceke guNasthAnoMmeM calA jAtA hai| .. 12 kSINamohaguNasthAna- kSapakazreNIpara car3hate hue jisa jIvane dazaveM guNarathAnake antameM sUkSma lobhakA kSaya kara diyA hai, vaha mohake sarvathA kSaya ho jAnese dazaveMse ekadama bArahaveM guNasthAnameM pahuMcatA hai aura chamastha hote hue bhI yathAkhyAtacAritrako pAkara vItarAga saMjJAko prApta karatA hai / isa guNasthAnakA kAla bhI antarmuhUrta hai / jaba usa kAlameM do samaya zeSa raha jAte haiM, taba nidrA aura pracalA ina do karmoMkA eka sAtha kSaya karatA hai / tatpazcAt antima samayameM jJAnAvaraNIyakarmakI pAMca prakRtiyAM, darzanAvaraNakI zeSa rahI cAra prakRtiyAM aura antarAyakI pAMca prakRtiyAM ina caudaha prakRtiyoMkA eka sAtha kSaya karake sarvajJa aura sarvadarzI banatA huA terahaveM guNasthAnameM praveza karatA hai| 13 sayogikevalIguNasthAna- daza guNasthAnake antameM mohakarmake aura bArahaveM guNasthAnake antameM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aura antarAyakarmake sarvathA kSaya ho jAnese jinake kSAyikaanantajJAna, anantadarzana, anantasukha, anantavIryarUpa, anantacatuSTaya, tathA inake sAtha kSAyikasamyaktva, kSAyika dAna, kSAyika lAbha, kSAyika bhoga aura kSAyika upabhoga, ye nau labdhiyAM prakaTa ho gaI hai aura kevalajJAnarUpI sUryakI kiraNoMke samUhase jinakA ajJAnarUpI andhakAra sarvathA naSTa ho gayA hai, ataH jinhoMne paramAtmapadako prApta kara liyA hai, jo yogasesahita honeke kAraNa sayogI kahalAte haiM aura asahAya kevalajJAna aura kevaladarzanase sahita honeke kAraNa kevalI kahalAte haiM, aise arihanta parameSThIkI sarvajJatva aura sarvadarzitva avasthA isa guNasthAnameM prakaTa ho jAtI hai / ye sayogikevalI bhagavAn eka bhI karmakA kSaya nahIM karate hai; kintu avaziSTa rahe Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] chakkhaMDAgama hue cAra aghAtiyA koMmeMse Ayukarmako chor3akara zeSa nAma, gotra aura vedanIya ina tIna karmoke sattvakI pratisamaya asaMkhyAtaguNI nirjarA karate hue saMsArameM jIvana-paryaMta vihAra karate haiM aura prANimAtrako dharmakA upadeza dete rahate haiM / isa guNasthAnakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla ATha varSa antarmuhUrtase kama eka pUrvakoTI varSa hai| 14 ayogikevalIguNasthAna- jaba uparyukta sayogikevalI jinakI Ayu antarmuhUrtapramANa zeSa raha jAtI hai, taba ve yoga-nirodha karake ayogi-kevalI banakara isa guNasthAnameM praveza . . . . . karate hai| yogakA abhAva ho jAnese unake karivakA sarvathA abhAva ho jAtA hai aura isI kAraNa ve navIna karma bandhase sarvathA mukta ho jAte haiM, tathA sattAsthita sarva karmoke kSayake unmukha haiN| ve zIlake aThAraha hajAra bhedoMke svAmI ho jAte haiM, caurAMsIlAkha uttara guNoMkI pUrNatA bhI unake ho jAtI hai aura yogake abhAvase Atma-pradezoMke niSkampa ho jAneke kAraNa ve zaila . ( parvata ) ke samAna acala, sthira, zAnta dazAko prApta ho jAte haiM / isa guNasthAnakA kAla laghu antarmuhUrta mAtra hai, arthAt a, i, u, R, la, ina pAMca hrasva svaroMke uccAraNa meM jitanA kAla lagatA hai, utanA hai | jaba isa guNasthAnakA do samaya pramANa kAla zeSa rahatA hai, taba ye ayogikevalI jina vedanIyakarmakI donoM prakRtiyoM se anudayarUpa koI eka, devagati, pAMca zarIra, pAMca saMghAta, pAMca bandhana, chaha saMsthAna, tIna aMgopAMga, chaha saMhanana, pAMca varNa, do gandha, pAMca rasa, ATha sparza, devagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paravAta, ucchAsa, prazastavihAyogati, aprazastavihAyogati, aparyApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duHsvara, susvara, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa aura nIca gotra ina bahattara prakRtiyoMkA eka sAtha kSaya karate haiM / tatpazcAt antima samayameM udayako prApta eka vedanIya, manuSyAyu, manuSyagati, paMcendriyajAti, manuSyagatyAnupUrvI, trasa, bAdara, paryApta, subhaga, Adeya, yaza:kIrti, uccagotra aura yadi tIrthaMkara prakRtikA sattva hai, to vaha isa prakAra teraha prakRtiyoMkA kSaya karake vartamAna zarIrako choDakara sarva karmoMse vipramukta hote hue nirvANako prApta hote haiM, arthAt siddha paramAtmA banakara siddhAlayameM jA pahuMcate haiM aura sadAke lie saMsArake AvAgamana aura paribhramaNase mukta ho jAte haiN| ina caudaha guNasthAnoMke dvArA saMsArI AtmA apane Upara AcchAdita rAga, dveSa, mohAdi bhAvoMko dUra kara Atma-vikAsa karake AmAse paramAtmA bana jAtA hai / mArgaNAsthAna ___ mArgaNA zabdakA artha anveSaNa ( stroja ) karanA hotA hai| ataeva jina nArakAdirUpa paryAyoMke aura jJAnAdi dharmavizeSoMke dvArA jina nArakAdirUpa sthAnoM meM jIvoMkA anveSaNa kiyA jAtA hai, unheM mArgaNAsthAna kahate haiN| ye mArgaNAsthAna caudaha haiM- 1 gati, 2 indriya, . Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 17 3 kAya, 4 yoga, 5 veda, 6 kaSAya, 7 jJAna, 8 saMyama, 9 darzana, 10 lezyA, 11 bhavyatva, 12 samyaktva, 13 saMjJitva aura 14 AhAra mArgaNA / 1 gatimArgaNA - eka bhavase nikalakara dUsare bhavameM jAneko gati kahate hai / athavA gati nAmaka nAmakarmake udayase jIvakI jo ceSTAvizeSa utpanna hotI hai, arthAt nAraka, tiryaJca Adi rUpase pariNamana hotA hai, use gati kahate haiM / gati cAra prakArakI hai- narakagati, tiryaggati, manuSyagati aura devagati / saMsArake samasta prANiyoMkA ina cAroM hI gatiyoMmeM nivAsasthAna hai / jo saMsArake paribhramaNa se mukta ho gaye haiM, unheM siddha kahate haiM aura ve siddhAlaya meM rahate haiM, jise ki pAMcavI siddhagati kahI jAtI hai / isa prakAra gatimArgaNAke dvArA sarva prANiyoMkA anveSaNa yA parijJAna ho jAtA hai / 2 indriyamArgaNA - indra nAma AtmAkA hai, usake astitvakI sUcaka avinAbhAvI zakti, liMga yA cinha vizeSako indriya kahate haiM / jJAnAvaraNakarmake kSayopazama-vizeSase saMsArI jIvoMke sparza, rasa, gandha, varNa aura zabdarUpa apane apane niyata viSayoMko grahaNa karane kI zaktikI vibhinnatAse indriyoMke pAMca bheda haiM-- sparzanendriya, rasanendriya, ghrANendriya, cakSurindraya aura zrotrendriya / jAtinAma karmake udayase jina jivoMke ekamAtra sparzanendriya pAI jAtI hai, aise pRthvI, jala, agni, vAyu aura vanaspatikAyika jIvoMko ekendriya jIva kahate haiM / jinake sparzana, rasanA do indriyAM pAI jAtI haiM, aise laTa, keMcuA Adi jIvoMko dvIndriya jIva kahate haiM / jinake sparzana, rasanA aura ghrANa ye tIna indriyAM pAI jAtI haiM, aise kIr3I, makor3A, khaTamala, jUM ityAdi jIvoMko trIndriya jIva kahate haiM / jinake sparzana, rasanA, ghrANa aura cakSu ye cAra indriyAM pAI jAtI haiM, aise bhauMrA, makkhI, macchara Adi jaMtuoMko caturindriya jIva kahate haiM / jinake pAMcoMhI indriyAM pAI jAtI haiM, aise manuSya, deva, nArakI aura gAya, bhaiMsa Adi pazu aura kabutara, mayUra, haMsa Adi pakSiyoMko paMcendriya jIva kahate haiM / paMcendriya jIvoMmeM jo tiryaggatike jIva hai, unameM kuchake mana pAyA jAtA hai aura kuchake nahIM / jinake mana hotA hai, unheM saMjJI aura jinake nahIM hotA hai, unheM asaMjJI kahate haiM / isa prakAra saMsAra ke samasta prANiyokA saMgraha yA anveSaNa ina pAMcoM indriyoMke dvArA ho jAtA hai / jo indriyoMke samparkase rahita ho gaye haiM, aise siddhoMko atIndriya kahate haiM / 3 kAya mArgaNA - AtmAkI yogarUpa pravRttise saMcita hue audArikAdizarIrarUpa pudgalapiNDako kAya kahate haiM / trasa aura sthAvara nAmakarmake udayase samasta jIvarAzi trasakAyika aura sthAvarakAyika ina do bhAgoM meM samAviSTa ho jAtI hai / pRthvIkAyika Adi pAMca ekendriya jIvoMko sthAvarakAyika kahate haiM aura dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya jIvoMko trasakAyika kahate haiM / jo jIva karmakSaya karake mukta ho cuke haiM, unheM akAyika jIva jAnanA cAhie / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] chakkhaMDAgama 4 yogamArgaNA- pradeza-parispandarUpa AtmAkI pravRttike nimittase karmoMke grahaNa karanemeM kAraNabhUta zaktikI utpattiko yoga kahate haiM / athavA Atma-pradezoMke saMkoca aura vistArarUpa kriyAko yoga kahate haiN| yogake tIna bheda haiM- manoyoga, vacanayoga aura kAyayoga / vastusvarUpake vicArake kAraNabhUta bhAvamanakI utpattike lie jo Atma-pradezoMmeM parispanda hotA hai, use manoyoga kahate haiN| vacanoMkI utpattimeM jo yoga kAraNa hotA hai, use vacanayoga kahate haiM aura kAyakI kriyAkI utpattike lie jo prayatna hotA hai, use kAyayoga kahate haiM / ina tInoM yogoMmeMse ekendriya jIvoMke kevala eka kAyayoga pAyA jAtA hai| dvIndriyase lekara asaMjJI paMcendriya takake jIvoMke vacanayoga aura kAyayoga ye do yoga pAye jAte haiN| saMjJI paMcendriya jIvoMke tInoMhI yoga pAye jAte haiM / isa prakAra ina tInoM yogoMke dvArA sarva terahaveM guNasthAna takake sarva jIvoMko anumArgaNA ho jAtA hai / jo yogoMse rahita haiM, aise caudahaveM guNasthAnavartI ayogikevalI aura siddha jIvoMko ayogI jAnanA caahie| 5 vedamArgaNA- cAritramohanIyakarmakA bheda jo veda nokaSAyavedanIya hai, usake udayase strI, puruSa yA ubhayake viSaya sevanarUpa bhAvoMko veda kahate haiN| vedake tIna bheda haiM-- strIveda, puruSaveda aura napuMsakaveda / striyoMko puruSoMke sAtha ramanekI jo icchA hotI hai, use strIveda kahate haiN| puruSoMko striyoMke sAtha ramanekI abhilASAko puruSaveda kahate haiM / srI aura puruSa donoMke sAtha ramanekI abhilASAko napuMsakaveda kahate haiM / athavA ukta donoM vedoMkI abhilASArUpa pravRttise bhinna jisa kisIbhI prANI yA usake aMga-upAMgoMke sAtha ramaneke bhAvako napuMsakaveda kahate haiM / ekendriyoMse lekara asaMjJIpaMceMndriyoM takake sarva jIva napuMsakavedIhI hote haiM / saMjJIpaMcendriyoMmeM tInoMvedI jIva hote haiN| unameM bhI nArakiyoMke kevala napuMsakaveda hotA hai aura devoMke strI vA puruSa ye do veda hote haiN| manuSya aura saMjJIpaMcendriyoMmeM tInoM vedavAle jIva pAye jAte haiN| guNasthAnoMkI apekSA ye tInoM veda navaveM guNasthAnake saveda bhAga taka pAye jAte haiM, usase Uparake zeSa guNasthAna vartI manuSya aura siddhoMko avedI jAnanA cAhie / 6 kaSAyamArgaNA- jo sukha-duHkhako utpanna karanevAle karmarUpI kSetrakA karSaNa kare, AtmAke samyagdarzana, saMyamAsaMyama, sakalasaMyama aura yathAkhyAtacAritrako na hone de, use kaSAya kahate haiN| kaSAyake cAra bheda haiM- krodha, mAna, mAyA aura lobha / saMsArake kSudrase kSudra ekendriya prANIse lekara cAroM gatiyoMke paMcendriya prANiyoMtaka sabhIke ye cAroM kaSAya pAI jAtI hai| yahAM taka ki Atma-vikAsa karanevAle jIvoMke bhI navaveM guNasthAna taka cAroM kaSAya pAI jAtI haiM / navaveM guNasthAnameM krodha, mAna, mAyA kaSAyakA kSaya hotA hai / lobhakaSAya dazaveM guNa sthAnataka pAyA jAtA hai, usake antameM hI lobha kaSAyakA kSaya hotA hai| isake Upara kaSAyoMkA abhAva honese gyArahaveM Adi cAra guNasthAnavI jIvoMko aura siddhoMko akaSAya arthAt kaSAya-rahita . Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 19 jAnanA cAhie / isa prakAra kaSAya mArgaNAke dvArA samasta prANiyoMkA anveSaNa kiyA jAtA hai / 7 jJAnamAgeNA- jisake dvArA vastu-svarUpa jAnA jAtA hai, use jJAna kahate haiM / jJAnake pAMca bheda haiM- Abhinibodhika jJAna ( matijJAna ), zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyayajJAna aura kevalajJAna / abhimukha sthita niyamita vastukA indriya aura manakI sahAyatAse jo jJAna utpanna hotA hai, use AbhinibodhikajJAna kahate haiN| AbhinibodhikajJAnase jAnI huI vastukA Azraya lekara usase sambaddha kintu bhinna hI padArthake jAnaneko zrutajJAna kahate hai| jaise kisI sthAnase nikalate hue dhUmako dekha kara rasoIghara AdimeM sthita agnikA jJAna karanA aura dhUma zabdako sunakara usake kAraNabhUta agnikA jJAna honA / dravya, kSetra, kAla, bhAvakI apekSA lekara indriyoMkI sahAyatAke vinAhI rUpI padArthoMke sAkSAt jAnaneko avadhijJAna kahate haiN| bhUtakAlameM manake dvArA vicArI gaI, vartamAnameM manaHsthita aura AgAmI kAlameM manake dvArA socI jAnevAlI bAta jAnaleneko manaHparyayajJAna kahate hai| triloka aura trikAlavartI samasta dravyoMko tathA traikAlika anantaguNa aura paryAyoMke sAkSAt yugapat jAnanevAle jJAnako kevalajJAna kahate haiN| inamese prArambhake tIna jJAna mithyArUpabhI hote haiM, jinhe kramazaH mati-ajJAna, zrutAjJAna aura vibhaMgAjJAna kahate haiN| samyagdarzana honeke pUrvataka prArambhake tIna guNasthAnoMmeM saMsArIjIvoMke jo mati, zruta, avadhijJAna hote haiM, unheM mithyAjJAnahI jAnanA caahie| cauthe guNasthAnase lekara Uparake guNasthAnoMmeM jo jJAna hote haiM, ve saba samyagjJAnahI hote haiN| manaHparyayajJAna chaThe guNasthAnase lekara bArahaveM guNasthAna taka hotA hai / kevalajJAna terahaveM, caudahaveM guNasthAnoMmeM aura siddhoMke hotA hai / 8 saMyamamArgaNA- paMca mahAvratoMke dhAraNa karanA, paMca samitiyoMkA pAlana karanA, krodhAdi kaSAyoMkA nigraha karanA, mana-vacana-kAyarUpa tIna daNDoMkA tyAga karanA aura pAMca indriyoMke viSayoMkA jItanA saMyama hai| saMyamake pAMca bheda haiM- sAmAyika, chedopasthApanA, parihAravizuddhi, sUkSmasAmparAya, yathAkhyAta / inake atirikta dezasaMyama aura asaMyamabhI isI mArgaNAke antargata Ate haiN| sarva sAvadyayogake tyAgakara abhedarUpa eka saMyamako dhAraNa karanA sAmAyikasaMyama hai / usI abhedarUpa eka saMyamako do, tIna, cAra, pAMca mahAvratoMke bhedarUpase dhAraNa karanA chedopasthApanA saMyama hai| tIsa varSataka gRhasthAzramameM rahakara aura apanI icchAnusAra sarva prakArake bhogoMko acchI tarahase bhogakara tadanantara munidIkSA lekarake jo tIrthaMkarake pAdamUlameM varSapRthakatva (tInase Upara aura nau varSase nIcekI saMkhyAko pRthakatva kahate haiM ) kAlataka rahakara pratyAkhyAnapUrvakA bhalIbhAMti adhyayana karanA isa prakArakI sAdhanAko prApta karatA hai ki usake gamanAgamana, AhAra-vihAra aura zayanAsana Adi kriyAoMko karate hue kisIbhI prakAra jIvako raMcamAtra bhI bAdhA nahIM hotI hai| isa prakArakI sAdhanAvizeSake sAtha jo saMyamakA abhedarUpase yA bhedarUpase pAlana hotA hai, use parihAravizuddhi saMyama kahate haiN| jinakI samasta kaSAyeM naSTa ho Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] chakkhaMDAgama gaI haiM, kevala eka atisUkSma lobha zeSa raha gayA hai, aise dazama guNasthAnavartI sAdhuke jo saMyama hotA hai, use sUkSmasAmparAyasaMyama kahate haiN| kaSAyoMke sarvathA abhAva honese jo vItarAga pariNatirUpa cAritra hotA hai, use yathAkhyAtasaMyama kahate haiN| zrAvakake vrata pAlaneko dezasaMyama kahate haiN| aura kisIbhI prakArake saMyama nahIM pAlaneko asaMyama kahate haiM / prArambhake cAra guNasthAna asaMyamarUpa hI haiM / dezasaMyama pAMcaveM guNasthAnameM hotA hai / sAmAyika aura chedopasthApanAsaMyama chaThe guNasthAnase navave guNasthAnataka hote haiN| sUkSmasAmparAyasaMyama dazaveM guNasthAnameM hotA hai / yathAkhyAtasaMyama : gyArahaveM guNasthAnase lekara caudahaveM guNasthAnataka hotA hai| isa prakAra saMyamake dvArA jIvoMke anveSaNa karane ko saMyamamArgaNA kahate haiM / 9 darzanamArgaNA- sAmAnya vizeSAtmaka padArthake vizeSa aMzakA grahaNa na karake kevala sAmAnya aMzake grahaNa karaneko darzana kahate haiN| athavA padArthako jAnaneke lie udyata AtmAko jo Atma-pratibhAsa hotA hai, use darzana kahate haiN| isake cAra bheda haiM- cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana aura kevaladarzana / cakSurindriyase sAmAnya pratibhAsarUpa arthake grahaNa karaneko cakSudarzana kahate haiN| cakSukesivAya zeSa indriya aura manase jo sAmAnya pratibhAsa hotA hai use acakSudarzana kahate haiM / avadhijJAnake pUrva usake viSayabhUta padArthake sAmAnya pratibhAsako avadhidarzana kahate haiN| kevalajJAnake sAtha traikAlika aura trailokyavartI ananta padArthoke sAmAnya pratibhAsako kevaladarzana kahate haiN| acakSudarzana ekendriyoMse lagAkara bArahaveM guNasthAnataka hotA hai| cakSudarzana caturindriyoMse lagAkara bArahaveM guNasthAna taka hotA hai / avadhidarzana cauthe guNasthAnase bArahaveM taka hotA hai| kevaladarzana terahaveM aura caudahaveM guNasthAnavI jIvoMke tathA siddhoMke hotA hai| isa prakArase darzanake dvArA jIvoMke mArgaNa karaneko darzanamArgaNA kahate haiM / 10 lezyAmArgaNA- kaSAyase anuraMjita yogakI pravRttiko lezyA kahate haiM / lezyAke chaha bheda haiM- kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, pItalezyA, padmalezyA aura zuklalezyA / tIvra krodha karanA, badalA liye vinA vairakA na chor3anA, lar3AkU svabhAva honA, dayA-dharmase rahita duSTa pravRtti karanA, sadA raudra dhyAnarUpa pariNata honA kRSNalezyAke cinha haiM / viSaya-lolupi honA mAnI, mAyAvI honA, AlasI aura buddhi-vihIna honA, dhana-dhAnyameM tIvra tRSNA honA, dUsareko ThaganemeM tatpara rahanA nIlalezyAke cinha haiN| dUsaroMse jarAsI bAtameM ruSTa honA, paranindA aura Atma-prazaMsA karanA, dUsarekA vizvAsa na karanA, apanI prazaMsA yA cApalUsI karanevAleko dhanAdikA denA, apanI hAni-vRddhi, lAbha-alAbha aura kArya-akAryakA vicAra na rakhanA, kApotalezyAke cinha haiN| ye tInoM azubhalezyAeM kahalAtI haiN| hAni-lAbha aura kartavya-akartavyakA vicAra rakhanA, dayA-dAnameM tatpara rahanA, sabapara samAna dRSTi rakhanA aura komala pariNAmI honA pIta yA tejolezyAke cinha haiN| bhadra pariNAmI honA, tyAgI honA, kisIkedvArA upadrava aura upasargAdike Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [21 karanepara bhI kSamAbhAva dhAraNa karanA, gurujanoMkI sevA-suzrUSA karanA aura vrata-zIlAdiko pAlana karanA pAlezyAke cinha haiN| kisIke prati pakSapAta na karanA, kisIse rAga-dveSa nahIM rakhanA, apanI pravRttiko zAnta rakhanA, nirantara prasanna citta rahanA, dharma-sevana karate hue bhI nidAna (phalakI icchA ) na karanA aura sarva prANiyoMpara samabhAva rakhanA ye zukla lezyAke cinha haiN| pahale guNasthAnase lekara cauthe guNasthAna takake jIvoMke yathAsaMbhava chahoM lezyAeM hotI haiN| Age sAtaveM guNasthAna taka pIta Adi tIna zubha lezyAeM pAI jAtI haiM aura AThaveMse lekara terahaveM guNasthAnataka zuklalezyA hotI hai| caudahaveM guNasthAnavartI aura siddhajIva lezyAoMke lepase rahita honeke kAraNa alezya kahalAte haiM / isa prakArase lezyAoMke dvArA jIvoMke anveSaNa karaneko lezyAmArgaNA kahate haiN| 11 bhavyatvamArgaNA- jina jIvoMmeM mokSa jAnekI yogyatA pAI jAtI hai, avasara pAkara jinake bhItara samyagdarzanAdi guNa kabhI na kabhI avazya prakaTa honevAle haiM, unheM bhavya kahate haiM / kintu saMsArameM kucha aise bhI jIva haiM, jinheM bAhirI uttamase uttama nimitta milanepara bhI unake Atmika guNoMkA na kabhI vikAsa honevAlA hai aura na kabhI samyagdarzanAdi guNa bhI prApta honevAle haiM, unheM abhavya kahate haiN| abhavya jIvoMke ekamAtra pahilA mithyAtvaguNasthAna hI rahatA hai isase upara ve kabhI nahIM car3ha sakate aura na kabhI mokSa prApta kara sakate haiN| bhavyoMke sabhI guNasthAna hote haiN| siddhajIva bhavyatva aura abhavyatva bhAvase rahita hote haiN| isa prakArase isa mArgaNAdvArA sarva jIvoMkA anumArgaNa kiyA jAtA hai / - 12 samyaktvamArgaNA- tattvArtha zraddhAnako samyaktva kahate haiN| tattvArthanAma Apta, Agama aura padArthakA hai, isake viSayameM dRr3hazraddhA, ruci yA pratItiko samyagdarzana kahate haiM / yaha vyavahAranayakI apekSA lakSaNa hai| nizcayanayakI apekSA anya samasta paradravyoMse Atma-svarUpako bhinna samajhakara bahirmukhI dRSTi haTAkara antarmukhI dRSTi karake AtmAke yathArtha svarUpakA anubhava kara usameM sthira honeko samyagdarzana kahate haiN| samyaktvake tIna bheda haiM- aupazamika samyaktva, kSAyika samyaktva aura kSAyopazamika yA vedaka samyaktva / ina tInoMkA svarUpa pahale batalA Aye haiN| aupazamika samyaktva cauthe guNasthAnase lekara gyArahaveM guNasthAnataka pAyA jAtA hai / kSAyopazamika cauthese sAtaveM guNasthAnataka hotA hai aura kSAyikasamyaktva cauthese caudahaveM guNasthAnatakake jIvoMke tathA siddhoMke pAyA jAtA hai / samyagmithyAtva karmake udayase jinakA samyaktva chUTa jAtA hai aura jinakI zraddhA samyaktva aura mithyAtva ina donoMse sammizrita rahatI hai unheM samyagmithyAdRSTi kahate haiN| aise jIvoMke tIsarA guNasthAna hotA hai / jinakA samyaktva anantAnubandhI kaSAyake udayase naSTa ho gayA hai, kintu jo abhI mithyAtva guNasthAnameM nahIM pahuMce haiM, aise jIvoMko sAsAdanasamyagdRSTi kahate haiN| unake dUsarA guNasthAna pAyA jAtA hai / mithyAtvakarmake udayavAle jIvoMko mithyAdRSTi kahate haiM / inake pahilA guNasthAna hotA hai / isa prakArase samyaktvakA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] chakkhaMDAgama Azraya lekara trailokyake prANiyoMke anveSaNa karaneko samyaktvamArgaNA kahate haiM / 13 saMjJimArgaNA- noindriya- ( mana-) AvaraNa karmake kSayopazamako yA tajjanita jJAnako saMjJA kahate haiN| isa prakArakI saMjJA jinake pAI jAtI hai, aise zikSA, kriyA, AlApa ( zabda ) aura upadezako grahaNa karanevAle mana-sahita jIvoMko saMjJI kahate haiM / jinake isa prakArakI saMjJA nahIM pAI jAtI hai, aise mana-rahita jIvoMko asaMjJI kahate haiN| ekendriyase lekara caturindriya takake samasta jIva asaMjJIhI haiN| paMcendriyoMmeM deva, manuSya aura narakagatike samasta jIva saMjJIhI hote haiN| tiryaMca paMcendriyoM meM kucha jalacara, thalacara aura nabhacara jIva aise hote haiM, jinake mana nahIM hotA, unheM bhI asaMjJI jAnanA cAhie / asaMjJI jIvoMke kevala eka mithyAtva guNasthAna hI hotA hai| saMjJI jIvoMke pahilese lekara bArahaveM takake bAraha guNasthAna hotA hai| sayogikevalI, ayogikevalI aura siddha bhagavAn ko saMjJI-asaMjJIke nAmase atIta yA paravartI jAnanA cAhie / isa prakAra saMjJA aura asaMjJAke dvArA jIvoMke anveSaNa karaneko saMjJImArgaNA kahate haiN| 14 AhAramArgaNA- audArikAdi tIna zarIra aura chaha paryAptiyoMke yogya nokarmavargaNAoMke grahaNa karaneko AhAra kahate haiN| isa prakArake AhAra grahaNa karanevAle jIvoMko AhAraka kahate haiM aura jo isa prakArake AhArako grahaNa nahIM karate haiM, unheM anAhAraka kahate haiN| jaba jIva eka zarIrako chor3akara anya zarIrako grahaNa karaneke lie dUsarI gatimeM jAtA hai, taba bIcameM yadi vigraha ( mor3a ) lekara janma lenA par3e to usake anAhAraka dazA rhegii| isa. vigraha gatimeM eka mor3a lenepara eka samaya, do mor3a lenepara do samaya aura tIna mor3a lenepara tIna samayataka jIva anAhAraka rahatA hai| tadanantara vaha niyamase AhAraka ho jAtA hai| kevalI bhagavAn jaba kevali samuddhAta karate haiM, taba car3hate aura utarate pratara samuddhAtameM tathA lokapUraNa samuddhAtameM isa prakAra tIna samayataka ve bhI anAhAraka rahate haiN| ina ukta prakArake jIvoMko chor3akara zeSa saba saMsArI jIvoMko AhAraka jAnanA caahie| ayogikevalI aura siddha jIvabhI anAhAraka hI haiM / vigrahagatikI anAhAraka dazA pahile, dUsare aura cauthe guNasthAnameM hotI hai / kevalI bhagavAnke kevalisamuddhAta terahaveM guNasthAnake antameM hotA hai / isa prakAra AhAraka-anAhArakake rUpase trailokyake sarva jIvoMke mArgaNa karaneko AhAramArgaNA kahate haiM / 1 satprarUpaNAkA viSaya satprarUpaNA- sat nAma astitvakA hai| tIna lokameM jIvoMkA astitva kahAM kahAM hai / aura kisa prakArase hai ? isa praznakA uttara denAhI satprarUpaNAkA viSaya hai| ukta praznakA uttara satprarUpaNAmeM do prakAra se diyA gayA hai- oghase aura Adezase / ogha nAma sAmAnya, saMkSepa yA guNasthAnakA hai aura Adeza nAma vistAra, vizeSa yA mArgaNA sthAnakA hai / ukta praznakA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 23 uttara yadi saMkSepase diyA jAya to yaha hai ki trilokavartI sarva saMsArI jIva caudaha guNasthAnoM meM rahate haiM / aura jo saMsAra - paribhramaNase chUTa gaye haiM, aise siddha jIva siddhAlaya meM rahate haiM / yadi ukta praznakA uttara vistArase diyA jAya to yaha hai ki ve caudaha mArgaNA sthAnoMmeM rahate haiM / pratyeka . mArgaNA apane antargata uttara bhedoMke dvArA aura bhI vistArase ukta praznakA uttara detI hai, jaisA ki Upara gati Adi mArgaNAoMkA paricaya dete hue batalAyA gayA hai / prastAvanA grantha Arambha karate hue AcArya puSpadantane maMgalAcaraNake pazcAt jIvasamAsoMke anumArgaNA ke lie do sUtroMke dvArA gati Adi 14 mArgaNAeM jJAtavya batalAI haiM aura unakI prarUpaNA ke lie sat, saMkhyAdi ATha anuyogadvAra jJAtavya kahakara unake nAmoMkA nirdeza kiyA hai / itanA kathana samasta jIvasthAna se sambandha rakhatA hai / isake pazcAt AThaveM sUtrameM ogha aura Adezase nirUpaNakA nirdeza kara 9 veM sUtrase 23 veM sUtra taka 14 guNasthAnoMkA nAma-nirdeza kara siddhoMkA nirdeza kiyA gayA hai / jisakA bhAva yaha hai ki yadi saMkSepameM jIvoMke astitvakI prarUpaNA kI jAya to yahI hai ki ve caudaha guNasthAnoM meM rahate haiM aura unake atirikta siddha jIva bhI hote haiM / isake pazcAt 24 veM sUtrase lekara 177 veM sUtra taka Adezase jIvoMke astitvakA vistArase nirUpaNa kiyA gayA hai / jisakA bahuta kucha digdarzana hama mArgaNAoMke paricaya meM karA Aye haiM aura vizeSakI jAnakArIke lie prastuta granthake satprarUpaNA anuyogadvArako dekhanA cAhie / 2 saMkhyAprarUpaNA athavA dravyapramANAnugama dUsare anuyogadvArakA nAma saMkhyAprarUpaNA yA dravyapramANAnugama hai / samasta jIvarAzi kitanI hai aura kisa kisa guNasthAna, tathA mArgaNAsthAnameM jIvoMkA pramANa kitanA kitanA hai, yaha bAta isa anuyogadvAra meM batalAI gaI hai / jIvoMkA pramANa dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakAra se batalAyA gayA hai / isa saMkhyAprarUpaNAkA svAdhyAya karanevAloMko dravya-kSetrAdi pramANoMkA svarUpa jAna lenA atyAvazyaka hai, anyathA isa prarUpaNa meM varNita viSaya samajhameM nahIM A sakatA / ataH yahAM saMkSepase unakA varNana kiyA jAtA hai / 1 dravyapramANa - mUlabhUta dravyakI gaNanA yA saMkhyAko dravyapramANa kahate haiM / isake tIna bheda haiM- saMkhyAta, asaMkhyAta aura ananta / jo pramANa do, tIna, cAra Adi saMkhyAoMse kahA jA sake, use saMkhyAta kahate haiN| jo rAzi itanI bar3hI ho ki jise saMkhyAoMse kahanA saMbhava nahIM, use asaMkhyAta kahate haiM / jo rAzi isase bhI bahuta bar3hI ho aura jisakI sImAkA anta na ho, use ananta kahate haiM / inameMse saMkhyAta rAzi hamAre indriyoMkA viSaya hai, hama aMka gaNanAke dvArA use gina sakate haiM aura zabdoMke dvArA use saMjJA - vizeSase kaha sakate haiM / ataH vaha zrutajJAnakA viSaya hai / kintu asaMkhyAta rAziko na hama zabdoMke dvArA kaha hI sakate haiM aura na Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] aMkoMke dvArA gina hI sakate haiM / yaha rAzi to avadhijJAnakAhI viSaya hai / anantarAzi anantapramANavAle kevalajJAnakA viSaya hai, use sarvajJake sivAya aura koI nahIM jAna sakatA / chakkhaMDAgama inameM se saMkhyA ke tIna bheda haiM- jadhanya, madhyama aura utkRSTa / yadyapi gaNanAkA Adi ekase mAnA jAtA hai, tathApi vaha kevala dravyake astitvakAhI bodhaka hai, bhedakA sUcaka nahIM 1 bhedakI sUcanA do se prArambha hotI hai, ataeva do ko saMkhyAtakA Adi mAnA gayA hai / kyoMki eka ekakA bhAga denese athavA ekako ekakA guNA karanese saMkhyAmeM kucha bhI hAni yA vRddhi nahIM hotI hai / isa prakAra jaghanya saMkhyAMta do hai / Age batalAye jAnevAle jaghanya parItA saMkhyAtameM se eka kama karanepara utkRSTa saMkhyAtakA pramANa AtA hai / jaghanya aura utkRSTake madhya meM jitanI bhI saMkhyAeM pAI jAtI haiM, unheM madhyama saMkhyAta jAnanA cAhie | asaMkhyAtake tIna bheda haiM- parItAsaMkhyAta, yuktAsaMkhyAta aura asaMkhyAtAsaMkhyAta / ye tInoMhI jaghanya, madhyama aura utkRSTake bhedase tIna-tIna prakAra ke haiM / jaghanya, parItAsaMkhyAtakA pramANa jAnane ke lie anavasthA, zalAkA, pratizalAkA aura mahAzalAkA nAmavAle cAra mahAkuDoMko banAkara aura unameM sarasoM bharakara nikAlane aura punaH bharane Adi kA jaisA vidhAna trilokasArameM gA. 14 se 35 taka batalAyA gayA, use dekhanA cAhie / Age batalAye jAnevAle jaghanya yuktAsaMkhyAtameMse eka aMka kama karanepara utkRSTa parItAsaMkhyAtakA pramANa prApta hotA haiM / jaghanya aura utkRSTa parItA saMkhyAtakI madhyavartI sarva saMkhyAko madhyama parItAsaMkhyAta jAnanA cAhie / jaghanya parItAsaMkhyAtake vargita-saMvargita karanese arthAt usa rAziko utane hI vAra guNita - praguNita karanese jaghanya yuktAsaMkhyAtakA pramANa prApta hotA hai / Age batalAye jAnevAle jaghanya asaMkhyAtAsaMkhyAtameMse eka aMka kama karanepara utkRSTa yuktAsaMkhyAtakA pramANa prApta hotA hai / ina donoMke madhyavartI sarva saMkhyAko madhyama yuktAsaMkhyAta jAnanA cAhie / jaghanya yukta saMkhyAtakA varga karanepara jaghanya asaMkhyAtA saMkhyAtakA pramANa AtA hai / tathA Age batalAye jAnevAle jaghanya parItAnantameMse eka aMka kama karanepara utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAta kA pramANa AtA hai / ina donoMkI madhyavartI saMkhyAko madhyama asaMkhyAtAsaMkhyAta jAnanA cAhie / jaghanya asaMkhyAtA saMkhyAtako tIna vAra vargita saMtrargita karanepara jo rAzi utpanna hotI hai, usameM dharmadravya, adharmadravya, eka jIva aura lokAkAza ina cAroMke pradeza, tathA apratiSThita aura sapratiSThita vanaspatike pramANako milAkara utpanna huI rAziko punaH tIna vAra vargita saMvargita karanA cAhie / isa prakAra se prApta huI rAzimeM kalpakAlake samaya, sthiti bandhAdhyavasAya sthAnoMkA aura anubhAga bandhAdhyavasAyasthAnoMkA pramANa tathA yogake utkRSTa avibhAgapraticchedoM kA pramANa milAkara use punaH tIna vAra vargita saMvargita karanepara jo rAzi utpanna hotI hai, vaha jaghanya parItAnanta kahI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [25 jAtI hai| Age batalAye jAnevAle jaghanya yuktAnantamese eka kama karanepara utkRSTa parItAnantakA pramANa AtA hai / ina donoMke madhyavartI saba bhedoMko madhyamaparItAnanta jAnanA caahie| jaghanya parItAnantako vargita-saMvargita karanepara jaghanya muktAnanta hotA hai / Age batalAye jAnevAle jaghanya anantAnantameMse eka aMka kama karanepara utkRSTa yuktAnantakA pramANa AtA hai / donoMke madhyavartI bhedoMko madhyama yuktAnanta kahate haiM / jaghanya yuktAnantakA varga karanepara jaghanya anantAnantakA pramANa prApta hotA hai / isa jaghanya anantAnantako tIna vAra vargita-saMvargita karake usameM siddhajIva, nigodarAzi, vanaspatirAzi, pudgalarAzi, kAlake samaya aura alokAkAza ina chaha rAziyoMkA pramANa milAkara utpanna huI mahArAziko punaH tIna vAra vargita-saMvargita karake usameM dharmadravya aura adharmadravya-sambandhI agurulalaghuguNake avibhAgapraticcheda milAnA cAhie / isa prakAra utpanna huI rAziko punaH tIna vAra vargitasaMvargita karake use kevalajJAnake pramANa se ghaTAve aura phira zeSa kevalajJAnameM use milA deve / isa prakAra prApta huI rAziko, arthAt kevalajJAnake pramANako utkRSTa anantAnanta jAnanA caahie| jaghanya aura utkRSTa anantAnantakI madhyavartI sarva bhedoMko madhyama anantAnanta kahate haiN| ___ isa prakArake dravya pramANase sarva jIvarAzikA guNasthAna aura mArgaNAsthAnoMkA Azraya lekara pramANake jAnaneko dravyapramANa kahate haiM / 2 kAlapramANa-jIvoMkA parimANa jAnane ke lie dUsarA mApa kAlakA hai| kAlakA sabase choTA aMza samaya hai / eka paramANuko atyanta mandagatise eka AkAza-pradezase dUsare AkAza-pradezameM jAne ke lie jo kAla lagatA hai use samaya kahate haiM / jaghanya yuktAsaMkhyAtapramANa samayoMkI eka AvalI hotI hai / saMkhyAta AvaliyoMkA eka ucchAsa yA prANa hotA hai / sAta-ucchAsoMkA eka stoka, sAta stokoMkA eka lava aura sAr3he ar3atIsa lavoMkI eka nAlI hotI hai / do nAlIkA eka muhUrta aura tIsa muhUrtakA eka ahorAtra yA divasa hotA hai / vartamAna kAla-gaNanAke anusAra cauvIsa ghaNToMkA eka dina-rAta mAnA jAtA hai| tadanusAra ukta kAla pramANakI tAlikA isa prakAra baiThatI hai-- ahorAtra 30 muhUrta 24 ghaNTe muhUrta 2 nAlI 48 miniTa nAlI 38 // lava 24 miniTa lava 7 stoka 377 sekiNDa stoka 7 ucchAsa 5665 sekiNDa ucchAsa ( prANa ) = saMkhyAta AvalI 348 sekiNDa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] chakkhaMDAgama AvalI asaMkhyAta samaya samaya eka paramANukA eka AkAzake pradezase dUsarepara mandagatise jAnekA kAla / eka svastha manuSyake eka vAra zvAsa lene aura nikAlanemeM jitanA samaya lagatA hai, use ucchAsa kahate haiM / eka muhUrtameM ina ucchAsoMkI saMkhyA 3773 kahI gaI hai jo Upara batalAye gaye pramANa ke anusAra isa prakAra AtI hai- 243834747=3773 / eka ahorAtra ( 24 ghaNTe ) meM 377343 0=1,13,190 ucchAsa hote haiN| isakA pramANa eka miniTameM 3443 78.6 AtA hai, jo Adhunika mAnyatAke anusAra ThIka baiThatA hai / eka samaya kama muhUrtako bhinna muhUrta kahate haiM / bhinna muhUrtameM se bhI eka samaya aura kama karanepara utkRSTa antarmuhUrttakA pramANa hotA hai / kucha AcAryoMkI mAnyatAke anusAra bhinna muhUrta aura antarmuhUrta paryAyavAcI hI haiN| AvalIkAlameM eka samaya aura jor3a denepara sarva jaghanya antarmuhUrta hotA hai| isa sarva jaghanya antarmuhUrttake Upara eka eka samaya bar3hAte hue utkRSTa antamuhUrttake prApta hone taka madhyavartI sarva bheda madhyama antarmuhUrttake jAnanA caahie| pandraha dinakA eka pakSa, do pakSakA eka mAsa, do mAsakI eka Rtu, tIna RtuoMkA eka ayana, do ayanakA ekai varSa, pAMca varSakA eka yuga, caurAsI lAkha varSakA eka pUrvAMga, caurAsIlAkha pUrvAMgakA eka pUrva hotA hai / isase Age caurAsI lAkha caurAsI lAkhase guNA karate jAnepara nayutAMga-nayuta; kumudAMga-kumuda, paMmAMga-padma, nalinAMga-nalina, kamalAMga-kamala, truTitAMga truTita, aTaTAMga-aTaTa, amamAMga-amama, hAhAMga-hAhA, hUhAMga-hUhU, latAMga-latA aura mahAlatAMga-mahAlatA Adi aneka saMkhyA rAziyAM utpanna hotI haiM jo sabhI madhyama saMkhyAtake hI antargata jAnanA cAhie / Upara jo pUrvake Upara nayutAMga Adi saMkhyAeM batalAI gaI haiM, unase prakRtameM koI sambandha nahIM haiM / hAM, prastuta granthameM pUrva koDI aura koDAkoDI Adike nAmavAlI saMkhyAoMkA avazya upayoga huA hai / eka karoDa pUrva varSoMko eka pUrvakoTI varSa kahate haiM / karma bhUmija manuSya aura tiryaMcoMkI utkRSTa Ayu eka pUrva koTI varSa hI batalAI gaI hai / eka koTI pramANa saMkhyAke vargako koDAkor3I kahate haiN| koTIse Upara aura koDAkoDIke nIcekI madhyavartI saMkhyAko antaHkoDAkoDI kahate haiM / ina tIna saMkhyAoMkA aura inase hI sambaddha koDAkoDAkoDI Adi saMkhyAoMkA prastuta granthameM prayoga dekhA jAtA hai / Age kSetrapramANa meM batalAye jAnevAle eka mahAyojana ( do hajAra koza ) pramANa lambe, caur3e aura gahare kuMDako banAkara use uttama bhogabhUmike sAta dinake bhItara utpanna hue meDheke aise Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [27 romAnoMse bhare jinake aura khaMDa kaiMcIse na ho sakeM / punaH usa kuMDameMse eka eka romakhaMDako sau sau varSake pazcAt nikAle / isa prakAra una samasta roma-khaMDoMke nikAlanemeM jitanA kAla lagegA, vaha vyavahArapalya kahalAtA hai / isa vyavahArapalyako asaMkhyAtakoTi varSoMke samayoMse guNita karanepara uddhArapalyakA pramANa AtA hai / isake dvArA dvIpa-samudroMkI gaNanA kI jAtI hai / isa uddhArapalyako asaMkhyAta koTi varSoMke samayoMse guNita karanepara addhApalyakA pramANa AtA hai| zAstroMmeM karma, bhava, Ayu aura kAyakI sthitikA varNana isI addhApalyase kiyA gayA hai| arthAt jahAM kahIM bhI 'palyopama' aisA zabda Aye to usase addhApalya pramANa kAlakA grahaNa karanA cAhie / isa saMkhyAprarUpaNAmeM isI palyopamakA upayoga huA hai| daza koDAkoDI addhApalyopamoMkA eka addhAsAgaropama hotA hai jise prastuta grantha meM tathA anya granthoM meM sAdhAraNataH sAgaropama yA sAgarake nAmase upayoga kiyA gayA hai / dazakoDAkor3I addhAsAgaropamoMkI eka utsarpiNI aura itanehI kAlakI eka avasarpiNI hotI hai| ina donoMko milAkara vIsa koDAkoDI sAgaropamoMkA eka kalpakAla hotA hai| 2 kSetrapramANa- pudgalake sabase choTe avibhAgI aMzako paramANu kahate haiN| yaha paramANu eka pradezI honese itanA sUkSma hai ki usakA grahaNa indriyoMse to kyA, bar3e se bar3e sUkSma-darzaka yantrase bhI sambhava nahIM hai| vaha Adi, madhya aura antase rahita hai| vaha avibhAgI paramANu jitane AkAzako rokatA hai, utane AkAzako eka kSetrapradeza kahate haiN| do yA dose adhika paramANuoMke samudAyako skandha kahate haiM / anantAnanta paramANuoMke samudAyavAle skandhako avasannAsanna kahate haiM / ATha avasannAsannoM kA eka sannAsanna skandha, ATha sannAsannoMkA eka tRTareNu, ATha tRTareNuoMkA eka trasareNu, ATha trasareNuoMkA eka rathareNu, ATha rathareNuoMkA uttama bhoga bhUmija jIvakA bAlAgra, aise ATha bAlAnoMkA eka madhyama bhogabhUmija jIvakA bAlAgra, aise ATha bAlAnoMkA eka jaghanyabhogabhUmija bAlAgra, aise ATha bAlAnoMkA eka karmabhUmija jIvakA bAlAgra, ATha karmabhUmija bAlagoMkI eka likSA ( bAloMmeM utpanna honevAlI lIkha ) ATha likSAoMkA eka jUM, ATha jUvoMkA eka yavamadhya ( jauke bIcakA bhAga) aura ATha yavamadhyoMkA eka aMgula hotA hai / yaha aMgula tIna prakArakA hai- utsedhAMgula, pramANAMgula aura AtmAMgula / ATha yavamadhyoMke barAbara jo aMgula hotA hai, use utsedhAMgula kahate haiN| pAMca sau utsedhAMguloMkA eka pramANAMgula hotA hai| arthAt pAMcasau dhanuSake UMce zarIravAle avasarpiNI kAlake prathama cakravartI yA tatsama UMce zarIravAle yahAMke yA videhoMke manuSyoMke aMgulako pramANAMgula kahate haiN| kAlake parivartanake sAtha bharata aura airAvata kSetrameM uttarottara hIna-hIna avagAhanAvAle manuSyoMke aMgulakA jisa samaya jitanA pramANa hotA hai, use AtmAMgula kahate haiM / manuSya, tiryaMca, deva aura nArakiyoMke zarIrakI avagAhanA, tathA devoMke nivAsa aura nagarAdikA mApa utsedhAMgulase hI kiyA jAtA hai| dvIpa, samudra, parvata, vedI, nadI, kuMDa, kSetra AdikA mApa pramANAMgulase kiyA jAtA hai| vibhinna Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] chakkhaMDAgama samayoMmeM honevAle kalaza, darpaNa, hala, mUsala, ratha, gAr3I chatra, camara, siMhAsana, dhanuSa, bANa Adi kAmameM AnevAlI vastuoMkA, tathA tAtkAlika manuSyoMke rahaneke makAna, udyAna, nagara prAmAdikA mApa AtmAMgulase kiyA jAtA hai| chaha aMguloMkA eka pAda, do pAdoMkI eka vihasti ( vilasta yA vethiyA ), do vihastiyokA eka hasta (hAta), do hAthoMkA eka kiSku, do kiSkuoMkA eka daMDa, yuga, dhanuSa, nAlI yA mUsala hotA hai| do hajAra dhanuSoMkA eka koza aura cAra kozakA eka yojana hotA hai / addhApalyakA pramANa Upara batalA Aye haiM, usa addhApalyake ardhaccheda'pramANa addhApalyoMkA paraspara guNA karanepara sUcyaMgulakA pramANa AtA hai / sUcyaMgulake vargako pratarAMgula aura ghanako ghanAMgula kahate haiM / addhApalyakeM asaMkhyAtaveM bhAgapramANa', athavA matAntarase addhApatyake jitane ardhaccheda hoM, usake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ghanAMguloMke paraspara guNA karanepara jo pramANa AtA hai use jagacchreNI kahate haiM / jagacchreNIke sAtaveM bhAgako rAju yA rajju kahate haiM / isa rAjukA pramANa madhyalokake vistAra barAbara hai / jagacchreNIke vargako jagatpratara aura ghanako ghanaloka kahate haiM / ye Upara batalAye gaye palyopama, sAgaropama, sUcyaMgula, pratarAMgula, ghanAMgula, jagacchreNI, jagatpratara aura ghanaloka ye AThoMhI upamA pramANake bheda haiN| inakA upayoga prastuta granthakI dravya, kSetra aura kAlakI apekSAse batalAyeM gaye pramANoMmeM kiyA gayA hai / 4 bhAvapramANa- uparyukta tInoM prakArake pramANoMse vastukI vAstavika saMkhyAke . adhigama arthAt jAnaneko hI bhAvapramANa kahate haiN| isakA abhiprAya yaha hai ki jahAM jisa guNasthAna aura mArgaNAsthAnakA dravya, kAla vA kSetrakI apekSAse jo pramANa batalAyA gayA hai, vahAM , usa pramANake yathArtha jAnaneko hI bhAvapramANa samajhanA cAhie / saMkhyA prarUpaNAmeM jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa pahile guNasthAnoMkI. apekSA aura pIche mArgaNAsthAnoMkI apekSA kiyA gayA hai / sUtrakArane pahile pRcchA sUtra-dvArA prazna uThAkara uttara sUtrake dvArA saMkhyAkA nirdeza kiyA hai| yathA- mithyAdRSTi jIva dravyapramANase kitane hai ? ' uttara diyA' ananta haiN|' aba yahAM zaMkA hotI hai ki anantake to sthUla rItise aneka bheda haiM aura sUkSma dRSTise ananta bheda haiN| yahAMpara anantase kitane pramANavAlI rAzikA grahaNa kiyA jAya ? isa zaMkAkA samAdhAna AcArya- kAla pramANakA Azraya lekara kiyA ki atIta kAlameM jitanI. anantI utsarpiNI aura avasarpiNI bIta cukI haiM, unake samayoMkA jitanA pramANa hai, usase bhI 1. kisI bhI vivakSita rAzike Adhe Adhe bhAga karanepara ekakI saMkhyAprApta hone taka jitane TukaDe yA bhAga hote haiM, unheM ardhaccheda kahate hai| 2. dekho rAjavArtika a. 3. sU. 38 kI ttiikaa| 3. dekho trilokaprajJapti a. 1, gA. 131 / . Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [29 mithyAdRSTi jIva apahRta nahIM hote , arthAt usase adhika haiN| yahAM apahRtakA abhiprAya aisA samajhanA cAhie ki eka ora mithyAdRSTi jIvoMkI rAziko rakhA jAya aura dUsarI ora bhUtakAlameM jitanI ananta utsarpiNI aura avasarpiNI bIta gaI haiM, unake samayoMkA Dhera rakhA jAve / punaH mithyAdRSTi jIvarAzimeMse eka jIva aura atIta kAlake samayoMmeMse eka samayako sAtha sAtha nikAlakara kama kare / isa prakAra uttarottara kama kama karate hue atIta kAlake samasta samaya to samApta ho jAte haiM, kintu mithyAdRSTi jIvarAzi samApta nahIM hotI hai| yadi itanepara bhI jijJAsukI jijJAsA usake aura bhI spaSTa rUpase pramANa jAnanekI banI rahI to usake spaSTIkaraNake lie AcAryane kSetraprarUpaNAkA Azraya lekara uttara diyA ki anantAnanta lokoMke jitane AkAzapradeza haiM, utane mithyAdRSTi jIva haiN| isa prakAra dravya, kAla aura kSetra pramANoMke dvArA mithyAdRSTi jIvoMkI yathArtha saMkhyAko jAnanekA hI nAma bhAvapramANa hai / dUsare, tIsare, cauthe aura pAMcaveM guNasthAnavI jIvoMkA pramANa yadyapi sAmAnyase palyopamake asaMkhyAtave bhAga batalAyA hai, tathApi unake pramANameM hInAdhikatA hai / tadanusAra pAMcaveM guNasthAnavAle jIvoMkI jitanI saMkhyA hai, usase dUsare guNasthAnavAle jIva adhika hai, unase tIsare guNasthAnavAle jIva adhika hai aura usase bhI cauthe guNasthAnavAle jIva adhika haiN| chaThe guNasthAnavAle jIvokA pramANa sUtrakArane yadyapi koTipRthakatva kahA hai, para dhavalAkArane guruparaMparAke upadezAnusAra pAMca karor3a terAnavai lAkha aTThAnavai hajAra do sau chaha (59398206 ) batalAyA hai| sAtaveM guNasthAnakA pramANa sUtrakArane yadyapi saMkhyAta hI batalAyA hai, tathApi dhavalAkArane usakA artha koTi pRthaktvase nIcekI hI rAziko grahaNa karanekA vyakta kiyA hai aura gurupadezake anusAra do karor3a chayAnave lAkha ninyAnaveM hajAra eka sau tIna ( 29699103 ) batalAyA hai / arthAt yataH chaThe guNasthAnase sAtaveM guNasthAnakA kAla AdhA hai, ataH usake jIvoMkI saMkhyA bhI chaThekI apekSA AdhI hai| isase Upara upazamazreNI aura kSapakazreNImeM jIvoMkI saMkhyA sUtrakArane pravezakI apekSA eka, do, tIna ko Adi lekara kramazaH 54 aura 108 batalAI gaI hai aura donoM zreNiyoM ke kAlakI apekSA pratyeka guNasthAnameM saMkhyAta batalAI hai, tathApi dhavalAkArane bahuta se AcAryoMke matoMkA ullekhakara sabase antameM dI huI gAthAke matako pradhAnatA dekara upazama zreNIke pratyeka guNasthAna meM saMcita jIvoMkI saMkhyA 299 aura kSapaka zreNIke pratyeka guNasthAnameM saMcita jIvoMkI saMkhyA 588 batalAI hai| tadanusAra upazama aura kSapakazreNI-sambandhI AThaveM, navaveM aura dazaveM guNasthAnameM pratyekakI jIvasaMkhyA 897 - 897 jAnanA caahie| gyArahaveMkI jIvasaMkhyA 299 aura bArahaveM guNasthAnakI jIvasaMkhyA 598 batalAI gaI hai| terahaveM guNasthAnameM pravezakI apekSA eka, do, tInako Adi lekara eka sau ATha batalAI gaI hai aura terahaveM guNasthAnameM saMcita honevAle sarva sayogikevalI jinoMkA pramANa sUtrakArane zatasahasrapRthaktva batalAyA hai, jisakA artha Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] chakkhaMDAgama dhavalAkArane vibhinna mAnyatAoke anusAra vibhinna saMkhyAoMkA ullekha karate antameM AcArya-paramparAse prApta upadezake anusAra ATha lAkha aThThAnaveM hajAra pAMca sau do ( 898502 ) batalAyA hai| caudahaveM guNasthAnavI jIvoMkA pramANa pravezakI apekSA eka, do, tInako Adi lekara eka sau ATha ( 108 ) aura saMcaya kAlakI apekSA pAMca sau aThThayAnaveM ( 598 ) batalAyA hai| saMkSepameM guNasthAnoMkI sarva jIvarAzikA alpabahutvake rUpase upasaMhAra isa prakAra jAnanA cAhie- gyArahaveM guNasthAnavI jIvase sabase thor3e ( saMkhyAta ) haiN| unase bArahaveM aura caudahaveM guNasthAnavI jIva saMkhyAtaguNita arthAt dUne haiN| unase donoMhi zreNiyoMke AThaveM, navaveM aura dazaveM guNasthAnavartI jIva parasparameM samAna hote hue bhI vizeSa adhika hai| unase terahaveM guNasthAnavI jIva saMkhyAtaguNita haiM / unase sAtaveM guNasthAnavI jIva saMkhyAtaguNita haiM / unase chaThe guNasthAnavI jIva saMkhyAtaguNita arthAt dUne haiN| chaThe guNasthAnavI jIvoMse pAMcaveM guNasthAnavAle jIva asaMkhyAtaguNita haiN| unase dUsare guNasthAnavAle jIva asaMkhyAtaguNita haiN| unase tIsare guNasthAnavAle jIva saMkhyAta guNita haiM aura unase cauthe guNasthAnavAle jIva asaMkhyAta guNita haiN| unase siddhajIva anantaguNita haiM aura siddhoMse mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiN| mithyAdRSTi jIvoMse sarva jIvarAzi kucha adhika haiM / ___ oghase arthAt guNasthAnoMkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karaneke bAda sUtrakArane Adeza arthAt caudaha mArgaNAsthAnoMkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa kiyA hai / mArgaNAsthAnoMkI saMkhyAbhI dravya, kAla aura kSetrakI apekSA batalAI gaI hai, so Upara jisa prakAra kAla aura kSetra pramANakA nirUpaNa kiyA gayA hai, tadanusArahI mArgaNAoMmeM batalAI gaI saMkhyAkA yathArtha artha samajha lenA cAhie / sUtrameM jahAM padara yA pratara zabda AyA ho, vahAM usase jagatpratarakA, aMgula zabdase sUcyaMgulakA, seDhI yA zreNI zabdase jagacchreNIkA aura loka zabdase ghanalokakA artha lenA cAhie / isake atirikta sUtroMmeM kucha aura bhI vizeSa saMjJAeM AI haiM unakA artha isa prakAra jAnanA cAhie AyAma- kisI kSetrakI lambAI / viSkambha- kisI kSetrakI caur3AI / viSkambhasUcI- kisI golAkAra kSetrake madhyakI caudd'aaii| varga- kisI vivakSita saMkhyAko usI saMkhyAse guNita karanA / jaise 4 ko 4 se guNita karanepara 16 rAzi prApta hotI hai, yaha 4 kA varga hai / vargamUla- varga karane kI mUla rAzi / jaise 16 kA vargamUla 4 hai / ghana- kisI rAziko usIse do vAra guNA karane para jo rAzi prApta ho| jaise 4 kA ghana ( 4 4 4 4 4 = ) 64 hai / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 31 ghanamUla- jisa rAzike guNAkArase ghanarAzi utpanna huI hai, usakI mUlarAzi / jaise 64 kA ghanamUla 4 hai| sAtireka- vivakSita rAzise kucha adhika, isehI sAdhika kahate haiN| vizeSAdhika- vivakSita rAzike dUne parimANase nIcetaka kI sarva rAziyAM / saMkhyAtaguNita - dUnI rAzi aura usase Upara tigunI, caugunI Adi ve saba rAziyAM jo saMkhyAtake antargata hotI hai| asaMkhyAtaguNita- yathAsaMbhava madhyama asaMkhyAtase guNita rAzi lenA / anantaguNita--- yathAsaMbhava madhyama anantase guNita rAzi / dvitIya vargamUla- vivakSita rAzikA dUsarA vargamUla / jaise- 16 kA prathama vargamUla 4 hai aura dUsarA vargamUla 2 hai| isI prakAra tRtIya, caturtha Adi vargamUloMko samajhana / caahie| bhAgahAra- jisa rAzise vivakSita rAzimeM bhAga diyA jAve / avahArakAla- bhAgahArarUpa kAlAtmakarAzi / dravyapramANAnugamameM mArgaNAoMke bhItara jIvoMkI jo saMkhyA batalAI gaI hai, usake anusAra ananta, asaMkhyAta aura saMkhyAta rAzivAle jIvoMkA alpabahutva isa prakAra jAnanA cAhie ananta rAzivAle jIva- 1 abhavya, 2 siddha, 3 mAna kaSAyI, 4 krodha kaSAyI, 5 mAyA kaSAyI, 6 lobha kaSAyI, 7 kApota lezyAvAle, 8 nIla lezyAvAle, 9 kRSNa lezyAvAle, 10 anAhAraka, 11 AhAraka, 12 bhavya, 13 vanaspati kAyika, 14 ekendriya, 15 kAyayogI, 16 asaMjJI, 17 tiryaMca, 18 napuMsakavedI, 19 mithyAdRSTi, 20 kumati jJAnI, 21 kuzrutajJAnI, 22 acakSudarzanI, 23 asNymii| ___ asaMkhyAta rAzivAle jIva- 1 dezasaMyata, 2 sAsAdana samyagdRSTi, 3 samyagmithyAdRSTi, 4 aupazamika samyaktvI, 5 kSAyika samyaktvI, 6 kSAyopazamika samyaktvI, 7 zuklalezyika, 8 avadhi darzanI, 9 avadhijJAnI, 10 matijJAnI, 11 zrutajJAnI, 12 pajhalezyika, 13 pItalezyika, 14 manuSya, 15 puMvedI, 16 nArakI, 17 strIvedI, 18 deva, 19 vibhaMga jJAnI, 20 manoyogI, 21 saMjJI, 22 paMcendriya, 23 cakSudarzanI, 24 caturindriya, 25 trIndriya, 26 dvIndriya, 27 vacanayogI, 28 trasajIva, 29 tejaskAyika, 30 pRthvIkAyika, 31 jalakAyika, 32 vAyu kAyika / saMkhyAta rAzivAle jIva- 1 sUkSmasAmparAyasaMyamI, 2 manaHparyayajJAnI, 3 parihArasaMyamI 4 kevalajJAnI, 5 kevaladarzanI, 6 yathAkhyAtasaMyamI, 7 sAmAyikasaMyamI, 8 chedopsthaapnaasNymii| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] chakkhaMDAgama anantarAzivAloMmeM abhavya jIva sabase kama haiM aura Age Age kI rAzivAle jIva uttarottara adhika haiN| asaMkhyAtasaMkhyAvAloM meM dezasaMyata jIva sabase kama haiM aura AgekIrAziyAM uttarottara adhika haiN| saMkhyAtarAzivAle jIvoMmeM sUkSmasAmparAyasaMyamI sabase kama haiM, aura AgekI rAzivAle jIva uttarottara adhika hai / isaprakAra dravyapramANAnugamake dvArA jIvoMkI saMkhyAkA bhalIbhAMti jJAna ho jAtA hai| 3 kSetraprarUpaNA satprarUpaNAke dvArA jinakA astitva jAnA aura saMkhyAprarUpaNAke dvArA jinakI saMkhyAko jAnA hai, aise ve anantAnanta jIva kahAM rahate haiM, yaha zaMkA svabhAvataH uThatI hai aura usIke samAdhAnake lie AcAryane tatpazcAtahI kSetrakI prarUpaNA kii| jIvoMke vartamAnakAlika nivAsako kSetra kahate haiN| yaha kSetra kahAM hai ? isa praznakA uttara yaha hai ki hama jahAMpara rahate haiM, isake sarvaora arthAt dazoM dizAoM ananta AkAza phailA huA hai, usake ThIka madhya bhAgameM lokAkAza hai, jisameM anantAnanta jIva tathA anantAnanta pudgalAdi anya dravya rahate haiM / dravyoMke rahane aura nahIM rahaneke kAraNa hI eka AkAzake do vibhAga ho jAte haiN| jitane AkAzameM jIvAdi dravya pAye jAte haiM, use lokAkAza kahate haiM aura usase pare dazoM dizAoMmeM ananta AkAza hai, use alokAkAza kahate haiN| isa alokAkAzameM eka mAtra AkAzako chor3akara aura koI dravya nahIM pAyA jaataa| lokAkAzakA AkAra uttarakI ora mukha karake khar3e hue usa puruSake samAna hai jo apane donoM pairoMko phailAkara aura kamarapara hAtha rakha karake khar3A hai| isa AkAravAle lokake 1 rAju - svabhAvataH tIna bhAga ho jAte haiM- kamarase nIceke bhAgako adholoka kahate haiM, kamarase Uparake 5 rAju bhAgako Urdhvaloka kahate haiM aura kamaravAle bIcake 1 rAju - bhAgako madhyaloka kahate haiN| madhyalokase nIce jo adholoka hai, usakI UMcAI sAta rAju hai / sabase nIce usakI caur3AI sAta rAju hai / Upara kramase ghaTate hue madhyalokameM caur3AI eka rAju raha 7 rAju -4 jAtI hai| madhyalokase Upara jo Urdhvaloka hai usakI UMcAI sAta rAju hai| kintu caur3AI sabase nIce arthAt madhyalokameM eka rAju hai / phira kramase bar3hatI huI vaha hAthakI kohaniyoMke pAsa- jahAMki brahmaloka hai- pAMca rAju ho jAtI hai / punaH kramase ghaTatI huI vaha sabase Upara - jahAM siddhaloka hai- eka rAju raha jAtI hai / yaha utAracar3hAvavAlA vistAra pUrva aura pazcima dizAke kSetrakA hai| uttara-dakSiNa dizAmeM lokakA vistAra , Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA nIcese lekara Uparataka sarvatra sAta rAju hI hai / isa caudaha rAjukI UMcAIvAle lokake ThIka madhyabhAgameM eka rAju lambI, eka rAju caur3I aura caudaha rAju UMcI eka loka nAr3I hai, jise trasa jIvoMkA nivAsa honeke kAraNa trasanAr3I bhI kahate haiN| adholokameM isI trasanAr3Ike bhItara sAta naraka hai, jahAMpara nArakI jIva rahate haiN| madhyalokameM isI trasanAr3Ike bhItara asaMkhyAta dvIpa aura samudra haiM jo parasparameM eka dUsareko gherakara avasthita haiN| una sabake bIcameM jambU dvIpa hai, jo eka lAkha yojana vistAravAlA hai / isake ThIka madhyabhAgameM sumerU parvata hai, jo eka lAkha yojana UMcA hai| isa sumerUke talase lekara nIceke sarva lokako adholoka kahate haiN| aura sumerUkI cUlikAse Uparake lokako Urdhva loka kahate haiN| isa Urdhva lokameM hI solaha svarga, naudmaveyaka, nau anudiza aura pAMca anuttara haiM, jinameM deva rahate haiN| vastutaH sumeru hI tInoM lokoMkA vibhAjana karatA hai| eka rAju vistAravAlA aura eka lAkha yojanakI UMcAIvAle kSetrako madhyaloka kahate haiM / yataH isa madhyameM hI manuSya aura tIryaMca jIva rahate haiM, ataH isakA dUsarA nAma nara-tiryagloka bhI hai| jambU dvIpako ghera kara usake cAroM ora do lAkha yojana caur3A lavaNa samudra hai| use cAroM orase ghere hue cAra lAkha yojana caur3A dhAtakIkhaMDa dvIpa hai / use cAroM orase ghere hue ATha lAkha yojana caur3A kAlodadhi samudra hai / use cAroM orase ghere hue solaha lAkha yojana caur3A puSkaravara dvIpa hai| isa dvIpake ThIka madhyabhAgameM mAnuSottara parvata hai| isa parvatase Age na koI manuSya rahatA hI hai aura na jA hI sakatA hai, isa kAraNa isakA nAma mAnuSottara par3A hai| isa prakAra eka jambU dvIpa, dUsarA dhAtakIkhaMDa dvIpa aura AdhA puSkaravara dvIpa ina aDhAI dvIpavAle kSetrako manuSya loka kahate haiM / isakI caur3AI madhyabhAgameM sUcI vyAsakI apekSA paiMtAlIsa lAkha yojana hai| isase Age ke jitane bhI asaMkhyAta dvIpa aura samudra haiM, una sabake antameM svayambhUramaNa samudra hai| madhyalokakI samApti isIke sAtha ho jAtI hai| ina asaMkhyAta dvIpa aura samudroMmeM eka mAtra tiryaMca jIvoMke pAye jAnese use tiryagloka bhI kahA jAtA hai / manuSya lokakA ghanaphala paiMtAlIsa lAkha yojana hai / tiryaglokakA ghanaphala ghanAtmaka eka rAju hai, yahI madhyalokakA bhI ghanaphala hai| adholokakA ghanaphala 196 ghanarAju hai, aura .urdhva lokakA ghanaphala 147 ghanarAju hai / sampUrNa lokAkAzakA ghanaphala ( 196+147=343) tIna sau tetAlIsa ghanarAju hai / lokake vibhAgakI itanI sAmAnya vyavasthA jAna leneke pazcAt yaha bAta to sAmAnyarUpase samajhameM A jAtI hai ki nArakI adholokameM, deva urdhva lokameM aura manuSya-tIryaMca madhyalokameM rahate haiN| parantu caudaha guNasthAnoM aura mArgaNA sthAnoMkI apekSA kisa jAtike jIva lokAkAzake kitane kSetrameM rahate haiM ? isakA vistRta vivecana prastuta granthake prathama jIvasthAna khaMDakI kSetra prarUpaNAmeM kiyA gayA hai, jise pAThaka usakA svAdhyAya karate hue jAna skeNge| yahAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] chakkhaMDAgama saMkSepameM itanA jAna lenA Avazyaka hai ki kisIbhI gatikA koI bhI choTA yA bar3A eka jIva lokAkAzake asaMkhyAtaveM bhAga meMhI rahatA hai / kintu jaba sAmAnyase pahile guNasthAnako lakSya meM rakha kara pUchA jAyagA ki midhyAdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? to isakA uttara hogA- sarva lokameM rahate haiM; kyoMki 343 rAju ghanAkAra yaha lokAkAza sthAvara jIvoMse ThasAThasa bharA huA hai / hAlAMki trasa jIva kucha apavAdoMko chor3akara trasa nADIke bhItara hI rahate haiM / dUsare guNasthAnase lekara caudahaveM guNasthAna takake jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM hI rahate haiM / kevala kevali samudghAtako prApta sayogikevalijina daMDa aura kapATa samudghAtakI avasthAmeM lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM, pratara samudghAtake samaya lokake asaMkhyAta bahubhAgoMmeM aura lokapUraNasamudghAtake samaya sarva lokameM rahate haiM / mArgaNAoM kI apekSA kisa mArgaNAkA kaunasA jIva kitane kSetrameM rahatA hai, isakA vistRta vivecana isa prarUpaNA meM kiyA gayA hai / saMkSepameM itanA jAna lenA cAhie ki jisa mArgaNA ananta saMkhyAvAlI ekendriya jIvoMkI rAzi AtI ho, usa mArgaNAvAle jIva sarvaloka meM rahate haiM, aura zeSa mArgaNAvAle lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM rahate haiM / kevalajJAna, kevaladarzana, yathAkhyAtasaMyama Adi jina mArgaNAoMmeM sayogi jina Ate haiM, ve sAdhAraNa dazAmeM to lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM, kintu pratara samudghAtakI dazAmeM lokake asaMkhyAta bahubhAgoMmeM, tathA lokapUraNasamudghAtakI dazAmeM sarva lokameM rahate haiM / bAdara vAyukAyika jIva lokake saMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / 4 sparzanaprarUpaNA kSetraprarUpaNA meM jIvoMke vartamAnakAlika kSetrakA nirUpaNa kiyA gayA hai, kintu sparzana prarUpaNA meM vartamAna kAlake sAtha atIta aura anAgatakAlake kSetrakA vicAra kiyA jAtA hai / jIva jisa sthAnapara utpanna hotA hai, yA rahatA hai, vaha usakA svasthAna kahalAtA hai aura usa zarIra ke dvArA jahAM taka vaha AtA-jAtA hai, vaha vihAravatsvasthAna kahalAtA hai / pratyeka jIvakA svasthAna kI apekSA vihAravatsvasthAnakA kSetra adhika hotA hai / jaise solahaveM svargake kisI bhI devakA kSetra svasthAnakI apekSA to lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / kintu vaha vihAra karatA huA nIce tIsare naraka taka jA A sakatA hai, ataH usake dvArA sparza kiyA huA kSetra ATha rAju lambA ho jAtA hai / isakA kAraNa yaha hai ki madhya lokase nIce tIsarA naraka do rAjupara hai aura Upara solahavAM svarga chaha rAjukI UMcAIpara hai / isa prakAra chaha aura do rAju milakara ATha rAjukI lambAIvAle kSetrakA bhUtakAlameM solahaveM svargake devoMne sparza kiyA hai / vihArake samAna samudghAta aura upapAdakI apekSA bhI jIvoMkA kSetra baDha jAtA hai / vedanA, kaSAya Adi kisI nimittavizeSase jIvake pradezoMkA mUla zarIra ke sAtha sambandha rahate hue bhI bAhira phailanA samudghAta kahalAtA hai / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 35 samudvAtake sAta bheda haiM- vedanA samudghAta, 2 kaSAyasamudghAta, 3 vaikriyika samudghAta, 4 AhAraka samudghAta, 5 taijasa samudghAta, 6 mAraNAntika samudghAta aura 7 kevali samudghAta / zarIrameM rogAdikI vedanAke kAraNa jIvake pradezoMkA bAhira nikalanA vedanA samudghAta hai / krodhAdi kaSAyoMke kAraNa jIvake pradezoMkA bAhira nikalanA kaSAyasamudghAta hai| devAdikoMkA mUla zarIrake atirikta anya zarIra banAkara uttara zarIrarUpa vikriyA kAlameM Atma-pradezoMkA mUla zarIrase bAhira phailanA vaikriyika samudghAta hai| pramatta saMyata sAdhuke zaMkA-samAdhAnArtha jo AhAraka putalAke rUpameM Atma-pradeza bAhira nikalate hai, use AhAraka samudghAta kahate haiN| sAdhuke nigraha yA anugrahakA bhAva jAgRta honepara jo zubha yA azubha taijasa putalAke rUpameM Atma-pradeza bAhira nikalate haiM, use taijasa samudghAta kahate haiM / maraNa-kAlake antarmuhUrta pUrva jisa jIvake Atmapradeza nikalakara jahAM Age janma lenA hai, vahAM taka phailate hue cale jAte haiM aura usa sthAnakA sparza karake vApisa lauTa Ate haiM, isa prakArake samudghAtako mAraNAntikasamudghAta kahate haiM / kevalI bhagavAnke Atma-pradezoMkA zeSa aghAtiyA karmoMkI nirjarAke nimitta daMDa, kapATa, pratara aura lokapUraNake rUpameM trailokyameM phailanA kevali samudghAta kahalAtA hai / ina sAta samudghAtoMkI dazAmeM jIvakA kSetra zarIrakI avagAhanAke kSetrase adhika ho jAtA hai / isake atirikta upapAda kAlameM bhI jIvoMke pradezoMkA zarIrase bAhira prasAra dekhA jAtA hai| jIvakA apanI pUrva paryAyako chor3akara anya paryAyameM janma leneko upapAda kahate haiN| isa prakAra 1 svasthAnasvasthAna, 2 vihAravatsvasthAna, 3 vedanA, 4 kaSAya, 5 vaikiyika, 6 AhAraka, 7 taijasa, 8 mAraNAntika, 9 kevali samudghAta aura 10 upapAda / ina daza avasthAoMkI apekSA karake kisa guNasthAnavAle aura kisa mArgaNAvAle jIvoMne bhUtakAlameM kitane kSetrakA sparza kiyA hai, yaha vivecana isa sparzana prarUpaNAmeM vistArase kiyA gayA hai| phira bhI yahAMpara usakA kucha digdarzana karAyA jAtA hai| mithyAdRSTi jIva to sarva lokameM rahate hI haiM, ataH unakA svasthAnagata kSetra hI sarva loka hai / usIko unhoMne vihAravatsvasthAna Adi jo pada isa guNasthAnameM saMbhava haiM, unakI apekSA bhI sarva lokakA sparza bhUtakAlameM bhI kiyA hai aura bhaviSyakAlameM bhI kareMge / yahAM itanA vizeSa jJAtavya hai ki AhAraka samudghAta aura taijasa samudghAta chaTe guNasthAnavartI sAdhuke hI hote haiM; anyake nahIM / kevali samudghAta terahaveM guNasthAnameM hI sambhava hai, anyatra nhiiN| vaikriyika samuddhAta prAraMbhake cAra guNasthAnavartI deva, nArakI, yA RddhiprApta sAdhuoMke hotA hai| bhogabhUmija manuSya aura tiryaMcoMke bhI apRthak vikriyArUpa samudghAta hotA hai| vedanA, kaSAya aura mAraNAntika samudghAta cAroMhI gativAle jIvoMke unameM saMbhava pahile, dUsare aura cauthe Adi guNasthAnoMmeM hotA hai / | Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] chakkhaMDAgama dUsare guNasthAnavartI sAsAdanasamyagdRSTi jIva vartamAna kAla meM to lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM hI rahate haiN| kiMtu bhUtakAla meM unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha (4) rAju aura kucha kama bAraha baTe caudaha [13] rAjupramANa kSetrakA sparzana kiyA haiN| isakA abhiprAya yaha hai vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyikasamudghAta ina cAra padoMkI apekSA sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne pUrvameM batalAI huI trasanAr3I ke caudaha bhAgoMmeMse ATha bhAgoMkA sparza kiyA haiM, arthAt ATha ghanarAjupramANa trasanADI ke bhItara aisA eka bhI pradeza nahIM hai jise ki bhUtakAla meM cAroM gatiyoM ke sAsAdanasamyagdRSTiyoMne sparzana kiyA ho| yaha ATha ghanarAjupramANa kSetra trasanAr3I ke bhItara jahAM kahIM nahIM lenA cAhie, kintu nIce tIsare narakase lekara Upara solahaveM khargataka kA lenA caahie| isakA kAraNa yaha hai ki bhavanavAsI deva svayaM to nIce tIsare naraka taka jAte-Ate haiM aura Upara pahale svarga ke zikhara dhvajadaMDa tk| kintu Upara ke svargavAle devoM ke prayoga se solahaveM svarga taka bhI vihAra kara sakate haiN| unake itane kSetra meM vihAra karaneke kAraNa usa kSetrakA aisA eka bhI AkAza-pradeza nahIM bacA hai, jisakA ki dUsare guNasthAnavAle ukta devoMne apane zarIra dvArA sparza na kiyA ho| isa prakAra isa sparza kiye gaye kSetra ko lokanAr3I ke caudaha bhAgoMmeMse ATha bhAga pramANa sparzana kSetra kahate haiM / isa kSetrako kucha kama kahanekA kAraNa yaha hai ki ve bhavanavAsI deva tIsare naraka meM vahAM taka hI jAte haiM, jahAM taka ki nArakI rahate haiN| kintu madhyaloka se tIsarI pRthvI kA talabhAga do rAju nIcA hai| isa pRthvI kA talabhAga eka hajAra yojana moTA hai, Thosa hai| usameM nArakI nahIM pAye jAte, kintu usake Upara hI rahate haiN| ataH vihAra karanevAle deva tIsarI pRthvI ke talabhAga taka nahIM jAte haiM, kintu uparima bhAgataka hI jAte haiM / isa eka hajAra yojanako kama karane ke lie hI kucha kama ( dezona) padakA prayoga yahAM kiyA gayA hai / isI prakAra jahAM kahIM bhI dezona padakA prayoga kiyA gayA ho, vahAM para sarvatra yathA saMbhava isI prakAra kA artha lenA cAhie / mAraNAntika samudghAta kI apekSA sAsAdana guNasthAnavI jIvoM ne lokanAlI ke caudaha bhAgoMmeM se bAraha bhAga kA bhUtakAla meM sparza kiyA hai| isakA abhiprAya yaha hai ki chaThI pRthvI ke sAsAdana guNasthAnavAle nArakI yataH madhya loka meM utpanna hote haiM, ataH yahAM taka mAraNAntika samudghAta karate haiM / tathA isI guNasthAnavAle bhavanavAsI Adi deva Upara loka ke anta meM avasthita AThavIM pRthvI ke pRthivIkAyika jIvoM meM mAraNAntika samudghAta karate haiN| isa prakAra sumeru tala se nIce chaThI pRthivI taka ke pAMca rAja, aura Upara lokAnta taka ke sAta rAju ye donoM milakara bAraha rAju ho jAte haiN| isa kucha kama bAraha ghanarAju pramANa kSetra kA dUsare guNasthAnavAle jIvoM ne atIta kAla meM sparzana kiyA hai aura Age bhI kareMge, isa apekSA unakA ukta pramANa sparzana kSetra kahA gayA hai| yahAMpara bhI kucha kama kA artha batalAye gaye prakAra se lenA cAhie / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 37 isa prakAra isa sparzana prarUpaNA meM caudaha guNasthAnoM aura caudaha mArgaNAsthAnoMvAle jIvoM kA uparyukta svasthAnAdi daza padoM kI apekSA atIta kAla meM sparzana kiye hue kSetra kA nirUpaNa kiyA gayA hai| . 5 kAlaprarUpaNA kisa guNasthAna aura kisa mArgaNAsthAnameM jIva kamase kama kitane kAla taka rahate haiM aura adhikase adhika kAla taka rahate haiM, isakA vivecana, kAlAnugama nAmake anuyogadvArameM kiyA gayA hai| sUtrakArane kAlakA yaha vivecana eka jIva aura nAnA jIvoMkI apekSAse kiyA hai| yathAmithyAdRSTi jIva mithyAtvaguNasthAnameM kitane kAla taka rahate haiM ? isa praznakA uttara diyA gayA hai ki nAnA jIvoMkI apekSA to mithyAdRSTi jIva mithyAtva guNasthAnameM sadA hI rahate haiM, arthAt tInoM kAloM meM aisA eka bhI samaya nahI hai, jaba ki mithyAdRSTi jIva na pAye jAte hoN| kintu eka jIvakI apekSA mithyAtvakA kAla tIna prakArakA hai- anAdi-ananta, anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta / abhavya jIvoMke mithyAtvakA kAla anAdi-ananta jAnanA caahie| kyoMki unake mithyAtvakA na Adi hai aura na anta / jo anAdi mithyAdRSTi bhavya jIva haiM, unake mithyAtvakA kAla anAdi-sAnta hai; arthAt anAdi kAlase Aja taka samyaktvakI prApti na honese unakA mithyAtva anAdi hai, kintu Age jAkara samyaktvakI prApti aura mithyAtvakA anta honese unakA mithyAtva sAnta hai| jina jIvoMne eka bAra samyaktvako prApta kara liyA, tathApi pariNAmoMke saMklezAdi nimittase jo phira bhI mithyAtvako prApta ho jAte haiM, unake mithyAtvakA kAla sAdi-sAnta jAnanA caahie| sUtrakArane ina tInoM prakArake mithyAtva-kAloMkA nirdeza karake eka jIvakI apekSA mithyAtvakA jaghanya sAdi-sAnta kAla antarmuhUrta batalAyA hai, jisakA abhiprAya yaha hai ki yadi koI asaMyata samyagdRSTi, saMyatAsaMyata, yA pramattasaMyata jIva pariNAmoMke patanase mithyAtvako prApta ho aura mithyAtva dazAmeM sabase choTe antarmuhUrta kAla rahakara punaH asaMyata samyagdRSTi, yA saMyatAsaMyata, yA apramattasaMyata ho jAya; to aise jIvake mithyAtvakA jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa pAyA jAtA hai| isa prakArake mithyAtvako sAdi-sAnta kahate haiM; kyoMki usakA Adi aura anta donoM pAye jAte haiN| isI sAdi-sAnta mithyAtvakA utkRSTa kAla kucha kama 'ardhapudgalaparivartanapramANa hai| isakA abhiprAya yaha hai ki jaba koI jIva pahilI vAra samyaktva prApta kara atizIghra mithyAtvako prApta ho jAtA hai, to vaha adhikase adhika bhI mithyAtva guNasthAna meM rahegA, to kucha kama ardhapudgalaparivartana meM jitanA kAla lagatA hai, kucha kama utane kAla taka hI rahegA, usake anantara yaha niyamase samyaktvako prApta kara aura saMyamako dhAraNa kara mokSa calA jAtA hai / 1. ardhapudgalaparivartanakA svarUpa jAnane ke lie isa prakaraNavAlI dhavalA TIkA, go. jIvakAMDakI bhavyamArgaNA aura sarvArthasiddhi a0 2 sU08 kI TIkA dekhanA caahie| For Private & Personal use only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] chakkhaMDAgama isa prakAra caudaha guNasthAnoM aura caudaha mArgaNAoMke jaghanya aura utkRSTa kAlakA varNana eka aura nAnA jIvoMkI apekSA prakRta prarUpaNAmeM kiyA gayA hai / isa kAla prarUpaNAkA svAdhyAya karanepara pAThakagaNa kitanI hI navIna bAtoMko jAna skeNge| 6 antara prarUpaNA antara nAma viraha, vyuccheda yA abhAvakA hai| kisI vivakSita guNasthAnavI jIvakA usa guNasthAnako chor3a kara anya guNasthAnameM cale jAne para punaH usI guNasthAnakI prAptike pUrva : .. takake kAlakA antarakAla yA virahakAla kahate haiN| sabase choTe virahakAlako jaghanya antara aura sabase bar3e viraha kAlako utkRSTa antara kahate haiN| isa prakArake antarakAlakA prarUpaNA karanevAlI isa antara prarUpaNA meM yaha batalAyA gayA hai ki yaha jIva kisa guNasthAna aura mArgaNAsthAnase kamase kama kitane kAla takake lie aura adhikase adhika kitane kAla takake lie antarako prApta hotA hai| jaise- oghakI apekSA kisIne pUchA ki mithyAdRSTijIvoMkA antarakAla kitanA hai ? isakA uttara diyA gayA hai ki nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hai, ve nirantara haiN| arthAt saMsArameM sadA hI mithyAdRSTi jIva pAye jAte haiM, ataH unakA antarakAla sambhava nahIM hai| kintu eka jIvakI apekSA mithyAtvakA jaghanya antara kAla antarmuhUrtapramANa hai| yaha jaghanya antarakAla isa prakAra ghaTita hotA hai ki koI eka mithyAdRSTi jIva pariNAmoMkI vizuddhike nimittase samyaktva ko prApta kara asaMyatasamyagdRSTi ho gyaa| vaha isa cauthe guNasthAnameM sabase choTe antarmuhUrta kAla taka samyaktvake sAtha rahakara saMkleza Adike nimittase girA aura mithyAdRSTi ho gyaa| isa prakAra mithyAtvaguNasthAnako chor3akara aura anya guNasthAnako prApta hokara punaH usI guNasthAnameM Aneke pUrva taka jo antarmuhUrttakAla mithyAtvaparyAyase rahita rahA, yahI usa eka jIvakI apekSA mithyAdRSTiguNasthAnakA jaghanya antarakAla hai / mithyAtvakA utkRSTa antarakAla eka jIvakI apekSA kucha kama do chyAsaTa sAgara arthAt eka sau battIsa ( 132 ) sAgaropama hai| yaha utkRSTa antarakAla isa prakAra ghaTita hotA hai ki koI jIva caudaha sAgarakI AyuvAle lAntava-kApiSTha svargake devoMmeM utpanna huaa| vahAM eka sAgarake pazcAt samyaktvako prApta kiyA / punaH teraha sAgarataka vahAM rahakara samyaktvake sAtha hI cyuta ho manuSya ho gyaa| yahAMpara saMyamAsaMyama yA saMyamako dhAraNa kara marA aura bAIsa sAgarakI AyuvAle solahaveM svargameM deva utpanna ho gyaa| vahAM apanI pUrI AyuparyaMta samyaktvake sAtha rahakara cyuta ho punaH manuSya ho gyaa| isa bhavameM saMyamako dhAraNa kara marA aura ikatIsa sAgarakI AyuvAle nauMveM graiveyakameM jAkara utpanna ho gyaa| vahAMpara jIvana paryanta samyagdRSTi rahA, kintu jIvanake anta meM chayAsaTha sAgara pUre ho jAnepara mizra prakRtikA udaya A jAnese tIsare guNasthAnako prApta - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 39 ho gyaa| vahAM antarmuhUrta kAla taka rahakara punaH samyagdRSTi bana gayA aura kucha samaya vizrAma kara vahAMse cyuta hokara punaH manuSya ho gyaa| punaH isa bhavameM bhI saMyamako dhAraNa kara marA aura vIsa, bAIsa yA cauvIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna huaa| isa prakAra vaha manuSya aura devoMke bhavameM samyaktvake sAtha taba taka paribhramaNa karatA rahA- jaba takaki dUsarIvArabhI chayAsaTha sAgara pUre nahIM hue| dUsarI vAra chayAsaTha sAgarataka samyaktvake sAtha rahanekA kAla pUrA honepara pariNAmoMmeM saMklezakI vRddhise vaha girA aura mithyAtvI bana gyaa| isa prakAra vaha lagAtAra do chayAsaTha arthAt eka sau battIsa sAgarataka samyaktvI banA rahakara mithyAtvaguNasthAnase antarita rhaa| yaha usake mithyAtvakA utkRSTa antarakAla hai| yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhie ki ukta jIva jitanevAra manuSyoMmeM utpanna huA, utanevAra manuSya bhavakI Ayuse hIna hI devAyukA dhAraka banA hai| yadi manuSyabhavasambandhI Ayuko devAyumeM kama na kiyA jAya, to antara kAla eka sau battIsa sAgara se adhika ho jaaygaa| yahAM itanA aura bhI vizeSa jJAtavya hai ki yaha jo eka sau battIsa sAgarataka manuSya aura devoMmeM paribhramaNakAla batalAyA gayA hai, vaha to manda buddhiyoMko samajhAneke lie kahA hai / yathArthataH jisa kisI bhI svarga yA graiveyakAdimeM utpanna hote hue vaha eka sau battIsa sAgara pUrA kara sakatA hai / __ kAlaprarUpaNA ke pazcAt antaraprarUpaNA karanekA abhiprAya yaha hai ki pratyeka guNasthAna yA mArgaNAsthAnake kAlake sAtha usake antarakA sambandha jur3A huA hai / kAlaprarUpaNAmeM jina jina guNasthAnoM kA nAnA jIvoMkI apekSA sarvakAla batalAyA gayA hai, una una guNasthAnavI jIvoM kA nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA hai| unake atirikta zeSa sabhI guNasthAnavI jIvoM kA nAnA jIvoMkI aura eka jIvakI apekSA antara hotA hai| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA antara-rahita chaha guNasthAna haiM. 1 mithyAdRSTi, 2 asaMyatasamyagdRSTi, 3 saMyatAsaMyata, 4 pramattasaMyata, 5 apramattasaMyata aura 6 sayogikevalI / ina guNasthAnoM meM sadA hI aneka jIva vidyamAna rahate haiN| hAM, ina guNasthAnoMmeM se sayogikevalI ko chor3akara zeSa pAMca guNasthAnoM meM eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa antara hotA hai, jise ki granthakA svAdhyAya karanepara pAThakagaNa bhalI. bhAMti jAna skege| mArgaNAoMmeM ATha mArgaNAeM hI aisI haiM, jinakA antara hotA hai| zeSa saba nirantara rahatI haiM / jinakA antarakAla saMbhava hai, aisI mArgaNAoMko sAntaramArgaNA kahate haiN| una ATha meM pahalI hai-- upazama samyaktvamArgaNA / isakA utkRSTa antara kAla sAta ahorAtra ( dina-rAta) hai| isakA artha yaha hai ki saMsAra meM upazama samyagdRSTi jIvoMkA adhikase adhika sAta ahorAtra taka abhAva raha sakatA hai | unake pazcAt to niyamase koI na koI jIva upazama samyaktvako grahaNa karegA hii| dUsarI sAntaramArgaNA sUkSmasAmparAya saMyamamArgaNA hai| isakA utkRSTa antarakAla chaha . Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] chakkhaMDAgama mAsa hai| tIsarI sAntaramArgaNA AhArakakAya yogamArgaNA hai| isakA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| cauthI AhArakamizrakAyayogamArgaNA hai / isakA bhI utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| pAMcavIM vaikriyikamizrakAyayogamArgaNA hai / isakA utkRSTa antarakAla bAraha muhUrta hai| chaThI labdhyaparyApta manuSyagatimArgaNA hai, sAtavIM sAsAdana samyaktvamArgaNA hai aura AThavIM samyagmithyAtvamArgaNA hai / ina tInoM hI mArgaNAoMkA utkRSTa antarakAla pRthak-pRthak patyakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| ina saba sAntaramArgaNAoMkA jaghanya antarakAla eka samayapramANa hI hai| ina sabhI sAntaramArgaNAoMkA , antarakAla pUrA hotI hI usa-usa mArgaNAvAle jIva niyamase utpanna ho jAte haiN| ina ATha mArgaNAoMke sivAya zeSa sabhI mArgaNAoMvAle jIva sadA hI pAye jAte haiM / eka jIvakI apekSA kisa guNasthAna aura mArgaNAsthAnakA kitanA jaghanya aura utkRSTa antara sambhava hai, tathA nAnA jIvoMkI apekSA kisakA kitanA antara sambhava hai, isakA vizeSa . paricaya to isa prarUpaNAke svAdhyAya karanepara hI mila skegaa| 7 bhAvaprarUpaNA isa bhAvaprarUpaNA meM vibhinna guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoM meM honevAle bhAvoMkA nirUpaNa kiyA gayA hai| karmoMke udaya, upazama Adike nimittase jIvake utpanna honevAle pariNAma vizeSoMko bhAva kahate haiN| ye bhAva pAMca prakArake hote haiM-1 audayika bhAva, 2 aupazamika bhAva, 3 kSAyika bhAva, 4 kSAyopazamika bhAva aura 5 pAriNAmika bhAva / karmoke udayase jo bhAva hote hai, unheM audayika bhAva kahate haiN| isake ikkIsa bheda haiM- naraka, tiryaMca, manuSya aura deva ye cAra gatiyAM; strI, puruSa aura napuMsaka ye tIna liMga; krodha, mAna, mAyA aura lobha ye cAra kaSAya; mithyAtva, asiddhatva, ajJAna, asaMyama aura kRSNa, nIla, kApota, pIta, padma aura zukla ye chaha lezyAeM / mohakarmake upazamase jo bhAva utpanna hote haiM unheM aupazamika bhAva kahate haiN| isake do bheda haiM-- 1 aupazamikasamyaktva aura 2 aupazamikacAritra / ghAtiyAkarmoke kSayase jo bhAva utpanna hote haiM unheM kSAyikabhAva kahate haiN| isake nau bheda haiM- 1 kSAyikasamyaktva, 2 kSAyikacAritra, 3 kSAyikajJAna, 4 kSAyikadarzana, 5 kSAyikadAna, 6 kSAyikalAbha, 7 kSAyikabhoga, 8 kSAyikaupabhoga aura 9 kSAyikavIrya / ghAtiyAkarmoke kSayopazamase jo bhAva utpanna hote haiM, unheM kSAyopazamika bhAva kahate haiN| isake aTThAraha bheda haiM- mati, zruta, avadhi aura manaHparyaya ye cAra jJAna; kumati, kuzruta aura vibhaMgAvadhi ye tIna ajJAna; cakSu, acakSu aura avadhi ye tIna darzana; kSAyopazamika dAna, lAbha, bhoga, upabhoga aura vIrya ye pAMca labdhiyAM; kSAyopazamika samyaktva, kSAyopazamika cAritra aura saMyamAsaMyama / jo bhAva kisI bhI karmake udaya, upazama AdikI apekSA na rakhakara svataH svabhAva anAdise cale A rahe haiM, unheM pAriNAmika bhAva kahate haiN| isake tIna bheda haiM- 1 jIvatva, 2 bhavyatva aura 3 abhavyatva / . Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ukta bhAvoMmeMse kisa guNasthAna aura kisa mArgaNAsthAna meM kaunasA bhAva hotA hai, isakA vivecana isa bhAva prarUpaNAmeM kiyA gayA hai| jaise oghakI apekSA pUchA gayA ki 'mithyAdRSTi ' yaha kaunasA bhAva hai ? isakA uttara diyA gayA ki mithyAdRSTi yaha audayika bhAva hai| isakA kAraNa yaha hai ki jIvoMke mithyAdRSTi arthAt viparIta zraddhA mithyAtvakarmake udayase hotI hai| yahAM yaha zaMkA kI jA sakatI hai ki jaba mithyAdRSTi jIvake mithyAtva bhAva ke atirikta jJAna, darzana, bhavyatva Adi anya bhI bhAva pAye jAte hai, taba usake eka mAtra audayika bhAva hI kyoM batalAyA gayA? isakA uttara yaha diyA gayA hai ki yadyapi mithyAdRSTi jIvake audayika bhAvake atirikta anya bhAva bhI hote haiM, kintu ve mithyAdRSTitvake kAraNa nahIM hai, eka mAtra mithyAtvakarmakA udaya hI mithyAdRSTitvakA kAraNa hotA hai, isalie mithyAtva guNasthAnameM paidA honevAle mithyAdRSTiko audayika bhAva kahA gayA hai| dUsare guNasthAnameM anya bhAvoMke rahate hue bhI pAriNAmika batalAnekA kAraNa yaha hai ki jisa prakAra jIvatva Adi pAriNAmika bhAvoMke lie karmoMkA udaya upazama Adi kAraNa nahIM hai usI prakAra sAsAdana samyaktvarUpa bhAvake lie darzanamohanIyakarmakA udaya, upazamAdi koI bhI kAraNa nahIM hai, isalie yahAM pAriNAmika bhAva hI jAnanA cAhie / tIsare guNasthAnameM kSAyopazamika bhAva hotA hai| yahAM yaha zaMkA uThAI jA sakatI hai ki pratibandhI karmake udaya honepara bhI jo jIvake svAbhAvika guNakA aMza pAyA jAtA hai vaha kSAyopazamika kahalAtA hai| kintu samyagmithyAtvaprakRtike udayameM to samyaktvaguNakI kaNikA bhI avaziSTa nahIM rahatI hai| yadi aisA na mAnA jAya to samyagmithyAtvaprakRtike sarvaghAtipanA nahIM bana sktaa| ataeva samyagmithyAtva bhAvako kSAyopazamika mAnanA ThIka nahIM hai| isakA uttara yaha hai ki samyagmithyAtvaprakRtike udaya honepara zraddhAna aura azraddhAnarUpa eka mizrabhAva utpanna hotA hai / usameM jo zraddhAnAMza hai, vaha samyaktvaguNakA aMza hai, use samyagmithyAtvaprakRtikA udaya naSTa nahIM karatA / ataH samyagmithyAtva bhAvako kSAyopazamika hI mAnanA cAhie / .... cauthe guNasthAnameM aupazamika, kSAyika aura kSAyopazamika ye tIna bhAva pAye jAte haiN| isakA kAraNa yaha hai ki yahAMpara darzana mohanIya karmakA upazama, kSaya aura kSayopazama ye tInoM hI hote haiN| Adike ye cAra guNasthAna darzanamohanIya karmake udaya, upazama, kSaya Adise utpanna hote haiM, isalie una guNasthAnoMmeM anya bhAvoMke pAye jAneparabhI darzanamohanIyakI apekSAse bhAvoMkI prarUpaNA kI gaI hai| cauthe guNasthAnataka jo asaMyamabhAva pAyA jAtA hai, vaha cAritra mohanIya karmake udayase utpanna honeke kAraNa audayika bhAva hai, para yahAM usakI vivakSA nahIM kI gaI hai| Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .42 ] chakkhaMDAgama pAMcaveM se lekara bArahaveM taka ATha guNasthAnoMke bhAvoMkA pratipAdana cAritra mohanIya karmake kSayopazama, upazama aura kSaya kI apekSAse kiyA gayA hai / arthAt pAMcaveM, chaThe aura sAtaveM guNasthAna meM cAritra - mohake kSayopazama se kSAyopazamika bhAva hotA hai| AThaveM, navaveM, dazave aura gyArahaveM ina cAra upazAmaka guNasthAnoM meM cAritramohake upazamase aupazamika bhAva, tathA kSapakazreNI sambandhI cAroM guNasthAnoM meM cAritramohanIyake kSayase kSAyika bhAva hotA hai / terahaveM aura caudahaveM guNasthAnoMmeM jo kSAyika bhAva pAye jAte haiM ve ghAtiyA karmoMke kSayase utpanna hue jAnanA cAhie / jisa prakAra se guNasthAnoMmeM yaha bhAvoMkA nirUpaNa kiyA gayA hai, usI prakAra mArgaNAsthAnoM meM bhI saMbhava guNasthAnoMkI apekSA bhAvoMkA vistArase nirUpaNa kiyA gayA hai, jisakA anubhava pAThakagaNa granthake svAdhyAya karanepara hI sahajameM kara sakeMge / 8 alpabahutvaprarUpaNA isa prarUpaNAmeM saMkhyAprarUpaNAke AdhArapara guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoM meM pAye jAnevAle jIvoM kI saMkhyAkRta alpatA aura adhikatAkA pratipAdana kiyA gayA hai / guNasthAnoM meM jIvoMkA aba isa prakAra batalAyA gayA hai- apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA paraspara samAna haiM aura zeSa saba guNasthAnoMke pramANase alpa haiM, kyoM ki ina tInoM hI guNasthAnoMmeM pRthak pRthak rUpase praveza karanevAle jIva eka, do, tIna ko Adi lekara adhika se adhika caupana taka hI pAye jAte haiM / itane kama jIva ina tInoM upazAmaka guNasthAnoMko chor3akara anya kisI guNasthAnameM nahIM pAye jAte haiM / upazAntakaSAyavItarAgachadmastha jIva bhI pUrvokta pramANa hI haiM, kyoMki ukta upazAmaka jIva hI car3hate hue gyArahaveM guNasthAna meM praveza karate haiM / upazAntakaSAyavItarAgachadmasthoMse apUrvakaraNAdi tIna guNasthAnavartI kSapaka saMkhyAtaguNita haiM, kyoMki upazAmaka ke eka guNasthAnameM adhikatama praveza karanevAle caupana jIvoMkI apekSA kSapakake eka guNasthAnameM adhikatama praveza karanevAle eka sau ATha jIvoMke dUne pramANasvarUpa saMkhyAtaguNitatA pAI jAtI hai / kSINakaSAyavItarAgachadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM, kyoMki ukta kSapaka jIva hI isa bArahaveM guNasthAna meM praveza karate haiM / sayogikevalI aura ayogikevalI jina pravezakI apekSA donoM hI paraspara samAna hokara pUrvoktapramANa arthAt eka sau ATha hI haiM / kintu sayogikevalI jina saMcayakAlakI apekSA praveza karanevAle jIvoMse saMkhyAtaguNita haiM / sayogikevalI jinoMse sAtaveM guNasthAnavAle apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM / apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM; kyoMki inameM manuSya saMyatAsaMyatoM ke sAtha tiryaMca saMyatAsaMyata rAzi sammilita hai / saMyatAsaMyatoM se sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM / sAsAdanasamyagdRSTiyoM se samyagmithyAdRSTi jIva Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA saMkhyAtaguNita haiN| samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyata samyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMse mithyAdRSTi jIva ananta guNita haiN| isa prakAra guNasthAnoMkA yaha alpabahutva do dRSTiyoMse batalAyA gayA hai- pravezakI apekSA aura saMcayakAlakI apekSA / jina guNasthAnoMkA antara nahIM hotA, arthAt jo guNasthAna saMdA pAye jAte haiM, unakA alpabahutva saMcayakAlakI apekSA batAyA gayA hai / sadA pAye jAnevAle guNasthAna chaha haiM- pahalA, cauthA, pAMcavA, chaThA, sAtavAM aura terahavAM / jina guNasthAnoMkA antarakAla sambhava hai, unakA alpabahutva praveza aura saMcayakAla, ina donoMkI apekSAse batalAyA gayA hai| jaise antarakAla pUrA honepara upazama aura kSapaka zreNIke guNasthAnoMmeM eka, do se lagAkara adhikase adhika 54 aura 108 taka jIva eka samayameM praveza kara sakate haiN| aura nirantara ATha samayoMmeM praveza karanepara unake saMcayakA pramANa kramazaH 304 aura 608 taka eka eka guNasthAnameM ho jAtA hai| yahI krama caudahaveM guNasthAnameM * bhI jAnanA cAhie / dUsare aura tIsare guNasthAnake praveza aura saMcayakA pramANa sUtrakArane nahIM batalAyA hai, use dhavalA TIkAse jAnanA cAhie / isake atirikta caturthAdi eka eka guNasthAnameM samyaktvakI apekSAse bhI alpabahutva batalAyA gayA hai / jaise cauthe guNasthAnameM upazama samyagdRSTi jIva sabase kama haiN| unase kSAyikasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM aura unase vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiN| isa hInAdhikatAkA kAraNa uttarottara saMcayakAlakI adhikatA hai| pAMcaveM guNasthAnameM kSAyika samyagdRSTi jIva sabase kama haiN| isakA kAraNa yaha hai ki bahuta kama hI kSAyika samyagdRSTi saMyamAsaMyamako grahaNa karate haiM, ve adhikatara sIdhe saMyamako hI dhAraNa karate haiN| isa guNasthAnameM kSAyika samyagdRSTiyoMse upazama samyagdRSTi asaMkhyAtaguNita hote haiM aura unase vedaka samyagdRSTi asaMkhyAta guNita hote haiN| chaThe sAtaveM guNasthAnameM upazama samyagdRSTi jIva sabase kama hote haiN| unase kSAyika samyagdRSTi jIva saMkhyAta guNita hote haiM aura unase vedaka samyagdRSTi jIva saMkhyAta guNita hote haiM / isa alpabahutvakA kAraNa saMcayakAlakI hInAdhikatA hI hai / isI prakArakA samyaktvasambandhI alpabahutva apUrvakaraNa Adi tIna upazAmaka guNasthAnoMmeM jAnanA caahie| yahAM yaha bAta jJAtavya hai kiM ina guNasthAnoMmeM upazama samyaktva aura kSAyika samyaktva ye do samyaktva hote haiM, vedaka samyaktva nhiiN| isakA kAraNa yaha hai ki vedakasamyaktvI jIva upazamazreNIpara nahIM car3ha sakatA hai / ataH upazamazreNIke apUrvakaraNAdi tIna guNasthAnoMmeM upazama samyaktvI jIva sabase kama haiM aura unase kSAyika samyaktvI jIva saMkhyAta guNita haiN| Ageke guNasthAnoMmeM aura kSapakazreNIke guNasthAnoMmeM samyaktvasambandhI alpabahutva nahIM hai, kyoMki vahAM sabhI jIvoMke eka kSAyika samyaktva hI pAyA jAtA hai / isI prakAra pahile, dUsare aura tIsare guNasthAnameM bhI alpabahutva nahIM hai, kyoMki unameM samyaktva hotA hI nahIM hai| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] chakkhaMDAgama Upara jisa prakAra guNasthAnoMkI apekSA alpabahutva batalAyA gayA hai, isI prakAra mArgaNAsthAnoMmeM bhI sUtrakArane jahAM jitane guNasthAna sambhava haiM, vahAM unake alpabahutvakA pratipAdana kiyA hai, jisakA anubhava pAThakagaNa isa prarUpaNAke svAdhyAya karate hue kreNge| cUlikA paricaya isa prakAra jIvasthAna nAmaka prathama khaNDakI AThoM prarUpaNAoMkA viSaya-paricaya karAyA .. gyaa| aba isI prathama khaNDakI nau cUlikAeM bhI sUtrakArane kahIM haiN| jo bAteM AThoM anuyogadvAroM (prarUpaNAoM ) meM kahanese raha gaI haiM aura jinakA unase sambandha hai, yA jAnanA Avazyaka hai / unakI jAnakArIke lie prathama khaNDake pariziSTarUpa prakaraNoMko cUlikA kahate haiM / jIvasthAnakhaNDakI nau cUlikAeM kahI gaI haiM, jinake nAma hama prArambhameM batalA Aye haiN| yahAM kramazaH unake viSayoMkA paricaya karAyA jAtA hai| 1 prakRtisamutkIrtanacUlikA jIvoMke gati, jAti Adike rUpameM jo nAnAbheda dekhanemeM Ate haiM, unakA kAraNa karma hai| yaha karma kyA vastu hai, usakA kyA svarUpa hai aura usake kitane bheda-prabheda haiM ? ityAdi zaMkAoMke samAdhAnake lie AcAryane isa cUlikAkA nirmANa kiyA hai| jIva apane rAga-dveSarUpa vibhAvapariNatike dvArA jina kArmaNa pudgala skandhoMko khIMcakara apane pradezoMke sAtha bAMdhatA hai, unheM karma yA prakRti kahate haiN| karmakI mUla prakRtiyAM ATha haiM1 jJAnAvaraNIya, 2 darzanAvaraNIya, 3 vedanIya, 4 mohanIya, 5 Ayu, 6 nAma, 7 gotra aura 8 antarAya / AtmAke jJAnaguNake AvaraNa karanevAle karmako jJAnAvaraNIya karma kahate haiN| isakI uttara prakRtiyAM 5 haiN| AtmAke darzanaguNake AvaraNa karanevAle karmako darzanAvaraNIya karma kahate haiN| isakI uttara prakRtiyAM 9 haiN| AtmAko sukha yA duHkhake vedana karAnevAle karmako vedanIya kahate haiN| isakI uttara prakRtiyAM 2 haiM / AtmAko sAMsArika padArthoM meM mohita karanevAle karmako mohanIya kahate haiN| isakI uttara prakRtiyAM 28 haiN| jIvako naraka, deva, manuSya Adike bhayoMmeM roka rakhanevAle karmako Ayu karma kahate haiN| isakI uttara prakRtiyAM 4 haiM / jIvake zarIra, aMgaupAMga, aura AkAra-prakArake nirmANa karanevAle karmako nAmakarma kahate haiN| isake piNDarUpameM 42 aura apiNDarUpameM 93 prakRtiyAM haiN| ucca aura nIca kulameM utpanna karanevAle karmako gotrakarma kahate haiN| isakI 2 prakRtiyAM haiM / jIvake bhoga, upabhoga Adi manovAMchita vastukI prAptimeM vighna karanevAle karmako antarAya kahate haiN| isakI 5 uttara prakRtiyAM haiN| isa prakAra kaukI 8 mUla prakRtiyoM aura 148 uttara prakRtiyoMkA varNana isa prakRtisamutkIrttanA cUlikAmeM kiyA gayA hai / - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 45 2. sthAnasamutkIrtanacUlikA prathama cUlikAke dvArA prakRtiyoMkI saMkhyA aura svarUpa jAna leneke pazcAt yaha jAnanA Avazyaka hai ki unameMse kisa karmakI kitanI prakRtiyAM eka sAtha bAMdhI jA sakatI haiM aura unakA bandha kina kina guNasthAnoMmeM sambhava hai| isI viSayakA pratipAdana isa cUlikAmeM kiyA gayA hai / yahAM kathanakI suvidhAke lie caudaha guNasthAnoMko chaha bhAgoMmeM vibhakta kiyA gayA hai- mithyAdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata / inameMke prathama pAMcake nAma to guNasthAnake kramase hI haiM , kintu antima nAmake dvArA chaThe guNasthAnase lekara Uparake una sabhI guNasthAnoMkA antarbhAva kara liyA gayA hai, jahAM taka ki vivakSita karmaprakRtiyoMkA bandha sambhava hai| jJAnAvaraNakarmakI pAMcoM prakRtiyoMke bandhanekA eka hI sthAna hai, kyoMki mithyAdRSTise lekara daza guNasthAna taka ke sabhI jIva una pAMcoM hI prakRtiyoMkA bandha karate haiM / darzanAvaraNa karmakI nau prakRtiyoMke bandhakI apekSA tIna sthAna hai- 1 nau prakRtirUpa, 2 chaha prakRtirUpa aura 3 cAra prakRtirUpa / inameMse pahale aura dUsare guNasthAnavI jIva nau prakRtirUpa sthAnakA bandha karate haiN| tIsare guNasthAnase lekara AThaveM guNasthAnake prathama bhAga taka ke saMyata jIva styAnagRddhi, nidrAnidrA aura pracalA pracalA ina tIna ko chor3akara zeSa chaha prakRtirUpa dUsare guNasthAnakA bandha karate haiN| AThaveM guNasthAnake dUsare bhAgase lekara daza guNasthAna taka ke saMyata jIva nidrA aura pracalA ina do nidrAoMko chor3akara zeSa cAra prakRtirUpa sthAnakA bandha karate haiM / vedanIyakA eka hI bandhasthAna hai kyoMki mithyAdRSTise lekara saMyata taka ke sabhI jIva sAtA aura asAtA ina donoM vedanIya prakRtiyoMkA bandha karate haiN| mohanIya karmake daza bandhasthAna haiM22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2 aura 1 prakRtika / mohanIya karmakI sarva prakRtiyAM 28 haiM, para una sabakA eka sAtha bandha sambhava nahIM haiN| isakA kAraNa yaha hai ki eka samayameM tIna vedoMmeMse eka hI vedakA bandha hotA haiM, ataH zeSa do veda abandha-yogya rahate haiN| hAsya-rati aura arati-zoka ina do jor3oMmeMse eka sAtha ekakA hI bandha hotA hai, ataH eka jor3A abandha-yogya rahatA haiM / tathA samyagmithyAtva aura samyaktva prakRti ina do prakRtiyoMkA bandha hotA hI nahIM hai, kevala udaya yA sattva hI hotA hai| ataH ye do bhI abandha-yogya rahatI haiN| isa prakAra ina chaha prakRtiyoMko chor3akara zeSa jo bAIsa prakRtiyAM rahatI haiM, unakA bandha mithyAdRSTi jIva karatA hai / ina bAIsameMse mithyAtvakA bandha dUsare guNasthAnameM nahIM hotA hai / ataH zeSa ikkIsa prakRtiyoMkA bandha sAsAdana samyagdRSTi karate haiN| yahAM itanI bAta dhyAnameM rakhanekI hai, ki dUsare guNasthAnameM napuMsakavedakA bandha nahIM honepara bhI bandhanevAlI prakRtiyoMkI saMkhyA ikkIsa hI banI rahatI hai| kyoMki pahale guNasthAnameM tIna vedoMmeMse koI eka veda eka samayameM baMdhatA thA, yahAMpara naMpusakavedako chor3akara zeSa do vedoMmeMse koI eka veda baMdhatA hai| tIsare aura cauthe guNasthAnameM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] chakkhaMDAgama . anantAnubandhI cAra kaSAyoMkA bhI bandha nahIM hotA hai, ataH samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva zeSa sattaraha prakRtika sthAnakA bandha karate haiN| yahAMpara bhI yaha jJAtavya hai ki ukta donoM jIva strIvedakA bhI bandha nahIM karate haiM, kintu usake nahIM baMdhanese prakRtiyoMkI saMkhyAmeM koI antara nahIM par3atA hai| saMyatAsaMyata jIva ukta sattaraha prakRtiyoMmeMse apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya catuSkako chor3akara zeSa teraha prakRtika sthAnakA bandha karate haiN| ina teraha prakRtiyoMmeMse pratyAkhyAnAvaraNa catuSka ko chor3akara zeSa nau prakRtika sthAnakA bandha pramattasaMyata, apramattasaMyata aura apUrvakaraNasaMyata ye tInoM prakArake saMyata karate haiN| puruSaveda aura saMcalanakaSAya catuSka ina pAMca prakRtika sthAnakA bandha anivRttikaraNasaMyata karate haiM / punaH puruSavedako chor3akara zeSa saMjvalanacatuSkarUpa cAra prakRtika sthAnakA, unameMse saMcalana krodhako chor3akara zeSa tIna prakRtika sthAnakA, unameMse saMjvalana mAnako chor3akara zeSa do prakRtika sthAnakA aura unameMse saMjvalana mAyAko chor3akara zeSa eka prakRtika sthAnakA bhI bandha navaveM guNasthAnavartI anivRttikaraNa saMyata hI karate haiN| AyukamakI cAroM prakRtiyoMke pRthak pRthak cAra bandhasthAna haiM- pahilA narakAyuko bAMdhanevAle mithyAdRSTikA, dUsarA tiryagAyuko bAMdhanevAle mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTikA, tIsarA manuSyAyuko bAMdhanevAle mithyAdRSTi sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTikA aura cauthA devAyuko bAMdhanevAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura sAtaveM guNasthAna takake saMyatoMkA hai| tIsare guNasthAnavartI samyagmithyAdRSTi jIva kisI bhI AyukA bandha nahIM karate haiN| nAmakarmakI bhedavivakSAse yadyapi 93 aura abhedavivakSAse 42 prakRtiyAM haiM, para una sabakA eka jIvake eka sAtha bandha nahIM hotaa| kintu adhikase adhika 31 prakRtiyoMtakako koI jIva bAMdha sakatA hai aura kamase kama eka prakRtitakako bAMdhatA hai| ataeva nAmakarmake bandhasthAna ATha haiM- 31, 30, 29, 28, 26, 25, 23 aura 1 prakRtika / ina saba sthAnoMkI prakRtiyoMkA aura unake bandha karanevAle khAmiyoMkA varNana vistArake bhayase yahAM nahIM kara rahe haiN| pAThakagaNa isa cUlikAkA khAdhyAya karanepara svayaM hI usakI mahattA aura vizAlatAkA anubhava kreNge| saMkSepameM yahAM itanAhI jAnanA cAhie ki yazaskIrtirUpa eka prakRtika sthAnakA bandha dazama guNasthAnavartI sUkSmasAmparAyasaMyatake hotA hai| zeSa sAta sthAnoMkA bandha ekendriya jIvoMse lagAkara paMcendriya takake tiryaMca, tathA deva-nArakI aura navaveM guNasthAna takake manuSya karate haiM / gotrakarmake kevala do hI bandhasthAna hai- unameMse nIcagotrakA bandha pahale aura dUsare guNasthAnavAle jIva karate hai / tathA uccagotrakA bandha pahalese lekara daza guNasthAna takake jIva karate haiN| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 47 antarAyakarmakA kevala eka hI bandhasthAna hai, kyoMki pahale guNasthAnase lekara dazaveM guNasthAna takake sabhI jIva antarAyakamakI pAMcoMhI prakRtiyoMkA bandha karate hai / 3 prathama mahAdaNDakacUlikA AThoM karmokI 148 uttara prakRtiyoMmeMse bandha-yogya prakRtiyAM kevala 120 batalAI gaI haiM, unameM bhI mithyAtva guNasthAnameM bandha-yogya 117 hI haiM, kyoMki tIrthaMkara aura AhArazarIraAhArakaaMgopAMga ina tIna prakRtiyoMkA yahAM bandha nahIM hotA hai| ina 117 meMse prathamopazama samyaktvako utpanna karaneke sanmukha jo tiryaMca yA manuSya mithyAdRSTi jIva hai, vaha kevala 73 hI prakRtiyoMko bAMdhatA hai, zeSa asAtAvedanIya, napuMsakaveda, strIveda Adi 44 azubhaprakRtiyoMkA vaha bandha nahIM karatA hai| ukta jIva samyaktvotpattike samaya kisI AyukarmakA bhI bandha nahIM karatA hai / prastuta granthameM jitane bhI sUtra Aye haiM, una sabameM isa cUlikAkA dUsarA sUtra sabase adhika lambA hai, isalie ise prathama mahAdaNDaka kahA jAtA hai / 4 dvitIya mahAdaNDakacUlikA ___ isa dvitIya mahAdaNDakarma prathamopazama samyaktvake abhimukha deva aura sAtavIM pRthivIke nArakiyoMko chor3akara zeSa chaha pRthiviyoMke nArakI mithyAdRSTi jIvoMke bandha-yogya 67 prakRtiyoMko ginAyA gayA hai / adhika lambA sUtra honeke kAraNa ise dUsarA mahAdaNDaka kahA jAtA hai| 5 tRtIya mahAdaNDakacUlikA isa cUlikAmeM prathamopazama samyaktvake abhimukha sAtavIM pRthivIke mithyAdRSTi nArakI jIvake bandha-yogya 73 prakRtiyoMko ginAyA gayA hai| isa sUtrake bhI adhika lambe honeke kAraNa ise tIsarA mahAdaNDaka kahA jAtA hai / 6 utkRSTa sthiticUlikA karmokA svarUpa, unake bheda-prabheda aura bandhasthAnoMke jAna lenepara pratyeka abhyAsIke hRdayameM yaha jijJAsA utpanna hogI ki eka vAra baMdhe hue karma kitane kAlataka jIvake sAtha rahate haiM, saba karmoMkA sthitikAla samAna hai, yA hInAdhika ? baMdhaneke kitane samayake pazcAta karma apanA phala dete haiM ? isa prakArakI jijJAsA-pUrtike lie utkRSTa sthiti aura jaghanya sthiti nAmavAlI do cUlikAoMkA nirmANa kiyA gayA hai / utkRSTa sthiticUlikAmeM AThoM karmokI utkRSTa sthiti batalAI gaI hai / yathA-- jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya ina cAra karmoMkI utkRSTa sthiti 30 koDAkor3I sAgaropama hai / mohanIyakarmakI utkRSTa sthiti 70 koDAkor3I sAgaropama hai| nAma Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] chakkhaMDAgama aura gotrakakI utkRSTa sthiti 20 koDAkor3I sAgaropama hai aura AyukarmakI utkRSTa sthiti 33 sAgaropama hai| jisa prakAra mUla karmokI yaha utkRSTa sthiti batalAI hai, usI prakAra unakI uttara prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA varNana isI cUlikAmeM kiyA gayA hai| isa sthitivarNanake sAtha hI unake abAdhAkAla aura niSekakAlakA bhI varNana kiyA gayA hai| karmabandha honeke pazcAt jitane samaya taka vaha bAdhA nahIM detA, arthAt udayameM Akara phala denA nahIM prArambha karatA hai, utane kAlakA nAma abAdhAkAla hai| isa abAdhAkAlake Age jo karmasthitikA kAla zeSa rahatA hai aura ... jisameM karma udayameM Akara phala dekara jhar3atA jAtA hai, usa kAlako niSekakAla kahate haiN| abAdhAkAlakA sAmAnya niyama yaha hai ki jisa karmakI sthiti eka koDAkor3I sAgarakI hogI, usakA abAdhAkAla 100 varSakA hogA, arthAt vaha karma 100 varSataka apanA phala nahIM degA, isake pazcAt phala denA prArambha kregaa| isa niyamake anusAra jina karmokI sthiti 30 koDAkoDI . sAgara hai, unakA abAdhAkAla tIna hajAra varSa hai| jinakI sthiti 70 koDAkor3I sAgara hai, unakA abAdhAkAla sAta hajAra varSa hai aura jinakI sthiti 20 koDAkoDI sAgara hai unakA abAdhAkAla do hajAra varSa hai| AyukarmakI abAdhAkA niyama isase bhinna hai| usakI abAdhAkA utkRSTakAla adhikase adhika eka pUrvakoTi varSakA tribhAga hai| jina karmokI utkRSTa sthiti antaH koDAkor3I sAgaropama yA isase kama hotI hai unakA abAdhAkAla antarmuhUrtapramANa hotA hai / antarmuhUrtake jaghanyase lekara utkRSTa taka asaMkhya bheda pahile batalA Aye hai, so jisa karmakI antaH koDAkoDIse lekara Age batalAI jAnevAlI jaghanya sthiti jitanI kama hogI- unako abAdhAkAlakA antarmuhUrta bhI utanA hI choTA jAnanA cAhie / 7 jaghanyasthiticUlikA isa cUlikAmeM sabhI mUlakoM aura unakI uttara prakRtiyoMkI jaghanyasthitikA, unake jaghanya abAdhAkAlakA aura niSekakAlakA varNana kiyA gayA hai / vedanIya karmakI sarva jaghanya sthiti 12 muhUrtakI hai, nAma aura gotrakarmakI 8 muhUrtakI hai aura zeSa pAMcoM karmokI jaghanya sthiti antarmuhUrta mAtrakI hotI hai| para isa sarva jaghanya sthitikA bandha hara eka jIvake nahIM hotA hai, kintu kSapakazreNIpara car3hanevAle dazaveM guNasthAnavartI sUkSmasAmparAya saMyatake usa prakRtike bandhase vicchinna honeke antima samayameM mohanIya aura Ayukarmako chor3akara zeSa chaha karmokI ukta jaghanya sthitikA bandha hotA hai / mohanIyakarmakI sarva jaghanya sthiti jo antarmuhUrtapramANa batalAI hai, usakA bandha kSapakazreNIvAle sAdhuke navamaguNasthAnake antima samayameM hotA hai| AyukarmakI antarmuhUrtapramANa sarva jaghanyasthitikA bandha manuSya yA tiryaMca mithyAdRSTi jIva karate haiN| sAdhAraNataH vibhinna prakRtiyoMkI yaha jaghanya sthiti antarmuhUrtase lagAkara antaH koDAkor3I sAgaropama taka hai, para una sabakA abAdhAkAla antarmuhUrtamAtra hI hai, usase zeSa bace kAlako niSekakAla jAnanA cAhie / - Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 49 jina karmokI jaghanya sthiti antarmuhUrta mAtra hotI hai, unakA abAbAkAla bhI tadanukUla sarvalaghu antarmuhUrtapramANa jAnanA cAhie | prastAvanA ina donoM cUlikAoM meM yaha bAta dhyAna rakhane kI hai ki AyukarmakA abAdhAkA badhyamAna sthitimeMse nahIM ghaTAyA jAtA hai, kintu bhujyamAna Ayuke tribhAgameM hI usakA abAdhAkAla hotA hai / ataH AyukarmakA jitanA sthitibandha hotA hai, utanA hI usakA niSekakAla batalAyA gayA hai / 8 samyaktvotpatti cUlikA anAdikAla se paribhramaNa karate hue isa jIvako samyaktvakI prAptikA honA hI sabase mahattvapUrNa kArya haiM / isa cUlikAmeM isI samaktvakI utpattikA varNana kiyA gayA hai / jaba jIvake saMsAra - paribhramaNakA kAla ardhapudgala parivartanapramANa raha jAtA hai, tabhI jIva meM samyagdarzana utpanna karanekI pAtratA AtI hai, isake pUrva nahIM; isakA nAma hI kAlalabdhi hai / isa kAlalabdhi prApta honepara bhI hara eka jIva samyaktvako prApta karaneke yogya nahIM hotA, kintu saMjJI paMcendriya, paryAptaka sarvavizuddha jIva hI use prApta karane ke yogya hotA hai / bhale hI vaha cAroM gatiyoM meM se kisI bhI gatikA jIva kyoM na ho| yahAM yaha vizeSa jJAtavya hai ki tiryaggatike ekendriyase lagAkara asaMjJI paMcendriyatakake sabhI jIvoMmeM mana na honese samyaktvakI pAtratA nahIM hai aura saMjJI paMcendriyoMmeM bhI jo sammUcchima saMjJI haiM, ve bhI prathamavAra umazama samyaktvako utpanna nahIM kara sakate haiM / zeSa garbhaja paMcendriya sabhI pazu-pakSI karmabhUmija yA bhogabhUmija tiryaMca, manuSya, deva aura nArakI jIva taba prathamopazama samyaktvako utpanna karate haiM, jaba unakI kaSAya manda hoM ' aura tIvra anubhAga aura utkRSTa sthitike karmoMkA unake bandha na ho rahA ho / kintu antaH kor3Akor3I sAgaropama sthitivAle hI navIna karma baMdha rahe hoM, itanIhI sthitivAle karmoMkA udaya ho rahA ho / aura itanI hI sthitivAle karma sattAmeM hoM / yaha to huI jIvakI Antarika yogyatAkI bAta aba bAhya nimitta bhI jJAtavya haiM- ukta prakArakI yogyatAvAle jIvoMme se nArakI tIna kAraNoM se samyaktvako utpanna karate haiM--- koI jAtismaraNase, koI kisI devAdike dvArA dharma zravaNase aura koI vedanAkI pIr3Ase / cauthe se sAtaveM naraka takake nArakI dharma zravaNako chor3akara zeSa do kAraNoMse samyaktva utpanna karate haiM / tiryaMca tIna kAraNoMse samyaktva utpanna karate haiM- kitane hI jAtismaraNase, kitane hI dharma sunakara aura kitane hI jinabimba dekhakara / manuSya bhI ina hI tInoM kAraNoM se samyaktva utpanna karate haiM / bhavana trikase lagAkara bArahaveM svarga takake deva cAra kAraNoMse samyaktva utpanna karate haiM- jAtismaraNase, dharmazravaNase, jina mahimAke avalokanase aura maharddhika Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] chakkhaMDAgama devoMke vaibhavake dekhanese / bArahaveM svargase solahaveM svarga takake deva antima kAraNako chor3akara zeSa tIna kAraNoMse samyaktvako utpanna karate haiN| nau praiveyakoMke ahamindra jAtismaraNa aura dharmazravaNa ina do hI kAraNoMse samyaktva utpanna karate haiN| nava anudiza aura paMca anuttaravAsI sabhI deva samyagdRSTi hI hote haiN| . ___ isa prakAra kAlalabdhike prApta honepara aura uparyukta antaraMga yogyatA aura bAhya nimitta kAraNoMke milanepara yaha jIva sarvaprathama upazama samyaktvako prApta karatA hai| ina donoM prakArake kAraNoMke milanepara usake karaNalabdhi prakaTa hotI hai, jisase vaha adhaHkaraNa, apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa pariNAmoMke dvArA darzanamohake upazamAnekA prayatna karatA hai / ina tInoM karaNoMkA svarUpa guNasthAnoMke varNana karate hue batalA Aye haiN| vahAMpara ina tInoM karaNoMko saMyata jIva cAritramohake upazamana yA kSapaNake lie karatA hai; kintu yahAMpara sAtizaya mithyAdRSTi jIva darzanamohake upazamana karaneke lie karatA hai| pratyeka karaNakA kAla antarmuhUrta hai aura tInoMkA sammilita kAla bhI antarmuhUrta hI hai| inameMse adhaHkaraNa aura apUrvakaraNake kAlameM uttarottara apUrva vizuddhiko prApta hokara pratisamaya karmokI asaMkhyAtaguNI nirjarA karatA huA anivRttikaraNa kAlakA bahubhAga bitAkara darzanamohakarmakA antarakaraNa karatA huA usake tIna Tukar3e kara detA hai- jinake nAma kramaza: mithyAtva, samyagmithyAtva aura samyaktvaprakRti haiN| jaise kodoM ( dhAnyavizeSa ) ko cakkIse dalanepara usake tIna bhAga hote haiM- kucha jyoM ke tyoM kodoMke rUpameM rahate haiM, kuchake Uparake chilake utara jAte haiM aura kucha car3he rahate haiM aura kuchake sabhI chilake alaga ho jAte haiM aura nistuSa cAvala bana jAte haiN| jaise hI eka darzanamohake tIna tukar3e hote haiM, usI samaya vaha jIva unakA upazama karake upazama samyaktvako prApta kara letA hai| isa prakArase prathamopazama samyaktvakI utpattikA varNana karaneke pazcAt isI cUlikAmeM kSAyikasamyaktvakI utpattikA bhI nirUpaNa kiyA gayA hai, jisameM batalAyA gayA hai ki darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambha karmabhUmimeM utpanna huA aura sarvaprakArakI uparyukta yogyatAkA dhAraNa karanevAlA manuSya sAmAnya kevalI, zrutakevalI aura tIrthaMkara ina tInoMmeMse kisI eka ke caraNa-sAnnidhyameM rahakara karatA hai| isakA kAraNa yaha hai ki kSAyikasamyaktvakI prAptike lie jisa parama vizuddhi aura viziSTa dezanAkI AvazyakatA hai, vaha unake atirikta anyatra sambhava nahIM hai / darzanamohakI kSapaNA karane ke pUrva usakA vedakasamyagdRSTi honA Avazyaka hai| vaha mithyAtvakA pahale kSaya karatA hai, tatpazcAt samyagmithyAtvakA kSaya karatA hai aura usake anantara samyaktvaprakRtikA kSaya karake kSAyikasamyagdRSTi bana jAtA hai| yadi isa samyaktvaprakRtikA kSaya karate hue kisIkI Ayu samApta ho jAya to thoDAsA jo kArya zeSa raha gayA hai, vaha cAroM gatiyoMmeMse jahAM bhI utpanna ho, vahAM use sampanna kara kSAyikasamyagdRSTi bana jAtA hai / For Private & Personal use only . Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 51 yahAM yaha dhyAnameM rakhanA cAhie ki samyaktva prAptike bAda yadi Ayubandha ho, to niyamase devAyukA hI bandha hotA hai| kintu yadi kisI jIvane mithyAtvadazAmeM cAroM gatiyoMmeMse kisI bhI AyukA bandha kara liyA ho, aura pIche samyaktvakI prApti ho jAya, to baMdhI huI Ayu to chUTa nahIM sakatI hai, isalie use jAnA to usI gatimeM par3atA hai, parantu samyaktvake mAhAtmya se vaha pahale narakase nIce nahIM utpanna hogA / yadi tiryagAyu baMdha gaI hai, to vaha bhogabhUmiyAM tiryaMca hogA / yadi manuSyAyu baMdhI hai, to vaha bhogabhUmiyAM manuSya hogaa| aura yadi devAyu baMdhI hai, to vaha kalpavAsI hI deva hogaa| yadi koI Ayu nahIM baMdhI hai aura vaha caramazarIrI hai to kSAyikasamyaktvakI prAptike pazcAt vaha sarva karmokI kSapaNAke lie udyata hotA hai aura puna: adhaHkaraNAdi tInoM karaNoMko karatA aura kSapakazreNIpara car3hatA huA dazaveM guNasthAnake antameM mohakA kSaya karake kSAyika cAritrako prApta karatA hai aura antarmuhUrtake bhItara hI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakA kSaya karake ananta catuSTaya aura navakevala labdhiyoMkA khAmI arahanta bana jAtA hai aura antameM yoga nirodha karake zeSa aghAtiyA karmoMkA bhI kSaya karake parama pada mokSako prApta ho jAtA hai| ___ 9 gati-AgaticUlikA sarva cUlikAoMmeM yaha sabase vistRta cUlikA hai / viSaya-varNanakI dRSTi se isake cAra vibhAga kiye jA sakate haiN| jinameMse sarvaprathama samyaktvakI utpattike bAhirI kAraNa kisa gatimeM kauna-kaunase sambhava haiM, isakA vistArase varNana kiyA gayA hai / tatpazcAt cAroM gatike jIva maraNa kara kisa kisa gatimeM jA sakate haiM aura kisa kisa gatise kisa kisa gatimeM A sakate haiM, isakA bahuta hI vistArase varNana kiyA gayA hai / jisakA sAra yaha hai ki deva mara kara deva nahIM ho sakatA aura na nArakI hI ho sakatA hai| isI prakAra nArakI jIva mara kara na nArakI ho sakatA hai aura na deva hii| ina donoM gatike jIva maraNa kara manuSya yA tiryaMcagatimeM Ate haiM aura manuSya- tithaMca hI mara kara ina donoM gatiyoMmeM jAte haiN| hAM, manuSyagatike jIva mara kara cAroM gatiyoMmeM jA sakate haiM aura cAroM gatike jIva marakara manuSyagatimeM A sakate haiM / isI prakAra tiryaMcagatike jIva mara kara cAroM gatiyoMmeM jA sakate haiM aura cAroM hI gatiyoMke jIva mara kara tiryaMcagatimeM A sakate haiN| isake pazcAt yaha batalAyA gayA hai ki kisa guNasthAnameM maraNa kara kaunasI gatikA jIva kisa kisa gatimeM jA sakatA hai / isa prakaraNameM aneka jJAtavya evaM mahattvapUrNa bAtoM para prakAza DAlA gayA hai| jaise ki kitane hI jIva mithyAtvake sAtha narakameM jAte haiM aura mithyAtvake sAtha hI nikalate haiN| kitane hI mithyAtvake sAtha jAte haiM aura sAsAdanasamyaktvake sAtha nikalate haiN| kitane hI mithyAtvake sAtha narakameM jAte haiM aura samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiN| isI prakArase zeSa tInoM gatike jIvoMkI gati-AgatikA nirUpaNa kiyA gayA hai / tatpazcAt batalAyA gayA hai ki naraka aura Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ] chakkhaMDAgama deva ina gatiyoMse Aye hue jIva tIrthaMkara ho sakate haiM, anya gatiyoMse Aye hue nahIM / cakravartI, nArAyaNa pratinArAyaNa aura balabhadra kevala devagatise Aye hue jIva hI hote haiM, zeSa gatiyoMse Aye hue nahIM / cakravartI maraNa kara svarga aura naraka ina do gatiyoMmeM jAte haiM aura karmakSaya karake mokSa bhI jAte haiM / balabhadra svarga yA mokSako jAte haiM / nArAyaNa-pratinArAyaNa maraNa kara niyamase naraka hI jAte haiM, ityAdi / tatpazcAt batalAyA gayA hai ki sAtaveM narakakA nikalA jIva tiryaMcahI ho sakatA hai, manuSya nahIM / chaThe narakase nikale hue tiryaMca aura manuSya donoM ho. sakate haiM aura unameM bhI kitanehI jIva samyaktva aura saMyamAsaMyama taka ko dhAraNa kara sakate haiM, para saMyamako nahIM / pAMcaveM narakase nikale hue jIva manuSyabhavameM saMyamako bhI dhAraNa kara sakate haiM, para usa bhavase mokSa nahIM jA sakate / cauthe naraka se nikale hue jIva manuSya hokara aura saMyama dhAraNa kara kevalajJAnako utpanna karate hue nirvANako bhI prApta kara sakate haiN| tIsare naraka se nikale hue jIva tIrthaMkara bhI ho sakate haiM / isI prakArase zeSa gatiyoMse Aye hue jIvoMke samyaktva, saMyamAsaMyama, saMyama aura kevalajJAna utpanna kara sakane- na kara sakane AdikA bahuta uttama vivecana karake isa cUlikAko samApta kiyA gayA hai / isa prakAra nau cUlikAkI samAptike sAtha jIvasthAna nAmaka prathama khaMDa samApta hotA hai / . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA dvitIya khaNDa 2 khuddAbandha ( kSudrabandha ) SaTkhaNDAgamake isa dUsare khaNDa meM karma-bandhaka ke rUpameM jIvakI prarUpaNA jina gyAraha anuyogadvAroMke dvArA kI gaI hai, unake nAma isa prakAra haiM- 1 eka jIvakI apekSA svAmitva, 2 eka jIvakI apekSA kAla, 3 eka jIvakI apekSA antara, 4 nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, 5 dravyapramANAnugama, 6 kSetrAnugama, 7 sparzanAnugama, 8 nAnA jIvoMkI apekSA kAla, 9 nAnA jIvoM kI apekSA antara, 10 bhAgAbhAgAnugama aura 11 alpabahutvAnugama / ina anuyogadvAroMke prArambhameM bhUmikAke rUpameM bandhakoMke sattvakI prarUpaNA kI gaI hai aura antameM sabhI anuyogadvAroMkI cUlikArUpase alpabahutva - mahAdaNDaka diyA gayA 1 [ 53 karmokA bandha karanevAle jIvoMko bandhaka kahate haiM / ina bandhaka jIvoMkI prarUpaNA caudaha mArgaNAoMke Azrayase kI gaI hai ki kisa gati Adi mArgaNAke kauna-kaunase jIva karmakA bandha karate haiM aura kauna-kaunase nahIM ? jaise gatimArgaNAkI apekSA sabhI nArakI, tiryaMca aura deva karmoM ke bandhaka haiM / kintu manuSya karmoMke bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM / isakA abhiprAya yaha haiM ki terahaveM guNasthAna taka yogakA sadbhAva honese kArmaNavargaNAkA AnA hotA hai, unakA bandha bhale hI eka samayakI sthitikA kyoM na ho, para AgamakI vyavasthAse ve bhI bandhaka kahalAte hai / kintu ayogikevalI bhagavAn ke yogakA sarvathA abhAva ho jAtA hai, isase na unake kArmaNavargaNAoMkA Azrava hai aura na bandha hI hai, ataH ve abandhaka haiM / indriyamArgaNAkI apekSA ekendriya se lekara caturindriya takake sabhI jIva bandhaka haiM / paMcendriya jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM / kintu anindriya yA atIndriya siddha jIva abandhaka hI haiM / isa prakAra sabhI mArgaNAoM meM bandhaka - abandhaka jIvoMkA vicAra kiyA gayA hai / tatpazcAt eka jIvakI apekSA svAmitvakA vicAra karate hue batalAyA gayA haiM kisa mArgaNAke kaunase guNa yA paryAya jIvake kina bhAvoMse utpanna hote haiM / inameM siddhagati, anindriyatva, akAyatva, alezyatva, ayogatva, kSAyikasamyaktva, kevalajJAna aura kevaladarzana to kSAyikalabdhise utpanna hote haiM / ekendriyAdi pAMcoM jAtiyAM, mana, vacana, kAya ye tInoM yoga, mati, zruta, avadhi aura mana:paryaya ye cAroM jJAna; tInoM ajJAna parihAravizuddhisaMyama, cakSu, acakSu aura avadhidarzana, vedakasamyaktva samyagmithyAdRSTitva aura saMjJitvabhAva ye kSAyopazamikalabdhise utpanna hote haiM / apagataveda, akaSAya, sUkSmasAmparAya aura yathAkhyAtasaMyama ye aupazamika tathA kSAyikalabdhise utpanna hote haiM / sAmAyika aura chedopasthApanAsaMyama aupazamika, kSAyika aura kSAyopazamika labdhise utpanna hote haiM / aupazamika samyagdarzana aupazamika labdhise utpanna hotA hai / bhavyatva, 1 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] chakkhaMDAgama abhavyatva aura sAsAdanasamyagdRSTitva ye pAriNAmika bhAva haiN| zeSa gati Adi samasta mArgaNAntargata jIva paryAya apane apane karmoMke udayase hote haiM / anAhArakatva kauke udayase bhI hotA hai aura kSAyikalabdhise bhI hotA hai / ekajIvakI apekSA kAlakA varNana karate hue gati Adi pratyeka mArgaNAmeM jIvakI jaghanya aura utkRSTa kAlasthitikA nirUpaNa kiyA gayA hai / jIvasthAnameM to kAlakI prarUpaNA guNasthAnoMmeM ekajIva aura nAnA jIvoMkI apekSAse kI gaI hai, kintu yahAMpara vaha mArgaNAoMmeM - kevala ekajIvakI apekSAse kI gaI haiN| isa kAraNa yahAM kAlakI prarUpaNAmeM bhavasthitike sAtha kAyasthitikA bhI nirUpaNa kiyA gayA hai / eka bhavakI sthitiko bhavasthiti kahate haiM aura eka kAyakA parityAga kiyevinA aneka bhava-viSayaka sthitiko kAyasthiti kahate haiN| jaise kisI eka trasa jIvakI vartamAnabhavakI Ayu antarmuhUrtapramANa haiM, to yaha usakI bhavasthiti hai / aura vaha jIva ' trasase mara kara, trasa, punaH mara kara yadi lagAtAra trasa hotA huA calA jAve aura sthAvara ho hI nahIM, to vaha utkarSase pUrvakoTI varSa pRthaktvase adhika do hajAra sAgaropamakAla taka trasa banA raha sakatA hai| yaha usakI kAyasthiti kahalAyagI / kisa jIvakI kitanI bhavasthiti hotI hai aura kitanI kAyasthiti hotI hai, yaha sarva kathana manana karaneke yogya hai| isa prakArase isa khuddAbandhameM zeSa anuyogadvAroMke dvArA karmabandha karanevAle jIvoMkA pramANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAgA-bhAga aura alpabahutvakA khUba vistArake sAtha varNana kiyA gayA hai| isakA alpabahutva to apUrva hI hai| jisameM pratyeka mArgaNAkA pRthak pRthak alpabahutva batalAkara antameM mahAdaNDakake rUpameM samuccayarUpase bhI sarva mArgaNAoMke jIva-saMkhyAkI hInAdhikatAkA pratipAdana kiyA gayA hai / isa khuddAbandhake alpabahutvAnugamameM prAyaH pratyeka mArgaNAkA jo aneka prakArase alpabahutva batalAyA gayA hai, usakA kAraNa anveSaNIya hai / aisA pratIta hotA hai ki A. bhUtabaline pahale apanI guruparamparAse prApta hue alpabahutvakA varNana kiyA hai aura tatpazcAt anya AcAryoMkI paramparAse prApta alpabahutvakA bhI unhoMne pratipAdana karanA samucita samajhA hai| ___ itane vistRta varNanavAle isa khaNDake svAdhyAya karane para pAThakoMko yaha zaMkA ho sakatI hai ki itanA vistRta hote hue bhI isakA nAma kSudrabandha kyoM par3A ? isakA samAdhAna yaha hai ki prastuta grantha ke chaThe khaNDameM A. bhUtabaline bandhakA vicAra bahuta vistArase kiyA hai, aura isa lie usakA nAma bhI mahAbandha par3A hai, usakA parimANe tIsa hajAra zloka jitanA hai / usakI apekSA yaha dUsarA khaNDa kSudra arthAt choTA hI hai, ataH isakA nAma khuddAbandha rakhA gayA hai / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA tIsarA khaNDa 3 bandhasvAmitvavicaya isa khaNDameM kaukI vibhinna prakRtiyoMke bandha karanevAle svAmiyoMkA vicaya arthAt vicAra kiyA gayA hai, ata eva bandhasvAmitvavicaya yaha nAma sArthaka hai| isa khaNDameM sarvaprathama guNasthAnoMkA Azraya lekara batalAyA gayA hai ki kisa karmakI kisa kisa prakRtikA bandha karanevAle jIva kisa guNasthAna taka pAye jAte haiM aura kahAMpara usa prakRtikA bandhaviccheda ho jAtA hai| jaise jJAnAvaraNakI pAMcoM prakRtiyAM aura darzanAvaraNakI cakSudarzanAvaraNAdi cAra prakRtiyAM, yazaH kIrti, uccagotra aura antarAyakI pAMcoM prakRtiyAM ina solaha prakRtiyoMke bandha karanevAle jIva pahile guNasthAnase lekara daza guNasthAna taka pAye jAte haiM / dazaveM guNasthAnake antima samayameM ina sabake bandhakA viccheda ho jAtA hai| ataH dazaveM guNasthAna taka ke jIva ina solaha prakRtiyoMke bandhake svAmI haiN| isase Uparake guNasthAnavartI jIva abandhaka hai| isa prakAra bandhane yogya sabhI prakRtiyoMkA varNana kiyA gayA hai ki amuka amuka guNasthAna taka ina-inakA bandha hotA hai aura isase Age nahIM hotA hai| isa prakaraNako saMkSepameM dUsare prakArase yoM kahA jA sakatA hai ki abhedavivakSAse AThoM karmokI 148 prakRtiyoMmeM 120 hI bandha yogya haiM, zeSa nhiiN| isakA kAraNa yaha hai ki pAMca bandhana aura pAMca saMghAta ye daza prakRtiyAM apane apane zarIrake sAtha avazya bandhatI haiM, ataH unakA antarbhAva zarIrameM kara lenese 10 prakRtiyAM to ye kama ho jAtI haiN| isI prakAra pAMca rUpa, pAMca rasa, do gandha aura ATha sparza ina bIsako rUpa, rasa, gandha, sparza sAmAnyakI vivakSAse 'cAra hI gina lete haiM, ataH 16 ye kama ho jAtI haiM / darzanamohanIyakI samyagmithyAtva aura samyaktvaprakRtikA bandha nahIM hotA hai, kevala udaya aura sattva hI hotA hai, ataH 2 prakRtiyAM ye kama ho jAtI haiN| isa prakAra ( 5 + 5 + 16 + 2 = 28 ) aTThAIsa prakRtiyoMko 148 meMse ghaTA denepara zeSa 120 prakRtiyAM hI bandhake yogya rahatI haiN| unameMse 1 mithyAtva, 2 huNDakasaMsthAna, 3 napuMsakaveda, . 4 sRpATikAsaMhanana, 5 ekendriyajAti, 6 sthAvara, 7 Atapa, 8 sUkSma, 9 sAdhAraNa, 10 aparyApta, 11 dvIndriyajAti, 12 trIndriyajAti, 13 caturindriyajAti, 14 narakagati, 15 narakagatyAnupUrvI, 16 narakAyu ina solaha prakRtiyoMkA bandha prathama guNasthAna taka hI hotA hai, Age nhiiN| ataH inake bandhakasvAmI mithyAdRSTi jIva hI hote haiM, isase Uparake jIva abandhaka haiN| ___anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha ye cAra kaSAya, styAnagRddhi, nidrA-nidrA, pracalA-pracalA ye tIna nidrA, durbhaga, duHsvara; anAdeya ye tIna, nyagrodhaparimaMDala Adi cAra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 saMsthAna, vajranArAcAdi cAra saMhanana, aprazasta vihAyogati, strIveda, nIcagotra, tiryaggati, tiryaggatyAnupUrvI, tiryagAyu aura udyota ina paccIsa prakRtiyoMke bandhake svAmI mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi haiM / dUsare guNasthAnase Upara ke jIva inake abandhaka haiM / chakkhaMDAgama apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobha ye cAra kaSAya, vajravRSabhanArAca saMhanana, audArikazarIra, audArika aMgopAMga. manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura manuSyAyu ina dazaprakRtiyoM ke bandhaka mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi haiN| cauthe guNasthAna se Uparake jIva abandhaka haiM / apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobha ina cAra kapAyoMke bandhaka pahale. guNasthAna se lekara pAMcaveM guNasthAna taka ke jIva haiM / isase Uparake jIva abandhaka haiM / asthira, azubha, asAtAvedanIya, ayazaskIrtti, arati aura zoka ina chaha prakRtiyoMke bandhaka pahilese lekara sAtaveM guNasthAna taka ke jIva haiN| isase Uparake jIva abandhaka haiM / devAyuke bandhaka pahilese lekara sAtaveM guNasthAna taka ke jIva haiM, isase Upara ke jIva abandhaka haiM / nidrA aura pracalA ina do prakRtiyoMke bandhaka pahilese lekara AThaveM guNasthAna ke prathama bhAga taka ke jIva bandhaka haiM / isase Age ke jIva abandhaka haiM / tIrthaMkara prakRti, nirmANa, prazastavihAyogati, paMcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, AhArakazarIra, AhAraka aMgopAMga, samacaturasrasaMsthAna, devagati, devagatyAnupUrvI, vaikriyikazarIra, vaikriyika-aMgopAMga, rUpa, rasa, gandha, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara aura Adeya; ina tIsa prakRtiyoMke bandhaka prathama guNasthAnase lekara AThaveM guNasthAnake chaThe bhAga taka ke jIva bandhaka hote haiM / isase Age ke jIva abandhaka hote haiM / hAsya, rati, bhaya aura jugupsA, ina cAra prakRtiyoMke bandhaka pahilese lekara AThaveM guNasthAnake antima samaya taka ke jIva hote haiM / isase Age ke jIva abandhaka hote haiM / puruSaveda, saMjvalana krodha, mAna, mAyA aura lobha ina pAMca prakRtiyoMke bandhaka mithyAdRSTi guNasthAna se lekara naveM anivRttikaraNa guNasthAnake kramazaH prathama, dvitIya, tRtIya, caturtha aura paJcama bhAga taka ke jIva hote haiM / isase Age ke jIva abandhaka hote haiM / jJAnAvaraNakI pAMcoM prakRtiyAM, darzanAvaraNakI cakSudarzanAvaraNAdi cAra prakRtiyAM, antarAyakI pAMcoM prakRtiyAM, yazaskIrtti aura uccagotra ina solaha prakRtiyoMke bandhaka pahilese lekara daza guNasthAna taka ke saMyata jIva hote haiM / isase Age ke jIva abandhaka hote haiM / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 57 sAtAvedanIyake bandhaka mithyAdRSTise lekara terahaveM sayogikevalI guNasthAna taka ke jIva hote haiM / ayogikevalI abandhaka haiM / prastAvanA jisa prakArase guNasthAnoMkI apekSA yaha bandhake svAmiyoMkA vicAra kiyA hai, isI prakArase mArgaNAsthAnoM kI apekSA unameM sambhava guNasthAnoMke Azrayase sabhI karma prakRtiyoMke bandhaka svAmiyoMkA vicAra bahuta vistAra ke sAtha prastuta khaNDa meM kiyA gayA hai / mahAkarmaprakRti prAbhRta [ vedanAkhaNDa ] bArahaveM dRSTivAda' aMkake pAMca bhedoMmeM jo pUrvagata nAmakA cauthA bheda hai, usake bhI caudaha bheda haiM / unameM dUsare pUrvakA nAma agrAyaNI pUrva hai / usake vastunAmaka caudaha adhikAroM meM seM pAMcaveM kA nAma cayanalabdhi hai / usake bIsa prAbhRtoMmeMse cauthA prAbhRta mahAkarma prakRti prAbhRta hai / usake caubIsa adhikAra haiM, jinake nAma isa prakAra haiM- 1 kRti, 2 vedanA, 3 sparza, 4 karma, 5 prakRti, 6 bandhana, 7 nibandhana, 8 prakrama, 9 upakrama, 10 udaya, 11 mokSa, 12 saMkrama, 13 lezyA, 14 lezyAkarma, 15 lezyApariNAma, 16 sAtAsAta, 17 dIrgha hrasva, 18 bhavadhAraNIya 19 pudgalAtta ( pudgalAtma) 20 nivatta-anidhatta, 29 nikAcita-anikAcita, 22 karmasthiti 23 pazcimaskandha aura 24 alpabahutva / ina adhikAroMkA saMkSipta paricaya isa prakAra hai 1. kRti - anuyogadvAra - isameM audArika, vaikriyika, AhAraka, taijasa aura kArmaNa zarIroMkI saMghAtana, parizAtana aura saMghAtana - parizAtanarUpa kRtiyoMkI, tathA bhavake prathama, aprathama aura carama samaya meM sthita jIvoMkI kRti, nokRti aura avaktavyarUpa saMkhyAoM kA varNana hai / 2. vedanA - anuyogadvAra - isameM vedanA saMjJAvAle karmapudgaloMkI vedanAnikSepa Adi solaha adhikAroMse prarUpaNA kI gaI hai / isI adhikArakA A. bhUtabaline vistAra ke sAtha varNana kiyA hai / isIse isakA ' vedanAkhaNDa ' yaha nAma prasiddhiko prApta huA hai / Age isakA kucha vistAra se paricaya diyA jAyagA / 3. sparza- anuyogadvAra - isameM sparzaguNake sambandhase prApta hue sparzanAma, sparza nikSepa Adi solaha adhikAroMke dvArA jJAnAvaraNAdike bhedase ATha bhedako prApta hue karma-pudgaloMkA varNana hai / 4 karma-anuyogadvAra - isameM karmanikSepa Adi solaha adhikAroMke dvArA jJAna, darzanAdi guNoMke AvaraNa Adi kAryoMke karane meM samartha honese ' karma ' isa saMjJAko prApta pudgaloMkA vivecana hai / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] chakkhaMDAgama 5. prakRti-anuyogadvAra- isameM prakRtinikSepa Adi solaha adhikAroMke dvArA karmoMkI uttara prakRtiyoMke svarUpa aura bhedAdikA vistArase varNana hai| 6. bandhana-anuyogadvAra- isake bandha, bandhaka, bandhanIya aura bandha-vidhAna ye cAra adhikAra haiN| unameMse bandha-adhikArameM jIva aura karma-pradezoMke sAdi aura anAdirUpa bandhakA varNana hai / bandhaka adhikArameM karma-bandha karanevAle jIvoMkA svAmitva Adi gyAraha anuyogadvAroMse vivecana hai / prastuta granthakA dUsarA khaNDa khuddAbandha isI adhikArase sambandha hai| bandhanIya adhikArameM karma-bandhake yogya pudgalavargaNAoMkA vistArase vivecana kiyA gayA hai, jisake kAraNa vaha prakaraNa vargaNAkhaNDake nAmase prasiddha huA hai| isa khaNDakA vizeSa paricaya Age diyA jA rahA hai| bandhavidhAna adhikArake prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha ye cAra bheda haiM / inakA vistArase varNana mahAbandha nAmake chaThe khaNDameM kiyA gayA hai / 7. nibandhana-anuyogadvAra- isameM mUlakarmoM aura unakI uttara prakRtiyoMke nibandhanakA varNana hai| jaise cakSurindriya apane viSayabhUta rUpameM nibaddha hai, zrotrendriya zabdameM nibaddha hai usI prakAra jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNa karma sarva dravyoMmeM nibaddha hai, sarva paryAyoMmeM nibaddha nahIM hai, vedanIyakarma sukha-duHkhameM nibaddha hai, mohanIyakarma samyaktva-cAritrarUpa Atma-svabhAvaka ghAtanemeM nibaddha hai, Ayukarma bhavadhAraNameM nibaddha hai, nAmakarma pudgalavipAkanibaddha hai, jIvavipAkanibaddha hai, aura kSetra vipAka nibaddha hai, gotrakarma UMca-nIca rUpa jIvakI paryAyase nibaddha hai aura antarAya karma dAnAdike vighna karanemeM nibaddha hai| isI prakAra uttara prakRtiyoMkebhI nibandhanakA vicAra isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai / 8. prakrama-anuyogadvAra- jo vargaNAskaMdha abhI karmarUpase pariNata nahIM haiM, kintu Age calakara jo mUlaprakRti aura uttaraprakRtirUpase pariNamana karanevAle haiM, tathA jo prakRti, sthiti aura anubhAgakI vizeSatAse vaiziSTayako prApta hote haiM aise karmavargaNAskandhoMke pradezoMkA isa anuyogadvArameM varNana kiyA gayA hai / 9. upakrama-anuyogadvAra- isameM bandhanopakrama, udIraNopakrama, upazAmanopakrama aura vipariNAmopakramarUpa cAra prakArake upakramakA varNana kiyA gayA hai / bandhanopakramameM karmabandha honeke dUsare samayase lekara prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezarUpa jJAnAvaraNAdi AThoM karmoke bandhakA varNana hai / udIraNopakramameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI udIraNAkA varNana hai / upazAmanopakramameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI prazastopazAmanAkA kathana hai / vipariNAmopakramameM prakRti, sthiti anubhAga aura pradezoMkI dezanirjarA aura sakalanirjarAkA kathana hai| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 59 10. udaya-anuyogadvAra- isameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMke udayakA varNana hai| 11. mokSa-anuyogadvAra- isameM dezanirjarA aura sakalanirjarAke dvArA paraprakRtisaMkramaNa, utkarSaNa, apakarSaNa aura sthitigalanase prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandhakA AtmAse bhinna honerUpa mokSakA varNana kiyA gayA hai| 12. saMkrama-anuyogadvAra- isameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMke saMkramaNakA varNana kiyA gayA hai| 13. lezyA-anuyogadvAra- isameM kRSNa, nIla, kApota, pIta, pana aura zukla ina chaha dravyalezyAoMkA varNana hai| 14. lezyAkarma-anuyogadvAra- isameM antaraMga chaha bhAvalezyAoMse pariNata jIvoMke bAhya kAryoMkA pratipAdana kiyA gayA hai / 15. lezyApariNAma-anuyogadvAra- kaunasI lezyA kisa prakArakI vRddhi aura hAnise pariNata hotI hai, isa bAtakA vivecana isa adhikArameM kiyA gayA hai / 16. sAtAsAta-anuyogadvAra- isameM ekAnta sAta, anekAnta sAta, ekAnta asAta aura anekAnta asAtakA caudaha mArgaNAoMke Azrayase varNana kiyA gayA hai / jo karma sAtArUpase baddha hokara yathAvasthita rahate hue vedA jAtA hai, vaha ekAnta sAtakarma hai aura isase anya anekAnta sAtakarma hai| isI prakAra jo karma asAtArUpase baddha hokara yathAvasthita rahate hue vedA jAtA hai, vaha ekAnta asAtakarma hai aura isase anya anekAnta asAtakarma hai / 17. dIrgha-hasva-anuyogadvAra- isameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezabandhakA Azraya lekara unakI dIrghatA aura vhasvatAkA vivecana kiyA gayA hai| AThoM mUla prakRtiyoMke bandha honepara prakRtidIrgha aura usase kama prakRtiyoMkA bandha honepara no prakRtidIrgha kahalAtA hai| isI prakAra eka prakRtike bandha honepara prakRti hasva aura usase adhikakA bandha honepara no prakRti-hasva hotA hai| isI prakAra sthiti, anubhAga aura pradezabandhakI mUla aura uttara prakRtigata dIrghatA aura hasvatA jAnanA caahie| 18. bhavadhAraNIya-anuyogadvAra- isameM oghabhava, Adezabhava aura bhavagrahaNabhavake bhedase bhavake tIna bhedoMkA vistArase vivecana kiyA gayA hai| ATha karma aura ATha karmoMke nimittase utpanna hue jIvake pariNAmako oghabhava kahate haiN| cAra gatinAmakarma aura unase utpanna hue jIvake Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60] chakkhaMDAgama pariNAmako Adezabhava kahate haiN| bhujyamAna Ayu galakara naI AyukA udaya honepara prathama samayameM utpanna hue jIvake pariNAmako yA pUrva zarIrakA parityAgakara navIna zarIrake dhAraNa karaneko bhavagrahaNa bhava kahate haiM / yaha bhava Ayukarmake dvArA dhAraNa kiyA jAtA hai, ataH Ayukarma bhavadhAraNIya kahalAtA hai| 19. pudgalAtta yA pudgalAtma-anuyogadvAra- isameM batalAyA gayA hai ki jIva grahaNase, pariNAmase, upabhogase, AhArase, mamattvase aura parigrahase pudgaloMko AtmasAt karatA hai| arthAt hasta-pAda Adise grahaNa kiye gaye daNDa-chatrAdirUpa pudgala grahaNase Attapudgala haiN| mithyAtva Adi pariNAmoMse AtmasAt kiye gaye pudgala pariNAmase Attapudgala haiN| upabhogase apanAye gaye gandha-tAmbUla Adi pudgala upabhogase Attapudgala haiM / khAna-pAnake dvArA apanAye gaye pudgala AhArase Attapudgala haiN| anurAgase grahaNa kiye gaye pudgala mamattvase Attapudgala haiN| aura apane adhIna kiye gaye pudgala parigrahase Attapudgala haiN| ina sabakA vistArase varNana isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai / athavA pudgalAtta kA artha pudgalAtmA bhI hotA hai / karmavargaNArUpa pudgalake sambandhase kathaMcita, pudgalatva yA mUrttattvako prApta hue saMsArI jIvoMkA varNana isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai| 20. nidhatta-anidhatta-anuyogadvAra- isameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI nidhatta aura anidhattarUpa avasthAkA pratipAdana kiyA hai| jisa pradezAgrakA utkarSaNa aura apakarSaNa to hotA hai, kintu udIraNA aura anya prakRtirUpase saMkramaNa nahI hotA, usakI nidhattasaMjJA hai| isase viparIta lakSaNavAle pradezAgroMkI anidhattasaMjJA hai| isa viSayameM yaha arthapada hai ki darzanamohakI upazAmanA yA kSapaNA karate samaya anivRttikaraNake kAlameM kevala darzanamohanIyakarma anidhatta ho jAtA hai| anantAnubandhIkI visaMyojanA karate samaya anivRttikaraNake kAlameM anantAnubandhI kaSAyacatuSka anidhatta ho jAtA hai / isI prakAra cAritramohakI upazAmanA aura kSapaNA karate samaya anivRttikaraNa guNasthAnameM saba karma anidhatta ho jAte haiN| Upara nirdiSTa apane-apane sthAnake pUrva darzanamoha, anantAnubandhI catuSka aura zeSa saba karma nidhatta aura anidhatta donoM prakArake hote haiN| 21. nikAcita-anikAcita-anuyogadvAra- isameM prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI nikAcita aura anikAcita avasthAoMkA varNana kiyA gayA hai| jisa pradezAgrakA utkarSaNa, apakarSaNa, saMkramaNa aura udIraNA na kI jA sake use nikAcita kahate haiM aura isase viparIta svabhAvavAle pradezAnoMko anikAcita kahate haiM / isa viSayameM yaha arthapada hai ki anivRttikaraNameM praveza karanepara saba karma anikAcita ho jAte haiN| kintu usake pahale ve nikAcita aura anikAcita donoM prakArake hote haiM / For Private' & Personal Use Only . Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [61 22. karmasthiti-anuyogadvAra- isameM sarva karmoMkI jaghanya aura utkRSTa sthitikA tathA utkarSaNa aura apakarSaNase utpanna huI karmasthilikA varNana kiyA gayA hai / 23. pazcimaskandha-anuyogadvAra- isameM pazcima arthAt caramabhavameM kevali-samudghAtake samaya sattvarUpase avasthita karmaskandhoMke sthitikANDakaghAta, anubhAgakANDakaghAta, yoganirodha aura karmakSapaNakA varNana kiyA gayA hai| 24. alpabahutva-anuyogadvAra- isameM pUrvokta sarva anuyogadvAroMke Azrayase jIvoMke alpabahutva kA varNana kiyA gayA hai / 4 vedanAkhaNDa ___ Upara mahAkarmaprakRti prAbhRtake jina 24 anuyogadvAroMkA paricaya diyA gayA hai, unameMse bhUtabali AcAryane Adike kevala 6 anuyogadvAroMkA hI varNana kiyA hai, zeSakA nhiiN| ina chaha anuyogadvAroMmeM vedanA nAmaka dUsare anuyogakA vistArase varNana karaneke kAraNa yaha anuyogadvAra eka svatantra khaNDa ke nAmase prasiddha huA hai / yataH kRti anuyogadvAra isase pUrva meM varNita hai, ataH vaha bhI vedanAkhaNDake hI antargata mAna liyA gayA hai| isa vedanA adhikArakA varNana jina 16 anuyogadvAroMse kiyA gayA hai, unake nAma isa prakAra haiM- 1 vedanAnikSepa, 2 vedanAnayavibhASaNatA, 3 vedanAnAmavidhAna, 4 vedanAdravyavidhAna 5 vedanAkSetravidhAna, 6 vedanA-kAlavidhAna, 7 vedanA-bhAvavidhAna, 8 vedanApratyayavidhAna, 9 vedanA-svAmitvavidhAna, 10 vedanAvedana vidhAna, 11 vedanAgatividhAna, 12 vedanA-antaravidhAna, 13 vedanA sannikarSavidhAna, 14 vedanA-parimANavidhAna, 15 vedanA-bhAgAbhAgavidhAna aura 16 vedanA-alpabahutva / 1. vedanAnikSepa-anuyogadvArameM vedanAkA nikSepa nAma, sthApanA, dravya aura bhAvarUpa cAra prakArase karake batalAyA gayA hai ki prakRtameM no AgamakarmavedanAse prayojana hai| 2. vedanAnayavibhASaNatA-anuyogadvArameM vibhinna nayoMke Azrayase vedanAkA varNana kiyA gayA hai / yathAdravyArthika nayakI apekSA bandha, udaya aura sattvarUpa vedanA abhISTa hai / RjusUtra nayakI apekSA udayako prApta karmadravyavedanA abhISTa hai, ityAdi / 3. vedanAnAmavidhAnameM bandha, udaya aura sattvarUpase jIvameM sthita karmaskandhameM kisa nayakA kahAM kaisA prayoga hotA hai, isa bAtakA varNana kiyA gayA hai| 4. vedanAdravyavidhAnameM batalAyA gayA hai ki vedanAdravya eka prakArakA nahIM hai, kintu aneka prakArakA hai| tathA vedanArUpase pariNata pudgalaskandha saMkhyAta yA asaMkhyAta paramANuoMke puMjarUpa nahIM haiM, kintu abhavyoMse anantaguNita aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa ananta paramANuoMke samudAyarUpa hai| 5. vedanAkSetravidhAnameM batalAyA gayA hai ki vedanAdravyakI avagAhanAkA kSetra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] chakkhaMDAgama lokAkAzake saMkhyAta pradezapramANa nahIM hai, kintu asaMkhyAta pradezapramANa hai, vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase lekara ghanaloka taka sambhava hai / 6. vedanAkAlavidhAnameM batalAyA gayA hai ki vedanAdravyaskandha apane vedanAsvabhAvake sAtha jaghanya aura utkRSTa rUpase itane kAla taka jIvake sAtha rahate haiM / 7. vedanAbhAvavidhAna meM batalAyA gayA hai ki vedanAsambandhI bhAvavikalpa saMkhyAta, asaMkhyAta yA ananta nahIM haiM, kintu anantAnanta haiM / 8. vedanApratyayavidhAnameM vedanAke kAraNoMkA varNana kiyA gayA hai / 9. vedanAsvAmitvavidhAnameM vedanAke svAmiyoMkA vidhAna kiyA gayA hai / 10. vedanAvedanavidhAna meM badhyamAna, udIrNa aura upazAntarUpa prakRtiyoMke bhedase jo vedanAke bheda prApta hote haiM, unakA nayoMke Azrayase jJAna karAyA gayA hai / 11. vedanAgatividhAnameM vedanAkI sthita, asthita aura sthitAsthita gati kA varNana kiyA gayA hai / 12. vedanA - antaravidhAna meM anantarabandha, paramparAbandha aura tadubhayabandharUpa samayaprabaddhoMkA nirUpaNa kiyA gayA hai / 13. vedanAsannikarSavidhAnameM dravyavedanA, kSetravedanA, kAlavedanA aura bhAvavedanAke utkRSTa anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya padoMmeMse eka eka ko vivakSita kara zeSa padoMkA usake sAtha sannikarSa varNana kiyA gayA hai / 14. vedanAparimANavidhAna meM kAla aura kSetrake bhedase mUla aura uttara prakRtiyoMke pramANakA varNana kiyA gayA hai / 15. vedanAbhAgAbhAgavidhAna meM prakRtyarthatA, sthityarthatA ( samayaprArthatA) aura kSetrapratyAzrayakI apekSA utpanna huI prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitaneveM bhAgapramANa haiM, yaha batalAyA gayA hai / 16. vedanA - alpabahutva - anuyogadvAra meM inhI tIna prakArakI prakRtiyoM kA pArasparika apabahutva batalAyA gayA hai| isa prakAra solaha anuyogadvAroMke viSayakA yaha saMkSipta paricaya hai / inameMse dravya, kSetra, kAla aura bhAva vedanAoMke svAmiyoMkA parijJAna adhika upayogI evaM mahatvapUrNa hai, ataH usakA kucha vivecana kiyA jAtA hai / vedanA dravyasvAmitva guNitakarmAzika jIva batalAyA gayA hai| jisa jIvake kramase bar3hatA jAve, use guNitakarmAzika kahate haiM / pRthvIkAyikoM meM sAdhika do hajAra sAgaropamoMse hIna pramANa kAla taka rahA hai, unameM paribhramaNa karatA huA thor3e vAra utpanna hotA hai ( bhavAvAsa ) / paryAptoMmeM utpanna hotA aparyAptoM meM utpanna hotA huA alpa AyuvAloMmeM hI jo utpanna AyuvAloMmeM utpanna hokarake jo sarva laghukAlameM paryAptiyoMko pUrNa Ayuko bAMdhatA hai, taba taba tatprAyogya jaghanya yogake dvArA hI bAMdhatA hai ( Ayu AvAsa ) / jo uparima sthitiyoMke niSekake utkRSTa padako aura adhastana sthitiyoMke niSeka ke jaghanya padako karatA Ayukarmako chor3akara zeSa jJAnAvaraNAdi sAta karmoMkI utkRSTa dravyavedanAkA svAmI vivakSita karmadravyakA saMcaya uttarottara guNitaisakA khulAsA yaha hai ki jo jIva bAdara karmasthiti - ( sattara kor3Akor3I sAgaropama ) jo paryAptoMmeM bahuta bAra aura aparyAptoM meM huA dIrgha AyuvAloMmeM, tathA hotA hai ( addhAvAsa ) / dIrgha karatA hai aura jaba jaba vaha Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [63 hai ( utkarSaNApakarSaNa AvAsa ) / jo bahuta vAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai (yogAvAsa ) / jo bahuta vAra manda saMkleza pariNAmoMko prApta hotA hai ( sNkleshaavaas)| isa prakAra paribhramaNa karaneke pazcAt jo bAdara trasa paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai| unameM paribhramaNa karate hue jo pUrvokta bhavAvAsa, addhAvAsa, Ayu-AvAsa, utkarSaNApakarSaNAvAsa, yogAvAsa aura saMklezAvAsako bahuta bAra prApta hotA hai / isa prakArase paribhramaNa karatA huA jo antima bhavagrahaNameM sAtavIM pRthvIke nArakiyoMmeM utpanna hokarake prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha hote hue jo utkRSTa yogase AhArako grahaNa karatA hai, utkRSTa vRddhise vRddhiMgata hotA hai, sarva laghu antarmuhUrtakAlameM jo sarva paryAptiyoMse paryApta hotA hai / pazcAt tetIsa sAgaropama kAla taka vahAM rahate hue bahuta bahuta vAra utkRSTa yogasthAnoMko, tathA vAra vAra atisaMkleza pariNAmoMko prApta hotA hai / isa prakArase Ayu vyatIta karate hue jIvanake alpa avaziSTa raha jAnepara jo yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahatA hai, antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM jo AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahatA hai, jo dvicarama aura tricarama samayameM utkRSTa saMklezako prApta hotA hai, tathA carama aura dvicarama samayameM jo utkRSTa yogako prApta hotA hai, aise usa nAraka bhavake antima samayameM . sthita jIvako guNitakauzika kahate haiN| usake jJAnAvaraNAdi sAta karmokI utkRSTa dravyavedanA hotI hai| kahanekA abhiprAya yaha hai ki ukta jIvake utane kAla taka karmarUpadravyakA saMcaya uttarottara kramase bar3hatA hI jAtA hai aura antima samayameM usake jJAnAvaraNAdi sAta karmokA vedanAkA dravya sarvotkRSTa pAyA jAtA hai / AyukarmakI utkRSTa dravyavedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki pUrvakoTI varSapramANa AyukA dhAraka jo jIva jalacara jIvoMmeM pUrvakoTIpramANa Ayuko dIrgha Ayubandhaka kAla, tatprAyogya saMkleza aura tatprAyogya utkRSTa yogakedvArA bAndhatA hai, yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla rahA hai, antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga rahA hai, tatpazcAt kramase maraNakara pUrvakoTIkI AyuvAle jalacarajIvoMmeM utpanna huA hai, vahAMpara sarvalaghu antarmuhUrtameM saba paryAptiyoMse paryApta huA hai, dIrgha AyubandhakakAlameM tatprAyogya utkRSTa yogake dvArA . pUrvakoTipramANa Ayuko punaH dUsarI bAra bAMdhatA hai, yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahatA hai, antima guNahAnisthAnAntarameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahatA hai, jo tathA bahuta bahuta vAra sAtAvedanIyake bandha-yogya kAlase saMyukta huA hai, aise jIvake anantara samayameM jaba parabhavasambandhI Ayuke bandhakI samApti hotI hai, usa samaya usake AyukarmakI utkRSTa dravyavedanAse hotI hai / sabhI karmIkI utkRSTa dravyavedanAse bhinna anutkRSTa dravyavedanA jAnanI cAhie / jJAnAvaraNIyakarmakI jaghanya dravyavedanAkA svAmI kSapitakarmAMzika jIva batalAyA gayA hai| jisa jIvake vivakSita karmadravyakA saMcaya uttarottara kSaya hote hue sabase kama raha jAve, use Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] chakkhaMDAgama kSapitakarmAzika kahate haiN| isakA khulAsA yaha hai ki jo jIva palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna karmasthitipramANakAla taka sUkSmanigodiyA jIvoMmeM rahA hai, usameM paribhramaNa karate hue jo aparyAptoMmeM bahuta vAra aura paryAptoMmeM thor3e hI vAra utpanna huA hai, jisakA aparyAptakAla bahuta aura paryAptakAla thor3A rahA hai, vaha jaba jaba Ayuko bAMdhatA hai, taba taba tatprAyogya utkRSTa yogase bAMdhatA hai, uparima sthitiyoMke niSekake jaghanya padako aura adhastana sthitiyoMke niSekake utkRSTa padako karatA hai, vAra vAra jaghanya yogasthAnako prApta hotA hai, vAra vAra manda saMklezarUpa pariNAmoMse pariNata hotA hai| isa prakArase nigodiyA jIvoMmeM paribhramaNa karake pazcAt jo bAdara pRthvIkAyika paryAptoMmeM utpanna hokara vahAM sarvalaghu antarmuhUrtakAlameM saba paryAptiyoMse paryApta huA hai| tatpazcAt antarmuhUrtameM maraNako prApta hokara jo pUrvakoTIkI AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA hai, vahAMpara jitane garbhase nikalane ke pazcAt ATha varSakA hokara saMyamako dhAraNa kiyA hai, kucha kama pUrvakoTIvarSataka saMyamakA pAlana karake jIvanake svalpa zeSa raha jAnepara mithyAtvako prApta huA hai, jo mithyAtvasambadhI sabase kama asaMyamakAlameM rahA hai, tatpazcAt mithyAtvake sAtha maraNako prApta hokara jo daza hajAra varSakI AyuvAle devoMmeM utpanna huA hai, vahAMpara jo sabase choTe antarmuhUrta kAlake dvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA hai, pazcAt antarmuhUrtameM jo samyaktvako prApta huA hai| isa prakAra usa devaparyAyameM kucha kama daza hajAra varSa taka samyaktvakA paripAlana kara jIvanake svalpa zeSa raha jAnepara punaH mithyAtvako prApta huA hai aura mithyAtvake sAtha maraNakara jo punaH bAdara pRthvIkAyika paryAptoMmeM utpanna huA hai, vahAMpara sarvalaghu antarmuhUrta kAlameM saba paryAptiyoMse paryApta huA hai, tatpazcAt antarmuhUrtameM mRtyuko prApta hokara jo sUkSmanigodiyA paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai, palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitikANDakaghAtoMke dvArA patyopamake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra kAlameM karmako hatasamutpattika karake jo punaH bAdara pRthvIkAyika paryAptoMmeM utpanna huA hai, isa prakAra nAnA bhavagrahaNoMmeM ATha saMyamakANDakoMko pAlanakara, cAra vAra kaSAyoMko upazamAkara, palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa saMyamAsaMyamakANDakA aura itane hI samyaktvakANDakoMkA paripAlana karake uparyukta prakArase paribhramaNa karatA huA jo punarapi pUrvakoTikI AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA hai, yahAM sarva laghu kAlameM janma lekara ATha varSakA huA hai, pazcAt saMyamako prApta hokara aura kucha kama pUrvakoTi kAla taka usakA paripAlana karake jIvanake svalpa zeSa raha jAnepara darzanamoha aura cAritramohakI kSapaNA karatA huA chadmastha avasthAke arthAt bArahaveM guNasthAnake antima samayako prApta hotA hai, usa jIvake usa antima samayameM jJAnAvaraNIyakarmakI sarva jaghanya dravyavedanA hotI hai / isase bhinna jIvoMke ajaghanyavedanA jAnanI cAhie / jo jIva jJAnAvaraNIyakarmakI jaghanya dravyavedanAkA svAmI hai, vahI darzanAvaraNIya aura antarAyakarmakI bhI jaghanya dravyavedanAkA svAmI jAnanA caahie| mohakarmakI jaghanya dravyavedanA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ukta prakArake kSapitakAMzika jIvake dazaveM guNasthAnavartI kSapakasaMyatake antima samayameM jAnanI caahie| vedanIya, nAma aura gotrakarmakI jaghanya dravyavedanAkA svAmI kauna hai, isa pRcchAke uttarameM batalAyA gayA hai, ki ukta kSapitakarmAMzika jIva uparyukta prakArase Akara aura kSapakazreNIpara caDhakara cAra ghAtiyA karmoMkA kSaya karake kevalI banakara dezona pUrvakoTI kAla taka dharmopadeza dete hue vihAra kara jIvanake svalpa zeSa raha jAnepara yoga-nirodhAdi sarva kriyAoMko karatA huA caramasamayavartI bhavyasiddhika hotA hai, aise arthAt antimasamayavartI ayogikevalIke ukta tInoM karmoMkI sarva jaghanya dravyavedanA hotI hai / unase bhinna jIvoMke ajaghanya dravyavedanA jAnanA caahie| ___ AyukarmakI jaghanya dravyavedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki jo pUrvakoTIkI AyuvAlA jIva sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM alpa Ayubandhaka kAlake dvArA Ayuko bAMdhatA hai, use tatprAyogya jaghanya yogase bAMdhatA hai, yogayavamadhyake nIce antarmuhUrta kAla taka rahatA hai, prathama jIvaguNahAnisthAnAntarameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahatA hai, punaH kramase maraNakara sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna huaa| usa prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIvane jaghanya upapAdayogake dvArA AhArako grahaNa kiyA, jaghanya vRddhise vRddhiko prApta huA, sarvadIrgha antarmuhUrta kAlake dvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA, vahAMpara tetIsa sAgaropamapramANa bhavasthitikA pAlana karatA huA bahuta bahuta vAra asAtAvedanIyake bandha yogya kAlase yukta huA, jIvanake svalpa zeSa raha jAnepara anantara samayameM parabhavakI Ayuko bAMdhanevAle usa nArakIke AyukarmakI jaghanya dravyavedanA hotI hai| isase bhinna jIvoMke AyukarmakI ajaghanya dravyavedanA jAnanI caahie| vedanAkSetra svAmitvakSetrakI apekSA jJAnAvaraNAdi cAra ghAtiyA karmoMkI utkRSTa vedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki jo eka hajAra yojana lambA, pAMca sau yojana caur3A aura aDhAI sau yojana moTA (UMcA) mahAmaccha svayambhUramaNa samudrake bAhirI taTapara sthita hai, vahAM vedanAsamudghAtako karake jo tanuvAtavalayase saMlagna hai, punaH usI samaya mAraNAntikasamudghAtako karate hue tIna vigrahakANDakoMko karake anantara samayameM nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna honevAlA hai, usake cAroM ghAtiyA karmokI utkRSTa kSetravedanA hotI hai / isa utkRSTa kSetravedanAse bhinna anutkRSTa kSetravedanA jAnanA caahie| cAroM aghAtiyA karmoMkI utkRSTa kSetravedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki lokapUraNasamudghAtako prApta hue kevalI bhagavAnake cAroM aghAtiyA karmoMkI utkRSTa kSetravedanA hotI hai| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] chakkhaMDAgama AThoM karmoMkI jaghanya kSetravedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki jo Rjugatise utpanna hokara tadbhavastha honeke tRtIya samaya meM vartamAna aura tRtIya samayavartI AhAraka hai, jaghanya yogavAlA hai, tathA sarva jaghanya avagAhanAse yukta hai, aise sUkSmanigodiyA labdhyaparyAptaka jIvake AThoM karmoMkI sarva jaghanya kSetravedanA hotI hai / isa jaghanya kSetravedanAse bhinna ajaghanya kSetravedanA jAnanI cAhie / vedanAkA svAmitva Ayukarmake sivAya zeSa sAta karmoMkI utkRSTa kAlavedanAke khAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki jo saMjJI paMcendriya mithyAdRSTi jIva sarva paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAropayoga se upayukta aura zrutopayogase saMyukta hai, jAgRta hai, tathA utkRSTa sthitibandhake yogya saMkleza pariNAmoMse, athavA ISanmadhyamasaMkleza pariNAmoMse yukta hai, usake sAtoM karmoMkI utkRSTa kAlavedanA hotI hai / uparyukta vizeSaNa - viziSTa jIva karmabhUmiyA hI honA cAhie, bhogabhUmiyA nahIM; kyoMki bhogabhUmiyA jIvoMke utkRSTa sthitivAlA bandha sambhava nahIM hai / isake atirikta cAhe vaha akarmabhUmija deva nArakI ho, yA karmabhUmi- pratibhAgaja arthAt svayamprabhaparvata ke bAhya bhAgameM utpanna tiryaMca ho / vaha cAhe saMkhyAtavarSakI AyuvAlA ho, aura cAhe asaMkhyAtavarSakI AyuvAlA ho, cAroM gatiyoMmeMse kisI bhI gatikA ho, tiryaMcoMmeMse jalacara, thalacara yA nabhacara koI bhI ho sakatA hai / uparyukta utkRSTa kAlavedanAse bhinna anutkRSTa kAlavedanA jAnanI cAhie / AyukarmakI utkRSTa kAlavedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki utkRSTa devAyuke bandhaka samyagdRSTi saMyata manuSya hI hote haiM / utkRSTa narakAyuke bandhaka saMjJI paMcendriya paryApta karmabhUmiyA mithyAdRSTi tiryaMca aura manuSya donoM hote haiM / isase bhinna anutkRSTa kAlavedanA jAnanI cAhie / 1 jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakI jaghanya kAlavedanA bArahaveM guNasthAnake antima samayavartI kSINa - kaSAya- vItarAga chadmasthasaMyatake hotI hai / mohanIyakarmakI jaghanya kAlavedanA dazaveM guNasthAnake antima samayavartI sUkSmasAmparAya saMyata kSapaka jIvake hotI hai / cAroM aghAtiyA karmoMkI jaghanya kAlavedanA ayogikevalIke caudahaveM guNasthAnake antima samayameM hotI hai / apanI apanI jaghanya kAlavedanAoMse bhinna unakI ajaghanya kAlavedanA jAnanI cAhie / vedanA bhAvasvAmitva jJAnAvaraNAdi cAroM ghAtiyA karmoMkI utkRSTa bhAvavedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki cAroM gatiyoM meM se kisI bhI gatikA koI bhI aisA jIva ho jo saMjJI ho, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [67 paMcendriya ho, mithyAdRSTi ho, sarva paryAptiyoMse paryApta ho, sAkAropayogase upayukta ho, jAgRta ho aura niyamase utkRSTa saMklezako prApta hokara jisane ukta abhI karmIkA utkRSTa anubhAgabandha bAndha hai aura isake utkRSTa anubhAgasattva vidyamAna hai, aisA jIva anubhAgakANDaka ghAta kiye vinA hI antarmahUrta kAlake bhItara maraNakara yadi ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, yA paMcendriya saMjJI yA asaMjJI jIvoMmeM utpanna huA hai| bhale hI vaha bAdara ho, yA sUkSma ho; paryApta ho, yA aparyApta ho: cAroM gatiyoMmeMse kisI bhI gatimeM janma liyA ho; vaha ukta cAroM ghAtiyA karmokI utkRSTa kAlavedanAkA svAmI hai / isa utkRSTa bhAvavedanAse bhinna anutkRSTa bhAvavedanA jAnanI caahie| vedanIya, nAma aura gotrakarmakI utkRSTa bhAvavedanAke svAmitvakI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki jisa sUkSmasAmparAya zuddhisaMyata kSapakane dazaveM guNasthAnake antima samayameM ukta tInoM aghAtiyA karmokA utkRSTa anubhAgabandha kiyA hai, aise usa antima samayavartI sUkSma sAmparAyasaMyata kSapakake, tathA usa utkRSTa anubhAgasattvakI sattAvAle kSINakaSAya-vItarAgachadmastha, sayogikevalI aura ayogikevalIke vedanIya, nAma aura gotrakarmakI utkRSTa bhAvavedanA jAnanI caahie| ukta karmokI isa utkRSTa bhAvavedanAse bhinna zeSa vedanAoMke dhAraka jIvoMko anutkRSTa bhAvavedanAkA svAmI jAnanA cAhie / AyukarmakI utkRSTa bhAvavedanAke svAmIkI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki sAkAropayogase upayukta, jAgRta aura tatprAyogya vizuddhise yukta jisa apramattasaMyatane devAyukA utkRSTa anubhAgabandha kiyA hai, usake, tathA usa utkRSTa anubhAgasatvake sAtha upazamazreNIpara car3hanevAle aura utaranevAle cAroM upazAmaka saMyatoMke, pramattasaMyatake, tathA maraNakara anuttara vimAnoMmeM utpanna honevAle devake AyukarmakI utkRSTa bhAvavedanA hotI hai| isase bhinna jIvoMke AyukarmakI anutkRSTa bhAvavedanA jAnanI caahie| jaghanya bhAvavedanAke svAmitvakI prarUpaNA karate hue batalAyA gayA hai ki kSINakaSAyavItarAgachadmasthake bArahaveM guNasthAnake antima samayameM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakarmakI jaghanya bhAvavedanA hotI hai| sUkSmasAmparAyasaMyata kSapakake dazaveM guNasthAnake antima samayameM mohakarmakI jaghanya bhAvavedanA hotI hai| asAtAvedanIyakA vedana karanevAle caramasamayavartI ayogikevalIke vedanIyakI jaghanyabhAvavedanA hotI hai| parivartamAna madhyamapariNAmavAle jisa manuSya yA paMcendriya tiryaMcayonivAle jIvane aparyAptatiyaMcasambandhI AyukA jaghanya anubhAgabandha kiyA hai, usake aura jisake usakA sattva hai aise jIvake AyukarmakI jaghanya bhAvavedanA hotI hai| jisa hatasamutpattika karmavAle sUkSma nigodiyA labdhyaparyAptaka jIvane parivartamAna madhyama pariNAmoMke dvArA nAmakarmakA jaghanya anubhAgabandha kiyA hai usake aura jisake usakA sattva hai, aise jIvake | Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] chakkhaMDAgama nAmakarmakI jaghanya bhAvavedanA hotI hai| sarva paryAptiyoMse paryApta, sAkAropayogase upayukta, jAgRta, sarvavizuddha evaM hatasamutpattikakarmavAle jisa kisI bAdara taijaskAyika yA vAyukAyika jIvane ucca gotrakI udvelanA karake nIcagotrakA jaghanya anubhAga bandha kiyA hai, usake aura jisake usakI sattA pAI jA rahI hai, aise jIvake gotrakarmakI jaghanya bhAvavedanA hotI hai| uparyukta jaghanya bhAvavedanAoMse bhinna vedanAoMko ajaghanya bhAvavedanAeM jAnanI cAhie / isake atirikta isI vedanA anuyogadvArake antameM anukta vizeSa arthake vyAkhyAna karaneke lie tIna cUlikAeM bhI dI gaI haiN| prathama cUlikAmeM guNazreNInirjarAke 11 sthAnoMkA tathA unameM laganevAle kAlakA bhI alpabahutvakramase varNana kiyA gayA hai / dvitIya cUlikAmeM bAraha anuyogadvAroMse anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnoMkA vistArase varNana kiyA gayA hai| tRtIya cUlikAmeM ATha anuyogadvAroMse ukta anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnoMmeM rahanevAle jIvoMke pramANa AdikA vistArase - vaNana kiyA gayA hai, jisakA parijJAna pAThaka mUla granthakA svAdhyAya karake hI prApta kara skeNge| 5 vargaNAkhaNDa yadyapi mahAkarmaprakRtiprAbhRtake 24 anuyogadvAroMmeM sparza, karma aura prakRti ye tIna anuyogadvAra svataMtra haiM, aura bhUtabali AcAryane bhI inakA svataMtrarUpase hI varNana kiyA hai, tathApi chaThe bandhana-anuyogadvArake antargata bandhanIyakA Alambana lekara pudgala-vargaNAoMkA vistArase varNana kiyA gayA hai aura Ageke anuyogadvAroMkA varNana A0 bhUtabaline nahIM kiyA hai, isa lie sparza-anuyogadvArase lekara bandhana anuyogadvAra takakA varNita aMza 'vargaNAkhaNDa ' isa nAmase prasiddha huA hai| sparza-anuyogadvArakA saMkSipta paricaya pahale de Aye haiN| yaha sparza teraha prakArakA hai1 nAmasparza, 2 sthApanAsparza, 3 dravyasparza, 4 ekakSetrasparza, 5 anantarakSetrasparza, 6 dezasparza, 7 tvaksparza, 8 sarvasparza, 9 sparzasparza, 10 karmasparza, 11 bandhasparza, 12 bhavyasparza aura 13 bhAvasparza / inakA svarUpa isa anuyogadvArameM yathAsthAna varNana kiyA gayA hai| prakRtameM karmasparza hI vivakSita hai; kyoMki yahAM karmoMke bandhakA prakaraNa hai| karma-anuyogadvArakA bhI saMkSipta paricaya pahale diyA jA cukA hai| karma daza prakArakA hai- 1 nAmakarma, 2 sthApanAkarma, 3 dravyakarma, 4 prayogakarma, 5 samavadAnakarma, 6 adhaHkarma, 7 IryApathakarma, 8 tapaHkarma, 9 kriyAkarma aura 10 bhAvakarma / ina sabakA svarUpa isa anuyogadvArameM vaNana karake batalAyA gayA hai ki prakRtameM samavadAnakarma vivakSita hai| mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yogake nimittase karmoke grahaNa karaneko samavadAnakarma kahate haiM / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA prakRtianuyogadvArameM karmokI mUla aura uttara prakRtiyoMkA vistArase varNana kiyA gayA hai| prakaraNa vaza pAMco jJAnoMkA bhI vistRta vivecana kiyA gayA hai, jo paravartI granthakAroMke lie AdhArabhUta siddha huA hai| ___ mahAkarmaprakRtiprAbhRtake chaThe anuyogadvArakA nAma 'bandhana' hai / bandhanake cAra bheda haiM1 bandha, 2 bandhaka, 3 bandhanIya aura 4 bandhavidhAna / inameMse bandhakakA varNana khuddAbandha nAmaka dUsare khaNDameM aura bandhavidhAnakA varNana mahAbandha nAmake chaThe khaNDameM kiyA gayA hai| zeSa rahe do bhedoMkA- bandha aura bandhanIyakA vivecana isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai| usameM bhI yataH bandhanIyake prasaMgase vargaNAoMkA vizeSa UhApoha kiyA gayA hai, ataH sparza-anuyogadvArase lekara yahAM takakA pUrA prakaraNa ' vargaNAkhaNDa ' kahA jAtA hai / 1 bandha bandhana anuyogadvArake cAra bhedoMmeM pahalA bheda bandha hai| nikSepakI dRSTise isake cAra bheda haiM- nAmabandha, sthApanAbandha, dravyabandha aura bhAvabandha / jIva, ajIva Adi jisa kisI bhI padArthakA 'bandha' aisA nAma rakhanA nAmabandha hai| tadAkAra aura atadAkAra padArthoM meM 'yaha bandha hai' aisI sthApanA karanA sthApanAbandha hai| dravyabandhake do bheda haiM- Agamadravyabandha aura noAgamadravyabandha / bandhaviSayaka sthita, jita Adi nau prakArake AgamameM vAcanA AdirUpa jo anupayukta bhAva hotA hai, use Agamadravyabandha kahate haiN| no Agamadravyabandha do prakArakA hai-- prayogabandha aura visrasAbandha / visrasAbandhake do bheda haiM- sAdivisrasAbandha aura anAdivisrasAbandha / dharmAstikAya Adi tIna dravyoMkA apane apane dezoM aura pradezoMke sAtha jo anAdikAlIna bandha hai, vaha anAdi visrasAbandha kahalAtA hai / snigdha aura rUkSaguNayukta pudgaloMkA jo bandha hotA hai, vaha sAdivisrasAbandha kahalAtA hai| sAdivisrasAbandhakI vizeSa jAnakArIke lie mUla granthakA vizeSarUpase svAdhyAya karanA apekSita hai| nAnA prakArake skandha isI sAdivisrasAbandhake kAraNa banate haiN| prayogabandha do prakArakA hai- karmabandha aura nokarmabandha / nokarmabandhake pAMca bheda haiMAlApanabandha, allIpanabandha, saMzleSabandha, zarIrabandha aura zarIribandha / kASTha Adi pRthagbhUta dravyoMko rassI Adise bAMdhanA AlApanabandha hai / lepavizeSake kAraNa vividha dravyoMke pArasparika bandhako allIpanabandha kahate haiM / lAkha, goMda Adise do padArthoMkA paraspara cipakanA saMzleSabandha hai| pAMca zarIroMkA yathAyogya bandhako prApta honA zarIra bandha hai| zarIri bandhake do bheda haiM- sAdizarIri bandha aura anAdi zarIribandha / jIvakA audArika Adi zarIroMke sAtha jo bandha hai, vaha sAdizarIri bandha hai / jIvake ATha madhyapradezoMkA paraspara jo bandha hai, vaha anAdi zarIribandha hai / isI prakAra zarIradhArI prANIkA anAdikAlase jo karma aura nokarmake sAtha bandha ho rahA hai, use bhI anAdi zarIribandha samajhanA caahie| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgama __ bhAvabandhake do bheda haiM- AgamabhAvabandha aura noAgamabhAvabandha / bandhazAstraviSaya sthita, jita Adi nau prakArake AgamameM vAcanA, pRcchanA AdirUpa jo upayukta bhAva hotA hai, use AgamabhAvabandha kahate haiN| no AgamabhAvabandha do prakArakA hai- jIvabhAvabandha aura ajIvabhAvabandha / jIvabhAvabandhake tIna bheda haiM- vipAkaja jIvabhAvabandha, avipAkaja jIvabhAvabandha aura tadubhayarUpa jIvabhAvabandha / jIvavipAkI apane apane karmake udayase devabhAva, manuSyabhAva, tiryagbhAva, nArakabhAva, strIvedabhAva, puruSavedabhAva, krodhabhAva AdirUpa jo bhAva utpanna hote haiM, ve saba vipAkaja jIvabhAvabandha haiM / avipAkaja jIvabhAvabandhake do bheda haiM- aupazamika aura kSAyika / upazAnta krodha, upazAnta mAna Adi bhAva aupazamika avipAkaja jIvabhAvabandha kahalAte haiN| kSINamoha, kSINamAna Adi kSAyika avipAkaja jIvabhAvabandha kahalAte haiM / ekendriyalabdhi Adi kSAyopazamikabhAva tadubhayarUpa jIvabhAvabandha kahalAte haiN| ajIvabhAvabandha bhI vipAkaja, avipAkaja aura tadubhayake bhedase tIna prakArakA hai| pudgalavipAkI karmoke udayase zarIrameM jo varNAdi utpanna hote haiM, ve vipAkaja ajIvabhAvabandha kahalAte haiN| pudgalake vividha skandhoMmeM jo khAbhAvika varNAdi hote haiM, ve avipAkaja ajIvabhAvabandha kahalAte haiN| donoM prakArake mile hue varNAdika tadubhayarUpa ajIvabhAvabandha kahalAte haiN| bandhake uparyukta bhedoMmeMse yahAMpara noAgamadravyabandhake karma aura nokarmabandhase prayojana hai| 2 bandhaka karmake bandha karanevAle jIvako bandhaka kahate haiN| bandhaka jIvoMkI prarUpaNA A0 bhUtabaline khuddAbandha nAmake dUsare khaNDameM vistArase kI gaI hai, vaha saba isI anuyogadvArake antargata jAnanA caahie| 3 bandhanIya ___ jIvase pRthagbhUta kintu bandhaneke yogya jo paudgalika karma - nokarmaskandha haiM, unakI 'bandhanIya ' saMjJA hai| ye baMdhe hue karma -- nokarmarUpa pudgalaskandha dravya, kSetra, kAla aura bhAvake anusAra vedanayogya hote haiN| sabhI pudgalaskandha vedanayogya nahIM hote; kintu teIsa prakArakI pudgalavargaNAoMmeM jo grahaNaprAyogya vargaNAeM haiM, ve jaba AtmAke yoga-dvArA AkRSTa hokara karma aura nokarmarUpase pariNata hokara AtmAke sAtha bandhako prApta hotI haiM, tabhI vedanayogya hotI hai| A0 bhUtabaline isa 'bandhanIya ' kA aneka anuyogadvAroM aura unake avAntara adhikAroM dvArA vistArase varNana kiyA hai, jisakA anubhava to pAThaka mUlagranthakA svAdhyAya karake hI kara sakeMge / yahAM vargaNAsambandhI kucha khAsa jAnakArI dI jAtI hai / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [71 vargaNA do prakArakI hai- abhyantaravargaNA aura baahyvrgnnaa| abhyantaravargaNA bhI do prakArakI hai- eka zreNivargaNA aura nAnAzreNivargaNA / ekazreNivargaNAke teIsa bheda haiM- 1 ekapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA, 2 saMkhyAtanadezikaparamANupudgaladravyavargaNA, 3 asaMkhyAtapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA, 4 anantapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA, 5 AhAradravyavargaNA, 6 agrahaNadravyavargaNA, 7 taijasadravyavargaNA, 8 agrahaNadravyavargaNA, 9 bhASAdravyavargaNA, 10 agrahaNadravyavargaNA, 11 manodravyavargaNA, 12 agrahaNadravyavargaNA, 13 kArmaNadravyavargaNA, 14 dhruvaskandhadravyavargaNA, 15 sAntaranirantaradravyavargaNA, 16 dhruvazUnyadravyavargaNA, 17 pratyekazarIradravyavargaNA, 18 dhruvazUnyadravyavargaNA, 19 bAdara nigodadravyavargaNA, 20 dhruvazUnyadravyavargaNA, 21 sUkSma nigodadravyavargaNA, 22 dhruvazUnyadravyavargaNA aura 23 mahAskandhadravyavargaNA / eka paramANukI ekapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai| dvipradezikase lekara utkRSTa saMkhyAtapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA taka saba vargaNAoMkI saMkhyAtapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai / yaha dUsarI vargaNA hai / jaghanya asaMkhyAtapradezikase lekara utkRSTa asaMkhyAtapradezikaparamANupudgaladravyavargaNAoMkI asaMkhyAtapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai| yaha tIsarI vargaNA hai / jaghanya anantapradezikase lekara AhAravargaNAse pUrva takakI anantapradezika aura anantAnantapradezika jitanI vargaNAeM haiM una sabakI anantapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai| yaha cauthI vargaNA hai / yahAM yaha jJAtavya hai ki saMkhyAtapradezikavargaNAke eka aMka kama utkRSTa saMkhyAtapramANa bheda hote haiM / tathA utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAtameMse utkRSTa saMkhyAtake kama karanepara jo zeSa rahe, usameM eka aMkake milAnepara jitanA pramANa hotA hai, utane hI asaMkhyAtapradezikavargaNAke bheda hote haiN| saMkhyAtapradezikavargaNAoMse asaMkhyAtapradezikavargaNAeM asaMkhyAtaguNI haiN| jaghanya anantapradezikavargaNAse lekara AhAravargaNAke pUrvatakakI jitanI anantapradezikavargaNAeM haiM, unakA pramANa bhI ananta hai / AhAravargaNAse pUrvavAlI ye cAroM hI vargaNAeM agrAhya haiM, arthAt kisI bhI jIvake dvArA inakA kabhI bhI grahaNa nahIM hotA hai| yadyapi ye saMkhyAtapradezikavargaNAeM saMkhyAta haiM, asaMkhyAtapradezikavargaNAeM asaMkhyAta haiM aura AhAravargaNAse pUrva takakI anantapradezikavargaNAeM * ananta haiM, tathApi jAtikI apekSA unheM eka-eka kahA gayA hai / utkRSTa anantapradezI dravyavargaNAmeM eka paramANuke milAnepara jaghanya AhAradravyavargaNA hotI hai| punaH eka eka paramANuke bar3hAte hue abhavyoMse anantaguNita aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa bhedoMke jAnepara utkRSTa AhAradravyavargaNA prApta hotI hai / yaha pAMcavI vargaNA hai / isa AhAradravyavargaNAke paramANuoMse audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrakA nirmANa hotA hai| utkRSTa AhAradravyavargaNAke Upara eka paramANuke baDhAnepara jaghanya agrahaNadravyavargaNA prApta hotI hai| usake Upara eka eka paramANuke bar3hAte hue abhavyoMse anantaguNita aura siddhoMke ananta bhAgapramANa bhedoMke jAnepara Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] chakkhaMDAgama utkRSTa agrahaNadravyavargaNA prApta hotI hai / yaha vargaNA bhI agrAhya haiM, arthAt jIvake dvArA zarIrAdi kisI bhI rUpa meM isakA grahaNa nahIM hotA hai / yaha chaThI vargaNA hai / utkRSTa agrahaNadravyavargaNAke Upara eka paramANu ke milAnepara jaghanya taijasadravyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka adhika paramANuke bar3hAte hue abhavyoMse anantaguNita aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna Age jAnepara utkRSTa taijasadravyavargaNA prApta hotI hai / isa taijasadravyavargaNAse taijasazarIrakA nirmANa hotA hai / yaha sAtavIM vargaNA hai / taijasadravyavaNAke Upara eka paramANu milAnepara dUsarI jaghanya agrahaNadravyavargaNA prApta hotI hai / punaH pUrvokta kramase eka eka paramANuke bar3hAte hue anantasthAna Age jAnepara utkRSTa agrahaNadravyavargaNA prApta hotI hai / ye sabhI agrahaNavargaNAeM bhI jIvake dvArA agrAhya hone se zarIrAdi . kisI kArya meM nahIM AtI haiM / yaha AThavIM vargaNA hai / ukta utkRSTa agrahaNadravyavargaNA ke Upara eka paramANukI vRddhi honepara jaghanya bhASAdravyavargaNa prApta hotI hai / punaH pUrvokta kramase eka eka paramANuke bar3hAte hue anantasthAna Age jAnepara utkRSTa bhASAdravyavargaNA prApta hotI hai / isa bhASAvargaNA ke paramANu hI vividha prakArakI bhASAoMke rUpameM zabda rUpase pariNata hokara bole jAte haiM / yaha navavIM vargaNA hai / utkRSTa bhASAvargaNAke Upara eka paramANu milAnepara tIsarI jaghanya agrahaNadravyavargaNA prApta hotI hai / punaH pUrvokta prakAra se eka eka paramANuke bar3hAte hue anantasthAna Age jAnepara utkRSTa agrahaNadravyavargaNA prApta hotI hai / ye sabhI agrahaNavargaNAeM bhASAdike rUpameM grahaNa karane ke yogya na honese agrAhya hai / yaha dazavIM vargaNA 1 ukta tIsarI utkRSTa agrahaNadravyavargaNA ke Upara eka paramANukI vRddhi honepara jaghanya -manodravyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka adhika paramANuke kramase bar3hAte hue anantasthAna Age jAnepara utkRSTa manodravyavargaNA prApta hotI hai / isa vargaNAke paramANuoMse dravyamanakA nirmANa hotA hai / yaha gyArahavIM vargaNA hai / utkRSTa manodravyavargaNAke Upara eka paramANukI vRddhi hone para cauthI jaghanya agrahaNa dravyavargaNA prApta hotI hai / isake Upara pUrvoktakramase eka eka paramANuke bar3hAte hue anantasthAna jAnepara utkRSTa agrahaNa dravyavargaNA prApta hotI hai / isa vargaNAke paramANu bhI bhASAmana Adi kisI bhI kArya ke lie grahaNa karaneke yogya nahIM haiM / yaha bArahavIM vargaNA hai / ukta cauthI agrahaNa dravyavargaNAke Upara eka paramANu ke milAnepara jaghanya kArmaNa dravyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka paramANukI vRddhi karate hue ananta sthAna Age jAne para Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 utkRSTa kArmaNa dravyavargaNA prApta hotI hai / isa vargaNAke pudgalaskandha hI jJAnAvaraNAdi ATha karmoM ke rUpase pariNata hote haiM / yaha terahavIM vargaNA hai / utkRSTa kArmaNa vargaNAmeM eka paramANukI vRddhi honepara jaghanya dhruvaskandhadravyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka paramANukI vRddhi karate hue satra jIvoMse anantaguNita sthAna Age jAnepara utkRSTa dhruvaskandha dravyavargaNA prApta hotI hai / ye dhruvaskandhavargaNAeM bhI agrAhya haiM / yaha caudahavIM vargaNA hai / utkRSTa dhruvaskandha dravyavargaNA meM eka paramANu ke milAnepara jaghanyasAntara nirantara dravyavargaNA prApta hotI hai usake Upara eka eka paramANukI vRddhi karate hue saba jIvoMse anantaguNita sthAna Age jAnepara utkRSTa sAntaranirantaradravya vargaNA prApta hotI hai / yaha bhI agrahaNavargaNA hai, kyoMki yaha AhAra, taijasa, bhASA Adike pariNamana yogya nahIM hai / isa vargaNAke paramANu jaghanyase lekara utkRSTa taka antara sahita bhI pAye jAte haiM aura antara- rahita bhI pAye jAte haiM, isalie ise sAMtaraniraMtara dravyavargaNA kahate haiM / yaha pandrahavIM vargaNA hai / prastAvanA * sAntara nirantara dravyavargaNAoMke Upara dhruvazUnyavargaNA hotI hai / utkRSTa sAntara nirantara dravyavargaNAke Upara eka paramANu adhika, do paramANu adhika Adike rUpase pudgalaparamANuskandha tInoM hI kAloMmeM nahIM pAye jAte / kintu saba jIvoMse anantaguNita sthAna Age jAkara prathama dhruvazUnyavargaNAkI utkRSTa vargaNA prApta hotI hai / yaha solahavIM vargaNA hai, jo sadA zUnyarUpase avasthita rahatI hai / dhruvazUnya vargaNAoMke Upara eka paramANukI vRddhi honepara jaghanya pratyeka zarIradravyavargaNA prApta hotI hai / eka eka jIvake eka eka zarIrameM upacita hue karma aura nokarmaskandhoMko pratyeka zarIra dravyavargaNA kahate haiM / yaha pratyeka zarIra pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, deva, nArakI, AhArakazarIrI pramattasaMyata aura kevalijinake pAyA jAtA hai / ina ATha prakArake jIvoMke sivAya zeSa jitane saMsArI jIva haiM, unakA zarIra yA to nigoda jIvoMse 1. pratiSThita hone ke kAraNa sapratiSThita pratyekarUpa hai, yA svayaM nigodarUpa sAdhAraNa zarIra hai / kevala jo vanaspati nigoda - rahita hotI hai, vaha isakA apavAda hai / Upara batalAI gaI yaha jaghanya pratyeka zarIradravyavargaNA kSapitakarmAzika jIvake caudahaveM guNasthAnake antima samayameM hotI hai / isa jaghanya pratyeka zarIradravyavargaNAse eka eka paramANukI vRddhi karate hue ananta sthAna Age jAnepara utkRSTa pratyeka zarIradravyavargaNA prApta hotI hai, jo mahAvanake dAhAdike samaya eka bandhanabaddha agnikAyika jIvoM pAI jAtI hai / yadyapi mahAvanAdike dAha samaya jitane agnikAyika jIva hote hai, una sabakA pRthak-pRthak svataMtra hI zarIra hotA hai, tathApi ve saba jIva aura unake zarIra paraspara saMyukta rahate haiM, isalie una sabakI eka vargaNA mAnI gaI hai / yaha satarahavIM vargaNA hai / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] chakkhaMDAgama utkRSTa pratyeka zarIradravyavargaNAke Upara eka paramANukI vRddhi honepara dUsarI sarvajaghanya dhruvazUnyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka paramANukI kramase vRddhi karanepara saba jIvoMse anantaguNitasthAna Age jAnepara utkRSTa dhruvazUnyavargaNA prApta hotI hai / yaha vargaNA bhI sadA zUnyarUpase avasthita rahatI hai / yaha aThArahavIM vargaNA hai / - utkRSTa dhruvazUnyavargaNAke Upara eka paramANukI vRddhi hone para sabase jaghanya bAdara nigodavargaNA prApta hotI hai / yaha vargaNA kSapitakarmAMzika vidhise Aye hue kSINakaSAyI jIvake bArahaveM guNasthAnake antima samayameM prApta hotI hai / isakA eka kAraNa to yaha hai ki jo kSapita karmAzika vidhise AyA huA jIva hotA hai, usake karma aura nokarmakA saMcaya uttarottara kama hotA jAtA hai| dUsare yaha niyama hai ki kSapakazreNIpara car3hanevAle jIvake vizuddhike kAraNa aisI viziSTa zakti utpanna hotI hai ki jisase usa jIvake bArahaveM guNasthAnameM pahuMcanepara prathama samayameM ' usake zarIra-sthita ananta bAdaranigodiyA jIva marate haiN| dUsare samayameM usase bhI vizeSa adhika ananta bAdara nigodiyA jIva marate haiN| isa prakAra AvalI pRthakttvapramANa kAla taka pratisamaya uttarottara vizeSa adhika, vizeSa adhika bAdara nigodiyA jIva marate haiN| usase Age kSINakaSAyake kAlameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla zeSa rahanetaka saMkhyAta bhAga adhika, saMkhyAta bhAga adhika bAdara nigodiyA jIva pratisamaya marate haiN| tadanantara samayameM usase asaMkhyAtaguNita bAdara nigodiyA jIva marate haiN| isI kramase bArahaveM guNasthAnake antima samaya taka usake zarIrameM sthita bAdara nigodiyA jIva pratisamaya asaMkhyAta guNita marate haiN| isa prakAra bArahaveM guNasthAnake antima samayameM maranevAle jitane bAdara nigodiyA jIva hote haiM, unake vilAsopacayasahita karma aura nokarmavargaNAoMke samudAyako eka bAdara nigodavargaNA kahate haiN| yataH yaha anya bAdara nigodavargaNAoMkI apekSA sabase jaghanya hotI hai, ataH kSapitakarmAzika jIvake bArahaveM guNasthAnake antima samayameM jaghanya bAdara nigodavargaNA kahI gaI hai| svayambhUramaNadvIpake karmabhUmisambandhI bhAgameM utpanna huI mUlIke zarIrameM utkRSTa bAdara nigodavargaNA hotI hai / madhyameM nAnA jIvoMke zarIroMke AdhArase ye bAdara nigodavargaNAeM jaghanyase utkRSTa taka asaMkhya prakArakI hotI haiM / yaha unnIsavIM vargaNA hai / utkRSTa bAdara nigodavargaNAmeM eka paramANukI vRddhi honepara tIsarI sarva jaghanya dhruvazUnyavargaNA prApta hotI hai / punaH isake Upara eka eka paramANukI vRddhi karate hue saba jIvoMse anantaguNita sthAna Age jAnepara utkRSTa dhruvazUnyavargaNA prApta hotI hai| yaha vargaNA bhI zUnyarUpase avasthita rahatI hai / yaha bIsavIM vargaNA hai / ukta utkRSTa dhruvazUnyavargagAke Upara eka paramANukI vRddhi karanepara sarvajaghanya sUkSmanigodavargaNA prApta hotI hai / yaha vargaNA kSapitakAMzikavidhise aura kSapitagholamAnavidhise Aye hue Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 75 sUkSmanigodiyA jIvoMke hotI hai| yahAM yaha jJAtavya hai ki eka nigodiyA jIvakA koI eka khataMtra zarIra nahIM hotA, kintu anantAnanta nigodiyA jIvoMkA eka zarIra hotA hai / asaMkhyAta lokapramANa zarIroMkI eka pulavi hotI hai aura AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMkA eka skandha hotA hai| isa eka skandhagata anantAnanta jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNa zarIroMke visrasopacayasahita karma - nokarmapudgalaparamANuoMke samudAyarUpa sabase jaghanya sUkSmanigodavargaNA hotI hai| utkRSTa sUkSmanigodavargaNA ekabandhanabaddha chaha jIvanikAyoMke samudAyarUpa mahAmacchake zarIrameM pAI jAtI hai / jaghanya aura utkRSTa sUkSmanigodavargagAke madhyameM eka eka paramANukI vRddhise bar3hate hue asaMkhya sthAna hote haiM / yaha ikkIsavIM vargaNA hai / utkRSTa sUkSmanigodavargaNAke Upara eka paramANukI vRddhi honepara' cauthI sarvajaghanya . dhruvazUnyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka paramANukI uttarottara vRddhi karate hue saba jIvoMse anantaguNita sthAna Age jAnepara utkRSTa dhruvazUnyavargaNA prAta hotI hai| yaha jaghanyase asaMkhyAtaguNI hotI hai| yaha bhI zUnyarUpase avasthita hai| yaha bAIsavIM vargaNA hai / utkRSTa dhruvazUnyavargaNAke Upara eka paramANukI vRddhi honepara sarvajaghanya mahAskandhadravyavargaNA prApta hotI hai / punaH eka eka paramANukI vRddhi karate hue saba jIvoMse anantaguNita sthAna Age jAnepara utkRSTa mahAskandhavargaNA prApta hotI hai| yaha utkRSTa mahAskandhavargaNA, AThoM pRthiviyA~, TaMka, kUTa, bhavana, vimAna, vimAnendraka, vimAnaprastAra, naraka, narakendraka, narakaprastAra, guccha, gulma, latA aura tRNavanaspati Adi samasta skandhoMke saMyogAtmaka hai| yadyapi ina saba pRthivI AdimeM antara dRSTigocara hotA hai, tathApi sUkSmaskandhoMke dvArA una sabakA paraspara sambandha banA huA hai, isIlie ina sabako milAkara eka mahAskandhadravyavargaNA kahI jAtI hai| yaha sabase bar3I teIsavIM vargaNA hai| isa prakAra ye saba teIsa vargaNAe~ haiN| inameM se AhAravargaNA, taijasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNA ye pAMca vargaNAe~ jIvake dvArA grahaNa kI jAtI haiN| zeSa nahIM, ataH unheM agrAhya vargaNAe~ kahIM jAtI hai / yaha saba Abhyantara vargaNAoMkA vicAra kiyA gayA hai / bAhyavargaNAoMkA vicAra granthakArane zarIrizarIraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA, zarIravisrasopacayaprarUpaNA aura visrasopacayaprarUpaNA ina cAra anuyogadvAroMse kiyA hai| zarIrI jIvako kahate haiM / inake pratyeka aura sAdhAraNake bhedase do prakArake zarIra hote haiN| pahalI zarIrizarIraprarUpaNAmeM ina donoMkA vistArase nirUpaNa kiyA gayA hai| zarIraprarUpaNAmeM audArikAdi pAMcoM zarIroMkA apanI aneka avAntara vizeSatAoMke sAtha vicAra kiyA gayA hai| zarIra visrasopacayaprarUpaNAmeM pAMcoM zarIroMke visrasopacayake sambandhake kAraNabhUta snigdha aura rUkSa guNake avibhAgapraticchedoMkA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 76 ] chakkhaMDAgama nirUpaNa kiyA gayA hai / visrasopacayaprarUpaNAmeM jIvake dvArA chor3e gaye paramANuoMke visrasopacayakA nirUpaNa kiyA gayA hai / 6 chaThe khaNDa mahAbandhakA viSaya-paricaya yataH paTkhaNDAgamake dUsare khaNDameM karmabandhakA saMkSepase varNana kiyA gayA hai, ataH usakA nAma khuddAbandha yA kSudrabandha prasiddha huA / kintu chaThe khaNDameM bandhake prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezarUpa cAroM prakArake bandhoMkA aneka anuyogadvAroMse vistAra - pUrvaka vivecana kiyA gayA hai, isalie isakA nAma mahAbandha rakhA gayA hai / jIva rAga-dveSAdi pariNAmoMkA nimitta pAkara kArmaNavargaNAoMkA jIvake Atma-pradezoMke sAtha jo saMyoga hotA hai, use bandha kahate haiM / bandhake cAra bheda haiM- prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha / prakRti zabdakA artha svabhAva hai / jaise gur3akI prakRti madhura aura nImakI prakRti kaTuka hotI hai, usI prakAra AtmA ke sAtha sambaddha hue karmaparamANuoM meM AtmAke jJAna-darzanAdi guNoMko AvaraNa karane yA sukhAdi guNoMke ghAta karanekA jo svabhAva par3atA hai, use prakRtibandha kahate haiM / ve Aye hue karmaparamANu jitane samaya taka AtmA ke sAtha baMdhe rahate haiM, utane kAlakI maryAdAko sthitibandha kahate haiM / una karmaparamANuoMmeM phala pradAna karanekI jo sAmarthya hotI hai, use anubhAgabandha kahate haiM / AtmAke sAtha baMdhanevAle karmaparamANuoMkA jJAnAvaraNAdi ATha karmarUpase aura unakI uttara prakRtiyoM ke rUpase jo baTavArA hotA hai, use pradezabandha kahate haiM / isa prakAra bandhake cAra bheda haiM / prastuta khaNDa meM inhIM cAroMkA varNana itane vistAra ke sAtha A0 bhUtabaline kiyA hai ki usakA parimANa prArambhake pAMcoM khaNDoMke pramANase bhI pAca gunA ho gayA hai / itane vistArake race jAneke kAraNa paravartI AcAryoMko usakI TIkA yA vyAkhyA karanekI AvazyakatA bhI nahIM pratIta huii| isakA pramANa tIsa hajAra zloka mAnA jAtA hai / yadyapi mahAbandhake prArambhake kucha tAr3apatroMke TUTa jAnese prakRtibandhakA prArambhika aMza vinaSTa ho gayA hai, tathApi sthitibandha AdikI varNanazailIko dekhanese jJAta hotA hai ki prakRtibandhakA varNana jina cauvIsa anuyogadvAroMse karanekA prArambha meM nirdeza rahA hogA, unake nAma isa prakAra honA cAhie -- 12 ekajIva kI apekSA svAmitva, apekSA bhaMgavicaya, 17 bhAgAbhAga, 23 bhAva aura alpabahula | 1 prakRtisamutkIrttana, 2 sarvabandha, 3 nosarvabandha, 4 utkRSTabandha, 5 anutkRSTabandha, 6 jaghanyabandha, 7 ajaghanyabandha, 8 sAdibandha, 9 anAdibandha, 10 dhruvabandha, 11 adhruvabandha, 13 kAla, 14 antara, 15 sannikarSa, 16 nAnA jIvoMkI 18 parimANa, 19 kSetra, 20 sparzana, 21 kAla, 22 antara, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [77 yahAM itanA aura bhI jAna lenA cAhie ki A0 bhUtabaline inhIM cauvIsa anuyogadvAroMse sthitibandha aura anubhAgabandhakA bhI varNana kiyA hai| kevala pahale prakRtisamutkIrtana anuyogadvArake sthAnapara sthitibandhakI prarUpaNAmeM addhAccheda aura anubhAgabandhakI prarUpaNAmeM saMjJA nAmaka anuyogadvArako kahA hai| isI prakAra cauvIsoM anuyogadvAroMse sthitibandhakI prarUpaNA karaneke pazcAt bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi ina tIna anuyogadvAroMke dvArA bhI usakA varNana kiyA hai / tathA ukta cauvIsa anuyogadvAroMse anubhAgabandhakI prarUpaNA karaneke pazcAt bhujAkAra, padanikSepa, vRddhi aura sthAna ina cAra anuyogadvAroMke dvArA bhI anubhAgabandhakA varNana kiyA gayA hai| pradezabandhakI prarUpaNA bhI ukta cauvIsa anuyogadvAroMse kI gaI hai| kevala pahale anuyogadvArake sthAnapara sthAna nAmakA anuyogadvAra kahA hai aura antameM bhujAkAra, padanikSepa, vRddhi, adhyavasAnasamudAhAra aura jIvasamudAhAra ina pAMca aura bhI anuyogadvAroMse pradezabandhakA nirUpaNa kiyA gayA hai| yahAM itanA aura vizeSa jJAtavya hai ki pradezabandhameM bhAgAbhAgakA kathana madhyameM na karake prArambhameM hI kiyA gayA hai| cAroM prakArake bandhoMkA pRthak-pRthak caubIsoM anuyogadvAroMse varNana karanepara bahuta vistAra ho jAyagA, isalie sabhI bandhoMkA eka sAtha hI saMkSepase svarUpa-nirUpaNa kiyA jAtA hai| 1. prakRtisamutkIrtana- isa anuyogadvArameM mUla prakRtiyoM aura unakI uttara prakRtiyoMkI saMkhyA batalAI gaI hai| yathA- mUla karma ATha hai- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAya / inakI uttara prakRtiyAM kramazaH pAMca, nau, do, aTThAIsa, cAra, vyAlIsa, do aura pAMca haiM / jJAnAvaraNakI pAMcoM prakRtiyoMkA ThIka usI prakArase vistArapUrvaka varNana kiyA gayA hai, jisa prakArase ki vargaNAkhaNDake antargata prakRti anuyogadvArameM hai| zeSa karmokI prakRtiyoMkI saMkhyAkA mahAbandhameM nirdeza mAtra hI hai, jaba ki prakRti anuyogadvArameM pratyeka karmakI sabhI prakRtiyoMko pRthak-pRthak ginAyA gayA hai / yataH A0 bhUtabali prakRti-anuyogadvArameM ukta varNana vistArase kara Aye hai, ataH yahAMpara 'yathA pagadibhaMgo tathA kAdavyo' kaha kara .unhoMne isa anuyogadvArako samApta kara diyA hai| ___ sthitibandhakI prarUpaNAmeM pahalA anuyogadvAra addhAccheda hai| addhA arthAt karmasthitirUpa kAlakA abAdhAsahita aura abAdhArahita karma-niSekarUpase cheda arthAt vibhAgarUpa varNana isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai| eka samayameM baMdhanevAle karmapiNDakI jitanI sthiti hotI hai, usameM abAdhAkAlake bAda kI sthitimeM hI niSeka racanA hotI hai| Ayukarma isameM apavAda hai, usakI jitanI sthiti baMdhatI hai, usameM hI niSeka racanA hotI hai| usakA abAdhAkAla to pUrva bhavakI bhujyamAna AyumeM hI hotA hai, ataH badhyamAna AyukI pUrI sthitipramANa niSeka racanA kahI gaI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78] chakkhaMDAgama hai| isa anuyogadvArameM AThoM mUla karmoM aura unakI uttara prakRtiyoMkI utkRSTa aura jaghanya sthitiyoMkA, unake abAdhAkAloM aura niSekakAloMkA bahuta vistArase nirUpaNa kiyA gayA hai / ___ anubhAgabandhakI prarUpaNA karanevAle cauvIsa anuyogadvAroM se pahalA anuyogadvAra saMjJAprarUpaNA hai| isa anuyogadvArameM karmoMke svabhAva, zakti yA guNake anusAra viziSTa saMjJA ( nAma ) rakhakara unake anubhAgakA vicAra kiyA gayA hai / saMjJAke do bheda haiM-- ghAtisaMjJA aura sthAnasaMjJA / ghAtisaMjJAmeM karmoke anubhAgakA sarvaghAtI aura dezaghAtIke rUpase vicAra kiyA gayA hai| sthAnasaMjJAmeM karmoke anubhAgakA latA, dAru, asthi aura zaila ina cAra prakArake sthAnoMse vicAra kiyA gayA hai| pradezabandhakI prarUpaNAmeM cauvIsa anuyogadvAroMke kramAnusAra pahalA anuyogadvAra sthAnaprarUpaNA nAmakA hai / isake do bheda kiye gaye haiM- yogasthAnaprarUpaNA aura pradezabandhaprarUpaNA / yogasthAnaprarUpaNAmeM pahale utkRSTa aura jaghanya yogasthAnoMkA caudaha jIvasamAsoMke Azrayase alpabahutva kahA gayA hai| tatpazcAt pradezaalpabahutvakA vicAra avibhAgapraticchedaprarUpaNA, vargaNAprarUpaNA, spardhakaprarUpaNA, antaraprarUpaNA, sthAnaprarUpaNA, anantaropanidhA, paramparopanidhA, samayaprarUpaNA, vRddhiprarUpaNA aura alpabahutva ina daza anuyogadvAroMke dvArA vistArase kiyA gayA hai / bhAgAbhAgaprarUpaNA nAmaka anuyogadvAra caubIsoM anuyogadvAroMmeM yadyapi satrahavAM haiM, tathApi A. bhUtabaline pradezabandhakI prarUpaNAmeM kamoMke bhAgAbhAgakA vicAra sabase pahale kiyA hai| isakA kAraNa yaha rahA hai ki bandhake samayameM AnevAle karmaparamANuoMke vibhAjanakA hI nAma pradezabandha hai| usake jAne vinA Ageke anuyogadvAroMkA yathArtha jJAna nahIM ho sakatA thA, ataH AcAryane usakI prarUpaNA karanA pahale Avazyaka samajhA hai| bhAgAbhAgaprarUpaNAmeM batalAyA gayA hai ki yadi kisI jIvake vivakSita samayameM AThoM karmoMkA bandha ho rahA hai, to usa samayameM jitane karmaparamANu AyeMge, unameMse Ayukarmako sabase kama bhAga milatA hai, kyoMki AyukarmakA sthitibandha anyakarmokI apekSA sabase kama hai| AyukarmakI apekSA nAma aura gotra karmako vizeSa adhika bhAga milatA hai| unase jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmako vizeSa adhika bhAga milatA hai aura unase mohanIya karmako vizeSa adhika bhAga milatA hai| yataH ina saba kokA sthitibandha uttarottara adhika hai| ataH pradezoMkA vibhAga bhI uttarottara adhika prApta hotA hai| mohanIyakamase adhika bhAga vedanIyakarmako milatA hai, hAlAM ki usakA sthitibandha mohanIyakI apekSA kama hai / isakA kAraNa yaha batalAyA gayA hai ki vaha jIvoMke sukha aura duHkhameM kAraNa par3atA hai| isalie usakI nirjarA bahuta hotI hai| yadi vedanIyakarma na ho, to saba karma jIvako sukha aura duHkha utpanna karane meM samartha nahIM haiM, isalie - Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [79 use sabase adhika bhAga milatA hai / yaha to mUla prakRtiyoMmeM bhAgAbhAgakA krama kahA / isI prakArase uttaraprakRtiyoMmeM bhI bahuta vistArase karmapradezoMke bhAgAbhAgakA vicAra kiyA gayA hai / aba zeSa anuyogadvAroMse cAroM prakArake bandhoMkA eka sAtha vicAra kiyA jAtA hai (2-3 ) sarvabandha-nosarvabandha prarUpaNA- jisa karmakI jitanI prakRtiyAM haiM, una sabake bandha karaneko sarvabandha kahate haiM aura usase kama karmabandha karaneko nosarvabandha kahate haiM / jJAnAvaraNa aura antarAyakarmakA sarvabandha hI hotA hai, nosarvabandha nahIM hotaa| darzanAvaraNa, mohanIya aura nAmakarmakA sarvabandha bhI hotA hai aura nosarvabandha bhI hotA hai / vedanIya, Ayu aura gotrakarmakA to sarvabandha hI hotA hai, kyoMki inakI prakRtiyAM sapratipakSI haiM, ataH eka sAtha kisI bhI jIvake sabakA bandha sambhava nahIM hai| yaha prakRtibandhakA varNana huaa| sthitibandhakI apekSA jisakarmakI jitanI sarvotkRSTa sthiti batalAI gaI hai, usa sabakA bandha karanA sarvabandha hai aura usase kama sthitikA bandha karanA nosarvabandha hai / anubhAgabandhakI apekSA jisa karmameM anubhAga sambandhI sarva spardhaka pAye jAte hai, vaha sarvAnubhAgabandha hai aura jisameM usase kama spardhaka pAye jAte haiM, vaha nosarvAnubhAgabandha hai / pradezabandhakI apekSA vivakSita karmake sarva pradezakA baMdha honA sarvabandha hai aura usase kama pradezoMkA bandha honA nosarvabandha hai / (4-5) utkRSTavandha-anutkRSTabandhaprarUpaNA- prakRtibandhameM utkRSTa -anutkRSTa bandhakI prarUpaNA sambhava nahIM hai| sthitibandhakI apekSA jisa karmakI jitanI sarvotkRSTa sthiti batalAI gaI hai, usake bandhako utkRSTa bandha kahate haiM / jaise mohanIyakarmakA sattarakoDAkoDI pramANa utkRSTa sthitibandha honepara antima niSekako utkRSTa sthitibandha kahA jaaygaa| utkRSTa sthitibandhameMse eka samaya kama Adi jitane bhI sthitike vikalpa haiM, unheM anutkRSTa sthitibandha kahA jAyagA / anubhAgabandhakI apekSA sarvotkRSTa anubhAgako bAMdhanA utkRSTa bandha hai aura usase nyUna anubhAgako bAMdhanA anutkRSTabandha hai / pradeza bandhakI apekSA sarvotkRSTa pradezoMkA bandha karanA utkRSTa bandha hai aura usase kama pradezoMkA bandha karanA anutkRSTa bandha hai| (6-7) jaghanyavandha-ajaghanyabandha prarUpaNA- prakRti bandhameM jaghanya-ajaghanyabandhakI prarUpaNA sambhava nahIM hai| sthitibandhakI apekSA karmokI sabase jaghanya sthitikA bandha honA jaghanyabandha hai aura usase UparakI sthitiyoMkA bandha honA ajaghanyabandha hai| anubhAgabandhakI apekSA sabase jaghanya anubhAgakA bandha honA jaghanyabandha hai aura usase adhika anubhAgakA bandha honA ajaghanyabandha hai / pradezabandhakI apekSA sarva jaghanya pradezoMkA baMdhanA jaghanyabandha hai aura usase adhika pradezoMkA baMdhanA ajadhanyabandha hai| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgama (8-11) sAdi-anAdi-dhruva-adhrUva prarUpaNA- karmakA jo bandha eka vAra hokara aura phira rukakara punaH hotA hai, vaha sAdibandha hai / bandhavyucchittike pUrvataka anAdikAlase jisakA bandha hotA calA A rahA hai, vaha anAdibandha kahalAtA hai / abhavyoMke nirantara honevAle bandhako dhruvabandha kahate haiM aura kabhI kabhI honevAle bhavyoMke bandhako adhruvabandha kahate haiN| karmokI mUla aura uttara prakRtiyoM se kisa prakRtike ukta cArameMse kitane bandha hote haiM aura kitane nahIM, isakA cAroM bandhoMkI apekSA vistArase vicAra mahAbandhameM kiyA gayA hai / (12) svAmitvaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM mUla aura uttara prakRtiyoMke prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandhake utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya bandha karanevAle svAmiyoMkA vistArase vivecana kiyA gayA hai / (13) ekajIvakI apekSA kAlaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM ekajIvake vivakSita karmaprakRtikA, usakI sthiti, anubhAga aura pradezabandhakA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanyarUpa bandha lagAtAra kitanI dera taka hotA rahatA hai, isakA guNasthAna aura mArgaNAsthAnoMkI apekSA vistArase vicAra kiyA gayA hai| jaise mohanIyakarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura lagAtAra utkRSTa bandhakA utkRSTakAla antarmuhUrta hai / anutkRSTabandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa anantakAla hai / jaghanya sthitibandha jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai| ajaghanya bandhakA anAdi-ananta aura anAdi-sAnta kAla hai / (14) antaraprarUpaNA- isa anuyogadvArameM vivakSita prakRtikA bandha honeke anantara punaH kitane kAlake pazcAt phira usI vivakSita prakRtikA bandha hotA hai, isa bandhAbhAvarUpa madhyavartI kAlakA vicAra kiyA gayA hai / jaise mohakarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa anantakAla hai / mohakarmakI jaghanya sthitibandhakA antara sambhava nahIM haiM; kyoMki mohanIyakarmakI jaghanya sthitikA bandha kSapakazreNIvAle jIvake naveM guNasthAnameM hotA hai, usakA punaH lauTakara sambhava hI nahIM hai / ajaghanya bandhakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| isa prakAra sabhI mUla aura uttara prakRtiyoMko cAroM prakArake bandhoMke antarakAlakI prarUpaNA ogha aura Adezase bahuta vistArake sAtha kI gaI hai / (15) sannikarSaprarUpaNA- vivakSita kisI eka karmaprakRtikA bandha karanevAlA jIva usake sivAya anya kauna-kaunasI prakRtiyoMkA bandha karatA hai aura kisa-kisa prakRtikA bandha nahIM karatA, isa bAtakA vicAra prakRtibandhakI sannikarSaprarUpaNAmeM kiyA gayA hai| isI prakAra sthitibandhakI sannikarSanarUpaNAmeM isa bAtakA vicAra kiyA gayA hai ki kisI eka karmakI utkRSTa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [81 sthitikA bandha karanevAlA jIva anya karmokI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai, athavA anutkRSTa sthitikA / anubhAgabandhakI sannikarSaprarUpaNAmeM yahI vicAra anubhAgako lekara kiyA gayA hai ki amuka karmake utkRSTa anubhAgakA bandha karanevAlA jIva usI samayameM anya dUsare karmoMkA utkRSTa anubhAgabandha karatA hai, yA anuSkRSTa ? pradezabandhakI sannikarSaprarUpaNAmeM yaha vicAra kiyA gayA hai ki vivakSitakarmake utkRSTa pradezabandhako karanevAlA jIva usI samaya baMdhanevAle anya karmoke utkRSTa pradezabandhako karatA hai, athavA anutkRSTa pradezabandhako karatA hai / isa prakAra isa anuyogadvArameM mUla aura uttara prakRtiyoMke cAroM bandhoMkA sannikarSa ogha aura Adezase bahuta vistArake sAtha kiyA gayA hai| (16) nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya- isa anuyogadvArameM nAnA jIvoMkI apekSA cAroM prakArake bandha karanevAle jIvoMke bhaMgoMkA vicAra kiyA gayA hai| jaise prakRtibandhakI apekSA vivakSita kisI eka samayameM jJAnAvaraNAdi karmokA bandha karane vAle aneka jIva pAye jAte haiM aura aneka abandhaka bhI pAye jAte haiM / arthAt dazaveM guNasthAna takake jIva to jJAnAvaraNAdi cAra ghAtiyA karmoke bandhakarUpase sadA pAye jAte haiM, kintu gyArahaveMse Uparake guNasthAnavAle jIva una koka abandhaka hI haiN| sthitibandhakI apekSA AThoM karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA kadAcit eka bhI jIva nahIM pAyA jAtA / kadAcit eka pAyA jAtA hai aura kadAcit nAnA pAye jAte haiN| isI prakAra karmokI anutkRSTa sthitike bandhaka jIva kadAcit saba hote haiM, kadAcit eka kama saba hote haiM aura kadAcit nAnA hote haiN| isalie abandhakoMko milAkara inake bhaMga isa prakAra hote haiM- kadAcit jJAnAvaraNakarmakI utkRSTa sthitike saba abandhaka hote haiM, kadAcit bahuta jIva abandhaka aura eka jIva bandhaka hotA hai, kadAcit aneka jIva abandhaka aura aneka jIva bandhaka hote haiN| isI prakAra anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitibandha karanevAle jIvoMke bhaMgoMkA vicAra isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai| anubhAgabandhakI apekSA AThoM karmoke utkRSTa anubhAgake kadAcit saba jIva abandhaka haiM, kadAcit nAnA jIva abandhaka haiM aura eka jIva bandhaka hai / kadAcit nAnA jIva abandhaka haiM aura nAnA jIva bandhaka haiN| isI prakAra anutkRSTa jaghanya aura ajaghanya anubhAgabandha karanevAle jIvoMke bhaMgoMkA bhI vicAra isa anuyogadvArameM kiyA gayA hai| isI prakAra pradezabandhake saMbhava bhaMgoMko bhI jAnanA caahie| isa prakAra isa anuyogadvArameM sabhI mUla aura uttara prakRtiyoMke cAroM prakArake bandhoMke bhaMgoMkA ogha aura Adezase bahuta vistArake sAtha vicAra kiyA gayA hai / (17) bhAgAbhAgaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM vivakSita karma-prakRtike cAroM prakArake bandha karanevAle jIva sarva jIvarAzike kitane bhAgapramANa haiM, aura kitane bhAgapramANa jIva usake abandhaka hai, isa prakArase bhAga aura abhAgakA vicAra kiyA gayA hai| jaise prakRtibandhakI apekSA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] chakkhaMDAgama pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, eka mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa, kArmaNa, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya itanI prakRtiyoMke bandha karanevAle jIva sarva jIvarAzike ananta bahubhAgapramANa haiM, tathA abandhaka jIva sarva jIvarAzike anantaveM bhAgapramANa haiN| sAtAvedanIyake bandhaka jIva sarva jIvarAzike saMkhyAtaveM bhAga haiM aura abandhaka sarva jIvoMke saMkhyAta bahubhAga haiM / asAtAke bandhaka saba jIvoMke saMkhyAtabahubhAga haiM aura abandhaka saMkhyAtaveM bhAga haiN| isI prakAra sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha karanevAle jIvoMke bhAgAbhAgakA vicAra utkRSTa-anutkRSTa aura jaghanya- ajaghanyapadoMkA Azraya lekara guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoMmeM bahuta vistArase kiyA gayA hai| (18) parimANaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM eka samayake bhItara amuka prakRtike, amuka jAtikI sthitike, amuka jAtike anubhAgake aura amuka jAtike pradezoMkA bandha karanevAle aura nahIM karanevAle jIvoMke parimANa (saMkhyA) kA nirUpaNa kiyA gayA hai| jaise- pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, eka mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, Atapa, udyota, nirmANa, tathA pAMca antarAya; itanI prakRtiyoMke bandha karanevAle bhI jIva ananta haiM aura bandha nahIM karanevAle bhI jIva ananta haiN| sthitibandhakI apekSA AThoM hI karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva ananta haiN| sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiM, kyoMki jaghanya sthitikA bandha kSapakazreNImeM hI hotA hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva ananta haiM / AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva ananta haiM / anubhAgabandhakI apekSA cAroM ghAtiyA karmoke utkRSTa anubhAgake bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| anutkRSTa anubhAgake bandha karanevAle ananta haiM / jaghanya anubhAgake bandha karanevAle saMkhyAta hai aura ajaghanya anubhAgake bandha karanevAle ananta haiN| pradezabandhakI apekSA tIna Ayu aura vaikriyikaSaTakakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| AhArakazarIra aura AhAraka-aMgopAMgakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| tIrthaMkaraprakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIva saMkhyAta haiM aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle asaMkhyAta haiN| zeSaprakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiM aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIva ananta haiM / isa prakAra sabhI prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMke parimANakA nirUpaNa ogha aura Adezase isa anuyogadvArameM kiyA gayA haiN| (19) kSetraprarUpaNA- isa anuyogadvArameM jJAnAvaraNAdi karmaprakRtiyoMse cAroM prakArake bandha karanevAle jIvoMke vartamAnakSetrakI prarUpaNA ogha aura Adezase bar3e vistArake sAtha kI gaI hai, jo ki prastuta granthake jIvasthAnakI kSetraprarUpaNAke AdhArapara sahajameM hI jAnI jA sakatI hai / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [83 (20) sparzanaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM karmaprakRtiyoMke bandha karanevAle jIvoMke traikAlika sparzanakSetrakI prarUpaNA ogha aura Adezase vistArake sAtha kI gaI hai| ise bhI jIvasthAnakI sparzanaprarUpaNAke AdhArapara sahajameM jAnA jA sakatA hai| vahAMse bheda kevala itanA hai ki yahAMpara prakRtibandhameM amuka prakRtikA baMdha karanevAle jIvoMkA vartamAna aura bhUtakAlika kSetra batalAyA gayA hai| sthitibandhameM karmoMkI utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitiyoMke bandhakA Azraya lekara, anubhAgabandhameM karmoke utkRSTa-anutkRSTa Adi anubhAgakA Azraya lekara aura pradezabandhameM utkRSTa-anutkRSTa Adi pradezoMkA Azraya lekara sparzanakSetrakI prarUpaNA kI gaI hai| (21) kAlaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM nAnA jIvoMkI apekSA cAroM prakArake bandhoMko utkRSTa anutkRSTa aura jaghanya- ajaghanya kAlakI prarUpaNA kI gaI hai| jaise prakRtibandhakI apekSA jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMke bandha karanevAle jIva bhI sarvakAla pAye jAte hai aura unakA bandha nahIM karanevAle bhI sarvakAla pAye jAte hai| sthitibandhakI apekSA sAta karmoMkI utkRSTa sthitike bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| inhIM kaukI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sarvadA pAye jAte haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai / sAtoM karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAlo jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| inhIM karmoMkI ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitike bandha karanevAloMkA kAla sarvadA hai| anubhAgabandhakI apekSA cAra ghAtiyA karmoke utkRSTa anubhAgake bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa anubhAgake bandha karanevAloMkA kAla sarvadA hai| cAroM aghAtiyA karmoMke utkRSTa anubhAgake bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| inhIM karmoMke anutkRSTa anubhAgake bandhakA kAla sarvadA hai| cAroM ghAtiyA karmoMke jaghanya anubhAgake bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| 'inhIMke ajaghanya anubhAgake bandhakA kAla sarvadA hai| vedanIya, Ayu aura nAmakarmake jaghanya aura ajaghanya anubhAgake bandhakA kAla sarvadA hai| gotrakarmake jaghanya anubhAgake bandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ajaghanya anubhAgake bandhakA kAla sarvadA hai| pradezabandhakI apekSA mohakarmake utkRSTa pradezabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa pradezabandhakA kAla sarvadA hai| jaghanya pradezabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| ajaghanya pradezabandhakA kAla sarvadA hai / isa prakAra isa anuyogadvArameM ogha aura AdezakI apekSA sabhI - For Private &Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgama mUla aura uttara prakRtiyoMke utkRSTa-anutkRSTAdi cAroM prakArake bandhoMke jaghanya aura ajaghanya kAlakI prarUpaNA bahuta vistArase kI gaI hai / (22) antaraprarUpaNA- isa anuyogadvArameM nAnAjIvoMkI apekSA pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, AhAraka dvika, taijasa, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, Atapa, udyota, nirmANa, tIrthakara aura pAMca antarAya itanI prakRtiyoMke bandhakA antara nahIM hotA hai| naraka, manuSya aura devAyuke bandhakoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cauvIsa muhUrta hai| tiryagAyuke bandhakoMkA antara nahIM hotaa| zeSa prakRtiyoMke bandhakoMkA antara nahIM hotA haiN| sthitibandhakI apekSA AThoM karmokI ukRSTa sthitiko bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla asaMkhyAta utsarpiNI, avasarpiNI kAlapramANa hai / anutkRSTa sthitike bandhaka jIvoMkA antara nahIM hotA / sAta karmokI jaghanya sthitike bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mAsa hai / ajaghanya sthitike bandha karanevAloMkA antara nahIM hotaa| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitike bandhaka jIvoMkA antara nahIM hotA / anubhAgabandhakI apekSA cAra ghAtiyAkarma aura Ayukarmake utkRSTa anubhAgake bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kAla hai| anutkRSTa anubhAgake bandhaka jIvoMkA antara nahIM hotA hai| vedanIya, nAma aura gotrakarmake utkRSTa anubhAgake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mAsa hai / anutkRSTa anubhAgake bandhaka jIvoMkA antara nahIM hotA hai| cAra ghAtiyA karmoMke jaghanya anubhAgake bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla chaha mAsa hai| ajaghanya anubhAgake bandhaka jIvoMkA antara nahIM hotA hai / vedanIya, Ayu aura nAmakarmake jaghanya aura ajaghanya anubhAgake bandhaka jIvoMkA antarakAla nahIM hai / gotrakarmake jaghanya anubhAgake bandhaka jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa hai| ajaghanya anubhAgake bandhaka jIvoMkA antara nahIM hotA hai / pradezabandhakI apekSA AThoM karmoke utkRSTa pradezabandha karanevAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla jagacchreNIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa pradezabandha karanevAloMkA antara nahIM hotaa| AThoM hI karmoMke jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhI antara nahIM hotA hai isa prakArase sabhI uttara prakRtiyoMke bhI cAroM prakArake bandhoMkA utkRSTa-anutkRSTa Adi padoMkI apekSA jaghanya aura utkRSTa antarakAlakI grarUpaNA ogha aura Adezase vistArake sAtha isa anuyogadvArameM kI gaI hai| [23] bhAvaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM cAroM prakArake bandha karanevAle jIvoMke bhAvoMkA nirUpaNa kiyA gayA hai| jaise prakRtibandhakI apekSA AThoM hI karmokA bandha karanevAle Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 85 jIvoMke audAyika bhAva hotA hai / uttara prakRtiyoMke bandha karanevAle jIvoMke audayika bhAva hotA hai aura unameM guNasthAnoMkI apekSA jahAM jitanI vA jina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, unake abandhakI apekSA yathAsambhava aupazamika, kSAyopazamika aura kSAyika bhAva hotA hai| isI prakAra sthitibandha Adike bandha karanevAle jIvoMke bhI bhAvoMkA varNana ogha aura AdezakI apekSA kiyA gayA hai| [24] alpabahutvaprarUpaNA- isa anuyogadvArameM cAroM prakArake bandha karanevAle jIvoMke alpabahutvakI prarUpaNA svasthAna aura parasthAnakI apekSA do prakArase kI gaI hai| jaise svasthAnakI apekSA cakSudarzanAvaraNAdi cAroM darzanAvaraNa prakRtiyoMke abandhaka jIva sabase kama haiM / unase nidrA-pracalAke abandhaka jIva vizeSa adhika haiM / unase styAnatrikake abandhaka jIva vizeSa adhika haiN| unase unhIM styAnatrikake bandhaka jIva anantaguNita haiN| unase nidrA-pracalAke bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| unase cakSudarzanAvaraNAdi cAroM prakRtiyoMke bandhaka jIva vizeSa adhika hai| jaise yaha darzanAvaraNIyakarmakA svasthAna alpabahutva kahA hai, isI prakAra sabhI koMke svasthAna alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai| parasthAna alpabahutvakI apekSA AhAradvikakA bandha karanevAle jIva sabase kama haiN| unase tIrthaMkara prakRtIke bandhaka jIva asaMkhyAta guNita haiM, unase manuSyAyuke bandhaka jIva asaMkhyAta guNita haiM / unase narakAyuke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNita haiM / unase devAyuke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNita haiN| unase devagatike bandhaka jIva saMkhyAta guNita haiN| unase narakagatike bandhaka jIva saMkhyAta guNita haiN| unase vaikriyika zarIrake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| unase tiryaggAyuke bandhaka jIva anantaguNita he / ityAdi prakArase bandhayogya sabhI prakRtiyoMke alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai| isI prakAra sthiti, anubhAga aura pradezabandhake karanevAle jIvoMke alpabahutvakI prarUpaNA ogha aura Adezase vistArake sAtha isa anuyogadvArameM kI bhujAkArabandha- A. bhUtabaline cauvIsa anuyogadvAroMse sthitibandhakI prarUpaNA karaneke pazcAt bhujAkAra, padanikSepa aura vRddhi ina tIna anuyogadvAroMse bhI sthitibandhakI aurabhI vizeSa prarUpaNA kI hai| pahale samayameM alpa sthitikA bandha karake anantara samayameM adhika sthitike bandha karaneko bhujAkAra bandha kahate haiN| bhujAkAra bandhasehI alpatara, avasthita aura avaktavya bandhoMkA bhI grahaNa kiyA jAtA hai| pahale samayameM adhika sthitikA bandha karake dUsare samayameM alpasthitike bandha karaneko alpatara bandha kahate haiN| pahale samayame jitanI sthitikA bandha kiyA, dUsare samayameM utanI hI sthitike bandha karaneko avasthita bandha kahate haiN| vivakSita karmake bandhakA abhAva ho jAne para punaH usake bandha karaneko avaktavya bandha kahate haiN| isa bhujAkAra bandhakA samutkIrtanA, svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] kAla, antara, bhAva aura alpabahutva ina teraha anuyogadvAroMse sthitibandhakA aura bhI vizeSa varNana kiyA gayA hai / chakkhaMDAgama padanikSepa - vRddhi, hAni aura avasthAnarUpa tIna padoMke dvArA sthitibandhake varNana karane ko padanikSepa kahate haiM / isa anuyogadvArameM yaha batalAyA gayA hai ki yadi koI eka jIva prathama samaya meM apane yogya jaghanya sthitikA bandha karatA hai aura dvitIya samaya meM vaha sthitiko bar3hAkara bandha karatA hai, to usake bandhameM adhikase adhika kitanI vRddhi ho sakatI hai aura kamase kama kitanI vRddhi ho sakatI hai| isI prakAra yadi koI jIva prathama samaya meM utkRSTa sthitibandhako karake anantara samaya meM vaha sthitiko ghaTAkara bandha karatA hai, to usa jIvake bandhameM adhika se adhika kitanI hAni ho sakatI hai aura kamase kama kitanI hAni ho sakatI hai vRddhi aura hAni honeke bAda jo ekasA samAna sthitibandha hotA hai, use avasthita bandha padanikSepakA samutkIrtanA, svAmitva aura alpabahutva ina tIna anuyogadvAroMse varNana / kahate haiM / isa kiyA gayA hai / vRddhi - isa anuyogadvAra meM SaDguNI vRddhi aura hAnikedvArA sthitibandhakA vicAra bhujAkAra bandhake samAna teraha adhikAroMse kiyA gayA hai / anubhAgabandhakI prarUpaNA cauvIsa anuyogadvAroMse karane ke bAda bhujAkAra, padanikSepa, vRddhi aura sthAna ina cAra anuyogadvAroMse bhI anubhAgakI prarUpaNA kI gaI hai / bhujAkArAdi tIna kA svarUpa to sthitibandhake samAna hI jAnanA caahie| kevala yahAM sthitike sthAnapara anubhAga kahanA caahie| ina tIna anuyogadvAroMse anubhAgabandhakI prarUpaNA karaneke pazcAt sthAna - anuyogadvArameM anubhAgabandhake kAraNabhUta adhyavasAnasthAnoMkAbhI anantaropanidhA, paramparopanidhA aura tIvramandatA Adi aneka anuyogadvAroMse anubhAga sambandhI aneka sUkSma bAtoMkI vistRta prarUpaNA kI gaI hai| pradezabandhakI prarUpaNA cauvIsa anuyogadvAroMse karaneke pazcAt bhujAkAra, padanikSepa, vRddhi, adhyavasAna samudAhAra aura jIvasamudAhAra ina pAMca anuyogadvAroMse bhI pradezabandhakI prarUpaNA kI gaI hai / bhujAkArAdi tInakA svarUpa pUrvavat hai / kevala yahAMpara anubhAga ke sthAnapara pradeza jAnanA cAhie / adhyavasAnasamudAhArameM pradezabandha sthAnoMkI aura unake kAraNabhUta yogasthAnoMke pariNAma aura alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai / jIvasamudAhArameM ukta donoMkI prarUpaNA pradezabandha karanevAle jIvoMke AdhArase kI gaI hai / isa prakAra bhagavAn bhUtabaline prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezabandhakA nirUpaNa bahuta vistAra ke sAtha kiyA hai, isalie isa chaThe khaNDakA nAma 6 mahAbandha' prasiddha huA I : Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA gAthAsUtra SaTkhaNDAgamake mUla sUtroMkA AdyopAnta pArAyaNa karanepara gadyarUpa sUtroMke atirikta gAthAsUtra bhI vedanAkhaNDameM 5 aura vargaNAkhaNDa meM 28 upalabdha haiM / vedanAkhaNDake vedanAbhAvavidhAnaanuyogadvArakA varNana karate hue uttaraprakRtiyoMke anubhAga- sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA karaneke lie pahale tIna gAthAsUtra diye haiM aura unhIMke AdhArapara Age sUtra -racanA karate hue A0 bhUtabali kahate haiM ( to usao causaTThipadiyo mahAdaMDao kAdavvo bhavadi / ' (SaT khaM0 pR. 621) arthAt isase Age aba causaTha padavAlA mahAdaNDaka kathana karaneke yogya hai / aura isake anantara ve 52 sUtroMke dvArA una tIna gAthAoMke padoMkA vivaraNa karate haiM / isa causaTha padika alpabahutvakI utthAnikAmeM dhavalAkAra likhate haiM 66 ina tIna gAthAoM dvArA kahe gaye causaTha padavAle utkRSTa anubhAgake alpabahutvasambandhI mahAdaNDakake arthakI prarUpaNArtha mandabuddhi janoMke anugraha ke lie AcArya uttarasUtra kahate haiM-" [ 87 una tIna gAthAsUtroM meM pahalI gAthA isa prakAra hai " sAdaM jasucca de kaM te A ve maNu anaMtaguNahINA | o miccha ke asAdaM vIriya aNaMtANu saMjaLaNA // 1 // " isa gAthAke eka eka zabda yA padako lekara A0 bhUtabaline 19 sUtroMkI racanA kI hai / yathA savvamaMdANubhAgaM sAdA vedaNIyaM // 66 // jasagittI uccAgodaM ca do vi tullANi ataguNahINANi // 67 // devagadI anaMtaguNahINA // 68 // kammaiyasarIramaNaMtaguNahINaM // 69 // teyAsarIramaNaMtaguNahINaM // 70 // AhArasarIramaNaMtaguNahINaM // 71 // veuvviyasarIramaNaMtaguNahINaM // 72 // maNusagadI anaMtaguhINA // 73 // orAliyasarIramaNaMtaguNahINaM // 74 // micchatta * maNaMtaguNahINaM // 75 // kevalaNANAvaraNIyaM kevaladaMsaNAvaraNIyaM asAdavedaNIyaM vIriyaMtarAiyaM ca cattAravitullANi anaMtaguNahINANi // 76 // anaMtANubaMdhilobho anaMtaguNahINo // 77 // mAyAvisesahINA || 78 // krodho visesahINo // 79 // mANo visesahINo // 80 // saMjalaNAra lobha anaMtaguNo // 81 // mAyA visesahINA // 82 // kodho visesahINo // 83 // mANo visesahINo // 84 // ( prastuta grantha. 621-22 ) yahAM para itane bar3e uddharaNa denekA prayojana yaha hai ki pAThaka svayaM yaha anubhava kara sakeM ki gAthA-paThita saMketarUpa eka eka zabdase kisa prakAra usake pUre arthakA gadyasUtroMke dvArA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88] chakkhaMDAgama vivaraNa kiyA gayA hai / gAthAsUtra-dvArA nAmake Adi akSarase usake pUre nAmako grahaNa karanekI sUcanA kI gaI hai| yathA- 'sAda ' se sAtAvedanIya, 'jasa' se yazaHkIrti, ' ucca ' se ucca gotra, 'de' se devagati, 'ka' se kArmaNazarIra, 'te' se taijasazarIra, 'A' se AhArakazarIra, 've' se vaikriyikazarIra, aura 'maNu ' se manuSyagatikA artha grahaNa kiyA gayA hai| ina saba prakRtiyoMkA utkRSTa anubhAga uttarottara anantaguNita hIna hai, isa bAtakI sUcanA gAthAke pUrvArdhake antameM paThita 'aNaMtaguNahINA' padase dI gaI hai| ___ nAmake Adi akSarake dvArA pUre nAmako grahaNa karanekI saMketapraNAlI bhAratavarSameM bahuta prAcIna kAlase calI A rahI hai / dvAdazAGga zrutameM aise saMketarUpa padoMko 'bIjapada' kahA gayA hai| kisI vistRta varNanako saMkSepameM kahane ke lie ina bIjapadoMkA Azraya liyA jAtA rahA hai / kasAyapAhuDake mUla gAthA-sUtroMmeM kitane hI gAthA-sUtra aise hai, jinake eka eka pada-dvArA bahuta . bhArI vizAla arthako grahaNa karanekI sUcanA gAthAkArane kI hai aura vyAkhyAnAcAryone usaM eka eka padake dvArA sUcita mahAna arthakA vyAkhyAna apane ziSyoMke lie kiyA hai| prakRtameM kahanekA abhiprAya yaha hai ki Upara dI gaI gAthAko aura usake AdhArapara race gaye aneka sUtroMko sAmane rakhakara jaba hama SaTkhaNDAgamake samasta gadyasUtroMpara gaharI dRSTi DAlate haiM aura upalabdha jainavAGmayake sAtha tulanA karate haiM, to aisA kahaneko jI cAhatA hai ki AcArya dharasenane bhUtabali aura puSpadantako jo mahAkammapayaDipAhuDa par3hAyA thA vaha isI prakArakI saMketAtmaka gAthAoMmeM rahA hogaa| isakA AbhAsa dhavalA TIkAke usa aMzase bhI hotA hai, jisameM kahA gayA hai ki " isa prakAra ati santuSTa hue dharasena bhaTTArakane zubha tithi, zubha nakSatra aura zubha vArameM ' grantha ' par3hAnA prArambha kiyA aura kramase vyAkhyAna karate hue unhoMne ASAr3ha zuklA ekAdazIke pUrvAhnameM ' grantha ' samApta kiyA / dhavalA TIkAkA vaha aMza isa prakAra hai puNo....... suTTha tuTeNa dharaseNabhaMDAraeNa soma-tihi-NakkhattabAre gaMtho' pAraddho / puNo kameNa vakkhANaMteNa AsADhamAsa-sukkapakkha-ekkArasIe puvaNhe 'gaMtho' samANido / (dhavalA, pR. 1, pR. 70) isa uddharaNameM do vAra AyA huA 'grantha' zabda aura 'vakkhANaMtaNa' yaha pada khAsa taurase dhyAna deneke yogya hai / ' grantha ' zabdakA nisakti-janita artha hai--- 'gUMthA gayA' zAstra / yaha gUMthanArUpa zabda-racanA gadya aura padya donoM rUpameM sambhava hai, aisI AzaMkA yahAM kI jA sakatI hai| kintu kasAyapAhuDa Adiko dekhate hue aura Upara-nirdiSTa evaM isa SaTkhaNDAgamameM upalabdha aneka sUtra-gAthAoMko dekhate hue yaha niHsaMzaya kahA jA sakatA hai ki AcArya dharasenako mahAkammaeyaDipAhuDake vizAla arthakI upasaMhAra karanevAlI sUtra-gAthAe~ AcAryaparamparAse prApta thI, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 89 jinakA ki ' vyAkhyAna' unhoMne apane donoM ziSyoMke lie kiyA / apanI isa bAtake samarthana meM inhI gAthAoMmeMse maiM kucha aisI gAthAoMko pramANa rUpase upasthita karatA hUM ki jinakA ullekha mAtra hI paTkhaNDAgamakArane kiyA hai, kintu unakA artha-bodha sugama honese unapara koI sUtraracanA pRthag rUpase nahIM kI hai / arthAt una gAthAoMko hI apane granthakA aMga banA liyA gayA hai / isake lie dekhie prakRtianuyogadvAra ke bhItara AI huI avadhijJAnakA varNana karanevAlI 15 gAthAe~ | ( prastuta granthake pR. 703 se 707 taka / ) prastAvanA pariziSTa meM gAthAsUtra - pATha diyA huA hai / unameM se prArambhakI tIna gAthAoM para 52 sUtra race gaye haiM / ( dekho pR. 621 se 624 taka ) unase AgekI tIna gAthAoMpara 56 sUtra race gaye haiM / (dekho pR. 624 se 627 taka ) unaseM AgekI ' sammattappattIe ' ityAdi do gAthAoM para 22 sUtra race gaye haiM / ( dekho pR. 627 se 629 taka / ) yahAM yaha bAta dhyAna denekI hai ki ina gAthAoMke AdhArapara race gaye sUtroMko svayaM dhavalAkArane cUrNisUtra kahA hai / yathA ( 1 ) ' aTThAmiNi -' ityAdi dUsarI sUtragAthAkI TIkA karate hue zaMkA uThAI gaI hai| ki ' kathaM savvamidaM Navvade ?' arthAt yaha saba kisa pramANase jAnA jAtA hai ? to isake samAdhAna meM kahA gayA hai ki ' uvari bhaNNamANacuNNisuttAdo', arthAt Age kahe jAnevAle cUrNisUtrase jAnA jAtA hai / ( dekho dhavalA pu. 12, pR. 42-43 ) ( 2 ) ' tiya' idi vutte ohiNANAvaraNIya * samANANaM gahaNaM / kadhaM samANattaM vade ? uvari bhaNNamANacuNNisuttAdo / ( dhavalA pu. 12, pR. 43 ) isa uddharaNameM bhI yahI zaMkA uThAI gaI hai ki ' tiya ' padase avadhijJAnAvaraNIya Adi inhIM tIna prakRtiyoMkA kaise grahaNa kiyA gayA hai yaha kaise jAnA ? uttara diyA gayA - ki Age kahe jAnevAle cUrNisUtrase jAnA / uparyukta do uddharaNoMke prakAzameM yaha bAta asaMdigdharUpa se siddha hotI hai ki una gAthAoM ke artha spaSTIkaraNArtha jo gadyasUtroMkI racanA kI gaI hai, unheM dhavalAkAra 'cUrNisUtra' kara rahe hai / ThIka vaise hI, jaise ki kasAyapAhuDakI gAthAoM ke artha spaSTIkaraNArtha yativRSabhAcAryadvArA race gaye sUtroMko unhIMne [ vIrasenAcAryane ] cUrNisUtra kahA hai / isake atirikta jaise yativRSabhAcArya ne kasAyapAhuDakI gAthAoMkI vyAkhyA karate hue ' vihAsA, vedAditi vihAsA' [ kasAyapAhuDa sutta pR. 764-765 ] ityAdi kaha kara punaH gAthAke arthako spaSTa karanevAle cUrNisUtroMkI racanA kI hai, ThIka usI prakArase SaTkhaNDAgamake kitane hI sthaloMpara hameM yahI bAta dRSTigocara hotI hai, jisase hamAre ukta kathana kI aura bhI puSTi Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90] chakkhaMDAgama hotI hai / yathA(1) -- kadi kAo pagaDIo baMdhadi tti jaM padaM tassa vihAsA' / [prastuta prantha, pR. 259 sU. 2 ] (2) 'kevaDikAlaTThidIehi kammehi sammattaM labbhadi vA, Na labbhadi vA tti vibhAsA' / [ prastuta grantha, pR. 301, sU. 1] / ____ yahAM yaha bAta dhyAna dene kI hai ki ukta donoM uddharaNa jIvasthAnakI prathama cUlikAke pahale sUtra para AdhArita haiM, usa sUtrakI zabdAvalI aura racanA-zailIko dekhate hue yaha bhAva sahajameM hI hRdayapara aMkita hotA hai ki usa sUtrakI racanA kinhIM do gAthAoMke AdhArapara kI gaI hai| vaha sUtra isa prakAra hai " kadi kAo payaDIo baMdhadi, kevaDikAlaTThidiehi kammehi sammattaM laMbhadi vA Na labhadi vA kevacireNa vA kAleNa kadi bhAe vA karedi micchattaM, uvasAmaNA vA khavaNA vA kesu va khettesu kassa va mUle kevaDiyaM vA daMsaNamohaNIyaM kammaM khatassa cArittaM vA saMpuNNaM- paDivajaMtassa / ' [ prastuta grantha, pR. 259 sU. 1] merI kalpanAke anusAra isa sUtrakI racanA jina gAthAoMke AdhArapara kI gaI hai, ve gAthAe~ kucha isa prakArakI honI cAhie-- kadi kAo payaDIo baMdhadi kevaDidvidIhi kammahi / sammattaM labbhadi vA Na labbhadi vA [ 5 NAdiyo jIvo] // 1 // kevacireNa va kAleNa kadi bhAe vA karedi micchattaM / uvasAmaNA va khavaNA kesu va settesu kassa va mUle // 2 // yahAM yaha bAta dhyAna denekI hai ki koSThakAntargata pAThake atirikta saba pada uparyukta sUtrake hI hai, jinase ki gAthA nirmANa kI gaI haiM / Upara jina ATha saMketAtmaka sUtragAthAoMkA ullekha kiyA gayA hai, unake atirikta prakRti-anuyogadvArameM avadhijJAnakI prarUpaNA karanevAlI 15 sUtra gAthAe~ pAI jAtI haiM, unameMse adhikAMza to jyoMkI tyoM, aura kucha sAdhAraNase zabdabhedake sAtha prAkRta paMcasaMgraha aura go0 jIvakANDameM pAI jAtI hai| isI prakAra bandhana anuyogadvArake antargata jo 9 sUtra gAthAe~ AI haiM, ve bhI ukta granthoMmeM pAI jAtI haiN| sAtha hI ye sabhI gAthAe~ jyoMkI tyoM, yA kucha zabdabhedake sAtha zvetAmbarIya Agama granthoM aura niyukti AdimeM pAI jAtI haiM, jinase yaha jJAta hotA hai ki di0 zve0 mata-bheda honeke pUrvase hI ukta gAthAe~ AcArya-paramparAse calI A rahI thIM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA aura samaya pAkara ve donoM sampradAyoMke granthoMkA aMga bana gaI / isa prakAra hai kramAMka 1 2 no SaTkhaNDAgamameM AI huI sUtragAthAe~ anyatra kahAM kahAM milatI haiM, usakA vivaraNa 8 9 10 SaTkhaNDAgama sampattI 3 saMjogAvaraNaTuM 4 pajjaya- akkhara - pada 5 ogAhaNA jahaNNA 6 aMgulamAvaliyAe AvaliyapudhattaM khatrae ya khINamohe bharahammi addhamAsaM saMkhejjadi kAle kAlo caduNha vuDDI 11 teyA- kammasarIraM 12 paNuvIsa joyaNANaM 13 14 asurANAmasaMkhejjA sakkIsANA paDhamaM 15 ANada-pANadavAsI savvaM ca logaNAliM 16 17 paramohi asaMkhejjANi 18 teyAsarIralaMbo 19 20 21 ussa' mANuse ya ddhiNidvA Na bajjhaMti pRSTha (627) "" (701) 33 (703) " "" "" . (704) (704) F (705) 35 22 (706) " "3 (707) "} (726) Niddhassa NidveNa durAhieNa (727) anya grantha-sthala kammapayaDI udaya. gA. 8 patra 8 go. jIvakAMDa. gA. 66 kammapayaDI udaya. gA. 9* patra 8 go. jIvakAMDa gA. 67 go. jIvakAMDa, gA. 317 uttarArdha pAThabheda go. jIvakAMDa gA. 404 go. jIvakAMDa gA. 405 go. jIvakAMDa gA. 406 go. jIvakAMDa gA. 407 go. jIvakAMDa gA. 412 go. jIvakAMDa gA. 426 go. jIvakAMDa gA. 427 mUlArAdhanA gA. 1148 go. jIvakAMDa gA. 430 go. jIvakAMDa gA. 431 go. jIvakAMDa gA. 432 [ 91 go. jIvakAMDa gA. 612 go. jIvakAMDa gA. 615 *isa gAthAke dvitIya caraNa meM ' jiNe ya duvihe asaMkhaguNa seDhI' aisA pATha hai / SaTkhaMDAgamake sUtroMme kevalI jinake donoM bhedoMko lekarahI 11 sthAna batalAe gaye haiM / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] chakkhaMDAgama 22 sAhAraNamAhAro (738) go. jIvakAMDa gA. 192 . 23 eyassa aNuggahaNaM samagaM vakaMtANaM 25 jattheu marai jIvo go. jIvakAMDa gA. 193 26 bAdara suhumaNigodA (738) 27 atthi aNaMtA jIvA go. jIvakAMDa gA. 197 28 egaNigodasarIre (739) go. jIvakAMDa gA. 196 vedanA anuyogadvArake bhItara jJAnAvaraNAdi karmoMkI utkRSTa dravyavedanAkA svAmI guNitakarmAMzika jIvako batalAyA gayA hai / isa guNitakarmAMzika jIvake svarUpakI prarUpaNA SaTkhaMDAgamameM ukta sthAnapara 26 sUtroMmeM kI gaI hai / ina saba sUtroMkA AdhAra kammapayaDIkI saMkramakaraNakI nimna likhita 5 gAthAeM haiN| inake sAtha pAThaka SaTkhaMDAgamake nimna sUtroMkA milAna kareM kammapayaDI - gAthA 1 jo bAyaratasakAleNUNaM kammaTTiiM tu puDhavIe / bAyara pajjattApajjattagadIheyaraddhAsu // 74 // jogakasAukkoso bahuso nizcamavi AubaMdhaca / jogajahuNNeNuvarillaThiinisegaM bahuM kiccA 75|| bAyaratasesu takAlamevamaMte ya sattamakhiIe / savvalahuM pajjatto jogakasAyAhio bahuso // 76 // jogajavamajhauvari muhuttamacchittu jIviyavasANe / ticarama-ducarimasamae pUrittu kasAyaukkassaM // 77 // jogukkassaM carima-ducarime samae ya carimasamayammi / saMpunaguNiyakammo pagayaM teNeha sAmitte // 78 // __SaTakhaMDAgama - sUtra jo jIvo bAdarapuDhavIjIvesu vesAgarovamasahassehi sAdiregehi UNiyaM kammaTThidimacchido // 7 // tattha ya saMsaramANassa bahuvA pajjattabhavA thovA apajjattabhavA // 8 // dIhAo pajjattaddhAo rahassAo apajjattaddhAo // 9 // jadA jadA AuaM baMdhAdi tadA tadA tappAoggeNa jahaNNaeNa jogeNa baMdhAdi // 10 // uvarillINaM TThidINaM Niseyassa ukkassapade heTThillINaM dvidINaM Niseyassa jahaNNapade // 11 // bahuso bahuso ukkassANi jogaTThANANi gacchadi // 12 // bahuso bahuso bahusaMkilesa pariNado bhavadi // 13 // evaM saMsaridUNa bAdara tasapajjattaesuvavaNNo // 14 // tattha ya saMsaramANassa bahuA pajjattabhavA, thovA apajjattabhavA // 15 // dIhAo pajjattaddhAo rahassAo apajjattaddhAo // 16 // jadA jadA AuaM baMdhadi tadA tadA tappAoggajahaNNaeNa jogeNa baMdhadi // 17 // uvarillINaM Niseyassa ukkasapade heTThillINaM dvidINaM Niseyassa jahaNNapade // 18 // bahuso bahuso ukkassANi jogaTThANANi gacchadi // 19 // bahuso bahuso bahusaMkilesapariNado Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [93 bhavadi // 20 // evaM saMsaridUNa apacchime bhavaggahaNe adho sattamAe puDhavIe Neraiesu uvavaNNo // 21 // teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkasseNa jogeNa AhArido // 22 // ukkassimAe vaDDIe vaDDido // 23 // aMtomuhUtteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 24 // tattha bhavaTThidI tettIsa sAgarovamANi // 25 // AuamaNupAleto bahuso bahuso ukkassANi jogaTThANANi gacchadi // 26 // bahuso bahuso bahusaMkilesapariNAmo bhavadi // 27 // evaM saMsaridUNa thovAvasese jIvidavyae tti jogajavamajjhassuvarimaMtomuhuttaddhamacchido // 28 // carime jIvaguNahANihANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 29 // ducarima-ticarimasamae ukkassasaMkilesaM gado // 30 // carima-ducarimasamae ukkassajagiM gado // 31 // carimasamaya tabbhavatthassaNANAvaraNIyaveyaNA davvado ukkassA // 32 // ( prastuta grantha 541-545 ) isI vedanA-anuyogadvArake bhItara jJAnAvaraNAdi karmokI jaghanya dravyavedanAkA svAmI kSapitakauzika jIva batalAyA hai / isakA svarUpa SaTakhaMDAgamameM 27 sUtroMkedvArA batalAyA gayA hai, jaba ki vaha kammapayaDImeM kevala 3 gAthAoMmeM hai| pAThaka ina donoMkI bhI tulanA kareM kammapayaDI-gAthA 1 pallAsaMsiyabhAgeNa-kammaThiimacchio nigoesu / suhumesu'bhaviyajogaM jahannayaM kaTu niggamma // 94 // 2 joggesu'saMkhavAre sammattaM labhiya desaviraiM ca / aTThakkhutto viraiM saMjoyaNahA taiyavAre // 95 // 3 cauruvasamittu mohaM lahu~ khavaMto bhave khaviyakammo / pAraNa tahiM pagayaM paDucca kAo vi savisesaM // 96 // chakkhaMDAgama-sUtra jo jIvo suhumaNigodajIvesu palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNiyaM kammaTThidimacchido // 49 // tattha ya saMsaramANassa bahuvA apajjattabhatrA, thovA pajjattabhavA // 50 // dIhAo apajjattaddhAo, rahassAo pajjattaddhAo // 51 // jadA jadA AuaM baMdhadi tadA tadA tappAoggukkassa jogeNa baMdhadi / / 52 // uvarillINaM TThidINaM Niseyassa jahaNNapade, heTThillINaM TThidINaM Nisseyassa ukkassapade // 53 / / bahuso bahuso jahaNNANi jogaTThANANi gacchadi // 54 // bahuso bahuso maMdasaMkilesapariNAmo bhavadi // 55 // evaM saMsaridUNa bAdarapuDhavi jIvapajjattaesu uvavaNNo // 56 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 57 // aMtomuhutteNa kAlagadasamANo puvakoDAuesu maNusesuvavaNNo // 58 // savvalahuM joNiNikkhamaNajammaNeNa jAdo aTThavassio // 59 // saMjamaM paDivaNNo // 60 // tattha ya bhavaTThidi puvakoDiM desUNaM saMjama maNupAlaittA thovAvasese jIvidavvae tti micchattaM gado // 61 // savvatthovAe micchattassa asaMjamaddhAe acchido Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] chakkhaMDAgama // 62 // micchatteNa kAlagadasamANo dasavAsasahassAuTThidiesu devesu uvavaNNo // 63 // aMtomuhutteNa savvalaDaM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 64 // aMtomuhutteNa sammattaM paDivaNNo // 65 // tattha ya bhavaTThidiM dasavAsa sahassANi desUNANi sammattamaNupAlaittA thovAvasese jIvidavvae tti micchattaM gado / / 66 // micchatteNa kAlagadasamANo bAdarapuDhavijIvapajjattaesu uvavaNNo // 67 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 68 // aMtomuhutteNa kAlagadasamANo suhumaNigodajIvapajjattaesu uvavaNNo // 69 // palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettehi ThidikhaMDayadhAdehi palidovamassa asaMkhejjadibhAgametteNa kAleNa kammaM hadasamutpattiyaM kAdUNa puNaravi bAdarapuDhavijIvapajjattaesu uvavaNNo // 70 // evaM NANAbhavaggahaNehi aTTha saMjamakaMDayANi aNupAlaittA cadukkhutto kasAe uvasAmaittA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettANi saMjamAsaMjamakaMDayANi sammattakaMDayANi ca aNupAlaittA evaM saMsaridUNa apacchime bhavaggahaNe puNaravi puvakoDAuesu maNusesu uvavaNNo // 71 // . savvalahuM joNiNikkhamaNajammaNeNa jAdo aTThavassio // 72 // saMjamaM paDivaNNo // 73 // tattha bhavaTThidi putrakoDiM desUNaM saMjamamaNupAlaittA thovAvasese jIvidavbae tti ya khavaNAe abbhuTThido // 74 // carimasamayachadumattho jAdo / tassa carima samayachadumatthassa NANAvaraNIyavedaNA davvado jahaNNA // 75 // jIvasthAnakI chaThI cUlikAmeM sabhI karmaprakRtiyoMkI utkRSTa sthiti, utkRSTa AbAdhA aura karmaniSekake pramANakI prarUpaNA kI gaI hai / isI prakAra sAtavIM cUlikAmeM bhI sabhI karmaprakRtiyoMkI jaghanyasthiti AdikI prarUpaNA kI gaI hai / kammapayaDIkI mUlagAthAoMme ukta donoM sthitiyoMkA varNana sthitibandha prarUpaNAmeM gAthAGka 70 te 78 taka pAyA jAtA hai| ina gAthAoMkI cUNi jaba hama ukta donoM prarUpaNAoMke sUtroMkI tulanA karate haiM, to usapara SaTakhaNDAgamake ukta sthalake sUtroMkA prabhAva spaSTa dikhAI hI nahIM detA, pratyuta yaha kahA jA sakatA hai ki ukta cUrNi SaTkhaNDAgamake sUtroMko sAmane rakha kara likhI gaI hai| yahAM donoMkI samAtAvAlA eka uddharaNa denA paryApta hogA " paMcaNhaM NANAvaraNIyANaM NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM asAdAvedaNIyaM paMcaNhamaMtarAiyANAmukkassao hidibaMdho tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo // 4 // tiNi vAsasahassANi AbAdhA // 5 // AbAdhUNiyA kammaTThidI kammaNiseo" // 6 // (SaTkhaNDA0 ukkassaTThi0 cU. pR. 301) aba ukta sUtroMkA milAna kammapayaDIkI cUrNise kIjie" paMcaNhaM NANAvaraNIyANaM NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM paMcaNDaM aMtarAiyANaM asAtaveyaNiMjassa ukkassigo u ThitibaMdho tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo / tinni vAsasahassANi abAhA / abAhUNiyA kammaTTitI kmmnnisego| ( kammapayaDI cuNi, baMdhanaka. patra 163 ) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 95 go. karmakANDameM sthiti bandhake bhItara sabhI mUla aura uttaraprakRtiyoMkI utkRSTa aura jadhanya sthitikA varNana kiyA gayA hai / usake pazcAt AbAdhAkA lakSaNa batalAkara aura pratyeka karmakA AbAdhAkAla nikAlanekA niyama batalA karake AbAdhArahita karma niSekakA nirUpaNa kiyA gayA hai| jo vahAMke prakaraNakI racanA-zailIko dekhate hue ucita hai, phirabhI yaha to spaSTa hI hai ki karmakANDakI ukta sandarbhakI racanA SaTkhaNDAgamasUtroMkI AbhArI hai / yahAM yaha batalA denA Avazyaka samajhatA hUM ki niSeka-prarUpaNAkA jitanAbhI varNana SaTkhaNDAgamasUtroMmeM yahAMpara yA anyatra dekhane meM AtA hai, vaha kammapayaDIkI mUlagAthAoMkA AbhArI hai| niSeka-prarUpaNAsambandhI kammapayaDI aura go. karmakANDakI eka gAthAkI tulanA yaha aprAsaMgika na hogImottaNaM sagamabAhaM paDhamAi ThiIi bahutaraM davyaM / etto visesahINaM jAvukkosaM ti savvesi // ( kammapa, sthiti. patra 178 ) AbAhaM bolAviya paDhamaNisegammi deya bahugaM tu / tatto visesahINaM vidiyassAdimaNiseo tti ( go. karmakANDa ) donoM gAthAoMkI samatA aura vizeSatAkA rahasya vidvajjana svayaM hRdayaGgama kareMge / SaTkhaNDAgamake vedanAkhaNDAntargata dravyavidhAnacUlikAmeM yogasambandhI alpabahutvakI prarUpaNA 28 sUtroM meM kI gaI hai, jaba kI ukta varNana kammapayaDI meM kevala 2 gAthAoMkedvArA kiyA gayA hai| yahAMpara pAThakoMke avalokanArtha hama use uddhRta kara rahe haiM kammapayaDI-gAthAsavvatthovo jogo sAhAraNasuhumapaDhamasamayammi / bAyara viyatiyacauramaNasannapajjattaga jahaNNo // 14 // Aiyugukkoso siM pajjattajahannagethare ya kamA / ukkosajahanniyaro asamattiyare asaMkhaguNo // 15 // SaTkhaNDAgama-sUtrasavvatthovo suhameiMdiya-apajjattayassa jahaNNao jogo // 145 // bAdareiMdiya-apajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejaguNo // 146 // bIiMdiyaapamjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 147 // tIiMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejaguNo // 148 // cauriMdiyaapajjattayasya jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 149 // asaNNipaMciMdiyaapajattayassa jahaNNao jogo asaMkhejaguNo / 150 // saNNipaMciMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejaguNo // 151 // suhumeiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 152 // bAdareiMdiyaapajattayassa ukkassao jogo Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ] asaMkhejjaguNo // 153 // suDumeiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 154 // bAdareiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 155 // suhumeiMdiyapajjattayassa ukkassao jaga asaMkhejjaguNo // 156 // bAdareiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 157 // bIiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 158 // tIiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 159 // caduriMdiya apajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 160 // asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 169 // saNNipaMciMdiya apajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 162 // bIiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 163 // tIiMdriyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 164 // caduriMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 165 // asaNNipaMciMdiyapajjattayassa jahaNao jogo asaMkhejjaguNo // 166 // saNNipaMcidiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 167 // bIiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 168 // tIiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 169 // cauriMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 170 // asaNNi paMciMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 171 // saNNipaMciMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 172 // chakkhaMDAga yahAM yaha jJAtavya hai ki ina donoM gAthAoMkI cUrNi zabdazaH sAmya rakhatI hai / jise pAThaka vahIM se milAna kareM / SaTkhaNDAgamameM isI vedanAkAlavidhAna cUlikAke antargata yogasthAnaprarUpaNA karanevAle 10 anuyogadvAra Aye haiM, unake nAmAdibhI kammapayaDImeM jyoMke tyoM pAye jAte haiN| yathAkammapayaDI - - gAthA ( SaTkhaMDAgama pR. 559-561 ) SaTkhaNDAgamake ukta sUtroMke sAtha cUrNi - saMsAratthANaM savvajIvANaM jahaNNukkassa jogajANatthaM bhaNNati- avibhAga- vaggaphaDDaga-aMtara-ThANaM aNaMtarovaNihA / joge paraMparAvuDDi-samaya-jIvappA bahugaMca // 5 // ( baMdhanakaraNa patra 23 ) SaTkhaNDAgama - sUtra jANapaNA tattha imANi dasa aNiyogaddArANi NAdavtrANi bhavaMti // 175 // avibhAgapaDiccheda parUvaNA vaggaNaparUvaNA phadayaparUvaNA aMtaraparUtraNA ThANaparUvaNA anaMtarAvaNidhA paraMparovaNidhA samayaparUvaNA vaDiparUtraNA appAbahuta // 176 // ( SaTkhaNDAgama pU. 562 ) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ukta gAthAkI cUrNimeM 10 prarUpaNAoMke nAma ThIka SaTkhaNDAgamake sUtroMke zabdoMmeM hI ginAye gaye haiN| SaTkhaNDAgama pR. 586 para prathama kAlavidhAnacUlikA prArambha karate hue jo cAra anuyogadvAra jJAtavya kahe haiM, ve aura una cAroMkI prarUpaNAke sUtra kammapayaDIkI sthitibandhaprakaraNavAlI gA. 68-69 ke AdhAra para race gaye haiN| ve donoM gAthAeM isa prakAra haiM--- 1 ThiibaMdhaTThANAI suhumaapajjattagassa thovAiM / bAyarasuhumeyara biticauridiyaamaNasannINaM // 68 // saMkhejjaguNANi kamA asamattiyare ya biMdiyAimmi / navaramasaMkhejjaguNANi saMkilesA ya savvattha // 69 / / ( kammapayaDI bandhanakaraNa patra 160) yahAM yaha draSTavya hai ki jisa prakAra SaTkhaNDAgamameM sUtrAMka 37 se 50 taka pahale sthitibandhasthAnoMkA alpabahutva kahA gayA hai, aura tatpazcAt sUtra 51 se 64 taka saMklezavizuddhi sthAnoMkA alpabahutva kahA gayA hai, usakI sUcanA bhI dUsarI gAthAke caturtha caraNa 'saMkilesA ya savvattha' isa padase kara dI gaI hai / jisakA vistAra A. bhUtabaline ukta sUtroMkedvArA kiyA hai / yahAM yaha bAta bhI dhyAna denekI hai ki SaTkhaNDAgamake samAnahI kammapayaDIcUrNimeM pahale sthitibandhAdhyavasAyasthAnoMkA aura pIche saMklezavizuddhisthAnoMkA alpabahutva ThIka unhI zabdoM meM diyA gayA hai| jisase SaTkhaNDAgamake sUtroMkA prabhAva kammapayaDIkI cUrNipara spaSTa lakSita hotA hai| SaTkhaNDAgamake pR. 588 para sUtrAGka 65 se 100 taka ke sUtroM dvArA jo sthitibandha sambandhI alpabahutva kahA gayA hai vaha kammapayaDIkI sthitibandhasambandhI gA. 81-82 para AdhArita hai| ina gAthAoMkI cUrNimeM jo ukta alpabahutva diyA gayA hai vaha gAthAke vyAkhyAtmaka padoMke sivAya SaTkhaNDAgamake sUtroMke sAtha jyoMkA tyoM sAmya rakhatA hai, jisake lie cUrNi ukta sUtroMkI AbhArI hai| ( dekho kammapayaDI, sthiti baM. patra 174-175) SaTkhaNDAgamake pR. 591 ke sU. 101 se lagAkara 122 veM sUtra (pR. 596) taka jo - niSeka prarUpaNA anantaropanidhA aura paramparopanidhA ina do anuyogadvAroMse kI gaI hai, vaha kammapayaDIke baMdhanakaraNakI gA. 83-84 kI AbhArI hai / tathA ina donoM gAthAoMkI cUrNi SaTkhaNDAgamake ukta sUtroMke sAtha sAmya rakhatI hai, jo spaSTataH ukta sUtroMkI AbhArI hai / ( dekho kammapayaDI, sthiti baM. patra 179-180 ) SaTkhaNDAgamake pR. 596 se lekara jo AbAdhAkAMDaka prarUpaNA prArambha hotI hai, usakA AdhAra kammapayaDIkI baMdhanakaraNakI gA. 85 aura 86 haiM / SaTkhaNDAgamake isa prakaraNake sUtra 121 se lagAkara 164 takake samasta sUtroMkA prabhAva ukta donoM gAthAoMkI cUrNi para spaSTa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ] chakkhaMDAgama dRSTigocara hotA hai| cUrNike bhItara eka bAta vizeSa hai ki pratyeka alpabahutvake pazcAtahI usakA sayuktika kAraNa bhI kahA gayA hai| pAThakoMkI jAnakArIke lie yahAM do uddharaNa diye jAte haiM SaTkhaNDAgama-sUtra NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 127 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 128 // ( SaTkhaNDa pR. 597 ) kammapayaDI-cUrNi tato NANApadesaguNahANiThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / paliovamavaggamUlassa asaMkhejatti bhAgo tti kAuM / egaM padesaguNahANiThANaMtaraM asaMkhejjaguNaM / asaMkhejjANi paliovamavaggamUlANi tti .. kADaM / ( kammapa. baMdhana. patra 182 ) SaTkhaNDAgama pR. 600 se lekara pR. 611 aura sU. 165 se 279 taka kAlavidhAna nAmaka dUsarI cUlikI sthitibandhAdhyavasAnaprarUpaNAmeM jo jIvasamudAhAra. prakRtisamudAhAra aura sthitisamudAhAra ina tIna anuyogadvAroMkA Azraya lekara varNana kiyA gayA hai, usakA AdhAra kammapayaDIkI bandhanakaraNakI gAthA 87 se lekara 101 taka kI gAthAe~ haiM / ( dekho kammapayaDI bandhanakaraNa patra 186 se 200 tk)| ina gAthAoMkI cUrNi SaTakhaNDAgamake ukta sUtroMkI AbhArI hai| sUtroMmeM to varNana saMkSepase kiyA gayA hai, para kammapayaDIkI cUrNimeM usake bhASyarUpa vistRta varNana pAyA jAtA hai, jo ki spaSTataH usakI AdhAratA, pallavatA aura arvAcInatAko siddha karatA hai| SaTkhaNDAgama pR. 627 para vedanAbhAvavidhAnakI prathama cUlikAke prArambha meM jo 'sammattuppattIe Adi 2 sUtra gAthAe~ dI haiM, ve kammapayaDIke udaya adhikArameM kramAMka 8 aura 9 para jyoMkI tyoM pAI jAtI haiN| sAthahI vahAM para jo unakI cUNi dI huI hai, vaha SaTkhaNDAgamake sU. 175 se lekara 196 takake sUtroMke sAtha zabdazaH samAna hai / yahAM yaha draSTavya hai ki gAthA sUtroM ke AdhAra para hI ukta sUtra race gaye haiN| jisase gAthAoMkA pUrvAcArya paramparAse AnA siddha hai| yaha gAthA aura cUrNikI samatA Akasmika nahIM hai, apitu aitihAsika zodhameM apanA mahattvapUrNa sthAna rakhatI hai| SaTkhaNDAgama pR. 733 se 735 taka jo ekapradezI vargaNAse lekara mahAskandhavargaNA taka 23 vargaNAoMkI prarUpaNA kI gaI hai, usake AdhArabhUta 2 gAthAeM dhavalA TIkA ( pu. 14 pR. 117 ) meM pAI jAtI haiM, aura ve hI go. jIvakANDa meM bhI gAthAMka 594 aura 595 para : Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 99 pAI jAtI haiM / ina 23 vargaNAoMkI prarUpaNA karanevAlI tIna gAthAeM kammapayaDImeM (gA. 1520 / bandhanakaraNa patra 39 ) pAI jAtI haiM, para unakI vizeSatA yaha hai ki unameM dhruva, zUnya, Adi padoMke spaSTa ullekhake sAtha unake guNakAra AdikA bhI nirdeza pAyA jAtA hai / ina tInoM gAthAoM kI vyAkhyAtmaka cUrNi kammapayaDImeM do prakArakI hai- eka sAmAnyase kathana karanevAlI aura dUsarI vizeSase kathana karanevAlI / sAmAnyase 23 vargaNAoMkA varNana karanevAlI cUrNi SaTkhaNDAgamake sUtroMke sAtha zabdazaH samAna hai / ( dekho kammapayaDI, bandhanakaraNa, patra 39 ) prastAvanA kammapayaDIkI uparyukta uddharaNoM aura sAmya-sthaloMke prakAza meM sahajahI yaha prazna uThatA haiM ki, kyA SaTkhaNDAgamakArake sAmane kammapayaDI thI, aura kyA use AdhAra banA karake unhoMne apane granthakI racanA kI hai ? yahAM yaha AkSepa kiyA jA sakatA hai ki SaTkhaNDAgamakI racanA to vikramakI dUsarItIsarI zatAbdI ke lagabhaga huI hai, jaba ki kammapayaDI kI racanA A. zivazarmane vikramakI pAMcavIM zatAbdI ke Asa-pAsa kI hai, taba yaha kaise sambhava hai ki apanese paravartI racanAkA upayoga SaTkhaNDAgamakAraneM kiyA ho ? isa AkSepakA samAdhAna yaha hai ki zivazarmakA samaya vikramakI pAMcavIM zatAbdI mAnA jAtA hai, yaha ThIka hai / aura yahabhI ThIka hai ki unhoMne kammapayaDIkA vartamAnarUpameM saMkalana pIche kiyA hai / para isa viSaya meM kammapayaDIkI cUrNikArake nimna utthAnikA vAkya avalokanIya haiM / ve likhate haiM imami jiNasAsaNe dussamAbaleNa khIyamANamehAusaddhA saMvegaujjamAraMbha ajjakAliya sAhujaNaM aNugvettukAmeNa vicchinna kammapayaDimahAgaMtthattha saMbohaNatthaM AraddhaM AyarieNaM tagguNaNAmagaM kammapayaDIsaMgahaNI NAma pagaraNaM / ( kammapayaDI patra 1 ) arthAt duHSamA kAlake prabhAvase jinakI buddhi, zraddhA, saMvega aura udyama dina para dina kSINa ho rahA hai, aise adya ( vartamAna ) kAlika sAdhujanoMke anugrahake lie vicchinna hue mahAkammapayaDipAhuDake granthArtha ke sambodhanArtha AcAryaneM usI guNa aura nAmavAle isa karmaprakRtisaMgrahaNI nAmaka prakaraNa ko racA / isa uddharaNameM tIna mahattvapUrNa bAte ullikhita haiM- pahalI to yaha ki isake viSayakA sambandha usa mahAkammapayaDipAhuDase hai, jo ki SaTkhaNDAgamakA bhI udgama AdhAra hai / dUsarI bAta yaha ki prakRta kammapayaDIke racane ke samaya vaha mahAkammapayaDipAhuDa vicchinna ho gayA thA / tIsarI bAta yaha ki isakA pUrA nAma ' kammapayaDisaMgahaNI ' hai / ' kammapayaDI' padake pIche lagA huA ' saMgahaNI ' pada spaSTarUpase batA rahA hai ki usa vicchinna hue mahAkammapayaDipAhuDakA jo kucha bhI bikharA huA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] chakkhaMDAgama aMza AcArya-paramparAse unheM prApta huA, vaha unhoMne jyoM kA tyoM isameM saMgraha kara diyA hai| isIse usakA 'kammapayaDIsaMgahaNI ' yaha nAma sArthaka hai / SaTkhaNDAgamameM upalabdha aneka sUtra gAthAoMse itanA to siddha hI hai ki vaha mahAkammapayaDipAhuDa gAthAoM meM nibaddha rahA hai| usakI ve gAthAe~ dharasenAcAryako prApta thIM aura kaNThastha bhI thiiN| unhIMko AdhAra banAkara unhoMne unakA vyAkhyAna puSpadanta aura bhUtabaliko kiyaa| unhIMke AdhAra para unhoMne apanI SaTkhaNDAgama kI racanA kii| prakaraNa vaza kahIM-kahIM unhoMne gurumukhase sunI aura par3hI huI gAthAoMko likha diyA hai| usI mahAkammapayaDipAhuDakI aneka gAthAe~-jinake AdhArapara unhoMne SaTkhaNDAgamakI racanA kI hai -- AcArya-paramparAse AtI huI A. zivazarmako prApta huI aura unhoMne apanI racanAmeM unhe saMkalita kara diyA- to itane mAnase hI kyA ve unakI racI kahalAne lgeNgii| go. jIvakAMDa aura karmakANDa meM aisI saikaDoM . gAthAe~ haiM, jo usake racayitAse bahuta pahalese calI A rahI haiM, mAtra unake gommaTasArameM saMgraha honese to ve usake racayitA-dvArA racita nahIM mAnI jA sakatI / ukta sarva kathanakA abhiprAya yaha hai ki bhale hI kammapayaDIkI racanA SaTkhaNDAgamase pIchekI rahI Ave, parantu usameM aisI aneka gAthAe~ haiM, jo bahuta prAcIna kAlase calI A rahIM thiiN| unakA jJAna SaTakhaNDAgamakArako thA aura unake AdhArapara amuka-amuka sthalake sUtroMkA unhoMne nirmANa kiyA, isake mAnanemeM koI Apatti yA AkSepakI bAta nahIM hai / jIvasthAnakA AdhAra SaTkhaNDAgamake chaha khaNDoMmeM pahalA khaNDa jIvasthAna hai| isakA udgama dhavalAkArane mahAkammapayaDipAhuDake chaThe bandhana nAmaka anuyogadvArake cauthe bheda bandhavidhAnake antargata vibhinna bheda-prabhedarUpa avAntara-adhikAroMse batalAyA hai, yaha bAta hama prastAvanAke prArambhameM diye gaye citrAdikoMke dvArA spaSTa kara cuke haiM / jIvasthAnakA mukhya viSaya sat , saMkhyAdi ATha prarUpaNAoMke dvArA jIvakI vividha avasthAoMkA varNana karanA hai| isameM to sandeha hI nahIM, ki jIvasthAnakA mUla udgamasthAna mahAkammapayaDipAhuDa thaa| aura yataH karma-bandha karaneke nAte usake bandhaka jIvakA jabataka svarUpa, saMkhyAdi na jAna lie jAveM, taba taka karmoke bheda-prabhedoMkA aura unake svarUpa AdikA varNana karanA koI mahattva nahIM rakhatA, ataH bhagavat puSpadantane sabase pahale jIvoMke svarUpa AdikA sat , saMkhyAdi anuyogadvAroMse varNana karanA hI ucita smjhaa| isa prakAra jIvasthAnanAmaka prathama khaNDakI racanAkA zrIgaNeza huaa| para jaisA ki maiMne vedanA aura vargaNAkhaNDa meM AI huIM sUtragAthAoMke AdhArapara SaTkhaNDAgamase pUrva-racita bibhinna granthoMmeM pAI jAnevAlI gAthAoMke tulanAtmaka avataraNa dekara yaha Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [101 batAyA hai ki mahAkammapayaDipAhuDakA viSaya bahuta vistRta thA, aura vaha saMkSeparUpase kaNThastha rakhaneke lie gAthArUpameM grathita yA gumphita hokara AcArya-paramparAse pravahamAna hotA huA calA A rahA thA, usakA jitanA aMza A. zivazarmako prApta huA, use unhoMne apanI 'kammapayaDI-saMgahaNI meM saMgrahita kara diyA / isI prakAra unake pUrvavartI jisa AcAryako jo viSaya apanI guruparamparAse milA, use una-una AcAryoMne use gAthAoMmeM gumphita kara diyA, tAki unheM jijJAsu jana kaNThastha rakha skeN| samasta upalabdha jainavAGmayakA avalokana karane para hamArI dRSTi eka aise grantha para gaI, jo SaTkhaNDAgamake prathamakhaNDa jIvasthAnake sAtha racanA-zailIse pUrI pUrI samatA rakhatA hai aura adyAvadhi jisake kartAkA nAma ajJAta hai, kintu pUrvabhRt-sUri-sUtritake rUpameM vikhyAta hai| usakA nAma hai jIvasamAsa / * __isameM kula 286 gAthAe~ haiM aura satyarUpaNA, dravyapramANAnugama Adi unhIM ATha anuyogadvAroMse jIvakA varNana ThIka usI prakArase kiyA gayA hai, jaisA ki SaTkhaNDAgamake jIvasthAna nAmaka prathama khaNDameM / bheda hai, to kevala itanA hI, ki Adezase kathana karate hue jIvasamAsameM eka-do mArgaNAoMkA varNana karake yaha kaha diyA gayA hai ki isI prakArase dhIra vIra aura zrutajJa janoMko zeSa mArgaNAoMkA viSaya anumArgaNa kara lenA caahie| taba SaTkhaNDAgamake jIvasthAnameM una sabhI mArgaNA sthAnoMkA varNana khUba vistArake sAtha pratyeka prarUpaNAmeM pAyA jAtA hai / yahI kAraNa hai ki yahAM jo varNana kevala 286 gAthAoMke dvArA kiyA gayA hai, vahAM vahI varNana jIvasthAnameM 1860 sUtroMke dvArA kiyA gayA hai / jIvasamAsameM AThoM prarUpaNAoMkA ogha aura Adezase varNana karaneke pUrva usa usa prarUpaNAkI AdhArabhUta aneka bAtoMkI bar3I vizada carcA kI gaI hai, jo ki jIvasthAnameM nahIM hai| hAM, dhavalA TIkAmeM vaha avazya dRSTigocara hotI hai / aisI viziSTa viSayoMkI carcAvAlI saba milAkara lagabhaga 111 gAthAe~ haiM / unako 286 meM se ghaTA dene para kevala 175 gAthAe~ hI aisI raha jAtI haiM, jinameM AThoM prarUpaNAoMkA sUtrarUpameM hote hue bhI vizada evaM spaSTa varNana pAyA jAtA hai / isakA niSkarSa yaha nikalA ki 175 gAthAoMkA spaSTIkaraNa SaTkhaNDAgamakArane 1860 sUtroMmeM kiyA hai| . yahAM yaha zaMkA kI jA sakatI hai ki saMbhava hai SaTkhaNDAgamake ukta jIvasthAnake vizada evaM vistRta varNanakA jIvasamAsakArane saMkSepIkaraNa kiyA ho| jaisA ki dhavalA-jayadhavalA TIkAoMkA saMkSepIkaraNa gommaTasArake racayitA nemicandrAcAryane kiyA hai / para isa zaMkAkA samAdhAna yaha hai ki pahale to gommaTasArake racayitAne usameM apanA nAma spaSTa zabdoM meM prakaTa kiyA hai / * yaha apane mUlarUpameM vividha granthoM ke saMkalanake sAtha prakAzita ho cukA hai| Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] chakkhaMDAgama jisase ki vaha paravartI racanA siddha ho jAtI hai / para yahAM to jIvasamAsakArane na to apanA nAma kahIM diyA hai aura na paravartI AcAryoMne hI use kisI AcArya-vizeSa kI kRti batAkara nAmollekha kiyA hai| pratyuta use ' pUrvabhRt-sUri-sUtrita' hI kahA hai jisakA artha yaha hotA hai ki jaba yahAMpara pUrvokA jJAna pravahamAna thA, taba kisI pUrvavettA AcAryane dinapara dina kSINa hotI huI logoMkI buddhi aura dhAraNAzaktiko dekhakarahI pravacana-vAtsalyase prerita hokara ise gAthArUpameM nibaddha kara diyA hai aura vaha AcArya paramparAse pravahamAna hotA huA dharasenAcArya ko prApta huA hai| usameM jo kathana spaSTa thA, usakI vyAkhyAmeM adhika bala na dekara jo aprarUpita mArgaNAoMkA gUDha artha thA, usakA unhoMne bhUtabali aura puSpadantako vistArase vivecana kiyA aura unhoMne bhI usI gUDha rahasyako apanI racanAmeM spaSTa karake kahanA yA likhanA ucita smjhaa| dUsare isa jIvasamAsakI jo gAthAe~ ATha prarUpaNAoMkI bhUmikArUpa haiM, ve dhavalATIkAke atirikta uttarAdhyayana, mUlAcAra, AcArAMga-niyukti, prajJApanAsUtra, prAkRta paMcasaMgraha Adi aneka granthoMmeM pAI jAtI haiN| jIvasamAsakI apane nAmake anurUpa viSayakI sugaThita vigatavAra susambaddha racanAko dekhate hue yaha kalpanA asaMgatasI pratIta hotI hai ki usake racayitAne una una uparyukta granthoMse una-una gAthAoMko chAMTa-chATakara apane granthameM nibaddha kara diyA ho| isake sthAnapara to yaha kahanA adhika saMgata hogA ki jIvasamAsake praNetA vastutaH zrutajJAnake aMgabhUta 11 aMgoM aura 14 pUrvoke vettA the / bhale hI ve zrutakevalI na hoM, para unheM aMga aura pUrvoke bahubhAgakA viziSTa jJAna thA, aura yahI kAraNa hai ki ve apanI kRtiko itanI spaSTa evaM vizada banA ske| yaha kRti AcArya-paramparAse AtI huI dharasenAcAryako prApta huI, aisA mAnane meM hameM koI bAdhaka kAraNa nahIM dikhAI detA / pratyuta prAkRta paMcasaMgrahakI prastAvanAmeM jaisA ki maiMne batalAyA, yahI adhika sambhava a~catA hai ki prAkRta paMcasaMgrahakArake samAna jIvasamAsa dharasenAcAryako bhI kaNThastha thA aura usakA bhI vyAkhyAna unhoMne apane donoM ziSyoMko kiyA hai| yahAM para jIvasamAsakA kucha prArambhika paricaya denA aprAsaMgika na hogaa| pahalI gAthAmeM cauvIsa jinavaroM ( tIrthaMkaroM ) ko namaskAra kara jIvasamAsa kahanekI pratijJA kI gaI hai / dUsarI gAthAmeM nikSepa, nirukti, ( nirdeza-svAmitvAdi ) chaha anuyogadvAroMse, tathA ( sat-saMkhyAdi ) ATha anuyogadvAroMse gati Adi mArgaNAoMke dvArA jIvasamAsa anugantavya kahe haiM / tIsarI gAthAke dvArA nAmAdi cAra vA bahuta prakArake nikSepoMkI prarUpaNAkA vidhAna hai| cauthI gAthAmeM ukta chaha anuyogadvAroMse sarva bhAva ( padArtha ) anugantavya kahe haiN| pAMcavIM gAthAmeM sat-saMkhyAdi ATa anuyogadvAroMkA nirdeza hai / jo ki isa prakAra hai saMtapayaparUvaNayA davvapamANaM ca khitta-phusaNA ya / kAlaMtaraM ca bhAvo appAbahuaM ca dArAI / / 5 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [103 pAThaka gaNa isa gAthAke sAtha SaTkhaNDAgamake prathama khaNDake 'saMtaparUvaNA' Adi sAtaveM sUtrase milAna kareM / tatpazcAt chaThI -- gai iMdie ya kAe' ityAdi sarvatra prasiddha gAthAkedvArA caudaha mArgaNAoMke nAma ginAye gaye haiM, jo ki jyoMke tyoM SaTkhaNDAgamake sUtrAMka 4 meM batAye gaye haiN| punaH sAtavIM gAthAmeM 'etto u caudasaNhaM ihANugamaNaM karissAmi' kahakara aura caudaha guNasthAnoMke nAma do gAthAoMmeM ginAkara unake kramase jAnane kI preraNA kI gaI hai| jIvasamAsakI 5 vIM gAthAse lekara 9 vIM gAthA takakA varNana jIvasthAnake 2 re sUtrase lekara 22 veM sUtra takake sAtha zabda aura arthakI dRSTi se bilakula samAna hai| anAvazyaka vistArake bhayase donoMke uddharaNa nahIM diye jA rahe haiN| isake pazcAt 76 gAthAoMke dvArA satprarUpaNAkA varNana ThIka usI prakArase kiyA gayA hai, jaisA ki jIvasthAnakI satprarUpaNAmeM hai / para jIvasamAsameM usake nAmake anusAra pratyeka mArgaNAse sambandhita sabhI Avazyaka varNana upalabdha hai / yathA- gatimArgaNAmeM pratyeka gatike avAntara bheda-prabhedoMke nAma diye gaye haiN| yahAM taka ki narakagatike varNanameM sAtoM narakoM aura unakI nAmagotravAlI sAtoM pRthiviyoMke, manuSyagatike varNanameM karmabhUmija, bhogabhUmija, antarvIpaja aura Arya-mleMcchAdi bhedoMke, tathA devagatike varNanameM cAroM jAtike devoMke tathA svargAdikoMke bhI nAma ginAye gaye haiM / indriya mArgaNAmeM guNasthAnoMke nirdezake sAtha chahoM paryAptiyoM aura unake svAmiyoMkAbhI varNana kiyA gayA hai| jaba ki yaha varNana jIvaTThANa meM yogamArgaNAke antargata kiyA gayA hai| kAyamArgaNAmeM guNasthAnoMke nirdezake atirikta pRthivikAyika Adi pAMcoM sthAvara kAyikoMke nAmoMkA vistArase varNana hai| isa prakArakI 'puDhavI ya sakkarA vAluyA' Adi 14 gAthAe~ ve hI haiM, jo dhavala pustaka 1 ke pR. 272 AdimeM, tathA mUlAcArameM 206 vIM gAthAse Age, tathA uttarAdhyayana, AcArAMga niyukti, prAkRta paMcasaMgraha aura kucha go. jIvakAMDameM jyoMki tyoM pAI jAtI haiN| isI mArgaNAke antargata sacitta-acittAdi yoniyoM aura kulakoDiyoMkA varNana kara pRthivIkAyika Adi jIvoMke AkAra aura trasakAyika jIvoMke saMhanana aura saMsthAnoMkAbhI varNana kara diyA gayA hai, jo prakaraNako dekhate hue jAnakArIkI dRSTise bahuta upayogI hai / yogamArgaNAse lekara AhAramArgaNAtakakA varNana paTkhaNDAgamake jIvasthAnake samAnahI hai| jIvasamAsameM itanA vizeSa hai ki jJAnamArgaNAmeM Abhinibodhika jJAnake avagrahAdi bhedoMkA, saMyamamArgaNAmeM pulAka, bakuzAdikA, lezyA mArgaNAmeM dravyalezyAkA aura samyaktvamArgaNA meM kSAyopazamika samyaktva Adike prakaraNavaza karmoMke dezaghAtI, sarvaghAtI Adi bhedoMkAbhI varNana kiyA gayA hai| antameM sAkAra aura anAkAra upayogake bhedoMko batalAkara aura 'savve tallakkhaNA jIvA' kaha kara jIvake svarUpako bhI kaha diyA gayA hai / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 ] chakkhaMDAgama yahAMpara pAThakoMkI jAnakArIke lie donoMke samatA paraka eka avataraNako de rahe haiM jIvasamAsa- - assaNNi amaNapaMciMdiyaMta saNNI u samaNa chaumatthA / no saNNi no asaNNI kevalanANI u viNNeA / / 81 // jIvasthAnasaNiyANuvAdeNa atthi saNNI asaNNI // 172 // saNNI micchAiTThippahuDi jAva khINa kasAyavIyarAyachadumatthA tti // 173 // asaNNI eiMdiyappahuDi jAva asaNNipaMciMdiyA tti // 174 // pAThakagaNa ina donoM uddharaNoMkI samatA aura jIvasamAsakI kathana-zailIkI sUkSmatAke sAtha 'no saMjJI aura no asaMjJI ' aise kevaliyoMke nirdezakI vizeSatAkA svayaM anubhava kreNge| - dUsarI saMkhyAprarUpaNA yA dravyapramANAnugamakA varNana karate hue jIvasamAsameM pahale pramANake dravya, kSetra, kAla aura bhAvarUpa cAra bheda batalAye gaye haiN| tatpazcAt dravyapramANameM mAna, unmAnAdi bhedoMkA, kSetrapramANameM aMgula ( haste ) dhanuSa, AdikA, kAlapramANameM samaya, AvalI, ucchvAsa AdikA aura bhAvapramANameM pratyakSa- parokSa jJAnoMkA varNana kiyA gayA hai| inameM kSetra aura kAlapramANakA varNana khUba vistArake sAtha kramazaH 14 aura 35 gAthAoMmeM kiyA gayA hai / jise ki dhavalAkArane yathAsthAna likhA hI hai| ina cAroM prakArake pramANoMkA varNana karanevAlI gAthAe~ digambara aura zvetAmbara sampradAyake granthoMmeM jyoMkI tyoM yA sAdhAraNase zabdabhedake sAtha milatI haiM, jinase ki unakA AcArya-paramparAse calA AnA hI siddha hotA hai| ina cAroM prakArake pramANoMkA varNana SaTkhaNDAgamakArake sAmane sarvasAdhAraNameM pracalita rahA hai, ataH unhoMne use apanI racanAmeM sthAna denA ucita nahIM samajhA hai / isake pazcAt mithyAdRSTi Adi jIvoMkI saMkhyA batalAI gaI hai, jo donoMhI granthoM meM zabdazaH samAna hai| pAThakoMkI jAnakArIke lie yahAM eka uddharaNa diyA jAtA hai jIvasamAsa-gAthAmicchA davyamaNaMtA kAleNosappiNI annNtaao| khetteNa bhijjamANA havaMti logA aNaMtA o // 144 // SaTkhaNDAgama-sUtra___ogheNa micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? aNaMtA // 2 // aNaMtANaMtAhi osappiNiussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // 3 // khetteNa aNaMtANaMtA logA // 4 // (SaTkhaNDAgama, pR. 54-55) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [ 105 pAThakagaNa donoMke viSaya pratipAdanakI zAbdika aura Arthika samatAkA svayaM hI anubhava kareMge / isa prakArase jIvasamAsameM caudaha guNasthAnoMkI saMkhyAko, tathA gati Adi tIna mArgaNAoMkI saMkhyAko batalAkara tathA sAntaramArgaNAoM Adi kA nirdeza karake kaha diyA gayA hai kievaM je je bhAvA jahiM jahiM huMti paMcasu gaI / te te aNumaggittA davvapamANaM nae dhIrA // 166 // arthAt maiMne ina kucha mArgaNAoM meM dravyapramANakA varNana kiyA hai, tadanusAra pAMcoM hI gatiyoMmeM sambhava zeSa mArgaNAsthAnoMkA dravyapramANa dhIra vIra puruSa svayaM hI anumArgaNa karake jJAta kareM / aisA pratIta hotA hai ki isa saMketako lakSyameM rakhakara hI SaTkhaNDAgamakArane zeSa 11 mArgaNAoMke dravyapramANakA varNana pure 90 sUtroM meM kiyA hai / kSetraprarUpaNA karate hue jIvasamAsameM sabase pahale cAroM gatiyoMke jIvoMke zarIrakI avagAhanA bahuta vistArase batAI gaI hai jo prakaraNako dekhate hue vahAM bahuta Avazyaka hai / antameM tIna gAthAoM kedvArA sabhI guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoMke jIvoMkI kSetraprarUpaNA kara dI gaI hai / guNasthAnoMmeM kSetraprarUpaNA karanevAlI gAthAke sAtha SaTkhaNDAgamake sUtroMkI samAnatA dekhiye - jIvasamAsa-gAthA micchA u savvaloe asaMkhebhAge ya sesayA huMti / kevali asaMkhabhAge bhAge va savvalo vA // 178 // SaTkhaNDAgama-sUtra ogheNa micchAiTThI kevaDi khette ? savvaloge || 2 || sAsaNasammAiTTippahuDi jA ajogikevalitti kevaDi khette ? logassa asaMkhejjadibhAe // 3 // sajogikevalI kevaDi khette ? logassa asaMkhejjadibhAe, asaMkhejjesu vA bhAgesu, savvaloge vA // 4 // ( SaTkhaM. pR. 86-88 ) - sparzanaprarUpaNA karate hue jIvasamAsa meM pahale svasthAna, samudghAta aura upapAdapadakA nirdeza kara kSetra aura sparzanakA bheda batalAyA gayA hai / tatpazcAt kisa dravyakA kitane kSetrameM avagAha hai, yaha batalAkara ananta AkAzake madhyalokakA AkAra supratiSThitasaMsthAna batAte hue tInoM lokoMke pRthak AkAra batAkara usakI lambAI caur3AI batAI hai / punaH madhyaloka dvIpa-samudroMke saMsthAna-saMniveza Adiko batAkara Urdhva aura adho lokakI kSetrasambandhI ghaTA-bar3hAkA varNana kiyA gayA hai / punaH samudghAtake sAtoM bheda batAkara kisa gatimeM kitane samuddhAta hote haiM, yaha batAyA gayA hai / isa prakAra sabhI Avazyaka jAnakArI deneke pazcAt guNasthAnoM aura Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] chakkhaMDAgama mArgaNAsthAnoMke sparzanakI prarUpaNA kI gaI hai / guNasthAnoMkI sparzanaprarUpaNA jIvasamAsameM Der3ha gAthAmeM kahI gaI hai, jaba ki SaTkhaNDAgamameM vaha 9 sUtroMmeM varNita hai / donoMkA milAna kIjie jIvasamAsa-gAthAmicchehiM savvaloo sAsaNa-missehi ajaya-desehiM / puTThA caudasabhAgA bArasa aTThaTTha chacceva // 195 / / seseha ' saMkhabhAgo phusio logo sajogikevalihiM / SaTkhaNDAgama-sUtraogheNa micchAdiTThIhiM kevaDiyaM khettaM phosidaM ? savvalogo / / 2 // sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asNkhejdibhaago||3|| aTTha bAraha codasa bhAgA vA desUNA // 4 // sammAmicchAiTThi- asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 5 // aTTha coddasa bhAgA vA desUNA // 6 // saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo // 7 // cha caudasa bhAgA vA desUNA // 8 // pamattasaMjadappaDaDi jIva ajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asNkhejdibhaago| sajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo asaMkhejjA vA bhAgA savvalogo vA // 10 // (SaTkhaM. pR. 101-104) ____ kAlaprarUpaNA karate hue jIvasamAsameM sabase pahale cAroM gatike jIvoMkI vistArake sAtha bhavasthiti aura kAyasthiti batAI gaI hai, kyoMki usake jAne vinA guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoMkI kAla-prarUpaNA ThIka ThIka nahIM jAnI jA sakatI hai| tadanantara eka aura nAnA jIvoMkI apekSA guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoMkI kAlaprarUpaNA kI gaI hai / guNasthAnoMkI prarUpaNA jIvasamAsameM 7 // gAthAoMmeM kI gaI hai taba SaTakhaNDAgamameM vaha 31 sUtroMmeM kI gaI hai / vistArake bhayase yahAM donoMke uddharaNa nahIM diye jA rahe haiN| jIvasamAsameM kAlabhedavAlI kucha mukhya mukhya mArgaNAoMkI kAlaprarUpaNA karake antameM kahA gayA hai ettha ya jIvasamAse aNumaggiya suhuma-niuNamaikusale / suhumaM kAlavibhAgaM vimaeja suyammi uvajutto // 240 // arthAt sUkSma evaM nipuNa buddhivAle kuzala janoMko cAhie ki ve jIvasamAsake isa sthalapara zrutajJAnameM upayukta hokara anukta mArgaNAoMke sUkSma kAla-vibhAgakA anumArgaNa karake ziSya janoMko usakA bheda pratipAdana kareM / ___ antara prarUpaNA karate hue jIvasamAsameM sabase pahale antarakA svarUpa batalAyA gayA hai puna: cAroM gativAle jIva maraNa kara kahAM kahAM utpanna hote haiM, yaha batAyA gayA hai / punaH jinameM antara sambhava hai, aise guNasthAnoM aura mArgaNAsthAnoMkA antarakAla batAyA gayA hai| pazcAt Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 107 tIna gAthAoMke dvArA guNasthAnoMkI antaraprarUpaNA kI gaI hai, jaba kI vaha SaTkhaNDAgamameM 19 sUtroMke dvArA varNita hai / tadanantara kucha pramukha mArgaNAoMkI antara prarUpaNA karake kahA gayA hai kibhava-bhAvaparattIrNa kAla vibhAgaM kameNa'NugamittA / bhAveNa samuvatta evaM kujaM tarANugamaM // 263 // prastAvanA arthAt anukta zetra mArgaNAoMke bhava aura bhAva - parivartana sambandhI kAla-vibhAgako krama se anumArgaNa karake bhAvase samupayukta ( atisAvadhAna ) hokara isI prakArase zeSa mArgaNAoMke antarAnugamako karanA cAhie / bhAvaprarUpaNA jIvasamAsameM kevala chaha gAthAoMke dvArA kI gaI hai, jaba ki SaTkhaNDAgamake jIvasthAnameM vaha 92 sUtroMmeM varNita hai / jIvasamAsakI saMkSepatAko lie hue vizeSatA yaha hai ki isameM eka eka gAthAke dvArA mArgaNAsthAnoM meM audayika Adi bhAvoMkA nirdeza kara diyA gayA 1 yathA gai kAya treya lessA kasAya annANa ajaya asaNNI / micchAhAre udayA, jiyabhavviyara ttiya sahAvo // 269 // arthAt gati, kAya, veda, lezyA, ajJAna, asaMyama, asaMjJI, mithyAtva aura AhAramArgaNAe~ audayika bhAvarUpa haiM / jIvatva, bhavyatva aura itara ( abhavyatva ) ye tInoM svabhAvarUpa arthAt pAriNAmika bhAvarUpa haiM / jIvasamAsameM alpabahutvakI prarUpaNA eka khAsa DhaMgase kI gaI hai, jisase SaTkhaNDAgamake prathama khaNDa jIvaTThANa aura dvitIya khaNDa khudAbaMdha ina donoM khaMDoMkI alpabahutvaprarUpaNAke AdhArakA sAmaMjasya baiTha jAtA hai / alpabahutvakI prarUpaNAmeM jIvasamAsake bhItara sarvaprathama jo do gAthAe~ dI gaI haiM, unakA milAna khudAbaMdhake alpabahutvase kIjie jIvasamAsa-gAthA thavA narA narehi ya asaMkhaguNiyA havaMti NeraiyA / tatto surA surehi ya siddhA'NaMtA tao tiriyA || 271 // thovAu maNussIo nara-naraya - tirikkhio asaMkhaguNA / sura- devI saMkhaguNA siddhA tiriyA aNataguNA // 272 // khuddAbandha-sUtra appA bahugAgameNa gadiyANuvAdeNa paMca gadIo samAseNa // 1 // savvatthovA masA // 2 // raiyA asaMkhejjaguNA || 3 || devA asaMkhejjaguNA // 4 // siddhA anaMtaguNA // 5 // ( khudAbaMdha- alpaba. pR. 451 ) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108] chakkhaMDAgama aTThagadIo samAseNa // 7 // savvatthovA maNussiNIo // 8 // maNussA asaMkhejjaguNA // 9 // NeraiyA asaMkhejaguNA / / 10 // paMciMdiyatirikkhajoNiNIo asaMkhejaguNAo // 11 // devA saMkhejaguNA // 12 // devIo saMkhejaguNAo // 13 // siddhA aNaMtaguNA // 14 // tirikkhA aNaMtaguNA // 15 // (khuddAbaM. alpaba. pR. 451) donoM granthoke donoM uddharaNoMse bilakula spaSTa hai ki khuddAbandhake alpabahutvakA varNana ukta donoM gAthAoMke AdhArapara kiyA gayA hai| isI prakAra khuddAbandhake alpabahutva-sambandhI sU. 16 se 21 takakA AdhAra jIvasamAsakI 275 vIM gAthA hai, sU. 38 se 44 takakA AdhAra 276 vI gAthA hai| khuddAbandhameM mArgaNAoMke alpabahutvakI prarUpaNAke pazcAt jo alpabahutvamahAdaNDaka hai, usameM sU. 2 se lekara 43 veM sUtra takakI alpabahutva-prarUpaNAkA AdhAra jIvasamAsakI gA. 273 aura 274 hai| jIvasthAnake bhItara guNasthAnoMke alpabahutvakA jo varNana sU. 2 se lekara 26 veM sUtra taka kiyA gayA hai, usakA AdhAra jIvasamAsakI 277 aura 278 vIM gAthA hai| punaH mArgaNAsthAnoMmeM gatimArgaNAkA alpabahutva guNasthAnoMko sAtha kahA gayA hai| indriya aura kAyamArgaNAke alpabahutvakI vehI gAthAe~ AdhAra haiM, jinakI carcA abhI khuddAbandhake sUtroMke sAtha samatA batAte hue kara Ae haiN| antameM zeSa anukta mArgaNAoMke alpabahutva jAnaneke lie 281 vI gAthAmeM kahA gayA hai ki __' evaM appAbahuyaM davvapamANehi sAhejA' / arthAt isI prakArase nahIM kahI huI zeSa sabhI mArgaNAoMke alpabahutvako dravyapramANA nugama ( saMkhyAprarUpaNA ) ke AdhArase siddha kara lenA cAhie / jIvasamAsakA upasaMhAra karate hue sabhI dravyoMkA dravyakI apekSA alpabahutva aura pradezoMkI apekSA alpabahutva batalAkara antameM do gAthAe~ dekara use pUrA kiyA hai, jisase jIvasamAsa nAmaka prakaraNakI mahattAkA bodha hotA hai / ve donoM gAthAe~ isa prakAra haiM 1] bahubhaMgadiTThivAe didvatthANaM jinavarovaiTThANaM / dhAraNapattaTTho puNa jIvasamAsattha uvajutto // 285 / / 2] evaM jIvAjIve vittharamihie samAsanidiDhe / uvajutto jo guNae tassa maI jAyae viulA // 286 // arthAt jinavaroMke dvArA upadiSTa aura bahubhedavAle dRSTivAdameM dRSTa arthokI dhAraNAko vaha puruSa prApta hotA hai, jo ki isa jIvasamAsameM kahe gaye arthako hRdayaGgama karanemeM upayukta hotA hai / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA [109 isa prakAra dvAdazAGga zrutameM vistArase kahe gaye aura mere dvArA samAsa ( saMkSepa ) se kahe gaye isa granthameM jo upayukta hokara usake arthakA guNana (cintana aura manana ) karatA hai, usakI buddhi vipula ( vizAla ) ho jAtI hai / upasaMhAra isa prakAra jIvasamAsakI racanA dekhate hue usakI mahattA hRdayapara khataH hI aMkita ho jAtI hai aura isa bAtameM koI sandeha nahIM rahatA ki usake nirmAtA pUrvavettA the, yA nahIM? kyoMki unhoMne uparyukta upasaMhAra gAthAmeM svayaM hI 'bahubhaMgadiTThiyAe ' pada dekara apane pUrvavettA honekA saMketa kara diyA hai| samagrajIvasamAsakA siMhAvalokana karanepara pAThakagaNa do bAtoMke niSkarSapara pahuMceMge eka to yaha ki vaha viSayavarNanakI sUkSmatA aura mahattAkI dRSTise bahuta mahattvapUrNa grantha hai aura dUsarI yaha ki SaTkhaNDAgamake jIvaTThANa-prarUpaNAoMkA vaha AdhAra rahA hai| yadyapi jIvasamAsakI eka bAta avazya khaTakane jaisI hai ki usa meM 16 vargoMke sthAnapara 12 svargoMke hI nAma haiM aura nava anudizoMkA bhI nAma-nirdeza nahIM hai, tathApi jaise tattvArthasUtrake * dazASTapaJcadvAdazavikalpAH' ityAdi sUtrameM 16 ke sthAnapara 12 kalpoMkA nirdeza honepara bhI indroMkI vivakSA karake aura -- navasu aveyakeSu vijayAdiSu ' ityAdi sUtrameM anudizoMke nAmakA nirdeza nahIM honepara bhI usakI -- navasu' padase sUcanA mAna karake samAdhAna kara liyA gayA hai usI prakArase yahAM bhI samAdhAna kiyA jA sakatA hai / SaTkhaNDAgamake pR. 572 se lekara 577 taka vedanAkhaNDake vedanAkSetravidhAna ke antargata avagAhanA-mahAdaNDakake sU. 30 se lekara 99 veM sUtra taka jo saba jIvoMkI avagAhanAkA alpabahutva batalAyA gayA hai, usake sUtrAtmaka bIja yadyapi jIvasamAsakI kSetratarUpaNAmeM nihita hai, tathApi jaisA sIdhA sambandha, go. jIvakANDameM AI huI 'suhumaNivAte AmU' ityAdi (gA. 97 se lekara 101 takakI ) gAthAoMke sAtha baiThatA hai, vaisA anya nahIM miltaa| ina gAthAoMkI racanA-zailI ThIka usI prakArakI hai, jaisI ki vedanAkhaNDameM AI huI causaTha padikavAle jaghanya aura utkRSTa alpabahutvakI gAthAoMkI hai / yataH go. jIvakANDameM pUrvAcArya-paramparAse AnevAlI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 chakkhaMDAgama anekoM gAthAe~ saMkalita pAI jAtI haiM, ataH bahuta sambhava to yahI hai ki ye gAthAe~ bhI vahAM saMgRhIta hI hoN| aura yadi ve nemicandrAcArya-racita haiM, to kahanA hogA ki unhoMne sacamuca pUrva gAthA sUtrakAroMkA anukaraNa kiyA hai| viduSIratna paMDitA sumatibAIjIne yaha ArSa graMtharAjakA saMpAdana bahuta parizramapUrvaka kiyA hai aura bahutahI suMdara huA hai| pUrA SaTkhaNDAgama eka jildameM ( eka pustakameM ) honese svAdhyAya karanevAloMko aura abhyAsa karanevAloMko sugama hogayA hai / jinavANIkA yaha Adya grantha honese atyaMta mahattvazAlI hai| mujhe jo prastAvanA likhanekA suavasara diyA isaliye maiM bAIjIkA AbhArI huuN| A. caitrazuddha pratipadA 14 -- 3 - 1964 paM. hirAlAla zAstrI solApUra. sADhUmala wwwmMMM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya prathamakhaNDa jIvasthAna 1 satprarUpaNA maMgalAcaraNa 1) mithyAdRSTi guNasthAnakA svarUpa 2) sAsAdanasamyagdRSTikA svarUpa 3) samyagmithyAdRSTikA svarUpa 4) asaMyatasamyagdRSTikA svarUpa 5) saMyatAsaMyatakA svarUpa 6) pramattasaMyatakA svarUpa 4 caudaha mArgaNAoMkA nirdeza ATha anuyogadvAroMkA nirdeza satprarUpaNA ogha aura AdezakA nirdeza 5 ose jIvoM ke astittvakA nirUpaNa 5-12 5 5 apramattasaMyatakA svarUpa 8) apUrvakaraNa saMyatakA svarUpa 9) anivRttikaraNa saMyatakA svarUpa (0) sUkSmasAMparAyasaMyatakA svarUpa 11) upazAntakaSAyasaMyatakA svarUpa 12) kSINakaSAya saMyatakA svarUpa 13) sayogikevalIkA svarUpa 14) ayogikevalIkA svarUpa siddhoMkA svarUpa Adeza se jIvake astitvakA nirUpaNa 1) gatimArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 2) iMdriyamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 3) kAyamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa viSaya sUcI pRSTha 1-344 1-52 1 2 6 7 7 8 8 9 9 10 10 10 11 11 12-15 15-19 19-21 viSaya 4) yogamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa -- 5) vedamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 6) kaSAyamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 8) saMyamamArgaNAkI apekSA jIvoMkA 7) jJAnamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 38-40 2 3 4 12-52 5 6 7 8 21-35 35-37 9) darzanamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 37-38 nirUpaNa 40-42 10) lezyAmArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 13) saMjJimArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa pRSTha dravyapramANAnugama kSetrAnugama sparzanAnugama kAlAnugama antarAnugama bhAvAnugama 11) bhavyamArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa 45-46 12) samyaktvamArgaNAkI apekSA jIvoMkA 42-43 43-45 14) AhAramArgaNAkI apekSA jIvoMkA nirUpaNa varNana 46-51 51 51-52 53-84 85-100 101-126 127-168 169-215 215-227 227-258 alpabahutvAnugama ( jIvasthAna - cUlikA ) 1) prakRti samutkIrtana cUlikA 258-275 3) sthAna samutkIrtana cUlikA 275-297 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] viSaya 3) prathama mahAdaNDaka cUlikA 4) dvitIya mahAdaNDaka cUlikA 5) tRtIya mahAdaNDaka cUlikA 6) utkRSTa sthiti cUlikA 7) jaghanyasthiti cUlikA 8) samyaktvotpatti cUlikA 9) gati Agati cUlikA dvitIyakhaNDa khuddAbandha 6) dravya pramANAnugama kSetrAnugama 8) sparzanAnugama 9) nAnA jIvoMkI apekSA 301-306 306-310 5 vedanA kSetravidhAna 311-315 6 vedanA kAlavidhAna 315-344 7 vedanA bhAvavidhAna 8 vedanA pratyaya vidhAna 345-464 345-351 9 vedanA svAmitva vidhAna 1) baMdhaka prarUpaNA 2) svAmitvAnugama 351-359 10 vedanA vedana vidhAna 3) eka jIvakI apekSA kAlAnugama 360 - 379 4) eka jIvakI apekSA antarAnugama 379-390 (5) nAnA jIvoMkI apekSA 11 vedanA gati vidhAna 12 vedanA anantara vidhAna 13 vedanA saMnikarSa vidhAna 14 vedanA pariNAma vidhAna bhaMgavicayAnugama 15 vedanA bhAgAbhAga vidhAna 16 vedanA alpabahutva paMcama vargaNAkhaNDa kAlAnugama 0) nAnA jIvoMkI apekSA antarAnugama chakkhaMDAgama pRSTha viSaya 298 1 vedanA nikSepa 299 300 391-393 394-407 407-416 417-435 436-440 440-444 11) bhAgAbhAgAnugama 444-450 12) alpabahutvAnugama 450-464 tRtIya khaNDa - bandhasvAmitvavicaya 465-509 1) oghakI apekSA baMdhasvAmitva 465-474 2) AdezakI apekSA baMdhasvAmitva 474- 509 caturtha vedanAkhaNDa maMgalAcaraNa kRtianuyogadvAra vedanA anuyogadvAra 2 vedanA nayavibhASaNatA 3 vedanA nAmavihANa 4 vedanA davvavihANa 510-687 510-522 512-533 534-677 sparza anuyogadvAra karma anuyogadvAra prakRti anuyogadvAra baMdhana anuyogadvAra cUlikA mahAdaNDaka pAribhASika zabdasUcI granthagata prAkRta zabdoMkA maMgala-gAthAsUtra zuddhi patraka siddhAMta-zabda- paribhASA pRSTha 535-536 536-537 537-538 539-566 566-578 579-611 612-640 641-643 644-645 645-650 650-652 652-653 653-678 679-683 683-685 685-687 688-794 688-692 692-695 696-718 718-777 777-782 782-794 785-810 svarUpa bheda 811-814 815-817 819-832 832-840 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siribhagavaMta - pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa paDhamakhaMDe jIvaTThANe 1 saMtaparUvaNA Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo AiriyANaM / Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhUNaM // 1 // arihaMtoMko namaskAra ho, siddhoMko namaskAra ho, AcAryoMko namaskAra ho, upAdhyAyoMko namaskAra ho aura lokameM sthita sarva sAdhuoM ko namaskAra ho // 1 // arihanta- ari arthAt zatrusvarUpa mohake jo ghAtaka haiM ve arihanta kahalAte haiM / athavA jo jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNarUpa rajake ghAtaka haiM ve arihanta kahalAte haiM / abhiprAya yaha hai ki jo jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAya ina cAra ghAtiyA karmoko naSTa karake anantacatuSTayako prApta kara cuke haiM ve arihanta kahalAte haiM / siddha- jo jJAnAvaraNAdi AThoM karmoMko naSTa karake abhISTa sAdhyako siddha karate hue kRtakRtya ho cuke haiM ve siddha kahe jAte haiM / ukta ATha karmoM ke naSTa ho jAnepara siddhoMmeM nimna ATha guNa svabhAvataH prakaTa ho jAte haiM / kevalajJAna, kevaladarzana, avyAbAdhatva, samyaktva, avagAhanatva, sUkSmatva, agurulaghutva aura anantavIrya / AcArya - jo darzana, jJAna, cAritra tapa, aura vIryarUpa pAMca prakArake AcArakA svayaM niraticAra AcaraNa karate haiM tathA anya sAdhuoMko karAte haiM aura usakI zikSA dete haiM ve AcArya kahalAte haiM / inameM kitane hI caudaha, dasa yA nau pUrvoke pAragAmI evaM tAtkAlika svasamaya va parasamayarUpa zrutake jJAtA bhI hote haiM / upAdhyAya - jo dvAdazAMgarUpa svAdhyAyakA upadeza dete haiM, athavA tAtkAlika pravacanakA vyAkhyAna karate haiM ve upAdhyAya kahalAte haiM / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 2 sAdhu- jo mokSaprAptike kAraNabhUta ratnatrayake siddha karanemeM sadA tatpara rahate haiM aura samasta prANiyoMke viSayameM samatAbhAvako dhAraNa karate haiM ve sAdhu kahalAte haiN| graMthArambhake pahile maMgala, graMtharacanAkA kAraNa, prayojana, graMthakA pramANa, nAma aura kartA; ina chahake kathana karanekI AcAryaparaMparAgata zailI hai| tadanusAra zrI puSpadantAcAryane ukta maMgala Adike prarUpaNArtha yaha maMgalasUtra kahA hai / yaha maMgalasUtra NamokAra-maMtrake nAmase prasiddha hai / 'maM pApaM gAlayati iti maMgalam' arthAt jo pAparUpa malakA gAlana kare use maMgala kahate haiN| dravyamala aura bhAvamalake bhedase mala do prakArakA hai| inameM dravyamala bhI do prakArakA hai- bAhya dravyamala aura abhyantara dravyamala / unameM pasInA, dhUli aura mala-mUtra Adi bAhya dravyamala haiN| saghanarUpameM AtmAse sambaddha prakRti, sthiti, anubhAga aura pradeza ina bhedoMmeM vibhakta aise jJAnAvaraNAdi ATha prakArake karma abhyantara dravyamala kahe jAte haiN| ajJAna evaM adarzana Adi pariNAmoMko bhAvamala kahate haiN| athavA ' maMga' zabdakA artha puNya yA sukha hotA hai| ata eva ' maMgaM sukhaM lAti Adatte iti maMgalam' isa niruktike anusAra jo sukhako lAtA hai use maMgala kahate haiN| aba caudaha guNasthAnoMke anveSaNameM prayojanabhUta honese yahAM sarvaprathama gati Adi caudaha mArgaNAoMke jAna lenekI preraNA kI jAtI hai etto imesiM codasaNhaM jIvasamAsANaM maggaNaTThadAe tattha imANi coddasa ceva TThANANi NAyavvANi bhavaMti // 2 // ___ yahAM ina caudaha jIvasamAsoM arthAt mithyAtvAdi guNasthAnoMkI prarUpaNAmeM jIvoMke anveSaNameM prayojanabhUta honese ye caudaha mArgaNAsthAna jAna leneke yogya haiM // 2 // jIvAH samasyante saMkSipyante eSu iti jIvasamAsAH' isa niruktike anusAra jinameM anantAnanta jIvoMkA saMkSepa kiyA jAtA hai unheM jIvasamAsa kahate haiM / isa prakAra yahAM jIvasamAsase caudaha guNasthAnoMkA grahaNa hotA hai / mArgaNA, gaveSaNa aura anveSaNa ye samAnArthaka zabda haiM / jahAMpara yA jinake dvArA sat-saMkhyA Adi ATha anuyogadvAroMse saMyukta uparyukta caudaha guNasthAnoMkA anveSaNa kiyA jAtA hai ve mArgaNAsthAna kahe jAte haiN| taM jahA // 3 // ve mArgaNAyeM isa prakAra haiM // 3 // gai iMdie kAe joge vede kasAe NANe saMjame daMsaNe lessA bhaviya sammatta saNNi AhArae cedi // 4 // gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA, bhavyatva, samyaktva, saMjJI aura AhAra; ye ve caudaha mArgaNAyeM haiM // 4 // 1 gati- jo prApta kI jAya use gati kahate haiN| athavA, eka bhavase dUsare bhavameM jAneko gati kahate haiM / athavA gatinAmaka nAmakarmake udayase jo jIvakI avasthAvizeSa utpanna hotI hai use Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 4] saMtaparUvaNAe maggaNAsarUpaM [3 gati kahate haiM / sAmAnyarUpase vaha gati cAra prakArakI hai- devagati, manuSyagati, tiryaMcagati aura nrkgti| 2 indriya- cUMki sparzanAdi indriyAM indra ke samAna apane apane viSayake grahaNa karane meM svayaM hI samartha haiM, ataeva unheM indriya zabdase saMbodhita kiyA jAtA hai| athavA indrakA artha AtmA hotA hai, usa AtmAke jo liMga yA cinha haiM unheM indriyAM kahate haiN| 3 kAya- pRthivI Adi nAmakarmoke udayase jo saMcita hotA hai usakA nAma kAya hai| athavA yogarUpa AtmAkI pravRttise saMcayako prApta hue audArikAdirUpa pudgalapiMDako kAya samajhanA cAhiye / vaha kAya pRthivIkAya Adike bhedase chaha prakArakA hai / ve pRthivI Adi chaha kAya trasakAya aura sthAvarakAya ina do bhedoMmeM antarhita haiM / 4 yoga- zarIra nAmakarmake udayake anusAra mana, vacana aura kAyase saMyukta jIvakI jisa zaktike nimittase karmakA Agamana hotA hai use yoga kahate haiN| ___ 5 veda- veda karmake udayase jIva bhinna bhinna bhAvoMkA (strIbhAva, puruSabhAva, napuMsakabhAvakA) jo vedana karatA hai use veda kahate haiN| 6 kaSAya- jo sukha va duHkha AdirUpa aneka prakArake dhAnyako utpanna karanevAle karmarUpI kSetrako karSaNa karate haiM unheM kaSAya kahate haiN| 7 jJAna- jisake dvArA jIva trikAlavartI samasta dravya, unake guNa aura aneka prakArakI paryAyoMko pratyakSa athavA parokSa rUpase jAnatA hai usako jJAna kahate haiM / 8 saMyama- ahiMsAdi vratoMkA dhAraNa karanA, IryA-bhASAdirUpa samitiyoMkA paripAlana karanA, krodhAdi kaSAyoMkA jItanA, anarthadaNDoMkA parityAga karanA aura pAMcoM indriyoMkA damana karanA; isakA nAma saMyama hai / abhiprAya yaha hai ki tyAjya viSayase jo nivRtti aura grAhya viSayameM jo pravRtti hotI hai use saMyama kahate haiN| 9 darzana- sAmAnya-vizeSAtmaka AtmasvarUpakA jo avabhAsana hotA hai use darzana kahate haiM / AgamameM antarmukha citprakAzako darzana aura bahirmukha citprakAzako jJAna mAnA gayA hai / abhiprAya yaha hai ki jJAnakI utpattimeM nimittabhUta jo prayatna hotA hai tadrUpase pariNata AtmAke saMvedanako darzana aura tatpazzcAt bAhya padArthake viSayameM jo vikalparUpa grahaNa hotA hai use jJAna samajhanA cAhiye / yahI ina donomeM bheda bhI hai| 10 lezyA- jisake dvArA jIva puNya aura pApase apaneko lipta karatA hai usakA nAma lezyA hai / yaha lezyA zabdakA niruktatyartha hai / tAtparya yaha ki kaSAyAnuraMjita jo yogoMkI pravRtti hotI hai use lezyA kahate haiN| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1,5 11 bhavyatva- jina jIvoMke liye bhaviSyameM mukti prApta karanA saMbhava hai yA jo tadviSayaka yogyatA rakhate haiM unhe bhavya jIva kahate haiM / tathA jo kisI bhI samaya mukti prApta nahIM kara sakate haiM yA jina jIvoMmeM vaisI yogyatA nahIM hai unheM abhavya jIva kahate haiM / 12 samyaktva- Apta, Agama aura padArtharUpa tattvArthake zraddhAnakA nAma samyaktva hai| abhiprAya yaha hai ki jinendra bhagavAnke dvArA upadiSTa chaha dravya, pAMca astikAya aura nava padArthokA, AjJA aura adhigamase jo zraddhAna hotA hai use samyaktva kahate haiN|| 13 saMjJI- jo jIva manake avalaMbanase zikSA, kriyA, upadeza aura AlApako grahaNa kara sakate haiM unheM saMjJI tathA jo ukta zikSA Adiko grahaNa nahIM kara sakate haiM unheM asaMjJI kahate haiM / ' samyak jAnAti iti saMjJam ' isa niruktike anusAra * saMjJa' zabdakA artha mana hotA hai / vaha jina jIvoMke pAyA jAtA hai unheM saMjJI aura ukta manase rahita jIvoMko asaMjJI samajhanA cAhiye / 14 AhAraka- jo jIva audArika, vaikriyika aura AhAraka ina tIna zarIra tathA chaha paryAptiyoMke yogya pudgalavargaNAoMko grahaNa karate haiM unheM AhAraka kahate haiN| tathA isa prakArake AhArake na grahaNa karanevAle jIva anAhAraka kahe jAte haiM / vigrahagatiko prApta cAroM gatike jIva, pratara aura lokapUraNa samuddhAtako prApta hue sayogakevalI, ayogakevalI evaM siddha bhagavAn anAhAraka hote haiM / inake sivAya zeSa jIvoMko AhAraka jAnanA cAhiye / aba una khoje jAnevAle jIvasamAsoM ( guNasthAnoM ) ke anuyogadvAroMkI prarUpaNA karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM - edesiM ceva codasaNhaM jIvasamAsANaM parUvaNadvadAe tattha imANi aTTha aNiyogadArANi NAyavyANi bhavaMti / / 5 // inhIM caudaha jIvasamAsoMkI prarUpaNArUpa prayojanakI siddhimeM sahAyaka honese yahAM ye ATha anuyogadvAra jAnane yogya haiM // 5 // taM jahA // 6 // ve ATha anuyogadvAra isa prakAra haiM // 6 // saMtaparUvaNA davvapamANANugamo khettANugamo phosaNANugamo kAlANugamo aMtarANugamo bhAvANugamo appAbahugANugamo cedi // 7 // satprarUpaNA, dravyapramANAnugama, kSetrAnugama, sparzanAnugama, kAlAnugama, antarAnugama, bhAvAnugama aura alpabahutvAnugama ye ve ATha anuyogadvAra haiM // 7 // 1 satprarUpaNA- utpAda, vyaya aura dhrauvya svarUpa astitvakA pratipAdana karanevAlI prarUpaNAko satprarUpaNA kahate haiM / (2) dravyapramANAnugama- satprarUpaNA dvArA jinakA astitva jJAta ho cukA hai unhIMke pramANako prarUpaNA dravyapramANAnugama aniyogadvAra karatA hai / (3) kSetrAnugama Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 10] saMtaparUvaNAe oghaNiddeso [5 isa anuyogadvArameM unhIMkI vartamAna avagAhanAkI prarUpaNA kI jAtI hai / (4) sparzanAnugama- unake hI atItakAlaviziSTa sparzakA varNana karatA hai / (5) kAlAnugama- jisameM ukta dravyoMkI jaghanya aura utkRSTa sthitikA varNana ho use kAlAnugama kahate haiM / (6) antarAnugama- jina dravyoMke stitvAdikA jJAna ho cukA hai unhIMke antarakAlakI prarUpaNA antarAnugama anuyogadvAra karatA hai| (7) bhAvAnugama- ukta dravyoMke bhAvakI prarUpaNA karanevAle anuyogadvArakA nAma bhAvAnugama anuyogadvAra hai| (8) alpabahutvAnugama- alpabahutva anuyogadvAra eka dUsarekI apekSA unhIM dravyoMkI hInAdhikatAkA nirUpaNa karatA hai / aba pahale satprarUpaNAke svarUpakA nirUpaNa karaneke liye sUtra kahate haiM..... saMtaparUvaNadAe duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 8 // satprarUpaNAmeM oghakI apekSA aura AdezakI apekSA nirdeza do prakArakA hotA hai // 8 // nirdeza zabdakA artha prarUpaNA yA vyAkhyAna hotA hai / oghase abhiprAya sAmAnya aura Adezase abhiprAya vizeSakA hai / sUtrakA artha karate samaya yahAM pUrva sUtrokta 'coddasaNhaM jIvasamAsANaM' isa padakI anuvRtti karanI cAhiye / isaliye usakA yaha artha hotA hai ki caudaha jIvasamAsoMke sattvakA nirUpaNa ogha aura Adeza ina do prakAroMse kiyA jAtA hai / jIva jina audayikAdi bhAvoMmeM bhale prakArase rahate haiM unheM jIvasamAsa kahate haiN| ve audayikAdi bhAva ye haiM-- jo bhAva karmoke upazamase utpanna hotA hai use aupazamika bhAva kahate haiM / jo karmoke kSayase utpanna hotA hai use kSAyika bhAva kahate haiM / jo bhAva koMke kSaya aura upazamase hotA hai use kSAyopazamika bhAva kahate haiN| abhiprAya yaha hai ki vivakSita karmaprakRtike sarvaghAtI spardhakoMke udayakSaya, usIke sadavasthArUpa upazama, tathA dezaghAtI spardhakoMke udayase jo bhAva utpanna hotA hai use kSAyopazamika bhAva kahA jAtA hai / jo bhAva koMke udaya, upazama, kSaya aura kSayopazamakI apekSAke vinA jIvake khabhAvamAtrase utpanna hotA hai use pAriNAmika bhAva kahate haiN| aba ogha arthAt guNasthAnaprarUpaNakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiMogheNa atthi micchAiTTI // 9 // sAmAnyase mithyAdRSTi jIva haiM // 9 // mithyA, vitatha, alIka aura asatya ye ekArthavAcI nAma haiN| dRSTi zabdakA artha darzana yA zraddhAna hotA hai / isase yaha tAtparya huA ki jina jIvoMke viparIta, ekAnta, vinaya, saMzaya aura ajJAnarUpa mithyAtvakarmake udayase utpanna huI dRSTi mithyA hotI hai unheM mithyAdRSTi jIva kahate haiM / aba dUsare guNasthAnakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM - sAsaNasammAiTThI // 10 // sAmAnyase sAsAdanasamyagdRSTi jIva haiM // 10 // | Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 11 / samyaktvakI virAdhanAko AsAdana kahate haiM / jo isa AsAdanase yukta hai use sAsAdana kahate haiM / abhiprAya yaha ki anantAnubandhicatuSkameMse kisI ekakA udaya honepara jisakA samyagdarzana naSTa ho gayA hai, kintu jo mithyAtva karmake udayase utpanna honevAle mithyAtvarUpa pariNAmoMko prApta nahIM huvA hai aise mithyAtva guNasthAnake abhimukha hue jIvako sAsAdana kahate haiM / - aba samyagmithyAdRSTi guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM ----- sammAmicchAiTThI // 11 // sAmAnyase samyagmithyAdRSTi jIva haiM // 11 // dRSTi, zraddhA, ruci aura pratyaya ye paryAyavAcI nAma haiM / jisa jIvake samIcIna aura mithyA donoM prakArakI dRSTi hotI hai usako samyagmithyAdRSTi kahate haiN| jisa prakAra dahI aura guDako milA denepara unake svAdako pRthak nahIM kiyA jA sakatA hai, kintu unakA milA huA svAda mizrabhAvako prApta hokara jAtyantarasvarUpa hotA hai usI prakAra samyaktva aura mithyAtvarUpa mile hue pariNAmoMkA nAma mizra guNasthAna hai| mithyAtva prakRtike udayase jisa prakAra samyaktvakA niranvaya nAza hotA hai usa prakAra samyagmithyAtva prakRtike udayase samyaktvakA niranvaya nAza nahIM hotA / isa guNasthAnameM mithyAtva prakRtike sarvaghAtI spardhakoMkA udayakSaya, unhIMkA sadavasthArUpa upazama tathA samyagmithyAtva prakRtike sarvaghAtI spardhakoMkA udaya rahanese kSAyopazamika bhAva rahatA hai| athavA samyaktva prakRtike dezaghAtI spardhakoMkA udayakSaya, unhIMke sadavasthArUpa upazama tathA mithyAtva prakRtike sarvaghAtI spardhakoMkA udaya rahanese kSAyopazamika bhAva rahatA hai / - aba samyagdRSTi guNasthAnakA nirUpaNa karaneke liye uttara sUtra kahate haiM asaMjadasammAiTThI // 12 // sAmAnyase asaMyatasamyagdRSTi jIva haiM // 12 // jisakI dRSTi samIcIna hotI hai use samyagdRSTi kahate haiM aura saMyamarahita samyagdRSTiko asaMyatasamyagdRSTi kahate haiN| ve samyagdRSTi jIva tIna prakArake haiM. kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi (kSAyopazamikasamyagdRSTi) aura aupazamikasamyagdRSTi / anantAnubandhI cAra aura mithyAtva, samyagmithyAtva tathA samyaktva ina sAta prakRtiyoMke sarvathA vinAzase jIva kSAyikasamyagdRSTi hotA hai / inhIM sAta prakRtiyoMke upazamase vaha upazamasamyagdRSTi tathA samyaktva prakRtike udayase vedakasamyagdRSTi hotA hai / yaha vedakasamyaktva- mithyAtva aura samyagmithyAtvake udayakSaya aura sadavasthArUpa upazamase tathA samyaktva prakRtike dezaghAtI spardhakoMke udayase huA karatA hai, isIliye isako kSAyopazamika samyagdarzana kahA jAtA hai| kSAyikasamyagdRSTi jIva kabhI mithyAtvako nahIM prApta hotaa| kintu upazamasamyagdRSTi jIva pariNAmoMke nimittase upazama samyaktvako chor3akara mithyAtvako prApta ho jAtA hai / vaha kabhI sAsAdana Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 14 ] saMtaparUvaNAe oghaNideso samyagdRSTi, kabhI samyagmithyAdRSTi aura kabhI vedakasamyagdRSTi bhI ho jAtA hai / vedakasamyagdRSTi, jIka zithila zraddhAnI hotA hai / jisa prakAra vRddha puruSa apane hAthameM lakar3Iko zithilatApUrvaka pakar3atA hai usI prakAra vaha bhI tattvArthake viSayameM zithilazraddhAnI hotA hai| isa guNasthAnameM kSAyikasamyaktvakI apekSA kSAyika, aupazamika samyaktvakI apekSA aupazamika aura vedakasamyaktvakI apekSA kSAyopazamika bhAva bhI hotA hai| ___ sUtrameM samyagdRSTike liye jo asaMyata vizeSaNa diyA gayA hai vaha antadIpaka hai / isaliye vaha apanese nIceke tInoM hI guNasthAnoMke asaMyatapanekA nirUpaNa karatA hai / tathA isa sUtrameM jo samyagdRSTipada hai vaha gaMgAnadIke pravAhake samAna Uparake samasta guNasthAnomeM anuvRttiko prApta hotA hai| aba dezavirata guNasthAnake prarUpaNake liye uttara sUtra kahate haiMsaMjadAsajadA // 13 // sAmAnyase saMyatAsaMyata jIva hote haiM // 13 // paMcama guNasthAnavI jIvameM saMyamabhAva aura asaMyamabhAva ina donoMko eka sAtha svIkAra kara lenepara bhI koI virodha nahIM AtA hai, kyoMki, una donoMkI utpattike kAraNa bhinna bhinna haiN| usake saMyamabhAvakI utpattikA kAraNa trasahiMsAse viratibhAva aura asaMyamabhAvakI utpattikA kAraNa sthAvarahiMsAse avirati bhAva hai / isaliye yaha saMyatAsaMyata nAmakA pAMcavAM guNasthAna bana jAtA hai / saMyamAsaMyamabhAva kSAyopazamikabhAva hai, kyoMki, apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyake vartamAnakAlIna sarvaghAtI spardhakoMkA udayAbhAvI kSaya aura AgAmI kAlameM udaya Ane yogya unhIMkA sadavasthArUpa upazama honese tathA pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyake udayase yaha saMyamAsaMyama hotA hai| ! aba saMyatoMke prathama guNasthAnakA nirUpaNa karaneke liye uttara sUtra kahate haiMpamattasaMjadA // 14 // sAmAnyase pramattasaMyata jIva hote haiM // 14 // prakarSase jo matta hai unheM pramatta kahate haiM / arthAt pramAdasahita jIvoMkA nAma pramatta hai, jo acchI tarahase virati yA saMyamako prApta hai unheM saMyata kahate haiM / abhiprAya yaha ki jo pramAdase sahita hote hue bhI saMyata hote haiM unheM pramattasaMyata kahate haiM / chaThe guNasthAnameM pramAdake rahate hue bhI saMyamakA abhAva nahIM hotA hai / yahAM 'pramatta' zabda antadIpaka hai| isIliye isase pahileke saba hI guNasthAnoMmeM pramAdakA sadbhAva samajhanA cAhiye / isa guNasthAnameM saMyamakI apekSAse kSAyopazamika bhAva rahatA hai / kAraNa yaha ki vartamAnameM pratyAkhyAnAvaraNake sarvadhAtI spardhakoMkA udayakSaya honese aura AgAmI kAlameM udayameM AnevAle sattAmeM sthita unhIMke udayameM na AnerUpa upazamase tathA saMjvalana kaSAyake udayase vaha saMyama utpanna hotA hai| samyagdarzanakI apekSA isa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 15 guNasthAnameM kSAyika, kSAyopazamika aura aupazamika bhAva bhI rahatA hai / saMjvalana aura nokaSAyake tIvra udayase jo cAritrake pAlanameM asAvadhAnatA hotI hai use pramAda kahate haiN| vaha strIkathA, bhaktakathA, rASTrakathA aura avanipAlakathA ina cAra vikathAoM; krodha, mAna, mAyA aura lobha ina' cAra kaSAyoM; sparzana, rasanA, prANa, cakSu aura zrotra ina pAMca iMdriyoM; tathA nidrA aura praNayake bhedase pandraha prakArakA hai / __ Age kSAyopazamika saMyamoMmeM zuddha saMyamase upalakSita guNasthAnakA nirUpaNa karaneke . liye uttara sUtra kahate haiM apamattasaMjadA // 15 // sAmAnyase apramattasaMyata jIva hote haiM // 15 // jinakA saMyama uparyukta pandraha prakArake pramAdase rahita hotA hai unheM apramattasaMyata kahate haiN| isa guNasthAnameM saMyamakI apekSA kSAyopazamika bhAva rahatA hai| kAraNa ki yahAM vartamAna samayameM pratyAkhyAnAvaraNIya karmake sarvaghAtI spardhakoMkA udayakSaya honese aura AgAmI kAlameM udayameM AnevAle unhIMkA udayAbhAvalakSaNa upazama honese tathA saMcalana kapAyakA manda udaya honese vaha saMyama utpanna hotA hai / samyaktvakI apekSA yahAM kSAyika, kSAyopazamika aura aupazamika bhAva bhI hai| aba Age cAritramohanIyakA upazama yA kSapaNa karanevAle guNasthAnoMmeMse prathama guNasthAnakA nirUpaNa karaneke liye uttara sUtra kahate haiM... - apuvvakaraNapaviTThasuddhisaMjadesu atthi uvasamA khavA // 16 // sAmAnyase apUrvakaraNapraviSTa-zuddhi-saMyatomeM upazamaka aura kSapaka donoM prakArake jIva hote haiM // 16 // karaNa zabdakA artha pariNAma hotA hai| jo pariNAma pUrva arthAta isa guNasthAnase pahale kabhI prApta nahIM hue haiM unheM apUrvakaraNa kahate haiN| isakA tAtparya yaha hai ki nAnA jIvoMkI apekSA prathama samayase lekara pratyeka samayameM kramase bar3hate hue asaMkhyAta lokapramANa pariNAmavAle isa guNasthAnake antargata vivakSita samayavartI jIvoMko chor3akara anya samayavartI jIvoMke na prApta ho sakanevAle pariNAma apUrva kahe jAte haiM / ye apUrva pariNAma jinake huA karate haiM ve apUrvakaraNapraviSTa-zuddhisaMyata kahalAte haiN| unameM jo jIva cAritramohanIyakarmake upazama karanemeM udyukta hote haiM ve upazamaka tathA . jo usake kSaya karanemeM udyukta hote haiM ve kSapaka kahe jAte haiN| - apUrvakaraNako prApta hue una saba kSapaka aura upazamaka jIvoMke pariNAmoMmeM apUrvapanekI apekSA samAnatA pAI jAtI hai| isa guNasthAnameM kSapaka jIvoMke kSAyika tathA upazamaka jIvoMke "aupazamika bhAva pAyA jAtA hai| parantu samyagdarzanakI apekSA kSapakake kSAyika tathA upazamake aupazamika aura kSAyika bhAva pAyA jAtA hai / isakA kAraNa yaha hai jisa jIvane darzanamohakA kSaya Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 18.] saMtaparUvaNAe oghaNiddeso nahIM kiyA hai vaha kSapakazreNipara tathA jisane usakA upazama athavA kSaya nahIM kiyA hai vaha upazamazreNipara nahIM car3ha sakatA hai| aba bAdara kaSAyavAle guNasthAnoMmeM antima guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM aNiyaTTi-bAdara-sAMparAiya-paviThTha-suddhisaMjadesu asthi uvasamA khavA // 17 // sAmAnyase anivRtti-bAdara-sAMparAyika-praviSTa-zuddhi-saMyatoMmeM upazamaka bhI hote haiM aura kSapaka bhI hote haiM | // 17 // __ samAna samayavartI jIvoMke pariNAmoMkI bhedarahita vRttiko anivRtti kahate haiN| athavA nivRtti zabdakA artha vyAvRtti bhI hotA hai| ataeva jina pariNAmoMkI vyAvRtti arthAt visadRzabhAvase pariNamana nahIM hotA hai unheM anivRttikaraNa kahate haiN| isa guNasthAnameM bhinna samayavartI jIvoMke pariNAma sarvathA visadRza aura ekasamayavartI jIvoMke pariNAma sarvathA sadRza hI hote haiN| abhiprAya yaha hai ki antarmuhUrta mAtra anivRttikaraNake kAlameMse kisI eka samayameM rahanevAle aneka jIva jisa prakAra zarIrake AkAra, avagAhana va varNa Adi bAhya svarUpase aura jJAnopayoga Adi antaraMgasvarUpase paraspara bhedako prApta hote haiM usa prakAra ve pariNAmoMke dvArA bhedako nahIM prApta hote| unake pratyeka samayameM uttarottara anantaguNI vizuddhise bar3hate hue pariNAma hI pAye jAte haiN| sUtrameM jo 'bAdara' zabdakA grahaNa kiyA hai usake antadIpaka honese pUrvavartI samasta guNasthAna bAdara (sthUla ) kaSAyavAle hI hote haiM, aisA samajhanA cAhie / sAMparAya zabdakA artha kaSAya aura sthUlakA artha bAdara hai| isase yaha abhiprAya huA ki jina saMyata jIvoMkI vizuddhi bhedarahita sthUla kaSAyarUpa pariNAmoMmeM praviSTa huI hai unheM anivRttibAdara-sAMparAya-praviSTa-zuddhi-saMyata kahate haiN| aise saMyatomeM upazamaka aura kSapaka donoM prakArake jIva hote haiM / aba kuzIla jAtike muniyoMke antima guNasthAnake pratipAdanArtha AgekA sUtra kahate haiMsuhumasAMparAiya-paviTTha-suddhi-saMjadesu atthi uvasamA khavA // 18 // sAmAnyase sUkSmasAMparAya-praviSTa-zuddhisaMyatoMmeM upazamaka aura kSapaka donoM hote haiM // 18 // sAMparAyakA artha kapAya hai, sUkSma kaSAyako sUkSmasAMparAya kahate haiN| usameM jina saMyatoMkI zuddhine praveza kiyA hai unheM sUkSmasAMparAya-praviSTa-zuddhisaMyata kahate haiN| unameM upazamaka aura kSapaka donoM hote haiN| yahAM cAritramohanIyakI apekSA kSAyika aura aupazamika bhAva haiM / samyagdarzanakI apekSA kSapakazreNivAlA kSAyika bhAvase tathA upazamazreNivAlA aupazamika aura kSAyika ina donoM bhAvoMse yukta hotA hai, kyoMki, donoM hI samyaktvoMse upazamazreNikA car3hanA saMbhava hai| Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] chakkhaMDAgame jIvadvANaM aba upazamazreNike antima guNasthAnake pratipAdanArtha uttara sUtra kahate haiM uvasaMta- kasAya- vIyarAga-chadumatthA / / 19 / / sAmAnyase upazAntakaSAya vItarAga-chadmastha jIva haiM // 19 // jinakI kaSAya upazAnta ho gaI hai unheM upazAntakaSAya kahate haiM, tathA jinakA rAga naSTa ho gayA hai unheM vItarAga kahate haiM / chadma nAma jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNakA hai, usameM jo rahate haiM unheM chadmastha kahate haiM / jo vItarAga hote hue bhI chadmastha hote haiM unheM vItarAga chadmastha kahate haiM / isameM Aye hue vItarAga vizeSaNase dasaveM guNasthAna takake sarAga chadmasthoMkA nirAkaraNa samajhanA cAhiye / jo upazAntakaSAya hote hue bhI vItarAga chadmastha hote haiM unheM upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha kahate haiM / isa upazAntakaSAya vizeSaNase uparima guNasthAnoMkA nirAkaraNa samajhanA cAhiye / isa guNasthAnameM saMpUrNa pAeM upazAnta ho jAtI haiM, isaliye yahAM cAritrakI apekSA aupazamika bhAva hai / tathA samyagdarzana kI apekSA pUrvavat aupazamika aura kSAyika donoM bhAva haiM / jisa prakAra varSA Rtuke gaMdale pAnI meM nirmalI phala DAla denese usakA gaMdalApana nIce baiTha jAtA hai aura jala svaccha ho jAtA hai usI prakAra samasta mohanIyakarmake upazamase utpanna hue pariNAmoMmeM jo nirmalatA utpanna hotI hai usako upazAntakAya guNasthAna samajhanA cAhiye / aba nirgrantha guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye uttara sUtra kahate haiM khINa-kasAya vIyarAga chadumatthA // 20 // sAmAnya se kSINakaSAya- vItarAga chadmastha jIva haiM // 20 // jinakI kaSAya kSINa ho gaI hai unako kSINakaSAya kahate haiN| jo kSINakaSAya hote hue vItarAga hote haiM unheM kSINakaSAya- vItarAga kahate haiM / jo kSINakaSAya - vItarAga hote hue chadmastha hote haiM unheM kSINakaSAya- vItarAga chadmastha kahate haiM / isa sUtra meM AyA huA chadmastha pada antadIpaka hai / isaliye use pUrvavartI samasta guNasthAnoMke chadmasthapanekA sUcaka samajhanA caahie| yahAM cUMki donoM hI prakArakA mohanIyakarma sarvathA naSTa ho jAtA hai, ataeva isa guNasthAnameM cAritra aura samyagdarzana donoMkI hI apekSA kSAyika bhAva rahatA hai / [ 1, 1, 19. jisana saMpUrNa rUpase prakRti, sthiti, anubhAga aura pradeza bandharUpa mohanIya karmako naSTa kara diyA hai, ataeva jisakA antaHkaraNa sphaTika maNike nirmala bhAjanameM rakhe hue jalake samAna nirmala ho gayA hai aise vItarAgI nirgrantha sAdhuoMko kSINakaSAya guNasthAnavartI samajhanA cAhiye / aba snAtakoMke guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye uttara sUtra kahate haiM- sajogakevalI // 21 // sAmAnyase sayogakevalI jIva haiM // 21 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1,23.] saMtaparUvaNAe oghaNiddeso [11 kevala padase yahAMpara kevalajJAnakA grahaNa kiyA hai| jisameM indriya, Aloka aura manakI apekSA nahIM hotI hai use kevala ( asahAya ) kahate haiN| vaha kevalajJAna jisa jIvako hotA hai use kevalI kahate haiM, jo yogake sAtha rahate haiM unheM sayoga kahate haiM, isa prakAra jo sayoga hote hue kevalI haiM unheM sayogakevalI jAnanA cAhiye / isa sUtrameM jo sayoga padakA grahaNa kiyA hai vaha antadIpaka honese nIceke sarva guNasthAnoMko sayogI batalAtA hai| cAroM ghAtikarmokA kSaya kara denese aura vedanIya karmako zaktihIna kara denese, athavA AThoM hI karmokI avayavabhUta sATha uttara karmaprakRtiyoMko (ghAtiyA karmoMkI saiMtAlIsa aura nAmakarmakI teraha ) naSTa kara denese isa guNasthAnameM kSAyika bhAva hotA hai / aba antima guNasthAnakA nirUpaNa karaneke liye uttara sUtra kahate haiM-... ajogakevalI / / 22 // sAmAnyase ayogakevalI jIva haiM // 22 // jisake yoga vidyamAna nahIM hai use ayoga tathA jisake kevalajJAna hai use kevalI kahate haiN| jo yogarahita hote hue kevalI hai use ayogakevalI kahate haiN| saMpUrNa ghAtiyA karmoke kSINa hone tathA aghAtiyA koMke nAzonmukha honese isa guNasthAnameM kSAyika bhAva rahatA hai| abhiprAya yaha ki jo aThAraha hajAra zIlake bhedoMke khAmI hokara meru samAna niSkaMpa avasthAko prApta ho cuke haiM, jinhoMne saMpUrNa AsravakA nirodha kara diyA hai, jo nUtana baMdhanevAle karmarajase rahita haiM; aura jo mana, vacana tathA kAyayogase rahita hote hue kevalajJAnase vibhUSita haiM unheM ayogakevalI paramAtmA samajhanA cAhiye / ___ isa prakAra mokSake kAraNIbhUta caudaha guNasthAnoMkA pratipAdana karake aba siddhoMkA pratipAdana karaneke liye uttara sUtra kahate haiM siddhA cedi / / 23 / / sAmAnyase siddha jIva haiM // 23 // siddha, niSThita, niSpanna, kRtakRtya aura siddhasAdhya; ye ekArthavAcI nAma haiN| jinhoMne samasta karmokA nirAkaraNa karake bAhya padArtha nirapekSa ananta, anupama, svAbhAvika aura nirbAdha sukhako prApta kara liyA hai; jo nirlepa haiM, nizcala svarUpako prApta haiM, saMpUrNa avaguNoMse rahita haiM, sarva guNoMke nidhAna haiM, jinakI AtmAkA AkAra antima zarIrase kucha nyUna hai, jo kozase nikalate hue bANake samAna niHsaMga haiM, aura jo lokake agrabhAgameM nivAsa karate haiM; unheM siddha kahate haiM / caudaha guNasthAnoMkA sAmAnya prarUpaNa karake aba unake vizeSa prarUpaNake liye uttara sUtra kahate haiM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] chakkhaMDAgame jIvANaM [1, 1, 24. . AdeseNa gadiyANuvAdeNa asthi NirayagadI tirikkhagadI maNussagadI devagadI siddhagadI cedi // 24 // Adeza (vizeSa) kI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati, devagati aura siddhagati haiM // 24 // prasiddha AcAryaparaMparAse Aye hue arthakA tadanusAra kathana karanA, isakA nAma anuvAda hai| isa prakAra AcAryaparaMparAke anusAra gatikA kathana karanA gatyanuvAda hai| gatyanuvAdase narakagati Adi gatiyAM hotI haiN| jo hiMsAdika nikRSTa kAryoMmeM rata haiM unheM nirata aura unakI gatiko niratagati kahate haiN| athavA, jo nara arthAt prANiyoMko girAtA hai yA duHkha detA hai use naraka kahate haiM / naraka yaha eka karma hai| isake udayase jinakI utpatti hotI hai una jIvoMko nAraka aura unakI gatiko nArakagati kahate haiM / athavA, jisa gatikA udaya saMpUrNa azubha karmoke udayakA sahakArI kAraNa hai use narakagati kahate haiN| jo samasta jAtike tiryaMcoMmeM utpattikA kAraNa hai use tiryaMcagati kahate haiN| athavA, jo tiras, arthAt ( vakra ) yA kuTila bhAvako prApta hote haiM unheM tiryaMca aura unakI gatiko tiryaMcagati kahate haiN| tAtparya yaha hai ki jo mana, vacana aura kAyakI kuTilatAko prApta haiM; jinakI AhArAdi saMjJAeM suvyakta haiM, jo nikRSTa ajJAnI haiM, aura jinake pApakI atyadhika bahulatA pAI jAtI hai, unako tiryaMca kahate haiN| jo manuSyakI samasta paryAyoMmeM utpanna karAtI hai use manuSyagati kahate haiN| athavA, jo manase nipuNa arthAt guNa-doSAdikA vicAra kara sakate haiM unheM manuSya aura unakI gatiko manuSyagati kahate haiM / athavA, jo manukI santAna haiM unheM manuSya aura unakI gatiko manuSyagati kahate haiM / jo aNimA, mahimA Adi ATha RddhiyoMkI prAptike balase krIDA karate haiM unheM deva aura unakI gatiko devagati kahate haiN| jo janma, jarA, maraNa, bhaya, saMyoga, viyoga, duHkha, AhArAdi saMjJAeM aura rogAdise rahita ho cuke haiM unheM siddha aura unakI gatiko siddhagati kahate haiN| aba isa gatimeM jIvasamAsoMke anveSaNake liye uttara sUtra kahate haiM NeraiyA cauTThANesu atthi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTTi tti // 25 // nArakI jIva mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi ina cAra guNasthAnoMmeM hote haiM // 25 // narakagatimeM aparyApta avasthAke sAtha sAsAdana guNasthAnakA virodha hai| samyagmithyAtva guNasthAnakA sarvatra hI aparyApta avasthAke sAtha virodha hai| parantu paryApta avasthAke sAtha inakA virodha Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 27.] saMtaparUvaNAe gadimaggaNA [13 nahIM hai, kyoMki, samyagdRSTiyoMkA paryApta avasthAmeM sAtoM hI pRthivIyoMmeM sadbhAva pAyA jAtA hai| cUMki baddhAyuSka samyagdRSTi jIva marakara prathama pRthivImeM utpanna hote haiM, ataH prathama pRthivIkI aparyApta avasthAke sAtha samyagdarzanakA virodha nahIM hai| kintu koI bhI samyagdRSTi jIva kisI bhI avasthAmeM marakara dvitIyAdi pRthiviyoMma utpanna nahIM hotaa| ataeva dvitIyAdi pRthiviyoMkI aparyApta avasthAke sAtha ukta samyagdarzanakA virodha hai| narakagatimeM ina cAra guNasthAnoMke atirikta Uparake guNasthAnoMkI sambhAvanA nahIM hai, kyoMki, saMyamAsaMyama aura saMyama paryAyake sAtha narakagatimeM utpattikA virodha hai| aba tiryaMcagatimeM guNasthAnoMkA anveSaNa karaneke liye uttara sUtra kahate haiM tirikkhA paMcasu hANesu atthi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsajadA tti // 26 // tiryaMca jIva mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata ina pAMca guNasthAnoMmeM hote haiM // 26 / / baddhAyuSka asaMyatasamyagdRSTi aura sAsAdana guNasthAnavAloMkA tiryaMcagatike aparyAptakAlameM sadbhAva saMbhava hai| paraMtu samyagmithyAdRSTi aura saMyatAsaMyatoMkA usa tiryaMcagatike aparyApta kAlama sadbhAva saMbhava nahIM hai, kyoMki, tiryaMcagatimeM aparyApta kAlake sAtha samyagmithyAdRSTi aura saMyatAsaMyatakA virodha hai| sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya paryApta tiryaMca, paMcendriya paryApta tiryaMcanI aura paMcendriya aparyApta tiryaMca; ina pAMca prakArake tiryaMcomeMse aparyApta paMcendriya tiryaMcoMmeM ukta pAMca guNasthAna nahIM hote haiM, kyoMki, labdhyaparyAptakoMke eka mithyAtva guNasthAna hI hotA hai| tiryaMcaniyoMmeM aparyApta kAlameM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi ye do guNasthAnavAle hI hote haiM, zeSa tIna guNasthAna nahIM hote haiM / cUMki tiryaMcaniyoMmeM samyagdRSTiyoMkI utpatti nahIM hotI hai, isaliye unake aparyApta kAlameM cauthA guNasthAna nahIM pAyA jAtA hai| kAraNa yaha ki samyagdRSTi jIva prathama pRthivIke vinA nIcekI chaha pRthiviyoMmeM, jyotiSI, vyantara evaM bhavanavAsI devoMmeM aura sarva prakArakI striyoM meM utpanna nahIM hotA hai, aisA niyama hai| aba manuSyagatimeM guNasthAnoMkA nirNaya karaneke liye uttara sUtra kahate haiM maNussA codasasu guNaTThANesu asthi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI mammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsajadA pamattamaMjadA apamattasaMjadA apuvakaraNapaviTThasuddhisaMjadesu atthi uvasamA khavA aNiyaTTi-bAdarasAMparAiya-paviTTha-suddhisaMjadesu asthi uvasamA khavA suhumasAMparAiya-paviTTha-maMjadesu atthi uvasamA khavA uvasaMtakamAya-vIyarAyachadumatthA khINakasAya-bIyarAyachadumatthA sajogikevalI ajogikevali tti // 27 // manuSya mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, seyatAsaMyata, pramattasaMyata, apramattasaMyata, apUrvakaraNa-praviSTa-zuddhisaMyatoMmeM upazamaka aura kSapaka, anivRtti-bAdara Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 27. sAMparAya-praviSTa-zuddhisaMyatoMmeM upazamaka aura kSapaka, sUkSmasAMpa rAya- praviSTa -zuddhisaMyatoMmeM upazamaka aurakSapaka, upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha, kSINakaSAya- vItarAga chadmastha, sayogikevalI aura ayogikevala isa prakAra caudaha guNasthAnoMmeM pAye jAte haiM // 27 // aba devagatimeM guNasthAnoMkA anveSaNa karaneke lie uttara sUtra kahate haiM 14] devA casu dvAsu atthi micchAiTTi sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThiti // 28 // deva mithyAdRSTi sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi ina cAra guNasthAnoM meM pAye jAte haiM // 28 // aba pUrva sUtroMmeM nirdiSTa arthakA vizeSa pratipAdana karaneke liye cAra sUtra kahate haiMtirikkhA suddhA eiMdiyappahuDi jAva asaNipaMcidiyA tti / / 29 / / ekendriyase lekara asaMjJI paMcendriya taka zuddha tiryaMca hote haiM // 29 // jinake eka sparzana indriya hotI hai unheM ekendriya kahate haiM / jo asaMjJI hote hue paMcendriya hote haiM unheM asaMjJI paMcendriya kahate haiM / pAMcoM prakArake ekendriya, tInoM vikalendriya aura asaMjJI paMcendriya itane jIva kevala tiryaMcagatimeM hI pAye jAte haiM; yaha sUtra meM prayukta 'zuddha' padakA abhiprAya hai / isa prakAra zuddha tiryaMcoMkA pratipAdana karake aba mizra tiryaMcoMkA pratipAdana karaneke liye uttara sUtra kahate haiM tirikkhA missA saNimicchAiTThippa huDi jAva saMjadAsaMjadA ti // 30 // saMjJI paMcendriya mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka mizra tiryaMca hote haiM // 30 // tiryaMcoMkI mithyAdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTirUpa guNoMkI apekSA anya tIna gatiyoMmeM rahanevAle jIvoMke sAtha samAnatA hai / isaliye tiryaMca jIva cauthe guNasthAna taka tIna gativAle jIvoMke sAtha mizra kahalAte haiM / Age saMyamAsaMyama guNakI apekSA tiryaMcoMkI samAnatA kevala manuSyoMke sAtha hI hai, isaliye pAMcaveM guNasthAna taka una tiryaMcoMko manuSyoMke sAtha mizra kahA gayA hai / aba manuSyoMkI guNasthAnoMke dvArA samAnatA aura asamAnatAkA pratipAdana karane ke liye uttara sUtra kahate haiM maNussA missA micchAiTThippa huDiM jAva saMjadAsaMjadA ti // 31 // manuSya mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka mizra haiM // 31 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 33. ] saMtaparUvaNAe iMdiyamaggaNA [15 prathama guNasthAna se lekara cAra guNasthAnoMmeM jitane manuSya haiM ve ukta cAra guNasthAnoMkI apekSA zeSa tIna gatiyoMke jIvoMke sAtha samAna haiM, aura saMyamAsaMyama guNasthAnakI apekSA ve tiryaicoMke sAtha samAna hai | ataeva pAMcaveM guNasthAna takake manuSyoMko mizra kahA gayA hai / aba zuddha manuSyoMkA pratipAdana karaneke liye uttara sUtra kahate haiM teNa paraM suddhA maNussA || 32 || pAMcaveM guNasthAnake Age zuddha hI manuSya haiM // 32 // prArambhake pAMca guNasthAnoMko chor3akara zeSa guNasthAna cUMki manuSyagatike vinA anya kisI bhI gatimeM nahIM pAye jAte haiM, isaliye una zeSa guNasthAnavartI manuSyoMko zuddha manuSya kahA gayA hai / aba indriyamArgaNAmeM guNasthAnoMke anveSaNake liye uttara sUtra kahate haiM iMdiyANuvAdeNa atthi eiMdiyA bIiMdiyA tIiMdiyA caduriMdiyA paMciMdiyA aNidiyA cedi // 33 // indriyamArgaNAke anuvAda se ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya aura anindriya jIva hote haiM // 33 // indana arthAt aizvaryazAlI honese yahAM indra zabdakA artha AtmA hai / usa indrake liMga (cinha) ko indriya kahate haiM / athavA, jo indra arthAt nAmakarmake dvArA racI jAtI hai use indriya kahate haiM / vaha do prakArakI hai- dravyendriya aura bhAvendriya / inameM dravyendriya bhI do prakArakI hainirvRtti aura upakaraNa / jo karmake dvArA racI jAtI hai use nirvRtti kahate haiM / vaha bAhya nirvRtti aura abhyantara nirvRttike bhedase do prakArakI hai / unameM pratiniyata cakSu Adi indriyoMke AkArarUpase pariNata hue lokapramANa athavA utsevAMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vizuddha AtmapradezoMkI racanAko abhyantara nirvRtti kahate haiM / abhiprAya yaha hai ki sparzana indriyakI abhyantara nirvRtti lokapramANa AtmapradezoM meM tathA anya cAra indriyoMkI vaha abhyantara nirvRtti utsevAMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa pradezoMmeM vyakta hotI hai| unhIM AtmapradezoMmeM 'indriya ' nAmako dhAraNa karanevAlA va pratiniyata AkArase saMyukta jo pudgalasamUha hotA hai use bAhya nirvRtti kahate haiM / ukta indriyoMmeM zrotra indrikA AkAra yavakI nAlIke samAna, cakSu indriyakA masUrake samAna, rasanA indriyakA Adhe candra ke samAna, ghrANa indriyakA kadaMbake phUlake samAna aura sparzana indriyakA AkAra aneka prakArakA hai / jo nirvRttikA upakAra karatI hai use upakaraNa kahate haiM / vaha bhI bAhya aura abhyantara upakaraNake bhedase do prakArakI hai / unameM cakSu indriyameM jo kRSNa aura zukla maNDala dekhA jAtA hai vaha cakSu indriyakA abhyantara upakaraNa tathA palaka aura baraunI (romasamUha) Adi usakA bAhya upakaraNa hai| bhAvendriya bhI do prakArakI hai-labdhi aura upayoga / inameM indriyakI nirvRttikA kAraNa bhUta jo kSayopazamavizeSa hotA hai usakA nAma labdhi hai aura usa kSayopazamake Azrayase Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 34. jo AtmAkA pariNAma hotA hai use upayoga kahA jAtA hai| abhiprAya yaha ki padArthake grahaNameM zaktibhUta jo jJAnAvaraNakA vizeSa kSayopazama hotA hai use labdhi bhAvendriya tathA usa kSayopazamake AlaMbanase jo jIvakA padArtha grahaNake prati vyApAravizeSa hotA hai use upayoga bhAvendriya samajhanA cAhiye / usa usa prakArakI indriyakI apekSA jo anuvAda arthAt AgamAnukUla indriyoMkA kathana kiyA jAtA hai use indriyAnuvAda kahate haiN| usakI apekSA ekendriya jIva haiN| jinake eka hI prathama indriya pAI jAtI hai unheM ekendriya jIva kahate haiM / vIryAntarAya aura sparzanendriyAvaraNa karmake kSayopazamase tathA aMgopAMga nAmakarmake udayake avalambanase jisake dvArA AtmA padArthagata sparza guNako jAnatA hai use sparzana indriya kahate haiM / pRthivI, jala, agni, vAyu aura vanaspati ye pAMca ekendriya jIva haiN| ye jIva cUMki eka sparzana indriyake dvArA hI padArthako jAnate dekhate haiM, isaliye unheM ekendriya(sthAvara) jIva kahA gayA hai| vIryAntarAya aura rasanendriyAvaraNake kSayopazama tathA aMgopAMga nAmakarmake udayakA avalambana karake jisake dvArA rasakA grahaNa hotA hai use rasanA indriya kahate haiN| jinake ye do indriyAM hotI haiM unheM dvIndriya kahate haiN| laTa, sIpa, zaMkha aura gaNDolA ( udarameM honevAlI bar3I kRmi ) Adi dvIndriya jIva haiM / sparzana, rasanA, ghrANa ye tIna indriyAM jinake pAI jAtI haiM unheM trIndriya kahate haiM / vIryAntarAya aura ghrANendriyAvaraNa karmake kSayopazama tathA aMgopAMga nAma karmake udayake avalambanase jisake dvArA gandhakA grahaNa hotA hai use ghrANa indriya kahate haiM / jina jIvoMke ye tIna indriyAM hotI haiM unheM trIndriya jIva kahate haiN| jaise kunthu, cIMTI, khaTamala, jUM aura bicchU aadi| cakSuindriyAvaraNa aura vIryAntarAyake kSayopazama tathA aMgopAMga nAmakarmake udayakA Alambana karake jisake dvArA rUpakA grahaNa hotA hai use cakSuindriya kahate haiN| jinake sparzana, rasanA, ghrANa aura cakSu ye cAra indriyAM pAI jAtI haiM ve caturindriya jIva haiN| makar3I, bhoMrA, madhumakkhI, macchara, pataMgA, makkhI aura daMzase DasanevAle kIr3oMko caturindriya jIva jAnanA cAhiye / vIryAntarAya aura 'zrotrendriyAvaraNa karmake kSayopazama tathA aMgopAMga nAmakarmake Alambanase jisake dvArA sunA jAtA hai use zrotra indriya kahate haiN| jina jIvoMke ukta pAMcoM hI indriyAM hotI haiM ve paMcendriya kahalAte haiN| svedaja, saMmUchima, udbhija, aupapAdika, rasajanita, pota, aMDaja aura jarAyuja Adi jIvoMko paMcendriya * jIva jAnanA caahiye| jinake indriyAM nahIM rahI haiM ve zarIra rahita siddha jIva anindriya haiN| ve . cUMki indriyoMke parAdhIna hokara avagrahAdirUpa kSAyopazamika jJAnake dvArA padArthokA grahaNa nahIM karate haiM, isaliye unakA anantajJAna evaM anantasukha atIndriya Atmottha aura khAdhIna mAnA gayA hai| aba ekendriya jIvoMke bhedoMkA pratipAdana karane ke liye uttara sUtra kahate haiM-- eiMdiyA duvihA bAdarA suhumA / bAdarA duvihA pajatA apajjattA, suhumA duvihA pajjattA apajjattA // 34 // . ekendriya jIva do prakArake haiM- bAdara aura sUkSma / unameM bAdara ekendriya do prakArake hai.- paryApta aura aparyApta / sUkSma ekendriya bhI do prakArake haiM. paryApta aura aparyApta // 34 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 34 ] saMtaparUvaNAe iMdiyamaggaNA [ 17 jina jIvoMke bAdara nAmakarmakA udaya pAyA jAtA hai ve bAdara kahe jAte haiM / jinake sUkSma nAmakarmakA udaya pAyA jAtA hai ve sUkSma kahalAte haiM / bAdara nAmakarmakA udaya dUsare mUrta paryAyoMse roke jAne yogya zarIrako utpanna karatA hai, tathA sUkSma nAmakarma dUsare mUrta padArthoM ke dvArA nahIM roke jAneke yogya zarIrako utpanna karatA hai / 1 bAdara aura sUkSma donoM hI paryAptaka aura aparyAptakake bhedase do do prakArake haiN| unameMse jo paryApta nAmakarmake udayase yukta hote haiM unako paryAptaka aura jo aparyApta nAmakarmake udayase yukta hote haiM unheM aparyAptaka kahate haiM / paryAptaka jIva ina chaha paryAptiyoMse niSpanna hote haiMAhAraparyApti, zarIraparyApti, indriyaparyApti, AnapAnaparyApti, bhASAparyApti aura manaH paryApti / zarIra nAmakarmake udayase jo AhAravargaNArUpa pudgalaskaMdha AtmAke sAtha sambaddha hokara khalabhAga aura rasabhAgarUpa paryAya se pariNamana karanerUpa zaktike kAraNa hote haiM unakI prAptiko AhAraparyApti kahate haiN| yaha AhAraparyApta zarIra grahaNa karaneke prathama samayase lekara eka antarmuhUrtameM niSpanna hotI hai / usa khalabhAgako haDDI Adi kaThora avayavoMke svarUpase tathA rasabhAgako rasa, rudhira, vasA aura vIrya Adi drava avayava svarUpase pariNata honevAle audArika Adi tIna zarIroMkI zaktise yukta pudgalaskandhoMkI prAptiko zarIraparyApti kahate haiM / yaha zarIraparyApti AhAraparyApti ke pazcAt eka antarmuhUrtameM pUrNa hotI hai / jo pudgala yogya dezameM sthita rUpAdiviziSTa padArthake grahaNa karane rUpa zaktikI utpattimeM sahAyaka hote haiM unakI prAptiko indriyaparyApta kahate haiM / yaha indriyaparyApti zarIraparyApti ke pazcAt eka antarmuhUrtameM pUrNa hotI hai / ucchvAsa aura niHzvAsarUpa zaktikI utpatti ke kAraNabhUta pudgaloMkI prAptiko AnapAnaparyApti kahate haiM / yaha paryApti indriyaparyAptike pazcAt antarmuhUrta kAlameM pUrNa hotI hai / jo pudgala bhASAvargaNAke skandhake nimittase cAra prakArakI bhASArUpase pariNamana karane kI zaktike kAraNabhUta hote haiM unakI prAptiko bhASAparyApti kahate haiM / yaha bhI AnapAnaparyApti ke pazcAt eka antarmuhUrtameM pUrNa hotI hai / manovargaNAke skandhase utpanna hue jo pudgala anubhUta padArthake smaraNakI zaktimeM nimitta hote haiM unheM manaH paryApti kahate haiM / athavA, dravyamanake Alambanase jo anubhUta padArthake smaraNa karanekI zakti utpanna hotI hai use manaHparyApti kahate haiM / ina chahoM paryAptiyoMkA prArambha eka sAtha ho jAtA hai, kyoMki, una sabakA astitva janmasamaya se lekara mAnA gayA hai / parantu unakI pUrNatA kramase hI hotI hai / ina paryAptiyoMkI apUrNatAko aparyApta kahate haiM / aparyApta nAmakarmake udayase jina jIvoMkI zarIraparyApti pUrNa nahIM ho pAtI hai aura bIcameM hI maraNa ho jAtA hai unheM aparyApta kahate haiM / paryApta nAmakarmake udayake hote hue bhI paryAptiyAM jaba taka pUrNa nahIM ho jAtI haiM taba taka usa avasthAko nirvRtyaparyAptaka kahate haiM / 1 isa prakAra ekendriyoMke bheda-prabhedoMkA kathana karake aba dvIndriyAdika jIvoMke bhedoMkA kathana karaneke liye uttarasUtra kahA jAtA hai cha 3 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 35 bIiMdiyA duvihA paJjattA apajjattA / tIiMdiyA duvihA pajjattA apjjttaa| cAradiyA duvihA pajjattA apajjattA / paMcidiyA duvihA saNNI asaNNI / saNNI duvihA pajjattA apajjattA / asaNNI duvihA pajjattA apajjattA cedi // 35 // dvIndriya jIva do prakArake haiM- paryAptaka aura aparyAptaka / trIndriya jIva do prakArake haiMparyAptaka aura aparyAptaka / caturindriya jIva do prakArake haiM- paryAptaka aura apryaaptk| paMcendriya jIva do prakArake haiM-- saMjJI aura asNjnyii| saMjJI jIva do prakArake haiM- paryAptaka aura aparyAptaka / asaMjJI jIva bhI do prakArake haiM- paryAptaka aura aparyAptaka // 35 // dvIndriya Adi jIvoMkA svarUpa kahA jA cukA hai| paMcendriyoMmeM kucha jIva manase rahita aura kucha manasahita hote haiN| unameM manasahita jIvoMko saMjJI athavA samanaska kahate haiM aura manarahita jIvoMko asaMjJI athavA amanaska kahate haiM / vaha mana dravya aura bhAvake bhedase do prakArakA hai| unameM pudgalavipAkI aMgopAMga nAmakarmake udayakI apekSA rakhanevAle jo pudgala manarUpase pariNata hote haiM unakA nAma dravyamana hai / tathA vIryAntarAya aura noindriyAvaraNa karmake kSayopazamarUpa AtmAmeM jo vizuddhi utpanna hotI hai vaha bhAvamana hai / aba indriyoMmeM guNasthAnoMkI nizcita saMkhyAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM eiMdiyA bIiMdiyA tIiMdiyA cauriMdiyA asaNNipaMciMdiyA ekamhi ceva micchAiTTiThANe // 36 // ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura asaMjJI paMcendriya jIva eka mithyAdRSTi nAmaka prathama guNasthAnameM hI hote haiM // 36 // do tIna Adi saMkhyAoMkA nirAkaraNa karaneke liye sUtrameM 'eka' padakA tathA anya sAsAdanAdi guNasthAnoMkA nirAkaraNa karaneke liye -- mithyAdRSTi ' padakA grahaNa kiyA hai / aba paMcendriyoMmeM guNasthAnoMkI saMkhyAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-- paMciMdiyA asaNNipaMcidiyappahuDi jAva ajogikevali tti // 37 // paMcendriya jIva asaMjJI paMcendriya mithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka hote haiM // 37 // kevaliyoMke yadyapi bhAvendriyAM sarvathA naSTa ho gaI haiM aura dravya indriyoMkA vyApAra bhI baMda ho gayA hai to bhI chadmastha avasthAmeM bhAvendriyoMke nimittase utpanna huI dravyendriyoMkI apekSA unheM paMcendriya kahA jAtA hai / aba atIndriya jIvoMke astitvakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM--- taNa paramaNiMdiyA idi // 38 // , Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 40] saMtaparUvaNAe kAyamaggaNA [19 una ekendriyAdi jIvoMse pare anindriya jIva hote hai // 38 // sUtrameM 'tena ' yaha pada jAtikA sUcaka hai| 'paraM' zabdakA artha Upara hai| isase yaha artha huA ki ekendriyAdi jAtibhedoMse rahita jIva anindriya hote haiM, kyoMki, unake saMpUrNa dravyakarma aura bhAvakarma naSTa ho cuke haiN| aba kAyamArgaNAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM..... kAyANuvAdeNa atthi puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNapphaikAiyA tasakAiyA akAiyA cedi // 39 // __kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, trasakAyika aura akAyika (kAyarahita ) jIva hote haiM // 39 // sUtrake anukUla kathana karaneko anuvAda kahate haiM / kAyake anuvAdako kAyAnuvAda kahate haiN| pRthivIrUpa zarIrako pRthivIkAya kahate haiN| yaha kAya jina jIvoMke hotA hai unheM pRthivIkAyika kahate haiM / athavA, jo jIva pRthivIkAyika nAmakarmake udayake vazIbhUta hai unheM pRthivIkAyika kahA jAtA hai| isa prakArase kArmaNa kAyayogameM sthita jIvoMkI bhI pRthivIkAyika saMjJA bana jAtI hai, kyoMki, unake pRthivIrUpa zarIrake na honepara bhI pRthivIkAyika nAmakarmakA udaya pAyA jAtA hai / isI prakAra jalakAyika Adi zabdoMkI bhI nirukti kara lenA cAhiye / sthAvara nAmakarmake udayase utpanna huI vizeSatAke kAraNa ye pAMcoM hI jIva sthAvara kahalAte haiN| jo jIva trasa nAmakarmake udayase sahita haiM unheM trasakAyika kahate haiN| jinakA trasa aura sthAvara nAmakarma naSTa ho gayA hai una siddhoMko akAyika kahate haiM / jisa prakAra agnike saMbaMdhase suvarNa kITa aura kAlimA rUpa bAhya aura abhyantara donoM prakArake malase rahita ho jAtA hai usI prakAra dhyAnarUpa agnike saMbaMdhase yaha jIva kAya aura karmabandhase mukta hokara kAyarahita ho jAtA hai| aba pRthivIkAyikAdi jIvoMke bhedoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM puDhavikAiyA duvihA bAdarA suhumA / bAdarA duvihA paJjattA apjjttaa| suhamA duvihA pajattA apajattA / AukAiyA duvihA bAdarA suhumA / bAdarA duvihA pajjattA apjttaa| suhumA duvihA pajattA apjjttaa| teukAiyA duvihA bAdarA suhumA / bAdarA duvihA pajattA apaJjattA / suhumA duvihA pajattA apajjattA / vAukAiyA duvihA bAdarA suhumA / bAdarA duvihA paJjattA apajattA / suhumA duvihA pajjattA apajattA cedi // 40 // __ pRthivIkAyika jIva mUlameM do prakArake haiM-bAdara aura sUkSma / bAdara pRthivIkAyikake bhI do bheda haiM- paryApta aura aparyApta / isI prakAra sUkSma pRthivIkAyika jIva bhI do prakArake haiM- paryApta aura apryaapt| jalakAyika jIva do prakArake haiM- bAdara aura sUkSma / bAdara jalakAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta / sUkSma jalakAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 41 agnikAyika jIva do prakArake haiM- bAdara aura sUkSma / bAdara agnikAyika jIva do prakArake haiMparyApta aura aparyApta / sUkSma agnikAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta / vAyukAyika jIva do prakArake haiM- bAdara aura sUkSma / bAdara vAyukAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta / sUkSma vAyukAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta // 40 // bAdara nAmakarmake udayase jinakA zarIra sthUla hotA hai unheM bAdara kahate haiN| sUkSma nAmakarmake udayase jinakA zarIra pratighAtarahita hotA hai unheM sUkSma kahate haiN| bAdara arthAt aisA sthUla zarIra jo dUsareko roka sake aura dUsarese svayaM bhI ruka sake / isI prakAra sUkSmakA artha hai dUsarese na ruka sakanA aura na dUsareko roka sakanA / trasa jIva bAdara hI hote haiM, sUkSma nahIM hote| aba vanaspatikAyika jIvoMke bhedoMkA pratipAdana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM vaNapphaikAiyA duvihA patteyasarIrA saadhaarnnsriiraa| patteyasarIrA duvihA pajjattA apajjattA / sAdhAraNasarIrA duvihA bAdarA suhumaa| bAdarA duvihA pajjattA apajjattA / suhumA duvihA pajjattA apajjattA cedi // 41 // __vanaspatikAyika jIva do prakArake haiM- pratyekazarIra aura sAdhAraNazarIra / pratyekazarIra vanaspatikAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta / sAdhAraNazarIra vanaspatikAyika jIva do prakArake haiM- bAdara aura sUkSma / bAdara jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta / sUkSma jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta // 41 // jinakA pratyeka arthAt pRthak pRthak zarIra hotA hai unheM pratyekazarIra jIva kahate haiM / jaise- khaira Adi vanaspati / yadyapi isa lakSaNake anusAra pRthivIkAyAdi zeSa pAMcoM sthAvara jIva bhI pratyekazarIra hI siddha hote haiM, phira bhI unameM sAdhAraNazarIra jaisA koI nirAkaraNIya dUsarA bheda na honese unakI pratyekazarIra saMjJA nahIM kI gaI hai / jina jIvoMke sAdhAraNa arthAt pRthak pRthakU zarIra na hokara samAna rUpase eka hI zarIra pAyA jAtA hai unheM sAdhAraNazarIra jIva kahate haiN| ina jIvoMke sAdhAraNa AhAra aura sAdhAraNa hI zvAsocchvAsakA grahaNa hotA hai / isI prakAra inameMse jahAM eka maratA hai vahAM ananta jIvoMkA maraNa tathA jahAM eka utpanna hotA hai vahAM ananta jIvoMkI utpatti bhI hotI hai| aise eka nigodazarIrameM siddharAzi tathA samasta atIta kAlase bhI anantaguNe jIva samAnarUpase rahA karate haiN| nityanigodameM aise anantAnanta jIva haiM jinhoMne trasa paryAya abhI taka nahIM pAI hai, aura jo tIvra kaSAyake udayase utpanna hue durlezyArUpa pariNAmoMse atyanta malina rahate haiM, isIliye ve nigoda sthAnako kabhI nahIM chodd'te| aba trasakAyika jIvoMke bhedoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM tasa kAiyA duvihA pajjattA apajjattA // 42 // trasakAyika jIva do prakArake haiM- paryApta aura aparyApta // 42 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 47 ] saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [ 21 trasa nAmakarmake udayase jinhoMne trasa paryAyako prApta kara liyA hai ve trasa jIva kahalAte haiN| unameM kitane hI jIva do indriyoM, kitane hI tIna indriyoM, kitane hI cAra indriyoM aura kitane hI pAMcoM indriyoMse yukta hote haiM / pRthivIkAyika Adi jIvoMke svarUpakA kathana karake aba unameM guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNapphadikAiyA ekammi ceya micchATThiTThANe // 43 // pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura vanaspatikAyika jIva eka mithyAdRSTi nAmaka guNasthAnameM hI hote haiM // 43 // aba trasa jIvoMke guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMtasakAiyA bIiMdiya pahuDi jAva ajogikevali tti // 44 // kAyika jIva dvIndriyase lekara ayogikevalI taka hote haiM // 44 // aba bAdara jIvoMke guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMbAdarakAiyA bAdareiMdiyappahuDi jAva ajogikevali ti // 45 // bAdarakAyika jIva ekendriya jIvoMse lekara ayogikevalI paryaMta hote haiM // 45 // aba aura sthAvara ina donoM kAyoMse rahita jIvoMke astitvakA pratipAdana karane ke liye uttarasUtra kahate haiM te paramakAiyA cedi // 46 // sthAvara aura sa kAyase rahita akAyika ( kAyarahita ) jIva hote haiM // 46 // jo sa aura sthAvararUpa do prakArakI kAyase rahita ho cuke haiM ve siddha jIva bAdara aura sUkSma zarIrake kAraNabhUta karmase rahita ho jAneke kAraNa akAyika kahalAte haiM / aba yogamArgaNAke dvArA jIva dravyakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMjogANuvAdeNa atthi maNajogI vacijogI kAyajogI cedi // 47 // yogamArgaNA anuvAda se manoyogI, vacanayogI aura kAyayogI jIva hote haiM // 47 // bhAvamanakI utpatti ke liye jo prayatna hotA hai use manoyoga, vacanakI utpattike liye jo prayatna hotA hai use vacanayoga aura kAyakI kriyAkI utpattike liye jo prayatna hotA hai use kAyayoga kahate haiM / jisake manoyoga hotA hai use manoyogI kahate haiM / isI prakAra vacanayogI aura kAyayogIkA bhI artha samajhanA cAhie / aba yogarahita jIvoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM ajogI cedi // 48 // ayogI jIva hote haiM // 48 // jina jIvoMke puNya aura pApake utpAdaka zubha aura azubha yoga nahIM rahe haiM ve anupama aura ananta balase sahita ayogI jina kahalAte haiM / aba manoyogake bhedoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM [ 1, 1, 48 maNajogo cavviho saccamaNajogo mosamaNajogo saccamosamaNajogo asaccamosamaNajogo cedi // 49 // manoyoga cAra prakArakA hai - satyamanoyoga, mRSAmanoyoga, satyamRSAmanoyoga aura asatyamRSAmanoyoga // 49 // satyake viSayameM honevAle manako satyamana aura usake dvArA jo yoga hotA hai use satyamanoyoga kahate haiM / isase viparIta yogako mRSAmanoyoga kahate haiM / jo yoga satya aura mRSA ina donoMke saMyogase hotA hai use satyamRSAmanoyoga kahate haiM / satyamanoyoga aura mRSAmanoyogase bhinna yogako asatyamRSAmanoyoga kahate haiM / abhiprAya yaha hai ki jahAM jisa prakArakI vastu vidyamAna ho vahAM usI prakArase pravRtta honevAle manako satyamana aura isase viparIta manako asatyamana kahate haiM / satya aura asatya ina donoMrUpa manako ubhayamana kahate haiM / jo saMzaya aura anadhyavasAyarUpa jJAnakA kAraNa hotA hai use anubhayamana kahate haiM / ina sabase honevAle yoga ( prayatnavizeSa ) ko kramazaH satyamanoyoga Adi kahA jAtA hai / manoyogake bhedoMkA kathana karake aba guNasthAnoMmeM usake kharUpakA nirUpaNa karane ke liye uttarasUtra kahate haiM maNajogo saccamaNajogo asaccamosamaNajogo saNNimicchAiTThippa huDi jAva sajogikevaliti / / 50 / / manoyoga, satyamanoyoga tathA asatyamRSAmanoyoga saMjJI mithyAdRSTise lekara sayogikevalI paryaMta hote haiM // 50 // prazna- kevalI bhagavAn ke satyamanoyogakA sadbhAva rahA Ave, kyoMki, vahAM para vastuke yathArtha jJAnakA sadbhAva pAyA jAtA hai / paraMtu unake asatyamRSAmanoyogakA sadbhAva saMbhava nahIM hai, kyoMki, vahAMpara saMzaya aura anadhyavasAyarUpa jJAnakA abhAva hai ? uttara--- aisA nahIM hai, kyoMki, vahAMpara saMzaya aura anadhyavasAya ke kAraNa bhUta vacanakA kAraNa mana honese usameM bhI anubhaya rUpa dharma raha sakatA hai / ataH sayogI jinameM anubhayamanoyogakA sadbhAva svIkAra kara lene meM koI virodha nahIM AtA hai / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 53 ] saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [ 23 prazna - kevalIke vacana saMzaya aura anadhyavasAyako utpanna karate haiM, isakA kyA tAtparya hai ? uttara- cUMki kevalIke jJAnake viSayabhUta padArtha ananta aura zrotAke AvaraNakarmakA kSayopazama atizaya se rahita hai, ataeva kevalIke vacanoMke nimittase zrotAke saMzaya aura anadhyaka-sAyakI utpatti ho sakatI hai / aba zeSa do manoyogoMke guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMmosamaNajogo saccamosamaNajogo saNNimicchAiTThippa huDi jAva khINakasAyavIyarAya-chadumatthA ti // 51 // mRSAmanoyoga aura satyamRSAmanoyoga saMjJI mithyAdRSTi guNasthAna se lekara kSINakaSAya- vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pAye jAte haiM // 51 // prazna- - mRSAmanoyoga aura asatyamRSAmanoyoga pramAdajanita haiM / cUMki upazAmaka aura kSapaka jIvoMke vaha pramAda naSTa ho cukA hai, ataeva unake ukta donoM manoyoga kaise saMbhava haiM ? uttara --- bArahaveM guNasthAna paryaMta AvaraNa karmake pAye jAnese chadmastha jIvoMke viparyaya aura anadhyavasAyarUpa ajJAnake kAraNabhUta donoM manoyogoMkA sadbhAva mAna lene meM koI virodha nahIM hai| aba vacanayogake bhedoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM vacijogo cavviho saccavacijogo mosavacijogo saccamosavacijogo asaccamosavacijogo cedi // 52 // vacanayoga cAra prakArakA hai - satyavacanayoga, mRSAvacanayoga, satyamRSAvacanayoga aura asatyamRSAvacanayoga // 52 // janapada Adi dasa prakArake satyavacanameM vacanavargaNAke nimittase jo yoga hotA hai use satyavacanayoga kahate haiM / usase viparIta yogako mRSAvacanayoga kahate haiM / satyamRSArUpa vacanayogako ubhayavacanayoga kahate haiM / jo na to satyarUpa hai aura na mRSArUpa hI hai vaha asatyamRSAvacanayoga hai / jaise- asaMjJI jIvoMkI bhASA aura saMjJI jIvoMkI AmaMtraNI Adi bhASAeM / isa prakAra vacanayogake bhedoMko kahakara aba guNasthAnomeM usake sattvakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM vacijogo asaca mosavacijogo bIiMdiya pahuDi jAva sajogikevali tti // 53 // vacanayoga aura asatyamRSAvacanayoga dvIndriya jIvoMse lekara sayogikevalI guNasthAna taka hotA hai // 53 // prazna - anubhayarUpa manake nimittase jo vacana utpanna hote haiM unheM anubhavacana kahate haiM, aisA svIkAra karane para manarahita dvIndriyAdika jIvoMke anubhayavacana kaise saMbhava ho sakate haiM ? Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 54 uttara- yaha koI ekAnta nahIM hai ki saMpUrNa vacana manase hI utpanna hoN| kAraNa ki yadi saMpUrNa vacanoMkI utpatti manase hI mAnI jAya to aisI avasthAmeM manarahita kevaliyoMke vacanoMkA abhAva prApta ho jaaygaa| isIliye dvIndriyase lekara asaMjJI paMcendriya paryaMta jIvoMke manake na rahanepara bhI vacana hotA hai / yadi kahA jAya ki vikalendriya jIvoMke manake vinA cUMki jJAnakI utpatti nahIM ho sakatI hai, isaliye jJAnake vinA unake vacanakI bhI pravRtti saMbhava nahIM hai; so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai; kyoMki manase hI jJAnakI utpatti hotI hai, yaha koI ekAnta nahIM hai / yadi manase hI jJAnakI utpatti hotI hai, aisA ekAnta mAna liyA jAtA hai to phira usa avasthAmeM saMpUrNa indriyoMse jJAnakI utpatti nahIM ho skegii| mana indriyoMkA sahAyaka bhI nahIM hai, kyoMki, prayatna aura AtmAke sahakArakI apekSA rakhanevAlI indriyoMse indriyajJAnakI utpatti pAI jAtI hai| aba satyavacanayogakA guNasthAnoMmeM nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMsaccavacijogo saNNimicchAiTippahuDi jAva sajogikevali ti // 54 // satyavacanayoga saMjJI mithyAdRSTise lekara sajogikevalI guNasthAna taka hotA hai / / 54 // kAraNa yaha ki mithyAdRSTi Adi teraha guNasthAnomeM dasa prakArake satyavacanoMke pAye jAnemeM koI virodha nahIM hai| zeSa vacanayogoMkA guNasthAnoMmeM nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-- mosavacijogo saccamosavacijogo saNNimicchAiTTippahuDi jAva khINakasAyavIyarAga-chadumatthA tti // 55 // ___ mRSAvacanayoga aura satyamRSAvacanayoga saMjJI mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya-vItarAgachadmastha guNasthAna taka pAye jAte haiM // 55 // prazna- jinakI kaSAyeM kSINa ho gaI haiM aise kSINakaSAya-vItarAga-chadmasthoMke asatyavacana kaise saMbhava hai ? uttara- asatyavacanakA kAraNa ajJAna hai so vaha bArahaveM guNasthAna taka pAyA jAtA hai / ata eva unake asatyavacanayogake rahanemeM koI bAdhA nahIM hai / aba kAyayogakI saMkhyAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM kAyajogo sattaviho orAliyakAyajogo orAliyamissakAyajogo veuviyakAyajogo veubdhiyamissakAyajogo AhArakAyajogo AhAramissakAyajogo kammaiyakAyajogo cedi // 56 // kAyayoga sAta prakArakA hai- audArikakAyayoga, audArikamizrakAyayoga, vaikriyakakAyayoga, vaikriyakamizrakAyayoga, AhArakakAyayoga, AhArakamizrakAyayoga aura kAmaNakAyayoga // 56 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 59 ] saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [ 25 audArikazarIra dvArA utpanna huI zaktise jIva ke pradezomeM parispandakA kAraNabhUta jo prayatna hotA hai use audArikakAyayoga kahate haiM / puru, mahat, udAra aura urAla ye zabda ekArthavAcaka haiN| udArameM jo hotA hai use audArika aura usake nimittase honevAle yogako audArikakAyayoga kahate haiM / yaha audArikazarIra jaba taka pUrNa nahIM hotA hai taba taka mizra kahalAtA hai / usake nimittase honevAle yogako audArikamizrakAyayoga kahate haiM / jo zarIra aNimA - mahimA Adi aneka RddhiyoMse saMyukta hotA hai use vaikriyikazarIra aura usake nimittase honevAle yogako vaikriyikakAyayoga kahate haiM / vaha vaikriyikazarIra jaba taka pUrNa nahIM hotA hai taba taka mizra kahalAtA hai / usake dvArA honevAle yogako vaikriyikamizrakAyayoga kahA jAtA hai / jisake dvArA AtmA sUkSma padArthoMkA AharaNa (grahaNa) karatA hai use AhArakazarIra aura usa AhArakazarIrase jo yoga hotA hai use AhArakakAyayoga kahate haiM / abhiprAya yaha hai ki chaThe guNasthAnavartI munike cittameM sUkSma tattvagata saMdeha utpanna honepara vaha jisa zarIrake dvArA kevalIke pAsa jAkara sUkSma padArthokA AharaNa ( grahaNa ) karatA hai use AhArakazarIra aura usake dvArA honevAle yogako AhArakakAyayoga kahate haiM / vaha AhArakazarIra jaba taka pUrNa nahIM hotA hai taba taka usako AhArakamizra kahate haiM / usake dvArA jo yoga hotA hai use AhArakamizrakAyayoga kahate haiM / yaha AhArakazarIra sUkSma honeke kAraNa gamana karate samaya vaikriyikazarIrake samAna na to parvatoMse TakarAtA hai, na zastroMse chidatA haiM, aura na agnise jalatA bhI hai / jJAnAvaraNAdi ATha prakArake karmoMke skandhako kArmaNazarIra kahate haiM / athavA jo kArmaNazarIra nAmakarmake udayase utpanna hotA hai use kArmaNazarIra kahate haiM / usake dvArA honevAle yogako kArmaNakAyayoga kahate haiN| yaha yoga eka, do athavA tIna samaya taka hotA hai / aba audArikakAyayoga aura audArikamizrakAyayoga kisake hote haiM, isakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM orAliyakAyajogo orAliyamissakAyajogo tirikkha- maNussANaM // 57 // audArikakAyayoga aura audArikamizrakAyayoga tiryaMca aura manuSyoMke hote haiM // 57 // Age vaikriyikakAyayoga aura vaikriyikamizrakAyayoga kina jIvoMke hotA hai, isakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM--- cha 4 vkiAyajogo ve vtriyamissakAyajogo deva- raiyANaM / / 58 / / vaikriyikakAyayoga aura vaikriyikamizrakAyayoga deva aura nArakiyoMke hotA hai // 58 // aba AhArakakAyayogake svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMAhArakAyajogo AhAra missakAyajogo saMjadANamiDhipattANaM / / 59 / / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 1, 60 'AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayoga RddhiprApta pramattasaMyatoMke hI hote haiM // 59 // aba kArmaNazarIrake svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-kammaikAyajogo viggahagahasamAvaNNANaM kevalINaM vA samugdhAdagadANaM // 60 // kArmaNakAyayoga vigrahagatiko prApta jIvoMke tathA samudghAtako prApta kevalIke hotA hai / / 60 naye zarIra kI prApti ke liye jo gati hotI hai use vigrahagati kahate haiM / athavA, vigraha zabdakA artha kuTilatA bhI hotA hai / isaliye vigrahake sAtha arthAt kuTilatApUrvaka ( mor3eke sAtha ) jo gati hotI hai use vigrahagati kahate haiM / isa vigrahagatiko prApta jIvoMke kArmaNakAyayoga hotA hai / jisase anya saMpUrNa zarIra utpanna hote haiM usa bIjabhUta kArmaNazarIrako kArmaNa kAya kahate haiM / vacanavargaNA, manovargaNA aura kAyavargaNAke nimittase jo AtmapradezoMkA parispandana hotA hai use yoga kahate haiM / kArmaNakAyake Azrayase jo yoga utpanna hotA hai use kArmaNakAyayoga kahate haiM / vaha vigrahagati meM vidyamAna jIvoMke hotA hai / / 26 ] eka gatise dUsarI gatiko gamana karanevAle jIvakI gati cAra prakArakI hotI hai- iSugati, pANimuktAgati, lAMgalikAgati aura gomUtrikAgati / iSu arthAt dhanuSase chUTe hue bANake samAna mor3ese rahita gamanako iSugati kahate haiM / isa gatimeM eka samaya lagatA hai| jaise hAthase tirache pheMke gaye dravyakI eka mor3evAlI gati hotI hai usI prakAra saMsArI jIvoMkI eka mor3evAlI gatiko pANimuktAgati kahate haiM / yaha gati do samayavAlI hotI hai| jaise hameM do mor3a hote haiM usI prakAra do mor3evAlI gatiko lAMgalikAgati kahate haiM / yaha gati tIna samayavAlI hotI hai / jaise gAyakA calate samaya mUtrakA karanA aneka mor3evAlA hotA hai usI prakAra tIna moDevAlI gatiko gomUtrikAgati kahate haiM / yaha gati cAra samayavAlI hotI hai| inameMse eka iSugatiko chor3akara zeSa tInoM gatiyoM meM yaha kArmaNakAyayoga hotA hai / jo pradeza jahAM sthita haiM vahAMse lekara Upara, nIce aura tirache kramase vidyamAna AkAzapradezoMkI paMktiko zreNI kahate haiM / jIvoMkA gamana isa zreNIke dvArA hI hotA hai / vigrahagativAle jIvake adhikase adhika tIna mor3e hote haiM, kyoMki, aisA koI sthAna nahIM hai jahAM para pahuMcane ke liye tIna mor3ese adhika laga sakeM / mUla zarIrako na chor3akara zarIrase AtmapradezoMke bAhira nikala jAneko samudghAta kahate haiM / aghAtiyA karmokI viSama sthitiko samAna karaneke liye jo kevalI jIvoMke Atmapradeza Upara, nIce aura tirache phaila jAte haiM use kevalasamudghAta kahA jAtA hai / yaha ATha samayoMke bhItara pUrNa hotA hai / unameMse cAra samaya AtmAke pradezoMke vistRta honemeM aura Ageke cAra samaya unake saMkucita hone lagate haiM / usameM kapATarUpa samudghAtake samaya audArikamizrakAyayoga aura Age pratara va lokapUraNameM kArmaNakAyayoga rahatA hai / aba kAyayogakA guNasthAnoMmeM jJAna karAneke liye Ageke cAra sUtra kahe jAte haiM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 65] saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [27 ___ kAyajogo orAliyakAyajogo orAliyamissakAyajogo eiMdiyappahuDi jAva sajogikevali tti // 61 // sAmAnyase kAyayoga, audArikakAyayoga aura audArikamizrakAyayoga ekendriyase lekara sayogikevalI taka hote haiM // 61 // yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki audArikamizrakAyayoga cAra aparyApta guNasthAnoMmeM hI hotA hai| aba vaikriyikakAyayogake svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM--- veuvviyakAyajogo veuvviyamissakAjogo saNNimicchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTTi ti // 62 // vaikriyikakAyayoga aura vaikriyikamizrakAyayoga saMjJI mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka hote haiM // 62 // yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM jIva niyamase paryAptaka hI hote haiM aura vaikriyikamizrakAyayoga aparyAptakoMke hI hotA hai| aba AhArakakAyayogake svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM ..... AhArakAyajogo AhAramissakAyajogo ekkamhi ceva pamattasaMjadahANe // 63 / / AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayoga eka pramatta guNasthAnameM hI hote haiM // 63 // aba kArmaNakAyayogake AdhArabhUta jIvoMke pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiM-- kammaiyakAyajogo eiMdiyappahuDi jAva sajogikevali ti / / 64 // kArmaNakAyayoga ekendriyoMse lekara sajogikevalI taka hotA hai / 64 // yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki paryAptaka dazAmeM hI saMbhava aise saMyatAsaMyatAdi guNasthAnoMmeM kArmaNakAyayoga nahIM pAyA jAtA hai / paryApta avasthAmeM vaha samudghAtake samaya hI pAyA jAtA hai| Age saMmilita rUpameM tInoM yogoMke svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM maNajogo vacijogo kAyajogo saNNimicchAiTippahuDi jAva sajogikevali tti / / 65 // kSayopazamakI apekSA ekarUpatAko prApta hue manoyoga, vacanayoga aura kAyayoga ye tInoM yoga saMjJI mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka hote haiM / 65 // aba dvisaMyogI yogoMke pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiM--- Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaThThANaM [1, 1, 66 vacijogo kAyajogo bIiMdiyappahuDi jAva asaNNipaMciMdiyA tti // 66 // . vacanayoga aura kAyayoga dvIndriyase lekara asaMjJI paMcendriya taka hote haiM // 66 // aba ekasaMyogI yogake svAmIke pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiMkAyajogo eiMdiyANaM // 67 // kAyayoga ekendriya jIvoMke hotA hai // 67 // abhiprAya yaha hai ki ekendriya jIvoMke eka mAtra kAyayoga, dvIndriyase lekara asaMjJI paMcendriya taka vacana aura kAya ye do yoga, tathA zeSa ( samanaska ) jIvoMke tInoM hI yoga hote haiM / isa prakAra sAmAnyase yogakI sattAko batalAkara aba kisa kAlameM kisake kauna-sA yoga pAyA jAtA hai aura kauna-sA yoga nahIM pAyA jAtA hai, isakI prarUpaNA karaneke liye uttarasUtra kahate haiM maNajogo bacijogo pajattANaM atthi, apajjattANaM Natthi / / 68 // manoyoga tathA vacanayoga paryAptoMke hote haiM, aparyAptoMke nahIM hote // 68 // aba sAmAnya kAyayogakI sattAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM--- kAyajogo pajjattANa vi asthi, apajjattANa vi asthi // 69 // kAyayoga paryAptoMke bhI hotA hai aura aparyAptoMke bhI hotA hai / 69 // aba Age jina paryAptiyoMkI pUrNatAse jIva paryAptaka aura jinakI apUrNatAse ve aparyAptaka hote haiM una paryAptiyoM aura aparyAptiyoMkI saMkhyA batalAneke liye uttarasUtra kahate haiM cha pajjattIo, cha apajjattIo // 70 // chaha paryAptiyAM hotI haiM aura chaha aparyAptiyAM bhI hotI haiM // 70 // AhAra, zarIra, indriya, ucchvAsa-niHzvAsa, bhASA aura mana inako utpanna karanevAlI zaktiko pUrNatAko paryApti kahate haiN| ve paryAptiyAM chaha haiM- AhAraparyApti, zarIraparyApti, indriyaparyApti, AnapAnaparyApti, bhASAparyApti aura manaHparyApti / ina chaha paryAptiyoMkI apUrNatAko aparyApti kahate haiN| ve aparyAptiyAM bhI chaha haiM- AhAra-aparyApti, bhASA-aparyApti, indriya-aparyApti, AnapAna-aparyApti aura mana-aparyApti ( dekhiye pIche pR. 17) / / aba una paryAptiyoMke AdhArako batalAneke liye uttarasUtra kahate haiMsaNimicchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiDi ti / / 71 // pUrvokta ThahoM paryAptiyAM tathA chahoM aparyAptiyAM saMjJI mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka hotI haiM // 71 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 76 ] saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [ 29 __ saba jIvoMke chaha hI paryAptiyAM nahIM hotI haiM, kintu kinhIMke pAMca aura kinhIMke cAra bhI hotI haiM, isa bAtako batalAneke liye Age cAra sUtra kahe jAte haiM paMca pajjattIo, paMca apajjattIo // 72 // pAMca paryAptiyAM aura pAMca aparyAptiyAM hotI haiM // 72 // yadyapi ye pAMca paryAptiyAM uparyukta chahoM paryAptiyoMke antargata haiM, phira bhI kinhIM jIvavizeSoMmeM chahoM paryAptiyAM pAI jAtI haiM aura kinhIM jIvoMmeM pAMca hI paryAptiyAM pAI jAtI haiN| isa vizeSatAko dikhalAneke liye isa pRthak sUtrakA avatAra huA hai| yahAMpara manaHparyAptiko chor3akara zeSa pAMca paryAptiyAM vivakSita haiN| ve pAMca paryAptiyAM aura pAMca aparyAptiyAM kinake hotI haiM, isa zaMkAko dUra karaneke liye uttarasUtra kahate haiM- . bIiMdiyappahuDi jAva asaNNipaMcidiyA ti / / 73 / / / uparyukta pAMca paryAptiyAM aura pAMca aparyAptiyAM dvIndriya jIvoMse lekara asaMjJI paMcendriya paryanta hotI haiM // 73 // paryAptiyoMkI saMkhyAke astitvameM aura bhI vizeSatA batalAneke liye uttarasUtra kahate haiMcattAri pajjattIo, cattAri apajjattIo / / 74 // cAra paryAptiyAM aura cAra aparyAptiyAM hotI haiM // 74 // kinhIM jIvoMke ye cAra hI paryAptiyAM aura aparyAptiyAM hotI haiM- AhAraparyApti, zarIraparyApti, indriyaparyApti aura AnapAnaparyApti / isI prakAra cAra aparyAptiyAM bhI samajhanA cAhiye / aba una cAra paryAptiyoM aura cAra aparyAptiyoMke adhikArI jIvoMke pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiM eiMdiyANaM // 75 // bhASA aura mana paryApti-aparyAptiyoMse rahita ye cAra paryAptiyAM aura cAroM aparyAptiyAM ekendriya jIvoMke hI hotI haiM / 75 / / isa prakAra paryAptiyoM aura aparyAptiyoMkA nirUpaNa karake aba amuka jIvameM yaha yoga hotA hai aura amuka jIvameM yaha yoga nahIM hotA hai, isakA kathana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM orAliyakAyajogo pajjattANaM, orAliyamissakAyajogo apajjattANaM / / 76 // audArikakAyayoga paryAptakoMke aura audArikamizrakAyayoga aparyAptakoMke hotA hai // 76 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava khaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 1, 77 1 zarIraparyAptike pUrNa honepara jIva paryAptaka kahe jAte haiM / pUrNatAko prApta hue audArikazarIrake Alambana dvArA utpanna hue jIvapradezaparispandanase jo yoga hotA hai use audArikakAyayoga kahate haiN| kArmaNa aura audArika zarIrake skandhoMke nimittase jIvake pradezoMmeM utpanna hue parispandanase jo yoga hotA hai use audArikamizrakAyayoga kahate haiM / vaha audArikazarIrakI aparyApta avasthAmeM hotA hai / yadyapi kArmaNazarIra paryApta avasthAmeM bhI vidyamAna rahatA hai, phira bhI vaha cUMki jIvapradezoMke parispandanakA kAraNa nahIM hai, ataeva paryApta avasthA meM audArikamizrakAyayoga nahIM hotA hai / 30 ] aba vaikriyikakAyayogake sadbhAvakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMdarkAyajogo pajjattANaM, veuvviyamissakAyajogo apajjattANaM // 77 // paryApta deva- nArakiyoM ke vaikriyikakAyayoga aura aparyAptoMke vaikriyikamizrakAya yoga hotA hai // 77 // aba AhArakAyayogakA AdhAra batalAneke liye uttarasUtra kahate haiM AhArakAyajogo pajjattANaM, AhAramissakAyajogo apajjattANaM // 78 // AhArakAyayoga paryAptakoMke aura AhArakamizrakAyayoga aparyAptakoMke hotA hai // 78 // yadyapi AhArakazarIra nirmANa karanevAle sAdhukA audArikazarIra pUrNa hotA hai, phira bhI usake jo AhArakazarIra utpanna hotA hai vaha jaba taka pUrNa nahIM hotA hai taba taka usako utpanna karanevAle pramattasaMyata jIvako ukta zarIrakI apekSA aparyAptaka kahA jAtA hai I isa prakAra paryAptiyoM aura aparyAptiyoMmeM yogoMke sattva aura asattvakA kathana karake aba cAra gati saMbandhI paryApti aura aparyAptiyoMmeM guNasthAnoMke sattva aura asattvake pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiM iyA micchA asaMjadasammAiTThiTThANe siyA pajjattA siyA apjjnttaa||79|| nArakI jIva mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kadAcit paryAptaka hote haiM aura kadAcit aparyAptaka bhI hote haiM // 79 // aba una nAraka saMbaMdhI zeSa do guNasthAnoMke sthAnakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM sAsaNasammAiTTi - sammAmicchAiTThiTThANe niyamA pajjattA || 80 || nArakI jIva sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi guNasthAna meM niyamase paryAptaka hI hote haiM // 80 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 83 ] saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [ 31 abhiprAya yaha hai ki jinakI chahoM paryAptiyAM pUrNa ho gaI haiM aise nArakI hI ina do guNasthAnoMke sAtha pariNata hote haiM, aparyApta avasthAmeM ve ina guNasthAnoMse pariNata nahIM hote / kAraNa yaha ki nArakiyoMke aparyApta avasthAmeM ina do guNasthAnoMkI utpattike nimittabhUta pariNAmoMkI saMbhAvanA nahIM hai / isIliye unake aparyApta avasthAmeM ye donoM guNasthAna nahIM pAye jAte haiM / isa prakAra sAmAnyarUpase nArakiyoMkA kathana karake aba vizeSarUpase unakA kathana karane ke liye uttarasUtra kahate haiM evaM paDhamAra puDhavIe raiyA // 81 // isI prakAra prathama pRthivImeM nArakI hote haiM // 81 // prathama pRthivImeM jo nArakI haiM unake paryApta aura aparyApta avasthAmeM saMbhava guNasthAnoMkI prarUpaNA sAmAnya nArakiyoMke hI samAna hai, usameM kAI vizeSatA nahIM hai / aba zeSa narakoMmeM rahanevAle nArakiyoMke vizeSa kathanake liye uttarasUtra kahate haiMvidiyAdi jAvasattamAe puDhavIe NeraiyA micchAiTThiTThANe siyA pajjattA, apajjattA // 82 // siyA dUsarI pRthivI se sAtavIM pRthivI takake nArakI jIva mithyAdRSTi guNasthAnameM kadAcit paryApta bhI hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM // 82 // prathama pRthivIko chor3akara zeSa chaha pRthiviyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkI hI utpatti pAI jAtI hai, isaliye vahAM para prathama guNasthAnameM paryApta aura aparyApta donoM avasthAeM batalAI gaI haiM / aba una pRthiviyoMmeM zeSa guNasthAna kisa avasthAmeM pAye jAte haiM aura kisa avasthAmeM nahIM pAye jAte haiM, isakA spaSTIkaraNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM sAsa sammATThi sammAmicchAiTThi-asaMjada sammAiTThiTThANe NiyamA pattA // 83 // dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakI jIva sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM niyamase paryAptaka hI hote haiM // 83 // sAsAdanaguNasthAnavartI jIva narakameM utpanna nahIM hote, kyoMki, sAsAdana guNasthAnavAle ke nArakAyukA bandha nahIM hotA hai / isake atirikta jisane pahale nArakAyukA bandha kara liyA hai aisA jIva sAsAdana guNasthAnako prApta hokara nArakiyoMmeM utpanna nahIM hotA, kyoMki, nArakAyukA bandha kara lenevAle jIvakA sAsAdana guNasthAnameM maraNa sambhava nahIM hai / samyagmithyAdRSTi jIvakA cUMki isa guNasthAna meM sarvathA maraNa hI sambhava nahIM hai, ataeva yaha guNasthAna paryApta avasthAmeM hI pAyA jAtA hai / asaMyatasamyagdRSTi jIva dvitIyAdi pRthiviyoMmeM utpanna hI nahIM hote haiM, kyoMki, samyagdRSTiyoMke zeSa chaha pRthiviyoMmeM utpanna honeke nimitta nahIM pAye jAte / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 84 aba tiryaMcagatimeM guNasthAnoMke sadbhAvakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM tirikkhA micchAiTThi-sAsaNasammAiTi-asaMjadasammAiDiTThANe siyA pajjattA siyA apajjattA // 84 // tiryaMca jIva mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kadAcit paryApta bhI hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM // 84 // jina jIvoMne samyagdarzana grahaNa karaneke pahale mithyAdRSTi avasthAmeM tiryaMcaAyukA bandha kara liyA hai unakI to samyagdarzanake sAtha tiryaMcoMmeM utpatti hotI hai, kintu zeSa samyagdRSTi jIvoMkI vahAM utpatti nahIM hotI hai / itanA avazya hai ki jina jIvoMne samyagdarzanaprAptike pUrva meM tiryaMcaAyukA bandha kara liyA hai ve marakara bhogabhUmija tiryaMcoMmeM hI utpanna hote haiM, na ki karmabhUmija tiryaMcoMmeM / aba tiryaMcoMmeM samyagmithyAdRSTi Adi guNasthAnoMke svarUpakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM sammAmicchAidvi-saMjadAsaMjaTThANe NiyamA pajjattA // 85 // tiryaMca jIva samyagmithyAdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM niyamase paryApta hI hote yahAM yaha zaMkA ho sakatI hai ki jisane mithyAdRSTi avasthAmeM tiryaMcaAyuko bAMdhakara pIche samyagdarzanake sAtha saMyamAsaMyamako bhI prApta kara liyA hai aisA jIva yadi marakara tiryaMcoMmeM utpanna hotA hai to usake tiryaMca aparyApta avasthAmeM saMyatAsaMyata guNasthAna raha sakatA hai| taba aisI avasthAmeM aparyApta tiryaMcoMke saMyatAsaMyata guNasthAnakA sarvathA niSedha kyoM kiyA gayA hai ? parantu aisI zaMkA karanA yogya nahIM haiM, kAraNa yaha ki devagatiko chor3akara anya gati sambandhI Ayuke bAMdhanevAle jIvake aNuvrata grahaNa karanekI buddhi hI utpanna nahIM hotii| isake atirikta tiryaMcoMmeM utpanna honevAle kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke bhI aparyApta avasthAmeM aNuvratoMkI sambhAvanA nahIM hai, kyoMki, kSAyikasamyagdRSTi jIva yadi marakara tiryaMcoMmeM utpanna hote haiM to ve bhogabhUmimeM hI utpanna hote haiM, aura bhogabhUmimeM utpanna hue jIvoMke vratagrahaNa sambhava nahIM hai| isa prakAra tiryaMcoMkI sAmAnya prarUpaNA karake aba unake vizeSa svarUpakA nirNaya karaneke liye uttarasUtra kahate haiM evaM paMciMdiyatirikkhA paMciMdiyatirikkha-pajjattA // 86 // paMcendriya tiryaMca aura paMcendriya tiryaMca paryAptakoMkI prarUpaNA sAmAnya tiyacoMke samAna hai // 86 // aba strIvedayukta tiyaMcoMmeM vizeSatAkA kathana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM .. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtaparUvaNAe jogamaggaNA [ 33 paMcidiyatirikkha joNiNIsu micchAiTThi-sAsaNasammAiTThiTThANe siyA pajjatti - yAo siyA apajjattiyAo || 87 // yonimatI paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTi aura sAsAdana guNasthAna meM kadAcit paryApta bhI hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM // 87 // sAsAdanaguNasthAnavAlA jIva marakara nArakiyoMmeM to utpanna nahIM hotA hai, kintu usakA tiryaMcoMmeM utpanna honA sambhava hai; ataeva usake aparyApta avasthAmeM bhI sAsAdana guNasthAna raha sakatA hai / aba yonimatI tiryaMcoMmeM sambhava zeSa guNasthAnoMke svarUpakA kathana karane ke liye uttarasUtra kahate haiM 1, 1, 91 ] sammAmicchATThi asaMjada sammAiTThi-saMjadAsaMjadaTThANe NiyamA pajjattiyAo ||88 yonimatI tiryaMca samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM niyamase paryApta hI hote haiM // 88 // isakA kAraNa yaha hai ki uparyukta guNasthAnoM meM marakara koI bhI jIva yonimatI tiryaMcoM meM utpanna nahIM hotA hai / yahAM tiryaMca aparyAptoM meM guNasthAnoMkI jo prarUpaNA nahIM kI gaI hai usakA kAraNa yaha hai ki unameM eka mithyAtva guNasthAnako chor3akara dUsare kisI bhI guNasthAnakA sadbhAva nahIM pAyA jAtA hai / aba manuSyagatimeM prakRta prarUpaNA karaneke liye uttarasUtra kahate haiM maNussA micchAiTThi-sAsaNasammAiTThi - asaMjadasammAiTThiTThANe siyA pajjattA siyA apajjatA // 89 // manuSya mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM kadAcit paryApta hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM // 89 // yadyapi AhArakazarIrako utpanna karanevAle pramattasaMyatoMke ukta zarIra sambandhI chahoM paryAptiyoMke apUrNa rahane taka usakI apekSAse aparyAptapanA bhI sambhava hai, to bhI yahAM dravyArthika nayakI apekSAse unako AhArakazarIra sambandhI chaha paryAptiyoMke pUrNa nahIM honepara bhI paryAptoMmeM grahaNa kiyA gayA hai / yahI bAta samudghAtagata kevalIke sambandhameM bhI jAnanI cAhiye / I aba manuSyoMke bhedoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM evaM maNussapajjattA // 91 // cha 5 aba manuSyoMmeM zeSa guNasthAnoMke sadbhAvako batalAneke liye uttarasUtra kahate haiM--- sammAmicchAiDDi-saMjadAsaMjada-saMjadaTThANe niyamA pajjatA // 90 // manuSya samyagmithyAdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata guNasthAnoM meM niyamase paryApta hote haiM // 90 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvANaM manuSya paryAptoMkI prarUpaNA sAmAnya manuSyoMke samAna hai // 91 // aba manuSyaniyoMmeM guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMmaNu siNIsu micchAiTThi- sAsaNasammAiTThiTThANe siyA pajjattiyAo siyA apajjattiyAo || 92 // 34 ] manuSyanI mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM kadAcit paryApta bhI hotI haiM aura kadAcit aparyApta bhI hotI haiM // 92 // sajada aba manuSyaniyoMmeM zeSa guNasthAnoMke spaSTIkaraNa ke liye uttarasUtra kahate haiMsammAmicchAiTThi-asaMjada sammAiTThi- saMjadAsaMjadANe NiyamA pajjattiyAo // manuSyanI samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM niyamase paryApta hI hotI haiM // 93 // [ 1, 1, 91 apajjattA / / 94 // aba devagatimeM guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM devAmicchATThi- sAsaNasammAiTThi asaMjada sammAiTThiTThANe siyA pajjattA siyA deva mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kadAcit paryApta bhI hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM // 94 // ukta devagatimeM zeSa guNasthAnoMkI sattAke pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiMsammAmicchATThiTThANe NiyamA pajjattA / / 95 / / deva samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM niyamase paryApta hI hote haiM // 95 // isakA kAraNa yaha hai ki tIsare guNasthAnake sAtha kisI bhI jIvakA maraNa nahIM hotA hai tathA aparyAptakAlameM samyagmithyAtvakI utpatti nahIM hotI hai / aba devagatimeM vizeSa bhedoMke Azrayase prarUpaNA karaneke liye uttarasUtra kahate haiMbhavaNavAsiya vANaveMtara - joisiyadevA devIo sodhammIsANakappavAsiyadavIo camicchAiTTi - sAsaNasammAiTThiTThANe siyA pajjattA siyA apajjattA siyA pajjattiyAo siyA apajjattiyAo / / 96 / / bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI deva va inakI deviyAM tathA saudharma aura aizAna kalpavAsinI detriyAM, ye saba mithyAdRSTi evaM sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAna meM kadAcit paryApta bhI hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM / / 96 // cUMki ina donoM guNasthAnoMse yukta jIvoMkI uparyukta deva aura deviyoMmeM utpatti hotI hai, ataeva unake ye donoM guNasthAna paryApta aura aparyApta ina donoM hI avasthAoMmeM sambhava haiM / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 101] saMtaparUvaNAe vedamaggaNA [ 35 aba pUrvokta deva aura deviyoMkI aparyApta avasthAmeM asambhava guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM----- sammAbhicchAiTThi-asaMjadasammAiTiTThANe NiyamA pajjattA NiyamA pjjttiyaao| samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM pUrvokta deva niyamase paryApta hote haiM tathA pUrvokta deviyAM bhI niyamase paryApta hotI haiM // 97 // isakA kAraNa yaha hai ki samyagmithyAtvake sAtha kisI bhI jIvakA maraNa nahIM hotA tathA samyagdRSTi jIvoMkI marakara ukta deva aura deviyoMmeM utpattikI sambhAvanA bhI nahIM hai / aba zeSa devoMmeM guNasthAnoMkA astitva batalAne ke liye uttarasUtra kahate haiM-- sodhammIsANappahuDi jAva uvarimauvarima gevajjaM ti vimANavAsiyadevesu micchAiTThi-sAsaNasammAiTTi asaMjadasammAiDiTThANe siyA pajjattA siyA apajjattA / / 98 // saudharma aura aizAnase lekara uparimauparima praiveyaka paryaMta vimAnavAsI deva mithyAdRSTi, sAsAinasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kadAcita paryApta bhI hote haiM aura kadAcita aparyApta bhI hote haiM // 98 // aba samyagmithyAdRSTi devoMke svarUpakA nirNaya karane ke liye AgekA sUtra kahate haiMsammAmicchAiDihANe NiyamA pajjattA // 99 // ukta deva samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM niyamase paryApta hI hote haiM // 99 // aba zeSa devoMmeM guNasthAnoMke svarUpakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM aNudisa-aguttaravijaya-vaijayaMta-jayaMtAvarAjita-savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA asaMjadasammAiTTiTANe siyA pajjattA siyA apajjattA / / 100 // nau anudizoMmeM tathA vijaya, vaijayanta, jayanta, aparAjita aura sarvArthasiddhi ina pAMca anuttaravimAnoMmeM rahanevAle deva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kadAcit paryApta bhI hote haiM aura kadAcit aparyApta bhI hote haiM / 100 // aba vedamArgaNAkI apekSA guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye AgekA sUtra kahate haiMvedANuvAdeNa asthi ityivedA purisavedA NaQmayavedA avagadavedA cedi||101|| vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI aura apagatavedI jIva hote haiM // 101 // dovairAtmAnaM paraM ca stRNAti chAdayatIti strI ' isa niruktike anusAra jo doSoMse svayaM apaneko aura dUsareko AcchAdita karatI hai use strI kahate haiM / strIrUpa jo veda hai use strIveda kahate haiM / athavA, jo puruSakI icchA kiyA karatI hai use strI kahate haiM / vedakA artha anubhavana | Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 102 hotA hai / isa prakArase jo jIva apaneko strIrUpa anubhava karatA hai use strIvedI kahate haiM / 'puruguNeSu purubhogeSu ca zete iti puruSaH' isa niruktike anusAra jo puru ( utkRSTa ) guNoMmeM aura bhogoMmeM zayana karatA hai arthAt sotA hai use puruSa kahate haiM / athavA, jo strIkI icchA kiyA karatA hai use puruSa aura usakA anubhava karanevAle jIvako puruSavedI kahate haiN| jo na strI hai, na puruSa hai use napuMsaka kahate haiM / athavA jo strI aura puruSa donoMkI icchA karatA hai use napuMsaka aura usakA anubhava karanevAle jIvako napuMsakavedI kahate haiN| jina jIvoMke ukta tInoM prakArake vedoMse utpanna honevAlA saMtApa dUra ho gayA hai ve apagatavedI kahe jAte haiN| ___ aba vedoMse yukta jIvoMke sambhava guNasthAna AdikA pratipAdana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM itthivedA purisavedA asaNNimicchAiTTippahuDi jAva aNiyaTTi tti // 102 // . strIveda aura puruSavedavAle jIva asaMjJI mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka hote haiM // 102 // aba napuMsakavediyoMke sattvakA pratipAdana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiMNavaMsayavedA eiMdiyappahADi jAva aNiyadi ti // 103 // napuMsakavedavAle jIva ekendriyase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka hote haiM // 103 / / aba vedarahita jIvoMkA pratipAdana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiMteNa paramavagadavedA cedi // 104 // anivRttikaraNa guNasthAnake saveda bhAgake Age sarva jIva vedarahita hI hote haiM // 104 // yahAM jo nauveM guNasthAnake saveda bhAgase Age vedakA abhAva batalAyA gayA hai vaha bhAvasamajhanA cAhiye, na ki dravyavedakA; kyoMki, dravyaveda to Age bhI banA rahatA hai| aba mArgaNAoMmeM vedakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM -- NeraiyA cadusu hANesu suddhA NaqsayavedA // 105 / / nArakI jIva cAroM guNasthAnoMmeM zuddha ( kevala ) napuMsakavedI hote haiM // 105 // tiryaMcagatimeM vedoMkA nirUpaNa karanekeliye uttarasUtra kahate haiM--- tirikkhA suddhA NaqsagavedA eiMdiyappahuDi jAva cauriMdiyA ti // 106 / / tiryaMcoMmeM ekendriya jIvoMse lekara caturindriya paryaMta zuddha napuMsakavedI hote haiM // 106 // zeSa tiryaMcoMke kitane veda hote haiM, isa AzaMkAko dUra karaneke liye uttarasUtra kahate haiMtirikkhA tivedA asaNNipaMciMdiyappahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti // 107 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtaparUvaNAe kasAyamaggaNA 1, 1, 112] [ 37 tiryaMca asaMjJI paMcendriyase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka tInoM vedoMse yukta hote haiM // 107 // aba manuSyagatimeM vedakA vizeSa pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM--- maNussA tivedA micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTi tti // 108 // manuSya mithyAdRSTi guNasthAnase lekara anivRttikaraNake saveda bhAga paryaMta tInoM vedavAle hote haiM // 108 // aba tInoM vedoMse rahita manuSyoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMteNa paramavagadavedA cedi / / 109 // anivRttikaraNa guNasthAnake saveda bhAgase Age sabhI guNasthAnavAle manuSya vedase rahita hote haiM // 109 // aba devagatimeM vizeSa pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMdevA cadusu hANesu duvedA itthivedA purisavedA / / 110 // deva cAroM guNasthAnoM meM strIvedavAle aura puruSavedavAle hote haiM // 110 // . devagatimeM cAra hI guNasthAna hote haiN| saudharma-aizAna svarga takake deva strI aura puruSa do vedavAle hote haiM tathA Age sanatkumAra aura mAhendra kalpase lekara Uparake saba deva puruSavedIhI hote haiN| aba kaSAyamArgaNAke Azrayase guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM kasAyANuvAdeNa atthi kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI akasAI cedi // 111 // kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI aura akaSAyI ( kaSAyarahita ) jIva hote haiM // 111 // aba kaSAyamArgaNAmeM vizeSa pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMkodhakasAI mANakasAI mAyakasAI eiMdiyappahuDi jAva aNiyaTTi tti // 112 // krodhakaSAyI, mAnakaSAyI aura mAyAkaSAyI jIva ekendriyase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka hote haiM // 112 // - yahAM apUrvakaraNa Adi guNasthAnavAle jIvoMke bhI jo kaSAyakA astitva batalAyA gayA hai vaha avyakta kaSAyakI apekSA jAnanA cAhiye / kAraNa ki vahAM vyakta kapAya sambhava nahIM hai| aba lobhakaSAyakA vizeSa prarUpaNa karane ke liye uttarasUtra kahate haiM--- Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] chakkhaMDAgame jIvaThThANaM [1, 1, 113 lobhakasAI eiMdiyappahuDi jAva suhumasAMparAiyasuddhisaMjadA tti // 113 // lobhakaSAyase yukta jIva ekendriyoMse lekara sUkSmasAMparAya-zuddhisaMyata guNasthAna taka hote haiM // 113 // lobhakaSAyakI antima maryAdA sUkSmasAMparAya guNasthAna hai / kAraNa yaha hai ki zeSa kaSAyoMke udayake naSTa ho jAnepara usI samaya lobha kaSAyakA vinAza nahIM hotA hai / / aba kaSAyarahita jIvoMse upalakSita guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM akasAI cadusu hANesu asthi uvasaMtakasAya-bIyarAya-chadumatthA khINakasAyavIyarAya-chadumatthA sajogikevalI ajogikevali tti // 114 / / kaSAyarahita jIva upazAntakaSAya-vItarAga-chadmaratha, kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha, sayogi- . kevalI aura ayogikevalI ina cAra guNasthAnoMmeM hote haiM / / 114 // upazAntakaSAya guNasthAnameM yadyapi dravya kaSAyakA sadbhAva hai, phira bhI vahAM jo akaSAyI jIvoMkA astitva batalAyA hai vaha kaSAyake udayake abhAvakI apekSA batalAyA hai| ___ aba jJAnamArgaNAke dvArA jIvoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-- NANANuvAdeNa asthi madiaNNANI sudaaNNANI vibhaMgaNANI AbhiNibohiyaNANI sudaNANI ohiNANI maNapaJjavaNANI kevalaNANI cedi / / 115 / / jJAnamArgaNAke anuvAdase mati-ajJAnI, zruta-ajJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI aura kevalajJAnI jIva hote haiM // 115 // jo jAnatA hai use jJAna kahate haiM / athavA jisake dvArA yaha AtmA jAnatA hai, jAnatA thA yA jAnegA aise jJAnAvaraNa karmake kSayopazamase athavA usake saMpUrNa kSayase utpanna hue AtmapariNAmako jJAna kahate haiN| vaha jJAna do prakArakA hai- pratyakSa aura parokSa / inameM parokSake bhI do bheda haiM- matijJAna aura zrutajJAna / pratyakSake tIna bheda haiM-- avadhi, manaHparyaya aura kevalajJAna / dUsareke upadeza vinA viSa, yantra, kUTa, paMjara tathA bandhAdike viSayame jo buddhi pravRtta hotI hai use mati-ajJAna kahate haiN| caurazAstra aura hiMsAzAstra Adike ayogya upadezoMko zruta-ajJAna kahate haiM / karmakA kAraNabhUta jo viparIta avadhijJAna hotA hai use vibhaMgajJAna kahA jAtA hai / indriyoM aura manakI sahAyatAse jo padArthakA avabodha hotA hai use AbhinibodhikajJAna kahate haiM / usake pAMca indriyoM va mana (chaha), bahu Adika bAraha padArtha aura avagraha Adi cArakI apekSA tIna sau chattIsa ( vyaMjanAvagraha- 4412=48, arthAvagraha - 641244=288; 288+48= 336 ) bheda ho jAte haiM / matijJAna se jAne hue padArthake sambandhase jo dUsare padArthakA jJAna hotA hai usako zrutajJAna kahate haiM / yaha jJAna niyamase matijJAnapUrvaka hotA hai| isake akSarAtmaka aura | Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 39 1, 1, 119] saMtaparUvaNAe NANamaggaNA anakSarAtmaka athavA zabdajanya aura liMgajanya isa prakAra do bheda haiN| unameM zabdajanya zrutajJAna mukhya hai| dravya, kSetra, kAla, aura bhAvakI apekSA jisa jJAnake viSayakI avadhi ( sImA ) ho. use avadhijJAna kahate haiM / viSayakI avadhi ( sImA ) ke rahanese ise paramAgamameM ' sImAjJAna ' bhI kahA gayA hai| isake bhavapratyaya aura guNapratyaya isa prakAra do bheda haiM / jisakA bhUta kAlameM cintavana kiyA gayA hai, athavA jisakA bhaviSya kAlameM cintavana kiyA jAvegA, athavA jo ardhacintita hai aise aneka bhedarUpa dUsareke manameM sthita padArthako jo jAnatA hai use manaHparyayajJAna kahate haiM / yaha jJAna manuSyakSetrake bhItara saMyata jIvoMke hI hotA hai| jo tInoM lokoMke samasta padArthoMko yugapat jAnatA hai use kevalajJAna kahate haiN| aba matijJAna aura zrutajJAnakA vizeSa kathana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMmadiaNNANI sudaaNNANI eiMdiyappahuDi jAva sAsaNasammAiTTi tti // 116 // mati-ajJAnI aura zruta-ajJAnI jIva ekendriyase lekara sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAna paryaMta hote haiM // 116 // aba vibhaMgajJAnakA vizeSa pratipAdana karane ke liye uttarasUtra kahate haiMvibhaMgaNANaM saNNimicchAiTThINaM vA sAsaNasammAiTThINaM vA // 117 // vibhaMgajJAna saMjJI mithyAdRSTi jIvoMke aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke hotA hai // 117 // jaba ki yaha vibhaMgajJAna bhavapratyaya hai taba usakA sadbhAva paryApta aura aparyApta donoM hI avasthAoMmeM honA cAhiye, isa prakArake sandehake nirAkaraNArtha uttarasUtra kahate haiM pajjattANaM atthi, apajattANaM Natthi // 118 // vaha vibhaMgajJAna paryAptakoMke hotA hai, aparyAptakoMke nahIM hotA // 118 // abhiprAya yaha hai ki aparyApta avasthAse yukta deva aura nAraka paryAya vibhaMgajJAnakA kAraNa nahIM hai, kintu paryApta avasthAse yukta deva aura nAraka paryAya hI usa vibhaMgajJAnakA kAraNa hai| isIliye vaha aparyAptakAlameM unake nahIM hotA hai / __ aba samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM jJAnakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM sammAmicchAiTiTThANe tiNNi vi NANANi aNNANeNa missANi-AbhiNibohiyaNANaM madiaNNANeNa missayaM sudaNANaM sudaaNNANeNa missayaM ohiNANaM vibhaMgaNANeNa missayaM, tiNNi vi NANANi aNNANeNa [aNNANi NANeNa] missANi vA idi // 119 / / ___ samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM Adike tInoM hI jJAna ajJAnase mizrita hote haiM- AbhinibodhikajJAna matyajJAnase mizrita hotA hai , zrutajJAna zruta-ajJAnase mizrita hotA hai, tathA avadhijJAna vibhaMgajJAnase mizrita hotA hai / athavA tInoM hI jJAna ajJAnase [ajJAna jJAnase ] mizrita hote haiM // 119 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 120 jo padArtha jisa rUpase avasthita hai usake usI prakArase jAnaneko jJAna aura usake viparIta jAnaneko ajJAna kahA jAtA hai| jo na to jJAna hai aura na ajJAna bhI hai aise jAtyantararUpa jJAnakA nAma mizrajJAna hai| aba jJAnoMke guNasthAnoMkI sImAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM AbhiNiyohiyaNANaM sudaNANaM ohiNANaM asaMjadasammAiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti / / 120 // AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna aura avadhijJAna ye tIna jJAna asaMyatasamyagdRSTi se lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka hote haiM // 120 // aba manaHparyaya jJAnake svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM maNapajjavaNANI pamattasaMjadappahuDi jAva khINakasAya-cIdarAga-chadumatthA tti // 121 // manaHparyayajJAnI pramattasaMyatase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha ( bArahaveM) guNasthAna taka hote haiM // 121 // ___ yahAM paryAya aura paryAyImeM bhedakI vivakSA na karake sUtrameM manaHparyayajJAnakA hI manaHparyayajJAnIrUpase nirdeza kiyA gayA hai / dezavirata Adi adhastana guNasthAnavI jIvoMke saMyamakA abhAva honese unake yaha manaHparyayajJAna nahIM hotA hai| aba kevalajJAnake svAmiyoMke guNasthAnako batalAneke liye uttarasUtra kahate haiMkevalaNANI tisu ThANesu sajogikevalI ajogikevalI siddhA cedi // 122 // kevalajJAnI sayogikevalI, ayogikevalI aura siddha ina tIna sthAnoMmeM hote haiM // 122 // aba saMyamamArgaNAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM saMjamANuvAdeNa asthi saMjadA sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadA parihArasuddhisaMjadA suhumasAMparAiya-suddhisaMjadA jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadA saMjadasaMjadA asaMjadA cedi // 123 // saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyata, sAmAyikazuddhisaMyata, chedopasthApanAzuddhisaMyata, parihArazuddhisaMyata, sUkSmasAparAya-zuddhisaMyata aura yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata ye pAMca prakArake saMyata tathA saMyatAsaMyata aura asaMyata jIva hote haiM // 123 // jo * saM' arthAt samIcIna samyagdarzana aura samyagjJAnake sAtha yata' arthAt bahiraMga aura aMtaraMga AsravoMse virata haiM unheM saMyata kahate haiN| maiM sarva prakArake sAvadyayogase virata hUM' isa prakAra dravyArthika nayakI apekSA samasta sAvadyayogake tyAgakA nAma sAmAyika zuddhi-saMyama hai| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 125] saMtaparUvaNAe saMjamamaggaNA [ 41 yahAM dravyArthika nayakI vivakSA honese zeSa saMyamabhedoMko isIke antargata samajhanA cAhiye / usa eka hI vratakA cheda arthAt do tIna Adike bhedase upasthApana arthAt vratoMke dhAraNa karaneko chedopasthApanAzuddhisaMyama kahate haiN| yaha chedopasthApanAzuddhisaMyama paryAyArthika nayakI apekSA rakhanevAlA hai| jisake hiMsAkA parihAra hI pradhAna hai aise zuddhiprApta saMyatako parihArazuddhisaMyata kahate haiM / vizeSatAse jisane tIsa varSa taka apanI icchAnusAra bhogoMko bhogate hue sAmAnya aura vizeSarUpase saMyamako dhAraNa kara pratyAkhyAna pUrvakA abhyAsa kiyA hai tathA jisake tapovizeSase parihAraRddhi utpanna ho cukI hai aisA jIva tIrthaMkarake pAdamUlameM parihArazuddhisaMyamako grahaNa karatA hai / isa saMyamako dhAraNa karanevAlA khar3e hone, gamana karane, bhojana-pAna karane aura baiThane Adi saMpUrNa vyApAroM meM prANiyoMkI hiMsAke parihArameM samartha hotA hai| sAMparAya ' nAma kaSAyakA hai / jinakI kaSAya sUkSma ho gaI hai ve sUkSmasAMparAya kahe jAte haiM / jo sUkSma kaSAyavAle hote hue zuddhi-prApta saMyata haiM unheM sUkSmasAMparAya-zuddhisaMyata kahate haiM / isakA tAtparya yaha hai ki sAmAyika aura chedopasthApanA saMyamako dhAraNa karanevAle sAdhu jaba kaSAyako atizaya sUkSma kara lete haiM taba ve sUkSmasAMparAya-zuddhi-saMyata kahalAte haiM / jinake paramAgamameM pratipAdita vihAra arthAt kaSAyoMke abhAvarUpa anuSThAna pAyA jAtA hai unheM yathAkhyAtavihAra kahate haiM / jo yathAkhyAtavihAravAle hote hue zuddhi-prApta saMyata haiM ve yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata kahalAte haiN| ___ jo pAMca aNuvrata, tIna guNavrata aura cAra zikSAvratoMse saMyukta hote hue karmanirjarA karate haiM aise samyagdRSTi jIva saMyatAsaMyata kahe jAte haiM / unake darzanika, vratika, sAmAyikI, proSadhopavAsI, sacittavirata, rAtribhuktavirata, brahmacArI, Arambhavirata, parigrahavirata, anumativirata aura uddiSTavirata; ye gyAraha bheda haiN| jo jIva chaha kAyake prANiyoM evaM indriyaviSayoMmeM virata nahIM hote haiM unheM asaMyata jAnanA caahiye| aba saMyatoMmeM guNasthAnoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karaneke liye sUtra kahate haiM--- saMjadA pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevali tti // 124 / / saMyata jIva pramattasaMyatase lekara ayogikevalI guNasthAna taka hote haiM / 124 // aba saMyamake guNasthAnoMkA pratipAdana karane ke liye sUtra kahate haiMsAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadA pamattasaMjadappa huDi jAva aNiyaTTi ti||125|| sAmAyika aura chedopasthApanArUpa zuddhiko prApta hue saMyata jIva pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka hote haiM // 125 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 126 aba parihArazuddhisaMyamake guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMparihAra- suddhisaMjadA dosu TThANesu pamattasaMjadaTThANa apamattasaMjadaTThANe // 126 // parihAra-zuddhisaMyata pramatta aura apramatta ina do guNasthAnoM meM hote haiM // 126 // aba sUkSmasAMparAya saMyatoMke guNasthAnakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMsuhumasAMparAiya suddhisaMjadA ekamhi ceva suhuma-sAMparAiyasuddhi-saMjadadvANe || sUkSma-sAMparAyika-zuddhisaMyata jIva eka mAtra sUkSma-sAMparAyika zuddhisaMyata guNasthAna meM pAye jAte haiM // 127 // aba caturtha saMyamake guNasthAnoMke pratipAdanake liye sUtra kahate haiM jahAkkhAda-vihAra- suddhisaMjadA cadusu TThANesu uvasaMtakasAya- vIyarAya-chadumatthA khINakasAya- vIyarAyachadumatthA sajogikevalI ajogikevali tti || 128 // yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata jIva upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha, kSINakaSAya- vItarAgachadmastha, sayogikevalI aura ayogikevalI ina cAra guNasthAnoMmeM hote haiM // 128 // saMyatAsaMyatoMke guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-saMjadAsaMjadA ekahi ceya saMjadAsaMjadaTThANe // 129 // saMyatAsaMyata jIva eka saMyatAsaMyata guNasthAna meM hI hote haiM // 129 // aba asaMyata guNasthAnoMkA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMasaMjadA eiMdiya pahuDa jAva asaMjadasammATThiti // 130 // asaMyata jIva ekendriyase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka hote haiM // 130 // yadyapi koI koI midhyAdRSTi jIva bhI vratAcaraNa karate hue dekhe jAte haiM, para ve vAstava meM saMyata nahIM haiM; kyoMki, samyagdarzanake vinA saMyamakI sambhAvanA nahIM hai / aba darzanamArgaNAke dvArA jIvoMke astitva ke pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiMdaMsaNANuvAdeNa atthi cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI adhidaMsaNI kevaladaMsaNI cedi // 131 // darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI aura kevaladarzanI jIva hote haiM / / 131 // jisake dvArA dekhA jAtA hai vaha darzana kahalAtA hai / athavA jJAnakI utpatti meM kAraNabhUta jo prayatna hotA hai usase sambaddha AtmaviSayaka upayogako darzana kahate haiM / vaha cAra prakArakA haicakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana aura kevaladarzana / cAkSuSa jJAnake utpAdaka prayatnase sambaddha Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 136 ] saMtaparUvaNAra lessAmaggaNA [ 43 AtmasaMvedanameM ' maiM rUpake avalokanameM samartha hUM ' isa prakArake upayogako cakSudarzana kahate haiM / cakSu indriyako chor3akara zeSa cAra indriyoM aura manase honevAle darzanako acakSudarzana kahate haiM / avadhijJAnake pUrva honevAle darzanako avadhidarzana kahate haiM / pratipakSase rahita jo darzana hotA hai use kevaladarzana kahate haiM / aba cakSudarzana sambandhI guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM --- cakkhudaMsaNI cauriMdiya pahuDi jAva khINakasAya- vIyarAya-chadumatthA ti // 132 // cakSudarzanI jIva caturindriyase lekara kSINakaSAya-chamastha - vItarAga guNasthAna taka hote haiM // aba acakSudarzanake svAmIko batalAne ke liye uttarasUtra kahate haiMacakkhudaMsaNI eiMdiya pahuDi jAva khINakasAya - vIyarAya-chadumatthA tti // 133 // acakSudarzanI jIva ekendriya se lekara kSINakapAya - vItarAga chadmastha guNasthAna taka hote haiM / aba avadhidarzana sambandhI guNasthAnoMkA pratipAdana karane ke liye uttarasUtra kahate haiModhidaMsaNI asaMjada sammAiTThippa huDi jAva khINakasAya- vIyarAga chadumatthA ti // avadhidarzanI jIva asaMyatasamyagdRSTise lekara kSINakaSAya- vItarAga chadmastha guNasthAna taka hote haiM // 134 // aba kevaladarzana ke svAmIkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMkevalasaNI tisu ANesu sajogikevalI ajogikevalI siddhA cedi // 135 // kevaladarzanI jIva sayogikevalI, ayogikevalI aura siddha ina tIna sthAnoMmeM hote haiM // aba zyAmArgaNAke dvArA jIvoMkA anveSaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMlessAvAde asthi kiNhalessiyA NIlalessiyA kAulessiyA teulessiyA pammalessiyA sukkalessiyA alessiyA cedi // 136 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejolezyA, padmalezyA aura zuklalezyAvAle tathA alezyAvAle jIva hote haiM // 136 // kaSAyase anuraMjita jo yogoMkI pravRtti hotI hai use lezyA kahate haiM / ' karmaskandhaiH AtmAnaM limpati iti lezyA ' isa niruktike anusAra jo karmaskandhoMse AtmAko lipta karatI hai vaha lezyA hai, yaha ' lezyA ' zabdakA niruktyartha hai / yahAM kaSAya aura yoga inakI jAtyantarakharUpa mizra avasthAko lezyA kahaneke kAraNa isa mArgaNAko kaSAya aura yoga mArgaNAse pRthak samajhanA cAhiye / itanA vizeSa hai ki kaSAyase anuraMjita hI yogapravRttiko lezyA nahIM samajhanA cAhiye, kyoMki, aisA svIkAra karanepara sayogikevalI ke lezyArahita honekA prasaMga AtA hai / parantu aisA hai nahIM, kAraNa ki AgamameM sayogikevalIke yogakA sadbhAva honese zuklalezyA nirdiSTa kI gaI hai / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 136 kaSAyakA udaya chaha prakArakA hotA hai- tIvratama, tIvratara, tIvra, manda, mandatara aura mandatama / isa chaha prakArake kaSAyodayase utpanna huI lezyA bhI paripATIkramase chaha prakArakI hotI haikRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejolezyA, padmalezyA aura zuklalezyA / ina lezyAoMse saMyukta jIvoMkI pahicAna isa prakArase hotI hai 1. jo tIvra krodha karanevAlA ho, vairako na choDe, laDanA jisakA khabhAva ho, dharma aura dayAse rahita ho, duSTa ho, kisIke vazameM nahIM hotA ho, khacchaMda ho, kAma karane meM manda ho, vartamAna . kArya karanemeM viveka rahita ho, kalAcAturyase rahita ho, pAMca indriyoMke viSayoMmeM lampaTa ho, mAnI ho, mAyAvI ho, AlasI ho, tathA Darapoka ho, aise jIvako kRSNalezyAvAlA jAnanA cAhiye / 2. jo atizaya nidrAlu ho, dUsaroMke ThaganemeM dakSa ho, aura dhana-dhAnyake viSayameM tIvra lAlasA rakhatA ho use nIlalezyAvAlA jAnanA cAhiye / 3. jo dUsareke Upara krodha kiyA karatA hai, dUsaroMkI nindA karatA hai, aneka prakArase dUsaroMko duHkha detA hai, unheM doSa lagAtA hai, atyadhika zoka aura bhayase saMtapta rahatA hai, dUsaroMkA utkarSa sahana nahIM karatA hai, dUsaroMkA tiraskAra karatA hai, apanI aneka prakArase prazaMsA karatA hai, dUsareke Upara vizvAsa nahIM karatA hai, apane samAna dUsareko bhI mAnatA hai, stuti karanevAlepara saMtuSTa ho jAtA hai, apanI aura dUsarekI hAni va vRddhiko nahIM jAnatA hai, yuddhameM maranekI abhilASA karatA hai, stuti karanevAleko bahuta dhana detA hai, tathA kArya-akAryakI kucha bhI gaNanA nahIM karatA hai; use kApotalezyAvAlA jAnanA cAhiye / 4. jo kArya-akArya aura sevya-asevyako jAnatA hai, saba viSayameM samadarzI rahatA hai, dayA aura dAnameM tatpara rahatA hai; tathA mana, vacana va kAyase komalapariNAmI hotA hai; use pItalezyAvAlA jAnanA cAhiye / 5. jo tyAgI hai, bhadrapariNAmI hai, nirantara kArya karanemeM udyukta rahatA hai, jo aneka prakArake kaSTaprada upasargoko zAntise sahatA hai, aura sAdhu tathA guru janoMkI pUjAmeM rata rahatA hai; use padmalezyAvAlA jAnanA cAhiye / 6. jo pakSapAta nahIM karatA hai nidAna nahIM bAMdhatA hai, sabake sAtha samAna vyavahAra karatA hai, tathA iSTa aura aniSTa padArthoke viSayameM rAga aura dveSase rahita hotA hai; use zuklalezyAvAlA jAnanA caahiye| jo ina chaha lezyAoMse rahita ho cuke haiM unheM lezyArahita (alezya ). jAnanA cAhiye / aba lezyAoMke guNasthAna batalAneke liye uttarasUtra kahate haiM kiNhalessiyA NIlalessiyA kAulessiyA eiMdiyappahuDi jAva asaMjadasammAiTTi ti // 137 // For Private & Personal use Orily - Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 143] saMtaparUvaNAe lessAmaggaNA [ 45 kRSNalezyA, nIlalezyA aura kApotalezyAvAle jIva ekendriyase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka hote haiM // 137 // aba tejolezyA aura padmalezyAke guNasthAna batalAneke liye uttarasUtra kahate haiM teulessiyA pammalessiyA saNNimicchAiTThippahuDi jAva appamattasaMjadA tti // 138 // tejolezyA aura padmalezyAvAle jIva saMjJI mithyAdRSTi se lekara apramattasaMyata guNasthAna taka hote haiM // 138 // aba zuklalezyAke guNasthAna batalAte haiM--- sukkalessiyA saNNimicchAiTippahuDi jAva sajogikevali tti // 139 // zuklalezyAvAle jIva saMjJI mithyAdRSTise lekara sayogikevalI guNasthAna taka hote haiM // 139 // yahAM zaMkA ho sakatI hai ki jo jIva kaSAyase rahita ho cuke haiM unake zuklalezyA kaise sambhava hai ? isakA uttara yaha hai ki jina jIvoMkI kaSAya kSINa athavA upazAnta ho gaI hai unameM karmalepakA kAraNabhUta cUMki yoga pAyA jAtA hai, isa apekSAse unake zuklalezyAkA sadbhAva mAnA gayA hai| aba lezyArahita jIvoMkA nirUpaNa karate haiMteNa paramalessiyA // 140 // terahaveM guNasthAnake Age sabhI jIva lezyArahita hote haiM // 140 // isakA kAraNa yaha hai ki vahAMpara bandhake kAraNabhUta yoga aura kaSAya donoMkA hI abhAva ho cukA hai| aba bhavyamArgaNAke dvArA jIvoMke astitvakA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMbhaviyANuvAdeNa asthi bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA // 141 // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddha aura abhavyasiddha jIva hote haiM // 141 // jina jIvoMke bhaviSyameM anantacatuSTayarUpa siddhi honevAlI hai unheM bhavyasiddha ( bhavya) __ kahate haiM tathA jo usa anantacatuSTayarUpa siddhikI yogyatAse rahita haiM unheM abhavya samajhanA cAhiye / aba bhavya jIvoMke guNasthAna kahe jAte haiMbhavasiddhiyA eiMdiyappahuDi jAva ajogikevali tti / / 142 // bhavyasiddha jIva ekendriyase lekara ayogikevalI guNasthAna taka hote haiM // 142 // aba abhavya jIvoMke guNasthAnakA nirUpaNa karate haiMabhavasiddhiyA eiMdiyappahuDi jAva saNNimicchAiTTi tti // 143 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] kahate haiM chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 1, 143 abhavyasiddhika jIva ekendriyase lekara saMjJI mithyAdRSTi guNasthAna taka hote haiM // 143 // aba samyaktvamArgaNAke anuvAda se jIvoMke astitvakA pratipAdana karaneke liye sUtra samatANuvAdeNa asthi sammAiTThI khaiyasammAiTThI vedagasammAiTThI uvasamasammAsAsaNasammATThI sammAmicchAiTThI micchAiTThI cedi // 144 // samyaktvamArgaNAke anuvAda se samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura mithyAdRSTi jIva hote haiM // 144 // jinendra devake dvArA upadiSTa chaha dravya, pAMca astikAya aura nau padArthoMkA AjJA athavA adhigama se zraddhAna karaneko samyaktva kahate haiM / vaha samyaktva jinake pAyA jAtA hai unheM samyagdRSTi kahate haiM / darzanamohakA sarvathA kSaya ho jAnepara jo nirmala tattvazraddhAna hotA hai vaha kSAyikasamyaktva kahA jAtA hai / yaha kSAyikasamyaktva jina jIvoMke pAyA jAtA hai unheM kSAyikasamyagdRSTi samajhanA cAhiye / samyaktvamohanIya prakRtike udayase jo cala, malina aura agADha zraddhAna hotA hai use vedakasamyagdarzana kahate haiN| vaha jina jIvoMke pAyA jAtA hai ve vedakasamyagdRSTi kahe jAte haiM / jisa prakAra malina jalameM nirmalIke DAlane se kIcar3a nIce baiTha jAtA hai aura jala svaccha ho jAtA hai usI prakAra darzanamohanIya ke upazamase jo nirmala tattvazraddhAna hotA hai vaha upazamasamyagdarzana kahalAtA hai / vaha jina jIvoMke pAyA jAtA hai unheM aupazamikasamyagdRSTi jAnanA cAhiye / samyagmithyAtva prakRtike udayase jo samyaktva aura mithyAtvarUpa milA huA tattvazraddhAna hotA hai use samyagmithyAtva tathA usase saMyukta jIvako samyagmithyAdRSTi samajhanA cAhiye / upazamasamyaktvake kAlameM kamase kama eka samaya aura adhikase adhika chaha AvalI pramANa kAlake zeSa rahanepara kisI eka anantAnubandhIkA udaya A jAnese jisakA samyaktva naSTa ho cukA hai tathA jo mithyAtva avasthAko prApta nahIM huA hai use sAsAdana samyagdRSTi kahA jAtA hai / mithyAtyake udayase jina jIvoMkA tattvazraddhAna viparIta ho rahA hai unheM mithyAdRSTi samajhanA cAhiye / aba sAmAnya samyagdarzana aura kSAyika samyagdarzanake guNasthAnoMkA nirUpaNa karane ke liye sUtra kahate haiM sammAiTThI khaiyasammAiTThI asaMjada sammAiTTi pahuDi jAva ajogikevali tti // samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna se lekara ayogikevalI suNasthAna taka hote haiM // 145 // aba vedakasamyagdarzanake guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMveda sammAiTThI asaMjadasammAiTTi pahuDi jAva appamattasaMjadA tti / / 146 / / vedakasamyagdRSTi jIva asaMyatasamyagdRSTi se lekara apramattasaMyata guNasthAna taka hote haiM / / 146 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 153 ] saMtaparUvaNAe sammattamaggaNA [ 47 . aupazamika samyagdarzanake guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM uvasamasammAiTThI asaMjadasammAiTTippahuDi jAva uvasaMtakasAya-vIyarAga-chadumatthA tti / / 147 // upazamasamyagdRSTi jIva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka hote haiM // 147 / / aba sAsAdanasamyaktvake guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-- sAsaNasammAiTThI ekammi ceya sAsaNasammAiTTiANe // 148 // sAsAdanasamyagdRSTi jIva eka sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnameM hI hote haiM // 148 // aba samyagmithyAtvake guNasthAnakA nirdeza karaneke liye uttarasUtra kahate haiMsammAmicchAiTThI ekammi ceya sammAmicchAiTTiTThANe // 149 // samyagmithyAdRSTi jIva eka samyagmidhyAdRSTi guNasthAnameM hI hote haiM // 149 // aba mithyAtva sambandhI guNasthAnakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMmicchAiTTI eiMdiyappahuDi jAva saNNimicchAiTThi tti // 150 // mithyAdRSTi jIva ekendriyase lekara saMjJI mithyAdRSTi taka hote haiM // 150 // aba samyagdarzanakA mArgaNAoMmeM nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM NeraiyA asthi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTTi tti // 151 // nArakI jIva mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi hote haiM // 151 // aba sAtoM pRthiviyoMmeM samyagdarzanakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMevaM jAva sattasu puDhavIsu // 152 // isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM prArambhake cAra guNasthAna hote haiM // 152 // aba nArakiyoMmeM vizeSa samyagdarzanakA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM-- NeraDyA asaMjadasammAiTiTThANe atthi khaiyasammAiTThI vedagasammAiTThI uvasamasammAiTThI cedi // 153 // nArakI jIva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi hote haiM // 153 // aba prathama pRthvImeM samyagdarzanake bheda batalAneke liye uttarasUtra kahate haiM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 154 evaM paDhamAe puDhavIe NeraiyA // 154 // isI prakAra prathama pRthvImeM nArakI jIva ukta tInoM samyagdarzanoMse yukta hote ha // 15 // aba zeSa pRthiviyoMmeM samyagdarzanakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM vidiyAdi jAva sattamAe puDhavIe NeraiyA asaMjadasammAiDiTThANe khaiyasammAiTThI Natthi, avasesA asthi / / 155 // / dUsarI pRthvIse lekara sAtavIM pRthvI taka nArakI jIva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi nahIM hote, zeSa do samyagdarzanoMse yukta hote haiM // 155 / / aba tiryaMcagatimeM vizeSa pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM tirikkhA asthi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTTI asaMjadasammAiTThI . saMjadAsaMjadA ti / / 156 / / ___ tiryaMca jIva mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata hote haiM / / 156 // aba tiryaMcoMkA aura bhI vizeSa pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMevaM jAva savvadIva-samuddesu // 157 // isI prakAra sampUrNa dvIpa-samudravartI tiryaMcoMmeM samajhanA cAhiye // 157 // yadyapi mAnuSottara parvatase Age tathA svayambhUramaNadIpastha khayaMprabhAcalase pUrva asaMkhyAta dvIpa-samudroMmeM utpanna tiryaMcoMke saMyamAsaMyama nahIM hotA hai, phira bhI vairake sambandhase devoM athavA dAnavoMke dvArA karmabhUmise uThAkara vahAM DAle gaye karmabhUmija dezavratI tiryaMcoMkA sadbhAva sambhava hai| isI apekSAse vahAMpara tiryaMcoMke pAMcoM guNasthAna batalAye gaye haiN| aba tiryaMcoMmeM vizeSa samyagdarzanabhedoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM tirikkhA asaMjadasammAiDiTThANe atthi khaiyasammAiTThI vedagasammAiTThI uvasamasammAiTThI / / 158 // tiryaMca asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi bhI hote haiM // 158 // aba tiryaMcoMke pAMcaveM guNasthAnameM vizeSa pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMtirikkhA saMjadAsaMjadaTThANe khaiyasammAiTThI Natthi, avasesA asthi / / 159 // tiryaMca saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi nahIM hote haiM, zeSa do samyagdarzanoMse yukta hote haiM // 159 // . Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 163 ] saMtaparUvaNAe sammattamaggaNA [ 49 isakA kAraNa yaha hai ki kSAyikasamyagdRSTi jIva marakara tiryaMcoM meM utpanna nahIM hote haiM / yadyapi pUrvabaddhAyuSka jIva tiryaMcoMmeM utpanna hote haiM, parantu ve bhogabhUmimeM hI utpanna hote haiM, na ki krmbhuumimeN| aura bhogabhUmimeM utpanna hue jIvoM ke dezasaMyamakI utpatti sambhava nahIM hai / yahI kAraNa hai jo kSAyikasamyagdRSTi tiryaMcoMke pAMcavAM guNasthAna nahIM batalAyA gayA hai / I aba tiryaMcavizeSoM meM samyaktvakA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiMevaM paMcidiyatirikkhA paMcidiya - tirikkhapaJjattA // 160 / / isI prakAra paMcendriya tiryaMca aura paMcendriya tiryaMca paryAptoM meM bhI samyagdarzanakA krama samajhanA cAhiye // 160 // aba yonimatI tiryaMcoMmeM vizeSa pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiM paMcidiyatirikkhajoNiNIsu asaMjada sammAiTThi-saMjadAsaMjadaTThANe khaiyasammAiTThI Natthi avasesA atthi / / 161 // yonimatI paMcendriya tiryaMcoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi nahIM hote, zeSa do samyagdarzanoMse yukta hote haiM // 169 // isakA kAraNa yaha hai ki yonimatI tiryaMcoMmeM na to kSAyikasamyagdRSTi jIvoMkI utpattikI sambhAvanA hai aura na unameM darzanamohanIyakI kSapaNAkI bhI sambhAvanA hai / isIliye unake ukta donoM guNasthAnoM meM kSAyikasamyaktvakA abhAva batalAyA gayA hai / aba manuSyoM meM vizeSa pratipAdanArtha uttarasUtra kahate haiM- massA atthimicchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjada sammAiTThI saMjadAsaMjadA saMjadA tti / / 162 / / manuSya midhyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata hote haiM // 162 // evamaDDhAijadIva - samuddesu / / 163 / / isa prakAra ar3hAI dvIpa aura do samudroMmeM jAnanA cAhiye // 163 // yahAM prazna upasthita hotA hai ki ar3hAI dvIpa samudroM ke bAhira bhI bairake vaza hokara kinhIM devoM Adi dvArA jAkara DAle jAnepara vahAM saMyatAsaMyata aura saMyata manuSyoMkI sambhAvanA kyoM nahIM hai ? isakA uttara yaha hai ki mAnuSottara parvatake Age devoMkI preraNAse bhI manuSyoMke pahuMcanekI sambhAvanA nahIM hai / cha 7 aba manuSyoMmeM samyagdarzanabhedoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM-- maNusA asaMjadasammAiTThI-saMjadAsaMjada-saMjadaTThANe atthi khaiyasammAiTThI vedaya Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] sammATThI uvasamasammAiTThI // 164 // manuSya asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata guNasthAnoMmeM kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi hote haiM // 164 // aba manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM samyagdarzanabhedoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiM chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 164 evaM maNusapaJjatta maNusiNI || 165 // isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM jAnanA cAhiye // 165 // aba devagatimeM samyagdarzanakA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMdevA asthi micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asajada sammAiDi tti // 166 // deva mithyAdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi hote haiM // 166 evaM jAva uvarimauvarimageveja vimANavAsiyadevAti // 167 // isI prakAra uparimauparima graiveyaka vimAnavAsI devoM taka jAnanA cAhiye // 167 // aba devoMmeM samyagdarzanabhedoMkA pratipAdana karaneke liye Age cAra sUtra kahe jAte haiMdevA asaMjadasammaTThANe atthi khaiyasammAiTThI vedayasammAiTThI uvasamasammATThiti // 168 // deva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi hote haiM // 168 // bhavaNavAsiya-vANaveMtara- joisiyadevA devIo ca sodhammIsANakakappavAsiyadevIo ca asaMjadasammAiTThiTThANe khaiyasammAiTThI Natthi avasesA asthi avasesiyAo asthi / / 169 // bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI deva va unakI deviyAM tathA saudharma aura IzAna kalpavAsinI deviyAM ye saba asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM kSAyikasamyagdRSTi nahIM hote haiM; zeSa do samyagdarzanoMse yukta hote haiM // 169 // isakA kAraNa yaha hai ki ina saba deva - deviyoMmeM darzanamohanIyake kSapaNakI sambhAvanA nahIM hai tathA jina jIvoMne pUrva paryAyameM usa darzanamohanIyakI kSapaNA kara lI hai unakI uparyukta deva-devayama utpattikI sambhAvanA bhI nahIM hai / somIsANapahuDa jAva uvarimauvarimagevejavimANavAsiyadevA asaMjadasammAiTThaTThANe atthi khaiyasammAiDI vedayasammAiTThI uvasamasammAiTThI // 170 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 1, 175] saMtaparUvaNAe saNNimaggaNA [51 saudharma aura aizAna kalpase lekara uparimauparima aveyakavimAnavAsI devoM taka asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi hote haiM // 170 // isakA kAraNa yaha hai ki ukta devoMmeM tInoM hI prakArake samyagdRSTi jIvoMke utpanna honekI sambhAvanA hai tathA vahAMpara utpanna honeke pazcAt vedaka aura aupazamika ina do samyagdarzanoMkA grahaNa bhI sambhava hai / isIliye ukta devoMmeM tInoM samyagdarzanoMkA sadbhAva nirdiSTa kiyA gayA hai| aNudisa-aNuttaravijaya-vaijayaMta-jayaMtAvarAjida-savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA asaMjadasammAihiTThANe atthi khaiyasammAiTThI vedagasammAiTThI uvasamasammAiTThI // 171 // nau anudizoMmeM tathA vijaya, vaijayanta, jayanta, aparAjita aura sarvArthasiddhi ina pAMca anuttaravimAnoMmeM rahanevAle deva asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi hote haiM // 171 // aba saMjJImArgaNAke dvArA jIvoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMsaNNiyANuvAdeNa asthi saNNI asaNNI / / 172 / / saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJI aura asaMjJI jIva hote haiM // 172 // aba saMjJI jIvoMmeM sambhava guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMsaNNI micchAiTippahuDi jAva khINakasAya-vIyarAya-chadumatthA tti / / 173 // saMjJI jIva mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka hote haiM // 173 // yahAM prazna upasthita hotA hai ki manasahita honeke kAraNa sayogakevalI bhI to saMjJI haiM, phira yahAM sUtrameM unakA grahaNa kyoM nahIM kiyA ? isakA uttara yaha hai ki AvaraNakarmase rahita ho jAnake kAraNa kevaliyoMke manake avalambanase bAhya arthakA grahaNa nahIM hotA hai| isIliye sUtrameM unakA grahaNa nahIM kiyA gayA hai| aba asaMjJI jIvoMke guNasthAna batalAneke liye sUtra kahate haiMasaNNI.eiMdiyappahuDi jAva asaNNipaMciMdiyA tti / / 174 / / asaMjJI jIva ekendriyase lekara asaMjJI paMcendriya taka hote haiM // 174 // tAtparya yaha hai ki unake eka mithyAdRSTi guNasthAna hI hotA hai, anya kisI bhI guNasthAnakI sambhAvanA unake nahIM hai| aba AhAramArgaNAke dvArA jIvoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMAhArANuvAdeNa asthi AhArA aNAhArA / / 175 // AhAramArgaNAke anuvAdase AhAraka aura anAhAraka jIva hote haiM // 175 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 1, 176 aba AhAramArgaNAmeM sambhava guNasthAnoMkA pratipAdana karaneke liye sUtra kahate haiMAhArA eiMdiyappahuDi jAva sajogikevali ti // 176 // AhAraka jIva ekendriyase lekara sayogikevalI guNasthAna taka hote haiM // 176 // __ yahAMpara AhAra zabdase kavalAhAra, lepAhAra, USmAhAra mAnasika AhAra aura karmAhArako chor3akara nokarma AhArakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, isake sivAya anya AhAroMkI sambhAvanA yahAM nahIM hai| aba anAhArakoMke sambhava guNasthAna batalAneke liye sUtra kahate haiM -- aNAhArA cadusu hANesu viggahagaisamAvaNNANaM kevalINaM vA samugdhAdagadANaM ajogikevalI siddhA cedi // 177 // vigrahagatiko prApta mithyAtva, sAsAdana aura aviratasabhyagdRSTi tathA samuddhAtagata sayogikevalI ina cAra guNasthAnoMmeM tathA ayogikevalI aura siddha jIva anAhAraka hote haiM // 177 // . ye jIva cUMki zarIrake yogya pudgaloMkA grahaNa nahIM karate haiM, isaliye anAhAraka kahalAte haiM // 177 // // satprarUpaNA samApta huI // 1 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. davvapamANANugamo aba ukta caudaha guNasthAnoMmeM jIvoMkI saMkhyAkA pratipAdana karaneke liye uttarasUtra kahate haiM davyapamANANugameNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 1 // dravyapramANAnugamakI apekSAse nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // jo paryAyoMko prApta hotA hai, prApta hogA aura prApta huA hai use dravya kahate haiM / athavA jisake dvArA paryAyeM prApta kI jAtI haiM, prApta kI jAveMgI, aura prApta kI gaI thIM use dravya kahate haiN| vaha dravya do prakArakA hai-- jIvadravya aura ajIvadravya / jo pAMca prakArake varNa, pAMca prakArake rasa, do prakArake gandha aura ATha prakArake sparzase rahita; sUkSma aura asaMkhyAtapradezI hai tathA jisakA koI AkAra indriyagocara nahIM hai vaha jIva hai| yaha jIvakA sAdhAraNa lakSaNa hai, kyoMki yaha dUsare dharmAdi amUrta dravyomeM bhI pAyA jAtA hai / UrdhvagatikhabhAva, bhoktRtva aura sva-paraprakAzakatva yaha ukta jIvakA asAdhAraNa lakSaNa hai; kyoMki, yaha lakSaNa jIva dravyako chor3akara dUsare kisI bhI dravyameM nahIM pAyA jAtA hai| jisameM cetanA guNa nahIM pAyA jAtA hai use ajIba kahate haiM / vaha pAMca prakArakA haidharma, adharma, AkAza, pudgala aura kaal| sAmAnyatayA ajIvake rUpI aura arUpI aise do bheda haiM / unameM rUpa, rasa, gandha aura sparzase yukta jo pudgala hai vaha rUpI ajIvadravya hai / vaha rUpI ajIvadravya pRthivI, jala va chAyA Adike bhedase chaha prakArakA hai| arUpI ajIvadravya cAra prakArakA hai- dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya aura kAladravya / unameM jo jIva aura pudgaloMke gamanAgamanameM kAraNa hotA hai vaha dharmadravya tathA jo unakI sthitimeM kAraNa hotA hai vaha adharmadravya hai| ye donoM dravya amUrtika aura asaMkhyAtapradezI hokara lokake barAbara haiN| jo sarvavyApaka hokara anya dravyoMko sthAna denevAlA hai vaha AkAzadravya kahA jAtA hai / jo apane aura dUsare dravyoMke pariNamanakA kAraNa va ekapradezI hai vaha kAladravya kahalAtA hai| lokAkAzake jitane pradeza haiM utane hI kAlANu haiN| AkAzake do bheda haiM-- lokAkAza aura alokAkAza / jahAM anya pAMca dravya rahate haiM use lokAkAza kahate haiN| aura jahAM ve pAMcoM dravya nahIM pAye jAte haiM use alokAkAza kahate haiN| ina dravyoMmeM yahAM kevala jIva dravyakI hI vivakSA hai, zeSa pAMca dravyoMkI vivakSA nahIM hai| jisake dvArA padArtha mApe jAte haiM yA gine jAte haiM vaha pramANa kahA jAtA hai / dravyakA jo pramANa hai usakA nAma dravyapramANa hai| vastuke anurUpa jJAnako anugama kahate haiM / athavA, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 2, 2 kevalI aura zrutakevaliyoMke dvArA paraMparA se Aye hue anurUpa jJAnako anugama kahate haiM / dravya pramANake anugamako athavA dravya aura pramANake anugamako dravyapramANAnugama kahate haiM / isa dravyapramANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza | gatyAdi mArgaNAbhedoMse rahita kevala caudaha guNasthAnoMkI apekSA jIvoMke pramANakA nirUpaNa karanA odhanirdeza hai / tathA gati Adi mArgaNAoMke bhedoMse bhedako prApta hue unhIM caudaha guNasthAnoMkA prarUpaNa karanA Adezanirdeza hai / aba prathamataH oghanirdezakI apekSA prarUpaNA karaneke liye AcArya AgekA sUtra kahate haiM ogheNa micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? anaMtA / / 2 / / sAmAnyase mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ananta haiM // 2 // sUtra diye gaye 'anaMtA' isa padake dvArA mithyAdRSTi jIvoMkA pramANa ananta kahA gayA hai / eka eka aMka ghaTAte jAnepara jo saMkhyA kabhI samApta nahIM hotI hai vaha ananta kahI jAtI hai / athavA, jo saMkhyA eka mAtra kevalajJAnakI viSaya hai use ananta samajhanA cAhiye / usa anantake nAmAnanta, sthApanAnanta, dravyAnanta, zAzvatAnanta, gaNanAnanta, apradezAnanta, ekAnanta, ubhayAnanta, vistArAnanta, sarvAnanta aura bhAvAnanta; ye gyAraha bheda haiM / inameMse yahAM gaNanAnantakI vivakSA hai / yaha gaNanAnanta tIna prakArakA hai- parItAnanta, yuktAnanta aura anantAnanta / ina tIna gaNanAnantoM se yahAM anantAnantarUpa tIsarA bheda apekSita hai / isa anantakI apekSA mithyAdRSTi jIva anantAnanta haiM, yaha sUtrakA abhiprAya hai| yahAM zaMkA ho sakatI hai ki sUtrameM prayukta 'anaMtA' isa sAmAnya nirdezase anantAnantakA bodha kaise ho sakatA hai ? isakA uttara yaha hai ki " mithyAdRSTi jIva kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta arthAt samApta nahIM hote haiM isa Ageke (3) jJApaka sUtrase jAnA jAtA hai ki mithyAdRSTi jIva anantAnanta haiM / yaha anantAnanta bhI tIna prakArakA hai - jaghanya anantAnanta, utkRSTa anantAnanta aura madhyama anantAnanta / inameM se yahAM madhyama anantAnantako grahaNa karanA cAhiye, kyoMki 'jahAM jahAM anantAnanta dekhA jAtA hai vahAM vahAM ajaghanyAnutkRSTa ( madhyama ) anantAnantakA hI grahaNa hotA hai ' aisA parikarmameM kahA gayA hai / Age kAlakI apekSA mithyAdRSTi jIvoMke pramANakA nirUpaNa karaneke liye sUtra kahate haiMatANatAhi osappiNi ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // 3 // "" kAlakI apekSA mithyAdRSTi jIva anantAnanta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta nahIM hote // 3 // yadyapi kAlapramANakI apekSA kSetrapramANakI prarUpaNA pahile karanA cAhiye thI, paraMtu usakI jo yahAM pahile prarUpaNA nahIM kI gaI hai isakA kAraNa yaha hai ki kSetrapramANa vizeSa varNanIya hai aura kAlapramANa alpavarNanIya hai / isaliye pUrvameM kSetrapramANakI yahAM prarUpaNA na karake kAlapramANakI 1 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6 ] davvapamANAgame oghaNiso [ 55 prarUpaNA kI gaI hai / uparyukta sUtrakA abhiprAya yaha hai ki eka ora anantAnanta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMke samayoMkI rAziko tathA dUsarI ora samasta mithyAdRSTi jIvoMkI rAziko sthApita karake una samayoMmeMse eka samayako tathA mithyAdRSTiyoMkI rAzimeMse eka mithyAdRSTi jIvako kama karanA cAhiye / isa prakAra uttarottara karate jAnepara kAlake samasta samaya to samApta ho jAte haiM, kintu mithyAdRSTi jIvarAzi samApta nahIM hotI hai / tAtparya yaha hai ki jitane atIta kAlake samaya haiM unakI apekSA bhI mithyAdRSTi jIva adhika haiM / khetteNa anaMtANaMtA logA // 4 // kSetrakI apekSA mithyAdRSTi jIva anantAnanta loka pramANa haiM // 4 // lokameM jisa prakAra prastha ( eka prakArakA mApa ) Adike dvArA gehUM va cAvala Adi ma jAte haiM usI prakAra buddhise lokake dvArA mithyAdRSTi jIvarAziko mApanepara vaha ananta lokoMke barAbara hotI hai / abhiprAya yaha hai ki lokake eka eka pradezapara eka eka mithyAdRSTi jIvako rakhanepara eka loka hotA hai / isa prakArase uttarottara mApanepara vaha mithyAdRSTi jIvarAzi ananta lokoMke barAbara hotI hai / lokase abhiprAya yahAM jagazreNIke ghanakA hai / yaha jagazreNI sAta rAjupramANa AkAzake pradezoMkI laMbAIke barAbara hai / tiryagloka ( madhyaloka ) kA jitanA madhyama vistAra hai utanA pramANa yahAM rAjukA samajhanA cAhiye / aba bhAvapramANakI apekSA midhyAdRSTi jIvoMke pramANakA nirUpaNa karate haiM tihaM pi adhigamo bhAvapamANaM // 5 // pUrvokta tInoM pramANoMkA jJAna hI bhAvapramANa hai // 5 // abhiprAya yaha hai ki matijJAnAdirUpa pAMcoM jJAnoMmeMse pratyeka jJAna dravya, kSetra aura kAlake . bhedase tIna tIna prakArakA hai / una tInoMmeMse dravyoMke astitva viSayaka jJAnako dravyabhAvapramANa, kSetraviziSTa dravyake jJAnako kSetrabhAvapramANa aura kAlaviziSTa dravyake jJAnako kAlabhAvapramANa samajhanA cAhiye / aba sAsAdana se lekara saMyatAsaMyata guNasthAna takake jIvoMke dravyapramANakA nirUpaNa karane ke liye uttarasUtra kahate haiM sAsa sammAdvipahuDa jAva saMjadAsaMjadA ti davyapamANeNa kevaDiyA ? palidovamassa asaMkhejadibhAgo / edehi palidovamamavahirijjadi aMtomuhutteNa || 6 || sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAna se lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ve palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM / unake dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 6 // abhiprAya yaha hai ki palyopamameM antarmuhUrtakA bhAga denepara jo labdha ho utanA sAsAdana Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 7 Adi uparyukta cAra guNasthAnavI jIvoM se pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA pramANa hotA hai| udAharaNake rUpameM kalpanA kIjiye ki sAsAdanasamyagdRSTi Adi cAra guNasthAnavartI jIvarAzikA pramANa lAneke liye palyopamakA pramANa 65536 aura avahArakAlakA pramANa 32 hai / isa prakAra usa avahArakAlasvarUpa 32 kA palyopamapramANasvarUpa 65536 meM bhAga denepara sAsAdanasamyagdRSTi Adi una cAra jIvarAziyoMkA pramANa 2048 AtA hai jo palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai / yaha aMkasaMdRSTikI apekSA eka udAharaNa diyA gayA hai / yathArtha prarUpaNA bhI isI prakAra . jAna lenA cAhiye / isa udAharaNameM yadyapi una cAroM jIvarAziyoMkA pramANa samAna (2048) dikhatA hai phira bhI avahArakAlabhUta antarmuhUrtake aneka bheda honese una jIvarAziyoMmeM arthasaMdRSTikI apekSA hInAdhikatA samajhanA cAhiye / kAraNa yaha ki ukta sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIvarAziyoMkA pramANa batalAneke liye jo bhAgaharakA pramANa antarmuhUrta kahA hai vaha antarmuhUrta aneka prakArakA hai| yathA--- ___ eka paramANu mandagatise jitane kAlameM dUsare paramANuko sparza karatA hai usakA nAma samaya hai / asaMkhyAta samayoMkI eka AvalI hotI hai| saMkhyAta AvaliyoMke samUhako eka ucchvAsa kahate haiM / sAta ucchvAsoMkA eka stoka hotA hai / sAta stokoMkA eka lava hotA hai / sAr3he ar3atIsa lavoMkI eka nAlI hotI hai / do nAliyoMkA eka muhUrta hotA hai / AvalIke Upara eka samaya, do samaya va tIna samaya Adike kramase eka samaya kama isa muhUrta pramANa kAla taka uttarottara vRddhiko prApta honevAle saba hI kAlabheda antarmuhUrtake antargata hote haiM / isa prakAra avahArabhUta antarmuhUrtake aneka bhedarUpa honese sAsAdanasamyagdRSTi sambandhI avahArakAlakA pramANa 32,samyagmithyAdRSTi sambandhI avahArakAlakA pramANa 16, asaMyatasamyagdRSTi sambandhI avahArakAlakA pramANa 4 aura saMyatAsaMyata sambandhI avahArakAlakA pramANa 128 mAnA jA sakatA hai / tadanusAra ukta bhAgahAroMkA isa palyopamake pramANabhUta 65536 meM bhAga denepara sAsAdanasamyagdRSTi jIvarAzikA pramANa 2048, samyagmithyAdRSTi jIvarAzikA pramANa 4096, asaMyatasamyagdRSTi sambandhI jIvarAzikA pramANa 16384 aura saMyatAsaMyata jIvarAzikA pramANa 512 AtA hai| aba pramattasaMyatoMke dravyapramANakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-- pamattasaMjadA dayapamANeNa kevaDiyA ? koDiput // 7 // pramattasaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? koTipRthaktva pramANa haiM // 7 // pRthaktvase yahAM tIna (3) saMkhyAse Upara aura nau (9) saMkhyAse nIcekI saMkhyAko grahaNa karanA cAhiye / paramaguruke upadezAnusAra yaha pramattasaMyata jIvoMkA pramANa pAMca karor3a terAnabai lAkha aTThAnabai hajAra do sau chaha 59398206 hai| aba apramattasaMyatoMke dravyapramANakA nirUpaNa karane ke liye uttarasUtra kahate haiM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,2, 10] davvapamANANugame oghaNiddeso [57 appamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 8 / / apramattasaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 8 // yadyapi sUtrameM AyA huA -- saMkhejjA' pada saMkhyAke jitane bhI vikalpa haiM una sabameM samAna rUpase pAyA jAtA hai to bhI yahAMpara usase koTipRthaktvase nIcekI hI saMkhyA grahaNa karanI cAhiye / kAraNa yaha ki yahAMpara pUrvokta artha iSTa na hokara yadi koTipRthakttvarUpa artha hI iSTa hotA to pUrva sUtrase pRthak isa sUtrakI koI AvazyakatA nahIM thI / dUsare " pramattasaMyatake kAlase apramattasaMyatakA kAla saMkhyAtaguNA hIna hai " isa sUtrase bhI jAnA jAtA hai ki yahAMpara koTipRthaktvarUpa artha iSTa nahIM hai| aba cAroM upazAmakoMkA dravyapramANa batalAne ke liye do uttarasUtra prApta hote haiM-- caduNhamuvasAmagA davvapamANeNa kevaDiyA ? pavesaNa ekko vA do vA tiNNi vA ukkasseNa cauvaNNaM / / 9 // cAroM guNasthAnoMke upazAmaka jIva dravyapramANakI apekSA kitane hote haiM ? pravezakI apekSA eka, athavA do, athavA tIna; isa prakAra utkRSTarUpase cauvana hote haiM // 9 // upazamazreNIke pratyeka guNasthAnameM eka samayameM cAritramohanIyakA upazama karatA huA jaghanyase eka jIva praveza karatA hai aura utkRSTarUpase cauvana jIva praveza karate haiN| yaha sAmAnya kathana hai / vizeSakI apekSA ATha samaya adhika varSapRthakttvake bhItara upazamazreNIke yogya ATha samaya hote haiN| unameMse prathama samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase solaha jIva upazamazreNIpara caDhate haiM / dUsare samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase caubIsa jIva upazamazreNIpara caDhate haiN| tIsare samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase tIsa jIva upazamazreNIpara car3hate haiN| cauthe samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase chattIsa jIva upazamazreNIpara car3hate haiN| pAMcaveM samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTa rUpase byAlIsa jIva upazamazreNIpara car3hate haiN| chaThe samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase ar3atAlIsa jIva upazamazreNIpara car3hate haiN| sAtaveM aura AThaveM ina do . samayoMmeMse pratyeka samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase cauvana jIva upazamazreNIpara car3hate haiN| aba inhIM upazAmaka jIvoMkI saMkhyAkI prarUpaNA kAlakI apekSAse kI jAtI hai.----. addhaM paDucca saMkhejjA // 10 // kAlakI apekSA upazamazreNImeM saMcita hue sabhI jIva saMkhyAta hote haiM // 10 // pUrvokta ATha samayoMke bhItara upazamazreNIke pratyeka guNasthAnameM utkRSTarUpase saMcita hue sampUrNa jIvoMko ekatrita karanepara unakA pramANa tIna sau cAra ( 16+24+30+36+42+48+ 54+54-304 ) hotA hai / cha 8 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 2, 11 aba cAroM kSapakoMke tathA ayogikevalIke dravyapramANakA nirUpaNa karaneke liye do uttarasUtra prApta hote haiM ___ cauNhaM khavA ajogikevalI davvapamANeNa kevaDiyA ? paveseNa ekko vA do vA tiNNi vA ukkasseNa aTThottarasadaM // 11 // __ cAroM guNasthAnoMke kSapaka aura ayogikevalI jIva dravyapramANakI apekSA kitane hote haiM ? pravezakI apekSA eka, athavA do, athavA tIna; isa prakAra utkRSTarUpase eka sau ATha hote haiM // 11 // ATha samaya adhika chaha mahinoMke bhItara kSapakazreNIke yogya ATha samaya hote haiN| una samayoMke vizeSa kathanakI vivakSA na karake sAmAnyarUpase prarUpaNA karanepara jaghanyase eka jIva kSapaka guNasthAnako prApta hotA hai tathA utkRSTarUpase eka sau ATha jIva kSapaka guNasthAnako prApta hote haiM, aisA nirdiSTa kiyA gayA hai / vizeSakA Azraya lekara prarUpaNA karanepara prathama samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase battIsa jIva kSapakazreNIpara car3hate haiN| dUsare samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase ar3atAlIsa jIva kSapakazreNIpara car3hate haiN| tIsare samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase sATha jIva kSapakazreNIpara car3hate haiN| cauthe samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase bahattara jIva kSapakazreNIpara car3hate haiM / pAMcaveM samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase caurAsI jIva kSapakazreNIpara car3hate haiN| chaThe samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase chyAnabai jIva kSapakazreNIpara car3hate haiM / sAtaveM aura AThaveM samayoMmeMse pratyeka samayameM eka jIvako Adi lekara utkRSTarUpase eka sau ATha jIva kSapakazreNIpara car3hate haiM / aba unhIMkA pramANa kAlakI apekSA kahA jAtA haiaddhaM paDucca saMkhejjA // 12 // kAlakI apekSA saMcita hue kSapaka jIva saMkhyAta hote haiM // 12 // pUrvokta ATha samayoMmeM saMcita hue sampUrNa jIvoMko ekatrita karanepara ve utkRSTarUpase chaha sau ATha ( 32+48+60+72+84+96+108+108=608) hote haiN| aba terahaveM guNasthAnavartI jIvoMke dravyapramANakA nirUpaNa karate haiM sajogikevalI davvapamANeNa kevaDiyA ? pavesaNeNa eko vA do vA tiNNi vA ukkasseNa advattarasayaM // 13 // sayogikavalI jIva dravyapramANakI apekSA kitane hote haiM ? pravezakI apekSA eka, athavA do, athavA tIna; isa prakAra utkRSTarUpase eka sau ATha hote haiM // 13 // aba inhIMkA saMcayakI apekSA pramANa kahA jAtA haiaddhaM paDucca sadasahassapudhattaM // 14 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 16] davvapamANANugame gadimaggaNA [59 kAlakI apekSA sampUrNa sayogI jina lakSapRthaktva pramANa hote haiM // 14 // ukta sayogI jinoMkA pramANa kAlakA Azraya karake lakSapRthaktva kahA gayA hai| eka mAnyatAke anusAra unakA pramANa 898502 aura dUsarI mAnyatAke anusAra 529648 hai / caudaha guNasthAnoMkI apekSA dravyapramANakI prarUpaNA karake aba mArgaNAoMkI apekSA narakagatimeM dravyapramANakI prarUpaNA kI jAtI hai---- ____ AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagaIe Neraiesu micchAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 15 // AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatigata nArakiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 15 // nAma, sthApanA, dravya, zAzvata, gaNanA, apradezika, eka, ubhaya, vistAra, sarva aura bhAvake bhedase vaha asaMkhyAta gyAraha prakArakA hai / unameMse yahAM gaNanA-asaMkhyAtako grahaNa karanA cAhiye / yaha gaNanA-asaMkhyAta bhI tIna prakArakA hai-- parItAsaMkhyAta, yuktAsaMkhyAta aura asaMkhyAtAsaMkhyAta / inameMse pratyeka bhI utkRSTa, madhyama aura jaghanyake bhedase tIna tIna prakArakA hai| prakRtameM madhyama asaMkhyAtAsaMkhyAtako grahaNa karanA cAhiye / kAraNa yaha ki " jahAM jahAM asaMkhyAtAsaMkhyAta dekhA jAtA hai vahAM vahAM ajaghanyAnutkRSTa (madhyama ) asaMkhyAtAsaMkhyAtakA hI grahaNa hotA hai " aisA parikarmasUtrameM kahA gayA hai / isase yaha abhiprAya huA ki narakagatimeM nArakI mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA madhyama asaMkhyAtAsaMkhyAta pramANa haiN| aba kAlakI apekSA uparyukta nArakI mithyAdRSTi jIvoMke pramANakI prarUpaNA kI jAtI haiasaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-usappiNIhi avahiraMti kAleNa // 16 // kAlakI apekSA nAraka mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta ho jAte haiM // 16 // asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke samayoMko zalAkArUpase eka ora sthApita karake aura dUsarI ora nAraka mithyAdRSTi jIvarAziko sthApita karake zalAkA rAzimese eka samaya kama karanA cAhiye aura nAraka mithyAdRSTi jIvarAzimeMse eka jIvako kama karanA cAhiye / isa prakAra zalAkArAzi aura nAraka mithyAdRSTi jIvarAzimeMse punaH punaH eka eka kama karanepara zalAkArAzi aura nAraka mithyAdRSTi jIvarAzi donoM rAziyAM eka sAtha samApta hotI haiM / athavA, avasarpiNI aura utsarpiNI ye donoM milakara eka kalpakAla hotA hai| usa kalpakAlakA nAraka mithyAdRSTi jIvarAzimeM bhAga denepara jo labdha ho utane kalpakAla nAraka mithyAdRSTi jIvarAzikI gaNanAmeM pAye jAte haiN| aba unhIMke pramANakI prarUpaNA kSetrakI apekSAse kI jAtI hai Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 17 khetteNa asaMkhejjAo seDhIo jagapadarassa asaMkhejjadibhAgamettAo / tAsi seDhINaM vikkhaMbhasUcI aMgulavaggamUlaM vidiyavaggamUlaguNideNa // 17 // kSetrakI apekSA sAmAnya nAraka mithyAdRSTi jIvarAzi jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAta jagazreNI pramANa hai / una jagazreNiyoMkI viSkambhasUcI sUcyaMgulake prathama vargamUlako usIke dvitIya vargamUlase guNita karanepara jo labdha ho utanI hai // 17 // __ aba nAraka sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIvoMkA pramANa batalAneke liye uttarasUtra . kahate haiM-- sAsaNasammAihippahuDi jAva asaMjadasammAihi tti davvapamANeNa kevaDiyA ? oghaM / / 18 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI nArakI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ve ogha arthAt guNasthAnaprarUpaNAke samAna patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 18 // aba prathama pRthivIstha nArakI jIvoMkA pramANa batalAneke liye AgekA sUtra kahate haiMevaM paDhamAe puDhavIe NeraiyA // 19 // ukta sAmAnya nArakiyoMke dravyapramANake samAna pahalI pRthivIke nArakiyoMkA dravyapramANa jAnanA cAhiye // 19 // aba Age dvitIyAdi zeSa pRthiviyoMke nArakI jIvoMkA pramANa kahA jAtA hai vidiyAdi jAva sattamAe puDhavIe Neraiesu micchAiTThI dabapamANeNa kevaDiyA? asaMkhejjA / / 20 // dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka nArakiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 20 // aba ukta nArakiyoMkA kAlakI apekSAse pramANa batalAyA jAtA haiasaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappaNIhi avahiraMti kAleNa // 21 // kAlapramANakI apekSA dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka pRthivIke nAraka mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 21 // isa sUtrakA abhiprAya sAmAnya nAraka mithyAdRSTi jIvoMke dravyapramANakI prarUpaNA karanevAle sUtrake samAna samajhanA cAhiye / aba dravya aura kAla ina donoM hI pramANoMse sUkSma kSetrapramANakI prarUpaNA karaneke liye uttarasUtra kahate haiM . Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 27 ] davvapamANANugame gadimaggaNA khetteNa seDhIe asNkhejjdibhaago| tisse seDhIe AyAmo asaMkhejjAo joyaNakoDIo paDhamAdiyANaM seDhivaggamUlANaM saMkhejjANaM aNNoNNabbhAseNa // 22 // kSetrakI apekSA dvitIyAdi chahoM pRthiviyoMmeM pratyeka pRthivIke nAraka mithyAdRSTi jIva jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / usa jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAgakI jo zreNI hai usakA AyAma asaMkhyAta koTi yojana hai, jisa asaMkhyAta koTi yojanakA pramANa jagazreNIke saMkhyAta prathamAdi vargamUloMke paraspara guNA karanese jitanA pramANa utpanna ho utanA hai // 22 // aba dvitIyAdi zeSa pRthiviyoMke sAsAdanAdi guNasthAnavI jIvoMke dravyapramANakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM sAsaNasammAiTippahuDi jAva asaMjadasammAihi tti ogha // 23 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI ukta dvitIyAdi chaha pRthiviyoMmeMse pratyeka pRthivIke nArakI jIva sAmAnya prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM / / 23 // aba tiryaMcagatimeM tiryaMca mithyAdRSTi Adi jIvoMkI prarUpaNA karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM tirikkhagaIe tirikkhesu micchAihippahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti oghaM // 24 // tiryaMcagatikI apekSA tiryaMcoMmeM mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka tiryaca sAmAnya prarUpaNAke samAna haiM // 24 // aba paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTiyoMke dravyapramANakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM paMcidiya-tirikkhamicchAiTThI davapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 25 // paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 25 // aba kAlakI apekSA unhIMke pramANakA nirUpaNa karate haiMasaMkhejjAsaMkhejAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 26 // kAlakI apekSA paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 26 // abhiprAya yaha hai ki jitane asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke samaya haiM unakI apekSA paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTi jIva adhika haiM / aba kSetrakI apekSA paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTi jIvoMke pramANakA nirUpaNa karate haiMkhetteNa paMciMdiya-tirikkha-micchAiTThIhi padaramavahiradi devaavahArakAlAdo Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 2, 27 asaMkhejjaguNahINakAleNa // 27 // kSetrakI apekSA paMcendriya mithyAdRSTi tiryaMcoMke dvArA devoMke avahArakAlase asaMkhyAtaguNe hIna kAlake dvArA jagapratara apahRta hotA hai / / 27 // do sau chappana sUcyaMguloMke vargako AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase bhAjita karanepara paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTiyoMkA avahArakAla hotA hai / isa avahArakAlakA jagapratarameM bhAga denepara paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTiyoMkA dravyapramANa prApta hotA hai| aba kSetrakI apekSA paMcendriya tiryaMca sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIvoMke pramANakI prarUpaNA karate haiM-- sAsaNammAiTippahuDi jAva saMjadAsajadA ti tirikkhoghaM // 28 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka paMcendriya tiryaMca pratyeka guNasthAnameM sAmAnya tiryaMcoMke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 28 // aba paMcendriya tiryaMca paryApta mithyAdRSTi jIvoMke dravyapramANakA nirUpaNa karate haiMpaMciMdiya-tirikkhapajjatta-micchAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA? asaMkhejjA // 29 paMcendriya tiryaMca paryApta mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| aba kAlakI apekSA uparyukta jIvoMke pramANakA nirUpaNa karate haiM-- asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 30 // kAlakI apekSA paMcendriya tiryaMca paryApta mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 30 // aba kSetrakI apekSA unhIM jIvoMke pramANakA varNana karate haiM khetteNa paMciMdiya-tirikkhapajjatta-micchAiTThIhi padaramavahiradi devaavahArakAlAdo saMkhejjaguNahINeNa kAleNa // 31 // kSetrakI apekSA paMcendriya tiryaMca paryApta mithyAdRSTiyoM dvArA devaavahArakAlase saMkhyAtaguNe hIna kAlake dvArA jagapratara apahRta hotA hai / / 31 // aba kSetrakI apekSA paMcendriya tiryaMca paryApta sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIvoMke pramANakI prarUpaNA kI jAtI hai sAsaNasammAiTippahuDi jAva saMjadAsajadA tti oghaM // 32 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI paMcendriya tiryaMca paryApta jIva oghaprarUpaNAke samAna patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 32 // aba Age tIna sUtroMke dvArA paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMkA dravya, kAla aura kSetrakI apekSA pramANa batalAte haiM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 40] davvapamANANugame gadimaggaNA [63 paMciMdiya-tirikkha-joNiNIsu micchAiTThI davvapamANeNa kavaDiyA asNkhejjaa| paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 33 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 34 // kAlakI apekSA paMcendriya tiryaMca yonimatI mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 34 // ___ khetteNa paMciMdiya-tirikkha-joNiNi-micchAiTThIhi padaramavahiradi devaavahArakAlAdo saMkhejjaguNeNa kAleNa // 35 // kSetrakI apekSA paMcendriya tiryaMca yonimatI mithyAdRSTiyoMke dvArA devoMke avahArakAlakI apekSA saMkhyAtaguNe avahArakAlase jagapratara apahRta hotA hai // 35 // aba paMcendriya tiryaMca yonimatI sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIvoMke pramANakI prarUpaNA kI jAtI hai sAsaNasammAihippahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti ogha // 36 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnameM paMcendriya tiryaMca yonimatI jIva sAmAnya tiryaMca jIvoMke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiN| Age tIna sUtroMmeM paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke pramANakA dravya, kAla aura kSetrakI apekSA nirUpaNa karate haiM paMciMdiya-tirikkha-apajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 37 // paMcedriya tiryaMca aparyApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 37 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 38 // kAlakI apekSA ukta paMcendriya tiryaMca aparyApta jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 38 // khetteNa paMciMdiya-tirikkha-apajjattehi padaramavahiradi devaavahArakAlAdo asaMkhejjaguNahINeNa kAleNa // 39 // kSetrakI apekSA ukta paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke dvArA devoMke avahArakAlase asaMkhyAtaguNe hIna avahArakAlase jagapratara apahRta hotA hai // 39 // __ Age tIna sUtroM dvArA dravya, kAla aura kSetrakI apekSA mithyAdRSTi manuSyoMke pramANakA nirUpaNa karate haiM maNusagaIe maNussesu micchAiTThI dabapamANeNa kevaDiyA? asaMkhejjA // 40 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAga [ 1,2, 41 manuSyagatipratipanna manuSyoM meM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 41 // kAlakI apekSA manuSya mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtA saMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 41 // 64 ] khetteNa seDhIe asaMkhejjadibhago / tisse seDhIe AyAmo asaMkhejajoyaNakoDIo / maNusamicchAraTThIhi rUvA pakkhittaehi seDhI avahiradi aMgulavaggamUlaM tadiyavaggamUlaguNideNa // 42 // kSetrakI apekSA manuSya mithyAdRSTi jIvarAzi jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / usa zreNIkA AyAma asaMkhyAta karor3a yojana hai| sUcyaMgulake prathama vargamUlako usIke tRtIya vargamUlase guNita karanepara jo labdha Ave use zalAkArUpase sthApita karake rUpAdhika arthAt ekAdhika teraha guNasthAnavartI jIvarAzise adhika manuSya mithyAdRSTi rAzike dvArA jagazreNI apahRta hotI hai // 42 // aba zeSa guNasthAnavartI manuSyoMke pramANakA nirUpaNa karaneke liye Age ke do sUtra prApta hote haiM sAsa sammApi huDi jAva saMjadAsaMjadA tti davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI manuSya dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 43 // sAsAdanasamyagdRSTise prArambha karake saMyatAsaMyata guNasthAna taka ina cAra guNasthAnoM meM pratyeka guNasthAnavartI manuSyarAzi saMkhyAta hI hotI hai, yaha isa sUtrakA abhiprAya hai / sAsAdanasamyagdRSTi Adi cAra guNasthAnomeMse pratyeka guNasthAnavartI manuSyarAzi saMkhyAta hai, aisA sAmAnyarUpase kathana karanepara bhI unakA pramANa vizeSarUpase isa prakAra hai- sAsAdanasamyagdRSTi manuSya bAvana karor3a (520000000 ) haiM, samyagmithyAdRSTi manuSya sAsAdanasamyagdRSTi manuSyoMke pramANase dUne haiM, asaMyatasamyagdRSTi sAta sau karor3a haiM, tathA saMyatAsaMyata teraha karor3a haiM / kitane hI AcArya sAsAdanasamyagdRSTi manuSyoM kA pramANa pacAsa karor3a tathA samyagmithyAdRSTi manuSyoM kA pramANa usase dUnA batalAte haiM / pramattasaMjada pahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 44 // pramattasaMyata gunasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI manuSya sAmAnya prarUpaNAke samAna saMkhyAta haiM // 44 // cUMki pramattasaMyatAdi guNasthAna manuSyagatiko chor3akara anya kisI bhI gatimeM sambhava nahIM haiM, ataeva manuSyoM meM pramattasaMyatAdi jIvoMke pramANakI prarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke hI samAna samajhanA cAhiye | Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2,51] davvapamANANugame gadimaggaNA [ 65 aba Age manuSyavizeSoMmeM guNasthAnoMke Azrayase dravyapramANakI prarUpaNA kI jAtI hai maNusapajjattesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? koDAkoDAkoDIe uvari koDAkoDAkoDAkoDIe heDhado chaNhaM vaggANamuvari sattaNhaM vaggANaM hehrado // 45 // manuSya paryAptoMmeM mithyAdRSTi manuSya dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ve koDAkoDAkoDike Upara aura koDAkoDAkor3Akor3ike nIce chaha vargoke Upara aura sAta vargoMke nIce arthAt chaThe aura sAtaveM vargake bIcakI saMkhyA pramANa haiM // 45 // sAsaNasammAiTTippahuDi jAva saMjadAsajadA tti davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 46 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI paryApta manuSya dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 46 // pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 47 // pramattasaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI paryApta manuSya sAmAnyaprarUpaNAke samAna saMkhyAta haiM // 47 // aba manuSyaniyoMmeM dravyapramANakA nirUpaNa karate haiM maNusiNIsu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? koDAkoDAkoDIe uvari koDAkoDAkoDAkoDIe heDhado chaNhaM vaggANamuvari sattaNhaM vaggANaM heDhado // 48 // manuSyaniyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? koDAkoDAkoDike Upara aura koDAkoDAkoDAkoDike nIce chaThe vargake Upara aura sAtaveM vargake nIce madhyakI saMkhyA pramANa haiM // 48 // maNusiNIsu sAsaNasammAiTippahuDi jAva ajogikevali tti davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 49 // manuSyaniyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 49 // aba labdhyaparyApta manuSyoMke pramANakA nirUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiMmaNusaapajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA / / 50 // labdhyaparyApta manuSya dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 50 // aparyApta manuSyarAzi asaMkhyAtarUpa hai, yaha yahAM sAmAnyarUpase nirdeza kiyA gayA hai| vizeSarUpase usa asaMkhyAtakA prarUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 51 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 2, 51 kAlakI apekSA labdhyaparyApta manuSya asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 51 // khetteNa seDhIe asNkhejjdibhaago| tisse seDhIe AyAmo asaMkhejjAo joynnkoddiio| maNusa-apajjattehi rUvA pakkhittehi seDhimavahiradi aMgulavaggamUlaM tadiyavaggamUlaguNideNa // 52 // kSetrakI apekSA labdhyaparyApta manuSya jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| usa jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAgarUpa zreNIkA AyAma asaMkhyAta karor3a yojana hai| sUcyaMgulake tRtIya vargamUlase guNita prathama vargamUlako zalAkArUpase sthApita karake rUpAdhika (eka adhika) labdhyaparyAptaka manuSyoMke dvArA jagazreNI apahRta hotI hai / / 52 // sUcyaMgulake prathama aura tRtIya vargamUlako paraspara guNita karanese jo rAzi Ave usase jagazreNIko bhAjita karake labdha rAzimese eka kama kara denepara sAmAnya manuSyarAzikA pramANa AtA hai| isameMse paryApta manuSyarAzikA pramANa ghaTA denepara zeSa labdhyaparyApta manuSyarAzikA pramANa hotA hai| aba devagatimeM jIvoMkI saMkhyA batalAte hue sarvaprathama mithyAdRSTi devoMke pramANakA nirUpaNa karate haiM devagaIe devesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 53 // devagatipratipanna devoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / eka eka aMkake ghaTAte jAnepara jo rAzi samApta ho jAtI hai use asaMkhyAta tathA jo isa prakArase samApta nahIM hotI hai use ananta kahate haiM / athavA jo saMkhyA pAMcoM indriyoMkI viSayabhUta hotI hai use saMkhyAta, usake AgekI jo saMkhyA avadhijJAnakI viSayabhUta hai use asaMkhyAta, tathA isase AgekI jo saMkhyA eka mAtra kevalajJAnakI viSayabhUta hai use ananta samajhanA caahiye| asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa / / 54 / / kAlakI apekSA mithyAdRSTi deva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 54 // khetteNa padarassa bechappaNNaMgulasayavaggapaDibhAgaNa / / 55 / / kSetrakI apekSA jagapratarake do sau chappana aMguloMke vargarUpa pratibhAgase deva mithyAdRSTi rAzikA pramANa prApta hotA hai // 55 // __abhiprAya yaha hai ki do sau chappana sUcyaMgulake vargarUpa bhAgahArase jagapratarako bhAjita karanepara jo labdha ho utanA kSetrakI apekSA devarAzikA pramANa jAnanA cAhiye / sAsaNasammAihi-sammAmicchAihi asaMjadasammAiTThINaM ogha // 56 / / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GoapamANAgame gadimaggaNA [ 67 sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi sAmAnya devoMkA dravyapramANa oghaprarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga hai // 56 // 1, 2, 65 ] bhavaNavAsi devesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 57 // bhavanavAsI devoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM : asaMkhyAta haiM // 57 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi ussappiNIhi avahiraMti kAleNa / / 58 / / kAlakI apekSA bhavanavAsI mithyAdRSTi deva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoM dvArA apahRta hote haiM // 58 // khetteNa asaMkhejjAo seDhIo padarassa asaMkhejjadibhAgo / tesiM seDhINaM vikkhaMbhasUI aMgulaM aMgulavaggamUlaguNideNa / / 59 / / kSetrakI apekSA bhavanavAsI midhyAdRSTi deva asaMkhyAta jagazreNI pramANa haiM jo jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / una asaMkhyAta jagazreNiyoMkI viSkambhasUcI sUcyaMgulako sUcyaMgulake prathama vargamUlase guNita karanepara jo labdha ho utanI hai // 59 // sAsaNasammAiTThi-sammAmicchAiTThi-asaMjada sammAiTThiparUvaNA oghaM // 60 // sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bhavanavAsI devoMkI prarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 60 // vANavaitaradevesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA / / 61 // vAnavyantara devoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 61 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa / / 62 / / kAlakI apekSA vAnavyantara deva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 62 // khetteNa padarassa saMkhejjajoyaNasadavaggapaDibhAeNa / / 63 / / kSetrakI apekSA jagapratarake saMkhyAta sau yojanoMke vargarUpa pratibhAgase vAnavyantara mithyAdRSTi rAzi AtI hai // 63 // abhiprAya yaha hai ki saMkhyAta sau yojanoMke vargarUpa bhAgahArakA jagapratara meM bhAga dene para jo labdha Ave utane vAnavyantara mithyAdRSTi deva haiM / sAsa sammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjada sammAiTThI oghaM // 64 // sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi vAnavyantara deva sAmAnya prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 64 // joisiyadevA devagaNaM bhaMgo // 65 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 2, 65 jitanI devagatipratipanna sAmAnya devoMkI saMkhyA kahI gaI hai utane jyotiSI deva haiM // 65 // sUtrAmeM -- joisiyadevA ' isa prakAra mithyAdRSTi Adi guNasthAnoMkI vizeSatAse rahita jo sAmAnya jyotiSI devoMkA grahaNa kiyA gayA hai usase mithyAdRSTi Adi cAroM guNasthAnavartI jyotiSI devoMkI saMkhyAkI prarUpaNA sAmAnya devagati sambandhI saMkhyAprarUpaNAke samAna hai, aisA samajhanA cAhiye / yahAMpara jo jyotiSI devoMkI saMkhyA sAmAnya devoMke samAna batalAyI gaI hai vaha sAmAnyase batalAyI hai / vizeSakI apekSA do sau chappanna aMguloMke vargakA jagapratarameM bhAga denepara jo labdha ho utanA pramANa jyotiSI devoMkA hai aura unase kucha hI adhika ( saMkhyAtaguNI ) sAmAnya devarAzi hai, itanA vizeSa samajhanA cAhiye / sohammIsANakappavAsiyadevesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA? asNkhejjaa| saudharma aura aizAna kalpavAsI devoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 66 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 67 // kAlakI apekSA saudharma aura aizAna kalpavAsI mithyAdRSTi deva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 67 // khetteNa asaMkhejjAo seDhIo padarassa asNkhejjdibhaago| tAsi seDhINaM vikkhaMbhasUI aMgulavidiyavaggamUlaM tadiyavaggamUlaguNideNa // 68 / / kSetrakI apekSA saudharma aura aizAna kalpavAsI mithyAdRSTi deva asaMkhyAta jagazreNI pramANa haiN| una asaMkhyAta jagazreNiyoMkA pramANa jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga hai tathA unakI viSkambhasUcI sUcyaMgulake dvitIya vargamUlako usake tRtIya vargamUlase guNita karanepara jo prApta ho utanI hai // 68 // sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI oghaM / / 69 // saudharma-aizAna kalpavAsI sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva sAmAnya prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 69 // saNakkumArappahuDi jAva sadAra-sahassArakappavAsiyadevesu jahA sattamAe puDhavIe NeraiyANaM bhaMgo // 70 // __ jisa prakAra sAtavIM pRthivImeM nArakiyoMke dravyapramANakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra sanatkumArase lekara zatAra aura sahasrAra taka kalpavAsI devoMmeM mithyAdRSTi devoMkI prarUpaNA hai // 70 // ANada-pANada jAva NavagevejjavimANavAsiyadevesu micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThi tti davvapamANeNa kevaDiyA ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / edehi palidovamamavahiradi aMtomuhutteNa / / 71 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 77] davvapamANANugame iMdiyamaggaNA [ 69 Anata aura prANatase lekara nau aveyaka taka vimAnavAsI devoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI ukta deva dravyapramANakI apekSA kitane haiM? palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM / uparyukta jIvarAziyoMke dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai / / 71 // __ aNuddisa jAva abarAidavimANavAsiyadevesu asaMjadasammAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / edehi palidovamamavahiradi aMtomuhutteNa / / __ anudiza vimAnoMse lekara aparAjita vimAna taka ina vimAnoMmeM rahanevAle asaMyatasamyagdRSTi deva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM / ina jIvarAziyoMke dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 72 // savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 73 // sarvArthasiddhi vimAnavAsI deva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 73 // sarvArthasiddhi vimAnavAsI deva manuSyaniyoMke pramANase tiguNe haiM, itanA yahAM vizeSa samajhanA caahiye| aba indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya jIvoMkI saMkhyAkA pratipAdana karate haiM iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? aNaMtA / / 74 // indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya, ekendriya paryApta, ekendriya aparyApta, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ananta haiM // 74 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa / / 75 // kAlapramANakI apekSA pUrvokta ekendriya Adi nau jIvarAziyAM anantAnanta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta nahIM hotI haiM / / 75 // atIta kAlako avasarpiNI aura utsarpiNIke pramANase karanepara ananta avasarpiNI aura utsarpiNI pramANa atIta kAla hotA hai / isa prakArake usa atIta kAlake dvArA ye nau rAziyAM apahRta nahIM hotI haiM / arthAt atIta kAlake samayoMkI jitanI saMkhyA hai, usase bhI bahuta adhika sUtrokta bAdara ekendriyAdi jIvoMkA pramANa hai| khetteNa aNaMtANaMtA logA / / 76 // kSetrapramANakI apekSAse pUrvokta ekendriyAdi nau jIvarAziyAM anantAnanta loka pramANa haiM / beiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyA tasseva pajjattA apajjattA davvapamANeNa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] kevaDiyA ? asaMkhejjA // 77 // dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIva tathA unhIMke paryApta aura aparyApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 77 // chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 77 asaMkhejjAhi osapiNi ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 78 // kAlakI apekSA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIva tathA unhIMke paryApta aura aparyApta jIva asaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 78 // khetteNa beiMdiya-tIiMdiya- cauriMdiya tasseva pajjatta-apajjatte hi padaramavahiradi aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaragapaDibhAeNa aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa / / 79 // kSetrakI apekSA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMke dvArA sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai / tathA unhIMke paryApta aura aparyApta jIvoMke dvArA kramazaH sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAga ke vargarUpa pratibhAgase aura sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 79 // paMcidiya-paMcidiyapajjattarasu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA | paMcendriya aura paMcendriya paryAptaka jIvoMmeM mithyAdRSTi dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM ? // 80 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 81 // kAlakI apekSA paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 81 // khetteNa paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu micchAiTThIhi padaramavahiradi aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa || 82 / / kSetrakI apekSA paMcendriya aura paMcendriya paryAptaka mithyAdRSTiyoM ke dvArA sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase aura sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 82 // sAsaNasammAiTThappa huDi jAva ajogikevali tti oghaM // 83 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAna se lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIva sAmAnya prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM | aba labdhyaparyApta paMcendriya jIvoMke pramANakA nirUpaNa karate haiM- paMciMdiyaapajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 84 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 90 ] GoapamANAgame kAyamaggaNA [ 71 paMcendriya aparyApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 84 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 85 // kAlakI apekSA paMcendriya aparyApta jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoM dvArA apahRta hote haiM // 85 // khetteNa paMcidiyaapajjattaehi padaramavahiradi aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa || 86 / kSetrakI apekSA paMcendriya aparyApta jIvoMke dvArA sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAga ke vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 86 // kAyAvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA teukADyA vAukAiyA bAdara puDhavikAiyA bAdaraAukAiyA bAdarateGakAiyA bAdaravAukAiyA bAdaravaNapphaikAiyA patteyasarIrA tasseva apajjattA humapuDhavikAiyA suhumaAukADyA suhumateukAiyA suhumavAukAiyA tasseva pajjattApajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA logA // 87 // kAyAnuvAdase pRthvIkAyika, apkAyika, tejakAyika, vAyukAyika jIva tathA bAdara pRthvIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra jIva, tathA inhIM pAMca bAdara sambandhI aparyApta jIva, sUkSma pRthvIkAyika, sUkSma apkAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika jIva, tathA inhIM cAra sUkSma sambandhI paryApta aura aparyApta jIva; ye pratyeka dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta loka pramANa haiM // 87 // aba bAdara paryAptoMkI saMkhyAkA prarUpaNa karaneke liye uttarasUtra kahate haiM-- bAdara puDhavikAiya bAda AukAiya- bAdaravaNaphaikAiyapatteyasarIrapajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 88 // bAdara pRthvIkAyika, bAdara apkAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 88 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // / 89 / / kAlakI apekSA bAdara pRthvIkAyika, bAdara aSkAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM / bAdarapuDha vikAiya- bAdaraAukAiya- bAdaravaNa phaikAiya- patteya sarIra pajjatahi paramavahiradi aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDibhAgeNa / / 90 / / kSetrakI apekSA bAdara pRthvIkAyika, bAdara apkAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptaka jIvoMke dvArA sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAga ke vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 91 hotA hai // 90 // bAdarateupajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asNkhejjaa| asaMkhejjAvaliyavaggo AvaliyaghaNassa aMto // 91 // ___ bAdara tejakAyika paryApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| yaha asaMkhyAtarUpa pramANa asaMkhyAta AvaliyoMke vargarUpa hai jo AvalIke ghanake bhItara AtA hai // 91 // bAdaravAukAiyapajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA // 92 // bAdara vAyukAyika paryApta jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 92 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 93 / / kAlakI apekSA bAdara vAyukAyika paryApta jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 93 // khetteNa asaMkhejjANi jagapadarANi logassa saMkhejjadibhAgo // 94 // kSetrakI apekSA bAdara vAyukAyika paryApta jIva asaMkhyAta jagapratara pramANa haiN| vaha asaMkhyAta jagapratara pramANa lokake saMkhyAtaveM bhAga haiM // 94 // abhiprAya yaha hai ki saMkhyAtase ghanalokake bhAjita karanepara bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkA dravya AtA hai| vaNapphaikAiyA NigodajIvA bAdarA suhamA pajjattApajjattA davbapamANeNa kevaDiyA ? aNaMtA // 95 // vanaspatikAyika jIva, nigoda jIva, vanaspatikAyika bAdara jIva, vanaspatikAyika sUkSma jIva, vanaspatikAyika bAdara paryApta jIva, vanaspatikAyika bAdara aparyApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma paryApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma aparyApta jIva, nigoda bAdara jIva, nigoda sUkSma jIva, nigoda bAdara paryApta jIva, nigoda bAdara aparyApta jIva, nigoda sUkSma paryApta jIva aura nigoda sUkSma aparyApta jIva; ye pratyeka dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ananta haiM // 95 // aNaMtANaMtAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // 96 // kAlakI apekSA pUrvokta caudaha jIvarAziyAM anantAnanta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta nahIM hotI haiM // 96 // khetteNa aNaMtANaMtA logA // 97 // ve caudaha jIvarAziyAM kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 97 // tasakAiya-tasakAiyapajjattaesu micchAiTTI davvapamANeNa kevaDiyA? asNkhejjaa| trasakAyika aura trasakAyika paryAptoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 106] davvapamANANugame jogamaggaNA [73 haiM ? asaMkhyAta haiM // 98 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 99 // kAlakI apekSA trasakAyika aura trasakAyika paryApta mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 99 // khetteNa tasakAiya-tasakAiyapajjattaesu micchAiTThIhi padaramavahiradi aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDi bhAgeNa aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa // 100 // kSetrakI apekSA trasakAyikoMmeM mithyAdRSTi jIvoMke dvArA sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase, aura trasakAyika paryAptoMmeM mithyAdRSTi jIvoMke dvArA sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 100 / / sAsaNasammAiTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 101 / / sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIva sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 101 // tasakAiyaapajjattA paMciMdiyaapajjattANa bhaMgo // 102 / / trasakAyika labdhyaparyApta jIvoMkA pramANa paMcendriya labdhyaparyAptakoMke pramANake samAna hai / / aba yogamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-tiNNivacijogIsu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? devANaM saMkhajjadibhAgo // yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogiyoM aura tIna bacanayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? devoMke saMkhyAtaveM bhAga haiM // 103 // . sAsaNasammAdiTippahuDi jAva saMjadAsajadA tti oghaM / / 104 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI pUrvokta ATha yogavAle jIvoMkA pramANa sAmAnya prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga hai // pamattasaMjadappahuDi jAva sajogikevali tti davvapamANeNa kevaDiyA ? sNkhejjaa| pramattasaMyata guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnameM pUrvokta ATha jIvarAziyAM dravyapramANakI apekSA kitanI haiM ? saMkhyAta haiM / 105 // vacijogi-asaccamosavacijogIsu micchAiTThI davapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA / / 106 // vacanayogiyoM aura asatyamRSA arthAt anubhaya vacanayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 106 // cha 10 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 107 asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 107 // kAlakI apekSA vacanayogI aura anubhayavacanayogI mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 107 // khetteNa vacijogi-asaccamosavacijogIsu micchAiTThIhi padaramavahiradi aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDi bhAgeNa / / 108 // kSetrakI apekSA vacanayogiyoM aura anubhayavacanayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMke dvArA aMgulake saMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 108 // sesANaM maNajogibhaMgo // 109 // sAsAdanasamyagdRSTi Adi zeSa guNasthAnavartI vacanayogI aura anubhayavacanayogI sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIva manoyogirAzike samAna haiM // 109 // kAyajogi-orAliyakAyajogIsu micchAiTThI mUloghaM // 110 / / kAyayogiyoM aura audArikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva sAmAnya prarUpaNAke samAna haiN| abhiprAya yaha hai ki ye donoM hI rAziyAM ananta haiM / kAlakI apekSA kAyayogI aura audArikakAyayogI mithyAdRSTi jIva anantAnanta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta nahIM hote haiM / kSetrakI apekSA ve anantAnanta lokapramANa haiM / sAsaNasammAiTTippahuDi jAva sajogikevali tti jahA maNajogibhaMgo // 111 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka kAyayogI aura audArikakAyayogI mithyAdRSTi jIva manoyogiyoMke samAna haiM // 111 // orAliyamissakAyajogIsu micchAiTThI mUloghaM // 112 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva mUla oghaprarUpaNAke samAna haiM // 112 // sAsaNasammAiTThI oghaM / / 113 // audArikamizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIva sAmAnya prarUpaNAke samAna haiM // 113 // asaMjadasammAiTThI sajogikevalI davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 114 / / asaMyatasamyagdRSTi aura sayogikevalI audArikamizrakAyayogI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 114 // veuvviyakAyajogIsu micchAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA ? devANaM saMkhejjadibhAgUNo // 115 / / vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? devoMke saMkhyAtaveM bhAgase kama haiM // 115 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 124 ] davvapamANANugame vedamaggaNA [75 sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? oghaM // 116 // sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi vaikriyakakAyayogI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? oghaprarUpaNAke samAna haiM // 116 // veuvviyamissakAyajogIsu micchAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA ? devANaM saMkhejjadibhAgo // 117 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? devoMke saMkhyAtaveM bhAga haiM // 117 // sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI davdhapamANeNa kevaDiyA ? oghaM // 118 // sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi vaikriyikamizrakAyayogI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ogha prarUpaNAke samAna haiM // 118 // AhArakAyajogIsu pamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? caduvaNNaM // 119 // AhArakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? cauvana haiN| pramattasaMyata guNasthAnako chor3akara dUsare guNasthAnoMmeM AhArazarIra nahIM pAyA jAtA hai, isakA jJAna karAneke liye sUtrameM pramattasaMyata padakA grahaNa kiyA gayA hai| AhAramissakAyajogIsu pamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // AhAramizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 120 // kammaiyakAyajogIsu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? mUloghaM // 121 // kArmaNakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ogha prarUpaNAke samAna haiM // 121 // sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA ? oghaM // 122 / / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi kArmaNakAyayogI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? sAmAnya prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 122 // sajogikevalI davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 123 // kArmaNakAyayogI sajogikevalI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM / aba vedamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM..vedANuvAdeNa itthivedaesu micchAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA? devIhi sAdireyaM // vedamArgaNAke anuvAdase strIvediyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 125 deviyoMse kucha adhika haiM // 124 // sAsaNasammAiTippahuDi jAva saMjadAsajadA tti oghaM // 125 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnameM strIvedI jIva oghaprarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 125 // pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi-bAdarasAMparAiya-paviTTha-uvasamA khavA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 126 // pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRtti-bAdara-sAMparAya-praviSTa upazamaka aura kSapaka guNasthAna taka strIvedI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 126 // purisavedaesu micchAiTThI davyapamANeNa kevaDiyA ? devehi sAdireyaM / / 127 // puruSavediyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? devoMse kucha adhika haiM // sAsaNasammAiTippahuDi jAva aNiyaTTi-bAdarasAMparAiya-paviTTha-uvasamA khavA davvapamANeNa kevaDiyA ? oghaM / / 128 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara anivRtti-bAdara-sAMparAya-praviSTa upazamaka aura kSapaka jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ogha prarUpaNAke samAna haiM // 128 // Naqsayavedesu micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti odhaM / / 129 / / napuMsakavedI jIvoMmeM mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva ogha prarUpaNAke samAna haiM // 129 // pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi bAdarasAMparAiya-paviThTha-uvasamA khavA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 130 // pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRtti-bAdarasAMparAyika praviSTa upazamaka aura kSapaka guNasthAna takake jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 130 // apagadavedaesu tiNhaM uvasAmagA davyapamANeNa kevaDiyA ? paveseNa eko vA do vA tiNi vA ukkasseNa cauvaNaM // 131 // ___ apagatavedI jIvoMmeM tIna guNasthAnake upazAmaka jIva dravyapramANakI apakSA kitane haiM ? pravezakI apekSA eka, athavA do, athavA tIna, athavA utkRSTarUpase cauvana haiM // 131 // addhaM paDucca saMjjA // 132 // kAlakI apekSA uparyukta tIna guNasthAnavartI apagatavedI upazAmaka jIva saMkhyAta haiM / tiNNi khavA ajogikevalI oghaM / / 133 // apagatavediyoMmeM tIna guNasthAnavartI kSapaka aura ayogikevalI jIva oghaprarUpaNAke Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 139] davvapamANANugame kasAyamaggaNA [77 samAna haiM // 133 // sajogikevalI ogha // 134 // apagatavediyoMmeM sayogikevalI jIva ogha prarUpaNAke samAna haiM // 134 // aba kaSAyamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA prarUpaNa karate haiM kasAyANuvAdeNa kodhakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lobhakasAisu micchAiTippahuDi jAva saMjadAsajadA ti oghaM // 135 / / kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnameM jIvoMkA dravyapramANa sAmAnya prarUpaNAke samAna haiM // 135 // pamattasaMjadappa huDi jAva ANiyaTTi tti davyapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka cAroM kaSAyavAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 136 // cAroM kaSAyoMke kAlako jor3a karake aura usakI cAra pratirAziyAM karake apane apane kAlase apavartita karake jo saMkhyA labdha ho usase icchita rAzike bhAjita karanepara apanI apanI rAzi hotI hai| tadanusAra ina guNasthAnoMmeM mAnakaSAyI jIvarAzi sabase kama hai| krodhakaSAyI jIvarAzi mAnakaSAyI jIvarAzise vizeSa adhika hai / mAyAkaSAyI jIvarAzi krodhakaSAyI jIvarAzise vizeSa adhika hai / lobhakaSAyI jIvarAzi mAyAkaSAyI jIvarAzise vizeSa adhika hai| Navari lobhakasAIsu suhumasAMparAiya-suddhi-saMjadA uvasamA khavA mUloghaM // 137 // itanA vizeSa hai ki lobhakaSAyI jIvoMmeM sUkSmasAMparAyika-zuddhisaMyata upazamaka aura kSapaka jIvoMkI prarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 137 // isakA kAraNa yaha hai ki kSapaka aura upazamaka sUkSmasAMparAyika jIvoMmeM sUkSma lobha kaSAyako chor3akara anya koI kaSAya nahIM pAI jAtI hai / akasAIsu upasaMtakasAya-vIyarAgachadumatthA oghaM // 138 / kaSAyarahita jIvoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga chadmastha jIvoMke dravyapramANakI prarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 138 // yahAM bhAvakapAyake abhAvakI apekSA upazAntakaSAya jIvoMko akaSAyI kahA hai, dravya kaSAyake abhAvakI apekSAse nahIM; kyoMki, udaya, udIraNA, apakarSaNa, utkarSaNa aura paraprakRtisaMkramaNa Adise rahita dravyakarma yahAM pAyA jAtA hai| khINakasAya-bIdarAga-chadumatthA ajogikevalI oghaM // 139 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 2, 140 kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha aura ayogikevalI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 139 // sajogikevalI oghaM // 140 // sayogikevalI jIvoMke dravyapramANakI prarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 140 // aba jJAnamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANIsu micchAiTThI sAsaNasammAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA? oghaM // 141 // jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ogha prarUpaNAke samAna haiM // 141 // vibhaMgaNANIsu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? devehi sAdireyaM // 142 / / vibhaMgajJAniyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? devoMse kucha adhika haiN| sAsaNasammAiTThI oghaM // 143 // vibhaMgajJAnI sAsAdanasamyagdRSTi jIva ogha prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM // 143 // AbhiNibohiyaNANi-sudaNANi-ohiNANIsu asaMjadasammAiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 144 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva ogha prarUpaNAke samAna haiN|| Navari viseso ohiNANIsu pamattasaMjadappahuDi jAvaM khINakasAya-cIyarAyachadumatthA tti davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 145 // itanA vizeSa hai ki avadhijJAniyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAgachadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva dravyapramANase kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 145 // maNapajjavaNANIsu pamattasaMjappahuDi jAva khINakasAya-vIyarAga-chadumatthA tti davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejA // 146 // manaHparyayajJAniyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 146 // kevalaNANIsu sajogikevalI ajogikevalI oghaM // 147 // kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 147 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davvapamANANugame saMjamamaggaNA aba saMyamamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM saMjamANuvAdeNa saMjadesu pamattasaMjada pahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // saMyamamArgaNAke anuvAda se saMyata jIvoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 148 // pramattasaMyata guNasthAnase lekara Uparake sabhI guNasthAnavartI jIva saMyata hI hote haiM, isaliye yahAM sAmAnyase ogha prarUpaNA kahI gaI hai / 1, 2, 154 ] sAmAiya-chedovaDAvaNa- suddhi-saMjadesu pamattasaMjada pahuDi jAva aNiyaTTi bAdarasAMparAiya-paviTTha uvasamA khavA tti oghaM // 149 // [ 79 sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyata jIvomeM pramattasaMyata guNasthAna se lekara anivRttibAdara - sAmparAyika-praviSTa upazamaka aura kSapaka guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva oghaprarUpaNAke samAna saMkhyAta haiM // 149 // parihAra suddhisaMjadesu pamattApamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / parihAravizuddhi-saMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ! saMkhyAta haiM // 150 // suhumasAMparAiya- suddhisaMjadesu suhumasAMparAiya- suddhisaMjadA uvasamA khavA davvapamANeNa kevaDiyA ? oghaM / / 151 / / sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata jIvoMmeM sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata upazamaka aura kSapaka jIva dravyapramANase kitane haiM ? ogha prarUpaNAke samAna haiM // 151 // jahAka khAda vihArasuddhisaMjadesu cauTThANaM oghaM // 152 // yathAkhyAtavihAra-zuddhisaMyatoMmeM gyArahaveM, bArahaveM, terahaveM aura caudahaveM guNasthAnavartI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 152 // saMjadAsaMjadA davyamANeNa kevaDiyA ? oghaM / / 153 / / saMyatAsaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 153 // asaMjadesu micchAiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAiTTi tti davvapamANeNa kevaDiyA ? ogha // 154 // oghaprarUpaNAke samAna palyopamake asaMyatoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? sAmAnya prarUpaNA ke samAna haiM // 154 // aba darzanamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 1, 155 dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNIsu micchAiTThI davapamANaNa kevaDiyA? asNkhejjaa|| darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM // 155 // asaMkhajjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 156 // kAlakI apekSA cakSudarzanI mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta hote haiM // 156 // khetteNa cakkhudaMsaNIsu micchAiTThIhi padaramavahiradi aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa // 157 // ... kSetrakI apekSA cakSudarzaniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMke dvArA sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 157 // sAsaNasammAiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga chadumatthA tti oghaM // 158 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI cakSudarzanI jIva ovaprarUpaNAke samAna haiM // 158 // acakkhudaMsaNIsu micchAiTTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oSaM // 159 / / __ acakSudarzaniyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva ogha prarUpaNAke samAna haiM // 159 // isakA kAraNa yaha hai ki saba hI chadmastha jIvoMke acakSudarzanAvaraNakA kSayopazama pAyA jAtA hai / isaliye unakA pramANa oghaprarUpaNAke samAna kahA gayA hai| ohidaMsaNI ohiNANibhaMgo / / 160 // avadhidarzanI jIvoMkI dravyagrarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 160 // kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo // 161 / / kevaladarzanI jIvoMkI dravyaprarUpaNA kevalajJAniyoMke samAna hai // 161 // cUMki kevalajJAnase rahita kevaladarzana pAyA nahIM jAtA hai, ataeva ina donoMkA pramANa samAna hai| aba lezyA mArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlale ssiya-kAulassiesu micchAiTThippa huDi jAva asaMjadasammAiDhi ti oghaM // 162 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,2, 170 ] davvapamANANugame lessAmaggaNA [ 81 jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva oghaprarUpaNAke samAna haiM // 162 // teulessiesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? joisiyadevehi sAdireyaM / tejolezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? jyotiSI devoMse kucha adhika haiM // 163 // sAsaNasammAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti oghaM // 164 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI tejolezyAse yukta jIva ogha prarUpaNAke samAna palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga haiM // 164 // pamatta-appamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / / 165 // tejolezyAvAle jIvoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIva dravyapramANakI apekSA kitane hai ? saMkhyAta haiM // 165 // pammalessiesu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiNINaM saMkhejjadibhAgo // 166 // padmalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMjJI paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 166 // sAsaNasammAiTTippahuDi jAva saMjadAsajadA ti oghaM // 167 // padmalezyAvAle jIvoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 167 // pamatta-appamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 168 // pramattasaMyata aura apramattasaMyata padmalezyAvAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 168 // sukkalessiesu micchAiTippahuDi jAva saMjadAsajadA tti davvapamANeNa kevaDiyA? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / edehi palidovamamavahiradi aMtomuhutteNa / / 169 // zuklalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / ina jIvoMke dvArA antarmuhUrta kAlase palyopama apahRta hotA hai // 169 // pamatta-appamattasaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 170 // pramattasaMyata aura apramattasaMyata zuklalezyAvAle jIva dravpapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 170 // cha 11 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTTaNaM avvakaraNa pahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // 171 // apUrvakaraNa guNasthAna se lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI zukrayAvAle jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 171 // 82 ] cUMki apUrvakaraNa Adi guNasthAnoM meM zuklezyAko chor3akara dUsarI koI lezyA nahIM pAI jAtI hai, ataeva apUrvakaraNa Adi guNasthAnoMmeM oghapramANa hI zuklalezyAvAloMkA pramANa hai / ayogikevalI jIva lezyArahita haiM, kyoMki, unameM karmalepakA kAraNabhUta yoga aura kaSAyeM nahIM pAyI jAtI haiM / aba bhavyamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAiTTi pahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhikoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 172 // abhavasiddhiyA davvapamANeNa kevaDiyA ! aNaMtA // 173 // abhavyasiddhika jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ananta haiM // 173 // aba samyaktvamArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiM-sammattANuvAdeNa sammAiTThIsu asaMjada sammAiTThippa huDi jAva ajogikevali ci oghaM / / 174 / / [ 1, 2, 171 samyaktvamArgaNAke anuvAda se samyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogakevala guNasthAna takake jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 174 // khaiyasammAiTThIsu asaMjadasammAiTThI oghaM / / 175 / / kSAyika samyagdRSTiyoM meM asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 175 // saMjadAsaMjada pahuDi jAva uvasaMta kasAya - vIyarAga- chadumatthA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 176 // saMyatAsaMyata guNasthAna se lekara upazAntakaSAya- vItarAga- chadmastha guNasthAna taka kSAyikasamyagdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 176 // caunhaM khavA ajogikevalI oghaM / / 177 // cAroM kSapaka aura ayogikevalI jIva oghaprarUpaNA ke samAna haiM / 177 // sogikevalI odhaM // 178 // sayogikevalI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna haiM // 178 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 188 ] davvapamANANugame saNNimaggaNA [83 vedagasammAiTThIsu asaMjadasammAiTippahuDi jAva appamattasaMjadA tti oghaM // vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara apramattasaMyata guNasthAna takake jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 179 // uvasamasammAiTThIsu asaMjadasammAiTThI saMjadAsajadA oghaM // 180 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 180 // . pamattasaMjadappahuDi jAva uvasaMtakasAya-bIdarAga-chadumatthA tti davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA // 181 // - pramattasaMyata guNasthAnase lekara upazAnta-kaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka upazamasamyagdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM // 181 // sAsaNasammAiTThI oghaM // 182 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 182 // sammAmicchAiTThI oghaM // 183 / / samyagmithyAdRSTi jIvoMkI dravyapramANaprarUpaNA ogha prarUpaNAke samAna hai // 183 // micchAiTThI oghaM / / 184 // mithyAdRSTi jIvoMkI dravyapramANaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 184 // aba saMjJImArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiMsaNNiyANuvAdeNa saNNIsu micchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? devehi sAdireyaM / saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMmeM mithyAdRSTi jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? devoMse kucha adhika haiM // 185 // __ saba deva mithyAdRSTi saMjJI hI haiM, aura cUMki zeSa tIna gatiyoMke saMjJI mithyAdRSTi jIva una devoMke saMkhyAtaveM bhAga hI haiM; ataeva yahAM saMjJI mithyAdRSTi jIvoMkA pramANa devoMse kucha adhika nirdiSTa kiyA gayA hai| sAsaNasammAiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 186 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI saMjJI jIvoMkI dravyaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 186 // asaNNI davvapamANeNa kevaDiyA ? aNaMtA // 187 // asaMjJI jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ananta haiM // 187 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa / / 188 / / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 2, 188 kAlakI apekSA asaMjJI mithyAdRSTi jIva anantAnanta avasarpiNiyoM aura utsarpiNiyoMke dvArA apahRta nahIM hote haiM // 188 // khetteNa aNaMtANatA logA // 189 // kSetrakI apekSA asaMjJI mithyAdRSTi jIva anantAnanta loka pramANa haiM // 189 // aba AhAramArgaNAkI apekSA jIvoMkI saMkhyAkA nirUpaNa karate haiMAhArANuvAdeNa AhAraesu micchAiTTippahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkI dravyapramANaprarUpaNA oghake samAna hai // 190 // aNAhAraesu kammaiyakAyajogibhaMgo // 191 // anAhAraka jIvoMmeM dravyapramANakI prarUpaNA kArmaNakAyayogiyoMke dravyapramANake samAna hai // 191 // ajogikevalI oghaM / / 192 // anAhAraka ayogikevalI jIvoMkI dravyapramANaprarUpaNA sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // // dravyapramANAnugama samApta huA // 2 // | Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. khettANugamo khettANugameNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 1 // kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // jina caudaha jIvasamAsoMkA satprarUpaNA nAmaka anuyogadvArase astitva jAna liyA gayA hai tathA dravyapramANAnugamase jinakI saMkhyAkA pramANa jJAta ho cukA hai una caudaha jIvasamAsoMke kSetrasambandhI pramANakA parijJAna karAneke liye prakRta kSetrAnugama anuyogadvAra prApta huA hai / athavA jIva anantAnanta haiM aura lokAkAza asaMkhyAta pradezarUpa hai, aisI avasthAmeM usa lokAkAzameM samasta jIvarAzi kaise avasthita hai, isa zaMkAke nivAraNArtha yaha kSetrAnugama anuyogadvAra prApta huA hai| yahAM prArambhameM kSetrakA nikSepa kiyA jAtA hai- vaha nikSepa nAma, sthApanA, dravya aura bhAvake bhedase cAra prakArakA hai / anya kAraNoMkI apekSA na karake kevala apane ApameM pravRtta hue 'kSetra' isa zabdakA nAma nAmakSetra hai / tadAkAra yA atadAkAra dravyameM 'yaha kSetra hai' aisI jo kalpanA kI jAtI hai use sthApanAkSetra kahate haiN| dravyakSetra do prakArakA hai- AgamadravyakSetra aura noAgamadravyakSetra / unameM jo kSetraprAbhRtakA jAnakAra hai, parantu vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita hai use AgamadravyakSetra kahA jAtA hai| noAgamadravyakSetra tIna prakArakA hai- jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatirikta / inameMse jJAyakazarIra tIna prakArakA hai- bhAvI jJAyakazarIra, vartamAna jJAyakazarIra aura atIta jJAyakazarIra / inameMse atIta jJAyakazarIra bhI cyuta, cyAvita aura tyaktake bhedase tIna prakArakA hai| jo AgAmI kAlameM kSetraviSayaka zAstrako jAnegA use bhAvI noAgamadravyakSetra kahate haiM / jJAyakazarIra aura bhAvIse bhinna jo tadvyatirikta noAgamadravyakSetra hai vaha karmadravyakSetra aura nokarmadravyakSetrake bhedase do prakArakA hai / unameMse jJAnAvaraNAdi ATha prakArake karmadravyako tadvyatirikta noAgamakarmadravyakSetra kahate haiN| nokarmadravyakSetra aupacArika aura pAramArthikake bhedase do prakArakA hai| unameMse lokameM prasiddha zaktikSetra evaM godhUma (gehUM) Adi aupacArika tadvyatirikta noAgama-nokarmadravyakSetra kahalAtA hai| AkAzadravya paramArtha tadvyatirikta noAgama-nokarmadravyakSetra hai| ___ bhAvakSetra AgamabhAvakSetra aura noAgamabhAvakSetrake bhedase do prakArakA hai| jo jIva kSetraviSayaka grAbhRtako jAnatA hai aura vartamAna kAlameM tadviSayaka upayogase bhI sahita hai vaha AgamabhAvakSetra kahA jAtA hai| jo kSetraviSayaka zAstrake upayogake vinA anya padArthameM upayukta ho usa jIvako noAgamabhAvakSetra kahate haiN| Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 3, 2 prakRtameM yahAM tadUvyatirikta noAgamadravyakSetrabhUta AkAzase prayojana hai / vaha AkAza anAdi-ananta hai jo do prakArakA hai- lokAkAza aura alokAkAza / jisameM jIvAdi dravya avalokana kiye jAte haiM- pAye jAte haiM- use lokAkAza kahate haiM / isake viparIta jahAM jIvAdi dravya nahIM pAye jAte haiM use alokAkAza kahate haiM / athavA, dezake bheda se kSetra tIna prakArakA hai- maMdarAcalakI cUlikAse UparakA kSetra Urdhvaloka hai / maMdarAcalake mUlase nIcekA kSetra adholoka hai / tathA maMdara parvatakI UMcAI pramANa kSetra madhyaloka hai / madhyalokake do bhAga haiM- manuSyaloka aura tiryagloka / mAnuSottara paryanta ar3hAIdvIpavartI kSetrako manuSyaloka aura usase Ageke zeSa madhyalokako tiryagloka kahate haiN| prakRtameM inake dvArA hI jIvoMke vartamAna nivAsarUpa kSetrakA vicAra kiyA jAvegA / 86 ] jisa prakArase dravya avasthita haiM usa prakArase unako jAnanA anugama kahalAtA hai / kSetra ke anugamako kSetrAnugama kahate haiM / kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameM oghanirdezake nirUpaNake liye uttarasUtra kahate haiM ogheNa micchAiTThI kevaDikhette ? savvaloge // 2 // ogha arthAt sAmAnya nirdezakI apekSA mithyAdRSTi jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 2 // rAjuse sAtaguNI jagazreNI hotI hai / isa jagazreNI ke vargako jagapratara aura usake ghanako ghanaloka kahate haiM / yaha loka nIce vetrAsana ( vetake mUDhA ) ke samAna, madhyameM jhallarIke samAna aura Upara mRdaMgake samAna AkAravAlA hai / lokakI UMcAI caudaha rAju hai / usakA vistAra cAra prakArakA hai- adholokake antameM sAta rAju, madhyalokake pAsa eka rAju, brahmalokake pAsa pAMca rAju aura Urdhvalokake antameM eka rAju / kSetrapramANakI prarUpaNAmeM jIvoMkI tIna avasthAoMko grahaNa kiyA gayA hai- svasthAnagata, samudghAtagata aura upapAdagata / inameM svasthAnagata avasthA bhI do prakArakI hotI hai- svasthAnasvasthAnagata aura vihAravatsvasthAnagata / apane utpanna honeke grAma va nagarAdimeM uThane baiThane evaM calane Adi ke vyApArayukta avasthAkA nAma svasthAnasvasthAna hai / apane utpanna honeke grAma-nagarAdiko chor3akara anyatra sone, calane aura ghUmane Adiko vihAravatsvasthAna kahate haiM / vedanA Adi kAraNavizeSase mUlazarIrako nahIM chor3akara AtmA ke kucha pradezoMke zarIrase bAhira nikalanekA nAma samudghAta hai / vaha sAta prakArakA hai- vedanAsamudghAta, kaSAyasamudghAta, vaikriyikasamudghAta, mAraNAntikasamudghAta, taijasasamudghAta, AhArakasamudghAta aura kevalisamudghAta / zarIrameM pIr3A honeke kAraNa AtmapradezoMke bAhira nikalaneko vedanAsamudghAta kahate haiM / krodha aura bhaya Adike nimittase jIvapradezoM ke zarIrase tiguNe pramANa meM bAhira nikalaneko kaSAyasamudghAta kahate haiM / vaikriyikazarIrake dhAraka deva aura nArakiyoMkA apane svAbhAvika AkArako chor3akara anya 1 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 3, 3 ] khettapamANANugame oghaNise [ 87 AkArake dhAraNa karaneko vaikriyikasamudghAta kahate haiN| maraneke pUrva AtmapradezoMkA Rjugatise athavA vigrahagatise zarIrake bAhira nikalakara jahAM utpanna honA hai usa kSetra taka jAkara antarmuhUrta kAla taka rahanA, ise mAraNAntikasamudghAta kahate haiM / vedanAsamudghAta aura kaSAyasamudghAtase isameM yaha vizeSatA hai ki yaha to kevala baddhAyuSka jIvoMke hI hotA hai, parantu ukta donoM samudghAta baddhAyuSkoMke hote haiM aura abaddhAyuSkoMke bhI hote haiM, tathA mAraNAntikasamudghAta jahAMpara utpanna honA hai usI dizA abhimukha hotA hai, parantu vedanAsamudghAta aura kaSAyasamudghAta ke liye aisA kucha niyama nahIM hai / taijasazarIrake visarpaNakA nAma taijasasamudghAta hai / vaha do prakArakA hotA hai-niHssaraNAtmaka aura aniHssaraNAtmaka / inameM jo niHssaraNAtmaka taijasasamudghAta hai vaha bhI do prakArakA hai- prazasta taijasa aura aprazasta taijasa / kisI mahAn tapasvI sAdhuke hRdayameM durbhikSAdise pIr3ita janapadAdiko dekhakara anukampA vaza unake uddhArArtha dAhine kaMdhese jo taijasa putalA nikalatA hai use prazasta taijasasamudghAta kahate haiM aura tapasvIke kisIpara ruSTa ho jAne para nau yojana caur3e aura bAraha yojana lambe kSetrako bhasma karanevAlA bAyeM kandhese jo taijasa putalA nikalatA hai use aprazasta taijasasamudghAta kahate haiM / zarIrake bhItara jo teja aura camaka hotI hai use aniHsaraNAtmaka taijasasamudghAta kahate haiN| yahAMpara usakI vivakSA nahIM hai I pramatta guNasthAnavartI mahAmunike hRdayameM sUkSma tattvake viSaya meM zaMkA utpanna honepara tathA unake nivAsakSetrameM kevalI yA zrutakevalIke upasthita na honepara usa zaMkAke samAdhAnArtha mastakase eka hAthakA jo dhavalavarNa putalA nikalatA hai usakA nAma AhArakasamuddhAta hai / vaha kevalIke pAdamUlakA sparza karake vApisa sAdhuke zarIra meM praviSTa hokara munikI zaMkAkA samAdhAna kara detA hai| Ayu karmake alpa tathA zeSa tIna aghAtiyA karmoMke adhika sthitise saMyukta honepara unake samIkaraNArtha kevalI bhagavAn ke daNDa, kapATa, pratara aura lokapUraNa rUpase jo zarIrake bAhira Atmapradeza phailate haiM use kevalasamudghAta kahate haiM / . pUrva zarIrako chor3akara navIna zarIrake dhAraNa karaneke liye jo uttara bhavake prathama samaya meM pravRtti hotI hai usakA nAma upapAda hai / ina dasa avasthAoMke dvArA jIva jitane AkAzake kSetrako vyApta karatA hai usI kSetrakA prakRta kSetrAnugamameM guNasthAna aura mArgaNAoMkI apekSAse varNana kiyA gayA hai / yathA - svasthAna - svasthAna, vedanA, kaSAya va mAraNAntika samudghAta aura upapAdakI apekSA mithyAdRSTi jIva sarva lokameM rahate haiM / sAsaNasammATThippa huDi jAva ajogikevali tti kavADakhette ? logassa asaMkhejjadi bhAe // 3 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 3 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 3, 4 1 yadyapi vyavasthAvAcI 'prabhRti' zabdake dvArA sabhI guNasthAnoMkA grahaNa sambhava hai, to bhI yahAMpara sayogikevalI guNasthAnakA grahaNa nahIM karanA cAhiye; kyoMki, Age isakA apavAdasUtra kahA jAnevAlA hai / svasthAna - svasthAna, vihAravatsvasthAna, vedanAsamuddhAta, kaSAyasamudvAta aura vaikriyikasamudghAtarUpase pariNata hue sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, aura asaMyatasamyagdRSTi jIva sAmAnya lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM, Urdhvaloka Adi tIna lokoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM aura manuSyalokase asaMkhyAtaguNita kSetra meM rahate haiM / isI prakAra mAraNAntikasamuddhAta aura upapAdagata sAsAdanasamyagdRSTi tathA asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA kSetra jAnanA cAhiye / itanA vizeSa hai ki ukta jIvoMkI rAzikA jo pramANa hai usakA asaMkhyAtavAM bhAga hI mAraNAntikasamudghAtagata aura upapAdagata rahatA hai| isI prakAra saMyatAsaMyatoMkA bhI kSetra jAnanA cAhiye / itanA vizeSa hai ki unake upapAda nahIM hotA hai / pramattasaMyatAdi Uparake sarva saMyata jIva sAmAnya loka Adi cAra lokoMke asaMkhyAtaveM bhAgameM aura manuSyalokake saMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / kintu mAraNAntikasamudghAtagata saMyata jIva manuSyalokase asaMkhyAtaguNita kSetrameM rahate haiM / yahAM yaha bAta dhyAnameM rakhanA cAhiye ki pramattasaMyatake AhAraka aura taijasa samuddhAta bhI hotA hai / AhArakasamudghAtagata pramattasaMyatoMkA kSetra to Upara kahe anusAra hI hai / kintu taijasasamudghAtakA kSetra nau yojana pramANa viSkambha aura bAraha yojana pramANa AyAmavAle kSetrako sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAga pramANa bAhalyase guNita karane para eka jIvagata taijasamudghAtakA kSetra hotA hai / ise isake yogya saMkhyAtase guNita karanepara taijasasamudghAtake sarva kSetrakA pramANa AtA hai / 1 1 88 ] sajogikevalI kevaDikhette ? logassa asaMkhajadibhAge asaMkhejesu vA bhAgesu savvaloge vA // 4 // sayogikevalI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetra meM, athavA lokake asaMkhyAta bahubhAga pramANa kSetrameM, athavA sarva lokameM rahate haiM // 4 // daNDasamudghAtagata kevalI sAmAnya loka Adi cAroM lokoMke asaMkhyAtaveM bhAga tathA ar3hAI dvIpa sambandhI kSetra se asaMkhyAtaguNe kSetrameM rahate haiM / kapATasamudghAtagata kevalI sAmAnyaloka, adholoka aura Urdhvaloka ina tIna lokoMke asaMkhyAtaveM bhAga; tiryaglokake saMkhyAtaveM bhAga tathA ar3hAI dvIpase asaMkhyAtaguNe kSetrameM rahate haiM / pratarasamudghAtagata kevalI lokake asaMkhyAta bahubhAga pramANa kSetrameM rahate haiM / isakA kAraNa yaha hai ki lokake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra jo vAtavalayaruddha kSetra hai usako chor3akara zeSa bahubhAga pramANa saba hI kSetrameM pratarasamuddhAtagata kevalI rahate haiM / lokapUraNasamudghAtagata kevalI samasta loka meM rahate haiM / isa prakAra oghakI apekSA kSetrakI prarUpaNA karake aba Age AdezakI apekSA ukta kSetrakI prarUpaNA kI jAtI hai Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 89 1, 3, 12] khettANugame gadimaggaNA AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAihi tti kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge / / 5 / / AdezakI apekSA gatike anuvAdase narakagatimeM nArakiyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 5 // evaM sattasu puDhavIsu NeraiyA / / 6 / / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM nArakI jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM / tirikkhagadIe tirikkhesu micchAiTThI kevaDikhette ? savvaloe / / 7 // tiryaMcagatimeM tiryaMcoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 7 // sAsaNasammAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA tti kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge / / 8 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna takake tiryaMca jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 8 // paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu micchAiDhippahuDi jAva saMjadAsajadA kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge // 9 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI tiryaMca kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 9 // paMciMdiyatirikkhaapajjattA kevaDikhette ? logassa asaMkheladibhAge // 10 // paMcendriya tiryaMca aparyApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 10 // ___ maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNIsu micchAiTTippahuDi jAva ajogikevalI kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge / / 11 / / manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 11 // sajogikevalI kevaDikhette ? oghaM // 12 // sayogikevalI kitane kSetrameM rahate haiM ? ve oghaprarUpaNAke samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM, lokake asaMkhyAta bahubhAgameM athavA samasta lokameM rahate haiM // 12 // cha 12 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 3, 13 maNusaapaJjatA kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge // 13 // labdhyaparyApta manuSya kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate devagadIe devesu micchAdiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThi tti kevaDikhette ?. logassa asaMkhejadibhAge // 14 // devagatimeM devoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI deva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 14 // evaM bhavaNavAsiyappahuDi jAva uvarima-uparimagevajjavimANavAsiyadevA tti // 15 isI prakAra bhavanavAsI devoMse lekara uparima-uparima aveyakavimAnavAsI devoM takakA kSetra jAnanA cAhiye // 15 // aNudisAdi jAva sabaTTasiddhivimANavAsiyadevA asaMjadasammAdiTThI kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 16 // nau anudizoMse lekara sarvArthasiddhi vimAna takake asaMyatasamyagdRSTi deva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 16 // aba indriyamArgaNAkI apekSA jIvoMke kSetrakA nirUpaNa karate haiM iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA kevaDikhette ? sabaloge // 17 // indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya jIva, bAdara ekendriya jIva, sUkSma ekendriya jIva, bAdara ekendriya paryApta jIva, bAdara ekendriya aparyApta jIva, sUkSma ekendriya paryApta jIva aura sUkSma ekendriya aparyApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 17 // boiMdiya-tIiMdiya-cauridiyA tasseva pajjattA apajjattA ya kevaDikhatte ? logassa asaMkhejjadibhAge / / 18 // ___ dvondriya, trIndriya, caturindriya jIva aura unhIMke paryApta tathA aparyApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAta bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 18 // __paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu micchAiTippahuDi jAva ajogikevali tti kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge / / 19 // paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 19 // . Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 3, 25] khettapamANANugame kAyamaggaNA / sajogikevalI oghaM // 20 // sayogikevaliyoMkA kSetra sAmAnya prarUpaNAke samAna hai // 20 // paMciMdiya-apajjattA kevaDikhette? logassa asaMkhejadibhAge / / 21 / / paMcendriya labdhyaparyAptaka jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 21 // aba kAyamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM---- kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA bAdarapuDhavikAiyA bAdaraAukAiyA bAdarateukAiyA bAdaravAukAiyA bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA tasseva apajattA suhumapuDhavikAiyA suhumaAukAiyA suhumateukAiyA suhumavAukAiyA tasseva pajjattA apajattA ya kevaDikhette ? savvaloge // 22 // __ kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, apkAyika, tejakAyika va vAyukAyika jIva tathA bAdara pRthivIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra jIva tathA inhIM pAMca bAdarakAya sambandhI aparyApta jIva, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma apkAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika aura inhIM sUkSmoMke paryApta aura aparyApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 22 // bAdarapuDhavikAiyA bAdaraAukAiyA bAdarateukAiyA bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarIrA pajjattA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge / / 23 / / bAdara pRthivIkAyika paryApta jIva, bAdara apkAyika paryApta jIva, bAdara tejakAyika paryApta jIva aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiM // 23 // bAdaravAukAiyapajjattA kevaDikhette ? logassa saMkhejjadibhAge // 24 // bAdara vAyukAyika paryApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake saMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiN| vaNaphadikAiyaNigodajIvA bAdarA suhumA pajjattApajjattA kevaDikhette ? sabaloge // 25 // vanaspatikAyika jIva, nigoda jIva, vanaspatikAyika bAdara jIva, vanaspatikAyika sUkSma jIva, vanaspatikAyika bAdara paryApta jIva, vanaspatikAyika bAdara aparyApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma paryApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma aparyApta jIva, nigoda bAdara paryApta jIva, nigoda bAdara aparyApta jIva, nigoda sUkSma paryApta jIva aura nigoda sUkSma aparyApta jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 25 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 3, 26 tasakAiya-tasakAiyapajjattaesu micchAiTTi pahuDi jAva ajogikevali ti kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge || 26 // kAyika aura trasakAyika paryApta jIvoM meM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM rahate haiM // 26 // 2 ] sajogikevalI odhaM // 27 // sayogikevalIkA kSetra oghanirUpita sayogikevalIke kSetrake samAna hai // 27 // tasakAi apattA paMcidiya - apajattANaM bhaMgo // 28 // trasakAyika labdhyaparyApta jIvoMkA kSetra paMcendriya labdhyaparyAptakoMke kSetrake samAna hai // 28 // aba yogamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM--- jogANuvAdeNa paMcamaNajogi- paMcavacijogIsu micchAdiTThippa huDi jAva sajogikevalI vaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 29 // yogamArgaNA anuvAda se pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogiyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 29 // kAyajogIsu micchAiTThI oghaM // 30 // kAyayogiyoM meM mithyAdRSTi jIvoMkA kSetra odhake samAna sarva loka hai // 30 // sAsaNasammAdiTTi pahuDi jAva khINakasAya- vIdarAga-chadumatthA kevaDikhette 1 logassa asaMkhejjadibhAge / / 31 / / kAyayogiyoM meM sAsAdana samyagdRSTi guNasthAna se lekara kSINakaSAya - vItarAga chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 31 // ayogikevaliyoMke yogakA abhAva ho jAnese yahAM sUtrameM unakA grahaNa nahIM kiyA gayA hai| sajogikevalI oghaM // 32 // kAyayogavAle jIvoMmeM sayogikevalIkA kSetra oghaprarUpita sayogikevalIke kSetra ke samAna hai // pUrvokta sAsAdanasamyagdRSTi Adi guNasthAnavartI jIvoMkI apekSA cUMki sayogikevaliyoM meM yaha vizeSatA pAyI jAtI hai ki ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgake sAtha lokake asaMkhyAta bahubhAga tathA samasta loka meM bhI rahate haiM, ataeva unakI prarUpaNA pUrva sUtrake dvArA na karake isa sUtrake dvArA pRthak kI gaI hai| orAliyakAya jogIsu micchAiTThI oghaM // 33 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khettapamANAgame jogamaggaNA [ 93 audArikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA kSetra oghake samAna sarva loka hai // 33 // sAsa sammAdipiDi jAva sajogikevalI logassa asaMkhejjadibhAge // 34 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAna se lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI audArikakAyayogI jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 34 // 1, 3, 40 ] yahAM audArikakAyayogakI vivakSA honese audArika mizrakAyayoga aura kArmaNakAyayogake sAthameM honevAle kapATa, pratara aura lokapUraNa samudghAtoMkI sambhAvanA nahIM hai; isIlie audArikakAyayogI sayogikevalI lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM rahate haiM, aisA isa sUtra meM kahA gayA hai / sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi audArikakAyayogI jIvoM ke upapAda pada tathA pramattaguNasthAnavartI audArikakAyayogI jIvoMke AhArakasamudghAta nahIM hotA hai / orAliyamassakAya jogIsu micchAiTThI oghaM / / 35 / / audArika mizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva oghake samAna sarva lokameM rahate haiM // 35 // sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI sajogikevalI kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge || 36 // audArika mizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyogikevalI kitane kSetra meM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM rahate haiM // 36 // vkiAyajogIsu micchAiTTippahuDi jAva asaMjada sammAdiTThI kevaDikhe te 1 logassa asaMkhejjadibhAge // 37 // vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna pratyeka guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / / 37 // vevviya missakAya jogIsu micchAdiTThI sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAdiDDI vaDikhete ? logassa asaMkhejjadibhAge // 38 // vaikriyikamizrakAyayogiyoM meM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 38 // AhArakAyajogI AhAra missakAya jogIsu pamattasaMjadA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge || 39 // AhArakakAyayogiyoM aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM rahate haiM // 39 // kammaiyakAyajogIsu micchAiTThI oghaM // 40 // kArmaNakA yogiyoM meM mithyAdRSTi jIva oghamithyAdRSTi jIvoMke samAna sarva lokameM rahate haiM // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 3, 41 sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAiTTI oghaM // 41 / / kArmaNakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 41 // sajogikevalI kevaDikhette ? logassa asaMkhejjesu bhAgesu sabaloge vA // 42 // kArmaNakAyayogI sayogikevalI bhagavAn kitane kSetrameM rahate haiM ? pratarasamudghAtakI apekSA lokake asaMkhyAta bahubhAgoMmeM aura lokapUraNakI apekSA sarva lokameM rahate haiM // 42 / / aba vedamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM vedANuvAdeNa itthiveda-purisavedesu micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTI kevaDikhette ! logassa asaMkhejjadibhAge / / 43 / / vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI aura puruSavediyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ! lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 43 // Naqsayavedesu micchAiTTippahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM // 44 // napuMsakavedI jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA kSetra oghakSetrake samAna hai // 44 // apagadavedaesu aNiyaTTippahuDi jAva ajogikevalI kevaDikhette? logassa asaMkhejjadibhAge // 45 // apagatavedI jIvoMmeM anivRttikaraNa guNasthAnake avedabhAgase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / / 45 // sajogikevalI othaM // 46 // apagatavedI sayogikevalIkA kSetra ovake samAna hai // 46 // aba kaSAyamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM kasAyANuvAdeNa kodhakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lobhakasAIsu micchAdiTThI oghaM // 47 // kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMkA kSetra oghake samAna sarva loka hai / / 47 / / sAsaNasammAdi TippahuDi jAva aNiyaTTi tti kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge // 48 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 3, 55 ] khettapamANANugame NANamaggaNA [ 95 cAroM kaSAyavAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 48 // vari viseso, lobhakasAIsu suhumasAMparAiya-suddhisaMjadA uvasamA khavA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge || 49 // vizeSatA yaha hai ki lobhakapAyI jIvoMmeM sUkSmasAmparAyika-zuddhi-saMyata upazamaka aura kSapaka jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 49 // akasAIsu caduTThANamoghaM // 50 // U akaSAyI jIvoMmeM upazAntakaSAya Adi cAroM guNasthAnoMkA kSetra ogha kSetrake samAna yadyapi upazAntakapAya guNasthAna meM kaSAyoMkA upazama rahanese use sarvathA akaSAya nahIM kahA jA sakatA hai, to bhI vahAM bhAva kaSAyoMkA abhAva rahanese use bhI yahAM akaSAyI guNasthAnoMmeM grahaNa kara liyA gayA hai / aba jJAnamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM--- NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANIsu micchAdiTThI oghaM // 51 // jJAnamArgaNA anuvAda se matyajJAnI aura zrutAjJAniyoMmeM mithyAdRSTiyoMkA kSetra oghake samAna sarva loka hai // 51 // sAsaNasamma diTThI oghaM / / 52 / / sAsAdanasamyagdRSTi matyajJAnI aura zrutAjJAniyoMkA kSetra ogha sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke samAna lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / / 52 // vibhaMgaNANIsu micchAdiTThI sAsaNasammAdiTThI kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 53 // vibhaMgajJAniyoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM rahate haiM // 53 // AbhiNibohiya suda-ohiNANIsu asaMjadasammAdidvippahuDi jAva khINakasAyavIdarAga-chadumatthA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 54 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAniyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna se lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 54 // maNapajjatraNANIsu pamattasaMjada pahuDi jAva khINakasAya - vIdarAga chadumatthA logassa asaMkhejjadibhAge / / 55 / / mana:paryayajJAniyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara kSINakaSAya- vItarAga chadmastha guNasthAna Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 3, 55 taka pratyeka guNasthAnavI jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 55 // kevalaNANIsu sajogikevalI oghaM // 56 / / kevalajJAniyoMmeM sayogikevalIkA kSetra ogha kSetrake samAna hai // 56 // ajogikevalI oghaM // 57 // kevalajJAniyoMmeM ayogikevalI bhagavAn oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / aba saMyamamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM..... saMjamANuvAdeNa saMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevalI oghaM // 58 // saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna * taka pratyeka guNasthAnavartI saMyata jIva oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 58 // sajogikevalI oghaM // 59 // saMyatoMmeM sayogikevalI bhagavAn oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM, lokake asaMkhyAta bahubhAgoMmeM aura sarva lokameM rahate haiM // 59 // ____sAmAiyacchedovaTThAvaNa-suddhisaMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM // 60 // ___sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyata jIva oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 60 // parihArasuddhisaMjadesu pamatta-apamattasaMjadA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 61 // parihAravizuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 61 // suhumasAMparAiya-suddhisaMjadesu suhumasAMparAiya-suddhisaMjada-uvasamA khavagA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 62 // sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyatoMmeM sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata upazamaka aura kSapaka jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 62 // jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadesu caduTTANamoghaM / / 63 // yathyAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatoMmeM upazAntakaSAya guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka cAroM guNasthAnavAle saMyatoMkA kSetra oghake samAna hai / / 63 / / saMjadAsajadA kevaDikhatte ? logassa asaMkhejjadibhAge / / 64 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 3, 73 ] khettapamANANugame daMsaNamaggaNA [97 saMyatAsaMyata jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 64 // asaMjadesu micchAdiTThI oghaM // 65 // asaMyatoMmeM mithyAdRSTi jIva odhake samAna sarva lokameM rahate haiM // 65 // sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI oghaM // 66 // asaMyatoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 66 // aba darzanamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNIsu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAgachadumatthA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadimAge // 67 / / darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzaniyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAyavItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 67 // acakkhudaMsaNIsu micchAdiTThI oghaM // 68 / / acakSudarzaniyoMmeM mithyAdRSTi jIva odhake samAna sarva lokameM rahate haiM // 68 // sAsaNasammAdiTTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 69 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI acakSudarzanI jIva oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 69 // ohidaMsaNI ohiNANibhaMgo // 70 // avadhidarzanI jIvoMkA kSetra avadhijJAniyoMke samAna lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 7 // kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo / / 71 // kevaladarzanI jIvoMkA kSetra kevalajJAniyoMke samAna lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, lokakA asaMkhyAta bahubhAga aura sarva loka hai // 71 // aba lezyAmArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiMlessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiesu micchAdiTThI oghaM // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva oghake samAna sarva lokameM rahate haiM // 72 // sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI odhaM // 73 / / ukta tInoM azubhalezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva oghake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 73 // cha. 13 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 3, 74 teulessiya-pammalessiesu micchAiTippahuDi jAva appamattasaMjadA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 74 // tejolezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara apramattasaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 74 // sukkalessiesu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge / 75 // zuklalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI zuklalezyAvAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 75 // sajogikevalI oghaM // 76 / / zuklalezyAvAle sayogikevaliyoMkA kSetra oghake samAna hai / / 76 // aba bhavyamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiMbhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAdiTippahuDi jAva ajogikevalI ogha / / 77 bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhika jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA kSetra oghakSetrake samAna hai // 77 // abhavasiddhiesu micchAdiTThI kevaDikhette ? savvaloe // 78 // abhavyasiddhika jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 78 // aba samyaktvamArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM sammattANuvAdeNa sammAdidvi-khaiyasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTippahuDi jAva ajogikevalI oghaM // 79 // samyaktvamArgaNAke anuvAdase samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM asaMyatasabhyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA kSetra oghake samAna hai // 79 // sajogikevalI oghaM // 80 // ukta jIvoMmeM sayogikevalI jIvoMkA kSetra oghakathita kSetrake samAna hai // 80 // vedagasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTippahuDi jAva appamattasaMjadA kevaDikhette ? logassa asaMkhejadibhAge // 81 // vedakasamyagdRSTiyomeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara apramattasaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI vedakasamyagdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 81 // . Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,3, 90] khettapamANANugame saNNimaggaNA __uvasamasammAdiTThIsu asaMjadasammAdihippahuDi jAva uvasaMtakasAya-vIdarAgachadumatthA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge / / 82 // __upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara upazAntakaSAya-vItarAgachadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTi jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 82 // sAsaNasammAdiTThI oghaM / / 83 / / sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kSetra oghake samAna hai // 83 // sammAmicchAiTThI oghaM / / 84 // samyamithyAdRSTi jIvoMkA kSetra oghake samAna hai // 84 // micchAdiTTI ogha // 85 // mithyAdRSTi jIvoMkA kSetra oghake samAna hai // 85 // aba saMjJImArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM----- saNiyANuvAdeNa saNNIsu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAgachadumatthA kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 86 // saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJI jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAgachadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI saMjJI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / / 86 // asaNNI kevaDikhette ? savvaloge // 87 // asaMjJI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 87 / / aba AhAramArgaNAkI apekSA kSetrakA nirUpaNa karate haiM--- AhArANuvAdeNa AhAraesu micchAdiTThI oghaM // 88 / / AhAramArgaNAke anuvAdase AhAraka jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMkA kSetra oghake samAna sarva loka hai // 88 // __ sAsaNasammAdiTippahuDi jAva sajogikevalI kevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge // 89 // ___ sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara sajogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI AhAraka jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / / 89 // aNAhAraesu micchAdiTThI oghaM / / 90 // anAhArakoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA kSetra oghake samAna sarva loka hai / / 90 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 3, 91 sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI ajogikevalI kevaDikhette 1 logassa asaMkhejjadibhAge / / 91 // 100 ] anAhAraka sAsAdana samyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura ayogikevalI kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 91 // sajogikevalI kevaDikhette ? logassa asaMkhejjesu vA bhAgesu savvaloge vA // 92 // anAhAraka sayogikevalI bhagavAn kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAta bahubhAgoM meM aura sarva loka meM rahate haiM // 92 // pratarasamudghAtagata sayogikevalI jina lokake asaMkhyAta bahubhAgoM meM rahate haiM, kyoMki, ve lokake cAroM ora sthita vAtavalayako chor3akara zeSa samasta lokake kSetrako pUrNa karake sthita hote haiM / tathA lokapUraNasamudghAta meM ve hI sayogikevalI jina sarva lokameM rahate haiM, kyoMki, usa samaya sarva lokako pUrNa karake sthita hote haiM / // kSetrAnuyogadvAra samApta huA // 3 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. phosaNANugamo phosaNANugameNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 1 // sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // nAmasparzana, sthApanAsparzana, dravyasparzana, kSetrasparzana, kAlasparzana aura bhAvasparzanake bhedase sparzana chaha prakArakA hai| unameM 'sparzana' yaha zabda nAmasparzana nikSepa hai| yaha vaha hai| isa prakArakI buddhise eka dravyake sAtha anya dravyakA ekatva sthApita karanA sthApanAsparzana nikSepa hai| jaise- ghaTa, piThara ( pAtravizeSa ) AdikameM ' yaha RSabha hai, yaha ajita hai, yaha abhinandana hai, ityAdi / dravyasparzana nikSepa do prakArakA hai- Agamadravyasparzana nikSepa aura noAgamadravyasparzana nikSepa / unameM sparzanaviSayaka prAbhRtakA jAnakAra hokara vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita jIva Agamadravyasparzana nikSepa hai| noAgamadravyasparzana nikSepa jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvayatiriktake bhedase tIna prakArakA hai| unameM jJAyakazarIra noAgamadravyasparzana bhAvI, vartamAna aura samujjhitake bhedase tIna prakArakA hai| jo jIva bhaviSyameM sparzanaprAbhRtakA jAnakAra honevAlA hai use bhAvI noAgamadravyasparzana kahate haiN| tadvyatirikta noAgamadravyasparzana sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai| sacitta dravyoMkA jo paraspara saMyoga hotA hai vaha sacitta dravyasparzana kahalAtA hai| acitta dravyoMkA jo parasparameM saMyoga hotA hai vaha acitta dravyasparzana kahalAtA hai / cetana-acetanasvarUpa chahoM dravyoMke saMyogase niSpanna honevAlA mizra dravyasparzana unasaTha (59) bhedoMmeM vibhakta hai| zeSa dravyoMkA AkAza dravyake sAtha jo saMyoga hotA hai vaha kSetrasparzana kahA jAtA hai / kAla dravyakA anya dravyoMke sAtha jo saMyoga hai usakA nAma kAlasparzana hai| bhAvasparzana Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai| sparzanaprAbhRtakA jAnakAra hokara jo jIva vartamAnameM tadviSayaka upayogase sahita hai usako AgamabhAvasparzana kahate haiM / sparzaguNase pariNata pudgala dravyako noAgamabhAvasparzana kahate haiN| uparyukta chaha prakArake sparzanoMmeMse yahAMpara jIvadravya sambandhI kSetrasparzanase prayojana hai| jo bhUta kAlameM sparza kiyA gayA hai aura vartamAnameM sparza kiyA jA rahA hai usakA nAma sparzana hai| sparzanake anugamako sparzanAnugama kahate haiM / nirdeza, kathana aura vyAkhyAna ye tInoM samAnArthaka zabda haiN| sparzanAnugamakI apekSA vaha nirdeza oghanirdeza aura Adezake bhedase do prakArakA hai / ogheNa micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? sabalogo // 2 // oghase mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? sarva loka sparza kiyA hai // 2 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM isase pUrva kSetrAnuyogadvArameM samasta mArgaNAsthAnoMkA avalambana lekara saba hI guNasthAnoM sambandhI vartamAna kAlaviziSTa kSetrakI prarUpaNA kI jA cukI hai| aba isa anuyogadvArameM pUrvokta vartamAna kAlaviziSTa kSetrakA smaraNa karAte hue unhIM caudaha mArgaNAoMkA avalambana lekara saba guNasthAnoM sambandhI atIta kAlaviziSTa kSetrakI prarUpaNA kI jAtI hai| yathA- sAmAnyase sabhI mithyAdRSTi jIvoMne atIta kAlameM sarva lokakA sparza kiyA hai| vizeSakI apekSA svasthAnakhasthAna, vedanA, kaSAya va mAraNAntika samudghAtagata aura upapAdapadagata mithyAdRSTi jIvoMne atIta aura vartamAna kAlameM sarva loka sparza kiyA hai| vihAravatsvasthAna aura vaikriyikasamudghAtagata mithyAdRSTi jIvoMne vartamAna kAlameM sAmAnya loka Adi tIna lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga, tiryaglokakA saMkhyAtavAM bhAga aura ar3hAIdvIpase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha ( ) rAju kSetra sparza kiyA hai / vaha isa prakArase-- lokanAlIke caudaha khaNDa karake meru parvatake mUla bhAgase nIceke do khaMDoko aura Uparake chaha khaMDoMko ekatrita karanepara ATha baTe caudaha bhAga ho jAte haiM / ye cUMki tIsarI pRthivIke nIceke eka hajAra yojanoMse hIna hote haiM, isIliye kucha kama kahA hai| sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khattaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 3 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 3 // khasthAnasvasthAna, vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya, vaikriyika aura mAraNAntika samudghAtagata tathA upapAdapadagata sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne vartamAna kAlameM sAmAnya loka Adi cAra lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga tathA manuSyalokase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai / aTTha bAraha coddasabhAgA vA desUNA // 4 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga (2) tathA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga (14) pramANa kSetra sparza kiyA hai // 4 // khasthAnasvasthAna padagata sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne atIta kAlameM sAmAnya loka Adi tIna lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga, tiryaglokakA saMkhyAtavAM bhAga aura manuSyalokase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika samudghAtagata sAsAdanasamyagdRSTiyoMne kucha kama bAraha bhAga (14) pramANa kSetrako sparza kiyA hai| vaha isa prakArase- sumeruke mUla bhAgase lekara Upara ISatprAgbhAra pRthivI taka sAta rAju aura usake nIce chaThI pRthivI taka pAMca rAju hote haiN| ina donoMko milA denepara sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke mAraNAntika kSetrakI lambAI ho jAtI hai| upapAdagata sAsAdanasamyagdRSTiyoMne kucha kama gyAraha baTe caudaha (11) bhAga sparza kiye haiM / vaha isa prakArase- merutalase chaThI pRthivI taka pAMca rAju aura usake Upara AraNa-acyuta kalpa Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 8] phosaNANugame oghaNiddeso [ 103 taka chaha rAju isa prakAra lokanAlIke caudaha bhAgoMmeMse gyAraha bhAga pramANa unakA upapAdakSetra ho jAtA hai| sammAmicchAiTi-asaMjadasammAiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 5 // samyagmiyyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 5 // svasthAnasvasthAna, vihAravatsvasthAna, vedanAsamudghAta, kaSAyasamudghAta aura vaikriyika samudghAtagata samyagmithyAdRSTi jIvoMne vartamAna kAlameM sAmAnya loka Adi cAra lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga aura manuSyakSetrase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| svasthAnakhasthAna, vihAravatkhasthAna, vedanAsamudghAta, kaSAyasamudghAta, vaikriyikasamudghAta, mAraNAntikasamuddhAta aura upapAdako prApta asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA sparzana kSetraprarUpaNAke samAna jAnanA cAhiye / / aTTha codasabhAgA vA desUNA // 6 // samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 6 // ___ svasthAnagata samyagmithyAdRSTi jIvoMne sAmAnya loka Adi tIna lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga, tiryaglokakA saMkhyatavAM bhAga aura manuSyalokase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| vihAravatkhasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika samudghAtagata samyagmithyAdRSTiyoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga (2) sparza kiye haiN| svasthAnagata asaMyatasamyagdRSTiyoMne sAmAnya loka Adi tIna lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga, tiryaglokakA saMkhyAtavAM bhAga aura manuSyalokase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya, vaikriyika aura mAraNAntika samudghAtagata unhIM asaMyatasamyagdRSTiyoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga (1) bhAga (meruke Upara chaha rAju aura nIce do rAju) sparza kiye haiN| upapAdagata ukta jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiN| isakA kAraNa yaha hai ki asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA upapAda kSetra usake nIce nahIM pAyA jAtA hai / saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 7 // saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 7 // cha codasabhAgA yA desUNA // 8 // saMyatAsaMyata jIvoMne atIta kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM / Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 4, 9 svasthAnakhasthAna, vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika samudghAtagata saMyatAsaMyatoMne sAmAnya loka Adi tIna lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga, tiryaglokakA saMkhyAtavAM bhAga aura manuSyakSetrase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| mAraNAntikasamudghAtagata saMyatAsaMyatoMne kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiN| pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 9 // pramattasaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 9 // svasthAnasvasthAna, vihAravatsvasthAna, vedanAsamudghAta, kaSAyasamudghAta, vaikriyikasamudghAta, taijasasamudghAta aura AhArakasamuddhAtagata pramattasaMyatAdi guNasthAnavI jIvoMne sAmAnya loka Adi cAra lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga aura manuSyalokakA saMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai| tathA mAraNAntikasamudghAtagata pramattasaMyatAdi jIvoMne sAmAnya loka Adi cAra lokoMkA asaMkhyAtavAM bhAga aura manuSyalokase asaMkhyAtaguNA kSetra sparza kiyA hai| sajogikevalIhi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjA vA bhAgA sabalogo vA // 10 // - sayogikevalI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, asaMkhyAta bahubhAga aura sarva loka sparza kiyA hai // 10 // AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 11 // AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatimeM nArakiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 11 // cha codasabhAgA vA desUNA // 12 // nArakI mithyAdRSTi jIvoMne atIta kAlakI apekSA kucha ( dezona 3000 yo.) kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 12 // yaha sparzanakA pramANa mAraNAntikasamudghAtAta aura upapAdagata nAraka mithyAdRSTi jIvoMkA samajhanA cAhiye / / sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asNkhejjdibhaago||13|| sAsAdanasamyagdRSTi nArakiyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 13 // . Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 21] phosaNANugame gadimaggaNA [ 105 paMca coddasabhAgA vA desUNA // 14 // unhIM sAsAdanasamyagdRSTi nArakiyoMne atIta kAlakI apekSA kucha kama pAMca baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 14 // sammAmicchAdihi-asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 15 // ___samyagmidhyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi nArakI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 15 // paDhamAe puDhavIe Neraiesu micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 16 // prathama pRthivIstha nArakiyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka nArakI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 16 // vidiyAdi jAva chaTThIe puDhavIe gairaiesu micchAdidvi-sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 17 // dvitIya pRthivIse lekara chaThI pRthivI taka pratyeka pRthivIke nArakiyoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai / ega ve tiNNi cattAri paMca codasabhAgA vA desUNA // 18 // mAraNAntikasamuddhAta aura upapAdagata ukta nArakI jIvoMne atIta kAlakI apekSA yathAkramase caudaha bhAgomeMse kucha kama eka, do, tIna, cAra aura pAMca bhAga sparza kiye haiM // 18 // sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 19 // dvitIya pRthivIse lekara chaThI pRthivI taka pratyeka pRthivIke samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi nArakI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai| sattamIe puDhavIe Neraiesu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 20 / / / sAtavIM pRthivIstha nArakiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 20 // cha codasabhAgA vA desUNA // 21 / / sAtavIM pRthivIke mAraNAntikasamudghAta aura upapAdagata mithyAdRSTi nArakiyoMne atIta cha. 14 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 21 // sAsa sammAdiTThi sammAmicchAdiTTi asaMjada sammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 8 logassa asaMkhejjadibhAgo / / 22 // sAtavIM pRthivIke sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi nArakiyoM ne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai ? // 22 // sAtavIM pRthivImeM ina tInoM guNasthAnavartI jIvoMke mAraNAntika aura upapAda ye do pada nahIM hote haiM, zeSa pAMca pada hote haiM / [ 1, 4, 21 tirikkhagadIe tirikkhesu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 oghaM ||23|| tiryaMcagatimeM tiryaMcoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? oghake samAna sarva loka sparza kiyA hai // 23 // sAsa sammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo // 24 // sAsAdanasamyagdRSTi tiryaMca jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 24 // satta codabhAgA vA dekhaNA || 25 || mAraNAntikasamudghAtako prApta hue sAsAdanasamyagdRSTi tiryaMcoMne bhUta aura bhaviSya kAlakI apekSA kucha kama sAta baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 25 // sammAmicchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo ||26|| samyagmithyAdRSTi tiryaMcoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai : lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 26 // asaMjada sammAdiTThi-saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo / / 27 / / asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata tiryaMcoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai ? // 27 // cha codasabhAgA vA dekhaNA // 28 // mAraNAntikasamudghAtagata ukta donoM guNasthAnavartI tiryaMca jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 28 // paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkhapajatta-paMcidiyatirikkhajoNiNIsu micchAdiDIha vaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadi bhAgo / / 29 / / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 38] phosaNANugame gadimaggaNA [107 paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 29 // savvalogo vA // 30 // ukta tInoM prakArake tiryaMca jIvoMne atIta aura anAgata kAlameM sarva loka sparza kiyA sesANaM tirikkhagadINaM bhaMgo // 31 // zeSa sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnavartI tiryaMca jIvoMkA sparzana sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai // 31 // paMciMdiyatirikkhaapajattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asNkhejdibhaago|| paMcendriya tiryaMca labdhyaparyApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 32 // sabalogo vA // 33 // ___ paMcendriya tiryaMca labdhyaparyApta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 33 // .maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNIsu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 34 // ___ manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 34 // savvalogo vA // 35 // mithyAdRSTi manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 35 // sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khattaM phosidaM ? logassa asNkhejdibhaago||36|| manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI sAsadanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 36 // satta codasamAgA vA desUNA // 37 // mAraNAntikasamudghAtagata manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama sAta baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM ? // 37 // sammAmicchAiTippahuDi jAva ajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108] asaMkhejjadibhAgo || 38 // uparyukta tIna prakArake manuSyoM meM samyagmithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 38 // chakkhaMDAgame jIvaTThANaM sajogakevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo, asaMkhejA vA bhAgA savvalogo vA // 39 // [ 1, 4, 38 uparyukta manuSyoM meM sajogikevalI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, asaMkhyAta bahubhAga aura sarva loka sparza kiyA hai // 39 // maNusa apajjate hi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 40 // labdhyaparyApta manuSyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 40 // savvalogo vA // 41 // labdhyaparyApta manuSyoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 41 // devagadI devesu micchAdiTThi - sAsaNasammAdiTThI hi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 42 // devagati meM devoM meM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 42 // aTTha va codasabhAgA vA desUNA || 43 || devoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi devoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura kucha kama nau baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 43 // vihAravatsvasthAna tathA vedanA, kaSAya va vaikriyika samudghAtako prApta hue ukta do guNasthAnavartI devoMne ATha baTe caudaha bhAga aura mAraNAntikasamudghAtagata ukta devoMne nau baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM, yaha isa sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / sammAbhicchAdiTThi asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 44 // samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai : lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 44 // a cohasabhAgA vA desUNA / / 45 / / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMne atIta aura anAgata kAlameM kucha kama ATha . Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 51 ] baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 45 // bhavanavAsiya- vANaveMtara - jodisiya devesu micchAdiTThi - sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 46 // phosaNAgame gadimaggaNA bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSka devoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 46 // [ 109 aTThA vA aTTha Nava codasabhAgA vA desUNA // 47 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bhavanatrika devoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA lokanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama sAr3he tIna bhAga, ATha bhAga aura nau bhAga sparza kiye haiM // 47 // vihAravatsva sthAna tathA vedanA, kaSAya aura vaikriyikasamudghAtako prApta hue ukta tIna prakArake mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi deva trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama sAr3he tIna bhAga aura ATha bhAgoMko sparza karate haiM / kAraNa yaha ki ve meru parvatake nIce do rAju aura Upara saudharma vimAna ke zikhara ke dhvajAdaNDa taka Der3ha rAju to svayaM- binA kisI anya devakI preraNAkehI vihAra karate haiM tathA Uparake devoMkI sahAyatA se meru parvata ke nIce do rAju aura Upara AraNa-acyuta kalpa taka chaha rAju, isa prakAra ATha rAju pramANa kSetrameM vihAra karate haiM / mAraNAntikasamudghAtakI apekSA ve nIce do rAju aura Upara sAta rAju, isa prakAra nau rAju pramANa kSetrako sparza karate haiM / sammAmicchAdiTTi asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 48 // samya mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bhavanatrika devoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 48 // aTThA vA aTTha codasabhAgA vA desUNA / / 49 / / samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bhavanatrika devoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama sAr3he tIna bhAga aura kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 49 // sodhammIsANakaSpavAsiyadevesu micchAdiTThippa huDi jAva asaMjadasammAdiTThi ti devodhaM / / 50 / / saudharma aura aizAna kalpavAsI devoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI devoMkA sparzanakSetra sAmAnya devoMke sparzana ke samAna hai // 50 // saNa kumAra pahuDi jAva sadAra- sahassArakappavAsiyadevesu micchAdiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 51 / / sanatkumAra kApase lekara zatAra - sahasrAra kalpa takake devoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 4, 51 asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI devoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 51 // aTTha cohasabhAgA vA desUNA // 52 // sanatkumAra kalpase lekara zatAra - sahasrAra kalpa takake mithyAdRSTi Adi cAroM guNasthAnavartI devoMne atIta aura anAgata kAlameM kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 52 // ANada jAva AraNaccudakappavAsiyadevesu micchAiTThippa huDi jAva asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 53 // Anata kalpase lekara AraNa - acyuta takake kalpavAsI devoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI devoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 53 // cha codasabhAgA vA desUNA phosidA / / 54 / / ukta cAroM guNasthAnavartI AnatAdi cAra kalpoMke devoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 54 // vihAravatsva sthAna aura vedanA, kaSAya, vaikriyika evaM mAraNAntika samudghAtako prApta hue ye deva lokanAlIke caudaha bhAgoMmeMse chaha bhAgoMkA sparza karate haiM / isase adhika sparza na karanekA kAraNa yaha hai ki unakA citrA pRthivIke uparima talake nIce gamana sambhava nahIM hai / NavagevajjavimANavAsiyadevesu micchAdiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAdiTThIhi haDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 55 // nava graiveyaka vimAnavAsI devoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI devoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 55 // aNuddisa jAva savvaTTasiddhivimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo || 56 // nava anudizoMse lekara sarvArthasiddhi taka ke vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 56 // iMdiyANuvAde eiMdiya- bAdara-suhuma-pajjattApajjattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? savvalogo // 57 // indriyamArgaNA ke anuvAda se ekendriya, ekendriya paryApta, ekendriya aparyApta; bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta; sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma. . Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 66] phosaNANugame iMdiyamaggaNA [ 111 ekendriya aparyApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? sarva loka sparza kiyA hai // 57 // bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya tasseva paJjatta-apajattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 58 // dvIndriya, trIndriya, caturindriya tathA unhIMke paryApta aura aparyApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 58 // savvalogo vA / / 59 // dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIva tathA unhIMke paryApta aura aparyApta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 59 // paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 60 // paMcendriya aura paMcendriya paryAptoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 60 // aTTa codasa bhAgA desUNA savvalogo vA / / 61 // paMcendriya aura paMcendriya paryApta mithyAdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva loka sparza kiyA hai // 61 // sAsaNasammAdiTTippahuDi jAva ajogikevali tti ogha / / 62 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 62 // sajogikevalI oghaM // 63 // paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMmeM sajogikevalIke sparzanakI prarUpaNA oghaprarUpaNAke samAna hai // 63 // paMcidiyaapajjattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 64 . labdhyaparyApta paMcendriya jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 64 // sabalogo vA / / 65 // labdhyaparyApta paMcendriya jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 65 // kAyANuvAdeNa puDhavikAiya-AukAiya-teukAiya-vAukAiya-bAdarapuDhavikAiyabAdaraAukAiya-bAdarateukAiya-bAdaravAukAiya-bAdaravaNapphadikAiya-patteyasarIra tasseva Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] chavakhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 4, 66 apajjata humapuDhavikAiya-suhuma AukAiya- suhumate ukAiya-suhumavAukAiya tasseva pajjattaapajjattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 savvalogo // 66 // kAyamArgaNA anuvAda se pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika va vAyukAyika jIva tathA bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra jIva tathA inhIM pAMcoM bAdara kAya sambandhI aparyApta jIva, sUkSma pRthvIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma agnikAyika, sUkSma vAyukAyika tathA inhIM sUkSma jIvoMke paryApta aura aparyApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? sarva loka sparza kiyA hai // 66 // bAdarapuDha vikAiya- bAdaraAukAiya bAda rate ukAiya- bAdaravaNapha di kAiya- patteyasarapajjata ehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 67 // bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // savvalogo vA // 68 // athavA ukta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 68 // bAdaravAukAiyapajjattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa saMkhejjadibhAgo // bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai : lokakA saMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 69 // savvalogo vA // 70 // athavA, bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 70 // vaNaphadikAiya- NigodajIva - bAdara - suhuma- pajjatta - apajjattaehi kevaDiyaM khettaM phosidaM / savvalogo // 71 // vanaspatikAyika jIva, nigoda jIva, vanaspatikAyika bAdara jIva, vanaspatikAyika sUkSma jIva, vanaspatikAyika bAdara paryApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma paryApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma aparyApta jIva, nigoda bAdara paryApta jIva, nigoda bAdara aparyApta jIva, nigoda sUkSma paryApta jIva aura nigoda sUkSma aparyApta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? sarva loka sparza kiyA hai // 71 // tasakAiya-tasakAiyapajjattaesu micchAdiTThippa huDi jAva ajogikevali tti oghaM // kAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 72 // tasakAiya-apajjattANaM paMcidiya apajjattANaM bhaMgo // 73 // . Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 82] phosaNANugame jogamaggaNA [113 trasakAyika labdhyaparyApta jIvoMkA sparzanakSetra paMcendriya labdhyaparyApta jIvoMke samAna lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / / 73 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogIsu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 74 // yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai / 74 // aTTha coddasabhAgA desUNA sabalogo vA / / 75 // pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI mithyAdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva loka sparza kiyA hai // 75 // sAsaNasammAdiTTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA oghaM / / 76 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 76 // pamattasaMjadappahaDi jAva sajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 77 // __pramattasaMyata guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI ukta jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 77 // kAyajogIsu micchAdiTThI oghaM // 78 // kAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna sarva loka hai // 78 // sAsaNasammAdiTTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA oghaM // 79 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chamastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI kAyayogI jIvoMkA sparzanakSetra odhake samAna hai // 79 // sajogikevalI oghaM // 80 // kAyayogI sayogikevaliyoMkA sparzanakSetra oghake samAna lokakA asaMkhyAtavAM bhAga asaMkhyAta bahubhAga aura sarvaloka hai // 80 // orAliyakAyajogIsu micchAdiTThI oghaM // 81 // audArikakAyajogI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMkA sparzanakSetra odhake samAna sarva loka hai // 81 // sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo ||82 // audArikakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA cha. 15 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 4, 83 asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 82 // satta coddasabhAgA vA desUNA // 83 // ukta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama sAta baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 83 // sammAmicchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM? logassa asNkhejjdibhaago||84|| __ audArikakAyayogI samyagmithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 84 // asaMjadasammAdiTThIhi saMjadAsaMjadehi kevADayaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 85 / / audArikakAyayogI asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 85 // cha codasabhAgA vA desUNA / / 86 // __ audArikakAyayogI ukta donoM guNasthAnavI jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 86 // pamattasaMjadappahuDi jAva sajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo / / 87 // pramattasaMyata guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI audArikakAyayogI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAMtavAM bhAga sparza kiyA hai| orAliyamissakAyajogIsu micchAdiTThI oghaM / / 88 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna sarvaloka hai / sAsaNasammAiTThi-asaMjadasammAiTThi-sajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 89 // audArikamizrakAyayogI, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogikevalI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai / 89 // beubdhiyakAyajogIsu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phomidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 90 // vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 90 // , Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNAgame jogamaggaNA a teraha codasabhAgA vA dekhaNA / / 91 // vaikriyikakAyayogI mithyAdRSTi jIvoMne atIta va anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 91 // abhiprAya yaha hai ki vihAravatsvasthAna aura vedanA, kaSAya evaM vaikriyika samudghAtako prApta hue vaikriyikakAyayogI midhyAdRSTi ATha baTe caudaha bhAgoMko tathA mAraNAntikasamudghAtako prApta hue ve hI nIce chaha aura Upara sAta isa prakAra teraha baTe caudaha bhAgoMko sparza karate haiM / sAsa sammAdiTThI oghaM // 92 // vaikriyikakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra ogha sparzana ke samAna hai // 92 // 1, 4, 98 ] sammAmicchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI oghaM // 93 // vaikriyikakAyayogI samyagmidhyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra odhake samAna hai // 93 // [ 115 ubviya missakAya jogIsu micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi asaMjada sammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM / logassa asaMkhejjadibhAgo // 94 // vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 94 // AhArakAyajogi AhAra missakAyajogIsu pamattasaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo / / 95 / / 'AhArakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 95 // kammaiyakAyajogIsu micchAdiTThI oghaM // 96 // kArmaNakAyayogI jIvoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkI sparzanaprarUpaNA oghake samAna hai // 96 // sAsa sammAdiTThIhi vaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadi bhAgo / / 9-7 / / kArmaNakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTiyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 97 // ekkAraha cohasabhAgA desUNA / / 98 / / kArmaNakA yogI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne tInoM kAloMkI apekSA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 98 // kArmaNakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke eka mAtra upapAda pada hI hotA hai, zeSa pada Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 4, 99 unake nahIM hote haiM / upapAda padameM vartamAna kArmaNakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIva mehatalake nIce pAMca rAju aura Upara chaha rAju (14) pramANa kSetrakA sparza karate haiN| . asaMjadasammAdiTThIhi kavaDiyaM khettaM phosidaM? logassa asaMkhejadibhAgo // 99 // kArmaNakAyayogI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ! lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 99 // cha codasabhAgA desUNA // 100 // kArmaNakAyayogI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMmeM tInoM kAloMkI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 100 // upapAda padameM vartamAna tiryaca asaMyatasamyagdRSTi jIva cUMki merutalase Upara chaha rAju taka jA karake utpanna hote haiM, isaliye unakA sparzanakSetra chaha baTe caudaha ( ) bhAga pramANa nirdiSTa kiyA gayA hai / yahAM sAsAdanasamyagdRSTiyoMke samAna merutalase nIce pAMca rAju pramANa sparzana kSetra nahIM pAyA jAtA hai, kyoMki, nArakI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA tiryaMcoMmeM upapAda nahIM hotA hai / sajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjA bhAgA savvalogo vA // 101 // kArmaNakAyayogI sayogikevaliyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAta bahubhAga aura sarva loka sparza kiyA hai // 101 // pratarasamudghAtako prApta sayogikevaliyoMne lokake asaMkhyAta bahubhAgako tathA lokapUraNasamudghAtako prApta unhIMne sarva lokako sparza kiyA hai / vedANuvAdeNa ithiveda-purisavedaesu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaM vejjadibhAgo // 102 // __ vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI aura puruSavedI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 102 // aTTha coddasabhAgA desUNA savvalogo vA // 103 // strIvedI aura puruSavedI mithyAdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga tathA sarva loka sparza kiyA hai // 103 // sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM? logassa asaMkhejadibhAgo // 104 // __ strI aura puruSavedI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 104 // . Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNANugame vedamaggaNA aTTha va codabhAgA vA desUNA / / 105 / / strI aura puruSavedI sAsAdanasamyagdRSTiyoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha tathA nau baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM / / 105 // 1, 4, 112 ] ve vihAravatsvasthAna, vedanAsamudghAta aura kaSAyasamudghAtakI apekSA ATha baTe caudaha bhAgoMko tathA mAraNAntikasamudghAtakI apekSA nau baTe caudaha bhAgoMko sparza karate haiM, yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / [ 117 sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 106 // strIvedI aura puruSavedI samyagmithyAdRSTi tathA asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 106 // aTTa cohasabhAgA vA dekhaNA phosidA / / 107 // ukta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 107 // saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 108 // strIvedI aura puruSavedI saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA // 108 // cha codasabhAgA vA deNA // 109 // travedI aura puruSavedI saMyatAsaMyata jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 109 // pattasaMjada pahuDi jAva aNiyaviuvasAmaga - khavagehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 logassa asaMkhejjadibhAgo // 110 // strIvedI aura puruSavediyoM meM pramattasaMyata guNasthAna se lekara anivRttikaraNa upazAmaka aura kSapaka guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 110 // uMsayavedasu micchAdiTThI odhaM // 111 // napuMsakavedI jIvoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra odhake samAna sarva loka hai // 111 // sAsa sammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 logassa asaMkhejadibhAgo // 112 // napuMsakavedI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] chakkhaMDAgame jIvaTTANaM [1, 4, 113 asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 112 // bAraha codasabhAgA vA desUNA // 113 // napuMsakavedI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 113 // sammAmicchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM? logassa asNkhejdibhaago||114|| napuMsakavedI samyagmithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 114 // asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo // 115 // napuMsakavedI asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 115 // cha codasabhAgA vA desUNA // 116 / / ukta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 116 // pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM / / 117 / / napuMsakavedI jIvoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 117 // apagatavedaesu aNiyaTTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 118 // apagatavedI jIvoMmeM anivRttikaraNa guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 118 // sajogikevalI oghaM / / 119 // apagatavedI sayogikevalI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 119 // yadyapi yahAM sayogikevalI jIvoMke bhI sparzanakI prarUpaNA pUrva sUtrase hI jJAta kI jA sakatI thI, phira bhI jo isa pRthak sUtrake dvArA unake sparzanakI prarUpaNA kI gaI hai vaha pUrvokta jIvoMke sparzanase sayogikevalI jIvoMke sparzanakI vizeSatA batalAneke liye kI gaI hai| kasAyANuvAdeNa: kodhakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lobhakasAIsu micchAdihipahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM // 120 // kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 128 ] phosaNANugame NANamaggaNA [ 119 jIvoMmeM mithyAdRSTi, guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA . sparzanakSetra oghake samAna hai // 120 // Navari lobhakasAIsu suhumasAMparAiyauvasamA khavA oghaM / / 121 // vizeSa bAta yaha hai ki lobhakaSAyI jIvoMmeM sUkSmasAparAya guNasthAnavartI upazamaka aura kSapaka jIvoMkA kSetra oghake samAna hai // 121 // akasAIsu caduTThANamoghaM // 122 // ___ akaSAyI jIvoMmeM upazAntakaSAya Adi cAra guNasthAnavAloMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 122 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANIsu micchAdiTThI oghaM // 123 // jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutAjJAniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 123 // sAsaNasammAdiTThI oghaM // 124 // matiajJAnI aura zrutaajJAnI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // vibhaMgaNANIsu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 125 // vibhaMgajJAniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 125 // aTTha coddasabhAgA desUNA savvalogo vA // 126 // bhiMgajJAnI mithyAdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva loka sparza kiyA hai // 126 // vibhaMgajJAnI mithyAdRSTi jIva vihAravatsvasthAna aura vedanA, kaSAya va vaikriyika samudghAtako prApta hokara kucha kama ATha baTe caudaha bhAgoMko tathA mAraNAntikasamudghAtako prApta hokara sarva lokako sparza karate haiM; yaha isa sUtrakA abhiprAya grahaNa karanA cAhiye / sAsaNasammAdiTThI oghaM // 127 // vibhaMgajJAnI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 127 // AbhiNiyohiya-suda-odhiNANIsu asaMjadasammAdihippahuDi jAva khINakasAyavIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 128 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 4, 129 lekara kSINakaSAya-vItarAga-chamastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 128 // maNapajavaNANIsu pamattasaMjadappahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA ti oghaM // 129 / / .. manaHparyayajJAniyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 129 // kevalaNANIsu sajogikevalI oghaM // 130 / / kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 130 // ajogikevalI oghaM // 131 / / kevalajJAniyoMmeM ayogikevalI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 131 // saMjamANuvAdeNa saMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 132 saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 132 // sajogikevalI oghaM // 133 // saMyatoMmeM sayogikevaliyoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 133 // sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM // sAmAyika aura chedopasthApanA-zuddhi-saMyatoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 134 // parihArasuddhisaMjadesu pamatta-apamattasaMjadehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 135 / / parihAravizuddhisaMyatoMmeM pramatta aura apramattasaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 135 // suhumasAMparAiya-suddhisaMjadesu suhumasAMparAiya-uvasamA khavA oghaM / / 136 / / sUkSmasAMparAyika-zuddhisaMyatomeM sUkSmasAMparAyika upazamaka aura kSapaka nIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 136 // jahAkkhAdavihAra-suddhisaMjadesu caduTThANI oghaM // 137 // yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatomeM antima cAra guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oke. samAna hai // 137 // . Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 147] phosaNANugame daMsaNamaggaNA [121 saMjadAsajadA ogha // 138 / / saMyatAsaMyata jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 138 // asaMjadesu micchAdiTippahuDi jAva asaMjadasammAdihi tti oghaM // 139 // asaMyata jIvomeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI asaMyata jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 139 // dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNIsu micchAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 140 // darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzaniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 140 // aTTa coddasabhAgA desUNA savvalogo vA // 141 // vihAravatsvasthAna aura vedanA, kaSAya evaM vaikriyika samudghAtako prApta hue cakSudarzanI mithyAdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura mAraNAntikasamudghAta va upapAda padase pariNata unhIMne sarva lokako sparza kiyA hai // 141 // sAsaNasammAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 142 sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI cakSudarzanI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 142 // __ acakkhudaMsaNIsu micchAdiTTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA ti oghaM // 143 // acakSudarzaniyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI acakSudarzanI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 143 // odhidaMsaNI odhiNANibhaMgo // 144 / / avadhidarzanI jIvoMkA sparzanakSetra avadhijJAniyoMke samAna hai // 144 // kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo // 145 // kevaladarzanI jIvoMkA sparzanakSetra kevalajJAniyoMke samAna hai // 145 // lessANuvAdaNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiyamicchAdiTThI ogha // 146 lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyA, nIlalezyA aura kApotalezyAvAle mithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 146 // sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejadibhAgo // 147 cha. 16 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 4, 147 ukta tInoM azubha lezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 147 // paMca cattAri ve coda sabhAgA vA desUNA || 148 // tInoM azubha zyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama pAMca baTe caudaha, cAra baTe caudaha aura do baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 148 // yaha sparzanakSetra kramase mAraNAntikasamudghAta aura upapAda padoMmeM vartamAna chaThI pRthivIke kRSNalezyAvAle, pAMcavIM pRthvIke nIlalezyAvAle aura tIsarI pRthvIke kApotalezyAvAle sAsAdana samyagdRSTi jIvoMkA samajhanA cAhiye / sammAmicchAdiTThi asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 149 // uparyukta tInoM azubhalezyAvAle samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 149 // ulessiesa micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 2 logassa asaMkhejjadibhAgo // 150 // tejolezyAvAloMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 150 // aTTha va codasabhAgA vA desUNA / / 151 / tejolezyAvAle mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha tathA kucha kama nau baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM / / 151 // sammAmicchAdiTThi asaMjadasammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 3 logassa asaMkhejjadibhAgo // 152 // tejolezyAvAle samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 152 // aTu cohasabhAgA vA deNA / / 153 / / ukta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 153 // saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 154 // tejolezyAvAle saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai : lokakA asaMkhyAtavAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 163 ] bhAga sparza kiyA hai // 154 // phosaNANugame lessAmaggaNA divaDa codasabhAgA vA dekhaNA / / 155 / / tejolezyAvAle saMyatAsaMyata jIvoMne kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 155 // pamatta appamattasaMjadA oghaM // 156 // tejolezyAvAle pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMkA sparzanakSetra odhake samAna hai / / 156 pamma lessiesu micchAdiTTi pahuDi jAva asaMjada sammAdiTThIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 8 logassa asaMkhejjadibhAgo / / 157 // [ 123 padmalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // aTTha coisa bhAgA vA dekhaNA / / 158 // ukta padmalezyAvAle jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 158 // saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 159 / / padmalezyAvAle saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 159 // paMca cohasabhAgA vA dekhaNA // padmalezyAvAle saMyatAsaMyata jIvoMne baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 160 // 160 // atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama pAMca pamatta appamatta saMjadA oghaM // 169 // padmazyAvAle pramatta aura apramattasaMyata jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 169 // sukassiesu micchAdiThThiSpahuDi jAva saMjadAsaMjadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 162 / / zuklezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAna se lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 162 cha codasabhAgA vA desUNA / / 163 / / zuklezyAvAle ukta jIvoMne atIta aura anAgata kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 163 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM pattasaMjada pahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // 164 // pramattasaMyata guNasthAna se lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI zuklalezyAvAle jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 164 // 124 ] bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAdiTThippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhika jIvoMne mithyAdRSTi guNasthAna se lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 165 // abhavasiddhiehiM kevaDiyaM khettaM phosidaM ? savvalogo // 166 // abhavyasiddhika jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? sarva loka sparza kiyA hai // 166 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTTi pahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 167 // samyaktvamArgaNAke anuvAda se samyagdRSTiyoM meM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna se lekara ayogikevala guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 167 // khaiyasammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI oghaM // 168 // [ 1, 4, 164 kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 168 // saMjadAsaMjada pahuDi jAtra ajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo / / 169 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM saMyatAsaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // sajogakevalI ovaM // 170 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM sayogikevalI jinoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 170 // veda sammAdiTThI asaMjadasammAdiTTi pahuDi jAva appamattasaMjadA tti oghaM // vedasamyagdRSTi jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara apramattasaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 171 // uvasama sammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI oghaM // 172 // upazamasamyagdRSTiyoM meM asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 172 // saMjadAsaMjada pahuDi jAva uvasaMtakasAya - vIdarAga chadumatthehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 173 // www.jaihelibrary.org Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 4, 183 ] phosaNANugame saNNimaggaNA [ 125 saMyatAsaMyata guNasthAnase lekara upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 173 // sAsaNasammAdiTThI odhaM // 174 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 174 // sammAmicchAdiTThI oghaM // 175 // samyagmithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 175 // micchAdiTThI oghaM // 176 // mithyAdRSTi jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 176 // saNNiyANuvAdeNa saNNIsu micchAdivIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 177 / / saMjJimArgaNAke anuvAdase saMjJI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 177 / / aTTha codasabhAgA desUNA savvalogo vA // 178 // saMjJI mithyAdRSTi jIvoMne atIta kAlakI apekSA vihAravatsvasthAna aura vedanA, kaSAya evaM bakriyika samudghAtameM kucha kama ATha baTe caudaha bhAga tathA mAraNAntikasamudghAta aura upapAda padoMkI apekSA sarva loka sparza kiyA hai // 178 // sAsaNasammAdi TippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA oghaM // 179 // saMjJI jIvoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chamastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 179 // asaNNIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? savvalogo // 180 // asaMjJI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? sarva loka sparza kiyA hai // 180 // AhArANuvAdeNa AhAraesu micchAdiTThI oghaM // 181 // AhAramArgaNAke anuvAdase AhAraka jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai| sAsaNasammAdiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA oghaM // 182 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara saMyatAsaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI AhAraka jIvoMkA sparzanakSetra oghake samAna hai // 182 // pamattasaMjadappahuDi jAva sajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 4, 183 asaMkhejjadibhAgo // 183 // . AhAraka jIvoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 183 aNAhAraesu kammaiyakAyajogibhaMgo // 184 // anAhAraka jIvoMmeM jina guNasthAnoMkI sambhAvanA hai una guNasthAnavI jIvoMkA sparzanakSetra kArmaNakAyayogiyoMke sparzanakSetrake samAna hai // 184 // Navari visesA, ajogikevalIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo // 185 // vizeSa bAta yaha hai ki ayogikevaliyoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 185 // // isa prakAra sparzAnugama samApta huA // 4 // 000x0 . Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. kAlANugamo kAlANugameNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 1 // kAlAnugamase nirdeza do prakArakA hai-- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // . kAla cAra prakArakA hai-- nAmakAla, sthApanAkAla, dravyakAla aura bhAvakAla / unameM 'kAla' yaha zabda nAmakAla kahA jAtA hai| vaha yaha hai ' isa prakArase buddhike dvArA anya vastumeM anyakA AropaNa karanA sthApanA hai / vaha sthApanA sadbhAva aura asadbhAvake bhedase do prakArakI hai| unameM kAlakA anukaraNa karanevAlI kisI eka vastumeM anukaraNa karanevAle vivakSita kAlakA buddhike dvArA Aropa karanA, yaha sadbhAvasthApanAkAla hai| jaise- aMkuroM, pallavoM evaM puSpoM Adise paripUrNa aura koyaloMke madhura AlApase saMyukta citragata vasantakAla / usase bhinna (viparIta) asadbhAvasthApanAkAla jAnanA caahiye| jaise --- maNivizeSa, geruka, miTTI aura ThIkarA AdimeM -- yaha vasaMta hai' isa prakAra buddhike balase kiyA jAnevAlA vasantakA Aropa / ____ Agama aura noAgamake bhedase dravyakAla do prakArakA hai| kAlaviSayaka prAbhRtakA jJAyaka, kintu vartamAnameM usake upayogase rahita jIva AgamadravyakAla hai / noAgamadravyakAla jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakA hai| unameM jJAyakazarIra-noAgamadravyakAla bhAvI, vartamAna aura samujjhita bhedase tIna prakArakA hai| jo jIva bhaviSyameM kAlaprAbhRtakA jJAyaka hogA use bhAvI noAgamadravyakAla kahate haiN| jo amUrtika hokara kumbhakArake cakrakI adhastana kIlake samAna vartanA svabhAvavAlA hai aise lokAkAza pramANa padArthako tadvyatirikta noAgamadravyakAla kahate haiN| bhAvakAla AgamabhAvakAla aura noAgamabhAvakAlake bhedase do prakArakA hai| inameM jo jIva kAlaprAbhRtakA jJAtA hokara vartamAnameM tadviSayaka upayogase sahita hai usako AgamabhAvakAla tathA dravyakAlase utpanna pariNAmako noAgamabhAvakAla kahA jAtA hai| ina kAlabhedoMmeMse yahAM noAgamabhAvakAlako adhikAra prApta samajhanA cAhiye jo ki samaya, AvalI kSaNa, lava, muhUrta, divasa, pakSa, evaM mAsa AdirUpa hai / ogheNa micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savbaddhA // 2 // oghase mithyAdRSTi jIva kitane kAla taka hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 2 // abhiprAya yaha hai ki nAnA jIvoMkI apekSA mithyAdRSTi jIva sarva kAla pAye jAte haiM Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 3 unakA kabhI abhAva nahIM hotA hai / egajIvaM paDucca aNAdio apajjavasido, aNAdio sapajjavasido, sAdio sapajjavasido / jo so sAdio sapajjavasido tassa imo Nideso-jahaNNaNa aMtomuhuttaM // 3 // - eka jIvakI apekSA ukta mithyAdRSTi jIvoMkA kAla tIna prakArakA hai- anAdi-ananta, anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta / inameM jo sAdi-sAnta kAla hai usakA nirdeza isa prakAra hai- eka jIvakI apekSA mithyAdRSTi jIvoMkA vaha sAdi-sAnta kAla jaghanyase antarmuhUrta mAtra hai // 3 // ___yahAM eka jIvakI apekSA jo anAdi-ananta kAla kahA gayA hai use abhavya mithyAdRSTi jIvakI apekSA samajhanA cAhiye / kAraNa yaha ki abhavya jIvake mithyAtvakA na Adi hai, na madhya hai, aura na anta bhI kabhI usakA hotA hai| bhavya mithyAdRSTi (jaise vardhanakumAra ) kA kAla anAdi hokara bhI sAnta hai, kyoMki, vaha mithyAtvabhAvase rahita hokara muktiko prApta karanevAlA hai / kRSNa Adike samAna kisI kisI bhavya mithyAdRSTike mithyAtvakA vaha kAla sAdi-sAnta bhI hotA hai, jo jaghanyase antarmuhUrta mAtra hai| usakA spaSTIkaraNa isa prakAra hai- koI samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata athavA pramattasaMyata jIva pariNAmoMke nimittase mithyAtvako prApta huaa| vahAMpara vaha sarvajaghanya antarmuhUrta kAla raha karake punaH samyagmithyAtvako, asaMyamake sAtha samyaktvako, saMyamAsaMyamako athavA apramattabhAvake sAtha saMyamako prApta huaa| aise jIvake mithyAtvakA vaha kAla jaghanyarUpase sarvajaghanya antarmuhUrta mAtra pAyA jAtA hai| sAsAdanasabhyagdRSTikA mithyAtvako prApta hokara pariNAmoMkI atizaya saMklezatAke kAraNa mithyAtvako zIghratAse chor3anA sambhava nahIM hai| ukkasseNa addhapoggalapariyaTTU desUrNa // 4 // eka jIvakI apekSA mithyAtvakA vaha sAdi-sAnta kAla utkarSase kucha kama ardhapudgalaparivartana mAtra hai // 4 // __sAsaNasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDDucca jahaNaNa egasamao // 5 // sAsAdanasamyagdRSTi jIva kitane kAla taka hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya taka hote haiM // 5 // isa eka samayakI prarUpaNA isa prakAra hai- do, athavA tIna, isa prakAra eka eka avika kramase bar3hate hue palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa upazamasamyagdRSTi jIva upazamasamyaktvaka kAlaM. eka samaya mAtra kAlake avaziSTa raha jAnepara eka sAtha sAsAdana guNasthAnako prApta hue aura eka samaya vahAM rahakara dUsare samaya meM sabake saba mithyAtvako prApta ho gaye / usa samaya tInoM hI lokoma . Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,5, 10] kAlANugame oghaNideso [129 sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA abhAva ho gyaa| isa prakAra eka samaya pramANa sAsAdana guNasthAnakA nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla prApta ho jAtA hai / ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 6 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 6 // . do, tIna athavA cAra isa prakAra eka eka adhika bar3hate hue palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra upazamasamyagdRSTi jIva eka samayako Adi karake utkarSase chaha Avali pramANa upazamasamyaktrake kAlameM zeSa rahanepara sAsAdana guNasthAnako prApta hue| ve jaba taka mithyAtvako prApta nahIM hote haiM taba taka anya anya bhI upazamasamyagdRSTi jIva sAsAdana guNasthAnako prApta hote rahe / isa prakAra utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka jIvoMse paripUrNa hokara sAsAdana guNasthAna pAyA jAtA hai| egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamao / / 7 / / eka jIvakI apekSA sAsAdanasamyagdRSTikA jaghanya kAla eka samaya mAtra hai // 7 // eka upazamasamyagdRSTi jIva upazamasamyaktvake kAlameM eka samaya avaziSTa rahanepara sAsAdana guNasthAnako prApta huA aura eka samaya mAtra usa sAsAdana guNasthAnake sAtha rahakara dUsare samayameM mithyAtvako prApta ho gyaa| isa prakAra sAsAdana guNasthAnakA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya pramANa upalabdha ho jAtA hai / ukkasseNa cha AvaliAo // 8 // eka jIvakI apekSA sAsAdanasamyagdRSTikA utkRSTa kAla chaha AvalI pramANa hai // 8 // eka upazamasamyagdRSTi jIva upazamasamyaktvake kAlameM chaha AvaliyoMke zeSa rahanepara sAsAdana guNasthAnako prApta hokara vahAM chaha AvalI kAla taka rahA aura phira mithyAtvako prApta ho gyaa| isa prakAra sAsAdanasamyagdRSTikA chaha AvalI pramANa vaha utkRSTa kAla prApta ho jAtA hai| isase adhika kAla prApta na honekA kAraNa yaha hai ki upazamasamyaktvake kAlameM chaha AvaliyoMse adhika kAlake zeSa rahanepara jIva sAsAdana guNasthAnako prApta nahIM hotA hai| sammAmicchAiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 9 // samyagmithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta hote haiM // 9 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo || 10 / / cha.. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 10 nAnA jIvoMkI apekSA samyagmithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 10 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 11 // eka jIvakI apekSA samyagmithyAdRSTi jIvakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 11 // koI eka mithyAdRSTi jIva vizuddha hotA huA samyagmithyAtvako prApta huaa| punaH sarvalaghu antarmuhUrta kAla samyagmithyAdRSTi rahakara vizuddha hotA huA asaMyamasahita samyaktvako prApta ho gyaa| isa prakAra eka jIvakI apekSA samyagmithyAtvakA jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa prApta ho jAtA hai| athavA saMklezako prApta huA koI vedakasamyagdRSTi jIva mithyAtvako prApta huA aura vahAMpara sarvalaghu antarmuhUrta kAla raha karake saMklezake naSTa hue binA hI mithyAtvako prApta ho gayA / isa prakAra bhI samyagmithyAtvakA vaha jaghanya kAla prApta ho jAtA hai| ukkasseNa aMtomuhuttaM // 12 // eka jIvakI apekSA samyagmithyAdRSTi jIvakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 12 // vizuddhiko prApta honevAlA koI eka mithyAdRSTi jIva samyagmithyAtvako prApta huA aura vahAMpara sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla' rahakara saMklezayukta hotA huA mithyAtvako prApta ho gyaa| isa prakArase eka jIvakI apekSA samyagmithyAtvakA utkRSTa kAla antarmuhUrta pramANa upalabdha ho jAtA hai| pUrvanirdiSTa isa guNasthAnake jaghanya antarmuhUrta kAlase yaha utkRSTa antarmuhUrta kAla saMkhyAtaguNA hai| athavA, saMklezako prApta honevAlA koI eka vedakasamyagdRSTi jIva samyagmithyAtvako prApta huA aura vahAMpara sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla raha karake asaMyatasamyagdRSTi ho gyaa| isa prakArase bhI samyagmithyAdRSTikA vaha utkRSTa kAla prApta ho jAtA hai / asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 13 // asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 13 // isakA kAraNa yaha hai ki atIta, anAgata aura vartamAna ina tInoM hI kAloMmeM kabhI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA abhAva nahIM hotA / egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 14 // eka jIvakI apekSA asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 14 // jisane pahale asaMyamasahita samyaktvameM bahuta bAra parivartana kiyA hai aisA koI eka moha karmakI aTThAIsa prakRtiyoMkI sattA rakhanevAlA mithyAdRSTi, samyagmithyAdRSTi, saMyatAsaMyata athavA pramattasaMyata jIva asaMyatasamyagdRSTi huaa| vahAMpara vaha sarvalaghu antarmuhUrta kAla raha karake mithyAtvako, . Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 18 ] kAlA game oghaNiso [ 131 samyagmithyAtvako, saMyamAsaMyamako athavA apramattabhAva ke sAtha saMyamako prApta huaa| isa prakAra eka jIvakI apekSA asaMyatasamyagdRSTikA jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa prApta ho jAtA hai / ukkasseNa tettIsa sAgarotrANi sAdireyANi / / 15 / / eka jIvakI apekSA asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla sAvika tetIsa sAgaropama hai // isakA spaSTIkaraNa isa prakAra hai- eka pramattasaMyata, apramattasaMyata athavA cAroM upazAmakoM meM se koI eka upazAmaka jIva eka samaya kama tetIsa sAgaropama pramANa Ayu karmakI sthitivAle anuttaravimAnavAsI devoMmeM utpanna huaa| phira vahAMse cyuta hokara vaha pUrvakoTi pramANa AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA aura vahAM antarmuhUrta pramANa Ayuke zeSa raha jAne taka asaMyatasamyagdRSTi hI rahA / tatpazcAt apramattabhAva ke sAtha saMyamako prApta huA ( 1 ) / punaH pramatta aura apramatta guNasthAnameM sahasroM parivartana karake ( 2 ) kSapakazreNIke yogya vizuddhise vizuddha ho apramattasaMyata huA (3) / punaH apUrvakaraNa kSapaka ( 4 ) anivRttikaraNa kSapaka ( 5 ) sUkSmasAmparAya kSapaka ( 6 ) kSINakaSAyavItarAga-chadmastha (7) sayogikevalI ( 8 ) aura ayogikevalI ( 9 ) ho karake siddha ho gayA / isa prakAra ina nau antarmuhUrtoMse kama aura pUrvakoTi varSa se adhika tetIsa sAgaropama asaMyatasamyagdRSTikA utkRSTa kAla ho jAtA hai / saMjadAsaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 16 // saMyatAsaMyata jIva kitane kAla hote haiM / nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 16 // egajIvaM pahuca jahaNeNa aMtomuhutaM // 17 // 17 // eka jIvakI apekSA saMyatAsaMyatoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta mAtra hai // - jisane pahale bhI bahuta bAra saMyamAsaMyama guNasthAna meM parivartana kiyA hai aisA koI eka moha karmakI aTThAIsa prakRtiyoMkI sattA rakhanevAlA mithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi athavA pramattasaMyata jIva punaH pariNAmoMke nimittase saMyamAsaMyama guNasthAnako prApta huaa| vahAMpara sabase kama antarmuhUrta kAla raha karake vaha yadi pramattasaMyata guNasthAnase saMyatAsaMyata guNasthAnako prApta huA hai to mithyAtvako, samyagmithyAtvako athavA asaMyatasamyaktvako prApta huA / parantu yadi vaha saMyatAsaMyata honeke pUrva mithyAdRSTi yA asaMyatasamyagdRSTi rahA hai to vaha apramattabhAvake sAtha saMyamako prApta huA / isa prakAra saMyatAsaMyata guNasthAnakA sUtrokta jaghanya kAla prApta ho jAtA hai / ukasseNa pucakoDI desUNA // 18 // eka jIvakI apekSA ukta saMyatAsaMyata jIvoMkA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi pramANa hai // 18 // mohakarmakI aTThAIsa prakRtiyoMkI sattA rakhanevAlA koI eka tiryaMca athavA manuSya mithyAdRSTi Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 19 jIva saMjJI, paMcendriya aura paryAptaka aise saMmUrchana janmavAle matsya, kachuA va meMDhaka Adi tiyaMca jIvoMmeM utpanna huA aura sarvalaghu antarmuhUrta kAla dvArA sarva paryAptiyoMse paryAptapaneko prApta huA (1) / punaH vizrAma letA huA (2) vizuddha ho karake (3) saMyamAsaMyamako prApta huA / vahAMpara vaha pUrvakoTi kAla taka saMyamAsaMyamako pAlana karake marA aura saudharma kalpako Adi lekara AraNa-acyuta paryanta kalpoMke devoMmeM utpanna huaa| taba vahAM saMyamAsaMyama naSTa ho gyaa| isa prakAra Adike tIna antarmuhUrtose kama pUrvakoTi pramANa saMyamAsaMyamakA utkRSTa kAla prApta hotA hai / pamatta-appamattasaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 19 // pramatta aura apramattasaMyata jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 19 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa egasamayaM // 20 // eka jIvakI apekSA ukta pramatta aura apramatta saMyatoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 20 // pramattasaMyatakA vaha eka samaya isa prakAra hai-- eka apramattasaMyata jIva apramattakAlake kSINa ho jAnepara tathA eka samaya mAtra jIvitake zeSa rahanepara pramattasaMyata ho gayA tathA eka samaya pramattasaMyata rahakara dUsare samayameM marA aura deva ho gyaa| taba pramAda viziSTa saMyama naSTa ho gyaa| isa prakArase pramattasaMyamakA sUtrokta eka samaya mAtra kAla' prApta ho jAtA hai / apramattasaMyatakA vaha eka samaya isa prakArase prApta hotA hai-- eka pramattasaMyata jIva pramatta kAlake kSINa ho jAnepara tathA eka samaya mAtra jIvanake zeSa raha jAnepara apramattasaMyata ho gayA / phira vaha apramattasaMyata guNasthAnake sAtha eka samaya raha kara dUsare samayameM marA aura deva ho gyaa| taba usakA apramattasaMyata guNasthAna naSTa ho gayA / athavA, umazamazreNIse utaratA huA koI eka apUrvakaraNa saMyata eka samaya mAtra jIvanake zeSa rahanepara apramattasaMyata huA aura dvitIya samayameM marakara devoMmeM utpanna ho gayA / isa taraha do prakArase apramattasaMyatakA vaha jaghanya kAla eka samaya mAtra pAyA jAtA hai| ukkasseNa aMtomuhuttaM // 21 // pramatta aura apramattasaMyatoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 21 // pramattasaMyatakA vaha utkRSTa kAla isa prakAra hai- eka apramattasaMyata pramattasaMyata paryAyase pariNata hokara aura sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla pramANa pramattasaMyata raha karake mithyAtvako prApta ho gyaa| isa prakAra pramattasaMyatakA utkRSTa kAla antarmuhUrta prApta ho jAtA hai| apramattasaMyatakA vaha utkRSTa kAla isa prakArase prApta hotA hai - eka pramattasaMyata jIva apramattasaMyata hokara aura vahAMpara sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla taka raha karake pramattasaMyata ho gyaa| isa prakArase usakA vaha utkRSTa kAla upalabdha ho jAtA hai| . Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 24 ] kAlANugame oghaNiddeso [133 cauNhaM uvasamA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // cAroM upazAmaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 22 // upazamazreNIse utaranevAle do athavA tIna anivRttikaraNa upazAmaka jIva eka samaya mAtra jIvanake zeSa rahanepara apUrvakaraNa guNasthAnavartI upazAmaka hue| pazcAt eka samaya mAtra usa apUrvakaraNa guNasthAnake sAtha rahakara dvitIya samayameM mare aura deva ho gye| isa prakAra apUrvakaraNa upazAmakakA vaha eka samaya pramANa jaghanya kAla prApta ho jAtA hai| isI prakAra zeSa tIna upazAmakoMke bhI eka samayakI prarUpaNA nAnA jIvoMke Azrayase karanA cAhiye / vizeSa bAta yaha hai ki anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya guNasthAnavartI upazAmaka jIvoMke eka samayakI prarUpaNA to upazamazreNIpara car3hate aura utarate hue jIvoMkA Azraya karake donoM prakAroMse bhI karanA caahiye| kintu upazAntakaSAya upazAmakake usa eka samayakI prarUpaNA car3hate hue jIvoMke hI Azrayase karanI caahiye| ukkasseNa aMtomuhuttaM // 23 // nAnA jIvoMkI apekSA cAroM upazAmakoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 23 // sAta AThase lekara cauvana taka apramattasaMyata jIva eka sAtha apUrvakaraNa guNasthAnavartI upazAmaka hue| jaba taka ve anivRttikaraNa guNasthAnako nahIM prApta hote haiM taba taka anya anya bhI apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa guNasthAnako prApta hote gye| isI prakArase upazamazreNIse utaranevAle anivRttikaraNa guNasthAnavartI upazAmakoMko bhI apUrvakaraNa guNasthAnako prApta karAnA cAhiye / isa prakAra car3hate aura utarate hue apUrvakaraNa upazAmaka jIvoMse zUnya na hokara apUrvakaraNa guNasthAna usake yogya utkRSTa antarmuhUrta kAla taka rahatA hai| isake pazcAt nizcayase usakA abhAva ho jAtA hai| isI prakArase anya tInoM upazAmakoMke bhI prakRta utkRSTa kAlakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa bAta yaha hai ki upazAntakaSAya upazAmakake utkRSTa kAlakI prarUpaNA karate samaya eka upazAntakaSAya jIva car3ha karake jaba taka utaratA nahIM hai taba taka anya anya sUkSmasAmparAyika saMyata jIvoMke liye upazAntakaSAya guNasthAnako car3hAnA cAhiye / isa prakArase punaH punaH saMkhyAta vAra jIvoMko car3hAkara usake yogya utkRSTa antarmuhUrta kAlake prApta hone taka upazAntakAla bar3hAnA cAhiye / egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 24 // eka jIvakI apekSA cAroM upazAmakoMkA jaghanya kAla eka samaya mAtra hai // 24 // eka anivRttikaraNa upazAmaka jIva eka samaya mAtra jIvanake zeSa rahanepara apUrvakaraNa upazAmaka huA aura eka samaya apUrvakaraNa upazAmaka rahakara dvitIya samayameM maraNako prApta hotA huA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.34 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 5, 25 uttama jAtikA deva ho gayA / isa prakArase usakA eka samaya mAtra jaghanya kAla prApta ho jAtA hai / isI prakAra zeSa tInoM upazAmakoMke bhI eka samayakI prarUpaNA karanA cAhie / vizeSatA yaha hai ki anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya guNasthAnavartI upazAmakoMke car3hane aura utarane ina donoM hI prakAroMse tathA upazAntakaSAya upazAmakake eka hI prakAra ( utarate hue ) se eka samayakI prarUpaNA karanI cAhiye | ukkasseNa aMtomuhuttaM // 25 // eka jIvakI apekSA cAroM upazAmakoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 25 // yathA- eka apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa guNasthAnavartI upazAmaka huaa| vahAM para ha sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla rahakara anivRttikaraNa guNasthAnako prApta huA / isa prakAra yaha eka jIvakI apekSA apUrvakaraNakA vaha utkRSTa kAla prApta ho jAtA hai / isI prakArase anya tInoM upazAmakoMke utkRSTa kAlakI prarUpaNA karanI cAhiye / caduhaM khavagA ajogikevalI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNeNa aMtamuttaM // 26 // apUrvakaraNa Adi cAroM kSapaka aura ayogikevalI kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta kAla taka hote haiM // 26 // sAta ATha jana athavA adhikase adhika eka sau ATha apramattasaMyata jIva apramattakAlake bIta jAnepara apUrvakaraNa guNasthAnavartI kSapaka hue aura vahAMpara antarmuhUrta rahakara anivRttikaraNa kSapaka ho gaye / isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA apUrvakaraNa kSapakoMkA vaha antarmuhUrta pramANa jaghanya kAla prApta ho jAtA hai / isI prakAra anivRttikaraNa sUkSmasAmparAya aura kSINakaSAya kSapaka tathA ayogi1 kevaliyoMkA bhI jaghanya kAla jAnanA cAhiye / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 27 // nAnA jIvoMkI apekSA cAroM kSapakoM aura ayogikevaliyoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai | sAta ATha athavA bahutase apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa guNasthAnavartI kSapaka hue aura vahAM para antarmuhUrta raha karake anivRttikaraNa guNasthAnavartI ho gye| usI samaya anya apramatta saMyata jIva apUrvakaraNa kSapaka hue / isa prakAra punaH punaH saMkhyAta bAra ArohaNa kriyAke cAlU rahanepara nAnA jIvoMkA Azraya karake apUrvakaraNa kSapakoMkA vaha utkRSTa kAla prApta ho jAtA hai| isI prakAra se zeSa tIna kSapakoM aura ayogikevaliyoMke bhI prakRta kAlakI prarUpaNA karanI cAhiye / egajIvaM pacca jahaNeNa aMtomuhuttaM / / 28 / / eka jIvakI apekSA cAroM kSapakoM aura ayogikevaliyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,5, 32] kAlANugame oghaNiddeso [135 eka apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa guNasthAnavartI kSapaka huA aura vahAM antarmuhUrta raha karake anivRttikaraNa kSapaka ho gyaa| isa prakAra apUrvakaraNa kSapakakA eka jIvakI apekSA prakRta jaghanya kAla prApta ho jAtA hai| isI prakArase zeSa tIna kSapakoM aura ayogikevalIke bhI jaghanya kAlakI prarUpaNAM karanI cAhiye / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 29 // eka jIvakI apekSA cAroM kSapakoM aura ayogikevaliyoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / / eka apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa kSapaka huaa| vahAMpara vaha sarvotkRSTa antarmuhUrta kAla taka raha karake anivRttikaraNa guNasthAnako prApta huA / yaha eka jIvakA Azraya karake apUrvakaraNa kSapakakA utkRSTa kAla huaa| isI prakArase zeSa tIna kSapakoM aura ayogikevaliyoMkA kAla jAnanA cAhiye / yahAMpara jaghanya aura utkRSTa ye donoM hI kAla samAna haiM, kyoMki, prakRta apUrvakaraNa Adike pariNAmoMkI anukRSTi sambhava nahIM hai / sajogikevalI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 30 // sayogikevalI jina kitane kAla hote haiM ! nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 30 // kAraNa yaha ki tInoM kAloMmeM aisA eka bhI samaya nahIM hai jaba ki sayogikevalI jina na pAye jaaveN| isIliye unakA yahAM sarva kAla kahA gayA hai / egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 31 // eka jIvakI apekSA sayogikevaliyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 31 // koI eka kSINakaSAya guNasthAnavI jIva sayogikevalI hokara vahAM antarmuhUrta kAla rahA aura tatpazcAt samuddhAta karake yoganirodhapUrvaka ayogikevalI ho gyaa| isa prakArase sayogikevalI jinakA eka jIvakI apekSA sUtrokta jaghanya kAla upalabdha ho jAtA hai| ukkasseNa puvvakoDI desUNA / / 32 // eka jIvakI apekSA sayogikevaliyoMkA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi varSa pramANa hai // koI eka kSAyikasamyagdRSTi deva athavA nArakI jIva pUrvakoTikI AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huaa| vaha sAta mAsa garbhameM raha karake garbhameM praveza karanerUpa janmadinase ATha varSakA ho apramattabhAvase saMyamako prApta huA (1) / pazcAt pramatta aura apramatta saMyata guNasthAna saMbandhI sahasroM parivartanoMko karake (2) apramattasaMyata guNasthAnameM adhaHpravRttakaraNako karake (3) kramazaH apUrvakaraNa (4), anivRttikaraNa (5), sUkSmasAmparAya kSapaka (6) aura kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha hokara (7) sayogikevalI huA aura phira isa sayogikevalI avasthAmeM ATha varSa sAta antarmuhUtoMse kama eka pUrvakoTi kAla paryanta vihAra karaneke pazcAt ayogikevalI ho gayA (8) / isa prakAra ATha varSa aura Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 33 ATha antarmuhUtoM se kama pUrvakoTi varSa pramANa sayogikevalIkA utkRSTa kAla upalabdha ho jAtA hai / AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / / 33 // AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAda se narakagatimeM nArakiyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 33 // egajIvaM pacca jahaNeNa aMtomuhutaM // 34 // eka jIvakI apekSA nArakI mithyAdRSTikA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 34 // vaha isa prakArase - jo pUrvameM bhI bahuta bAra midhyAtvako prApta ho cukA hai aisA eka samyagmithyAdRSTi athavA asaMyatasamyagdRSTi jIva saMklezako pUrNa karake mithyAdRSTi ho gayA / vahAMpara vaha sarvajaghanya antarmuhUrta kAla rahakara aura vizuddha hokara samyaktvako athavA samyagmithyAtvako prApta ho gyaa| isa prakAra nArakI mithyAdRSTikA jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa upalabdha hotA hai / ukkasseNa tettIsa sAgarovamANi / / 35 / eka jIvakI apekSA nArakI mithyAdRSTi utkRSTa kAla tetIsa sAgaropama hai // 35 // eka tiryaMca athavA manuSya sAtavIM pRthivImeM utpanna huA / vahAMpara vaha mithyAtvake sAtha tetIsa sAgaropama kAla rahakara gatyantarako prApta huA / isa prakAra nArakI mithyAdRSTikA utkRSTa kA tIsa sAgaropama upalabdha hotA hai / sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 36 // sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTiM nArakI jIvoMkA nAnA va eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna hai // 36 // amajada sammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM pahuca savvaddhA // 37 // nArakI asaMyatasamyagdRSTi kitane kAla hote haiM ? nAnA jIyoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 37 // egajIvaM pahuca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 38 // eka jIvakI apekSA nArakI asaMyatasamyagdRSTikA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 38 // ukkasseNa tettIsa sAgarovamANi desUNANi // 39 // nArakI asaMyatasamyagdRSTikA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgaropama hai // 39 // paDhamAe jAva sattamAe puDhavIe Neraiesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAda hoti ? prANAjIva paDucca savvaddhA // 40 // . Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 47 ] kAlANugame gadimaggaNA [137 prathama pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka nArakiyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 40 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa aMtomuhattaM // 41 // eka jIvakI apekSA ukta pRthiviyoMke nArakI mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta mAtra hai // 41 // ukkasseNa sAgarovama tiNNi satta dasa sattArasa bAvIsa tettIsa sAgarovamANi / / ukta sAtoM pRthiviyoMke nArakI mithyAdRSTiyoMkA utkRSTa kAla kramaza: eka, tIna, sAta, dasa, sataraha, bAIsa aura tetIsa sAgaropama pramANa hai // 42 // unakA yaha utkRSTa kAla vivakSita pRthivIke nAraka jIvoMkI utkRSTa Ayuke anusAra samajhanA caahiye| sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 43 // sAtoM pRthiviyoMke sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA nAnA aura eka jIvakI apekSA jaghanya va utkRSTa kAla oghake samAna hai // 43 // asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca savbaddhA / / 44 // sAtoM pRthiviyoMmeM nAraka asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / 44 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 45 // ____ eka jIvakI apekSA sAtoM pRthiviyoMke nArakI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 45 // ukkassaM sAgarovamaM tiNNi satta dasa sattArasa bAvIsa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 46 // sAtoM pRthiyoMke nArakI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla kramazaH kucha kama eka, tIna, sAta, dasa, sataraha, bAIsa aura tetIsa sAgaropama hai // 46 // yahAM kucha kamakA pramANa prathama pRthivIse sAtavIM pRthivI taka paryAptiyoMkI pUrNatA, vizrAma aura vizuddhi sambandhI tIna antarmuhUrta tathA sAtavIM pRthivImeM chaha ( sUtra 39 ke anusAra ) antarmuhUrta samajhanA caahiye| tirikkhagadIe tirikkhesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 47 // cha.18 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 5, 48 tiryaMcagatimeM tiryacoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 47 // 138 ] egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 48 // eka jIvakI apekSA tiryaMca mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 48 // ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaI / / 49 / / eka jIvakI apekSA ukta tiryaMca mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla hai // 49 // sAsa sammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 50 // sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi tiryaMcoMkA kAla oghake samAna hai // 50 // asaMjada sammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 51 // asaMyatasamyagdRSTi tiryaMca jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 51 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 52 // eka jIvakI apekSA asaMyatasamyagdRSTi tiryaMcoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 52 // ukkasse tiNi palidovamANi / / 53 / asaMyatasamyagdRSTi tiryaMcoMkA utkRSTa kAla tIna palyopama hai // 53 // saMjadAsajadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 54 // saMyatAsaMyata tiryaMca kitane kAla hote haiM : nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // ekajIva paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 55 // eka jIvakI apekSA saMyatAsaMyata tiryaMcoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 55 // ukkasseNa puvvakoDI dekhaNA // 56 // eka jIvakI apekSA saMyatAsaMyata tiryaMcoMkA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi varSa pramANa hai / micchA paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkhapaJjatta-paMcidiyatirikkhajoNiNIsu fast kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA || 57 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM mithyAdRSTi kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 57 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhutta / 58 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 68] kAlANugame gadimaggaNA [139 eka jIvakI apekSA ukta tInoM prakArake tiryaMca mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai / / 58 // ukkassaM tiNNi palidovamANi pubdhakoDipudhatteNa abbhahiyANi // 59 // ukta tiryaMcoMkA utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktvase adhika tIna palyopama hai // 59 // sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI odhaM // 60 // ukta tInoM prakArake tiryaMca sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 60 // asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 61 // ukta tInoM prakArake tiryaMca asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 61 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 62 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM prakArake paMcendriya tiryaMca asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 62 / / ukkasseNa tiNi palidovamANi, tiNNi palidovamANi, tiNNi palidovamANi desUNANi / / 63 / / ___ ukta tInoM paMcendriya tiryaMca asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla yathAkramase tIna palyopama, tIna palyopama aura kucha kama tIna palyopama hai // 63 // saMjadAsajadA oghaM // 64 // ukta tInoM prakArake paMcendriya saMyatAsaMyata tiryaMcoMkA kAla oghake samAna hai // 64 // paMciMdiyatirikkhaapajjatA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjI paDucca savvaddhA // paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaMca kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 65 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khudAbhavaggahaNaM // 66 // eka jIvakI apekSA paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaMcoMkA kAla jaghanyase kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 66 // ukkasseNa aMtomuhuttaM / / 67 // eka jIvakI apekSA paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaMcoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 67 // maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 68 hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA // 68 // manuSyagatimeM manuSya, manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 68 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa aMtomuhuttaM // 69 // eka jIvakI apekSA ukta tIna prakArake mithyAdRSTi manuSyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // ukkasseNa tiNNi palidovamANi puvbakoDipudhatteNabbhahiyANi // 70 // eka jIvakI apekSA uparyukta tIna prakArake mithyAdRSTi manuSyoMkA utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama pramANa hai // 70 // sAsaNasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 71 // ukta tIna prakArake manuSyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 71 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 72 / / ukta tIna prakArake manuSyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 72 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 73 // ukta tIna prakArake sAsAdanasamyagdRSTi manuSyoMkA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai / 73 // ukkassaM cha AvaliyAo // 74 // ukta tIna prakArake sAsAdanasamyagdRSTi manuSyoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla chaha AvalI pramANa hai / 74 // sammAmicchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM / / 75 // ukta tIna prakArake samyagmithyAdRSTi manuSya kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta kAla hote haiM // 75 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 76 // ukta tIna prakArake samyagmithyAdRSTi manuSyoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 76 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa aMtomuhattaM // 77 / / . Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 1, 5, 83 ] kAlANugame gadimaggaNA ukta tIna prakArake samyagmithyAdRSTi manuSyoMkA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 77 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 78 // ukta tIna prakArake samyagmithyAdRSTi manuSyoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 78 // asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 79 // ukta tIna prakArake asaMyatasamyagdRSTi manuSya kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 79 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 80 // eka jIvakI apekSA ukta tIna prakArake asaMyatasamyagdRSTi manuSyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 80 // ukkasseNa tiNNi palidovamANi, tiNNi palidovamANi sAdireyANi, tiNNi palidovamANi desUNANi // 81 / / __eka jIvakI apekSA ukta tIna prakArake asaMyatasamyagdRSTi manuSyoMkA utkRSTa kAla yathAkramase tIna palyopama, sAdhika tIna palyopama aura kucha kama tIna palyopama hai // 81 // saMjadAsaMjadappahuDi jAva ajogikevali ti oghaM // 82 // saMyatAsaMyata guNasthAnase lekara ayogikevalI taka ukta tInoM manuSyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna hai // 82 / / oghase yahAM itanI vizeSatA samajhanA cAhiye ki ukta tIna prakArake manuSya saMyatAsaMyatoMkA utkRSTa kAla yoniniSkramaNarUpa janmase lekara ATha varSAMse kama eka pUrvakoTi pramANa hai| isakA kAraNa yaha hai ki jisa prakAra tiryaMca jIva utpanna honeke pazcAt antarmuhUrtameM aNuvratoMko grahaNa kara sakate haiM usa prakAra ukta tIna prakArake manuSyoMmeM koI bhI manuSya antarmuhUrtameM aNuvratoMko grahaNa nahIM kara sakatA hai, kintu vaha yoniniSkramaNarUpa janmase ATha varSakA ho jAnepara hI aNuvratoMko grahaNa kara sakatA hai| maNusaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM // 83 // labdhyaparyAptaka manuSya kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase kSudra bhavagrahaNa pramANa hote haiM / / 83 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 84 // labdhyaparyAptaka manuSyoMkA utkRSTa kAla nAnA jIvoMkI apekSA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 84 // 142 ] savvaddhA / / 87 / / egajIvaM paDucca jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 85 // labdhyaparyAptaka manuSyoM kA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 85 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 86 // ukta labdhyaparyAptaka manuSyoMkA utkRSTa kAla eka jIvakI apekSA antarmuhUrta hai // 86 // devagadI devesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca [ 1, 5, 84 devagati meM devomeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 87 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 88 // eka jIvakI apekSA mithyAdRSTi devoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 88 // ukkasseNa ekkattIsa sAgarovamANi // 89 // eka jIvakI apekSA midhyAdRSTi devoMkA utkRSTa kAla ikatIsa sAgaropama hai // 89 // sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 90 // sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMkA kAla oghake samAna hai // 90 // asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIcaM paDuJca mavvaddhA / / 91 / / asaMyatasamyagdRSTi deva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / egajI paDucca jahaNeNa aMtomuhutaM / / 92 / / eka jIvakI apekSA asaMyatasamyagdRSTi devoMkA jaghanya kAla antarmuhUta hai // 92 // ukkassaM tettIsaM sAgarotrANi / / 93 / eka jI kI apekSA asaMyatasamyagdRSTi devoMkA utkRSTa kAla tetIsa sAgaropana hai // 93 // bhavaNavAsiya pahuDi jAva sadAra - sahassAra kappavAsiyadeveSu picchAdiDI asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdI hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / "4 // bhavanavAsI devoMse lekara zatAra - sahasrAra kalpavAsI devoM taka mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hota ha94 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 102] kAlANugame gadina..... [ 143 egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 95 // eka jIvakI apekSA ukta mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 95 // ukkasseNa sAgarovamaM palidovamaM sAdireyaM ve satta dasa coddasa solasa aTThArasa sAgarovamANi sAdireyANi // 96 // ukta mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA utkRSTa kAla yathAkramase sAdhika eka sAgaropama, sAdhika eka palyopama, sAdhika do sAgaropama, sAdhika sAta sAgaropama, sAdhika dasa sAgaropama, sAdhika caudaha sAgaropama, sAdhika solaha sAgaropama aura sAdhika aThAraha sAgaropama hai // sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 97 // bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMkA kAla oghake samAna hai // 97 // ANada jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu micchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA / / 98 // Anata-prANata kalpase lekara nava graiveyaka taka vimAnavAsI devoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 98 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 99 / / eka jIvakI apekSA uparyukta mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 99 // ___ ukkasseNa vIsaM. bAvIsaM tevIsaM cauvIsaM paNavIsaM chabbIsaM sattAvIsaM aTThAvIsaM egUNatIsaM tIsaM ekkatIsaM sAgarovamANi // 100 / / ukta vimAnavAsI devoMkA utkRSTa kAla yathAkramase bIsa, bAIsa, teIsa, caubIsa, paJcIsa, chabbIsa, sattAIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa aura ikatIsa sAgaropama hai // 100 // sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 101 / / ukta gyAraha sthAnoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMkA kAla oghake samAna hai // 101 // aNuddisa-aNuttaravijaya-vaijayaMta-jayaMta-avarAjidavimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA / / 102 // anudizavimAnavAsI devoMmeM tathA vijaya, vaijayanta, jayanta aura aparAjita ina anuttara vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi deva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 103 hote haiM // 102 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa ekkatIsaM battIsaM sAgarovamANi sAdireyANi // 103 // __ nau anudiza vimAnoMmeM eka jIvakI apekSA ukta devoMkA jaghanya kAla sAdhika ikatIsa sAgaropama aura cAra anuttara vimAnoMmeM sAdhika battIsa sAgaropama hai // 103 // ina vimAnoMmeM guNasthAnaparivartana nahIM hai, kyoMki, vahAM eka asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnake sivAya anya kisI bhI guNasthAnakI sambhAvanA nahIM hai| yahAMpara sAdhikatAkA pramANa eka samaya mAtra samajhanA cAhiye, kyoMki, adhastana vimAnavAsI devoMkI eka samaya adhika utkRSTa sthiti hI Uparake vimAnavAsI devoMkI jaghanya sthiti hotI hai, aisA AcAryaparaMparAgata upadeza hai| ukkasseNa battIsa tettIsa sAgarovamANi || 104 // ukta vimAnoMmeM unakA utkRSTa kAla yathAkramase battIsa sAgaropama aura tettIsa sAgaropama hai // 104 // adhastana nau anudiza vimAnoMmeM pUre battIsa sAgaropama pramANa tathA cAroM anuttara vimAnoMmeM pUre tettIsa sAgaropama pramANa utkRSTa kAla hai| savvaTThasiddhivimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA / / 105 // ___ sarvArthasiddhi vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi deva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / / 105 // egajIvaM paDucca jahaNNukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi // 106 // sarvArthasiddhimeM eka jIvakI apekSA jaghanya va utkRSTa kAla tettIsa sAgaropama hai // 106 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA / / indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 107 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 108 // eka jIvakI apekSA ekendriya jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 108 / / ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejapoggalapariyaTTa / / 109 / / eka jIvakI apekSA ekendriya jIvoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartanakharUpa ananta kAla hai // 109 / / bAdaraeiMdiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 110 / / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 121] kAlANugame iMdiyamaggaNA [ 145 bAdara ekendriya jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 111 // eka jIvakI apekSA bAdara ekendriya jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 111 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNiussappiNIo // 112 // eka jIvakI apekSA bAdara ekendriya jIvoMkA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNI pramANa hai // 112 // bAdareiMdiyapajattA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 113 bAdara ekendriya paryApta jIva kitane kAla hote haiM ! nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 113 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 114 // eka jIvakI apekSA bAdara ekendriya paryApta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 114 // ukkasseNa saMkhejjANi vAsasahassANi // 115 // eka jIvakI apekSA bAdara ekendriya paryAptaka jIvoMkA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai / / bAdareiMdiyaapajattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA / / bAdara ekendriya labdhyaparyAptaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 116 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 117 // eka jIvakI apekSA bAdara ekendriya labdhyaparyAptaka jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 117 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 118 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 118 // suhumaeiMdiyA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 119 // sUkSma ekendriya jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiN| egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 120 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 120 // ukkasseNa asaMkhejjA logA // 121 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai // 121 // cha. 19 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 146] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 122 suhameiMdiyapajattA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 122 // sUkSma ekendriya paryAptaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 122 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 123 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhRta hai // 123 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 124 // sUkSma ekendriya paryAtaka jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 121 // suhumeiMdiyaapajattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA // 125 sUkSma ekendriya labdhyaparyAptaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 125 // egajIvaM paDuJca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 126 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 126 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 127 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 127 // bIiMdiyA tIiMdiyA cauridiyA bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiyapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 128 / / / dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIva tathA dvIndriya paryAptaka, trIndriya paryAptaka aura caturindriya paryAptaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 128 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM aMtomuhuttaM // 129 // eka jIvakI apekSA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa mAtra tathA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya paryApta jIvoMkA vaha jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa hai // 129 // ukkasseNa saMkhejjANi vAsasahassANi / / 130 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa mAtra hai // 130 / / bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiyA apajjattA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 131 / / dvIndriya, trIndriya aura caturindriya labdhyaparyAptaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / 131 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 132 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 142] kAlANugame kAyamaggaNA [147 eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 132 // ukkasseNa aMtomuhattaM // 133 / / ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 133 // paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 134 / / paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ! nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 134 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 135 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa hai // 135 // ukkasseNa sAgarovamasahassANi puvvakoDi pudhatteNabbhahiyANi, sAgarovamasadapudhattaM / / 136 // eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla kramase pUrvakoTipRthaktvase adhika hajAra sAgaropama aura sAgaropamazatapRthaktva pramANa hai // 136 // sAsaNasammAdiDhippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM / / 137 // sAsAdanasamyagdRSTi se lekara ayogikevalI guNasthAna taka uparyukta paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 137 // paMciMdiyaapajjattA bIiMdiyaapajjattabhaMgo // 138 / / paMcendriya labdhyaparyAptaka jIvoMkA kAla dvIndriya labdhyaparyAptaka jIvoMke kAlake samAna hai| kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 139 / / kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, jalakAyika, tejakAyika aura vAyukAyika jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 139 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 140 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 140 // . ukkasseNa asaMkhejjA logA // 141 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai // 141 // bAdarapuDhavikAiyA bAdaraAukAiyA bAdarateukAiyA bAdaravAukAiyA bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA // 142 / / bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika aura Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 142 bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 142 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 143 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 143 // ukkasseNa kammahidI // 144 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla karmasthiti pramANa hai // 144 // yahAMpara karmasthitise darzanamohakI sattara koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitiko grahaNa karanA caahiye| vAdarapuDhavikAiya-bAdaraAukAiya-cAdarateukAiya-bAdaravAukAiya-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA / / 145 / / bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 145 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 146 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 146 // ukkasseNa saMkhejjANi vAsasahassANi // 147 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai // 147 // unameM zuddha pRthivIkAyika paryAptaka jIvoMkI utkRSTa AyusthitikA pramANa bAraha hajAra ( 12000 ) varSa, khara pRthivIkAyika jIvoMkI sthitikA pramANa bAIsa hajAra ( 22000) varSa, jalakAyika paryAptaka jIvoMkI sthitikA pramANa sAta hajAra ( 7000) varSa, agnikAyika paryAptaka jIvoMkI sthitikA pramANa tIna ( 3 ) divasa, vAyukAyika paryAptaka jIvoMkI sthitikA pramANa tIna hajAra ( 3000) varSa aura vanaspatikAyika paryAptaka jIvoMkI sthitikA pramANa dasa hajAra ( 10000) varSa hai| ina AyusthitiyoMmeM lagAtAra saMkhyAta hajAra bAra utpanna honepara saMkhyAta hajAra varSa ho jAte haiN| jaise- eka avivakSita kAyavAlA jIva vivakSita kAyavAle jIvoMmeM utpanna huA, tatpazcAt vaha usI kAyavAle jIvoMmeM saMkhyAta hajAra varSa taka paribhramaNa karatA huA avivakSita kAyako prApta ho gayA / isa prakAra vivakSita kAyavAle jIvakA utkRSTa kAla samajhanA cAhiye / bAdarapuDhavikAiya-bAdaraAukAiya-bAdarateukAiya-bAdaravAukAiya-bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarIraapajattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 148 bAdara pRthivIkAyika labdhyaparyAptaka, bAdara jalakAyika labdhyaparyAptaka, bAdara tejakAyika labdhyaparyAptaka, bAdara vAyukAyika labdhyaparyAptaka aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra labdhyaparyAptaka . Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 159 ] kAlA game kAyamaggaNA jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 148 // egajIvaM paDucca jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 149 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 149 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 150 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 150 // sumavikAiyA humaAukAiyA muhumate kAiyA suhumavAukAiyA suhumavaNaphadikAiyA humaNigodajIvA tasseva paJattApajattA muhumediyapajatta-apajatANaM bhaMgo // sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma nigoda jIva aura unake hI paryApta tathA aparyApta jIvoMkA kAla sUkSma ekendriya paryApta aura aparyAptoMke kAlake samAna hai // 151 // [ 149 autodikAiyANaM eiMdiyANaM bhaMgo / / 152 // vanaspatikAyika jIvoMkA kAla ekendriya jIvoMke kAlake samAna hai // 152 // NigodajIvA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA || 153 // nigoda jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 153 // egajIvaM paDucca jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 154 // eka jIvakI apekSA nigoda jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 154 // ukkasseNa aDDAijjAdo poggalapariyaGkaM // 155 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla ar3hAI pudgalaparivartana pramANa hai // 155 // bAdaraNigodajIvANaM bAdarapuDhavikAiyANaM bhaMgo // 156 // bAdara nigoda jIvoMkA kAla bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna hai // 156 // tasakAiya-tasakAiyapaJjattasu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 157 // kAyika aura kAyika paryAptakoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / / 157 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 158 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 158 // ukkastreNa ve sAgarovamasahastrANi puccakoDipudhattejanmahiyANi, ve sAgarovamasahasrANi / / 159 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 5, 159 sakAyika mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama aura trasakAyika paryAptaka jIvoMkA utkRSTa kAla pUre do hajAra sAgaropama pramANa hai // 159 // sAsaNasammAdihippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 160 // sAsAdanasamyagdRSTise lekara ayogikevalI guNasthAna taka ukta trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 160 // tasakAiyaapajjattANaM paMcidiyaapajjattabhaMgo // 161 // trasakAyika labdhyaparyAptakoMkA kAla paMcendriya labdhyaparyAptakoMke samAna hai // 161 // jogANuvAdeNa pacamaNajogipaMcavacijogIsu micchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI saMjadAsajadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA sajogikevalI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 162 // yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMmeM mithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata, apramattasaMyata aura sayogikevalI kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA saba kAla hote haiM // 162 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 163 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 163 // yahAM pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMmeM mithyAdRSTi evaM asaMyatasamyagdRSTi Adi ukta chaha guNasthAnavI jIvoMke eka samaya mAtra jaghanya kAlakA jo nirdeza kiyA gayA hai vaha yogaparivartana, guNasthAnaparivartana, maraNa aura vyAghAtakI apekSAse samajhanA caahiye| yathA yogaparivartanakI apekSA ... koI eka sAsAdanasamyagdRSTi Adi jIva manoyogake sAtha avasthita thaa| usake manoyogakAlake eka samaya mAtra avaziSTa rahanepara vaha usa manoyogake sAtha mithyAdRSTi ho gyaa| tatpazcAt vaha mithyAdRSTi hI raha kara vacanayogI athavA kAyayogI ho gayA / isa prakAra yogaparivartanakI apekSA manoyogI mithyASTei jIvakA eka samaya mAtra jaghanya kAla upalabdha ho jAtA hai / guNasthAnaparivartanakI apekSA ..... koI eka mithyAdRSTi jIva vacanayoga athavA kAyayogake sAtha sthita thaa| usake ina yogoMke kAlake kSINa honepara vaha manoyogI ho gayA aura eka samaya mAtra mithyAtvake sAtha manoyogI rahakara dvitIya samayameM vaha samyagmithyAdRSTi athavA asaMyamake sAtha samyagdRSTi yA saMyatAsaMyata athavA apramattabhAvake sAtha saMyata ho gayA, isa prakAra guNasthAnaparivartanakI apekSA manoyogI mithyAdRSTikA eka samaya mAtra jaghanya kAla upalabdha ho jAtA hai / koI eka mithyAdRSTi vacanayoga athavA kAyayogake sAtha sthita thaa| usake ina yogoMke kAlake kSINa ho jAnepara vaha manoyogI ho gayA tathA usa manoyogake sAtha eka samaya mithyAdRSTi Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 169 ] kAlANugame jogamaggaNA [151 rahakara dvitIya samayameM maraNako prApta hotA huA yadi tiryaMca yA manuSyoMmeM utpanna hotA hai to kArmaNakAyayogI athavA audArikamizrakAyayogI ho jAtA hai, aura yadi devoM yA nArakiyoMmeM utpanna hotA hai to kArmaNakAyayogI yA vaikriyikamizrakAyayogI ho jAtA hai| isa prakAra maraNakI apekSA manoyogI mithyAdRSTikA sUtrokta jaghanya kAla upalabdha hotA hai| __ koI eka mithyAdRSTi jIva vacanayoga athavA kAyayogake sAtha avasthita thaa| usake ina yogoMkA vinAza ho jAnepara vaha manoyogI ho gayA aura eka samaya usa manoyogake sAtha mithyAdRSTi hI rhaa| pazcAt dvitIya samayameM vaha vyAghAtako prApta hokara kAyayogI ho gayA aura mithyAdRSTi hI rahA / isa prakAra vyAghAtakI apekSA manoyogI mithyAdRSTikA eka samaya mAtra jaghanya kAla upalabdha hotA hai| isI prakAra sUtrokta pAMca manoyogoM aura pAMca manoyogoMmeM kisI bhI yogakI vivakSAse mithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMpata, pramattasaMyata, apramattasaMyata aura sayogikevaloka eka samaya mAtra jaghanya kAlako bhI yathAsambhava samajhanA caahiye| itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki apramattasaMyatake vyAghAtakI sambhAvanA nahIM hai / ukkasseNa aMnomuhuttaM // 164 // eka jIvakI apekSA ukta pAMcoM manoyogI tathA pAMcoM vacanayogI mithyAdRSTi, asaMyata samyagdRSTi, saMyatAsaMpata, pramattasaMyata, apramattasaMyata aura sayogikevalIkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| sAsaNasammAdiTThI oghaM // 165 / / eka jIvakI apekSA pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA kAla oghake samAna hai // 165 // ___ sammAmicchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca jahaNeNa egasamayaM // 166 // pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI samyagmithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA eka samaya mAtra hote haiM // 166 // ukkasmeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 167 / / ukta pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI samyAmpatpAdaSTi jIvoMkA utkRSTa kAla panyopamake asaMkhyAtaveM bhAga hai / / 167 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 168 / / ___ eka jIvakI apekSA ukta pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanna yogavAle samyagmithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 168 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 169 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 169 eka jIvakI apekSA ukta samyagmithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 169 / / caduNhamuvasamA caduNDaM khavagA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 170 // pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI cAroM upazAmaka aura kSapaka kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM / / 170 // yaha eka samaya pramANa jaghanya kAla cAroM upazAmakoMke vyAghAtake vinA yogaparivartana, guNasthAnaparivartana aura maraNakI apekSA tathA cAroM jhapakoMke maraNa va vyAghAtake vinA yogaparivartana aura guNasthAnaparivartanakI apekSA jAnanA cAhiye / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 171 / / nAnA jIvoMkI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 171 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 172 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 172 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 173 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 173 // kAyajogIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti? NANAjIvaM paDucca sbddh'aa|' kAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM : nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 174 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa egasamayaM // 175 / / eka jIvakI apekSA kAyayogI mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 175 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaDheM // 176 // eka jIvakI apekSA kAyayogI mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla ananta kAlaravarUpa asaMkhyAta pudgalaparivartana hai // 176 // sAsaNasammAdidvippahu Di jAva sajogikevali tti maNajozibhago / / 177 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka kAmagiyoMkAmA manoyogiyoMke samAna hai // 177 // orAliyakAyajogIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? jI saca savvaddhA // 178 // audArikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkA azA sarva kAla hote haiM // 178 / / . Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 187] kAlANugame jogamagaNA [153 egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 179 // eka jIvakI apekSA audArikakAyayogI mithyAdRSTiyoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // ukkasseNa bAvIsaM vAsahassANi desUNANi // 180 // ukta jIvoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai // 180 // eka tiryaMca, manuSya athavA deva bAIsa hajAra varSakI AyusthitivAle ekendriyoMmeM utpanna hokara sarvajaghanya antarmuhUrta kAlameM paryApta huA / pazcAt vaha audArikazarIrake aparyAptakAlase kama bAIsa hajAra varSa taka audArikakAyayogake sAtha raha karake punaH anya yogako prApta huaa| isa prakArase kucha kama bAIsa hajAra varSa pramANa audArikakAyayogI mithyAdRSTikA utkRSTa kAla upalabdha ho jAtA hai| sAsaNasammAdiTippahuDi jAva sajogikevali tti maNajogibhaMgo / / 181 / / sAsAdanasamyagdRSTise lekara sayogikevalI guNasthAna taka audArikakAyayogiyoMkA kAla manoyogiyoMke samAna hai // 181 / / orAliyamissakAyajogIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / / 182 / / audArikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM : nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 182 // egajIvaM paDDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM // 183 // eka jIvakI apekSA audArikamizrakAyayogI mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla tIna samaya kama kSudrabhavagrahaNa pramANa hai / / 183 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 184 // eka jIvakI apekSA audArikamizrakAyayogI mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 184 // sAsaNasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / audArikamizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 185 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 186 / / nAnA jIvoMkI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamao // 187 / / cha. 20 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 187 eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 187 // ukkasseNa cha AvaliyAo samaUNAo // 188 // ukta jIvoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla eka samaya kama chaha AvalI pramANa hai / asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 189 // audArikamizrakAyayogI asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta kAla hote haiM // 189 // ukkasseNa aMtomuhuttaM / / 190 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta mAtra hai // 190 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 191 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta mAtra hai // 191 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 192 / / eka jIvakI apekSA audArikamizrakAyayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta mAtra hai // 192 // sajogikevalI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / audArikamizrakAyayogI sayogikevalI kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 193 // ukkasseNa saMkhejjasamayaM // 194 // audArikamizrakAyayogI sayogikevalI jinoMkA nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai // 194 / / egajIvaM paDucca jahaNNukkasseNa egasamao // 195 // eka jIvakI apekSA audArikamizrakAyayogI sayogikevalI jinoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya mAtra hai // 195 // beubbiyakAyajogIsu micchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 196 / / vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 196 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamao // 197 / / . Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 208] kAlANugame jogamaggaNA [155 eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 197 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 198 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 198 / / sAsaNasammAdiTThI oghaM / / 199 // vaukriyikakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 199 // sammAmicchAdiTThINaM maNajogibhaMgo / / 200 // vaikriyikakAyayogI samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla manoyogiyoMke samAna hai // 20 // veubbiyamissakAyajogIsu micchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 201 // vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta kAla hote haiM // 201 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 202 / / nAnA jIvoMkI apekSA vaikriyikamizrakAyayogI mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga hai / / 202 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 203 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 203 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 204 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 204 / / sAsaNasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 205 // vaikriyikamizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 205 / / ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 206 // ukta jIvoMkA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / / 206 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 207 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 207 / / ukkasseNa cha AvaliyAo samaUNAo // 208 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 208 __ _kriyikamizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla eka samaya kama chaha AvalI pramANa hai // 208 // AhArakAyajogIsu pamattasaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 209 / / __ AhArakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 209 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 210 // AhArakAyajogI pramattasaMyatoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 210 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamao // 211 // eka jIvakI apekSA AhArakAyayogI jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 211 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 212 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 212 // AhAramissakAyajogIsu pamattasaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 213 / / AhAramizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta kAla hote haiM // 213 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 214 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 214 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 215 // eka jIvakI apekSA AhAramizrakAyayogI jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 215 // ukkasseNa aMtomuhuttaM / / 216 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 216 // kammaiyakAyajogIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIva paDucca sabaddhA // 217 // kArmaNakApayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 217 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa egasamayaM // 218 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 218 // . Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 229] . kAlANugame vedamaggaNA [157 ukkasseNa tiNNi samayAM // 219 // eka jIvakI apekSA kArmaNakAyayogI mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla tIna samaya hai| sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 220 // kArmaNakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 220 // ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 221 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 222 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 222 / / ukkasseNa ve samayaM // 223 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla do samaya hai // 223 // sajogikevalI kevaci kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa tiNNisamayaM // kArmaNakAyayogI sayogikevalI kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase tIna samaya hote haiM // 224 // ukkasseNa saMkhejjasamayaM / / 225 // nAnA jIvoMkI apekSA kArmaNakAyayogI sayogijinoMkA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / egajIvaM paDucca jahaNNukasseNa tiNNisamayaM // 226 / / eka jIvakI apekSA kArmaNakAyayogI sayogijinoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla tIna samaya mAtra hai // 226 // vedANuvAdeNa ithivedesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 227 // vedamArgaNAke anuvAdase strIvediyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 227 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 228 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 228 // ukkasseNa palidovamasadapudhattaM / / 229 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla palyopamazatapRthaktva hai // 229 // / 229 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,5,230 sAsaNasammAdiTThI oghaM // 230 // . strIvedI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 230 // sammAmicchAdiTThI oghaM // 231 // strIvedI samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 231 // asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savbaddhA / / 232 // strIvediyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 232 // egajIvaM par3acca jahaNNaNa aMtomuhattaM // 233 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 233 // ukkasseNa paNavaNNapalidovamANi desUNANi / / 234 // eka jIvakI apekSA strIvedI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla kucha (tIna antarmuhUrta) kama pacapana palyopama pramANa hai // 234 // saMjadAsaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM / / 235 / / saMyatAsaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka strIvedI jIvoMkA kAla odhake samAna hai // 235 // purisavedaesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // puruSavediyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 236 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 237 / / eka jIvakI apekSA puruSavedI mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 237 / / ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / / 238 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla sAgaropamazatapRthaktva hai // 238 // sAsaNasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM / / 239 // sAsAdanasamyagdRSTise lekara anibRttikaraNa guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI puruSavedI jIvoMkA kAla odhake samAna hai // 239 // Naqsayavedesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / napuMsakavediyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 240 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,5,250 ] kAlANugame kasAyamaggaNA [159 egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 241 // eka jIvakI apekSA napuMsakavedI mithyAdRSTiyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 241 / / ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 242 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla anantakAlAtmaka asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai // 242 // sAsaNasammAdiTThI oghaM // 243 // napuMsakavedI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 243 // sammAmicchAdiTThI oghaM // 244 // napuMsakavedI samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai / / 244 // asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA // 245 napuMsaka asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 245 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 246 // eka jIvakI apekSA napuMsakavedI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| ukkasseNa tettIsa sAgarovamANi desUNANi // 247 // eka jIvakI apekSA ukta napuMsakavedI asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla kucha kama ( chaha antarmuhUrta kama ) tetIsa sAgaropama hai // 247 // saMjadAsaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi ti oghaM // 248 // saMyatAsaMyatase lekara anivRttikaraNa guNasthAna taka napuMsakavedI jIvoMkA kAla oghake samAna haiM // 248 // apagadavedaesu aNiyaTTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 249 / / apagatavedI jIvoMmeM anivRttikaraNa guNasthAnake avedabhAgase lekara ayogikevalI guNasthAna takake jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 249 // ___ kasAyANuvAdeNa kohakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lobhakasAIsu micchAdiTThippahuDi jAva appamattasaMjadA ti maNajogibhaMgo // 250 / / kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara apramattasaMyata takakA kAla manoyogiyoMke samAna hai // 250 // doNNi tiNNi uvasamA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 chakkhaMDAgame jIvANaM [ 1, 5, 251 egasamayaM // 251 // krodha, mAna aura mAyA ina tIna kaSAyoMkI apekSA AThaveM aura nauveM guNasthAnavartI do upazAmaka jIva tathA lobhakaSAyakI apekSA AThaveM, nauveM aura dasaveM guNasthAnavartI tIna upazAmaka jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 251 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 252 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 252 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 253 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai jo maraNakI apekSA upalabdha hotA hai // 253 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 254 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 254 // isakA kAraNa yaha hai ki kaSAyoMkA udaya adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka hI rahatA hai, isake pazcAt niyamase vaha naSTa ho jAtA hai / ... doNi tiNNi khavA kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIcaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 255 // kSapakoMmeM krodha, mAna aura mAyA kaSAyavAle apUrvakaraNa va anivRttikaraNa ina do guNasthAnavartI kSapaka tathA lobhakaSAyase saMyukta apUrvakaraNa, anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya ina tIna guNasthAnavartI kSapaka kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta taka hote haiM / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 256 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta kSapaka jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 256 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 257 / / eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 257 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 258 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 258 // akasAIsu caTThANI oghaM // 259 // akaSAyI jIvoMmeM antima cAra guNasthAnavI jIvoMkA kAla oghake samAna hai / / 259 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANIsu micchAdiTThI oghaM // 260 // jJAnamArgaNAkI apekSA matyajJAnI aura zrutAjJAniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake . Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 270 ] kAlANugame saMjamamaggaNA [161 samAna hai // 260 // sAsaNasammAdiTThI oghaM // 261 // matyajJAnI aura zruta-ajJAnI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 26 // vibhaMgaNANIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / / vibhaMgajJAniyoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 262 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 263 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 263 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 264 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgaropama hai / / 264 // sAsaNasammAdiTThI oghaM / / 265 // vibhaMgajJAnI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 265 // AbhiNibohiyaNANi-sudaNANi-odhiNANIsu asaMjadasammAdiTTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 266 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna takake jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 266 // maNapajjavaNANIsu pamattasaMjadappahuDi jAba khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 267 // manaHparyayajJAniyoMmeM pramattasaMyatase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna takake jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 267 // kevalaNANIsu sajogikevalI ajogikevalI oghaM // 268 // kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI jIvoMke kAlakI prarUpaNA oghake samAna hai // 268 // saMjamANuvAdeNa saMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevali ti oghaM // 269 saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM pramattasaMyatase lekara ayogikevalI taka sAmAnyase saMyata jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 269 // sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM / / sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata guNasthAnase lekara anivRttikaraNa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,5, 270 guNasthAna takakA kAla oghake samAna hai // 270 // parihArasuddhisaMjadesu pamatta-appamattasaMjadA oghaM // 271 // parihAravizuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyatoMkA kAla oghake samAna hai // 271 suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu suhumasAMparAiyasuddhisaMjadA uvasamA khavA oghaM // sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyatoMmeM sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata upazamaka aura kSapaka jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 272 // jahAkkhAdavihArasuddhisaMjadesu caTThANI oghaM // 273 // yathAkhyAtavihArazuddhisaMyatoMmeM antima cAra guNasthAnavI jIvoMkA kAla oghake samAna hai| saMjadAsajadA oghaM // 274 // saMyatAsaMyatoMkA kAla oghake samAna hai // 274 // asaMjadesu micchAdiTippahuDi jAva asaMjadasammAdihi ti oghaM // 275 // asaMyata jIvoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka asaMyatoMkA kAla oghake samAna hai / / 275 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savbaddhA // 276 // darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 276 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 277 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 277 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi // 278 / / cakSudarzanI mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla do hajAra sAgaropama hai // 278 // sAsaNasammAdiTippahuDi jAva khINakasAya-bIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 279 sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka cakSudarzanI jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 279 // __ acakkhudaMsaNIsu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 280 // acakSudarzaniyAma mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna takakA kAla oghake samAna hai // 280 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlA game lessAmaggaNA adhidaMsaNI odhiNANibhaMgo / / 281 / / avadhidarzanI jIvoMkA kAla avadhijJAniyoMke samAna hai // 289 // kevalasaNI kevalaNANibhaMgo // 282 // kevaladarzanI jIvoMkA kAla kevalajJAniyoMke samAna hai / / 282 // lessAvAdeNa kiNhalessiya - NIlalessiya kAulessiesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA || 283 // lezyAmArgaNAke anuvAda se kRSNalezyA, nIlalezyA aura kapotalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 283 // 1, 5, 291 ] egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 284 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM azubha lezyAvAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // ukkasseNa tettIsa sattArasa satta sAgarovamANi sAdireyANi / / 285 / / eka jIvakI apekSA ukta tInoM azubha lezyAvAle mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla kramazaH sAdhika (do antarmuhUrtose adhika ) tetIsa sAgaropama, sAdhika sattaraha sAgaropama aura sAdhika sAta sAgaropama pramANa hai // 285 // [ 163 sAsa sammAdiTThI oghaM // 286 // ukta tInoM azubha lezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 286 sammAmicchAdiTThI oghaM // 287 // ukta tInoM azubha lezyAvAle samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 287 // asajada sammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / / 288 ukta tInoM azubha lezyAvAle asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 288 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 289 // eka jIvakI apekSA ukta tIna azubha lezyAvAle asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 289 // ukkasseNa tettIsa sattArasa satta sAgarovamANi dekhaNANi / / 290 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA utkRSTa kAla yathAkramase kucha kama tetIsa sAgaropama, sattaraha sAgaropama aura sAta sAgaropama hai / / 290 // teulessiya-pammalessiesu micchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / / 291 / / Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 291 tejolezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 291 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 292 // eka jIvakI apekSA tejolezyAvAle aura padmalezyAvAle mithyAdRSTi asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 292 // ukkasseNa ve aTThArasa sAgarovamANi sAdireyANi / / 293 // eka jIvakI apekSA tejolezyAvAle mithyAdRSTi va asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla kucha adhika do sAgaropama aura padmalezyAvAle unhIMkA utkRSTa kAla kucha adhika aThAraha sAgaropama hai // 293 // sAsaNasammAdiTThI oghaM / / 294 // tejolezyAvAle aura padmalezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai / sammAmicchAdiTThI oghaM // 295 // ukta donoM lezyAvAle samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 295 // saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 296 // ukta donoM lezyAvAle saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 296 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 297 // eka jIvakI apekSA donoM lezyAvAle ukta jIvoMkA jaghanyaM kAla eka samaya hai // 297 ukkassamaMtomuhuttaM // 298 // eka jIvakI apekSA tejolezyA aura padmalezyAvAle saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyatoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 298 // sukkalessiesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 299 // __ zuklalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 299 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 300 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 300 // ukkasseNa ekkattIsaM sAgarovamANi sAdireyANi // 301 / / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 311 ] kAlANugame bhaviyamaggaNA [165 eka jIvakI apekSA zuklalezyAvAle mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla sAdhika ( eka antarmuhUrtase adhika ) ikatIsa sAgaropama hai // 301 // sAsaNasammAdiTThI oghaM / / 302 // zuklalezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 302 // sammAmicchAdiTTI oghaM // 303 // zuklalezyAvAle samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 303 // asaMjadasammAdiTTI oghaM // 304 // zuklalezyAvAle asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 304 // saMjadAsaMjadA pamatta-appamattasaMjadA kevaciraM kAlAdoM hoMti ? NANAjIvaM pahuca savvaddhA // 305 // zuklalezyAvAle saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apakSA sarva kAla hote haiM // 305 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 306 // eka jIvakI apekSA zuklalezyAvAle ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 306 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 307 // eka jIvakI apekSA zuklalezyAvAle ukta tInoM guNasthAnavI jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 307 // caduNhamuvasamA caduNDaM khavagA sajogikevalI oghaM / 308 // zuklalezyAvAle cAroM upazAmaka, cAroM kSapaka aura sayogikevaliyoMkA kAla oghake samAna hai // 308 // ___ bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 309 // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhika jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 309 // egajIvaM paDucca aNAdio sapajjavasido sAdio sapajjavasido // 310 // eka jIvakI apekSA bhavyasiddhika mithyAdRSTiyoMkA kAla anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta hai|| jo so sAdio sapajjavasido tassa imo Nideso // 311 // inameM jo sAdi-sAnta kAla hai usakA nirdeza isa prakAra hai // 311 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 5, 312 jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 312 / / unake usa sAdi-sAnta mithyAtvakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 312 // ukkasseNa addhapoggalapariyaTTe desUNaM // 313 // unhIMke usa sAdi-sAnta mithyAtvakA utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgalaparivartana hai||313 sAsaNasammAdi TippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 314 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna taka ukta bhavyasiddhika jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 314 // abhavasiddhiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca sambaddhA // 315 // abhavyasiddhika jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM / egajIvaM paDacca aNAdio apajavasido // 316 // eka jIvakI apekSA abhavyasiddhika jIvoMkA kAla anAdi-ananta hai // 316 // sammattANuvAdeNa sammAdi TThi-khaiyasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 317 // samyaktvamArgaNAke anuvAdase samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara ayogikevalI guNasthAna takakA kAla oghake samAna hai // 317 // vedagasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTTippahuDi jAva appamattasaMjadA ti oghaM // vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata guNasthAna takakA kAla oghake samAna hai // 318 // uvasamasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTThI saMjadAsajadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? jANAjIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 319 / / upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase antarmuhUrta kAla hote haiM // 319 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 320 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyatoMkA utkRSTa kAla nAnA jIvoMkI apekSA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga hai // 320 // egajIvaM paDucca jahaNaNeNa aMtomuhattaM // 321 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 321 // ukkasseNa aMtomuhattaM / / 322 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 322 // . Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5, 334] kAlANugame saNNimaggaNA [ 167 pamattasaMjadappahuDi jAva uvasaMtakasAya-vIdarAga-chadumatthA ti kevAdharaM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 323 / / pramattasaMyatase lekara upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka upazamasamyagdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hote haiM // 323 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 324 / / nAnA jIvoMkI apekSA ukta guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 324 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 325 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai // 325 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 326 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai // 326 // sAsaNasammAdiTThI oghaM // 327 // sammAmicchAdiTThI oghaM // 328 // micchAdiTThI oghaM // 329 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 327 // samyagmithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 328 // mithyAdRSTi jIvoMkA kAla oghake samAna hai // 329 / / saNiyANuvAdeNa saNNIsu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / / 330 // saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJI jIvoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 330 // egajIva paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 331 // eka jIvakI apekSA saMjJI mithpAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 331 // ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM // 332 // eka jIvakI apekSA ukta saMjJI mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla sAgaropamazatapRthaktva mAtra hai // 332 // sAsaNasammAdiTippahuDi jAva khINakasAya-bIdarAga-chadumatthA tti odhaM // 333 sAsAdanasamyagdRSTise lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka saMjJiyoMkI kAlaprarUpaNA oghake samAna hai // 333 // asaNNI kevaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paducca sambaddhA / / 334 // asaMjJI jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 334 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM egajIvaM paDucca jahaNeNa khudAbhavaggahaNaM || 335 || eka jIvakI apekSA asaMjJI jIvoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai // 335 // ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejja poggalapariyaGkaM // 336 // eka jIvakI apekSA asaMjJiyoMkA utkRSTa kAla anantakAlAtmaka asaMkhyAta pudgalaparivartanaM pramANa hai // 336 // AhArANuvAdeNa AhAra esu micchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA // 337 // AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM mithyAdRSTi jIva kitane kAla hote haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla hote haiM // 337 // ussappiNIo / / 339 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 338 // eka jIvakI apekSA AhAraka mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 338 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNi eka jIvakI apekSA AhAraka mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNI hai // 339 // sAsaNasammAdiTTi pahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // 340 // sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka AhArakoMkA kAla oke samAna hai // 340 // [ 1, 5, 335. aNAhAraesa kammaiyakAyajogimaMgo || 341 // anAhAraka jIvoMkA kAla kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai || 341 // ajogakevalI aghaM // 342 // anAhAraka ayogikevalI jIvoMkA kAla odhake samAna hai / / 342 // // kAlAnuyogadvAra samApta huA || 5 | . Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. aMtarANugamo aMtarANugameNa duviho piddemo ogheNa AdeseNa ya // 1 // antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla aura bhAvake bhedase antara chaha prakArakA hai| unameM bAhya arthoko chor3akara apane ApameM pravRtta honevAlA ' antara ' yaha zabda nAma - antara hai / sthApanAantara sadbhAva aura asadbhAva ke bhedase do prakArakA hai / bharata aura bAhubalI ke bIca umar3atA huA nada sadbhAvasthApanA- antara hai / ' antara ' isa prakArakI buddhise saMkalpita daNDa, bANa va dhanuSa AdikA nAma asadbhAva sthApanA - antara hai / dravya-antara Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai| inameM antaraviSayaka prAbhRtake jJAyaka tathA vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita jIvako Agamadravya - antara kahate haiM / noAgamadravya-antara jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakA hai / inameM jJAyakazarIra bhI bhAtrI, vartamAna aura vyaktake bhedase tIna prakArakA hai / taddvyatirikta noAgamadravya - antara sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai| unameMse vRSabha jina aura sambhava jinake madhyameM sthita ajita jina sacitta tadvyatirikta dravya-antara hai / ghanodadhi aura tanuvAtake madhya meM sthita ghanavAta acitta tadvyatirikta dravya-antara hai / Urjayanta aura zatruMjayake madhya meM sthita grAma va nagarAdika mizra tadvyatirikta dravya-antara hai / 1 bhAtra-antara Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai / antara - prAbhRtake jJAyaka aura vartamAnameM tadviSayaka upayogase sahita jIvako AgamabhAva - antara kahate haiM / audayika Adi pAMca bhAvoMmeMse kinhIM do bhAvoMke madhya meM sthita vivakSita bhAvako noAgama bhAva - antara kahate haiM / yahAMpara isI noAgama bhAva-antarase prayojana hai / usameM bhI ajIvabhAva - antarako chor3akara jIvabhAva antara hI prakRta hai, kyoMki, yahAMpara ajIvabhAva - antarase koI prayojana nahIM hai / antara, uccheda, viraha aura pariNAmAntaragamana ye saba samAnArthaka zabda haiM / isa prakAra ke antarake anugamako antarAnugama kahate haiM / ogheNa micchAdiDINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM // 2 // oghase mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hai, nirantara hai // 2 // cha. 22 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 6, 3 antarakA pratiSedha karanepara vaha pratiSedha tuccha abhAvarUpa nahIM hotA hai, kintu bhAvAntara ke sadbhAvarUpa hotA hai; isa abhiprAyako pragaTa karaneke liye nirantara padakoM grahaNa kiyA hai / abhiprAya yaha huA ki mithyAdRSTi jIva sarva kAla rahate haiM / 170 ] egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 3 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta mAtra hai // 3 // eka mithyAdRSTi jIva samyagmithyAtva, samyaktva, saMyamAsaMyama aura saMyamase bahuta bAra pariNata hotA huA pariNAmoMke nimittase samyaktvako prApta huA aura vahAMpara sarvalaghu antarmuhUrta kAla samyaktvake sAtha rahakara mithyAtvako prApta ho gyaa| isa prakArase eka jIvakI apekSA mithyAdRSTikA antara sarvajadhanya antarmuhUrta pramANa prApta ho jAtA hai / ukkasse ve chAvasiAgarovamANi dekhaNANi // 4 // eka jIvakI apekSA mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa antara kucha kama do chyAsaTha sAgaropama pramANa hai // 4 // koI eka tiryaMca athavA manuSya caudaha sAgaropama AyusthitivAle lAntava - kapiSTha kalpavAsI devoMmeM utpanna huaa| vahAM vaha eka sAgaropama kAla bitAkara dUsare sAgaropamake prathama samaya meM samyaktvako prApta huA tathA vahAMpara teraha sAgaropama kAla rahakara samyaktvake sAtha hI cyuta hotA huA manuSya ho gyaa| usa manuSyabhavameM saMyama athavA saMyamAsaMyamakA pAlana kara usa manuSyabhava saMbandhI Ayu kama bAIsa sAgaropama AyukI sthitivAle AraNa- acyuta kalpake devoMmeM utpanna huA / vahAMse cyuta hokara punaH manuSya huA / isa manuSyabhavameM saMyamakA pAlana kara uparima graiveyakavAsI devoMmeM manuSyAyu se kama ikatIsa sAgaropama AyuvAle ahamindra devoMmeM utpanna huaa| vahAMpara antarmuhUrta kama chayAsaTha sAgaropama kAlake antima samaya meM pariNAmoM ke nimitta se samyagmithyAdRSTi huA aura usa samyagmithyAtva meM antarmuhUrta kAla rahakara punaH samyaktvako prApta hokara vizrAma le cyuta huA tathA manuSya ho gayA / usa manuSyabhavameM saMyama athavA saMyamAsaMyamakA paripAlana kara manuSyabhava saMbandhI Ase kama bIsa sAgaropama AyuvAle Anata -prANata kalpake devoMmeM utpanna huA / tatpazcAt yathAkramase manuSyAyu se kama bAIsa aura caubIsa sAgaropamakI sthitivAle devoMmeM utpanna hokara antarmuhUrta kama do chayAsaTha sAgaropama kAlake antima samayameM mithyAtvako prApta ho gayA / isa prakArase mithyAtvakA antarmuhUrta kama do chayAsaTha ( 13 + 22 + 31 = 66, 20 + 22 + 24 = 66 ) sAgaropama kAla prabhAga vaha antara prApta ho jAtA hai / antarakAlakI siddhi ke nimitta yaha Upara kahA gayA utpattikA krama sAdhAraNa janoMko samajhAneke liye hai / vAstavameM to jisa kisI bhI prakArase usa kAlako pUrA kiyA jA sakatA hai / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 6 ] aMtarANugame oghaNideso [ 171 sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 5 // sAsAdanasamyagdRSTi aura sammagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase vaha eka samaya mAtra hotA hai // 5 // sAsAdanasamyagdRSTikA antara- do jIvoMko Adi karake eka eka adhikatAke kramase palyopamake asaMkhyAta bhAga mAtra upazamasamyagdRSTi jIva upazamasamyaktvake kAlameM eka samayako Adi karake adhikase adhika chaha AvalI kAlake avazeSa raha jAnepara sAsAdana guNasthAnako prApta hue| jitanA kAla zeSa raha jAnepara upazamasamyaktvako chor3A thA utane kAla pramANa sAsAdana guNasthAnameM rahakara ve saba jIva mithyAtvako prApta hue| isa prakAra tInoM hI lokoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA eka samayake lie abhAva ho gyaa| punaH dvitIya samayameM anya sAta, ATha athavA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra, athavA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa upazamasamyagdRSTi jIva sAsAdana guNasthAnako prApta hue| isa prakAra sAsAdana guNasthAnakA eka samaya rUpa jaghanya antara prApta ho jAtA hai| samyagmithyAdRSTi guNasthAnakA jaghanya antara isa prakAra hai- sAta, ATha athavA bahuta se samyagmithyAdRSTi jIva nAnA jIvoMke samyagmithyAtva saMbandhI kAlake kSINa ho jAnepara samyaktvako athavA mithyAtvako sabake saba prApta ho gye| taba tInoM hI lokoMmeM samyagmithyAdRSTi jIvoMkA eka samayake lie abhAva ho gyaa| tatpazcAt anantara samayameM hI sAta, ATha athavA bahuta-se mithyAdRSTi athavA samyagdRSTi jIva samyagmithyAtvako prAta ho gaye / isa prakArase nAnA jIvoMkI apekSA samyagmithyAtvakA eka samaya mAtra jaghanya antarakAla prApta ho jAtA hai / ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 6 // ukta donoM guNasthAnavI jIvoMkA utkRSTa antarakAla nAnA jIvoMkI apekSA patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 6 // sAsAdanasamyagdRSTikA utkRSTa antara- sAta ATha athavA bahuta-se upazamasamyagdRSTi jIva sAsAdana guNasthAnako prAta hue| isa kramase una sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke dvArA Aya aura vyayake kramase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka sAsAdana guNasthAnakA pravAha nirantara calatA rahA / pazcAt anantara samayameM ve sabhI jIva mithyAtvako prApta ho gaye / taba palyopamake asaMkhyAta bhAga mAtra kAla taka sAsAdana guNasthAna kisIke bhI nahIM rahA / punaH isa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa utkRSTa antarakAlake anantara samayameM hI sAta ATha athavA bahuta-se upazamasamyagdRSTi jIva ukta sAsAdana guNasthAnako prApta ho gaye / isa prakArase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sAsAdana guNasthAnakA utkRSTa antarakAla prApta ho jAtA hai / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 7 samyagmithyAdRSTikA utkRSTa antara- nAnA jIvoMke utkRSTa antarake yogya samyagmithyAtvakAlake bIta jAnepara sabhI samyagmithyAdRSTi jIva samyaktvako athavA mithyAtvako prApta ho gaye / isa prakArase samyagmithyAtva guNasthAnakA antara prApta huaa| punaH patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra utkRSTa antarakAlake anantara samayameM moha karmakI aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTi athavA vedakasamyamdRSTi athavA upazamasamyagdRSTi jIva samyagmithyAtvako prAta ho gye| isa prakArase samyagmithyAtva guNasthAnakA patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa utkRSTa antara prApta ho jAtA hai| egajI paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 7 // eka jIvakI apekSA sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya antara kramazaH patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta hotA hai // 7 // sAsAdanasamyagdRSTikA jaghanya antara- upazamasamyaktvase pIche lauTA huA koI eka sAsAdanasamyagdRSTi jIva kucha kAla taka sAsAdana guNasthAnameM rahA aura phira mithyAtvako prApta ho antarako prApta huaa| tatpazcAt patyopamaka asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAlameM phirase upazamasamyaktvako prApta hotA huA upazamasamyaktvake kAlameM chaha AvalI kAlake avazeSa rahanepara vaha sAsAina guNasthAnako prApta ho gyaa| isa prakArase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sAsAina guNasthAnakA antarakAla upalabdha ho jAtA hai| samyagmithyAdRSTikA jaghanya antara- eka samyagmithyAdRSTi jIva pariNAmoMke nimittase mithyAtvako athavA samyaktvako prApta ho antarako prApta huA aura antarmuhUrta kAlake pazcAt hI punaH samyagmithyAtvako prAta ho gyaa| isa prakArase antarmuhUrta pramANa vaha antarakAla prApta ho jAtA hai| ukkasseNa addhapoggalapariyaTTU desUNaM // 8 // eka jIvakI apekSA ukta donoM guNasthAnoMkA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa hotA hai / / 8 // sAsAdana guNasthAnakA utkRSTa antara- eka anAdi mithyAdRSTi jIvane adhaHpravRttAdi tInoM karaNoMko karake upazamasamyaktvako prApta honeke prathama samayameM ananta saMsArako artha pudgalaparivartana pramANa kiyA / punaH antarmuhUrta kAla samyaktvake sAtha rahakara vaha sAsAdanasamyaktvako prApta huaa| (1) pazcAt mithyAtvako prApta hotA huA antarako prApta huA aura kucha kama ardha pudgalaparivartana kAla taka mithyAtvake sAtha paribhramaNa karake saMsArake antarmuhUrta mAtra zeSa raha jAnepara upazamasamyaktvako prApta huaa| pazcAt upazamasamyaktvake kAlameM eka samaya zeSa raha jAnepara sAsA ina guNasthAnako prApta huaa| isa prakArase sUtrokta antarakAla prApta ho gyaa| tatpazcAt vaha phirase mithyAdRSTi huaa| (2) punaH vedakasamyaktvako prApta hokara (3) anantAnubandhI kaSAyakA visaMyojana ( 4 ) aura darzanamohanIyakA kSaya karake (5) apramattasaMyata huaa| (6) punaH . Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 10] aMtarANugame oghaNiddeso [173 pramatta aura apramatta guNasthAnoMmeM hajAroM parAvartanoMko karake (7) kSapakazreNIke yogya vizuddhise vizuddha hokara (8) apUrvakaraNa kSapaka (9), anivRttikaraNa kSapaka (10), sUkSmasAmparAyika kSapaka (11), kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha (12) sayogakevalI (13) aura ayogakevalI (14) ho karake siddha ho gyaa| isa prakArase eka samaya adhika caudaha antarmuhUrtose kama ardha pudgalaparivartana mAtra sAsAdanasamyagdRSTikA utkRSTa antarakAla prApta ho jAtA hai| samyagmithyAdRSTikA vaha utkRSTa antara- eka anAdi mithyAdRSTi jIvane tInoM hI karaNoMko karake uparAnasamyaktrako grahaNa kiyA aura usake grahaNa karane ke prathama samayameM ananta saMsArako artha pudgalaparivartana mAtra kara diyaa| phira vaha upazamasamyaktvake sAtha antarmuhUrta rahakara (1) samyagmithyAtvako prAta huA (2) / punaH mithyAtvako prApta hokara antarako prApta ho gyaa| pazcAt artha pudgalaparivartana kAla pramANa paribhramaNa kara saMsArake antarmuhUrta pramANa zeSa raha jAnepara upazamasamyaktvako prApta huA aura vahAMpara anantAnubandhI kaSAyakI visaMpojanA karake samyagmithyAtvako prApta huaa| isa prakArase vaha antara upalabdha ho gayA ( 3 ) / tatpazcAt vedakasamyaktvako prApta kara (4) darzanamohanIyakA kSapaNa karake (5) apramattasaMpata huA (6) / puna: pramatta aura apramatta guNasthAna saMbandhI hajAroM parAvartanoMko karake (7) kSapakazreNIke yogya vizuddhise vizuddha hokara (8), apUrvakaraNa kSapaka (9), anivRttikaraNa kSapaka (10), sUkSmasAmparAya kSapaka (11), kSINakaSAya (12), sayogakevalI ( 13 ) aura ayogakevalI (14) ho karake siddhapadako prApta ho gyaa| isa prakAra ina caudaha antarmuhUtoMse kama ardha pudgalaparivartana mAtra samyagmithyAtvakA utkRSTa antarakAla prApta ho jAtA hai| asaMjadasammAdihippahuDi jAva appamattasaMjadA tti aMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 9 // ___ asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnako Adi lekara apramattasaMyata guNasthAna takake pratyeka guNasthAnavI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hai, nirantara hai // 9 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 10 // eka jIvakI apekSA una asaMyatasamyagdRSTi AdikA antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai // 10 // asaMyatasamyagdRSTikA antara - koI eka asaMyatasamyagdRSTi jIva saMyamAsaMyamako prApta huaa| vahAMpara antarmuhUrta kAla rahakara aura antarako prApta hokara punaH asaMyatasamyagdRSTi ho gyaa| isa prakArase vaha antarmuhUrta pramANa antarakAla prApta ho jAtA hai| saMyatAsaMyatakA antara-- eka saMyatAsaMyata jIva asaMyatasamyagdRSTi, mithyAdRSTi athavA saMyata huA aura antarmuhUrta kAla vahAMpara rahakara Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 6, 11 antarako prApta ho punaH saMyamAsaMyamako prApta ho gyaa| isa prakArase saMyatAsaMyatakA sUtrokta antarmuhUrta kAla pramANa jaghanya antara prApta ho jAtA hai / pramattasaMyatakA antara- eka pramattasaMyata jIva apramattasaMyata hokara sarvalaghu kAlameM phirase pramattasaMyata ho gayA / isa prakArase pramattasaMyatakA antarmuhUrta kAla pramANa jaghanya antara prApta ho jAtA hai / apramattasaMyatakA antara- eka apramattasaMyata jIva upazamazreNIpara car3hakara vahAMse lauTA aura phirase apramattasaMyata ho gyaa| isa prakAra se apramattasaMyatakA antarmuhUrta kAla pramANa 'jaghanya antara upalabdha ho jAtA hai / ukkasse addhapoggala pariyaGkaM deNaM // 11 // eka jIvakI apekSA ukta asaMyatasamyagdRSTi Adi cAra guNasthAnavartI jIvoMkA utkRSTa antarakAla kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa hai // 11 // asaMyatasamyagdRSTi jIvakA utkRSTa antara-- eka anAdi mithyAdRSTi jIvane tInoM karaNoMko karake prathamopazamasamyaktvako grahaNa karate hue ananta saMsArako chedakara use samyaktva grahaNa karane ke pahale samaya meM ardha pudgalaparivartana mAtra kiyA / punaH vaha upazamasamyaktvake sAtha antarmuhUrta kAla rahakara ( 1 ) usake 'kAlameM chaha AvalI mAtra kAlake avazeSa raha jAnepara sAsAdana guNasthAnako prApta hokara antarako prApta huA / punaH mithyAtvake sAtha ardha pudgalaparivartana pramANa paribhramaNa karake antima bhavameM saMyama athavA saMyamAsaMyamako prApta hokara kRtakRtya vedakasamyaktva hokara antarmuhUrta pramANa saMsArake zeSa raha jAnepara pariNAmoMke nimittase asaMyatasamyagdRSTi ho gyaa| isa prakAra sUtrokta antarakAla prApta ho gayA ( 2 ) / punaH apramattabhAva ke sAtha saMyamako prApta hokara (3) pramatta - apramatta guNasthAnoM meM hajAroM parAvartanoMko karake ( 4 ) kSapaka zreNI ke yogya vizuddhise vizuddha hokara ( 5 ) apUrvakaraNa kSapaka (6), anivRttikaraNa kSapaka (7), sUkSmasAmparAya kSapaka (8), kSINakaSAya- vItarAgachadmastha ( 9 ), sayogakevalI ( 10 ) aura ayogakevalI (11) ho kara nirvANako prApta ho gayA / isa prakAra eka jIvako apekSA asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA vaha utkRSTa antara ina gyAraha antarmuhUrtose ma artha pugaparivartana kAla hotA hai| isI prakArase apanI apanI kucha vizeSatAke sAtha saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMke bhI isa utkRSTa antarako samajhanA cAhiye / caduNhamuva sAma gANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa ega samayaM / / 12 / cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 12 // sAta ATha athavA bahuta-se jIva apUrvakaraNaupazAmakakAlake kSINa ho jAnepara anivRtti"karaNa upazAmaka athavA apramattasaMyata hote hue maraNako prApta ho karake deva hue| isa prakAra eka samaya ke lie apUrvakaraNa guNasthAna antarako prApta ho gyaa| tatpazcAt dvitIya samaya meM apramattasaMyaMta . Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 15] aMtarANugame oghaNiddeso [175 athavA utarate hue anivRttikaraNa upazAmaka jIva apUrvakaraNa guNasthAnavartI upazAmaka ho gae / isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA apUrvakaraNa upazAmaka guNasthAnakA eka samaya pramANa jaghanya antarakAla prApta ho gyaa| isI prakArase anivRttikaraNa upazAmakoMkA, sUkSmasAmparAya upazAmakoMkA aura upazAntakaSAya upazAmakoMkA eka samaya pramANa jaghanya antara jAnanA caahie| ukkasseNa vAsapudhattaM // 13 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta cAroM upazAmakoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hai // . sAta ATha athavA bahuta-se apUrvakaraNa upazAmaka jIva anivRttikaraNa upazAmaka athavA apramattasaMyata hue aura mara karake deva ho gaye / isa prakAra apUrvakaraNa upazAmaka guNasthAna utkRSTarUpase varSapRthaktvake lie antarako prApta ho gyaa| tatpazcAt varSapRthaktvakAlake vyatIta ho jAnepara sAta ATha athavA bahuta-se apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa upazAmaka ho gaye / isa prakAra apUrvakaraNa upazAmakokA vaha varSapRthaktvapramANa utkRSTa antara prApta ho gyaa| isI prakAra zeSa anivRttikaraNAdi tInoM upazAmakoMkA antara varSapRthaktva pramANa jAnanA caahie| egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 14 // eka jIvakI apekSA cAroM upazAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hai // 14 // eka apUrvakaraNa upazAmaka jIva anivRttikaraNa upazAmaka, sUkSmasAmparAyika upazAmaka aura upazAntakaSAya upazAmaka hokara phirase sUkSmasAmparAyika upazAmaka aura anivRttikaraNa upazAmaka hotA huA apUrvakaraNa upazAmaka ho gyaa| isa prakAra antarmuhUrta kAla pramANa jaghanya antara upalabdha huaa| anivRttikaraNase lagAkara punaH apUrvakaraNa upazAmaka honeke pUrva takake ina pAMcoM hI guNasthAnoMke kAloMko ekatra karanepara bhI vaha kAla antarmuhUrta hI hotA hai / isI prakAra eka jIvakI apekSA zeSa tInoM upazAmakoMkA antara jAnanA jAhie / ukkasseNa addhapoggalapariyaTTa desUNaM // 15 // ___ eka jIvakI apekSA ukta cAroM upazAmakoMkA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa hai // 15 // eka jIvakI apekSA apUrvakaraNa guNasthAnakA utkRSTa antara- eka anAdi mithyAdRSTi jIvane tInoM hI karaNoMko karake upazamasamyaktva aura saMyamako eka sAtha prApta honeke prathama samayameM hI ananta saMsArako chedakara use aba pudgalaparivartana mAtra karake antarmuhUrta pramANa apramattasaMyatake kAlakA pAlana kiyA (1) / pIche pramattasaMyata huA (2) / punaH dvitIyopazamasamyaktvako prApta karake (3) hajAroM pramatta-apramatta parAvartanoMko karake ( 4 ) upazamazreNIke yogya apramattasaMyata ho gayA (5) / punaH apUrvakaraNa ( 6 ), anivRttikaraNa (7), sUkSmasAmparAya ( 8 ), upazAnta Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 16 kaSAya (9), punaH sUkSmasAmparAya (10), anivRttikaraNa (11), aura apUrvakaraNa guNasthAnavartI ho gyaa| (12) pazcAt nIce girakara antarako prApta huA aura kucha kama ardha pudgalaparivartana kAla pramANa paribhramaNa karake antima bhavameM darzanamohanIyakI tInoM prakRtiyoMkA kSaya karake apUrvakaraNa upazAmaka huA (13) / isa prakAra antara upalabdha ho gayA / punaH anivRttikaraNa (14), sUkSmasAmparAyika (15) aura upazAntakaSAya upazAmaka ho gayA (16) / punaH lauTakara sUkSmasAmparAyika (17), anivRttikaraNa (18), apUrvakaraNa (19), apramattasaMyata (20), pramattasaMyata (21), punaH apramattasaMyata (22), apUrvakaraNa kSapaka (23), anivRttikaraNa kSapaka (24), sUkSmasAmparAyika kSapaka (25), kSINakaSAya (26), sayogakevalI (27) aura ayogakevalI (28) hokara nirvANako prApta huaa| isa prakAra apUrvakaraNakA utkRSTa antara aTThAIsa antarmuhUtose kama ardha pudgalaparivartana mAtra upalabdha hotA hai| __isI prakArase anya tInoM upazAmakoMkA bhI antara jAnanA cAhiye / vizeSatA yaha hai ki paripATIkramase anivRttikaraNa upazAmakoMkI apekSA chabbIsa, sUkSmasAmparAya upazAmakoMkI apekSA caubIsa aura upazAntakaSAya upazAmakoMkI apekSA bAIsa antarmuhUrtose kama ardha pudgalaparivartana kAla una tInoM upazAmakoMkA kramazaH utkRSTa antara hotA hai / caduNhaM khavaga-ajogikevalINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 16 // cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya hotA hai // 16 // sAta ATha athavA adhikase adhika eka sau ATha apUrvakaraNa kSapaka sabake saba eka hI samayameM anivRttikaraNa kSapaka ho gye| isa prakAra eka samayake lie apUrvakaraNa guNasthAnakA abhAva ho gyaa| pazcAt dvitIya samayameM sAta ATha athavA eka sau ATha apramattasaMyata eka sAtha apUrvakaraNa kSapaka ho gaye / isa prakArase eka samaya pramANa vaha jaghanya antara prApta ho jAtA hai| isI prakArase zeSa anivRttikaraNa Adi tIna kSapakoMkA bhI antarakAla eka samaya pramANa jAnanA cAhiye / ukkasseNa chammAsaM // 17 // nAnA jIvoMkI apekSA cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoMkA utkRSTa antarakAla chaha mAsa hai // sAta ATha athavA eka sau ATha apUrvakaraNa kSapaka jIva anivRttikaraNa kSapaka hue / taba utkarSase chaha mAsake lie apUrvakaraNa guNasthAnakA abhAva ho gyaa| tatpazcAt sAta ATha athavA eka sau ATha apramattasaMyata jIva apUrvakaraNa kSapaka hue / isa prakArase apUrvakaraNa kSapakoMkA vaha chaha mAsa pramANa utkRSTa antara prApta ho gyaa| isI prakAra zeSa guNasthAnoMkA bhI chaha mAsa pramANa utkRSTa . Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 24 ] aMtarANugame gadimaggaNA antarakAla jAnanA caahiye| egajIvaM paDucca Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 18 / / eka jIvakI apekSA cAroM kSapakoMkA aura ayogikevaliyoMkA antara nahIM hotA hai, nirantara hai // 18 // kAraNa yaha hai ki kSapakazreNIvAle jIvoMkA punaH lauTanA sambhava nahIM hai| ___ sajogikevalINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 19 // sayogikevaliyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA hai, nirantara hai // 19 // tAtparya yaha hai ki sayogikevaliyoMkA kabhI abhAva nahIM hotA hai / egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 20 // eka jIvakI apekSA sayogikevaliyoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 20 // isakA kAraNa yaha hai ki sayogikevalI bhagavAn ayogikevalI hokara niyamase siddha hote haiM, unakA punaH sayogikevalI honA sambhava nahIM hai| AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu micchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 21 // ___ AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatimeM nArakiyoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 21 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 22 // eka jIvakI apekSA vahAM ukta donoM guNasthAnavartI nArakiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 22 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi / / 23 // eka jIvakI apekSA mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi nArakiyoMkA utkRSTa antara kucha (chaha antarmuhUrta ) kama tettIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 23 // sAsaNasammAdidvi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 24 // sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi nArakiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? cha. 23 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 25 nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 24 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 25 // nAnA jIvoMkI apekSA nArakiyoMmeM ukta donoM guNasthAnoMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / / 25 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 26 // eka jovakI apekSA nArakiyoMmeM ukta donoM guNasthAnoMkA jaghanya antara kramase palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga aura antamuhUrta mAtra hotA hai / / 26 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 27 // eka jIvakI apekSA nArakiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgaropama kAla mAtra hotA hai // 27 // paDha mAdi jAva sattamIe puDhavIe Neraiesu micchAdidvi-asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, piraMtaraM // 28 // prathama pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 28 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 29 // eka jIvakI apekSA ukta pRthiviyoMke nArakiyoMmeM una donoM guNasthAnoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 29 // uskAraseNa sAgazevamaM tiNi satta dasa sattArasa bAvIsa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 30 // eka jIvakI apekSA ina pRthiviyoMke nArakiyoMmeM ukta donoM guNasthAnoMkA utkRSTa antara kramase kucha kama eka, tIna, sAta, dasa, sattaraha, bAvIsa aura tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 30 // sAsaNasammAdidvi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNaNa egasamayaM // 31 / / / sAtoM hI pRthiviyoMke sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi nArakiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase vaha eka samaya mAtra hotA hai // 31 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 32 // nAnA jIvoMkI apekSA unhIMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai| egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo aMtomuhuttaM // 33 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 41] aMtarANugame gadimAMgaNA [179 eka jIvakI apekSA ina pRthiviyoMke nArakiyoMmeM ukta donoM guNasthAnoMkA jaghanya antara kramaza: palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 33 // ukkasseNa sAgarovamaM tiNi satta dasa sattArasa bAvIsa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 34 // eka jIvakI apekSA sAtoM hI pRthiviyoMmeM ukta donoM guNasthAnoMkA utkRSTa antara kramazaH kucha kama eka, tona, sAta, dasa, sattaraha, bAIsa aura tettIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 34 // tirikkhagadIe tirikAlesu micchAdiTThINabhaMtaraM kevaciraM jhAlAdo hodi ? NANAjI paDucca Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 35 // tiryaMcagatimeM tiryaMcoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 35 // egajIvaM paDucca jahaNNeSa aMtoSuhuttaM // 36 / / eka jIvako apekSA tiryaMca mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai / ukkasleNa tiNNi palidovamANi desUNANi / / 37 // eka jIvakI apekSA tiryaMca mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa antara kucha kama tIna palyopama mAtra hotA hai // 37 // sAsaNasammAdiTTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA ti ogha // 38 // tithaMcoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi se lekara saMyatAsaMyata guNasthAna takake antarakI prarUpaNA odhake samAna hai // 38 // paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, mitaraM / / 39 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM mithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 39 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 40 // eka jIvakI apekSA ukta tIna tiryaMca mithyAdRSTiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 40 // ukkasseNa tiNNi palidovamANi desUNANi / / 41 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM hI tiryaMca mithyAdRSTiyoMkA utkRSTa antara kucha kama (muhUrtapRthaktvase adhika do mAsa aura do antarmuhUrta ) tIna palyopama mAtra hotA hai // 41 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 42 sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 42 // ukta tInoM prakArake tiryaMca sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase vaha eka samaya mAtra hotA hai // 42 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 43 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta tInoM prakArake tiryaMca sAsAdana aura samyagmithyAdRSTiyoMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 43 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM / / 44 // eka jIvakI apekSA sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ukta tIna prakArake tiryaMca jIvoMkA jaghanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 44 // ukkasseNa tiNi palidovamANi punakoDipudhatteNabbhahiyANi // 45 // eka jIvakI apekSA ukta donoM guNasthAnavartI tInoM prakArake tiryaMcoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama mAtra hotA hai // 45 // asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 46 // ukta tInoM tiryaMca asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 46 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 47 // eka jIvakI apekSA uparyukta tInoM prakArake asaMyatasamyagdRSTi tiryaMcoMkA jaghanya antara antarmuhUrta pramANa hotA hai // 47 // ukkasseNa tiNi palidovamANi puncakoDipudhatteNabbhahiyANi // 48 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM asaMyatasamyagdRSTi tiryaMcoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama kAla mAtra hotA hai // 48 // saMjadAsaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ?NANAjIvaM paDucca Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 49 // tInoM prakArake saMyatAsaMyata tiryaMcoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 49 // ___egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 50 // . Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 59] aMtarANugame gadimaggaNA [ 181 eka jIvakI apekSA unhIM tInoM prakArake tiryaMca saMyatAsaMyatoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 50 // ukkasseNa puvakoDipudhattaM / / 51 // eka jIvakI apekSA unhIM tInoM tiryaMca saMyatAsaMyatoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva mAtra hotA hai // 51 // __paMcidiyatirikkhaapaJjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 52 // paMcedriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 52 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 53 // eka jIvakI apekSA paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 53 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaI // 54 // eka jIvakI apekSA paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMkA utkaSTa antara ananta kAlasvarUpa asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai // 54 // edaM gadiM paDucca aMtaraM // 55 // yaha antara gatikI apekSAse kahA gayA hai // 55 // guNaM paDucca ubhayado vi Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 56 // guNasthAnakI apekSA labdhyaparyAptaka paMcendriya tiryaMcoMkA eka va nAnA jIvoMke Azrayase jaghanya aura utkRSTa donoM hI prakArase antara nahIM hotA, nirantara hai // 56 // maNusagadIe maNusa-maNusapajatta-maNusiNIsu micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 57 // ___ manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryAptaka aura manuSyaniyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai / / 57 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 58 // ____ eka jIvakI apekSA ukta tInoM prakArake manuSya mithyAdRSTiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 58 // ukkasseNa tiNNi palidovamANi desUNANi // 59 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM - [1, 6, 59 eka jIvakI apekSA ukta tInoM prakArake manuSya mithyAdRSTiyoMkA utkRSTa antara kucha ( nau mAsa, unacAsa dina aura do antarmuhUrta ) kama tIna palyopama hai // 59 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 60 // ukta tInoM prakArake manuSya sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai / 60 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo / / 61 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta manuSyoMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA haiM // 61 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 62 / / eka jIvakI apekSA ukta tIna prakArake manuSya sAsAdana aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara jaghanyase kramazaH palyopamakA asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 62 // ukkasseNa tiNi palidovamANi pucakoDi pudhatteNabbhahiyANi // 63 // eka jIvakI apekSA ukta manuSyoMkA utkRSTa antara pUrvakoTivarSapRthaktvase adhika tIna palyopama mAtra hotA hai // 63 // asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 64 // ukta tInoM prakArake asaMyatasamyagdRSTi manuSyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 64 // egajI paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM / / 65 / / eka jIvakI apekSA ukta tInoM prakArake manuSya asaMthatasamyagdRSTiyoMkA antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai // 65 // ukasseNa tiNi palidovamANi puvakoDi puvatteNabbhahiyANi // 66 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM prakArake asaMyatasamyagdRSTi manuSyoMkA utkRSTa antara pUrvakoTivarSapRthaktvase adhika tIna palyopama mAtra hotA hai // 66 // saMjadAsaMjadabahuDi jAva appamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Nasthi aMtaraM, piraMtaraM // 67 // ___ saMpatAsaMyatoMse lekara apramattasaMyatoM taka ukta tInoM prakArake manuSyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 67 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarANugame gadimaggaNA egajIvaM pacca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 68 // eka jIvakI apekSA ukta manuSyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 68 // ukkaNa puvvako DipudhattaM // 69 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM guNasthAnavAle tIna prakArake manuSyoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva mAtra hotA hai // 69 // 1, 6, 77 ] cadumutrasAmagAna naMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 70 / / cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai : nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 70 // [ 183 ukkasseNa vAsadhudhattaM // 71 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta tIna prakArake manuSyoM meM cAroM upazAmakoMkA antara utkarSase varSapRthaktva mAtra hotA hai // 71 // egajIvaM pahuca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 72 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 72 // ukkasseNa puvvako DipudhattaM // 73 // eka jIvakI apekSA ukta tIna prakArake manuSyoM meM cAroM umazAmakoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva mAtra hotA hai // 73 // duhaM tavA ajogikevalINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paTucca jahaNeNa emasamayaM // 74 // ukta tIna prakArake manuSyoMmeM cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase vaha eka samaya mAtra hotA hai // 74 // ukkasseNa chammAsaM, vAsapudhattaM // 75 // nAnA jIvoMkI apekSA manuSya aura manuSya paryAptoMmeM cAroM kSapakoM va ayogikevaliyoMkA utkRSTa antara chaha mAsa tathA manuSyaniyoMmeM unakA vaha antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 75 // egajIvaM pahuca gatthi aMtaraM, niraMtaraM // 76 // eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 76 // sajogikevalI odhaM // 77 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 77 sayogikevaliyoMkA antara oghake samAna hai // 77 // maNusaapajattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 78 // manuSya labdhyaparyAptakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 78 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo / / 79 // manuSya labdhyaparyAptakoMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai / / 79 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM / / 80 // eka jIvakI apekSA labdhyaparyAptaka manuSyoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai / ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejapoggalapariyaDheM / / 81 / / ukta labdhyaparyAptaka manuSyoMkA utkRSTa antara anantakAlAtmaka asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai // 81 // edaM gadi paDucca aMtaraM // 82 // yaha antara gatikI apekSA kahA gayA hai // 82 // guNaM paDucca ubhayado vi Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 83 // guNasthAnakI apekSA donoM hI prakArase unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 83 // devagadIe devesu micchAdidvi-asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 84 // devagatimeM devoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 84 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 85 // eka jIvakI apekSA ukta mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 85 // ukkasseNa ekattIsaM sAgaropamANi desUNANi // 86 // eka jIvakI apekSA ukta mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgaropama kAla pramANa hotA hai // 86 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNaNa egasamayaM // 87 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 95 ] aMtarANugame gadimaggaNA [ 185 sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 87 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 88 // nAnA jIvoMkI apekSA unakA utkRSTa antara patyopamake asaMkhyAtave bhAga mAtra hotA hai // egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM / / 89 // eka jIvakI apekSA devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMkA jaghanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 89 // ukkasseNa ekkattIsa sAgarovamANi desUNANi // 90 // - eka jIvakI apekSA ukta donoM guNasthAnavartI devoMkA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 90 // bhavaNavAsiya-cANaveMtara-jodisiya-sodhammIsANappahuDi jAva sadAra-sahassArakappavAsiyadevesu micchAdihi-asaMjadasammAdiTTImaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 91 // - bhavanavAsI, vAnavyantara, jyotiSka aura saudharma-aizAnase lekara zatAra-sahasrAra kalpa takake kalpavAsI devoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai / / 91 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 92 / / eka jIvakI apekSA ukta mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hotA hai // 92 // ukkasseNa sAgarovamaM palidovamaM ve satta dasa codasa solasa aTThArasa sAgarovamANi sAdireyANi // 93 // eka jIvakI apekSA unakA utkRSTa antara kramazaH eka sAgaropama va eka patyopama tathA sAdhika do, sAta, daza, caudaha, solaha aura aThAraha sAgaropama mAtra hotA hai / 93 // sAsaNasammAdiTThi-sammAmicchAdiTThINaM satthANoghaM / / 94 // ukta bhavanavAsI Adi devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMke antarakI prarUpaNA svasthAna oghake samAna hai // 94 // ANada jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu micchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 95 // cha. 24 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 96 Anata kApase lekara nau graiveyaka paryanta vimAnavAsI devoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 96 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 96 / / ukkasseNa vIsaM bAvIsaM tevIsaM cauvIsaM paNavIsaM chabbIsaM sattAvIsaM aTThAvIsaM UNattIsaM tIsaM ekkattIsaM sAgarovamANi desUNANi // 97 // ___eka jIvakI apekSA Anata-prANata, AraNa-acyuta kalpa aura nau graiveyakavAsI devoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi devoMkA utkRSTa antara kucha kama vIsa, bAIsa, teIsa, caubIsa, paccIsa, chabbIsa, sattAIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa aura ikatIsa sAgaropama pramANa hotA hai // 97 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINaM satthANamoghaM / / 98 // ukta AnatAdi devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi devoMke antarakI prarUpaNA svasthAna oghake samAna hai // 98 // aNudisAdi jAva savvaTThasiddhivimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 99 // anudizoMse lekara sarvArthasiddhi takake vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 99 // egajIvaM paDucca Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 100 // eka jIvakI apekSA ukta devoMmeM antara nahIM hotA, nirantara hai // 10 // isakA kAraNa yaha hai ki ina anudiza Adi vimAnavAsI devoMmeM eka asaMyata guNasthAnake hI sambhava honese unakA anya guNasthAnameM jAnA sambhava nahIM hai / ___ iMdiyANuvAdeNa eiMdiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM // 101 // indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 101 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 102 // eka jIvakI apekSA ekendriyoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 102 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi puvakoDipudhatteNabbhahiyANi // 103 // eka jIvakI apekSA ekendriyoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 112 ] aMtarANugame iMdiyamagaNA [ 187 sAgaropama mAtra hotA hai // 103 // bAdareiMdiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca gatthi aMtaraM, NiraMtaraM // 104 // ___ bAdara ekendriyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 104 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 105 // eka jIvakI apekSA bAdara ekendriyoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa pramANa hotA hai / ukkasseNa asaMkhejjA logA / / 106 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hotA hai // 106 // evaM bAdareiMdiyapajjatta-appajjattANaM // 107 / / isI prakArase bAdara ekendriya paryApta aura bAdara ekendriya labdhyaparyAptoMkA bhI antara jAnanA cAhie // 107 // suhumeiMdiya-suhumeiMdiyapajjatta-appajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 108 // sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya labdhyaparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA ansara nahIM hotA, nirantara hai // 108 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM / / 109 / / eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 109 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNiussappiNIo // 110 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM sUkSma ekendriya jIvoMkA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga svarUpa asaMkhyAtAsaMkhyAta utsarpiNI aura avasarpiNI kAla pramANa hotA hai // 110 // bIiMdiya-tIiMdiya-caturidiya tasseva pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 111 // dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura unhIMke paryApta tathA labdhyaparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 111 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM / / 112 // eka jIvakI apekSA ukta dvIndriyAdi jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 113 ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 113 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara ananta kAlAtmaka asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai // 113 // paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu micchAdiTThI ogha // 114 // paMcendriya aura paMcendriya paryAptoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA antara oghake samAna hai // 114 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 115 // paMcendriya va paMcendriya paryApta sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai / ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago|| 116 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta donoM guNasthAnavartI paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 116 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, aMtomuhuttaM // 117 // eka jIvakI apekSA ukta donoM guNasthAnavartI paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMkA jaghanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 117 / / ukkasseNa sAgarovamasahassANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi, sAgarovamasadapudhattaM // 118 // ___ eka jIvakI apekSA ukta donoM guNasthAnavartI paMcendriyoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika eka hajAra sAgaropama tathA paMcendriya paryAptoMkA vaha utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 118 // ____asaMjadasammAdihippahuDi jAva appamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIva paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 119 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 119 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 120 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 120 // ukkasseNa sAgarovamasahassANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi sAgarovamasadapudhattaM // 121 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 130 ] aMtarANugame kAyamaggaNA [189 ___ eka jIvakI apekSA ukta guNasthAnavartI paMcendriya jIvoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika hajAra sAgaropama tathA paMcendriya paryApta jIvoMkA vaha utkRSTa antara zatapRthaktvasAgaropama mAtra hotA hai // 121 // caduNhamuvasAmagANaM NANAjIvaM paDi oghaM / / 122 / / nAnA jIvoMkI apekSA paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMmeM cAroM upazAmakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 122 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 123 // eka jIvakI apekSA inhIM cAroM upazAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai / ukkasseNa sAgarovamasahassANi puncakoDipudhatteNabbhahiyANi, sAgarovamasadapudhattaM // 124 // eka jIvakI apekSA paMcendriyoMmeM cAroM upazAmakoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika hajAra sAgaropama aura paMcendriya paryAptoMmeM unhIMkA vaha utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 124 // caduNhaM khavA ajogikevalI oghaM // 125 / / ukta paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoMmeM cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoM ke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 125 // sajogikevalI oghaM / / 126 // sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 126 // paMcidiyaappajjattANaM veiMdiyaapajjattANaM bhaMgo // 127 // paMcendriya labdhyaparyAptoMkA antara dvIndriya labdhyaparyAptoMke samAna hai // 127 // edamidiyaM paDucca aMtaraM // 128 / / yaha paMcendriya labdhyaparyAptoMkA antara indriyamArgaNAke Azrayase kahA gayA hai // 128 // guNaM paDucca ubhayado vi Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 129 // guNasthAnakI apekSA donoM hI prakArase unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 129 / / kAyANuvAdeNa puDhavikAiya-AukAiya-teukAiya-vAukAiya-bAdara-suhuma-pajjattaapajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 130 // ___ kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, jalakAyika, tejakAyika, vAyukAyika, inake bAdara aura sUkSma tathA una sabake paryApta aura aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 130 // | Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM egajIvaM paDucca jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM / / 131 // eka jIvakI apekSA ukta pRthivIkAyika Adi jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 131 // 190 ] ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejjapoggala pariyaGkaM // 132 // eka jIvakI apekSA uparyukta pRthivIkAyika Adi jIvoMkA utkRSTa antara ananta kAlAtmaka asaMkhyAta pudgalaparivartana mAtra hotA hai // 132 // kevaciraM vanaspatikAyika, nigoda jIva unake bAdara aura sUkSma tathA una sabake paryApta aura aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ! nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 133 // vaNaphadikAiya- NigodajIva - bAdara - suhuma- pajjatta-apajjattANa maMtaraM kAlAdo hodi ! NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 133 // [ 1, 6, 131 egajIvaM paDucca jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 134 // eka jIvakI apekSA ukta jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 134 // ukkasse asaMkhejjA logA / / 135 / / eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara asaMkhyAta loka mAtra hotA hai // 135 // bAdaravaNaphadikAiya- patteyasarIra-pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM pacca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 136 / / bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra unake paryApta tathA aparyAptoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 136 // egajIvaM paDucca jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 137 // eka jIvakI apekSA unhIMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 137 // ukkasseNa aDDAijjapoggalapariyaGkaM / / 138 / / eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara ar3hAI pudgalaparivartana pramANa hotA hai // 138 // tasakAiya-tasakAiyapajjattaesu micchAdiTThI oghaM / / 139 / / kAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMmeM mithyAdRSTi jIvoMke antarakI prarUpaNA odhake samAna hai / / 139 // sAsa sammAdiTThi sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM pahuca oghaM / / 140 // sakAyika aura trasakAyika paryApta sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 148 ] aMtarANugame kAyamaggaNA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 141 // eka jIvakI apekSA ukta donoM guNasthAnavartI trasakAyika aura sakAyika paryApta jIvoMkA jaghanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 141 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi pucakoDipudhatteNabbhahiyANi, ve sAgarovamasahassANi desUNANi // 142 // eka jIvakI apekSA uparyukta jIvoMkA utkRSTa antara kramase pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama aura kucha kama do hajAra sAgaropama pramANa hotA hai // 142 // asaMjadasammAdiTippaDi jAva appamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 143 / / ___ asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase lekara apramattasaMyata taka trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai / egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 144 / / eka jIvakI apekSA *ukta asaMyatasamyagdRSTi AdikoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 144 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi pucakoDipudhatteNabbhahiyANi, ve sAgarovamasahassANi desUNANi // 145 // ukta asaMyatAdi cAroM guNasthAnavartI trasa aura trasa paryApta jIvoMkA utkRSTa antara kramazaH pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama aura kucha kama do hajAra sAgaropama hotA hai // 145 // caduNhamuvasAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM // 146 trasakAyika aura trasakAyika paryApta cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 146 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 147 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 147 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi purakoDi puMdhatteNabbhahiyANi, ve sAgarovamasahassANi desUNANi // 148 / / eka jIvakI apekSA trasakAyika jIvoMmeM una upazAmakoMkA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama tathA trasakAyika paryAptoMmeM unhIMkA vaha utkRSTa antara kucha kama do hajAra sAgaropama mAtra hotA hai // 148 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 6, 149 caduNhaM khavA ajogikevalI odhaM // 149 // trasakAyika aura trasakAyika paryAptoMmeM cAroM kSapaka aura ayogikevalI jIvoMkA antara oghake samAna hai // 149 // sajogikevalI oghaM // 150 // trasakAyika aura trasakAyika paryAptoMmeM sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 150 // tasakAiya-apajjattANaM paMciMdiyaapajjattabhaMgo / 151 // trasakAyika labdhyaparyAptoMkA antara paMcendriya labdhyaparyAptakoMke antarake samAna hai // 151 // evaM kAyaM paDucca aMtaraM / guNaM paDucca ubhayado vi Nathi aMtaraM, NiraMtaraM / / 152 / / yaha antara kAyakI apekSAse kahA gayA hai / guNasthAnakI apekSA donoM hI prakArase unakA antara sambhava nahIM hai, nirantara hai // 152 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogIsu kAyajogi-orAliyakAyajogIsu micchAdihi-asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjada-pamatta-apamattasaMjada-sajogikevalINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 153 // yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI aura audArikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata, aprattamasaMyata aura ayogikevaliyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 153 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 154 // ukta yogoMvAle sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 154 // ukkasseNa palidovamassa asNkhejjdibhaago|| 155 / / eka jIvakI apekSA ukta yogoMvAle sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa antara patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 155 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM NiraMtaraM // 156 // eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 156 // caduNhamuvasAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM // ukta yogoMvAle cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA . Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 166 ] aMtarANugame jogamaggaNA [ 193 unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 157 / / egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 158 / / eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 158 / / caduNhaM khavANamoghaM // 159 // ukta yogoMvAle cAroM kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 159 // orAliyamissakAyajogIsu micchAdiTThImaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 160 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 160 // sAsaNasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM / audArikamizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 161 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM // 162 // eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 162 // asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 163 / / audArikamizrakAyayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 163 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 164 // nAnA jIvoMkI apekSA audArikamizrakAyayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hotA hai // 164 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 165 // eka jIvakI apekSA audArikamizrakAyayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 165 // sajogikevalINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 166 // audArikamizrakAyayogI sayogikevalI jinoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 166 // cha. 25 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 6, 167 kAraNa yaha hai ki kapATasamudghAtase rahita kevaliyoMkA kamase kama eka samayake liye abhAva pAyA jAtA hai / ukkasseNa vAsapudhattaM // 167 // nAnA jIvoMkI apekSA audArikamizrakAyayogI kevaliyoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hotA hai // 167 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 168 // eka jIvakI apekSA audArikamizrakAyayogI kevalI jinoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 168 // veubbiyakAyajogIsu caduTThANINaM maNajogibhaMgo / / 169 // vaikriyikakAyayogiyoMmeM Adike cAroM guNasthAnavI jIvoMkA antara manoyogiyoMke samAna hotA hai // 169 // __veubbiyamissakAyajogIsu micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 170 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 170 // ukkasseNa bArasa muhuttaM // 171 // nAnA jIvoMkI apekSA vaikriyikamizrakAyayogI mithyAdRSTiyoMkA utkRSTa antara bAraha muhUrta mAtra hotA hai // 171 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 172 // eka jIvakI apekSA vaikriyikamizrakAyayogI mithyAdRSTiyoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 172 // sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINaM orAliyamissabhaMgo // 173 / / vaikriyikamizrakAyayogI sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMke antarakI prarUpaNA audArikamizrakAyayogiyoMke samAna hai // 173 // __ AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogIsu pamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 174 // ___ AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogI jIvoMmeM pramattasaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 174 // - Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 184 ] aMtarANugame vedamaggaNA [195 ukkasseNa vAsapudhattaM // 175 // nAnA jIvoMkI apekSA unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hotA hai // 175 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, jiraMtaraM // 176 // eka jIvakI apekSA AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyatoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 176 // kammaiyakAyajogIsu micchAdiTThi-sAsaNasammAdiTThi-asaMjadasammAdiTTi-sajogikevalINaM orAliyamissabhaMgo // 177 // kArmaNakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA audArikamizrakAyayogiyoMke samAna hai // 177 // vedANuvAdeNa itthivedesu micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtara // 178 / / vedamArgaNAke anuvAdase strIvediyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ! nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 178 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 179 / / eka jIvakI apekSA strIvedI mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai / ukkasseNa paNavaNNa palidovamANi desUNANi // 180 // eka jIvakI apekSA strIvedI mithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa antara kucha ( pAMca antarmuhUrta ) kama pacavana palyopama mAtra hotA hai / / 180 // ___ sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM / / 181 // strIvedI sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 181 // __ egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 182 // eka jIvakI apekSA strIvedI sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA jaghanya antara patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra tathA samyagmithyAdRSTi jIvoMkA vaha antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai / ukkasseNa palidovamasadapudhattaM / / 183 // eka jIvakI apekSA strIvedI sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa antara palyopamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 183 / / asaMjadasammAdiTippahuDi jAva apamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 6, 184 NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 184 // asaMyatasamyagdRSTi se lekara apramattasaMyata guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI strIvediyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 184 // egajI paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 185 // eka jIvakI apekSA ukta cAra guNasthAnavAle strIvediyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 185 // ukkasseNa palidovamasadapudhattaM // 186 // __ eka jIvakI apekSA ukta cAra guNasthAnavAle strIvedI jIvoMkA utkRSTa antara palyopamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 186 // doNhamuvasAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNukassamoghaM // 187 // apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do guNasthAnavartI strIvedI upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA jaghanya aura utkRSTa antara oghake samAna hotA hai| egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuttaM // 188 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 188 / / ukkasseNa palidovamasadapudhattaM // 189 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara palyopamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 189 // doNhaM khavANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 190 // strIvedI apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do kSapakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 190 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 191 // nAnA jIvoMkI apekSA ukta strIvedI apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa kSapakoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 191 // __egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 192 / / eka jIvakI apekSA ukta do guNasthAnavartI strIvedI kSapakoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 192 / / purisavedaesu micchAdiTTI oghaM // 193 // puruSavediyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 193 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 204 ] aMtarAgame vedamaggaNA [ 197 sAsaNasammAdiTThi sammAmicchAdiDINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIva paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 194 // puruSavedI sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 194 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 195 // nAnA jIvoMkI apekSA puruSavedI sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 195 // egajIvaM paDucca jahaNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, aMtomuhuttaM // 196 // eka jIvakI apekSA puruSavedI sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra tathA samyagmithyAdRSTiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 196 // ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM // 197 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 197 // asaMjada sammAdiTTi pahuDi jAva appamatta saMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? gANAjIva paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM // 198 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata guNasthAna taka puruSavedI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 198 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 199 // eka jIvakI apekSA ukta cAra guNasthAnavartI puruSavedI jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 199 // ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM // 200 // eka jIvakI apekSA ukta asaMyatAdi cAra guNasthAnavartI puruSavediyoMkA utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 200 // do musA magANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM pahuca oghaM ||201 puruSavedI apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ! nAnA jIvoMkI apekSA ina donoM upazAmakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai | 201 // ukkasseNa sAgarotramasadapudhattaM // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 202 // unhIMkA utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 203 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 202 // donhaM khavANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNa Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198] chakkhaMDAgame jIvANaM [1, 6, 205 egasamayaM // 204 // ukkasseNa vAsaM sAdireyaM // 205 // puruSavedI apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do kSapakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai / / 204 // unhIMkA utkRSTa antara sAdhika eka varSa mAtra hotA hai // 205 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 206 // eka jIvakI apekSA puruSavedI donoM kSapakoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 206 // Naqsayavedaesu micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 207 // __napusaMkavediyoMmeM mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 207 // ___ egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 208 // ukasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 209 // eka jIvakI apekSA napuMsakavedI mithyAdRSTiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 208 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 209 // sAsaNasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTiuvasAmido ti mUloghaM // 210 // sAsAdanasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazAmaka guNasthAna taka napuMsakavedI jIvoMke antarakI prarUpaNA mUlodhake samAna hai // 210 // doNhaM khavANamaMtaraM keciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 211 // ukkasseNa vAsapudhattaM / / 212 // __ napuMsakavedI apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do kSapakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai / / 211 // ukta donoM napuMsakavedI kSapakoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 212 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 213 // eka jIvakI apekSA ukta donoM napuMsakavedI kSapakoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai / abagadavedaesu aNiyaTTiuvasama-suhamauvasamANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / / 214 // ukkasseNa vAsapudhattaM / / 215 // apagatavediyoMmeM anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 214 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 215 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 226 ] aMtarANugame kasAyamaggaNA [ 199 egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 216 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 217 // eka jIvakI apekSA ukta donoM upazAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 217 // // 216 // uvasaMtakasAya - vIdarAga-chadumatthANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM / 218 / / ukkasseNa vAsapudhattaM // 219 // apagatavedI upazAntakaSAya- vItarAga chadmasthoMkA antara kitane kAla hotA hai ! nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai / / 218 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 219 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM / / 220 // eka jIvakI apekSA ukta upazAntakaSAya vItarAga chadmasthoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 220 // aNiyakhavA suhumakhavA khINakasAya -vIdarAga chadumatthA ajogikevalI oghaM // apagatayogiyoMmeM anivRttikaraNa kSapaka, sUkSmasAmparAya kSapaka, kSINakaSAya- vItarAga-chadmastha aura ayogikevalI jIvoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 221 // sajogikevalI odhaM // 222 // apagatavedI sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 222 // kasAyANuvAde kodhakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lohakasAI micchAdiTThapahuDa jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA tti maNajogibhaMgo // 223 // kaSAyamArgaNA anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakapAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAiyoM meM mithyAdRSTi se lekara sUkSmasAmparAya - upazAmaka aura kSapaka taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMke antarakI prarUpaNA manoyogiyoMke samAna hai // 223 // akasAIsu uvasaMtakasAya - vIdarAga chadumatthANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIva paDucca jahaNeNa egasamayaM // 224 // ukkasseNa vAsapudhattaM / / 225 / / akaSAyI jIvoMmeM upazAntakaSAya- vItarAga chadmasthoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoM kI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 224 // unhIMkA utkRSTa antara pRthaktva mAtra hotA // 225 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM / / 226 // . eka jIvakI apekSA akapAyI jIvoM meM upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha jIvoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 226 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 227 khINakasAya-cIdarAga-chadumatthA ajogikevalI oghaM // 227 // akaSAyI jIvoMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha aura ayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 227 // sajogikevalI oghaM // 228 // akaSAyI jIvoMmeM sayogikevalI jinoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 228 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANi-vibhaMgaNANIsu micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca gatthi aMtaraM, NiraMtaraM // 229 // __jJAnamArgaNAke anuvAdase mati-ajJAnI, zruta-ajJAnI aura vibhaMgajJAnI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 229 // sAsaNasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM // 230 tInoM ajJAnI sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 230 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 231 / / eka jIvakI apekSA ukta tInoM ajJAnI sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai / / 231 / / AbhiNivohiya-suda-ohiNANIsu asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM // 232 // ___AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 232 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 233 // ukkasseNa puyakoDI desUNaM // eka jIvakI apekSA ukta tInoM samyagjJAnI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hotA hai // 233 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTi pramANa hotA hai // 234 // saMjadAsaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM NiraMtaraM / / 235 // ukta tInoM samyagjJAnI saMyatAsaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 235 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 236 / / ___ eka jIvakI apekSA ukta tInoM samyagjJAnI saMyatAsaMyatoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 236 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 246 ] aMtarANugame NANamaggaNA [201 ukkasseNa chAvahisAgarovamANi sAdireyANi // 237 // eka jIvakI apekSA unhIM tInoM samyagjJAnI saMyatAsaMyatoMkA utkRSTa antara sAdhika chyAsaTha sAgaropama pramANa hotA hai // 237 // pamatta-appamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 238 // ukta tInoM samyagjJAnI pramatta aura apramatta saMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 238 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 239 // eka jIvakI apekSA tInoM samyagjJAnI pramatta aura apramatta saMyatoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai / / 239 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / / 240 // eka jIvakI apekSA ukta tInoM samyagjJAnI pramatta aura apramatta saMyatoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 240 // caduNhamuvasAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 241 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 242 // ukta tInoM samyagjJAnI cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 241 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 242 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 243 / / eka jIvakI apekSA tInoM samyagjJAniyoMmeM cAroM upazAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 243 // ukkasseNa chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi // 244 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgaropama mAtra hotA hai / caduNhaM khavagANamoghaM / Navari viseso odhiNANIsu khavANaM vAsapudhattaM // 245 // ukta tInoM samyagjJAnI cAroM kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSatA yaha hai ki nAnA jIvoMkI apekSA avadhijJAniyoMmeM una cAroM kSapakoMkA antara varSapRthaktva mAtra hotA hai|| maNavajjavaNANIsu pamatta-appamattasaMjadANamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 246 // manaHparyayajJAniyoMmeM pramatta aura apramatta saMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA cha. 26 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 246 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 247 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 248 // eka jIvakI apekSA mana:paryayajJAnI pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 247 // unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 248 // caduNhamu sAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNeNa egasamayaM / / 249 / / ukkasseNa vAsapudhattaM / / 250 / / mana:paryayajJAnI cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 249 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM / / 251 / / ukkasseNa puvvakoDI deNaM // eka jIvakI apekSA mana:paryayajJAnI cAroM upazAmakoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai / / 251 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTi mAtra hotA hai / / 252 // caduNhaM khavagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNeNa egasamayaM / / 253 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 254 // mana:paryayajJAnI cAroM kSapakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai || 253 || unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai | egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 255 / / eka jIvakI apekSA mana:paryayajJAnI cAroM kSapakoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 255 // haNANI sajogakevalI odhaM / / 256 // kevalajJAnI jIvoMmeM sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 256 // [ 1, 6, 247 ajogakevalI odhaM // 257 // kevalajJAnI ayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 257 // saMjamANuvAdeNa saMjadesu pamattasaMjada pahuDi jAva uvasaMtakasAya-vIdarAga- chadumatthA tti maNapajjavaNANibhaMgo // 258 // saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyato meM pramattasaMyata se lekara upazAntakaSAya- vItarAga-chadmastha taka saMyatoM ke antarakI prarUpaNA mana:paryayajJAniyoMke samAna hai / / 258 // caduhaM khavA ajogikevalI oghaM / / 259 / / saMyatoM meM cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 259 // sajogakevalI odhaM // 260 // saMyatoM meM sayogikevalI saMyatoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 260 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAgame saMjamamaggaNA [ 203 sAmAiya-chedovaDa vaNasuddhisaMjadesu pamattApamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIcaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 261 / / 1, 6, 273 sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhi-saMyatoMmeM pramatta va apramatta saMyatoMkA antara kitane kala hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai || 261 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 262 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM || 263|| eka jIvakI apekSA unhIMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai || 262 // tathA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai || 263 // do musAmANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi / NANAjIvaM paDucca jahaNeNa egasamayaM / / 264 / ukkasseNa vAsaydhattaM // 265 // sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jovoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 264 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai / / 265 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM / / 266 / / ukkasseNa puvtrakoDI deNaM // eka jI kI apekSA sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoMmeM donoM upazAmakoM kA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 266 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTi pramANa hotA hai || 267 // dohaM khavANamoghaM // 268 // sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoM meM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 268 // parihArasuddhisaMjadesu pamattApamatta saMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM / / 269 / / parihArazuddhisaMyatoM meM pramatta aura apramatta saMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoM kI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 269 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 270 // ukkasseNa aMtomuhutaM // 271 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 270 // tathA unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 271 // suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu suhumasAMparAiya- ubasA magANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM || 272 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 273 // sUkSmasAmparAya-zuddhisaMyatoMmeM sUkSmasAmparAyika upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ! Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 274 nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 272 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 273 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 274 / / eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 274 // khavANamoghaM // 275 // sUkSmasAmparAya-zuddhisaMyatoMmeM kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 275 // jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadesu akasAibhaMgo // 276 // yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatoMmeM cAroM guNasthAnoMke antarakI prarUpaNA akaSAyI jIvoMke samAna hai // 276 // saMjadAsaMjadANamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 277 // saMyatAsaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 277 // asaMjadesu micchAdiTThINamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca gatthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 278 // asaMyatoMmeM mithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai / / 278 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 279 / / eka jIvakI apekSA asaMyata mithyAdRSTi jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai / ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 280 // . eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara kucha (chaha antarmuhUrta) kama tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai / / 280 // sAsaNasammAdidvi-sammAmicchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINamoghaM / / 281 // asaMyatoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai / / 281 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNIsu micchAdiTThINamoghaM // 282 / / darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 282 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,6, 295 ] paDucca oghaM // 283 // cakSudarzanI sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 283 // aMtarAgame daMsaNamaggaNA egajIvaM paDucca jahaNeNa palidovamassa asaMkheJjadibhAgo, aMtomuhuttaM // 284 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi desUNANi // 285 // eka jIvakI apekSA unakA jadhanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 284 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama do hajAra sAgaropama mAtra hotA hai | asaMjada sammAdiTTi pahuDi jAva appamatta saMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 9 gANAjIva paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 286 // [ 205 asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata guNasthAna taka cakSudarzaniyoMkA antara kitane kA hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 286 // ukkasse ve sAgarovama- egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 287 // sahassANi desuNANi // 288 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 287 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama do hajAra sAgaropama mAtra hotA hai // 288 // duhamuva sAma gANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 NANAjIvaM paDucca ovaM // 289 cakSudarzanI cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 289 // egajIvaM pacca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 290 // ukkasseNa ve sAgarotrama - sahassANi dekhaNANi // 299 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 290 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama do hajAra sAgaropama mAtra hotA hai / / 291 // caduhaM khavANamoghaM || 292 // cakSudarzanI cAroM kSapakoMke antarakI prarUpaNA odhake samAna hai // 292 // acakkhudaMsaNIsu micchA diTThippa huDi jAva khINakasAya - vIdarAga chadumatthA oghaM ! acakSudarzaniyoM meM mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya- vItarAga chadmastha guNasthAna taka pratyeka - guNasthAnavartI jIvoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai || 293 // adhidaMsaNI adhiNANibhaMgo || 294 || kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo // 295 // avadhidarzanI jIvoMke antarakI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai / / 294 // kevala Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 296 darzanI jIvoMke antarakI prarUpaNA kevalajJAniyoMke samAna hai // 295 // lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiesu micchAdiTThi-asaMjada- . sammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 296 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAloMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai|| egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 297 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 297 // ukkasseNa tettIsaM sattArasa satta sAgarovamANi desUNANi // 298 / / eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara kramazaH kucha kama, tetIsa, sattaraha aura sAta sAgaropama mAtra hotA hai // 298 // sAsaNasammAdi TThi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM / / 299 // ukta tInoM azubha lezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 299 // egajIvaM paDucca jahaNNaNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhattaM // 30 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara kramazaH patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 300 // ukkasseNa tettIsaM sattArasa satta sAgarovamANi desUNANi / / 301 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgaropama, sattaraha sAgaropama aura sAta sAgaropama mAtra hotA hai // 301 // teulessiya-pammalessiesu micchAdihi-asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 302 // tejolezyA aura padmalezyAvAle jIvoMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 302 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 303 // ukkasseNa ve aTThArasa sAgarovamANi sAdireyANi // 304 // ___ eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta hotA hai // 303 // tathA unhIMkA utkRSTa antara sAdhika do sAgaropama aura sAdhika aThAraha sAgaropama mAtra hotA hai // 304 // sAsaNasammAdidvi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 314 ] aMtarANugame lessAmaggaNA [ 207 paDucca oghaM // 305 // tejolezyA aura padmalezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 305 // egajIvaM paDDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 306 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 306 // ukkasseNa ve aTThArasa sAgarobamANi sAdireyANi // 307 / / eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara kramazaH sAdhika do sAgaropama aura sAdhika aThAraha sAgaropama mAtra hotA hai // 307 // saMjadAsaMjada-pamatta-apamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca patthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 308 // __ tejolezyA aura padmalezyAvAle saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 378 // suklalessiesu micchAdiTThi-asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 309 // zuklalezyAvAloMmeM mithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 309 // ___ egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 310 // ukkasseNa ekkattIsaM sAgarovamANi desUNANi // 311 // __ eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 310 // tathA unhIMkA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 311 // sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM // 312 // zuklalezyAvAle sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 312 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo, aMtomuhuttaM // 313 // eka jIvakI apekSA unhIMkA jaghanya antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai / / 313 / / ukkasseNa ekkattI sAgarovamANi desUNANi // 314 / / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 6, 315 eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgaropama mAtra hotA hai | saMjadAsaMjada - pamatta saMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 315 // zuklezyAvAle saMyatAsaMyata aura pramattasaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 315 // apamatta saMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM / / 316 / / zuklalezyAvAle apramattasaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai : nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 396 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 317 // ukkassamaMtomuhuttaM // 398 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 317 / / unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 398 // tiNhamuva sAma gANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNeNa egasamayaM / / 319 / zuklalezyAvAle apUrvakaraNa, anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya guNasthAnavartI tIna upazAmaka jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai : nAnA jIvoMkI apekSA jaghanyase eka samaya mAtra antara hotA hai // 319 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 320 // nAnA jIvoM kI apekSA zuklalezyAvAle una tInoM upazAmakoMkA utkRSTa antara varSa pRthaktva mAtra hotA hai // 320 // egajIvaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM || 321 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 322 // eka jIvakI apekSA unhIMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 329 // unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 322 // uvasaMtakasAya- vIdarAga-chadumatthANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIva paTucca jahaNNeNa egasamayaM // 323 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 324 // zuklezyAvAle upazAntakaSAya- vItarAga chadmasthoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 323 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai || 324 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 325 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 337 ] aMtarANugame sammattamaggaNA [209 eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 325 // caduNhaM khavagA oghaM // 326 / / sajogikevalI ogha / / 327 // uktalezyAvAle cAroM kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 326 // zuklalezyAvAle sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 327 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAdihippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhikoMmeM mithyAdRSTi se lekara ayogikevalI taka pratyeka guNasthAnavartI bhavya jIvoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 328 // abhavasiddhiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 329 // abhavyasiddhika jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 329 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM NiraMtaraM / / 330 // eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai / / 330 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 331 / / samyaktvamArgaNAke anuvAdase samyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 331 / / egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 332 // ukkasseNa pucakoDI desUNaM // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 332 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTi mAtra hotA hai // 333 // saMjadAsaMjadappahuDi jAva uvasaMtakasAya-vIdarAga-chadumatthA odhiNANibhaMgo // saMyatAsaMyata guNasthAnase lekara upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka pratyeka guNasthAnavartI samyagdRSTiyoMke antarakI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 334 // caduNDaM khavagA ajogikevalI oghaM // 335 // sajogikevalI oghaM / / 336 // samyagdRSTiyoMmeM cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 335 // sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 336 // khaiyasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Nasthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 337 // cha. 27 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 338 kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hotA, nirantara hai // 337 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 338 // ukkasseNa puvbakoDI desUNaM / / eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 338 // unhIMkA utkRSTa antara kucha ( ATha varSa aura do antamuhUrta ) kama pUrvakoTi mAtra hotA hai / 339 // saMjadAsaMjada-pamatta-apamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 340 // kSAyikasamyagdRSTi saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 340 // ___egajIvaM paDDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 341 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi // 342 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 341 // unhIMkA utkRSTa antara sAdhika tettIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 342 // caduNhamuvasAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 343 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 344 // kSAyikasamyagdRSTi cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 343 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 344 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 345 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / / 346 / / eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 345 // unhIMkA utkRSTa antara sAdhika tettIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 346 / / caduNhaM khavA ajogikevalI oghaM // 347 // sajogikevalI oghaM // 348 // kSAyikasamyagdRSTi cAroM kSapaka aura ayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 347 // sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 348 // vedagasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTThINaM sammAdiTThibhaMgo // 349 // vedagasamyAdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMke antarakI prarUpaNA samyagdRSTiyoMke samAna hai // saMjadAsaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 350 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 6, 363 ] aMtarANugame sammattamaggaNA [211 vedakasamyagdRSTi saMyatAsaMyata jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 350 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 351 // ukkasseNa chAvaDhi sAgarovamANi desUNANi // 352 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 351 // unhIMkA utkRSTa antara kucha kama chyAsaTha sAgaropama mAtra hotA hai // 352 // pamatta-apamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 353 / / vedakasamyagdRSTi pramattasaMyata aura apramattasaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 353 // ___ egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 354 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / / 355 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 354 // unhIMkA utkRSTa antara sAdhika tettIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 355 // uvasamasammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 356 // ukkasseNa satta rAdidiyANi // 357 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 356 // unakA utkRSTa antara / sAta rAta-dina (ahorAtra ) mAtra hotA hai // 357 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 358 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 359 / / eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 358 // unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 359 // saMjadAsaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 360 // ukkasseNa codasa rAdidiyANi // 361 // ___ upazamasamyagdRSTi saMyatAsaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 360 // unhIMkA utkRSTa antara caudaha rAta-dina mAtra hotA hai // 361 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 362 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 363 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 362 // unhIMkA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 6, 365 utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 363 // pamatta-apamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 364 // ukkasseNa paNNArasa rAdidiyANi // 365 // upazamasamyagdRSTi pramatta aura apramatta saMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 364 // unhIMkA utkRSTa antara pandraha rAta-dina mAtra hotA hai // 265 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 366 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 367 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhurta mAtra hotA hai // 366 // unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 367 // tiNhamuvasAmagANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 368 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 369 // ___ upazamasamyagdRSTi apUrvakaraNa, anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya ina tIna upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 368 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 369 // __ egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 370 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 371 // eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 370 // unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 371 // __ uvasaMtakasAya-cIdarAga-chadumatthANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 372 // ukkasseNa vAsapudhattaM / / 373 // ___ upazamasamyagdRSTi upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 372 // unhIMkA utkRSTa antara varSapRthaktva mAtra hotA hai // 373 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 374 // eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 374 // sAsaNasammAdidvi-sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca jahaNNeNa egasamayaM // 375 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 376 // sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 375 // unhIMkA utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 376 // . Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarANugame AhAramaggaNA egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 377 // eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 377 // micchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANegajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, niraMtaraM / / 378 / / mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA aura eka jIvakI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 378 // 1, 6, 386 ] saNiyANuvAdeNa saNIsu micchAdiTThINamoghaM // 379 // saMjJImArgaNAke anuvAda se saMjJI jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 379 // sAsaNasammAdiTTi pahuDi jAva uvasaMtakasAya -vIdarAga - chadumatthA tti purisavedabhaMgo || 380 // saMjJiyoM meM sAsAdanasamyagdRSTise lekara upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha taka pratyeka guNasthAnavartI jIvoMke antarakI prarUpaNA puruSavediyoMke samAna hai // 380 // caduhaM khavANamoghaM || 381 // saMjJI jIvoM meM cAroM kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 381 // [ 213 aNNI maMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // asaMjJI mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 382 // egajIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 383 // eka jIvakI apekSA asaMjJI jIvoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 383 // AhArAvAdeNa AhArasu micchAdiTThINamoghaM // 384 // AhAramArgaNAke anuvAda se AhAraka jIvoMmeM mithyAdRSTiyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 384 // sAsa sammAdiTThi sammAmicchAdiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghaM / / 385 // AhAraka sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 385 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo, aMtomuhuttaM ||386 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 6, 387 eka jIvakI apekSA unakA antara kramazaH palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga aura antarmuhUrta mAtra hotA hai // 386 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejadibhAgo asaMkhejAsaMkhejAo osappiNiussappiNIo // 387 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta utsarpiNI aura avasarpiNI mAtra hotA hai // 387 // asaMjadasammAdiTippahuDi jAva appamattasaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 388 // ___ asaMyatasamyagdRSTi se lekara apramattasaMyata guNasthAna taka AhAraka jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unakA antara nahIM hotA, nirantara hai // 388 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 389 / / eka jIvakI apekSA unakA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 389 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejadibhAgo asaMkhejAo osppinni-ussppinniio|| eka jIvakI apekSA ukta asaMyatAdi cAra guNasthAnavI AhAraka jIvoMkA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAta bhAga pramANa asaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNI mAtra hotA hai // 390 // caduNhamuvasAmagAmaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjIvaM paDucca oghbhNgo|| AhArakoMmeM cAroM upazAmakoMkA antara kitane kAla hotA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA unake antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 391 // egajIvaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 392 // eka jIvakI apekSA unhIMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 392 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNiussappiNIo // 393 // eka jIvakI apekSA unhIMkA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNI mAtra hotA hai // 393 // caduNhaM khavANamoghaM // 394 // sajogikevalI oghaM / / 395 // __ AhAraka cAroM kSapakoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai / / 394 // AhAraka sayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 395 / / aNAhArA kammaiyakAyajogibhaMgo // 396 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,7,1] bhAvANugame oghaNideso [ 215 anAhAraka jIvoMke antarakI prarUpaNA kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai // 396 // Navari visesA ajogikevalI oghaM / / 397 / / vizeSatA kevala yaha hai ki anAhAraka ayogikevaliyoMke antarakI prarUpaNA oghake samAna hai // 397 // // antarAnugama anuyogadvAra samApta huA // 6 // 7. bhAvANugamo - dakarta bhAvANugameNa duviho Nideso ogheNa AdeseNa ya // 1 // bhAvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // nAma, sthApanA, dravya aura bhAvakI apekSA bhAva cAra prakArakA hai| unameM bAhya arthakI apekSA na karake apane ApameM pravRtta * bhAva' yaha zabda nAmabhAva hai| sthApanAbhAva sadbhAva aura asadbhAvake bhedase do prakArakA hai| unameMse vItarAga aura sarAga bhAvoMkA anukaraNa karanevAlI jo sthApanA kI jAtI hai usako sadbhAvasthApanAbhAva kahate haiM / usake viparIta asadbhAvasthApanAbhAva hai / dravyabhAva Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai| inameM bhAvaprAbhRtakA jJAyaka, kintu vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita jIva AgamadravyabhAva kahalAtA hai| noAgamadravyabhAva jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakA hai| unameM jJAyakazarIra noAgamadravyabhAva bhAvI, vartamAna aura samujjhitake bhedase tIna prakArakA hai| jo zarIra bhaviSyameM bhAvaprAbhUta paryAyase pariNata honevAle jIvakA AdhAra hogA vaha bhAvI noAgamajJAyakazarIra dravyabhAva hai| bhAvaprAmRta paryAyase pariNata hue jIvake sAtha jo zarIra ekIbhUta ho rahA hai vaha vartamAna noAgamajJAyakazarIra dravyabhAva hai| bhAvaprAbhRta paryAyase pariNata jIvake sAtha ekatvako prApta hokara jo pRthagbhUta huA zarIra hai vaha samujjhita noAgamajJAyakazarIra dravyabhAva hai / jo jIva bhaviSyameM bhAvaprAbhRta paryAyasvarUpase pariNata hogA usakA nAma bhAvI noAgamadravyabhAva hai| tadvyatirikta noAgamadravyabhAva sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai| unameM jIva dravya sacitta tadvyatirikta noAgamadravyabhAva hai| pudgala, dharma, adharma, kAla aura AkAza ye pAMca dravya acitta tadvyatirikta noAgamabhAva hai| kathaMcit jAtyantara avasthAko prApta huA jo pudgala aura jIva dravyakA saMyoga hai usakA nAma mizra tadvyatirikta noAgamadravyabhAva hai| Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 7, 5 Agama aura noAgamake bhedase bhAvabhAva do prakArakA hai| unameM bhAvaprAbhRtakA jJAyaka hokara vartamAnameM tadviSayaka upayogase sahita jIva AgamabhAvabhAva hai| noAgamabhAvabhAva audayika, aupazamika, kSAyika, kSAyopazamika aura pAriNAmikake bhedase pAMca prakArakA hai| unameM karmodayajanita bhAvakA nAma audayika noAgamabhAvabhAva hai| karmoke upazamase utpanna hue bhAvakA nAma aupazAmika noAgamabhAvabhAva hai| karmoMke kSayase prakaTa honevAlA jIvakA bhAva kSAyika noAgamabhAvabhAva hai| karmoMke udayake hote hue bhI jo jIvaguNakA aMza upalabdha rahatA hai vaha kSAyopazamika noAgamabhAvabhAva hai| pUrvokta cAroM bhAvoMse bhinna jo jIva aura ajIvagata bhAva hai usakA nAma pAriNAmika noAgamabhAvabhAva hai| ina saba bhAvabhedomeMse yahAM noAgamabhAvabhAvase prayojana hai| isa bhAvake anugamakA nAma bhAvAnugama hai aura vaha ogha aura Adezake bhedase do prakArakA hai| Age oghanirdezakI apekSA mithyAdRSTi bhAvakI prarUpaNA karaneke liye sUtra kahA jAtA haioSeNa micchAdidi tti ko bhAvo ? odaio bhAvo // 2 // oghanirdezakI apekSA mithyAdRSTi yaha bhAva ukta pAMca bhAvoMmeMse kauna-sA bhAva hai ? audayika bhAva hai // 2 // atattvazraddhAnarUpa bhAva cUMki mithyAtva darzanamohanIyake udayase hotA hai, ataeva vaha audayika bhAva hai| sAsaNasammAdihi tti ko bhAvo ? pAriNAmio bhAvo // 3 // sAsAdanasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? pAriNAmika bhAva hai // 3 // sAsAdanasamyagdRSTi bhAva cUMki darzanamohanIya karmake udaya, upazama, kSaya aura kSayopazamameMse kisIkI bhI apekSA nahIM karake utpanna hotA hai, ata eva vaha pAriNAmika bhAva kahA jAtA hai / sammAmicchAdihi tti ko bhAvo ? khaovasamio bhAvo // 4 // samyagmithyAdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyopazAmika bhAva hai // 4 // tattvake zraddhAna aura azraddhAnarUpa jo jIvakA mizra pariNAma hotA hai usakA nAma samthagmithyAdRSTi bhAva hai / yaha bhAva darzanamohanIyake kSayopazamase utpanna honeke kAraNa kSAyopazamika bhAva kahA jAtA hai| asaMjadasammAdihi tti ko bhAvo ? uvasamio vA khaio vA khaovasamio vA bhAvo // 5 // asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazAmika bhAva bhI hai, kSAyika bhAva bhI hai, aura kSAyopazamika bhAva bhI hai // 5 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,7, 11] bhAvANugame gadimaggaNA [217 anantAnubandhicatuSTayake sAtha mithyAtva aura sammagmithyAtva prakRtiyoMke sarvaghAtI spardhakoMke tathA samyaktva prakRtike dezaghAtI spardhakoMke udayAbhAvasvarUpa upazamase cUMki aupazamika samyaktvarUpa asaMyatasamyagdRSTi bhAva utpanna hotA hai, isaliye vaha aupazamika bhAva hai| inhIM prakRtiyoMke sarvathA kSayase cUMki kSAyika samyaktvarUpa asaMyatasamyagdRSTi bhAva utpanna hotA hai, isaliye vaha kSAyika bhAva bhI hai| mithyAtva va samyagmithyAtvake udayakSaya aura sadvasthArUpa upazamase tathA samyaktva prakRtike dezaghAtI spardhakoMke udayase cUMki vedaka samyaktvarUpa asaMyatasamyagdRSTi bhAva utpanna hotA hai, ataeva vaha kSAyopazamika bhAva bhI hai| odaieNa bhAveNa puNo asaMjado // 6 // kintu asaMyatasamyagdRSTikA asaMyatatva pariNAma audayika bhAvase hai // 6 // kAraNa yaha ki vaha asaMyatatva bhAva saMyamaghAtaka cAritramohanIyake udayase hotA hai| yaha asaMyatatva nIceke tIna guNasthAnomeM bhI audayika hI hai| saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadA tti ko bhAvo ? khaovasamio bhAvo // 7 // saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata ye kauna-se bhAva haiM ? kSAyopazamika bhAva haiM / saMyatAsaMyata bhAva cUMki cAra anantAnubandhI aura cAra apratyAkhyAnAvaraNa ina AThake udayakSaya va sadvasthArUpa upazamase, cAra pratyAkhyAnAvaraNa prakRtiyoMke udayase, saMjvalanacatuSkake dezaghAtI spardhakoMke udayase tathA nau nokaSAyoMke yathAsambhava udayase utpanna hotA hai| ataeva vaha kSAyopazamika bhAva hai| isI prakAra pramattasaMyata aura apramattasaMyata ye donoM bhAva anantAnubandhI Adi bAraha kaSAyoMke udayakSaya va sadvasthArUpa upazamase, saMjvalanacatuSkake dezaghAtI spardhakoMke udayase tathA nau nokaSAyoMke yathAsambhava udayase cUMki utpanna hote haiM; ataeva ve bhI kSAyopazamika bhAva haiN| caduNhamuvasamA tti ko bhAvo ? ovasamio bhAvo // 8 // apUrvakaraNa Adi cAroMkA upazAmaka yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva hai // 8 // caduNhaM khavA sajogikevalI ajogikevali tti ko bhAvo ? khaio bhAvo // 9 // cAroM kSapaka, sayogikevalI aura ayogikevalI; yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyika bhAva hai // AdeseNa gaiyANuvAdeNa NirayagaIe Neraiesu micchAdiTThi tti ko bhAvo ? odaio bhAvo // 10 // AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatimeM nArakiyoMmeM mithyAdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? audayika bhAva hai // 10 // sAsaNasammAihi tti ko bhAvo ? pAriNAmio bhAvo / / 11 // nArakiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? pAriNAmika bhAva hai // 11. // cha.28 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 7, 12 sammAmicchAdiTThitta ko bhAvo ? khaovasamio bhAvo // 12 // nArakiyoMmeM samyagmithyAdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyopazamika bhAva hai // 12 // asajada sammAdiTThitti ko bhAvo ! uvasamio vA khaio vA khaovasamio vAbhAvo / / 13 / / nArakiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva bhI hai, kSAyika bhAva bhI hai, aura kSAyopazamika bhAva bhI hai // 13 // 218 ] raNa bhAveNa puNo asaMjado // 14 // kintu nArakiyoMmeM jo asaMyama bhAva hai vaha cUMki saMyamaghAtaka cAritramohanIyake udayase hotA hai, ataeva use audayika bhAva samajhanA cAhiye // 14 // evaM paDhamA puDhavIe raiyANaM / / 15 / / isI prakAra prathama pRthivImeM nArakiyoMke ukta cAroM guNasthAnoM sambandhI bhAva hote haiM / vidiyAe jAva sattamIe puDhavIe Neraiesu micchAiTThi- sAsaNasammAdiTThisammAmicchAdiTThINamoghaM // 16 // dvitIya pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 16 // asajada sammAditi ko bhAvo ! uvasamio vA khaovasamio vA bhAvo // ukta nArakiyoM meM asaMyata samyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva bhI hai aura kSAyopazamika bhAva bhI hai // 17 // dvitIyAdi pRthiviyoMmeM cUMki kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke utpanna honekI sambhAvanA nahIM hai, ataeva na pRthiviyoMke nArakiyoMmeM kSAyika asaMyatasamyagdRSTi bhAva nahIM hotA hai / odaieNa bhAveNa puNo asaMjado / / 18 / / kintu ukta nArakI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 18 // tirikkhagadIe tirikkha-paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu micchAdiDippahuDi jAva saMjadAsaMjadANamoghaM // 19 // tiryaMcagatimeM sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiyaca yonimatiyoM meM mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna takake bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna haiM // 19 // vari viseso, paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu asaMjadasammAdiTTi tti ko bhAvo 1 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAgame gadimaggaNA 1, 7, 27 ] ovasamio vA khaovasamio vA bhAvo // 20 // vizeSa bAta yaha hai ki paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva bhI hai aura kSAyopazamika bhAva bhI hai // 20 // [ 219 odaieNa bhAveNa puNo asaMjado // 21 // kintu paMcendriya tiryaMca yonimatI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai | maNusa dIe maNusa - maNusapajata - maNusiNIsu micchAdiTTi pahuDi jAva ajogikevala tighaM // 22 // manuSyagatimeM manuSya sAmAnya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM mithyAdRSTi se lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA odhake samAna hai // 22 // devadIe devesu micchAdiTThippa huDi jAva asaMjadasammAdiTTi tti oghaM ||23|| devagatimeM devoMmeM mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai || 23 // bhavaNavAsiya vANaveMtara- jodisiyadevA devIo sodhammIsANakappavAsiyadevIo camicchAdiTThI sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI oghaM // 24 // bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSka deva evaM inakI deviyAM tathA saudharma aura IzAna kalpavAsinI detriyAM; inake mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi bhAvoMkI prarUpaNA oke samAna hai // 24 // asajada sammAdiTTi tti ko bhAvo ! uvasamio vA khaovasamio vA bhAvo // 25 // ukta deva aura deviyoMkA asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva bhI hai aura kSAyopazamika bhAva bhI hai / / 25 / / kAraNa yaha hai ki uparyukta devoM aura deviyoMmeM aupazamika aura kSAyopazamika ina do samyaktvoMkI hI sambhAvanA hai, unake kSAyika samyagdarzana sambhava nahIM hai / odaieNa bhAveNa puNo asaMjado || 26 || ukta asaMyatasamyagdRSTi deva aura deviyoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 26 // sodhammasANappaDa jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu micchAdiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAdiTTi tti oghaM // 27 // saudharma - IzAna kalpase lekara nava graiveyaka paryanta vimAnavAsI devoM meM mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka ukta bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna haiM // 27 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 7, 28 aNudisAdi jAva samvaTThasiddhi-vimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdihi tti ko bhAvo ? ovasamio vA khaio vA khavovasamio vA bhAvo // 28 // anudizoMse lekara sarvArthasiddhi taka vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhI hai, kSAyika bhI hai, aura kSAyopazamika bhI hai // 28 // odaieNa bhAveNa puNo asaMjado // 29 // ukta devoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 29 // iMdiyANuvAdeNa paMciMdiyapajattaesu micchAdiTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 30 // ___ indriyamArgaNAke anuvAdase paMcendriya paryAptakoMmeM mithyAdRSTise lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 30 // kAyANuvAdeNa tasakAiya-tasakAiyapaJjattaesu micchAdiTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 31 // kAyamArgaNAke anuvAdase trasakAyika aura trasakAyika paryAptakoMmeM mithyAdRSTise lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 31 // __jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogi-kAyajogi-orAliyakAyajogIsu micchAdihippahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // 32 // yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI aura audArikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 32 // . orAliyamissakAyajogIsu micchAdidvi-sAsaNasammAdiTThINaM oghaM // 33 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / / 33 // asaMjadasammAdihi tti ko bhAvo ? khaio vA khaovasamio vA bhAvo // audArikamizrakAyayogiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyika bhAva bhI hai aura kSAyopazamika bhAva bhI hai // 34 // ___ kAraNa yaha hai ki kSAyikasamyagdRSTi tathA vedakasamyagdRSTi deva, nArakI va manuSya ye tiryaMca aura manuSyoMmeM utpanna hote hue pAye jAte haiN| cAroM gatiyoMke upazamasamyagdRSTi jIvoMkA maraNa sambhava nahIM honese audArikamizrakAyayogameM upazama samyaktvakA sadbhAva nahIM pAyA jAtA hai / yadyapi upazamazreNIpara caDhanevAle aura usase utaranevAle saMyata jIvoMkA maraNa sambhava hai, parantu unake Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 7, 41] bhAvANugame vedamaggaNA [221 aupazamika samyaktvake sAtha audArikamizrakAyayoga nahIM hotA hai| isakA bhI kAraNa yaha hai ki ve devagatiko chor3akara anyatra utpanna nahIM hote haiM / odaieNa bhAveNa puNo asaMjado // 35 // audArikamizrakAyayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 35 // sajogikevali tti ko bhAvo ? khaio bhAvo // 36 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM sayogikevalI yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyika bhAva hai // veubviyakAyajogIsu micchAdiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThi tti oghabhaMgo // 37 // vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 37 // veubviyamissakAyajogIsu micchAdiTThI sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI oghaM // 38 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 38 // __AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogIsu pamattasaMjadA tti ko bhAvo ? khaovasamio bhAo // 39 // ___ AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyopazamika bhAva hai // 39 // __ kAraNa ki ukta donoM yogavAle jIvoMmeM yathAkhyAtacAritrakA AvaraNa karanevAlI cAroM saMcalana aura sAta nokaSAyoMke udayake honepara bhI pramAdasaMyukta saMyama pAyA jAtA hai| kammaiyakAyajogIsu micchAdiTThI sAsaNasammAdiTThI asaMjadasammAdiTThI sajogikevalI ogha / / 40 // ___ kArmaNakAyayogiyoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogikevalI ina bhAvoMkI prarUpaNA oSake samAna hai // 40 // vedANuvAdeNa itthiveda-purisaveda-Nausayavedaesu micchAdiTThippahuDi jAva aNiyaTTi tti oghaM // 41 // vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavediyoMmeM mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 41 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 7, 42 avagadavedaesu aNiyaTTippahuDi jAva ajogikevalI oghaM // 42 // apagatavediyoMmeM anivRttikaraNake aveda bhAgase lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 42 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lobhakasAIsu micchAdihippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA ogha / / 43 // kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMmeM mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAya upazAmaka aura sUkSmasAmparAya kSapaka taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 43 // akasAIsu caduTThANI ogha // 44 // akaSAyI jIvoMmeM upazAntakaSAya Adi cAroM bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai| NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANi-vibhaMgaNANIsu micchAdiTThI sAsaNasammAdiTThI ogha // 45 // jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI, zrutAjJAnI aura vibhaMgajJAnI jIvoMmeM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 45 // AbhiNibohiya-suda-odhiNANIsu asaMjadasammAdiTTippahuDi jAva khINakasAyavIdarAga-chadumatthA oghaM // 46 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAniyoMmeM asaMyatasamyagdRSTise lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha taka ukta bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 46 // maNapajjavaNANIsu pamattasaMjadappahuDi jAva khINakasAya-vIyarAga-chadumatthA ogha / manaHparyayajJAniyoMmeM pramattasaMyatase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 47 // kevalaNANIsu sajogikevalI ajogikevalI opaM // 48 // kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / saMjamANuvAdeNa saMjadesu pamattasaMjadappahuDi jAva ajogikevalI opaM // 49 // saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM pramattasaMyatase lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 49 // sAmAiya-chedovaTThAvaNasuddhisaMjadesu pamattasaMjadappaDuDi jAva aNiyaTTi tti oghN| sAmAyika aura chedopasthApanAzuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa taka ina Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 7, 60 ] bhAvoMkI prarUpaNA odhake samAna hai // 50 // bhAvAgame daMsaNamaggaNA parihArasuddhisaMjadesu pamatta appamatta saMjadA oghaM // 51 // parihArazuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // sumasAM parAiya-suddhisaMjadesu suhumasAMparAiyA uvasamA khavA oghaM // 52 // sUkSma- sAmparAyika-zuddhisaMyatoMmeM sUkSmasAmparAyika upazAmaka aura kSapaka bhAvoMkI prarUpaNA odhake samAna hai // 52 // jahAkkhAda - vihAra-zuddhisaMjadesu caduTTANI oghaM // 53 // yathAkhyAta -vihAra-zuddhisaMyatoM meM upazAntakaSAya Adi cAroM bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 53 // [ 223 saMjadAsaMjadA oghaM || 54 // saMyatAsaMyata bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 54 // asaMjadesu micchAdiTTi pahuDi jAva asaMjadasammAdiTThi tti oghaM / / 55 / / asaMyatoMmeM mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oke samAna hai // 55 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNi acakkhudaMsaNIsu micchAdiTTi pahuDi jAva khINakasAya - vIrAga-chadumatthA tti oghaM // 56 // darzanamArgaNA ke anuvAdase cakSudarzanI aura acakSudarzaniyoM meM mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya- vItarAga chadmastha taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 56 // ohidaMsaNI ohiNANibhaMgo // 57 // avadhidarzanI jIvoMke bhAvoMkI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 57 // kevalasaNI kevalaNANibhaMgo / / 58 / / kevaladarzanI jIvoMke bhAvoMkI prarUpaNA kevalajJAniyoMke bhAvoMke samAna hai // 58 // lessAvAdeNa kihalessiya-NIlalessiya kAulessiesu caduTTANI oghaM / / 59 / / zyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyA, nIlalezyA aura kApotalezyAvAloM meM mithyAdRSTi Adi cAra bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 59 // teulessiya-pammalessiesu micchAdiDippahu Di jAva appamattasaMjadA tti oghaM // tejolezyA aura padmalezyAvAloMmeM midhyAdRSTise lekara apramattasaMyata taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 60 // ka Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 7, 61 sukkalessiesu micchAdiTTippahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // 61 // zuklalezyAvAloMmeM mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake. samAna hai // 61 // . bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAdiTippahuDi jAva ajogikevali tti oghaM // 62 // __ bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhikoMmeM mithyAdRSTi se lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 62 / / abhavasiddhiya tti ko bhAvo ? pAriNAmio bhAvo // 63 // abhavyasiddhika yaha kauna-sA bhAva hai ? karmake udaya, upazama, kSaya aura kSayopazamase na utpanna honeke kAraNa vaha pAriNAmika bhAva hai / / 63 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThIsu asaMjadasammAdiTippahuDi jAva ajogikevali ti oghaM / / 64 // samyaktvamArgaNAke anuvAdase samyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi se lekara ayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 64 // khaiyasammAdiTThIsu asaMjadasammAdihi tti ko bhAvo ? khaio bhAvo // 65 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyika bhAva hai // 65 // khaiyaM sammattaM // 66 // ukta jIvoMkA samyaktva kSAyika hI hotA hai // 66 // odaieNa bhAveNa puNo asaMjado // 67 / / kSAyikasamyagdRSTiyoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 67 // saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadA ti ko bhAvo ? khaovasamio bhAvo // 68 // kSAyikasamyagdRSTi saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyopazamika bhAva hai // 68 // kAraNa yaha hai ki ina tInoM guNasthAnavI jIvoMke cAritramohanIya karmake udayake honepara bhI cAritrake ekadezarUpa saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata bhAva pAyA jAtA hai / khaiyaM sammattaM // 69 // ukta jIvoMke kSAyika samyagdarzana hI hotA hai // 69 / / caduNhamuvasamA tti ko bhAvo ? ovasamio bhAvo / / 70 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 7, 81] bhAvANugame sammattamaggaNA [ 225 kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM apUrvakaraNa Adi cAra upazAmaka yaha kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva hai // 70 // khaiyaM sammattaM // 71 // kSAyikasamyagdRSTi cAroM upazAmakoMke kSAyika samyaktva hI hotA hai // 71 // isakA yaha abhiprAya samajhanA cAhiye ki jisa jIvane darzanamohanIyakI kSapaNA prArambha kI hai athavA jo kRtakRtyavedakasamyagdRSTi hai vaha upazamazreNipara nahIM car3hatA hai / caduNhaM khavA sajogikevalI ajogikevali tti ko bhAvo ? khaio bhAvo // 72 // kSAyikasamyagdRSTi cAroM kSapaka, sayogikevalI aura ayogikevalI yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyika bhAva hai / 72 // khaiyaM sammattaM / / 73 / / cAroM kSapaka, sayogikevalI aura ayogikevalIke kSAyika samyagdarzana hI hotA hai // 73 // vedayasammAdiTThIsu asaMjadasammAdihi tti ko bhAvo ? khabhovasamio bhAvo // vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyopazamika bhAva hai // 7 // khaovasamiyaM sammattaM / / 75 // vedakasamyagdRSTi jIvoMke kSAyopazamika samyagdarzana hI hotA hai // 75 // odaieNa bhAveNa puNo asaMjado / / 76 / / vedakasamyagdRSTiyoMkA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 76 // saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadA tti ko bhAvo ? khaovasamio bhAvo // 77 // vedakasamyagdRSTi saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyopazamika bhAva hai // 77 // khaovasamiyaM sammattaM // 78 // ukta jIvoMke kSAyopazamika samyagdarzana hI hotA hai / / 78 / / uvasamasammAdiTThIsu asaMjadasammAdihi tti ko bhAvo ? uvasamio bhaavo|| upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi yaha kauna-sA bhAva hai // 79 // uvasamiyaM sammattaM // 80 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMke aupazamika samyagdarzana hI hotA hai / 80 // odaieNa bhAveNa puNo asaMjado / / 81 / / cha. 29 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 7, 82 upazamasamyaktvI asaMyatasamyagdRSTikA asaMyatatva audayika bhAvase hai // 81 // saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadA tti ko bhAvo ? khaovasamio bhAvo // 82 // upazamasamyagdRSTi saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyomazamika bhAva hai // 82 // upasamiyaM sammattaM // 83 / / ukta upazamasamyagdRSTi jIvoMke aupazamika samyagdarzana hI hotA hai / / 83 // caduNhamuvasamA tti ko bhAvo ? upasamio bhAvo // 84 // apUrvakaraNa Adi cAra guNasthAnoMkA upazamasamyagdRSTi upazAmaka kauna-sA bhAva hai ? aupazamika bhAva hai // 84 // uvasamiyaM sammattaM // 85 / / ukta jIvoMke aupazamika samyagdarzana hI hotA hai // 85 // sAsaNasammAdiTThI oghaM // 86 // sAsAdanasamyagdRSTi bhAva oghake samAna pAriNAmika bhAva hai // 86 // sammAmicchAdiTThI oghaM // 87 // samyagmithyAdRSTi bhAva oghake samAna kSAyopazamika bhAva hai // 87 // micchAdiTThI oghaM // 88 // mithyAdRSTi bhAva oghake samAna audayika bhAva hai // 88 // saNiyANuvAdeNa saNNIsu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAgachadumatthA ti oghaM // 89 // ___ saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMmeM mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 89 // asaNNi tti ko bhAvo ? odaio bhAvo // 90 // asaMjJI yaha kauna-sA bhAva hai ? audayika bhAva hai // 90 // isakA kAraNa yaha hai ki vaha (asaMjJitva) noindriyAvaraNake sarvaghAtI spardhakoMke udayase utpanna hotA hai| AhArANuvAdeNa AhAraesu micchAdihippahuDi jAva sajogikevali tti oghaM // AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka ina bhAvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 91 // . Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 1] appAbahugANugame oghaNideso [ 227 aNAhArANaM kammaiyabhaMgo // 92 / / anAhAraka jIvoMke bhAvoMkI prarUpaNA kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai // 92 // Navari viseso, ajogikevali ti ko bhAvo ? khaio bhAvo // 93 // kintu vizeSatA yaha hai ki anAhAraka ayogikevalI yaha kauna-sA bhAva hai ? kSAyika bhAva hai // 93 // // bhAvAnugama samApta huA // 7 // 8. appAbahugANugamo appAbahuANugameNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 1 // alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // 1 // nAma, sthApanA, dravya aura bhAvake bhedase alpabahutva cAra prakArakA hai| unameMse 'alpabahutva' zabda nAmaalpabahutva hai / yaha isase bahuta hai aura yaha isase alpa hai, isa prakAra jo abhedasvarUpase adhyAropa kiyA jAtA hai vaha sthApanAalpabahutva hai| dravyaalpabahutva Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai| jo jIva alpabahutvaviSayaka prAbhRtakA jJAtA hotA huA bhI vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita hai use Agamadravyaalpabahutva kahate haiN| noAgamadravyaalpabahutva jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakA hai| jo jIva bhaviSyameM alpabahutvagrAbhRtakA jJAtA honevAlA hai use bhAvI noAgamadravyaalpabahutva kahate haiN| tadvyatirikta noAgamadravyaalpabahutva sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai| unameM jIvadravyaviSayaka alpabahutva sacitta tadvyatirikta noAgamadravyaalpabahutva kahalAtA hai| zeSa dravyoM viSayaka alpabahutva acitta tadvyatirikta noAgamadravyaalpabahutva hai| ina donoMkA alpabahutva mizra tadvyatirikta noAgamadravyaalpabahutva hai| ___ Agama aura noAgamake bhedase bhAvaalpabahutva do prakArakA hai| jo alpabahutvaprAbhRtakA jJAtA hai aura vartamAnameM tadviSayaka upayogase bhI sahita hai use AgamabhAvaalpabahutva kahate haiN| jJAna, darzana, anubhAga aura yogAdikako viSaya karanevAlA alpabahutva noAgamabhAvaalpabahutva kahalAtA hai| ina alpabahutvabhedoMmeMse yahAM sacitta noAgamadravyaalpabahutvakA adhikAra hai / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvANaM raNa ti addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 2 // oghanirdezase apUrvakaraNAdi tIna guNasthAnoM meM upazAmaka jIva pravezakI apekSA paraspara tulya tathA anya saba guNasthAnoMkI apekSA alpa haiM // 2 // 228 ] isakA kAraNa yaha hai ki ina guNasthAnoMmeM kramase ekako Adi lekara adhika se adhika cauvana jIva hI praveza karate haiM / uvasaMtakasAya -vIdarAga-chadumatthA tattiyA ceya // 3 // upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha pUrvokta pramANa hI haiM // 3 // jaba ki upazAntakaSAya guNasthAnavartI jIvoMkA pramANa apUrvakaraNa upazAmakoM Adike hI samAna hai taba unakA grahaNa pUrva sUtrameM hI kiyA jA sakatA thA, phira bhI unake alpabahutvakI prarUpaNA jo isa pRthak sUtrake dvArA kI gaI hai usakA prayojana apUrvakaraNAdi tIna upazAmakoMse unakI bhinnatAko pragaTa karanA hai / [ 1, 8, 2 khavA saMkhejjaguNA // 4 // upazAntakaSAya- vItarAga chadmasthoMse apUrvakaraNAdi tIna guNasthAnavartI kSapaka saMkhyAtaguNita haiM // 4 // kAraNa yaha hai ki kSapaka pravezakI apekSA pUrvokta upazAmakoMse dugune ( adhika se adhika 108) pAye jAte haiM / isI prakAra saMcayakI apekSA bhI ve ukta upazAmakoM ( 299 ) se dugune ( 598 ) hI pAye jAte haiM / khINakasAya - vIdarAga chadumatthA tattiyA ceva // 5 // kSINakaSAya- vItarAga-chadmastha pUrvokta pramANa hI haiM // 5 // isa sUtra kI pRthak racanAkA bhI kAraNa pUrvake hI samAna samajhanA cAhiye / sajogikevalI ajogikevalI pavesaNeNa do vi tullA tattiyA ceva || 6 || sayogikevalI aura ayogikevalI pravezakI apekSA donoM hI tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 6 // abhiprAya yaha hai ki ve pravezakI apekSA adhikase adhika eka sau ATha (108) tathA saMcayakI apekSA adhikase adhika do kama chaha sau ( 598 ) hote haiM / sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA || 7 || sayogikevalI kAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 7 // apamatta saMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 8 // sayogikevaliyoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 8 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 21 ] appA bahugAgame oghaNiddeso pamatta saMjadA saMkhejjaguNA // 9 // apramattasaMyatoMse pramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 9 // saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 10 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNita haiM // 10 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 11 // saMyatAsaMyatoMse sAsAdana samyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 11 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 12 // sAsAdanasamyagdRSTiyoM se samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 12 // asaMjada sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 13 // samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 13 // micchAdiTThI anaMtaguNA // 14 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse midhyAdRSTi jIva anantaguNita haiM // 14 // asajada sammAdiTThiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 15 // asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 15 // khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 16 // asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva asaMkhyAta - guNa haiM // 16 // veda sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 17 // asaMyata samyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 17 // saMjadAsaMjadaTThANe savatthovA khaiyasammAdiTThI // 18 // saMyatAsaMyata guNasthAna meM kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 18 // uvasamasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 19 // [ 229 saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 19 veda sammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 20 || saMyatAsaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM ||20|| pamattApamatta saMjadaTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 21 // pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnoMmeM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 21 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23.] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM . [ 1, 8, 22 khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 22 // __ pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 22 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 23 // pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnoMmeM kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 23 // evaM tisu vi addhAsu // 24 // isI prakAra apUrvakaraNa Adi tIna upazAmaka guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva hai / itanA vizeSa samajhanA cAhiye ki yahAM kSAyopazamika samyaktvakI sambhAvanA nahIM hai // 24 // savvatthovA uvasamA // 25 // apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 25 // khavA saMkhejjaguNA // 26 // apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnavartI upazAmakoMse ina tInoM hI guNasthAnavartI kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 26 // AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu savvatthovA sAsaNasammAdiTThI // AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatimeM nArakiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 27 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 28 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 29 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 30 // ___ nArakiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 28 // samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 29 // asaMyatasamyagdRSTiyose mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 30 // asaMjadasammAiDiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 31 // nArakiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi sabase kama haiM // 31 // khaiyasammAdiTThI akhaMsejjaguNA / / 32 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / nArakiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 32 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 33 // evaM paDhamAe puDhavIe NeraiyA // 34 // isI prakAra prathama pRthivImeM bhI nArakiyoMke alpabahutvako jAnanA cAhiye // 34 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 45 ] appA bahugAgame gadimaggaNA [ 231 vidiyA jAva sattamAe puDhavIe Neraiesa satvatthovA sAsaNasammAdiTThI ||35|| narakagatimeM dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA || 36 || sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyamidhyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 36 // asajada sammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 37 || nArakiyoMmeM dUsarIse sAtavIM pRthivI taka samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 37 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 38 // nArakiyoM meM dUsarIse sAtavIM pRthivI taka asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 38 // asajada sammAdiTThaTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 39 // nArakiyoM meM dvitIyAdi chaha pRthiviyoMke asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 39 // veda sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 40 // nArakiyoMmeM dvitIyAdi chaha pRthiviyoMke asaMyatasamyagdRSTi guNasthAna meM upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 40 // tirikkhagadIe tirikkhapaMciMdiya-tirikkha paMcidiyapajjatta-tirikkhapaM ciMdiyajoNiNIsu savvatthovA saMjadAsaMjadA // 41 // tiryaMcagatimeM sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya paryApta tiryaMca aura paMcendriyayonimatI tiryaMca jIvoMmeM saMyatAsaMyata sabase kama haiM // 41 // sAsa sammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 42 || sammAmicchAdiTThiNo saMkhejjaguNA // ukta cAra prakArake tiryaMcoM meM saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 42 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 43 // asajada sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 44 // ukta cAra prakArake tiryaMcoM meM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNa haiM // 44 // micchAdiTThI anaMtaguNA, micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 45 // ukta cAra prakArake tiryaMcoMmeM sAmanya tiryaMca asaMyatasamyagdRSTiyoMse sAmAnya tiryaMca mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM aura zeSa tIna prakArake tiryaMca mithyAdRSTi jIva inhIM asaMyata Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM. [1, 8, 46 samyagdRSTiyoMse asaMkhyAtaguNita haiM // 45 // asaMjadasammAdiDiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 46 // ukta cAra tiryaMcoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM / khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 47 // ukta cAra tiryaMcoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 17 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 48 // ukta cAra tiyacoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 48 // __ saMjadAsaMjadahANe savvatthovA ubasamasammAiTThI // 49 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 50 // ____ ukta cAra tiryaMcoMmeM saMyatAsaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 49 // upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 50 // Navari viseso, paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu asaMjadasammAdiTTi-saMjadAsaMjadaTThANe savvatthovA ubasamasammAdiTThI / / 51 // vizeSatA yaha hai ki paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 51 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 52 / / paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 52 // maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNIsu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA / / 53 // manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 53 / / uvasaMtakasAya-vIdarAga-chadumatthA tettiyA ceva / / 54 // khavA saMkhajjaguNA / upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pravezakI apekSA pUrvokta pramANa hI haiM // 54 // upazAntakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 55 // khINakasAya-bIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 56 // tInoM prakArake manuSyoMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 56 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 71 ] appA bahugAgame gadimaggaNA [ 233 sajogikevalI ajogikevalI pavesaNeNa do vi tullA tattiyA ceva // 57 // ukta tInoM prakArake manuSyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI ye donoM bhI pravezase tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 57 // sajogakevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA // 58 // tInoM prakArake manuSyoMmeM sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 58 // apamatta saMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA / / 59 / / tInoM prakArake manuSyoMmeM sayogikevaliyoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 59 // pamatta saMjadA saMkhejjaguNA || 60 || saMjadAsaMjadA saMkhejjaguNA // 61 // tInoM prakArake manuSyoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 60 // saMyatAsaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 61 // sAsaNasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 62 // sammAmicchAdiDDI saMkhejjaguNA // tInoM prakArake manuSyoM meM saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 62 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 63 // asaMjada sammAdiTThI saMkhejjaguNA // 64 // tInoM prakArake manuSyoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 64 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA, micchAdiTThI saMkhejjaguNA // 65 // tInoM prakArake manuSyoM meM asaMyatasamyagdRSTiyoMse sAmAnya manuSya mithyAdRSTi asaMkhyAta - guNita haiM aura zeSa do prakArake manuSya mithyAdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 65 // asajada sammAdiTThiANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 66 // tIna prakArake manuSyoM meM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi sabase kama haiM | khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 67 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA || 68 || upazamasamyagdRSTiyoM se kSAyikasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM ||67 // kSAyikasamyagdRSTiyoM se vedakasamyagdRSTiM saMkhyAtaguNita haiM // 68 // cha. 30 saMjadAsaMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI // 69 // tIna prakArake manuSyoM meM saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi sabase kama haiM // 69 // uvasamasammAdiTThI saMkhejjaguNA || 70 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 71 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 8, 72 tIna prakArake manuSyoM meM saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 70 // upazamasamyagdRSTiyoMse vedagasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 71 // pamatta appamatta saMjadaTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 72 // tIna prakArake manuSyoM meM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi sabase kama haiM // 72 // khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA || 73 || vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA ||74 || tIna prakArake manuSyoM meM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 73 // ukta kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi saMkhyAtaguNa haiM // 74 // vari viseso, maNusiNIsu asaMjada-saMjadAsaMjada- pamattApamatta saMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI // 75 // vizeSatA yaha hai ki manuSyaniyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM || 75 // uvasamasammAdiTThI saMkhejjaguNA || 76 || vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA ||77 || manuSyaniyoMmeM ukta asaMyatasamyagdRSTi Adi cAra guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM || 76 // upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM | evaM tisu addhAsu // 78 // isI prakAra ukta tInoM prakArake manuSyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna upazAmaka guNasthAna meM samyaktva sambandhI alpabahutva hai // 78 // savtratthovA uvasamA / / 79 / / khavA saMkhejjaguNA // 80 // ukta tIna prakArake manuSyoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 79 // ukta tIna prakArake manuSyoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 80 // tarate devesu savvatthovA sAsaNasammAdiTThI // 81 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 82 // devagatimeM devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi sabase kama haiM // 81 // devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoM se samyagmithyAdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 82 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 83 // devoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 83 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 94 ] appAbahugANugame gadimaggaNA [235 micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 84 / / devoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 84 // asaMjadasammAdidviTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI / / 85 / / khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 86 // devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi sabase kama haiM // 85 // unameM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 86 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 87 // devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 87 // bhavaNavAsiya-vANa-tara-jodisiyadevA devIo sodhammIsANakappavAsiyadevIo ca sattamAe puDhavIe bhaMgo // 88 // devoMmeM bhavanavAsI, vAnavyantara va jyotiSka deva aura inakI deviyAM, tathA saudharma-aizAna kalpavAsinI deviyAM; inake alpabahutvakI prarUpaNA sAtavIM pRthivIke alpabahutvake samAna hai / / 88 // sohammIsANa jAva sadAra-sahassArakappavAsiyadevesu jahA devagaibhaMgo // 89 // saudharma-IzAna kalpase lekara zatAra-sahasrAra kalpa taka kalpavAsI devoMmeM alpabahutvakI prarUpaNA devagati sAmAnyake samAna hai / / 89 // ANada jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu savvatthovA saasnnsmmaaditttthii||90|| Anatase lekara nava praiveyaka vimAnoM taka vimAnavAsI devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi sabase kama haiM // 90 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 91 // ukta vimAnavAsI devoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi deva saMkhyAtaguNita haiM / micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 92 / / unameM samyagmithyAdRSTiyoMse mithyAdRSTi deva asaMkhyAtaguNita haiM // 92 // asaMjadasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 93 // unameM mithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi deva saMkhyAtaguNita haiM // 93 // asaMjadasammAdiTThiANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI / / 94 // Anata kalpase lekara nava graiveyaka taka devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi deva sabase kama haiM // 94 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 8, 95 khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 95 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 16 // unameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi deva asaMkhyAtaguNita haiM // 95 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi deva saMkhyAtaguNita haiM // 96 // aNudisAdi jAva avarAidavimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdiTTiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 97 // nava anudizoMko Adi lekara aparAjita nAmaka anuttara vimAna taka vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTi sabase kama haiM // 97 // khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 98 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 19 // uparyukta devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM vartamAna upazamasamyagdRSTiyoMkI apekSA kSAyikasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 98 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi deva saMkhyAtaguNita haiM // 99 // ___savvaTThasiddhivimANavAsiyadevesu asaMjadasammAdihiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 100 // sarvArthasiddhi vimAnavAsI devoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi sabase kama haiM // 10 // khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 101 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 102 / / unameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi deva saMkhyAtaguNita haiM // 101 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi deva saMkhyAtaguNita haiM // 102 // ___ iMdiyANuvAdeNa paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesu oghaM / Navari micchAdiTTI asaMkhejjaguNA / / 103 / / indriyamArgaNAke anuvAdase paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMmeM alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai / vizeSatA kevala yaha hai ki unameM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 103 // zeSa ekendriyAdi jIvoMmeM eka mAtra mithyAdRSTi guNasthAnakA sadbhAva honese cUMki unameM alpabahutvakI sambhAvanA nahIM hai, ataeva yahAM unake alpabahutvakI prarUpaNA nahIM kI gaI hai| kAyANuvAdeNa tasakAiya-tasakAiyapajjattaesu oghaM / Navari micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 104 // kAyamArgaNAke anuvAdase trasakAyika aura trasakAyika paryAptakoMmeM alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai| unameM vizeSatA kevala yaha hai ki asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 117] appAbahugANugame jogamaggaNA [237 asaMkhyAtaguNita haiM // 104 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacajogi-kAyajogi-orAliyakAyajogIsu tIsu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 105 // yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI aura audArikakAyayogiyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnavartI upazAmaka jIva pravezakI apekSA paraspara tulya aura alpa haiM // 105 // uvasaMtakasAya-vIdarAga-chadumatthA tettiyA ceva // 106 // ukta bAraha yogavAle upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta jIvoMke hI pramANa haiM / khavA saMkhejjaguNA // 107 // khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tettiyA ceva // unase kSapaka saMkhyAtaguNita haiM // 107 // kSINakaSAya-vItarAga-chamastha pUrvokta pramANa hI haiM // 108 // sajogikevalI pavesaNeNa tettiyA ceva // 109 / / ukta bAraha yogoMmeM sambhava yogavAle sayogikevalI jIva pravezakI apekSA pUrvokta jIvoMke hI pramANa haiM // 109 // sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA // 110 // sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA unase saMkhyAtaguNita haiM // 110 // appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 111 // sayogikevaliyoMse uparyukta bAraha yogavAle akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 111 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 112 // saMjadAsajadA asaMkhejjaguNA // 113 // ukta bAraha yogavAle apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 112 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNita haiM // 113 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 114 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA / ukta bAraha yogavAle saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 114 sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 115 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 116 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA, micchAdiTThI aNaMtaguNA // 117 // ukta bAraha yogatrAle samyagmidhyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] chakkhaMDAgame jIvaThThANaM [1, 8, 118 // 116 // pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMse inhIM yogavAle mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM aura kAyayogI tathA audArikakAyayogI asaMyatasamyagdRSTiyoMse inhIM donoM yogavAle mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM // 117 // asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjada-pamattApamattasaMjadaTThANa sammattappAbahuamoghaM // ukta bAraha yogavAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA odhake samAna hai // 118 // evaM tisu addhAsu // 119 // isI prakAra ukta bAraha yogavAle jIvoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva hai // 119 // savvatthovA uvasamA / / 120 // khavA saMkhejjaguNA // 121 // ukta bAraha yogavAle jIvoMmeM upazAmaka sabase kama haiM // 120 // upazAmakoMse kSapaka saMkhyAtaguNita haiM // 121 // orAliyamissakAyajogIsu savvatthovA sajogikevalI // 122 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM sayogikevalI jina sabase kama haiM // 122 / / asaMjadasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 123 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 124 // micchAdiTThI aNaMtaguNA // 125 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM sayogikevalI jinase asaMyatasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM / 123 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse sAsAdanasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 124 / sAsAdanasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM // 125 // asaMjadasammAiDiTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI // 126 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 126 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA / / 127 // audArikamizrakAyayogiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 127 // veubviyakAyajogIsu devagadibhaMgo // 128 // vaikriyikakAyayogiyoMmeM alpabahutvakI prarUpaNA devagatike samAna hai // 128 // veubbiyamissakAyajogIsu savvatthovA sAsaNasammAdiTThI / / 129 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 143 ] appAbahugANugame jogamaggaNA [239 caikriyikamizrakAyayogiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 129 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 130 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 131 // vakriyikamizrakAyayogiyoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 130 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 131 // asaMjadasammAdihihANe savvatthovA uvasamasammAdihI // 132 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 132 // khaiyasammAdihI saMkhejaguNA // 133 // vedagasammAdiTThI asaMkhejaguNA / / 134 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 133 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 134 // AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogIsu pamattasaMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI // 135 // * AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 135 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 136 // uparyukta AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogiyoMmeM pramattasaMyata guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedagasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 136 // kammaiyakAyajogIsu savvatthovA sayogikevalI // 137 // kArmaNakAyayogiyoMmeM sayogikevalI jina sabase kama haiM // 137 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 138 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 139 // micchAdiTThI aNaMtaguNA // 140 // __ kArmaNakAyayogiyoMmeM sayogikevalI jinoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 138 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 139 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi anantaguNita haiM // 140 // asaMjadasammAdiTThiANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 141 // kArmaNakAyayogiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiN| khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 142 / / vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 143 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 8, 144 kArmaNakAyayogiyoM meM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 142 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 143 // veNuvAde itthavedasu dosu vi addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // vedamArgaNAke anuvAdase strIvediyoM meM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM hI guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 144 // 240 ] khavA saMkhejjaguNA || 145 / / apamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA / / 146 / / pamattasaMjadA saMkhejjaguNA || 147 || saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 148 // strIvediyoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 145 // kSapakoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata saMkhyAtaguNita hai // 146 // ukta apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 147 // pramattasaMyatoM se saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNita haiM // 148 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 149 / / sammAmicchAiTThI saMkhejjaguNA || strIvediyoMmeM saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 149 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 150 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 151 // micchAdiTThI asaMkhejaguNA || 152 // strIvediyoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 151 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 152 // asaMjadasammAdiTThi-saMjadAsaMjjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI || 153 // uvasamasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 154 // strIvediyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTi sabase kama haiM // 153 // uparyukta donoM guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTi jIvoMse upazamasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 154 // veda sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 155 // strIvediyoMmeM ukta donoM guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi asaMkhyAta - guNa haiM // 155 // pamatta -apamattasaMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI || 156 / / strIvediyoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiM jIva sabase kama haiM // 156 // uvasama sammAdiTThI saMkhejjaguNA || 157 || vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA || Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 171 ] appAbahugANugame vedamaggaNA [241 strIvediyoMmeM ukta donoM guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 157 // strIvediyoMmeM ukta donoM guNasthAvartI upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 158 // evaM dosu addhAsu // 159 / / isI prakAra apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM guNasthAnoMmeM strIvediyoMkA alpabahutva jAnanA cAhiye // 159 // savvatthovA uvasamA // 160 // khavA saMkhejjaguNA // 161 / / strIvediyoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 160 // upazAmakoMse kSapaka saMkhyAtaguNita purisavedaesu dosu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 162 // puruSavediyoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM guNasthAnavartI upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 162 // khavA saMkhejjaguNA / / 163 // puruSavediyoMmeM ukta donoM guNasthAnavartI upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 164 // puruSavediyoMmeM ukta donoM guNasthAnoMke kSapakoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 164 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 165 // saMjadAsajadA asaMkhejjaguNA // 166 // puruSavediyoMmeM ukta apramattasaMyatoMse pramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 165 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 166 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 167 / / sammAmicchAdiTTI saMkhejjaguNA / / puruSavediyoMmeM saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 167 / / sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 168 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 169 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // puruSavediyoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 169 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 170 // asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjada-pamatta-appamatta-saMjadaTThANe sammattappAbahuamoghaM // 171 // cha. 3. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM. [1, 8, 172 - puruSavediyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 171 // evaM dosu addhAsu // 172 // isI prakAra puruSavediyoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 172 // savvatthovA uvasamA // 173 // khavA saMkhejjaguNA // 174 // puruSavediyoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 173 // upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 174 // NausaMyavedaesu dosu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 175 / / napuMsakavediyoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 175 // khavA saMkhejjaguNA // 176 // napuMsakavediyoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM guNasthAnoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva pravezakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 176 // appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 177 // napuMsakavediyoMmeM kSapakoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiN| pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 178 // saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 179 // napuMsakavediyoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 178 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 179 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 180 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 180 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 181 / / asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 182 // micchAdiTThI aNaMtaguNA // 183 // napuMsakavediyoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 182 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi anantaguNita haiM // 183 // asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjadaTThANe sammattappAbahuamoghaM // 184 // napuMsakavediyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 184 // pamatta-apamattasaMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI // 185 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 197] appAbahumANugame kasAyamaggaNA [243 napuMsakavediyoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 185 // uvasamasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 186 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // napuMsakavediyoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 186 // unase vedakasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 187 // evaM dosu addhAsu // 188 // isI prakAra napuMsakavediyoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina donoM guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 188 // savvatthovA uvasamA // 189 // khavA saMkhejjaguNA // 190 // napuMsakavediyoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 189 // upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 19 // avagadavedaesu dosu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA / / 191 // apagatavediyoMmeM anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya ina do guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 191 // uvasaMtakasAya-vIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 192 // apagatavediyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 192 // khavA saMkhejjaguNA // 193 // khINakasAya-cIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 194 apagatavediyoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 193 // kSINakaSAya-vItarAgachadmastha pUrvokta pramANa hI haiM // 194 // . sajogikevalI ajogikevalI pavesaNeNa do vi tullA tattiyA ceva // 195 // apagatavediyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI ye donoM hI pravezakI apekSA tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 195 // sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA // 196 // sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 196 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAi-mANakasAi-mAyakasAi-lobhakasAIsu dosu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 197 // ___kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyiyoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 197 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] chakkhaMDAgame jIvaTThANa [1, 8, 198 khavA saMkhejjaguNA // 198 // Navari visesA, lobhakasAIsu suhumasAMparAiyauvasamA visesAhiyA // 199 // ukta cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiN| 198 / / vizeSatA yaha hai ki lobhakaSAyI jIvoMmeM kSapakoMse sUkSmasAmparAyika upazAmaka vizeSa adhika haiM // khavA saMkhejjaguNA // 20 // lobhakaSAyI sUkSmasAmparAyika upazAmakoMse sUkSmasAmparAyika kSapaka saMkhyAtaguNita haiM / appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 201 / / cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM kSapakoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 201 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 202 // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM / 202 // saMjadAsajadA asaMkhejjaguNA // 203 // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNita haiM // 203 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 204 // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM saMyalAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 204 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 205 // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi saMkhyAtaguNita haiN| asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 206 // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // micchAdiTThI aNaMtaguNA // 207 // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi anantaguNita haiM // 207 // asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjada-pamatta-apamattasaMjadaTThANe sammattappAbahuamoghaM // cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 208 // evaM dosu addhAsu // 209 // isI prakAra apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do guNasthAnoMmeM cAroM kaSAyavAle jIvoMkA samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 209 // samvatthovA uvasamA // 210 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 220] __ appAbahugANugame NANamaggaNA [245 cAroM kaSAyavAle upazAmaka jIva sabase kama haiM // 210 // khavA saMkhejjaguNA // 211 // cAroM kaSAyavAle upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 211 // akasAIsu savvatthovA uvasaMtakasAya-bIdarAga-chadumatthA // 212 // akaSAyI jIvoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chamastha sabase kama haiM // 212 // khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA saMkhejjaguNA // 213 // akaSAyI jIvoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha saMkhyAtaguNita haiM // 213 // sajogikevalI ajogikevalI pavesaNeNa do vi tullA tattiyA ceva / / 214 // akaSAyI jIvoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI ye donoM hI pravezakI apekSA tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 214 // sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA / / 215 // akaSAyI jIvoMmeM sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 215 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANi-vibhaMgaNANIsu savvatthovA sAsaNasammAdiTThI // 216 // jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI, zrutAjJAnI aura vibhaMgajJAnI jIvoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi sabase kama haiM // 216 // micchAdiTThI aNaMtaguNA, micchAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 217 // ukta tInoM ajJAnI jIvoMmeM matyajJAnI aura zrutAjJAnI mithyAdRSTi anantaguNita haiM tathA vibhaMgajJAnI mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 217 // AbhiNibohiya-suda-odhiNANIsu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovaa|| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 218 // uvasaMtakasAya-vIdarAga-chadmatthA tattiyA ceva / / 219 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha pUrvokta pramANa hI haiM / khavA saMkhejjaguNA // 220 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 220 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,8, 221 khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tettiyA ceva // 221 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha pUrvokta kSapakoMke pramANa hI haiM // 221 // appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 222 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chamasthoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 222 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA / / 223 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM / saMjadAsajadA asaMkhejjaguNA // 224 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM / asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 225 // mati, zruta aura avadhijJAniyoMmeM saMyatAsaMyatoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiN| asaMjadasammAdihi-saMjadAsaMjada-pamatta-apamattasaMjadaTThANe sammattappAbahugamoghaM // ukta tInoM samyagjJAnI jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 226 // evaM tisu addhAsu // 227 // isI prakAra ukta tInoM samyagjJAniyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 227 // savvatthovA uvasamA // 228 // khavA saMkhejjaguNA // 229 // ukta tInoM samyagjJAniyoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 228 // upazAmakoMse kSapaka saMkhyAtaguNita haiM / / 229 // maNapajjavaNANIsu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 230 // ___ manaHparyayajJAniyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnavartI upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 230 // uvasaMtakasAya-bIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 231 // khavA saMkhejjaguNA // manaHparyayajJAniyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 231 // upazAntakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 232 // khINakasAya-cIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 233 / / manaHparyayajJAniyoMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chamastha pUrvokta pramANa hI haiM // 233 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 246] appAbahugANugame saMjamaggaNA [247 appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejaguNA // 234 // manaHparyayajJAniyoMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 234 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 235 // manaHparyayajJAniyoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 235 // pamatta-apamattasaMjadaTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTTI // 236 // manaHparyayajJAniyoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 236 // khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 237 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 238 // manaHparyayajJAniyoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 237 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 238 // evaM tisu addhAsu // 239 // isI prakAra manaHparyayajJAniyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna upazAmaka guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 239 // savvatthovA uvasamA // 240 // khavA saMkhejjaguNA // 241 // manaHparyayajJAniyoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 240 // manaHparyayajJAniyoMmeM upazAmaka jIvoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 241 // kevalaNANIsu sajogikevalI ajogikevalI pavesaNeNa do vi tullA tattiyA cev| kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI jina pravezakI apekSA donoM hI tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 242 // sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA // 243 // kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 243 // saMjamANuvAdeNa saMjadesu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 244 // saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnomeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 244 // uvasaMtakasAya-cIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 245 // saMyatoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chamastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 245 // khavA saMkhejjaguNA // 246 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 8, 247 saMyatoM meM upazAntakaSAya- vItarAga-chamasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 246 // khINa kasAyacIdarAga chadumatthA tattiyA ceva // 247 // saMyatoMmeM kSINakaSAya-vItarAga chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 247 // sajogakevalI ajogakevalI pavesaNeNa do vitullA tattiyA ceva // 248 // saMyatoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI jina ye donoM pravezakI apekSA tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 248 // sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA || 249 / / saMyatoM meM sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 249 // appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 250 // saMyatoM meM sayogikevalI jinoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyA - guNa haiM // 250 // pattasaMjadA saMkhejjaguNA // 259 // saMyatoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 259 // pamatta - apamattasaMjadaTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI / / 252 / / haiM saMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama khaiya sammAdiTThI saMkhejjaguNA || 253 || vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // saMyatoM meM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoM se kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 253 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedagasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNa haiM // 254 // 248 ] evaM ti addhA || 255 // isI prakAra saMyatoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpaba jAnanA cAhiye || 255 // savtratthovA uvasamA // 256 // khavA saMkhejjaguNA // 257 // saMyatoM meM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 256 // saMyatoM meM apUrvakaraNa Adi tIna upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 257 // sAmAiyacchedovaTThANa suddhisaMjadesu dosu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // sAmAyika aura chedopasthApanAzuddhisaMyatoMmeM apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina do guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM || 258 // khavA saMkhejjaguNA / / 259 / / #1 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 271] appAbahugANugame saMjamamaggaNA [249 sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM / appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 260 / / sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyatoMmeM kSapakoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 260 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA / / 261 / / ukta do saMyatoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 261 // pamatta-appamattasaMjadaTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 262 / / ukta do saMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 262 // khaiyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 263 // ukta do saMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 263 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 264 // ukta do saMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 264 // __ evaM dosu addhAsu / / 265 // isI prakAra ukta jIvoMkA apUrvakaraNa aura anivRttikaraNa ina guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 265 // savvatthovA uvasamA / / 266 // khavA saMkhejjaguNA // 267 // ukta do saMyatoMmeM umazAmaka sabase kama haiM // 266 // upazAmakoMse kSapaka saMkhyAtaguNita haiM // 267 // parihArasuddhisaMjadesu savvatthovA appamattasaMjadA / / 268 // parihArazuddhisaMyatoMmeM apramattasaMyata jIva sabase kama haiM // 268 / / pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 269 // parihArazuddhisaMyatoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 269 // pamatta-appamattasaMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTThI / / 270 // parihArazuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 270 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 271 / / cha. 32 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 8, 272 parihArazuddhisaMyatoMmeM pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse / vedakasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 271 // suhumasAMparAiya-suddhisaMjadesu suhumasAMparAiyauvasamA thovA // 272 // sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatoMmeM sUkSmasAmparAyika upazAmaka jIva alpa haiM // 272 // khavA saMkhejjaguNA / / 273 // sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatoMmeM upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 273 // jathAkkhAdavihArasuddhisaMjadesu akasAibhaMgo // 274 // yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatoMmeM alpabahutvakI prarUpaNA akaSAyI jIvoMke samAna hai // saMjadAsaMjadesu appAbahuaM Natthi // 275 // saMyatAsaMyata jIvoMmeM alpabahutva nahIM hai // 275 // saMjadAsaMjadaTThANe savvatthovA khaiyasammAdiTTI // 276 // saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 276 // uvasamasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 277 // saMyatAsaMyata guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM / vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 278 // saMyatAsaMyata guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 278 // asaMjadesu savvatthovA sAsaNasammAdiTThI // 279 // asaMyatoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 279 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 280 // asaMyatoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 280 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 281 // asaMyatoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asakhyAtaguNita haiM // 281 // micchAdiTTI aNaMtaguNA // 282 // asaMyatoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM // 282 // asaMjadasammAdiTTiANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 283 // asaMyatoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 283 // khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 284 // asaMyatoMmeM asaMyatasamyagdRSTiguNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 294 ] appAbahugANugame lessAmaggaNA [ 251 asaMkhyAtaguNita haiM // 284 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 285 / / asaMyatoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 285 // . daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNi-acakkhudaMsaNIsu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA tti oghaM // 286 // darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI aura acakSudarzanI jIvoMmeM mithyAdRSTi se lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha guNasthAna taka alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 286 // Navari cakkhudaMsaNIsu micchAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 287 / / / vizeSatA yaha hai ki cakSudarzanI jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 287 // odhidaMsaNI odhiNANibhaMgo // 288 // avadhidarzanI jIvoMke alpabahutvakI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 288 // kevaladaMsaNI kevlnnaannibhNgo|| 289 // kevaladarzanI jIvoMke alpabahutvakI prarUpaNA kevalajJAniyoM ke samAna hai // 289 // lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiesu sabbatthovA sAsaNasammAdiTThI / / 290 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyA, nIlalezyA aura kApotalezyAvAle jovoMmeM sAsAdanasamyagdRSTi sabase kama haiM // 290 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 291 // ukta tIna lezyAvAle jIvoMmeM sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 291 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 292 // ukta tIna lezyAvAle jIvoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 292 // micchAdiTThI aNaMtaguNA // 293 // ukta tIna lezyAvAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM / asaMjadasammAdihiTThANe savvatthovA khajhyasammAdiTThI / / 294 / / ukta tIna lezyAvAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM kSAyikasamyagdRSTi sabase kama haiN| Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM uvasama sammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 295 // ukta tIna lezyAvAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoMse upazamasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 295 // 252 ] veda sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 296 // ukta tIna lezyAvAle jIvoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoM se vedasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 296 // [ 1, 8, 295 vari viseso, kAulessiesa asajada sammAdiTThiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI / / 297 / / vizeSatA kevala yaha hai ki kApotalezyAvAloM meM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM // 297 // khaiyasammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 298 // kApotalezyAvAloMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 298 // veda sammAdiTThI asaMkhejjaguNA / / 299 / / kApotazyAvAloM meM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnavartI kSAyikasamyagdRSTiyoM se vedasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 299 // teulessiya-pasma lessiesu savvatthovA appamatta saMjadA // 300 // tejolezyA aura padmalezyAvAle jIvoM meM apramattasaMyata sabase kama haiM // 300 // pattasaMjadA saMkhejjaguNA / / 301 || saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 302 // tejolezyA aura padmalezyAvAloM meM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiN| // 301 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 302 // sAsa sammAdiDDI asaMkhejjaguNA // 303 // ukta donoM lezyAvAloMmeM saMyatAsaMyatoM se sAsAdanasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM // 303 // sammAmicchAdiDI saMkhejjaguNA || 304 || asaMjada sammAdiTThI asaMkhejjaguNA // ukta donoM lezyAvAloMmeM sAsAdana samyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 304 // samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 305 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 306 // ukta donoM lezyAvAloM meM asaMyatasamyagmithyAdRSTi jIvoMse mithyAdRSTi asaMkhyAtaguNita haiM | ajada sammAdiTThi-saMjadAsaMjada - pamatta - appamatta saMjadaTThANe sammattappA bahuamoghaM // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 8, 323] appAbahugANugame lessAmaggaNA [ 253 ukta donoM lezyAvAloMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNassthAnameM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 307 // sukkalessiesu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 308 // zuklalezyAvAloMmeM apUrvakaraNAdi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 308 // uvasaMtakasAya-bIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 309 // khavA saMkhejjaguNA // zuklalezyAvAloMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 309 / / upazAntakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 310 // khINakasAya-bIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 311 // zuklalezyAvAloMmeM kSINakaSAya-vItarAga-chamastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 311 // sajogikevalI pavesaNeNa tattiyA ceva // 312 // zuklalezyAvAloMmeM sayogikevalI pravezakI apekSA pUrvokta pramANa hI haiM // 312 // sajogikevalI addhaM paDDacca saMkhejjaguNA // 313 // zuklalezyAvAloMmeM sayogikevalI saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 313 // appamattasaMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 314 // zuklalezyAvAloMmeM sayogikevalI jinoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata saMkhyAtaguNita haiM // 314 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 315 // saMjadAsajadA asaMkhejjaguNA // 316 // zuklalezyAvAloMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 315 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 316 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 317 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA // 318 // micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 319 // asaMjadasammAdiTThI saMkhejjaguNA // zuklalezyAvAloMmeM saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 317 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 318 // samyagmithyAdRSTiyoMsa mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 319 / / mithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM / / asaMjadasammAdiviTThANe savvatthovA ubasamasammAdiTThI // 321 // zuklalezyAvAloMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiM / / khajhyasambhAdiTThI asaMkhejjaguNA // 322 // vedagasammAdiTThI saMkhejjaguNA / / zuklalezyAvAloMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 8, 324 jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 322 // kSAyikasamyagdRSTiyoMseM vedakasamyagdRSTi saMkhyAtaguNita haiM // 323 // saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadaTThANe sammattappAbahugamoghaM // 324 // zuklalezyAvAloMmeM saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnameM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 324 // evaM tisu addhAsu // 325 // isI prakAra zuklalezyAvAloMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM samyaktva sambandhI alpabahutva jAnanA cAhiye // 325 / / savvatthovA uvasamA // 326 // khavA saMkhejjaguNA // 327 // zuklalezyAvAloMmeM uparyukta guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 326 // upazAmakoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 327 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiesu micchAiTThI jAva ajogikevali ti oghaM // 328 // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhikoMmeM mithyAdRSTise lekara ayogikavilI guNasthAna taka isa alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 328 // abhavasiddhiesu appAbahuaM Natthi // 329 // abhavyasiddhoMmeM alpabahutva nahIM hai // 329 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThIsu odhiNANibhaMgo // 330 // samyaktvamArgaNAke anuvAdase samyagdRSTi jIvoMmeM alpabahutvakI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 330 // khaiyasammAdiTThIsu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 331 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnavartI upazAmaka jIva pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 331 // uvasaMtakasAyacIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // 332 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 332 // khavA saMkhejjaguNA // 333 // khINakasAya-cIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga-chadmasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 333 // kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha pUrvokta pramANa hI haiM // 334 // sajogikevalI ajogikevalI pavasaNeNa do vi tulA tattiyA ceva // 335 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM sayogikevalI aura ayogikevalI ye donoM hI pravezakI apekSA tulya aura pUrvokta pramANa hI haiM // 335 // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugAgame sammattamaggaNA sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejjaguNA // 336 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM sayogikevalI jina saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 336 // appamatta saMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 337 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM sayogikevaliyoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 337 // 1, 8, 347 ] pamatta saMjadA saMkhejjaguNA || 338 || saMjadAsaMjadA saMkhejjaguNA / / 339 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 338 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 339 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 340 // kSAyikasamyagdRSTiyoM meM saMyatAsaMyatoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 340 // asaMjadasammAdiTThi-saMjadAsaMjada - pamatta apamatta saMjadaTThANe khaiyasammattassa bhedo [ 255 Natthi / / 341 // kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM cUMki asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata ina guNasthAnoMmeM kSAyika samyaktvakA bheda nahIM hai; ataeva ina guNasthAnoMmeM samyaktvakA alpabahutva sambhava nahIM hai // 349 // veda sammAdiTThI savvatthovA appamatta saMjadA || 342 // vedakasamyagdRSTiyoMmeM apramattasaMyata jIva sabase kama haiM // 342 // pattasaMjadA saMkhejjaguNA || 343 || saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA || 344 // vedakasamyagdRSTiyoMmeM apramattasaMyatoM se pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 343 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 344 // asajada sammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 345 // vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi jIva saMyatAsaMyatoMse asaMkhyAtaguNita haiM // 345 // asaMjadasammAdiTThi-saMjadAsaMjada-pamatta - appamatta saMjadaTThANe vedagasammattassa bhedo Natthi / / 346 / / vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAna meM cUMki vedakasamyaktvakA bheda nahIM hai, ataeva ina guNasthAnoMmeM samyaktvake alpabahutvakI sambhAvanA nahIM hai // 346 // uvasa sammAdiTThI tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA || 347 || upazamasamyagdRSTiyoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva prabezakI Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 8, 348 apekSA tulya aura alpa haiM // 347 // uvasaMtakasAya-bIdarAga-chadumatthA tattiyA ceva / / 348 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM upazAntakaSAya-cItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 348 // appamattasaMjadA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 349 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM upazAntakaSAya-vItarAga chadmasthoMse anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 349 // pamattasaMjadA saMkhejjaguNA // 350 // saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 351 // * upazamasamyagdRSTiyoMmeM anupazAmaka apramattasaMyatoMse pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 350 / / pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 351 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 352 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM saMyatAsaMyatoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiN||352 // asaMjadasammAdidvi-saMjadAsaMjada-pamatta-appamattasaMjadaTThANe uvasamasammattassa bhedo Natthi / / 353 // upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAnoMmeM upazamasamyaktvakA bheda nahIM hai; isaliye vahAM samyaktvakA alpabahutva sambhava nahIM hai // 353 / / sAsaNasammAdihi-sammAmicchAdihi-micchAdiTThINaM Nasthi appAbahuaM // 354 // sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura mithyAdRSTi jIvoMkA alpabahutva nahIM hai / saNiyANuvAdeNa saNIsu micchAdiTippahuDi jAva khINakasAya-cIdarAga-chadumatthA * tti oghaM // 355 // saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMmeM mithyAdRSTi guNasthAnase lekara kSINa-kaSAya-vItarAgachadmastha guNasthAna taka jIvoMke alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai // 355 // Navari micchAdiTThI asaMkhejjaguNA // 356 // vizeSatA yaha hai ki saMjJiyoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM / / asaNNIsu Natthi appAbahuaM / / 357 // asaMjJI jIvoMmeM alpabahutva nahIM hai // 357 // AhArANuvAdeNa AhAraesu tisu addhAsu uvasamA pavesaNeNa tullA thovA // 358 // AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoMmeM upazAmaka vIja pravezakI apekSA tulya aura alpa haiM // 358 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA hugAgame AhAramaggaNA uvasaMta kasAyacIdarAga - chadumatthA tattiyA ceva // 359 // AhArakoMmeM upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 359 // khavA saMkhejjaguNA || 360 / / khINakasAya - vIdarAga - chadumatthA tattiyA ceva / / AhArakoMmeM upazAntakaSAya- vItarAga chadmasthoMse kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 360 // kSINakaSAya- vItarAga-chadmastha jIva pUrvokta pramANa hI haiM // 361 // 1, 8, 373 ] sajogikevalI pavesaNeNa tattiyA ceva || 362 || sajogikevalI addhaM paDucca saMkhejaguNA / / 363 / / AhArakoMmeM sayogikevalI jina pravezakI apekSA pUrvokta pramANa hI haiM // 362 // ve hI sayogikevalI jina saMcayakAlakI apekSA saMkhyAtaguNita haiM // 363 // appamatta saMjadA akkhavA aNuvasamA saMkhejjaguNA // 364 // AhArakoM meM sayogikevilI jinoMse akSapaka aura anupazAmaka apramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM // 364 // pattasaMjadA saMkhejjaguNA || 365 || saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA || 366 // AhArako ukta apramattasaMyatoM se pramattasaMyata jIva saMkhyAtaguNita haiM / / 365 // pramattasaMyatoMse saMyatAsaMyata jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 366 // [ 257 sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA || 367 // sammAmicchAdiTThI saMkhejjaguNA || AhArakoMmeM saMyatAsaMyatoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 367 // sAsAdanasmyagdRSTiyoMse samyagmithyAdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 368 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 369 // micchAdiTThI anaMtaguNA || 370 // AhArakoMmeM samyagmithyAdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 369 // asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM // 370 // asaMjada sammAdidvi-saMjadAsaMjada-yamatta appamatta saMjadaDDANe sammattappAcahuamoghaM || AhArakoMmeM asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata guNasthAna meM samyaktva sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA oghake samAna hai || 371 // evaM tisu addhAsu || 372 // isI prakAra AhArakoMmeM apUrvakaraNa Adi tIna guNasthAnoM meM samyaktva sambandhI arupabahutva jAnanA cAhiye // 372 // savvatthovA uvasamA / / 373 || khavA saMkhejjaguNA // 374 // AhArakoM meM ina guNasthAnoMmeM upazAmaka jIva sabase kama haiM // 373 // upazAmakoMse cha. 33 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 8, 375 kSapaka jIva saMkhyAtaguNita haiM // 374 // . aNAhAraesu savvatthovA sajogikevalI // 375 // anAhArakoMmeM sayogikevalI jina sabase kama haiM // 375 // ajogikevalI saMkhejjaguNA // 376 // anAhArakoMmeM sayogikevaliyoMse ayogikevalI jina saMkhyAtaguNita haiM // 376 // sAsaNasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 377 // asaMjadasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // anAhArakoMmeM ayogikevalI jinoMse sAsAdanasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 377 // sAsAdanasamyagdRSTiyoMse asaMyatasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 378 // micchAdiTThI aNaMtaguNA / / 379 // anAhArakoMmeM asaMyatasamyagdRSTiyoMse mithyAdRSTi jIva anantaguNita haiM // 379 // asaMjadasammAdiDiTThANe savvatthovA uvasamasammAdiTThI // 380 // anAhArakoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTi jIva sabase kama haiN||380|| khaDyasammAdiTThI saMkhejjaguNA // 381 // vedagasammAdiTThI asaMkhejjaguNA // 382 // anAhArakoMmeM asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnameM upazamasamyagdRSTiyoMse kSAyikasamyagdRSTi jIva saMkhyAtaguNita haiM // 381 // kSAyikasamyagdRSTiyoMse vedakasamyagdRSTi jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 382 // // alpabahutvAnugama samApta huA // 8 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. jIvadvANa - cUliyAe paDhamA cUliyA di kAo paDIo baMdhadi, kevaDikAlaDidiehi kammehi sammattaM laMbhadi vA Na labbhadi vA, kevacireNa vA kAleNa kadi bhAe vA karedi micchattaM, uvasamaNA vA khavaNA vAsu va khetesu kassa va mUle kevaDiyaM vA daMsaNamohaNIyaM kammaM khaveMtassa cAritaM vA saMpUNNaM paDivajjaMtassa // 1 // samyaktvako utpanna karanevAlA mithyAdRSTi jIva kitanI aura kina prakRtiyoMko bAMdhatA hai, kitane kAla pramANa sthitivAle karmoMke dvArA samyaktvako prApta karatA hai athavA nahIM prApta karatA hai, mithyAtva karmako vaha kitane kAlameM aura kitane bhAgarUpa karatA hai, tathA kina kSetroM meM va kisake pAdamUlameM kitane mAtra darzanamohanIya karmakI kSapaNA karanevAle jIvake aura sampUrNa cAritrako prApta honevAle jIvake mohanIya karmakI upazAmanA tathA kSapaNA hotI hai ? // 1 // pUrvokta anuyogadvAroMke viSama (duravabodha) sthaloMke vizeSa vivaraNakA nAma cUlikA hai / yaha jIvasthAna sambandhI cUlikA nau prakArakI hai / vaha isa prakArase -- sUtrameM jo ' kitanI prakRtiyoMko bAMdhatA hai ' aisA kahA gayA hai usase prakRtisamutkIrtana aura sthAnasamutkIrtana nAmakI prathama do cUlikAoMkI sUcanA kI gaI hai / usake Age jo vahAM ' kina prakRtiyoMko bAMdhatA hai ' aisA kahA gayA hai usase prathama daNDaka, dvitIya daNDaka va tRtIya daNDaka nAmakI tIsarI, cauthI aura pAMcavIM ina tIna cUlikAoMkI sUcanA kI gaI hai / Age isI sUtra meM jo yaha kahA gayA hai ki " kitane kAlakI sthitivAle karmoMke dvArA samyaktvako prApta karatA hai aura kitane kAlakI sthiti - vAle karmoMke dvArA usa samyaktvako nahIM prApta karatA hai ' usase utkRSTa-sthiti nAmakI chaThI tathA jaghanya-sthiti nAmakI sAtavIM cUlikAkI sUcanA kI gaI hai / tatpazcAt jo sUtrameM ' kina kSetroM meM va kisake pAdamUlameM ' ityAdi kahA gayA hai usase samyaktvotpatti nAmakI AThavIM cUlikAkI sUcanA kI gaI hai / prakRta sUtrake ' cAritaM vA saMpuSNaM paDivajjaMtassa ' isa antima vAkyAMzameM jo ' vA ' zabdakA grahaNa kiyA hai usase gati- Agati nAmakI nauvIM antima cUlikAkI sUcanA kI gaI hai / ina sabakA vizeSa vivaraNa Age yathAsthAnameM kiyA hI jAnevAlA hai / kada kAo pagaDIo baMdhadi ti jaM padaM tassa vihAsA / / 2 / / ' kitanI aura kina prakRtiyoMko bAMdhatA hai ' yaha jo pUrva sUtrakA aMza hai usakA vyAkhyAna kiyA jAtA hai // 2 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-1, 3 idANiM pagaDisamukittaNaM kassAmo // 3 // aba prakRtiyoMke svarUpakA nirUpaNa kareMge // 3 // prakRtiyoMke samutkIrtanako prakRtisamutkIrtana. kahate haiM / prakRtisamutkIrtanase abhiprAya prakRtiyoMke svarUpakA nirUpaNa karanekA hai / vaha prakRtisamutkIrtana mUlaprakRtisamutkIrtana aura uttaraprakRtisamutkIrtanake bhedase do prakArakA hai / dravyArthika nayakI apekSA apane antargata samasta bhedoMkA saMgraha karanevAlI prakRtikA nAma mUlaprakRti hai / paryAyArthika nayakI vivakSAse pRthak pRthak avayavavAlI prakRtiko uttaraprakRti kahate haiM / inameMse yahAM pahile samasta uttaraprakRtiyoMkA saMgraha karanevAlI mUlaprakRtiyoMkI prarUpaNA kI jAtI hai / taM jahA // 4 // NANAvaraNIyaM // 5 // vaha prakRtisamutkIrtana isa prakAra hai // 4 // jJAnAvaraNIya karma hai // 5 // jJAna, avabodha, avagama aura pariccheda ye saba ekArthavAcaka nAma haiM / isa jJAnakA jo AvaraNa karatA hai vaha jJAnAvaraNIya karma kahalAtA hai / 'jJAnAvaraNIya ' kahanese yaha abhiprAya samajhanA cAhie ki jIvake lakSaNabhUta jJAnakA AvaraNa to ho sakatA hai, kintu usakA vinAza kabhI bhI sambhava nahIM hai / kAraNa yaha ki yadi jJAna aura darzanakA sarvathA vinAza mAnA jAya to jIvakA bhI vinAza anivArya prApta hogA, kyoMki, lakSaNase rahita lakSya nahIM pAyA jAtA hai / parantu aisA sambhava nahIM hai / yathArthataH akSarake anantaveM bhAga mAtra sabase jaghanya jJAna nirantara pragaTa rahatA hai- usakA kabhI AvaraNa nahIM hotA / isa jJAna guNakA jo AvAraka hai vaha jJAnAvaraNIya karma hai jo paudgalika hokara pravAhavarUpase anAdinidhana hai / dasaNAvaraNIyaM // 6 // darzanAvaraNIya karma hai // 6 // AtmaviSayaka upayogako darzana kahate haiM / jJAna jahAM bAhya arthoko viSaya karatA hai vahAM darzana aMtaraMgako viSaya karatA hai, yaha ina donoMmeM vizeSatA hai / jJAnake samAna isa darzana guNakA bhI kabhI nirmUla vinAza nahIM hotA, kyoMki, anyathA tatsvarUpa jIvake bhI vinAzakA prasaMga durnivAra hogA / isa prakArake darzana guNakA jo AvaraNa karatA hai vaha darzanAvaraNIya karma hai / abhiprAya yaha hai ki jo pudgalaskandha mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yogake dvArA karmasvarUpase pariNata hokara jIvake sAtha sambandhako prApta hotA huA darzana guNakA AvaraNa karatA hai use darzanAvaraNIya karma samajhanA cAhiye / vedaNIyaM // 7 // vedanIya karma hai // 7 // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-1, 11 ] jIvaTThANa - cUliyAe payaDisamukkittaNaM [261 jo vedana arthAt anubhavana kiyA jAya vaha vedanIya karma hai / ' vedyate iti vedanIyam ' arthAt jisakA vedana kiyA jAya vaha vedanIya hai, isa niruktike anusAra yadyapi saba hI karmo ke vedanIyapanekA prasaMga prApta hotA hai, phira bhI yahAM rUDhike vaza isa ' vedanIya ' zabdako vivakSita paudgulika karmakA vAcaka grahaNa karanA cAhiye / athavA, ' vedayati iti vedanIyam ' isa niruktike anusAra jo pudgalaskandha mithyAtvAdike nimittase karma paryAyako prApta hotA huA jIvake sAtha sambaddha hokara use sukha aura dukhakA anubhava karAtA hai vaha kahA jAtA hai / ' vedanIya isa nAmase mohaNIyaM // 8 // mohanIya karma hai // 8 // mohayatIti mohanIyam ' arthAt jo jIvako mohita karatA hai vaha ' mohanIya ' kahA jAtA hai / ' vedanIya ' zabda ke samAna isa mohanIya zabdako bhI karmavizeSameM rUDha samajhanA cAhiye / isIliye yahAM dhatUrA, zarAba evaM strI Adi bhI yadyapi jIvako mohita karanevAle haiM, phira bhI unheM mohanIyapanekA prasaMga nahIM prApta hotA hai / 6 AuaM // 9 // Ayu karma hai // 9 // 6 eti bhavadhAraNaM prati iti AyuH ' isa niruktike anusAra jo bhavadhAraNake prati jAtA vaha Ayu karma hai / abhiprAya yaha ki jo pudgalaskandha mithyAtva Adi bandhakAraNoMke dvArA nAraka Adi bhavoMke dhAraNa karAnekI zaktise pariNata hokara jIvake sAtha sambaddha hote haiM unakA nAma Ayu karma hai / NAmaM // 10 // nAma karma hai // 10 // jo nAnA prakArakI racanA karatA hai vaha nAmakarma kahalAtA hai / abhiprAya yaha ki zarIra va usake saMsthAna, saMhanana, varNa evaM gandha Adi kAryoMke karanevAle jo pudgalaskandha jIvake -sAtha sambaddha hote haiM ve nAmakarma kahe jAte haiM / godaM // 11 // gotra karma hai // 11 // gamayati ucca-nIca kulam iti gotram ' isa niruktike anusAra jo ucca aura nIca kulako jatalAtA hai use gotra karma kahate haiM / abhiprAya yaha hai ki jo pudgalaskandha mithyAtva Adi bandhakAraNoMke dvArA jIvake sAtha sambandhako prApta hokara use ucca aura nIca kulameM utpanna karAtA Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.62 ] . 'chakkhaMDAgame jIvaTThANaM / [1,9-1, 12 hai use gotrakarma samajhanA cAhiye / / aMtarAyaM cedi // 12 // antarAya karma hai // 12 // ' antaram eti iti antarAyaH ' isa niruktike anusAra jo pudgalaskandha apane bandhakAraNoMke dvArA jIvake sAtha sambandhako prApta hokara dAna, lAbha, bhoga aura upabhoga AdimeM vighna karatA hai use antarAya karma jAnanA cAhiye / isa prakAra ATha mUlaprakRtiyoMkA nirdeza karake aba Age unake uttara bhedoMkA nirdeza kiyA jAtA hai-- NANAvaraNIyassa kammassa paMca payaDIo // 13 // jJAnAvaraNIya karmakI pAMca uttara prakRtiyAM haiM // 13 // AbhiNivohiyaNANAvaraNIyaM sudaNANAvaraNIyaM ohiNANAvaraNIyaM maNapajjavaNANAvaraNIyaM kevalaNANAvaraNIyaM cedi // 14 // AbhinibodhikajJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avavijJAnAvaraNIya, manaHparyayajJAnAvaraNIya aura kevalajJAnAvaraNIya ye ve jJAnAvaraNIyakI pAMca prakRtiyAM haiM // 14 // abhimukha aura niyamita arthake avabodhako abhinibodha kahate haiN| yahAM abhimukhase abhiprAya sthUla, vartamAna aura vyavadhAnarahita arthoMkA hai / cakSu indriyameM rUpa, zrotrendriyameM zabda, ghrANendriyameM gandha, rasanA indriyameM rasa, sparzanendriyameM sparza aura noindriya ( mana ) meM dRSTa, zruta evaM anubhUta padArtha niyamita haiM / isa prakArake abhimukha aura niyamita padArthokA jo bodha hotA hai vaha abhinibodha kahalAtA hai / isa abhinibodhako hI yahAM AbhinibodhikarUpase grahaNa kiyA gayA hai / vaha AbhinibodhikajJAna avagraha, IhA, avAya aura dhAraNAke bhedase cAra prakArakA hai / viSaya ( bAhya padArtha ) aura viSayI ( indriyoM ) ke sambandhake pazcAt jo prathama grahaNa hotA hai usakA nAma avagraha hai / vaha do prakArakA hai- arthAvagraha aura vyaMjanAvagraha / inameM jo aprApta arthako grahaNa karatA hai vaha arthAvagraha tathA jo prApta arthako grahaNa karatA hai vaha vyaMjanAvagraha kahA jAtA hai / inameM aprApta arthakA grahaNa cakSu indriyake dvArA aura prApta arthakA grahaNa sparzana Adi indriyoMke dvArA hotA hai / avagrahake dvArA grahaNa kiye gaye padArthake viSayameM jo AkAMkSArUpa vizeSa jJAna hotA hai usakA nAma IhA hai| jaise -- yaha bhavya honA cAhiye ' isa prakArakA jJAna / IhAke dvArA grahaNa kiye hue padArthake viSayameM sandehako dUra karate hue jo nizcayAtmaka jJAna hotA hai use avAya kahate haiN| jaise ' yaha bhavya hI hai / isa prakArakA jJAna / jisa jJAnake nimittase jIvameM kAlAntarameM bhI avismaraNakA kAraNabhUta saMskAra utpanna hotA hai usakA nAma dhAraNA hai / ye cAroM jJAna bahu, bahuvidha, kSipra, aniHsRta, anukta, dhruva aura inake pratipakSI eka, ekavidha, akSipra, niHsRta, Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-1, 15] jIvaTThANa-cUliyAe payaDisamukttiNaM [263 ukta aura adhruvake bhedase bAraha prakArake padArthoMko grahaNa karate haiM, ataH unake ar3atAlIsa (1244) bheda ho jAte haiM / ye ar3atAlIsa bheda cUMki pAMca indriyoM aura manase utpanna hote haiM ata eva arthAvagrahake (4846=288) bheda ho jAte haiM / avyakta padArthakA jJAna mana aura cakSu indriyase nahIM hotA, tathA usa avyakta padArthakA kevala avagraha hI hotA hai, IhAdika nahIM hote / isa kAraNa uparyukta bAhya padArthoMko zeSa cAra indriyoMse guNita karanepara vyaMjanAvagrahake 48 bheda hote haiM / pUrvokta 288 bhedoMmeM ina 48 bhedoMko milA denepara AbhinibodhikajJAnake saba bheda 336 hote haiM / isa prakArake jJAnakA jo AvaraNa karatA hai use AbhinibodhikajJAnAvaraNIya karma kahate haiN| - matijJAnase grahaNa kiye gaye padArthake sambandhase anya padArthakA jo grahaNa hotA hai usakA nAma zrutajJAna hai / jaise ' ghaTa ' Adi zabdoMko sunakara unase ghaTa Adi padArthoMkA bodha honA athavA dhUmako dekhakara usase agnikA grahaNa karanA / vaha zrutajJAna vIsa prakArakA hai- paryAya, paryAyasamAsa, akSara, akSarasamAsa, pada, padasamAsa, saMghAta, saMghAtasamAsa, pratipatti, pratipattisamAsa, anuyoga, anuyogasamAsa, prAbhRtaprAbhRta, prAbhRtaprAbhRtasamAsa, prAmRta, prAbhRtasamAsa, vastu, vastusamAsa, pUrva aura pUrvasamAsa / isa bIsa bhedarUpa zrutajJAnakA jo AvaraNa karatA hai vaha zrutajJAnAvaraNIya karma hai| jo nIcekI ora vizeSarUpase pravRtta ho use avadhijJAna kahate haiM / athavA avadhi nAma maryAdAkA hai / isaliye dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA viSaya sambandhI maryAdAke jJAnako avadhijJAna kahate haiM / vaha avadhijJAna dezAvadhi, paramAvadhi aura sarvAvadhike bhedase tIna prakArakA hai| jo karma isa avadhijJAnakA AvaraNa karatA hai use avadhijJAnAvaraNa kahate haiN| dUsare vyaktike manameM sthita padArtha upacArase mana kahalAtA hai, usakI paryAyoM arthAt vizeSa avasthAoMko manaHparyaya kahate haiM, unheM jo jJAna jAnatA hai vaha manaHparyayajJAna kahalAtA hai / vaha manaHparyayajJAna Rjumati aura vipulamatike bhedase do prakArakA hai| unameM Rjumati manaHparyayajJAna manase cintita padArthako hI jAnatA hai, acintita padArthako nahIM jAnatA / cintita padArthako bhI jAnatA huA vaha sarala rUpase cintitako hI jAnatA hai, vakrarUpase cintita padArthako nahIM jAnatA / kintu vipulamati manaHparyayajJAna cintita aura acintita tathA vakracintita aura avakracintita padArthako bhI jAnatA hai| isa prakArake manaHparyayajJAnakA AvaraNa karanevAle karmako manaHparyayajJAnAvaraNIya karma kahate haiN| 'kevala ' asahAyako kahate haiM / jo jJAna asahAya arthAt indriya aura Aloka AdikI apekSAse rahita hai, tInoM kAloM sambandhI ananta vastuoMko jAnatA hai, sarvavyApaka hai, aura pratipakSase rahita hai; use kevalajJAna kahate haiM / isa kevalajJAnakA AvaraNa karanevAle karmako kevalajJAnAvaraNIya karma kahate haiN| daMsaNAvaraNIyassa kammassa Nava payaDIo // 15 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264] .. chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-1, 16 darzanAvaraNIya karmakI nau prakRtiyAM haiM // 15 // NidANiddA payalApayalA thINagiddhI NiddA payalA ya cakkhudaMsagAvaraNIyaM acakkhudaMsaNAvaraNIyaM ohidasaNAvaraNIyaM kevaladasaNAvaraNIyaM cedi // 16 // nidrAnidrA, pracalApracalA, tyAnagRddhi, nidrA aura pracalA; tathA cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura kevaladarzanAvaraNIya, ye nau darzanAvaraNIya karmakI uttara prakRtiyAM haiM / / 16 // nidrAnidrA prakRtike tIvra udayase jIva vRkSake Upara, viSama bhUmipara athavA jahAM kahIM bhI ghuraghurAtA huA yA nahIM bhI ghuraghurAtA huA gADha nidrAmeM sotA hai / pracalApracalA prakRtike tIvra udayase prANI baiThA huA yA khar3A huA bhI khUba sotA hai / usa avasthAmeM usake muMhase lAra girane lagatI hai tathA zarIra kAMpatA hai / styAnagRddhike tIvra udayase uThAnepara bhI jIva punaH so jAtA hai, sotA huA bhI kAma kiyA karatA hai, bar3abar3AtA aura dAMtoMko kaDakaDAtA hai| nidrA prakRtike tIvra udayase jIva alpa kAlake liye sotA hai, uThAnepara zIghratAse uTha baiThatA hai, aura manda zabdake dvArA bhI saceta ho jAtA hai / pracalA prakRtike tIvra udayase netra vAlukAse bhare hueke samAna bojhala hote haiM, sira bhArI bhArako uThAe hueke samAna bhArI ho jAtA hai, netra bAra bAra khulate aura baMda hote haiM, nidrAke kAraga giratA huA bhI apaneko samhAla letA hai, thor3A thor3A kAMpatA hai aura sAvadhAna sotA hai / ye pAMcoM hI prakRtiyAM cUMki jIvakI cetanAko naSTa karake usake darzana guNakA avarodha karatI haiM, isIliye ye darzanAvaraNIyake antargata haiN| jJAnako utpanna karanevAle prayatnase sambaddha svasaMvedanako darzana kahate haiM / abhiprAya yaha ki jo upayoga AtmAko viSaya karatA hai vaha darzana kahalAtA hai| cakSurindriya sambandhI jJAnako utpanna karanevAle prayatnase saMyukta svasaMvedanake honepara - maiM rUpa dekhanemeM samartha hUM' isa prakArakI sambhAvanAke hetuko cakSudarzana kahate haiM / isa cakSudarzanakA AvaraNa karanevAle karmako cakSudarzanAvaraNIya karma kahate haiM / cakSurindriyake atirikta zeSa cAra indriyoMke aura manake darzanako acakSudarzana kahate haiM / isa acakSudarzanakA jo AvaraNa karatA hai vaha acakSudarzanAvaraNIya karma hai / avadhike darzanako avadhidarzana kahate haiN| usa avadhidarzanakA jo AvaraNa karatA hai use avadhidarzanAvaraNIya karma kahate haiM / pratipakSase rahita jo darzana hotA hai use kevaladarzana kahate haiM / usa kevaladarzanakA AvaraNa karanevAle karmako kevaladarzanAvaraNIya karma kahate haiM / vedaNIyassa kammassa duve payaDIo // 17 // vedanIya karmakI do prakRtiyAM haiM // 17 // sAdAvedaNIyaM ceva asAdAvedaNIyaM ceva // 18 // sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya ye do usa vedanIya karmakI prakRtiyAM haiM // 18 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-1, 22] jIvaTThANa-cUliyAe payaDisamukkittaNaM [ 265 sAtA nAma sukhakA hai, usa sukhakA jo anubhava karAtA hai vaha sAtAvedanIya karma hai / asAtA nAma duHkhakA hai, usa duHkhakA jo anubhava karAtA hai use asAtAvedanIya karma kahate haiM / mohaNIyassa kammassa aTThAvIsaM payaDIo // 19 // mohanIya karmakI aTThAIsa prakRtiyAM haiM // 19 // jaM taM mohaNIyaM kammaM taM duvihaM daMsaNamohaNIyaM ceva cArittamohaNIyaM ceva // 20 // jo vaha mohanIya karma hai vaha do prakArakA hai- darzanamohanIya aura cAritramohanIya // jaMtaM dasagamohaNIya kammaM taM baMdhAdo eyavihaM / tassa saMtakamma puNa tivihaM-sammattaM micchattaM sammAmicchattaM cedi // 21 // jo vaha darzanamohanIya karma hai vaha bandhakI apekSA eka prakArakA hai, kintu usakA sattva tIna prakArakA hai- samyaktva, mithyAtva aura samyagmithyAtva // 21 // Apta, Agama aura padArthaviSayaka ruci athavA zraddhAnakA nAma darzana hai / usa darzanako jo mohita arthAt viparIta kara detA hai use darzanamohanIya karma kahate haiN| isa karmake udayase anAptameM Aptabuddhi, anAgamameM Agamabuddhi aura apadArthameM padArthabuddhi huA karatI hai; tathA Apta, Agama aura padArthaviSayaka zraddhAnameM asthiratAke sAtha Apta-anApta, Agama-anAgama aura padArthaapadArtha donoMmeM bhI zraddhA huA karatI hai / vaha darzanamohanIya karma bandhakI apekSA eka prakArakA hai, kyoMki, mithyAtva Adi bandhakAraNoMke dvArA AnevAle darzanamohanIyarUpa pudgalaskandha eka svabhAvarUpa pAye jAte haiM / isa prakAra bandhakI apekSA eka prakArakA hokara bhI vaha sattvakI apekSA tIna prakArakA hai / kAraNa yaha ki jisa prakAra cakkIse dale gaye kodoMke kodoM, taMdula aura artha taMdula ye tIna bhAga ho jAte haiM usI prakAra apUrvakaraNa Adi pariNAmoMke dvArA dale gaye darzanamohanIyake tIna vibhAga ho jAte haiM / unameM jisake udayase Apta, Agama aura padArthakI zraddhAmeM zithilatA hotI hai vaha samyaktvaprakRti hai| jisake udayase Apta, Agama aura padArthomeM azraddhA hotI hai vaha mithyAtvaprakRti hai / tathA jisake udayase Apta, Agama va padArthomeM tathA unake pratipakSabhUta kudeva, kuzAstra aura kutattvoMmeM bhI eka sAtha zraddhA utpanna hotI hai vaha samyagmithyAtva prakRti hai| jaM taM cArittamohaNIyaM kammaM taM duvihaM kasAyavedaNIyaM ceva NokasAyavedaNIya ceva // jo vaha cAritramohanIya karma hai vaha do prakArakA hai- kaSAyavedanIya aura nokaSAyavedanIya // 22 // pApakriyAkI nivRttiko cAritra kahate haiM / pApase abhiprAya ghAtikoMkA hai / ataeva unakI jo mithyAtva va avirati Adi svarUpa kriyA hai usake abhAvako cAritra samajhanA cAhiye / cha. 34 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM .. [1,9-1, 23 usa cAritrako jo mohita karatA hai, arthAt acchAdita karatA hai, use cAritramohanIya kahate haiM / vaha cAritramohanIya karma kaSAyavedanIya aura nokaSAyavedanIyake bhedase do prakArakA hai| jaM taM kasAyavedaNIyaM kammaM taM solasavihaM- aNaMtANubaMdhikoha-mANa-mAyA-lohaM apaccakkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-lohaM paccakkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-lohaM koha-- saMjalaNaM mANasaMjalaNaM mAyAsaMjalaNaM lohasaMjalaNaM cedi // 23 // jo vaha kaSAyavedanIya karma hai vaha solaha prakArakA hai- anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha; apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha; pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha; krodhasaMcalana, mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura lobhasaMjvalana // 23 // jo duHkharUpa dhAnyako utpanna karanevAle karmarUpI khetakA karSaNa karatI haiM, arthAt use phalotpAdaka banAtI haiM ve kaSAya kahalAtI haiM / ve sAmAnyarUpase cAra haiM- krodha, mAna, mAyA aura lobha / krodha, roSa aura saMrambha ye samAnArthaka zabda haiM / mAna aura garva ye ekArthavAcaka nAma haiM / mAyA, nikRti, vaMcanA aura kuTilatA ye paryAyavAcI zabda haiM / lobha aura gRddhi ye donoM ekArthaka nAma haiM / jinakA svabhAva ananta bhavoMkI paramparAko sthira rakhanA hai ve anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha kahalAte haiM / abhiprAya yaha ki jina krodha, mAna, mAyA aura lobhake sAtha sambaddha hokara jIva ananta bhavoMmeM paribhramaNa karatA hai una krodha, mAna, mAyA aura lobha kaSAyoMkA nAma anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA aura lobha hai / ina kaSAyoMke dvArA jIvameM utpanna huA saMskAra cUMki ananta bhava taka rahatA hai, isaliye inakA anantAnubandhI yaha sArthaka nAma hai / ye cAroM kaSAyeM samyaktva aura cAritra donoMkI virodhI haiM / jo krodha, mAna, mAyA aura lobha jIvake apratyAkhyAna arthAt ISat pratyAkhyAna ( dezasaMyama ) kA vighAta karate haiM ve apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobha kahalAte haiN| pratyAkhyAna, saMyama aura mahAvrata ye tInoM samAnArthaka nAma haiM / jo krodhAdi usa pratyAkhyAnakA AvaraNa karate haiM ve pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobha kahalAte haiM / jo krodha, mAna, mAyA aura lobha cAritrake sAtha udita rahakara bhI usakA vighAta nahIM karate haiM unheM saMjvalana krodha, mAna, mAyA aura lobha kahA jAtA hai| saMjvalana isa zabdameM 'sam ' kA artha ekIbhAva aura jvalanakA artha hai jalanA arthAt prakAzamAna rahanA hai / abhiprAya yaha huA ki jo cAritrake sAtha ekIbhAvarUpase prakAzamAna rahate hue bhI usakA vighAta nahIM karate haiM ve saMjvalana krodhAdi kahalAte haiN| ye saMcalana kaSAyeM cUMki saMyamameM malako utpanna karake yathAkhyAta cAritrakI utpattike pratibandhaka hotI haiM, isIliye inako cAritrAvaraNa mAnA gayA hai| jaM taM NokasAyavedaNIyaM kammaM taM NavavihaM- itthivedaM purisavedaM NaqsayavedaM hassaradi-aradi-soga-bhaya-dugaMchA cedi // 24 // jo vaha nokaSAyavedanIya karma hai vaha nau prakArakA hai- strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda, Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [267 1, 9-1, 28]. jIvaTThANa-cUliyAe payaDisamukttiNaM hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsA // 24 // nokaSAya isa zabdameM 'no' zabdako ekadezakA pratiSedha karanevAlA grahaNa karanA caahiye| abhiprAya yaha ki nokaSAya ISat kaSAyako kahate haiN| cUMki inakI sthiti aura anubhAga kaSAyoMkI apekSA hIna hote haiM, isIliye inako nokaSAya mAnA jAtA hai / jina karmaskandhoMke udayase puruSaviSayaka AkAMkSA utpanna hotI hai una karmaskandhoMko strIveda kahA jAtA hai / jina karmaskandhoMke udayase strIviSayaka AkAMkSA utpanna hotI hai unheM puruSaveda kahate haiM / jina karmaskandhoMke udayase IToMkI abAke agnike samAna strI aura puruSa donoMkI hI AkAMkSA utpanna hotI hai unakA nAma napuMsakaveda hai / jina karmaskandhoMke udayase jIvake hAsyakA kAraNabhUta rAga utpanna hotA hai unheM hAsya nokaSAya kahate haiM / jina karmaskandhoMke udayase jIvake dravya, kSetra, kAla aura bhAvoMmeM rAgabhAva utpanna hotA hai unako rati nokaSAya kahate haiN| jina karmaskandhoMke udayase jIvake dravya, kSetra, kAla aura bhAvoMmeM dveSabhAva utpanna hotA hai unakA nAma arati nokaSAya hai / jina karmaskandhoMke udayase jIvameM zoka utpanna hotA hai unako zoka nokaSAya kahA jAtA hai| udayameM Aye hue jina karmaskandhoMke dvArA jIvameM bhaya utpanna hotA hai unakA nAma bhaya nokaSAya hai| jina koMke udayase jIvake glAni utpanna hotI hai unako jugapsA nokaSAya kahA jAtA haiM / Augassa kammassa cattAri payaDIo // 25 // Ayu karmakI cAra prakRtiyAM haiM // 25 // NirayAU tirikkhAU maNussAU devAU cedi // 26 // nArakAyu, tiryagAyu, manuSyAyu aura devAyu ye Ayu karmakI ve cAra prakRtiyAM haiM // 26 // jina karmaskandhoMke udayase Urdhvagamana svabhAvavAle jIvakA nAraka bhavameM avasthAna hotA hai una karmaskandhoMkA nAma nArakAyu hai / jina karmaskandhoMke udayase tiryaMca bhavameM jIvakA avasthAna hotA hai una karmaskandhoMko tiryagAyu kahA jAtA hai / isI prakAra manuSyAyu aura devAyukA bhI svarUpa jAnanA cAhiye / NAmassa kammassa vAdAlIsaM piMDapayaDINAmAI // 27 // nAma karmakI byAlIsa piNDaprakRtiyAM haiM // 27 // gadiNAma jAdiNAma sarIraNAma sarIrabaMdhaNaNAma sarIrasaMghAdaNAma sarIrasaMhANaNAmaM sarIraaMgovaMgaNAmaM sarIrasaMghaNaNAmaM vaNNaNAmaM gaMdhaNAmaM rasaNAmaM phAsaNAmaM ANupuvINAmaM aguru-alahuvaNAmaM ubaghAdaNAmaM paraghAdaNAmaM ussAsaNAmaM AdAvaNAmaM ujjovaNAmaM vihAyagadiNAmaM tasaNAmaM thAvaraNAmaM bAdaraNAmaM suhumaNAmaM pajjattaNAmaM apajjattaNAmaM patteya Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-1, 28 sarIraNAma sAdhAraNasarIraNAma thiraNAmaM athiraNAmaM suhaNAmaM asuhaNAmaM subhagaNAmaM dUbhagaNAmaM sussaraNAmaM dussaraNAmaM AdejjaNAmaM aNAdejjaNAmaM jasakittiNAmaM ajasakittiNAmaM NimiNaNAmaM titthayaraNAmaM cedi // 28 // gati nAmakarma, jAti nAmakarma, zarIra nAmakarma, zarIrabandhana nAmakarma, zarIrasaMghAta nAmakarma, zarIrasaMsthAna nAmakarma, zarIraaMgopAMga nAmakarma, zarIrasaMhanana nAmakarma, varNa nAmakarma, gandha nAmakarma, rasa nAmakarma, sparza nAmakarma, AnupUrvI nAmakarma, aguru-alaghu nAmakarma, upaghAta nAmakarma, paraghAta nAmakarma, ucchvAsa nAmakarma, AtApa nAmakarma, udyota nAmakarma, vihAyogati nAmakarma, trasa nAmakarma, sthAvara nAmakarma, bAdara nAmakarma, sUkSma nAmakarma, paryApta nAmakarma, aparyApta nAmakarma, pratyekazarIra nAmakarma, sAdhAraNazarIra nAmakarma, sthira nAmakarma, asthira nAmakarma, zubha nAmakarma, azubha nAmakarma, subhaga nAmakarma, durbhaga nAmakarma, susvara nAmakarma, duHsvara nAmakarma, Adeya nAmakarma, anAdeya nAmakarma, yazaHkIrti nAmakarma, ayazaHkIrti nAmakarma, nirmANa nAmakarma aura tIrthaMkara nAmakarma; ye nAmakarmakI byAlIsa piNDaprakRtiyAM haiM // 28 // jisake udayase jIva dUsare bhavako prApta hotA hai use gati nAmakarma kahate haiN| jisa karmaskandhake udayase jIvoMke sadRzatA utpanna hotI hai vaha karmaskandha jAti nAmakarma kahalAtA hai / jisa karmake udayase AhAravargaNA, taijasavargaNA aura kArmaNavargaNAke pudgalaskandha zarIrayogya pariNAmoMse pariNata hokara jIvake sAtha sambaddha hote haiM use zarIra nAmakarma kahate haiN| jisa nAmakarmake udayase zarIrake nimitta Akara jIvake sAtha sambaddha hue pudgaloMkA paraspara bandha hotA hai use zarIrabandhana nAmakarma kahate haiM / jisake dvArA audArika Adi zarIrarUpa pudgaloMmeM paraspara ekameka hokara chidrarahita ekarUpatA kI jAtI hai vaha zarIrasaMghAta nAmakarma kahalAtA hai| jina karmaskandhoMke udayase zarIrakI AkRti kI jAtI hai unako zarIrasaMsthAna nAmakarma kahate haiN| jisa karmaskandhake udayase zarIrake aMga aura upAMgoMkI niSpatti hotI hai usa karmaskandhakA nAma zarIrAMgopAMga nAmakarma hai| yahAM do pAda, do hAtha, nitamba, pITha, hRdaya aura zira ina AThako aMga tathA zeSa nAka va kAna AdikoMko upAMga samajhanA caahie| jisake udayase haDDiyoMkA paraspara bandhanavizeSa hotA hai use zarIrasaMhanana nAmakarma kahA jAtA hai / jisa karmake udayase jIvake zarIrameM varNakI utpatti hotI hai use varNa nAmakarma kahate haiM / isI prakAra gandha, rasa aura sparza nAmakarmokA bhI svarUpa jAna lenA cAhiye / jisa karmake udayase pUrva aura uttara zarIroMke antarAlavartI eka, do aura tIna samayoMmeM vartamAna jIvake AtmapradezoMkA viziSTa AkAra hotA hai use AnupUrvI kahate haiN| isake udayase vigrahagatimeM vartamAna jIvake pUrva zarIrarUpa AkArakA vinAza nahIM hotA hai / jisake udayase zarIra na to lohapiNDake samAna bhArI hotA hai ki jisase nIce gira jAya aura na ruIke samAna halakA hI hotA hai ki jisase Upara ur3akara calA jAya use aguru-alaghu nAmakarma kahate haiM | . Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-1, 28 ] jIvaTThANa-cUliyAe payaDisamukttiNaM [ 269 upaghAta zabdakA artha hai AtmavAta / jisa karmake udayase aise zarIrake avayava hoM ki jinake nimittase svayaMkA hI ghAta hotA ho use upaghAta nAmakarma kahate haiN| jaise bArahasiMgAke sIMga Adi / para jIvoMke ghAtako paraghAta kahate haiM / jisa karmake udayase zarIrameM parake ghAtake kAraNabhUta pudgala utpanna hote haiM vaha paraghAta nAmakarma kahalAtA hai / jaise- sAMpakI dADhoMmeM viSa Adi / sAMsa lenekA nAma ucchvAsa hai / jisa karmake udayase jIva ucchvAsa aura niHzvAsarUpa kAryake utpAdanameM samartha hotA hai usa karmakI ucchvAsa saMjJA hai| jisa nAmakarmake udayase jIvake zarIrameM AtApa hotA hai use Atapa nAmakarma kahate haiM / Atapase yahAM abhiprAya uSNatAse saMyukta prakAzakA hai| isa nAmakarmakA udaya sUryamaNDalagata pRthivIkAyika jIvoMmeM pAyA jAtA hai / udyotana arthAt camakaneko udyota kahate haiM / jisa karmake udayase jIvake zarIrameM udyota utpanna hotA hai vaha udyota nAmakarma kahalAtA hai / isakA udaya candrabimbagata pRthivIkAyika jIvoMke evaM jugunU Adike pAyA jAtA hai| vihAyas nAma AkAzakA hai / jina karmaskandhoMke udayase jIvakA AkAzameM gamana hotA hai unako. vihAyogati nAmakarma kahate haiN| jisa karmake udayase jIvoMke trasapanA (dvIndriyAdi paryAya ) hotA hai usa karmakI trasa saMjJA hai| jisa karmake udayase jItra sthAvarapaneko prApta hotA hai arthAt ekendriyoMmeM janma letA hai usakA nAma sthAvara nAmakarma hai| jisa karmake udayase jIva bAdarakAyavAloMmeM utpanna hotA hai usa karmakI bAdara saMjJA hai / jina jIvoMkA zarIra dUsare jIvoMko bAdhA pahuMcAtA hai tathA svayaM bhI dUsareke dvArA bAdhAko prApta hotA hai ve bAdara kAyavAle kahalAte haiM / jisa karmake udayase jIva sUkSmatAko prApta hotA hai usa karmakI sUkSma saMjJA hai| isa karmake udayase jIvako aisA zarIra prApta hotA hai ki jo na to dUsare jIvoMko roka sakatA hai aura na unake dvArA svayaM bhI rokA jA sakatA hai / jisa karmake udayase jIva paryApta hotA hai usa karmakI paryApta yaha saMjJA hai / jisa karmake udayase jIva paryAptiyoMko pUrA karaneke lie samartha nahIM hotA hai usa karmakI aparyApta yaha saMjJA hai / jisa karmake udayase zarIra eka jIvake hI upabhogakA kAraNa hotA hai use pratyekazarIra nAmakarma kahate haiN| jisa karmake udayase jIvake bahuta jIvoMke upabhogakA kAraNabhUta zarIra prApta hotA hai usakA nAma sAdhAraNazarIra nAmakarma hai| jisa karmake udayase rasa, rudhira, medA, majjA, asthi, mAMsa aura zukra; ina sAta dhAtuoMkI sthiratA hotI hai vaha sthira nAmakarma hai / jisa karmake udayase ina sAta dhAtuoMkA pariNamana hotA hai vaha asthira nAmakarma hai| jisa karmake udayase aMgoM aura upAMgoMke zubhapanA ( ramaNIyatA ) hotA hai vaha zubha nAmakarma hai| jisa nAmakarmake udayase aMga aura upAMgoMke azubhapanA hotA hai vaha azubha nAmakarma kahalAtA hai| jisake udayase strI aura puruSoMke saubhAgya utpanna hotA hai vaha subhaga nAmakarma tathA jisake udayase una strI aura puruSoMke durbhagabhAva utpanna hotA hai vaha durbhaga nAmakarma kahalAtA hai / jisa karmake udayase jIvoMkA svara madhura hotA hai vaha susvara nAmakarma kahalAtA hai| jisa karmake udayase jIvakA svara gadhA yA UMTa Adike samAna nindya hotA hai vaha duHsvara nAmakarma kahalAtA hai| AdeyatAkA artha Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 9-1, 29 F bahumAnyatA hai jisa karmake udayase jIvakI bahumAnyatA hotI hai vaha Adeya nAmakarma kahalAtA hai usase viparIta bhAva ( anAdaraNIyatA ) ko utpanna karanevAlA anAdeya nAmakarma hai / yaza nAma guNakA hai, usa guNako jo pragaTa karatA hai use kIrti kahate haiM / jisa karmake udayase logoMke dvArA vidyamAna yA avidyamAna guNa pragaTa kiye jAte haiM use yazaH kIrti nAmakarma kahate haiM / jisa karmake udayase anya janoMke dvArA vidyamAna yA avidyamAna avaguNa pragaTa kiye jAte haiM usakA nAma aza: kIrti nAmakarma hai / niyata mAnako nimAna kahate haiM / vaha do prakArakA hai- pramANa nimAna aura saMsthAna nimAna / abhiprAya yaha ki jisa karmake udayase jIvoMke aMga aura upAMga niyata pramANa aura AkArameM huA karate haiM use nirmANa nAmakarma kahA jAtA hai / jisa karmake udayase jIva tInoM lokoMke dvArA pUjita hotA hai use tIrthaMkara nAmakarma kahate haiM / jaM taM gadiNAmakammaM taM cauvvihaM - NirayagadiNAmaM tirikkhagadiNAmaM maNusagadi - NAmaM devagadiNAmaM cedi // 29 // jo vaha gati nAmakarma hai vaha cAra prakArakA hai- narakagati nAmakarma, tiryaggati nAmakarma manuSyagati nAmakarma aura devagati nAmakarma // 29 // jisa karmake udayase jIvako nAraka paryAya prApta hotI hai usakA nAma narakagati nAmakarma hai / isI prakAra tiryaggati Adi zeSa tIna gatinAmakarmoMkA svarUpa samajhanA cAhiye / jaM taM jAdiNAmakammaM taM paMcavihaM- eiMdiyajAdiNAmakammaM bIiMdiyajAdiNAmakammaM tIiMdiyajAdiNAmakammaM cauriMdiyajAdiNAmakammaM paMciMdiyajAdiNAmakammaM cedi ||30|| jo vaha jAti nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai - ekendriyajAti nAmakarma, dvIndriyajAti nAmakarma, trIndriyajAti nAmakarma, caturindriyajAti nAmakarma aura paMcendriyajAti nAmakarma // 30 // jisa karmake udayase ekendriya jIvoMkI ekendriya jIvoMke sAtha ekendriyasvarUpase sadRzatA hotI hai vaha ekendriyajAti nAmakarma kahalAtA hai / vaha ekendriyajAti nAmakarma bhI aneka prakArakA hai / jisa karmake udayase jIvoMkI dvIndriyatvakI apekSA samAnatA hotI hai vaha dvIndriya jAti nAmakarma kahalAtA hai / jisa karmake udayase jIvoMkI trIndriyabhAvakI apekSA samAnatA hotI hai vaha trIndriyajAti nAmakarma hai / jisa karmake udayase jIvoMkI caturindriyabhAvakI apekSA samAnatA hotI hai vaha caturindriyajAti nAmakarma kahalAtA hai / jisa karmake udayase jIvoMkI paMcendriyasvarUpase samAnatA hotI hai use paMcendriyajAti nAmakarma kahate haiM / jaM taM sarIraNAmakammaM taM paMcavihaM- orAliyasarIraNAmaM veDavviyasarIraNAmaM AhArasarIraNAmaM teyAsarIraNAmaM kammaiyasarIraNAmaM cedi // 31 // jo vaha zarIra nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIra nAmakarma, vaikriyikazarIra nAmakarma, AhArakazarIra nAmakarma, taijasazarIra nAmakarma aura kArmaNazarIra nAmakarma // 31 // Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9:1, 34 ] jIvaTThANa-cUliyAe payaDisamukttiNaM [271 . jisa karmake udayase AhAravargaNAke pudgalaskandha jIvase avagAhita pradezameM sthita hokara rasa, rudhira, mAMsa, medA, asthi, majjA aura zukrasvabhAvavAle audArikazarIrake svarUpase pariNata hote haiM use audArikazarIra nAmakarma kahate haiM / jisa karmake udayase AhAravargaNAke skandha aNimAmahimA Adi guNoMse saMyukta vaikriyikazarIrake svarUpase pariNata hote haiM use vaikriyikazarIra nAmakarma kahate haiM / jisa karmake udayase AhAravargaNAke skandha AhArakazarIrake rUpase pariNata hote haiM usa karmakA nAma AhArakazarIra nAmakarma hai| jisa karmake udayase taijasavargaNAke skandha niHsaraNa aura aniHsaraNarUpa prazasta athavA aprazasta taijasazarIrake svarUpase pariNata hote haiM vaha taijasa nAmakarma kahalAtA hai| jisa karmakA udaya sabhI kokA AzrayabhUta hotA hai use kArmaNazarIra nAmakarma kahA jAtA hai| jaM taM sarIrabaMdhaNaNAmakammaM taM paMcavihaM- orAliyasarIrabaMdhaNaNAmaM veuvviyasarIrabaMdhaNaNAmaM AhArasarIrabaMdhaNaNAmaM teyAsarIrabaMdhaNaNAmaM kammaiyasarIrabaMdhaNaNAmaM cedi // 32 // __ jo vaha zarIrabandhana nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIrabandhana nAmakarma, caukriyikazarIrabandhana nAmakarma, AhArakazarIrabandhana nAmakarma, taijasazarIrabandhana nAmakarma aura kArmaNazarIrabandhana nAmakarma // 32 // ___jisa karmake udayase audArikazarIrake paramANu paraspara bandhako prApta hote haiM use audArikazarIrabandhana nAmakarma kahate haiM / isI prakAra zeSa zarIrabandhana nAmakaukA bhI artha jAnanA caahiye| jaM taM sarIrasaMghAdaNAmakammaM taM paMcavihaM-orAliyasarIrasaMghAdaNAmaM veubbiyasarIrasaMghAdaNAmaM AhArasarIrasaMghAdaNAmaM teyAsarIrasaMghAdaNAmaM kammaiyasarIrasaMghAdaNAmaM cedi // 33 // jo vaha zarIrasaMghAta nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIrasaMghAta nAmakarma, vaikriyikazarIrasaMghAta nAmakarma, AhArakazarIrasaMghAta nAmakarma, taijasazarIrasaMghAta nAmakarma aura kArmaNazarIrasaMghAta nAmakarma // 33 // jisa karmake udayase zarIrarUpase pariNata audArikazarIrake skandha chidrarahita hokara ekatAko prApta hote haiM use audArikazarIrasaMghAta nAmakarma kahA jAtA hai| isI prakAra zeSa cAra zarIrasaMghAta nAmakarmokA bhI abhiprAya samajha lenA cAhiye / jaM taM sarIrasaMThAgaNAmakammaM taM chavihaM- samacaurasasarIrasaMThANaNAmaM NaggohaparimaMDalasarIrasaMThANaNAmaM sAdiyasarIrasaMThANaNAmaM khujjasarIrasaMThANaNAmaM vAmaNasarIrasaMThANaNAmaM huDasarIrasaMThANaNAmaM cedi // 34 // jo vaha zarIrasaMsthAna nAmakarma hai vaha chaha prakArakA hai- samacaturasrazarIrasaMsthAna nAmakarma Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] . chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-1, 35 nyagrodhaparimaNDalazarIrasaMsthAna nAmakarma, svAtizarIrasaMsthAna nAmakarma, kubjazarIrasaMsthAna nAmakarma, vAmanazarIrasaMsthAna nAmakarma aura huNDazarIrasaMsthAna nAmakarma // 34 // jisake udayase jIvoMkA zarIra Upara, nIce aura madhyameM sundara aura suDola hotA hai vaha samacaturasrasaMsthAna nAmakarma kahalAtA hai| nyagrodhakA artha vaTakA vRkSa hotA hai| jisake udayase jIvake zarIrakI racanA vaTavRkSake ghereke samAna nAbhike Upara vistRta aura nIce hIna hotI hai use nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna nAmakarma kahate haiM / svAtikA artha sarpakI bAMbI aura semarakA vRkSa bhI hotA hai| jisake udayase zarIrakI racanA sarpakI bAMbIke samAna nAbhise Upara hIna aura usake nIce vistRta hotI hai vaha svAtisaMsthAna nAmakarma kahalAtA hai| jisake udayase pIThake bhAgameM bahuta pudgalasvarUpa kubar3A zarIra hotA hai use kubjazarIrasaMsthAna nAmakarma kahate haiM / jisake udayase samasta aMga-upAMgoMkI hInatArUpa baunA zarIra hotA hai vaha vAmanasaMsthAna nAmakarma kahalAtA hai| jisake udayase viSama AkAravAle pattharoMse bharI huI mazakake samAna zarIrake avayavoMkI racanA viSama ( beDaula ) hotI hai usakA nAma huNDazarIrasaMsthAna nAmakarma hai / jaM taM sarIraaMgovaMgaNAmakammaM taM tivihaM- orAliyasarIraaMgovaMgaNAmaM veubviyasarIraaMgovaMgaNAmaM AhArasarIraaMgovaMgaNAmaM cedi // 35 // jo vaha zarIraaMgopAMga nAmakarma hai vaha tIna prakArakA hai-- audArikazarIraaMgopAMga nAmakarma vaikriyikazarIraaMgopAMga nAmakarma, AhArakazarIraaMgopAMga nAmakarma // 35 // jisa karmake udayase audArikazarirake aMga, upAMga aura pratyaMga utpanna hote haiM vaha audArikazarIraaMgopAMga nAmakarma hai / isI prakAra zeSa do aMgopAMga nAmakokA bhI artha jAnanA cAhiye / taijasa aura kArmaNazarIrake aMgopAMga nahIM hote haiM, kyoMki, unake hAtha, pAMva aura galA Adi avayava sambhava nahIM haiN| jaM taM zarIrasaMghaDaNaNAmakammaM taM chavvihaM- bajarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM vajaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM NArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM addhaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAma khIliyasarIrasaMghaDaNaNAmaM asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmaM cedi // 36 // jo vaha zarIrasaMhanana nAmakarma hai vaha chaha prakArakA hai-- varSabhavajranArAcazarIrasaMhanana nAmakarma, vajranArAcazarIrasaMhanana nAmakarma, nArAcazarIrasaMhanana nAmakarma, ardhanArAcazarIrasaMhanana nAmakarma, kIlakazarIrasaMhanana nAmakarma aura asaMprAptAsRpATikAzarIrasaMhanana nAmakarma // 36 // ___ haDDiyoMke saMcayako saMhanana kahate haiM / RSabhakA artha veSTana hotA hai / jisa karmake udayase vajramaya haDDiyAM vajramaya veSTanase veSTita aura vajramaya nArAcase kIlita hotI haiM vaha varSabhavajranArAcazarIrasaMhanana nAmakarma hai / jisa karmake udayase uparyukta asthibandha vajramayaveSTanase rahita hotA hai vaha Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-1, 40] jIvaTThANa-cUliyAe payaDisamukkittaNaM [273 vajranArAcazarIrasaMhanana kahalAtA hai / jisa karmake udayase nArAca, kIleM aura haDDiyoMkI saMdhiyAM vajramaya nahIM hotI haiM vaha nArAcazarIrasaMhanana nAmakarma kahA jAtA hai / jisa karmake udayase haDDiyoMkI saMdhiyAM nArAcase ardhaviddha hotI haiM usakA nAma ardhanArAcazarIrasaMhanana nAmakarma hai / jisa karmake udayase haDDiyAM vajramaya na hokara kIlita mAtra hotI haiM vaha kIlitazarIrasaMhanana nAmakarma kahalAtA hai / jisa karmake udayase haDDiyAM kevala sirAoM, snAyuoM aura mAMsase sambaddha mAtra hotI haiM vaha asaMprAptAmRpATikAzarIrasaMhanana nAmakarma kahA jAtA hai| jaM taM vaNNaNAmakammaM taM paMcavihaM- kiNhavaNNaNAmaM NIlavaNNaNAmaM rUhiravaNNaNAmaM hAliddavaNNaNAmaM sukkilavaNNaNAmaM cedi // 37 // jo vaha varNa nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- kRSNavarNa nAmakarma, nIlavarNa nAmakarma, rudhiravarNa nAmakarma, hAridravarNa nAmakarma aura zuklavarNa nAmakarma // 37 // jisa karmake udayase zarIra sambandhI pudgaloMkA varNa kRSNa huA karatA hai vaha kRSNavarNa nAmakarma kahalAtA hai / isI prakAra zeSa varNa nAmakokA bhI artha jAna lenA cAhiye / jaM taM gaMdhaNAmakammaM taM duvihaM- surahigaMdhaM durahigaMdhaM ceva // 38 // jo vaha gandha nAmakarma hai vaha do prakArakA hai- surabhigandha aura durabhigandha // 38 // jisa karmake udayase zarIra sambandhI pudgala sugandhita hote haiM vaha surabhigandha nAmakarma hai / jisa karmake udayase zarIra sambandhI pudgala durgandhita hote haiM vaha durabhigandha nAmakarma hai / __jaM taM rasaNAmakammaM taM paMcavihaM- tittaNAmaM kaDuvaNAmaM kasAyaNAmaM aMbaNAmaM mahuraNAmaM cedi // 39 // ___ jo vaha rasa nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- tikta nAmakarma, kaTuka nAmakarma, kaSAya nAmakarma, Amla nAmakarma aura madhura nAmakarma // 39 // __ jisa karmake udayase zarIra sambandhI pudgala tikta rasase pariNata hote haiM vaha tikta nAmakarma hai| isI prakAra zeSa cAra rasa nAmakarmIkA artha bhI jAnanA cAhie / ___ jaMtaM pAsaNAmakammaM taM aTThavihaM- kakkhaDaNAmaM mauvaNAmaM guruaNAmaM lahuvaNAmaM NiddhaNAmaM lukkhaNAmaM sIdaNAmaM usuNaNAmaM cedi // 40 // jo vaha sparza nAmakarma hai vaha ATha prakArakA hai- karkaza nAmakarma, mRdu nAmakarma, guruka nAmakarma, laghuka nAmakarma, snigdha nAmakarma, rUkSa nAmakarma, zIta nAmakarma aura uSNa nAmakarma // 40 // jisa karmake udayase zarIra sambandhI pudgaloMmeM kaThoratA hotI hai vaha karkaza nAmakarma kahalAtA hai / isI prakAra zeSa sAta sparza nAmakarmokA bhI artha jAnanA caahie| cha. 35 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] chakkhaMDAgame jIvANaM [1, 9-1, 41 jaMtaM ANuputrINAmakammaM taM cavvihaM - NirayagadipAoggANuputrINAmaM tirikkhagadipAoggANuputrINAmaM maNusagadipAoggANuputrINAmaM devagadipAoggANupuvvINAmaM cedi / jo vaha AnupUrvI nAmakarma hai vaha cAra prakArakA hai- narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma aura devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma // 41 // jisa karmake udayase narakagatiko prApta hokara vigrahagatimeM vartamAna jIvakA narakagatike yogya AkAra hotA hai use narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma kahate haiM / isI prakAra zeSa tIna AnupUrvI nAmakarmoMkA bhI svarUpa samajhanA cAhiye / agurualahuaNAmaM uvaghAdaNAmaM paraghAdaNAmaM ussAsaNAmaM AdAvaNAmaM ujjovaNANAmaM aguru-alaghu nAmakarma, upaghAta nAmakarma, paraghAta nAmakarma, ucchvAsa nAmakarma, AtApa nAmakarma aura udyota nAmakarma // 42 // ' nAmakarmakI byAlIsa piNDaprakRtiyAM ( avAntarabheda yukta prakRtiyAM ) haiM ' yaha nirdeza prAdhAnyapadakI apekSA hai, isa bAtako batalAneke liye yahAMpara ina prakRtiyoMkA nirdeza kiyA gayA hai, kyoMki, ye prakRtiyAM piNDaprakRtiyAM nahIM haiM / jaM taM vihAyagaiNAmakammaM taM duvihaM - pasatthavihAyagadI appasatthavihAyagadI cedi / jo vaha vihAyogati nAmakarma hai vaha do prakArakA hai- prazasta vihAyogati aura aprazasta vihAyogati nAmakarma // 43 // jisa karmake udayase jIvoMkA siMha, hAthI aura vRSabha (baila) ke samAna prazasta gamana hotA hai vaha prazasta viyogati nAmakarma hai / jisa karmake udayase gadhA, UMTa aura zRgAlake samAna unakA aprazasta gamana hotA hai vaha aprazastavihAyogati nAmakarma hai / taNAmaM thAvaraNAmaM bAdaraNAmaM suhumaNAmaM pajjattaNAmaM evaM jAva NimiNatitthayaraNAmaM cedi // 44 // trasa nAmakarma, sthAvara nAmakarma, bAdara nAmakarma, sUkSma nAmakarma aura paryApta nAmakarma; inako Adi lekara nirmANa aura tIrthaMkara nAmakarma taka arthAt aparyApta nAmakarma, pratyekazarIra nAmakarma, sAdhAraNazarIra nAmakarma, sthira nAmakarma, asthira nAmakarma, zubha nAmakarma, azubha nAmakarma, subhaga nAmakarma, durbhaga nAmakarma, sukhara nAmakarma, duHkhara nAmakarma, Adeya nAmakarma, anAdeya nAmakarma, yazaH kIrti nAmakarma, ayazaH kIrti nAmakarma, nirmANa nAmakarma, aura tIrthaMkara nAmakarma // 44 // ye saba piNDaprakRtiyAM nahIM haiM, isa bAtako batalAneke liye yahAM inakA phirase ullekha kiyA gayA hai / Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvaTThANa - cUliyAe ThANasamukkittaNaM [ 275 godassa kammasa duve payaDIo uccAgodaM ceva NiccAgodaM caiva // 45 // gotra karmakI do prakRtiyAM haiM- uccagotra aura nIcagotra // 45 // 1, 9-2, 2 ] jisa karmake udayase jIvoMke prazasta gotra hotA hai vaha uccagotra karma hai, tathA jisake udayase jIvoMke lokanindya gotra hotA hai vaha nIca gotra kahalAtA hai / aMtarAiyassa kammassa paMca payaDIo - dANaMtarAiyaM lAhaMtarAiyaM bhogaMtarAiyaM paribhogaMtarAiyaM vIriyaMtarAiyaM cedi / / 46 / / antarAya karmakI pAMca prakRtiyAM haiM- dAnAntarAya, lAbhAntarAya, bhogAntarAya, paribhogAntarAya aura vIryAntarAya // 46 // jisa karmake udayase dAna dete hue jIvake vighna upasthita hotA hai vaha dAnAntarAya karma hai / jisa karmake udayase lAbhameM vighna hotA hai vaha lAbhAntarAya karma haiM / jisa karmake udayase bhogameM vighna hotA hai vaha bhogAntarAya karma hai / jisa karmake udayase paribhogameM vighna hotA hai vaha paribhogAntarAya karma hai / jo vastu eka bAra bhogI jAtI hai usakA nAma bhoga hai / jaise - tAmbUla va bhojana-pAna Adi / tathA jo vastu punaH punaH bhogI jAtI hai usakA nAma paribhoga hai / jaise- strI, vastra va AbhUSaNa Adi / jisa karmake udayase vIryameM vighna hotA hai vaha vIryAntarAya karma hai / // prakRtisamutkIrtana nAmakI prathama cUlikA samApta huI 1 // 2. vidiyA cUliyA to dvANasamuttiNaM vaNNaissamo // 1 // aba Age sthAna - samutkIrtanakA varNana kareMge // 1 // jisa saMkhyA athavA avasthAvizeSa meM prakRtiyAM avasthita rahatI haiM use 'sthAna' kahate haiM, samutkIrtana, varNana aura prarUpaNA ye samAnArthaka zabda haiM / ukta sthAnake samutkIrtanako sthAnasamutkIrtana kahate haiM / abhiprAya yaha hai ki pahale prakRtisamutkIrtana nAmaka cUlikAmeM jina prakRtiyoMkA nirdeza mAtra kiyA gayA hai una prakRtiyoMkA bandha kyA eka sAtha hotA hai, athavA kramase hotA hai, isakA spaSTIkaraNa isa dvitIya sthAnasamutkIrtana cUlikA meM kiyA gayA hai / taM jahA // 2 // vaha sthAnasamutkIrtana isa prakAra hai // 2 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,9-2, 3 aba una sthAnoMke svarUpa aura saMkhyAkI prarUpaNA karaneke lie uttara sUtra kahate haiM taM micchAdiTThissa vA sAsaNasammAdihissa pA sammAmicchAdidvissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA // 3 // vaha prakRtisthAna mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata sambandhI hai // 3 // vaha sthAna arthAt prakRtisthAna mithyAdRSTike, athavA sAsAdanasamyagdRSTike, athavA samyagmithyAdRSTike, athavA asaMyatasamyagdRSTike, athavA saMyatAsaMyatake athavA saMyatake hotA hai; kyoMki, inako chor3akara anya koI bandhaka nahIM haiN| yahAM saMyata zabdase pramattasaMyatako Adi lekara sayogikevalI taka ATha saMyata guNasthAnoMkA grahaNa karanA cAhie, kyoMki, saMyatabhAvakI apekSA unameM koI bheda nahIM hai / yahAM ayogikevalI guNasthAnakA grahaNa nahIM kiyA gayA hai, kyoMki, vahAM bandha sambhava nahIM hai| __NANAvaraNIyassa kammassa paMca payaDIo- AbhiNiyohiyaNANAvaraNIyaM sudaNANAvaraNIyaM odhiNANAvaraNIyaM maNapajjavaNANAvaraNIyaM kevalaNANAvaraNIyaM cedi // 4 // jJAnAvaraNIya karmakI pAMca prakRtiyAM haiM- AbhinibodhikajJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, manaHparyayajJAnAvaraNIya aura kevalajJAnAvaraNIya // 4 // edAsiM paMcaNThaM payaDINaM ekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 5 // ina pAMcoM prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 5 // ina pAMcoM prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA 'pAMca' saMkhyAse upalakSita eka hI avasthAvizeSameM sthAna arthAt avasthAna hotA hai| abhiprAya yaha hai ki ina pAMcoM prakRtiyoMkA bandha eka pariNAmavizeSase eka sAtha huA karatA hai / taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdidvissa vA sammAmicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA // 6 // vaha bandhasthAna mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyatake hotA hai // 6 // __ yahAM saMyata' kahanepara sUkSmasAmparAyikasaMyata paryanta saMyata jIvoMkA hI grahaNa karanA cAhie, kyoMki, isase Uparake saMyata jIvoMke usa jJAnAvaraNIya karmakA bandha nahIM hotA hai| daMsaNAvaraNIyassa kammassa tiNNi hANANi- NavaNhaM chaNDaM caduNDaM dvANamidi // 7 // darzanAvaraNIya karmake tIna bandhasthAna haiM- nau prakRtirUpa bandhasthAna, chaha prakRtirUpa bandhasthAna aura cAra prakRtirUpa bandhasthAna // 7 / / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-2, 13 ] jIvaTThANa-cUliyAe ThANasamukttiNaM [ 277 aba goke Age nau sUtroMke dvArA isIkA spaSTIkaraNa kiyA jAtA hai tattha imaM NavaNhaM ThANaM-NidANiddA payalApayalA thINagiddhI NiddA ya payalA ya cakkhudaMsaNAvaraNIyaM acakkhudaMsaNAvaraNIyaM ohidaMsaNAvaraNIyaM kevaladasaNAvaraNIyaM cedi // 8 // darzanAvaraNIyakarmake ukta tIna bandhasthAnoMmeM nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, nidrA aura pracalA; tathA cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura kevaladarzanAvaraNIya; ina nau prakRtiyoMke samUharUpa yaha prathama bandhasthAna hai // 8 // edAsiM NavaNhaM payaDINaM ekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 9 // ina nau prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 9 // taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA // 10 // vaha nau prakRtirUpa prathama bandhasthAna mithyAdRSTike aura sAsAdanasamyagdRSTike hotA hai // 10 // abhiprAya yaha hai ki ina nau prakRtirUpa bandhasthAnake svAmI mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi hote haiN| tattha imaM chaNhaM hANaM-NihANiddA-payalApayalA-thINagiddhIo vajja NiddA ya payalA ya cakkhudaMsaNAvaraNIyaM acakkhudaMsaNAvaraNIyaM ohidaMsaNAvaraNIyaM kevaladasaNAvaraNIyaM cedi // 11 // darzanAvaraNIya karmake uparyukta tIna bandhasthAnoMmeM nidrAnidrA, pracalApracalA aura styAnagRddhi ina tIna prakRtiyoMko chor3akara nidrA aura pracalA tathA cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura kevaladarzanAvaraNIya; ina chaha prakRtiyoMke samUharUpa yaha dUsarA bandhasthAna hai // 11 // edAsiM chahaM payaDINaM ekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 12 // ina chaha prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA unake bandhayogya eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai // 12 // taM sammAmicchAdidvissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa yA saMjadassa vA // 13 // usa chaha prakRtirUpa dvitIya bandhasthAnake svAmI samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata hote haiM // 13 // yahAM sUtrameM ' saMyata' aisA kahanepara apUrvakaraNake sAta bhAgoMmeMse prathama bhAgameM vartamAna saMyatoM takakA grahaNa karanA caahie| Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-2, 14 tattha imaM caduNhaM hANaM-NiddA ya payalA ya vajja cakkhudaMsaNArAraNIyaM acavakkhudaMsaNAvaraNIyaM odhidaMsaNAvaraNIyaM kevaladaMsaNAvaraNIyaM cedi // 14 // darzanAvaraNIya karmake ukta dUsare sthAnakI prakRtiyoMmeMse nidrA aura pracalAko chor3akara cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura kevaladarzanAvaraNIya ina cAra prakRtiyoMke samUharUpa usakA tIsarA bandhasthAna hotA hai // 14 // edAsiM caduNhaM payaDINaM ekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 15 // ina cAra prakRtiyoMke bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 15 // prAkRtameM cUMki prathamAke arthameM SaSThI aura saptamI vibhaktiyoMkA prayoga dekhA jAtA hai, ataeva ina sAta prakRtiyoMke bAMdhanevAle jIvakA eka hI sthAna hotA hai; aisA bhI sUtrakA artha ho sakatA hai| taM saMjadassa // 16 // vaha cAra prakRtirUpa tRtIya bandhasthAna saMyatake hotA hai // 16 // kAraNa yaha hai ki apUrvakaraNake sAta bhAgoMmeMse dvitIya bhAgase lekara sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyata taka ina cAroM prakRtiyoMkA bandha pAyA jAtA hai| vedaNIyassa kammassa duve payaDIo sAdAvedaNIyaM ceva asAdAvedaNIyaM ceva // 17 // vedanIya karmakI do prakRtiyAM haiM- sAtA vedanIya aura asAtA vedanIya // 17 // edAsiM doNhaM payaDINaM ekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 18 // ina donoM prakRtiyoMke bandhaka jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai // 18 // sAtA vedanIya aura asAtA vedanIya ye donoM prakRtiyAM cUMki parasparaviruddha honese eka sAtha baMdhatI nahIM haiM tathA ve kramase vizuddhi aura saMklezake nimittase bandhako prApta hotI haiM, ataeva ina donoMkA yadyapi eka sthAna sambhava nahIM hai, phira bhI yahAM jo unakA eka sthAna nirdiSTa kiyA gayA hai vaha inake eka saMkhyAmeM avasthita honese hI nirdiSTa kiyA gayA hai| aisA abhiprAya grahaNa karanA caahie| taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA sammAmicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA // 19 // vaha vedanIya karmakA bandhasthAna mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyatake hotA hai // 19 // sUtrameM * saMyata ' aisA kahanepara yahAM sayogikevalI taka saMyatoMkA hI grahaNa karanA caahie| kAraNa yaha ki Age ayogikevaliyoMke isa bandhasthAnakI sambhAvanA nahIM hai| - Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-2, 23] jIvaTThANa-cUliyAe ThANasamukttiNaM [ 279 mohaNIyassa kammassa dasa ThANANi- vAvIsAe ekkavIsAe sattArasaNhaM terasaNhaM NavaNhaM paMcaNhaM caduNhaM tiNhaM doNhaM ekkise hANaM cedi // 20 // mohanIya karmake dasa bandhasthAna haiM- bAIsa prakRtirUpa, ikkIsa prakRtirUpa, sattaraha prakRtirUpa, teraha prakRtirUpa, nau prakRtirUpa, pAMca prakRtirUpa, cAra prakRtirUpa, tIna prakRtirUpa, do prakRtirUpa aura eka prakRtirUpa bandhasthAna // 20 // tattha imaM vAvIsAe dvANaM-micchattaM solasa kasAyA, itthiveda-purisaveda-NauMsayaveda tiNhaM vedANamekkadaraM, hassa-radi aradi-soga doNhaM jugalANamekkadaraM, bhaya-duguMchA edAsiM vAvIsAe payaDINaM ekkamhi ceva dvANaM baMdhamANassa // 21 // mohanIya karmake ukta dasa bandhasthAnoMmeM bAIsa prakRtirUpa bandhasthAna yaha hai- mithyAtva, anantAnubandhI Adi solaha kaSAya; strIveda, puruSaveda aura napuMsaka veda ina tInoM vedoMmeMse koI eka veda; hAsya aura rati tathA arati aura zoka ina donoM yugaloM se koI eka yugala; bhaya aura jugupsA; ina bAIsa prakRtiyoMke bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 21 // mithyAtva aura anantAnubandhicatuSka Adi solaha kaSAya, ye sattaraha dhruvabandhI prakRtiyAM haiN| kAraNa yaha ki inameM jisa prakAra udayakI apekSA parasparameM virodha hai usa prakAra bandhakI apekSA parasparameM virodha nahIM hai / isIlie sUtroM inake lie ekatara' zabdakA prayoga nahIM kiyA gayA hai / strIveda, puruSaveda aura napuMsakaveda ina tInoM vedoMkA; tathA hAsya-rati aura arati-zoka ina donoM yugaloMkA udayake samAna bandhake sAtha bhI virodha hai, yaha batalAneke lie inake sAthameM 'ekatara ' zabdakA prayoga kiyA gayA hai / bhaya aura jugupsA ina donoM prakRtiyoMke sAthameM bhI jo 'ekatara' zabdakA prayoga nahIM kiyA gayA hai usase ina donoM prakRtiyoMmeM bandhakI apekSA koI virodha nahIM haiM, yaha abhiprAya grahaNa karanA cAhiye / ina bAIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai| taM micchAdiTThissa // 22 // vaha bAIsa prakRtirUpa mohanIyakA prathama bandhasthAna mithyAdRSTike hotA hai // 22 // isakA kAraNa yaha hai ki mithyAtvake udayayukta mithyAdRSTi jIvako chor3akara mithyAtva prakRtikA anyatra bandha nahIM hotA hai / isaliye mithyAtva prakRtike udayase saMyukta ina bAIsa prakRtiyoMrUpa bandhasthAnakA svAmI mithyAdRSTi jIva hI hotA hai / yahAMpara bandha sambandhI bhaMga chaha (6) haiM / kAraNa yaha ki eka jIvake vivakSita samayameM tIna vedoMmeMse kisI eka hI vedakA tathA hAsyarati aura arati-zoka ina do yugaloMmeMse kisI eka hI yugalakA bandha hotA hai / tattha imaM ekavIsAe hANaM-micchattaM NaqsayavedaM vaja // 23 // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-2, 24 mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM prathama bandhasthAnakI bAIsa prakRtiyoMmeMse mithyAtva aura napuMsakavedako chor3a denepara yaha ikkIsa prakRtirUpa dvitIya bandhasthAna hotA hai / / 23 // solasa kasAyA itthiveda purisavedo doNhaM vedANamekadaraM hassazadi aradi-soga doNhaM jugalANamekkadaraM bhaya duguMchA edAsiM ekavIsAe payaDINamekkamhi ceva dvANaM baMdhamANassa // 24 // - anantAnubandhicatuSka Adi solaha kaSAya, srIveda aura puruSaveda ina donoM vedomeMse koI eka veda, hAsya-rati aura arati-zoka ina do yugaloM se koI eka yugala tathA bhaya aura jugupsA ina ikkIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 24 // yahAMpara ukta donoM veda aura hAsyAdi donoM yugaloMke vikalpase. ( 242=4 ) cAra bhaMga hote haiN| taM sAsaNasammAdihissa // 25 // vaha ikkIsaprakRtika dvitIya bandhasthAna sAsAdanasamyagdRSTike hotA hai // 25 // kAraNa yaha ki dUsare guNasthAnase Age anantAnubandhicatuSkakA aura strIvedakA bandha nahIM hotA hai / isakA bhI kAraNa yaha hai ki Ageke samyagmithyAdRSTi Adi guNasthAnoMmeM anantAnubandhicatuSkakA udaya sambhava nahIM hai| tattha imaM sattarasahaM ThANaM- aNaMtANubaMdhikoha-mANa-mAyA-lobhaM itthivedaM vajja // mohanIya karma sambadhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM dvitIya bandhasthAnakI ikkIsa prakRtiyoMmeMse anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA, lobha aura strIvedako kama kara denepara yaha sattaraha prakRtivAlA tRtIya bandhasthAna hotA hai // 26 // vArasa kasAya purisavedo hassa-radi aradi-soga dohaM jugalANamekkadaraM bhaya-duguMchA edAsiM sattarasaNhaM payaDINamekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 27 // apratyAkhyAnAvaraNIya krodha Adi bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya-rati aura arati-zoka ina donoM yugaloM se koI eka yugala', bhaya aura jugupsA; ina sattaraha prakRtiyoMke bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai / / 27 / / taM sammAmicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA // 28 // vaha sattarahaprakRtika tRtIya bandhasthAna samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTike hotA hai| cUMki caturtha guNasthAnase Age apane udayake sAtha bandhako prApta honevAle apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha hotA nahIM hai, isalie samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi ye do guNasthAnavartI hI isa sattaraha prakRtiyukta bandhasthAnake svAmI hote haiN| . Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-2, 34 ] jIvaTThANa - cUliyAe ThANasamukkittaNaM [ 281 tattha imaM terasahaM dvANaM- apaccakkhANAvaraNIyakodha-mANa- mAyA-lobhaM vajja // 29 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM tRtIya bandhasthAnakI sattaraha prakRtiyoMmeMse apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobhako kama kara denepara yaha terahaprakRtika caturtha bandhasthAna hotA hai // 29 // aTTha kasAyA purisavedo hassa-radi aradi-soga dohaM jugalANamekadaraM bhaya- durguchA dAsi terasahaM payaDINamekamhi caiva dvANaM baMdhamANassa // 30 // pratyAkhyAnAvaraNIya krodha Adi ATha kaSAya, puruSaveda, hAsya- rati aura arati-zoka ina donoM yugaloM meM se koI eka yugala, bhaya aura jugupsA; ina teraha prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAva avasthAna hai // 30 // yahAMpara hAsyAdi donoM yugaloMke vikalpase do (2) bhaMga hote haiM / taM saMjadAsaMjadassa // 31 // ukta terahaprakRtika caturtha bandhasthAna saMyatAsaMyatake hotA hai // 31 // kAraNa yaha ki paMcama guNasthAnase Age apane udayakI sambhAvanA na hone se vahAM pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bandha sambhava nahIM hai / tattha imaM NavaNhaM TThANaM- paccakkhANAvaraNIyakoha - mANa- mAyA - lohaM vajja // 32 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM caturtha bandhasthAnakI uparyukta teraha prakRtiyoMmeMse pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobha kaSAyoMko kama kara dene para yaha nau prakRtiyukta pAMcavAM bandhasthAna hotA hai // 32 // cadusaMjulA purisavedo hassa -radi aradi-soga dohaM jugalANamekadaraM bhaya - durguchA dAsaM va paDI mekkamhi ceva dvANaM baMdhamANassa / / 33 / / cAra saMjvalana kaSAya, puruSaveda, hAsya- rati aura arati zoka ina do yugaloM meM se koI eka yugala tathA bhaya aura jugupsA; ina nau prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthA hotA hai // 33 // cha. 36 yahAMpara hAsyAdi do yugaloM ke vikalpase do (2) hI bhaMga hote haiM / taM saMjadassa // 34 // vaha nauprakRtika pAMcavAM bandhasthAna saMyatake hotA // 34 // yahAM 'saMyata' kahane se pramattasaMyatako Adi lekara apUrvakaraNa guNasthAna paryanta saMyatoM kA hI grahaNa karanA cAhie, kyoMki, usase Upara chaha nokaSAyoMkA bandha nahIM hotA hai / isalie Age isa nauprakRtika bandhasthAna kI sambhAvanA nahIM hai. / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM . [1,9-2, 35 - tattha imaM pacaNDaM TANaM- hassa-radi aradi-soga bhaya duguMThaM vajja // 35 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa sthAnoMmeM pAMcaveM bandhasthAnakI ukta nau prakRtiyoM se hAsya-rati, arati-zoka, bhaya aura jugupsAko kama kara denepara yaha pAMcaprakRtika chaThA bandhasthAna hotA hai / / cadasaMjalaNaM purisavedo edAsiM paMcaNDaM payaDINamekkamhi ceva dvANaM baMdhamANassa // 36 // saMjvalana krodha Adi cAra kaSAya aura puruSaveda, ina pAMcoM prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai // 36 // taM saMjadassa // 37 // vaha pAMcaprakRtika chaThA bandhasthAna pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa paryanta saMyatake hotA hai // 37 // tattha imaM caduNNaM hANa- purisavedaM vajja // 38 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM chaThe bandhasthAnakI pAMca prakRtiyoMmeMse puruSavedako kama kara denepara yaha cAra prakRtiyukta sAMtavAM bandhasthAna hotA hai // 38 // cadusaMjalaNaM edAsiM caduNhaM payaDINamekamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 39 // saMjvalana krodha, mAna, mAyA aura lobha ina cAroM prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai // 39 // taM saMjadassa // 40 // vaha cAra prakRtiyukta sAMtavAM bandhasthAna pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa saMyata taka hotA hai // 40 // tattha imaM tiNhaM hANaM-kodhasaMjalaNaM vajja // 41 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM sAtaveM bandhasthAnakI ukta cAra prakRtiyoMmeMse saMjvalana krodhako kama kara denepara yaha tIna prakRtiyukta AThavAM bandhasthAna hotA hai // 41 // ___ mANasaMjalaNaM mAyAsaMjalaNaM lobhasaMjalaNaM edAsiM tiNhaM pakaDINamekkamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 42 // mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura lobhasaMjvalana; ina tIna prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai // 42 // taM saMjadassa // 43 // vaha tInaprakRtika AThavAM bandhasthAna pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa saMyata taka hotA hai // 43 // Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-2, 53 ] jIvaTThANa-cUliyAe ThANasamukttiNaM [ 283 tattha imaM doNaM dvANaM- mANasaMjalaNaM vajja // 44 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM AThaveM bandhasthAnakI tIna prakRtiyoM se mAnasaMjvalanako kama kara denepara yaha doprakRtika nauvAM bandhasthAna hotA hai // 44 // mAyAsaMjalaNaM lobhasaMjalaNaM edAsiM doNhaM payaDINamekkamhi ceva dvANaM baMdhamANassa // 45 // __ mAyAsaMjvalana aura lobhasaMcalana, ina do prakRtiyoMko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai // 45 // . taM saMjadassa // 46 // vaha do prakRtiyukta nauvAM bandhasthAna saMyatake hotA hai // 46 // tattha imaM ekkisse dvANaM- mAyAsaMjalaNaM vajja // 47 // mohanIya karma sambandhI ukta dasa bandhasthAnoMmeM nauveM bandhasthAnakI do prakRtiyoMmeMse mAyAsaMcalanako kama kara denepara yaha eka prakRtiyukta dasavAM bandhasthAna hotA hai // 47 // lobhasaMjalaNaM edisse ekkisse payaDIe ekamhi ceva hANaM baMdhamANassa // 48 // lobha saMjvalana isa eka prakRtiko bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hotA hai / taM saMjadassa // 49 // vaha eka prakRti yukta dasavAM bandhasthAna saMyatake hotA hai // 49 // Auassa kammassa cattAri payaDIo // 50 // Ayu karmakI cAra prakRtiyAM haiM // 50 // NirayAuaMtirikkhAuaM maNusAuaM devAuaM cedi // 51 // nArakAyu, tiryagAyu, manuSyAyu aura devAyu; ye Ayu karmakI ve cAra prakRtiyAM haiM // 51 // jaM taM NirayAuaM kammaM baMdhamANassa // 52 // Ayu karmakI cAra prakRtiyoMmeM jo vaha nArakAyu karma hai usako bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 52 // taM micchAdihissa // 53 // vaha bandhasthAna mithyAdRSTike hotA hai // 53 // vaha nArakAyuke bandhavAlA ekaprakRtika bandhasthAna mithyAdRSTi jIvake hI hotA hai, kyoMki, mithyAtva karmake udayake vinA nArakAyukA bandha nahIM hotA hai| Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-2, 54 jaM taM tirikkhAuaM kammaM baMdhamANassa // 54 // jo vaha tiryagAyu karma hai usake bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 54 // taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA // 55 // vaha tiryagAyuke bandharUpa ekaprakRtika sthAna mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTike hotA hai / / isakA kAraNa yaha hai ki tiryagAyuke bandha yogya pariNAma ina donoM guNasthAnoMmeM hI pAye jAte haiN| jaM taM maNusAuaM kammaM baMdhamANassa // 56 // jo vaha manuSyAyu karma hai usake bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 56 // taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA / / 57 // vaha manuSyAyuke bandharUpa ekaprakRtika bandhasthAna mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTike hotA hai // 57 / / jaM taM devAuaM kammaM baMdhamANassa // 58 // jo vaha devAyu karma hai use bAMdhanevAle jIvakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 58 // taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA asaMjadasammAdiTThissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA // 59 // vaha devAyuke bandharUpa ekaprakRtika bandhasthAna mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyatake hotA hai // 59 // yahAM saMyata padase apramatta guNasthAna takake saMyatoMko hI grahaNa karanA cAhie, kyoMki, usake Age kisI bhI AyukA bandha nahIM hotA hai / ___NAmassa kammassa aTTha dvANANi- ekkattIsAe tIsAe egUNatIsAe aTThavIsAe chavvIsAe paNuvIsAe tevIsAe ekkisse hANaM cedi // 60 // . nAmakarmake ATha bandhasthAna haiM- ikatIsaprakRtika, tIsaprakRtika, unatIsaprakRtika, aTThAIsaprakRtika, chabbIsaprakRtika, paccIsaprakRtika, teIsaprakRtika aura ekaprakRtika bandhasthAna // 60 // tattha imaM aTThAvIsAe dvANaM-NirayagadI paMciMdiyajAdI ubviya-tejA-kammaiyasarIraM huMDasaMThANaM veubbiyasarIraaMgovaMgaM vaNNa -gaMdha-rasa - phAsaM NirayagaipAoggANupuvvI agurualahua- uvaghAda - paraghAda - ussAsaM appasatthavihAyagaI tasa- bAdara - pajjatta- patteyasarIra - athira - asuha - duhaba - dussara-aNAdejja-ajasakitti-NimiNaNAmaM / edAsiM aTThAvIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 61 // . Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-2, 64 ] jIvaTThANa - cUliyAe ThANasamukkittaNaM [ 285 nAmakarmake ukta ATha bandhasthAnomeM aTThAIsaprakRtika bandhasthAna isa prakAra hai- narakagati, paMcendriyajAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, narakagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, ayazaH kIrti aura nirmANa nAmakarma; ina aTThAIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 61 // NirayagaI paMciMdiya - pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdiTThissa / / 62 // vaha aTThAIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya jAti aura paryApta nAmakarmase saMyukta narakagatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTike hotA hai // 62 // tirikkhagadiNAmAe paMca dvANANi - tIsAe egUNatIsAra chavvIsAe paNuvIsAe tevIsa dvANaM cedi // 63 // tiryaggati nAmakarmake pAMca bandhasthAna haiM- tIsaprakRtika, unatIsaprakRtika, chabbIsaprakRtika, paccIsaprakRtika aura tevIsaprakRtika bandhasthAna // 63 // tattha imaM paDhamatIsAe TThANaM- tirikkhagadI paMciMdiyajAdI orAliya - tejAkamma yasarIraM chaha saMTThANANamekkadara orAliyasarIraaMgovaMgaM chaNhaM saMghaDaNANamekkadaraM vaNNagaMdha-rasa - phAsaM tirikkhagadipAoggANupuvvI aguruvalahua - uvaghAda - paraghAda - ussAsaujjIvaM donhaM vihAyagadINamekadaraM tasa bAdara - pajjatta patteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM subhAsubhANamekkadaraM suhava - duhavANamekadaraM sussara dussarANamekadaraM Adejja-aNAdejjANamekadaraM jasakitti ajasakittINamekkadaraM NimiNaNAmaM ca / edAsiM paDhamatIsAe paDaNaM ekkamhi caiva dvANaM // 64 // - nAmakarma tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM prathama tIsa prakRtiyukta bandhasthAna yaha hai - tiryaggati, paMcendriya jAti, audArikazarIra, taijazarIra, kArmaNazarIra, chaha saMsthAnoMmeMse koI eka, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhananoMmeMse koI eka, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, donoM vihAyogatiyoMmeMse koI eka, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoMmeMse koI eka zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, subhaga aura durbhaga ina donoMmeMse koI eka, susvara aura duHsvara ina donoMmeMse koI eka, Adeya aura anAdeya ina donoMmeM se koI eka, yazaH kIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse koI eka aura nirmANa nAmakarma; ina prathama tIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 64 // yahAM chaha saMsthAna, chaha saMhanana, do vihAyogatiyAM, sthira-asthira, zubha-azubha, subhagadurbhaga, sukhara- dukhara, Adeya - anAdeya aura yazaH kIrti - ayazaHkIrti; ina paraspara viruddha prakRtiyoMmeMse Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 9-2, 65 eka samayameM yathAsambhava kisI eka eka prakRtikA hI bandha sambhava honese cAra hajAra chaha sau ATha ( 6x6x2x2x2x2x2x2x2=4608 ) bhaMga hote haiM / tirikkhagadiM paMciMdiya- pajjatta ujjovasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdiTThissa || vaha prathama tIsa prakRtirUpa bandhasthAna paMcendriyajAti, paryApta aura udyota nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTike hotA hai // 65 // tattha imaM vidiyattIsAe dvANaM- tirikkhagadI paMciMdiyajAdI orAliya-tejAkammaiyasarIraM huMDarsaThANaM vajja paMcaNhaM saMThANANamekkadaraM orAliyasarIraaMgovaMga asaMpattasevaTTasaMghaDaNaM vajja pacaNhaM saMghaDaNANamekkadaraM vaNNa-gaMdha-rasa- phAsaM tirikkhagadipAoggANupuvvI aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda- ussAsa-ujjIvaM donhaM vihAyagadI mekkadaraM tasa - cAdara - pajjatapatteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM suhAsuhANamekkadaraM suhava - duhavANamekkadaraM sussara - dussarANamekkadaraM Adejja- aNAdejjANa mekkadaraM jasakitti ajasakittINa mekkadaraM NimiNaNAmaM / dAsaM vidittIsAra payaDINaM ekkamhi ceva dvANaM // 66 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha dvitIya tIsaprakRtika bandhasthAna hai- tiryaggati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAnako chor3akara zeSa pAMca saMsthAnoMmeMse koI eka, audArikazarIraaMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAsaMhananako chor3akara zeSa pAMcoM saMhananoMmeMse koI eka; varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, donoM vihAyogatiyoMmeM se koI eka trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donomeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, subhaga aura durbhaga ina donoM meM se koI eka, sukhara aura dusvara ina donoMmeMse koI eka, Adeya aura anAdeya ina donoMmeMse koI eka, yazaHkIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse koI eka tathA nirmANa nAmakarma; ina dvitIya tIsa prAkRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 66 // pUrva tIsaprakRtika bandhasthAna meM huNDasaMsthAna aura asaMprAptA sRpATikAsaMhanana ina do prakRtiyoMkA sadbhAva thA, kintu isa dvitIya bandhasthAnameM ve donoM prakRtiyAM nahIM hai; yaha ina donoM sthAnoM meM bheda hai / tirikkhagadiM paMciMdiya-pajatta - ujjovasaMjuttaM baMdhamANassa taM sAsaNasammAdiTThissa || vaha dvitIya tIsaprakRtika banvasthAna paMcendriya jAti, paryApta aura udyota nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle sAsAdanasamyagdRSTike hotA hai // 67 // yahAM pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana tathA ukta vihAyogati Adi sAta yugaloM ke vikalpa se tIna hajAra do sau ( 5x542 2x2x2x2 = 3200 ) bhaMga hote haiM / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-2, 72] jIvaTThANa-cUliyAe ThANasamukkittaNaM [287 tattha imaM tadiyatIsAe dvANaM-tirikkhagadI vIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya tiNhaM jAdINamekkadaraM orAliya-teyA-kammaiyasarIraM huMDasaMThANaM orAliyasarIraaMgovaMgaM asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM tirikkhagadipAoggANupuvvI agurualahuva-uvaghAda paraghAda-ussAsa-ujjovaM apsatthavihAyagadI tasa-bAdara-pajatta-patteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM subhAsubhANamekkadaraM dubhaga-dussara-aNAdejja jasakitti-ajasakittINamekkadaraM NimiNaNAma, edAsiM tadiyatIsAe payaDINamekkamhi ce hANaM // 68 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha tRtIya tIsaprakRti bandhasthAna haitiryaggati, dvIndriya, trIndriya aura caturindriya ina tIna jAtiyoMmeMse koI eka, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoMmeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, durbhaga, duHsvara, anAdeya, yazaHkIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmese koI eka tathA nirmANa nAmakarma; ina tRtIya tIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 68 // yahAM dvIndriyAdi tIna jAti nAmakarma, sthira-asthira, zubha-azubha aura yazaHkIrti-ayazaHkIrti; inake vikalpase caubIsa ( 3424242-24 ) bhaMga hote haiN| tirikkhagadiM vigaliMdiya-pajjatta-ujjovasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdidvissa // vaha tRtIya tIsaprakRtika bandhasthAna vikalendriya, paryApta aura udyota nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai // 69 // tattha imaM paDhamaUNatIsAe ThANaM jathA paDhamatIsAe bhaMgo, Navari ujjovaM vajja / edAsiM paDhamaUNatIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 70 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI pAMca bandhasthAnoMmeMse yaha prathama unatIsaprakRtika bandhasthAna hai aura vaha prathama tIsaprakRtika bandhasthAnake samAna prakRtibhaMgavAlA hai| vizeSatA yaha hai ki yahAM eka udyota prakRtiko chor3a denA caahie| ina prathama unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai| tirikkhagadi paMciMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdihissa // 71 // vaha prathama unatIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya aura paryApta nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai // 71 // tattha imaM vidiyaegUNatIsAe dvANaM jathA vidiyattIsAe bhaMgo, Navari ujjovaM vajja / edAsiM vidiyAe UNatIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 72 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha dvitIya unatIsaprakRtika Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-2, 73 bandhasthAna hai aura vaha dvitIya tIsaprakRtika bandhasthAnake samAna prakRtibhaMgavAlA hai| vizeSatA yaha hai ki yahAM eka udyota prakRtiko chor3a denA caahie| ina dvitIya unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 72 // tirikkhagadi paMciMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM sAsaNasammAdihissa // 73 // vaha dvitIya unatIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya aura paryApta nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvake hotA hai // 73 // tattha imaM tadiyaUNatIsAe ThANaM jathA tadiyatIsAe bhaMgo, Navari ujjovaM vaJja / edAsiM tadiyaUNatIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 74 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha tRtIya unatIsaprakRtika banvasthAna hai aura vaha tRtIya tIsaprakRtika bandhasthAnake samAna prakRtibhaMgavAlA hai| vizeSatA yaha hai ki yahAM eka udyota prakRtiko chor3a denA caahie| ina tRtIya unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 74 // tirikkhagadiM vigaliMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdihissa / / 75 // yaha tRtIya unatIsaprakRtika bandhasthAna vikalendriya aura paryApta nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai / / 75 // tattha imaM chabbIsAe hANaM-tirikkhagadI eiMdiyajAdI orAliya-tejA- kammaiyasarIraM huMDasaMThANaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM tirikkhagadipAoggANupuvvI agurualahua-uvaghAdaparaghAda-ussAsaM AdAvujjovANamekkadaraM thAvara-bAdara-pajjatta-patteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM suhAsuhANamekkadaraM duhava-aNAdejjaM jasakitti-ajasakittINamekkadaraM NimiNaNAmaM / edAsiM chabbIsAe payaDINamekkamhi ceva dvANaM // 76 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha chabbIsaprakRtika bandhasthAna haitiryaggati, ekendriya jAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, Atapa aura udyota ina donoMmeMse koI eka, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoMmeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, durbhaga, anAdeya, yazaHkIrti aura ayazaHkIrti ina donoM se koI eka tathA nirmANa nAmakarma; ina chabbIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai / / 76 // yahAM Atapa-udyota, sthira-asthira, zubha-azubha aura yazaHkIrti-ayazaHkIrti; inake vikalpase solaha (2424242=16 ) bhaMga hote haiN| Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-2, 80] jIvaTThANa-cUliyAe TThANasamukttiNaM [ 289 tirikkhagadiM eiMdiya-bAdara-pajjatta-AdAujjovANamekkadarasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdihissa // 77 // vaha chabbIsaprakRtika bandhasthAna ekendriya jAti, bAdara, paryApta tathA Atapa aura udyota ina donoM se kisI ekase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai // 77 // tattha imaM paDhamapaNuvIsAe hANaM-tirikkhagadI eiMdiyajAdI orAliya-tejAkammaiyasarIraM huMDasaMThANaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM tirikkhagadipAoggANupubbI agurualahuaupaghAda-paraghAda-ussAsa-thAvaraM bAdara-suhumANamekkadaraM pajjattaM pattega-sAdhAraNasarIrANamekkadaraM thirAthirANamekkadaraM suhAsuhANamekkadaraM duhava-aNAdejjaM jasakitti-ajasakittINamekkadaraM NimiNaNAmaM edAsiM paDhamapaNuvIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 78 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha prathama paccIsaprakRtika bandhasthAna hai- tiryaggati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, sthAvara, bAdara aura sUkSma ina donoMmeMse koI eka, paryApta, pratyekazarIra aura sAdhAraNazarIra ina donomeMse koI eka, sthira, aura asthira ina donomeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, durbhaga, anAdeya, yazaHkIrti aura ayazaHkIrti ina donomeMse koI eka tathA nirmANa nAmakarma; ina prathama paccIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai / / 78 // yahAM bAdara-sUkSma, pratyeka sAdhAraNazarIra, sthira-asthira, zubha-azubha aura yaza:kIrtiayazaHkIrti; ina viruddha prakRtiyoMke vikalpase battIsa (2x2x2x2x2=32 ) bhaMga hote haiM / tirikkhagadi eiMdiya-pajjatta-cAdara-suhumANamekkadarasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdihissa // 79 // vaha prathama paccIsaprakRtika bandhasthAna ekendriya jAti, paryApta tathA bAdara aura sUkSma ina donoM se kisI ekase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai / / 79 / / yaha bandhasthAna Ageke sAsAdana Adi guNasthAnoMmeM nahIM pAyA jAtA hai| kAraNa yaha ki uparima guNasthAnavI jIvoMke ekendriya jAti, bAdara aura sUkSma ina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA hai| tattha imaM vidiyapaNuvIsAe ThANaM-tirikkhagadI veiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyapaMciMdiya caduNhaM jAdINamekadaraM orAliya-tejA-kammaiyasarIraM huMDasaMThANaM orAliyasarIraaMgovaMgaM asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM tirikkhagadipAoggANupuvI agurualahua-uvaghAda-tasa-bAdara-apajjatta-patteyasarIra-athira-asubha-duhava-aNAdejja-ajasakittiNimiNaM, edAsiM vidiyapaNuvIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 80 // cha. 37 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMr3Agame jIvadvANaM [ 1, 9-2, 81 nAmakarma tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha dvitIya paccIsaprakRtika bandhasthAna hai - tiryaggati; dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti aura paMcendriyajAti ina cAra jAtiyoMmeM se koI eka; audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAzarIrasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, trasa, bAdara, aparyApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANa nAmakarma; ina dvitIya paccIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai || 80 // yahAM dvIndriya Adi cAra jAtiprakRtiyoMke vikalpase cAra ( 4 ) bhaMga hote haiM | tirikkhagadiM tasa-apajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdiTThissa // 81 // vaha dvitIya paccIsaprakRtika bandhasthAna trasa aura aparyApta nAmakarmase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai // 81 // 290 ] tattha imaM tevIsAe dvANaM- tirikkhagadI eiMdiyajAdI orAliya- tejA - kammaiyasarIraM huMDaThANaM vaNNa-gaMdha-rasa- phArsa tirikkhagadipAoggANupubbI agurualahua-uvaghAda - thAvaraM bAdara-suhumANamekadaraM apajjattaM patteya - sAdhAraNasarIrANamekkadaraM athira- asuha- duhava-aNAdejjaajasakittiNimiNaM, edAsiM tevIsAe payaDINamekkamhi caiva dvANaM // 82 // nAmakarmake tiryaggati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha tevIsaprakRtika bandhasthAna haitiryaggati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, sthAvara, bAdara aura sUkSma ina donoMmeMse koI eka, aparyApta, pratyekazarIra aura sAdhAraNazarIra ina donoMmeMse koI eka, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANa nAmakarma; ina tevIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai | yahAM para bAdara-sUkSma aura pratyeka va sAdhAraNasarIra ina do yugaloM ke vikalpase (2x2=4) cAra bhaMga hote haiM / tirikkhagardi eiMdiya- apajjatta- bAdara-suhumANamekkadarasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdiTThissa || 83 // yaha tevIsaprakRtika bandhasthAna ekendriyajAti, aparyApta tathA bAdara aura sUkSma ina donoMmeMse kisI ekase saMyukta tiryaggatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai // 83 // maNugadiNAmA tiNi TThANANi - tIsAe egUNatIsAe paNuvIsAe dvANaM cedi // manuSyagati nAmakarmake tIna bandhasthAna haiM- tIsaprakRtika, unatIsaprakRtika aura paccIsaprakRtika // 84 // tattha imaM tIsAe ThANaM - maNusagadI paMciMdiyajAdI orAliya- tejA -kammaiyasarIraM Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-2, 89] jIvaTThANa-cUliyAe hANasamukttiNaM [ 291 samacaturasasaMThANaM orAliyasarIraaMgovaMgaM vajjarisahasaMghaDaNaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM maNusagadipAoggANupuvI agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagadI tasa-cAdara-pajjattapatteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM suhAsuhANamekkadaraM subhaga-sussara-AdejjaM jasakittiajasakittINamekkadaraM nimiNaM titthayaraM, edAsiM tIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 85 // ___ nAmakarmake manuSyagati sambandhI ukta tIna bandhasthAnoMmeM yaha tIsaprakRtika bandhasthAna haimanuSyagati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajravRSabhanArAcasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurualadhu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoM se koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse koI eka, nirmANa aura tIrthaMkara nAmakarma; ina tIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai / / 85 // ___yahAM sthira-asthira, zubha-azubha aura yazaHkIrti-ayazaHkIrti ina sapratipakSa prakRtiyoMke vikalpase ATha (24242=8 ) bhaMga hote haiN| maNusagadiM paMciMdiya-titthayarasaMjuttaM baMdhamANassa taM asaMjadasammAdihissa // 86 // vaha tIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriyajAti aura tIrthaMkara prakRtise saMyukta manuSyagatiko bAMdhanevAle asaMyatasamyagdRSTike hotA hai // 86 // tattha imaM paDhamaegUNatIsAe hANaM jathA tIsAe bhaMgo, Navari viseso titthayaraM vajja / edAsiM paDhamaegUNatIsAe payaDINamekkamhi ceva dvANaM // 87 // nAmakarmake manuSyagati sambandhI ukta tIna bandhasthAnoMmeM yaha prathama unatIsaprakRtika bandhasthAna hai jo tIsaprakRtika bandhasthAnake samAna prakRtibhaMgavAlA hai| vizeSatA yaha hai ki yahAM tIrthaMkara prakRtiko chor3a denA cAhie / ina prathama unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 87 / / maNusagadi paMciMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM sammAmicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA // 88 // vaha prathama unatIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriyajAti aura paryApta nAmakarmase saMyukta manuSyagatiko bAMdhanevAle samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTike hotA hai / / 88 // ___ tattha imaM vidiyaegUNatIsAe hANaM- maNusagadI paMciMdiyajAdI orAliya-tejAkammaiyasarIraM huMDasaMThANaM vajja paMcaNhaM saMThANANamekkadaraM orAliyasarIraaMgovaMgaM asaMpattasevaTTasaMghaDaNaM vajja paMcaNhaM saMghaDaNANamekkadaraM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM maNusagadipAogANupuvvI agurualahu-uvaghAda-paraghAda-ussAsaM doNhaM vihAyagadINamekadaraM tasa-cAdara-pajjatta-patteyasarIraM Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-2, 89 thirAthirANamekkadaraM subhAsubhANamekadaraM suhava - duhavANamekadaraM sussara- dussarANamekadaraM AdejjaaNAdejjANamekadaraM jasakitti - ajasakittINamekkadaraM NimiNaM, edAsiM vidiyaegUNatIsAe rastuta caiva dvANaM // 89 // nAmakarmake manuSyagati sambandhI ukta tIna bandhasthAnoMmeM yaha dvitIya unatIsaprakRtika bandhasthAna hai - manuSyagati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAnako chor3akara zeSa pAMca saMsthAnoMmeMse koI eka, audArikazarIrAMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAsaMhananako chor3akara pAMca saMhananoMmeMse koI eka, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, donoM vihAyogatiyoMmeM se koI eka, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoMmeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeMse koI eka, subhaga aura durbhaga ina donoMmeM se koI eka, susvara aura duHsvara ina donoMmeMse koI eka, Adeya aura anAdeya ina donoMmeMse koI eka, yazaH kIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse koI eka tathA nirmANa nAmakarma; ina dvitIya unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 89 // yahAMpara pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana tathA vihAyogati Adi ukta sAta yugaloM ke vikalpa se battIsa sau ( 5x5x2x2x2x2x2x2x2 = 3200 ) bhaMga hote haiM / maNusagadiM paMciMdiya-pajjatasaMjuttaM baMdhamANassa taM sAsaNasammAdiDissa / / 90 / / vaha dvitIya unatIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriyajAti aura paryApta nAmakarmase saMyukta manuSyagatiko bAMdhanevAle sAsAdanasamyagdRSTi jIvake hotA hai // 90 // tattha imaM tadiguNatIsAe ThANaM- maNusagadI paMciMdiyajAdI orAliya-tejAkammaiyasarIraM chaNheM saMDDANAmekkadaraM orAliyasarIraaMgovaMgaM chaNheM saMghaDaNANamekkadaraM vaNNa-gaMdha-rasa-phArsa maNusagadipAoggANupubbI agurualahuva-uvaghAda-para ghAda- ussAsa doha vihAyagadI mekkadaraM tasa - cAdara - pajjatta - patteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM suhAsuhANamekkadaraM subhaga- dubhagANamekkadaraM sussara dussarANamekkadaraM Adejja- aNAdejjANamekkadaraM jasakitti - ajasa kittI mekadaraM NimiNaNAmaM, edAsiM tadiyaegUNatIsAe payaDINamekkamhi ceva dvANaM / / 91 nAmakarmake manuSyagati sambandhI ukta tIna bandhasthAnoMmeM yaha tRtIya unatIsa prakRtika bandhasthAna hai - manuSpragati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, chahoM saMsthAnoMmeMse koI eka, audArikazarIAMgopAMga, chahoM saMhananoMmeMse koI eka, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, donoM vihAyogatiyoMmeMse koI eka, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoMmeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoMmeM se koI eka, subhaga aura durbhaga ina donoMmeMse koI eka, susvara aura duHsvara ina donoMmeMse koI eka, Adeya aura anAdeya ina donoMmeMse koI eka, yazaH kIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-2, 96 ] jIvANa - cUliyAe dvANasamukkittaNaM [ 293 koI eka aura nirmANa nAmakarma; ina tRtIya unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 91 // yahAM chaha saMsthAna, chaha saMhanana aura do vihAyogati Adi sapratipakSa prakRtiyoMke cAra hajAra chaha sau ATha ( 66x2x2x2x2x2x2x2=4608 ) bhaMga hote haiM / maNusa gardi paMciMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdiTThissa / / 92 // yaha tRtIya unatIsaprakRtika bandhasthAna, paMcendriyajAti aura paryApta nAmakarmase saMyukta manuSyagatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hotA hai // 92 // tattha imaM paNuvIsAe dvANaM- maNusagadI paMciMdiyajAdI orAliya-tejA kammaiyasarIraM huMDaThANaM orAliyasarIra aMgovaMgaM asaMpatta sevaTTasaMghaDaNaM vaNNa-gaMdha-rasa- phAsaM maNusagadipAoggANuputrI agurualahua - uvaghAda-tasa - bAdara - apajjatta - patte yasarIra - athira-asubha - dubhagaaNAdejja- ajasakittiNimiNaM, edAsiM paNuvIsAe payaDINamekkamhi caiva dvANaM // 93 // nAmakarmake manuSyagati sambandhI ukta tIna bandhasthAnoMmeM yaha paccIsaprakRtika bandhasthAna hai-manuSyagati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIraaMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, trasa, bAdara, aparyApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaH kIrti aura nirmANa nAmakarma; ina paccIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai / / 93 // maNusagadiM paMciMdiyajAdi - apajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdiTThissa // 94 // vaha paccIsaprakRtika bandhasthAna, paMcendriyajAti aura aparyApta nAmakarmase saMyukta manuSyagatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTike hotA hai // 94 // devadiNAmAe paMca dvANANi - ekkattIsAe tIsAe eguNatIsAra aDavIsAe ekssei dvANaM cedi // 95 // devagati nAmakarmake pAMca bandhasthAna haiM- ikatIsaprakRtika, tIsaprakRtika, unatIsaprakRtika, aTThAIsaprakRtika aura ekaprakRtika bandhasthAna // 95 // tattha imaM ekkattIsAe dvANaM- devagadI paMciMdiyajAdI veuvviya- AhAra-tejAkammaiyasarIraM samacaurasasaMThANaM veuvtriya- AhAra aMgovaMgaM vaNNa-gaMdha-rasa - phAsaM devagadipAogAvI agurualahua - uvaghAda - paraghAda - ussAsaM pasatthavihAyagadI tasa - bAdara - pajjatta- patteyasarIra-thara-saha- subhaga-sussara-Adeja-jasakittiNimiNa - titthayaraM, edAsimekattI sAe payaDINahere ceva dvANaM // 96 // nAmakarmake devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha ikatIsaprakRtika bandhasthAna haidevagati, paMcendriyajAti, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 9-2, 97 vaikriyikazarIraaMgopAMga, AhArakazarIraaMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa aura tIrthaMkara; ina ikatIsa prakRtiyoM kA eka hI bhAva avasthAna hai // 96 // devagadiM paMciMdiya - pajjatta AhAra - titthayarasaMjuttaM baMdhamANassa taM appamatta saMjadassa vA apuvvakaraNassa vA / / 97 / / vaha ikatIsaprakRtika bandhasthAna, paMcendriyajAti, paryApta, AhArakazarIra aura tIrthaMkara nAmakarmase saMyukta devagatiko bAMdhanevAle apramattasaMyata aura apUrvakaraNasaMyatake hotA hai // 97 // tattha imaM tIsAe ThANaM jathA ekattIsAe bhaMgo, Navari viseso titthayaraM vajra / dAsiM tIsAe payaDINamekkamhi ceva dvANaM // 98 // nAmakarma devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha tIsaprakRtika bandhasthAna hai jo ikatIsaprakRtika bandhasthAnake samAna prakRtikabhaMgavAlA hai / vizeSatA yaha hai ki yahAM eka tIrthaMkara prakRtiko chor3a denA cAhie / ina tIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 98 // devagardi paMcidiya-pajjatta AhArasaMjuttaM baMdhamANassaM taM appamattasaMjadassa vA apuvvakaraNassa vA / / 99 / / vaha tIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya jAti, paryApta aura AhArakazarIrase saMyukta devagatiko bAMdhanevAle apramattasaMyata aura apUrvakaraNasaMyatake hotA hai // 99 // tattha imaM paDhamaegUNatIsAe dvANaM jadhA ekattIsAe bhaMgo, Navari viseso AhArasarIraM vajja / edAsiM paDhamaegUNatIsAe payaDINaM ekkamhi ceva dvANaM / / 100 / / nAmakarmake devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoM meM yaha prathama unatIsaprakRtika bandhasthAna hai jo ikatIsaprakRtika bandhasthAnake samAna prakRti bhaMgavAlA hai / vizeSatA yaha hai ki yahAM AhArakazarIra aura tatsambandhI aMgopAMgako chor3a denA caahie| ina prathama unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAva avasthAna hai // 100 // 1 devagardi paMcidiya - pajjatta - titthayarasaMjuttaM baMdhamANassa taM apamattasaMjadassa vA apuvvakaraNassa vA // 101 // vaha prathama unatIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya jAti, paryApta aura tIrthaMkara prakRti se saMyukta devagatiko bAMdhanevAle apramattasaMyata aura apUrvakaraNasaMyatake hotA hai // 101 // tattha imaM vidiyaegUNatIsAe dvANaM- devagadI paMciMdiyajAdI veuvviya-tejAkammaiyasarIraM samacaurasasaMThANaM veuvviyasarIraaMgovaMgaM vaNNa-gaMdha-rasa- phAsaM devagadipA Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-2,105] jIvaTThANa-cUliyAe DhANasamukkittaNaM [295 oggANupuvvI agurualahua-uvadhAda-paraghAda-ussAsaM pasatthavihAyagadI tasa-cAdara-pajjattapatteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM subhAsubhANamekkadaraM subhaga-sussara-AdejjaM jasakittiajasakittINamekadaraM NimiNa-titthayaraM, edAsimegUNatIsAe payaDINamekamhi ceva hANaM // __nAmakarmake devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha dvitIya unatIsaprakRtika bandhasthAna hai- devagati, paMcendriya jAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIraaMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoMmeMse koI eka, zubha aura azubha ina donoM se koI eka, subhaga, susvara, Adeya, yaza kIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse koI eka, nirmANa aura tIrthaMkara nAmakarma; ina dvitIya unatIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 102 // __yahAM sthira-asthira, zubha-azubha aura yazaHkIrti-ayazaHkIrti ina sapratipakSa prakRtiyoMke vikalpase ATha (24242=8) bhaMga hote haiN| devagadiM paMciMdiya-pajjatta-titthayarasaMjuttaM baMdhamANassa taM asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA // 103 // ___ vaha dvitIya unatIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya jAti, paryApta aura tIrthaMkara prakRtise saMyukta devagatiko bAMdhanevAle asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyatake hotA hai // 103 // tattha imaM paDhamaaTThAvIsAe dvANaM- devagadI paMciMdiyajAdI veuvviya-tejAkammaiyasarIraM samacaurasasaMThANaM veubdhiyaaMgovaMgaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM devagadipAoggANupucI agurualaghua-uvaghAda-paraghAda-ussAsaM pasatthavihAyagadI tasa-bAdara-pajjatta-patte yasarIrathira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-NimiNaNAmaM, edAsiM paDhamaaTTavIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM // 104 // nAmakarmake devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha prathama aTThAIsaprakRtika bandhasthAna hai- devagati, paMcendriyajAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vakriyikazarIraaMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti aura nirmANa nAmakarma; ina prathama aTThAIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 104 // yahAMpara ayazaHkIrtikA bandha nahIM hotA hai, kyoMki, pramattasaMyata guNasthAnameM usake bandhakA vinAza ho jAtA hai / devagadiM paMciMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM appamattasaMjadassa vA apuvva karaNassa vA // 105 // Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-2, 106 vaha prathama aTThAIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya jAti aura paryApta nAmakarmase saMyukta devagatiko bAMdhanevAle apramattasaMyata aura apUrvakaraNasaMyatake hotA hai // 105 // tattha imaM vidiyaaTThAvIsAe dvANaM- devagadI paMciMdiyajAdI veuvviya-tejAkammaiyasarIraM samacaurasasaMThANaM veubviyasarIraaMgovaMgaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM devagadipAoggANupubbI agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsaM pasatthavihAyagadI tasa-bAdara-pajjattapatteyasarIraM thirAthirANamekkadaraM subhAsubhANamekkadaraM subhaga-sussara-AdejjaM jasakittiajasakittINamekkadaraM NimiNaM, edAsiM vidiyaaTThAvIsAe payaDINamekkamhi ceva hANaM / / nAmakarmake devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yaha dvitIya aTThAIsaprakRtika bandhasthAna hai- devagati, paMcendriya jAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIraaMgopAMga varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira aura asthira ina donoM se koI eka, zubha aura azubha ina donoM se koI eka, subhaga susvara, Adeya, yazaHkIrti aura ayazaHkIrti ina donoMmeMse koI eka aura nirmANa nAmakarma; ina dvitIya aTThAIsa prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 106 // ___ yahAMpara sthira, zubha aura yaza kIrti ina tIna yugaloMke vikalpase (242428) ATha bhaMga hote haiN| devagadiM paMciMdiya-pajjattasaMjuttaM baMdhamANassa taM micchAdidvissa vA sAsaNasammAdihissa vA sammAmicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA // 107 // vaha dvitIya aTThAIsaprakRtika bandhasthAna paMcendriya jAti aura paryApta nAmakarmase saMyukta devagatiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyatake hotA hai / 107 // yahAM saMyata padase eka mAtra pramattasaMyatakA grahaNa karanA cAhie, kyoMki, uparima guNasthAnavartI saMyata jIvoMke asthira, azubha aura ayazaHkIrti ina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA hai| tattha imaM ekisse dvANaM- jasakittiNAmaM / edisse payaDIe ekamhi ceva dvANaM / nAmakarmake devagati sambandhI ukta pAMca bandhasthAnoMmeM yazaHkIrti nAmakarma sambandhI yaha eka prakRtika bandhasthAna hai| isa ekaprakRtika bandhasthAnakA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 108 // baMdhamANassa taM saMjadassa // 109 // vaha ekaprakRtika bandhasthAna usI eka yaza kIrti prakRtiko bAMdhanevAle saMyatake hotA hai / / Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-2, 117] jIvaTThANa-cUliyAe DhANasamuktittaNaM [ 297 ___ yahAM saMyata padase apUrvakaraNa guNasthAnake sAtaveM bhAgase lekara sUkSmasAmparAya guNasthAna takake saMyatoMkA grahaNa kiyA gayA hai| kAraNa usakA yaha hai ki eka usa yazaHkIrtiko chor3akara zeSa saba hI nAmakarmakI prakRtiyAM apUrvakaraNake chaThe bhAgameM bandhase vyucchinna ho jAtI haiM, tathA vaha yazaHkIrti bhI sUkSmasAmparAya guNasthAna taka hI bandhako prApta hotI hai; Age nahIM / godassa kammassa duve payaDIo. uccAgodaM ceva NIcAgodaM ceva // 110 // gotrakarmakI do hI prakRtiyAM haiM- uccagotra aura nIcagotra // 110 // jaM taM nIcAgodaM kammaM // 111 // jo nIcagotra karma hai vaha ekaprakRtika bandhasthAna hai // 111 // baMdhamANassa taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA / / 112 // vaha bandhasthAna nIcagotra karmako bAMdhanevAle mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvake hotA hai // 112 // kAraNa yaha ki isake Age nIcagotrakA bandha nahIM hotA hai / jaM taM uccAgodaM kammaM // 113 / / jo uccagotra karma hai vaha ekaprakRtika bandhasthAna hai // 113 // baMdhamANassa taM micchAdidvissa vA sAsaNasammAdihissa vA sammAmicchAdidvissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA / / 114 // vaha bandhasthAna uccagotra karmako bAMdhanevAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyatake hotA hai // 114 // aMtarAiyassa kammassa paMca payaDIo- dANaMtarAiyaM lAhaMtarAiyaM bhogaMtarAiyaM paribhogaMtarAiyaM vIriyaMtarAiyaM cedi // 115 // antarAya karmakI pAMca prakRtiyAM haiM.--- dAnAntarAya, lAbhAntarAya, bhogAntarAya, paribhogAntarAya aura vIryAntarAya // 115 // edAsiM paMcaNhaM payaDINamekkramhi ceva hANaM / / 116 // ina pAMcoM prakRtiyoMkA eka hI bhAvameM avasthAna hai // 116 // baMdhamANassa taM micchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA sammAmicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA // 117 // vaha bandhasthAna ukta pAMcoM antarAya prakRtiyoMke bAMdhanevAle mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyatake hotA hai // 117 // yahAM saMyata zabdase dasaveM guNasthAna takake saMyatoMkA grahaNa karanA caahie| // sthAnasamutkIrtana nAmakI dvitIya cUlikA samApta huI // 2 // exo Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM 3. tadiyA cUliyA idANiM paDhamasammattAbhimuho jAo payaDIo baMdhadi tAo payaDIo kittasAma // 1 // 298 ] atra prathamopazama samyaktvake grahaNa karane ke abhimukha huA jIva jina prakRtiyoMko bAMdhatA hai una prakRtiyoMko kaheMge // 1 // paMcahaM NANAvaraNIyANaM NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM sAdAvedaNIyaM micchattaM solasaNhaM kasAyANaM purisaveda-hassa-radi-bhaya- duguMchA / AugaM ca Na baMdhadi / devagadi-paMciMdiyajAdiveubviya-tejA-kammaiyasarIraM samacaurasasaMThANaM veuvviyaaMgovaMgaM vaNNa-gaMdha-rasa- phAsaM devarAdipAoggANupuccI agurualahua uvaghAda- paraghAda- ussAsa-pasatthavihAyagadi-tasa bAdara-paJjatapatteya sarIra-thira-subha subhaga- sussara-Adejja-jasakittiNimiNa-uccAgodaM paMcaNhamaMtarAiyANamedAo yaDIo baMdhadi paDhamasammattAbhimuo saNNi-paMcidiyatirikkho vA maNuso vA // 2 prathamopazama samyaktvake grahaNa karaneke abhimukha huA saMjJI paMcendriya tiryaMca athavA manuSya pAMcoM jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA vedanIya, mithyAtva anantAnubandhI krodha Adi solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya aura jugupsA, ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai / Ayu karmako nahIM bAMdhatA hai / devagati, paMcendriya jAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMcoM antarAya; ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai // 2 // [ 1, 9-3, 1 vaha jisa prakAra vaha Ayu karmako nahIM bAMdhatA hai usI prakAra vaha usa cAra prakArake Ayu karmake sAtha asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, narakagati, tiryaggati, manuSyagati, ekendriyajAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, audArikazarIra, AhArakazarIra, nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna, svAtisaMsthAna, kubjakasaMsthAna, vAmanasaMsthAna, huNDakasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, AhArakazarIrAMgopAMga, chahoM saMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, ayazaH kIrti, tIrthaMkara aura nIcagotra ina prakRtiyoMko bhI vizuddhatama pariNAma honeke kAraNa nahIM bAMdhatA hai| tIrthaMkara aura AhArakadvikake na bAMdhane kA kAraNa samyaktva aura saMyamakA abhAva hai / yaha abhiprAya sUtrameM 'AugaM ca Na baMdhadi ' yahAM prayukta ' ca ' zabda ke grahaNase samajhanA cAhiye / // tIsarI cUlikA samApta huI || 3 || Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvA - cUliyAe vidio mahAdaMDao 4. cautthI cUliyA tattha imo vidiyo mahAdaMDao kAdavvo bhavadi // 1 // una tIna mahAdaNDakoMmeMse yaha dvitIya mahAdaNDaka karane yogya hai // 1 // 1, 9-4, 2 ] paMcahaM NANAvaraNIyANaM NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM sAdAvedaNIyaM micchattaM solasahaM kasAyANaM purisaveda-hassa-radi-bhaya- duguMchA / AuaM ca Na baMdhadi / maNusagadipaMcidiyajAdi - orAliya- tejA - kammaiya sarIra-samacaurasasaMThANaM orAliyasarIraagovaMgaM vajjarisahasaMghaDaNaM vaNNa-gaMdha-rasa - phAsaM maNusaga dipAoggANuputhvI agurualahua-uvaghAda-paraghAdaussAsa-pasatthavihAyagadI tasa - bAdara- pajjatta- patteyasarIra-thira- subha-subhaga-sussara-AdejjajasakittiNimiNa-uccAgodaM paMcaNhamaMtarAiyANaM edAo payaDIo baMdhadi paDhamasammattA hi muho adha sattamA puDhavIe NeraiyaM vajja devo vA Neraio vA || 2 || [ 299 prathamopazama samyaktvake abhimukha huA deva aura nIce sAtavIM pRthivIke nArakIko chor3akara anya nArakI jIva pAMcoM jJAnAvaraNIya, navoM darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, mithyAtva anantAnubandhI krodha Adi solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya aura jugupsA; ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai; kintu Ayu karmako nahIM bAMdhatA hai| manuSyagati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIraaMgopAMga, vajraRSabhanArAcasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, sukhara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMcoM antarAya; ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai // 2 // ' AugaM ca Na baMdhadi ' isa vAkya meM prayukta samuccayArthaka 'ca' zabda se ukta cAra AyuoMke sAtha asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, narakagati, tiryaggati, devagati, ekendriyajAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, samacaturastrasaMsthAnako chor3akara zeSa pAMca saMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, AhAraka zarIrAMgopAMga, vajraRSabhanArAcasaMhanako chor3akara zeSa pAMca saMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyogyAnupUrvI, aprazasta vihAyogati, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, ayazaH kIrti, nIcagotra aura tIrthaMkara; ina prakRtiyoMko bhI grahaNa karanA caahiye| ina saba prakRtiyoMko prathamopazamasamyaktvake abhimukha huA deva aura sAtavIM pRthivIke nArakIko chor3akara anya nArakI jIva nahIM bAMdhate haiM / // cauthI cUlikA samApta huI || 4 || Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM 5. paMcamI cUliyA tattha imo tadio mahAdaMDao kAdavvo bhavadi // 1 // una tIna mahAdaNDakoMmeMse yaha tRtIya mahAdaNDaka karane yogya hai // 1 // paMcanhaM NANAvaraNIyANaM NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM sAdAvedaNIyaM micchattaM solasahaM kasAyANaM purisaveda-hassa-radi-bhaya- duguMchA / AugaM ca Na baMdhadi / tirikkhagadipaMcidiyajAdi-orAliya- tejA - kammaiya sarIra-samacaura sasaMThANa--orAliyaMgovaMga --vajarisahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasa-phArsa tirikkhagadipAoggANupuvvI agurualahuva-uvaghAda-paraghAdaussAsaM / ujjIvaM siyA baMdhadi, siyA na baMdhadi / pasatthavihAyagadi-tasa - bAdara-pajjattapatteyasarIra-thira- subha-subhaga-sukhara-Adeja- jasakitti - NimiNa - NIcAgoda- paMcaNhamaMtarAyANaM edAo paDIo baMdhadi paDhamasammattAhimuhI adho sattamA puDhavIe raio || 2 || prathamopazamasamyaktvake abhimukha huA adhastana sAtavIM pRthivIkA nArakI mithyAdRSTi jIva pAMcoM jJAnAvaraNIya, navoM darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhI krodha Adi solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya aura jugupsA; ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai / kintu Ayu karmako nahIM bAMdhatA hai / tiryaggati, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIra aMgopAMga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta aura ucchvAsa; ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai / udyota prakRtiko kadAcit bAMdhatA hai aura kadAcit nahIM bAMdhatA hai / prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaH kIrti, nirmANa, nIcagotra aura pAMcoM antarAyakarma; ina prakRtiyoMko bAMdhatA hai // 2 // [ 1, 9-5, 1 vaha cAra prakAra ke Ayu karmake sAtha jina anya prakRtiyoMko nahIM bAMdhatA hai ve ye haiMasAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, narakagati, manuSyagati, devagati, ekendriyajAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindrayajAti, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna Adi pAMca saMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, AhAraka zarIrAMgopAMga, vajranArAcasaMhanana Adi pAMca saMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, devagatiprAyogyAnupUrvI, Atapa, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNazarIra, asthira, azubha, durbhaga, duHkhara, anAdeya, ayazaH kIrti, tIrthaMkara aura uccagotra | // pAMcavIM cUlikA samApta huI || 5 || . Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaTTA - dhUliyA ukkassaTThidiparUpaNA 6. chaTTI cUliyA hasarora kammehi sammattaM labbhadi vA Na labbhadi vA, Na labbhadi tti vibhAsA // 1 // 1, 9-6, 6 ] kitane kAlakI sthitivAle karmoMke dvArA jIva samyaktvako prApta karatA hai, athavA kitane kAlakI sthitivAle karmoMke dvArA vaha use nahIM prApta karatA hai, isa praznavAkyake antargata ' athavA nahIM prApta karatA hai' isa vAkyAMzakI vyAkhyA karate haiM // 1 // una sthitiyoMkA prarUpaNa karate hue AcArya prathamataH karmoMkI utkRSTa sthitike varNana ke lie uttara sUtra kahate haiM- etto ukkassaDidiM vaNNaislAmo || 2 || aba Age utkRSTa sthitikA varNana kareMge // 2 // [ 30.1 yogake vaza karmasvarUpase pariNata hue pudgalaskandha kaSAyake anusAra jitane kAla taka jIvake sAtha ekasvarUpase avasthita rahate haiM utane kAlakA nAma sthiti hai / vaha utkRSTa, jaghanya aura madhyama svarUpase aneka prakArakI hotI hai / unameM yahAM utkRSTa karmasthitikI prarUpaNA kI jAtI hai / 1 taM jahA // 3 // vaha utkRSTa sthiti isa prakAra hai // 3 // paMcanhaM NANAvaraNIyANaM NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM asAdAvedaNIyaM paMcahamaMtarAiyANamukkasao dvidibaMdho tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo || 4 | pAMcoM jJAnAvaraNIya, navoM darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya aura pAMcoM antarAya; ina karmoM kA utkRSTa sthitibandha tIsa kor3Akor3i sAgaropama hai // 4 // aba Age unake AbAdhAkAlake pramANakA nirdeza kiyA jAtA hai-tiNNa vAsasahassANi AbAdhA / / 5 / / ukta jJAnAvaraNIyAdi karmokI sthitikA AbAdhAkAla tIna hajAra varSa hotA hai // 5 // baMdhaneke pazcAt karma jitane kAla taka apanA phala denA prArambha nahIM karate haiM utane kAlakA nAma AbAdhAkAla hai / pUrvokta karmokI sthitikA yaha utkRSTa AbAdhAkAla batalAyA gayA hai 1 AbAdhUrNiyA kammaTThadI kammaNiseo || 6 // pUrvokta jJAnAvaraNAdi karmokI isa AvAvAkAlase hIna karmasthiti pramANa karmaniSekakAla hotA hai // 6 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-6, 7 sAdAvedaNIya-itthiveda-maNusagadi--maNusagadipAoggANupugviNAmANamukkassao dvidibaMdho paNNArasasAgarovamakoDAkoDIo // 7 // sAtAvedanIya, strIveda, manuSyagati aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma; ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha pandraha kor3AkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // 7 // paNNArasa vAsasadANi AbAdhA // 8 // ukta sAtAvedanIya Adi cAroM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA AbAdhAkAla pandraha sau varSa hotA hai // 8 // AbAdhUNiyA kammavidI kammaNisego / / 9 // ukta karmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa una karmoMkA karmaniSeka hotA hai / micchattassa ukkassao hidibaMdho sattari sAgarovamakoDAkoDIo // .10 // mithyAtva karmakA utkRSTa sthitibandha sattara koDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // 10 // satta vAsasahassANi AbAdhA // 11 // mithyAtva karmakI utkRSTa sthitikA AbAdhAkAla sAta hajAra varSa hotA hai // 11 // AbAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisego // 12 // . mithyAtva karmakI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa usakA karmaniSeka hotA hai // 12 // solasaNhaM kasAyANaM ukkasago TThidibaMdho cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIo // 13 anantAnubandhI krodha Adi solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha cAlIsa koDAkor3i sAgaropama mAtra hotA hai // 13 // cattAri vAsasahassANi AbAdhA / / 14 // anantAnubandhI krodha Adi solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA AbAdhAkAla cAra hajAra varSa hotA hai // 14 // AvAdhUNiyA kammahidI kammaNisego // 15 // solaha kapAyoMkI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 15 purisaveda-hassa-radi-devagadi-samacaurasasaMThANa- vajjarisahasaMghaDaNa-devagadipAoggANupuvvI- pasatthavihAyagadi-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-uccAgodANaM ukkassago dvidibaMdho dasa sAgarovamakoDAkoDIo // 16 // puruSaveda, hAsya, rati, devagati, samacaturasrasaMsthAna, vajravRSabhanArAcasaMhanana, devagatiprAyogyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti aura uccagotra; ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha dasa koDAkor3i sAgaropama mAtra hotA hai // 16 // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-6, 23 ] jIvaTThANa-cUliyAe ukkassaTridiparUpaNA [303 dasa vAsasadANi AvAdhA // 17 // puruSaveda Adi ukta karmaprakRtiyoMkA AbAdhAkAla dasa sau varSa hotA hai // 17 // AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNiseo // 18 // una karmaprakRtiyoMkI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai / NauMsayaveda-aradi-soga-bhaya-duguMchA NirayagadI tirikkhagadI eiMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliya-gheuviya-tejA-kammaiyasarIra-huMDasaMThANa-orAliya-veuvviyasarIraaMgovaMga-- asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa--phAsa-Nirayagadi--tirikkhagadipAoggANuputrI- agurualahua--uvaghAda--paraghAda--ussAsa--AdAva-ujjova-appasatthavihAyagadi-tasa-thAvara-bAdarapajjatta-patteyasarIra-athira-asubha-dubbhaga-dussara-aNAdeja- ajasakitti-NimiNa-NIcAgodANaM ukkassago TTidibaMdho vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo // 19 // napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, narakagati, tiryaggati, ekendriyajAti, paMcendriyajAti, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyikazarIrAMgopAMga, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa aura nIcagotra; ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha bIsa koDAkor3i sAgarovama mAtra hotA hai // 19 // ve vAsasahassANi AvAdhA // 20 // pUrva sUtrokta ina napuMsakavedAdi prakRtiyoMkI utkRSTa karmasthitikA AbAdhAkAla do hajAra varSa hotA hai // 20 // AbAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisego // 21 // ukta napuMsakavedAdi prakRtiyoMkI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 21 // NirayAu-devAuassa ukkassao hidibaMdho tettIsa sAgarovamANi / / 22 // nArakAyu aura devAyukA utkRSTa sthitibandha tetIsa sAgaropama mAtra hotA hai // 22 // yaha ina donoM karmAkI niSekasthiti hai| puvakoDitibhAgo AbAdhA / / 23 / / nArakAyu aura devAyukA utkRSTa AbAdhAkAla pUrvakoTi varSakA tribhAga ( tIsarA bhAga ) mAtra hotA hai // 23 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,9-6, 24 nArakAyu aura devAyukA bandha jina manuSyoM aura tiryaMcoMke hotA hai unakI utkRSTa Ayu eka pUrvakoTi varSa pramANa hotI hai| unake AgAmI AyukA bandha bhujyamAna Ayuke do tribhAgoMke (3) bItanepara huA karatA hai| ata eva AgAmI bhavakI AyukA bandha karate samaya jo bhujyamAna AyukA eka tribhAga ( 3 ) zeSa rahatA hai vahI nArakAyu aura devAyukI utkRSTa sthitikA utkRSTa AbAdhAkAla hotA hai| jaghanya AbAdhAkAla unakA asaMkSepAddhA kAla hotA hai| isa asaMkSepAddhA kAlake Upara aura pUrvakoTitribhAgake nIce saba usa AbAdhAke madhyama vikalpa hote haiN| AbAdhA // 24 // pUrvokta AbAdhAkAlake bhItara nArakAyu aura devAyukI niSekasthiti bAdhArahita hotI hai / / jisa prakAra jJAnAvaraNAdi karmoke samayaprabaddhoMmeM bandhAvalIke pazcAt apakarSaNa, utkarSaNa aura paraprakRtisaMkramaNake dvArA bAdhA pahuMcA karatI hai usa prakAra unake dvArA Ayu karmake samayaprabaddhoMmeM bAdhA nahIM pahuMcA karatI hai; isa abhiprAyako pragaTa karaneke lie isa pRthak sUtrakI racanA kI gaI hai| kammadvidI kammaNiseo // 25 // nArakAyu aura devAyukI karmasthiti pramANa hI unakA karmaniSeka hotA hai // 25 // tirikkhAu-maNusAuassa ukkassao dvidibaMdho tiNNi palidovamANi // 26 // tiryagAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha tIna palyopama mAtra hotA hai // 26 // yaha inakI niSekasthiti nirdiSTa kI gaI hai, kyoMki, tiryaMca aura manuSyoMmeM tIna palyopama mAtra audArikazarIrakI utkRSTa sthiti pAyI jAtI hai / puvyakoDi tibhAgo AvAdhA // 27 // tiryagAyu aura manuSyAyukA utkRSTa AbAdhAkAla pUrvakoTikA tribhAga hai // 27 // AbAdhA / / 28 // isa AbAdhAkAlameM tiryagAyu aura manuSyAyukI niSekasthiti bAdhArahita hotI hai // 28 // kammahidI kammaNisego // 29 // tiryagAyu aura manuSyAyukI karmasthiti pramANa hI unakA karmaniSeka hotA hai // 29 // vIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-vAmaNasaMThANa-khIliyasaMghaDaNa-suhamaapajjattasAdhAraNaNAmANaM ukkassago hidibaMdho aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo // 30 / / ___ dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, vAmanasaMsthAna, kIlakasaMhanana, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa; ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha aThAraha koDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // aTThArasa vAsasadANi AbAdhA // 31 / / ina dvIndriyajAti Adi prakRtiyoMkA utkRSTa AbAdhAkAla aThAraha sau varSa mAtra hotA hai / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-6, 41] jIvaTThANa-cUliyAe ukassaTThidiparUpaNA [305 AvAdhUNiyA kammaTThidI kammaNiseo // 32 // ukta karmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 32 // AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMga-titthayaraNAmANamukkassago vidibaMdho aMtokoDAkoDIe // 33 // __ AhArakazarIra, AhArakazarIrAMgopAMga aura tIrthaMkara nAmakarma ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkoDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // 33 // aMtomuhuttamAbAdhA // 34 // pUrvokta AhArakazarIrAdi prakRtiyoMkA AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 34 // AvAdhUNiyA kammadvidI kammaNisego // 35 // ukta tIna karmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // NaggodhaparimaMDalasaMThANa-vajjaNArAyaNasaMghaDaNaNAmANaM ukkassago dvidibaMdho vArasa . sAgarovamakoDAkoDIo // 36 // nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna aura vajranArAcasaMhanana ina donoM nAmakarmokA utkRSTa sthitibandha bAraha koDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // 36 // vArasa vAsasadANi AbAdhA // 37 // nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna aura vajranArAcasaMhanana ina donoM prakRtiyoMkA utkRSTa abAdhAkAla bAraha sau varSa mAtra hotA hai // 37 // AvAdhUNiyA kammadvidI kammaNisego // 38 // ukta donoM karmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai / sAdiyasaMThANa-NArAyaNasaMghaDaNaNAmANamukkassao dvidibaMdho codasasAgarovamakoDAkoDIo // 39 // svAtisaMsthAna aura nArAcasaMhanana ina donoM nAmakarmoMkA utkRSTa sthitibandha caudaha koDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // 39 // codasa vAsasadANi AbAdhA // 40 // ukta donoM karmokA utkRSTa AbAdhAkAla caudaha sau varSa mAtra hotA hai // 40 // AvAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisao // 41 // khAtisaMsthAna aura nArAcasaMhanana ina donoM nAmakarmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 41 / / cha. 39 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-7,6 khujjasaMThANa-addhaNArAyaNasaMghaDaNaNAmANamukkassao dvidibaMdho solasasAgarovamakoDAkoDIo // 42 // kuJjakasaMsthAna aura ardhanArAcasaMhanana ina donoM nAmakarmokA utkRSTa sthitibandha solaha koDAkor3i sAgaropama mAtra hotA hai // 42 // solasavAsasadANi AbAdhA // 43 // ukta donoM karmokA utkRSTa AbAdhAkAla solaha sau varSa mAtra hotA hai // 43 // AvAdhUNiyA kammaTThidI kammaNiseo / / 44 // ukta donoM karmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai / // chaThI cUlikA samApta huI // 6 // 7. sattamI cUliyA etto jahaNNahidi vaNNaissAmo // 1 // aba Age jaghanya sthitikA varNana kareMge // 1 // taM jahA // 2 // paMcaNhaM NANAvaraNIyANaM caduNhaM daMsaNAvaraNIyANaM lobhasaMjalaNassa paMcaNhamaMtarAiyANaM jahaNNao dvidibaMdho aMtomuhuttaM // 3 // vaha isa prakAra hai // 2 // pAMcoM jJAnAvaraNIya, cakSudarzanAvaraNAdi cAra darzanAvaraNIya, lobhasaMcalana aura pAMcoM antarAya; ina kA~kA jaghanya sthitibandha antarmuhUrta mAtra hotA hai // 3 // aMtomuhuttamAvAdhA // 4 // una jJAnAvaraNIyAdi pandraha karmokA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 4 // AdhAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisego // 5 // ukta jJAnAvaraNIyAdi pandraha kAkI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 5 // paMcadaMsaNAvaraNIya-asAdAvedaNIyANaM jahaNNago DidibaMdho sAgarovamassa tiNNi sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA // 6 // ___ nidrAnidrAdi pAMca darzanAvaraNIya aura asAtAvedanIya ina karmaprakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna sAgaropamake tIna baTe sAta bhAga (3) pramANa hotA hai // 6 / Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-7, 17] jIvaTTANa-cUliyAe jahaNNaTThidiparUpaNA [ 307 aMtomuhuttamAbAdhA // 7 // ukta nidrAnidrAdi chaha karmaprakRtiyoMkA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai| AbAdhUNiyA kammaTTidI kammaNiseo // 8 // ukta nidrAnidrAdi chaha karmokI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai / / 8 / / sAdAvedaNIyassa jahaNNao hidibaMdho vArasa muhuttANi // 9 // sAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha bAraha muhUrta mAtra hotA hai // 9 // aMtomuhuttamAbAdhA // 10 // sAtAvedanIya karmakA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 10 // AbAdhUNiyA kammATThidI kammaNiseo // 11 // sAtAvedanIya karmakI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa usakA karmaniSaka hotA hai // 11 // micchattassa jahaNNago vidibaMdho sAgarovamassa satta sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA // 12 // mithyAtva karmakA jaghanya sthitibandha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna sAgaropamake sAta baTe sAta bhAga (7 ) pramANa hotA hai // 12 // aMtomuhuttamAvAdhA // 13 // mithyAtva karmakA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 13 // AbAghRNiyA kammahidI kammaNiseo // 14 // mithyAtva karmakI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa usakA karmaniSeka hotA hai / bArasaNhaM kasAyANaM jahaNNao dvidivaMdho sAgarovamassa cattAri sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA // 15 // anantAnubandhI krodhAdi bAraha kaSAyoMkA jaghanya sthitibandha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna sAgaropamake cAra baTe sAta bhAga ( 4 ) pramANa hotA hai // 15 // aMtomuhuttamAbAdhA // 16 // anantAnubandhI krodhAdi bAraha kaSAyoMkA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai| AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNisego // 17 // ukta bAraha kaSAyoMkI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 17 // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,9-7, 18 kodhasaMjalaNa-mANasaMjalaNa-mAyasaMjalaNANaM jahaNNao hidibaMdho ve mAsA mAsaM pakvaM // 18 // krodhasaMcalana, mAnasaMjvalana aura mAyAsaMjvalana ina tInoMkA jaghanya sthitibandha kramazaH do mAsa, eka mAsa aura eka pakSa mAtra hotA hai // 18 // aMtomuhuttamAbAdhA // 19 // ukta tInoM saMjvalana kaSAyoMkA jaghanya abAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 19 // AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNiseo // 20 // ukta tInoM saMcalana kaSAyoMkI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 20 // purisavedassa jahaNNao hidibaMdho aTThavassANi // 21 // puruSavedakA jaghanya sthitibandha ATha varSa mAtra hotA hai // 21 // aMtomuhuttamAbAdhA // 22 // puruSavedakA AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai / / 22 // AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNiseo // 23 // puruSavedakI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa usakA karmaniSeka hotA hai / itthiveda-NauMsayaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-tirikkhagai-maNusagai-eiMdiyabIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIraM chahaM saMThANANaM orAliyasarIraaMgovaMgaM chaNhaM saMghaDaNANaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsaM tirikkhagai-magusagaipAoggANupucI agurualahua-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAujjova-pasatthavihAyagadi-appasatthavihAyagadi-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-paJjatApajata-pateya-sAhAraNasarIra-thirAthira-subhAsubha-subhaga-dubhagasustara-dussara-Adejja-aNAdejja-ajasakitti-NimiNa-NIcAgodANaM jahaNNago dvidivaMdho sAgarovamassa ve sattabhAgA palidoSamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA // 24 // strIveda, napuMsakoda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaggati, manuSyagati, ekendriyajAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, paMcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kAmaNazarIra, chahoM saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chahoM saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, aguru alaghu, upadhAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, prazasta vihAyogati, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, duHsvara, Adeya, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa aura nIca gotra; ina prakRtiyoMkA javanya sthitibandha patyopamake Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-7, 35] jIvaTThANa-cUliyAe jahaNNaTThidiparUpaNA [309 asaMkhyAtaveM bhAgase kama sAgaropamake do baTe sAta bhAga ( 3 ) mAtra hotA hai // 24 // aMtomuhuttamAbAdhA // 25 // - ukta strIvedAdi prakRtiyoMkA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 25 // AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNiseo // 26 // ukta prakRtiyoMkI AbAdhAkAlase hIna jaghanya karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 26 // NirayAua devAuassa jahaNNao hidibaMdho dasavAsasahassANi // 27 // nArakAyu aura devAyukA jaghanya sthitibandha dasa hajAra varSa mAtra hotA hai // 27 // aMtomuhuttamAbAdhA // 28 // nArakAyu aura devAyukA AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 28 // AvAdhA // 29 // isa AbAdhAkAlameM nArakAyu aura devAyukI karmasthiti bAdhArahita hotI hai // 29 // kammaTThidI kammaNiseo // 30 // nArakAyu aura devAyukI karmasthiti pramANa unakA karmaniSaka hotA hai // 30 // tirikkhAua-maNusAuassa jahaNNao hidibaMdho khuddAbhavaggahaNaM // 31 // tiryagAyu aura manuSyAyukA jaghanya sthitibandha kSudrabhavagrahaNa pramANa hotA hai // 31 // aMtomuhuttamAbAdhA // 32 // tiryagAyu aura manuSyAyukA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 32 // AbAdhA // 33 // isa AbAdhAkAlameM tiryagAyu aura manuSyAyukI karmasthiti bAdhArahita hotI hai // 33 // kammaThidI kammaNiseo // 34 // tiryagAyu aura manuSyAyukI karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 34 / / Nirayagadi-devagadi-ubviyasarIra-ubbiyasarIraaMgovaMgaM Nirayamadi-devagadigAoggANupubbINAmANaM jahaNNago dvidibaMdho sAgarovamasahassassa ve-sattabhAgA palidovamassa saMkhejadibhAgeNa UNayA // 35 // narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIraaMgopAMga, narakagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakokA jaghanya sthitibandha palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase hIna sAgaropamasahasrake do baTe sAta bhAga (3) mAtra hotA hai // 35 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-7, 36 aMtomuhuttamAbAdhA // 36 // ukta narakagati Adi chaha prakRtiyoMkA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // AbAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisego // 37 // ukta prakRtiyoMkI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMga-titthayaraNAmANaM jahaNNago TThidibaMdho aMtokoDAkoDIo // 38 // ___ AhArakazarIra, AhArakazarIraaMgopAMga aura tIrthaMkara nAmakokA jaghanya sthitibandha antaHkoDAkoDi sAgaropama mAtra hotA hai // 38 // aMtomuhuttamAbAdhA // 39 // AhArakazarIra, AhArakaaMgopAMga aura tIrthaMkara nAmakarmakA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 39 // AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNiseo // 40 // ukta karmokI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai // 40 // jasagitti-uccAgodANaM jahaNNago TThidibaMdho aTTha muhuttANi // 41 // yazaHkIrti aura uccagotra ina do prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha ATha muhUrta mAtra hotA aMtomuhuttamAbAdhA // 42 // yazaHkIrti aura uccagotra ina donoM prakRtiyoMkA jaghanya AbAdhAkAla antarmuhUrta mAtra hotA hai // 42 // AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNiseo // 43 // ukta prakRtiyoMkI AbAdhAkAlase hIna karmasthiti pramANa unakA karmaniSeka hotA hai||43||. // sAtavI cUlikA samApta huI // 7 // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-8, 3] jIvaTThANa-cUliyAe paDhamasammattuppattiparUpaNA [311 8. aTThamI cUliyA evadikAlaTThidiehi kammehi sammattaM Na lahadi // 1 // itane kAla pramANa sthitivAle karmoke dvArA jIva samyaktvako nahIM prApta karatA hai // 1 // yaha dezAmarzaka sUtra hai| isalie vahAM ina karmoke jaghanya va utkRSTa sthitibandha, jaghanya va utkRSTa sthitisattva, jaghanya va utkRSTa anubhAgasattva, tathA jaghanya va utkRSTa pradezasattvake honepara jIva samyaktvako nahIM prApta karatA hai; yaha abhiprAya grahaNa karanA caahie| labhadi tti vibhAsA // 2 // prathama cUlikAgata prathama sUtrameM paThita 'labhadi ' isa padakI vyAkhyA kI jAtI hai // 2 // abhiprAya yaha hai ki jina prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkA bandha; sattva aura udIraNAke honepara jIva samyaktvako prApta karatA hai una prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezoMkI yahAM prarUpaNA kI jAtI hai / edesiM ceva savvakammANaM jAve aMtokoDAkoDiTThidi baMdhadi tAve paDhamasammattaM labhadi // 3 // ___jaba yaha jIva ina saba karmokI antaHkor3Akor3i pramANa sthitiko bAMdhatA hai taba vaha prathamopazamasamyaktvako prApta karatA hai // 3 // isa sUtrake dvArA kSayopazama, vizuddhi, dezanA aura prAyogya ina cAra labdhiyoMkI prarUpaNA kI gaI hai| pUrvasaMcita karmoke anubhAgaspardhakoMkA vizuddhike dvArA pratisamayameM zaktikI apekSA uttarottara anantaguNe hIna hokara udIraNAko prApta honekA nAma kSayopazamalabdhi hai| ukta kramase udIraNAko prApta hue una anubhAgaspardhakoMke nimittase sAtAvedanIya Adi puNya prakRtiyoMke bandhakA kAraNa tathA asAtAvedanIya Adi pApa prakRtiyoMke bandhakA virodhaka jo jIvakA pariNAma hotA hai usakI prAptiko vizuddhilabdhi kahA jAtA hai| chaha dravyoM aura nau padArthoke upadezakA nAma dezanAlabdhi hai| isa dezanA aura usameM pariNata AcAryAdikoMkI prAptiko tathA tadupadiSTa arthake grahaNa va dhAraNa karanekI zaktikI prAptiko dezanAlabdhi kahate haiN| samasta karmoMkI utkRSTa sthitikA ghAtakara use antaHkoDAkoDi pramANa sthitimeM tathA unake utkRSTa anubhAgako ghAtakara use do sthAnarUpa (ghAtiyA karmoke latA aura dArurUpa tayA aghAtiyA--pApa prakRtiyoM ke nIma aura kAMjIrarUpa ) anubhAgameM sthApita karanekA nAma prAyogyalabdhi hai| ye cAra labdhiyAM bhavya aura abhavya donoMke hI samAnarUpase ho sakatI haiM, parantu antima karaNalabdhi eka mAtra bhavya jIvake hI hotI hai- vaha abhavyake sambhava nahIM hai / Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1,9-8, 4 so puNa paMciMdio saNNI micchAiTThI pajjattao savvavisuddho // 4 // vaha prathamopazama samyaktvako prApta karanevAlA jIva paMcendriya, saMjJI, mithyAdRSTi, paryApta aura sarvavizuddha hotA hai // 4 // ekendriyoMko Adi lekara asaMjJI paMcendriya paryanta cUMki samyaktvake grahaNake yogya pariNAma sambhava nahIM haiM, ataeva sUtrameM 'paMciMdio' padake dvArA unakA niSedha kara diyA gayA hai / sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIva prathamopazama samyaktvako nahIM prApta karate haiM, isIliye sUtrameM -- mithyAdRSTi ' kahakara unakA bhI pratiSedha kiyA gayA hai| yadyapi upazamazreNike car3haneke abhimukha huA vedakasamyagdRSTi jIva upazamasamyaktvako prApta karatA hai, parantu usake samyaktvapUrvaka utpanna hone ke kAraNa use prathamopazama samyaktva nahIM kahA jAtA hai / isaliye prathamopazama samyaktvako prApta karanevAlA mithyAdRSTi jIva hI hotA hai aura vaha bhI paryApta avasthAmeM hI hotA hai, na ki aparyApta avasthAmeM; yaha isa sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / edesiM ceva savvakammANaM jAdhe aMtokoDAkoDidvidiM Thavedi saMkhejjehi sAgarovamasahassehi UNiyaM tAdhe paDhamasammattamuppAdedi // 5 // ___ jisa samaya jIva inhIM saba karmokI saMkhyAta hajAra sAgaropamoMse hIna antaHkor3AkoDi sAgaropama pramANa sthitiko sthApita karatA hai usa samaya vaha prathama samyaktvako utpanna karatA hai // 5 // paDhamasammattamuppAdeto aMtomuhuttamoha di // 6 // prathamopazama samyaktvako utpanna karatA huA sAtizaya mithyAdRSTi jIva antarmuhUrta kAla taka haTAtA hai, arthAt antarakaraNa karatA hai // 6 // isakA abhiprAya yaha hai ki prathamopazama samyaktvako utpanna karanevAlA anAdi mithyAdRSTi jIva adhaHkaraNa aura apUrvakaraNa pariNAmoMke kAlako vitAkara jaba vaha anivRttikaraNa pariNAmoM sambandhI kAlake bhI saMkhyAta bahubhAgako vitA detA hai taba vaha mithyAtva prakRtike antarakaraNako karatA hai| vivakSita karmakI adhaHstana aura uparima sthitiyoMko chor3akara madhyakI antarmuhUrta mAtra sthitiyoMke niSekoMkA pariNAmavizeSake dvArA abhAva karanekA nAma antarakaraNa hai / isa antarakaraNako karatA huA vaha usake prArambha karaneke samayase pUrvameM udayameM AnevAlI mithyAtva karmakI antarmuhUrta mAtra sthitiko lAMghakara usake UparakI antarmuhUrta mAtra sthitike niSekoMko utkIraNa kara unameM se kuchako prathamasthiti (antarakaraNase nIcekI antarmuhUrta mAtra sthiti) aura kuchako dvitIya sthiti (antarakaraNase UparakI antarmuhUrta mAtra sthiti ) meM kSepaNa karatA hai| isa prakAra vaha mithyAtvakI antarmuhUrta mAtra sthitiyoMke niSekoMkA abhAva kara detA hai| ohaddedRNa micchattaM tiNNibhAgaM karedi sammattaM micchattaM sammAmicchattaM // 7 // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-8, 11] jIvaTThANa-cUliyAe paDhamasammattuSpattikAraNaparUpaNA [ 313 antarakaraNa karake vaha mithyAtva karmake tIna bhAga karatA hai- samyaktva, mithyAtva aura samyagmithyAtva // 7 // daMsaNamohaNIyaM kamma uvasAmedi // 8 // isa prakArase vaha darzanamohanIya karmako upazamAtA hai // 8 // uvasAmeMto kamhi uvasAmedi ? cadusu vi gadIsu uvsaamedi| cadusu vi gadIsu uvasAto paMciMdiesu uvasAmedi, No eiMdiya-vigaliMdiesu / paMciMdiesu uvasAmeMto saNNIsu uvasAmedi, No asaNNIsu / saNNIsu uvasAto gabbhovakaMtiesu uvasAmedi, No sammucchimesu / gabbhovakaMtiesu uvasAmeMto pajjattaesu uvasAmedi, No apajjattaesu / pajjattaesu uvasAto saMkhejjavassAugesu vi uvasAmedi asaMkhejjavassAugesu vi // 9 // darzanamohanIya karmako upazamAtA huA yaha jIva use kahAM upazamAtA hai ? vaha use cAroM hI gatiyoMmeM upazamAtA hai| cAroM hI gatiyoMmeM upazamAtA huA paMcendriyoMmeM upazamAtA hai, na ki ekendriya aura vikalendriyoMmeM / paMcendriyoMmeM upazamAtA huA saMjJiyoMmeM upazamAtA hai,na ki asNjnyiyoNmeN| saMjJiyoMmeM upazamAtA huA garbhopakrAntikoM (garbhajoM) meM upazamAtA hai, na ki saMmUrcchanoMmeM / garbhopakrAntikoMmeM upazamAtA huA paryAptakoMmeM upazamAtA hai, na ki aparyAptakoMmeM / paryAptakoMmeM upazamAtA huA saMkhyAta varSakI AyuvAle jIvoMmeM bhI upazamAtA hai aura asaMkhyAta varSakI AyuvAle jIvoMmeM bhI upazamAtA hai // 9 // uvasAmaNA vA kesu va khettesu kassa va mUla ? // 10 // vaha darzanamohanIyakI upazAmanA kina kSetroMmeM aura kisake pAsameM hotI hai ? // 10 // isakA samAdhAna yaha hai ki usa darzanamohanIyakI upazAmanA kisI bhI kSetrameM aura kisIke bhI samIpameM ho sakatI hai- isake liye koI vizeSa niyama nahIM hai / daMsaNamohaNIyaM kamma khavedumADhavato kamhi ADhavedi ? aDDhAijjesu dIva-samuddesu paNNArasakammabhUmIsu jamhi jiNA kevalI titthayarA tamhi ADhavedi // 11 // darzanamohanIya karmakI kSapaNAko prArambha karanevAlA jIva kahAMpara use prArambha karatA hai ? aDhAI dvIpa-samudroMke bhItara sthita pandraha karmabhUmiyoMmeM- jahAM jina, kevalI athavA tIrthaMkara hote haiMusako prArambha karatA hai // 11 // sUtrameM 'paNNArasakammabhUmIsu' aisA kahanepara una pandraha karmabhUmiyoMmeM utpanna honevAle manuSyoMko grahaNa karanA cAhiye, kyoMki, darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambhaka manuSya hI hotA hai| parantu usakA niSThApana (samApti) cAroM gatiyoMmeM bhI sambhava hai| isI prakAra sUtrameM prayukta 'jamhi' padase yaha abhiprAya samajhanA cAhiye ki jisa kAlameM kevalI jinoMkI sambhAvanA hai usI kAlameM cha. 40 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-8, 12 vaha ukta darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambha karatA hai| isase suSamAsuSamA Adi kAloMmeM usakI kSapaNAkA niSedha samajhanA cAhiye / Nivao puNa cadusu vi gadIsu Nivedi // 12 // parantu darzanamohakI kSapaNAkA niSThApaka cAroM hI gatiyoMmeM usakA niSThApana karatA hai / kRtakRtyavedaka honeke prathama samayase lekara Ageke samayameM darzanamohanIyakI kSapaNA karanevAlA jIva niSThApaka kahA jAtA hai| so vaha pUrvabaddha Ayuke vaza cAroM hI gatiyoMmeM utpanna hokara usa darzanamohanIyakI kSapaNAko pUrNa karatA hai| jIva samyaktva prakRtiko antima phAliko nIceke niSekoMmeM denese lekara antarmuhUrta kAla taka kRtyakRtyavedaka kahA jAtA hai| sampattaM paDivajjaMto tado sattakammANamaMtokoDAkoDiM Thavedi NANAvaraNIyaM daMsaNAvaraNIyaM vedaNIyaM mohaNIyaM NAmaM godaM aMtarAiyaM cedi // 13 // ____ sarvavizuddha mithyAdRSTike dvArA sthApita sAta karmoke sthitibandha aura sthitisattvakI apekSA samyaktvako prApta karanevAlA jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, nAma, gotra aura antarAya; ina sAta karmokI sthitiko antaHkoDAkoDi pramANa sthApita karatA hai // 13 // __cArittaM paDivajjato tado sattakammANamaMtokoDAkoDiM vidi duvedi NANAvaraNIya dasaNAvaraNIyaM vedaNIyaM NAmaM godaM aMtarAiyaM cedi // 14 // usa prathamopazama samyaktvake abhimukha caramasamayavartI mithyAdRSTike sthitibandha aura sthitisattvakI apekSA cAritrako prApta honevAlA jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, nAma, gotra aura antarAya; ina sAta karmokI sthitiko antaHkoDAkor3i pramAga sthApita karatA hai // 14 // ___ abhiprAya yaha hai ki prathamopazama samyaktvake abhimukha hue antimasamayavartI mithyAdRSTi jIvake ukta sAta karmoMkA jitanA sthitivandha aura sattva thA usakI apekSA saMghamAsaMyamake abhimukha huA jIva saMkhyAtaguNe hIna sthitibandhako aura sthitisattvako sthApita karatA hai| isakI apekSA bhI saMyamake abhimukha hue antimasamayavartI mithyAdRSTi jIvakA sthitibandha aura sthitisattva saMkhyAtaguNA hIna hotA hai| sapugNa puNa cArittaM paDivajjato tado cattAri kammANi aMtomuhuttahidi duvedi NANAvaraNIyaM daMsagAvaraNIyaM mohaNIyamaMtarAiyaM cedi // 15 // sampUNa cAritrako prApta karanevAlA jIva use uttarottara hIna karatA huA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya; ina cAra karmokI sthitiko antarmuhUrta mAtra sthApita karatA hai / / vedagIyaM bArasamuhuta hidi Thodi, NAmA-godANamaTThamuhuttahidi Thavedi, sesANaM kammANaM bhiNNamuhuttahidi Thavedi // 16 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 7 ] jIvaTThANa-cUliyAe paDhamasammattuppattikAraNaparUpaNA [315 sampUrNa cAritrako prApta karanevAlA kSapaka vedanIyakI sthitiko bAraha muhUrta, nAma aura grotra karmokI sthitiko ATha muhUrta tathA zeSa koMkI sthitiko bhinnamuhUrta arthAt antarmuhUrta mAtra sthApita karatA hai // 16 // // AThavIM cUlikA samApta huI // 8 // 9. NavamI cUliyA NeraDyA micchAiTThI paDhamasammattamuppAdeti // 1 // nArakI mithyAdRSTi jIva prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 1 // uppAdatA kamhi uppAdeti // 2 // prathama samyaktvako utpanna karanevAle nArakI jIva kisa avasthAmeM use utpanna karate haiM ? // pajjattaesu uppAdeMti, No apajjattaemu // 3 // ve paryAptakoMmeM hI usa prathama samyaktvako utpanna karate haiM, na ki aparyAptakoMmeM // 3 // pajjattaesu uppAdeMtA aMtomuhuttappahuDi jAva tappAoggaMtomuhuttaM uvarimuppAdeMti, No hevA // 4 // paryAptakoMmeM prathama samyaktvako utpanna karanevAle nArakI antarmuhUrtase lekara usake yogya antarmuhUrtake pazcAt samyaktvako utpanna karate haiM, usase nIce nahIM utpanna karate // 4 // __ abhiprAya yaha hai ki paryApta honeke prathama samayase lekara jaba taka tatprAyogya antarmuhUrta kAla vyatIta nahIM hotA hai taba taka jIva usake yogya vizuddhike sambhava na honese prathama samyaktvako utpanna nahIM kara sakate haiN| evaM jAva sattasu puDhavIsu NeraDyA // 5 // isa prakAra prathama pRthavIse lekara sAtoM pRthiviyoMmeM nArakI jIva prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 5 // NeraDyA micchAiTThI kadihi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeMti ? // 6 // nArakI mithyAdRSTi jIva kitane kAraNoMke dvArA prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 6 // tIhi kAraNehiM paDhamasammattamuppAdeMti // 7 // nArakI mithyAdRSTi jIva tIna kAraNoMke dvArA prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 7 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM keI jAissarA keI soUNa keI vedanA hibhUdA || 8 | kitane hI nArakI jIva jAtismaraNase, kitane hI dharmopadezako sunakara aura kitane hI vedanA se abhibhUta hokara prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 8 // 316 ] evaM tisu uvarimAsu puDhavI raiyA || 9 || isa prakAra UparakI tIna pRthiviyoM meM nArakI jIva uparyukta tIna kAraNoMke dvArA prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 9 // casu mAsu puDhavIsu NeraDyA micchAiTThI kadihi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeti ? // 10 // nIcekI cAra pRthiviyoMmeM nArakI mithyAdRSTi jIva kitane kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM ? // 10 // [ 1, 9-9, 8 dohi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeti // 11 // nIcekI cAra pRthiviyoMmeM nArakI mithyAdRSTi jIva do kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 11 // hi jAssarA ke veyaNAhibhUdA // 12 // unameM kitane hI jIva jAtismaraNase aura kitane hI vedanAse abhibhUta hokara prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 12 // cUMki nIcekI cAra pRthiviyoMmeM devoMkA jAnA sambhava nahIM hai, ata eva vahAM dharmazravaNake vinA zeSa do hI kAraNoMse nArakI jIva prathama samyaktvako utpanna karate haiM / tirikkhamicchAiTThI paDhamasammattamuppAdeti // 13 // tiryaMca mithyAdRSTi jIva prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 13 // uppAdeMtA kamhi uppAdeMti ? // 14 // prathama samyaktvako utpanna karanevAle tiryaMca use kisa avasthA meM utpanna karate haiM ? // 14 // paMcidiesa uppAdeti No eiMdiya - vigaliMdie / 15 / / tiryaMca jIva paMcendriyoMmeM hI prathama samyaktvako utpanna karate haiM, ekendriyoM aura vikale - ndriyoMmeM usa nahIM utpanna karate // 15 // paMcidiesa uppAdeMtA saNNIsu uppAdeti No asaNNI / / 16 / / paMceMndriyoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle tiryaMca jIva saMjJI jIvoM meM hI use utpanna karate haiM, na ki asaMjJiyoMmeM // 16 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 25] jIvaTThANa-cUliyAe paDhamasammattuppattikAraNaparUpaNA [317 saNNIsu utpAdeMtA gabbhovataMtiesu uppAdeMti, No sammucchimesu // 17 // saMjJI tiryaMcoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle tiryaMca jIva garbhajoMmeM hI use utpanna karate haiM, na ki sammUrchana janmavAloMmeM // 17 // gambhovakaMtiesu uppAdeMto pajjattaesu uppAdeMti, No apajjattaesu // 18 // garbhaja tiryaMcoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle tiryaMca jIva use paryAptakoMmeM hI utpanna karate haiM, na ki aparyAptakoMmeM // 18 // pajjattaesu uppAdeMtA divasapudhattappahuDi jAvamuvarimuppAdeMti, No hetttthaado||19|| paryAptaka tiryaMcoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle tiryaMca jIva divasapRthaktvase lekara Uparake kAlameM hI use utpanna karate haiM, usake nIceke kAlameM nahIM utpanna karate // 19 // divasapRthaktvase yahAM bahuta divasapRthaktvoMko grahaNa karanA cAhiye, na ki sAta ATha dinoMko; kyoMki, 'pRthaktva' zabda yahAM vipula saMkhyAkA vAcaka hai / evaM jAva savvadIva-samuddesu // 20 // isa prakArase saba dvIpa-samudroMmeM tiryaMca jIva prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 20 // tirikkhA micchAiTThI kadihi kAraNehi paDhamasammattaM uppAdeMti ? // 21 // tiryaMca mithyAdRSTi jIva kitane kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM ? // 21 // tIhi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeMti- keI jAissarA, keI soUNa, keI jiNabiMba daRsNa // 22 // pUrvokta paMcendriya tiryaMca jIva tIna kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM- kitane hI tiryaMca jIva jAtismaraNase, kitane hI dharmopadezako sunakara aura kitane hI jinapratimAkA darzana karake use utpanna karate haiM // 22 // maNussA micchAdiTThI paDhamasammattamuppAdeti // 23 // manuSya mithyAdRSTi prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 23 // uppAdeMtA kamhi uppAdeMti ? // 24 // prathama samyaktvako utpanna karanevAle mithyAdRSTi manuSya kisa avasthAmeM use utpanna karate gabbhovataMtiesu paDhamasammattamuppAdeMti, No sammucchimesu // 25 // mithyAdRSTi manuSya garbhaja manuSyoMmeM prathama samyaktvako utpanna karate haiM, sammUrcchanoMmeM use nahIM utpanna karate // 25 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-9, 26 gabbhovataMtiesu uppAdetA pajjattaesu uppAdeMti, No apajjattaesu // 26 // garbhajoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle mithyAdRSTi manuSya paryAptakoMmeM hI use utpanna karate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM utpanna karate // 26 // pajjattaesu uppAdeMtA aTThavAsappahuDi jAva uvarimuppA-ti, No heTThAdo // 27 // ___ paryAptakoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle garbhaja mithyAdRSTi manuSya ATha varSase Uparake kAlameM hI use utpanna karate haiM, nIceke kAlameM use nahIM utpanna karate // 27 // evaM jAva aDDhAijjadIva-samuddesu // 28 // isa prakArase aDhAI dvIpa-samudroMmeM mithyAdRSTi manuSya usa prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 28 // maNussA micchAiTThI kadihi kAraNehiM paDhamasammattamuppAdeMti ? // 29 // manuSya mithyAdRSTi kitane kAraNoMse usa prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 29 // tIhi kAraNehi paDhamasammattamupAdeMti- keiM jAissarA, keI soUNa, keI jiNabiMba daTTaNa // 30 // mithyAdRSTi manuSya tIna kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM- kitane hI manuSya jAtismaraNase, kitane hI dharmopadezako sunakara aura kitane hI jinapratimAkA darzana karake usako utpanna karate haiM // 30 // 'jinabimbake darzanase' yahAM usake antargata jinamahimA (janmAbhiSeka mahotsavAdi) ke darzanako bhI grahaNa karanA cAhiye / devA micchAiTThI paDhamasammattamuppAdeMti // 31 // deva mithyAdRSTi prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 31 // uppAdetA kamhi uppAdeMti ? // 32 // prathama samyaktvako utpanna karanevAle deva mithyAdRSTi kisa avasthAmeM use utpanna karate haiM ? // 32 // pajjattaesu uppAdeMti, No apajjattaesu // 33 // prathama samyaktvako utpanna karanevAle deva mithyAdRSTi use paryAptakoMmeM hI utpanna karate haiM, na ki aparyAptakoMmeM // 33 // pajjattaesu uppAeMtA aMtomuhuttappahuDi jAva uvari uppAeMti, No heTTado // 34 // paryAptakoMmeM bhI prathama samyaktvako utpanna karanevAle deva mithyAdRSTi use antarmuhUrta kAlase Uparake kAlameM hI utpanna karate haiM; na ki usase nIceke kAlameM // 34 // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvaTThANa - cUliyAe paDhamasammattuppattikAraNaparUpaNA evaM jAva urima uvarimagevajjavimANavAsiyadevA ti / / 35 / / isa prakAra se uparima- uparima graiveyakavimAnavAsI devoM taka deva prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 35 // devAmicchA kahi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeti ? // 36 // deva mithyAdRSTi kitane kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 36 // caduhi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeti - keI jAissarA keI soUNa keI jiNamahimaM daDUNa keI deviddhiM daGgUNa / / 37 / / 1, 9-9, 42 ] deva mithyAdRSTi cAra kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM- kitane hI jAtismaraNase, kitane hI dharmopadezako sunakara, kitane hI jinamahimAko dekhakara aura kitane hI Upara ke devoMkI Rddhiko dekhakara use utpanna karate haiM // 37 // [ 319 evaM bhavaNavAsiya pahuDa jAva sadAra- sahassArakappavAsiyadevAti / / 38 // isa prakAra bhavanavAsI devoMse lagAkara zatAra - sahasrAra takake kalpavAsI deva uparyukta cAra kAraNoMke dvArA prathama samyaktvako utpanna karate haiM // 38 // ANad-pANada-AraNa-acyudakappavAsi yadevesu micchAdiTThI dihi kAraNehiM paDhamasammattamuppAdeti // 39 // Anata, prANata, AraNa aura acyuta kalpoMke nivAsI devoMmeM mithyAdRSTi deva kitane kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM ? // 39 // tIhi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeMti - keI jAissarA keI soUNa keI jiNamahimaM dahUNa // 40 // pUrvokta AnatAdi cAra kalpoMke deva tIna kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiMkitane hI jAtismaraNase, kitane hI dharmopadezako sunakara aura kitane hI jinamahimAko dekhakara use utpanna karate haiM // 40 // vavajjavimANavAsiyadevesu micchAdiTThI kadihi kAraNehi paDhamasammattamuppAdeti ? // 41 // nau vimAnavAsI devoMmeM mithyAdRSTi deva kitane kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiM ? // 41 // dohi kAraNehi paDhasammattamuppAdeti - keI jAissarA keI soUNa // 42 // vimAnavAsI mithyAdRSTi deva do kAraNoMse prathama samyaktvako utpanna karate haiMkitane hI jAtismaraNase aura kitane hI dharmopadezako sunakara // 42 // nau Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 9-9, 43 yahAM cUMki Uparake devoMkA Agamana nahIM hotA hai, isaliye unake maharddhidarzana sambhava nahIM hai| sAtha hI unake jinamahimA darzana bhI sambhava nahIM hai, kyoMki, ve na to tIrthaMkarake kisI kalyANaka mahotsava meM jAte haiM aura na aSTAhnika mahotsavake samaya nandIzvara dvIpa meM bhI jAte haiM / aNuddisa jAva savvasiddhivimANavAsiyadevA savve te piyamA sammAiDi paNNattA // 43 // 320 ] anudizoMse lagAkara sarvArthasiddhi taka ke vimAnavAsI deva saba hI niyamase samyagdRSTi hote haiM, aisA paramAgamameM kahA gayA hai || 43 || rayA micchatte adhigadA keI micchatteNa NIti // 44 // mithyAtva ke sAtha naraka meM praviSTa hue nArakiyoMmeMse kitane hI mithyAtva sahita hI narakase nikalate haiM // 44 // ke micchatte adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 45 // kitane hI mithyAtva sahita narakameM jAkara sAsAdana samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM | abhiprAya yaha hai ki mithyAtvake sAtha narakagatimeM praviSTa hokara aura vahAM apanI Ayu pramANa raha karake antameM prathamopazama samyaktvako prApta karanevAle kitane hI nArakI jIva sAsAdana-samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM / keI micchattreNa adhigadA sammatteNa NIti // 46 // kitane hI jIva mithyAtva sahita narakameM jAkara vahAMse samyaktvake sAtha nikalate haiM // 46. sammatteNa adhigadA sammatteNa caiva NIti // 47 // samyaktva sahita narakameM jAnevAle jIva samyaktva sahita hI vahAMse nikalate haiM // 47 // abhiprAya yaha hai ki kitane hI kSAyikasamyagdRSTi aura kRtakRtya vedakasamyagdRSTi jIva pUrvabaddha Ayu karmake vaza prathama narakameM jAte haiM aura vahAMse samyaktvake sAtha hI nikalate haiM, kyoMki, . unake guNasthAnakA parivartana sambhava nahIM hai 1 evaM paDhamA puDhavI raiyA // 48 // isa prakAra se prathama pRthivImeM nArakI jIva praveza karate haiM aura vahAMse nikalate haiM // 48 // vidiyA jAva chaTTIe puDhavIe pheraiyA micchatteNa adhigadA keI micchatteNa NIti // 49 // dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI taka kitane hI nArakI jIva mithyAtva sahita praviSTa hokara mithyAtva sahita hI vahAMse nikalate haiM // 49 // micchatte adhigadA keI sAsaNasammatteNa NIti / / 50 / / Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 59] jIvaTThANa-cUliyAe pavesa-NiggamaNaguNaTThANaNi [321 mithyAtva sahita una dvitIyAdi pRthiviyoMmeM praviSTa hue nArakiyoMmeMse kitane hI sAsAdana- . samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 50 // micchatteNa adhigadA keI sammatteNa NIti // 51 // __ mithyAtvasahita dvitIyAdi pRthiviyoMmeM praviSTa hue nArakiyoMmeMse kitane hI vahAMse samyaktvake sAtha nikalate haiM // 51 // sattamAe puDhavIe geraiyA micchatteNa ceva NIti // 52 / / sAtavIM pRthivIke nArakI jIva mithyAtvasahita hI vahAMse nikalate haiM // 52 // isakA kAraNa yaha hai ki samyaktva, sAsAdanasamyaktva aura samyagmithyAtvako prApta hue sAtavIM pRthivIke nArakI jIva maraNakAlameM niyamase mithyAtvako prApta huA karate haiN| tirikkhA keI micchatteNa adhigadA micchatteNa NIti // 53 // tiryaMca jIva kitane hI mithyAtvasahita tiryaMcagatimeM jAkara mithyAtvasahita hI vahAMse nikalate haiM // 53 // keI micchatteNa adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 54 // kitane hI mithyAtvasahita tiryaMcagatimeM jAkara sAsAdanasamyaktvake sAtha vahAMse nikalate keI micchatteNa adhigadA sammatteNa NIMti // 55 // kitane hI mithyAtvasahita tiryaMcagatimeM jAkara samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 55 // keI sAsaNasammatteNa adhigadA micchatteNa NIti // 56 // kitane hI sAsAdanasamyaktva sahita tiryaMcagatimeM jAkara mithyAtvake sAtha vahAMse nikalate keI sAsaNasammatteNa adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 57 // kitane hI sAsAdanasamyaktva sahita tiryaMcagatimeM jAkara sAsAdanasamyaktvake sAtha hI vahAMse nikalate haiM // 57 // keI sAsaNasammatteNa adhigadA sammatteNa NIti // 58 // kitane hI sAsAdanasamyaktva sahita tiryaMcagatimeM jAkara samyaktvake sAtha bahAMse nikalate haiM // 58 // sammatteNa adhigadA NiyamA sammatteNa ceva NIti // 59 // samyaktva sahita tiryaMcagatimeM jAnevAle jIva niyamase samyaktvake sAtha hI vahAMse nikalate haiN| isakA kAraNa yaha hai ki pUrvabaddha Ayuke vaza tiryaMcagatimeM jAnevAle kSAyikasamyagdRSTi cha.41 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM . [1,9-9, 60 aura kRtakRtya vedakasamyagdRSTi jIvoMkA anya guNasthAnameM jAnA sambhava nahIM hai| evaM paMciMdiyatirikkhA paMciMdiya-tirikkha-pajjattA // 60 // isI prakArase paMcendriya tiryaMca paryApta jIva tiryaMcagatimeM praveza aura vahAMse nirgamana karate haiM // 60 // paMciMdiyatirikkhajoNiNIyo maNusiNIyo bhavaNavAsiya-cANaveMtara-jodisiyadevA devIo sodhammIsANakappavAsiyadevIo ca micchatteNa adhigadA keI micchatteNa NIti // 6 // ___paMcendriya tiryaMca yonimatI, manuSyaniyAM, bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI deva tathA unakI deviyAM evaM saudharma aura aizAna kalpavAsinI deviyAM; ye mithyAtvasahita usa usa gatimeM praveza karake unameMse kitane hI mithyAtvasahita hI vahAMse nikalate haiM // 61 // keI micchatteNa adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 62 // unameM kitane hI mithyAtvasahita praveza karake vahAMse sAsAdanasamyaktvake sAtha nikalate haiM // 62 // keI micchattega adhigadA sammatteNa NIti // 63 // kitane hI mithyAtvasahita praveza karake samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 63 // keI sAsaNasammatteNa adhigadA micchatteNa NIti // 64 // uparyukta paMcendriya tiryaMca yonimatI Adi jIvoMmeM kitane hI sAsadanasamyaktvake sAtha una gatiyoMmeM jAkara mithyAtvasahita vahAMse nikalate haiM // 64 // keI sAsaNasammatteNa adhigadA sammatteNa NIti // 65 // kitane hI sAsAdanasamyaktvake sAtha jAkara samyaktvasahita vahAMse nikalate haiM / / 65 // maNusA maNusa-pajjattA sodhammIsANappahuDi jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu keI micchatteNa adhigadA micchatteNa NIti // 66 // manuSya, manuSya-paryApta tathA saudharma-aizAnase lekara nau graiveyaka taka vimAnavAsI devoMmeM kitane hI jIva mithyAtvasahita jAkara mithyAtvake sAtha hI vahAMse nikalate haiM // 66 // keI micchatteNa adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 67 // kitane hI mithyAtvasahita jAkara sAsAdanasamyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 67 // keI micchatteNa adhigadA sammatteNa NIti // 68 // kitane hI mithyAtvasahita jAkara samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 68 // keI sAsagasammatteNa adhigadA micchatteNa NIti // 69 // kitane hI sAsAdanasamyaktva sahita jAkara mithyAtvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 69 / / . Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-9, 80 ] jIvaTThANa - cUliyAe raiyANaM gadiparUpaNA keI sAsaNasammatteNa adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 70 // kitane hI sAsAdanasamyaktva sahita jAkara sAsAdanasamyaktva ke sAtha hI vahAMse nikalate haiM // 70 // [ 323 keI sAsaNasammatte adhigadA sammatteNa NIti // 71 // kitane hI sAsAdana samyaktva sahita jAkara samyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 71 // adhigadA micchatteNa NIti // 72 // hi samma kitane hI samyaktvasahita jAkara mithyAtvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 72 // adhigadA sAsaNasammatteNa NIti // 73 // hi samma kitane hI samyaktvasahita jAkara sAsAdanasamyaktvake sAtha vahAMse nikalate haiM // 73 // keI sammatteNa adhigadA sammatteNa NIMti // 74 // ukta manuSya va manuSya paryApta evaM saudharmAdika svargeke devoMmeM kitane hI samyaktvasahita jAkara samyaktvake sAtha hI vahAMse nikalate haiM // 74 // adisa jAva savvaTTasiddhivimANavAsiyadevesu sammatteNa adhigadA NiyamA sammatteNa ceva NIMti / / 75 / / anudizoMse lekara sarvArthasiddhi taka ke vimAnavAsI deva samyaktvake sAtha vahAM praviSTa hokara niyamase samyaktvasahita hI vahAMse nikalate haiM // 75 // raiyamicchAiTThI sAsaNasammAiTThI NirayAdo uvvaTTidasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 76 // nArakI mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 76 // do gadIo AgacchaMti tirikkhagadiM caiva maNusagadiM caiva // 77 // ukta nArakI jIva narakase nikalakara do gatiyoMmeM Ate haiM- tiryaMcagatimeM aura manuSyagatimeM bhI // 77 // tirikkhesu AgacchaMtA paMcidiesa AgacchaMti, No eiMdiya - vigaliMdie // 78 // tiryaMcoM meM AnevAle ukta nArakI jIva paMcendriyoMmeM Ate haiM, ekendriyoM aura vikalendriyoMmeM nahIM Ate // 78 // paMcidiesa AgacchaMtA saNNIsu AgacchaMti, No asaNNI // 79 // paMcendriya tiryaMcoMmeM Ate hue ve nArakI jIva saMjJiyoMmeM Ate haiM, na ki asaMjJiyoMmeM // 79 // saNI AgacchaMtA ganbhovakaMtiesa AgacchaMti, No sammucchimesu || 80 || Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324] chakkhaMDAgame jIvANaM [1, 9-9, 81 paMcendriya tiryaMca saMjJiyoMmeM AnevAle ukta nArakI jIva garbhajoMmeM Ate haiM, sammUrchanoMmeM nahIM Ate // 80 // gabbhovataMtiesu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu // 81 // paMcendriya, saMjJI va garbhaja tiryaMcoMmeM AnevAle ukta nArakI jIva paryAptakoMmeM hI Ate haiM; aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 81 // pajjattaemu AgacchaMtA saMkhejjavassAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavassAuesu // paMcendriya, saMjJI, garbhaja evaM paryApta tiryaMcoMmeM AnevAle ukta nArakI jIva saMkhyAta varSakI AyuvAle jIvoMmeM hI Ate haiM, asaMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM nahIM Ate // 82 // maNussesu AgacchaMtA gabbhovatatirasu AgacchaMti, No sammucchimesu // 83 // manuSyoMmeM AnevAle ukta nArakI jIva garbhajoMmeM hI Ate haiM, sammUrcchanoMmeM nahIM Ate // 83 // gabbhovakaMtiesu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu // 84 // garbhaja manuSyoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 84 // pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavassAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavassAuesu // garbhaja paryApta manuSyoM meM bhI AnevAle ve saMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM Ate haiM, asaMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM nahIM Ate // 85 // NeraiyA sammAmicchAiTThI sammAmicchattaguNeNa NirayAdo No uvvaTThiti // 86 // nArakI samyagmithyAdRSTi jIva samyagmithyAtvake sAtha narakase nahIM nikalate haiM // 86 // NeraiyA sammAiTThI NirayAdo uvvaTTidasamANA kadi gadIo Agacchati // 87 // nAraka samyagdRSTi jIva narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 87 // ekaM maNusagadiM ceva AgacchaMti // 88 // nAraka samyagdRSTi jIva narakase nikalakara eka mAtra manuSyagatimeM hI Ate haiM // 88 // isakA kAraNa yaha hai ki jina nAraka samyagdRSTiyoMke manuSyAyuko chor3akara anya AyukA sattva hai unakA samyaktvake sAtha vahAMse nikalanA sambhava nahIM hai| maNusesu AgacchaMtA gabbhovataMtiesu AgacchaMti, No sammucchimesu // 89 // manuSyoMmeM AnevAle nAraka samyagdRSTi jIva garbhopakrAntikoMmeM Ate haiM, sammUrchanoMmeM nahIM Ate // 89 // gambhovakaMtiemu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu // 9 // garbhaja manuSyoMmeM AnevAle nAraka samyagdRSTi jIva paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 90 // . Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 100 ] jIvaTThANa-cUliyAe NeraiyANaM gadiparUpaNA [325 pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavAsAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu // garbhaja paryApta manuSyoMmeM Ate hue ve saMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM Ate haiM, asaMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM nahIM Ate // 91 // evaM chasu uvarimAsu puDhavIsu NeraiyA // 92 // isa prakArase UparakI chaha pRthiviyoMke nArakI jIva narakase nirgamana karate haiM // 92 // adho sattamAe puDhavIe raiyA micchAiTThI NirayAdo uvvaTTidasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 93 // nIce sAtavIM pRthivIke nAraka mithyAdRSTi narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiN| ekaM tirikkhagadiM ceva AgacchaMti // 94 // sAtavIM pRthivIse nikalate hue nAraka mithyAdRSTi kevala eka tiryaMcagatimeM hI Ate haiN| kAraNa yaha ki eka mAtra tiryaMca Ayuko chor3akara anya kisI bhI AyukarmakA unake bandha nahIM hotA hai| tirikkhesu AgacchaMtA paMciMdiesu AgacchaMti, No eiMdiya-vigaliMdiesu // 95 // tiryaMcoMmeM AnevAle ukta nAraka jIva paMcendriyoMmeM hI Ate haiM, ekendriyoM aura vikalendriyoMmeM nahIM Ate // 95 // paMciMdiesu AgacchaMtA saNNIsu AgacchaMti, No asaNNIsu // 96 // paMcendriya tiryaMcoMmeM Ate hue ve saMjJiyoMmeM Ate haiM, asaMjJiyoMmeM nahIM Ate // 96 // saNIsu AgacchaMtA gabbhovataMtiesu AgacchaMti, No sammucchimesu // 97 // paMcendriya saMjJI tiryaMcoMmeM Ate hue ve garbhajoMmeM Ate haiM, sammUrchanoMmeM nahIM Ate // 97 // gabbhovaRtiesu AgacchaMtA pajjattaem AgacchaMti, No apajjattaesu // 98 // paMcendriya saMjJI garbhaja tiryaMcoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavassAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavassAuesu // paMcendriya saMjJI garbhopakrAntika paryApta tiryaMcoMmeM Ate hue ve saMkhyAta varSakI AyuvAloM meM Ate haiM, asaMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM nahIM Ate // 99 // / sattamAe puDhavIe NeraDyA sAsaNasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI asaMjadasammAdiTThI appappaNo guNeNa NirayAdo No uvvAma'iti // 10 // ___ sAtavIM pRthivIke nAraka sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi apane apane guNasthAnake sAtha narakase nahIM nikalate haiM // 100 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-9, 101 tirikkhA saNNI micchAiTThI paMciMdiyapajjattA saMkhejjavAsAuA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti // 101 // tiryaMcoMmeM saMjJI, mithyAdRSTi, paMcendriya, paryApta va saMkhyAta varSakI AyuvAle tiryaMca jIva tiryaMca paryAyake sAtha maraNa karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 101 // cattAri gadIo gacchaMti-Nirayagadi tirikkhagadi maNusagadiM devagadiM cedi // uparyukta tiryaMca jIva tiryaMca. paryAyake sAtha mara karake narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati aura devagati ina cAroM hI gatiyoMmeM jAte haiM // 102 // Niraesu gacchaMtA savvaNiraesu gacchaMti // 103 // narakoMmeM jAte hue ukta tiryaMca jIva sabhI narakoMmeM jAte haiM // 103 // tirikkhesu gacchaMtA savvatirikkhesu gacchaMti // 104 // tiryaMcoMmeM jAte hue ve sabhI tiryaMcoMmeM jAte haiM // 104 // maNusesu gacchaMtA savvamaNusesu gacchaMti // 105 // manuSyoMmeM jAte hue ve sabhI manuSyoMmeM jAte haiM // 105 // devesu gacchaMtA bhavaNavAsiyappahuDi jAva sayAra-sahassArakappavAsiyadevesu * gacchaMti // 106 // devoMmeM jAte hue ve bhavanavAsiyoMse lagAkara zatAra-sahasrAra kalpa takake devoMmeM jAte haiM / / ___ isake upara unakA jAnA sambhava nahIM hai, kyoMki, Uparake kalpoMmeM samyaktva aura aNuvratoMke dhAraka jIva hI jAte haiM, asaMyata va mithyAdRSTi nahIM jaate| paMciMdiyatirikkha-asaNNi-pajjattA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti? // 107 // paMcendriya tiryaMca asaMjJI paryApta tiryaMca jIva tiryaMca paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM // 107 // cattAri gadIo gacchaMti-Nirayagadi tirikkhagadi maNusagadi devagadi cedi / uparyukta tiryaMca jIva tiryaMca paryAyake sAtha mara karake narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati aura devagati ina cAroM hI gatiyoMmeM jAte haiM // 108 // Niraesu gacchaMtA paDhamAe puDhavIe Neraiesu gacchaMti / / 109 / / narakoMmeM jAte hue ve prathama pRthivIke nAraka jIvoMmeM jAte haiM // 109 // tirikkha-maNussesu gacchaMtA savvatirikkha-maNussesu gacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu gacchati // 110 // Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-9, 118] jIvaTThANa-cUliyAe tirikkhANaM gadiparUpaNA 327 tiryaMca aura manuSyoMmeM jAte hue ve sabhI tiryaMca aura sabhI manuSyoMmeM jAte haiM, kintu asaMkhyAta varSakI AyuvAle tiryaMca aura manuSyoMmeM nahIM jAte // 110 // devesu gacchaMtA bhavaNavAsiya-vANa-taradevesu gacchaMti / / 111 / / devoMmeM jAte hue ve bhavanavAsI aura vAnavyantara devoMmeM jAte haiM // 111 // paMciMdiyatirikkha-saNNI asaNNI apajattA puDhavIkAiyA AukAiyA vA vaNapphaikAiyA NigodajIvA bAdarA suhumA bAdaravaNapphadikAiyA patteyasarIrA pajjattA apajjattA bIiMdiya-tIiMdiya-cauridiya-pajjattApajjattA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 112 // __paMcendriya tiryaMca saMjJI aura asaMjJI aparyApta, pRthivIkAyika, jalakAyika va vanaspatikAyika, nigoda jIva bAdara aura sUkSma, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta va aparyApta tathA dvIndriya, trIndriya va caturindriya paryApta aura aparyApta tiryaMca tiryaMca paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM // 112 // duve gadIo gacchaMti tirikkhagadi maNusagadi cedi / 113 // uparyukta tiryaMca jIva tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM jAte haiM // 113 // tirikkha-maNussesu gacchaMtA sabatirikkha-maNussesu gacchaMti, No asaMkhejjavassAuesu gacchaMti // 114 // tiryaMca aura manuSyoMmeM jAte hue ve sabhI tiryaMca aura sabhI manuSyoMmeM jAte haiM, kintu asaMkhyAta varSakI AyuvAle tiryaMcoM aura manuSyoMmeM nahIM jAte haiM // 114 // teukAiyA vAukAiyA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 115 // agnikAyika aura vAyukAyika bAdara va sUkSma tathA paryAptaka va aparyAptaka tiryaMca tiryaMca paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 115 // ekaM ceva tirikkhagadiM gacchati // 116 // uparyukta agnikAyika va vAyukAyika tiryaMca eka mAtra tiryaMcagatimeM hI jAte haiM // 116 // tirikkhesu gacchaMtA savyatirikkhesu gacchaMti, No asaMkheJjavassAuesu gacchaMti / / tiryaMcoMmeM jAte hue ve sabhI tiryaMcoMmeM jAte haiM, kintu asaMkhyAta varSakI AyuvAle tiryaMcoMmeM nahIM jAte // 117 // tirikkhasAsaNasasammAiTThI saMkhejjavassAuA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti // 118 // Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-9, 119 tiryaMca sAsAdanasamyagdRSTi saMkhyAta varSakI AyuvAle tiryaMca tiryaMca paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 118 // tiNNi gadIo gacchaMti-tirikkhagadi maNusagardi devagadi cedi // 119 // uparyukta tithaMca jIva tiryaMcagati, manuSyagati aura devagati ina tIna gatiyoMmeM jAte haiM / tirikkhesu gacchaMtA eiMdiya-paMcidiesu gacchaMti, No vigalidiesu / / 120 / / tiryaMcoMmeM jAte hue ve ekendriya aura paMcendriyoMmeM jAte haiM, vikalendriyoMmeM nahIM jAte // eiMdiesu gacchaMtA bAdarapuDhavIkAiya-bAdaraAukAiya-bAdaravaNapphaikAiya-patteyasarIrapajjattaesu gacchaMti, No apajjattesu // 121 // ekendriyoMmeM jAte hue ve bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptakoMmeM hI jAte haiM; aparyAptakoMmeM nahIM jAte // 121 // paMciMdiesu gacchaMtA saNNIsu gacchaMti, No asaNNIsu // 122 // paMcendriya tiryaMcoMmeM jAte hue ve saMjJI tiryaMcoMmeM jAte haiM, asaMjJiyoMmeM nahIM jAte // 122 // saNNIsu gacchaMtA gabbhovataMtiesu gacchaMti, No sammucchimesu // 123 // saMjJI paMcendriya tiryaMcoMmeM jAte hue ve garbhajoMmeM jAte haiM, sammUrcchanoMmeM nahIM jAte / / 123 // gambhovakaMtiesu gacchaMtA pajjattaesu gacchaMti, No apajjattaesu // 124 // garbhaja saMjJI paMcendriya tiryaMcoMmeM jAte hue ve paryAptakoMmeM jAte haiM, aparyAptakoMmeM nahIM jAte // pajjattaesu gacchaMtA saMkhejavAsAuesu vi gacchaMti asaMkhejavAsAuvesu vi // 125 paryApta garbhaja saMjJI paMcendriyoMmeM jAte hue ve saMkhyAta varSakI AyuvAle jIvoMmeM bhI jAte haiM aura asaMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM bhI jAte haiM // 125 // maNusesu gacchaMtA gabbhovakaMtiesu gacchaMti, No sammucchimesu // 126 // manuSyoMmeM jAnevAle saMkhyAtavarSAyuSka sAsAdanasamyagdRSTi tiryaMca garbhaja manuSyoMmeM hI jAte haiM, sammUrcchanoMmeM nahIM jAte // 126 // gabbhovataMtiesu gacchaMtA pajjattaesu gacchaMti, No apajjattaesu // 127 // garbhaja manuSyoMmeM jAte hue ve paryAptakoMmeM jAte haiM, aparyAptakoMmeM nahIM jAte // 127 // pajjattaesu gacchaMtA saMkhejjavAsAuesu vi gacchaMti asaMkhejjavAsAuesu vi gacchati // 128 // paryAptaka garbhaja manuSyoMmeM jAte hue ve saMkhyAta varSakI AyuvAle manuSyoMmeM bhI jAte haiM aura asaMkhyAta varSakI AyuvAle manuSyoMmeM bhI jAte haiM // 128 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-9, 137 ] jIvaTThANa-cUliyAe tirikkhANaM gadiparUpaNA [ 329 devesu gacchaMtA bhavaNavAsiyappahuDi jAva sadara-sahassArakappavAsiyadevesu gacchaMti // devoMmeM jAte hue ve saMkhyAtavarSAyuSka sAsAdanasamyagdRSTi tiryaMca bhavanavAsI devoMse lagAkara zatAra-sahasrAra takake kalpavAsI devoMmeM jAte haiM // 129 // tirikkhA sammAmicchAiTThI khejjavassAuA sammAmicchattaguNeNa tirikkhA tirikkhesu No kAlaM kareMti // 130 // ___ tiryaMca samyagmithyAdRSTi saMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca jIva tiryaMcoMmeM samyagmithyAtva guNasthAnake sAtha maraNako prApta nahIM hote // 130 // tirikkhA asaMjadasammAdiTThI saMkhejjavassAuA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 131 // tiryaMca asaMyatasamyagdRSTi saMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca jIva tiryaMca paryAyake sAtha marakara kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 131 // ekkaM hi ceva devagadiM gacchaMti // 132 // uparyukta tiryaMca jIva marakara eka mAtra devagatiko hI jAte haiM // 132 // devesu gacchaMtA sohammIsANappahuDi jAva AraNaccudakappavAsiyadevesu gacchati // devoMmeM jAte hue ve saudharma-aizAna khargase lagAkara AraNa-acyuta kalpa takake kalpavAsI devoMmeM jAte haiM // 133 // tirikkhamicchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMkhejjavAsAuvA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 134 // tiryaMca mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca tiryaMca paryAyake sAtha marakara kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 134 // eka hi ceva devagadi gacchaMti // 135 // uparyukta tiryaMca eka mAtra devagatimeM hI jAte haiM // 135 // devesu gacchaMtA bhavaNavAsiya-vANaveMtara-jodisiyadevesu gacchaMti // 136 // devoMmeM jAte hue ve bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI devoMmeM jAte haiM / 136 // tirikkhA sammAmicchAiTThI asaMkhejjavAsAuA sammAmicchattaguNeNa tirikkhA tirikkhehi No kAlaM kareMti // 137 // tiryaMca samyagmithyAdRSTi asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca jIva tiryaMca paryAyake sAtha samyagmithyAtva guNasthAnameM maraNako prApta nahIM hote // 137 // cha. 12 Jajn Education International Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330] chakkhaMDAgame jIvANaM [1,9-9, 138 tirikkhA asaMjadasammAiTThI asaMkhejjavAsAuA tirikkhA tirikkhehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 138 // tithaMca asaMyatasamyagdRSTi asaMkhyAtavarSAyuSka tiryaMca jIva tiyaMca paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 138 // ekaM hi. ceva devagadiM gacchaMti // 139 // asaMkhyAtavarSAyuSka asaMyatasamyagdRSTi tiryaMca maraNako prApta hokara eka mAtra devagatiko hI jAte haiM // 139 // devesu gacchaMtA sohammIsANakappavAsiyadevesu gacchaMti // 140 // devoMmeM jAte hue ve asaMkhyAtavarSAyuSka asaMyatasamyagdRSTi tiryaMca saudharma-aizAna kalpavAsI devoMmeM jAte haiM // 140 // maNusA maNusapajjattA micchAiTThI saMkhejjavAsAuA maNusA maNusehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 141 // manuSya aura manuSya paryApta mithyAdRSTi saMkhyAtavarSAyuSka manuSya manuSya paryAyake sAtha marakara kitanI gatiyoMko jAte haiM ? // 141 // cattAri gadIo gacchaMti-NirayagaI tirikkhagaI maNusagaI devagaI cedi // 142 // uparyukta manuSya narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati aura devagati ina cAroM hI gatiyoMmeM jAte haiM // 142 // Niraesu gacchaMtA savvaNiraesu gacchaMti / / 143 // narakoMmeM jAnevAle uparyukta manuSya sabhI narakoMmeM jAte haiM // 143 // tirikkhesu gacchaMtA savyatirikkhesu gacchaMti // 144 / / tiryaMcoMmeM jAte hue ve sabhI tiryaMcoMmeM jAte haiM // 144 // maNusesu gacchaMtA savvamaNussesu gacchaMti / / 145 // manuSyoMmeM jAte hue ve sabhI manuSyoMmeM jAte haiM // 145 // devesu gacchaMtA bhavaNavAsiyappahuDi jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu gacchaMti // deyoMmeM jAte hue ve bhavanavAsI devoMse lagAkara navaveyaka takake vimAnavAsI devoMmeM jAte haiM / / maNusA apajjattA maNusA maNusehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 147 manuSya aparyAptaka manuSya manuSya paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? | duve gadIo gacchaMti tirikkhagadi maNusagadiM ceva // 148 // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 157 ] jIvaTThANa-cUliyAe maNussANaM gadiparUpaNA [331 uparyukta manuSya aparyApta tiryaMca aura manuSya ina do gatiyoMmeM jAte haiM // 148 // tirikkha-maNusesu gacchaMtA savvatirikkha-maNusesu gacchaMti, No asaMkhejavAsAuesu gacchaMti // 149 // tiryaMca aura manuSyoMmeM jAte hue ve sabhI tiryaMca aura sabhI manuSyoMmeM jAte haiM, kintu asaMkhyAta varSakI AyuvAle tiryaMca aura manuSyoMmeM nahIM jAte haiM // 149 // maNussasAsaNasammAiTThI saMkhejjavAsAuA maNusA maNusehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 150 // manuSya sAsAdanasamyagdRSTi saMkhyAtavarSAyuSka manuSya manuSya paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMko jAte haiM ? / / 150 // tiNNi gadIo gacchaMti-tirikkhagadi maNusagadiM devagadiM cedi // 151 // uparyukta manuSya sAsAdanasamyagdRSTi tiryaMcagati, manuSyagati aura devagati ina tIna gatiyoMmeM jAte haiM // 151 // tirikkhesu gacchaMtA eiMdiya-paMciMdiesu gacchaMti, No vigaliMdiesu gacchaMti // tiryaMcoMmeM jAte hue ve ekendriya aura paMcendriyoMmeM jAte haiM, vikalendriyoMmeM nahIM jAte // eiMdiesu gacchaMtA bAdarapuDhavI-bAdaraAu-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattaesu gacchaMti, No apajjattaesu // 153 // ekendriyoMmeM jAte hue ve bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptakoMmeM jAte haiM, aparyAptakoMmeM nahIM jAte // 153 // paMciMdiesu gacchaMtA saNNIsu gacchaMti, No asaNNIsu // 154 // paMcendriyoMmeM jAte hue ve saMjJiyoMmeM jAte haiM, asaMjJiyoMmeM nahIM jAte // 154 // saNNIsu gacchaMtA gabbhovataMtiesu gacchaMti, No sammucchimesu // 155 // saMjJiyoMmeM jAte hue ve garbhajomeM jAte haiM, sammUrchanoMmeM nahIM jAte // 155 // gabbhovakaMtiesu gacchaMtA pajjattaesu gacchaMti, No apajjattaesu // 156 // garbhajomeM jAte hue ve paryAptakoMmeM jAte haiM, aparyAptakoMmeM nahIM jAte // 156 // pajjattaesu gacchaMtA saMkhejjavAsAuesu vi gacchaMti, asaMkhejjavAsAuesu vi gacchaMti // 157 // paryAptakoMmeM jAte hue ve saMkhyAtavarSakI AyuvAloMmeM bhI jAte haiM aura asaMkhyAtavarSakI AyuvAloMmeM bhI jAte haiM // 157 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1,9-9, 158 maNusesu gacchaMtA gabbhovataMtiesu gacchaMti, No sammucchimesu // 158 // manuSyoMmeM jAte hue ve garbhajomeM jAte haiM, sammUrcchanoMmeM nahIM jAte // 158 / / gabbhovataMtiesu gacchaMtA pajjattaesu gacchaMti, No apajjattaesu // 159 // garbhajomeM jAte hue ve paryAptakoMmeM jAte haiM, aparyAptakoMmeM nahIM jAte // 159 // pajattaesu gacchaMtA saMkhejavAsAuesu vi gacchaMti asaMkhejavAsAuesu vi gacchaMti // paryAptakoMmeM jAte hue ve saMkhyAtavarSAyuSka manuSyoMmeM bhI jAte haiM aura asaMkhyAtavarSAyuSka manuSyoMmeM bhI jAte haiM // 160 // devesu gacchaMtA bhavaNavAsiyappahuDi jAva NavagevajavimANavAsiyadevesu gacchaMti // devoMmeM jAte hue ve bhavanavAsI devoMse lagAkara nau graiveyaka vimAnavAsI devoM taka jAte haiM / maNusA sammAmicchAiTThI saMkhejjavAsAuA sammAmicchattaguNeNa maNusA maNusehi No kAlaM kareMti // 162 // saMkhyAta varSakI AyuvAle samyagmithyAdRSTi manuSya samyagmithyAtva guNasthAnake sAtha manuSya hote hue manuSya paryAyake sAtha maraNa nahIM karate haiM // 162 // maNusasammAiTThI saMkhejjavAsAuA maNussA maNussehi kAlagadasamANA kadi gadio gacchaMti ? // 163 // manuSya samyagdRSTi saMkhyAtavarSAyuSka manuSya manuSya paryAyake sAtha maraNa karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 163 // ekaM hi ceva devagadiM gacchati // 164 // ukta saMkhyAtavarSAyuSka samyagdRSTi manuSya eka mAtra devagatiko hI jAte haiM // 164 // devesu gacchaMtA sohammIsANappahuDi jAva sabaTThasiddhivimANavAsiyadevesu gacchaMti // devoMmeM jAte hue ve saudharma-aizAnase lagAkara sarvArthasiddhitrimAnavAsI devoM takameM jAte haiM / maNusA micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMkhajjavAsAuA maNusA maNusehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 166 // manuSya mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi asaMkhyAtavarSAyuSka manuSya manuSya paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 166 // ekaM hi ceva devagadi gacchaMti // 167 // uparyukta manuSya eka mAtra devagatiko hI jAte haiM // 167 / / Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 9-9, 176] jIvaTThANa-cUliyAe maNussANaM gadiparUpaNA [333 devesu gacchaMtA bhavagavAsiya-bAgaveMtara-jodisiyadevesu gacchaMti // 168 // devoMmeM jAte hue ve bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI devoMmeM jAte haiM // 168 // maNusA sammAmicchAiTThI asaMkhejjavAsAuA sammAmicchattaguNeNa maNusA maNusehi No kAlaM kati // 169 // manuSya samyagmithyAdRSTi asaMkhyAtavarSAyuSka manuSya samyagmithyAtva guNasthAnake sAtha manuSya paryAyameM maraNa nahIM karate // 169 // maNusA sammAiTThI asaMkhejjavAsAuA maNusA maNusehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // 170 // ___ manuSya samyagdRSTi asaMkhyAtavarSAyuSka manuSya paryAyake sAtha mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? // 170 // ekaM hi ceva devagadi gacchaMti // 171 // uparyukta manuSya mara karake eka mAtra devagatiko hI jAte haiM // 171 // devesu gacchaMtA sohammIsANakappavAsiyadevesu gacchaMti // 172 // devoMmeM jAnevAle uparyukta manuSya saudharma aura aizAna kalpavAsI devoMmeM jAte haiM // 172 // devA micchAiTThI sAsaNasammAiTThI devA devehi ubaTTida-cudasamANA kadi gadio AgacchaMti ? // 173 // deva mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi deva deva paryAyake sAtha udvartita aura cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 173 // duve gadIo AgacchaMti tirikkhagadi maNusugadiM ceva // 174 // deva mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi mara karake tiryaMcagati aura manuSyagati ina do hI gatiyoMmeM Ate haiM // 174 // tirikkhesu AgacchaMtA eiMdiya-paMciMdiesu AgacchaMti, No vigaliMdiesu // 175 // tiryaMcoMmeM Ate hue ve ekendriya aura paMcendriya tiryaMcoMmeM Ate haiM, vikalendriyoMmeM nahIM Ate // 175 // eiMdiesu AgacchaMtA bAdarapuDhavIkAiya-bAdaraAukAiya-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu // 176 // ekendriyoMmeM Ate hue ve bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 176 // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1,9-9, 177 paMciMdiesu AgacchaMtA saNNIsu AgacchaMti, No asaNNIsu // 177 // paMcendriyoMmeM Ate hue ve saMjJI tiryaMcoMmeM Ate haiM, asaMjJiyoMmeM nahIM Ate // 177 // asaNNIsu AgacchaMtA gabbhovarkatiesu AgacchaMti, No sammunchimesu // 178 // saMjJI tiryaMcoMmeM Ate hue ve garbhajoMmeM Ate haiM, samUrcchanoMmeM nahIM Ate // 178 // gambhovakaMtiesu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaemu // 179 // garbhajoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 179 // pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavAsAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu // paryAptakoMmeM Ate hue ve saMkhyAtavarSAyuSkoMmeM Ate haiM, asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nahIM Ate // maNusesu AgacchaMtA gabbhovataMtiesu AgacchaMti, No sammucchimesu // 181 // manuSyoMmeM Ate hue ve mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi deva garbhajomeM Ate haiM, sammUrchanoMmeM nahIM Ate // 181 // gambhovataMtiesu AgacchaMtA pajjattaemu AgacchaMti, No apajjattaesu // 182 // garbhaja manuSyoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 182 // pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavAsAuemu AgacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu // paryAptaka manuSyoMmeM Ate hue ve saMkhyAtavarSAyuSkoMmeM Ate haiM, asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nahIM Ate // 183 // devA sammAmicchAiTThI sammAmicchattaguNeNa devA devehi No ubbaTuMti, No cayaMti // deva samyagmithyAdRSTi samyagmithyAtva guNasthAna sahita deva paryAyake sAtha na udvartita hote haiM aura na cyuta hote haiM // 184 // devA sammAiTThI devA devehi uvvaTTida-cudasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // deva samyagdRSTi deva deva paryAyake sAtha udvartita aura cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiN?|| eka hi ceva maNusagadimAgacchati // 186 // deva samyagdRSTi mara karake eka mAtra manuSyagatimeM Ate haiM // 186 // maNusesu AgacchaMtA gabbhovataMtiesu AgacchaMti, No sammucchimesu // 187 // manuSyoMmeM Ate hue ve garbhajomeM Ate haiM, sammUrcchanoMmeM nahIM Ate // 187 // gambhovataMtiesu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu / / 188 // garbhaja manuSyoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 188 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 197) jIvaTThANa-cUliyAe devANaM gadiparUpaNA [335 pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavAsAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu // garbhaja paryApta manuSyoMmeM Ate hue ve saMkhyAtavarSAyuSkoMmeM Ate haiM, asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nahIM Ate // 189 // bhavaNavAsiya-vANa-tara-jodisiya-sodhammIsANakappavAsiyadevesu devagadibhaMgo // bhavanavAsI, vAnavyantara, jyotiSI tathA saudharma aura aizAna kalpavAsI devoMkI Agati sAmAnya devagatike samAna hai // 190 / / saNakkumArappahuDi jAva sadara-sahassArakappavAsiyadevesu pddhmpuddhviibhNgo| Navari cudA tti bhANidavyaM // 191 // sanatkumArase lagAkara zatAra-sahasrAra kalpavAsI devoMkI Agati prathama pRthivIke nAraka jIvoMkI Agatike samAna hai| vizeSatA itanI hai ki yahAM udvartita ke sthAnapara ' cyuta' aisA kahanA cAhie // 191 / / ANadAdi jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI devA devehi cudasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 192 // Anata kalpase lekara nava graiveyaka vimAnavAsI devoMmeM mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi deva deva paryAyake sAtha cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 192 // ekaM hi ceva maNusagadimAgacchaMti // 193 // uparyukta deva kevala eka manuSyagatimeM hI Ate haiM // 193 // maNusesu AgacchaMtA gabbhovataMtiesu AgacchaMti, No sammucchimesu // 194 // manuSyoMmeM Ate hue ve garbhajomeM Ate haiM, na ki sammUrchanoMmeM // 194 // gabbhovakaMtiesu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu / / 195 // garbhopakrAntika manuSyoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 195 // pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavAsAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu // garbhaja paryApta manuSyoMmeM Ate hue ve deva saMkhyAtavarSAyuSkoMmeM Ate haiM, asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nahIM Ate // 196 // ANada jApa NavagevajjavimANavAsiyadevA sammAmi chAiDDI sammAmicchattaguNeNa devA devehi No cayaMti // 197 // Anata kapase lagAkara nau graiveyaka takake vimAnabAsI samyagmithyAdRSTi deva samyagmithyAtva guNasthAna sahita deva paryAyake sAtha cyuta nahIM hote / / 197 // Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-9, 198 . aNudisa jAva sabvaTThasiddhivimANavAsiyadevA asaMjadasammAiTThI devA devehi cudasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 198 // anudizoMse lekara sarvArthasiddhi takake vimAnavAsI asaMyatasamyagdRSTi deva deva paryAyake sAtha cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 198 // ekkaM hi maNusagadimAgacchati // 199 // uparyukta deva kevala eka manuSyagatimeM hI Ate haiM // 199 // maNusesu AgacchaMtA gabbhovakkaMtiemu AgacchaMti, No sammucchimesu // 200 // manuSyoMmeM Ate hue ve garbhajomeM Ate haiM, sammUrchanoMmeM nahIM Ate // 200 // gabbhovakkaMtiesu AgacchaMtA pajjattaesu AgacchaMti, No apajjattaesu // 201 // garbhaja manuSyoMmeM Ate hue ve paryAptakoMmeM Ate haiM, aparyAptakoMmeM nahIM Ate // 201 // pajjattaesu AgacchaMtA saMkhejjavAsAuesu AgacchaMti, No asaMkhejjavAsAuesu // garbhaja paryApta manuSyoMmeM Ate hue ve deva saMkhyAtavarSAyuSkoMmeM Ate haiM, asaMkhyAtavarSAyuSkoMmeM nahIM Ate // 202 // adho sattamAe puDhavIe NeraiyA NirayAdo geraiyA uvvaTTidasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 203 // nIce sAtavIM pRthivIke nArakI narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 203 // ekkaM hi ceva tirikkhagadimAgacchaMti ti // 204 // sAtavIM pRthivIse nikalate hue nArakI jIva kevala eka tiryaMcagatimeM hI Ate haiM // 20 // tirikkhesu uvavaNNallayA tirikkhA chaNNo uppAeMti- AbhiNibohiyaNANaM No uppAeMti, sudaNANaM No uppAeMti, ohiNANaM No uppAeMti, sammAmicchattaM No uppAeMti, sammattaM No uppAeMti, saMjamAsaMjamaM No uppAeMti // 205 // sAtavIM pRthivIse tiryaMcoMmeM utpanna hue ukta nArakI tiryaMca hokara ina chahako utpanna nahIM karate haiM-- AbhinibodhikajJAnako utpanna nahIM karate, zrutajJAnako utpanna nahIM karate, avadhi. jJAnako utpanna nahIM karate, samyagmithyAtvako utpanna nahIM karate, samyaktvako utpanna nahIM karate, aura saMyamAsaMyamako utpanna nahIM karate // 205 // chaTThoe puDhavIe NeraiyA NirayAdo gairaiyA uvvaTTidasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 206 // chaThI pRthivIke nArakI nArakI hote hue narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // | Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 1, 9-9, 213 ] jIvaTThANa-cUliyAe NeraiyANamAgadipuvvaM guNa-parUvaNA [337 duve gadIyo AgacchaMti tirikkhagardi maNusagadiM caiva // 207 // __ chaThI pRthivIse nikalate hue nArakI jIva tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM Ate haiM // 207 // tirikkha-maNussesu uvavaNNallayA tirikkhA maNusA keI cha uppAeMti-keI AbhiNibohiyaNANamuppAeMti, keI sudaNANamuppAeMti, keimohiNANamuppAeMti, keiM sammAmicchattamuppAeMti, keI sammattamuppAeMti, keI saMjamAsaMjamamuppAeMti // 208 // chaThI pRthivIse tiryaMca aura manuSyoMmeM utpanna hue kitane hI tiryaMca va manuSya ina chahako utpanna karate haiM- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako utpanna karate haiM, koI avadhijJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, koI samyaktvako utpanna karate haiM, aura koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM // 208 // paMcamIe puDhavIe NeraiyA NirayAdo NeraiyA ubvaTTidasamANA kadi gadIyo AgacchaMti ? // 209 // ___ pAMcavIM pRthivIke nArakI jIva nArakI hote hue narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 202 // duve gadIyo AgacchaMti tirikkhagadiM ceva maNusagadi ceva / / 210 // pAMcavIM pRthivIse nikale hue nArakI jIva tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM Ate haiM // 210 // tirikkhesu uvavaNNallayA tirikkhA keI cha uppAeMti // 211 / / pAMcavIM pRthivIse tiryaMcoMmeM utpanna hue koI tiryaMca abhinibodhikajJAna Adi uparyukta chahako utpanna karate haiM // 211 // maNussesu uvavaNNallayA maNusA keimaTTamuppAeMti- keimAbhiNivohiyaNANamuppA eMti, keiM sudaNANamuppAeMti, keiMmohiNANamuppAeMti, keI maNapajjavaNANamuppAeMti, keI sammAmicchattamuppAeMti, keiM sammattamuppAeMti, keI saMjamAsaMjamamuppAeMti, keI saMjamamuppAeMti // 212 // ... pAMcavIM pRthivIse manuSyoMmeM utpanna hue koI manuSya AThako utpanna karate haiM- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako utpanna karate haiM, koI avadhijJAnako utpanna karate haiM, koI manaHparyayajJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, koI samyaktvako utpanna karate haiM, koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM, aura koI saMyamako utpanna karate haiM / cautthIe puDhavIe NeraiyA NirayAdo NeraiyA uvvaTTidasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 213 // cha. 43 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1,9-9, 214 cauthI pRthivIke nArakI jIva nArakI hote hue narakase nikalakara kitanI gatiyAma Ate haiM ? // 213 // duve gadIo AgacchaMti tirikkhagaI ceva maNusagaI ceva // 214 // cauthI pRthivIse nikalate hue nArakI jIva tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM Ate haiM // 214 // tirikkhesu uvavaNNallayA tirikkhA keI cha uppAeMti // 215 / / cauthI pRthivIse tiryaMcoMmeM utpanna hue koI tiryaMca AbhinibodhikajJAna Adi ukta chahako utpanna karate haiM // 215 // maNusesu ubavaNNallayA maNusA keiM dasa uppAeMti- keimAhiNiyohiyaNANamuppAeMti, keI sudaNANamuppAeMti, keimohiNANamuppAeMti, keI maNapajjavaNANamuppAeMti, keI kevalaNANamuppAeMti, keI sammAmicchattamuppAeMti, keI sammattamuppAeMti, keI saMjamA saMjamamuppAeMti, keI saMjamamuppAeMti / No baladevattaM, No vAsudevattaM, No cakkavaTTittaM, No titthayarataM / keimaMtayaDA hodaNa sijhaMti bujhaMti mucaMti pariNivvANayaMti savvadukkhANamaMtaM parivijANaMti // 216 // cauthI pRthivIse manuSyoMmeM utpanna hue koI manuSya dasako utpanna karate haiM- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako utpanna karate haiM, koI avadhijJAnako utpanna karate haiM, koI manaHparyayajJAnako utpanna karate haiM, koI kevalajJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, koI samyaktvako utpanna karate haiM, koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM, aura koI saMyamako utpanna karate haiN| kintu ve na baladevatvako utpanna karate haiM, na vAsudevatvako, na cakravartitvako aura na tIrthaMkaratvako utpanna karate haiN| koI antakRta ( AThoM karmoke vinAzaka ) hokara siddha hote haiM, buddha hote haiM, mukta hote haiM, parinirvANako prApta hote haiM, aura koI sarva duHkhoMke antako prApta hote haiM // 216 // yahAM jo "sijhaMti bujhaMti ' Adi aneka kriyApadoMkA prayoga kiyA gayA hai vaha aneka vAdiyoMke abhimatake nirAkaraNArtha kiyA gayA hai / yathA-kapila RSikA abhimata hai ki kevalajJAnake utpanna ho jAnepara bhI jIva samasta padArthoko nahIM jAnatA hai| isa abhimatake nirAkaraNArtha sUtrameM 'bujhaMti' yaha kriyApada diyA gayA hai| usakA abhiprAya hai ki jIva siddha hokara tInoM kAloMke viSayabhUta ananta artha aura vyaMjana paryAyoMse saMyukta samasta padArthokA jJAtA ho jAtA hai / vaizeSika, naiyAyika, sAMkhya aura mImAMsakoMkA kahanA hai ki mokSakA artha bandhanase chUTana / hai, parantu jIvake nitya va amUrta honese jaba vaha bandha hI usake sambhava nahIM hai taba usake bhalA mokSa kisakA hogA-- vaha asambhava hI hai| unake isa abhimatake nirAkaraNArtha yahAM sUtrameM 'muccaMti' Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-8, 220 ] jIvANa - cUliyAe raiyANamAgadipuvvaM guNaparUvaNA [ 339 isa kriyApadakA prayoga kiyA gayA hai| abhiprAya usakA yaha hai ki jIva saMsAra avasthAmeM anAdi karmabandhase baddha hone ke kAraNa kathaMcit baddha, mUrtika va kathaMcit anitya bhI hai / ata eva vaha karmoMse sambaddha bhI rahatA hai| isa prakAra siddha ho jAnepara vaha usa karmabandhanase chuTakArA pA letA hai / kinhI tArkikoMkA mata hai ki samasta karmabandhake naSTa ho jAnepara bhI jIva Atyantika sukhako prApta nahIM hotA hai, kyoMki, usa samaya usake sukhakA hetubhUta zubha karma aura dukhakA hetubhUta azubha karma bhI nahIM rahatA hai / isa matake nirAkaraNArtha sUtra meM ' pariNivvANayati' yaha pada diyA gayA hai / abhiprAya usakA yaha hai ki jIva karmabandhanase chUTa jAnepara - mukta ho jAneparaananta sukhakA anubhava karatA hai / saMsAra avasthAmeM zubha karmake nimittase jo sukha prApta hotA hai vaha bAdhAsahita va vinazvara hotA hai / isIliye vaha vastutaH sukha nahIM, kintu sukhAbhAsa hai / vAstavika ( nirAkula ) sukha to zubha aura azubha ina donoM hI karmoM ke abhAva meM hotA hai| ataH siddha avasthA meM jIva ananta sukhakA zAzvatika anubhava kiyA karatA hai / ukta tArkikoMkA yaha bhI mata hai ki jahAM sukha hai vahAM niyamase dukha bhI rahatA hai, kyoMki, vaha ( sukha ) dukhakA avinAbhAvI hai- usake vinA nahIM hotA hai / isa abhiprAyake nirAkaraNArtha yahAM sUtrameM ' savvadukkhANamaMtaM parivijANaMti' yaha kahA gayA hai| usakA abhiprAya yaha hai ki mukta ho jAnepara jIva sabhI duHkhoMke antako prApta ho jAtA hai| kAraNa yaha ki usa samaya usake usa dukhake hetubhUta karmoMkA sarvathA abhAva ho jAtA hai / ata eva use usa samaya svAsthya (Atmasthiti ) rUpa svAbhAvika zAzvatika sukha prApta ho jAtA hai| isa prakAra sUtrameM prayukta ukta saba hI pada sArthaka haiM, aisA samajhanA cAhiye / tisu uvarimAsu puDhavIsu NeraiyA NirayAdo NeraDyA uvvaTTidasamANA kadi gadIo Agacchati // 217 // UparakI tIna pRthiviyoMke nArakI jIva nArakI hote hue narakase nikalakara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 217 // duve gIo Agacchati tirikkhagadiM maNusagadiM caiva // 298 // UparakI tIna pRthiviyoMse nikalanevAle nArakI jIva tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM Ate haiM || 218 // tirikkhesu uvavaNNallayA tirikkhA keI cha upAeMti / / 219 / / UparakI tIna pRthiviyoMse nikalakara tiryaMcoMmeM utpanna hue koI tiryaMca AbhinibodhijJAna Adi chahako utpanna karate haiM // 219 // maNuse uvavaNNallA keimekkArasa uppAeMti- keimAbhiNibohiyaNANamuppA eMti, keI sudaNANamuppAeMti, keimohiNANamuppAeMti, keI maNapajjavaNANamuppAeMti, keI kevala Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [ 1, 9-9, 220 NANamuppAeMti, keiM sammAmicchattamuppAeMti, keiM sammattamuppAeMti, keI saMjamAsaMjamamuppAeMti, keI saMjamamuppAeMti / No baladevattaM No vAsudevattamuppAeMti, No cakkavaTTittamuppAeMti / keI titthayarattamuppAeMti / keimaMtayaDA hodUNa sijhaMti, bujhaMti, muccaMti, pariNivvANayaMti, savvadukkhANamaMtaM parivijANaMti // 220 / / / UparakI tIna pRthiviyoMse nikalakara manuSyoMmeM utpanna hue koI manuSya gyArahako utpanna karate haiM- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako, koI avavijJAnako, koI manaHparyayajJAnako, koI kevalajJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, koI samyaktvako utpanna karate haiM, koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM, aura koI saMyamako utpanna karate haiN| kintu ve na baladevatvako utpanna karate haiM, na vAsudevatvako utpanna karate haiM, na cakravartitvako utpanna karate haiN| koI tIrthaMkaratvako utpanna karate haiM aura koI antakRta hokara siddha hote haiM, buddha hote haiM, mukta hote haiM, parinirvANako prApta hote haiM, tathA sarva duHkhoMke antako prApta hote haiM / tirikkhA maNusA tirikkha-maNusehi kAlagadasamANA kadi gadIo gacchaMti ? // tiryaMca va manuSya tiryaMca va manuSya paryAyase mara karake kitanI gatiyoMmeM jAte haiM ? / / 221 // cattAri gadIo gacchaMti-Nirayagadi tirikkhagadi maNusagadi devagadi cedi / tiryaca va manuSya apanI paryAyake sAtha mara karake narakagati, tithaMcagati, manuSyagati aura devagati ina cAroM hI gatiyoMmeM jAte haiM // 222 // Niraya-devesu uvavaNNallayA Niraya-devA keiM paMcamuppAeMti- keimAbhiNibohiyaNANamuppAeMti, keI sudaNANamuppAeMti, keimohiNANamuppAeMti, keI sammAmicchattamuppAeMti, keI sammattamuppAeMti // 223 // ukta tiryaMca aura manuSya mara karake nArakI aura devoMmeM utpanna hote hue nAraka aura deva paryAyake sAtha koI pAMcako utpanna karate haiM- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako utpanna karate haiM, koI avadhijJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, aura koI samyaktvako utpanna karate haiM // 223 // tirikkhesu uvavaNNallayA tirikkhA maNusA keI cha uppAeMti // 224 // tiryaMcoMmeM utpanna hue ukta tiryaMca va manuSya koI Abhinibodhika Adi chahako utpanna karate haiM // 224 // maNusesu uvavaNNallayA tirikkha-maNussA jahA cautthapuDhavIe bhaMgo // 225 // manuSyoMmeM utpanna hue ukta tiryaMca va manuSya caturtha pRthivIse nikalakara manuSyoMmeM utpanna honevAle jIvoMke samAna AbhinibodhikajJAna Adi dasako utpanna karate haiM // 225 // devagadIe devA devahi uvvaTTida-cudasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? / / 226 / / Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1,9-9, 232] jIvaTThANa-cUliyAe tirikkha-maNussANaM gadipuvvaM guNalAho [341 devagatimeM deva deva paryAyasahita udvartita aura cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // duve gadIo AgacchaMti tirikkhagadi maNusagadi cedi // 227 // devagatise cyuta hue jIva tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM Ate haiM // 227 // tirikkhesu ubavaNNallayA tirikkhA keiM cha uppAeMti // 228 // devagatise cyuta hokara tiryaMcoMmeM utpanna hue koI tiryaMca chahako utpanna karate haiM // 228 // maNusesu uvavaNNallayA maNusA keI savvaM uppAeMti- keimAbhiNivohiyaNANamuppAeMti, keiM sudaNANamuppAeMti, keimohiNANamuppAeMti, keI maNapajjaNANamuppAeMti, keI kevalaNANamuppAeMti, keiM sammAmicchattamuppAeMti, keI sammattamuppAeMti, keiM saMjamAsaMjamamuppAeMti, keI saMjamaM uppAeMti, keI baladevattamuppAeMti, keI vAsudevattamuppAeMti, keI cakkavaTTittamuppAeMti, keI titthayarayattamuppAeMti, keimaMtayaDA hodaNa sijhaMti bujhaMti muccaMti pariNivvANayaMti savvadukkhANamaMtaM parivijANaMti // 229 // devagatise cyuta hokara manuSyoMmeM utpanna hue manuSya koI saba hI guNoMko utpanna karate haiM-- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako utpanna karate haiM, koI avadhijJAnako utpanna karate haiM, koI manaHparyayajJAnako utpanna karate haiM, koI kevalajJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, koI samyaktvako utpanna karate haiM, koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM aura koI saMyamako utpanna karate haiM, koI baladevatvako utpanna karate haiM, koI vAsudevatvako utpanna karate haiM, koI cakravartitvako utpanna karate haiM, koI tIrthaMkaratvako utpanna karate haiM, aura koI antakRta hokara siddha hote haiM, buddha hote haiM, mukta hote haiM, parinirvANako prApta hote haiM, tathA sarva duHkhoMke antako prApta hote haiM // 229 / / bhavaNavAsiya-vANa-tara-jodisiyadevA devIo sodhammIsANakappavAsiyadevIo ca devA devehi ubaTTida-cudasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? // 230 // bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI deva va unakI deviyAM tathA saudharma aura aizAna kalpavAsinI deviyAM; ye deva paryAyase udvartita aura cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 230 // duve gadIo AgacchaMti tirikkhagadi maNusagadi ceva / / 231 // ukta bhavanavAsI Adi deva aura deviyAM devagatise cyuta hokara tiryaMcagati aura manuSyagati ina do gatiyoMmeM Ate haiM // 231 // tirikkhesu ubavaNNallayA tirikkhA keI cha uppAeMti // 232 / / / ukta bhavanavAsI Adi deva-deviyAM tiryaMcoMmeM utpanna hokara tiryaMca paryAyake sAtha koI AbhinibodhikajJAna Adi chahako utpanna karate haiM // 232 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame jIvadvANaM [ 1, 9-9, 233 maNuse uvaNNalayA maNusA keI dasa uppAraMti- keimAbhiNibohiyaNANamuppAeMti, keI sudaNANamuppAeMti, keimohiNANamuppAeMti, keI maNapajjavaNANamuppAeMti, keI kevalaNANamuppAeMti, keI sammAmicchattamuppAeMti, keI sammattamuppAeMti, keI saMjamA - saMjamamupAeMti, keI saMjamamuppAeMti | No baladevattaM utpAti, No vAsudeva ttamuppA eMti, No cakkavaTTittamupAti, No titthayarattamuppAeMti ke maMtayaDA hodUNa sijyaMti bujjhati muccati pariNivvANayaMti savvaduHkhANamataM parivijANaMti / / 233 // 342 ] ukta bhavanavAsI Adi deva - deviyAM manuSyoMmeM utpanna hokara manuSya paryAya ke sAtha kitane hI dasako utpanna karate haiM- koI AbhinibodhikajJAnako utpanna karate haiM, koI zrutajJAnako utpanna karate haiM, koI avadhijJAnako utpanna karate haiM, koI mana:paryayajJAnako utpanna karate haiM, koI kevalajJAnako utpanna karate haiM, koI samyagmithyAtvako utpanna karate haiM, koI samyaktvako utpanna karate haiM, koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM, aura koI saMyamako utpanna karate haiM / kintu ve na baladevako utpanna karate haiM, na vAsudevako utpanna karate haiM, na cakravartitvako utpanna karate haiM, aura na tIrthaMkaratvako utpanna karate haiM / koI antakRta hokara siddha hote haiM, buddha hote haiM, mukta hote haiM, parinirvANako prApta hote haiM, aura sarva duHkhoM ke antako prApta hote haiM // 233 // sohammIsANa jAva sadara - sahassArakappavAsiyadevA jadhA devagadibhaMgo // 234 // saudharma - aizAnase lekara zatAra -sahasrAra kalpa takake devoMkI Agati sAmAnya devagati ke samAna hai || 234 // ANadAdi jAva NavagevajjavimANavAsiyadevA devehi cudasamANA kadi gar3hIo AgacchaMti ? / / 235 || ekkaM hi caiva maNusagadimAgacchaMti || 236 // Anata kalpase lekara nau graiveyaka vimAnavAsI devoM taka deva paryAyase cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 235 // uparyukta AnatAdi nau graiveyaka takake vimAnavAsI deva kevala eka manuSyagatimeM hI Ate haiM // 236 // maNuse ubavaNNalayA maNussA keI savve uppAeMti || 237 || AnatAdi nau graiveyaka takake uparyukta vimAnavAsI deva deva paryAyase cyuta hokara manuSyoM meM utpanna hote hue manuSya paryAyake sAtha koI satra hI guNoMko utpanna karate haiM // 237 // aNudisa jAva avarAida vimANavAsiyadevA devehi cudasamANA kadi gadIyo AgacchaMti ? // 238 || ekkaM hi ceva maNusagadimAgacchaMti || 239 // anudizoMse lekara aparAjita vimAnavAsI devoM taka deva paryAyase cyutaM hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 238 // uparyukta vimAnavAsI deva vahAMse cyuta hokara kevala eka manuSyagatimeM hI Ate haiM // 239 // Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 9-9, 243 ] jIvaTThANa-cUliyAe devANamAgadipuvvaM guNalAho [343 maNusesu uvavaNNallayA maNussA tesimAbhiNiyohiyaNANaM sudaNANaM NiyamA atthi, ohiNANaM siyA asthi siyA Nasthi / keI maNapajjavaNANamuppAeMti, kevalaNANamuppAeMti / sammAmicchattaM Natthi, sammattaM NiyamA asthi / keI saMjamAsaMjamamuppAeMti, saMjamaM NiyamA uppAeMti / keI baladevattamuppAeMti, No vAsudevattamuppAeMti / keI cakkavATTittamuppAeMti, keI titthayarattamuppAeMti, keimaMtayaDA hodUNa sijhaMti bujhaMti mucaMti pariNivvANayaMti savvaduHkhANamaMtaM parivijANati // 240 // uparyukta deva vahAMse cyuta hokara manuSyoMmeM utpanna hote hue manuSya hote haiN| unake AbhinibodhikajJAna aura zrutajJAna niyamase hote haiN| avadhijJAna kadAcit hotA hai aura kadAcit nahIM bhI hotA hai| koI manaHparyayajJAnako utpanna karate haiM aura koI kevalajJAnako utpanna karate haiM / unake samyagmithyAtva nahIM hotA, kintu samyaktva niyamase hotA hai| koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM, saMyamako ve niyamase utpanna karate haiN| koI baladevatvako to utpanna karate haiM, kintu vAsudevatvako utpanna nahIM karate / koI cakravartitvako utpanna karate haiM, koI tIrthaMkaratvako utpanna karate haiM, koI antakRta hokara siddha hote haiM, buddha hote haiM, mukta hote haiM, parinirvANako prApta hote haiM, aura sarva duHkhoMke antako prApta hote haiM // 240 // sabaTTasiddhivimANavAsiyadevA devehi cudasamANA kadi gadIo AgacchaMti ? / / sarvArthasiddhivimANavAsI deva deva paryAyase cyuta hokara kitanI gatiyoMmeM Ate haiM ? // 241 // ekkaM hi ceva maNusagadimAgacchaMti // 242 / / / sarvArthasiddhi vimAnavAsI deva deva paryAyase cyuta hokara kevala eka manuSyagatimeM hI Ate haiM / maNusesu uvavaNNallayA maNusA tesimAbhiNiyohiyaNANaM sudaNANaM ohiNANaM ca NiyamA asthi / keI maNapajjavaNANamuppAeMti, kevalaNANaM NiyamA uppAeMti / sammAmicchattaM Natthi, sammattaM NiyamA asthi / keI saMjamAsaMjamamuppAeMti saMjamaM NiyamA uppAeMti / keI baladevattamuppAeMti, No vAsudevattamuppAeMti / keI cakkavaTTittamuppAeMti, keiM titthayarattamuppAeMti / savve te NiyamA aMtayaDA hodUNa sijhaMti bujhaMti muccaMti pariNivvANayaMti savvaduHkhANamaMtaM parivijANaMti / / 243 // sarvArthasiddhi vimAnase cyuta hokara jo manuSyoMmeM utpanna hokara manuSya hote haiM unake AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna aura avadhijJAna ye niyamase hote haiN| koI manaHparyayajJAnako utpanna karate haiM, kevalajJAnako ve niyamase utpanna karate haiN| unake samyagmithyAtva nahIM hotA, kintu samyaktva niyamase hotA hai / koI saMyamAsaMyamako utpanna karate haiM, kintu saMyamako ve niyamase utpanna karate haiN| koI baladevatvako utpanna karate haiM, kintu vAsudevatvako utpanna nahIM krte| koI cakravartitvako Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [1, 9-9, 243 utpanna karate haiM, koI tIrthakaratvako utpanna karate haiN| ve saba hI niyamase antakRta hokara siddha hote haiM, buddha hote haiM, mukta hote haiM, parinirvANako prApta hote haiM aura sarva duHkhoMke antako prApta hote haiM / / 243 // // navamI cUlikA samApta huI // 9 // isa prakAra jIvasthAna samApta huA // 1 // Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa bidiyakhaMDe khuddAbaMdhe baMdhaga-saMtaparUvaNA je te baMdhagA NAma tesimimo Nideso // 1 // jo ve bandhaka jIva haiM unakA yahAM yaha nirdeza kiyA jAtA hai // 1 // ve bandhaka nAmabandhaka, sthApanAbandhaka, dravyabandhaka aura bhAvabandhakake bhedase cAra prakArake haiN| unameM pUrvokta jIvAjIvAdi ATha bhaMgoMmeM pravartamAna 'bandhaka' yaha zabda nAmabandhaka hai / kASThakarma, pottakarma aura lepyakarma AdimeM tadAkAra aura atadAkArasvarUpase ' ye bandhaka haiM' isa prakArakA jo Aropa kiyA jAtA hai usakA nAma sthApanAbandhaka hai| dravyabandhaka do prakArake haiM- Agamadravyabandhaka aura noAgamadravyabandhaka / inameM bandhaprAbhRtake jJAtA hokara bhI jo vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita jIva haiM unako Agamadravyabandhaka kahA jAtA hai| noAgamadravyabandhaka tIna prakArake haiM- jJAyakazarIra noAgamadravyabandhaka, bhAvI noAgamadravyabandhaka aura tadvyatirikta noaagmdrvybndhk| inameM bandhaprAitake jJAtAkA jo zarIra hai vaha jJAyakazarIra noAgamadravyabandhaka kahalAtA hai| jo jIva bhaviSyameM bandhaprAbhRtake jJAtArUpase pariNata honevAlA hai use bhAvI noAgamadravyabandhaka kahate haiN| tadvyatirikta noAgamadravyabandhaka karmadravyabandhaka aura nokarmadravyabandhakake bhedase do prakArakA hai| inameM nokarmadravyabandhaka bhI tIna prakArakA haisacitta nokarmadravyabandhaka, acitta nokarmadravyabandhaka aura mizra nokarmadravyabandhaka / unameM hAthI Adi sacetana prANiyoMke bandhaka sacitta nokarmadravyabandhaka kahalAte haiN| sUpa va caTAI Adi ajIva vastuoMke bandhakoMko acitta nokarmadravyabandhaka kahA jAtA hai / AbharaNAdi nirjIva vastuoMse saMyukta hAthI Adi sacetana prANiyoMke bandhakoMko mizra nokarmabandhaka samajhanA cAhiye / karmadravyabandhaka IryApathakarmavyabandhaka aura sAmparAyikakarmadravyabandhakake bhedase do prakArake haiM / jo akaSAya jIva sthiti va anubhAgabandhase rahita kevala yogake nimittase prakRti va pradezarUpa karmake bandhaka haiM ve IryApathakarmadravyabandhaka aura jo sakaSAya prANI saMsArake kAraNabhUta karmake bandhaka haiM ve sAmparAyikakarmabandhaka cha. 44 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346] chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 2, 1, 2 kahe jAte haiM / ukta IryApathakarmadravyabandhaka do prakArake haiM- chadmastha aura kevalI / inameM chadmastha bhI do prakArake haiM upazAntakaSAya aura kSINakaSAya / sAmparAyikakarmadravyabandhaka do prakArake haiMsUkSmasAmparAyika aura bAdarasAmparAyika | bhAvabandhaka do prakArake haiM- AgamaMbhAvabandhaka aura noAgamabhAvabandhaka / inameM jo jIva bandhaprAbhRtake jJAtA hokara vartamAnameM tadviSayaka upayogase bhI sahita haiM ve AgamabhAvabandhaka kahalAte haiM / krodhAdi kaSAyoMko jo AtmasAt kiyA karate haiM ve noAgamabhAvabandhaka kahe jAte haiM / ina saba bandhakoMmeM yahAM karmabandhaka prakRta haiM / aba cUMki caudaha Age sUtra dvArA una caudaha mArgaNAsthAna ina bandhakoMkI prarUpaNAke AdhArabhUta haiM, ata eva mArgaNAoMkA nirdeza kiyA jAtA hai gai iMdie kA saNa AhAra cedi // 2 // gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA, bhavyatva, samyaktva, saMjJI aura AhAra; ye caudaha mArgaNAsthAna haiM // 2 // ( dekhiye satprarUpaNA sUtra 4 ) gadiyAnuvAde NirayagadIe NeraiyA baMdhA // 3 // gatimArgaNA ke anusAra narakagatimeM nArakI jIva bandhaka haiM // 3 // joge vede kasAe NANe saMjame daMsaNe lessAe bhavie sammata sUtra' baMdhA ' aisA kahanepara usake dvArA bandhakoMko grahaNa karanA cAhiye / kAraNa yaha ki kartA kArakameM ' bandha' aura ' bandhaka ' ye donoM pada siddha hote haiM / maNusA baMdhA vi atthi abaMdhAvi tirikkhA baMdhA // 4 // devA baMdhA // 5 // asthi / / 6 / / tica bandhaka haiM // 4 // deva bandhaka haiM // 5 // manuSya bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 6 // mithyAtva, asaMyama kaSAya aura yoga ye karmabandhake kAraNa haiM / ina sabakA cUMki ayogikevala guNasthAna meM abhAva ho cukA hai, ata eva manuSyoMmeM ayogI jina abandhaka haiN| zeSa saba manuSya bandhaka haiM, kyoMki, ve una mithyAtvAdi bandhake kAraNoMse saMyukta pAye jAte haiM / siddhA abaMdhA // 7 // siddha abandhaka haiM // 7 // kAraNa yaha ki ve bandhake kAraNabhUta mithyAtvAdise rahita hokara unake viparIta samyagdarzana, saMyama, akaSAya aura ayogarUpa mokSake kAraNoMse sahita haiM / uparyukta bandhake cAra kAraNoMmeMse mithyAtvakA udaya mithyAtva napuMsakaveda, nArakAyu, Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 1, 9] baMdhagAbaMdhagaparUvaNA [347 narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa; ina solaha prakRtiyoMke bandhakA kAraNa hai| anantAnubandhIkA udaya nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryaMca Ayu, tiryaMcagati, nyagrodhaparimaNDala Adi cAra saMsthAna, vajranArAca Adi cAra saMhanana, tiryaMcagatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; ina paccIsa prakRtiyoMke bandhakA kAraNa hai| apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyakA udaya apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA va lobha, manuSyAyu, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI; ina dasa prakRtiyoMke bandhakA kAraNa hai / / pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyakA udaya pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobha ina cAra prakRtiyoMke bandhakA kAraNa hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti; ina chaha prakRtiyoMke bandhakA kAraNa pramAda hai| cAra saMjvalana aura nau nokakaSAyoMke tIvra udayakA nAma pramAda hai| isakA antarbhAva ukta cAra bandhakAraNoMmeMse kaSAyameM samajhanA caahiye| devAyu (apramattaguNasthAna taka ), nidrA, pracalA, ( apUrvakaraNake prathama saptama bhAga taka), devagati, paMcendriya jAti, vakriyika, AhAraka, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika aura AhAraka zarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthaMkara (apUrvakaraNake sAta bhAgoMmeMse chaThe bhAga taka); hAsya, rati, bhaya, jugupsA (apUrvakaraNake antima bhAga taka), cAra saMjvalana aura puruSaveda ( anivRttikaraNa taka); ina prakRtiyoMke bandhakA kAraNa yathAsambhava kaSAyakA udaya hai| pAMca jJAnAvaraNIya, cakSudarzanAvaraNIya Adi cAra darzanAvaraNIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAya ( sUkSmasAmparAya guNasthAna taka ) ina solaha prakRtiyoMke bandhakA kAraNa sAmAnya kaSAyakA udaya hai| sAtAvedanIyake bandhakA kAraNa eka mAtra yoga hai| iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA baMdhA vIiMdiyA baMdhA tIiMdiyA baMdhA caduriMdiyA bNdhaa| indriyamArgaNAke anusAra ekendriya jIva bandhaka haiM, dvIndriya bandhaka haiM, trIndriya bandhaka haiM, aura caturindriya bandhaka haiM // 8 // paMciMdiyA baMdhA vi asthi abaMdhA vi asthi // 9 // paMcendriya jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 9 // Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 1, 10 mithyAdRSTi guNasthAnase lekara sayogikevalI guNasthAna taka paMcendriya jIva bandhaka hI haiM; kyoMki, unameM bandhake kAraNabhUta mithyAtvAdi pAye jAte haiN| kintu ayogikevalI niyamase abandhaka haiM, kyoMki, unake ukta mithyAtva Adi sabhI bandhake kAraNoMkA abhAva ho cukA hai| isaliye yahAM 'paMcendriya jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM ' aisA kahA gayA hai / aNidiyA abaMdhA // 10 // anindriya jIva abandhaka haiM // 10 // anindriyase yahAM zarIra va indriyoMse rahita hue siddhoMko grahaNa kiyA gayA hai / kAyANuvAdeNa puDhavIkAiyA baMdhA AukAiyA baMdhA teukAiyA baMdhA vAukAiyA baMdhA vaNapphadikAiyA baMdhA // 11 // kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika jIva bandhaka haiM, apkAyika bandhaka haiM, tejakAyika bandhaka haiM, vAyukAyika bandhaka haiM, aura vanaspatikAyika bandhaka haiM // 11 // tasakAiyA baMdhA vi atthi abaMdhA vi atthi // 12 // trasakAyika jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 12 // kAraNa isakA yaha hai ki mithyAdRSTi guNasthAnase lekara sapogikevalI guNasthAna taka trasakAyika jIvoMmeM bandhake kAraNabhUta mithyAtvAdi pAye jAte haiM, kintu ayogikevaliyoMmeM ve nahIM pAye jAte haiN| akAiyA abaMdhA // 13 // zarIrase rahita hue siddha jIva abandhaka haiM // 13 // jogANuvAdeNa maNajogi-vacijogi-kAyajogiNo baMdhA // 14 // yogamArgaNAke anusAra manoyogI, vacanayogI aura kAyayogI jIva bandhaka haiM // 14 // ajogI abaMdhA // 15 // yogase rahita hue ayogI va siddha jIva abandhaka haiM // 15 // vedANuvAdeNa itthivedA baMdhA, purisavedA baMdhA, NaqsayavedA baMdhA // 16 // vedamArgaNAke anusAra strIvedI bandhaka haiM, puruSavedI bandhaka haiM, aura napuMsakavedI bandhaka haiM / / avagadavedA baMdhA vi asthi abaMdhA vi asthi // 17 // . apagatavedI jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 17 // __ anivRttikaraNake aveda bhAgase lekara sayogikevalI taka apagatavedI jIva bandhaka haiM, kyoMki, unake bandhake kAraNabhUta kaSAya aura yoga pAye jAte haiN| parantu ukta apagatavediyoMmeM ayogikevaliyoMke koI bhI bandhakA kAraNa zeSa na rahanese ve abandhaka haiM / Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 1, 28 ] baMdhagAbaMdhagaparUpaNA siddhA abaMdhA // 18 // siddha abandhaka haiM // 18 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI baMdhA // 19 // kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI bandhaka haiM // akasAI baMdhA va attha abaMdhA vi asthi / / 20 // akaSAyI jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 20 // upazAntakaSAyase lekara sayogikevalI taka kaSAyase rahita hue akaSAyI bandhaka haiM, kyoMki, unake bandhakA kAraNa yoga pAyA jAtA hai / parantu ayogikevalI akaSAyI ho karake bhI abandhaka haiM, kyoMki, unake yogakA bhI abhAva ho cukA hai / siddhA abaMdhA / / 21 / / siddha abandhaka haiM // 21 // [ 349 NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI vibhaMgaNANI AbhiNibohiyaNANI sudaNANI odhiNANI maNapajjavaNANI baMdhA // 22 // jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI aura mana:paryayajJAnI bandhaka haiM // 22 // haNANI baMdhA va asthi abaMdhA vi atthi // 23 // kevalajJAnI bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 23 // kAraNa yaha hai ki kevalajJAniyoMmeM sayogikevalI bandhaka aura ayogikevalI abandhaka haiM / siddhA abaMdhA // 24 // siddha abandhaka haiM // 24 // saMjamANuvAdeNa asaMjadA baMdhA, saMjadAsaMjadA baMdhA // 25 // saMyamamArgaNAke anusAra asaMyata bandhaka haiM aura saMyatAsaMyata bhI bandhaka haiM // 25 // saMjA baMdhA va asthi abaMdhA vi atthi / / 26 / / parantu saMyata bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 26 // saMyatoMmeM pramattasaMyatoMse lekara sayogikevalI taka bandhaka aura ayogikevalI abandhaka haiM / va saMjadA va asaMjadA Netra saMjadAsaMjadA abaMdhA // 27 // jo na saMyata haiM, na asaMyata haiM, aura na saMyatAsaMyata bhI haiM aise siddha jIva abandhaka haiM // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI odhidaMsaNI baMdhA // 28 // darzanamArgaNA ke anusAra cakSudarzanI, acakSudarzanI aura avadhidarzanI bandhaka haiM // 28 // Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 1, 29. kevaladasaNI baMdhA vi asthi abaMdhA vi asthi // 29 // kevaladarzanI bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 29 // kAraNa yaha ki kevaladarzanI jIvoMmeM sayogikevalI bandhaka aura ayogikevalI abandhaka hote haiN| siddhA abaMdhA // 30 // siddha abandhaka haiM // 30 // lessANuvAdeNa kiNhalessiyA NIlalessiyA kAulessiyA teulessiyA pammalessiyA sukkalessiyA baMdhA // 31 // lezyAmArgaNAke anusAra kRSNalezyAvAle, NIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, tejolezyAvAle,. padmalezyAvAle aura zuklalezyAvAle bandhaka haiM // 31 // alessiyA abaMdhA // 32 // lezyArahita jIva abandhaka haiM // 32 // bhaviyANuvAdeNa abhavasiddhiyA baMdhA, bhavasiddhiyA baMdhA vi asthi avaMdhA vi atthi // 33 // bhavyamArgaNAke anusAra abhavyasiddhika jIva bandhaka haiM, parantu bhavyasiddhika jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 33 // Neva bhavasiddhiyA Neva abhavasiddhiyA abaMdhA // 34 // jo na bhavyasiddhika haiM aura na abhavyasiddhika haiM aise siddha jIva abandhaka haiM // 34 // sammattANuvAdeNa micchAdiTThI baMdhA, sAsaNasammAdiTThI baMdhA, sammAmicchAdiTThI baMdhA // 35 // samyaktvamArgaNAke anusAra mithyAdRSTi bandhaka haiM, sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM, aura samyagmithyAdRSTi bandhaka haiM // 35 // sammAdiTThI baMdhA vi atthi abaMdhA vi atthi // 36 // samyagdRSTi bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 36 // cauthese terahaveM guNasthAna takake jIva Asravasahita honese bandhaka aura caudahaveM guNasthAnavartI ayogikevalI Asravarahita honese abandhaka haiM / siddhA abaMdhA / / 37 // siddha abandhaka haiM // 37 // - saNiyANuvAdeNa saNNI baMdhA asaNNI baMdhA // 38 // . Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 1,2] sAmittANugame aNiyogaddAraNAmaNideso [ 351 saMjJImArgaNAke anusAra saMjJI bandhaka haiM aura asaMjJI bhI bandhaka haiM // 38 // Neva saNNI Neva asaNNI baMdhA vi atthi abaMdhA vi atthi // 39 // jo na saMjJI haiM aura na asaMjJI haiM aise kevalajJAnI jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 39 // abhiprAya yaha hai ki saMjJitva aura asaMjJitva ina donoM hI avasthAoMse rahita hue *sayogikevalI to bandhaka haiM aura ayogikevalI abandhaka haiN| siddhA abaMdhA // 40 // siddha jIva abandhaka haiM // 40 // AhArANuvAdeNa AhArA baMdhA // 41 // AhAramArgaNAke anusAra AhAraka jIva bandhaka haiM // 41 // aNAhArA baMdhA vi asthi abaMdhA vi atthi // 42 // anAhAraka jIva bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM // 42 // siddhA abaMdhA // 43 // siddha abandhaka haiM // 43 // // bandhaka satprarUpaNA samApta huI // 1. egajIveNa sAmittaM edesi baMdhayANaM parUvaNadAe tattha imANi ekkArasa aNiyogaddArANi *NAdavvANi bhavaMti // 1 // ina bandhakoMkI prarUpaNAmeM prayojanabhUta honese ye gyAraha anuyogadvAra jJAtavya haiM // 1 // una gyAraha anuyogadvAroMke nAmanirdezake lie uttarasUtra kahate haiM egajIveNa sAmittaM egajIveNa kAlo egajIveNa aMtaraM NANAjIvehi bhaMgavicao * dabaparUvaNANugamo khettANugamo phosaNANugamo NANAjIvehi kAlo NANAjIvehi aMtara bhAgAbhAgANugamo appAbahugANugamo cedi // 2 // eka jIvakI apekSA svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, eka jIvakI apekSA antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, dravyaprarUpaNAnugama, kSetrAnugama, sparzanAnugama, nAnA jIvoMkI Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 1, 3 apekSA kAla, nAnA jIvoMkI apekSA antara, bhAgAbhAgAnugama aura alpabahutvAnugama; ye ve jJAtavya gyAraha anuyogadvAra haiM // 2 // egajIveNa sAmittaM // 3 // inameM prathamataH eka jIvakI apekSA svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai // 3 // gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraio NAma kadhaM bhavadi ? // 4 // gatimArgaNAnusAra narakagatimeM nArakI jIva kisa prakArase hotA hai ? // 4 // abhiprAya yaha hai ki nayavivakSAbhedase, nikSepakI apekSA aura aupazamikAdi bhAvoMkI apekSA cUMki nAraka zabdakA artha vibhinna prakArakA hotA hai; ata eva unameM yahAM kauna-se nArakakA abhiprAya hai, aura vaha kisa prakArase hotA hai; yaha pUchA gayA hai| NirayagadiNAmAe udaeNa // 5 // narakagati nAmakarmake udayase jIva nArakI hotA hai // 5 // ukta praznake uttarameM yahAM yaha sUcita kiyA gayA hai ki jIva nayoMmeM evaMbhUta nayase, nikSepoMmeM noAgamabhAvanikSepase tathA bhAvoMmeM narakagati nAmakarmake udayase nArakI hotA hai / tirikkhagadIe tirikkho NAma kadhaM bhavadi ? // 6 // tiryaMca gatimeM tithaMca kisa prakAra hotA hai ? // 6 // tirikkhagadiNAmAe udaeNa // 7 // tiryaMcagati nAmakarmake udayase jIva tiryaMca hotA hai // 7 // maNusagadIe maNuso NAma kadhaM bhavadi ? // 8 // manuSyagatimeM jIva manuSya kaise hotA hai ? // 8 // maNusagadiNAmAe udaeNa // 9 // manuSyagati nAmakarmake udayase jIva manuSya hotA hai // 9 // devagadIe devo NAma kadhaM bhavadi ? // 10 // devagatimeM jIva deva kaise hotA hai ? // 10 // devagadiNAmAe udaeNa // 11 // devagati nAmakarmake udayase jIva deva hotA hai // 11 // siddhagadIe siddho NAma kadhaM bhavadi ? // 12 // siddhagatimeM jIva siddha kaise hotA hai ? // 12 // khaiyAe laddhIe // 13 // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 1, 23 ] sAmittANugame kAyamaggaNA [353 kSAyika labdhise jIva siddha hotA hai // 13 // iMdiyANuvAdeNa eiMdio bIiMdio tIiMdio cariMdio paMciMdio NAma kadhaM bhavadi ? // 14 // indriyamArgaNAke anusAra jIva ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya kaise hotA hai ? // 14 // khaovasamiyAe laddhIe // 15 // kSAyopazamika labdhise jIva ekendriyAdi hotA hai // 15 // sparzana-indriyAvaraNa sambandhI sarvaghAti spardhakoMke sadavasthArUpa upazama, usIke dezaghAti spardhakoMke udaya aura zeSa cAra indriyAvaraNa sambandhI dezaghAti spardhakoMke udayakSaya, unhIMke sadavasthArUpa upazama tathA unake hI sarvaghAti spardhakoMke udayase cUMki jIvakI ekendriyarUpa avasthA hotI hai; ataeva vaha kSayopazama labdhise hotI hai, aisA sUtrameM kahA gayA hai| isI prakAra zeSa dvIndriya Adi avasthAoMke sambandhameM bhI jAnanA cAhie / aNi dio NAma kadhaM bhavadi ? // 16 // jIva anindriya arthAt indriya (bhAvendriya ) rahita avasthAvAlA kaise hotA hai ? // 16 // khaiyAe laddhIe // 17 // kSAyika labdhise jIva anindriya hotA hai // 17 // samUla karmake naSTa ho jAnepara jo AtmapariNAma utpanna hotA hai use kSaya tathA usakI prAptiko kSAyika labdhi kahA jAtA hai| isa kSAyika labdhise jIva anindriya hotA hai, aisA sUtrakA abhiprAya samajhanA caahie| kAyANuvAdeNa puDhavikAio NAma kadhaM bhavadi ? // 18 // puDhavikAiyaNAmAe udaeNa // 19 // kAyamArgaNAke anusAra jIva pRthivIkAyika kaise hotA hai ? // 18 // pRthivIkAyika nAmakarmake udayase jIva pRthivIkAyika hotA hai // 19 // AukAio NAma kadhaM bhavadi 1 // 20 // AukAiyaNAmAe udaeNa // 21 // jIva apkAyika kaise hotA hai ? // 20 // apkAyika nAmakarmake udayase jIva apkAyika hotA hai // 21 // teukAio NAma kadhaM bhavadi ? // 22 // teukAiyaNAmAe udaeNa // 23 // jIva agnikAyika kaise hotA hai ? // 22 // agnikAyika nAmaprakRtike udayase jIva agnikAyika hotA hai // 23 // cha.45 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2,1,24 vAukAio NAma kadhaM bhavadi 1 // 24 // vAukAiyaNAmAe udaeNa // 25 // jIva vAyukAyika kaise hotA hai ? // 24 // vAyukAyika nAmaprakRtike udayase jIva vAyukAyika hotA hai // 25 // vaNapphaikAio NAma kadhaM bhavadi ? // 26 // vaNaphaikAiyaNAmAe udaeNa // 27 // jIva vanaspatikAyika kaise hotA hai ? // 26 // vanaspatikAyika nAmaprakRtike udayase jIva vanaspatikAyika hotA hai // 27 // tasakAio NAma kadhaM bhavadi 1 // 28 // tasakAiyaNAmAe udaeNa // 29 // jIva trasakAyika kaise hotA hai ? // 28 // trasakAyika nAmaprakRtike udayase jIva trasakAyika hotA hai // 29 // akAio NAma kadhaM bhavadi ? // 30 // khaiyAe laddhIe // 31 // jIva akAyika kaise hotA hai ? // 30 // kSAyika labdhise jIva akAyika hotA hai // 31 // jogANuvAdeNa maNajogI vacajogI kAyajogI NAma kadhaM bhavadi ? // 32 // yogamArgaNAke anusAra jIva manoyogI, vacanayogI aura kAyayogI kaise hotA hai ? // 32 // khaovasamiyAe laddhIe // 33 // kSAyopazamika labdhise jIva manoyogI, vacanayogI aura kAyayogI hotA hai ? // 33 // jIvapradezoMke saMkoca-vistArarUpa parispandako yoga kahate haiN| vaha yoga tIna prakArakA haimanoyoga, vacanayoga aura kAyayoga / manovargaNAse utpanna hue dravyamanake avalambanase jo jIvapradezoMkA saMkoca-vistAra hotA hai vaha manoyoga hai| bhASAvargaNA sambandhI pudgalaskandhoMke avalambanase jo jIvapradezoMkA saMkoca-vistAra hotA hai vaha vacanayoga hai / taijasazarIrake vinA zeSa audArika Adi cAra zarIroMke avalambanase jo jIvapradezoMkA saMkoca-vistAra hotA hai vaha kAyayoga hai| jIva kSayopazamalabdhike dvArA yathAsambhava ina tIna yogoMse yukta hotA hai / ye tInoM yoga cUMki vIryAntarAya aura yathAsambhava noindriyAvaraNAdike kSayopazamase hote haiM, ata eva unheM kSAyopazamika labdhise utpanna kahA gayA hai| ajogI NAmaM kadhaM bhavadi 1 // 34 // khaiyAe laddhIe // 35 // jIva ayogI kaise hotA hai ? // 34 // kSAyika labdhise jIva ayogI hotA hai // 35 // vedANuvAdeNa isthivedo purisavedo Naqsayavedo NAma kadhaM bhavadi ? // 36 // vedamArgaNAke anusAra jIva strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavedI kaise hotA hai ? // 36 // carittamohaNIyassa kammassa udaeNa itthi-purisa-NaqsayavedA // 37 // cAritramohanIya kamake udayase jIva strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavedI hotA hai // 37 // kahA gayA hai| Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 355 2, 1, 45] sAmittANugame NANamaggaNA jIva cAritramohanIyake antargata nokaSAyake bhedabhUta strIvedake udayase strIvedI, puruSavedake udayase puruSavedI aura napuMsakavedake udayase napuMsakavedI hotA hai; yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA caahiye| avagadavedo NAma kadhaM bhavadi ? // 38 // uvasamiyAe khaDyAe laddhIe // 39 // ___ jIva apagatavedI kaise hotA hai ? // 38 // aupazamika va kSAyika labdhise jIva apagatavedI hotA hai // 39 // vivakSita vedake udayake sAtha upazamazreNipara ArUDha hue jIvake mohanIyakA antarakaraNa karaneke pazcAt yathAyogya sthAnameM jo udayAdi avasthAse rahita vivikSata vedake pudgalaskandhakA sadbhAva rahatA hai usakA nAma upazama hai| usakI labdhi (prApti ) se jIvakI apagataveda avasthA hotI hai| isI prakAra vivakSita vedake udayake sAtha kSapakazreNipara ArUDha hue jIvake mohanIyakA antara karake yathAyogya sthAnameM usa vivakSita vedake pudgalaskandhoMkA sthiti aura anubhAgake sAtha jIvapradezoMse sarvathA pRthak ho jAnekA nAma kSaya hai| isase utpanna AtmapariNAmakI prAptise jIvakI apagataveda avasthA hotI hai| kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI NAma kadhaM bhavadi ? // 40 // carittamohaNIyassa kammassa udaeNa // 41 // kaSAyamArgaNAke anusAra jIva krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI kaise hotA hai ? // 40 // cAritramohanIya karmake udayase jIva krodhakaSAyI Adi hotA hai // 41 // abhiprAya yaha hai ki jIva krodhakaSAyake udayase krodhakaSAyI, mAnakaSAyake udayase mAnakaSAyI, mAyAkaSAyake udayase mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyake udayase lobhakaSAyI hotA hai / akasAI NAma kadhaM bhavadi 1 // 42 // upasamiyAe khaiyAe laddhIe // 43 // jIva akaSAyI kaise hotA hai ? // 42 // aupazamika va kSAyika labdhise jIva akaSAyI hotA hai // 43 // NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI vibhaMgaNANI AbhiNibohiyaNANI sudaNANI ohiNANI maNapajjavaNANI NAma kadhaM bhavadi 1 // 44 // jJAnamArgaNAke anusAra jIva matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI aura manaHparyayajJAnI kisa prakAra hotA hai ? / / 44 // khaovasamiyAe laddhIe / / 45 // kSAyopazamika labdhise jIva matyajJAnI Adi hotA hai // 45 // apane apane AvaraNoM ( matijJAnAvaraNAdi ) ke dezaghAti spardhakoMke udayase kSAyopazamika labdhi hotI hai aura usase jIva matyajJAnI Adi hotA hai, aisA abhiprAya grahaNa karanA caahie| Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 1, 46 kevalaNANI NAma kadhaM bhavadi ? // 46 // khaiyAe laddhIe // 47 // jIva kevalajJAnI kaisA hotA hai ? // 46 // kSAyika labdhise jIva kevalajJAnI hotA hai| saMjamANuvAdeNa saMjado sAmAiyacchedovaTThAvaNa-suddhisaMjado NAma kadhaM bhavadi // _saMyamamArgaNAke anusAra jIva saMyata tathA sAmAyika chedopasthApanA-zuddhisaMyata kaise hotA hai ? // 48 // uvasamiyAe khaiyAe khaovasamiyAe laddhIe // 49 // aupazamika, kSAyika aura kSAyopazamika labdhise jIva saMyata aura sAmAyika evaM chedopasthApanA zuddhisaMyata hotA hai // 49 // ___ cUMki cAritramohanIyake sarvopazamase upazAntakaSAya guNasthAnameM tathA usIke sarvathA kSayase kSINakaSAyAdi guNasthAnoMmeM saMyatabhAva pAyA jAtA hai, ata eva yahAM saMyatabhAvakI utpatti aupazamika aura kSAyika labdhise nirdiSTa kI gaI hai| isake atirikta cAra saMjvalana aura nau nokaSAyoMke dezaghAtI spardhakoMke udayase bhI ukta saMyatabhAvakI utpatti dekhe jAnese use kSAyopazamika labdhise utpanna honevAlA kahA gayA hai| sarvaghAti spardhaka anantaguNita hIna hokara dezaghAti kharUpase pariNata hote hue jo udayameM Ate haiM usameM unakI anantaguNita hInatAkA nAma kSaya tathA unake dezaghAti svarUpase avasthita rahanekA nAma upazama hai / isa kSaya aura upazamake sAtha unake udita rahane rUpa avasthAkA yahAM kSayopazamakharUpase grahaNa karanA cAhiye / isa kSayopazamakI labdhise saMyatabhAvake sAtha sAmAyikasaMyatabhAva tathA chedopasthApanAsaMyatabhAva bhI utpanna hotA hai, ata eva unakI utpatti kSAyopazamika labdhise bhI sUtrameM nirdiSTa kI gaI hai; aisA sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye parihArazuddhisaMjado saMjadAsaMjado NAma kadhaM bhavadi ? // 50 // khaovasamiyAe laddhIe // 51 // jIva parihArazuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata kaise hotA hai ? // 50 // kSAyopazamika labdhise jIva parihArazuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata hotA hai // 51 // suhumasAMparAiya-suddhisaMjado jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjado NAma kadhaM bhavadi // jIva sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata aura yathAkhyAta-vihArazuddhisaMyata kaise hotA hai ? // 52 // uvasamiyAe khaiyAe laddhIe // 53 // aupazamika aura kSAyika labdhise jIva sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata aura yathAkhyAtavihArazuddhisaMyata hotA hai // 53 // cUMki upazAmaka aura kSapaka donoM hI prakArake sUkSmasAmparAyika guNasthAnameM sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyama pAyA jAtA hai, isaliye sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyamako aupazamika aura Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 64 ] sAmittANugame bhaviyamaggaNA [357 kSAyika labdhise utpanna honevAlA kahA gayA hai| yathAkhyAtavihAra-zuddhisaMyama cUMki upazAntakaSAya nAmaka gyArahaveM guNasthAnameM aupazamika labdhise tathA Age kSINakaSAya Adi guNasthAnoMmeM kSAyika labdhise hotA hai, ata eva use bhI aupazamika aura kSAyika labdhise utpanna honevAlA nirdiSTa kiyA gayA hai| * asaMjado NAma kadhaM bhavadi ? // 54 // saMjamaghAdINaM kammANamudaeNa // 55 // jIva asaMyata kaise hotA hai ? // 54 // saMyamakA ghAta karanevAle karmoMke udayase jIva asaMyata hotA hai // 55 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI ohidaMsaNI NAma kadhaM bhavadi 1 // darzanamArgaNAke anusAra jIva cakSudarzanI, acakSudarzanI aura avadhidarzanI kaise hotA hai ? // khaovasamiyAe laddhIe // 57 // kSAyopazamika labdhise jIva cakSudarzanI, acakSudarzanI aura avadhidarzanI hotA hai // 57 // kevaladasaNI NAma kadhaM bhavadi 1 // 58 / / khaiyAe laddhIe // 59 // jIva kevaladarzanI kaise hotA hai ? // 58 // kSAyika labdhise jIva kevaladarzanI hotA lessANuvAdeNa kiNhalessio NIlalessio kAulessio teulessio pammalessio sukkalessio NAma kadhaM bhavadi ? // 60 / / odaieNa bhAveNa // 61 // lezyAmArgaNAke anusAra jIva kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejolezyA, padmalezyA aura zuklalezyAvAlA kaise hotA hai ? // 60 // audayika bhAvase jIva kRSNa Adi uparyukta lezyAoMvAlA hotA hai // 61 // kaSAyoMke mandatamAdi chaha prakArake anubhAgaspardhakoMmeMse cUMki mandatama anubhAgaspardhakoMke udayase zuklalezyA, unake mandatara anubhAgaspardhakoMke udayase padmalezyA, manda anubhAgaspardhakoMke udayase tejolezyA, tItra anubhAgaspardhakoMke udayase kApotalezyA, tIvratara anubhAgaspardhakoMke udayase nIlalezyA aura tIvratama anubhAgaspardhakoMke udayase kRSNalezyA hotI hai; isIliye sUtrameM unako udayajanita kahA gayA hai| alessio NAma kadhaM bhavadi ? // 62 // khaiyAe laddhIe // 63 // jIva alezyika (lezyArahita) kaise hotA hai ? // 62 // kSAyika labdhise jIva alezyika hotA hai // 63 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhio abhavasiddhio NAma kadhaM bhavadi 1 // 64 // bhavyamArgaNAke anusAra jIva bhavyasiddhika va abhavyasiddhika kaise hotA hai ? // 64 // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 1,65 pAriNAmieNa bhAveNa // 65 // pariNAmika bhAvase jIva bhavyasiddhika va abhavyasiddhika hotA hai // 65 // Neva bhavasiddhio Neva abhavasiddhio NAma kadhaM bhavadi 1 // 66 // jIva na bhavyasiddhika na abhavyasiddhika kaise hotA hai ? // 66 / khajhyAe laddhIe // 67 // kSAyika labdhise jIva na bhavyasiddhika na abhavyasiddhika hotA hai // 67 // sammattANuvAdeNa sammAiTThI NAma kadhaM bhavadi ? // 68 // samyaktvamArgaNAke anusAra jIva samyagdRSTi kaise hotA hai ? // 68 // upasamiyAe khaDyAe khaovasamiyAe laddhIe // 69 // jIva samyagdRSTi aupazamika, kSAyika aura kSAyopazamika labdhise hotA hai // 69 // cUMki darzanamohanIyake upazamase aupazamika samyaktva, usake kSayase kSAyika samyaktva aura usIke kSayopazamase kSAyopazamika samyaktva utpanna hotA hai; ata eva yahAM yaha nirdiSTa kiyA gayA hai ki jIva samyagdRSTi aupazamika, kSAyika aura kSAyopazamika labdhise hotA hai| khaiyasammAiTThI NAma kadhaM bhavadi ? // 70 // khaiyAe laddhIe // 71 // jIva kSAyikasamyagdRSTi kaise hotA hai ? // 70 // jIva kSAyikasamyagdRSTi kSAyika labdhise hotA hai // 71 // vedagasammAdiTThI NAma kadhaM bhvdi?|| 72 // khaovasamiyAe laddhIe // 73 // jIva vedakasamyagdRSTi kaise hotA hai ? // 72 // jIva vedakasamyagdRSTi kSAyopazamika labdhise hotA hai // 73 // usamasammAiTThI NAma kadhaM bhavadi ? // 74 // uvasamiyAe laddhIe // 75 // jIva upazamasamyagdRSTi kaise hotA hai ? // 74 // jIva upazamasamyagdRSTi aupazamika labdhise hotA hai / 75 // sAsaNasammAiTThI NAma kadhaM bhavadi ? // 76 // pAriNAmieNa bhAveNa // 77 // jIva sAsAdanasamyagdRSTi kaise hotA hai ? // 76 // jIva sAsAdanasamyagdRSTi pAriNAmika bhAvase hotA hai // 77 // sammAmicchAdiTThI NAma kadhaM bhavadi ? // 78 // khaovasamiyAe laddhIe // 79 // jIva samyagmithyAdRSTi kaise hotA hai ? // 78 // jIva samyagmithyAdRSTi kSAyopazamika labdhise hotA hai // 79 // micchAdiTThI NAma kadhaM bhavadi ? // 80 // micchattakammassa udaeNa // 81 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 1, 91] sAmittANugame AhAramaggaNA [ 359 jIva mithyAdRSTi kaise hotA hai ? // 80 // jIva mithyAdRSTi mithyAtva karmake udayase hotA hai| saNiyANuvAdeNa saNNI NAma kadhaM bhavadi ? // 82 // khaovasamiyAe laddhIe // saMjJImArgaNAke anusAra jIva saMjJI kaise hotA hai ? // 82 // jIva saMjJI kSAyopazamika labdhise hotA hai // 83 // asaNNI NAma kadhaM bhavadi ? // 84 // odaieNa bhAveNa // 85 / / jIva asaMjJI kaise hotA hai ? // 84 // jIva asaMjJI audayika bhAvase hotA hai // 85 // va saNNI Neva asaNNI NAma kadhaM bhavadi ? // 86 // khaiyAe laddhIe // 87 // jIva na saMjJI na asaMjJI kaise hotA hai ? // 86 // jIva na saMjJI na asaMjJI kSAyika labdhise hotA hai // 87 // jJAnAvaraNake nirmUla vinAzase jo jIvakA pariNAma hotA hai usakA nAma kSAyika labdhi hai| usase jIvakI na saMjJI aura na asaMjJI avasthA hotI hai / AhArANuvAdeNa AhAro NAma kadhaM bhavadi ? // 88 // odaieNa bhAveNa // 89 // AhAramArgaNAke anusAra jIva AhAraka kaise hotA hai ? // 88 // jIva AhAraka audayika bhAvase hotA hai // 89 // audArika, vaikriyika aura AhAraka ina tIna zarIra nAmakarmoke udayase jIva AhAraka hotA hai, yaha abhiprAya samajhanA cAhiye / aNAhAro NAma kadhaM bhavadi ? // 90 // odaieNa bhAveNa puNa khaDyAe lddhiie|| jIva anAhAraka kaise hotA hai ? // 90 // jIva anAhAraka audayika bhAvase tathA kSAyika labdhise hotA hai // 91 // abhiprAya yaha hai ki ayogikevalI aura siddhoMke jo anAhAraka avasthA hotI hai vaha kSAyika labdhise hotI hai, kyoMki, unake kramazaH ghAtiyA karmokA aura samasta karmokA kSaya ho / cukA hai| kintu vigrahagatimeM jo anAhAraka avasthA hotI hai vaha audayika bhAvase hotI hai, kyoMki, vigrahagatimeM sabhI karmokA udaya pAyA jAtA hai| // eka jIvakI apekSA svAmitvAnuyogadvAra samApta huA // 1 // - - Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. egajIveNa kAlo egajIveNa kAlANugameNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe geraiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 1 // eka jIvakI apekSA kAlAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 1 // jahaNNeNa dasavassasahassANi // 2 // eka jIvakI apekSA nArakI jIva narakagatimeM kamase kama dasa hajAra varSa rahate haiM // 2 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi // 3 // ve adhikase adhika vahAM tetIsa sAgaropama kAla taka rahate haiM // 3 // paDhamAe puDhavIe NeraiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 4 // prathama pRthivImeM nArakI jIva kitane kAla taka rahate haiM ? // 4 // jahaNNeNa dasavAsahassANi // 5 // nArakI jIva prathama pRthivImeM eka jIvakI apekSA kamase kama dasa hajAra varSa rahate haiM // 5 // ukkasseNa sAgarovamaM // 6 // ve prathama pRthivImeM adhikase adhika eka sAgaropama kAla rahate haiM // 6 // vidiyAe jAva sattamAe puDhavIe NeraiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 7 // dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakI jIva narakagatimeM kitane kAla taka rahate haiM ? // 7 // jahaNNaNa ekka tiNNi satta dasa sattArasa bAvIsa sAgarovamANi sAdireyANi // 8 // ve kamase kama dUsarI pRthivImeM kucha ( eka samaya) adhika eka, tIsarImeM kucha adhika tIna, cauthImeM kucha adhika sAta, pAMcavIMmeM kucha adhika dasa, chaThImeM kucha adhika sattaraha aura sAtavIMmeM kucha adhika bAIsa sAgaropama kAla taka rahate haiM // 8 // ukkasseNa tiNi satta dasa sattArasa bAvIsa tettIsaM sAgarovamANi // 9 // nArakI jIva dvitIyAdi pRthiviyoMmeM adhikase adhika kramazaH tIna, sAta, dasa, sattaraha, bAIsa aura tetIsa sAgaropama kAla taka rahate haiM // 9 // tirikkhagadIe tirikkho kevaciraM kAlAdo hodi ? // 10 // tiryaMcagatimeM jIva tiryaMca kitane kAla rahatA hai ? // 10 // jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM // 11 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 19] ___ egajIveNa kAlANugame gadimaggaNA [361 tiryaMcagatimeM jIva tiryaMca kamase kama eka kSudrabhavagrahaNa kAla rahatA hai // 11 // yaha jaghanya kAla tiryaMca labdhyaparyAptakoMmeM pAyA jAtA hai| ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 12 // tiryaMcagatimeM jIva tiryaMca adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka rahatA hai // 12 // paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNI kevaciraM kAlAdo hoti 1 // 13 // ___ jIva paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI kitane kAla rahate haiM ? // 13 // ___ jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM aMtomuhuttaM // 14 // jIva kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla aura antarmuhUrta kAla taka paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiyaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI rahate haiM // 14 // abhiprAya yaha hai ki paMcendriya tiryaMcoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa tathA paMcendriya tiryaMca paryApta va paMcendriya tiryaMca yonimatI ina donoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta pramANa hai| cUMki sAmAnya tiryaMcoMmeM aparyApta jIvoMkI bhI sambhAvanA hai, ataeva unakA vaha jaghanya kAla sUtrameM kSudrabhavagrahaNa pramANa nirdiSTa kiyA gayA hai| ukkasseNa tiNNi palidovamANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi // 15 // jIva paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI adhikase adhika pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama pramANa kAla taka rahate haiM // 15 // pUrvakoTipRthaktvase yahAM kramase paMcAnabai (95), saiMtAlIsa (47) aura pandraha (15) pUrvakoTiyoMko grahaNa karanA cAhiye / paMciMdiyatirakkhaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 16 // jIva paMcendriya tiryaMca aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // 16 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 17 // jIva paMcendriya tiryaMca aparyAsa kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 17 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 18 // jIva paMcendriya tiryaMca aparyApta adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 18 // maNusagadIe maNusA maNusapajjattA maNusiNI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 19 // manuSyagatimeM jIva manuSya, manuSya paryApta aura manuSyinI kitane kAla rahate haiM ? // 19 // cha. 46 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 2, 20 jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNamaMtomuhuttaM // 20 // jIva manuSya, manuSya paryApta aura manuSyinI kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra aura antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 20 // sAmAnya manuSyoMkA jaghanya kAla kSudrabhavagrahaNa pramANa hai, kyoMki, unameM manuSya aparyAptakoMkI bhI sambhAvanA hai| kintu manuSya paryApta aura manuSyaniyoMkA vaha jaghanya kAla antarmuhUrta mAtra hai, kyoMki, unakI isase hIna Ayu nahIM pAyI jAtI / ukkasseNa tiNNi palidovamANi puccakoDipudhatteNabhahiyANi // 21 // jIva manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI adhikase adhika pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palyopama kAla taka rahate haiM // 21 // pUrvakoTipRthaktvase yahAM kramase saiMtAlIsa (47), teIsa (23) aura sAta (7) pUrvakoTiyoMko grahaNa karanA cAhiye / maNussaapajattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 22 // jIva manuSya aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // 22 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 23 // jIba manuSya labdhyaparyApta kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla rahate haiM // 23 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 24 // ve manuSya aparyApta adhikase adhika antarmuhUrta kAla rahate haiM // 24 // devagadIe devA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 25 // devagatimeM jIva deva kitane kAla rahate haiM // 25 // jahaNNeNa dasavAsasahassANi // 26 // devagatimeM jIva deva kamase kama dasa hajAra varSa rahate haiM // 26 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi // 27 // devagatimeM jIva deva adhikase adhika tetIsa sAgaropama kAla taka rahate haiM // 27 // bhavaNavAsiya-cANaveMtara-jodisiyadevA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 28 // jIva bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI deva kitane kAla rahate haiM ? // 28 // jahaNNeNa dasavAsasahassANi dasavAsasahassANi palidovamassa aTThamabhAgo // 29 // jIva bhavanavAsI, vAnavyantara va jyotiSI deva kamase kama kramazaH dasa hajAra varSa, dasa hajAra varSa aura palyopamake aSTama bhAga taka rahate haiM // 29 // ukkasseNa sAgarovamaM sAdireyaM, palidovamaM sAdireyaM, palidovamaM sAdireyaM // 30 // Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 38] egajIveNa kAlANugame gadimaggaNA . [ 363 ve bhavanavAsI, vAnavyantara va jyotiSI deva adhikase adhika kramazaH sAdhika eka sAgaropama, sAdhika eka palyopama va sAdhika eka palyopama kAla taka rahate haiM // 30 // sohammIsANappahuDi jAva sadara-sahassArakappavAsiyadevA kevaciraM kAlAdo hoti // jIva saudharma-IzAnase lekara zatAra-sahassAra kalpa paryanta kalpavAsI deva kitane kAla rahate haiM ? // 31 // jahaNNaNa palidovamaM ve satta dasa codasa solasa sAgarovamANi sAdireyANi // 32 // jIva saudharma-IzAnase lekara zatAra-saharasAra taka kalpavAsI deva kamase kama kramazaH sAdhika eka palyopama, do sAgaropama, sAta sAgaropama, dasa sAgaropama, caudaha sAgaropama aura solaha sAgaropama kAla taka rahate haiM // 32 // ukkasseNa ve satta dasa codasa solasa aTThArasa sAgarovamANi sAdireyANi // 33 // utkarSase sAdhika do, sAta, dasa, caudaha, solaha va aThAraha sAgaropama kAla taka jIva kramazaH ukta saudharma-IzAna Adi kalpavAsI deva rahate haiM // 33 // ANadappahuDi jAva abarAidavimANavAsiyadevA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 34 // jIva Anata kalpase lekara aparAjita vimAna taka vimAnavAsI deva kitane kAla rahate haiM / / jahaNNeNa aTThArasa vIsaM vAvIsaM tevIsaM cauvIsaM paNuvIsaM chabbIsaM sattAvIsaM aTThAvIsaM eguNatIsaM tIsaM ekattIsaM battIsaM sAgarovamANi sAdireyANi // 35 // ___ jIva ukta Anata Adi aparAjita vimAnavAsI deva kamase kama kramazaH sAdhika atthaarh| bIsa, bAIsa, teIsa, caubIsa, paccIsa, chabbIsa, sattAIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa, ikatIsa va battIsa sAgaropama kAla taka rahate haiM // 35 // ukkasseNa vIsaM bAvIsaM tevIsaM cauvIsaM paNuvIsaM chavvIsaM sattAvIsaM aTThAvIsaM eguNatIsaM tIsaM ekattIsaM battIsaM tettIsaM sAgarovamANi // 36 // ___jIba ukta Anata-prANata Adi vimAnavAsI deva adhikase adhika kramase bIsa, bAIsa, teIsa, caubIsa, paccIsa, chabbIsa, sattAIsa, aTThAIsa, unatIsa, tIsa, ikatIsa, battIsa aura tetIsa sAgaropama kAla taka rahate haiM // 36 // savvaTThasiddhiyavimANavAsiyadevA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 37 // jIva sarvArthasiddhi vimAnavAsI deva kitane kAla rahate haiM ? // 37 // jahaNNukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi // 38 // jIva sarvArthasiddhivimAnavAsI deva kamase kama aura adhikase adhika bhI tetIsa sAgaropama Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364] chakkhaMDAgame jIvaTThANaM [2,2, 39 kAla taka rahate haiM // 38 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 39 // indriyamArgaNAke anusAra jIva ekendriya kitane kAla rahate haiM ? // 39 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 40 // jIva ekendriya kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 40 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaTTe // 41 // jIva ekendriya adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka rahate haiM / bAdareiMdiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 42 // jIva bAdara ekendriya kitane kAla rahate haiM ? // 42 / / jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 43 // jIva bAdara ekendriya kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka rahate haiM // 43 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNiussappiNIo // 44 // jIva bAdara ekendriya adhikase adhika aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNI pramANa kAla taka rahate haiM // 44 // bAdaraeiMdiyapajjattA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 45 // jIva bAdara ekendriya paryApta kitane kAla rahate haiM ? // 45 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 46 // jIva bAdara ekendriya paryApta kamase kama antarmuhUrta kAla rahate haiM // 46 // ukkasseNa saMkhejjANi vAsasahassANi // 47 // ve adhikase adhika saMkhyAta hajAra varSoM taka bAdara ekendriya paryApta rahate haiM // 47 // bAdareiMdiyaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 48 // jIva bAdara ekendriya aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // 48 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 49 // jIva bAdara ekendriya aparyApta kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 49 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 50 // ve adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka ekendriya bAdara aparyApta rahate haiM // 50 // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 63 ] egajIveNa kAlANugame iMdiyamaggaNA [365 suhumeiMdiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 51 // jIva sUkSma ekendriya kitane kAla rahate haiM ? // 51 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 52 // jIva sUkSma ekendriya kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 52 / / ukkasseNa asaMkhejjA logA // 53 // ve adhikase adhika asaMkhyAta loka pramANa kAla taka sUkSma ekendriya rahate haiM // 53 // suhumeiMdiyA pajjattA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 54 // jIva sUkSma ekendriya paryApta kitane kAla rahate haiM ? // 54 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 55 // jIva sUkSma ekendriya paryAptaka kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM ? // 55 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 56 // ve adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka sUkSma ekendriya paryAptaka rahate haiM // 56 // suhumeiMdiyaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 57 // jIva sUkSma ekendriya aparyAptaka kitane kAla rahate haiM // 57 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 58 // jIva sUkSma ekendriya aparyApta kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 58 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 59 // ve adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka sUkSma ekendriya aparyAptaka rahate haiM ? // 59 / / bIiMdiyA tIiMdiyA cauriMdiyA bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 60 // jIva dvIndriya, trIndriya, caturindriya, tathA dvIndriya paryApta, trIndriya paryApta va caturindriya paryApta kitane kAla rahate haiM ? // 60 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNamaMtomuhuttaM // 61 // jIva dvIndriya, trIndriya aura caturindriya kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla tathA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya paryApta kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 61 // ukkasseNa saMkhejjANi vAsasahassANi // 62 // ve adhikase adhika saMkhyAta hajAra varSoM taka dvIndriyAdi paryApta rahate haiM // 62 // bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 63 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavakhaMDAgame jIvadvANaM [ 2, 2, 64 jIva dvIndriya aparyApta, trIndriya aparyApta va caturindriya aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // jahaNa khuddAbhavaggahaNaM // 64 // ve kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka dvIndriyAdi aparyApta rahate haiM // 64 // ukkasse aMtomuhutaM // 65 // adhika se adhika ve antarmuhUrta kAla taka dvIndriyAdi aparyApta rahate haiM / / 65 // paMciMdiya-paMciMdiyapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? / / 66 / / jIva paMcendriya va paMcendriya paryApta kitane kAla rahate haiM ? // 66 // jahaNeNa khuddAbhavaggahaNamaMtomuhuttaM // 67 // ve kamase kama kSudragrahaNa kAla va antarmuhUrta kAla taka kramase paMcendriya va paMcendriya paryApta rahate haiM // 67 // 366 ] ukkasseNa sAgarovamasahassANi puvvako DipudhatteNa bhahiyANi sAgarovamasadapudhattaM / / adhikase adhika ve pUrvakoTipRthaktva se adhika sAgaropamasahasra va sAgaropamazatapRthaktva ka taka kramazaH paMcendriya va paMcendriya paryApta rahate haiM // 68 // paMcidiyaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 69 // jIva paMcendriya aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // jaNa khuddAbhavaggaNaM / / 70 / / ve kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka paMcendriya aparyApta rahate haiM || 70 || ukkasseNa aMtomuhuttaM // 71 // adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka paMcendriya aparyApta rahate haiM // 71 // kAyAvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA bAukAiyA kevaciraM kAlAdo hoti 1 / / 72 / / kAyamArgaNA ke anusAra jIva pRthivIkAyika, apkAyika, tejakAyika aura vAyukAyika kitane kAla rahate haiM ? // 72 // 40 69 // jahaNeNa khuddAbhavaggaNaM / / 73 / / ukkasse asaMkhejjA logA || 74 // jIva kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka pRthivIkAyika, apkAyika, tejakAyika aura vAyukAyika rahate haiM // 73 // tathA adhika se adhika ve asaMkhyAta loka pramANa kAla taka pRthivIkAyika apkAyika, tejakAyika va vAyukAyika rahate haiM // 74 // bAdara puDhavi-bAdaraAu-vAdarateu-cAdaravAu- bAdaravaNaphadipatteyasarIrA kevaciraM Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .2, 2, 84 - kAlAdo hoMti ? // 75 // jIva bAdara pRthivIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika aura - bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra kitane kAla rahate haiM ! // 75 // egajIveNa kAlAgame kAyamaggaNA jahaNNeNa khuddAbhavaggaNaM / / 76 / / ukkasseNa kammaTThI // 77 // jIva kamase kama kSudragrahaNa kAla taka uparyukta bAdara pRthivIkAyAdi rahate haiM // 76 // adhikase adhika ve karmasthiti (70 ko. ko. sA. ) kAla taka bAdara pRthivIkAyAdi rahate haiM // 77 // bAdarapuDhavikAiya- bAdaraAukAiya- cAdarateukAiya cAdaravAukAiya- bAdaravaNaphadikAiyapatte yasarI rapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 78 // [ 3.67 jIva bAdara pRthivIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta kitane kAla rahate haiM ? // 78 // jahaNeNa aMtomuhuttaM / / 79 / / ukkasseNa saMkhejjANi vAsasahassANi // 80 // jIva kamase kama antarmuhUrta kAla taka bAdara pRthivIkAyika Adi paryApta rahate haiM // 79 // adhika se adhika ve saMkhyAta hajAra varSoM taka bAdara pRthivIkAyikAdi paryApta rahate haiM // 80 // jIva utkarSa bAdara pRthivIkAyika paryAptakoMmeM bAIsa hajAra (22000) varSa, bAdara akAyika paryAptakoM meM sAta hajAra ( 7000) varSa, bAdara tejakAyika paryAptakoMmeM tIna (3) dina, bAdara vAyukAyika paryAptakoMmeM tIna hajAra ( 3000 ) varSa aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptakoMmeM dasa hajAra (10000) varSa taka rahate haiM; yaha isa sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye | bAdarapuDhavi - bAdaraAu-cAdara teu - bAdaravAu - bAdaravaNappha dipatte yasarIraapajattA keva'ciraM kAlAdo hoMti ? // 81 // jIva bAda pRthivIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika aura bAda vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // 81 // jahaNeNa khuddAbhavaragahaNaM // / 82 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 83 // jIva kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka bAdara pRthivIkAyika Adi aparyApta rahate haiM // 82 // adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka bAdara pRthivIkAyika Adi aparyApta rahate haiM // 83 // humaDhavikAiyA muhumaAukAiyA muhumateukAiyA suhumavAukAiyA suhumaphadikAyA suhumaNigodajIvA pajjattA apajjattA suhumeiMdiyapajjattApajjattANaM bhaMgo || sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma aSkAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vanaspatikAyika aura sUkSma nigoda jItra tathA inhIMke paryApta va aparyApta jIvoMke kAlakI prarUpaNA kramase sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta va sUkSma ekendriya aparyAptoMke samAna hai // 84 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ] chavakhaMDAgame khuddAbaMdho vaNadikAiyA eiMdiyANaM bhaMgo / / 85 / / vanaspatikAyika jIvoMke kAlakI prarUpaNA ekendriya jIvoMke samAna hai // 85 // godajIvA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 86 // prANI nigoda jIva kitane kAla rahate haiM ? // 86 // jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM / / 87 / / ukkasseNa aDDhAijjapoggalapariyaGkaM // 88 // prANI jaghanyase kSudrabhavagrahaNa kAla taka nigoda jIva rahate haiM // 87 // adhika se adhika ve ar3hAI pudgalaparivartana pramANa kAla taka nigoda jIva rahate haiM // 88 // [ 2, 2, 85 bAdaraNigodajIvA bAdarapuDhavikAiyANaM bhaMgo / / 89 // bAdara nigoda jIvoMkA kAla bAdara pRthivIkAyikoMke samAna hai // 89 // tasakAiyA tasakAiyapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? / / 90 / / jIva kAyika aura trasakAyika paryApta kitane kAla rahate haiM ? // 90 // jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM, aMtomuhutaM // 91 // jIva trasakAyika aura trasakAyika paryApta jaghanyase kramazaH kSudrabhavagrahaNa aura antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 91 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi puvvakoDiSudhatteNa bhahiyANi ve sAgarovamasahassANi / / 92 / adhikase adhika ve pUrvakoTipRthaktvase adhika do sAgaropamasahasra aura kevala do sAgaropamasahasra kAla taka kramazaH trasakAyika aura trasakAyika paryApta rahate haiM // 92 // tasakAiyaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 93 // jIva kAyika aparyApta kitane kAla rahate haiM ? // 93 // jahaNeNa khuddAbhavaggaNaM / / 94 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM / / 95 / / jIva kAyika aparyApta kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 94 // adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka trasakAyika aparyApta rahate haiM // 95 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogI paMcavacijogI kevaciraM kAlAdo hoMti ? / / 96 // yogamArgaNA ke anusAra jIva pAMca manoyogI aura pAMca vacanayogI kitane kAla rahate haiM ? // jahaNeNa egasamao // 97 // jIva pAMca manoyogI aura pAMca vacanayogI kamase kama eka samaya rahate haiM // 97 // udAharaNArtha koI eka jIva kAyayogI thA / vaha kAyayoga kAlake samApta ho jAnepara Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 106 ] egajIveNa kAlAgame jogamaggaNA [ 369 manoyogI ho gayA aura usa manoyogake sAtha eka samaya mAtra rahakara dvitIya samaya meM maraNako prApta hotA huA phirase kAyayogI ho gyaa| isa prakArase manoyogakA jaghanya kAla eka samaya prApta ho jAtA hai / athavA, vahI kAyayogI jIva kAyayogakAlake samApta ho jAnepara manoyogI ho gayA aura - phira dvitIya samaya meM vyAghAtako prApta hotA huA phirase kAyayogI ho gayA / isa taraha dUsare prakArase bhI manoyogakA jaghanya kAla eka samaya prApta ho jAtA hai / isI prakArase zeSa cAra manoyogoM aura pAMca vacanayogoM ke bhI jaghanya kAlako samajha lenA cAhiye / ukkasse aMtomuttaM // 98 // jIva pAMca manoyogI aura pAMca vacanayogI adhika se adhika antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // kAraNa yaha ki jIva avivakSita yogase vivakSita yogako prApta hokara usake sAtha adhikase adhika antarmuhUrta kAla hI raha sakatA hai / kAyajogI kevaciraM kAlAdo hodi ? / / 99 // jIva kAyayogI kitane kAla rahatA hai ? // 99 // jahaNeNa aMtomuttaM // 100 / / ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejapoggalapariyaGkaM // jIva kAyayogI kamase kama antarmuhUrta kAla rahatA hai // 100 // adhika se adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka kAyayogI rahatA hai // 101 // orAliyakAyajogI kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 102 // jIva audArikakAyayogI kitane kAla rahatA hai // 102 // jahaNeNa egasamao / / 103 / / ukkasseNa vAvIsaM vAsasahassANi desUNANi // jIva audArikakAyayogI kamase kama eka samaya rahatA hai // 103 // adhika se adhika vaha bAIsa hajAra varSoM taka audArikakAyayogI rahatA hai // 104 // orAliyama sakAyajogI veDavviyakAyajogI AhArakAyajogI kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 105 // jIva audArikamizra kAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura AhArakakAyayogI kitane kAla rahatA hai ? // 105 // jahaNeNa egasamao // 106 // jIva audArikamizrakAyayogI Adi kamase kama eka samaya rahatA hai // 106 // 55 audArikamizrakAyayogakA yaha eka samayarUpa jaghanya kAla daNDasamudghAtase kapATasamudghAtako prApta hue sayogikevalI ke pAyA jAtA hai, kyoMki, usa avasthAmeM unake audArikamizrakAyayogako chor3akara anya yogakI sambhAvanA nahIM hai / vaikriyikakAyayogakA vaha eka cha. 47 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2,2, 107 samayarUpa jaghanya kAla usake pAyA jAtA hai jo ki manoyoga athavA vacanayogase vaikriyikakAyayogako prApta hokara dvitIya samayameM maraNako prApta ho gayA hai| isakA kAraNa yaha hai ki maraneke prathama samayameM kArmaNakAyayoga, audArikamizrakAyayoga aura vaikriyikamizrakAyayogako chor3akara vaha vaikriyikakAyayoga nahIM pAyA jAtA hai / AhArakakAyayogakA vaha sUtrokta kAla usa pramattasaMyata jIvake pAyA jAtA hai jo manoyoga athavA vacanayogase AhAraka kAyayogako prApta hokara dvitIya samayameM yA to maraNako prApta ho gayA hai yA mUla zarIrameM praviSTa ho gayA hai, kyoMki, maraneke prathama samayameM aura mUla zarIrameM praviSTa honeke prathama samayameM AhArakakAyayoga nahIM pAyA jAtA hai| ukasseNa aMtomuhuttaM // 107 // adhikase adhika vaha antarmuhUrta kAla taka audArikamizrakAyayogI Adi rahatA hai // veubbiyamissakAyajogI AhAramissakAyajAgI kevaciraM kAlAdo hodi 1 // jIva vaikriyikamizrakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI kitane kAla rahatA hai ? // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 109 / / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 110 / / jIva vaikriyikamizrakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahatA hai // 109 // adhikase adhika vaha antarmuhUrta kAla taka vaikriyikamizrakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI rahatA hai // 110 // kammaiyakAyajogI kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 111 // jIva kArmaNakAyayogI kitane kAla rahatA hai ? // 111 // jahaNNeNa egasamao // 112 // ukkasseNa tiNNisamayA // 113 // jIva kArmaNakAyayogI kamase kama eka samaya rahatA hai // 112 // adhikase adhika vaha tIna samaya taka kArmaNakAyayogI rahatA hai // 113 // vedANuvAdeNa itthivedA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 114 // vedamArgaNAke anusAra jIva strIvedI kitane kAla rahate haiM ? // 114 // jahaNNaNa egasamao // 115 // kamase kama eka samaya taka jIva strIvedI rahate haiM // 115 // koI apagatavedI jIva upazamazreNIse utarakara strIvedI huA aura dvitIya samayameM marakara puruSavedI ho gayA isa prakAra strIvedakA jaghanya kAla eka samaya mAtra prApta ho jAtA hai / ukasseNa palidovamasadapudhattaM // 116 // adhikase adhika ve palyopamazatapRthaktva kAla taka strIvedI rahate haiM // 116 // purisavedA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 117 // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 126] egajINeNa kAlANugame vedamaggaNA [371 jIva puruSavedI kitane kAla rahate haiM ? // 117 // jahaNNaNa aMtomuhuttaM // 118 // jIva puruSavedI kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 118 // koI jIva puruSavedake sAtha upazamazreNIpara car3hakara apagatavedI huaa| tatpazcAt vahAMse utaratA huA vedayukta hokara puruSavedI huA aura sarva jaghanya antarmuhUrta kAla taka ukta vedake sAtha rahA / phira vaha duvArA upazamazreNIpara car3hakara apagatavedI ho gyaa| isa prakAra puruSavedakA jaghanya kAla antarmuhUrta mAtra prApta hotA hai| ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / / 119 // adhikase adhika ve sAgaropamazatapRthaktva kAla taka puruSavedI rahate haiM // 119 // NaqsayavedA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 120 // jIva napuMsakavedI kitane kAla rahate haiM ? // 120 // jahaNNeNa egasamao // 121 // jIva napuMsakavedI kamase kama eka samaya rahate haiM // 121 // napuMsakavedakA yaha jaghanya kAla upazamazreNIse utarate hue jIvake pAyA jAtA hai / ukasseNa aNaMtakAlamasaMkhejapoggalapariyaTTa / / 122 // jIva napuMsakavedI adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka rahate haiM // 122 // avagadavedA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 123 // jIva apagatavedI kitane kAla rahate haiM ? // 123 // uvasamaM paDucca jahaNNeNa egasamao // 124 // jIva apagatavedI upazamakakI apekSA kamase kama eka samaya rahate haiM // 124 // koI jIva upazamazreNIpara car3hakara apaMgatavedI huA aura eka samaya mAtra apagatavedI rahakara dvitIya samayameM marA va saveda ho gyaa| isa prakAra apagatavedakA jaghanya kAla eka samaya mAtra prApta ho jAtA hai| ukkasseNa atomuhuttaM // 125 // jIva apagatavedI adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 125 // khavagaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 126 // jIva apagatavedI kSapakakI apekSA kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 126 // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ]. chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 2, 127 yaha usakA jaghanya kAla kSapakazreNIpara car3hakara aura apagatavedI hokara sarvajaghanya kAlameM mukta hue jIvake pAyA jAtA hai / ukkasseNa putrakoDI deNaM // / 127 / / jIva apagatavedI adhikase adhika kucha kama eka pUrvakoTi kAla taka rahate haiM // 127 // koI deva athavA nArakI kSAyikasamyagdRSTi pUrvakoTi pramANa AyuvAle manuSyoM meM utpanna huA aura ATha varSa anantara saMyamI ho gayA / phira vaha sarvajaghanya kAlase kSapakazreNIpara car3hakara apagatavedI hotA huA kevalajJAnI huA aura kucha kama eka pUrvakoTi kAla taka bihAra karake muktiko prApta ho gayA / isa prakAra kSapakakI apekSA apagatavedakA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi mAtra pAyA jAtA hai / kasAyAvAde ko kasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI kevaciraM kAlAdo hoMti 1 / / 128 // kaSAyamArgaNAke anusAra jIva krodhakapAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI kitane kAla rahate haiM ? // 128 // jahaNa eyasamao // 129 // jIva krodhakaSAyI Adi kamase kama eka samaya rahate haiM // 129 // koI jIva avivakSita kaSAyase krodhakaSAyako prApta hokara usake sAtha aura phira dvitIya samayameM maraNako prApta hotA huA narakagatiko chor3akara anya jAkara utpanna huA / isa prakAra se krodha kaSAyakA jaghanya kAla eka samaya mAtra narakagatimeM utpanna na karAnekA kAraNa yaha hai ki vahAM utpanna hue jIvoMke utpattike prathama samayameM. krodha kaSAyakA hI udaya dekhA jAtA hai / isI praktarase mAna, mAyA aura lobha kaSAyoMkA bhI jaghanya kAla eka samaya mAtra samajhanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki mAnake jaghanya kAlakI vivakSAmeM manuSyagatiko chor3akara, mAyAkI vivakSAma tiryaMcagatiko chor3akara aura lobhakI vivakSA meM devagatiko chor3akara anya tIna gatiyoMmeM utpanna karAnA cAhie / kAraNa isakA yaha hai ki una gatiyoM meM utpanna honevAle jIvoMke utpanna hone ke prathama samaya meM kramase mAna, mAyA aura lobhakA hI udaya pAyA jAtA hai / jisa prakAra maraNakI apekSA inakA eka samaya mAtra jaghanya kAla pAyA jAtA hai usI prakAra vyAghAtakI apekSAse bhI krodha katrAyako chor3akara anya tIna kaSAyoM kA vaha eka samaya mAtra jaghanya kAla sambhava hai / vyAghAtakI apekSA kevala krodha kaSAyakA vaha jaghanya kAla sambhava nahIM hai, kyoMki, vyAghAta honepara usI krodhakA hI udaya huA karatA hai / ukkasseNa aMtomuhutaM // 130 // jIva krodha kaSAyI Adi adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 130 // eka samaya rahA kisI bhI gatimeM pAyA jAtA hai / Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 140] egajIveNa kAlANugame NANamaggaNNA [373 akasAI avagadavedabhago // 131 // akaSAyI jIvoMke kAlakI prarUpaNA apagatavediyoMke samAna hai // 131 // NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI kevaciraM kAlAdo hodi ? // 132 // jJAnamArgaNAke anusAra jIva matyajJAnI aura zrutAjJAnI kitane kAla rahatA hai ? / / 132 // aNAdio apajavasido / / 133 // matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMkA kAla anAdi-ananta hai // 133 // ukta donoM mithyAjJAniyoMkA yaha anAdi-ananta kAla abhavya va abhavya samAna bhavya jIvakI apekSAse nirdiSTa kiyA gayA hai| aNAdio sapajavasido // 134 // bhavya jIvakI apekSAse ukta donoM ajJAniyoMkA kAla anAdi-sAnta hai // 134 // . sAdio sapaJjavasido // 135 // ukta donoM ajJAniyoMkA kAla sAdi-sAnta hai // 135 // jo bhavya jIva samyagjJAnase mithyAjJAnako prApta huA hai usakI apekSA ukta donoM ajJAniyoMkA kAla sAdi-sAnta bhI pAyA jAtA hai / jo so sAdio sapajjavasido tassa imo Niddeso-jahaNNaNa aMtomuhattaM // 136 // jo vaha sAdi-sAnta kAla hai usakA nirdeza isa prakAra hai-vaha sAdi-sAnta kAla jaghanyase antarmuhUrta mAtra hai // 136 // isakA kAraNa yaha hai ki samyagjJAnase mithyAjJAnako prApta huA bhavya jIva kamase kama antarmuhUrta kAla taka matyajJAnI aura zrutAjJAnI rahatA hI hai / ukkasseNa addhapoggalapariyaTTa desUNaM // 137 // jIva matyajJAnI aura zrutAjJAnI adhikase adhika kucha kama ardhapudgalaparivartana kAla taka hI rahatA hai|| 137 // vibhaMgaNANI kevaciraM kAlAdo hodi ? // 138 / jIva vibhaMgajJAnI kitane kAla rahatA hai ? // 138 // jahaNNeNa egasamao // 139 // jIva vibhaMgajJAnI kamase kama eka samaya rahatA hai // 139 / / ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi desUNANi // 140 // adhikase adhika vaha kucha kama tetIsa sAgaropama kAla taka vibhaMgajJAnI rahatA hai / Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khudAbaMdha AbhiNibohiya-suda-ohiNANI kevaciraM kAlAdo hodi 1 // aMtomuhuttaM / / 142 / / ukkasseNa chAvaTTisAgarovamANi sAdireyANi // 143 // jIva AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI kitane kAla rahatA hai ? // 141 // jIva AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI evaM avadhijJAnI kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahatA hai // 142 // adhikase adhika vaha sAdhika chayAsaTha sAgaropama kAla taka AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI evaM avadhijJAnI rahatA hai // 143 // maNapajavaNANI kevalaNANI kevaciraM kAlAdo hoMti 1 / / 144 // ta mana:paryayajJAnI aura kevalajJAnI kitane kAla rahate haiM ? // 144 // jahaNeNa aMtamuttaM // 145 / / ukkasseNa puvvakoDI dekhaNA || 146 || jIva mana:paryayajJAnI aura kevalajJAnI kamase kama antarmuhUrta taka rahate haiM // 145 // adhikase adhika ve kucha kama pUrvakoTi kAla taka mana:paryayajJAnI aura kevalajJAnI rahate haiM // 146 // saMjamANuvAdeNa saMjadA parihArasuddhisaMjadA saMjadAsaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? saMyamamArgaNAke anusAra jIva saMyata, parihArazuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata kitane kA * rahate haiM ? // 147 // 374 ] jahaNeNa aMtamuttaM // 148 // ukkasseNa puvvakoDI desUNA || 149 // jIva saMyata Adi kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 148 // adhika adhika ve kucha kama pUrvakoTi kAla taka saMyata Adi rahate haiM // 149 // sAmAiya-chedovadvAvaNasuddhisaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti / // 150 // jIva sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyata kitane kAla rahate haiM ? // 150 // jahaNNeNa egasamao || 151 / / ukkasseNa puvtrakoDI deNA // 152 // jIva sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyata kamase kama eka samaya rahate haiM // 151 // adhikase adhika ve kucha kama pUrvakoTi kAla taka sAmAyika aura chedopasthApanA zuddhisaMyata rahate haiM // suhuma-sAMparAiyasuddhisaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti 1 / / 153 / / jIva sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata kitane kAla rahate haiM ? // 153 // uvasamaM paDucca jahaNeNa egasamao || 154 // ukkasseNa aMtomuhuttaM / / 155 // upazamakI apekSA jIva kamase kama eka samaya sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata rahate haiM // 154 // adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata rahate haiM // 155 // khavagaM paDucca jahaNeNa aMtomuhuttaM // 156 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 157 // kSapakakI apekSA ve kamase kama antarmuhUrta kAla sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata rahate haiM // [ 2,2, 141 141 // jahaNNeNa Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 171] egajIveNa kAlANugame daMsaNamaggaNA adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata rahate haiM // 156-157 // jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 158 // jIva yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata kitane kAla rahate haiM ? // 158 // uvasamaM paDucca jahaNNeNa egasamao // 159 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 16 // upazamakI apekSA ve kamase kama eka samaya yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata rahate haiM // 159 // tathA adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata rahate haiM // 160 // khavagaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 161 // ukkasseNa puvvakoDI desUNA // kSapakakI apekSA ve kamase kama antarmuhUrta kAla taka yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata rahate haiM ||161||tthaa adhikase adhika ve kucha kama pUrvakoTi kAla taka yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata rahate haiN| asaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 163 // jIva asaMyata kitane kAla rahate haiM // 163 // aNAdio apajavasido // 164 // aNAdio sapajjavasido // 165 // sAdio sapajjavasido // 166 // __ abhavya jIva anAdi-ananta kAla taka asaMyata rahate haiM // 164 // bhavya jIva anAdisAnta kAla asaMyata rahate haiM // 165 // tathA pUrvameM saMyata hokara saMyamase bhraSTa hue bhavya jIva sAdi-sAnta kAla asaMyata rahate haiM // 166 // jo so sAdio sapaJjavasido tassa imo Nideso- jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 167 // ukkasseNa addhapoggalapariyaTTe desUrNa // 168 // jo vaha sAdi-sAnta asaMyatakAla hai usakA nirdeza isa prakAra hai-kamase kama antarmuhUrta kAla taka jIva asaMyata rahate haiM // 167 // adhikase adhika kucha kama ardhapudgalaparivartana kAla taka jIva asaMyata rahate haiM // 168 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI kevaciraM kAlAdo hoti // 169 / / darzanamArgaNAke anusAra jIva cakSudarzanI kitane kAla rahate haiM // 169 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 17 // jIva cakSudarzanI kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 170 // ukkasseNa ve sAgarovamasahassANi // 171 // adhikase adhika ve do hajAra sAgaropama kAla taka cakSudarzanI rahate haiM // 171 // yaha utkRSTa kAla cakSudarzanAvaraNake kSayopazamakI apekSA samajhanA caahiye| upayogakI apekSA usakA kAla jaghanya aura utkRSTa bhI antarmuhUrta mAtra hai / Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 ] chavakhaMDAgame khudAbaMdho akkhudaMsaNI kevaciraM kAlAdo hoMti ? / / 172 / / jIva acakSudarzanI kitane kAla rahate haiM ? // 172 // aNAdio apajjavasido / / 173 || aNAdio sapajjavasido || 174 // jIva anAdi-ananta kAla taka acakSudarzanI rahate haiM 173 // tathA ve anAdi - sAnta kAla bhI acakSudarzanI rahate haiM // 174 // [ 2, 2, 172 kAraNa isakA yaha hai ki yadi koI kevaladarzanI jIva acakSudarzanI jIvoMmeM AtA to acakSudarzana ke sAdipanA bana sakatA thA, so yaha sarvathA asambhava hai / adhidaMsaNI odhiNANibhaMgo || 175 || kevala daMsaNI kevalaNANibhaMgo // 176 // avadhidarzanIkI kAlaprarUpaNA avadhijJAnIke samAna hai // 175 // tathA kevaladarzanIkI kAlaprarUpaNA kevalajJAnIke samAna hai // 176 // lessAvAdena kihalessiya-NIlalessiya kAulessiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? lezyAmArgaNAke anusAra jIva kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle kitane kA rahate haiM ? || 177 // jahaNeNa aMtomuttaM // 178 // jIva kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM ? // ukkasseNa tettIsa - sattArasa- sattasAgarovamANi sAdireyANi / / 179 / / adhika se adhika ve sAdhika tettIsa, sattaraha aura sAta sAgaropama kAla taka kramazaH kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle rahate haiM // 179 // teulessiya-pammalessiya sukkalessiyA kevaciraM kAlAdo hoMti 9 / / 180 // jIva teja, padma aura zukla lezyAvAle kitane kAla rahate haiM ? // 180 // jahaNeNa aMtomuhuttaM // 181 // jIva teja, padma aura zukla lezyAvAle kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 181 // ukkasseNa ve aTThArasa-tettIsa sAgarovamANi sAdireyANi / / 182 // adhika se adhika ve sAdhika do, aThAraha aura tetIsa sAgaropama kAla taka kramazaH teja, padma aura zukla lezyAvAle rahate haiM // 182 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA kevaciraM kAlAdo hoti 1 / / 183 / / bhavyamArgaNA ke anusAra jIva bhavyasiddhika kitane kAla rahate haiM ? // 183 // aNAdio sapajjavasido || 184 // sAdio sapajjavasido / / 185 / Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 2, 196 ] egajIveNa kAlANugame sammattamaggaNA jIva bhavyasiddhika anAdi-sAnta kAla rahate haiM // 184 // tathA ve bhavyasiddhika sAdi-sAnta kAla bhI rahate haiM // 185 // yadyapi abhavya samAna bhavya jIvoMkI apekSA bhavyatvakA kAla anAdi-ananta bhI sambhava hai / parantu yahAM zaktikA adhikAra honese usakA kAla anAdi-ananta nahIM nirdiSTa kiyA gayA hai| usakI sAditAkA kAraNa yaha hai ki jIva jaba taka samyaktvako nahIM prApta karatA hai taba taka usakA bhavyatva bhAva anAdi-ananta hai, kyoMki, taba taka usake saMsArakA anta nahIM hai| parantu jaba vaha usa samyaktvako prApta kara letA hai taba usakA vaha bhavyatva bhAva bhinna hI ho jAtA hai, kyoMki, usa samaya usakA saMsAra adhikase adhika ardha pudgalaparivartana mAtra hI zeSa rahatA hai| isI abhiprAyase yahAM bhavyatvabhAvako sAdi batalAyA hai / vastutaH dravyArthika nayakI apekSA usameM sAditA sambhava nahIM hai| abhavasiddhiyA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 186 // jIva abhavyasiddhika kitane kAla rahate haiM ? // 186 // aNAdio apajjavasido // 187 // jIva abhavyasiddhika anAdi-ananta kAla taka rahate haiM // 187 // sammattANuvAdeNa sammAdidvI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 188 // samyaktvamArgaNAke anusAra jIva samyagdRSTi kitane kAla rahate haiM ? // 188 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 189 // jIva samyagdRSTi kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 189 // ukkasseNa chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi // 190 // adhikase adhika ve sAdhika chayAsaTha sAgaropama kAla taka samyagdRSTi rahate haiM // 190 // khaiyasammAiTThI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 191 // jIva kSAyikasamyagdRSTi kitane kAla rahate haiM ? // 191 // jahaNNeNa aMtomuhattaM // 192 // ukkasseNa tettIsa sAgarovamANi sAdireyANi / / jIva kSAyikasamyagdRSTi kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 192 // adhikase adhika ve sAdhika tetIsa sAgaropama kAla taka kSAyikasamyagdRSTi rahate haiM // 193 // vedagasammAiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 194 // jIva vedakasamyagdRSTi kitane kAla rahate haiM ? // 194 // jahaNNaNa aMtomuhuttaM // 195 // ukkasseNa chAvadvisAgarovamANi // 196 // jIva vedakasamyagdRSTi kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 195 // adhikase cha.48 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 2, 197 adhika ve chayAsaTha sAgaropama kAla taka vedakasamyagdRSTi rahate haiM // 196 // uvasamasammAdiTThI sammAmicchAdiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 197 // jIva upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAddaSTi kitane kAla rahate haiM ? / / 197 / / jahaNNeNa aMtomuhattaM // 198 // ukkasseNa aMtomuttaM // 199 // jIva upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi kamase kama antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 198 // tathA adhikase adhika ve antarmuhUrta kAla taka upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi rahate haiM // 199 // sAsaNasammAiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 200 // jIva sAsAdanasamyagdRSTi kitane kAla rahate haiM ? // 200 // jahaNNaNa eyasamao // 201 // ukasseNa chAvaliyAo // 202 // jIva sAsAdanasamyagdRSTi kamase kama eka samaya rahate haiM // 201 // adhikase adhika ve chaha AvalI taka sAsAdanasamyagdRSTi rahate haiM / 202 // micchAdiTThI madiaNNANibhaMgo // 203 // mithyAdRSTi jIvoMke kAlakI prarUpaNA matiajJAnI jIvoMke samAna hai // 203 // saNiyANuvAdeNa saNNI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 204 // saMjJImArgaNAke anusAra jIva saMjJI kitane kAla rahate haiM ? / / 204 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 205 // ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM // 206 // jIva saMjJI kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka rahate haiM // 205 // adhikase adhika ve sAgaropamazatapRthaktva mAtra kAla taka saMjJI rahate haiM // 206 // asaNNI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 207 // jIva asaMjJI kitane kAla rahate haiM ? // 207 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 208 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // jIva asaMjJI kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka rahate haiM // 208 // adhikase adhika ve asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka asaMjJI rahate haiM // 209 // AhArANuvAdeNa AhArA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 210 // AhAramArgaNAke anusAra jIva AhAraka kitane kAla rahate haiM ? // 210 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM tisamaya'NaM // 211 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNi-ussappiNIo // 212 // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 3, 3] egajIveNa aMtarANugame gadimaggaNA [379 jIva AhAraka kamase kama tIna samaya kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka rahate haiM // 211 / / adhikase adhika ve aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasArpaNI-utsarpiNI kAla taka AhAraka rahate haiM // 212 // aNAhArA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 213 // jIva anAhAraka kitane kAla rahate haiM ? // 213 // jahaNNeNegasamao // 214 // ukkasseNa tiNNi samayA // 215 // jIva anAhAraka kamase kama eka samaya rahate haiM // 214 // tathA adhikase adhika ve tIna samaya taka anAhAraka rahate haiM // 215 // aMtomuhuttaM // 216 // ayogikevalIkI apekSA jIva adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka anAhAraka rahate haiM // 216 // // eka jIvakI apekSA kAlAnugama samApta huA // 2 // 3. egajIveNa aMtaraM egajIveNa aMtarANugameNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe NeraiyANaM aMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 1 // eka jIvakI apekSA antarAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 1 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 2 // eka jIvakI apekSA narakagatimeM nArakiyoMkA antara kamase kama antarmuhUrta kAla taka hotA hai // 2 // koI eka jIva narakase nikalakara tiryaMca athavA manuSya garbhaja paryAptakoMmeM utpanna huaa| vahAMpara vaha sarvajaghanya Ayusthitike bhItara nArakAyuko bAMdhakara marA aura phirase narakameM jAkara utpanna ho gayA / isa prakAra nArakiyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra prApta ho jAtA hai / ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 3 // unakA vaha antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 3 // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 3, 4 evaM sattasu puDhavIsu geraiyA // 4 // isa prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI jIvoMkA narakagatise antara hotA hai // 4 // tirikkhagadIe tirikkhANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 5 // tiryaMcagatimeM tiryaMca jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai // 5 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 6 // tiryaMcagatimeM tiryaMcoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka hotA hai // 6 // tiryaMcoMmeMse manuSyoMmeM utpanna hokara aura vahAM kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka rahakara phirase tiyacoMmeM utpanna hue jIvake uparyukta jaghanya kAla pAyA jAtA hai| ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM // 7 // unakA vaha antara adhikase adhika sAgaropamazatapRthaktva kAla taka hotA hai // 7 // tiryaMcoMmeMse nikalakara anya tIna gatiyoMmeM gayA huA jIva vahAM adhikase adhika zatapRthaktva sAgaropama kAla taka hI rahatA hai, isase adhika nahIM rahatA hai / .. paMciMdiyatirikkhA paMciMdiyatirikkha-pajjattA paMciMdiyatirikkha-jogiNI paMciMdiyatirikkha-apajjattA maNusagadIe maNussA maNusapajjattA maNusigI maNusa-apajjatANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 8 // tiryaMcagatimeM paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tithaMca yonimatI, paMcendriya tiryaMca aparyApta, tathA manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta, manuSyanI aura manuSya aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 8 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 9 // unakA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 9 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA // 10 // unakA vaha antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 10 // devagadIe devANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 11 // devagatimeM devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 11 // jahaNNaNa aMtomuhuttaM // 12 // devagatimeM devoMkA antara kamase kama antarmuhUrta kAla taka hotA hai // 12 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA // 13 // | Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 3, 23 ] egajIveNa aMtarANugame gadimaggaNNA [381 unakA vaha antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 13 // bhavaNavAsiya cANaveMtara-jodisiya-sodhammIsANakappavAsiyadevA devagadibhaMgo // bhavanavAsI, vAnavyantara, jyotiSI aura saudharma-IzAna kalpavAsI devoMkA antara sAmAnya devagatike samAna hotA hai // 14 // saNakumAra-mAhiMdANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 15 // sanatkumAra aura mAhendra kalpavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 15 // jahaNNaNa muhuttapudhattaM // 16 // sanatkumAra aura mAhendra kalpavAsI devoMkA antara kamase kama muhUrtapRthaktva kAla taka hotA hai // 16 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 17 // unakA vaha antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 17 // bamhabamhuttara-lAMtavakAviTThakappavAsiyadevANamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi? // 18 // bramha-bramhottara aura lAntava-kApiSTha kalpavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // jahaNNeNa divasapudhattaM // 19 // bramha-bramhottara aura lAntatra-kApiSTha kalpavAsI devoMkA antara kamase kama divasapRthaktva kAla taka hotA hai // 19 // uksse Na agaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 20 // unakA vaha antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 20 // sukkamahAsukka-sadArasahassArakappavAsiyadevANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // zukra-mahAzukra aura zatAra-sahasrAra kalpavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 21 // jahaNNeNa pakkhapuvattaM // 22 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaTTe / / zukra-mahAzukra aura zatAra-sahasrAra kalpavAsI devoMkA antara kamase kama pakSapRthaktva kAla taka hotA hai // 22 // unakA vaha antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 23 // Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 2, 3, 24 ANadapANada-AraNaaccadakappavAsiya devANa maMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 24 // Anata-prANata aura AraNa- acyuta kalpavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? || jahaNeNa mAsapudhattaM / / 25 / / ukkassamaMtakAlamasaMkhejjapoggala pariyaGkaM // 26 // ukta devoMkA antara kamase kama mAsapRthaktva kAla taka hotA hai || 25 // unakA ukta antara adhika se adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 26 // NavagevajjavimANavAsiyadevANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? / / 27 / / nau graiveyaka vimAnavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 27 // 382 ] jahaNa vAsadhataM ||28|| ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejjapoggala pariyaGkaM // 29 // nau graiveyakavimAnavAsI devoMkA antara kamase kama varSapRthaktva kAla taka hotA hai // 28 // tathA unakA ukta antara adhikase adhika asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 29 // aNudisa jAva avaidavimANavAsiya devANa maMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 30 // anudizoMse lekara aparAjita paryanta vimAnavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 30 // jahaNeNa vAsaydhattaM / / 31 / / ukkasseNa ve sAgarovamANi sAdireyANi // 32 // anudizoMse lekara aparAjita vimAna paryanta vimAnavAsI devoMkA antara kamase kama pRthaktva kAla taka hotA hai // 31 // tathA unakA vaha antara adhikase adhika sAdhika do sAgaropama pramANa kAla taka hotA hai // 32 // savvaTTasiddhivimANavAsiyadevANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 / / 33 / / sarvArthasiddhi-vimAnavAsI devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 33 // Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 34 // sarvArthasiddhi-vimAnavAsI devoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 34 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 / / 35 / / indriyamArgaNA ke anusAra ekendriya jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 35 // jahaNeNa khuddAbhavaggaNaM / / 36 / / ekendriya jIvoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka hotA hai // 36 // ukkasseNa besAgarovamasahassANi puvvakoDipudhatteNanbhahiyANi // 37 // ekendriya jIvoMkA antara adhikase adhika pUrvakoTipRthaktvase adhika do hajAra sAgaropama pramANa kAla taka hotA hai // 37 // Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 2, 3, 49 egajIveNa aMtarANugame iMdiyamaggaNA [ 383 bAdaraeiMdiya-pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 38 // bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta aura bAdara ekendriya aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 38 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 39 // ukkasseNa asaMkhejjA logA // 40 // ukta ekendriya jIvoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka hotA hai // 39 // tathA adhikase adhika vaha asaMkhyAta loka pramANa kAla taka hotA hai // 40 // suhumeiMdiya-pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 41 // _sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 41 // ____ jahaNNaNa khuddAbhavaggahaNaM // 42 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNI-ussappiNIo // 43 / / . sUkSma ekendriya va unake paryApta aura aparyApta jIvoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 42 // tathA avikase adhika vaha aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNI kAla taka hotA hai // 43 / / bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyANaM tasseva pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 44 // dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya jIvoMkA tathA unhIMke paryApta aura aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 44 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 45 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaTTa / ukta dvIndriyAdi jIvoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 45 // tathA adhikase adhika vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 46 // kAyANuvAdeNa puDhavikAiya-AukAiya-teukAiya-cAukAiya-bAdara-suhuma-pajjattaapajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 47 // kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika, apkAyika, tejakAyika, vAyukAyika, tathA unhIMke bAdara aura sUkSma evaM paryApta aura aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 47 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 48 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM / ukta pRthivIkAyika Adi jIvoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 48 // tathA adhikase adhika vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 3, 50 vaNapphadikAiya-NigodajIva-bAdara-suhuma-pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 50 // vanaspatikAyika va nigoda jIva tathA inhIMke bAdara aura sUkSma evaM paryApta aura aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 50 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 51 // ukkasseNa asaMkhejjA logA // 52 // ukta vanaspatikAyika va nigoda jIvoM AdikA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa mAtra kAla taka hotA hai // 51 // tathA adhikase adhika vaha asaMkhyAta loka pramANa kAla taka hotA hai| bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIra-pajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 53 // bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 53 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 54 // ukkasseNa aDDhAijjapoggalapariyaTTa // 55 // bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMkA antara kamase kama kSudra bhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 54 // tathA adhikase adhika vaha ar3hAI pudgalaparivartana pramANa kAla taka hotA hai // 55 // tasakAiya-tasakAiyapajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 56 // trasakAyika aura trasakAyika paryApta va aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 57 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // ukta trasakAyikAdi jIvoMkA antara kamase kama kSudrabhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 57 // tathA adhikase adhika vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 58 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? // 59 // yogamArgaNAke anusAra pAMca manoyogI aura pAMca vacanayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 59 / / / / jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 60 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // pAMca manoyogI aura pAMca vacanayogI jIvoMkA antara kamase kama antarmuhUrta kAla taka hotA hai // 60 // tathA adhikase adhika vaha asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 61 // kAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 62 // kAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 62 // jahaNNeNa egasamao // 63 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 64 // kAyayogI jIvoMkA antara kamase kama eka samaya hotA hai // 63 // tathA unakA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 64 // Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 3, 79] egajIveNa aMtarANugame jogamaggaNA [ 385 orAliyakAyajogI-orAliyamissakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi1|| audArikakAyayogI aura audArikamizrakAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 65 // jahaNNeNa egasamao // 66 // ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi // audArikakAyayogI aura audArikamizrakAyayogI jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hotA hai // 66 // tathA unakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgaropama kAla taka hotA hai // 6 // veuvviyakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi // 68 // vaikriyakakAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 68 // jahaNNeNa egasamao // 69 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // vaikriyikakAyayogI jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hotA hai // 69 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 70 // veubdhiyamissakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 71 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 71 // jahaNNeNa dasavAsasahassANi sAdireyANi // 72 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 73 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMkA jaghanya antara kucha adhika dasa hajAra varSa hotA hai // 72 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 73 // AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdohodi 1 // 74 // AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 75 / / ukkasseNa addhapoggalapariyaTTa desUNaM // 76 // AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 75 // tathA unakA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa hotA hai // 76 // kammaiyakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 77 / / kArmaNakAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 77 // jahaNeNa khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM // 78 // ukkasseNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAsaMkhejjAo osappiNI-ussappiNIo // 79 // __ kArmaNakAyayogI jIvoMkA jaghanya antara tIna samaya kama kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 78 // tathA unakA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNI kAla taka hotA hai // 79 // Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 3, 80 vedANuvAdeNa itthivedANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 8 // vedamArgaNAke anusAra strIvedI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 80 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 81 // ukkasseNa annNtkaalmsNkhejjpogglpriy|| strIvedI jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa kAla taka hotA hai // 81 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai / / 82 // purisavedANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 83 / / puruSavediyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? / / 83 // jahaNNeNa egasamao // 84 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // puruSavediyoMkA jaghanya antara eka samaya hotA hai // 84 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 85 // NaqsayavedANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 86 // napuMsakavediyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? / / 86 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 87 // ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / / 88 // napuMsakavediyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 87 // tathA unakA utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva mAtra hotA hai // 88 // avagadavedANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 89 // apagatavedI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 89 // uvasamaM paDDucca jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 90 // ukkasseNa addhapoggalapariyaTTU desUNaM // 91 // upazamakI apekSA apagatavedI jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 90 / / tathA unhIMkA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa hotA hai // 91 // khavagaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM / / 92 // kSapakakI apekSA apagatavedI jIvoMkA antara nahIM hotA hai, nirantara hai // 92 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAI-mANakasAI-mAyakasAI-lobhakamAINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? / / 93 // kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? / / 93 // jahaNNeNa egasamao // 94 / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 95 / / ' | Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 3, 110] egajIveNa aMtarANugame saMjamamaggaNA [387 ukta krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 94 // tathA unhIMkA utkRSTa antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 95 // akasAI avagadavedANa bhaMgo // 96 // akaSAyI jIvoMkA antara apatagavedI jIvoMke samAna hotA hai // 96 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANINamaMtaraM kevaciraM kaalaadohodi?||97|| jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai / / jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 98 // ukkasseNa bechAvahisAgarovamANi desUNANi // matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta pramANa hotA hai // 98 // tathA unakA utkRSTa antara kucha kama do chyAsaTha (132) sAgaropama kAla taka hotA hai // 99 // vibhaMgaNANINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? / / 100 // vibhaMgajJAniyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 10 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 101 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // vibhaMgajJAniyoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 101 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 102 // AbhiNivohiya-suda-ohi-maNapajjavaNANINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI aura manaHparyayajJAnI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 103 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM / / 104 // ukkasseNa addhapoggalapariyaTTU desUNaM / / 105 / / Abhinibodhika Adi ukta cAra jJAnavAle jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 104 // tathA unakA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa kAla taka hotA hai / kevalaNANINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 106 // kevalajJAniyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 106 // Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 107 / / kevalajJAnI jIvoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 10 // saMjamANuvAdeNa saMjada-sAmAiya-chedovaTThAvaNasuddhisaMjada-parihArasuddhisaMjada-saMjadAsaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 108 // saMyamamArgaNAke anusAra saMyata, sAmAyika va chedopasthApanA zuddhisaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 108 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 109 / / ukkasseNa addhapoggalapariyaTTU desUNaM // 11 // Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 3, 111 ukta saMyata Adi jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 109 // tathA unakA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa kAla taka hotA hai // 110 // suhumasAMparAiyasuddhisaMjada-jahAkkhAdavihArasuddhisaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 111 // sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatoM aura yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 111 // uvasamaM paDucca jahaNNeNa aMtomuhattaM // 112 // ukkasseNa addhapoggalapariyaTTa desUNaM // 113 // upazamakI apekSA sUkSmasAmparAyika aura yathAkhyAta-zuddhisaMyatoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 112 // tathA unhIMkA utkRSTa antara kucha kama artha pudgalaparivartana pramANa kAla taka hotA hai // 113 // khavagaM paDucca Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 114 // kSapakakI apekSA sUkSmasAmparAyika aura yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 114 // asaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 115 // asaMyatoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 115 // jahaNNeNa aMtomuhuttaM // 116 // ukkasseNa puncakoDI desUNaM // 117 // asaMyatoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 116 // tathA unakA utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTi mAtra hotA hai // 117 // daMsANuvAdeNa cakkhudaMsaNINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 118 // darzanamArgaNAke anusAra cakSudarzanI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 118 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 119 // ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaDheM // 120 // cakSudarzanI jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa mAtra hotA hai // 119 / / tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 120 // acakkhudaMsaNINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 121 / / acakSudarzanI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 121 / / Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 122 // acakSudarzanI jIvoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 122 // Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 3, 136 ] egajIveNa aMtarAnugame sammattamaggaNA adhidaMsaNI odhiNANibhaMgo // 123 // avadhidarzanI jIvoMke antarakI prarUpaNA avadhijJAnI jIvoMke samAna hai // 123 // kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo // 124 // kevaladarzanI jIvoMke antarakI prarUpaNA kevalajJAnI jIvoMke samAna hai // 124 // lessAvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya kAulessiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 / / 125 / / [ 389 zyAmArgaNA ke anusAra kRSNalezyA, nIlalezyA aura kApota lezyAtrAle jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ! // 125 // jaNa aMtamuttaM / / 126 / / ukkasseNa tettIsasAgarovamANi sAdireyANi || kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 126 // tathA unhIMkA utkRSTa antara kucha adhika tetIsa sAgaropama pramANa kAla taka hotA hai / teulessiya-pammalessiya - sukkalessiyANa maMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 128 // tejolezyA, padmalezyA aura zukla lezyAvAle jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 128 // jahaNeNa aMtamuttaM / / 129 / / ukkasseNa anaMtakAlamasaMkhejjapoggalapariyaGkaM // teja, padma aura zukla lezyAvAle jIvoMkA jaghanya antara antarmuhUrta mAtra hotA hai // 129 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgala rivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai // 130 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiya- abhavasiddhiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // bhavyamArgaNAnusAra bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? || Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 132 // bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIvoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 132 // sammattANuvAdeNa sammAiDi-vedagasammAiTThi uvasama samnAiTThi sammAmicchAiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 / / 133 / / samyaktvamArgaNAke anusAra samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 133 // jahaNNeNaMtomuhuttaM // 134 // || ukkasseNa addhapoggala pariyaGkaM deNaM / / 135 / / ukta samyagdRSTi Adi jIvoMkA antara jaghanyase antarmuhUrta mAtra hotA hai 134 // tathA unakA utkRSTa antara kucha kama ardha pudgalaparivartana pramANa kAla taka hotA hai // 135 // khaiya sammAiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 136 // kSAyikasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 136 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 3,137 Natthi aMtaraM, NiraMtaraM // 137 // kSAyikasamyagdRSTi jIvoMkA antara nahIM hotA, nirantara hai // 137 // sAsaNasammAiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 138 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 138 / jahaNeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / 139 // ukkasseNa addhapoggalapariyaTTU desUNaM // 140 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkA antara jaghanyase patyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka hotA hai // 139 // tathA unakA utkRSTa antara ardha pudgalaparivartana mAtra kAla taka hotA hai / micchAiTThI madiaNNANibhaMgo // 141 // mithyAdRSTi jIvoMke antarakI prarUpaNA matyajJAnI jIvoMke samAna hai // 141 // saNNiyANuvAdeNa saNNINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? / / 142 // saMjJImArgaNAke anusAra saMjJI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 142 / / jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 143 // ukkasseNa annNtkaalmsNkhejjpogglpriytttt| saMjJI jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa pramANa hotA hai // 143 // tathA unakA utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa ananta kAla taka hotA hai / / 144 // asaNNINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 145 / / / asaMjJI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 145 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 146 // ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM // 147 // asaMjJI jIvoMkA jaghanya antara kSudrabhavagrahaNa pramANa hotA hai // 146 // tathA unakA utkRSTa antara sAgaropamazatapRthaktva pramANa kAla taka hotA hai // 147 // AhArANuvAdeNa AhArANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 148 // AhAramArgaNAke anusAra AhAraka jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 148 // jahaNNeNa egasamayaM // 149 // ukkasseNa tiNNisamayaM // 150 // AhAraka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya mAtra hotA hai // 149 // tathA unakA utkRSTa antara tIna samaya pramANa hotA hai || 150 // aNAhArA kammaiyakAyajogibhaMgo // 151 // anAhAraka jIvoMke antarakI prarUpaNA kArmaNakAyayogiyoM ke samAna hai // 151 // // eka jIvakI apekSA antara samApta huA // 3 // -039300 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 4, 8] NANAjIvehi bhaMgavicayANugame gadimaggaNA [ 391 4. NANAjIvehi bhaMgavicao NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe NeraiyA NiyamA asthi // 1 // nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIva niyamase haiM // 1 // . vicaya zabdakA artha vicAra hotA hai / isase yaha samajhanA cAhiye ki isa prakaraNameM nAnA jIvoMkI apekSA sAmAnya aura vizeSa rUpase gati Adi caudaha mArgaNAoMmeM jIvoMke astitva aura nAstitvarUpa donoM bhaMgoMkA vicAra kiyA jAnevAlA hai / tadanusAra yahAM sarvaprathama narakagatimeM sAmAnyarUpase nArakiyoMke astitva-nAstitvakA vicAra karate hue yaha nirdiSTa kiyA gayA hai ki nArakI jIva sadA hI rahate haiM, unakA abhAva kabhI nahIM hotA / evaM sattasu puDhavIsu NeraiyA // 2 // isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM nArakI jIva niyamase haiM // 2 // tirikkhagadIe tirikkhA paMciMdiya-tirikkhA paMciMdiya-tirikkha-pajjattA paMciMdiya-tirikkha-joNiNI paMciMdiyatirikkha-apajjattA maNusagadIe maNusA maNusa-pajjattA maNusaNIo NiyamA atthi // 3 // tiryaMca gatimeM tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta; tathA manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI niyamase haiM // 3 // maNusaapajjattA siyA atthi, siyA Natthi / / 4 / / manuSya aparyApta kadAcit hote haiM aura kadAcit nahIM bhI hote haiM // 4 // devagadIe devA NiyamA asthi / / 5 // devagatimeM deva niyamase haiM // 5 // evaM bhavaNavAsiyappahuDi jAva sabaTThasiddhivimANavAsiyadevesu // 6 // isI prakAra bhavanavAsiyoMseM lekara sarvArthasiddhi-vimAnavAsiyoM taka devoMkA zAzvatika astitva jAnanA cAhiye // 6 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA NiyamA asthi // 7 // indriyamArgaNAke anusAra ekendriya, bAdara, sUkSma, paryApta va aparyApta jIva niyamase haiM // 7 // beiMdiya-teiMdiya-cauridiya-paMciMdiya-pajjattA apajjattA NiyamA atthi // 8 // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 4, 9 dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya tathA ve hI paryApta va aparyApta jIva niyamase haiM // 8 // 392 ] kAyAvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNaphadikAiyA NigodajIvA bAdarA humA pajjattA apajjattA bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarIrA pajjattA apajjattA tasakAiyA tasakAiyapajjattA apajjattA NiyamA asthi / / 9 / / kAya mArgaNA ke anusAra pRthivIkAyika, jalakAyika, tejakAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, nigoda jIva, bAdara va sUkSma, paryApta va aparyApta, tathA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, paryApta va aparyApta evaM sakAyika, trasakAyika paryApta va aparyApta jIva niyamase haiM // 9 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogI paMcavacijogI kAyajogI orAliyakAyajogI orAliyamassakAyajogI veubviyakAyajogI kammaiyakAyajogI NiyamA asthi // 10 // yogamArmaNAke anusAra pAMca manoyogI, pAMca vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura kArmaNakAyayogI jIva niyamase haiM // 10 // uciyamaskAyajogI AhArakAyajogI AhAramissakAyajogI siyA asthi, siyA pathi // 11 // vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI kadAcit hote bhI haiM aura kadAcit nahIM bhI hote haiM // 11 // veNuvAde itthavedA purisavedA NavuMsayavedA avagadavedA NiyamA atthi // 12 // mArgaNAnusAra strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI aura apagatavedI jIva niyamase haiM // 12 // kasAyAvAde ko kasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI aksAI NiyamA asthi / / 13 / / kaSAyamArgaNAnusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI aura akaSAyI jIva niyamase haiM // 13 // NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI vibhaMgaNANI AbhiNibohiya-sudaohi maNapajjavaNANI kevalaNANI NiyamA atthi // 14 // jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI aura kevalajJAnI jIva niyamase haiM // 14 // saMjamANuvAdeNa sAmAiya-chedovaDAvaNasuddhisaMjadA parihArasuddhisaMjadA jahAkkhAdavihAra - suddhisaMjadA saMjadAsaMjadA asaMjadA NiyamA atthi / / 15 // saMyamamArgaNAnusAra sAmAyika va chedopasthApanAzuddhisaMyata, parihArazuddhisaMyata, yathAkhyAtavihAra-zuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura asaMyata jIva niyamase haiM // 15 // Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 4, 23 ] NANAjIvehi bhaMgavicayANugame bhaviyamaggaNA [393 suhumasAMparAiyasaMjadA siyA atthi, siyA Natthi // 16 // sUkSmasAmparAyikasaMyata kadAcit hote haiM aura kadAcit nahIM bhI hote haiM // 16 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudasaNI acakkhudaMsaNI ohidaMsaNI kevaladasaNI NiyamA asthi // 17 // darzanamArgaNAnusAra cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI aura kevaladarzanI jIva niyamase haiM // 17 // lessANuvAdeNa kiNhalessiyA NIlalessiyA kAulessiyA teulessiyA pammalessiyA sukkalessiyA NiyamA atthi // 18 // lezyAmArgaNAnusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalejhyAvAle, tejolezyAvAle padmalezyAvAle aura zuklalezyAvAle jIva niyamase haiM // 18 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA NiyamA atthi // 19 // bhavyamArgaNAnusAra bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIva niyamase haiM // 19 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThI khaiya-vedagasammAiTThI micchAiTThI NiyamA atthi // samyaktvamArgaNAnusAra samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi, jIva niyamase haiM // 20 // uvasamasammAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI siyA atthi siyA Natthi // 21 // upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi kadAcit hote haiM aura kadAcit nahIM bhI hote haiM // 21 // saNiyANuvAdeNa saNNI asaNNI NiyamA asthi / / 22 // saMjJImArgaNAnusAra saMjJI aura asaMjJI jIva niyamase haiM // 22 // AhArANuvAdeNa AhArA aNAhArA NiyamA asthi // 23 // AhAramArgaNAnusAra AhAraka aura anAhAraka jIva niyamase haiM // 23 // // nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huA // 4 // Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 ] kevaDiyA 9 // 1 // chakkhaMDAgame khudAbaMdho 5. davvapamANANugamo davvapamANANugameNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe NeraiyA davvapamANeNa [ 2, 5, 1 dravyapramANAnugamase gatimArgaNAnusAra narakagatimeM nArakI jIva dravyapramANase kitane haiM ? // asaMkhejjA // 2 // narakagatimeM nArakI jIva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 2 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi ussapiNIhi avahiraMti kAleNa || 3 || kAlakI apekSA nArakI jIva asaMkhyAtA saMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 3 // kheteNa asaMkhejjAo seDIo || 4 || padarassa asaMkhejjadibhAgo // 5 // kSetrakI apekSA ukta nArakI jIva asaMkhyAta jagazreNI pramANa haiM // 4 // ve jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAta jagazreNI pramANa haiM // 5 // tAsiMDINaM vikkhabhasUcI aMgulavaggamUlaM bidiyavaggamUlaguNideNa || 6 || una jagazreNiyoMkI viSkambhasUcI sUcyaMgulake dvitIya vargamUlase guNita usake prathama vargamUla pramANa hai // 6 // evaM paDhamAe puDhavIe raiyA // 7 // isI prakAra prathama pRthivIke nArakiyoMkA dravyapramANa hai // 7 // yahAM prathama pRthivIke nArakiyoMkA pramANa jo sAmAnya nArakiyoMke barAbara batalAyA gayA hai vaha pratara asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAta jagazreNIrUpa AlApakI apekSA samajhanA cAhiye / vastutaH prathama pRthivIke nArakI sAmAnya nArakiyoMse kama haiN| unakI viSkambhasUcI eka rUpake asaMkhyAtaveM bhAgase kama hai / bidiyAe jAva sattamAe puDhavIe NeraiyA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 8 // dvitIya pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka pRthivIke nArakI dravyapramANase kitane haiM ? // 8 // asaMkhejjA || 9 || dvitIyAdi chaha pRthiviyoMke nArakI dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 9 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 10 // dvitIya pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka pRthivIke nArakI kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 10 // Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 5, 20] davvapamANANugame gadimaggaNA [ 395 khetteNa saDIe asNkhejjdibhaago|| 11 // kSetrakI apekSA dvitIya pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka pRthivIke nArakI jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 11 // tisse saDIe AyAmo asaMkhejjAo joyaNakoDIo // 12 // jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra usa zreNIkA AyAma asaMkhyAta yojanakoTi hai // 12 // paDhamAdiyANaM seDivaggamUlANaM saMkhejjANamaNNoNNabbhAso // 13 // uparyukta asaMkhyAta koTi yojanoMkA pramANa prathamAdika saMkhyAta jagazreNIvargamUloMke paraspara guNanaphala rUpa hai // 13 // abhiprAya yaha hai ki jagazreNIke prathama vargamUlase lekara nIceke bAraha vargamUloMko paraspara guNita karanepara jo rAzi prApta ho utanA dvitIya pRthivIke nArakiyoMkA dravyapramANa hai / usake prathama vargamUlase lekara dasa vargamUloMko paraspara guNita karanepara jo rAzi prApta ho utanA tRtIya pRthivIke nArakiyoMkA dravyapramANa hai / isI prakAra AgekI pRthiviyoMke nArakiyoMkA bhI dravyapramANa jAnanA cAhiye / tirikkhagadIe tirikkhA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 14 // tiryaMcagatimeM tiryaMca jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 14 // aNaMtA // 15 // tiryaMcagatimeM tiryaMca jIva dravyapramANase ananta haiM // 15 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // 16 // ve kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMse apahRta nahIM hote haiM / khetteNa aNaMtANaMtA logA // 17 // ukta tiryaMca jIva kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 17 // paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNI-paMciMdiyatirikkhaapajattA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 18 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 18 // asaMkhejA // 19 // asaMkhejAsaMkhejAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 20 // uparyukta cAra prakArake tiryaMca dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 19 // ve kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsANiyoMse apahRta hote haiM // 20 // Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 5, 21 kheteNa paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapaJjatta-paMciMdiyatirikkhajogiNIpaMciMdiyatirikkhaapajattaehi padaramavahiradi devaavahArakAlAdo asaMkhejaguNahINeNa kAleNa saMkhejaguNahINeNa kAleNa saMkhejaguNeNa kAleNa asaMkhejaguNahINeNa kAleNa / / 21 / / kSetrakI apekSA paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta jIvoMke dvArA kramazaH devaavahArakAlakI apekSA asaMkhyAtaguNe hIna kAlase, saMkhyAtaguNe hIna kAlase, saMkhyAtaguNe kAlase aura asaMkhyAtaguNe hIna kAlase jagapratara apahRta hotA hai // 21 // maNusagadIe maNussA maNusaapajjattA davyapamANeNa kevaDiyA ? // 22 // manuSyagatimeM manuSya aura manuSya aparyApta dravyapramANase kitane haiM ? // 22 // asaMkhejjA // 23 / / asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussAppiNIhi avahiraMti kAleNa // 24 // manuSya aura manuSya aparyApta dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 23 // ve kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 24 // khetteNa seDIe asaMkhejjadibhAgo // 25 // tisse seDIe AyAmo asaMkhejjAo joyaNakoDIo // 26 // kSetrakI apekSA manuSya aura manuSya aparyApta jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 25 // usa jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAgakI zreNI (paMkti) kA AyAma asaMkhyAta yojanakoTi hai // maNusa-maNusaapajjattaehi rUvaM rUvA pakkhittaehi seDI avahiradi aMgulavaggamUlaM tadiyavaggamUlaguNideNa / / 27 // sUcyaMgulake prathama vargamUlako usake hI tRtIya vargamUlase guNita karanepara jo labdha ho use zalAkArUpase sthApita kara eka aMkase adhika manuSyoM aura eka aMkase adhika manuSya aparyAptoMke dvArA jagazreNI apahRta hotI hai // 27 // maNussapajjattA maNusiNIo davapamANeNa kevaDiyA 1 // 28 // manuSya paryApta aura manuSyaniyAM dravyapramANase kitanI haiM ? / / 28 / / koDAkoDAkoDIe uvariM koDAkoDAkoDAkoDIe heTThado chaNhaM vaggANamuvari sattaNhaM vaggANaM heTThado // 29 // koDAkoDAkoDike Upara aura koDAkoDAkoDAkoDike nIce chaha vargoke Upara aura sAta vargoMke nIce arthAt chaThe aura sAtaveM vargake bIcakI saMkhyA pramANa manuSya paryApta va manuSyaniyAM haiM / / devagadIe devA dabbapamANeNa kevaDiyA 1 // 30 // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 5, 43 ] davvapamANANugame gadimaggaNA [ 397 devagatimeM deva dravyapramANase kitane haiM ? // 30 // asaMkhejjA // 31 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussapiNIhi avahiraMti kAleNa // 32 // .. devagatimeM deva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 31 // ve kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 32 // khetteNa padarassa bechappaNNaMgulasadavaggapaDibhAeNa / / 33 / / kSetrakI apekSA devoMkA pramANa jagapratarake do sau chappana aMguloMke vargarUpa pratibhAgase prApta hotA hai // 33 // bhavaNavAsiyadevA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 34 // bhavanavAsI deva dravyapramANase kitane haiM ? // 34 // asaMkhejjA // 35 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa / / 36 // bhavanavAsI deva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 35 // kAlakI apekSA ve asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 36 // khetteNa asaMkhejjAo seDIo // 37 // padarassa asaMkhejjadibhAgo // 38 // kSetrakI apekSA bhavanavAsI deva asaMkhyAta jagazreNI pramANa haiM // 37 // uparyukta asaMkhyAta jagazreNiyAM jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 38 // tAsiM seDINaM vikkhaMbhasUcI aMgulaM aMgulavaggamUlaguNideNa // 39 // una asaMkhyAta jagazreNiyoMkI viSkambhasUcI sUcyaMgulako sucyaMgulake hI vargamUlase guNita karanepara jo labdha ho utanI hai // 39 // vANaveMtaradevA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 40 // vAnavyantara deva dravyapramANase kitane haiM ? // 40 // asaMkhejjA // 41 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 42 // vAnavyantara deva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 41 // kAlakI apekSA ve asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 42 // khetteNa padarassa saMkhejjajoyaNasadavaggapaDibhAeNa // 43 // kSetrakI apekSA vAnavyantara devoMkA pramANa jagapratarake saMkhyAta sau yojanoMke vargarUpa pratibhAgase prApta hotA hai // 43 // Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 5, 44 jodisiyA devA devagadibhaMgo // 44 // jyotiSI devoMkA pramANa devagatike pramANake samAna hai // 44 // sohammIsANakappavAsiyadevA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 45 // saudharma va IzAna kalpavAsI deva dravyapramANase kitane haiM ? // 45 // asaMkhejjA / / 46 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 47 // saudharma va IzAna kalpavAsI deva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 46 // ve kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasApaNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 47 // khetteNa asaMkhejjAo seDIo // 48 // padarassa asaMkhejjadibhAgo // 49 // uparyukta deva kSetrakI apekSA asaMkhyAta jagazreNI pramANa haiM // 48 // ve asaMkhyAta jagazreNiyAM jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 42 // tAsiM saDINaM vikkhaMbhasUcI aMgulassa baggamUlaM vidiyaM tadiyavaggamUlaguNideNa // una asaMkhyAta jagazreNiyoMkI viSkambhasUcI sUcyaMgulake tRtIya vargamUlase guNita usIke dvitIya vargamUla pramANa haiM // 50 // saNakkumAra jAva sadara-sahassArakappavAsiyadevA sattamapuDhavIbhaMgo // 51 // sanatkumArase lekara zatAra-sahasrAra kalpa takake kalpavAsI devoMkA pramANa saptama pRthivIke samAna hai // 51 // ANada jAva avarAidavimANavAsiyadevA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 52 // Anatase lekara aparAjita vimAna taka vimAnavAsI deva dravyapramANase kitane haiM ? // 52 // palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 53 // edehi palidovamamavahiradi aMtomuhuttaNa // 54 // uparyukta deva dravyapramANase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 53 // unake dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 54 // savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 55 // sarvArthasiddhivimAnavAsI deva dravyapramANase kitane haiM ? // 55 // asaMkhejjA / / 56 // sarvArthasiddhivimAnavAsI deva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 56 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? / / 57 // Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 2, 5, 65 ] davvapamANAgame iMdiyamaggaNA [ 399 indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya, ekendriya paryApta, ekendriya aparyApta, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 57 // anaMtA / / 58 / / atANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // uparyukta pratyeka ekendriya jIva ananta haiM ? // 58 // uparyukta jIva kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNI- utsarpiNiyoMse apahRta nahIM hote haiM // 59 // khette aNaMtANaMtA logA // 60 // kSetrakI apekSA ukta nau prakArake ekendriya jIva anantAnanta loka pramANa haiM // 60 // bIiMdiya-tIiMdiya - cauriMdiya-paMciMdiyA tasseva pajjattA apajjattA davvapamANeNa - kevaDiyA 9 // 61 // dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya aura unhIMke paryApta va aparyApta jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 61 // asaMkhejjA / / 62 / / asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNiussappiNIhi avahiraMti -kAleNa / / 63 / / uparyukta dvIndriyAdika jIva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 62 // kAlakI apekSA ve asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI - utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 63 // khette bIiMdiya-tIiMdiya - cauridiya-paMciMdiya tasseva pajjatta appajjatehi padaraM avaharadi aMgulassa asaMkhejjadi bhAgavaggapaDibhAeNa aMgulassa saMkhejjadi bhAgavaggapaDibhAeNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa || 64 // kSetrakI apekSA dvIndriya, trIndriya, caturindriya va paMcendriya jIva tathA unhIMke paryApta "evaM aparyApta jIvoMke dvArA kramazaH sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAga ke vargarUpa pratibhAgase, sUcyaMgulake - saMkhyAtaveM bhAga ke vargarUpa pratibhAgase aura sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAga ke vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 64 // kAyANutrAdeNa puDhatrikAiya- AukAiya-teukAiya-vAukAiya- bAdarapuDhavikAiyabAdaraAukAiya- bAdarateukAiya bAda ravA ukAiya- bAdaravaNaphadikAiyapatte yasarIrA tasseva apajjattA suhumapuDhavikAiya-suhuma AukAiya-suhumate ukAiya-suhumavAukAiya tasseva pajjattA apajjattA davyapamANeNa kevaDiyA ? / / 65 // kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika, jalakAyika, tejakAyika, vAyukAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vanaspatikAyika Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40.] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 5, 66 pratyekazarIra aura unhIMke aparyApta, tathA sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika aura unhIM cAra sUkSmoMke paryApta va aparyApta ye pratyeka jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 65 // asaMkhejjA logA // 66 // uparyukta jIvomeM pratyeka jIvarAzi asaMkhyAta loka pramANa hai // 66 // bAdarapuDhavikAiya-bAdaraAukAiya-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 67 // bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 67 // asaMkhejjA // 68 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 69 // uparyukta bAdara pRthivIkAyikAdi jIva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 68 // kAlakI apekSA ve asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 69 // khetteNa bAdarapuDhavikAiya-bAdaraAukAiya-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattaehi padaramavahiradi aMgulassa asaMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa // 70 // kSetrakI apekSA bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMke dvArA sUcyaMgulake asaMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 70 // bAdarateupajjattA davyapamANeNa kevaDiyA ? // 71 // bAdara tejakAyika paryApta jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 71 // asaMkhejjA // 72 // asaMkhejjAvaliyavaggo AvaliyaghaNassa aMto / / 73 // bAdara tejakAyika paryApta jIva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 72 // usa asaMkhyAtakA pramANa asaMkhyAta AvaliyoMke vargarUpa hai jo AvalIke ghanake bhItara AtA hai // 73 // bAdaravAupajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 74 // bAdara vAyukAyika paryApta jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 74 // asaMkhejjA // 75 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 76 // bAdara vAyukAyika paryApta jIva dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 75 // ve kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 76 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 5, 88] davvapamANANugame jogamaggaNA [ 401 khetteNa asaMkhejjANi padarANi // 77 // logassa saMkhejjadibhAgo // 78 // bAdara vAyukAyika paryApta jIva kSetrakI apekSA asaMkhyAta jagapratara pramANa haiM // 77 // una asaMkhyAta jagaprataroMkA pramANa lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 78 // vaNapphadikAiya-NigodajIvA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 79 // vanaspatikAyika jIva, nigoda jIva, vanaspatikAyika bAdara jIva, vanaspatikAyika bAdara paryApta jIva, vanaspatikAyika bAdara aparyApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma jIva, vanaspatikAyika sUkSma paryApta jIva, vanaspatikAyika sUkSma aparyApta jIva, bAdara nigoda jIva, sUkSma nigoda jIva, bAdara nigoda jIva paryApta, bAdara nigoda jIva aparyApta, sUkSma nigoda jIva paryApta aura sUkSma nigoda jIva aparyApta; ye pratyeka jIva rAziyAM dravyapramANase kitanI haiM ? // 79 // aNaMtA / / 80 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // uparyukta pratyeka jIvarAzi dravyapramANase ananta hai // 80 // ve pratyeka jIva rAziyAM kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNI aura utsarpiNiyoMse apahRta nahIM hotI haiM // 81 // khetteNa aNaMtANaMtA logA // 82 // uparyukta pratyeka jIvarAzi kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa hai // 82 // tskaaiy-tskaaiypjjtt-apjjttaapNciNdiy-pNciNdiypjjtt-apjjttaannbhNgo|| trasakAyika, trasakAyika paryApta aura trasakAyika aparyApta jIvoMkA pramANa kramazaH paMcendriya, paMcendriya paryApta aura paMcendriya aparyApta jIvoMke samAna hai // 83 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogI tiNNivacijogI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 84 // yogamArgaNAnusAra pAMca manoyogI aura satya; asatya va ubhaya ye tIna vacanayogI jIva dravyapramANase kitane haiM ? / / 84 // devANaM saMkhejjadibhAgo // 85 // pAMcoM manoyogI aura ukta tIna vacanayogI jIva dravyapramANase devoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 85 // vacijogi-asaccamosavacijogI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 86 // vacanayogI aura asatyamRSA (anubhaya) vacanayogI dravyapramANase kitane haiM ? / / 86 // asaMkhejjA // 87 // asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 88 // cha. 51 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2,5, 89 vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogI dravyapramANase asaMkhyAta haiM // 87 // vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogI jIva kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM // 88 // khetteNa vacijogi-asaccamosavacijogIhi padaramavahiradi aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa // 89 // kSetrakI apekSA vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogiyoM dvArA sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai / / 89 // kAyajogi-orAliyakAyajogi-orAliyamissakAyajogi - kammaiyakAyajogI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 90 // kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI aura kArmaNakAyayogI jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 90 // aNaMtA // 91 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // uparyukta kAyayogI Adi jIvarAziyoMmeM pratyeka ananta haiM // 91 // kAlakI apekSA ve anantAnanta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta nahIM hotI haiM // 92 // khetteNa aNaMtANaMtA logA // 93 // uparyukta jIvarAziyAM kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 93 / / veubbiyakAyajogI dabaemANeNa kevaDiyA? // 94 // devANa saMkhejjadibhAgUNo // vaikriyikakAyayogI dravyapramANase kitane haiM ? // 94 // vaikriyikakAyayogI devoMke saMkhyAtaveM bhAgase kama haiM // 95 // veubdhiyamissakAyajogIdavvapamANeNa kevaDiyA? // 96 // devANaM sNkhejjdibhaago|| vaikriyikamizrakAyayogI dravyapramANase kitane haiM ? // 96 // vaikriyikamizrakAyayogI dravyapramANase devoMke saMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 97 // AhArakAyajogI davyapamANeNa kevaDiyA ? // 98 // caduvaNaM // 99 // AhArakAyayogI dravyapramANase kitane haiM ? // 98 // AhArakakAyayogI dravyapramANase cauvana haiM // 99 // AhAramissakAyajogI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 100 // saMkhejjA // 101 // AhAramizrakAyayogI dravyapramANase kitane haiM ? // 100 // AhAramizrakAyayogI dravyapramANase saMkhyAta haiM // 101 // vedANuvAdeNa itthivedA davyapamANeNa kevaDiyA ? // 102 // devIhi sAdireyaM // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 5, 118] davvapamANANugame NANamaggaNA [ 403 vedamArgaNAke anusAra strIvedI dravyapramANase kitane haiM ? // 102 // strIvedI dravyapramANakI apekSA deviyoMse kucha adhika haiM // 103 // purisavedA davvaphmANeNa kevaDiyA 1 // 104 // devehi sAdireyaM // 105 // puruSavedI dravyapramANase kitane haiM ? // 104 // puruSavedI dravyapramANakI apekSA devoMse kucha adhika haiM // 105 // NaqsayavedA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 106 // aNaMtA // 107 // napuMsakavedI dravyapramANase kitane haiM ? // 106 // napuMsakavedI dravyapramANase ananta haiN| aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa / / 108 // napuMsakavedI kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta nahIM hote haiN| khetteNa aNaMtANaMtA logA // 109 // napuMsakavedI kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 109 // avagadavedA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 110 // aNaMtA // 111 // apagatavedI dravyapramANase kitane haiM ? // 110 // apagatavedI dravyapramANase ananta haiM / kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 112 // kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI dravyapramANase kitane haiM ? // 112 // aNaMtA // 113 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // uparyukta cAroM kaSAyavAle jIva dravyapramANase ananta haiM // 113 // kAlakI apekSA ve anantAnanta avasarpiNI-utsarpiNiyoMke dvArA apahRta nahIM hote haiM // 114 // khetteNa aNaMtANaMtA logA // 115 // ukta cAroM kaSAyavAle jIva kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 115 // akasAI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 116 // aNaMtA // 117 // akaSAyI jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 116 // akaSAyI jIva dravyapramANase ananta haiM // 117 // NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI NaqsayabhaMgo // 118 // jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI aura zruta-ajJAniyoMkA dravyapramANa napuMsakavediyoMke samAna hai // 118 // Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdhA [ 2, 5, 119 vibhaMgaNANI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 119 // devehi sAdireyaM // 120 // vibhaMgajJAnI dravyapramANase kitane haiM ? // 119 // vibhaMgajJAnI dravyapramANakI apekSA devoMse kucha adhika haiM / / 120 // AbhiNibohiya-suda-odhiNANI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 121 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI dravyapramANase kitane haiM ? // 121 // palidovamassa asaMkhejadibhAgo // 122 // ukta tIna jJAnavAle jIva dravyapramANase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 122 // edehi palidovamamavahiradi aMtomuhutteNa / / 123 // ukta tIna jJAnavAle jIvoM dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 123 // maNapajjavaNANI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 124 // saMkhejjA // 125 // manaHparyayajJAnI dravyapramANase kitane haiM ? // 124 // saMkhyAta haiM / / 125 / / kevalaNANI davvapamANeNa kevaDiyA ? // 126 // aNaMtA // 127 // kevalajJAnI dravyapramANase kitane haiM ? // 126 // ananta haiM // 127 // saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadA davvapamANeNa kevddiyaa?|| saMyamamArgaNAke anusAra saMyata aura sAmAyika chedopasthApanA zuddhisaMyata dravyapramANase kitane haiM ? / / 128 // koDipudhattaM // 129 // saMyata aura sAmAyika chedopasthApanAzuddhisaMyata dravyapramANase koTipRthaktva pramANa haiM / / parihArasuddhisaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 130 // sahassapudhattaM // 131 // parihArazuddhisaMyata dravyapramANase kitane haiM ? // 130 // parihArazuddhisaMyata dravyapramANase sahasrapRthaktva pramANa haiM // 131 // suhumasAMparAiyasuddhisaMjadA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 132 // sadapudhattaM // sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata dravyapramANase kitane haiM ? // 132 // sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyata dravyapramANase zatapRthaktva pramANa haiM // 133 // jahAkkhAdavihAra-suddhisaMjadA davyapamANeNa kevaDiyA? // 134 // sadasahassapudhattaM / / yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata dravyapramANase kitane haiM ? // 134 // yathAkhyAta-vihArazuddhisaMyata dravyapramANase zatasahasrapRthaktva pramANa haiM // 135 // Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -2, 5, 151 ] davvapamANANugame lessAmaggaNNA [ 405 saMjadAsajadA davvapamANeNa kevddiyaa?||136|| palidovamassa asNkhejjdibhaago|| saMyAtAsaMyata dravyapramANase kitane haiM ? // 136 // palyopamake asaMkhyAta bhAga haiM / / edehi palidovamamavahiradi aMtomuhutteNa / / 138 // unake dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 138 // asaMjadA madiaNNANibhaMgo // 139 // asaMyatoMkA dravyapramANa mati-ajJAniyoMke samAna hai // 139 / / daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI dayapamANeNa kevaDiyA ? // 140 // asaMkhejjA // darzanamArgaNAke anusAra cakSudarzanI dravyapramANase kitane haiM ? // 140 // asaMkhyAta haiM / asaMkhejjAsaMkhejjAhi osappiNi-ussappiNIhi avahiraMti kAleNa // 142 // cakSudarzanI kAlakI apekSA asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta hote haiM / khetteNa cakkhudaMsaNIhi padaramavahiradi aMgulassa saMkhejjadibhAgavaggapaDibhAeNa // kSetrakI apekSA cakSudarzaniyoMke dvArA sUcyaMgulake saMkhyAtaveM bhAgake vargarUpa pratibhAgase jagapratara apahRta hotA hai // 143 // acakkhudaMsaNI asaMjadabhaMgo // 144 // acakSudarzaniyoMkA pramANa asaMyatoMke samAna hai // 144 // ohidasaNI ohiNANibhaMgo // 145 // avadhidarzaniyoMkA pramANa avadhijJAniyoMke samAna hai // 145 // kevaladaMsagI kevalaNANibhaMgo // 146 // kevaladarzaniyoMkA pramANa kevalajJAniyoMke samAna hai // 146 // lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya kAulessiyA asaMjadabhaMgo // 147 // lezyAmArgaNAke anusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMkA pramANa asaMyatoMke samAna hai // 147 // teulessiyA davvapamANeNa kevddiyaa?||148|| jodisiyadevehi sAdireyaM // 149 // tejolejhyAvAle dravyapramANase kitane haiM ? / / 148 // jyotiSI devoMse kucha adhika haiM // pammalessiyA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 150 // padmalezyAvAle jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 150 / / saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiNINa saMkhejjadibhAgo // 151 // padmalezyAvAle jIva saMjJI paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] chavakhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 5, 152 sukkalessiyA davvapamANeNa kevaDiyA ? / / 152 || palidovamassa asaMkhejjadi bhAgo / / 153 / / zuklezyAvAle jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 152 // palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / / 153 // edehi palidovamamavahiradi aMtomuhutte / / 154 / / unake dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 154 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA davvaSamANeNa kevaDiyA ? || 155 || anaMtA / / 156 // " bhavyamArgaNA ke anusAra bhavyasiddhika dravyapramANase kitane haiM ? // 155 // ananta haiM // tAhi osapiNi ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa / / 157 // bhavyasiddhika kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNI - utsApaNiyoM se apahRta nahIM hote haiM // 157 // khette aNaMtANaMtA logA // 158 // bhavyasiddhika jIva kSetrakI apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 158 // abhavasiddhiyA davvapamANeNa kevaDiyA ? / / 159 / / anaMtA / / 160 // abhavyasiddhika dravyapramANase kitane haiM ? // 159 // ananta haiM // 160 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThI khaiyasammAiTThI vedagasammAdiTThI uvasamasammAdiTThI sAsa sammATThI sammAmicchAiTThI davvapamANeNa kevaDiyA ? / / 161 // samyaktvamArgaNA ke anusAra samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi dravyapramANase kitane haiM ? // 161 // palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 162 // uparyukta jIvarAziyoMmeM pratyeka palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 162 // dehi palido mamavahiradi aMtomuhutte || 163 // ukta jIvoM dvArA antarmuhUrtase palyopama apahRta hotA hai // 163 // micchAiTThI asaMjadabhaMgo // 164 // mithyAdRSTiyoMkA dravyapramANa asaMyata jIvoMke samAna hai // 164 // saNiyANuvAdeNa saNNI davvapamANeNa kevaDiyA 1 / / 165 / / devehi sAdireyaM // 166 // saMjJImArgaNA ke anusAra saMjJI jIva dravyapramANase kitane haiM ? // 165 // dravyapramANakI apekSA ve devoMse kucha adhika haiM // 166 // Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 6, 5] khettANugame gadimaggaNA [ 407 asaNNI asaMjadabhaMgo // 167 // asaMjJI jIvoMkA dravyapramANa asaMyatoMke samAna hai // 167 // AhArANuvAdeNa AhArA ANAhArA davvapamANeNa kevaDiyA ? // 168 // annNtaa|| AhAramArgaNAke anusAra AhAraka aura anAhAraka jIva dravyapramANase kitane haiM ? // :168 // ananta haiM / / 169 // aNaMtANatAhi osappiNi-ussappiNIhi Na avahiraMti kAleNa // 170 // AhAraka aura anAhAraka jIva kAlakI apekSA anantAnanta avasarpiNI-utsarpiNiyoMse apahRta nahIM hote haiM / / 170 // khetteNa aNaMtANaMtA logA // 171 // AhAraka aura anAhAraka jIva kSetrako apekSA anantAnanta loka pramANa haiM // 171 // // dravyapramANAnugama samApta huA // 5 // 6. khettANugamo khettANugameNa gadiyANuvAdeNa girayagadIe NeraiyA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 1 // kSetrAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 1 // logassa asaMkhejadibhAge // 2 // narakagatimeM nArakI jIva ukta tIna padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / evaM sattasu puDhavIsu NeraDyA // 3 // isI prakAra sAta pRthiviyoMmeM nArakI jIva uparyukta tIna padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 3 // tirikkhagadIe tirikkhA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? // 4 // tiryaMcagatimeM tiryaMca jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // sabaloe // 5 // tiryaMcagatimeM tiryaMca jIva ukta tIna padoMkI apekSA sarvalokameM rahate haiM ? // 5 // Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 6, 6 .. paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjattA paMciMdiya-tirikkha-joNiNI paMciMdiyatirikkha-apajjattA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? // 6 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 6 // logassa asaMkhejjadibhAge // 7 // uparyukta cAra prakArake tiryaMca ukta padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiN| maNusagadIe maNusA maNusapajjattA maNusiNI satthANeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI svasthAna va upapAda padase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 8 // logassa asaMkhejjadibhAge // 9 // ukta tIna prakArake manuSya svasthAna va upapAda padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 9 // samugdhAdeNa kevaDikhette ? // 10 // logassa asaMkhejjadibhAge // 11 // ukta tIna prakArake manuSya samudghAtase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 10 // ukta tIna prakArake manuSya samudghAtakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 11 // asaMkhejjesu vA bhAesu sabaloge vA // 12 // samudghAtakI apekSA ukta tIna prakArake manuSya lokake asaMkhyAta bahubhAgoMmeM athavA sarvalokameM rahate haiM // 12 // maNusaapajjattA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? // 13 // logassa asaMkhejjadibhAge // 14 // manuSya aparyApta svasthAna, samudghAta aura upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 13 // manuSya aparyApta uparyukta tIna padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 14 // devagadIe devA satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 15 // logassa asaMkhejjadibhAge // 16 // devagatimeM deva svasthAna, samudghAta aura, upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 15 // deva uparyukta padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 16 // bhavaNavAsiyappahuDi jAva savvaTThasiddhivimANavasiyadevA devagadibhaMgo // 17 // bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhi taka vimAnavAsI devoMkA kSetra devagatike samAna hai // Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 6, 31] khevANugame iMdiyamaggaNA - [ 409 iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA suhumeiMdiyA pajjattA apajjattA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? // 18 // savvaloge // 19 // ___ indriyamArgaNAnusAra ekendriya, ekendriya paryApta, ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 18 // uparyukta ekendriya jIva ukta padoMse sarva lokameM rahate haiM // 19 // bAdareiMdiyA pajjattA apajjattA satthANeNa kevaDikhette ? // 20 // logassa saMkhejjadibhAge // 21 // ___ bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta aura bAdara ekendriya aparyApta svasthAnase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 20 // ukta bAdara ekendriya jIva svasthAnase lokake saMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 21 // samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette 1 / / 22 / / savvaloe // 23 // ukta bAdara ekendriya paryApta aura aparyApta jIva samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 22 // ukta tIna bAdara ekendriya jIva samudghAta aura upapAda padoMse sarva lokameM rahate haiM // 23 // beiMdiya teiMdiya cauridiya tasseva pajjatta-apajjattA satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 24 // logassa asaMkhejjadibhAge // 25 // dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura inhIM tInoMke paryApta va aparyApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAda padase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 24 // uparyukta dvIndriyAdika jIva ukta padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 25 // paMciMdiya-paMciMdiyapajjattA satthANeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 26 // logassa asaMkhejjadimAge // 27 // ___ paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIva svasthAna aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 26 // ukta padoMse ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 27 // samugdhAdaNa kevaDikhette ? // 28 // logassa asaMkhejjadibhAge asaMkhejjesu vA bhAgesu sabaloge vA // 29 // paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIva samudghAtakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 28 // samudghAtakI apekSA ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM, athavA asaMkhyAta bahubhAgomeM athavA sarva lokameM rahate haiM // 29 // paMciMdiya-apajjattA satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 30 // logassa asaMkhejjadibhAge // 31 // cha. 52 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho / [2, 6, 32 __ paMcendriya aparyApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 30 // paMcendriya aparyApta jIva ukta tIna padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 31 // ____ kAyANuvAdeNa puDhavikAiya AukAiya teukAiya vAukAiya suhumapuDhavikAiya suhumaAukAiya suhumateukAiya suhumavAukAiya tasseva pajjattA apajjattA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 32 // sabaloge // 33 // kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika, jalakAyika, tejakAyika, vAyukAyika, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika tathA inhIMke paryApta aura aparyApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 32 // ukta padoMse ve sarva lokameM rahate haiM // 33 // bAdarapuDhavikAiya-bAdaraAukAiya-bAdarateukAiya-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA tasseva apajjattA satthANeNa kevaDikhette ? // 34 // logassa asaMkhejjadibhAge // 35 // ___ bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara tejakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aura unake aparyApta jIva svasthAnase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 34 // svasthAnase ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 35 // samugghAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? // 36 // sancaloge // 37 // ukta bAdara pRthivIkAyikAdi samuddhAta va upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? / / 36 // samudghAta va upapAdase ve sarva lokameM rahate haiM // 37 // bAdarapuDha vikAiyA bAdaraAukAiyA bAdarateukAiyA bAdaravaNapphadikAiyapattayasarIrapajjattA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 38 // logassa asaMkhejjadibhAge // 39 // bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara tejakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 38 // uparyukta bAdara pRthivIkAyika paryApta Adi jIva ukta padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 39 // bAdaravAukAiyA tasseva apajjattA satthANeNa kevaDikhete ? // 40 // logassa asaMkhejjadibhAge // 41 // ___ bAdara vAyukAyika aura unake hI aparyApta svasthAnakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 40 // svasthAnase ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 41 // . samugghAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? sabaloge ? // 42 // . Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 6, 53 ] khettANugame jogamaggaNA [411 bAdara vAyukAyika aura bAdara vAyukAyika aparyApta samudghAta va upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiM // 42 // bAdaravAupajjattA satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 43 // logassa saMkhejjadibhAge // 44 // ___ bAdara vAyukAyika paryApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 43 // svasthAna, samudghAta va upapAdase ve lokake saMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / / 44 // vaNapphadikAiya-NigodajIvA suhumavaNapphadikAiya-suhumaNigodajIvA tasseva pajjatta-apajjattA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 45 // savvaloe // 46 // vanaspatikAyika, vanaspatikAyika paryApta, vanaspatikAyika aparyApta, nigoda jIva, nigoda jIva paryApta, nigoda jIva aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma nigoda jIva, sUkSma nigoda jIva paryApta aura sUkSma nigoda jIva aparyApta, ye svasthAna, samudghAta va upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 45 // ukta padoMse ve sarva lokameM rahate haiM // 46 // bAdaravaNapphadikAiyA bAdaraNigodajIvA tasseva pajjattA apajjattA satthANeNa kevaDikhette ? / / 47 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 48 // bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, bAdara nigoda jIva, bAdara nigoda jIva paryApta aura bAdara nigoda jIva aparyApta; ye svasthAnase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 47 // svasthAnakI apekSA ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 48 // samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 49 // savaloe // 50 // ukta jIva samudghAta va upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 49 // ukta bAdara vanaspatikAyika Adi samudghAta va upapAdakI apekSA sarva lokameM rahate haiM // 50 // tasakAiya-tasakAiyapajjatta-appajattA paMciMdiya-pajjatta-apajjattANaM bhaMgo // 51 // trasakAyika, trasakAyika paryApta aura trasakAyika aparyApta jIvoMke kSetrakI parUpaNA paMcendriya, paMcendriya paryApta aura paMcendriya aparyApta jIvoMke samAna hai // 51 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogI paMcavacijogI satthANeNa samugdhAdeNa kevaDikhette ? // 52 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 53 // yogamArgaNAke anusAra pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIva svasthAna va samudghAtakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM // 52 // ukta donoM padoMse ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 53 // Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 6, 54 ___ kAyajogi-orAliyamissakAyajogI satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 54 // sabaloe // 55 // kAyayogI aura audArikamizrakAyayogI jIva svasthAna, samudghAta va upapAda padase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 54 // ukta padoMse ve sarva lokameM rahate haiM // 55 // orAliyakAyajogI satthANeNa samugdhAdeNa kevaDikhete ? // 56 // savvaloe / audArikakAyayogI jIva svasthAna va samudghAtakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 56 // svasthAna va samuddhAtakI apekSA ve sarva lokameM rahate haiM // 57 / / uvavAdaM Natthi // 58 // audArikakAyayogI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA // 58 // veubviyakAyajogI satthANaNa samugghAdeNa kevaDikhette ? // 59 // logassa asaMkhejjadibhAge // 6 // vaikriyikakAyayogI svasthAna aura samudghAtase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 59 // svasthAna va samuddhAtase ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 60 // uvavAdo Natthi // 61 // vaikriyikakAyayogiyoMke upapAda pada nahIM hotA // 61 // veubbiyamissakAyajogI satthANeNa kevaDikhette ? // 62 // logassa asaMkhejjadibhAge // 63 // vaikriyikamizrakAyayogI svasthAnakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 62 // svasthAnakI apekSA ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 63 // samugdhAda-uvavAdA Natthi // 64 // vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samudghAta aura upapAda pada nahIM hote haiM // 64 // AhArakAyajogI veubdhiyakAyajogibhaMgo // 65 // AhArakAyayogiyoMke kSetrakI prarUpaNA vakriyikakAyayogiyoMke kSetrake samAna hai // 65 / / AhAramissakAyajogI veubbiyamissabhaMgo / / 66 // AhAramizrakAyayogiyoMke kSetrakI prarUpaNA vaikriyikamizrakAyayogiyoMke samAna hai // 66 // kammaiyakAyajogI kevaDikhette ? // 67 // savvaloe / / 68 // kArmaNakAyayogI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? // 67 // ve sarva lokameM rahate haiM // 68 // vedANuvAdeNa itthivedA purisavedA satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 69 // logasma asaMkhejjadibhAge // 70 // Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 6, 85] khettANugame NANamaggaNA [413 vedamArgaNAke anusAra strIvedI aura puruSavedI jIva svasthAna, samuddhAta aura upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 69 // ukta padoMse ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 70 // NavUpayavedA satyANeNa samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDi khette ? // 71 // svvloe|| napuMsakavedI jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 71 / / ukta tInoM padoMse ve sarva lokameM rahate haiM // 72 // avagadavedA satthANeNa kevaDikhette // 73 // logassa asaMkhejjadibhAge // 74 / / apagatavedI jIva svasthAnase kitane kSetrameM rahate haiM ? / / 73 // apagatavedI jIva svasthAnase lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 74 // samugdhAdeNa kevaDikhette ? / / 75 // logassa asaMkhejjadibhAge asaMkhejjesu vA bhAgesu sabaloge vA // 76 / / apagatavedI jIva samudghAtakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 75 // samudghAtakI apekSA ve lokake asaMkhyAto bhAgameM, athavA asaMkhyAta bahubhAgoMmeM, athavA sarva lokoMmeM rahate haiM / uvavAdaM Natthi // 77 // apagatavedI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA / / 77 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI nnvusyvedbhNgo|| kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMke kSetrakI prarUpaNA napuMsakavediyoMke samAna hai // 78 // akasAI avagadavedabhaMgo // 79 // akaSAyI jIvoMke kSetrakI prarUpaNA apagatavediyoMke samAna hai // 79 // NANANuvAdeNa madiaNNANI suda-aNNANI NavusayavedabhaMgo // 80 // jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI aura zrutAjJAniyoMkA kSetra napuMsakavediyoMke samAna hai // vibhaMgaNANi-maNapajjavaNANI satthANeNa samugghAdeNa kevaDikhette ? // 81 // logassa asaMkhejjadibhAge // 82 // vibhaMgajJAnI aura manaHparyayajJAnI jIva svasthAna va samudghAtase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 81 // vibhaMgajJAnI aura manaHparyayajJAnI jIva ukta do padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / uvavAdaM Nasthi // 83 // vibhaMgajJAnI aura manaHparyayajJAnI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA // 83 // AbhiNiyohiya-suda-odhiNANI satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? / / 84 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 85 // Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 2, 6, 86 AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 84 // ukta padoMse ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // kevalaNANI satthANeNa kevaDikhette 1 / / 86 / / logassa asaMkhejjadibhAge // 87 // kevalajJAnI jIva svasthAnakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 86 // kevalajJAnI jIva svasthAna se lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 87 // 414 ] mugdhAdeNa vaDikhe te 1 / / 88 / / logassa asaMkhejjadibhAge asaMkhejjesu vA bhAgesu savvaloge vA // 89 // samudghAtakI apekSA kevalajJAnI jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? // 88 // samudghAtakI apekSA ve lokake asaMkhyAtaveM bhAga meM, athavA asaMkhyAta bahubhAgoM meM, athavA sarva lokameM rahate haiM // 89 // uvavAdaM Natthi // 90 // kevalajJAniyoMke upapAda pada nahIM hotA // 90 // saMjamANuvAdeNa saMjadA jahAkkhAda - vihAra- suddhisaMjadA akasAIbhaMgo / / 91 // saMyamamArgaNA ke anusAra saMyata aura yathAkhyAta - vihAra-zuddhisaMyata jIvoMke kSetrakI prarUpaNA akaSAyI jIvoMke samAna hai ? // 91 // sAmAiyacchedovaDAvaNasuddhisaMjadA parihAra- suddhisaMjadA suhumasAMparAiya-suddhisaMjadA saMjadAsaMjadA maNapajjavaNANibhaMgo / / 92 / / sAmAyika-chedopasthApanAzuddhisaMyata, parihAra-zuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke kSetrakI prarUpaNA mana:paryayajJAniyoMke samAna hai / / 92 // asaMjadA NavuMsayabhaMgo // 93 // asaMyata jIvoMkA kSetra napuMsakavediyoMke samAna hai // 93 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI satthANeNa samugdhAdeNa kevaDikhette ? // 94 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 95 / / darzana mArgaNA ke anusAra cakSudarzanI jIva svasthAnase aura samudghAtase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 94 // cakSudarzanI jIva ukta do padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 95 // uvavAdaM siyA asthi siyA Natthi / laddhiM paDucca atthi, NivyattiM paDucca Natthi / jadi laddhiM pahuca asthi kevaDikhette ? / / 96 // cakSudarzanI jIvoMke upapAda pada kathaMcit hotA hai, aura kathaMcit nahIM bhI hotA hai / labdhikI apekSA unake upapAda pada hotA hai, kintu nirvRtikI apekSA vaha nahIM hotA / yadi Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 6, 110] khettANugame sammattamaggaNA labdhikI apekSA unake upapAda pada hotA hai to usakI apekSA ve kitane kSetrameM rahate haiM? // 96 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 97 // upapAdakI apekSA cakSudarzanI jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 97 // acakkhudaMsaNI asaMjadabhaMgo // 98 // odhidaMsaNI odhiNANibhaMgo / / 99 // kevaladasaNI kevalaNANibhaMgo // 100 // __ acakSudarzaniyoMkA kSetra asaMyata jIvoMke samAna hai // 98 // avadhidarzaniyoMkA kSetra avadhijJAniyoMke samAna hai // 99 // tathA kevala darzaniyoMkA kSetra kevalajJAniyoMke samAna hai // 100 // lessANuvAdeNa kiNhalessiyA NIlalessiyA kAulessiyA asaMjadabhaMgo // 101 // lezyAmArgaNAke anusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kAyotalezyAvAle jIvoMkA kSetra asaMyatoMke samAna hai // 101 // teulessiya-pammalessiyA satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette // 102 // logassa asaMkhejjadimAge // 103 // tejolezyAvAle aura padmalezyAvAle jIva svasthAna, samuddhAta aura upapAdase kitane kSetrameM rahate haiM ? // 102 // ukta do lezyAvAle jIva ina padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM / sukkalessiyA satthANeNa uvavAdeNa kevaDikhete? // 104 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 105 // zuklalezyAvAle jIva svasthAna aura upapAda padoMse kitane kSetrameM rahate haiM ? // 104 // ukta do padoMse ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 105 // ___ samugdhAdeNa logassa asaMkhejjadimAge asaMkhejjesu vA bhAgesu sabaloge vA / / - zuklalezyAvAle jIva samudghAtakI apekSA lokake asaMkhyAta bhAgameM, athavA asaMkhyAta bahubhAgoMmeM, athavA sarva lokameM rahate haiM // 106 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA satthANeNa samugdhAdaNa uvavAdeNa kevaDikhete ? // 107 // sabaloge // 108 / / __ bhavyamArgaNAke anusAra bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 107 // ukta tInoM padoMse ve sarva lokameM rahate haiM / sammattANuvAdeNa sammAdiTThI khaiyasammAdiTThI satthANeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 109 // logassa asaMkhejjadibhAge / / 110 // samyaktvamArgaNAke anusAra samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIva svasthAna aura upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 109 // Ukta do padoMse ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 110 // Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 6,111 samugdhAdeNa logassa asaMkhejjadimAge asaMkhejjesu vA bhAgesu savvaloge vA / / ukta samyagdRSTi va kSAyikasamyagdRSTi jIva samudghAtakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM, athavA asaMkhyAta bahubhAgoMmeM, athavA sarva lokameM rahate haiM // 111 // vedagasammAiTThI uvasamasammAiTThI sAsaNasammAiTThI satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 112 // logassa asaMkhejjadibhAge // 113 / / vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva svasthAna, samudghAta aura upapAdakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 112 // ukta padoMkI apekSA ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 113 // .. sammAmicchAiTThI satthANeNa kevaDikhette ? // 114 / / logassa asaMkhejjadibhAge // samyagmithyAdRSTi jIva svasthAnakI apekSA kitane kSetrameM rahate haiM ? // 114 // samyagmithyAdRSTi jIva svasthAnase lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 115 // micchAiTThI asaMjadabhaMgo // 116 // mithyAdRSTi jIvoMkA kSetra asaMyata jIvoMke samAna hai // 116 // saNiyANuvAdeNa saNNI satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette ? // 117 // logassa asaMkhejadibhAge // 118 // saMjJImArgaNAke anusAra saMjJI jIva svasthAna, samudghAta va upapAda padoMse kitane kSetrameM rahate haiM ? // 117 // saMjJI jIva ukta tInoM padoMse lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM rahate haiM // 118 // asaNNI satthANeNa samugdhAdeNa uvavAdaNa kevaDikhette ? // 119 // svvloge|| asaMjJI jIva svasthAna, samudghAta va upapAda padoMse kitane kSetrameM rahate haiM ? // 119 // asaMjJI jIva ukta tInoM padoMse sarva lokameM rahate haiM // 120 // AhArANuvAdeNa AhArA satthANeNa samugghAdeNa uvavAdeNa kevaDikhette? // 121 // savvaloge // 122 // AhAramArgaNAnusAra AhAraka jIva svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMse kitane kSetrameM rahate haiM ? // 121 // AhAraka jIva ukta tInoM padoMse sarva lokameM rahate haiM // 122 // aNAhArA kevaDikhette ? // 123 // sabaloge // 124 // anAhAraka jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? // 123 // anAhAraka jIva sarva lokameM rahate haiM // 124 // // kSetrAnugama samApta huA // 6 // . Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 13 ] phosaNANugame gadimaggaNA [ 417 7. phosaNANugamo phosANugameNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiehi satthANehi kevaDikhettaM phosidaM ? // 1 // logassa asNkhejjdibhaago||2|| sparzanAnugamase gatimArgaNAnusAra narakagatimeM nArakI jIvoMke dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 1 // narakagatimeM nArakiyoMke dvArA svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 2 // samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? // 3 // logassa asNkhejjdibhaago|| ukta nArakiyoMke dvArA samudghAta va upapAda padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 3 // ukta padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 4 // cha-coddasabhAgA vA desUNA // 5 // athavA, atIta kAlakI apekSA ukta nArakiyoMke dvArA samudghAta va upapAda padoMse kucha kama chaha baTe caudaha (8) bhAga pramANa kSetra spRSTa hai // 5 // paDhamAe puDhavIe NeraiyA satthANa-samugdhAda-uvavAdapadehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? // 6 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 7 // prathama pRthivImeM nArakI jIvoMke dvArA svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMkI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 6 // prathama pRthivIke nArakiyoM dvArA ukta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 7 // vidiyAe jAva sattamAe puDhavIe NeraiyA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 8 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 9 // dvitIya pRthivIse lekara saptama pRthivI takake nArakiyoM dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 8 // svasthAna padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 9 // samugdhAda-uvavAdehi ya kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 10 // logassa asaMkhejadibhAgo, ega-be-tiNNi-cattAri-paMca-chaccohasabhAgA vA desUNA // 11 // / ukta nArakiyoMke dvArA samudghAta va upapAda padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 10 // samudghAta va upapAda padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga; athavA caudaha bhAgoMmeMse kramazaH eka, do, tIna, cAra, pAMca aura chaha bhAga spRSTa haiM // 11 // tirikkhagadIe tirikkhA satthANa-samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 12 // sabalogo // 13 // cha. 53 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 7, 14 ___ tiryaMcagatimeM tiryaMca jIvoMne svasthAna, samuddhAta aura upapAda padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 12 // tiryaMcagatimeM tiryaMcoMne ukta padoMse sarva loka sparza kiyA hai // 13 // paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNi-paMciMdiyatirikkhaapajjattA satthANeNa kevaDiyaM khettaM phosidN?||14|| logassa asNkhejjdibhaago|| __ paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 14 // uparyukta cAra prakArake tiryaMcoM dvArA svasthAna padase lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 15 // samugghAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 16 // logassa asaMkhejjadibhAgo sabalogo vA // 17 // __ ukta cAra prakArake paMcendriya tiryaMcoM dvArA samudghAta va upapAda padoMkI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 16 // ukta padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA sarva loka spRSTa hai // 17 // ___ maNusagadIe maNusA maNusapajjattA maNusiNIo satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 18 // logassa asaMkhejadibhAgo // 19 // manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta va manuSyaniyoM dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 18 // svasthAnase unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 19 // samugghAdeNa kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 20 // logassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjA vA bhAgA savvalogo vA // 21 // uparyukta manuSyoMke dvArA samudghAtakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 20 // samudghAtakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA asaMkhyAta bahubhAga, athavA sarva loka spRSTa hai // 21 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 22 // logassa asaMkhejjadibhAgo savvalogo vA // 23 // uparyukta manuSyoMke dvArA upapAda padakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 22 / / upapAda padakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA sarva loka spRSTa hai // 23 // maNusa-apajjattANaM paMciMdiya-tirikkha-apajjattANaM bhaMgo / / 24 // manuSya aparyAptoMke sparzanakI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 24 // devagadIe devA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 25 // logassa asaMkhejjadibhAgo aTTha-coddasa bhAgA vA desUNA // 26 // - Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 38] phosaNANugame gadimaggaNA [ 419 devagatimeM devoMke dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 25 // svasthAna padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM / samugdhAdeNa kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 27 // logassa asaMkhejjadibhAgo aTTha-NavacodasabhAgA vA desUNA / / 28 // devoMke dvArA samudghAtakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 27 // samudghAtakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA kucha kama ATha baTe caudaha aura nau baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 28 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 29 // logassa asaMkhejjadibhAgo cha-codasabhAgA vA desUNA // 30 // upapAdakI apekSA devoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 29 // upapAdakI apekSA devoMke dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 30 // bhavaNavAsiya-vANa-tara-joisiyadevA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? // 31 // logassa asaMkhejjadibhAgo addhaTThA vA aTTha-coddasa bhAgA vA desUNA // 32 // bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI devoMke dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 31 // uparyukta devoMke dvArA svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA caudaha bhAgoMmeM sAr3he tIna bhAga, athavA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 32 // samugdhAdaNa kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 33 // logassa asaMkhejjadibhAgo adbhuTTA vA aTTa-Navacoddasa bhAgA vA desUNA // 34 // ___ samudghAtakI apekSA uparyukta devoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 33 // samudghAtakI apekSA uparyukta devoM dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA caudaha bhAgoMmeM kucha kama sAr3he tIna bhAga, athavA ATha va nau bhAga spRSTa haiM // 34 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? // 35 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 36 // upapAda padakI apekSA ukta devoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 35 // upapAda padakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 36 // sohammIsANakappavAsiyadevA satthANa-samugdhAdaM devagadibhaMgo // 37 // svasthAna aura samudghAtakI apekSA saudharma va IzAna kalpavAsI devoMke sparzanakI prarUpaNA devagatike samAna hai // 37 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo divaDDha-codasabhAgA vA desUNA // 38 // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 2, 7, 39 upapAda padakI apekSA ukta devoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? upapAda padakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, athavA caudaha bhAgoMmeM kucha kama Der3ha bhAga pramANa kSetra pRSTa hai // 38 // 420 ] saNakkumAra jAva sadara-sahassAra - kappavAsiyadevA satthAna samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 39 / / logassa asaMkhejjadibhAgo aTTha- cohasabhAgA vA desUNA // 40 // sanatkumArase lekara zatAra - sahasrAra kalpa takake devoM dvArA svasthAna aura samudghAtakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 39 // uparyukta devoM dvArA svasthAna va samudghAtakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 40 // uvAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 41 / / logassa asaMkhejjadibhAgo, tiNNi-adbhuGa-cattAri-adbhavaMcama- paMca- codasabhAgA vA dekhaNA // 42 // ukta devoM dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 41 // upapAda padakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA kramase caudaha bhAgoM meM kucha kama tIna, sAr3he tIna, cAra, sAr3he cAra aura pAMca bhAga spRSTa haiM // 42 // ANada jAva accudakappavAsiyadevA satthANa- samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? || 43 || logassa asaMkhejjadibhAgo cha - codasabhAgA vA desUNA // 44 // Anatase lekara acyuta kalpa takake vimAnavAsI devoM dvArA svasthAna va samudghAta padoMkI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 43 // uparyukta devoM dvArA svasthAna va samudUdhAta padoMkI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM ? // 44 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 45 / / logassa asaMkhejjadibhAgo addhachaTTa-chacodasa bhAgA vA dekhaNA / / 46 / / uparyukta devoM dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ! // 45 // upapAdakI apekSA ukta devoM dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA caudaha bhAgoM meM se kucha kama sAr3he pAMca yA chaha bhAga spRSTa haiM // 46 // Navagevajja jAva savvaTTasiddhivimANavAsiyadevA satthANa-samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 47 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 48 // nau graiveyakoMse lekara sarvArthasiddhi vimAna takake vimAnavAsI devoM dvArA svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 47 // ukta padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 48 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA suhumeiMdiyA pajjattA apajjanttA satthANa- samugdhAdauvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 49 / / savvalogo / / 50 / / Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 62 ) phosaNANugame iMdiyamaggaNA [ 421 indriyamArgaNAke anusAra ekendriya, ekendriya paryApta, ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIva svasthAna, samuddhAta va upapAda padoMkI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 49 // ukta padoMse ve sarva loka sparza karate haiM // 50 // bAdareiMdiyA pajjattA apajjattA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 51 // logassa saMkhejjadibhAgo // 52 // ___ bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta aura bAdara ekendriya aparyApta jIva svasthAna padoMkI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 51 // uparyukta jIva svasthAna padoMse lokakA saMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 52 // samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 53 // sabalogo // 54 // samudghAta va upapAdakI apekSA ukta jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 53 // samudghAta va upapAdakI apekSA unake dvArA sarva loka spRSTa hai // 54 // bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyapajjattApajjattANaM satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 55 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 56 // dvIndriya, dvIndriya paryApta, dvIndriya aparyApta, trIndriya, trIndriya paryApta, trIndriya aparyApta, caturindriya, caturindriya paryApta aura caturindriya aparyApta jIvoMke dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 55 // uparyukta jIvoM dvArA svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai / samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 57 // logassa asaMkhejjadibhAgo savvalogo vA // 58 // ___ samudghAta va upapAda padakI apekSA ukta jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 57 // samuddhAta va upapAdakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA sarva loka spRSTa hai // __paMciMdiya-paMciMdiyapajjattA satthANehi kevaDiyaM khattaM phosidaM? // 59 // logassa asaMkhejjadibhAgo aTTa-coddasabhAgA vA desUNA // 60 // paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIva svasthAna padoMse kitane kSetrakA sparza karate haiM ? // 59 // uparyukta jIva svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza karate haiM / / 60 // samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 61 // logassa asaMkhejjadibhAgo aTTha-codasabhAgA vA desUNA asaMkhejjA vA bhAgA sabalogo vA / / 62 // paMcendriya aura paMcendriya paryAptoMke dvArA samudghAtoMkI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 61 // samudghAtoMkI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, kucha kama ATha baTe caudaha bhAga, athavA asaMkhyAta bahubhAga, athavA sarva loka spRSTa hai // 62 // Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 7, 63 uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 63 // logassa asaMkhejjadibhAgo savvalogo vA // 64 // uparyukta jIvoMke dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 63 // upapAdakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga athavA sarva loka spRSTa hai // 64 // ___paMciMdiyaapajjattA satthANeNa kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 65 // logassa asaMkhejjadibhAgo / / 66 // paMcendriya aparyApta jIva svasthAnakI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 65 // svasthAnakI apekSA ve lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrakA sparza karate haiM // 66 // samugghAdehi uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 67 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 68 // savvalogo vA // 69 // paMcendriya aparyApta jIvoMke dvArA samudghAta aura upapAda padoMkI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 67 // paMcendriya aparyApta jIvoM dvArA ukta do padoMkI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 68 // athavA paMcendriya aparyApta jIvoM dvArA una do padoMse sarva loka spRSTa hai / / kAyANuvAdeNa puDhavikAiya-AukAiya-teukAiya-vAukAiya-suhumapuDhavikAiyasuhumaAukAiya-suhumateukAiya-humavAukAiya tasseva pajjattA apajjattA satthANasamugghAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 70 // savvalogo // 71 // kAyamArgaNAnusAra pRthivIkAyika, apkAyika, tejakAyika, vAyukAyika, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma apkAyika, sUkSma tejakAyika, sUkSma vAyukAyika aura unhIMke paryApta va aparyApta jIva svasthAna, samuddhAta aura upapAda padoMkI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 70 // uparyukta jIva ukta padoMkI apekSA sarva loka sparza karate haiM // 71 // bAdarapuDhavikAiya - bAdaraAukAiya - bAdarateukAiya - bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA tasseva apajjattA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? // 72 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 73 // bAdara pRthivIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aura unhIMke aparyApta jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 72 // upayukta jIva svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 73 // samugghAda-uvavA dehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? // 74 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 75 // savvalogo vA // 76 // samudghAta aura upapAda padoMse ukta jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 74 // | Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 90] phosaNANugame kAyamaggaNA [423 samuddhAta va upapAda padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 75 // athavA ukta padoMkI apekSA unake dvArA sarva loka spRSTa hai // 76 // bAdarapuDhavi-cAdaraAu-bAdarateu-bAdaravaNapphadikAiyapatte yasarIrapajjattA sasthAhi kevaDiyaM khetaM phosi // 77 // logassa asaMkhenjadibhAgo // 78 // bAdara pRthivIkAyika, bAdara apkAyika, bAdara tejakAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIva svasthAna padoMkI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 77 // uparyukta jIva svasthAna padoMkI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 78 // samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 79 // logassa asaMkhejjadibhAgo / 80 // sabalogo vA // 81 // samudghAta va upapAda padoM kI apekSA ukta jIvoMke dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 79 // samuddhAta va upapAdakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 80 // athavA samuddhAta va upapAdakI apekSA unake dvArA sarva loka spRSTa hai // 81 // bAdaravAukkAiyA tasseva apajjattA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 82 // logassa saMkhejjadibhAgo // 83 // bAdara vAyukAyika aura unake hI aparyApta jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 82 // uparyukta jIva svasthAna padoMse lokakA saMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 83 // __ samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 84 // sabalogo vA / / 85 // uparyukta jIva samuddhAta va upapAda padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 84 // ve samuddhAta aura upapAda padoMse sarva loka sparza karate haiM // 85 // sUtrameM jo 'vA' zabda prayukta hai usase yaha abhiprAya grahaNa karanA cAhiye ki bAdara vAyukAyika aura bAdara vAyukAyika aparyApta vedanA, kaSAya aura vaikriyika samudghAtoMkI apekSA tIna lokoMke saMkhyAtaveM bhAgako tathA manuSya aura tiryaMca lokase asaMkhyAtaguNe kSetrakA sparza karate haiM / mAraNAntika aura upapAda padoMse ve sarva lokakA sparza karate haiN| bAdaravAupajjattA saMsthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 86 // logassa saMkhejjadibhAgo / / 87 // __ bAdara vAyukAyika paryApta jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 86 // svasthAna padoMse ve lokakA saMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 87 // samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 88 // logassa saMkhejjadibhAgo // 89 // savvalogo vA // 90 // Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 424 } chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 7, 91 samudghAta aura upapAda padoMkI apekSA ukta jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 88 // unake dvArA ukta padoMkI apekSA lokakA saMkhyAtavAM bhAga rapRSTa hai / / 89 // athavA samudghAta va upapAdase unake dvArA sarva loka spRSTa hai // 90 // vaNapphadikAiyA NigodajIvA suhumavaNapphadikAiyA suhumaNigodajIvA tasseva pajjattA apajjattA satthANa-samugghAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 91 // sabalogo // 92 // vanaspatikAyika, nigoda jIva, sUkSma vanaspatikAyika aura sUkSma nigoda jIva tathA unake hI paryApta va aparyApta jIva svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 91 // uparyukta jIva ukta padoMse sarva loka sparza karate haiM // 92 // bAdaravaNapphadikAiyA bAdaraNigodajIvA tasseva pajjattA apajjattA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 93 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 94 // bAdara vanaspatikAyika va bAdara nigoda jIva tathA unake hI paryApta va aparyApta jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 93 // uparyukta jIva svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 94 // samugghAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 95 // savvalogo // 96 // samudghAta va upapAda padoMse ukta jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 95 // samudghAta va upapAda padoMse unake dvArA sarva loka spRSTa hai // 96 // tasakAiya-tasakAiyapajjattA apajjattA pNciNdiy-pciNdiypjjtt-apjjttbhNgo|| trasakAyika, trasakAyika paryApta aura trasakAyika aparyApta jIvoMke sparzanakI prarUpaNA paMcendriya, paMcendriya paryApta aura paMcendriya aparyApta jIvoMke samAna hai // 97 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 98 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 99 // aTTha-codasabhAgA vA desUNA // 100 // yogamArgaNAnusAra pAMca manoyogI aura pAMca vacanayogI jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 98 // uparyukta jIva svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 99 // athavA ve svasthAna padoMse kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza karate haiM // 100 // samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 101 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 102 // aTTha-codasabhAgA desUNA savvalogo vA / / 103 // uparyukta jIvoM dvArA samudghAtakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 101 // upayukta jIvoM dvArA samuddhAtakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 102 // athavA, kucha kama ATha baTe caudaha bhAga yA sarva loka spRSTa hai // 103 // '. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 118 ] phosaNAgame jogamagaNA uvavAdo Natthi // 104 // pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA haiM // 104 // kA joga-orAliya missakAyajogI satthANa - samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 105 // savvalogo // 106 // kAyayogI aura audArikamizrakAyayogI jIva svasthAna, samudghAta aura upapAda padoM se kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 105 // uparyukta jIva ukta padoMse sarva loka sparza karate haiM | orAli kAyajogI satthANa - samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 107 // savvalogo // 108 // audArikakAyayogI jIva svasthAna aura samudghAtakI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 107 // audArikakAyayogI jIva svasthAna va samudghAtakI apekSA sarva loka sparza karate haiM // uvavAdaM Natthi // 109 // audArikakAyayogiyoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 109 // asooratyajogI satyANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 110 // logassa asaMkhejjadibhAgo / / 111 // aTTha- cohasabhAgA vA dekhaNA // 112 // vaikriyikakAyayogI jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 110 // vaikriyikakAyayogI jIva svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 111 // atIta kAlakI apekSA ve kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza karate haiM // 112 // [ 425 samugdhAdeNa kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 113 || logassa asaMkhejjadibhAgo // 114 // aTTha-teraha codasabhAgA desUNA / / 115 / / ukta jIva samudghAtakI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ! // 113 // samudghAtakI apekSA ve lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 114 // tathA atIta kAlakI apekSA ve kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura teraha baTe caudaha bhAga sparza karate haiM // 115 // uvavAdaM Natthi // 116 // vaikriyikakAyayogI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 116 // cha. 54 viyassikAyajogI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 117 // logassa asaMkhejadibhAgo / / 118 / / vaikriyikamizrakAyayogI jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ! // 117 // vaikriyikamizrakAyayogI jIva svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 118 // Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ] chakkhaMDAgame khudAbaMdho samugdhAda-uvavAdaM Natthi // 119 // vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samudghAta aura upapAda pada nahIM hote haiM // 119 // AhArakAyajogI satthANa - samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 120 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 121 // AhArakAyayogI jIva svasthAna aura samudghAta padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 120 // AhArakAyayogI jIva ukta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 121 // uvavAdaM Natthi / / 122 // AhArakAyayogI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 122 // [ 2, 7, 119 AhAramiskAyajogI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 123 // logassa asaMkhejadibhAgo / / 124 // AhAra mizrakAya yogI jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 123 // svasthAna padoMse ve lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 124 // samurAda uvavAdaM Natthi / / 125 / / AhAramizrakAyayogI jIvoMke samudghAta aura upapAda pada nahIM hote haiM // 125 // kamma kAyajogIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 126 / / savvalogo // 127 // kArmaNakAyayogI jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 126 // kArmaNakAyayogiyoM dvArA sarva loka pRSTa haiM // 127 // vedAvAdeNa itthaveda - purisavedA satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 128 // logassa asaMkhejadibhAgo / / 129 / / aTTha- codasabhAgA desUNA || 130 // vedamArgaNAke anusAra strIvedI aura puruSavedI jIva svasthAna padoMkI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 128 // strIvedI aura puruSavedI jI svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 129 // atIta kAlakI apekSA ve svasthAna padoMse kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza karate haiM // 130 // samugvAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 131 || logassa asaMkhejadibhAgo / / 132 / / aTTha-cohasabhAgA desUNA savvalogo vA // 133 // strIvedI va puruSavedI jIva samudghAtoMkI apekSA kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 131 // samudghAtakI apekSA ve lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 132 // samudghAta padaseM atIta kAlakI apekSA ve kucha kama ATha baTe caudaha bhAga athavA sarva loka sparza karate haiM // 133 // uvAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 134 || logassa asaMkhejadibhAgo // 135 // savvalogo vA // 136 // Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 152 ] phosaNANugame NANamaggaNA [427 upapAdakI apekSA ukta strIvedI aura puruSavedI jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 134 // upapAdakI apekSA ukta jIvoM dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 135 // athavA atIta kAlakI apekSA unake dvArA upapAda padase sarva loka spRSTa hai // 136 // NavaMsayavedA satthANa-samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khetaM phosidaM 1 // 137 / / sabbalogo // 138 // napuMsakavedI jIvoMne svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 137 / napuMsakavedI jIvoMne ukta padoMse sarva loka sparza kiyA hai // 138 // / avagadavedA satthANehi kevaDiyaM khettaM phomidaM ? // 139 // logassa asNkhejdibhaago|| 140 // apagatavedI jIva svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 139 // svasthAna padoMse ve lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM // 140 // samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM // 141 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 142 // asaMkhejjA vA bhAgA // 143 // savvalogo vA // 144 // ___apagatavediyoMne samuddhAtakI apekSA kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 141 // samudghAtakI apekSA unhoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 142 // athavA, lokakA asaMkhyAta bahubhAga sparza kiyA hai // 143 // athavA, sarva loka sparza kiyA hai // 144 // uvavAda Natthi // 145 // apagatavediyoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 145 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI nnbuNsyvedbhNgo|| kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI aura lobhakaSAyI jIvoMkI sparzanaprarUpaNA napuMsakavediyoMke samAna hai // 146 // akasAI avagadavedabhaMgo // 147 // akaSAyI jIvoMkI sparzanaprarUpaNA apagatavediyoMke samAna hai // 147 // NANANuvAdeNa madi-aNNANI suda-aNNANI satthANa-samugghAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 148 // sabalogo // 149 // jJAnamArgaNAke anusAra matiajJAnI aura zrutaajJAnI jIvoMne svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMkI apekSA kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 148 // matiajJAnI aura zrutaajJAnI jIvoMne ukta padoMse sarva loka sparza kiyA hai // 149 // vibhaMgaNANI satthANehi kevaDiyaM khetaM phosidaM 1 // 150 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 151 // aTTha-coddabhAgA desUNA // 152 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 7, 153 vibhaMgajJAnI jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kiye haiM ? // 150 // svasthAna padoMse unhoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 151 // tathA atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 152 // samugdhAdeNa kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 153 || logassa asaMkhejjadibhAgo / / 154 / / aTTha- cohasabhAgA dekhUNA phosidA / / 155 / / savvalogo vA / / 156 / / samudghAtakI apekSA vibhaMgajJAnI jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 153 // samudghAtakI apekSA vibhaMgajJAnI jIvoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 154 // tathA atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM / / 155 // athavA mAraNAntika samudghAtakI apekSA unhoMne sarva loka sparza kiyA hai / / 156 // 428 ] Baari for / / 157 // vibhaMgajJAnI jIvoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 157 // AbhiNivo hi suda-ohiNANI satyANa - samugdhA dehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? / / 158 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 159 / / aTTha-codasabhAgA degA / / 160 / / AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMne svasthAna va samudghAta padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 158 // uparyukta jIvoMne svasthAna aura samudghAta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 159 // tathA atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 160 // khetaM phosidaM 1 / / 161 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 162 / / cha - codasabhAgA deNA / / 163 // uvAdehi kevaDiyaM ukta jIvoMne upapAda padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 169 // ukta jIvoMne tathA atIta kAlakI apekSA upapAda padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 162 // unhoMne kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 163 // mApajjavaNANI satthANa-samugvAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 164 // logassa asaMkhejjadibhAgo / / 165 / / manaHparyayajJAnI jIvoMne svasthAna aura samudghAta padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 164 // svasthAna aura samuddhAta padoMse unhoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai | uvavAdaM Natthi / / 166 // mana:paryayajJAniyoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 166 // kevalaNANI avagadavedabhaMgo // 167 // Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 429 2, 7, 180] phosaNANugame daMsaNamaggaNA kevalajJAnI jIvoMkI sparzanaprarUpaNA apagadavediyoMke samAna hai // 167 // saMjamANuvAdeNa saMjadA jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadA akasAibhaMgo // 168 // saMyamamArgaNAke anusAra saMyata aura yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata jIvoMke sparzanakI prarUpaNA akaSAyI jIvoMke samAna hai // 168 // sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjada [parihArasuddhisaMjada] suhumasAparAiyasaMjadANaM maNapajjavaNANibhaMgo // 169 // ___sAmAyika chedopasthApanAzuddhisaMyata, parihArazuddhisaMpata aura sUkSmasAmparAyikasaMyata jIvoMke sparzanakI prarUpagA manaHparyayajJAniyoMke samAna hai // 169 // saMjadAsajadA satthANehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 170 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 171 // saMyatAsaMyata jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 170 // svasthAna padoMse unhoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 171 // ___ samugghAdehi keDiyaM khettaM phosidaM ? // 172 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 173 // cha-coddasabhAgA desUNA / / 174 // samuddhAtoMkI apekSA saMyatAsaMyata jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 172 // samudvAtoMkI apekSA unhoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 173 // tathA atIta kAlakI apekSA ukta jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 174 // uvavAdaM Nathi // 175 // saMyatAsaMyata jIvoMke upapAda pada nahIM hotA hai // 175 // asaMjadANaM NaqsayabhaMgo // 176 // asaMyata jIvoMke sparzanakI prarUpaNA napuMsakavediyoMke samAna hai // 176 // daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 177 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 178 // aTTha-coddasabhAgA vA desUNA / / 179 // darzanamArgaNAke anusAra cakSudarzanI jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 177 / / cakSudarzanI jIvoMne svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 178 // tathA atIta kAlakI apekSA unhoMne svasthAna padoMse kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 179 // samugghAdehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 180 // logassa asaMkhejjadibhAgo Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13.] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2,7,181 // 181 // aTTha-codasabhAgA desUNA // 182 // savvalogo vA // 183 // ___ cakSudarzanI jIvoM dvArA samudghAta padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 180 // samudghAta padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 181 // atIta kAlakI apekSA unhIMke dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 182 // athavA sarva loka hI spRSTa hai // 183 / / uvavAdaM siyA asthi siyA Natthi / / 184 // cakSudarzanI jIvoMke upapAda pada kadAcit hotA hai aura kadAcit nahIM bhI hotA hai // laddhiM paDucca atthi, NivattiM paDuna patthi // 185 // unake labdhikI apekSA upapAda pada hotA hai, kintu nirvRttikI apekSA vaha nahIM hotA hai // 185 // jadi laddhiM paDucca atthi, kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 186 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 187 // savvalogo vA / / 188 // ___ yadi labdhikI apekSA cakSudarzanI jIvoMke upapAda pada hotA hai to unake dvArA usase kitanA kSetra spRSTa hai ? // 186 // usase unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 187 // athavA unake dvArA usase atIta kAlakI apekSA sarva loka hI spRSTa hai // 188 // acakkhudaMsaNI asaMjadabhaMgo // 189 // acakSudarzanI jIvoMkI sparzanaprarUpaNA asaMyata jIvoMke samAna hai // 189 // ohidasaNI ohiNANibhaMgo / 190 / / avadhidarzanI jIvoMkI sparzanaprarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 190 // kevaladaMsaNI kevalaNANibhaMgo // 191 // kevaladarzanI jIvoMkI sparzanaprarUpaNA kevalajJAniyoMke samAna hai // 191 // lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiyANaM asaMjadabhaMgo // 192 / / lezyAmArgaNAke anusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMkI sparzanaprarUpaNA asaMyata jIvoMke samAna hai // 192 // teulessiyANaM satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 193 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 194 // aTTha-coisabhAgA vA desUNA / / 195 // tejolezyAvAle jIvoM dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 193 // unake dvArA svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 194 // tathA atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 195 // samugghAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 196 // logassa asaMkhejjadibhAgo .. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 215] phosaNANugame lessAmaggaNNA [531 // 197 // aTTha-NavacodasabhAgA vA desUNA // 198 // samudghAtakI apekSA tejolezyAvAle jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 196 // unake dvArA samudghAtakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 197 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura nau baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 199 // logassa asaMkhejadibhAgo // 200 // divaDDha-codasabhAgA vA desUNA / / 201 // upapAdakI apekSA tejolezyAvAle jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 199 // unake dvArA upapAda padakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 200 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 201 // pammalessiyA satthANa-samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 202 // logassa asaMkhenjadibhAgo // 203 // aTTha-codasabhAgA vA desUNA // 204 // padmalezyAvAle jIvoMne svasthAna aura samudghAta padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 202 // uparyukta jIvoMne ukta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 203 // bhathavA, atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 204 // uvavAdehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 205 / / logassa asaMkhejjadibhAgo // 206 // paMca-codasabhAgA vA desUNA / / 207 / / ukta jIvoM dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 205 // ukta jIvoM dvArA upapAdakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 206 // athavA, atIta kAlakI apekSA ukta jIvoM dvArA kucha kama pAMca baTe caudaha bhAga spRSTa haiM / 207 // sukkalessiyA satthANa-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 208 // logassa asaMkhejjadibhAgo / / 209 // cha-codasabhAgA vA desUNA // 210 // zuklalezyAvAle jIvoMne svasthAna aura upapAda padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 208 // ukta padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA gayA hai // 209 // athavA, atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama chaha baTe caudaha bhAgoMkA sparza kiyA hai // 210 // samugghAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 211 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 212 // cha-coddasabhAgA vA desUNA // 213 // zuklalezyAvAle jIvoM dvArA samudghAta padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 211 // samudghAta padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai ? // 212 // athavA, atIta kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM ? // 213 // asaMkhejjA vA bhAgA / / 214 // sabalogo vA / / 215 // Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 2, 7, 216 athavA pratara samudghAtagata ukta jIvoM dvArA lokakA asaMkhyAta bahubhAga spRSTa hai // 214 // tathA lokapUraNa samudghAtagata unake dvArA sarva loka hI spRSTa hai || 215 // 432 ] bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiya abhavasiddhiya satthANa-samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 216 / / savvalogo / / 217 // bhavyamArgaNAke anusAra bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIvoMke dvArA svasthAna, samudghAta evaM upapAda padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 216 // ukta padoMse unake dvArA sarva loka spRSTa hai // 217 // sammattANuvAdeNa sammAdiTThI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 // 218 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 219 // aTTha codasabhAgA vA desUNA / / 220 // samyaktvamArgaNAnusAra samyagdRSTi jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 298 // svasthAna padoMse unhoMne lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai / / 219 // athavA, atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM / // 220 // mugdhAde hi kevaDiyaM khettaM phosidaM / // 221 || logassa asaMkhejjadibhAgo // / 222 / / aTTha-codasabhAgA vA desUNA / / 223 || asaMkhejjA vA bhAgA vA // 224 // savvalogo vA / / 225 // samyagdRSTi jIvoM dvArA samudghAta padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 229 // dRSTa jIvoM dvArA samudghAta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 222 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 223 // athavA, pratara samudghAtakI apekSA unake dvArA asaMkhyAta bahubhAga pramANa kSetra spRSTa hai // 224 // athavA, lokapUraNa samudghAtakI apekSA unake dvArA sarva loka hI spRSTa hai || 225 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 226 || logassa asaMkhejjadibhAgo / / 227 / / cha-coddasabhAgA vA desUNA / / 228 // ukta samyagdRSTi jIvoM dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 226 // samyagdRSTi jIvoM dvArA upapAdakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 227 // athavA, atIta kAlakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 228 // khaiyasammATThI satyANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 229 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 230 / / aTTha- cohasabhAgA vA desUNA / / 231 // kSAyika samyagdRSTi jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kSAyikasamyagdRSTi jIvoMne svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza athavA, unake dvArA atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa kiye gaye haiM | kiyA hai : / / 229 // kiyA hai || 230 // Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 249 ] phosaNANugame sammattamaggaNA [ 433 samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 232 || logassa asaMkhejjadibhAgo // 233 // aTTha-co6sabhAgA vA deNA / / 234 / / asaMkhejjA vA bhAgA vA / / 235 / / savvalogo vA / / 236 // kSAyikasamyagdRSTiyoM dvArA samudghAta padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 232 // samudghAta padoMse kSAyikasamyagdRSTiyoM dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai || 233 // athavA, atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM ||234 // athavA, ukta jIvoMke dvArA pratara samudghAtase asaMkhyAta bahubhAga spRSTa hai || 235 // athavA lokapUraNa samudghAtase unake dvArA sarva loka hI spRSTa hai // 236 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 237 || logassa asaMkhejjadibhAgo || upapAdakI apekSA kSAyikasamyagdRSTi jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 237 // upapAdakI apekSA kSAyikasamyagdRSTi jIvoM dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 238 // veda sammAdiTTI satthANa- samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? / / 239 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 240 / / aTTha- coda sabhAgA vA denA / / 241 / / vedakasamyagdRSTi jIva svasthAna aura samudghAta padoMse kitanA kSetra sparza karate haiM ? // 239 // vedakasamyagdRSTi jIva svasthAna aura samudghAta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza karate haiM || 240 // athavA, atIta kAlakI apekSA ve kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza karate haiM // 249 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 || 242 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 243 / / cha- coddasabhAgA vA dekhaNA / / 244 // ukta vedakasamyagdRSTiyoM ke dvArA upapAda padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 242 // vedakasamyagdRSTiyoM dvArA upapAda padase lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 243 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 244 // uvasamasammAiTThI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM 1 / / 245 / / logassa asaMkhejjadibhAgo / / 246 / / aTTha- codasabhAgA vA desUNA / / 247 / / upazamasamyagdRSTi jIvoM dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 245 // upazamasamyagdRSTiyoMke dvArA svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai || 246 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 247 // samugdhAdehi uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 248 // logassa asaMkhejjadibhAgo / / 249 / / cha. 55 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 7,250 upazamasamyagdRSTiyoM dvArA samudghAta va upapAda padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 248 // samudghAta va upapAda padoMse unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 249 // sasANasammAiTThI satthANehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 250 // logassa asaMkhejjadibhAgo / 251 // aTTha-coddasabhAgA vA desUNA // 252 // __ sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 250 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMne svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 251 // athavA atIta kAlakI apekSA unhoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye haiM // 252 // samugdhAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 253 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 254 // aTTha-bArahacodasabhAgA vA desUNA // 255 // sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke dvArA samudghAta padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 253 / / unake dvArA samudghAta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 254 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha aura bAraha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 255 // uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 256 // logassa asaMkhejjadimAgo // 257 // ekkAraha-coddasabhAgA desUNA // 258 // __ukta sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 256 // unake dvArA upapAda padase lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 257 // tathA atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 258 // sammAmicchAiTThIhi satthANehi kevaDiyaM khetaM phosidaM // 259 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 260 // aTTha-codasabhAgA vA desUNA // 261 // samyagmithyAdRSTiyoMke dvArA svasthAna padoMse kitanA kSetra spRSTa hai ? // 259 // unake dvArA svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 260 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM // 261 // samugdhAda-uvavAdaM Natthi // 262 // samyagmidhyAdRSTi jIvoMke samuddhAta aura upapAda pada nahIM hote haiM // 262 // micchAiTTI asaMjadabhaMgo // 263 // mithyAdRSTi jIvoMke sparzanakI prarUpaNA asaMyata jIvoMke samAna hai // 263 // saNiyANuvAdeNa saNNI satthANehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 264 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 265 // aTTha-codasabhAgA vA desUNA phosidA // 266 // saMjJImAgaNAnusAra saMjJI jIvoMne svasthAna padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 264 // Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 7, 278 ] phosaNANugame AhAramaggaNA [ 435 saMjJI jIvoMne svasthAna padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA hai // 265 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga sparza kiye gaye haiM // 266 // samugdhAdehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? // 267 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 268 // aTTha-coddasabhAgA vA desUNA // 269 // savvalogo vA // 270 // samudghAtoMkI apekSA saMjJI jIvoM dvArA kitanA kSetra spRSTa hai ? // 267 // saMjJI jIvoM dvArA samudghAta padoMse lokakA asaMkhyAtavAM bhAga spRSTa hai // 268 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga spRSTa haiM / / 269 // athavA, mAraNAntika samudghAtakI apekSA unake dvArA sarva loka hI spRSTa hai // 270 // ___uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 271 // logassa asaMkhejjadibhAgo // 272 // savvalogo vA // 273 // ukta saMjJI jIvoM dvArA upapAdakI apekSA kitanA kSetra sparza kiyA gayA hai ? // 271 // upapAdakI apekSA unake dvArA lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza kiyA gayA hai // 272 // athavA, atIta kAlakI apekSA unake dvArA sarva loka hI sparza kiyA gayA hai / / 273 // asaNNI micchAiTThibhaMgo // 274 // asaMjJI jIvoMkA sparzanakSetra mithyAdRSTiyoMke samAna hai // 274 // AhArANuvAdeNa AhArA satthANa-samugdhAda-uvavAdehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 275 // sabalogo // 276 // AhAramArgaNAnusAra AhAraka jIvone svasthAna, samudghAta aura upapAda padoMse kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 275 / / AhAraka jIvoMne ukta padoMse sarva loka sparza kiyA hai // 276 // aNAhArA kevaDiyaM khettaM phosidaM ? // 277 // savvalogo // 278 // AhAraka jIvoMne kitanA kSetra sparza kiyA hai ? // 277 // anAhAraka jIvoMne sarva loka sparza kiyA hai // 278 // ma samApta huA // 7 // Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 8, 1 8. NANAjIveNa kAlANugamo NANAjIveNa kAlANugameNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe NeraDyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 1 // sabaddhA // 2 // nAnA jIvoMkI apekSA kAlAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 1 // nAnA jIvoMkI apekSA narakagatimeM nArakI jIva sarva kAla rahate haiM // 2 // evaM sattasu puDhavIsu NeraDyA // 3 // isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM nArakI jIva nAnA jIvoMkI apekSA sarva kAla rahate haiM / tirikkhagadIe tirikkhA paMciMdiyatirikkhA paMciMdiyatirikkhapajjattA paMciMdiyatirikkhajoNiNI paMciMdiyatirikkha-apajjattA maNusagadIe maNusA maNusapajjattA maNusiNI kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 4 // sambaddhA // 5 // tiyacagatimeM tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta tathA manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI kitane kAla rahate haiM ? // 4 // uparyukta jIva santAnakI apekSA vahAM sarva kAla rahate haiM // 5 // maNusaapajjattA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 6 // jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM // 7 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 8 // manuSya aparyApta jIva kitane kAla rahate haiM // 6 // manuSya aparyApta jaghanyase kSudrabhavagrahaNa kAla taka rahate haiM // 7 // tathA utkarSase ve palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka rahate haiM // 8 // devagadIe devA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 9 // sambaddhA // 10 // devagatimeM deva kitane kAla rahate haiM ? // 9 // devagatimeM deva sarva kAla rahate haiM / evaM bhavaNavAsiyappahaDi jAva savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA // 11 // isI prakAra bhavanavAsI devoMse lekara sarvArthasiddhi vimAna taka saba deva sarva kAla hI rahate haiM // 11 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA humA pajjattA apajjattA bIiMdiyA tIiMdiyA cauriMdiyA paMciMdiyA tasseva pajjattA apajjattA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 12 // savvaddhA // 13 // indriyamArgaNAke anusAra ekendriya, ekendriya paryApta, ekendriya aparyApta; bAdara ekendriya, Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 8, 20 ] . NANAjIveNa kAlANugame jogamaggaNA [ 437 bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta; sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta, sUkSma ekendriya aparyApta; dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya tathA unake paryApta va aparyApta jIva kitane kAla rahate haiM ? // 12 // uparyukta jIva sarva kAla rahate haiM // 13 // kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA, AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNapphadikAiyA NigodajIvA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIra-pajjattApajjattA tasakAiyapajjattA apajjattA kevaciraM kAlAdo hoti? // 14 // savvaddhA // 15 // kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika, pRthivIkAyika paryApta, pRthivIkAyika aparyApta, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, apkAyika, apkAyika paryApta-aparyApta, bAdara akAyika, bAdara aSkAyika paryApta-aparyApta, sUkSma apkAyika, sUkSma apkAyika paryAptaaparyApta, tejakAyika, tejakAyika paryApta-aparyApta, bAdara tejakAyika, bAdara tejakAyika paryAptaaparyApta, sUkSma tejakAyika, sUkSma tejakAyika paryApta-aparyApta; vAyukAyika, vAyukAyika paryAptaaparyApta, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika paryApta-aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta-aparyApta, vanaspatikAyika, vanaspatikAyika paryApta-aparyApta, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta-aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta-aparyApta, nigoda jIva, nigoda jIva paryApta-aparyApta, bAdara nigoda jIva, bAdara nigoda jIva paryApta-aparyApta, sUkSma nigoda jIva, sUkSma nigoda jIva paryApta aparyApta, bAdara vanaspatikAyikapratyekazarIra, bAdara banaspatikAyikapratyekazarIra paryApta-aparyApta, tathA trasakAyika aura trasakAyika paryApta-aparyApta; ye saba jIva kitane kAla rahate haiM ? // 14 // uparyukta saba jIva sarva kAla rahate haiM // 15 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogI paMcavacijogI kAyajogI orAliyakAyajogI orAliyamissakAyajogI veubviyakAyajogI kammaiyakAyajogI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 16 // savvaddhA // 17 // yogamArgaNAke anusAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura kArmaNakAyayogI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 16 // uparyukta jIva sarva kAla rahate haiM // 17 // veuvviyamissakAyajogI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 18 // jahaNNeNa atomuhuttaM // 19 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 20 // __ vaikriyikamizrakAyayogI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 18 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai // 19 // tathA unakA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 20 // Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 8, 21 AhArakAyajogI kevaciraM kAlAdo hoti? // 21 // jahaNNeNa egasamayaM // 22 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 23 // __ AhArakakAyayogI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 21 // AhArakakAyayogI jIva jaghanyase eka samaya rahate haiM // 22 // tathA utkarSase ve antarmuhUrta kAla rahate haiM // 23 // AhAramissakAyajogI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 24 // jahaNNeNa aMtomuhattaM // 25 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 26 // - AhArakamizrakAyayogI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 24 // AhArakamizrakAyayogI jIva jaghanyase antarmuhUrta kAla rahate haiM // 25 // tathA utkarSase ve antarmuhUrta kAla rahate haiM // 26 // vedANuvAdeNa itthivedA purisavedA garbusayavedA avagadavedA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 27 // savvaddhA // 28 // __ vedamArgaNAke anusAra strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI aura apagatavedI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 27 // uparyukta jIva sarva kAla rahate haiM // 28 // kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI akasAI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 29 // savvaddhA // 30 // kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI aura akaSAyI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 29 // uparyukta cAroM kaSAyoMvAle aura akaSAyI jIva sarva kAla hI rahate haiM // 30 // NANANuvAdeNa madi-aNNANI suda-aNNANI vibhaMgaNANI AbhiNivohiya-sudaohiNANI maNapajjavaNANI kevalaNANI kevaciraM kAlAdo hoti ? // 31 // savvaddhA // 32 // jJAnamArgaNAke anusAra mati-ajJAnI, zruta-ajJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI aura kevalajJAnI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 31 // ve sarva kAla rahate haiM // 32 // saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhi-saMjadA parihAra-suddhisaMjadA jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadA saMjadAsaMjadA asaMjadA kevaciraM kAlAdo hoti ? // 33 // savvaddhA // 34 // saMyamamArgaNAke anusAra saMyata, sAmAyika va chedopasthApanA-zuddhisaMyata, parihAra-zuddhi-saMyata, yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura asaMyata jIva kitane kAla rahate haiM ? // 33 // ve sarva kAla rahate haiM // 34 // suhumasAMparAiya-suddhisaMjadA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 35 // jahaNNeNa egasamayaM // 36 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 37 // . Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NANAjIveNa kAlAnugame saNNimaggaNA [ 439 sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata jIva kitane kAla rahate haiM ? // 35 // ve jaghanyase eka samaya rahate haiM || 36 || tathA utkarSase ve antarmuhUrta kAla taka rahate haiM // 37 // 2, 8, 53 ] daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI ohidaMsaNI kevaladaMsaNI kevaciraM kalAdo ta ? || 38 / / savvaddhA / / 39 / / darzanamArgaNA ke anusAra cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI aura kevaladarzanI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 38 // ve sarva kAla rahate haiM // 39 // lessAvAdeNa kihalessiya- gIlalessiya kAulessiya-teulissiya-pammalessiyasukkalessiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 40 // savvaddhA // 41 // zyAmArgaNA ke anusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, tejolezyAvAle, padmalezyAvAle aura zuklalezyAvAle jIva kitane kAla rahate haiM ||40|| ve sarva kAla rahate haiM ? // 41 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 42 // savvaddhA / / 43 / bhavyamArgaNAke anusAra bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIva kitane kAla rahate haiM ? // 42 // ve sarva kAla rahate haiM // 43 // sammattANuvAdeNa sammATThI khaiyasammAiTThI vedagasammAiTThI micchAiTThI kevaciraM kalAdo hoMti ? / / 44 / / savvaddhA / / 45 / / samyaktvamArgaNA ke anusAra samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi jIva kitane kAla rahate haiM ? 44 // ve sarva kAla rahate haiM // 45 // uvasamasammATThI sammAmicchAiTThI kevaciraM kAlAdo hoMti / // 46 // jahaNeNa aMtomuhuttaM / / 47 / / ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 48 // upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIva kitane kAla rahate haiM // 46 // ve jaghanyase antarmuhUrta kAla taka rahate // 47 // utkarSa se ve palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka rahate haiM // sAsasammATThI kevaciraM kAlAdo hoMti 1 // 49 // jaghaNNeNa egasamayaM // 50 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / / 51 // sAsAdana samyagdRSTi jIva kitane kAla rahate haiM ? // 49 // sAsAdana samyagdRSTi jIva jaghanyase eka samaya rahate haiM // 50 // utkarSase ve palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka rahate haiM // 51 // saNiyANuvAdeNa saNNI asaNNI kevaciraM kAlAdo hoMti ? / / 52 / / savvaddhA // saMjJImArgaNA ke anusAra saMjJI aura asaMjJI jIva kitane kAla rahate haiM ? // 52 // saMjJI aura asaMjJI jIva sarva kAla rahate haiM // 53 // Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 8, 54 AhArA aNAhArA kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 54 // sacaddhA // 55 // __ AhAraka va anAhAraka jIva kitane kAla rahate haiM ? // 54 // AhAraka va anAhAraka jIva sarva kAla rahate haiM / / 55 // // nAnA jIvoMkI apekSA kAlAnugama samApta huA // 8 // 9. NANAjIveNa aMtarANugamo NANAjIvehi aMtarANugameNa gadiyANuvAdeNa NiragadIe geraiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 ||1||nntthi aMtaraM // 2 // NiraMtaraM // 3 // nAnA jIvoMkI apekSA antarAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 1 // unakA antara nahIM hotA // 2 // nAraka rAzi nirantara hai // 3 // evaM sattasu puDhavIsu NeraiyA // 4 // isa prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM hI nArakI jIva antarase rahita hote hue nirantara haiM // 4 // tirikkhagadIe tirikkhA paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjattA paMciMdiyatirikkhajoNiNI paMciMdiyatirikkhaapajjattA, maNusagadIe maNusA maNusapajjattA maNusiNINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hoti [hodi] ? ||5||nntthi aMtaraM // 6 // NiraMtaraM // 7 // tiryaMcagatimeM tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta tathA manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta va manuSyaniyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 5 // unakA antara nahIM hotA // 6 // ve jIva nirantara haiM // 7 // maNusaapajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 8 // jahaNeNa egasamao // 9 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 10 // manuSya aparyAptoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 8 // manuSya aparyAptoMkA antara jaghanyase eka samaya hotA hai // 9 // tathA utkarSase unakA antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka hotA hai // 10 // devagadIe devANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 11 // Nasthi aMtaraM // 12 // NiraMtaraM // 13 // devagatimeM devoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 11 // devagatimeM devoMkA antara nahIM hotA // 12 // ve nirantara haiM // 13 // Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 10, 21 ] bhAgAbhAgA game iMdiyamaggaNA [ 445 paMcidiyatirikkhA paMciMdiyatirikkhapajjattA paMciMdiyatirikkhajogiNI paMciMdiya tirikkhaapajjattA, maNusagadIe maNusA maNusapajjattA maNusiNI maNusaapajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? || 6 || anaMtabhAgo // 7 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiyaca paryApta, paMcendriya tiyaca yonimatI aura paMcendriya tiryaMca aparyApta jIva; tathA manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta, manuSyanI aura manuSya aparyApta jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 6 // ve sarva jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM ||7|| devadIe devA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ! // 8 // anaMtabhAgo // 9 // devagatimeM deva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 8 // ve saba jIvoMke ananta bhAga pramANa haiM // 9 // evaM bhavaNavAsiya pahuDi jAva savvaTTasiddhivimANavAsiyadevA // 10 // isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhi vimAnavAsI devoM taka bhAgAbhAgakA krama jAnanA cAhiye // 10 // iMdiyANuvAde eiMdiyA savvajIvANaM kevaDio bhAgo 1 // 11 // anaMtA bhAgA // indriyamArgaNA ke anusAra ekendriya jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 11 // ekendriya jIva sarva jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 12 // bAdareiMdiyA tasseva pajjattA apajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo 1 // 13 // asaMkhejjadibhAgo // 14 // bAdara ekendriya jIva aura unake hI paryApta va aparyApta jIva sarva jIvoM ke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 13 // ve sarva jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAgaM pramANa haiM // 14 // suhumeiMdiyA savvajIvANaM kevaDio bhAgo 1 / / 15 / / asaMkhejjadibhAgo // 16 // sUkSma ekendriya jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 15 // ve sarva jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM ? // 16 // sumeiMdiyapajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? || 17|| saMkhejjA bhAgA // 18 // sUkSma ekendriya paryApta jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 17 // ve sarva jIvoMke saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM // 18 // suhumeiMdiyaapajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo 1 // 19 // saMkhejjadibhAgo // sUkSma ekendriya aparyApta jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 19 // ve sarva jIvoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM ? // 20 // bIiMdiya-tI iMdiya - cauriMdiya-paMciMdiyA tasseva pajjattA apajjattA savvajIvANaM Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446] - chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 10, 21 kevaDio bhAgo ? // 21 // aNaMtA bhAgA // 22 // dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paMcendriya aura unake hI paryApta va aparyApta jIva sarva jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 21 // ve sarva jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 22 / / kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA [vAukAiyA] bAdarA suhumA pajjattA apajjattA bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA pajjattA apajjattA tasakAiyA tasakAiyapajjattA apajjattA sabajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 23 // annNtbhaago|| 24 // _____kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika va pRthivIkAyika paryApta-aparyApta, bAdara pRthivIkAyika va bAdara pRthivIkAyika paryApta-aparyApta, tathA sUkSma pRthivIkAyika va sUkSma pRthivIkAyika paryApta-aparyApta; isI prakAra nau apkAyika, nau tejakAyika, [nau vAyukAyika,] bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra evaM unake paryApta va aparyApta; tathA trasakAyika va trasakAyika paryApta-aparyApta jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 23 // ve saba pRthak pRthak saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 24 // vaNapphadikAiyA NigodajIvA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 25 // arNatA bhAgA // 26 // vanaspatikAyika va nigoda jIva sarva jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ! // 25 // ve sarva jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 26 // bAdaravaNapphadikAiyA bAdaraNigodajIvA pajjattA apajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo // 27 // asaMkhejjadibhAgo // 28 // ____bAdara vanaspatikAyika va bAdara vanaspatikAyika paryApta-aparyApta, tathA bAdara nigoda jIva va bAdara nigoda jIva paryApta-aparyApta sarva jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 27 // ve sarva jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 28 // suhumavaNapphadikAiyA suhumaNigodajIvA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 29 // asaMkhejjA bhAgA // 30 // sUkSma vanaspatikAyika va sUkSma nigoda jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 29 // ve sarva jIvoMke asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM // 30 // suhumavaNapphadikAiya-suhumaNigodajIvapajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 31 // saMkhejjA bhAgA // 32 // sUkSma vanaspatikAyika paryApta va sUkSma nigoda jIva paryApta sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 31 // ve sarva jIvoMke saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM // 32 // Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 10, 48] bhAgAbhAgANugame vedamaggaNA [ 447 suhumavaNapphadikAiya-suhumaNigodajIvaapajjattA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 33 // saMkhejjadibhAgo // 34 // sUkSma vanaspatikAyika aparyApta va sUkSma nigoda jIva aparyApta sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa hai ? // 33 // ve sarva jIvoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 34 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogi-veuvviyakAyajogi-veubviyamissakAyajogi-AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 35 // aNaMto bhAgo // 36 // yogamArgaNAke anusAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 35 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 36 // kAyajogI sabajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 37 // aNaMtA bhAgA? // 38 // kAyayogI jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM // 37 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 38 // orAliyakAyajogI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 39 // saMkhejjA bhAgA // audArikakAyayogI jIva sarva jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 39 // ve saba jIvoMke saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM // 40 // orAliyamissakAyajogI sabajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 41 // sNkhejjdibhaago||42|| __ audArikamizrakAyayogI jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 41 // ve saba jIvoMke saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 42 // kammaiyakAyajogI savvajIvANaM kevaDio bhAgo? // 43 // asNkhejjdibhaago|| kArmaNakAyayogI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 43 // ve saba jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 44 // vedANuvAdeNa itthivedA purisavedA avagadavedA savvajIvANaM kevaDio bhAgo? // 45 // aNaMto bhAgo // 46 // vedamArgaNAke anusAra strIvedI, puruSavedI aura apagatavedI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 45 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 46 // NaqsayavedA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 47 // aNaMtA bhAgA // 48 // ___ napuMsakavedI jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM,? // 47 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM / / 48 // Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 10, 49 kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI sabajIvANaM kevaDio bhAgo? // 49 // cadubbhAgo desUNA [No] // 50 // kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI aura mAyAkaSAyI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 49 // ve saba jIvoMke kucha kama caturtha bhAga pramANa haiM // 50 // lobhakasAI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 51 // cadubbhAgo sAdirego // 52 // lobhakaSAyI jIva saba jIvoMke kitane- bhAga pramANa haiM ? // 51 // ve saba jIvoMke sAdhika caturtha bhAga pramANa haiM // 52 // akasAI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 53 // aNaMto bhAgo // 54 // __akaSAyI jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 53 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 54 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANI sacajIvANaM kevaDio bhAgo? // 55 // aNaMtA bhAgA // 56 // jJAnamArgaNAke anusAra mati-ajJAnI aura zruta-ajJAnI jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 55 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 56 // vibhaMgaNANI AbhiNibohiyaNANI sudaNANI ohiNANI maNapajjavaNANI kevalaNANI savvajIvANaM kevaDio bhAgo? // 57 // agaMtabhAgo // 58 // vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI aura kevalajJAnI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 57 // ve saba jIvoMke anantatre bhAga pramANa haiM / saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiyacchedovaTThAvaNa-suddhi-saMjadA parihAra-suddhi-saMjadA suhamasAMparAiya-suddhi-saMjadA jahAkkhAdavihAra-suddhi-saMjadA saMjadAsajadA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 59 // aNaMtabhAgo // 60 // saMyamamArgaNAke anusAra saMyata, sAmAyika chedopasthApanA-zuddhisaMyata, parihAra-zuddhisaMyata sUkSmasAmparAthika-zuddhisaMyata, yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIva saba jIvoMke kitane- bhAga pramANa haiM ? // 59 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 60 // asaMjadA sabajIvANaM kevaDio bhAgo? // 61 // aNaMtA bhAgA // 62 / / asaMyata jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 61 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM / 62 / / daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI ohidaMsaNI kevaladaMsaNI savvajIvANaM kevaDio bhaago|| 63 // annNtbhaago||64 // Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 9, 26 ] NANAjIveNa aMtarANugame jogagmaNA [ 441 bhavaNavAsiyappahuDi jAva savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA devagadibhaMgo // 14 // bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhi-vimAnavAsI devoM taka devoMke antarakI prarUpaNA devagatike antarake samAna hai // 14 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiya-cAdara-suhama-pajjatta-apajjatta bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyapaMciMdiya-pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 15 // Nasthi aMtaraM // 16 // NiraMtaraM // 17 // indriyamArgaNAke anusAra ekendriya, ekendriya paryApta aura aparyApta, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta aura aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta-aparyApta, dvIndriya, dvIndriya paryApta-aparyApta, trIndriya, trIndriya paryApta-aparyApta, caturindriya, caturindriya paryApta-aparyApta tathA paMcendriya va paMcendriya paryApta-aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 15 // unakA antara nahIM hotA hai // 16 // ve nirantara haiM // 17 // kAyANuvAdeNa puDhavikAiya-AukAiya-teukAiya - vAukAiya-vaNapphadikAiyaNigodajIva-bAdara-suhuma-pajjattA apajjattA bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIra-pajjattA apajjattA tasakAiya-pajjatta-apajjattANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 18 // Natthi aMtaraM // 19 // NiraMtaraM // 20 // kAyamArgaNAke anusAra pRthivIkAyika, pRthivIkAyika paryApta-aparyApta, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta-aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryAptaaparyApta; ye nau pRthivIkAyika jIva, isI prakAra nau akAyika, nau tejakAyika, nau vAyukAyika, nau vanaspatikAyika aura nau nigoda jIva; tathA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta-aparyApta; tathA trasakAyika va trasakAyika paryApta-aparyApta jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 18 // unakA antara nahIM hotA // 19 // ye saba jIvarAziyAM nirantara haiM // 20 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogi-kAyajogi-orAliyakAyajogi-orAliyamissakAyajogiceubviyakAyajogi-kammaiyakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? // 21 // patthi aMtaraM // 22 // NiraMtaraM // 23 // yogamArgaNAke anusAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura kArmaNakAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 21 // unakA antara nahIM hotA hai // 22 // ye jIvarAziyAM nirantara haiM // 23 // veuvviyamissakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 24 // jahaNNeNa egasamayaM // 25 // ukkasseNa bArahamuhuttaM // 26 // cha. 56 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 9, 27 vaikriyikamizrakAyayogiyoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 24 / unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 25 // tathA utkarSase vaha bAraha muhUrta mAtra hotA hai // 26 // AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? // 27 // jahaNNeNa egasamayaM // 28 // ukkasseNa vAsapudhattaM // 29 // AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ! // 27 // unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 28 // tathA utkarSase vaha varSapRthaktva pramANa hotA hai // 29 // vedANuvAdeNa itthivedA purisavedA NaqsayavedA avagadavedANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 30 // Nasthi aMtaraM // 31 // NiraMtaraM // 32 // - vedamArgaNAke anusAra strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI aura apagatavedI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 30 // unakA antara nahIM hotA hai // 31 // ye jIvarAziyAM nirantara haiM / kasAyANuvAdeNa kodhakasAi - mANakasAi - mAyakasAi - lobhakasAi -akasAINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 33 // Natthi aMtaraM // 34 // NiraMtaraM // 35 // kaSAyamArgaNAke anusAra krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI aura akaSAyI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 33 // unakA antara nahIM hotA // 34 // ye jIvarAziyAM nirantara haiM // 35 // __NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANi-vibhaMgaNANi-AbhiNibohiya-suda-ohiNANi-maNapajjavaNANi-kevalaNANINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 36 // Natthi aMtaraM // 37 // NiraMtaraM // 38 // jJAnamArgaNAke anusAra mati-ajJAnI, zruta-ajJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI aura kevalajJAnI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 36 / unakA antara nahIM hotA hai // 37 // ye jIvarAziyAM nirantara haiM // 38 // saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya-chedovaTThAvaNasuddhisaMjadA parihArasuddhisaMjadA jahAkkhAdavihArasuddhisaMjadA saMjadAsajadA asaMjadANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 39 // Natthi aMtaraM // 40 // NiraMtaraM // 41 // saMyamamArgaNAke anusAra saMyata, sAmAyika chedopasthApanA-zuddhisaMyata, parihAra-zuddhisaMyata, yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura asaMyata jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 39 // unakA antara nahIM hotA hai // 40 // ye jIvarAziyAM nirantara haiM // 41 // suhamasAMparAiya-suddhisaMjadANaM aMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 42 // jahaNNeNa egasamayaM // 43 // ukkasseNa chammAsANi // 44 // Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 9, 62 ) aMtarANugame sammattamaggaNA samasamagaNA [ 443 sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 42 // unakA antara jaghanyase eka samaya hotA hai / / 43 // tathA utkarSase vaha chaha mAsa taka hotA hai / daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNi-acakkhudaMsaNi-ohidaMsaNikevaladaMsaNImaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 45 // Natthi aMtaraM // 46 // NiraMtaraM // 47 // ___ darzanamArgaNAke anusAra cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI aura kevaladarzanI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 45 // unakA antara nahIM hotA hai // 46 / / ye jIvarAziya nirantara haiM // 47 // lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiya-teulessiya-pammalessiyasukkaleMssiyANamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 48 // Natthi aMtaraM // 49 // NiraMtaraM // lezyAmArgaNAke anusAra kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, tejolezyAvAle, pAlezyAvAle aura zuklalejhyAvAle jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 48 // unakA antara nahIM hotA hai // 49 // ye jIvarAziyAM nirantara haiM // 50 // __ bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiya-abhavasiddhiyANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 51 // Natthi aMtaraM // 52 // NiraMtaraM // 53 // bhavyamArgaNAke anusAra bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 51 // unakA antara nahIM hotA hai // 52 // ve jIvarAziyAM nirantara haiM // 53 / / sammattANuvAdeNa sammAiTi-khaiyasammAidvi-vedagasammAiTThi-micchAiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 54 // Natthi aMtaraM // 55 // NiraMtaraM // 56 // samyaktvamArgaNAke anusAra samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 54 // unakA antara nahIM hotA hai // 55 // ve jIvarAziyAM nirantara haiM // 56 // uvasamasammAiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 57 // jahaNNeNa egasamayaM / / 58 // ukkasseNa satta rAdiMdiyANi // 59 // upazamasamyagdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 57 // unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 58 // tathA utkarSase vaha sAta rAta-dina pramANa hotA hai / sAsaNasammAiTThi-sammAmicchAiTThINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? // 60 // jahaNNeNa egasamayaM // 61 // ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 62 // sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 60 // unakA antara jaghanyase eka samaya mAtra hotA hai // 61 // tathA utkarSase vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai // 62 // Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444] - chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 9, 63 saNNiyANuvAdeNa saNNi-asaNNINamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 63 // Natthi aMtaraM // 64 // NiraMtaraM // 65 // saMjJImArgaNAke anusAra saMjJI va asaMjJI jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 63 // unakA antara nahIM hotA hai // 64 // ve jIvarAziyAM nirantara haiM // 65 // AhArANuvAdeNa AhAra-aNAhArANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi 1 // 66 // patthi aMtaraM // 67 // NiraMtaraM // 68 // AhAramArgaNAke anusAra AhAraka aura anAhAraka jIvoMkA antara kitane kAla hotA hai ? // 66 // unakA antara nahIM hotA hai // 67 // ve jIvarAziyAM nirantara haiM // 68 // / nAnA jIvoMkI apekSA antarAnugama samApta huA // 9 // 10. bhAgAbhAgANugamo bhAgAbhAgANugameNa gadiyANuvAdeNa NiragadIe NeraiyA savvajIvANaM kevaDio bhAgo? // 1 // aNaMtabhAgo // 2 // : bhAgAbhAgAnugamase gatimArgaNAke anusAra narakagatimeM nArakI jIva sarva jIvoMkI apekSA kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 1 // narakagatimeM nArakI jIva saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // anantaveM bhAga, asaMkhyAtaveM bhAga aura saMkhyAtaveM bhAga ina tInakA nAma bhAga; tathA ananta bahubhAga, asaMkhyAta bahubhAga aura saMkhyAta bahubhAga ina tInakA nAma abhAga hai / jisa adhikArake dvArA ukta bhAga aura abhAga parijJAta kiye jAte haiM usa adhikArakA nAma bhAgAbhAgAnugama hai / isa adhikArameM inakI prarUpaNA karate hue yahAM yaha kahA gayA hai ki nArakI jIva saba jIvoMke anantaveM bhAga tathA anya saba jIva ananta bahubhAga mAtra haiM / evaM sattasu puDhavIsu geraiyA // 3 // isI prakAra pRthak pRthak sAta pRthivIyoMmeM nArakiyoMke bhAgAbhAgakI prarUpaNA karanI cAhiye // 3 // tirikkhagadIe tirikkhA savvajIvANa kevaDio bhAgo? // 4 // aNaMtA bhaagaa| tiryaMcagatimeM tiryaMca jIva sarva jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 4 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga mAtra haiM // 5 // Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 10, 78 ] bhAgAbhAgANugame sammattamaggaNA [ 449 darzanamArgaNAnusAra cakSudarzanI, avadhidarzanI aura kevaladarzanI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 63 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 64 // acakkhudaMsaNI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 65 // aNaMtA bhAgA // 66 // acakSudarzanI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 65 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 66 // lessANuvAdeNa kiNhalessiyA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? ||67||tibhaago sAdirego // 68 // lezyAmArgaNAke anusAra kRSNalezyAvAle jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 67 // ve saba jIvoMke sAdhika eka tribhAga pramANa haiM // 68 // NIlalessiyA kAulessiyA savyajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 69 // tibhAgo desUNo // 70 // nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 69 // ve saba jIvoMke kucha kama eka tribhAga pramANa haiM // 70 // teulessiyA pammalessiyA sukkalessiyA savyajIvANaM kevaDio bhAgo 1 // 71 // annNtbhaago|| 72 / / _tejolezyAvAle, padmalezyAvAle aura zuklalezyAvAle jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 71 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 72 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 73 // aNaMtA bhAgA // 74 // bhavyamArgaNAke anusAra bhavyasiddhika jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 73 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 74 // abhavasiddhiyA savyajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 75 // annNtbhaago||76|| abhavyasiddhika jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 75 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 76 // sammattANuvAdeNa sammAiTThI khaiyasammAiTThI vedagasammAiTThI uvasamasammAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI savvajIvANaM kevaDio bhAgo? // 77 // aNato bhaago|| samyaktvamArgaNAke anusAra samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 77 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 78 // cha. 57 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 11, 79 micchAiTThI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 79 // aNaMtA bhAgA // 80 // mithyAdRSTi jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 79 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 80 // saNiyANuvAdeNa saNNI savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 81 // aNaMtabhAgo / saMjJImArgaNAnusAra saMjJI jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 81 // ve saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa haiM // 82 // asaNNI savyajIvANaM kevaDio bhAgo ? // 83 / / aNaMtA bhAgA / / 84 // . asaMjJI jIva saba jIvoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 83 // ve saba jIvoMke ananta bahubhAga pramANa haiM // 84 // AhArANuvAdeNa AhArA sabajIvANaM kevaDio bhAgo 1 // 85 // asaMkhejjA bhaagaa||86|| AhAramArgaNAke anusAra AhAraka jIva saba jIvoMke kitane- bhAga pramANa haiM ? // 85 // ve saba jIvoMke asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / / 86 // - aNAhArA sayajIvANaM kevaDio bhAgo? // 87 // asaMkhejjadibhAgo // 88 // anAhAraka jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 87 // ve saba jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 88 // // bhAgAbhAgAnugama samApta huA // 10 // 11. appAbahugANugamo appAbahugANugameNa gadiyANuvAdeNa paMca gadIo samAseNa // 1 // alpabahutvAnugamase gatimArgaNAke anusAra saMkSepase gatiyAM pAMca haiM // 1 // gati sAmAnyase eka prakArakI; siddhagati aura asiddhagatike bhedase do prakArakI; devagati, adevagati aura siddhagatike bhedase tIna prakArakI; narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati aura devagatike bhedase cAra prakArakI; tathA narakagati, tithaMcagati, manuSyagati, devagati aura siddhagatike bhedase pAMca prakArakI hai| isa prakArase gati aneka prakArakI hai / prakRtameM yahAM pAMca gatiyoMke Azrayase alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai, yaha abhiprAya samajhanA cAhiye / Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 11, 33 ] appAbahugANugame iMdiyamaggaNA [451 savvatthovA maNusA // 2 // NeraiyA asaMkhejjaguNAM // 3 // devA asaMkhejjaguNA // 4 // siddhA aNaMtaguNA / / 5 // tirikkhA aNaMtaguNA // 6 // manuSya sabase stoka haiM // 2 // manuSyoMse nArakI asaMkhyAtaguNeM haiM // 3 // nArakiyoMse deva asaMkhyAtaguNeM haiM // 4 // devoMse siddha anantaguNe haiM // 5 // siddhoMse tiryaMca anantaguNe haiM // 6 // aTTha gadIo samAseNa // 7 // saMkSepase gatiyAM ATha haiM // 7 // ve ATha gatiyAM isa prakAra haiM- nArakI, tiryaMca, tiryaMcanI, manuSya, manuSyanI, deva, devI aura siddha / savvatthovA maNussiNIo // 8 // maNussA asaMkhejjaguNA // 9 // NeraiyA asaMkhejjaguNA // 10 // paMciMdiyatirikkhajoNiNIo asaMkhejjaguNAo // 11 // devA saMkhejjaguNA // 12 // devIo saMkhejjaguNAo // 13 / / siddhA aNaMtaguNA // 14 // tirikkhA aNaMtaguNA // 15 // manuSyanI sabase stoka haiM // 8 // manuSyaniyoMse manuSya asaMkhyAtaguNe haiM // 9 // manuSyoMse nArakI asaMkhyAtaguNe haiM // 10 // nArakiyoMse paMcendriya yonimatI tiryaMca asaMkhyAtaguNe haiM // 11 // yonimatI tiryaMcoMse deva saMkhyAtaguNe haiM // 12 // devoMse deviyAM saMkhyAtaguNI haiM // 13 // deviyoMse siddha anantaguNe haiM // 14 // siddhoMse tiryaMca anantaguNe haiM // 15 // iMdiyANuvAdeNa savvatthovA paMciMdiyA // 16 // cauriMdiyA visesAhiyA // 17 // tIiMdiyA visesAhiyA // 18 / / bIiMdiyA visesAhiyA // 19 // aNiMdiyA aNaMtaguNA / / 20 / / eiMdiyA aNaMtaguNA / / 21 // indriyamArgaNAke anusAra paMcendriya sabase stoka haiM // 16 // paMcendriyoMse caturindriya vizeSa adhika haiM // 17 // caturindriyoMse trIndriya vizeSa adhika haiM // 18 // trIndriyoMse dvIndriya vizeSa adhika haiM // 19 // dvIndriyoMse anindriya jIva anantaguNe haiM // 20 // anindriya jIvoMse ekendriya jIva anantaguNe haiM // 21 // isI indriyamArgaNAke anusAra anya prakArase bhI usa alpabahutvakA nirdeza karate haiM- . savvatthovA cauriMdiyapajjattA // 22 // paMciMdiyapajjattA visesAhiyA / / 23 // bIiMdiyapajjattA visesAhiyA // 24 // tIiMdiyapajjattA visesAhiyA // 25 // paMciMdiyaapajjattA asaMkhejjaguNA // 26 // cauridiyaapajjattA visesAhiyA // 27 // tIiMdiyaapajjattA visesAhiyA // 28 // bIiMdiyaapajjattA visesAhiyA // 29 // aNiMdiyA aNaMtaguNA // 30 // bAdareiMdiyapajjattA aNaMtaguNA // 31 // bAdareiMdiyaapajjattA asaMkhejjaguNA // 32 // bAdareiMdiyA visesAhiyA // 33 // suhumeiMdiyaapajjattA Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 11, 34 asaMkhejjaguNA // 34 // suhumeiMdiyapajjattA saMkhejjaguNA // 35 // suhumeiMdiyA visesAhiyA // 36 // eiMdiyA visesAhiyA // 37 // caturindriya paryApta sabase stoka haiM // 22 // caturindriya paryAptoMse paMcendriya paryApta vizeSa adhika haiM // 23 // paMcendriya paryAptoMse dvIndriya paryApta vizeSa adhika haiM // 24 // dvIndriya paryAptoMse trIndriya paryApta vizeSa adhika haiM // 25 // trIndriya paryAptoMse paMcendriya aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 26 // paMcendriya aparyAptoMse caturindriya aparyApta vizeSa adhika haiM // 27 // caturindriya aparyAptoMse trIndriya aparyApta vizeSa adhika haiM // 28 // trIndriya aparyAptoMse dvIndriya aparyApta vizeSa adhika haiM // 29 // dvIndriya aparyAptoMse anindriya anantaguNe haiM // 30 // anindriyoMse bAdara ekendriya paryApta anantaguNe haiM // 31 // bAdara ekendriya paryAptoMse bAdara ekendriya aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 32 // bAdara ekendriya aparyAptoMse bAdara ekendriya vizeSa adhika haiM // 33 // bAdara ekendriyoMse sUkSma ekendriya aparyApta jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 34 // sUkSma ekendriya aparyAptoMse sUkSma ekendriya paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 35 // sUkSma ekendriya paryAptoMse sUkSma ekendriya vizeSa adhika haiM // 36 // sUkSma ekendriyoMse ekendriya jIva vizeSa adhika haiM // 37 // kAyANuvAdeNa savvatthovA tasakAiyA // 38 // teukAiyA asaMkhejjaguNA // 39 // puDhavikAiyA visesAhiyA // 40 // AukkAiyA visesAhiyAH // 41 // vAukAiyA visesAhiyA // 42 // akAiyA aNaMtaguNA // 43 // vaNapphadikAiyA aNaMtaguNA // 44 // kAyamArgaNAke anusAra trasakAyika jIva sabase stoka haiM // 38 // trasakAyikoMse tejakAyika jIva asaMkhyAtaguNe hai // 39 // tejakAyikoMse pRthivIkAyika jIva vizeSa adhika haiM // 40 // pRthivIkAyiyoMse apkAyika jIva vizeSa adhika haiM // 41 // apkAyikoMse vAyukAyika jIva vizeSa adhika haiM // 42 // vAyukAyikoMse akAyika jIva anantaguNe haiM // 43 // akAyikoMse vanaspatikAyika jIva anantaguNe haiM // 44 // isI alpabahutvako anya prakArase bhI batalAte haiM savvatthovA tasakAiyapajjattA // 45 // tasakAiya-apajjattA asaMkhejjaguNA // 46 // teukAiya-apajjattA visesAhiyA // 47 // puDhavikAiya-apajjattA visesAhiyA // 48 // AukAiya-apajjattA visesAhiyA // 49 // vAukkAiya-apajjattA visesAhiyA // 50 // teukkAiyapajjattA saMkhejjaguNA // 51 // puDhavikAiyapajjattA visesAhiyA // 52 // AukAiyapajjattA visesAhiyA // 53 // vAukAiyapajjattA visesAhiyA // 54 // akAiyA aNaMtaguNA // 55 // vaNapphadikAiya-apajjattA aNaMtaguNA // 56 // vaNapphadikAiya-pajjattA saMkhejjaguNA // 57 // vaNapphadikAiyA visesAhiyA // 58 // NigodA visesAhiyA // 59 // Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 11, 75] appAbahugANugame kAyamaggaNA [453 __ trasakAyika paryApta jIva sabase stoka haiM // 45 // trasakAyika paryAptoMse trasakAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 46 // trasakAyika aparyAptoMse tejakAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 47 // tejakAyika aparyAptoMse pRthivIkAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 48 // pRthivIkAyika aparyAptoMse apkAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 49 // apkAyika aparyAptoMse vAyukAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 50 // vAyukAyika aparyAptoMse tejakAyika paryApta saMkhyAtaguNe haiM / / 51 // tejakAyika paryAptoMse pRthivIkAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 52 // pRthivIkAyika paryAptoMse apkAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 53 // apkAyika paryAptoMse vAyukAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 54 // vAyukAyika paryAptoMse akAyika anantaguNe haiM // 55 // akAyikoMse vanaspatikAyika aparyApta anantaguNe haiM // 56 // vanaspatikAyika aparyAptoMse vanaspatikAyika paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 57 // vanaspatikAyika paryAptoMse vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 58 // vanaspatikAyikoMse nigoda jIva vizeSa adhika haiM // 59 // prakRta mArgaNAke Azrayase hI anya prakArase bhI usa alpavahutvako batalAte haiM savvatthovA tasakAiyA // 60 // bAdarateukAiyA asaMkhejjaguNA // 61 // bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA asaMkhajjaguNA // 62 // bAdaraNigodajIvA NigodapadidvidA asaMkhejjaguNA // 63 // bAdarapuDhavikAiyA asaMkhejjaguNA // 64 // bAdaraAukAiyA asaMkhejjaguNA // 65 // bAdaravAukAiyA asaMkhejjaguNA // 66 // suhumateukAiyA asaMkhejjaguNA // 67 // suhumapuDhavikAiyA visesAhiyA // 68 // suhumaAukAiyA visesAhiyA // 69 // suhumavAukAiyA visesAhiyA // 70 // akAiyA aNaMtaguNA // 71 // bAdaravaNapphadikAiyA aNaMtaguNA // 72 // suhumavaNapphadikAiyA asaMkhejjaguNA // 73 // vaNapphadikAiyA visesAhiyA // 74 // NigodajIvA visesAhiyA // trasakAyika jIva sabase stoka haiM / / 60 // trasakAyikoMse bAdara tejakAyika asaMkhyAtaguNe haiM // 61 // bAdara tejakAyikoMse bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra asaMkhyAtaguNe haiM // 2 // bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIroMse nigodapratiSThita bAdara nigoda jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 63 // nigodapratiSThita bAdara nigoda jIvoMse bAdara pRthivIkAyika asaMkhyAtaguNe haiM // 64 // bAdara pRthivIkAyikoMse bAdara apkAyika asaMkhyAtaguNe haiM // 65 // bAdara akAyikoMse bAdara vAyukAyika asaMkhyAtaguNe haiM // 66 // bAdara vAyukAyikoMse sUkSma tejakAyika asaMkhyAtaguNe haiM / / 67 // sUkSma tejakAyikoMse sUkSma pRthivIkAyika vizeSa adhika haiM // 68 // sUkSma pRthivIkAyikoMse sUkSma apkAyika vizeSa adhika haiM // 69 // sUkSma apkAyikoMse sUkSma vAyukAyika vizeSa adhika haiM // 70 // sUkSma vAyukAyikoMse akAyika anantaguNe haiM / / 71 // akAyikoMse bAdara vanaspatikAyika anantaguNe haiM // 72 // bAdara vanaspatikAyikoMse sUkSma vanaspatikAyika asaMkhyAtaguNe Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 11, 76 haiM // 73 // sUkSma vanaspatikAyikoMse vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 74 // vanaspatikAyikoMse nigoda jIva vizeSa adhika haiM // 75 / / Age cauthe prakArase bhI isI alpabahutvakA kathana karate haiM.--. . savvatthovA bAdarateukAiyapajjattA // 76 // tasakAiyapajjattA asaMkhejjaguNA / / 77 / / tasakAiyaapajjattA asaMkhejjaguNA / / 78 // vaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjattA asaMkhejjaguNA // 79 // bAdaraNigodajIvA NigodapadidvidA pajjattA asaMkhejjaguNA // 8 // bAdarapuDhavikAiyapajjattA asaMkhejjaguNA // 81 // bAdaraAukAiyapajjattA asaMkhejjaguNA // 82 // bAdaravAukAiyapajjattA asaMkhejjaguNA / / 83 // bAdarateu-apajjattA asaMkhejjaguNA // 84 // bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIra-apajjattA asaMkhejjaguNA / / 85 // bAdaraNigodajIvA NigodapadidvidA apajjattA asaMkhejjaguNA // 86 // bAdarapuDhavikAiyA apajjattA asaMkhejjaguNA / / 87 // bAdaraAukAiya-apajjattA asaMkhejjaguNA / / 88 // bAdaravAu-apajjattA asaMkhejjaguNA / / 89 // suhumateukAiya-apajjattA asaMkhejjaguNA // 90 // suhumapuDhavikAiya-apajjattA visesAhiyA // 91 / / suhumaAukAiya-apajjattA visesAhiyA // 92 // suhumavAukAiya-apajjattA visesAhiyA / / 93 // suhumateukAiyapajjattA saMkhejjaguNA // 94 // suhumapuDhavikAiyapajjattA visesAhiyA // 95 // suhumaAukAiyapajjattA visesAhiyA // 96 / / suhumabAukAiyapajjattA visesAhiyA // 97 // akAiyA aNaMtaguNA // 98 // bAdaravaNapphadikAiya-pajjattA aNaMtaguNA // 99 // bAdaravaNapphadikAiya-apajjattA asaMkhejjaguNA // 100 // bAdaravaNapphadikAiyA visesAhiyA // 101 // suhumavaNapphadikAiya-apajjattA asaMkhejjaguNA // 102 // suhumavaNapphadikAiyapajjattA saMkhejjaguNA // 103 // suhumavaNapphadikAiyA visesAhiyA // 104 // vaNapphadikAiyA visesAhiyA / / 105 // NigodajIvA visesAhiyA // 106 // ... bAdara tejakAyika paryApta sabase stoka haiM // 76 // bAdara tejakAyikoMse trasakAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 77 // trasakAyika paryAptoMse trasakAyika aparyApta jIva asaMkhyAtaguNe haiM / / 78 // trasakAyika aparyAptakoMse banaspatikAyika pratyekazarIra paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 79 // vanaspatikAyika pratyekazarIra paryAptakoMse bAdara nigoda jIva nigodapratiSThita paryApta asaMkhyAtaguNe haiM / / 80 // bAdara nigoda jIva nigodaprAtaSThita paryAptoMse bAdara pRthivIkAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 81 // bAdara pRthivIkAyika paryAptoMse bAdara apkAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 82 / / bAdara akAyika paryAptoMse bAdara vAyukAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 83 // bAdara vAyukAyika paryAptoMse bAdara tejakAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 84 // bAdara tejakAyika aparyAptoMse bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra apayApta asaMkhyAtaguNe haiM // 85 // bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyAptoMse nigodapratiSThita bA.ra nigoda jIva aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 86 // , Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 11, 122] appAbahugANugame jogamaggaNA [455 nigodapratiSThita bAdara nigoda jIva aparyAptoMse bAdara pRthivIkAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 87 // bAdara pRthivIkAyika aparyAptoMse bAdara apkAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 88 // bAdara apkAyika aparyAptoMse bAdara vAyukAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 89 // bAdara vAyukAyika aparyAptoMse sUkSma tejakAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 90 // sUkSma tejakAyika aparyAptoMse sUkSma pRthivIkAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 91 // sUkSma pRthivIkAyika aparyAptoMse sUkSma apkAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 92 // sUkSma apkAyika aparyAptoMse sUkSma vAyukAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 93 // sUkSma vAyukAyika aparyAptoMse sUkSma tejakAyika paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 94 // sUkSma tejakAyika paryAptoMse sUkSma pRthivIkAyika paryApta jIva vizeSa adhika haiM // 95 // sUkSma pRthivIkAyika paryAptoMse sUkSma apkAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 96 // sUkSma apkAyika paryAptoMse sUkSma vAyukAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 97 // sUkSma vAyukAyika paryAptoMse akAyika jIva anantaguNe haiM // 98 // akAyika jIvoMse bAdara vanaspatikAyika paryApta anantaguNe haiM // 99 / / bAdara vanaspatikAyika paryAptoMse bAdara vanaspatikAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM / 100 // bAdara vanaspatikAyika aparyAptoMse bAdara vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 101 // bAdara vanaspatikAyikoMse sUkSma vanaspatikAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 102 // sUkSma vanaspatikAyika aparyAptoMse sUkSma vanaspatikAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 103 // sUkSma vanaspatikAyika paryAptoMse sUkSma vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 104 // sUkSma vanaspatikAyikoMse vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 105 // vanaspatikAyikoMse nigoda jIva vizeSa adhika haiM // 106 // jogANuvAdeNa savvatthovA maNajogI // 107 // vacijogI saMkhejjaguNA // 108 // ajogI aNaMtaguNA // 109 // kAyajogI aNaMtaguNA // 110 // yogamArgaNAke anusAra manoyogI sabase stoka haiM // 107 // manoyogiyoMse vacanayogI saMkhyAtaguNe haiM // 108 // vacanayogiyoMse ayogI anantaguNe haiM // 109 // ayogiyoMse kAyayogI anantaguNe haiM // 110 // isI yogamArgaNAkA Azraya karake yahAM anya prakArase bhI alpabahutva kahA jAtA hai savvatthovA AhAramissakAyajogI // 111 // AhArakAyajogI saMkhejjaguNA // 112 // veubiyamissakAyajogI asaMkhejjaguNA // 113 // saccamaNajogI saMkhejjaguNA // 114 / / mosamaNajogI saMkhejjaguNA // 115 // sacca-mosamaNajogI saMkhejjaguNA // 116 // asacca-mosamaNajogI saMkhejjaguNA // 117 // maNajogI visesAhiyA // 118 // saccavacijogI saMkhejjaguNA // 119 // mosavacijogI saMkhejjaguNA // 120 // saJca-mosavacijogI saMkhejjaguNA / / 121 // veubiyakAyajogI saMkhejjaguNA // 122 // amacca Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 11, 123 mosavacijogI saMkhejjaguNA // 123 // bacijogI visesAhiyA // 124 // ajogI aNaMtaguNA // 125 // kammaiyakAyajogI aNaMtaguNA // 126 // orAliyamissakAyajogI asaMkhejjaguNA // 127 // orAliyakAyajogI saMkhejjaguNA // 128 // kAyajogI visesAhiyA // 129 // AhAramizrakAyayogI sabase stoka haiM // 111 // AhAramizrakAyayogiyoMse AhArakAyayogI saMkhyAtaguNe haiM // 112 // AhArakAyayogiyoMse vaikriyikamizrakAyayogI asaMkhyAtaguNe haiM // 113 // vaikriyikamizrakAyayogiyoMse satyamanoyogI saMkhyAtaguNe haiM // 114 // satyamanoyogiyoMse mRSAmanoyogI saMkhyAtaguNe haiM // 115 // mRSAmanoyogiyoMse satya-mRSAmanoyogI saMkhyAtaguNe haiM // 116 // satya-mRSAmanoyogiyoMse asatya-mRSAmanoyogI saMkhyAtaguNe haiM // 117 // asatyamRSAmanoyogiyoMse manoyogI vizeSa adhika haiM // 118 // manoyogiyoMse satyavacanayogI saMkhyAtaguNe haiM // 119 // satyavacanayogiyoMse mRSAvacanayogI saMkhyAtaguNe haiM // 120 // mRSAvacanayogiyoMse satyamRSAvacanayogI saMkhyAtaguNe haiM // 121 // satyamRSAvacanayogiyoMse vaikriyikakAyayogI saMkhyAtaguNe haiM // 122 / / vaikriyikakAyayogiyoMse asatya-mRSAvacanayogI saMkhyAtaguNe haiM // 123 // asatyamRSAvacanayogiyoMse vacanayogI vizeSa adhika haiM // 124 // vacanayogiyoMse ayogI anantaguNe haiM // 125 // ayogiyoMse kArmaNakAyayogI anantaguNe haiM // 126 // kArmaNakAyayogiyoMse audArikamizrakAyayogI asaMkhyAtaguNe haiM // 127 // audArikamizrakAyayogiyoMse audArikakAyayogI saMkhyAtaguNe haiM // 128 // audArikakAyayogiyoMse kAyayogI vizeSa adhika haiM // 129 // vedANuvAdeNa savvatthovA purisavedA // 130 // itthivedA saMkhejjaguNA // 131 // avagadavedA aNaMtaguNA // 132 // NaqsayavedA aNaMta guNA // 133 // vedamArgaNAke anusAra puruSavedI sabase stoka haiM // 130 // puruSavediyoMse strIvedI saMkhyAtaguNe haiM // 131 // strIvediyoMse apagatavedI anantaguNe haiM // 132 // apagatavediyoMse napuMsakavedI anantaguNe haiM // 133 // isI vedamArgaNAmeM anya prakArase bhI alpabahutva kahA jAtA haipaMciMdiyatirikkhajoNiesu payadaM / savvatthovA saNNiNaqsayavedagambhovataMtiyA // yahAM paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMkA adhikAra hai / saMjJI napuMsakavedI garbhopakAntika jIva sabase stoka haiM // 134 // saNNipurisavedA gabbhovaliyA saMkhajjaguNA // 135 // saMjJI napuMsaka garbhopakrAntikoMse saMjJI puruSavedI garbhopakrAntika saMkhyAtaguNe haiM // 135 // saNNiitthivedA gabbhovakaMtiyA saMkhejjaguNA // 136 // saMjJI puruSavedI garbhopakrAntikoMse saMjJI strIvedI garbhopakrAntika saMkhyAtaguNe haiM // 136 // Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahumAgame NANamaggaNA saNa- savedA sammucchimapajjattA saMkhejjaguNA // 137 // saMjJI strIvedI garbhopakrAntikoMse saMjJI napuMsakavedI samUrcchana paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 137 // saNa- savedA sammucchimaapajjattA asaMkhejjaguNA // 138 // saMjJI napuMsakavedI sammUrcchana paryAptoMse saMjJI napuMsakavedI sammUrcchana aparyApta asaMkhyAta - guNe haiM // 138 // 2, 11, 155 ] saNitthi - purisavedA ganbhovakaMtiyA asaMkhejjavAsAuA do vi tulA asaMkhejjaguNA / / 139 // [ 457 saMjJI napuMsakavedI sammUrcchana aparyAptoMse saMjJI strIvedI va puruSavedI garbhopakrAntika asaMkhyAtavarSAyuSka ye donoM tulya va asaMkhyAtaguNe haiM // 139 // aNiNa savedA bhovakaMtiyA saMkhejjaguNA || 140 // unase asaMjJI napuMsakavedI garbhopakAntika saMkhyAtaguNe haiM // 140 // asaNipurisavedA ganbhovakaMtiyA saMkhejjaguNA / / 141 // unase asaMjJI puruSavedI garbhopakrAntika saMkhyAtaguNita haiM // 141 // asaNiitthavedA ganbhovakaMtiyA saMkhejjaguNA // 142 // unase asaMjJI strIvedI garbhopakAntika saMkhyAtaguNe haiM // 142 // aNi vaMsayavedA sammucchimapajjattA saMkhejjaguNA // 143 // unase asaMjJI napuMsakavedI sammUrcchana paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 143 // asaNa- savedA sammucchimA apajjattA asaMkhejjaguNA // 144 // unase asaMjJI napuMsakavedI sammUrcchana aparyApta jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 144 // kasAyANuvAdeNa savvatthovA akasAI / / 145 || mANakasAI anaMtaguNA || 146 // ko kasAI visesAhiyA // 147 // mAyakasAI visesAhiyA || 148 // lobhakasAI visesAhiyA || 149 // kaSAyamArgaNA ke anusAra akaSAyI jIva sabase stoka haiM // 145 // unase mAnakaSAyI anantaguNe haiM // 146 // unase krodhakaSAyI vizeSa adhika haiM // 147 // unase mAyAkaSAyI vizeSa adhika haiM // 148 // unase lobhakaSAyI vizeSa adhika haiM // 149 // NANAvAdeNa savvatthovA maNapajjavaNANI // 150 // ohiNANI asaMkhejjaguNA / / 151 / / AbhiNibohiya - sudaNANI do vi tullA visesAhiyA / / 152 / / vibhaMgaNANI asaMkhejjaguNA || 153 || kevalaNANI anaMtaguNA / / 154 / / madiaNNANI sudaaNNANI do vitullA anaMtaguNA / / 155 / / cha. 58 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 ] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho 2,11,156 jJAnamArgaNAke anusAra manaHparyayajJAnI jIva sabase stoka haiM // 150 // unase avadhijJAnI asaMkhyAtaguNe haiM // 151 // unase AbhinibodhikajJAnI aura zrutajJAnI donoM hI tulya vizeSa adhika haiM // 152 // unase vibhaMgajJAnI asaMkhyAtaguNe haiM // 153 // unase kevalajJAnI anantaguNe haiM // 154 // unase matiajJAnI aura zrutaajJAnI donoM hI tulya va anantaguNe haiM // 155 // ___ saMjamANuvAdeNa savvatthovA saMjadA // 156 / / saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 157 // va saMjadA Neva asaMjadA va saMjadAsajadA aNaMtaguNA // 158 // asaMjadA aNaMtaguNA / / __ saMyamamArgaNAnusAra saMyata jIva sabase stoka haiM // 156 // saMyatoMse saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNe haiM // 157 // saMyatAsaMyatoMse na saMyata na asaMyata na saMyatAsaMyata aise siddha jIva anantaguNe haiM // 158 // unase asaMyata anantaguNe haiM // 159 // isI mArgaNAmeM anya prakArase bhI alpabahutva kahate haiM savvatthovA suhumasAMparAiya-suddhisaMjadA // 160 // parihArasuddhisaMjadA saMkhejjaguNA // 161 // jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadA saMkhejjaguNA // 162 // sAmAi-cchedovaTThAvaNasuddhisaMjadA do vi tullA saMkhejjaguNA // 163 // saMjadA visesAhiyA // 164 // saMjadAsaMjadA asaMkhejjaguNA // 165 // Neva saMjadA va asaMjadA va saMjadAsajadA aNaMtaguNA // 166 // asaMjadA aNaMtaguNA // 167 // sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyata jIva sabameM stoka haiM // 160 // unase parihAra-zuddhisaMyata saMkhyAtaguNe haiM // 161 // unase yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata saMkhyAtaguNe haiM // 162 // unase sAmAyika-zuddhisaMyata aura chedopasthApanA-zuddhisaMyata donoM hI tulya va saMkhyAtaguNe haiM // 163 // unase saMyata vizeSa adhika haiM // 164 // unase saMyatAsaMyata asaMkhyAtaguNe haiM // 165 // unase na saMyata na asaMyata na saMyatAsaMyata aise siddha jIva anantaguNe haiM // 166 // unase asaMyata anantaguNe haiM // 167 // aba yahAM tIvra, manda aura madhyama svarUpase sthita saMyamakA alpabahutva kahA jAtA hai savvatthovA sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadassa jahaNiyA carittaladdhI // 168 // parihArasuddhisaMjadassa jahaNiyA carittaladdhI aNaMtaguNA // 169 // tasseva ukkassiyA carittaladdhI aNaMtaguNA // 170 // sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjadassa ukkassiyA carittaladdhI aNaMtaguNA // 171 // suhumasAMparAiya-suddhisaMjadassa jahaNiyA carittaladdhI aNaMtaguNA // 172 // tasseva ukkassiyA carittaladdhI aNaMtaguNA // 173 // jahAkkhAdavihAra-suddhisaMjadassa ajahaNNa-aNukkassiyA carittaladdhI aNaMtaguNA // 174 // ___ sAmAyika chedopasthApanA-zuddhisaMyatakI jaghanya cAritralabdhi sabame stoka haiM // 168 // usase parihAra-zuddhisaMyatakI jaghanya cAritralabdhi anantaguNI hai // 169 // isase usIkI utkRSTa Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 11, 196] appAbahugANugame sammattamaggaNA [459 cAritralabdhi anantaguNI hai // 170 // usase sAmAyika-chedopasthApanA-zuddhisaMyatakI utkRSTa cAritralabdhi anantaguNI hai // 171 // usase sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatakI jaghanya cAritralabdhi anantaguNI hai / / 172 // usase usIkI utkRSTa cAritralabdhi anantaguNI hai // 173 // usase yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatakI ajaghanyAnutkRSTa cAritralabdhi anantaguNI hai // 174 / / daMsaNANuvAdeNa savvatthovA ohiMdaMsaNI // 175 // cakkhudaMsaNI asaMkhejjaguNA // 176 // kevaladasaNI aNaMtaguNA // 177 // acakkhudaMsaNI aNaMtaguNA // 178 // darzanamArgaNAke anusAra avadhidarzanI sabase stoka haiM // 175 // unase cakSudarzanI asaMkhyAtaguNe haiM // 176 // unase kevaladarzanI anantaguNe haiM // 177 / / unase acakSudarzanI anantaguNe haiM // 178 // lessANuvAdeNa savvatthovA sukkalessiyA // 179 // pammalessiyA asaMkhejjaguNA // 180 // teulessiyA saMkhejjaguNA // 181 // alessiyA aNaMtaguNA // 182 // kAulessiyA aNaMtaguNA / / 183 // NIlalessiyA visesAhiyA // 184 // kiNNalessiyA visesAhiyA // 185 // lezyAmArgaNAke anusAra zuklalezyAvAle sabase stoka haiM // 179 // unase padmalezyAvAle asaMkhyAtaguNe haiM // 180 // unase tejolezyAvAle saMkhyAtaguNe haiM // 181 // unase lezyArahita arthAt ayogI va siddha anantaguNe haiM // 182 // unase kApotalezyAvAle anantaguNe haiM // 183 // unase nIlalezyAvAle vizeSa adhika haiM // 184 // unase kRSNalezyAvAle vizeSa adhika haiM // 185 // bhaviyANuvAdeNa savvatthovA abhavasiddhiyA // 186 // Neva bhavasiddhiyA Neva abhavasiddhiyA aNaMtaguNA // 187 // bhavasiddhiyA aNaMtaguNA // 188 // bhavyamArgaNAke anusAra abhavyasiddhika jIva sabase stoka haiM // 186 // unase na bhavyasiddhika na abhavyasiddhika aise siddha jIva anantaguNe haiM // 187 // unase bhavyasiddhika jIva anantaguNe haiM // 188 // __sammattANuvAdeNa savvatthovA sammAmicchAiTThI // 189 // sammAiTThI asaMkhejjaguNA // 190 // siddhA aNaMtaguNA // 191 // micchAiTThI aNaMtaguNA // 192 // samyaktvamArgaNAke anusAra samyagmithyAdRSTi jIva sabase stoka haiM // 189 // unase samyagdRSTi asaMkhyAtaguNe haiM // 190 // unase siddha anantaguNe haiM // 191 // unase mithyAdRSTi anantaguNe haiM // 192 // aba prakRta mArgaNAmeM anya prakArase bhI alpabahutva kahA jAtA hai savvatthovA sAsaNasammAiTThI // 193 // sammAmicchAiTThI saMkhejjaguNA // 194 // uvasamasammAiTThI asaMkhejjaguNA // 195 // khaiyasammAiTThI asaMkhejjaguNA // 196 // vedaga Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 2, 11, 197 sammATThI asaMkhejjaguNA // 197 // sammAiTThI visesAhiyA / / 198 // siddhA anaMtaguNA // 199 // micchAiTThI anaMtaguNA // 200 // sAsAdanasamyagdRSTi sabase stoka haiM // 193 // unase samyagmithyAdRSTi saMkhyAtaguNe haiM // 194 // unase upazamasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNe haiM // 195 // unase kSAyikasamyagdRSTi asaMkhyAta - guNe haiM // 196 // unase vedagasamyagdRSTi asaMkhyAtaguNe haiM // 197 // unase samyagdRSTi vizeSa adhika haiM // 198 // unase siddha anantaguNe haiM // 199 // unase mithyAdRSTi anantaguNe haiM // 200 // saNiyANuvAdeNa savvatthovA saNNI / / 201 / / Neva saNNI Neva asaNNI anaMtaguNA // 202 // asaNNI anaMtaguNA / / 203 // saMjJimArgaNAke anusAra saMjJI sabase stoka haiM // 201 // unase na saMjJI na asaMjJI aise siddha jIva anantaguNe haiM // 202 // unase asaMjJI anantaguNe haiM // 203 // AhArAvAdeNa savvatthovA aNAhArA abaMdhA || 204 || baMdhA anaMtaguNA || 205 // AhArA asaMkhejjaguNA // 206 // AhAramArgaNA ke anusAra anAhAraka abandhaka jIva sabase stoka haiM // 204 // unase anAhAraka bandhaka jIva anantaguNe haiM // 205 // unase AhAraka asaMkhyAtaguge haiM // 206 // // alpabahutvAnugama samApta huA // / 11 // mahAdaMDao to savvajIvesu mahAdaMDao kAdavvo bhavadi // 1 // Age saba jIvoMke viSaya meM mahAdaNDaka kiyA jAtA hai // 1 // yaha mahAdaNDaka prakRta kSudrakabandhake gyAraha anuyogadvAroM meMyogadvAra meM - sUcita arthakI prarUpaNA karaneke kAraNa isa kSudrakabandhakI samajhanA cAhiye / savvatthovA maNusapajjattA ganbhovakkatiyA || 2 // manuSya paryApta garbhopakrAntika sabase stoka haiM // 2 // - vizeSataH alpabahutva anucUlikAke samAna hai, aisA maNusiNIo saMkhejjagugAo || 3 || garbhopakrAntika paryApta manuSyoMse manuSyaniyAM saMkhyAtaguNI haiM // 3 // Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 11-2, 16 ] appAbahugANugame mahAdaMDao [ 461 savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 4 // manuSyaniyoMse sarvArthasiddhivimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 4 // bAdarateukAiyapajjattA asaMkhejjaguNA // 5 // unase bAdara tejakAyika paryApta jIva asaMkhyAtaguNita haiM // 5 // aNuttaravijaya-jayaMta-jayaMta-avarAjitavimANavAsiyadevA asaMkhejjaguNA // 6 // unase anuttaroM meM vijaya, vaijayanta, jayanta aura aparAjita vimAnavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 6 // aNudisavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 7 // unase anudizavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 7 // uvarima-uvarimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 8 // unase uparima-uparimauveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 8 // uvarima-majjhimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 9 // unase uparima-madhyamaveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNita haiM // 9 // uvarima-heTThimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 10 // unase uparima-adhastanauveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNita haiM // 10 // majjhima-uvarimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 11 // unase madhyama-uparimoveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 11 // majjhima-majjhimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 12 // unase madhyama-madhyamagraiveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 12 // majjhima-heDimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 13 // unase madhyama-adhastanauveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 13 // heTThima-uvarimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 14 // unase adhastana-uparimauveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 14 // heDima-majjhimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 15 // unase adhastana-madhyamaveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 15 // heTThima-heTThimagevajjavimANavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 16 // unase adhastana-adhastana graiveyakavimAnavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 16 // Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [ 2, 11-2, 17 AraNa-accudakappavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 17 // ANada - pANadakappavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 18 // ttamAe puDhavIe NeraiyA asaMkhejjaguNA // 19 // chaTTIe puDhavIe raiyA asaMkhejjaguNA || 20 || sadAra - sahassArakappavAsiyadevA asaMkhejjaguNA // 21 // sukka mahAsukkakappavAsiyadevA asaMkhejjaguNA || 22 || paMcamapuDhaviNeraiyA asaMkhejjaguNA || 23 || lAMva-kAviTThakappavAsiyadevA asaMkhejjaguNA || 24 || cautthIra puDhavIe NeraDyA asaMkhejjaguNA / / 25 / / bamha - bamhuttarakappavAsiyadevA asaMkhejjaguNA || 26 // tadiyAe puDhavI raiyA asaMkhejjaguNA / / 27 / / mAhiMdakappavAsiyadevA asaMkhejjaguNA // 28 // sakkumArakappavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 29 // vidiyAe puDhavIe NeraDyA asaMkhejjaguNA // 30 // maNusA apajjattA asaMkhejjaguNA // 31 // IsANakappavAsiyadevA asaMkhejjaguNA / / 32 / / devIo saMkhejjaguNAo || 33 || sodhammakappavAsiyadevA saMkhejjaguNA // 34 // devIo saMkhejjaguNAo ||35|| paDhamA puDhavIe NeraDyA asaMkhejjaguNA || 36 || bhavaNavAsiyA devA asaMkhejjaguNA // 37 // devIo saMkhejjaguNAo / / 38 / / paMciMdiyatirikkhajoNiNIo aMsekhajjaguNAo / / 39 / / vANaveMtaradevA saMkhejjaguNA / / 40 / / devIo saMkhejjaguNAo // 41 // jodisi devA saMkhejjaguNA // 42 // devIo saMkhejjaguNAo || 43 // cauriMdiyapajjattA saMkhejjaguNA // 44 // paMciMdiyapajjattA visesAhiyA // 45 // veiMdiyapajjattA visesAhiyA || 46 || tIiMdiyapajjattA visesAhiyA || 47 || paMciMdiyaapajjattA asaMkhejjaguNA || 48 || cAuriMdiyaapajjattA visesAhiyA // / 49 / / teiMdiyaapajjattA visesAhiyA / / 50 / / veiMdiyaapajjattA visesAhiyA / / 51 / / bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarIrapajjattA asaMkhejjaguNA / / 52 / / bAdaraNigodajIvA NigodapadiTTidA pajjattA asaMkhejjaguNA // 53 // bAdarapuDhavipajjattA asaMkhejjaguNA // 54 // bAdaraAupajjattA asaMkhejjaguNA // 55 // bAdaravAupajjattA asaMkhejjaguNA / / 56 / / bAdarateuapajjattA asaMkhejjaguNA // 57 // bAdaravaNaphadikAiyapatte yasarIrA apajjattA asaMkhejjaguNA // 58 // bAdaraNigodajIvA NigodapadiTTidA apajjattA asaMkhejjaguNA / / 59 / / bAdarapuDhavikAiyaapajjattA asaMkhejjaguNA / / 60 / / bAdaraAukAiyaapajjattA asaMkhejjaguNA || 61 || bAdaravAukAiyaapajjattA asaMkhejjaguNA / / 62 / / suhumateukAiyaapajjattA asaMkhejjaguNA || 63 || suhumapuDhavikAyA apajjattA visesAhiyA || 64 || suhumaAukAiyaapajjattA visesAhiyA / / 65 / / humavAukAi apajjattA visesAhiyA / / 66 / / suhumate ukAiyapajjattA saMkhejjaguNA // 67 // suhumapuDhavikAiyapajjattA visesAhiyA / / 68 / / suhumaAukAiyA pajjattA visesAhi / / 69 / / suhumavAukAiyapajjattA visesAhiyA / / 70 / / akAiyA anaMtaguNA // 71 // unase AraNa-acyutakalpavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 17 // unase Anata-prANatakalpavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 18 // unase saptama pRthirva ke nArakI asaMkhyAtaguNe haiM // 19 // unase chaThI 462 ] Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2, 11-2, 71 ] appAbahugANugame mahAdaMDao [ 463 unase paMcendriya paryApta unase trIndriya paryApta pRthivIke nArakI asaMkhyAtaguNe haiM ||20|| unase zatAra - sahasrArakalpavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 21 // unase zukra-mahAzukrakalpavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 22 // unase paMcama pRthivIke nArakI asaMkhyAta - guMNe haiM // 23 // unase lAntava- kApiSTakalpavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 24 // unase caturtha pRthivIke nArakI asaMkhyAtaguNe haiM ||25|| unase brahma brahmottara kalpavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM ||26|| unase tRtIya pRthivIke nArakI asaMkhyAtaguNe haiM // 27 // unase mAhendrakalpavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 28 // unase sAnatkumArakalpavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM // 29 // unase dvitIya pRthivIke nArakI asaMkhyAtaguNe haiM // 30 // unase manuSya aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 31 // unase IzAnakalpavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 32 // unase IzAnakalpavAsinI deviyAM saMkhyAtaguNI haiM // 33 // unase saudharmakalpavAsI deva saMkhyAtaguNe haiM ||34 // unase saudharmakalpavAsinI deviyAM saMkhyAtaguNI haiM // 35 // unase prathama pRthivIke nArakI asaMkhyAtaguNe haiM // 36 // unase bhavanavAsI deva asaMkhyAtaguNe haiM // 37 // unase bhavanavAsinI deviyAM saMkhyAtaguNI haiM // 38 // unase paMcendriya tiryaMca yonimatI asaMkhyAtaguNe haiM // 39 // unase vAnavyantara deva saMkhyAtaguNe haiM // 40 // unase vAnavyantara deviyAM saMkhyAtaguNI haiM // 41 // unase jyotiSI deva saMkhyAtaguNe haiM // 42 // unase jyotiSI deviyAM saMkhyAtaguNI haiM // 43 // unase caturindriya paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 44 // vizeSa adhika haiM // 45 // unase dvIndriya paryApta vizeSa adhika haiM // 46 // vizeSa adhika haiM // 47 // unase paMcendriya aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 48 // unase caturindriya aparyApta vizeSa adhika haiM // 49 // unase trIndriya aparyApta vizeSa adhika haiM // 50 // unase ndriya aparyApta vizeSa adhika haiM // 51 // unase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 52 // unase bAdara nigoda jIva nigodapratiSThita paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 53 // unase bAdara pRthivIkAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 54 // unase bAdara apkAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 55 // unase bAdara vAyukAyika paryApta asaMkhyAtaguNe haiM // 56 // unase bAdara tejakAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 57 // unase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM ||58|| unase nigoda jIva bAdara nigodapratiSThita aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 59 // unase bAdara pRthivIkAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 60 // unase bAdara aSkAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 61 // unase bAdara vAyukAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 62 // unase sUkSmatejakAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM || 63 // unase sUkSma pRthivIkAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 64 // unase sUkSma apkAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 65 // unase sUkSma vAyukAyika aparyApta vizeSa adhika haiM // 66 // unase sUkSma tejakAyika paryApta saMkhyAtaguNe haiM // 67 // unase sUkSma pRthivIkAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 68 // unase sUkSma apkAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 69 // unase sUkSma vAyukAyika paryApta vizeSa adhika haiM // 70 // unase akAyika anantaguNe haiM // 71 // Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464] chakkhaMDAgame khuddAbaMdho [2, 11-2, 45 bAdaravaNapphadikAiyapajjattA aNaMtaguNA // 72 // bAdaravaNapphadikAiyaapajjattA asaMkhejjaguNA // 73 // bAdaravaNapphadikAiyA bisesAhiyA // 74 // suhumavaNapphadikAiyA apajjattA asaMkhejjaguNA // 75 // suhumavaNapphadikAiyA pajjattA saMkhejjaguNA // 76 // suhumavaNapphadikAiyA visesAhiyA // 77 // vaNapphadikAiyA visesAhiyA // 78 // NigodajIvA visesAhiyA // 79 // unase bAdara vanaspatikAyika paryApta anantaguNe haiM / / 72 // unase bAdara vanaspatikAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM // 73 // unase bAdara vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 74 // unase sUkSma vanaspatikAyika aparyApta asaMkhyAtaguNe haiM / / 75 // unase sUkSma vanaspatikAyika paryApta saMkhyAtaguNe haiM / / 76 // unase sUkSma vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM || 77 // unase vanaspatikAyika vizeSa adhika haiM // 78 // nigoda jIva vizeSa adhika haiM // 79 // // kSudrakabAndha samApta huA // 2 // Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo . tassa tadiyakhaMDo 3. baMdha-sAmitta-vicao jo so baMdhasAmittavicao NAma tassa imo duviho Nideso ogheNa AdeseNa ya // 1 // jo vaha bandhasvAmitvavicaya hai usakA yaha nirdeza ogha aura AdezakI apekSAse do prakArakA hai // 1 // mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yogake nimittase jo jIva evaM karmokA ekatvapariNAma hotA hai use vandha kahate haiN| vicaya, vicAraNA, mImAMsA aura parIkSA ye samAnArthaka zabda haiN| cUMki isa anuyomadvArameM ukta bandhake svAmiyoMkA vicAra yA mImAMsA kI gaI hai, ataeva yaha anuyogadvAra bandha-svAmitvavicaya isa nAmase kahA jAtA hai| usa bandha-svAmitvavicayakA yaha nirdeza ogha aura AdezakI apekSA do prakArakA hai| ___ aba oghakI apekSA bandhasvAmitvakA vicAra karate hue sarvaprathama caudaha guNasthAna jAnaneke yogya haiM, yaha sUcita karaneke liye AgekA sUtra AtA hai : ogheNa baMdhasAmittavicayassa coisa jIvasamAsANi NAdavvANi bhavati // 2 // 'oghakI apekSA bandhasvAmitvavicayake viSayameM caudaha jIvasamAsa jAnane yogya haiM // 2 // Age unhIM caudaha jIvasamAsoMkA (guNasthAnoMkA) nAmanirdeza kiyA jAtA hai micchAiTThI sAsaNasammAiTThI sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA apuvakaraNa-paiTTha-uvasamA khavA aNiyaTTi-cAdara-sAMparAiyapai8uvasamA khavA suhuma-sAMparAiya-paiTThauvasamA khavA uvasaMta-kasAyacIyarAya-chadumatthA khINakasAya-cIyarAya-chadumatthA sajogikevalI ajogikevalI // 3 // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyattAsaMyata, pramattacha. 59 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ] chakkhaMDAgame baMdha - sAmitta-vicao [ 3, 4 saMyata, apramattasaMyata, apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka, anivRtti- bAdara-sAmparAyika- praviSTa upazamaka va kSapaka, sUkSma-sAmparAyika- praviSTa upazamaka va kSapaka, upazAntakaSAya- vItarAga chadmastha, kSINakaSAya- vItarAga-chadmastha, sayogikevalI aura ayogikevalI; ye ve caudaha jIvasamAsa haiM // 3 // isa prakAra caudaha jIvasamAsoMke svarUpakA smaraNa karAkara prakRta bandhasvAmitvake nirUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM edesiM coddasahaM jIvasamAsANaM payaDibadhavocchedo kAdavvo bhavadi // 4 // ina caudaha jIvasamAsoMse sambandhita prakRtibandhavyuccheda kahA jAtA hai // 4 // jina prakRtiyoMkA jisa guNasthAna meM bandhavyuccheda hotA hai usI guNasthAna taka unake bandhaka (bandhasvAmI) haiM, usase Age ke guNasthAnoMmeM unakA bandha nahIM hotA hai; yaha abhiprAya grahaNa karanA cAhiye / tadanusAra yahAM unhIM caudaha guNasthAnoMke Azrayase karmaprakRtiyoMke bandhakA vyuccheda (vinAza ) kahA jAtA hai / paMca NANAvaraNIyANaM caduNhaM daMsaNAvaraNIyANaM jasakitti uccAgoda-paMcaNhamaMtarAiyANa ko badho ko abaMdho 1 / / 5 / / pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazaH kIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; ina solaha prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 5 // 'bandha' zabdase yahAM bandhakakA ( bandhasvAmIkA ) abhiprAya grahaNa karanA cAhiye / micchAdiTTi pahuDi jAva suhuma-sAMparAiya-suddhisaMjadesu uvasamA khavA bNdhaa| suhumasAM parAiya-suddhisaMjada ddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // mithyAdRSTise lekara sUkSma-sAmparAyika zuddhisaMyata upazamaka va kSapaka taka uparyukta jIva jJAnAvaraNIyAdi solaha prakRtiyoMke bandhaka haiM / sUkSma- sAmparAyika zuddhisaMyata ke antima samayameM jAkara unakA bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 6 // NihANiddA - payalApayalA-thINa giddhi - anaMtANubaMdhikoha- mANa- mAyA-lobha- itthivedatirikkhAu - tirikkhagai - causaThANa - causaMghaDaNa tirikkhagaipAoggANupuvvi-ujjova - appasatthavihAyagai dubhaga- dussara- aNAdejja - NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho 1 // 7 // nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, nyagrodhaparimaNDalasaMsthAna Adi cAra saMsthAna, vajranArAcasaMhanana Adi cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; ina paccIsa prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 7 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 8 // Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 15] ogheNa baMdhasAmittaparUvaNA [ 467 uparyukta paccIsa prakRtiyoMke mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 8 // NiddA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 9 // nidrA aura pracalA ina do darzanAvaraNIya prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 9 // micchAiTTippahuDi jAva apubakaraNa-paviThTha-suddhisaMjadesu uvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // mithyAdRSTi se lekara apUrvakaraNa-praviSTa-zuddhisaMyata upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara unakA bandhavyuccheda hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 10 // sAdAveNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 11 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 11 // micchAiTippahuDi jAva sajogikevali tti baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 12 // sAtAvedanIyake mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka bandhaka haiM / sayogikevalikAlake antima samayameM jAkara usakA bandhavyuccheda hotA hai| itane guNasthAnavAle jIva usake bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 12 // asAdAvedaNIya - aradi-soga-athira - asuha -ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 13 // asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti ina chaha prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 13 // micchAdidvippahuDi jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 14 // ____ ukta chaha prakRtiyoMke mithyAdRSTi se lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 14 // micchatta-Naqsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-iMdiya-tIiMdiya - cauriMdayajAdihuMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNa-NirayagaipAoggANupuci - AdAva-thAvara-suhuma-apajjattasAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 15 // ___ mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya va caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarma; ina solaha prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 16 micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 16 // ukta solaha prakRtiyoMke mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 16 // apaccakkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-lobha-maNusagai-orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-jjarisahavairaNArAyaNasaMghaDaNa-maNusagaipAoggANupugviNAmANaM ko baMdho ko aMbaMdho? // 17 // ... apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA va lobha, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhavajranArAcasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI; ina nau prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 17 // micchAiTTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / ukta prakRtiyoMke mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 18 // paccakkhANAvaraNIyakodha-mANa-mAyA-lobhANaM ko badho ko abaMdho ? // 19 // pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA va lobha; ina cAra prakatiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? / / 19 // micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 20 // mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 20 // purisaveda-kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 21 // 'puruSaveda aura saMjvalana krodhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 21 // micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTi-cAdara-sAMparAiya-paiTThauvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTi-bAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 22 // mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa-bAdara-sAmparAyika-praviSTa upazamaka evaM kSapaka taka bandhaka haiM / anivRtti bAdarakAlake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara unakA bandhavyuccheda hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 22 // abhiprAya yaha hai ki antarakaraNake karanepara jo anivRttikaraNakA kAla zeSa rahatA hai usameM saMkhyAtakA bhAga denepara jo labdha ho utane mAtra ukta anivRttikaraNakAlake zeSa raha jAnepara puruSaveda aura saMcalanakrodhakA bandha vyucchinna hotA hai / mANa-mAyasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 23 // saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 23 // Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 30 ]. ogheNa baMdha-sAmittaparUvaNA [469 micchAidvippahuDi jAva aNiyaTTi-bAdarasAMparAiyapaviTTha-uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese saMkhejjAbhAgaM gaMtUNa badho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 24 // mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa-bAdara-sAMparAyika praviSTa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiM / anivRtti-bAdarakAlake zeSake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa jIva abandhaka haiM // 24 // . abhiprAya yaha hai ki saMjvalana krodhakI bandhavyucchitti ho jAnepara jo anivRttikaraNakA kAla saMkhyAtaveM bhAga mAtra zeSa rahatA hai usameMse saMkhyAta bahubhAga mAtra kAla jAkara eka bhAga mAtra kAlake zeSa raha jAnepara saMjvalana mAnakA bandha vyucchinna hotA hai| tatpazcAt usameMse bhI saMkhyAta bahubhAga mAtra kAlake bIta jAnepara saMjvalana mAyAkA bandha vyucchinna hotA hai| lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 25 // saMjvalana lobhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 25 // micchAiTThi-ppahuDi jAva aNiyaTTi-bAdarasAMparAiya-paviTTha-uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTivAdaraddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // mithyAdRSTise lekara anivRtti-bAdara-sAmparAyika praviSTa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| anivRttibAdarakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 26 // hassa-radi-bhaya-duguMchANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 27 // hAsya, rati, bhaya aura jugupsA ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka mithyAiTTippahuDi jAva apubakaraNa-paviTTha-uvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 28 // mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNa-praviSTa-upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake antima samayameM jAkara ukta prakRtiyoMkA bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 28 // maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 29 // manuSyAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 29 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, abasesA abaMdhA // 30 // Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 31 manuSyAyuke mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 30 // devAuassa ko baMdho ko abadho ? // 31 // devAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 31 // . micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsajadA pamattasaMjadA apamattasaMjadA baMdhA / appamattasaMjadaddhAe saMkhejjadibhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 32 // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyata aura apramattasaMyata; ye use devAyuke bandhakaM haiM / apramattasaMyatakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara usakA bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 32 // devagai-paMciMdiyajAdi-ceubviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-gheuvviyasarIraaMgovaMga-caNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagaipAoggANupuci - aguruvalahuva - uvaghAda -paraghAda - ussAsapasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-Adejja-NimiNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 33 // devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa; ina nAmakarma prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 33 // micchAiTippahuDi jAva apulvakaraNa-paiTa-uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 34 // ____mithyAdRSTi se lekara apUrvakaraNa-praviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko vitAkara inakA bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiN| AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho? // 35 // AhArazarIra aura AhArazarIraaMgopAMga nAmakarmokA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 35 // ___appamattasaMjadA apuvvakaraNapaiTThauvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 36 // apramattasaMyata aura apUrvakaraNa-praviSTa upazamaka va kSapaka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko bitAkara unakA bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 36 // Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 41] ogheNa baMdha-sAmitta-vicao [471 titthayaraNAmassa ko badho ko abaMdho ? // 37 // tIrthakara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 37 // asaMjadasammAiTippahuDi jAva apuvvakaraNaM-paiTTha-uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa badho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 38 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa-praviSTa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAgoMko bitAkara usakA bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 38 // aba yahAM tIrthaMkara prakRtike kAraNoMke nirUpaNAtha uttara sUtra kahate haiMkadihi kAraNehi jIvA titthayaraNAma-godaM kammaM baMdhati ? // 39 // kitane kAraNoMse jIva tIrthaMkara nAma-gotra karmako bAMdhate haiM ? // 39 // tIrthaMkara prakRtikA cUMki uccagotrake sAtha avinAbhAva pAyA jAtA hai, isIliye use yahAM 'gotra' nAmase bhI kahA gayA hai| tattha imehi solasehi kAraNehi jIvA titthayaraNAma-godaM kammaM baMdhaMti // 40 // jIva vahAM (manuSyagatimeM ) ina solaha kAraNoMse tIrthaMkara nAma-gotra karmako bAMdhate haiM // daMsaNavisujjhadAe viNayasaMpaNNadAe sIlavvadesu niradicAradAe AvAsaesu aparihINadAe khaNa-lava-paDibujjhaNadAe laddhisaMvegasaMpaNNadAe yathAthAme tathAtave sAhUNaM pAsuaparicAgadAe sAhUNaM samAhisaMdhAraNAe sAhUNaM vejjAvaJcajogajuttadAe arahaMtabhattIe bahusudabhattIe pavayaNabhattIe pavayaNavacchaladAe pavayaNappabhAvaNadAe abhikkhaNaM abhikkhaNaM gANovajogajuttadAe, iccedehi solasehi kAraNehi jIvA titthayaraNAma-godaM kammaM bNdhti||41|| ___ darzanavizuddhatA, vinayasaMpannatA, zIla-vratomeM niraticAritA, chaha AvazyakoMmeM aparihInatA, kSaNa-lavapratibodhanatA, labdhisaMvegasaMpannatA, yathAzakti-tathA-tapa, sAdhuoMkI prAsukaparityAgatA, sAdhuoMkI samAdhisaMdhAraNA, sAdhuoMkI vaiyAvRtyayogayuktatA, arahaMtabhakti, bahuzrutabhakti, pravacanabhakti, pravacanavatsalatA, pravacanaprabhAvanA aura abhIkSNa-abhIkSNajJAnopayogayuktatA; ina solaha kAraNoMse jIva tIrthakara nAma-gotrakarmako bAMdhate haiM // 41 // 1. darzanase abhiprAya yahAM samyagdarzanakA hai| tIna mUDhatA, ATha zaMkAdi doSa, chaha anAyatana aura ATha mada; ina paccIsa doSoMse rahita nirmala samyagdarzanakA nAma darzanavizuddhatA hai / 2. vinaya tIna prakArakA hai- jJAnavinaya, darzanavinaya aura cAritravinaya, inameM bAra bAra jJAnake viSayameM upayogayukta rahanA tathA bahuta zrutake jJAtA upAdhyAyAdikI va zrutakI bhakti karanA, isakA nAma jJAnavinaya hai / sarvajJapratipAdita jIvAdi tattvoMkA mUDhatAdi samasta doSoMse Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 472] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 41 rahita nirmala zraddhAna karanA, yaha darzanavinaya hai| nirdoSa zIla-vratoMkA paripAlana karate hue AvazyakoMkI hAni na hone denekA nAma cAritravinaya hai / isa tIna prakArake vinayakI paripUrNatA hI vinayasampannatAM kahI jAtI hai| . . 3. hiMsA, asatya, corI, abrahma aura parigraha ina pApoMke parityAgako vrata tathA una vratoMke rakSaNako zIla kahA jAtA hai / madyapAna karane, mAMsabhakSaNa karane, evaM kaSAyAdikA parityAga na karaneko aticAra kahate haiM / ina aticAroMse rahita zIla-vratoMkA paripAlana karanA, yaha zIlavateSvanaticAratA (zIla-vratoMmeM anaticAratA) kahI jAtI hai| 4. samatA, stava, vaMdanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna aura vyutsarga ye; chaha Avazyaka haiN| mitra va zatru Adi rUpa iSTAniSTa padArthoke viSayameM rAga-dveSake parityAgakA nAma samatA hai| atIta, anAgata aura vartamAna kAla sambandhI pAMca parameSThiyoMmeM bheda na karake 'Namo arihaMtANaM Namo jiNANaM' ityAdi vAkyoMke uccAraNapUrvaka namaskAra karaneko stava kahate haiN| RSabhAdi tIrthakara, bharatAdi kevalI tathA AcArya evaM caityAlayAdikA bheda karake unakA pRthak pRthak guNAnusmaraNa karate hue zabdoMccAraNapUrvaka jo namaskAra kiyA jAtA hai use vaMdanA kahA jAtA hai| caurAsI lAkha guNoMse sahita mahAvratoMke viSayameM utpanna hue malake dUra karaneko pratikramaNa kahate haiN| mahAvratoMkA vinAza athavA unheM dUSita karanevAle kAraNa na utpanna ho sakeM, aisA maiM karUMgA; isa prakAra manase AlocanA karake caurAsI lAkha vratoMkI zuddhiko grahaNa karanA, yaha pratyAkhyAna kahalAtA hai| zarIra va AhArakI orase mana evaM vacanakI pravRttiko haTAkara cittako ekAgratApUrvaka dhyeya vastukI ora lagAnA, ise vyutsarga kahA jAtA hai| isa prakArake ina chaha AvazyakoMkI paripUrNatAkA nAma AvazyakAparihInatA hai| 5. samyagdarzana, samyagjJAna evaM vrata-zIlAdiviSayakaM malako dUra karake unheM sadA nirmala rakhanekA nAma kSaNa-lavapratibodhanatA hai| 6. samyagdarzana, samyajJAna aura samyakcAritrakI prAptikA nAma labdhi aura isase honevAle harSakA nAma saMvega hai / isa labdhirUpa sampattikI pUrNatAkA nAma labdhisampannatA hai| 7. thAmakA artha bala-vIrya hotA hai / ata eva apane bala-vIryake anusAra bAhya evaM abhyantara donoM prakArake tapake AcaraNako yathAthAma-tathAtapa (zaktitastapa) kahA jAtA hai| 8. anantajJAna-darzanAdike sAdhanemeM tatpara rahanevAle mahAtmA sAdhu kahalAte haiM; jina samyagdarzanAdike nimittase Asrava naSTa hote haiM unakA sAdhuoMke liye parityAga (dAna) karanA, yaha sAdhuoMkI prAsukaparityAgatA kahalAtI hai| abhiprAya yaha ki dayAbhAvase sAdhuoMke liye ratnatrayakA pradAna karanA, yaha sAdhuoMke liye prAsukaparityAga kahA jAtA hai| yaha maharSiyoMke hI sambhava hai, gRhasthoMke sambhava nahIM hai / Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 ] ogheNa baMdha-sAmittaparUpaNA [ 3, 42 9. samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritrameM avasthita honekA nAma samAdhi hai / usako samIcIna rItise dhAraNa karanA yA siddha karanA, yaha sAdhuoMkI samAdhisaMdhAraNatA hai| 10. Apadgrasta sAdhuke viSayameM jo paricaryA Adi kI jAtI hai usakA nAma vaiyAvRtya hai| jIva jo samyagdarzana, samyagjJAna, arhadbhakti evaM pravacanavatsalatA Adise saMyukta hotA huA vaiyAvRtyameM pravRtta hotA hai, yaha sAdhuoMkI vaiyAvRtyayogayuktatA kahalAtI hai / 11. jo ghAticatuSTayako athavA AThoM hI karmoMko naSTa karake samasta padArthoMke jJAtA draSTA ho cuke haiM ve (sakala va nikala paramAtmA) arahaMta kahalAte haiN| unameM bhakti rakhanA- tadupadiSTa anuSThAnameM pravRtta honA, ise arahaMtabhakti kahate haiM / 12. bAraha aMgoMke pAragAmI bahuzruta kahalAte haiN| unameM bhakti rakhanA-unake dvArA kathita AgamArthakA cintana karanA, yaha bahuzrutabhakti kahalAtI hai / 13. 'pra' kA artha prakRSTa yA zreSTha (sarvajJa ) hotA hai, usa prakRSTa arthAt sarvajJakA jo vacana (vANI) hai vaha pravacana kahA jAtA hai / isa niruktike anusAra siddhAnta yA bAraha aMgoMko pravacana samajhanA cAhiye / isa pravacanameM bhakti rakhanA-usameM prarUpita kriyAoMkA anuSThAna karanA, ise pravacanabhakti kahA jAtA hai| 14. bAraha aMgasvarUpa pravacanameM honevAle dezavratI, mahAvratI evaM asaMyatasamyagdRSTi jIvoMko bhI pravacana kahA jAtA hai| unameM anurAga rakhanekA nAma pravacanavatsalatA hai / 15. AgamArthakA nAma pravacana hai / usakI kIrtiko vistRta karanA yA bar3hAnA yaha pravacanaprabhAvanatA kahalAtI hai| 16. abhIkSNa-abhIkSNakA artha 'bAra bAra' tathA jJAnopayogakA artha bhAvazruta aura dravyazruta hotA hai / isa donoM prakArake zrutameM nirantara udyukta rahamA, ise abhIkSNa-abhIkSNajJAnopayogayuktatA samajhanI caahiye| ina solaha kAraNoMse tIrthaMkara prakRtikA bandha hotA hai / dravyArthika nayakI apekSA pRthaka pRthak eka eka kAraNameM bhI cUMki anya saba kAraNoMkA antarbhAva hotA hai, ata eva eka eka kAraNase bhI ukta tIrthaMkara prakRtikA bandha mAnA gayA hai / athavA, samyagdarzanake honepara zeSa pandraha kAraNoMmeM eka do Adi anya kAraNoMkA bhI saMyoga honepara usa tIrthaMkara prakRtikA bandha hotA hai, aisA samajhanA caahiye| jassa iNaM titthayaraNAma-godakammassa udaeNa sadevAsura-mANusassa logassa accaNijjA pUjaNijjA vaMdaNijjA NamaMsaNijjA NedArA dhamma-titthayarA jiNA kevaliNo havaMti // 42 // cha.60 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 43 jina jIvoMke isa tIrthaMkara nAma - gotrakarmakA udaya hotA hai ve usake udayase deva, asura aura manuSya lokake arcanIya, pUjanIya, vaMdanIya, namaskaraNIya, netA, dharma-tIrthake kartA, jina va kevalI hote haiM // 42 // 474 ] jala, candana, puSpa, naivedya evaM phala Adike dvArA apanI bhaktiko prakAzita karanA; isakA nAma arcA hai / ukta dravyoMke sAtha indradhvaja, kalpavRkSa va mahAmaha Adi vizeSa yajJoMke anuSThAnako pUjA kahA jAtA hai / he bhagavan ! Apa ATha karmoMse rahita va kevalajJAnase samasta carAcara lokake jJAtA draSTA haiM, isa prakArakI prazaMsAkA nAma vaMdanA hai| pAMca aMgoMse jinendrake caraNoMmeM giranA, yaha namaskAra kahalAtA hai / ratnatrayasvarUpa dharmase cUMki saMsArarUpa samudrako tarA jAtA hai, vaha tIrtha kahA jAtA hai / isa dharma-tIrthake kartA jina, kevalI va netA huA karate haiM; yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / Adesega gadiyANuvAdeNa NirayagadIe raiesa paMcaNANAvaraNa- chadasamAvaraNa-sAdAsAda- bArasa kasAya- purisaveda - hassa - radi - aradi - soga-bhaya-durguchA- maNusagadi-paMciMdiyajAdi-orAliya- tejA kamma yasarIra-samacaura sasaMThANa - orAliyasa rIraaMgovaMga vajjarisahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdharasa- phAsa maNusa gaipAoggANupuvtri- agurulahuga-uvaghAda - paraghAda- ussAsa-pasatthavihAyagadi-tasabAdara - pajjatta - patteyasarIra-thirAthira - suhAsuha-subhaga- sussara - Adejja - jasa kitti - ajasakittiNimiNuccAgoda-paMcaM tarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho 1 // 43 // AdezakI apekSA gatimArgaNAnusAra narakagatimeM nArakiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaH kIrti, ayazaH kIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca aMtarAya; ina karmoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 43 // micchAiTThippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA abaMdhA Natthi // 44 // mithyAdRSTiko Adi lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 44 // NiddANiddA - payalApayalA-thINa giddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANa - mAyA-lobha- itthivedatirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa- causaMghaDaNa tirikkhagaipAoggANupuvvi-ujjova - appasatthavihAya - dubhaga- dussara - aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 45 // nidrA-nidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 55] ogheNa baMdha-sAmittaparUpaNA [ 475 tiryagAyu, tiryaggati, nyagrodhaparimaNDala Adi cAra saMsthAna, vajranArAca Adi cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 45 // mimchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 46 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa nArakI abandhaka haiM / micchatta-Naqsayaveda -huMDasaMThANa - asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 47 // ____ mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptAmRpATikAsaMhanana inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 47 // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 48 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa nArakI abandhaka haiM // 48 // maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 49 // manuSyAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 49 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasambhAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa|| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka hai, zeSa nArakI abandhaka haiM // 50 // titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho ? // 51 // tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 51 // asaMjadasammAiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 52 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa nArakI abandhaka haiM // 52 // evaM tisu uvarimAsu puDhavIsu NeyavvaM // 53 // isa prakAra bandhakI yaha vyavasthA uparima tIna pRthiviyoMmeM bhI jAnanA cAhiye // 53 // cautthIe paMcamIe chaDIe puDhavIe evaM ceva NedavvaM / Navari viseso titthayAM Natthi // 54 // cauthI, pAMcavIM aura chaThI pRthivI taka isI prakAra jAnanA cAhiye / vizeSatA kevala yaha hai ki ina pRthiviyoMmeM tIrthaMkara prakRtikA bandha sambhava nahIM hai // 54 // sattamAe puDhavIe NeraDyA paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAyapurisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIrasamacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-aguruvalahuva Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 55 ubaghAda-paraghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira [suhA] suhasubhaga sussara-Adajja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abNdho|| ___ sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, apratyAkhyAnAvaraNa krodha Adi bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayaza kIrti, nirmANa aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 55 // micchAdiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM / NiddANidA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikoha-mANa-mAyA - lobha itthivedatirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupubbI- ujjova - appasatthavihAyagaidubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho? // 57 // __nidrAnidrA, pracalApracalA, ratyAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryaggati, nyagrodhaparimaNDala Adi cAra saMsthAna, vajranArAca Adi cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 57 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 58 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / / 58 // micchatta-Nasayaveda-tirikkhAu - huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmANaM ko badho ko abaMdho? // 59 // mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, huNDasaMsthAna aura asaMprAptAsRpATikAzarIrasaMhanana; ina prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 59 // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 60 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 60 // maNusagai-maNusagaipAoggANupubbI-uccAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 61 // manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra prakRtiyoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 61 // sammAmicchAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ' ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 62 // Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 67] . ogheNa baMdha-sAmittaparUpaNA [ 477 samyamithyAdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 62 // tirikkhagadIe tirikkhA paMciMdiyatirikkhA paMciMdiya-tirikkhapajjattA paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya - sAdAsAda-aTThakasAya-purisaveda-hassaradi-aradi-soga-bhaya-dugucchA-devagai-paMciMdiyajAdi-ubviya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagadipAoggANupuvI-agurulahuva-uvaghAdaparaghAda-ussAsa-pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-[thirA] thira-suhAsuha-subhagasussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa - uccAgoda - paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 63 // tiryaMcagatimeM tithaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtAvedanIya, ATha kasAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAda, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, uccagautra, aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 63 // micchAiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 64 // mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 64 // NihANiddA-payalApayalA- thINagiddhi-aNaMtANubaMdhi-kodha-mANa-mAyA-lobhaitthiveda-tirikkhAu-maNusAu-tirikkhagai-maNusagai -orAliyasarIra-causaMThANa-orAliya-. sarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-tirikkhagai-maNusagaipAoggANupuvvi-ujjova-appasatthavihAyagaDadubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 65 // . nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryagati, manuSyagati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 65 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 66 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 66 // micchatta-Naqsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdihuMDasaMThANa- asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-NirayagaipAoggANupuci - AdAva -thAvara-suhuma -apajjattasAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 67 // Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [3, 68 . mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya va caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAzarIrasaMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmoMkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 67 // micchAiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 68 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa tiryaMca abandhaka haiM // 68 // apaccakkhANakodha-mANa-mAyA-lobhANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 69 // apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai| micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / devAuassa ko baMdho ko abaMdho 1 // 71 // devAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? / / 71 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 72 // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 72 // paMciMdiyatirikkhaappajjattA paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-micchattasolasakaSAya - NavaNokasAya-tirikkhAu-maNussAu -tirikkhagai-maNussagai-eiMdiya-bIiMdiyatIiMdiya-cauriMdiya-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-chasaMThANa-chasaMghaDaNa-orAliyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-tirikkhagai-maNussagaippAoggANupucI - aguruvalahuvauvadhAda-paraghAda-ussAsa- AdAvujjova-dovihAyagai-tasa-thAvara-bAdara-suhuma-pajjatta-apajjattapatteya-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-[dubhaga-] sussara-dussara-Adejja-aNAdejjajasakitti-ajasakitti-NimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 73 // paMcendriya tiryaMca aparyAptoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asatA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, tiryaggati, manuSyagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya va paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, chaha saMhanana, varga, gandha, rasa, sparza, tiryaggati va manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, [durbhaga,] susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yaza kIrti, ayaza kIrti, nirmANa, nIcagotra, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 73 // Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 79] odheNa baMdha-sAmittaparUvaNA [ 479 savve ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 74 // ve saba hI unake bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 74 // maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNIsu oghaM NeyavvaM jAva titthayare ti / Navari viseso, beTThANI apaccakkhANAvaraNIyaM jadhA paMciMdiyatirikkhabhaMgo // 75 // manuSyagatimeM manuSya, manuSya paryApta evaM manuSyaniyoMmeM tIrthaMkara prakRti taka odhake samAna jAnanA cAhiye / vizeSatA itanI hai ki nidrAnidrA Adi dvisthAnika prakRtiyoM aura apratyAkhyAnAvaraNIyacatuSkakI prarUpaNA paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai // 75 / / / maNusaapajjattANaM paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo // 76 // manuSya aparyAptoMkI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 76 // devagadIe devesu paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-sAdAsAda-bArasakasAya-purisavedahassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-caNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusANupuvviagurualahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasasthavihAyagadi-tasa -bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 77 // devagatimeM devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 77 // micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 78 // mithyAdRSTise lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANa - mAyA-lobha-itthivedatirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuzvi-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 79 // nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryaggAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [3, 80 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 80 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 8 // micchatta-Naqsayaveda-eiMdiyajAdi-huMDasaMThANa - asaMpattasevaTTasaMghaDaNa -AdAva-thAvaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 81 // mithyAtva, napuMsakaveda, ekendriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? / / 81 // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 82 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 82 // maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 83 // manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 83 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI badhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 84 // titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho 1 // 85 // . tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 85 // asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 86 // asaMyatasamyagdRSTi deva bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 86 // bhavaNavAsiya-vANaveMtara-jodisiyadevANaM devabhaMgo / Navari visaso, titthayaraM Natthi // bhavanavAsI, vAnavyantara aura jyotiSI devoMkI prarUpaNA sAmAnya devoMke samAna hai| vizeSatA kevala yaha hai ki ina devoMke tIrthaMkara prakRtikA bandha nahIM hotA hai // 87 // sohammIsANakappavAsiyadevANaM devabhaMgo / / 88 // saudharma va IzAna kalpavAsI devoMkI prarUpaNA sAmAnya devoMke samAna hai // 88 // saNakkumArappahuDi jAva sadara-sahassArakappavAsiyadevANaM paDhamAe puDhavIe NeraiyANaM bhaMgo // 89 // sAnatkumAra kalpase lekara zatAra-sahasrArakalpavAsI devoM takakI prarUpaNA prathama pRthivIke nArakiyoMke samAna hai // 89 // ANada jAva NavagevajjavimANavAsiyadevesu paMcaMNANAvaraNIya -chadaMsaNAvaraNIyasAdAsAda-bArasakasAya-purisaveda-hassa-radi- [aradi-] soga-bhaya-duguMchA-maNusagai -paMciMdiyajAdi-orAliya- tejA - kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisaha Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 96] devagadIe baMdha-sAmittaM [481 saMghaDaNa-caNNa-gaMdharasa-phAsa-maNusagaipAoggANupucI-aguruvalahuva-uvadhAda-paraghAda - ussAsapasatthavihAyagai-tasa-cAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 90 // Anata kalpase lekara nau graiveyaka taka vimAnavAsI devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, [arati, ] zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yaza kIrti, ayaza kIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 90 // micchAiTippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // ___ mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 91 // NidANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANa-mAyA-lobha - itthivedacausaMThANa-causaMghaDaNa-appasasthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 92 // nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra, inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 92 // micchAiTThI sAsaNasammAiTTI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 93 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // micchatta - Naqsayaveda - huMDasaMThANa - asaMpattasevaTTasaMghaDaNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 94 // mithyAtva, napuMsakaveda, huNDasaMsthAna aura asaMprAptAsRpATikAsaMhanana; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 94 // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 95 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa deva abandhaka haiM // 95 // maNussAussa ko baMdho ko abaMdho 1 // 96 // manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 96 // cha.61 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 97 micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSaabandhaka haiM // 97 // .... titthayaraNAmakammassa ko baMdho ko abaMdho ? // 98 // tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 98 // asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 99 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / / 99 // aNudisa jAva sabvaTThasiddhivimANavAsiyadevesu paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIyasAdAsAda-bArasakaSAya-purisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya - duguMchA-maNussAu-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-vajjarisahasaMghaDaNa-caNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagaipAoggANupucI-agurualahua-uvadhAda-paraghAda - ussAsapasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara - Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-titthayara-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 10 // anudizoMse lekara sarvArthasiddhi taka vimAnavAsI devoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvara, NIya, sAtA va asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsAmanuSyAyu, manuSyagati, paMcendriya jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 100 // asaMjadasammAdiTThI baMdhA, abaMdhA Natthi // 101 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM / // 101 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdarA suhumA pajjattA apajjattA bIiMdiya-tIiMdiyacariMdiya-pajjattA apajjatA paMciMdiyaapajjattANaM paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo // 102 // ___ indriyamArgaNAke anusAra ekendriya, bAdara ekendriya, sUkSma ekendriya tathA inake paryApta va aparyApta; dvIndriya, trIndriya, caturindriya tathA inake paryApta va aparyApta, aura paMcendriya aparyApta; inakI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 102 // paMciMdiya -paMciMdiyapajjattaesu paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya - jasakittiuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 103 // : Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 110 ] iMdiyamaggaNAe baMdha-sAmittaM [483 ___paMcendriya aura paMcendriya paryAptaka jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yaza:kIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 103 // micchAiTippahuDi jAva suhumasAMparAiya-suddhi-saMjadesu uvasamA khavA baMdhA / suhumasAMparAiya-suddhi-saMjadaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 104 // mithyAdRSTise lekara sUkSmasAmparAyika-suddhisaMyatoMmeM upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 104 // NidANihA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANa -mAyA-lobha-itthivedatirikkhAu-tirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvI-ujjova-appasatthavihAyagai-dubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 105 // nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryagAyu, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 106 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 10 // NihA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 107 // nidrA aura pracalAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 107 // micchAiTippahuDi jAva apuvvakaraNa-paviTTha-suddhi-saMjadesu uvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNasaMjadaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 108 // mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNa-praviSTa-zuddhi-saMyatoMmeM upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNa-saMyatakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 108 // sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 109 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 109 // micchAiTrippahaDi jAva sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 110 // mithyAdRSTi se lekara sayogikevalI taka bandhaka haiN| sayogikevalikAlake antima samayameM Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 111 jAkara bandhavyuccheda hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 110 // ___ asAdAvedaNIya - aradi-soga- athira-asuha - ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 111 // asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 111 / / micchAiTippahuDi jAva pamattasaMjado ti baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // . mithyAdRSTi se lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 112 // micchatta-Naqsayaveda-NirayAu-Nirayagai-eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-cauriMdiyajAdihuMDasaMThANa-asaMpattasevasaMghaDaNa-NirayANupuvI-AdAva-thAvara - suhuma -apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 113 // __ mithyAtva, napuMsakaveda, nArakAyu, narakagati, ekendriya, dvIndriya, trIndriya va caturindriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 113 // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 114 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 114 // apaccakkhANAvaraNIyakodha-mANa-mAyA-lobha-maNusagai -orAliyasarIra-orAliyasarIraaMgovaMga-cajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNa - maNusagaipAoggANupuSiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho 1 // 115 // - apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA va lobha, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhavajranArAcazarIrasaMhanana aura manuSyagatiprAyogyAnupUrvI; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 115 // micchAiDippahuDi jAva asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa|| mithyAdRSTi se lekara asaMyatasamyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / paccakkhANAvaraNakodha-mANa-mAyA-lobhANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 117 // pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // micchAdiTippahuDi jAva saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 118 // mithyAdRSTise lekara saMyatAsaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 118 // purisaveda kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 119 // puruSaveda aura saMjvalana krodhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 119 // Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 128 ] iMdiyamaggaNAe baMdha-sAmittaM [485 micchAdiTippahuDi jAva aNiyaTTi-cAdara-sAMparAiya-paviTThauvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTibAdaraddhAe sese saMkhejjAbhAge-gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 120 // mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa-bAdara-sAmparAyika-praviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM ? anivRttikaraNa bAdara-kAlake zeSameM saMkhyAta bahubhAgoMke bIta jAnepara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / 120 // mANa-mAyAsaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 121 // saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 121 // micchAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTi-bAdaraddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 122 // mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / anivRtti-bAdarakAlake zeSake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / / lobhasaMjalaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 123 // saMjvalana lobhakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 123 // micchAdiTTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA khavA bNdhaa| aNiyaTTi-bAdaraddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 124 // __ mithyAdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / anivRttikaraNabAdarakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 124 // hassa-radi-bhaya-dugucchANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 125 // hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 125 // micchAiTippahuDi jAva apuvakaraNa-paviThTha-uvasamA khavA baMdhA / apuvakaraNaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 126 // mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNa-praviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 126 // maNussAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 127 // manuSyAyukA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 127 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa|| mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 128 // Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [3, 129 devAuassa ko baMdho ko abaMdho? // 129 // devAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai // 129 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI saMjadAsaMjadA pamattasaMjadA appamattasaMjadA baMdhA / appamattaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 130 // __mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata, pramattasaMyatta aura apramattasaMyata bandhaka haiM / apramattakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 130 // devagai-paMciMdiyajAdi ubviya -tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa - veubdhiyasarIraaMgovaMga-vaNNa -gaMdha-rasa - phAsa -devagaippAoggANupucI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAdaussAsa - pasatthavihAyagai - tasa - bAdara-pajjatta - patteyasarIra-thira-subha-subhaga-sussara-AdejjaNimiNaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 131 // devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa nAmakarma; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 131 // micchAiTippahuDi jAva apuvvakaraNa-paiTa-uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 132 // mithyAdRSTise lekara apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 132 // ' AhArasarIra-AhAraaMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 133 // AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakokA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 133 // .. . . __appamattasaMjadA apulvakaraNa-paiTTha-uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 134 / / apramattasaMyata aura apUrvakaraNapraviSTa upazamaka va kSapaka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / / 134 // titthayaraNAmAe ko baMdho ko abaMdho? // 135 / / tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 135 // Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 143 ] jogamaggaNAra baMdha-sAmittaM [ 487 asaMjada sammAdiTTi pahuDa jAva apuvvakaraNa-paTTu uvasamA khavA baMdhA / apuvvakaraNaddhAra saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 136 / / asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa- praviSTha upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNa kAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // kAyAvAdeNa puDhavikAiya- AukAiya- vaNapphadikAiya - NigodajIva - bAdara - suhumapajjattApajjattANaM bAdaravaNapphadikAiyapatte yasarIrapajjattApajjattANaM ca paMciMdiyatirikkhaapajjatabhaMgo / / 137 // kAyamArgaNAnusAra pRthivIkAyika, apkAyika, vanaspatikAyika aura nigoda jIva; ye bAdara, sUkSma aura inake paryApta va aparyApta tathA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta va aparyApta jIvoMkI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke samAna hai // 137 // te ukAiya-cAukAiya-cAdara - suhuma-pajjatApajjattANaM so caiva bhaMgo | Navari viseso, maNussA- maNu sagai-maNu sagar3apAoggANupuvI uccAgodaM Natthi / / 138 // tejakAyika aura vAyukAyika evaM inake bAdara, sUkSma, paryApta va aparyAptoMkI prarUpaNA bhI paMcendriya tiryaMca aparyAptoMke hI samAna hai / vizeSatA kevala yaha hai ki manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura uccagotra ye prakRtiyAM inake sambhava nahIM haiM // 138 // tasakAiya-tasakAiyapajjattANamoghaM davvaM jAva titthayare ti / / 139 / / kAyika aura trasakAyika paryAptoMkI tIrthaMkara prakRti taka prakRta prarUpaNA oghake samAna jAnanA cAhiye // 139 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi - paMcavacijogi - kAyajogIsu oghaM NeyavvaM jAva titthayati // 140 // yogamArgaNAnusAra pAMca manoyogI, pAMca vacanayogI aura kAyayogiyoMmeM tIrthaMkara prakRti taka ogha ke samAna jAnanA cAhiye || 140 // sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? micchAiTTi pahuDi jAva sajogikevalI baMdhA / ede baMdhA abaMdhA Natthi // 141 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? mithyAdRSTise lekara sayogikevalI taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 141 // orAliyakAyajogINaM maNusagaibhaMgo / / 142 // audArikakAyayogiyoMkI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai // 142 // vari viseso, sAdAvedaNIyassa maNajogibhaMgo // 143 // Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame baMdha - sAmitta- vicao [ 3, 144 vizeSatA yaha hai ki sAtAvedanIyakI prarUpaNA manoyogiyoMke samAna hai // 143 // orAliyamastakAya jogIsu paMcaNANAvaraNIya - chadaMsaNAvaraNIya - asAdAvedanIyabArasakasAya-purisaveda-hassa-radi- aradi-soga-bhaya- duguMchA - paMciMdiyajAdi - tejA - kammaiyasarIrasamacaurasa saMThANa-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa- aMgurualahua- uvaghAda - paraghAda ussAsa - pasattha vihAya gaitasa - bAdara - pajjata - patte yasarIra-thirAthira - suhAsuha-subhaga- sustara - Adejja - jasakitti - NimiNauccAgoda - paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 144 // 488 ] audArikamizrakAyayogiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? || micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA avasesA abaMdhA / / 145 // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 145 // NiddANiddA- payalApayalA-thINa giddhi - anaMtANubaMdhikodha-mANa- mAyA-lobha- itthi vedatirikkhagai-maNusagai orAliya sarIra - causaThANa orAliya sarIra aMgovaMga-paMca saMghaDaNa -tirikkha- maNusaMga pAoggANupuccI - ujjova - appasatthavihAyagai - dubhaga dussara - aNAdejja - NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 146 // nidrAnidrA, pracalApracalA, styAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryaggati, manuSyagati, audArikazarIra, cAra saMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, pAMca saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta bihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 146 // micchAiTThI sAsaNasammATThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 147 / / mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 147 // sAdAvedaNIsa ko baMdho ko abaMdho ? / / 148 // 1 sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 148 // micchADI sAsa sammAhaTThI asaMjadasammAiTThI sajogikevalI baMdhA / ede baMdhA, adhA Natthi / / 149 // Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 157 ] jagamagaNAe baMdha - sAmittaM [ 489 mithyAdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogikevalI haiN| bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 149 // micchatta-uMsayaveda-tirikkhAu - maNusAu-cadujAdi- huMDasaThANa - asaMpattasevaTTasaMghaDaNa - AdAba- thAvara - suhuma-apajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 150 / / mithyAtva, napuMsakaveda, tiryagAyu, manuSyAyu, cAra jAtiyAM, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 150 // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 151 / / midhyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 151 // 1 devagai - veucciyasarIra - veubviyasarIra aMgoraMga - devagaipAoggANupuvvI - titthayaraNAmANa ko baMdho ko abaMdho ? / / 152 / devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 152 // asajada sammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA 153 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 153 // MaratjogINaM devagaIe bhaMgo // 154 // vaikriyikakAyayogiyoMkI prarUpaNA devagatike samAna hai // 154 // vyasikAya jogINaM devagaibhaMgo / / 155 / / baikriyikamizrakAyayogiyoMkI prarUpaNA devagatike samAna hai // 155 // vari viseso, beTThANiyAsu tirikkhAuaM Natthi maNussAuaM Natthi / / 156 // vizeSatA kevala itanI hai ki dvisthAnika prakRtiyoMmeM tiryaggAyu nahIM hai aura manuSyAyu bhI nahIM hai // 156 // AhArakAyajogi AhAramissakAyajogIsu paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIyasAdAsAda-cadusaMjalaNa- purisaveda - hassa - radi - aradi - soga-bhaya- duguMchA - devAu - devagai - paMciMdiyajAdi - uvi tejA kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa - veuvviya sarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsadevagatpAoggANuputrI- aguruvala huva-uvaghAda- paraghAda - ussAsa - pasatthavihAya gai - tasa - bAdarapajjatta- patte yasarIra-thirAthira - suhAsuha- subhaga- sussara - Adejja - jasakitti - ajasakitti - NimiNatitthayara - uccAgoda- paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdha ? / / 957 / / cha. 62 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [3, 158 AhArakAyayogI aura AhAramizrakAyayogiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devAyu, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 157 // pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 158 // pramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 158 // kammaiyakAyajogIsu paMcaNANAvaraNIya-chadasaNAvaraNIya-asAdAvedanIya-bArasakasAyapurisaveda-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-maNusagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa-orAliyasarIraaMgovaMga-cajjarisahasaMghaDaNa-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-maNusagaipAoggANupuvvI- agurualahuva-uvaghAda - paraghAdussAsa - pasatthavihAyagai - tasa-bAdara-pajjattapatteyasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti - NimiNuccAgodapaMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 159 // kArmaNakAyayogiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paMcendriya-jAti, audArika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta-vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayaza:kIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 160 // NiddANiddA-payalApayalA-thINagiddhi-aNaMtANubaMdhikodha-mANa-mAyA-lobha-itthivedatirikkhagai-causaMThANa-causaMghaDaNa-tirikkhagaipAoggANupuvI- ujjova - appasatthavihAyagaidubhaga-dussara-aNAdejja-NIcAgodANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 161 // nidrAnidrA, pracalApracalA, tyAnagRddhi, anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA va lobha, strIveda, tiryaggati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, tiryaggatiprAyogyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIca gotrakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 161 // Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 3, 171] vedamaggaNAe baMdha-sAmittaM micchAiDDI sAsaNasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 162 // mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 162 // sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho? // 163 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 163 // micchAiTThI sAsaNasammAiTThI asaMjadasammAiTThI sajogikevalI baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 164 // ___mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura sayogikevalI bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 164 // micchatta-Naqsayaveda-caujAdi-huMDasaMThANa-asaMpattasevaTTasaMghaDaNa-AdAva-thAvara-suhumaapajjatta-sAhAraNasarIraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 165 // mithyAtva, napuMsakaveda, cAra jAtiyAM, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, AtApa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNazarIra nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 166 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka hai // 166 // devagai-beubbiyasarIra-ceubviyasarIraMgovaMga-devagaipAoggANupubvi-titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 167 // devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIrAMgopAMga, devagatiprAyogyAnupUrvI aura tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka haiM ? // 167 // asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 168 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 168 // vedANuvAdeNa itthiveda-purisaveda-Naqsayavedesu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIyasAdAvedaNIya-cadusaMjalaNa-purisaveda-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abNdho|| ___ vedamArgaNAnusAra strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavediyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 169 // . micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTiuvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi / / mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 170 // behANI oghaM // 171 // Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 172 dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 171 // visthAnika padase yahAM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi guNasthAnoMmeM bandhakI yogyatAse avasthita prakRtiyoMko grahaNa kiyA gayA hai / NiddA ya payalA ya oghaM // 172 // nidrA aura pracalA prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 172 // asAdAvedaNIyamoghaM // 173 // AsAtAvedanIyakI prarUpaNA oghake samAna hai // 173 // ekkaTThANI odhaM // 174 // ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 174 // eka mAtra mithyAdRSTi guNasthAnameM jo prakRtiyAM bandhayogya hokara sthita haiM unakI ekasthAnika saMjJA hai / una ekasthAnikoMkI prarUpaNA oghake samAna jAnanA cAhiye / apaccakkhANAvaraNIyamoghaM // 175 // apratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA oghake samAna hai // 175 // paccakkhANAvaraNIyamoghaM // 176 // pratyAkhyAnAvaraNIyakI prarUpaNA oghake samAna hai // 176 // hassa-radi jAva titthayare tti oghaM // 177 // hAsya va ratise lekara tIrthaMkara prakRti taka jo prakRtiyAM haiM inakI prarUpaNA oghake samAna hai // 177 // ____avagadavedaesu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-jasakitti - uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 178 // apagatavediyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 178 // aNiyaTTippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA baMdhA / suhuma-sAMparAiyasuddhisaMjadaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 179 / / anivRttikaraNase lekara sUkSma-sAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 179 // sAdAvedaNIyassa ko abaMdho ? // 180 // Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 188 ] kasAyamaggaNAe baMdha- sAmittaM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kona abandhaka hai ! // 180 // aNiTTahuDa jAva sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamaryaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 181 // anivRttikaraNase lekara sayogikevalI taka bandhaka haiM / sayogakevalikAlake antima samayameM jAkara bandhavyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 181 // ko saMjaNassa ko baMdho ko abaMdho ? // 182 // saMjvalana krodhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 182 // aurat aur aar dhA / aNiyaTTibAdaraddhA saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / de baMdhA, avasesA avadhA // 183 // anivRttikaraNaguNasthAnavartI upazAmaka va kSapaka bandhaka haiM / bAdara anivRttikaraNakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkrara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 183 // mANa- mAyAjalagANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 184 // saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 184 // aNiyaTTI uvasamA khavA baMdhA / aNiyaTTibAdaraddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 185 // [ 493 anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / anivRttikaraNa - bAdara- kAlake zeSa rahe kAlake zeSameM bhI saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // lobhasaMjaNassa ko baMdho ko abaMdho ? / / 186 // saMjvalana lobhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 986 // aNiTTI uvasamA khavA baMdhA | aNiyaTTi bAdaraddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA || 187 // anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka bandhaka haiM / bAdara anivRttikaraNakAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 187 // kasAyAnuvAde ko kasAIsu paMcaNANAvaraNIya [ caudasaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya-] cadusaMjalaNajasakitti uccAgoda - paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho 1 // 188 // kaSAyamArgaNAnusAra krodhakaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, [ cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, ] cAra saMjvalana, yazaH kIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 188 // Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 189 micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTi tti uvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Nasthi // 189 // . mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa guNasthAnake upazamaka aura kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 189 / / behANI oghaM // 19 // styAnagRddhi Adi dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 190 // jAva paccakkhANAvaraNIyamoghaM // 191 // pratyAkhyAnAvaraNIya taka saba prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 191 // purisavede oghaM // 192 // puruSavedakI prarUpaNA oghake samAna hai // 192 // hassa-radi jAva titthayare ti oghaM // 193 // hAsya va ratise lekara tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai / / 193 // mANakasAIsu paMcaNANAvaraNIya - caudaMsagAvaraNIya - sAdAvedaNIya - tiNNisaMjalaNajasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 194 // mAnakaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, mAna Adi tIna saMjvalana, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA khavA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 195 // mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa guNasthAnavartI upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 195 // beTTANi jAva purisaveda-kodhasaMjalaNANamoghaM // 196 // dvisthAnika prakRtiyoMko Adi lekara puruSaveda aura saMcalana krodha taka oghake samAna prarUpaNA hai / / 196 // hassa-radi jAva titthayare tti oghaM // 197 // hAsya va ratise lekara tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai // 197 // mAyakasAIsu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya-doNNisaMjalaNa-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 198 // ___mAyAkaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, mAyA va lobha saMcalana, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? / / Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 206] NANamaggaNAe baMdha-sAmittaM [ 495 micchAiTippahuDi jAva aNiyaTTI ubasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA patthi // 199 // mithyAdRSTi se lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 199 // beTTANi jAva mANasaMjalaNe tti oghaM // 20 // dvisthAnika prakRtiyoMko lekara saMjvalana mAna taka oghake samAna prarUpaNA hai // 20 // hassa-radi jAva titthayare tti oghaM // 201 // hAsya va ratise lekara tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai // 201 // lobhakasAIsu paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya - sAdAvedaNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 202 // lobhakaSAyI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka haiM aura kauna abandhaka hai ? // 202 // micchAiTThippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 203 // mithyAdRSTi se lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 203 // sesaM jAva titthayare tti oghaM / 204 // tIrthaMkara prakRti taka zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 204 // akasAIsu sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 205 // akaSAyI jIvoMmeM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // 205 // uvasaMtakasAya-cIdarAga-chadumatthA khINakasAya-vIdarAga-chadumatthA sajogikevalI bNdhaa| sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abNdhaa|| upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha, kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha aura sayogakevalI bandhaka haiM / sayogakevalikAlake antima samayako jAkara bandha vyucchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 206 // NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANi-vibhaMgaNANIsu paMcaNANAvaraNIya-NavadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-solasakasAya-aTThaNokasAya-tirikkhAu-maNusAu- devAu-tirikkhagaimaNusagai-devagai-paMciMdiyajAdi-orAliya-ceubdhiya-tejA-kammaiyasarIra -paMcasaMThANa-orAliyaveubbiyasarIraaMgovaMga-paMcasaMghaDaNa-ghaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-tirikkhagai-maNusagai-devagaipAoggANu Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 ] chakkhaMDAgame khudAbaMdho [ 3, 207 pupi - agurualahua-uvavAda -paravAda - ussAsa-ujjIva- do vihAyagai - tasa bAdara - pajjatta - patteyasarIra-thirAthira - suhAsu ha - subhaga- dubhaMga-sussara dussara-Adejja - aNAdejja - jasakitti - ajasakittiNimiNaNIcuccAgoda- paMcaM tarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 207 / / jJAnamArgaNAke anusAra matyajJAnI, zrutAjJAnI aura vibhaMgajJAnI jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, solaha kaSAya, ATha nokaSAya, tiryagAyu, manuSyAyu, devAyu, tiryaggati, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, pAMca saMsthAna, audArika va vaikiyika zarIrAMgopAMga; pAMca saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaggati, manuSyagati va devagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paradhAta, ucchvAsa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, yazaH kIrti, ayazaH kIrti, nirmANa, nIca va UMca gotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 207 // micchAiTThI sAsa sammAiTThI baMdhA / ede baMdhA abaMdhA Natthi // 208 // mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 208 // ekkaTThANI oghaM // 209 // ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 209 // AbhiNibohiya suda-ohiNANIsu paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya - jasakittiuccA goda - paMcaM tarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 210 // Abhinibodhaka, zruta aura avadhijJAnI jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazaH kIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 290 // asaMjadasammAiTTi pahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA bNdhaa| suhumasAMparAiyaaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 211 // asaMyatasamyagdRSTise lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyikakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM | aai ya payalA ya oghaM / / 212 / / nidrA aura pracalAkI prarUpaNA odhake samAna hai // 212 // sAdAdaNIsa ko baMdho ko abaMdho ? / / 213 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 293 // asajada sammAdiTTi pahuDi jAva khINakasAya-vIdarAga chadumatthA baMdhA / ede baMdhA, adhA pathi / / 214 // Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 222 ] NANamaggaNAe baMdha-sAmittaM [497 asaMyatasamyagdRSTi se lekara kSINakaSAya-vItarAga-chamastha taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 214 // sesamopaM jAva titthayare ti / Navari asaMjadasammAdihippahuDi tti bhANidavvaM // asAtAvedanIya Adi tIrthaMkara prakRti taka zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSatA kevala itanI hai ki unake bandhakoMkI prarUpaNAmeM asaMyatasamyagdRSTise lekara, aisA kahanA cAhiye // 215 // isakA kAraNa yaha hai ki yahAM jina Abhinibodhika Adi tIna jJAnoMkA prakaraNa hai ve asaMyatasamyagdRSTi guNasthAnase nIceke guNasthAnoMmeM nahIM pAye jAte haiN| ___ maNapajjavaNANIsu paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 216 // ____ manaHparyayajJAniyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 216 // pamattasaMjadappahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA khavA baMdhA / suhumasAMparAiyasaMjadaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 217 // pramattasaMyatase lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| sUkSmasAmparAyika-saMyatakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / NihA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho? // 218 // nidrA aura pracalAkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 218 // pamattasaMjadappahuDi jAva apuvvakaraNa-paiTTa-uvasamA khavA baMdhA / apucakaraNaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 219 // pramattasaMyatase lekara apUrvakaraNa-praviSTa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM zeSa abandhaka haiM // 219 // sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho 1 // 220 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 220 // pamattasaMjadappahuDi jAva khINakasAyacIyarAya-chadumatthA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 221 // pramattasaMyatase lekara kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 221 // sesamoghaM jAva titthayare ti / Navari pamattasaMjadappahuDi ti bhANidavvaM // 222 // cha. 63 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 ] chakkhaMDAgame baMdha-sAmittavicao [ 3, 223 ...... tIrthaMkara prakRti taka zeSa prakRtiyoMke bandhAbandhakI prarUpaNA oghake samAna hai| vizeSatA yaha hai ki unakI prarUpaNAmeM 'pramattasaMyatase lekara' aisA kahanA cAhiye // 222 // .. isakA kAraNa yaha hai ki prakRta manaHparyayajJAna pramattasaMyata guNasthAnase nIce sambhava nahIM hai| kevalaNANIsu sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 223 // kevalajJAniyoMmeM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 223 // sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 224 // __ sayogakevalI bandhaka haiN| sayogakevalIkAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 224 // saMjamANuvAdeNa saMjadesu maNapajjavaNANibhaMgo // 225 // saMyamamArgaNAnusAra saMyata jIvoMmeM prakRta prarUpaNA manaHparyayajJAniyoMke samAna hai // 225 // Navari viseso, sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 226 // vizeSatA itanI hai ki sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // ., pamattasaMjadappahuDi jAva sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 227 // pramattasaMyatase lekara sayogikevalI taka bandhaka haiM / sayogakevalIkAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 227 // sAmAiya-chedovaTThAvaNasuddhi-saMjadesu paMcaNANAvaraNIya-[caudaMsaNAvaraNIya]-sAdAvedaNIya-lobhasaMjalaNa-jasakitti-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 228 // ____sAmAyika aura chedopasthApanA-zuddhisaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya [cAra darzanAvaraNIya,] sAtAvedanIya, saMjvalanalobha, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka haiM ? // 228 // pamattasaMjadappahuDi jAva aNiyaTTiuvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa upazamaka va kSapaka taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 229 // sesaM maNapajjavaNANibhaMgo // 230 // . zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA manaHparyayajJAniyoMke samAna hai // 230 // Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 238] saMjamamaggaNAe baMdha-sAmittaM [ 499 parihArasuddhisaMjadesu paMcaNANAvaraNIya-chadaMsaNAvaraNIya-sAdAvedaNIya-cadusaMjalaNapurisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMchA-devagai-paMciMdiyajAdi-ubviya tejA-kammaiyasarIra-samacaurasasaMThANaceubviyasarIraMgovaMga-caNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devANupubdhi - agurualahua - uvaghAda-paraghAdussAsa-pasatthavihAyagadi-tasa-bAdara-pajjatta - patteyasarIra-thira-suha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-NimiNa-titthayara-uccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 231 // parihArazuddhisaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, sa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 231 // pamatta-appamatta saMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 232 // pramatta aura apramatta saMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 232 // asAdAvedaNIya -aradi-soga-athira-asuha - ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 233 // asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka haiM ? // 233 // pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 234 // pramattasaMyata taka bandhaka hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 234 // devAuassa ko baMdho ko abaMdho? // 235 // devAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 235 // pamattasaMjadA appamattasaMjadA baMdhA / appamattasaMjadaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 236 // pramattasaMyata aura apramattasaMyata bandhaka haiM / apramattasaMyatakAlakA saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 236 // AhArasarIra-AhArasarIraMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 237 // AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? // appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 238 // apramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 238 // Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 239 suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu-paMcaNANAvaraNIya-caudaMsaNAvaraNIya sAdAvedaNIya-jasakitti-uccAgoda-paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 239 // . sUkSmasAmparAyika-zuddhisaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 239 // suhumasAMparAiyauvasamA khavA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 240 // sUkSmasAmparAyika upazamaka aura kSapaka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadesu sAdAvedanIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 241 // yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyatoMmeM sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? / / uvasaMtakasAya-cIdarAga-chadumatthA khINakasAya-cIyarAga-chadumatthA sajogikevalI baMdhA / sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa [baMdho] vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 242 // upazAntakaSAya-vItarAga-chadmastha, kSINakaSAya-vItarAga-chadmastha aura sayogikevalI bandhaka haiM / sayogakevalIkAlake antima samayameM jAkara bindha] vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 242 // saMjadAsaMjadesu paMcaNANAvaraNIya - chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-aTThakasAya-purisavedahassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguMchA-devAu-devagai -paMciMdiyajAdi-veuvviya-tejA-kammaiyasarIrasamacaurasasaMThANa-veubviyasarIraaMgovaMga-vaNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagai-pAoggANupuvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-pasattha vihAyagai -tasa-cAdara - pajjatta - patteyasarIra-thirAthira suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-titthayaruccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 243 // saMyatAsaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, AThakaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devAyu, devagati, paMcendriyajAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 343 // saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 244 // saMyatAsaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM hai // 244 // Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 252 ] saMjama maggaNAe baMdha - sAmittaM [ 501 asaMjadesu paMcaNANAvaraNIya chadaMsaNAvaraNIya-sAdAsAda-bAra sakasAya- purisaveda-hassaradi- aradi-soga-bhaya- durgucchA - maNusagai - devagai-paMciMdiyajAdi - orAliya - veubviya-tejAkammaiyasarIra-samacaurasasaMThANa - orAliya- veDavviyaaMgovaMga- vajjarisahasaMghaDaNa vaNNa-gaMdha-rasaphAsa - maNusagaha- devagar3apAoggANuputrI - agurualahua- uvaghAda - paravAda - ussAsa-pasatthavihAyagahatasa - bAdara - pajjata - patte yasarIra-thirAthira- suhAsuha-subhaga-sussara-Adejja- jasakitti - NimiNuccAgoda- paMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 245 // asaMyatoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, devagati, paMcendriya jAti, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa ye cAra zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika va vaikriyika zarIrAMgopAMga, vajrarSabhasaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, manuSyagati va devagati prAyogyAnupUrvI, agurualaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaH kIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai || 245 // micchAiTTi pahuDi jAva asaMjada sammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA abaMdhA, Natthi // mithyAdRSTise lekara asaMyata samyagdRSTi taka bandhaka haiM / ye bandhaka hai, abandhaka nahIM haiM // 246 // beTTANI oghaM / / 247 // dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 247 // ekaTTANI oghaM // 248 // ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 248 // massA- devAuA ko baMdho ko abaMdho 1 // 249 // manuSyAyu aura devAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 249 // micchATThI sAsaNasammATThI asaMjadasammAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka hai, zeSa abandhaka haiM || 250 // titthayaraNAmassa ko baMdho ko abaMdho ? / / 251 // tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka aura kauna abandhaka hai ? || 251 // asaMjada sammATThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 252 / / asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 252 // Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [ 3, 253 dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNi-acakkhudaMsaNINamoghaM NedavvaM jAva titthayare ti // ___ darzanamArgaNAnusAra cakSudarzanI aura acakSudarzanI jIvoMkI prarUpaNA tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna hai, aisA jAnanA cAhiye // 253 // Navari viseso, sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 254 // itanI vizeSatA hai ki sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? / / micchAiTippahuDi jAva khINakasAya-vIyarAya-chadumatthA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 255 // mithyAdRSTise lekara kSINakaSAya-vItarAga-chamastha taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 255 // ohidaMsaNI ohiNANi bhaMgo // 256 // kevaladaMsaNI kevalaNANi bhaMgo // 257 // avadhidarzanI jIvoMkI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 256 // kevaladarzaniyoMkI prarUpaNA kevalajJAniyoMke samAna hai // 257 // lessANuvAdeNa kiNhalessiya-NIlalessiya-kAulessiyANamasaMjadabhaMgo // 258 // lezyAmArgaNAnusAra kRSNa lezyAvAle, nIla lezyAvAle aura kApota lezyAvAle jIvoMkI prarUpaNA asaMyatoMke samAna hai // 258 // teulessiya - pammalesiesu paMcaNANAvaraNIya - chadasaNAvaraNIya - sAdAvedaNIya-causaMjalaNa-purisaveda-hassa-radi-bhaya-duguMchA-devagai-paMciMdiyajAdi veuvviya-tejA - kammaiyasarIrasamacaurasasaMThANa - veuvviyasarIraaMgovaMga-vaNNa - gaMdha - rasa-phAsa devagaipAoggANupuvI-agurualahua-uvaghAda-paraghAdussAsa pasatthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-suha-subhagasussara-Adejja-jasakitti-NimiNuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // 259 // teja aura padmalezyAvAle jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 259 // micchAiTippahuDi jAva appamattasaMjadA bNdhaa| ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 26 // mithyAdRSTi se lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // beDhANI odhaM // 261 // asAdAvedaNIyamoghaM // 262 // Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 274 ] lessAmaggaNAe baMdha-sAmittaM [ 503 dvisthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / / 261 // asAtAvedanIyakI prarUpaNA oghake samAna hai || 262 // micchatta-NavuMsayaveda - eiMdiyajAdi - huMDasaMThANa - asaMpattasevaTTasaMghaDaNa - AdAva- thAvaragAmA ko baMdho ko abaMdho ? || 263 // mithyAtva, napuMsakaveda, ekendriya jAti, huNDasaMsthAna, asaMprAptAsRpATikAsaMhanana, AtApa aura sthAvara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 263 // I micchAiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 264 // mithyAdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 264 // apaccakkhANAvaraNIya moghaM // 265 // paccakkhANa caukkamoghaM // 266 // apratyAkhyAnAvaraNIyacatuSkakI prarUpaNA oghake samAna hai // 265 // pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI prarUpaNA oghake samAna hai // 266 // maNussAuassa oghabhaMgo || 267 || devAuassa oghabhaMgo / / 268 / / manuSyAyukI prarUpaNA oghake samAna hai || 267 // devAyukI prarUpaNA oghake samAna hai // AhAra sarIra - AhArasarIra aMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? appamatta saMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 269 / / AhAra zarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? apramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 269 // titraNAmA ko baMdho ko abaMdho ? asaMjadasammAiTThI jAva appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 270 / tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? asaMyatasamyagdRSTiyoMse lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 270 // pammalessiesu micchattadaMDao raiyabhaMgo || 271 / / padmazyAvAle jIvoMmeM midhyAtvadaNDakakI prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai / / 279 // sukkalessiesu jAva titthayare tti oghabhaMgo / / 272 // zuklazyAvAle jIvoMmeM tIrthaMkara prakRti taka oghake samAna prarUpaNA hai || 272 // vara visesa, sAdAvedaNIyassa maNajogibhaMgo // 273 // vizeSatA itanI hai ki sAtAvedanIyakI prarUpaNA manoyogiyoMke samAna hai // 273 // beNi ekaTTANI vagevajjavi mANavAsi yadevANabhaMgo // 274 // Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [3,275 visthAnika aura ekasthAnika prakRtiyoMkI prarUpaNA nau aveyaka vimAnabAsI devoMke samAna hai // 274 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyANamoghaM // 275 // bhavyamArgaNAnusAra bhavyasiddhika jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 275 // abhavasiddhiesu paMcaNANAvaraNIya - NavadaMsaNAvaraNIya - sAdAsAda -micchatta-solasakasAya-NavaNokasAya - caduAu - cadugai -paMcajAdi-orAliya-veubviya-tejA kammaiyasarIrachasaMThANa-orAliya ceunviyaaMgovaMga-chasaMghaDaNa-vaNNa gaMdha-rasa-phAsa - cattAriANupuvvI-aguruvalahuva-uvaghAda-paraghAda-ussAsa-AdAvujjova - dovihAyagai-tasa-bAdara-thAvara-suhuma-pajjattaapajjatta-patteya-sAhAraNasarIra-thirAthira-suhAsuha-subhaga-dubhaga-sussara- dussara-Adejja-aNAdejja-jasakitti-ajasakitti-NimiNa-NIcuccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho? // .. . abhavyasiddhika jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, sAtA va asAtA vedanIya, . mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, cAra Ayu, cAra gatiyAM, pAMca jAtiyAM, audArika, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArika va vaikriyika aMgopAMga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, cAra AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, AtApa, udyota, do vihAyogatiyAM, trasa, bAdara, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyekazarIra, sAdhAraNazarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, duHsvara, Adeya, anAdeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, nIca va uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 276 // savve ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 277 // ye sabhI bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 277 // sammattANuvAdeNa sammAiTThIsu khaiyasammAiTThIsu aabhinniyohiynnaannibhNgo||278|| samyaktvamArgaNAnusAra samyagdRSTiM aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM prakRta prarUpaNA AbhinibodhikajJAniyoMke samAna hai // 278 // Navari sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 279 // vizeSatA yaha hai ki sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 279 // asaMjadasammAiTThippahuDi jAva sajogikevalI baMdhA, sajogikevaliaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 280 // ... asaMyatasamyagdRSTi se lekara sayogikevalI taka bandhaka haiM, sajogakevalIkAlake antima samayameM jAkara bandha vyuchinna hotA hai ? ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 280 // vedayasammAdiTThIsu paMcaNANAvaraNIya -chadaMsaNAvaraNIya - sAdAvedaNIya-causaMjalaNapurisaveda-hassa-radi-bhaya-dugucchA-devagadi-paMciMdiyajAdi-veubviya-tejA-kammaiyasarIra-samaca Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 287] sammattamaggaNAe baMdha-sAmittaM [505 urasasaMThANa-ubdhiyaaMgovaMga-caNNa-gaMdha-rasa-phAsa-devagaipAoggANupucI - agurulahuva-uvadhAdaparaghAda-ussAsa-pasasthavihAyagai-tasa-bAdara-pajjatta-patteyasarIra-thira-subha-subhaga-susvara-AdejjajasakittI-NimiNa-titthayaruccAgoda-paMcaMtarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 281 // vedakasamyagdRSTiyoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, chaha darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, purUSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika zarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya; inakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai. ? // 281 / / asaMjadasammAdidvippahuDi jAva appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // . asaMyatasamyagdRSTi se lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiN| abandhaka nahIM haiM // 282 // asAdAvedaNIya - aradi-soga -athira - asuha - ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 283 // asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha, aura ayazaHkIrti nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 283 // __asaMjadasammAdiTTippaDi jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abNdhaa| asaMyatasamyagdRSTi se lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 284 // apaccAkkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-loha-maNussAu-maNusagai-orAliyasarIraorAliyasarIraaMgovaMga cajjarisahasaMghaDaNa-maNusANupuvINAmANaM ko baMdho ko abNdho?|| apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA va lobha, manuSyAyu, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIrAMgopAMga, varSabhasaMhanana aura manuSyAnupUrvI nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 285 // asaMjadasammAdiTThI baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 286 // asaMyatasamyagdRSTi bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa, abandhaka haiM // 286 // paccakkhANAvaraNIyakoha-mANa-mAyA-lobhANaM ko baMdho ko abaMdho? // 287 // pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 287 // cha. 64 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506] chakkhaMDAgame baMdha-sAmitta-vicao [3, 288 asaMjadasammAdiTThI saMjadAsaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 288 // asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 288 // devAuassa ko baMdho ko abaMdho ? // 289 // devAyukA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 2.89 // asaMjadasammAdidvippahuDi jAva appamattasaMjadA baMdhA / appamattaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 290 // asaMyatasamyagdRSTi se lekara apramattasaMyata taka bandhaka haiM / apramattakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka hai, zeSa abandhaka haiM ? // 290 // AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMgaNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 291 // AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMga nAmakokA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? / / 291 // appamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 292 // apramattasaMyata bandhaka haiM / ye bandhaka hai, zeSa abandhaka haiM // 292 // uvasamasammAdiTThIsu paMcaNANAvaraNIya - caudaMsaNAvaraNIya - jasakitti - uccAgodapaMcatarAiyANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 293 // upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 293 // asaMjadasammAdiTippahuDi jAva suhumasAMparAiyauvasamA bNdhaa| suhumasAMparAiyauvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 294 // asaMyatasamyagdRSTi se lekara sUkSmasAmparAyika upazamaka taka bandhaka haiM / sUkSmasAmparAyika upazamakakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / NiddA-payalANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 295 // nidrA aura pracalAkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 295 // asaMjadasammAdiTTippahuDi jAva apuvakaraNauvasamA baMdhA / apuvakaraNauvasamaddhAe saMkhejjadimaM bhAgaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 296 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa upazamaka taka bandhaka haiN| apUrvakaraNa upazamakAlakA saMkhyAtavAM bhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 296 // sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko abaMdho ? // 297 // sAtAvedanIyakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 297 // www.jainelibrary:org Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 308 ] sammattamaggaNAe baMdha-sAmittaM [507 asaMjadasammAdiTTippahuDi jAva uvasaMtakasAya-cIyarAga-chadumatthA baMdhA / ede baMdhA, abaMdhA Natthi // 298 // asaMyatasamyagdRSTi se lekara upazAntakaSAya-vItarAga-chadmaratha taka bandhaka haiM / ye bandhaka haiM, abandhaka nahIM haiM // 298 / / asAdAvedaNIya - aradi-soga -athira - asuha - ajasakittiNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 299 // __asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha, aura ayazaHkIrti nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka haiM ? // 299 // asaMjadasammAdiTippahuDi jAva pamattasaMjadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // asaMyatasamyagdRSTi se lekara pramattasaMyata taka bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka . apaccakkhANAvaraNIyamohiNANibhaMgo // 301 // Navari AuvaM Nasthi // 302 // apratyAkhyAnAvaraNIya catuSka AdikI prarUpaNA avadhijJAniyoMke samAna hai // 301 // vizeSa itanA hai ki unake AyukarmakA bandha sambhava nahIM hai // 302 // paccakkhANAvaraNacaukkassa ko baMdho ko abaMdho? // 303 // pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai // 303 // asaMjadasammAdiTThI saMjadAsajadA baMdhA / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 304 // asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata bandhaka haiN| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 304 // purisaveda-kodhasaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 305 // puruSaveda aura saMjvalanakrodhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 305 // asaMjadasammAdiTippahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA baMdhA / aNiyaTTiuvasamaddhAe sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 306 // asaMyatasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka taka bandhaka haiN| anivRttikaraNa upazamakakAlake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyuchinna hotA hai| ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM / / mANa-mAyAsaMjalaNANaM ko baMdho ko abaMdho ? // 307 // saMjvalana mAna aura mAyAkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 307 // asaMjadasammAdiTTippahaDi jAva aNiyaTTI uvasamA baMdhA / aNiyaTTiuvasamaddhAe sese sese saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / 308 // Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame baMdha- sAmitta-vicao [ 3, 309 asaMyatasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / anivRttikaraNa upazamakakAlake zeSake zeSameM saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 308 // 508 ] lobhasaMjaNassa ko baMdho ko abaMdho ? / / 309 // saMjvalana lobhakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 309 // asaMjadasammAdiTTi pahuDi jAva aNiyaTTI uvasamA baMdhA / aNiyaTTiuvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 310 // asaMyatasamyagdRSTise lekara anivRttikaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / anivRttikaraNa upazamakakAlake antima samayameM jAkara bandha vyucchinna hotA hai / bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM | hassa-radi-bhaya- duguMchANaM ko baMdho ko abaMdho 1 / / 311 // hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ! // 311 // asaMjada sammAiTThiSpahuDi jAva apuvyakaraNauvasamA baMdhA / apuvvakaraNuvasamaddhAe carimasamayaM gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 312 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNa upazamakAlake antima samayako prApta hokara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // devagar3a-paMciMdiyajAdi - veDabbiya-tejA - kammaiyasarIra - samacaurasasaMThANa - veuvtriyaaMgo vaMga-vaNNa-gaMdha-rasa- phAsa-devANupuccI -agurualahua-uvaghAda - paraghAda - ussAsa-pasatthavihAyagadi-tasa - cAdara- pajjatta- patte yasarIra-thira-subha-subhaga-sussara - Adejja - NimiNaM-titthayaraNAmANaM ko baMdho ko abaMdho ? / / 313 // devagati, paMcendriya jAti, vaikriyika, taijasa va kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIrAMgopAMga, varNa, gandha, rasa, sparza, devAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara paryApta, pratyekazarIra, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa aura tIrthaMkara nAmakarmakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? // 313 // asaMjadasammAdiTTippahuDi jAva apuvvakaraNa uvasamA baMdhA / apuvvakaraNuvasamaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA / / 314 // asaMyatasamyagdRSTise lekara apUrvakaraNa upazamaka taka bandhaka haiM / apUrvakaraNa upazamakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM ||314 // AhArasarIra-AhArasarIraaMgovaMgANaM ko baMdho / ko abaMdha / / 315 / / AhArakazarIra aura AhArakazarIrAMgopAMgakA kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai ? | Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 324] sammattamaggaNAe baMdha-sAmittaM [509 appamattApuvvakaraNauvasamA baMdhA / apuvvakaraNuvasamaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa baMdho vocchijjadi / ede baMdhA, avasesA abaMdhA // 316 // __ apramatta aura apUrvakaraNa upazamaka bandhaka haiN| apUrvakaraNa upazamakAlake saMkhyAta bahubhAga jAkara bandha vyucchinna hotA hai / ye bandhaka haiM, zeSa abandhaka haiM // 316 // sAsagasammAdiTThI madiaNNANibhaMgo // 317 // sammAmicchAiTTI asaMjadabhaMgo // sAsAdanasamyagdRSTiyoMkI prarUpaNA matiajJAniyoMke samAna hai // 317 // samyagmithyAdRSTiyoMkI prarUpaNA asaMyatoMke samAna hai // 318 // micchAiTThINamabhavasiddhiya bhaMgo // 319 // midhyAdRSTi jIvoMkI prarUpaNA abhavyasiddhika jIvoMke samAna hai // 319 // saNNiyANuvAdeNa saNNIsu jAva titthayare tti oghabhaMgo // 320 // saMjJImArgaNAnusAra saMjJI jIvoMmeM tIrthaMkara prakRti taka prakRta prarUpaNA oghake samAna hai // Navari viseso sAdAvedaNIyassa cakkhudaMsaNibhaMgo // 321 // vizeSatA itanI hai ki sAtAvedanIyakI prarUpaNA cakSudarzaniyoMke samAna hai // 321 // asaNNIsu abhavasiddhiyabhaMgo // 322 // asaMjJI jIvoMmeM prakRta prarUpaNA abhavyasiddhika jIvoMke samAna hai // 322 // AhArANuvAdeNa AhAraesu oghaM // 323 // aNAhAraesu kammaiyabhaMgo // 324 // AhAramArgaNAnusAra AhAraka jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 323 // anAhArakoMkI prarUpaNA kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai // 324 // // isa prakAra bandhasvAmitvavicayAnugama samApta huA // 3 // Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa 4. cautthe khaMDe veyaNAmahAdhiyAre kadiANiyogaddAraM kRti va vedanA Adi caubIsa anuyogadvAroM svarUpa mahAkarmaprakRtiprAbhRtake prArambhameM zrI gautama gaNadharake dvArA jo maMgala kiyA gayA thA use vahAMse lekara bhagavAn bhUtabalI bhaTTAraka yahAM vedanA mahAdhikArake prArambhameM sthApita karate hue sarva prathama jinoMko namaskAra karate haiM Namo jiNANaM // 1 // jinoMko namaskAra ho // 1 // jina nAma, sthApanA, dravya aura bhAvake bhedase cAra prakArake haiN| unameM 'jina' yaha zabda nAmajina hai| sthApanA jina sadbhAvasthApanA aura asadbhAvasthApanAke bhedase do prakArake haiN| jina bhagavAnke AkArarupase sthita-dravya sadbhAvasthApanAjina hai| usa AkArase rahita jisa dravyameM jina bhagavAnkI kalpanA kI jAtI hai vaha asadbhAvasthApanAjina hai|| dravyajina Agama aura nAAgamake bhedase do prakArake haiN| jo jIva jinaprAbhRtakA jJAtA hokarabhI vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita hotA hai vaha Agamadravyajina kahalAtA hai / noAgamadravyajina jJAyakazarIra, bhAvI aura tadvyatiriktake bhedase tIna prakArake haiN| unameM jJAyakazarIra noAgamadravyajina bhAvI, vartamAna aura samujjhitake bhedase tIna prakArake haiN| bhaviSya kAlameM jina paryAyase pariNata honevAlA bhAvI dravya jina kahA jAtA hai| tadvyatirikta dravyajina sacitta, acitta aura tadubhayake bhedase tIna prakArake haiM / inameM UMTa, ghor3A aura hAthiyoM Adi ke vijetA sacitta dravyajina tathA hiraNya, suvarNa, maNi aura motI AdikoMke vijetA acittadravyajina kahe jAte haiM / suvarNa Adise nirmita AbhUSaNoMsahita kanyAdikoMke vijetAoMko sacittAcitta dravyajina jAnanA caahiye| ___ Agama aura noAgamake bhedase bhAvajina do prakArake hai| unameM jinaprAbhRtakA jAnakAra hokara vartamAnameM tadviSayaka upayogase saMyukta jIva AgamabhAva jina hai / no AgamabhAvajina upayukta aura tatpariNatake bhedase do prakArake hai| inameM jinasvarUpako grahaNa karanevAle jJAnase pariNata Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 4 ] diaNiyogaddAre maMgalAyaraNaM [ 511 jIvako upayukta bhAvajina tathA jinaparyAya se pariNata jIvako tatpariNata bhAvajina jAnanA cAhiye | ina saba jina bhedoMmeM yahAM tatpariNatabhAvajina aura sthApanAjinako namaskAra kiyA gayA hai / sthApanA jinameM cUMki tatpariNata bhAvajinake una guNoMkA adhyAropa kiyA jAtA hai, ataeva unako namaskAra karanA bhI maMgalakAraka hai| maMgalakA artha pApa-malakA gAlana hotA hai / so vaha maMgalakartA vizuddha pariNAmoMke anusAra jisa prakAra tatpariNatabhAvajinako namaskAra karanese hotA hai usI prakAra sthApanAnikSepake Azrayase jinameM tatpariNatabhAvajinake guNoMkA adhyAropa kiyA gayA hai una jinapratimAoMko bhI namaskAra Adike karanese sambhava hai / jina to yathArthameM vItarAga haiM, ataeva ve svayaM kisIke pApa- malakA vinAza nahIM karate haiM, kintu unake Azrayase stotA ke pariNAmoM ke anusAra usake pApakA vinAza svayameva hotA hai / yahAM 'jina' zabda se pAMcoM hI parameSThiyoMkA grahaNa samajhanA cAhiye kAraNa yaha ki sakalajina aura dezajinake bhedase jina do prakArake haiM / inameM jo ghAtiyA karmoMkA kSaya kara cuke haiM ve arahanta aura siddha to sakalajina kahe jAte haiN| sAthahI AcArya, upAdhyAya aura sAdhubhI tIvra kaSAya, indriya evaM mohake jIta leneke kAraNa dezajina mAne gaye haiM / Namo ahijiNANaM // 2 // avadhijinoMko namaskAra ho // 2 // guNa aura guNImeM abhedakI vivakSAse yahAM 'avadhi' zabda se avadhijJAniyoMko grahaNa kiyA gayA hai / jo maharSi samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakacAritra svarUpa ratnatrayake sAtha dezAvadhika dhAraka haiM una maharSiyoMko namaskAra hai, yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / Namo para mohijiNANaM // 3 // paramAvadhijinoMko namaskAra ho // 3 // 1 dezAvadhi, paramAdhi aura sarvAvadhike bhedase avadhijJAna tIna prakArakA hai / inameM se dezAvadhike dhAraka jinoMko pUrvasUtrameM namaskAra karake aba isa sUtra ke dvArA paramAvadhike dhAraka jinoMko namaskAra kiyA jA rahA hai / parama zabdakA artha zreSTha yA utkRSTa hotA hai / tadanusAra jo dezAvadhikI apekSA utkRSTa avadhijJAnake dhAraka maharSi haiM unako isa sUtra ke dvArA namaskAra kiyA jA rahA hai / yaha paramAvadhijJAna cUMki dezAvadhikI apekSA mahAn viSayavAlA hokara mana:paryayajJAnake saMmAna saMyata manuSyoM meM hI utpanna hotA hai, apane utpanna hone ke bhavameM hI kevalajJAnakI utpattikA kAraNa hai, aura apratipAtI arthAt samyaktva va cAritrase cyuta hokara mithyAtva evaM asaMyamako prApta honevAlA bhI nahIM haiM; isaliye use dezAvadhikI apekSA zreSTha samajhanA cAhiye / Namo sohijiNANaM // 4 // Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 1, 5 jo avadhijJAna sabako viSaya karanevAlA hai vaha sarvAvadhi kahA jAtA hai| usa sarvAvadhike dhAraka jinoMko namaskAra ho // 4 // __ yahAM sarva' zabdase samasta dravyoMko grahaNa na karake unake eka dezabhUta rUpI (pudgala) dravyakohI grahaNa karanA cAhiye / kAraNa yaha ki avadhijJAnakA viSayarUpI dravya hai, arUpI dravya usakA viSaya nahIM hai| Namo aNaMtohijiNANaM // 5 // anantAvadhijinoMko namaskAra ho // 5 // jisa jJAnakA viSayakI apekSA anta aura avadhi nahIM hai usa ananta va niravadhi jJAnasvarUpa jinoMko isa sUtrake dvArA namaskAra kiyA gayA hai| Namo kohabuddhINaM // 6 // koSThabuddhike dhAraka jinoMko namaskAra ho // 6 // koSTha nAma kuThiyA (miTTIsa nirmita eka dhAnya rakhanekA pAtra vizeSa) kA hai| jisa prakAra koSTha gehUM jau Adi aneka prakArake anAjoMke dhAraNa karane meM samartha hotA hai usI prakAra jo buddhi samasta dravya-paryAyoMke grahaNameM samartha hotI hai vaha koSTha buddhi kahI jAtI hai / isa koSThabuddhise saMyukta jinoMko namaskAra ho| yadyapi sUtra meM 'jina' pada nahIM hai, phira bhI yahAM tathA Age bhI pUrvasUtroMse usakI anuvRtti lenA cAhiye / Namo bIjabuddhINaM // 7 // bIjabuddhike dhAraka jinoMko namaskAra ho // 7 // jisa prakAra bIja mUla, aMkura, patra, pAre aura skandha AdikoMkA AdhAra hotA hai usI prakAra jo pada bAraha aMgoke arthakA AdhArabhUta hotA hai vaha bIja tulya honeseM bIja kahA jAtA hai / isa bIja padako viSaya karanevAle matijJAnakI bhI kAryameM kAraNake upacArase 'bIja' saMjJA hai / tAtparya yaha ki jo buddhi saMkhyAta padoMke dvArA ananta arthoMse sambaddha usa bIja padako grahaNa karatI hai use bIjabuddhi samajhanA cAhiye / jisa prakAra uttama rItise jotI gaI upajAU bhUmimeM yogya kAla AdirUpa sAmagrIkI sahAyatAse boyA gayA bIja pracura dhAnyako utpanna karatA hai usI prakAra noindriyAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa aura vIryAntarAyake kSayopazamakI adhikatAse prApta huI isa bIja buddhike Azrayase jIva kisI eka hI bIjapadako grahaNa karake usake Azrayase aneka padArthoke grahaNameM samartha hotA hai / aisI bIjabuddhike dhAraka jinoMko namaskAra hai, yaha sUtrakA abhiprAya hai / Namo padANusArINaM // 8 // padAnusArI Rddhike dhAraka jinoMko namaskAra ho // 8 // Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 10 ] kadiaNiyogaddAre saMbhiNNasodittaparUvaNA [ 513 pada pramANapada aura madhyamapada Adike bhedase aneka prakArakA hai| unameMse yahAM pramANa aura madhyama Adi padoM kA prayojana na honese bIjapadako grahaNa karanA cAhiye / jo buddhipadakA anusaraNa yA anukaraNa karatI hai vaha padAnusArI buddhi kahI jAtI hai / abhiprAya yaha ki bIjabuddhise bIjapadako jAnakara yahAM yaha ina akSaroMkA liMga hotA hai aura inakA nahIM; isa prakAra vicAra karake jo buddhi samasta zrutake akSara-padoMko grahaNa kiyA karatI hai use padAnusArI buddhi samajhanA cAhiye / vaha padAnusArI buddhi anusArI, pratisArI aura tadubhayasArIke bhedase tIna prakArakI hai / jo buddhi bIjapada se avastana padoMko hI bIjapadasthita liMgase jAnatI hai vaha pratisArI buddhi kahI jAtI hai / jo isake viparIta usase uparima padoMko hI jAnatI hai vaha anusArI buddhi kahalAtI hai / jo ukta bIjapadake pArzvabhAgoM meM sthita padoMko niyamase athavA vinA niyama bhI jAnatI hai use tadubhayasArI buddhi jAnanA cAhiye / yahAM ina padAnusArI jinoMko namaskAra kiyA gayA hai / Namo saMbhiNNasodArANaM / / 9 / / saMbhinna zrotA jinoMko namaskAra ho // 9 // jo zrotrendriya zrutajJAnAvaraNa aura vIryAntarAyake prakRSTa kSayopazamase aneka akSarAtmaka aura akSarAtmaka zabdoMko eka sAtha grahaNa kara sakate haiM ve saMbhinnazrotA kahalAte haiM / bAraha yojana laMbe aura nau yojana caur3e cakravartIke kaTakameM sthita hAthI, ghor3A, UMTa aura manuSya Adi ke eka sAtha utpanna hue akSarAtmaka aura anakSarAtmaka zabdoMko pRthak pRthak samAna samaya meM hI grahaNa karane meM samartha hote haiM, aise saMbhinna zrotA yadi cAra akSauhiNIke hAthI va ghor3A Adi apanI bhASAmeM eka sAtha bolate hai to unake zabdoMko alaga alaga eka sAtha sunakara unakA uttara de sakate haiM / una saMbhinnazrotA jinoMko namaskAra ho / Namo ujumadINaM // 10 // RjumatimanaHparyayajJAniyoMko namaskAra ho // 10 // RjukA artha sarala yA vakratA se rahita hotA hai / matise abhiprAya dUsarekI mati (vicArakoTi) sthita padArthakA hai / isase yaha abhiprAya huA ki jo saralatApUrvaka dUsare ke manogata, vacanagata aura kAyagata padArthako jAnate haiM ve Rjumatimana:paryayajJAnI kahalAte haiM / ye Rjumati - mana:paryayajJAnI dravyakI apekSA jaghanyase audArika zarIrakI eka samaya meM honevAlI nirjarAko tathA utkarSa se cakSuindriyakI eka samaya meM nirjarAko jAnate haiM / kSetrakI apekSA ve jaghanyase gavyUtipRthaktva ( 3 kosase 9 kosa taka ) aura utkarSase yojanapRthaktva pramANa kSetravartI arthako jAnate haiM / kAlakI apekSA jaghanyase atIta va anAgata ina do bhavoM ( vartamAna bhavake sAtha tIna bhavoM) aura utkarSase sAta bhavoM (vartamAna bhavake sAtha ATha bhavoM ) ko jAnate haiM / bhAvakI apekSA ve jaghanyase jaghanya dravyavartI aura utkarSase utkRSTa dravyavartI tatprAyogya asaMkhyAtave bhAga mAtra bhAvoM (paryAyoM) ko 1 cha. 65 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 1, 11 jAnate haiM / jaghanyake Upara aura utkRSTake nIce saba madhyama vikalpa samajhane cAhiye / una RjumatimanaHparyayajJAnI jinoMko namaskAra ho| Namo viulamadINaM // 11 // . vipulamati-manaHparyayajJAnI jinoMko namaskAra ho // 11 // vipula zabdakA artha vistRta hotA hai| isase yaha abhiprAya huA ki jo saralatA, kuTilatA aura ubhaya svarUpase bhI dUsareke manogata, vacanagata evaM kAyagata padArthako jAnate haiM ve vipulamatimanaHparyayajJAnI kahalAte haiN| ve dravyakI apekSA jaghanyase eka samayarUpa indriyanirjarAko tathA utkarSase manodravyavargaNAke anantaveM bhAgako jAnate haiN| kSetrakI apekSA ve jaghanyase yojanapRthaktvarUpa kSetrake bhItara tathA utkarSase ghanaphalarUpa paiMtAlIsa lAkha yojanapramANa manuSya kSetrake bhItara sthita vastuko jAnate haiN| kAlakI apekSA ve jaghanyase sAta-ATha bhavoMko tathA utkarSase asaMkhyAta bhavoMko jAnate haiM / bhAvakI apekSA ve apane viSayabhUta dravyakI asaMkhyAta paryAyoMko jAnate haiM / isa prakArake vipulamatimanaHparyayajJAnI jinoMko namaskAra ho / Namo dasapubbiyANaM // 12 // dazapUrvI jinoMko namaskAra ho // 12 // ye dazapUrvI bhinna aura abhinnake bhedase do prakArake haiN| unameM gyAraha aMgoMko par3hakara tatpazcAt parikarma, sUtra, prathamAnuyoga, pUrvagata aura cUlikA; ina pAMca adhikAroMmeM vibhakta dRSTivAdake par3hate samaya utpAdapUrva Adike kramase dasaveM vidyAnupravAdapUrvake samApta honepara jaba tathA sAta sau kSudra vidyAyeM siddha hokara 'bhagavan, kyA AjJA dete haiM ?' aisA kahatI huI upasthita hotI haiM taba jo una saba vidyAoMke lobhako prApta hotA hai vaha bhinnadazapUrvI kahA jAtA hai| kintu jo karmakSayakA abhilASI honese unake viSayameM jo lobhako nahIM prApta hotA hai vaha abhinnadazapUrvI kahalAtA hai / unameM yahAM abhinnadazapUrvI jinoMko namaskAra kiyA gayA hai / Namo codasapubbiyANaM // 13 // caudahapUrvI zrutakevalI jinoMko namaskAra ho // 13 // Namo aTuMgamahANimittakusalANaM // 14 // aSTAMga mahAnimittoMmeM kuzalatAko prApta hue jinoMko namaskAra ho // 14 // ve aSTAMganimitta ye haiM- aMga, svara, vyaJjana, lakSaNa, chinna, bhauma, svapna aura antarikSa / 1. manuSya aura tiryaMcoMke aMga-pratyaMgoMke sAtha unakI vAta-pittAdi prakRti, sAta dhAtuoM aura varNa-rasAdiko dekhakara tInoM kAlosambandhI sukha-duHkhAdiko jAna lenA; yaha aMga mahAnimitta kahalAtA hai| 2. manuSya aura tiryaMcoMke aneka prakArake zabdoMko sunakara tInoM kAloM sambandhI sukha-duHkhAdiko jAna lene kA nAma svara mahAnimitta hai| 3. zira, mukha evaM kandhe : Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 15] kadiaNiyogaddAre veubviyariddhiparUvaNA [ 515 Adipara sthita tila va mazA Adiko dekhakara tInoM kAloM sambandhI sukha-duHkhAdike jAna leneko vyaJjana mahAnimitta kahA jAtA hai| 4. hAtha aura pAMva Adike Upara vartamAna svastika, nandyAvarta, zrIvRkSa, zaMkha, cakra, candra, sUrya evaM kamala Adi cihnoMko dekhakara tIrthaMkara, cakravartI evaM baladeva Adi padoMke aizvaryako jAna lenA; yaha lakSaNa nAmaka mahAnimitta hai / abhiprAya yaha ki uparyukta cinhoMmeM yadi eka sau ATha hoM to tIrthaMkara, cauMsaTha hoM to cakravartI tathA battIsa hoM to baladeva Adi (nArAyaNa-pratinArAyaNa) padoMkI prApti samajhanA cAhiye / 5. zarIra-chAyAkI viparItatAko tathA deva, dAnava, rAkSasa evaM manuSya-tiryaMcoMke dvArA chede gaye zastra, vastra aura AbhUSaNa Adiko dekhakara tInoM kAloMke sukha-duHkhako jAnanA; yaha chinna nAmakA mahAnimitta hai| 6. pRthivIkI saghanatA evaM snigdha-rukSa Adi guNoMko dekhakara sonA, cAMdI aura tAMbA Adike avasthAnako tathA pUrvAdi dizAvibhAgase sthita senA Adiko dekhakara jaya-parAjaya Adike jAna leneko bhauma mahAnimitta kahA jAtA hai / 7. vAtAdi doSoMse rahita hokara rAtrIke antima bhAgameM dekhe gaye candrasUryAdirUpa zubha tathA tailasnAnAdirUpa azubha svapnoMko sunakara bhAvI sukha-duHkhAdike jAna lenekA nAma svapna mahAnimitta hai / vaha svapna chinnasvapna aura mAlAsvapnake bhedase do prakArakA hai| inameM parasparake sambandhase rahita jo hAthI evaM siMha AdikA dekhanA hai vaha chinnasvapna kahA jAtA hai / jaise-jinamAtAke dvArA dekhe jAnevAle solaha svapna / pUrvApara ghaTanAse sambandha jo svapna dekhA jAtA hai vaha mAlAsvapna kahalAtA hai| 8. sUrya, candra, aura graha-nakSatrake udaya evaM asta Adiko dekhakara usake nimittase sukha-duHkhAdike jAna lenekA nAma antarikSa mahAnimitta hai| jo ina ATha mahAnimittoMmeM kuzala hote haiM unake liye yahAM namaskAra kiyA gayA hai| Namo viuvvaNapattANaM // 15 // vikriyARddhiko prApta hue jinoMko namaskAra ho // 15 // aNimA, mahimA, laghimA, prApti, prAkAmya, Izitva, vazitva aura kAmarUpitva; isa prakArase vikriyARddhi ATha prakArakI hai| unameM merU pramANa zarIrako saMkucita karake paramANu pramANa zarIrase sthita honA aNimA nAmaka vikriyARddhi hai| paramANu pramANa zarIrako merU parvatake barAbara karaneko mahimARddhi kahate haiN| merU pramANa zarIrase makar3Ike taMtuoMparase calanemeM nimittabhUta zaktikA nAma laghimA hai| bhUmimeM sthita rahakara hAthase candra va sUryake bimbako chUnekI zaktiko prAptiRddhi kahA jAtA hai / kulAcala aura merU parvata sambandhI pRthivIkAyika jIvoMko bAdhA na pahuMcAkara unake bhItarase jA sakanekA nAma prAkAmyaRddhi hai| saba jIvoM tathA grAma, nagara evaM kher3e AdikoMke bhoganekI jo zakti utpanna hotI hai vaha Izitva Rddhi kahI jAtI hai| manuSya, hAthI, siMha, evaM ghor3e AdirUpa apanI icchAse vikriyA karane kI zaktikA nAma vazitvaRddhi hai athavA samasta prANiyoMko vazameM kara sakanekA nAma vazitvaRddhi hai| icchita rUpake grahaNa karanekI zaktikA nAma kAmarUpitva hai / isa ATha prakArakI vikriyAzaktise saMyukta jinoMko namaskAra ho / | Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 1, 16 Namo vijjAharANaM // 16 // vidyAdhara jinoMko namaskAra ho // 16 // jAtividyA, kulavidyA aura tapavidyAke bhedase vidyA tIna prakArakI hai| unameM mAtRpakSase jo vidyAyeM prApta hotI haiM ve jAtividyAyeM tathA pitRpakSase prApta honevAlI vidyAyeM kulavidyAyeM kahalAtI haiM / mahopavAsAdirUpa tapazcaraNake dvArA siddha kI jAnevAlI vidyAoMko tapavidyAyeM samajhanA cAhiye / ye vidyAyeM jinake hotI haiM ve vidyAdhara kahalAte haiN| unameMse vijayAdha parvatapara rahanevAle asaMyamI vidyAdharoMko chor3akara jinhoMne vidyAoMke parityAgapUrvaka saMyamako grahaNa kara liyA hai unako tathA jo siddha huI vidyAoMke upayogakI icchA nahIM karate haiM una vidyAdharoMko hI yahAM namaskAra kiyA gayA hai| Namo cAraNANaM // 17 // cAraNa-RddhidhAraka jinoMko namaskAra ho // 17 // jala, jaMghA, tantu, phala, puSpa, bIja, AkAza aura zreNIke bhedase cAraNa-RddhidhAraka jina ATha prakArake haiN| unameM jo RSi jalakAyika jIvoMko pIr3A na pahuMcAkara jalako na chUte hue icchAnusAra bhUmike samAna jalase Uparase gamana kara sakate haiM ve jalacAraNa kahalAte haiN| isI prakArase jo sAdhu tantu, phala, phUla aura bIjake Uparase jA-A sakate haiM unheM kramase tantucAraNa, phalacAraNa, puSpacAraNa aura bIjacAraNa samajhanA cAhiye / bhUmimeM pRthivIkAyika jIvoMko bAdhA na pahuMcA karake jo aneka sau yojana gamana kara sakate haiM ve jaMghAcAraNa kahalAte haiN| dhUma, agni, parvata, vRkSa aura tantusamUhake Azrayase jo RSi Upara caDhanekI zaktise saMyukta hote haiM ve zreNIcAraNa kahe jAte haiN| bhUmise cAra aMgula Upara AkAzameM gamana karanevAle RSi AkAzacAraNa kahalAte haiN| ina cAraNaRSIzvaroMkoM yahAM namaskAra kiyA gayA hai / Namo paNNasamaNANaM // 18 // prajJAzramaNoMko namaskAra ho // 18 // autpattikI, vainayikI, karmajA aura pariNAmike bhedase prajJA cAra prakArakI hai| inameM pUrva janmasambandhI cAra prakArakI nirmala buddhike balase vinayapUrvaka bAraha aMgoMkA avadhAraNa karake jo prathamataH devoMmeM aura tatpazcAta avinaSTa saMskArake sAtha manuSyoMmeM utpanna hote haiM ve vahAM paDhane, sunane va pUchane AdikI kriyAse rahita hote hue bhI ukta buddhise saMyukta hote haiM unakI vaha buddhi autpattikI kahalAtI hai| aise autpattiprajJAzramaNa chaha mAsake upavAsase kRza hote hue bhI usa buddhike mAhAtmyako prakaTa karane ke liye pUchanerUpa kriyA pravRtta hue caudahapUrvIko bhI uttara dete haiM / vinayapUrvaka bAraha aMgoMko par3hanevAleke jo buddhi utpanna hotI hai usakA nAma vainayikI prajJA hai, : Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 22] kadiaNiyogaddAre AgAsagAmiriddhiparUvaNA [517 athavA paropadezase utpanna buddhi bhI vainayakI prajJA kahalAtI hai| guruke upadezake vinA tapazcaraNake balase jo buddhi utpanna hotI hai usakA nAma karmajA prajJA hai, athavA auSadhasevAke balase jo utpanna hotI hai usa buddhiko karmajA prajJA samajhanA cAhiye / apanI jAtivizeSase utpanna buddhi pariNAmikI prajJA kahI jAtI hai| Namo AgAsagAmINaM // 19 // AkAzagAmI jinoMko namaskAra ho // 19 // . jisa Rddhike prabhAvase jIva khar3A hokara, padmAsana athavA anya kAyotsarga Adi AsanoMse bhI AkAzameM gamana kara sakatA hai vaha AkAzagAmI Rddhi kahI jAtI hai| isa AkAzagAmitva Rddhike dhArakoMse AkAzacAraNoMmeM yaha vizeSatA samajhanA cAhiye ki ve cAritrake paripAlanameM kuzala honese AkAzameM gamana karate hue bhI jIvoMko bAdhA nahIM pahuMcAte haiM, tathA ve pAdaprakSepapUrvakahI AkAzameM gamana kiyA karate haiN| kintu AkAzagAminI Rddhike dhAraka padmAsana aura kAyotsarga Adi aneka prakArake AsanoMke sAtha AkAzameM gamana karate hue jIvapIr3A parihArameM samartha nahIM hote haiN| yahAM AkAzagAmI jinoMko namaskAra kiyA gayA hai| Namo AsIvisANaM // 20 // AzIviSa jinoMko namaskAra ho // 20 // jisa Rddhike prabhAvase 'terA ziraccheda ho' aisA kahanepara jIvakA tatkAla zira kaTa jAtA hai, 'tU mara jA' aisA kahanepara jIva sahasA mara jAtA hai, tathA 'tU nirviSa ho jA' aisA kahanepara viSapIDita prANI tatkSaNa nirviSa ho jAtA haiM, vaha AzIviSa Rddhi kahalAtI hai| yahAM yaha vizeSatA samajhanI cAhiye ki isa prakArake vacanazaktise saMyukta jina kabhI usa Rddhike prabhAvase anya jIvoMkA nigraha-anugraha nahIM kiyA karate haiM, kyoMki, vaisA karanepara unameM jinatvahI nahIM raha sakatA hai| isa sUtrake dvArA isa AzIviSa Rddhike dhAraka jinoMko namaskAra kiyA gayA hai| Namo didvivisANaM // 21 // dRSTiviSa jinoMko namaskAra ho // 21 // jisa Rddhike prabhAvase utkRSTa tapasvI sAdhuke dvArA krodhapUrNa dRSTise dekhA gayA prANI tatkAla viSase saMtapta hokara mara jAtA hai vaha dRSTiviSaRddhi kahalAtI hai / yahAM dRSTi zabdase manako bhI grahaNa karanA caahiye| isase dRSTiviSa Rddhike dhAraka sAdhu cakSuse dekhaneke. samAna jisake viSayameM mara jAnekA manase vicAra bhI karate haiM vaha tatkAla mara jAtA hai, yaha abhiprAya samajhanA cAhiye isa dRSTiviSa Rddhike dhAraka jinoMko yahAM namaskAra kiyA gayA hai / Namo uggatavANaM // 22 // ugratapa Rddhike dhAraka jinoMko namaskAra ho // 22 // Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 1, 23 ye ugratapa Rddhike dhAraka do prakArake haiM- ugrogratapa - RddhidhAraka aura avasthita ugratapaRddhi dhAraka / unameM jo eka upavAsako karake pAraNA karaneke pazcAt phira do upavAsa karatA haiM, pazcAt isI kramase tIna upavAsa karatA haiM, isa prakAra uttarottara eka eka upavAsako bar3hAte hue adhika vRddhi jIvana paryanta upavAsoMko kiyA karatA hai vaha sAdhu ugrogratapa RddhikA dhAraka mAnA jAtA hai / jo dIkSAke samaya eka upavAsako karake pAraNA karatA hai aura tatpazcAt eka dinake antarase kisI nimittako pAkara SaSTopavAsI ho jAtA hai / phira usa SaSTopavAsase vihAra karate hue aSTamopavAsI ho jAtA hai / isa prakAra dazama aura dvAdazama Adike kramase nIce na girakara jo jIvana paryanta vihAra karatA hai vaha avasthita ugratapa - RddhikA dhAraka kahA jAtA hai / ina donoM tapoMkA utkRSTa phala mokSahI hai, anya svargAdi to anutkRSTa phala haiM / ina umratapa RddhidhAraka jinoMko yahAM namaskAra kiyA gayA hai / mo dittatavANaM // 23 // dIptatapa - RddhidhAraka jinoMko namaskAra ho // 23 // jisake prabhAvase caturtha va zarIrameM SaSThopavAsAdi karate hue sAdhuke anupama dIpti utpanna hotI hai vaha dIptaRddhi kahalAtI hai / isa Rddhiko dhAraNa karanevAle sAdhu dIptatapa kahe jAte haiM / una dIptatapa RddhidhAraka jinoMko yahAM namaskAra kiyA gayA hai / Namo tattatavANaM // 24 // taptatapaRddhidhAraka jinoMko namaskAra ho // 24 // jisa tapake dvArA mUtra, mala aura zukrAdi tapta arthAt bhasma ho jAte haiM vaha taptatapa hai / isa sUtra dvArA ukta Rddhise sahita jinoMko namaskAra kiyA gayA hai / Namo mahAtavANaM / / 25 / / mahAtapaRddhi dhAraka jinoMko namaskAra ho // 25 // jo mati, zruta, avadhi aura mana:paryaya; ina cAra jJAnoMke sAmarthya se mandarapaMkti va siMhanikrIDita Adi saba prakArake mahAn upavAsoMko kiyA karate haiM ve isa mahAtapa Rddhike dhAraka hote haiM / una mahAtapa RddhidhArI munIvaroMko mana, vacana, va kAyase namaskAra ho; yaha sUtra kA abhiprAya hai / Namo ghoratavANaM // 26 // ghoratapaRddhi dhAraka jinoMko namaskAra ho || 26 // upavAsoM meM chaha mAsakA upavAsa, avamodarya tapoMmeM eka grAsa, vRttiparisaMkhyAoM meM catuSpatha (cauraste) meM bhikSAkI pratijJA, rasaparityAgoMmeM uSNa jalayukta odanakA bhojana; viviktazayyAsanoM meM vRka aura vyAghra Adi hiMsra jIvoMse sevita vanoMmeM nivAsa; kAyaklezoM meM tIvra himAlaya Adike Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 32 ] kadiaNiyogaddAre ghoraguNariddhiparUvaNA [ 519 antargata dezoMmeM khule AkAzake nIce athavA vRkSamUlameM dhyAna grahaNa karanA; isa prakArase jo bhayAnaka bAhya tapoMkA AcaraNa karate hue duSkara abhyantara tapoMkA bhI anuSThAna kiyA karate haiM ve ghoratapaRddhike dhAraka hote haiM / ina ghoratapa RSizvaroMko namaskAra ho, yaha sUtrakA abhiprAya hai| Namo ghoraparakamANaM // 27 // ghoraparAkrama RddhidhAraka jinoMko namaskAra ho // 27 // tInoM logoMkA upasaMhAra karane, pRthivItalako nigalane; samasta samudrake jalako sukhAne tathA jala, agni, evaM zilA-parvatAdike barasAnekI zaktikA nAma ghoraparAkrama hai| usa ghoraparAkrama Rddhike dhAraka jinoMko namaskAra ho, yaha sUtrakA abhiprAya hai / Namo ghoraguNANaM // 28 // ghoraguNa jinoMko namaskAra ho // 28 // Namo ghoraguNabaMmacArINaM // 29 // aghoraguNabramhacArI jinoMko namaskAra ho // 29 // pAMca mahAvrata, pAMca samiti aura tIna gupti svarUpa cAritrakA nAma bramha hai / aghorakA artha zAnta hotA hai / isa prakArase jo maharSi zAnta guNoMse saMyukta usa bramhakA AcaraNa karate haiM ve aghora bramhacArI kahalAte haiM / abhiprAya yaha hai ki jo sAdhu tapake prabhAvase rASTra viplava, mAri, durbhikSa aura vadha-bandhanAdike rokanemeM samartha hote haiM unheM aghorabramhacArI jAnanA caahiye| yahAM sandhike kAraNa sUtrameM akArakA lopa ho gayA hai / una aghora bramhacArI jinoMko namaskAra ho| Namo AmosahipattANaM // 30 // Ama\SadhiprApta RSiyoMko namaskAra ho // 30 // jinakA AmarSa arthAt sparza auSadhapaneko prApta hai ve AmA~SadhiRddhise saMyukta hote haiN| abhiprAya yaha hai ki tapake sAmarthyase jina maharSiyoMkA sparza saba prakArakI auSadhike svarUpako prApta kara cukA hai ve AmadaiSadhiprApta kahalAte haiM / unako namaskAra ho / Namo khelosahipattANaM // 31 // khelauSadhiprApta RSiyoMko namaskAra ho // 31 // khela zabdase zleSma, lAra, nAsikAmala aura vighuSa AdikA grahaNa hotA hai / jinakA yaha khela auSadhitvako prApta ho gayA hai ve khelauSadhiprApta RSi haiM / unako namaskAra ho / Namo jallosahipattANaM // 32 // jallauSadhiprApta jinoMko namaskAra ho // 32 // Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 1, 33 zarIrakA bAhya mala ( pasInA Adi) jalla kahalAtA hai / vaha jinake tapake prabhAvase auSadhiko prApta ho gayA hai ve jalloSadhiprAptajina kahe jAte haiM / unako namaskAra ho / mo viDosahipattANaM // 33 // viSTauSadhiprApta jinako namaskAra ho // 33 // 520 ] viSTA zabda malamUtrAdikA vAcaka hai| jinake ve malamUtrAdi auSadhitvako prApta ho gaye haiM ve viSTauSadhiprApta jina haiM / unako namaskAra ho / mosavvasahipattANaM // 34 // sarvauSadhiprApta jinoMko namaskAra ho // 34 // jinake rasa, rudhira, mAMsa, medA, asthi, majjA, zukra, phupphusa evaM mala-mUtrAdi ye saba auSadhipaneko prApta ho gaye haiM ve sarvauSadhiprApta jina haiN| unako namaskAra ho / Namo maNavalI || 35 // manabala Rddhi yukta jinoMko namaskAra ho || 35 // bAraha aMgo meM nirdiSTa trikAla viSayaka ananta artha va vyaJjana paryAyoseM paripUrNa chaha dravyoMkA nirantara cintana karate hue bhI khedako prApta na honA, isakA nAma manabala hai / yaha manabala jinake pAyA jAtA hai ve manabalI kahalAte haiM / una manabalI RSiyoMko namaskAra ho / Namo vacivaNaM // 36 // aarat RSiyoMko namaskAra ho // 36 // bAraha aMgoM kI bahuta bAra AvRtti karake bhI jo khedako nahIM prApta hote haiM ve vacanabalI kahalAte haiM / unako namaskAra ho / Namo kAyabalINaM // 37 // kAyabalI RSiyoMko namaskAra ho // 37 // jo tInoM lokoMko hAthakI aMgulise uThAkara unheM anyatra rakhane meM samartha hote haiM kAyabalI kahalAte haiM / ina kAyabala RddhidhAraka jinoMko namaskAra ho / Namo khIrasavINaM // 38 // kSIrasravI jinoMko namaskAra ho // 38 // kSIrakA artha dUdha hotA hai / jisa Rddhike prabhAvase hAthameM rakhA gayAM rukSa bhojana tatkAla dUdhasvarUpa pariNata ho jAtA hai vaha kSIrasravI Rddhi kahalAtI hai, athavA jisake prabhAva se vacana dUdhake samAna madhura pratibhAsita hote haiM vaha bhI kSIrasravI Rddhi kahI jAtI hai / usa kSIrasravI Rddhike dhAraka jinoMko namaskAra ho / Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 43] kadiaNiyogaddAre sappisaviriddhiparUvaNA [521 Namo sappisavINaM // 39 // sarpisravI jinoMko namaskAra ho // 39 // sarpiS zabdakA artha ghRta hotA hai / tapake prabhAvase jinake aMjalI puTameM gire hue saba AhAra ghRta svarUpase pariNata ho jAte haiM ve sarpisravI kahalAte haiM / unako namaskAra ho / Namo mahasavINaM // 40 // madhusravI jinoMko namaskAra ho // 40 // madhu zabdase guDa, khAMDa, aura zakkara AdikA grahaNa kiyA jAtA hai| jo hAthameM rakhe hue samasta AhAroMko guDa, khAMDa aura zakkarake svAdasvarUpa pariNata karanemeM samartha haiM ve madhusravI jina haiM / unako mana, vacana va kAyase namaskAra ho / Namo amaDasavINaM // 41 // amRtasravI jinoMko namaskAra ho // 41 // jinake hAthameM AyA huA AhAra amRtasvarUpase pariNita ho jAtA hai ve amRtasravI jina haiM una amRtasravI jinoMko namaskAra ho, yaha sUtrakA artha hai / Namo akkhINamahANasANaM // 42 // akSINamahAnasa RddhidhAraka jinoMko namaskAra ho / / 42 // akSINamahAnasa zabdake dezAmarzaka honeke kAraNa usase akSINavasati jinoMkA bhI grahaNa hotA hai / abhiprAya yaha hai ki jina maharSiyoMke dvArA AhAra grahaNa kara lene para zeSa bhojana cakravartIkI samasta sevAke dvArA bhI upabhoga karanepara hAniko prApta nahIM hotA hai ve akSINamahAnasa RddhidhAraka kahalAte haiN| isI prakAra jinake cAra hAtha pramANa bhI guphAmeM avasthita rahanepara cakravartIkA samasta sainya bhI usa guphAmeM samA sakatA hai ve akSINAvAsa RddhidhAraka kahalAte haiN| una akSINamahAnasa jinoMko namaskAra ho / Namo loe savvasiddhAyadaNANaM // 43 // lokameM saba siddhAyatanoMko namaskAra ho // 43 // 'sarva siddha' isa vacanase yahAM pUrvameM kahe hue samasta jinoMko grahaNa karanA cAhiye, kyoMki ukta jinoMko chor3akara anya koI dezasiddha va sarvasiddha nahIM pAye jAte haiN| saba siddhoMke jo Ayatana haiM ve sarvasiddhAyatana kahe jAte haiN| isase kRtrima va akRtrima jinagRha, jinapratimA tathA ISatprAgbhAra, Urjayanta, campApura va pAvAnagara Adi kSetroM evaM niSIdhikAoMko bhI grahaNa karanA cAhiye / una siddhAyatanoMkoM namaskAra ho / cha. 66 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 1,44 Namo vaDDhamANabuddharisissa // 44 // vardhamAna buddha RSiko namarakAra ho // 44 // isa prakAra yahAM 44 sUtroM dvArA maMgala karake aba Age granthakA sambandha pragaTa karaneke liye sUtra kahate haiM aggeNiyassa puvassa paMcamassa vatthussa cauttho pAhuDo kammapayaDI NAma // 45 // agrAyaNI pUrvakI paMcama vastuke caturtha prAbhRtakA nAma karmaprakRti hai // 45 // dRSTivAda nAmaka bArahaveM aMgake pAMca bhedoMmeM jo pUrvagata hai vaha utpAdapUrva va agrAyaNIyapUrva Adike bhedase caudaha prakArakA hai| inameM dvitIya agrAyaNIya pUrvameM 'vastu' nAmase prasiddha ye caudaha adhikAra haiM-- pUrvAnta, aparAnta, ruva, adhruva, cayanalabdhi, avasapraNidhAna, kalpa, artha, bhaubhAvayAdya, sarvArtha, kalpaniryANa, atIta-anAgatakAla, siddha aura buddha / inameMse yahAM pAMcavA cayanalabdhi nAmakA adhikAra prakRta hai / usameMke bIsa prAbhRtoMmeMse yahAM karmaprakRti prAbhRta nAmakA caturtha prAbhRta vivakSita hai| usameM ye caubIsa adhikAra haiM- kRti, vedanA, sparza, karma, prakRti, bandhana, nibandhana, prakrama, upakrama, udaya, mokSa, saMkrama, lezyA, lezyAkarma, lezyApariNAma, sAta-asAta, dIrgha-hasva, bhavadhAraNIya, pudgalAtta, nidhatta-anidhatta, nikAcita-anikAcita, karmasthiti, pazcimaskandha aura alpabahutva / ina caubIsa adhikAroM se yahAM prathama kRti anuyogadvAra prakRta hai| isa kRti anuyogadvArakI prarUpaNA karaneke liye AgekA sUtra kahA jAtA hai / kadi tti sattavihA kadI-NAmakadI ThavaNakadI davvakadI gaNaNakadI gaMdhakadI karaNakadI bhAvakadI cedi // 46 // ___kRti sAta prakArakI hai- nAmakRti, sthApanAkRti, dravyakRti, gaNanAkRti, granthakRti, karaNakRti aura bhAvakRti // 46 // inake arthakI prarUpaNA Age svayaM sUtrakArake dvArA kI gaI hai, ataH yahAM unakA svarUpa nahIM nirdiSTa kiyA gayA hai / aba ina sAta kRtiyoMmeMse kisa nayake liye kauna-sI kRtiyAM abhISTa haiM, isakI prarUpaNA karaneke liye AgekA sUtraprabandha prApta hotA hai kadiNayavibhAsaNadAe ko Nao kAo kadIo icchadi 1 // 47 // kRtiyoMke nayoMke vyAkhyAnameM kauna naya kina kRtiyoMkI icchA karatA hai ? / / 47 // Naigama-cavahAra-saMgahA savvAo // 48 // naigama, vyavahAra aura saMgraha ye tIna naya saba kRtiyoMko svIkAra karate haiM // 48 // ujusudo DhavaNakadiM Necchadi // 49 // RjusUtra naya sthApanAkRtiko svIkAra nahIM karatA hai // 49 // Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 52 ) kadiaNiyogaddAre NayavibhAsaNadA [ 523 ___ abhiprAya yaha hai ki RjusUtra sthApanAkRtiko chor3akara zeSa saba kRtiyoMko svIkAra karatA hai / RjusUtra naya zuddha aura azuddhake bhedase do prakArakA hai| unameM yahAM azuddha RjusUtra naya vivakSita hai, kyoMki, sthApanA kRtiko chor3akara anya saba kRtiyAM usIkI viSaya ho sakatI haiM / zuddha RjusUtra naya to arthaparyAyako viSaya karaneke kAraNa kevala bhAvakRtiko hI viSaya karatA hai, usako chor3akara vaha anya kisI bhI kRtiko svIkAra nahIM karatA hai / saddAdao NAmakadiM bhAvakadiM ca icchaMti // 50 // zabdAdika naya nAmakRti aura bhAvakRtiko svIkAra karate haiM // 50 // isa prakAra ukta kRtiyoMkI nayaviSayatAkA kathana aba Age nikSepaprarUpaNAse kiyA jAtA hai jA sA NAmakadI NAma sA jIvassa vA, ajIvassa vA, jIvANaM vA, ajIvANaM vA, jIvassa ca ajIvassa ca, jIvassa ca ajIvANaM ca, jIvANaM ca ajIvassa ca jIvANaMca ajIvANaM ca jassa NAmaM kIradi kadi tti sA savvA NAmakadI NAma // 51 // jo vaha nAmakRti hai vaha eka jIvake, eka ajIvake, bahuta jIvoMke, bahuta ajIvoMke, eka jIva aura eka ajIvake, eka jIva aura bahuta ajIvoMke; bahuta jIvoM aura eka ajIvake, tathA bahuta jIvoM aura bahuta ajIvoMmeM jisakA 'kRti' aisA nAma kiyA jAtA hai vaha saba nAmakRti kahalAtI hai // 51 // nAmakRti uparyukta eka va aneka jIvAjIvAdi AThakoMhI viSaya karatI hai, kyoM ki, inase adhika bhaMga sambhava nahIM haiM / ina ATha bhaMgomeM jisakA 'kRti' aisA nAma kiyA jAtA hai vaha apane ApameM rahanevAlI 'kRti' saMjJA AdhArake bhedase ATha prakAra aura avAntara bhedase karor3oM bhedoMko prApta hotI hai / vaha saba nAmakRti kahalAtI hai| jA sA ThavaNakadI NAma sA kaTThakammesu vA cittakammesu vA pottakammesu vA leppakammesu vA leNakammesu vA selakammasu vA gihakammesu vA bhittikammesu vA daMtakammesu vA bheDakammesu vA akkho vA varADao vA je cAmaNNe evamAdiyA ThavaNAe Thavijjati kadi ti sA savvA ThavaNakadI NAma // 52 // jo vaha sthApanAkRti hai vaha kASTakarmoM meM, athavA citrakarmoM meM, athavA pottakarmoM meM, athavA lepyakarmoM meM, athavA layanakarmoM meM, athavA zailakarmoM meM, athavA gRhakarmoMmeM athavA bhittikarmoM meM athavA dantakarmoM meM, athavA bheNDakoM meM, athavA akSa yA varATaka; tathA inako Adi lekara anya bhI jo 'kRti' isa prakAra sthApanAdvArA sthApita kiye jAte haiM vaha saba sthApanAkRti kahI jAtI hai // 52 // sadbhAvasthApanA aura asadbhAvasthApanAke bhedase sthApanA do prakArakI hai| inameM yahAM pahile sadbhAvasthApanAke kucha udAharaNa diye jAte haiM- nAcanA, ha~sanA, gAnA tathA turaI evaM vINA Adi bAjoMke bajAne rUpa kriyAyoMmeM pravRtta hue deva, nArakI, tiryaMca aura manuSyoMkI kASThase nirmita Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [ 4, 1, 53 pratimAoMko kASThakarma kahate haiM / vastra, bhitti evaM paTiye Adipara nAcane AdikI kriyAoMmeM pravRtta hue deva, nArakI, tiryaMca aura manuSyoMkA jo citra khIMcA jAtA hai use citrakarma kahate haiN| pottakA artha vastra hotA hai / usase kI gaI pratimAoMkA nAma pottakarma hai| kaTa (tRNa), zarkarA (zakkara) va mRttikA Adike lepakA nAma lepya hai / usase nirmita pratimAoMkA nAma lepyakarma hai| layanakA artha parvata hotA hai| usameM nirmita pratimAoMkA nAma layanakarma hai| zailakA artha patthara hotA hai / usameM nirmita pratimAoMkA nAma zailakarma hai / gRhoMse abhiprAya yahAM jinagRhAdikoMkA hai| unameM kI gaI pratimAoMkA nAma gRhakarma hai / abhiprAya yaha ki ghor3A, hAthI, manuSya evaM varAha (zUkara) Adike svarUpase nirmita ghara gRhakarma kahalAte hai / gharakI dIvAloMmeM unase abhinna racI gaI pratimAoMkA nAma bhittikarma hai| hAthIke dAMtoMpara khodI huI pratimAoMkA nAma dantakarma hai / bheMDase nirmita pratimAoMkA nAma bheMDakarma hai / ye dasa sadbhAvasthApanAke udAharaNa haiM / ' asadbhAvasthApanAkRtike udAharaNa akSa aura varATaka Adi jAnane cAhiye / 'akSa' zabdase dyUta (juA) ke pA~soM aura gADIke dhurAkA tathA varATaka zabdase kauDiyoMkA grahaNa hotA hai / upalakSaNarUpase yahAM stambhakarma, tulAkarma, halakarma aura musalakarma Adiko grahaNa karanA cAhiye / jisameM sthApita kiyA jAtA hai vaha sthApanA hai| 'amA' arthAt abhedarUpase sthApanA arthAt sadbhAva va asadbhAvarUpa sthApanAmeM 'yaha kRti hai' isa prakAra jo sthApita kiye jAte haiM vaha saba sthApanAkRti kahI jAtI hai| jA sA dabakadI NAma sA duvihA Agamado davvakadI ceva NoAgamado davvakadI ceva // 53 // jo vaha dravyakRti hai vaha AgamadravyakRti aura noAgamadravyakRtike bhedase do prakArakI hai // Agama, siddhAnta va zrutajJAna; ina zabdoMkA ekahI artha hai / jo Aptavacana pUrvAparavirodha Adi doSoMke samUhase rahita hokara saba padArthoMkA prakAzaka hotA hai vaha Agama kahalAtA hai| isa Agamase jo dravyakI kRti hai vaha AgamadravyakRti kahalAtI hai / isa AgamadravyakRtise bhinna noAgamadravyakRti jAnanA cAhiye / isa prakAra dravyakRtike kRtikI do bhedoMkI prarUpaNA karake aba Age AgamabhedoMke prarUpaNArtha uttara sUtra kahate haiM jA sA Agamado davvakadI NAma tisse ime aTThAhiyArA bhavaMti-dvidaM jidaM parijidaM vAyaNopagadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM // 54 // jo vaha Agamase dravyakRti hai usake ye arthAdhikAra haiM- sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama // 54 // __ ye Agamake nau adhikAra haiN| inameM jo puruSa vRddha va vyAdhipIDitake samAna bhAvaAgamameM dhIre dhIre saMcAra karatA hai vaha usa prakArake saMskArase yukta puruSa aura vaha bhAvAgama bhI Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 55 ] kadiaNiyogaddAre sudaNANovajogA [ 525 sthita hokara pravRtti karanese- ruka ruka kara calane se - sthita kahalAtA hai / jinakA artha naiH saMgyavRtti hai / abhiprAya yaha ki jisa saMskArase puruSa bhAvAgamameM askhalita svarUpase saMcAra karatA hai usase yukta puruSa aura vaha bhAvagama bhI 'jita' kahA jAtA hai / jisa jisa viSaya meM prazna kiyA jAtA hai usa usameM atizaya zIghratApUrvaka pravRttikA nAma paricita hai / abhiprAya yaha ki kramase, akramase aura anubhayasvarUpase bhAvAgamarUpI samudrameM machalIke samAna atyanta caMcalatApUrNa pravRtti karanevAlA prANI aura vaha bhAvAgama bhI paricita kahA jAtA hai / ziSyoMke par3hAnekA nAma vAcanA hai / vaha cAra prakAra hai nandA, bhadrA, jayA aura saumyA / inameM anya darzanoMko pUrvapakSa rUpase sthApita karake unakA nirAkaraNa karate hue apane pakSako sthApita karanevAlI vyAkhyA nandA kahalAtI hai / yuktiyoM dvArA samAdhAna karake pUrvApara virodhakA parihAra karate hue siddhAntameM sthita samasta padArthoMkI vyAkhyAkA nAma bhadrA hai / pUrvAparavirodha ke parihArake vinA siddhAntake arthoMkA kathana karanA, yaha jayA vAcanA kahalAtI hai / kahIM kahIM skhalanapUrNa vRttise jo vyAkhyA kI jAtI hai vaha saumyA vAcanA kahI jAtI hai / ina cAra prakArakI vAcanAoM ko prApta huA Agama vAcanopagata kahalAtA hai / abhiprAya yaha hai ki jo dUsaroMko jJAna karAneke liye samartha hotA hai use vAcanopagata jAnanA cAhiye / isa AgamArthakA vyAkhyAna karanevAloMko aura sunanevAloMko bhI dravya, kSetra, kAla aura bhAva ina cAroMkA zuddhipUrvakahI karanemeM aura sunanemeM pravRtta honA cAhiye / tIrthaMkara jinendrake mukha se nikale hue bIjapadako sUtra kahate haiM / usa sUtrake sAtha utpanna hokara jo zrutajJAna gaNadhara devameM avasthita hotA hai usakA nAma sUtrasama hai / bAraha aMgoMkA viSaya artha kahalAtA hai, usa arthake sAtha jo Agama rahatA hai use arthasama kahate haiM / abhiprAya isakA yaha hai ki dravyasUtrake dhAraka AcAryoMkI apekSA na karake saMyamake nimittase utpanna hue zrutajJAnAvaraNake kSayopazamase jo dvAdazAMga zruta svayaMbuddhoMko prApta hotA hai use arthasama samajhanA cAhiye / gaNadhara devake dvArA racA gayA dravyazruta grantha kahalAtA hai, usake sAtha jo dvAdazAMgazruta bodhatabuddha AcAryoM meM avasthita rahatA hai usakA nAma granthasama hai / 'nAnA minoti' isa nirUktike anusAra jo aneka prakArase arthakA pariccheda na karatA jo jAnatA hai use nAma kahate haiM / abhiprAya yaha eka Adi akSarako lekara bAraha aMgoMsambandhI anuyogoMke madhya meM sthita dravyazrutajJAnake samasta bhedoMko nAma samajhanA cAhiye / usa nAmake sAtha jo zeSa AcAryoM meM zrutajJAna utpanna ghoSakA artha anuyoga hai, usa anuyogake sAtha jo va sthita hotA hai vaha nAmasama kahalAtA hai / utpanna hotA hai vaha ghoSasama kahalAtA hai / aba ina AgamoM viSayaka upayogoMkI prarUpaNA karaneke liye AgekA sUtra kahate haiMjA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA vA pariyaTTaNA vA aNupekkhaNA vA - dhammakA vA je cAmaNNe evamAdiyA // 55 // Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 1, 56 una nau AgamoMviSayaka vAcanA, pRcchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA, stava, stuti, dharmakathA tathA aura bhI inako Adi lekara jo anya haiM ve upayoga haiM // 55 // anya bhavya jIvoMke liye zaktyanusAra una nau AgamoMviSayaka granthake arthakI jo prarUpaNA kI jAtI hai vaha vAcanA upayoga hai / ukta AgamoMmeM nahIM jAne hue arthaka viSayameM pUchanA, isakA nAma pRcchanA upayoga hai / AcArya bhaTTArakoMke dvArA kathita arthake nizcaya karanekA nAma praticchanA upayoga hai / grahaNa kiyA huA artha vismRta na ho jAve, etadartha vAra vAra bhAvAgamakA parizIlana karanA; yaha parivartanA upayoga kahalAtA hai / karmokI nirjarAke liye pUrNa rUpase hRdayaMgama kiye gaye zrutajJAnake parizIlana karanekA nAma anuprekSaNA upayoga hai / saba aMgoMke viSayakI pradhAnatAse bAraha aMgoMke upasaMhAra karaneko stava kahate haiN| isameM jo vAcanA, pRcchanA, parivartanA aura anuprekSaNA svarUpa upayoga hotA hai use bhI upacArase stava kahA jAtA hai| bAraha aMgoMmeM eka aMgake upasaMhArakA nAma stuti hai| sAtha hI usameM jo upayoga hotA hai vaha use bhI stuti hI jAnanA cAhiye / eka aMgake eka adhikArake upasaMhAra aura tadviSayaka upayogakA nAma dharmakathA hai| . 'inako Adi lekara aura bhI jo anya haiM' aisA 'sUtrameM' kahanepara usase anya jo kRti va vedanA Adi adhikAra haiM unake upasaMhAra viSayaka upayogoMkA bhI grahaNa karanA cAhiye / ' upayoga' zabda yadyapi sUtrameM nahIM hai to bhI arthApattise usakA yahAM adhyAhAra karanA cAhiye / isa prakAra yahAM ye ATha zrutajJAnopayoga kahe gaye haiN| __ yahAM kRti anuyogadvAra prakRta hai| tadviSayaka ina upayogoMko isa prakAra samajhanA cAhiye- anya jIvoMke liye kRtike arthakI prarUpaNA karanA, vAcanA kahalAtI hai| kRtiviSayaka ajJAta arthaka viSayameM pUchanekA nAma pRcchanA hai / tadviSayaka prarUpita kiye jAnevAle arthakA nizcaya karaneko pratIcchanA kahate haiN| vismaraNa na hone deneke liye vAra vAra kRtike arthakA parizIlana karanA, parivartanA kahalAtI hai / karmanirjarAke liye sAMgIbhUta kRtikA punaH punaH vicAra karanA anuprekSaNA kahI jAtI hai / kRtike upasaMhArake samasta anuyogadvAroMviSaya upayogakA nAma stava hai / kRtike eka anuyogadvAra viSayaka upayogakA nAma stuti hai / eka mArgaNAviSayaka upayoga dharmakathA kahalAtA hai / isa prakAra ye kRtiviSayaka ATha upayoga haiM / ina upayogoMse bhinna jIva cAhe zrutajJAnAvaraNake kSayopazamase sahita ho athavA usake vinaSTa kSayopazamavAlA ho, vaha anupayukta kahalAtA hai| aba Age nayoMke Azrayase anupayuktoMkI prarUpaNA kI jAtI haiM Negama-cavahArANamego aNuvajuto Agamado davvakadI aNeyA vA aNuvajutto Agamado davvakadI // 56 // naigama aura vyavahAra nayakI apekSA eka anupayukta jIva Agamase dravyakRti hai athavA aneka anupayukta jIva Agamase dravyakRti hai // 56 // Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 62 ] kadiaNiyogaddAre AgamadavyakadiparUvaNA [ 527 saMgaNassa eyo vA aNeyA vA aNuvajuto Agamado davvakadI || 57 // saMgraha nayakI apekSA eka athavA aneka anupayukta jIva Agamase dravyakRti hai // 57 // ujusudassa eo aNuvatto Agamado davvakadI // 58 // RjusUtranayakI apekSA eka anupayukta jIva Agamase dravyakRti hai // 58 // saddaNassa avattavvaM // 59 // zabdayakI apekSA avaktavya hai // 59 // sA savvA Agamado davvakadI nAma // 60 // vaha saba Agamase dravyakRti kahalAtI hai // 60 // jA sA goAgamado davvakadI NAma sA tivihA- jANugasarIradavvakadI bhaviyadavvakadI jANugasarIra - bhaviya tavvadirittadavvakadI cedi // 61 // jo vaha noAgamase dravyakRti hai vaha tIna dravyakRti aura jJAyakazarIra bhAvIvyatirikta dravyakRti // prakArakI hai- jJAyakazarIra dravyakRti, bhAvI 61 // kRtiprAbhRtake jAnakAra jIvakA jo zarIra hai tatsvarUpa dravyakRti jJAyakazarIra noAgamadravyakRti kahalAtI hai / jo bhaviSya meM kRti paryAyasvarUpase pariNata honevAlA hai tatsvarUpa dravyakRti bhAvI noAgama dravyakRti kahI jAtI hai / ina donoMse bhinna dravyakRtiko taddravyavyatirikta noAgama dravyakRti samajhanA cAhiye / Age inhIM tInoM kRtiyoMkI vizeSa prarUpaNA kI jAtI hai jA sA jANugasarIra davvakadI NAma tisse ime atthAhiyArA bhavati dvidaM jidaM parijidaM vAyaNotragadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM // 62 // jo vaha jJAyakazarIra dravyakRti hai usake ye arthAdhikAra haiM- sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama // 62 // unameM dhIre dhIre apane viSaya meM vartamAna kRtianuyoga sthita kahalAtA hai / vinA rukAvaTake manda gatise apane viSaya meM saMcAra karanevAlA kRtianuyoga jita kahalAtA hai / rukAvaTake vinA ati zIghra gatise ghumAe hue kumhArake cakra ke samAna jo kRtianuyoga apane viSayameM saMcAra karanemeM samartha hai vaha parijita hai / nandA-bhadrA Adike svarUpako prApta kRtiviSayaka zrutajJAnakA nAma vAcanopagata hai / jina bhagavAn ke mukhase nikalA huA jo bIjapada ananta arthoMke grahaNa karane meM samartha hai vaha sUtra kahalAtA hai; isa sUtra ke sAtha gaNadhara devoMmeM utpanna hue kRtianuyogadvArakA nAma sUtrasama hai / grantha aura bIja padoMke vinA saMyama ke prabhAva se kevalajJAnake samAna jo svayaMbuddhoM meM kRtianuyoga utpanna hotA hai vaha arthake sAtha rahane se arthasama kahA jAtA hai| arahanta Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 1, 63 devake dvArA jisa zabdakalApakA artha kahA gayA hai tathA jo gaNadharoMse granthita kiyA gayA hai aise zabdakalApakA nAma grantha hai| usase utpanna hokara bhadrabAhu Adi sthaviroM meM rahanevAlA kRtianuyoga granthake sAtha rahane se grantha sama kahalAtA hai / buddhivihIna puruSoMke bhedase eka do akSara AdikoMse hIna kRtianuyoga 'nAnA minoti' arthAt jo nAnA arthoMko grahaNa karatA hai vaha nAma hai, isa niruktike anusAra 'nAma' kahA jAtA hai / usake sAtha rahanevAle bhAvakRtianuyogako nAmasama kahate haiM / usa kRtianuyogadvArakA eka anuyoga ghoSa kahalAtA hai| usase utpanna kRti anuyogako aura usase na utpanna hokara bhI jo usake samAna hai aise kRtianuyogako bhI ghoSasama kahate haiM / isa prakAra kRtianuyoga nau prakArakA honese usake jJAyaka bhI nau hote hai / tassa kadipAhuDajANayassa cuda- caida- cattadehassa imaM sarIramidi sA savvA jANugasarIradavvakadI NAma / / 63 / / cyuta, cyAvita aura tyakta zarIravAle usa kRtiprAbhRtajJAyakakA yaha zarIra hai, aisA jAnakara vaha saba jJAyakazarIradravyakRti kahalAtI hai // 63 // Ayuke kSayase jisakA zarIra svayaM vinaSTa huA hai aisA kRtiprAbhRtakA jJAyaka jIva cyutadeha kahalAtA hai / jisakA zarIra upasargake dvArA naSTa huA hai aisA kRtiprAbhRtakA jAnakAra sAdhu vyAvitadeha kahA jAtA hai / bhaktapratyAkhyAna, iMginI aura prAyopagamana kI vidhise zarIrako chor3anevAlA kRtiprAbhRtakA jAnakAra sAdhu tyaktadeha kahalAtA hai / ina cyuta, cyAkti aura vyakta devAle kRtiprAbhRtake jJAyakoMkA yaha zarIra hai, aisA mAnakara ve saba zarIra jJAyakazarIra dravyakRti kahalAte haiM / jA sA bhaviyadavvakadI NAma je ime kadi ti aNiyogaddArA bhaviovakaraNadAe jo TThido jIvo Na ya puNa tAva taM karedi sA savvA bhaviodavvakadI NAma // 64 // jo vaha bhAvI dravyakRti hai usakA svarUpa isa prakAra hai- jo ye kRtianuyogadvAra haiM bhaviSya meM unake upAdAna kAraNa svarUpase jo sthita hokara bhI vartamAna meM use nahIM kara rahA hai vaha saba bhAvI dravyakRti hai // 64 // jasA jANugasarIra bhaviyavadirittadavvakadI NAma sA aNeyavihA / taM jahA - gaMthimavAima - vedima-pUrima-saMghAdima- AhodimaNikkhodima - ovellima - ubvvellima-vaNNa-cuNNa-gaMdhavilevaNAdINi je cAmaNNe evamadiyA sA savvA jANugasarIra bhaviyavadirittadavyakadI NAma || jo vaha jJAyakazarIra aura bhAvIse bhinna dravyakRti hai vaha aneka prakArakI hai / vaha isa prakArase - granthima, vAima, vedima, pUrima, saMghAtima, Ahodima, Nikkhodima, ovellima, udvellima, varNa, cUrNa, gandha aura vilepana Adi tathA aura jo anya isI prakAra haiM vaha saba jJAyaka zarIra - bhAvivyatirikta dravyakRti kahI jAtI hai // 65 // Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 66 ] kadiaNiyogaddAre gaNaNakadipavaNA [ 529 unameM gUMthanerUpa kriyAse siddha hue puSpamAlA Adi dravyako pranthima kahate haiN| bunanA kriyAse siddha hue sUpa, TipArI, caMgera (eka prakArakI bar3I TokarI) cAlanI, kambala aura vastrAdi dravya bAima kahalAte haiM / vedana kriyAse siddha hue sUti (soma nikAlanekA sthAna ), iMdhuva (bhaTTI), koza aura palya Adi dravya vedima kahe jAte haiN| pUraNa kriyAse siddha hue tAlAbakA bAMdha va jinagRhakA cabUtarA Adi dravyoMkA nAma pUrima hai| lakar3I, ITa aura patthara AdikI saMghAtana kriyAse siddha hue kRtrima jinabhavana, gRha, prAkAra aura stUpa Adi dravya saMghAtima kahalAte haiN| Ahodima kriyAse siddha hue nIma, Ama, jAmuna aura jaMbIra Adi dravyoMko Ahodima kahate haiN| Ahodima kriyAse yahAM sacitta aura acitta dravyoMkI ropaja kriyAko grahaNa karanA cAhiye / khodane rUpa puSkariNI, vApI, kUpa, siddha hue taDAga, layana aura suraMga Adi dravya Nikkhodima kahalAte haiM / ovellana kriyAse siddha hue ekaguNe, duguNe evaM tiguNe DorA Adi dravya ovellima kahe jAte haiM / granthima va vAima Adi dravyoMke udvelanase utpanna dravya udvelima kahe jAte haiN| citrakAra evaM vargoM ke utpAdanameM nipuNa dUsaroMkI bhI kriyAse siddha manuSya va ghor3A Adi aneka AkArarUpa dravya varNa kahe jAte haiM / cUrNana kriyAse siddha hue piSTa, piSTikA aura kaNikA Adi dravyoMko cUrNa kahate haiM / bahuta dravyoMke saMyogase utpAdita gandhapradhAna dravyakA nAma gandha hai| ghise va pIse gaye candana aura kuMkuma Adi dravya vilepana kahe jAte haiM / 'inako Adi lekara jo aura dravya haiM ' isa sUtra vacanase jor3akara va kATakara banAye gaye dvisaMyogAdi dravyoMke astitvakI prarUpaNA kI gaI hai| jA sA gaNaNakadI NAma sA aNeyavihA / taM jahA-eo NokadI, duve avattavvA kadi tti-vA Nokadi tti vA, tippahuDi jAva saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA kadI, sA savvA gaNaNakadI NAma // 66 // jo vaha gaNanakRti hai vaha aneka prakAra hai| vaha isa prakArase- eka saMkhyA nokRti hai, do saMkhyA kRti aura nokRti rUpase avaktavya hai, tInako Adi lekara saMkhyAta, asaMkhyAta va ananta saMkhyAyeM kRti kahalAtI haiM / vaha saba gaNanakRti kahI jAtI hai // 66 // __ 'eka' yaha nokRti hai| isakA kAraNa yaha hai ki jo rAzi vargita hokara vRddhiko prApta hotI hai tathA jo apane vargameMse apane hI vargamUlako kama karake varga karanepara vRddhiko prApta hotI hai use kRti kahate haiM / 'eka' saMkhyAkA varga karanepara cUMki vaha vRddhi nahIM hotI tathA usameMse vargamUlake kama kara denepara vaha nirmUlahI naSTa ho jAtI hai isI liye 'eka' saMkhyA nokRti hai, aisA sUtrameM kahA hai / yaha 'eka' saMkhyA gaNanAkA prakAra mAtra hai / do aMkoMkA varga karanepara cUMki vRddhi dekhI jAtI hai, ataH 'do' ko nokRti nahIM kahA jA sakatA hai / aura cUMki usake vargameMse mUlako kama karake vargita karanepara vaha vRddhiko prApta nahIM hotI, kintu pUrvokta rAzi hI rahatI hai; ata: 'do' ko kRti bhI nahIM kahA jA sakatA hai| yaha vicAra karake 'do' saMkhyAko avaktavya kahA gayA hai / yaha dvitIya gaNanAkI jAti hai| cha.67 * Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 1, 67 __ tInako Adi lekara jisa kisI bhI saMkhyAke vargita karanepara cUMki vaha bar3hatI hai aura usameMse vargamUlako kama karake punaH varga karanepara vRddhiko bhI prApta hotI hai; isI kAraNa use 'kRti' kahI jAtI hai / yaha tRtIya gaNanAkRtikA vidhAna hai| inake atirikta caturtha koI gaNanAkRti nahIM haiM, kyoM ki, ina tInoMko chor3akara aura dUsarI koI gaNanA pAyI nahIM jaatii| abhiprAya yaha hai ki 'eka-eka' aisI gaNanA karanepara nokRtigaNanA, 'do-do' isa prakAra gaNanA karanepara avaktavya gaNanA, tathA 'tIna-cAra va pAMca' ityAdi kramase gaNanA karanepara kRtigaNanA kahalAtI hai| isa prakAra gaNanAkRti tIna prakAra hI hai / jA sA gaMthakadI NAma sA loe vede samae saddapabaMdhaNA akkharakabAdINaM jA ca gaMtharacaNA kIrade sA savyA gaMthakadI NAma / / 67 // . jo vaha granthakRti hai vaha lokameM, vedameM ve samayameM zabdasandarbharUpa akSarAtmaka kAvyAdikoMke dvArA jo grantharacanA kI jAtI hai vaha saba granthakRti kahalAtI hai / 67 // - yaha granthakRti nAma, sthApanA, dravya aura bhAvake bhedase cAra prakArakI hai| unameM bhAva granthakRti Agama aura noAgamake bhedase do prakArakI hai| inameM granthakRti prAbhRtakA jAnakAra upayukta jIva AgamabhAvagranthakRti kahalAtA hai / noAgamabhAva granthakRti zruta aura nozrutake bhedase do prakArakI hai| unameM zruta tIna prakArakA hai- laukika, vaidika aura sAmAyika / inameMse pratyeka dravya aura bhAva zrutake bhedase do prakArakA hai / unameMse zabdAtmaka dravyazruta tadvyatirikta noAgamadravyagranthakRtimeM garbhita hai / hAthI, ghor3A, taMtra, koTilya evaM vAtsAyana kAmazAstrAdi viSayaka jJAna laukika bhAvazruta grantha kahalAtA hai| dvAdazAMgAdiviSayaka bodhakA nAma vaidika bhAvazruta grantha hai| tathA naiyAyika, vaizeSika, lokAyata, sAMkhya, mImAMsaka aura bauddha; ityAdi darzanoMko viSaya karanevAlA bodha sAmAyika bhAvazruta grantha kahA jAtA hai| inakI zabdasaMdarbharUpa akSara-kAvyoMdvArA pratipAdya arthako viSaya karanevAlI jo grantharacanA kI jAtI hai vaha zrutagranthakRti kahI jAtI hai / nozrutagranthakRti abhyantara aura bAhyake bhedase do prakArako hai / inameM abhyantara nozrutagranthakRti mithyAtva, tIna veda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, krodha, mAna, mAyA aura lobhake bhedase caudaha prakArakI tathA bAhya nozrutagranthakRti kSetra, vAstu, dhana, dhAnya, dupada, catuSpada, yAna, zayanAsana, kupya aura bhANDake bhedase dasa prakArakI hai / ye kSetrAdi grantha (parigraha) cUMki abhyantara granthake kAraNa hote haiM ataeva vyavahAra nayakI apekSA kAraNameM kAryakA upacAra karake inheM bhI grantha kahA jAtA hai / inake parityAgakA nAma nirgranthatA hai / mithyAtvAdirUpa uparyukta caudahakI grantha' yaha saMjJA nizcaya nayakI apekSA samajhanA cAhiye; kyoM ki, ve karmabandhake kAraNa haiM / inake parityAgakA nAma nirgranthatA hai| . jA sA karaNakadI NAma sA duvihA mUlakaraNakadI ce uttarakaraNakadI ceva / jA sA mUlakaraNakadI NAma sA paMcavihA-orAliyasarIramUla karaNagadI veubbiyasarIra mUlakaraNa Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 69] kadiaNiyogaddAre kadiparUvaNA [531 kadI AhArasarIra mUlakaraNakadI teyAsarIramUlakaraNakadI kammaiyasarIramUlakaraNakadI cedi / karaNakRti do prakArakI hai- mUlakaraNakRti aura uttarakaraNakRti / inameM mUlakaraNakRti pAMca prakArakI haiM-- audArikazarIra mUlakaraNakRti, vaikriyikazarIra mUlakaraNakRti, taijasazarIra mUlakaraNakRti aura kArmaNazarIra mUlakaraNakRti // 68 // saba karaNoMmeM zarIrako mUlakaraNa mAnA jAtA hai, kAraNa ki anya karaNoMkI pravRtti usake hI nimittase hotI hai| vaha audArika, vaikriyika, AhAraka, taijasa aura kArmaNake bhedase pAMca prakArakA hai / ina pAMca zarIrAtmaka mUlakaraNoMkA jo saMghAtana AdirUpa kArya hai use mUlakaraNakRti kahI jAtI hai / zarIrake atirikta jo talavAra, vasUlA, parazu evaM kudArI Adi anya karaNa haiM unake kAryako uttarakaraNakRti jAnanI caahiye| ina sabake kAryako jo kati kahI gayI hai vaha 'kriyate iti kRtiH' isa niruktike anusAra bhAvakI pradhAnatAse kahI gayA hai| 'kriyate anayA' . isa vyutpattike anusAra karaNakI pradhAnatAse ukta mUla aura uttara karaNoMko kRti samajhanI cAhiye / aba uparyukta pAMca bhedoMmeM pratyekake bhedoMko batalAneke liye AgekA sUtra prApta hotA hai jA sA orAliya ubbiya-AhArasarIramUlakaraNakadI NAma sA tivihA-saMghAdaNakadI parisAdaNakadI saMghAdaNa-parisAdaNakadI cedi / sA savvA orAliya ubbiya-AhArasarIramUlakaraNakadI NAma // 69 // jo vaha audArika vaikriyika-AhArakazarIra mUlakaraNakRti hai vaha tIna prakArakI haisaMghAtanakRti, parizAtanakRti aura saMghAtana-parizAtanakRti / vaha saba audArika, vaikriyika aura AhAraka zarIramUlakaraNakRti hai // 69 // inameMse vivakSita zarIrake paramANuoMkA nirjarAke vinA jo saMcaya hotA hai use saMghAtanakRti kahate haiM / unhIM vivakSita zarIrake pudgalaskandhoMkI saMcayake vinA jo nirjarA hotI hai vaha parizAtanakRti kahalAtI hai| tathA vivakSita zarIrake pudgalaskandhoMkA jo Agamana aura nirjarA ekahI sAtha hotI hai use saMghAtana-parizAtanakRti kahI jAtI hai| unameMse tiryaMca aura manuSyoMke utpanna honeke prathama samayameM audArikazarIrakI saMghAtanakRti hI hotI hai, kyoM ki, usa samaya ukta zarIrake skandhoMkI nirjarA nahIM pAyI jaatii| dvitIya samayase lekara Ageke samayoMmeM unhIMke audArikazarIrakI saMghAtana-parizAtanakRti hotI hai, kyoM ki, dvitIyAdika samayoMmeM abhavyasiddhikoMse anantaguNe aura siddhoMse anantaguNe hIna audArikazarIrake skandhoMkA Agamana aura nirjarA donoM pAye jAte haiN| tathA tiryaMca aura manuSyoM dvArA uttara zarIrake utpanna karanepara audArikazarIrakI parizAtanakRti hotI hai, kyoM ki, usa samaya audArikazarIrake rakandhoMkA Agamana sambhava nahIM hai| deva va nArakiyoMke utpanna honeke prathama samayameM vaikriyikazarIrakI saMghAtanakRti hotI hai, kyoM ki, usa samaya vaikriyika zarIrake skandhoMkI nirjarA nahIM hotii| unhIMke dvitIyAdika samayoMmeM Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 1, 70 usakI saMghAtana-parizAtana kRti hotI hai, kyoM ki, usa samaya ukta zarIrake skandhoMkA Agamana aura nirjarA donoM eka sAtha dekhe jAte haiM / tathA uttara zarIrakA utpAdana kara mUla zarIrameM praviSTa hue deva va nArakIke mUlazarIrakI parizAtanakRti hotI hai, kyoM ki, usa samaya ukta zarIrake skandhoMkA Agamana nahIM hotA / isI prakAra AhArazarIrako utpanna karaneke prathama samaya meM usakI saMghAtanakRti, dvitIyAdi samayomeM saMghAtana-parizAtanakRti tathA mUla zarIrameM praviSTa honepara parizAtanakRti jAnanI cAhiye / jA sA tejA kamma yasarIramUlakaraNakadI NAma sA duvihA parisAdaNakadI saMghAdaNa - parasAdaNakadI cedi / sA savvA tejA kammaiyasarIramUlakaraNakadI NAma / / 70 // jo vaha taijasa-kArmaNazarIramUlakaraNakRti hai vaha do prakArakI hai- parizAtanakRti aura saMghAtana-parizAtanakRti / vaha saba taijasa - kArmaNazarIramUlakaraNakRti hai || 70 || ayogakevalIke jAneke ina donoM zaroroMkI parizAtanakRti hotI hai / isakA kAraNa yaha hai ki unake yogakA abhAva ho jAnese bandhakA sarvathA vinAza ho cukA hai / ayogakevalIko chor3akara anya saba hI saMsArI jIvoMke ukta dono zarIroMkI saMghAtana-parizAtana kRti hI hotI hai, kyoMki, saMsAra meM sarvatra unakA Agamana aura nirjarA donoM pAye jAte haiM / ina donoM zarIroMkI saMghAtanakRti sambhava nahIM hai, kyoMki bandha, sattva aura udayase rahita hue siddha jIvoMke bandhake kAraNoMkI sambhavanA na rahanese unake ina donoM zarIroMkA navIna bandha sambhava nahIM haiM / ye saba taijasazarIra aura kArmaNazarIrarUpa mUlakaraNakRtiyAM haiM, aisA jAnanA cAhiye / isa prakAra uparyukta sUtroMdvArA mUlakaraNakRtiyoMke sattvakI prarUpaNA karake aba Age uttarakaraNakRtikI prarUpaNA kI jAtI hai jA sA uttarakaraNakadI NAma sA aNeyavihA / taM jahA - asi cAsi parasu-kuDArIcakka daMDa-veyaNAliyA - salAga-maDiya-suttodayAdINamuvasaMpadasaNijjhe // 71 // jo vaha uttarakaraNakRti hai vaha aneka prakArakI hai / yathA - asi, vAsi, parazu, kudArI, cakra, DaNDa, vema, nAlikA, zalAkA, mRttikA, sUtra aura udakAdikoMkA sAmINya kAryoM meM hotA hai // cUMki anya saba karaNoMke kAraNa haiM, asi va vAsi Adiko uttarakaraNa audArikAdi pAMca zarIra jIvake sAtha rahate hue ataeva ve mUlakaraNa mAne gaye haiM / unake kAraNa honese ina samajhanA cAhiye / vaha uttarakaraNakRti aneka prakArakI hai / jo dravyakA Azraya karate haiM ve upasaMpada arthAt kArya kahalAte haiM / unakI samIpatAkA nAma upasaMpadasAnidhya hai, isaliye asi, vAsi, parazu, kudArI, cakra, daNDa, vema, nAlikA, zalAkA, mRttikA, sUtra aura udaka Adi kAryoMkI samIpatAke Azrayase uttarakaraNa kahalAte haiM / Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 1, 75] kadiaNiyogaddAre uttarakaraNakadiparUvaNA [533 je cAmaNNe evamAdiyA sA savvA uttarakaraNakadI NAma // 72 // isI prakAra aura bhI jo anyakaraNa haiM ve saba uttarakaraNakRti kahalAtI haiM // 72 // kAraNa yaha ki isake itane hI kAraNa hai, isa prakAra karaNoMkI niyata saMkhyA sambhava nahIM hai| jA sA bhAvakaraNakadI [bhAvakadI NAma sA uvajutto pAhuDajANago // 73 // kRtiprAmRtakA jAnakAra jo upayoga yukta jIva hai vaha saba bhAva karaNakRti (bhAvakRti) hai / sA savvA bhAvakadI NAma // 74 // vaha saba bhAvakRti hai // 74 // edAsiM kadINaM kAe kadIe payadaM ? gaNaNakadIe payadaM // 75 // ina kRtiyoMmeM kauna-sI kRti prakRta hai ? gaNanakRti prakRta hai // 75 // // isa prakAra kRtianuyogadvAra samApta huA // 1 // -00-6500 Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-puSpadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo . tassa cautthe-veyaNAkhaMDe 2. vedaNANiyogaddAre 1. veyaNaNikkhevo vedaNA ti / tattha imANi veyaNAe solasa aNiyogaddArANi-NAdavvANi bhavaMtivedaNaNikkheve vedaNaNayavibhAsaNadAe vedaNaNAmavihANe vedaNadavvavihANe vedaNakhettavihANe vedaNakAlavihANe vedaNabhAvavihANe vedaNapaccayavihANe vedaNasAmittavihANe vedaNa-vedaNavihANe vedaNagaivihANe vedaNaaMNataravihANe vedaNasaNNiyAsavihANe veyaNaparimANavihANe veyaNabhAgAbhAgavihANe veyaNaappAbahuge tti // 1 // ___ aba vedanA adhikAra prakaraNa prApta hai| usameM vedanAke ye solaha anuyogadvAra jJAtavya haiM- vedanAnikSepa vedanAnayavibhASaNatA, vedanAnAmavidhAna, vedanAdravyavidhAna, vedanAkSetravidhAna, vedanAkAlavidhAna, vedanAbhAvavidhAna, vedanApratyayavidhAna, vedanAsvAmitva vidhAna, vedanA-vedanAvidhAna, vedanAgatividhAna, vedanA-anantaravidhAna, vedanAsAnnikarSavidhAna, vedanAparimANavidhAna, vedanAbhAgAbhAgavidhAna aura vedanAalpabahutva // 1 // 1. vedanA zabdake aneka artha haiN| unameM kaunasA artha yahAM vivakSita hai, isakA ullekha vedanAnikSepa anuyogadvArameM kiyA gayA hai| 2. uparyukta nAmAdi nikSeparUpa vyavahAra kisa kisa nayakI apekSAse hotA hai, isakA vivecana vedananayavibhASaNatA anuyogadvArameM kiyA gayA hai| 3. jIvameM bandha, udaya aura sattva rUpase jo pudgalaskandha avasthita haiM unake viSayameM kisa kisa nayakA kahAM kahAM kaisA prayoga hotA haiM; isakI prarUpaNA vedanAnAmavidhAna anuyogadvArameM kI gaI hai| 4. abhavyasiddhikoMse anantaguNe aura siddhoMse anantaguNe hIna jo pudgalaskandha jIvase sambandha hote haiM unakA nAma vedanAdravya hai, vaha vedanArUpa dravya aneka prakArakA hai, isakA vicAra vedanA dravyavidhAna anuyogadvArameM kiyA gayA hai| 5. vedanAdravyoMkI avagAhanA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase lekara dhanaloka pramANa taka hotI hai, isakA vivecana vedanAkSetravidhAna anuyogadvArameM kiyA gayA hai / 6. vaha vedanAdravya vedanAke svarUpako na chor3akara jaghanya aura utkarSa rUpase kitane kAla rahatA hai, isakI prarUpaNA vedanAkAlavidhAna anuyogadvArameM kI gaI hai| 7. vedanAdravyaskandhameM saMkhyAta, asaMkhyAta aura anantaguNe bhAvabhedoMkA pratiSedha karake anantAnanta bhAvabhedoMke sadbhAvakI prarUpaNA vedanAbhAvavidhAna anuyogadvArameM kI gaI hai| 8. vedanApratyayavidhAna anuyoga Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2-1, 3] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 535 dvArameM ukta vedanAdravyake kSetra, kAla aura bhAvoMke kAraNoMkA vivecana kiyA gayA hai| 9. eka Adike saMyogase ATha bhaMgarUpa jo jIva aura nojIva Adi haiM- ve vedanAke svAmI hote haiM va nahIM hote haiM, isakI prarUpaNA nayoMke Azrayase vedanAsvAmitva anuyogadvArameM kI gaI hai / 10. eka do Adike saMyogase bhedako prApta huI badhyamAna, udIrNa aura upazAnta prakRtiyoMke bhedase jo vedanAke aneka vikalpa hote haiM- unakI prarUpaNA nayoMke Azrayase vedanA vedanAvidhAna anuyogadvArameM kI gaI hai| 11. dravyAdike bhedase bhedako prApta huI vedanA kyA sthita hai, kyA asthita hai, aura kyA sthita-asthita hai; isakA vicAra nayoMke Azrayase vedanAgatividhAna anuyogadvArameM kiyA gayA hai / 12. vedanA-anantaravidhAna anuyogadvArameM nayavivakSAke anusAra eka eka samayanabaddharUpa anantara bandha, nAnA samayaprabaddharUpa parampasabandha tathA ubhayabandharUpa karmapudgalaskandhoMkI prarUpaNA nayavivakSAke anusAra kI gaI hai / 13. dravya, kSetra, kAla aura bhAvarUpa vedanAke utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya evaM ajaghanyameMse kisI ekako mukhya karake zeSa pada kyA utkRSTa hote haiM yA anutkRSTa Adi hote haiM; isakI parIkSA vedanAsaMnikarSavidhAna anuyogadvArameM kI gaI hai| 14. vedanAparimANavidhAna anuyogadvArameM prakRtiyoMke kAla aura kSetrake bhedase mUla va uttara prakRtiyoMke pramANakI prarUpaNA kI gaI hai / 15. prakRtyarthatA, sthityarthatA aura kSetrapratyAsameM utpanna prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM; isakA vicAra vedanAbhAgAbhAgavidhAna anuyogadvArameM kiyA gayA hai / 16. tathA vedanA-alpabahutva anuyogadvArameM inhIM tIna prakArakI prakRtiyoMke eka dUsaroMkI apekSA alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai / isa prakAra isa vedanA mahAdhikArameM ina solaha anuyogadvAroMkI prarUpaNA kI gaI haiveyaNaNNikkhave tti caubihe veyaNaNNikkheve // 2 // aba kramase vedanAnikSepa adhikAra prakaraNa prApta hai| vaha vedanAkA nikSepa cAra prakArakA hai| NAmaveyaNA DhavaNaveyaNA davvaveyaNA bhAvaveyaNA cedi // 3 // nAmavedanA, sthApanAvedanA, dravyavedanA aura bhAvavedanA // 3 // unameMse eka jIva va aneka jIva Adi ATha prakArake. bAhya arthakA avalambana na karanevAlA 'vedanA' zabda nAmavedanA hai| 'vaha vedanA yaha hai' isa prakAra abhedarUpase anya padArthameM vedanArUpase jisakA adhyavasAya hotA hai usakA nAma sthApanAvedanA hai / vaha sthApanAvedanA sadbhAvasthApanA aura asadbhAvasthApanAke bhedase do prakArakI hai / unameMse jo dravyakA bheda prAyaH vedanAke samAna hai usameM icchita vadenAdravyakI sthApanA karanA, ise sadbhAvasthApanAvedanA kahate haiN| jo dravyakA bheda vedanAke samAna nahIM hai usameM vedanAdravyakI kalpanA karaneko asadbhAvasthApanAvedanA kahA jAtA hai| dravyavedanA do prakArakI hai- AgamadravyavedanA aura noAgamadravyavedanA / jo jIva Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536] kadiaNiyogaddAre NayavibhAsaNadA [ 4, 2-2, 1 vedanAprAbhRtakA jAnakAra hai, kintu tadviSayaka upayogase rahita hai vaha AgamadravyavedanA hai| noAgama-dravyavedanA jJAyakazarIra, bhAvI va tadvyatiriktake bhedase tIna prakArakI hai| unameMse jJAyakazarIra-noAgamadravyavedanA bhAvI, vartamAna aura tyaktake bhedase tIna prakArakI hai| jo jIva bhaviSyameM vedanAanuyogadvArake upAdAna kAraNa svarUpase pariNata honevAlA hai vaha bhAvI noAgamadravyavedanA hai| tadvyatirikta noAgamadravyavedanA karma aura nokarmake bhedase do prakArakI hai| unameMse karma noAgamadravyavedanA jJAnAvaraNAdike bhedase ATha prakArakI tathA nokarma noAgamadravyavedanA sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakI hai| unameMse sacitta dravyavedanA siddha jIva dravya hai| acitta dravyavedanA pudgala, kAla, AkAza, dharma aura adharma dravya haiN| mizra dravyavedanA saMsArI jIvadravya hai, kyoM ki karma aura nokarmakA jIvake sAtha samavAya hai vaha jIva aura ajIvase bhinna nahIM dekhA jAtA hai| . bhAvavedanA Agama aura noAgamake bhedase do prakArakI hai| unameMse jo jIva vedanAnuyogadvArakA jAnakAra hokara usameM upayukta hai vaha AgamabhAvavedanA hai| noAgamabhAvavedanA jIvabhAvavedanA aura ajIvabhAvavedanAke bhedase do prakArakI hai| unameMse jIvabhAvavedanA audayika Adike bhedase pAMca prakArakI hai / ATha prakArake karmoke udayase utpanna huI vedanA audayika vedanA hai / karmoMke upazamase utpanna huI vedanA aupazamika vedanA hai| unake kSayase utpanna huI vedanA kSAyika vedanA hai| unake kSayopazamase utpanna huI avadhijJAnAdisvarUpa vedanA kSAyopazamika vedanA hai / jIvatva, bhavyatva va upayoga Adi svarUpa vedanA pAriNAmika vedanA hai| ajIvabhAvavedanA do prakArakI hai- audayika aura pAriNAmika / unameM pratyeka pAMca rasa, pAMca varNa, do gandha aura ATha sparza Adike bhedase aneka prakArakI hai / // vedanAnikSepa samApta huA // 1 // 2. veyaNa-NayavibhAsaNadA veyaNa-NayavibhAsaNadAe ko Nao kAo veyaNAo icchadi // 1 // vedanA-nayavibhASaNatA adhikArake anusAra kauna naya kina vedanAoMko svIkAra karatA hai ? // 1 // pichale vedanAnikSepa anuyogadvArameM 'vedanA' zabdake aneka artha nirdiSTa kiye gaye haiN| unameM prakRtameM kauna-sA artha grAhya hai, yaha nayabhedoMkI apekSA karatA hai / isIliye yahAM yaha vedanAnayavibhASaNatA adhikAra prApta huA hai / . Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 2, 2] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa gama cavahAra-saMgahA savvAo // 2 // naigama, vyavahAra aura saMgraha ye tIna naya uparyukta sabhI vedanAoMko svIkAra karate haiM // 2 // ujusudo dvavaNaM Necchadi // 3 // RjusUtra naya sthApanAnikSepako svIkAra nahIM karatA hai // 3 // kAraNa isakA yaha hai ki RjusUtra nayakI apekSA puruSake saMkalpake anusAra eka padArthakA anya padArtha rUpase pariNamana nahIM pAyA jAtA hai / saddaNao NAmaveyaNaM bhAvaveyaNaM ca icchadi // 4 // zabdanaya nAmavedanA aura bhAvavedanAko svIkAra karatA hai // 4 // uparyukta vedanAoMmeMse yahAM dravyArthika nayakI apekSA bandha, sattva evaM udayasvarUpa no-Agamakarmadravya vedanA; RjusUtra nayakI apekSA udayagata karmadravyavedanA; tathA zabdanayakI apekSA karmake bandha aura udayase utpanna bhAvavedanA prakRta hai| // vedanA-nayavibhASaNatA samApta huI // 2 // 3. veyaNaNAmavihANaM veyaNANAmavihANe tti / Negama-vavahArANaM NANAvaraNIyaveyaNA dasaNAvaraNIyaveyaNA veyaNIyaveyaNA mohaNIyaveyaNA AuvaveyaNA NAmaveyaNA godaveyaNA aMtarAiyaveyaNA // 1 // aba vedanAnAmavidhAna adhikAra prApta hai| naigama va vyavahAra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA, darzanAvaraNIyavedanA, vedanIyavedanA, mohanIyavedanA, AyuvedanA, nAmavedanA, gotravedanA aura antarAyavedanA; isa prakAra vedanA ATha bhedarUpa hai // 1 // isa vedanAnAmavidhAna adhikArameM prakRta vedanAke bhedoM aura unake nAmoMkI prarUpaNA kI gaI hai / tadanusAra yahAM dravyArthika (naigama va vyavahAra) nayakI apekSA noAgamakarmavedanA yahAM prakRta hai / prakRta sUtrake dvArA yahAM usake ATha bhedoM aura unake nAmoMkI prarUpaNA kI gaI hai / nAmaprarUpaNAmeM ina jJAnAvaraNIyavedanA Adi padoMko sArthaka samajhanA cAhiye / jaise- jo jJAnakA AvaraNa karatA hai vaha jJAnAvaraNIya karmadravya kahalAtA hai / isa jJAnAvaraNIyasvarUpa jo vedanA hai use jJAnAvaraNIyavedanA samajhanA cAhiye / saMgahassa aTThaNNaM pi kammANaM veyaNA // 2 // saMgrahanayakI apekSA AThoM hI karmokI eka vedanA hotI hai // 2 // cha. 68 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ] * veyaNaNAmavihANaM [ 4, 2, 3, 4 ___isa nAmake Azrayase yahAM vedanAke vidhAnakI prarUpaNA pUrvake samAna karanI cAhiye, kyoMki, usase yahAM koI vizeSatA nahIM hai / isa nayakI apekSA nAmavidhAnakI prarUpaNA karate samaya AThoMhI koMkI vedanA, aisA kahanA cAhiye, kyoMki, saMgrahanayakI apekSA 'ATha' isa saMkhyA jJAnAvaraNAdi karmoke saba bheda sambhava hai| sUtrameM jo eka 'vedanA' zabda prayukta hai usase vedanAke saba bhedoMkI avinAbhAvinI eka vedanA jAtikA grahaNa hotA hai, kyoM ki inake vinA saMgraha vacana sambhava nahIM hai| saMgrahanayakA kAma eka sAmAnya dharma dvArA avAntara saba bhedoMkA saMgraha karanA hai / abhiprAya yaha ki naigama aura vyavahAra nayakI apekSA prakRta vedanA ATha prakArakI batalAI hai / kintu yaha saMgrahanaya una AThoMhI karmokI eka vedanA jAtiko svIkAra karatA hai, kyoMki, ukta saMgrahanayameM abhedakI pradhAnatA hai / yahI kAraNa hai ki isa nayakI apekSA AThoMhI karmokI eka vedanA kahI gaI hai| ujusudassa No-NANAvaraNIyaveyaNA No daMsaNAvaraNIyaveyaNA No mohaNIyaveyaNA No AuaveyaNA No NAmaveyaNA No godaveyaNA No aMtarAiyaveyaNA, veyaNIyaM ceva veyaNA // __ RjusUtranayakI apekSA na jJAnAvaraNIyavedanA hai, na darzanAvaraNIyavedanA hai, na mohanIyavedanA hai, na AyuvedanA hai, na nAmavedanA hai, na gotravedanA hai aura na antarAyavedanA hai / usakI apekSA eka vedanIya hI vedanA hai // 3 // vedanAkA artha sukha-duHkha hotA hai, kyoM ki, lokameM aisA hI vyavahAra dekhA jAtA hai / ye sukha-duHkha vedanIyarUpa pudgalaskandhako chor3akara anya karmadravyoMse nahIM utpanna hote haiN| yadi ukta sukha-dukhakA kisI anya karmase utpanna honA sambhava ho to phira vedanIya karmakA koI kArya hI nahIM raha jAtA hai, isIliye ukta vedanIya karmake abhAvakA prasaMga anivArya hogA isaliye prakRtameM saba karmoMkA pratiSedha karake udayagata vedanIyadravyako hI 'vedanA' aisA kahA hai| saddaNayassa veyaNA ceva veyaNA // 4 // zabda nayakI apekSA vedanA hI vedanA hai // 4 // zabda nayakI apekSA vedanIya dravyakarmake udayase utpanna huA sukha-duHkha athavA ATha koMke udayase utpanna huA jIvakA pariNAma vedanA kahalAtA hai / isa nayakI apekSA karmadravyako vedanA nahIM kahA jA sakatA hai, kyoMki, zabda nayakA viSaya dravya sambhava nahIM hai| // isa prakAra vedanAnAmavidhAna anuyogadvAra samApta huA / / 3 // --- 00:Co Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [539 4. veyaNadavvavihANaM veyaNAdavvavihANe tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMtipadamImAMsA sAmittamappAbahue tti / / 1 // aba vedanAdravyavidhAnakA prakaraNa hai| usameM padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva, ye tIna anuyogadvAra jJAtavya haiM // 1 // prakRta vedanAdravyavidhAna anuyogadvArameM vedanArUpa jo dravya hai usake vidhAnasvarUpa utkRSTa. anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya Adi bhedoMkI prarUpaNA kI gaI hai| usameM padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva ye tIna anuyogadvAra jAnaneke yogya haiN| inameMse padamImAMsA anuyogadvArameM utkRSTa-anutkRSTa Adi padoMkI mImAMsA (vicAra) kI gaI hai / svAmitva anuyogadvArameM ukta utkRSTa va anutkRSTa Adi padoMke yogya jIvoMkI prarUpaNA kI gaI hai / aura alpabahutva anuyogadvArameM unhIMkI hInAdhikatA batalAI gaI hai| padamImAMsAe NANAvaraNIyavedanA davvado kimukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA ? // 2 // padamImAMsA adhikAraprApta hai / jJAnAvaraNIyavedanA dravyase kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai aura kyA ajaghanya hai ? // 2 // ___yaha pRcchAsUtra hai| tadanusAra isameM yaha pUchA gayA hai ki ukta jJAnAvaraNIyavedanA dravyakI apekSA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, aura kyA ajaghanya hai| prakRta sUtrake dezAmarzaka honese yahAM sAdi, anAdi, dhruva, adhruva, oja, yugma, oma, viziSTa aura nomanoviziSTaH ina nau pada viSayaka anya nau pRcchAoMko bhI grahaNa karanA cAhiye / ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA // 3 // ukta jJAnAvaraNIyavedanA dravyakI apekSA utkRSTa bhI hai, anutkRSTa bhI hai, jaghanya bhI hai, aura ajaghanya bhI hai // 3 // uparyukta praznoMke uttara svarUpa yahAM yaha kahA gayA hai ki vaha jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit utkRSTa hai, kyoMki, bhavasthitike antima samayameM vartamAna guNitakarmAzika saptama pRthivIke nArakIke usakA utkRSTa dravya pAyA jAtA hai / kathaMcit vaha anutkRSTa hai, kyoM ki, karmasthitike antima samayavartI ukta guNitakAMzika nArakIko chor3akara anyatra sarvatra usakA anutkRSTa dravya pAyA jAtA hai / kathaMcita vaha jaghanya hai, kyoM ki, kSapitakAMzika jIvake kSINakaSAya guNasthAnake antima samayameM usakA jaghanya dravya pAyA jAtA hai / kathaMcit vaha ajaghanya bhI hai, kyoMki, ukta kSapitakauzika jIvako chor3akara anyatra usakA ajaghanya dravya pAyA jAtA hai / Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 ] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe padamimAMsA [4, 2, 4,3 __ yahAM guNitakauzika aura kSapitakAMzikakA svarUpa isa prakAra samajhanA cAhiyejo jIva pUrvakoTipRthaktva aura do hajAra sAgaropamoMse (trasasthitikAla ) hIna sattara koDAkoTi sAgaropama pramANa bAdara pRthivIkAyika jIvoMmeM rahA hai, vahAM rahate hue bhI jisane paryApta bhavoMko adhika aura aparyApta bhavoMko alpa saMkhyAmeM grahaNa kiyA hai, jo uparyukta paryApta bhavoMmeM utpanna hotA huA laMbI Ayuko lekara tathA aparyApta bhavoMmeM utpanna hotA huA alpa Ayuko le karake utpanna huA hai, jo AyubandhakAlameM Ayubandhake yogya jaghanya yogase usa Ayuko bAMdhatA rahA hai, jisakA utkarSaNadravya kSapitakauzika, kSapitta-gholamAna aura guNita-gholamAna jIvoMkI apekSA adhika tathA apakarSaNadravya unhIMkI apekSA alpa rahA hai; jo aneka vAra utkRSTa yogasthAnoMmeM tathA bahuta saMkeza pariNAmoM meM vartamAna rahA hai| isa prakAra bAdara pRthivIkAyikoMmeM paribhramaNa karake tatpazcAt jo bAdara trasa paryAptaka jIvoMmeM utpanna huA hai, vahAM utpanna hote hue bhI jisane dIrgha Ayuke sAtha paryApta bhavoMko adhika pramANameM tathA alpa Ayuke sAtha aparyApta bhavoMko alpa pramANameM dhAraNa kiyA hai, jisakA utkarSaNa dravya adhika aura apakarSaNa dravya hIna rahA hai, jo vahAMpara bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko tathA bahuta saMkleza pariNAmoMko prApta huA hai| isa prakAra paribhramaNa karake jo antima bhavagrahaNameM sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna huA hai, vahAMpara jo sarvalaghu antamuhUrta kAlameM saba paryAptiyoMko pUrNa karake paryApta huA hai, apane jIvitakAlameM jo bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko aura bahuta saMkleza pariNAmoMko prApta huA hai, isa prakAra paribhramaNa karate hue jo antamuhUrta mAtra Ayuke zeSa rahanepara yogayava madhyake Upara antamuhUrta kAlataka sthita rahA hai tathA dvicarama aura tricarama samayameM jo utkRSTa saMklezako tathA carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta huA hai| isa prakArakA jIva usa nAraka bhavake antima samayameM vartamAna hotA huA guNitakarmAMzika kahalAtA hai / (yaha abhiprAya Age sUtra 7 se 32 meM pragaTa kiyA hai) jo jIva palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna sattara koDAkoDi sAgaropama pramANa kAla taka sUkSma nigoda jIvoMke madhyameM rahA hai, phira vahAMse nikalakara jo bAdara pRthivIkAyika jIvoMmeM utpanna hotA huA sarvalaghu kAlameM saba paryAptiyoMko pUrNa karake paryApta ho gayA hai, tatpazcAt antarmuhUrta kAlameM maraNako prApta hokara pUrvakoTi pramANa AyuvAle manuSyoMmeM utpanna hotA huA jo garbhameM sAta mAsake bItanepara janmako prApta huA hai, punaH ATha varSakA hokara jisane saMyamako prApta kara liyA hai, isa prakAra kucha kama pUrvakoTi kAla taka saMyamako pAlana karake jo thoDIsI Ayuke zeSa rahanepara mithyAtvako prApta hotA huA usa alpakAlIna mithyAtvayukta asaMyamake sAtha maragako prApta hokara dasa hajAra varSakI AyuvAle devoMmeM utpanna huA hai, vahAM sarvalaghukAlameM saba paryAptiyoMse paryApta hokara jisane antarmuhUrtameM hI samyaktvako prApta hote hue kucha kama dasa hajAra varSa taka usakA paripAlana kiyA hai, tatpazcAt Ayuke antameM mithyAtvako prApta hokara usake sAtha maraNako prApta hotA huA jo bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai, punaH sUkSma Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 4] chakkhaMDAgame veyaNAkhaDaM 541 nigoda jIvoMmeM utpanna hokara tatpazAta phirase bhI jo bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai, isa prakArase paribhramaNa karate hue jisane anekavAra devoM va manuSyoMmeM utpanna hokara battIsa bAra saMyamako prApta hote hue cAra cAra kaSAyoMko upazamAyA hai aura palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra saMyamAsaMyama evaM samyaktvako prApta kiyA hai, isa prakArase paribhramaNa karatA huA jo antima bhavameM phirase pUrvakoTi pramANa AyuvAle manuSyoMmeM utpanna hokara sarva laghukAla ( sAta mAsake anantara ) meM janmako prApta huA hai tathA ATha varSakI avasthAmeM jisane saMyamako dhAraNa kara liyA hai, tatpazcAt kucha kama pUrvakoTi kAla taka usakA paripAlana karake jo Ayuke alpa zeSa raha jAnepara kSapaNAmeM udyata hokara chadmastha avasthAke antima samayako prApta ho cukA hai: use kSapitakarmAzika samajhanA cAhiye / (yaha bhAva Ageke 40 se 75 sUtroMmeM mUla granthakartAke dvArA pragaTa kiyA gayA hai) evaM sattaNaM kammANaM // 4 // isI prakAra sAta karmokI bhI vedanAke utkRSTa Adi padoM kI mImAMsA hai // 4 // abhiprAya yaha ki jisa prakAra jJAnAvaraNIya karmakI padamImAMsA kI gaI hai usI prakAra vaha zeSa sAta karmoMkI bhI jAnanA cAhiye, kyoMki, isase usameM koI vizeSatA nahIM hai / sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassapade // 5 // svAmitva do prakArakA hai jaghanya padaviSayaka aura utkRSTa padaviSayaka // 5 // sUtrameM 'pade' yaha saptamI vibhakti nahIM haiM, kintu prathamA vibhakti hai| yahAM ekArakA Adeza ho jAnese 'pade' yaha rUpa ho gayA hai| yahAM 'pada' zabdako sthAnavAcaka samajhanA cAhiye / jisa svAmitvakA jaghanya pada hai vaha jaghanyapada kahalAtA hai, aura jisa svAmitvakA utkRSTa pada hai vaha utkRSTapada kahalAtA hai / athavA 'pade' ise saptamI vibhaktyanta bhI mAnakara usase jaghanya padameM (padaviSayaka) eka svAmitva aura utkRSTa padameM dUsarA svAmitva, isa prakAra vaha svAmitva do hI prakArakA hai, yaha abhiprAya grahaNa karanA caahiye| aba inameM utkRSTa padaviSayaka svAmitvakI prarUpaNA karate hue prathamataH sattAIsa (6-32) sUtroM dvArA dravyakI apekSA jJAnAvaraNIya sambandhI vedanAke svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai sAmitteNa ukkassapade NANAvaraNIyaveyaNA davvado ukkassiyA kassa ? // 6 // svAmitvakI apekSA utkRSTa padaviSayaka jJAnAvaraNIya vedanA dravyase utkRSTa kisake hotI hai ? // 6 // __jo jIyo bAdarapuDhavIjIvesu besAgarovamasahassehi sAdiregehi UNiyaM kammaTTidimacchido // 7 // jo jIva bAdara pRthikAyika jIvoMmeM kucha adhika do hajAra sAgaropamase kama karmasthiti jJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthiti pramANa kAla taka rahA ho // 7 // Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe pada mimAMsA 4, 2, 4, 14 tattha ya saMsaramANassa bahuvA pajjattabhavA (thovA apjjtaabhvaa)||8|| vahAM paribhramaNa karanevAle jIvake paryApta bhava bahuta aura aparyApta bhava thor3e hote haiM // 8 // abhiprAya yaha hai ki bAdara pRthivIkAyika jIvoMmeM paribhramaNa karate hue jisane paryApta bhava thoDe tathA aparyApta bhava bahuta grahaNa kiye haiN| bhavoMkI yaha bahutA aura alpatA kSapitakAMzika, kSapitagholamAna aura guNitagholamAna jIvoMke bhavoMkI apekSA samajhanA cAhiye / dIhAo pajjattaddhAo rahassAo apajjattaddhAo // 9 // paryAptakAla dIrgha aura aparyAptakAla thoDe hote haiM // 9 // abhiprAya yaha hai ki paryAptoMmeM utpanna hotA huA jo dIgha AyuvAle paryApta jIvoMmeM hI utpanna huA hai tathA unameM bhI sarvalaghu kAlameM jisane paryAptiyoMko pUrNa karake paryAptakAlako kSapitakamAMzika AdikI apekSA dI aura aparyAptakAlako alpa kiyA hai / jadA jadA AuaMbaMdhadi tadA tadA tappAogeNa jahaNNaeNa jogeNa baMdhadi // 10 // jaba jaba vaha Ayuko bAMcatA hai taba taba Ayuvandhaka yogya jaghanya pariNAmayogase hI Ayuko bAMdhatA rahA hai // 10 // uvarillINaM dvidINaM Niseyassa ukkassapade heDillINaM dvidINaM Niseyassa jhnnnnpde| uparima sthitiyoMke niSekakA utkRSTa pada hotA hai aura adhastana sthitiyoMke niSekakA jaghanyapada hotA hai // 11 // sUtrameM prayukta 'ukkassapade' aura 'jaghaNNapade' ina donoM padoMko prathamAnta samajhanA cAhiye, na ki saptamyanta / abhiprAya isakA yaha hai ki prakRta jIvakA utkarSaNa dravya kSapitakarmAzika, kSapitagholamAna aura guNitagholamAnakI apekSA bahuta tathA apakarSaNa dravya inhIM tInoMkI apekSA alpa rahatA hai| bahuso bahuso ukkassANi jogaTThANANi gacchadi // 12 // bahuta bahuta bAra jo utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai // 12 // cUMki utkRSTa yogasthAnoMke dvArA bahuta karmapradezoMkA Agamana hotA hai, ataH sUtrameM 'bahuta bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai aisA kahA gayA hai / bahuso bahuso bahusaMkilesapariNAmo bhavadi // 13 // bahuta bahuta bAra jo bahuta saMklezarUpa pariNAmavAlA hotA hai / / 13 // bahuta saMkleza pariNAmoMse cUMki bahuta dravyakA utkarpaNa aura utkRSTa sthitikA bandha huA karatA hai, ataH sUtrameM vaisA nirdiSTa kiyA gayA hai / evaM saMsaridRNa vAdaratasapajjattaesuvavaNNo // 14 // Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 15] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [543 isa prakAra paribhramaNa karake jo bAdara trasa paryAptakoMmeM utpanna huA // 14 // trasakA utkRSTa yoga sthAvarake yogase asaMkhyAtaguNA honeke kAraNa cUMki usake dvArA karmakA saMkalana adhika hotA hai, ata eva yahAM bAdara trasa paryApta jIvoMmeM utpanna honekA nirdeza kiyA gayA hai| - tattha ya saMsaramANasma bahuA pajjattabhavA, thovA apajjattabhavA / / 15 // vahAM paribhramaNa karate hue jisane paryApta bhavoMko adhika aura aparyApta bhavoMko alpa mAtrameM grahaNa kiyA hai // 15 // dIhAo pajjattaddhAo rahassAo apjjttddhaao|| 16 // vahAM jisakA paryAptakAla dIrgha aura aparyAptakAla thor3A rahA hai // 16 // jadA jadA AuaM baMdhadi tadA tadA tappAoggajahaNNaeNa jogeNa baMdhadi // 17 // jo jaba jaba Ayuko bAMdhatA hai taba taba usake yogya jaghanya yogase hI bAMdhatA hai / / uvarillINaM dvidINaM Niseyassa ukkassapade heDillINaM dvidIrNa Niseyassa jahaNNapade // 18 // jo uparima sthitiyoMke niSekakA utkRSTa pada aura nIcekI sthitiyoMke niSekakA jaghanyapada karatA hai // 18 // isa sUtrakA abhiprAya pichale gyArahave sUtrake samAna samajhanA caahiye| bahuso bahuso ukkasANi jogaTThANANi gacchadi // 19 // bahuta bahuta bAra jo utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai // 19 // ... bahuso bahuso bahusaMkilesa pariNAmo bhavadi // 20 // bahuta bahuta bAra jo bahuta saMkleza pariNAmavAlA hotA hai / / 20 // .. evaM saMsaridUNa apacchime bhavaggahaNe adho sattamAe puDhavIe Neraiesu ubavaNNo // isa prakAra paribhramaNa karake jo antima bhavagrahaNameM nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna huA hai // 21 // teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkasseNa jogeNa aahaarido|| jisane karmasthitike samAna yahAM bhI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha hokara utkRSTa yogake dvArA karmapudgalaskandhako grahaNa kiyA // 22 // ukkassiyAe vaDDIe vaDDhido // 23 // utkRSTa vRddhise jo vRddhiko prApta huA hai // 23 // Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dr mahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM aMto muhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 24 // antarmuhUrta dvArA jo sarvalaghu kAlameM sabhI paryAptiyoMse paryApta huA || 24 // tattha bhavadiI tettIsa sAgarovamANi / / 25 / / vahAM [ sAtavIM pRthivImeM] jo tetIsa sAgaropama pramANa kAla taka avasthita rahA hai ||25|| AuamaNupAleM to bahuso bahuso ukkassANi jogaTTANANi gacchadi || 26 // jo AyukA upabhoga karatA huA bahuta bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta huA hai || bahuso bahuso bahusaMkilesapariNAmo bhavadi || 27 // jo bahuta bahuta bAra bahuta saMkleza pariNAmabAlA huA hai || 27 // evaM saMsariNa thovAvasese jIvidavvae ti jogajavamajjhassuvarimaMtomuhuttaddhamacchido / / 28 / / isa prakAra paribhramaNa karake jIvitake thoDAsA zepa rahajAnepara yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka sthita rahA // 28 // zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra jo ATha samaya yogya yogasthAna haiM unakA nAma yogayatramadhya hai / aMkasaMdRSTi meM dvIndriya paryApta ke sarvajaghanya pariNAmayogasthAna se lekara saMjJI paMcendriya paryAptake utkRSTa pariNAmayogasthAna paryanta saba yogasthAnoMkI racanA jo paMktike AkArase kI jAtI hai unakA kAla apanI saMkhyAkI apekSA madhyameM sthUla ( ATha samayarUpa ) aura donoM pArzvabhAgoM meM cUMki sUkSma ( 4, 5, 6, 7, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 ) hai; ata eva vaha racanA jauke AkArakI ho jAtI hai / isIliye unake madhya meM avasthita ATha samayarUpa yogasthAnoMke ' yavamadhya ' rUpase sUtra meM nirdiSTa kiyA gayA jAnanA cAhiye / usake Upara antarmuhUrta kAla taka rahA / yaha isa sUtrakA abhiprAya grahaNa karanA cAhiye / 544 ] carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAga macchido / / 29 / antima jIvaguNahAnisthAnAntara AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahA // 29 // ducarima - ticarimasamae ukkassasaMkilesaM gado || 30 // dvicarama va tricarama samaya meM utkRSTa saMklezako prApta huA || 30 // ina do samayoMko chor3akara anya samayoMmeM nirantara utkRSTa saMklezake sAtha cUMki bahuta kAla taka rahanA sambhava nahIM hai, ata eva ina do samayoMmeM hI utkRSTa saMklezako prApta huA, aisA sUtrameM nirdiSTa kiyA gayA hai } [ 4, 2, 4, 31 carama durimasamae ukkassajogaM gado // 31 // carama aura dvicarama samaya meM utkRSTa yogako prApta huA || 31 // Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 32] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa / 545 bahuta dravyakA saMgraha cUMki utkRSTa yogase hI sambhava hai, ata eva sUtrameM carama va dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta huA, aisA kahA gayA hai / carimasamayatabbhavattho jAdo / tassa carimasamayaMtabbhavatthassa NANAvaraNIyaveyaNA dabado ukkassA / / 32 // ___ isa prakArase jo kramazaH ukta bhava sambadhI Ayuko bitAtA huA usa nAraka bhavake antima samayameM sthita huA hai usa carama samayavartI tadbhavastha hue uparyukta jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA dravyakI apekSA utkRSTa hotI hai / / 32 // tavyadirittamaNukkassA // 33 // jJAnAvaraNIyakI uparyukta utkRSTa vedanAse bhinna usakI anutkRSTa dravyavedanA hai // 33 // pUrvameM jJAnAvaraNIyakA jo utkRSTa dravya nirdiSTa kiyA gayA hai usako chor3akara usakA zeSa saba dravya anutkRSTa vedanAsvarUpa hai / yathA-- apakarSaNake vaza usake utkRSTa dravyameM se eka paramANuke hIna honepara zeSa saba rahA dravya anutkRSTa kahA jaaegaa| yaha usa anutkRSTa dravyakA prathama vikalpa hogA / isa prakAra do tIna Adi paramANuoMke kramase uttarottara hIna honevAlA usakA dravya anutkRSTa dravya hI kahA jAegA aura vaha kramase ukta anutkRSTake dvitIya tRtIya Adi vikalparUpa hogA / inameM ukta utkRSTa dravyase eka samayaprabaddha mAtra hIna una anutkRSTa pradezasthAnoMkA svAmI kSapitakAMzika hI hotA hai / usase Ageke anutkRSTa pradezasthAnoMke svAmI guNitagholamAna, kSapitagholamAna aura kSapitakarmAMzika jIvoMko samajhanA cAhiye / evaM chaNNaM kammANamAuvavajjANaM // 34 // isI prakArase Ayukarmako chor3akara zeSa chaha karmokI bhI utkRSTa va anutkRSTa vedanA dravyakI apekSA jAnanA cAhiye // 34 // vizeSa yahAM itanA jAnanA cAhiye ki trasasthitise hIna mohanIyakI cAlIsa koDAkoDi sAgaropama tathA nAma va gotrakI ukta trasasthitise hIna bIsa koDAkor3i sAgaropama sthiti pramANa ukta jIvako bAdara ekendriyoMmeM ghumAnA cAhiye / __ aba Age 12 sUtroM dvArA Ayu karmakI utkRSTa dravyavedanAke svAmIkI prarUpaNA kI jAtI hai sAmitteNa ukkassapade AuvavedaNA davvado ukkassiyA kassa ? // 35 / / svAmitvase utkRSTa padameM Ayu karmakI vedanA dravyakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai? // jo jIvo pubbakoDAuo parabhaviyaM puvvakoDAuaM baMdhadi jalacaresu dIhAe AuvabaMdhagaddhAe tappAoggasaMkileseNa ukkassajoge baMdhadi // 36 // cha. 69 Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 ] yaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [ 4, 2, 4, 39 jo jIva pUrvakoTi pramANa Ayuse yukta hokara parabhava sambandhI pUrvakoTi pramANa Ayuko jalacara jIvoMmeM bAMdhatA huA dIrgha AyubandhakAlameM tatprAyogya saMklezake sAtha utkRSTa yoga meM bAMdhatA hai // jisa jIvake dravyakI apekSA Ayu karmakI utkRSTa vedanA sambhava hai usakI yahAM tIna trizeSatAyeM dikhalAyI gaI hai-- unameM prathama vizeSatA yaha hai ki usakI bhujyamAna Ayu pUrvakoTi pramANa honI cAhiye / isakA kAraNa yaha hai ki jo pUrvakoTike tribhAgako AbAdhA karake parabhava sambandhI Ayuko bAMdhA karate haiM unhIMke AyukA utkRSTa bandhakakAla sambhava hai, anya jIvoMke baha sambhava nahIM hai / so vaha pUrvakoTike tribhAga pramANa AbAdhA pUrvakoTi pramANa AyuvAle jIvake hI ho sakatI hai, anyake nahIM ho sakatI haiM / 1 dUsarI vizeSatA usameM yaha hotI hai ki vaha parabhavakI Ayuko bAMdhate samaya jalacara kI hI Ayuko bAMdhatA hai aura use bhI pUrvakoTi pramANa meM bAMdhatA hai / sUtrameM jo 'parabhava sambandhI' aisA kahA hai usase yaha abhiprAya grahaNa karanA cAhiye ki jisa prakAra jJAnAvaraNAdi anya karmoMkA udaya bandhAvalIke pazcAt bandhabhava meM hI prArambha hotA usa prakAra Ayu karmakA udaya bandhabhavameM sambhava nahIM haiM, kintu usakA udaya parabhavameM hI hotA hai| jalacara jIvoM meM Ayuke bAMdhanekA kAraNa yaha hai ki unameM vivekakA abhAva honese saMkleza kama hotA hai aura isase unake adhika dravyakI nirjarA nahIM hotI / tIsarI vizeSatA usakI yaha hai ki vaha uparyukta parabhava sambandhI Ayuko dIrgha Ayubandhaka 'usake yogya saMklezake sAtha / " ' yaha kAlameM usake yogya saMklezake sAtha utkRSTa yoga meM bAMdhatA hai kahane kA abhiprAya yaha hai ki jisa prakAra zeSa karma utkRSTa jAte haiM usa prakAra Ayu karma utkRSTa saMklezake sAtha nahIM yogya madhyama saMklezake sAtha hI bAMdhA jAtA hai / vizuddhi aura utkRSTa saMkleza ke sAtha bAMdhA jAtA hai, kintu vaha usake jogajavamajjhassuvarimaM to muhuttaddhamacchido // 37 // yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahA || 37 // carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido || 38 // antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka rahA ||38|| kameNa kAlagadasamANo puvvakoDAuesa jalacaresu ubavaNNo / / 39 / / phira kramase kAlako prApta hokara pUrvakoTi pramANa AyuvAle jalacara jIvoMmeM utpanna huA | parabhava sambandhI Ayuke bAMdha lenepara tatpazcAt bhujyamAna AyukA kadalIghAta nahIM hotA, kintu usakA vedana yathAsvarUpase hI hotA hai; isa abhiprAyako pragaTa karaneke liye yahAM sUtrameM ' kramase kAlako prApta hokara ' aisA kahA gayA hai| isI prakAra bAMdhI gaI usa AyukA apakarSaNasvarUpase ghAta na karake vahAM utpanna huA, isa bhAvako pragaTa karane ke liye sUtra meM 'pUrvakoTi pramANa Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 40] chakkhaMDAgama veyaNAkhaMDa [547 AyuvAloMmeM utpanna huA' aisA kahA gayA hai / sUtrameM 'jalacara jIvoMmeM utpanna huA' yaha jo kahA gayA hai usakA abhiprAya yaha hai ki jIva jisa prakAra devagati Adi anya karmoko bAMdhakara bhI vahAM na utpanna ho anyatra bhI utpanna ho sakatA hai usa prakAra Ayuke viSayameM yaha sambhAvanA nahIM hai / kintu jisa gati sambandhI Ayu bAMdhI gaI hai vahAM hI jIva nizcayase utpanna hotA hai, anyatra utpanna nahIM hotaa| aMtomuhutteNa sabalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 40 // antarmuhUrta kAla dvArA ati zIghra saba paryAptiyoMse paryAptaka huA // 40 // paryAptiyoMke pUrNa honekA vaha antarmuhUrta kAla jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI haiN| usameM utkRSTa kAlakA pratiSedha karaneke liye 'sarvalaghu' padakA grahaNa kiyA hai| utkRSTa kAlake pratiSedha karanekA kAraNa yaha hai ki dIrgha kAlake dvArA bahuta gopunchAoMke gala jAnese bahuta niSekoMkI nirjarA sambhava hai jo prakRtameM abhISTa nahIM hai / eka-do paryAptipoMke pUrNa honepara paryApta huA jIva Ayubandhake yogya nahIM hotA, kintu sabhI-paryAptiyoMse paryApta huA jIva hI Ayubandhake yogya hotA hai; isa bAtakA jJAna karAneke liye sUtrameM 'saba paryAptiyoMse paryAptaka huA' aisA kahA gayA hai / aMtomuhutteNa puNaravi parabhaviyaM puvvakoDAuaMbaMdhadi jalacaresu // 41 / / antarmuhUrta kAlake dvArA phira bhI vaha jalacaroMmeM parabhava sambandhI pUrvakoTi pramANa Ayuko bAMdhatA hai // 41 // anya AyubandhakoM AyubandhakAlakI apekSA cUMki jalacara jIvoM sambandhI AyubandhakakAla dIrgha hotA hai, ata eva phirase bhI yahAM una jalacara jIvoM sambandhI pUrvakoTi pramANa Ayuko baMdhAyA gayA hai| dIhAe AuabaMdhagaddhAe tappAoggaukkassajogeNa baMdhadi // 42 // dIrgha AyubandhakakAlake bhItara usake yogya utkRSTa yogase usa Ayuko bAMdhatA hai // 42 // jogajavamajjhassuvari aMtomuhuttaddhamacchido // 43 // yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahA // 43 // carima jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 44 // antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahA // 44 // bahuso bahuso sAdaddhAe jutto // 45 // bahuta bahuta vAra sAtAkAlase yukta huA // 45 // sAtAvedanIyake bandhake yogya kAlakA nAma sAtAkAla aura asAtAvedanIyake bandhake yogya saMklezakAlakA nAma asAtAkAla hai / avalambanA karaNake dvArA galanevAle bahuta dravyakA niSedha karaneke liye yahAM sAtAkAlasvarUpase bahuta bAra pariNamAyA gayA hai / Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [4, 2, 4, 51 se kAle parabhAviyamAuaMNillevihidi tti tassa AuaveyaNA davvado ukkassA // tadanantara samayameM vaha parabhava sambandhI AyukI bandhavyucchitti karegA, ataH usake AyuvedanA dravyaMkI apekSA utkRSTa hotI hai // 46 // abhiprAya isa sabakA yaha hai ki jo jIva pUrvakoTike tribhAgameM utkRSTa Ayubandhaka kAlake bhItara usake yogya utkRSTa yogake dvArA parabhava sambandhI Ayuko bAMdhakara jalacara jIvoMmeM utpanna huA hai tathA vahAMpara jisane sarvajaghanya paryAptipUrNatAke kAlameM chahoM paryAptiyoMko pUrNakarake va tatpazcAt antarmuhUrta kAla jIvita raha karake antarmuhUrta kama usa pUrvakoTi pramANa saba hI bhujyamAna AyukA sadRza khaNDasvarUpase kadalIghAtake dvArA eka hI samayameM ghAta kara DAlA hai aura usa ghAta karaneke hI samayameM phirase bhI jo jalacara sambandhI pUrvakoTi pramANa dUsarI eka parabhavika Ayuke bandhako prArambha karatA huA utkRSTa Ayubandhaka kAlake bhItara usake yogya utkRSTa yogake dvArA usake bandhako anantara samayameM samApta karanevAlA hai; usake dravyakI apekSA Ayu karmakI utkRSTa vedanA hotI hai| tavyadirittamaNukkassaM // 47 // uparyukta utkRSTa dravyase bhinna dravya usakI (AyukI) anutkRSTa vedanA hai // 47 / / isa prakAra AThoM koMkI utkRSTa dravyavedanAke svAmitvakI prarUpaNA karake aba Age unhIMkI jaghanya dravyavedanAke svAmitvakI prarUpaNA kI jAtI hai-- sAmitteNa jahaNNapade NANAvaraNIyaveyaNA davvado jahaNiyA kassa ? // 48 // . svAmitvase jaghanya padameM dravyakI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya vedanA kisake hotI hai / jo jIvo suhumaNigodajIvesu palidovvamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNiyaM kammaTTidimacchido // 49 // jo jIva sUkSma nigoda jIvoMmeM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase kama karmasthiti pramANa kAla taka rahA hai // 49 // tattha-ya saMsaramANassa bahuvA apajjattabhavA thovA pajjattabhavA // 50 // vahAM sUkSma nigoda jIvoMmeM paribhramaNa karate hue jisake aparyApta bhava bahuta aura paryApta bhava thor3e rahe haiM // 50 // dIhAo apajjattaddhAo rahassAo pajjattaddhAo // 51 // jisakA aparyAptakAla bahuta aura paryAptakAla thor3A rahA hai / / 51 // kSapita-gholamAna aura guNita-gholamAna aparyAptakakAlase jisakA aparyAptakAla dIrgha tathA unhIMke paryAptakAlase jisakA paryAptakAla thoDA hotA hai, aisA yahAM abhiprAya grahaNa karanA caahiye| Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 52 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 549 jadA jadA AuaM baMdhadi tadA tadA tappA oggukkassajogeNa baMdhadi // 52 // jaba jaba Ayuko bAMdhatA hai taba taba jo usake yogya utkRSTa yogase hI use bAMdhatA hai // uvarillINaM dvidINaM Niseyassa jahaNNapade heTThillINaM TThidINaM Niseyassa ukkassapade || jo uparima sthitiyoMke niSekakA jaghanya pada aura adhastana sthitiyoMke niSekakA utkRSTa pada karatA hai // 53 // abhiprAya yaha hai kSapita - gholamAna aura guNita - gholamAnake apakarSaNase kSapitakarmAzikakA apakarSaNa bahuta aura unhIMke utkarSaNase usakA utkarSaNa stoka hotA hai 1 yahAM sUtrameM kiye gaye 'bahuso bahuso' isa nirdezase yaha abhiprAya samajhanA cAhiye ki kadAcit jaghanyayogasthAnoMke asambhava honepara jo eka AdyavAra utkRSTa yogasthAnako bhI prApta hotA hai / bahuso bahuso jahaNNANi jogaTThANANi gacchadi // 54 // bahuta bahuta bAra jo jaghanya yogasthAnoMko prApta hotA hai // 54 // bahuso bahuso maMdasaMkilesapariNAmo bhavadi / / 55 // bahuta bahuta bAra jo manda saMkkezarUpa pariNAmoMse yukta hotA hai // 55 // evaM saMsaridUNa bAdarapuDhavijIvapajjattaesu uvavaNNo // 56 // isa prakAra paribhramaNa karake jo bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai || aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 57 // antarmuhUrta kAladvArA sarvalaghu kAlameM jo saba paryAptiyoMse paryApta huA hai // 57 // paryAptiyoMkI pUrNatAkA kAla jaghanya bhI eka samaya AdirUpa nahIM hai, kintu antarmuhUrta mAtra hI haiM; isa bAtakA jJAna karAneke liye sUtrameM ' antarmuhUrta' padakA grahaNa kiyA hai / aMtomuhutteNa kAlagadasamANo putrakoDAuesa maNuse suvaNo // 58 // antarmuhUrta kAlameM jo mRtyuko prApta hokara pUrvakoTi AyuvAle manuSyoM meM utpanna huA hai | pUrvakoTi AyuvAle manuSyoMmeM cUMki saMyamaguNazreNike dvArA dIrgha kAla taka saMcita karmakI nirjarA kI jA sakatI hai; ata eva sUtrameM 'pUrvakoTi AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA' aisA kahA gayA hai / savvalahu~ joNiNikkha magajammaNeNa jAdo aTThavassIo / / 59 / / sarvalaghu kAlameM yoni se nikalanerUpa janmase utpanna hokara ATha varSakA huA // 59 // garbha meM Ane ke prathama samayase lekara koI jIva sAta mAsa hI garbhameM rahakara usase nikalate haiM, koI ATha mAsa, koI nau mAsa aura kitane hI jIva dasa mAsa rahakara usa garbhase nikalate haiM / Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 ] arraeterit arNadavvavihANe sAmittaM [ 4, 2, 4, 69 sUtra nirdiSTa sarvalaghu kAla se yahAM sAta mAsoMkA grahaNa karanA cAhiye / isa garbhaniSkramaNa rUpa janmase utpanna hokara jo ATha varSakA huA hai / garbhase bAhira Aneke prathama samaya se lekara ATha varSa bIta jAnepara jIva saMyamagrahaNake yogya hotA hai, isake pahale saMyama grahaNake yogya nahIM hotA; yaha isa sUtra kA bhAva samajhanA cAhiye / saMjamaM paDivaNNo // 60 // saMyamako prApta huA || 60 // tattha ya bhavaTThidiM putrakoDiM deNaM saMjamamaNupAlaittA thovAvasese jIvidavvae ti micchattaM gado // 61 // vahAM kucha kama pUrvakoTi mAtra bhavasthiti kAla taka saMyamakA pAlana karake jIvita se thoDAsA zeSa raha jAnepara mithyAtvako prApta huA // 61 // savvatthovAe micchattassa asaMjamaddhAe acchido // 62 // mithyAtva sambandhI asaMyamakAlameM sabase stoka rahA // 62 // micchatteNa kAlagadasamANo dasavAsa sahassA uDidiesa devesu uvavaNNo // 63 // mithyAtva ke sAtha maraNako prApta hokara dasa hajAra varSa pramANa AyusthitivAle devoM meM utpanna huA || 63 // aMtomuhutreNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 64 // vaha sarvalaghu antarmuhUrta kAlameM saba paryAptiyoMse huA || 64 || aMtomuhutteNa sammattaM paDivaNNo / / 65 / / tatpazcAt antarmuhUrtameM samyaktvako prApta huA || 65 // tattha ya bhavaTThidiM dasavAsasahastrANi dekhaNANi sammattamaNupAlaittA thovAvasese jIvidavvae timicchattaM gado // 66 // vaha kucha kama dasa hajAra varSa (bhavasthiti) taka samyaktvakA pAlana kara jIvitake thoDAsA zeSa raha jAnepara mithyAttrako prApta huA || 66 // micchatteNa kAlagadasamANo bAdarapuDhavijIvapajjattaesu ubavaNNo / / 67 / / mithyAtva ke sAtha mRtyuko prApta hokara bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA || aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 68 // sarvalaghu antarmuhUrta kAlameM saba paryAptiyoMse paryApta huA // 68 // aMtomuhutteNa kAlagadasamANo suhumaNi godajIva-pajjattasu uvavaNNo / / 69 / / antarmuhUrta kAlake bhItara maraNako prApta hokara sUkSma nigoda paryApta jIvoM meM utpanna huA || Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 70 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [551 palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettehi ThidikhaMDayaghAdehi palidovamassa asaMkhejjadibhAgametteNa kAleNa kammaM hadasamuppattiyaM kAdUNa puNaravi bAdarapuDhavijIvapajjattaesu upavaNNo // 70 // palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthitikANDakaghAtazalAkAoMke dvArA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAlameM karmako hatasamutpattika (hRsva) karake phira bhI bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA // 70 // evaM NANAbhavaggahaNehi aTTha saMjamakaMDayANi aNupAlaittA cadukkhutto kasAe uvasAmaittA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettANi saMjamAsaMjamakaMDayANi sammattakaMDayANi ca aNupAlaittA evaM saMsaridaNa apacchime bhavaggahaNe puNaravi-puncakoDAuesu maNusesu ubavaNNo // 71 // ___isa prakAra nAnA bhavagrahaNoMke dvArA ATha saMyamakANDakoMkA pAlana karake, cAra bAra kavAyoMko upazamA karake tathA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra saMyamAsaMyamakANDakoM va samyaktvakANDakoM kA pAlana karake; isa prakAra paribhramaNa kara antima bhavagrahaNameM phirase bhI pUrvakoTi AyuvAle manuSyomeM utpanna huA // 71 // ____ abhiprAya yaha hai ki cAra bAra saMyamako prApta karanepara eka saMyamakANDaka pUrNa hotA hai / aise saMyamakANDaka adhikase adhika ATha hI hote haiN| kAraNa yaha ki isake pazcAt jIva saMsArameM nahIM rahatA-- vaha niyamase mukta hotA hai- ina saMyamakANDakoMmeM kaSAyakI upazAmanA (upazamazreNipara ArohaNa ) cAra bAra hI hotA hai, isase adhika bAra vaha sambhava nahIM hai| itane saMyamakANDakoMmeM jIva saMyamAsaMyamakANDakoMko adhikase adhika palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga tathA samyaktvakANDakoMkoM vaha inase vizeSa adhika karatA hai| savvalahu~ joNiNikkhamaNajammaNeNa jAdo avassIo // 72 // vahAM sarvalaghu (sAta mAsa) kAlameM yoniniSkramaNa rUpa janmase utpanna hokara ATha varSakA huA // 72 // saMjamaM paDivaNNo // 73 // usI samaya samayako prApta huA // 73 // tattha bhavaTThidi pubbakoDiM desUrNa saMjamamaNupAlaittA thovAvasese jIvidavvae tti ya khavaNAe anbhuTTido // 74 // __ vahAM kucha kama pUrvakoTi mAtra bhavasthiti taka saMyamakA paripAlana karake jIvitake thoDAsA zeSa raha jAnepara kSapaNAmeM udyata huA // 74 // Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [ 4, 2, 4, 81 carimasamayachadumattho jAdo / tassa carimasamaya chadumatthassa NANAvaraNIyavedaNA davvado jahaNNA // 75 // isa prakAra kSapaNAko karate hue jo antima samayavartI chadmastha huA hai usa antima samayavartI chadmasthake jJAnAvaraNIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai // 75 // '552 ] caramasamayavartI chadmasthase abhiprAya yahAM kSINakaSAya guNasthAnake antima samayako prApta honA hai / kAraNa yaha ki chadma nAma AvaraNakA hai, usa AvaraNameM jo sthita rahatA hai vaha chadmastha hai; yaha 'chadmastha ' zabdakA niruktyartha hotA hai / tavvadirittamajahaNNA // 76 // dravyakI apekSA isa jaghanyase bhinna jJAnAvaraNIyakI saba vedanA ajaghanya kahI jAtI hai || evaM daMsaNAvaraNIya mohaNIya aMtarAiyANaM / Navari viseso mohaNIyassa khavaNAe aTThado carimasamayakasAI jAdo / tassa carimasamayasakasAissa mohaNIyaveyaNA davvado jahaNNA // 77 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmakI bhI jaghanya dravyavedanA jAnanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki mohanIyakI kSapaNAmeM udyata huA jIva sakaSAya bhAvake antima samayako jaba prApta hotA hai taba usa antima samayavartI sakapAyIke dravyakI apekSA mohanIyakI vedanA jaghanya hotI hai // 77 // tavcadirittamaNNA // 78 // isase bhinna ukta tInoM karmoMkI ajaghanya dravyavedanA jAnanA cAhiye // 78 // jaghanya dravyake Upara uttarottara paramANukramase vRddhike honepara jitane usake vikalpa sambhava haiM ve saba isa ajaghanya vedanAke antagarta haiM, yaha abhiprAya samajhanA cAhiye / aba Age 30 (79-108) sUtroM ke dvArA vedanIya karma sambandhI jaghanya dravyavedanA ke svAmikI prarUpaNA kI jAtI hai sAmitte jahaNapade vedaNIyaveyaNA davvado jahaNiyA kassa ? // 79 // svAmitvase jaghanya padameM vedanIya vedanA dravyakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // jo jIva sumaNigodajIvesu palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNiyakammATTha dimacchido // 80 // jo jIva sUkSma nigoda jIvoM meM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna karmasthiti pramANa rahA hai // 80 // tattha ya saMsaramANassa bahuA apajjattabhavA thovA pajjattabhavA / / 81 / / unameM paribhramaNa karate hue jisake aparyApta bhava stoka hote haiM // 81 // Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 82] chakkhaMDAgame beyaNAkhaMDaM .. dIhAo apajjattaddhAo, rahassAo pajjataddhAo // 82 // ukta aparyApta aura paryApta bhavoMmeM jisakA aparyAptakAla bahuta aura paryAptakAla alpa rahA hai / / 82 // jadA jadA AuaM baMdhadi tadA tadA tappAoggaukkassaeNa jogeNa baMdhadi // jaba jaba vaha Ayuko bAMdhatA hai taba taba tatprAyogya utkRSTa yogase bAMdhatA hai // 83 // uvarillINaM ThidINaM Niseyassa jahaNNapade heDillINaM dvidINaM Niseyassa ukksspde|| jo uparima sthitiyoMke niSekakA jaghanya pada aura adhastana sthitiyoMke niSekakA utkRSTa pada karatA hai // 84 // bahuso bahuso jahaNNANi jogaTThANANi gacchadi // 85 // bahuta bahuta bAra vaha jaghanya yogasthAnoMko prApta hotA hai / / 85 // bahuso bahuso maMdasakilesapariNAmo bhavadi // 86 // bahuta bahuta bAra manda saMkleza pariNAmoMse saMyukta hotA hai // 86 // evaM saMsaridUNa bAdarapuDhavijIvapajjattaesu uvavaNNo / / 87 // isa prakAra saMsaraNa karake jo bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai / / 87 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 88 // sarvalaghu antarmuhUrta kAlameM jo saba paryAptiyoMse paryApta huA hai / / 88 // aMtomuhutteNa kAlagadasamANo puvakoDAuesu maNussesu-uvavaNNo // 89 // antarmuhUrtameM jo mRtyuko prApta hokara pUrvakoTi AyuvAle manuSyomeM utpanna huA hai // 89 // savvalahuM joNiNikkhamaNajammaNeNa jAdo aTThavassIo // 90 // vahAMpara jo sarvalaghu kAlameM yoniniSkramaNa rUpa janmase utpanna hokara ATha varSakA huA hai| saMjamaM paDivaNNo // 91 // tadanantara samayameM jo saMyamako prApta huA hai // 91 // tattha ya bhavadvidiM puvvakoDiM desUrNa saMjamamaNupAlaittA thovAvasese jIvidavvae tti micchattaM gado // 92 // vahAM jo kucha kama pUrvakoTi mAtra bhavasthiti taka saMyamakA pAlana karake jIvitake thor3A zeSa raha jAnepara mithyAtvako prApta ho gayA hai // 92 // savvatthovAe micchattassa asaMjamaddhAe acchido // 93 // ___ isa prakAra mithyAtvako prApta hokara jo usa mithyAtvasambandhI asaMyamakAlameM thor3A hI rahA hai // 93 // cha. 70 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 ] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [4, 2, 4, 102 micchatteNa kAlagadasamANo dasavAsasahassAuDidiemu devesu uvavaNNo // 94 // tatpazcAt jo usa mithyAtvake sAtha mRtyuko prApta hokara dasa hajAra varSakI AyuvAle devoMmeM utpanna huA hai // 94 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 95 // vahAM jo antarmuhUrtameM sarvalaghu kAlameM saba paryAptiyoMse paryApta huA hai // 95 // aMtomuhutteNa sammattaM paDivaNNo // 96 // isa prakArase paryApta hokara jo antarmuhUrtameM samyaktvako prApta ho cukA hai // 96 // tattha ya bhavadvidi dasavAsasahassANi desUNANi sammattamaNupAlaittA thovAvasese jIvadavyae ti micchattaM gado // 97 // vahAM kucha kama dasa hajAra varSa pramANa bhavasthiti taka usa samyaktvakA pAlana karake jo jIvitake thor3A zeSa raha jAnepara mithyAtvako prApta ho gayA hai // 97 // micchatteNa kAlagadasamANo bAdarapuDhavijIvapajjattaesu uvavaNNo // 98 // usa mithyAtvake sAtha kAlako prApta hokara jo bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai / 98 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattayado / / 99 // vahAM jo antarmuhUrta dvArA sarvalaghu kAlameM saba paryAptiyoMse paryApta huA hai // 99 // aMtomuhutteNa kAlagadasamANo suhumaNigodajIvapajjattaesu uvavaNNo // 10 // vahAM antarmuhUrtameM mRtyuko prApta hokara jo sUkSma nigoda paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai| palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettehi dvidikhaMDayaghAdehi palidovamassa asaMkhejjadimAgametteNa kAleNa kammaM hadasamuppattiyaM kAdUNa puNaravi bAdara puDhavijIvapajjattaesu uvavaNNo // 101 // palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra sthitikANDakaghAtoMdvArA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAlameM karmako hatasamutpattika karake jo phirase bhI bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMmeM utpanna huA hai // 101 // evaM NANAbhavaggahaNehi aTTha saMjamakaMDayANi aNupAlaittA cadukkhutto kasAe uvasAmaittA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettANi saMjamAsaMjamakaMDayANi sammattakaMDayANi ca aNupAlaittA, evaM saMsarIdUga apacchime bhavaggahaNe puNaravi punakoDAuesu maNussesu upavaNNo // 102 // isa prakAra nAnA bhavagrahaNoMmeM ATha saMyamakANDakoMkA pAlana karake, cAra bAra kaSAyoMko Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 103 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [555 upazamA kara tathA palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa saMyamAsaMyamakANDakoM va samyaktvakANDakoMkA pAlana karake; isa prakAra paribhramaNa karake antima bhavagrahaNameM phirase bhI jo pUrvakoTi AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA hai // 102 // savvalahuM joNiNikkhamaNajammaNeNa jAdo aTThavassIo // 103 // vahAM jo sarvalaghu kAlameM yoniniSkramaNa rUpa janmase utpanna hokara ATha varSakA huA hai| saMjamaM paDivaNNo // 104 // ATha varSakA honepara jo saMyamako prApta huA hai // 104 // aMtomuhutteNa khavaNAe abbhudvido // 105 / / isa prakAra saMyamako prApta karake jo antarmuhUrtameM kSapaNAke liye udyata huA hai // 105 // aMtomuhutteNa kevalaNANaM kevaladaMsaNaM ca samuppAdaittA kevalI jAdo // 106 // tatpazcAt jo antarmuhUrtameM kevalajJAna aura kevaladarzanako utpanna kara kevalI ho gayA hai / tattha ya bhavavidiM puvakoDiM desUNaM kevalivihAreNa viharittA thovAvasese jIvidabae tti carimasamayabhavasiddhiyo jAdo // 107 // vahAM kucha kama pUrvakoTi mAtra bhavasthiti pramANa kAla taka kevalIke rUpameM vihAra karake jIvitake thoDAsA zeSa raha jAnepara jo antima samayavartI bhavyasiddhika huA hai / / 107 // tassa carimasamayabhavasiddhiyassa vedaNIyaveyaNA jahaNNA // 108 // usa antima samayavartI bhavyasiddhikake vedanIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai / tavvadirittamajahaNNA // 109 // uparyukta vedanAke viruddha usakI jaghanya vedanA dravyakI apekSA ajaghanya hotI hai||10|| evaM NAmA-godANaM // 110 // isI prakAra dravyakI apekSA nAma va gotra karmakI bhI jaghanya evaM ajaghanya vedanAkI prarUpaNA karanA cAhiye // 110 // jisa prakAra vedanIya karmake jaghanya va ajaghanya dravyakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra nAma aura gotra karmakI bhI prarUpaNA karanA cAhiye; kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| sAmitteNa jahaNNapade AugavedaNA davvado jahaNiyA kassa ? // 111 // svAmitvakI apekSA jaghanya padameM Ayu karmakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 111 // Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 yaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [4, 2, 4, 119 ... jo jIvo puvakoDAuo adho sattamAe puDhavIe Neraiesu AuaMbaMdhadi rahassAe AuabaMdhagaddhAe // 112 // ___ jo pUrvakoTikI AyuvAlA jIva nIce saptama pRthivIke nArakiyoMmeM thor3e Ayubandhaka kAla dvArA Ayuko bAMdhatA hai // 112 // jo pUrvakoTi AyuvAlA jIva sAtavIM pRthivIkI Ayuko bAMdhatA hai vaha avalambanAkaraNake dvArA Ayukarmake bahutase dravyako galAtA hai, isIliye yahAM pUrvakoTi AyuvAle jIvako grahaNa kiyA gayA hai| parabhava sambandhI Ayukarmake uparima dravyakA apakarSaNa vaza nIce giranekA nAma avalambanAkaraNa hai| tappAoggajahaNNaeNa jogeNa baMdhadi // 113 // use tatprAyogya jaghanya yogase bAMdhatA hai // 113 // jogajavamajjhassa heDhado aMtomuhattaddhamacchido // 114 // yogayavamadhyake nIce antarmuhUrta kAla taka rahA hai // 114 // paDhame jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 115 // prathama jIvaguNahAnisthAnAntarameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka rahA // 115 // kameNa kAlagadasamANo adho sattamAe puDhavIe geraiesu uvavaNNo // 116 // phira kramase mRtyuko prApta hokara nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna huA // 116 // jisane parabhava sambandhI Ayuko bAMdha liyA hai vaha kadalIghAta nahIM karatA hai, yaha niyama hai| isIliye jo antarmuhUrta kama pUrvakoTike tribhAga taka avalambanAkaraNako karake va apavartanAghAtake dvArA parabhavika Ayuko na ghAtakara nArakiyoMmeM utpanna huA hai, yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa jahaNNajogeNa AhArido // usI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIvane jaghanya upapAda yogake dvArA AhAragrahaNa kiyA // 117 // jahaNiyAe vaDhDIe vaDhDido // 118 // jaghanya vRddhise vRddhiko prApta huA // 118 // aMtomuhutteNa savvacireNa kAleNa savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 119 // antarmuhUrtasvarUpa sarvadIrghakAla dvArA paryAptiyoMse paryApta huA // 119 // paryAptakAlameM jitanA AyukA apakarSaNa hotA hai, usakI apekSA vaha aparyAptakAlameM jaghanya yogake dvArA bahuta huA karatA hai| isIliye prakRta sUtrameM aparyAptakAlakI dIrghatA sUcita kI gaI hai| Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 120 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 557 tattha ya bhavaTThidiM tetIsaM sAgarovamANi AuamaNupAlayeto bahuso bahuso asAdaddhAe jutto // 120 // vahAM bhavasthiti taka tettIsa sAgaropama pramANa AyukA pAlana karatA huA bahuta bAra asAtAkAla (asAtAvedanIyake bandhayogya kAla ) se yukta huA // 120 // thovAvasese jIvidavar tti se kAle parabhaviyamAuaM baMdhihidi ti tassa AuvavedaNA davvado jahaNNA // 121 // jIvita stoka zeSa raha jAnepara jo anantara samayameM parabhavika Ayuko bAMdhegA, usake AyukarmakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai // 121 // tavvadirittamajahaNNA / / 122 / / isa jaghanya dravyavedanA bhinna usakI ajaghanyadravyavedanA jAnanA cAhiye // 122 // dIpazikhArUpa jaghanya dravyake Upara jo uttarottara paramANuke kramase vRddhi huA karatI hai yaha saba jaghanya dravyase bhinna ajaghanya dravya ke antargata samajhanA cAhiye / aurahue ti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi jahaNNapade ukkassapade jaNu kassapade // 123 // aba yahAM alpabahutva adhikArakA prakaraNa hai- usameM jaghanya pada, utkRSTa pada aura jaghanyotkRSTa pada; isa prakAra ye tIna anuyogadvAra haiM // 123 // inameM ATha karmoMke jaghanya dravya viSayaka alpabahutvakA nAma jaghanyapada - alpabahutva haiM / unake utkRSTa dravya viSayaka alpabahutvako utkRSTapada - alpabahutva kahate haiM / jaghanya va utkRSTa dravyako viSaya karanevAlA alpabahutva jaghanyotkRSTapada - alpabahutva kahalAtA hai / jahaNapadeNa savvatthovA AyugaveyaNA davvado jahaNiyA // 124 // jaghanyapada alpabahutvakI apekSA dravyase AyukarmakI jaghanya vedanA sabase stoka hai // mA- godavedAo davvado jahaNiyAo do vi tulAo asaMkhejjaguNAo || dravyase jaghanya nAma va gotrakI vedanAyeM donoM hI ApasameM tulya hokara usase asaMkhyAtaguNI haiM // 125 // NANAvaraNIya saNAvaraNIya aMtarAiyavedaNAo davvado jahaNNiyAo tiNi vi tulAo visesAhiyAo / / 126 / / dravyakI apekSA jaghanya jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanAyeM tInoM hI Apasa meM tulya hokara nAma va gotrakI vedanAse vizeSa adhika hai // 126 // mohaNIyaNA davvado jahaNNiyA visesAhiyA || 127 // 7 Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 ] dheyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [4, 2, 4, 138 dravyakI apekSA jaghanya mohanIyakI vedanA ukta tIna ghAtiyA karmoMkI vedanAse vizeSa adhika hai // 127 // veyaNIyaveyaNA davvado jahaNiyA visesAhiyA // 128 // dravyakI apekSA jaghanya vedanIyakI vedanA vizeSa adhika hai // 128 // ukkassapadeNa savvatthovA AuvaveyaNA davvado ukkassiyA // 129 // utkRSTa padake Azrita dravyakI apekSA utkRSTa AyukI vedanA sabase stoka hai / / 129 / / NAmA godavedaNAo davvado ukkassiyAo [do vi tullAo] asNkhejjgunnaao|| dravyakI apekSA utkRSTa nAma va gotrakI vedanAyeM donoM hI samAna hokara AyukI vedanAse asaMkhyAtaguNI haiM // 130 // ___NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyaveyaNAo davvado ukkassiyAo tiNi vi tullAo visesAhiyAo // 131 // dravyakI apekSA utkRSTa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAya karmokI vedanAyeM tInoM hI ApasameM tulya hokara unase vizeSa adhika haiM // 131 // mohaNIyaveyaNA davvado ukkassiyA visesAhiyA // 132 // dravyakI apekSA utkRSTa mohanIyakI vedanA unase vizeSa adhika hai // 132 // vedaNIyaveyaNA davvado ukkassiyA visesAhiyA // 133 // dravyakI apekSA utkRSTa vedanIyakI vedanA usase vizeSa adhika hai // 133 // jahaNNukkassapadeNa savvatthovA AuvaveyaNA davvado jahaNiyA // 134 // jaghanyotkRSTa padake Azrayase dravyakI apekSA jaghanya AyukarmakI vedanA sabase stoka hai / sA ceva ukkassiyA asaMkhejjaguNA // 135 / / usIkI utkRSTa vedanA usase asaMkhyAtaguNI haiM // 135 // NAmA-godavedaNAo davvado jahaNiyAo [do vi tullAo] asNkhejjgunnaao| dravyakI apekSA jaghanya nAma va gotra karmakI vedanAyeM donoM hI tulya hokara usase asaMkhyAtaguNI haiM // 136 // NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya aMtarAiyavedaNAo davvado jahaNiyAo tiNNi vi tullAo visesAhiyAo // 137 // dravyase jaghanya jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanAyeM tInoM hI tulya va unase vizeSa adhika haiM // 137 // mohaNIyaveyaNA davvado jahaNiyA visesAhiyA // 138 // dravyase jaghanya mohanIyakI vedanA unase vizeSa adhika hai // 138 / / Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 139] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [559 vedaNIyaveyaNA davvado jahaNiyA visesAhiyA // 139 // dravyase jaghanya vedanIyakI vedanA usase vizeSa adhika hai // 139 // NAmA-godavedaNAo davvado ukkassiyAo do vi tullAo asNkhejjgunnaao| dravyase utkRSTa nAma va gotrakI vedanAyeM donoM hI tulya hokara usase asaMkhyAtaguNI haiM // 140 // ___NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-aMtarAiyaveyaNAo davvado ukkassiyAo tiNNi vi tullAo visesAhiyAo // 141 // dravyase utkRSTa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanAyeM tInoM hI tulya va unase vizeSa adhika haiM // 141 // mohaNIyaveyaNA davvado ukkassiyA visesAhiyA // 142 // dravyase utkRSTa mohanIyakI vedanA unase vizeSa adhika hai // 142 // veyaNIyaveyaNA davvado ukkassiyA visesAhiyA // 143 // dravyase utkRSTa vedanIyakI vedanA usase vizeSa adhika hai // 143 // [davva vihANa cUliyA] etto bhaNidaM 'bahuso bahuso ukkassANi jogaTThANANi gacchadi jahaNNANi ca' ettha appAbahugaM duvihaM jogappAbahugaM ceva padesaappAbahugaM ceva // 144 // pUrvameM jo yaha kahA gayA hai ki bahuta bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai aura bahuta bahuta bAra jaghanya yogasthAnoMko bhI prApta hotA hai, yahAM alpabahutva do prakArakA haiyogaalpabahutva aura pradeza-alpabahutva // 144 // sUtrasUcita arthake prakAzita karanekA nAma cUlikA hai / prakRta dravyavidhAna anuyogadvArameM utkRSTa svAmitvakI prarUpaNA karate hue 'bahuta bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai' yaha kahA gayA hai tathA jaghanya svAmitvakI prarUpaNAmeM 'bahuta bahuta bAra jaghanya yogasthAnoMko prApta hotA hai' yaha kahA gayA hai, kintu vahAM usakA spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai| ataeva usakA spaSTIkaraNa karaneke liye yaha cUlikA adhikAra prApta huA hai / pradezabandhakA kAraNa yoga hai| tadanusAra yoga-alpabahutva kAraNa aura pradeza-alpabahutva karma hai| unameM pahile kAraNasvarUpa yoga-alpabahutvakI prarUpaNA jIvasamAsoMke Azrayase kI jAtI hai savvatthovo suhumeiMdiya-apajjattayassa jahaNNaojogo // 145 // sUkSma ekendriya aparyAptakA jaghanya yoga sabase stoka hai // 145 / / Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe sAmittaM [4, 2, 4, 158 __ yahAM jaghanya yogase prathama samayavartI tadbhavastha hokara vigrahagatimeM vartamAna sUkSma ekendriya labdhya paryAptaka jaghanya upapAdayogako grahaNa karanA cAhiye / . bAdareiMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 146 // usase bAdara ekendriya aparyAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 146 // bIiMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 147 // usase dvIndriya aparyAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai / / 147 // tIiMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 148 // usase trIndriya aparyAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 148 // cauriMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 149 // usase caturindriya aparyAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 149 // asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 150 // usase asaMjJI paMcendriya aparyAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 150 // saNNipaMciMdiyaapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 151 // usase saMjJI paMcendriya aparyAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 151 / / suhameiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 152 // usase sUkSma ekendriya aparyAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 152 // bAdareiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 153 // usase bAdara ekendriya labdhya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 153 // suhumeiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 154 // usase sUkSma ekendriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 154 // bAdareiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 155 // bAdara ekendriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 155 // suhumeiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 156 // sUkSma ekendriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai / / 156 // bAdareiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 157 // bAdara ekendriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 157 // bIiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 158 // dvIndriya aparyAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 158 / / Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 159 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa tIiMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 159 // trIndriya aparyAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 159 // caduriMdi apajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 160 / / caturindriya aparyAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 160 // asaNNi paMciMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo || 161 // asaMjJI paMcendriya aparyAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai || 161 // saSNipaMciMdiyaapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo / / 162 / / saMjJI paMcendriya aparyAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 162 // bIiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 163 // dvIndriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 163 // tIiMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 164 // trIndriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 164 // cauriMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 165 // caturindriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 165 // asaNi paMciMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 166 // asaMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai // 166 // saMNNipaMciMdiyapajjattayassa jahaNNao jogo asaMkhejjaguNo // 167 // saMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai 167 // bIiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 168 // dvIndriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 168 // tIiMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 169 // trIndriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 169 // cauriMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 170 // caturindriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 170 // asaNNi paMciMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 171 // asaMjJI paMcendriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 171 // saNi paMciMdiyapajjattayassa ukkassao jogo asaMkhejjaguNo // 172 // saMjJI paMcendriya paryAptakakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai // 172 // cha. 71 [ 561 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe cUliyA [4, 2, 4, 179 evamekkekkassa jogaguNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 173 // isa prakAra pratyeka yogasthAnakA guNakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 173 // isa prakAra yogaalpabahutvako kahakara aba Ageke sUtra dvArA usake kAryasvarUpa pradezaalpabahutvakI sUcanA kI jAtI hai ___ padesaappAbahue tti jahA jogaappAbahugaM NIdaM tadhA NedavvaM / Navari padesA appAe tti bhANidavvaM / / 174 / / jisa prakAra yogaalpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakArase pradezaalpabahutyakI prarUpaNA karanA cAhiye / vizeSa itanA hai ki yogake sthAnameM yahAM 'pradeza' aisA kahanA cAhiye / jogahANaparUvaNadAe tattha imANi dasa aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti // yogasthAnoMkI prarUpaNAmeM ye dasa anuyogadvAra jAnane yogya haiM // 175 // yahAM yogake aneka bhedoMmeMse noAgamabhAvayogake antargata juMjaNayogake bhedabhUta upapAdayoga, ekAntAnuvRddhiyoga aura pariNAma yogoMko grahaNa karanA cAhiye; kyoM ki, karmapradezoMkA Agamana inako chor3akara anya kisI yogake dvArA nahIM hotA / avibhAgapaDicchedaparUvaNA vaggaNaparUvaNA phaddayaparUvaNA aMtaraparUvaNA ThANaparUvaNA aNaMtarovanidhA, paraMparovaNidhA, samayaparUvaNA, vaDhiparUvaNA appAvahue ti // 176 // __ avibhAgapraticchedaprarUpaNA, vargaNAprarUpaNA, spardhakaprarUpaNA, antaraprarUpaNA, sthAnaprarUpaNA, anantaropanidhA, paramparopanidhA, samayaprarUpaNA, vRddhiprarUpaNA aura alpabahutva; ye ukta dasa anuyogadvAra haiM // 176 // avibhAgapaDicchedaparUvaNAe ekkekkamhi jIvapadese kevaDiyA jogAvibhAgapaDicchedA ? // 177 // ____ avibhAgapraticchedaprarUpaNAke anusAra eka eka jIvapradezake Azrita kitane yogAvibhAgapraticcheda hote haiM ? // 177 // asaMkhejjA logA jogAvibhAgapaDicchedA // 178 // eka eka jIvapradezake Azrita asaMkhyAta loka pramANa yogAvibhAgapraticcheda hote haiM / eka jIvapradezapara jo jaghanya yoga sthita hai usako asaMkhyAta lokoMse bhAjita karanepara jo eka bhAga prApta ho usakA nAma avibhAgapraticcheda hai / isa avibhAgapraticchedake pramANase eka eka jIvapradezapara asaMkhyAta loka mAtra yogAvibhAga praticcheda rahate haiM, yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / evaDiyA jogAvibhAga paDicchedA // 179 // eka eka jIva pradezapara itane mAtra yogAvibhAga praticcheda hote haiM // 179 // Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 180 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 563 vaggaNaparUvaNadAe asaMkhejjalogajogAvibhAgapaDicchedANameyAvaggaNA bhavadi || vargaNAprarUpaNA ke anusAra asaMkhyAta loka mAtra yogAvibhAga praticchedoM kI eka vargaNA hotI hai // 180 // evamasaMkhejjAo vaggaNAo seDhIe asaMkhejjadibhAgamettAo / / 181 // isa prakAra zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAta vargaNAyeM hotI haiM // 189 // jitane jIva pradezayogavibhAgapraticchedoM kI apekSA samAna hoM unake samUhakA nAma eka vargaNA hai | isake Age yogAvibhAgapraticchedoM kI apekSA paraspara samAna, parantu pUrva vargaNA sambandhI jIvapradezoM ke yogAvibhAgapraticchedoMse adhika va AgekI vargaNAoM sambandhI eka eka jIvapradezastha yogAvibhAgapraticchedoMse hIna; aise anya jIva pradezoMke samUhakA nAma dUsarI vargaNA hai / isa prakArake vidhAna se grahaNa kI gaI ve saba vargaNAyeM zreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotI haiM / phadayaparUvaNAe asaMkhejjAo vaggaNAo seDIe asaMkhejjadibhAgamettIyo, tamegaM phaddayaM hodi / / 182 // spardhakaprarUpaNA ke anusAra zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra jo asaMkhyAta vargaNAyeM haiM unakA eka spardhaka hotA hai // 182 // jina eka eka jIva pradezapara samAna saMkhyA meM javanya yogake avibhAgapraticcheda pAye jAte haiM una pratyeka jIva pradezoM kA nAma varga va unake samUhakA nAma prathama vargaNA hai / isake Age pUrva varga avibhApraticchedoMkI apekSA eka avibhAgapraticcheda mAtra se adhika jitane jIva pradeza hoM una sabake samUhakA nAma dvitIya vargaNA hai / isa prakAra uttarottara eka eka avibhAgapraticcheda se vRddhiMgata yogAvibhAgapraticchedoMse yukta jIvapradezoM ke samUhase kramazaH tRtIya- caturtha Adi vargaNAyeM hotI haiM / ye vargaNAyeM eka spardhakameM jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAta hotI haiM / evamasaMkhejjANi phaddayANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettANi // 183 // isa prakAra eka yogasthAna meM zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra asaMkhyAta spardhaka hote haiM || aMtaraparUvaNadA ekkkssa phaddayassa kevaDiyamaMtaraM ? asaMkhejjA logA aMtaraM // antaraprarUpaNAke anusAra eka eka spardhakakA kitanA antara hotA hai ? asaMkhyAta loka pramANa antara hotA hai // 184 // prathama spardhakake upara prathama spardhakake hI baDha jAnepara dvitIya spardhaka hotA hai / kAraNa isakA yaha hai ki prathama spardhakakI prathama vargaNA sambandhI eka vargase dvitIya spardhakasambandhI prathama eka varga vibhAgapraticchedoMkI apekSA duguNA hI hotA hai / vadayataraM / / 185 // saba spardhakoMke bIca itanA hI antara hotA hai // 185 // Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 ] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe cUliyA [4, 2, 4, 196 ThANaparUvaNAe asaMkhejjANi phaddayANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettANi / tamegaM jahaNNayaM jogaTThANaM bhavadi // 186 // sthAnaprarUpaNAke anusAra zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra jo asaMkhyAta spardhaka haiM unakA eka jaghanya yogasthAna hotA hai // 186 // evamasaMkhejjANi jogaTThANANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettANi // 187 // isa prakAra ve yogasthAna asaMkhyAta haiM, jo zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 187 // aNaMtarovaNidhAe jahaNNae jogaTThANe phaddayANi thovANi // 188 // anantaropanidhAke anusAra jaghanya yogasthAnameM spardhaka stoka haiM / / 188 / / bidie jogaTThANe phaddayANi visesAhiyANi // 189 // unase dUsare yogasthAnameM ve spardhaka vizeSa adhika haiM // 189 // tadie jogaTThANe phaddayANi visesAhiyANi // 190 // unase tRtIya yogasthAnameM ve spardhaka vizeSa adhika haiM / 190 // evaM visesAhiyANi visesAhiyANi jAva ukkassajogaTThANetti // 191 // isa prakAra utkRSTa yogasthAna taka ve uttarottara vizeSa adhika, vizeSa adhika haiM // 191 // viseso puNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettANi phaddayANi // 192 // vizeSakA pramANa aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra spardhaka haiM // 192 // paraMparovaNidhAe jahaNNajogaTThANaphaddaehiMto tado seDIe asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavaDDhidA // 193 // paraMparonidhAnake anusAra jaghanya yogasthAna sambandhI spardhakoMse zreNike asaMkhyAtaveM bhAga sthAna jAkara ve duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 193 // __ evaM duguNavaDhidA duguNavaDDhidA jAva ukkassa jogaTThANetti // 194 // isa prakAra utkRSTa yogasthAna taka ve duguNI duguNI vRddhiko prApta hote gaye haiM // 194 // __ egajogadaguNavaDDhi-hANiTThANaMtaraM seDIe asaMkhejjadibhAgo NANAjogaduguNavaDDhihANiTThANaMtarANi palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / 195 // ekayogaduguNavRddhi hAnisthAnAntara zreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa aura nAnAyogaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 195 // __NANAjogaduguNavaDDhi-hANiTThANaMtarANi thopANi / egajogaduguNavaDDhi-hANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 196 // Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 4, 197] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [565 nAnAyogaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara stoka haiN| unase eka yogaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 196 // samayaparUvaNadAe cadusamajhyANi jogaTThANANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettANi // samayaprarUpaNAke anusAra cAra samaya rahanevAle yogasthAna zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 197 // paMcasamaiyANi jogaTThANANi seDie asaMkhejjadibhAgamettANi // 198 // pAMca samayavAle yogasthAna zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai // 198 // evaM chasamaiyANi sattasamaiyANi aTThasamaiyANi jogaTThANANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettANi // 199 // . isI prakAra chaha samayavAle, sAta samayavAle aura ATha samayavAle yogasthAna zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 199 // puNaravi sanasamaiyANi chasamaiyANi paMcasamaiyANi cadusamaiyANi uvari tisamaiyANi bisamaiyANi jogaTThANANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettANi // 200 // __phirase bhI sAta samayavAle, chaha samayavAle, pAMca samayavAle, cAra samayavAle tathA Upara tIna samayavAle va do samayavAle yogasthAna zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra haiM // 200 // vaDDhiparUvaNadAe atthi asaMkhejjabhAgavaDDhi - hANi saMkhejjabhAgavaDDhi - hANi saMkhejjaguNavaDhi-hANI asaMkhejjaguNavaDDhi-hANI // 201 // vRddhiprarUpaNAke anusAra yogasthAnoMmeM asaMkhyAtabhAga vRddhi-hAni, saMkhyAtabhAgavRddhi-hAni, saMkhyAtaguNavRddhi-hAni aura asaMkhyAtaguNavRddhi-hAni; itanI vRddhiyAM va hAniyAM hotI haiM // 201 // tiNNivaDDhi tiNNIhANIo kevaciraM kAlAdo hoMti ? jahaNNeNa egasamayaM // 202 // tIna vRddhiyAM aura tIna hAniyAM kitane kAla hotI haiM ? jaghanyase ve eka samaya hotI haiM // 202 // ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 203 // " utkarSase ukta tIna hAni-vRddhiyoMkA kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / / asaMkhejjaguNavaDDhi-hANI kevaciraM kAlAdo hoMti ? jahaNNeNa egasamao // 204 // asaMkhyAtaguNavRddhi aura hAni kitane kAla hotI haiM ? jaghanyase ve eka samaya hotI haiM / ukkasseNa aMtomuhuttaM // 205 // ukta vRddhi aura hAni utkarSase antarmuhUrta kAla taka hotI hai // 205 // appAbahue ti savvatthovANi aTThasamaiyANi jogaTThANANi / / 206 // alpabahutvake anusAra ATha samaya yogya yogasthAna sabase stoka haiM // 206 // Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 ] veyaNamahAhiyAre veyaNadavvavihANe cUliyA [4, 2, 4, 213 ...dosu vi pAsesu sattasamaiyANi jogaTThANANi do vi tullANi asaMkhejjaguNANi // donoM hI pArzvabhAgoMmeM sAta samaya yogya yogasthAna donoMhI tulya va unase asaMkhyAtaguNeM haiM // 207 // dosu vi pAsesu chasamaiyANi jogaTThANANi do vi tullANi asaMkhejjaguNANi // donoM hI pArzvabhAgoMmeM chaha samaya yogya yogasthAna donoM hI tulya va unase asaMkhyAtaguNe haiM // 208 // dosu vi pAsesu paMcasamaiyANi jogaTThANANi vi tullANi asaMkhejjaguNANi // donoM hI pArzvabhAgoMmeM pAMca samaya yogya yogasthAna donoM hI tulya va unase asaMkhyAtaguNe haiM // 209 // dosu vi pAsesu cadusamaiyANi jogaTThANANi do vi tullANi asaMkhejjaguNANi / / donoM hI pArzvabhAgoMmeM cAra samaya yogya yogasthAna donoM hI tulya va unase asaMkhyAtaguNe haiM // 210 // .. uvari tisamaiyANi jogaTThANANi asaMkhejjaguNANi / / 211 // unase tIna samaya yogya uparima yogasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 211 // bisasamaiyANi jogaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 212 // unase do samaya yogya yogasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 212 // jANi ceva jogaTThANANi tANi ceva padesabaMdhaTThANANi / Navari padesabaMdhaTThANANi payaDiviseseNa visesAhiyANi // 213 // jo yogasthAna haiM ve hI pradezabandhasthAna haiN| vizeSa itanA hai ki pradezabandhasthAna prakRtivizeSase vizeSa adhika haiM // 213 // // vedanA-dravyavidhAna anuyogadvAra samApta huA // 4 // Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta- puSpadaMta - bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa utthe khaMDe - veyaNAe 5. veyaNakhettavihANaM veNAti tattha imANi tiNNi aNiogaddArANi NAdavvANi bhavaMti // aba 'vedanAkSetravidhAna' anuyogadvAra adhikAra prApta hai / usameM ye tIna anuyogadvAra jAnane ke yogya haiM // 1 // nAma-sthApanAdike bhedase kSetra aneka prakArakA hai / usameM yahAM noAgamadravyakSetrasvarUpa lokAkAza prakRta hai| 'lokyante jIvAdayaH padArthAH yasmin asau lokaH ' isa niruktike anusAra jahAMpara jIvAdika padArtha dekhe jAte haiM- pAye jAte haiM- usakA nAma lokAkAza hai / ATha prakArake karmadravyakA nAma karmavedanA hai / isa karmavedanAkA jo kSetra hai vaha karmavedanAkSetra kahA jAtA hai / prakRta anuyogadvArameM cUMki isa karmavedanAke kSetrakI prarUpaNA kI gaI hai, ataeva isa anuyogadvArako vedanAkSetravidhAna isa nAmase kahA gayA hai / usameM ye tIna anuyogadvAra jJAtavya haiM / padamImAMsA sAmittaM appA bahue ti / / 2 / / ve tIna anuyogadvAra ye haiM- padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva // 2 // padamImAMsA NANAvaraNIyaveyaNA khettado kiM ukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA // 3 // padamImAMsAke Azrayase jJAnAvaraNIya karmakI vedanA kSetrakI apekSA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai, aura kyA ajaghanya hai ? // 3 // prakRta padamImAMsA anuyogadvAra meM cUMki karmavedanA sambandhI kSetrake utkRSTa - anuSTa padoM kA vicAra kiyA gayA hai, ataeva usakI 'padamImAMsA' yaha sArthaka saMjJA hai / isameM ina padoMkA vicAra karate hue sarvaprathama yahAM jJAnAvaraNa karmavedanAsambandhI kSetrake una viSaya meM yaha pUchA gayA hai ki jJAnAvaraNIyakI vedanA kyA utkRSTha hotI hai, kyA jaghanya hotI hai, aura kyA ajaghanya hotI hai / isa pRcchAkA uttara Age ke sUtra dvArA diyA jAtA hai utkRSTa Adi cAra padoM ke kyA anutkRSTa hotI hai, Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe padamImAMsA [4, 2, 5, 6 ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNAvA ajahaNNA vA // 4 // vaha utkRSTa bhI hai, anutkRSTa bhI hai, jaghanya bhI hai, aura ajaghanya bhI hai // 4 // inameM usakI utkRSTa kSetravedanA ATha rAju mAtra kSetrameM mAraNAntika samudghAtako prApta hue mahAmatsyake pAyI jAtI hai| isa matsyako chor3akara anyake vaha anutkRSTa hotI hai| tIna samayavartI AhAraka aura tIna samayavartI tadbhavastha hue sUkSma nigoda jIvake vaha jaghanya aura usake sivAya anyake vaha ajaghanya dekhI jAtI hai| evaM sattaNNaM kammANaM // 5 // jisa prakAra jJAnAvaraNIya karmakI kSetra vedanAviSayaka padoMkA yahAM vicAra kiyA gayA hai usI prakArase zeSa sAta karmoMkI kSetravedanA viSayaka padoMkA vicAra karanA cAhiye // 5 // sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassapade // 6 // svAmitva do prakArakA hai- jaghanya padaviSayaka aura utkRSTa padaviSayaka // 6 // sAmAnyatayA nAmasthApanAdike bhedase jaghanya cAra prakArakA hai / unameM bhI dravya jaghanyake do bheda haiM- Agamadravyajaghanya aura noAgamadravyajaghanya / inameM jJAyakazarIrAdike bhedase noAgamadravyajaghanya bhI tIna prakArakA hai / unameM bhI tadvyaktirikta noAgamadravyajaghanyake do bheda haiM- oghajaghanya aura Adezajaghanya / inameM dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA oghajaghanya bhI cAra prakArakA hai| unameM dravyakI apekSA jaghanya eka paramANu hai| kSetrajaghanya karmakSetrajaghanya aura nokarmakSetrajaghanyake bhedase do prakArakA hai| inameM sUkSma nigoda jIvakI jo jaghanya avagAhanA hai use karmakSetrajaghanya aura AkAzake eka pradezako nokarmakSetra jaghanya jAnanA cAhiye / kAlakI apekSA jaghanya eka samaya mAnA gayA hai| paramANumeM avasthita snigdhatva Adike avibhAgI aMzako bhAvajaghanya jAnanA cAhiye / ukta dravya-kSetrAdikI apekSA Adezajaghanya bhI cAra prakArakA hai / inameM dravyakI apekSA Adezajaghanya jaise-tIna pradezI skandhakI apekSA do pradezI skandha va cAra pradezI skandhakI apekSA tIna pradezI skandha Adi / tIna AkAzapradezoMmeM avagAhako prApta dravyakI apekSA do AkAzapradezoMmeM avagAhako prApta dravya kSetrakI apekSA Adezajaghanya mAnA jAtA hai| isI prakAza zeSa pradezoMkI apekSA bhI isa Adeza kSetrajaghanyakI kalpanA karanA caahiye| tIna samayAdi pariNata dravyakI apekSA do samayAdi pariNata dravya kAlakI apekSA Adezajaghanya hotA hai| isI prakAra tIna Adi guNoMse (aMzoMse) pariNata dravyakI apekSA do Adi guNoMse pariNata dravyako bhAvakI apekSA Adezajaghanya jAnanA cAhiye / ina sabameM oghajaghanya prakaraNa prApta hai| ___jisa prakAra jaghanyake ina bheda-prabhedoMkA yahAM svarUpa kahA gayA hai usI prakAra yathAsambhava utkRSTake bhI una bheda-prabhedoMkA svarUpa svayaM jAnanA cAhiye / Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 7] 2 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [569 isa prakAra padamImAMsAko samApta karake aba Age svAmitva adhikArake Azrita prarUpaNA kI jAtI hai sAmittaNa ukkassapade NANAvaraNIyaveyaNA khettado ukkassiyA kassa ? // 7 // svAmitva adhikArake Azrayase jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 7 // jo maccho joyaNasahassio sayaMbhuramaNasamudassa bAhirillae taDe acchido // 8 // jo eka hajAra yojanakI avagAhanAvAlA matsya svayambhUramaNa samudrake bAhya taTapara sthita hai // 8 // __ yahAM svayambhUramaNa samudrake bAhya taTase usa samudra ke parabhAgavartI bhUmipradezako grahaNa karanA cAhiye, na ki usakI avayavabhUta bAhya vedikAko; kyoMki, vahAM Ageke sUtra (9) meM nirdiSTa tanuvAtavalayake saMsargakI sambhAvanA nahIM hai / veyaNasamugdhAdeNa samuhado // 9 // jo vedanAsamudghAtase samuddhAta avasthAko prApta huA hai // 9 // vedanAke vaza hokara jIvake pradeza jo vistAra va UMcAImeM tiguNe phaila jAte haiM usakA nAma vedanAsamudghAta hai / isa vedanAsamudghAtameM sabake Atmapradeza tiguNe hI phailate hoM aisA yadyapi niyama nahIM hai, kyoMki, usameM yathAyogya vedanAke anusAra eka do pradezoM AdikI bhI vRddhi sambhava hai; parantu utkRSTa kSetrakA adhikAra honese aise vedanAsamuddhAtoMkI yahAM vivakSA nahIM hai, yaha isa sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / kAyalessiyAe laggo // 10 // jo kAkalezyAse saMlagna hai // 10 // kAkalezyAse abhiprAya tanuvAtavalayakA hai| kAraNa yaha ki usakA varNa kAka (kauve) ke samAna hai| abhiprAya yaha hai ki kisI pUrvavairI devake dvArA svayambhUramaNa samudrase uThAkara jo mahAmatsya usake bAhya bhAgameM lokanAlIke samIpa paTakA gayA hai tathA jo vahAM tIvra vedanAke vazIbhUta hokara vedanAsamudghAtase pariNata hotA huA tanuvAtavalayase sambaddha lokanAlIke bAhyabhAga taka apane AtmapradezoMse saMlagna huA hai| puNaravimAraNaMtiyasamugdhAdeNa samuhado tiNNi viggahakaMdayANi kAdUNa // 11 // phira bhI jo tIna vigrahakANDakoMko karake mAraNAntika samudghAtase samudghAtako prApta huA hai // 11 // vigrahakA artha kuTilatA yA mor3a hai / tathA kANDakakA artha bANake samAna sIdhI gati hai / abhiprAya yaha ki jisa mahAmatsyane vahAM vedanAsamudghAtapUrvaka mAraNAntika samudghAtako prApta cha,72 Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570] veyaNamahAhiyAre veyaNakhattavihANe sAmittaM [4, 2, 5, 19 hote hue vigrahagatimeM do vigrahoM (moMDoM) ke sAtha tIna kANDakoMko kiyA hai / ve tIna kANDaka isa prakAra jAnane cAhiye- vaha lokanAlIkI vAyavyadizAse bANake samAna sIdhI gatike sAtha sAdhika ardha rAjumAtra dakSiNa dizAmeM AyA / yaha eka kANDaka huA / pazcAt vahAMse mur3akara phira bANake samAna sIdhI gatise eka rAjumAtra pUrva dizAmeM AyA / yaha dUsarA kANDaka huaa| tatpazcAt vahAMse mur3akara phira bhI sIdhI gatimeM chaha rAjumAtra nIce gyaa| yaha tIsarA kANDaka huaa| isa prakArase jo tIna vigrahakANDakoMko karake mAraNAntika samudghAtako prApta huA hai| se kAle adho sattamAe puDhavIe Neraiemu uppajjahiditti tassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado ukkassA // 12 // isa prakArase jo anantara samayameM nIce sAtavIM pRthivImeM utpanna honevAlA hai usa upayukta mahAmatsyake jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai // 12 // tavvadirittA aNukkassA // 13 // mahAmatsyake uparyukta utkRSTa kSetrase bhinna ukta jJAnAvaraNa karmakI anutkRSTa vedanA hai // evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 14 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya koke bhI utkRSTa va anutkRSTa vedanA kSetroMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 14 // padamImAMsA samApta huI // sAmitteNa ukkassapade vedaNIyavedaNA khettado ukkassiyA kassa ? // 15 // svAmittvase utkRSTa padameM vedanIya karmakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? / / aNNadarassa kevalissa kevalisamugdhAdeNa samuhadassa sabalogaM gadassa tassa vedaNIyavedaNAkhettado ukkassA // 16 // kevalisamudghAtase samudghAtako prApta hokara usameM lokapUraNa avasthAko prApta hue anyatara kevalIke usa vedanIya karmakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai // 16 // sUtrameM jo 'anyatara' zabdakA prayoga kiyA gayA hai-- usase avagAhanAbhedoM aura bharatAdi kSetra vizeSoMkA pratiSedha samajhanA cAhiye / tavvadirittA aNukkassA // 17 // ukta utkRSTa kSetravedanAse bhinna usa vedanIya karmakI kSetravedanA anutkRSTa hotI hai // 17 // evamAuva-NAmA-godANaM // 18 // isa prakAra Ayu nAma va gotra karmake utkRSTa evaM anutkRSTa vedanAkSetroMkI prarUpaNA karanA cAhiye / // 18 // sAmitteNa jahaNNapade NANAvaraNIyaveyaNA khettado jahaNNi yA kassa 1 // 19 // Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 20] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [ 571 svAmitvase jaghanya padoMke Azrita jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA kisake hotI hai ? // 19 // aNNadarassa suhumaNigodajIvaapajjattayassa tisamayaAhArAyassa tisamayatabbhavatthassa jahaNNajogissa savvajahaNiyAe sarIroggAhaNAe vaTTamANassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado jahaNNA // 20 // ___ anyatara sUkSma nigoda jIva labdhyaparyAptaka, jo ki trisamayavartI AhAraka hotA huA tadbhavastha honeke tRtIya samayameM vartamAna hai, jaghanya yogavAlA hai, aura zarIrakI sarvajaghanya avagAhanAmeM vartamAna hai; anya sUkSma nigoda labdhyaaparyAptaka jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai // 20 // tavvadirittamajahaNNA // 21 // usase bhinna ukta jJAnAvaraNIya karmakI ajaghanya vedanA hotI haiM // 21 // evaM sattaNNaM kammANaM // 22 // jisa prakAra jJAnAvaraNIya karmakI jaghanya va ajaghanya kSetravedanAoMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra zeSa sAta karmokI jaghanya va ajaghanya kSetravedanAoMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 22 // appAbahue tti / tattha imANi tiNNi aNiogaddArANi-jahaNNapade ukkassapade jahaNukkassapade // 23 // aba yahAM alpabahutvakA adhikAra hai| usakI prarUpaNAmeM ye tIna anuyogadvAra haiMjaghanya padameM, utkRSTa padameM aura jaghanyotkRSTa padameM // 23 // jahaNNapade aTThaNNaM pi kammANaM veyaNAo tullAo / / 24 // jaghanya padameM AThoM hI karmokI kSetra vedanAyeM samAna haiM // 24 // isakA kAraNa yaha hai ki AThoM hI karmoMkI vaha jaghanya kSetravedanA tRtIya samayavartI AhAraka hokara usa bhavomeM avasthita honeke tRtIya samayameM vartamAna sUkSma nigoda labdhyaparyAptaka jIvake hI hotI hai| ukkassapade NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM veyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo thovAo // 25 // utkRSTa padake Azrayase jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya ina karmoMkI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM hI samAna va stoka haiM // 25 // veyaNIya-Aua-NAmA-godaveyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo asaMkhejjaguNAo // 26 // Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [4, 2, 5, 36 vedanIya, Ayu, nAma aura gotra inakI kSetrakI apekSA utkRSTa vedanAyeM cAroM hI samAna va pUrvakI una vedanAoMse asaMkhyAtaguNI haiM // 26 // _ jahaNNukkassapadeNa aTThaNNaM pi kammANaM vedaNAo khettado jahaNiyAo tullAo thovAo // 27 // jaghanyotkRSTa padake Azrita AThoM hI karmoMkI kSetrakI apekSA jaghanya vedanAyeM tulya va stoka haiM // 27 // ___NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyaveyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo asaMkhejjaguNAo / / 28 / / jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmakI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM hI tulya va pUrvokta vedanAoMse asaMkhyAtaguNI haiM / / 28 // vedaNIya-Aua-gAmA-godaveyaNAo khettado ukkassiyAo cattAri vi tullAo asaMkhejjaguNAo // 29 // vedanIya, Ayu, nAma aura gotra ina cAra karmokI vedanAyeM kSetrakI apekSA utkRSTa cAroM bhI tulya va pUrvokta vedanAoMse asaMkhyAtaguNita haiM // 29 // etto savva jIvesu ogAhaNamahAdaMDao kAyavyo bhavadi // 30 // aba yahAM saba jIva samAsoMmeM yaha avagAhanAmahAdaNDaka kiyA jAtA hai // 30 // savvatthovA suhumaNigodajIvaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA // 31 // sUkSma nigoda aparyAptaka jIvakI jaghanya avagAhanA sabase stoka hai // 31 // suhumavAukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 32 // usase sUkSma vAyukAyika aparyAptakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 32 // suhumateukAiyaapajjatayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 33 // usase sUkSma tejakAyika aparyAptakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 33 // suhumaAukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 34 // usase sUkSma jalakAyika aparyAptakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 34 // suhuma puDhavikAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 35 // usase sUkSma pRthivIkAyika aparyAptakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 35 // bAdaravAukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 36 // usase bAdara vAyukAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 36 // Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 37] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM bAdarateukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 37 // usase bAdara tejakAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 37 // bAdaraAukkAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 38 // usase bAdara jalakAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 38 // bAdarapuDhavikAiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 39 // usase bAdara pRthivIkAyika aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 39 // bAdaraNigodajIvaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 40 // usase bAdara nigoda jIva aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 40 // Nigodapadividaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 41 // usase nigodapratiSThita aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 41 // bAdaravaNapphadikAiyapattayasarIraapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asNkhejjgunnaa|| usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 42 // bIiMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 43 // usase dvIndriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 43 // tIiMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 44 // usase trIndriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 44 // cauriMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 45 // usase caturindriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 45 // paMciMdiyaapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 46 // usase paMcendriya aparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 46 // suhumaNigodajIvaNNivvattiyajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // usase sUkSma nigoda jIva nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 47 // tasseva apajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 48 // usase usake hI aparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 48 // tasseva pajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 49 // usase usake hI paryAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 49 // suhumavAukAiyapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 50 // Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574] veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [4, 2, 5, 64 usase sUkSma vAyukAyika paryAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 50 // tasseva apajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 51 // usase usIke aparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 51 // tasseva pajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 52 // usase usIke paryAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 52 // suhumatteukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 53 // usase sUkSma tejakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 53 // tasseva apajjattayassa ukkasiyA ogAhaNA visesAhiyA // 54 // usase usake hI aparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 54 // tasseva Nivyattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 55 // usase usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai // 55 // suhamaAukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 56 // usase sUkSma jalakAyika nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 56 // tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 57 // usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 57 // tasseva Nivyattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 58 // usase usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 58 // suhumapuDhavikAiyaNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 59 // usase sUkSma pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 60 // usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 60 // tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 61 // usase usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 61 // bAdaravAukkAiyaNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 2 // usase bAdara vAyukAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI haiM / tasseva Nivattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 3 // usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 63 // tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 64 // Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 65] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 575 usase usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 64 // bAdarateukkAiyaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 65 // usase bAdara tejakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 65 // tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 66 // usase usake hI nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 66 // tasseva Nivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 67 // usase usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 67 // bAdaraAukkAiyaNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // usase bAdara jalakAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 68 // tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkasiyA ogAhaNA visesAhiyA // 69 // usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 69 // tasseva Nivyattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 70 // usase usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 70 // bAdarapuDhavikAiyaNivyattipajjattayassa jahANiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 7 // usase bAdara pRthivIkAyika nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 72 // usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 72 // tasseva Nivyattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 73 // usase usake hI nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA usase vizeSa adhika hai / / 73 // bAdaraNigodaNivvattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 74 // usase bAdara nigoda nivRttipaya ptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 74 // tasseva Nivyattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 75 // usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 75 / / tasseva Nivvattipajjattayassa ukkAssiyA ogAhaNA visesAhiyA // 76 // usase usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 76 // Nigodapadihidapajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 77 // usase nigodapratiSThita paryAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 77 // tasseva Nivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 78 // Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 / veyaNamahAhiyAre veyaNakhettavihANe appAbahugaM [4, 2, 5, 90 usase usake hI nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 78 // tasseva Nivyattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA visesAhiyA // 79 // usase usake hI nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA vizeSa adhika hai // 79 // bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA / / 80 // usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 80 // beiMdiyaNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA // 81 // usase dvIndriya nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai // 81 // teiMdiyaNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 82 // / usase trIndriya nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 82 // cauriMdiyaNivyattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA / / 83 // usase caturindriya nirvRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 83 // paMciMdiyaNivattipajjattayassa jahaNiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 84 // usase paMcendriya nivRttiparyAptakakI jaghanya avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 84 // teiMdiyaNivyattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA / / 85 // usase trIndriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai / / 85 // cauriMdiyaNivattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 86 / / usase caturindriya nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai / / 86 // beiMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 87 // usase dvIndriya nivRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 87 // bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA / / 88 // usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai / / 88 // paMciMdiyaNivvattiapajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 89 // usase paMcendriya nirvRttyaparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 89 // teiMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 90 // Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 5, 91 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [577 usase trIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 90 // cauriMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 91 // usase caturindriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 91 // beiMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 92 // usase dvIndriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai / / 92 // bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIraNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 93 // usase bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra nivRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 93 // paMciMdiyaNivvattipajjattayassa ukkassiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA // 94 // usase paMcendriya nirvRttiparyAptakakI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI hai // 94 // aba yahAM prakRta alpabahutvameM jo saMkhyAtaguNita va asaMkhyAtaguNita rUpase guNakAra kahA gayA hai vaha kahAM kitanA vivakSita hai, isa prakAra usake pramANakI prarUpaNA kI jAtI hai| suhumAdo suhumassa ogAhaNaguNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 95 // eka sUkSma jIvakI avagAhanAse dUsare sUkSma jIvakI avagAhanAkA guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai / / 95 // suhumAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 96 // sUkSma jIvakI avagAhanAse bAdara jIvakI avagAhanAkA guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 96 // bAdarAdo suhumassa ogAhaNaguNagAro AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 97 // bAdara jIvakI avagAhanAse sUkSmakI avagAhanAkA guNakAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 97 // bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 98 // eka bAdarakI avagAhanAse dUsare bAdarakI avagAhanAkA guNakAra palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / / 98 // __ jinake bAdara nAmakarmakA udaya pAyA jAtA hai ve bAdara kahe jAte haiN| isa prakArake lakSaNase yahAM usa bAdara nAmakarmase saMyukta dvIndriyAdi jIvoMkA bhI grahaNa samajhanA cAhiye / jahAM eka bAdara jIvakI apekSA dUsare bAdara jIvakI avagAhanA asaMkhyAtaguNI kahI gaI hai vahAM asaMkhyAtase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgako grahaNa karanA cAhiye / cha. 73 Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578] veyaNamahAhiyAre khettavihANe appAbahugaM [4, 2, 5, 99 bAdarAdo bAdarassa ogAhaNaguNagAro saMkhejjA samayA // 99 // eka bAdarakI avagAhanAse dUsare bAdara jIvakI avagAhanAkA guNakAra saMkhyAtasamaya hai| dvIndriyAdi nivRttyaparyApta aura paryApta jIvoMmeM jo usa avagAhanAkA guNakAra saMkhyAtaguNA kahA gayA hai vahAM 'saMkhyAta' se saMkhyAta samayoMko grahaNa karanA cAhiye / pUrva sUtrase cUMki vahAM bhI palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra prApta hotA thA, ataH usakA pratiSedha karaneke liye yaha dUsarA sUtra racA gayA hai / // vedanA kSetravidhAna samApta huA // 5 // --90/0900 Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-puSphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa cautthekhaMDe-veyaNAe 6. veyaNakAlavihANaM veyaNakAlavihANe ti / tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi gAdavvANi bhavaMti // 1 // ___ aba vedanAkAlavidhAna anuyogadvAra adhikAraprApta hai| usameM ye tIna anuyogadvAra jAnane yogya haiM // 1 // yahAM nAmakAla, sthApanAkAla, dravyakAla, sAmAcArakAla, addhAkAla, pramANakAla aura bhAvakAlake bhedase kAla sAta prakArakA hai| unameM 'kAla' yaha zabda nAmakAla hai| 'vaha yaha kAla hai' isa prakAra jo buddhise anya dravyameM kAlakA Aropa kiyA jAtA hai vaha sthApanAkAla kahalAtA hai| Agama dravyakAla va noAgamadravyakAlake bhedase dravyakAla do prakArakA hai| unameM kAla prAbhRtakA jAnakAra hotA huA jo jIva vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita hai vaha AgamadravyakAla hai| noAgamadravyakAla, jJAyakazarIra noAgamadravyakAla, bhAvI noAgamadravyakAla aura tadvyatirikta noAgamadravyakAlake bhedase tIna prakArakA hai| inameM bhI tadvyatirikta noAgamadravyakAla pradhAna aura apradhAnake bhedase do prakArakA hai| unameM lokAkAzake pradeza (asaMkhyAta) pramANa jo kAla dravya hai vaha pradhAna dravyakAla hai| vaha zeSa pAMca dravyoMke pariNamanakA kAraNa hokara ratnoMkI rAzike samAna pradezasamUhase rahita hotA huA amUrta va anAdinidhana hai| apradhAna dravyakAla sacitta, acitta aura mizrake bhedase tIna prakArakA hai| inameM daMzakAla va mazakakAla Adi sacittakAla hai / dhUlikAla, kardamakAla, uSNakAla, varSAkAla evaM zItakAla Adi acittakAla hai / DAMsoMke sAtha pravartamAna zItakAla Adi mizrakAla kahA jAtA hai| sAmAcArakAla laukika aura lokottarIyake bhedase do prakArakA hai| unameM karSaNa (jotanA) aura bIja bone AdikA kAla laukika sAmAcAra kAla mAnA jAtA hai / vaMdanAkAla, niyamakAla, svAdhyAyakAla aura dhyAnakAla Adiko lokottarIyakAla jAnanA cAhiye / addhAkAla, atIta anAgata aura vartamAnake bhedase tIna prakArakA hai / palyopama, sAgaropama, utsarpiNI evaM avasarpiNI AdirUpa kAla pramANakAla hai jo aneka prakArakA hai| Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe aNiyogaddAraNideso [4, 2, 6, 8 bhAvakAla Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai| unameM jo jIva kAlapAbhUtakA jAnakAra hotA huA vartamAnameM tadviSayaka upayogase sahita hai usakA nAma AgamabhAva kAla hai / audayika Adi pAMca bhAvoM svarUpa kAlako noAgamabhAvakAla samajhanA cAhiye / ina saba kAla bhedoMmeM yahAM pramANa kAla prakRta hai| isa anuyogadvArameM cUMki vedanAsambandhI kAlakA vyAkhyAna kiyA gayA hai, ata eva isakA 'kAla vidhAna' yaha sArthaka nAma jAnanA cAhiye / padamImAMsA sAmittamappAbahue tti // 2 // ve jJAtavya tIna anuyogadvAra ye haiM- padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva anuyogadvAra haiM / padamImAMsAe NANAvaraNIyaveyaNA kAlado kimukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA ? // 3 // padamImAMsA adhikArake Azrayase jJAnAvaraNIya karmakI vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hai, kyA anutkRSTa hai, kyA jaghanya hai aura kyA ajaghanya hai ? // 3 // ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA // 4 // ukta jJAnAvaraNIya vedanA kAlakI apekSA utkRSTa bhI hai, anutkRSTa bhI hai, jaghanya bhI hai aura ajaghanya bhI hai // 4 // evaM sattaNNaM kammANaM // 5 // isI prakAra zeSa sAtoM hI karmoke utkRSTa Adi padoMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 5 // sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassapade // 6 // svAmitva do prakAra hai- jaghanya padaviSayaka aura utkRSTa padaviSayaka // 6 // sAmineNa ukkassapade NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassiyA kassa ? // 7 // svAmitvake Azrayase utkRSTa padaviSayaka jJAnAvaraNIyavedanA kAlakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 7 // ___ aNNadarassa paMciMdiyassa saNNissa micchAidvissa savvAhipajjattIhi pajjattayadassa kammabhUmiyassa akammabhUmiyassa vA kammabhUmipaDibhAgassa vA saMkhejjavAsAuassa vA asaMkhejjavAsAuassa vA devassa vA maNussassa vA tirikkhassa vA Neraiyassa vA isthivedassa vA purisavedassa vA NauMsayavedassa vA jalacarassa vA thalacarassa vA khagacarassa vA sAgArajAgAra-sudovajogajuttassa ukkassiyAe dvidIe ukkassahidisaMkilese vaTTamANassa, adhavA IsimajjhimapariNAmassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassA // 8 // anyatara paMcendriya jIvake-- jo saMjJI hai, mithyAdRSTi hai, saba paryAptiyoMse paryApta haiM, karmabhUmija, akarmabhUmija athavA karmabhUmipratibhAgotpanna hai, saMkhyAtavarSAyuSka athavA asaMkhyAta Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 9 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 581 varSAyuSka hai; deva, manuSya, tiryaMca athavA nArakI hai; strIveda, puruSaveda athavA napusaMkavedameMse kisI bhI vedase saMyukta hai; jalacara, thalacara athavA nabhacara hai; sAkAra upayogavAlA hai, jAgRta hai, zrutopayogase yukta hai, utkRSTa sthitike bandha yogya utkRSTa sthitisaMklezameM vartamAna hai, athavA kucha madhyama saMkleza pariNAmase yukta hai; usake jJAnAvaraNIya karmakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai // 8 // sUtrameM jo 'anyatara' zabdako grahaNa kiyA hai usase avagAhanA AdikI vizeSatAkA pratiSedha samajhanA cAhiye | mithyAdRSTi jIvoMke atirikta cUMki uparima sAsAdanAdi guNasthAnatra jIva jJAnAvaraNa kI utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, ataeva mithyAdRSTi padake dvArA unakA pratiSedha kara diyA gayA hai / mithyAdRSTiyoM meM bhI usakI utkRSTa sthitiko saba paryAptiyoMse paryApta avasthAko prApta hue jIva hI bAMdhate haiM, paryAptiyoMse aparyApta jIva use nahIM bAMdhate haiM; yaha vizeSatA pragaTa karane ke liye yahAM 'saba paryAptiyoMse paryApta' aisA kahA gayA hai / paMcendriya jIva do prakArake hote haiM - karmabhUmija aura akarmabhUmija, unameM pandraha karmabhUmiyoMmeM utpanna hue saMjJI paryAptaka jIva hI usakI utkRSTa sthitiko bAMdhate haiM, bhogabhUmiyoMmeM utpanna hue ( akarma bhUmija ) usakI utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate hai; yaha sUcita karaneke liye yahAM karmabhUmija padako grahaNa kiyA gayA hai / ukta sUtrameM prayukta 'akarmabhUmija ' zabda se deva - nArakiyoMko tathA 'karmabhUmipratibhAga' se svayamprabha parvata bAhya bhAgameM utpanna jIvoMko grahaNa karanA cAhiye / darzanopayogavAle jIva cUMki jJAnAvaraNa kI utkRSTa sthitiko nahIM bAMdhate haiM, ataH sUtra meM ' sAkAra upayogayukta' aisA kahA gayA hai / isI prakAra cUMki supta avasthAmeM usakI utkRSTa sthitikA bandha nahIM hotA hai, ataH 'jAgAra' padake dvArA jAgRta avasthAkA nirdeza kiyA gayA hai| 'zrutopayogayukta' padase matijJAnakA niSedha samajhanA cAhiye / isa prakAra ina vizeSatAoMvAlA jIva hI cUMki ukta jJAnAvaraNa karmakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai, ataH kAlakI apekSA jJAnAvaraNakI utkRSTa vedanA usIke hotI hai, yaha isa sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / tavvadirittamaNukkassA // 9 // usase bhinna ukta jJAnAvaraNakI kAkI apekSA anutkRSTa vedanA hotI hai // 9 // jJAnAvaraNakA utkRSTa sthitibandha tIsa kor3AkoDi sAgaropama pramANa hotA hai / usase eka do samaya kama, evaM tIna samaya kama Adi vividha sthiti bhedoMko anutkRSTa samajhanA cAhiye / evaM chaSNaM kammANaM // 10 // isI prakAra zeSa chaha karmoMsambandhI kAla vedanAke bhI utkRSTa svAmitvakI prarUpaNA samajhanA cAhiye // 10 // sAmitteNa ukkassapade AuaveyaNA kAlado ukkassiyA kassa ? // / 11 // svAmitvakI apekSA utkRSTa padaviSayaka Ayu karmakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 11 // samaya kama, Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [4, 2, 6, 12 aNNadarassa maNussassa vA paMciMdiyatirikkhajoNiyassa vA saNNissa sammAidvissa vA [micchAidvissa vA] savvAhi pajjattIhi pajjattayadassa kammabhUmiyassa vA kammabhUmipaDibhAgassa vA saMkhejjavAsAuassa ithivedassa vA purisavedassa vA gauMsayavedassa vA jalacarassa vA thalacarassa vA sAgAra-jAgAra-tappAoggasaMkiliTThassa vA [tappAoggavisuddhassa vA] ukkassiyAe AbAdhAe jassa taM devaNirayAuaM paDhamasamae baMdhaMtassa AuaveyaNA kAlado ukkassA // 12 // jo koI manuSya yA paMcendriya tiryaMca saMjJI hai, samyagdRSTi hai, [athavA mithyAdRSTi hai ], saba paryAptiyoMse paryApta hai, karmabhUmi yA karmabhUmipratibhAgameM utpanna huA hai, saMkhyAta varSakI AyuvAlA hai; strIveda, puruSaveda athavA napusaMkavedameMse kisI bhI vedase saMyukta hai; jalacara athavA thalacara hai, sAkAra upayogase sahita hai, jAgRta hai, tatprAyogya saMklezase [athavA vizuddhisa] saMyukta hai, tathA jo utkRSTa AvAdhAke sAtha deva va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko bAMdhanevAlA hai, usake ukta Ayuke bAMdhaneke prathama samayameM AyukarmakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai // 12 // yahAM sUtrameM jo 'anyatara' padakA grahaNa kiyA gayA hai usase avagAhanA, kula, jAti, evaM varNAdikI vizeSatAkA abhAva jAnA jAtA hai| devoMkI utkRSTa Ayuko manuSya tathA nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko manuSya va saMjJI paMcendriya tiryaMca bhI bAMdhate haiM, isa abhiprAyako pragaTa karaneke liye sUtrameM 'manuSya aura saMjJI paMcendriya tiryaMca' ina padoMko grahaNa kiyA gayA hai| devoMkI utkRSTa Ayuko samyagdRSTi tathA nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko mithyAdRSTi hI bAMdhate haiM, isa bhAvako dikhalAneke liye 'samyagdRSTi aura mithyAdRSTi' aisA nirdeza kiyA gayA hai| devoMkI utkRSTa Ayu pandraha karmabhUmiyomeM vartamAna manuSyoMke dvArA hI bAMdhI jAtI haiM, parantu nArakiyoMkI utkRSTa Ayu pandraha karmabhUmiyoMke sAtha karmabhUmipratibhAgameM bhI vartamAna jIvoMke dvArA bAMdhI jAtI hai; yaha abhiprAya 'karmabhUmi' aura 'karmabhUmipratibhAga' meM utpanna hue ina padoMke dvArA sUcita kiyA gayA hai / 'saMkhyAtavarSAyuSka' se yaha abhiprAya samajhanA cAhiye ki deva va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko saMkhyAta varSakI AyuvAle hI bAMdhate hai, asaMkhyAta varSakI AyuvAle nahIM bAMdhate / devoMkI utkRSTa Ayuko sthalacArI saMyata manuSya hI bAMdhate haiM, parantu nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko sthalacArI manuSya mithyAdRSTiyoMke sAtha jalacArI va sthalacArI saMjJI paMcendriya tiryaMca mithyAdRSTi bhI bAMdhate hai; isa abhiprAyako pragaTa karaneke liye sUtrameM 'jalacara aura sthalacara' aisA kahA gayA hai| jisa prakAra jJAnAvaraNAdi zeSa karmokI utkRSTa sthiti utkRSTa saMklezake sAtha bAMdhI jAtI hai usa prakAra Ayu karmakI utkRSTa sthiti utkRSTa saMkleza athavA utkRSTa vizuddhike dvArA nahIM bAMdhI jAtI hai, isa abhiprAyako sUcita karaneke liye sUtrameM 'tatprAyogya saMkliSTa aura tatyAyogya vizuddha' aisA nirdeza kiyA gayA hai / AyukI yaha utkRSTa sthiti cUMki utkRSTa AbAdhAke vinA nahIM bAMdhatI hai, isIliye yahAM ' utkRSTa AbAdhAmeM' aisA kahA gayA hai| cUMki yaha utkRSTa AbAdhA dvitIyAdi samayoMmeM nahIM hotI. Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 13] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [ 583 hai, isIliye yahAM sUtrameM pUrvakoTike tribhAgako AbAdhA karake deva va nArakiyoMkI utkRSTa Ayuko bAMdhanevAle jIvake bandhake prathama samayameM hI utkRSTa AyukI vedanA hotI hai, aisA kahA gayA hai / tavvadirittamaNukkassA // 13 // AyukarmakI usa utkRSTa vedanAse bhinna usakI anutkRSTa vedanA hotI hai // 13 // isa anutkRSTa kAlavedanAke svAmI asaMkhyAta haiN| jaise- jisane pUrvakoTike tribhAgako AbAdhA karake tettIsa sAgaropama pramANa Ayuko bAMdhA hai vaha to usa AyukI utkRSTa kAlavedanAkA svAmI hai, kintu jisane use eka samayase kama bAMdhA hai vaha usakI anutkRSTa kAlavedanAkA svAmI hai / isI prakAra do samaya kama, tIna samaya kama, ityAdi kramase uttarottara eka eka samaya kama ukta Ayuke bAMdhanevAle saba hI usakI anutkRSTa kAlavedanAke svAmI hoNge| yaha isa sUtrakA abhiprAya samajhanA caahiye| sAmitteNa jahaNNapade NANAvaraNIyavedaNA kAlado jahaNiyA kassa 1 // 14 // svAmitvase jaghanya padake Azrita jJAnAvaraNIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 14 // aNNadarassa carimasamaya chadumatthassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado jahaNNA // jo bhI jIva chadmastha avasthAke antima samayameM vartamAna hai usake jJAnAvaraNIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai // 15 // isakA kAraNa yaha hai ki chadmastha avasthAke antima samayameM usa jJAnAvaraNakI sthiti eka samaya mAtra hI zeSa raha jAtI hai / tavvadirittamajahaNNA // 16 // isa jaghanya vedanAse bhinna usakI kAlakI apekSA ajaghanya vedanA hotI hai // 16 // isa ajaghanya kAlavedanAke svAmI vicarama samayavartI kSINakaSAya, tricarama samayavartI kSINakaSAya, isa kramase aneka samajhane cAhiye / evaM daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM // 17 // jisa prakAra jJAnAvaraNakI jaghanya aura ajaghanya kAlavedanAoMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra darzanAvaraNIya evaM antarAya karmoMkI bhI jaghanya va ajaghanya kAlavedanAke svAmitvakI prarUpaNA karanA cAhiye // 17 // sAmitteNa jahaNNapade veyaNIpaveyaNA kAlado jahaNiyA kassa ? // 18 // svAmitvase jaghanya padake Azrita vedanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 18 // Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [4, 2, 6, 26 aNNadarassa carimasamayabhavasiddhiyassa tassa veyaNIyaveyaNA kAlado jahaNNA // jo bhI jIva bhavyasiddhikakAlake antima samayameM sthita hai usake vedanIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai // 19 // abhiprAya yaha hai ki ayogikevalI guNasthAnake antima samayameM vartamAna bhavya jIvake ukta vedanIya karmakI vedanA jaghanya hotI hai, kyoMki, vahAM usakI eka samaya mAtra hI sthiti zeSa rahatI hai| tavvadirittamajahaNNA // 20 // usa jaghanya vedanAse bhinna usakI ajaghanya sthitivedanA hotI hai // 20 // isake bhI svAmiyoMkI vividhatA yathA sambhava vedanIya karmake samAna hI samajhanA cAhiye / evaM Aua-NAmAgodANaM // 21 // isI prakAra Ayu, nAma aura gotra karmokI bhI jaghanya evaM ajaghanya kAlavedanAoMkI prarUpaNA karanA cAhiye // 21 // sAmitteNa jahaNNapade mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNiyA kassa ? // 22 // svAmitvake Azrayase jaghanya padaviSayaka mohanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 22 // ___ aNNadarassa khavagassa carimasamayasakasAiyassa mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNNA / / jo bhI kSapaka sakaSAya avasthAke antima samayameM sthita hai usake mohanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai // 23 // ___ abhiprAya yaha hai ki sUkSma sAmparAya guNasthAnake antima samayameM vartamAna kSapaka jIvake usa mohanIya karmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai / tavyadirittamajahaNNA // 24 // mohanIya karmakI ukta jaghanya vedanAse bhinna usakI ajaghanya vedanA hotI hai // 24 // svAmitva samApta huA / appAbahue ti / tattha imANi tiNNi aNiogaddArANi-jahaNNapade ukkassapade jahaNNukkassapade // 25 // aba alpabahutva anuyogadvAra adhikAra prApta hai| usameM ye tIna anuyogadvAra haiM- jaghanya padameM, utkRSTa padameM aura jaghanya-utkRSTa padameM // 25 // jahaNNapadeNa aTThaNNaM pi kammANaM veyaNAo kAlado jahaNiyAo tullAo // 26 // jaghanya padake Azrita AThoM hI karmokI, kAlakI apekSA jaghanya vedanAyeM tulya haiM / Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 27 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe sAmittaM [585 isakA kAraNa yaha hai ki prakRtameM jaghanya kAlavedanA-svarUpase yaha AThoM hI karmokI eka samayavAlI eka sthiti vivakSita hai| ukkassapadeNa savvatthovA AuaveyaNA kAlado ukkassiyA // 27 // utkRSTa padake Azrayase kAlakI apekSA utkRSTa AyukI vedanA sabase stoka hai // 27 // NAmA-godaveyaNAo kAlado ukkassiyAo do vi tullAo sNkhejjgunnaao|| usase nAma va gotra karmakI kAlase utkRSTa ve vedanAyeM donoM hI tulya va saMkhyAtaguNI haiM // 28 // NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya ceyaNIya-aMtarAiyaveyaNAo kAlado ukkassiyAo cattAri vi tullAo visesAhiyAo // 29 // unase jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya karmakI kAlase utkRSTa vedanAyeM cAroM hI tulya va vizeSa adhika haiM // 29 // mohaNIyassa veyaNA kAlado ukkassiyA saMkhejjaguNA // 30 // unase mohanIya karmakI kAlase utkRSTa vedanA saMkhyAtaguNI hai // 30 // jahaNNukkassapade aNNesiM [aTThaNaM] pi kammANaM veyaNAo kAlado jahaNiyAo tullAo thovAo // 31 // jaghanya utkRSTa padameM kAlakI apekSA AThoM hI karmokI jaghanya vedanAyeM paraspara tulya va stoka haiM // 31 // AuaveyaNA kAlado ukkassiyA asaMkhejjaguNA // 32 // unase Ayu karmakI kAlase utkRSTa vedanA asaMkhyAtaguNI hai // 32 // NAmA-godaveyaNAo kAlado ukkassiyAo do vi tullAo saMkhejjaguNAo // usase kAlakI apekSA utkRSTa nAma va gotra karmakI vedanAyeM donoM hI tulya va saMkhyAtaguNI haiM // 33 // NANAvaraNIya -daMsaNAvaraNIya-veyaNIya-aMtarAiyaveyaNAo kAlado ukkassiyAo cattAri vi tullAo visesAhiyAo / / 34 // unase jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya karmakI kAlase utkRSTa vedanAyeM cAroM hI tulya va vizeSa adhika haiM // 34 // mohaNIyaveyaNA kAlado ukkassiyA saMkhejjaguNA // 35 // inase mohanIya karmakI kAlase utkRSTa vedanA saMkhyAtaguNI hai // 35 // alpabahutva samApta huA / cha. 74 Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 45 kAlavihANe paDhamA cUliyA etto mUlapayaDividibaMdhe puvvaM gamaNijje tattha imANi cattAri aNiyogaddArANi hidibaMdhaTThANaparUvaNA NiseyaparUvaNA AbAdhAkaMdayaparUvaNA appAbahue tti // 36 // aba yahAM mUlaprakRtisthitibandhapUrvameM jJAtavya hai| usameM ye cAra anuyogadvAra haiM- sthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDakaprarUpaNA aura alpabahutva // 36 // ___ pUrvokta padamImAMsAdi tIna anuyogadvAroMse kAla vidhAnakI prarUpaNA kI jA cukI hai| aba yahAM isa kAlavidhAnameM prarUpita arthoke vivaraNarUpa yaha cUlikA prApta huI hai| cUMki pUrvokta viSayake bodhakA kAraNa mUlaprakRtisthitibandha hai, ata eva usake jJApana meM ye cAra anuyogadvAra prApta hote haiM / yaha isakA abhiprAya jAnanA cAhiye / hidibaMdhaTThANaparUvaNadAe savvatthovA suhumeiMdiyaappajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi // sthitibandhasthAnaprarUpaNAkI apekSA sUkSma ekendriya aparyAptake sthitibandhasthAna sabase stoka haiM // 37 // bAdareiMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 38 // unase bAdara ekendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 38 // suhumeiMdiyapajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 39 // unase sUkSma ekendriya paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 39 // bAdareiMdiyapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 40 // unase bAdara ekendriya paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 40 // bIiMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 41 // unase dvIndriya aparyAptakake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 41 // tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 42 // unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 42 // tIiMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 43 // unase trIndriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 43 // tasseva pajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 44 // unase usake hI paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 44 // cauriMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 45 // unase caturindriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 45 // Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 46 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANaparUvaNA [587 tassevva pajjattayassa TThidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 46 // unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 46 // asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 47 // unase asaMjJI paMcendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 47 // tasseva pajjattayassa dvidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 48 // unase usIke paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 48 // saNNipaMciMdiyaapajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 49 // unase saMjJI paMcendriya aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 49 // tasseva pajjattayassa hidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 50 // unase saMjJI paMcendriya paryAptake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 50 // savvatthovA muhumeiMdiyaapajjattayassa saMkilesavisohiTThANANi // 51 // sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna sabase stoka hai // 51 // bAdareiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 52 // sUkSma ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAnoMse bAdara ekendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 52 // suhumeiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 53 // unase sUkSma ekendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 53 // bAdareiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 54 // unase bAdara ekendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 54 // bIiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 55 // unase dvIndriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 55 // bIiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 56 // dvIndriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 56 // tIiMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 57 // trIndriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 57 // tIiMdiyapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 58 // trIndriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 58 // cauriMdiyaapajjattayassa saMkilesa-visohiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 59 // Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [ 4, 2, 6, 73 caturindriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 59 // cauriMdiyapajjattayassa saMkilesa - visohiDANANi asaMkhejjaguNANi // 60 // caturindriya paryApta ke saMkkeza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 60 // asaNNipaMciMdiyaapajjattayassa saMkilesa - visohidvANANi asaMkhejjaguNANi // 61 // asaMjJI paMcendriya aparyAptaka ke saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 61 // asaNipaMciMdiyapajjattayassa saMkilesa - visohidvANANi asaMkhejjaguNANi // 62 // asaMjJI paMcendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 62 // saNNipaMciMdiya apajjattayassa saMkilesa - visohidvANANi asaMkhejjaguNANi // 63 // saMjJI paMcendriya aparyAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 63 // saNNipaMciMdiya pajjattayassa saMkilesa - visohidvANANi asaMkhejjaguNANi // 64 // saMjJI paMcendriya paryAptakake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 64 // savvatthovo saMjadassa jahaNNao TThadibaMdho // 65 // saMyata jIvakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai // 65 // bAdareiMdiyapajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho asaMkhejjaguNo / / 66 / / usase bAdara ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai // 66 // suhume iMdiya pajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhiyo // 67 // usase sUkSma ekendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 67 // bAdareiMdiya apajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio / / 68 / / usase bAdara ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 68 // suhumeiMdiyaapajjattayassa jahaNNao DidibaMdho visesAhio / / 69 / / usase sUkSma ekendriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 69 // tasseva apajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / / 70 / / usase usIke aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 70 // bAdareiMdiyaapajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 71 // bAdara ekendriya aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 7 #1 sumeiMdiyapajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 72 // sUkSma ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 72 / bAdareiMdiyapajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / / 73 / / Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhaTThANa parUvaNA bAdara ekendriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 73 // bIiMdiyapajjata yassa jahaNNao TThidibaMdho saMkhejjaguNo // 74 // dvIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 74 // tasseva apajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhio / / 75 / / usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 75 // tasseva apajjattayassa ukkassao TThidibaMdho visesAhio / / 76 / / usake aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 76 // tasseva pajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 77 // usake paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 77 // tI iMdiyapajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio / / 78 / / trIndriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai || 78 || tIiMdiya apajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio / / 79 / / trIndriya aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 79 // tasseva apajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / / 80 / / usIke aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 80 // tIiMdiyapajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / / 81 / / trIndriya paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 81 // cauriMdiyapajjattayassa jahaNNao TThadibaMdho visesAhio / / 82 / / caturindriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai / / 82 // tasseva apajjattayassa jahaNNao TThidibaMdho visesAhio // 83 // usI aparyAptA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 83 // tasseva apajjattayassa ukkassao TThidibaMdho visesAhio // 84 // usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 84 // tasseva pajjattayassa ukkassao dvidibaMdho visesAhio / / 85 / / usI paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 85 / / asaNi paMciMdiyapajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 86 // asaMjJI paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 86 // tasseva apajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio / / 87 / / 4, 2, 6, 74 ] [ 589 Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 100 usIke aparyAptakakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 87 // tasseva apajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio // 88 // usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 88 // tasseva pajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAhio / / 89 // usIke paryAptakakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 89 // saMjadassa ukkassao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 90 // saMyatakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 90 // saMjadAsaMjadassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 91 // saMyatAsaMyatakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 91 // tasseva ukkassao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 92 // usI saMyatAsaMyatakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 92 // asaMjadasammAdiTThipajjattayassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 93 // asaMyatasamyagdRSTi paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 93 // tasseva apajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 94 // usase usI asaMyatasamyagdRSTi aparyAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 94 / / tasseva apajjattayassa ukkassao hidibaMdho saMkhejjaguNo / 95 // usase usI asaMyatasamyagdRSTi aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 95 // tasseva pajjattayassa ukkassao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 96 // usase usI asaMyatasamyagdRSTi paryAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 96 // saNNimicchAiTThipaMciMdiyapajjattayassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 97 // saMjJI mithyAdRSTi paMcendriya paryAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 97 // tasseva apajjattavassa jahaNNao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 98 // usase usI aparyAptakakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 98 // tasseva apajjattayassa ukkassao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 99 // usase usI aparyAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / / 99 // tasseva pajjattayassa ukkassao hidibaMdho saMkhejjaguNo // 100 // usase usI paryAptakakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 10 // sthitibandha samApta huaa| Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 101] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe NiseyaparUvaNA [ 591 NiseyaparUvaNadAe tattha imANi dube aNiyogaddArANi aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA // 101 // niSekaparUpaNAmeM ye do anuyogadvAra haiM- anantaropanidhA aura paramparopanidhA // 101 // aNaMtarovaNidhAe paMciMdiyANaM saNNINaM micchAiTThINaM pajjattayANaM NANAvaraNIyadaMsaNAvaraNIya-veyaNIya-aMtarAiyANaM tiNNivAsasahassANi AbAdhaM motUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa tIsaM . sAgarovamakoDAkoDiyo tti // 102 // ___ anantaropanidhAkI apekSA paMcendriya, saMjJI, mithyAdRSTi paryAptaka jIvoMke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya ina cAra karmoMkI tIna hajAra varSapramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezAgra prathama samayameM niSikta hai, vaha bahuta hai, jo pradezAgra dvitIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, isa prakAra vaha utkarSase tIsa koDAkor3I sAgaropama taka uttarottara vizeSa hIna vizeSa hIna hotA gayA hai // 102 // jina jIvoMne jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya ina cAra karmokI tIsa koDAkoDi sAgaropama pramANa utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai unhIMke usakA AbAdhAkAla tIsa hajAra varSa pramANa hotA hai; usase kama sthitiko bAMdhanevAle jIvoMke vaha sambhava nahIM hai / isI liye yahAM 'paMcendriya' padase ekendriya va vikalendriyoMkA, 'saMjJI' se asaMjJiyoMkA, 'mithyAdRSTi' se samyagdRSTiyoMkA aura 'paryApta' padase aparyApta jIvoMkA niSedha pragaTa kiyA gayA hai; kyoM ki, unake unakA ukta utkRSTa sthitibandha sambhava nahIM hai / unakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvoMke ukta AbAdhAkAlameM ina cAra karmoMke pradezoMkA nikSepa (niSekaracanA) sambhava nahIM hai, yaha abhiprAya sUtrameM 'AbAdhA' ke grahaNase sUcita kiyA gayA hai| paMciMdiyANaM saNNINa micchAiTThINaM pajjattayANaM mohaNIyassa sattavAsasahassANi AvAhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa sattarisAgarovamakoDAkoDi tti // 103 // paMcendriya, saMjJI, mithyAdRSTi evaM paryAptaka jIvoMke mohanIya karmakI sAta hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezAgra prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezAgra dvitIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hai vaha usase hIna hai; isa prakAra vaha utkarSase sattara koDAkoDi sAgaropama taka vizeSa hIna hotA gayA hai // yahAM paMcendriya Adi padoMke grahaNakA abhiprAya pUrvake hI samAna samajhanA cAhiye / Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 106 paMciMdiyANaM saNNINaM sammAdiTThINaM vA micchAdiTThINaM vA pajjattayANamAuastapuvtrakoDitibhAgamAbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NimittaM taM bahugaM, jaM vidiyasamae padesagaM NisitaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM; evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa tetIsa sAgarovamANi ti / / 104 // 592 ] paMcendriya, saMjJI evaM samyagdRSTi athavA midhyAdRSTi paryAptaka jIvoMke Ayu karmakI eka pUrvakoTike tRtIya bhAga pramANa AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha bahuta hai, dvitIya samaya meM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, tRtIya samaya meM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha vizeSa hIna hai; isa prakAra utkarSase tetIsa sAgaropama taka vaha vizeSa hIna vizeSa hIna hotA gayA hai // 104 // cUMki pUrvakoTitribhAgake prathama samaya meM vartamAna saMyata samyagdRSTi jIvoMke devAyukA tetIsa sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibandha tathA ukta tribhAgake prathama samaya meM vartamAna kinhIM mithyAdRSTi jIvoMke nArakAyukA utanA mAtra utkRSTa sthitibandha sambhava hai, ata evaM isa apekSAse sUtrameM ' samyagdRSTi' aura 'mithyAdRSTi' padoMko grahaNa kiyA gayA hai / paMciMdiyANaM saNNINa micchAiTThINaM pajjattayANaM NAmA-godANaM bevAsasahassANi AbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NimittaM taM visesahINaM, jaM tadiya samae padesaggaM NisitaM taM visesahINaM; evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa vIsaM sAgarovamakoDA koDiyo tti / / 105 / / paMcendriya, saMjJI va mithyAdRSTi paryAptaka jIvoMke nAma aura gotra karmoMkI do hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezapiNDa prathama samaya meM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, jo pradezapiNDa tRtIya samaya meM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai; isa prakAra utkarSase bIsa kor3Akor3i sAgaropama taka vizeSa hIna vizeSa na hotA gayA hai // 105 // paMciMdiyANaM saNNINa micchAiTThINamapajjattayANaM sattaNNaM kammANamAuvavajjANamaMtomuhuttamAbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM; evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkassega aMtokoDAkoDiyo tti / / 106 / / paMcendriya, saMjJI va mithyAdRSTi aparyAptaka jIvoMke Ayuke vinA zeSa sAta karmoM kI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara jo pradezapiNDa prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samaya meM niSikta hai vaha vizeSa hIna hai, pradezapiNDa tRtIya samaya meM niSikta hai vaha vizeSa hIna hai; isa prakAra utkarSa se antaHkor3AkoDi sAgaropama taka vizeSa hIna hotA gayA hai | Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 108 ] veyaNamahAhiyAre NiseyaparUvaNA [ 593 paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM cauriMdiya-tIiMdiya - bIiMdiyANaM bAdareiMdiyaapajjattayANaM suhumeiMdiyapajjattApajjattANamAuassa aMtomuhuttamAbAdhaM mottUNa jAva paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM, jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa puvakoDIyo tti // 107 // saMjJI va asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya, aura bAdara ekendriya ye aparyAptaka tathA sUkSma ekendriya paryAptaka va aparyAptaka jIvoMke Ayu karmakI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezAgra niSikta hai vaha bahuta hai, dvitIya samayameM jo pradezAgra niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai / tRtIya samayameM jo pradezAgra niSikta hai vaha vizeSa hIna hai; isa prakAra utkarSase pUrvakoTi taka vizeSa hIna vizeSa hIna hotA gayA hai // 107 // paMciMdiyANamasaNNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM bAdaraeiMdiyapajjattayANaM sattaNNaM kammANaM AuavajjANaM aMtomuhuttamAvAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM, jaM bidiyasamae padesagaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa sAgarovamasahassassa sAgarovamasadassa sAgarovamapaNNAsAe sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamassa tiNNi-sattabhAgA satta-sattabhAgA be-sattabhAgA paDivuNNA tti // 108 // asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMke Ayu karmase rahita sAta karmoMkI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha bahuta hai, dvitIya sayayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, tRtIya samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai; isa prakAra vizeSa hIna vizeSa hIna hokara utkarSase hajAra sAgaropamoMke sau sAgaropamoMke, pacAsa sAgaropamoMke, paccIsa sAgaropamake aura eka sAgaropamake cAra karma, mohanIya evaM nAma-gotra karmoke kramase sAta bhAgoMmeMse tIna bhAga (3), sAta bhAga (OM) aura do bhAgoM (3) taka calA gayA hai // 108 // __ abhiprAya yaha hai ki asaMjJI paMcendriya jIvoMke jJAnAvaraNAdi cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha eka hajAra sAgaropamoMke sAta bhAgoMmeMse tIna bhAga (1 0 0 043), mohanIya karmakA usake sAta bhAgoMmeMse sAtoM bhAga (1 0 0 047), aura nAma va gotra karmokA usake sAta bhAgoMmeMse do bhAga (1 0 0042), pramANa hotA hai / caturindriya jIvoMke cAra karmokA utkRSTa sthitibandha sau sAgaropamoMke sAta bhAgoMmeMse tIna bhAga (1 0 043), mohanIyakA usake sAta bhAgoM se sAtoM bhAga (1.0 047), aura nAma va gotra karmokA usake sAta bhAgoMmeMse do bhAga (20042), pramANa hotA hai / isI prakAra trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMke bhI yathAkramase pacAsa, paccIsa aura eka sAgaropamake ukta bhAgoMkA karma jAnanA cAhiye / cha. 75 Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 4, 109 paMciMdiyANamasaNNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM bAdaraeiMdiyapajjattayANamAuapuvvakoDittibhAgaM bemAsaM solasarAdiMdiyANi sAdireyANi cattArivAsANi sattavAsasahassANi sAdireyANi AbAhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM, jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM, jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo puvvakoDi tti // asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMke Ayu karmakI yathAkramase pUrvakoTike tRtIya bhAga, do mAsa, sAdhika solaha divasa, cAra varSa, aura sAdhika sAta hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo pradezapiNDa prathama samayameM niSikta hai vaha bahuta hai, jo pradezapiNDa dvitIya samayameM niSikta hai vaha vizeSa hIna hai aura jo pradezapiNDa tRtIya samayameM niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai; isa prakAra utkarSase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga va pUrvakoTi taka vaha vizeSa hIna vizeSa hIna hotA gayA hai // 109 // bhujyamAna utkRSTa Ayu asaMjJI paMcendriya paryAptoMke pUrvakoTi, caturindriya paryAptoMke chaha mAsa, trIndriya paryAptoMke unacAsa-rAta-dina, dvIndriya paryAptoMke bAraha varSa aura bAdara ekendriya paryAptoMke bAIsa hajAra varSa pramANa sambhava hai| tadanusAra kramase unake AyukI utkRSTa AbAdhA pUrvakoTike tRtIya bhAga, do mAsa, sAdhika solaha rAta-dina, cAra varSa aura sAdhika sAta hajAra varSa mAtra isa AbAdhAko chor3akara unake bAMdhe gaye Ayu karmakI niSeka racanA hotI hai, yahAM yaha abhiprAya samajhanA cAhiye / __paMciMdiyANamasaNNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM bAdareiMdiyaapajjattayANaM suhumeiMdiyapajjatta-apajjattayANaM sattaNhaM kammANamAuvavajjANamaMtomuhattayAbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM jaM vidiyasamae padesaggaM NimittaM taM visesahINaM jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa [sAgarovamasahassassa] sAgarovamasadassa sAgarovamapaNNAsAe sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamassa tiNNi-sattabhAgA satta-sattabhAgA be-sattabhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa uNayA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa uNayA tti // 110 // asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara ekendriya aparyAptaka tathA sUkSma ekendriya paryAptaka evaM aparyAptaka jIvoMke Ayukarmase rahita zeSa sAta koMkI antarmuhUrta mAtra AbAdhAko chor3akara prathama samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha bahuta hai, dvitIya samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, tRtIya samayameM jo pradezapiNDa niSikta hai vaha usase vizeSa hIna hai, isa prakAra utkarSase hajAra sAgaropama, sau sAgaropama, pacAsa sAgaropama, paccIsa sAgaropama, aura eka sAgaropamake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase hIna aura palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna tIna, sAta aura do bhAgoM taka vizeSa hIna vizeSa hIna calA gayA hai / Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 116 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe AbAdhAkuMDayaparUvaNA [ 595 abhiprAya yaha hai ki asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, aura dvIndriya; ina aparyApta jIvoM ke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMkI utkRSTa sthiti kramase palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase hIna eka hajAra, eka sau pacAsa aura paccIsa sAgaropamoM sAta bhAgoM meM se kramazaH tIna, sAta aura do bhAga pramANa tathA bAdara ekendriya aparyApta aura sUkSma ekendriya paryApta va aparyApta jIvoMke unakI utkRSTa sthiti palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna eka sAgaropamA ukta sAta bhAgoM meM tIna, sAta aura do bhAga mAtra bAMdhatI hai / unakI antarmuhUrta mAtra AbAbAko chor3akara zeSa sthiti taka niSeka racanA hotI hai / paraMparovaNidhAe paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM pajjattayANaM aTThaNaM kammANaM jaM paDhamasamae padesaggaM tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA, evaM duguNahINA duguNA jAva ukkassiyA TThidIti // 111 // paramparopanidhAkI apekSA saMjJI va asaMjJI paMcendriya paryAptaka jIvoMke ATha karmoMkA jo prathama samaya meM pradezAgra hai usase vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNAhIna huA hai, isa prakAra utkRSTa sthiti taka vaha duguNA hIna duguNA hIna hotA calA gayA hai // 111 // eyapadesa guNahANiTThANaMtaraM asaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi // 112 // eka pradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa hai // 112 // NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgo // 113 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM | NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi / / 114 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiM // 114 // eyapadeguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / / 115 / / unase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 115 // paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINamapajjattayANaM cauriMdiya-tIiMdiya- bIiMdiya- eiMdiyabAdara-suhuma-pajjattApajjattayANaM sattaNNaM kammANamAuvavajjANaM jaM paDhamasamae padesaggaM tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA, evaM duguNahINA duguNahINA jAva ukkassiyA dviditi // 116 // saMjJI va asaMjJI paMcendriya aparyAptaka, caturindriya, trIndriya, dvIndriya tathA bAdara va sUkSma ekendriya ina paryAptaka aparyAptaka jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMkA jo pradezAgra prathama samayameM hai usase palyoMpamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara vaha duguNA hIna huA hai, isa prakAra utkRSTa sthiti taka vaha duguNA duguNA hIna hotA gayA hai // 116 // Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 117 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi // 117 // ekapradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta vargamUloMke barAbara hai // 117 // NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgo // 118 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 118 // NANApadesaguNahANihANaMtarANi thovANi // 119 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka hai // 119 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 120 // unase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 120 // AvAdhakaMdayaparUvaNadAe // 121 // aba AbAdhAkANDakaprarUpaNAkA adhikAra hai // 121 / / / paMciMdiyANaM saNNINamasaNNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM eiMdiyabAdarasuhuma-pajjatta-apajjattayANaM sattaNNaM kammANamAuvavajjANamukkassiyAdo hidIdo samae samae palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettamosaridUNa eyamAbAhAkaMdayaM karedi / esakamo jAva jahaNiyA hidi tti // 122 // saMjJI va asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara va sUkSma ekendriya ina paryApta va aparyApta jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmokI utkRSTa sthitise samaya samayameM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra nIce utara kara eka AbAdhAkANDakako karatA hai / yaha krama jaghanya sthiti taka hai // 122 // abhiprAya yaha hai ki saMjJI paMcendriya jIvoMke vivakSita karmake utkRSTa AbAdhAkAlake antima samayakI vivakSA kara ukta karmakI utkRSTa sthitikA bandha hotA hai, eka samaya kama utkRSTa sthitikA bandha hotA hai, do samaya kama ukRSTa sthitikA bandha hotA hai, tIna samaya kama utkRSTa sthitikA bandha hotA hai, isa prakAra uttarottara eka eka samaya kama hokara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna utkRSTa sthiti takakA bandha hotA hai| itanI sthiti vizeSoMkA eka AbAdhAkANDaka hotA hai / isI prakAra AbAdhAkAlake dvicarama samayakI vivakSA kara usake Azrayase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna vivakSita karmakI utkRSTa sthitiko aura usase uttarottara eka eka samaya hIna hokara puna: usa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase hIna taka usakI sthitiko bAMdhatA hai| itanI sthiti vizeSoMkA dvitIya AbAdhAkANDaka hotA hai| isI kramase usa AbAdhAkAlake tricarama samayakI vivakSAmeM tRtIya AbAdhAkANDaka aura catuzcarama Adi samayoMkI vivakSAmeM caturtha Adi AbAdhAkANDaka hote haiM / isa prakAra vivakSita karmakI usa utkRSTa sthitike uttarottara hIna hote hue usakI jaghanya sthiti taka samajhanA cAhiye / Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 135] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe appAbahuaparUvaNA [597 appAbahuetti // 123 // aba alpabahuttva anuyogadvArakA adhikAra prApta hai // 123 / / paMcidiyANaM saNNINaM micchAiTThINaM pajjattApajjattANaM sattaNhaM kammANamAuvavajjANaM savvatthovA jahaNiyA AvAhA // 124 // saMjJI, mithyAdRSTi, paryAptaka va aparyAptaka paMcendriya jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmokI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai // 124 / / AbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca dovi tullANi saMkhejjaguNANi // 125 // AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va saMkhyAtaguNe haiM // 125 // ukkassiyA AbAhA visesAhiyA // 126 // unase utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 126 // NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 127 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 127 / / eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 128 // ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 128 // eyamAbAhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM // 129 // eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai // 129 // jahaNNao dvidibaMdho asaMkhejjaguNo // 130 // jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai // 130 // ThidibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi // 131 // sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 131 // ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 132 // utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 132 // paMcidiyANaM saNNImasaNNINaM pajjattayANamAuassa savvatthovA jahaNiyA AbAhA // saMjJI va asaMjJI paMcendriya paryAptaka jIvoMke AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai // 133 // jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 134 // jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 134 // AbAhATThANANi saMkhejjaguNANi // 135 // AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiM / / 135 // Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa ukassiyA AvAhA visesAhiyA / / 136 // utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 136 // NANApadesaguNahANiDDANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 137 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 137 // eyapadesaguNahANivANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 138 // ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 138 // ThidibaMdhadvANANi asaMkhejjaguNANi / / 139 / / sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 139 // Tratao TThadibaMdho visesAhio / / 140 / / utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 140 // paMcidiyANaM saNNImasaNINamapajjattayANaM cauriMdiyANaM bIiMdiyANaM tIiMdiyANaM eiMdiyabAdara - suhuma-pajjattApajjattayANamAuassa savvatthovA jahaNNiyA AbAhA / / 141 // saMjJI va asaMjJI paMcendriya aparyAptakoM tathA caturindriya, trIndriya, dvIndriya aura bAdara evaM sUkSma ekendriya; ina paryApta aparyAptakoMke AyukI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai // 141 // jahaNao TThadibaMdho saMkhejjaguNo || 142 / / jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai || 142 // AbAhaDAgANi saMkhejjaguNANi // 143 // AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe hai // 143 // ukkassiyA AbAhA visesAhiyA / / 144 // utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai || 144 // ThidibaMdhaDANANi saMkhejjaguNANi / / 145 / / sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 145 // usao dibaMdha visesAhio / / 146 // utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 146 // [ 4, 2, 6, 136 paMcidiyANamasaNINaM cauriMdiyANaM tIiMdiyANaM bIiMdiyANaM pajjata- apajjattayANaM sattaNaM kammANaM AuvavajjAgamAbAhaDANANi AbAhAkaMdayANi ca dovillANi thovANi // asaMjJI paMcendriya, caturindriya, trIndriya aura dvIndriya; ina paryAptaka evaM aparyAptaka jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoMke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiM // 147 // Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 2, 6, 160] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajhavasANaparUvaNA [599 jahaNiyA AbAhA saMkhejjaguNA // 148 // jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai // 148 // ukkassiyA AbAhA visesAhiyA // 149 // utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 149 // NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 150 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe hai // 150 // eyapadesaguNahANihANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 151 // ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai / / 151 // eyamabAdhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM // 152 // eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai // 152 // ThidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 153 // sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 153 // jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 154 // jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 154 // ukkassao hidibaMdho visesAhio // 155 // utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 155 // eiMdiyabAdara-suhuma-pajjatta-apajjattayANaM sattaNhaM kammANaM AuvavajjANamAbAhaTThANANi AbAhAkaMdayANi ca dovi tullANi thovANi // 156 // __ bAdara va sUkSma ekendriya paryApta-aparyApta jIvoMke Ayuko chor3akara zeSa sAta karmoke AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka donoM hI tulya va stoka haiM // 156 // jahaNiyA AvAhA asaMkhejjaguNA // 157 // jaghanya AbAdhA asaMkhyAtaguNI hai // 157 // ukkassiyA AvAhA visesAhiyA // 158 // utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai // 158 // NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 159 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 159 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 160 // ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 160 // Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 161 eyamAbAhAkaMdayamasaMkhejjaguNaM // 161 // eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai // 161 / / ThidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 162 // sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 162 // jahaNNao dvidivaMdho asaMkhejjaguNo // 163 // jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / / 163 // ukkassao dvidibaMdho visesAhio // 164 // utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai // 164 // alpabahutva samApta huA // kAlavihANe bidiyA cUliyA ThidibaMdhajjhavasANaparUvaNadAe tattha imANi tiNNi ANiogaddArANi jIvasamudAhAro paDiyasamudAhAro DidisamudAhAro tti // 165 // aba sthitibandhAdhyavasAnasthAnaprarUpaNA adhikAraprApta hai| usameM ye tIna anuyogadvAra haiM- jIvasamudAhAra, prakRtisamudAhAra aura sthitisamudAhAra / / 165 // jIvasamudAhAre tti je te NANAvaraNIyassa baMdhA jIvA te duvihA sAdabaMdhA ceva asAdabaMdhA ceva // 166 // unameM jIvasamudAhAra prakRta hai| tadanusAra jo jJAnAvaraNIyake bandhaka jIva hai ve do prakAra hai- sAtabandhaka aura asAtabandhaka // 166 // tattha je te sAdabaMdhA jIvA te tivihA cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA biTThANabaMdhA // unameM jo sAtabandhaka jIva haiM ve tIna prakArake haiM- catuHsthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka // 167 // ___sAtAvedanIyakA anubhAga guDa, khAMDa, zakkara aura amRtake svarUpase cAra prakArakA hai| unameM jo jisa sthAnameM cAroM prakArakA anubhAga bandha pAyA jAtA hai vaha catuHsthAna anubhAga tathA usake bandhaka jIva catuHsthAna bandhaka kahalAte haiN| isI prakAra tristhAna aura dvisthAnabandhakokA bhI svarUpa samajhanA cAhiye / asAdabaMdhA jIvA tivihA-biTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA cauTThANabaMdhA ti // 168 // asAtabandhaka jIva tIna prakArake haiM- dvisthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura catu:sthAnabandhaka // 168 // Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 179] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaprarUvaNA [601 ..asAtAvedanIyakA anubhAga niMba, kAMjIra, viSa aura hAlAhAla svarUpase cAra prakArakA hai| usameMse jisa anubhAgabandhameM do sthAna saMbhava ho usakA nAma dvisthAna aura usake bandhaka jIvoMkA nAma dvisthAna bandhaka hai| isI prakAra tristhAna bandhaka aura catuHsthAna bandhakoMkA bhI svarUpa samajhanA caahiye| savvavisuddhA sAdassa cauTThANabaMdhA jIvA // 169 // sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva saba (dvisthAna aura tristhAnabandhakoM) se vizuddha haiN| tIvra kaSAyakA abhAva hokara jo usakI mandatA hotI hai usakA nAma vizuddhi hai| athavA jaghanya sthiti bandhake kAraNabhUta jIvapariNAmako vizuddhi samajhanA cAhiye / tiTThANabaMdhA jIvA saMkaliTThadarA // 170 // ukta catuHsthAna bandhakoMkI apekSA tristhAna bandhaka jIva saMkliSTatara haiM // 170 // biTThANabaMdhA jIvA saMkiliTThadarA // 171 // unase dvisthAna bandhaka jIva saMkliSTatara haiM // 171 // savvavisuddhA asAdassa biTThANabaMdhA jIvA // 172 // asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva sabase vizuddha haiM / / 172 // tiTThANabaMdhA jIvA saMkiliTThadarA // 173 // . tristhAnabandhaka jIva unakI apekSA saMkliSTatara haiM // 173 // cauTThANabaMdhA jIvA saMkaliTThadarA // 174 // unase catuHsthAnabandhaka jIva saMkliSTatara haiM / / 174 // sAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyaM dvidiM baMdhati // 175 // sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI sthitiko bAMdhate haiM // 175 // sAdassa tiTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa ajahaNNa-aNukkassiyaM dvidi baMdhati // sAtAke tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI ajaghanya-anutkRSTa sthitiko bAMdhate hai // 176 // sAdassa biTTANabaMdhA jIvA sAdassa ceva ukkassiyaM dvidiM baMdhaMti // 177 // sAtAke dvisthAnabandhaka jIva sAtAvedanIyakI hI utkRSTa sthitiko bAMdhate haiM // 177 // asAdassa beTThANabaMdhA jIvA satthANeNa NANAvaraNIyassa jahaNiyaM dvidi baMdhati // asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva svasthAnase jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitiko bAMdhate haiM // 178 // asAdassa tiTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa ajahaNNa-aNukkassiyaM dvidi baMdhaMti // 179 // cha. 76 Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 180 asAtAvedanIyake tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI ajaghanya anutkRSTa sthitiko bAMdhate hai // 179 // asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA asAdasta ceva ukkassiyaM dvidiM baMdhaMti // 180 // asAtAvedanIyake catuH sthAnabandhaka jIva asAtAvedanIyakI hI utkRSTa sthitiko bAMdhate haiM | siMduvihA se DiparUvaNA aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA // 181 // unakI zreNiprarUpaNA do prakArakI hai- anantaropanidhA aura paramparopanidhA // 189 // aNaMtarovaNidhAe sAdassa cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA asAdassa vidvANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNNiyAe dvidIe jIvA thovA // 182 // anantaropanidhAkI apekSA sAtA vedanIyake catuH sthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva tathA asAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka tristhAnabandhaka jIva ye jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike bandhaka svarUpase stoka haiM // 182 // bidiyA TThidie jIvA visesAhiyA / / 183 / / unase dvitIya sthitike bandhaka jIva vizeSa adhika hai // 183 // tadiyAe dvidIe jInA visesAhiyA / / 184 // unase tRtIya sthiti bandhaka jIva vizeSa adhika haiM // 184 // evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva sAgarovamasadapudhattaM // 185 // isa prakAra zatapRthaktva sAgaropamoM taka ve vizeSa adhika vizeSa adhika haiM // 185 // teNa paraM visesahINA visesahINA jAva sAgarovamasadapudhattaM / / 186 / / usake Age ve zatapRthaktva sAgaropamoM taka vizeSa hIna vizeSa hIna haiM // 186 // sAdassa biTThANabaMdhA jIvA asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe die jIvA thovA / / 187 // sAtAke dvisthAnabandhaka jIva aura asAtAke catuHsthAnabandhaka jIvoMmeM jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike bandhaka stoka haiM // 187 // bidiyAe hidie jIvA visesAhiyA / / 188 // unase usakI dvitIya sthitike bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / // 188 // tadiyAe Didie jIvA visesAhiyA / / 189 // unase tRtIya sthitike bandhaka jIva vizeSa adhika hai // 189 // evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva sAgarovamasadapudhattaM // 190 // Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 199] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [603 isa prakAra zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthiti taka jIvoMkA pramANa vizeSa adhika vizeSa adhika hotA gayA hai // 190 // teNa paraM visesahINA visesahINA jAva sAdassa asAdassa ukkassiyA hidi ti // ___ isake Age sAtA va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti taka ve vizeSa hIna vizeSa hIna hote gaye haiM // 191 // paraMparovaNidhAe sAdassa cauTThANabaMdhA tiTThANabaMdhA jIvA asAdassa biTThANabaMdhA tihANabaMdhA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe hidIe jIvahiMto tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavaDDhidA // 192 // paraMparopanidhAkI apekSA sAtAke catuHsthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva (tathA asAtAke dvisthAnabandhaka va tristhAnabandhaka jIva ) jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike bandhaka jIvoMkI apekSA unase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNI vRddhiko prApta hue hai // 192 // evaM duguNavaDDhidA duguNavaDDhidA jAva javamajhaM // 193 // isa prakAra yavamadhya taka ve duguNI duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 193 // teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA // 194 // isake Age palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve duguNI hAniko prApta hue haiM // 194 // evaM duguNahINA duguNahINA jAva sAgarovamasadapudhattaM // 195 // isa prakAra zatapRthaktva sAgaropama pramANa sthiti taka ve duguNI duguNI hAniko prApta hue haiM // 195 // sAdassa biTThANabaMdhA jIvA-asAdassa cauTThANabaMdhA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidie jIvehito tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavaDDhidA // sAtAvedanIyake dvisthAnabandhaka jIva va asAtavedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike bandhaka jIvoMkI apekSA usase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 196 // evaM duguNavaDDhidA duguNavaDDhidA jAva sAgarovamasadapudhattaM // 197 // isa prakAra zatapRthaktva sAgaropamoM taka ve duguNI duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 197 // teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA // 198 // isake Age palyopamakA asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve duguNI hAniko prApta hue haiM // evaM duguNahINA duguNahINA jAva sAdassa asAdassa ukkassiyA hidi tti // 199 // isa prakAra sAtA va asAtA vedanIyakI utkRSTa sthiti taka ve duguNe duguNe hIna hue haiN| Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 6, 200 egajIva-duguNavaDDhi-hANiTThANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi // 20 // ekajIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta vargamUla pramANa haiM / NANAjIva-duguNavaDDhi-hANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asNkhejdibhaago|| nAnAjIva duguNavRddhi-hAnisthAnAntara palyopamake vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 201 // NANAjIvaduguNavaDDhi-hANiTThANaMtarANi thovANi / / 202 // nAnAjIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara stoka haiM // 202 // egajIvaduguNavaDDhi-hANihANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 203 // ekajIvaduguNavRddhi-hAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 203 // sAdassa asAdassa ya viTThANayammi NiyamA aNAgArapAoggaTThANANi // 204 // sAtA va asAtA vedanIyake visthAnika anubhAgameM nizcayase anAkAra upayoga yogya sthAna hote haiM // 204 // sAgArapAoggaTThANANi savvattha // 205 // sAkAra upayogake yogya sthAna sarvatra haiM // 205 // sAdassa cauTThANiyajavamajjhassa heTTado hANANi thovANi // 206 // sAtAvedanIyake catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthAna stoka haiM // 206 // uvari saMkhejjaguNANi // 207 // unase yavamadhyase uparima sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 207 // sAdassa tihANiyajavamajjhassa heTThado dvANANi saMkhejjaguNANi // 208 // unase sAtA vedanIyake tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 208 // uvarisaMkhejjaguNANi // 209 // unase yavamadhyake uparima sthAna saMkhyAtaguNe hai // 209 // sAdassa biTThANiyajavamajjhassa heDhado eyaMtasAgArapAoggaTThANANi saMkhejjaguNANi // 210 // unase sAtA vedanIyake dvisthAnika yavamadhyake nIceke ekAntata sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 210 // missayANi saMkhejjaguNANi // 211 // unase mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe hai // 211 // Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 222 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe ThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [605 sAdassa ceva biTThANiyajavajjhassa uvari missayANi saMkhejjaguNANi // 212 // unase sAtAke hI dvisthAnika yavamadhyake Upara mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // asAdassa viTThANiyajavamajjhassa heDhado eyaMtasAyArapAoggaTThANANi saMkhejjaguNANi // 213 // unase asAtAke dvisthAnika yavamadhyake nIce ekAntataH sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 213 // missayANi saMkhejjaguNANi // 214 // unase mizra sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 214 // asAdassa ceva viTThANiyajavamajjhassuvari missayANi saMkhejjaguNANi // 215 // unase asAtAvedanIyake hI dvisthAnika yavamadhyake Upara mizrasthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 215 // eyaMtasAgArapAoggaTThANANi saMkhejjaguNANi // 216 // unase ekAntata-sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe hai // 216 // asAdassa tihANiyajavamajjhassa heTThado hANANi saMkhejjaguNANi // 217 // unase asAtA vedanIyake tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 217 // uvari saMkhejjaguNANi // 218 // unase usake Uparake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM // 218 // asAdassa cauTThANiyajavamajjhassa heDhado dvANANi saMkhejjaguNANi // 219 // unase asAtAvedanIyake catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 219 // sAdassa jahaNNao dvidibaMdho saMkhejjaguNo // 220 // unase sAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 220 // ja-DidibaMdho visesAhio / / 221 // usase ja-sthitibandha vizeSa adhika hai // 221 // AbAdhAse sahita jo jaghanya sthitibandha hotA hai usakA nAma ja-sthitibandha aura usa AbAdhAse rahita jo jaghanya sthitibandha hotA hai usakA nAma jaghanya sthitibandha hai, yaha ja-sthitibandha aura jaghanya sthitibandhameM bheda samajhanA cAhiye / asAdassa jahaNNao dvidibaMdho visesAhio // 222 // - usase asAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai // 222 // Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa ja - dvidibaMdha visesAhio // 223 // usase ja-sthitibandha vizeSa adhika hai / / 223 // jo ukkasyaM dAhaM gacchadi sA TThidI saMkhejjaguNA // 224 // usameM jisake kAraNa prANI utkRSTa dAhako prApta hotA hai vaha sthiti saMkhyAtaguNI hai // dAhakA artha saMkleza hai / ataH utkRSTa dAhase yahAM utkRSTa sthitibandhake kAraNabhUta utkRSTa saMkezako samajhanA cAhiye / aMtokoDAkoDI saMkhejjaguNA / / 225 // usase antaHkor3AkoDikA pramANa saMkhyAtaguNA hai || 225 // sAdassa biTThANiyajavamajjhassa uvari eyaMtasAgArapAoggaTTANANi / / 226 // usase sAtAvedanIyake dvisthAnika yavamadhyake Uparake ekAntata sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 226 // sAdassa ukkassao TThidibaMdho visesAhio // 227 // unase sAtAvedanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / / 227 // ja - dvidibaMdho visesAhiyo // 228 // usase ja-sthitibandha vizeSa adhika hai / / 228 // dAhI visesAhiyA / / 229 / / usase dAhasthiti vizeSa adhika hai / / 229 // [ 4, 2, 6, 223 asAdassa cauTTANiyajavamajjhassa uvarimaTThANANi visesAhiyANi / / 230 // usase asAtAvedanIyake catuHsthAnika yavamadhyake Uparake sthAna vizeSa adhika haiM | asAdassa ukkassa dvidibaMdho visesAhio / / 231 // unase asAtAvedanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / 231 // ja-TThidibaMdho visesAhio // 232 // usase ja-sthitibandha vizeSa adhika hai / / 232 // edeNa aTThapadeNa savvatthovA sAdassa cauTThANabaMdhA jIvA // 233 // isa-arthapadake Azrayase sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva sabase stoka haiM // 233 // tiTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA // 234 // tristhAna bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM // 234 // biTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA // 235 // Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 245] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [605 dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM // 235 // asAdassa biTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA / / 236 // asAtA vedanIyake dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM // 236 // cauTThANabaMdhA jIvA saMkhejjaguNA // 237 // catuHsthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe hai // 237 // tiTThANabaMdhA jIvA visesAhiyA // 238 / / tristhAnabandhaka jIva vizeSa adhika hai // 238 // jIva samudAhAra samApta huA | paDayisamudAhAre tti tattha imANi duve aNiyogaddArANi pamANANugamo appAbahue ti // 239 // aba prakRtisamudAhArakA adhikAra hai| usameM ye do anuyogadvAra haiM- pramANAnugama aura alpabahuttva / / 239 // pamANANugame NANAvaraNIyassa asaMkhejjA logA hidibaMdhajjhavasANaTThANANi // __pramANAnugamake anusAra jJAnAvaraNIyake asaMkhyAta loka pramANa sthitibandhAdhyavasAnasthAna haiM // 240 // evaM sattaNaM kammANaM // 241 // isI prakAra zeSa sAta karmoke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkA pramANa jAnanA cAhiye // 241 // pramANAnuyogadvAra samApta huA / / appAbahue tti savvatthovA Auassa dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi // 242 // alpabahutva anuyogadvArake anusAra Ayu karmake sthitibandhAdhyavasAna sabase stoka haiM / NAmA-godANaM TThidibaMdhajjhavasANaTThANANi do vitullANi asaMkhejjaguNANi // 243 // nAma va gotrake sthitibandhAdhyavasAnasthAna donoM hI tulya va unase asaMkhyAtaguNe haiM / NANAvaraNIya -dasaNAvaraNIya -veyaNIya-aMtarAiyANaM vidibaMdhajjhavasANaTThANANi cattAri vi tullANi asaMkhejjaguNANi / / 244 // jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya; ina cAroM hI karmoke sthitibandhAdhyavasAnasthAna tulya va unase asaMkhyAtaguNe haiM // 244 // mohaNIyassa dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 245 // unase mohanIyake sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 245 // prakRtisamudAhAra samApta huA // Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608] , chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 6, 246 ThidisamudAhAre ti tattha imANi tiNi aNiyogaddArANi pagaNaNA aNukaTThI tivva-maMdadA tti // 246 // aba sthiti samudAhArakA adhikAra hai| usame ye tIna anuyogadvAra hai- pragaNanA, anukRSTi aura tIvra-mandatA // 246 // ___ pagaNaNAe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidie dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjA logA / / 247 // pragaNanA anuyogadvArakA adhikAra hai| tadanusAra jJAnAvaraNIyake jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAna asaMkhyAta loka pramANa haiM / / 247 // vidiyAe dvidIe dvidibaMdhajjhavasAgaTThANANi asaMkhejjA logA / / 248 // dvitIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM // 248 // tadiyAe dvidIe dvidibaMdhajjavasANaTThANANi asaMkhejjAlogA // 249 // tRtIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa hai || 249 // evamasaMkhejjA logA asaMkhejjA logA jAva ukkassahidi tti / / 250 // jisa prakAra pUrvokta tIna sthitiyoMke adhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM usI prakAra utkRSTa sthiti taka saba hI uparima sthitiyoMke adhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa hI haiM, aisA jAnanA cAhiye // 250 // evaM sattaNNaM kammANaM / / 251 // jisa prakAra jJAnAvaraNa karmake prakRtisthiti-adhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA kI gaI usI prakAra zeSa sAtoM karmoke sthitibandhAdhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNA jAnanA cAhiye / / 251 // tesiM duvidhA seDiparUvaNA aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA // 252 // ukta sthAnoMkI zreNiprarUpaNA do prakAra hai- anantaropanidhA aura paramparopanidhA // 252 // aNaMtarovaNidhAe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidIe dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi thovANi // 253 // anantaropanidhA kI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitisambandhI sthitibandhAdhyavasAnasthAna stoka haiM // 253 // vidiyAe dvidIe dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi visesAhiyANi // 254 // dvitIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa adhika haiM // 254 // tadiyAe dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi visesAhiyANi / / 255 // tRtIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna vizeSa haiM // 255 // Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 266 ] dr mahAhiyAre veyaNakAlavihANe dvidibaMdhajhavasANaparUvaNA [ 609 evaM visesAhiyANi visesAhiyANi jAva ukkassiyA dviditi / / 256 / / isa prakAra ve utkRSTa sthiti taka anantara anantara kramase uttarottara vizeSa adhika vizeSa adhika haiM / / 256 // evaM chaNNaM kammANaM / / 257 / / isI prakAra Ayuko chor3akara zeSa chaha karmokI anantaropanidhAkI prarUpaNA jAnanA cAhiye || 257 // Auasa jahaNiyA TThidie dvidibaMdhajhavasAdvANANi thovANi / / 258 / / Ayu karmakI jadhanya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna stoka haiM || 258 // bidiyAe die dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjaguNANi / / 259 / / dvitIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / / 259 // diyAe dvidIe TThadibaMdha jjhavasANadvANANi asaMkhejjaguNANi // 260 // tRtIya sthitike sthitibandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe hai || 260 // evamasaMkhejjaguNANi asaMkhejjaguNANi jAva ukkassiyA dviditi / / 261 // isa prakAra ve utkRSTa sthiti taka uttarottara asaMkhyAtaguNe asaMkhyAtaguNe hote gaye haiM / paraMparovaNidhAe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe hidIe TThidibaMdhajjhavasANaDDANehiMto do padovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavadidA / / 262 / / paramparopanidhAkI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitike sthitibandhadhyavasAnasthAnoMkI apekSA unase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra jAkara ve duguNI vRddhiko prApta hue haiM / / 262 // evaM guNavadA guNavaDDhidA jAva ukkassiyA viditi / / 263 / / isa prakAra ve utkRSTa sthiti taka duguNI duguNI vRddhiko prApta hue haiM / / 263 // eyaTThidibaMdhajjhatrasANaduguNavaDDhi - hANiTTANaMtaraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // eka sthitisambandhI adhyavasAnoMke duguNa- duguNavRddhihAni sthAnoMkA antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 264 // NANATThidibaMdhajjhatrasANaduguNavaDDhi - hANiTThANaMtarANi aMgulavaggamUlachedaNANa asaMkhejjadibhAgo / / 265 // nAnAsthitibandhAdhyavasAnoM sambandhI duguNa- duguNavRddhi hAnisthAnAntara aMgula sambandhI vargamUlake ardhacchedoMke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / / 265 / / NANAThidibaMdha jjhavasAdu guNavaDDhi - hANiTThANaMtarANi thovANi // 266 // nAnAsthitibandhAdhyavasAnadguNavRddhihAnisthAnAntara stoka haiM // 266 // cha. 77 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 6, 267 eyahidibaMdhajjhavasANaduguNavaDDhi-hANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 267 // eka sthitibandhAdhyavasAnaduguNavRddhihAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 267 // evaM chaNNaM kammANamAuvavajjANaM / / 268 // isI prakAra Ayuko chor3akara zeSa chaha karmokI prarUpaNA karanA cAhiye // 268 // aNukaTThIe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidIe jANi dvidibaMdhajjhavasANaTThANANi tANi bidiyAe dvidIe baMdhajjhavasANaTThANANi apuvvANi // 269 // anukRSTikI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthitimeM jo sthitibandhAdhyavasAna sthAna haiM dvitIya sthitimeM ve bandhAdhyavasAnasthAna apUrva hI hote haiM // 269 // evamapuvvANi apuvANi jAva ukkassiyA dvidi ti // 270 // isa prakAra utkRSTa sthiti taka apUrva apUrva sthitibandhAdhyavasAnasthAna hote gaye haiM // evaM sattaNNaM kammANaM // 271 // jisa prakAra jJAnAvaraNIyakI anukRSTikI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra zeSa sAta karmoke viSayameM anukRSTikI prarUpaNA jAnanA cAhiye // 271 // tivva-maMdadAe NANAvaraNIyassa jahaNiyAe dvidIe jahaNNayaM dvidibaMdhajjhavasANaTThANaM savvamaMdANubhAgaM // 272 // tIvra-mandatAkI apekSA jJAnAvaraNIyakI jaghanya sthiti sambandhI jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAna sabase manda anubhAgavAlA hai // 272 / / tisse cava ukkassamaNaMtaguNaM // 273 // usase usIkA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai / / 273 // bidiyAe dvidIe jahaNNayaM dvidibaMdhajjhavasANaTThANamaNaMtaguNaM // 274 // usase dvitIya sthitikA jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai // 274 // tisse ceva ukkassamaNaMtaguNaM // 275 // usase usIkA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai // 275 // tadiyAe hidIe jahaNNayaM dvidibaMdhajjhavasANaTThANamaNaMtaguNaM // 276 // usase tRtIya sthitikA jaghanya sthitibandhAdhyavasAnasthAna sthAna anantaguNA hai // 276 // tisse ceva ukkassayamaNaMtaguNaM // 277 // usase usIkA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAnasthAna anantaguNA hai // 277 // evamaNaMtaguNA jAva ukkassadvidi tti // 278 // isa prakAra utkRSTa sthiti taka ve anantaguNe anantaguNe haiM // 278 // Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 6, 279 ] veyaNamahAhiyAre veyaNakAlavihANe TThidibaMdhajjhavasANaparUvaNA [611 evaM sattaNaM kammANaM // 279 // jisa prakAra jJAnAvaraNIyakI tIvra-mandatA sambandhI alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra zeSa sAta koke viSayameM bhI usa tIvra mandatAke alpabahuttvakI prarUpaNA jAnanA cAhiye / / 279 // // vedanA-kAla-vidhAna samApta huA // 6 // -000-00 Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa cautthekhaMDe-veyaNAe 7. veyaNabhAvavihANaM veyaNabhAvavihANe tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti // 1 // aba vedanAbhAvavidhAna anuyogadvAra adhikAraprApta hai, usameM ye tIna anuyogadvAra jJAtavya haiM // 1 // nAmabhAva, sthApanAbhAva, dravyabhAva aura bhAva bhAva ke bhedase bhAva cAra prakArakA hai / unameM 'bhAva' yaha zabda nAmabhAva hai| sadbhAva aura asadbhAva svarUpase 'vaha bhAva yaha hai' isa prakAra abhedasvarUpase jo anya padArthameM kalpanA kI jAtI hai vaha sthApanAbhAva kahalAtA hai| dravyabhAva AgamadravyabhAva aura noAgama dravyabhAvake bhedase do prakArakA hai / unameM jo bhAva prAbhRtakA jJAtA vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita hai usakA nAma Agama dravyabhAva hai / noAgama dravyabhAva jJAyaka zarIra, bhAvI aura tadvayatirikta noAgama dravyabhAvake bhedase tIna prakArakA hai| inameM bhI tadvayatirikta noAgama dravyabhAva karmadravyabhAva aura nokarma dravyabhAvake bhedase do prakArakA hai| inameM jJAnAvaraNAdi dravya karmokI jo ajJAnAdiko utpanna karanekI zakti hai use karmadravyabhAva kahate hai| nokarma dravyabhAva sacitta dravyabhAva aura acitta dravyabhAvake bhedase do prakArakA hai| unameM kevalajJAna aura kevaladarzanAdi svarUpa bhAvakA nAma sacitta dravyabhAva hai| acitta dravyabhAva mUrta dravyabhAva aura amUrta dravyabhAvake bhedase do prakArakA hai| unameM varNa, gandha, rasa, ve sparzAdirUpa bhAvakA nAma mUrta dravyabhAva tathA avagAhanA AdisvarUpa bhAvakA nAma amUrta dravyabhAva hai| bhAvabhAva Agama aura noAgamake bhedase do prakArakA hai| unameM jo bhAvanAbhRtakA jJAtA hokara vartamAnameM tadviSayaka upayogase sahita hai use Agama bhAvabhAva kahate haiN| noAgama bhAvabhAva tIvra-mandabhAva va nirjarAbhAvake bhedase do prakArakA hai| ina saba bhAvake bheda-prabhedoMmeM yahAM karmabhAvakA adhikAra hai / vedanAkA jo bhAva hai- vaha vedanA bhAva hai| usakI cUMki isa adhikArameM usa vedanAke bhAvabhUta karmabhAvakI prarUpaNA kI gaI hai, ata eva isakA 'vedanAbhAvavidhAna' yaha sArthaka nAma hai / padamImAMsA sAmittamappAbahue tti // 2 // ve tIna anuyogadvAra ye haiM- padamImAMsA, svAmitva aura alpabahutva // 2 // Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 8 veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe padamImAMsA [613 padamImAMsAe NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado kimukkassA kimaNukkassA kiM jahaNNA kimajahaNNA ? // 3 // padamImAMsAmeM jJAnAvaraNIyavedanA mAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai, kyA anutkRSTa hotI hai, kyA jaghanya hotI hai, aura kyA ajaghanya hotI hai ? // 3 // ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA // 4 // ukta jJAnAvaraNIyavedanA utkRSTa bhI hotI hai, anutkRSTa bhI hotI hai, jaghanya bhI hotI hai, aura ajaghanya bhI hotI hai // 4 // evaM sattaNaM kammANaM // 5 // isI prakAra zeSa sAta karmoMke viSaya prarUpaNA jAnanI cAhiye // 5 // sAmittaM duvihaM jahaNNapade ukkassapade // 6 // svAmitva do prakArakA hai- jaghanya padaviSayaka aura utkRSTa padaviSayaka // 6 // sAmittaNa ukkassapade NANAvaraNIyaveyaNa bhAvado ukkassiyA kassa ? // 7 // svAmitvakI apekSA utkRSTa padameM bhAvase jJAnAvaraNIyakI utkRSTa vedanA kisake hotI hai / aNNadareNa paMciMdieNa saNNimicchAiTTiNA sabAhi pajjattIhi pajjattagadeNa sAgArUvajogeNa jAgAreNa NiyamA ukkassasaMkiliTeNa baMdhallayaM jassa taM saMtakammamatthi // 8 // anyatara paMcendriya, saMjJI, mithyAdRSTi, saba paryAptiyoMse paryApta avasthAko prApta, sAkAra upayogayukta, jAgRta aura niyamase utkRSTa saMklezako prApta aise jisa jIvake dvArA vaha bAMdhA gayA hai aura jisa jIvake usakA sattva hai usake ukta jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai // 8 // isa sUtrameM jo jIva utkRSTa anubhAgako bAMdhatA hai usake svarUpakA digdarzana kahate hue sarva prathama yaha kahA gayA hai ki vaha saMjJI paMcendriya honA cAhiye / isase yaha siddha huA ki asaMjJI paMcendriya, vikalendriya aura ekendriya jIvoMke utkRSTa anubhAgakA bandha sambhava nahIM hai| 'anyatara' zabdake dvArA yahAM yaha abhiprAya vyakta kiyA gayA hai ki ukta utkRSTa anubhAgake bAMdhanevAle una saMjJI paMcendriya jIvoMmeM veda AdikI vizeSatA apekSita nahIM hai- vaha kisI bhI veda evaM vividha avagAhanA Adise saMyukta saMjJI paMcendriya jIvake ho sakatA hai| ukta utkRSTa anuyogabandha cUMki aparyAptakAla, darzanopayogakAla aura supta avasthAmeM sambhava nahIM hai; ata eva yahAM sUtrameM paryApta, sAkAra upayoga (jJAnopayoga) yukta aura jAgRta avasthAko sUcita karanevAle 'pajjatta' Adi zabdoMko grahaNa kiyA gayA hai / utkRSTa saMklezake dvArA hI vaha utkRSTa bandha hotA hai, aisA kahanese yaha siddha huA ki vaha manda, mandatara. mandatama, tIvra, tIvratara aura tIvratama ina chaha saMklezasthAnoMmeMse prArambhake pAMca saMklezasthAnoMmeM nahIM hotA hai; kintu antima tIvratama saMkleza Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 7, 9 sthAnameM hI hotA hai| isa prakArake jIvake dvArA bAMdhA gayA vaha anubhAga jisake sattvasvarUpase avasthita hotA hai usake jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai, yaha sUtrakA abhiprAya samajhanA caahiye| taM eiMdiyassa vA bIiMdiyassa vA tIiMdiyassa vA cauriMdiyassa vA paMciMdiyassa vA saNNissa vA asaNNissa vA bAdarassa vA suhumassa vA pajjattassa vA apajjattassa vA aNNadarassa jIvassa aNNadaviyAe gadIe vaTTamANayassa tassa NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado ukkassA // 9 // ukta utkRSTa anubhAgakA sattva ekendriya, athavA dvIndriya, athavA trIndriya, athavA caturindriya, athavA paMcendriya, athavA saMjJI, athavA asaMjJI, athavA bAdara, athavA sUkSma, athavA paryApta, athavA aparyApta, isa prakAra kisI anyatara jIvake anyatama gatimeM vidyamAna honepara hotA hai; ataeva ukta kisI bhI jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai // 9 // tavyadirittamaNukkassA // 10 // usase bhinna usakI anutkRSTa bhAvavedanA hotI hai // 10 // evaM saNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 11 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyake sambandhI bhAvavedanAkI prarUpaNA jAnanI cAhiye // 11 // sAmitteNa ukkassapade veyaNIyaveyaNA bhAvado ukkassiyA kassa ? // 12 // svAmitvase utkRSTa padameM vedanIyavedanA bhAvakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // 12 // aNNadareNa khavageNa suhumasAMparAiyasuddhisaMjadeNa carimasamayabaddhallayaM jassa taM saMtakammamathi // 13 // jisa anyatara sUkSmasAmparAyika zuddhisaMyata kSapakake dvArA antima samayameM usakA anubhAga bAMdhA gayA hai usake tathA jisake usakA sattva hai usake vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai // 13 // __ usakA sattva kinake hotA hai, isakA spaSTIkaraNa karaneke liye yaha AgekA sUtra kahA jAtA hai-- taM khINakasAyavIdarAgachadumatthassa vA sajogikevalissa vA tassa veyaNIya veyaNA bhAvado ukkassA // 14 // usakA sattva kSINakaSAya-vItarAga-chadmasthake aura sayogikevalIke hotA hai, ataeva unake vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai // 14 // Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 19 ] arumahAhiyAre veyaNabhAvavihANe sAmittaM [ 615 abhiprAya yaha hai ki jo sUkSmasAmparAya saMyata sAtAvedanIyake utkRSTa anubhAgako bAMdhakara kSINakaSAya, sayogikevalI aura ayogikevalI guNasthAnoMko prApta huA hai usake bhI vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai / sUtrameM ayogikevalIkA grahaNa dvitIya ' vA ' zabdase samajhanA cAhiye / tavvadirittamaNukkassA / / 15 / / uparyukta utkRSTa vedanAse bhinna usakI anutkRSTa vedanA hai / / 15 / / evaM NAmA - godANaM // 16 // jisa prakAra vedanIyakI utkRSTa va anutkRSTa bhAvavedanAoMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra nAma va gotra karmoMkI bhI utkRSTa va anutkRSTa bhAvavedanAoMkI prarUpaNA jAnanA cAhiye || isakA kAraNa yaha hai ki yazakIrti nAmakarma aura uccagotrake utkRSTa anubhAgakA bandha ukta sUkSmasAmparAya kSapakake antima samayameM pAyA jAtA hai / sAmitte ukkassapade AuvaveyaNA bhAvado ukkassiyA kassa ? / / 17 // svAmitva se utkRSTa padameM AyukarmakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa kisake hotI hai ? // aNNadareNa appamatta saMjadeNa sAgAra - jAgAratappAoggavisudveNa baddhallayaM jassa taM saMtakammamatthi // 18 // sAkAra upayogase saMyukta, jAgRta aura usake yogya vizuddhise sahita jisa anyatara apramattasaMyata ke dvArA AyukarmakA utkRSTa anubhAga bAMdhA gayA hai usake tathA jisake usakA sattva bhI hai usake AyukarmakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai // 18 // usake yogya vizuddhi se yaha abhiprAya samajhanA cAhiye ki atizaya vizuddhi aura atizaya saMklezake dvArA Ayukarmake utkRSTa anubhAgakA bandha nahIM hotA hai / Ayu karmake utkRSTa anubhAgakA sattva kisake hotA hai, ise Age ke sUtra dvArA nirdiSTa kiyA jAtA hai taM saMjadassa vA aNuttaravimANavAsiyadevassa vA tassa AuvaveyaNA bhAvado ukkassA / / 19 // usake utkRSTa anubhAgakA sattva saMyatake aura anuttaravimAnavAsI devake hotA hai / ataeva usake Ayu karmakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai // 19 // 'saMyata' se yahAM apUrvakaraNa, anivRttikaraNa aura sUkSmasAmparAya ina tIna upazAmakoM tathA upazAntakaSAyoM aura pramattasaMyatoMkA grahaNa karanA cAhiye / pramattasaMyatoMmeM usa pramattasaMyatake usake utkRSTa anubhAgakA sattva samajhanA cAhiye jo ki apramattasaMyata avasthAmeM usake utkRSTa anubhAgako bAMdhakara tatpazcAt pramattasaMyata guNasthAnako prApta huA 1 Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 7, 20 tavvadirittamaNukkassA // 20 // uparyukta AyukI utkRSTa bhAvavedanAse bhinna usakI anutkRSTa bhAvavedanA jAnanA cAhiye / sAmitteNa jahaNNapade NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA kassa ? // 21 // svAmitvase jaghanya padameM jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya kisake hotI hai / aNNadarassa khavagassa carimasamayachadumatthassa gANAvaraNIya veyaNA bhAvado jahaNNA // 22 // anyatara kSapaka antima samayavartI chadmastha jIvake jJAnAvaraNIyako vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 22 // tabadirittamajahaNNA // 23 // uparyukta jJAnAvaraNIyakI jaghanya bhAvavedanAse bhinna usakI ajaghanya bhAvavedanA hotI hai / / evaM daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM // 24 // isI prakAra darzanAvaraNIya aura antarAyakI bhI jaghanya ajaghanya bhAvavedanA jAnanA cAhiye // 24 // sAmitteNa jahaNNapade veyaNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA kassa ? // 25 // svAmitvase jaghanya padameM vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya kisaka hotI hai ! // aNNadarassa khavagassa carimasamayabhavasiddhiyassa asAdavedayassa tassa veyaNIyaveyaNA bhAvado jahaNNA // 26 // asAtAvedanIyakA vedana karanevAle antima samayavartI bhavasiddhika anyatara kSapakke vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 26 // tavvadirittamajahaNNA // 27 // uparyukta vedanIyakI jaghanya bhAvavedanAse bhinna usakI ajaghanya bhAvavedanA hotI hai // sAmitteNa jahaNNapade mohaNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA kassa ? // 28 // svAmitvase jaghanya padameM mohanIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya 'kisake hotI hai / aNNadarassa khavagassa carimasamayasakasAissa tassa mohaNIyaveyaNA bhAvado jhnnnnaa|| antima samayavartI sakaSAya anyatara kSapakake mohanIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 29 // tavvadirittamajahaNNA // 30 // uparyukta utkRSTa vedanAse bhinna usakI ajaghanya vedanA hotI hai // 30 // Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 37 ] arrmahAhiyAre veyaNabhAvavihANe sAmittaM [ 617 sAmitNa jahaNNapade AuaveyaNA bhAvado jahaNiyA kassa ? / / 31 / / svAmitvase jaghanya padameM AyukI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 31 // aNNadareNa maNusseNa vA paMciMdiyatirikkhajoNieNa vA pariyattamANamajjhimapariNAmeNa apajjattatirikkhAuaM baddhallayaM jassa taM saMtakammaM atthi tassa AuaveyaNA bhAvado jahaNNA || 32 // jisa anyatara manuSya athavA paMcendriya tiryaMca yonivAlA jIvane parivartamAna madhyama pariNAmase aparyApta tiryaMca sambandhI AyukA bandha kiyA hai usake, aura jisake isakA sattva hotA hai usake AyukI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 32 // yahAM manuSya padake dvArA yaha sUcita kiyA gayA hai ki deva aura nArakI jIva aparyApta tiryaMca sambandhI Ayuko nahIM bAMdhA karate haiM / jo saMkleza va vizuddhirUpa pariNAma pratisamaya meM vardhamAna aura hIyamAna hote haiM ve aparivartamAna pariNAma kahalAte haiM aura jina pariNAmoMmeM avasthita rahate hue pariNAmAntarako prApta hokara eka do Adi samayoMmeM AnA sambhava hai unakA nAma parivartamAna pariNAma hai / ye utkRSTa, madhyama aura jaghanyake bhedase tIna prakArake haiM / unameM atizaya jaghanya va atizaya utkRSTa pariNAma Ayubandhake yogya nahIM haiM / una donoMke madhya meM jo pariNAma avasthita haiM unheM parivartamAna madhyama pariNAma samajhanA cAhiye / tavvadirittamaNNA // 33 // AyukI uparyukta utkRSTa vedanAse bhinna usakI jaghanya vedanA hotI hai // 33 // sAmitteNa jahaNNapade NAmaveyaNA bhAvado jahaNNiyA kassa ! || 34 // svAmitva jaghanya pada meM nAmakarmakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // aNNadareNa suhumaNigodajIvaapajjattaeNa hadasamuppattiya kammeNa pariyattamANamajjhimapariNAmeNa baddhallayaM jassa taM saMtakammamatthi tassa NAmaveyaNA bhAvado jahaNNA ||35|| hattasamutpattika karmavAlA jo anyatara sUkSma nigoda aparyAptaka jIva parivartamAna madhyama pariNAmake dvArA karmakA bandha karatA hai usake aura jisake isakA sattva hai usake nAma karmakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 35 // cha. 78 tavvadirittamaNNA // 36 // uparyukta nAmakarmakI jaghanya utkRSTa vedanAse bhinna usakI ajaghanya vedanA hotI hai // sAmitNa jahaNNapade godavedaNA bhAvado jahaNiyA kassa 1 / / 37 / / svAmitvase jaghanya padameM gotrakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya kisake hotI hai ? // 37 // Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 7, 38 aNNadareNa bAdarateu-cAujIveNa savvAhi pajjattIhi pajjattayadeNa sAgAra-jAgAra sabavisuddheNa-hadasamuppattiyakammeNa uccAgodamuvvellidUNa NIcAgodaM baddhallayaM jassa taM saMtakammamatthi tassa godaveyaNA bhAvado jahaNNA // 38 // ___ saba paryAptiyoMse paryApta hue, sAkAra upayogase saMyukta, jAgRta, sarvavizuddha aise hatasamutpattika karmavAle jisa anyatara bAdara tejakAyika yA vAyukAyika jIvane ucca gotrakI udvelanA karake nIca gotrakA bandha kiyA hai va jisake usakA sattva hai usake gotrakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 38 // tavyadirittamajahaNNA // 39 // uparyukta gotrakI jaghanya vedanAse bhinna usakI ajaghanya vedanA hotI hai / / 39 / / svAmittva samApta huaa| appAbahue tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi - jahaNNapade ukkassapade jahaNNukkassapade // 40 // aba alpabahuttvakA prakaraNa hai| usameM ye tIna anuyogaddhAra haiM- jaghanya pada viSayaka alpabahuttva, utkRSTa padaviSayaka alpabahuttva aura jaghanya-utkRSTa padaviSayaka alpabahuttva // 40 // savvatthovA mohaNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA // 41 // bhAvakI apekSA mohanIyakI jaghanya vedanA sabase stoka hai // 41 // aMtarAiyaveyaNA bhAvado jahaNiyA aNaMtaguNA // 42 // usase bhAvakI apekSA antarAya karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 42 // NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIyaveyaNAo bhAvado jahaNiyAo do vi tullAo aNaMtaguNAo // 43 // usase bhAvakI apekSA jJAnAvaraNIya va darzanAvaraNIyakI jaghanya vedanAyeM donoM hI paraspara tulya hotI huI anantaguNI haiM // 43 // AuvavedaNA bhAvado jahaNiyA aNaMtaguNA // 44 // unase bhAvakI apekSA Ayu karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 44 // godaveyaNA bhAvado jahaNiyA aNaMtaguNA // 45 // usase bhAvakI apekSA gotra karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 45 // NAmaveyaNA bhAvado jahaNiyA aNaMtaguNA // 46 // usase bhAvakI apekSA nAma karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 46 // Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe appAbahuaM aritraNA bhAvado jahaNiyA anaMtaguNA // 47 // usase bhAvakI apekSA vedanIya karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 47 // jaghanya padaviSayaka alpabahuttva samApta huA || 4, 2, 7, 57 ] ukkassapadeNa savvatthovA AuvaveyaNA bhAvado ukkassiyA / / 48 / / utkRSTa padakA avalambana lekara bhAvakI apekSA Ayu karmakI utkRSTa vedanA sabase stoka hai / gANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya aMtarAiyaveyaNAo bhAvado ukkassiyAo tiSNi vi tullAo anaMtaguNAo // 49 // bhAvakI apekSA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI utkRSTa vedanAyeM tInoM hI tulya hokara AyukarmakI usa utkRSTa vedanAse anantaguNI hai // 49 // mohaNIyaNA bhAvado ukkassiyA anaMtaguNA / / 50 / / usase bhAvakI apekSA mohanIyakI utkRSTa vedanA anantaguNI hai // 50 // [ 619 NAmA - godraveyaNAo bhAvado ukkassiyAo do vi tulAo anaMtaguNAo // 51 // usase bhAvakI apekSA nAma va gotrakI utkRSTa vedanAyeM donoM hI tulya hokara anantaguNI haiM // aritraNA bhAvado ukkassiyA aNaMtaguNA / / 52 / / unase bhAvakI apekSA vedanIyakI utkRSTa vedanA anantaguNI hai // 52 // utkRSTa padaviSayaka alpabahutva samApta huA || jahaNNukkaspadeNa savvatthovA mohaNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA // 53 // jaghanya-utkRSTa padase bhAvakI apekSA mohanIyakI jaghanya vedanA sabase stoka hai // 53 // aMtarAiyaveyaNA bhAvado jahaNNiyA anaMtaguNA // 54 // usase bhAvakI apekSA antarAyakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 54 // NANAvaraNIya - daMsaNAvaraNIyaveyaNA bhAvado jahaNNiyAo do vi tullAo ataguNAo / / 55 / usase bhAvakI apekSA jJAnAvaraNIya aura darzanAvaraNIyakI jaghanya vedanAyeM donoM hI tulya hotI huI anantaguNI haiM // 55 // aveNA bhAvado jahaNNiyA anaMtaguNA // 56 // unase bhAvakI apekSA AyukI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 56 // godaveNAbhAvado jahaNNiyA anaMtaguNA / / 57 // usase bhAvakI apekSA gotra karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 57 // Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 7, 58 NAmaveyaNA bhAvado jahaNiyA aNaMtaguNA // 58 // usase bhAvakI apekSA nAma karmakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 58 // veyaNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA aNaMtaguNA // 59 // usase bhAvakI apekSA vedanIyakI jaghanya vedanA anantaguNI hai // 59 // AuaveyaNA bhAvado ukkassiyA aNaMtaguNA / / 60 // usase bhAvakI apekSA AyukI utkRSTa vedanA anantaguNI hai // 60 // NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyaveyaNAo bhAvado ukkassiyAo tiNNi vi tullAo aNaMtaguNAo // 61 // usase bhAvakI apekSA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI utkRSTa vedanAyeM tInoM hI tulya hotI huIM anantaguNI haiM // 61 // mohaNIyaveyaNA bhAvado ukkassiyA aNaMtaguNA / / 62 // unase bhAvakI apekSA mohanIyakI utkRSTa vedanA anantaguNI hai // 62 // NAmA-godaveyaNAo bhAvado ukkassiyAo do vi tullAo annNtgunnaao||63|| usase bhAvakI apekSA nAma va gotrakI utkRSTa vedanAyeM donoM hI tulya hotI huI anantaguNI haiM // 63 // veyaNIyaveyaNA bhAvado ukkassiyA aNaMtaguNA // 64 // unase bhAvakI apekSA vedanIyakI utkRSTa vedanA anantaguNI hai // 64 // // jaghanya-utkRSTa alpabahuttva samApta huA / sAdaM jasucca-de-kaM te-A-ce-maNu aNaMtaguNahINA / o-miccha-ke-asAdaM NIriya-aNaMtANu-saMjalaNA // 1 // sAtAvedanIya, yazaHkIrti va uccagotra ye do prakRtiyAM, devagati, kArmaNazarIra, taijasazarIra, AhArakazarIra, vaikriyikazarIra, aura manuSyagati ye prakRtiyAM uttarottara anantaguNI hIna haiM / audArikazarIra, mithyAtva, kevalajJAnAvaraNa-kevaladarzanAvaraNa-asAtAvedanIya va vIryAntarAya ye cAra prakRtiyAM anantAnubandhicatuSTaya aura saMjvalanacatuSTaya ye prakRtiyAM uttarottara anantaguNI hIna hai / // 1 // aTTAbhiNi-paribhoge cakkhU tiNNi tiya paMcaNokasAyA / NihANiddA payalApayalA NiddA ya payalA ya // 2 // Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 76 ] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe appAbahuaM [621 cAra pratyAkhyAnAvaraNa aura cAra apratyAkhyAnAvaraNa ye ATha kaSAya, AbhinibodhikajJAnAvaraNa aura paribhogAntarAya ye do, cakSudarzanAvaraNa, tIna trika arthAt zrutajJAnAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa aura bhogAntarAya ye tIna prakRtiyAM, avadhijJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura lAbhAntarAya ye tIna prakRtiyAM, manaHparyAyajJAnAvaraNa, styAnagRddhi aura dAnAntarAya ye tIna prakRtiyAM, arthAt napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya, aura jugupsA ye pAMca nokaSAya nidrAnidrA, pracalApracalA, nidrA aura pracalA; ye prakRtiyAM kramazaH uttarottara anantaguNI hIna haiM // 2 // ajaso NIcAgodaM Niraya-tirikkhagai itthi purisoya / radi-hassaM devAU NirayAU maNuya-tirikkhAU // 3 // ayazaHkIrti aura nIcagotra ye do, narakagati, tiryaggati, strIveda, puruSaveda, rati, hAsya, devAyu, nArakAyu, manuSyAyu aura tiryaggAyu ye prakRtiyAM anubhAgakI apekSA uttarottara anantaguNI hIna haiM // 3 // etto ukkassao causadvipadiyo mahAdaMDao kAyavvo bhavadi // 65 // aba Age cauMsaTha padavAlA utkRSTa mahAdaNDaka kiyA jAtA hai / 65 / / savyativvANubhAgaM sAdAvedaNIyaM / / 66 // sAtAvedanIya prakRti sabase tIvra anubhAgavAlI saMyukta hai // 66 // jasagittI uccAgodaM ca do vi tullANi aNaMtaguNahINANi // 67 // usase yazaHkIrti aura uccagotra ye donoM bhI paraspara tulya hotI huI anantaguNI hIna hai / devagadI aNaMtaguNahINA // 68 // unase devagati anantaguNI hIna hai // 68 // kammaiyasarIramaNataguNahINaM // 69 // teyAsarIramaNaMtaguNahINaM // 70 // AhArasarIramaNataguNahINaM // 71 // ubviyasarIramaNataguNahINaM // 72 // ___ usase kArmaNazarIra anantaguNA hIna hai // 69 // usase taijasazarIra anantaguNA hIna hai // 70 // usase AhArakazarIra anantaguNA hIna hai // 71 // usase vaikriyikazarIra anantaguNA hIna hai // 72 // maNusagadI aNaMtaguNahINA // 73 // orAliyasarIramaNaMtaguNahINaM // 74 // micchattamaNaMtaguNahINaM // 75 // usase manuSyagati anantaguNI hIna hai // 73 // usase audArikazarIra anantaguNa hIna hai // 74 // usase mithyAttva prakRti anantaguNI hIna hai // 75 // / kevalaNANAvaraNIyaM kevaladasaNAvaraNIyaM asAdavedaNIyaM vIriyaMtarAiyaM ca cattAri vi tullANi aNaMtaguNahINANI // 76 // Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 7, 77 usase kevalajJAnAvaraNIya, kevaladarzanAvaraNIya, asAtAvedanIya aura vIryAntarAya ye cAroM hI prakRtiyAM tulya hotI huI anantaguNI hIna haiM / / 76 / / aNatANubaMdhilobho aNaMtaguNahINo // 77 // mAyA visesahINA // 78 // kodho visesahINo // 79 // mANo visesahINo // 80 // ___ kevalajJAnAvaraNIya AdikI apekSA anantAnubandhI lobha anantaguNA hIna hai // 77 // usase anantAnubandhI mAyA vizeSa hIna hai // 78 // usase anantAnubandhI krodha vizeSa hIna hai // 79 // usase anantAnubandhI mAna vizeSa hIna hai // 80 // saMjataNAe lobho aNaMtaguNo // 81 // mAyA visesahINA // 82 // kodho visesahINo // 83 // mANo visesahINo // 84 // anantAnubandhI mAnase saMjvalana lobha anantaguNA hIna hai / / 81 / / usase saMjvalana mAyA vizeSa hIna hai / / 82 // usase saMcalana krodha vizeSa hIna hai // 83 // usase saMjvalana mAna vizeSa hIna hai / / 84 / / paJcakkhANAvaraNIyalobho aNaMtaguNahINo // 85 // mAyA visesahINA / / 86 // kodho visesahINo // 87 // mANo visesahINo // 88 // saMjvalana mAnase pratyAkhyAnAvaraNa lobha anantaguNA hIna hai // 85 // usase pratyAkhyAnAvaraNa mAyA vizeSa hIna hai / / 86 // usase pratyAkhyAnAvaraNa krodha vizeSa hIna hai / / 87 // usase pratyAkhyAnAvaraNa mAna vizeSa hIna haiM / / 88 / / apaJcakkhANAvaraNIyalobho aNaMtaguNahINo // 89 // mAyA visesahINA // 90 // kodho viseshiinno||91 // mANo visesahINo // 92 // pratyAkhyAnAvaraNa mAnase apratyAkhyAnAvaraNIya lobha anantaguNA hIna hai // 89 // usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyA vizeSa hIna hai // 90 // usase apratyakhyAnAvaraNa krodha vizeSa hIna hai // 91 // usase apratyAkhyAnAvaraNa mAna vizeSa hIna hai // 92 // AbhiNibohiyaNANAvaraNIyaM paribhogaMtarAiyaM ca do vi tullANi aNaMtaguNahINANi / / 93 // ___ usase AbhinibodhikajJAnAvaraNIya aura paribhogAntarAya ye donoM hI tulya hotI huI anantaguNI hIna haiM // 93 // cakkhudaMsaNAvaraNIyamaNaMtaguNahINaM // 94 // unase cakSudarzanAvaraNIya prakRti anantaguNI hIna hai // 94 // sudaNANAvaraNIyamacakkhudaMsaNAvaraNIyaM bhogaMtarAiyaM ca tiNNi aNaMtaguNahINANi // Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 113 ] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe appAbahuaM [ 623 zrutajJAnAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya aura bhogAntarAya ye tInoM hI prakRtiyAM tulya hotI huI cakSudarzanAvaraNIyase anantaguNI hIna haiM // 95 // ohiNANAvaraNIyaM ohidasaNAvaraNIyaM lAhaMtarAiyaM ca tiNNi vi tullANi aNaMtaguNahINANi // 96 // ___ unase avadhijJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura lAbhAntarAya; ye tInoM hI prakRtiyAM tulya hotI huIM anantaguNI hIna haiM // 96 // maNapajjavaNANAvaraNIyaM thINagiddhI dANaMtarAiyaM ca tiNNi vi tullANi aNaMtaguNahINANi // 97 // __ unase manaHparyayajJAnAvaraNIya, styAnagRddhi aura dAnAntarAya; ye tInoM hI tulya hotI huI anantaguNI hIna haiM // 97 // ___Naqsayavedo aNaMtaguNahINo // 98 // aradi aNaMtaguNahINA // 99 // sogo aNaMtaguNahINo // 100 // bhayamaNaMtaguNahINaM // 101 // uparyukta manaHparyayajJAnAvaraNIya AdikI apekSA napuMsakaveda prakRti anantaguNI hIna hai // 98 / / usase arati anantaguNI hIna hai // 99 // usase zoka anantaguNA hIna hai // 10 // usase bhaya anantaguNA hIna hai // 101 // duguMchA aNaMtaguNahINA // 102 // NihANiddA aNaMtaguNahINA // 103 // payalApayalA aNaMtaguNahINA // 104 // NiddA ya aNaMtaguNahINA // 105 // payalA aNaMtaguNahINA // 106 // bhayase jugupsA anantaguNI hIna hai // 102 // usase nidrAnidrA anantaguNI hIna hai // 103 // usase pracalA pracalA anantaguNI hIna hai // 104 // usase nidrA anantaguNI hIna hai // 105 // usase pracalA anantaguNI hIna hai // 106 // ajasakittI NIcAgodaM ca do vi tullANi aNaMtaguNahINANi // 107 // usase ayazaHkIrti aura nIcagotra ye donoM prakRtiyAM tulya hokara anantaguNI hIna haiM / NirayagaI aNaMtaguNahINA // 108 // tirikkhagaI aNaMtaguNahINA // 109 // itthivedo aNaMtaguNahINo // 110 // purisavedo aNaMtaMrguNahINo // 111 // ukta ayazaHkIrti AdikI apekSA narakagati anantaguNI hIna hai // 108 // usase tiryaggati anantaguNI hIna hai // 109 // usase strIveda anantaguNA hIna hai // 110 // usase puruSaveda anantaguNA hIna hai // 111 // radI aNaMtaguNahINA // 112 // hassamaNaMtaguNahINaM // 113 // devAuamaNaMta Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 7, 114 guNahINaM // 114 // NirayAuamaNaMtaguNahINaM // 115 // maNussAuamaNaMtaguNahINaM // 116 // tirikkhAuamaNaMtaguNahINaM // 117 // puruSavedase rati anantaguNI hIna hai // 112 // usase hAsya anantaguNA hIna hai // 113 // usase devAyu anantaguNI hIna hai // 114 // usase nArakAyu anantaguNA hIna hai // 115 // usase manuSyAyu anantaguNI hIna hai // 116 // usase tiryagAyu anantaguNI hIna hai // 117 // // isa prakAra cauMsaTha padavAlA utkRSTa mahAdaNDaka samApta huA / saMja-maNa-dANamohI lAbhaM sudacakkhu-bhogaM cakkhaM ca / / AbhiNibohiya paribhoga viriya Nava NokasAyAiM // 4 // saMcalanacatuSka, manaHparyajJAnAvaraNa, dAnAntarAya, avadhijJAnAvaraNa, lAbhAntarAya, zrutajJAnAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, bhogAntarAya, cakSudarzanAvaraNa, AbhinibodhikajJAnAvaraNa, paribhogAntarAya, vIryAntarAya aura nau nokaSAya; ye prakRtiyAM uttarottara anantaguNI haiM // 4 // ke-pa-Ni-aTTha-ttiya-aNa-micchA-o-ce-tirikkha-maNusAU / teya-kammasarIra tirikkha-Niraya-deva-maNuvagaI // 5 // kevalajJAnAvaraNa va kevaladarzanAvaraNa, pracalA, nidrA, ATha kaSAya, styAnagRddhi Adi tIna, anantAnubandhicatuSka, mithyAtva, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, tiryagAyu, manuSyAyu, tejasazarIra, kArmaNazarIra, tiryaggati, narakagati, devagati aura manuSyagati; ye prakRtiyAM uttarottara anubhAgakI apekSA anantaguNI haiM // 5 // NIcAgodaM ajaso asAdamucaM jaso tahA sAdaM / NirayAU devAU AhArasarIraNAmaM ca // 6 // nIcagotra, ayazaHkIrti, asAtAvedanIya, uccagotra, yaza:kIrti tathA sAtAvedanIya, nArakAyu, devAyu aura AhArazarIra; ye prakRtiyAM uttarottara anantaguNI haiM // 6 // etto jahaNNao causadvipadio mahAdaMDao kAyayo bhavadi // 118 // aba Age cauMsaTha padavAlA jaghaya mahAdaNDaka kiyA jAtA hai // 118 // sandhamaMdANubhAgaM lobhasaMjalaNaM // 119 // mAyAsaMjalaNamaNaMtaguNaM // 120 // mANasaMjalaNamaNaMtaguNaM // 121 // kodhasaMjalaNamaNaMtaguNaM // 122 // saMjvalanalobha sabase manda anubhAgavAlA hai // 119 / / usase saMjvalana mAyA anantaguNI hai // 120 // usase saMjvalana mAna anantaguNA hai // 121 // usase saMjvalana krodha anantaguNA hai / Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 138 ] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe appAbahuaM [ 625 maNapajjavaNANAvaraNIyaM dANaMtarAiyaM ca do vi tullANi aNaMtaguNANi // 123 // saMjvalana krodhase manaHparyayajJAnAvaraNIya aura dAnAntarAya ye donoM hI prakRtiyAM tulya hotI huIM anantaguNI haiM / / 123 // ohiNANAvaraNIyaM ohidasaNAvaraNIyaM lAbhaMtarAiyaM ca tiNNi vi tullANi aNaMtaguNANi // 124 // unase avadhijJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura lAbhAntarAya ye tInoM hI prakRtiya tulya hotI huIM anantaguNI haiM // 124 // sudaNANAvaraNIyaM acakkhudaMsaNAvaraNIyaM bhogaMtarAiyaM ca tiNNi vi tullANi aNaMtaguNANi // 125 // ___ unase zrutajJAnAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya aura bhogAntarAya ye tInoM hI prakRtiyAM tulya hotI huI anantaguNI haiM // 125 // cakkhudaMsaNAvaraNIyamaNaMtaguNaM // 126 // unase cakSudarzanAvaraNIya anantaguNI haiM // 126 / / AbhiNibohiyaNANAvaraNIyaM paribhogaMtarAiyaM ca do vi tullANi aNaMtaguNANi // usase AbhinibodhikajJAnAvaraNIya aura paribhogAntarAya ye donoM hI prakRtiyAM tulya hotI huIM anantaguNI haiM // 127 // viriyaMtarAiyamaNaMtaguNaM // 128 // purisavedo aNaMtaguNo // 129 // hassamaNaMtaguNaM // 130 // radI aNaMtaguNA // 131 // duguMchA aNaMtaguNA // 132 // bhayamaNaMtaguNaM // 133 // logo aNaMtaguNo // 134 // aradI aNaMtaguNA // 135 // itthivedo aNaMtaguNo // 136 ||nnqsyvedo aNaMtaguNo // 137 // AbhinibodhikajJAnAvaraNIya Adise vIryAntarAya anantaguNA hai // 128 // usase puruSaveda anantaguNA hai // 129 // usase hAsya anantaguNA hai // 130 // usase rati anantaguNI hai // 131 // usase jugupsA anantaguNI hai // 132 // usase bhaya anantaguNA hai / / 133 // usase zoka anantaguNA hai // 134 // usase arati anantaguNI hai // 135 // usase strIveda anantaguNA hai // 136 // usase napuMsakaveda anantaguNA hai // 137 // kevalaNANAvaraNIyaM kevaladaMsaNAvaraNIyaM ca do vi tullANi aNaMtaguNANi // 138 // napuMsakavedase kevalajJAnAvaraNIya aura kevaladarzanAvaraNIya ye donoM hI prakRtiyAM tulya hotI huI anantaguNI haiM // 138 // cha. 79 Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 7, 139 payalA aNaMtaguNA // 139 // NiddA aNaMtaguNA // 140 // paccakkhANAvaraNIyamANo aNaMtaguNo // 141 // kodho visesAhio // 142 // mAyA visesAhiyA // 143 // lobho visesAhio // 144 // unase pracalA anantaguNI hai // 139 // usase nidrA anantaguNI hai // 140 // usase pratyAkhyAnAvaraNIya mAna anantaguNA hai // 141 // usase pratyAkhyAnAvaraNIya krodha vizeSa adhika hai / / 142 // usase pratyAkhyAnAvaraNIya mAyA vizeSa adhika hai // 143 // usase pratyAkhyAnAvaraNIya lobha vizeSa adhika hai // 144 // apaJcakkhANAvaraNIyamANo aNaMtaguNo // 145 // kodho visesAhio // 146 // mAyA visesAhiyA // 147 // lobho visesAhio / / 148 // pratyAkhyAnAvaraNIya lobhase apratyAkhyAnAvaraNIya mAna anantaguNA hai // 145 // usase apratyAkhyAnAvaraNIya krodha vizeSa adhika hai // 146 // usase apratyAkhyAnAvaraNIya mAyA vizeSa adhika hai // 147 // usase apratyAkhyAnAvaraNIya lobha vizeSa adhika hai // 148 // NiddANiddA aNaMtaguNA // 149 // payalApayalA aNaMtaguNA // 150 // thINagiddhI aNaMtaguNA // 151 / / aNaMtANubaMdhimANo aNaMtaguNo // 152 // kodho visesAhio // 153 // mAyA visesAhiyA // 154 // lobho visesAhio // 155 // apratyAkhyAnAvaraNIya lobhase nidrAnidrA anantaguNI hai // 149 // usase pracalApracalA anantaguNI hai // 150 // usase styAnagRddhi anantaguNI hai // 151 // usase anantAnubandhI mAna anantaguNA hai // 152 // usase anantAnubandhI krodha vizeSa adhika hai // 153 // usase anantAnubandhI mAyA vizeSa adhika hai // 154 // usase anantAnubandhI lobha vizeSa adhika hai // micchatamaNaMtaguNaM // 156 // orAliyasarIramaNaMtaguNaM // 157 // veubviyasarIramaNaMtaguNaM // 158 // tirikkhAuamaNaMtaguNaM // 159 // maNusAuamaNaMtaguNaM // 160 // tejaiyasarIramaNataguNaM // 161 // kammaiyasarIramaNataguNaM // 162 // anantAnubandhI lobhase mithyAtva anantaguNA hai // 156 // usase audArikazarIra anantaguNA hai // 157 // usase vaikriyikazarIra anantaguNA hai // 158 // usase tiryagAyu anantaguNI hai // 159 // usase manuSyAyu anantaguNI hai // 160 // usase taijasazarIra anantaguNA hai // 161 // usase kArmaNazarIra anantaguNA hai // 162 // tirikkhagadI aNaMtaguNA // 163 // nirayagadI aNaMtaguNA // 164 // maNusagadI aNaMtaguNA // 165 // devagadI aNaMtaguNA // 166 // kArmaNazarIrase tiryaggati anantaguNI hai // 163 // usase narakagati anantaguNI hai // 164 // usase manuSyagati anantaguNI hai // 165 // usase devagati anantaguNI hai // 166 // - Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 177 ] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe paDhamAcUliyA [627 nIcAgodamaNaMtaguNaM // 167 // ajasakittI aNaMtaguNA // 168 // asAdAvedaNIyamaNaMtaguNaM // 169 / / jasakittI uccAgodaM ca do vi tullANi aNaMtaguNANi // 17 // sAdAvedaNIyamaNaMtaguNaM // 171 // NirayAuamaNaMtaguNaM // 172 // devAuamaNaMtaguNaM // 173 // AhArasarIramaNaMtaguNaM // 174 // devagatise nIcagotra anantaguNA hai // 167 // usase ayazaHkIrti anantaguNI hai // 168 // usase asAtAvedanIya anantaguNI hai // 169 // usase yazaHkIrti aura uccagotra donoM hI tulya hotI huI anantaguNI haiM // 170 / / unase sAtAvedanIya anantaguNI hai / / 171 // usase nArakAyu anantaguNI hai / / 172 // usase devAyu anantaguNI hai // 173 // usase AhArazarIra anantaguNA hai // 174 // cauMsaTha padavAlA jaghanya mahAdaNDaka samApta huA | 1. veyaNabhAvavihANa paDhamA- cUliyA sammattuppattI vi ya sAvaya-virade aNaMtakammase / daMsaNamohakkhavae kasAyauvasAmae ya uvasaMte / / 7 // khavae ya khINamohe jiNe ya NiyamA bhave asaMkhejjA / tannivarIdo kAlo saMkhejjaguNA ya seDIo // 8 // samyaktvotpatti arthAt sAtizaya mithyAdRSTi zrAvaka arthAt dezavratI, virata arthAt mahAvratI, anantAnubandhI kaSAyakA visaMyojana karanevAlA, darzanamohakI kSapaNA karanevAlA, cAritramohakA upazama karanevAlA upazAntakaSAya, kSapaka, kSINamoha aura svasthAna jina va yoganirodhameM pravRtta jina; ina sthAnoMmeM uttarottara asaMkhyAtaguNI nirjarA hotI hai| parantu nirjarAkA kAla usase viparIta ( uttarottara saMkhyAtaguNA hIna ) hai // 7-8 // aba ina do gAthAoM dvArA prarUpita gyAraha guNazreNiyoMkA spaSTIkaraNa Ageke 22 (175-96) sUtroM dvArA kiyA jAtA hai-- savvatthovo daMsaNamohauvasAmayassa guNaseDiguNo // 175 // darzanamohakA upazama karanevAlekA guNazreNiguNAkAra sabase stoka hai // 175 // saMjadAsaMjadassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 176 // usase saMyatAsaMyatakA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai // 176 // adhApavattasaMjadassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo / / 177 // usase adhaHpravRttasaMyata (svasthAnasaMyata) kA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai / Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 7, 178 atANubaMdhI visaMjoeMtassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 178 // usase anantAnubandhIkI visaMyojanA karanevAlekA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai // daMsaNamohakhavagassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 179 // usase darzanamohakI kSapaNA karanevAlekA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai // 179 // kasAyauvasAmagassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 180 // usase cAritramohakA upazama karanevAlekA guNazreNiguNakAra asaMkhyAtaguNA hai // 180 // uvasaMtakasAya-vIyarAyachadumatthassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 181 // usase upazAntakaSAya-vItarAga - chadmasthakA guNazreNiguNakAra asaMkhyAtaguNA hai // 181 // kasAyakhavagassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 182 // usase cAritramohakI kSapaNA karanevAlekA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai / / 182 // khINa kasAyacIyarAya-chadumatthassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo || 183 // usase kSINakaSAya-vItarAga- chadmasthakA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai || 183 // adhApavattakevalisaMjaladassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 184 // usase adhaHpravRttakevalI saMyatakA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai / / 184 // jogaNirodhakevalisaMjaladassa guNaseDiguNo asaMkhejjaguNo // 185 // usase yoganirodhakevalI saMyatakA guNazreNiguNAkAra asaMkhyAtaguNA hai / / 185 // aba Age ukta guNazreNinirjarAkA kAla viparIta kisa prakAra hai, isakA spaSTIkaraNa kiyA jAtA hai savvatthovo jogaNirodhakevalisaMjadassa guNaseDikAlo // 186 // yoganirodha kevalI saMyatakA vaha guNazreNikAla sabase stoka hai // 186 // adhApavattakevalisaMjadassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 187 // usase adhaHpravRtta kevalI saMyatakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai || 187 // khINakasAyavIyarAyachadumatthassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 188 // usase kSINakaSAya vItarAga chadmasthakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 188 // kasAyakhavagassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo / / 189 / / usase cAritramohakSapakakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 189 // vasaMtakasAya vIyarAya chadumatthassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 190 // usase upazAntakaSAya-vItarAga chadmasthakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 190 // Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 198] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe bidiya cUliyA [629 kasAyauvasAmayassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 191 // usase cAritramohopazAmakakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 191 // dasaNamohakkhavayassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 192 // usase darzanamohakSapakakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 192 // aNaMtANubaMdhivisaMjoeMtassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 193 // usase anantAnubandhIke visaMyojakakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 193 // adhApavattasaMjadassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 194 // usase adhaHpravRttasaMyatakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 194 // saMjadAsaMjadassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 195 // usase saMyatAsaMyatakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 195 // daMsaNamohauvasAmayassa guNaseDikAlo saMkhejjaguNo // 196 // usase darzanamohopazAmakakA guNazreNikAla saMkhyAtaguNA hai // 196 // / prathama cUlikA samApta huI // 2. veyaNabhAvavihANe vidiya - cUliyA etto aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANaparUvaNadAe tattha imANi bArasa aNiyogadArANi // 197 // yahAM anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnoMkI prarUpaNAmeM ye bAraha anuyogadvAra haiM // 197 / / 'anubhAgabandhAdhyavasAna' se yahAM kAryameM kAraNakA upacAra karake anubhAgasthAnoMko grahaNa karanA caahiye| avibhAgapaDicchedaparUvaNA hANaparUvaNA aMtaraparUvaNA kaMdayaparUvaNA oja-jummaparUvaNA chaTThANaparUvaNA hedR hANaparUvaNA samayaparUvaNA vaDhipatraNA javamajjhaparUtraNA pajjavasANaparUvaNA appAbahue tti // 198 // ___ avibhAgapraticchedaprarUpaNA, sthAnaprarUpaNA; antaraprarUpaNA, kANDakaprarUpaNA, ojayugmaprarUpaNA, SaTasthAnaprarUpaNA; adhastanasthAnaprarUpaNA, samayaprarUpaNA; vRddhiprarUpaNA, yavamadhyaprarUpaNA, paryavasAnaprarUpaNA aura alpabahutva // 198 // Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 7, 199 avibhAgapaDicchedaparUvaNadAe ekke kamhi dvANamhi kevaDiyA avibhAgapaDicchedA ? aNaMtA avibhAgapaDicchedA savvajIvehi aNaMtaguNA, evadiyA avibhAgapaDicchedA // 199 // avibhAgapraticchedaprarUpaNAke Azrayase eka eka sthAnameM kitane avibhAgapraticcheda hote haiM ? ananta avibhAgapraticcheda hote haiM, jo saba jIvoMse anantaguNe hote haiN| itane avibhAgapraticcheda eka eka sthAnameM hote haiM // 199 // jaghanya anubhAgasthAnasambandhI saba paramANuoMke samUhako ekatrita karake unameM jo sabase manda anubhAgavAlA paramANu ho usake varNa, gandha aura rasako chor3akara kevala sparzake buddhise taba taka khaNDa karanA cAhiye jaba taka ki usakA khaNDa ho sakatA ho| isa prakArase jo antima khaNDa upalabdha ho usakA nAma avibhAgapraticcheda hai / isa antima khaNDake pramANase sabhI sparzakhaNDoMke khaNDita karanepara eka anubhAgasthAnameM saba jIvoMkI apekSA anantaguNe avibhAgapraticcheda prApta hote haiM / ina saba khaNDoMkI pRthak pRthak 'varga' yaha saMjJA hai / / ThANaparUvaNadAe kevaDiyANi hANANi ? asaMkhejjalogaTThANANi / evadiyANi TThANANi // 200 // sthAnaprarUpaNAmeM sthAna kitane haiM ? asaMkhyAta loka pramANa itane sthAna haiM // 200 // aMtaraparUvaNadAe ekekassa hANassa kevaDiyamaMtaraM ? savvajIvehi aNaMtaguNaM evaDiyamaMtaraM // 201 // antaraprarUpaNAmeM eka eka sthAnakA antara kitanA hai ? saba jIvoMsa anantaguNA itanA antara hai // 201 // kaMdayaparUvaNadAe atthi aNaMtabhAgaparivaDhikaMdayaM asaMkhejjabhAgaparivaDhikaMdayaM saMkhejjabhAgaparivaDhikaMdayaM saMkhejjaguNaparivaDhikaMdayaM asaMkhejjaguNaparivaDhikaMdayaM aNaMtaguNaparivaDhikaMdayaM // 202 // kANDakaprarUpaNAmeM anantabhAgavRddhikANDaka, asaMkhyAtabhAgavRddhikANDaka, saMkhyAtabhAgavRddhikANDaka, saMkhyAtaguNavRddhikANDaka, asaMkhyAtaguNavRddhikANDaka, aura anantaguNavRddhikANDaka hai // 202 / / ojajummaparUvaNadAe avibhAgapaDicchedANi kadajummANi, hANANi kadajummANi, kaMdayANi kadajummANi // 203 // ojayugmaprarUpaNAmeM avibhAgapraticcheda kRtayugma haiM, sthAna kutayugma haiM, aura kANDaka kRtayugma haiM // 203 // ___ ojarAzi do prakArakI hotI haiM- kalioja, aura tejoja / jisa rAzimeM cArakA bhAga dene para eka aMka zeSa rahatA hai vaha kaliojarAzi kahalAtI hai| jaise 13 (13+4=3 zeSa 1) jisa rAzimeM cAra kA bhAga denepara tIna aMka zeSa rahate haiM use tejoja kahate haiN| jaise 15 Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 213 ] veNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe vidiyA cUliyA [ 631 ( 15/4=3 zeSa 3 ) / yugmakA artha sama hotA hai / vaha kRtayugma aura bAdara yugmake bhedase do prakArakA hai / jisa rAzimeM cArakA bhAga denepara kucha bhI zeSa nahIM rahatA hai vaha rAzi kRtayugma kahI jAtI hai | jaise 16 ( 16+4 = 4 zeSa 0 ) jisa rAzimeM cArakA bhAga denepara do aMka zeSa rahate haiM vaha rAzi bAdarayugma kahI jAtI hai / jaise 14 (14+4 = 3 zeSa 2 ) / chaDDANaparUvaNadAe anaMtabhAgaparivaDDhI kA parivaDDhIe ? savvajIvehi anaMtabhAgaparivaDDhI / evadiyA parivaDDhI || 204 || paT sthAnaprarUpaNA meM anantabhAgavRddhi kisa vRddhike dvArA vRddhiMgata huI hai ? anantabhAgavRddhi jIvoMse (jIvarAzise) vRddhiMgata huI hai / itanI mAtra vRddhi hai || 204 // asaMkhejjabhAgaparivaDDhI kA parivaDDhIe ? // 205 // asaMkhyAta bhAgavRddhi kisa vRddhike dvArA hotI hai ? // 205 // asaMkhejjaloga bhAgaparivaDDhIe / evadiyA parivaDDhI // 206 // ukta vRddhi asaMkhyAta lokabhAgavRddhi dvArA hotI hai / itanI vRddhi hotI hai // 206 // saMkhejja bhAgavaDDI kA parivaDDhIe ? // 207 // saMkhyAtabhAgavRddhi kisa vRddhi dvArA vRddhiko prApta hotI hai ? // 207 // jahaNNayassa asaMkhejjayassa rUvaNayassa saMkhejjabhAgaparivaDDhI / evadiyA parivaDDhI / / saMkhyAta bhAgavRddhi kama jaghanya asaMkhyAta ( utkRSTa saMkhyAta) kI vRddhise vRddhiMgata hotI hai / itanI vRddhi hotI hai // 208 // saMjaguNaparivaDDhI kA saMkhyAtaguNavRddhi kisa vRddhi parivadIe ? || 209 // vRddhiMgata hotI hai ? // 209 // jahaNNayassa asaMkhejjayassa rUvUNayassa saMkhejjaguNaparivaDDhI evadiyA parivaDDhI || vaha eka kama jaghanya asaMkhyAtakI vRddhise vRddhiMgata hotI hai / itanI mAtra vRddhi hotI hai // 290 // asaMkhejjaguNaparivaDDhI kA parivaDDhIe 1 / / 211 // asaMkhyAtaguNavRddhi kisa vRddhike dvArA vRddhiMgata hotI hai ? // 211 // asaMkhejja logaguNaparivaDDI evadiyA parivaDhI / / 212 / / vaha asaMkhyAta lokoMse vRddhiMgata hotI hai / itanI vRddhi hotI hai // 212 // ataguNaparivaDDhI kA parivaDDhIe ? || 213 || anantaguNavRddhi kisa vRddhise vRddhiMgata hotI hai ! // 213 // Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 7, 214 savvajIvehi aNaMtaguNaparivaDDhI, evadiyA parivaDDhI // 214 // anantaguNavRddhi saba jIvoMse vRddhiMgata hotI hai, itanI vRddhi hotI hai / / 214 // heTThATANaparUvaNAe aNaMtabhAgabbhahiyaM kaMdayaM gaMtUNa asaMkhejjabhAgabbhahiyaM hANaM / / adhastanasthAnaprarUpaNAmeM anantaveM bhAgase adhika kANDaka pramANa jAkara asaMkhyAtaveM bhAgase adhika sthAna hotA hai // 215 // asaMkhejjabhAgabbhahiyaM kaMdayaM gaMtUNa saMkhejjabhAganbhahiyaM ThANaM // 216 // asaMkhyAtaveM bhAgase adhika kANDaka jAkara saMkhyAtaveM bhAgase adhika sthAna hotA hai / saMkhejjabhAgabbhahiyaM kaMdayaM gaMtUNa saMkhejjaguNabbhahiyaM dvANaM // 217 // saMkhyAtaveM bhAgase adhika kANDaka jAkara saMkhyAtaguNA adhikasthAna hotA hai // 217 // saMkhejjabhAguNabbhahiyaM kaMdayaM gaMtUNa asaMkhejjaguNabbhAhiyaM ThANaM // 218 // saMkhyAtaguNA adhika kANDaka jAkara asaMkhyAtaguNA adhika sthAna hotA hai / / 218 // asaMkhejjaguNabbhahiyaM kaMdayaM gaMtUNa aNaMtaguNabbhahiyaM dvANaM // 219 // asaMkhyAtaguNA adhika kANDaka jAkara anantaguNA rathAna utpanna hotA hai // 219 // aNaMtabhAgabbhahiyANaM kaMdayavaggaM kaMdayaM ca gaMtUNa saMkhejjabhAganbhahiTThANaM // 220 // anantabhAga adhika arthAt anantabhAgavRddhiyoMke kANDakakA varga aura eka kANDaka jAkara saMkhyAtabhAgavRddhikA sthAna hotA hai // 220 // asaMkhejjabhAgabhahiyANaM kaMdayavaggaM kaMdayaM ca gaMtUNa saMkhejjaguNabbhahiyaTThANaM // asaMkhyAtabhAgavRddhiyoMkA kANDakavarga va eka kANDaka jAkara saMkhyAtaguNavRddhikA sthAna hotA hai // 221 // saMkhejjabhAgabhahiyANaM kaMdayavaggaM kaMdayaM ca gaMtUNa asaMkhejjaguNabbhahiyaTThANaM // saMkhyAtabhAgavRddhiyoMkA kANDakavarga aura eka kANDaka jAkara (16+4 ) asaMkhyAta guNavRddhikA sthAna hotA hai // 222 // saMkhejjaguNabbhahiyANaM kaMdayavaggaM kaMdayaM ca gaMtUNa aNaMtaguNabbhahiyaM dvANaM // 223 // saMkhyAtaguNavRddhiyoMkA kANDakavarga aura eka kANDaka (16+4) jAkara anantaguNavRddhikA sthAna hotA hai // 223 // saMkhejjaguNassa heTThado aNaMtabhAgabhahiyANaM kaMdayaghaNo bekaMdayavaggA kaMdayaM ca // saMkhyAtaguNa vRddhike nIce anantabhAgavRddhiyoMkA kANDakaghana do kANDakavarga aura eka kANDaka hotA hai // 224 // Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 232] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe bidiyA cUliyA [633 asaMkhejjaguNassa heTThado asaMkhejjabhAgabbhahiyANaM kaMdayaghaNo bekaMdayavaggA kaMdayaM ca // 225 // asaMkhyAtaguNavRddhisthAnake nIce asaMkhyAtabhAgavRddhiyoMkA eka kANDakaghana, do kANDakavarga aura eka kANDaka (43+[42x2]+4 ) hotA hai // 225 // aNaMtaguNassa hevado saMkhejjabhAgabbhahiyANaM kaMdayaghaNo bekaMdayavaggA kaMdayaM ca // anantaguNavRddhisthAnake nIce saMkhyAtabhAgavRddhisthAnoMkA eka kANDakaghana, do kANDakavarga aura eka kANDaka (4 3+[4242]+4 ) hotA hai / / 226 // asaMkhejjaguNassa heDhado aNaMtabhAgabhahiyANaM kaMdayavaggAvaggo tiNNikaMdayaghaNA tiNNikaMdayavaggA kaMdayaM ca // 227 // asaMkhyAtaguNavRddhike nIce anantabhAgavRddhiyoMkA eka kANDakavargAvarga, tIna kANDakaghana, tIna kANDakavarga aura eka kANDaka [42= 16; 162-256;+256-1(4 343)+(4243)+4] hotA hai // 227 // aNaMtaguNassa heTThado asaMkhejjabhAgabhahiyANaM kaMdayavaggAvaggo tiNNikaMdayaghaNA tiSNikaMdayavaggA kaMdayaM ca // 228 // anantaguNavRddhikoMke nIce asaMkhyAtabhAgavRddhiyoMkA eka kANDakavargAvarga, tIna kANDakaghana, tIna kANDakavarga aura eka kANDaka hotA hai| [(444416)+(4343)+(4243)x4 ] // 228 // aNaMtaguNassa heDhado aNaMtabhAgabbhahiyANaM kaMdayo paMcahadocattArikaMdayavaggAvaggA chakaMdayaghaNA cattArikaMdayavaggA kaMdayaM ca // 229 // anantaguNavRddhike nIce anantabhAgavRddhiyoMkA pAMca vAra guNita kANDaka, cAra kANDakavargAvarga, chaha kANDakaghana, cAra kANDakavarga aura eka kANDaka [(444444444)+(444416x4)+ (4346)+(4244+4 ] hotA hai // 229 // samayaparUvaNadAe cadusamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjA logaa| samayaprarUpaNAmeM cAra samayavAle anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta lokapramANa // 230 // paMcasamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjAlogA // 231 // pAMca samayavAle anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM // 231 // evaM chasamaiyANi sattasamaiyANi aTThasamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANahANANi asaMkhejjA logA // 232 // isa prakAra chaha samaya, sAta samaya aura ATha samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta lokapramANa haiM // 232 // haiM cha.80 Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 7, 233 puNaravi sattasamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaDDANANi asaMkhejjA logA // 233 // phirase bhI sAta samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM | evaM chasamaiyANi paMcasamaiyANi cadusamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaDDANANi asaMkhejjA logA || 234 // 634] isI prakAra chaha samaya yogya, pAMca samaya yogya aura cAra samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta lokapramANa haiM // 234 // uvari tisamaiyANi bisamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaDDANANi asaMkhejjA logA // Age tIna samaya yogya aura do samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM // 235 // ettha appAbahuaM / / 236 // aba yahAM alpabahutva kiyA jAtA hai / / 236 // savvatthovANi aTThasamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANadvANANi // 237 // ATha samaya yogya anubandhAdhyavasAnasthAna sabase stoka hai || 237 // do vi pAsesu sattasamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANi do vi tullANi asaMkhejjaguNANi // 238 // donoM hI pArzvabhAgoM meM sAta samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna donoM hI tulya hokara pUrvokta sthAnoMse asaMkhyAtaguNe haiM // 238 // evaM chasamaiyANi paMcasamaiyANi cadusamaiyANi // 239 // isa prakAra chaha samaya yogya, pAMca samaya yogya aura cAra samaya yogya sthAnoMkA alpabahutva samajhanA cAhiye || 239 // uvari tisamaiyANi // 240 // Ageke tIna samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna unase asaMkhyAtaguNe haiM // 240 // bisamaiyANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 249 // do samaya yogya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna unase asaMkhyAtaguNe haiM // 241 // humate kAiyA pavesaNeNa asaMkhejjA logA / / 242 // sUkSma tejakAyika jIva pradezakI apekSA asaMkhyAta loka pramANa haiM // 242 // agaNikAiyA asaMkhejjAguNA // 243 // unase agnikAyika jIva asaMkhyAtaguNe hai // 243 // Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 255] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe bidiyA cUliyA [635 kAyaTThidi asaMkhejjaguNA // 244 // agnikAyikoMkI kAyasthiti unase asaMkhyAtaguNI hai // 244 // aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANANi asaMkhejjaguNANi // 245 // anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 245 // vaDDhiparUvaNadAe atthi aNaMtabhAgavaDDhi-hANI asaMkhejjabhAgavaDhi-hANI saMkhejjabhAgavaDDhi-hANI saMkhejjaguNavaDDhi-hANI asaMkhejjaguNavaDDhi-hANI aNaMtaguNavaDDhi-hANI // vRddhiprarUpaNAkI apekSA anantabhAgavRddhi-hAni, asaMkhyAtabhAgavRddhi-hAni, saMkhyAtabhAgavRddhi-hAni, saMkhyAtaguNavRddhi hAni, asaMkhyAtaguNavRddhi-hAni aura anantaguNavRddhi hAni hotI hai // 24 // paMcavaDDhi-paMcahANIo kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 247 // pAMca vRddhiyAM va hAniyAM kitane kAla hotI hai ? // 247 // jahaNNeNa egasamao // 248 // jaghanyase ve eka samaya hotI haiM // 248 // ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 249 // utkarSase ve AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka hotI haiM ? // 249 // aNaMtaguNavaDhi-hANIyo kevaciraM kAlAdo hoMti ? // 250 // anantaguNavRddhi aura hAni kitane kAla hotI haiM // 250 // jahaNNeNa egasamao // 251 // jaghanyase ve eka samaya hotI haiM // 251 // ukkasseNa aMtomuhuttaM // 252 // utkRSTase ve antarmuhUrta kAla taka hotI haiM // 252 // javamajjhaparUvaNadAe aNaMtaguNavaDDhI aNaMtaguNahANI ca javamajhaM // 253 // yavamadhyakI prarUpaNAmeM anantaguNavRddhi aura anantaguNahAni yavamadhya haiM // 253 // pajjasANaparUvaNadAe aNaMtaguNassa uvari aNaMtaguNaM bhavissadi tti pajjavasANaM // paryavasAnaprarUpaNAmeM saba sthAnoMkI paryavAna anantaguNake Upara anantaguNA hogA, yaha paryavasAna hai // 254 // __ appAbahue tti tattha imANi duve aNiyogaddArANi aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA // 255 // alpabahutva isa adhikArameM anantaropanidhA aura paramparopanidhA ye do anuyogadvAra haiM / Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 7, 256 tattha aNaMtarovaNidhAe savvatthovANi aNaMtaguNabbhahiyANiTThANANi // 256 // unameM annataropanidhAse anantaguNavRddhisthAna sabase stoka haiM // 256 // asaMkhejjaguNabbhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 257 // unase asaMkhyAtaguNavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 257 // saMkhejjaguNabbhahiyANi vANANi asaMkhejjaguNANi / / 258 // unase saMkhyAtaguNavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / / 258 // saMkhejjabhAgabbhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 259 // unase saMkhyAtabhAgavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 259 // asaMkhejjabhAgabbhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 260 // unase asaMkhyAtabhAgavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 260 // aNaMtabhAgabbhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 261 // unase anantabhAgavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 261 / / paraMparovaNidhAe savvatthovANi aNaMtabhAgabbhahiyANi hANANi // 262 // paramparopanidhAmeM anantabhAgavRddhisthAna sabase stoka haiM // 262 // asaMkhejjabhAgabbhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 263 // unase asaMkhyAtabhAgavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe hai // 263 // saMkhejjabhAganbhahiyaTThANANi saMkhejjaguNANi // 264 // unase saMkhyAtabhAgavRddhisthAna saMkhyAtaguNe haiM // 264 // saMkhejjaguNabbhahiyANi hANANi saMkhejjaguNANi / / 265 / / unase saMkhyAtaguNavRddhisthAna saMkhyAtaguNe haiM // 265 // asaMkhejjaguNa bhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 266 // unase asaMkhyAtaguNavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 266 // aNaMtaguNabbhahiyANi hANANi asaMkhejjaguNANi // 267 // unase anantaguNavRddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 267 // // dvitIya cUlikA samApta huI // Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 275] ceyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe tadi 3. veyaNabhAvavihANe tadiyA cUliyA jIvasamudAhAre ti tattha imANi aTTha aNiyogaddArANi-eyaTThANajIvapamANANugamo NiraMtaNaTThANajIvapamANANugamo sAMtaraTThANajIvapamANaNugamo NANAjIvakAlapamANANugamo vaDDhiparUvaNA javamajjhaparUvaNA phosaNaparUvaNA appAvahue tti // 268 // jIvasamudAhAra isa adhikArameM ye ATha anuyogadvAra haiM- ekasthAnajIvapramANAnugama, nirantarasthAna jIvapramANAnugama sAntarasthAna-jIvapramANAnugama, nAnAjIvakAlapramANAnugama, vRddhiprarUpaNA, yavamadhyaprarUpaNA, sparzanaprarUpaNA aura alpabahutva // 268 // eyaTThANa jIvapamANANugameNa ekekkamhi TThANamhi jIvA jadi hoMti ekko vA do vA tiNNi vA jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 269 // ekasthAnajIvapramANAnugamase eka eka sthAnameM jIva yadi hote haiM to ve eka, do, tIna athavA utkarSase AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga taka hote haiM // 269 / / NiraMtaraTThANajIvapamANANugameNa jIvehi avirahidaTThANANi ekko vA do vA tiNNi vA ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 270 // nirantarasthAna-jIvapramANAnugamase jIvoMse sahita sthAna eka, athavA do, athavA tIna, isa prakAra utkarSase ve AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga taka hote haiM // 270 // sAMtaraTThANa jIvapamANANugameNa jIvehi virahidANi hANANi ekko vA do vA tiNNi vA ukkasseNa asaMkhejjA logA // 271 // sAntarasthAna-jIvapramANAnugamase jIvoMse rahita sthAna eka, athavA do, athavA tIna, isa prakAra utkarSase ve asaMkhyAta loka pramANa hote haiM // 271 // NANAjIvakAlapamANANugameNa ekekamhi hANammi NANA jIvA kevaciraM kAlAdo hoMdi 1 // 272 // nAnAjIva-kAlapramANAnugamase eka eka sthAnameM nAnA jIvoMkA kitanA kAla hai ? // jahaNNaNa egasamao // 273 // unakA jaghanya kAla eka samaya hai // 273 // ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 274 // utkRSTa kAla unakA AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga hai // 274 // vaDhiparUvaNadAe tattha imANi duve aNiyogaddArANi aNaMtarovaNidhA paraMparoyaNidhA // 275 // vRddhiprarUpaNA adhikArameM ye do anuyogadvAra haiM, anantaropanidhA aura paramparopanidhA // Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 7, 276 atarovaNidhAe jahaNNae aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANe thovA jIvA / / 276 // anantaropanidhAse jaghanya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnameM jIva sabase stoka haiM // 276 // vidie aNubhAgabaMdha jjhavasANaTThANe jIvA visesAhiyA // 277 // java dvitIya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnameM unase vizeSa adhika haiM // 277 // tadie aNubhAgabaMdhajhavasANaTThANe jIvA visesAhiyA / / 278 // jIva tRtIya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna meM unase vizeSa adhika haiM // 278 // evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva javamajjhaM // 279 // isa prakAra ve yatramadhya taka vizeSa adhika vizeSa adhika haiM // 279 // teNaM paraM visesahINA // 280 // isake Age ve vizeSa hIna haiM // 280 // evaM visesahINA visesahINA jAva ukkassaaNubhAgabaMdhajjhavasANaTTANe tti // isa prakAra utkRSTa anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna taka ukta jIva vizeSahIna haiM // 289 // paraMparovaNidhAe aNubhAgabaMdhajjhavasANaDANajIvehiMto tatto asaMkhejjalogaM gaMtUNa duguNavadidA / / 282 // paramparopanidhAse jaghanya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnake jo jIva haiM unase asaMkhyAta loka mAtra jAkara ve duguNI vRddhiko prApta hue haiM // 282 // evaM duguNavaDDhidA jAva javamajjhaM // 283 // isa prakAra yavamadhya taka ve dUnI dUnI vRddhiko prApta hue haiM // 283 // teNa paramasaMkhejjalogaM gaMtUNa duguNahINA // 284 // usase Age asaMkhyAta loka jAkara ve dUnI hAniko prApta hue hai // 284 // evaM duguNahINA jAva ukkassiya aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANe ti / / 285 // isa prakArase ve utkRSTa anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnake prApta hone taka dUnI hAniko prApta hue haiM / / 285 // egajIvaaNubhAgabaMdhajjhavasANaduguNavaDDhi hANiTThANaMtaramasaMkhejjA logA / / 286 // eka jIvake anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnoM sambandhI duguNavRddhi - hAnisthAnAntara asaMkhyAta loka pramANa haiM // 286 // gANAjIva aNubhAgabaMdha jjhavasANa duguNavaDDhi - [ hANi ] dvANaMtarANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo || 287 // Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 7, 299 ] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAvavihANe tadiyA cUliyA [ 639 nAnA jIvoM sambandhI anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnoM sambandhI duguNavRddhi - hAnisthAnAntara AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM || 287 // NANAjIvaaNu bhAgabaMdhajjhavasANadguNavaDDhi - hANiTThANaMtarANi thovANi // 288 // nAnA jIvoM sambandhI anubhAgabandhAdhyavasAna duguNavRddhi hAnisthAnAntara stoka haiM // 288 // eyajIvaaNubhAgabaMdhajjhavasANadguNavaDDhi - hANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 289 // unase eka jIva sambandhI anubhAgabandhAdhyavasAnadguNavRddhi - hAnisthAnAntara asaMkhyAta - guNA hai // 289 // java majjhaparUvaNAe dvANANamasaMkhejjadibhAge javamajjhaM // 290 // yavamadhyakI prarUpaNA karanepara sthAnoMke asaMkhyAtaveM bhAgameM yavamadhya hotA hai // 290 // javamajjhassa hekudo dvANANi thovANi / / 291 // yavamadhyake nIce ke sthAna stoka haiM / / 291 // uvarimasaMkhejjaguNANi / / 292 / / Uparake sthAna unase asaMkhyAtaguNe haiM // 292 // phosaNa parUvaNadAe tIde kAle eya jIvassa ukkassae aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANe phosaNakAlo thovo // 293 // sparzanaprarUpaNAkI apekSA atIta kAlameM eka jIvake utkRSTa anubhAgabandhAdhyavasAnasthAna meM sparzanakA kAla stoka hai / / 293 // jahaNNae aNubhAgabaMdhajjhatrasANaTThAge phosaNakAlo asaMkhejjaguNo / / 294 / / [4] usase jaghanya anubhAgabandhAdhyavasAna sthAnoM meM sparzanakA kAla asaMkhyAtaguNA hai // 294 // kaMdayassa phosaNakAlo tattiyo ceva / / 295 / / kANDakakA sparzanakAla utanA hI hai / / 295 // javamajjhaphosaNakAlo asaMkhejjaguNo / / 296 / / [8] usase yavamadhyakA sparzanakAla asaMkhyAtaguNA hai // 296 // kaMdayassa uvari phosaNakAlo asaMkhejjaguNo // 297 // [32] usase kANDakake Upara vaha sparzanakAla asaMkhyAtaguNA hai // 297 // javamajjhassa uvari kaMdayassa heTThado phosaNakAlo asaMkhejjaguNo // 298 // [ 76 / 5] usase yatramadhyake Upara aura kANDakake nIce sparzanakA kAla asaMkhyAta guNA hai // 298 // [ 7 / 6 / 5 ] kaMdayassa uvari javamajjhassa heTThado phosaNakAlo tattiyo ceva // 299 // [ 7/6/5] Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [ 4, 2, 7, 300 kANDakake Upara aura yavamadhyake nIce sparzanakAla utanA hI hai // 299 // [7 / 6 / 5] javamajjhassa uvariM phosaNakAlo visesAhio [7 / 6 / 5 / 4 / 32 ] // 300 // unase yavamadhyake Upara sparzanakAla vizeSa adhika hai / / 300 // [7 / 6 / 5 / 4 / 3 / 2] kaMdayassa heDhado phosaNakAlo vimesAhio [4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 7 / 6 / 5] // 301 // usase kANDakake nIce sparzanakAla vizeSa adhika hai // 301 // [4 / 5 / 6 / 8 / 7 / 6 / 5] kaMdayassa uvariM phosaNakAlo visesAhio [5 / 6 / 7 / 8 / 7 / 6 / 5 / 4 / 3 / 2] // 302 // isase kANDakake Upara sparzanakAla vizeSa adhika hai [5 / 6 / 7 / 8 / 7 / 6 / 5 / 4 / 3 / 2] // savvesa dvANesu phosaNakAlo visesAhio [4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 7 / 6 / 5 / 4 / 3 / 2] // 303 // isase saba sthAnomeM sparzanakAla vizeSa adhika haiM [ 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 7 / 6 / 5 / 4 / 3 / 2] // appabahue ti ukkassae aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANe jIvA thovA // 304 // alpabahutvakI apekSA utkRSTa anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnameM jIva stoka haiM / / 304 // jahaNNae aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANe jIvA asaMkhejjaguNA // 305 // unase jaghanya anubhAgabandhAdhyavasAnasthAnameM jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 305 / / kaMdayassa jIvA tattiyA ceva // 306 // kANDakake jIva utane hI haiM // 306 // javamajjhassa jIvA asaMkhejjaguNA / / 307 // unase yavamadhyake jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 307 // kaMdayassa uvariM jIvA asaMkhejjaguNA // 308 // unase kANDakake Upara jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 308 // javamajjhassa uvariM kaMdayassa heTThimado jIvA asaMkhejjaguNA // 309 // unase yavamadhyake Upara aura kANDakake nIce jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 309 // kaMdayassa uvariM javamajjhassa heTThimado jIvA tattiyA ceva // 310 // kANDakake Upara aura yavamadhyake nIce jIva utane hI haiM // 310 // javamajjhassa uvariM jIvA visesAhiyA // 311 // unase yavamadhyake Upara jIva vizeSa adhika haiM // 311 // kaMdayassa heTThado jIvA visesAhiyA // 312 // unase kANDakake nIce jIva vizeSa adhika haiM // 312 // Jain Education international . Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaNamahAhiyAre veyaNapaJcavihANaM kaMdayassa uvariM jIvA visesAhiyA / / 313 // unase kANDakake Upara jIva vizeSa adhika haiM // 313 // savvesu TThANesu jIvA visesAhiyA / / 314 // unase saba sthAnomeM jIva vizeSa adhika haiM // 324 // // tRtIya cUlikA samApta huI || 7 || 4, 2, 8, 6 ] 8. veyaNapaccayavihANaM veNapaccayavihANe ti // 1 // aba vedanApratyayavidhAna aniyogadvAra adhikAra prApta hai // 1 // pratyaya se abhiprAya kAraNakA hai / isa anuyogadvArameM cUMki jJAnAvaraNAdi karmoM ke kAraNa kI prarUpaNA kI gaI hai, ataeva isa anuyogadvArakA nAma 'vedana pratyaya vidhAna' nirdiSTa kiyA gayA hai / gama-vahAra-saMgahANaM NANAvaraNIyaveyaNA pANAdivAdapaccae || 2 || naigama, vyavahAra aura saMgraha nayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA prANAtipAta pratyaya se hotI hai // 2 // [ 641 prANiyoMke prANoMkA jo vinAza kiyA jAtA hai usakA nAma prANAtipAta hai / sAtha hI vaha jisa mana vacana aura kAyake vyApArAdise kiyA jAtA hai usa vyApArako bhI prANAtipAtake antargata jAnanA cAhiye / isa prANAtipAta pratyayake dvArA jJAnAvaraNakI vedanA hotI hai| pAMca indriyAM, mana, vacana, kAya ye tIna bala tathA ucchavAsa - nizvAsa va Ayu ye dasa prANa mAne jAteM haiM / cha. 81 musAvAdapaccae || 3 // mRSAvAda (asatya vacana ) pratyayase jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai // 3 // adattAdANapaccae // 4 // adattAdAna pratyayase jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai // 4 // vinA dI huI vastuko grahaNa aura tadviSayaka pariNAmako yahAM adattAdAna samajhanA cAhiye / mehuNapacca / / 5 / / maithuna pratyaya se jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai // 5 // pariggahapaccae || 6 // Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [ 4, 2, 8, 7 kSetrAdi bAhya vastuoM va unake grahaNake kAraNabhUta AtmapariNAma svarUpa parigraha pratyayase jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai // 6 // rAdibhoyaNapaccae // 7 // rAtri bhojana va tadviSayaka pariNAmarUpa pratyayase jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai // 7 // evaM koha-mANa-mAyA-loha-rAga-dosa-moha-pemmapaccae // 8 // isI prakAra krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, moha aura prema pratyayase jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai // 8 // ___ hRdaya dAhAdikA kAraNabhUta jo jIvakA pariNAma hotA hai usakA nAma krodha hai / jJAna va aizvarya Adike nimittase jo uddhatatArUpa pariNAma utpanna hotA hai use mAna kahA jAtA hai / apane antaHkaraNake bhAvako AcchAdita karaneke liye jo AcaraNa kiyA jAtA hai use mAyA samajhanA cAhiye / bAhya vastuoMke viSayameM jo mamattva-buddhi huA karatI hai use lobha kahate haiN| mAyA, lobha, tInoM veda, hAsya aura rati; ye saba rAgake antargata tathA krodha, mAna, arati, zoka, jugupsA aura bhaya; ye saba dveSake antargata mAne gaye haiN| krodhAdi cAra kaSAyoM, hAsyAdi nau nokaSAyoM aura mithyAtvake samUhako moha jAnanA cAhiye / prItirUpa pariNAmakA nAma prema hai / ina pRthak pRthak kAraNoMke dvArA jJAnAvaraNIyavedanA utpanna hotI hai| yadyapi uparyukta pratyaya paraspara eka dUsaremeM praviSTa haiM, phira bhI unameM kathaMcit bheda bhI jAnanA cAhiye / NidANapaccae // 9 // nidAna pratyayase jJAnAvaraNIya vedanA hotI hai // 9 // cakravartI, baladeva, nArAyaNa aura prati nArAyaNa Adi padoMkA jo parabhavameM abhilASA kI jAtI hai use nidAna kahA jAtA hai / __ abbhakkhANa-kalaha-pesuNNa-arai-uvahi-Niyadi-mANa-mAya-mosa-micchaNANa-micchadaMsaNa-paoapaccae // 10 // abhyAkhyAna, kalaha, paizUnya, rati, arati, upadhi, nikRtti, mAna, meya, moSa, mithyAjJAna, mithyAdarzana aura prayoga; ina pratyayoMse jJAnAvaraNIyavedanA hotI hai / kaSAyake vazIbhUta hokara jo doSa dUsaremeM nahIM hai unako pragaTa karanA, isakA nAma abhyAkhyAna hai / kaSAyake vaza talavAra, lAThI, athavA vacana Adike dvArA dUsareko kaSTa pahucAnA, isakA nAma kalaha hai / krodhAdike vaza hokara dUsareke doSokoM pragaTa karanA paizUnya kahalAtA hai / putra va kalatra AdimeM anurAga rakhanA rati aura isase viparIta arati kahI jAtI hai| jo bAhya padArtha krodhAdi kaSAyako utpanna karanevAle hote hai unakA nAma upadhi hai / nikRtise abhiprAya chala-kapaTakA hai| mAna zabdase yahAM mApane va tolaneke upakaraNoM (prastha, evaM sera va Adha sera Adi) ko grahaNa Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 8, 15 ] dr mahAhiyAre veyaNapaJca vihANaM [ 643 1 kiyA gayA hai / inake hIna vA adhika rakhanese jJAnAvaraNIyakA bandha hotA hai / mAya zabdase yahAM meya ko grahaNa karanA cAhiye / kAraNa yaha ki prAkRtameM ' e e chacca samANA' ityAdi sUtrake dvArA ekArake sthAna meM AkAra Adeza ho jAtA hai / meyase abhiprAya mApane va tolaneke yogya jau aura gehUM Adi padArthoMkA hai / ye cUMki mApane va tolanevAleke asad vyavahArake kAraNa hote haiM, ataH inako bhI jJAnAvaraNa karmake bandhakA nimitta mAnA gayA hai / moSa zabda se yahAM corIko grahaNa kiyA hai sAMkhya, evaM mimAMsaka Adi anya darzanoMkI rucise sambaddha jJAnakA nAma mithyAjJAna hai ! mithyAtva aura samyagmithyAtvakA nAma mithyAdarzana hai / mana, vacana aura kAya ina yogoMkI pravRttikA nAma prayoga hai / ina saba kAraNoMse jJAnAvaraNIyakI vedanA hotI hai / tattvArtha sUtrameM ( 8- 1 ) mithyAla, avirati, pramAda, kaSAya aura yoga inako sAmAnya rUpa se bandhakA kAraNa kahA gayA hai 1 usase yahAM kucha virodha nahIM samajhanA cAhiye / kAraNa yaha ki yahAM krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, doSa, moha, prema, nidAna, abhyAkhyAna, kalaha, paizUnya, rati, arati, upadhi, nikRti, mAna, meya aura moSa; ye saba kaSAyake antargata haiM / mithyAjJAna aura mithyAdarzanako mithyAtvake antargata tathA prayoga pratyayako yoga ke antargata samajhanA cAhiye / evaM sattaNaM kammANaM // 11 // isI prakAra zeSa sAta karmoMkI vedanAke pratyayoMkI prarUpaNA karanI cAhiye // 11 // ujjusudassa NANAvaraNIyaveyaNA jogapaccae payaDi - padesagaM / / 12 / / RjusUtra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA yogapratyayase prakRti va pradezApra (pradeza samUha ) rUpa hotI hai // 12 // kasA yapaccae dvidi - aNubhAgaveyaNA / / 13 / / ukta RjusUtra nayakI apekSA kaSAya pratyayake dvArA jJAnAvaraNakI sthitivedanA aura anubhAga vedanA hotI hai // 13 // evaM sattaNaM kammANaM // 14 // jisa prakAra RjusUtra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyake pratyayoMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra ukta nayakI apekSA zeSa sAta karmoMke pratyayoMkI bhI prarUpaNA karanI cAhiye // 14 // saddaNassa avattavyaM // 15 // zabdayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA avaktavya hai // 15 // zabdanayameM samAsa AdikI sambhAvanA na honese yoga- pratyaya ke dvArA jJAnAvaraNIya kI prakRti va pradezarUpa vedanA tathA kaSAya- pratyayase usakI sthiti va anubhAga rUpa vedanA hotI hai, isa prakAra ukta nayakI apekSAse kahanA zakya nahIM hai / ataeva zabdanayakI apekSA use yahAM avaktavya kahA gayA hai / Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 8, 16 evaM sattaNNaM kammANaM // 16 // - isI prakAra zabdanayakI apekSA zeSa sAta kokI vedanA viSayameM bhI prarUpaNA karanI cAhiye // 16 // // vedanA-pratyaya-vidhAna samApta huA // 8 // 9. veyaNasAmicavihANaM veyaNasAmittavihANe ti // 1 // aba vedanAsvAmittvavidhAna prakRta hai // 1 // Negama-vahArANaM NANAvaraNIyaveyaNA siyA jIvassa vA // 2 // naigama aura vyavahAra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit jIvake hotI hai // siyA NojIvassa vA // 3 // kathaMcit vaha nojIvake hotI hai // 3 // anantAnanta vilAsopacayoMke sAtha upacayako prApta honevAle pudgalaskandhakA nAma nojIva hai, kyoM ki, usameM jJAna-darzanakA abhAva bhI hai| usase pRthagbhUta na honeke kAraNa usase sambaddha jIvako bhI yahAM nojIva padase grahaNa kiyA gayA hai / siyA jIvANaM vA // 4 // ukta vedanA kathaMcit bahuta jIvoMke hotI hai // 4 // siyA NojIvANaM vA // 5 // kathaMcit vaha bahuta nojIvoMke hotI hai // 5 // siyA jIvassa ca NojIvassa ca // 6 // vaha kathaMcit eka jIva aura eka nojIva ina donoMke hotI hai // 6 // siyA jIvassa ca NojIvANaM ca // 7 // vaha kathaMcit eka jIvake aura bahuta nojIvoMke hotI haiM // 7 // siyA jIvANaM ca NojIvassa ca // 8 // vaha kathaMcit bahuta jIvoMke aura eka nojIvake hotI hai // 8 // Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 9-10, 1] veyaNamahAhiyAre veyaNasAmittavihANaM [645 siyA jIvANaM ca NojIvANaM ca // 9 // kathaMcit vaha bahuta jIvoM aura bahuta nojIvoMke hotI hai // 9 // evaM sattaNNaM kammANaM // 10 // isI prakAra naigama aura vyavahAra nayakI apekSA zeSa sAta koMkI vedanAke sambadhameM bhI cAhiye // 10 // saMgahaNayassa NANAvaraNIyaveyaNA jIvassa vA // 11 // zuddha saMgraha nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA eka jIvake hotI hai // 11 // jIvANaM vA // 12 // azuddha saMgraha nayakI apekSA vaha bahuta jIvoMke hotI hai // 12 // evaM sattaNaM kammANaM // 13 // isI prakAra zuddha aura azuddha saMgraha nayakI apekSA zeSa sAta karmoMkI vedanAke viSayameM bhI jAnanA cAhiye // 13 // sadujusudANaM NANAvaraNIyaveyaNA jIvassa // 14 // zabda aura RjusUtra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA eka jIvake hotI hai // 14 // evaM sattaNNaM kammANaM // 15 // isI prakAra ina donoM nayoMkI apekSA zeSa sAta koMkI vedanAke svAmitvako samajhanA cAhiye // 15 // // vedanasvAmittva vidhAna samApta huA // 9 // 10. veyaNaveyaNavihANaM veyaNaveyaNavihANe tti // 1 // aba vedanavedanavidhAna anuyogadvAra adhikAraprApta hai // 1 // 'vedyate iti vedanA' arthAt jisakA vedana hotA hai vaha vedanA hai, isa niruktike anusAra yahAM prathama vedanA padase ATha prakArake karma pudgalaskandhakI vivakSA hai tathA dvitIya vedanA zabdakA artha 'vedanaM vedanA' isa niruktike anusAra hai| isa prakAra ATha prakArake karma pudgalaskandhoMkA jo anubhavana hotA hai usakA vidhAna (prarUpaNA) karaneke kAraNa isa anuyogadvArakA vedana-vedana-vidhAna yaha sArthaka nAma hai / Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa savvaM pi kammaM payaDi tti kaTTu NegamaNayassa // 2 // naigama nayakI apekSA sabhI karmako prakRti mAnakara yaha prarUpaNA kI jA rahI hai // 2 // jo paryAya bhaviSya meM utpanna honevAlI hai usakA vartamAnameM saMkalpa karake grahaNa karanekA nAma naigama naya hai / jo ajJAnAdiko utpanna karatI hai vaha prakRti kahalAtI hai / ukta naigama nayakI apekSA baddha, udIrNa aura upazAnta svarUpase sthita sabhI karma prakRtirUpa hai / jo pudgalaskandha phaladAna svarUpase pariNata hai vaha udIrNa kahalAtA hai / mithyAtva aura avirati Adi pariNAmoMke dvArA jo pudgalaskandha karmarUpatAko prApta ho rahA hai vaha badhyamAna kahA jAtA hai / tathA jo pudgalaskandha ukta donoM avasthAoMse bhinna hai vaha upazAnta kahA jAtA hai / NANAvaraNIyaveNA siyA bajjhamANiyA veyaNA // 3 // jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit badhyamAna vedanA hai // 3 // koI bhI karma bandhakAlameM apanA phala nahIM diyA karatA hai, isaliye isa apekSAse yadyapi badhyamAna karmako vedanA nahIM kahA jA sakatA haiM; phira bhI cUMki vaha uttara kAlameM phala denevAlA hai, ataeva yahAM jJAnAvaraNIyakI vedanAko badhyamAna vedanA kahA gayA haiM / siyA udiNNA veyaNA // 4 // jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit udIrNa vedanA hai // 4 // siyA uvasaMtA vedA // 5 // jJAnAvaraNIyavedanA kathaMcit upazAnta vedanA hai // 5 // siyA bajjhamANiyAo veyaNAo || 6 || jJAnAvaraNIyakI vedanAyeM kathaMcit badhyamAna vedanAyeM haiM // 6 // siyA udiSNAo veyaNAo // 7 // jJAnAvaraNIyakI vedanAyeM kathaMcit udIrNa vedanAyeM haiM // 7 // siyA uvasaMtAo veyaNAo // 8 // kathaMcit upazAnta vedanAyeM haiM // 8 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca // 9 // vaha kathaMcit badhyamAna aura udIrNa vedanA hai // 9 // [ 4, 2, 10, 2 siyA bajjhamANiyAo ca udiSNAo ca // 10 // vaha kathaMcit badhyamAna eka vedanA aura udIrNa aneka vedanAsvarUpa hai // 10 // siyA bajjhamANiyAo ca udiNNA ca // 11 // vaha kathaMcit badhyamAna aneka vedanavedanAoM rUpa aura udIrNa eka vedanA hai // 11 // Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 10, 25] veyaNamahAhiyAre veyaNaveyaNavihANaM [647 siyA bajjhamANiyAo ca udiNNAo ca // 12 // vaha kathaMcit badhyamAna aura udIrNa aneka vedanAoMrUpa hai // 12 // siyA bajjhamANiyA ca uvasaMtA ca // 13 // vaha kathaMcit badhyamAna aura upazAnta vedanA hai // 13 // siyA bajjhamANiyA ca uvasaMtAo ca // 14 // vaha kathaMcit badhyamAna eka aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 14 // siyA bajjhamANiyAo ca uvasaMtA ca // 15 // vaha kathaMcit badhyamAna aneka aura upazAnta eka vedanA hai // 15 // siyA bajjhamANiyAo ca upasaMtAo ca // 16 // vaha kathaMcit badhyamAna aneka aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 16 // siyA udiNNA ca uvasaMtA ca // 17 // vaha kathaMcit udIrNa aura upazAnta vedanA haiM // 17 // siyA udiNNA ca uvasaMtAo ca // 18 // vaha kathaMcit udIrNa eka aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 18 // siyA udiNNAo ca uvasaMtA ca // 19 // vaha kathaMcit udIrNa aneka aura upazAnta eka vedanA hai // 19 // siyA udiNNAo ca uvasaMtAo ca // 20 // vaha kathaMcit udIrNa aneka aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 20 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca uvasaMtA ca // 21 // vaha kathaMcit badhyamAna, udIrNa aura upazAnta vedanA hai // 21 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca uvasaMtAo ca // 22 // vaha kathaMcit badhyamAna va udIrNa eka tathA upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 22 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNAo ca uvasaMtA ca // 23 // vaha kathaMcit badhyamAna eka, udIrNa aneka aura upazAnta eka vedanA hai // 23 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNAo ca uvasaMtAo ca // 24 // vaha kathaMcit badhyamAna eka tathA udIrNa aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 24 // siyA bajjhamANiyAo ca udiNNA ca uvasaMtA ca // 25 // vaha kathaMcit badhyamAna aneka tathA udIrNa aura upazAnta eka vedanA hai / / 25 // Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 10, 26 siyA bajjhamANiyAo ca udiNNA ca uvasaMtAo ca // 26 // vaha kathaMcit badhyamAna aneka, udIrNa eka aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 26 // siyA bajjhamANiyAo ca udiNNAo ca uvasaMtA ca // 27 // vaha kathaMcit badhyamAna va udIrNa aneka tathA upazAnta eka vedanA hai // 27 // siyA bajjhamANiyAo ca udiNNAo ca uvasaMtAo ca // 28 // vaha kathaMcit badhyamAna, aneka udIrNa aura upazAnta aneka vedanAoMrUpa hai // 28 // evaM sattaNNaM kammANaM // 29 // isI prakAra naigama nayakI zeSa sAta koMke vedanAvedanavidhAnakI prarUpaNA karanI cAhiye / vavahAraNayassa NANAvaraNIyaveyaNA siyA bajjhamANiyAveyaNA // 30 // vyavahAra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit badhyamAna vedanA hai // 30 // siyA udiNNA veyaNA // 31 // vaha kathaMcit udIrNa vedanA hai // 31 // siyA uvasaMtA veyaNA // 32 // vaha kathaMcit upazAnta vedanA hai // 32 // siyA udiNNAo veyaNAo // 33 // kathaMcit uIrNa vedanAyeM haiM // 33 // siyA uvasaMtAo veyaNAo // 34 // kathaMcit upazAnta vedanAyeM hai // 34 // siyA bajjhamANiyA udiNNA ca // 35 // kathaMcit badhyamAna aura udINa vedanA hai // 35 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNAo ca // 36 // kathaMcit badhyamAna eka aura udIrNa aneka vedanAye haiM // 36 // siyA bajjhamANiyA ca uvasaMtA ca // 37 // kathaMcit badhyamAna aura upazAnta vedanA hai // 35 // siyA bajjhamANiyA ca uvasaMtAo ca // 38 // kathaMcit badhyamAna eka aura upazAnta aneka vedanAyeM haiM // 38 // siyA udINNA ca uvasaMtA ca // 39 // kathaMcit udIrNa aura upazAnta vedanA hai // 39 // Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 10, 52 ] veyaNamahAhiyAre veyaNaveyaNavihANaM [649 siyA udiNNA ca uvasaMtAo ca // 40 // kathaMcit udIrNa eka aura upazAnta aneka vedanAyeM haiM // 40 // siyA udiNNAo ca uvasaMtA ca // 41 // kathaMcit udIrNa aneka aura upazAnta eka vedanAyeM // 41 // siyA udiNNAo ca uvasaMtAo ca // 42 // kathaMcit udIrNa aura upazAnta aneka vedanAyeM haiM // 42 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca uvasaMtA ca // 43 // kathaMcit badhyamAna, udIrNa aura upazAnta vedanA hai // 43 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca uvasaMtAo ca // 44 // kathaMcit badhyamAna va udIrNa eka tathA upazAnta aneka vedanAyeM haiM // 44 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNAo ca uvasaMtA ca // 45 // kathaMcit badhyamAna eka, udIrNa aneka, aura upazAnta eka vedanA hai // 45 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNAo ca uvasaMtAo ca // 46 // kathaMcit badhyamAna eka tathA udIrNa aura upazAnta aneka vedanAyeM haiM // 46 // evaM sattaNNaM kammANaM // 47 // isI prakAra vyavahAra nayakI apekSA zeSa sAta koke vedanAvidhAnakI bhI prarUpaNA karanI cAhiye // 47 // saMgahaNayassa NANAvaraNIyaveyaNA siyA bajjhamANiyA veyaNA // 48 // saMgrahanayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit badhyamAna vedanA hai // 48 // siyA udiNNA veyaNA // 49 // kathaMcit udIrNa vedanA hai // 49 // siyA uvasaMtA veyaNA // 50 // kathaMcit upazAnta vedanA hai // 50 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca // 51 // kathaMcit badhyamAna aura udIrNa vedanA hai // 51 // siyA bajjhamANiyA ca uvasaMtA ca // 52 // kathaMcit badhyamAna aura upazAnta vedanA hai // 52 // cha.82 Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa siyA udiNNA ca uvasaMtA ca // 53 // kathaMcit udIrNa aura upazAnta vedanA hai // 53 // siyA bajjhamANiyA ca udiNNA ca uvasaMtA ca // 54 // kathaMcit badhyamAna, udIrNa aura upazAnta vedanA hai // 54 // evaM sattaNNaM kammANaM / / 55 / / isI prakAra saMgrahanayakI apekSAse zeSa sAta karmoMke sambandhameM bhI prarUpaNA karanI cAhiye // 55 // ujusudassa NANAvaraNIyaveyaNA udiNNaphalapattavivAgAveyaNA / / 56 / / RjusUtra nayakI apekSA jJAnAvaraNIya karmakI vedanA udIrNa ke phalako prAptavipAkavAlI vedanA hai // 56 // RjusUtranayakA viSaya vartamAna paryAya hai / ataeva usakI apekSA jo karmabandha jisa samayameM ajJAnako utpanna karatA hai usI samaya meM jJAnAvaraNIyakI vedanA hotI hai / isake anantara samayameM jJAnAvaraNIyavedanA sambhava nahIM hai, kyoM ki, usa samaya jJAnAvaraNarUpase pariNata pudgalaskandhakI karma paryAya naSTa ho jAtI hai| isI prakAra ajJAna utpanna karaneke pUrva samayameM bhI ukta jJAnAvaraNIyavedanA sambhava nahIM hai, karmoMki usa samaya usake ajJAnake utpAdanarUpa zakti nahIM hai / evaM sattaNaM kammANaM // 57 // isI prakAra RjusUtranayakI apekSA zeSa sAta karmoMke sambadhameM bhI prarUpaNA karanI cAhiye // saddaNassa avattavvaM // 58 // zabdanayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA avaktavya hai // 58 // // vedanavedanavidhAna anuyogadvAra samApta huA || 10 // -00000 11. veyaNagadivihANaM veNadivihANe ti // 1 // 'vedanAgatividhAna' anuyogadvAra adhikAraprApta hai // 1 // [ 4, 2, 10, 53 gama-vahAra-saMgahANaM NANAvaraNIyaveyaNA siyA avaTTidA // 2 // naigama, vyavahAra aura saMgraha nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit avasthita hai | Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 11, 11] veyaNamahAhiyAre veyaNagadivihANaM [ 651 abhiprAya yaha hai ki rAga-dveSa, bhaya va vedanA Adike kAraNa jIvapradezoMke caMcala honepara unameM samavAyako prApta karmapradeza bhI cUMki caMcalatAko prApta hote haiM, kAraNa yahAM ukta nayoMkI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit asthita kahI gaI hai / siyA dvidAvidA // 3 // ukta vedanA kathaMcit sthita-asthita hai // 3 // jo chadmastha jIva vyAdhi va vedanAke upasthita honepara bhI unase saMklezako nahIM prApta hote haiM unake kitane hI jIvapradezoMmeM caMcalatA nahIM hotI hai, isIliye unameM samavAyako prApta karmapradeza bhI caMcalatAse rahita (sthita) hote haiM / tathA vahIMpara cUMki kucha jIvapradezoMmeM caMcalatA bhI pAyI jAtI hai, ata eva unameM samaveta karmapradeza bhI caMcalatA (asthitatA) ko prApta hote haiN| isI apekSAse yahAM jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit sthita-asthita kahI gaI hai| evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 4 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmoke viSayameM jAnanA cAhiye // 4 // veyaNIyaveyaNA siyA dvidA // 5 // vedanIya karmakI vedanA kathaMcit sthita hai // 5 // cUMki yogase rahita hue ayogakevalIke jIvapradezoMmeM caMcalatA nahIM pAyI jAtI hai, ata eva unameM samaveta karmapradeza bhI caMcalatAse rahita hote haiN| isI apekSAse yahAM vedanIyakI vedanA kathaMcit sthita kahI gaI hai| siyA advidA // 6 // kathaMcit vaha asthita hai // 6 // siyA dvidAdvidA // 7 // kathaMcit vaha sthita-asthita hai // 7 // evamAuva-NAmA-godANaM // 8 // isI prakAra Ayu, nAma aura gotra karmokI vedanAke sambandhameM jAnanA cAhiye // 8 // ujusudassa NANAvaraNIyaveyaNA siyA dvidA // 9 // RjusUtra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyakI vedanA kathaMcit sthita hai // 9 // siyA advidA // 10 // kathaMcit vaha asthita hai // 10 // evaM sattaNaM kammANaM // 11 // isI prakAra RjusUtra nayakI apekSA sAta karmoM ke viSayameM jAnanA cAhiye // 11 // Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 ] [4, 2, 12, 1 chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa saddaNayassa avattavvaM // 12 // zabda nayakI apekSA vaha avaktavya hai // 12 // // isa prakAra vedanAgatividhAna anuyogadvAra samApta huA // 11 // 12. veyaNaaNaMtaravihANaM veyaNaaNaMtaravihANe tti // 1 // vedanA-anantaravidhAna anuyogadvAra adhikAra prApta hai // 1 // Negama-vavahArANaM NANAvaraNIyaveyaNA aNaMtarabaMdhA // 2 // paraMparabaMdhA // 3 // tadubhayabaMdhA // 4 // naigama aura vyavahAra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA anantarabandha hai // 2 // vaha paramparAbandha bhI hai // 3 // tathA vaha tadubhayabandha bhI hai // 4 // __ kArmaNavargaNA svarUpase sthita pudgalaskandha mithyAdarzanAdi kAraNoMke dvArA jaba karma paryAyako prApta hote haiM taba unakA bandha ukta paryAyase pariNata honeke prathama samayameM anantarabandha kahA jAtA hai / ve cUMki kArmaNa vargaNArUpa paryAyake chor3aneke anantara samayameM hI karma paryAyase pariNata hote haiM isIliye unake bandhako anantarabandhatA kahI gaI hai| bandhake dvitIya samayase lekara karma-pudgalaskandha aura jIvapradezoMkA jo bandha hotA hai vaha paramparAbandha kahalAtA hai| cUMki una karma-pudgaloMkA bandha prathama samayameM hotA hai tathA unhIMkA vaha bandha dvitIya aura tRtIya Adi samayoMmeM bhI nirantara hotA hai, isI liye usa bandhako paramparAbandha kahA jAtA hai| tathA jIva dvArA cUMki una donoMmeM ekatA pAyI jAtI hai, isIliye unake bandhako tadubhayabandhatA bhI kahI jAtI hai / evaM sattaNaM kammANaM // 5 // isI prakAra naigama aura vyavahAra nayakI apekSA zeSa sAta karmoMke viSayameM bhI jAnanA cAhiye // 5 // saMgahaNayassa NANAvaraNIyaveyaNA aNaMtarabaMdhA // 6 // paraMparabaMdhA // 7 // saMgrahanayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA anantarabandha hai // 6 // tathA vaha paramparAbandha bhI hai // 7 // evaM sattaNNaM kammANaM // 8 // isI prakAra saMgrahanayakI apekSA zeSa sAta karmoke viSayameM bhI prarUpaNA karanI cAhiye / Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 1) veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM [653 [653 ujusudassa NANAvaraNIyaveyaNA paraMparabaMdhA // 9 // RjusUtra nayakI apekSA jJAnAvaraNIyavedanA paramparAbandha hai // 9 // evaM sattaNNaM kammANaM // 10 // isI prakAra RjusUtra nayakI apekSA zeSa sAta koMke sambandhameM bhI prarUpaNA karanI cAhiye // 10 // saddaNayassa avattavyaM // 11 // zabdanayakI apekSA vaha avaktavya hai // 11 // // isa prakAra vedanA anantaravidhAna anuyogAdvAra samApta huA // 12 // 13. veyaNasaNNiyAsavihANaM veyaNasaNNiyAsavihANe ti // 1 // aba vedanAsaMnikarSavidhAna anuyogadvAra adhikAraprApta hai // 1 // jo so veyaNasaNNiyAso so duviho satthANaveyaNasaNNiyAso ceva paratthANaveyaNasaNNiyAso ceva // 2 // jo vaha vedanAsaMnikarSa hai vaha do prakArakA hai- svasthAnavedanAsaMnikarSa aura parasthAnavedanAsaMnikarSa // 2 // 'saMNiyAsa' zabdakA artha saMnikarSa saMyoga aura saMnikAza [ samAnatA] bhI hotA hai / jaghanya aura utkRSTa ina do bhedoMmeM vibhakta dravya, kSetra, kAla aura bhAva padomese kisI eka padakI vivakSA karanepara zeSa tIna pada kyA utkRSTa hote haiM, anutkRSTa hote hai, jaghanya hote haiM, aura yA ajaghanya hote haiN| isa prakArakI parIkSAkA nAma saMnikarSa [yA saMnikAza] hai| vaha svasthAna aura parasthAnake bhedase do prakArakA hai| unameM kisI eka hI karmakI vivakSA karake ukta padoMkI jo parIkSA kI jAtI hai usakA nAma svasthAna saMnikarSa hai / AThoM karmoM ke viSayameM ukta padoMkI parIkSA karanA, yaha parasthAna saMnikarSa kahA jAtA hai| isa anuyogadvArameM prathamataH jJAnAvaraNAdi ATha karmomeMse eka ekakI vivakSA karake ukta padoMkI prarUpaNA kI gaI hai / tatpazcAt parasthAnasaMnikarSakI prarUpaNAmeM AThoM koMke viSayameM sAmAnyarUpase ukta padoMkI parIkSA kI gaI hai| __ jo so satthANaveyaNasaNNiyAso so duviho- jahaNNao satthANaveyaNasaNNiyAso ceva ukkassao sasthANaveyaNasaNNiyAso ceva // 3 // Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 13, 4 jo vaha svasthAnavedanAsaMnikarSa hai vaha do prakArakA hai- jaghanya svasthAnavedanAsaMnikarSa aura utkRSTa svasthAnavedanAsaMnikarSa // 3 // jo so jahaNNao satthANaveyaNasaNNiyAso so thappo // 4 // ___ jo vaha jaghanya svasthAnavedanAsaMnikarSa hai usakI prarUpaNA isa samaya sthagita kI jAtI hai // 4 // jo so ukkassao satthANaveyaNasaNNiyAso so caubihodavvado khettado kAlado bhAvado cedi // 5 // ___ jo vaha utkRSTa svasthAnavedanAsaMnikarSa hai vaha cAra prakArakA hai- dravyase, kSetrase, kAlase aura bhAvase // 5 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA davvado ukkassA tassa khettado kimukkassA aNukkassA ? // 6 // jisa jIvake jJAnAvaraNIyavedanA dravyakI apekSA utkRSTa hotI hai usake vaha kSetrakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 6 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 7 // vaha niyamase anutkRSTa hotI huI asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 7 // tassa kAlado kimukkassA aNukkassA ? // 8 // ukta jIvake vaha kAlakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai athavA anutkRSTa ? // 8 // ukkassA vA aNukkassA vA // 9 // ukkassAdo aNukkassA samaUNA // 10 // usake vaha kAlakI apekSA utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI // 9 // utkRSTakI apekSA vaha anutkRSTa eka samaya hIna hotI hai // 10 // tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 11 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai athavA anutkRSTa ? // 11 // ukkassA vA aNukkassA vA // 12 // ukkassAdo aNukkassA chaTThANapadidA // bhAvakI apekSA vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI // 12 // utkRSTakI apekSA vaha anutkRSTa vedanASaTsthAnapatita hotI hai // 13 // yadi dvicarama samayavartI nArakI utkRSTa saMklezake sAtha utkRSTa pratyayadvArA utkRSTa anubhAgako bAMdhatA hai to usake utkRSTa bhAvavedanA hotI hai| parantu yadi tadanukUla utkRSTa pratyayavizeSa nahIM hai to niyamase anutkRSTa bhAvavedanA hotI hai / yaha anutkRSTa bhAvavedanA ina chaha prakArakI hAniyoMmeM patita hai Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 23 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM [655 aNaMtabhAgahINA vA asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA aNaMtaguNahINA vA // 14 // ___ vaha anutkRSTa bhAvavedanA anantabhAgahIna, asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna, asaMkhyAtaguNahIna aura anantaguNahIna hotI hai // 14 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA ? // 15 // jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai, usake vaha dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai athavA anutkRSTa ? // 15 // NiyamA aNukkassA // 16 // vaha usake niyamase anutkRSTa hotI hai // 16 // cauTThANapadidA asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA // 17 // vaha anutkRSTa dravyavedanA asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna aura asaMkhyAtaguNahIna ina cAra sthAnoMmeM patita hai // 17 // tassa kAlado ki ukkassA aNukkassA // 18 // usake ukta vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 18 // ukkassA vA aNukkassA vA // 19 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 19 // ukkassAdo aNukkassA tiTThANapadidA-asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA // 20 // yaha anutkRSTa utkRSTakI apekSA asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna aura saMkhyAtaguNahIna ina tIna sthAnoMmeM patita hai // 20 // tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 21 // usake ukta vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 21 // ukkassA vA aNukkassA vA // 22 // bhAvakI apekSA vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI // 22 // ukkassAdo aNukkassA chaTTANapadidA // 23 // vaha utkRSTakI apekSA anutkRSTa chaha sthAnoMmeM patita hai // 23 // Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 24 jassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA ! / / 24 // jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hai usake vaha dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ! // 24 // ukkassA vA aNukkassA vA // 25 // usake dravyakI apekSA vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 25 // aratsAdo aNukkassA paMcaTThANapadidA || 26 // yaha anutkRSTa vedanA utkRSTakI apekSA anantaguNahAnise rahita zeSa pAMca sthAnoMmeM patita hai // 26 // tassa khettado kimukkassA aNukkassA / / 27 / / usake kSetrakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ! // 27 // ukkassA vA aNukkassA vA / / 28 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 28 // ukkassAdo aNukkassA cauTThANapadidA / / 29 / vaha anutkRSTa vedanA utkRSTakI apekSA asaMkhyAta bhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNaaura asaMkhyAtaguNahIna ina sthAnoMmeM patita hai // 29 // aa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? || 30 // usake ukta vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 30 // ukkassA vA aNukkassA vA / / 31 / / vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 31 // ukkasAdI aNukkassA chaTThANapadidA / / 32 // vaha anutkRSTa utkRSTakI apekSA chahoM sthAnoM meM patita hai // 32 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado ukkassA aNukkassA ! || 33 // jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hai usake dravyakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 33 // tassa davvado kimukkassA ukkassA vA aNukkassA vA // 34 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 34 // Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 47 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANANiyogaddAra ukkassAdo aNukkassA paMcaTThANapadidA // 35 // vaha anutkRSTa utkRSTakI apekSA pAMca sthAnoMmeM patita hai // 35 // tassa khettado kimukkassA aNukkassA ? // 36 // usake kSetrakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 36 // ukkassA vA aNukkassA vA // 37 // ukkassAdo aNukkassA cauTThANapadidA // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 37 // vaha anutkRSTa utkRSTakI apekSA cAra sthAnoM meM patita hai // 38 // tassa kAlado kimukkassA aNukkassA? // 39 / / ukkassA vA aNukkassA vA // usake kAlakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 39 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 40 // ukkassAdo aNukkassA tiTThANapadidA-asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA // 41 // vaha anutkRSTa utkRSTakI apekSA asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna aura saMkhyAtaguNahIna ina tIna sthAnoMmeM patita hai // 41 // evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 42 // jisa prakAra dravya, kSetra, kAla aura bhAvameM pratyekakI vivakSAse jJAnAvaraNa karmakI utkRSTaanutkRSTa vedanAkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmokI bhI prakRta prarUpaNA jAnanA cAhiye // 42 // jassa veyaNIyaveyaNA davvado ukkassA tassa khettado kimukkassA aNukkassA ? // jisa jIvake vedanIya karmakI vedanA dravyakI apekSA utkRSTa hotI hai usake kSetrakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 43 / / NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 44 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 44 // tassa kAlado kimukkassA aNukkassA ? // 45 // ukkassA vA aNukkassA vA // 46 // ukkassAdo aNukkassA samaUNA // 47 // usake kAlakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 45 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI // 46 // vaha anutkRSTa utkRSTakI apekSA eka samaya kama hai // 47 // cha. 83 Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 13, 48 tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 48 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 49 // usake bhAvakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 48 // vaha usake niyamataH anutkRSTa aura anantaguNIhIna hotI hai // 49 // jassa veyaNIyaveyaNA khettado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA ? // 50 // NiyamA aNukkassA cauTThANapadidA // 51 // jisa jIvake vedanIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 50 // usake vaha niyamase anutkRSTa aura cAra sthAnomeM patita hotI hai // 51 // ___ tassa kAlado kimukkassA aNukkassA ? // 52 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 53 // usake kAlakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 52 // usake vaha niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 53 // tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 54 // ukkassA bhAvaveyaNA // 55 // __ usake bhAvakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa hotI hai ? // 54 // usake vaha bhAvavedanA utkRSTa hotI hai // 55 // jassa veyaNIyaveyaNA kAlado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA ? // 56 // ukkassA vA aNukkassA vA // 57 // ukkassAdo aNukkassA paMcaTThANapadidA // jisake vedanIyakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai, usake dravyakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 56 // usake vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI // 57 // utkRSTakI apekSA yaha anutkRSTa pAMca sthAnoMmeM patita hai // 58 // ___ tassa khettado kimukkassA aNukkassA ? // 59 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 60 // ___ usake kSetrakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 59 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 60 // tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 61 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 62 // usake bhAvakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 61 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura anantaguNI hIna hotI hai // 62 // Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 76 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANANiyogaddAraM [ 659. jassa veyaNIyaNA bhAvado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA 2 / / 63 / / NiyamA aNukkassA cauTThANapadidA // 64 // jisake vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai usake dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? || 63 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura cAra sthAnoM meM patita hotI hai // 64 // 1 tassa khettado kamukkassA aNukkassA ? || 65 / / ukkassA vA aNukkassA vA // usake kSetrakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 65 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI hotI hai // 66 // ukkasAdo aNukkassA vidvANapadidA asaMkhejjabhAgahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA // 67 // utkRSTakI apekSA vaha anutkRSTa asaMkhyAta bhAgahIna aura asaMkhyAtaguNahIna ina do sthAnoM meM patita hotI hai // 67 // tassa kAlado kimukkassA aNukkassA ! || 68 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 69 // usake kAlakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 68 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 69 // evaM NAmA - godANaM // 70 // isI prakAra nAma aura gotra karmoMke viSaya meM bhI prakRta prarUpaNA jAnanA cAhiye // 70 // jassa AuaveyaNA davvado ukkassA tassa khettado kimukkassA aNukkassA ? / / 71 / / NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 72 // jisa jIvake Ayu karmakI vedanA dravyase utkRSTa hotI hai usake vaha kyA kSetrase utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 71 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // sa kAlo kimukkassA aNukkassA ? || 73 || NiyamA aNukkassA asaMkhejjahA // 74 // usake ukta vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 73 // usake vaha niyamase anutkRSTa va asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 74 // aa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 75 // NiyamA aNukkassA ataguNahINA // 76 // usake ukta vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 75 // usake vaha niyamase anutkRSTa anantaguNI hIna hotI hai // 76 // Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 77 jassa AuaveyaNA khettado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA // __jisa jIvake AyukI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai usake vaha dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 77 // NiyamA aNukkassA viTThANapadidA saMkhejjaguNahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA // vaha usake niyamase anutkRSTa hotI huI saMkhyAtaguNahIna va asaMkhyAtaguNahIna ina do sthAnoMmeM patita hotI hai // 78 // __ tassa kAlado kimukkassA aNukkassA vA // 79 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA / / 80 // usake kAlakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa // 79 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 80 // tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? / / 81 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 82 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 81 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura anantaguNI hIna hotI hai // 82 // jassa AuaveyaNA kAlado ukkassA tassa davvado kimukkassA aNukkassA ? // 83 // NiyamA aNukkassA viTThANapadidA saMkhejjaguNahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA // ___jisake AyukI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 83 // vaha usake niyamase anutkRSTa hotI huI saMkhyAtaguNahIna aura asaMkhyAtaguNahIna ina do sthAnoMmeM patita hotI hai // 84 // tassa khettado kimukkassA aNukkassA ? // 85 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA / / 86 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 85 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNa hIna hotI hai // 86 // ___ tassa bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 87 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 88 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 87 // vaha usake niyamase anutkRSTa aura anantaguNI hIna hotI hai // 88 // ___ jassa AuaveyaNA bhAvado ukkassA tassa dabado kimukkassA aNukkassA ? // 89 // NiyamA aNukkassA tiTThANapadidA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA // 90 // Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 101 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANANiyogaddAraM [ 661 jisa jIvake AyukI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai usake dravyakI apekSA ha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 89 // usake vaha niyamase anutkRSTa hotI huI saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna aura asaMkhyAtaguNahIna ina tIna sthAnoMmeM patita hotI hai // 90 // tassa khettado kimukkassA aNukkassA / / 99 / / NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNA / / 92 / / usake kSetrakI apekSA ukta vedanA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa // 91 // ha usake niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 92 // tassa kAlado kimukkassA aNukkassA ? / / 93 / / cauTThANapadidA - asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA asaMkhejjaguNahINA // 94 // usake kAlakI apekSA vaha kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ! // 93 // usake vaha niyamase anutkRSTa hotI huI asaMkhyAta bhAgahIna, saMkhyAta bhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna aura asaMkhyAta - guNahIna ina cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 94 // NiyamA aNukkassA saMkhejjaguNahINA vA jo so thappo jahaNNao satthANaveyaNasaNNiyAso so cauvviho- davvado khettado kAlado bhAvado cedi / / 95 / / jisa jaghanya svasthAnavedanAsaMnikarSako sthagita kiyA thA vaha dravya, kSetra, kAla aura bhAvake bhedase cAra prakArakA hai || 95 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA davvado jahaNNA tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 96 // NiyamA ajaNA asaMkhejjaguNanbhahiyA // 97 // jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 96 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 97 // sa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 98 / / jahaNNA / / 99 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 98 // vaha usake jaghanya hotI hai // 99 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 100 / / jahaNNA // 101 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 100 // vaha usake jaghanya hotI hai // 101 // Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 102 jassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 102 / / NiyamA ajahaNNA cauDDANapadidA - asaMkhejjabhAgabbhahiyA vA saMkhejjabhAgabhahiyA vA saMkhejjaguNanbhahiyA asaMkhejjaguNanbhahiyA vA // 103 // jisake jJAnAvaraNIya kI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 102 // usake vaha niyamase ajaghanya hotI huI asaMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAtabhAga adhika saMkhyAtaguNa adhika aura asaMkhyAtaguNa adhika ina cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 103 // sa kAlado kiM jahaNNA [ ajahaNNA ] | // 104 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNa bhahiyA || 105 / / usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA [ ajaghanya ] : // 104 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / / 105 // tassa bhAvado kiM jahaNNA aNNA ? / / 106 / / NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabhahiyA / / 107 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 106 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai / / 107 / / jassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 108 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA paMcaTThANapadidA - anaMtabhAgabbhahiyA vA asaMkhejjabhAgabbhahiyA vA saMkhejjabbhAgavahiyA vA saMkhejjaguNanbhahiyA vA asaMkhejjaguNa bhahiyA vA / / 109 / / jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake vaha dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 108 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA ajaghanya anantabhAga adhika, asaMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAta bhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika aura asaMkhyAtaguNa adhika; ina pAMca sthAnoM meM patita hai // 109 // tassa kheto kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 110 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNA // 111 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 110 // usake vaha niyamase ajaghanya asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 111 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 112 / / jahaNNA / / 113 / / usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 112 // usake ukta vedanA jaghanya hotI hai // 113 // Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 128] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANANiyogaddAraM [663 __ jassa NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 114 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA paMcaTThANapadidA // 115 // jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 114 // vaha usake jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA ajaghanya pAMca sthAnoMmeM patita hotI hai // 115 // ___ tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 116 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 117 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya // 116 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 117 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 118 // jahaNNA // 119 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 118 // vaha usake jaghanya hotI hai // 119 // evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 120 // isI prakAra darzanAvaraNIya mohanIya aura antarAya karmokI jaghanya vedanAsambandhI prarUpaNA karanI cAhiye // 120 // jassa veyaNIyaveyaNA davvado jahaNNA tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 121 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 122 // jisake vedanIya karmakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake vaha kyA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 121 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 122 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 123 // jahaNNA // 124 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 123 // usake vaha jaghanya hotI hai // 124 / / tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 125 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 126 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 125 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| jaghanyakI apekSA ajaghanya anantaguNI adhika hai // 126 // jassa veyaNIyaveyaNA khettado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 127 // NiyamA ajahaNNA cauTThANapadidA // 128 // Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 129 jisake vedanIyakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 127 // usake vaha niyamase ajaghanya hotI huI asaMkhyAtabhAga adhika Adi sthAnoM meM patita hotI hai // 128 // 664 ] tase kAlado kiM jahaNNA [ ajahaNNA ] ? / / 129 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNa mahiyA // / 130 / / usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 129 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai 130 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 131 // NiyamA ajahaNNA aNataguNabhahiyA / / 132 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 131 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 132 // jassa veyaNIyaveNA kAlado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 133 / / jahaNNA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA paMcaTThANapadidA // 134 // jisa jIvake vedanIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake vaha dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 133 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA ajaghanya anantabhAga adhika Adi pAMca sthAnoMmeM patita hotI hai // tasa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 135 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabhahiyA // 136 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 135 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 136 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA // 137 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA aNaMtaguNanbhahiyA 1 / / 138 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 137 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA ajaghanya anantaguNI adhika hotI hai | jassa veyaNIyaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 139 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA paMcadvANapadidA // 140 // jisa jIvake vedanIyakI apekSA bhAvakI apekSA jaghanya hotI haiM usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 139 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA ajaghanya anantabhAga adhika Adi pAMca sthAnoMmeM patita hotI hai // 140 // Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 154] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM [665 tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 141 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 142 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 141 // usake vaha niyamase ajaghanya asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 142 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 143 // jahaNNA // 144 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 143 // usake vaha jaghanya hotI hai // 144 // jassa AuaveyaNA dabado jahaNNA tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 145 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 146 // jisake AyukI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 145 / / usake vaha niyamase ajaghanya asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 146 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 147 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 148 // - usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 147 / / usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / / 148 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 149 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabhahiyA // 150 / / usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 149 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 150 // jassa AuaveyaNA khettado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 151 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 152 / / jisa jIvake AyukI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 151 // usake vaha niyamase ajaghanya asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 152 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 153 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 154 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 153 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 154 // cha. 84 Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666] chakkhaMDAgame ceyaNAkhaMDaM [4, 2, 13, 155 tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 155 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA chaTThANapadidA // 156 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 155 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya chaha sthAnoMmeM patita hai // jassa AuaveyaNA kAlado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 157 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 158 // jisa jIvake AyukI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 157 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 158 // tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 159 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 160 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 159 // usake vaha niyamase ajadhanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 160 / / tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 161 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabhahiyA // 162 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 161 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 162 // jassa AuaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 163 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 164 // jisa AyukI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 163 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 264 // tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 165 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA cauhANapadidA // 166 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 165 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 166 // ___ tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 167 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 168 // Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 182 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM [667 usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 167 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / / 168 // jassa NAmaveyaNA davvado jahaNNA tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA? // 169 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 170 // jisake nAmakarmakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 169 // usake vaha niyamase ajaghanya hokara asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 170 / / tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 171 // jahaNNA // 172 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 171 // vaha usake jaghanya hotI hai // 172 / / / tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 173 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 174 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 173 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 174 // jassa NAmaveyaNA khettado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 175 // NiyamA ajahaNNA cauTThANapadidA // 176 // __ jisake nAmakarmakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 175 // usake vaha niyamase ajaghanya hokara cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 176 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 177 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 178 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 177 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 178 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 179 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA chaTThANapadidA // 180 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 179 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya chaha sthAnoMmeM patita hotI hai // 180 // jassa NAmaveyaNA kAlado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 181 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA paMcaTThANapadidA // 182 // Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 183 jisa jIvake nAmakarmakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 189 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya pAMca sthAnoMmeM patita hotI hai // 182 // 668 ] tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA 1 / / 183 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNa bhahiyA || 184 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 183 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 184 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 185 / / NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabhahiyA || 186 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 185 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 186 // jassa NAmayaNA bhAvado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 187 // NiyamA ajahaNNA cauTThANa padidA / / 188 // jisake nAmakarmakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 187 / / usake vaha niyamase ajaghanya hokara cAra sthAnoM meM patita hotI hai // 188 // tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA 1 // 189 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNAdo ajahaNNA cauTThANapadidA / / 190 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 189 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 190 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // / 191 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNa bhahiyA / / 192 / / usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 199 // vaha usake niyamase ajaghanya hokara asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 192 // * jassa godaveNA davvado jahaNNA tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA 1 // 193 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNa bhahiyA / / 194 // jisake gotrakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! // 193 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 194 // Jain Education, International Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 208] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM _ [669 tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 195 // jahaNNA // 196 // - usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? / / 195 // vaha usake jaghanya hotI hai // 196 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 197 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 198 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 197 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 198 // jassa godaveyaNA khettado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 199 / / NiyamA ajahaNNA cauTThANapadidA // 200 // ___ jisake gotrakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai usake vaha dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 199 / / usake vaha niyamase ajaghanya hokara cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 200 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 201 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 202 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 201 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 202 // tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA 1 // 203 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 204 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 203 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai / 204 // jassa godaveyaNA kAlado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / 205 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA paMcaTThANapadidA // 206 // jisa jIvake gotrakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake vaha kyA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 205 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya pAMca sthAnoMmeM patita hotI hai // 206 // tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA? // 207 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 208 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 207 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI hotI hai / 208 // Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 209 tassa bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? || 209 / / NiyamA ajahaNNA anaMtaguNabhahiyA / / 210 // usake bhAvakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! || 209 / / usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 210 // 670 ] jassa godaveNA bhAvado jahaNNA tassa davvado kiM jahaNNA ajahaNNA / / 211 // NiyamA ajahaNNA uDDANapadidA / / 212 / / jisake gotrakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake dravyakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 219 // vaha usake niyamase ajaghanya hotI huI cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 212 // tassa khettado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 213 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabhahiyA / / 214 // usake kSetrakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ! || 213 / / vaha usake niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai || 214 // tassa kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 215 / / NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabhahiyA || 216 // usake kAlakI apekSA vaha kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 215 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 216 // jo so paratthANaveyaNasaNiyAso so duviho jahaNNao paratthANaveyaNasaNNiyAso dr rate paratthANaveyaNasaNNiyAso ceva / / 217 / / jo vaha parasthAna vedanAsaMnikarSa hai vaha do prakArakA hai jaghanya parasthAna vedanAsaMnikarSa aura utkRSTa parasthAnavedanAsaMnikarSa // 297 // jo so jAo paratthANaveyaNasaNNiyAso jo thappo / / 218 / / jo vaha jaghanya parasthAna vedanAsaMnikarSa hai vaha abhI sthagita rakhA jAtA hai || 218 // jo so ukkassao paratthANaveyaNasaNNiyAso so caubihe - davvado khettado kAlo bhAva cedi || 219 / / jo vaha utkRSTa parasthAna vedanAsaMnikarSa hai vaha dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA cAra prakArakA hai || 219 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA davvado ukkassA tassa chaNNaM kammANamA uvavajjANaM davvado kimukkassA aNukkassA || 220 / / ukkassA vA aNukkassA vA ukkasAdo agrataragradadA / / 221 / / anaMtabhAgahINA vA asaMkhejjabhAgahINA vA // 222 // Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 233 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM [671 jisa jJAnAvaraNIyakI vedanA dravyakI apekSA utkRSTa hotI hai usake Ayuko chor3akara zeSa chaha karmokI vedanA dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 220 // usake vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| utkRSTakI apekSA vaha anutkRSTa do sthAnoMmeM patita hai // 221 // vaha anantabhAgahIna athavA asaMkhyAtabhAgahIna hotI hai / / 222 // tassa AuaveyaNA davvado kimukkassA aNukkassA 1 // 223 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA / / 224 // usake Ayu karmakI vedanA dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 223 // usake vaha niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai // 224 // evaM chaNNaM kammANamAuvavajjANaM // 225 // isI prakArase Ayuko chor3akara zeSa chaha karmoke prakRta saMnikarSakI prarUpaNA jAnanA cAhiye // 225 // jassa AuaveyaNA davvado ukkassA tassa sattaNNaM kammANaM veyaNA davvado kimukkassA aNukkassA // 226 // NiyamA aNukkassA cauhANapadidA // 227 // asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA asaMkhejjaguNahINA vA // jisake Ayu karmakI vedanA dravyakI apekSA utkRSTa hotI hai usake sAta karmokI vedanA dravyakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa // 226 // vaha niyamase anutkRSTa cAra sthAnoMmeM patita hai / / 227 // vaha asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna aura asaMkhyAtaguNahIna ina cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 228 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA khettado ukkassA tassa daMsaNAvaraNIya mohaNIya aMtarAiyaveyaNA khettado kimukkassA aNukkassA ? // 229 / / ukkassA // 230 // jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI haiM usake darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyakI vedanA kSetrakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai athavA anutkRSTa // 229 // vaha usake utkRSTa hotI hai // 230 // tassa veyaNIya -Aua - gAmA-godaveyaNA khettado kimukkassA aNukkassA ? // 231 // NiyamA aNukkassA asaMkhejjaguNahINA // 232 // usake vedanIya, Ayu, nAma aura gotrakI vedanA kSetrakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 231 // usake vaha niyamase anutkRSTa aura asaMkhyAtaguNahIna hotI hai // 232 // evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 233 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyake saMnikarSakI bhI prarUpaNA jAnanI cAhiye // 233 // Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 13, 234 jassa veyaNIyaveyaNA khettado uskassA tassa NANAvaraNIya - daMsaNAvaraNIyamohaNIya-aMtarAiyaveyaNA khettado ukkasiyA Natthi // 234 // jisake vedanIyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa hotI hai usake jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyakI vedanA kSetrakI apekSA utkRSTa nahIM hotI // 234 // tassa Aua-NAmA-godaveyaNA khettado kimukkassA aNukkassA ? // 235 // ukkassA // 236 // usake Ayu, nAma aura gotrakI vedanA kSetrakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? / / 235 / / vaha usake utkRSTa hotI hai // 236 // evamAua-NAmA-godANaM / / 237 / / isI prakAra Ayu, nAma aura gotrakI bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye / / 237 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado ukkassA tassa chaNNaM kammANamAuavajjANaM veyaNA kAlado kimukkassA aNukkassA ? // 238 // ukkasA vA aNukkassA vA, ukkassAdo aNukkassA asaMkhejjabhAgahINA / / 239 / / jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai usake Ayuko chor3akara zeSa chaha karmokI vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa // 238 / / usake vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| utkRSTakI apekSA vaha anutkRSTa asaMkhyAtabhAgahIna hotI hai / / tassa AuaveyaNA kAlado kimukkassA aNukkassA ? // 240 // ukkassA vA aNukkassA vA, ukkassAdo aNukkassA cauTThANapadidA // 241 // usake AyukI vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa // 240 // vaha usake utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| utkRSTakI apekSA vaha anutkRSTa cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 241 // evaM chaNNaM kammANaM AuvavajjANaM / / 242 // isa prakAra zeSa chaha karmoMkI bhI prakRta prarUpagA karanI (jAnanI) cAhiye // 242 / / jassa AuaveyaNA kAlado ukkassA tassa sattANNaM kammANaM veyaNA kAlado kimukkassA aNukkassA? // 243 // ukkassA vA aNukkassA vA, ukkassAdo aNukkassA tihANapadidA // 244 // asaMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjabhAgahINA vA saMkhejjaguNahINA vA // jisake AyukI vedanA kAlakI apekSA utkRSTa hotI hai usake sAta karmoMkI vedanA kAlakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 243 // usake vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI / utkRTakI apekSA anutkRSTa tIna sthAnoMmeM patita hotI hai // 244 / / ve tIna sthAna ye haiM- ukta vedanA asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna aura saMkhyAtaguNahIna // 245 // Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 258 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANaM , [673 jassa NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado ukkassA tassa daMsaNAvaraNIya - mohaNIyaaMtarAiyaveyaNA bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 246 // ukkassA vA aNukkassA vA, ukkassAdo aNukkassA chaTThANapadidA // 247 // jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai usake darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmakI vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 246 // usake vaha utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| utkRSTa se anutkRSTa chaha sthAnoM meM patita hotI hai / __ tassa veyaNIya - Auva - NAmA-godaveyaNA bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 248 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 249 // usake vedanIya Ayu, nAma aura gotrakI vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 248 / / usake vaha niyamase anutkRSTa aura anantaguNahIna hotI hai // 249 // evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 250 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyake bhI saMnikarSakI prarUpaNA jAnanI cAhiye // 250 // - jassa veyaNIyaveyaNA bhAvado ukkassA tassa NANAvaraNIya -daMsaNAvaraNIyaaMtarAiyaveyaNA bhAvado siyA atthi siyA Natthi / / 251 // jadi atthi bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 252 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 253 // jisa jIvake vedanIyakI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai usake jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanA bhAvakI apekSA kathaMcit hotI hai aura kathaMcit nahIM bhI hotI hai // 251 // yadi hotI hai to vaha bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hai yA anutkRSTa ? // 252 // vaha niyamase anutkRSTa aura anantaguNahIna hotI hai // 253 // tassa mohaNIya veyaNA bhAvado Natthi // 254 // ukta jIvake mohanIyakI vedanA bhAvakI apekSA nahIM hotI hai // 254 // tassa AuaveyaNA bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 255 / NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA // 256 // usake AyukarmakI vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 255 // usake vaha niyamase anutkRSTa hokara anantaguNI hIna hotI hai // 256 // tassa NAmA-godaveyaNA bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 257 // ukkassA // usake nAma va gotra karmakI vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 257 // vaha utkRSTa hotI hai // 258 // cha. 85 Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDaM [4, 2, 13, 259 evaM NAmA-godANaM // 259 // isI prakAra nAma aura gotra karmakI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 259 // jassa AuaveyaNA bhAvado ukkassA tassa sattaNNaM kammANaM bhAvado kimukkassA aNukkassA ? // 260 // NiyamA aNukkassA aNaMtaguNahINA / / 261 // jisake AyukI vedanA bhAvakI apekSA utkRSTa hotI hai usake sAta zeSa karmokI vedanA bhAvakI apekSA kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? // 260 // usake vaha niyamase anutkRSTa aura anantaguNI hIna hotI hai // 261 // jo so thappo jahaNNao paratthANaveyaNasaNNiyAso so caunviho davvado khettado kAlado bhAvado cedi // 262 / / jo jaghanya parasthAna vedanAsaMnikarSa sthagita kiyA gayA thA vaha dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSAse cAra prakArakA hai // 262 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA davvado jahaNNA tassa daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyaveyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 263 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA viTThANapadidA // 264 // aNaMtabhAgabbhahiyA vA asaMkhejjabhAgabbhahiyA vA // 265 // jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 263 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI hotI hai| jaghanyase vaha ajaghanya ina do sthAnoMmeM patita hai / / 264 // anantabhAga adhika aura asaMkhyAtabhAga adhika // 265 // tassa veyaNIya-NAmA-godaveyaNA davyado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 266 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjabhAgabbhahiyA // 267 // usake vedanIya, nAma aura gotrakI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 266 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai // 26 // tassa mohaNIyaveyaNA davvado jahaNiyA Natthi // 268 // usake mohanIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya nahIM hotI / / 268 // tassa AuaveyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 269 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 270 // usake AyukI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 269 / / usake vaha niyamase ajadhanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 270 // evaM daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM // 271 // isI prakArase darzanAvaraNIya aura antarAyakI bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 27 // Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 284 ] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANANiyogaddAraM (675 jassa veyaNIyaveyaNA davvado jahaNNA tassa NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-mohaNIyaaMtarAiyANaM veyaNA davvado jahaNiyA Nasthi // 272 // jisake vedanIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya nahIM hotI / / 272 // tassa AuaveyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 273 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 274 // usake AyukI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 273 / / usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 274 // __ tassa gAmA-godaveyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 275 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA viTThANapadidA // 276 // aNaMtabhAgabbhahiyA vA asaMkhejjabhAgabbhahiyA vA // 277 // usake nAma aura gotrakI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 275 // vaha usake jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI hotI hai| jaghanyase vaha ajaghanya ina do sthAnoMmeM patita hotI hai // 276 / / anantabhAga adhika aura asaMkhyAtabhAga adhika // 277 // evaM NAmA-godANaM // 278 / / isI prakAra nAma aura gotrakI bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 278 // jassa mohaNIyaveyaNA davvado jahaNNA tassa chaNNaM kammANamAuavajjANaM veyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 279 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjabhAgabbhahiyA / jisake mohanIyakI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake Ayuko chor3akara zeSa chaha karmoMkI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 279 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai // 280 // tassa AuaveyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 281 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 282 // ___ usake AyukI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 281 // usake vaha niyamase ajaghanya aura asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 282 / / jassa AuaveyaNA davvado jahaNNA tassa sattaNNaM kammANaM veyaNA davvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 283 // NiyamA ajahaNNA cauTThANapadidA // 284 // jisake AyukI vedanA dravyakI apekSA jaghanya hotI hai usake zeSa sAta karmoMkI vedanA dravyakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajadhanya ? // 283 // usake vaha niyamase ajaghanya hokara cAra sthAnoMmeM patita hotI hai // 284 // Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 ] cha+ khaMDAgame yaNAkhaMDa [ 4, 2, 13, 285 jassa NANAvaraNIyaveNA khettado jahaNNA tassa sattaNNaM kammANaM veyaNA khettado kiM jahaNNA aNNA 1 / / 285 / / jahaNNA // 286 // jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA kSetrakI apekSA jaghanya hotI hai usake zeSa sAta karmokI vedanA usa kSetrakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya : // 285 // vaha usake jaghanya hotI hai // 286 // evaM sattaNaM kammANaM // 287 // isI prakAra zeSa sAta karmoMkI bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 287 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA kAlado jahaNNA tassa daMsaNAvaraNIya aMtarAyaveyaNA kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? / / 288 || jahaNNA / / 289 / / jisake jJAnAvaraNIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanA kAlakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 288 // vaha usake jaghanya hotI hai // 289 // tassa veyaNIya- Aua NAmA - godaveyaNA kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA 1 / / 290 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNanbhahiyA / / 291 // usake vedanIya, Ayu, nAma aura gotrakI vedanA kAlakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? / / 290 / / usake vaha ajaghanya hokara asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / / 291 // tassa mohaNIyaNA kAlado jahaNiyA Natthi // 292 // usake mohanIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya nahIM hotI hai // 292 // evaM daMsaNAvaraNIya aMtarAiyANaM / / 293 / / isI prakAra darzanAvaraNa aura antarAyakI bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye || 294 // jassa veyaNIyaveNA kAlado jahaNNA tassa NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya mohaNIyaaMtarAyANaM veNA kAlado jahaNiyA Natthi // 294 // jisake vedanIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya nahIM hotI hai // 294 // tassa Aua - NAmA - godaveyaNA kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA 1 / / 295 jahaNNA / / 296 // usake Ayu, nAma aura gotrakI vedanA kAlakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 295 // usake ukta Ayu AdikI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai // 296 // evamAua - NAmA - godANaM // 297 // Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 13, 308] veyaNamahAhiyAre veyaNasaNNiyAsavihANANiyogaddAraM [677 jisa prakAra yahAM vedanIyake saMnikarSakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra Ayu, nAma aura gotra karmake saMnikarSakI bhI prarUpaNA jAnanI cAhiye // 297 // jassa mohaNIyaveyaNA kAlado jahaNNA tassa sattaNNaM kammANaM veyaNA kAlado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 298 // NiyamA ajahaNNA asaMkhejjaguNabbhahiyA // 299 // jisake mohanIyakI vedanA kAlakI apekSA jaghanya hotI hai usake zeSa sAta karmokI vedanA kAlakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 298 // usake vaha niyamase ajaghanya asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai // 299 // jassa NANAvaraNIyaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyaveyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 300 // jahaNNA // 301 // jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake darzanAvaraNIya aura antarAyakI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 300 // usake ina donoM karmoMkI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai // 301 // tassa veyaNIya - Aua-NAmA-godaveyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 302 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 303 // usake vedanIya, Ayu, nAma aura gotrakI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 302 // usake ina karmoMkI vedanA bhAvakI apekSA niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 303 / / tassa mohaNIyaveyaNA bhAvado jahaNiyA Natthi // 304 // usake mohanIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya nahIM hotI hai // 304 // evaM daMsaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM // 305 // bhAvakI apekSA jisa prakAra jJAnAvaraNIyake saMnikarSakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakArase darzanAvaraNIya aura antarAyake saMnikarSakI prarUpaNA jAnanI cAhiye // 305 // jassa veyaNIyaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-mohaNIyaaMtarAiyaveyaNA bhAvado jahaNiyA Natthi // 306 // jisa jIvake vedanIya karmakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI haiM usake jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya nahIM hotI hai // 306 // tassa Aua - NAmA-godaveyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 307 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 308 // ___usake Ayu, nAma aura gotrakI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 13, 309 // 307 // usake ina karmokI vedanA bhAvakI apekSA niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai / / 308 // jassa mohaNIyaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa sattaNNaM kammANaM veyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 309 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 310 // ___jisake mohanIyakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake sAta zeSa karmokI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 309 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai / / 310 // jassa AuaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa chaNNaM veyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 311 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 312 // 'jisake Ayu karmakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake nAmakarmako chor3akara zeSa chaha karmoMkI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 311 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai / / 312 // tassa gAmaveyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 313 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA chaTThANapadidA // 314 // usake nAmakarmakI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 313 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI hotI hai / jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya chaha sthAnoMmeM patita hotI hai // 314 // __ jassa NAmaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa chaNNaM kammANamAuavajjANaM veyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 315 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 316 // jisake nAmakarmakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake Ayuko chor3akara zeSa chaha karmokI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 315 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 316 // tassa AuaveyaNA bhAvado kiM jahaNNA ajahaNNA ? // 317 // jahaNNA vA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA chaTThANapadidA // 318 // usake AyukI vedanA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 317 // usake vaha jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI hotI hai| jaghanyakI apekSA vaha ajaghanya chaha sthAnoMmeM patita hotI hai // 318 // jassa godaveyaNA bhAvado jahaNNA tassa sattaNaM kammANaM veyaNA bhAvado kiM 'jahaNNA ajahaNNA ? // 319 // NiyamA ajahaNNA aNaMtaguNabbhahiyA // 320 // Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 14, 1] veyaNamahAhiyAre veyaNaparimANavihANaM [679 jisake gotrakI vedanA bhAvakI apekSA jaghanya hotI hai usake zeSa sAta karmoMkI vedanA bhAvakI apekSA kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? // 319 // usake vaha niyamase ajaghanya aura anantaguNI adhika hotI hai // 320 // // vedanAsaMnikarSa anuyogadvAra samApta huA // 13 // --00-000 14. veyaNaparimANavihANaM veyaNaparimANavihANe tti // 1 // aba vedanAparimANavidhAna anuyogadvArakA adhikAra hai // 1 // tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi-pagadiaTThadA samayapabaddhaTThadA khettapaccAsae tti // 2 // usameM ye tIna anuyogadvAra hai-- prakRtyarthatA, samayaprabaddhArthatA aura kSetrapratyAsa // 2 // pagadiaTThadAe NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya kammassa kevaDiyAo payaDIo ? ||3||nnaannaavrnniiy-dNsnnaavrnniiy kammassa asaMkhejjaloga payaDIo // 4 // evadiyAo payaDIo // 5 // prakRti-arthatA adhikArakI apekSA jJAnAvaraNIya aura darzanAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 3 // jJAnAvaraNa aura darzanAvaraNa asaMkhyAta loka pramANa prakRtiyAM haiM // 4 // itanI mAtra unakI prakRtiyAM haiM // 5 // vedaNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 6 // veyaNIyassa kammassa duve payaDIo // 7 // evadiyAo payaDIo // 8 // __ vedanIya karmakI kitanI prakRtiyAM hai // 6 // vedanIya karmakI do prakRtiyAM hai // 7 // usakI itanI hI prakRtiyAM haiM // 8 // sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya isa prakAra do bheda haiN| jitane svabhAva hote haiM utanIhI prakRtiyAM hotI haiM / mohaNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 9 // mohaNIyassa kammassa aTThAvIsaM payaDIo // 10 // evadiyAo payaDIo // 11 // ___ mohanIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 2 // mohanIya karmakI aTThAIsa prakRtiyAM hai // 10 // usakI itanI prakRtiyAM haiM // 11 // Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 14, 12 1 mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, anantAnubandhIkrodha, mAna, mAyA, lobha, apratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha, pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA, lobha, saMjvalanakrodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSaveda aura napuMsakavedake bhedase mohanIya karmakI aTThAIsa prakRtiyAM hai / Auassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 12 // Auassa kammassa cattAri payaDIo // 13 // evaDiyAo payaDIo // 14 // ___AyukarmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 12 // Ayu karmakI cAra prakRtiyAM hai // 13 // usakI itanI prakRtiyAM hai // 14 // deva, manuSya, tiryaMca aura nAraka paryAyako dhAraNa karanevAlI AyukarmakI cAra prakRtiyAM haiN| NAmassa kammassa kevaDiyAo payaDIo? ||15||nnaamss kammassa asaMkhejjalogamettapayaDIo // 16 // evadiyAo payaDIo // 17 // nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 15 // nAmakarmakI asaMkhyAta loka mAtra prakRtiyAM haiM // 16 // usakI itanI prakRtiyAM haiM // 17 // nAmakarmakI gati, Adi 93 vyANava prakRtiyAM hai / godassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 18 // godassa kammassa duve payaDIo // 19 // evadiyAo payaDIo // 20 // gotra karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 18 // gotra karmakI do prakRtiyAM haiM // 19 / / usakI itanI prakRtiyAM haiM // 20 // uccagotra aura nIca gotra isa prakAra do prakRtiyAM hai / aMtarAiyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 21 // aMtarAiyassa kammassa paMca payaDIo // 22 // evadiyAo payaDIo // 23 // antarAya karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 21 // antarAya karmakI pAMca prakRtiyAM haiM // 22 // usakI itanI prakRtiyAM haiM // 23 // antarAyakarmakI dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya ye pA~ca prakRtiyAM haiM / samayapabaddhadAe // 24 // aba samayaprabaddhAryatAkA adhikAra hai // 24 // NANAvaraNIya - daMsaNAvaraNIya - aMtarAiyassa kevaDiyAo payaDIo ? // 25 // NANAvaraNIya -dasaNAvaraNIya-aMtarAiyassa kammassa ekkekA payaDI tAsaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIyo samayapabaddhaTThadAe guNidAe // 26 // evadiyAo payaDIo // 27 // Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 14, 39 / veyaNamahAhiyAre veyaNaparimANavihANaM [ 681 jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 25 // jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aura antarAya karmakI eka eka prakRti tIsa kor3Akor3i sAgaropamoMko samaya prabaddhArthase ukta tIna guNita karanepara jo prApta ho utanI hai // 26 // ukta tIna karmokI itanI mAtra prakRtiyAM haiM // 27 // karma sthitike prathama samayameM bAMdhe gaye karmaskandhakA nAma eka samayaprabaddhArthatA hai; dvitIya samayameM bAMdhe gaye karmaskandhakA nAma dvitIya samayaprabaddhArthatA hai / isa prakAra karmasthitike antima samaya taka le jAnA cAhiye / phira eka samayaprabaddhArthatAko sthApita kara tIsa koDAkoDI sAgaropamase guNita karanepara eka eka karmakI itanI prakRtiyAM hotI hai / - aritrea kamma kevaDiyAo payaDIo ? / / 28 / / veyaNIyassa kammassa ekA paDI tIsaMpaNAra sasAgarova makoDAkoDIo samayapabaddhaTThadAe guNidA // 29 // evaDiyAo payaDIo // 30 // vedanIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 28 // tIsa aura pandraha kor3AkoDi sAgaropamoMke samayaprabaddhArtha se guNita karanepara jo prApta ho utanI mAtra vedanIya karmakI eka eka prakRti haiM // 29 // usakI itanI prakRtiyAM haiM // 30 // mohaNIyasa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? / / 31 / / mohaNIyassa kammassa ekekA payaDI sattari cattAlIsaM vIsaM paNNArasadasasAgarovamakoDAkoDIyo samayapabaddha dAe guNidA / / 32 / / evaDiyAo payaDIo // 33 // mohanIya karmI kitanI prakRtiyAM hai ? // 31 // sattara, cAlIsa, bIsa, pandraha aura dasa kor3Akor3i sAgaroMpamoMke samayabaddhArthatAse guNita karanepara jo prApta ho utanI mohanIya karmakI M * eka eka prakRti hai // 32 // usakI itanI prakRtiyAM hai // 33 // Au kammassa kevaDiyAo payaDIo 1 / / 34 / / Auassa kammassa ekekA payaDI aMtomuhuttamatomuhuttaM samayapabaddhaTTadAe guNidA // 35 // evaDiyAo paDIo || 36 || Ayu karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 34 // antarmuhUrta antarmuhUrtako samayaprabaddhArthatAse guNita karane para jo prApta ho utanI Ayu karmakI eka eka prakRti hai // 35 // usakI itanI prakRtiyAM hai // 36 // NAmassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? / / 37 / / NAmassa kammassa ekekA paDI vIsaM, aTThArasa, solasa, paNNA rasa, coisa, bArasa, dasasAgarovama koDAkoDIyo samayapabaddhadAe guNidAe / / 38 / / evaDiyAo payaDIo / / 39 / / cha. 86 Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [ 4, 2, 14, 40 nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 37 // bIsa, aThAraha, solaha, pandraha, caudaha, bAraha aura dasa koDAkoDi sAgaropamoMke samayaprabaddhArthatAse guNita karanepara jo prApta ho utanI nAmakarmakI eka eka prakRti hai // 38 // usakI itanI prakRtiyAM hai // 39 // godassa kammassa kevaDiyAo pyddiio?||40|| godassa kammassa ekekA payaDI bIsaM dasa sAgarovama koDAkoDIo samayapabaddhaTThadAe guNidAe // 41 // evaDiyAo payaDIo // 42 // gotra karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 40 // bIsa aura dasa koDAkoDi sAgaropamoMke samayaprabaddhArthatAse guNita karanepara jo prApta ho utanI gotra karmakI eka eka prakRti hai // 41 // usakI itanI prakRtiyAM haiM // 42 // khettapaccAse ti // 43 // aba kSetrapratyAsa anuyogadvArakA adhikAraprApta hai // 43 // kSetrapratyAsase abhiprAya yahAM jIvake dvArA avalAmbita kSetrakI kSetrapratyAsasaMjJA hai / NANAvaraNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 44 // NANAvaraNIyassa kammassa jo maccho joyaNasahassao saMyabhuramaNasamudassa bAhirallae taDe acchido, veyaNasamugdhAdeNa samuhado, kAulessiyAe laggo, puNaravi mAraNaMtiyasamugdhAdeNa samuhado, tiNNi viggahagadikaMdayANi kAUNa se kAle adho sattamAe puDhavIe Neraiesu uvavajjihadi tti // 45 // khettapaJcAseNa guNidAo // 46 // evaDiyAo payaDIo // 47 // jhAnAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 44 // jo eka hajAra yojana pramANa matsya svayambhUramaNa samudrake bAhya taTapara sthita hai, vedanAsamudghAtase samudghAtako prApta huA hai, kApotalezyAse saMlagna hai, phira bhI mAraNAMtikasamudghAtako prApta huA hai, tIna vigraha kANDakokoM karake anantara samayameM nIce sAtavIM pRthIvIke nArakiyoMmeM utpanna hogA, usake jJAnAvaraNIya karmakI jo prakRtiyAM haiM // 45 // unheM ukta kSetrapratyAsase guNita karanepara jo prApta hai // 46 // itanI jJAnAvaraNIyakI prakRtiyAM haiM // 47 // __ evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 48 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmoMke sambandhameM bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 48 // veyaNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo 1 // 49 // veyaNIyassa kammassa ekekA payaDI aNNadarassa kevalissa kevalisamugdhAdeNa samugdhAdassa savvalogaM gadassa // 50 // khettapaccAseNa guNidAo // 51 // evaDiyAo payaDIo // 52 // Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 15, 9] veyaNamahAhiyAre veyaNabhAgAbhAgavihANaM [683 vedanIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM // 49 // kevalisamudghAtase samudghAtako prApta hokara sarva lokako prApta hue anyatara kevalIke jo vedanIya karmakI eka eka prakRti hotI hai // 50 // use kSetrapratyAsase guNita karanepara vedanIya karmakI kSetrapratyAsa prakRtiyoMkA pramANa hotA hai // 51 // usakI itanI prakRtiyAM haiM / / 52 // evamAua-NAmA-godANaM // 53 // isI prakAra Ayu, nAma aura gotra karmoMke sambandhameM bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // // vedanAparimANavidhAna anuyogadvAra samApta huA // 14 // 15. veyaNabhAgAbhAgavihANaM veyaNabhAgAbhAgavihANe tti // 1 // aba vedanA bhAgAbhAgavidhAna anuyogadvAra adhikAraprApta hai // 1 // tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi-payaDiaTThadA samayapabaddhaTTadA khettapaccAse tti // 2 // usameM ye tIna anuyogadvAra haiM- prakRtyarthatA, samayaprabaddhArthatA aura kSetrapratyAsa // 2 // payaDiaTThadAe NANAvaraNIya -dasaNAvaraNIyakammassa payaDIo savvapayaDINaM kevaDiyo bhAgo // 3 // dubhAgUNo desUNo // 4 // prakRtyarthatAse jJAnAvaraNIya aura darzanAvaraNIya karmakI prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitane veM bhAga pramANa haiM ? // 3 // ve saba prakRtiyoMke kucha kama dvitIya bhAga pramANa haiM // 4 // veyaNIya-mohaNIya-Aua-NAmA-goda-aMtarAiyassa kammassa payaDIo savvapayaDINaM kevaDiyo bhAgo 1 // 5 // asaMkhejjadibhAgo // 6 // vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma aura gotra aura antarAya karmakI prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 5 // ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 6 // samayapabaddhaTThadAe // 7 // aba samayaprabaddhArthakA adhikAra hai // 7 // NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIyakammassa ekkekkA payaDI tIsaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo samayapabaddhaTThadAe guNidAe savvapayaDINaM kevaDio bhAgo ? // 8 // dubhAgo desUNo // 9 // Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 15, 10 - tIsa tIsa koDAkoDi sAgaropamoMko samayaprabaddhArthatAse guNita karanepara jo prApta ho utanI mAtra jJAnAvaraNIya aura darzanAvaraNIyakI eka eka prakRti saba prakRtiyoMke kitane bhAga pramANa hai ? // 8 // ve unake kucha kama dvitIya bhAga pramANa haiM // 9 // evaM veyaNIya-mohaNIya-Aua-NAmA-goda-aMtarAiyANaM ca NeyavvaM // 10 // Navari viseso savvapayaDINaM kevaDIo bhAgo ? // 11 // asNkhejjdibhaago||12|| isI prakAra samayaprabaddhArthatAke Azrayase vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAyake sambandhameM bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 10 // vizeSa itanA hai ki ve saba prakRtiyoMke kitane bhAga pramANa hai ? // 11 // ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 12 // khettapaccAse tti // 13 // aba kSetrapratyAsa anuyogadvArakA adhikAra hai // 13 // NANAvaraNIyassa kammassa ekkekkA payaDI jo maccho joyaNasahassiyo sayaMbhUramaNasamudassa bAhirillae taDe acchido, veyaNasamugdhAdeNa samuhado, kAulessiyAe laggo, puNaravi mAraNaMtiyasamugdhAdeNa samuhado, tiNi viggahakaMDayANi kAUNa se kAle adho sattamAe puDhavIe Neraiesu uvavajjihadi tti khettapaJcAsAeNa guNidAo savvapayaDINaM kevaDio bhAgo ? // 14 // dubhAgo desUNo // 15 // jo mahAmatsya eka hajAra yojanapramANa avagAhanAse yukta hotA huA svayaMbhUramaNa samudrake bAhirI taTapara sthita hai, vedanAsamudghAtase samudghAtako prApta hai, kApotalezyAse saMlagna hai, phira jo mAraNAntika samudghAtase samudghAtako prApta huA hai, tIna vigrahakANDakako karaneke anantara samayameM nArakiyoMmeM utpanna hogA; isa kSetrapratyAsase samaya prabaddhArthatAprakRtiyoMko guNita karanepara jo prApta ho utanI jJAnAvaraNa karmakI eka eka prakRti hotI hai / ye prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitane bhAga pramANa haiM ? // 14 // ve unake kucha kama dvitIya bhAga pramANa haiM // 15 // __ evaM daMsaNAvaraNIya-mohaNIya-aMtarAiyANaM // 16 // Navari mohaNIya-aMtarAyaissa savvapayaDINaM kevaDio bhAgo ? // 17 // asaMkhejjadibhAgo // 18 // isI prakAra darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya karmake sambandhameM kahanA cAhiye // 16 // vizeSa itanA haiM ki mohanIya aura antarAyakI prakRta prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitaneveM bhAga pramANa hai ? // 17 // ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 18 // veyaNIyassa kammassa payaDIo veyaNIyassa kammassa ekekA payaDI aNNadarassa kevalissa kevalasamugdhAdeNa samuhadassa savvalogaM gayassa khettapaJcAsaeNa guNidAo sabaparyaDINaM kevaDio bhAgo ? // 19 // asaMkhejjadibhAgo // 20 // Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 16, 8 ] veyaNamahAhiyAre veyaNaappAbahugaM [ 685 kevalisamudghAtase samudghAtako prApta hokara sarva lokako prApta hue anyatara kevalIke isa kSetrapratyAsase samayaprabaddhArthakatA prakRtiyoMko guNita karanepara jo prApta ho utanI mAtra vedanIya karmakI eka eka prakRti hotI hai / ye prakRtiyAM saba prakRtiyoMke kitaneveM bhAga pramANa haiM ? // 19 // ve unake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 20 // evamAua-NAmA-godANaM // 21 // isI prakAra Ayu, nAma aura gotra karmake sambandhameM kahanA cAhiye // 21 // // vedanAbhAgAbhAgavidhAna anuyogadvAra samApta huA // 15 // 16. veyaNaappAbahugaM veyaNaappAbahue tti // 1 // aba vedanA alpabahuttvakA adhikAra hai // 1 // tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi NAdavyANi bhavaMti-payaDiaTThadA samayapabaddhaTThadA khettapaccAsae tti // 2 // usameM ye tIna anuyogadvAra jJAtavya hai- prakRtyarthatA, samayaprabaddhArthatA aura kSetrapratyAsa // 2 // payaDiaTThadAe savvatthovA godassa kammassa payaDio // 3 // prakRtyarthatAkI apekSA gotra karmakI prakRtiyAM sabase stoka haiM // 3 // veyaNIyassa kammassa payaDIo tattiyAo ceva // 4 // vedanIya karmakI prakRtiyAM utanI hI haiM / / 4 // Auassa kammassa payaDIo saMkhejjaguNAMo // 5 // Ayu karmakI prakRtiyAM unase saMkhyAtaguNI haiM // 5 // aMtarAiyassa kammassa payaDIo visesAhiyAo // 6 // antarAya karmakI prakRtiyAM unase vizeSa adhika haiM // 6 // mohaNIyassa kammassa payaDIo sNkhejjgunnaao||7|| mohanIya karmakI prakRtiyAM unase saMkhyAtaguNI haiM // 7 // NAmassa kammassa papaDIo asaMkhejjaguNAo // 8 // nAmakarmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI haiM // 8 // Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 ] chakkhaMDAgame veyaNAkhaMDa [4, 2, 16, 9 dasaNAvaraNIyassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 9 // darzanAvaraNIyakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI hai // 9 // NANAvaraNIyassa kammassa payaDIo visesAhiyAo // 10 // jJAnAvaraNIyakI prakRtiyAM unase vizeSa adhika haiM // 10 // samayapabaddhaTTadAe savvatthovA Auassa kammassa payaDIo // 11 // samayaprabaddhArthatAkI apekSA Ayu karmakI prakRtiyAM sabase stoka haiM // 11 // godassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 12 // gotra karmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI haiM // 12 // veyaNIyassa kammassa payaDIo visesAhiyAo // 13 // vedanIya karmakI prakRtiyAM unase vizeSa adhika haiM // 13 // aMtarAiyassa kasmassa payaDIo saMkhejjaguNAo // 14 // antarAya karmakI prakRtiyAM unase saMkhyAtaguNI haiM // 14 // mohaNIyassa kammassa payaDIo sNkhejjgunnaao|| 15 // mohanIya karmakI prakRtiyAM unase saMkhyAtaguNI haiM // 15 // NAmassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 16 // nAmakarmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI haiM // 16 // daMsaNAvaraNIyassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 17 // darzanAvaraNIya karmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI haiM // 17 // NANAvaraNIyassa kammassa payaDIo visesAhiyAo // 18 // jJAnAvaraNIya karmakI prakRtiyAM unase vizeSa adhika haiM // 18 // khettapaccAsae tti savvatthovA aMtarAiyassa kammassa payaDIo // 19 // kSetrapratyAsakI apekSA antarAya karmakI prakRtiyAM sabase stoka hai // 19 // mohaNIyassa kammassa payaDIo saMkhejjaguNAo / / 20 // mohanIya karmakI prakRtiyAM unase saMkhyAtaguNI haiM // 20 // Auassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo / / 21 // Ayu karmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI haiM // 21 // godassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 22 // gotra karmakI prakRtiyAM unase saMkhyAtaguNI haiM // 22 // . Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4, 2, 16, 26 ] veyaNamahAhiyAre veyaNaappAbahugaM veyaNIyassa kammassa payaDIo visesAhiyAo // 23 // vedanIya karmakI prakRtiyAM unase vizeSa adhika hai // 23 // NAmassa kammassa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 24 // nAmakarmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI hai // 24 // daMsaNAvaraNIyassa kammarasa payaDIo asaMkhejjaguNAo // 25 // darzanAvaraNIya karmakI prakRtiyAM unase asaMkhyAtaguNI hai // 25 // NANAvaraNIyassa kammassa payaDIo visesAhiyAo // 26 // jJAnAvaraNIya karmakI prakRtiyAM unase vizeSa adhika hai // 26 // // vedanA-alpabahutva samApta huA // 16 // isa prakAra vedanAkhaNDa khaNDa samApta huA // 4 // Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo tassa paMcamekhaMDe - vaggaNAe 3. phAsANiogaddAraM phAse tti // 1 // aba sparza anuyogadvAra prakRta hai // 1 // tattha imANi solasa aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti-phAsaNikkheve phAsaNayavibhAsaNadAe phAsaNAmavihANe phAsadavvavihANe phAsakhettavihANe phAsakAlavihANe phAsabhAvavihANe phAsapacayavihANe phAsasAmittavihANe phAsaphAsavihANe phAsagaivihANe phAsaaNaMtaravihANe phAsasaNNiyAsavihANe phAsaparimANavihANe phAsabhAgAbhAgavihANe phAsaappAbahue tti // 2 // usameM ye solaha anuyogadvAra jJAtavya haiM- sparzanikSepa, sparzanayavibhASaNatA, sparzanAmavidhAna, sparzadravyavidhAna, sparzakSetravidhAna, sparzakAlavidhAna, sparzabhAvavidhAna, sparzapratyayavidhAna, sparzasvAmitvavidhAna, sparza-sparzavidhAna, sparzagatividhAna, sparzaanantaravidhAna, sparzasaMnikarSavidhAna, sparzaparimANavidhAna- sparzabhAgAbhAgavidhAna aura sparza alpabahutva // 2 // phAsaNikkheve tti // 3 // uparyukta solaha adhikAroMmeM prathama sparzanikSepa adhikRta hai-- usakI prarUpaNA kI jAtI haiM // 3 // terasavihe phAsaNikkheve- NAmaphAse ThavaNaphAse davvaphAse eyakhettaphAse aNaMtarakhettaphAse desaphAse tayaphAse savvaphAse phAsaphAse kammaphAse baMdhaphAse cedi // 4 // ___vaha sparzanikSepa teraha prakArakA hai- nAmasparza, sthApanAsparza, dravyasparza, ekakSetrasparza, anantarakSetrasparza, dezasparza, tvaksparza, sarvasparza, sparzasparza, karmasparza, bandhasparza, bhavyasparza aura bhAvasparza // 4 // yahAM sparza' zabdake jo ve teraha artha nirdiSTa kiye gaye haiM unheM sAmAnyase samajhanA cAhiye, kyoM ki vizeSarUpase usake aura bhI aneka artha ho sakate haiM / (isake svarUpakA nirdeza Age mUla grantha kartAne svayaM hI sUtroM dvArA kiyA hai) Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAsaNiogaddAre phAsaNayavibhAsaNadA phAsaNayavibhAsaNadAe // 5 // sparzanayavibhASaNatAkA adhikAra hai // 5 // koNao ke phAse icchadi 1 // 6 // kauna naya kina sparzoko svIkAra karatA hai ? // 6 // savvede phAsA boddhavvA hoMti Negamanayassa / chadi ya baMdha-bhaviyaM vavahAro saMgahaNao ya // 7 // naigamana ke ye saba sparza viSaya hote haiN| naigama naya ina saba hI sparzoko svIkAra karatA hai; yaha abhiprAya jAnanA cAhiye / vyavahAranaya aura saMgrahanaya bandhasparza aura bhavyasparza ina sparzoko svIkAra nahIM karate haiM // 7 // 5, 3, 10 ] eyakkhettamaNaMtarabaMdhaM bhaviyaM ca Necchadujjusudo / NAmaM ca phAsaphAsaM bhAvapphAsaM ca saddaNao // 8 // RjusUtra eka kSetrasparza; anantarasparza, bandhasparza aura bhavyasparzako svIkAra nahIM karatA zabdanaya nAmasparza, sparzasparza aura bhAvasparzako hI svIkAra karatA hai // 8 // jo so NAmaphAso NAma so jIvassa vA ajIvassa vA jIvANaM vA ajIvANaM vA jIvassa ca ajIvassa ca jIvassa ca ajIvANaM ca jIvANaM ca ajIvassa ca jIvANaM ca ajIvANaM ca jassa NAma kIradi phAse tti so savvo NAmaphAso NAma // 9 // [ 689 jo vaha nAmasparza hai vaha eka jIva, eka ajIva, nAnA jIva, nAnA ajIva, eka jIva aura eka ajIva, eka jIva aura nAnA ajIva, nAnA jIva aura eka ajIva tathA nAnA jIva aura nAnA ajIva; inameMse jisakA 'sparza' aisA nAma kiyA jAtA hai usakA nAma sparza hai // 9 // jo so ThavaNaphAso NAma so kaTukammesu vA cittakammesu vA pottakammesu vA leppakamme vAle kammesu vA selakammesu vA gihakammesu vA bhittikammesu vA daMtakamme su vA kamme vA akkho vA varADao vA je cAmaNNe evamAdiyA ThavaNAe Thavijjadi phAse tti so savvo ThavaNaphAso NAma / / 10 / / jo vaha sthApanA sparza hai vaha kASThakarma, citrakarma, potakarma, lepyakarma, layanakarma, zailakarma, gRhakarma, bhittikarma, dantakarma aura bheMDakarma; inameM tathA akSa aura varATaka evaM inako Adi lekara aura bhI jo haiM unake viSaya meM jo 'yaha sparza hai' isa prakArakI buddhipUrvaka abhedakI sthApanA kI jAtI hai vaha saba sthApanAsparza hai // 10 // cha. 87 yahAM kASThakarma Adi padoMke dvArA 'sadbhAvasthApanAke' viSayakA tathA akSa va varATaka .. padoMke dvArA asadbhAvasthApanA ke viSayakA nirdeza kiyA gayA hai / 'je cAmaNNe evamAdiyA' isa prakArake jo anya bhI haiM / isakA sambandha ukta donoM prakArakI sthApanAke viSaya meM jor3anA cAhiye / Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 11 ___jo so davvaphAso NAma // 11 // jaM davvaM davveNa pusadi so savyo davvaphAso NAma // 12 // ___aba dravya sparzakA adhikAra hai // 11 // jo eka dravya dUsare dravyase sparzako prApta hotA hai vaha saba dravyasparza hai // 12 // abhiprAya yaha ki eka pudgala dravyakA jo zeSa pudgala dravyoMke sAtha saMyoga athavA samavAya hotA hai use dravyasparza jAnanA cAhiye, athavA jIva dravyakA jo pudgala dravyake sAtha saMyoga sambandha hai use dravyasparza jAnanA cAhiye / jo so eyakkhettaphAso NAma // 13 // jaM davvameyakkhettaNe pusadi so davvo eyakkhettaphAsoNAma // 14 // ___aba ekakSetrasparzakA adhikAra hai / / 13 // jo dravya eka kSetrake sAtha sparza karatA hai vaha saba ekakSetrasparza hai // 14 // jo so aNaMtarakkhettaphAso NAma // 15 // jaM davvamaNaMtarakkhetteNa pusadi so savvo aNaMtarakkhettaphAso NAma // 16 // ____ aba anantarakSetrasparzakA adhikAra hai // 15 // jo dravya anantara kSetrake sAtha sparza karatA hai vaha saba anantarakSetrasparza hai // 16 // AkAzake do pradezoMmeM sthita dravyoMkA jo anya do AkAza pradezoM va tIna Adi AkAza pradezoMmeM sthita dravyoMke sAtha sparza hotA hai usakA nAma anantarakSetrasparza hai, yaha abhiprAya samajhanA cAhiye / jo so desaphAso NAma // 17 // jaM davvadesaM deseNa pusadi so savvo desaphAso NAma // 18 // aba dezasparzakA adhikAra hai // 17 // jo dravya eka dezarUpase sparza karatA hai vaha saba dezasparza hai // 18 // eka dravyake avayavakA anya dravyake avayavake sAtha jo sparza hotA hai usakA nAma dezasparza hai, aisA samajhanA cAhiye / jo so tayaphAso NAma // 19 // jaM davvaM tayaM vA NotayaM vA pusadi so savvo tayaphAso NAma // 20 // aba tvaksparzakA adhikAra hai // 19 // jo dravya tvacA yA notvacAkA sparza karatA hai vaha saba tvaksparza hai // 20 // jo so savvaphAso NAma // 21 // jaM davvaM savveNa phusadi, jahA, paramANudavamidi, so savvo savvaphAso NAma // 22 // Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 30 ] phAsaNiogaddAre phAsaphAso [ 691 aba sarvasparzakA adhikAra hai // 21 // jo dravya paramANuke samAna sabakA saba sarvAtmanA sparza karatA hai, vaha saba sarvasparza hai // 22 // ___ jo so phAsaphAso NAma // 23 // so aTThaviho- kakkhaDaphAso mauvaphAso garUvaphAso lahuvaphAso NiddhaphAso rUkkhaphAso sIdaphAso uNhaphAso / so savvo phAsaphAso NAma // 24 // ___ aba sparzasparzakA adhikAra hai // 23 // vaha ATha prakArakA hai- karkazasparza, mRdusparza, gurusparza, laghusparza, snigdhasparza, rUkSasparza, zItasparza aura uSNasparza / vaha saba sparzasparza hai // 24 // jo so kammaphAso // 25 // so aTThaviho- NANAvaraNIya-daMsaNAvaraNIya-veyaNIyamohaNIya-Au-NAmA-goda-aMtarAiyakammaphAso / so savvo kammaphAso NAma // 26 // aba karmasparzakA adhikAra hai // 25 // vaha ATha prakArakA hai- jJAnAvaraNIyakarmasparza, . darzanAvaraNIyakarmasparza, vedanIyakarmasparza, mohanIyakarmasparza, Ayukarmasparza, nAmakarmasparza, gotrakarmasparza aura antarAyakarmasparza / vaha saba karmasparza hai // 26 // jo so baMdhaphAso NAma // 27 // so paMcaviho- orAliyasarIrabaMdhaphAso evaM veuvviya-AhAra-teyA-kammaiyasarIra baMdhaphAso / so savvo baMdhaphAso NAma // 28 // aba bandhasparzakA adhikAra hai // 27 // vaha pAMca prakArakA hai- audArika zarIrabandhasparza, isI prakAra vaikriyika, AhAraka, taijasa aura kArmaNa zarIrabandhasparza / vaha saba bandhasparza hai / / jo so bhaviyaphAso NAma // 29 // jahA visa-kUDa-jaMta-paMjara-kaMdaya-caggurAdINi kattAro samoddiyAro ya bhaviyo phusaNadAe No ya puNa tAva-taM phusadi so savo bhaviyaphAso NAma // 30 // aba bhavyasparzakA adhikAra hai // 29 // so vaha bhavyasparza isa prakAra hai-- viSa, kUTa, yantra, paMjara, kandaka aura pazuko pha~sAnekA jAla Adi tathA inake karanevAle aura inheM icchita sthAnameM rakhanevAle sparzanake yogya hoMge parantu abhI unheM sparza nahIM karate; vaha saba bhavyasparza hai / jisakA pAna Adi karanepara prANoMkA vinAza hotA hai usakA nAma viSa (zaMkhiyA Adi) hai / jo yantra kauvA va cUhoM Adike pakar3aneke liye banAyA jAtA hai vaha kUTa kahalAtA hai / jisake bhItara siMha va vyAghra Adi hiMsaka pazuoMko phasAyA jAtA hai use yantra kahate haiM / jisake bhItara totA Adi pakSiyoMko parataMtra rakhA jAtA hai usakA nAma paMjara hai| hAthIke pakar3aneke liye jo gaDDhA Adi banAyA jAtA hai use kandaka samajhanA caahiye| jisa phAMsake dvArA hiraNa Adiko pakar3A jAtA hai vaha vAgurA kahI jAtI hai| ina saba paMca vizeSoMko unake nirmAtAoMko aura unakA yatheccha upayoga karanevAloMko bhavyasparzake antargata samajhanA cAhiye / ina sabako jo yahAM 'bhavyasparza' nAmase kahA gayA hai vaha sparzakI yogyatAkI dRSTise jAnanA cAhiye / Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 31 . jo so bhAvaphAso NAma // 31 // uvajutto pAhuDajANao so savvo bhAvaphAso NAma // 32 // ___ aba bhAvasparzakA adhikAra hai // 31 // jo sparzaprAbhRtakA jJAtA hokara vartamAnameM usameM upayukta hai vaha saba bhAvasparza hai // 32 // __ edesiM phAsANaM keNa phAseNa payadaM ? kammaphAseNa payadaM // 33 // - ina spoMmeMse prakRtameM kauna sparza liyA gayA hai ? ina sparzomeMse prakRtameM karmasparzakI vivakSA hai // 33 // // sparza anuyogadvAra samApta huA // 3 // 4. kammANiogaddAraM kamme tti // 1 // aba yahAM mahAkarma prakRti prAbhRtameM prarUpita caubIsa anuyogadvAroMmeMse cauthA karma nAmakA anuyogadvAra adhikRta hai // 1 // ___ tattha imANi solasa aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti- kammaNikkheve kammaNayavibhAsaNadAe kammaNAmavihANe kammadavvavihANe kammakhettavihANe kammakAlavihANe kammabhAvavihANe kammapaccayavihANe kammasAmittavihANe kammakammavihANe kammagaivihANe kammaaNaMtaravihANe kammasaMNiyAsavihANe kammaparimANavihANe kammabhAgAbhAgavihANe kammaappAbahue tti // 2 // ___ usameM ye solaha anuyogadvAra jJAtavya haiM- karmanipekSa, karmanayavibhASaNatA, karmanAmavidhAna, karmadravyavidhAna, karmakSetravidhAna, karmakAlavidhAna, karmabhAvavidhAna, karmapratyayavidhAna, karmasvAmitvavidhAna, karmakarmavidhAna, karmagatividhAna, karmaanantaravidhAna, karmasaMnikarSavidhAna, karmaparimANavidhAna, karmabhAgAbhAgavidhAna aura karmaalpabahutva // 2 // kammaNikkheve tti // 3 // dasavihe kammaNikkheve-nAmakamme ThavaNakamme davvakamme paoakamme samudANakamme AdhAkamme iriyAvahakamme tabokamme kiriyAkamme bhAvakamme cedi // 4 // ___ aba karmanipekSakA adhikAra hai // 3 // karmanipekSa dasa prakArakA hai- nAmakarma, sthApanAkarma, dravyakarma, prayogakarma, samavadAnakarma, adhaHkarma, IryApathakarma, tapaHkarma, kriyAkarma aura bhAvakarma // 4 // Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 14 ] kammANiogaddAre NayavibhAsaNadA kammaNayavibhAsaNadAra ko Nao ke kamme icchadi 1 // 5 // karmavibhASaNa tAkI apekSA kauna naya kina karmoMko svIkAra karatA hai ? // 5 // gama-vahAra-saMgahA savvANi // 6 // naigama, vyavahAra aura saMgrahanaya saba karmoMko svIkAra karate haiM // 6 // ujudo duvaNakammaM cchadi // 7 // RjusUtra naya sthApanAkarmako svIkAra nahIM karatA // 7 // saddaNao NAmakammaM bhAvakammaM ca icchadi // 8 // zabdatya nAmakarma aura bhAvakarmako svIkAra karatA hai // 8 // jaM taM NAmakammaM NAma / / 9 / / taM jIvassa vA ajIvassa vA jIvANaM vA ajIvANaM vA jIvassa ca ajIvassa ca jIvassa ca ajIvANaM ca jIvANaM ca ajIvassa ca jIvANaM ca ajIvANaM ca jassa NAmaM kIradi kamme tti taM savvaM NAmakammaM NAma // 10 // [ 693 aba nAmakarma adhikAra prApta hai // 9 // eka jIva, eka ajIva, nAnA jIva, nAnA ajIva, eka jIva aura eka ajIva, eka jIva aura nAnA ajIva, nAnA jIva aura eka ajIva tathA nAnA jIva aura nAnA ajIva; inameMse jisakA karma aisA nAma rakhA jAtA hai vaha saba nAmakarma hai // jaMtaM vaNakammaM NAma // 11 // taM kaTTakammesu vA cittakammesu vA pottakammesu vA leppakammesu vA leNakammesu vA selakammesu vA gihakammesu vA bhittikammesu vA daMtakammesu ar kamme vA akkho vA varADao vA je cAmaNNe evamAdiyA ThevaNAra Thavijjadi kamme tti taM savvaM ThavaNakammaM NAma / / 12 / / aba sthApanA karmakA adhikAra hai // 11 // kASThakarma, citrakarma, potakarma, lepyakarma, layanakarma, zailakarma, gRhakarma, bhittikarma, dantakarma aura bheNDakarma; inameM tathA akSa aura varATaka evaM inako Adi lekara aura bhI jo 'yaha karma hai' isa prakAra karmarUpase ekatvake saMkalpadvArA buddhi meM prasthApita kiye jAte haiM vaha saba sthApanA karma hai // 12 // jaM taM davvakammaM NAma / / 13 / / jANi davvANi sanbhAvakiriyANipphaNNANi taM savvaM davvakammaM NAma // 14 // aba dravyakarmakA adhikAra hai // 13 // jo dravya sadbhAvakriyAse niSpanna haiM vaha saba dravyakarma hai // 14 // jIvAdi dravyoMkA jo apane apane svarUpase pariNamana ho rahA hai usakA nAma sadbhAva kriyA hai / jaise- jIva dravyakA jJAna darzanasvarUpase pariNamana / isa prakArakI kriyAoMse jo vividha dravyoMkI niSpatti hotI hai usa sabako dravyakarma jAnanA cAhiye / Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 ] chariDAgame vaggaNA - khaMDa [ 5, 4, 15 jaM taM paoaka maM NAma / / 15 / / taM tivihaM- maNapaoakammaM vacipaoakammaM kAya okammaM / / 16 / / taM saMsArAvatthANaM jIvANaM sajogikevalINaM vA / / 17 / / taM savvaM paokammaM NAma / / 18 / / aba prayogakarma adhikAra prApta hai // 15 // vaha tIna prakArakA hai - manaHprayoga karma, vacanaprayogakarma aura kAyaprayogakarma // 16 // vaha saMsAra avasthAmeM sthita jIvoMke aura sayogikevaliyoM hotA hai // 17 // vaha saba prayogakarma hai // 18 // jaM taM samudANakammaM NAma / / 19 / / taM aTThavihassa vA sattavihassa vA chavvihassa vA kammassa samudANadAe gahaNaM pavattadi taM savvaM samudANakammaM NAma // 20 // aba samavadAna karmakA adhikAra hai| 19 // yataH ATha prakArake; sAta prakArake, aura chaha prakArake karmakA bhedarUpase grahaNa hotA hai; ataH vaha saba samavadAnakarma hai // 20 // samavadAnatAse yahAM bhedakA abhiprAya hai / mithyAdarzanAdike kAraNa jo kArmaNa pudgalaskandha ATha prakAra, sAta prakAra aura chaha prakArake karmasvarUpase pariNamana hotA hai usa sabako samavadAnakarma samajhanA cAhiye / jaM tamAdhAkammaM NAma / / 21 / / taM odAvaNa-vidAvaNaM- paridAvaNa- AraMbhakadaNiphaNNaM taM savvaM AdhAkammaM NAma / / 22 // aba adhaH karmakA adhikAra hai // 21 // vaha upadrAvaNa; vidrAvaNa, paritAvana aura Arambha rUpa kAryase niSpanna hotA hai; vaha saba AdhAkarma hai || 22 | jIvako upadravita karanekA nAma upadrAvaNa, aMgavicchedana AdirUpa vyApArakA nAma vidrAvaNa; santApa utpanna karanekA nAma paritApana aura prANiyoMke prANoMke viyoga karanekA nAma Arambha hai / kRta zabdakA artha kArya hai / ukta upadrAvaNa Adi kAryoMke dvArA jo audArika zarIra niSpanna hotA hai use AdhAkarma jAnanA cAhiye / jaM tamariyAvahammaM NAma / / 23 / / taM chadumatthavIyarAyANaM sajogikevalINaM vA taM savvamariyAvahakammaM NAma // 24 // aba IryApathakarmakA adhikAra hai // 23 // vaha chadmasthavItarAgoMke aura sayogiketraliyoMka hotA hai / vaha saba IryApikarma hai // 24 // kA artha yahAM yoga hai / jisa karmakA patha arthAt kAraNa eka mAtra yoga hI rahatA hai usako IryApathakarma jAnanA cAhiye / vaha chadmasthavItarAgoMke upazAntakaSAya va kSINakaSAya ina do guNasthAnavartI jIvoM tathA sayogikevalI jinoMke hotA hai, anya saMsArI prANiyoMke vaha sambhava nahIM hai; kyoMki, unake karmake kAraNa bhUta yogake sivAya yathA sambhava kaSAya evaM pramAda Adi bhI pAye jAte haiN| 1 Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 31] kammANiogaddAre tavokammaprarUvaNA [695 jaMtaM tavokammaM NAma // 25 // taM sabbhaMtarabAhiraM bArasavihaM taM savvaM tavokamma NAma // 26 // .. aba tapaHkarmakA adhikAra hai // 25 // vaha Abhyantara aura bAhyake bhedase bAraha prakArakA hai / vaha saba tapaHkarma hai // 26 // jaM taM kiriyAkammaM NAma // 27 // tamAdAhINaM padAhINaM tikkhuttaM tiyoNadaM cadusiraM bArasAvataM taM savvaM kiriyAkammaM NAma // 28 // aba kriyAkarmakA adhikAra hai // 27 // AtmAdhIna honA, pradakSiNA karanA, tIna vAra karanA, tIna vAra avanati, cAra vAra sira navAnA aura bAraha Avarta, yaha saba kriyAkarma hai // 28 // __yaha kriyAsvarUpa karma AtmAdhIna, padAhina, tikkhutta, tiyoNada, catuHzira aura dvAdazAvartake bhedase chaha prakArakA hai| unameM paravazatAse rahita hokara jo kevala AtmasApekSa kriyA kI jAtI hai usakA nAma AtmAdhIna kiyAkarma hai| vaMdanAke samaya guru, jinadeva va jinAlayako pradakSiNApUrvaka jo namaskAra kiyA jAtA hai vaha padAhiNa (pradakSiNa ) kriyAkarma kahA jAtA hai / ekahI dinameM saMdhyA kAloMmeM ukta pradakSiNA evaM namaskAra Adike tIna vAra karanekA nAma tikkhutta kriyAdharma hai / ukta vaMdanA Adi kevala tIna saMdhyAkAloMmeM hI kiye jAte hoM, aisA nahIM samajhanA cAhiye, kyoMki, anya samayameM unakA niSedha nahIM hai, parantu una saMdhyAkAloMmeM ve niyamase karane yogya haiM; yaha abhiprAya grahaNa karanA cAhiye / oNadakA artha avanamana yA bhUmimeM sthita honA hai| vaha tIna vAra kiyA jAtA hai- 1. jinadarzana karake harSapUrvaka jina bhagavAnke Age baiThanA, 2. pazcAt uTha karake va jinendrAdise prArthanA karake punaH baiThanA, 3. tatpazcAt phirase uThate hue sAmAyika daNDakase Atmazuddhi karake zarIrAdise mamatvake parityAgapUrvaka jinaguNoMkA cintana Adi karate hue phirase bhI bhUmimeM baiThanA / sAmAyikake AdimeM, usakI samAptimeM, thossAmidaNDakake prArambhameM aura usake antameM zirako jhukAkara jo namaskAra kiyA jAtA hai; usakA nAma catuHzira hai / sAmAyika evaM thossAmidaNDakake Adi-antameM jo mana, vacana aura kAyake bAraha (443) vizuddhiparAvartana vAra hote haiM ve dvAdazAvarta kahe jAte haiN| jaM taM bhAvakammaM NAma // 29 // uvajutto pAhuDa-jANago taM savvaM bhAvakammaM NAma // aba bhAvakarmakA adhikAra hai // 29 // jo tadviSayaka upayogase yukta ho karake karmaprAbhRtakA jJAtA hai vaha saba bhAvakarma hai / / 30 // edesi kammANaM keNa kammeNa payadaM ? samodANakammeNa payadaM // 31 // ina saba koMmeMse yahAM kaunasA karma prakRta hai ? unameM yahAM samavadhAna karma prakRta hai // // isa prakAra karmAniyogadvAra samApta huA // 4 // Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 696 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 5, 1 5. payaDiaNiyogadAraM payaDi tti tattha imANi payaDIe solasa aNiogaddArANi NAdavvANi bhavaMti // 1 // payaDiNikkheve payaDiNayavibhAsaNadAe payaDiNAmavihANe payaDidavvavihANe payaDikhettavihANe payaDikAlavihANe payaDibhAvavihANe payaDipaJcayavihANe payaDisAmittavihANe payaDipayaDivihANe payaDigadivihANe payaDiaMtaravihANe payaDisaNNiyAsavihANe payaDiparimANavihANe payaDibhAgAbhAgavihANe payaDiappAbahue tti // 2 // .. aba yahAM mahAkarma prakRti prAbhRtake antargata kRti Adi cauvIsa anuyogadvAroMmeM pAMcaveM prakRti anudvArakI prarUpaNA kI jAtI hai / usameM ye solaha anuyogadvAra jJAtavya haiM // 1 // prakRtinikSepa, prakRtinayavibhASaNatA, prakRtinAmavidhAna, prakRtidravyavidhAna, prakRtikSetravidhAna, prakRtikAlavidhAna, prakRtibhAvavidhAna, prakRtipratyayavidhAna, prakRtisvAmitvavidhAna, prakRti-prakRtividhAna, prakRtigatividhAna, prakRti-antaravidhAna, prakRtisaMnikarSavidhAna, prakRtiparimANavidhAna, prakRtibhAgAbhAgavidhAna aura prakRti-alpabahuttva // 2 // payaDiNikkheve tti // 3 // cauviho payaDiNikkhevo- NAmapayaDI duvaNapayaDI davvapayaDI bhAvapayaDI cedi // 4 // ukta solaha anuyogadvAroMmeM prakRti nikSepakA adhikAra hai // 3 // vaha prakRtinikSepa cAra prakArakA hai-- nAmaprakRti, sthApanAprakRti, dravyaprakRti aura bhAvaprakRti // 4 // payaDiNayavibhAsaNadAe ko Nao kAo payaDIo icchadi ? // 5 // prakRtinayavibhASaNatAkI apekSA kauna naya kina prakRtiyoMko svIkAra karatA hai ? // 5 // Negama-cavahAra-saMgahA svvaao||6|| ujusudo duvaNapayaDiM Necchadi // 7 // saddaNao NAmapayaDiM bhAvapayaDiM ca Necchadi // 8 // naigama vyavahAra aura saMgraha ye tIna naya saba prakRtayoMko svIkAra karate haiM // 6 // RjusUtra naya sthApanAprakRtiko nahIM svIkAra karatA // 7 // tathA zabda naya nAmaprakRti aura bhAvaprakRti ina doko hI svIkAra karatA hai // 8 // jA sA NAmapayaDI NAma sA jIvassa vA, ajIvassa vA, jIvANaM vA, ajIvANaM vA, jIvassa ca, ajIvassa ca, jIvassa ca, ajIvANaM ca, jIvANaM ca, ajIvassa ca, jIvANaM ca, ajIvANaM ca jassa NAmaM kIradi payaDi tti sA savvA NAmapayaDI NAma // 9 // __inameM jo nAmaprakRti hai usakA svarUpa isa prakAra hai--- eka jIva, eka ajIva, nAnA jIva, nAnA ajIva, eka jIva aura eka ajIva, eka jIva aura nAnA ajIva, nAnA jIva aura eka ajIva tathA nAnA jIva aura nAnA ajIva isa prakAra inake prAbhRtase jisakA 'prakRti' aisA nAma karate haiM vaha saba nAmaprakRti hai // 9 // Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 18] payaDiaNiogaddAre ThavaNapayaDiparUvaNA [697 jA sA DhavaNapayaDI NAma sA kaTThakammesu vA cittakammesu vA pottakammasu vA leppakammesu vA leNakammesu vA selakammesu vA gihakammesu vA bhittikammesu vA daMtakammesu vA bheMDakammesu vA akkho vA varADao vA je cAmaNNe duvaNAe havijaMti pagadi tti sA savvA duvaNapayaDI NAma // 10 // jo vaha sthApanAprakRti hai usakA svarUpa isa prakAra hai- kASTakarmoMmeM citrakarmomeM, pottakoMmeM, lepyakarmomeM, layanakarmoM meM, zailakarmoMmeM, gRhakarmomeM, bhittikaumeM, dantakoMmeM, bheNDakarmoM meM tathA akSa yA varATaka evaM inako Adi lekara anya jo bhI haiM unameM jo 'yaha prakRti hai' isa prakAra abhedarUpase sthApanA kI jAtI hai vaha saba sthApanA prakRti hai // 10 // jA sA davyapayaDI NAma sA duvihA- Agamado dabbapayaDI ceva NoAgamado davapayaDI ceva // 11 // jA sA Agamado davvapayaDI NAma tisse ime atthAdhiyArA-dvidaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM // 12 // dravyaprakRti do prakArakI hotI hai- AgamadravyaprakRti aura noAgamadravyaprakRti // 11 // inameM jo AgamadravyaprakRti hai usake ye arthAdhikAra haiM- rithata, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama // 12 // jA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA vA pariyaTTaNA vA aNupehaNA vA thaya - thui - dhammakahA vA, je cAmaNNe evamAdiyA // 13 // aNuvajogA davve ni kaTTa jAvadiyA aNuvajuttA davvA sA savvA Agamado davvapayaDI NAma // 14 // ukta nau AgamoM viSayaka jo vAcanA, pRcchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA, stava, stuti aura dharmakathA tathA inako Adi lekara aura bhI haiM ve saba prakRtiviSayaka upayoga haiM // 13 // jo jIva prakRtiprAbhRtako jAnate hue bhI vartamAnameM tadviSayaka upayogase rahita haiM ve saba dravya haiM, aisA samajhakara jitane ve anupayukta dravya haiM ve saba Agamadravya prakRti kahe jAte haiM // 14 // jA sA NoAgamado davbapayaDI NAma sA duvihA- kammapayaDI ceva NokammapayaDI ceva // 15 // jA sA kammapayaDI NAma sA thappA // 16 // noAgamadravyaprakRti do prakArakI hai- karmaprakRti aura nokarmaprakRti // 15 // unameM jo karmaprakRti hai use isa samaya sthagita kiyA jAtA hai // 16 // jA sA NokammapayaDI NAma sA aNeyavihA // 17 // ghaDa-piDhara-sarAvAraMjaNolucaNAdINaM vivihabhAyaNavisesANaM maTTiyA payaDI, ghANatappaNAdINaM ca java-godhUmA payaDI sA savvA NokammapayaDI NAma // 18 // dUsare bhedarUpa jo nokarmadravya prakRti hai vaha aneka prakArakI hai // 17 // ghaTa, cha.88 Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 ] chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa 5, 5, 19 thAlI, sakorA, araMjana aura uluMcaNa Adi aneka prakArake bhAjanavizeSoMkI prakRti miTTI hai / ghAna aura tarpaNa AdikI prakRti jau aura gehUM hai / yaha saba nokarmaprakRti haiM // 18 // jA sA thappA kampayaDI NAma sA aTThavihA - NANAvaraNIyakammapayaDI, evaM daMsaNAvaraNIya veyaNIya- mohaNIya - Aua NAmA - godaaMtarAiyakammapayaDI cedi // 19 // jJAnAvaraNIya karmaprakRti, isI prakAra darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAya karmaprakRti hai // 19 // NANAvaraNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo 1 / / 20 / / NANAvaraNIyassa kammassa paMca payaDIo - AbhiNivohiya NANAvaraNIyaM sudaNANAvaraNIyaM ohiNANAvaraNIyaM maNapajjavaNANAvaraNIyaM kevalaNANAvaraNIyaM cedi // 21 // jJAnAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 20 // jJAnAvaraNIya karmakI pAMca prakRtiyAM haiM- AbhinibodhikajJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, mana:paryayajJAnAvaraNIya aura kevalajJAnAvaraNIya // 21 // jaM tamAbhiNibohiyaNANAvaraNIyaM NAma kammaM taM cauvvihaM vA cauvIsadividhaM vA aTThAvIsadividhaM vA battIsadividhaM vA NAdavvANi bhavati / / 22 / / Abhinibodhika jJAnAvaraNIya karma cAra prakArakA, caubIsa prakArakA, aura battIsa prakArakA jAnanA cAhiye // 22 // cauvvihaM tAva oggahAvaraNIyaM IhAvaraNIyaM avAyAvaraNIyaM dhAraNAvaraNIyaM cedi // 23 // usake cAra bheda ye haiM avagrahAvaraNIya, IhAvaraNIya, avAyAvaraNIya aura dhAraNAvaraNIya // jaM taM oggahAvaraNIyaM NAma kammaM taM duvihaM- atthoggahAvaraNIyaM caiva vaMjaNoggahAvaraNIyaM ceva || 24 || jaM taM atthoggahAvaraNIyaM NAma kammaM taM thappaM / / 25 / / aTThAIsa prakArakA unameM avagrahAvaraNIya karma do prakArakA hai- arthAvagrahAvaraNIya aura vyaJjanAvagrahAvaraNIya || 24 || jo arthAvagrahAvaraNIya karma hai use isa samaya sthagita kiyA jAtA hai || 25 // jaM taM vaMjaNoggahAvaraNIyaM NAma kammaM taM cauvvihaM - sodidiyavaMjaNoggahAvaraNIyaM ghANidiyavaMjaNoragahAvaraNIyaM jibbhidiyavaMjaNoggahAvaraNIyaM phAMsiMdiyavaMjaNoggahAvaraNIyaM caiva // 26 // jo vyaMjanAgrahAvaraNIya karma hai vaha cAra prakArakA hai-- zrotrendriyavyaMjanAvagrahAvaraNIya, ghrANendriyavyaMjanAvagrahAvaraNIya, jihvendriyavyaMjanAvagrahAvaraNIya aura sparzanendriyavyaMjanAvagrahAvaraNIya | jaM taM thappamatthoggahAvaraNIyaM NAma kammaM taM chavvihaM // 27 // cakkhidiyaatthogAvaraNIyaM sodidiyaatthoggahAvaraNIyaM ghANidiyaatthoggahAvaraNIyaM jibhirdiyaattho Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 35] payaDiaNiyogaddAre atthoggahAvaraNIyaparUvaNA [699 gahAvaraNIyaM phAsiMdiyaatthoggahAvaraNIyaM goiMdiyaatthoggahAvaraNIyaM / taM savvaM atthoggahAvaraNIyaM NAma kammaM // 28 // jisa arthAvagrahAvaraNIya karmako pUrvameM sthagita kiyA gayA thA vaha chaha prakArakA hai // 27 // jaise- cakSuindriya-arthAvagrahAvaraNIya, zrotrendriya-arthAvagrahAvaraNIya, ghrANendriya-arthAvagrahAvaraNIya, jihvendriya arthAvagrahAvaraNIya, sparzanendriyaarthAvagrahAvaraNIya aura noindriya-arthAvagrahAvaraNIya; yaha saba arthAvagrahAvaraNIya karma hai // 28 // jaM taM IhAvaraNIyaM NAma kammaM taM chavihaM // 29 // cakkhidiya-IhAvaraNIyaM soiMdiya-IhAvaraNIyaM ghANidiya-IhAvaraNIyaM jibhidiya-IhAvaraNIyaM phAsiMdiya-IhAvaraNIya NoiMdiya-IhAvaraNIyaM taM savvamIhAvaraNIyaM NAma kammaM // 30 // ____ jo IhAvaraNIya karma hai vaha chaha prakArakA hai // 29 // jaise-- cakSuindriya-IhAvaraNIya, zrotrendriya-IhAvaraNIya, ghrANendriya-IhAvaraNIya, jihvendriya-IhAvaraNIya, sparzanendriya-IhAvaraNIya aura noindriya-IhAvaraNIya karma; yaha saba IhAvaraNIya karma hai // 30 // ___jaMtaM AvAyAvaraNIyaM NAma kammaM taM chavihaM // 31 // cakkhidiyaAvAyAvaraNIyaM sodidiyaAvAyAvaraNIyaM, ghANiMdiyaAvAyAvaraNIyaM, jibhidiyaAvAyAvaraNIyaM phAsiMdiyaAvAyAvaraNIyaM, NoiMdiyaAvAyAvaraNIyaM / taM savvaM AvAyAvaraNIyaM NAma kammaM // jo AvAyAvaraNIya karma hai vaha chaha prakArakA hai // 31 // jaise--- cakSuindriyAvAyAvaraNIya, zrotendriyAvAyAvaraNIya, ghrANendriyAvaraNIya, jihvendriyAvaraNIya, sparzanendriyAvaraNIya aura noindriyAvaraNIya karma; yaha saba avAyAvaraNIya karma hai // 32 // jaM taM dhArANAvaraNIyaM NAma kammaM taM chavihaM // 33 // cakkhidiyadhAraNAvaraNIyaM sodiMdiyadhAraNAvaraNIyaM ghANidiyadhAraNAvaraNIyaM jibhidiyadhAraNAvaraNIyaM NoiMdiyadhAraNAvaraNIyaM taM savvaM dhAraNAvaraNIyaM NAma kammaM // 34 // jo dhAraNAvaraNIya karma hai vaha chaha prakArakA hai // 33 // jaise- cakSuindriyadhAraNAvaraNIya karma, zrotraindriyadhAraNAvaraNIya karma, ghrANaindriyadhAraNAvaraNIya karma, jihvAindriyadhAraNAvaraNIya karma, sparzanaindriyadhAraNAvaraNIya karma aura noindriyadhAraNAvaraNIya karma; yaha saba dhAraNAvaraNIya karma hai // 34 // evamAbhiNiyohiyaNANAvaraNIyassa kammassa caumvihaM vA caduvIsadividhaM vA aTThAvIsadividhaM vA battIsadividhaM vA aDadAlIsadividhaM vA codAlasadavidhaM vA aTThasahisadavidhaM vA bANaudi-sadavidhaM vA besada-aTThAsIdividha vA tisada-chattIsavidhaM vA tisadaculasIdividhaM vA NAdavvANi bhavaMti // 35 // isa prakAra AbhinibodhikajJAnAvaraNIya karmake cAra bheda, caubIsa bheda, aTThAIsa bheda, Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 5, 36 battIsa bheda, ar3atAlIsa bheda, eka sau cavAlIsa bheda, eka sau ar3asaTha bheda, eka sau bAnave bheda, do sau aThAsI bheda, tIna sau chattIsa bheda aura tIna sau caurAsI bheda jJAtavya haiM // 35 // mUlameM matijJAna avagraha, IhA, avAya aura dhAraNAke bhedase cAra prakArakA hai| inameM pratyeka cUMki pAMca indriyoM aura manake Azrayase utpanna hotA hai ata eva 4 ko 6 se guNita karanepara usake 24 bheda ho jAte haiM / parantu vyaMjanAvagraha cUMki mana aura cakSuindriyake vinA cAra hI indriyoMse utpanna hotA hai, ataH usake 4 hI bheda hote haiM / unako ukta 24 bhedoMmeM milAnepara usake 28 bheda ho jAte haiM / inameM pUrvokta 4 mUla bhedoMke milA denepara usake 32 bheda hote haiM / ukta 4, 24, 28 aura 32 bhedoMmeM pratyeka cUMki bahu Adi 6 padArthoMko aura unake vipakSabhUta eka va ekavidha Adike sAtha 12 padArthoMko grahaNa kiyA karate haiM, ata eva unako kramazaH 6 aura 12 se guNita karanepara sUtrokta saba bheda isa prakArase prApta ho jAte haiM- 446-24, 2446=144, 2846=168, 3246=192; 4412=48, 24412.-288, 28x12-336, 32412 384. tasseva AbhiNibohiyaNANAvaraNIyakammasa aNNA parUvaNA kAyavvA bhavadi // 36 // usI AbhinibodhikajJAnAvaraNIya karmakI anya prarUpaNA kI jAtI hai / oggahe yodANe sANe avalaMbaNA mehA // 37 // IhA UhA apohA maggaNA gavesaNA mImAMsA // 38 // avAyo vavasAyo buddhI viNNANI AuMDI pacAuMDI // 39 // dharaNI dhAraNA DhavaNA koTTA padiTThA // 40 // saNNA sadI madI ciMtA cedi // 41 // avagraha, avadhAna, sAna, avalambanA aura medhA; the avagrahake paryAya vAcI nAma haiM // 37 // IhA, UhA, apohA, mArgaNA, gaveSaNA aura mImAMsA; ye IhAke samAnArthaka nAma haiM // 38 // avAya, vyavasAya, buddhi, vijJapti, AmuNDA aura pratyAmuNDA; ye avAyake paryAya nAma haiM // 39 // dharaNI, dhAraNA, sthApanA, koSThA aura pratiSThA; ye dhAraNAke ekArtha nAma haiM // 40 // saMjJA, smRti, mati aura cintA; ye Abhinibodhika jJAnake ekArthavAcI nAma haiM // 41 / / evamAbhiNibohiyaNANAvaraNIyassa kammassa aNNA parUvaNA kadA hodi // 42 // isa prakAra AbhinibodhikajJAnAvaraNIya karmakI anya prarUpaNA kI gaI hai // 42 // sudaNANAvaraNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 43 // zrutajJAnAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 43 // avagrahAdirUpa cAra prakArake matijJAnake dvArA jAne gaye padArthake sambandhase jo anya padArthakA bodha hotA hai use zrutajJAna kahate haiN| vaha do prakArakA hai zabdaliMgaja aura azabdaliMgaja / inameM dhUmarUpa liMga (sAdhana ) se jo agnikA parijJAna huA karatA hai use azabdaliMgaja tathA zabdake Azrayase jo arthakA bodha hotA hai use zabdaliMgaja zrutajJAna kahA jAtA hai / jo Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 49] payaDiaNiogaddAre sudaNANAvaraNIyaparUvaNA [701 sAdhyake abhAvameM kabhI nahIM pAyA jAtA hai, use liMga (hetu) jAnanA cAhiye / isa zrutajJAnakA jo AvaraNa karatA hai use zrutajJAnAvaraNa kahA jAtA hai| sudaNANAvaraNIyassa kammassa saMkhejjAo payaDIo // 44 // jAvadiyANi akkharANi akkharasaMjogA vA // 45 // zrutajJAnAvaraNIya karmakI saMkhyAta prakRtiyAM haiM // 44 // athavA jitane akSara haiM aura jitane akSarasaMyoga haiM utanI zrutajJAnAvaraNIya karmakI prakRtiyAM haiM // 45 // tesiM gaNidagAdhA bhavadisaMjogAvaraNaTuM causaddhiM thAvaeduve rAsiM / aNNoNNasamabbhAso rUvUNaM Niddise gaNidaM // 46 // una akSarasaMyoMgoMkI gaNanAmeM yaha gAthA upayogI hai- saMyogAvaraNoke pramANa ko lAneke liye causaTha saMkhyApramANa do rAzi sthApita kareM / pazcAt unakA paraspara guNA karanepara jo labdha ho usameMse eka kama karanepara samasta saMyogAkSaroMkA pramANa hotA hai / / 46 // a, i, u, R, lu, e, ai, o aura au; ye nau svara hasva, dIrgha aura plutake bhedase 27 (943 ) hote haiM / ka varga 5, ca varga 5, Ta varga 5, ta varga 5 aura pa varga 5, tathA antastha (ya, ra, la, va) 4, aura USma (za, Sa, sa, ha) 4; isa prakAra vyaMjanAkSara 33 haiN| isake atirikta ayogavAha 4 (aM, aH ka pa) haiN| ina sabakA yoga 64 (svara 27+ vyaMjana 33 + ayogavAha 4=64) hotA hai / inake Azrayase zrutajJAna aura tadAvaraNake bhI 64 bheda hote hai| uparyukta 64 akSaroMke eka-dvisaMyogI Adi bhaMga cUMki 18446744073709551615 itane hote haiM, ata eva zrutajJAna aura tadAvaraNake bhI itane hI bheda jAnanA cAhiye / tasseva sudaNANAvaraNIyassa kammassa vIsadividhA parUvaNA kAyavvA bhavadi // 47 // usI zrutajJAnAvaraNIya karmakI vIsa prakArakI prarUpaNA kI jAtI hai // 47 // pajjaya-akkhara-pada saMghAdaya- pddivtti-jogdaaraaii| pAhuDapAhuDa-vatthU puvva samAsA ya boddhavyA // 48 // pajjayAvaraNIyaM pajjayasamAsAvaraNIyaM akkharAvaraNIyaM akkharasamAsAvaraNIyaM padAvaraNIyaM padasamAsAvaraNIyaM saMghAdAvaraNIyaM saMghAdasamAsAvaraNIyaM paDivattiAvaraNIyaM paDivattisamAsAvaraNIyaM aNiyogaddArAvaraNIyaM aNiyogaddArasamAsAvaraNIyaM pAhuDapAhuDAvaraNIyaM pAhuDapAhuDasamAsAvaraNIyaM pAhuDAvaraNIyaM pAhuDasamAsAvaraNIyaM vatthuAvaraNIyaM vatthusamAsAvaraNIyaM puvvAvaraNIyaM puvvasamAsAvaraNIyaM cedi // 49 // ___ paryAya, paryAyasamAsa, akSara, akSarasamAsa, pada, padasamAsa, saMghAta, saMghAtasamAsa, pratipatti, pratipattisamAsa, anuyogadvAra, anuyogadvArasamAsa, prAbhRtaprAbhRta, prAbhRtaprAbhRtasamAsa, prAbhRta, prAbhRta- . Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 5, 50 samAsa, vastu, vastusamAsa, pUrva aura pUrvasamAsa; ye zrutajJAnake bIsa bheda jAnane cAhiye // 48 // tathA paryAyAvaraNIya, paryAyasamAsAvaraNIya, akSarAvaraNIya, akSarasamAsAvaraNIya, padAvaraNIya, padasamAsAvaraNIya, saMghAtAvaraNIya, saMghAtasamAsAvaraNIya, pratipatti-AvaraNIya, pratipattisamAsAvaraNIya, anuyogadvArAvaraNIya, anuyogadvArasamAsAvaraNIya, prAbhRtaprAbhRtAvaraNIya, prAbhRtaprAbhRtasamAsAvaraNIya, prAbhRtAvaraNIya, prAbhRtasamAsAvaraNIya, vastu-AvaraNIya, vastusamAsAvaraNIya, pUrvAvaraNIya aura pUrvasamAsAvaraNIya; ye zrutajJAnAvaraNake bIsa bheda haiM / / 49 // tasseva sudaNANAvaraNIyassa aNNaM parUvaNaM kassAmo // 50 // pAvayaNaM pavayaNIyaM pavayaNaTTho gadIsu maggaNadA AdA paraMparaladdhI aNuttaraM pavayaNa pavayaNI pakyaNaddhA pavayaNasaNNiyAso NayavidhI jayaMtaravidhI bhaMgavidhI bhaMgavidhiviseso pucchAvidhi pucchAvidhiviseso tacaM bhUdaM bhavvaM bhaviyaM avitathaM avihadaM vedaNAyaM suddhaM sammAiTThI heduvAdo NayavAdo pavaravAdo maggavAdo sudavAdo paravAdo loiyavAdo loguttarIyavAdo aggaM maggaM jahANumaggaM puvvaM jahANuputvaM puyAdipuvvaM cedi / / 51 // usI zrutajJAnAvaraNakI anya prarUpaNA kI jAtI hai // 50 // prAvacana, pravacanIya, pravacanArtha, gatiyoMmeM mArgaNatA, AtmA, paramparAlagdhi, anuttara, pravacana, pravacanI, pravacanAddhA, pravacanasaMnikarSa, nayavidhi, nayAntaravidhi, bhaMgavidhi, bhaMgavidhibizeSa, pRcchAvidhi, pRcchAvidhivizeSa, tattva, bhUta, bhavya, bhaviSyat: avitatha, avihata, veda, nyAyya, zuddha, samyagdRSTi, hetuvAda, nayavAda, pravaravAda, mArgavAda, zrutavAda, paravAda, laukikavAda, lokottarIyavAda, agyamArga, yathAnumArga, pUrva, yathAnupUrva aura pUrvAtipUrva; ye ikatAlIsa zrutajJAnake paryAyanAma haiM // 51 / / inakA vizeSa artha dhavalA (pu. 13, pR. 280-85) se jAnanA caahiye| ohiNANAvaraNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? / / 52 // avadhijJAnAvaraNa karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 52 // ohiNANAvaraNIyassa kammassa asaMkhejjAo payaDIo // 53 // avadhijJAnAvaraNa karmakI asaMkhyAta prakRtiyAM haiM // 53 // taM ca ohiNANaM duvihaM bhavapaccaiyaM ceva guNapaccaiyaM ceva // 54 // jaMtaM 'bhavapaccaiyaM' taM deva-NeraiyANaM // 55 // jaM taM guNapaccaiyaM taM tirikkha-maNussANaM // 56 // vaha avadhijJAna do prakArakA hai- bhavapratyaya, avadhijJAna aura guNapratyaya avadhijJAna // 54 // jo vaha bhavapratyaya avadhijJAna hai vaha devoM aura nArakiyoMke hotA hai // 55 // tathA jo vaha guNapratyaya avadhijJAna hai vaha tiryaMcoM aura manuSyoMke hotA hai / 56 // taM ca aNeyavihaM- desohI paramohI savvohI hAyamANayaM vaDDhamANayaM avadvidaM aNavadvidaM aNugAmI aNaNugAmI sappaDivAdI appaDivAdI eyakkhettamaNeyakkhettaM / / 57 // Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 64 ] payaDiaNiogaddAre aNeyasaMThANasaMThidANi [ 703 vaha aneka prakArakA hai- dezAvadhi, paramAvadhi, sarvAvadhi, hIyamAna, vardhamAna, avasthita, anavasthita, anugAmI, ananugAmI, sapratipAtI apratipAtI, ekakSetra aura aneka kSetra // 57 // khettado tAva aNeyasaMThANasaMThidA // 58 // sirivaccha-kalasa-saMkha-sotthiya-NaMdAvatAdINi saMNANANi NAdavvANi bhavaMti // 59 // kSetrakI apekSA avadhijJAnAvaraNake kSayopazamako prApta jIvapradeza aneka AkAroMmeM saMsthAna sthita hote haiM // 58 // ve zrIvatsa, kalaza, zaMkha, svastika (sAMthiyA) aura nandAvarta Adi AkAra jAnane yogya haiM / / 59 // kAlado tAva samayAvaliya-khaNa-lava-muhutta-divasa-pakkha-mAsa-uDu-ayaNa-saMvaccharajuga-puvva-pavva-palidovama-sAgarovamAdao vidhao NAdavvA bhavaMti // 60 // kAlakI apekSA to samaya, Avali, kSaNa, lava, muhUrta, divasa, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara, yuga, pUrva, parva, palyopama aura sAgaropama Adi jJAtavya haiM / 60 // ogAhaNA jahaNNA NiyamA du suhumaNigodajIvassa / jaddehI tadehI jahaNiyA khettado ohI // 61 // sUkSma nigoda labdhyaparyAptaka jIvakI jitanI jaghanya avagAhanA hotI hai utanA avadhijJAna jaghanya kSetra hai // 61 // aMgulamAvaliyAe bhAgamasaMkhejja do vi saMkhejjA / aMgulamAviliyaMto AvaliyaM cAMgulapudhattaM // 62 // jahAM avadhijJAnakA kSetra ghanAMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| vahAM kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / jahAM kSetra ghanAMgulake saMkhyAtavAM bhAga hai vahAM kAla Avalike saMkhyAtaveM bhAga hai / jahAM kSetra ghanAMgulapramANa hai vahAM kAla kucha kama eka Avali pramANa hai| jahAM kAla eka Avali pramANa hai vahAM kSetra ghanAMgulapRthatkva pramANa hai // 62 // AvaliyapudhattaM ghaNahattho taha gAuaM muhuttNto| joyaNa bhiNNamuhuttaM divasaMto paNNavIsaM tu // 63 // jahAM kAla AvalipRthaktva pramANa hai vahAM kSetra ghanahAthapramANa hai / jahAM kSetra ghanakosa pramANa hai vahAM kAla antarmuhUrta pramANa hai| jahAM kSetra ghanayojana pramANa hai vahAM kAla bhinnamuhUrta pramANa hai| jahAM kAla kucha kama eka divasa pramANa hai vahAM kSetra paccIsa ghanayojana pramANa hai // 63 // bharahammi addhamAsaM sAhiyamAsaM ca jaMbudIvammi / vAsaM ca maNualoe vAsapudhattaM ca rUjagammi // 64 // jahAM kSetra ghanarUpa bharatavarSa hai vahAM kAla AdhA mAsa hai| jahAM kSetra ghanarUpa jambUdIpa Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 5, 65 hai vahAM kAla sAdhika eka mAsa hai / jahAM kSetra ghanarUpa manuSyaloka hai vahAM kAla eka varSa hai| jahAM kSetra ghanarUpa rUcakavara dvIpa hai vahAM kAla varSapRthaktva hai / 64 // saMkhejjadime kAle dIva-samuddA havaMti saMkhejjA / kAlammi asaMkhejje dIva-samudA asaMkhejjA // 65 // jahAM kAla saMkhyAta varSa pramANa hotA hai vahAM kSetra saMkhyAta dvIpa-samudra pramANa hotA hai aura jahAM kAla asaMkhyAta varSa pramANa hotA hai vahAM kSetra asaMkhyAta dvIpa-samudra pramANa hotA hai / kAlo caduNNa vuDDhI kAlo bhajidayo khetavuDDhIe / vuDDhIe dava-pajjaya bhajidavvA khettakAlA du|| 66 // kAla cAroMkI vRddhiko liye hue hotA hai- kAlavRddhike honepara dravya, kSetra aura bhAvI vRddhi niyamataH hotI hai / kSetrakI vRddhi honepara kAlakI vRddhi hotI bhI hai aura nahIM bhI hotI hai / tathA dravya aura paryAyakI vRddhike honepara kSetra aura kAlakI vRddhi hotI bhI hai aura nahIM bhI hotI hai / / 66 // teyA-kammasarIraM teyAdavvaM ca bhAsadavvaM ca / boddhavvamasaMkhejjA dIva-samuddA ya vAsA ya // 67 // jahAM taijasazarIra, kArmaNazarIra, taijasavargaNA aura bhASAvargaNA dravya hotA hai vahAM kSetra ghanarUpa asaMkhyAta dvIpa-samudra aura kAla asaMkhyAta varSa mAtra hotA hai || 67 // ___abhiprAya yaha hai ki jo avadhijJAna dravyakI apekSA taijasazarIrarUpa piNDako grahaNa karatA hai vaha kSetrakI apekSA asaMkhyAta dvIpa-samudroMko aura kAlakI apekSA asaMkhyAta varSasvarUpa pratIta va anAgata kAlako viSaya karatA hai / jo avadhijJAna dravyakI apekSA kArmaNazarIrako grahaNa karatA hai vaha bhI kSetrakI apekSA asaMkhyAta dvIpa-samudroMko aura kAlakI apekSA asaMkhyAta varSasvarUpa atIta evaM anAgata kAlako hI viSaya karatA hai, parantu vizeSa itanA samajhanA cAhiye ki taijasazarIrako viSaya karanevAle usa avadhijJAnakI apekSA isakA kSetra aura kAla asaMkhyAtaguNA hai| jo avadhijJAna dravyakI apekSA visrasopacaya rahita eka taijasa vargaNAko viSaya karatA hai vaha bhI kSetrakI apekSA asaMkhyAta dvIpa-samudroMko tathA kAlakI apekSA asaMkhyAta varSoMko hI viSaya karatA hai, parantu vizeSatA yaha hai ki kArmaNazarIrako viSaya karanevAle avavijJAnake kSetra aura kAlakI apekSA isakA kSetra aura kAla asaMkhyAtaguNA hai| jo avadhijJAna dravyakI apekSA bhASA dravya vargaNAke eka skandhako viSaya karatA hai vaha bhI kSetrakI apekSA asaMkhyAta dvIpa-samudroMko tathA kAlakI apekSA asaMkhyAta varSoMko hI viSaya karatA hai, parantu vizeSatA itanI hai ki eka taijasa vargaNAko viSaya karanevAle uparyukta avadhijJAnake kSetra aura kAla asaMkhyAtaguNe haiN| yahAM avadhijJAnakI jo yaha Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payaDiaNiogaddAre devesu ohivisayaparUvaNA [ 705 dravyake sAtha kSetra aura kAlakI prarUpaNA kI gaI hai vaha tiryaMca aura manuSyoMke Azrayase kI gaI hai, yaha vizeSa samajhanA cAhiye / devoMke avadhijJAna ke viSayakI prarUpaNA karane ke liye AkA gAthAsUtra prApta hotA haipaNuvIsa joyaNANaM ohI veMtara-kumAravaggANaM / saMkhejjajoyaNANaM jo disiyANaM jahaNohI / / 68 // .. vyantara aura bhavanavAsiyoMkA jaghanya avadhijJAna paccIsa ghanayojana pramANa kSetrako aura jyotiSiyoMkA vaha jaghanya avadhijJAna saMkhyAta dhanayojana pramANa kSetrako viSaya karatA hai // 68 // vyantara aura bhavanavAsiyoMkA vaha jaghanya avadhijJAna kAlakI apekSA kucha kama eka dinako viSaya karatA hai / itanA yahAM vizeSa samajhanA cAhiye ki jyotiSI devoMkI jaghanya avadhijJAna saMkhyAta ghanayojana pramANa kSetrako viSaya karatA huA bhI ukta vyantara aura bhavanavAsiyoMke kSetrase saMkhyAtaguNita kSetrako viSaya karatA hai| unake kAlakI apekSA jyotiSiyoMke avadhijJAnakA kAla adhika hai| asurANamasaMkhejjA koDIo sesa jodisaMtANaM / saMkhAtIdasahassA ukkasaM ohivisao du // 69 // asurakumAroMke utkRSTa avadhijJAnakA viSaya asaMkhyAta karoDa ghanayojana pramANa tathA jyotiSiyoM taka zeSa devoMke utkRSTa avadhijJAnakA viSaya asaMkhyAta hajAra ghanayojana pramANa hai // 69 // dasa prakArake bhavanavAsiyoMmeM asurakumAroMke avadhijJAnakA utkRSTa kSetra asaMkhyAta karor3a ghanayojana pramANa hai tathA zeSa ATha prakArake vyantara, nau prakArake bhavanavAsI aura pAMca prakArake jyotiSI devoMke avadhijJAnakA vaha utkRSTa kSetra asaMkhyAta hajAra ghanayojana pramANa hai| inakA avadhijJAna nIceke kSetrako alpa mAtrAmeM tathA tirache kSetrako adhika mAtrAmeM grahaNa karatA hai| asurakumAroMke avadhijJAnakA kAla utkRSTa rUpase asaMkhyAta varSa pramANa tathA zeSa vyantara, bhavanavAsI aura jyotiSI devoMke bhI avadhijJAnakA vaha utkRSTa kAla asaMkhyAta varSa pramANa hI hai| parantu vizeSa itanA hai ki asurakumAroMke usa utkRSTa kAlase unakA yaha utkRSTa kAla saMkhyAtaguNA hIna hai| sakkIsANA paDhamaM docaM tu saNakkumAra-mAhiMdA / taccaM tu bamha-laMtaya sukka-sahassArayA cottha / / 70 // saudharma aura IzAna kalpake deva pahilI pRthivI taka, sanatkumAra aura mAhendra kalpake deva dUsarI pRthivI taka, bramha aura lAntava kalpake deva tIsarI pRthivI taka, tathA zukra aura sahasrAra kalpake deva cauthI pRthivI taka jAnate haiM // 70 // cha. 89 Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 5, 71 yaha avadhijJAnakA kSetra nIcekI orakA nirdiSTa kiyA gayA hai| ukta deva avadhijJAnake dvArA Upara apane apane vimAnake zikhara paryanta hI jAnate haiM / unake avadhijJAnake kAlakA pramANa bramha-bramhottara kalpataka kramase asaMkhyAta varSa, palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga, aura palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga, mAtra hai| brahma-brahmottara kalpase Upara uparima praiveyaka taka ukta avadhijJAnake viSayabhUta kAlakA pramANa kucha kama palyopama mAtra hai / ANada-pANadavAsI taha AraNa-accudA ya je devA / passaMti paMcamakhidiM chaTThima gevajjayA devA / / 71 // Ananta-prANa taka kalpavAsI aura AraNa-acyuta kalpavAsI deva pAMcavIM pRthivI taka tathA praiveyakake deva chaThI pRthivI taka dekhate haiM / / 71 // savvaM ca logaNAliM passaMti aNuttaresu je devA / sakkhette ya sakamme rUvagadamaNaMtabhAgaM ca // 72 // anuttaroMmeM rahanevAle jo deva haiM ve saba hI lokanAlIko dekhate haiN| ye saba deva apane kSetrake jitane pradeza hoM utanI bAra apane apane karmameM manodravyavargaNAke anantaveM bhAgakA bhAga denepara jo antima rUpagatapudgaladravya labdha AtA hai use jAnate haiM // 72 // isa prakAra dezAvadhike viSayabhUta dravya-kSetrAdikA nirUpaNa karake aba Age paramAvadhike viSayabhUta ukta dravya-kSetrAdikI prarUpaNAke liye AgekA gAthAsUtra prApta hotA hai paramohi asaMkhejjANi logamettANi samayakAlo du / rUvagada lahai dav khettovamaagaNijIvehi // 73 // paramAvadhijJAnakA kSetra asaMkhyAta ghanaloka pramANa aura usakA samayarUpa kAla bhI asaMkhyAta loka pramANa hai / vaha dravyakI apekSA kSetropama agnikAyika jIvoMke dvArA paricchinna hokara prApta hue rUpagata dravyako jAnatA hai // 73 // yaha paramAvadhijJAna saMyatoMke hI hotA hai, asaMyatoMke nahIM hotA tathA usakA dhAraka jIva mithyAtva evaM asaMyatabhAvako kabhI bhI nahIM prApta hotA hai| isase yaha bhI samajhanA cAhiye ki paramAvadhi jJAnI jIva mara karake devoMmeM bhI nahIM hotA hai, kyoMki, vahAM saMyamakA abhAva hai / usakA utkRSTa kSetra asaMkhyAta ghanaloka pramANa tathA utkRSTa kAla bhI asaMkhyAta loka pramANa hai / kSetrase abhiprAya agnikAyika jIvoMke avagAhanAsthAnoMkA hai| isa kSetrase jinakI tulanA kI jAtI hai, una agnikAyika jIvoMko kSetropama jAnanA cAhiye / unako zalAkArUpase sthApita kara unake dvArA paricchinna jo ananta paramANu samArabdha rUpagata dravya prApta hotA hai vaha usake viSayabhUta utkRSTa dravyakA pramANa jAnanA caahiye| Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 78 ] payaDiaNiogaddAre ohivisao [707 teyAsarIralaMbo ukkasseNa du tirikkhajoNiNisu / gAua jahaNNaohI Niraesu a joyaNukkassaM // 74 // paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMke avadhijJAnakA dravya taijasazarIrakA saMcayabhUta utkRSTa dravya hotA hai / nArakiyoMmeM jaghanya avadhijJAnakA kSetra gavyUti pramANa aura utkRSTa kSetra yojana pramANa hai // 74 // ukkassa mANusesu ya mANusa-tericchae jahaNNohI / / ukkassa logamettaM paDivAdI teNa paramapaDivAdI / / 75 // utkRSTa avadhijJAna manuSyoMke tathA jaghanya avadhijJAna manuSya aura tiryaMca donoMke hotA hai / utkRSTa avadhijJAnakA kSetra loka pramANa hai| yaha pratipAtI hai, isase Ageke avadhijJAna apratipAtI haiM / / 75 / / ___ abhiprAya yaha hai ki utkRSTa avadhijJAna deva, nArakI aura tiryaMcoMke nahIM hotA; kintu vaha manuSyoMke aura unameM bhI maharSiyoMke hI hotA hai, na ki sAdhAraNa mnussyoNke| jaghanya avadhijJAna deva va nArakiyoMke nahIM hotA, kintu manuSya va tiryaMca samyagdRSTiyoMke hI hotA hai / audArika zarIrameM eka ghanalokakA bhAga denepara jo prApta ho vaha jaghanya avadhike viSayabhUta dravyakA pramANa hotA hai| kSetra usakA jaghanya avagAhanA mAtra ghanAMgulake asaMkhyAtaveM bhAga hai| isa jaghanya avadhijJAnake viSayabhUta kAlakA pramANa AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga hai| manuSyoMmeM utkRSTa avadhijJAnakA dravya eka paramANu tathA usakA kSetra va kAla donoM asaMkhyAta loka mAtra hai| dezAvadhike viSayabhUta utkRSTa kSetrakA pramANa loka aura kAlakA pramANa eka samaya kama palya hai / dezAvadhijJAnI jIvake mithyAtvako prApta ho jAnepara cUMki usakA usI bhavameM vinAza pAyA jAtA hai, ataH vaha pratipAtI hai / kintu paramAvadhi aura sarvAvadhi ye donoM avadhijJAna naSTa na hokara cUMki jIvake kevalajJAnakI prApti hone taka avasthita rahate haiM, ata eva ye donoM jJAna apratipAtI haiM / isa prakAra jaghanyase utkRSTa taka jisane usa avadhijJAnake vikalpa sambhava haiM utanI avadhijJAnAvaraNIyakI prakRtiyAM samajhanA cAhiye / maNapajjavaNANAvaraNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 76 // maNapajjaNANAvaraNIyassa kammassa duve payaDIo- ujumadimaNapajjavaNANAvaraNIyaM ceva viulamadi maNapajjavaNANAvaraNIya ceva / / 77 // manaHparyayajJAnAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 76 // manaHparyAyajJAnAvaraNIya karmakI do prakRtiyAM hai-- RjumatimanaHparyAyajJAnAvaraNIya aura vipulamatimana :paryAyajJAnAvaraNIya / / jaM taM ujumadimaNapajjavaNANAvaraNIyaM NAma kammaM taM tivihaM- ujugaM maNogadaM jANadi ujugaM vacigadaM jANadi ujugaM kAyagadaM jANadi / 78 / / Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 5, 79 jo vaha RjumatimanaHparyayajJAnAvaraNIya karma hai vaha tIna prakArakA hai usake dvArA AtriyamANa RjumatimanaHparyayajJAna Rjumanogata arthako jAnatA hai, Rjuvacanagata arthako jAnatA haiM aura RjukAyagata arthako jAnatA hai / / 78 // yathArya mana, vacana aura kAyake vyApArakA nAma Rju tathA saMzaya, viparyaya va anadhyavasAyarUpa mana, vacana evaM kAyake vyApArakA nAma anRju hai| inameM acintana athavA ardha cintanako anadhyavasAya, asthira pratyayako saMzaya aura ayathArtha cintanako viparyaya kahA jAtA hai / yaha RjumatimanaHparyayajJAna jo RjusvarUpase manako prApta artha usako hI jAnatA hai, anRju manogata arthako acintita, ardhacintita athavA viparIta svarUpase cintita arthako- nahIM jAnatA hai| , isa prakAra RjumatimanaHparyayajJAna cUMki tIna prakArakA hai ata eva usakA AvAraka RjumatimanaHparyayajJAnAvaraNa bhI tIna prakArakA hai, yaha abhiprAya samajhanA cAhiye / maNeNa mANasaM paDiviMdaittA paresiM saNNA sadi madi ciMtA jIviva-maraNaM lAhAlAha suha-dukkhaM NayaraviNAsaM desaviNAsaM jaNavayaviNAsaM kheDaviNAsaM kavvaDaviNAsaM maMDabaviNAsaM paTTaNaviNAsaM doNAmuhaviNAsaM aibuTTi aNAvuTTi suvuTTi duvuTTi subhikkhaM dubhikkhaM khemAkhemabhaya-roga kAlasaMjutte atthe vi jANadi // 79 // __manake dvArA mAnasako jAnakara manaHparyAyajJAna kAlase vizeSita dUsaroMkI saMjJA, smRti, mati, cintA, jIvita-maraNa, lAbha-alAbha, sukhaduHkha, nagaravinAza, dezavinAza, janapadavinAza, kheTa vinAza, karvaTavinAza, maTambavinAza, paTTanavinAza, droNamukhavinAza, ativRSTi, anAvRSTi, suvRSTi, duvRSTi, subhikSa, durbhikSa, kSetra-akSetra, bhaya aura roga rUpa padArthoM ko bhI jAnatA hai / / 79 // mana zabdase yahAM kAryameM kAraNakA upacAra karake matijJAnakA grahaNa kiyA gayA hai / abhiprAya yaha ki RjumatimanaHparyayajJAnI jIva matijJAnase dUsaroMke manako grahaNa karake manaHparyayajJAnake dvArA usa manameM sthita saMjJA va smRti Adiko jAnatA hai| kiciMbhUo-appaNo paresiM ca vattamANANaM jIvANaM jANadi No avattamANANaM jIvANaM jANadi // 80 // ukta RjumatimanaHparyayajJAnake viSayabhUta padArthakI prarUpaNA phirase bhI kucha kI jAtI hai- vyaktamanavAle apane aura dUsare jIvoMse sambandha rakhanevAle arthako jAnatA hai, avyakta manavAle jIvoMse sambandha rakhanevAle arthako nahIM jAnatA // 80 // vyakta' kA artha yahAM saMzaya, viparyaya va anadhyavasAyase rahita tathA 'mana' kA artha kAryameM kAraNakA upacAra karanese cintA abhISTa hai| ata eva abhiprAya yaha huA ki jinakA cintana saMzayAdise rahita sarala hai aise svayaM aura dUsare jIvoM sambandhI vastvantarako vaha Rjumatimana:paryaya jAnatA hai; kintu avyakta manavAle jIvoMke manogata vastuko nahIM jAnatA hai| yahAM Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 86 ] payaDiaNiogaddAre ujumadimaNapajjavaNANaparUvaNA [709 'ee chacca samANA' isa prAkRta niyamake anusAra NakAravartI akArake dIrgha ho jAnase 'vattamANANaM' aisA niSpanna huA hai / athavA, prakRta 'vattamANANaM' padakA artha 'vartamAna jIvoMkA' aisA bhI kiyA jA sakatA hai / tadanusAra abhiprAya yaha hogA ki ukta Rjumati-manaHparyayajJAna vartamAna jIvoMke vartamAna manogata tInoM kAloM sambandhI vastuko jAnatA hai, atIta va anAgata manogata vastukoM nahIM jAnatA hai| kAlado jahaNNeNa do-tiNNibhavaggahaNANi // 81 // ukkasseNa sattabhavaggahaNANi // kAlakI apekSA jaghanyase vaha do- tIna bhavoMko jAnatA hai / / 81 // utkarSase vaha sAta aura ATha bhavoMko jAnatA hai // 82 // abhiprAya yaha hai ki jaghanyase vaha vartamAna bhavagrahaNake vinA do bhavoMko tathA vartamAna bhavagrahaNake sAtha tIna bhavagrahaNoMko jAnatA hai / isI prakAra utkarSase vaha vartamAna bhavagrahaNake vinA sAta bhavagrahaNoMko tathA vartamAna bhavagrahaNake sAtha ATha bhavagrahaNoMko jAnatA hai / jIvANaM gadimAgadiM paduppAdedi // 83 // jIvoMkI gati aura Agatiko jAnatA hai // 83 // abhiprAya yaha ki vaha uparyukta kAlameM jIvoMkI gati-Agati Adiko jAnatA hai / khettado tAvaM jahaNNeNa gAuvapudhattaM ukkasseNa joyaNapudhattassa abhaMtarado, No bahiddhA // 84 // kSetrakI apekSA vaha jaghanyase gavyUtipRthaktva pramANa kSetra aura utkarSase yojanapRthaktva pramANa kSetrake bhItarakI bAtako jAnatA hai, isase bAharakI bAtako nahIM jAnatA hai // 84 / / taM sabamujumadimaNapajjavaNANAvaraNIyaM NAma kammaM // 85 // vaha saba RjumatimanaHparyayajJAnAvaraNIya karma hai / / 85 // abhiprAya yaha ki jo karma usa saba RjumatimanaHparyayajJAnako AvRtta karatA hai vaha saba RjumatimanaHparyayajJAnAvaraNIya karma kahA jAtA hai / jaM taM viulamadimaNaSajjavaNANAvaraNIyaM NAma kammaM taM chavvihaM- ujjugamaNujjugaM maNogadaM jANadi, ujjugamaNujjugaM vacigadaM jANadi, ujjugamaNujjugaM kAyagadaM jANadi // jo vaha vipulamatimanaHparyayajJAnAvaraNIya karma hai vaha chaha prakArakA hai- Rjumanogatako jAnatA hai, anRjumanogatako jAnatA hai, Rjuvacanagatako jAnatA hai, anRjuvacanagatako jAnatA hai, RjukAyagatako jAnatA hai aura anRjukAyagatako jAnatA hai // 86 // pUrvake samAna yahAM bhI vipulamatimanaHparyayajJAnAvaraNIyase vipulamatimanaHparyayakA grahaNa samajhanA caahiye| Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 5, 87 maNeNa mANasaM paDiviMdaittA / / 87 // paresiM saNNA sadi madi jIvida-maraNaM lAhAlAhaM suha-duHkkhaM NayaraviNAsaM desaviNAsaM jaNavayaviNAsaM kheDaviNAsaM kavvaDaviNAsaM maDaMbaviNAsaM paTTaNaviNAsaM doNAmuhaviNAsaM adivuTThi aNAvuTTi suvuTTi duvuTThi subhikkhaM dubhikkhaM khemAkhemaM bhayaroga kAlasaMpajutte atthe jANadi / / 88 // ___ mana arthAt matijJAnase manovargaNArUpa skandhoMse nirmita manako athavA matijJAnake viSayako grahaNa karake pazcAt manaHparyayajJAna pravRtta hotA hai // 87 // isa vipulamatimanaHparyayake dvArA jIva dUsare jIvoMkI kAlase vizeSita saMjJA, smRti, mati, cintA, jIvita-maraNa, lAbha-alAbha, sukha-duHkha, nagaravinAza, dezavinAza, janapadavinAza, kheTavinAza, karvaTavinAza, maDambavinAza, paTTanavinAza, droNamukhavinAza, ativRSTi, anAvRSTi, suvRSTi, durvRSTi, subhikSa, durbhikSa, kSetra-akSetra, bhaya aura roga rUpa ina arthoko jAnatA hai // 88 // kiMci bhUo- appaNo paresiM ca vattamANANaM jIvANaM jANadi avattamANANaM jIvANaM jANadi // 89 // usakI viSayaprarUpaNA kucha aura bhI kI jAtI hai- vaha vyakta manavAle svayaM apane aura dUsare jIvoMse sambandha rakhanevAle arthako jAnatA hai, tathA avyakta manavAle jIvoMse sambandha rakhanevAle arthako bhI jAnatA hai // 89 // kAlado tAva jahaNNeNa sattaTThabhavaggahaNANi, ukkasseNa asaMkhejjANi bhavaggahaNANi // 90 // jIvANaM gadimAgadi paduppAdedi / / 91 // vaha kAlakI apekSA jaghanyase sAta-ATha bhavoMko aura utkarSase asaMkhyAta bhavoMko jAnatA hai / / 90 // vaha itane kAlavI jIvoMkI gati aura Agati Adiko jAnatA hai / / 91 / / khettado tAva jahaNNeNa joyaNapudhattaM / / 92 // ukkasseNa mANusuttaraselassa abbhatarAdo No bahiddhA // 93 // kSetrakI apekSA vaha jaghanyase yojanapRthaktva pramANa kSetragata arthako jAnatA hai // 92 // tathA utkarSase vaha mAnuSottara zailake bhItara sthita jIvoMke trikAlagocara manogata arthakoM jAnatA hai, usase bAhara nahIM jAnatA hai // 93 // taM savvaM viulamadimaNapajjavaNANAvaraNIyaM NAma kammaM // 94 // yaha saba ukta vipulamatimanaHparyayako AvRta karanevAlA vipulamatimanaHparyayajJAnAvaraNIya karma hai // 94 // kevalaNANAvaraNIyamsa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 95 // kevalaNANAvaraNIyassa kammassa eyA ceva pathaDI // 96 // taM ca kevalaNANaM sagalaM saMpuNNaM asavattaM // 17 // Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payaDiNiogaddAre kevalaNANaparUvaNA [ 711 kevalajJAnAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 95 // kevalajJAnAvaraNIyakI eka hI prakRti hai ||96|| vaha kevalajJAna sakala akhaNDa hai, sampUrNa hai, aura asapatna vipakSase rahita hai // saIM bhayavaM uppaNNaNANadarisI sadevAsura- mANusassa logassa Agadi gardi cayaNovavAdaM baMdha mokkhaM iDiMTa Didi judiM aNubhAgaM takkaM kalaM mANo mANasiyaM bhuktaM kadaM paDisevidaM AdikammaM arahakammaM savvaloe savvajIve savvabhAve sammaMsamaM jANadi passadi viharaditi / 98 / / kevalaNANaM / / 99 / 5, 5, 108 ] svayaM utpanna hue jJAnase dekhanevAle bhagavAn kevalI devaloka, asuraloka aura manuSyalokakI Agati, gati, cayana, upapAda, bandha, mokSa, Rddhi, sthiti, yuti, ( dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA jIvAdi dravyoMkA saMyoga ) anubhAga, tarka, kalA, mana, mAnasika ( manase cintita artha) bhukta, kRta, pratisevita, Adikarma, ( dravyoMkI sAditA ) araha: karma, (anAditA,) saba lokoM, saba jIvoM aura saba bhAvoMko samyak prakArase yugapat jAnate haiM, dekhate haiM, aura vihAra karate haiM // 98 // aisA vaha kevalajJAna hai // 99 // saNAvaraNIya kammassa kevaDiyAo payaDIo 1 / / 100 / / daMsaNAvaraNIyassa kammassa Nava payaDIo - NiddANiddA payalApayalA thINagiddhI NiddA ya payalA ya cakkhu daMsaNAvaraNIyaM acakkhudaMsaNAvaraNIyaM ohiMdaMsaNAvaraNIyaM kevaladaMsaNAvaraNIyaM cedi // 101 // evaDiyAo payaDIo / / 102 / / darzanAvaraNIya karmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 100 // darzanAvaraNIya karmakI nau prakRtiyAM haiM- nidrAnidrA pracalApracalA, styAnagRddhi, nidrA, pracalA, cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya aura kevaladarzanAvaraNIya // 101 // usakI itanI prakRtiyAM haiM // aritra kammassa kevaDiyAo payaDIo 1 / / 103 / / veyaNIyassa kammassa duve paDIo - sAdAvedaNIyaM ceva asAdAvedaNIyaM ceva / evaDiyAo payaDIo // 104 // vedanIya karmakI kitanI prakRtiyAM hotI haiM ? // 103 // vedanIya karmakI do prakRtiyAM haiM- sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya usakI itanI hI prakRtiyAM hotI haiM // 104 // mohaNIyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo 1 / / 105 / / mohaNIyassa kammassa aTThAvIsa payaDIo // 106 // taM ca mohaNIyaM duvihaM daMsaNamohaNIyaM ceva caritamohaNIyaM ceva / / 107 // mohanIya karmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 105 // mohanIya karmakI aTThAIsa prakRtiyAM hai // 106 // vaha mohanIya karma do prakArakA hai- darzanamohanIya aura cAritramohanIya // 107 // jaM taM daMsaNamohaNIyaM kammaM taM baMdhado eyavihaM / / 108 / / tassa saMtakammaM puNa tivihaM - sammattaM micchattaM sammAmicchattaM // 109 // Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa [ 5, 5, 109 jo vaha darzanamohanIya karma hai vaha bandhakI apekSA eka prakArakA hai // 108 // kintu usakA satkarma tIna prakArakA hai- samyaktva, mitthAttva aura samyagmithyAtva // 109 // 712 ] jaM taM caritta mohaNIyaM kammaM taM duvihaM- kasAya vedaNIyaM NokasAyaveyaNIyaM ceva // 110 // jaM taM kasAyaveyaNIyaM kammaM taM solasavihaM- anaMtANubaMdhi koha -mANa - mAyA - lohaM apacakkhANAvaraNIya koha- mANa - mAyA-lohaM, paccakkhANAvaraNIya koha- mANa- mAyA-lohaM, kohasaMjalaNaM, mANasaMjalaNaM, mAyAsaMjalaNaM, lobhasaMjalaNaM cedi // 111 // jo vaha cAritramohanIya karma hai vaha do prakArakA hai- kaSAyavedanIya aura nokaprAyavedanIya // 110 // jo kaSAyavedanIya karma hai vaha solaha prakArakA hai- anantAnubandhI krodha, mAna, mAyA aura lobha; apratyakhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobha, pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, mAna, mAyA aura lobha; krodhasaMjvalana, mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura lobhasaMjvalana // 111 // jaM taM NokasAyaveyaNIyaM kammaM taM Nava vihaM - itthiveda purisaveda-uMsayaveda-hassaradi- aradi-soga-bhaya-durgucchA cedi // 112 // evaDiyAo payaDIo // 113 // jo nokaSAyavedanIya karma hai vaha nau prakArakA hai - strIveda, puruSaveda, napusaMkaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsA // 112 // nokaSAyavedanIyakI itanI prakRtiyAM hai // 113 // Au kammassa kevaDiyAo payaDIo ? / / 114 / / Auassa kammassa cattAri payaDio - NirayAuaM tirikkhAuaM maNussAuaM devAuaM cedi / evaDiyAo payaDIo / / 115 // AyukarmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 114 // AyukarmakI cAra prakRtiyAM hai---- nArakAyu, tithaM cAyu, manuSyAyu aura devAyu / usakI itanI prakRtiyAM hotI haiM // 115 // NAmassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? / / 116 / / NAmassa kammassa bAdAlIsaM piMDapayaDiNAmANi - gadiNAmaM jAdiNAmaM sarIraNAmaM sarIrabaMdhaNaNAmaM sarIrasaMghAdaNAmaM sarIrasaMThANaNAmaM sarIra aMgo vaMgaNAmaM sarIrasaMghaDaNaNAmaM vaNNaNAmaM gaMdhaNAnaM rasaNAmaM phAsaNAma ANupuvviNAmaM agurugalahuaNAmaM uvaghAdaNAmaM paraghAdaNAmaM ussAsaNAmaM AdAvaNAmaM ujjovaNAmaM vihAyagadi tasa thAvara bAdara - suhuma pajjata - apajjata patteya - sAhAraNasarIra thirAthira suhAsu subhaga- dubhaga sussara- dussara, Adejja- aNAdejja jasakitti - ajasakitti NimiNa titthayaraNAmaM cediM // 117 // nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 116 // nAmakarmakI byAlIsa piNDaprakRtiyAM haiMgatinAmakarma, jAtinAmakarma, zarIranAmakarma, zarIrabandhananAmakarma, zarIrasaMghAtanAmakarma, zarIra saMsthAnanAmakarma, zarIrAMgopAMganAmakarma, zarIrasaMhanananAmakarma, varNanAmakarma, gandhanAmakarma, rasanAmakarma, sparzanAmakarma, AnupUrvInAmakarma, agurulaghunAmakarma, upaghAtanAmakarma, paraghAtanAmakarma, ucchavAsanAmakarma, Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 124] payaDiaNiogaddAre nAmapayaDiparUvaNA [ 713 AtApanAmakarma, udyotanAmakarma, vihAyogatinAmakarma, trasanAmakarma, sthAvaranAmakarma, bAdaranAmakarma, sUkSmanAmakarma, paryAptanAmakarma, aparyAptanAmakarma, pratyekazarIranAmakarma, sAdhAraNazarIranAmakarma, sthiranAmakarma, asthiranAmakarma, zubhanAmakarma, azubhanAmakarma, durbhaganAmakarma, susvaranAmakarma, dusvaranAmakarma, AdeyanAmakarma, anAdeyanAmakarma, yazaHkIrtinAmakarma, ayazaHkIrtinAmakarma, nirmANanAmakarma aura tIrthaMkaranAmakarma ! // 118 // jaM taM gadiNAmakammaM taM caubvihaM-NirayagaiNAmaM tirikkhagaiNAmaM maNussagadiNAmaM devagadiNAmaM // 119 // __ jo vaha gatinAmakarma hai vaha cAra prakArakA hai- narakagati nAmakarma, tiryaJcagati nAmakarma, devagati nAmakarma aura manuSyagati nAmakarma // 119 // jaM taM jAdiNAmaM taM paMcavihaM- eiMdiyajAdiNAmaM beiMdiyajAdiNAmaM teiMdiyajAdiNAmaM cauriMdiyajAdiNAmaM paMciMdiyajAdiNAmaM cedi // 120 // jo vaha jAti nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- ekendriyajAtinAmakarma, dvIndriyajAtinAmakarma, trIndriyajAtinAmakarma, caturindriyajAtinAmakarma, aura paMcendriyajAtinAmakarma / / 120 // jaMtaM sarIraNAmaM taM paMcavihaM- orAliyasarIraNAmaM veubbiyasarIraNAmaM AhArasarIraNAmaM tejaiyasarIraNAmaM kammaiyasarIraNAmaM cedi // 121 // jo vaha zarIra nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIra, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIra nAmakarma // 121 // jaM taM sarIrabaMdhaNaNAmaM taM paMcavihaM- orAliyasarIrabaMdhaNaNAmaM veuvviyasarIrabaMdhaNaNAma AhArasarIrabaMdhaNaNAmaM tejaiyasarIrabaMdhaNaNAmaM kammaiyasarIra baMdhaNaNAmaM cedi // jo vaha zarIrabandhana nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIrabandhana, vaikriyikazarIrabandhana, AhArakazarIrabandhana, taijasazarIrabandhana aura kArmaNazarIrabandhana nAmakarma // 121 // jaM taM sarIrasaMghAdaNaNAmaM taM paMcavihaM- orAliyasarIrasaMghAdaNaNAmaM veubviyasarIrasaMghAdaNaNAmaM AhArasarIrasaMghAdaNaNAmaM tejaiyasarIrasaMghAdaNaNAmaM kammaiyasarIrasaMghAdaNaNAmaM cedi // 123 // ___ jo vaha zarIrasaMghAtana nAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIrasaMghAtana, vaikriyikazarIrasaMghAtana, AhArakazarIrasaMghAtana, taijasazarIrasaMghAtana aura kArmaNazarIrasaMghAtana nAmakarma // jaM taM sarIrasaMThANaNAmaM taM chavvihaM- samacaurasarIrasaMThANaNAmaM NaggohaparimaMDalasarIrasaMThANaNAmaM sAdiyasarIrasaMThANaNAmaM khujjasarIrasaMThANaNAmaM vAmaNasarIrasaMThANaNAmaM huMDasarIra saMThANaNAmaM cedi // 124 // cha. 90 Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 5, 125 jo vaha zarIrasaMsthAna nAmakarma hai vaha chaha prakArakA hai- samacaturasrazarIrasaMsthAna, nyagrodhaparimaNDalazarIrasaMsthAna, svAtizarIrasaMsthAna, kubjazarIrasaMsthAna, vAmanazarIrasaMsthAna aura huNDazarIrasaMsthAna nAmakarma // 124 // jaM taM sarIraaMgovaMgaNAmaM taM tivihaM- orAliyasarIraaMgovaMgaNAma beuvviyasarIraaMgovaMgaNAmaM AhArasarIraaMgovaMgaNAmaM cedi // 125 // ___jo vaha zarIraAMgopAMga nAmakarma hai vaha tIna prakArakA hai-- audArikazarIraAMgopAMga, vaikriyikazarIraAMgopAMga aura AhArakazarIraAMgopAMga nAmakarma // 125 // jaM taM sarIrasaMghaDaNaNAmaM taM chavvihaM- vajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM vajjaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM NArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM addhaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAmaM khIliyasarIrasaMghaDaNaNAmaM asaMpattasevaTTasarIrasaMghaDaNaNAmaM cedi // 126 // jo vaha zarIrasaMhanana nAmakarma hai vaha chaha prakArakA hai-- vajrarSabhavajranArAcazarIrasaMhanana, vajranArAcazarIrasaMhanana, nArAcazarIrasaMhanana, ardhanArAcazarIrasaMhanana, kIlitazarIrasaMhanana aura asaMprAptAsRpATikAzarIrasaMhanana nAmakarma / / 126 / / jaM taM vaNNaNAmakammaM taM paMcavihaM- kiNNavaNNaNAmaM NIlavaNNaNAmaM ruhiravaNNaNAma haliddavaNNaNAmaM sukilavaNNaNAmaM cedi // 127 / / jo vaha varNa nAmakarma hai vaha cAra prakArakA hai- kRSNavarNa, nIlavarNa, rudhiravarNa, zuklavarNa, aura haridravarNa nAmakarma // 127 // jaM taM gaMdhaNAmaM taM duvihaM- surahigaMdhaNAmaM durahigaMdhaNAmaM cedi // 128 // jo vaha gandha nAmakarma hai vaha do prakArakA hai-- surabhigandha aura durabhigandha nAmakarma // jaM taM rasaNAmaM taM paMcavihaM-ttittaNAmaM kaDavaNAmaM kasAyaNAmaM aMbilaNAmaM mahuraNAmaM cedi // 129 // jo vaha rasanAmakarma hai vaha pAMca prakArakA hai- tikta, kaTuka, kaSAya, Amla aura madhura nAmakarma // 129 // jaMtaM phAsaNAmaM tamaTThavihaM- kakkhaDaNAmaM mauaNAmaM garUvaNAmaM lahuaNAmaM NiddhaNAma lhukkhaNAmaM sIdaNAmaM usuNaNAmaM cedi // 130 // jo vaha sparza nAmakarma hai vaha ATha prakArakA hai- karkaza, mRdu, guru, laghu, snigdha, rUkSa, zIta aura uSNa nAmakarma // 130 // jaMtaM ANupugviNAmaM taM caunvihaM-NirayagaipAoggANupugviNAmaM tirikkhagaipAoggANupuriNAma maNusagaipAoggANupubbiNAmaM devagaipAoggANupubbiNAmaM cedi / Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDiaNiogaddAre NAmapayaDiparUvaNA [ 715 jo vaha AnupUrvI nAmakarma hai vaha cAra prakArakA hai- narakagatiprAyogyAnupUrvI, tiryaJca - gatiprAyogyAnupUrvI, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI aura devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarma // 131 // rigaipAoggANu putriNAmAe kevaDiyAo payaDIo ? / / 132 / / NirayagahapAoggANuputriNAmA payaDIo aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettavAhallANi tiriyapadarANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettehi ogAhaNaviyappehi guNidAo / evaDiyAo payaDIo // 5, 5, 140.] narakagati nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 132 // narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra bAhalyarUpa tiryakprataroMko zreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra avagAhanAvikalpoMse guNita karanepara jo labdha ho utanI haiN| usakI itanI hI mAtra prakRtiyAM hai // tirikkhagar3apAoggANupuvviNAmAe kevaDiyAo payaDIo ? / / 134 // tirikkhagahapAoggANupuvviNAmAe payaDIo loo seDIe asaMkhejjadibhAgamettehi agAhaNavihi guNidAo / evaDiyAo payaDIo / / 135 / / tiryaMgatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM hai ! // 134 // tirthaMgatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM lokako jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra avagAhanAvikalpoMse guNita karane para jo labdha ho utanI haiM / usakI itanI mAtra prakRtiyAM haiM // 135 // maNusa gaipAoggANupuvviNAmAe kevaDiyAo payaDIo ? / / 136 / / maNusagaipAoggANupuvviNAmAe payaDIo paNadAlIsajoyaNa sadasahassabAhallANi tiriyapadarANi uDDhakavADachedaNaNipphaNNANi seDIe asaMkhejjadibhAgamettehi ogAhaNAviyappehi guNidAo / evaDiyAo payaDIo // 137 // manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // prAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM urdhvakapATachedanase niSpanna paiMtAlIsa lAkha tiryakprataroMko jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra avagAhanAvikalpoMse guNita utanI haiM / usakI itanI mAtra prakRtiyAM haiM // 137 // devagaipAoggANupubviNAmAe kevaDiyAo payaDIo 1 // 138 // devagahapAoggANupuvviNAmAe payaDIo NavajoyaNasadabAhallANi tiriyapadarANi seDIe asaMkhejja - dibhAgamettehi ogAhaNaviyappehi guNidAo / evaDiyAo payaDIo / / 139 / / 136 // manuSyagati-yojana bAhalyasvarUpa karanepara jo labdha ho devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI kitanI prakRtiyAM haiM ? // 138 // devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM nau sau yojana bAhalyarUpa tiryakprataroMko jagazreNIke asaMkhyAtaveM bhAga mAtra avagAhanAvikalpoMse guNita karanepara jo labdha ho utanI haiN| usakI itanI mAtra prakRtiyAM haiM // ettha appA bahugaM // 140 // aba yahAM alpabahuttvakI prarUpaNA kI jAtI hai // 140 // Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 5, 141 savvatthovAo NiragaipAoggANupubbiNAmAe payaDIo // 141 // narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM sabase stoka haiM // 141 // devagaipAoggANupuvviNAmAe payaDIo asaMkhejjadiguNAo / / 142 // unase devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM asaMkhyAtaguNita haiM // 142 // maNusagaipAoggANupuviNAmAe payaDIo saMkhejjaguNAo // 143 // unase manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM saMkhyAtaguNI haiM // 143 / / tirikkhagaipAoggANupubdhiNAmAe payaDIo asaMkhejjaguNAo // 144 // unase tiryaMcagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 144 // bhUo appAbahuaM / / 145 // phira bhI usa alpabahuttvako kahate haiM || 145 // savvatthovA maNusagaipAoggANupuvviNAmAe pathaDIo // 146 // nirayagaipAoggANupuSiNAmAe payaDIo asaMkhejjaguNAo // 147 // devagaipAoggANupubdhiNAmAe payaDIo asaMkhejjaguNAo // 148 // tirikkhagaipAoggANupubbiNAmAe payaDIo asaMkhejjaguNAo // 149 // manuSyagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM sabase alpa haiM // 146 // unase narakagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 147 // unase devagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 148 // unase tiryaMcagatiprAyogyAnupUrvI nAmakarmakI prakRtiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 149 // __agurualahuaNAmaM uvaghAdaNAmaM paraghAdaNAma ussAsaNAmaM AdAvaNAmaM ujjovaNAmaM vihAyagadiNAmaM tasaNAmaM thAvaraNAmaM bAdaraNAmaM suhumaNAmaM pajjattaNAmaM apajjattaNAmaM patteyasarIraNAmaM sAdhAraNasarIraNAmaM thiraNAmaM athiraNAmaM suhaNAmaM asuhaNAmaM subhagaNAmaM dubhagaNAmaM sussaraNAmaM dussaraNAmaM AdejjaNAmaM aNAdejjaNAmaM jasakittiNAmaM ajasakittiNAmaM NimiNaNAmaM titthayaraNAmaM // 150 // agurulaghunAma, upaghAtanAma, paraghAtanAma, ucchvAsanAma AtApanAma, udyotanAma vihAyogatinAma, trasanAma, sthAvaranAma, bAdaranAma, sUkSmanAma, paryAptanAma, aparyAptanAma, pratyekazarIranAma, sAdhAraNazarIranAma, sthiranAma, asthiranAma, zubhanAma, azubhanAma, subhaganAma, durbhaganAma, susvaranAma, duHsvaranAma, AdeyanAma, anAdeyanAma, yazaHkIrtinAma, ayazaHkIrtinAma, nirmANanAma, aura tIrthakaranAma; ye nAmakarmakI apiNDa prakRtiyAM haiM / / 150 // godassa kammassa kevaDiyAo payaDIo? // 151 // godassa kammassa duve payaDIo uccAgodaM ceva NIcAgodaM ceva / evaDiyAo payaDIo // 152 / / Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 158] payaDiaNiyogaddAre aMtarAiyapayaDiparUvaNA [ 717 gotrakarmakI kitanI prakRtiyAM hotI haiM ? // 151 // gotrakarmakI do prakRtiyAM haiM-- uccagotra aura nIcagotra / usakI itanI mAtra prakRtiyAM haiM // 152 // ___aMtarAiyassa kammassa kevaDiyAo payaDIo ? // 153 // aMtarAiyassa kammassa paMcapayaDIo- dANaMtarAiyaM lAhaMtarAiyaM bhogatarAiyaM paribhogatarAiyaM viriyaMtarAiyaM cedi / evaDiyAo payaDIo // 154 // antarAyakarmakI kitanI prakRtiyAM hai ? // 153 // antarAyakarmakI pAMca prakRtiyAM haiMdAnAntarAya; lAbhAntarAya, bhogAntarAya, paribhogAntarAya, aura vIryAntarAya / usakI itanI mAtra prakRtiyAM haiM // 154 // jA sA bhAvapayaDI NAma sA duvihA- Agamado bhAvapayaDI ceva NoAgamado bhAvapayaDI ceva // 155 // jo vaha bhAvaprakRti hai vaha do prakArakI hai- AgamabhAvaprakRti aura noAgamabhAvaprakRti // jA sA Agamado bhAvapayaDI NAma tisse imo Nideso ThidaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM asthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM / jA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA vA pariyaTTaNA vA aNupehaNA vA thaya-thadi-dhammakahA vA je cAmaNNe evamAdiyA uvajoga / bhAve tti kaTTa jAvadiyA uvajuttA bhAvA sA-savvA Agamado bhAvapayaDI NAma // 156 // unameM jo vaha AgamabhAvakRti hai usakA yaha nirdeza hai- sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama / tathA inameM jo vAcanA, pRcchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA aura stava, stuti va dharmakathA tathA inako Adi lekara aura jo upayoga haiM 've saba bhAva hai' aisA samajhakara jitane upayukta bhAva haiM vaha saba AgamabhAvakRti hai // ___jA sA NoAgamado bhAvapayaDI NAma sA aNeyavihA / taM jahA-sura-asura-NAgasughaNNa-kiNNara-kiMpurisa-garuDa-gaMdhavya - jakkha-rakkhasa - maNua-mahoraga-miya - pasu-pakkhi-duvayacauppaya-jalacara-thalacara-khagacara-deva-maNussa-tirikkha -NeraiyaNiyaNugA payaDI sA savvA NoAgamado bhAvapayaDI NAma // 157 // __ jo vaha noAgamabhAvaprakRti hai vaha aneka prakArakI hai / yathA-sura, asura, nAga, suparNa, kinnara, kiMpuruSa, garUDa, gandharva, yakSa, rAkSasa, manuja, mahoraga, mRga, pazu, pakSI, dvipada, catuSpada, jalacara, sthalacara, khagacara, deva, manuSya, tiryaMca aura nArakI; ina jIvoMkI jo apanI apanI prakRti hai vaha saba noAgamabhAvaprakRti hai // 157 // edAsiM payaDINaM kAe payaDIe payadaM ? kammapayaDIe payadaM // 158 // ina prakRtiyoMmeM kisa prakRtikA prakaraNa hai ? karma prakRtikA prakaraNa hai // 158 / / Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 5, 159 sesaM vedaNAe bhaMgo // 159 // zeSa anuyogadvAroMkI prarUpaNA vedanA anuyogadvArake samAna hai // 159 // / / isa prakAra prakRtinAmaka anuyogaddAra samApta huA // 5 // 6. baMdhaNANiyogaddAraM baMdhaNe tti caubihA kammavibhAsA-baMdho baMdhagA baMdhaNijjaM baMdhavihANe tti // 1 // ukta caubIsa anuyogadvAroM meM aba bandhana nAmakA chaThA anuyogadvAra adhikAraprApta hai / usameM 'bandhana' kI karmavibhASA karmabandhanakA vyAkhyAna cAra prakArakA hai- bandha, bandhaka, bandhanIya aura bandhavidhAna / / 1 / / abhiprAya yaha hai ki 'bandhana' isa zabdako jaba 'bandhaH bandhanaM ' isa prakAra bhAvasAdhanameM siddha kiyA jAtA hai taba usa artha bandhakA eka dravyakA dUsare dravyake sAtha saMyoga tathA dravyakA usake bhAvoMke sAtha samavAya - hotA hai| 'badhnAtIti bandhanaH' isa prakArase yadi usa bandhana zabdako kartRsAdhanameM niSpanna kiyA jAtA hai to usakA artha bandhakadravya va bhAva rUpa bandhakA kartA (AtmA)- hotA hai / 'badhyate iti bandhanaH' isa prakArase yadi use karmasAdhanameM siddha kiyA jAtA hai to usakA artha bandhanIya- bandhake yogya pudgala dravya-- hotA hai| tathA yadi use 'badhyate anena iti bandhanam ' isa prakArase karaNasAdhanameM siddha kiyA jAtA hai to usakA artha bandhavidhAna- prakRtitva sthiti AdirUpa bandha bheda hotA hai| isa prakAra bandhana zabdake ukta cAroM arthokI vivakSA karake isa anuyogadvArameM kramase bandha, bandhaka, bandhanIya aura bandha bhedoMkI prarUpaNA kI gaI hai| jo so baMdho NAma so cauviho- NAmabaMdho duvaNabaMdho davvabaMdho bhAvabaMdho cedi // 2 // __bandhake cAra bheda haiM- nAmabandha, sthApanAbandha, dravyabandha aura bhAvabandha // 2 // baMdhaNayavibhAsaNadAe ko Nao ke baMdhe icchadi ? // 3 // Negama-vavahAra-saMgahA savve baMdhe // 4 // ujusudo ThavaNabaMdhaM Necchadi // 5 // sadaNao NAmabaMdhaM bhAvabaMdhaM ca icchadi / nayakI apekSA bandhakA vizeSa vicAra karanepara kauna naya kina bandhoMko svIkAra karatA hai ? // 3 // naigama, vyavahAra aura saMgraha naya saba bandhoMko svIkAra karate haiM // 4 // RjusUtranaya sthApanAbandhako svIkAra nahIM karatA // 5 // zabdanaya nAmabandha aura bhAvabandhako svIkAra karatA hai // 6 // | Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 12] baMdhaNANiyogaddAre NAmabaMdhaparUvaNA [719 jo so NAmabaMdho NAma so jIvassa vA ajIvassa vA jIvANaM vA ajIvANaM vA jIvassa ca ajIvassa ca jIvassa ca ajIvANaM ca jIvANaM ca ajIvassa ca jIvANaM ca . ajIvANaM ca jassa NAmaM kIradi baMdho tti so savvo NAmabaMdho NAma // 7 // jo vaha nAmabandha hai vaha isa prakAra hai-- eka jIva, eka ajIva, bahuta jIva, bahuta ajIva, eka jIva aura eka ajIva, eka jIva aura bahuta ajIva, bahuta jIva aura eka ajIva tathA bahuta jIva aura bahuta ajIva; ina AThameMse jisakA 'bandha' yaha nAma kiyA hai vaha saba saba nAmabandha hai // 7 // ___ jo so duvaNabaMdho NAma so duviho- sambhAvaTThavaNabaMdho ceva asabbhAvaTThavaNabaMdho ceva // 8 // sthApanA bandha do prakArakA hai- sadbhAvasthApanA bandha aura asadbhAvasthApanA bandha // 8 // jo so sabbhAvAsabbhAvaTThavaNabaMdho NAma tassa imo Niddeso-kaTThakammesu vA cittakammesu vA pottakammesu vA leppakammesu vA leNakammesu vA selakammesu vA gihakammesu vA bhittikammesu vA daMtakammesu vA bheMDakammesu vA akkho vA varADao vA je cAmaNNe evamAdiyA sabbhAva-asabbhAvaTThavaNAe Thavijjadi baMdho tti so savvo sambhAva-asambhAvaTThaNabaMdho NAma // 9 // jo vaha sadbhAvasthApanAbandha aura asadbhAvasthApanAbandha hai usakA nirdeza isa prakAra haikASThakoMmeM, citrakarmomeM, pottakaumeM, lepyakarmoM meM, layanakaumeM, zailakarmoM meM, gRhakarmoM meM, bhittikoMmeM, dantakarmoM meM aura bheNDakarmoMmeM tathA akSa yA kauDI inako Adi lekara aura bhI jo dUsare padArtha abhedasvarUpase sadbhAvanAsthApanA tathA asadbhAvasAsthApanAmeM 'yaha bandha hai' isa rUpase sthagita kiye jAte haiM vaha saba sadbhAvasthApanAbandha aura asadbhAvasthApanAbandha hai // 9 // jo so davvabaMdho NAma so thappo // 10 // jo vaha dravyabandha hai use isa samaya sthagita kiyA jA sakatA hai // 10 // jo so bhAvabaMdho NAma so duviho- Agamado bhAvabaMdho ceva NoAgamado bhAvabaMdho ceva // 11 // jo vaha bhAvabandha hai vaha do prakArakA hai-- AgamabhAvabandha aura noAgamabhAvabandha // 11 // jo so Agamado bhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- ThidaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM, jA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA vA pariyadRNA vA aNupehaNA vA thaya-thudi-dhammakahA vA je cAmaNNe evamAdiyA uvajogA bhAve ti kaTTa jAvadiyA uvajuttA bhAvA so sabo Agamado bhAvabaMdho NAma // 12 // Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM / 5, 6, 13 jo vaha AgamabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, ganthasama, nAmasama aura ghoSasama; isa nau prakAra zrutajJAnake viSayameM jo vAcanA, pRcchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA, stuva, stuti, dharmakathA tathA inako Adi lekara aura bhI jo anya upayoga haiM unameM bhAvarUpase jitane upayukta bhAva haiM vaha saba AgamabhAva bandha hai // jo so NoAgamado bhAvabaMdho NAma so duviho- jIva bhAvabaMdho ceva ajIva bhAvabaMdho ceva // 13 // jo vaha noAgamabhAvabandha hai vaha do prakArakA hai- jIva noAgama bhAvabandha aura ajIva noAgama bhAvabandha // 13 // jo so jIvabhAvabaMdho NAma so tiviho- vivAgapaJcaiyo jIvabhAvabaMdho ceva avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho ceva tadubhayapaccaio jIva bhAvabaMdho ceva / / 14 // ___ jIvabhAvabandha tIna prakArakA hai- vipAkapratyayikajIvabhAvabandha, avipAkapratyayika jIvabhAvabandha aura tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha / / 14 / / karmoke udaya aura udIraNAkA nAma vipAka tathA ina donoMke abhAvameM jo unakA upazama athavA kSaya hotA hai usakA nAma avipAka hai / vipAkake nimittase honevAle bhAvako vipAkapratyaya tathA avipAkake nimittase honevAle bhAvako atripAkapratyaya kahA jAtA hai| karmoke udaya aura udIraNAse tathA unake upazama aura kSayase bhI jo bhAva udita hotA hai usako tadubhayapratyaya jIvabhAvabandha jAnanA caahiye| jo so vivAgapaJcaiyo jIvabhAvabaMdho NAma tattha imo Nideso-deve tti vA maNusse tti vA tirikkhe ti vA Neraie tti vA itthivede tti vA purisavede tti vA Naqsayavede tti vA kohavede tti vA mANavede tti vA mAyavede tti vA lohavede tti vA rAgavede tti vA dosavede tti vA mohavede tti vA kiNhalese tti vA NIlalesse- tti vA kAulesse tti vA teulesse tti vA pammalesse tti vA sukkalesse tti vA asaMjade tti vA avirade tti vA aNNANe tti vA micchAdihi tti vA je cAmaNNe evamAdiyA kammodayapaJcaiyA udayavivAgaNippaNNA bhAvA so savvo vivAgapaJcaiyo jIvabhAvabaMdho NAma // 15 // __ jo vaha vipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- devabhAva, manuSyabhAva, tiryaMcabhAva, nArakabhAva, strIveda, puruSaveda, napusaMkaveda, krodhaveda, mAnaveda, mAyAveda, lobhaveda, rAgaveda, doSaveda, mohaveda, kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, pItalezyA, padmalezyA, zuklalezyA, asaMyatabhAva, aviratabhAva, ajJAnabhAva aura mithyAdRSTibhAva; tathA isI prakAra aura bhI jo karmodayapratyayika udayavipAkase utpanna hue bhAva haiM ve saba vipAkapratyayika jIvabhAvabandha haiM // 15 // uparyukta saba deva-nArakAdi bhAva cUMki vivakSita devagati nAmakarma Adike udayase utpanna huA karate haiM, ata eva unako vipAkapratyayika jIvabhAvabandhabhAva kahA gayA hai / Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6, 18 ] NibaMdhaNANiyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA [ 721 jo so avivAgapaccayo jIvabhAvabaMdho NAma so duviho - uvasamiyo avivAgapaccayo jIvabhAvabaMdho caiva khaiyo avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho ceva // 16 // jo vaha avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai vaha do prakArakA hai- aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha aura kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha // 16 // jo so samio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- se vasaMtako uvasaMtamANe uvasaMtamAe uvasaMtalohe uvasaMtarAge uvasaMtadose uvasaMtamohe uvasaMtakasAyaviyarAgachadumatthe uvasamiyaM sammattaM uvasamiyaM cArittaM je cAmmaNe evamAdiyA uvasamiyA bhAvA so savvo uvasamiyo avivAgapaccaDyo jIvabhAvabaMdho NAma / / 17 / / jisa jIvakA krodha upazAnta ho gayA hai, jisakA mAna upazAnta ho gayA hai, jisakI mAyA upazAnta ho gaI hai, jisakA lobha upazAnta ho gayA hai, jisakA rAga upazAnta ho gayA hai, jisakA doSa upazAnta ho gayA hai aura jisakA moha upazAnta ho gayA hai una jIvoMke tathA jisakA paccIsa prakArakA samasta hI cAritramoha upazAnta ho gayA hai aise upazAnta kaSAya- vItarAgachadmastha jIvake bhI jo jIvabhAga hotA hai vaha aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha kahA jAtA hai / isake atirikta aupazamika samyaktva aura aupazamika cAritra tathA inako Adi lekara aura bhI jo aupazamika bhAva haiM una sabako aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha jAnanA cAhiye // 17 // jo so khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- se khINako khINamANe khINamAye khINalohe khINarAge khINadose khINamo he khINakasAya- cIyarAyachadumatthe khaiyasammattaM khaiyacAritaM khaiyA dANaladdhI khaiyA lAhaladdhI khaiyA bhogaladdhI khAiyA paribhogaladdhI khaiyA vIriyaladdhI kevalaNANaM kevaladaMsaNaM siddhe buddhe pariNivvude savvadukkhANamaMtayaDe ti je cAmaNNe evamAdiyA khajhyA bhAvA so savvo khaiyo avivAgapaccayo jIvabhAvabaMdho NAma // 18 // jo vaha kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai usakA nirdeza yaha hai- jisa jIvakA krodha kSINa ho cukA hai, jisakA mAna kSINa ho cukA hai, jisakI mAyA kSINa ho cukI hai, jisakA lobha kSINa ho cukA hai, jisakA rAga kSINa ho cukA hai, jisakA doSa kSINa ho cukA hai, aura jisakA aTThAIsa prakArakA moha kSINa ho cukA hai; una jIvoMke tathA jisakA paccIsa bhedarUpa samasta cAritramoha kSINa ho cukA hai aise kSINakaSAya- vItarAga chadmasthake bhI jo jIvabhAva utpanna hotA hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha kahalAtA hai / isake atirikta kSAyika samyaktva, kSAyika cAritra, kSAyika dAnalabdhi, kSAyika kSAyika paribhogalabdhi, kSAyika vIryalabdhi, kevalajJAna, kevaladarzana, lAbhalabdhi, kSAyika . bhogalabdhi, siddhatva, buddhatva, parinivRttatva, cha. 91 Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [ 5, 6, 19 sarva duHkha- antakRtatva evaM inako Adi lekara aura bhI jo kSAyika bhAva hai usa sabako kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha jAnanA cAhiye // 18 // jo so tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma tamsa imo Niddeso- khaovasamiyaM eiMdiyaladdhitti vA khaovasamiyaM vIiMdiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM tIiMdiyaladdhi tivA khaovasamiyaM cauriMdiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM paMciMdiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM madiaNNANi ti vA khaovasamiyaM sudaaNNANi tti vA khaovasamiyaM vihaMgaNANi tti vA khaovasamiyaM AbhiNibohiyaNANi tti vA khaovasamiyaM sudaNANi tti vA khaovasamiyaM ohiNANi tti vA khaovasamiyaM maNapajjavANi tti vA khaovasamiyaM cakkhudaMsaNitti vA khaovasamiyaM acakkhudaMsaNi tti vA khaovasamiyaM ohidaMsaNi tti vA khaovasamiyaM sammAmicchattaladdhi tti vA khaovasamiyaM sammattaladdhitti vA khaovasamiyaM saMjamAsaMjamaladdhi tti vA khaovasamiyaM saMjamaladdhi tti vA khaovasamiyaM dANaladdhi tti vA khaovasamiyaM lAhaladdhitti vA khaovasamiyaM bhogaladdhi tti vA khaovasamiyaM paribhogaladdhi tti vA khaovasamiyaM vIriyaladdhi tti vA khaosamiyaM se AyAradhare tti vA khaovasamiyaM sUdayaDadhare vA khaovasamiyaM ThANadhare tti vA khaovasamiyaM samavAyadhare tti vA khaovasamiyaM viyAhapaNNattadharettA khaovasamiyaM NAhadhammadhare tti vA khaovasamiyaM uvAsayajjheNadhare tti vA khaovasamiyaM aMtayaDadhare tti vA khaovasamiyaM aNuttarovavAdiyadasadhare tti vA khaoasamiyaM paNNavAgaraNadhare tti vA khaovasamiyaM vivAgamuttadhare tti vA khaovasamiyaM diTTivAdadhare tti vA khaovasamiyaM gaNitti vA khaovasamiyaM vAcage tti vA khaovasamiyaM dasa puvvahare tti vA khaovasa miyaM cohasapuvvahAre tti vA je cAmaNNe evamAdiyA khaovasamiyabhAvA so sanco tadubhayapaccaio jIvabhAvabaMdha - NAma / / 19 // jo vaha tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- kSAyopazamika ekendriyalabdhi, kSAyopazamika dvIndriyalabdhi, kSAyopazamika trIndriyalabdhi, kSAyopazamika caturindriyalabdhi, kSAyopazamika paMcendriyalabdhi, kSAyopazamika matyajJAnI, kSAyopazamika zrutAjJAnI, kSAyopazamika vibhaMgajJAnI, kSAyopazamika AbhinibodhikajJAnI, kSAyopazamika zrutajJAnI, kSAyopazamika avadhijJAnI, kSAyopazamika mana:paryayajJAnI, kSAyopazamika cakSudarzanI, kSAyopazamika acakSudarzanI, kSAyopazamika avadhidarzanI, kSAyopazamika samyagmithyAtvalabdhi, kSAyopazamika samyaktvalabdhi, kSAyopazamika saMyamAsaMyamalabdhi, kSAyopazamika saMyamalabdhi, kSAyopazamika dAnalabdhi, kSAyopazamika lAbhalabdhi, kSAyopazamika bhogalabdhi, kSAyopazamika paribhogalabdhi, kSAyopazamika vIryalabdhi, kSAyopazamika AcAradhara, kSAyopazamika sUtrakRtadhara, kSAyopazamika sthAnadhara, kSAyopazamika samavAyadhara, kSAyopazamika vyAkhyAprajJaptidhara, kSAyopazamika nAthadharmadhara, kSAyopazamika upAsakAdhyayanadhara; kSAyopazamika antakRtadhara, kSAyopazamika anuttaraupapAdikadazadhara, kSAyopazamika praznavyAkaraNadhara, kSAyopazamika vipAkasUtradhara, Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhaNANiyogadvAre bhAvabaMdhaparUvaNA [ 723 kSAyopazamika dRSTivAdavara, kSAyopazamika gaNI, kSAyopazamika vAcaka, kSAyopazamika dazapUrvara evaM kSAyopazamika caturdazapUrvadhara; ye tathA inako Adi lekara aura bhI jo dUsare kSAyopazamika bhAva haiM vaha saba tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha hai; yaha isa sUtrakA abhiprAya hai // 19 // 5, 6, 22 ] jo so ajIvabhAvabaMdho NAma so tiviho- vivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho ceva avivAgapaccayo ajIvabhAvabaMdho ceva tadubhayapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho ceva // 20 // ajIvabhAvabandha tIna prakArakA hai- vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha, avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha aura tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha // 20 // jo ajIvabhAva mithyAtva aura avirati Adike Azrayase athavA puruSake prayatna ke Azrayase utpanna hote haiM ve vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha kahe jAte haiM / jo ajIvabhAva ukta mithyAtvAdi kAraNoMke vinA utpanna hote haiM unakA nAma avipAkapratyayika, tathA jo una donoM hI kAraNoMke Azrayase utpanna hote haiM unakA nAma tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha hai 1 jo so vivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Nideso- paogapariNadA vaNNA ogapariNadA sahA paogapariNadA gaMdhA paogapariNadA rasA paogapariNadA phAsA pagapariNadA gadI paogapariNadA ogAhaNA paogapariNadA saMThANA paogapariNadA khaMdhA paogapariNadA khaMghadesA paogapariNadA khaMghapadesA je cAmaNNe evamAdiyA paogapariNadasaMjuttA bhAvA so savvo vivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma / / 21 / jo vaha vipAkapratyayaka ajIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- prayogapariNata varNa, prayogapariNata zabda, prayogapariNata gandha, prayogapariNata rasa, prayogapariNata sparza, prayogapariNata gati, prayogapariNata avagAhanA, prayogapariNata saMsthAna, prayogapariNata skandha, prayogapariNata skandhadeza aura prayogapariNata skandhapradeza; ye tathA inako Adi lekara aura bhI jo prayogapariNata saMyukta bhAva hote haiM vaha saba vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha kahalAtA hai // 21 // varNAdi nAmakarma vizeSake udayase audArika zarIraskandhoMmeM utpanna honevAle varNAdi rUpa pudgalapariNAma tathA haldI Adike prayogase utpanna honevAle varNabheda rUpa pudgalapariNAma vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha hai, aisA sUtrakA abhiprAya samajhanA cAhiye / jo so avivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- vissasA - pariNadA vaNNA vissasApariNadA sadA vissasApariNadA gaMdhA vissasApariNadA rasA vissasApariNadA phAsA vissApariNadA gadI vissasApariNadA ogAhaNA vissApariNadA saMThANA vissasApariNadA khaMghA, vissasApariNadA khaMghadesA vissasApariNadA khaMghapadesA je cAmaNNe evamAdiyA vissasApariNadA saMjuttA bhAvA so savvo avivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma / / 22 / / Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 6, 23 jo vaha avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- vinasApariNata varNa, visrasApariNata zabda, visrasApariNata gandha, visrasApariNata rasa, vinasApariNata sparza, vinasApariNata gati, visrasApariNata avagAhanA, visrasApariNata saMsthAna, visrasApariNata skandha, visrasApariNata skandhadeza aura visrasApariNata skandhapradeza; ye tathA inako Adi lekara aura bhI jo isI prakArake visrasApariNata saMyukta bhAva haiM vaha saba avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha hai // 22 // jo so tadubhayapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Nideso-paoapariNadA vaNNA vaNNA vissasApariNadA paoapariNadA sadA sadA vissasApariNadA paoapariNadA gaMdhA gaMdhA vissasApariNadA paoapariNadA rasA rasA vissasApariNadA paoapariNadA phAsA phAsA vissasApariNadA paoapariNadA gadI gadI vissasApariNadA [paoapariNadA ogAhaNA ogAhaNA vissasApariNadA] paoapariNadA saMThANA saMThANA vissasApariNadA paoapariNadA khaMdhA khaMdhA vissasApariNadA paoapariNadA khaMdhadesA khaMdhadesA vissasApariNadA paoapariNadA khaMdhapadesA khaMdhapadesA vissasApariNadAje cAmaNNe evamAdiyA paoa-vissasApariNadA saMjuttA bhAvA so savvo tadubhayapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma // 23 // jo tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- prayogapariNata varNa aura visrasApariNata varNa, prayogapariNata zabda aura visrasApariNata zabda, prayogapariNata gandha aura visrasApariNata gandha, prayogapariNata rasa aura visrasApariNata rasa, prayogapariNata sparza aura visrasApariNata sparza, prayogapariNata gati aura visrasApariNata gati, [prayogapariNata avagAhanA aura visrasApariNata avagAhanA], prayogapariNata saMsthAna aura visrasApariNata saMsthAna, prayogapariNata skandha aura visrasApariNata skandha, prayogapariNata skandhadeza aura visrasApariNata skandhadeza, prayogapariNata skandhapradeza aura visrasApariNata skandhapradeza; ye tathA inako Adi lekara aura bhI jo prayoga aura visrasApariNata saMyukta bhAva haiM vaha saba tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha hai // 23 // abhiprAya yaha hai ki prayogapariNata varNAdikoMke sAtha jo visrasApariNata varNAdikoMkA saMyoga aura samavAyarUpa sambandha hotA hai usa sabako tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha jAnanA caahiye| jo so thappo davvabaMdho NAma so duvihA- Agamado davvabaMdho ceva NoAgamado davvabaMdho ceva // 24 // jisa dravyabandhako sthagita kara Aye haiM vaha do prakArakA hai- Agama dravyabandha aura noAgama dravyabandha // 24 // jo so Agamado davvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- dvidaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM / jA tattha vAyaNA vA pucchaNA Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 31] baMdhaNANiyogaddAre davvabaMdhaparUvaNA [ 725 vA paDicchaNA vA pariyadRNA vA aNupehaNA vA thaya-thudi-dhamma-kahA vA je cAmaNNe evamAdiyA aNuvajogA davve tti kaTu jAvadiyA aNuvajuttA bhAvA so savvo Agamado davvabaMdho NAma // 25 // jo vaha Agama dravyabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama; inake viSayameM vAcanA, pRcchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA, stava, stuti aura dharmakathA tathA inako Adi lekara jo aura bhI anya anupayoga haiM unameM dravyanipekSa rUpase jitane anupayukta bhAva haiM vaha saba Agamadravyabandha hai // jo so NoAgamado davvabaMdho so duviho- paoabaMdho ceva vissasAbaMdho ceva // 26 // jo noAgamadravyabandha haiM vaha do prakArakA hai- prayogabandha aura visrasAbandha // 26 // jo so paoabaMdho NAma so thappo // 27 // jo prayogabandha hai use sthagita karate haiM- usakI prarUpaNA Age kI jAegI // 27 // jo so vissasAbaMdho NAma so duviho- sAdiyavissasAbaMdho ceva aNAdiyavissasAbaMdho ceva // 28 // jo vaha visrasAbandha hai vaha do prakArakA haiM- sAdivisrasAbandha aura anAdivisrasAbandha // jo so sAdiyavissasAbaMdho NAma so thappo // 29 // jo sAdi visrasAbandha hai use abhI sthagita karate haiM // 29 // jo so aNAdiyavissasAbaMdho NAma so tiviho- dhammatthiyA adhammatthiyA AgAsatthiyA cedi // 30 // ___ jo vaha anAdi visrasAbandha hai vaha tIna prakArakA hai- dharmAstikAyaviSayaka, adharmAstikAya aura AkazAstikAyaviSayaka // 30 // dhammatthiyA dhammatthiyadesA dhammatthiyapadesA, adhammatthiyA adhammatthiyadesA, AgAsatthiyA AgAsatthiyadesA AgAsatthiyapadesA, edAsiM tiNNaM pi atthiANamaNNoNNa padesabaMdho hodi // 31 // dharmAstika, dharmAstikadeza aura dharmAstikapradeza; adharmAstika, adharmAstikadeza aura adharmAstikapradeza; tathA AkAzAstika, AkAzAstikadeza aura AkAzAstikapradeza; ina tInoM hI astikAyoMkA paraspara pradezabandha hotA hai / / 31 // dharmAstikAyake samasta avayavasamUhakA nAma dharmAstikAya hai, isa avayavIsvarUpa dharmAstikAyakA jo apane avayavoMke sAtha sambandha hai vaha dharmAstikabandha kahalAtA hai / usa dharmAstikAyake Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 6, 32 ardha bhAgase lekara caturtha bhAga taka dharmAstikadeza kahA jAtA hai, aise dharmAstikadezoMkA jo apane avayavoMke sAtha sambandha hai use dharmAstikadezabandha jAnanA cAhiye / ukta dharmAstikAyake caturtha bhAgase saba hI avayavoMkA nAma dharmAstikapradeza tathA unakA jo paraspara sambandha hai usakA nAma dharmAstikapradezabandha hai| yahIM prakriyA adharmAstikAya aura AkAzAstikAyake sambandhameM bhI jAnanA cAhiye / ina tInoM hI astikAyoMkepradezoMkA jo paraspara sambandha hai usa sabako anAdivisrasAbandha samajhanA caahiye| jo so thappo sAdiyavissasAbaMdho NAma tassa imo Nideso- vemAdA NiddhadA vemAdA lhukkhadA baMdho // 32 // jo vaha sAdivisrasAbandha sthagita kiyA gayA thA usakA nirdeza isa prakAra hai- visadRza snigdhatA aura visadRza rUkSatA bandha hai-- bandhakI kAraNa hotI hai // 32 // yahAM mAdA zabdase sadRzatA aura vimAdA zabdase visadRzatA abhipreta hai, aisA samajhanA caahiye| samaNiddhadA samalhukkhadA bhedo // 33 // samAna sidhatA aura samAna rUkSatA bheda hai // 33 // abhiprAya yaha hai ki snindha paramANuoMkA anya snigdha paramANuoMke sAtha tathA rUkSa paramANuoMkA anya rUkSa paramANuoMke sAtha bandha nahIM hotA hai| NiddhaNiddhANa bajhaMti lhukkha-lhukkhA ya poggalA / Niddha-lhukkhA ya bajhaMti rUvArUvI ya poggalA // 34 // snigdha pudgalaparamANu anya snigdha pudgalaparamANuoMke sAtha nahIM baMdhate / isI prakAra rUkSa pudgalaparamANu anya rUkSa pudgalaparamANuoMke sAtha nahIM baMdhate / kintu sadRza aura visadRza aise snigdha aura rUkSa pudgalaparamANu paraspara baMdhako prApta hote haiM // 34 // abhiprAya yaha hai ki samAna guNavAle snigdha paramANuoMkA anya snigdha paramANuoMke sAtha tathA samAna guNavAle rUkSa paramANuoMkA anya rUkSa paramANuoMke sAtha paraspara bandha nahIM hotA hai / parantu snigdha aura rUkSa pudgalaparamANuoMkA, cAhe ve rUpI- guNAvibhAgapraticchadoMse samAnahoM aura cAhe arUpI- ukta guNAvibhAgapraticchedoMse asamAna- hoM to bhI unakA paraspara bandha hotA hai| vemAdANiddhadA vemAdAlhukkhadA baMdho // 35 // do guNamAtra snigdhatA aura do guNamAtra rUkSatA paraspara bandhakI kAraNa hai // 35 // abhiprAya yaha hai ki jo snigdha paramANu usa snigdhatAmeM do avibhAgapraticchedoM adhika aura hIna haiM unakA paraspara bandha hotA hai| yahI krama rUkSa paramANuoMke bhI paraspara bandhameM jAnanA caahiye| Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 40 ] baMdhaNANiyogaddAre davvabaMdhaparUvaNA [727 Niddhassa NiddheNa durAhiNae lhukkhassa lhukkheNa durAhieNa / Niddhassa lhukkheNa havedi baMdho jahaNNavajje visame same vA // 36 // snigdha pudgalakA do guNa adhika snigdha pudgalake sAtha aura rUkSa pudgalakA do guNa adhika rUkSa pudgalake sAtha bandha hotA hai, tathA snigdha pudgalakA rUkSa pudgalake sAtha viSama athavA sama bhI avibhAga praticchedoMke rahanepara bandha hotA hai| parantu jaghanya guNavAle pudgaloMkA kisI bhI avasthA bandha nahIM hotA hai / / 36 // se taM baMdhaNapariNAmaM pappa se abbhANaM vA mehANaM vA saMjjhANaM vA vijjUNaM vA ukkANaM vA kaNayANaM vA disAdAhANaM vA dhUmakedaNaM vA iMdAuhANaM vA se khettaM pappa kAlaM pappa uDuM pappa ayaNaM pappa poggalaM pappa je cAmaNNe evamAdiyA aMgamalappahuDINi baMdhaNapariNAmeNa pariNamaMti so savvo sAdiyavissasAbaMdho NAma // 37 // isa prakAra jaghanya guNayukta pudgalako chor3akara zeSa pudgala kSetrako prApta hokara, kAlako prApta hokara, RtuvizeSako prApta hokara, dakSiNa-uttararUpa ayanako prApta hokara tathA pUraNa-galanasvarUpa pudgalako prApta hokara jo abhra (varSAke ayogya megha), megha (varSAke yogya kAle megha), sandhyA, vidyut (AkAzameM meghoMke camakanevAlA tejapuMja), ulkA (AkAzase nIce giranevAlA agnipiNDake samAna tejapuMja), kanaka (vajra ), dizAdAha, dhUmaketu (dhUmaSaSTike samAna AkAzameM upalabhyamAna upadrava janaka pudgalapiNDa) aura indradhanuSake AkArase pariNata hote haiM tathA inako Adi lekara anya bhI jo amaMgala Adi svarUpase pariNata hote haiM; usa sabako sAdi visrasAbandha jAnanA cAhiye // 37 // jo so thappo paoabaMdho NAma so duviho- kammabaMdho ceva NokammabaMdho ceva / / jo vaha prayogabandha sthagita kiyA gayA thA vaha do prakArakA hai- karmabandha aura nokarmabandha // 38 // jo so kammabaMdho NAma so thappo // 39 // jo vaha karmabandha hai use abhI sthagita karate haiM // 39 // jo so NokammabaMdho NAma so paMcaviho- AlAvaNabaMdho allIvaNabaMdho saMsilesabaMdho sarIrabaMdho sarIribaMdho cedi // 40 // jo vaha nokarmabandha hai vaha pAMca prakArakA hai- AlApanabandha, allIvanabandha, saMzleSabandha, zarIrabandha aura zarIribandha // 40 // jo so AlAvaNabaMdho NAma tassa imo Niddeso- se saMgaDANaM vA jANANaM vA jugANaM vA gaDDINaM vA gillINaM vA rahANaM vA saMdaNANaM vA siviyANaM vA gihANaM vA pAsAdANaM Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 6, 41 vA govurANaM vA toraNANaM vA se kaDeNa vA loheNa vA rajjuNA vA babbheNa vA dambheNa vA je cAmaNNe evamAdiyA aNNadavvANamaNNadavvehiM AlAviyANaM baMdho hodi so savvo AlAvaNabaMdho NAma // 41 // jo AlApanabandha hai usakA yaha nirdeza hai-- jo bhArI bojhake DhonemeM samartha gADiyoMkA, jahAjoMkA, ghoDA athavA khaccaroMke dvArA khIMcI jAnevAlI gADiyoMkA, choTI gADiyoMkA, gilliyoMkA rathoMkA, cakravartI Adike car3hane yogya aura saba AyudhoMse paripUrNa aise syandanoMkA, pAlakiyoMkA, gRhoMkA, bhavanoMkA, gopuroMkA aura toraNoMkA, kASThase, lohase, rassIse, camar3ekI rassIse aura darbhase jo bandha hotA hai vaha tathA inako Adi lekara aura bhI jo anya dravyoMseM AlApita paraspara sambandhako prApta hue anya dravyoMkA bandha hotA hai vaha saba AlApanabandha hai // 41 // jo so allIvaNabaMdho NAma tassa imo Nideso- se kaDayANaM vA kuDDANaM vA govarapIDANaM vA pAgArANaM vA sADiyANaM vA je cAmaNNe evamAdiyA aNNadavvANamaNNadavvehiM allIvidANaM baMdho hodi so savvo allIvaNabaMdho NAma // 42 // jo allIvaNabandha hai usakA yaha nirdeza isa prakAra hai-kaTakoMkA, kuDDoMkA, govarapIDoMkA, prAkAroMkA aura zATikAoMkA tathA inako Adi lekara aura bhI jo dUsare padArtha haiM unakA jo anya dravyoMse sambandhako prApta hue anya dravyoMkA bandha hotA hai vaha saba allIvaNabandha hai // 42 // ___ AlApanabandhameM jo zakaTAdikoMkA bandha hotA hai vaha kASTha, loha athavA rassI Adi anya dravyoMke Azrayase hotA hai; kintu prakRta allIpanabandhameM kaTakAdikoMkA vaha bandha anya pRthagbhUta dravyoMke binA hI paraspara hotA hai / yaha ina donoM bandhoMmeM bheda samajhanA cAhiye / jo so saMsilesabaMdho NAma tassa imo Nideso-jahA kaTTa-jadUNaM aNNoNasaMsilesidANaM baMdho saMbhavadi so savvo saMsilesabaMdho NAma // 43 // jo saMzleSabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- jaise paraspara saMzleSako prApta hue kASTha aura lAkhakA jo bandha hotA hai vaha saba saMzleSabandha hai // 43 / / jisa prakAra AlApanabandhameM badhyamAna pudgaloMke atirikta anya loha ve aura rassI AdikI AvazyakatA hotI hai tathA allIpanabandhameM pAnIkI AvazyakatA hotI hai usa prakAra prakRta saMzleSabandhameM jatu (lAkha) aura kASTha Adi badhyamAna pudgaloMke atirikta anya kisIkI AvazyakatA nahIM rahatI, yaha isa bandhakI vizeSatA samajhanI cAhiye / jo so sarIrabaMdho NAma so paMcaviho- orAliyasarIrabaMdho veubviyasarIrabaMdho AhArasarIrabaMdho teyAsarIrabaMdho kammaiyasarIrabaMdho cedi // 44 // jo vaha zarIrabandha hai vaha pAMca prakArakA hai- audArikazarIrabandha, vaikriyikazarIrabandha, AhArakazarIrabandha, taijasazarIrabandha aura kArmaNazarIrabandha // 44 // Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhaNANiyogaddAre sarIrabaMdhaparUvaNA [ 729 orAliya-orAliyasarIrabaMdho // 45 // audArikazarIrasvarUpa nokarmapudgalaskandhoMkA jo anya audArikazarIrarUpa nokamapudgalaskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha audArika-audArikazarIrabandha kahalAtA hai // 45 // yaha eka saMyogase eka hI bhaMgarUpa zarIrabandha hai / orAliya-teyAsarIrabaMdho // 46 // orAliya-kammaiyasarIrabaMdho // 47 // eka hI jIvameM jo audArikazarIrarUpa pudgalaskandhoMkA taijasazarIrarUpa pudgalaskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha audArika-taijasazarIrabandha kahalAtA hai // 46 // audArikazarIrarUpa pudgalaskandhoMkA jo kArmaNazarIrarUpa pudgalaskandhoMke sAtha bandha hotA hai use audArika-kArmaNazarIrabandha jAnanA cAhiye // 47 // isa prakAra dvisaMyogI bhaMga do hI hote haiN| kAraNa yaha ki audArikazarIrakA taijasa aura kArmaNa zarIroMke atirikta anya vaikriyika evaM AhAraka zarIroMke sAtha bandha sambhava nahIM hai| yadyapi manuSyoMmeM audArikazarIrake sAtha AhArakazarIra kadAcit pAyA jAtA hai tathApi usa samaya cUMki audArikazarIrakA udaya nahIM rahatA hai, ata eva use yahAM nahIM grahaNa kiyA gayA hai / orAliya-teyA-kammaiyasarIrabaMdho // 48 // eka hI jIvameM sthita audArika, taijasa aura kArmaNazarIrarUpa skandhoMkA jo paraspara bandha hotA hai vaha audArika-taijasa-kArmaNazarIrabandha hai / yaha trisaMyogI eka hI bhaMga hai // 48 // veubbiya-ubviyasarIrabaMdho // 49 // veubbiya-teyAsarIrabaMdho // 50 // veunviya kammaiyasarIrabaMdho // 51 // eka hI jIvameM vaikriyikazarIrarUpa pudgalaskandhoMkA jo anya vaikriyikazarIrarUpa pudgalaskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha vaikriyika vaikriyikazarIrabandha hai // 49 // vaikriyikazarIrabandhoMkA jo taijasazarIraskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha vaikriyika-taijasazarIrabandha hai // 50 // vaikriyika aura kArmaNazarIrabandhoMkA jo eka hI jIvameM paraspara bandha hotA haiM vaha vaikriyika-kArmaNazarIraskandha hai // 51 // ye vaikriyikazarIra sambandhI tIna dvisaMyogI bhaMga haiM / veunviya-teyAkammaiyasarIrabaMdho // 52 // vaikriyika, taijasa aura kArmaNa zarIraskandhoMkA jo eka hI jIvameM paraspara bandha hotA hai vaha vaikriyika-taijasa-kArmaNazarIrabandha kahalAtA hai // 52 // yaha eka vaikriyikazarIra sambandhI trisaMyogI bhaMga hai / AhAra-AhArasarIrabaMdho // 53 // aahaar-teyaasriirbNdho|| 54 // AhAra-kammaiyasarIrabaMdho / / 55 // Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 6, 56 AhArazarIraskandhoMkI jo eka hI jIvameM avasthita anya AhArazarIraskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha AhAra-AhArazarIrabandha hai // 53 // AhArazarIraskandhoMkA jo eka hI jIvameM avasthita taijasazarIraskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha AhAra-taijasazarIrabandha hai // 54 // AhArazarIraskandhoMkA jo eka hI jIvameM avasthita kArmaNazarIraskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha AhArakArmaNazarIrabandha hai // 55 // ye tIna AhArazarIra sambandhI dvisaMyogI bhaMga haiM / AhAra-teyA-kammaiyasarIrabaMdho // 56 // eka hI jIvameM avasthita AhAra, taijasa aura kArmaNa zarIraskandhoMkA jo paraspara bandha hotA hai vaha AhAra-taijasa-kArmaNazarIrabandha hai / / 56 // yaha eka AhArazarIra sambandhI trisaMyogI bhaMga hai| teyA teyAsarIrabaMdho // 57 // teyA-kammaiyasarIrabaMdho // 58 // eka hI jIvameM avasthita taijasazarIrarUpa skandhoMkA jo anya taijasazarIrarUpa skandhoMke sAtha bandha hotA hai usakA nAma taijasa-taijasazarIrabandha hai // 57 // eka hI jIvameM avasthita taijasazarIraskandhoMkA jo kArmaNazarIraskandhoMke sAtha bandha hotA hai vaha taijasa-kArmaNazarIrabandha kahA jAtA hai // 58 // ye taijasazarIra sambandhI do bhaMga hai / kammaiya-kammaiyasarIrabaMdho // 59 // eka jIvameM sthita kArmaNazarIraskandhoMkA jo anya kArmaNazarIraskandhoMke sAtha bandha hotA hai usakA nAma kArmaNa-kArmaNazarIrabandha hai // 59 // ___ yaha eka bhaMga kArmaNazarIrabandha sambandhI hai| isake atirikta kArmaNa-audArikazarIrabandha aura kArmaNa-vaikriyikazarIrabandha Adi usake aura bhI bhaMga sambhava hai, parantu ve cUMki pUrvameM nirdiSTa kiye jA cuke haiM, ata eva unakA nirdeza punaruktike kAraNa yahAM phirase nahIM kiyA gayA hai, yaha vizeSa jAnanA caahiye| so savvo sarIrabaMdho NAma // 60 // pUrvokta vaha saba zarIrabandha hai // 60 // jo so sarIribaMdho NAma so duviho- sAdiyasarIribaMdho ceva aNAdiyasarIribaMdho ceva // 61 // jo vaha zarIribandha hai vaha do prakArakA hai- sAdizarIrabandha aura anAdizarIribandha / / jo so sAdiyasarIribaMdho NAma so jahA sarIrabaMdho tahANedavyo // 12 // jo vaha sAdizarIribandha hai usakI prarUpaNA zarIrabandhake samAna jAnanI cAhiye // 62 / / Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 2, 67] baMdhaNANiyogaddAre sarIrabaMdhaparUvaNA [ 731 zarIrIse abhiprAya zarIradhArI jIvakA hai| usakA jo audArika va vaikriyika Adi zarIroMke sAtha bandha hotA hai use zarIribandha jAnanA cAhiye / usake bhaMgoMkI prarUpaNA zarIrabandhake hI samAna hai / yathA- audArikazarIrase zarIrikA bandha, vaikriyikazarIrIkA bandha, ityAdi / jo aNAdiyasarIribaMdho NAma yathA aTThaNNaM jIvamajjhapadesANaM aNNoNNapadesabaMdho bhavadi so savvo aNAdiyasarIribaMdho NAma // 63 // jo vaha anAdizarIribandha hai vaha isa prakAra hai- jIvake ATha madhyapradezoMkA paraspara pradezabandha hotA hai, yaha saba anAdizarIribandha hai // 63 / / jisa prakAra AThoM jIvayavamadhyapradezoMkA anAdikAlase paraspara pradezabandha hai usI prakAra zarIradhArI prANIkA anAdi kAlase sAmAnyataH karma aura nokarmake sAtha bandha ho rahA hai| ise anAdizarIribandha samajhanA caahiye| jo so thappo kammabaMdho NAma yathA kammetti tahA NedavvaM // 64 // jo vaha karmabandha sthagita kiyA gayA thA usakI prarUpaNA karma anuyogadvArake samAna jAnanA cAhiye // 64 // // bandhakI prarUpaNA samApta huI // 1 // 2. baMdhagANiyogaddAraM je te baMdhagA NAma tesimimo Niddeso- gadi iMdie kAe joge vede kasAe NANe saMjame daMsaNe lessA bhaviya sammatta saNNi AhAre cedi // 65 // jo ve bandhaka haiM unakA nidaza isa prakAra haiM- gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA, bhavyatva, samyaktva, saMjJI aura AhAra // 65 // gadiyANuvAdeNa NirayagadIe NeraDyA baMdhA tirikkhA baMdhA devA baMdhA maNusA baMdhA vi asthi abaMdhA vi atthi siddhA abaMdhA evaM khuddAbaMdhaekkArasa aNiyogadAraM NeyavvaM / / ___ gatimArgaNAke anuvAdase narakagatimeM nArakajIva bandhaka haiM, tiryaMca bandhaka haiM, deva bandhaka haiM, manuSya bandhaka haiM aura abandhaka bhI haiM, tathA siddha abandhaka haiN| isa prakAra yahAM kSullakabandhake gyAraha anuyogadvAroM jaisI prarUpaNA jAnanI cAhie // 66 // evaM mahAdaMDayA NeyavvA // 67 // isI prakAra mahAdaNDaka jAnanA cAhie / / 67 // // bandhakoMkI prarUpaNA samApta huI // 2 // Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 68 3. baMdhaNijjANiyogagaddAraM jaM taM baMdhaNijjaM NAma tassa imamaNugamaNaM kassAmo vedaNaappA poggallA, pogallA khaMdha samuddiTThA, khaMdhA vaggaNasamuTTiTThA / / 68 // ___ jo vaha bandhanIya hai usakA isa prakAra anugamana karate haiM- vedanAsvarUpa pudgala haiM, ve vedanAsvarUpa pudgala skandhasvarUpa haiM, aura ve skandha vargaNAsvarUpa haiM // 68 // vaggaNANamaNugamaNadvadAe tattha imANi aTTha aNiogaddArANi NAdavvANi bhavaMtivaggaNA vaggaNadavvasamudAhAro aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA avahAro javamajhaM padamImAMsA appAbahue tti // 69 // vargaNAoMkA parijJAna kahanemeM prayojanIbhUta anuyogadvAra jJAtavya haiM- vargaNA, vargaNA dravyasamudAhAra anantaropanidhA, paramparopanidhA, avahAra, yavamadhya, padamImAMsA aura alpabahuttva // 69 // ___ aba ukta ATha anuyogadvAroMmeM prathama vargaNAkI prarUpaNAmeM prayojanIbhUta solaha anuyogadvAroMkA nirdeza karate haiM vaggaNA tti tattha imANi vaggaNAe solasa aNiogaddArANi- vaggaNaNikkheve vaggaNaNayavibhAsaNadAe vaggaNaparUvaNA vaggaNaNirUvaNA, vaggaNadhuvAdhuvANugamo vaggaNasAMtaraNiraMtarANugamo vaggaNaojajummANugamo vaggaNakhettANugamo vaggaNaphosaNANugamo vaggaNaphosaNANugamo vaggaNakAlANugamo vaggaNaaMtarANugamo vaggaNabhAvANugamo vaggaNauvaNayaNANugamo vaggaNaparimANANugamo vaggaNabhAgAbhAgANugamo vaggaNaappAbahue ti // 70 // aba vargaNAkA prakaraNa hai / usake viSayameM ye solaha anuyogadvAra jJAtavya haiM- vargaNAnikSepa, vargaNAnayavibhASaNatA, vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, vargaNAdhruvAdhuvAnugama, vargaNAsAntaranirantarAnugama vargaNAoja-yugmAnugama, vargaNAkSetrANugama, vargaNAsparzAnAnugama, vargaNAkAlAnugama, vargaNAantarAnugama vargaNAbhAvAnugama, vargaNAupanayanAnugama, vargaNAparimANAnugama, vargaNAbhAgAbhAgAnugama aura vargaNAalpabahuttvAnugama // 70 // vaggaNaNikkheve tti chabihe vaggaNaNikkheve-NAmavaggaNA duvaNavaggaNA davvavaggaNA khettavaggaNA kAlavaggaNA bhAvavaggaNA cedi // 71 // ukta solaha anuyogadvAroMmeM kramaza: vargaNAnikSepakA prakaraNa hai / vaha vargaNAnikSepa chaha prakArakA hai- nAmavargaNA, sthApanAvargaNA, dravyavargaNA, kSetravargaNA, kAlavargaNA aura bhAvavargaNA ||71 // ___ vaggaNaNayavibhAsaNadAe ko gao kAo vaggaNAo icchadi ? Negama-cavahArasagahA savvAo // 72 // Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 80] baMdhaNANiyogaddAre vaggaNaparUvaNAdiaNiyogaddAraNiddeso [733 vargaNAnayavibhASaNatAkA prakaraNa hai- kauna naya kina vargaNAoMko svIkAra karatA hai ? naigama, vyavahAra aura saMgrahanaya saba vargaNAoMko svIkAra karate haiM / 72 // ujusudo duvaNavaggaNaM Necchadi // 73 // RjusUtranaya sthApanAvargaNAko nahIM svIkAra karatA // 73 // saddaNao NAmavaggaNaM bhAvavaggaNaM ca icchadi // 74 // zabdanaya nAmavargaNA aura bhAvavargaNAko svIkAra karatA hai // 74 // vaggaNadavvasamudAhAre tti tattha imANi coddasa aNiyogaddArANi- vaggaNaparUvaNA vaggaNaNirUvaNA vaggaNadhuvAdhuvANugamo vaggaNasAMtara-NiraMtarANugamo vaggaNaoja-jummANugamo vaggaNakhettANugamo vaggaNaphosaNANugamo vaggaNakAlANugamo vaggaNaaMtarANugamo vaggaNabhAvANugamo vaggaNauvaNayaNANugamo vaggaNaparimANANugamo vaggaNabhAgAbhAgANugamo vaggaNaappAbahue ti // 75 // ___ vargaNAdravyasamudAhArakA prakaraNa hai| usameM ye caudaha anuyogadvAra haiM- vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, vargaNAdhruvAdhruvAnugama, vargaNAsAntara-nirantarAnugama, vargaNAoja-yugmAnugama, vargaNAkSetrAnugama, vargaNAsparzanAnugama, vargaNAkAlAnugama, vargaNAantarAnugama, vargaNAbhAvAnugama, vargaNAupanayanAnugama, vargaNAparimANAnugama, vargaNAbhAgAbhAgAnugama aura vargaNAalpabahuttvAnugama / / 75 // vaggaNaparUvaNadAe imA eyapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma // 76 // vargaNAkI prarUpaNAmeM yaha ekapradezikaparamANupudgaladravyavargaNA hai jo paramANusvarUpa hai // imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma / / 77 // yaha do paramANuoMke samudAyase niSpanna dvipradezika paramANupudgaladravyavargaNA hai // 77 // evaM tipadesiya- cadupadesiya-paMcapadesiya - chappadesiya - sattapadesiya - aTThapadesiyaNavapadesiya- dasapadesiya - saMkhejjapadesiya- asaMkhejjapadesiya- parittapadesiya-aparittapadesiyaaNaMtapadesiya-aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma // 78 // ___ isa prakAra tripradezika, catuHpradezika, paJcapradezika, SaTpradezika, saptapradezika, aSTapradezika, navapradezika, dazapradezika, saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtapradezika, parItapradezika, aparItapradezika, anantapradezika aura anantAnantapradezika paramANupudgaladravyavargaNA hai // 78 // aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNANamuvari AhAradavyavaggaNA NAma // 79 // utkRSTa anantAnantapradezika paramANupudgaladravyavargaNAke Age eka aMkakI vRddhi honepara jaghanya AhAradravyavargaNA hotI hai // 79 // AhAradavvavaggaNANamuvari agahaNadavvavaggaNA NAma // 80 // Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa [ 5, 3, 81 AhAradravyavargaNAoMke Upara eka aMkakA prakSepa karanepara prathama agrahaNadravyavargaNAmeM sarvajaghanya vargaNA hotI hai // 80 // 734 ] agahaNadavvavaggaNANamuvari teyAdavvavaggaNA NAma // 81 // agrahaNadravyavargaNAoMmeM utkRSTa AhAradravyavargaNAke Upara eka aMkakA prakSepa karane para taijasazarIradravyavargaNA hotI hai // 81 // yAdavvavaggaNANamuvari agahaNadavvavaggaNA NAma // 82 // taijasazarIra dravyavargaNAoM meM utkRSTa taijasavargaNAke Upara eka aMkakA prakSepa karanepara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 82 // agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAdavvavaggaNA NAma || 83 // agrahaNadravyavargaNAoMmeM utkRSTa agrahaNadravyavargaNA Upara eka aMkakA prakSepa karanepara jaghanya bhASAdravyavargaNA hotI hai // 83 // bhAsAdavvavaggaNANumuvari agahaNadavvavaragaNA NAma // 84 // bhASAdravyavargaNAoMke Upara tRtIya agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 84 // agahaNadavvavaggaNAe uvari maNadavvavaggaNA NAma / / 85 / / agrahaNa dravyavargaNAoMke Upara manodravyavargaNA hotI hai // 85 // maNadavvavaggaNAmuvari agahaNadavvavaggaNA NAma / / 86 / manodravyavargaNAoMke Upara caturtha agrahaNa dravyavargaNA hotI hai // 86 // agahaNadavvavaggaNANamuvari kammaiyadavyavaggaNA NAma // 87 // caturtha agrahaNadravyavargaNAoMke Upara kArmaNadravyavargaNA hotI hai // 87 // kammaiyadavvavaggaNANumuvari dhuvakkhaMdhadavvavaggaNA NAma // 88 // kArmaNadravyavargaNAoMke Upara dhruvaskandhadravyavargaNA hotI hai // 88 // dhuvvakkhaM dhadavvavaggaNANamuvari sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNA NAma / / 89 / / dhruvaskandhadravyavargaNAoMke Upara sAntara - nirantara dravyavargaNA hotI hai // 89 // sAMtaraniraMtara davvavaggaNANamuvari dhuvasuNNavaggaNA NAma / / 90 / / sAntara-nirantaradravyavargaNAoMke Upara prathama dhruvazUnyavargaNA hotI hai // 90 // dhuvvasuNNadavvavaggaNANamuvari patteyasarIradavvavaggaNA NAma / / 91 // dhruvazUnyadravyavargaNAoM ke Upara pratyekazarIradravyavargaNA hotI hai // 91 // patteyasarIradavvavaggaNANamuvari dhuvasuNNadavvavaggaNA NAma / / 92 / / Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 102] baMdhaNANiyogaddAre patteyasarIradavvavaggaNA [735 pratyekazarIradravyavargaNAoMke Upara dvitIya dhruvazUnyavargaNA hotI hai / / 92 // dhuvvasuNNadavvavaggaNANumuvari bAdaraNigodadavvavaggaNA NAma // 93 // dhruvazUnyadravyavargaNAoMke Upara bAdaranigodadravyavargaNA hotI hai // 93 // bAdaranigodadavvavaggaNANamuvari dhuvasuNNadavvavaggaNA NAmaM // 94 // bAdaranigodavargaNAoMke Upara tRtIya dhruvazUnyavargaNA hotI hai // 94 // dhuvasuNNadavvavaggaNANamuvari suhumaNigodavaggaNA NAma // 95 // dhruvazUnyadravyavargaNAoMke Upara sUkSmanigodavargaNA hotI hai // 95 // suhamaNigodadavvavaggaNANamuvari dhuvasuNNadavvavaggaNA NAma // 96 // sUkSmanigodadravyavargaNAoMke Upara caturtha dhruvazUnyadravyavargaNA hotI hai // 96 // dhuvasuNNavaggaNANamuvari mahAkhaMdhadavvavaggaNA NAma // 97 // dhruvazUnyavargaNAoMke Upara mahAskandhadravyavargaNA hotI hai // 97 / / vaggaNANirUvaNadAe imA eyapadesiyaparamANupoggaladavyavaggaNANAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bheda-saMghAdeNa ? // 98 // vargaNAnirUpaNAkI apekSA ekapradezika paramANupudgalavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai, yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai ? // 98 // uvarillINaM davyANaM bhedeNa // 99 // vaha ekapradezikavargaNA Uparake dravyoMke pUrvokta dvipradezika Adi uparima vargaNAoMke bhedase utpanna hotI he // 99 // imA dupadesiyaparamANupoggaladavyavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa ? // 10 // ___ yaha dvipradezika paramANupudgaladravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai, yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai ? // 100 // uvarillINa davvANaM bhedeNa heDillINaM davyANaM saMghAdeNa satthANeNa bheda-saMghAdeNa // ___ vaha dvipradezika paramANupudgaladravyavargaNA Uparake dravyoMke bhedase aura nIceke dravyoMke saMghAtase tathA svasthAnameM bheda-saMghAtase hotI hai // 101 // tipadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA cadu-paMca-cha-satta- aTTha-Nava-dasa-saMkhejjaasaMkhejja-paritta-aparitta-aNaMta-aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavyavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bheda-saMghAdeNa? // 102 // tripradezI paramANupudgaladravyavargaNA cArapradezI, pAMcapradezI, chahapradezI, sAtapradezI, Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [ 5, 3, 103 AThapradezI, naupradezI, dasapradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI, parItapradezI, aparItapradezI, anantapradezI aura anantAnantapradezI paramANupudgaladravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai, yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai ? // 102 // uvarillINaM davvANaM bhedeNa heDillINaM davvANaM saMghAdeNa satthANeNa bheda-saMghAdeNa / / vaha tripradezika pudgaladravyavargaNA Uparake dravyoMke bhedase, nIceke dravyoMke saMghAtase aura svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 103 // AhAra-agahaNa-teyA-agahaNa-bhAsA-agahaNa-maNa - agahaNa-kammaiya - dhuvakkhaMdhadavyavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa ? // 104 // AhAradravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, taijasadravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, bhASAdravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, manodravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, kArmaNadravyavargaNA aura dhruvaskandhadravyavargaNA ye kyA bhedase hotI haiM, kyA saMvAtase hotI haiM, yA kyA bheda-saMghAtase hotI haiM ? // 104 // uvarillINaM davANaM bhedeNa heDillINaM davvANaM saMghAdeNa satthANeNa bhedasaMghAdeNa // ve Uparake dravyoMke bhedase, nIceke dravyoMke saMghAtase aura svasthAnakI apekSA bhedasaMghAtase hotI haiM / 105 // dhuvvakhaMghadavyavaggaNANamuvari sAMtara-NiraMtaradavyavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa ? // 106 // dhruvaskandhadravyavargaNAoMke Upara sAntara-nirantaradravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai, yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai ? // 106 // satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 107 // vaha svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 107 // uvarillINaM davvANaM bhedeNa hedvillINaM davyANaM saMpAdaNa satthANeNa bhedasaMghAdeNa // vaha Uparake dravyoMke bhedase, nIceke dravyoMke saMghAtase aura svasthAnakI apekSA bheda saMghAtase hotI hai // 108 // sAMtara-niraMtaradavvavaggaNANamuvari patteyasarIradavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa 1 // 109 // vaha sAntara-nirantaradravyavargaNAoMke Upara pratyekazarIradravyavargaNA kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai ? // 109 / / satthANeNa bheda-saMghAdeNa // 110 // vaha svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 110 // Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 120 ] baMdhaNANiyogadAre patteyasarIravaggaNaparUvaNA [ 737 patteyasarIravaggaNAe uvari bAdaraNigodadavyavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saghAdaNa kiM bhedasaMghANa 1 // 111 // pratyekazarIravargaNAke Upara bAdaranigodavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAta se hotI hai, yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai ? // 111 // satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 112 // vaha svasthAnakI apekSA bheda - saMghAtase hotI hai // 112 // bAdaranigodadavvavaggaNANamuvari suhumaNigodadavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa 1 / / 113 // bAdaranigodadravyavargaNAoMke Upara sUkSmanigodadravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAta se hotI hai ? // 113 // satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 114 // vaha svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 114 // suhumaNigodavaggaNANamuvari mahAkhaMdhadavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghANa 1 / / 115 // sUkSmanigodavargaNAoMke Upara mahAskandhadravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai, yA kyA bhedasaMghAtase hotI hai ? // 115 // satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 116 // vaha svasthAnakI apekSA bhedasaMghAtase hotI hai // 116 // tattha imAe bAhiriyAe vaggaNAe aNNA parUvaNA kAyavvA bhavadi / / 117 // aba vahAM isa bAhyavargaNAkI anya prarUpaNA kI jAtI hai // 117 // tattha imANi cattAri aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti - sarIrisarIraparUvaNA sarIraparUvaNA sarIravissAsuvacayaparUvaNA vissAsuvacayaparUvaNA cedi // 118 // usakI prarUpaNAmeM ye cAra anuyogadvAra jJAtavya haiM- zarIrizarIraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA zarIravistrasoyacaprarUpaNA aura visrasoyacayaprarUpaNA // 118 // sarIrisarIraparUvaNadAe atthi jIvA pattaya-sAdhAraNasarIrA // 119 // zarIri-zarIraprarUpaNAkI apekSA jIva pratyekazarIravAle aura sAdhAraNazarIrakhAle haiM // 119 // tattha je te sAhAraNasarIrA te NiyamA vaNapphadikAiyA, avasesA patteyasarIrA // unameMse jo sAdhAraNazarIra jIva haiM ve niyamase vanaspatikAyika haiM tathA zeSa jIva pratyekazarIra haiM // 120 // cha. 93 Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 121 tattha imaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM // 121 // unameM sAdhAraNakA yaha lakSaNa kahA gayA hai // 121 // sAhAraNamAhAro sAhAraNamANapANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM // 122 // sAdhAraNa AhAra aura sAdhAraNa ucchvAsa-nizvAsakA grahaNa, yaha sAdhAraNa jIvoMkA sAdhAraNa lakSaNa kahA gayA hai / / 122 // abhiprAya yaha hai ki eka hI zarIrameM avasthita jina ananta jIvoMmeM eka jIvake dvArA AhAra grahaNa karanepara sabakA AhAra tathA ekake ucchavAsa-niHzvAsa lenepara sabakA ucchvAsa-nizvAsa hotA hai ve sAdhAraNavanaspatikAyika jIva kahalAte haiN| eyassa aNuggahaNaM bahUNa sAhAraNANameyassa / eyassa jaM bahUNaM samAsado taM pi hodi eyassa // 123 // eka jIvakA jo anugrahaNa arthAt paryAptiyoMke niSpAdanArtha jo pudgalaparamANuoMkA upakAra hai vaha bahuta sAdhAraNa jIvoMkA anugrahaNa hai aura isakA bhI hai tathA bahuta jo anugrahaNa hai vaha nikalakara isa vivakSita jIvakA anugrahaNa hai tathA anya pratyekakA jIvoMkA bhI hai // 123 // samagaM vakkatANaM samagaM tesiM sarIraNippattI / samagaM ca aNuggahaNaM samagaM ussAsa-NissAso // 124 // eka hI nigodazarIrameM Age pIche utpanna honevAle ananta jIvoMke zarIrakI niSpatti eka sAtha hotI hai, anugrahaNa eka sAtha hotA hai, aura ucchvAsa-niHzvAsa bhI eka sAtha hotA hai / jattheu marai jIvo tattha du maraNaM bhave aNaMtANaM / vakkamai jattha ekko vakkamaNaM tatthaNaMtANaM // 125 // jisa zarIrameM eka jIva maratA hai vahAM ananta jIvoMkA maraNa hotA hai aura jisa zarIrameM eka jIva utpanna hotA hai vahAM ananta jIvoMkI utpatti hotI hai // 125 // : bAdarasuhamaNigodA baddhA puTThA ya eyameeNa / te hu aNaMtA jIvA mUlayathUhallayAdIhi // 126 // bAdara nigoda jIva aura sUkSma nigoda jIva ye parasparameM baddha aura spRSTa hokara rahate haiM / tathA ve (bAdara ) ananta jIva mUlI, thUvara aura Ardraka Adike nimittase hote haiM / / 126 // atthi aNaMtA jIvA jehi Na patto tasANa pariNAmo / bhAvakalaMkaapaurA NigodavAsaM NaM muMcaMti // 127 // jinhoMne atIta kAlameM trasa paryAyako nahIM prApta kiyA hai aise ananta jIva haiN| ve atizaya saMklezakI pracuratAse nigodavAsako nahIM chor3ate haiM // 127 // . Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 131 ] baMdhaNANiyogaddAre nigodasarIraparUvaNA [ 739 egaNigodasarIre jIvA davyappamANado diTThA / siddhehi aNaMtaguNA savveNa vi tIdakAleNa // 128 // eka nigodazarIrameM avasthita jIva dravyapramANakI apekSA sabahI atIta kAlameM siddha hue jIvoMse bhI anantaguNe dekhe gaye haiM // 128 // nigoda jIva do prakArake haiM- caturgati-nigoda jIva aura nityanigoda jIva / jo jIva deva, nArakI, tiryaMca aura manuSyoMmeM utpanna hokara punaH nigodameM jAkara avasthita hote haiM ve caturgatinigoda jIva kahe jAte haiM / aura jo jIva sarvadA nigodameM hI rahanevAle haiM ve nityanigoda jIva kahalAte haiM / una nityanigoda jIvoMke pariNAmameM itanI adhika saMklezakI pracuratA hotI hai ki jisake kAraNa ve kabhI usa nigoda avasthAko chor3akara trasa paryAyako nahIM prApta kara sakate haiM / una nigoda jIvoMke zarIra asaMkhyAta loka mAtra haiM aura unameMse pratyeka zarIrameM ananta jIva rahate haiM, jinakA pramANa samasta atIta kAlameM siddha hue jIvoMkI apekSA bhI anantaguNA hai| yahI kAraNa hai jo pratyeka chaha mahine aura ATha samayoMmeM chaha sau ATha jIvoMke nirantara siddha honepara bhI saMsArI jIvoMkA kabhI abhAva nahIM hotaa| kAraNa yaha hai ki Ayase rahita jina saMkhyAoMkA vyayake honepara vinAza sambhava hai ve saMkhyAe~ saMkhyAta aura asaMkhyAta kahI jAtI haiM aura jina Ayarahita saMkhyAoMkA saMkhyAta aura asaMkhyAta svarUpase vyayake honepara bhI kabhI vinAza sambhava nahIM hai ve saMkhyAe~ ananta kahI jAtI haiM / asaMkhyAta loka pramANa una nigoda zarIroMmeMse cUMki eka eka zarIrameM hI jaba ananta jIva avasthita haiM taba nirantara vyayake honepara bhI kabhI saMsArI jIvarAzikA anta nahIM ho sakatA hai / yaha uparyukta do gAthAsUtroMkA abhiprAya samajhanA cAhiye / edeNa aTTapadeNa tattha imANi aNiyogaddArANi NAdavyANi bhavaMti-saMtaparUvaNA davvapamANugamo khettANugamo phosaNANugamo kAlANugamo aMtarANugamo bhAvANugamo appAbahugANugamo cedi // 129 // isa arthapadake anusAra yahAM ye anuyogadvAra jJAtavya haiM- satyarUpaNA, dravyapramANAnugama kSetrAnugama, sparzAnugama, kAlAnugama, antarAnugama, bhAvAnugama aura alpabahutvAnugama // 129 // saMtaparUvaNadAe duviho Nideso- ogheNa odeseNa // 130 // satprarUpaNAkI apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha nirdeza aura Adezanirdeza / ogheNa asthi jIvA visarIrA tisarIrA cadusarIrA asarIrA // 131 // oghase do zarIravAle tIna zarIravAle, cAra zarIravAle, aura zarIrarahita jIva haiM // 131 // vigrahagatimeM avasthita jIvoMke cUMki taijasa va kArmaNa ye do hI zarIra pAye jAte haiM, ata eva 'dvizarIra' se yahAM unako grahaNa kiyA gayA hai| jina jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNa athavA vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ye tIna zarIra pAye jAte haiM unheM trizarIra tathA Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 3, 132 audArika, vaikriyika, taijasa aura kArmaNa athavA audArika, AhAraka, taijasa aura kArmaNa ina cAra zarIroMse saMyukta jIvoMko catuHzarIra jAnanA cAhiye / AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagaIe gairaiesu atthi jIvA visarIrA tisarIrA // Adezase, gatimArgaNAke anuvAdase narakagatikI apekSA nArakiyoMmeM do zarIravAle (vigrahAtimeM) aura tIna zarIravAle jIva haiM / / 132 // evaM sattasu puDhavIsu NeraiyA // 133 // isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM avasthita nArakiyoMko vigrahagatimeM dvizarIra tathA tatpazcAt trizarIra jAnanA cAhiye // 133 // tirikkhagadIe tirikkha - paMciMdiyatirikkha-paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu oghaM // 134 // tiryaMJcagatimeM tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMcaparyApta aura paMcendriya tiryaMcayoninI jIvoMmeM prakRta prarUpaNA oghake samAna hai // 134 // paMciMdiyatirikkhaapajjattA atthi jIvA visarIrA tisarIrA // 135 // paMcendriyatiryaMca aparyApta jIva do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM unameM cAra zarIra sambhava nahIM haiM // 135 // __ maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNIsu oghaM // 136 // manuSyagatimeM sAmAnya manuSya, manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM prakRta prarUpaNA ogha ke samAna hai // 136 // maNusaapajjattA asthi jIvA visarIrA tisarIrA // 137 // manuSya aparyApta do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM // 137 // devagadIe devA atthi jIvA visarIrA tisarIrA // 138 // devagatimeM deva do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM / 138 // evaM bhavaNavAsiyappahuDi jAva savvaTThasiddhiyavimANavAsiyadevA // 139 // isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhi vimAnavAsI takake devoMmeM jAnanA cAhiye / iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdareiMdiyA tesiM pajjattA paMciMdiyapaMciMdiyapajjattA oghaM // 140 // indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya, bAdara ekendriya aura unake paryApta jIvoMkI tathA paJcendriya aura paJcendriyaparyApta jIvoMkI prarUpaNA odhake samAna hai // 140 // Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 146 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAesaMtaparUvaNA [741 bAdaraeiMdiyaapajjattA suhumeiMdiyA tesiM pajjattA apajjattA bIiMdiyA tIiMdiyA cauriMdiyA tasseva pajjattA apajjattA paMciMdiyaapajjattA geraiyabhaMgo / 141 // ___ bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya aura unake paryApta va aparyApta tathA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya evaM ina tInoMke paryApta va aparyApta aura paMJcendriya aparyApta jIvoMkI prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai // 141 // kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA vaNapphadikAiyA NigodajIvA tesiM bAdarA suhumA pajjattA apajjattA bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA tesiM pajjattA apajjattA bAdarateukkAiyaapajjattA bAdaravAukkAiyaapajjattA suhumateukAiya-suhumavAukAiyapajjattA apajjattA tasakAiyaapajjattA asthi jIvA visarIrA tisarIrA // 142 // kAyamArgaNAke anuvAdase pRthIvIkAyika, jalakAyika, vanaspatikAyika, nigoda jIva; unake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAyikapratyekazarIra va unake paryApta aura aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika aura sUkSma vAyukAyika tathA inake paryApta aura aparyApta, evaM trasakAyika aparyApta jIva do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM // 142 // teuphkAiyA vAukkAiyA bAdarateukkAiyA bAdaravAukkAiyA tesiM pajjattA tasakAiyA tasakAiyapajjattA oghaM // 143 // agnikAyika, vAyukAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika aura unake paryApta, trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 143 // jogANuvAdeNa pacamaNajogI paMcavacijogI orAliyakAyajogI asthi jIvA tisarIrA cadusarIrA // 144 // __ yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI, vacanayogI pAMcoM aura audArikakAyayogI jIva tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle hote haiM / 144 // ___ vigrahagatimeM cUMki ukta gyAraha yogavAle jIvoMke astitvakI sambhAvanA nahIM hai, ata eva unake do zarIra nahIM pAye jAte hai; yaha yahAM vizeSa jAnanA cAhiye / kAyajogI oghaM // 145 // kAyayogI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 145 // orAliyamissakAyajogi-veubviyakAyajogi-veuniyamissakAyajogIsu atthi jIvA tisarIrA // 146 // __ audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM vigrahagatikI sambhAvanA na honese unameM tIna zarIravAle hI jIva hote haiM- do zarIravAle nahIM hote // Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa [ 5, 3, 147 ukta tIna yogavAloM ke AhArakazarIra ke ( udayakI ) sambhAvanA na honese tathA aparyAptakAlameM vikriyazaktike bhI sambhava na honese unameM cAra zarIroMkI sambhAvanA nahIM haiM / AhArakAyajogI AhAramissakAyajogI asthi jIvA cadusarIrA // 147 // AhAraka kAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIva cAra zarIravAle hote haiM // 147 // kammaiyakAyajogI raiyANaM bhaMgo / / 148 // kArmaNakAyayogI jIvoMkI prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai // 148 // 149 // vedANuvAdeNa itthavedA purisavedA NavuMsayavedA oghaM // vedamArgaNAke anuvAda se strIvedI, puruSavedI aura napusaMkavedI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 149 // 742 ] kasAyANuvAdeNa ko kasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI oghaM // 150 // kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle aura lobhakaSAyavAle jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 150 // avagadavedA akasAI asthi jIvA tisarIrA / / 151 / / apagatavedI aura akaSAyavAle jIva audArika, taijasa aura kArmaNa ina tIna zarIroMvAle hote haiM // 151 // NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI oghaM / / 152 / / jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutajJAnI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai || vibhaMgaNANI maNapajjavaNANI atthi jIvA tisarIrA cadusarIrA / / 153 // vibhaMgajJAnI aura mana:paryayajJAnI jIva tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle hote haiM // AbhiNi-suda-ohiNANI oghaM / / 154 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // kevalaNANI asthi jIvA tisarIrA / / 155 // kevalajJAnI jIva tIna zarIravAle hote haiM / / 155 / / saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya-chedovaTThAvaNasuddhisaMjadA saMjadAsaMjadA asthi jIvA tisarIrA cadusarIrA // 156 // saMyamamArgaNAke anuvAda se saMyata, sAmAyikazuddhisaMyata, chedopasthAnAzuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIva tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle hote haiM / / 156 // vigrahagatikI sambhAvanA na honese unameM do zarIravAle nahIM hote / Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 167] baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAesaMtaparUvaNA [743 parihAravisuddhisaMjadA suhumasAMparAiyasuddhisaMjadA jahAkkhAda-vihAra-suddhisaMjadA asthi jIvA tisarIrA // 157 // parihArazuddhisaMyata, sUkSmasAmparAya-zuddhi-saMyata aura yathAkhyAta-vihAra-zuddhisaMyata jIva tIna zarIravAle hote haiM // 157 / / asaMjadA oghaM / / 158 // asaMyata jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 158 // dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI ohidaMsaNI oghaM // 159 // darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI, acakSudarzanI aura avadhidarzanI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 159 // kevaladasaNI asthi jIvA tisarIrA // 160 // kevaladarzanavAle jIva tIna zarIravAle hote haiM // 160 / / lessANuvAdeNa kiNNa-NIla-kAulessiyA teu-pamma-sukka-lessiyA oghaM // 161 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura zuklalezyAvAle jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 161 // bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA oghaM // 162 // bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavya aura abhavya jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai / samattANuvAdeNa sammAiTThI khaDyasammAiTThI vedagasammAiTThI uvasamasamAiTThI sAsaNasammAiTThI micchAiTThI oghaM // 163 // samyaktva mArgaNAke anuvAdase samyagdRSTi kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 163 // sammAmicchAiTThINaM maNajogibhaMgo // 164 // samyagmithyAdRSTi jIvoMkI prarUpaNA manoyogI jIvoMke samAna hai // 164 // saNNiyANuvAdeNa saNNI asaNNI oghaM // 165 // saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJI asaMjJI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 165 // AhArANuvAdeNa AhArA maNajogibhaMgo // 166 // AhAramArgaNAke anuvAdase AhAraka jIvoMkI prarUpaNA manoyogI jIvoMke samAna hai // aNNAhArA kammaiyabhaMgo // 167 // anAhAraka jIvoMkI prarUpaNA kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna hai // 167 // Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 168 appAbahugANugameNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya // 168 // alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- oghanirdeza aura Adezanirdeza // ogheNa savvatthovA cadusarIrA // 169 // asarIrA aNaMtaguNA // 170 // visarIrA aNaMtaguNA // 171 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // 172 // oghase cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 169 // unase azarIrI jIva anantaguNe haiM // 170 // unase do zarIravAle jIva anantaguNe haiM // 171 // unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 172 // ___ AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiesu savvatthovA visarIrA // 173 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // 174 // AdezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatise nArakiyoMmeM do zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 173 // unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 174 // evaM jAva sattasu puDhavIsu // 175 // isI prakAra prakRta apabahutvakI prarUpaNA sAtoM hI pRthivIyoMmeM jAnanA cAhiye // 175|| tirikkhagadIe tirikkhesu oghaM // 176 // tiryaMcagatikI apekSA sAmAnya tiryaMcoMmeM prakRta prarUpaNA oghake samAna hai // 176 // paMciMdiyatirikkha -paMciMdiyatirikkhapajjatta -paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu savvatthovA cadusarIrA // 177 // visarIrA asaMkhejjaguNA // 178 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // ___paMcendriya tiryaMca, paJcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yoniniyoMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 177 // unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 178 // unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 179 // paMciMdiyatirikkha apajjattA NeraiyANaM bhaMgo // 180 // paJcendriya tiryaMca aparyAptakoMkI prarUpaNA nArakiyoMke samAna hai // 180 // maNusagadIe maNusA paMciMdiyatirikkhANaM bhaMgo // 181 // manuSyagatikI apekSA sAmAnya manuSyoMmeM prakRta alpabahutvakI prarUpaNA paJcendriya tiryaMcoMke samAna hai // 181 // maNusapajjatta-maNusiNIsu savvatthovA cadusarIrA // 182 // visarIrA saMkhejjaguNA // 183 // tisarIrA saMkhejjaguNA // 184 // manuSyaparyApta aura manuSyiniyoMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 182 // unase do zarIravAle saMkhyAtaguNe haiM // 183 // unase tIna zarIravAle saMkhyAtaguNe haiM // 184 // Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 196 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA maNusaapajjattA paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo / / 185 // manuSya aparyAptakoM kI prarUpaNA paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna hai // 185 // devadIe devA savvatthovA visarIrA || 186 | | tisarIrA asaMkhejjaguNA // 187 // devagatikI apekSA devoMmeM do zarIravAle sabase stoka haiM // 186 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 187 // evaM bhavaNavAsiya pahuDi jAva avarAidavimANavAsiyadevA tti yavvaM // 188 // isI prakAra prakRta alpabahutvakI prarUpaNA bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita vimAnavAsI devoM taka jAnanA cAhiye // 188 // savvaddhisiddhivimANavAsiyadevA savvatthovA visarIrA // 189 // tisarIrA saMkhejjaguNA / / 190 / sarvArthasiddhivimAnavAsI devoMmeM do zarIravAle sabase ratoka haiM // 189 // unase tIna zarIravAle saMkhyAtaguNe haiM // 190 // iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdaraiMdiyapajjattA oghaM // / 191 // indriyamArgaNAke anuvAda se ekendriya, bAdara ekendriya aura bAdara ekendriya paryAptakoM kI prarUpaNA oghake samAna hai // 199 // [ 745 bAdareiMdiyaapajjattA suhumeiMdiyapajjattApajjattA vIiMdiya-tIiMdiya- cauriMdiyapajjattA apajjattA paMciMdiyaapajjattA savvatthovA visarIrA / / 192 / / tisarIrA asaMkhejjaguNA / / 193 / / bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya va unake paryApta aparyApta, tathA dvIndriya, trIndriya, caturindriya va unake paryApta aparyApta tathA paMcendriya aparyApta jIvoM meM do zarIravAle sabase stoka haiM // 992 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 193 // paMcidiya-paMcidiyayajjattA maNusagadibhaMgo // 194 // paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMkI prarUpaNA manuSyagatike samAna hai // 194 // kAyAvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA vaNaphadikAiyA NigodajIvA bAdarA humA pajjatA apajjattA bAdaravaNaSpadikAiyapatteyasarIrA pajjattA apajjattA bAdaratekAiya-bAdaravAukAiyaapajjattA suhumate ukAiya-muhumavAukAiyapajjattA apajjattA tasakAiyaapajjattA savvatthovA visarIrA / / 195 / / tisarIrA asaMkhejjaguNA / / 196 / / kAyamANA ke anuvAda se pRthivIkAyika, jalakAyika, vanaspatikAyika, nigodajIva tathA unake bAda, sUkSma, paryApta aura aparyApta; bAhara vanaspatikAyika pratyekazarIra aura unake paryApta cha. 94 Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 197 aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika aura sUkSma vAyukAyika evaM unake paryApta-aparyApta tathA trasakAyika aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle sabase stoka haiM // 195 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 196 // teukAiya-vAukAiya-bAdarateukAiya-bAdaravAukAiyapajjattA tasakAiyA tasakAiyapajjattA paMciMdiyapajjanabhaMgo // 197 // agnikAyika, vAyukAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika aura bAdara vAyukAyika paryApta tathA trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMkI prarUpaNA paMJcendriya paryAptakoMke samAna hai // 197 // jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavacijogIsu savvatthovA cadusarIrA // 198 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // 199 // ___ yogamArgaNAke anuvAdase pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMmeM cAra zarIravAle sabase stoka haiM // 198 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe hai // 199 / / kAyajogI oghaM // 200 // kAyayogavAle jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna haiM // 200 // orAliyakAyajogisu savvatthovA cadusarIrA // 201 // tisarIrA aNaMtaguNA // audArikakAyayogI jIvoMmeM cAra zarIravAle sabase stoka haiM // 201 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 202 // ___ orAliyamissakAyajogi veubbiyakAyajogi-veuvviyamissakAyajogi-AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogIsu Natthi appAbahuraM // 203 // ___ audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM eka hI padakI sambhAvanA honese alpabahuttva nahIM hai // 203 // kammaiyakAyajogIsu savvatthovA tisarIrA // 204 // visarIrA aNaMtaguNA // kArmaNakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle sabase stoka haiM // 204 // unase do zarIravAle anantaguNe haiM // 205 // vedANuvAdeNaitthiveda-purisavedA paMciMdiyabhaMgo // 206 // vedamArgaNAke anuvAdase strIvedavAle aura puruSavedavAle jIvoMkI prarUpaNA paMcendriyoMke samAna hai / / 206 // __NaqsayavedA kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI oghaM / napusaMkavedavAle jovoMkI tathA kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle aura lobhakaSAyavAle jIvoMkI bhI prarUpaNA oghake samAna hai // 207 / / Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 3, 220] baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA [747 avagadaveda-akasAINaM Natthi appAbahugaM // 208 // apagatavedI aura akaSAyI jIvoMmeM eka hI padake sambhava honese alpabahuttva nahIM hai / NANANuvAdeNa madiaNNANi-sudaaNNANI oghaM // 209 // jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutajJAnI jIvoMkI prarUpaNA odhake samAna hai // vihaMgaNANIsu savvatthovA cadusarIrA // 210 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // 21 // vibhaMgajJAnI jIvoMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka hai / / 210 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe // 211 // AbhiNi-suda-ohiNANIsu paMciMdiyapajjattANaM bhaMgo // 212 // AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMkI prarUpaNA paMcendriya paryAptakoMke samAna hai // 212 // maNapajjavaNANIsu savvatthovA cadusarIrA // 213 // tisarIrA saMkhejjaguNA // mana:paryayajJAnIyoMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 213 // unase tIna zarIravAle, jIva saMkhyAtaguNe haiM // 214 // kevalaNANIsu Nasthi appAbahugaM // 215 // kevalajJAniyoMmeM eka hI padake rahanese alpabahuttva nahIM hai // 215 // saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya-cchedovaTThAvaNasuddhisaMjadA maNapajjavaNANi bhNgo|| saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyata, sAmAyikazuddhisaMyata, aura chedopasthApanAzuddhisaMyata jIvoMkI prarUpaNA manaHparyayajJAniyoMke samAna hai // 216 // parihArasuddhisaMjada-suhumasAMparAiyasuddhisaMjada-jahAkkhAdavihArasuddhisaMjadANaM Natthi appAbahugaM // 217 // parihArazuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyazuddhisaMyata aura yathAkhyAtavihArazuddhisaMyata jIvoMmeM alpabahutva sambhava nahIM hai // 217 // saMjadAMsaMjadA vibhaMgaNANibhaMgo // 218 // saMyatAsaMyatoMkI prarUpaNA vibhaMgajJAniyoMke samAna hai // 218 // asaMjada-acakkhudaMsaNI oghaM // 219 // asaMyata aura acakSudarzanI jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 219 // lessANuvAdeNa kiNNa - NIla - kAulessiyA bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiya - abhavasiddhiyA oghaM // 220 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle tathA Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 748] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 3, 221 bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyasiddhika aura abhavyasiddhika jIvoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI ohiMdaMsaNI teulessiyA pammalesiyA paMciMdiyapajjattANaM bhaMgo // 221 // darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI aura avadhidarzanI tathA lezyAkI apekSA pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMkI prarUpaNA paMcendriya paryAptakoMke samAna hai // 221 // kevaladasaNINaM Natthi appAbahugaM // 222 // kevaladarzaniyoMmeM alpabahuttva sambhava nahIM hai // 222 // sukalessiyA savvatthovA visarIrA // 223 // cadusarIrA asaMkhejjaguNA // 224 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // 225 // zuklalezyAvAloMmeM do zarIravAle sabase stoka haiM // 223 // unase cAra zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 224 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 225 // sammattANuvAdeNa sammAiTThI vedagasammAiTThI sAsaNasammAiTThI pNciNdiypjjttbhNgo|| samyaktvamArgaNAke anuvAdase samyagdRSTi, vedasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMkI prarUpaNA paMcendriya paryAptakoMke samAna hai // 226 // khaiyasammAiTThI uvasamasammAiTThI savvatthovA visarIrA // 227 // cadusarIrA asaMkhejjaguNA // 228 // tisarIrA asaMkhejjaguNA // 229 // kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM do zarIravAle sabase stoka haiM // 227 // unase cAra zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 228 // unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM // 229 // sammAmicchAiTThI saMjadAsaMjadANaM bhaMgo / / 230 // samyagmidhyAdRSTiyoMkI prarUpaNA saMyatAsaMyatoMke samAna hai // 230 // micchAiTThI odhaM // 231 // mithyAdRSTiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 231 // saNNiyANuvAdeNa saNNI paMciMdiyapajjattANaM bhaMgo // 232 // saMjJImArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMkI prarUpaNA paMcendriya paryAptakoMke samAna hai // 232 // asaNNI odhaM // 233 // asaMjJiyoMkI prarUpaNA oghake samAna hai // 233 // AhArANuvAdeNa AhAraesu orAliyakAyajogibhaMgo // 234 // AhAramArgaNAke anuvAdase AhAraka jIvoMkI prarUpaNA audArikakAyayogiyoMke samAna hai| Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [749 5, 4, 241] baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA appAbahuaparUvaNA aNAhArA kammaiyakAyajogibhaMgo // 235 // anAhAraka jIvoMkI prarUpaNA kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai // 235 // 4. sarIraparUvaNA sarIraparUvaNadAe tattha imANi cha aNiyogaddArANi- NAmaNirUttI padesapamANANugamo NiseyaparUvaNA guNagAropadamImAMsA appAbahue tti // 236 // zarIraprarUpaNAkI apekSA vahAM ye chaha anuyogadvAra haiM- nAmanirukti, pradezapramANAnugama, niSeka prarUpaNA, guNakAra, padamImAMsA aura alpabahuttva // 236 // NAmaNiruttIe urAlamidi orAliyaM // 237 // nAmaniruktikI apekSA jo avagAhanAse urAla hai vahI audArika zarIra hai // 237 // 'udArameva audArikam' isa niruktike anusAra jo zarIra udAra- anya zarIroMkI apekSA mahatI avagAhanAvAlA hai use audArika zarIra kahA gayA hai| isakA kAraNa yaha hai ki mahAmatsyake audArika zarIrakI jo pAMca sau yojana vistRta aura eka hajAra yojana Ayata avagAhanA pAyI jAtI hai usakI apekSA anya kisI bhI zarIrakI mahatI avagAhanA nahIM pAyI jaatii| vivihaiDDhiguNajuttamidi veuvviyaM // 238 // vividha guNa-RddhiyoMse yukta honeke kAraNa dUsarA zarIra vaikriyika kahA gayA hai // 238 // NivuNANaM vA NiNNANaM vA suhumANaM vA AhAradavvANaM suhumadaramidi AhArayaM // nipuNa (mRdu) snigdha aura sUkSma AhAradravyoMke madhyameM AhArakazarIra cUMki sUkSmatara skandhako AharaNa (grahaNa) karatA haiM, ata eva use 'AhAraka' isa sArthaka nAmase kahA gayA hai // 239 // teyappahaguNajuttamidi tejaiyaM // 240 // teja (zarIrasvarUpa pudgalaskandhakA varNa) aura prabhA (zarIrase nikalanevAlI kAnti) rUpa guNase yukta honeke kAraNa caturtha zarIrako 'taijasa' isa nAmase kahA gayA hai // 240 // savvakammANaM parUhaNuppAdayaM suha-dukkhANaM bIjamidi kammaiyaM // 241 // 'karmANi prarohanti asmin iti kArmaNam' isa niruktike anusAra jo zarIra saba karmoMkA AdhAra hokara unakA utpAdaka tathA sukha-dukhaHkA bIja- kAraNa hai use 'tejasa' isa nAmase kahA gayA hai // 241 / / Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 750 chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 4, 242 padesapamANugameNa orAliyasarIrassa kevaDiyaM padesaggaM ? // 242 // pradezapramANAnugamakI apekSA audArikazarIrakA kitanA pradezapiNDa hai ? // 242 // abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgA // 243 // usakA pradezapiNDa abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga hai // 243 // evaM caduNhaM sarIrANaM // 244 // jisa prakAra pUrva sUtrameM audArikazarIrake pradezoMkA pramANa abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga nirdiSTa kiyA gayA hai usI prakAra zeSa cAroM zarIroMke bhI pradezoMkA pramANa samajhanA cAhiye // 244 // NiseyaparUvaNadAe tattha imANi cha aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti- samukkittaNA padesapamANANugamo aNaMtavaroNidhA paraMparovaNidhA padesavirao appAbahUe tti // 245 // niSeka prarUpaNAkI apekSA yahAM ye chaha anuyogadvAra jJAtavya haiM-- samutkIrtanA, pradezapramANAnugama, anantaropanidhA, paramparopanidhA, pradezaviraca aura alpabahuttva // 245 // samuktittaNadAe orAliya-veuvviya-AhArasarIriNA teNeva paDhamasamaya AhAraeNa paDhamasamaya tabbhavattheNa orAliya-veuviya-AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM jIve kiMci egasamayamacchadi kiMci visamayamacchadi kiMci tisamayamacchadi evaM jAva ukkasseNa tiNipalidovamANi tettIsa sAgarovamANi aMtomuhuttaM // 246 // samutkIrtanAkI apekSA jo audArikazarIravAlA vaikriyikazarIravAlA aura AhArakazarIravAlA jIva hai usI prathama samayameM AhAraka aura prathama samayameM tadbhavastha hue jIvake dvArA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM bAMdhA gayA hai usameMse kucha pradezAgra eka samaya rahatA hai, kucha do samaya rahatA hai, aura kucha tIna samaya rahatA hai; isa prakAra utkRSTa rUpase vaha kramazaH tIna palya tettIsa sAgara aura antarmuhUrta taka rahatA hai // 246 // teyAsarIriNA tejAsarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM jIve kiMci egasamayamacchadi kiMci visamayamacchadi kiMci tisamayamacchadi evaM jAva ukkasseNa chAvahisAgarovamANi // 247 // __ taijasazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM bAMdhA gayA haiM usameMse kucha jIvameM eka samaya rahatA hai, kucha do samaya rahatA hai aura kucha tIna samaya rahatA hai; isa prakAra utkRSTa rUpase vaha chayAsaTha sAgaropama kAla taka rahatA hai // 247 // kammaiyasarIriNA kammaiyasarIrattAe jaM padesagaM NisittaM taM kiMci jIve samauttarAvaliyamacchadi, kiMci visamauttarAvaliyamacchadi, kiMci tisamauttarAvaliyamacchadi, evaM jAva ukkasseNa kammahidi tti // 248 // . Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 257 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe samukkittaNA [ 751 kArmaNazarIrayukta jIvane kArmaNazarIrasvarUpase jisa pradezAgrako bAMdhA hai usameM se kucha pradezAgra jIva meM eka samaya adhika AvalI kAla taka, kucha do samaya adhika AvalI kAla taka, aura kucha tIna samaya adhika AvalI kAla taka isa kramase vaha utkarSataH karmasthiti kAla taka rahatA hai // 248 // padesapamANANugameNa orAliya - veucciya - AhArasarIriNA teNeva paDhamasamaya AhAraeNa paDhamasamayatanbhavattheNa orAliya- veDavtriya AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaragaM NisittaM taM kevaDiyA ? / / 249 // pradezapramANAnugamakI apekSA jo audArikazarIravAlA, vaikriyikazarIravAlA aura AhArakazarIravAlA jIva hai, usI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIva dvArA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra rUpa se jo pradezAgra prathama samaya meM bAMdhA gayA haiM vaha kitanA hai ? || 249 // abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo / / 250 // vaha abhavyoM se anantaguNA aura siddhoMke ananta bhAga pramANa hai || 250 // jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA ? / / 251 || abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhAmaNaMtabhAgo / / 252 / / jo pradezAgra dvitIya samaya meM niSikta hotA hai vaha kitanA hai ? // 259 // vaha abhavyoMse anaMtaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa hai || 252 // jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA ! || 253 || abhavasiddhiehi ataguNo siddhAmata bhAgo / / 254 // jo pradezAgra tRtIya samaya meM niSikta hotA hai vaha kitanA hai ? // 253 // vaha abhavyoM se anantaguNA aura siddhoMke ananta bhAga pramANa hai || 254 // evaM jAva ukkasse tiSNipalidovamANi tettIsa sAgarovamANi aMtomuhuttaM // isa prakAra cAra samaya aura pAMca samaya Adike kramase utkarSataH ukta tIna zarIroMkI sthiti ke anusAra kramazaH tIna palyopama, tetIsa sAgara aura antarmuhUrta kAla taka niSikta usa pradeza ke pramANako jAnanA cAhiye / / 255 // tejA - kamma yasarIriNA tejA - kammaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NimittaM taM kevaDiyA 1 / / 256 / / abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 257 // taijasazarIravAle aura kArmaNazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIra aura kArmaNazarIrarUpase jo pradeza prathama samayaseM niSikta hotA hai vaha kitanA hai ? // 256 // vaha abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa hai / / 257 // Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 4, 258 jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA ? // 258 // abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 259 // jo pradezAgra dvitIya samayameM niSikta hotA hai vaha kitanA hai ? // 258 // abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa hai // 259 // jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA ? // 260 // abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 261 // jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hotA hai vaha kitanA hai ? // 260 // vaha abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa hai // 261 // evaM jAva ukkasseNa chAvaTThisAgarovamANi kammavidI // 262 // isa prakAra cAra samaya aura pAMca samaya Adike kramase taijasazarIrake chayAsaTha sAgaropama kAla taka tathA kArmaNazarIrake karmasthiti kAla taka niSikta pradezAgrake pramANako jAnanA cAhiye // aNaMtarovaNidhAe orAliya-veubbiya-AhArasarIriNA teNeva paDhamasamaya-AhAraeNa paDhamasamaya tabbhavattheNa orAliya-ubdhiya-AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM // 263 // anantaropanidhAkI apekSA jo audArika zarIravAlA, vaikriyikazarIravAlA aura AhArakazarIravAlA jIva hai usI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIvake dvArA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM niSikta huA hai vaha bahuta hai // 263 // jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM // 264 // jo dvitIya samayameM pradezAgra niSikta huA hai vaha vizeSa hIna hai // 264 // jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM // 265 // jo tRtIya samayameM pradezAgra niSikta huA hai vaha vizeSa hIna hai // 265 // jaM cautthasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM // 266 // jo caturtha samayameM pradezAgra niSikta huA hai vaha vizeSa hIna hai // 266 // evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa tiNNi palidovamANi tettIsa sAgarovamANi aMtomuhuttaM // 267 // isa prakAra utkRSTa rUpase kramaza: tIna palya, tetIsa sAgara aura antarmuhUrta taka vaha vizeSa hIna vizeSa hIna hotA gayA hai // 267 // - Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhaNANiyogadAre sarIriparUvaNAe aMtarovaNidhA [ 753 tejAkammaiyasarIriNA tejAkammaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM / / 268 / / jaM vidiyasamae padesaragaM NimittaM taM visesahINaM / / 269 / / jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM // 270 // evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa chAvasiAgarovamANi kammaTThI // 279 // taijasazarIra aura kArmaNazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIra aura kArmaNazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM niSikta huA hai vaha bahuta hai // 268 // jo pradezAgra dvitIya samaya meM niSikta huA hai vaha vizeSa hIna hai // 269 // jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta huA hai vaha vizeSa hI hai // 270 // isa prakAra vaha kramase chyAsaTha sAgara aura karmasthitike anta taka vizeSa vizeSa hIna hotA gayA hai // 279 // 5, 4, 278 ] paraMparovaNidhAe orAliya-veunciyasarIriNA teNeva paDhamasamaya- AhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa orAliya- veubviya sarIrattAe jaM paDhamasamayapadesagaM tado aMtomuhutaM gaMtUna duhINaM // 272 // paramparopanidhAkI apekSA jo audArikazarIravAlA aura vaikriyikazarIravAlA jIva hai usI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIvake dvArA audArikazarIra aura vaikriyikazarIrarUpase jo prathama samaya meM pradezAgra nikSipta huA hai usase antarmuhUrta jAkara vaha duguNA hIna ho jAtA hai || 272 // evaM duguNahINaM duguNahINaM jAva ukkasseNa tiSNi' palidovamANi tettIsaM sAgarovamANi / / 273 // isa kramase vaha utkRSTa rUpase tIna palya aura tetIsa sAgaropama taka duguNA hIna hotA gayA hai || 273 // egapadesa guNahANiTThANaMtaramaMtomuhutaM, NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 274 // ekapradeza guNahAnisthAnAntara antarmuhUrta pramANa hai tathA nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM || 274 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM thovaM // 275 // NANApadesaguNahANiDDANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / / 276 / / ekapradeza guNahAnisthAnAntara stoka hai || 275 // usase nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / / 276 / / AhArasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM tado aMtomuhuttaM gaMtUNa duguNahINaM // 277 // evaM duguNahINaM duguNaati jAvukkasse aMtomuhuttaM // 278 // cha. 95 Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 4, 279 ___jo AhArakazarIravAlA jIva hai usI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIvake dvArA AhArakazarIrarUpase jo prathama samayameM pradezAgra nikSipta hotA hai usase antarmuhUrta jAkara vaha duguNA hIna hotA hai / / 277 / isa prakArase vaha antarmuhUrta prApta hone taka duguNA hIna duguNA hIna hotA gayA hai // 278 // ___ eyapadesaguNahANiTThANaMtaramaMtomuhuttaM, NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi saMkhejjA samayA // 279 // ekapradezaguNahAnisthAnAntara antarmuhUrta pramANa hai aura nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAta samaya pramANa haiM // 279 // ..NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi / / 280 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 281 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiM / / 280 // unase ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 281 // tejA-kammaiyasarIriNA tejA-kammaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINaM, palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINaM // 282 // taijasazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIrarUpase prathama samayameM jo pradezAgra nikSipta hotA hai usase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara vaha duguNA hIna hotA hai| isI prakAra kArmaNazarIravAle jIvake dvArA kArmaNazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM nikSipta hotA hai vaha bhI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga sthAna jAkara duguNA hIna hotA hai / / 282 // evaM duguNahINaM duguNahINaM jAva ukkasseNa chAvahisAgarovamANi kammadvidI // isa prakAra utkRSTa rUpase vaha taijasazarIrakA chayAsaTha sAgara aura kArmaNazarIrakA karmasthitike anta taka duguNA hIna duguNA hIna hotA huA gayA hai // 283 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgo // 284 // ekapradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa haiM aura nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyopamake prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 284 // ___NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi // 285 // eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM asaMkhejjaguNaM // 286 // nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiM // 285 // unase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 286 // www.jainelibrary:org Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4,303 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao [755 padesavirae tti tattha imo padesaviraassa solasavadio daMDao kAyavvo bhavadi // aba pradezaviraca (karmasthiti athavA karmapradeza ) adhikAra prApta hai| usameM pradezaviracakA yaha solahapadavAlA daNDaka kiyA jAtA hai // 287 // savvatthovA eiMdiyassa jahaNiyA pajjattaNivyattI // 288 // NivvattiTThANANi saMkhejjaguNANi // 289 // jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 290 // ukkassiyA NivyattI visesAhiyA // 291 // sUkSma ekendriya paryApta jIvakI paryAptanirvRtti (jaghanya Ayubandha ) sabase stoka hai // 288 / / jaghanya AyubandharUpa usa prathama nirvRttisthAnake Age samayottara kramase vRddhike honepara prApta honevAle dvitIya, tRtIya Adi saba nirvRttisthAna saMkhyAtaguNe haiM // 289 // unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 290 // unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 291 // savvatthovA samucchimassa jahaNiyA pajjattaNivyattI // 292 // NivvattiTThANANi saMkhejjaguNANi // 293 // jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 294 // ukkassiyA Nivyatti visesAhiyA / / 295 // ____ sammUrcchana jIvakI jaghanya paryAptanivRtti sabase stoka hai // 292 // unase nivRtti* sthAna saMkhyAtaguNe haiM // 293 // unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 294 // unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 295 // savvatthovA gabbhovakaMtiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI // 296 // NivvattiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 297 // jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 298 // ukkassiyA NivyattI visesAhiyA // 299 // garbhopakrAntika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti sabase stoka hai // 296 // unase nirvRttisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 297 // unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 298 // unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai / / 299 // savvatthovA uvavAdimassa jahaNiyA pajjattaNivvattI // 300 // NivvattiTThANANi jIvaNiyaTThANANi ca do vi tullANi asaMkhejjaguNANi // 301 // ukkassiyA Nivatti visesAhiyA // 302 // aupapAdika janmavAlekI jaghanya paryApta nirvRtti sabase stoka hai // 300 // usase nivRttisthAna aura jIvanIyasthAna donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiM // 301 // unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 302 // ettha appAbahuaM // 303 // aba yahAM alpabahuttvakI prarUpaNA kI jAtI hai // 303 // Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 756 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa savvatthovaM khuddAbhavaggahaNaM // 304 // kSullakabhavagrahaNa sabase stoka hai // 304 // iMdista jahaNiyA pajjattaNivvattI saMkhejjaguNA // 305 // usase ekendriya jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtaguNI haiM // 305 // samucchimassa jahaNiyA pajjattaNivvattI saMkhejjaguNA // 306 // usase sammUrcchana jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtaguNI hai // 306 // gabbhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjattaNivvattI saMkhejjaguNA // 307 // usase garbhopakAntika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtaguNI hai // 307 // uvavAdamassa jahaNiyA pajjattaNivvattI saMkhejjaguNA // 308 // usase aupapAdika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtaguNI hai // 308 // eiMdiyassa NivvattiTThANANi saMkhejjaguNANi // 309 // usase ekendriya jIvake nirvRttisthAna saMkhyAtaguNe haiM // 309 // jIvaNiyANANi visesAhiyANi / / 310 // unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 310 // ukkassiyA NivvattI visesAhiyA / / 311 / / unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 311 // samucchimassa NivvattiTThANANi saMkhejjaguNANi // 312 // usase sammUrchana jItrake nirvRttisthAna saMkhyAtaguNe haiM // 312 // jIvaNiyANANi visesAhiyANi / / 313 / / unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 313 // ukkassiyA NivvattI visesAhiyA / / 314 // unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 314 // ganbhovakkatiyassa NivvattiTThANANi asaMkhejjaguNANi / / 315 // usase garbhopakrAntikake nirvRttisthAna asaMkhyAtaguNe haiM // 315 // jIvaNiyadvANANi visesAhiyANi / / 316 / / unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 316 // ukkassiyA NivvattI visesAhiyA / / 317 // unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 317 // [ 5, 4, 304 Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 330] baMdhagANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao [757 uvavAdimassa NivvattiTThANANi jIvaNIyaTThANANi ca do vi tullANi saMkhejjaguNANi // 318 // ___ usase aupapAdika jIvake nirvRttisthAna aura jIvanIyasthAna donoM hI tulya hokara saMkhyAtaguNe haiM // 318 // ukkassiyA NivyattI visesAhiyA // 319 // unase utkRSTa nivRtti vizeSa adhika hai // 319 // tasseva padesaviraiyassa imANi cha aNiyogaddArANi- jahaNiyA agaTThidI aggadvidiviseso aggahidiTThANANi ukkassiyA aggaTThidI bhAgAbhAgANugamo appAbahue tti|| usI pradezaviracitake ye chaha anuyogadvAra haiM- jaghanya aprasthiti, agrasthitivizeSa, agrasthitisthAna, utkRSTa agrasthiti, bhAgAbhAgAnugama aura alpabahuttva // 320 // savvatthovA orAliyasarIrassa jahaNiyA aggadvidI // 321 // aggaDidiviseso asaMkhejjaguNo // 322 // aggadvidiTThANANi rUvAhiyANi visesAhiyANi // 323 // ukkassiyA aggadvidI visesAhiyA // 324 // _____ audArikazarIrakI jaghanya agrasthiti sabase stoka hai // 321 // usase agrasthitivizeSa asaMkhyAtaguNA hai // 322 // usase agrasthitisthAna rUpAdhika vizeSa adhika haiM // 323 // unase utkRSTa agrasthiti vizeSa adhika hai // 324 // evaM tiNNaM sarIrANaM / / 325 // jisa prakAra audArikazarIrake viSayameM pUrvokta cAra aniyogadvAroMkI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ina tIna zarIroMke viSayameM bhI ukta aniyogadvAroMkI prarUpaNA jAnanA cAhiye // 325 // savvatthovA AhArasarIrassa jahaNiyA aggadvidI // 326 // aggahidiviseso saMkhejjaguNo // 327 // aggadvidivANANi rUvAhiyANi // 328 // ukkassiyA aggadvidI visesAhiyA // 329 // __ AhArakazarIrakI jaghanya agrasthiti sabase stoka hai // 326 // usase agrasthitivizeSa saMkhyAtaguNA hai // 327 // usase agrasthitisthAna rUpAdhika haiM // 328 // unase utkRSTa agrasthiti vizeSa adhika hai // 329 // bhAgAbhAgANugameNa tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi-jahaNNapade ukkassapade ajahaNNa-aNukkassapade // 330 // bhAgAbhAgAnugamakI apekSA vahAM ye tIna anuyogadvAra haiM- jaghanyapada viSayaka, utkRSTa padaviSayaka aura ajaghanya-anutkRSTapada viSayaka // 330 / / Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 758 chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [5, 4, 331 jahaNNapadeNa orAliyasarIrassa jahaNiyAe hidIe padesaggaM savvapadesagassa kevaDiyo bhAgo ? // 331 // asaMkhejjadibhAgo // 332 // jaghanyapadakI apekSA audArikazarIrakI jaghanya sthiti sambandhI pradezAgra saba pradezA grake kitane bhAga pramANa hai ? // 331 // vaha usake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 332 // evaM caduNNaM sarIrANaM // 333 // isI prakAra zeSa cAra zarIroMke bhAgAbhAgako bhI jAnanA cAhie // 333 / / ukkassapadeNa orAliyasarIrassa ukkassiyAe dvidIe padesaggaM savvapadesaggassa kavaDio bhAgo ? // 334 // asaMkhejjadibhAgo / / 335 // utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrakI utkRSTa sthitikA pradezAgra saba pradezAgrake kitaneveM bhAga pramANa hai ? // 334 // vaha usake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 335 // evaM caduNNaM sarIrANaM // 336 // isI prakAra zeSa cAra zarIroMke bhI bhAgAbhAgakI prarUpaNA jAnanA cAhie // 336 // ajahaNNa-aNukkassapadeNa orAliyasarIrassa ajahaNNa-aNukkassiyAe dvidIe padesaggaM sabaDhidipadesaggassa kevaDio bhAgo ? / / 337 / / asaMkhejjAbhAgA // 338 // ajaghanya-anutkRSTapadakI apekSA audArikazarIrakI ajaghanya-anutkRSTasthitikA pradezAgra saba sthitiyoMke pradezAmake kitaneveM bhAga pramANa hai ? || 337 // vaha usake asaMkhyAta bahubhAga pramANa hai // 338 / / evaM caduNNaM sarIrANaM // 339 // isI prakAra zeSa cAra zarIroMke ajaghanya-anutkRSTa sthitike pradezAgra sambandhI bhAgAbhAga jAnanA cAhie // 339 // appAbahue tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi- jahaNNapade ukkassapade jahaNNukkassapade // 340 // alpabahutva adhikArameM ye tIna anuyogadvAra haiM-- jaghanya padaviSayaka, utkRSTa padaviSayaka aura jaghanya-utkRSTa padaviSayaka // 340 // jahaNNapadeNa savvatthovA orAliyasarIrassa carimAe dvidIe padesaggaM // 341 // jaghanyapadakI apekSA audArikazarIrakI antima sthitikA pradezAgra sabase stoka hai / / paDhamAe dvidIe padesaggamasaMkhejjaguNaM // 342 // usase prathama sthitimeM niSikta pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai || 342 // apaDhama-acarimAsu dvidIsu padesaggamasaMkhejjaguNaM // 343 // Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 356 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao [ 759 usase aprathama-acarama sthitiyoMmeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 343 // apaDha mAsu dvidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 344 // usase aprathama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 344 // acarimAsu dvidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 345 // usase acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 345 // savvAsu dvidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 346 // usase saba sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 346 // evaM tiNNaM sarIrANaM / / 347 // isI prakAra vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ina tIna zarIroMke pradezAgrakA jaghanyapadakI apekSA alpabahuttva kahanA cAhiye // 347 // jahaNNapadeNa savvatthovaM AhArasarIrassa carimAe dvidIe padesaggaM // 348 // jaghanya padakI apekSA AhArakazarIrakI antima sthitimeM pradezAgra sabase stoka hai / paDhamAe dvidIe padesaggaM saMkhejjaguNaM // 349 // usase prathama sthitimeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA haiM // 349 // apaDhama-acarimAsu dvidIsu padesaggamasaMkhejjaguNaM // 350 // usase aprathama-acarama sthitiyoM meM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 350 // apaDhamAsu dvidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 351 // usase aprathama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 351 / / acarimAsu dvidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 352 // usase acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 352 // savvAsu hidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 353 // usase saba sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 353 // ukkassapadeNa savvattho orAliyasarIrassa carime guNahANiTThANaMtare padesaggaM // utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrake antima guNahAni sthAnAntaroMmeM pradezAgra sabase / 354 // apaDhama-acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggamasaMkhejjaguNaM // 355 // usase aprathama-acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 355 // apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 356 // Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM . [5, 4, 357 usase aprathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 356 // paDhamesu guNahANiTThANataresu padesaggaM visesAhiyaM // 357 // usase prathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 357 // acarimesu guNahANihANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 358 // usase acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 358 // savvesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 359 // usase saba guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika haiM // 359 // evaM tiNNaM sarIrANaM // 360 // jisa prakAra audArikazarIrake utkRSTa padaviSayaka alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ina tIna zarIroMkI bhI prakRta prarUpaNA jAnanA cAhiye // savvatthovaM AhArasarIrassa carimaguNahANihANaMtaresu padesaggaM // 361 // AhArakazarIrake antima guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra sabase stoka hai // 361 // apaDhama-acarimesu guNahANihANaMtaresu padesaggaM saMkhejjaguNaM // 362 // usase aprathama-acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 362 // apaDhamesu guNahANivANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 363 // usase aprathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 363 // paDhame guNahANihANaMtare padesaggaM visesAhiyaM // 364 // usase prathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 364 // acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 365 // usase acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 365 // savvesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 366 // usase saba guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 366 // jahaNNukkassapadeNa savvattho orAliyasarIrassa carimAe dvidIe padesaggaM / jaghanya-utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrakI antima sthitimeM pradezAgra sabase stoka hai // 367 // carime guNahANihANaMtare padesaggamasaMkhejjaguNaM // 368 // usase antima guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 368 // paDhamAe hidIe padesaggamasaMkhejjaguNaM / / 369 // usase prathama sthitimeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / / 369 / / Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 382 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao apaDhama hama acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggamasaMkhejjaguNaM // 370 // usase aprathama-acaramaguNahAnisthAnAntaroMmeM pradezA asaMkhyAtaguNA hai // 370 // apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 371 // usase aprathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAma vizeSa adhika hai || 371 // paDhame guNahANiTThANaMtare padesaggaM visesAhiyaM // 372 // usase prathama guNahAnisthAnAntaroM meM pradezAma vizeSa adhika hai // 372 // apaDhama-arimAsu diIsu padesaggaM visesAhiyaM // 373 // usase aprathama-acarama sthitiyoM meM pradezAya vizeSa adhika hai || 373 // apaDhamAe hidIe padesaggaM visesAhiyaM / / 374 // usase aprathama sthitimeM pradezAma vizeSa adhika hai // 374 // acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / / 375 / / usase acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAma vizeSa adhika hai // 375 // arimA dvidIe padesaggaM visesAhiyaM / / 376 // usase acarama sthitimeM pradezA vizeSa adhika hai // 376 // cha. 96 savvAsu hiMdI savve guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 377 // usase saba sthitiyoM aura saba guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAma vizeSa adhika hai ||377 // evaM tiSNaM sarIrANaM // 378 // jisa prakAra audArikazarIrake jaghanya utkRSTa padaviSayaka alpabahutvakI prarUpaNA kI gaI hai usI prakAra vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ina tIna zarIroMke bhI ukta alpabahutvakI prarUpaNA jAnanA cAhie || 378 // 761 jahaNNukkassapadeNa savvatthovaM AhArasarIrassa carimAe dvidIe padesaggaM || 379 // jaghanya utkRSTa padakI apekSA AhArakazarIra kI antima sthitimeM pradezA sabase stoka hai / paDhamAe dvidIe padesaragaM saMkhejjaguNaM // 380 // usase prathama sthitimeM pradezAgra saMkhyAtaguNA hai || 380 // carime guNahANiTThANaMtare padesaggamasaMkhejjaguNaM / / 381 // usase antima guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra saMkhyAtaguNA hai || 381 // apaDhama acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM saMkhejjaguNaM // 382 // usase aprathama-acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra saMkhyAtaguNA hai || 382 // Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 762 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa apaDhamesu guNahANivANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 383 // usase aprathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAma vizeSa adhika hai // 383 // paDhame guNahANidvANaMtare padesaggaM visesA hiyaM / / 384 // usase prathama guNahAnisthAnAntara meM pradezAgra vizeSa adhika hai || 384 // acarimesu guNahANivANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / / 385 / / usase acarama guNahAnisthAnAntaroM meM pradezAma vizeSa adhika hai / / 385 // apaDhama acarimAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 386 // usase aprathama- acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 386 // apaDhamAsu dvidI padesaggaM visesAhiyaM / / 387 // usase aprathama sthitiyoMmeM pradezAya vizeSa adhika hai || 387 // arimAsu dvidI padesaggaM visesAhiyaM / / 388 // usase acarama sthitiyoM meM pradezAgra vizeSa adhika hai // 388 // savvAdI savve guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / / 389 // usase saba sthitiyoM aura saba guNahAnisthAnAntaroM meM pradezAgra vizeSa adhika hai // 389 // NiseyaappA bahue tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi - jahaNapade ukkapade jaNu kassapade // 390 // [ 5, 4, 383 niSeka sambandhI alpabahutvakI prarUpaNAmeM ye tIna anuyogadvAra haiM- jaghanya padaviSayaka, utkRSTa padaviSayaka aura jaghanya - utkRSTa padaviSayaka // 390 // jahaNapadeNa savvatthovamorAliya - veubviya - AhArasarIrassa eyapade saguNahANiDANAMtaraM / / 391 / jaghanyapadakI apekSA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA ekapradeza guNahAnisthAnAntara sabase stoka hai // 399 // yAsarIrassa eyapadesaguNahANiTThANaMtara masaMkhejjaguNaM / / 392 / / usase taijasazarIrakA ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 392 // kammaiyasarIrassa eyapadesaguNahANiGkANaMtara masaMkhejjaguNaM // 393 // usase kArmaNazarIrakA eka pradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 393 // ukkassapadeNa savvatthovANi AhArasarIrassa NANApade saguNahANiTThANaMtarANi || utkRSTa padakI apekSA AhArazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara sabase stoka haiM // 394 // Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe Niseya appAbahuaM [ 763 kammaiyasarIrassa NANApade saguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / / 395 / / unase kArmaNazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 395 // tejAsarIrassa NANApade saguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / / 396 // unase taijasazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM || 396 // orAli yasarIrassa NANApade saguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / / 397 // unase audArikazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 397 // uvviyasarIrassa NANApade saguNahANiTThANaMtarANi saMkhejjaguNANi / / 398 // unase vaikriyikazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiM / / 398 // jahaNNukkassapadeNa savvatthovANi AhArasarIrasya NANApade saguNahANiTThANaMtarANi // jaghanya- utkRSTakI apekSA AhArazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara sabase stoka 5, 4, 406 hai // 399 // orAliya-ceucciya- AhArasarIrassa eyapade saguNahANiTThANaMtara masaMkhejjaguNaM // 400 // unase audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA haiM || 400 || kammaiyasarIrassa NANApade saguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // / 401 || unase kArmaNazarIra ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 401 // teyAsarIrassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 402 // unase taijasazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 402 // teyAsarIrassa eyapadesaguNahANiTThANaMtara masaMkhejjaguNaM // 403 // unase taijasazarIrakA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai || 403 // kamma yasarIrassa eyapade saguNahANiTThANaMtara masaMkhejjaguNaM // 404 // usase kArmaNazarIrakA nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai || 404 // orAli yasarIrassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / / 405 / / unase audArikazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 405 // vevviyasarIrassa NANApade saguNahANidvANaMtarANi saMkhejjaguNANi // 406 // unase vaikriyikazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiM // 406 // evaM Niseya parUvaNAsamattA Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 4, 407 guNagAre tti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi- jahaNNapade ukkassapade jahaNNukkassapade // 407 // aba guNakArakA prakaraNa prApta hai| usameM ye tIna anuyogadvAra hai- jaghanyadravyaviSayaka guNakAraka alpabahutva, utkRSTa dravyaviSayaka guNakAraka alpabahutva aura jaghanya-utkRSTa dravyaviSayaka guNakAraka alpabahutva // 407 // ____ jahaNNapade savvatthovA orAliya-ceubdhiya-AhArasarIrassa jahaNNao guNagAro seDIe asaMkhejjadibhAgo // 408 // ___ jaghanyapadaviSayaka alpabahutvakI prarUpaNAmeM audArikazarIrakI jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase vaikriyika zarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai, jisakA guNakAra jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai aura usakA guNakAra jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga hai // 408 // tejA-kammaiyasarIrassa jahaNNao guNagAro abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 409 // taijasazarIra aura kArmaNazarIrake jaghanya pradezApraviSayaka guNakArakA pramANa abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga haiM // 409 // / ukkassapadeNa orAliyasarIrassa ukkassao guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago|| 410 // . utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrakA utkRSTa guNAkAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 410 // evaM caduNNaM sarIrANaM // 411 // isI prakAra zeSa cAra zarIroMke prakRta alpabahutvako jAnanA cAhiye // 411 // jahaNNukkassapadeNa orAliya-veubviya-AhArasarIrassa jahaNNao guNagAro seDIe asaMkhejjadibhAgo // 412 // ukkassao guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 413 // tejA-kammaiyasarIrassa jahaNNao guNagAro abhavasiddhiehi aNaMtaguNo // 414 // tasseva ukkassao guNagAro palidovamassa asNkhejjdibhaago|| 415 // jaghanya-utkRSTa padakI apekSA audArikazarIra, vaukriyikazarIra aura AhArakazarIrakA jaghanya guNakAra jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 412 // unhIMkA utkRSTa guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 413 // taijasazarIra aura kArmaNazarIrakA jaghanya guNakAra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa hai // 414 // usase unhIMkA utkRSTa guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 415 // Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 427 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA [ 765 padamImAMsAe tattha imANi duve aNiyogaddArANi- jahaNNapade ukkassapade // aba padamImAMsA prakaraNa prApta hai| usameM ye do anuyogadvAra haiM- jaghanyapadaviSayaka mImAMsA aura utkRSTapadaviSayaka mImAMsA // 416 // ukkassapadeNa orAliyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa ? // 417 // aNNadarassa uttarakurU-devakurU maNuassa tipalidovamaTTidiyassa // 418 // utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrake utkRSTa pradezAgra kisake hotA hai ? // 417 // jo tIna palyakI AyuvAlA uttarakurU aura devakurUkA anyatara manuSya hai usake audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra hotA hai || 418 // Age 10 sUtroMmeM ukta manuSyakI hI vizeSatAko pragaTa karate haiMteNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkasseNa jogeNa aahaarido|| ukta manuSya prathama samayavartI AhAraka hokara- Rjugatise utpanna hokara- tadbhavastha honeke prathama samayameM utkRSTa yogake dvArA AhArako grahaNa kiyA karatA hai // 419 // ukkasiyAe paDDhie baDDhido // 420 // aMtomuhutteNa savvalahu~ savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 421 // vaha utkRSTa ekAntAnuvRddhise uttarottara vRddhiMgata hotA hai // 420 // tathA vaha sabase jaghanya antarmuhUrta kAla dvArA saba paryAptiyoMse paryApta hotA hai // 421 // tassa appAo bhaasddhaao|| 422 // appAo maNajogaddhAo // 423 // appA chavicchedA // 424 // usakA bhASaNakAla alpa hotA hai // 422 // cintanakAla alpa hotA hai / / 423 // usase chavicheda zarIrako pIDA pahuMcAnevAle kriyAvizeSa- alpa hote haiM // 424 // aMtareNa kadAi viuvido // 425 // vaha tIna palya pramANa AyukAlake madhyameM kadAcit bhI vikriyAko nahIM kiyA karatA hai / / 425 // thovAvasese jIvidavvae ti jogajanamajjhassa uvarimaMtomuhuttaddhamacchido // 426 // jIvitakAlake stoka zeSa rahajAnepara vaha yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahA karatA hai // 426 // carime jIvaguNahANihANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 427 // ___ vaha antima jIvaguNahAnisthAnAntaroMmeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka rahatA hai // 427 // Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 766 chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 4, 428 carima-ducarimasamae ukkassa jogaM gado // 428 // carama aura dvicarama samayameM vaha utkRSTa yogako prApta hotA / / 428 // tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa orAliyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM // usa antima samayameM tadbhavastha hue usa jIvake audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra hotA hai // 429 // tavvadirittamaNukkassaM // 430 // - AkarSaNa vaza ukta utkRSTa pradezAgrameMse uttarottara eka do Adi paramANuoMke hIna honepara usakA anutkRSTa pradezAgra hotA hai // 430 // ukkassapadeNa veubdhiyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa ? // 431 // aNNadarassa AraNa-accudakappavAsiyadevassa vAvIsasAgarovamaTThidiyassa // 432 // . utkRSTa padakI apekSA vaikriyikazarIrake utkRSTa pradezAgra kisake hotA hai ? // 431 // vaha bAIsa sAgarakI sthitivAle AraNa aura acyuta kalpavAsI anyatara devake hotA hai // 432 / / teNeva paDhamasamae AhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkassa jogeNa AhArido // 433 // ukkassiyAe vaDhie vaDDhido // 434 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattapado // 435 // vaha prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha hokara utkRSTa yogase Agrahako grahaNa kiyA karatA hai / / 433 // utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta hotA hai / / 434 // vaha antarmuhUrta kAlameM zIghra hI saba paryAptiyoMse paryApta hotA hai / / 435 // tassa appAo bhaasddhaao|| 436 // appAo maNajogaddhAo // 437 // usakA sambhASaNakAla alpa hotA hai // 436 // usakA cintanakAla alpa hotA hai / Natthi chavicchedA // 438 / / appadaraM viuvvido // 439 // usake chaviccheda nahIM hote // 438 // vaha atizaya alpa vikriyA kiyA karatA hai / thovAvasese jIvidavcae tti jogajavamajjhassuvarimaMtomuhuttaddhamacchido // 440 // vaha jIvitake stoka zeSa rahajAnepara yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahatA hai / / carime jIvaguNahANihANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido / / 441 // vaha antima jIvaguNahAnisthAnAntaroMmeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka rahatA hai // 441 // carima-ducarimasamae ukkassajogaMgado / / 442 / / Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 456] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA [767 tathA vaha carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta ho jAtA hai // 442 // tassa carimasamaya tabbhavatthassa tassa veuvviyasarIrassa ukkassa padesaggaM // 443 // aise usa antima samayavartI tadbhavastha hue jIvake vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra hotA hai // 443 // tavvadirittamaNukkassA // 444 // ukta utkRSTa pradezAgrase bhinna usakA anutkRSTa pradezAgra jAnanA cAhiye // 444 // ukkassapadeNa AhArasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa ? // 445 // aNNadarassa pamattasaMjadassa uttarasarIraM viuvviyassa // 446 // utkRSTa padakI apekSA AhArazarIrakA utkRSTa pradezAgra kisake hotA hai ? / / 445 // vaha uttarazarIrakI vikriyA karanevAle anyatara pramattasaMyatake hotA hai // 446 // teNevapaDhamasamae AhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkassa jogeNa AhArido // 447 // ukkasiyAe paDDhie vaDDhido // 448 // aMtomuhutteNa savvalahu~ savvAhi pajjattIhi pajjattayado // 449 // vahI prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha hokara utkRSTa yoga dvArA AhArako grahaNa kiyA karatA hai / / 447 // vaha utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta huA karatA hai // 448 // vaha sabase laghu antarmuhUrta kAla dvArA saba paryAptiyoMse paryApta ho jAtA hai // 449 // tassa appAo bhAsaddhAo // 450 // appAo manajogaddhAo // 451 // Natthi chavicchedA // 452 // usakA sambhASaNakAla alpa hotA hai / / 450 // usakA cintanakAla alpa hotA hai // 451 / / usake zarIrapIDAjanaka kriyAvizeSa nahIM hote haiM / / 452 // thovAvasese Niyattidavyae ti jogavamajjhaTThANAe mitaddhamacchido // 453 // carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 454 // carima-ducarimasamae ukkassayaM jogaM gado // 455 // nivRtta hone ke kAlake thoDA zeSa raha jAnepara vaha yogayavamadhyasthAnake Upara paramita kAla taka rahatA hai // 453 / / antima jIvaguNahAnisthAnAntaroMme vaha Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka rahatA hai / 454 / / vaha carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta hotA hai // 455 // tassa carimasamayaNiyattamANassa tassa AhArasarIrassa ukkassayaM padesaggaM // 456 // nivRtta honevAle ukta pramattasaMyatake antima samayameM AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAgra hotA hai // 456 // Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 4, 457 tavvadirittamaNukkassaM // 457 // usase bhinna usakA anutkRSTa pradezAgra hotA hai // 457 // ukkassapadeNa tejAsarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa ? // 458 // utkRSTa padakI apekSA taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra kisake hotA hai ? // 458 / / aNNadarassa // 459 // jo jIvo pucakoDAuo adho sattamAe puDhavIe Neraiesu AuaM baMdhadi // 460 // kameNa kAlagadasamANo adho sattamAe puDhavie uvavaNNo // 461 // tado uvvavidasamANo puNaravi pucakoDAuesu uvavaNNo // 462 // usakA utkRSTa pradezAgra anyatara jIvake hotA hai // 459 // jo pUrvakoTikI AyuvAlA jIva nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM Ayukarmako bAMdhatA hai // 460 // phira jo kramase maraNako prApta hokara nIceM sAtavIM pRthivImeM utpanna hotA hai // 461 // pazcAt jo vahAMse nikalakara phira bhI pUrvakoTikI AyuvAloMmeM utpanna hotA hai // 462 // teNeva kameNa AuamaNupAlaittA tado kAlagadasamANo puNaravi adho sattamAe puDhavIe Neraiesu uvavaNNo // 463 // teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkassajogeNa AhArido // 464 / ukkassiyAe vaDhie vaDhido // 465 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvamahi pajjattIhi pajjattayado // 466 // tattha ya bhavaDidiM tettIsa sAgarovamANi AuamaNupAlayittA / / 467 // bahuso bahuso ukkassayANi jogaTThANANi gacchadi // 468 // bahuso bahuso bahusaMkilesapariNAmo bhavadi // 469 // usI kramase vaha AyukA paripAlana karake marA aura phirase bhI nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyoMmeM utpanna huA // 463 // vaha prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha hokara utkRSTa yogase AhArako grahaNa kiyA karatA hai // 464 // vaha utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta huA karatA hai // 465 // vaha sabase jaghanya antarmuhUrta kAlameM saba paryAptiyoMse paryApta ho jAtA hai // 466 // vahAM vaha tetIsa sAgaropama kAla taka AyukA upabhoga karatA huA // 467 // bahuta bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai // 468 // bahuta bahuta bAra pracura saMkleza pariNAmavAlA hotA hai // 469 // evaM saMsaridaNa thovAvasese jAvidavbae tti jogajavamajjhassa uparimaMtomuhuttaddhamacchido // 470 // carime jIvaguNahANihANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 471 // ducarima-ticarimasamae ukkassasaMkilesaM gado // 472 // carima-ducarimasamae ukkassa jogaM gado / / 473 // ___ isa prakAra paribhramaNa karake jo jIvitake stoka zeSa rahajAnepara yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahatA hai / / 470 // jo antima jIvaguNahAnisthAnAntaroMmeM Avalike Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 484] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAepada-mImAMsA [ 769 asaMkhyAtaveM bhAga mAtra kAla taka rahatA hai // 471 // jo dvicarama aura tricarama samayameM utkRSTa saMklezako prApta hotA hai // 472 // jo carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta hotA hai / tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa tejaiyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM // 474 // usa carama samayavartI tadbhavastha anyatara jIvake taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra hotA hai / tavvadirittamaNukkassa // 475 // usase bhinna usakA anutkRSTa pradezAgra hotA hai // 475 // ukkassapadeNa kammaiyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa ? // 476 // utkRSTa padakI apekSA kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra kisake hotA hai ? // 476 // jo jIvo bAdarapuDhavijIvesu vehi sAgarovamasahassehi sAdiregehi UNiyaM kammaTTidimacchido jahA vedaNAe vedaNIyaM tahA NeyavvaM / / 477 // jo jIva bAdara pRthivIkAyika jIvoMmeM do hajAra sAgaropamoMse kama karmasthiti pramANa kAla taka rahatA hai, isa kramase jisa prakAra vedanA dravya vidhAnameM vedanAdravyake svAmIkI prarUpaNA (dekhiye ve. dra. vi. sUtra 7-32) kI gaI hai usI prakAra yahAM kArmaNazarIrake utkRSTa pradezAgrake svAmIkI prarUpaNA jAnanA cAhiye // 477 // jahaNNapadeNa orAliyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa? // 478 // aNNadarassa suhumaNigodajIvaapajjattayassa // 479 // paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamayatabbhavatthassa jahaNNa jogissa tassa orAliyasarIrassa jahaNNaM padesaggaM // 480 // jaghanya padakI apekSA audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra kisake hotA hai ? // 478 // vaha anyatara sUkSma nigoda jIva aparyAptake hotA hai // 479 // jo ki prathama samayavartI AhAraka hokara tadbhavastha honeke prathama samayameM jaghanya yogase yukta hotA hai usake audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra hotA hai // 480 // tavvadirittamajahaNNaM // 481 // usase bhinna usakA ajaghanya pradezAgra hotA hai // 481 // jahaNNapadeNa veubviyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa ? // 482 // aNNadarassa deva-Neraiyassa asaNNipacchAyadassa // 483 // jaghanya padakI apekSA vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra kisake hotA hai ? // 482 // asaMjJiyoMmeMse Aye hue anyatara deva aura nArakI jIvake hotA hai // 483 // paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamayatabbhavatthassa jahaNNajogissa tassa veuvviyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM // 484 // Page #895 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 770 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 4, 485 ukta deva aura nArakI jaba prathama samayavartI AhAraka hokara tadbhavastha honeke prathama samayameM jaghanya yogavAlA hotA hai taba usake vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra hotA hai // 484 // tavvadirittamajahaNNaM // 485 // usase bhinna usakA ajaghanya pradezAgra hotA hai / / 485 // jahaNNapadeNa AhArasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa // 486 // aNNadarassa pamattasaMjadassa uttaraM viuvvidassa // 487 // paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamayatabbhavatthassa jahaNNajogissa tassa AhArasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM // 488 // jaghanya padakI apekSA AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra kisake hotA hai ? // 486 // vaha anyatara pramattasaMyatake, jisane ki uttara zarIrakI vikriyAkI hai, usake vaha hotA hai // 487 // vaha jaba prathama samayavartI AhAraka hokara tadbhavastha honeke prathama samayameM sthita hotA huA jaghanya yogase saMyukta hotA hai taba usake usa samaya AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra hotA hai // 488 // tavvadirittamajahaNNaM // 489 // usase bhinna usakA ajaghanya pradezAgra hotA hai / 489 / / jahaNNapadeNa tejAsarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa ? // 490 // aNNadarassa suhumaNigodajIva apajjattayassa eyaMtANuvaDDhie vaDDhamANayassa jahaNNajogissa tassa teyAsarIrassa jahaNNayaM padesaggaM // 491 // jaghanya padakI apekSA taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra kisake hotA hai ? // 490 // ekAntAnuvRddhiyogase vRddhiko prApta honevAle jaghanya yogayukta anyatara sUkSma nigoda aparyApta jIvake usa taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra hotA hai // 491 // tavvadirittamajahaNaM // 492 // usase bhinna usakA ajaghanya pradezAgra hotA hai // 492 // jahaNNapadeNa kammaiyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa? // 493 // aNNadarassa jo jIvo suhamaNigodajIvesu palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayaM kammaTThidimacchido evaM jahA veyaNAe veyaNIyaM tahA NeyavyaM / Navari thopAvasese jIvidavvae tti carimasamayabhavasiddhio jAdo tassa carimasamayabhavasiddhiyassa tassa kammaiyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM // 494 // ___ jaghanya padakI apekSA kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra kisake hotA hai ? // 493 // anyatara jo jIva sUkSma nigoda jIvoMmeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgase kama karmasthiti pramANa kAla taka rahA isa prakAra jaise vedanAanuyogadvArameM vedanIya karmake jaghanya dravyakI prarUpaNA (sUtra 79-108) Page #896 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 506 ] baMdhaNANiyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA [771 kI gaI hai vaise jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jIvitavyake stoka pramANameM zeSa rahajAnepara jo antima samayavartI bhavasiddhika huA hai usa antima samayavartI bhavasiddhika jIvake kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra hotA hai // 494 // tavvadirittamajahaNaM // 495 // usase bhinna usakA ajaghanya pradezAgra hotA hai // 495 // appAbahue ti savvatthovaM orAliyasarIrassa padesaggaM // 496 // veumciyasarIrassa padesaggamasaMkhejjaguNaM // 497 // AhArasarIrassa padesaggamasaMkhejjaguNaM // 498 // teyAsarIrassa padesaggamaNaMtaguNaM // 499 // kammaiyasarIrassa padesaggamaNaMtaguNaM // 500 // apalpabahuttvakI apekSA audArikazarIrakA pradezAgra sabase stoka hai / / 496 // usase vakriyikazarIrakA pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 497 // usase AhArakazarIrakA pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 498 // usase taijasazarIrakA pradezAgra anantaguNA hai // 499 // usase kArmaNazarIrakA pradezAgra anantaguNA hai // 500 // sarIravissAsuvacayaparUvaNadAe tattha imANi cha aNiyogaddArANi avibhAgapalicchedaparUvaNA vaggaNaparUvaNA phaDDayaparUvaNA aMtaraparUvaNA sarIraparUvaNA appAbahue ti // ___ aba zarIravistrasopacayaprarUpaNA adhikAraprApta hai| usameM ye chaha anuyogadvAra haiMavibhAgapraticchedaprarUpaNA, vargaNAprarUpaNA, spardhakaprarUpaNA, antaraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA aura alpabahuttva // 501 // __ avibhAgapaDicchedaparUvaNadAe ekakammi orAliyapadese kevaDiyA avibhAgapaDicchedA ? // 502 // aNaMtA avibhAgapaDicchedA savvajIvehi aNaMtaguNA // 503 // evaDiyA avibhAgapaDicchadA // 504 // ___ avibhAgapraticchedaprarUpaNAkI apekSA audArikazarIrake eka eka pradezameM kitane avibhAgapraticcheda hote haiM ? // 502 // usake eka eka pradezameM saba jIvoMse anantaguNe ananta avibhAgapraticcheda hote haiM // 503 // itane avibhAgapraticcheda audArikazarIrake eka eka pradezameM hote haiN| vaggaNaparUvaNadAe aNaMtA avibhAgapaDicchedA sabajIvehi aNaMtaguNA eyA vaggaNA bhavadi / 505 // evamaNaMtAo vaggaNNAo abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgo // 506 // vargaNAprarUpaNAkI apekSA saba jIvoMse anantaguNe aise ananta avibhAgapraticchedoMkI eka vargaNA hotI hai // 505 // isa prakAra pratyeka sthAnameM abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa ananta vargaNAyeM hotI haiM // 506 // . Page #897 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [ 54, 507 phaDDayaparUvaNadAe aNatAo vaggaNAo abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo megaM phaDyaM bhavadi / / 507 / / evamaNatANi phaDDayANi abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNa bhAgo / / 508 // 772 ] spardhakaprarUpaNAkI apekSA abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa jo ananta vargaNAyeM haiM ve saba milakara eka spardhaka hotA haiM // 507 // isa prakAra eka eka audArikazarIrasthAnameM abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAga pramANa ananta spardhaka hote haiM // aMtararUNadAe ekekassa phaDDayassa kevaDiyamaMtaraM ? / / 509 / / savvajIvehi anaMtaguNA, evaDiyamaMtaraM / / 510 / / antaraprarUpaNAkI apekSA eka eka spardhakakA kitanA antara hai ? // 509 // saba jIvoMse anantaguNe mAtra avibhAgapraticchedoMse antara hotA hai / itanA antara hotA hai // 590 // saraparUvaNadAe atA avibhAgapaDicchedA sarIrabaMdhaNaguNapaNNaccheda NaNippaNNA // zarIraprarUpaNAkI apekSA zarIrake bandhanake kAraNabhUta guNoMkA buddhise cheda karanepara utpanna hue pUrvokta ananta avibhAgapraticcheda hote haiM // 511 // chedaNA puNa dasavihA / / 512 / / sAmAnyatayA chedana dasa prakArake haiM / 512 // yathA NAmaNA daviyaM sarIrabaMdhaNa guNappadesA ya / vallari aNuttaDe ya uppaiyA paNNabhAve ya / / 513 // nAmachedanA, sthApanAchedanA, dravyachedanA, zarIrabandhana guNachedanA, pradezachedanA, vallarichedanA, aNuchedanA, taTachedanA, utpAtachedanA aura prajJAbhAvachedanA; isa prakAra chedanA dasa prakArakI hai // appA hue ti savvatthovA orAliyasarIrassa avibhAgapaDicchedA || 514 // uvvasarIrassa avibhAgapaDicchedA anaMtaguNA / / 515 / / AhArasarIrassa avibhAgapaDicchedA anaMtaguNA // / 516 || teyAsarIrassa avibhAgapaDicchedA anaMtaguNA / / 517 / / kammaiyasarIrassa avibhAgapaDicchedA anaMtaguNA / / 518 / / alpabahuttvakI apekSA audArikazarIra ke avibhAgapraticcheda sabase stoka haiM // 514 // unase vaikriyikazarIrake avibhAgapraticcheda anantaguNe haiM // 515 // unase AhArakazarIrake avibhAgapraticcheda anantaguNe haiM // 596 // unase taijasazarIrake avibhAgapraticcheda anantaguNe haiM // 517 // unase kArmaNazarIrake avibhAgapraticcheda anantaguNe hai // 598 // vissAsuvacayaparUvaNadAe ekkekkamhi jIvapadese kevaDiyA vissAsuvacayA uvacidA 1 // visrasopacayaprarUpaNAkI apekSA eka eka jIvapradezapara kitane visrasopacaya upacita haiM ? // 519 // Page #898 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 530 ] baMdhaNANiyogaddAre vissAsuvacayaparUvaNA [773 aNaMtAvissAsuvacayA uvacidA savvajIvehi aNaMtaguNA // 520 // te ca savvalogAgadehi baddhA // 521 // eka eka jIvapradezapara ananta visrasopacaya upacita haiM jo saba jIvoMse anantaguNe haiM // 520 // ve saba lokomeMse Aye hue visrasopacayoMse baddha hue haiM // 521 // tesiM cauvvihA hANI davvahANi khettahANI kAlahANI bhAvahANI cedi // 522 // unakI cAra prakArakI hAni hotI hai- dravyahAni, kSetrahAni, kAlahAni aura bhAvahAni / / davvahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je eyapadesiyavaggaNAe davvA te bahuA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 523 // je dupadesiyavaggaNAe davyA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 524 // evaM tipadesiya-cadupadesiya-paMcapadesiyachappapadesiya-sattapadesiya-aTThapadesiya - Navapadesiya-dasapadesiya - saMkhejjapadesiya-asaMkhejjapadesiya-aNaMtapadesiya-aNaMtANaMtapadesiya baggaNAe davyA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 525 // dravyahAniprarUpaNAkI apekSA audArikazarIrakI ekapradezI vargaNAke jo dravya hai ve bahuta haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 523 // jo dvipradezI vargaNAke dravya hai ve vizeSa hIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 524 // isI prakAra tripradezI, catuHpradezI, paMcapradezI, chahapradezI, sAtapradezI, AThapradezI, naupradezI, dasapradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI, anantapradezI aura anantAnantapradezI vargaNAke jo dravya haiM ve vizeSahIna haiM aura ve pratyeka ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 525 // ___ tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesiM paMcavihA-hANI- aNaMtabhAgahANI asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI // 526 // tatpazcAt aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara unakI pAMca prakArakI hAni hotI hai- anantabhAgahAni, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni // 526 // evaM caduNNaM sarIrANaM // 527 // isI prakAra vaikriyika Adi zeSa cAra zarIroMkI prarUpaNA karanI cAhiye // 527 // khettahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je eyapadesiyakhettogADhavaggaNAe davyA te bahugA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 528 // je dupadesiyakhettogADhavaggaNAe davyA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 529 // evaM ti-cadu-paMca-cha-satta-aTThagava-dasa-saMkhejja-asaMkhejja-padesiyakhettogADhavaggaNAe davyA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 530 // Page #899 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 774 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [ 5, 4, 531 kSetrahAniprarUpaNAkI apekSA audArikazarIrake jo ekapradeza kSetrAvagAhI vargaNAke dravya haiM ve bahuta haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 528 // jo dvipradezI kSetrAvagAhI vargaNAke dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 529 // isI prakAra tripradezI, catuHpradezI, paMcapradezI, SaTpradezI, saptapradezI, aSTapradezI, navapradezI, dasapradezI, saMkhyAtapradezI aura asaMkhyAtapradezI kSetrAvagAhI vargaNAke jo dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ve anantAnanta visrasopacayoMseM upacita haiM / / 530 // tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesiM cauvihA hANI asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI // 531 // usase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara unakI cAra prakArakI hAni hotI hai- asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni // 531 // evaM caduNNaM sarIrANaM // 532 // isI prakAra vaikriyika Adi zeSa cAra zarIroMkI kSetrahAni samajhanA cAhie // 532 // kAlahANIparUvaNadAe orAliyasarIrassa je egasamayaDhidivaggaNAe davvA te bahuA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 533 // je dusamayaDhidivaggaNAe davvA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / / 534 // evaM ti-cadu-paMca-cha-satta-aTThaNava-dasa-saMkhejja-asaMkhejjasamayaDhidivaggaNAe davvA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 535 // kAlahAniprarUpaNAkI apekSA audArikazarIrake jo eka samayasthitivAlI vargaNAke dravya haiM ve bahuta haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM / / 533 // jo do samayasthitivAlI vargaNAke dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM / / 534 // isa prakAra tIna, cAra, pAMca, chaha, sAta, ATha, nau, dasa, saMkhyAta aura asaMkhyAta samaya taka sthita rahanevAlI vargaNAke jo dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ve pratyeka ananta visrasopacayoMse upacita haiM / / tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesiM caucihA hANI-asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI / / 536 / / / usake Age aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara unakI cAra prakArakI hAni hotI hai- asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni // 536 / / evaM caduNNaM sarIrANaM // 537 // isI prakAra vaikriyika Adi zeSa cAra zarIroMkI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhie // 537 // bhAvahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je eyaguNajuttavaggaNAe davvA te bahuA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 538 // je duguNajuttavaggaNAe davyA te visesahINA Page #900 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 4, 548 ] baMNANiyogadvAre sarIravissAsuvacayaparUpaNA [ 775 arNatehi vissAsuvacaehi uvacidA // 539 // evaM ti cadu-paMca-cha-satta- aTTha-Nava- dasa-saMkhejjaasaMkhejja-aNaMta-aNaMtANaMtaguNajuttavaggaNAe davvA te visesahINA aNatehi vistAsuvacarahi uvacidA // 540 // bhAvahAniprarUpaNAkI apekSA audArikazarIrake jo eka guNayukta vargaNAke dravya haiM ve bahuta haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 538 // jo do guNayukta vargaNAke dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 539 // isI prakAra tIna cAra, pAMca, chaha, sAta, ATha, nau, dasa, saMkhyAta, asaMkhyAta, ananta aura anantAnanta guNayukta vargaNAke jo dravya haiM ve vizeSahIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 540 // do aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesiM chavvihA hANI - anaMtabhAgahANI asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI anaMtaguNahANI || usase Age aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara unakI chaha prakArakI hAni hotI hai- anantabhAgahAni, asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAta - guNahAni aura anantaguNahAni // 541 // evaM caduSNaM sarIrANaM // 542 // isI prakAra vaikriyika Adi zeSa cAra zarIroMkI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhie // 542 // orAli yasarIrassa jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao thovo // jaghanya audArikazarIrakA jaghanya pada meM jaghanya visrasopacaya sabase stoka hai // 543 // tasseva jahaNassa ukkasapade ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo // 544 // usI jaghanya audArikazarIrakA utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai // 544 // tasseva ukkassassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo // 545 / / usI utkRSTa audArikazarIrakA jaghanya padameM jaghanya vitrasopacaya anantaguNA hai // 545 // tasseva ukkssassa ukkassapade ukkassavissAsuvacao anaMtaguNo // 546 // usI utkRSTa audArikazarIrakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai // 546 // evaM vevviya- AhAra tejA - kammaiya sarIrassa || 547 // isI prakAra vaikrayikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrakI bhI prakRta prarUpaNA jAnanI cAhiye // 547 // jaNassa jahaNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo // 548 // audArikazarIra ke utkRSTa pradezAgra sambandhI visrasopacayase jaghanya vaikriyikazarIrakA jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai // 548 // Page #901 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 4, 549 tasseva jahaNNayamukkassapade ukkassao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 549 // usase usI jaghanya vaikriyikakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai // tasseva ukkassaya jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 550 // usase usIke utkRSTakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai // 550 // tasseva ukkassayassa ukkassapade uvakassao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 551 // usase usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai // 551 // bAdaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe carimasamayachadumatthassa savvajahaNiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa jahaNNao vissAsuvacao thovo // 552 // ___ zarIrakI sabase jaghanya avagAhanAmeM vidyamAna antima samayavartI chadmasthakI jaghanya visrasopacaya stoka hai // 552 / / suhumaNigodavaggaNAe ukkassiyAe chaNNaM jIvaNikAyANaM eyabaMdhaNabaddhANaM sapiDiMdANaM saMtANaM savvukkassiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa ukkassao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 553 // eka bandhanabaddha hokara piNDa avasthAko prApta hue chaha jIvanikAyoMkI sarvotkRSTa zarIraavagAhanAmeM vidyamAna jIvakI utkRSTa sUkSma nigodavargaNAkA utkRSTa visrasopacaya usase anantaguNA hai // 553 // edesiM caiva parUvaNadvadAe tattha imANi tiNi aNiyogaddArANi- jIvapamANANugamo padesamANANugamo appAbahue ti // 554 // inhIMkI prarUpaNAmeM prayojanIbhUta vahAM ye tIna anuyogadvAra hote hai- jIvapramANAnugama pradezapramANAnugama aura alpabahuttva // 554 // jIvapamANANugameNa puDhavikAiyA jIvA asaMkhejjA // 555 // AukkAiyA jIvA asaMkhejjA // 556 // teukkAiyA jIvA asaMkhejjA // 557 / / vAukkAiyA jIvA asaMkhejjA // 558 // vaNapphadikAiyA jIvA aNaMtA // 559 // tasakAiyA jIvA asaMkhejjA // 560 // jIvapramANAnugamakI apekSA pRthivIkAyika jIva asaMkhyAta haiM / / 555 // unase jalakAyika jIva asaMkhyAta haiM // 556 // unase agnikAyika jIva asaMkhyAta haiM // 557 // unase vAyukAyika jIva asaMkhyAta haiM / / 558 // unase vanaspatikAyika jIva ananta haiM // 559 // unase trasakAyika jIva asaMkhyAta haiM // 560 // Page #902 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhaNANiyogaddAre cUliyA [ 777 padepamANAgameNa puDhavikAiyajIvapadesA asaMkhejjA / / 561 / / AukkAiyajIvapadesA asaMkhejjA / / 562 / / ukkAyiyajIvapadesA asaMkhejjA / / 563 / / vAukkAiyajIva desA asaMkhejjA / / 564 / / vaNaphadikAiyajIvapadesA anaMtA / / 565 / / tasakAiyajIva desA asaMkhejjA / / 566 // snyn1 5, 580 ] pradezapramANAnugamakI apekSA pRthivIkAyika jIvoM ke pradeza asaMkhyAta haiM / / 561 // unase jalakAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM // 562 // unase agnikAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM // 563 || unase vAyukAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM || 564 // unase, vanaspatikAyika jIvoMke pradeza ananta haiM || 565 || unase trasakAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM // 566 // appAbahuaM duvihaM - jIvaappA bahuaM caiva padesaappAbahuaM ceva / / 567 / / aba do prakArakA hai- jIva alpabahutva aura pradeza alpabahutva || 567 / / jIva appA hue ti savvatthovA tasakAiyajIvA / / 568 / / teukAiyajIvA asaMkhejjaguNA / / 569 / / puDhavikAiyajIvA visesAhiyA / / 570 / / AukAiyajIvA visesAhiyA / / 571 || vAukAiyajIvA visesAhiyA || 572 / / vaNaphadikAiyajIvA ataguNA / / 573 // jIva alpabahuttvakI apekSA trasakAyika jIva sabase stoka haiM / 568 // unase agnikAyika jIva asaMkhyAtaguNe haiM || 569 // unase pRthivIkAyika jIva vizeSa adhika haiM || 570 // unase apkAyika jIva vizeSa adhika haiM // 571 // unase vAyukAyika jIva vizeSa adhika haiM // 572 // unase vanaspatikAyika jIva anantaguNe haiM // 573 // padesaappAbahUe ti savvatthovA tasakAiyapadesA // 574 / / teukAiyapadesA asaMkhejjaguNA / / 575 / / puDhavikAiyapadesA visesAhiyA / / 576 / / AukAiyapadesA visesAhiyA / / 577 / / vAukAiyapadesA visesAhiyA / / 578 / / vaNadikAiyapadesA ataguNA / / 579 / pradezaalpabahuttvakI apekSA trasakAyika jIvoMke pradeza sabase stoka haiM // 574 // unase agnikAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / / 575 // unase pRthivIkAyika jIvoMke pradeza vizeSa adhika haiM || 576 // unase apakAyika jIvoMke pradeza vizeSa adhika haiM / / 577 // unase vAyukAyika jIvoMke pradeza vizeSa adhika haiM || 578 // unase vanaspatikAyika jIvoMke pradeza anantaguNe haiM || 579 // cha. 98 5. cUliyA to uvarimagaMtho cUliyA NAma / / 580 // Page #903 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 778 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 5, 581 isase AgekA grantha cUlikA hai // 580 // jo Nigodo paDhamadAe vakkamamANo aNaMtA vakkamaMti jIvA / eyasamaeNa aNaMtANaMtasAhAraNajIveNa ghettUNa egasarIraM bhavadi asaMkhejjalogamettasarIrANi ghettUNa ego Nigodo hodi // 581 // prathama samayameM jo nigoda utpanna hotA hai usake sAtha ananta jIva utpanna hote haiN| yahAM eka samayameM anantAnanta sAdhAraNa jIvoMko grahaNa kara ekazarIra hotA hai| tathA asaMkhyAta loka pramANa zarIroMko grahaNa kara eka nigoda (pulavI) hotA hai // 581 // vidiyasamae asaMkhejjaguNahINA vakkamaMti // 582 // tadiyasamae asaMkhejjaguNahINA vakkamaMti // 583 // evaM jAva asaMkhejjaguNahINAe seDIe NiraMtaraM vakamaMti jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / / 584 // dUsare samayameM asaMkhyAtaguNe hIna nigoda jIva utpanna hote haiM // 582 // tIsare samayameM asaMkhyAtaguNe hIna nigoda jIva utpanna hote haiM // 583 // isa prakAra utkarSase Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka asaMkhyAtaguNI hIna zreNi kramase nigoda jIva nirantara utpanna hote haiM / 584 // tado ekko vA do vA tiNNi vA samae aMtaraM kAUNa NiraMtaraM vakkamaMti jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo // 585 // tatpazcAt eka, do aura tIna samayase lekara utkarSase Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAlakA antara karake Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka nirantara nigoda jIva utpanna hote haiM // 585 // appAbahuaM duvihaM- addhA appAbahuaM ceva jIva appAbahuaM ceva / / 586 // alpabahuttva do prakArakA hai- addhAalpabahuttva aura jIvaalpabahuttva / / 586 // addhAappAbahue ti savvatthovo sAMtarasamae vakkamaNakAlo // 587 // NiraMtarasamae vakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo // 588 // sAMtaraNiraMtarasamae vakkamaNakAlo visesaahio|| addhAalpabahuttvakI apekSA sAntara samayameM upakramaNakAla sabase stoka hai // 587 / / usase nirantara samayameM upakramaNakAla asaMkhyAtaguNA hai // 588 // usase sAntaranirantara samayameM upakramaNakAla vizeSa adhika hai // 589 / / savvatthovo sAMtarasamayavakkamaNakAla viseso // 590 // sAntara samayameM upakramaNakAla vizeSa sabase stoka hai // 590 // Page #904 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 614 ] baMdhaNANiyogaddAre cUliyA [ 779 NiraMtara samayavakkamaNakAlaviseso asaMkhejjaguNo / / 591 / / sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlavisesa visesAhio || 592 / / jahaNNapadeNa savvatthovA sAMtaravakkamaNasavvajahaNNakAlo / / 593 / / ukkassapadeNa ukkassao sAMtarasamayavakkamaNakAlo visesAhio || 594 || jahaNNapadeNa jahaNNago NiraMtaravakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo / / 595 / / ukkassapadeNa ukkassao niraMtara vakkamaNakAlo visesAhio / / 596 / / jahaNNapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNasavvajahaNNakAlo visesAhio / / 597 / / ukkassapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio / / 598 / / savvatthovo sAMtaravakkamaNakAlaviseso || 599 / / niraMtaravakkamaNakAla viseso asaMkhejjaguNo // 600 / / sAMtaraNiraMta rakkamaNakAlaviseso visesAhio // 601 // jahaNNapadeNa sAMtarasamayavakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo / / 602 / / ukkassapadeNa mAMtarasamayavakkamaNakAlo visesAhio / / 603 || jahaNNapadeNa niraMtara samayavakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo || 604 // ukkassapadeNa niraMtarasamayavakkamaNakAlo visesAhio / / 605 / / jahaNNapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio || 606 / / ukkassapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio || 607 / / ukkassayaM vakkamaNaMtaramasaMkhejjaguNaM / / 608 || avakkamaNakAlaviseso asaMkhejjaguNo || 609 / / pabaMdhaNakAlaviseso visesAhio ||610|| jahaNNapadeNa jahaNNao avakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo // 611 // jahaNNapadeNa jahaNNao pabaMdhaNakAlo visesAhio / / 612 / / ukkassapadeNa ukkassao avakkamaNakAlo visesAhio / / 613 / / ukkassapadeNa ukkassao pabaMdhaNakAlo visesAhio / / 614 / / usase nirantara samayameM upakramakAla vizeSa asaMkhyAtaguNA hai // 591 // usase sAntaranirantara upakramaNa kAlavizeSa vizeSa adhika hai // 592 // jaghanya padakI apekSA sAntara upakramaNakA sabase jaghanya kA sabase stoka hai // 593 // usase utkRSTa padakI apekSA utkRSTa sAntara samaya upakramaNakAla vizeSa adhika hai / / 594 // usase jaghanya padakI apekSA jaghanya nirantara upakramaNakAla asaMkhyAtaguNA hai / / 595 / / usase utkRSTa padakI apekSA nirantara upakramaNa kAla vizeSa adhika hai // 596 // usase jaghanya padakI apekSA sAntara - nirantara upakramaNakAla vizeSa adhika hai / / 597 // usase utkRSTa padakI apekSA sAntara - nirantara upakramaNakAla vizeSa adhika hai| // 598 // sAntara upakramaNakAla vizeSa sabase stoka hai // 599 // nirantara upakramaNakAlavizeSa asaMkhyAtaguNA hai // 600 // sAntara - nirantara upakramaNakAlavizeSa vizeSa adhika hai // 601 // jaghanya padakI apekSA sAntara samaya upakramaNakAla asaMkhyAtaguNA hai // 602 // utkRSTa padakI apekSA sAntarasamaya upakramaNakAla vizeSa adhika hai || 603 // jaghanya padakI apekSA nirantara samaya upakramaNakAla asaMkhyAtaguNA hai || 604 // utkRSTa padakI apekSA nirantarasamaya upakramaNakAla vizeSa adhika hai || 605 // jaghanya padakI apekSA sAntara - nirantara upakramaNakAla vizeSa adhika hai| // 606 // utkRSTa padakI apekSA sAntara - nirantara upakramaNakAla vizeSa adhika hai || 607 // utkRSTa Page #905 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 780 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 5, 615 upakramaNaantara asaMkhyAtaguNA hai // 608 // agrakramaNakAlavizeSa asaMkhyAtaguNA hai // 609 // prabandhanakAlavizeSa vizeSa adhika hai // 610 // jaghanya padakI apekSA jaghanya apakramaNakAla asaMkhyAtaguNA hai // 611 // jaghanya padakI apekSA jaghanya prabandhanakAla vizeSa adhika hai // 612 // utkRSTa padakI apekSA utkRSTa apakramaNakAla vizeSa adhika hai // 613 // utkRSTa padakI apekSA utkRSTa prabandhanakAla vizeSa adhika hai // 614 // // evaM kAla appAbahuaM // jIva appAbahue tti // 615 // aba jIva alpabahuttvakA prakaraNa hai // 615 // savvatthovA carimasamae vakkamati jIvA // 616 // apaDhama-acarimasamayaesu vakkamati jIvA asaMkhejjaguNA // 617 // apaDhamasamae vakkamaMti jIvA visesAhiyA // 618 // paDhamasamae vakkamati jIvA asaMkhejjaguNA // 619 // acarimasamaesu vakkamaMti jIvA visesAhiyA // 620 // savvesu samaesu vakkamaMti jIvA visesAhiyA / / 621 // savvatthovA carimasamae vakkamati jIvA / / 622 // apaDhama-acarimasamaesu vakkamaMti jIvA asaMkhejjaguNA // 623 // apaDhamasamae vakkamati jIvA visesAhiyA // 624 // paDhamasamae vakkamati jIvA asaMkhejjaguNA // 625 // acarimasamaesu vakkamaMti jIvA visesAhiyA // 626 // savvesu samaesu vakkamidajIvA visesAhiyA // 627 // _antima samayameM utpanna honevAle jIva sabase stoka haiM // 616 // aprathama-acarama samayoMmeM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / / 617 // aprathama samayameM utpanna honevAle jItra vizeSa adhika haiM // 618 // prathama samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 619 // acarama samayoMmeM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM // 620 // saba samayomeM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM // 621 // antima samayameM utpanna honevAle jIva sabase stoka haiM // 622 // aprathama-acarama samayoMmeM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 623 // aprathama samayameM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM // 624 // prathama samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 625 // acarama samayameM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika hai / / 626 // saba samayoMmeM utpanna hue jIva vizeSa adhika haiM // 627 // // jIva-alpabahutva samApta huA / savvo bAdaraNigodo pajjatto vA vAmisso vA // 628 // skandha, aNDara, AvAsa aura pulavimeM avasthita saba bAdara nigoda paryApta aura mizra (paryApta-aparyApta ) hote hai // 628 // suhumaNigodavaggaNAe puNa NiyamA vAmisso // 629 // parantu sUkSmanigodavargaNAmeM niyamase mizra hI hote hai // 629 // Page #906 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 5, 638 ] baMdhaNANiyogaddAre cUliyA [781 jo Nigodo jahaNNaeNa vakkamaNakAleNa vakkamaMto jahaNNaeNa pabaMdhaNakAleNa pabaddho tesiM bAdaraNigodANaM tathA pabaddhANaM maraNakameNa Niggamo hodi // 630 // jo nigoda jaghanya utpatti kAlake dvArA utpanna hokara jaghanya prabandhanakAlake dvArA bandhako prApta hue haiM una bAdara nigodoMkA usa prakArase baddha honepara maraNake kramake anusAra nirgamana hotA hai // 630 / / savvukkassiyAe guNaseDIe maraNeNa madANaM savacireNa kAleNa NillevijjamANANaM tesiM carimasamae madAvasiTThANaM AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM // 631 // sarvotkRSTa guNazreNi dvArA maraNase mare hue tathA sabase dIrgha kAla dvArA nirlepanako prApta honevAle una jIvoMke antima samayameM mRta honese bace huai nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai // 631 // ettha appAbahuaM- savvatthovaM khuddA bhavaggahaNaM // 632 // yahAM alpabahuttva- kSullakabhavagrahaNa sabase stoka hai // 632 // eiMdiyassa jahaNNiyA NivattI saMkhejjaguNA // 633 // sA ceva ukkassiyA visesAhiyA // 634 // ekendriyakI jaghanya nirvRtti saMkhyAtaguNI hai // 633 // vahI utkRSTa nivRtti apane jaghanyase vizeSa adhika hai // 634 // bAdaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM // kSINakaSAyake antima samayameM honevAlI jaghanya bAdara nigodavargaNAmeM nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 635 // suhumaNigodavaggaNAe jahaNiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto nnigodaannN|| jaghanya sUkSma nigodavargaNAmeM nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 636 // __ suhumaNigodavaggaNAe ukkassiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM // 637 // utkRSTa sUkSma nigodavargaNAmeM nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 637 // bAdaraNigodavaggaNAe ukkassiyAe seDIe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM // utkRSTa bAdara nigodavargaNAmeM nigodoMkA pramANa jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hotA hai // 638 // Page #907 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 782 ] chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa edesiM caiva savvaNigodANaM mUlamahAkhaMghaTTANANi / / 639 // ina sabhI nigodoMkA - bAdara nigodoMkA - mUla (kAraNa) mahAskandhasthAna haiM // 639 // puDhIo TaMkANi kUDANi bhavaNANi vimANANi vimAdiyANi vimANapatthaDANi NirayANi NiraIdayANi NirayapatthaDANi gacchANi gummANi vallINi ladANi taNavaNaphadiAdINi / / 640 // uparyukta mahAskandhasthAna ye haiM- ATha pRthivIyAM, TaMka ( parvatoMpara khodI gaI vApikAyeM, kuTaM, tAlAba aura jinabhavana Adi), kUTa ( merU aura kulAcala Adi), bhavana, vimAna, Rtu Adi vimAnendraka, vimAnastara, naraka, nArakendraka, nArakaprastara, gaccha, gulma, ballI, latA aura tRNa vanaspati Adi || 640 // jadA mUlamahAkhaMdhaTTANANaM jahaNNapade tadA bAdaratasapajjANaM ukkasapa || jaba mUla mahAskandhasthAnoMkA jaghanya pada hotA hai taba bAdara trasa paryAptakoMkA utkRSTa pada hotA hai || 641 // [ 5, 6, 639 jadA bAdaratasapajjattANaM jahaNNapade tadA mUlamahAvakhaMvANANamukkassapade || jaba bAdara trasa paryAptoMkA jaghanya pada hotA hai taba mUlamahAskandhasthAnoMkA utkRSTa pada hotA hai // 642 // 6. mahAdaMDao to savvajIvesu mahAdaMDao kAyavvo bhavadi || 643 // aba Age saba jIvoMmeM mahAdaNDaka kiyA jAtA hai // 643 // savvatthovaM khudAbhavaggahaNaM / taM tidhA vihattaM - heTThillae tibhAe savvajIvANaM jahaNiyA apajjattaNivvattI, majjhillae tibhAe Natthi AvAsayANi, uvarillae tibhAge Au abaMdho javamajjhaM samilAmajjhe ti buccadi / 644 // kSudrakabhavagrahaNa sabase stoka hai- vaha tIna prakArakA hai- adhastana tribhAga meM saba jIvoM kI jaghanya aparyAptanirvRtti hotI hai, madhyama tribhAgameM Avazyaka nahIM hote, aura uparima tribhAgA meM Ayubandha yavamadhya hotA hai / use zamilAyavamadhya kahA jAtA hai // 644 // tassuvarimasaMkhepaddhA / / 645 / / asaMkhepaddhassuvari khuddAbhavaggahaNaM // 646 // khuddAbhavaggahaNassuvari jahaNiyA apajjata NivvattI // / 647 / / jahaNNiyAe apajjataNivvattI uvarimukkassiyA apajjattaNivvattI aMtomuhuttiyA / 648 // taM caiva suhumaNigodajIvANaM jahaNiyA apajjataNivvatI // 649 // Page #908 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 658 ] baMdhaNANiyogaddAre cUliyA [783 usake Upara asaMkSepAddhA- jaghanya AyubandhakAla- hai // 645 // asaMkSepAddhAke Upara kSudrabhavagrahaNa hai // 646 // kSudrabhavagrahaNake Age jaghanya aparyApta nivRtti hai // 647 // jaghanya aparyApta nirvRttike Age antarmuhUrta pramANa utkRSTa aparyApta nirvRtti hotI hai // 648 // vahI sUkSmanigoda jIvoMkI jaghanya aparyApta nivRtti hai / / 649 // uparimukkassiyA apajjattaNivyattI aMtomuhuttiyA // 650 // jaghanya aparyApta nirvRttise uparima utkRSTa aparyApta nivRtti antarmuhUrta pramANa hai // tattha imANi paDhamadAe AvAsathANi hoti // 651 // vahAM prathama samayameM lekara sUkSmanigoda jIvoMkI utkRSTa aparyApta nivRtti taka ye Avazyaka hote haiM // 651 // tado javamajhaM gaMtUNa suhumaNigodaapajjattayANaM NilalevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 652 // tadanantara yavamadhyake vyatIta honepara sUkSma nigoda aparyAptakoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nirlepanasthAna hote haiM // 652 // tado javamajhaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvaapajjattayANaM NillevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 653 // tatpazcAt yavamadhya jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nirlepanasthAna hote haiM // 653 // tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIvaapajjattayANamAuabaMdhajavamajhaM // 654 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA Ayubandha yavamadhya hotA hai / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvaapajjattayANamAuabaMdhajavamajjhaM // 655 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMkA Ayubandhayavamadhya hotA hai / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIvaapajjattayANaM maraNajavamajhaM // 656 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA maraNayavamadhya hotA hai / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvaapajjattayANaM maraNajavamajhaM // 657 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMkA maraNayavamadhya hotA hai // tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIvaapajjattayANaM NivvattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 658 // ___ tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda aparyAptakoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nivRttisthAna hote haiM // 658 // Page #909 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 ] chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa [ 5, 6, 659 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaraNigodajIva appajjattayANaM NNivvattiTThANANi AliyA asaMkhejjadibhAgamettANi / / 659 / / tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nirvRttisthAna hote haiM / / 659 // do aMtamuttaM gaMtUNa savvajIvANaM NivvattIe aMtaraM / / 660 / / tatpazcAt antarmuhUrta jAkara saba jIvoMkI nirvRttikA antara hotA hai || 660 // tattha imANi paTamadAe AvAsayANi bhavati / / 661 / / vahAM sarva prathama ye Avazyaka hote haiM / / 661 // do aMtamuttaM gaMtUNa tiSNaM sarIrANaM NivvattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejja - dibhAgamettANi / / 662 / / tatpazcAt antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa nirvRttisthAna hote haiM / / 662 // orAliya veDavtriya AhArasarIrANaM jahAkamaM visesAhiyANi / / 663 // pUrvokta ve audArikazarIra vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake nirvRttisthAna yathA kramase uttarottara vizeSa adhika hote haiM || 663 // ettha appA bahuaM - savvatthovANi orAliyasarIrassa Nivvatti dvANANi // 664 // vauvviyasarIrassa NivvattiTThANANi visesAhiyANi / / 665 / / AhArasarIrassa NivvattidvANANi visesAhiyANi / / 666 / / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiSNaM sarIrANamidiyaNivyattidvANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 667 // orAliya-veubviya- AhArasarIrANaM jahAkamaM visesAhiyANi / / 668 // vahAM alpabahuttva isa prakAra hai- audArikazarIra ke nirvRttisthAna sabase stoka hote hai || 664 // vaikriyikazarIraMke nirvRttisthAna vizeSa adhika haiM / / 665 || AhArazarIrake nirvRttisthAna vizeSa adhika haiM // 666 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke indriyanivRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote hai // 667 // ye indriyanirvRttisthAna audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake kramase uttarottara vizeSa adhika hote haiM / / 668 // etthaM appAbahuaM- savvatthovANi orAliyasarIrassa iMdiyaNivyattiTThANANi / / 669 || veuvviyasarIrassa- iMdiya NivvattiTThANANi visesAhiyANi / / 670 / / AhArasarIrassa iMdiyaNivyattiTThANANi visesAhiyANi / / 671 / / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiSNaM sarIrANaM ANApANa - bhAsA - maNaNivvattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi / / 672 / / orAliya- veDabbiya AhArasarIrANaM jahAkamaM visesAhiyANi / / 673 / / Page #910 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 684 ] baMdhaNANiyogaddAre cUliyA 785 yahAM alpabahuttva- audArikazarIrake indriyanivRttisthAna sabase stoka haiM // 669 // vaikriyikazarIrake indriyanirvRttisthAna vizeSa adhika haiM // 670 // AhArakazarIrake indriyanirvRttisthAna bizeSa adhika haiM // 671 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke AnapAna, bhASA aura mana nirvRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote hai // 672 // ye nirvRttisthAna audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake kramase uttarottara vizeSa adhika haiM // 673 // __ ettha appAbahuaM- savvatthovANi orAliyasarIrassa ANApANa-bhAsA-maNaNivvattiTThANANi // 674 // veubviyasarIrassa ANApANa-bhAsA-maNaNivyattiTThANANi visesAhiyANi // 675 // AhArasarIrassa ANApANa-bhAsA-maNaNivvattiTThANANi visesAhiyANi // 676 // tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiNNaM sarIrANaM NillevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettANi // 677 // orAliya-ubiya-AhArasarIrANaM jahAkammeNa visesAhiyANi // 678 // __ yahAM alpabahuttva-- audArikazarIrake AnapAna, bhASA aura mana nirvRttisthAna sabase stoka haiM // 674 // vaikriyikazarIrake AnapAna, bhASA aura mana nivRttisthAna vizeSa adhika haiM // 675 // AhArazarIrake AnapAna, bhASA aura mana nivRttisthAna vizeSa adhika haiM // 676 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM // 677 // ve nirlepanasthAna audArikazarIra vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake kramase uttarottara vizeSa adhika haiM // 678 // ettha appAbahugaM-savvatthovANi orAliyasarIrassa NillevaNaTThANANi // 679 // veuvviyasarIrassa NillevaNaTThANANi visesAhiyANi // 680 // AhArasarIrassa NillevaNahANANi visesAhiyANi // 681 // yahAM alpabahuttva- audArikazarIrake nirlepanasthAna sabase stoka haiM // 679 // vaikriyika zarIrake nirlepanasthAna vizeSa adhika haiM // 680 // AhArakazarIrake nirlepanasthAna vizeSa adhika haiN| tattha imANi paDhamadAe AvAsayANi hoti // 682 // vahAM sarvaprathama bAdara aura sUkSma nigoda jIvoMke ye Avazyaka hote haiM / // 682 / / tado javamajhaM gaMtUNa suhamaNigodajIvapajjattayANaM NivvattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 683 // tatpazcAt yavamadhya jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMke nirvRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote haiM // 683 // tado javamajhaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvapajjattayANaM NivvattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 684 // cha. 99 . Page #911 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa [ 5, 6, 685 tatpazcAt yavamadhya jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMke nirvRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote haiM // 684 // tado aMtamuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIvapajjattayANamAuabaMdhajavamajjhaM // 685 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA Ayubandhayavamadhya hotA hai // tado aMtamuttaM gaMtUNa bAdara NigodajIvapajjattayANaM AuabaMdhajavamajjhaM ||686 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMkA Ayubandhayavamadhya hotA hai // do aMtotaMtU suhumaNigodajIvapajjattayANaM maraNajavamajjhaM / / 687 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA maraNayatramadhya hotA hai | to aMtamuttaM gatUNa bAdaraNigodajIvapajjattayANaM maraNajavamajjhaM / / 688 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMkA maraNayavamadhya hotA hai // tado aMtotaMtUNa suhamaNigodapajjattayANaM pillavaNaDANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi / / 689 / / 786 ] tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna Avala asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote haiM / / 689 // tado aMtomuttaM gaMtUna bAdaraNigodajIvapajjattayANaM NillevaNaDANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi / / 690 / / tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote haiM / / 690 // tamhi caiva patteyasarIrapajjattayANaM NillevaNadvANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametANi / / 691 // vahIM para pratyekazarIra paryAptakoMke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hote haiM / // ettha appAbahugaM - savvatthovANi suhumaNigodajIvapajjattayANaM NillevaNaDANANi // yahAM alpabahuttva - sUkSma nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna sabase stoka haiM ||692 // bAdaraNigodajIva pajjattayANaM pillevaNaTTANANi visesAhiyANi / / 693 // bAdara nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna vizeSa adhika haiM / 693 // tamhi caiva patteyasarIrapajjattayANaM NillevaNaDANANi visesAhiyANi / / 694 // anipara pratyekazarIra paryApta jIvoMke nirlepanasthAna vizeSa adhika haiM // 694 // tattha imANi paDhamadAe AvAsayANi havaMti / / 695 / / vahAM sarvaprathama ye Avazyaka hote haiM / / 695 // Page #912 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 708] baMdhaNANiyogahAre cUliyA [787 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIvapajjattayANaM samilAjavamajjhaM // 696 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA zamilAyavamadhya hotA hai // tado aMtomuhattaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvapajjattayANaM samilAjavamajhaM // 697 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMkA zamilAyavamadhya hotA hai / / tado aMtomuhattaM gaMtUNa eiMdiyassa jahaNiyA pajjattaNivyattI // 698 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara ekendriyakI jaghanya paryAptanivRtti hotI hai // 698 // tado aMtomuhattaM gaMtUNa sammucchimassa jahaNiyA pajjattaNivyattI / / 699 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara sammUchimakI jaghanya paryApta nirvRtti hotI hai // 699 // tado aMtomuhattaM gaMtUNa gambhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjattaNivyattI // 700 // tatpazcAt antarmuhUrta jAkara garbhopakrAntikakI jaghanya paryApta nirvRtti hotI hai // 700 // tado dasavAsasahassANi gaMtUNa ovavAdiyassa jahaNiyA pajjattaNivyattI // 701 // tatpazcAt dasa hajAra varSa jAkara aupapAdikakI jaghanya paryApta nirvRtti hotI hai // 701 // tado bAvIsavAsasahassANi gaMtUNa eiMdiyassa ukkassiyA pjjttnnivvttii|| tatpazcAt bAIsa hajAra varSa jAkara ekendriyakI utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai // 702 // tado puvvakoDiM gaMtUNa sammucchimassa ukkassiyA pajjattaNivyattI // 703 // tatpazcAt pUrvakoTi jAkara sammUchimakI utkRSTa paryApta nivRtti hotI hai // 703 // tado tiNNi palidovamANi gaMtUNa gabbhovakkaMtiyassa ukkassiyA pajjattaNivatI // 704 // tatpazcAt tIna palya jAkara garbhopakrAntikakI utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai // 704 // tado tettIsaM sAgarovamANi gaMtUNa ovavAdiyassa ukkassiyA pajjattaNivyattI // tatpazcAt tetIsa sAgara jAkara aupapAdikakI utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai // 705 // tasseva baMdhaNijjassa tattha imANi cattAri aNiyogaddArANi NAyavvANi bhavaMtibaggaNaparUvaNA vaggaNaNirUvaNA padesaTTadA appAbahue tti // 706 // usI bandhanIyakI prarUpaNAmeM ye cAra anuyogadvAra jJAtavya haiM- vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, pradezArthatA aura alpabahuttva / / 706 // vaggaNaparUvaNadAe imA eyadesiyA paramANupoggaladavyavaggaNA NAma // 707 // imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma // 708 // evaM tipadesiya-cadupadesiyapaMcapadesiya-chappadesiya-sattapadesiya - aTThapadesiya - Navapadesiya - dasapadesiya-saMkhejjapadesiya Page #913 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [ 5, 6, 709 asaMkhejjapadesiya - aNaMtapadesiya-aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma // 709 // tAsimaNatANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNANamuvarimAhArasarIradavvavaggaNA NAma // 710 // AhArasarIradavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 711 // agahaNadabvavaggaNANamuvari tejAdavvavaggaNA NAma // 712 // tejAdavvavaggaNANamuvari agahaNadavvavaggaNA NAma // 713 // agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAdavvavaggaNA NAma // 714 // bhAsAdavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 715 // agahaNadavvavaggaNANamuvari maNadavvavaggaNA NAma // 716 // maNadavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 717 // vargaNAprarUpaNAkI apekSA yaha ekapradezika paramANupudgaladravyavargaNA hai / / 707 // yaha dvipradezika paramANupudgaladravyavargaNA hai // 708 // isa prakAra tripradezika, catuHpradezika, paMcapradezika, SaTpradezika, saptapradezika, aSTapradezika, navapradezika, dasapradezika, saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtapradezika anantapradezika aura anantAnantapradezika paramANupudgaladravyavargaNAmeM jAnanA cAhiye // 709 // una anantAnantapradezI paramANupudgaladravyavargaNAoMke Upara AhArazarIradravyavargaNA hotI hai // 710 // AhArazarIradravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 711 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara taijasadravyavargaNA hotI hai // 712 // taijasadvyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 713 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara bhASAdravyavargaNA hotI hai // 714 // bhASAdravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 715 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara manodravyavargaNA hotI hai // 716 // manodravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // agahaNadavvavaggaNANamuvari kammaiyadavvavaggaNA NAma // 718 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara kArmaNadravyavargaNA hotI hai // 718 // // isa prakAra vargaNA parUvaNA samApta huI // vaggaNaNirUvaNadAe imA eyapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo kimagahaNapAoggao 1 // 719 // agahaNapAoggAo imAo eyapadesiyasavvaparamANupoggaladavvavaggaNAo // 720 // vargaNAnirUpaNAkI apekSA ye ekapradezika paramANupudgaladravyavargaNAyeM kyA grahaNaprAyogya haiM yA kyA agrahaNaprAyogya haiM ? // 719 // ye ekapradezika saba paramANupudgaladravyavargaNAyeM agrahaNaprAyogya haiM // 720 // ___imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo kimagahaNapAoggAo ? // 721 // agahaNapAoggAo // 722 // yaha dvipradezika paramANupudgaladravyavargaNAyeM kyA grahaNaprAyogya haiM yA kyA agrahaNaprAyogya haiM ? // 721 // ve agrahaNaprAyogya haiM // 722 // Page #914 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 733 ] baMdhaNANiyogahAre cUliyA [789 evaM tipadesiya - cadupadesiya - paMcapadesiya- chappadesiya - sattapadesiya - aTThapadesiyaNavapadesiya-dasapadesiya-saMkhejjapadesiya - asaMkhejjapadesiya - aNaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo kiMmagahaNapAoggAo // 723 // agahaNapAoggAo // isa prakAra tripradezika, catuHpradezika, paMcapradezika, chahapradezika, saptapradezika, aSTapradezika, navapradezika, dasapradezika, saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtapradezika aura anantapradezika paramANupudgaladravyavargaNAyeM kyA grahaNaprAyogya haiM yA kyA agrahaNaprAyogya haiM ? // 723 // ve agrahaNaprAyogya hotI haiM // 724 // aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo kimagahaNapAoggAo ? // 725 // kAo ci gahaNapAoggAo kAo ci aghnnpaaoggaao| anantAnanta pradezika paramANupudgaladravyavargaNAyeM kyA grahaNaprAyogya haiM yA kyA agrahaNaprAyogya haiM // 725 // unameM koI grahaNaprAyogya haiM aura koI agrahaNaprAyogya haiM // 726 // tAsimarNatANatapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNANamuvari AhAradavvavaggaNA NAma // una anantAnanta pradezika paramANupudgaladravyavargaNAoMke Upara (madhyameM) AhAradravyavargaNAyeM hotI haiM // 727 // AhAradavvavaggaNA NAma kA ? // 728 // AhAradavvavaggaNA tiNNaM sarIrANaM gahaNaM pavattadi / / 729 // ___AhAradravyavargaNA kise kahate haiM ? // 728 // AhAradravyavargaNA tIna zarIroMke liye pravRtta hotI hai / 729 // ____ abhiprAya yaha hai ki jisake skandhoMko grahaNa karake tIna zarIroMkI nirvRtti hotI hai use AhAradravyavargaNA jAnanA cAhiye / __orAliya-veubbiya AhArasarIrANaM jANi davvANi ghettUNa orAliya-ceuvviyaAhArasarIrattAe pariNAmedaNa pariNamaMti jIvA tANi davvANi AhAradavvavaggaNA NAma // audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake jina dravyoMko grahaNa kara unheM audArika, vaikriyika aura AhAraka zarIra, rUpase pariNamA karake jIva pariNata hote haiM una dravyoMkI AhAradravyavargaNA saMjJA hai // 730 // AhAradavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 731 // AhAradravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 731 // agahaNadavvavaggaNA NAma kA ? // 732 // agahaNadavvavaggaNA AhAradavvamadhicchidA teyAdavvavaggaNaM Na pAvadi tANaM davANamaMtare agahaNadavvavaggaNA NAma // 733 // Page #915 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 790 ] chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [5, 6, 734 ____ agrahaNadravyavargaNA kise kahate haiM ? / / 732 // agrahaNadravyavargaNA AhAradravya para adhiSThita hokara jaba taka taijasadravyavargaNAko nahIM prApta hotI hai taba taka ina donoM dravyoMke madhyameM jo hotI hai usakA nAma agrahaNadravyavargaNA hai / / 733 // ___agahaNadavvavaggaNANamuvari teyAdavyavaggaNA NAma / / 734 // teyAdavyavaggaNA NAma kA ? // 735 // teyAdavvavaggaNA teyAsarIrassa gahaNaM pavattadi // 736 // jANi davvANi ghettUNa teyAsarIrattAe pariNAmedUNa pariNamati jIvA tANi davyANi tejAdavyavaggaNA NAma // 737 // ____ agrahaNadravyavargaNAoMke Upara taijasadvyavargaNA hotI hai / 734 // taijasadravyavargaNA kise kahate hai ? / / 735 // jisa vargaNAse taijasazarIrake grahaNameM pravRtta hotA hai use taijasa dravyavargaNA kahate haiM / / 736 // jina dravyoMko grahaNakara ve unheM taijasazarIrarUpase pariNamAkara jIva pariNamana karate haiM una dravyoMkI taijasadravyavargaNA saMjJA hai // 737 / / teyAdavvavaggaNANamuvarimagahaNadavyavaggaNA NAma // 738 // taijasadvyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai // 738 // agahaNadavyavaggaNA NAma kA // 739 // agahaNadavvavaggaNA teyAdavvamavicchidA bhAsAdavvaM Na pAvedi tANaM davANamaMtare agahaNadavyavaggaNA NAma // 740 // agrahaNadravya kise kahate haiM ? // 739 // agrahaNadravyavargaNA taijasavargaNApara sthita hokara jaba taka bhASAdravyavargaNAko nahIM prApta hotI taba taka una dravyoMke madhyameM jo vargaNA hotI hai usakA nAma agrahaNa dravyavargaNA hai // 740 // agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAdavyavaggaNA NAma // 741 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara bhASA dravyavargaNA hotI hai / / 741 // bhAsAdavvavaggaNA NAma kA? // 742 // bhAsAdavvavaggaNA cauvihAe bhAsAe gahaNaM pavattadi // 743 // saccabhAsAe mosamAsAe saccamosamAsAe asaccamosamAsAe jANi davyANi ghettUNa saccabhAsattAe mosamAsattAe saccamosamAsattAe asaccamosabhAsattAe pariNAmedaNa NissAraMti jIvA tANi bhAsAdabvavaggaNA NAma // 744 // bhASA dravyavargaNA kise kahate haiM ? / / 742 // jo vargaNA cAra prakArakI bhASAkA grahaNa hokara pravRtta hotI hai use bhASA dravyavargaNA kahate haiM / / 743 // satyabhASA, mRSAbhASA, satyamRSAbhASA aura asatyamRSAbhASAke jina dravyoMko grahaNa kara aura unheM satyabhASA, moSabhASA, satyamoSabhASA aura asatyamoSabhASArUpase pariNamAkara jIva unheM nikAlate haiM una dravyoMkI bhASAvargaNA saMjJA haiM // 744 // Page #916 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 757 ] baMdhaNANiyogaddAre cUliyA [ 791 bhAsAdavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 745 // bhASAdravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai / / 745 // agahaNadavvavaggaNA NAma kA ? // 746 // agahaNadavyavaggaNA bhAsAdavyamadhicchidA maNadavvaM Na pAvedi tANaM davyANamaMtare agahaNadavvavaggaNA NAma // 747 // agrahaNadravyavargaNA kise kahate haiM ? // 746 // agrahaNadravyavargaNA bhASAdravyavargaNAse prArambha hokara jaba taka manodravyako nahIM prApta hotI hai taba taka una dravyoMke madhyameM jo vargaNA hotI hai usakA nAma agrahaNadravyavargaNA hai // 747 / / agahaNadavyavaggaNANamuvari maNadavyavaggaNA NAma / / 748 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara manodravyavargaNA hotI hai / / 748 // maNadavvavaggaNA NAma kA ? // 749 // maNadavvavaggaNA cauvvihassa maNassa gahaNaM pavattadi // 750 // saccamaNassa mosamaNassa saccamosamaNassa asaccamosamaNassa jANi davvANi ghettUNa saccamaNattAe mosamaNattAe saccamosamaNattAe asaccamosamaNattAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA tANi davvANi maNadavvavaggaNA NAma // 751 // ___ manodravyavargaNA kise kahate haiM ? // 749 // manodravyavargaNA cAra prakArake manarUpase grahaNa hokara pravRtta hotI hai / 750 // satyamana, muSAmana, satyamRSAmana aura asatyamRSAmanake jina dravyoMko grahaNakara aura unheM satyamana, mRSAmana, satyamRSAmana aura asatyamRSAmanarUpase pariNamA kara jIva pariNata hote haiM una dravyoMkA nAma manodravyavargaNA hai // 751 // maNadavvavaggaNANamuvarimagahaNadavyavaggaNA NAma // 752 // manodravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai / / 752 // agahaNadavyavaggaNA NAma kA ? // 753 // agahaNadavyavaggaNA [maNa] davyamadhicchidA kammaiyadavvaM Na pAvadi tANa davyANamaMtare agahaNadavyavaggaNA NAma // 754 // agrahaNadravyavargaNA kise kahate haiM ? // 753 // agrahaNadravyavargaNA manodravyavargaNAse prArambha hokara jaba taka kArmaNadravyako nahIM prApta hotI haiM taba taka una donoM dravyoMke madhyameM jo hotI hai usakA nAma agrahaNadravyavargaNA hai // 754 / / agahaNadavvavaggaNANamupari kammajhyadavyavaggaNA NAma // 755 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara kArmaNadravyavargaNA hotI hai // 755 / / kammaiyadavvavaggaNA NAma kA ? // 756 // kammaiyadavvavaggaNA aTTavihassa kammassa gahaNaM pavattadi / / 757 / / NANAvaraNIyassa daMsaNAvaraNIyassa veyaNIyassa mohaNIyassa Auassa NAmassa godassa aMtarAiyassa jANi davvANi ghettUNa NANAvaraNIyattAe Page #917 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 792 chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM [ 5, 6, 758 daMsaNAvaraNIyattAe veyaNIyattAe mohaNIyattAe AuattAe NAmattAe godattAe aMtarAiyattAe pariNAmedaNa pariNamaMti jIvA tANi vyANi kammaiyadavyavaggaNA NAma // 758 // kArmaNadravyavargaNA kise kahate haiM ? // 756 / / kArmaNadravyavargaNA ATha prakArake karmake grahaNarUpase pravRtta hotI hai // 757 / / jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAyake jo dravya haiM unheM grahaNakara aura jJAnAvaraNarUpase, darzanAvaraNarUpase, vedanIyarUpase, mohanIyarUpase, AyurUpase, nAmarUpase, gotrarUpase aura antarAyarUpase pariNamA kara jIva pariNamita hote haiM una dravyoMkA nAma kArmaNadravyavargaNA hai // 758 // // isa prakAra vargaNA nirUpaNA samApta huI / padesaTThadA- orAliyasarIra-davyavaggaNAo padesaTThadAe aNaMtANaMta padesiyAo / aba pradezArthatA adhikAraprApta hai- audArikazarIra-dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / 759 // paMcavaNNAo // 760 // paMcarasAo // 761 // dugaMdhAo // 762 // aTThaphAsAo // 763 // ve pAMca varNavAlI hotI haiM // 760 // pAMca rasavAlI hotI haiM // 761 // do gandhavAlI hotI haiM / / 762 // ATha sparzavAlI hotI haiM / 763 // veubviyasarIra-davvavaggaNAo padesaTThadAe aNaMtANatapadesiyA // 764 // vaikriyikazarIra-dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / pNcvnnnnaao|| 765 // paMcarasAo // 766 // dugaMdhAo // 767 // aTTaphAsAo // 768 // ve vaikriyikazarIra-dravyavargaNAyeM pAMca varNavAlI hotI haiM / / 765 // pAMca rasavAlI hotI haiM // 766 // do gandhavAlI hotI haiM // 767 // tathA ATha sparzavAlI hotI haiM // 768 // AhArasarIra-davyavaggaNAo padesaThThadAe aNaMtANaMta padesiyAo // 769 // AhArakazarIra-dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / paMcavaNNAo // 770 // paMcarasAo // 771 // dugaMdhAo // 772 // aTThaphAsAo // 773 // ve AhArakazarIra-dravyavargaNAyeM pAMca varNavAlI hotI haiM // 770 // pAMca rasavAlI hotI haiM // 771 // do gandhavAlI hotI haiM // 772 / / ATha sparzavAlI hotI haiM // 773 // tejAsarIra-davyavaggaNAo padesaTThadAe aNaMtANaMtapadesiyAo // 774 // taijasazarIra-dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / Page #918 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5, 6, 790 ] baMdhaNANiyogaddAre cUliyA [ 793 paMcavaNNAo / / 775 / / paMcarasAo / / 776 / / dugaMdhAo || 777 // caduphAsAo / / 778 / ve taijasazarIra-dravyavargaNAyeM pAMca varNavAlI hotI haiM / / 775 // pAMca rasavAlI hotI haiN| // 776 // do gandhavAlI hotI haiM || 777 // tathA cAra sparzavAlI hotI haiM // 778 // bhAsA-maNa-kammaiyasarIradavvavaggaNAo padesaTTadAe anaMtANaMtapade siyAo / / 779 // bhASA-dravyavargaNAyeM, manodravyavargaNAyeM aura kArmaNazarIra - dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / / 779 // paMcavaNNAo || 780 || paMcarasAo / / 781 / / dugaMdhAo / / 782 // caduphAsAo / / 783 // ukta tInoM vargaNAyeM pAMca varNavAlI hotI haiM // 780 // pAMca rasavAlI hotI haiM // 781 // do gandhavAlI hotI haiM // 782 // tathA cAra sparzavAlI hotI haiM // 783 // appA bahugaM duvihaM - padesa - appA bahua ceva ogAhaNa - appA bahuaM ceva / / 784 // alpabahutva do prakArakA hai- pradeza - alpabahutva aura avagAhanA - alpabahutva // 784 // padesa - appA hue ti savvatthovAo orAliyasarIradavvavaragaNAo padesaTTadAe // pradeza- alpabahutva ke anusAra audArikazarIra dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA sabase stoka / / 785 / / veuvviyasarIradabbavaggaNAo padesadAra asaMkhejjaguNAo / / 786 / / vaikriyikazarIra-dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 786 // AhArasarIradavvavaggaNAo padesadAra asaMkhejjaguNAo || 787 // AhArakazarIra-dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 787 // tejAsarIradavvavaggaNAo padesadAe anaMtaguNAo // 788 // taijasazarIra - dravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantaguNI haiM // 788 // bhAsA -maNa-kammaiyasarIradavvavaggaNAo padesadAe anaMtaguNAo / / 789 // bhASAdravyavargaNAyeM, manodravyavargaNAyeM aura kArmaNazarIradravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA anantaguNI haiM // 789 // ogAhaNa - appA bahue ti savvatthovAo kammaiyasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe / avagAhanAalpabahutva ke anusAra kArmaNazarIra dravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA sabase stoka haiM // 790 // cha. 100 Page #919 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa [ 5, 6, 791 maNadavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 791 // manodravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 791 // bhAsAdavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 792 // bhASAdravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 792 // tejAsarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 793 // tejasazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 793 // AhArasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 794 // AhArakazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 794 // veuvviyasarIradabavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 795 // vaikriyikazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 795 // orAliyasarIradavyavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 796 // audArikazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 796 // jaM taM baMdhavihANaM taM caubvihaM- payaDibaMdho dvidibaMdho aNubhAgabaMdho padesabaMdho cedi // 797 // jo vaha bandhavidhAna hai vaha cAra prakArakA hai- prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha // 797 // // isa prakAra bandhana-anuyogadvAra samApta huA // 6 // Page #920 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabda a aivuTThi akasAI ammabhUmiya akAiya akkha akkhara akkharakavva akkharasamAsAvaraNIya akkharasaMjoga akkharAvaraNIya mahAsa agaNijIva agahaNadavvavaggaNA agurualahuaNAma 580 19, 21, 354 523, 689, 693 697,719 701 530 701 agga agada aggeNiyapuva acakkhudaMsaNAvaraNIya akkhudaMsaNI accaNijja accuda ajasakittiNAma ajIva ajIvabhAvabaMdha ajogakevalI ajogI pRSThAMka pAribhASika zabda agAmI 580 aTThavAsa aTThAhiyAra aTThagamahANimitakusala aDDA jIvasamudda 37 701 701 521 706 733, 788 pariziSTa pAribhASika zabdasUcI traf anaMta anaMtakammaMsa anaMtakAla guNavaDI bha ataguNahI atabhAgaparivaDDI anaMtabhAga bhahiya bhAgahANI anaMtabhAgahINa aNatarakhettaphAsa anaMtarabaMdha anaMtANaMta atANubaMdhI aNato hijiNa aNAgArapAoggaTTANa 790 260, 274 702 aNAdir 757 aNAdia -apajjavasida 522 aNAdia - sapajjavasida 264 | aNAdejjaNAma 42 473 aNAvaThI aNAhAra aNiyaTTibAdara-sAMparAiya visuddhisaMjada 22, 354 aNidiya pRSThAMka pAribhASika zabda 702 | aNudisa 702 | aNupekkhaNA 54 318 aNukaTThI 524 aNugAmI 514 aNuttara 49, 313 688, 690 627 | aNupehaNA 361 | aNubhAga 631 | aNubhAgabaMdha 662 aNubhAga baMdhajjhavasANaTThANa 655 aNubhAgaveyaNA 631 aNuvajutta 662 | aNeyakhetta 773 655 atthasama 706 268 523 aNiyogaddAra 723 | aNiyogaddArasamAsAvaraNIya 701 11 aNiyogaddArAvaraNIya 652 | atthoggahAvaraNIya 54 | athiraNAma aNNoSNa bhAsa 266 adattAdANapaccaya 512 | addhaNArAyaNasarIra 604 128 373 373 268 706 51 9 4 addhapoggalapariyaTTa addhA appAbahua adhApavattasaMjada adhammatthiya adhammatthiyadesa adhammatthiyapadesa adhigama 701 apajjattaNAma 524, 527, 607 619, 624, 717 698 268 641 apaccakkhANAvaraNIya apacchima apajjatta 15 apajjattaNivvatti apajjattaddhA 608, 610 702 35, 702, 706, apajjattI apajjattabhava 772 | apajjavasida pRSThAMka 35 525,717, 719, 725 607 711 711 629 643 526 702 61, 701 saMghaDaNaNAma 272 128, 373 778 627 725 725 725 55 266 543, 551 16 267 782 542 542 28 128 Page #921 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 796 ] pAribhASika zabda apaDhivAdI apamattasaMjada avvakaraNapavimuddhisaMjaya apohA appaDhivAdI appAbaddaANugama appAbahugANugama abaMdha abbha abbhakkhANa abbhaMtarataokamma abhavasiddhiya appasatyavihAyagadI appAbahua 522, 539, 567, 612, 771, 777 amaDasavI ayaNa araI aravi arahukamma arahaMtabhatI araMjaNa alessiya allaya allIvaNabaMdha avakkamaNakAla avagadaveda adi avattavvakadI avarAjida avalaMbaNA avahArakAla avAya avAyAvaraNIya avitatha avibhAgapaDiccheda pRSThAMka pAribhASika zabda 707 45, 771 asaMkhejjabhAgaparivaDI abhivakhaNaNANovajogajuttadA 471 asaMkhejjabhAgamahiSa 521 asaMkhejjabhAgahANI 703, 727 asaMkhejjabhAgahINa 642 asaMkhejjavassAua 266 asaMkhejjavAsAua 771 asaMsejjAbhAga 471 697 asaMpavA 43 asaMjada 738 asaMjadasammAiTThI cha+khaMDAgama 8 avibhAga paccaya 8 avibhAgapaccaiya avibhAgapaDicchedaparUvaNA 700 ajIvabhAvabaMdha 702 | avida 274 asaccamosabhAsA asaccamosamaNa asaccamosamaNajoga 227 asaccamosava cijoga 4, 450 | asaMkhejjaguNabbhahiya 346, 466 asaMkhejjaguNavaDDI 727 asaMkhejjaguNahANI 742 asaMkhejjaguNahINa 695 asaMkhejjadibhAga 779 35, 36 650, 702 529 35 727, 728 asaMjama asaMkhejjAsaMkhejja asaMjamaddhA asaNNI asaMpattase vaTTasarIra saMghaDaNaNAma asAdaddhA 700 asAdabaMdha 61 asAdAvedaNIya 700 698 702 562, 729, 771 asi asura asuhaNAma aMgamala pRSThAMka pAribhASika zabda 771 | aMgula 721 aMgulaputta 723 aMgulavaggamUla 702 aMtayaDa aMtaraparUvaNA 790 791 aMtarAiyakamma 22 aMtarAiyavedaNA 23 662 aMtarANugama 631 773 aMtarAya 655 aMtokoDAkoDI 55 631 | aMtomuta 662 aMgaNAma 773 655 324 580 Airiya 88 AuabaMdhagA 59 782 40 6 553 553 18, 51 Auga AugavedaNA AukAiya AukAiyaNAma AuvakAiya Auya Auyakamma AuyaveyaNA AuMDI 272 557 AgadI 600 264 AgAsatviya 532 AgAsatthidesa 717 AgAsatthiyapadesa 268 727 A Agamada davvakadI ANada ANApANa ANupuvvI pRSThAMka 60, 364, 703, 774 703 60 721 772 275, 717 552, 537, 539 4, 169, 379, 440 262 305, 314. 592 361 273 542 267 555 19 353 776 268 719 537,539 700 709, 711 524, 526 725 725 725 706 784 714 Page #922 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabda AvvINA ANupuvvINAmakamma AdA AdAvaNAma AdAhINa Adikamma AdejjaNAma Adesa AdhAkamma AbAdhA AbAdhAkuMDaya AbAdhakaMdaya AbhiNibahiNA AbhiNibohiyaNANI Amosahipatta AyadaNa AyAma AraNa AraMbhakadaNiphaNNa AlAvaNabaMdha Avatta Avaliya AbhiNibohiyaNANAvaraNIya 262, 699, 700 38 267, 274 AhArANuvAda 695 AhArida 711 | Ahodima 268 pAribhASika zabdasUcI 5 iDDi 692, 694 | iDDipatta 301, 591 itthaveda Avaliyadhatta AvaliyA AvAsaesu aparihINadA AvAsaya AhArakAyajoga AhAra missakAyajoga AhAraya pRSThAMka pAribhASika zabda 267 | AhArasarIrabaMdhaphAsa 274 AhArasarIramUlakaraNakadI 530 702 AhArasarIrasaMghAdaNAma 596 | iriyAvahakamma 586 | iMdaya AhAradavvavaggaNA AhArasarIra AhArasarIraNAma AhArasarIradavvavaggaNA AhArasarIrabaMdhaNaNAma 336 | iMdAuha iMdiya iMdiyamaggaNA iMdiyANuvAda 519 521 61 | IriyAvahakamma IsANakapa 72, 129, 702, 703 | ukkassaTTidI ukkA 703 778 | uccAgoda 471 ujuga 782 | ujumadi 24 ujumadimaNapajjavaNANAvaraNIya 24 706 694 IsimajjhimapariNAma 727 | IhA 695 | IhAvaraNIya 2, 346, ujusuda 543, 749, 769 ujjovaNAma 733, 789 | uDu 759, 771 unhaphAsa u 270 uttarakaraNakadI 788 udaya 271 pRSThAMka pAribhASika zabda 691 | udiNNaveyaNA uppaiyA 271 | ubhayabaMdha 51, 351 | uluMcaNa 543 uvajutta 528 711 25 35, 266 692 782 727 346 udiNNaphalapattavivAgA 694 34, 705 uvakaraNadA uvakkama 2 15, 346 | uvasamasammAiTThI 522, 537 uvaghAdaNAma uvajjhAya uvarima uvarimagevajja uvavaNNallaya uvavAda uvavAdima uvasama uvasamaga uvasamaNA uvasAmaga uvasAmaNA uvasamiya 580 uvasa miyacarita [ 797 pRSThAMka 646 772 652 697 533 528 522 267, 274 1 35 336 407, 408, 711 755, 756 375 9 46, 378 259 57 313 216 700 uvasamiyabhAva 698 | uvasamiyasammatta uvasaMta uvasaMtakasAyavIya rAya chadumattha 301 727 275 707 513 | uvasaMtamANa uvasaMtamAyA 707 | uvasaMtamoha uvasaMtarAga uvasaMtakoha uvasaMtadosa 267 | uvasaMtaloha uvasaMtaveyaNA 703, 727 uvahi 691 uvasaMpadasaNNijjha 530, 532 358, 522, 532 | uvvaTTidacudasamANa 650 | uvvaTTidasamANa 721 721 721 627 10, 721 721 721 721 721 721 721 721 646 532 642 334 324, 336 Page #923 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 798] pAribhASika zabda uvvellima usuNaNAma ussappiNI ussAsaNAma UhA eiMdiya eiMdiyajAdiNAma ekkaTThANI eyakkheta o ogAhaNa-appA bahuga gAhaNaguNagA gAhaNamahAdaMDaya gAhaNA oggaha eyakkhettaphAsa eyapadesiya paramANupoggaladavvavaggaNA eyaMtasAgArapAuggaTThANa oggahAvaraNIya oggAiNA U ogha oja ojajumma odaiya odaiyabhAva oddAvaNa adhidaMsaNI orAliya chakkhaMDAgama pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda 528 | orAliyasa rIrabaMdhaNaNAma 271 | kammakambhavihANa 273 | orAliyasa rIrabaMdhakAsa 691 | kamma kAlavihANa 54, 364 orAliyasarIramUlakaraNakadI 530 kammakhettavihANa 267, 274 orAliyasarIrasaMghAdaNAma 271 kammagaivihANa 528 kammaTThadi 54, 364 006 15 270 492, 496 702 688, 690 733 604 700 577 572 571 ovellima osappiNI ohijaNa ohiNANa ohiNANAvaraNIya ohidaMsaNAvaraNIya orAliyakAyajoga orAliyapadesa orAliya missa kAyajoga orAliyasarIra 758, 771, 773 orAli yasarIradavvavaggaNA 793 orAliyasarIraNAma 270 ohiNANI ohI kakkhaDaNAma kakkhaDaphAsa kaTTha kaTukamma kaDaga kaDuvaNAma kaNaya kada 700 698 kadajumma 571 |kadi 5 kadipAhuDajANaya 629 630 kammaaNaMtaravihANa 216 357 694 |kammaiyakAyajoga 42 kammaiyadavvavaggaNA 749 kammaiyasarIra 24 | kammaiyasarIraNAma 771 kammaiyasarIradavvavaggaNA 24 kammaiyasarIrabaMdhaNaNAma kamma yasarI rabaMdhaphAsa kammaiyasarI ramUlakaraNakadI kammaiyasarIrasaMghAdaNAma kamma ka kammaappA bahua kammaiya 511 kammadavvavihANa kammaNayavibhAsaNadA 338 262 kammaNAmavihANa 264 kammaNikkheva 38 kammaNisea 705 273 691 kammaphAsa 728 | kammabaMdha 523, 689, 693, | kammabhAgAbhAgavihANa 697, 719 | kammabhAvavihANa 692 692 301, 522, 541, 552, 769 692 692 692 692 kammapaccaya vihANa kammapayaDI kammaparimANavihANa 728 kammabhUmi 273 | kammabhUmipaDibhAga 262, 522, 692 kala 692 kalasa 692 kalaha 749 24 kasAya 734, 791 770, 771 270 727 kammabhUmiya 711 kammasarIra 630 | kammasaNNiyAsavihANa 522 kammasAmittavihANa 528 karaNakadI 301 692 522, 697, 717 692 688, 691, 692 727 692 692 313 kavvaDaviNAsa kasAya-uvasAmaya kasAyaNAma kasAyapaccaya 270 kasAyaveyaNIya 271 | kasAyANuvAda 691 kasAyovasAmaNA 531 kAulessiya 271 kAya pRSThAMka 692 692 580 580 704 692 692 522, 530 711 703 642 708 2, 37, 346 627 273 643 265 349 551 43, 682, 684 2, 19, 346 Page #924 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdasUcI [ 799 691 635, kaMdaya 774 4, 127, 436 721 99 v9 M m 99 721 pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka kAyagada 707 kohapaccaya 642) khovasamiyadiTTivAdadhara 722 kAyajoga kohasaMjalaNa khaovasamiyapaMcidiyaladdhI 722 kAyajogI kaMDaya khaovasamiyapaNhavAgaraNadhara 722 kAyaTTidI 629, 632 khovasamiyaparibhogaladdhI 722 kAyapaoakamma kaMdayaghaNa 633 khaovasamiyabhAva 722 kAyabalI 520 | kaMdayavagga 631 khaovasamiyabhogaladdhI 722 kAyalessiya 569 kaMdayavaggAvagga 633 khaovasamiyamaNapajjavaNANI 722 kAyANuvAda 348 kha khovasamiyamadi-aNNANI 722 kAlagadasamANa 326, 330, khaia 216, 721 khaovasamiyaladdhI 353 768 khaiyacAritta 721 khaovasamiyalAhaladdhI 722 kAlahANiparUvaNadA khaiyaladdhI 353 khaovasamiyavAcaga 722 kAlahANI 773 khaiyasammatta 721 khaovasamiyavivAgasuttadhara 722 kAlANugama khaiyasammAiTThI 46, 377 khaovasamiyavihaMgaNANI 722 kiNhalessiya 43 khaiyA dANaladdhI . khaovasamiyabIiMdiyaladdhI 722 kiNNara 717 khaiyA paribhogaladdhI khaovasamiyavIriyaladdhI 722 721 kiNhavaNNaNAma 273 khaiyA bhogaladdhI khaovasamiyasammattaladdhI 722 721 kiMpurisa 717 khaiyA lohaladdhI khaovasamiyasammAmicchattakiriyAkamma 692, 695 khaiyA vIriyaladdhI laddhI 722 kuDArI 532 khaovasamiya 216, 722 khaovasamiyasudaNANI 722 728 khaovasamiya acakkhudaMsaNI 722 khaovasamiyasUdayaDadhara 722 kumAravagga 705 khaovasamiyaanuttarova khaovasamiyasaMjamaladdhI 722 682, 691 vAdiyadasadhara 722 khaovasamiyasaMjamAsaMjamaladdhI 722 kevalaNANa 338, 711, 721 | khaovasamiyaAbhiNi khagacara 717 kevalaNANAvaraNIya 710 / bohiyaNANI 722 khaNa 702 kevalaNANI | khaovasamiyaAyAradhara .722 khaNalavapaDibujjhaNadA 471 kevaladasaNa 721 khaovasamiyauvAsayajjheNadhara 722 khavaga 9,58, 375 kevaladasaNAvaraNIya khaovasamiya eiMdiyaladdhI 722 khavaNA 259, 551 kevaladasaNI khaovasamiyaohiNANI 722 khavaya 627 kevalivihAra 555 khaovasamiyaohidaMsaNI 722 | khINakasAyavIdarAgakevalisamugdhAda 570, 682 khaovasamiyaaMtayaDadhara 722 | __chadumattha 10, 721 kevalI 313, 473 khaovasamiyagaNI . 722 | khINakoha 721 koTThabaddhI khaovasamiyacaridiyaladdhI 722 khINadosa 721 koTTA 700 khaovasamiyacakkhudaMsaNI 722 | khINamANa koDAkoDI 700 khaovasamiyacoddasapuvvadhara 722 khINamAya 721 koDAkoDAkoDI khaovasamiyaNAhadhammadhara 722 khINamoha 621, 727 koDAkoDAkoDAkoDI | khaovasamiyatIiMdiyaladdhI 722| skhINarAga 721 koDipudhatta 56 | khaovasamiyadasapuvvadhara 722| khINaloha 721 kodhakasAI | khaovasamiyadANaladdhI 722] khIrasavI 520 kUDa 38 512 721 Page #925 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 800 ] chakkhaMDAgama 708 2 khetta 261 6 728 pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka khIliyasarIrasaMghaDaNaNAma 272 / guNapaccaiya 702 khujjasarIrasaMThANaNAma 271 | guNaseDi 627 caidadeha 528 khuddAbaMdha 731 / guNaseDhikAla 628, 629 cauTThANabaMdha khuddAbhavaggahaNa guNaseDhiguNa 628 cauppaya 717 756, 781, 782 guNahANi 759 cauridiyajAdiNAma 270 kheDaviNAsa causaTTipadiyamahAdaMDaya 621, 624 guruaNAma 273 cakka 532 khettapaccAsa 669, 683 gevajjaya 706 cakkavaTTitta 338 khettahANi 773 goda cakkhidiyaatthoggahAvaraNIya 698 khettahANiparUvaNadA 773 godakamma 275, 716 cakkhidiyaavAyAvaraNIya khettANugama 4, 85, 407 godaveyaNA 537, 539 cakkhidiyaIhAvaraNIya khemAkhama 708 godhUma 697 cakkhudaMsaNa khelosahipatta 519 govarapIDa 728 cakkhudaMsaNI khaMdha govura cakkhudaMsaNAvaraNIya 264 khaMdhavaggaNasamuddiSTha 732 gaMthakadI caridiya khaMdhasamuTThi 732 gaMtharacanA 530 cattadeha 528 gaMthasama 524,607, 717, cadusira gai 2,346 719, 724 cayaNa 711 gaccha 782 gaMdha 528, 792 carittaladdhI 727 gaMdhakadI 522 carimasamayabhavasiddhiya gaNaNakadi 522, 529, 533 gaMdhaNAma 267 cAritta 259, 314 gaNida gaMdhaNAmakamma 273 cArittamohaNIya 265 gadi 2, 184, 709, 711 gaMdhavva 717 cittakamma 523, 689, gadiNAma 267,270 gaMthima 528 693, 697, 719 gadiyANuvAda 346 gha 700,708 gabbhovakkaMtiya 313, 755, 528 756 72 cuda 335 garuDa ghaNahattha 703 cudadeha 528 garuvaphAsa ghANidiyaatthoggahAvaraNIya 698 cudasamANa 336 gavesaNA ghANidiyaIhAvaraNIya 699 cUliyA 259, 777 gAua 703 ghANidiyadhAraNAvaraNIya 699 coddasapubviya gAuapudhatta 709 ghANidiyavaMjaNoggahAvaraNIya 698 gillI 727 chaTThANa 629 727 ghoraguNavaMbhayArI 519 chaTThANapadida gihakamma 523, 689, 693, ghoratava 518 chadumattha 697, 719 ghoraparakkama chaviccheda guNa 184 ghosasama 524, 697, chAvaTThI . 170, 374 guNagAra 764 717, 719, 724 chedaNA 772 458 gaDDI 701 citA 97 cuNNa ghaNa 617 700 514 ghoraguNa giha 654 552 765 . Page #926 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdasUcI [801 40 / 564 708 554 jadu jumma 697 Na 522 pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka . chedovaTThAvaNasuddhisaMjada suddhisajada jIvajavamajjhapadesa 731 DhANaparUvaNA jIvaNiyaTThANa 755 DhANasamukkittaNA 275 637, 776 TThida jakkha jIvapamANANugama 524, 527, 651, 697 717 jIvabhAvabaMdha 721, 722 dvidAhida jagapadara jaTThidibaMdha jIvasamAsa 605, 606 2, 4, 466 TThidi 542, 711 jaNavayaviNAsa jIvasamudAhAra 600, 637 TThidikhaMDayaghAda jIvida 708 TThidibaMdha 728 301 juga 703, 727 TThidibaMdhajjhavasANa 600, 608 jayaMta jalacara judi 545, 580,717 711 TidibaMdhaTThANa 586 jallosahipatta | dvidiveyaNA joisiya 34 TThidisamudAhAra java joga javamajjha 2,21, 346 604, 629 639, 783 jogajavamajjha 542, 544, 546 Naigama jasa kittiNAma . 268 jogadvANa 542, 549, 559 NaggohaparimaMDalasarIrasaMThANaNAma jahaNNohI 705 jogaNirodhakevalisaMjada 628 271 jahAkkhAdavihArasuddhisaMjada 40 joNiNikkhamaNajamma 549, 555 NamaMsaNijja 473 jahANuputva 702 jogaddAra 701 NayaMtaravidhI 702 jahANumagga 702 jogapaccaya 643 NayaraviNAsa 708 jAissara jogappAbahua NayavAda 702 jAgAruvajoga 73, 92, 150 Nayavidhi 702 jANa 727 348 ityAdi | NayavibhAsaNadA 522 jANugasarIradavvakadI 527 jodisiya 34, 705 Naqsayaveda 35, 266 jANugasarIrabhaviyavadiritta joyaNa 61, 703 | NAga davvakadI 528 joyaNapudhatta NANa 2, 38, 346 jAdiNAma jaMbudIva NANANuvAda 349 jAdiNAmakamma 270 NANAvaraNIya 260 jiNa 473, 510, 627 TaMka 782 NANAvaraNIyavedaNA jibiMba NANAvaraNIyaveyaNA 537,539 jiNamahima NAma 261, 772 524, 527, 697 ThavaNa 782 NAmakadi 522, 523 717, 719 ThavaNakamma 692 NAmakamma 692, 712 jibhidiyaatthoggahAvaraNIya 698 ThavaNapayaDI 697 NAmaNirutti 749 jibhidiyaIhAvaraNIya 699 ThavaNaphAsa 688, 689 NAmapayaDI 696 jibhidiyadhAraNAvaraNIya 699 Thida 717, 719, 724 NAmaphAsa 688, 689 jibhidiyavaMjaNoggahAvaraNIya 698 ThidikhaMDayaghAda 551 / / NAmabaMdha jIva 523, 644 522, 523 / NAmaveyaNA 535, 537, 539 jIvaappAbahua 777, 778 TavaNaveyaNA 535 NAmasama 524, 697,717, jIvaguNahANiDhANaMtara 544, 547 / TThavaNA 700, 772! 719, 724 580 jogANuvAda 267 552 jida TravaNakadi cha. 101 Page #927 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 802 ] pAribhASika zabda NAya NAraya NArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAma mAliyA NikAcidamaNikAcida Niklodima Nigoda gigodajIva NiccAgoda NiThThavaa NidANapaccaya NiddA gihANidA NidvaNAma vidA NiddhaphAsa NidhattamaNidhata NibaMdhaNa nirmiNa nimiNaNAma nimitta Niyadi (Di) NiraiMdaya NiraMtara Niraya Nirayagadi NirayagadiNAma girayagadipAoggANuputhvI NirayapatthaDa NirayAu gillevaNadvANa pillevijjamANa NiseyaappAbahua seiyaparUvaNadA gIlalessiya pRSThAMka pAribhASika zabda 702 | nIlavaNNaNAma 47 Neraiya 738, 778 | NodiyaIhAvaraNIya chakkhaMDAgama 272 |Negama 532 NedA 522 NoAgamado davvakadI 528 NoiMdiyaatyogahAvaraNIya 91 NoiMdiyadhAraNAvaraNIya 699 tirikkhamissa 275 | NokadI 529 tiriksasuddha tikhikhAu 314 NokammabaMdha 642 NokasAyavedaNIya NojIva 264 264 | dAvatta 273 726 691 taokamma takka tacca taNa tattatava 5.22 522 274 268 tadubhayapaccaiya 514 642 782 240 782 Nivvatti vvittiTThANa 755, 783, 784 Niseya 542, 586 tabbhavattha 12 tayaphAsa 270 tavokamma 274 tasakAiya tappaNa tappA oggasaMkilesa 782 tasakAiyaNAma 267 tasaNAma 783 tasapajjatta 781 tikkhutta 414 tiTThANabaMdha tisaNAma titthayara ta pRSThAMka pRSThAMka pAribhASika zabda 273 | tiyoNada 695 12, 717 tirikkha 12, 48, 346, 717 537 tirikhagadi 12 270 473 | tirikkhagadiNAma 524 tikkhigadipAzrayANupubbINAma 699 699 tirikkhajogiNI 702 782 518 722 tadubhayapaccaya ajIvabhAvabaMdha 723 762 titthayaraNAma 750 43 titthayaratta 727 265, 266 vIiMdiya tityayaraNAmagodakamma 644 | sIiMdijAdiNAma 703 | 685 711 724 687 545 543 688, 690 692 19, 21, 776 354 267, 274 542 695 600 273 313 268, 274 ukAiya ukkAiya ukAiyaNAma teyAdavva teyAdavyavaggaNA teyAsarIra teyAsarIraNAma teyAsarIrabaMdhaNaNAma teyAsarIrabaMdhaphAsa teyAsarIramUlakaraNakadI teyAsarIrasaMpAdaNAma tericcha toraNa thava teulessiya tejaiya tejAkammaiyasarIra mUlakaraNakadI tejAdavyavaggaNA tejAsarIra tejAsarIravyavagaNA thalacara thAvaraNAma 471 338 piraNAma 274 707 ** 14. 260 15 270 19 776 353 43 749 532 788 770 770 704 734, 790 704, 771 270 271 691 531 271 707 720 tha 525, 697, 717, 719, 725 580, 717 267, 274 268 Page #928 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabdasUcI [ 803 734 12 dhamaketa 738 704 723 723 pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda . pRSThAMka thINagiddhi 264 | deva 14, 34, 50, dhuvasuNNadavvavaggaNA 734 thudi 525, 697, 717 346, 717 dhUvasuNNavaggaNA 719, 725 devagadi dhUmakedU 727 thUhalla devagadiNAma devagaNAmadipAoggANapuvvI 274 devAu 267 paoa 642 dabbha 728 deviddhI 319 paoakamma 692, 694 daviya 772 devI paoagaMdha 727 davva desaphAsa 688, 690 paogapariNadaogAhaNA 723 davvakadi 522, 524 desaviNAsa 708 paogapariNadakhaMdha 723 davvakamma 692 desohI 702 paogapariNadakhaMdhadesa davvapamANa 53, 54 doNAmuhaviNAsa 708 paogapariNadakhaMdhapadesa 723 davvapamANANugama dosapaccaya 642 paogapariNadagadI davvapayaDi 697 paogapariNadagaMdha 723 davvaphAsa 688, 690 datakamma 523,687,689, paogapariNadaphAsa 723 davvabaMdha 719, 724 693, 719 paogapariNadarasa 723 davvaveyaNA 535 / dasaNa 2, 42, 346 paogapariNadavaNNa 723 davvahANi 773 daMsaNANuvAda 42, 349 paogapariNadasadda 723 davvahANiparUvaNadA 773 dasaNAvaraNIya 80, 97, 260, paogapariNadasaMjuttabhAva 723 dasapubviya 514 711 ityAdi paogapariNadasaMThANa 723 dANaMtarAiya dasaNAvaraNIya vedaNA 552 pakkama dittatava daMsaNAvaraNIya veyaNA 537, 539 / pakkha divasa dasaNamohakkhavaya pakkhI 717 divasapudhatta 317 daMsaNamohaNIya 259, 265, pagaDiaTThadA divasaMta pagaDisamukkittaNa 260 disAdAha dasaNavisujjhadA 471 608 dIva 48, 704 paccakkhANAvaraNIya 266 dIha-rahassa dhammakahA 525, 697, 717, paccAuNDI dukkha 719, 725 pacchimakhaMdha 522 dugaMchA 266 dhammatitthayara pajjatta dupadesiyaparamANupoggala dhammatthiya 725 pajjattaNAma 267, 274 davvavaggaNA 733 dhammatthiyadesa 725 pajjattaNivvatti / 755 dubbhikkha 708 dhammatthiyapadesa 725 pajjattaddhA dubhagaNAma 268 dharaNI pajjattabhava 542 durahigaMdha 273 pajjatti 28, 29, 542 duvaya 717 dhAraNA 700 pajjayaNANa 701, 704 duvuTTi 708 dhAraNAvaraNIya pajjayasamAsAvaraNIya dussaraNAma 268 | dhuvakhaMdhadavvavaggaNA 734 pajjayAvaraNIya. . 701 275 522 703 dasa 679 pagaNaNA 708 542 700 697 dhANa Page #929 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 804 ] chakkhaMDAgama pavva 701 275 533 pada pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pajjavasANa 629 | payaDiaTTadA 683 pavesa 57, 76 paTTaNaviNAsa 708 | payaDiNayavibhAsaNadA 696 | pavesaNa 218 paDicchaNA 525, 697, / payaDibaMdha 703 719, 719, 725 payaDibaMdhavoccheda 466 pasatthavihAyagadi 274 paDivatti 701 payaDisamudAhAra 600, 607 pasu 717 paDivattiAvaraNIya payalA 264 passa 522 paDivattisamAsAvaraNIya payalApayalA 264 pAgAra 728 paDivAdi 707 paraghAdaNAma 264, 274! pANada 706 paDisevida paratthANaveyaNasaNNiyAsa 653 | pANAdivAdapaccaya 641 paDhamasamayaAhAraya parabhaviya 545 pAriNAmia 216 paDhamasamayatabbhavattha 543 paribhogaMtarAiya pAriNAmiabhAva 358 paDhamasammatta 311, 312, 317 paramohi 702, 706 pAvayaNa 702 paDhamasammattAhimuha 298 paramohijiNa 511 pAsaNAmakamma 273 paNNabhAva 772 paramANupoggaladavvavaggaNA 788 pAsAda 727 patteyaNAma 269 parasu 532 pAhuDa 522 patteyasarIra 20 pariggahapaccaya pAhuDajANuga patteyasarIradavvavaggaNA 734 parijida 524, 527, 697, pAhuDapAhuDa 701 701 717, 719, 724 pAhuDapAhuDasamAsAvaraNIya 701 padamImAMsA 539,567,612,765 pariNivvuda pAhuDasamAsAvaraNIya 701 padasamAsAvaraNIya 701 paridAvaNa pAhuDapAhuDAvaraNIya 701 padAnusAri 512 pariyaTTaNA 525, 697, 717, pAhuDAvaraNIya 701 padAvaraNIya 701 719, 725 piDhara padAhINa parivAda 702 piNDapayaDI 267 padiTThA parisAdaNakadI puggalapariyaTTa padesaappAbahuga 559, 770 parihArasuddhisaMjada 40 pucchaNA 525, 697, 717 padesagga 591, 643, 759 paraMparabaMdha 719, 724 padesaTThadA 787,792 paraMparaladdhI | pucchAvidhi 702 padesapamANANugama 750, 773, palidovama . 55, 361, 703 pucchAvidhivisesa 702 776, 777 pazyaNa 702 | puDhavi 31, 782 padesabaMdha pavayaNaTTha 702 puDhavikAiya 19, 776 padesabaMdhaTThANa pavayaNaddhA 702 puDhavikAiyaNAma 353 padesaviraya 755, 757 pavayaNappabhAvaNadA 471 purisaveda 35, 266 pabaMdhaNakAla pavayaNabhatti 471 701, 702, 703 pamattasaMjada pavayaNavacchaladA 471 puvvakoDi 131, 372, 374 pamANANugama 707 pavayaNasaNNiyAsa 702 puvakoDipudhatta pammalessiya | pavayaNI 702 puvvasamAsAvaraNIya 701 payaDi 259, 274, 522, pavayaNIya 702 | puvAdipuvva 702 643, 679, 696 pavaravAda 702 puvAvaraNIya 701 721 0 695 saraladdhA 779 pugdha , Page #930 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabda pUjaNijja pUrima pemmapaccaya pesuNNa poggala poggalatta pogalapariyaTTa pottakamma paMjara paMcidiya paMcidiyajAdiNAma 27 32. 49 paMcidiyatirik paMcidiyatirikkhajoNiNIya 33, 49 paMcidiyatirikta 32,49 523, 689, 693, 697, 719 15, 18 pha phaDDhayaparUvaNA kaTya phAsa phAsa anaMtara vidvANa phAsa appAbahUa phAsa - kAlavihANa phAsa-khetavihANa phAsa gaivihANa phAsaNayavibhAsaNadA phAsaNAma phAsaNAmavihANa phAsa - Nikkheva phAsa-davyavihANa phAsa-paccayavihANa pRSThAMka pAribhASika zabda 472 | phAsiMdiya arathoggahAvaraNIya 699 | baMdhavihANa 528 phAsiMdiya - IhAvaraNIya 642 phArsidiya vaMjaNoggahAvaraNIya 698 642 phosaNANugama 4, 101 726 522 138 phAsa parimANavihANa phAsa- phAsa phAsaphAsa - vihANa phAsa - bhAgAbhAgavihANa phAsa - bhAvavihANa phAsa-saNNiyAsavihANa phAsa - sAmittavihANa pAribhASika zabdasUcI ba bajmANiyA veyaNA baddha babbha bamha baladevatta bahumudatI bAdara bAdarakAiya bAdaraNAma 691 | bAdaraNigoda 771, 772 563 688, 792 688 688 688 688 688 688 267 688 688 688 688 688 baMdhana bAdaraNigodadavya vaggaNA bAdaraNigodavaggaNA bAda ratasapajjata bAdarapuDhavijIva bAdarapuDha vijIvapajjata bArasAvatta bAhiratayakamma vidvANabaMdha bIiMdiya bIiMdiyajAdiNAma bIjabuddhi buddha buddhi beTTANI baMdha 688, 690 688 688 688 688 baMdhaphAsa 688 baMdhaya baMdhaNa baMdhaNijja pRSThAMka pAribhASika zabda baMdhaparimANa 699 baMdhasAmittavicaya 640 773 728 705 338 471 16 21 267, 274 780 735 776 782 541 553 695 695 600 15 270 512 721 700 491, 494 346, 466, 600, 711,718 345,718, 731 522, 718 473, 718, 732, 787 688, 691 351 bhaya bharaha bhavaggahaNa bhaTTidi bhavaNa bhavaNavAsI bhavadhAraNIya bhavapaccaiya bhavasiddhiya bhaviya bhAvakadI bhAvakamma bhAvakaraNakadI bhaviyadavvakadI bhaviyaphAsa bhaviyANuvAda bhAgAbhAgANugama bhAvapamANa bhAvapayaDI bhAvaphAsa bhAvaveyaNA bhAvahANI bhAvANugama bhAsadavva bhAsA 727 bhUva bhAsaddhA bhiNNamuhutta bhittikamma bha bhAsAdavvavaggaNA bheMDakamma [ 805 pRSTAMka 718 465 543, 551,709 544, 550, 768 782 34 522 702 45,584, 770 45, 347, 702 527, 528 691 267, 708 702 350 442, 757 522, 533 692, 695 533 55 717 692 535, 537 773 4, 215 704 784 734, 788, 790 666, 765 314, 703 523, 691, 693, 697, 719 772 523, 691, 693, 697, 719 Page #931 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 806 ] pAribhASika zabda bhogatarAiva bhaMgavicaya bhaMgavicayANugama bhaMgavidhi bhaMgavidhivisesa mauvaNAma magga mamgaNadA maggaNadA maggaNA maggavAda maccha maTTiya maMDaMbaviNAsa maNa maNajogavA maNajogI maNusamissa masaNI maNussa ma maNusa maNusagadi maNusagadiNAma maNusagadipAoggaNupubI maNussapajjanta maNussAu maNogada madi pRSThAMka pAribhASika zabda 275 | madi-aNNANI 391 maraNa 391 | mahAsaMdhadvANa 702 mahAkhaMdhadavvavaggaNA 702 mahAtava 273 702 2 702 700 702 569, 682, 684 mahAdaMDaa 532 | mANasiya 708 784 765 21 mAya maNadavvavaggaNA 734, 788, 791 mAyakasAI maNapaokamma 694 mAyApaccaya maNapajjavaNANa 326 mAyAsaMjalaNa maNapajjavaNANAvaraNIya 262,707 mAraNaMtiyasamutpAda maNapajjavaNANI maNavalI maNua maNualoa mahuraNAma mahasavI mahoraga mAuaphAsa mANa mANakasAI mANapaccaya mANasaM jalana mANusa mANusuttarasela 38 mAsa 520 mAhiMda 717 | micchaNANa chakkhaMDAgama 703 micchata 943 micchadaMsaNa 12 micchAiTThI 270 miya 274 14 34 12, 717 muhutaMta mImAMsA musAvAdapaccaya muhutta 707 mUlaya 708 | mUlopa pRSThAMka pAribhASika zabda 38 | meha 708 mehA 782 mehuNapaJcaya 735 moksa 518 mosa 299, 560, 621, 624, 731, 782 273 pRSThAMka 727 700 639 522, 711 642 790 mosamAsA mosamaNa mosamaNajoga 791 22 521 | mosavacijoga 23 717 | mohaNIya 261, 711 691 mohaNIyaveSaNA 537, 539,552 mohapaccaya 33 | mUlakaraNakadI 267 mUlaDidvidibaMdha 642, 711 642 37 maMdasaMkilesapariNAma 549, 552 642 711 266 707 710 642 37 rakkhasa 642 rajju 266 ravi rasa rasaNAma rasaNAmakamma 682, 684 703 705 642 259, 265, 312 ya yathAthAme tathA tave yoga yodANa 314, 703, 711 703 530 586 738 raha rAgapaccaya 642 | rAtribhoSaNapaccaya 5,46, 378 717 700 641 ruhiravaNNaNAma 74 / rAdidiya rukkha phAsa rujaga ra rUva rUvagada svAruvI roga 471 2, 21 700 717 728 266 792 267 273 727 742 742 212 691 703 273 64 706 727 708 , Page #932 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAribhASika zabda la ladA laddhi laddhisaMvega saMpaNNadA lava lahuvaNAma lahuvaphAsa lAhAlAha lAhaMtarAiya lakkhaNAma luksadA leNakamma leppakamma lessA lessANuvAda lessApariNAma lessAyamma loiyavAda loga logaNAlI loguttarIyavAda lobhakasAI lobhasaMjalaNa loya loha lohapaccaya taya vajayaMta vakkamaNakAla vagga vaggaNA va vaggaNanirUvaNA vaggaNaparUvaNadA vaggaNaparUvaNA pRSThAMka pAribhASika zabda vaggamUla vari vacigada vacijoga afcapao kamma vacibalI 782 353, 414 471 702 273 691 708 275 vajjari sahabaharaNArAyaNasarIra 273 726 523, 689, 693, 697, 719 523, 689, 693, 697, 719 2, 43, 522 350 522 522 pAribhASika zabdasUcI 702 55 706 702 37, 38 266 530 728 642 705 vajjaNArAyaNasarIrasaMghaDaNaNAma 563, 732, 771 vadrumANa badrumANaya mANabuddhirisi aNaphphadi arophadikAiya arophadikAzyaNAma saMghaDaNaNAma 272 vaNNa vaNNaNAma vaNNaNAmakamma vatthu babuAvaraNIya vatthusamAsAvaraNIya varADaa pRSThAMka pAribhASika zabda 60 vAsudevatta 691 viulamadi 707 21, 23 694 viuvvaNapatta 520 biubvida vivakhaMbhasUI 272 viggahakaMdaya viggahagadikaMdaya vigalidiya 522 viggahagai 702 vijaya 522 vijju 782 viTThasahita 19 354, 776 528, 792 267 vallari vallI vavasAya vavahAra vAima vAukkAiya vAuvakAiyaNAma bANaveMtara 72 vAyaNA 701 523, 689, 692, 35 778 vAmaNasarIrasaMThANaNAma 273 vimANa 522, 701 vimANapatthaDa 701 | virada 697, 719 700 522, 537 viulamadimaNapajjavaNANAvaraNIya viNayasaMpaNNadA viSNANI vidAvaNa vibhaMgaNANI 717 719 724 [ 807 pRSThAMka 338 514 vilevaNa 691 visa 772 | vissasApariNadaogAhaNA 723 782 vissasApariNadakhaMdha 723 vissasApariNadadhadesa 723 vissasApariNadakhaMdhapadesa 723 528 vissasApariNadagadI 723 723 776 vissasApariNadagaMdha 354 vissasApariNadaphAsa 723 34 vistasApariNadarasa 723 vissasApariNadavaNNa 723 271 525,697, 717, virasasApariNadasad 722, 723 719, 724 | vissasApariNadasaMjuttabhAva 723 787 vAyagovagada 524, 527, 697, vissasApariNadasaMThANa 771 787 vAsi 723 735 771 700 694 38 35, 782 782 627 528 vivAgapaccaiyajIvabhAvabaMdha 723 vissasAbaMdha 532 | vissasovacaya 707 515 765 60, 67 569, 684 682 288, 313 26, 52 35 727 520 471 Page #933 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 808] chakkhaMDAgama sadi 530 veda 644 pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka vihAyagadiNAma 267 veyaNaappAbahua 534, 685 | saNNA 700, 708 vihAyagadiNAmakamma 274 veyaNakAlavihANa 578 saNNiyANuvAda 350 vihAsA . veyaNakhettavihANa | saNNI 2, 18, 51, 346 vIriyaaMtarAiya 275 veyaNagadivihANa 650 satthANa 407,408 veubbiya veyaNaNayavibhAsaNadA satthANaveyaNasaNNiyAsa 653 veubviyakAyajoga veyaNaNAmavihANa 537 700,708 veuvviyamissakAyajoga 24 veyaNadavvavihANa sadda 523 veuvviyasarIra 771 veyaNapaccayavihANa 641 saddaNaya 527, 537 veuvviyasarIraNAma 270 beyaNaparimANavihANa 679 saddapabaMdhaNa veubviyasarIradavvavaggaNA 270 veyaNabhAgAbhAga 683 | sapajjavasida 128 veuvviyasarIrabaMdhaNaNAma 271 veyaNabhAgAbhAgavihANa 534 | sappaDivAdI 702 veubviyasarIrabaMdhaphAsa 691 veyaNabhAvavihANa 512 | sappisavI 521 veuvviyasarIramalakaraNakadI 530 veyaNaveyaNavihANa 645 samacaurasasarIrasaMThANaNAma 271 veuvviyasarIrasaMghAdaNAma 271 veyaNasaNNiyAsa 653 samaNiddhadA 726 235, 356, 530 veyaNasamagghAda 569,682, 684 samaya 153, 372, vedagasammAiTThI 46, 377 veyaNasAmittavihANa 530, 703 vedaNaappApoggala 732 veyaNA 770 samayakAla 706 vedaNaaMtaravihANa veyaNIya oo samayapabaddhaTThadA 669, 683 vedaNakAlavihANa 534 veyaNIyaveyaNA 537, 539 samalukkhadA 726 vedaNakhattavihANa 701 vedaNagaivihANa 534 voccheda 466 samilAmajjha 782 vedaNaNayavibhAsaNadA 534 vaMjaNoggahAvaraNIya 698 samukkittaNadA 750 vedaNaNAmavihANa 534 samugdhAda 26, 52, vedaNANikkheva sakamma 706 407,408 vedaNadavvavihANa 534 sakasAiya 552, 584 samugdhAdagada 26, 52 vedaNapaccayavihANa 534 sakka 705 samudANakamma 692, 694, 695 vedaNaparimANavihANa sagaDa 727 samudda 48, 704 vedaNabhAvavihANa saccabhAsA 790 samuhada 569, 682, 684 vedaNavedaNavihANa saccamaNa samoddiya vedaNasaNNiyAsavihANa 534 saccamaNajoga sammatta 2,46, 265, 311, vedaNasAmittavihANa saccamaNajogI 312, 336, 346, 627 vedaNA 522, 534, 702 saccabhosamAsA 790 sammattakaMDaya vedaNAhida saccamosamaNa 791 sammattANuvAda vedaNIya 260, 721 saccamosamaNajoga sammAiThThI 46, 702 vedaNIyavedaNA 552, 555 | saccamosavacijoga | sammAmicchatta 265, 312, 336 vedANuvAda 348, 528 saccavacijoga 23 sammAmicchAiTrI vema 532 sajogakevalI sammucchima 313, 317, veyaNaaNaMtaravihANa 652 saNakkumAra 705 755, 756 w khd khw veMtara 705 | samAsa 534 .534 . D 22 350 22 Page #934 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 717 268 267 778 pAribhASika zabdasUcI [809 pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka pAribhASika zabda pRSThAMka sayaMbhuramaNasamudda 569, 682, | sAdamasAda 522 suddhaNaqsayaveda 684 sAdAvaraNIya 264 suddhatirikkha sarAva 697 sAdiyavissasAbaMdha 727 suddhamaNussa sarIra-aMgovaMga 267 sAdisapajjavasida 128, 373 | subhagaNAma 268 sarIra-aMgovaMgaNAmakamma 272 sAdiyasarIrasaMThANaNAma 271 subhikkha 708 sarIraNAma 267, 268 sAdhAraNasarIra 20 sura sarIraNAmakamma 270 sAdhAraNasarIraNAma 268 | surahigaMdha 273 sarIraparUvaNadA 772 sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjada40 suvaNNa 717 sarIraparUvaNA 749, 771 | sAmAiyasuddhisaMjada 40 suvuTTi 708 sarIrabaMdha 727, 728, 730 sAmitta 539, 541, 552, sussaraNAma sarIrabaMdhaNaguNappadesa 772 567, 612 suha 708 sarIrabaMdhaNAma sAvaya 627 suhaNAma 268 sarIrabaMdhaNaNAmakamma 271 sAsaNasammAiTThI 5,46, 378 suhuma sarIravissAsuvacayaparUvaNA 771 sAhAraNa 738 suhumaNAma 267, 274 sarIrasaMghaDaNaNAma 267 sAhAraNajIva suhumaNigoda 548, 780 sarIrasaMghAdaNAma 267 | sAhu suhumaNigodajIva 703 sarIrasaMghAdaNAmakamma 271 sAhupAsuapariccAgadA suhumaNigodavaggaNA 705, 776 sarIrasaMThANaNAma sAhuvejjAvaccajogajuttadA 471 suhumasAMparAiyapaviTThasuddhisaMjada 9 sarIrasaMThANaNAmakamma 271 sAhusamAhisaMdhAraNA suhumasAMparAiyasuddhisaMjada sarIribaMdha 727, 730 siddha 1, 11, 346, seDhI 60, 627 salAgA 532 721, 771 selakamma 523, 689, 693, savvaTThasiddhi siddhagadI 697, 719 savvaphAsa 688, 690 sirivaccha soga savvavisuddha 312, 601 siviyA 727 sotthiya 703 savvasiddhAyadaNa 521 sIdaNAma 273 sodidiya-atthoggahAvaraNIya 698 savvosahipatta 520 sIdaphAsa 691 sodidiya-IhAvaraNIya savvohi 702 sIlavvadaNiradicAradA sodidiya-dhAraNAvaraNIya 699 savvohijiNa 511 sukka sodidiya-vaMjaNoggahAvaraNIya 698 sahassAra 705 sukkalessiya sodhammakappa sAgara sutta 532 solasavadiyadaMDaya 755 sAgarovama 363, 703 suttasama 524, 527, 697, 522 sAgarovamasadapudhatta 717, 719, 724 saMkiliTThadara 601 sAgArapAoggaTThANa suda-aNNANI 38 saMkilesa 580 sAgAruvajoga 580, 613 sudaNANa 40, 336 saMkilesapariNAma 542 sADiya 728 sudaNANAvaraNIya 262, 700 saMkilesa-visohiTThANa 587 sANa sudaNANI saMkha 703 sAdaddhA 547 sudavAda 702 saMkhejja 57, 75 sAdabaMdha 600 / suddha 702 / saMkhejjaguNabbhahiya 662 267 12 11rr99 43 saMkama 38 cha. 102 Page #935 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 810 ] pAribhASika zabda saMkhejjaguNavaDI saMkhejjaguNahANI saMkhejjaguNahINa saMkhejjabhAgaparivaDDI saMbhAga saMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahINa saMkhejjavassAua saMgaha saMgahaNaya saMghAdakadI saMghAdaNaparisAdaNakadI saMghAdaya saMghAdasamAsAvaraNIya chakkhaMDAgama pRSThAMka pAribhASika zabda 631 | saMghAdAvaraNIya 773 655 saMjada 631 662 saMjama saMghAdima saMjadAsaMjada 773 655 saMjamakaMDaya 325, 580 | saMjamANuvAda 522, 537 saMjamAsaMjama 527 | saMjamAsaMjamakaMDaya 531 saMjogAvaraNa 531 saMjjhA 701 saMtakamma 701 saMtaparUvaNA pRSThAMka pAribhASika zabda 701 | saMdaNa 528 | saMbhiNNasodA 25,40 saMvacchara saMsi sabaMdha sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNA 7, 40 2, 40, 336, 346, 550 sAMtarasamaya 551 40, 349 336 hadasamuppattiya 551 hassa 701 hIyamANaya 727 huMDasarIrasaMThANa 265, 613, 711 heduvAda 4 ha pRSThAMka 727 523 702 727 724 778 551, 554 266 702 271 702 . Page #936 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNavyatyaya saMskRta " 4 u = RR Kuang Kuang Kuang Kuang Kuang You Chong Ji R RR R R R R ai au o R = 516 ka ka kha ga i * o 55 e i ga = == ka- lopa ka bo ca p P kha ka kha ga ya == ri ri a // // // jo i e ga-lopa u = = ha ya gha = = ha ca-lopa o o laukika ya ja ca = ya ja-lopa ja = ya Ta puruSa pudgala Rddhi Rjumati RSeH sadRzaH mRdunAma mRga mRSAvAda mRSA mAhendra zaila audArika laukika karkaza kubja lokAH tIrthakara antakRta nagara prayoga sukha, droNamukha bhagavAn meghAnAm apracuraH anyagata prAkRta zabdoMkA svarUpabheda rucake pracalA manuja bhAjana Da kUTa svaravyatyaya prAkRta purisa poggala haDDi uju madi risissa sariso mauvaNAmaM miya musAbAda mosa mAhiMda sela khujja logA titthayara aMtayaDa suha, doNAmumuha bhayavaM orAliya loiya svaroMke madhyagata asaMyukta vyaMjanakA vyatyaya loiya kakkhaDa Nayara pabhoa mehANaM apaurA rujagammi payalA maNua bhAyaNa kUDa sUtra 1,1,101 5.5,98 5,5, 77 4,1,44 1,9-1, 40 4.2-8, 3 1, 1,52 5.5.70 4,1.52 1.1.56 5.5.51 5.5.51 1,1.1,40 1.9-1,34 1,2,4 1,9-9, 216 5,5,79 5.5,98 5,5,79 5,6,23 5,6,37 5,6,127 5.5.64 1,9-1,16 5,5,64 5.5.18 5,3,30 tri. prA. zabdAnu. 1 / 2 / 59 1 / 2 / 65 1 / 2 / 75 12180 1 / 2 / 91 11290 142/73 112 / 75 112185 112485 1 / 2 / 40 1 / 2 / 101 1 / 2 / 101 1 / 2 / 101 11318 1 / 3 / 105 1 / 3 / 12 1 / 3 / 14 103 / 10 1 / 2440 1 / 3 / 20 113|10 1138 1 / 3 / 20 12348 1138 1 / 3 / 31 Page #937 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 812] chakkhaMDAgama varNavyatyaya saMskRta prAkRta sUtra tri. prA. zabdAnu. no pIThAnAm piThara no 1 / 3 / 28 no zreNI Na = Dha ta-lopa 1138 1 // 3 // 33 mvhoto or lover pIDANa piDhara seDI seDhIo gai paDivajjaMtassa madi ujjova bharaha puDhavi paDhamAe pudhatteNa mehuNa mauva dupaya ekkArasa 5,5,18 4,2-7,175 1,2.17 1,1,4 1,9-1,1 5.5.79 1,9-1,28 5,5,64 1,1,39 1,2,19 2,2,15 4,2-8.5 1,9-1,40 zreNayaH gati pratipadyataH mati udyota bharata pRthivI prathamAyAm pRthaktvena maithuna mRduka dvipada ekAdaza medhA upaghAta zubha vibhaMga kAyaH, kaSAyaH yoge hAridra dvAdaza SaSThayAm 1 / 3 / 39 1 / 3 / 47 13148 113 / 21 1 / 3 / 20 1138 hd da-lopa mehA to 5,5,37 1,9-1,42 1,9-1,28 ho bha = ha ya-lopa uvaghAda suha vihaMga kAe, kasAe joge hAli bAraha chaTTIe 44 13142 13 / 20 113155 1 / 3 / 20 113120 1138 13 / 74 1 / 3 / 78 11388 113 / 90 1,1,4 1,1,4 1,9-1,37 1,9-9,49 saMyukta vyaMjana 14177 1,9-1,39 2,2,15 kta = ta tikta ktva = tta pRthaktvena kra = kka zakra, zukra kla = kka zukla kla = kkila zukla titta pradhattaNa sakka, sukka sukka sukkila 11478 kSa = kha kSa = kkha gma = mma 1148 1,1,136 1,9-1,37, 5,5,127 1,1,16-18 5.5,157 4,2-7,198 kSapakAH pakSI yugma khavA pakkhI jumma 114 / 47 . Page #938 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthagata prAkRta zabdoMkA svarUpabheda [ 813 varNavyatyaya saMskRta prAkRta tri. prA. zabdAnu. . 114178 4,1,65 1,1,60 1 / 4 / 37 gaMthima viggaha agga NANI joisiya vajja vaira paNNAsAe maTTiya taccaM catta sacca 1,1,145 1,1,96 1,9-1,36 5,5,126 4,2-6,108 4,1,711 5,5,51 4,1.63 1,1,49-52 1,1,41 1,3,2 1,1,2 114 / 98 114 / 98 114 / 36 / 4 / 31 1 4 / 65 14 / 17 patteya khette 14178 2017 1,1,9 104123 gra- ga granthima gra - gga vigraha graya - gga agraya jJa = Na jJAnI jya - ja jyotiSka jra = jja vajra jra = ira vajra Jca = NNa paJcAzataH tta --- dR mRttikA tva = cca tattvaM tya = ca tyakta tya = cca satya tya == tta pratyeka tra = ta kSetre tra == ttha tatra tva = ta tvaka tsa = ccha zrItvasa thya = ccha mithyAdRSTiH dgha = ggha samudghAta dgha == ha samudghataH ddha = jjha vizuddhatA ddha = DDha vRddhi dbha = bha sadbhAva dma -- mma padma dya = jaja vidyutAM . dra = 6 samudra dvipada dhya = jjha upAdhyAyAnAm janmanA anyonyAbhyAsa sthApyaH pra - pa pramatta pra = ppa aMgamalaprabhRtIni bda = dda zabdAdayaH bhya = bha abhyutthitaH bhra = bbha babhreNa, dabhreNa mya = mma samyak 4,2-5,9 5,5,66 14 // 35 1,1,136 tattha taya sirivaccha micchAiTThI samugdhAda samuhado visujjhadA vuDDI sabbhAva pamma vijjaNaM samudda duvaya uvajjhAyANaM jammaNeNa aNNoNNabbhAsa thappo pamatta aMgamalappahuDINi saddAdao abbhuTTido babbheNa, dabbhaNa 1 / 4 / 24 .. 1 / 4 / 80 1 / 2 / 48 24 / 26 24 / 48 1,1,157 5,5,157 1,1,1 4,2-4,59 1,2,22 5,6,24 1,1,14 5,6,37 4,1,50 4,2-4,74 5,6,41 5,5,108 Page #939 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 814 ] chakkhaMDAgama varNavyatyaya saMskRta prAkRta sUtra tri. prA. zabdanu. rka = 1 / 4 / 78 ka tarka kkha karkaza gga varga: dIrghaH - arcanIyAH 5,5,98 1,9-1,40 1,2,98 4,1,55 3,42 1,9-2,14 4,2-10,9 varja = NNa TTa 1 / 4 / 30 udI parivartama parivartamAna vardhamAna tarpaNa garbhopakrAntikeSa takka kakkhaDa vaggo dIhe accaNijjA vajja udiNNA pariyaTTa pariyattamANa vaDDamANa tappaNa gabbhovakkaMtie kamma pajjattA pillevaNa puvva, pavva vassa, vAsa = ppa 4,2-7,32 4,1,44 5,5,18 1,9-9,17 1,9-1,1 1,1,34 5,6,652-53 karma 1 / 4 / 24 paryApta: nirlepana pUrva, parva varSa vyavahAra kartavyaH prazna vavahAra kAdavvo paNNa 2,2,2; 1,9-6,14 4,2-2,2 1,9-4,1 dRSTiH diTTI kiNha 1 / 4 / 69 sh4|14 114 / 69 114 / 6 114140 1,1,9 1,9,137 5,6,68 4,1,55 4,1,46 1,9-1,40 khaMdha kRSNa skandha stava-stuti sthApanAkRtiH snigdha = pha sparza sa smatiH stra = ssa sahasrANi sva = sa svasthAnena hma = mha brahma hra = bbha jihvendriya thaya-thudi ThavaNakadI Niddha phAsa sadI sahassANi satthANeNa bamha jibhidiya 5,5,41 2,2,2 5,5,70 5,5,26 114 / 67 1 / 4 / 51 . Page #940 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAGka 1 sAdaM jasucca-de- kaM te - A-ve- maNu anaMtaguNahINA / o-miccha ke asAdaM vIriya- anaMtANu- saMjalaNA // 2 aTTAbhiNi- paribhoge cakkhU tiSNi tiya paMcaNokasAyA / NiddANiddA payalApayalA NiddA ya payalA ya / 3 ajaso NIcA godaM Niraya-tirikkhagai itthi puriso ya / radi hassaM devAU NirayAU maNuya-tirakkhAU 4 saMja-maNa-dANamohI lAbhaM suda-cakkhu-bhoga bhoga cakkhuM ca / AbhiNivohiya paribhoga viriya Nava NokasAyAI // 5 ke-pa-Ni aTTha-ttiya-aNa-micchA-o-ve-tirikkha - maNusAU / teyA- kammasarIraM tirikkha - Niraya- maNuva-devagaI | 8 gAthAsUtra - pATha maMgala - gAthAsUtra 6 NIcAgodaM ajaso asAdamuccaM jaso tahA sAdaM / NirayAU devAU AhArasarIraNAmaM ca // 7 sammattappattI vi ya sAvaya- virade anaMtakammaMse / daMsaNamohakkhavae kasAya - uvasAmae ya uvasaMte // aar ya khINamohe jiNe ya NiyamA bhave asaMkhejjA / tavvavado kAlo saMkhejjaguNAe seTIe || Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo AiriyANaM / Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhUNaM // vedanAkhaNDa 9 vargaNAkhaNDa ( sparza - anuyogadvAra ) de savve phAsA boddhavvA hoMti NegamaNayassa / cchadi ya baMdha-bhaviyaM vavahAro saMgahaNao ya // 10 eyakkhettamanaMtara baMdhaM bhaviyaM ca Necchadujjusudo / NAmaM ca phAsaphAsaM bhAvapphAsaM ca saddaNao || pRSThAGka 1 620 620 621 624 624 624 627 627 689 689 Page #941 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 816] chakkhaMDAgama pRSThAGka 701 701 703 703 703 703 kramAGka ( prakRti anuyogadvAra ) 11 saMjogAvaraNaTuM causaddhiM thAvae duve rAsiM / aNNoNNasamabhAso rUvUNaM Nidise gaNidaM // pajjaya-akkhara-pada-saMghAdaya-paDivatti-jogadArAI / pAhuDapAhuDa-vatthU puvva samAsA ya boddhavvA // ogAhaNA jahaNNA NiyamA du suhumaNigodajIvassa / jaddehI taddehI jahaNiyA khettado ohI // 14 aMgulamAvaliyAe bhAgamasaMkhejja do vi saMkhejjA / aMgulamAvaliyaMto AvaliyaM cAMgulapudhattaM // 15 AvaliyapudhattaM ghaNahattho taha gAuaM muhuttaMto / joyaNa bhiNNamuhuttaM divasaMto paNNavIsaM tu // 16 bharahammi addhamAsaM sAhiyamAsaM ca jaMbudIvammi / vAsaM ca maNualoe vAsapudhattaM ca rujagammi // 17 saMkhejjadime kAle dIva-samuddA havaMti saMkhejjA / kAlammi asaMkhejje dIva-samuddA asaMkhejjA // kAlo caduNNa vuDDhI kAlo bhajidavyo khetavuDDhIe / vuDDhIe davva-pajjaya bhajidavyA khetta-kAlA du / teyA-kammasarIraM teyAdavvaM ca bhAsadavvaM ca / boddhavvamasaMkhejjA dIva-samuddA ya vAsA ya / / paNuvIsa joyaNANaM ohI veMtara-kumAra vaggANaM / saMkhejja joyaNANaM jodisiyANaM jahaNNohI // asurANamasaMkhejjA koDIo sesajodisaMtANaM / saMkhAtIdasahassA ukkassaM ohivisao du|| sakkIsANA paDhamaM doccaM tu saNakkumAra-mAhiMdA / tacaM tu bamha-laMtaya sukka-sahassArayA cotthii|| ANada-pANadavAsI taha AraNa-accudA ya je devA / passaMti paMcamakhidi chaTThima gevajjayA devA / / 704 704 704 705 705 705 706 . Page #942 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAsUtra-pATha [ 817 pRSThAGka 706 706 707 707 726 727 kramAGka 24 savvaM ca logaNAliM passaMti aNuttaresu je devA / sakkhette ya sakamme rUvagadamaNaMtabhAgaM ca / / 25 paramohi asaMkhejjANi logamettANi samayakAlo du / rUvagada lahai davvaM khettovama-agaNijIvehi / / 26 teyAsarIralaMbo ukkasseNa du tirikkhajoNIsu / gAua jahaNNaohI Niraesu a joyaNukkassaM // 27 ukkassa mANusesu ya mANusa-tericchae jahaNNohI / ukkassa logamettaM paDivAdI teNa paramapaDivAdI // (bandhana-anuyogadvAra ) 28 NiddhaNiddhA Na bajhaMti lhukkha-lhukkhA ya poggalA / Niddha-lhukkhA ya bajhaMti rUvArUvI ya poggalA / / 29 Niddhassa Ni Na durAhieNa lhukkhassa lhukkheNa durAhieNa / Niddhassa lhukkheNa havedi baMdho jahaNNavajje visame same vA // sAhAraNamAhAro sAhAraNamANapANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNiyaM // eyassa aNuggahaNaM bahUNaM sAhAraNANameyassa / eyassa jaM bahUNaM samAsado taM pi hodi eyassa // 32 samagaM vaktANaM samagaM tesiM sarIraNippattI / samagaM ca aNuggahaNaM samagaM ussAsa-NissAso / jattheu marai jIvo tattha du maraNaM bhave aNaMtANaM / vakkamai jattha ekko vakkamaNaM tattha'NaMtANaM // bAdara-suhumaNigodA baddhA puTThA ya eyameeNa / te hu aNaMtA jIvA mUlaya-thUhallayAdIhi // 35 asthi aNaMtA jIvA jehi Na patto tasANa pariNAmo / bhAvakalaMkaapaurA NigodavAsaM Na muMcaMti / / 36 egaNigodasarIre jIvA davbappamANado diTThA / siddhehi aNaMtaguNA savveNa vi tIdakAleNa // 738 738 738 739 'cha. 103 Page #943 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 30 5 pRSTha 4 5 5555 5 5 5 5 5 6 uu 10 13 17 17 26 39 44 paMkti 30 1 2 3-4 5 6 15 3 24 16 24 25 azuddha pATha 28 unhIM unhIM kI vartamAna avagAhanAkI prarUpaNA kI jAtI hai / zuddhi-patraka ukta dravyoMkI jina dravyoMke astitvAdikA ukta dravyoM ke unhIM dravyoMkI ye haiM- jo bhAva karmoM ke hotA hai / isa guNasthAna meM jisana ukta pAMca kahate haiM / ina chahoM hotI hai / i usameM kapATarUpa 26 [ aNNANi NANeNa ] 6-8 svacchanda ho, kAma karanemeM manda ho, vartamAna kArya karanemeM viveka rahita zuddha pATha unhIM jIvoM ke unhIM jIvoMke vartamAna kSetrakI prarUpaNA karatA hai / ukta jIvoMkI jina jIvoM kI sthitikA ukta jIvoM ke unhIM jIvoM kI ye haiM - jo bhAva karmoMke udayase utpanna hotA hai, use audayikabhAva kahate haiM / jo bhAva hotA hai aura pariNAmoM ke nimittase kadAcit mithyAtva aura samyagmithyAtvako bhI prApta ho jAtA hai / isa guNasthAna meM jisane dvitIyAdi cAra kahate haiM / yaha paryApti bhASAparyAptike pazcAt eka antarmuhUrtameM pUrNa hotI hai / ina chahoM hotI hai| yahAM itanA vizeSa jJAtavya hai| ki yadyapi eka eka paryAptike pUrNa honekA kAla antarmuhUrta kahA hai, tathApi chahoM paryAptiyoMkI pUrNatAkA samuccaya kAla bhI antarmuhUrtapramANa hI hai / ina usameM daNDasamuddhAta ke samaya audArikakAyayoga, kapATarUpa [ aNNANANi NANeNa ] svacchanda ho, aise jIva . Page #944 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi-patraka [ 819 pRSTha paMkti azuddha pATha zuddha pATha . ho, kalA-cAturyase rahita ho, pAMca indriyoMke viSayoMmeM lampaTa ho, mAnI ho, mAyAvI ho, AlasI ho, tathA DarapoMka ho, aise jIvako 44 9 jo atizaya jo kAma karanemeM manda ho, vartamAna kArya karanemeM viveka-rahita ho, kalAcAturyase rahita ho, pAMca indriyoMke viSayoMmeM lampaTa ho, mAnI ho, mAyAvI ho, AlasI ho, Darapoka ho, atizaya 56 10 bhAgaharakA bhAgahArakA 578 artha iSTa nahIM hai| artha iSTa nahIM hai / paramaguruke upadezAnusAra apramattasaMyata jIvoMkA pramANa do karoDa chayAnave lAkha ninyAnave hajAra eka sau tIna 29699103 hai| 19 usappiNIhi ussappiNIhi 64 26 gunasthAnase guNasthAnase 6 paDibhAgaNa paDibhAgeNa 10 ANiyaTTi aNiyaTTi 26 ogha oghaM 18 asakhajjadibhAge asaMkhejjadibhAge 8 purasavedesu purisavedaesu 13 NavaMsayavedesu Naqsayavedaesu 9 samyamithyAdRSTi samyagmithyAdRSTi 103 23 usake nIce meruke nIce 23 sAsadanasamyagdRSTi sAsAdanasamyagdRSTi 2 bhavanavAsiya bhavaNavAsiya 18 samyamithyAdRSTi samyagmithyAdRSTi 116 3 kavaDiyaM kevaDiyaM 1308 jIva mithyAtvako jIva samyagmithyAtvako 07 Page #945 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 820 ] pRSTha paMkti 137 25 139 20 144 25 149 7 157 - apajjatA - pariyaTTa apajjatANaM 21 itthavedesu 158 26 vuMsayavede 168 23 kAlAnuyogadvAra 179 184 191 192 16 195 10 199 13 11 16 1 203 214 217 217 220 220 5, 230 231 231 221 16 223 7 28 antarmuhUrta tIna 24 sAgaropamANi 25 - puMdhatte 223 25 azuddha pATha chaha ( sUtra 39 ke anusAra ) aura ayogi. itthavedesu apagatayogiyoM meM jovoMkI - sAmagAnaMtaraM sammagmithyAtva 15, 18 sadsthArUpa 7 vAdeNa paMciMdiyapajjattaesu 9 anuvAda se paMcendriyaparyAptakoM meM bhAo - zuddhisaMjadesu cAra bhAvoMkI chakkhaMDAgama 231 232 3, 5, 8, 11 cAra tiryaMcoM meM 17 saMjadAsaMjjada 240 pajjata- tirikkhapaMciMdiyajoNiNIsu 28 sAmanya zuddha pATha chaha (sUtra 39 kI dhavalA TIkAke anusAra) apajjattA - pariya - apajjattANaM ithiveda veda kAlAnuyogadvAra antarmuhUrtta kamI sAgarovamANi - pudhatteNa aura yogi.. itthavedasu apagatavediyoM meM jIvoMkI - sAmagANamaMtaraM samyagmithyAtva 25 akhaMsejjaguNA 4 samya mithyAdRSTi 17 tirikkhapaMciMdiya-tirikkhapaMciMdiya tirikkha-paMcidiyatirikkha paMciMdiya pajjattatirikkha-paMcidiyajoNiNIsu sadavasthArUpa - vAdeNa paMciMdiya-paMciMdiyapajjattaesa anuvAda se paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoM meM bhAvo - suddhisaMjadesu cAra guNasthAnavartI jIvoMke bhAvoMkI asaMkhejjaguNA samyagmithyAdRSTi sAmAnya cAra prakArake tiryaMcoM meM saMjadAsaMjada . Page #946 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMkti 20 18 29 2 14 309 310 311 311 5 23 17 pRSTha 249 251 256 262 262 263 265 272 273 7 rUhira0 274 9 ujjovaNANAmaM 278 1 279 2 ekise 282 1 pacaNhaM 282 8, 17, 27 pramattasaMyatase lekara anivRttikaraNa anivRttikaraNasaMyata ke paryanta saMyata ke 282 283 286 287 290 291 292 301 24 304 1 307 16 21 6 13 9, 16 azuddha pATha 16 26 umazAmaka jovoM meM vIja aMtarAyaM ye ve bAhya padArthoM bhI eka sAtha zraddhA audArikazarirake acakkkhu0 - mekamhi saMyatake pacahaM 8 4 apsatthavihAyagadI 20 4 26 zuddhi patraka sAdhAraNasarIra nimiNaM audArika zarI AMgopAMga karmoM kI sthitikA yaha utkRSTa devAyukA bandha pramANa hotA hai / zuddha pATha kammaThidI - koDIo aura prAyogya ina cAra labdhiyoMkI prAyogyalabdhi hai / upazAmaka jIvoM meM jIva aMtarAiyaM ye bahu Adi padArthoMko bhI samAna zraddhA audArikazarIra ke ruhira0 ujjIvaNA maM acakkhu0 kisse paMcahaM [ 821 - mekahi anivRttikaraNasaMyatake paMcahe appasatthavihAyagadI sAdhAraNazarIra NimiNaM audArikazarIra-AMgopAMga karmoMkI utkRSTa sthitikA yaha devAyukI utkRSTa sthitikA baMdha pramANa arthAt eka sAgaropama hotA hai / kammaTThadI - koDIe prAyogya aura karaNa ina pAMca labdhiyoMkI prAyogyalabdhi hai | adhaHkaraNa, apUrvakaraNa, aura anivRttikaraNarUpa pariNAmoM kI prAptiko karaNalabdhi kahate haiM / Page #947 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 822 ] chakkhaMDAgama pRSTha paMkti azuddha pATha zuddha pATha 311 27 ye cAra labdhiyAM prArambhakI cAra labdhiyAM / 312 11 paryApta avasthAmeM hI hotA hai, na ki paryApta hI hotA hai, na ki aparyApta; aparyApta avasthAmeM; 313 17 mUla mUle 313 22 paNNArasaka mIsu paNNArasakammabhUmIsu 313 24 aDha dvIpa aDhAI dvIpa 314 15 vedaNIyaM NAmaM vedaNIyaM mohaNIyaM NAma 318 1 uppAdatA upyAdeMtA 322 3 prakArase paMcendriyatiryaMca paryApta prakArase paMcendriya tiryaMca aura paMcendriya tiryaMca paryApta 327 28 tirikkhasAsaNasasammAiTThI tirikkhasAsaNasammAiTThI 334 3 asaNNIsu saNNIsu 337 22 keiMmohiNANa0 keimohiNANa 338 21 aura koI sarva aura sarva 10 muppAMeMti muppAeMti 342 6 savvaduHkhANa0 savvadukkhANa0 343 352 6 nArakI jIva nArakI yaha nAma 354 24 NAma NAma 354 kamaka karmake 356 2 kaisA kaise 356 20 parihArazuddhisaMjado parihArasuddhisaMjado 358 2 pariNAmika pAriNAmika 1 -vedabhago vedabhaMgo 373 22 taka hI rahatA taka rahatA 378 samyagmithyAdRSTi samyagmithyAdRSTi 380 tiyacoMmeM tiyacoMmeM 388 20 daMsANuvAdeNa dasaNANuvAdeNa 398 26 asaMkhejjA saMkhejjA 398 27 asaMkhyAta saMkhyAta 373 . Page #948 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi-patraka [823 azuddha pATha 407 411 411 423 424 429 434 436 439 445 zuddha pATha aNAhArA savvaloe apajjattA savvalogo // 85 // bhAga aura sarva bhAgA vA desUNA sAsaNasammAiTThI tiryaMcagatimeM jahaNNaNa tiryaMca sAmAiya kSudrakabandha ve usa 464 470 472 474 475 476 477 478 480 482 482 488 ANAhArA 19 savaloe 22 appajattA 17 savvalogo vA // 85 // 30 bhAga yA sarva 14 -bhAgA desUNA 3 sasANasammAiTThI 12 tiyacagatimeM 23 jaghaNNeNa tiyaca sAmAi kSudrakabAndha 7 ye use 25 abhyantara sagasta 4 mimchAiTThI / 2 Adajja samyamithyAdRSTi 17 solasakaSAya 27 paMcaMNANAvaraNIya 9 bArasakaSAya 14 darzanAvara, 2 AsAdAvedanIya 21 - NavaMsayavedesu 28 sAdAvedaNIyassa ko abaMdho ? 1 chakkhaMDAgame khuddAbaMdho 7 sAdAvedanIyassa 20 apaccAkkhANAvaraNIya 13 AkArarupase 15 nAAgamake Abhyantara samasta micchAiTThI Adejja samyagmithyAdRSTi solasakasAya paMcaNANAvaraNIyavArasakasAya darzanAvaraasAdAvedaNIya - Naqsayavedaesu sAdAvedaNIyassa ko baMdho ko aMbadho ? chakkhaMDAgame baMdhasAmittavicao sAdAvedaNIyassa apaccakkhANAvaraNIya AkArarUpase noAgamake 492 500 505 510 510 Page #949 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 824 ] chakkhaMDAgama pora meru 518 pRSTha paMkti azuddha pATha zuddha pATha 512 19 pAre 513 2 buddhipadakA buddhi padakA 513 9 bIjapadake pArzva bIjapadake ubhaya pArzva 17 jaba tathA sAtasau jaba rohiNI Adi pAMcasau mahAvidyAeM tathA aMguSThaprasenAdi sAtasau 515 11 rAtrIke rAtrike 515 22, 23, ) merU 24, 26 516 8 una vidyAdharoMko hI aise una vidyAoMke dhAraka sAdhuoMko hI 516 15 jalase jalake 516 24 pariNAmike pAriNAmikIke 517 13 samartha nahIM hote samartha hote 13 caturtha va zarIrameM SaSThopavAsAdi karate caturtha va SaSThopavAsAdi karate hue hue sAdhuke sAdhuke zarIrameM 518 22 jJAnoMke sAmarthyase maMdarapaMkti jJAnoMkI sAmarthyase tribhuvanake vyApArako jAnanevAle hokarake bhI mandarapaMkti 519 3 RSizvaroMko RSIzvaroMko 519 11 -baMbhacArINaM - baMbhacArINaM 519 14 bramhakA brahmakA 531 15 mUlakaraNakRti aura mUlakaraNakRti,taijasazarIramUlakaraNakRti aura 5374 20 noAgamakarmavedanA yahAM noAgamakarmavedanA 539 12 - vedanA - vedaNA 541 3 cAra cAra cAra vAra 541 10 sattaNaM sattaNNaM 541 29, 30 karmasthiti jJAnAvaraNIyakI utkRSTa karmasthitipramANa sthitipramANa 542 1 apajjatAbhavA apajjattabhavA 542 4 bahutA bahutatA pRSTha 537 se lekara pRSTha 584 ke zIrSaka vAkya asAvadhAnIse dAhinI orake bAyIM ora, tathA bAyIM orake dAhinI ora chapa gaye haiM / isIprakAra zIrSasthAnameM diye gaye sUtrAGkoMmeM bhI ulaTa-phera ho gayA hai| pAThaka paDhate samaya svayaMhI yathArtha sthitikA anubhava kreNge| . Page #950 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi-patraka [825 548 pRSTha paMkti azuddha pATha zuddha pATha 542 11 tappAogeNa tappAoggeNa 543 mAtrameM mAtrAmeM 544 22 sthAnAntara - sthAnAntarameM 545 29 ukkassajoge ukkassajogeNa 547 17 AyubandhakoM AyubandhakoMke palidovvamassa palidovamassa 550 17 paryAptiyoMse huA paryAptiyoMse paryApta huA 550 22 vaha vahAM 552 30 bhava stoka bhava bahuta aura paryApta bhava stoka 553 19 ahavassIo aTThavassio 554 9 jIvadavbae jIvidavyae 554 27 saMsarIduNa saMsaridUNa 4 ahavassIo aTThavassio 555 16 -veyaNA jahaNNA - veyaNA davvado jahaNNA 555 19 uparyukta vedanAke viruddha usakI jaghanya isase bhinna usakI bedanA vedanA 556 27 dvArA paryAptiyoMse dvArA sabhI paryAptiyoMse 559 26 karma kArya 562 15 aNaMtarovanidhA aNaMtarovaNidhA 563 17 avibhApraticchedoMkI avibhAgapraticchedoMkI 564 19 paraMparonidhAnake paramparopanidhAke 565 16 - hANi hANI 5664 7 jogaTThANANi vi jogaTThANANi do vi 571 3 tisamayaAhArAyassa tisamayaAhArayassa 574 5,11 avagAhanA usase vizeSa avagAhanA vizeSa 574 8 ukasiyA ukkassiyA 574 26 Nivatti0 Nivyatti 575 10 ukkasiyA ukkassiyA x pR. 567 aura 579 para bhUlase jo bhinna khaNDa-dyotaka OM ityAdi......laga gaye haiM, ve vahAM nahIM honA cAhie, kyoMki vedanAkhaNDa 510 se prArambha hokara 687 pRSTha para samApta huA hai| cha. 104 Page #951 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 826] 601 chakkhaMDAgama pRSTha paMkti azuddha pATha zuddha pATha 584 9 yathAsambhava vedanIyakarmake samAna hI yathAsambhava dvicaramabhavyasiddhika, tricarama __ bhavyasiddhika Adike kramase 593 3 jAva paDhama jaM paDhama594 19 - muhuttayAbAdhaM - muhuttamAvA, 594 24 uNayA UNayA 595 5 sAgaropamAke sAgaropamake 595 8 aTTaNaM aTThaNNaM 597 23 saNNImasaNNINa saNNINamasaNNINa 598 11 saNNImasaNNINa - saNNINamasaNNINa600 10 ANiogaddArANi aNiogaddArANi saMkaliTThadarA saMkiliTThadarA asaMkhyAtaguNe saMkhyAtaguNe 606 - pAoggaTThANANi - pAoggaTThANANi saMkhajjaguNANi 607 8 paDayika payaDi0 607 12 pamANANugame pamANANugameNa 608 5 dvidie 608 18 prakRtisthiti pratyeka sthiti 608 29 vizeSa haiM vizeSa adhika haiM 613 9 viSaya prarUpaNA viSayameM padaprarUpaNA 613 15 sAgArUvajogeNa sAgArUvajogeNa 613 26 anuyogabandha anubhAgabandha 614 15 antarAyake sambandhI antarAya-sambandhI 618 13 anuyogaddhAra anuyogadvAra 618 15 savvatthovA jahaNNapadeNa savvatthovA 618 16 bhAvakI apekSA jaghanya padakI apekSA bhAvase 620 20 NIriya vIriya 620 22,24 ye prakRtiyAM uttarottara ye prakRtiyAM anubhAgakI apekSA uttarottara 621 5 arthAt paMca nokaSAya arthAt 621 15 anubhAgavAlI saMyukta hai anubhAgavAlI hai 621 30 aNaMtaguNahINANI aNaMtaguNahINANi ThidIe . Page #952 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha w 622 622 622 623 623 624 paMkti azuddha pATha 8 8 29 11 17 12 8 13 10 632 634 26 27 634 635 1 635 24 636 637 637 642 643 645 624 14 - deva maNuvagaI 624 17 devagati aura manuSyagati 624 27 saMjvalana lobha sabase 625 19 logo 626 20 micchata0 626 27 nirayagadI 627 11 anaMtakammase 627 14 saMkhejjaguNA ya seDIo 629 5 629 21 631 631 d saMjataNAe anaMtaguNo tiNi anaMta0 aradi NiddA ya anaMta0 6 22 aNaMtANubaMdhivisaM 0 heTTha dvANaparUvaNA jIvoMse saMkhejjabhAgavaDI saMkhejjabhAguNa 0 pradezakI asaMkhejjA guNA kAya Didi paryA ye prakRtiyAM uttarottara anantaguNI ha ina prakRtiyoMkA jaghanya anubhAga uttarottara anantaguNA hai annataropanidhAse niraMtaNaDANa0 21 hoMdi 21 zuddhi-patraka pesuNNa - arai mimAMsaka vedyate iti zuddha pATha saMjalaNAe anaMtaguNahI tiSNi [ vitullANi ] anaMta 0 aradI NiddA anaMta - devagaI - maNuva manuSyagati aura devagati saMjvalana lobhakA jaghanya anubhAga sabase sogo micchatta0 NirayagadI anaMtakammaMse saMkhejjaguNare astr atANubaMdhiM visaM 0 parUvaNA saba jIvoM saMkhejjabhAgaparivaDDI saMkhejjaguNa 0 pravezakI asaMkhejjaguNA kAyada paryavasAna [ 827 anantaropanidhAse niraMtaraTThANa0 hoMti pesuNNa-rai-araimImAMsaka vedyate vediSyate iti vA Page #953 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 828 ] paMkti 22 653 654 pRSTha 645 646 4 648 19 bajjhamANiyA udiNNA ca 648 27 udIraNA 650 8 udiSNaphalapattavivAgaveyaNA 650 15 650 650 25 azuddha pATha vedana hotA hai vaha ukta 651 2 hai, kAraNa 9 anuyogAdvAra 6 cauvvihodavvado ina sthAnoM meM asaMkhyAtaguNa karmoM ka 24 avaTTidA avasthita 656 16 660 23 662 3 saMkhejjaguNanbhahiyA asaMkhejja0 18 saMkhejjabbhAgavahiyA Adi sthAnoM meM 662 664 3 vedanIyakI apekSA asaMkhyAtaguNI hotI hai cauvvihe jisa jJAnAvaraNIyakI ukasiyA 664 27 669 29 670 24 671 1 672 2 672 12 ukasA 672 23 isa prakAra 672 24 sattANaM 676 8 678 8 chakkhaMDAgama 681 3 682 14 683 15 dubhAgUNo 683 17 dvitIya bhAga aMtarAyaveyaNA chaNNaM veyaNA prabaddhArtha se ukta tIna guNita - sahassao zuddha pATha vedana hotA hai, yA vedana kiyA jAvegA, vaha isa bajjhamANiyA ca udiNNA ca udiNNA udiNNA phalapattavivAgA veyaNA kyoMki adA asthita hai, isa kAraNa anuyogadvAra cauvvaho - davvado ina cAra sthAnoM meM asaMkhyAtaguNI saMkhejjaguNanbhahiyA vA asaMkhejja * saMkhejjabhAgabbhahiyA Adi cAra sthAnoMmeM vedanIyakI vedanA asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai viho jisa jIvake jJAnAvaraNIyakI ukassiyA ukkassA isI prakAra sattaNaM aMtarAiyaveNA chaSNaM kammANaM NAmavajjANaM prabaddhArthatAse guNita - sahassio dubhAgo do bhAga Page #954 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi-patraka [ 829 pRSTha 683 684 684 684 685 688 689 690 690 paMkti azuddha pATha 23 samayaprabaddhArthakA 3 dvitIyabhAga 5 kevaDIo 14 - paccAsAeNa 14 payaDio 21 baMdhaphAse cedi 6 chadi 8 davyameyakkhettaNe 29 davvaM savveNa 4 garUvaphAso saba paMca zuddha pATha samayaprabaddhArthatAkA do bhAga kevaDio -paccAsaeNa payaDIo baMdhaphAse bhaviyaphAse bhAvaphAse cedi Necchadi davvameyakkhetteNa davvaM savvaM savveNa garuvaphAso saba yaMtra jaMtaM viddAvaNa 691 691 693 694 695 695 696 bArasAvattaM 14 viddAvaNaM 6 bArasAvataM 28 samavadhAna 20 ca Necchadi dhANaghAna atthoggahAvaraNIyaparUvaNA 13 AvAyAvaraNIyaM 16 AvAyAvaraNIya 19 dhArANAvaraNIyaM 20 NoiMdiyadhAraNA 699 699 699 699 699 samavadAna ca icchadi dhANadhAnya AbhiNibohiyaNANAvaraNIyaparUvaNA avAyAvaraNIyaM avAyAvaraNIya dhAraNAvaraNIya phAsiMdiyadhAraNAvaraNIyaM NoiMdiya dhAraNA-- isa prakAra matijJAnake jitane bheda haiM utane hI AbhinibodhikajJAnAvaraNIya karmake prakRtivikalpa jAnanA caahie| - kammassa pucchAvidhI vedaM NAyaM 700 12 = 384 se Age 700 702 702 13 - kammasa 9 pucchAvidhi 10 vedaNAyaM Page #955 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 830 ] chakkhaMDAgama pRSTha 702 703 703 703 703 703 703 703 703 705 705 706 707 paMkti azuddha pATha zuddha pATha 17 agyAMga agya mArga 1 aNeyasaMThANasaMThidANi ohiNANaparUvaNA 4 saMNANANi saMThANANi 6 saMsthAna sthita saMsthita 11 Adi jJAtavya Adi kAla-bheda jJAtavya 15 jJAna jaghanya jJAnakA jaghanya 17 - mAviliyaMto - mAvaliyaMto 21 - pRthakva - pRthaktva 28 rUjagammi rujagammi 5 jo disiyANaM jodisiyANaM 26 cottha cotthI 24 bhI nahIM bhI utpanna nahIM 1 ohi visao maNapajjavaNANAvaraNIyaparUvaNA 22 jisane jitane 11 jIvitra-- jIvida15 tAvaM tAva 2 asapatna vipakSase asapatna arthAt vipakSase 5 sambhaMsamaM sammaM samaM 2 mitthAttva mithyAtva // 117 // 9 devagatinAma aura manuSyagatinAmakarma manuSyagatinAmakarma aura devagatinAmakarma 20 ttittaNAmaM tittaNAmaM 24 garUvaNAmaM garuvaNAma 17 ogAhaNAviyappehi ogAhaNaviyappehi 15 uvajoga uvajogA AgamabhAvakRti AgamabhAvaprakRti 1 NAmabaMdhaparUvaNA baMdhaNikkhevaparUvaNA sadbhAvanAsthApanA sadbhAvasthApanA asadbhAvasAsthApanA asadbhAvasthApanA 20 sthagita sthApita 709 712 713 714 714 715 717 717 719 6 awwaro 6 719 Page #956 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi-patraka [ 831 pRSTha paMkti azuddha pATha zuddha pATha 720 31 jIvabhAvabandhabhAva jIvabhAvabandha 7211 NibaMdhaNANiyogaddAre baMdhaNANiyogaddAre 721 8 kasAya viyarAga kasAyavIyarAga 721 12,26 doSa dveSa 721 14 jIvabhAga jIvabhAva 724 25 duvihA duviho 725 21 AkazAstikAya0 AkAzAstikAya0 725 22 adhammatthiyadesA adhammatthiyadesA adhammatthiyapadesA 726 3 bhAgase saba hI bhAgase lekara Ageke saba hI 726 17 NiddhaNiddhANa NiddhaNiddhA Na 727 1 durAhiNae durAhieNa 727 17 amaMgala aMgamala skandha bandha 731 1 sarIrabaMdhaparUvaNA baMdhagaparUvaNA 732 2 vaMdhaNijjANiyogagadAraM baMdhaNijjANiyogaddAraM 732 4 samuddiTThA 732 16,17 vaggaNaphosaNANugamo vaggaNaphosa0 vaggaNaphosaNANugamo 7341 AhAradravyavargaNAoMke utkRSTa AhAradravyavargaNAke 734 4 AhAradravyavargaNAke agrahaNadravyavargaNAke 734 16 maNadavyavaggaNAmuvari maNadavyavaggaNANamuvari 734 24 dhuvasuNNavaggaNA dhuvasuNNadavyavaggaNA 735 4 bAdaranigoda0 bAdaraNigoda. 735 6 suhumaNigodavaggaNA suhumaNigodadavvavaggaNA 736 26 - vargaNA kyA saMghAtase - vargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase 738 13 bahuta jo bahuta jIvoMkA jo 738 14 nikalakara milakara 749 25 use 'tejasa' isa use " kArmaNa' isa 750 10 aNaMtavaroNidhA aNaMtarovaNidhA 751 15,19 siddhAmaNaMtabhAgo siddhANamaNaMtabhAgo 751 29 samayase samayameM samuTThidA Page #957 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 832 ] pRSTha paMkti 755 13,25 Nivvatti 763 22 764 24 anaMtaguNo / / 414 // azuddha pATha nAnA pradeza 0 765 5 765 21 765 28 - sthAnAntaroM meM 766 7 AkarSaNa vaikriyikazarIrake 766 11 766 13 paDhamasamae 766 15 pajjattapado 766 17 Agrahako - kurU aMtareNa paDhamasamae chakkhaMDAgama avakkammaNa0 apekSA nirantara zuddha pATha NivvattI eka pradeza 0 anaMtaguNo siddhANamaNaMta bhAgo // 414 // 767 5 - maNukassA 767 11 768 6 puDhavie 768 14 puDhavIe vaDDhie baDIe jIvidavvae davvahANI 768 25 jAvidavvae 773 4 lokoMmeMse Aye hue visra sopacayoMse baddha lokameMse Akara baddha 773 5 davvahANi0 774 776 3 ukassaya 776 9-10 jaghanya visrasopacaya 776 18 padesamANANugamo 13 kAlahANI0 kAlahANi0 ukkassayassa jaghanya bAdara nigodavargaNAkA visopacaya padesapamANAgamo 779 14 779 22 779 23 upakramaNakAla 780 1 aprakramaNakAla 0 NilalevaNa0 783 10 784 1 NNivyatti0 17 vauvtriya0 784 - - kuru aMtare Na - sthAnAntara meM apakarSaNa vaikriyikazarIrakA paDhamasamaya pajjattayado AhArako makarasaM paDhamasamaya0 avakamaNa0 apekSA utkRSTa nirantara upakramaNakA sabase jaghanya kAla apakramaNakAla 0 pillevaNa0 Nivyatti0 veucciya0 . Page #958 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAnta-zabda-paribhASA anagAmI avadhi- jo avadhijJAna jisa bhava aura jisa kSetrameM utpanna ho usase dUsare bhava aura dUsare kSetrameM sAtha jAve, use anugAmI avadhijJAna kahate haiM / anubhAgabandha-baMdhanevAlI karmaprakRtiyoMke bhItara sukha-duHkhAdike phala denekI jo zakti par3atI hai, use anubhAga bandha kahate haiM / anabhAgabandhAdhyavasAyasthAna- anubhAgabandhake kAraNabhUta pariNAmoMke sthAnoMko anubhAgabandhAdhyavasAyasthAna / kahate haiN| antarmuhUrta- AvalIse Upara aura muhUrtase nIceke kAlako antarmuhurta kahate haiN| antaHkoDAkoDI- koTise Upara aura koTAkoTise nIceke madhyavartI kAlako antaHkoDAkoDI kahate haiN| apakramaNakAla-vivakSita jIvarAzi jitane samaya taka lagAtAra utpanna na ho, utane kAlako apakramaNakAla ___ kahate haiN| aparyAptanirvRti- aparyApta jIvoMke yogya aparyAptiyoMkI nirvRtiko aparyAptanirvRti kahate haiN| aparyApti- paryAptiyoMkI ardhaniSpanna avasthAko arthAt apUrNatAko aparyApti kahate haiN| apohA- jisake dvArA saMzayake kAraNabhUta vikalpakA nirAkaraNa kiyA jAtA hai, aise IhAjJAnako apohA kahate haiN| abhyAkhyAna- kaSAyake vazIbhUta hokara aniSTa vacana kahaneko tathA asadbhUta doSoMke udbhAvanako abhyAkhyAna ___ kahate haiM / araMjana- eka vizeSa jAtikA miTTIkA pAtra / ardhapudgalaparivartana- eka pudgalaparivartanameM jitanA samaya lagatA hai, usake Adhe samayako ardhapudgalaparivartana kahate haiM / ardhapudgalaparivartanakA kAla bhI ananta varSa pramANa hai| avagraha- jisake dvArA ghaTAdi padArtha jAnaneke lie grahaNa kiye jAveM, aise jJAnako avagraha kahate haiM / avadhAna- anya padArthoMse bhinna karake vivakSita padArthake jAnaneko avadhAna kahate haiN| yaha avagrahajJAnakA paryAyavAcI nAma hai| avalambanA- jo jJAna apanI utpattike lie indriyAdikA avalambana letA hai, aise avagrahajJAnakA dUsarA nAma avalambanA bhI hai| avalambanAkaraNa- uparitana sthitimeM sthita dravyakA apakarSaNa karake adhastana sthitimeM nikSepaNa karaneko avalambanAkaraNa kahate haiM / avasarpiNIkAla- jisa kAlameM jIvoMkI Ayu, bala, buddhi aura zarIrakI uMcAI Adi uttarottara ghaTatI jAve, use avasarpiNIkAla kahate haiN| apahArakAla-vivakSita jIvarAzi jitane kAlake dvArA apahRta ho sakatI hai utane kAlakA nAma avahArakAla hai| yathA- sAsAdanasamyagdRSTise lekara saMyatAsaMyata guNasthAna paryanta pratyeka jIvarAzi palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga hai| inake dvArA palyopama antarmahUrta kAlase apahRta hotA hai| ataH ina pAMcoMkA avahArakAla antarmaharta mAtra hai, jo aMkasaMdaSTi meM kramase 32, 16, 4 aura 128 aMka pramANa tathA palyopama 65536 aMka pramANa hai / avAya-IhAke dvArA jAne hae padArthake nizcaya karaneko avAya kahate haiN| Page #959 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 834 ] chakkhaMDAgama avibhAgapraticcheda- eka paramANameM sarvajaghanya rUpase jo anubhAga avasthita hai, jisakA ki buddhise bhI aura koI vibhAga yA cheda nahIM ho sakatA hai, use avibhAgapraticcheda kahate haiN| asaMkSepAddhA- sarvajaghanya vizramaNakAlapUrvaka sabase choTe AyabandhakAlako asaMkSepAddhA kahate haiM, jo ki AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai| asaMkhyAtaguNavRddhi- vivakSita sthAnase Age asaMkhyAtaguNI vRddhi honeko asaMkhyAtaguNavRddhi kahate haiN| asaMkhyAtaguNahAni- vivakSita sthAnase Age asaMkhyAtaguNI hAni honeko asaMkhyAtaguNahAni kahate haiM / asaMkhyAtabhAgaparivRddhi- vivakSita sthAnase Age asaMkhyAtaveM bhAga pramANa vRddhi honeko asaMkhyAtabhAgaparivRddhi kahate haiN| asaMkhyAtabhAgahAni-vivakSita sthAnase Age asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hAni hone ko asaMkhyAtabhAgahAni kahate haiN| asaMyamAddhA- jIva jitane samaya taka asaMyama avasthAmeM rahatA hai, utane kAlako asaMyamAddhA kahate haiN| asAtabandhaka- asAtA vedanIyake bandha karanevAle jIvako asAtabandhaka kahate haiN| asAtAddhA ( asAta-kAla )- asAtA vedanIyake bandhake yogya saMklezakAlako asAtAddhA yA asAta-kAla ___ kahate haiN| AbAdhAkANDaka-karmasthitike jitane bhedoMmeM eka pramANavAlI AbAdhA hotI hai, utane sthitibhedoMke samudAyako AbAdhAkANDaka kahate hai| AbAdhAkAla- baMdhaneke pIche karma jaba taka udaya yA udIraNArUpase pariNata hokara bAdhA na de, utane samayako AbAdhAkAla kahate haiN| AmuNDA- jisake dvArA vitakita arthakA nizcaya kiyA jAve, use AmuNDA kahate haiN| yaha avAyakA paryAyavAcI nAma hai| AyuSkabandhaprAyogyakAla- Ayubandhake yogya kAlako AyuSkabandhaprAyogyakAla kahate haiM, jo ki manuSya aura tiryaMcoMkI apekSA apane jIvanake tRtIya bhAgake prathama samayase lagAkara vizramaNakAlake pUrva taka hotA hai / Avarta- mana, vacana aura kAyakI vizuddhike parAvartanake vAroMko Avarta kahate haiM / yaha bhAva-AvartakA svarUpa hai| donoM hAthoMke aMjali-saMpUTako pradakSiNAke rUpase Uparase nIce ghamAte hae pUnaH Upara aMjali-saMpUTake le jAneko dravya-Avarta kahate haiN| AvalI- asaMkhyAta samayoMkI eka AvalI hotI hai| Avazyaka- niyata samayapara kartavya kAryake karaneko Avazyaka kahate haiN| AvAsaka- guNitakauzika aura kSapitakauzika jIva bhava-bhramaNa karate hue jina bhavAvAsa, addhAvAsa, sa, yogAvAsa, saMklezAvAsa aura utkarSaNApakarSaNAvAsako karatA hai, unheM AvAsaka kahate haiN| AhAraka- audArikAdi zarIrake yogya pudagaloMke grahaNa karanevAle jIvako AhAraka kahate haiN| IryApathakarma- kevala yogake nimittase baMdhanevAle karmako IryApathakarma kahate haiN|| ISanmadhyamapariNAma- utkRSTa saMklezase kucha nIceke madhyama pariNAmoMko ISanmadhyamapariNAma kahate haiN| IhA- avagrahase jAne hue padArthomeM utpanna hue saMzayake dUra karane ke vyApAravizeSako IhA kahate haiN| utsapiNIkAla-jisa kAlameM jIvoMkI Aya, bala, baddhi aura zarIra AdikI uttarottara vaddhi ho; aise kAlako utsarpiNI kAla kahate haiM / upakramaNakAla-kisI vivakSita jIvarAzike lagAtAra utpanna hone ke kAlako upakramaNakAla kahate haiN| upasampatsAMnidhya- dravyakA Azraya karanevAle kAryoM ke sAmIpyako upasampatsAMnidhya kahate haiN| . Page #960 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAnta-zabda-paribhASA [ 835 uluMcana- miTTIkA eka pAtravizeSa / UhA- jisake dvArA avagrahase grahaNa kiye gaye arthake nahIM jAne gaye vizeSakI tarkaNA kI jAtI hai, use kahA kahate haiM / yaha IhAkA paryAyavAcI nAma hai| ekapradezagaNahAnisthAnAntara- eka guNahAnike samayoMmeM pratisamaya honevAlI pradezoMkI hAniko ekapradezagaNahAni sthAnAntara kahate haiN| ekasthAnika bandha- prastuta granthameM yaha pada eka guNasthAna meM baMdhane yogya prakRtiyoMke liye prayukta huA hai (3, 174) / vaise latAsthAnIya anubhAgabandhako ekasthAnika bandha kahate haiM / ekAntasAkAraprAyogyasthAna- jo pariNAmasthAna ekAntata: sAkAra jJAnopayogake yogya hote haiM, unheM ekAnta- . sAkAraprAyogyasthAna kahate haiN| oja- jisa rAzimeM cArakA bhAga denepara eka yA tIna aMka zeSa rahe usa rAziko oja kahate haiN| audArikazarIradra vyavargaNA- jina pudagala-vargaNAoMke dvArA audArika zarIrakA nirmANa ho, unheM audArika zarIradravyavargaNA kahate haiN| karmanikakAla- AvAdhAkAlase rahita jo zeSa karmasthiti hai, use karmaniSekakAla arthAta baMdhe hae karmoke jhar3anekA kAla kahate haiN| karmasthiti- karmokI sarvotkRSTa sthitiko karmasthiti kahate haiN| kali-oja- jisa rAzimeM cArakA bhAga denepara eka aMka zeSa rahe, vaha rAzi kali-oja kahalAtI hai| kAyasthiti- vivakSita kisI eka vanaspati Adi kAyako nahIM chor3ate hue lagAtAra usI usI paryAyake grahaNa ___ karaneke kAlako kAyasthiti kahate haiM / kArmaNazarIradravyavargaNA- jo pudgala paramANu AtmAke rAga-dveSAdikA nimitta pAkara karmarUpase pariNata hote haiM, . unheM kArmaNazarIradravyavargaNA kahate haiM / kRtayugma- jisa rAziko cArase bhAjita karanepara kucha bhI zeSa na rahe arthAt jisameM cArakA pUrA bhAga calA ___ jAve, usa rAziko kRtayugma kahate haiN| kRti- jo rAzi varga kiye jAnepara vRddhiko prApta ho aura apane varga se apane hI vargamalako ghaTAkara varga karanepara vRddhiko prApta ho, use kRti kahate haiN| koSThA- jaise bhANDArakA koThA apane bhItara vividha dhAnyAdiko pRthaka pRthak vyavasthita rakhatA hai, isI prakAra jo buddhi koTheke samAna jAne hue padArthakA cirakAla taka smaraNa rakhe, use koSThA kahate hai| kriyAkarma- sAmAyika Adi AvazyakoMke samaya pradakSiNA, namaskAra aura Avarta Adi kriyAoMke karaneko kriyAkarma kahate haiN| kSAyika samyaktva- anantAnubandhI kaSAyacatuSka aura darzanamohatrika ina sAta prakRtiyoMke kSayase utpanna honevAle samyagdarzanako kSAyika samyaktva kahate haiN| bhAyopazamika samyaktva-ukta sAtoM prakRtiyoMke kSayopazamase utpanna honevAle samyagdarzanako kSAyopazamika samyaktva kahate haiN| kSudra bhavagrahaNa- sUkSma nigodiyA jIvake sabase alpa AyuvAle bhavako kSudrabhavagrahaNakAla kahate haiN| kSetrapratyAsa- jIvakI avagAhanAke dvArA vyApta kSetrako kSetrapratyAsa kahate hai|| gaveSaNA- jisake dvArA avagrahase grahaNa kiye gaye padArtha ke vizeSakA anveSaNa kiyA jAve, use gaveSaNA kahate haiN| yaha bhI IhAkA dUsarA nAma hai| Page #961 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 836] chakkhaMDAgama guNazreNInirjarA- apUrvakaraNAdi pariNAmoMkA nimitta pAkara pratisamaya uttarottara asaMkhyAtaguNita zreNIke rUpase jo karmapradezoMkI nirjarA hotI hai, use guNazreNInirjarA kahate haiN| guNahAni-vivakSita niSekake paramANu avasthita hAnise hIna hote hue jitanI dUra jAkara Adhe raha jAveM, utane adhvAna ( mArga ) ko guNahAni kahate haiN| catuHsthAnabandha- karmoM ke latA, dAru, asthi aura zaila rUpa catu:sthAnIya anubhAgake bandhako catuHsthAnabandha kahate haiN| puNyaprakRtiyoMke guDa, khAMDa, zarkarA aura amRtarUpa; tathA pApaprakRtiyoMke nIma, kAMjI, viSa aura halAhalarUpa anubhAgabandhako bhI catu:sthAnabandha kahate haiN| cintA- pUrvameM avadhArita arthake smaraNa karaneko cintA kahate haiM / yaha smRtikA paryAyavAcI nAma hai| cUlikA-- anuyogadvAroMmeM kahanese raha gaye tatsambaddha arthake varNana karanevAle adhikArako cUlikA kahate haiM / chaviccheda- chavi nAma zarIrakA hai, usakA nakha va zastra Adise chedana-bhedana karaneko chaviccheda kahate haiM / jagaccheNI- sAta rAju lambI AkAzakI ekapradezapaMktiko jagacchreNI kahate haiM / jagatpratara- jagacchreNIke vargako jagatpratara kahate haiN| dUsare zabdoMmeM sAta rAju lambI, sAta rAju caur3I aura eka pradeza pramANa moTI AkAza-pradeza-paMktiyoM ke samudAyako jagatpratara kahate haiN| jita (zrutabheda)- vinA kisI rukAvaTake askhalita gatise bhAvarUpa AgamameM saMcAra karanevAlA puruSa aura usakA jJAna jita kahalAtA hai| jIvagaNahAnisthAnAntara- yogasthAnoMmeM avasthita jIvoMkI guNahAnike kramase uttarottara hIna saMkhyAvAle sthAnoMke antarako jIvaguNahAnisthAnAntara kahate haiM / jIvanika ( jIvanIya )sthAna- bhujyamAna Ayuke kadalIghAtase jaghanya nirvRtisthAnake nIce jitane samaya taka __jIva jIvita rahatA hai, aise Ayukarmake sthAnoMko jIvanika yA jIvanIya sthAna kahate haiM / jIvayavamadhya-ATha, sAta aura chaha Adi samayavAle yogasthAnoMkI jo yavAkAra racanA hotI hai, usameM ATha samayavAle madhyavartI yogasthAnoMpara avasthita jIvoMke samUhako jIvayavamadhya kahate haiN| jIvasamAsa- jina dharmavizeSoM ke dvArA nAnA prakArake jIva aura unakI vividha jAtiyoMkA saMgraha karake saMkSepase jJAna karAyA jAtA hai, una dharmavizeSoMko jIvasamAsa kahate haiN| prakRtameM vaha guNasthAnakA paryAyavAcI nAma hai| jIvasamudAhAra-sthitibandhAdhyavasAya Adi sthAnoMpara jIvoMkI vividha anayogadvAroMse mArgaNA karaneko jIvasamudAhAra kahate haiN| tejojarAzi- jisa rAziko cArase bhAjita karanepara tIna zeSa raheM use tejojarAzi kahate haiN| taijasazarIradravyavargaNA-jina paudagalika vargaNAoMke dvArA taijasazarIrakA nirmANa ho, unheM taijasazarIradravya vargaNA kahate haiN| sanAlI- lokAkAzake ThIka madhya bhAgameM avasthita eka rAju caur3I, eka rAju moTI aura caudaha rAju UMcI (lambI ) lokanAlIko trasanAlI kahate haiM / samudghAta aura upapAdako chor3akara zeSa sabhI avasthAvAle trasa jIva isIke bhItara rahate haiN| tri-avanata (tiyoNada)- sAmAyika Adi kriyAkarma karate hae Adi, madhya aura antameM bhamipara vinamra bhAvase baiThane aura jhukakara vandanA karaneko tri-avanata kahate haiN| tristhAnika bandha- latA, dAru aura asthi rUpa tristhAnIya anubhAgabandhako tristhAnika bandha kahate haiN| dAhasthiti- utkRSTa sthitike bandhayogya' saMklezakA nAma dAha hai, usa dAhakI kAraNabhUta sthitiko dAhasthiti kahate haiM / . Page #962 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAnta-zabda-paribhASA [837 dezAvadhi- tadbhavamokSagAmI sAdhuke paramAvadhi aura sarvAvadhi jJAnake sivAya zeSa cAroM gatiyoMke jIvoMke honevAle ekadezarUpa avadhijJAnako dezAvadhi kahate haiN| dvisthAnika bandha- latA aura dAru rUpa dvisthAnika anubhAgabandhako dvisthAnika bandha kahate haiN| dharaNI- dharaNI arthAt pRthvI jaise apane Upara vRkSa va parvata Adiko dhAraNa karatI hai, usI prakAra jo buddhi apane bhItara jJAta arthako dIrgha kAla taka dhAraNa kare use dharaNI kahate haiM / yaha dhAraNAkA dUsarA nAma hai / dharmakathA- zrutajJAnake bAraha aMgoMmeMse kisI eka aMgake eka adhikArake upasaMhArako dharmakathA kahate haiN| dhAraNA- avAyase jAne hue padArthako cirakAla taka dhAraNa karanekI avismaraNarUpa yogyatAko dhAraNA kahate haiN| dhruvazanyadravyavargaNA- sAntara-nirantaradravyavargaNAoMke Upara aura pratyekazarIradravyavargaNAoMke nIce madhyavartI grahaNa karaneke ayogya aisI pudgalavargaNAoMko dhruvazUnyadravyavargaNA kahate haiN| dhruvaskandhadravyavargaNA- kArmaNadravyavargaNAoMke Upara aura sAntara-nirantaradravyavargaNAoMke nIce madhyavartI grahaNa karaneke ayogya aisI pudgalavargaNAoMko dhravaskandhadravyavargaNA kahate haiN| nayavAda-aihika aura pAralaukika phalakI prAptike upAyako naya kahate haiN| usakA vAda arthAt kathana jisa siddhAntake dvArA kiyA jAtA hai, aise zrutajJAnako nayavAda kahate haiN| nayavidhi- naigamAdi nayoMke dvArA jIvAdi padArthoM ke svarUpakA vidhAna karanevAle Agamako nayavidhi kahate haiM / nAnApradezaguNahAnisthAnAntara- nAnA gaNahAniyoMmeM jo uttarottara eka guNahAnise dUsarI guNahAnikA dravya AdhA AdhA hotA huA calA jAtA hai, use nAnApradezaguNahAnisthAnAntara kahate haiM / nigoda- jina ananta jIvoMkA AhAra, zvAsocchavAsa, jIvana aura maraNa eka sAtha hotA hai; aise vanaspati kAyika sAdhAraNazarIravAle jIvoMko nigoda kahate haiN| nirantaraapakramaNakAla- antara-rahita apakramaNakAlako nirantaraapakramaNakAla kahate haiN| nirantaraupakramaNakAla- antara-rahita jIvoMkI utpattike kAlako nirantaraupakramaNakAla kahate haiM / nirantarasamaya upakramaNakAla- prathama upakramaNakANDakake kAlako nirantarasamayaupakramaNakAla kahate haiN| nirlepanakAla- karma-niSekoMke nirjIva honeke kAlako nirlepanakAla kahate haiN| nivattiparyApta- apane yogya paryAptiyoMke pUrNa karanevAle jIvako nivRttiparyApta kahate haiN| niSeka - samAgata karmavargaNAoMmeMse karmasthitike bhItara eka samayameM diye jAnevAle dravyako niSeka yA karmaniSeka kahate haiN| naigamanaya-jo saMgraha aura vyavahAra ina donoM nayoMke viSayoMko grahaNa kare, use naigamanaya kahate haiN| saMkalpake dvArA aniSpanna bhI vastukA pratipAdana karanevAle upacAra-pradhAna nayako naigamanaya kahate haiN| paramparAbandha - bandha honeke dvitIya samayase lekara karmarUpa pUdagalaskandhoM aura jIvapradezoMke bandhakI jo sthiti paryanta paramparA banI rahatI hai, use paramparAbandha kahate haiN| paramparopanidhA - pUrva guNahAnike dravyase uttara guNahAnikA dravya AdhA hotA hai, isa prakAra uttarottara guNa hAniyoMmeM unake hIyamAna dravyake vicAra karaneko paramparopanidhA kahate haiN| parivartanA -- grahaNa kiye hue arthakA smaraNa rakhaneke lie usakA hRdayameM punaH punaH vicAra karanA, ise parivartanA kahate haiN| parivartamAnamadhyamapariNAma - jina pariNAmoMmeM sthita hokara pariNAmAntarako prApta ho, punaH eka do Adi samayoMke dvArA unhIM pUrva pariNAmoMmeM Agamana sambhava hotA hai, aise madhyamajAtIya pariNAmoMko parivartamAnamadhmamapariNAma kahate haiN| Page #963 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 838 ] chakkhaMDAgama parizAtanakRti - vivakSita zarIrake pudgalaskandhoMkI saMcayake vinA jo nirjarA hotI hai, use parizAtanakRti kahate haiN| paryAptanivRtti - paryAptiyoMkI pUrNatAko paryAptanivRtti kahate haiM / pUjA - indradhvaja, sarvatobhadra, aSTAnhika ityAdi mahimAvidhAnako pUjA kahate haiN| arcA yA arcanA sAmAnya pUjanakA nAma hai aura pUjA viziSTa pUjanako kahate haiM / pUrva -- caurAsI lAkha varSoMko pUrvAMga kahate haiM aura caurAsI lAkha pUrvAMgoMkA eka pUrva hotA hai / pUrvakoTI - eka karoDa pUrva varSoMke samudAyAtmaka kAlako pUrvakoTI kahate haiN| pRcchAvidhi - dravya, guNa aura paryAyake vidhi-niSedhaviSayaka praznakA nAma pRcchA hai, aisI pRcchAkA aura prAyazcittakA vidhAna karanevAle Agamako pRcchAvidhi kahate haiN| paizunya - krodhAdike vaza hokara jo dUsaroMke doSoMko prakaTa kiyA jAtA hai usakA nAma paizanya hai| prakRtisamadAhAra - karmaprakRtiyoMke varNana karanevAle anuyogadvAroMke samudAyako prakRtisamudAhAra kahate haiN| prakRtyarthatA - karmokI prakRtiyoMke pratipAdana karanevAle anuyogadvArako prakRtyarthatA anuyogadvAra kahate haiM / pratiSThA - jisa buddhike bhItara vinAzake vinA artha pratiSThita raheM use pratiSThA kahate haiN| yaha dhAraNAkA dUsarA nAma hai| pratIcchanA - AcArya bhaTTArakoM ke dvArA kahe jAnevAle artha ke nizcaya karanekA nAma pratIcchanA hai| pratyAmuNDA - jisake dvArA mImAMsita arthakA saMkoca kiyA jAya, use pratyAmuNDA kahate haiM / yaha avAyajJAnakA paryAyavAcI nAma hai| pradeza - AkAzake jitane sthAnameM eka avibhAgI pudgala paramANu rahe, use pradeza kahate haiN| pradezaviraca - AnevAle karmapradezoMkI niSekarUparo karmasthitike bhItara racanA honeko pradezaviraca kahate haiN| prabandhanakAla - upakramaNa aura apakramaNakAlake samudAyako prabandhanakAla kahate haiM / / pravacana - kutIrthoke dvArA jinakA khaNDana na kiyA jA sake, aise prakRSTa vacanoMke samudAyarUpa dvAdazAga zrutako pravacana kahate haiN| pravaravAda - pravara nAma ratnatrayasvarUpa mokSamArgakA hai, usakA vAda arthAt kathana karanevAle Agamako pravaravAda ___ kahate haiN| bAdara - bAdara nAmakarma ke udaya yukta jIvako bAdara kahate haiN| bAdaranigoda - jinake bAdara nAmakarmakA udaya hai aise mUlI, adaraka, suraNa Adi nigodiyA jIvoMke ___ samudAyako bAdaranigoda kahate haiN| bAdaranigovadravyavargaNA -jina paudagalika vargaNAoMke dvArA bAdara nigodiyA jIvoMke zarIrakA nirmANa ho, unheM bAdaranigodadravyavargaNA kahate haiN| bAdarayugma - jisa rAziko cArase bhAjita karanepara do zeSa raheM, use bAdarayugmarAzi kahate haiM / buddhi - jo jJAna IhAke viSayabhUta padArthako grahaNa kiyA karatA hai, use buddhi kahate haiM / prastuta grantha (pR.700) meM yaha pada avAya jJAnake lie prayukta huA hai| bhavasthiti -- manuSya va tiryaMca Adi kisI eka bhavakI sthitiko bhavasthiti kahate haiN| bhaMgavidhi - bhaMga nAma vastuke vinAzakA hai| vaha vinAza utpAda aura dhrauvyakA avinAbhAvI hai| ataH utpAda-vyaya-dhrauvyarUpa vastuke svarUpakA vidhAna karanevAle Agamako bhaMgavidhi kahate haiN| bhaMgavidhivizeSa - bata, zIla va saMthamAdike bhedoMko bhaMga kahate haiN| unakI vidhivizeSake varNana karanevAle Page #964 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAnta-zabda-paribhASA [839 Agamako bhaMgavidhivizeSa kahate haiN| bhASAdravyavargaNA - jo pudgalavargaNAeM vacanarUpase pariNata hotI haiM, unheM bhASAdravyavargaNA kahate haiM / mati - jAnI huI vastuke manana arthAt punaH punaH smaraNa karaneko mati kahate haiM / manodravyavargaNA - manarUpase pariNata honevAlI paudgalika vargaNAoMko manodravyavargaNA kahate haiM / mandasaMklezapariNAma - manda (alpa) saMklezavAle pariNAmoMko mandasaMklezapariNAma kahate haiM / mahAskandhadra vyavargaNA - AThoM pathiviyA~, samasta vimAnapaTala aura narakaprastAra Adi skandhoMke samadAyarUpa vargaNAoMko mahAskandhadravyavargaNA kahate haiN| mahAskandhasthAna - samasta pathiviyA~, kUTa, bhavana, vimAna evaM narakapaTala Adi mahAskandhake sthAna kahalAte haiN| mArgaNA - jina dharmavizeSoMke dvArA jIvoMkA caudaha guNasthAnoMmeM mArgaNa-anveSaNa kiyA jAtA hai, unheM mArgaNA kahate haiM / mArgaNA - jisake dvArA avagrahase jAne hue padArtha ke vizeSakA anumArgaNa kiyA jAve, use mArgaNA kahate haiN| yaha IhAkA paryAyavAcI nAma hai| mArgavAda - mArga nAma patha yA rAstekA hai| naraka, svarga aura mokSa Adike mArgakA kathana karanevAle Agamako mArgavAda kahate haiM / mImAMsA -- jisake dvArA avagrahase gRhIta padArthakI mImAMsA arthAta vicAraNA kI jAve, aise IhAjJAnakA dUsarA nAma mImAMsA hai| medhA - jisake dvArA padArtha jAnA jAve aisI buddhiko medhA kahate haiN| prastuta granthameM yaha zabda avagrahake paryAyavAcIke rUpameM prayukta huA hai| yasthitibandha - abAdhA sahita karmakI jo sthiti baMdhI hai use yatsthitibandha kahate haiN| yavamadhya - yava (jau) ke AkAra jo racanA hotI hai, usake madhya bhAgako yavamadhya kahate haiN| yuti - dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA jIvAdi dravyoMke saMyogako yuti kahate hai| yoga - AtmapradezoMke saMkoca-vikocako yoga kahate haiN| yogayavamadhya - ATha samayavAle yogasthAnoMko yogayavamadhya kahate haiN| rAju - jagaccheNIke sAtaveM bhAgako rAja kahate haiN| labdhi - karmoMke kSayopazamavizeSako labdhi kahate haiN| antarAya karmake kSayase prApta honevAlI dAnAdi zaktiyoMko bhI labdhi kahate haiM / samyagdarzana-jJAna-cAritrakI prAptiko bhI labdhi kahate haiN| lava - sAta stoka pramANa kAlako lava kahate hai / lokanAlI - lokake madhya meM avasthita trasanAlIko lokanAlI kahate haiN| lokottarIyavAda - lokottara zabdakA artha aloka hai| alokAkAzake varNana karanevAle Agamako lokottarIya vAda kahate haiN| laukikavAda - lokakA arthAt SaT dravyoMse bhare hue Urdhva, madhya aura adholokakA varNana karanevAle Agamako laukikavAda kahate haiN| varga - kisI vivakSita rAziko usI rAzise guNita karanepara jo rAzi utpanna hotI hai, vaha varga kahalAtI hai| yaha gaNanA sambandhI varga hai| ananta avibhAgapraticchedoMke puMjako varga kahate haiN| eka jIvapradezake avibhAgapraticchedoMkA nAma varga hai / athavA, sabase manda anubhAgavAle paramANuko lekara usake eka mAtra Page #965 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 840] chakkhaMDAgama sparzako buddhise khaNDita karanepara jo antima khaNDa ho usakA nAma avibhAgapraticcheda hai| isa pramANase jitane bhI sparzakhaNDa hoM, ve sabhI pRthak pRthak varga kahe jAte haiN| vargamUla - vargakI mUla rAziko vargamUla kahate haiM / jaise 444=16 hote haiM, to 16 rAzikA 4 yaha vargamUla hai / vAcanA - ziSyoMke par3hAneko, tathA jijJAsu janoMke lie Agamake mUla aura arthaka pradAna karaneko vAcanA kahate haiN| vAcanopagata - nandA, bhadrA, jayA aura saumyA ina cAra prakArakI vAcanAoMke dvArA jo zruta dUsaroMke jJAna karAnameM samartha hotA hai use vAcanopagata kahate haiM / vijJapti - jisake dvArA tarkaNA kiyA gayA padArtha vizeSarUpase jAnA jAve aise avAyajJAnako vijJapti kahate haiN| viSkambhasUcI - kisI golAkAra kSetrake madhyameM eka orase dUsarI ora taka jitanA vistAra ho use viSkambha sUcI kahate haiN| vitrasAbandha - kisIke prayoga vinA svataH svabhAvase honevAle bandhako visrasAbandha kahate haiN| jaise dharma, adharma Adi dravyoMke pradezoMkA parasparameM jo bandha hai, yA snigdhase rUkSaguNavAle pudagaloMkA jo svata: svabhAva se bandha hotA hai, vaha visrasAbandha hai| vinasopacaya - audArikAdi zarIroMke pudgala paramANuoMke Upara svataH svabhAvase pratisamaya jo ananta pudgala paramANu upacita hote rahate haiM, unheM visrasopacaya kahate haiM / veda - (zrutajJAna-) vastu-svarUpake pratipAdaka yA jAnanevAle aise dvAdazAGgarUpa zrutako veda kahate haiM / vedakasamyaktva - jisa samyagdarzanameM samyaktva prakRtike udayase cala, malina aura amADha doSa utpanna ho, use vedakasamyaktva kahate haiM / isIkA dUsarA nAma kSayopazamasamyaktva hai| vyavasAya - IhAke viSayabhUta padArthake vyavasita arthAt nizcita karanevAle jJAnako vyavasAya kahate haiN| yaha avAyakA paryAyavAcI nAma hai| zreNI- AkAzake pradezoMkI kramase sthita paMktiko zreNI kahate haiN| prastuta granthameM zreNI zabda jagaccheNIke arthameM prayukta huA hai, jo ki sAta rAju lambI eka pradezapaMkti kahalAtI hai / SaTsthAnapatitavRddhi-hAni - anantabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAta guNavRddhi aura anantaguNavRddhi ina chaha prakArakI vRddhiyoMke honeko SaTsthAnapatita vRddhi kahate haiM / isI prakAra anantabhAgahAni, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura anantaguNahAni ina chaha prakArakI hAniyoMke honeko SaTsthAnapatita hAni kahate haiN| jahAMpara chahoM prakArakI vRddhi aura hAni ye donoM hI hoM, use SaTsthAnapatitavRddhi-hAni kahate haiN| samayaprabaddhArthatA - eka samayameM baMdhanevAle karmapiNDake varNana karanevAle anuyogadvArako samayaprabaddhArthatA kahate haiN| samilAmadhya - samilA yA zamilA nAma yuga ( juA~ ) kI kIlIkA hai, jise dezI bhASAmeM saila kahate hai| do samilAoMkA madhyabhAga moTA aura donoM orakA pArzvabhAga patalA hotA hai, isI prakAra yavAkAra jo racanA hotI hai, use samilAmadhya kahate haiN| samyaktvakANDaka - samyagdarzana utpanna honeke vAroMko samyaktvakANDaka kahate haiN| saMkhyAtagaNavRddhi - vivakSita sthAnameM saMkhyAtaguNI vRddhi honeko saMkhyAtagaNavRddhi kahate haiN| saMkhyAtagaNahAni - vivakSita sthAnameM saMkhyAtagaNI hAni honeko saMkhyAtagaNahAni kahate haiN| saMkhyAtabhAgaparivRddhi - vivakSita sthAnameM saMkhyAtaveM bhAgakI vRddhi honeko saMkhyAtabhAgaparivRddhi kahate haiN| saMkhyAtabhAgahAni - vivakSita sthAnameM saMkhyAtaveM bhAgakI hAnike honeko saMkhyAtabhAgahAni kahate haiN| saMghAtanakRti - vivakSita zarIrake paramANuoMkA nirjarAke vinA jo saMcaya hotA hai, use saMghAtanakRti kahate haiN| Page #966 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cary arg