Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ...nica Kakishtetoskhabahakaabhaashatakshablesbaateihindy ||shrii zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // __ zrImaddevabhadrAntiSacchomasiddhasena sUrisUtritatattvajJAnavikAzinITIkAvibhUSitaH zrAmannemicandraripravaravinirmitaH / prAcAryadevadhImadvijaya masUrIzvara granthamAlAyAH puSpamidam // Aatankitarmoniciness * pravacanasAroddhAraH * [dvitIyaH khaNDa ] kapA prakAzikA-bhAratIya prAcyatattva prakAzana samiti, piNddvaaddaa| . hAlAta
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 rupaye pratisaMkhyA-400 -dravya sahAyakabIbhIpAlanagara saMgha zAnajhAtA (muMbaI) para saMvata 2509 vikrama saMvat 2039 isvIsan 153 - prAptisthAna :mAratIya prAcyatasva prakAzana samiti 0/0 ramaNalAla lAlacaMda 135/13.verI bAjAra muMbaI-400000 2. bhAratIya-prAcya-tatva prakAzana samiti Com. samarathamasa rAyacandajI pivADA-30700 sTe.-sirohIroha (rAja.) 1. bhAratIya-prAcyataca prakAzana samiti zA ramaNalAla vajecanda 00vilipakumAra ramaNalAla maskatI mATa amadAbAda-380002 - : saMpAdaka :muni padmasenavijaya muni municandravijaya indian m do www mukhaka:-jJAnodaya prinTiga presa, pizvAsA-300022 (rAja.) ARTicar monalepatitis a tion meindlanimalist
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana - sArodvAre saTIke // 1 // - * prakAzakIya nivedana * saMpUrNa eka yuga (5 varSa) kI dIrgha tapazcaryA ke phalasvarUpa " pravacanasAroddhAra" pattharatna kA mudraNa kArya samApti kA zikharArohaNa kara rahA hai yaha mAna kara vidvAnoM kA vanda harSa kA anubhava karegA isameM koI saMdeha nahIM hai / arrantar afte samrAT karma sAhitya niSNAta sva. pa. pU. prAcAryadeva zrImad vijaya premasurIzvarajI mahArAja ke maMgala sAnidhya meM hamArI saMsthA kA zrIgaNeza huA / tadanantara kaI mUlyavAna evaM bhAratIya prAcIna sAhitya ke jAjvalyamAna grantharatnoM ke prakAzanoM kA hameM amUlya lAbha prApta huaa| dina-pratidina hamArI saMsthA prakAzana ke kSetra meM Thosa kadama baDhA rahI hai isa kA parama zreya nyAyavizArada upavihArI pa. pU. prAcAryadeva zrImad vijaya bhuvanamAnusUrIzvarajI ma.sA. evaM unake ziSyAgraNI bhAgama-prakaraNa rahasyavid pa. pU. paM zrI jayaghoSa vijaya gaNivara prAdi ziSya samudAya kI hai| unake mUlya mArgadarzana se hameM prakAzana kAryoM meM anekavidha sahAyatA prApta hotI rahI hai / 'pravacana sAroddhAra' TokAsahita prabhtha ve lA pu. phaMDa kI ora se cirapUrva prakAzita thA jo kAlakatA se jarjara eva durlabha bana cukA thaa| pa. pU. zrutodvArapremI munirAja zrI padyasenavijaya mahArAja evaM munirAja zrImunindra vijaya mahArAja ne naye sire se usakA saMpAdana kArya hAtha meM liyaa| pa. pU. munirAja zrI muniSadraforest ne praneka hastatoM meM se pAThAMtarAdi ke saMcaya kA mahatvapUrNa parizrama kiyaa| ina donoM muniyoM ke udAra sahakAra se prAja nayo sAjasajjA ke sAtha pravacana sArodvAra kA dUsarA vibhAga pUrNatA ko prApta kara cukA hai prakAzakIya nivedana // 1 //
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 2 / / etadartha uparokta sabhI saMtapuruSoM ke prati hama kRtajJa hai| prastutaprantharazna ke dvitIya mAga ke saMpUrNa mudraNadhyaya prathama bhAga kI taraha zrIpAlanagara jaina saMgha TrasTa (bAlakezvara-muMbaI) ke jJAnanidhi kI udAra sahAyatA se kiyA gayA hai, etadartha TrasTa ke TrasTI gaNa aura sadasya dhanyavAda ke pAtra haiM aura unakI isa zrutabhakti kI hama anumodanA karate hai| taduparAMta piMDavADA presa ke saMcAlaka zrI vijayarAjajI modI aura zaMkaradAsajI prAdi anya karmacArigarA bhI grantha ke sudara mudraNa ke lie yazobhAgI hai| sahAyatA dene vAle sabhI ke prati hama kRtajJatA vyakta karate hai / zAstra ke svAdhyAya dvArA mumukSugaNa apanI mAtmA ko kRtArtha kareM yahI zubhecchA / li0-TrasTIgaNa bhAratIya prAsaara prakAzana samiti - piNDavADA prakAzakIya nivedana // 2 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana mahAmahima zrI mahAvIrasvAmine namaH / pravinsyacintAmaNi zrI zaGkhezvara pApanAnAya namaH paramatAraka zrI dharmabAthasvAmine namaH pUjyapAda vijaya sidisUrIzvarebhyo namaH / pUjyapAda zrImad vijaya bhanrIpavarebhyo nmH| pUjyapAda zrImad vijaya premasUrIzvarebhyo namaH / sArodvAre saTIke kA sAra prastAvanA khaNDa: jina pravacana kA sAra * pravacana sAhAra* parama kRpAlu paramAtmA evaM sadguruvayoM kI asIma kRpA se sampAdita pratyaratna 'pravacana sAroddhAra' ke isa dvitIya khaNDa ko vidvAnoM ke sammukha prastuta karate hue hama prAja pratIva prAnanda mahasUsa kara rahe haiN| . vyApa meM choTA, kaleksana meM anThA 276 dvAroM-Chaptera meM vibhakta karIbana 1600 mAyAtroM se samRddha yaha grantharatna, carcya viSayoM ko apekSA se, cyApa meM choTA hone para bhI kaleksana saMgraha meM anUThA hai| gAgara meM sAgara / ansAiklopeDiyA proka jainijam / isa grantha ratna meM itane viSayoM para sUkSmatama carcA kI gaI hai ki isa prantha meM kyA kyA prAtA hai yaha kahane ke bajAya kyA kyA nahIM pAtA hai yaha kahanA sarala hogaa| ca viSayoM ko sUci-dvAroM evaM upadvAroM ke varNana ke sAtha-hamane viSayAnukrama meM dI hai, jisa para vRSTi karane se jAta hogA ki samaMdara kitanA gaharA hai pravacana sArIddhAra kA / aura yaha bhI kahanA paDegA ki isa mahAna BALT000mAreasesjalorfarishnsomniwaphsionals. ra H uncheWisuage
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwgHREEMAI jina pravacanamArodAre saTIka sAra prastAvanA dvitIyaH kRti ke racayitA mahApuraka meM 'samaMda samAnAra meM' kI ukti ko caritArtha karane ke lie kitanA apUrva racanAkauzalya dikhalAyA hai| _prastuta pragya padya meM hai aura samucA grantha prAkRta bhASA meM hai, sirpha eka zloka saMskRta meM hai (krmaa971)| bahulatayA prAryA chaMva kA prayoga gAthAyoM meM kiyA gayA hai| katipaya sthaloM para anya chanda bhI prayukta kiye gaye hai| andhakAra maharSi prathakAra mahaSi hai prAcArya zrI nemicandrasUrijI / anya ke anta meM samaya nahIM diyA hai lekina unakI hI eka zanya kRti 'praNatanAha bariya' vi.saM.1216 meM racI gaI hai| isa para se grandhakAra kA samaya 12-13vI zato nizcita hotA hai / prApa ke kRtitva se vibhUSita anya grantha jIvakulaka hai, jo ki prastuta anya ke 214 ve dvAra meM samAviSTa ho jAtA hai| 'parNatanAha cariya' ke alAvA dUsare mI caritra kA prApane nirmANa kiyA thA aisA japaveza mAlA' kI prazasti (prazasti saMgraha, pR. 26) se jJAta hotA hai, lekina vaha pratya prazna taka aprApya hai| prAcArya pravara zrI nemicandra sUrijI ko paTTa paramparA unhoMne praNatanAha cariya' kI prazasti meM dI hai| pahale khaNDa ke prAka-kathanam (saMskRta prastAvanA) meM hamane isa prazasti kA prAvazyaka pATha diyA hai| TokAkAra prAcArya zrI siddhasena sUrijI ke sammukha isa prantha kI 1566 gAthAeM hogI aisA lagatA hai, kyoMki itanI hI gAyAtroM ko vyAkhyA TokA meM hai| hamane jisakA upayoga kiyA hai isa sirpha mUla gAthAnoM vAlI tADapatrIya prata meM va anya prata meM hamane kucheka pradhika gAthA bekho, jo ki mudrita . lA, saMskaraNa meM nahIM hai aisI gApAeM hamane usa usa sthala para TippaNa meM 'amuka prati meM yahAM adhika gApA milatI hai' aise nirdeza pUrvaka kI hai / (braSTavyaH bhA. 2 pR. 146, mA 21 406, mA 2 pR. 408) micss Prime
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArIdvAre maTIke dvitIya: prAcIna gAthAoM ke mUlasrota kI khoja prastuta grantha kI gAthAnoM meM se bahutasI gAthAeM pratthakAra maharSi ne prAcIna granthoM se uddhRta kI hai. aisI gAyoM kA mUla sthAna prAganagraMtha, niyuktiyAM mAdhya, prakaraNa grantha, karmagrantha prAvi meM hama khoja sake haiM aura usa usa sthala para gAthAoMoM ke pazcAt svavera brokeTa meM vaha mUlasthAna diyA hai' / isake atirikta bhI kucha aisI gAthAeM hai jinakA mUlasrota- sandarbha to hameM nahIM milA, kintu ve gAthAeM marines kI erfrmadroya vRtti yAdi prAcIna granthoM meM bhI uddhRta ke rUpa meM hai, ataH nizcita hai ki ye gAya mAnyakAra ko racita zAyada nahIM hai, kintu prAcIna hai| isa uddharaNa kA ullekha hamane vahAM vahAM TippaNa meM diyA hai| [ya] dvAra 121 gAthA 818-35 dvAra 272 mA 1571-9, dvAra 270 gA, 1466 se ] TIkA evaM TIkAkAra maharSi svavikAzinI nAma kI sarala evaM vizada TIkA ke racayitA haiM prAcArya zrI siddhasena sUrijI mahArAjA / prastuta Toka ke anta meM unhoMne apanI paTTAvalI isa rUpa meM dI hai- candragacchIya zrAcArya zrI abhayavekSa sUri dhanezvara sUri prajitasiMha sUri varSamAnasUri zrI canprabha munipati zrI madrezvara sUri prajitasiMha sUri zrIdeva sUri-zrI siddhasena sUri + + TIkA ko racanA apane kari(pAThAntaraH- kara-sAgara-ravi-saGkhye vikramanUpa tivatsare' kI hai ( prazasti ) arthAt yaha TIkA grantha vikrama ke 1242, 1248 yA 1278 veM varSa meM racita huA hai / prastuta TIkA meM TIkAkAra maharSi ne svaracita tIna pratthoM kA ullekha kiyA hai| 'tathA cAvocAma stutiSu [bhA, 1 pa. 548 ], tathA cAcamahi zrI padmaprabhavaritre [mA. 2 pa 650 ] zrasmaduparacitA sAmAcArI nirIkSaNoyA [bhA 2.657] yadyapi ina tIna pratthoM meM se eka mo zramI taka upalabdha nahIM huA hai / 1 pariziSTa meM bhI mUlagAthAoM kA srota alaga batAyA hai / jina pravacana kA sAra prastAvanA // 5 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ R AGHIBAHANE PARTAINMEANING zAstroM ke samarthazAtA vRttikAra pravacana tattva jJAnavikAzino TIkA-vRtti yathArtha nAmavatI hai / tattva para prakAza acchI taraha se malA hai| iti itanI jina saaroddhaare| to vizada evaM sarala hai ki sAmAnya vAcaka bhI grantha ke hArda taka pahuMca sakatA hai| pravacana maTIke nikAra zAstroM ke samartha jJAtA hai aisA vRtti ke pravagAhana se nizcita hotA hai| vRtti meM prasaMga prasaMga para kA sAra prAte uddharaNoM kI saMkhyA bahuta baDo hai, 500 se adhika ! katipaya sthaloM para granthoM ke nAmoM ke sAtha uddharaNa dvitIyaH prastAvanA ullikhita hai, karIbana 60 se adhika kA nAmollekha kiyA hai| kucha sthaloM para binA granthanAma uddharaNa diye gaye hai| aise uddharaNoM ke mUlasrota kI khoja bhI hamane yathAzakya ko hai evaM aise mUlasrotoM kA ullekha uddharaNa ke pIche skverakeTa meM diyA hai| samI uddharaNoM ko prakArAdi krama se sUci - prApta mUlasrotoM ke sAtha pariziSTa meM dI hai, jisa ko dekhane se khayAla prAyegA ki yattikAra mahaSi ne kahAM kahAM se zAratrapATha uddhRta kara kara ke eka sAtha de diye haiN| zraddhA se hama upakArI granthakAra ke prati natamastaka ho jaaeNge| vRttikAra maharSi samartha pratibhAzAlI hone se mUlagata zabdoM ke bhAva ko khulakara, vizada rUpa se, 'idam pratra huvayam , ayaM bhAva:' kaha kara kholate hai, jahA~ vizeSa uhApoha kI prAvazyakatA hotI hai, vahAM 'nanu' se zaGkArala uThAkara, jamakara ke uttara dete hai| jisa sthala para mUla prAdarza ke pATha meM zAstrIyatA se visaMbAda dIkhA, vahAM kaha diyA hai unhoMne ki 'yahA~ prAdazaM prati meM yaha pATha hai lekina yaha ThIka jacatA nhiiN| yahAM aisA pATha honA cAhie' yu kaha kara usako vyAlyA karate hai / evaM svaghyAlyA ko zAstrAdhAroM se puSTa banAte hai driSTavyaH paramANU rahareNU ....dvAra 254 gA. 1361] jahAM vyAkhyA do prakAra kI dekhI jAtI haiM vahAM likhate hai, yahAM hama apane gurudeva pAsa jisa taraha samajhe hai, usa rUpa se vyAkhyA karate hai / anya loga dUsare rUpa se vyAkhyA karate hai| [draSTavyaH mA. 2, 150, 55, 619] 220120MPSTR000 RRIBE
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke || 6 || vRttiH DAyajesTa yA madhusaMcaya vRttikAra maharSi jahAM sarala evaM vizada vivecana kI prAvazyakatA hotI hai vahAM, aisA vivecana prAcIna granthoM meM se mila jAne para akSaraza: Nute kara lete hai| yaha bAta isa bAta ko dhvanita karatI hai ki prastuta kRti eka madhu kRti hai. DAyajesTa, jahAM sampAdaka zreSThatA ko cotaraha se gRhita karatA hai / " vizeSa rUpa se mAM ke stanapAna kI upamA jisako dI gaI hai, aisI malayagirisUri mahArAja kI AgamIya vRttiyoM meM se bahuta cayana kiyA hai| aise sthaloM para hamane TipaNa meM nirdeza diyA hai| pravacana sAroddhAra ke sAtha laghu pravacana sArokAra pariziSTa 2 meM hamane zrI candrasUri mahArAja nirmita laghu pravacanasArodvAra nAma se prasiddha prattha- jisameM pratyAkhyAna sambandhI va prazanAdi evaM praNAhArI cIjoM kI carcA kI gaI hai ve diyA gayA hai| granthakAra zrI candrasUri mahArAja kA paricaya hIrAlAla kApaDiyA ne isa taraha diyA hai (jaina sAhitya kA vRhad itihAsa mA. 4, pR. 174 ) "zrI candrasUrijI maladhArI hemacandrasUrijI ke ziSya the| inhoMne vi. saM. 1193 meM 'munisuvvaya cariyam' bhI likhA hai| isake atirikta 'khelasamAsa' ('NamiuM vIraM' se prAraMbha honevAlA ) bhI likhA hai| prApa pUrvAvasthA meM lATa deza ke kisI rAjA ke saMbhavataH siddharAja jayasiMha ke mantrI (mudrAdhikArI ) the / saMkhitta saMgrahaNI (saMgaNi rayaNa) mI zApa kI kRti hai| isa grantha kA adhikatara paThana-pAThana ho rahA hai| sampAdana saMzodhana ke lie hamane jina vo hastapratoM kA upayoga kiyA hai, unakA paricaya isa taraha hai / D yaha prata DelAno upAzraya (dozIvADAnI pola, zramadAvAda) sthita bhaMDAra ke DA. naM. 108 kramAMka 6482 ko hai| AkAra: 2045 senTI miTara patra saMkhyA: 12 prati patra paMkti : 6 jina pratracana kA sAra prastAvanA // .7 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke prati paMkti akSara:36 stabaka likhane ke lie jagaha chor3I haiM, lekina likhA nahIM hai| pArzva mAga meM TippaNa hai| anta bhAga: "iti zrI pravacana sAroddhAra nAmakaM prakaraNaM pratyAkhyAne kalpAkalpamevasUcaka sampUrNam / vAsanArtha muni bllbhvijyjii| saMvata 1906 nA harSa phAgaNa zudi 4 // " L yaha prata lAlabhAI dalapatabhAI mAratIya saMskRti vidyAmandira (pramadAbAda sthita maNDAra ke bheTa kramAMka pravacana | kA sAra prastAvanA dvitIyaH khaNDaH / / 81 prAkAraH274413 senTI miTara iti bho pravacanasAroddhAranAmaka prakaraNaM / pratyAkhyAne kalpAkalpa medasUcakaM saMpUrNam ||dhii| ma. munizrI mAnavijaya saMpAvita va vi.saM. 1965 meM prAcArya zrImad vijayadAnasUrIzvarapranthamAlA (15) meM prakAzita saMskaraNa ke pATha bhedoM ma. saMketase diye gaye hai| prastuta sampAdana prastuta grantha 56-60 varSa pUrva devacaMda lAlamAI pustakoddhAra phaNDa dvArA prakAzita hayA thaa| usake sampAdana meM kauna sI hasta prata upayukta kI gaI thI usa para prakAza ukta saMskaraNa meM nahIM DAlA gayA hai| isa prantha ko saMzuddha karane ke lie vividha sthaloM se prAcIna hastaprateM prApta karane kA prayAsa hamane kiyaa| de lA saMskaraNa ke pAThoM se viziSTa yA zukha pATha milane para hamane usa pATha ko svIkAra kara mUsa meM samAviSTa kiyA evaM de. lA. saMskaraNa ke pATha ko mu. saMketa se TippaNa meM niviSTa kiyaa| prAgama prakaraNa prAdi meM jahAM jahAM prastuta anya ke sAtha samatA dRSTigocara huI, vahAM TippaNa meM dulanA dI hai| - prastuta grantha se anya prantha meM matAntara dekhane para usakA bhI nirdeza TippaNa meM diyA haiM [xNTabhyaH mA. 1 14. 158] kA sAmanA m arath RASIROHI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina pravacana. sAroddhAre saTIke kahIM kahIM TIkAkAra svayaM bhI matAntara kA nirdeza karate hai, eke, pranye likhkr| vahAM eke anye se kauna abhipreta hai, yaha mI jahAM jahAM patA calA vahAM pragdhokanesa pUrvaka diyA hai| sampAdanopayukta hastaprataH sampAdanopayukta ina hastapratoM kA vistRta vivaraNa prathama khaNDa ke prAkkathana meM vistRta rUpa se diyA hai| saMkSepa meM vaha isa taraha hai| je-jesalamera ko 1265 vi. saM. meM likhita prAcIna tArapatrIya prata / . tA-pATaNa, saMghayo ke pADe kI tADapatrIya prata / pravacana kA sAra prastAvanA dvitIyaH si-prAcArya zrImad vijaya sidisUrIzvarajI zAstrasaMgraha kI prata (jaina vidyAzAlA, pramadAbAda), vi. saM. 1559 meM likhita / vi-upara mutAbika vi. saM. 1553 meM likhita / triH upara mutAbika di saM. 1608 meM likhita / pozro jana poravAla paMca jJAna bhaDAra, pADova (rAjasthAna), vi. saM. 1646 meM likhita / saM-sadego upAzraya, hAjA paTela kI pola amadAvAda, vi. saM. 1662 meM likhita / vipa. (viSama pada) khaMbhAta bhaNDAra, tADapatrIya / anu 156 / isa dUsare khaNDa meM, ukta hatapratoM se atirikta jina pratoM kA upayoga kiyA gayA hai, unakA paricaya isa taraha hai| kha khemAta sthita zAntinAtha jaina jJAna bhaNDAra ko tADapatrIya prata. 14":" / 134 se 206 dvAra taka / ana 155 / R=rAdhanapura (janazAlA jJAnabhaNDAra), 10 // 44"0 25, anu.446, patra371, prati paMkti 53 akSara ID m" upara mulAbika DA0 14, anu0282 / Ctroch l ondiaadi
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina pravacana kA sAra prastAvanA eka gAthA ke lie pravacana ___ gAyA kramAMka 1013 (dvAra kramAMka 157 meM 'mottaNa grohI...........gAthA pAtI hai| isa dvAra kI 1006 se sAroddhAre / 102. taka kI gAthAeM uttarAdhyayana niyukti meM se lI huI hai| isameM 1813 kramAMka ko gAthA kI vyAkhyA saTIke cUNikAra mahaSi ne nahIM kI hai| bAdivetAla zAntisUri mahArAja ne mI uttarAdhyayana vRtti meM likhA hai ki yahAM 'mottUNa ... .' gAyA hai, lekina isakA artha cUNikAra ne nahIM likhA hai isalie likhate nahIM hai| // 10 // isa prakAra isa gAyA kI vyAkhyA kahIM bhI dRSTigocara na hone se hamAre lie yaha samasyA huI ki isa gAthA ke vividha pAhoM meM se kisa pAThamo dahIkRta kareM / bAda meM eka pATha ko upara svIkRta kara dUsare pAThoM ko TippaNa meM sthAna diyA lekina hameM saMtoSa nahIM huaa| pATaNasthita hemacandrAcArya jJAnamandira se uttarAdhyayana niyukti ko hastaprate nIkalavAkara dekhI, to mI samasyA jyoM ki tyoM rahI, kyoMki do prato meM bhinna-bhinna pATha mile| tatpazcAt, pravacana sAroddhAra kI bhI udayaprabhasUri kRta viSamapadavRtti ko hastaprata hamane dekhI to vahAM ukta gAthA kA artha milaa| yaha sAmagrI prastuta dvAra chapa jAne ke bAda dhyAna meM pAne se vahAM hama nahIM de sake haiN| pariziSTa 1-vizeSa TippaNa meM usa sAmagrI ko rakha diyA hai| (draSTavyaH pR.676) sAbhAra vacana pUjyapAda zAsana pramAdaka prAcAryadeva zrImad vijaya kArasUrIzvavarajI mahArAjA, pUjyapAda vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanamAnusUrIzvarajI mahArAjA evaM prAgama vizArada pUjya paMnyAsa pravara zrI jayaghoSa vijayajI mahArAja kI preraNA se hamane prastuta sampAdana kArya zuru kiyA thA, jo deva-gurukRpA se prAja paripUrNa hupraa|
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAdvAre mahAmanozro. prAgama prama pUjyapAda munirAja zrI jambU vijayajI mahArAja sAhaba ne sthalasthala para mArga darzana de kara hameM upakRta kiyA hai| pravacana- sampAdana ke isa zramasAdhya kArya meM pUjyapAda birya aravinda vijayajI mahArAja. pUjyapAda vidvadvarya / jina gAyopaharaja, vidarSa munirAjazrI yazovijayajI ma. sA. vidvadvayaM munirAjazrI jayasundaravijayajI pravacana mahArAja, munirAja zrI bhAgyeza vijayajI mahArAja evaM munirAja zrI mahAyazavijayajI mahArAja kA acchA saTIke sahayoga milA........sAdhvIjI zrI subatAzrIjI, sAdhvIjI zrI mahAyazAzrIjI prAdi ne bhI saMzodhana meM sucAra prastAvanA dvitIyaH ama liyA thaa| khaMbhAta se tArapatrIya prata prApta karavAne meM paM chabIladAsabhAI, DenA bhaNDAra balA ra bhAratIya saMskRti vidyAmandira, amadAbAda se hastaprata prApta karAne meM munirAja zrI ravata vijayajI (pU. prAcAryadeva zrI arihantasiddha sUri mahArAjA ke ziSya) va paM. bAbulAla sapacaMdabhAI ne acchA sahayoga diyaa| samI hastaprata prApta karAne vAle bhinna bhinna jJAna bhaNDAra ke kAryavAhakoM ko zrutamakti ko sAdhuvAda dete hai| jina pravacana ke sArabhUta prakaraNa rUpa isa prantharatna kA adhyayana amaNa-zramaNI saMgha meM bar3e paimAne para ho bahI zubhakAmanA ke sAtha'pUjyapAda saMghasthavira prAcAryadeva zrImada pUjyayAda AcAryadeva zrImada vijaya vijayamadrasUrIzvarajI mahArAja ke| bhuvanabhAnUsUrIzvarajI mahArAjA ziSyarala yU munirAja zrI jimananda ke ziSya vijaya mahArAja ke ziSya muni padmasenavijaya muni municandra vijaya // 11 // . .. . Reinatamdaniya
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sampAdanopayukta granthasUciH [sampAdano. pravacana sArodAra maTIke / - aMgavijA / pra. prAkRtaTava sosAyaTI) 2 aMgula sattarI (municandrasUriviracitA pra. mahAvIra jaina sabhA khaMbhAta, i. sa. 1618) 3 anuyogadvArasUtram (pra. mahAvIra vidyAlaya) 4 anuyogadvArasUtram (maladhAragacchIyAcArya va hemacandrasUrikRtavRttiyatam pra. de lA.) 5 abhidhAnacintAmaNiH 6mAcArAgasatram (zrIzIlAcAryattiyatama) (zrImalayagirisUrivivaraNayutam / pra.prAgamodaya samiti vi. saM. 1984-62) prAvazyaka niyuktidIpikA (mAriNakyazekharasUrikRtA, pra. prAcArya zrImadvijayadAnasUrIzvarajI granthamAlA gopIpurA, sUrata, vi. saM. 1667) prAvazyakasUtram mAvazyakaniyukti-haribhadrasUri kRtavattiyutama , Agamodayasamiti vi. - saM. 1972-11 1. uttarAdhyayanasUtram (zrIzAnti sUrivRttiyutam , pra. devacandra lAlabhAI vi. saM. 1972.3) / | granthasaciH 11 upadezapadaprakaraNam municandasUrivRttiyutama pra.ma.ktikamalajainamohanamAlA vi.saM. 1976) 12 upAsakadazAMgasUtram [ saTIkam ] 13 proniyukti : (droNAcAryavRttiyutA) 14 praupapAtikasUtrama (zrImabhayadevasUrikRtavRttiyutama pra.prAgamodayasamiti I. sa. 16.16) 15 Rgveda (puruSasUkta sAyaNabhASyayuktaH vaidika saMzodhana maMDala pUnA) 16karmagranthaH devendrasarikRtasvopajaTIkAyataH vi. sa. 1990 bhA. 1 karmagrantha 1-4 pra.jaina prAramAnandasabhA) 17 karmagrantha : (bhA.2, karmagrantha 5-6, pra. jaina dharmapracArakasabhA vi. saM. 1968) . S -. -5555 740-RAMROHARASHeasts
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke 18 karmagraratha : (catvAra:prAcInA: karmagranthAH pra.bhAratIya prAcya tattva prakAzana samiti, piMDavAhA) 16 kalpasUtram (kalpadrumakalikAvRttiyuttama) 20 gommaTasAra : (karmakAMDa, pra. rAyazcandra zAstramAlA 21 cehapravaMdaNamahAmAsa 22 jIyakappo (sAdhuralasUrivRttiyataH prabhAga moddhArakanAthamAlA vi.sa.2028) 23 jambUdvipaprAptisUtram (zrI zAnticandrIyadhRttiyu tam pra. devacandra lAlabhAi jaina pustakoddhAraka saMsthA, sa.1676) 24 jItakalpavRNiH 25 jIvasamAsaprakaraNam ( saTIkama pra. prAgamodaya . samiti granthoddhArakasasthA saM1984) 26 jIvAbhigamasUtram (saTIkam) 27 jyotikaraNahakaH (vRttiyutaH) 28 sAtAdharmakathAsUtram (bRttiyutama) 29 tasvasagrahapachijakA (pra.origrenTala sirija vaDodarA) 30 tasvArthamASyam 31 tattvArthasUtram (sarvArtha siddhiTIkAyutama , pra bhAratIya jJAnapITha) sampAdano32 tatvArthasUtram (siddhasenagariNaTokAyatam) payukta 33 tandulavaicArikasUtram vRttyavacurisahitam, pra. devacandra lAlabhAI vi. sa 1978) granthasUciH 34 triSaSTizalAkApuruSa caritam 35 dazavakAlika sUtram (haribhadrasUriracittavRtti yutam , pra. devacandra lAlabhAi) 36 zAzrutaskandha 37 basakAliyasUttam ( agastyasiMhasUriracitacUriNa yutama , pra. RSabhadeva kezarImala) 38 dezI zamdasaMgraha ( prA. zrI hemacandrasUriracita dezInAmamAlA.pra.yanivasiTI graMtha nirmANa borDa) 36 dhAtupArAyaNama ( prA. zrI hemacandra sUriracitam, / pra. giradharanagara jaina saMgha amadAbAda) 4. dharmavinduprakaraNama 41 dharmaratnaprakaraNama (svopajJavRttiyatam) 42 dharmasaMgrahaH [svopajJavRttiyutaH pra. devacandra lAlabhAi bhA 1-2 vi. saM.1971-4) // 13 // how toileonind Silvollorasses
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArIddhAre raNama sampAdano payukta granthasUciH saTIke dvitIyaH // 14 // 43 vargapahaH gUrAnamA mAhita jainavidyA zAlA, amadAbAda) 44 dharmasaMgrahaNI vRttiH (pra. prAgamodayasamiti, sUrata) 45 dhyAnazatakam 46 nandisUtram (prA. zrI malayagirisUrittiyatama , pra. prAgamodaya samiti, sUrata) 47 navatasvaprakaraNam 48 nizIthasUtram (bhASya-cUriNayutam , pra. sanmati jJAnapITha prAgarA, vi. saM. 2014-2016) 46 pakkhosutta 5. pakSavastukaH (svopajavattiyutaH, pra. devacandra lAlabhAi vi. saM.1983) 51 paJcasagrahaH (svopajha-rAlayagirivRttiyutaH pra. muktAbAijJAnamaMdira, vi. saM.1963) 52 pazcAzakaprakaraNam (abhayadevasUrikRtavRtiyutam , pra.jaina dharmaprasArakasabhA vi.saM. 1666) 53 paJcAzakaprakaraNam (cUriNayutam pra. devacandra lAlabhAi vi.saM. 2008) 54 siri payaraNasaMdoha (pra. RSabhadeva kezarImala) 55 pANinIyavyAkaraNam 56 piNDavizuddhiH vRttiyatA, pra. prA. zrImadvijaya dAnasUrIzvarajI granthamAlA vi. saM. 1995) 57 piNDaniyuktiH (malayagirisUriracitaTIkAyutA pra. devacandra lAlabhAi visa.1974) 58 prazApanAsUtram (malayagirisUrivRttiyutama) 56 pramANamImAMsA (pra. bhAratIya prAcyavidyAbhavana kAzI 6. prazastisaMgrahA 61 pravacanasAraH 62 praznayyAkaraNasUtram (pabhayadevasUriTIkAyutam pra. prAgamodaya samiti, vi. saM. 1975) 63 boSicaryAvatAraH (asiyATika sosAyaTI kalakatta) 64 mahatkalpasUtram (niyukti-bhASya-vRtiyutam / pra. ana prAtmAnandasabhA vi. saM. 1986-98)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodAre laTIke hitoSa 11bahatsaMgrahaNo [cinabhadra-kSamAzramaNakRtA, malamagiri- mUriTokAyutA pra. jaina AtmAnandasabhA _ vi.saM 1973) bahasaMgrahaNI (devabhadrIyavRttiyunA) 18 magavatIsUtram (mabhayadevasUrivRttiyuktam pra. prAga modayasamiti bi. sa. 1674-77) 66 mahApAcakhANapayano 7. mahAbhAratam (pra. nirNayasAgara presa muMgA) 71 yogabinduprakaraNam 72 yogazAstrama svopazavRttiyutam , sampAdaka zrI jm| vijayajI, bhA. 1-2, pra.jaina sAhityavikAsamaNDala vi.saM. 2033] 4. yogazAstram sviopazavRttiyulama, pra. jainadhamaprasA rakasabhA vi.saM. 1982) 74 sokaprakAzaH 75 basudevahidhiprathamasalama (pra.jaMna mAramAnandasabhA mi. saM. 1986 76 vicArasAraprakaraNam (zyumna sUriviracitama pra. prAgamorayasamiti bi. saM. 1171) 7. vizeSanavato viSamapadArthAvabodhaH (pravacanasArodArasya Tippanakama , hastalikhitam ) sampAdano76 vizeSazatakama samayasundaragaNikRtam pra. zeTha lakhamIcanda amaracanda prAgarA |pyukt vi. sa. 1673) saciH 8. vizeSAvazyakamAdhyama (svopavivaraNayatamaH koTyAcAryavAdigaNikRtapUrtirupavivaraNasahitaMca.pra.lA. i. bhAra tIya saMskRti vidyAmandira 81 myavahArasUtram ( bhASya-vRttiyutama , pra. vakila vikamalAla ugaracandra mamadAvAda vi.sa. 1984) 82 sAstravArtAsamuccayaH (pra. devacandra mAmabhAi 83 bhApakarmavidhi prakaraNam (pra. kezaravAi jaina jJAnamaMdirapATaNa vi.saM.1976) 85zrAvapramAptiH (pra.jJAnaprasAramaNDala visaM.1966) 85 bhASaka tamaGgaprakaraNam 86payanasamundhayaH (guNaratnasUrivRttiyutama , pra. bhAratIya jJAnapITha) mah Clickasana' .. .. ..
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ......... ........ndian ma r g pravacana sArodAre 17 sahajIkappo 88 saptatizatasthAnaprakaraNam (pra.jaina prAramAnandasamA ki.saM. 1975) ko sammatitarkaH (saTIka, pra. gujarAta vidyApITha bhamadAbAda ) 6. samavAyAGgasutrama ( abhayadevasUrakRitaTIkAyutama, pa. prAgamodaya mamiti ) 11 sambodhaprakaraNam 62 surdasaNAcariyama sampAdano63 sUtrakRtAGgasUtrama (saTIkam) 14 sthAnAGgasutrama (mabhayadevasUrikataTIkAyatama , sAMcA pAgamodayasamiti, vi.saM. 1975-6) saTIke tioya // 9 // meindia Sanam vaitrint... on anim
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ maaishine / viSayAnukramaH 57-58 Home NATUwIashionabainessmashlessonse # viSayAnukramaH # viSaya viSaya prakAzakIya nigraMthAcaturgatikA: prastAvanA kSetrAtItama saMpAvanopayukta graMthasUciH mArgAtItam kAlAtItam prAyazcitavazakam pramANAtikAntam 19-100 grodha-padavibhAgasamAdhAyo 11-12 sammAcatuSkam 101 vakravAlasamAcArI 12-20 sukhasamyAcatuSkam 102 utkRSTataH upazamaNikSapakami prApti:20-21 kriyAsthAnAni 13 1.3 sAdhuvihArasvarUpama sAmAyike prAka prapratibaddhavihArasvarUpam 22-27 jAtA'jAtakalpasvarUpam 27-26 zIlAGgAni 5000 pariSThApanoccArakaraNavika mayasAtakam 106 rokSAnaharhAH puruSAH 18 34.41 vastragrahaNavidhiH dokSAnarhAH striya. 20 patravyavahArA: dokSanahIMH napusakAH baajaarni dIkSanahIMH vikalAGkAH rAtrijAgaraNavidhiH yatikaldhyavastramUlyam 47.48 mAlocanAvAyakAnveSaNavidhi: zamyAtarapiNDa: pratijAgaraNakAlaH zrute samyaktvam sugndhikhlngkaal 104 edialiKAR 61-68 68-70 70-77 77-8 86-62 125 41 101 . 0.00 130 __101-102 // 10 // 102-104 News
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1061 218-218 220-231 231.6 pravacana sArodAre viSayAnu kramaH 155 113-114 MPEHHAT20p 138 234-246 246.254 254-8 258.060 130-7 prAhAramAnam vasatizudiH saMlekhanA vRSameNabasatigrahanam malasya sacittatAkA timaMcAdistrImAnam mAnarmadazakama mASAcatuSkam bachanaSozakam mAsapaJcakam pakSapAkama lokasvarUpama kAlikyAdhisaMzAH3 mAhArAvisaMjJA: 4 saMjJA 10 saMjJA 15 samyaktvamevA: 67 samyaktvasya ekAzmeivAH kulakoTosar3AyA 84 yonilakSAH kAsyavRtavivRttiH 13-143 143-4 153 bhaadprtimaaH| pAgyAnIjasvam 154 kSetrAtItAnAmacittatvam dhAnyAdInAmavittatvama maraNAni 17 158 palyopamasvarupam sAgaropamasvarupama aksapiNIsvarUpam utsarpiNIsvarUpam pudgalaparAvartasvarUpam mamamayaH 15 prakarmabhUmaya 30 mavAH 8 prANAtipAtamevAH 243 pariNAmamedAH 1.8 brahmamedAH 55 kAmabhedAH 24 prANA: 10 kalpamAH10 12 narakanAmagotrANi 261-272 14 // manmM mAma 166 164-5 18t-tel 16-201 201-205 301-117 275-7 277- 278-280 250-1 281-4 28.6 MWANUNU
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana 175 sAroddhAre 176 saTIke 107 178 dvitIyaH rAma: 173 174 // 19 // nArakatanumAnam marakatI utpattinAvirahaH nArakalezyA: nArakAvadhi: paramadhArmikAH narakodvattAna labdhiH narakeSu upapAta: ekendriyAdInAM kAya sthitiH ekendriyAdonAM bhavasthiti: ekendriyAdInAM numAnam indriyANAM svarUpaviSayoM pRthvyAdInAM lezyA; ekendriyAdInAM gatiH ekendriyAdInAmAgatiH 111 16603 upapAta cyavana virahaH PE 180 181 182 185 186 187 185 marakAvAsAH nArakavedanA: nArakAyuH 186 160 jAta mRta saGkhyA bhavanapatyAdInAM sthitiH 286 TEX 196 27-212 232-3 263-6 198 197 516-7 238-382 199 200 201 302 303-5 202 3050. 203 3076 204 303-11 311-3 313.7 317-322 322-3 324-6 326-350 231-3 23-45 205 206 2 208 202 210 211 212 213 214 bhavanapatyAdInAM bhavanAni devAnI dehamAnam devAnAM lezyAH devAnAmavadhijJAnam devAnAmutpattivirahaH devovartanAvirahaH tatanAsaGkhyA devAnAM gatiH devAnAmAgatiH siddhigativirahaH jIvAnAmAhArAdi 363 pAkhaNDinaH prabhAvabheSAH 8 cakravaniH 12 baladevAH 9 vAsudevA: 9 prativAsudevA: 9 vAsudeva ratnAni navanidhisvarUpam jIvasaGkhyAkulakam 346-9 _349-351 251-2 352.7 kramaH 357-7 360 361 361-2 363-4 364 365-71 371-85 385-6 386 86-7 38 387-8 viSayAnu 388-12 312 31-407 // 19 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 pravacana viSayAnu 1978 sAroTa saTIka dvitIyaH | y: 8mUlaprakRtayaH 158 uttaraprakRtayaH bandhAdisvarupama karmasthitiH sAbAdhA 52 puNyaprakRtayaH 12 pApaprakRtayaH bhAvaSaTakam guNasthAna keSu mAbapaJcadama jovAnAM caturdazakam majobAnAM caturdazaka m 461-444 444.6 4478 448.8 441.41 456-160 533 533-4 231 mayasthAnAni sapta SaD bhASA: aprazastAH zrAvakavatamanAH pApasthAnAni muniguNAH 7 dhAvakaguNA: 21 tiyaMggarbhasthitiH utkRsTA 24.2 manuSyagarbhasthiti: kAya sthiti: 243 garbhasthita jIvasya prAhAraH 244 garbhasaMbhUtikAlaH 245-6 pitR-putra saMkhyA 4. strI-puruSAbIjakAla: 2.48 zukrAdInAM pramANama samyaktvAdInAM lAbhAntaram manuSyatve anAgamakAH pUrvAGgaparimANam 250 pUrvamAnam lavazikhAmAnam 254 aGgulasvarUpam 255 tamaskAyasvarUpam 37.43 TE 227 228 206 mArgaNAH 14 upayogA: 12 yogAH 15 paralokagatiH guNasthAnaceSu guNasthAnakAlamAnam vikurvaNAkAla: samUdghAtAH sapta paryApyaH SaD manAhArakAcatvAraH 230 457- 481.2 482-4 485 485-46 452-5 495-6 555 232 547-556 556-8 OM ROBAR sira
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558-9 657-661 pravacanasArodAre viSayAnukramaH 255 666-666 573-4 12 pranantaSaTkama aSTAGganimittam mAnonmAnapramANAni aSTAdazamojyAni SaTsvAnavRddhihAni asaMharaNIyAH antIpA. 56 jIvA'jIvAlpabahutvam yugapradhAnasUrisaGkhyA zrImadrakRtIrthapramANam devAnAM vicAraH kRSNarAjIsvarupam atyAdhyAyasvarupam nandIzvaradvopasvarupama lamdhisvarupama vividhAH tapo bhedAH 272 pAtAlakalazasvarUpam 273 mAhArakazarIrasvarupama anAryadezAH 275 prAryadezAH 2.6 siddhaguNA: 31 pariziSTAni1 vizeSa TippaNama zrI laghupravacanasArodvAra: 3 uddharaNasUciH 4 vizeSanAmAni 5 kSetranAmAni 6 zAstranAmAni 7 samAnagraMthagAthAMkAH . samAnaviSayagraMthasthAna nirdezaH zuddhipatrakam 264 -5 676 677-684 685-701 702-3 704 268 269 585-7 VEG-561 561-607 607-616 616-626 / 707-8 270 Eakti Homemeo emew intmiritinsonilon
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ . pravacana sAroddhAraH .. e : : : SARMmso
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shrii jinAya namaH // zrImaddevabhadrAntiSacchImasiddhasenamUrisUtritaTIkAvibhUSitaH zrImannemicandrasUrIzvaravinirmitaH * pravacanasAroddhAraH % {dvitIyaH khaNDaH] idAnI dasa pAyacchitsAI' ti aThanavataM dvAramAha AloyaNa 1 paDikkamaNe 2 mIsa 3 vivege 4 tahA viussagge 5 / taba 6 ccheya 7 mUla 8 'aNavaTiyA ya9pAraMcie ceva 10 // 750 // [Ava. ni. 1418, paJcAzaka 16 / 2 vyavahAramA. 53] Aloijjai guruNo purao kajjeNa hatthasayagamaNaM 1 / samiipamuhANa micchAkaraNe kIrai paDikkamaNaM 2 // 751 / / 1 bhagavaTTayA-iti bhAva. niyuktau paJcAzake ca pAThaH / aNabaThiyAya-iti vyavahAramAdhye (gA. 53) pATha: 11 / 2 htysygmnne-mu.|| SHERE
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana - sAroddhAre saTI ke // 2 // 1 1 1194311 extree rAgAhavirayaNaM sAhijaM gurUNa puro dijjaha micchAdukaDameyaM mIsaM tu pacitaM 3 // 752 // kajjo aNesaNijje gahie asaNAie paricAo 4 kora kA srgo diTThe dussamumi 5 frbaruAI dijjara puDhavAivighaTTaNe tavaviseso 6 taduddamassa muNiNo kijjai pajjAyanuccheo 7 pANAivAyapamuhe puNabyayArovaNaM viheyavaM 8 ThAvijjaha navi esu karAghAtpadumaNo 9 pAraMciyamAvajaha saliMganiva bhAriyAi sevAhi / // 756 // roadliMgadharaNe 'dhArasava risAha sUrINaM 10 navaraM dasamAvatIe navamamajjhAvayANa pacchitaM / chummAse jAva tayaM janamuosao varisaM // 757 // dasa tA aNusajjatI jA caudasapuvi paDhamasaMghayaNI / teNa paraM mUlaMtaM duSpasaho jAva afrat // 758 / / 1 rAgAiviraiyantA* // / 2 sAhiyaM tA / sAhiya-saM. // 3 dussaSiNa0 mu. // 4 bArasavarisAI saM. // 1194811 1 // 755 // 1 98 dvAre prAyazcita dazakaM gAthA 7500 758 pra. A. 217 // 2 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dazaka 'Aloye tyAdigAthAnavakam / 'AG-maryAdAyAM sA ca maryAdA iyamta 'jaha bAlo japato kajjamakajaM ca ujju bhaNai / taM taha AloejjA mAyAmayavippamukko ya // 1 // [oghani. 801] / 98dvAre anayA maryAdayA 'locU darzane' curAditvAt Nic, locanaM locanA-prakaTIkaraNaM 'AlocanA, prAyazcittaguroH purato vacasA prakAzanamiti bhAvaH / yatprAyazcittamAlocanAmAtreNa zuddhadhati tadAlocanArhatayA kAraNe kAryopacArA dAlocanam 1 / gAthA ____ tathA pratikramaNaM-dopAtpratinivartanam apunaHkaraNatayA mithyAduSkRtapradAnamityarthaH tadarha prAyazcitta 750. mapi pratikramaNam / kimuktaM bhavati ?-yat prAyazcittaM mithyAduSkRtamAtreNaiva zuddhimAsAdayati na ca 758 gurusamakSamAlocyate, yathA sahasA'nupayogataH zleSmAdiprakSepAdupajAtaM prAyazcittam , tathAhi-sahasA'nu pra. A. payaktena yadi zleSmAdi prakSiptaM bhavati na ca hiMsAdikaM doSamApanastarhi gurusamakSamAlocanAmantareNApi mithyAduSkRtapradAnamAtreNa sa zuddhathati tatpratikramaNAItvAtpratikramaNam 2 / yasmin punaH pratisevite prAyazcitte yadi gurusamakSamAlocayati Alocya gurusandiSTaH pratikrAmati pazcAcca mithyAduSkRtamiti va te tadA zuddhayati tadAlocanApratikramaNalakSaNobhayAhatyAnmizram 3 // yathA bAlo jalpana kAryamakArya ca RjukaM mnnti| tathA tadAlocayet mAyAmadavipramuktazca // 2 // 1 tulanA-vyavahAravRttiH (bhA.1gA. 53, pR. 20) / jaijIyakappasU. vRttiH p.4|| 2 AlocanaM-iti vyavahAravRttau (bhA. 1, pR. 20 B) jaijIyakappavRcau api pAThaH / / 3 0dAlocanA-mu. / / 218 // 3 // CESS
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke // / 4 // tathA viveka:- parityAgaH, yatprAyazcittaM viveka evaM kRte zuddhimAsAdayati nAnyathA, yathA karmaNi gRhIte, tadvivekAtvAdvivekaH 4 / tathA vyutsargaH --kAyaceSTAnirodhaH, yad vyutsargeNa-kAyaceSTAnirodhopayogamAtreNa zuddhayati prAyazcittaM yathA duHsvapnajanitaM tat vyutsagarhitvAd vyutsargaH 5 / 'tave 'ti yasmin pratisevite nirvikRtikAdiSaNmAsAntaM tapo dIyate tattapo'rhatvAttapaH 6 / yasmin punarApatite prAyazcitte sandUSitapUrva paryAya dezAvacchedaH zeSaparyAyarakSAnimittaM duSTavyAdhisandUSitazarI baiMka dezacchedana mitra zeSazarIrAvayava paripAlanAya kriyate tacchedArhatvAcchedaH 7 / 'mala' ti yasmin samApatite prAyazcite niravazeSaparyAyocchedamAdhAya bhUyo mahAvatAropaNaM tanmUlA rhasvAnmUlam 8 / da yena punaH pratisevitena utthApanAyA apyayogyaH san kaJcitkAlaM na vrateSu sthApyate yAvannAdyApi prativiziSTaM tapIrNaM bhavati pazcAcca cIrNatapAstadoSoparatau vrateSu sthApyate tadanavasthAItvAda 'navasthitaprAyazcittam, yadvA yathoktaM tapo yAvana kRtaM tAvanna vrateSu liGge vA sthApyate ityanavasthApyaH, tasyabhAvo'navasthApyatA 9 / 'pAraMcie ceva' ti 'aMcU gatau' yasmin pratisevite liGgakSetrakAlatapasAM pAramaJzcati tatpArAJcitam pArAcitamarhati 'tadarhatI' ti ( pA0 5-1-63) sUtreNa DaH pArAJcitam yadvA pAram - antaM prAyazcittAna 10 navasthatA prAyazcittaM saM. 1 tadanavasthitvAdanavasthitaprAyazcittaM iti vyavahAravRttau (mA. 1, pa. 20) pATha: / / 1 98 dvAre prAyazcitta dazakaM gAthA 750 758 pra. A. 218 // 4 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke tata utkRSTataraprAyazcittAbhArAdaparAdhAnA vA pAramazcati--gacchatItyevaMzIlaM pArAzci tadeva pArAzcikamiti 10 ||750 // arthatAni svayameva vyAcaSTe-'AlojjaI' ityAdigAthASaTkam , kAryeNa-avazyakaraNIyena bhikSA- | 98 dvAre grahaNAdinA hastazatAtparata:-uddhvaM yadgamanamupalakSaNatvAdAgamanAdi ca 'tadAlocanAhasya guroH purata Alo- prAyazcittacyate-vacasA prakaTIkriyate / iyamatra bhAvanA-gurumApRcchaya guruNA'nujJAtaH san svayogyabhikSA-vastra dazakaM pAtra-zacyA saMstAraka-pAdaprogchanAdi yadivA AcAryopAdhyAya sthavira-bAla glAna-zaikSaka-kSapakA-'samartha gAthA prAyogyavastrapAtrabhaktapAnauSadhAdi gRhItvA mamAgato yadvA uccArabhRmevihArAdvA samAgataH athavA caitya 750candananimittaM pUrvagRhItapIThaphalakAdipratyarpaNanimittaM vA bahuzrutApUrcasaMvignAnAM vandanapratyayaM vA saMzaya 758 vyavacchedAya vA zrAddhasvajJAtyavasannavihArANAM zraddhAvRddhayarthaM vA sAdharmikANAM vA saMyamotsAhanimitta pra. A. hastazatAtparaM dRramAsannaM vA gatvA samAgato yathAvidhi gurusamaznamAlocayatIti / iyaM cAlocanA gamanA- 218 gamanAdizvavazyakartavyeSu samyagupayuktasyAduSTabhAvatayA niraticArasya chaasthasyApramattasya yateSTavyA / sAticArasya tUparitanaprAyazcittasambhavAt / kevalajJAninazca kRtakRtyatvenAlocanAyA ayogAt / 1sdaalochesy-mu.||2 tulanA-vyavahAravRttiH mA. 1, mAdhya gA. 57 pR.22 / / / 3 san zratopadezanopayuktaH svayogya iti vyavahAravRttau (mA.1, pR.22B) pAThaH / / 4 zrAddhasya jJAtya iti vyavahArasUtravRttau (bhA.1, pR. 22B) paatthH||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke | dazaka Aha-yAni nAmAvazyakartavyAni 'gamanAgamanAdini teSu samyagupayuktamyAduSTamAvatayA niraticArasya 19-dvAre chAsthasyApramattasya kimAlocanayA ?, tAmantareNApi tasya zuddhatvAt , yathAsUtraM pravRtteH, satyametat , prAyazcitta kevalaM yAzceSTAnimittAH sUkSmapramAdanimittA vA sUkSmA Azrava kriyAstA AlocanAmAtreNa zuddhayantIti chuddhinimittamAlocanA 1 / / gAthA tathA samitipramukhANA sahasAkArato'nAbhogato vA kathamapi pramAde mati mithyAkaraNe-anya dhAkaraNa pratikramaNaM-mithyAdaSkRtapradAnalakSaNaM prAyazcitaM kriyate / tatra samitayaH paJca, tadyathA-IyAsamiti 758 rbhApAsamitirepaNAmitirAdAnabhANDamAtranikSepaNAmamitiruccAraprazravaNakhelamiganajalapAriSTApanikAsamiti pra. A. zca, pramukhagrahaNAd guptyAdiparigrahaH, guptayazca tisamtadyathA-manoguptirvacanaguptiH kAyagunizca / iyamatra 219 bhAvanA-mahamAkArato'nAbhogato yA IryAyAM yadi kathA kathayan vrajeta , bhASAyAmapi yadi gRhasthabhASayA DhaDarasvareNa vA bhASeta, epaNAyAM bhaktapAnagavepaNa velAyAmanupayukto bhANDopakaraNasyAdAne nikSepe vA apramArjayitA apratyupekSite sthaNDile uccArAdInAM pariSThApayitA na ca hiMsAdoSamApannaH, tathA yadi manasA duzcintitaM syAt , vacasA durbhASitaM, kAyena duzceSTitaM, tathA yadi kandapoM vA hAso vA strI-bhakta-caura janapadakathA vA tathA krodha-mAna-mAyA-lobheSu gamanaM, viSayeSu vA zabda-rUpa-rasa-gandha-sparzalakSaNe pvamiSvaGgaH sahasA'nAbhogato yA kRtaH syAttata eteSu sarveSu sthAneSu AcAryAdiSu ca manasA pradveSAdikaraNe 1 gamanAdIni-muH // 2 tulanA-vyavahArasUtravRttiH mA.1, pR.23 : || 3 vanuSaMgaH iti vyavahArasUtravRttI (mA. 1, pR. 231) pAThaH // .. . ESSA i ... na Police - b
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 7 // vAcA antarabhAvAdikRtau kAyena purogamanAdau tathA icchAmidhyAtathAkArAdiprazasta yogA karaNe ca mithyAduSkRtapradAnalakSaNaM prAyazcittamiti 2 // 751 // tathA zabdAdiSu - zabdarUpaprabhRtiSviSTAniSTaviSayeSu 'rAgAdiviracanaM' rAgasya - abhiSvaGgalakSaNasya vAdigrahaNa - araNasya manomAtreNa karaNaM gurUNAM purataH "sAhi" ti kathayitvA yadIyate mithyAduSkRtametatprAyazcittaM mizramiti bhaNitam / iyamatra bhAvanA - nAnAprakArAn zabdAdIn viSayAn indriyaviSayabhUtAnanubhUya kasyacidevaM saMzayaH syAd yathA zabdAdiSu viSayeSu rAgadveSau gato vA na veti, tatastasmin 'zaGkAviSaye mizra - pUrvaM gurUNAM purata AlocanaM tadanantaraM gurusamAdezena mithyAduSkRtadAnamityevaMrUpaM prAyazcittaM bhAvataH pratipadyate / yadi hi nizcitaM bhavati yathA amukeSu zabdAdiSu viSayeSu rAga dveSaM vA gata iti, tatra tapo'haM prAyazcittam, athaivaM nizcayo-na gato rAgaM dveSa vA tatra sa zuddha eva na prAyazcittaviSayaH 3 // 752 || tathA nepaNIye- azuddhe azanAdike- azana-pAna khAdima - svAdimarUpe sakalaughikaupagrahalakSaNe ca vastuni gRhIte sati parityAgaH kAryaH / idamuktaM bhavati - samyagupayuktena kenApi sAdhunA bhaktapAnAdikaM gRhItaM pazcAtkathamAsukamanepaNIyaM vA jJAtaM tatra prAyazcittaM tasya gRhItasya bhaktapAnAdeH parityAgaH / upalakSaNametat tena etadapi draSTavyam - azaThabhAvena giri-rAhu- megha-mahikArajaH samAvRte savitari 1 sAhiyaM je / / 2 saMzayaviSaye mu. 1 tulanA vyavahArasUtravRttiH bhA, 1, pR. 37 // 3 tulanA- vyavahArasUtravRttiH mA. 1, pR. 354 // 98 dvAre prAyazcitta dazakaM gAthA 750 758 pra. A. 219 // 7 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saaroddhaare| saTIke // 8 // udgatabuddhayA anastamitabuddhayA vA gRhItamazanAdikaM pazcAd jJAnamanute astamite vA sUrye gRhItaM tathA reation gRhItvA caturthImapi pauruSIM yAvad dhRtamazanAdi zaThabhAvenAzaThabhAvena vA ardhayojanAtikramaNena nItamAnAta vAzanAdi tatra viveka eka prAyazcittamiti / zaThAzaThayozcedaM lakSaNaM-indriyavika thAmAyAkrIDAdibhiH kurvan zaThaH, glAna' sAgArikAsthaNDilabhayAdikAraNato'zaThaH 4 / tathA duHsvapnapramukhe dRSTe sati tadvizodhanAya kriyate kAyotsargaH tatra duHsvapnaH- prANAtipAtAdisAvadyabahulaH, pramukhagrahaNAgamanAgamananau saMtaraNAdiparigrahaH, eteSu viSaye kAyotsargalakSaNaM prAyazcittamiti bhAvaH / uktaM ca "gamaNAgamaNaciyAre sutne vA sumiNadaMsa rAo | nAvA nasatAre 'pAyacchittaM viggo // 1 // " [tu. Ava.ni. 1533, vyavahArabhA. pra. 111] atra ' 'sute vatti sUtre - mUtraviSayeSu uddeza samuddezA'nujJA-prasthApana pratikramaNa zrutaskandhA'Ggapari'vartanAdiSvavidhimAcaraNaparihArAya prAyazcittaM kAyotsargaH 5 || 753 // 10sAgArikasthaMDiTara iti vyavahArasUtravRttau (bhA. 1, pR. 36B) pAThaH / / 2 eteSvaviSaye je. // gamanAgamanayorvicAre sUtre vA svapnadarzane zatrau / nAvA nadIsaMtaraNe prAyazcittaM vyutsargaH // 1 // 3. riyAdiyA paDakamaNaM-iti bhava. niyuktau pAThaH // 4 tulanA-vyavahArasUtravRttiH mA. 1 pR. 36 // 5 vartanAdiva vidhisabhA iti vyavahArasUtravRttau (bhA. 1 pR. 39 ) pAThaH 98 dvAre prAyazcitta dazakaM gAthA 7500 758 pra. A. 219 // 8 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre | saTIke vA samuccaye, tathA pRthivyAdivighaTTane-sacittaprathivIkAyAdisaTTane nirvikRtikAdikaH SaNmAsAvasAnastapovizeSo dIyate chedagranthAnusAreNa jItakalpAnusAreNa vA, etattapolakSaNaM prAyazcittamiti 6 / tathA tapasA durdamasya-vizodhayitumazakyasya muneH kriyate paryAyavyavacchedaH mahAvratAropaNakAlAdArabhya ahorAtrapaJcakAdinA krameNa zrAmaNyaparyAyacchedanam , tatra tapodurdamo yaH SaNmAsakSapako'nyo vA vikRSTatapaHkaraNasamarthastapasA garvito bhavati yathA ki mamAnena prabhUtenApi tapasA kriyate ? iti tapaHkaraNAsamoM vA glAnAsahabAlavRddhAdiH tathAvidhatapaHzraddhAnarahito vA niSkAraNato'pavAdarucirvati // 754|| tathA prANAtipAtapramukhe-prANivadha-mRpAvAdAdike'parAdhe saGkalpya kRte puna tAropaNaM-bhRyo'pi vratasthApanaM vidhAtavyam / ayamarthaH-AkuTTayA paJcendriyajIvavadhe vihite darpaNa maithune sevite mRSAvAdA-dattAdAna-parigraheSu ca utkRSTeSu pratiseviteSu AkuTTayA punaH punaH seviteSu vA mRlAbhidhAnametatprAyazcittaM bhavatIti / tathA karAdibhiH-muSTiyaSTiprabhRtirghAto maraNanirapekSatayA AtmanaH parasya vA svapakSagatasya parapakSagatasya vA ghorapariNAmataH praharaNaM tena praduSTamanA-atisakliSTacittAdhyabasAyo na vrateSu sthApyate yAvaducitaM tapo na kRtaM syAt / ucitaM ca tapaHkarma utthAnaniSadanAdyazaktiparyantam , sa hi yadA utthAnAdyapi katu - mazaktastadA 'anyAn prAthayate-AryA ! utthAtumicchAmItyAdi , te tu tena saha sambhASaNamakurvANAstatkatyaM kurvanti / etAvati tapasi kRte tasyotthApanA kriyata iti 1 // 755 // 1 tulanA-yogazAstravRttiHza60, pa. 312 / / 98 dvAre prAyazcitta. dazaka gAthA 750758 pra.A. 220
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke 18dvAre prAyazcitta // 10 // 758 tathA pArAzcikaM nAma dazAnaM prAyazritamApAne mbaliGginI nRNmAryAdisevAbhiH, AdizabdAlliGgighAtarAjavadhAdiparigrahaH / etacca avyaktaliGgadhAriNAM jinakalpikapratirUpANAM kSetrAvahiHsthitAnA suvipulaM tapaH kurvatAM mahAsacAnA murINAm- AcAryANAmeva jaghanyataH SaNmAsAn utkRSTato dvAdaza varSANi yAvadbhavati, tatazca-aticArapAragamanAnantaraM pravrAjyate nAnyatheti 10 // 756 / / athAtraiva vizeSamAha- "navaraM gAhA, navaraM-kevalaM dazamaprAyazcittApattAvapi matyAM navamameva-ana. vasthApyalakSaNaM prAyazcittamadhyApakAnA-upAdhyAyAnAM bhavati / ayamartha:-yeSu yepvaparAdhepu pAgazcikamApadyate teSu teSvapi bahuzaH samAseviteSu upAdhyAyasyAnavamthApyameva prAyazcitaM bhavati, na tu pArAzcikam , upAdhyAya syAnavasthApyaparyantasyaiva prAyazcittasya pratipAdanAt / evaM sAmAnya sAdhUnAmapyanavasthApyapArAzcikayogye vaparAdheSu satsu mRlaparyantameva prAyazcittamavagantavyam , taccAnavasthApyaM jaghanyataH SaNmAsAna yAvadbhavati utkRSTatastu varSamiti / idaM ca AzAtanAnavasthApyamAzrityoktam , pratisevanAnavasthApyApekSayA tu jaghanyato varSamutkRSTato dvAdaza varSANi / uktaM ca ___ "tattha AsAyaNAaNavaTThappo jahanneNaM chammAsA ukkoseNaM saMvacchara, paDisetraNAaNavaTThappo jahanneNaM bArasa mAsA ukkoseNaM bArasa saMbaccharANi" ti / tatra tIrthakarapravacanagaNadharAyadhikSepakArI AzAtanAnavasthApyaH / hastatADanasAdharmikAnyadhArmikastainyakArI pratisevanAnavasthApyaH // 7 // 7 // 1 'navara' mityAdigAthAtrayaM-mu. // 2 AzAtanAnavasthApyA. sN.|| . pra.A. 220
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke nanvetAni dazApi prAyazcittAni yAvattIthaM tAvadbhavanti ? uta netyAha-'dasa tA' gAhA, yAvacaturdazapUrvI prathamasaMhananI ca tAbaddaza prAyazcittAni anuSajanti-anuvartante, etau ca caturdazapUrvi-prathamasaMhananinau yugapadeva vyavacchinau, tayozca vyucchinnayoranavasthApyaM pArAzcitaM ca vyavacchinnam , tataH dvAre paraNa-anavasthAya-pArAzvatavyapacchadAdanantaramAlocanAdi mUlAntamaSTavidhaM prAyazcittaM tAvadanuvartamAnaM oghapadaboddhavyaM yAvad duSprasabhanAmA sUriH, tasmizca kAlagate tIrtha cAritraM ca vyavacchedamupayAsyatIti vibhaag||758||18|| sAmAcAyauM .. idAnIm 'ohammi payavibhAgammi sAmAcArIdurga' ti navanavataM zatatamaM ca dvAramAha-- gAthA sAmAyArI ohaM mi ohanijjusijaMpiyaM savvaM / 759 sA payavimAgasAmAyArI jAyagaMdhuttA / / 759 // pra.A. 'sAmAyArI' gAhA, samAcaraNaM samAcAra:-ziSTajanAcaritaH kriyAkalApaH, samAcAra eva | 220 sAmAcAryam , bheSajAditvAt svArthe pyaJ [pA05-4-23] strIvivakSAyAM 'pidgaurAdibhyazceti [pA0 4-1-41] DIp, 'yasye' [yasyeti ca pA0 6-4-148] tyakAralopaH, yasya hala (pA06-4-49) ityanena taddhitayakAralopaH / paragamanaM sAmAcArI, "sA vidhA bhavati-oghasAmAcArI dazadhAsAmAcArI padavibhAgasAmAcArI ca / tatra oghaH-sAmAnyaM tadviSayAsAmAcArI-sAmAnyataH saGkrapAbhidhAnarUpA sAca odhaniyuktijalpitaM sarva kSeyam , tatra hi vatinAmoghataH sarvasamAcAraH pratyupekSaNAdikA kathyate iti / // 11 // 1ca.mu.nAsti / / 2 cheyagaMdhuttI-je. 3 tulanA-Apa, malayAvRttiH pa. 341 / || 4 tulanA-bhopanivRttiH pa. 1 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIka tathA sA padavibhAgasAmAcArI yA chedagrandhepu-jotakalpa-nizIthAdikteti, iha ca sAmpratakAlaprajitAnAM tathAvidhazrutaparijJAnazaktivikalAnAmAyuSkAdiAhAsamapekSya oghasAmAcArI navamAtpUrvAn tRtIyAdvastuna dvAre AcArAbhidhAnAta tatrApi viMzatitamAtyAbhRtAt tatrAbhyodhaprAbhRtaprAbhRtAt 'nidA / padavibhAgasAmAcAryapi cakravAlanavamapUrvAdeva 'niyU Teti // 759 // 99-10 // samAcArI idAnImekazatatamaM 'cakkadAlasAmAyArI' ti dvAramAha--- gAthA icchA ? micchA 2 tahakkAro 3, AvassiyA ya 4 nisohiyA 5 / 760. ApucchaNA ya 6 paDipucchA 7, chaMdaNA ya 8 nimaMtaNA // 760 // 767 bhagavatI . za. 25/u.7,sU.801] |pra.A. uvasaMpayA ya 10 kAle, sAmAyArI bhave dasavihA u / 221 eesiM tu payANaM,patteyaparUvaNaM vocchaM ||761||[uttraadhyynni,482-3,pnycaashkpr.12|2-3] jai abhatthijja paraM kAraNajAe karejja se koI / tattha ya icchAkArI na kappar3a balAbhiogo u 1 // 762 // saMjamajoe anbhuTTiyassa jaM kiMpi vitahamAyariyaM / micchA eyaMti viyANiUNa micchatti kAyavvaM 2 // 763 // 1 nivyuuddhaa-muH| oghani-vRttau [pR.1] api. niyUMDhA-iti pAThaH // 2 nivyU tteti-mu.|| SMORE
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre | 101dvAre saTIke cakravAla samAcArI gAthA kappAkappe pariniSTriyassa ThANeH basu chiyarasa / saMyamatavaDgassa u aSikappeNaM tahakkAro 3 // 764 // [ Avani. 666,667-668.682,688-pshcaa.pr.12|10,14] AvassiyA viheyA avassagaMtavvakAraNe 'muNiNA 4 / sammi nisIhiyA jattha sejjaThANAi Ayarai 5 // 765 / / ApucchaNA u kajje 6 puSvanisihaNa hoi paDipucchA 7 / puvvagahieNa chaMdaNa 8 nimaMtaNA hoagahieNaM 9 // 766 // [Ava.ni.667] uvasaMpayA ya ticihA nANe taha dasaNe caritte ya 10 / esA hu dasapayArA sAmAyArI taha'nnA ya // 767 // 'icche' tyAdigAthASTakam , "epaNamicchA, karaNaM-kAraH, kArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, icchayA balAbhiyogamantareNa karaNaM icchAkAraH, tathA ca icchAkAraNa mamedaM kurviti / kisuktaM bhavati ?-icchAkriyayA na balAbhiyogapUrvikayA mamedaM kurviti 1 / tathA mithyA vitathamanRtamiti pryaayaaH| mithyAkaraNaM mithyAkAro mithyAkriyetyarthaH / tathA ca saMyamayogavitathAcaraNe viditajinavacanasArAH sAdhavastakriyAyA vaitathyapradarzanAya mithyAkAraM vidadhate mithyA 1 munninno-mu.||2 hoiaghiennN-taa.|| 3 tulanA-bhAvazyakasUtrasya hArimadrIvRttiH (pR.2584 :) malayagirIyA vRttiH (pR.342 taH) / / 4 tathA saMyama. mu.| Ava. hAribhadrathAma bhAva. malaya. vRttAvapi tathA ca saMyama iti paatthH|| pra. A. %AA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIka / / 14 / / kriyamiti / tathAkaraNaM tathAkAraH, sa ca sUtrapraznAdigocaro yathA bhavadbhiruktaM tathaivedamityevaM svarUpaH 3 / tathA avazyam - avazyazabdo'kArAnto'pyasti tato'vazyasya - avazyaM kartavyasya kriyA AvazyakI, caH samuccaye 4 | tathA niSedhena - asaMtagAtrAnivAraNena nirvRtA tatprayojanA vA yA zayyAdipravezanakiyA sAdhaka 5 tathA AcchanamAcchA, sA vihArabhUmigamanAdiSu prayojaneSu gugeH karaNIyA, caH pUrvavat 6 tathA pratichA-pratipraznaH sA ca prAgniyuktenApi karaNakAle kAryA nividena vA prayojanataH tukAmeneti / tathA chandanA - pUrvagRhItenAzanAdinA AmantraNA vidheyA / tathA nimantraNA agRhItenaivAzanAdinA ahaM HEdarthamazanAdyAnayAmItyevaMrUpA / tathopapacca vidhinA deyA, iyaM kAlekAlaviSaye sAmAcArI bhaved dazavidhA / evaM tAvatsamAsata uktA, samprati prapaJcataH pratipadamabhidhitsuridamAha-eteSAM padAnAM tuvizeSaNe vipayapradarzanena pratyekaM pRthakarUpaNAM vakSye kathayAmi // 760-761 // chAro partheSu kriyate tatpradarzanArthamAha-jaItyAdi yadItyabhyupagame anyathA sAdhanAmakAraNe abhyarthanaiva na kalpate / tatatha yadi abhyarthayetparam - anyaM sAdhu glAnAdau kAraNajAte samutpanne sati, tatastenAbhyarthayamAnena icchAkAraH prayoktavyaH / yadivA anabhyarthito'pi ko'pyanyaH sAdhuH 'se' ti tasya kartukAmasya kasyacitsAdhoH kAraNajAte kuryAt, tatrApi tenAnabhyarthitena sAdhunA tasya cikIrSitaM tukAmena icchAkAraH prayoktavyaH / iha viralAH kecidanabhyarthitA eva parakAryakartAra iti ko'pItigrahaNam / 1 tulanA pacAzaka vRttiH 5. 194 / / 2 vidhinA''devA iti bhava. hAribhadrAM pAThaH // 3 evaM kAle-iti bhAvaH hArimadrayAm bhava malayaH vRttau ca pAThaH // 101 dvAre cakravAla samAcArI gAthA 760 767 pra. A. 221 // 14 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 15 // atha kasmAdicchAkAraprayogaH kriyate ?, ucyate balAbhiyogo mA bhUditi hetoH / tathA cAha-yato na kalpate balAbhiyogaH sAdhanAm, tata icchAkAraprayogaH kartavyaH / tuzabdaH kAcidbalAbhiyogo'pi kalpate iti sUcanArthaH 1 // 762 // samprati mithyAkAraviSayapratipAdanArthamAha- saMjamajora' gAhA, 'saMyamayogaH -samitiguptirUpaH tasmin viSayeyutthitasya sato yatkiJcidvitatham anyathA''caritam - AsevitaM bhUtamiti zeSaH, mithyA viparItametaditi vijJAya kiM 1- mithyeti kartavyaM tadviSaye mithyAduSkRtaM dAtavyamityarthaH, saMyamayogaviSayAyAM ca pravRttoM vitathAsevane mithyAduSkRtaM doSApanayanAya samartham, na tUpetyakaraNaviSayAyAM nApyasakRtkaraNagocarAyAmiti 2 // 763 // 1 idAnIM tathAkArI yasya dIyate tatpratipipAdayipurAha - 'kappAkappe' gAhA, kalpo vidhirAcAra iti paryAyAH, kalpaviparItastvakalpaH, jinasthavirakalpAdirvA kalpaH, carakasugatAdidIkSA punarakalpa iti / kalpazvAkalpazca kalpA kalpamityekavadbhAvaH tasmin pari-samantAbhiSTitaH pariniSThito jJAnaniSThAM prAptastasya / anena ca jJAnasampaduktA / tathA tiSThanti mumuz2avo yeSu tAni sthAnAni - mahAvratAni, teSu paJcasu - pazcasakhyeSu sthitasya- Azritasya anena ca mUlaguNasampattiruktA / tathA saMyamaH pratyupecotprekSAdiH, tapazca- anazanAdi, tAbhyAmAdhyasya-sampannasyetyanenottaraguNa yuktatAmAha / tasya, // 1 tulanA - Ava hAribhadrIyavRttiH (pa. 263 13 ) Ava malaya vRtti: pa. 346 2 tulanA - ASa. hAribhadrayA vRttiH pa. 264 cha, bhAva. malaya. vRttiH pa. 3470, palAzavRttiH pa. 198 // 1016 cakravAla samAcAra gAthA 760 767 pra. A. 222 // 15 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke kimityAha-'avikalpena' nirvikalpaM tadIyavacane vitathatvAzaGkAmakurvANenetyarthaH tathAkAraH / kArya |101dvA ityadhyAhAraH / ko'bhiprAyaH ?-evaMvidhasya gurorvAcanAdAnAdau pRcchanAnantaramuttaradAne tathA sAmAcArI cakravAlazikSaNAdau ca yathA yUyaM vadatha tathaivai tadityarthasaMsUcakastathAzabdaH prayoktavyaH 3 // 764 / / samAcArI ___idAnImAvazyikI-nepedhikIdvAradvayamAha-'AvassiyA gAhA, 'AvazyikI vidheyA vasate | gAthA nirgacchatA sAdhunA avazyaM gantavye jJAnAdivarAdeta te bhikSATanAdau kAraNe sati, anena niSkAraNagamananiSedha uktaH 4 / tathA bahirdezAnivRttena tasmin sthAne naipedhikI vidheyA yatra zayyAsthAnAyAcarati / tatra zayyA-vasatistasyAM sthAnam-avasthAnaM tacca prastAvAtpravezalakSaNam AdizabdAccaityapravezAdi parigrahaH, bahirdezAdvasatyAdau pravizana naivedhikI vidadhyAditi bhAvaH 5 // 765 / / 222 sAmpratamApRcchAdidvAracatuSTayamekagAthayA prAha-'ApucchaNA' gAhA, ApRcchanamApRcchA sA ca katumabhISTe kArye pravartamAnena guroH kAryA-bhagavan ! ahamidaM karomIti / dvAram 6 / tathA pUrvaniSiddhena satA yathA tvayedaM na kartavyamiti / utpanne ca prayojane katu kAmena hoi paDipuccha' tti bhavati pratipRcchA pUjyaridaM niSiddha mAsIt idAnIM tena kAryeNa prayojanaM yadi pUjyA Adizanti tadA karomItyevaMrUpA / pAThAntaraM vA 'puvaniutteNa hoi paDipugcha' tti pUrva niyuktena satA yathA bhavatedaM kAryamiti tatkatu kAmena guroH pratipacchA bhavati kartavyA, ahaM taskaromIti / tatra hi guruH kadAcitkAryAntaramAdizati samApta -rrrieromr- train . 1 maavshykii-mu.||2 tulanA Avazyaka hArimadrIyA vRttiH (pa. 265), mAla. malaya. vRttiH pa. 350 // .
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 101 dvAre cakravAlasamAcArI gAthA 760 // 17 // vA tena prayojanamiti / dvAram / tathA pUrvagRhItenAzanAdinA chandanA zeSasAghubhyaH kartavyA, yathA mayedamazanAdyAnItaM yadi kasyacidupayujyate tato'mAvicchA kAraNa grahaNaM karotviti / dvAram 8 / tathA nimantraNA bhavatyagRhItenAzanAdinA, yathA'haM bhavatAM yogyamazanAdyAnayAmIti / dvAram // 766 // idAnImupasampadvAramAha-'upasaMpayA ya' gAhA, upasampadanamapasampat-kasmAzcidapyaparagurukulAdaparasya viziSTazrutAdiyuktasya guroH samIyAgamana miti / sA ca 'vidhA-jJAne jJAnaviSayA evaM darzanaviSayA cAritravipayA ca / tatra jJAna-darzanayoH sambandhinI tridhA bhavati-vartanA sandhanA grahaNaM ca / etadarthaM hi upasampadyate iti / tatra vartanA pUrvagRhItasyaiyAsthirasya sUtrAdeguNamiti / sandhanA ca-tamyaiva sUtrAdeH pradezAntare vismRtasya mIlanA ghaTanA yojanetyarthaH / grahaNaM punastasyaiva tatprathamatayA AdAnam / etat tritayamapi sUtrArthatadubhayaviSayamavagantavyam , evaM jJAne nava bhedAH / tathA darzane'pi darzanaprabhAvakasaMmatyAdizAstraviSaye eta eva bhedA vijeyA iti / tathA cAstriviSayA dvidhA sampance yAvRttyaviSayA kSapaNaviSayA ca ayamAzayaH cAritrArthamanyagacchamatkAcAryAya kazcidvaiyAvRtyakaratvaM pratipadyate / sa ca kAlataH kazviditvarakAlam , kazcicca yAvajjIvamiti / atrAha para:-nanu "kimatropasampadA kAryam ?, svagaccha evAyaM cAritrArtha kimiti vaiyAvRtyaM na 1.tulanA-AvazyakahArimadrIyA vRttiH (pa. 267 B taH) Ava. malaya. vRttiH 5.350 BIH 2 ghaTanA-muH / Ava hAribhadrayAmapi (5.267 // ) bhAva. malaya. vRttau (350 B ) api ghaTanA iti pAThaH // 3 tulanA-bhAva. hAribhadrIyAvRttiH pa. 270Bi Ava.malayAvRttiH pa. 354 // pra.A. 222 // 17 // DoAAA AAAMAN
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke karoti ?, satyam , svagacche na tathAvidhA nirvAhAdisAmagrI vaiyAvRtyAdikaraNakSamA samasti tataH paragacchopasampadaM karotIti / tathA kSapaNaviSaya bhavati-yathA kazcitkSapaNArthamupasampadyate, 'saca kSapako ||101 dvAre sAmAcAryaH dvividhaH-itvaro yAvatkathikazca / yAvatkathika uttarakAle'nazanakartA / itvarastu dvividho-vikRSTakSapako gAthA 'vikRSTakSapakazca / tatrASTama-dazamAdikartA vikRSTakSapakaH / paThAntatapaHkArI tu avikRSTakSapaka ityAdimvarUpa 768 'mAvazyakAdibhyo vijJeyamiti 10 / eSA huH-sphuTa cakrabAle-cakravAlaviSayA cakravatpratipadaM bhramantI pra.A. dazavidhA sAmAcArI vijJeyeti zeSaH / tathA anyA ca vakSyamANA sAmAcArI dazavidhA jJeyA // 767 // tAmevAhapaDilehaNA 1 pamajjaNa 2 bhikkha 3 riyA 4 '55loya 5 bhujaNA 6 ceva / 'pattagadhuvaNa 5 viyArA 8 thaMDila 9 AvassayAIyA 10 // 38 // [paJcava. 230] 'pahilehaNA' gAhA, pUrvAhaNe'parAhaNe ca vasa-pAtrAdInAM pratyupezaNA vidheyA 1, tathA pramArjanA vasateH parAhaNe ca kartavyA 2, tathA kRtakAyikAdivyApArAH pAtrANi gRhItvA AvazyakIkaraNapUrva 'vasate. nirgatyAhArAdiSu murchAmakurvantaH piNDagrahaNeSaNAyAM samyagupayuktAH sAdhayo 'bhikkha'tti mikSA gRhNanti 3, tathA bhikSAgrahaNAnantaraM naipedhikIpUrva vasatI pravizya 'namaH kSamAzramaNebhyaH' ityevarUpaM vAcikaM namaskAra / / 18 // 1 tulanA-AvazyakahArimadrIyA vRttiH (pa..271 ) pAva. malaya. vRttiH pa. 354 B // 2 AvazyakaniyuktiH 716. pavAzakathuttiH [12 / 47] ca draSTavyA // 3 0''loga-mu. / / 4. pattagadhuyaNa-mu. / / 5 pasatervini sN.|| : 8731SE 12 SRIODA STRA PAR AMMERS lamanlintuilunes RESENIML I P-Hindi
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ |101 dvAre sAmAcAryaH gAthA muccArya yogyadezaM cakSuHpratyupekSaNApurassaraM rajoharaNena pramRjya 'Iriya' ti IryApathikI pratikrAmanti 4, pravacana- kAyotsarge ca bhikSAbhramaNabhAvino nirgamanAdArabhya pravezaparyantAn puraHkarmAdInaticArAn gurunivedanArtha sAroddhAre cintayanti / pArayitvA ca caturvizatistavaM paThantIti, tathA ca caturviMzatistapAThAnantaraM bhAvatazcAritraparisaTIke / NAmApannAH santo gurogurusammatasya vA jyeSThAryasya purato yadodanAdi yena prakAreNa karoTikAprabhRtibhAja nAdinA gRhItaM tatsarva tathaiva pravacanoktena vidhinA 'Aloya' ti Alocayanti nivedayantItyarthaH / tadanantaraM dAlocitabhaktapAnayonimittamepaNAnepaNayorvA nimitta kAyotsarga kurvanti / icchAmi paDikkamiuM goyaracariyAe bhikkhAyariyAe jAba tassa bichAmi yugaDaM, rAmaH uttarIkara zeNaM jAva vosirAmi' tti kAyotsarga kurvanti ca / tatra namaskAraM 'jaI me aNuggahaM kujjA 'sAhU hujjAmi tArio' ityAdi vA cintayet / * yaduktamoghaniyuktau'tahi durAloiyabhattapANaesaNamaNemaNAe u / aTThassAse ahavA aNaggahAI va jhAijjA // 2 // [tulanA-opani.mA. 274 ] dazavakAlike tvasmin kAyotsarge 'aho jiNehi asAvajjA' itigAthAcintanaM bhaNitam , pArayitvA ca caturviMzatistavamaNanam , tadanu parizramAdyapanayanAya muhUrttamupaviSTAH svAdhyAyaM vidadhattIti 5 / tathA niHsAgArike sthAne rAgadveSavirahitAH santo namaskAraM paThitvA 'sandizata pArayAma' ityabhidhAya ca guruNA 768 pra.A. 223 . cihanadvayamadhyavartipATha je. nAsti / / 1sAhU' ityaadi-muH|| cihRdayamadhyavartIpAThaH je. nAsti / /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saaroddhaare| dvAre saTIke upazamaaNiH gAthA imammiinm 'nujJAtA vraNalepAyupamayA"bhujaNa'tti-bhojanaM kurvanti 6 / tathA bhojanAnantaramanchodakena bhAjaneSu samayaprasiddhaM kalpavayaM dayA 'pattagadhuvaNa' ti pAtrakANAM dhAvanaM kurvanti, samayaparibhASayA trepyantItyarthaH 7 / tadanu yadyapi prAge kAzanakaM pratyAkhyAtaM tathAdhyapramAdArtha 'mAgArikAkAraNaM guruabbhuTTANeNaM AuMTaNapamAga eriTAyaNi namAregA' ityeSAM prAggRhItAnAmAkANAM ca nigedhanArtha granyAkhyAnaM vidheyamiti, tathA 'viyAra'tti vicAra:-paMjJAvyutmajanArtha bahirAmanaM taM vakSyamANa vidhinA kurvanti 8 tathA 'thaMDilaM ti sthaNDilaM-parAnuparodhi prAsukabhUbhAgalakSaNaM niryag jaghanyena hamtamAtraM pratisteSayanti, tacca saptaviMzatividham , tathAhi-kAyikAyogyAni vasatemadhye paT sthaNDilAni bahibhAge'pi paDeya, milinAni ca dvAdaza. evamuccArayogyAnyapi dvAdaza, trINi ca kAlagrahaNayogyAnIti hai / nathA pUrvoktavidhinA 'Avassaya' tti Avazyaka-pratikramaNaM kurvanti / AdizabdAtkAlagrahaNAdiparigrahaH ityeSA prakArAntareNa dazavidhA pratidinasAmAcArI samAyato vyAkhyAtA / vistarastu paJcavastukadvinIyadvArAdava se yeti // 768 // 101 / / idAnIM 'niggayattaM jovassa paMca vArAo bhavavAse ti dvaya ttarazatatamaM dvAramAha---- uvasamaseNicaukkaM jAyai jIvassa AbhavaM nUNaM / ... tA puNa do egabhave khavagasseNI puNo egA // 766 / / ...'uvasamaseNi' gAhA, upazamazreNicatuSkram-upazamazreNicatuSTayameva jAyate-bhavati jIvasyAbha-saMsAre vartamAnasya tat nUnaM-nizcitam / utkarSato nAnAbhaveSu bAracatuSTayamupazamazreNi pratipadyata bhujanti- bhojn-mu.|| 2 gAthA 230 taH drssttvym| 224 Mareasiess
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke |103 dvAre sAdhuvihAra svarupaM gAthA // 21 // 770. iti bhAvaH, te punarupazamazreNyau ekasmin bhave utkarSato dve bhavataH / jhapakaNiH punarevai kasmin bhave bhavati / tato'yamarthaH-upazAntamohe kSINamohe ca musthAnake nidhana bhavati / yopazamazreNicatuSTaye apakazreNau caikasyAM kRtAyAM paJcadhA bhavatyutkarSataH saMsAre vasato jIvasyeti / / 766 // 12 // idAnIM 'sAhuSihArasarUvaM' ti vyuttarazatatamaM dvAramAha gIyatyo ya vihAro bIo goyatthamIsao bhaNio / etto taiyavihAro nANannAo jiNavarehiM / 770 // [. ka. mA. 688, vyavahArabhA. u. 2 gA.20, oghani. 121] davdao cakkhusA pehe, 'jugamittaM tu khesao / kAlao jAva rIejjA, uvautto ya bhAvao // 771 // [uttagadhyayanam. 247] 'gIyattho ya' gAhA, gIto-vijJAtaH kRtyAkRtyalakSaNo'rtho yeste gItArthA-bahuzrutAH sAdhavaH, tatsambandhitvAdgItArthaH, cazabdaH samuccaye bhinnakramazca, vihAro-vicaraNaM prathama iti gamyate / dvitIyazcaanyo vihAro gItA mizrAH-samanvitA ye'gItArthAste gItArthamizrAsteSAM satko gItArthamizraH sa eva gItArthamizrako bhaNitaH-ukto jinaividheyatayA / pAThAntaraM gItArthanizrita iti, tatra gItArthasya nizrAAzrayaNaM gItArthanizrA sA saJjAtA asyeti gItArthanizritaH / ita:-AbhyAM dvAbhyAM vihArAbhyAmanyastRtIya ekAnekAgItArthasAdhurUpo nAnujJAto-nAnumato vidheyatayA jinavarairiti // 770 // 1 jugumet-taa.||2 upa -mu.|| // 21 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre aprati saTIke // 22 // vihAraH gAthA vihAracaturvidho bhavati, dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, etadevAha-divvao' ityAdi, dravyatazca. kSuSA prekSate mArgasthitAn jIvAniti zeSaH, kSetrato yugamAtra kSetram , yugaM-yUpaM caturhastapramANaM tatpramANa bhUmi nirIkSeta, atyAsannasya dRSTasyApi kasyacijjIvAdeH rakSitumazakyatvAta ( granthAnaM 8000) yugamAtrAcca parataH zlakSNAjIvAdeSTumapyazazyatvAditi yugamAtragrahaNam , kAlato yAvatkAlaM muharta praharAdikaM 'roejja' ti gaccheta , bhAvatazca upayuktaH-samyagupayogapara ini // 771 / 103 // sAmpratam 'appaDibaddhavihAro' tti caturuttarazanamaM dvAramAha appaDibaDo a sayA gurUvaeseNa sadhyabhAvesu / mAsAivihAreNaM 'viharejja jahociyaM niyamA 772 // muttUNa mAsakappaM anno suttami nathi u bihAro / tA kahamAiggahaNaM kajje UNAibhAveNaM // 773 / / [paJcava0 865-6] kAlAidosao jai na davao esa kAraNa niyamA / bhAveNa tahavi kIrai saMthAragavaccayAIhiM // 774 / / kAUNa mAsakarUpaM tattheva ThiyANa tIsa maggasire / sAlaMbaNANa jiddoggahI ya chammAsio hoi // 775|| vihrei-taa.||2 kIraye-je / kIraI-iti gha.saM. vRttau pATha: mA. 2 / pa. 147 B // 3 kAUNa (kmhiNpi)-mu.|| 771 [pra. A. 225 SHRS MONIAN ROMANNA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 104dvAre aprati baddha aha asthi payavicAro caupADivayaMmi hoi niggamaNaM / ahavAvi anitassa 'AroSaNa suttanidhi // 776 // [vR. ka. bhA. 4286-7] egakhelAdhizAsI kAzAiekAcArigo jaivi / / tahavi hu visuhacaraNA visuddhaAlaMghaNA jeNa // 777 // sAlaMdhaNo par3ato attANaM duggame'vi dhArei / iya sAlavaNasevI dhArei jaI asahabhAvaM // 778 // [Ava. ni. 1172] . kAhaM achitti aduvA *ahIhaM tavovahANesu ya ujjamissa / / .. gaNaM va nIIsu ya sAraissaM, sAlaMyasevI samuvei moktraM // 779 // ... "appaDibaDo' ityAdi gAthA'STakam , apratibaddhazca sadA-sarvakAlamabhiSvaGgarahita ityarthaH, gurUpa- dezena hetubhUtena, kretyAha-sarvabhAyeSu dravyAdiSu, "tatra dravye-zrAvakAdI, kSetre- "nivAtasatyAdau, kAlezagdAdo, bhAve-zarIropacayAdau apratibaddhaH, kimityAha-mAsAdivihAreNa siddhAntaprasiddhena vihareta-vihAraM kuryAt / "yathocita-saMhananAyaucityena niyamAd- 'avazyaMbhAvata iti / etaduktaM bhavati-dravyAdipratibaddhaH sukhalipsutayA tAvadekatra na tiSThet / kiM tarhi 1, puSTAlambanena, mAsakalpAdinA vihAro'pi ca 1 AroyaNa suttanididA je. 2 tA / ArovaNa ghubaniddiTrA-iti kR. ka. mA. paatthH||2 ahissaM mu AvazyakahArimadrayAmapi [pa.534] ahIhaM-iti paatthH|| 3tvovhaannenn-taa.||4niihsu-mu.|| 5 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH mA.2 .147 ta 6 niryAtamu nivAsa si.| dharmasaM. vRttAvapi bhA.21.147] nivAta iti pAThaH / 7 ythoktN-je.|| avshyNbhaavyti-je.| avazyaM mAva iti-vi.|| vihAraH gAthA 772779 pra. A. 225 Lavanniumineration // 2
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 104 dvAre aprati vihAraH gAthA 773779 dravyAdyapratibaddhasyaiva saphalA, yadi punaramukaM nagarAdikaM gatvA tatra maharddhikAn bahan vA zrAvakAnupArjayAmi tathA ca karomi yathA mAM vihAyAparasya te bhaktA na bhavantItyAdidravyapratibandhena, tathA 'nivAtavasatyAdijanitaratyutpAdakamamura kSetrae, tu na zAnimityAdikSetrapratibandhena tathA paripakvasurabhizAlyAdi. zasyadarzanAdiramaNIyo'yaM viharatA zaratkAlAdirityAdikAlapratibandhena tathA snigdhamadhurAbAhArAdilAmena tatra gatamya mama zarIrapuSTathAdi sukhaM bhaviSyati, atra tu na tatsampadyate, aparaM caivamudyatabihAreNa biharantaM mAmevodyataM lokA bhaNiSyanti, amukaM tu zithilamityAdibhAvapratibandhena ca mAmakalpAdinA viharati tadA'sau vihAro'pi kAryAsAdhaka eva / tasmAdavasthAna vihAro vA dravyAyapratibaddhamyava sAdhaka iti // 772 / / ____ atha parAbhiprAyamAzaGkaya parihAramAha-'muttaNe tyAdi, muktvA-vihAya mAyakalpa-mAsavihAramanyaH sUtre-mUlAgame tu zabdasya evakArArthatvAnnAstyeva vihArastathA'zravaNAta , tat kathaM-kasmAdAdigrahaNamanantaragAthAyAm ?, tatrAha-'kajje'tti kArye tathAvidhe sati nyUnAdibhAvena-nyUnAdhikabhAvAtkAraNAdAdigrahaNam , ayamAzayaH-mAdhumistAvanmAsakalpenaiva mukhyato vihAraH kAryaH, kAraNavazataH punaH kadA. cidapUrNe'pi mAse vihAraH kriyate kadAciccAdhikyenApi kriyate, ityetadarthamAdigrahaNaM kRtam // 773 // etadeva prakaTIkurvanAha ---'kAlAI' tyAdi, kAlAdidoSataH kriyate--kAla-kSetra-dravya-bhAvadoSAnAzritya, tatra kAladoSo-durbhikSAdiH, kSetradoSaH-saMyamAnanuguNatvAdiH, dravyadoSo-bhaktapAnAdInAM zarIrAnanukUlatA, bhAvadoSo-glAnatvajJAnAdihAnyAdiH / yadyapi 'na' naiva 'dravyato' bahityiA 'eSa' mAsakalpaH, 'kriyate' vidhIyate, tathApi niyamAda' avazyatayA 'bhAvena' bhAvataH kriyate ekasthAnasthitairapi yatibhiH / 1nirvAta mu.|| pra.A. |225 Santanaman // 24 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathamiti cettatrAha---'saMthAragavaccayAIhiM' saMstArakavyatyayAdibhiH-zayanabhRmiparAvartanaprabhRtibhiH, AdizabdAvasati-pATakAdiparigrahaH / ayamAzaya-ekasyAmapi vamatau yasyAM dizi saMstArako mAsaM yaavdaastiirvcnH| stAM dizaM mAse pUNe parityajyAparamyAM dizi saMstAraka bhAstaraNIyaH, evamapazyasatisadbhAve mAsAdanantarama paravAtau saGkramaH karaNIyaH / evaM ca kurvatAM mAmakalpavihAgamAve'pi yatitvamaviruddhameva, yadavAci 104 dvAre ___paMcasamiyA tiguttA ujuttA saMjame tave caraNe / vAsamayapi vasaMtA muNiNo ArAhagA bhaNiyA // 1 // " apratiityAdi / / 774 // baddha... arthakasmin kSetre utkRSTamavasthAnakAlamAnamAha - "kAUNa' gAhA kamizcita kSetre kRtvA-vidhAya vihAraH ASADhamAse mAsakalpaM 'tatra' tasminneva kSetre 'sthitAnAM kRtavarSAkAlAnAM yAvanmArgazI-mArgazIrSa- gAthA viSayAgi triMzadinAni epa 'sAlambanAnAM' puSTakAraNa sevinA jyeSTha- utkRSTo'vagrahaH-1 kalAvasthAnalakSaNaH 1772. paNAmAsika:-paNmAsapramANo bhavati / idamuktaM bhavati-yatra uSNakAlasya caramo mAgakalpaH kRtastatra tathA- 779 vidhAnyakSetrAbhAvato varSAkAlaM yadi tiSThanti varSAkAlI ca vyatikrAnte yadi megho vati tato'nyAyamadazakaM |pra. A. tatra tiSThanti, tasminnapi samAptimupagate yadi punarbapati tato dvitIyaM divamadazakaM tiSThanti, tasminnapyatIte punavRSTastadA tRtIyamapi divasadazakaM tatra tiSThanti / evamutkarSatastrINi divasadazakAni vRSTayAdyAlambanamAzritya sthitAnAM SaNmAsapramANa utkRSTo'vagraho bhavati / tadyathA-eko grISmacaramamAsaH, catvAro varSAkAlamAsAH SaSTho mArgazIrSo divasadazakAyalakSaNa iti // 775 // // 25 // .. 1 'kamhipI' syAdi-mu. // 2 tatra- si. vi. nAsti // 226 HENDE
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sti pAdAnA-cara sAroddhAre saTIke gAthA atha mArgazIna varSati mArgAzca haritakardamAdyanAkulAstatra kiM kartavyamityAha-'ahe' tyAdi, athA 1104 dvAre sti pAdAnA--caraNAnAM vicAro-gamanAnukUlatA, tata iti zepaH, 'caupADivayaMmi' ti catasRNAM pratipadA aprati samAhArazcatuHpratipat , atra ca pratipado mAsAntavartinyo vivakSitAH, tataH kArtikAnantaraM bhavati nirgamanaM baddhavihAra ityarthaH, atha bihArayogye'pi samaye na nirgacchati tadA tasya sAdhoranirgacchatastataH sthAnAdAropaNaM vihAra -prAyazcittaM mUtranirdiSTaM-sUtrakathitaM bhavatIti // 776 // nanvekatra kSetre sthitAnAM yatanAparANAmapi yatInAM kulapratibandhAdayo bahavo dopA patra bhavanti tataH kathamidaM yuktamityAha-ege' tyAdi, ekasmin kSetra nivAma ekakSetranivAmaH tasman mati yadyapi 773. 'kAlAtikrAntacAriNaH' samayamaNitakAlAtikramacArINo yatayastathApi 'huH sphuTaM 'vizuddhacaraNA' niraticAracAritrAste 'yena' yataH kAraNAt 'vizuddhAlambanA' vizuddhaM-zAThya nAdRSitaM vArdhakajaGghanavalaparikSINatAvihArAyogyakSetrAdikramAlambanaM-kAraNaM yeSAM te vizuddhAlambanA iti // 777 // 226 __ atha kasmAdAlambanamanveSaNIyamityAha 'sAlaMdhe' tyAdi, Alambyate-patadbhirAzrIyate ityAlambanam , tacca dvividha-dravyato bhAvatazca, tatra garnAdau prapatadbhiryad dravyamAlavyate tad dravyAlambanam , tadapi dravyaM dvividhaM-puSTamapuSTaM ca, tatrApuSTaM-durbalaM kuzavalbajAdi puSTaM tu dRDhaM kaThoravallyAdi, bhAvAlambanamapi puSTA-'puSTa bhedAd dvidhA, tatra puSTaM vakSyamANaM tIrthAvyacapichatyAdi, zaThatayA svamatimAtrotprekSitaM tvapuSTam , tatazca saha. Alambanena vartata iti sAlambanaH / asau patannapyAtmAnaM durgame'pi-gartAdau puSTA tathA je // 2 kuzavalkajAdi je / kuzavakaca kAdi-vi. / kuzavacca kAda* triH / kuzavaccajAdi iti Ava. // 26 // hArimadrayA~ pa. 534] paatthH|| Allama SANELECTRE ASUREKHA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 105dvAre jAtAjAta sArAdvAra saTIke vihAraH lambanAvaSTambhato dhArayati / 'iti' evameva saha Alambanena vartata iti sAlambanaH, evambhRtaH san kimapi nityavAsAdikaM sevate-bhajate iti sAlambanasevI 'yatiH' sAdhuH saMsAragAyAM patantamAtmAnamarAThabhAva-mAtRsthAnarahitaM dhArayatItyeSa AlamnAnveSaNe guNaH // 778 // - kAni punastAnyAlambanAnItyAha--'kAha' mityAdi, yaH kazcidevaM cintayati yathA kariSyAmyahamatra sthito'cchitti-avyavacchittiM jinadharmasyeti zeSaH, rAjAderjinazAsanAyatAraNAdibhiH, 'aduve' ti athavA ahamadhyedhye sUtrato'rthatazca dvAdazAGga darzanaprabhAvakANi vA zAstrANi, yadivA tapolabdhisamanvitatvAttapovidhAneSu nAnAprakAreSu tapastu 'ujjamissaM ti 'udyasyAmi-udyayaM kariSyAmi / 'gaNaM vA' gaccha vA 'noisu yatti saptamyAstRtIyArthatvAnItibhiH sUtroktAbhiH sArayiSyAmi-guNaH pravRddhaM karipyAmi ! ma evaM mAlamba nasevI etairanantaroditairAlambanairyatanayA nityavAsamapi pratisevamAno jinAjJAnullachanAtsamupaiti-prApnoti 'mokSa' siddhim / tasmAttIrthAvyavacchedAdikameva yathoktaM jJAna-darzana cAritrANAM samuditAnAmanyatarasya vA yad vRddhijanakaM tadAlambanaM jinAjJAvazAdupAdeyam , nAnyat , anyathA hi____*"AlaMbaNANa bhario loo jIvasma ajaukAmassa / jaM jaMpicchada loe taM taM AlaMbaNaM kuNai // 1 // [Ava. ni. 1188] iti 779 // 104 // idAnIM jAyAjAyakappa' tti paJcottarazatatamaM dvAramAha jAo ya ajAo ya duviho kappo ya hoi nAyavyo / ekkekko'pi ya duviho samattakappo ya asamatto // 780 / / 1 udyasvAmi-je. nAsti / -ayatitukAmasya jIvasya loka maalmbnebhRtH| yat yata prekSate loke tattad pAlamna karoti // 1 // gAthA 780 782 pra.A. 227
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke 1 // 28 // 'gIyattha jAyakappo agIyao khalu bhave ajAo ya / paNagaM samattakappo tadRNago hoi asamatto / / 781 / / [vyavahArabhA. u.4/gA.15-6] uubaDe vAsAsu satta samatto tadRNago iyaro / asamasAjAdhA oheja na kiMdhi AhavaM // 782 / / [ pazcava. 1328-30] 'jAo' ityAdi gAthAtrayam dvividhaH khalu kalpaH-samA vAro bhavati jJAtavyastayathA-jAto'jAtazca / tatra jAtA-niSpannAH zrutasampadupetatayA labdhAtmalAbhAH mAdhavaH tadaNyatira kAtkalpo'pi jAta ucyate / etadviparItaH punarajAtaH, ekeko'pi ca dvidhA-samAptakalpo'samAptakalpazca / samAptakalpo nAma paripUrNasahAyaH, tadviparIto'samAjakalpaH 780 // etAneva caturo jAnAdIna vyAkhyAnayati-- 'goyastha nyAdigAthAdvayana , gItArthasAdhusambandhisvAgItAthoM yo bihAra: ma jAtakalpo'bhidhIyate. 'agItaH khala' arga jAtaH-ajAtakalpaH, tathA dvitIyagAthAvartinaH 'u baDhe' ityasya padasyedda sambandhAt 'RtuvaDhe' avarSAsu 'paNagaM' ti sAdhupazcakaparimANaH samAptakalpA nAma vihAro bhavati, 'tadUnakaH tasmAtpazcakAna hInataro "dvi-tri caturNA sAdhUnAmityarthaH kalpo bhavatyamamApto' paripUrNasahAyatvAna , varSAsu-vapAkAle punaH 105dvAre jAtAjAtavihAraH gAthA780782 pra. A. 227 gIyAthu je.21 giyanthI-ni vyavahAramAdhye (u.4 / gA.16 pAThaH / / 2 tulanA dhasaMgravRttiH bhA. 21 pa. 168 taH // 3 giyarathu-si. vi.|| 4 dvitricturaannaaN-muH|| 50paripUrNo'sa iti dharmasaGgrahavRttau (mA. 21 pa. 166A) paatthH|| // 28 // BISHAMESSAGAONETE
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke / / 29 / / sAdhusatakaparimANaH samAptakalpaH, tadUnakaH- tasmAtsatakAnnyUnatara itara:- asamApta kalpaH / yacca varSA saptAnAM 'vihAravarNanaM tat kila varSAsu terpA glAnatvAdisambhave sahAyasyAnyata AgamanAsambhavAdalpasahAyatA mA bhUditi hetoH, tatazvAsamAptAjAtAnAm - asamAptakalpAjAta kalpavatAM sAdhUnAmoghena - utsargeNa na kiJcittadvaziSpabhaktapAnavastrapAtrAdikamAgamaprasiddhamAbhAvyamiti // 781-782 // 105 // sarat 'efigarearraraNadisi' tti paDuttarazatatamaM dvAramAha 1 ||784 // disA avaradakkhiNA 1 dakkhiNA ya 2 avarA ya 3 dakkhiNApuccA 4 / avakatarA ya 5 putrdhA 6 uttara 7 pucvuttarA 8 ceva // 783|| parannapANa padamA bIyAe bhantapANa na lahaMti " tayAe uhimAI nasthitthI sajjhAo pacamiyAe asaMkhaDo chuTTIe gaNassa bhevaNaM jANa sattamiyA gelanaM maraNaM puNa ahame biMti * disipavaNagAmasUriyacchAyAe pamajiUNa tikkhutto / jassoggahosi kAUNa vosire AyamejA vA // 786 / / [opani, 316] 1 / / 785 // 1 bihArakara mu.] / dharmasaM vRttAvapi 'bihAravaNenaM' iti pAThaH // 2 evA gAthA (782-4-5 ) Avazya kahAribhadadhAmapi ( pa. 6108) anyakartR kI iti kRtvoddhRtAH // 3 taIyAe je / / 4 itaH pUrva tA. pratau 'ihiM uccAra karaNaM ti' ityadhikaH pATha upalabhyate // 106 dvAre parApana dig gAthA 783 789 pra. A. 227 // 29 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke ||30|| 1102911 uttarapuvvA pujjA jammAe 'nisAyarA ahipati / ghANArisA ya pavaNe sUriyagAme avanno u saMsattaggahaNI puNa chAyAe niggayAe vosiraha / chAyAsaha upamivi vosiriya muhuttamaM ciTThe // 788 / / [ oghani. mA. 184-5 ] ugaraNaM vAmagajANugaMmi matto ya dAhiNe hatthe / satthana va puDhe tihi AyamaNaM adUraMmi || 789 / / (bR.ka. bhA. 1506-7-8, 456-7-=-9, paJcavastuka 426-6-7-6, oghani. 317] 'dise tyAdigAthAsaptakam, acittasaMyata pariSThApanAya dik prathamato'paradakSiNA - nairRtau nirIkSaNIyA, tasyAbhAve dakSiNA, tasyA abhAve aparA- pazcimetyarthaH, tasyA apyabhAve dakSiNapUrvAAgneyItyarthaH, tasyA adhyabhAve'parottarA-vAyavIti bhAvaH, tasyA adhyabhAve pUrvA, tasyA apyalAbhe uttarA, tasyA adhyalAbhe pUrvottarA aizAnItyarthaH / iha ca yatra grAmAdau mAsakalpaM varSAvAsa vA gItArthAH sAdhavaH saMvasanti tatra prathamameva pUrvoktAsu 'dikSu pariSThApane mRtojjhananimittaM trINi mahAsthaNDilAni 1 nisiyarA je. 2 vA. / nisIyarA-iti vR. ka. bhASye (gA. 457) pAThaH // 2 pAtrastu vRka, bhASya ogha niyukti-dharmasaha vRttyAdiSu 'vAme urugaMmi' iti pAThaH // 3 tikhAyamaNaM-. / mogha niyukti pAvastuka-vR. ka. mAdhya dharmasaM. vRtyAdiSvapi 'tihi AyamaNaM' iti pAThaH / / 4 pazcimA tasyA-je // 4 tulanA AvazyakahAribhadrIyA vRttiH pa 630 taH / / 6 dikSu mRtojAnaH si.vi. // 106dvAre pariSThApana diga gAthA 783 789 pra. A. 227. 113011
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke // 31 // pratyupekSante - Asanne madhye dUre ca / kiM kAraNamiti cetra maH prathamasthaNDile kadAcidvayAvAto "bhavet, tathAhi kSetraM tatra kenApi kRSTam udakena vA tat plAvita haritakAyo vA tatrAjani kITakAdibhirvA tatsaMsaktaM jAtam, grAmo vA tatra niviSTaH, sArtho vA kazcittatrAvAsita ityato dvitIye sthaNDile pariSThApanaM vidheyam tasyApyetaireva hetubhirvyAghAte tRtIye sthaNDile pariSThApanaM kAryamiti ||783 || samprati prathamAyAM dizi satyAM zeSadikSu pariSThApane dopamAha - 'paure' tyAdigAthAdvayam, 'pauranapANa padamA' ityatra prAkRtatvAtsasamyA lopaH, tataH prathamAyAm - aparadakSiNAyAM pariSThApane pracurAna-pAna vastra pAtrAdilAbhataH samAdhirupajAyate, tasyAM satyAM dvitIyasyAM dakSiNAyAM pariSThApane bhaktapAne na labhante / tRtIyasyAM pazcimAyAmupabhyAdi na labhante / caturthyAM - dakSiNapUrvasyAM nAsti svAdhyAyaH svAdhyAyAbhAva ityarthaH // 784|| } paJcabhyAm - aparottarasyAM 'asaMkhaDitti kalahaH saMyata-gRhasthA 'nyatIrthikAdibhiH saha / SaSTayAMpUrvasya gaNasya gacchasya bhedanaM bhedaM jAnIhi / gaccha bhedo bhavatItyarthaH / saptamyAm-uttarasyAM glAnatvaMrogotpattiH / aSTamIti prAkRtatvAdvibhaktilope aSTamya-pUrvottarasyAM dizi mRtakapariSThApane maraNaM punavate / anyaH kazcitsaMyato mriyate ityarthaH / iha ca pAnIya stenabhayAdivyAghAtasadbhAvataH pUrvapUrvadigalAme uttarottarasyAmapi dizi mRtakapariSThApane pracurAna-pAnalAbhalakSaNa: prathamadikpratipAdita eva guNo' 1 bhavati si. vi. || kAraNa 106 dvAre pariSThApana dig gAthA 783 789 pra. A. 228 // 31 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke pariSThApana diga maathaa / 783 pra.A. vaseyaH / yadA punaH pUrvapUrvadiksadbhAve uttarottarasyAM dizi pariSThApayanti tadA pAzcAtyA eva doSA bhavantIti // 7 // uktA acittasaMyatapariSThApanadik , idAnImuccArakaraNadigabhidhIyate-'disI'tyAdi, sAdhunA saMjJA byutsRjatA 'disi' ti pUrvasyAmuttarasyAM ca dizi pRSTaM na dAtavyam / tathA pavana-grAma-sUryANAM ca pRSThaM na dAtavyam, / tathA chAyAyAM nirgatAyAM vyutmajet / tathA vikatva:-cIna bAgana pramAjye upalakSaNametat pratyupekSya ca sthaNDilamiti gamyate dhyunsRjet / tatra ghAyaM vidhiH-ayugalitA anbaramANA vikathArahitAzca purIphyutsarjanAya brajanti / tata upavizya putanilepanAya iSTakAdikhaNDarUpANi DagalakAni gRhanti / pipIlikAdirakSaNArtha ca teSAM prasphoTanaM kurvanti / tadanantaramutthAya nirdoSa sthaNDilaM gatyA 'Urvamadhastiryak cAvalokanaM kurvanti / tayorya vRkSastha-parvatasthAdidarzanArtham , adho gartA daryAdhuralabdhaye, tiryak vrajadvizrAmyadAdinirIkSaNArthamiti / tataH sAgarikAbhAve saMdaMzakAn sampramAjyaM prekSite pramArjite ca sthaNDile purIpaM vyutsRjantIti / tathA yasyAyamavagrahaH so'nujAnIyAdityanuA kRtvA vyutmajet AcamedvA // 786 // sampratyenAmeva gArthA vitrarItukAma Aha-'uttare'tyAdi, uttaradikpUrvadikca loke pUjyete tatastasyAH pRSThadAne lokamadhye'varNavAdo bhavati / vAnamantaraM vA 'kizcit kopayet , tathA ca sati 1 tulanA-savRttikaH paJcavastukaH gA. 4:8||2vdishaaiti paJcava vRttau 428 pAThaH / / 3 tulanA-vR.ka.mA-vRttiH gA. 457 // 4 kazcit kopyte-muH| "kiJcinmidhyAdRSTiH kupyet' iti bR.ka.mA. vRttau [gA. 456] paatthH|| MERICASA FayaBEATRENACE Diagnosti 32 // R HAPPS /ACEB3 %E
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 33 // ataaorts vinAzaH / tasmAdivA rAtrau ca pUrvasyAnuttarasyAM ca divA pRSThaM varjayet / tathA yAmyAdakSiNA dik tasya sakAzAdAnI nizAcarAH - pizAcAdayo devA abhipatanti - uttarAbhimukhAH samAgacchanti / tatastasyAM rAtrau pRSThaM na dadyAt / uktaM ca "ubhe mUtrapurISe ca divA kuryAdudaGmukhaH / rAtrau dakSiNatazcaiva tathA cAyurna hIyate // 1 // " tathA yataH pavanastataH pRSThadAne azubhagandhAghrANaM nAsikAryA va azasyupajAyante / cazabdA lokopahAca, yathA Amrantyetadete' iti / tasmAtpavanasyApi pRSThaM na kartavyam / tathA sUryasya grAmasya ca pRSTakaraNe'varNo-lokamadhye'zlAghA / yathA na kiJcijjAnantyete yallokodyotakarasyApi sUryasya yasmin grAme sthIyate tasyApi ca pRSThaM dadati / tatastayorapi na dAtavyaM pRSThamiti // 787 // 'chAyA' iti vyAkhyAnArthamAha-- 'saMsase' tyAdi, saMsaktA dvIndriyai grahaNi: - kukSiryasyAsau saMgrahaNaH / sa dvIndriyarakSaNArthaM chAyAyAM puSpaphaladavRkSAdisambandhinyAM nirgatAyAM vyutsRjati / atha chAyAdyApi na nirgacchati madhyAhane evaM saMjJApravRtteH, tatazchAyAyA asati-abhAve uSNe'pi svazarIrapurISasya kRtvA vyutsRjati / vyutsRjya ca muhUrtakam - alpaM muhUrta tathaiva tiSThati yena etAvatA kAlena svayogataste pariNamanti / anyathoSNena mahatI paritApanA syAt ||788 // 1 ca pRSTha-su. // / 2 azubhagandhAtrANiH iti bR. ka.mA. vRttau (gA. 457) pAThaH / / 3llokopaghAtaca je. si. vi. vastukavRttau gA. (426) ca // 4 ardhasyeta dete iti bU ka.mA. vRttau pAThaH, gA-456 // 5 tulanA-vR. ka.mA.vRttiH 457 // 6 grahaNI - maladvAraM iti dharma vRttau pAThaH bhA02 / 1.60 // svazarIracchAyAyAM si // 106 dvAre pariSThApanadig gAthA 783 789 pra. A. 228 // 33 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 107dvAre dIkSAnaharhAH puruyA: gAthA saTIke // 34 / / 791 atha vyutsRjana svopakaraNaM kathaM 'dharatItyAha-'uve' tyAdi, 'upakaraNaM-daNDakaM rajoharaNaM ca vAme Urau sthApayati / mAtrakaM ca dakSiNe haste kriyate / 'DagalakAni ca vAmahastena dharaNIyAni / tataH saMjJA vyutsRjya tatrAnyatra yA pradeze DagalakaiH pRtaM pusayati-rukSayati / pusayitvA tribhina vApUrakaiH culukairityarthaH Acamana-rilepanaM karoti / uktaM ca--- 'tihi nAvApUraNahi AyAmai-nillevei, 'nAvA-papaI paJcavastukavRttiH gA. 429] iti / tadarI kAyamagadure yoni / yadi punadare Acamani tata uDDAho, yathA kacid dRSTvA cintayet-anilitapuno gata epa iti ||7896106 / / hadAnIM aTThArasa purisesuti saptottarazatatamaM dvAramAha-- bAle 1 buDhe 2 napuse ya 3, kove 4 jaDDe ya 5 vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI ya 8, ummatte ya 1 adaMsaNe 10 // 790 // dAse 11 duTTe ya 12 mUDhe ya 13, aNatta 14 ju'gie iya 15 / "oSahae ya 16 bhayae 17, 'sehaniepheDiyA iya 18 // 791 / / . [nizIthabhASya 3506-7, paJcakalpamahAbhASya 200.1] pra. A. 229 S 1 pArapatItyatAi-si. vi.||2 tulanA-ma. ka. mA. vRttiH , vA. 456 // 3 glaani-mu.|| 'nAdhApUramao nAma pasatI iti iti ba. ka. bhA. vRtto (gA. 45) paatthH|| bddh'e-je.|| 6 seni . EN2IES SEARRIC . // "Sasur ANSACTOR
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107dvAre 'bAle' tyAdi zlokadvayam , 'janmata Arabhya aSTau vANi yAbadAlo'trAbhidhIyate / ma kila garbhastho nava mAsAn sAtirekAn gamayati jAto'pyaSTau varSANi yAvadIkSAM na pratipadyate / varSASTakAdadho vartamAnasya pravacana / sarvasyApi tathAsvAbhAvyAddezataH sarvato vA viratipratipatterabhAvAt / uktaM ca--- sAroddhAre |..A"eesi bayapamANaM aTTha samAutti vIyarAgehiM / bhaNioM saTIke | dIkSAnarhAH jahannagaM khalu" [paJcava, gA.50] iti / :: anye tu gAvasyAdi dIkSA mile| yamara nizIthacUrNI --- puruSAH gAthA // 35 // "AdeseNa vA gabmaTThamassa dikkha" [gA.3543] ti / 790 / bhagavadvanasvAminA vyabhicAra iti cet / tathAhi-bhagavAna vajrasvAmI pANmAsiko'pi bhAvataH / pratipanasarvasAvadhaviratiH zrUyate / tathA ca sUtram-- pra. A. "chammAsiyaM chasu jayaM mAUe samanniyaM vaMde" [ Ava. ni. 764 ] / satyametat , kintviyaM 221 zaizave'pi bhagavadvajrasvAmino bhAvatazcaraNapratipattirAzcaryabhUtA kAdAcitkIti na tayA vyabhicAraH / ... uktaM ca pazcavastuke"tadadho parihavakhettaM na caraNabhAvo'vi pAyameesi / AhaccabhAvakahagaM suttaM puNa hoi nAyavvaM // 1 // " [gA.51] 1 tulanA-dharmabinduvRtti: 5 / 33,dharmasamavRttiH, maa.2/p-3|| eteSAM vayApramANamaSTasamA iti bItarAgairbhaNitaM jaghanyakaM khlu"| Adezena vA garmASTamasya dIkSeti ||.paannmaasikN ghaTasa yataM mAtrA samanvitaM bande //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke amyA vyAkhyA-teSAmaSTAnAmadho vartamAnA manuSyAH paribhavakSetraM bhavanti / yena tena vA'tizizutvAtparibhUyante, tathA caraNabhAvo'pi-caraNapariNAmo'pi prAya eteSAM-varSASTakAdadhovartamAnAnAM na bhavati / yatpunaH sUtram 'chammAsiyaM chasu jayaM mAUe samaniyaM baMde' [Ava. ni.764] ityevarUyaM tat 'AhaucabhAvakahagaM' kAdAcitkabhAvakathakam , tato varSASTakAdadhaH paribhavakSetratvAccaraNapariNAmAbhAvAcca na dIkSyante iti / anyacca 'bAladIkSaNe saMyamavirAdhanAdayo doSAH / sa hi ayogolakasamAno yato yataH spandate tatastato'jJAnitvAt SaDjIvanikAyavadhAya bhavati / tathA niranukampA amI zramaNAH yadevaM bAlAnapi calAhIjhAkArAgAre prakSipya svacchandatAmucchidantIti jananindA / tatpariceSTAyAM ca mAtRjanocitAyo kriyamANAryA svAdhyAyapalimanthaH syAditi 1 / tathA saptativarSebhyaH parato vRddho maNyate, 'apare tyAhuH-agipIndriyAdihAnidarzanA paSTivarSebhya upari vRddho'bhidhIyate / tasyApi ca samAdhAnAdi kartuM duHzakam , yaduktam - A'uccAsaNaM samIhar3a viNayaM na karei gabdhamubahai / vuDDho na dikkhiyatro jai jAo 'vAsudeveNaM // 1 // " ityaadi| 107dvAre dIkSAnaharhAH puruSAH gAthA 79.. 791 pra. A. 229 J // 36 // 1 baaldiikssnnaayaaN-mu.| dharmasaM. vRttAvapi (maa.2|7.4) bAladIkSaNa' iti pAThaH // 2 jinanindA je.|| 3 anye je.ni.si.|| 4 duHzakya-si.vi.dharmasaM. vRttau ca / / 5 vAsudeveNa-si. vi.|| AcAsanaM samIhate vinayaM na karoti garvamuddati / vRddho na dIkSitavyo yadi jAto vAsudevena // 1 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 1107dvAre dIkSAnahIM puruSAH gAthA idaM ca varSazatAyuSkaM prati draSTavyam , anyathA yad yasmin kAle utkRSTamAyustaddazadhA vibhajyASTamanavama-dazamabhAgeSu vartamAnasya vRddhatvamavaseyam 2 / tathA strI-pu sobhayAbhilASI puruSAkRtiH 'puruSanapusakaH / so'pi bahudoSakAritvAddIkSitumanucitaH / 'bAle vuDDhe ya there ya' iti pATastu nizIthAdISvadarzanAdupekSitaH / tathA strIbhirbhogenimantrito'saMghRtAyA vA striyo'GgopAGgAni dRSTvA zabdaM vA manmanollApAdikaM tAsAM zrutvA samudbhUtakAmAmilApo'dhisoluyo na zaknoti sa puruSAkRtiH puruSaklIvaH / so'pyutkaTavedatayA puruSavedodayAd balAtkAreNAGganAliGganAdi kuryAt tata uDDAhAdikAritvAdIkSAyA anahe eva 4 // tathA 'jaDDavividho-bhASayA zarIreNa karaNena ca / bhASAjahaH punarapi trividho-jalamUko manmanamuka elakamUkazca / tatra jalamagna itra buDabuDAyamAno yo yakti sa jalamRkaH / yasya tu vadataH svacyamAnamiva vacanaM skhalati sa manmanamRkaH / yazcelaka ibAvyaktaM mukatayA zabdamAtrameva karoti sa elakamRkaH / "tathA yaH pathi bhikSATane vandanAdiSu cA'nIva sthUlanayA azakto bhavati sa zarIrajahaH / karaNaM-kriyA tasyAM jahaH karaNa jaDDaH, "samiti-gupti pratikramaNa-"pratyupekSaNa-saMyamapAlanAdikriyA punaH punarupadizyamAnA 781 pra.A. 230 1 puruSo napusaka-iti dharmasaM. vRttI (pa.4) paatthH|| manmathollA mu.| dharmasaM. vRttAvapi (pa. 4) manmanollAti pAThaH / / 3 tulanA Ava. hArimadrI pa. 628 taH, nizIthamA. 3625 / / 4 tulanA-nizItha bhA. 3626 / / 5 vaa'tiiss-mu.|| 6 tulanA-nizIthamA. 3633||70prtyupekssnnaa0sivi.|| Br Down mmmmmmmmm lA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratracana sAroddhAre | saTIke // 38 // mapyatIva jatayA yo grahItuM na zaknoti sa karaNajaDa ityarthaH / tatra 'bhASAjaDastrividho'pi jJAnagrahaNe - sancore dIkSyate / zarIrajastu mArgagamana bhaktapAnAdyAnayanAdiSu asamartho bhavati / tathA atijaDusya prasvedena kakSAdi tatvaM bhavati / teSAM jalena kSAlanAdiSu kriyamANeSu kITikAdInAM prANinAM plAvanA sampadyate, tataH saMyamavirAvanA / tathA loko nindAM karoti - aho'sau bahubhajhakaH kathamanyathA evaMvidhaM sthUlatvametamya muNDinakasya na hi galacaura iti / tathA tasyodbharvazvAso bhavati / aparikramaca sarpa jalajvalanAdiSu samIpamAgacchatsu sa bhavati / tato'sau na dIkSaNIyaH / tathA karaNajo'pi samitigupyAdInAM zikSyamANo'pyagrAhakatvAtra dIkSaNIya iti 5 / * tathA vAhie' ti bhagandarA-'timAra-kucha plIha-kArya-kAsa- jvarAdirogagrasto vyAdhitaH so'pi na dIkSAH / tasya cikitsane paTakAyavirAdhanA svAdhyAyAdihAnizca 6 / tathA kSatrakhananamArga' pAtanAdicauryanirataH stenaH so'pi gacchate as andhana-tADanAdinAnAvidhAnafasstant dIkSAnarha eva 7 / tathA zrIgRhAntaHpura-nRpatizArIra-tatputrAdidrohavidhAyako rAjApakArI, caH samuccaye, tadIkSaNe ruSTarAjakatA mAraNa- dezaniHsAraNAdayo doSA bhavanti 8 / tathA yakSAdibhiH pravalamohodayena vA paravazatAM nIta unmattaH so'pi na dIkSAhaH / yakSAdibhyaH 1 tulanA-nizothamA 3627 // 2 tulanA-nizIthamA. 2632 // 3 sa hi je // 4 tulanA- nizIthamA. 3631 // 5 tulanA-nizIyamA 3645 taH / / 6 patanAvi0 si. bi. // 107 dvAre dIkSAna puruSAH gAthA 790 791 pra.A. 230 1136 11
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanasAroddhAre saTIke al // pratyavAyasambhavAt svAdhyAya- dhyAna saMyamAdihAniprasaGgAca 9 / tathA na vidyate darzanaM - dRSTirasyetyadarzana:- andhaH, styAnadvinidrodayavAnapyatra draSTavyaH, na vidyate darzanaM - samyaktvamasyeti vyutpatteH / ayaM ca dIkSitaH san dRgvikalatayA yatra tatra vA saJcaran paT kAyAn virAdhayet freestoresAdiSu ca prapatet / styAnarddhistu pradviSTo gRhiNAM sAdhUnAM ca mAraNAdi kuryAt 10 | // 76 // tathA gRhadAsyAH saJjAto durbhikSAdiSvarthAdinA vA krItaH, RNAdivyatikare vA'varuddho dAsa ucyate tasyApi dIkSAdAne tatsvAmikatA utpravAjanAdayo doSAH 11 / tathA duSTo dvidhA - kaSAyaduSTo viSayaduSTazca / tatra 'gurugRhIta sarvapabhajjikAvyatikarAbhiniviSTa1 'sAsaNavAle' imaM udAharaNaM sAsavAle chaMdaNaM guru savvaM bhuje etare kovo khAmaNa ya aNuvasaMte, gaNivaitaNahi paribho / / nizItha mA. 3683 // egeNa sAhuNA sAsavaNAlussellayaM susaMbhRtaM laddhaM, tattha se atIva ger3I, teNa ya taM guruNo sati guruNA savyaM bhuktaM iyarasa kovo jAto jhaTiyaM ca / guruNA so khAbhito, tadAvi govasaMto / maNati ya-bhaMjJAmi te daMtA / guruNA vicitayaM mA esa me asamAdhimaraNeNa mAriees tti, gaNe annaM bhAyariyaM ThavettA annaM gaNaM gaMtu aNAsagaM paDivaNaM // 3683 // pucchati ya te sAhU "kattha me guravo " 1 phata pAksAe sotrAo gaMtu kattha se sarIraM / guruNA pu0 kahile dAyite pahicaraNadaM tavahI || 3684|| 107 dvAre dIkSAnarhAH puruSAH gAthA 790 791 pra.A. 230 // 39 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 107 dvAre dIkSAnIH puruSAH gAthA // 40 // 791 pra. A. sAdhyAdivadutkaTakaSAyaH kaSAyaduSTaH / atIca parayoSidAdiSu gRddho viSayaduSTaH / so'pi dIkSAnoMtisaMkliSTAdhyavasAyatvAt 12 / ____ tathA snehAdajJAnAdiparatantratayA yathAvasthitavastvadhigamazUnyamAnaso mUDhaH / so'pi jJAna-vivekabhUlAyAmAhatIkSAyAM nAyikriyate / ajJAnatvAtkRtyAkRtyAdivivekavikalatvAcca 13 / tathA yo rAjavyavahArikAdInAM hiraNyAdikaM dhArayati sa RNAtaH, tasya dIkSAdAne rAjAdikRtA grahaNA-5'karaNa-kadarthanAdayo doSAH 14 / tathA jAti-karma zarIgadibhipito juGgitaH / tatra mAtaGga-kolika-baruDa sUcika- 'chimpAdayo'spRzyA jAti juGgitAH / spRzyA api strI-mayUra-kukuTa zukAdipoSakA vaMzavaratrArohaNa nakhaprakSAlanasaukarikatva-vAgurikatvAdininditakarmakAriNaH karmajuGgitAH / kara-caraNa-karNAdivarjitAH paGgu kuJjavAmanaka kANakaprabhRtayaH zarIrajuGgitAH, te'pi na dIkSAhAH, loke'varNavAdasambhavAta 15 / tathA arthagrahaNapUrvakaM vidyAdigrahaNanimittaM vA etAvanti dinAni tvadIyo'hamityevaM yenAtmanaH pucchati kahiMgato guru na kaha ti saahaa| so annazrI sophacA gato jattha garabA / sahiM kahiyaM-ajja ceya kAlagato privito| tAhe te pucchati-kattha se sarIrayaM? guruNA puThavakahito ciMdhehi uvalakivato-so esa pAvotti / teNa kiM karesi ? pecchAmi se sarIraM ti / tAhe daMsito, saha te sAhuNA guvilaDhANaThitA gaM paDicarito kimesa kAhiti ti pecchati / ubaTTito tu golovalaM kadiUNa daMte vadhaMto bhaNAti "sAsaNavAla khAsi" ti eyaM kareMto vittro|" iti nizIthacUrNI pR. 265||1chimpkaadyo-si vilimpidharma, saM. vRttau / / PO mi
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 41 // parAyattatA kRtA bhavati so'vabaddhaH, sa evAvadbhakaH, so'pi na dIkSAhaH kalahAdidoSasambhavAn 16 | tathA rUpyakAdimAyA yA dhaninAM gRhe 'dina pATikAdimAtreNa tadAdezakaraNAya pravRtto yaH sa bhRtakaH, so'pi na dIkSocitaH / yasyAsau vRAMta gRhayati sa dIkSyamANe tasmin mahatImaprItimAdadhAti 17 / tathA zaikSasya dIkSitumiSTasya nispheTikA - apaharaNaM zaikSanispheTikA, tadyogAd yo mAtA-pitrAdi. bhiramutkalito'pahRtya dIkSitumiSyate so'pi zaikSanispheTikA, sopi na dIkSocitaH / mAtA-pitrAdInAM karmabandhasambhavAt adattAdAnAdidoSaprasaGgAcca 18 ityete'STAdaza puruSasya - puruSAkAravato dIkSAnada bhedA iti // 791 // 107 // idAnIM 'bosa itthIsu'ti aSTottarazatatamaM dvAramAha- je aTThArasa bhaiyA purisassa tahitthiyAe te caiva / gubviNI 1 sabAlabacchA 2 dunni ime huti annevi // 792|| 'je ahArasa bheyA' gAhA, ye'STAdaza medAH puruSeSvadIkSaNA uktAstathA tenaiva prakAreNa striyospita eva bhedA aSTAdaza vijJeyAH / ayamarthaH yathA puruSAkAravatastathA strIjanAkAravato'pi batAyogyA vAlAariserer bhedAstAvanta eva / " anyAvapi dvAvimau bhavataH, yathA gurviNI - sagarbhA saha vAlena-stanapAyinA vatsena vartate sA savAla vatsA / ete sarve'pi viMzatiH strIbhedA vratAyogyAH / doSA apyatra - pUrvavadvAcyAH / 792|| 108 // 1 ghana0 si. // 20 miSyate so'pi na mu. // 3 tulanA-dharmasaM vRttiH bhA. 2, pa. 5 // 108 dvAre dIkSAnahaH striyaH gAthA 792 pra. A. 231 - // 41 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 109dvAre dIkSAnahIM napusakA gAthA 793. idAnIM 'dasa napusesu' iti navottarazatatamaM dvAramAhapaMDae vAhae 2 kIve 3. kabhI IsAlayatti y5| sauNI 6 takammasevI 7 ya, pakkhiyApakkhie 8 iya / / 793 / / [nizItha bhA. 3561] sogaMdhie ya 9 Asatte 10. 'dasa ete napasagA / saMkilihitti sAhaNaM, pavAveu akappiyA // 794 // 'paMDae' ityAdizlokadvayam , paNDako vAtikA klIbaH kumbhI IrSyAluH zakunistatkarma sevI pAkSikApAkSikaH saugandhika Asaktazca daza ete napusakAH saGkliSTacittA iti sAdhUnAM pravAjayitumakalpyA vratAyogyA ityarthaH / saGkliSTatvaM caiSAM sarveSAmapyavizeSato nagaramahAdAhasamAnakAmAdhyavasAyasampannatvena strI-puruSasevAmAzritya vijJeyam , ubhayasevino hya te iti // 793-794 // tatra paNDakasya lakSaNaM mahilAsahAko saravannameo, midaM mahaMtaM mauyA ya vANI / sasaddayaM muttamapheNayaM ca, eyANi chappaMDagalakSaNANi // 1 // [nizIthamA. 3567] iti vRttAdavaseyam , asya vyAkhyA-puruSAkAradhAriNo'pi mahilAsvabhAvatvaM paNDakasyaikaM lakSaNam , tathAhi gatistasyapadAkulA mandA ca bhavati, sazaGka ca pRSThato'valokamAno gacchati, zarIraM ca zItalaM 1 IsAlue si-nizIthamASye pAThaH / tamAma mu.||2 vasa ee-je.2 / pae ds-vaa.|| 3 tulanA-dharmasaM vRsimA. 2 / p.||4 gatistrastapadA0 mu..| tulanA-gatI se maMdA padAkulA...'iti nizIthapUrNI gA. 3568 // 794 pra.A. 231 MORE
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 1183:11 mRdu ca bhavati, yoSidivAnavarataM 'hatthollakAn prayacchan udaropari tiryagvyavasthApitavAmakaratalasyo pariSTAdakSiNa karakUrparaM vinyasya dakSiNakaratale ca mukhaM kRtvA bAhU ca vicipan bhApate, abhIkSNaM ca kaTihastakaM dadAti prAvaraNAbhAve strIvad bAhubhyAM hRdayamAcchAdayati, bhASamANazca punaH punaH savibhramaM bhUyugmakSipati, kezabandhanaprAvaraNAdikaM ca strIvatkaroti, yoSidAbharaNAdiparidhAnaM va bahumanyate, snAnAdikaM samAcarati puruSasamAjamadhye ca sabhayaH zaGkitastiSThati, strIsamAje tu niHzaGkaH pramadAjanocitaM - kaNDana-peSaNAdikaM karma vidadhAti ityAdimahilA svabhAvatvaM paNDakalakSaNam 1 / ' tathA 'svaravarNabhedaH' svaraH- zabdo varNa- zarIrasambandhI upalakSaNatvAdgandha-rasa-sparzAtha strI-puruSApekSayA vilakSaNAstasya bhavantItyarthaH 2-3 | 'mendra - puruSacinaM mahadbhavati 4 / mRdvI ca vANI lalanAyA iva jAyate 5 / tathA striyA va sazabdaM sUtraM jAyate phenarahitaM ca tadbhavati 6 / etAni SaT paNDakalakSaNAni / " tathA vAto'syAstIti vAtikaH, yaH svanimittato'nyathA vA mehane stabdhe sati strI sevAyAmakRtAyAM 1 ittholakAn si., dharmasaM. vRttizca / tulanA- nizIthacUrNiH gA. 3556 taH // // 2 tasyAvopa0 si. vi. // 3 TI0 si. kA istakaM iti dharma saM vRttau pAThaH // 4 kANDana si. vi. // 5 tulanA-nizItha cUrNiH gA. 3567 // 6 mehanaM- su. // 7. tulanA- nizItha mAdhyam 3 gA. 3569 taH // 109 dvAre dIkSA naha napuMsakA gAthA 793 794 pra.A. 231 // 43 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke 1188/1 vedaM dhArayitu' na zaknoti 2 | tathA klIva: - asamarthaH sa caturdhA dRSTi zabdA''zliSTa nimantraNAklIbabhedAt / tatra yo vivAdyavasthaM vipakSaMkSkSubhyati sa dRSTiklIvaH / yastu yuvatizabdaM zrutvA kSubhyati sa zabdaklIvaH / yaH punaH purandhIfreegUDho frefore taM vidhAtu N na zaknoti sa yathAkramamAzliSTaklIvo nimantritalIya vijJeyaH 3 | yasya tu mohotkaTatayA sAgArikaM nRpaNoM vA kumbha' vadutsUnau bhavataH sa kumbhI 4 / tathA yasya pratisevyamAnAM nita vilokya prakAmamarSyA samutpadyate sa IrSyAluH 5 tathA caTakadukaTa vedatA'bhIkSNaM pratisevanAprasaktaH zakuniH 6 / tathA maithunamAsevya bIja nisarge sati yaH zrAna iva vedotkaTatayA jilhvAlehanAdinindhakarmaNA sukhamAtmano manyate sa tatkarmasevI 7 / tathA yasya pakSa - zuklapakSe'tIva mohodbhavo bhavati apakSe ca kRSNapakSe svalpaH sa pAkSikApAkSikaH 8 / tathA yaH zubhagandhaM manvAnaH svakIyaM liGga' priti sa saugandhikaH 9 / tathA yo vIryapAte'pi kAminImAliGgaya tadgeSu kakSopasthAdiSvanupravizyaiva tiSThati sa AsaktaH 10 daNDakAdInAM ca parijJAnaM teSAM tanmitrAdeva kathanAderiti / nanu puruSamadhye'pi napuMsakA uktA 1 vatstabdha iti dharmasaM vRttau / pa. 6 ] pAThaH // 109dvAre dIkSAnahI napuMsakAH gAthA 793 794 pra. A. 23.2 // 44 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ihApi ceti tatka eteSAM parasparaM prativizeSaH 1, satyam , kintu tatra puruSAkRtInAM grahaNam , iha tu pravacana / napusakAkRtInAmiti / uktaM ca nizIthacUrNIsAroddhAre 'iyANi napusayA dama, te purisesu ceka bunA napusadAre, 'jai je purisesu buttA te ceva ihaMpi saTIke kiMko bhedo ?, bhannai, tahiM purimAkiI iha gahaNaM semayANa bhave' [gA.3736] tti / evaM strISvapi // 45 daa| nanu nagamAH mouvidhAH zrate zrayante tatkathamatra dazaivoktAH 1, satyaM, dazaiva tadAH pravrajyAyA ayogyAH tatamta evoktAH, zeSAH punaH SaT dIkSAyogyA eva / tathA coktam 'vaddhie cippie ceva, maMtosahiuvahae / isisatte devasatte ya, "pavAvejja napuMsae // 1 // asyAH -AyatyA rAjAntaHpuramahalakapadanApsyAdinimittaM yasya bAlatve'pi chedaM dattvA vRSaNau gAlito bhavataH sa parddhitakaH / yasya tu jAtamAtramyAGguSThAgulIbhirdayitvA vRpaNau drAvyete sa ciriptH| etayozcaivaM kRne sati kila napuMsakavedodayaH sampadyate / tathA kamyacinmantrasAmarthyAdanyasya tu tathAvi. dhauSadhIprabhAvAt puruSavede strIvede vA samupahate sati napuMsakavedaH samudeti / tathA kasyacinmadIyatapaHprabhAvAnapusako bhavatvayamiti RSizApAt / tathA kasyaciddevazApAttadudayo jAyate / ityetAn paT napuMsakAn nizIthoktavizeSalakSaNasambhave sati pravrAjayediti // 10 // 109 dvAre dIkSAnahIM napuMsakAH gAthA 793. 794 pra.A. 232 1jAte-si. vi. je jati-iti nizIthacau~ pAThaH // 2 gaiNA-mu. // 3 maMta osahi0 si.vi. dharmasaM. vRttau ca // 4 pyaavejaa-muH|| 5 tulanA-nizIzacuNiH gA.3600 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ mam pravacanasArodvAre saTIke 110dvAre pravrajyAdya vikalAGkasvarUpam 795. idAnIM 'vigalaMga' ti dvAraM dazottarazatatamamAha hatthe pAe kanne nAsA uThe vivajjiyA ceva / vAmaNagavaDamaravujA "paMgulakuTA ya kANA ya // 795 / / pacchAvi hoti 'vigalA AyariyataM na kappae sesi / sIso ThAveyavyo kANagamahisova 'ninnaMmi // 766 / / [nizIthabhA. 3706-10] 'hatthe tyAdigAthAdvayam, iha sarvatra tRtIyArthe saptamI / tato'yamartha:-hastena upalakSaNavAn hastAbhyAM vA padena pAdAmyAM vA karNena karNAbhyAM vA nAsayA oTena vA vivarjitA-hitAH. tathA vAmanakA-hInahastapAdAdyavayavAH, pRSThato'grato vA nirgatazarIrA baDabhAH, ekapAzvahInA: kujAH pAdagamanazaktivikalAH paGgulAH, vikalapANayaH 'kuNTAH, kANA-ekAkSAH, ete sarve'pi bAjanAnAH, pravacananindAdidoSasambhavAditi // 79 // ___ atha mahIne vrate ye vikalAGgA bhavanti teSAM kA bAtA ?, tatrAha-pacchAvi hu~ti' mAhA, pazcAdapi 'zrAmaNye sthitA ye'kSigalanAdinA vikalA-vikalAGgA bhavanti tepAmapyAcAryaguNayuktAnAmapyAcAryatvaM na klpte| pravacanahIlanAprasakteH / ye'pyAcAryapadopaviSTAH santaH pazcAdvikalAGgA jAyante teSAmapi na kalpate dhArayitumAcAryatvam , kintu taistathA vikalAGgaiH sadbhirAtmanaH pade ko'pyAkRtimattvAdiguNagaNaprazasyaH ziSyaH 1viya taa.ni.||2 vivjie-mu.|| 3 pNgulttuNttaa-mu.|| 4 thiylaa-mu.|| 5 nimmami-mu. / ninnnnmi-tri.|| ttunnttaa:-mu.|| 7 shraamnnysthitaa-mu.|| pra. A.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saToke 11:89 11 taraftaar | AtmA 'vaprakAze sthAne sthApafence: a iyavAha - 'kANakamahipa va nimne' iyamatra bhAvanA - kANako nAma corita ityucyate / yathA coritamahiSo mA ko'pyenaM drAkSIditi hetorgrAmasya nagarasya vA bahirgatarUpe nimne pradeze upalakSaNameva datigupile vA vanagahane sthApyate; evameSo'pi, anyathA pravacanahIlanAprasaktiH AjJAdibhaGgadoSaprasaGgava / kevalamasyApi yatkRtyaM tatsarvamapi sthavirA: kurvantIti // 766 // 110 // idAnIM ''amullaM jakayaM vatthaM'ti ekAdazottarazatatamaM dvAramAhamullajuyaM puNa tivihaM jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / " jahanne'GkArasagaM sayasAhassaM ukkosaM // 797 do sAbharagA dIviccamA u so 'uttarAvahI eko / do "uttarAvahA puNa pADaliputto 'havai eko / 798 // do dakkhiNAcA vA kaMcI nelao sa ' dugguNo u / eko kusumanagarao teNa pamANaM imaM hoi || 799 / / [kR. kalpa. bhA. 3890 -2] 'mulle' tyAdi gAthAtrayam mUlyayuktaM punarvastraM trividhaM bhavati - jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca / tatra 1 prakAza0 sivi // 2 ucyate-su // 3 0ditigupile - si. vi. / / 4 jaimolle-si. / jaM mohalaM- vi. // 5 jante dvAraNaM sayasahasraM tA // 6 dakkhiNAvahI je. // dakkhiNAvahA je. // 8 bhave - je. vA. // 9. duguNAo - mu.| gguNo u-je. // 111 dvAre yatikalpya vastra mUlyam gAthA 767 766 pra.A. 233 // / 47 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana Dainmeonemedies sAroddhAre saTIke yatikalpya vastramUlyam gAthA 797 // 48 // jaghanyena-jaghanyato'STAdazaka-yasyASTAdaza rUpakA nANakavizeza mUlyaM tajjaghanyaM vastramityarthaH / zana. sAhasra ca-rUpakalamamUlyamutkRSTam , zeSaM tu madhyamamiti / tatraha trividhamapi mUlyayuktaM vastraM sAdhanA grahItuna kalpate, kinnvetasmAdaNAdazarUpakalakSamalyAdyannyUnamUlyaM tadeva kalpate / uktaM ca paJcakalpabRhadbhASyeA "UNagaaTThArasarga vatthaM puNa sAhuNo aNunnAyaM / etto vaharinaM puNa nANunAyaM bhave vatthaM / 1||||7|| nanvirTa kena rUpakeNa pramANamityAha-'do sAbharagA' gAhA, mAbharako nAma rUpakaH, tato dvIpasthAnamatkAbhyo dvAbhyAM mAbharakAbhyAmuttarApathe ekaH ma mAbharako bhavati / dvIpazca yaH surASTrAmaNDale dakSiNa syAM dizi yojanamAnaM samudramaragAhya tiSThati so'tra gRhyate / dvAbhyAM ca uttarApathAbhyAm-uttarApathasambandhibhyAM sAbharakAbhyAM "pATalIputranagarasatka ekaH sAmaraka ini / anena rUpakeNa vastrapramANamatra kartavyam / / 798 // ___ atha prakArAntareNa rUpakasvarUpamAha- do daviNAvahA vAgAhA, vAzabdaH prakArAntaradyotane dvau dakSiNApathasatkau rUpako kAcInagaryAH sambandhI nelako rUpaka ityarthaH / sa ca nelako dviguNaH san ekaH kusumanagarajaH-pATalIputrasambandhI rUpakaH, tena rUpakeNeda maSTA dazakAdi pramANaM bhavatIti // 799 // 111 // 711 pra.A. | 233 - // 48 // A UnASTAdazakaM vastraM punaH mAdhUnAmanuzAtam / ito vyatiriktaM punarnAnuzataM mavedanam // 1 // 1 shtshsr-si.|| 2 'saamretyaadi-mu.||3 pATalIputre pATalI.si. vi. 4 'dakkhiNe tyaadi-mu.|| na
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sArodvAre saTIke // 49 // idAnIM 'sejAyarapiMDo' ti dvAdazottarazatatamaM dvAramAha sejAyaro pahU vA pahusaMdiTTho ya hoi kAyavvo / ego ge ya pahU pahusaMdidvevi sAgAriyasaMdiTThe egamaNege egamaNegA bajjA cakkabhayaNA annattha vasejaNaM donivi tarA bhavaMtI satyAisu annahA jar3a jaggati suvihiyA kareMti AvassayaM tu 'sejjAyaro na hoI sutte va kae so emeva // 800 // u 1 ThAvae egaM // 801 || aNegesu ya Avassaga carimamannahiM tu kare / "bhayaNA ||802|| anvattha / hoI ||803 // [kR. ka. mA. 3525.6-30-29] dAUNa gehaM tu saputtadAro, vANijjamAIhi u kAraNehiM / taM caiva annaM va vaejja dekheM, sejjAyaro tattha sa eva hoha ||804|| liMgatthassavi ' vajjo taM pariharao va bhujao vAvi / ajuntarasa va rasAvaNo tattha dito || 805 // juttarasa 1 seja0 mu. 1 sijjA0 tri / 2 egunoge- vA. / egamaNege-iti bR.ka. mAdhye nizIthamAdhye ca pAThaH // 3. pasu - mu. nizIthamAnye ca // 4 maNiyA-tA // 5 sijjA0 mu. // 6 vijjo je. // 7 rasAvaNe su. // 112 dvAre zayyAtarapiMDa: gAthA 717 808 pra. A. 233 // 49 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 112 dvAre zayyAtara piMDaH gAthA 797. pra. prA. titthaMkarapaDikuTTo 'annAyaM uggamovi ya na sujjhe / avimutti alAghavayA dullahasejjA 'ya voccheo // 806 // purapacchimavajjehiM avi karma jiNavarehiM leseNaM / bhuttaM videhaehi ya na ya sAgAriassa piMDo u // 807|| bAhullA gacchassa u paDhamAliya-pANagAikajjesu / sajjhAyakaraNaAuTiyA kare uggamegayaraM // 808 // [nizIthabhA. 1144.5.9-8, 1193, 1158-9.60.62, bR. kalpa. bhA. 3539-40.1-3] 'sejje' tyAdigAthAnavakam . "zayyayA-mAdhumamarpitagRhalakSaNayA saMsArasAgaraM dustaramapi taratIti zayyAtaraH ! ma dvidhA bhavati kartavyaH prabhurvA-yatipradattopAzrayasvAmI, prabhusandiSTo vA-tenaiva prabhuNA yatkRtapramANatayA nirdiSTaH / tatra yaH prabhuH sa eko vA bhavedaneko vA, prabhumandiSTo'pyevameva vAcyaH, ko'rthaH 1-prabhumandiSTo'pyeko vA'neko vA bhavatIti / / 800 // ___ amumevArtha vizeSata Aha-'sAgAriye'tyAdi, sAgArikaH-sAdhRpAzrayasvAmI sandiSTazca-prabhumandiSTaH pratyekameko vA'neke vA bhavanti, tatazcatuSkabhajanA-caturbhaGgI jJAtavyA / tadyathA-ekaH prabhurekaH prabhusandiSTa iti prathamo bhaGgaH / ekaH prabhuraneke prabhumandiSTA iti dvitIyaH / aneke prabhava ekaH prabhusandiSTa iti tRtIyaH / 1aNNayA-vi.mANA-aNNAya-uggamo Na sujme iti-bR.ka. bhASye ca pAThaH // 2 u-mu. / 3 tulanArtha vizeSArtha padraSTavyAnizIdhacarNi: gA. 1143 taH, vRhatkalpamAdhya vRttiH gA. 3522 taH / / 4 'ne ke ca - si. vi.|| .. . . ..... SHRIME
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre sIke 112dvAre zayyAtarapiMDaH gAthA 797 808 aneke prabhavo'neke ca prabhusandiSTA iti caturthoM bhaGgaH / te ca zayyAtarA 'eko vA'neke yA varjanIyAH / atraivApavAdamAha-'aNegesu ya ThAvae ega'ti anekeSu 'ca-bahuSu zayyAtareSu satsu ekaM kamapyapavAdapadena zayyAtaraM sthApayet / iyamatra bhAvanA-bahujanasAdhAraNA vasatiH kyApi labdhA / tatra ca sAdhusAmAcArIkuzalAH zrAvakA yadyevaM vadanti-eka kamapi zayyAtaraM sthApayata mA sarvAnapi pariharateti, tadA ekaM zayyAtaraM sthApayitvA zeSagRheSu bhikSAM gRhNanti / yadvA yahavastatra sAdhavastato yadi marve'pi saMstaranti tadA sarvAnapi zayyAtarAn kurvanti / asaMstaraNe tu ekaM zayyAtaramiti / grahaNavidhizvAyaM-dvayoH zayyAtarayorekAntareNa 'bhikSAgrahaNavArako bhavati triSu zayyAtareSu tRtIyadine catuSu caturthadine evaM vArakeNa bhikSAM gRNantIti // 801 // athAyaM zayyAtaraH kadA bhavati ?, tabAha --'annatthe' tyAdi, anyatra-anyasmina kasmizcita sArthe grAmAdau vA upitvA suptvetyarthaH, carama-prAbhAtikamAvazyaka-pratikramaNamanyatra-sthAnAntare gatvA yadi kurvanti tadA dvAvapi 'tara ti ekadezena samudAyopacArAn zayyAtarau bhavataH, yasyAvagrahe rAtrau supto yadavagrahe ca prAbhAtika pratikramaNaM kRtaM tau dvAvapi zayyAtarau bhavata iti bhAvaH / idaM ca prAyazaH sArthAdiSu sambhavati AdizabdAcca caurA-vaskandamayAdiparigrahaH / anyathA tu-prakArAntarasadbhAve bhajanA-zayyAtarasya vikalpanA, yasya gRhe sthitAH sa vA'nyo vA zayyAtaro bhavatItyarthaH // 802 // 1 eke-si. // 2 ca.mu. nAsti // 3 gatvA, yadi tu mikSA je0|| 234
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 52 // tAmeva bhajanAmAha - 'jaI 'tyAdi yadItyabhyupagame rAtrezcaturo'pi praharAn jAgrati zobhanaM citam - anuSThAnaM yeSa te suvihitAH sAdhava ityarthaH, AvazyakaM tu prAbhAtikapratikramaNaM punaranyatra gatvA kurvanti tadA mUlopAzrayasvAmI zayyAtarI na bhavati, kintu supte vA zayane vA kRte sati kRte vA prAbhAtikapratikramaNe zayyAtaro bhavati / ayamatra tAtparyArthaH- zayyAtaragRhe sakalAM rAtriM jAgaritvA prAbhAtikapratikramaNaM yadyanyatra kurvanti tadA maulaH zayyAtarI na bhavati kintu yadgRhe pratikramaNaM kRtaM sa eva / atha zayyAtaragRhe rAtrau supyA jAgaritvA vA prAbhAtikapratikramaNaM kurvanti tadA sa eva zayyAtara iti / yadA tu vasatisaGkIrNatAdikAraNAdaneopAyeSu sAdhavastiSThanti tadA yatrAcAryaH sthitaH sa eva zayyAtaro nAnya iti // 803 || nanu sAdhUnAM gRhamarpayitvA gRhasvAmI yadA dezAntaraM vrajati tadA zayyAtaro bhavati vA na vA 1, tatrAha - 'dAUNe' tyAdi vRttam, kazcid gRhasthaH sAdhUnAM gRhaM davA 'saputra dAra:' putra- kalatrAdisakalanijalokaparivRto vaNijyAdibhiH kAraNaistameva dezamanyaM vA vrajet tatrApi ca sthito yadi tasya gRhasya svAmI tadA sa eva zayyAtaro bhavati / na punardaradezAntarasthitatvAttasya zayyAtarastvaM na bhavatIti || 804 / / athAyaM zayyAtaraH kasya sambandhI pariharaNIyastatrAha - 'liMgasthe' syAdi, liGgasthasyApi - liGgamAtradhAriNo'pi sAdhu guNavirahitasyApItyarthaH sambandhI zayyAtaro varjanIyaH, AstAM tAvaditarasya cAritriNa iti, sa ca sAdhustaM zayyAtarapiNDaM pariharatu vA bhuGkta vA tathApi varNyaH / atha sAdhuguNairvi10guNarahita0 si. vi. // 112 dvAre zayyAtara piMDa : gAthA 797 808 pra. A. 234 // 52 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saaroddhaare| 112 dvAre sadhyAtara saTIke // 53 // gAthA yuktasya zayyAtaraH kasmAtparihiyate !, ucyate, sAdhuguNaiyuktasyAyuktasya vA zayyAtaraH sarvathA parihartavyaH / ___atra ca 'rasApaNo' madyApaNo dRSTAntaH / tathAhi-mahArASTrAkhye deze sarveSvapi madyahaTeSu mA bhavatu vA mA vA tathApi tatparijJApanAthaM vajo badhyate / taM ca dRSTvA sarve'pi bhikSAcarAdayo'bhojyamitikRtvA pariharanti / evamasa vapi sAdhuguNayukto vA bhavatu ayukto vA, tathApyasya rajoharaNadhvajo dRzyata itikRtvA zayyAtaraH pariTTiyata iti // 805 // atha zayyAtarapiNDagrahaNe dopAnAha-'tandhakaretyAdi, tIrthakaraiH sarvairapi pratikuSTo-niSiddhaH zayyAtarapiNDaH / taM ca gRhNatA 'tIrthakarAjJA na kunA syAt / tathA ajJAtasya-aviditasya rAjAdipratrajitatvena uJchavRtyA yajJaikSaM tadajJAtamucyate, tadeva prAyaH sAdhunA grAhyam 'annAyauJcha caraI visuddha' [dazave. 9/3/4] iti vacanAt / tacAsannanivAsAdatiparicayena jJAtasvarUpatayA zayyAtaragRhe piNDaM gRhaNato na zuddhayatIti yogaH / tathA zayyAtarapiNDagrahaNe sati 'udgama:' kalpanIyabhaktAdibhavanamapi 'na zuddhayati' na zuddho bhavati / nikaTAdibhAvena punaH punastatraiva bhaikSapAnakAdinimittaM pravizata udgamadoSAH syurityarthaH / tathA svAdhyAyazravaNAdibhyaH prItaH zavyAtaraH kSIrAdi snigdhadravyaM dadAti, tacca gRhaNatA vimukti:gAryAmAvo na kRtaH syAt / tathA avidyamAnaM lAghavaM-laghutA yasya sa tathA tdbhaavo'laayvtaa| tatra viziSTAhAralAbhenopacitatvAccharIrAlAghavam , zayyAtarAttatparijanAccopadherlAmAduyadheranalpatayA tadalAgha pra. A. 235 1 tIrthakadAjhA-si. vi. // 2 gRhaNAna-muH // 3 snigdh-vi.|| // 53 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke // 54 // vamiti / tathA durlabhA-asulabhA zayyA ca-vasatiH kRtA bhavati / yena kila zayyA deyA tenAhArAdyapi deyamityevaM gRhiNAM bhayotpAdanAt / tathA vyavacchedo-vinAzo dAnabhayAcchacyAyAH zayyAtareNa kriyate / |112 dvAre zagyAtaravasatyabhAzadvA bhakta-pAna-' zayyAdivyavacchedaH syAditi // 806 // piMDaH tathA-'pure' tyAdi, pUrvaH-pabhasvAmI, pazcimo-vardhamAnasvAmI, patI dvAvapi muktvA zepaijinavaraiH gAthA dvAviMzatimayamadhyamatIrthaRdbhirvidehajaizca-mahAvidehakSetrasamunpannaH sarvairapi tIrthakareM: 'avi kamma' ti apiH-sambhAvane karma-AdhAkarma 'lezena ekadezena zuklAm, 'na' ra 'sAgArikasya' zayyAtarasya piNDaH / madhyama videhatIrthakarANAM hiM yamveva yogya mAdhAkarma kRtaM namyaiva tanna kalpate zepANAM pra.A. tu kalpate iti taigadhAkarmabhojanamapi kathaJcidanumatam , sAgArikapiNDaH punaH sarvathApi pratiSiddha eveti / / 235 ayaM ca mAgArikapiNDo dvAdazadhA, azana-pAna-khAdima-svAdima 4 rajoharaNa vastra-pAtra-kambala 4 mUcIpiSpalaka karNazodhana-nakharadanikA 4 bhedAt / uktaM ca "asaNAIyA cauro 4 pAuJchaNa 5 vattha 6 patta 7 kaMbalayaM 8 / saI 6 chura 10 kannasohaNa 11 naharaNiyA 12 sAgariyapiMDo // 1 // ...... tRNa DagalakAdisvapiNDaH / uktaM ca .ziSyA. si. vi. // 2 dezena-si. // 3 ekadezena si. vi. nAsti / sUtrAdezataH iti bR. ka. mA. vRttau (3546) // 54 // pAThaH / sutsAde seNaM-dati nizItha-cUrNI (1160) pAThaH // 4 ca. mi.vi. nAsti // 5.0galAdi-si. vi.|| - imom - Home
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 112 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke 1155 // "tnn-ddgl-chaar-mllg-sejjaa-sNthaar-piiddh-levaaii| sejjAyarapiMDo so na hoi seho ya sovahio // 1 // " [7. ka. bhA. 3535, nizIthabhA. 1154] / atra 'seho ya sovahio' ti yadi zayyAtarasya putraH putrI vA vasva-pAtrAdisahitA pravrajettadA sa zayyAtarapiNDo na bhavatIti / / 807 // tathA-'bAhulle' tyAdi, gacchasya-sAdhusamUhasya bAhulyAva-prAcuryAddhetoH prathamAlikA-pAnakAdyartha zayyAtaragRhe punaH punaH pravizatsu, sAdhuSu zayyAtara udgamadoSam-AdhAkarmAdInAmanyataraM kamapi kuryAt / tatra prathamAlikA-kSullaka glAnAdInAM prathamata eva bhojanam , pAnakaM ca pratItam , tathA nirantarasvAdhyAyavidhAnena karaNena ca-cAritreNa 'AuTiya' ti AvarjitA upetya udgamadoSAn kuyu riti / ayaM ca ahorAtrAtparato'zayyAtaro bhavati / yaduktam- 'vutthe vajjejja'horattaM'[ ] idamatra hRdayaM-yatroSitAstataH sthAnAdyasyAM velAyAM vinirgatA dvitIyadine tAvatyA velAyAH parato'zayyAtaro bhavati / tathA apavAdato glAnatvAdikAraNe zayyAtarapiNDo'pi grahItu kalpate / yaduktam 'duvihe gelannamI nimaMtaNe dabadullahe asive / omoyariyapaose bhae ya gahaNaM aNunAyaM // 1 // [.ka.mA.3550, nizIthamA, 2532] 1 peDha si.vi. A uSite varjayedahorAtram // zalyAtarapiMDA gAthA 797. 808 pra.A. ..
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113dvAre saTIke mamyaktva gAthA 809 pra. A. asyA vyAkhyA- 'AgADhA-'nAgADhe-gADhatarA-'gADhatare dvividhe glAnatve zalyAtarapiNDo'pi pravacanasAroddhAre / grAhyaH / idamuktaM bhavati-anAgAr3he glAnatve trIna bArAnAhiNDyate, yadi na labdhaM glAnaprAyogyaM tadA zayyAtarapiNDo'pi gRhyate / AgADhe punaH zIghrameva zayyAtarapiNDagrahaNaM kriyate / nimantraNeca-zavyA taranirvandhe sakRt taM gRhItvA punaH 'prasaGgo nivAraNIyaH / durlabhe ca jIrAdidravye AcAryAdInAM // 56 // prAyogye anyatrAlabhyamAne tatraiva gRhaNanti / azive-duSTa vyantaropadravAdike, abamodayeM ca-durbhikSe anyatra bhikSAyAmalabhyamAnAyAM zayyAtaragRhe'pi bhikSAM gRhNanti / 'paose ti rAjJA pradviSTena sarvatra bhane nivArite pracchannaM tadgRhe'pi gRhNanti / anyatra ca taskArAdibhaye tatrApi gRhaNanti bhikSAdikamiti 808 // 112 / idAnI jattiya sutte samma' ti trayodazottarazatatamaM dvAramAha caudasa dasa ya abhinne niyamA samma tu sesae bhayaNA / mai-ohividhajjAse hoi hu micchaM na sesesu // 8.9 // 'ghaudasa gAhA, yasya sAdhocaturdaza pUrvANi yAvadaza ca pUrvANi abhinnAni-paripUrNAni santi tasminniyamAta-nizcayena samyaktvaM bhavati / zepe-kiJcidUnadazapUrvadharAdau bhajanA-vikalpanA / samyaktvaM vA syAnmithyAtvaM vetyarthaH, tathA materavadhezca viparyAse-matyajJAne vibhaGgajJAne ca sati hu-nizcayena mithyAtvaM 1 tulanA-bahatkalpavRttiH gA. 3550 tH|| 2 prasaGgAnikA si.||3jittiy taa.|| Liminamumm /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke bhavati / mithyAtvavazAdeva hi matijJAnA-badhijJAnayoviparyAsasadbhAvaH, zrutajJAnasya tu viparyAso darzita eva; 'sesae bhayaNa ti vacanAta , zeSayostu manAparyavajJAna-kevalajJAnayomithyAtvaM na bhavatyeveti // 809 // 113 // | 114 dvAre idAnIM 'je niggaMthAvi caugaiya' ti caturdazottarazatatamaM dvAramAha caturgacaudasa ohi AhAragAvi maNanANi vIyarAgAvi / tikAH huti pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiyA // 810 // gAthA 'caudasa' gAhA, sarvatra sUcAmAtratvAtsUtrasya 'caudasati caturdazapUrvadharA api, tathA avadhijJAnino'pi, tathA AhArakA api-AhArakalabdhimanto'pi, caturdazapUrviNo'pi kecidAhArakalabdhimanto' pra. A. na bhavantItyAhArakagrahaNam , tathA manaHparyavajJAnino'pi, tathA vItarAgA api-upazAntamohA api, kSINamohAnAM tvapratipAtitvAnna grahaNam , 'pramAdaparavazAH' viSaya-kaSAyAdikalupIkRtacetasaH santastadanantarameva 115dvAre tadbhavAnantarameva caturgatikA- naraka-tiryagmanuSya-devalakSaNagaticatuSTayabhAjo bhavantIti // 810 // 11 // kSetrAtItaM idAnIM 'khettAIyaM' ti paJcadazottarazatatamaM dvAramAha--- gAthA "jamaNaggae ravimi atAvaskhetami gahiyamasaNAi / kappaha na tamuvabhotta khettAIyati samAttI // 11 // 1jh-saa-tri.'cuds-si.pi.||3nto'pi na saMmavantI si. vi.||4naark.mu.|| 5 tulanA-magavatIsU. 1 sU. 266 // 6 khettaaiiytti-mu.|khittaaiprti iti dharmasaM0 vRttau [mA0 2/pa. 40] pAThaH / /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke | 116 dvAre mArgAtItaM gAthA 812 ||58 // 'jamaNaggae' gAhA, yadanudgate khAvatApakSetre rAtrAvityarthaH gRhItamazanAdi-azanaM pAnaM khAdirbha svAdimaM ca, na tadupabhoktu kalpate ganInAm ; yanaH kSetrAtItaM taditi samayoktiH-siddhAntabhaNitiriti // 811 // 115 // idAnIM 'mArgAtIta'miti SoDazottarazatatamaM dvAramAha asaNAI kappai kosacugambhaMtarAu ANeuM / / parao ANijjataM maggAIyaMti tamakappaM // 812 // ___ 'asaNAIya' gAhA, azanAdikaM krozadvayAbhyantarAd-gavyUtadvayamadhyAdAnetu kalpate yatInAm , paratastu-krozadvayAtparata AnIyamAnaM tadazanAdi mArgAtItamitikRtvA'kalpanIya meveti // 812 // 116 // idAnIM 'kAlAtIta' miti saptadazottarazatatamaM dvAramAha paDhamappaharANIyaM asaNAi jaINa kappae bhottuM / jAva tijAme uDDe tamakappaM kAlaikkata // 813 // . 'paDhamappaharA' gAhA, dinaprathamapraharAnI tamazanAdi kalpate yatInAM bhoktu yAvat trayANAM yAmAnAM samAhArastriyAma-praharatrayamityarthaH / Urca tu-praharatrayAdupari caturthaprahare tadakalpyam-akalpanIyaM kAlAtikrAntam , siddhAnte niSiddhamitikRttveti // 13 // 117 // 10ymiti-si.vi.|| 117 dvAre | kAlAtItaM gAthA 813 pra.A. 236 AMINETIONARASis t .. SE060 sion 13 scomwww ManunHAN DATFPARENARSS
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanaroddhAre 118dvAre pramANAtikrAntaM gAthA idAnIM 'pramANAtikrAnta' mityaSTadazottarazatatamaM dvAramAha kukkuDiaMDayamANA kavalA battIsa sAhuAhAre / azyA miyAhAro koraD battIsabhAehiM // 814 / / hoi pamANAIyaM tadahiyakavalANa bhoyaNe jahaNo / egakavalAiUNe UNoyariyA / tavo tami // 815 // kukku' ityAdigAthAdvayam , kukkuTI-pakSiNI tasyA yadaNDakaM tanmAnAH-tatpramANAH kavalA dvAtriMzatsAdhUnAM-yatInAmAhAre bhavanti / prakArAntareNa kavalamAnamAha-athavA sAdhorudaraM yAvanmAtreNAhAreNa na nyUnaM nApyatyAdhmAtaM bhavati tAvanmAtro nijakAhAro dvAtriMzadbhAgaiH kriyate, / dvAtriMzattamazca bhAgaH kavala iti / etasmAcca dvAtriMzatkavalamAnAdadhikakavalabhojane yateH pramANAtItaM bhojanaM bhavati / tathA etasmAd dvAtriMzatkavala pramANAdAhArAdekena dvAbhyAM tribhizcatubhiH paJcAdibhirza kavalainyU ne sati tasminnAhAre UnodarikAbhidhastapovizeSo bhavatIti / / 814-815 // 11 // idAnIM 'duhasejvacaukka' ti ekonaviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha-- pavayaNa asadahANaM 1 paralAbhehA ya 2 kAmAsaMsA 3 / . pahANAipatthaNaM 4 iya cattAri'vi dukkhasejAo // 816 // niyaahaaro-taa.||2 saMvi (tmi)-bhuH| tmmitaa.|| 3 kukkudiaMDaya ityAdi0 si. vi. vi.|| 4 kukuttii-mu.|| 5 naapytyaanaatN-mu.|| 60pramANAdArA0 mu.||7 tulanA-sthAnAGgasUtram sU.325 // 6 ashhnnN.-taa.|| 119dvAre va zayyA : gAthA 816 pra.A. 237
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120dvAre sukha zayyA : gAthA pra. A. 237 'pavayaNa' gAhA, zerate Asvisti zayyAH, duHkhadAH zayyA duHkhazayyAH / tAzca dvedhA-dravyato bhAvapravacana | saca, tatra tomanozalAmAdirUpA, jAvato dusthitacittatayA duHzramaNatAsvabhAvAstAzcatasraH / tatra sAroddhAre pravacanasya-jinazAsanasyAzraddhAnam-evamevedamiti pratipattyabhAva iti prathamA duHkhazagyA / tathA pareSAmsaTIke anyeSAM lAbhasya-vastrAdyavApterIhA-prArthaneti dvitIyA / caH samuccaye / tathA kAmAnA-manojJazabdarUpAdInAmAzaMsanam-abhilapaNamiti tRtIyA / tathA snAnAdInA-gAtrAmyaGga-madana-prakSAlanAdInAM prArthanam-AkA kSaNamiti caturthI / Asu hi kliSTabhAvasvabhAvAsu zrAmaNyazayyAsu sthito jIyaH kadAcidapi zrAmaNyasya na sukhamAsAdayatIti catasro duHkhazayyAH // 816 // 11 // idAnIM viMzatyuttarazatatamaM 'suhasejjacaukka' ti dvAramAha 'sahasenjAo'pi cauro jahaNo dhammANurAyarasassa / vivarIyAyaraNAo suhasejjAutti bhannaMti // 817 // 'suhasejjAo' gAhA, "dharmAnurAgaraktasya' dharme-jinadharma anurAgeNa-gADhatarAbhilASarUpeNa raktasya-Asaktasya duHkhazayyAeva catasro'pi 'viparItAcaraNAt' pUrvoktapravacanA zraddhAnAdivaparItyakaraNataH sukhazayyA iti bhaNyante / ayaM bhAvaH pravacanazraddhAnaM paralAbhAnIhanaM kAmAdInAmanAzaMsanaM snAnAdInAmaprArthanaM 'ceti yateH sukhazayyAH / tatra hi sthitaH paramasantoSapIyUSamagnamAnasatayA nirantaratapo'nuSThAnAdikriyAkalApacyAptatayA ca sukhameva yatiH samAsAdayatIti / / 817 // 120 // 1duha0 je. 2 // 2 sukhazayyA evN-mu.||30shrddhaanaadiduHkhshvyaavaip0 mu.|| 4 ceti-mu. nAsti /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ themamrememmanmmenAsAsAlammmm pravacanasArodvAre saTIke idAnIM 'terasa kiriyAThANAI ti ekaviMzatyuttarazatatama dvAramAha'aTThA 1 NaTThA 2 hiMsA 3 kamhA 4 diTThI ya 5 mosa 6 'dinne 7 ya / |121dvAre pAgalANa 9 mitte 10 mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA 13 // 18 // kriyAtasa-dhAdhara bhUehiM jo daMDaM nisaraI u kajjeNaM / sthAnAni Ayaparassa va aTThA aTThAdaMDa tayaM viti 1 // 19 // gAthA jo puNa saraDAIyaM thAvarakAyaM ca vaNalayAIyaM / 818. 'mAreuM chiMdiUNa va chaDaDeI so aNaTAe 2 // 20 // 835 ahimAiva iriyassa ca hiMsiMsu hiMsaI va hiMsehI / pra.A. jo daMtu ArabhaI hiMsAdaMDo havai eso 3 // 21 // 237 annahAe nisiraha kaMDAI annamAhaNe jo u / / jo va niyaMto sarasaM chidijjA sAlimAIyaM // 22|| esa akamhAdaMDo 4 dihivijjAsao imo hoi / jo mittamamittaMti 'ya kAuM ghAejja ahavAvi // 23 // 1etA aSTAdaza (15-35) gAthA AvazyakahArimadrathAmapi [pa. 648 taH) upalabhyante tatra svalpapAThabhevazca vidyte|| tulanArtha vizeSArtha ca draSTavyaM sutrakRtAGgasUtram , zrutaskandha 2, adhyayana 2 / / 2 maarei-mu.| mArettu iti bhAva.hAri- E24 madrayAM pAThaH / / 30vayari0 mu.|| 4 hiNseii-taa.| hiMsihiI-pratyAvazyakahAribhadrayAM paatthH||5niyNtii-mu.|| 6 ya-mu. nAsti /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 62 // lu paMcamayaM 5 vagar3a 1 havai eso 6 // 825 / tu 1 hoi // 826 // gAmAI dhAejja va ateNa teNati vAvi ghAejA kiriyAThANaM divivajjAseso attanAyagAINa vAvi 'aDAe jo musaM so mosappaccaio daMDo chuTTo prameva AyanAyagaaDDA jo ginhaI adinnaM eso adinnavittI ajjhatdhIo hamo navi koSa bhAi tahavi hu hiraNa tummaNo kiMci / ThANA ime tarasa ||827|| reesjjhatthI sIsai cauro koho mANo mAyA 'lobho ajjhatthifore ce 8 mANeNaM jo puNa jAr3amayAI aDaviNaM tu matto holeha paraM viMsaha paribhavar3a mAnavacceyA mAipanA gANa jo * puNa appevi avarAhe ||829|| tivyaM daMDa kuNa dahaNaMkaNa-baMdha-tADaNAIyaM tammittadosa vattI kiriyAThANaM I ||828|| 9 1 1 bhave dasamaM 10 // 830 // 1 maThThAi mu. // 2 ya-tA. nAsti / / 3 loho-tA. // 4 mANazttesA tA. mAvahAridryAM ca pAThaH // 5 puNappeSitA // 60vivii-yu.|| 60 1 ||824|| 121 dvAre kriyAsthAnAni gAthA 818. 835 pra. A. 237 // 62 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke egArasamaM mAyA anna hiyayaMmi anna vAyAe / annaM AyaraI vA sakammaNA gUDhasAmatho // 31 // mAyAvatI esA 11 'etto puNa lohavattiyA iNamo / sAvajAraMbhapariggahesu satto mahaMtemu // 32 // taha itthIkAmesu giddho appANayaM ca skvaMto / annesiM sattANaM vaha-baMdhaNa-mAraNe kuNai // 33 // eseha lohabattI 12 iriyAvahiaM ao pavakkhAmi / iha khalu aNagArassA samiIgutIsuguttassa // 34 // 'sayayaM tu appamasarasa bhagavao jAva cakkhupamhaMpi / nivayai tA suhamA ha hariyAvahiyA kiriya esA 13 // 835|| 'aDe tyAdigAthA'STAdazakam , karaNaM kriyA-karmabandhanibandhanA ceSTA, tasyAH sthAnAni-bhedAH kriyAsthAnAni, tAni ca trayodaza / tatra 'aTThA'NaTThA hiMsa' ti atra triSu padeSu prAkRtalakSaNena' catudhyekavacanasya lopo dRzyaH / tato'rthAya-svaparaprayojanAya kriyA arthakriyA / anarthAya-svaparaprayojanAmAvena kriyA'narthakriyA / hiMsAyai kriyA hiMsAkriyA / arzAderAkRtigaNatvAdacpratyayaH / tathA'kasmAd 121 kriyAsthAnA gAthA 818 835 pra. A 238 12so-taa.|| 2 sayataM apa0 mu.||30n-si vi. vi. nAsti / / 4 taarthaay-si.|| womename
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke // 64 // -anabhisandhinA kriyaa'ksmaakriyaa| tathA 'dIhI ya' ti dRSTiviparyAsakriyA sUcanAtsUtramitikRtvA / |121dvAre tathA mRpAkriyA, tathA'dattAdAnakriyA, tathA'dhyAtmakriyA, tathA mAnakriyA, tathA'mitrakriyA tathA mAyA kriyAkriyA, tathA lobhakriyA, tathA 'IryApathikA kriyeti // 818 // sthAnAni athaitAni krameNa vyAcikhyAsuH prathama kriyAsthAna vyAcaSTe-'tasa-thAvara' gAhA, atra tRtIyAyAH gAthA saptamyarthatvAt traseSu-dvIndriyAdiSu, sthAvareSu-pRthivyAdiSu, bhUteSu-prANiSu yaH kazcidaNDa-daNDayate AtmA'nyo vA prANI yena sa dnnddo-hiNsaa| taM nisRjati-karoti-kAryeNa-prayojanena, tadevAha-Aya 835 parassa va aTTa' ti AtmanaH-svazarIrAdeH parasya vA-bandhuvargAdeya-upakArAya, taM kriyA-kriyAvatora pra.A. bhedopacArAdarthadaNDam-arthakriyA avate tIrthakaragaNadharA iti 1 // 859 // 238 ___ atha dvitIyaM kriyAsthAnamAha-"jo puNe' tyAdi, yaH punaH kazcitsasTAdika-kRkalAsamRpikAdika trasakArya sthAvarakAyaM ca-banalatAdikaM prayojanavyatirekeNeca yathAkramaM mArayitvA chitvA ca tyajati sa dharmadharmiNorabhedopacArAdanAya kriyeti 2 // 820 // tRtIya kriyAsthAnamAha-'ahI' tyAdi, ayaM sarpAdivarI vA'smAna hisitavAna hinasti hisiSyati vA ityabhisaMdhinA ahyAdeH-sAdeH makAro'lAkSaNikaH vairiNo vA yo daNDamArabhate-badhaM vidhatte sa hiMsAdaNDaH dharma-dharmiNorabhedopacArAdbhavatyeSa iti 3 / / 821 / / caturtha kriyAsthAnamAha--'annahAe.' ityAdi sapAdagAthA, anyArtham-anyeSAM mRga-pakSi-sarIsRpa1 iiypithkriyaa-mu.|| . lA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke // 65 // prabhRtInAM vadhanimittaM 'nisajatI' kSipatti kANDAdIka' zara-leSTuprabhRtikam , anyaM punarAhanyAt ya eSo'kasmAd-anabhisandhinA anyavadhArthapravRtyA daNDaH-anyasya vinAzo'kasmAddaNDaH / yo vA 'niyaMto' |121vAra tti avalokayan chedanabuddhathA tRNAdikam , anyat zAlyAdikaM zasyamanAbhogena chidyAditi / ayamarthaH kriyAanyasmin zAlyAdimadhyavyavasthite tRNAdike chettumupakrAnte anAbhogato'nyacchAlyAdikaM chidyAda sthAnAni eSa vA'kammAddaNDaH 4 / gAthA __paJcamaM kriyAsthAnamAha-'dITThI vivalAsa' inyAdipAdonagAthAdvayam , dRSTe:-buddhaviparyAso-viparyayo 818 mativibhrama ityarthaH, tasmAdayaM-vakSyamANo daNDo bhavati / amumevAha-yo mitramapi sadamitramitikRtvA ghAtayeta / yo mitrasyApyamitro'yamiti yuddhayA vadhaH sa dRSTiviparyAmadaNDa iti bhAvaH / athavA'pIti prakArA / pra.mA. ntagyotane, grAmAdIna 'ghAnayedvA, ayamartha:-grAmamadhyavartinA kenacitkasmizcidaparAdhe kRte samagramapi grAma 239 yanmArayati eSa vA dRSTiviparyAsadaNDa iti / yadvA astenamapi-acauramapi steno'yamitikRtvA hanyAdityeSa dRSTiviparyAsaH paJcamaM kriyAsthAnamiti 5 // 822-824 // paSTa kriyAsthAnamAha-'atta?' tyAdi, AtmArtha pareSAM vA-nAyakAdInAmarthAya yo mRSA vadati sa epa mRSApratyayiko-mRSAkAraNiko daNDaH SaSTho bhavati 6 // 825 // saptamaM kriyAsthAnamAha-'emeve' tyAdi, 'evameva' mRpAvAda daNDavadAtmanAyakArtham-AtmanaH parepa vA nAyakAdInAM nimittam , 'nAiga' tti pAThe tu jJAtyartha-svajanArtha yo gRNAtyadattam-anyenAvi7.1 prAta yeta-muH // 2 acauramapi-mu. nAsti / / 3 matha SaSThaM-mu. / / 4 0daNDa0 si. vi. nAsti / /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 818. tIrNameSo'dattavartI adattadaNDakriyAvAnityarthaH 7 // 826 // / 121dvA ayaM punarvakSyamANo bhavati AdhyAtmiko daNDaH, adhyAtma-manastatra bhavo bAhyanimittA'napekSaH kriyAzoko'bhibhava iti bhAvaH / tamevAha -'navi koi' gAhA, yasya sammukhaM na ko'pi kizcidapyaniSTa sthAnAni jalpatitathApi hRdayena-manasA kRtvA kiJcidatizayena durmanA:-kAlupyabhAgbhavati tasyAdhyAtmikI kriyA gAthA sahati kathyate / tasya cAdhyAtmikakriyAsthAnasya imAni-vakSyamANAni catvAri 'sthAnAni' kAraNAni bhavanti / / 827|| tAnyevAha-'koho' ityAdi gAthA pUrvArddhama , krodho mAno mAyA lobhazcetyetAni cancAri kAraNA pra. A. nyadhyAtmakriyAyAM bhavantIti ! bAhyanimittAna pekSamAbhyantaraniSkAraNakrodhAdisamudbhanaM daurmanagyamAdhyAtmikakriyeti tAtparyArthaH / navamaM kriyAsthAnamAha-'jo puNe' tyAdi, yaH punajAtimadAdinA-jAti-kula-rUpa bala zruta-tapolAbhaizvaryamadalakSaNenASTavidhena mAnena mattaH san param-AtmavyatiriktaM hIlayati-jAtyAdibhirnindati nikRSTo'yamityAdivacanaiH paribhavatyanekAbhiH kadarthanAbhirmAnapratyayA epA kriyeti 9 .. dazamaM kriyAsthAnamAha-'mAipii' ityAdi sapAdA gAthA, yaH punarmAtA-pitRsvajanAdInAmalpe'pyaparAdhe tI daNDaM kurute dahanA-'Gkana-bandha-tADanAdikaM tanmitradveSavartikriyAsthAnam , amitrakriyetyarthaH // 66 // mavedazarma kriyAsthAnamiti / tatra dahanam-unmukAdimidambhanam , anaM-lalATAdiSu cihakaraNam , napekSya-je. / nApekSya-si naapejh-bi.|| 2 napekSya0 si.|| MAHOUR
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ roddhAre hoke 121 dvAre kriyAsthAnAni bandho-rajjyAdibhiniyantraNam , tADanaM-kazAdibhirAhananam , AdizabdAdana-pAnaniSedhAdiparigrahaH 10 // 828-830 // 'ekAdazamaM kriyAsthAnamAha----'egAre'tyAdi mArddhagAthA, ekAdazamaM mAyA-mAyAkriyAsthAnam , yathA hRdaye-manami anyat-vacaHkriyAvilakSaNam , vAci-bacasi anyat-manaHkriyAvilakSaNam , anyacca vAGmAnasavisaMvAdi Acarati-karoti / kathambhRtaH san ?-'gUDhasAmarthyaH' gUDhe-gopane sAmarthya-zaktivizeSo yasya sa tathA, kena kRtvA ?-svakarmaNA' nijaceSTitenAkAraGgitAdinA, mAyApratyayA epA kriyeti 11 // dvAdazaM kriyAsthAnamAha-etto' ityAdi, ita:-UvaM punarlobhapratyayA kriyA iyaM-vakSyamANA, yathA sAvadyArambhAH-prANyupamardAdinA sapApavyApArA ye parigrahA-dhana-dhAnyAdirUpAsteSu mahatsu-guruSu saktogADhatarAkAGkSAyuktaH / tathA strISu-yuvatiSu kAmeSu ca-manojJarUpa-rasa gandha-sparza-zabdasvarUpeSu gRddhaHatyantamabhisaktaH / tathA''nmAnamapAyebhyo gADhAdareNa rakSana anyeSAM saccAnA-prANinAM vadha-bandhana-mAraNAni-laguDAdihanana-rajjvAdisaMyamana-prANavyaparopaNalakSaNAni karoti epA iha-siddhAnte lobhapratyayAlobhanivandhanA kriyeti 12 // trayodazaM kriyAsthAnamAha-'iriyAvahiyami'tyAdi, ato lobhakriyAnantaramairyApathikI kriyAM pravakSyAmi / tatra IraNamIryA-gamanaM tadviziSTaH panthA Ipithastatra bhavA aipithikI / vyutpattimAtramidaM pravRttinimittaM tu yaH kevalayogapratyaya upazAntamohAditrayasya sAtavedanIyakarmabandhaH sA 'aiyApathikI / 1.ekAdazaM-si. vi. // 2 IriyA0 si. vi. / / 818835 pra.A. 239 jA // 7 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkarSAH gAthA 68 // 837 pra. A. iha khalvanagArasya sAdhoH samitiSu-IryAsamityAdiSu guptiSu-manoguptyAdiSu 'suguptasya susaMvRtasya satata. 1 mevApramattasyopazAntamoha-kSINamoha-sayogakevalilakSaNaguNasthAnakAyavartinaH / anyeSAM tu apramattAnAmapi roddhaare| kaSAyapratyayakarmabandhasadbhAvena kevalayoganimittakarmabandhAsambhavAnnApramattazabdenAtra grahaNam , bhagavataHTIke pUjyasya yAvaccakSuHpazmApi nipatati-spandate, idaM ca yogasyopalakSaNam , tato'yamarthaH-yAvaccakSurnimeSonmeSa mAtro'pi yogaH sambhavati tAvansUkSmA-ekasAmAyikavandhatvenAtyalpA mAtabandhanalakSaNA kriyA bhavati, eSA hu:-sphuTamairyApathikI kriyA trayodazIti / / 831-835 / / 12 / / idAnI AgarisA sAmAIe cauvihevi egabhave' iti dvAviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha sAmAiyaM cauDA suya 1 desaNa 2 desa 3 savva 4 bhaehiM / tANa ime AgarisA egabhavaM pappa bhaNiyavvA / / 836|| tiNha sahassa puhuttaM ca sayapuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA evaiyA hu~ti nAyavvA // 37 // [Ava. ni. 857] 'sAme' tyAdigAthAdvayam , samo-rAga dveSayopAntarAlavartI madhyasthaH / 'iN gatau' ayanaM ayo gamanamityarthaH, samasya ayaH samAyaH-samIbhRtasya sato mokSAdhvani pravRttiH / samAya evaM sAmAyikam , vinayAderAkRtigaNatvAt svArthika ikaNapratyayaH, ekAntopazAntagamanamiti bhAvaH / tacaturdhA- caturbhedaM zrutadarzana-deza-sarvalakSaNairbhedaH, zrutasAmAyikaM samyaktvasAmAyika dezaviratisAmAyikaM sarvaviratisAmAyika 1 guNasya saMvRttasya-si, vi. // 2bandhodayasa. si // // 6 // S SATURE
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana - sAroddhAre saTIke // 69 // *BROUG cetyarthaH / te ca caturNAmapyete vakSyamANA AkarSA ekaM bhavaM upalakSaNatvAnnAnAbhavAMzca prApya - Azritya bhaNitavyAH / tatra AkarSaNamAkarSa:- prathamatayA muktasya vA grahaNamityarthaH / te ca dvidhA - ekabhavikA nAnAbhavikA // 36 // tatra prathamata ekabhavikAnAha - 'tihetyAdi, trayANAM samyaktva sAmAyika zrutasAmAyika dezaviratisAmAyikAnAmekama tvamAkarSANAmuto bhavati / virateH sarvaviratestvekabhave zatapRthakvAkarSANAmutkarSataH, pRthaktvamiti dviprabhRtirAnavabhyaH / evametAvanta utkarpata eka AkarSA i jJAtavyAH / paratastu pratipAto'lAmo vA jaghanyataH punazvaturNAmapi sAmAyikAnAmeka evAkarSa ekasmin bhave bhavati / uktaM cAvazyakacUNa 'susAmAiyaM egabhave jahanneNaM ekkasi Agariseha ukkoseNaM sahasmapuDutaMvArA, evaM sammattassavi desaviraIe ya puNa jahanne ekkaMsi, ukkoseNaM sayahutaMvAra" [bhA. 1/5. 488 ] iti // 83 // atha nAnAbhavagatAn pratipAdayati tinha 'asaMkhasaharasA sahasapuSTutaM ca hor3a viraIe / nANabhave AgarisA evaiyA huti nAyavvA || 838 || [Ava.ni. 858] 1 bhAdvAraM tulyaprAyamAvazyakamalayagirivRttiH, pa. 472 / / 2 egammi Agarise-pu. // / 3 ekammi-mu. // 4 sadassama saMkhA ityAvazyaka niyuktau pAThaH // 122 dvAre AkarSAH gAthA 836. 838 pra. A. 240 // 69 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 'tiNha' ityAdi, trayANA-samyaktva zruta-dezaviratisAmAyikAnAM nAnAbhaveSvAkarSANAmutkarpato bhavantyasaGkhyeyAni sahasrANi / yatastrayANAmapyekAMsman bhava sahasrapRthaktvamAkarSANAmuktam , bhavAzca kSetrapalyopamAsaMkhyeyabhAgagatanabhaH pradezatulyAH haakaani , A saMmattedasavariyA paliyassAsaMkhabhAgamettA u / '[ ] iti baca. nAn / tataH sahasrapRthaktvaM tegu ginamasaGkhyeyAni sahasrANi bhavanti / sahayapRthaktvaM ca nAnAbhaveSvAkaryANA | maathaa mutkarpato bhavati virateH-sarvavirataH, tasyA hi svalnekabhave zatapRthaktvamAkarpANAmuktaM bhavAzcASTau tataH -39. zatapRthaktvamaSTabhiguNitaM sahasrapathaktvaM bhavati / etAvanto nAnAbhaveSvAkarSA bhavanti jJAtavyAH / anye paThaMti --- 'doNha muhamsamasaMkhA' [ pra. A. ] iti tatrApi zrutamAmAyikaM samyaktva'mAmAyikanAntarIyakanvA. danuktamapi pratipattavyam , sAmAnyazrutasya tvakSarAtmakamya nAnAbhaveSvAkarSA anantaguNA iti / 1838 // 122|| 240 idAnIM 'sIlaMgANahArasasahassa' tti trayoviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha-- sIlaMgANa sahassA aTThArasa pattha huti 'niyameNaM / bhAveNaM samaNANaM akkhaMDacarittajuttANaM // 836 // joe 3 karaNe 3 sannA 4 iMdiya 5 bhomAi 10 samaNadhamme ya 10 / sIlaMgasahassANaM advAragassa nipphattI // 840 // A samyaktvadezaviratAH payasyAsaMkhamAgamAtrA eva || 1 sAmAyikAnanta. mu. pAca. malaya. vRttAvapi sAmAyikanAnta iti pAThaH / sAmAyikAnAtaka ityAvazyakahArimadrayA pAThara 5.363 // 2 sIlaMgaTTA0 mu.||3 naayvvaa-taa.|| WAVARKARIUS
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke karaNAI tinni jogA maNamAINi havaMti krnnaaii| AhArAI sannA ghara 'soyAIdiyA paMca // 841 / / bhomAI nava jIvA ajIvakAo ya samaNadhammo ya / khaMtAidasapayAro evaM 'Thie bhAvaNA esA ||4|| na karaha maNeNa AhArasanna vippajadago u nayameNa soiMdiyasaMvaraNo puDhavijie khaMtisaMjutto // 843 / / iya madavAijogA puDhavikAe havati dasa bheyaa| AukAyAIsuvi ia ee piMDiaM tu sayaM // 844|| soi dieNa evaM sesehivi jaM imaM tao paMca / AhArasanajogA iya sesAhiM sahassadugaM // 45 // evaM maNeNa 'vayamAiesu evaM tu chsshssaaii| na kare sesehiMpi ya ee samvehiM advArA // 846|| [pazcAzakapra. 1412.9] 'solaMgANa' gAhA, zIlAGgAnA- 'cAritrAMzAnAM tatkAraNAnAM vA sahasrANyaSTAdaza, 'ana' yatidharma zAsane vA bhavanti-myuniyamena--avazyambhAvena na nyUnAnyadhikAni 'veti bhAvaH / kathamityAha-'bhAvena' 1R-iti paJcAza ke pAThaH / / 2 Thiya-mu. // 3 mANeNAhArasaNNA0 iti paJcAzake paatthH||4 kyasAtA // 5 AdAraM tulyaprAya pazcAzakavRttI 14 / 2, 5.225 tH|| 6 ceti-si. / / |113dvAre zilAGgAni gAthA 839846 pra. A. 241
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 123dvAre zIlA GgAni // 72 // gAthA 839 846 pra. A. vizuddhapariNAmena bahiyA tu kalpaprati' sevAyAM nyUnAnyapi sphUriti bhAvaH / keSAmityAha-zramaNAnA-sAdhUnAm , na punaH zrAvakANAm , sarvaviratAceca teSAmuktasaMkhyAkAnAM sambhavAt , athavA bhAvena zramaNAnAm , na tu dravyazramaNAnAm , teSAmapi kiMvidhAnAmityAha-'akhaNDacaritrayuktAnA' samagra caraNapratisampa na tu darpapratisevayA khaNDitacAritrAMzAnAm , nanvakhaNDa cAritrA eva marva vistA bhavanti tatkhaNDane asarvavirata. svaprasakteH, 'tathA "paDivajjai ahakamme paMca' [ ] ityAgamaprAmANyAn sarvastiH pazcApi mahAvatAni pratipadyate atikrAmati ca pazcApyeva naikAdikamiti, kathaM sarvabiratezakhaNDana miti !, atrocyate, satyametat / kintu pratipattyapekSaM sarvabiratatvam , paripAlanApekSayA tvanyathA'pi saJjavalanakaSAyodayAnmyAt , ata evoktam- "savvevi ya ahayArA maMjalaNANaM tu udayazrI hotI" ti [Ava. ni. 112] aticArA hi cAritradezakhaNDanarUpA eva / tathaikavratAtikrame sarvatratAnikrama iti yaduktaM tadapi vivakSayA / sA ceyam___ yassa jAba dANaM tAtra aikkamai neva egapi / ega aikkamaMto aikamme paMca mUleNaM // 1 // " evameva hi dazavidhaprAyazcittavidhAnaM saphalaM syAt , anyathA mUlAyeva tatsyAt , vyavahAranayatazcAticArasambhavaH nizcayatastvasarvaviratatayA bhaGga eveti paryAptaM prapaJceneti / / 839 // kathaM punarekavidhasya zIlasyAGgAnAmaSTAdaza sahasrANi bhavantItyAha-'joe' ityAdi, yoge-karaNAdivyApAre viSayabhUte, karaNe-yogasyaiva sAdhakatame manaHprabhRtike, saMjJAdIni catvAri padAni dvandvaikatvavanti, .1 sevayA-muH / / 2 crnnprtipnaanaa-mu.|| 3 tthaahi-mu.|| 4 paDivajjai bhai0 iti pazcAzakavRttau pAThaH / / O sarve'pyati cArAdha saMjvalanAnAmeyocayato bhavanti || . // 72 // a 22:35 ER.2
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 dvAre zIlAGga. sahasrANi saTIke gAthA tatra saMjJAsu-cetanAvizeSarUpAsu AhArAdiSu, indriyeSu-azeSu zrotrAdiSu, bhUmyAdiSu-pRthivyAdijIvakAyepravacana- vajIvakAye ca, zramaNadharma ca zAntyAdau zIlAGga-sahasrANAM prastutAnAmaSTAdazaparimANasya vRndsyenyssttaasaaroddhaare| dazakama, tasya niSpattiH-'midbhirbhavatIti // 840 // yogAdIneva vyAkhyAtumAha- karaNAI nitri' ityAdigAthAdvayam , vibhaktilopAkaraNAdaya:karaNa kAraNA-'numatayastrayo yogA bhavanti / tathA manAdIni tu-mano bacana kAyarUpANi punarbhavantisyuH karaNAni trINyeva / tathA AhArAdayaH-AhAra-bhaya-methuna-parigrahaviSayA vedanIya-bhayamohanIya-vedamohanIya-lobhakaSAyodayasampAdyA adhyavasAyavizeSarUpAH / 'cau' ti catasraH saMjJA bhavanti / tathA zrotrAdIni--pazcAnupUrdhyA ora-i-gaNa-mana senAnIndrimANita bhavanti / uttarottaraguNAvAptisAdhyAni zIlAGgAnIti jJApanArtha mindriyeSu pazcAnupUrvIti / tathA bhUmyAdayaH-pRthivyaptejo-vAyu-vanaspati-dvi-tri-catuHpaJcendriyA naba jIvA-jIvakAyAH / ajIvakAyastu-ajIvakAyaH punardazamo ya parihAryatayoktaH, sa ca mahAmUlyavastrapAtra suvarNarajatAdirUpo duSpratyupekSitA-'gratyupekSitadRSya-pustaka-carma-tRNapazcakAdirUpazca / tathA zramaNadharmastu-yatidharmaH punaH kSAntyAdiH-zAnti-mArdavA-''jeva-mukti-tapaH-saMyama satya zaucA-''kiJcanyabrahmacaryarUpo dadhavidha iti / evaM'ti evamuktanyAyena 'sthite' auttarAdharyeNa paTTakAdau vyavasthite tritri-catuH pazca-daza-dazasaGkhye mUlapadakalApe 'bhAvanA' bhaGgaprakAzanA 'eSA' anantaravazyamANalakSaNA zIlAniSpattiviSayeti // 841-842 / / 1 siddhirbhavati-mu. 20suvarNa si.vi. nAsti / / 3 tricatu: mu.|| [pra. A. 241 winted // 73 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saToke gAthA tAmevAha-'na kareI' tyAdi, na karotIti karaNalakSaNaH prathaprayoga upAttaH, manaseni 'prathamakaraNam , 'AhArasannaviSpajaDhago u' tti AhArasaMjJAviprahINaH san , anena ca prathamasaMjJA, tathA niyamena zIlAla avazyantayA zrotrendriyamaMbaraNo-nirUddharAgAdimAchotrandriyapravRttiH, anena ca prathamendriyama , evaMvidhaH man mAvANi kiM na karotItyAha-gAthAjIvAna ArambhaviSayAniti zeSaH, pRthivIjIvArambhaM na karotIti tAtparyam , anena ca prathamajIvasthAnam / kSAntisaMyuktaH-kSAntisampannaH, anena ca prathamazramaNadharmabheda 'ukta iti // 843|| tadevamekaM zIlAGgamAvirbhAvitamiti, atha zeSANyapi tAnyatidezano darzayannAha-'iya mahavAijogA' itya digAthAtrayam , 'iti'anenaiva pUrvoktAbhilApana mArdavAdiyogAta-mArdavA-javAdipadasaMyogena 'pRthivokAye' pRthivIkAyamAzritya pRthivIkAyArambhamityabhilApenetyarthaH, sambhavanti-syurdaza bhedA-daza zIla pra. A. vikanyAH, akAyAdivapi navasu sthAneSu, apizabdo dazetyasyeha sambandhanArthaH, ityanena krameNa ete sarve'pi bhedAH 'piMDiyaM tu' tti prAkRtatvAt piNDitAH punaH santaH, athavA piNDitaM-piNDamAzritya, zataMzatasaGkhyAH syuriti // 844 // __zrotrendri yeNetat zataM labdham , zeSaipi cakSurAdibhiryad-yasmAdidaM zataM pratyekaM labhyate, tato 'militAni pazca zatAni syuH, paJcatvAdindriyANA, etAni cAhArasaMjJAyogalabdhAni iti, evaM zeSAbhirapi bhayasaMjJAdibhistisRbhiH paJca paJca zatAni myuH sarvamIlane ca sahasradvayaM syAt / yatazcatasraH saMjJA iti / etatsa1 prathama-mu. // 2 tAtparyAyaH-mu. // 3 ukta-sivi-nAsti // 4 mImitAni-iti pazcAzakavRttau[5 225] paatthH|| / MENUARO vyApaOHTERVANTRA.. BRe52RAYURETIRSANAHITY sI R eli
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sAroddhAre saTIke 123 dvAre zIlAGgasahasrANi gAthA 839. hasradvitayaM manoyogena labdham , 'vayamAiesu' ti vAgAyoH-vacana-kAyayoH pratyekametatmahasradvitayam , ityevaM SaT sahasrANi | trimaGkhyatvAt mano-vacana-kAyayogAnAm , etAni na karotItyanena labdhAni / zeSayorapi ca kAraNA'numatyoH SaT paT sahasrANi syuH, ete anantaroktAH sarve'pi zIlabhedAH piNDitAH rivAja santo'STAdaza sahasrANi * bhavantIti // 845-846 / / AlApakagAthAzcaivamatra karaNIyAH "na karemi maNasA''hArasanavirao u soyasaMgutto! puDhacIkAyAraMbha khaMtiguNe yamANo'haM // 1 // evaM maddavaguNe vaTTamANo'haM 2 / 'ajabagule mAgohaM 3 / pAvaguNe vaTTamANo'haM 10 // evamakAyAdiSvapi gAthA bhnnniiyaaH| tathA kAremi na maNasAhArasamnavirao u soysNgutto| puDhavIkAyAraMbha khaMtiguNe vaTTamANo'haM // 1 // ityAdi tathA "na'Numanne maNasAhArasamnavirao u soyasaMgutto / puDhavIkAyAraMbha khaMtiguNe vaTTamANo'haM // 1 // ityAdi / nankAyoge evASTAdaza sahasrANi syuryadA tu dvayAdisaMyogajanyA bhaGgakA iha gRhyante tadA bahutarAH syuH, tathAhi-ekadvayAdisaMyogena yogeSu sapta vikalpAH, evaM karaNeSvapi, saMjJAsu paJcadaza, indriyevekatriMzat , bhUmyAdiSu trayoviMzatyadhikaM sahasram , evaM kSamAdiSvapIti, eSa ca rAzInAM parasparaguNane dve koTIsahasra trINi koTIzatAni caturazItiH koTayaH ekapazcAzallakSANi 'triSaSTiH sahasrANi he zate * draSTavyaM pR. 76 // 1 mjvgunnvdduumaanno-si.|| 2 NaNa si.|| 3 tulanA-paJcAzakavRttiH pa. 226 / / 4tri koTi.si. vi.|| 5 trINi SaSTiH mu.|| 242 7 / /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ je nokaraMti je na kAra- je na aNuma6000 vati 6000 naMti 6.00/ aSTAdazasahasrazIlAGgaraya-sthApanA ca vicArasAre [pR. 56] ityam [vizeSArtha 'zrI zIlAMgAdi ratha saMgraha' pustake draSTavyam ] maNasA vayasA / kAyasA nijjiyA-nijjayamaya-nijiyameha-nirAjayaparihArasanna500 sanna 500 sanna 500 mahasanna500 soiMdI cakkhuikI ghANiMdI / rasaNedI phAsedI100 100 | 100 10 100 puDhavIkAyA-ArakkAyA-te ukkAyA- bAuka yAraMbhAssaikkA-iMdiyArabha teiMdiyAraMbhIca uridiyAna ciMdiyA- ajIvANAraMbha raMbha 10 / raMbha 10 | 10 mAraMbha010 10 10 raMbha 10 / raMbha 10 raMbha 10 khaMti jubhA samavA te samajavA te samuttiNI te tavajuttA te sasaMjamA te saca jubhA te soyajuA te akiMcaNA tebhijuA te | nimuNI dhanA maNI ghanA zamuNIdhannA 1 muNodhannA muNI dhannA zamuNI dhannA maNI dhannA 1 muNI dhannAzamuNI dhanA maNI dhannA - 176
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamArobAre saTIke / / 77 // pazcaSaSTizceti 23845163265 tataH kimityaSTAdazaiva mahasrANyuktAni 1, ucyate yadi zrAvakadharmavadanyatarabhaGgakena sarvaviratipratipattiH syAttadA yujyeta tadbhaNanam , na caivamekatarasyApi zIlAGgabhaGgakasya zeSa- |124 dvAre sadbhAva eva bhAvAdanyathA sarvaviratireva na syAdini / u ca-ittha ima vinneyaM aidaMpajja tu buddhi nayamedAH maMtehiM / ekkapi suparisuddhaM sIlaMga semasambhAve // 1 // " [pazcAzakA. 14.10] asyA vyAkhyA-atra zIlAGgAdhikAre idaM vijJeyamaidamparya-tattvaM buddhimadbhiH puruSaH, yaduta-ekamapi suparizuddhaM zIlAGga zee gAthA sadbhAve-tadaparazIlAGgasattAyAmeva, tadevaM samuditAnyevaitAni bhavantIti na dvayAdisaMyogabhaGgakopAdAnam , api tu sarvapadAntyabhaGgasyeyamaSTAdazasahasrAMzatoktA, yathA trividhaM trividhenetyasya navAMzateti, ata eva zrAvakANAmetAni na bhavantyeva, kintu manaHsthairyasampAdanArthaM te'pyanumatipradhAnena svAmilApena gAtho. pra.A. cAraNamAtramA'mUtrayanti / abhilApazcArya 243 'na kareMtI maNasAhArasannavirayA u moyasaMguttA / puDhavIkAyAraMbha dhannA je khaMtiguNajuttA 1||1||evN dhannA je maddabujjuttA 2, dhannA je ajjayujjuttA 3, evaM yAvaddhannA je bhaguNajuttA', ityAdi // 846 // 123 // idAnIM 'nayasattarga' ti, caturvizatyuttarazatatamaM dvAramAha negama 1 saMgaha 2 vavahAra 3 rijjusue 4 ceva hoi bohavve / sadde 5 ya samabhirUDhe 6 evaMbhUe 7 ya mUlanayA // 847 // 1 sUtrayantIti-si. // 2 mahabajuttA- vi.|| mAma // 77 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pravacana sArodvAre saTIke 1178|| ekkko ya savize satta nayasayA havaMti evaM tu / oviya AesI paMcaiva sayA nayANaM tu // 48 || [A. ni. 754, 759] 'negama' gAhA: 'aneka vastvanavadhAraNapUrvakamekena nityatvAdyanyatamena dharmeNa pratipAdya svabuddhi nIyate- prApyate yenAbhiprAyavizeSeNa sa jJAturabhiprAyavizeSo nayaH / ayamatra tAtparyArthaH- iha yo nAma nayo nayAntarasApekSatayA syAdvAdalAJchitaM vastu pratipadyate sa paramArthataH paripUrNa vastu gRhNAtIti pramANa evAntarbhavati / yastu nayavAdAntaranirapekSatayA svAbhipretenaiva dharmeNAnavadhAraNapUrvaka vastu paricchetumabhipraiti sa vastvekadezaparigrAhakatvAbhaya ityucyate / sa ca niyamAnmithyAdRSTireva ayathAvasthitArthavastu parigrAhakatvAt / ata evoktamanyatra sabai nayA micchAvANI' [ ]ti / yata eva ca nayavAdo mithyAvAda:, tata eva ca 'jinapratracanatanvavedino mithyAvAdityaparijihIrSayA sarvamapi syAtkArapurassaraM bhASante, na tu jAtucidapi syAtkAravirahitam, yadyapi ca lokavyavahArapathamavatIrNA na sarvatra sarvadA sAkSAtsyAnpadaM prayuJjate tathApi tatrAprayukto'pi sAmarthyAt syAcchando draSTavyaH / prayojakasya kuzalasvAt / uktaM ca "aprayukto'pi sarvatra, syAtkAro'rthAtpratIyate / vidhI niSeve'nyatrApi, kuzalazcetprayojakaH // 1 // " atra 'anyatrApI' ti anuvAdA'tidezAdivAkyeSu / te ca nayA mUlabhedApekSayA sapta, tathA cAha- 'negame' 1. tulanA Ava malaya-vRttiH pa 366, vizeSAvazyaka mA. gA. 2180 // 2 pratiprAcasya buddhi ityAvazyaka malaya. vRttIpATha: // 3 sthAtpadanA0 ityAvazyaka malaya. vRttau pAThaH // 4 navapravAdA0 si. vi. / A sarve nayA mithyAvAdinaH / 5 ninapravacanavedino-mu. bhAvaH malaya. vRttAvapi tasva0 iti pATho'sti ||6 na ca sarvatra si. // 124 dvAre nayabhedAH 910 gAthA 847 848 pra A. 243 ||26||
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 124 dvAre nayabhedAH // 79 // tyAdi, naigamaH saMgraho vyavahAra RjusUtrazcaiva bhavati boddhavyaH / zabdazca samabhirUDha evaMbhRtazceti mUlanayA iti mAthAsakSepArthaH / tatra na eka nai nAyaM nA kintu na iti ana svare' iti na bhavati, prabhatAnItyarthaH / / tato naikA-prabhUtasaGkhyAkairmAnaiH-mahAsAmAnyA-cAntarasAmAnyavizeSAdiviSayaH pramANamimIte-parimichanatti vastujAtamiti naigamaH, pRpodarAditvAdiSTarUpasiddhiH / yadvA nizcito gamo nigamaH, parasparaviviktasAmAnyAdivastugrahaNaM sa eva prajJAderAkRtigaNatayA svArthikANapratyayavidhAnAnnegamaH, athavA gamA:panthAno naike gamA yasya sa 'naigamaH, pRSodarAditvAtkakArasya lopaH, bahuvidhavasvabhyupagamapara ityarthaH / tathAhi-eSa sattAlakSaNaM mahAsAmAnyamavAntarasAmAnyAni ca dravyatva-guNatva-karmatvAdIni tathA antyAna vizeSAn-sakalAsAdhAraNarUpAn avAntaravizeSAMzca-pararUpavyAvartanakSamAn sAmAnyAdatyantavinilu ThitasvarUpAn pratipadyate / yato'sAvevamAha- "saMbintriSTAH kila padArthavyavasthitayaH / tatra sarveSvapi padArtheSu dravyAdirUpeSu sat sadityavizeSeNa pratyaya upajAyate vacanaM ca, na caite tathArUpe pratyayavacane dravyAdimAtranibandhane, dravyAdInAmasarvavyApakatvAt , tathAhi-yadi dravyamAtranivandhanaH saditi pratyayastarhi sa guNAdiSu na bhavet , satra dravyatvAbhAvAt , guNamAtranibandhanatve dravyAdiSu na syAt , tatra guNatvAbhAvAt , evaM sarvatrApi bhAvanIyam , tato'sti dravyAdibhyo vyatirikta mahAsattAkhyaM nAma sAmAnyaM yadazAdavizeSaNa gAthA 847848 pra. A. 243 1 tulyaprAyamAvazyaka. malayavRttiH pa. 301 B // 2 tulanA-vizeSAvazyaka bhA. 2186 taH / / 3 negamaH- mu.|| 4 tulanA-"naigama iti prAkRte kakArasyAzravaNAta gamanaM gamaH panthAH-[ka] gamo nekapathaH" iti vizeSAva.mA.koyA pAryavRttI (.54) 5 saMviniviSTA:-mu.1 Ava. maLaya. vRttAvapi saMSibhiSTA:-nati paatthH|| // 79 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTI // 8 // sarvatra saditi pratyaya iti / tathA navasu dravyeSu dravyaM dravyamityanugatAkArapratyayadarzanAta dravyatvaM nAmA- 124 dvAre cAntarasAmAnyaM pratipattavyam , evaM guNatvakarmatvagotvAzvatvAdInyapi, amuni cAvAntarasAmAnyAni sAmAnya | nayabhedAH vizeSA ityucyante yata etAni svasvAdhAravizeSeSu anugatAkArapratyayavacanahetatvAta sAmAnyAni vijAtIyebhyo vyAvartamAnatvAcca vizeSA iti sAmAnyavizeSAH, tathA tunya jAtiguNakriyAdhArANAM nityadravyANAM paramA gAthA jvAkAzadigAdInAmatyantavyAvRttibuddhihetutvAdantyA vizeSAH te ca yoginAmeva pratyakSAH, asmadAdInAM tvanu meyAH, tathAhi -tulya jAtiguNakriyAdhArAH paramANako vyAvartakadharmasambandhino 'cyAvRttapratyayaviSayatvAt , 'muktAphalarAzyantargatasacihnamuktAphalavat , ye cAvAntaravizeSA ghaTapaTAdInAmitaretaravyAvartanasamAste AvAlagopAlAGganAdijanAnAmapi pratyakSAH, ene ca mahAmAmAnyAvAntara sAmAnyAnyavizeSAvAntaravizeSAH 244 paraspara visakalitasvarUpAstathaiva pratibhAsamAnatvAta , tathAhi-na sAmAnyagrAhiNi vijJAne vizeSAvabhAsaH nAyi vizeSagrAhiNi sAmAnyAva bhAmaH, tataH parasparavini'lu ThitasvarUpAH, tathA cAtra prayogaH-yadyathA'va. bhAsate tattathA'bhyupagantavyaM, yathA nIlaM nIlatayA, ababhAsante ca paraspara visakalitasvarUyA iti naigamaH / nanveSa yadi sAmAnyavizeSAbhyupagamaparastarhi yatsAmAnyaM tad dravyaM ye tu vizeSAste paryAyA iti paramArthato 1vyAvRtti mu.| vyAvartana0 je.||2 muktAphalamAsyantargatacihna ityAvazyaka. malayavRttau pAThaH / / 3. sAmAnyAnta0 ityAvazyaka. malaya. vRttau (ka. 372) paatthH|| * visaMkasi. vizaka0 ityAvazyaka. malaya. vRttau pAThaH / / 5 luNThita si. bhAva. malayavRttau ca / / 6 ca te para mu / Ava. malaya. vRttAvapi ca para. iti pATha: mu.|| 7 visaM0 si.|| NPPEKRAMAamaatimes BANDHWLAMARISTMAINASAMUNDARuleso Pricecredations
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke // 81 // nayamedAH dravyAstikaparyAyAstikanayamatAvalambitvAt samyagdRSTireva pratipannajinamatatvAttathAvidhasamyagjainasAdhuvana tataH kathaM mithyAdRSTiH ?, tadetadayuktam, pratipannajinamatatvAsiddheH parampara'visakalitamAmAnyavizeSAbhyupagamAt , tathAhi-epa parasparamekAntato vibhinnAveva mAmAnyavizeSAvicchatiH guNaguNinAma kyavAvayavinAM kriyAkArakANAM cAtyantabhedam , na punarjenasAdhuriva sarvatrApi bhedAbhedAvato mithyASTiH kaNAdava , kaNAdenApi hi sakalamapyAtmIyaM zAstraM dvAbhyAmapi dravyAstikaparyAyAstikanayAbhyAM sAthataM tathApi tanmidhyA, svaviSayapradhAnatayA parasparamanapekSayoH sAmAnyavizeSayorabhyupagamAna , uktaM ca-"jaM sAmanavisese paropparaM vatthuto ya se minne / (granthA 10000) mannai amacaMtamato micchAdidI kaNAdoya // 1 // "dohiMvi napahiM nIyaM satthamulUgeNa tahani micchattaM / jaM savinayapahANanageNa annonnaniravekkhA // 2 // " [vizeSAba. 2194-5, sanmatitarka pra. 3.49] 1 // tathA saGgRNAti- 'azeSavizeSAtirodhAnadvAreNa sAmAnyarUpatayA samastaM jagadAdatte iti manahaH, tathAhi-ayamevaM manyate-sAmAnyamevaika tAcikaM na vizeSAH, te hi bhAvalakSaNasAmAnyAyatiriktA vA gAthA 847 CX 244 1 visaM0 mu. Ava. malaya. vRttAvapi visaH iti pAThaH / / 20vayavyavabinA-ityAvazyaka. malaya. vRttI pAThaH / / 3 tanmidhyAtvaM mu.| Ava. malaya. vRttAvapi tanmidhyA-iti paatthH|| yata sAmAnyavizeSau parasparaM vastutazca tI minnau / manyate atyantamataH kaNAda iva mithyASTiH // 1 // dvAbhyAmapi nayAbhyAmulUkena zAstraM nItaM tathApi mithyAtvaM / yata svaviSayapradhAnatvAt anyo'nyanirapekSau iti vadati // 4so-iti vizeSAvazyakabhASye pAThaH / / 5 dohi vi-mu.|| 6 bhazeSavizeSA. mu.tulanA-mAvazyaka malaya vRttiH pa. 374 / / 8 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124vAre pravacanasAroddhAre maTIke bhaveyuravyatiriktA vA gatyantarAbhAvAta prathamapakSena sansyeva vizeSAH, bhAvAdvayatiriktavAdAkAzakuzezayavat , atha dvitIyaH pakSastarhi vizeSA api bhAvamAtrameva, tathAhi-bhAvamAtraM vizeSAstadavyatiri. ktattvAt , iha yadyasmAdavyatiriktaM tattadeva, yathA bhAvamya mvarUpam , avyatirekiNa bhAvAdvizeSA iti, nayabhedAH kiMca-vizeSAgraho vizeSeNa tyAjyo vizeSavyavasthApakapramANAbhAvAna , tathAhi-bhedarUpA vizeSAH, na ca / 'kiJcitpramANaM bhadamayamAhate, pratyakSaM hi bhAvasampAditamattAkam , atastameva sAkSa katu malaM nAbhAvam , gAthA abhAvasya sakalazakti'viraharUpatayA tadutpAdane vyApAgabhAvAta , anutpAdakasya ca sAkSAtkaraNe sarva 847sAkSA karaNaprasaGgaH, tathA ca sati vizeSAbhAvA tsoM draSTA sarvadarzI syAt , aniSTaM caitat , tasmAdbhava 848 grAhakameva pratyakSa meSTavyam , sa ca bhAvaH sarvatrAviziSTastathaiva tena grAhya iti na pratyakSAd vizeSAvagatiH, pra. A. nApyanumAnAde:, pratyakSapUrvakatvAcchepatramANapaTalasya, tataH mAmAnyameva paramArthataH sat na vizeSA iti saGgrahaH 2 / ___ tathA 'vyavaharaNaM vyavahAraH, yadivA vizeSato'vahiyate-nirAkriyate sAmAnyamaneneti vyavahAraH, vizeSapratipAdanaparo vyavahAranaya ityarthaH / sa yevaM vicArayati- 'sadityukte ghaTapaTAdyanyatamo vizeSa eva 244 kiJcana pramANaM mu.| kizcitpramANabhegamagAIne-ityAvazyaka malaya. vRttau pAThaH / / 2 viSTamdharUpatayA-ityAvazyaka. malayAvRttau pAThaH // 3. srvo'pi-mu.| Avazyaka. malaya. vRttAvapi sarvo-iti pAThaH // 4 mAnAdi ityAvazyaka. malaya. vRttI paatthH|| 5 tulanA-yAvazyaka-malaya. vRttiH pa. 374 B|| 6 yadi sadityukte-mu. / sadityukto- isyAvazyaka malaya. vRttau pAThaH | HTHAN
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 124dvAre nayabhedAH // 83 // ko'pyanirdiSTasvarUpaH pratIyate, na saGgrahanayasammataM sAmAnyaM, tasyArthakriyAmAmadhyaMvikalatayA sakalalokavyavahArapathAtItattvAn tato vizeSa evAsti na sAmAnyam , itazca na mAmAnyamupalabdhilakSaNaprAptasya tasyAnupalabdheH / iha yadupalabdhilakSaNa prAptaM sannopalabhyate tadasaditi vyavahartavyam / yathA kvacitkevalabhRtalapradeze ghaTaH, nopalabhyate copalabdhilajhaNaprAptaM sat saGgrahanayasammataM sAmAnyamiti svabhAvAnupalabdhiH, api ca-sAmAnyaM vizeSebhyo vyatiriktaM syAdavyatiriktaM vA syAn ?, yadyAdyaH pakSastarhi sAmAnyasyAbhAva eva, vizeSavyatiriktasya sAmAnyasyAsambhavAt , na hi mukulitArdhamukulitAdivizeSavikalaM kimapyAkAzakusumamastIti paribhAvanIyametat / athAvyatiriktaM tato vizeSA eva, na sAmAnyam , tadavyatiriktatvAttatsvarUpavat / yadapi coktam 'pratyakSaM bhAvasampAditasakalasattAkamatastameva sAkSAtkartu malam [ ] ityAdi, tadapi bAlapralapitam , pratyakSaM hi nAma tena sampAditasattAkamucyate yadutpannaM satpratyakSa sAkSAt karoti, kurute ca pratyakSaM sAkSAt ghaTapaTAdirUpaM vizeSaM na saGgrahanayasammataM sAmAnyam , na ca vizeSo ghaTapaTAdirUpo'bhAvo bhAvAtmakatvAt , tato nArthakriyAzaktibikala ityadoSaH, tato vizeSa eva pratyakSAdipramANaprasiddho na sAmAnyamiti sAmAnyAgraha eva tyAjyo na vizeSAgrahaH, kica-yadevArthakriyAkAri tadeva paramArthasat , na ca sAmAnya 'dohadAhAdikriyAsUpayujyate kintu vizeSA eva gavAdayaH tatasta eva tAttvikAH na sAmAnyamiti gAthA 847848 pra. A. 245 1. dohAdikiyA mu. / dohavAhAdi0 si. / vAhavAhAvi. vi. / dohadAhAdi ityAvazyaka malayavRttau paatthH|| AURA malini sital
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dvAre nayamedAH gAthA 847848 eSa ca vyavahAranayo lokasaMvyavahAraparaH tato yadeva loko'bhimanyate tadeveSo'pi na zeSa santamapi, lokazca bhramarAdau paramArthataH paJcavarNAdhupete'pi kRSNavarNAditvameva pratipannaH, tasya spaSTatayopalabhyamAnatvAt , rodvAre tata eSo'pi tadanuyAyitayA nadevecchati na zeSAn sato'pi zuklAdIna varNAniti 3 / tathA 'Rju-praguNamaTIke kuTilamatItAnAgataparakIyavakraparityAgAdvartamAnakSaNavivarti svakIyaM ca sUtrayati-niSTaGkitaM darzayatIti RjusUtraH, yadiyA Rjuzruta iti zabdasaMskAraH, tatra RjuH-pUvokta dhakraviparya yAdabhimukhaM zrutaM-jJAnamasyeti RjuzrutaH, zeSajJAnAnabhyupagamAt , tathAhi- eSa manyate yadatItamanAgataM vA tadyathAkramaM vinaSTatvAna alabdhAtmalAbhAcca nArthakriyAsamartha nApi pramANagocaro 'thavArthakriyAsamartha pratyakSAdipramANapathamavatIrNa vastu na zeSam, anyathA zazazRGgAderapi vastutvaprasakteH, tato'rthakriyAsAmayavikalatvAta pramANapathAtItanyAnaca nAtItamanAgataM vA vastu, yadapi ca parakIyaM vastu tadapi paramArthato'sata niSprayojanatvAt paradhanavat , eSa ca RjusUtro vArtamAnikaM vastu pratipadyamAno liGga-vacanabhinnamapyekaM pratipadyate, tatrekamapi triliGga yathA taTastaTI taTam , tathaikamapi ekavacana-dvivacana bahuvacanavAcyaM yathA 'guruguravaH, godI grAmaH, Apo jalamH, dArAH kalatramityAdi, nikSepacintAyAM ca nAma-sthApanA-dravya-bhAvarUpAzcaturo'pyaso nikSepAnabhimanyate 4 / tathA 'zabdyate-pratipAdyate bastveneneti zabdaH, zabdasya yo vAcyo'rthaH sa eva yena nayena taccato gamyate 1tulanA-yAvazyaka. malaya, vRttiH pa.375 / / 2 0vakra0 si. nAsti / / / 3 ayN-mu.| Ava. malayavRttAvapi eSa iti paatthH||40'th cArtha mu.|| 5 gurugurU guravaH-mu. bhAva. malaya. vRttAvapi guruguraSaH iti paatthH|| 6 tulanA Ava. malaya. vRttiH pa. 375 B || pra. A. 245 // 84 // BE AVITHAORATRIOUSNIGribe lioned
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 124 dvAre nayabhedAH // 85 // na zeSaH sa naya upacArAta zabda ityucyate, asya ca dvitIyaM nAma sAmprata iti, sAmpratavastvAzrayaNAta sAmprataH, tathAhi-eSo'pi RjumUtranaya iva sAmpratameva vastvabhyupagacchati 'nAtItamanAgataM vA, nApi vartamAnamapi parakIyam , api ca-nikSepacintAyAM bhAvanikSepameva kevalameSa manyate na nAmAdIna nikSepAna , tathA ca nAmAdinikSepanirAkaraNAya pramANa mAha-nAmasthApanAdravyarUpA ghaTA na ghaTAH ghaTakAryakAritvAbhAvAt , yad ghaTakAryakAri na bhavati tanna ghaTo yathA paTastathA cAmI ghaTA ghaTakAryakAriNo na bhavanti tasmAnna ghaTA iti nAmAdighaTAnAM ghaTatvAbhAvaH, itazca ghaTatvAbhAvastaliGgAdarzanAta , na khalu nAmAdighaTeSu ghaTaliGgaM pRthubudhnodarAdyAkArarUpaM jaladhAraNarUpaM vA kimapyupalabhAmahe, anupalabhamAnAzca teSu kathaM ghaTavyapadezapravRttimicchAmaH 1, api ca-nAmAdIna ghaTAn ghaTatvena vyapadizata RjusUtrasya pratyakSavirodhaH, aghaTarUpatayA paTAdInAmiva teSAM pratyakSata upalabhyamAnatvAt / anyacca eSa liGgavacana bhedAdvastuno bhedaM pratipadyate, yathA anya eva taTIzabdasya vAcyo'rthaH, anya eva taTazabdasya pulliGgasya, apara eva ca napu. sakaliGgasya, tathA anya evaM gururityekavacanavAcyA'rthaH, anya eva ca gugca iti bahuvacanavAcyaH, tato na bahuvacanavAcyo'rtha ekavacanena vaktu zakyate, nApyekavacanavAcyo bahuvacanena, tathA na puliGgAoM napu'sakaliGgena vaktu zakyaH nApi strIliGgena, nApi 'napusakaH puliGgena strIliGgena vA, nApi strIliGgaH pulliGgena napuMsakaliGgena bA, arthAnanuyAyitayA teSAmarthato bhinnatvAt , tathA cAtra prayogaH-ye para1 nAgarna-si. / nApyatItamanAgataM. pratyAya. malaya vRttau pAThaH / / 2 bhaghaTasvarUpa0 ityAvazyaka. malaya. vRttau paatthH|| 3 napusakaliGga:- ityAvazyaka. malaya. vRttI paatthH|| gAthA 847. 848 pra. A. 245
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ SH -pravacana- sAroddhAre - - sparamarthato'nanuyAyi naste bhinnArthA iti vyavahartavyAH yathA ghaTapaTAdizabdAH, parasparamarthato'nanuyAyinazca liGgavacanabhedabhinnAH zabdA iti. ye vindazakrapurandarAdayaH zabdAH surapatiprabhRtilakSaNamekamabhinnaliGga 124 dvAre nayabhedAH vacanamadhikRtyAbhinnaliGgavacanAsteSAmabhinno'rtha ityekArthatA 5 / tathA 'sam-ekIbhAvena abhirohati-vyutpattinimittamAskandati zabdapravRttI yaH sa samabhirUDhaH, epa hi paryAyazabdAnAmapi pravibhaktamavAyamabhimanyata, gAcA yathA ghaTanA ghaTaH, viziSTa kAcanApi yA ceSTA yuvatimastakAdhArohaNAdilakSaNA mA paramArthano ghaTazabda 847vAcyA, tadvatyarthe punarghaTazabdaH prAtale upacArAta , evaM 'kuTa kauTilye' kuTanAta kuTaH, atra pRthuyudhno 1848 darakambugrIvAdyAkArakoTilya kuTazabdavAcyam , tathA 'ubha uMbha pUraNe' kuH-pRthivI tamyA sthitasya umbhanAta pra. prA. pUraNAtkumbhaH, atra yat pRthivyAM sthitasya pUraNaM tatkumbhazabdavAcyam, evaM sarveSAmapi paryAyazabdAnAM nAnAtvaM pratipadyate, vadati ca-na zabdAntarAbhidheyaM vastu dravyaM paryA yo vA tAnpazabdavAcya prasturUpatA saGkAmati, na khalu paTazabdavAcyo'rtho jAtucidapi ghaTazabdavAcyavasturUpatAmAkandani tathA'nupalammAna Askandane vA vastusAGkaryApattiH, tathA ca sati makalalokaprasiddhapratiniyanaviSayapravRttinivRtyAdivyavahArocchedaprasaGgaH, tato ghaTAdizabdavAcyAnAmarthAnAM kuTAdizabdavAcyArtharUpanA'nAskandanAna kuTAdayaH zabdA ghaTAdyarthavAcakA 86 // iti vibhinnArthAH paryAyazabdAH, pramANayati ca-iha ye ye pravibhaktavyutpattinimittakAH zabdAste te bhinnArthAH yathA ghaTapaTazakaTAdizabdAH, bhinnavyutpattinimittakAzca paryAyazabdA iti, yatpunaravicArita1 tulanA Avazyaka malaya. vRttiH pa. 376 Ba: 2 vibhinnArdhAH- mu. / prAyaH malaya. vRttAvapi mitrArthA:- iti pAThaH // AAS R ULANTA TAM CORDNELONaidualA AslelusiveluniwwthnewwwsasarametalliANIMAL .
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre saTIke 124 dvAre jayabhedAH gAthA 1847 pratItibalAdekArthAbhidhAyakatvaM paryAyazabdAnAM 'pratipAdyate, tadasamIcInamatiprasaGgAt , tathAhi-yadi yuktiriktA'pi pratItiH zaraNIkriyate tarhi mandamandaprakAze dabIyasi deze saMniviSTamRtayo vibhinnA api nimbakadambAzvatthakapitthAdaya ekatarvAkAratAmAbibhrANAH pratItipathamavatarantItyekatayaiva te'bhyupagantavyAH, na caitadasti, viviktatatsvarUpagrAhipratyanIkapratyayopanipAtayAdhitatvena pUrvapratIte triviktAnAmevaiteSAmabhyupagamAt , 'evamanyatrApi bhAvanIyam , anyacca-zabdanaya ! yadi tvayA parasparamarthato bhinnatvAlliGgavacanabhinnAnAM zabdAnAM bhinnArthatA vyacahiyate tataH paryAyazabdAnAmapi kiM na 'minArthatAvyavahAraH kriyate 1, teSAmapi parasparamarthato bhinnatvAttasmAnnaikArthavAcinaH paryAyadhanaya iti 6 tathA 'evaMzabdaH prakAravacanaH evaM-yathA vyutpAditastaM prakAraM bhUtaH-prApta evambhUtaH zabdaH, tatsamarthanapradhAno nayo'pyevambhRtaH upacArAta, ayaM hi zabdamarthena vizeSayani, arthavazAnnayatye vyavasthApayatIti bhAvaH, yathA sa evaM "tantrato ghaTazabdo yazceSTAvantamartha pratipAdayati na zeSaH, tathA artha zabdena vizeSayati, zabdacazAttacchabdavAcyamartha pratiniyataM vyavasthApayatIti bhAvaH, yathA "yA ghaTazabdavAcyatvena prasiddhA ceSTA sA ghaTanAta ghaTa iti vyutpatyarthaparibhAvanAbalAt yoSidAdimastakArUDhamya ghaTasya jalAharaNAdikriyArUpA draSTavyA na tu sthAnabharaNakriyArUpA, tatazca 'yasminnarthe zabdo vyutpAdyate sa vyutpattinimittamarthoM yadeva svarUpato 1 pratipadyate-si.vi / / 2 vimaktA vi. // 3 evamatrApi- ityAvazyaka. malaya. vRttau paatthH|| 4 ghimitrA mu0| Ava. malaya battAvapi bhinnA iti paatthH|| 5 tulanA-Ava, malaya.vRttiH pa. 37%AI 6 tattvAta-si. ! 7vA-ityAdha, malaya vRttau pATha ! 8 tulanA mAva. malaya. vRttiH pa. 375A || 848 pra. pA. ||8||
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dvAre nayabhedAH sAroddhAre 700 gAthA cell vartate tadaiva taM zabdaM pravartamAnabhipreti na zeSakAlam, yathodakAdyAharaNa velAyAM yopidAdimastakArUDho viziSTaceSTAvAn ghaTo ghaTazabdavAcyo na zepo ghaTazabdavyutpattinimittazUnyatvAt paTAdivat, tathA ghaTazabdo'pi tatvataH sa eva draSTavyo yaz ceSTAvantama) pratipAdayati na zeSa:. zeSasya svAbhidheyArthazUnyatvAt , 'evaM caipa vyutpatti nimittAAstitvabhUSitameva tAtvikaM zabdamabhi lapati, ya evaM paJcendriyatrividhavalA. dirUpAn dazavidhAna prANAna dhArayati sa eva nArakAdirUpaH sAmArikA prANI jIvazabdavAcyo na siddhaH, 'mUtroktamvarUpaprANadhAraNa lakSaNavyutpattinimittAsambhavAt , siddhastvAtmAdizabdavAcyaH, atati-sAtatyena gacchati tAmnAna jJAnadarzanasusvAdiparyAyAnityAdyAtmAdizabdavyutpattinimittasambhavAditi 7 // 847 / / ___ 'sampratyeteSAmeva nayAnAM prabhedamasathAdarzanArthamAha-'ekkekkoya' gAhA, nayA mUlabhedApekSayA yathokta. rUpA negamAdayaH sapta, ekekaca prabhedataH zatavidhaH, nataH "sarvaprabhedagaNanayA sapta nayazatAni bhavanti, anyo'pi cAdezo-matAntaraM paJcaiva zatAni nayAnAM bhavantIti, tathAhi-zabdasamabhirudaivambhUtAnAM trayANAmapi nayAnAM zabdaparatvenaikatvavivakSaNAt paJcaiva mRlanayAH, pratyekaM ca zataprabhedatve pazca zatAnIti, 'apizabdAt pada "catvAri zatAni dve vA zate, tatra paT zatAnye-nagamaH sAmAnyagrAhI saGgrahe praviSTo vizeSagrAhI ta 848 pra. A. 246 1 tulanA bAba. malaya vRttiHpa 377 B||2.nimismrthaa vi. // 3 lkssn-je.|| 4 tatroka ityAva. malaya. vRttau pAThaH // 5 lakSaNa. si. vi. nAsti / / 6 sampratyeSAmeva-si. ki.| tulanA-Ava. malaya. vRttiH pa. 352 AM 7 sarvabhedai0 mu.| prabheda0 si. vi. / sarvaprabheda ityAva. malaya. vRttau pAThaH / / 8 apizabdatvAta-si. vi.|| zatAni-si. vi. Ava. malaya. vRttau ca nAsti / /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre 125 dvAre vastragrahaNa vidhiH gAthA 849. 189 // vyavahAre, tataH paDheva mUlanayAH, ekai kaba prabhedataH zatabheda iti paTa zatAni, tathA saGgrahavyavahAraRjumUtra. zundA ini canvAra eva mUlanayAH ekaikazca zanavidha iti catvAri zatAni, zatadvayaM tu naigamAdInAM RjusUtraparyantAnAM caturNA dravyAmtikanvAn zabdAdInAM tu trayANAM paryAyAstikatvAttayozca pratyekaM zatamedatvAt , athavA yAtranto bacanapathAmtAvanto nayA ityamavayAtAH prtipttvyaa:848|| 124 // idAnI 'catvaggaNa vihANaM' ni paJcaviMzatyuttaraM zatatamaM dvAramAha janna tayaTThA kIyaM 'neva buyaM 'neva gahiyamannesiM AhaDapAmiccha ciya kappae sAhuNo vatthaM // 849 / / aMjaNakhaMjaNakahamalitte, mUsagamakkhiya aggividaDDhe / utriya kuhiya pajjavalITe, hoi vivAgo 'suho asuho vA 850 // navabhAgakae vatthe caurAM koNA ya dunni aMtA ya / do kanAvaTTIu majjha vatthassa ekkaM tu // 851 // cattAri devayA bhAgA, duve bhAgA ya mANusA / AsurA ya duve bhAgA, ego puNa jANa rakkhaso // 852 // 853 pra.A. 1ney-je.2.taa.||2 jana- mu. janna-iti vicArasAre paatthH|| 3 tunniya-iti bu. ka-mAdhye nizIthamASye vicAra sAre, dharma saM.vRttau mA.25.46 ca paatthH||4 suh-mu.|| malishinion Sunni
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 125 dvAre snigrahaNavidhiH shaakhaa 849. 853 pra. A. devesu tRtabho lAbhI, mANusesa ya majjhimo / Asuresu ya gelanna, maraNaM jANa rakkhase / / 853 // [vR.ka. bhASya 2832-31-33-34, nizIthamASya 5087-86-88-86, vicArasAra 326-1] 'janna tayaTThA' gAhA, iha 'tAvadvastramekendriya-vikalendriya paJcendriyAvayavanizpattibhedAta tridhA bhavati, tatra ekendriyAvayavanippanna kAryAsikAdi, vikalendriyAvayavanizpanna kauzeyakAdi * etacca kAraNa evaM gRhyate,* paJcendriyAvayavaniSpanna aurNikAdi / punarekaikaM tridhA-yathAkRtA-'lpaparikarma-bahuparikarmabhedAt / tatra yAni parikarmarahitAnyeva tathAsvarUpANi labhyante tAni yathAkRtAni / yAni caikavAra khaNDatvA sIvitAni tAnyatpaparikarmANi / yAni punarbahudhA khaNDitvA sIvitAni tAni bahuparikarmANi / iha ca yAnyalpaparikamANi vastrANi tAni bahuparikamavastrApekSayA stokasaMyamavyAghAtakArINItyatastadapekSayA zuddhAni, tebhyo'pi yathAkanAnyatizuddhAni, manAgapi palimanthAdidopakAritvAbhAvAt / tato gRhadbhiH pUrva yathAkRtAni grAhyANi, tadalAme cAlpaparikarmANi, teSAmapyabhAve bahuparikANyapi vastrANi grAhyANIti / etacca sarvamapi vastra gacchavAsibhiH kalpanIyameva grAhyam / taccavaM-yakhana tadartha-vratinimittaM krItam , yacca naiva vatinimittaM 'vuyaMti antarbhUtaNyarthatvAt vAyitam , yantra naiva gRhItamanyeSAM sambandhi, anicchato'pi putrAdeH sakAzAt sAdhudAnAya balAdyanna gRhItamiti mAvaH, evaM vidha vastram / tathA abhyAhRtamapamityakaM ca tyaktvA zeSa sAdhoH kalpata iti / tatra abhyAhRtaM dvedhA-paranAmAmyAhRtaM svaprAmAbhyAitaM tumnA-dharmasa vRttiH mA. 2, pa. 48 tH| vidayamadhyavarsI pAThaH si. pratau nAsti / / 2 matra-si. // 10 // gati ATHISRO
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArovAre saTIke c| paragrAmAbhyAhRtaM yadanyasmAd grAmAdeH sAdhunimittamAnItam / svagrAmAbhyAhRtaM haTTAdibhyo yad vrati bhiradRSTaM yatinimitta meva gRhe samAnItam ,batidRSTaM tu haTdAdibhyo'pyAnItaM gRhAdiSu yatInAM grahItu kalpata / iti / tathA amitya kam-uddhArake mAnyasmAd gRhItvA yaddadAti / doSAzcAtrApi piNDavadvAcyA iti / aparaM 125 dvAre ca-atrApyavizodhikoTivizodhikoTidvayaM jJAtavyam , tatra mUlato yatyartha vAyanAdikaM vastrasyAvi- vastragrahaNazodhikoTiH, prakSAlanAdikaM ca yatyartha kriyamANaM vizodhikoTiH / idaM ca vastraM yadA kalpanIyamityavasitaM / vidhiH bhavati tadA dvayorapyantayogItA sarvato nirIkSaNIpa / mA tara muhiNAM maNirvA suvarNa vA anyadvA gAthA rUpakAdidravyaM nibaddhaM syAt / tataH so'pi gRhastho bhaNyate-nirIkSasva etadvastraM sarvataH / evaM ca yadi tena 1849 maNyAdi dRSTaM tato gRhItam / atha na dRSTaM tataH sAdhureva darzayati enamapanayeti / Aha-gRhiNaH kathite katha- 853 madhikaraNaM na bhavati ?, ucyate, kathite stokatara eva doSaH, akathite tu mahAnuDDAhAdiH syAditi // pra.A. ___atha yAdRze vastre labdhe zubhaM bhavati yAdRze cAzubhaM bhavatItyetadAha-'aMjaNe' tyAdi 'vRttam , aJjanaM 247 -sauvIrAJjanaprabhRtika * telakajjalAJjanaprabhRti * vA khaJjanaM dIpamalaH, kardamA-paGkastairlipte-kharaNTite vastre, tathA mupakairupalakSaNatvAtkaMsArikAdibhizca bhakSite, tathA'gninA vizeSeNa dagdhe tathA tuNite tunakAreNa svakalAkauzalataH pUritacchidre, tathA kuTTite-rajakakuTTanena patitacchidre, tathA paryavaiH-purANAdibhiH paryAyalITe-yukte, atijIrNatayA kutsitavarNAntarAdisaMyukta ityarthaH, evaMvidhe vastre gRhIte sati bhavati vipAka: // 11 // 1 vRttama-mu. nAsti / / OM cihnadvayamadhyavartI pAThaH je. si. nAsti / Maravema n dinbesimanmail
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazcanamArodvAre saTIke 125 dvAre vastragrahaNavidhi: maathaa 849. 853 pariNAmaH zubho'zubho vA / iyamatra bhAvanA-gRhItasya vastrasya nava bhAgAH kalpyante / tatra ca kecidrA. geSu aJjana-khaJjanAdike sati zubhaM phalamupajAyate keSucitpunarazubhamiti // 850 // ___ atha tAneva 'bhAgAnAha-'navabhAga'gAhA, kalpanayA navabhirbhAgaH kRte vastre ete nava bhAgA vijJeyAH, yathA-catvAraH koNakAstathA dvAvantau yayordazikA bhavanti, tathA dve karNapaTTike, madhye ca vastra syaiko bhAgaH / / 851 // sampratyeteSAmeva vibhAgAnAM krameNa svAmina Aha-'cattArI' tyAdizlokaH catvAraH koNakarUpA bhAgA devyA-devasambandhinaH / dvAvantyo dazikAsambaddhau bhAgau mAnuSau-manuSyasvAmiko / dvau ca bhAgaukarNapaTTikAlakSaNo AsurI-asurasambandhinau / sarvamadhyagataH punare ko bhAgo rAkSaso-rAkSasasambandhItyevaM krameNa navAnAmapi vibhAgAnAM svAmino jAnIhIti / / 852 / / arthateSu bhAgeSu aJjanAdisadbhAve prazastAprazamtaM phalamAha- devesu' ityAdi, daivyeSu bhAgeSu yadyaJjanAdibhiSitaM vastraM bhavettadA tasmin gRhIte yatijanasya uttamo lAmo bhavedvastrapAtrAdInAm , tathA mAnuSabhAgayojanAdibhiH pite vastre munInAM madhyamo lAbhaH sampadyate / tathA AsurabhAgayoraJjanAdibhiH kSite vastre gRhyamANe glAnanyaM vatinAM jAyate / 'rAkSasabhAge punaraJjanAdiSite jAnIhi yatInAM maraNamiti // 53 // 125 // 248 10vibhAge si.||2 kencisi.||3 vibhaagaa0si.|| 4 vimaagau-mu.||5raakssse-si.|| .. . TERenk
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArohAre saTIke / / 93 / / sAmprataM 'vavahArA 'paMca' tti paDviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha Agama 1 saya 2 ANA 3 dhAraNA 4 ya jIe 5 ya paMca vavahArA / kevala 1 maNo 2 hi 3 caudasa 4 dasa 5 navapuvvAi 6 paramottha ||854|| kahi savyaM jo butto, jANamANo'vi gUhai / biMti annastha sohaya || 855|| sambhAvA na ya mAyao / mAiNo u na sAhae 1 || 256 | na tassa diti pacchittaM, namare je dose, pacakkhI sAhae ne u, AyArapakappAI sesaM savvaM surya viNidi 2 / gUDhapayAloyaNA ANA 3 ||857|| suddhiM avahArikaNa taha ceva / 1 desaMtara hiyANa goyartheNaM dinnaM ditassa dhAraNA taha DiparaNarucA vA 4 ||858 || saMghayaNANa hANimAsajja davvAha ciMtiUNaM pAyacchittaM joyaM rUDhaM vA jaM jahiM gacche 5 / / 859 // 'Agame' tyAdi, vyavahriyante jIvAdayo'neneti vyavahAraH, athavA vyavaharaNaM vyavahAro - mumukSupravRttinivRttirUpaH, tatkAraNatvAd jJAnavizeSA api vyavahAraH / sa ca paJcaprakArastadyathA - Agamyante -pari9. paMcaiva cinmuH // 126 dvAre : pazca vyavahArAH gAthA 854 859 pra. A. 248 // 93 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sAgedAre saTIke - // 94 // cchidyante padArthA anenetyAgamaH 1, zravaNaM zrUyate iti vA zrutam 2, AjJApyate - Adizyate ityAjJA 3, varaNaM-dhAraNA 4, jIyata iti jItam 5 / tatra prathamaH- 'AgamavyavahAraH SaDvidhaH, kaska ityAha- kevalajJAnam, 'maNohi' tti 'padaikadeze padasamudAyopacArAt' manaHparyAyajJAnam avadhijJAnam udasa dasa nava puvvAI' ti pUrvazabdaH pratyekamabhisambadhyate caturdaza pUrvANi daza pUrvANi nava pUrvANi ca eSa sarvoupyAgamavyavahAra ucyate iti / iha ca yadi kevala prApyate tadA tasyaivAlocanA dIyate, tadabhAve manaHparyAvajJAninaH tasyApyabhAve'vadhijJAninaH ityAdi yathAkramaM vAcyam // 854 // tatra kevalyA dirAgamavyavahArI svayamapi tAvatsarvaM jAnItyeva tato'ticArajAtaM ziSyasya svayamapi prakaTIkRtya prAyazcittaM dadAti anyathA vetyAzaGkaya prAsaGgikaM 'tAvadAha - 'kahehI' nyAdizlokadrayam, kathaya sarva doSajAtamiti AgamavyavahAriNA prokto yaH ziSyo jAnAno'pi svadoSAn mAyAvitayA gUhatigopAyati na tasmai mAyAvine prAyazcittaM dadati pahAriNaH, kintu bruvate - 'anyatra ' anyasya samIpe gatvA zodhaya-zodhiM gRhANa ||855 // yastu sadbhAvataH eva doSAna kAMzcina smarati na punarmAyayA tasya tAn doSAn pratyakSI - pratyakSajJAnI AgamavyavahArItyarthaH 'sAhae' ti kathayati mAyAvinastu na kathayatIti / etaduktaM bhavatijagamavyavahArI yadi kevalajJAnAdivale nai tajjJAnAti yatheSa bhaNitaH san zuddhabhAvatvAt samyakpratipatsyate iti tadA smArayati yathA'mukaM tavAlocanIyaM vismRtaM tatastadaSyAlocayeti / yadi punaretadavagacchati yatheSa 1 tulanA - jItakalpacUrNiH pa. 2 taH // 2 tadevAha si / / 3 tulanA vyavahAravRtti: mA. 2, pa. 43 // 126 dvAre paJca vyavahArAH gAthA 854 859 pra. A. 248 / / 94 / /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArobAre 126 dvA paJca vyavahAra gAthA bhaNito'pi san mAyAvitayA na mamyakpratipasyate iti tadA tamapratipatsyamAnaM naiva smArayati niSphalasvAt / amRDhalakSo hi bhagavAnAgamavyavahArI, ata eva dattAyAmapyAlocanAyo yadyAlocakaH samyagAvRtto jJAtastatastasmai prAyazcittaM prayacchati / atha na pratyAvRttastato na prayacchatIti / nanu caturdazapUrvadharAdeH kathaM pratyakSajJAnitvam 1 tasya zrutajJAnitvena parokSajJAnitvAt / ucyate, catudezAdipUrvabalasamutthasyApi jJAnasya pratyakSatulyatvAt , tathAhi-yena yathA yo'ticAraH kRtastaM tathA sarvamete jAnantIti / atha yadi AgamavyavahAriNaH sarvabhAvaviSayaM parijJAnaM tataH kasmAttasya purata Alocyate 1, kintu tasya samIpamupagamya vaktavyamaparAdhaM me bhavanto jAnate tasya zodhiM prayacchateti / ucyate, Alocite bahuguNasambhavataH samyagArAdhanA 'bhavati / tathAhi-AlocanA''cAryeNa sa AlocakaH protsAhyate, yathA vatsa ! tvaM dhanyastvaM ca bhAgyavAna yadevaM mAnaM nihatyAtmahitArthatayA svarahasyAni prakaTayasi, mahAduSkarametat , evaM sa protsAhitaH san pravardhamAnapariNAmaH samyag niHzalyo bhUtvA yathAvasthitamAlocayatti zodhiM ca samyakpratipadyate, tataH paryante ArAdhanA, stokakAlena ca mokSagamanamiti / / 856 / / atha zrutavyavahAramAha-AyAre' tyAdigAthApUrvArddham , AcAraprakalpo-nizIthastadAdika kalpa. vyavahAradazAzrutaskandhaprabhRttikam , ekAdazAGgAvazeSapUrvapramukhaM ca zeSaM zrutaM-sarvamapi zrutavyavahAraH / navAdipUrvANAM zrutatvAvizeSe'pyatIndriyArtheSu viziSTajJAnahetutvena sAtizayatvAt kevalAdi vadAgamatvenaiva pra. A. 249 1 mAvanA bhavati-si. // 2 tvaM maagyvaan-muH| dhanyastvaM bhaagymaagu-je.||3 03yA si.|| | // 15 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana hokaM dvau vA vArAvAlocita 126 dvAre sArodvAre // 96 // vyavahArA: gAthA 854859 pra.A. vyapadezaH / ete ca zrutavyavahAriNaH sphuTataropalabdhinimittaM 'trIn vArAnAlocanAImAlocApayanti, te hya ke dvau vA vArAvAlocite anena samyagAlocitamasamyagveti vizeSa nAvagacchantIti, kathamAlocApayantIti ceducyate, prathamavelAyAM nidrAyamANa hava zRNoti tano bane-nidrApramAdaM gatavAnahamiti na kimapyazrauSamato bhUyo'pyAlocaya, dvitIyavAramAlocite bhaNati-na suSTu mayA'dhunA'yadhAritamanupayogabhAvAdataH punarapyAlocaya, evaM triSvapi bAreSu yadi sadRzArthamAlocitaM tato jJAtavyameSo'mAyAvI, atha visadRzaM tarhi jJAtavyameSa pariNAmataH kuTila iti / evaM ca sati tasyApi pratyaya upajAyate yathA'haM vimadRzabhaNanena mAyAvI lakSita iti / tato mAyAniSpanna prAyazcittaM pUrva dAtavyaM tadanantaramaparAdhanimittamiti / ____ atha AjJAvyavahAramAha-'desaMtare'tyAdigAthottarArddham , dezAntarasthitayoyorgItArthayogUDhapadezalocanA-nijAticAranivedanamAjJAvyavahAraH, etaduktaM bhavati-yadA dvAvaSyAcAryAvAsevitamUtrArthatayA' gItArthoM kSINajaGghAtralau vihArakramAnurodhato durataradezAntaravyavasthitau, ata eva parasparasya samIpaM gantu. masamarthAvAbhUtAm , tadA'nyataH prAyazcitte samApanine mati tathAvidhayogyagItArthaziSyAbhAve sati matidhAraNAkuzalamagItArthamapi ziSyaM samayabhASayA gUDhArthAnyatIcArAsevanapadAni kathayitvA preSayati / tena ca gatvA gUDhapadeSu kathiteSu ma AcAryo dravya-kSetra-kAla-bhAva saMhanana-dhRti-balAdikaM paribhAvya svayaM vA tatra gamanaM karoti ziSyaM vA tathAvidhaM yogyaM gItArtha prajJApya preSayati, tadabhAve tasyaiva preSitasya gUDhArthAmaticArazuddhi kathayatIti / / 857 // 1 tulanA-vyavahAravRttiH bhA. 2, gA. 137 / / 2 mayAnudhArita si.|| 3 vyA'tigI si. thaa 249 // 96 // kaAANANA
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke // 17 // .. atha dhAraNAcyavahAramAha-goyatyetyAdi, iha gItArthena saMdhignenAcAryeNa kasyApi ziSyasya kvacidaparAdhe dravya kSetra kAla-bhAvapuruSAn pratisevanAzvAvalokya yA zuddhiH pradattA tAM zuddhiM tathaivAvadhArya 126 dvAre so'pi ziSyo yadA'nyatrApi tAdRza evAparAdhe teSveva dravyAdiSu tathaiva prAyazcittaM dadAti tadA'sau paJca dhAraNAnAma caturtho vyavahAraH, 'udbhutapadadharaNarUpA vA dhAraNA, idamuktaM bhavati- yAvRtyakaraNAdinA vyavahArAH kazcidgacchopakArI sAdhuradyApyazeSacchedazrutayogyo na bhavati tatastasyAnugrahaM kRtvA yadA gururuddhatAnyeva | gAthA kAnicitprAyazcittapadAni kathayati tadA tasya teSAM padAnAM dharaNaM dhAraNA'bhidhIyate iti // 858 // 854. atha jItavyavahAramAha-'dabvAI'tyAdi, yevaparAdheSu pUrvamaharSayo bahunA tapaHprakAreNa zuddhiM kRtavantasteSvapyaparAdheSu sAmprataM dravya-kSetra-kAla-bhAvAn vicintya saMhanana dhRti-balAdInAM ca hAnimAsAdya | pra.A. samucitena kenacittapaHprakAreNa yAM gItArthAH zuddhiM nirdizanti tatsamayaparibhASayA jItamucyate, athavA yatprAyazcittaM yasyAcAryasya garache mUtrAtirikta kAraNataH pravartitamanyaizca bahubhiranuvartitaM tattatra rUDhaM jItamucyate, tadevameterpA pazcAnAM vyavahArANAmanyatareNApi vyavahAreNa yukta eva prAyazcittapradAne gItArthoM gururadhikriyate na svagItArthaH, / anekadoSasambhavAt uktaM ca---- A'aggIo na viyANai sohiM caraNassa dei UNa'hiyaM / to appANaM AloyagaM ca pADei saMsAre // 1 // [zrAddhajitakalpa. gA. 20] iti / / 856 / 126 / / 1 uddhRtapadadhA-mu.|| AagItArtho na vijAnIte caraNasya zodhi dadAtyUnAmadhikA baa| tata AtmAnamAlocakaM ca pAtayati sNsaare||
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ a.baat pravacanasAroddhAre saTIke // 98 // idAnI 'paMca 'ahAjApa' ti saptaviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha 1127 dvAre paMca ahAjAyAi' colagapaTTo 1 taheva rayaharaNaM 2 / unniya 3 khomiya 4 nistejjajuyalayaM taha ya muhapottI 5 // 86 // yathApaMca ahA.' gAhA, colapaTTastathA rajoharaNaM tathA aMNika-jhopaniSadyAyugalakaM tathA mukhapotikA jAtAni etAni paJca yathAjAtAni / yathAjAtaM-janma tacca zramaNatvamAzritya draSTavyam , colapaTTAdimAtropakaraNayukta eva hi zramaNo jAyate, atastadyogAdetAnyapi yathAjAtAnyucyante / tatra cAlapaTTaH pranIta eva, bAyA-'bhya- gAthA ntaraniSadyA dvayarahitamekaniSadyaM sadazaM rajoharaNam / iha kila samprati dazikAbhiH saha 'yA daNDikA 860 kriyate sA sUtranItyA kevalaiva bhavati na sahadazikA, tasyAzca niSadhAtrayam , tatra yA daNDikAyA upari |pra. A. tiyagveSTakatrayapramANapRthutvA ekahastAyAmA kambalIkhaNDarUpA mA AdyA niSadyA, tasyAzAgre hastatribhAgAyAmA dazikAH sambaddhayante, eSA ca niSadyA 'dazikAkalinA'tra rajoharA zabdena gRhyate uktaM ca*"egAnasenaM ca syaharaNaM" [ ]iti dvitIyA svenAmeva niSadyA niyaMtrabhiSTakarAveSTayantI kizcidadhikahastapramANAyAmA hastapramANamAtrapRthutvA 'vastramayI nipadyA sA abhyantaraniSadyA, iyaM ca kSaumikaniSadyAgrahaNeneha gRhyate. tRtIyA tu tasyA evAbhyantaraniSadyAyAH tiryagveSTakAn bahUna kubantI caturaGgulAdhikaikahastamAnA caturasrA kambalamayI bhavati / sA copavezanopakAritvAdadhunA pAdaproJchanakamiti rUDhA / iyaM bAhyA 1 tahA AhA taa.||2 arNikAkSaumikaniH si.|| 3 yasahita si.||4 yA ca d.si.|| // 9 // dazikA0 si. nAsti / / * ekaniSadyAvarUca rajoharaNam / / 6 tantumayI-je. // | 250 PARA ECHE SARSHAI048 E-508
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre saTIke // 99 // 5 niSadyetyabhidhIyate, asyAstviha aurNikaniSadyAgrahaNena grahaNamiti / tathA mukhavidhAnAya potaM vastraM mukhapotam mukhapotameva hrasvaM caturaGgulAdhikatritastimAtrapramANatvAnmukhapotikA mukhavatriketyarthaH / 'ativartante svArthe pratyayakAH prakRtiliGgavacanAni' [ ] iti vacanAcca prathamato napuMsakatve'pi kapratyaye samAnIte strItvamiti // 860 // 127 // idAnoM 'misijAgaraNavihi' tti aSTAviMzatyuttarazatatamaM dvAramAha Hodsfa paDhamayAme dotriya vasahANa AimA jAmA } o hoi gurUNaM uttha savve gurU sugraha || = 61 // [ tulanA- oghani. 660 ] 'savveSa' gAhA, sarve'pi sAdhavaH prathamayAme - rAtreH prathamaM praharaM yAvat svAdhyAyA'dhyayanAdi kurvANA jAgrati dvau ca Adyau yAmau vRSabhANAm, vRSabhA iva vRSabhA - gItArthAH sAdhavasteSAm, ayamarthaHdvitIye yAme ye sUtravantaH sAdhavaste svapanti, vRSabhAstu jAgrati, te ca jAgrataH prajJApanAdisUtrArthaM parAvartayanti / tRtIyaH praharo bhavati guruNAm, ko'rthaH 1 - praharadvayAnantaraM vRSabhAH svapanti guravastUsthitAH prajJApanAdi guNayanti caturtha praharaM yAvat / caturthe ca prahare sarve'pi sAdhavaH samutthAya vairAtrikaM kAlaM gRhItvAkAlikataM parAvartayanti / 'gukhaH punaH svapanti, anyathA prAtarnidrA ghUrNamAnalo canAstadvazAdeva ca bhajya - mAnapRSThakA vyAkhyAnabhavyajanopadezAdikaM katu te sodyamAH santo na zaknuvantIti // 861 // 128 // 1 guru punaH svapitti-mu. // 128 dvAre rAtri jAgaraNa vidhi: gAthA 861 pra. A. 250 // 99 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke // 10 // idAnIm 'AloyaNadAyagannesa' tyekonatriMzaduttarazatatamaM dvAramAhasalluddharaNanimittaM gIyassa'nnesaNA u ukkosA / / 121dvAre AlojoyaNasayAI satta u pArasa vAsAI kAyavvA // 862 // [pnycaashk-15||41] canA'salluharaNa: kahA, 'kAlporaNanimittam , AlocanArtha 'gItasya' gItArthasya guronveSaNA dAyakA- 'gaveSaNA, tuH punararthe, utkRSTA kSetratA sapteva yojanazatAni yAvatkartavyA, kAlatastu dvAdaza varSANi yAva- nveSaNA diti / ayamarthaH-saMnihita eva gItAthoM guruH yadi na labhyate tadA yojanazata 'saptakapramANakSetre'sAvutkRSTato vidhiH 'nveSaNIyaH, kAlatastu dvAdaza varSANi yAvatsamAgacchan pratIkSaNIya iti / nanvetAvati kSetre tadanveSaNa gAthA paryaTannetAvantaM ca kAlaM 'samAgacchantaM pratIkSamANaH sa yadi antarAle pradattAlocano'pi mriyate tadA 862kimayamArAdhako na veti ?, ucyate, AlocanA dAtu samyakpariNato'ntarA'pi mriyamANo'yamArAdhaka pra.A. eva, vizudbhAdhyavasAyasampannatvAta , uktaM ca 251 _*'AloyaNApariNao samma saMpaTTio gurumayAse / jai aMtarAvi kAlaM kareja Agaho tahavi // 1 // athaivamanveSaNe'pi sakaloktaguNagurugururna prApyate tadA saMvignagItArthamAtrasyApyAlocanA dAtavyA / "yata zrUyate-apavAdato gItArthasaMvignapAnikasiddhaputrapravacanadevatAnAmalAme siddhAnAmapyAlocanA deyA, sazalyamaraNasya saMsArakAraNatvAt iti / Aha ca1 gaveSaNA-mu. nAsti // 2 guru:- nAsti / 3 saptapra.mu. 14 tamA- mu. // 5 tu.-pazcAzavRttiH pa. 248 // [zrAddhajita gaa.3|| AlocanApariNataH samyak saMprasthito gurusakAze / yadyantarA'pi kAlaM kuryAta tthaapyaaraadhkH|| // 10 // . .. AIRAGAR
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 130 dvAre pratijAgaraNakAla: // 101 // gAthA 863 *" 'saMvigge gIyatthe asaI pAsasthamAisArUcI" [ ] ti // 862 // 126 // samprati 'gurupamUhANaM kIraha asuDasunDehiM jattiyaM kaalN|' iti triMzaduttarazatatamaM dvAramAha--- jAvajjovaM guruNo 'asuddhasuddhehiM vAvi kApavvaM / ghasahe bArasa vAsA aTThArasa bhikSuNo mAsA // 86 // 'jAvajIvaM' gAhA, yAvajjIvamAjanmApItyarthaH, guro:-AcAryasya, zuddhaiH-AdhAkarmAdidoSAdakSitairazadvairvA'pi-AdhAkarmAdidoSayuktairvA'pi azana-pAna-bhaiSajAdibhiH kartavyaM pratijAgaraNamiti zeSaH / asamarthaH-zuddharazuddhazca te yAvajjIvamapi 'pratijAgaraNIyAH sAdhuzrAvakalokena, sarvasyApi ca gacchasya tadadhInatvAt yathAzakti nirantaraM sUtrA-'rthanirNayapravRttezca / tathA vRSame-upAdhyAyAdike dvAdaza varSANi yAvat pratijAgaraNA zuddharazuddhavastubhizca vidheyaa| tataH paraM zaktI bhaktavivekaH / etAvatA kAlenAnyasyApi samastagacchamArodvahanasamarthasya vRSabhasya utthAnAt / tathA aSTAdaza mAsAna yAvadbhikSoH-sAmAnyasAdhoH zuddhairazuddhaiH pratijAgaraNA vidheyA, tataH paramasAdhyatayA zaktau satyA bhaktavivekasyaiva katu mucitatvAt / idaM ca zuddhA-'zuddhAzanAdibhirAcAryAdInAM paripAlanaM rogAyabhibhUtavapuSA kSetra-kAlAdeH parihANivazato. bhaktAdyalAbhavatAM ca vidheyA(yaM) na punarevameva susthAvasthAyAmiti / vyavahArabhASye tu sarvasAmAnyaglAnaprakriyAvyavasthArthamiyaM gAthA likhitA'sti, yathA* saMvigne gItArtha asati pAvasthAdayaH sarUpyantAH iti|| 1 saMviggo-si. // 2 suddhaasuddhehi-tA. tulanAdharmasaM. vRttiH mA.21 pa. 177 // 3 prtijaagriiyaa-si.|| . pra.A. 251 // 11 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 131 dvAre upadhidhAvana // 12 // "chammAse Ayarizro kulaM 'tu saMbaccharAI tini bhave / saMvaccharaM gaNo khalu jAvajjIvaM bhave saMgho // 1 // " tulanA - ka, bhA. 2001] asyA vyAkhyA- 'prathamata AcAryaH par3a mAsAn yAvazicakitsA glAnasya kArayati / tathApyapragu. NIbhRtaM taM kulasya samarpayati / tataH kulaM trIn saMvatsarAn yAvaccikitsakaM bhavati / tathApyapraguNIbhavane kulaM gaNasya taM samarpayati / tadanantaraM saMvatsaraM yAvadgaNaH khalu cikitsAM kArayati / tathApyanivartitaroge naM gaNaH saGghasya samarpayati / tataH saGgho yAvajjIva-prAsukapratyavatAreNa tadabhAve cAprAmukenApi yAvajjI cikitsako bhavati / etarucoktaM bhaktAMvavaka katu mazaknupataH, yaH punarbharatavivekaM kartuM zaknoti tena prathamato'STAdaza mAsAn cikitsA kArayitavyA, viratisahitasya jIvitasya punaH saMsAre duSprApavAn , tai. nantaraM cetpraguNIbhavati tataH sundaram , atha na bhavati tarhi bhaktavivekaH kartavya iti // 863 // 130 // idAnIm 'upAhiyoyaNakAlo' ti ekatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha appatte cicaya vAse savvaM uvahiM dhuvati jayaNAe / asaIe udagassa u jahanao pAyanijjogo // 6 // AyariyagilANANaM mahalA mahalA puNovi dhoijjA / mA hu guruNa 'avapaNo logammi ajIraNa iare // 865 // [piNDani. 26-27.oghani. 351-2] 1ca. si. dharma saM.vRttau ca / / 2 tulanA- vRkalpa.mA-vRtti-pR. 576 // 3 mpnno-taa.|| gAthA 864. 865 pra. A. // 102 / / S
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcanabholA saTIke / 131 dvAre upadhidhAvanakAla: gAthA 'appatte cciya' gAhA, 'aprApta eva-anAyAte eva, varSe-varSAkAlAnmanAgaktine kAle ityarthaH jalAdisAmagryAM satyAmutkarpataH sarvamupadhim - upakaraNaM yatanayA yatayaH prakSAlayanti / udakasya-jalasya punarasati-abhAve jaghanyato'pi pAtraniryogo'vazyaM prakSAlanIyaH / iha nispUrvo yujirupakAre vartate, 'uktaM ca pAThodUkhale-'nijjogo 'uvayAro [ ] iti / tatra niyujyate--upakriyate'neneti niyogaH upakaraNam , pAtrasya niryoga pAtraniyogaH-pAtropakaraNaM pAtrakAndhAdiH, uktaM ca "pattaM pattAdho pAyaDavaNaM ca NAyakesariyA / paDalAI rayattANA gocchao pAyanijjogo // 1 // " [oghani, 674, paJcava. 772] iti / Aha-kiM sarveSAmeva vastrANi varSAkAlAdarvAgeva prakSAtyante ? kiM vA'sti kepAzcidvizeSaH ?, astIti amaH, 1864 // keSAmiti 'cedata Aha-'Ayariye'tyAdi, AcAryA:-pravacanArthavyAkhyAdhikAriNaH saddharmadezanAdiguNagrAmabhUrayaH sUrayaH, AcAryagrahaNamupalakSaNaM tenopAdhyAyAdInAM prabhUNAM parigrahaH, teSAm / tathA glAnA-mandAsteSAM ca punaH punarmalinAni 2 vastrANi prazAlayet , prAkRtatvAcca malinAnItyatra sUtre pustvanirdezaH, prastute'rthe kAraNamAha--'mA hu' ityAdi, mA bhavata huH-nizcitaM gurUNAM malinavastraparidhAne loke'varNa:-azlAghA / yathA nirAkRtayo'mI maladurabhi gandhopaliptadehAH tataH kimeteSAmupakaNThaM gatairasmAbhiriti / tathA itarasmin-glAne mA bhavatvajIrNamiti / malaklimmavastraprAvaraNe hi zItalamArutAdi1 tulanA-piNDani.vRttiH pa. 12 // 2 uktaM ca "pAThodUkhale nilogo uvayAro" iti piNDani. battau / / 3 vayAre iti tto-si.||4 bhedt-si.||50gndhopdigdhti piNDani.vRttau paatthH|| 865 252 // 1.3 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ roddhAre AhAra TIke / mAnam 104 gAthA 866. 870 pra. A. samparkataH zaityasambhavena bhuktAhArasyApariNatau glAnasya vizeSato mAnyamujjambhate iti / iha varSAkAlapratyAsannaM kAlamapahAya zeSe Rtubaddhe kAle cIvaraprakSAlanaM yatInAM na kalpate / prANyupamardopakaraNacakuzasvAdhanekadoSasambhavAt / nanvete doSA varSAkAlAdayaMgapi vastraprakSAlane sambhavanti, tatastadAnImapi na cIyarANi prakSAlanI. yAni, tana, tadAnIM cIvaraprakSAlanasya sUtroktanItyA bahuguNatvAt , ye'pi ca prANyupamardAdayo doSAste'pi yatanayA pravartamAnasya na sambhavanti / yo hi sUtrAjJAmanusRtya yatanayA samyakpravartate sa yadyapi kathazciprANyupamardakArI tathApi nAsau pApabhAgbhavati nApi tiivrpraayshcittbhaagii| sUtrabahumAnato yatanayA pravartamAnatvAda / ata evoktam- 'dhuvaMti jayaNAe' iti // 86 // 131 // idAnIM 'bhoSaNabhAya' tti dvAtriMzaduttarazatatamaM dvAraM vyAcikhyAsuH prathamataH kavalamAnamAha-- battIsaM kira karalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 866 // addhamasaNassa savvajaNassa kujjA davassa do bhAe / 'vAyapaviyAraNahA chambhAgaM UNayaM kujjA // 86 // sIo usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyavvo / sAhAraNami kAle tatthAhAre imA mattA // 868 // 1vAu iti piNhaniyuktI pAThaH / // 14 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke sIe davarasa ego bhatte cattAri ahava do pANe / usiNe davassa dunI tinidhi sesA u bhattassa // 869 // 132 dvAre ego davassa bhAgo avaDio bhoyaNarasa do bhAgA / AhAravati va hAyaMniya do do bhAgA pakke !!870 // piNDani. 642, 6503] mAnam 'ghatIsaM kira' gAhA, puruSasya kukSipUraka AhAro madhyamapramANo dvAtriMzatkavalAH / kiletyAhArasya gAthA madhyamapramANatAyAH saMsUcakam , mahelAyAH kukSipUraka AhAro madhyamapramANo'STAviMzatiH kavalA iti // 66 // 866. atha bhojanabhAgapratipAdanArthamevAha (granthAgraM 9000)-'addhe tyAdi, iha kila sarvamudaraM SaDbhi 870 bhAMga vibhajyate / tatrAdha-trIn bhAgAnazanasya-kUra-mudgamodakAdeH savyaJjanasya-taka-tImana-marjikAsahitasya (pra. A. yogyaM kuryAta-vidadhyAt , tathA dravasya-pAnIyasya yogyau dvau bhAgau kuryAt , SaSThaM tu bhAgaM vAtapravicAra- 252 NArtha-vAyasazcalanArthamanakaM kuryAt / anyathA hi vAyuviSkambhataH zarIre rogAdisambhava iti // 867 // iha kAlApekSayA tathA tathA bhavati AhArasya pramANam , kAlazca tridhA, tathA cAha-'sIo' ityAdi, tridhA kAlo jJAtavyaH, tadyathA-zIta uSNaH sAdhAraNazca tatra' teSu kAleSu madhye sAdhAraNe kAle AhAre-AhAraviSaye iyaM-anantaroktA mAtrA-pramANam // 868 // 'sIe' ityAdi, zIte-atizayena zItakAle dravasya-pAnIyasya eko bhAgaH kalpanIyaH, catvAro bhakta-bhaktasya,madhyame tu zItakAle dvau bhAgI pAnIyasya kalpanIyau trayastu bhAgA bhaktasya / athavetizabdo ||105 / / madhyamazItakAlasaMsUcanArthaH / tathA uSNo-madhyamoSNakAle dvau bhAgau dravasya-pAnIyasya kalpanIyo zeSA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ stu prayo bhAgA bhaktasya, atyuSNe ca kAle trayo bhAgA dravasya zeSau tu dvau bhAgau bhaktasya, vAzabdo 133 dvAre | nAtyuSNakAlasaMsUcanArthaH, sarvatra ca SaSTho mAgo vAyupravicAraNArtha mutkalo moktavyaH // 869 // | vasati.. samprati bhAgAnAM carasthiravibhAgapradarzanArthamAha-'ego' ityAdi, eko dravasya bhAgo'vasthito, na kadAcidapi na bhavatIti kAraH / dvau ca bhAgau bhojanasya, zeSau tu dvau dvau bhAgo ekaikasmin-bhakte pAne gAthA cetyarthaH / vardhate vA hIyete vA, vRddhi vA bajato hAni vA vrajata ityarthaH / tathAhi-atizItakAle dvau bha gau 871bhojanasya vardhate atyaSNakAle ca pAnIyasya atyaSNakAle ca dvaubhAgI bhojanasya hIyete atizItakAle ca 874 pAnIyasyeti // 870 // 132 // sAmprataM 'vasahisuddhi' tti trayastriMzaduttarazatatamaM dvAramAha pra. A. paTTIvaMso do dhAraNAu cattAri mUlavelIo / 'mUlaguNehiM visuddhA esA hu ahAgaDA vasahI / / 871 / / 'vaMsagakaNokkaMdhaNa chAyaNa levaNa duvArabhUmI ya / parikammavippamukkA esA mUluttaraguNesu // 872 // dUmiya dhUviya vAsiya ujjoiya palikaDA avattA ya / sittA saMmahAvi ya visohikoDiM gayA vasahI // 873 [tu.kR.ka bhA. 582-4] / 1 mulaguNehuvavemA-iti panavastuke pAThaH / mUlaguNehiM uvahayA-iti vR. ka. mASye pAThaH / / 2 sayakaDagAikkaMdhaNa-tA. sagakaraNokkaMpaNa-iti paJcavastuke pAThaH / sagakaDaNokkacaNa-iti bR.ka. mASye pAThaH / tulanA-vicArasAra 27 // 3 dhUmiya-je. paJcavastuke vicArasAre (gA.269) ca / dhUsagakaDago-tA. / / | // 10 // THURAKOS SHIVANI LateORESAKARAMBAR KHATARNIRNO
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIke mRluttaraguNasuddha thIpasupaMDagavivatriya vasahi / bacana sevija savyakAlaM vivajae huti dosA u||874|| [tu.paJcavastukaH707.9,706] garoddhAre 'paTTIvaMso' gAhA. uparitanastiryapAtI 'pRSThavaMzo gRhasambandhI madhyavalaka ityarthaH / dvau mUladhA / 133 dvAre riNyau-bRhadvalyau yayorupari pRSThavaMzastiryaka sthApyate, catasro mUlavelayazcaturyu gRhapArzveSu, ubhayordhAraNayo- vasatirubhayato dvidvivelisambhavAt , ete ca vasateH sapta mUlaguNAH, etairmUlaguNaiH saptabhirAtmArtha kRtaiH sadbhirvasati zuddhiH 1107 vizuddhA bhavati, yA punaH sAdhusaGkanpena niSpAditaimUlaguNayuktA eSA hu:-sphuTamAdhAkRtA bhavati gAthAsAdhanAdhAya-sampradhArya kRtA AdhAkRtA AdhArmikItyarthaH // 871 // 871. - uktA mUlaguNavizuddhA vasatiH, athottaraguNavizuddhA'bhidhIyate / te cottaraguNA dvividhAH-mUlottara- 874 guNA uttarottaraguNAzca / tatra prathamaM tAvanmUloparaguNAnAha-vaMsage' tyAdi, vaMzakA ye mUlavelInAmu- pra. A. pari sthApyante, pRSThavaMzasyopari tiryak ca kaTana-kaTAdibhiH samantataH pArthANAmAcchAdanam , utkambanamupari kambikAnA bandhanaM chAdanaM-darbhAdibhirAcchAdanam , lepanaM-kUDa thAnAM kardamena gomayena ca lepapradAnam , 'duvAra' ti saMyatanimittamanyato vasaterakaraNaM bRhadalpadvArakaraNaM vA, 'bhUmi' ti viSamAyAbhUmeH samIkaraNam , ete sapta mUlabhUtA uttaraguNA mUlottaraguNAH, uttaraguNeSu ete mUlaguNA ityarthaH / etadrUpaM yatparikarma-sAdhvarthameteSAM niSpAdanaM tena vipramuktA-virahitA yA vasatireSAmlottaraguNeSu vizuddhA, | // 17 // etAni sapta sAdhvayaM yatra na kRtAni sA mUlottaraguNavizuddhA vasatiriti bhAvaH / | pRSThi iti paJcavastukavRttau [pa.112] pAThaH tulanArtha matAntaradarzanArthazca draSTacyA paJcavastukavRttiH [pa. 112] vR.ka. ...afe. 6 // 2 pArthAnAti ba.ka. mA. vRttau paatthH|| 253
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ HETAURINKS pravacana sAroddhAre saTIke 08 133 dvAre vasatizuddhiH gAthA __ ete ca pRSThavaMzAdayazcaturdazApyavizodhikoTiH, uttarottaraguNAstu vizodhikoTiH / te cAmI-'dRmiye tyAdi, dUmiyA nAma-sukumAralepanenakomalIkRtakuDayA 'khaTikayA dhavalIkRtakuDayA ca, dhRpitA-durgandhe. tikRtvA'gurudhupAdibhiH sugandhIkRtA, vAsitA-paTavAsapuSpAdibhirapanItadorgandhyA, udyotitA-ratnapradIpAdimirandhakAre prakAzitA, balikRtA-katApUpakUrAdivalividhAnA, avattA-chagaNamRttikAbhyAM jalena copaliptabhUmitalA, siktA-kevalodakena AkRtA, sammRSTA-sammArjinyA pramArjitA, etairuttarottaraguNaiH saMyatanimittaM kRtairvizodhikoTiM gatA vasatiH, avizodhikoTI na bhavatItyarthaH, yatra ta sAdhvartha mete na niSpAditAH sA vasatirvizuddhaveti // 27 // tathA cAha-'mUlutte' tyAdi, mUlottaraguNaparizuddhA tathA strI-pazu-paNDakavivarjitA vasati seveta sabaikAlam , viparyaye-azuddhAyA~ syAdisaMsaktAyAM ca vamato bhavanti doSA iti / etadanusAratastu catuHzAlAdivapi mRlottaraguNavibhAgo vijJeyaH / yatpunariha sUtra catuHzAlAdyapekSayA mUlottaguNavibhAgaH sAkSAnoktastatredaM kAraNaM-yathA viharatA sAdhUnAM zrutAdhyayanAdivyAkSepaparihArArtha prAyo grAmAdipveva vAmaH sambhavati, tatra ca vasatiH pRSThavaMzAdiyuktaiva bhavati, tatastAsAmeva vasatInAM sAkSAdbhaNanamiti, uktaM ca "cAussAlAIe vinneo evameva u vibhaago| iha mUlAiguNANaM sakkhA puNa suNa najaM bhaNio // 1 // [paJcavastu0 gA. 700] 1 seTikayA-itivR.ka. mA. vRttau pAThaH / / 2 pRSThI0 iti paJcavastu kavRttau [5.113, gA.710] paatthH|| 874 pra. A. 254 // 108 // . . .
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana- nAroddhAre 134 dvAre saMlekhanA gAthA875. viharatANaM pAyaM samattakajjANa jeNa gAmesu ! vAso tesu ya vasahI paTThAijuyA 'ao tAsi / / 2 // " [ paJcavastukaH gA. 710-1 ] // 874 // 133 // sAmprataM 'saMlehaNA duvAlasa tarise' ni nanunimAtunAzanatA dvAramAha-- . cattAri vicittAI 4 vigaInijjUhiyAI cattAri 4 / / saMvacchare ya donni u egenariyaM ca AyAmaM 10 // 876 // nAivigiTTho ya tabo chammAse parimiyaM ca AyAma / avare'vi ya chummAse hoi vigiTuM tavokamma 11 // 876 // [pazcava0 1574-6] cAsaM koDIsahiyaM 12 AyAmaM kaTu ANupuvIe / girikaMdaraM va gaMtu pAovagamaM pavajjei // 877 // 'cattAri vicittAI' ityAdigAthAtrayam , saMlekhana saMlekhanA-Agamoktena vidhinA zarIrAdyapakaraNam , sA ca trividhA-jaghanyA pANmAsikI, madhyamA saMvatsarapramANA, utkRSTA tu dvAdaza varSANi / tatra utkRSTA tAvadevaM- 'prathamaM catvAri varSANi 'vicitrANi' vicitratapAMsi karoti / kimuktaM bhavati ?-catvAri varSANi yAvatkadAciccaturtha kadAcit SaSThaM kadAcidaSTamam , evaM dazama-dvAdazAdInyapi karoti / pAraNakaM ca sarvakAmaguNitenodgamAdizuddhenAhAreNa vidhatte / tataH paramanyAni catvAri varSANi uktaprakAreNa vicitratapAMsi karoti vikRtiniyU hitAni-vikRtirahitAni kimuktaM bhavati ?-vicitraM tapaH kRtvA pAraNake nirvikRtika 1 tabhI-iti paJcavastu ke pAThaH // 2 tuDanIyA paJcavastukagAthA 1576 / / 3 tulanA-dharmasaMgraha vRttiHmA 2 / pa. 171 // pra. A. 254
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ maanRIINDum Mere pravacanasAroddhAre saTIke 134 dvA saMlekhanA gAthA 875 // 110 // pra. A. 254 bhuGkte utkRSTarasavarja ca / tataH parato'nye dve ca varSe ekAntaritamAcAmlaM karoti / ekAntaraM caturthaM kRtvA AcAmlena pArayatItyarthaH / evametAni daza varSANi gatAni !875 // __ ekAdazasya tu varSasyAdyAn SaNmAsAn 'nAnivikRSTaM' nAtigADhaM tapaH karoti / 'nAtivikRSTaM nAma tapazcaturtha SaSThaM cA'vaseyam , nASTamAdikam , pAraNake tu parimitaM-kizcidUnodaratAsampannamAcAmlaM karoti / tataH paramaparAn SaNmAsAna vikRSTam-aSTama dazama dvAdazAdikaM tapaH karoti / pAraNake tu mA zIghrameva maraNaM yAsipamitikRtvA paripUrNadhrANyA AcAmlaM karoti / na punarUnodaratayeti / dvAdazaM tu varSa koTIsahitaM nirantaramAcAmlaM karotItyarthaH / uktaM ca nizIthacUrNI___"duvAlasamaM parimaM niraMtaraM hAyamANaM umiNodaeNa AyaMbilaM karei, ta koDisahiyaM bhavai, jeNAryavilassa koDI koDIe milaI" [ bhASyamAthA 3814, mA. 3, pR 294 ] tti | caturthaM kRtvA AcAmlena pArayati / punazcaturtha vidhAyAcAmlenaiva pArayatItyAdInyapi bahUni matAntarANi dvAdazasya varSasya viSaye vIkSyante / paraM granthagauravamayAnnAtra likhitAnIti / ___ iha ca dvAdaze varSe bhojanaM kurvana pratidinamekaikakavalahAnyA tAvanodaratA karoti yAvadeka kavalamAhArayati / tataH zeSeSu dineSu kramaza ekena sikthenonamekaM kavalamAhArayatti, dvAbhyAM sisthAbhyAm , tribhiH 1 paJcavastuvRttI tu-"nAtivikRSTaM ca tapa:-caturthAdi SaNmAsAna karoti"iti[5.223] // 2 tapaH krmmvti-mu.|| 3 yAsami0 khaM., si.pA. 2.1.3 dharma saMvRttI [mA.2, pa.171] ca / draSTavyaM siddhahema0 sUtrama 4486 // 4 paripUrNa ghrANyA-iti dharma saM. vRttau paatthH|| A nth
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 111 // sikthaiIrthaM yAvadante ekameva vipathaM muGkte / yathA dIpe samakAlaM tailapatikSayo bhavati tathA zarIrAssyriaft samakaM kSayaH syAditi hetoH / *aparaM ceha dvAdazasya varSasya paryantavartinazcaturo mAsAn yAvadekAntaritaM tailagaNDUpaM cirakAlamasau mukhe dhArayati / tataH khelamallake bhasmamadhye prakSipya mukhamuSNodakena zodhayati yadi punastailagaNDUSavidhAnaM na kAryate tadA rUkSatvAttena mukhayantramIlanasambhave paryantasamaye namaskAramuccArayitu' na zaknotIti / tadevamanayA''nupUrvyA - krameNa dvAdazavArSikImutkRSTa saMlekhanAM kRtvA girikandarI ca gatvA upalakSaNametat anyadapi SaTkAyopamardarahitaM viviktaM sthAnaM gatvA pAdapopagamanam, vAzabdAdbhaktaparijJAmiGginImaraNaM vA prapadyate / ma madhyamA tu saMlekhanA pUrvoktaprakAreNa dvAdazabhirmAsaH, jaghanyA ca dvAdazabhiH pakSaiH paribhAvanIyA / sthAne mAsAn pakSAMva sthApayitvA tapovidhiH prAgiva niravazeSa ubhayatrApi bhAvanIya iti bhAvaH // 875 // // 76 // // 877 / / / / 134 // idAnIM 'vasaheNa vasahigahaNaM 'ti paMcatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha nayarAiesa gheppara vasaho puvvAmuhaM Thaviya basaha vAmakaDIe fries 'dohImekaparyaM I ||878 // 1 pastuvRttau tu "telagaNDUSadhAraNaM ca mukhamaGge" iti [ 5.223 ] // 2 dhAryate khaM. si. dharmasadvRttau ca // 3 vAkaDI - mu. // 4 dIssain mu. / dIhI kayA0 saM. // 135 dvAre vRSabheNa vasati grahaNam gAthA 878 880 pra. A. 255 // 111 //
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 135 dvAre vRSameNa vasatigrahaNam gAthA 878 siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa neva hoha calaNesu / ahiThANe poharogo pucchami ya pheDaNaM jANa // 876 // muhamUlaMmi ya cArI sire ya kauhe ya pUyasakkAro / khadhe paTTIya bharo puTTami ya dhAyao vasaho // 880 // [bRhatkalpabhA. 1564-5] 'nayarAiesu' gAhA, nagaraprAmAdiSu pUrvAbhimukhaM vAmakaTayA-bAmapArzveNa bhiviSTam-upaviSTam , dIrghAkRtAgrimakapAdam-'AyatIkRtAgretane kataracaraNaM vRSabhaM balIbadaM sthApayinvA-nivezya vasatigRhyate / ayamartha:- yAvanmAtraM kSetra vasimAkrAntaM bhavati tAvatsarvamapi vAmapAzvopaviSTapUrvAbhimukhavRSabharUpaM buddhayA parikalpya prazasteSu pradezeSu sAdhubhirvasaptiAhayeti // 7 // itthaM ca kSetre vRSabharUpe kalpite kutrAyave vamatiH kriyamANA kimphalA bhavati ?, tabAha-'siMgakkhoDe' ityAdigAthAdvayam , zRGgapradeze yadi vamati karoti tadA nirantaraM atinAM kalaho bhavati / tathA sthAnam-avasthitiH punava bhavati caraNoSu-pAdapradezeSu kriyamANDAya basato / tathA'dhiSThAne-apAnapradeze vasatau kriyamANAyAM munInAmudararogo bhavati / tathA pucche-puna pradeze kriyamANAyAM vasatI spheTanam-apanayanaM vasaterjAnIhi / tathA mukhamUle vasatau kriyamANAyAM 'cAritti bhojanasampattiH sAdhUnAM bhanyA bhvti| tathA zirasi-zRGgayormadhye kakude bA-aMzakUTapradeze vasatikara pUjA-pravasvastrapAtrAdi pradAna bhAyatI kRtApratanaika0 mu. / kRtAgretanika0 saM0 / / 2 vasagR0 khaM. saM. // 3 tulanA-vR.ka. mA-vRttiH pR.442|| 4 vasati0 sN.||5.prdaan0 khaM. saM. nAsti / pra. A. // RE- R eali.....
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ MEDIAS pravacana sArodvAre saTIke // 113 // 136 dvAre jalasya sacittatA kAla: gAthA 881 lakSaNA satkArazva-abhyutthAnAdirUpa) vratinAM bhavati / tayA skandhapradeze pRSThapradeze ca vasato satyAM bharo bhavati-sAdhubhiritastata AganchadbhirvasatirAkulA bhavati / tathA "pohami ya' tti 'udaradeze vasato vidhIyamAnAyAM dhrAtaH-tRpto bhavati,vRSabho-'vRSabhakalpo gRhItavamatinivAsI yatijana iti // 79 // 880 // 13 // idAnoM 'usiNassa phAsuyAsavi jalassa saccittayA kAlo' iti SaTtriMzaduttarazatatamaM dvAramAha usiNodaga tidaDukkaliyaM phAsuyajalaMti jaikappaM / navari gilANAikara paharatigovarivi dhariyavvaM // 8 // jAyai sacittayA se gimhami paharapaMcagassuvari / caupaharovari sisire vAsAmu puNo tipaharuvari // 52 // [vicArasAre gA. 257.8] 'usiNodagaM' gAhA, tribhirdaNDai:-"utkAlairutkalitam-AvRttaM yaduSNodakam , tathA yatprAsukaM svakAya-parakAyazastropahatatvenAcittIbhUtaM jalaM tadeva yatInAM kalpyaM-grahItumucitam / iha kila prathame daNDe jAyamAne kazcitpariNamati kazcinneti mizraH, dvitIye prabhUtaH pariNamati stoko'vatiSThate, tRtIye tu saryospyapkAyo'citto bhavatIti tridaNDagrahaNam , idaM ca sarvamapi praharatrayamadhya evopabhoktavyam , praharatrayAddharva punaH kAlAtikAntadoSasambhavenopabhogAnahatvAnna dhAraNIyam , navaraM-kevalaM glAnAdikRte-glAnavRddhAdInAmarthAya praharatrikAdapyUddha dhartavyamiti // 881 // poTemmilaM. si.||2 udarapradezeSu nityaM tRpta eva bhavati- saMtulanIyA-odhani-vRttiH pa.6A || 3 vRSamakalpanA-khaM. / / 4 . utklerutkaalis-mu0|| pra. A. 255
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra saTIka / 'jAyai' gAhA, jAyate-bhavati sacittatA 'se' ti tasya uSNodakasya prAsukajalasya yA glAnA pravacanaH artha dhRtamya "grISme uSNakAne praharapaJcakasyopari-praharapaJcakAdUrvam kAlasyAtirUkSatvAccireNaiva jIva |137dvAna / sAroddhAra saMsaktisadbhAvAt , tathA zizire-zItakAle kAlasya snigdhatvAt praharacatuSTayAdUrkha sacittatA bhavati / tiryazcAdi varSAsu-varSAkAle punaH kAlasyAtisnigdhatvAtmAsukIbhRtamapi jalaM bhUyaH praharatra yAdRddha sacittIbhavati / strImAnama gAthA / // 11 // tavamapi yadi dhiyate tadA kSAraH prakSepaNIyo yena bhUyaH sacittaM na bhavatIti // 2 // 136 // 883. idAnI 2 tericchiI mANavIo devIoya tiriyamaNuyadevANa / jagguNAo jattiya. mettAhigAja' ti saptatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha pra. A. "tiguNA tirUvaahiyA tiriyANaM ithiyA muNeyanvA / 256 sattAvIsaguNA puNa maNupANaM tayahiyA ceva // 883 // battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo pannattA jiNehiM jiyarAgadosehiM 884 // 'tiguNA' ityAdigAthAdvayam ,triguNAkhibhI rUpairadhikAzca tirazcAM pudinA striyo jJAtavyAH, ko'rthaH ? -asatkalpanayA sarvebhyastiryagyonikapuruSebhyaH pratyekaM timrastistiya striyo dIyante tisrazca tiryakatriya 1 dazave. agastyasiMhacUrNI tu-"gimhe ahoratteNaM saccittIbhavati, hemaMta vAsAsu puDhavaNhe kataM bhavaraNhe / " sa. 3 / / // 11 // / gaa.6||2 tericchamANavIbho devImo tiriyamaNuya devANaM-muH // 3jettiymettaahiyaau-khN.||4 tulanA-pAzIti nAmA (prAcIna) caturthakamapranyavRttayaH (gA 56vRttayaH pa. 232-3,42, 201), jIvAbhigama suu.64|| AAS PERMARRE
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138dvAre aasbdazakam zrI 885 / uddharanti, 'na tayogyastiyagyonikaH pumAn prAdhyata iti / evamuttaratrApi bhAvanA kaaryaa| tathA manuSyANAM striyoM manuSyapuruSebhyaH sAviMzatiguNAH, tadadhikAzca-saptaviMzatirUpAdhikAH / tathA devapuruSebhyo devastriyo dvAtriMzadguNA dvAtriMzadrUpAdhikAzca prajJaptAH-kathitA jinairjitarAgadvepairiti // 88884||137 // idAnIm 'accherayANa dasagaM' ti aSTatriMzaduttarazatatamaM dvAramAha-- upasagga 1 gambhaharaNaM 2 ityotitthaM 3 abhAviyA parisA 4 / kaNhassa avarakaMkA 5 apayaraNaM caMdasUrANaM 6 // 885 // harivaMsakuluppatto 7 dhamaruppAo 8 ya aTThasayasiddhA 9 / assaMjayANa pUyA 10 dasavi aNaMteNa kAleNaM // 886 // [sthAnAGga sU0777, paJcavastuka gA. 926.7] 'siririsahasoyalesu ekkekkaM mallineminAhe ya / vIrajiNiMde paMca u ega samvesu pAeNaM // 887 // risahe aha'hiyasayaM siddhaM sIyalajiNami harivaMso / nemijiNe'varakakAgamaNaM kaNhassa saMpannaM 888 // 889 pra. A. tato n-mu.||2 etadgAyAtrayaM (501) kalpasUtrasya kalpadramakalikAvRttAvapi(pR.33) uddhadhRtamasti, kalpasUtraTipanaM (devendramuni) 20 draSTavyam /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke itthItitthaM mallI pUyA asaMjayANa navamajiNe / avasesA accherA vIrajiNidassa tityami // 889 // 'uvasagge'tyAdigAthAdvayam , 'A-vismayatazcaryante avagamyante 'janairityAzcaryANi-adbhutAni / tAni ca upasargAdIni daza / tatropasRjyate-kSipya nANate prANI padide)bhirinyugAH -sura-narAdikRtopadravAH / te ca yojanazatamite kSetre prazamitaduravasmAriviDvaradurbhizAdyupadravodre kasyApi varezyapuNyapaNyApaNasyApi tIrthakarasyApi bhagavataH zrImahAvIrasya chamasthakAle kevalikAle ca narA' mara-tiryakakRtAH samabhavan , idaM ca kila na jAtucid jAtapUrvam / tIrthakarA hi nikhilanaga-'mara-tirazcA satkArasthAnameva, nopasargabhAjanam, iti anantakAlabhAvya yamoM loke'bhutabhUta iti / tathA garbhasya-strIkukSisamRdbhutasaccasya saMharaNam-anyastrIkukSau saGkrAmaNaM garbhasaMharaNam , etacca tIrthakaramuddizyAbhUtapUrvamasyAmavasarpiNyA bhagavataH zrImahAvIrasya jAtam , tathAhi-zrImahAvIrajIbo marIcibhave samupArjitanI gotrakarmA prANatakalpapuSpottaravimAnAnasyatvA brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattA 'paranAmadheyasomiladvijadayitAyA devAnandAyAH kuzzAvASADhazuklaSaSThayAmavAtarat / itatha dvayazItidineSu samatikrAnteSu saudharmAdhipatirupayuktAvadhirna tIrthakRtaH kadAca nApi nIcaiH kuleSu jAyante iti vimRzya bhuvanagurubhaktibharabhAvitamanAH padAtyanIkAdhipatti hariNegameSimAdit-yathepa bharatakSetre caramatIrthakRt prAgupAtta1tulanA-sthAnAnayuttiH pa. 523 // 2 jinai0 khaM. saM. // 3 dharmAdi. mu. dharmAde0 iti sthAnAvRttau pAThaH // 4 ghareNyapuNyApaNasyApi-mu. shi.|| 5 iti mu. nAsti / tulanIyA sthAnAvRttiH / / 138 dvAre Azcarya dazakam gAthA EE5. 889 pra. A. |256 AURATii chodai
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ navacananArIdvAre TIke | 117 // karmazeSapariNativazatastuccha kule jAtaH, tadayamitaH saMhatya kSatriyakuNDagrAme prasiddha siddhArtha pArthivapatnyAstri zalAdevyAH kukSau sthApyatAmiti / tataH sa hariNegamepistatheti pratipadyAzvayukRSNa trayodazIdiva se rAtrau prathamapraharadvayamadhye devAnandAbhidhAnabrAhmaNyudarAt trizalAdevyAH kukSau bhagavantaM saMhRtavAn / etadapyanantakAla bhAvitvAdAvaryameveti 2 / tathA strI - yoSittasyAstIrthaGkatvenotpannAyAstIrtha-dvAdazAGgaM saGgho vA strItIrtham, tIrthaM hi tribhuvanAtizAyinirupamAnamahimAnaH puruSA eva pravartayanti / iha tvayAM kumbhanRpatiputryA mallyabhidhAnayA ekonaviMzatitamatIrthakaratvenotpannayA tIrthaM pravartitam / tathAhi iheva jambUdvIpe dvIpe para videhe salilAvatIvijaye vItazokAya nagaryAM 'mahAbalI nAma bhUpatirabhUt / sa ca suciraM paripAlitarAjya: SaDbhirvAlamitraH samamArhataM dharmamAkarNya 'varadharma munIndrasamIpe pravavrAja tezca saptabhirapi yadekastapaH kariSyati tadanyairapi kartavyamiti pratijJAya samaM caturthAditapazcakre / anyadA ca mahAcalamunistebhyo viziSTatara phalepsayA 'pAraNakAdine'pyadya me duSyati ziro'dya me dudhyatyudaramadya me nAsti kSudityAdi vyapadezena mAyayA tAn vaJcayitvA tapazcake / tena ca mAyAmizreNa tapasA strIvedakarma arhadvAtsatyAdibhiH 'viMzatisthAnaistIrthakrannAmakarma ca baddhvA paryanta 10 saptatizatasthAnaprakaraNe tu 'vesamaNo' iti pAThaH, gA. 46 / 2 sucira0 mu. // 3 baradharma. khaM. saM. si.nAsti // 40 phalalipsayA saM. // 5 pAraNa kadine pAdo'dya me duSyati ziro'dya me duSyati duSyatyudaramaya me nAsti mese kSadi0 mu // / 6 viMzati0 khaM. saM. nAsti / | 138 dvAre Arya dazakam gAthA 885. 889 pra. A. 257 // 117 //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacana sArodAre saTIke // 11 // samaye samayoktArAdhanayA vipadya vaijayantavimAneSu suraH samutpede / tatazzyutvA ca mithilAnagaryA kumbhA. bhidhavasudhAdhipateH panyAH prabhAvatyAH prAgjanmakRtamAyAsamupArjitastrIvedakarmavazato mallayabhidhAnA putrI AzcaryasamAnayat / ameya va sauvanA yathAvidhi pravajyA pratipadya kevalajJAnamupAgamat / aSTamahApAtihArya dazakrama prabhRtitIrthakarasamRddhisaMzobhitA ca tIrtha pravarnayAmAseti / asyApi bhAvasyAnantakAlajAtatvAdAzcaryateti 3 / gAthA tathA abhavyA-ayogyA cAritradharmasya parpata-tIrthakarasamavasaraNa sthita zrotRlokaH / zrUyate hi bhagavanaH 885. zrIvardhamAnasvAmino jambhikagrAmAdrahiH sAtpannaniHsapanna phevalAlokamya tatkAlasamAyAtamaGkhayAnI. 889 tasura "viracitasucArusamavasaraNasya bhUribhaktikutUhalAkulitamilitAparimitAmara nAtirazcAM svasvabhASAnu pra. A. sAriNA sajalajaladharadhyAnAnukAriNA'timanohAriNA mahAdhvaninA dharmakathA kurvANasyApi na kenacidvitiH 257 pratipannA / kevalaM prathamasamavasaraNe'vazyameva tIrthakRddhiH kartavyA dharmadezaneti sthitiparipAlanAyaiva, dharmakatha babhUva / na caitattIrthakarasya kasyApi bhUtapUrvamityAzcaryam 4 / tathA kRSNasya navamavAsudevasyAparakaGkAbhidhAnA nagarI gamanagocaro'bhUdityabhUtapUrvavAdAcaryam / iha kila zrUyate hastinAgapure yudhiSThirapraSThAH pazcApi pANDavAH kAmpilyapurAdhipApadanRpapucyA draupacAsaha saharSa vArakeNa viSayasukhApabhuJjAnAH paramapramodenadinAnyavivAhayanti sma / anyedhurnAradanAmA munirmanaHsamIhitAna pradezAn paribhrAmyan draupadImandiramAyayo / draupadyA cAvirato'yamiti manyA // 118 // mudapApayat vaM. sa. // 2 dAzcayamiti-saM. // 3. tRlokAH mu.| sthAnAGgavRttAvapi (pa. 524) lokH-itipaatthH||| 4 jammikA-saM. // 50visaraviracita0 mu.|| 60gocare0 si.|| dezAn- mu.||
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ EMPLE apacana-1 sArobAre saTIke // 11 // namaskRtimAtreNApi na tasya pratipattiH kRtA / tato'sau krodhAmAtamanA nAradaH kAmayaM mahAduHkhabhAgbhaviSyatIti cintayaMstaniketanAnirgatya bharatakSetre ca kRSNabhayAttasyAH kuto'pyapAyamapazyan dhAtakI 138dvAre khaNDasambandhibharatakSetre campAdhipatikapilAkhyakezavasevakasya lalanAlampaTasya padmanAmanRpasya purIma. AzcaryaparakaGkAbhidhAmabhyagAt / so'pi nRpaH sasambhramamutthAya pratipattipurassaramantaHpure nItvA nikhilA api dazakam nijapreyasIH pradarzayan bhagavan ! anavarataM sarvatrApyaskhalitapracAreNa matratA vilokitAH kvApyevaMvidhAH gAthA purandhraya iti nAradaM nijagAda / nArado'pi setsyatyanena mama prayojanamiti manasi nizcitya pratyavAdIta 885rAjan ! kUpamaNDUka iva kimatAbhiH 'svAntaHpurapurandhrIbhiH pramodamAnamAnaso bhavAn 1, yajjambU 1889 dvIpa bharatabhUSaNAyamAne hastinAgapure pANDavAnAM preyasyA draupadyAH purastAdetAH sarvA api dAsIdezyA pra, A. evetyabhidhAya nAradamunirutpapAta / 257 ...... atha padmanAbho draupadIprAptiparyAkulaH pAtAlanivAsinaM pUrvasaGgatika suraM tapasA samArAdhya pratyakSIbhUtaM kiM karomItivAdinaM pANDavapraNayinI draupadImihAnIya mama samarpayetyavAdIt / devo'pi mahArAja ! draupadI hi mahAsatI pANDavavyatirekeNa nAnyaM manasA'pi patimabhilaSati, tathA'pi tvannibandhAdatrAnayAmItyuktvA hastinAgapurApurAdava svApinIdAnena nizi prasuptAM draupadImapahRtya tasmai samarpayAmAsa padmanAbho'pi pramuditamanAH prabuddhA nijadayitAyanavalokanena vihvalitahRdayAM draupadImabhASata-mA bhaiSImRgAkSi ? mayaiveha tvamAnApitA'si / ahaM hi dhAtakIkhaNDabharatakSetre aparakaGkApurIpatiH padmanAbhanAmA nRpastvAM preyasI prArthaye / // 119 // 1svAntaHpurImiH mu.||2 svApanau-kha. sN.||
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke // 120 // tato mayA saha svecchayA tucchAn bhogAn bhuGkSveti / draupadyapi ca tadvacaH zrutvA tatkAlasamutpannamatiH mAsamadhye yadi madIyaH ko'pi iha nAgamiSyati tadA tvadIyaM samIhitaM kariSyAmItyavocata / rAjJA'pi jambUdvIpajuSAM puruSANAmatrAgamanamasaMbhavIti vimRzya tadvacaH pratyapadyata / itazca pANDavAH prabhAte draupadImapazyantaH sAdaraM sarvatrAnveSaNe'pi tadvamapyalabhamAnAH samagramapi vRttAntaM vAsudevAya nyavedayan / vAsudevo'pi 'kiMkartavyatAmUDho yAvadAste tAvadasmAnnAradamunista svayaMkRtamanarthamavalokayitumAjagAma / sarvatrApyaskhalitapracAraM saJcaratA bhavatA kiM kvApi draupadI dRSTeti kRSNenAnuyuktaH sa uktavAn ghAtakIkhaNDe 'aparakaGkAyAM nagaryAM gatena mayA padmanAbha nRpasamani draupadI erfe dhAyAnyato'gamat / tataH kRSNaH padmanRpatinA draupadI hRtA, eSo'haM tAmihAneSyAmIti mA manAgapi khedaM vidadhvamiti pANDavAn samAzvAsya mahApRtanAparivRtaH pANDavaiH saha dakSiNAmbhonidhitaTanikaTamabhyagAt / pANDavA apyatyantabhISaNamapAraM pArAvAramavalokya svAminnayaM manasA'pyalaGghayaH kathaM laGghanIya iti viSNu N vyajijJapan / viSNurapi na kAcicintA bhavadbhirvidheyeti tAnuktvA'STamatapasA susthitanAmAnaM lavaNasamudrasvAminamamaramArAdhayAmAsa / athAvibhUya devena kiM karomItyukte viSNuzvadat - surazreSTha ! padmanAbhanRpatyapahatA ghAtakIkhaNDadvIpAd draupadIdrutameva yathA samAnIyate tathA kurviti / devo'pi yathA padmanAbhapArthi1 mAsamadhye khaM. saM. // / 2 itikartavyatA0 khaM. saM. // 3 0imara0 mu // 4 nRpasya sadmani mu* // 5 mAya so'nyato-su. // 6 0.saM. // 1138 dvA Arya dazakam gAthA 885 889 pra. A. 258 // 120 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 138 dvAre saaroddhaare| // 121 // vasya pUrvasaGgatasureNApahRtya samarpitA tathA tavApyahamarpayAmi yadvA taM sabalavAhana mambhonidhimadhye kSiptvA tAmAnayAmItyAdi bahu jalpitavAn / kRSNo'pyabhASata-nAyaM yazaskaraH panthAH / tataH pANDavAnAM mamASi ca SaNNAM sthAnAmammodhimadhyena mArgamavyAhataM kuru yena svayameva tatra gatvA taM ca yudhi vinirjitya drupadatanayAmAnayAma iti / susthitena ca tathaiva kRte zrIpatiH paJcabhiH pANDavaiH saha dvilakSayojanapramANamapi jaladhi sthalamiyollaGghanyAparakaGkApurIparisarodyAne ca sthitvA prathamaM dArukAkhyadutaprepaNena draupadImayAcat / padmo'pi sa tatraiva vAsudevaH iha tvAtmaSaSTho'pyasau mama na kizcit , tato gatvA yuddhAya svasvAminaM sajjayeti sagarvamabhidhAya yuyutsuH sasainyaH sannahya tadevodyAnamAgamat / viSNurapi dArukavacanazravaNAd dviguNIbhUtaroSastaM sasainyamApatantamAlokya zaGkhamApUrya taddhvaninA senAtribhAgamanAzayat / tataH zAskiAlanajanitadhvaninA'pi sainyatribhAge nAzite padmanAbhanRpo'vatiSThamAnatRtIyAMzabalo raNAGgaNAnnaMSTvA nijapurImadhye pravizya gopurANi pihitavAn / kRSNo'pi sakrodhaM sthAdavatIyaM nRsiMharUpadhArI nitAntaM 'tarjanijapAda. dardanaH puramapAtayan / tataH padmanAbho bhayavyAkulaH kSamyatA 2 devi ! 'rakSa mAmasmAtkRSNAditi vadana draupadI zaraNamagamat / tayA'pi mAM puraskRtya vidhAya ca strIveSaM zAGgiNameva zaraNaM vrajetyuktaH sa tathA kRtavAn / kRSNo'pi draupadI pANDavAnAmarpayitvA tenaiva pathA rathArUDhaH pratinivRttaH / aashbry dazakam gAthA 885. 881 pra. A. 258 1 mammodhi0 khaM. saM. // 2 zaGagA0 saM. // 3 garja 0 muH| 4 bhyvyaakulitH-mu.|| 5 rakSa 2-mu.|| 6 mamasmAtkruddhA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke Azcaryadazakam / / 122 // 885. 881 pra.pA. tadAnIM ca tatra campAyA~ puryAmudyAne samavasRtaM munisuvratajinaM kapilanAmA vAsudevastatsamIpamAsInaH svAmin ! kasyAyaM mameva zalasvanaH zrUyate 1, iti 'papraccha, bhagavAnapi samagraM draupadIvRttAntamAkhyat / tataH kapilo jambUdvIpabharatArdhAdhipaterabhyAgatasya svAgatiko bhavAmIti bhagavantamapRcchat / tato bhagavatA yathaikatra na dvitIyo'hanna cakrabhRnna ca viSNurutpadyate tathA kAraNAgato'pi nAnyenamilatItyukto'pi kapila: kautukAt kRSNadidRkSayA jaladhitaTe jagAma / dRSTavAzcAmbhodhimadhye' vrajato viSNo rathadhvajAn / tataH kapilanAmA vAsudevastvAM draSTumutkaNThito'hamihAgatastadvalasveti spaSTAkSaraM zaGkhamavAdayat / kRSNo'pi vayamatidUraM gatAstatastvayA na kiJcidvAcyamiti vyaktAkSaraM zaGkhadhvaninA taM pratiyodhya krameNa svasthAna prApta iti 5 / ___ tathA kauzAmbyAM nagaryA samavasRtasya bhagavataH zrImadvadhamAnavibhorvandanArtha pazcimapauruSyAmavataraNamAkAzAtsamavasaraNabhuvi samAgamanaM yugapaccandra-sUryayoH zAzvatavimAnasthitayorbabhUva idamapyAzcaryameva / anyadA hi uttarabaiMkriyavimAnenaibAvatarata iti / tathA hareH-puruSavizeSasya vaMzaH-putrapautrAdiparamparA harivaMzaH, tallakSaNaM yatkulaM tasyotpattiharivaMzaku lotpattiH / kulaM ghanekadhA tato harivaMzena vizeSyate / etadapi ca pUrvamabhUtavAdAzcarya meveti / zrUyate hi ihaiva jambUdvIpabharatakSetre kauzAmbyA nagayAM sumukho nAma bhUpatirabhUt / ekadA ca vicitravilAsavasatau vasantasa1 papraSTa-saM. // 2 yathaikatra dvitIyohana cakrabhRnna tathA viSNurapi na bhavati, tathAkAraNAdAgato'pi-mu. 3 0dhyenmu.|| 4 zrIvardhaka muH // 5 hi-saM. nAsti // // 12 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ saroka maye samAgate 'mataGgajArUDhaH sa rAjA rantukAmaH puraparisarodyAnaM gacchan mArge vorakAva yasya kuvindamya dayitAM vanamAlAbhidhAnAmasamAnalAvaNyapuNyadehAvayabAmavalokitavAna / sA'pi praNayaspRzA dRzA vAraM vAraM sAkAjhamudakSata / rAjA ca tAM nirnimeSacakSuSA saspRhaM pazyan smaravidhurastatraiva gajaM bhramayana kamapi 138 dvA AzcaryapratIkSamANa isa nAgrato jagAma / atha sumatinAmA sacivastadbhAvaM jijJAsuH svAmin / sarvamapi sainyamiha dazakama prAptaM tataH kimadyApi vilambyate ? iti rAjAnaM vyajijJapat / rAjApi sacivavacasA cetaH kathamapi saMsthApya mAthA lIlodyAnamagamat / tatra ca zUnyahRdayo hRdye'pyudyAne na svApi ratiM prApa / atha tamudvignamAnasamamAtyaH 885sumatiravAdItu-deva ! kimadya 'zUnyahRdaya iva stra lakSyase ?, yadyagopyo'yaM manovikArastatkathyatAmiti / rAjApi tvameva mama manovikArapratIkArapravaNaH, 'satastavApyagopyaM kiJcidasti 1 ityabhidhAya svasvarUpa nyarUpayat / atha deva ! tvatsamIhitaM zIghrameva sampAdayiSyAmi, bajatu svAmI svastha: svAvAsamityamAtyenoktaH kSitipatiH svAtrAsamayAsIt / tato mantrI vicitropAyapaNDitAmAtreyikAM nAma parivrAjikA vanamAlAyAH pAveM prAhiNot / sA'pi tatra gatvA tadviraha vihvalA vanamAlAmavocat-vatse / kimadya vicchAyA vIkSyase ?, nivedaya svaduHkhamiti / sA'pi niHzvasya duSprApaprArthakatAmAtmIyAmakathayat AtreyikApi madIyamantratantrANAM na kizcidasAdhyamasti tataH prAtaH pRthvIpatinA saha saGgamaM tava kariSyAmIti tAmAzvAsya gatvA ca sacivasavidhaM tada 1 mattagajArUDhaH saM. // 2 hRdayazUnya-saM. // 3 tatastava gopyaM na kiJci0 mu. / tatastavA'pi gopyaM kizci0 sN.|| - // 12 // 4 prtiruupyn-sN.|| pra. A.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 138 dvAre Azcaryadazakam baaghaa // 124 // 889 nRpaprayojanaM niSpannaprAyaM nyavedayat / sacivo'pi tavRttAntanivedanena nRrAjamaraJjayat / tataH prabhAte parivrAjikA vanamAlAmAdAya nRpamandiramagamat / rAjA'pyanurAgavazatastAmantaHpure nikSipya tayA samamasamaM saMsArasukhamanvabhUt / ___ itazca dhorakakuvindo'pi vanamAlAmanavalokamAno hA priye vanamAle ! kya gatA'sItyAyanekaprakAra pralapannunmatta iva ca trikacatvarAdiSu paribhramannekadA nRpatiniketanAntikamabhyagAt , bhUpAlo'pi vanamAlA sahitastathAvikRtAkAraM zUnyamAnasaM hA vanamAle ityAdipalApinaM tamavekSya vyacintayana-aho'smAbhirubhayalokaviruddhamatinighRNaM karma samAcaritaM sarvathA'pyasmAkaM naraka'pyavasthAnaM nAstItyAdi bahvAtmAnaM nindatostayoH sahasaivAkAzAttaDitpatityA prANAn jahAra / mRtvA ca tau parasparasnehavazAt zubhadhyAnAcca harivakhyei tRtIye kSetre mithunarUpiNo harihariNonAmakAvutpannau / tatra ca kalpapAdapasampAditasamIhitau satatamaviyuktoM sukhena vilasantau tsthtuH| vIrakakuvindo'pi tayomRtyumavagatya tyaktagrahilabhAvo dumtapamajJAnatapaH kimapi kRtvA mRtvA ca saudharmakalpe kilvipikasuraH samutpede / avadhinA ca nijaM pUrvabhavaM hari-hariNInAmako ca pUrva bhavavairiNI vilokya tatkAlotpannaroSAruNekSaNaH kSaNamacintayat-iha harivapakSetre kSetrAnubhAvAdeva tAyavadhyau mRtau cAvazyameva devalokaM brajiSyatastato durgatinibandhane akAle'pi maraNaprade nayAmyanyatra sthAnAntare iti vinizcitya tAvubhAvapi kalpatarubhiH saha tataH kSetrAdapahRtya bharatakSetre campApuryAmAnaiSIt / 1 nRparAja0 mu.|| 20ktau parasparasneha vazAna suciraM vilsntau-mu|| / / 3 vIrakuvindo0 mu. // 4 tato mRtvA-saM. // pra. A. 258 // 24 // .. .....32
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 138 dvAre pravacanasArodvAre Azcarya saTIke dazakam gAthA 885 -1125 // pra.A. tasyAM ca puri tadAnImizvAkuvaMzajazcandra kotinAmA nRpo'putraH paJcatvamagamat / tatastasya prakRtayo rAjyAhamaparaM puruSamanveSTu sarvato'pi pravartamAnAstena devenAkAzasthitena svasamRddhivazataH sarvasyApi janasya vismayamupajanayatA sAdaramabhihitAH-bho bho rAjyacintakAH ! bhavatpuNyapreriteneva mayA harivati hariNyAkhyanijapalyA samanvito harinAmA rAjyAIH pumAna yugmarUpo'nayorevAdArayogyaH kalpadrumaiH samamihAnItaH tadayamastu bhavatAM rAjA, etayozca kalpapAdapaphalamizraM pazu-pakSimAsaM madyaM cAhAro deya iti / prakRtayo'pyevamastviti bhaNitvA hariM rAjye sthApayAmAsuH / so'pi suraH svazaktyA tayorAyuHsthiti svA tanu ca dhanuHzatamAnAM kRtvA tirodadhe / harirapi payodhiparyantAM vasudhA sAdhayitvA suciraM rAjyamakarot / tataH prabhRti ca pRthivyAM tannAmA harivaMzo babhUveti 7 / ___ tathA camarasya-asurakumArendrasyotpAtaH-UrdhvagamanaM so'pyAkasmikatvAdAcaryamiti / zrUyate hi ihaiva bharatakSetre 'vibhelasanniveze pUraNo nAma dhanADhayo gRhapatirabhRt / sa cAnyadA nizIthe cintayAmAsanUnaM prAgbhavAcIrNa vistIrNatapaH prabhAvataH prAptA tAvadiyaM lakSmIH mAnyatA ca / tataH punarapyeSyadbhave viziSTaphalaprAptaye gRhavAsaM parityajya kimapi dustapaM tapaH karomItyevaM vicintya prAtaH sarvAnapi svajanAnAmachatha tanayaM ca nijapade nivezya prANAmanAmakaM tApasavatamagrahIta / taddinAdArabhya ca yAvajjIvaM SaSThaM tapazcakAra / pAraNakadine ca dArumayaM catuSpuTaM bhikSApAtramAdAya madhyAkSaNe 'bhikSA bhrAmyati sma / 1 vibhele mu // 2 praNAma saM. / tulanIyA bhagavatI sUtravRttiH // 11134 / / 3 mikSAbhAjanaM kArAyya prathamapAtra- mAdAya-saM. mikSAmAdAya-khaM. si.|| 259 125 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcana sAroddhAre sahI phai // 126 // ? tatra prathamapuTapafeat mikSa pAnyAdibhyaH, dvitIyapuTapatita bhikSA kAkAdibhyaH tRtIyapuTabhikSAM ca matsyAdijalacAribhyo datvA rAga-dveSAdirahitazcaturthapuTabhikSAM svayamabhuGkta / evaM dvAdaza varSANi bAlatapaH kRtvA paryantasamaye mAsamekamanazanamAdAya mRtvA ca camaracazcAryA camarendro babhUva / utpannava tadAva dhijJAnenetastataH pazyannUrva saudharmAvataMsa ke vimAne saudharmendraM dRSTvA kruddhaH surAnavocat - are ko'yaM durAtmAprArthita prArthako mama zirasi sthita evaM vilasatIti 1, te'pyRcuH ayaM hi pUrvamavAjitaiH puNyaiH sarvAtizAyisamRddhiparAkramaH saudharmAdhipaH zaka iti / etacca zrutvA'dhikataraM kruddhaH svaparivAranivArito'pi yuyutsuH zikSayAmyenamavajJAkAriNamiti vadan parighamAdAya sa hi zaktaH zrUyate tataH kathamapi tatparAjito'haM kaM zaraNaM prapatsye 1 iti vicintya sa sumArapure pratimAsthitasya zrImahAvIrasya samIpamAgamat / tatra ca praNAmapUrvakaM bhagavaMstava prabhAveNa catriNaM jeSyAmIti vibhu vijJapya lakSayojanamAnamatitrikRtaM nijavapurvidhAya parighapraharaNaM parito bhramayan garjanAsphoTayana tridazAn trAsayan darpAndhaH saudharmendraM prati samudapatat / tata evaM pAdaM saudhAvataMsaka vimAnavedikAyAmaparaM sudharmAyAM nidhAya parinendrakI tristADayitvA'nekazaH zakramAkrozayAmAsa / zakro'pyavatitaM viditvA kopAjjAvalyamAnaH sphArasphuratsphuliGgazatasamAkulaM kulizaM taM prati mumoca / camaro'pi pRSThato dambholimAyAntamavalokitumapyakSamaH zrImahAvIraM zaraNaM prapitsurvapurvistaramupasaMhRtya tvaritataraM palAyiSTa / samAsanI bhUtakulizava zaraNaM zaraNamiti bruvANaH sUkSmIbhUya svAmipAdayorantare prAvizat / zakro'pyarhadAdinizrAmantareNa nAsurANA1 tatrAva0 mu / 2 vprArthito- mu. // 3 ziraH sthitaH muH // 4 tasaM // 5 lokayitu0 mu. // 1 138 dvAre Azcaryadazakam gAthA 885. 889 pra. A. 260 // 126 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre sauke mihAgantu svataH zaktiH sambhavatIti vicintyAvadhijJAnAvagatatadvathatikarastIrthakAzAtanAmayAcaritamAgatya svAmipAdayozcaturaGgulamaprAptaM vajramupasaMjahAra / svAminaM ca kSamayitvA camaramavocat-mukto'syaho bhagavataH 1138dvA prasAdAbhAsti te bhayamiti evaM camaramAzvAsya bhUyo'pi bhagavantaM natvA zakaH svasthAnamagamat / camaro Acarya'pyamarendra gate prabhupAdadvayAntarAnirgatya praNamya ca prabhu prAstAvIt / yathA dazakam 'zrImadvIrajinendra / bhadramatula tubhyaM bhavatyanvahaM, | gAthAyasyAnanyasamAnadivyamahimavyAmizrayA nizrayA / 885. kizcitkarma manISitaM tanumA vyAtantratA sammukhI, 889 bhRtAcyAzu vipattireti nidhanaM sampatti rujjRmbhate // 1 // ' [ ] pra. A. evaM ca stutvA sa camaracazcApurImayAsIt 8 / tathA'STabhiradhikam zatamaSTazatam 'aSTazataM ca te siddhAH-nivRtA aSTazatasiddhAH ekasamayeneti zeSa / tathA cAsmin bharatakSetre asyAmavasarpiNyAM bhagavataH zrInAbheyasya nirvANasamaye ayate aSTottaraM zatamekasamayena siddham / tathA coktaM saGghadAsagaNinA vasudevacarite-- bhayavaM usamasAmI jayagurU pubbasayasahassaM vAsasahassUNayaM vihariUNaM kevalI aTThAvayapavvae saha dasahiM samaNasahassehiM parinivvANamuvagao 'cauddaseNaM bhatteNaM mAghabahule pakkhe terasIe abhIiNA 2 maSTazataM ca mu. nAsti / sthAnAGgavRttAvapi (pa. 524) aSTazataM ca te iti pAThosti / / 2 maya ca jagaguru usa0 // 127 // iti vasudevahiNDigranthe pAThaH // 3 ||nn-mu. / / 3 cauddasameNaM-muH / coiseNaM-iti vasadevahiNDiAnthe (pU. 185) //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 128 // |138 dvAre Azcaryadazakam gAthA 885. 889 nakkhatteNaM egUNaputtasaeNaM ahi ya natuehi saha 'egasamaeNaM nivyuo, sesANa vi aNagArANaM dasa sahassANi 'aTThasayaUNagANi siddhANi taMmi ceva rikkhe samayaMtaresu bahusu"[vasudevahiMDI pR. 185] iti / ___ idamapyanantakAlajAtamityAzcaryam etadAzcaryamutkRSTAvagAhanAyAmeva jJAtavyam, / madhyamAvagAhanAyAM ta anekazo'pi aSTottarazataM sidhyatIti tathA asaMyatA-asaMyamavantaH ArambhaparigrahaprasaktA abrahmacAriNamteSu pUjA-satkAraH / sarvadA hi kila saMyatA eva pUjAhAH, asyAM syavamarpiNyAM viparItaM jJAtamityAzcaryam / tathA ca zrayane zrIsuvidhi svAminirvANAtkiyatyapi kAle gate huMDAvasarpiNI doSataH sAdhanAmucchedaH samapaddhata / tataH sthavira* zrAvakAn dharmamArgAnabhijJA janA dharma papracchuH / athAtmaparijJAnAnusArataH kizciddharma kathayatA "sthavi. razrAvakANAM te janAH zrAvakajanayogyAM dhana-basanAdikAM pUjAM pracakrire / te'pi tatpUjayA samutpannagardA statkAlaM svabuddhayA zAstrANi samAsUtrya mahI mandira-zayyA svarNa rUpya loha tila-kAma-go kanyA-gajA-'zvAderdAnAni ihA'sutra ca mahAphalAnyAcakhyuH / mahAgRddhayA ca vayameva dAnAyocitaM pAtram , aparaM sarvamapAtramityAdhupadezataH sarvato janaM vipratArayanto'pi tadAnIM tathAvidhagurvabhAvAllokAnAM gurutAM gatAH / evamasmin kSetre samantatastIrthasamucchede sajAte zrIzItalasvAmitIrtha yAvadasaMyatAnAmapi teSAM dhigvarNAnA prathIyasI pUjA samajAyateti 10 / 1 ekasa mu0 / vasudevahiM manthe'pi egasa0 iti pAThaH // 2 asaUNa iti vasudevahiNDi- granthe paatthH|| 3.AA vidvayamadhyavartipAThaH 2-je. khaM nAsti / / 4 doSArasA mu.| 5 teSAM sthavira mu|| pra. A. 26. // 12 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: enAni ca dazApyAzcaryANyanantana kAlena-anantakAlAdasyAmavasarpiNyA saMvRttAnIti / upalakSaNaM caitAnyAzcaryANi / ato'nye'pyevamAdayo bhASA anantakAlabhAvina AzcaryarUpA draSTavyAH / yaduktaM paJcavastuke-'ubalakakhaNaM tu eyAI' [gA. 928] 'iti / / 885 // 886 / / atha kamya tIrthakRtaH kAle kiyantyAzcaryANi jAtAnItyetadAha--'sirI'tyAdi, zrIRSabhanAthazItalasvAminostIrthe ekaikamAzcaryamabhUt / satra zrImanAthe eksmyenaassttottrshtsiddhiH| zItalasvAmitIrthe ca harivaMzotpattiH / tathA mallijina nemijinanAthayorapyekakam / tatra strItIrtha mallijinenaiva. pravartitam , neminAthatIrthe ca kRSNasyAparakaGkAgamanaM saMvRttam / tathA vIrajinendre garbhaharaNopasarga-camarotpAtA'bhavyaparpakacandrasUryAvataraNalakSaNAni paJcaivAzcaryANi krameNa jAtAni / tathA ekamasaMyatapUjAlajhaNamAzcarya prAyeNa-bAhulyena sarveSvapi tIrthakareSu sampannamiti / / 887 // etadeva spaSTataraM pratipAdayannAha-- "risahe' gAhA, 'ittho' gAhA, vyAkhyAtArtha caitana , navaraM 'pUyA assaMjayANa navamajiNe' iti yaduktaM tatsarvathA tIrthocchedajanitAsaMyatapUjAprArambhamAzritya draSTavyam , suvidhisvAmiprabhRtInAM zAntinAthaparyantAnAmaSTAnAM tIrthakRtAmantareSu saptasu tIrthocchedajAtAyA asaMyata. pUjAyAH sadbhAvAt / yatpunaH zrIRSabhanAthAdikAle maroci-kapilAdInAmasaMyatAnAM pUjA zrUyate tattIrthe pravartamAna eveti / ata eva prAguktam 'ega samvesu pAeNe' ti // 888-889 // 138 // 1 ti-muH // 20nAthatIrtha eka0 mu. / / 3 0 neminAtha mu.|| 4 risa bhaTTahiyasayamityAdigAthAdvayaM-khaM. // 138 dvAre Azcaryadazakam gAthA 885. 889 pra. A. 261 // 129 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 130 // sarat 'est bhAsA' tti ekonacatvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha- // 890 // padamA bhAsA saccA 1 bI u sumativajjiyA tAsi / utthItti puNo taha saccA musA 3 asacyAmusA 4 jaNavaya 1 saMmaya 2 ThavaNA 3 nAme 4 rUve 5 paDuccasacce ya 6 | vavahAra 7 bhAva 8 joge 6 dasame ovammasacce ya 10 // 891 // kohe 1 mANe 2 mAyA 3 lobhe 4 pejje 5 taheva dose 6 ya / hAsa 7 bhae 8 akvAiya 9 uvaghAe 10 nissiyA dasahA // 92 // [ prajJApanA pada 11, sU. 862-3] ya jIva ajjIve 6 | aDaDA 10 // 893 // uppanna 1 vigaya 2 mIsaga 3 jIva 4 ajIve 5 taha mIsA anaMtA 7 parIsa 8 aDA 96 AmaMtaNi 1 'ANamaNI 2 ANi 3 taha pucchraNI ya 4 panavaNI 5 / bhAsA bhAsA icchAlomA ya 7 paccakkhANI ||894 || 1 catvAriMzazataM dvArakhaM. saM. // 2 taijjiyA je. 2 saM. // 30mA0 iti tA0 pratau dazave0 niyuktau ca pAThaH || 4 ANavaNI-iti daza0 niyuktau dharmasaM vRttau ca pAThaH // 139 dvAre bhASAcatuSkam gAthA 890 895 pra. A. 261 // 130 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre saTIke | bhASA dvitIya khaNDa: // 131 // aNabhiggahiyA 8 bhAsA bhAsA ya 'abhiggahaMmi 9 yoddhavvA / saMsayakaraNI 10 bhAsA 'voyaDa 11 anvoyaDA 12 ceva // 895 // [prajJApanAma pada 11, 2, 866 / dazavakAlikani. gA. 273-7] 139 dvAre 'paDhamA bhAsA' gAhA, bhASyate iti bhASA, sA caturvidhA, tatra prathamA bhASA satyA, santo-mRlottaraguNAsteSAmeva jagati mukti 'padaprApakatayA paramazobhanatvAt , athavA santo-vidyamAnAste ca bhagavadupadiSTA evaM jIvAdayaH padArthA anyeSAM kalpanAmAtraracitasattAkatayA tattvato'savAt temyo hitA gAthAsatyA / satyAviparItasvarUpA mRSA dvitIyA / ubhayasvabhAvA satyAmRSA, tAsAM catasRNAM bhASANAM 890 madhye tRtIyA / yA punastisRSvapi bhASAsvanadhikRtA-tallakSaNAyogatastatrAnantarbhAvinI sA AmantraNAjJApanAdiviSayA asatyAmRSA, tAsAM bhASANAM madhye caturthIti // 890 // pra. A. sAmpratametAsAmeva bhASANAM bhedAnabhidhitsuH prathamaM satyabhASAyA bhedAnAha-'jaNavaye tyAdi, satyA bhASA tAvaddazanakArA bhavati janapadasatyAdibhedAt / tatra 'janapadeSu-dezeSu yA yadarthavAcakatayA rUDhA dezAntare'pi sA tadarthavAcakatayA 'prayujyamAnA satyA-avitatheti janapadasatyA / yathA koGkaNAdiSu payaH piccaM nIramudakamityAdi / satyatA cAsyA. aduSTavivakSAhetutvAmAnAjanapadeSviSTArthapratipattijanakRtvAdvayavahArapravRtteH / evaM zeSeSvapi bhAvanA kAryA 1 / 1migAhami-saM // 2 vAyA amvAyadA-iti vazave0 niyuktI pAThaH ||3pdprdaayktyaa-mu.||4 tulanA-dharma- 193 sammavRttiHmA02, pa. 122 // 5tyajyamAnApi-iti dharmasaM-patcI paatthH|
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana roddhAre | TIke tathA sakalalokasammatyena satyatayA prasiddhA sammatasatyA / yathA kumuda kubalayotpala-tAmarasAna samAne'pi paGkasambhave gopAlAdInAM sammatamaravindameva paGkajaM na zeSamityaravinde sammatatayA paGkajazabdaH satya:, kuvalayAdAvasatyo'sammatatvAditi 2 / tathA sthApanAsatyA yA tathAvidhamaGkavinyAsaM mudrAvinyAsa copalabhya prayujyate, yathA ekakaM 132 // purato bindudvaya sahitamupalabhya zatamidamiti cindutrayasahitaM sahasramidamiti / tathA tathAvidhaM mudrAvinyAsamupalabhya mRttikAdiSu 'mAso'yaM kArSApaNo'yamiti / yadvA yallepyAdikarma arhadAdivikalpena sthApyate sA sthApanA, tadviSaye satyA sthApanAsatyA / yathA'jino'pi jino'yam, anAcAryo'pyAcAryo'yamiti 3 / tathA nAmataH - abhidhAnamAtreNa satyA nAmasatyA, yathA kulamavardhayannapi kulavardhanaH dhanamavardhayannapi dhanavardhanaH, ayakSa yakSa iti 4 / tathA rUpato- rUpApekSayA satyA rUpasatyA / yathA dambhato gRhItapravajitarUpaH prabrajito'yamiti 5 / tathA pratItya- Azritya vastvantaraM satyA pratItyasatyA / yathA anAmikAyAH kaniSThAmadhikRtya dIrghatvaM madhyamAmadhikRtya hRsvatvam, na asi restar par dIrghatvaM ca tAvakaM parasparavirodhAditi / bhinanimittatve parasparavirodhAsambhavAt / tathAhi tAmeva yadi kaniSTha madhyama 1. mASako'yaM iti daza vRttau pAThaH 5 208 // // 2 vyAM iti dharmasaM vRttau // 139dvAre bhASA catuSkam gAthA 8900 8.95 pra. A. 262 // 132 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 133 // vA ekAmagulimaGgIkRtya isvatvaM dIrghatvaM ca pratipAdyata tato virodhaH sambhavet , ekanimittatve parasparaviruddhakAryadvayAsambhavAt / yadA tvekAmadhikRtyahasvattvaM gAmadhikRtya dIrghanvaM tadA saccA-'sattva yoriva bhinnanimittatvAnna paraspara virovaH / atha yadi tAcike hasvatvadIrghatve tata Rjutva-vakratve iva kasmAtte bhASA'nirapekSe na pratibhAsete ?, tasmAtparopAdhikatvAtkAlpanike hame iti / taduktam , dvividhA hi vastuno dharmAH-sahakArivyaGgavarUpA itare ca / tatra ye sahakArivyaGgayarUpAste sahakArisamparkavazAtpra gAthA tItipathamAyAnti, yathA pRthivyA jalasamparkato gandhaH, itare vevamevApi yathA kapUrAdigandhaH / hasvatvadIrghatve 'api ca sahakArivyaGgayarUpe, tataste taM taM sahakAriNamAsAdyAbhivyaktimAyAta ityadoSaH 6 / 895 tathA vyavahArato-lokavivakSAtaH satyA vyavahArasatyA / yathA girirdahyate, galati bhAjanam , anu- pra. A. darA kanyA, alomikA eDakA, loko hi girigatatRNAdidAhe tRNAdinA saha girerabhedaM vivakSitvA giridahyate iti bra te / bhAjanAdudake prati udakabhAjanayorabhedaM vivakSitvA galati bhAjanamiti / sambhogajabIjaprabhavodarAbhAve'nudareti, lavanayogyalomAbhAve'lomiketi / tato lokavyavahAramapekSya sAdhorapi tathA avato vyavahArasatyA bhASA bhavati / tathA bhAvato varNAdi svarUpAn satyA bhAvasatyA | kimuktaM bhavati ?-yo bhAvo varNAdiyasminnuskaTo bhavati tena yA satyA bhASA sA bhAvasatyA / yathA satyapi paJcavarNasambhave zuklasyaiva varNasyotkaTatvAdvalAkA zukleti 8 / // 133 / / 1 paranira mu.|| 2 mapi sa0 mu.si.|| 3 0svarUpA-mu. tulanA-dharmasaMgrahavRttAvapi svarUpAt iti /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 136 dvAre bhASAcatuSkam gAthA 860 tathA yogA-sambandhastasmAtsatyA yogasatyA / yathA chatrayogAdvivakSitazabdaprayogakAle trAbhAvepravacana mo'pi chatrayogasya sambhavAt chatrI / evaM daNDayogAiNDIha / tathA upamaiva aupamyaM tena satyA aupamya. saTIka satyA, yathA samudravattaDAgamiti 10 // 86 // __ atha dvitIyabhASAyA mRpAlakSaNAyA bhedAnAha-'kohe' ityAdi, krodhaniHsRtAdibhedAnmRSAbhASA dazadvitIya vidhA bhavati / saptamyAH paJcamyarthatvAni mRtazabdasya ca pratyekamabhisambandhAtkrodhAgniHmRnA krodhAdvinigatetyarthaH / evamanyatrApi / tatra krodhAbhibhUto visaMvAdanabuddhathA 'pratyAyayan yatsatyamasatyaM yA bhASate tatsarva maSA / tasya hi Azayo'tIva duSTaH / tato yadapi ghugAkSaranyAyena matyamApatati, zAThyayuddhayA yopetya satyaM bhApate tadapyAzayadoSaduSTamiti mRSA / yathA vA krodhAbhibhUtaH pitA putramAha-na tvaM mama putra iti, adAsaM vA dAsamabhidhatte iti / tathA mAnAniHsRtA yatpUrvamananubhUtamapyaizvayamAtmotkarSakhyAphnAyAnubhUtamasmAbhistadAnamiyamaizvamityAdi vadati 2 / tathA mAyAyA niHsRtA yatparavaJcanAbhiprAyeNa satyamasatyaM vA bhASate 3 / tathA lobhAniHsRtA vaNikprabhRtInAmanyathA krItamevetthaM krItamityAdi 4 / tathA premNo niHsRtA, yadatipremavazAddAso'haM tavetyAdi vadati 5 / tathA dvepAniHsRtA matsariNAM guNavatyapi nigu - No'yamityAdi 6 / tathA hAsyAmniHmatA yathA kAndarpikANAM' kasmiMzcitkasyacit sambandhini gRhIte'pi pRSTAnAM keliMbazato na dRSTamityAdi 7 / tathA bhayAnniHmatA taskarAdibhayenAsamaJjasabhAsaNam 8 / tathA 1 paraM pratyA0 mu / / 2 tava tavetyAdi-khaM. // 3 0nA iti dazavai hAri. vRttau [50 206 A] pAThaH // pra.A. 262 // 134 // 23ER Swagand
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: // 135 // AkhyAyikA nitA yathA kathAsvasaMbhavyabhidhAnam 9 | tathA upaghAtAnnisRtA caurastvamityAdyasadasyA khyAnamiti 10 / 862|| kama atha tRtIyabhASAyAH satyAmRvAyA bhedAnAha - 'upapanne 'tyAdi, utpannamizritAdibhedAtsalyApA bhASA dazadhA bhavati / iha ca madhyasthitasya 'mIsaya' tti padasya sarvatrApi samvAdutpannamizritA vigatamizritetyAdi draSTavyam / tatazca utpannamizritA anutpannaiH saha saGkhyApUraNArthaM yA sA utpannamizritA evamanyatrApi yathAyogaM bhAvanIyam tatrotpannamitritA grAme nagare vA nyUneSvadhikeSu vA dArakeSu jAteSu daza dArakA asminnadya jAtA ityAdi / vyavahArataH satyAmRSAtvAd asyAH / zvaste zataM paJcAzatyapi dattAyAM loke mRSAtvAdarzanAdanutpanneSvevAdatteSveva ca mRSAtvavyavahArAt 1 / tathA evameva maraNakathane vigatamizritA / yathA asminnadya daza vRddhA vigatA ityAdi 2 | tathA janmano maraNasya ca kRtaparimANasyAbhidhAne visaMvAdane ca mizrakamizritA utpannavigatamizritetyarthaH / yathAstore daza dArakA jAtA daza ca vRddhA vipannA iti 3 / tathA prabhUtAnAM jIvata stokAnAM ca mRtAnAM zaGkha zaGkhanakAdInAmekatra rAzau dRSTe yadA kazvidevaM vadatiaho mahAn jIvarAzirayamiti tadA sA jIvamizritA / satyAmRSAtvaM cAsyA jIvatsu satyasyAnmRteSu mRSAsvAt 4 | tathA yadA prabhUteSu mRteSu stokeSu jIvatsu ekatra rAzIkRteSu zaGkhAdidevaM vadati - aho mahAnayaM mRto jIvarAziriti tadA sA ajIvamizritA, asyA api satyAmRSAtvaM mRteSu satyatvAt jIvatsu ca mRSAtvAt 5 / tathA tasminneva rAzau etAvanto'tra jIvanti etAvanto'tra mRtA iti niyamenAvadhArayato visaMvAde jIvAjIvamizritA 6 / 139 dvAre bhASA caka gAdhA 860 865 pra. A. 263 // 135 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASA gAthA pra. A. 263 tathA mUlakAdikamanantakAyaM tasyaiva satkaH paripANDupatrairanyena vA kenacitpratyeka vanaspaninA pravacana / mizramavalokya sarvo'pyeSo'nantakAyika iti vadato'nantamizritA 7 / tathA pratyekavanaspatisaGghAtamanantasAroddhAre kAyikena saha rAzIkatamavalokya pratyekavanaspatizyaM sarvo'pIti badataH pratyekamizritA 8 / saTIke tathA addha-kAlaH, sa ceha prastAvAddivaso rAtrirvA parigRhyate / sa mizrito yayA sA advAmizritA / dvitIya yathA kazcitkanana tvarayana divase dhartamAna eva vadati- 'uttiSTha rAtrirjAneti, rAtrI kA vartamAnAyAmuttiSTha' divaso jAta iti 9 / tathA divasamya rAvervA ekadezo'ddhAddhA, sA mizritA yayA yA addhAddhAmizritA / // 136 // yathA prathamapauruSyAmeva vartamAnAyAM kazcita kazcana svarayanne badati-cala cala madhyAhojAta iti 10 // 893 // / asatyAmRpAyA bhedAnAha-AmaMtaNI' tyAdigAthadvayam , AmantraNyAdibhedAdasatyAmRSA bhASA dvAdazabhedA bhavati / tatra AmantraNI he devadatta ! ityAdi / epA hi prAguktasatyAdibhASAtrayalakSAvikalatvAmma satyA nApi mRSA nApi matyApA, kevalaM vyavahAramAtrapravRttiheturityasatyAmRSA 1 / "evaM bhAvanA kAryA / AjJApanI-kAyeM pAmya pravartanam , yathedaM kurviti 2 / yAcanI kasyApi vastuvizeSasya dehIti mArgaNam 3 / pracchanI avijJAtasya saMdigdhasya vA kasyacidarthasya parijJAnAya tadvidaH pAyeM kathametaditi pracchanam 4 / prajJApanI vineyajanasyopadezadAnam , yathA prANivadhAnivRttA bhavanti bhavAntare prANino dIrghAyuSa ityAdi 5 / pratyAkhyAnI-yAcamAnasya pratiSedhavacanam 6 / 1 battiSTha 2 rAtriH mu.|| 2 084 2 di0 mu. // 3 bhAmaMtraNItyAdi mA0 mu0 // 4 na ghA-mu // 5 evaM sarvatrApi bhaavnaa-muH| dharmasaMvRttau [pa. 123] api 'sarvatrArina sti / LAX // 136 // PAHARAN imalsi n a
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: ||137|| icchAnulomA nAma yathA kazcit kiJcana kAryamArabhamANaH kaJcana pRcchati sa prAha-karotu bhavAn mamApyetadabhipretamiti 7 / anabhigRhItA yatra na pratiniyatArthAvadhAraNam, yathA bahuSu kAryeSUpasthiteSu kazcit kaJcana pRcchati kimidAnIM karomi 1 sa prAha-yatpratibhAsate tatkurviti 8 / abhigRhItA-pratiniyatArthAyathA idamidAnIM kartavyamidaM neti / yadvA anabhigRhItA yA'rthamanabhigRhyocyate DitthAdivat / vadhAraNam, abhigRhItA svarthamabhigRhya yogyate ghaTAdivat 9 / saMzayakaraNI yA ekakA vAganekArthAbhidhAyitayA "parasya saMzayamutpAdayati / yathA saindhavamAnIyatAmityatra saindhavazabdo lavaNavastra-puruSa-vAjiSu 10 / vyAkRtA yA prakaTArthA 11 / avyAkRtA atigambhIrazabdArthA avyaktAkSaraprayuktA vA avibhAvitAvAditi 12 // 894 // 895|| 139|| 2 idAnIM 'vayaNasolasagaM' ti catvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha 140 dvAre vacana SoDazakam gAthA 896 pra.A. 263 kAlati 3 zratiyaM 6 liMgatiyaM 9 taha parokakha 10 pacacaktraM 11 / uvaNayasaNayacakkaM 15 ajjhatthaM ceca solasamaM // 896 // 'kAlatiya' gAhA, kAlatrikaM tathA vacanatrikaM tathA liGga tathA parokSamatra prathamaikavacanasya lopa:, tathA pratyakSaM tathopanayacatuSkam, tathA'dhyAtmaM caitra SoDazamiti gAthAvayavArthaH / tatrAkarokaroti kariSyatItyatItAdikAlanirdezapradhAnaM vacanajAtaM kAlatrikavacanamityarthaH / tathA eko dvau bahava ityekatvAdyabhidhAyakaH zabdasandarbho vacanatrikamiti / tatheyaM strI, ayaM puruSaH, idaM kulamiti trINi 'liGga1 parasparaM mu.| dharmasaM vRttAvapi 'parasya' iti pAThaH // 2 atigabhIra0 mu. / tulanA- dharmasaM vRttiH // gAthAsamudAyArthaH // 137 // avayavArtha:- je. // 3 liGgapradhAnAnIti tathAkhaM. //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke nakSatrAdi. | mAsapaJcakama gAthA 897. dvitIya khaNDa: pradhAnAni vacanAnIti 'liGgatrikam / tathA sa iti parokSanirdezaH parokSavacanam / ayamiti pratyakSanirdezaH pratyakSavacanam tathoyanayApanayavacanaM caturdhA bhavati, tadyathA-upanayApanayavacanam , tathA upanayopanayavacanam , tathA apanayopanayavacanam , tathA apanayApanayavacanamiti / tatropanayo-guNoktiH , apanayo-dopabhaNanam , tatra surUpeyaM rAmA paraM duHzIlA ityupanayApanayavacanam / tathA murUpeyaM strI suzIletyupanayopanayavacanam / tathA 'kurUpeyaM strI paraM suzIletyapanayopanayavacanam / kurUpeyaM kuzIlA cetyapanayApanayavacana miti / A yatA upanayaH-stutirapanayo-nindA, tayorvacanacatuSka-yathA rUpavatI strInyuyanayavacanam , kurupAstrItyapanayakacanam , rUpacanI 'strI kintu kuzIletyupanayA 'panayavacanam , "kurUpAstrI kintu suzIlenyapanayopanayavacana miti tathA anyaccetasi nidhAya vipratArakabuddhayA'nyadbhiNipurapi sahasA yaccetasi tadeva yakti yattat SoDazamadhyAtmavacanam // 896 // 140 // idAnI 'mAsANa paMcabheya' si ekacatvAriMzadattarazatatamaM dvAramAha--- mAsA ya paMca sutte nakvatto 1 caMdio 2 ya riumAso 3 / Aicco'viya 'iyaro 4 'bhivaDDio taha ya paMcamao 5 // 9 // aharatta sattavIsaM tisattasattadvibhAga nakvatto 27 / / caMdo uNattIsaM visaTThi 'bhAyA ya yattIsaM 29 33 // 898 // liGgatrika-si. nAsti // 2 kuruyA strIyaM paraM-mu.] AA cidvayamadhyavartipAThaH mu. naasti|| 3 strI. je. nAsti / / 4 tathA kurupA-je. khaM.11 5 avro-mu.|| 6 bhAgA utaa.|| pra. A. 264 // 138 // A ..
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 139 // 30 mAso tIsadiNo 30 Aicco tIsa hoi aDaM ca abhivaDio ya mAso cavIsa eNa leNaM bhAgANigavIsasayaM tIsA egAhiyA diNANaM tu 31 ee jaha niSphattiM dahati samayAu taha neyaM 'mAsA ya paMca' gAhA, mAsA nakSatrAdayaH paJca 'sUtre' pAramezvare pravacane pratipAditA iti zeSaH / tatra nakSatreSu bho nAkSatraH kimuktaM bhavati - candravAraM caran yAvatA kAlenAbhijita AramyottarASADhA nakSatra paryantaM gacchati tatkAlapramANo nAkSatro mAsaH / yadivA candrasya nakSatramaNDale parivartayato niSpanna ityupacArAnmAsospi nakSatram tathA candre bhavazcAndraH yugAdau zrAvaNe mAse bahulapakSapratipada Arabhya "yAvatpaurNamAsI parisamAptistAvatkAlapramANaJcAndro mAsaH / ekapaurNamAsIparAvartazcAndro mAsa iti yAvat, athavA candracAraniSpannatvAdupacArato mAso'pi candraH 2 / caH samuccaye / tathA RtumAsaH iha kila RtukarUDhyA paSTyahorAtrapramANo mAsadvayAtmakaH, tasyArdhamapi mAso'vayave samudAyopacArAt RtuH sa cArthAtparipUrNa triMzadahorAtrapramANaH / eSa eva ca RtumAsaH karmamAsa iti vA sAvanamAsa iti vA vyavahiyate / uktaJca - " , "esacaiva umAso kammamAso 'sAvaNamAso bhanna" [ 1 yAvatpUrNimA0 mu. // 2 cAndra:-mu. // / 3 sAvaNI - mu. // ] iti 3 | // 899 // / // 900 // 141 dvAre nakSatrAdi mAsa paJcakam gAthA 897 - 100 pra. A 264 // 139 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: // 140 // tathA AdityasyAyamAdityaH sa ca ekasya dakSiNAyanasyottarAyaNasya vA vyazItyadhikadinazatapramANasya SaSThabhAgamAnaH yadivA AdityacAraniSpannatvAdupacArato mAso'pyAdityaH 4 | tathA paJcamo mAsobhirdhitaH / abhivardhito nAma mukhyatatrayodazacandramAsapramANaH saMvatsaraH / dvAdazacandra mAsapramANA saMvatsarAdekena mAsenAbhivardhitatvAt paraM tadvAdazabhAgapramANo mAso'pyavayave samudAyopacArAdabhi vardhitaH 5 | tadevamuktA nAmato nakSatrAdayaH paJcApi mAsAH // 897 // " sAmpratameteSAmeva mAsAnAM dinaparimANamAha- "aharate' gAhA, 'u' gAhA, 'bhAgA' gAhA, nAkSatro - nakSatrasambandhI mAmaH saptaviMzatirahorAtra ekasya cAhorAtrasya saptaSaSTirbhAgAtriH saptaekaviMzatirityarthaH / tathA cAndraH - candramAsaH ekonatriMzadahorAtrA dvASaSTibhAgAtha ahorAtrasya dvAtriMzat / tathA RtumAsaH paripUrNAni triMzaddinAni / tathA AdityaH- AdityamAso bhavati triMzadahorAtrA ardha cAhorAtrasya / tathA abhivardhitamAso dinAnAmekenAdhikA triMzat, ekatriMzadahorAtrA ityarthaH, rate artistya caturviMzatyuttarazatarUpeNa chedena mAgena vibhaktasya ekaviMzatyadhikaM zarta bhAgAnAM bhavatIti / ete paJcApi mAsA yathA niSpatti labhante tathA 'samayAt' siddhAntAd 'jJeyaM' jJAtavyamiti / 1 addaratetyAdigAthAzrayam-khaM. si. // 2 sapta trayo vArAH sapta paka0 mu0 // etAH sthApanAH mu. nAsti / 141dvAre nakSatrAdi mAsa pazcakam gAthA 897 100 pra. A. 265 // 140 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 14 // sa ca niSpattiprakAraH siddhAntAnusAreNa vineyajanAnugrahAya kizcid daya'te-iha kila candracandrA-bhivardhita-candrA 'bhivardhitalakSaNa saMvatsarapaJcakapramANe yuge ahorAtrarAzistriMzadadhikASTAdazazatapramANo ||141 dvA 1830 bhavati / kathametadavasIyate ? iti ceducyate-iha sUryasya dakSiNamuttaraM vA ayanaM yazItiadhikadina- | cAndrAri zatAtmakaM yuge ca paJca dakSiNAyanAni paJcottarAyaNAnIti sarvasaGkhyayA dazAyanAni tatasvathazItyadhika mAsadinazataM dazakena guNyate ityAgacchati yathokto dinraashiH| evaMpramANaM dinarAzi sthApayitvA nakSatra- paJcakama candraRtvAdityamAsAnA dinamAnAnayanAya yathAkrama saptapaSTidvASaSTaye kaSaSTiSaSTilakSaNa rbhAgahArairbhAgaM haret , gAthA tato yathoktaM nakSatrAdimAsagatadinaparimANamAgacchati / tathAhi-yugadinarAzistriMzadadhikASTAdazazatapramANo 897dhriyate : tasya saptapaSTiyuge nakSatramAsA iti saptapaSTayA bhAgo hiyate labdhAH saptaviMzatirahorAtrAH, ekaviMzatirahorAtrasya saptapaSTibhAgAH, 'eSa nakSatramAsaH / tathA tasyaiva yugadinarAzeviMzadadhikASTAdazazata pra. A. mAnasya yuge candramAmA dvApaSTiriti dvApaSTayA bhAge hane yallabhyate taccandramAsamAnam / tathA'syaiva yugadi-265 narAzerekaSaSTiya ge RtumAsAH, ityekapaSTayA bhAgaharaNe labdhaM yathoktamRtumAsamAnam / tathA yuge sUryamAsAH paSTiriti paTathA dhruvarAzerbhAgahAre yallabdhametatsUryamAsaparimANam, uktaM ca A rikkhAImAsANaM karaNamiNamaM tu aannnnovaao| jugadiNarAsi ThAviya aTThAra sayAI tiisaaii||1|| 1 ek-khN.|| 141 // ARkSAdimAsAnAM karaNamidaM tvAnayanopAyaH / yugadinarAzi sthApayitvA'STAdaza zatAni triMzAni ..
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 141vA cAndrAdi mAsapaJcakama gAthA 897 dvitIyaH khaNDa: * tAhe harAhi 'bhAyaM rikkhAIyANa diNakaraMtANaM / sattaTThIvAvaTThIegaTThIsaTThibhAgehiM // 2 // " vyavahAra bhA. u. 1, gA. 16-17] tathA yasmin varSe abhivardhitarUpe talIye paJcame vA trayodaza zazimAsA bhavanti tadvaSaM dvAdazabhAgIkriyate tata ekaiko bhAgo'bhivardhitamAsa ityucyate / iha kilAbhivardhitasaMvatsarasya trayodazacandramAsamAnasya dinaparimANaM vyazItyadhikAni trINi zatAni catuzcatvAriMzacca dvApaSTibhAgA rAtrinditrasya 38366 / tathAdvi-ekasmin candramAse ekonaviMzaddinAni dvAtriMzacca dvApaSTibhAgAH / mAsAzca trayodaza iti tAni dinAni tadaMzAca trayodazabhiguNyante jAtAni saptasaptatyuttarANi dinAnAM trINi zatAni, aMzAnA va poDazAdhikAni catvAri zatAni / te ca dinasya dvApaSTibhAgAH / tato dinAnayanAya dvApaSTayA bhAgo hiyate labdhAni SaT dinAni / tAni ca pUrvoktadineSu mIlyante / tato jAtAni trINi zatAni dhyazItyadhikAni dinAnAM catuzcatvAriMzacca dvApaSTibhAgAH / tata 'varSe mAsA dvAdaza' iti mAsAnayanAya dvAdazabhirbhAgo hiyate, labdhA ekatriMzadahorAtrAH, zeSAstiSThantyahorAtrA ekAdaza / te ca caturviMzatyuttarazatabhAgakaraNArtha caturviMzatyuttarazatena guNyante / jAtAni trayodaza zatAni catuSSaSTya. dhikAni, ye'pi ca uparitanAzcatuzcatvAriMzad-dvApaSTibhAgAste'pi caturviMzatyuttarazatabhAgakaraNArtha // 142 // pra. A. // 142 // tatohara mAmRzAdInAM dinakaganAnAm / sampaSTidvApaSTiepaSTripaSTimArgaH / / 2 / / 1 maagN-mu.||2 tasmin-mu. / asmin-khaM saM. si.||3c-mu. nAsti / / Shai...
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke |142 cAndrA varSANi dvitIya dvAbhyAM guNyante jAtA aSTAzItiH, sA'nantaramAgarAzau prakSipyate, jAtAni ca caturdaza zatAni dvipaJcAzadadhikAni, teSAM dvAdazabhirbhAge hRte labdhamekaviMzatyuttaraM zataM caturviMzatyuttarazatabhAgAnAm , etAvadabhivardhitamAsapramANam, 3 uktaM ca "jami varisaMmi terasa sasiNo mAsA havaMti so vriso| bArasabhAe kajjai abhivar3iyamAsa so bhAgo // 1 // tih-600||14|| samAti parisAtaca gahi dvicatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha saMvaccharA u paMca u caMde 1 caMde 2 'bhidhaDDie 3 ceva / caMde 4 'bhivaDDie 5 taha bisahimAsehiM jugamANaM // 901 // __ 'saMbaccharAu' gAhA, cAndrazcAndro'bhivardhitaH cAndro'bhivardhitazcetyevaM krameNa pazca saMvatsarA bhavanti / ete ca pazcApyanena krameNa bhavanto milityA ekaM yugaM niSpAdayantIti yugasaMvatsarA ityucyante / tatra pUrvoktasvarUpacandramAsaniSpannatvAtsaMvatsaro'pi cAndraH / tasya ca pramANaM trINi zatAni catuSpaJcAzadatarANi dinAnAM dvAdaza ca dvApaSTibhAgAH 35412 / tathAhi-ekonatriMzadinAni. dvApaSTibhAgIkRtasyAhorAtrasya ca dvAtriMzadaMzAzcandramAsaH 26 sa ca dvAdazabhiguNyate tato yathoktaM candrasaMvatsarapramANaM bhavati / evaM dvitIyacaturthAvapi saMvatsarAviti / tathA candrasaMvatsarAdekena mAsenAbhivardhitatvAdabhivadhitasaMvatsaraH / tasya ca pramANaM trINi zatAni ahnAM vyazItyadhikAni catuzcatvAriMzacca dvApaSTibhAgAH yasmin varSe trayodaza zazino mAsA bhavanti tat varSadvAdazamAgIkriyate sa mAgo'bhivarSitamAsaH // 2 // 1 iti-mu.||2 tulanA-sthAnAGgasU.460 / / 901 pra. A 266 // 143 // / // 143
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre 143 dva loka saTIke dvitIyaH khaNDa: khaNDakA gAthA 902. ||144 // pra. A. 3833 / tathAhi-ekatriMzadahorAtrAzcaturvizatyuttarazatabhAgAnAM caikaviMzaM zatamabhivardhitamAsapramANam / tatraikatriMzaddinAni dvAdazabhiguNyante jAtAni dvAsaptatyuttarANi trINi zatAni / yaccaikavizatyadhikaM bhAgazataM tadapi dvAdazabhiguNyate jAtAni dvipaJcAzadadhikAni caturdaza zatAni / teSAM ca caturviMzatyadhikazatena bhAgaharaNe labdhAnyekAdaza dinAni tAni ca pUrvoktadineSu prakSipyante / bhavanti ca trINi zatAni dhyazItyadhikAni / zeSasya cASTAzItirUpabhAjyarAzezcaturviMzatyuttarazatarUpabhAjakarAzezca yathoktabhAgAnayanAya dvikenApavartanA kriyate / labdhAzcatuzcatvAriMzat dvApaSTibhAgAH, esso'bhivdhitsNvtsrH| evaM paJcamo'pi / ebhizcAndrAdibhiH paJcabhiH saMvatsareka yugaM bhavati / tacca dvipaSTi candramAsapramANam / tathA hai-yuge trayazcandrasaMvatsarAH, ekaikAsmiMzca candrasaMvatsare dvAdaza candramAsAH, tatastrayo dvAdazabhiguNyante jAtaH parvizana, abhivadhinasaMvatsagai ca yuge dvAveva ekaikasmizvAbhivardhitasaMvatsare trayodaza candramAsAH, adhikamAsakasya tatra sadbhAgat , tato dvau trayodazabhiguNyete jAtAH SaDviMzatiH, ubhayamIlane va dvApaSTizcandramAsA iti // 901 // 142 // idAnIM ''logasarUvaM' ti tricatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha mAdhavaIe talAo IsiMpaJbhAra uvarimatalaM jA / caudasarajjU logo tassAho vitthare satta // 902 // uri paesahANI tA neyA jAva bhUtale egA / tayaNappaesavuDhI paMcamakappaMmi jA paMca / 903|| 1logsvruuvN-mu.||2 tss-taa.|| 266 am 144
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: lokakhaNDakAdi gAthA - // 14 // | 917 pra A. puNaravi paesahANi jA 'siddhasilAe ekagA rajjU / dhammAe logamajjho joyaNaassaMkhakoDIhiM / / 904 // hehAhomuhamallagatullo upari tu saMpuDaThiyANaM / ' aNasaraha mallagANaM logo paMcasthikAyamao // 905 / / tiriyaM sattAvannA uDDa paMceSa huti rehAo / pAesu causu rajjU caudasa rajjU ya tasanADI // 20 // lirika paDase pocha dosu aTTha dasa ya ivikke / yArasa dosu solasa dosu bIsA ya causupi / 907 // puNaravi solasa dosubArasa dosupi hu~ti nAyavyA / tisu dasa tisu aTTa cchA ya dosu dosupi cattAri // 9 // oyariya loyamajhA cauro cauro ya sabahiM neyA / / tiga tiga duga duga ekikago ca jA sattamI puDhacI // 909 / / aDavIsA chuvvIsA caucIsA vIsa sola dasa cauro / sattAsuvi puDhavIsu tiriyaM khaNDuyagaparimANaM // 11 // 1 siddhi0 je. 26 siddhasilAi taa.||2.bho-taa, // 3 ekikke-je. 2 / ekkekko-taa.|| 4 dosNtaa.|| 5 etAzcatvAraH gAthA pAcArAmavRttI (pa. 166 B) dRzyante / 6 vosaM.tA. // 7 ekkigago-tA. // 18 // 14 // mmsenew
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 146 // WAARD // 1.13 // paMca saya vArasutara heTThA tisayA u caura amahiyA / aha uDheM aha sayA solahiyA khaMDayA savve // 111 // 'battIsaM rajjuo heDA rupagassa huti nAyavvA / egoNImuvariM carcA savcapiMDeNaM // 992 // dAhiNapAsa' dukhaMDA vAme saMdhijja vihiyavivarIyaM / nADIjuyA tirajjU uDDAho satta to jAyA heTAo vAmakhaMDaM dAhiNapAsaMmi Thavasu vivarIyaM / uvarima tirajju khaMDaM vAme ThANaMmi saMdhijjA // 994 // tinni sayA teyAlA rajjUNaM hRti samyogammi | cauraMsaM hoi jayaM sattaNha ghaNeNimA saMkhA // 115 // cha khaMDage yadugaM ca durgaM dasa huti cattAri / usu cakka gevejjaNuttarAI cakkaMmi // 916 // sabhupurimatAo avaraMto jAva 'rajjubhANaM tu / rajjumANeNa logo caudasarajjuo eeNa // 917 // 1 itaH pUrva tA. pratau "satteva ya rajjuo egA paMcetra logavitthArA / aha tiriya baMgaloe egA rajjUya logaMte // ityadhikA gAthA vidyate bhImazImA roka saMskaraNe'pi vidyate (pR.368) / / 2 ega0 tA // 30si tA0 // 4 yAntA // 5 rajjubhI eeNaje // | 143 loka khaNDaka gAthA 902 117 pra. a 267 // 14
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 14 // 'mAdhavaIe' ityAdigAthAtrayam , mAghavatyAH-tamastamaprabhAparAbhidhAnAyAH saptamanarakapRthivyAstalAd'alokasaMsparzinaH sarvAdhastanabhAgAdArabhya IpatprAgbhArAyAH-siddha zilAyAH sarvoparitanatalaM lokAntalakSaNaM yAvada dhobhAgena caturdazarajjUpramANo loko bhavati / tasya ca lokasyAdhastAta-saptamapRthivyA adhobhAge loka. vistarato dezonAH sapta rajjavaH, sUtrakAreNa svalpatvAddezonatvaM na vivakSitam / tato'dholokAntAdupari pradeza- khaNDaka hAni:-tiryagaGgulAsaGkhyeyabhAgahAnistAvad jJAtavyA yAvad bhRtale-tiryaglokamadhyavartisamabhUmibhAge vista-gAthA rata ekA rajjaH / tadanu-samabhUmibhAgAduparimukhaM pradezavRddhiH-tiryagaGgulAsaGkhyeyabhAgavRddhistAvad draSTavyA yAvaddhalokamadhye pazcame brahmalokAbhidhe kalpa vistarataH paJca rajjavaH / tataH punarapyUrva pradezahAnistAvadavaseyA yAvasiddhazilAyA upariSTAllokAnte vistarata ekaica rjjuuH| ghAyAM ca-ratnaprabhAparAbhi- pra. A dhAnAyAM prathamapRthivyAM yojanAnAmasaGkhathAtAbhiH koTibhirvahasamabhUbhibhAgAdatikrAntAbhirlokamadhyam / | 267 iyamatra bhAvanA-iha sAmastyena caturdazarajjvAtmako lokaH, sa ca tridhA bhidyate / tadyathA-Urdhvalokastiryagloko'dholokazca / tatra tiryaglokasya UrdhvAdho'pekSayA aSTAdazayojanazatapramANasya madhyabhAge jambUdvIpe ratnaprabhAyA bahusame bhUmibhAge merubahumadhye'STaprAdeziko rucakaH / tatra gostanAkArAzcatvAra uparitanAH pradezAzcatvArazcAdhastanAH / eSa eva rucakA sarvAsAM dizAM vidizA ca pravartakaH, / etasmAcca rucakA dhastiryaglokavibhAgAH / tathAhi-rucakasyAdhastAdupariSTAcca nava nava yojanazatAni tiryamlokaH, tasya ca tiryaglokasyAdhastAdadholokaH, upariSTA lokaH / dezonasaptarajjUpramANa UlokA, 1 alokpRthivyaasNsprshinH-je.||
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 148 // samadhikasaptarajjUpramANo'dholokaH, madhye'STAdazayojanazatocchyastiryaglokaH ! tato- 'rucakasamAd bhUtala |143 dvA bhAgAdadhomukhamasaGkhyAtA yojanakoTIgatyA ratnaprabhAyAM caturdazarajjvAtmakasya lokasya madhyabhAgaH paripUrNasaptarajjUpramANo bhavatIti // 902.-904 // samprati lokasya saMsthAnamAha-'heTTe 'tyAdi, adhastAd | khaNDakAti adhobhAge adhomukhamallakatanyaH-adhomukhIkRtasarAvasadRkSAkAraH, upari punaH sampuTasthitayormallakayo: gAthA zarAbayogakAramanusarati lokaH / ayamarthaH-prathamaM tAvadekaM zarAvamadhomukhamavasthApyate, tatastasyopari dvitIya 1902muparimRkhaM tasyApyupari tRtIyamadhomukhamityevaM vyavasthitazarAvatrayasadRzAkAraH sakalo'pi loko bhavatIti / 917 sa ca pazcAstikAyamayo-dharmA'dharmA''kAza-jIva-pudgalalakSaNaiH paJcabhirastikAyAptaH // 905 // pra. A. atha catudezaralvAtmakamapi lokamasatkalpanayA khaNDakAvibhAgena didarzayiSuH khaNDakaniSpAdanAya tAbadAha-'tiriya'mityAdi, tiryak-tirazcInAH saptapaJcAzatsaGkhyA rekhAH paTTikAdau sthApyante / UmuparyadhobhAvena punaH paJcaiva rekhAH sthApyA bhavanti / tathA 'pAesu causu' tti saptamyAstRtIyArthatvA caturbhiH pAdaiH-khaNDakairekA rajjUbhavani / iha caturbhiH khaNDakairekA rajjUH parikalpitA tato rajjUcaturthabhAgatvAt khaNDakaM pAda ityabhihitam . caturdazarajjUzca-UrdhAdhobhAvena caturdazarajjUpramANA sanADI / iyamatra bhAvanA-tiryagvyavasthApitasaptapazcAzadrekhAbhirUdhiobhAvena paTpaJcAzatkhaNDakAni jAyante / caturbhizca khaNDakairekA rajjUriti paTpaJcAzatazcaturbhirbhAgahAre UrdhAdhazcaturdaza rajjavo labhyante iti ! 48 .. 1 rucakasamAbhU0 mu.|| ASH
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ NANDASEANMptunescMYASHOMAINMMITE Inadensatirettoonsethernesd16mmendoutNDON EMAITREATMASMIRATESenseletonestswamPriHTaggarm pravacanasAroddhAre saTIke loka khaNDa mAthA902. // 149 tiryaktrasanADImadhye sarvatra ekai rajjUrupayomAvavimivezitarekhApazcakena khaNDakacatuSkasyaiva niSyannatvAt / evaM tAvat sanADImadhye UrdhAdhobhAvena khaNDakAnyuktAni // 906 // atha sakalasyApi lokasya tiryagvaHni khaNDakAnyabhidhAtukAmaH prathama tAva loke rucakAdArabhya lokAntaM yAvattiryakakhaNDAnyAha---'tiriya mityAdi, rucakasamAd bhUbhAgAcaM dvayoH paGktyorekonatriMzattamarekhoparivartinyostiyak-tirathInAni catvAri catvAri khaNDakAni manADImadhyagatAnyeva bhavanti, sanADayA bahistatra khaNDakAnAmabhAvAt / tata uparitanyorddhayoH paJjatyoH SaT khaNDakAni / tatra catvAri sanADImadhyavartInyeva ekaikaM tu sanADayA bahiH pratyekamubhayapAyayoriti / tata ekaikasyAM paGkto krameNASTau daza ca khaNDakAni / tathAhi-ekasyAM paGkto nADImadhye catvAri bahizcaikapAyeM dvayaM dvitIyapA'pi dvayamityaSTau / aparasyAM ca paGktau catvAri madhye bahizca ubhayataH pratyekaM tritayaM tritamiti daza / tato'pi dvayoH paGaktyoH pratyeka dvAdaza dvAdaza khaNDakAni, catvAri madhye bahizcatvAri catvArIti / tadananta dvayoH paGktyoH pratyekaM SoDaza SoDaza khaNDakAni, catvAri madhye pArzvayozca SaT paDiti / tata uparitanISu catasRSu paGktiSu pratyekaM viMzatiH khaNDakAni, catvAri madhye bahizcaikapAdye'STAcaparapArve'pyaprAviti / tadevamUrdhvaloke caturdazasu paGktiSu yathAsambhavaM khaNDakAnAM vRddhiruktA // 907 // ___ atha caturdazasveva paktiSu hAnimAha-(andhA. 10000) 'puNaravo' tyAdi, punarapyuparitanapaktidvaye SoDaza khaNDakAni / bhAvanA ca sarvatra prAgvadavaseyA / ' tata Urdha dvayoH paGktayoAdaza - 1 tato'pi paGkitadvaye dvaadsh-je.|| pra. A 268 // 149
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 143dvAre lokakhaNDakAdigAdhA 902 dvitIyaH khaNDa : // 15 // pra. A. dvAdaza khaNDakAni / tato'pi tisRSu paktiSu daza daza khaNDakAni / tato'pi timRSu pastiSu aSTAvaSTau khaNDakAni / tadanu dvayoH paGktyoH SaT paT khaNDakAni / tato'pi sAdhArevatindhodvayoH patyornADImadhyagatAnyeva catvAri catvAri khaNDakAni bhavantIti / itthaM tAvannijagurupradarzitasthApanAnusArato ruca. kAdArabhya lokAntaM yAvat 'tiriyaM cauro dosu' ityAdigAthAdvayaM vyAkhyAtam / apare tu vaiparItyena paTTe Su sthApanA pazyanta etadgAthAdvayaM lokAntAdArabhya lokamadhyaM yAvadvayAkhyAnayantIti / / 90 // athAdholoke saptasvapi pRthivISu UrdhAdhobhAvena khaNDakAnyAha--'oyariye' tyAdi, avatIrya lokAntAllokamadhyaM samAgatya tato lokamadhyAd-rucakalakSaNAdArabhya marvatra-sarvAsu pRthivISu vasanADImadhye UrdhAdhobhAvena catvAri catvAri khaNDakAni jJAtavyAni / sanADyAntu bahidvitIyAdyAsu pRthivISu yathAkramaM khaNDakAnAM trikaM trikaM dvikaM dvikamekaikaM ca khaNDakaM tAvad vijJeyaM yAvat saptamI pRthvI / iyamatra bhAvanA-ratnaprabhAyAM tAvat sanADyAH yahiH khaNDakAnAmabhAva eva / tataH zarkarAprabhAyA uparitanatalAdArabhya dakSiNa-vAmabhAgayoH pratipaGkti tirazcInAni trINi trINi khaNDakAni tAvadRdhiobhAvena jJeyAni yAvatsaptamapRthivyA adhastano bhAgaH / tato vAlukAprabhAyA uparitalAdarAbhya ubhayapAzcayoH khaNDakatrayAtpurataH punarapi trINi trINi khaNDakAni tAvadavaseyAni yAvatmaptamI pRthivI / tataH paGkiprabhAyA uparitalAdArabhya dvayoH pArzvayoH pUktikhaNDa kebhyaH parato dve dve khaNDake tAvadadhagantavye yAvatsaptamI pRthivI / tataH punarapi dhRmaprabhAyA Arabhya pArzvadvaye'pi dve dve khaNDake tAvadbhavato yAvatsaptamI pRthivI / tato bhUyo'pi tamaHprabhAyA Arabhya pArzvadvayostAvadekai khaNDakaM sthApanIyaM yAvat saptamI pRthivI / tataH ... 11150 // PRASHARE
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200L pravacana sAroddhAre saTIke "dvitIyaH lokakhaNDakAdi gAthA 902. saptamyAmapi pRthivyAM pUrvoktakhaNDakebhyaH parata ubhayapAyayorekai khaNDakaM pratipaGkti tAvadbhavati yAvatsadhistanI paGktiriti / tadevamadholoke UrdhAdhobhAvena khaNDa kAnyuktAni // 909 // atha tamastamaHprabhAyA Aramya ratnaprabhA yAvatpratipRthivi tiyavaskhaNDakAmANamAha-"aDavIsA' gAhA, saptamyA-tamastamaHprabhAyAM narakapRthivyAmaSTAviMzatiH khaNDakAni tiryagbhavanti / tatra trasanADayA bahirekapA dvAdaza dvitIyapArve'pi dvAdaza sanADImadhye ca catvArIti / tamaHprabhAyAM SaDaviMzatiH khaNDakAni, catvAri madhye bahirbhAgayozcaikAdazaikAdazeti / dhRmaprabhAyAM caturviMzatiH, catvAri madhye ubhayapArzvayozca daza dazeti / paGkaprabhAyAM viMzatiH, madhye catvAri bahirbhAgayozcASTASTrAviti / vAlukAprabhAyAM poDaza, madhye catvAri ubhayapArzvayozca SaT SaDiti / zarkarAprabhAyAM tiryagdaza khaNDakAni, catvAri madhye dakSiNa-vAmabhAgayozca trINi trINIti / ratnaprabhAyAM ca prasanADImadhyagatAnyeva catvAri tiryakkhaNDakAnItyevaM saptasvapi namastama:prabhAdyAsa prathivIpa tiryaktisvInakhaNDakAnAM-kalpita cataranAkAranabhobhAgarUpANa parimANasaGkhyAnaM samavaseyamiti // 910 // - atha sakalasthApi lokasya khaNDakasarvasaGkhyAmAha-'paJce' tyAdi, pazca zatAni dvAdazottarANidvAdazAdhikAni khaNDakAnAM 'he'tti adholoke bhavanti / tathAhi-'aDavosA' ityAdigAdhoktAna aSTAviMzatyAdyavAn mIlayitvA pratipRthivi aSTAviMzati-SaDviMzatyAdi vaNDakasaGkhayopetapakinacatuSTayamajhAbAccaturbhiguNayet , tato jAyante pazca zatAni dvAdazottarANIti / 'aha uda' ti, atha-adholokAdanantaramUrdhvam-Urdhvaloke trINi zatAni caturbhirabhyadhikAni khaNDakAnAM bhavanti / 'tiriyaM cauro dosu' bhaTThAvIse' tyaadi-mu.|| pra.A.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH // 152 // ityAdigAthAdvitayoditakhaNDakamIlane yathoktamaGkhyAsadbhAvAt / sarvANi cAdholoko_lokasambandhIni / khaNDakAni militAni aSTau zatAni poDazAdhikAni bhavantIti / / 911 // lokaatha sarvasminnapi loke yAvatyo yAvatyo rajjavo bhavanti tAvatIdarzayitumAha-'battosa' ityAdi, khaNDakA rucakasya-pUrvoktasvarUpasthAdhastAdadholoke ityarthaH dvAtriMzadrajjavo bhavanti jJAtavyAH, iha kila tridhA gAthA rajjU:-sUcIrajjUH pratararajjUpanarajjUzca / tatrAyAmataH khaNDakacatuSTayapramANA bAhalyataH punarekakhaNDapramitA khaNDakazreNiH sUcyAkAravyavasthApitakhaNDakacatuSTayaniSpannatvAtsUcIrajjUH, sthApanA ....tathA epeva prAkpra-917 darzitA khaNDakacatuSkAtmikA sUcistayaiva guNyate, ataH pratyeka khaNDaka catuSTayaniSpannasUcIcatuSTayAtmikA pra. A. uparitanAdhastanakhaNDakarahitA poDazakhaNDakasaGkhyA pratararajjUH sampadyate, sthApanA tathA pratara eva mUcyA 269 guNito daivyeNa viSkambhataH piNDatazca samamaGkhyakhaNDakopetA sarvatazcaturasrA ghanarajjUH / deAdiSu viSvapi sthAneSu samatAlakSaNasyaiva ghanasyeha rUDhatvAn / pratararajjuzva dIrgha-viSkambhAbhyAmeva samAnapiNDastasyaikakhaNDakamAtratvAditi bhAvaH / eSA ca ghanarajjUzcatuHSaSTikhaNDa kAtmikA, pUrvoktamUcyA'nantaroditaSoDazakhaNDakapramite pratare guNite etAvatAmeva khaNDakAnAM bhAvAn / sthApanA ca-pAguktapoDazakhaNDakAtmakatarasyopari tIna vArAn SoDaza SoDaza khaNDa kAni davA bhAvanIyA / tathA ca dedhya viSkambha-piNDaistalyo'yamApadyata iti / uktaM ca-- "muI rajjU cauhiM u khaMDagehiM molamahi payarajjU ya / causadvikhaMDagehiM ghaNarajjU hoi vinneyA ||1 // " // 152 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke lokasvaNDakAdi gAthA tato dvAdazottarapazvazatarUpasyAdholokakhaNDakarAzeH pratararajjvAnayanAya SoDazabhirbhAge hate dvAtriMzapravacana pratararajjavo bhavanti / tathA upari-Uloke ekonaviMzatiH pratararajjavaH, caturuttarazatatrayasya SoDazasArodAra bhirbhAgahAre ekonaviMzatereva labhyamAnatvAt / tathA sarvapiNDena-adholoko lokasambandhisarvarajjUmIla nena ekapaJcAzatpratararajjavo bhavantIti / / 912 / / dvitIyaH sAmprataM ghanarajjUsaGkhyA pratipipAdayiSuH prathama tAvallokaghanIkaraNamAha--'dAhiNa' gAhA, 'heTAo' gAhA, Urdhvaloke tramanAuthA dakSiNapArzvavartinI ye dve khaNDe--brAhmalokamadhyAdadhastanamuparitanaM ca khaNDaM te parigRhya viparIte ca vidhAya-adhastanabhAgamuparitanam uparitanaM cAdhaH kRtvetyarthaH, vAmapAveM sandadhyAt-saMyojayet / tataste dve khaNDe rajjUvistRtayA satADayA yute sarvatra vistaratastisro rajjayo jAtAH, UrdhvAdhazvocchyeNa sapta rajjavaH ityUlalokasaMvarttanam , 'heTAu' ti adhastAd-adholoke punastrasanADIto vAmabhAgavarti khaNDaM buddhayA gRhItvA dakSiNapArzve viparItaM kRtvA sthApayet / tata uparitanasaMvatitoyalokarUpaM khaNDaM trirajjUvistIrNa saMvartitAdholokakhaNDasya vAme sthAne-vAmapAyeM saGghAtayet / iyamatra bhAvanA-iha svarUpatastAvalloka urdhAdhazcaturdazarajjUpramANaH adhastAdvistarato dezonasaptarajjUpramANaH, tiryaglokamadhyabhAge ekarajjUH, brahmalokamadhye paJcarajjUH upari ca lokAnte ekarajjUH, zeSasthAneSu punaraniyatavistaraH / evaMpramANasya lokasya vaizAkhasthAnasthakaTisthakarayugmapuruSAkArasya ghanIkaraNAya prathamamuparitanalokAdha saMvaya'te / tathAhi-sarvatraikarajjUvistIrNAyAstrasanADathA dakSiNabhAgavartinI brahmalokamadhyAdadhastanamuparitanaM ca ye dve khaNDe kUrparAkArasaMsthite brahmalokamadhye pratyekaM dvirajjUvistIrNe dezonArdhacatuSTaya pra.A. 269 // 15 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 143 dvAre loka khaNDakAdi gAthA dvitIyaH khaNDa 154|| rajjUcchaye te buddhikalpanayA samAdAya sanADyA evottarapArve caiparItyena saGghAtyete, evaM coparitanaM lokAdha virajjUvistAraM dezonasaptarajjUcchyam , bAhalyatastu brahmalokamadhye pazcarajjUpramANamanyatra tvaniyatabAhalyaM jAyate / tato'dholoke ca sanADathA dakSiNabhAgavaya'dholokakhaNDamadhomAge dezonatrirajjUvistAraM krameNa hIyamAnavistaraM tAvadyAvadupariSTAdrajjvasaGkhyeyabhAgaviSkambhaM samadhikasaptarajjUcchyaM buddhathA parigRhya vasanADayA evottarapAce UrdhvAdhobhAgaviparyAsena saMyojayet / evaM ca kRte'dhastanaM lokAdhaM dezonacatU. ranigA sAnirelamArajanalayaM bAilyato'pyadhaH kvacitkizcidUnasaptarajjUmAnam , anyatra tvaniyatayAhalyaM jayAte / tata upastinamadhaM vuddhayA gRhItvA'dhastanasyArthasyottarapAce saGghAtyate / tathA ca sati kaca. tsAtirekasaptarajjUcchayA, kvacicca dezonasaptarajjUcchyaH , vistaratastu dezonasaptarapramANo dhano jAtaH / tataH saptarajjUnAmupari yadadhikaM tatparigRhya uttarapArthe urdhvAdha AyataM saGghAtyate / tato bistarato'pi paripUrNAH saptarajjavo bhavanti / tathA saGghAtitoparitanakhaNDasya pAhalyaM kvacitapatra rajjayaH, adhastanakhaNDamya tu bAhalyaM adhastAdyathAsambhavaM dezonAH sapta rajjavaH / tata uparitanakhaNDavAhalyAdezonarajjUdrayamatrAtiricyate ityasmAdatiricyamAnabAhalyAdadhaM gRhItvA uparitanakhaNDacAhalye saMyojyate / evaM ca kRte bAhalyatastAvat kiyatyapi pradeze kizcidUnAH SaT rajavo bhavanti / vyavahAratastu sarvamadhyetacaturasrIkRtanabhAkhaNDaM saptarajjUpramANamucyate / vyavahAranayo hi kiJcinnyUnasaptahastAdipramANamapi paTAdivastu paripUrNasaptahastAdimAnaM vyapadizati / dezato'pi ca dRSTaM vAilyAdidharma paripUrNe'pi vastuni vyavasyati sthUlaaSTitvAditi bhAvaH / ata eva tanmatenaivAtra saptarajjavAhalyatA sarvagatA'yagantavyA / AyAma-viSkambhAmyA pra.A. 270 ||2yz Marathawnishtaang ... ma d h ubalbesexdadisudiode
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana - sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 155 // mapi yatra dezonasaprajjpramANamidaM vyavahAratastatrApi pratyekaM saptarajjUpramANatA dRzyA / tadevaM vyavahAranayamatenAyAma- viSkambha bAhalyaiH pratyekaM saptarajjupramANo ghano jAyate / etaca paTTikAdau likhitvA bhAvanIyamiti // 913 --914 / / idAnIM ghanIkRtasya lokasya rajjUsakhyAM pratipAdayitumAha - ' tiNi' ityAdi, sarvasminnapi caturajjvAtmake loke kRte tricatvAriMzaduttarANi trINi zatAni rajjUnAM bhavanti / atha ghanIkaraNe kI saMsthAnI lokaH sampadyate ? tatrAha - 'usa hoi jayaM' caturasra - sarvataH samacaturasra jagatloko bhavati / saMvartitaM saditi zeSaH / iyaM ca tricatvAriMzaduttarazatatrayalakSaNA rajjUsaGkhyA saptAnAM ghanena 'samatrirAzihatirdhana' itivacanAdanyo'nyaM tristADanena jAyate / etaduktaM bhavati - saMvartitasya lokasyAyAma viSkambhavAlyAnAM pratyekaM saptarajjUmAnatvAt sapta saptakena guNyante jAtA ekonapaJcAzat, sA'pi punaH saptakena guNyate jAtAni trINi zatAni tricatvAriMzAnIti / etacca vyavahAramAzrityoktam, nizzyatastu ekonacatvAriMzadadhikazatadvaya saGkhyAnAmeva ghanarajjUna sambhavAt / tathAhi-SaTapaJcAzatsaGkhyAsvapi paGktiSu 'tirIyaM cauro dosra" ityAdigAthAkathitAni caturAdIni pratarakhaNDakAni ekaikapaktigatAni pRthakpRthagvargyante / 'sadRzadvirAzighAto varga' itivacanAt catuSkAdayo'GkAzcatuSkAdibhireva guNyante ityarthaH / jAtAH SoDazAdayo'GkAH / teSAM ca sarvamIlane paJcadaza sahasrAH yorare ca dve zate khaNDakAnAM bhavanti / asya ca rAzerdhanarajjU samAnayanAya catuHSaSTyA bhAgo hiyate / tato jAyante' ekonacatvAriMzadadhikadvizatasaGkhyA eva ghanarajjava iti / uktaM ca1 0te - mu. // 143 dvAre lokakhaNDakAdi gAthA 902 917 pra. A. 270 // 145 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke loka dvitIyaH khaNDa: 'aha upari chappannA payarapaccarakhadiThThakhaMDANaM / vaggaM kuNaha pihu pihu saMjoge tijayagaNiyapayaM // 1 // sahasegArasa dusayA battIsahiyA ahami khaMDANaM / samadIha pihuvvehANa rajjucauraMsamANeNa // 2 // cattAri sahassAI causadvijuAI uDDhalogammi ! panarasamahamsa dumayaM kRNNa uyaM jAyamubhaesi // 3 // khaNDakAdi causaTThIe vihattaM uNayAlA do sayA havijje / loe dhaNarajjUNaM tiriyaM cauroti gAhattho // 4 // ' |615 // gAthA atholoke yAvatsu khaNDakeSu yAvanto devalokA bhavantItyetadAi-'su' ityAdi, 'rucakasamAd bhUbhAgAduparimukheSu paTasu khaNDakeSu, sArdharajjUpramANe kSetre ityarthaH / dvikaM-saudharmazAnalajhaNaM devalokadvayaM / bhavati / tatobhyuparitaneSu caturyu khaNDakeSu-rajjUmAne kSetre sanatkumAra-mAhendrarUpaM devalokadvikaM bhavati / pra. A. tato'pyupari dazasu khaNDakeSu-ardhatRtIyarajjUpramite kSetre bhavanti brahmaloka-lAntaka-zukra-mahasrArasvarUpA 271 zvatyAge devalokAH / tadanu caturyu khaNDa keSu-rajjUparicchinne kSetra Anata prANatA-''raNA-'cyunanAmakAnAM devalokAnAM catuSkaM bhavati / tataH sarvoparivartini khaNDakacatuSTaye-antimarajjo navagreveyaka vijaya vaijayanta jayantA-'parAjita-sarvArthasiddhAkhyAni pazcAnuttaravimAnAni siddhikSetraM ca bhavantIti / / 916 / / samprati rajjusvarUpamAha-sayaMbhu' ityAdi, sakaladvIpapayodhiparyantavartinaH svayambhUramaNAbhidhAnajalanidheH 'parataTavartI 'purima' ti pUrvavedikAntAdArabhya yAvattasyaiva toyadheraparavedikAntaH etAvatpramANA rajjUravagantavyA / anena ca rajjUmAnenocchyato lokazcaturdazarajjUpramANo bhavatIti // 917 // 143 // 1 asmina viSaye vividha matAntarAya lokaprakAzasarga-22 zloka 11 taH draSTavyaH / 2 parataTavartI mu. nAsti / / RBSE... chanel . ..... . . .... . ..tein
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTauke kyAdi dvitIyaH vanDa: idAnIM 'sannAo tinni' ti catuzcatvAriMzaM zatatamaM dvAramAha sannAu tini pahame'stha dIhakAlovaesiyA nAma / taha heuvAyadiTThIvAucaesA tadiyarAo // 918 // eyaM karemi eyaM kayaM mae imamahaM karissAmi / so dohakAlasannI jo haya tikAlasannagharo // 919 // je uNa saMciMteu iTANiThesu visayavatthUsu / 'vattaMti niyataMti ya sadehaparipAlaNAheuM // 920 pAeNa saMpaicciya kAlaMmi na yAvi dohakAlaMmi / te heuvAyasannI nicceTThA huti hu asannI // 921 // sammaTTiI sannI 'saMte nANe khaovasamie ya / assannI micchattaMmi didvivAovaraseNaM / / 922 / / 'sannAu tinni' gAhA, maMjJAnaM saMjJA jJAnamityarthaH / sA tribhedA 'paDhametya' ti prathamA-AyA, atra-etAsu tisRSu saMjJAsu madhye dIrghakAlopadezikI nAma, dIrghakAlamatItAnAgatavastuviSayatvenopadezaHkathanaM yasyAH sA dIrghakAlopadezI, saiva dIrvakAlopadezikA / tathA taditare-dvitIyA tRtIye hetuvAda-dRSTivAdopadeze / upadezazabdasya pratyekamabhisambandhAt hetuvAdopadezA dvitIyA sajJA, dRSTivAdo. 1 vaTTati-tA. // 2 samme-tA.saM. // 3 0zA-kha. si.|| 4 dvitIya tRtIye mu0 / dvitIye0 saM0 / / 3 saMjJA gAthA918. 922 pra. A. ||157 // 271 1057
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ padezA ca tRtIyetyarthaH / tatra hetuH kAraNaM nimittamityanAntaraM tasya vadanaM-bAdastadviSaya 'upadezaH-prarU.. pravacana paNaM yasyAM sA hetubAdopadezA / tathA dRSTiH-darzanaM samyaktvaM tasya vadanaM-bAdo dRSTInAM vAdo dRSTivAdaH sAroddhAre tadviSaya upadeza:-prarUpaNaM yasyAM sA dRSTivAdopadezeti // 918 // saTIke __atha dIrghakAlopadezasaMjJAyAH svarUpaM pratipipAdayiSustayA saMjJinamecAha-'e,' ityAdi, etatkarodvitIya myaham , etatkRtaM mayA, etatkariSyAmyaham , ityevaM yastrikAlaviSayAM vartamAnAtItAnAgatakAlatrayavartivastuvizAM gaMjhA-manovijJAna dhArAdi la dIrghakAlasaMjJI / dIrghakAlA-dIrghakAlopadezA saMjJA'syAstI tikRtvA / sa ca garbhajastiyaG manuSyo bA, devo nArakazca manaHparyAptiyukto vijJeyaH, tasyaiva trikaal||15|| viSayavimarzAdimambhavAt / eSa ca prAyaH sarvamapyartha sphuTarUpamupalabhate / nathAhi-yathA cakSuSmAna pradIpAdiprakAzena sphUTamarthamupalabhate tathaiSo'pi manolabdhisampanno manodravyAvaSTambhasamutthavimarzavazataH pUrvAparAnusandhAnena yathAvasthitaM sphuTamarthamupalabhate / yasya punarnAsti tathAvitrikAlaviSayo vimarzaH so'saMjJIti sAmarthyAllabhyate / sa ca sammUchimapaJcendriyavikalendriyAdivijJeyaH / sa hi svalpasvalpataramanolabdhisampannatvAdasphuTamasphuTataramathaM jAnAti / tathAhi-saMkSipaJcendriyApekSayA sammRddhimapaJcendriyo'sphuTamartha jAnAti, tato'pyasphuTaM caturindriyaH, tato'pyasphuTataraM trIndriyaH, tato'pyasphuTatamaM dvIndriyaH, tato'pyatyasphuTatamamekendriyaH, tasya prAyo manodravyAsambhavAt / kevalamavyaktameva kizcidatIvAlpataraM mano draSTavyaM -- yadvazAdAhArAdisajJA avyaktarUpAH prAduSyantIti 1 // 919 // 11 upadezaH prarUpaNA-muH / upadeza prarUpaNa-si / / 144 dvAre kali kyAdi 3 saMjJA gAthA 918922 pra.A. 271 // 158 // 207ThAyA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke kyAdi dvitIyaH khaNDaH sAmprataM hetu vAdopadezasaMjJayA saMjJinamasaMjJinaM cAha-"je uNa' gAhA, 'pAraNa' gAhA, ye punaH sazcintya sazcintyeSTAniSTeSu-chAyA-''tapA-''hArAdiSu viSayavastuSu madhye svadehaparipAlanAtoriSTeSu vartante, aniSTebhyastu tebhya eva nivartante. prAyeNa ca sAmpratakAla eva, na cApi-naiva dIrghakAle-atItA'nAgatalakSaNe, prAyograhaNAt kecidatItA-'nAgatakAlAvalambino'pi nAtidIrgha kAlAnusAriNaH te dvIndriyAdayo hetupAdopadezasaMjJayA saMjJino vijJeyAH / atra ca nizceSTA:-dharmAdyamitApe'pi tannirAkaraNAya pravRttinivRNivirahitAH pRzirasAda samAjJino bhavanti / / idamuktaM bhavati-yo buddhipUrvakaM svadehaparipAlanArthamiSTepvAhArAdiSu vastuSu pravartate, aniSTebhyazca nivartate sa hetUpadezasaMjJau / sa ca dvIndriyAdirapi veditavyaH / tathAhi-iSTAniSTaviSayapravRttinivRttisaJci- ntanaM na manovyApAramantareNa sambhavati / manasA ca paryAlocanaM saMjJA / sA ca dvIndriyAderapi vidyte| tasyApi pratiniyateSTAniSTaviSayapravRttinivRttidarzanAt / tato dvIndriyAdirapi hetUpadezasaMjJayA saMjJI labhyate / navaramasya sazcintanaM prAyo vartamAnakAlaviSayam , na bhUta-bhaviSyadviSayamiti, nAyaM dIrghakAlopadezena saMjhI / yasya punarnAstyabhisandhAraNapUrvikA pravRttinivRttizaktiH sa prANI hetuvAdopadezenApyasaMjJI labhyate, sa ca pRthivyAdirekendriyo veditavyaH / tasyAbhisandhipUrvakamiSTAniSTapravRttinivRttyasambhavAt / yA api ca AhArAdikA daza saMjJAH pRthivyAdInAmapyatra vakSyante prajJApanAyAmapi ca pratipAditAstA apyatyanta gAthA 918| 922 pra.A. 272 // 15 // 1 jeNetyAdigAthAdvayaM-khaM. // 2 draSTavya prajJApanAsU. para / sU.725
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana / sAroddhAre - saTIke dvitIyaH khaNDa: // 16 // mavyaktarUpA mohodayajanyatvAdazobhanAraceti na tadapekSayA'pi teSAM saMjJitvavyapadezaH / na hi loke'pi // 144 dvAre kArSApaNamAtrAstitvena dhanavAnucyate, na cAviziSTena mUrtimAtreNa rUpavAniti / anyatrApi hetuvAdo kAlipadezasaMjJitvamAzrityoktam-"kRmikITapataGgAyAH samanaskAjaGgamAzcaturbhedAH / / kyAdi amanaskAH paJcavidhAH pRthivIkAyAdayo jIyAH // 2 // 2 // 12 // 921 // 3 saMjJA atha dRSTivAdopadezasaMjJayA saMjhinamasaMjJinaM cAha-'samme' tyAdi, dRSTivAdopadezena 'kSAyopazamikajJAne gAthA vartamAnaH samyagdRSTireva saMjJI / saMjJAnaM saMjJA-samyagjJAnaM tayuktatvAt / mithyAdRSTiH punarasaMjhI viparyayatvena 918. vastutaH samyagjJAnarupa saMjJArahitatvAda / yadyapi ca mithyAdRSTirapi samyagdRSTiriva ghaTAdikaMjAnIte vyavaharati ca 922 tathApi tasya sambandhi vyavahAramAtreNa jJAnamapi nizcayato'jJAnameyocyate / syAdvAdAzrayaNena jJAnanibandhanasya pra. A. bhuvanagurunirNItayathAvasthitavastvabhyupagamasya kadAcidapyabhAvAt / Aha-yadi viziSTasaMjJAyuktatvAta 272 samyagdRSTiH saMkSIpyate tahi kimiti kSAyopazamikajJAnayukto'sau gRhyate ?, kSAyika jJAne hi viziSTatarA sA prApyate, tatastavRttirapyasau ki nAGgIkriyate ?, ucyate, yato'tItasyArthamya smaraNamanAgatasya ca cintA saMjJA'bhidhIyate sA ca kevalinA nAsti. sarvadA sarvArthAvabhAsakatvena kevalinA smaraNacintAdyatItatvAt iti kSAyopazamikrajJAnyeva samyagdRSTiH saMjJIti / nanu prathamaM hetavAdopadezena saMjJI vaktuyujyate, hetubAdopadezenAlpamanolabdhisampannasthApi dvIndriyAdeH maMjhitvenAbhyupagamAt tasya cAvizuddhataratvAt / tato dIrghakAlopadezena, hetUpadezasaMjyapekSayA dIrghakAlopadezamaMjhino manaHparyAptiyuktatayA vizuddhatvAt , tatkimarthamutkramo. 1kSAyopazamike-mu. / / 2 sahI-kha.saM. nAsti // 3 0ni-mu.||
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: Ahagadi 4 maMjJA gAthA panyAsaH 1, ucyate, iha sarvatra sUtre yatra kacitsaMjhI asaMjhI vA parigRhyate tatra sarvatrApi prAyo dIrghakAlopadezena gRhyate, na hetuvAdopadezena nApi dRSTivAdopadezena / tata etatsaMpratyayArtha prathamaM dIrghakAlopadezena saMjhino grahaNam , uktaM ca"sannitti asannitti ya sabbasue kAliovaeseNaM / pAyaM saMvavahAro kIrai tegAio sa ko| " tato'nantaramapradhAnatvAt hetUpadezena saMjJino grahaNam , tataH sarvapradhAnatvAdante dRSTivAdopadezeneti // 922 // 144 // idAnIM 'sannAo cauro' ti pazcacatvAriMzaduttarazatatamaM dvAramAha-- AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 ruvAo hu~ti cattAri / sattANaM sannAo AsaMsAraM samaggANaM // 923 // 'AhAra' gAhA, saMjJAnaM saMjJA-AbhogaH, sA dvidhA-kSAyopazamikI audayikI ca / tatrAdyA jJAnAvaraNakSayopazamajanyamatibhedarUpA, sA cAnantaramevoktA / dvitIyA punaH sAmAnyena caturvidhA''hAra saMjJAdilakSaNA, tatra kSudvedanIyodayAd yA kavalAdyAhArAdyartha tathAvidhapudgalopAdAnakriyA sA AhArasaMjJA, tasyA 'AbhogAtmikatvAt , sA punazcaturbhiH kAraNaiH samutpadyatte, yaduktaM sthAnAGge ___ "caurhi ThANehi AhArasannA samuppajjai, taMjahA- omakoDyAe chuhAveyaNijjassa kammassudaeNaM maIe tadaTThovaogeNaM" [sU.356] ti / 1 AmogAtmaka. sN.||2 omaku. mu. / sthAnAGage'pi omako iti pAThaH // pra.A. 273 // 16 //
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIka Fede dvitIya khaNDa: r -- // 16 // tatra avamakoSThatayA-riktodaratayA, 'kSukalIyasya karmaNa janaregA paramA--AhAlathAzravaNAdijani |145 dvAre tabuddhayA, tadarthopayogena-satatamAhAracintayeti 1 / tathA bhayamohanIyodayAyodabhrAntasya dRSTibadana AhArAdi vikAraromAJcodbhedAdikriyA bhayasaMjhA / iyamapi caturbhiH sthAnarutpadyate, yaduktam -- 4 saMjJA "hoNasattayAe bhayaveyaNija jassa kammamsa udaeNaM maIe tadaTThovogeNaM" [sthAnAGga sU.356] ti / gAthA tatra hInamattvatamA-saccAbhAvena, * 'bhayavedanIyasya karmaNa udayena, matyAbhayavArtAzravaNa-bhISaNa 923. darzanAdijanitayA buddhayA, tadarthopayogena- ihalokAdibhayalakSaNArthaparyAlocaneneti 2 / tathA lobhoda pra. A. yAtpradhAnasaMsArakAraNAbhiSvaGgapUrvikA sacittetandravyopAdAnakriyA parigrahasaMjJA / epApi caturbhiH sthAna 273 rutpadyate, yaduktam____ "avimuttayAe lobhaveNijamsa kammamsa udaeNaM maIe taTThotraogeNe" ti / [sthAnAGgamU, 356] ti / tatra avimuktatayA-saparigrahatayA, "lobhavedanIyakarmaNa udayena A matyA-sacetanAdiparigrahadarzanAdijanitabuddhayA, tadarthopayogena-parigrahAnucintanenati 3 / tathA puvedodayAnmaithunAya mdhyAlokanaprasannavadanasaMstaMbhitoravepathuprabhRtilakSaNA kriyA maithunasaMjJA / apAvapi caturbhiH sthAnarutpadyate / yaduktam-'ciyamaMsasoNiyAe mohaNijjassa kammasma udaeNaM maIe tadaTThovaogeNaM' [sthAnAGgasa. 356] ti / tatra cite- // 12 // bhinayamagapatipAThaH svaM jo nAmita si. pratI pAyemAge baghito'sti / evama viSvapi sthlessu|| vijayamadhyavartipAla vaM. naasti| 3 lokaashisptmy-|| 4 cizvayamadhyavartipATha je laM. nAsti // - - woman SomHTRANSpetire OM ERE
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: sva: // 163 // 'mohanIyasya karmaNa upacite mAMsa zoNite yasya sa tathA tadbhAvastattA tathA citamAMsazoNitatayA, udayena matyA - suratakathAzravaNAdijanitabuddhayA, tadarthopayogena -- maithunalakSaNArthacintaneneti 4 / etAzcatasraH saMjJAH samagrANAmekendriyAdInAM paJcendriyaparyavasAnAnAM saccAnAM jIvAnAmAsaMsAraM saMsAravAsa yAvadbhavanti / tathA ca keSAJcide kendriyANAmapyetAH spaSTamevopalabhyante / tathAhi jalAdyAhAropajIvanAvanaspatyAdInAmAhArasaMjJA, saGkocanIvallyAdInAM tu hastasparzAdibhItyA avayavasaGkocanAdibhyo bhayasaMjJA, vilva - palAzAdInAM tu nidhAnIkRtadraviNopari pAdamotAdamyAera azoka tilakAdInAM tu kamanIya kAminIjanAvagUhana-rANiprahAra kaTAkSa vikSepAdibhyaH prasUna pallavAdiprasavadarzanAnmaithunasaMjJeti // 923 // 145 // idAnIM sannAo dasa' tti SaTcatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 taha koha 5 mANa 6 mAyA 7 ya / lobho 8 ha 9 loga 10 sannA dasabheyA savvajIvANaM // 924 // 'AhAra' gAhA, saMjJAyate'nayA'yaM jIva iti saMjJA vedanIya mohodayAzritA jJAnAvaraNa darzanAvaraNakSayopazamAzritA ca vicitrAhArAdiprAptikriyA / sA copAdhibhedAdazavidhA / tatrAhAra-bhaya-parigraha-maithunasaMjJA anantarameva vyAkhyAtAH / tathA krodhavedanIyodayAttadA vezagarbhA paruSamukhanayanadantacchadasphUraNAdiceSTA krodhasaMjJA, mAnodayAdahaGkArAtmikA utsekAdipariNatirmAnasaMjJA, mAyAvedanIye nA zubha saGklezAdanRtasa1 cinadvayamadhyavarti pATha: je. khaM. nAsti / / 2 prasUnapallavAdiprasavapradarzanaH || 3 tulanA bhagavatIsU. 7 8 266 // 4 dasa'veyA - mu. // 146 dvAre 10 saMjJA gAthA 924 pra. A. 273 // 163 // A
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-- sAroddhAre saTIke dvitIyaH gAthA 925. pra. A. // 16 // mmAbhASaNAdikriyA mAyAsaMjJA, lobhavedanIyodayato lAlasatvena sacittetaradravyaprArthanA lobhasaMjJA, tathA .'matijJAnAvaraNakarmakSayopazamAt zabdAdyarthagocarA sAmAnyAvabodhakriyA oghasaMjJA tadvizeSAvabodhakriyA lokasaMjJA, evaM cedamApatitaM-darzanopayoga oghasaMjJA jJAnopayogo lokasaMjJA eSa sthAnAiTIkA. bhiprAyaH 'AcArAGgaTIkAyAM punarabhihitam-proSasaMjJA tu avyaktopayogarUpA vallIvitAnArohaNAdisaMjJA lokasaMjJA "svacchaMdaghaTitavikalparupA 'laukikAcaritA / yathA- 'na santyanapatyasya lokAH, zvAno yakSAH, viprA devAH, kAkAH pitAmahAH, barhiNAM pakSavAtena garbha ityAdikA' iti / apare tu jJAnopayoga oghasaMjJA, darzanopayogo lokasaMjJetyevamAhuH / ete dazApi ayaM jIva iti saMjJAnahetutvAt saMjJAH sapA saMsArijIvAnAM jJeyAH / sukhapratipatta va spaSTa pA. pendriyAnadhikRtya vyAkhyAtAH, ekendriyAdInAM svetA avyaktarUpA avagantavyA iti // 924 / / 146 // idAnIM 'sannAo pannarase' ti saptacatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAha AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 suha 5 dukrava 6 moha 7 'vitigicchA 8 / taha kohaha mANa 10 mAyA 11 lohe 12 loge ya 13 dhammo 14 he 15 // 925 // AcArAGgani. 39] 1... cihanadvayamadhyavartipAThaH lokaprakAze [sarga 3 gA. 456 pazcAta] uddhRto'sti // 2 sthAnAGgavRttiH [pa. 505] draSTavyA // 3 AcArAnavRttiH [5.12] draSTavyA // 4 tu sva0 mu. // 5 lokopacaritA-iti lokarakAro pAThaH / / 6 tahamicchA -tA. / / dhe-mu.|| aura TR
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 165 // 148 dvAre samyaktva. bhedAH 67 'AhAra0' gAhA, prakramAyAtasya saMjJAzabdasya pratyekamabhisambandhAdAhArasaMjJAdaya osaMjJAparyantAH paJcadaza saMjJA bhavanti / tatra daza pUrvoktasvarUpA eva / sukha-duHkhasaMjJe-sAtA sAtAnubhavarUpe, mohasaMjJA - mithyAdarzanarUpA, vicikitsAsaMjJA- cicaviplutilakSaNA, dharmasaMjJA- kSamAdyAsevanasvarUpA, etAzva vizeSAnupAdAnAdyathAsambhavaM sarvajIvAnAmavaseyAH / iha ca kacid granthe caturvidhAH saMjJAH uktAH, fatafadhAH kacittu paJcadazavidhAH, tataH kAsAJcitpunarbhaNane'pi na paunaruktyamAzaGkanIyam, tathA gAthA AcArAGage vilApavaimanasyarUpAM zokasaMjJAM prakSipya SoDaza saMjJAH pratipAditA iti // 925 // 147 // idAnIM 'sattasaliraNabheya visuddha sammattaM' ti aSTacatvAriMzadadhikazatatamaM dvAramAhasahaNa 4 liliMgaM 3 dasaviNaya 10 tisRddhi 3 paMcagayadosaM 5 | aDapabhAvaNa 8 bhUsaNa 5 lakkhaNa 5 paMcavihasaMjutaM vijayaNA 6 ssgAraM 6 chanbhAvaNa 6 bhAviyaM ca uDANaM 6 iya sattayasalikhaNa bheyavisuddha ca sammataM paramasthasaMthavo thA 1 sudiparamatthasevaNA vAvi 2 926941 pra. A. // 926 // 274 | // 927 // 1 cAvanna 3 kudasaNavajjaNA ya 4 sammattasaddahaNA // 928 // [ prajJApanA. 110, gA-131] guruvANaM jahAsa mAhIe 3 sammaddissi liMgAI surasUsa 1 dhammarAo 2 vaiyAvacce niyamo 1 // 929 // 1 ca. mu. nAsti // 2 bAcArAGgavRttiH [pa. 12 ] draSTavyA // 3 tulanA-dharma saM. vRtiH mA0 11pa. 43 taH // 4 taha vA "isa sattasaTTI bhevisuddhaM tu sammataM / iti dharma saM. vRttI mA. 1, pa. 43 // // 165 // XXXEURexwap
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 166 // arahaMta 1 siddha 2 ce 3 saya 6 / Apariya 7 uvajjhAesa 8 paM pavayaNe 6 daMsaNe 10 yAvi // 930 // bhaktI pUyA 'vannajjalaNaM vajjaNamavannavAyassa I samAseNaM AsAyaNaparihAro daMsaNaviNao mosUNa jiNaM 1 mottUNa jiNamayaM 2 jiNamayahie mottuM saMsAra katavAraM ciMtijjaMta jagaM sesaM / / 932 // saMkA 1 kha 2 // 933 // / gacchA 3 pasaMsa 4 taha saMthavo kuliMgosu 5 / sammattassa'iyArA parihariyanvA payaterNa pAvaNI 1 dhammahI 2 vAI 3 nemittio 4 tavassI 5 ya vijjA 6 siDo ya 7 kavI 8 adveva pabhAvagA bhaNiyA // 134 // jiNasAsaNe kusalyA 1 pabhAvaNA 2 '' * yayaNasevA 3 bhattI ya 5 guNA sammata dIvayA uttamA paMca usama 1 savego'vi ya 2 nivveo 3 taha ya hoi aNukaMpA 4 / 'asthikkaM ciya 5 ee saMmatte lakkhaNA paMca // 936 // thirayA 4 / / / 935 // // 931 // 3 | 1 cantraNaM - je. naM. / vanna ( esa ) jagaNaM- iti dharma saMvRtau mA 1 pa.43 // 0kaphacavAraM-mu puje kAyAra kajjava katavArA' iti dezIzabdasaMgrahe . 18300 svaM. saM. // 4 thirayA ya-saM. // 5 tatkiM je. // 148 dvAre samyaktvabhedAH 67 gAthA 926 941 pra. A. 274 // 166 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre| / saTIke samyaktvabhedAH67 // 167 // noannatisthie annatithideve ya taha sadeve'pi / gahie kutisthiehiM vadAmi na vA namasAmi // 937 / / neva aNAlato Alavemi no saMlavemi taha tesiM / demi na asaNAIyaM pesemi na gaMdhapupphAi // 938 / rAyAbhiogo ya 1 gaNAbhiogo 2, palAmiogo ya 3 surAbhiogo 4 / katAravittI 5 guruniggaho ya 6, cha chiDiAo jiNasAsaNammi // 939 / / mUla 1 dAraM 2 pahANaM , AhAro 4 bhAyaNaM 5 nihI 6 / 'ducchakkassAvi dhammassa, sammattaM parikittiyaM // 940 // asthi ya 1 nicco 2 kuNaI 3 kayaM ca veei 4 adhi nivvANaM 5 / asthi ya 'mokkhovAo 6 chassammattassa ThANAI // 141 / / - casaddahaNe tyAdigAthAdvayam , catvAri zraddhAnAni yatra taccatuHzraddhAnam , zraddhAnacatuSTayAnvitaM samyaktvaM bhavatIti bhAvaH / prAkRtatvAcca prathamaikavacanalopaH, evamagre'pi yathAsambhavaM 'samAso vibhaktilopazca drssttvyH| "triliGga' liGgatrayayuktam , dazavinayaM-daza vidhavinayopetam , 'trizuddhi-zuddhitrayasamavitam 'paMca-gayadosaM' ti gatAH paJca doSA yasmAttadgatapaJcadoSam dosspshckprivrjitmityrthH| chando 926. 941 pra. A. 275 // 167 // 1.dukakatsavitA / / 2 mokkhaassaao-mu.| dharma saM. vRttAyapi mokkho0 iti paatthH|| 3 samAse-saM. // 4 triliGgamitiliGga- mu.|| 5trizuddhaM-mu. //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ . pravacana sAroddhAre |148 dvAre samyaktvabhedAH 67 gAthA 926 dvitIyaH 941 // 168 // bhaGgabhayAcca ktAntasya paranipAtaH, aSTaprabhAvanam-aSTavidhaprabhAvanAparigatam 'bhUsaNalaparakhaNapaMcavihasaMjuttaM ti paJcavidhena bhUSaNena patravidhena 'lakSaNena ca saMyuktam , atrApi paJcavidhazabdasya paranipAtastathaiva / tathA SaDavidhA' yatanA-''kAroca yasya tat par3avidhayatanAkAram , SaDabhiyatanAbhiH parbhidhAkAra, parikalitamityarthaH / SaDbhAvanAbhAvita-paDbhirbhAvanAbhirnirantaraM parizIlitam , SaTsthAna-sthAnaSaTkayuktam , ityevaM saptapaSTayA 'lakSaNabhedaiH' lakSyate-nizcIyate samyakttramebhiriti lasaNAni-zraddhAnAdIni, teSAM bhedA:-prakArAH paramArthasaMstavAdayastai vizuddhaM casyaivakArArthatvAdetaiH saptaSaSTayA lakSaNabhedai vizuddhameva paramArthataH samyaktvaM bhavati / samyakzabdaH prazaMsArtho'virodhArtho vA, samyag-jIvastasya bhAvaH samyaktvam , prazasto mokSAvirodhI vA jIvasya svabhAvavizeSa itiyAvat // 927 // athaitAneva lakSaNabhedAn pratyekaM pratipipAdayiSuH prathama 'causahahaNaM' ti vyAkhyAtumAha-- 'parame' tyAdi, paramAzca-tAvikAca te'rthAzva-jIvA-'jIvAdayaste paramArthAsteSu saMstavaH-paricayastAtparyeNa bahumAnapurasparaM jIvAdipadArthAva gamAyAbhyAsa itiyAvat , vAzabda uttarApekSayA samuccaye iti prathama zraddhAnam , tathA suSTu-mamyagnItyA dRSTA-upalabdhAH paramArthA-jIvAdayo yaste sudRSTaparamArthA:-AcAryAdayasteSAM sevanaM payupAstiH sudRSTaparamArtha sevanam , strItvaM prAkRtatvAt vAzabdo'nuktasamuccaye, tato yathAzakti *tadvaiyAvRtyapravRttizca, api samuccaye, iti dvitIyaM zraddhAnam / tathA 'cAvannakudasaNa' ti, darzanazabdaH 11 lakSaNena saMyuktaM mu.||2 dhau yatanAkArau ysy-muH|| 3 dystessu-mu.| tulA-prajJApanAvRttiH pa. 60 // 4 gamAbhyAsa mu.|| 5 vaiyAvRttipra0 mu.|| pra. A. 275 /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke mammimmammyImeenscreemesed pratyekamabhisambadhyate, vyApannaM- 'binaSTaM darzanaM yeSAM te dhyApannadarzanA-nihvavAdayaH, tathA kutsitaM pravacana darzanaM yeSAM te kudarzanAH-zAkyAdayasteSAM varjanaM-parihAro vyApannakudarzanavarjanam / mA bhUdetadaparihArataH samya- 148dvAre sArodAre ktvamAhityaniti / yAni sI galatatvAt / ini tRtIya-caturthe zraddhAne / 'sammattasaddahaNA' iti | samyaktvasamyaktvaM zraddhIyate-astIti pratipadyate'neneti samyaktvazraddhAnam , pratyekaM ca paramArthasaMstavAdibhirasya bhedAH 67 sambandhAdekavacanam , na cAGgAramardakAderapi paramArthasaMstavAdInAM sambhavAdvayami cAritA, tAcikAnA gAthA dvitIyaH meve SAmihAdhikRtatvAt , tasya ca tathAvidhAnAmeSAmasambhavAditi // 928 // 926. __'tiliMga' ti vyAkhyAtumAha-'surasUse'tyAdi, zrotumicchA-zuzrUSA, isvatvaM tu prAkRtazailyA, 941 sadodhAvaMdhyanibandhanadharmazAstrazravaNavAJchetyarthaH / sA ca vaidagdhyAdi guNottarataruNanarakinnaragAnazravaNarAgA pra.A. dapyadhikatamA samyaktve sati bhavati / tathA dharmaH-zrutacAritralakSaNaH, tatra zrutadharmarAgasya zuzraSApadenaiva 275 pratipAditatvAdiha dharmarAgazcAritradharmarAgo'bhipretaH, sa ca tathAvidhakarmadoSatastada karaNe'pi 'kAntArAtItadurgatavubhukSAkSAmabrAhmaNaghRtapUrNa bhojanAbhilASAdapyatirikto'tra bhavati / tathA gurakho-dharmopadezakA AcAryAdayaH devAzca-ArAdhyatamA arhanto gurudevAH, teSAm , iha ca gurupadasya pUrvanipAto vivakSayA gurUNAM pUjyatarasvakhyApanArthaH / na hi gurUpadezamantareNa sarvavidde vAvagama iti bhAvaH / 'yathAsamAdhi-samAdhAnAnati vipnn-vinssttN-mu.||2 sammavAde0 mu.|| 3 0caartaa-mu.| tulanA-dharma saM.vRttiH bhA. 15.44 ||4gunnvt iti dharmasaM vRttau ||5.krnne namu.1 dharma saM. dhRttAvapi karaNe'pi-iti ||6kaantaaraagt.maadhrm // 16 // vRttAvapi kAntArAtIta iti // 70vaamigm-mu.||tthaakhN.|| -
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacana Ram saaroddhaare| / saTIka 148 dvAre samyaktra gAthA // 170| krameNa, atra pAvyayIbhAvasamAsAdapi tRtIyAyA alopaH prAkRtatvAt / vaiyAvRtye-tatpratipatti-vizrAmaNA'bhyarcanAdau niyamaH-avazyakartavyatayA'GgIkAraH, sa ca samyaktve sati bhavatItyetAni samyagdRSTeH-dharmadharmiNo. rabhedopacArAt samyaktvasya liGgAni / etaiH zuzrUSAdibhistribhiliGgaH samyaktvamutpannamastIti nizcIyata iti bhAvaH / yadyapi ca zuzruSAdaya upazAntamohAdInAM sAkSAnna bhavanti kRtakRtyatvA tathApi phalato bhavanti tadbhAvasya tatphalatvAditi / / 929 // 'dasaviNaya' ti vyAkhyAnayanAha- "arihaMta' gAhA, 'bhattI' gAhA, arhantaH-tIrthakarAH, siddhAH-kSINASTakarmamalapaTalAH, caityAni- jinendrapratimAH, zrutam-AcArAdyAgamaH, dharma:-kSAntyAdirUpaH, sAdhuvargaH-zramaNasamUhaH, AcAryopAdhyAyo-pratIto, pravakti jIvAditacamiti pravacana-saGghaH, darzanaMsamyaktvaM tadabhedopacArAttadvAnayi darzanamucyate, evaM prAgapi yathAsambhavaM vAcyam / .. eteSu ahaMdAdiSu dazamu sthAneSu viSaye kimityAha- "bhatto' tyAdi, bhaktiH abhimukhagamanA''sanapradAna-payupAstyaJjalibandhAnujanAdilakSaNA pUjA-gandhamAlya-vastra-pAtrA-unna-pAnapradAnAdisatkArarUpA, varNana 'varNa:-lAdhanam , tena jvalana-jJAnAdiguNoddhAsanaM varNajvalanam , tathA varjana-pariharaNamavarNabAdasya-azlAghAyAH, AzAtanA-manovAkakAyaiH pratIpavartanam , tasyAH parihAra:-pratiSedhaH AzAtanA1 marihate tyAdigAthAya-khaM. // 2 jainendra0 mu.|| 3 viSayeSu-mu. // 4 tulanA-"varNaH prazaMsA, tajananamudbhAsanam" iti dharmasaM vRttii| pra. A. 276 dance // 17 // 295 more 10
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 17 // parihAraH, eSa dazasthAnaviSayatvAdazavidho darzanavinayaH / samyaktve sati asya bhAvAtsamyaktvavinayaH 'samAsena' saGkSepeNa draSTavyaH, vistaratastu zAstrAntarAdavaseya iti // 131 // 'tisuDi' ti vyAcikhyAsurAha - 'mottUNe' tyAdi, 'muktvA' vimucya 'jina' vItarAgaM muktvA ca 'jinasataM' syAtpadalAJchitatayA tIrthakRdbhiH praNItaM yathAvasthitaM jIvAjIvAditatvaM tathA jinamatasthitathi - pratipanna pAramezvarapravacanAn sAdhvAdIn muktvA zeSamekAntagrahagrastaM 'jagadapicintyamAnaMparibhAvyamAnaM 'saMsAra' kattavAraM' ti saMsAramadhye kacavaranikaraprAyamasAramityarthaH / jinAditritayameva sAraM zeSaM tu sarvamapyasAramiti cintayA samyaktvasya vizodhyamAnatvAdetAstisraH zuddhaya iti // 132 // 'paMcagayadorsa'ti prakaTayannAha - 'saMke' tyAdi, zaGkA sarvoktavacasi saMzayaH, kAGkSA-anyAnyadarzanAbhilASaH, vicikitsA - sadAcArasAdhvAdinindA, tathA kutsitaM liGga-darzanaM yeSAM te kuliGgina:kutIrthikAH teSu viSaye prazaMsA - zlAghA, tathA tadviSaya eva saMstavaH sambhASaNAdinA paricayaH, ete paJcApi zaGkAdayaH samyaktvasya mAlinyahetutvAdatI cArA - doSAH samyagdRSTinA prayatnena parihartavyAvarjanIyAH, vizeSatastyeteSAM svarUpaM SaSThe zrAvakapratikramaNAticAradvAre pratipAditamiti // 933 // 'abhAvaNa" vivarIpurAha - 'pAvayaNI' tyAdi, pravacanaM dvAdazAGga tadasyAstyatizayavaditi * pravacanI - yugapradhAnAgamaH / dharmakathA prazasyA'syAstIti dharmakathI yaH kSIrAzravAdilabdhisampannaH sajalajala 1 jagaccintya * mu. / dharma saM vRttAvapi jagadapi iti pAThaH // 2 kaccavAraM mu. // / 30 sa khaM. saM. | su-si // 4 NaM mu. // 5 prA0 su. dharma. saM. vRttI ca // 148 dvAre samyaktva 67 bhedAH gAthA 926 941 pra. A. 276 / / 171 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke 148 dvAre samyaktvabhedAH 67 3 saMjJA gAthA 926. dvitIyaH dharadhAnAnukAriNA nAdenA''kSepaNIvikSepaNI'saMvegajanI-nivedinIlakSaNAM caturvidhI jAnatajanamanaHpramodaprathA dharmakAM kathayati / vAdi prativAdi-sabhya-sabhApatirUpAyAM caturaGgAyA~ pariSadi pratipakSapratikSepapUrvaka svapakSasthApanArthamavazyaM vadatIti vAdI, nirupama vAdilabdhisampannatvena vAvadakavAdivRndairapyamandIkRtavAgvibhava iti bhAvaH / nimittaM-traikAlikalAbhAlAmapratipAdaka zAstraM tadvatyadhIte vA naimittikA, sunizcitAtItAdinimittavedItyarthaH / viprakRSTam-aSTamaprabhRtikaM dustapaM tapo'myAstIti tapasvI / 'vijja' tti matublopAdvidyAvAna vidyAH-prajJaptyAdayaH zAsanadevatAH tAH sahAyake yasya sa vidyAvAn ajanapAdaleSa-tilakagaTikAsakalabhatAkarSaNavaikriyatvaprabhRtayaH siddhayaH, tAbhiH siddhayati smeti siddhaH / kava navanavabhaGgIvaidagdhyadigdhaiH pAkAtirekarasanIyarasarahasyAsvAdameritasahRdayahRdayAnanda niHvizeSabhASA-vaizAragrahRdyairgadyapadyaprabandhairvarNanaM karotIti kaviH / ___ete pravacanyAdayo'STau prabhAvayanti-svataH prakAzakasvabhAvameva dezakAlAdyaucityena sahAyakakaraNAtpravacanaM prakAzayantIti prabhAvakAH kathitAH, teSAM ca karma prabhAvanA, sA ca samyaktvaM nirmalIkarotIti / anyatra punaranyathA'STau prabhAvakA uktAstathAhi-5"aisesaiDi 1 dhammakahi 2 vAI 3 Ayariya 4 172 // pra.A. 1saMvejanI0 mu. / saMveyajanI0 kha. / dharma saM. vRttI api0 saMvegaja iti // 20yAda0 mu.|| 3 sa-naimi mu. 4 vidyAvAn vnsvaanivt-mu.|| tulA--dharma saM. vRttiH // 5 ni:zeSa0 mu. // 6 vaidagbhyahRdyA mu. // 7 prAka0 mu.18 sahAyakara0 mu.|| # atizeSardhayo dharmakathako vAdI bhAcAryaHkSapakaHmittikA vidyAsiddhaHrAjagaNasaMmatazca tIrtha pramAvayanti / / // 17 // SAR Paintistianilesteemediae ....... a ndedndianSH
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 173 // khavaga 5 nemittI 6 / vijjA 7 rAyAgaNasaMmayA 8 ya titthaM 'pabhAti // 1 // " ___tatra atizeSA-avadhi manaH paryayajJAnA-''mopadhyAdayo'tizayAste tairvA Rddhiryasya so'tizeSaddhiH / rAjasammatA-nRpavallabhAH, gaNasammatA-mahAjanAdibahumatA iti // 934 // |148 dvAre bhasaNa'tti vyAcikhyAsaha jiNasAsaNa' gAhA, jinazAsane-arzanaviSaye patAca sarvatra samyaktvasambadhyate kuzalatA-naipuNyam , tadvazena hi nAnAprakArairupAyaiH sukhenaiva paraM pratiyodhayatIti / tathA prama bhedAH 67 vati jainendra zAsanaM tastha prabhavataH prayojakatvaM ca pramAvanA, sA cASTadhA prabhAvakabhedena prAgevoktA, yatpunarihopAdAnaM tadasyAH svaparopakAritvena tIrthakaranAmakarmanibandhanatvena ca prAdhAnyakhyApanArtham , tathA 926. AyatanaM dvidhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyato jinagRhAdi, mAvatastu jJAnadarzanacAritrAdhArAH sAdhyAdayaH tasyAsevanaM-paryupAstiH / strItvaM ca prAkRtatvAditi / tathA sthiratA-jinadharma prati calitacittasya parasya pra. A. sthiratvApAdanaM 'svasya vA paratIrthikasamRddhidarzane'pi jinapravacanaM prati niSpakampatA / tathA bhakti:pravacane vinaya-yAvRtyarUpA pratipattiH / ete samyaktvasya dIpakAH-prabhAsakA uttamAH-pradhAnA guNAbhUSaNAni, etaiguNaH samyaktvamalakiyata iti bhAvaH // 935 // 'lakravaNapaMcavihasaMjuttaM' ti vivRNvannAha-'upasame tyAdi, aparAdhavidhAyinyapi kopaparivarjanamupazamaH / sa ca kasyacitkraSAyapariNateH kaTukaphalAvalokanAdbhavati kasyacitpunaH prakRtyaiveti / tathA narA-'marasukhaparihAreNa muktisukhAbhilASA saMvegaH, samyagdRSTihi narendrasurendrANAM viSayasukhAni 1pmaati-mu.si.||20pryaay0 saM.si. svayaM-laM. sN.|| | 277
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaNDa: prazcanaduHkhAnupaGgAd duHkhatayA manyamAno mokSamukhameva sukhatvena manyate'bhilapani ceti / tathA nArakatiryagAdi 148 dvAre sAroddhAre sAMsArikaduHkhebhyo nirviSNatA nirvedaH / samyagdarzanI hi duHkhAtigahane saMsArakArAgAre gurutarakarmadaNDa samyaktvapAzikaistathA tathA kadayamAnaH pratikatu makSamo mamatvarahitaza duHkhena niviNNo bhavati / anye tu saMvego bhavanirAgaH nivedo mokSAbhilApa ityanayorarthavyatyayamAhuH / tathA duHkhiteSu prANivapakSapAtena duHkhprhaannecch| dvitIyaH 'anukampA. pakSapAtena tu karuNA syaputrAdau vyAghrAdInAmayastyeSa / sA cAnukampA dravyato bhAvanazca bhavati / drazyataH asatyAM zaktau duHkhapratikAra bhArata AdrahRdayasveneti / tathA astIti panirasyetyA stikA, 926. // 174 // tamya bhAvaH karma cA Astikyam , tatvAnta zravaNe'pi jinagaditanaviSaye nirAkAGkSA pratipattiH / 941 etAnyupazamAdIni paJca samyaktve-ramyaktvavicyANi lakSaNAni / etaiH parasthaM parokSapi samyaktvaM pra. A. samyagupalazyata iti / / 936 // ... (Freek bihajaya tivyAkhyAna yauha-'no anne' tyAdi, 'nece' tyAdi, anyatIthikAna paradarzanina: parivrAjaka-bhikSu bhautikAdIna anyattIthikadevAMzca-rudra-viSyA sugatAdIna , tathA svadevAnapianpritibhAlakSaNAna kutIthi :--digambarAdibhigRhItAna-svIkRtAna bhautikAdibhirvA parigRhItAna mahAkAlAhIna 'no nava vande 'navA na ca 'namasyAmi namaskaromi, tadbhaktAnAM mithyAtvAdithirIkaraNAn / tantra bandana-zIvAbhivAdanam , namaskaraNa-praNAmapUrvakaM prazastanibhiguNotkIrtanam / tathA anyanIthikaH pUrva manAnasaH sana tAnnevAlapAmi, nApi malapAmi / tatra AGa iMpadadhanvAd IzAyaNamA lApam , punaH punaH sambhApaNa saMlapanam , tatsambhAparNa hi seH saha paricaya plyA 'tatyakriyAzravaNadarzanAdibhirmithyA- |174aa 1 dayA- nu0 mu.|| 2 bhautikAdira rakheM. saM. dha sa. vRttI ca / / 3 vA. // /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacanasAroddhAre saTIka dvitIyaH khaNDa svodayo'pi syAt / prathamAlaptena tvasaMbhramaM lokApavAdabhayAt kiJcitsvalpaM vAcyamapIti / tathA teSAmanyatIthikAnAM dadAmi nAzanAdikam-azanapAnakhAdima svAdima vastra pAtrAdikram , taddAne yAtmano'nyeSAM ca pazyatAM teSu bahumAnasadbhAyA sadaiva mithyAtvagamanam , iha ca paratIthikAnAmazanAdidAnamanukampA vihAya pratiSiddham , anukampAgocarApannaM tu teSAmapi dAnaM dAtavyam , yasa uktamA"mumbehipi jiNehiM duJjayajiyarAgadosamohehiM / sattANukaMpaNaTThA dANaM na kahiMci paDisiddhaM // 1 // " tathA teSAmeva-paratIrthikadevAnAM tatparigRhItajinapratimAnAM ca pUjAdinimittaM na prepayAmi gandhapuSpAdikam AdizabdAdvinaya-vaiyAvRtya-yAtrA-snAnAdikaM ca teSAM na karomIti / etatkaraNe hi lokAnAM mithyAtvaM sthirIkRtaM syAt / etAbhiH paratIrthikAdivandana-namaskaraNA-''lapana-saMlapanA-'zanAdidAnagandhapuSpAdipreSaNalajhaNAbhiH SaDbhiyatanAbhiryatamAnaH samyaktvaM nAtikramatIti // 137-938 // 'chAgAraM' ti vitanyannAha-rAyAbhibhogoya' ityAdi vRttam-tatrAbhiyojanam-anicchito'pi vyApAraNamabhiyogaH, gajJo-nRpaterabhiyogo rAjAbhiyogaH / gaNa:-svajanAdisamudAyastasyAbhiyogo gaNAbhiyogaH / balaM-balavato haThaprayogastenAbhiyogo balAbhiyogaH / surasya-kuladevatAderabhiyogaH surAbhi 1 tataH pratikriyAzravaNa saM. / paricayAt pratikriyAprazNa iti dharma saM. vRttau (bhA. 1 pa.46) pAThaH / / 20sadeva-kha. / / 3 01-mu. sN.| 'vi-iti dharma saM. vRttau / / 40vRttam-mu. nAsti / A sarvairapi jinairjitadurjayarAga-dveSa-mohe: / sattvAnukammAye dAnaM na kutrApi pratiSiddham // 1 // 148 dvAre mamyaktva bhedAH 67 gAthA 926941 pra. A. 277 175 // // 175 //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArA 148 dvAre samyaktvamedAH 67 gAthA saTIke dvitIyaH // 176 // yogaH, kAntAram-araNyaM tatra vRttiH-vartanaM nirvAhaH kAntAravRttiH, yadvA kAntAramapi bAdhAhetutvAdiha bAdhAsvena vivakSitam , tataH kAntAreNa-bAdhayA vRttiH-prANavartanarUpA kAntAravRttiH, kaNTena nirvAha itiyAvat / guravo-mAtR-pitRprabhRtayaH / yaduktaM'mAtA pitA kalAcArya,eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro, guruvargaH sato mtH||1||[yogvinduHgaa.110] teSAM nigraho-nirvandhaH, tadetAH SaT chiNDikA-apavAdA jinazAsane bhavanti / idamatra tAtparyam-pratipannasamyaktvasya paratIrthikavandanAdikaM yatpratiSiddhaM tadrAjAbhiyogAdibhiretaiH SabhiH kAraNairbhaktiviyukto' dravyata: samAcaramnapi samyaktvaM nAticaratIti // 13 // 'chambhAvaNabhAviyaM' ti vyAkhyAtumAha-'mUlaM dAra' mityAdi zlokaH, dviSaTkasyApi-dvAdazabhedasyApi pazcANuvrata-triguNavrata-catuHzikSAvratarUpasya cAritraviSayasya idaM samyaktvaM mUlamiva mUlaM kAraNamityarthaH parikIrtitaM-kathitam , tIrthakarAdibhiriti sarvatra sambandhaH / yathA hi mUlavirahitaH pAdapaH pracaNDapavanaprakampitastatkSaNAdeva nipatati, evaM dharmatarurapi sudRDhasamyaktvamUlavihInaH kutIrthikamatamArutAndolitaH sthairya nAsAdayediti / 'dAraM ti dvArabhitra dvAraM pravezamukhamiti bhAvaH / yathA hi akRtadvAraM nagaraM 'santataH prAkAravalayaveSTitamapyanagarameva bhavati anapravezanirgamAbhAvAt , evaM dharmamahApuramapi samya1 kalAcAryA-mu. / yogabindau.dharmasa. vRttAvapi kalAcArya-iti / / 2 0ktaM-mu. / dharmasaM. vRttAvapi 0kto iti pAThaH / / 3.0iloka:-mu. nAsti // 4 caaritrdhrmsy-mu.| dharmasya-saM. dharma saM. vRttAvapi cAritraviSayasya-iti pAThaH // 5 mUlamiva-mu. nAsti / / 6 smnttH-mu.|| pra. A. 278 // 176 / /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 177 // ktvadvArazUnyamazakyAdhigamaM syAditi / 'paihANa' ti pratiSThate prAsAdo'sminniti pratiSThAna-pITham , tataH pratiSThAnamiva pratiSThAnam , yathA hi payAparyantapRthvItalagatagartApUrakarahitaH prAsAdaH sudRDho na bhavati, 148 dvAre tathA dharmadevasya harmyamapi samyaktvarUpapratiSThAnaparityaktaM nizcala na bhavaditi / mAhAro' ti AdhAra samyaktvaiva AdhAra Azraya itiyAvat / yathA hi dharAtalamantareNa nirAlamvaM jagadidaM na tiSThati, evaM dharmajagadapi medAH 67 samyaktvalakSaNAdhAravyatirekeNa 'nAvatiSThateti : 'bhAyaNaM' ti bhAjanamiva bhAjanaM pAtramityarthaH / yathA hi gAthA. kuNDAdibhAjanavizeSavivarjitaM kSIrAdivastunikurambaM vinazyati, evaM dharmavastuniyaho'pi samyaktvabhAjanaM vinA 926. vinaashmaasaadyediti| 'nihi' ti nidhiriva nidhiH, yathA hi niravadhinidhivyatirekeNa mahArhamaNimauktika 941 kanakAdidravyaM na prApyate, tathA samyaktvamahAnidhAnAnabhigatau cAritradharmavittamapi nirupamasukhasampAdakaM A. 278 na prApyate iti / ityetAbhiH SaDbhirbhAvanAbhirbhAvyamAnamidaM samyaktvamavilambamasamamokSasukhasAdhakaM bhavatIti / / 140 // 'chahANaM' ti prapaJcayitumAha-'atthI'tyAdi, asti-vidyate cazabdasyAvadhAraNArthatvAdastyeva jIva iti gamyate / pratiprANi svasaMvedanapramANaprasiddhacaitanyAnyathAnupapatteH / tathAhi-na caitanyamidaM bhUtAnA dhamaH, tadbharyatve sati pRthivyAH kAThinyasyeva tasya sarvatra sarvadA copalambhaprasaGgAt , na ca sarvatra sarvadA copalabhyate, loSThAdau mRtAvasthAyAM cAnupalambhAva , nApi caitanyamidaM bhUtAnAM kAryam , atyantavailakSaNyAdeva kArya-kAraNabhAvasyApyanupapatteH, tathAhi-pratyakSata evaM 'kAThinyAvabodhasvabhAvAni bhUtAni pratIyante, // 177 // 1 naavtisstthti-mu.|| 2 kAThinyAdi sva0 mu.||
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 178 // caitanyaM ca tadvilakSaNam, tataH kathamanayoH kArya-kAraNabhAvaH 1 na bhUta bhUtakArya vA caitanyam, atha cAsti pratiprANi svasaMvedanapramANasiddham, ato yasyedaM sa jova iti, anena ca nAstika matamapahastitam 1 | "frees' f saca jIvo nityaH- utpatti vinAzavirahitaH, tadutpAdakakAraNAbhAvAt sataH sarvathA vinAzAyogAcca / anityatve hi jIvasya bandha-mokSAdhekAdhikaraNatvAbhAvaprasakteH / tathAhi yadyAtmA nityo nAbhyupagamyate kintu pUrvAparakSaNatruTitAnusandhAnA jJAnakSaNA eva tathA satyanyasya bandho'nyasya muktiH, anyasya kSudanyasya tRptiH, anyo'nubhavitA'nyaH smartA anyacikitsAduHkhamanubhavati anyo vyAdhirahito jAyate anyastapaH pariklezamadhi sahate'paraH svargasukhamanubhavati, aparaH zAstramabhyasitumArabhate'nyo'dhigatazAstrArtho bhavati / na caitadyuktam atiprasaGgAditi / etena zIDodanisiddhAntadhvAntamapadhvastam 2 | 'kuNaha' si sa sa jIvaH karoti - mithyAtvA'virati kaSAyAdivandha hetuyuktatayA tattatkarmANi nirvartayati / pratiprANipratItavicitrasukhaduHkhAdyanubhavAnyathAnupapatteH / tathAhi-- loke sukhaM duHkhaM vA citramanubhUyate na citrasukhaduHkhAnubhayo nirhetukaH, sarvadA 'sadbhAvAbhAvaprasaGgAt / 'nityaM satyamacaM bAhetoranyAnapekSaNA' [pramANavArtika 3 / 35 ] | iti nyAyAt / tasmAdasya sukhaduHkhAnubhavasya svakRtameva karma heturiti siddho jIvaH karmaNAM karteti kApilapratikalpanApratikSeSaH / nanvayaM jIvaH sukhAbhilASI na kadAcanApyAmano duHkhamAzAste tato yadi svakarmaNAmeSa kartA tataH kathaM duHkhaphalaM karma karotIti 9, ucyate, yathA 10ri0 mu cAsti // 2 sadbhAvApra0 saM / sadbhAvapra0 siM. // 30 khaM. saM. nAsti / / 4 karoti-mu. // 148dvAre samyaktva medAH67 gAthA 926 941 pra. A. 278 // 178 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 dvAre samyakababhedAH 67 saTIke gAthA hi rogI roganivRttimicchannapi rogAbhibhUtatvAd apathyakriyAnibandhanaM bhAvinamapAya jAnanapi cApathyakriyAmAsevate tadvadeSo'pi jIvo mithyAtvAdyabhibhUtatvAt kathaMcit jAnannapi duHkhaphalaM karma karotIti 3 / - kayaM ca veeI' tti sa ca jIvaH kRta-svayamabhinirvacitaM zubhAzubhaM karma vedayate-svayamevopabhuGkte saaroddhaare| anubhavalokA-''gamapramANatastathaivopapadyamAnatvAt / tathAhi-yadi 'svakRtakarmaphalabhoktRtvaM jIvasya nAbhyupagamyate tataH sukhaduHkhAnubhavo muktA-''kAzayokhi tasya na syAt / sukhaduHkhAnubhavakAraNasAtAsAtavedanIyakopabhogAbhAvAt / asti cAyaM sukhaduHkhAnubhavaH pratiprANi svasaMvedanapramANasiddhatvAt / loke'pyeSa jIvaH prAyo bhoktA siddhaH, tathAhi-sukhitaM kaJcana puruSaM dRSTyA loke vaktAro bhavanti-puNyavAneSa yaditthaM // 179 // sukhamanubhavatIti tathA AgameSu ca jainetareSu bhoktA siddhaH, A 'savyaM ca paesatayA bhujai kammamaNabhAvao niyaM[ ] tathA 'nAbhuktaM kSIyate karma, koTikalpazatairapi' / ityAdivacanAt / na caivaM lokapratItA. vAgameSu yA vartamAneSu kasyacidvivekacakSuyo vipratipattirasti / kRtavaiphalyaprasaGgAt / na caitadyujyate / baNikRSIvalAdInAM svakRta zubhAzubhakarmaphalabhogasya sAkSAdeva darzanAt / tathA ca sati siddha eSa jIvaH / svakRtakarmaNAM bhokteti / anena cAbhoktajIvavAdI durnayo nirAkRtaH 4 / / 'asthi nivyANa' ti asya jIvasyAsti-vidyate nirvANaM-mokSaH, sata eva jIvasya rAga-dveSa-madamoha-janma-jaga-rogAdiduHkhakSayarUpo'vasthAvizeSa itiyAvat / etena pradIpanirvANakalpamabhAvarUpaM nirvANa 1 svayaMkRta mu.si.|| 2 sukhin-mu.|| 3 miyN-muH| niyyN-sN|| 40zubhakarma0 khaM. sN.|| A sarvaca pradezatayA bhujyate karma, anubhAvato nicitam / / pra.A. // 17 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 148dvAre samyaktva. bhedAH 67 gAthA 923. dvitIya: // 18 // mityAdyasaGgata saGgirantaH saugatavizeSA vyudastAH / te hi pradIpasyevAsya jIvasya sarvathA dhvaMsa eva nirvANamAhuH / tathA ca tadvacA "dIpo yathA ni timabhyupeto, naivAvani gacchati nAntarikSam / dizaM na kAzcidvidizaM na kAzcit , snehakSayAtkevalameti zAntim // 1 // jIvastathA ni timabhyupeto, naivAvani gacchati nAntarikSam / dizaM na kAcidvidizaM na kAJcit , klezakSayAtkevalameti zAntim / / 2 // " etaccAyuktam , dIkSAdiprayAsavaiyAt / pradIpadRSTAntasyApyasiddhatvAt / tathAhi-na pradIpAnalasya sarvathA vinAzaH, kintu tathAvidhapudgalapariNAmavaicitryAt ta evaM pAcakapudgalA bhAsvaraM rUpaM parityajya tAmamaM rupAntaramApnuvanti tathA ca vidhyAte pradIpe'nantarameva tAmasapudgalarUpo vikAraH samupalabhyate, ciraM cAsau purastAdyanopalabhyate tatsUkSmasUkSmatarapariNAmasadbhAvAdaanarajovana , aJjanasya hi pavanenApaDiyamANasya yatkRSNaraja uDDIyate tadapi pariNAmasaukSamyAnnopalabhyate na punarasaccAditi / tato yathA'nantaroktasvarUpaM pariNAmAntaraM prAptaH pradIpo nirvANa ityucyate tathA jIvo'pi karmavirahitaH kevalAmUrtajIvastrarUpalakSaNaM pariNAmAntaraM prApto nirvANamucyate / tasmAt duHkhAdikSayarUpA sato'vasthA nirvANamiti sthitam 5 / pra. A. 279 // 18 // . ... .SHA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 'at ya makkhovAo' ti asti ca mokSasya nirvR terupAyaH - samyaksAdhanam, samyagdarzanajJAnacAritrANAM muktisAdhakatayA ghaTamAnakatvAt / tathAhi sakalamapi karmajAlaM mithyAtvA 'jJAnaprANisArodvAre hiMsAdihetukam, tatastatpratipakSatayA samyagdarzanAdyabhyAsaH sakalakarmanirmUlanAya prabhaviSNureva / na caivaM mithyAdRSTipraNIto'pyupAyo muktisAdhako bhaviSyatIti vAcyam, tasya 'hiMsAdidopakaluSitatvena saMsArakAraNatvAt anenApi mokSopAyAbhAvapratipAdakadurnayanyakkAraH kRtaH 6 / saTIke dvitIya: khaNDa: // 189 // " etAnyAtmAstitvAdIni paT samyaktvasthAnAni samyaktvameSu satsveva bhavatIti bhAvaH / atra ca pratisthAnakamAtmAdisiddhaye bahu vaktavyam, tattu nocyate granthagahanatAprasaGgAditi // 941 // 148 // idAnIm 'ega vihAi dasavihaM sammantaM' tyekonapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha--- egaviha 1 duviha 2 tivihaM 3 uhA 4 paMcaviha 5 vasavihaM 6 sammaM / davvAi kAragAI uvasamabhehi vA sammaM // 942 // egavihaM sammaruI 1 nisagga'bhigamehi' 2 taM bhave duvihaM / tivihaM taM khahayAI 3 ahavAvi hu kAragAIyaM // 943 // sammattamIsa micchukamma 'kkhayao bhaNati taM khayaM / micchruttakhaovasamA vAovasamaM vavaiti // 944|| 1 hiMsAdikatu0 khaM. saM. // 2 tulanA-dharma saM. vRtti: mA. 1 pa 35 taH // 30hiM tA. si. // 4 kAragAIdi - mu. 1 kAragAzyaM khaM / kAragAia - iti dharma saM. vRttau pAThaH // 50kkhanau-vA. / 0kkhanoya-saM. // 149 dvAre samyaktva sya ekAdi bhedAH gAthA 942 962 pra. A 280 // 182 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke dvitIyaH 149 dvAre samyaktva sya ekAdi bhedAH gAthA 942. 962 pra.A. hA ||182 // micchattassa 'upasama javasamaya se bhaNaMti samayannU / taM uvasamaseDIe AimasammattalAbhe vA // 945 / / vihiANuTThANaM puNa kAragamiha royagaM tu saddahaNaM / micchaTTiI dIvai jaM tatte dIvagaM taM tu // 946 // vahayAI sAsAyaNasahiyaM taM cavihaM tu vinneyaM / / taM sammattambhaMse milatA''pattirUvaM tu // 947 // 'veyayasaMjuttaM puNa eya ciya paMcahA viNidiha / samattacarimapoggalaveyaNakAle tayaM hoI // 14 // evaM ciya paMcavihaM nisaggAbhigamabheyao dshaa| ahavA nisaggaruI icAha jamAgame bhaNioM // 949 // nissaggu 1 vaesaI 2 "ANAI 3 sutta 4 SIya 5 ruImeva / 'ahigama 6 vitthArAI 7 kiriyA 8 saMveva 9 dhammAI 10 // 950 // jo jiNadiDhe bhAve cauvihe 'sadahAi sayameva / emeva nanahatti ya nisaggaruitti nAyavo // 951 // 1. basamA mu.12dheyayasammattaM-tA. je. // 30I-tA // 4 aayaamii-mu.|| 5 abhigamakhaM. saM. dharmasaM. vRttau ca // 6 saiii-mu. / prajJApanAsUtre pachAzakacUrNAvapi pa.11] saihAi-iti pAThaH / / e mentatumnew HAP // 18 // PARAMHARMA KASHANISA . Muhurtatemarthabahinsahit
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sArodvAre saTIka 149dvAre samyaktvagya ekAdi medAH amhanihind gAthA ee va u bhAve ughaTe jo pareNa sahahaha / chaumattheNa jiNeNa pa ucaesaruitti nAyavvo // 15 // prajJApAsU. 116, mA12, 121, 122] rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoI / ANAe royaMto so skhalu ANAI nAma // 153 // jo suttamahijjato sueNamogAhaI u sammattaM / ageNa bAhireNa 'va so suttaruitti nAyavo // 954 // egapae'NegAI payAI jo pasaraI u sammatte / udaevva tillapiMdU so bIyaruitti nAyavyo // 955 / / so hoi 'ahigamAI suyanANaM jassa athao dilu / ekkArasa aMgAI painnagA dihivAo ya // 956 // davyANa savvabhAvA savvappamANehiM jassa uvlhaa| savAhiM nayavihIhiM vitthAramaI muNeyanvo // 957 // nANe dasaNacaraNe .tabaviNae "savvasamiiguttosu / jo kiriyAbhAvaruI so khalu kiriyArUI nAma // 958 // aNabhiggahiyakudiTThI saMvevaruitti hoi naayco| avisArao pavayaNe "aNabhiggahio ya sesesu // 959 // mo-ma.12 payaraha-tA.je.2 si.||3bhbhigm0 tA. uttarAdhyayane ca / / 4 scmu.||5aanntaa.||60su-mu.|| pra.A. 280 | // 18 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre dvitIyaH - // 14 // jo asthikAyadhammaM suyadhamma khalu carittadhammaM ca / 149 dvAre saddahai jiNAmihiyaM so dhammaruiti nAyavvo // 960 // samyaktva'AIpadavIsa tisa khaya 1 uvasama 2 veyagaM31 sammattaM / sya ekAdi paNiditiriyANa emeva // 962 // bhedAH sesANa nArayANaM tiriyatdhINaM ca tivihadevANaM / gAthA nasthi ha svaiyaM samma annesiM ceva jIvANaM // 16 // 942. 'egaviha' gAhA, ekavidhaM dvividhaM trividhaM caturdhA paJcavidhaM dazavidhaM samyaktvaM bhavatIti shessH| 962 tatra ekavidhaM tastrArthazraddhAnalakSaNaM samyaktvam / etaccAnuktamapyavivakSitopAdhibhedatvena sAmAnyarUpatvAdavasIyate ityasyAM gAthAyAM na vivRttam / dvividhAdi tu na jJAyate ityullekhamAha-'danvAi' ityAdi, dvividhaM dravyAdibhedataH, tatra ca 'davya'tti mUcAmAtratvAd dravyato bhAvatazca / dravyato vizodhitriMzeSeNa vizuddhikRtA mithyAtvapudgalA eva / bhAvatastu tadupaSTambhopajanito jIvasya jinoktatanvarucipariNAmaH / AdizabdaH prakArAntarairapi dvaividhyadarzanArthaH / tena naizvayika-vyavahArikabhedataH paugalikA-'paudgalikamedato naisargikA'dhigamikabhedato'pi ca dvividhamiti / tatra yaddeza kAla-saMhananAnurUpaM yathAzakti yathAvatsaMyamAnuSThAnarUpaM maunam-avikalaM munivRttaM tannai zvayika samyaktvam / vyavahArikaM tu samyaktvaM na kevalamupazamAdiliGgagamyaH 1 Aya pu0 tA. // 2 dvividhatvada mu|| Piron iyerapisodiaenternationalitientifotonindians indian laman
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saToke 149dvAre samyaktva. sya ekAdi dvitIyaH medAH zubhAtmapariNAmaH kintu samyaktvaheturapi arhacchAsanaprItyAdiH kAraNe kAryopacArAtsamyaktvam / tadapi hi pAramparyeNa zuddhacetasAmapavargaprAptiheturbhavatIti / uktaM ca---- * 'jaM moNaM taM samma ja samma tamiha hoi moNaM tu | nicchayao iyarassa u 'samma sammattahevi // 1 // ' vyavahAranayamatamapi ca pramANam , tadralenaiva tIrthapravRtteH / anyathA taducchedaprasaGgAt / taduktam-- * 'jar3a jiNamayaM pavajjaha tA mA vacahAranicchyaM muyaha / / pabahAra "ochepa tirapuccho jo'vasaM // 1 // " iti / [vizeSAvazyakabhA. mA. 2382] tathA apanItamithyAsvabhAvasamyaktvapuJjagatapudgalavedanasvarUpaM jhAyopazamikaM paudgalikam / sarvathA mithyAtvamizrasamyaktvapuJjapudgalAnAM kSayAdupazamAcca jAtaM kevalajIvapariNAmarUpaM kSAyikamopazamikaM cApaudgalikam / naisargikA-adhigamike punaragre vakSyete / tathA 'trividhaM kArakAdi' kAraka-rocaka-dIpakabhedataH / 'uvasamabheehiM va' ti vAzabdaH traividhyasyatra prakArAntarapradarzanArthaH / bahuvacanaM ca gaNArtham , tatastrividhaM caturvidhaM paJcavidhaM dazavidha ca samyaktvamupazamAdibhi dairbhavatIti / idamuktaM bhavati-aupazamika-mAyika jhAyopazamikabhedAt trividham / aupazamika-sAyika-kSAyopazamika-sAsvAdanabhedAccaturvidham / aupazamika-sAyika-jhAyopazAmika / gAthA // 18 // 962 pra. A. 281 // 18 // 1 sama-khaM // 203-kha.1 06-iti pazcAzakacUNoM [pa. 10] pAThaH ||3vye sN.||4 naucchemo-kha. saM. si.|| yanmaunaM tatsamyaktvaM yatsamyaktvaM tadiha mavati maunameva / nizcayasya itarasya tu samyaktvaheturapi samyaktvam / / * yadi jinamataM pratipadyase tahi vyavahAranizcayau mA mukhca / vyavahAranayocchede tIrthocchedo yato'vazyam //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacana sArodvAre samyaktvasya ekAdi bhedAH mAthA 942. khaNDaH // 186 // sAsvAdana-vedakabhedAtpazcavidham , etadeva pratyekaM nisargA-'dhigamamedAdazavidhamiti / kathaM punardvividhAdibhedaM samyaktvamityAha-samyag-avaiparItyena AgamoktaprakAreNa, na tu svamatiparikalpitabhedai riti bhAvaH // 942 // .. athainAmeva gArthA sphuTataraM vyAkhyAnayanAha- 'egavihaM' gAhA, ekavidham-ekaprakAramupAdhibhedAvivakSayA nirmedamityarthaH / 'samyag ruciH samyaga-ajJAna-saMzaya viparyAsanirAsena idameva taccamiti nizcayapUrvikA jinoditajIvAdipadArtheSvabhiprItiH / jinoktAnumAritayA tattvArthazraddhAnarUpamekavidhaM samyaktvamiti bhAvaH / tathA nisargA-'dhigamAbhyAM tana-samyaktvaM bhaved dvividham , tatra nisargaH-svabhAvo gurUpadezAdinirapekSastasmAtsamyaktvaM bhavati, yathA nArakAdInAm ' himo-gurUpadezAdira ramAtmayatatvaM bhavatIti pratItameva / ayamabhiprAyaH-tIrthakarAdyupadezadAnamantareNa svata eva jantIyakarmopazamAdibhyo jAyate tanisarga: samyaktvam , yatpunastIrthakarAdyupadeza-jinapratimAdarzanAdivAhyanimittopaSTambhataH kopazamAdinA prAdurbhavati tadadhigamasamyaktvamiti / tathA trividhaM tat-samyaktvaM kSAyikAdi; athavA trividhaM kArakAdi // 943 / / tatra kSAyika-kSAyopazamike vyAkhyAtumAha-sammatta' gAhA, samyaktva-mizra-mithyAtvakarmakSayARNanti tIrthakaragaNadharAH kSAyikaM samyaktvam , trividhasyApi darzanamohanIyasya ayeNa-nimalocchedena nivRttaM kSAyikam , ayamartha:-anantAnucandhikaSAyacatuSTayakSayAnantaraM mithyAtva-mizra-samyaktvapuJjalakSaNe trividhe'pi darzanamohanIyakarmaNi sarvathA kSINe kSAyika samyaktvaM bhavatIti / tathA mithyAtvasya-mithyAbamohanIyakarmaNa udIrNasya kSayAdanudIrNasya copazamAtsamyaktvarUpatApattilakSaNAdviSkambhitodayasvarUpAcca pra. A. 281 // 186 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodAre - dvitIyaH khaNDa: // 18 // kSAyopazamika samyaktraM vyapadizanti-kathayanti / idamuktaM bhavati-yadudIrNaya-udayamAgataM mithyAtvaM tadvipAkodayena veditatvAt kSINaM-nijINam-yAca zepaM sattAyAmanudayAgataM vartate tadupazAntam / upazAntaM nAma viSkambhitodayamapanIta mithyAsvabhAvaM ca / 'mithyAtva-mizrapuJjAvAzritya viSkambhitodayaM zuddhapaja. mAzritya punarapanItamidhyAtvasvabhAvamityarthaH / tadevamudIrNasya mithyAtvasya kSayeNa, anudIrNasya copaza samyanva sya ekAdi mena nittatvAt truTitarasaM zuddhapuJjalakSaNaM mithyAtvamapi kSAyopazamikaM samyaktvamucyate / zodhitA hi bhedAH mithyAtvapudgalA atisvacchavastramiva dRSTeryathA'vasthitataca 'rucyadhyavasAyarUpamya sumyaktvasyAvArakA na gAthA bhavanti / ataste'pyupacArataH samyaktvamucyante iti // 944 // - athaupazamikaM samyaktvamAha-'micchattassa' gAhA, mithyAtvasya-mithyAtvamohanIyasya karmaNo 962 ya upazamo-vipAkapradezarUpatayA dvividhasyApyudayasya bhasmacchannavavidviSkambhaNaM tasmAta javasamA ti prAkRtazailyA aupazamikaM tatsamyaktvaM bhaNanti samayajJAH-siddhAntavedinaH / tatpunarupazamazreNyAmaupa-281 pazamikI zreNimanupraviSTasya sato jantoranantAnubandhiSu darzanatrike copazamaM nIte bhavati / kimupazamaNigatasyai caitadbhavati 1, netyAha--'Aime tyAdi, AdimaH-prathamo'nAdimithyAdRSTeH sato jIvasya yo'sauM samyaktvalAmastasmina vA aupazamikaM samyaktvaM bhavati / iha khandhanAdimithyASTiH kazcidAyurvarjasaptakarmaprakRtiSvanAbhoganivartitena yathApravRttikaraNena apayitvA pratyekaM palyopamAsaGkhyeya // 18 // 1 mithyAtvasva0 saM. // 2 mithyAtvasva0 mu. // 3 rujhyavyavasAyarUpasya samyaktva0 je. nAsti // 4 upasamayaM-mu. // ya upazamo
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 149dvAre samyaktvasya ekAdi medAH gAthA 942. dvitIyaH khaNDa: 188 // 962 bhAganyUnasAgaropamakoTIkoTipramANatA nItAsu apUrvakaraNena bhannaI karaNaM tu pariNAmo' [ ] itivacanAdadhyavasAyavizeSarUpeNAtiprakRSTadhanarAgadveSapariNAmajanitasya vajrAzmavad durbhedyasya karmagranthe:daM vidhAyAnivRttikaraNaM pravizati / tatra ca pratisamayaM vizuddhayamAnastAnyeva karmANi 'nitarAM kSapayan , udINaM ca mithyAtvaM vedayan , anudIrNasya tu tasyopazamalakSaNamantI itakAlamAnamantarakaraNaM karoti / tasya cAyaM vidhiH-yaduta antaskaraNasthitemadhyAvalikaM gRhItvA "gRhItvA prathamasthitau dvitIyasthitau ca prakSipati / evaM ca pratisamayaM tAvatprakSipati yAvadantarakaraNadalika sakalamapi kSIyate / antamahUrtena ca kAlena sakaladalikakSayaH / tatastasminnanivRttikaraNe'vasite udIrNeca mithyAtve'nubhavataH kSINe anudIrNe ca pariNAmavizuddhivizeSato viSkambhitodaye UparadezakalpaM mithyAtvavidharamAsAdya aupazamikaM samyaktvamadhigacchati / tammizca sthitaH sattAyAM vartamAna mithyAtvaM vizodhya puJjatrayarUpeNAvazyaM vyavasthApayati / 'yathA hi kazcinmadanakodravAnauSadhavazena zodhayati, te ca zodhyamAnAH kecinchuddhayanti kecidardhazuddhA eva bhavanti kecitteSvapi sarvathaiva na zuddhayanti, evaM jIvo'pyadhyavasAyavizeSato jinavacanarucipatibandhakaduSTarasocchedakaraNena mithyAtvaM zodhayati / tadapi zodhyamAnaM zuddhamardhazuddhamazuddhaM ca tridhA jAyate / tatra zuddhapuJjaH sarvajJadharma samyakpratipatyapratibandhakatvenopacArAt samyaktvapuJja ucyate / dvitIyastu ardhazuddha iti mizrapuJja ucyate / tadudaye tu jinadharme audAsInyameva bhavati / azuddhastvahaMdAdiSu mithyAprati1 nirntrN-mu.|| 2 ca-mu. nAsti / / 3 pravizati-mu. si. // 4 gRhItvA mu. nAsti / / 5 tathA-ratra.saM. si.|| pra.A. 282 // 18 // SEARS IPASRARRES OTHORNER
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 189 // [ pattijanakatvAnmithyAtvapuJjo'bhidhIyate / tadevamantarakaraNena' antarmuhUrta kAlamopazamikasamyaktve'nubhUte tadanantaraM niyamAdama kSAyopazamikasamyagdRSTimizrI midhyAdRSTirvA bhavatItyeSa kArmagranthikAbhiprAyaH / * saiAntikAbhiprAyaH punarayamanAdimidhyAdRSTiH ko'pi granthibhedaM vidhAya tathAvidhatIvapariNA manapUrvakaraNamupArUDhaH sanmithyAtvaM tripuJjIkaroti, 'apuvveNa tiSu' jaM micchataM kuNai 'kuhavovamayA / ' ] iti vacanAt / tato'nivRttikaraNa mAmarthyAcchuddhapuJjapudgalAn vedayazraupazamikaM samyaFreness prathamata evaM kSAyopazamikasamyamTaSTirbhavati / anyastu yathApravRttyAdikaraNatrayakraharart aupazamikaM samyaktvaM labhate / puMjatrayaM tvasau na karotyeva / aastvamikasamyaktvAtosari midhyAtvameva gacchatIti / nanvopazamikasamyaktvasya kSAyopazamikasamyaktvAtko vizeSaH, ubhayatrApi hyavizeSeNoditaM mithyAtvaM kSINam, anuditaM copazAntamiti ucyate / asti vizeSaH, kSAyopazamikehi samyaktve mithyAtvasya pradezAnubhavo'sti, na tvaupazamike samyaktve iti / anyetu vyAcakSate - zreNimadhyavartinyevopazamike samyaktve pradezAnubhavo nAsti, na tu dvitIye, tathApi tatra samyaFarrageena eva vizeSa iti // 945 // idAnIM kAraka- rocaka - dIpakasamyaktvAni krameNAha - 'vihiyA'0 gAhA, vihitasya- Agamoktasya yadanuSThAnaM karaNaM tadiha- samyaktvavicAre kArakaM samyaktvam / ayamartha:- yadanuSThAnaM yathA sUtre maNi 1 na khakha nAsti / 2 saMddhAntikA:- mu. 3 ko0 mu. 74 samyaktve pradezAnubhavo nAsti iti-saM0 // vw g 149 dvAre samyaktva sya ekAdi bhedAH gAthA 942 962 pra. A. 282 / / 189 / /
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH gAthA khaNDaH // 19 // tad yasmin samyaktve paramavizuddhirUpe sati deza-kAla-saMhananAnurUpazaktyanigRhanena tathaiva karoti tat 149 dvAre sadanuSThAna kArayatIti kArakamucyate / etacca sAdhUnAM draSTavyam / tathA zraddhAnamAtra rocakaM samyaktvam / ida samyaktva. muktaM bhavati yatsamyaktvaM sadanuSThAnaM rocayatyeva kevalaM na punaH kArayati, tadrocayati tathAvidhavizuddhibhAvAdvi ya ekAdihitAnuSThAna' iti rocakam / yathA zreNikAdInAm , tathA yaH svayamiha mithyASTirabhanyo vA kazci bhedAH daGgAramardakAdivat atha ca dharmakathayA mAtRsthAnAnuSThAnenAtizayena vA kenacinavAni jinoktAni dIpayati-parasya prakAzayati yasmAttasmAttatsamyaktvaM dIpakamucyate / nanu svayaM mithyAdRSTistha ca tasya samya. ktvamiti kathamucyate ? virodhAta , ucyate, mithyAdRSTerapi satastasya yaH pariNAmavizeSaH sa khalu pratipattaNAM / 962 samyaktvasya kAraNam , tataH kAraNe kAryopacArAta sabhyanvamityucyate, yathA''yutamityadoSaH // 946 // pra. A. atha caturvidhaM samyaktvamAha-'zvaiye' tyAdi, nadeva nAyikAditrividhaM samyaktvaM sAsvAdana 283 sahitaM caturvidhaM vijJeyam / tatpunaH sAsvAdanamanantAnubandhikamAyodayena 'samyaktvasyaupazamikArakhyasya / bhraMze-hAse mithyAtvAprAptirUpamavaseyam / iyamatra bhAvanA-ihAntarakaraNe aupazamikasamyaktvAddhAyAM jadhanyataH samayazeSAyAmutkRSTatamtu paDAvalikAzeSAyAM vartamAnasya kasyacidanantAnubandhikaSAyodayaH sampadyate, tatastena kaSAyodayenaupazamikasamyaktvAccyavamAnasya mithyAtvamadyApyaprApnuvato'trAntare jaghanyataH samayamuskRSTatastu SaDAvalikAH sAsvAdanamamyaktvaM bhavati, paratastvasau niyamena mithyAtyodayAmithyAdRSTirbhavatIti // 947 / / // 19 // 10ne khaM. saM. si. / / 2 samyaktvopa0 kha. 1 samyaktvopa0 sN.||
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIka dvitIyaH samprati paJcavidhaM samyaktvamAha-'veyaye tyAdi, etadeva pUrvoktaM caturvidhaM samyaktvaM vedakasamyaktvasaMyuktaM punaH paJcadhA-paJcavidhaM 'vinirdiSTaM-vizeSataH kathitaM vItarAgaiH / taca vedakasamyaktvaM samya- | 149 dvAra kvapuJjasya bahutarakSapittasya caramapugalAnAM vedanakAle-mAsasamaye bhavati / vedayati-anubhavati samyaktva samyaktvapudgalAn iti vedaka:-anubhavitA / tadanarthAntarabhUtatvAta samyaktvamapi vedakam , yadvA yathA Ahiyata sya ekAdi. ityAhArake tathA vedyata iti vedakam / idamatra tAtparyam-kSapakazreNiM pratipanasyAnantAnubandhikaSAya catuSTaya bhedAH mapi kSapayitvA midhyAtvamizrapujeSu sarvathA kSapiteSu samyaktvapuJjamapyudIyoMdIryAnubhavena nirjasyato gAthA niSThitodIraNIyasya caramagrAse'vatiSThamAne'dyApi samyaktva ajhalAnA kiyatAmapi vedyamAnatvAdikaM 942. samyaktvamupajAyate iti / atrAha-nanvevaM sati kSAyopazamikena sahAsya ko vizeSaH 1, samyaktvapuJja |962 pudgalAnubhavasyobhayatrApi samAnatvAt , satyam , kintvetadazeSoditapudgalAnubhUtimataH proktam , itara pra. A. ttaditAnuditapudgalasyaitanmAtrakRto vizeSaH / paramArthatastu kSAyopazamikamevedam , caramagrAsazeSANAM pudgalAnAM kSayAcaramagrAmavartinAM tu mithyAsvabhAvApagamalakSaNasyopazamasya sadbhAvAditi // 948 // atha dazavidhaM samyaktvamAha-'eya' mityAdi, etadevAnantaroditaM paJcavidhaM samyaktvaM nisargA'dhigamabhedAbhyAM dazadhA bhavati, kSAyika-kSAyopazamika aupazamika-sAsvAdana-vedakAnA pratyekaM nisargato'dhigamanazca jAyamAnatvAddazavidhatvamityarthaH athaveti prakArAntaropadarzanArthaH, nisargarucirupadezarucirityAdirUpatayA yadAgame-prajJApanAdau pratipAditaM tena vA dazavidhatvamavagantavyam // 949 // nirdiSTaM-va0 saM0 / / 2 yadA-mu.si. nAsti / / 3 catuSTayamidhyAtva0 saM. sN.||4 c-mu0||
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana. sAroddhAre saTIke samyaktvapya ekAdibhedAH gAthA 942 dvitIyaH 112 // tadevAha-'nisaragu' ityAdi, atra rucizabdaH pratyeka yojyate, tato nisargarucirupadezaruciriti draSTavyam / tatra nisarga:samAvastena ruciH-jinapraNItatavAbhilAparUpA yasya sa nisargaruciH 1, upadezo-gurvAdibhirvastutatvakathanaM tena ruciH-uktasvarUpA yamya sa upadezaruciH 2, AjJA-sarvavacanAtmikA tayA ruci:-abhilApo yasya sa AjJAruciH 3, 'sutta-bIyarUhameva' tti atrApi rucizabdaH pratyekamabhisambadhyate, mUtram-AcArAyaGgapraviSTam, aGgabAhya cAvazyaka-dazavekAlikAdi tena ruciryasya sa sUtraruciH 4, bIjamiva bIjaM yadekamapyanekArthaprabodhotpAdakaM vacaH tena saciryasya sa bIjaruciH 5, anayozca padayoH samAhAradvandvaH, tena napusakanirdezaH eveti smuccye| 'ahigama vitthAraruitti atrApi sacizabdasya pratyekamabhisambandhaH, tato'dhigamarucivistArarucI / tatrAdhigamo-viziSTaM parijJAnaM tena saciryasyAsAvadhigamaciH 6, vistAro-vyAsaH sakaladvAdazAGgasya nayaH paryAlocanamiti bhAvaH, tenopavRhitA ruciryasya sa vistAraruciH 7, 'kiriyAsasveva dhammaruI' ti rucizabdasyAtrApi pratyekamabhisambandhAna kriyAruciH saGke parucirdharuciriti draSTavyam / tatra kriyA-samyaksaMyamAnuSThAnam , tatra ruciryasya sa kriyArUciH 8. majhepaH-saGgrahastatra ruciryasya vistarArthAparijJAnAt sa maLeparuciH 9, dharme-astikAyadharme zrutadharmAdI vA ruciryasya sa dharuciH yacceha samyaktvasya jIvAnanyatvenAbhidhAnaM tadguNaguNinoH kazcidananyatvakhyApanArthamiti gAthAsakSepArthaH // 15 // *vyAsArthe tu svata eva mUtrakRdAha-'jo jiNa.' gAhA, yo jinadRSTAna-tIrthakaropalabdhAna bhAvAn 1 draSTavyama , atra mu, ca draSTavya-khaM. saM. si. / tulA-uttAdhyayanavRttiH pa. 497 taH / / 2 vA vN0|| 30vistAra vishv-mu.||4.aasaam tu stata-je // pra. A. |283 NAGAakananda m adaniMMEANIRE
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre 149 dvAre samyaktvasya ekAdi bhedAH saTIke dvitIyaH khaNma: 924. jIvAdipadArthAzcaturvidhAna-dravya-kSetra kAla-bhAvabhedato nAma-sthApanA-dravya-bhAvabhedatto vA catuSprakArAn svayameva-paropadezanirapekSaM jAtismaraNapratibhAdirUpayA svamatyaiva zraddadhAti, kenollekhena zraddadhAti ? tata Aha-evametat jIvAdi yathA jinepTaM nAnyatheti, caH samucaye eSa nisarga ruciriti jJAtavyaH / / 951 // upadezarucimAha-ee ceva u' gAhA, etAMzcaiva anantaroktAn , tuH pUraNe, bhAvAna-jIvAdInupadiSTAna-kathitAn pareNa-anyena zraddadhAti-tatheti pratipadyate / kIdRzA pareNa ?-chAdayatIti chamaghAtikarmacatuSTayama, tatra liyatIti chadrasthA-anutpancakevalamtena, jayati rAgAdIniti jinastena, ca-utyakevalajJAnenatAthakadAdinI, chaasthamya tu prAgupanyAsastatpUrvakatvAjjinasya prAcuryeNa vA tathAvidhopadetRNAm , sa IkkimityAha-upadezaruciriti jJAtavyaH // 952 / / ____ AjJArucimAha-'rAgo' ityAdi, rAgaH-abhiSvaGgo dveSaH-aprItiH, mohaH-zeSamohanIyaprakRtayaH, ajJAna-mithyAjJAnarUpaM yasyApagataM naSTaM bhavati, sarvathA cAsyaitadapagamAsambhavAddezata iti gamyate / apagata'zabdazca liGgavipariNAmato rAgAdibhiH pratyekamabhi sambadhyateH etadapagamAJca 'ANAe' ti "avadhAraNaphalatvAdvAkyasya AjJayeva kevalayA tIrthakarAdisambandhinyA rocamAnaH kacidapi kugrahAbhAvAt pravacanoksamarthajAtaM tatheti pratipadyamAno mASatuSAdivat , sa khalu-nizcitamAjJAruciH nAmetyabhyupagame, tatazcAjJArucirityabhyupagantavyaH // 953 / / 10citivyaH-mu, si.1 tulanA-prajJApanAvRttiH pa. 59 A // 2 kiidRshen-su.|| 3 shbdsy-mu.||4 sambandhaHmu. si.|| 5 avidhA. je. / / 962 pra. A. / 284 // 11 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 194 // sUtrarucimAha-'jo mutte' ityAdi, yaH sUtram-AgamamadhIyAnaH-paThan zruteneti-sUtreNa tenaivAdhIya 1149 dvAre mAnena aGgena-aGgapraviSTena AcArAdinA bAhya na ca--aGgabAhya na AvazyakAdinA samyaktvamakgAhate. smyktvpraapnoti| tuzabdasyAdhikAryasUcakatvAtprasannaprasannavarAjyavasAyazca bhavati sa govindavAcakavat sUtraruci mya ekAdiriti jJAtavyaH // 154 // bhedAH bIjarucimAha--'ega pae' gAhA, ekena padena prakramAjjIvAdinA avagatena anekAni padAni gAthA prAkRtatvena vibhaktivyatyayAdanekeSu--bahuSu padeSu--jIvAdipu yA prasarati-vyApitayA gacchati samyaktva 942. mityanena ruciratropalakSitA, tato dharma-dharmiNorabhedopacArAn AnmA samyaktvavAna san prasarati rucirUpeNa 962 prasaratItyarthaH / yadA tu 'payaraI u sammatta' iti pAThastadA ekapadaviSaya samyaktva-rucI sati anekeSu pra. A. 'padeSu pracarati-prakarpaNa vyApitayA gacchati rucyAtmakatvenaivetyakSarArthaH / bhAvArthastu sa eveti / tu zabdo 284 'vadhAraNe, prasaratyeva, kathamityAha-udaka ica tailabinduH, kimuktaM bhavati ?-yathA udakaikadezagato'pi tailabinduH samastamudakamAkrAmati tathA tatvaikadezotpanarucirapyAtmA tathAvidhakSayopazamazAdazeSeSu tatveSu rucimAn bhavati / sa evaMvidho bIjaruciriti jJAtavyaH / yathA hi bIjaM krameNAnekavIjAnA janaka evamasyApi ruciviSayo' bhedato bhinnAnA rucyantarANAmiti / / 955 / / adhigamarucimAha-'so hoi' gAhA, yasya zrutajJAnamarthato dRSTam , kimuktaM bhavati ?-yena zrutajJAnasyArtho'dhigato bhavatIti, kiM punastat zrutajJAnamityAha-ekAdazAGgAni-AdhArAdoni prakIrNa 1 padepu-saM. nAsti / / 2 prasaratyeva-stra. saM. nAsti / / 3 va-si. saM.gre. kh.|| 4 bhavati-mu. si. //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 195 // kAni-uttarAdhyayana- nanyadhyayanAdIni dRSTivAdA-parikarmasUtrAdiH, aGgatve'pi pRthagupAdAnamasya prAdhAnyakhyApanArtham, zabdAdupAGgAni caupapAtikAdIni sa bhavatyadhigamaruciH // 956 // vistArarUpimAha-- 'davyA mityAdi dravyANA-dharmAstikAyAdInAmazeSANAmapi sarve bhAvA:-- paryAyAH sarvapramANa:- azeSaiH pratyakSAdibhiryasyopalabdhA: - yasya pramANasya yatra vyApArastenaiva pramANena pratItAH, 'savvAhiM' ti sarvaizva nayavidhibhiH - naigamAdinayaprakAraiH, amra bhAvamayam, amu N cAyaM 'naya bheda icchatIti sa vistAraruciriti jJAtavyaH sarvavastuparyAyaprapaJcAvagamena tasya rucerativimalarUpatayA bhAvAt // 957|| 'kriyArucimAha - 'nANe' ityAdi, jJAne tathA darzanaM ca cAritraM ca darzana- cAritraM samAhAradvandvastasmin tathA tapasi vinaye ca, tathA sarvAsu samitiSu - IryAsamityAdiSu sarvAsu ca guptiSu-manoguptiprabhRtiSu, 'sacca' ti pAThe tu satyA - nirupacaritAstAca tAH samitiguptayazca yadivA satyaM ca avisaMvAdayogAdyAtmakaM samitiguptayazca satya samiti guptayastAsu yaH kriyAbhAvaruciH, kimuktaM bhavati 1yasya bhAvato jJAnAdyAcArAnuSThAne rucirasti sa khalu kriyArucirnAma, iha ca cAritrAntargatatve'pi tapa:prabhRtInAM punarupAdAnaM vizeSata eSa muktyaGgatvakhyApanArtham / / 958 || saGkSeparucimAha-- 'aNabhigahiya.' gAhA, anabhigRhItA-anaGgIkRtA kutsitA dRSTi: saugatA - didarzanaM yena sa tathA avizAradaH -- akuzalaH pravacane-jinapraNIte zeSeSu ca kapilAdipraNIteSu pravacaneSu 1 nayabhedami (da 3) cchavIti mu. // 149 dvAre samyaktva sya ekAdi. bhedAH gAthA 942 16.2 pra. bhA 284 // 195 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 149dvAre samyaktvasya ekAdibhedAH gAthA 942. dvitIyaH khaNDa: anabhigRhIto--na vidyate'bhItyAbhimukhyenopAdeyatayA gRhItaM grahaNaM jJAnamasyetyanabhigRhItaH, pUrvamanabhigRhItakudRSTirityanena darzanAntaraparigrahaH pratiSiddhaH, anena tu paradarzanaparijJAnamAtramapi nipiddhamiti vizeSaH / idamatra tAtparyam 'ya uktavizeSaNo sajhepeNeva cilAtoputravadupazamAdipadatrayeNa tatvarucimavApnoti sa sajheparucirucyate iti / / 959 // dharmarucimAha--'jo asthikAya.' gAhA, yaH khalu jIvo'stikAyAnA-dharmAsti'kAyAdInAM dharma--gatyupaSTambhakatvAdirUpaM svabhAva zrutadharmam--aGgapraviSTAdyAgamasvarUpaM cAritradharma ca-sAmAyikAdikaM jinA. bhihitaM -tIrthakRduktaM zradadhAti--tatheti pratipadyate sa dharmaruciriti jJAtavyaH / iha ca ziSyamativyutpAdanArthamitthamupAdhibhedena samyaktrabhedAbhidhAnam , anyathA hi nisargAyadezayoradhigamAdau vA kvacitkepAzcidantarbhAvo'styeveti / / 960 // atha pUcoMktAnyeva kSAyikAdIni trINi samyaktvAni prasaGgato nArakAdijIveSu cintayannAha'AI puDhavIsu' ityAdigAthAdvayam , AdyAsu tisRSu pRthivIpu-ratnaprabhA-zarkarAprabhA-vAlukAprabhAsu vayauvasamaveyaga' ti sUcakatvAt sUtrasya kSAyikamaupazamika vedakaM ca samyaktvaM bhavati, iha ca vedyante-anubhUyante zuddhasamyaktvapujapudgalA asminniti vedakaM jhAyopazamikaM samyaktvamucyate, aupazamikasAyikasamyaktvayoH pudgalavedanasya sarvathaivAbhAvAt , yatpunaH kSapyamANasamyaktvapuJjapudgalacaramagrAsalakSaNaM vedakasamyaktvaM pUrva muktaM tadiha pRthaga na vivakSitam , pudgalavedanasya samAnatvena kSAyopazamikasamyaktva 1 yaH uktavizeSaNo saM0 khaM. saM. // 2 yAnA-khaM. // 3 khayova0 mu.| ceyuysmtti-si.|| gra. A. 285 sa Wariamwitwanolisanile MAINMEN000
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 19 // eva tasyAntarbhAvAt , tato'yamarthaH-AdyanarakapRthivItrayavartinArakANAM kSAyikaupazamikakSAyopazamikAni trINyapi samyaktvAni sambhavantIti, tathAhi-yo'nAdimithyAdRSTiArakA prathama samyaktvamavApnoti tasyAntarakaraNakAle'ntarmuhUrtamaupazamikaM samyaktvaM bhavati / aupazamikasamyaktvAccAnantaraM zuddhasamyaktvapuJja- | samyaktvapudgalAn vedayattastasyApi jhAyopazamikaM samyaktvamavApyate, manuSya-tiryagbhyo vA yaH kSAyopazamikasamya-syaekAdigdRSTiArakeSutpadyate tasyaitatpArabhavikaM labhyate, virAdhitasamyaktvo hi SaSThIpRthivIM yAvat gRhItenApi samya- bhedAH kyena saiddhAntikamatena kazcidutpadyate / gAthA kArmagrandhikamatena tu vaimAnikadevebhyo'nyatra tiryaGganuSyo vA vAntenaiva kSAyopazamikasamyaktveno. spadyate na gRhIteneti, yadA punaH kazcinmanuSyo nArakayogyamAyurvandha vidhAya pazcAtkSapakazreNimArabhate baddhA. yuSkatvAca tAM na samApayati kevalaM darzanasaptakaM kSapayitvA kSAyikaM samyaktvamavApnoti, tatazca manuSyAyu pra. A. struTisamaye mRtvA nArakevRtpadyate tadA AdyapRthivItrayanArakANAM pArabhavikaM kSAyikaM samyaktvamavApyate, 285 na tu tAdbhavikan , manuSyasyaiva tadbhave kSAyikasamyaktvArambhakatvAditi / tathA vaimAnikadevAnAM 'paNiditiriyANa' ti vyAkhyAnato vizeSAvagatau paJcendriyANA manuSyANAM tirazvA vA saGkhyeyavarSAyuSAmevameva-- pUrvoktameva, trINyapi samyaktvAni bhavantItyarthaH // - tatra vaimAnikadevAnAmaupazamikaM - kSAyikaM ca nArakavadeva, kSAyopazamikaM tvaupazamikasamyakvAnantarakAlabhAvi tAbhavikam , tiryak manuSyo vA yaH kSAyopazamikasamyagdRSTiH san vaimA. niketpadyate tasyaitatpAramavikaM ca labhyate / manuSyAstu dvividhAH saGkhyeyavarSAyuSo'saGkhyeyavarSAyuSazca / 1 bA-muH // 2 tAdA. vaM. ": :! *ikixits -- // 19 // e x . .. .....
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ HERO h S0 pravacana 149dvAre samyaktvasya ekAdi bhedAH gAthA 942 | tatra saGkhya yavarSAyuSA nuSyANAmaupazamikaM samyaktvamanantaroktanyAyana prathamasamyaktva'lAbhakAle bhava tyupazamazreNyA vA tadanantarakAlAdimAvi tu kSAyopazamikaM tAvikam , devAdInAM tu kssaayopshmiksaarodaare| zAdRSTigaH manuSyapanI pArArika kSAyopazamikam , kSAyikaM tu kSapakazreNyA tAdbhavika, nArakamaTIke devAnAM kSAyikasamyagdRSTInAM manuSyeghUtpatto pArabhavika tathaiva / asaGkhyeyavarSAyuSAM punrmnussyaannaa| dvitIyaH maupazamirka kSAyikaM ca nArakavadeva vAcyam , jhAyopazamikaM tu tadanantarakAlAdimAvi tAdbhavikaM tathaiva / / khaNDaH tiryaGmanuSyAstu kSAyopazamikasamyaktvayuktA vaimAnikeSveva jAyante nAnyatra / ye tu mithyAdRSTayavasthAyA~ baddhAyukatvAdevatpadyante te avazyaM maraNasamaye mithyAtvaM gatvavotpadyante iti pArabhavikaM kSAyopazamika *samyaktvamamISAM na labhyate iti kArmagranthikAH / saiddhAntikAstu manyante-kSAyopazamikasamyaktvasaMyuktA api baddhAyuSkA amI kecideteputpadyante iti pArabhavikamapi jhAyopazamikaM samyaktvamamISA labhyate / asaGkhyeyavarSAyuSkatirazcAM punastrINyapi samyaktvAnyasavyeyavarSAyuSkamanuSyavadvAcyAni / zeSANAmAdyapRthivItrayavyatiriktAnAM nArakANAM paGkaprabhA. ghadhastanapRthivIcatuSTayanArakANAmityarthaH / 'niriyatthINaM ca' ti asaGkhyeyavarSAyuSkasaMjJipaJcendriyatirathA tat strINAM ca, tathA trividhadevAnAM-bhavanapatti-vyantara-jyotiSkalakSaNAnAM nAstyeva kSAyikaM samyakvam , kSAyika hi samyaktvameteSu tAdbhavikaM tAvanna bhavati, saGkhyeyavarSAyuSkamanuSyasyaiva kSAyikasamyakvArambhakatvAva, pAramavikamapi na bhavati kSAyikasamyagdRSTereteSvanutpatte, aupazamika-kSAyopazamiketu mavata iti / 'samma annesiM ceva jIvANa' ti anyeSAM punarjIvAnAM samyaktvameva nAsti, cA 1 bAma vaM. sa. nAsti // 25 tariti-vaM. saM. // 3 tAnuzara0 sa0 // 4 smyktvmessaaN-mu.|| pra.A. 285 k | // 19 // HARSSESSMARRIA ATES.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIka punararthe, evo'vadhAraNe bhinnakramaH sa ca yojita eva / - etaduktaM bhavati-eka dvitri caturindriyA 'sajJipaJcendriyANAM tadbhavaM parabhavaM vA apekSya prastutasamyakvatrayamadhya ekamapi na sambhavati / sAsvAdanamamyaktvaM punarvAdarapRthivyambuvanaspatidvitricaturindriyAsaMjJisaMkSipaJcendriyepvaparyAptAvasthAyAM pAramavikaM paryAptasaMzipaJcendriyeSu tu tAbhavikamavApyate / sUkSmaikendriyabAdaratejovAyuSu punaH samyaktvalezavatAmapyutpAdAbhAvAt sAsvAdanaM nAstItyeSa kArmagrandhikAbhiprAyaH / sUtrAbhiprAyeNa tu pRthivyAdhekendriyANAM sAsvAdanasamyaktvaM nAsti / yaduktaM prajJApanAyAM "puDhavikAiyANaM pucchA, goyamA ! puDhavikAiyA no sammadiTThI micchAdiTThI no sammAmicchadiTThI, evaM jAtra vaNapphaikAiyA" [pada 16 / sU. 1402] iti / / 961 / / 962 // 149 // idAnIM 'kulakoDoNaM saMkhA jIvANaM' ti pazcAzadadhikazatatamaM dvAramAha pArasa satta ya tini ya satta ya kulkoddisyshssaaii| neyA puDhavi-dagA-gaNi-vAUNaM ceva parisaMvA // 963 // kulakoDisayasahassA satsaha ya nava ya aThThavIsaM ca / beidiya-tei diya-cauridiya-hariyakAyANaM // 16 // advatterasa bArasa dasa dasa nava ceva sayasahassAI / jalayara-pakkhi -cappaya-ura--bhuyasappANa kulasaMkhA // 965 / / kulako saMkhyA gAthA 963. 967 pra. A. 286
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 150 dvA kulakoTIsaMkhyA gAthA 963. dvitIyaH khaNDa: // 20 // chanvIsA 'paNavIsA suraneraiyANa sayasahassAI / dhArasaya sayasahassA kulakokhINaM 'maNussANaM // 936 // egAkoDAkoDI sattANauI bhave sayasahassA / pannAsaM ca sahassA kulakoDINaM muNeyavvA / / 967 / / [jIvasamAsa gA.40-44] 'pArase' tyAdigAthApacakam , pRthivyudakAgnivAyUnAmeva kulAnyAzritya parisaGkhathAnaM parisaGkathA yathAkrama jJeyA, tadyathA-dvAdaza kulakoTizatasahasrANi-lakSAH pRthivIkAyikAnAm , sapta udakajIvAnAm , trINyagnikAyikAnAm , vAyUnAM punaH saptava "kulakoTizatasahasrANi // 963 / / - 'kulakoDi0' gAhA, atrApi yathAsaGkhyena yojanA, dvIndriyANAM sapta kulakoTizatasahasrANi, aSTau trIndriyANAm , nava caturindriyANAm , aSTAviMzatiharitakAyikAnAM-samastavanaspatikAyikAnAm // 964 // / 'aDatterasa' gAhA, atrApi yathAkramaM padaghaTanA, tatra jale caranti-paryaTantIti jalacarAHmatsya-makarAdayaH, teSAmardhatrayodaza kulakoTizatasahasrANi, sArdhA dvAdaza kulakoTilakSA ityarthaH, pakSiNAMkeki-kAkAdInAM dvAdaza, catuSpadAnA-gaja-gardabhAdInAM daza, uraHparisaryANAM-bhujagAdInAM daza, bhujaparisarpANA-godhA-nakulAdInAM natra, kulakoTilakSANi bhavanti / / 965 / / 23. 1. paNu0 tA. 2 munneyvaa-naa.|| 3 parisaGkhyAnaM mu. nAsti // 4 tulA-jIvasamAsavRttiH pa. 30 tH|| 5 kulakoTInA zataka sva. sN.|| pra. A. 286 55555 as - | // 200
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 201 // 'acarse' tyAdi, sarveSAM bhavanapatya disurANAM paviMzatiH, kulakoTilakSANi nArakANAM tu paJcaviMzatiH, manuSyANAM punardvAdaza kulakoTInAM zatasahasrANi bhavantIti / / 966 / / atha pUrvoktAnAmeva kulAnAM sarvasaGkhyAmAha- 'egA koDAkoDI' gAhA, sarvasaGkhyA ekA kulakoTIkoTiH saptanavatiH kulakoTInAM zatasahasrANi paJcAzaca sahasrAH kulakoTInAM jJAtavyAH || 167 // 150 // idAnIM 'oNilakkha 'culasI' tyekapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha puDhavidgaagaNimAruya ekkekke satta joNilakkhAo 1 vaNapateyaaNate dasa caudasa joNikkhAo / / 968 / / vigalidie do do cauro cauro ya nArayasuresu / tirie hoMti cauro caudasa lakkhA u maNuesa // 969 // [vRhatsaM. gA. 351-2] samavannAhasameyA bahavo'dhi hu 'joNibheyalakkhAo sAmanA face ekagajoNI ' gahaNeNaM 1 / / 970 / / 'vidage' syAdigAthAdvayam 'yu mizraNe' ityasya dhAtoryu' vanti-bhavAntarasaGkramaNakAle tejasakA zarIravantaH santo jIvA audArikAdizarIraprAyogyapudgalaskandhairmizrI bhavantyasyAmiti auNAdike nipratyaye yoniH jIvAnAmutpattisthAnamityarthaH / tatra 'pRthivyudakAgnimarutAM sambandhinyekaikasmin samuhe sapta sapta yonikSA bhavanti / tadyathA-sapta pRthivInikAye, saptodakanikAye, saptAgninikAye, sapta vAyu 1 huti tA. si // 2 joNilakkhabheyAo- mu. // 3e-tA. saM. // 4 tulA jIvasamAsavRttiH pa. 31 // 5 tulA vRhatsaM, malaya, vRttiH 1. 136 // 151 dvAre 84 yoni lakSAH gAthA 968 170 pra. A. 287 // 203 //
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pravacanamArodvAre HARE nikAye, "vanaspatinikAyo dvividhastadyathA-pratyeko'nantakAyazca, tatra pratyekavanaspatinikAye daza yoninikAye, 151 dvAre lakSAH, anantavanaspatinikAye caturdaza lakSAH / vikalendriyadhu-dvIndriyAdiSu-dvIndriya-trIndriya-caturindriya. 184 yonirUpeSu pratyeka dve dve yonilakSe, tadyathA-ve yonilakSa dvIndriyeSu, dve trIndriyeSu, dve caturindriyeSu / tathA lakSAH catasro yonilakSA nArakANAm , catasro devAnAm , tathA niyakSa paJcendriyeSu catano yonilakSAH / catu gAthA dazayonilakSA manuSyeSu / sarvasaGkhyAyAzca mIlane caturazItiyoM nilajhA bhavantIti / / 'naca vaktavyamanantAnAM jIvAnAmutpattisthAnAnyaSyanantAni prApnuvanti / yato jIvAnAM mAmAnyAdhArabhRto loko'pyasayyeyapradezAtmaka eva, vizeSAdhArarUpANyapi narakaniSkuTadeva zayanIyapratyekamAdhAragajantuzarIrANyasaGgcyeyAnyeva, tato jIvAnAmAnannye'pi kathamutpattisthAnAnAmAnantyam ?, mavantu nA - saGkhyeyAnIti cennaivam , yano bahanyapi tAni kevalidRSTena kenacidvarNAdinA dharmeNa sadRzAnyekaca yoniriSyate, tato'nantAnAmapi jantUnAM kevalivivakSitavarNAdimAdRzyataH parampagantarbhAvacintayA caturazItilajhasaGkathA evaM yonayo bhavanti, na hInAdhikAH / / 968-969 / / etadevAha-'samavannAi' gAhA, mayaiH-sadRzaivarNAdibhiH-varNa-gandha rasa-sparzeH sametA-yuktAH samAnavarNa-gandha-nama sparza ityarthaH / bahavo'pi-prabhUtA api yonibhedalakSA, huH-nizcitamiha ekayonijAtigrahaNena gRhyante, kutaH ?-mAmAnyAna-vyaktimadataH prAbhRtye'pi samAnavarNa-gandha-rasa-sparzasadbhAvana sAdRzyAditi / / / / 202 // hai vanaspatikAyo-khaM.sa. tulA-jIvasamAsavRttiH p.31|| 30 zayanapra0 khaM.saM. 287
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: // 203 // 'nanu yoni - kulayoH kaH prativizeSaH 1, ucyate yoni jIvAnAmutpattisthAnam / yathA vRzcikAgomayAdi kulAni tu yoniprabhavAni, tathAhi ekasyAmeva yonAvanekAni kulAni bhavanti, yathA chagayonau kRmikulaM kITakulaM vRzcikakulamityAdi, yadivA tasyaiva vRvikAdergomayAdyekayanyutpannasyApi kapila raktAdivarNabhedAdanekavidhAni kulAnIti / atha prajJApanAnusAreNa yoniviSayo'paro'pi vizeSaH kazcidupadarzyate yathA zItoSNamizra* bhedAt tridhA yoniH / tatra nArakANAM zItA uSNA ca 'AdyakAsu tisRpRSNavedanAsu pRthivISu zItA, caturthyAM bahuparitaneSu uSNavedaneSu narakAvAseSu zItA, abhaH svokeTa zItavedaneSa uSNA / paJcamyAM "bahuSu zItavedaneSu uSNA, stokeSu uSNavedaneSu zItA, paSThI - saptamyoca zItavedanayornArakANAM yoniruSNaiva zItayonikAnAM hi uSNavedanA'bhyadhikA bhavati, uSNayonikAnAM tu zItavedanA / nArakANAM ca yathA vedanAmApadyate prAyaH sarvaM tathaiva pariNamati tato vedanAkramaprAtikUlyena yoni kramasambhavaH / surANAM garbhajatiryaGanarANAM ca zItoSNarUpomayasvabhAvA yoniH naikAntena zItaM nApyuSNam, kintvanuSNAzItaM tadupapAtakSetramiti bhAvaH / pRthivyambu- vAyu-vanaspati-dvi-tri- caturindriya- sammUcchimatiryakpaJcendriya sammUcchimamanuSyANAmupapAtasthAnAni zItasparzAnyuSNasparzAnyubhayasparzAnyapi bhavantIti teSAM tridhA yoniH kepAcacchatA kepAciduSNA, keSAJcinmizreti, tejaskAyikAnAmuSNaiva yoniH, uSNasparzapariNata eva kSetre teSAmutpatteH / 1 tulA jIvasamAsavRtiH 5. 31 // 2 tulA samayasundaragaNikRtaM zrIvizeSapaNazatakam pa. 45 // 3 prajJApanA pada 9/ sU. 73, pra. 199 draSTavyam / jIvasamAsavRttiH gA. 47, 46, 45 draSTavyA // 4 bhASAsu-su. // 5 nAra0 khaM. // 148 dvAre 84 yonilakSAH gAthA 968 970 pra. A. 287 // 203 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 84 yoni dvitIyaH khaNDa: 968 // 204|| tathA sacittA-'citta-mizrabhedAdapi vidhA yoniH / tatra nArakANAM devAnAM cAcittA, tadupapAtakSetrasya kenApi jantunA'parigRhItatvenAcetanatvAt , yadyapi ca sUkSmaikendriyAH sakalalokavyApinastathApi na tatpradezairupapAtasthAnapudgalA anyo'nyAnugamena sambaddhA, ityacittava teSAM yoniH / eka-dvi-tri-caturindriyasammUchimatiryagnarANAM 'trividhA'pi yoniH / jIvati gavAdAvutpadyamAnAnAM kRmyAdInAM sacittA, acitte kASThe samutpadyamAnAnAM ghuNAdInAmacittA, sacittA-citleSu kASThagozatAdiSu ghuNA-kramyAdInAmeva mizrA, garbhajatiryagnarANAM punarmizrA, ye hi zukramizrAH zoNitapadalA yonyA''tmasAtkRtAste sacittAH, anye tvacittA iti / tathA saMvRtavivRtobhayabhedAdapi tridhA yoniH, tatra nArakadavai kendriyANAM saMvRtA yoniH; nArakotpattisthAnAnAM niSkuTAnAM saMvRtagavAkSakalpatvAt , devAnAM tu devazayanIyeSu devaghyAbhyantare saMvRtamvarUpe samutpAdAta , ekendriyANAM tu yoneH spaSTa manupalakSyamANatvAt dvitricaturindriyasammUchimatiryagnarANAM vivRtA yoniH, tepAmutpattisthAnasya jalAzayAdeH spaSTa mupalakSyamANatvAt , garbhajatiyagnarANAM tUbhayarUpA yoniH, garbhasya saMvRtavikRtarUpatvAt , go hyantaH svarUpato nopalabhyate, bahiH punarUdaravRddhayAdinA samupalakSyate iti / ___ atha manuSyayonigato vizeSaH pratipAdyate-yathA manuSyANAM yonistridhA--kUrmonnatA zaGkhAvartA baMzIpatrA ca, kUrma pRSThamivonnatA kUrmonnatA, zaGkhasyevAvato yasyAM sA zaGkhAvartA, saMyuktavaMzIpatradvayAkArA 1 trividhA-kha. saM. // 2 0peSu-saM. // pra.A. 288 204|| OM BHANDA R Enactiti. .. ...
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ di AIRPENNIANTEESegorywetprapes vacana roddhAre vaTIke tIyaH vaMzIpatrA / tatra kUrmonnatAyAM yonau tIrthakRcakravarti-vAsudeva-baladevA utpadyante; vaMzIpatrAyAM sAmAnyamanuSyA jAyante, 'zaGkhAvartA tu strIratnasyaiva bhavati; tasyAM ca garbha utpanno'pi na niSpattiM yAti, prabalatamakAmAgniparitApato dhvaMsagamanAditi vRddhapravAdaH // 970 // 15 // samprati 'tikAlAIvi tattha vivaraNaM' ti dvipaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha traikAraNa 3 nagapaTanaM 6 nanapadAminaM jIvaSaTakAyalezyAH 6, pazcAnye cAstikAyA 5 vrata 5 samiti gati 5 jJAna 5 cAritra 5 bhedAH / ityete mokSamUlaM tribhuvanamahitaH proktamahagirIzai / pratyeti zraddadhAti spazati ca matimAn yaH sa vaizuddhadRSTiH // 971 // eyassa vivaraNamiNaM tikAlamaIyavaTTamANehiM / hoi bhavissajuehiM davvacchakkaM puNo eyaM // 972 / / dhammathikAyadavvaM 1 davyamahammatthikAyanAma 2 ca / AgAsa 3 kAla 4 poggala 5 jIvadanvassatvaM ca 6 // 973 / / jIvA jIvA2 punnaM 3pAvA SSsava 5 saMvaro ya 6 nijjaraNA7 / baMdho - mokkho 9 ya imAI nava payAI jiNamayammi // 974|| 152 dvAre traikAlyavRttavivRttiH gAthA 971979 pra. A. 288 205 / / 1 shngkaavrtiistu-lN.|| || // 205 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ navacana nArodvAre naTIke datIyaH |206 // jIvaM karka iga 1bi 2ti 3ghau 4 paNidiya 5 aniMdiyasatvaM 6 | chakkAyA puDhavi 1 jalA 2 nala 3 vA 4 vaNarasaha 5 tasehi' 6 ||975 / / challesAo kaNhA 1 nIlA 2 kAU ya 3 te 4 pauma 5 siyA 6 / kAlavihINa danyacchakka iha asthikAyAo // 976 // pANiva 1 musAvAe 2 adanta 3 mehuNa 4 pariggahehi 5 ihaM | paMca vayAI' bhaNiyA paMca samiIo sAhemi // 977 // iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 gahaNa 4 parivaNa 5 nAmiyA tAo / paca gaIo nAraya 1 tiri 2 nara 3 sura 4 siddha 5 nAmAo || 978 // nANAI' paMca mai 1 suya 2 ohi 3 maNa 4 kevalehi 5 bhaNigrAhaM / sAmAiya 1 ya 2 parihAra 3 suhama 4 ahavAya 5 caraNAi // 979 / / 'traikAlya' mityAdivRttam, trayaH kAlAH samAhRtAtrikAlam, trikAlameva traikAlyamatItAdikAlatrikamityarthaH dravyaSaTkaM - dharmAstikAyAdibhedAt navabhiH padaiH- jIvAdibhistaccaiH sahitaM yuktaM dravyapakameva jJAtavyam / tathA pazabdasya DamarukamaNinyAyenobhayatra sambandhAt paT jIvA-ekendriyAdayaH, SaT kAyAH - pRthivIkAyAdayaH, paT ca lezyAH - kRSNAdayaH, apare ca paJcAsti 10va-tA // 2 gatIo-vi. // 1 152dvAre kAvya vRtta vivRttiH gAthA 171 179 pra. A. 288 // 206 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ vana kAyA-dharmAstikAyAdayaH, tathA paJcazabdasya pratyekamatrApi yojanAtpazca vratabhedAH-prANivadhaviramaNAdayA, paJca samitibhedA-IryAsamityAdayaH, pazca gatibhedA-narakagatyAdayaH, paJca jJAnabhedAH-matijJAnAdayaH, paJca cAritrabhedAH-sAmAyikAdayaH, ityete pUrvoktAH sarve'pi padArthAstribhuvanamahitaiHcilozAcitairaIti- tIrthakarIsa-havAlAvikakarmakSayajanyasuraviracitacatustriMzadatizayasvarUpaparamaizvaryopazobhitamokSamUla-nirvANakAraNaM proktam-upadiSTam / ato yaH pumAn matimAna-pravekaviveka'kalitaetAn pratyetisvarUpato'vagacchati zraddhAti-idameva tattvamityAtmano rocayati spRzati ca-yathAyathaM samyagAsevate, savai sphuTa 'zuddhadRSTiH zuddhA-mithyAtvamalAnAvilA dRSTiH-samyaktvaM yasya sa zuddhadRSTiritiH // 971 / / athainaM vRttaM vyAcikhyAsuH kAlatrika pratipAdayannAha-'eyarasa'gAhA, etasya-pUrvoktasya traikAlyamityAdeH sragdharAvRttasyeda-vakSyamANaM vivaraNa-vyAkhyAnaM vijJeyamiti zeSaH / tatra traikAlyamatIta-vartamAnAsyAM bhaviSyadyuktAbhyAM bhavati, atIta-vartamAna-bhaviSyavakSaNAstrayaH kAlA ityarthaH / tatrAtizayena itogato'tIto, vartamAnatvamatikAnta ityarthaH / vartata iti vartamAnA-sAmpratamutpannaH, sarvasUkSmaniraMzasamayamAtramAna iti bhAvaH / bhaviSyatIti bhaviSyan-vartamAnatvaM na prApto'nAgata iti hRdayam / dravyaSaTkaM punariMdavakSyamANam // 972 // tadevAha-'dhammatthikAya0 gAhA, dharmAstikAyA-'dharmAstikAyA-''kAzAstikAya-kAla-pudgalA 152dvAre kAlyavRttavivRttiH gAthA 971 07 // pra.A. / 289 . 10kalita-khaM.saM. naasti| // 207 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAna sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 208 // stikAya jIvAstikAya svarUpANi SaD dravyANi / tatra jIvAnAM pudgalAnAM ca svata eva gatikriyApariNatAna 'tatsvabhAvavaraNAtmapoSaNAddharmaH astayazceha pradezAsteSAM kAyaH - saGghAto'stikAyaH / tato dharmazvAsAvastikAyazca dharmAstikAyaH / sakalalokavyApI asaMkhyeyapradezAtmako'mUrtI dravyavizeSa ityarthaH / jIvapudgalAnAmeva tathaiva gatipariNatAnAM tatsvabhAve'dharaNAdadharmaH sa cAsAvastikAyazcAdharmAstikAyaH / kimuktaM bhavati ? jIva- pudgalAnAM sthitipariNAmapariNatAnAM tatpariNAmopaSTambhako mUrtI lokavyApI 'asaMkhyeyapradezAtmako'dharmAstikAyaH / lokamAtratvaM cAnayoretadavaSTambhakAkAzadezasyaiva lokatvAt, alokavyApitve tvanayorjIva - pudgalAnAmapi tatra pracAraprasaMgena tasyApi lokatvaprApteriti / ' tathA AGiti maryAdayA tatsaMyoge'pi svakIyastrakIya svarUpe'vasthAnataH sarvathA tatsvarUpAprAptilakSaNayA krAzante-svabhAvalAmenAvasthitikaraNena ca dIpyante padArthasArthA yatra tadAkAzam / yadA tvabhividhAvAG, tadA''Giti sarvabhAvAbhivyAptyA kAzate - pratibhAsate ityAkAzam tacca tadastikAyazcAkAzAstikAyo, lokAlokavyApI anantapradezAtmako dravyavizeSa ityarthaH / , tathA kalanaM - samastabastu stomasya saGkhyAnamiti kAlaH, athavA kalayanti samayo'syAnena rUpeNospannasyAvalikA muhUrtAdi vA ityAdiprakAreNa sarvamapi sacetanAcetanaM vastvavagacchanti kevalyAdayo'neneti kAla:- 'samayAvalikAdirUpo dravyavizeSaH / tathA pUraNa- galanadharmANa: pudgalAH- paramANvAdayo'nantANuskandhaparyantAH / ete hi kutazrid 1. ca tatsva0 je0 // 2asakhyAta0 si. // 3 bhadya AGiti - je. // 4 samayAvalikArUpo - mu. // 152 dvAre traikAlya vRtta vivRttiH gAthA 971 979 pra. A. 289 // 208 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 152 dvAra kAlyavRtta vivRtiH gAthA 971. dvitIyaH khaNDa: // 209 // dravyAdgalanti-viyujyante, kiJcittu dravyaM svasaMyogataH pUrayanti-puSTaM kurvanti, pudgalAzca te'stikAyazca pudglaastikaayH| tathA jIvanti jIviSyanti jIvitavanta iti jIvAste ca te'stikAyazca jIvAstikAyaH, pratyekamasaGkhyeyapradezAtmakasakalalokabhAvinAnAjIvadravyasamUha ityarthaH / atra ca jIvapudgalAnAM gatyanyathAnupapattedharmAstikAyasya, teSAmeva sthityanyathAnupapatteradharmAstikAyasya, jIvAdipadArthAnAmAdhArAnyathAnupapatterAkAzAstikAyasya, bakulAzokacampakAdipuSpaphalapradAnanaiyatyAnyathA'nupapatteH kAlasya, ghaTAdikAryAnyathAnupapatteH pudgalAstikAyasya, pratiprANi svasaMvedanasiddhacaitanyAnyathAnupapattezca 'jIvAstikAyasya sattvaM samavaseyamiti / / 973 // atha nava padAnyAha-'jIvAjIvA' gAhA, jIvAH-sukhaduHkhopayogalakSaNAH, ajIvA:-tadviparItA dharmAstikAyAdayaH, puNyaM-zubhaprakRtirUpaM karma, pApaM-tadviparItaM karmaiva, Azravati-Agacchati karmAnenetyAzravaH, zubhAzubhakarmopAdAnahetuH hiMsAdiH, saMvaraNaM saMvaro-guptyAdibhirAzravanirodhaH, nirjaraNaM nirjarAvipAkAttapaso vA karmaNAM dezataH kSapaNam , bandho-jIvakarmaNoratyantasaMzleSaH, mokSaH-kRtsnakarmakSayAdAsmanaH svAtmanyavasthAnam , ityetAni navasaGkhyAni padAni-tattvAni jinamate-arhatpravacane vijJeyAnIti / iha ca AzravandhapuNyapApAni mukhya saMsArakAraNamiti heyAni, saMvaranirjare mukhyaM mokSakAraNam , mokSastu mukhyaM sAdhyamityetAni trINyapyupAdeyAnItyevaM ziSyasya heyopAdeyatAparijJAnArtha madhyamaprasthAnApekSayA 1 jIvAdakA kh.|| pra.A. 289 // 20 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ navacana mArIdvAre laTIke: dvatIyaH braeNNDa: 210 // navetyuktam anyathA saGkSepApekSayA jIvA 'jIvayoreva puNya-pApAdInAmantarbhAvasaMbhavAd dvitvasaGghavAmiyA sthAnAGge -- 'sthicaNaM loe taM savvaM dupaDoyAraM, taMjahA- jIvA ceva ajIvA ceva' [sU. 57 ]tti ! vistaratastu taduttarottarabhedavivakSa' yA'nantameva syAt / atha kathaM jIvA jIvayoreva puNyapApAdInAmantarbhAvasambhavati ceducyate, puNya-pApe karmaNI, bandho'pi tadAtmaka evaM karma ca pudgalapariNAmaH, pulAcA jIvA iti / zravastu mithyAdarzanAdirUpaH pariNAmo jIvasya sa cAtmAnaM pudgalavi muktvA kosnyaH 9, saMvaro'pyAzravanirodhalakSaNo deza sarvabheda AtmanaH pariNAmo nivRttirUpaH / nirjaga tu karmaparizATo jIvaH karmaNAM yatpArthakyamApAdayati svazaktyA / mokSospi sakalakarmavirahita Atmaiveti / anyatra punaH puNyapApayordhandhe'ntarbhAvAt saptaiva tattvAnyuktAni ||974 || atha jIva-kAya ke prAha- 'jIvacchaka' gAhA, indriyazabdasya pratyekamabhisambandhAde kendriyadvIndriya-trIndriyacaturindriyapaJcendriyAnindriyasvarUpaM jIvaSaTakam / tatra eka sparzanalakSaNamindriyaM yeSAM te ekendriyAH- pRthivyambu tejovAyuvanaspatayaH, dve sparzanarasanalakSaNe indriye yeSAM te dvIndriyAH zaGkha- zuktikA - candanaka kapardaka jalUkA kRmi- gaNDolaka-pUtarakAdayaH, trINi sparzana-rasana ghANalakSaNAni indriyANi yeSAM te zrIndriyA:--yUkA matkuNa - gardabhakendragopaka- kunthu matkoTa-pipIlikopa dehikA' kArpAsAsthi trasabIjaka 10ya-khaM. saM / dvitvasahRtyaivAmitreyA si. 2 vyAnantyameva su. // 3 tattvArthasUtrAdiSu (1) iti dhyeyam // 4 'ge' tyAdi indriya0 mu0 // 50 karpAsA0 khaM khaM // 152 dvAre traikAlya vRtta vivRttiH gAthA 971979 pra. A. 290 // 210 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ |152 dvAre traikAlya TIke vRtta vivRttiH gAthA 'tumbarakAdayaH, catvAri sparzana-rasana-ghrANa-cakSurlakSaNAni indriyANi yeSAM te caturindrayA:--bhramara-makSikA daMza-mazaka-vRzcika-kITa-pataGgAdayaH, paJca sparzana rasanaghrANa-cakSuHzrotralakSaNAni indriyANi yeSAM te paJcendriyAH-kari-makara-mayUra manujAdayaH, nikhilakarmanimuktatvena zarIravirahitatvAnna vidyate indriyaM-sparzanAdi yeSAM te anindriyaa:--siddhaaH| tathA SaT kAyAH pRthvI-jalA-'nala vAyu banaspati trasabhedAta , pRthvIkAya-jalakAyA-'nalakAyavAyukAya-banaspatikAya-trasakAyalakSaNAH SaT kAyA ityarthaH / tatra pRthivI--kAThinyAdilakSaNA, saiva kAyaHzarIraM yeSAM te pRthivIkAyAH, jalaM-pAnIyam , tadeva kAyaH- zarIraM yeSAM te jalakAyAH, analo--vahniH, sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te'nalakAyAH, vAyu-pavanaH, sa eva kAyaH-zarIraM yeSAM te vAyukAyAH, vanaspatiHlatAdirUpaH, sa eva kAyaH--zarIraM yeSAM te vanaspatikAyAH; sanazIlAstrasAH--calanadharmANaH kAyAHzarIrANi yeSAM te trasakAyAH / / 975 ___ atha lezyASaTkamastikAyapaJcakaM cAha--'challesao' gAhA, lizyate-zliSyate karmaNA saha jIvo yakAbhistA lezyA:--kRSNa-nIla kApotatejaHpadma-zuklavarNadvyasAhAyyAjjIvasyAzubhAH zubhAzca prinnaamvishessaaH| uktaM ca-- 'kRSNAdidravyamAcivyAtpariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH prayujyate // 1 // 1.tumbura0 khaM. saM. // tulanA- 'taMbaruNamajjiyA m.pr.|tiburnnmjjiyaa-dhH / iti prajJApanA sUtre pAThAntarANi' pada 1 / sU. 57 // 2 tatra pRthvI0saM.!! 979 pra.A. 290 // 211 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152dvAre traikAlya pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaHH kRSNAdidravyANi ca kecid 'yogapariNAmo lezyA' [ ] itivacanAdyogAntargatadravyANyAhuH, 'anye tu 'sakalakarmaprakRtiniHsyandarUpANi', apare punaH 'kArmaNazarIravatpRthageva karmASTakAtkArmaNavargaNAniSpannAni kRSNAdidravyANI' ti pratipAdayanti / tattvaM tu tIrthakRto vidantIti / etAzca pariNAmavizeSAtmikA lezyAH SaD bhavanti / tadyathA--kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejolezyA, padmalezyA, 'siya' ti sitalezyA, zuklalezyetyarthaH / tatra kRSNadravyAtmikAkRSNadravyajanitA vA lezyA kRSNalezyetyarthaH / evaM nIlalezyetyAdipadeSvapi bhAvanIyam , tAsu cAdyAstimro'zubhAH, aparAstu timraH zubhAH / etAsAM ca vizeSataH svarUpanirUpaNArtha jambUkhAdakapaTapurupIraSTAnto grAmaghAtakadRSTAntazcocyate / tathAhi-- kasmizcitkAnane kSatkSAmakukSayaH paT puruSAH suparipakvasarasaphalabharAvanamita--sakalazAkhaM kalpazAkhisakSamekaM jamvRvRkSamadrAkSuH / tataH sarvairapi pramuditaiH proktam aho'vasaraprAptamasya darzanam , apanayAmo bubhukSAm , bhakSayAmaH svecchayA'tunchAnyamyasvAduphalAnItyaikamatye sati tanmadhye kliSTapariNAmenaikenoktaM--'yuktamidaM kevalamasminnanokahe durArohe samArohatAM jIvitavyasyApi saMzayaH; tasmAttIkSNadhAraH kuThArairamumUlata eva kartayitvA tiryakprapAtya sukhenaiva sakalAni phalAnyabhya'vaharAmaH / eSa evaMjAtIyaH kRSNalezyApariNAmaH / dvitIyena tu kizcitmazUkenoktaM--'kimasmAkametenAtimahatA pAdapena chinnena ? mahIyasI zAkhAmevaiko kartayitvA phalAnyAsvAdayAmaH / ' evaMprakAro nIlalezyApari ..1 vizeSArtha draSTavyA prajJApanAvRttiH, pa. 331 / / 2 kecita kammiM0 mu.113 vahAgamaH eSa sa evaM-si. vi. // 4 sImasya-mu. 1 mahIya-sI-je / / vivRtiH gAthA 971 979 pra.A. 290 // 212 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: NAmaH / tRtIyaH punaH prAha--kimetayA mahAzAkhayA hizyA 1. devadezamRtAH prazAkhA evaM kartayAmaH / ' ityevaMvidhaH kApotalezyApariNAmaH / caturthazcovAca-'kimAbhirapi varAkIbhiH kartitAbhiH 1, tatparyantayatinaH 152 dvAre kAMzcidgucchAneva chiyaH / ' eSa tejasalezyApariNAmaH / paJcamaH punaH provAca -'guccharapi kiM nazchinaH ?, kAlya. tanmadhyAtsupakvAni bhakSaNocitAni kAnicitphalAnyeva gRNIma' ityaso pajhalezyApariNAmaH / ' pRSThastu / babhASe--kiM tairapi troTitaiH 1. yAvatpramANeH prayojanamasmAkaM tAvatpramANAni phalAnyadhastAdapi patitAnyasya vivRtiH viTapinaH prApyante tadvayamamIbhireva prANavRtti vidadhmaH, kimunmUlanAdinA'sya zAkhinaH khedena ? / ' ityayaM gAthA zuklalezyApariNAma iti // grAmaghAtakadRSTAntastu kasmiMzcid grAme dhana dhAnyAdilubdhaiH SaDbhirataskarasvAmibhimilitvA ghATI prakSimA / tatraike noktaM-yatkimapi dvipada catuSpada-puruSa-strI bAla-vRddhAdikaM pazyatha tatsarva mArayata / ityevaM pra. A. jAtIyaH kRSNalezyApariNAmaH / dvitIyastu nIlalezyApariNAmavartI babhASe-'mAnupANyeva mArayata kiM tirya 291 bhirini / ' tRtIyaH punaH kAyotalezyAyukto jagAda-'puruSAneva vyApAdayata ?, kiM strIbhiriti / ' caturthastu te jasalezyApariNAmAnvitaH prAha-'puruSeSvapi sapraharaNAneva nizumbhata, kiM niSpraharaNairiti / paJcamaH punaH padmalezyApariNAmasampannaH provAca- sAyudheSvapi yudhyamAnAneva vinAzayata, kimanyairniraparAdhairiti / ' paSTastu zuklalezyApariNAmaparigataH pratipAdayati sma-'aho mahadasamaJjasaM yadekaM tAvad dravyamapaharatha, aparaM ca varAkramenaM janaM vinAzayatha, tasmAdyadyapi dravyamapaharatha tathApi prANAMstAvatsarvasyApi lokasyarakSateti // 10 taH khaH vi.| tasi. // 2 *rapi.mu. / / 3 vizeSArtha draSTavyaM yogazAstre (4 // 44) //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIka dvitIyaH // 214 // tathA kAlavihInaM-kAlalajhaNadravya'virahitaM pUrvoktaM dravyapaTkamevAstikAyAH-dharmAstikAyA-'dharmAsti |152 dvAre kAyA-''kAzAstikAya-pudgalAstikAya-jIvAstikAyalakSaNAH prAguktasvarUpAH paJcAstikAyA ityarthaH / atha traikAlyayathA dharmAstikAya ityuktaM tathA kAlAstikAya iti kasmAnocyate ? iti cet , naivam , pradezabahutva evA. stikAyatvopapatteH, atra ca tannAsti / atItA-jAgatasamayA(granthAgraM 12000) nAM vinaSTA 'nutpannatvena / vivRttiH prajJApakaprarUpaNAkAle vartamAnasamayarUpasyaiva kAlapradezasya sadbhAvAditi / yadyevamAvalikA-muhUrta-divasAdi gAthA prarUpaNAyA anyabhAvaprasaGgaH prApnoti, AvalikAdInAmapyasaGkhyeyamamayAdyAtmakatvena pradezabahutva evo. 971. papatteH, satyametat , kevalaM sthira sthalakAlatrayavartivamtyadhupagamaparavyavahAranayamatamavalamcyA''calikAdi 979 kAlaprarUpaNAH nizcayanayamatena tu tadabhAva eveti na kAle'stikAyatA // 976 // pra. A. paJca vratAnyAha--'pANivahe tyAdi, vrata-zAstravihito niyamaH, tasya ca pratyekamabhisambandhAtprANivatrata-mRpAvAdavatA-'dattAdAnanata-maithunayata-parigrahavateriha-jinasiddhAnte paJca vratAni bhaNitAni / itaH paJca samitIH 'sAhemi' ti kathayAmi / / 977 // tA evAha- 'iriye' tyAdi pUrvArdham , IryAsamiti SAsamitirepaNAsamitigrahaNasamitiH-AdAnanikSepasamitirityarthaH, pariSThApanAsamitizcetyetAH paJca samitayaH / vrata-samitisvarUpaM ca paTpaSTe saptapaSTe cadvAre vistareNoktamiti / 1214 // atha paJca gatIgaha---'paMce' tyAdi uttarArdham , nArakagati-siryaggati-naragati-suragati-siddhagati1rahita mu.|| 2 sthUlakAyatraya mu.| dhurakAla. saM. 812
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana- baroddhAre / nAmikAH paJca gatayaH / tatra gamyate-prApyate svakarmarajjUsamAkRSTejantubhiriti gatiH, nArakANAM gatinArakagatiH tirazvAm-ekendriyAdInAM gatimtimatiH, nazama-manu yANAM gatiragAMtA, surANA-devAnAM gatiH suragatiH, siddhagatistu karmajanyA zAstraparibhASitA na bhavati, kevalaM gamyata iti matiriti vyutpattisAmyamAtrAdihopAtteti // 978 // ___atha paJca jJAnAni cAritrANi cAha-'nANAi' ityAdi, matizrutA-'vadhi-manaHparyaya kevalalakSaNebhaidaiH paJca jJAnAni / etAni cAgre vyAkhyAsyante / tathA caryate-gamyate prApyate bhavodadheH parakUlamebhiriti caraNAni-cAritrANi, tAni ca paJca sAmAyika padekadeze'pi padasamudAyopacArAt chedopasthApanika parihAravizuddhikaM sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtaM ceti / tatra samo-rAga-dveparahitatvAd ayo-gamanaM samAyaH, eSa cAnyAsAmapi sAdhukriyANAmupalakSaNam , sarvAsAmapi sAdhukriyANAM rAgadveSarahitatvAt / samAyena nivRttaM samAye vA bhavaM sAmAyikam , yadvA samAnAM -jJAna-darzana-cAritrANAmAyo lAbhaH samAyaH, samAya eva sAmAyikam : vinayAderAkRtigaNatayA svArthe ikaNa | tacca sarvasAvadyaviratirUpam , yadyapi ca sarvamapi cAritramavizeSataH sAmAyikam , tathApi chedAdivizeSa vizeSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate / prathama punaravizeSaNAtsAmAnyazabda evAvatiSThate sAmAyikamiti / tacca dvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ca / tatra svalpakAlabhAvi itvaram / idaM ca bharatairAvateSu prathama pazcimatIrthakaratIrthe dhanAropitamahAvratasya zezasya vijJeyam , atra janmani yAvajjIvitakathA'styAtmana 152dvAre kAlyavRttavivRttiH gAthA 971979 pra.A. 292
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ A saTIke vRtta khaNDaH 971 / stAvatkAlabhAvi yAvatkathaM tadeva yAvatkathikaM AbhavavartItyarthaH / etacca bharaterAvatabhAvimadhyamadvAviMzatipravacana 1152 dvAre sAroddhAre tIrthakaratIrtheSu videhatIrthakaratIrtheSu ca munInAmavaseyam , tepAmupasthApanAyA abhAvAt / vaikAlyananu cetvaramapi sAmAyikaM karomi bhadaMta ! sAmAyikaM yAvajjIvam ' ityevaM vratagrahaNakAle yAvadAyu rAgRhItam , tata upasthApanAkAle tatparityajataH kathaM na pratijJAbhaGgaH 1, ucyate, nanu prAgevoktaM sarvamevedaM vivRtiH dvitIyaH cAritramavizeSataH sAmAyikam , samApi samAvada mogavipatimadrApAna , kevalaM chedAdivizuddhivizeya gAthA vizeSyamANamarthataH zabdAntastazca nAnAtvaM bhajate / tato yathA yAvaRthika sAmAyikaM chedopasthApanaM vA prm||216|| vizuddhivizeSarUpasUkSmasamparAyAdicAritrAvAptI na bhaGgamaGgIkaroti tathA ityaramapi sAmAyikaM vizuddhiH 979 rUpacchedopasthApanAvAptau / yadi hi pravrajyA parityajyate tahiM tadbhaGga Apadyate na tu tasyeva vizuddhivizeSA pra. A. vAptAciti / 292 tathA chedaH pUrvaparyAyasya upasthApanA ca mahAvrateSu yasmina cAritre tacchedopasthApanam tadeva chedopasthApanikam , "te vA vidyane yatra tacchedoSasthApanikam , tacca dvidhA-sAticAraM niraticAraM ca / tatra niraticAraM yaditvarasAmAyikavataH zaikSasyAgepyate; tIrthAntarasaGkrAntI vA, yathA pArzvanAthatIrthAdvardhamAnasvAmitIrtha saMkrAmataH pazcayAmadharmapratipattau / sAticAraM yanmUlaguNaghAtinaH punarvatAropaNam / 1sarva mu. nAsti / vizuddhirUpasUkSmapacche do0 khN.| vizuddhirUpasUkSmacchedo0 vi. vizuddhirUpasUkSmarUpacchedo si. .. tadeva chedopasthAnikaM kha. vi. si. nAsti / / 4 tadeva vA- musi.|| | // 216 // ha ASHOUSAR EMANTRA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: vRtta // 217 // tathA pariharaNaM parihAraH-tapovizeSastena vizuddhiH-karmanirjarArUpA yasmin cAritre tatparihAravizuddhikam / tacca dvidhA-nirvizamAnaka nirviSTakAyika ca, tatra nirvizamAnakA-vivakSitacAritrAsevakAH, // 153 dvAre nirviSTakAyikA-Asevita vivakSita cAritrakAyA':, tadanyatirekAcAritramapyevamucyate / iha navako gaNazca traikAlyatvAro nirvizamAnakAzcatvArazvAnucAriNaH ekaH kalpasthito vAcanAcAryaH, etatsvarUpaM ca savistaramekonasampatidvAre prtyaadi| vivRttiH gAthA tathA gati-patti saMgaNaneneti sampAya:-kaSAyodayaH, sUkSmo-lobhAzAvazeSaH samparAyo 971yatra tat mUkSmasamparAyam , tacca dvidhA-vizuddhathamAnakaM saMklizyamAnakaM ca / tatra vizuddhathamAnakaM apakazreNimupazamazreNiM vA samArohataH maGklizyamAnaM tUpazamazreNitaH pranyavamAnasya / pra. A. __ tathA athazabdo- yAthAtathyArthe, AG abhividhIH 'yAthAtathyena abhividhinA 'yat khyAtaM-kathitama 292 apAyacAritramiti tat athAkhyAtam ; yathAkhyAtamiti dvitIyaM nAma / tasyAyamanvarthaH yathA sarvasmin jIvaloke khyAta-prasiddhamakaSAyaM bhavati cAritramiti tathaiva yattat yathAkhyAtam / idaM ca dvidhA-chAhAsthika kaivalika ca, tatra chAnasthikamupazAntamohaguNasthAnake kSINamohaguNasthAnake vAH kaivalikaM sayogikevalibhavamayogikevalibhavaM ceti ! 979 // 152 / / 10kA:- mu.||2 yathA vi.||3ythaa0 mu.||4 vaa-mu.|| // 217 //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana. . sAroddhAre saTIke dvitIyaH // 21 // idAnIM 'saDDapaDimAo' ti tripaJcAzadadhikazatatama dvAramAha'dasaNa 1 vaya 2 sAmAiya posaha 4 paDimA 5 ayaMbha 6 saccitte 7 / 153 dvAre zrAddha AraMbha 8 pesa 9 uddi 10 bajjae samaNabhUe 11 ya 980 // pratimAH jassaMkhA jA paDimA tassaMkhA toe huti mAsAvi / gAthA koraMtIsuvi kajjAu tAsu puvuttakiriyA u // 981 // 980pasamAiguNavisirlDa kuggahasakAisallaparihINaM / 994 'sammadasaNamaNahaM dasaNapaDimA havai paDhamA 1 // 982 // pra. A. bIyANuvvayadhArI 2 sAmAikar3o ya hoi taiyAe 3 / hoi cautthI cauddasIaThThanimAIsu 'diyahesu // 983 // posaha cauvihapi ya paDipuNNaM samma so u aNupAle / baMdhAI aiyAre payatao 'vajjaImAsu // 984 // sammamaNuvvayaguNavayasikkhAvayavaM thiro ya nANI ya / 'aTTamicauddasIsu paDimaM ThAegarAIyaM // 985 // 1tulanA-paJcAzakapra. 1013taH, mAvazyakahArimadrIyAvRttiH pa.646, dharmasaM. vRttiH mA. 1 / pa. 258 taH / sudaMsaNA pariyaM uddeza 16, gA. 253 ta: pa.133 / / 2 samma saNamevaM-tA. / / 3 bIyA annuvvyghraa-taa.|| 4 diva. 218 sesu-mu. diiyesu-je. 2 / paJcAzake'pi dihayesu iti pAThaH // 5 vjjiimaasu-taa.|| 6 aTTamI0 mu. samavAyAGgavRttI [pa. 20 ] ca / paJcAzake'pi ami0 iti pAThaH //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ vavacanasArodvAre pratimAH dvatIyaH na asiNANa' viyaDabhoI mauliyaDo divasabaMbhayArI ya / rati parimANakaDo paDimAvajjesu divasesu // 986 // 153 dvA jhAyai paDimAe Thio tiloyapujje jiNe jiyakasAe / zrAddha nigolAsanIyaM ana vA paMca jA mAsA // 987 // [paJcAzakapra. 10117-19] siMgArakahavibhUsukkarisaM itthIkahaM ca vajjito / gAthA vajjaha abaMbhamegaMtao ya chaTThAi chammAse // 988 // 980. sattami satta u mAse navi AhArai sacittamAhAraM / jaM jaM hechillANaM taM tUvarimANa savvaMpi // 989 // AraMbhasayaMkaraNaM aTThamiyA aTTha mAsa vajjei / 293 navamA nava mAse puNa pesAraMbhe'vi vajjeha // 19 // dasamA dasa mAse puNa uddiTTakayaMpi bhatta navi bhuje / so hoi u churamuDo sihaliM vA dhArae koI // 991 // jaM nihiyamatyajAyaM pucchaMta 'suyANa navari so tattha / jai jANai to sAhai aha navi to ghei navi yANe // 19 // 1 0fNa-po. / / 3 taM taM cari. mu. / taM tumuvari0 tA. / taM tUpari0 po. // 3 bhottu navi je.2 / bhttmvi-je.||||219|| 4 subhANa-vi.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke | 153 dvAre zrAddha pratimAH baagh 980 dvitIyaH khaNDa: // 220 // khuramuDo 'loeNa pa rayaharaNaM paDiggahaM ca gimihattA / 'samaNabhUo viharai mAsA ekkArasukkosaM // 993 // mamakAre'vocchinne vaccai savAyapalli daTuM je / tatthavi sAhuvva jahA giNhai 'phAsu tu AhAraM // 994 // 'dasaNa' gAhA, 'darzanaM ca-samyaktvam , vratAni ca-aNuvratAdIni, sAmAyikaM ca-sAvadhA-inavadyayogaparivarjanAsevanamvarUpam . poSadhaM ca-aSTamI-caturdazyAdiparvadinAnuSTheyo'nuSThAnavizeSaH, pratimA ca kAyotsargaH, abrahma ca-abrahmacaryam , sacittaM ca-sacetanadravyam iti samAhAradvandvaH / tata etasmin vipaye pratimeni prastAvAdavaseyam , atra ca darzanAdiSu paJcasu vidhidvAreNa pratimAbhigrahaH, abrahma sacittayostu pratiSedhamukheneti / tathA Arambhazca-svayaM RSyAdikaraNam , 'praipazca-preSaNaM pareSAM pApakarmasu vyApAraNam , uddiSTaM ca-tameva zrAvakamuddizya sacetanaM madatanIkRtaM pakvaM vA yo varjayati-pariharati sa "ArambhapraiSoddiSTavarjakaH / pratimeti prakRtameva, iha ca pratimAnA prakrAntatve'pi pratimA-pratimAvatorabhedopacArAtpratimAvato nirdezaH kRtaH, evamunaratrApi / tathA amaNaH-sAdhuH sa iba yaH sa zramaNabhRtaH, bhUtazabdasyopamAnArthatvAt / caH samuccaye / AyAM ca darzana pratimA vanapratimetyAdirUpo'bhilApaH kAryaH / etA ekAdaza zrAddhAnAmupAsakAnAM pratimAH-pratijJA abhigrahAH zrAdrapratimA iti / / 980 // pra. prA. / / 220 // 10DA-tA. 12 samaNo huo-mu.||3 phAsa-vi.si. // 4 tulanA-paJcAzavRttiH pa. 163 / / 5 preSazca-va. si.|| i.scetnmce0vi0|| 7 ArambhapreSo kha. si paJcAzakavRttau ca / / 8 pratimAvatAnAM-khaM. pratimAdInAM pratime si.|| adhiyA ke kAma pani mitI vajAra pratibhAvAnAko pratibhAvAMnI pratibhaH si.|| 1220 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-Da sAroddhAre 153 dvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 221 // 'arthatAsAmeva pratimANAM pratyeka svarUpaM pratipipAdayiSuH prathamaM tAvat kAlamAnaM sAmAnyasvarUpa cAha--'jassaMkhe' tyAdi, yatsaGkhadhA-yAvatsaGkhyAmAnA prathama-dvitIyAdikatyarthaH pratimA tasyAM mAsA api tatsaGghayAH-tAvatpramANA bhavanti / ayamarthaH-prathamAyAM pratimAyAko mAsaH kAlamAnam , dvitIyAyAM dvau mAsau, tRtIyAyAM trayo mAsA yAvadekAdazyAM pratimAyAmekAdaza mAmA iti / pratimAH etaca kAlamAnaM yadyapi dazAzrutaskandhAdiSu sAkSAnopalabhyate 'tathA'pyupAsakadazAsu prati-gAthA mAkAriNAmAnandAdizramaNopAsakAnA sArdhavarSapaJcakalakSaNaM pratimaikAdazapramANaM pratipAditamasti, tarUca pUrvoktayaiva ekAdikayakottarayA vRddhayA saGgakachata iti / tathA uttarosarAsvapi tAsu pratimAsu kriyamANAsu 994 pUrvapUrvapratimApratipAditAH sarvA api kriyA-anuSThAnavizeSarUpAH kartavyA eva / tuzabda ekkaaraarthH| pra. A. idamatra tAtparyam-dvitIyAyAM pratimAyAM prathamapratimoktamanuSThAnaM niravazeSamapi kartavyam , tRtIyAyAM tu pratimAyAM prathamadvitIya pratimAdvayoktamapyanuSThAnaM vidheyam , evaM yAvadekAdazyAM pratimAyAM pUrvapratimA daza kokA sarvamapyanunAnaM vidheyam , evaM yAvadekAdazyAM pratimAyAM pUrvapratimA dazakoktaM sarvamadhyanuSThAna kAryamiti / / 981 // . atha darzanapratimAsvarUpanirUpaNAyAha- 'pasame' tyAdi, samyagdarzanaM-samyaktvaM 'prathamA darzana 1. upAsakadazAvRttiH (pa. 17 taH) draSTavyA // 2 0pratimoktA khaM. // 3 dazoktaM-khaM. // 40dazokta-rakhaM. 221 // 5 pratimA-goM
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 153dvAre sAroddhAre nukampA-''stikyA zrAddha saTIke pratimAH gAthA 980 dvitIyaH // 222 // pra. A. pratimA bhavatIti sambandhaH / kathambhUtaM samyagdarzanamityAha-prazamAdiguNaviziSTaM- 'prazama-saMvega-nidA-5 nukampA-''stikyalakSaNaiH paJcabhiguNaviziSTam-anvitam , tathA kugrahazca tattvaM prati zAstravAdhitatvena kutsito'bhinivezaH, zaGkAdayazca-zaGkA-kAGkSA-vicikitsA-mithyAdRSTiprazaMsA-tatsaMstavarUpAH paJca mumyaRttvAtIcArAH kugrahazaGkAdayasta eva zalyate-anekArthatvAdrAdhyate janturebhiriti zalyAni, taiH parihInaMrahitam , ata eva anagha-nirdoSam , ___ayamatra bhAvArtha:-samyagdarzanasya kugrahazaGkAdizalyarahitamyANuvratAdiguNayikalasya yo'bhyupagamaH sA 'darzanapratimeti / samyagdarzanapratizca tasya pUrvamapyAsIt kevalamiha zaGkAdidoSarAjAbhiyogAdyAkArapaTakavarjitatvena yathAvatsamyagdarzanAcAravizeSapariNalanAbhyapagamena ca pratimAtvaM sambhAvyate / kathamanyathA upAsakadazAsu ekamAsaM prathamAyAH pratimAyAH pAlanena, dvau mAsau dvitIyAyAH pratimAyAH pAlanena, evaM yAvadekAdaza mAsAnekAdazyAH pAlanena paJca sArdhAni carpANyarthataH pratipAditAnIti, na cAyamoM 1 tulanA- "asthikkAdiguNajuto-(1016) atha guNasadbhAvamAha-AstikyAdiguNayuta astikyA-'nukampAniveda-saMvega-prazamaguNAnvitaH / granthAnta re tu yathApradhAnanyAyamAzritya prazamAdayo'bhidhIyante / iha tvAstikyapramapratyArakrameNAnyeSAmevamupanyAsaH / Astikyameva corarIkRtya dazAzrutaskandhAdI darzanapratimophayate / tathAhi-par3hamaM uvAsagapaDima parivapaNe samapovAsae savvadhammarUI AvibhavaI, AhiyadidI AhiyapaNNe ( ) ityAdi tatsUtram / ata AstikyAdiguNayuta ityuktam / " iti paJcAzakavRttau pa. 164|| .2 darzana jelaM. nAsti, si. prato pAzrvabhAge yojitam / / 3 pratimAyAH-khaM. si. po. nAsti / Bar Ay..... // 222 // R
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIka dvitIyaH khaNDa // 223 // , dazAzrutaskandhAdAvupalabhyate / zraddhAmAtrarUpAyAstatra tasyAH pratipAdanAt evaM darzana (vrata) pratimAdiSvapi yathAyogaM bhAvanA kAryA // 982 // atha gAthAdvayena vrata- sAmAyika pauSadhapratimAtrayamAha - 'bIye' tyAdi, aNuvratAni-sthUlaprANAtipAtaviramaNAdIni upalakSaNatvAd guNatratAni zikSAvratAni ca vadhabandhAdyaticArarahitAni nirapavAdAni ca dhArayataH samyakparipAlayato dvitIyA vratapratimA bhavati / sUtre ca pratimA- pratimAvatorabhedopacArAditthaM nirdezaH / tathA tRtIyAyAM sAmAyikapratimAryA sAmAyikaM - sAvadyayoga parivarjana niravadyayogA sevanasvabhAvaM kRtaM vihitaM dezato yena sa sAmAyikakRtaH / AhitAgnyAdidarzanAt ktAntasyottarapadatvam / idamuktaM bhavati - apratipatra popadhasya darzanatratopetasya pratidinamubhayasandhyaM sAmAyikakaraNaM tRtIyA pratimeti / tathA "bhavati caturthI poSadhapratimA yasyAM caturdazyaSTamyAdiSu divaseSu caturdazyaSTamyamAvAsyApaurNamAsISu parva tithiSu caturvidhamapyAhAra - zarIra-satkArA- brahmacarya - vyApAraparivarjanarUpaM pauSadhaM paripUrNam, na punaranyatareNApi prakAreNa parihInaM samyag AgamoktavidhinA sa- pratimApratipattA tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdanupAlayatyeva - Asevata eva / etAsu catasRSvapi vratAdiSu pratimAsu bandhAdIn bandha-vadha-ccha vicchedaprabhRtIn paSTisaMkhyAn aticArAn dvAdazavrataviSayAn prayatnato varjayati pariharatIti // 983 // 984 // atha pratimApratimAsvarUpamAha - 'sammamaNuvvaya' gAhA, samma' tti samyaktvaM makAro'lA1 mati mu. nAsti / 2 paTihAn je. nAsti khi pratau pArzvabhAge yojitam / / 153dvAre zrAddhapratimAH gAthA 980 994 pra.A. 294 // 223 //
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIka dvitIyaH khaNDa: // 224 // , ature: aradyuran- 'zikSAvatapadAni ca yasya vidyante sa tadvAn pUrvoktapratimAcatuSTayAnvita ityarthaH / sthiraH- avicala sacaH itaro hi tadvirAdhako bhavati / yato'syAM pratimAyAM nizi catuSpathAdau kAyotsargaH kriyate, tatra copasargAH prabhUtAH sambhavantIti / jJAnI va pratimAkalpAdiparijJAnapravaNaH, ajAnAnoM hiM narrators fiyatatyatimApratipattAviti / aSTamI caturdazyorupalakSaNatvAdaSTamIcaturdazyamAvAsyAfuratsis treatvavi draSTavyam, 'pratimA' kAyotsarga 'TAi' tititi, dhAtUnAmanekArthatvAtkarIaterrthaH / kimpramANamityAha-ekA rAtriH parimANamasyA ityekarAtrikI- 'sarvarAtrikI tAM yastasya pratimA * pratimA bhavatIti zeSaH ||985|| hotty reast bhavati taddarzayitumAha- 'asiNANe' tyAdi, asnAnaH- snAna parivarjakaH, vikaTe-kaTe prakAze divA na rAtrAvityarthaH divApi vA prakAzadeze muGkte azanAdyabhyavaharatIti vikaTa bhojI / pUrva kila rAtribhojane'niyama AsIt tadarthamidamuktam, mauliyaDo' si abaddhaparidhAnakaccha ityarthaH / tathA divase - divA brahma caratItyevaMzIlo divasacArI / 'rati' ti rAtrau kimata Aha- parimANaMtatori aanti at pramANaM kRtaM yena sa parimANakRtaH / kadetyAha- pratimAvarjeSu-kAyotsargarahiteSvaparvasvityarthaH, divaseSu dineSviti // 983 // 1 zikSAtratAni su. zikSApadAni je. khaM. po. // zikSApadAni iti paJcAzaka vRttau pAThaH pa 168 / tulanApalAzavRttiH // 2 sAmu / khaM. si. po. pratiSu pazvAzakavRttAvapi sarva0 iti pAThaH / / 3 pratimA- mu. nAsti / 4 tulA- 'bhasiNAha' tti alAyI snAnaparivarjakaH, kvacitpaThyate- 'anisAi' si na nizAyAmantItyanizAdI / ' iti samavAyAGgavRttI pa. 20 6 // 153 dvAre zrAddha pratimAH gAthA 180. 994 pra. A. 294 // 224 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH ||225 // atha kAyotsargasthito yaJcintayati tadAha- 'jhAyaI' tyAdi, dhyAyati-cintayati pratimAyA kAyotsargasthitaH-avasthitasbilokapUjyAna-tribhuvanAbhyarcanIyAn jinAna-tIrthakRto jitakaSAyAna-nira- 153 dvAra stasamastadveSAdidoSAn , anyadvA jinApekSayA nijadoSapratyanIkaM-svakIyakAma-krodhapramukhadUSaNapratipakSabhRtaM / zrAddhakAmanindA-zAntiprabhRtikaM dhyAyati / kiyatpramANeyaM pazcamI pratimetyAha- 'paJca mAsAn yAvaditi // 987 // | pratimAH ___ atha paSThI pratimAmAha- siMgAre tyAdi, zrRGgArakathA-kAmakathA, tathA vibhUmAvA: snAnavilepana- gAthA dhUpanaprabhRtikAyA utkarSaH- *prakarSaH, tataH samAhAradvandvaH, tadvarjayan-pariharan ; utkarpagrahaNAccharIramAtrAnugAM vibhUSAM vidadhAtyapIti / tathA striyA-yopitA saha rahasi kathA-praNayavAtI varjayan : kimisyAha-varjayati abrahma-maithunamekam , 'tao ya' tti 'taka:-asI pratimApratipattA, SaSThathAm-abrahmavarjana- pra. A. pratimAyAM paNmAsAna yAvat / pUrvasyAM hi pratimAyAM divasa eva maithunaM pratiSiddham , rAtrau punarapratiSiddha- 295 mAsIt / asyau tu divApi rajanyAmapi ca sarvathApi maithunapratiSedhaH / ata evAtra cittaviplutividhAyinA kAmakathAdInAmapi pratiSedhaH kRta iti // 988 // atha saptamI pratimAmAha---'sattamI' tyAdi, saptamyA-sacittAhAravarjanapratimAyAM sapta mAsAn yAvat sacittaM-sacetanamAhAram-azana-pAna khAdima-svAdimasvarUpaM naivAhArayati-abhyavaharati / tathA yadyadadhastanInA- prAktanInAM pratimAnAmanuSThAnaM tattatsarvamapi-niravazeSamuparitanInAm-agretanapratimAnAmava1 evaM paJca-po. // 20dhUpapra0 mu.|| 3 utkarpataH-khaM. po.||4 prakarSatA-khaM. // 5 tataH kosau pratimApratyA-je. // // 22 // 6 prAkAnInAM-khaM. nAsti / /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke zrAddha pratimAH gAthA dvitIyaH 1226 // pra. A. seyam , etacca prAguktamapi vismaraNazIlavineyajanAnugrahAya punarupanyastam , evamanyatrApi // 989 // athASTamI-navamyau pratime pratipAdayitumAha--'AraMbhe tyAdi, aSTamI-svayamArambhavarjanapratimA bhavati yasyAmaSTau mAsAn yAvadArambhasya-pRthivyAdhupamardanalakSaNasya svayam-AtmanA karaNaM-vidhAnaM varjayati-pariharati / strayamiti vacanAccaitadApannaM- 'vRttinimittamArambheSu tathAvidhatIvrapariNAmarahitaH paraiH karmakarAdibhiH sApadyamapi vyApAraM kArayatIti / nanu svayamapravartamAnasyApyArambheSu preSyAna vyApArayataH prANihiMsA tadavasthaiva, satyam , kintu yA sarvathaiva svayamArambhANAM karaNataH paraizca kAraNata ubhayajanyA hiMsA sA svayamakaraNAtastAvatparihateva / yataH svalpo'pi prArambhaH parihiyamANaH projjambhamANamahAvyAdheH stokatara-stokanamakSaya iva hita eva 'bhavatIti / yA punarnavamI-prepyAyambhavarjanapratimA bhavatiH yasyAM nava mAsAna yAvat putra-prAtraprabhRtiSu nyastasamastakuTumbAdikAryabhAratayA dhana-dhAnyAdiparigrahepvalpAbhiSvaGgatayA preSyairapi-karmakarAdibhirapi AstA svayam ArambhAna-sapApacyApArAn mahataH kRyAdIniti bhAvaH / AsanadApanAdivyApArANAM punaratilaghUnAmaniSedha eva; tathAvidha karmavandhahetutvAbhAvenArambhatvAnupapatteH // 19 // atha dazamI pratimAmAha-'dasame' tyAdi, dazamI punaruddiSTabhaktavarjanapratimA daza mAsAna yAvadbhavati, yasyAmuddiSTam-uddezamtena kRtaM-vihitamuddiSTakRtam / tameva zrAvakamuddizya saMskRtamityarthaH / 1 vRttinivRtta kha. // 2 yA-je. nAsti / / 3 bhavati-mu. si.||48krm0 je. nAsti / 295 122 B2 Shaiksi
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 227 // evaM svarUpaM bhaktamapi - odanAdikaM naiva bhuJjIta AstAM tAvadinarasAvadyavyApArakaraNamityapizabdArthaH / 'so hoi' tisa punardazamapratimApratipattA kazcit kSuramuNDa: - muNDitamastako bhavati, 'sihili' ti zivA zirasa ko'pi bhAratIti // 992 // tathA - 'jaM nihiya' gAhA, navaraM kevalaM sa zrAvakastatra tasyAM dazamapratimAryA sthito yannihitaM-bhUmyAdau nikSiptamarthajAtaM dravyaM suvarNAdikaM tatpRcchatAM sutAnAM putrANAm upalakSaNatvAdbhAtrAdInAM ca yadi jAnAti tataH kathayati akathane vRtticchedaprApteH atha naiva jAnAti tato brUte naivAhaM kimapi jAnAmi - * smarAmIti / etAvanmuktvA nAnyatkimapi tasya gRhakRtyaM ka kalpata iti tAtparyam // 992 // kAdaza pratimAmAha-'khuramu'Do' gAhA, kSureNa muNDo- muNDitaH kSuramuNDo locena vA-hastagat: san rajoharaNaM patadgrahaM ca upalakSaNametat sarvamapi sAdhupakaraNaM gRhItvA "samaNabhUo' ti zramaNo-nirgranthastadvad yastadanuSThAnakaraNAtsa zramaNabhUtaH sAdhukalpa ityarthaH, viharet--gRhAnnirgatya nikhilasAsAmAcArI samAcaraNacaturaH samiti-guptyAdikaM ca samyaganupAlayan, 'bhikSArthaM gRhikulapraveze sati zramagopAsakAya pratimApratipannAya bhikSAM datteti bhASamANaH, kastvamiti kasmiMzcitpRcchati pratimApratipannaH zramaNopAsako'hamiti bruvANI grAma-nagarAdiSvanagAra iva mAsakalpAdinA vicaredekAdaza mAsAn yAvaditi / etaccotkRSTataH kAlamAnamuktam jaghanyataH punarekAdazApi pratimAH pratyekamantamuhUrtAdimAnA eva; tacca maraNe vA prabrajitatve vA 'sambhavati, nAnyatheti // 99.3 / / 10 si. vi. / / 2 samapAhUo mu. // 3 ba-mu. nAsti // 4 tulA- samavAyAvRttiH pa 20 // 5 pravrajati si. vi. / / 153 zrAddha pratima gAthA 980 994 pra. a 295 // 227
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ maTIke bIjatvam gAthA // 22 // 1000 pra.A. tathA--'mamakAre' mAhA, mametyamya karaNaM mamakAratasminnavyavacchinne-anapagate mati, anena svajanadarzanArthitvakAraNamuktam , saMjJAtA:-svajanAsteSAM palI-matrivezamnAM maMtrAtapalI vrajati-pAcchati draSTu-biloRyitu saMtrAtAniti gamyate / 'je' iti pAdapUraNe, tatrApi-maMtrAtapallayAmapi, AstAmanyatra, sAdhugvi-saMyata iva vartate, na punaH svajanoparodhena gRhacintAdikaM kuryAt / yathA ca mAdhuH prAsukameSaNIyaM ca gRhaNAni tathA so'pi zramaNabhRtapratimApratipattA' prAmukameva-pragatAsukamevAcetanamevopalamaNavAdamyaSaNIya cAhAram-azanAdikaM gRhaNAnIti / vAtayo hi mnedvAdaneSaNIyaM bhaktAdi kurvanti, AgraheNa ca tad grAhayitumicchanti, anuvartanIyAzca ne prAyo bhavantIti tAzaM sammAyane, tathApi tadamI na rAhaNAtIni bhAvaH / / iha conagama matam pratimAsvAvazyaka prakAsapirate, tathAhi-- - ''gaIbhattapagniAni paJcamI, macinAdAmparitrAeni SaSTI, diyA brahmacArI goparimANakaDeti mamamI, diyAci govi baMbhayArI amiNANae bomakemamaMsugemanaTreni aSTamI, mAraMbhaparitrApani navamI, pemAra bhagniAni dazamI, "uddidrumanavivajaya mamaNabhRetti ekAdazI" [bhA. 21 pR.120] ti // 994 // 153 dAnI 'dhannA gama yoyanaM' ni catuSpazcAzadadhikazatatamaM dvAramAha jaba ? javajava * gohama : sAli 4 vIhi 5 dhannANa kohayAImu / mviviUNaM pihiyANa littANaM mudiyANaM ca // 995 // 1n-mu.|| tulA-samavAyAGgavRttiH pa. 10taH / pakhAzakavRtiH 1.333 rAbodhi-vi. nAni / / 4 ahidanavi- kajae-mu / timattabajA-iti samavAyAGgavRttI [5. 31 A] pazvAzakavRttI [10133] ca pAThaH / / uddimatta vivanjie sv.vi.|| 5 vIyati tikhaM. ! tulanA-bhagavatIsa. 24 // 22
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 229|| arati for 'hoi tini varisANi taNa eesi / viddhaMsijjara joNI tatto jAyaha abIyataM // 996 // tila 1 sugga 2 masura 3 kalAya 4 mAsa 5 `cavalaya 6 kulattha 7 tuvarINaM 8 / taha kasiNacaNa 9 vallANa 10 kohayAIsu vivikaNaM // 997 // olitANaM pihiyANa triyANaM ca muddiyANaM ca 1 ukkiTiI varisANa paMcagaM to abIyataM // 998 // apasI 1 laTTA 2 kaMgU 3 koDsaga 4 saNa 5 kodava 8 salaga 9 mUlagIyANaM 10 faranti eergaosaTiIe satta hoi jahaNa * puNo aMtamuhusaM varaha 6 sisthA 7 / koDayAIsu varisAi // 999 // 1 samaggANaM // 1000 // , 'java jave' tyAdigAthAdvayam yavA godhUmAzca pratItAH, yavayatrA - yavavizeSAH, zAlayaH - kalamAdivizeSAH, vrIhayaH - sAmAnyataH, eteSAM dhAnyAnAM koSTakAdiSu kuzUla-panyaprabhRtiSu kSiptvA - prakSipya pihitAnAMtathAvidhavidhAnakena sthagitAnAm, liptAnAM dvAradeze pidhAnena saha gomayAdinA sarvato'valiptAnAm, mudritAnAM ca mRttikAdimudrAvatAmutkarSatastrINi varSANi yAvat sthitiH - - avinaSTayonikatvena avasthAnaM * bhavati / tadanu- tataH parameteSAM yavAdInAM paJcAnAM dhAnyAnAM yoniH -- aGkurotpattiheturvidhvasyate--kSIyate, 1 hoIna. si. / / 2 0 vi. si. // 3 koTTaIyAsu su / koTTAIyAIsu-si. koTyAIsu-tA. // 4 - vi. nAsti // 5 bhavatIti su. // 154 dvAre dhAnyA bIjatvam gAthA 995 1000 pra. A. 296 // 229 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 230 // tato-- yonividhvaMse sati jAyate'vIjatvaM tadbIjamabIjaM bhavati, uptamapi nAGkuramutpAdayatIti bhAvaH / / 995 / / 996 / / tathA - ' tile' tyAdi, tila-mudra- mASa cavalakAH pratItAH, 'mayUro- vRttAkAro dhAnyavizeSaH, (granthA0 700) canakikA ityanye, kalAya:- tripuTAkhyo dhAnyavizeSaH kulatthA:-- cavalakAkArA zcipiTikA bhavanti, tuvarya:-- ADhakyaH, vRttacaNakA:-- zikhArahitA vRttAkArAzraNakavizeSAH, vallA--niSpAvAH, eteSAM dazAnAM dhAnyAnAM koSTakAdiSu kSiptvA vihitAnAM tato'valiptAnAM tato lAJchitAnAM rekhAdibhiH kRtalAJchanAnAM mudritAnAM cotkRSTA sthitirvarSapaJcakaM yAvadbhavati tato'vIjatvaM jAyate / chando'nurodhAcca pihitA'valiptayorvyatikramanirdezaH // 997 // 998 'ayasI' tyAdi gAthAdvayam, atasI--kSumA, laDAkusumbham kaGguH -- pItataNDulAH, 'koDUsaga' ti koradUSakaH kodravavizeSaH, zaNaM tvakpradhAno dhAnyavizeSaH, 'dharaha' tti dhAnyavizeSaH sa varaThIti saMpAdalakSAdiSu prasiddhaH, siddhArthAH sarSapAH, kodravAH pratItA eva rAlakaH -- kavizeSaH, mUlakaM-zAkavizeSastasya bIjAni mUlakabIjAni, eteSAM dazAnAmapi dhAnyAnAM koSTakAdiSu nikSiptAnAm, upalakSaNametat pihitAnAmavaliptAnAM lAJchitAnAM mudritAnAM cotkRSTAyAM sthita sapta varSANi bhavanti / jaghanyena punaH samagrANAM sarveSAmapi pUrvoktAnAM dhAnyAnAmantarmuhUrta sthitirbhavati / antarmuhU I tulA-bhagavatI sUtravRttiH 1. 274 // 2 pani0 khaM. // 3 kalAyAstri0 naM. si. / / 40zcipiTA-khaM. // 50kAH- kodrayavizeSAH- mu.|| 6 paThati rIti si. // 7 sthitirbhavet-vi. si. // / 154 dvAre dhAnyA bIjatvam gAthA 995 1000 pra. A. 296 // 230 //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ tacca parataH svAyuHkSayAdevAcittatA jAyateH sA ca paramArthato'tizayajJAnenaiva samyakparijJAyate, na chAtrasthikajJAneneti na vyavahArapathamavatarati / ata eva ca pipAsApIDitAnAmapi sAdhUnAM svabhAvataH svAyuHroddhAre kSayeNAcittIbhUtamapi taDAgodakaM pAnAya vardhamAnasvAmI bhagavAn nAnujJAtavAn / itthaMbhUtasyAcittIbhavanasya chadmasthAnAM durlakSatvena mA bhUtsarvatrApi taDAgodake sacitte'pi pAzcAtya sAdhUnAM pravRttiprasaGga iti TIke kRtvA // 999 // 10 // 354 // nIya: -311 4 1 // 1001 // idAnIM 'khettAiyANa'cittaM' ti paJcapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha-opaNa tu gaMtA aNahAreNa tu bhaMDasaMkatI 'vAyAgaNidhUmehi ya visttha hoi loNAI hariyAlI maNasila pippalI u khajjUra muddiyA abhayA / emeva AinamaNAinA te'vi nAyavvA // 1002 // AruhaNe oruhaNe nisiyaNa goNAiNaM ca gAumhA ! bhommAhAraccheo uvakameNaM tu pariNAmo 11900311 [vRkalpabhAyegA. 973-5 / nizIthabhASye gA. 4833-5] 'jopaNasa tu' gAhA, ekaM yojanazataM gatvA - atikramya lavaNAdi vidhvastam acittaM bhavatiH kenetyAha- anAhAreNa-svadezajasAdhAraNAhArAbhAvena / ayamarthaH - vivakSita kSetrAdanyatra kSetre lavaNAdikaM yadA nIyate tadA tatpratidinaM vidhvasyamAnaM 2 tAvadgacchati yAvadyojanazatam ; yojanazatAdUrdhvaM punarbhinnAhAratvena 1 vAyAmaNidhUmehiM si. nizIthabhAdhye ca / vAyAgaNi dhUmeNa iti bR. ka. bhASye, dhameha vRttau [bhA. 1 pa. 77] ca pAThaH / 155 dvAre yojanazatenA cittatA gAthA 1001 1003 pra. A. 297 // 231 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 232 // zItAdisamparkatazrAvazyamacittI ' bhavatIti / kecittu yojanazatasthAne gavyUtazataM paThanti / yaduktaM nizIthacUNa 'keI paThatigAuyasayagAhA' [ bhASyagAthA 4833, bhA. 3, pR. 516 ] iti / tathA "bhaMDasaMtI' ti prAkRtatvena vibhaktivyatyayAt bhANDasaGkrAntyA - pUrvabhAjanAdaparabhAjanaprakSepaNena pUrvabhANDa zAlAyA vA'nyabhANDazAlA saJcAraNena vAtA'gnidhUmaizva yojanazatamagatamapi svasthAne'ntare vA vartamAnaM lavaNAdikamacitaM bhavatIti / itthaM ca kSetrAdikrameNAcittIbhavanaM pRthivIkAyikA 'dInAM vanaspatiparyantAnAM sarveSAmapi pratipattavyam ||1001 // ata evAha - 'hariyAle' tyAdi, haritAlAdayaH pratItA eva, navaraM 'mudrikA drAkSA, abhayA-efecate, eastameva jJAtavyAH, yojanazatAtparataH pUrvoktereva hetubhiracittIbhavantIti bhAvaH / 'AinnamAina' ci yojanazatAdAgatA api kecidAcIrNAH kecitpunaranAcIrNAH, tatra pippalI-haritakyAdaya AcIrNA ato gRhyante, khajUra drAkSAdayaH punaranAcIrNAstato' * cittA api na gRhyante iti ||1002 || atha lavaNAdInAmevA cittatAkAraNAbhivyaJjanAyAha - 'AruhaNe' ityAdi, teSAM lavaNAdInAmArohaNe zakaTagavAdipRSThAdiSvadhiropaNe sati tathA avarohaNe zakaTAdibhya evAvatAraNe, tathA niSIdantIti nandyAdeza kRtigaNatvApratyaye niSadanA - lavaNAdyupari niviSTapuruSAH teSAM gavAdInAM ca gAtroSmaNA; tathA yo yasya lavaNAderAhArI bhImAdi: pArthivAdistasya vyavacchede ca abhAve sati tathA upakramyate--bahu + 1 bhavati mu. // 2 kAnAM-. / / 3 mudri (mRddhI) kA iti dharmasaMgrahavRttau [ mA. 1.] pAThaH / drAkSAparyAye tumRDIkA dRzyante na mudrikA, abhidhAnacintAmaNAvapi drAkSA tu gostanI / mRdvIkA hArahUrA ca (4 / 221-222) / 40 cittatA-khaM. vi. // 155 dvAre yojana zatenA cirAtA gAthA 1001 1003 pra. A. 217 1232 //
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 dvAre dhAnyAni pravacana sArodvAre saTIke 24 thaa 1004 dvitIyaH // 233 // kAlavedyamapyAyuH stokenaiva kAlena niSThAM niyate anenetyupakramaH--svakAyazastrAdiH, tathAhi kiJcitkasyacit svakAyazastraM yathA kSArodakaM madhurodakasyaH kizcitparakAyazastra yathA jvalano vanaspateH, kizcittabhayazastra yathA mRttikAmizramudakaM zuddhodakasyaH tena ca pariNAmaH--acittatA bhavati / sacittamapyetaiH kAraNairacittatArUpeNa pariNa matItyarthaH / / 1083 // 155|| idAnIM ca 'dhannAcaumbosaM' ti paTpazcAzadadhikazatatamaM dvAramAha--- *dhannAIcaucosaM jaba 1 gohuma 2 sAli 3 vohi 4 saTThI 5 ya / koiva 6 aNuyA 7 kaMgU 8 rAlaya ra tila 10 mugga 11 mAsA 12 ya // 1004 // ayasi 13 harimaMtha 14 'tiuDaga 15 zikAva 16 siliMba rAgamAlA 18 ya / ikkhU 19 masUra 20 tudharI 21 kulattha 22 taha dhannaya 23 kalAyA 24 // 1005 // dhAnyAni caturvizatirbhavanti, yathA-yavAH 1 godhUmAH 2 zAlayo 3 vrIhayaH 4 SaSThikAH 5 kodravA 6 aNukAH 7 kaguH 8 rAlakaH 9 tilA 10 mudgA 11 mASAzca 12 tathA atasI 13 harimanthAH 14 "tripuTakAH 15 'niSpAvAH 16 zilindA 17 rAjamASA 18 "ikSavaH 19 mamUrAH 20 tuvaryaH 21 kulatthA 22 stathA dhAnyakaM 23 kalAyAH 24 ityetAni ca prAyeNa lokaprasiddhAni prAguktAnyeva / navaraM 10mdhyebhiH-mu.||2 tulanA-dharmasaM. bhA.115.68 3 hiri0 vi. hrimtth-si.|| 4 vigaDa-mu. tiuDama-iti dharmasaM.vRttau pAThaH / tiuddhg-je.|| 5 tripuTikAH-musi. "tripuTakomAlavakaprasiddhodhAnyavizeSaH' iti dharma sN.vRttau| tulA-dazabai. vRttiH pa. 133 / / 6 niSpAvA vallA:-itidharmasaM. vRttau / / khuberadikA sammAvyate-iti dharma sNvRttau|| pra. A. 298 // 233 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra maTIke dvivIyaH ". // 234 // paSTikA-zAlimedAH' ye SaSTirAtreNa pacyante, 'aNukA-yugandharI,hacchiga kaguH, anpatazige galakaH, harimanthAH kRSNacaNakAH, zilindA-makuSTAH, rAjamAyAH - 'cAlakAH, dhAnyakaM- "kusumbharI, kalAyA maraNA atra vRttacaNakA iti // 10.4.5 // 15 // adhunA 'maraNaM sattarasabheyaM ti saptapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAhaAvIi 1 ohi 2 aMtiya 3 calAyamaraNaM 4 vasahamaraNaM ca 5 / gAcA aMtosatvaM tAra ba daha pahiyaM : mIsaM 10 // 1006 // umatthamaraNa" kevali 12 'vehAyasa13 gihapiTTamaraNaM 14 c| maraNaM bhattaparinnA 15 igiNi 13 pAovagamaNaM ca 17 // 10 // aNusamayaniraMtaramA vihasanniyaM bhaNani paMcavihaM / davce mvette kAle 'bhave ya bhAve ya saMsAre // 1008|| emegha ohimaraNaM jANi mo tANi ceva marai puNI / emeva 'hoi aMtiyamaraNaM navi marai tANi puNo // 1009 // 'saMjamajogavisannA maraMti je taM valAyamaraNaM tu / hai diyavisayavasagayA maraMti je taM vasara tu // 1010 // 1vaa-mu.khN.||2"mnnko miNacavAkhyA dhAnyabhedA iti hamadyAzrayavRttau, yadA'NukA yugandharI ityapi kvApi dazyate / / iti dharma saM. vRttau mAH 15.68 // 3 capalakA:-iti dharma sNvRttii|| 4 kasu0 svaM. kastu iti dazave. vRttaura pAThaH // dehANasa-tA. si. vi.| usta. niyuktAvapi bedANasaM iti // 6. viti0 vA. visasi .vi.|| bhaave| bamadevi // 8 bAda mu|| SARAMSA S Bolte Mini Man a ccinianweducationwwwwwwwwwwwmom TETS Medititeniliwaldotelaiaashakalnantelstonianidiades i . nandanu s andh a RIMIRE
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ rodvAre 157dvAre maraNAni TIke nIyaH gAthA 1006. 235 // gAravakanibuDDA aiyAraM je parassa na 'kahati / dasaNanANacaritte sasallamaraNaM havai tesiM // 1011 // montu akammabhUmiyanaratirie suragaNe ya neraie / sesANaM jIvANaM tambhavamaraNaM ca kesiMci // 1012 // uttarAdhyayananiyuktiH -2123-5-6-7-216-221] mottaNa ohimaraNaM AvIi aMtiyaMtiya ceva / sesA maraNA savve tabbhavamaraNeNa nAyavvA // 11 // avirayamaraNaM pAlaM maraNaM virayANa paMDiyaM viti / jANAhi bAlapaMDiyamaraNaM puNa desavirayANaM // 1014 // maNapajjavohinANI suyamainANI maraMti je samaNA / chalamatthamaraNameyaM kevalimaraNaM 'tu kevaliNo // 1.15 // giDAibharavaNaM "giDapiTTa ubbaMdhaNAi behAsaM / ee donivi maraNA kAraNajAe aNunnAyA // 1016 // [uttarAdhyayananiyuktiH -122-4] kati taa||2 bhUmi-tA. 3 ohimaraNaM AvI (I) yaMtiyaMtiyaM cev-mu.| ohimaraNaM maraNaM AvIra aMtiyaM ceca-tA. AhimaraNaM bhAvIya tithaM tiyaM ceka-si / bhohimaraNa AciyaM aMtiyaM tayaM cev-ki.|| 4 c-taa.|| 5 gddhpittr-si.|| pra.A. 298 // 235.. Ematalathi
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 157dvAre / maraNAni 17 kh| // 236 // maraNaM bhattaparinA iMgiNi pAyavagamaNaM ca tinni maraNAI / / kannasamajhimajeDA 'ghisaMghayaNeNa u visihA // 1017 // 'AvII tyAdigAthAdvayam , 'maraNazabdasya pratyekamabhisambandhAdAvIcimaraNam , avadhimaraNam , 'atiya' ti AtyantikamaraNam , ApatvAJcetthaM nirdezaH, evamuttaratrApi / "valAyamaraNa' ti valanmaraNam , vazArtamaraNaM ca antaHzalyamaraNaM tadbhavamaraNaM bAlamaraNaM tathA paNDitamaraNaM mizramaraNaM chadmasthamaraNaM kevalimaraNam , 'vehAyasaM ti caihAyasamaraNaM gadhrapRSThaM ca maraNaM 'bhattaparinna' ti bhaktaparijJAmaraNam , iMginImaraNaM pAdapopagamanamaraNaM ceti // 1006-7 // etAni kramazaH svayameva vivarISurAbIcimaraNaM tAvadAha-'aNusamaya' gAhA, anusamayaM-'samayaM samayamAzritya, idaM ca vyavahitasamayAzrayaNato'pi bhavatIti mA bhRdbhrAntirata Aha-nirantaram-"na sAntaramantarAlAbhAvAt kiM tadevaMvidham ?-'AvIcisaMjJitam' A-samantAt vIcaya iva vIcaya:-pratisamaya manubhUyamAnAyuSo'parAparAyurdalikodayAtpUrvapUrvAyurdalikavicyutilakSaNA avasthA yasmin maraNe tadAvIci / tata AvIcIti saMjJA saJjAtA yasmin tadAvIcisaMjJitam , tArakAditvAditaci rUpamidam / athavA vIciH-vicchedastada bhAvAdabIciH; dIrghatvaM tu prAkRtatvAna ; ubhayatra prakramAnmaraNam , tadevambhRtaM 1 tthidd-taa.||2 basiTrA-vi. // 3 AdvAra, tulanA-uttarAdhyayanasya zAntisUrivRttiHpa.230 Ba: || 4 klAyanmaraNatA. klAjanmasi / / 5 vehANasa-si. tri.3| vaihaannsN-khN.||6 samayaM-mu. si. nAsti / / 7 asA0 muH| uttarA. vRttAvapi na sA0 iti / / manulomamanubhUyA bi.si. / tulA bhagavatIsUtravRttiH pa. 625 / / || maavo'viici:muH| uttarAdhyayanavRttau samavAyAGgavRttAvapi ca [pa. 34] 0mAvAdabIciH-iti pAThaH / / 1017 pra. A. 299 // 236 // -284 au/8935Bish, SIANE
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 237 // pratikSaNamA yuvyacicaTanalakSaNamAtrIcimaraNaM paJcavidhaM bhaNanti tIrthakara gaNadharAdayo'smin saMsAre jagati / paJcavidhatvamevAha- dravye kSetre kAle bhane 'ca bhAve ca dravyAssvIcimaraNaM kSetrAssvImaciraNaM kAlAssvIcimaraNaM bhavAssvIcimaraNaM bhAvA''vIcimaraNaM cetyarthaH / tatra dravyA''vIcimaraNaM nAma yannArakatiryagnarAmarANAmutpattisamayAtprabhRti nijanijAyuH karmadalikAnAmanusamaya manubhavanAdvicaTanam ; tacca nArakAdibhedAccaturvidham evaM nArakAdigati' cAturvidhyApekSayA tadviSayaM kSetramapi caturvidham / tatastatprAdhAnyApekSayA kSetra maraNamapi caturthaiva / kAla iti yathAyuSkakAlo gRhyate, na tu addhAkAlastasya devAdiSvasambhavAt ; saca devAyuSkakAlAdibhedAccaturvidhaH, atastatprAdhAnyApekSayA kAlAvIcimaraNamapi caturvidhameva / nArakAdicaturvidhamavApekSA bhAvacimaraNamapi caturthaiva teSAmeva ca nArakAdInAM caturvidhAyuH kSayalakSaNabhAvaprAdhAnyApekSayA bhAvAvIcimaraNamapi caturdheveti // 1008 // 1 " athAvadhimaraNamAha-'" emevetyAdigAthA pUrvArddham, evameva yathA''vIcimaraNaM dravya-kSetrakAla bhava- bhAvabhedataH paJcavidhaM tathedamavadhimaraNamapItyarthaH / tatsvarUpamAha yAni mRtaH sampratIti zeSaH, tAni caiva 'maraha puNa'ti tivyatyayena mariSyati punaH kimuktaM bhavati 1- avadhi:--maryAdA, tatazca yAni nArakAdibhavanibandhanatayA''yuH karmadalikAnyanubhUya mriyate, punaryadi nAnyevAnubhUya mariSyati tadA dravyAvadhimaraNam ; tadvyApekSayA punastadgrahaNA vadhi yAvajjIvasya mRtatvAt / sambhavati hi gRhItojjhitAnAmapi karma daliarat yo pariNAmavaicitryAditi / evaM kSetra kAlAdiSvapi bhAvanA kAryA / 1 va su. nAsti // 2 tu khaM // 3 adhAvadhi-mu. // 4 evamevetyAdi, evameva-mu. // 50. / *vadhiyA0 si. vi. khaM. pratau bhagavatI sUtravRttau [5.625] api varSi0 yA iti // 157 dvAra maraNAni 17 gAthA 10061017 pra. A. 299 // 237 / /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 157 dvAre maraNAni saTIke gAthA dvitIyaH khaNDa: // 238 / / 1017 pra. A. AtyantikamaraNamAha-'emevetyAdigAthottarArddham / evameva-avadhimaraNavadAtyantikamaraNamapi dravyAdibhedataH paJcavidham ; vizeSaH punarayaM-'navi marai tANi puNo tti apizabdasyaivakArArthatvAnnaiva tAni-dravyAdIni punarmiyate / ayamarthaH-yAni narakAdyAyuSkatayA karmadalikAnyanubhUya mriyate, mRtazca na punastAnyanubhUya. mariSyatItyevaM yanmaraNaM tadvyApekSayA'tyantabhAvitvAdAtyantikamiti / evaM kSetrAdiSvapi vAcyam // 1006 // __ valanmaraNamAha-saMjama' tyAdigAthApUrvAddha , saMyamayogA:-saMyamavyApArAstaisteSu vA viSaNNAH saMyamayogaviSaNNA:--atizcaraM tapazcaraNamAcaritumakSamAH vrataM ca kulAdilajjayA moktumazaknuvantaH kathazcidammAkamitaH kaSTAnuSThAnAnmukti bhavasviti vicintayanto niyante yacca tahalanA-saMyamAnuSThAnAnnivartamAnAnAM maraNaM balanmaraNam , tuzabdo vizeSaNArtho bhagnavratapariNatInAM tinAmevaitaditi vizeSayati / anyeSAM hi saMyamayogAnAmevAsambhavAn kathaM tadviSAdaH 1, tadabhAve ca kathaM taditi // vazAlaimaraNamAha-'iMdiye tyAdigAthottagaIm , indriyANAM-vAgadInAM viSayA-manojJarUpAdaya indriyaviSayAH, tadvazaM gatAH-prAptA indriyaviSayavazagatAH snigyadIpakalikAvalokanAkulazalabhavanniyante "yena tadazArtamaraNam . vazena-indriyaviSayapAratantryeNa RtA:-pIDitA vArtAH, teSAM maraNamapyupacArAdazArtamucyate iti||1010|| ra antaHzalyamaraNamAha-'gArave' tyAdi, gaurava-sAtaddhirasagauravAtmakam , tadeva kAluSyahetutayA 10bhaviSyati iti vicintayA ye ca tadUlatA-si. // 2 taSiyadaH-khaM....... yena naasti-muH| yattadazAte iti uttarAvRttiH // na BANNEL ||238 // SGww.SALYAN SociaWORCANEWS Home -0000 ANSAREN
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: paGka:-kardamaH, tasminnimagnAH tatkroDIkRtatayA aticAram-aparAdhaM ye parasya-AlocanAmyAcAryAdene kathayanti; mA bhUdasmAkamAlocanAImAcAryAdikamupasarpatAm ; 'tadvandanAdinA-taduktatapo'nuSTAnAsevanena 157 dvAre RddhirasamAtAbhAvasambhava iti / upalakSaNaM caitan , tato bahuzruto'haM tatkathamalpazruto'yaM mama zalyamuddha maraNAni riSyati ?, kathaM cAhamasmai vandanAdikaM dAsyAmi ?, apabhrAjanAhIyaM mama ityabhimAnena lajjayA vAanucitAnuSTAnasaMvaraNasvarUpayA ye'ticAraM na kathayantIti / kiM viSayamityAha-darzana jJAna-cAritre-darzana gAthA jJAna-cAritraviSayam / tatra darzanaviSayaM zaGkAdi, jJAnaviSayaM kAlAtikramAdi, cAritraviSayaM smitynnupaalnaadi| 1006zalyamiva zalyaM kAlAntare'pyaniSTaphalAvadhAnaM pratyavandhyatayA saha tena sazalyam , tacca tanmaraNaM ca sazalyamaraNam-antaHzalyamaraNaM bhavati tepA-gauravapakanimagnAnAmiti // 1011 // / tadbhavamaraNamAha-'mAttu' ityAdi, muktvA-apahAya, kAn ?-akarmabhUmijAzca te deva. pra. A. kurUttarakurvAdipUtpannatayA naratiyazcazvAkarmabhUmijanaratiyazcastAn ; teSAM hi tadbhavAnantaraM deveSvevotpAdaH / 300 tathA suragaNAMzca-suranikAyAn , kimuktaM bhavati ?-caturnikAyavartino'pi devAna , tathA nirayo-narakastasmina bhavA narayikAstAMzca muktveti sambandha teSAM devAnAM ca taddhavAnantaraM tiyanmanuSyeSvevotpatte zeSANAm-etaduddharitAnAM karmabhUmijanaratirazcA jIvAnA-prANinAM tadbhavamaraNam ; teSAmeva punastatrotpatteH; tad 1017 1 tadvandanAditaduksa mu.| uttarAdhyayanavRttAvari nAdinA tadukta iti // 2 dAsyAmi 1 bhayaM ca jJAnahIno'yaM yA mama sama itya-mu. dAbhyAmyapabhrAjanAhI noymm-kh.| dAdhyAmapabhAjanA hInArya mama-si.1 dAsyAmapabhrAjanAhIno'yaM sa me ityA je.| apabhrAjanAhi iyaM mama iti uttarA-vRttiH / . ... ... ... ....... // 239 //
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyate yasmin bhave-tiryagmanuSyalakSaNe vartate jantustadbhavayogyamevAyuddhavA punastatkSayeNa mriyamANasya bhavati tupravacana-- 157 dvAre sAroddhAre zabdasteSAmapi saGkhyeyavarSAyuSAmeveti vizeSakhyApakaH; asaGkhyeyavarSAyuSAM hi yugaladhArmikatvAdakarmabhUmijA maraNAni | nAmiva deveSvevotpAdaH, teSAmapi na sarveSAm ; kintu keSAzcittadbhavopAdAnarUpa mevAyuHkarmopacinvatAmiti // 101 / / atrAntare' 'mottaNa ohimaraNaM' ityAdigAthA sUtre dRzyate, na cAsyA bhAvArthaH samyagavagamyate, gAthA dvitIyaH nApyasAvuttarAdhyayanacUNyAdiSu vyAkhyAtetyupekSyate // 1.13 // khaNDa: samprati bAla-paNDita-mizramaraNAnyAi-'aviraye tyAdi, viramaNaM virt-hiNsaa-'nRtaaderu||24|| paramaNam , na vidyate tadyeSAM te'mi aviratAsteSAM-mRtisamaye'pi dezaviratimadhyapratipadyamAnAnAM mithyA pra. A. dRzAM samyagdRzA vA maraNamaviratamaraNam , tad bAlA iva vAlA:--avistAsteSAM maraNaM bAlamaraNamiti avate iti sambandhaH / tathA viratAnA sarvasAvadhanivRttimabhyupagatAnA maraNaM paNDitamaraNaM avate tIrthakaragaNadhagadaya iti / tathA jAnIhi bAlapaNDitamaraNa miti mizramaraNam , punaHzabdaH pUrvApejhayA vizeSadyotanArthaH; "dezAtsarvaviratavipayApekSayA sthUlapANivyaparopaNAderviratA dezaviratAsteSAM dezaviratAnAm // 1.14 // evaM caraNadvAreNa bAlAdimaraNatrayamabhidhAya jJAnadvAreNa lagrasthamaraNa-kevalimaraNe 'prAha-'maNapajjavo' ityAdi, manaHpAyajJAnino'vadhijJAninaHzratajJAnino matijJAninazca mriyante ye zramaNA: tapa bhAvI ti gaathaa-mu.||mottnn bhohimaraNaM ohimaraNaM ityAdi-je. si.| mottaNa bhohimaraNaM ityaadi-kh.|| 2 te'vi.mu.| temIvi0kheM. uttarAdhyayanavRtAvapi temI bhavi0 iti pAThaH / / 3 khA-kha. si.naasti| 4Na mishr0-mu.| Namiti mishrkhN.|| 5 dezAH sarva0 je. si. 6 pyAra-si.vi.!! - MORE PROM
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: svinaH, chAdayantIti yAni jJAnAvaraNAdIni karmANi, teSu tiSThantIti chadmasthAsteSAM maraNaM chadmasthamaraNametat / iha ca prathamato manaHparyAya nirdezo vizuddhikRtaprAdhAnyAGgIkAreNa cAritriNa' etadupajAyate iti svAmikRtaprAdhAnyApekSayA draSTavyam ; evamavadhyAdiSvapi yathAyoga svadhiyeva heturvAcya iti / tathA kevalamaraNaM 1157dvAre kevalina:-utpanna kevalajJAnasya sakalakarmapudgala zATanano niramANasya bhavatIti / / 1015|| maraNAni sAmprataM vaihAyasa-gRdhra pRSThamaraNe abhidhAtumAha-"gihAI' tyAdi, gadhAH- pratItAH, te AdiryeSAM zakunikAzivAdInAM terbhakSaNaM gamyamAnatvAdAtmanastadanivAraNAdinA tadbhazyakari-karabhAdizarIrAnupravezena ca gRdhAdibhakSaNam ; takimucyate ? ityAha-*giDapiTTha' ti gRdhaiH spRSTaM-sparzanaM yasmin tad gRdhraspRSTam , yadi vA gRdhrANAM bhakSyaM pRSThamupalakSaNatvAdudagadi ca matu yasmin tad gRdhrapRSTam ; sa hyalaktakapUNikApuTa- pra.A. pradAna nAtmAnaM gadhrAdibhiH pRSThAdau bhakSayatIti / pazvAnirdiSTrasyApi 'cAsya prathamataH pratipAdanamatyantamahAmatvaviSayatayA karmanirjarAM prati prAdhAnyakhyApanArtham / ___ 'ubbaMdhaNAi vehAsa' miti ud-uddhvaM vRkSazAkhAdI bandhanamudbandhanam , tadAdiryasya tarugiribhRguprapAtAderAtmaneva' janitamya maraNasya tadudghandhanAdi / 'vehAsa' miti prAkRtatvAdyalope vihAyasivyomani bhavaM vahAya mam / uddhasya hi vihAyasyeva bhavanamiti tatprAdhAnya vivakSayetthamuktamiti / nanvevaM // 24 // 1 nirdezAdvizu.mu.si. ||26nni-si.vi.|| 3 gaddhAi gAhAvaM. 4 gaddhapaTTa-kha. si. vi.|| 5 tasya mu.si. / tasyAHje.! cAsyA-khaM / vi. pratau uttarAdhyayanavRtto'pi cAsya-iti pAThaH // 60vaatmjnitsy-khN.|| 7 sthAnAGgavRtau tu prAkRtatvena 'vehANasa'-mityuktamiti / / // 24 //
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157dvAre maraNAni gAthA 1017 pra. A. gRdhrapRSThasyApyAtmadhAtarUpatvAdvaihAyasa evAntarbhAvaH, satyametat kevalamasyAlpa'sattvairadhyayamAtumazakyatvapravacana- / saaroddhaare| khyApanArtha bhedopanyAsaH / nanu A bhAviyajiNavayaNANaM mamattarahiyANa nasthi hu viseso| paTIke appANaM mi parammi ya to bajje pIDamubhao'pi // 1 // ityAgamaH / dvatIyaH ete cAnantarokte maraNaM atyantabhAtmapIDAsAriNI iti kapa nAgamavirodhaH ?, ata eva ca 'bhaktakhaNDaH parijJAnAdiSu piiddaaprihaaraay||242|| * 'cattAri vicittAI / vigaInihiyAI cattAri // [paJcava0 574] ityAdisaMlekhanAvidhiH pAnakAdividhizca tatrAbhihitaH / darzanamAlinyaM cobhayatretyAzaGkayAha-ete-anannarokta dve api-gRdhrapRSThavaihAyasAkhye maraNe 'kAraga' ti prAkRtatvena saptamIlopAna kAraNe--darzanamAlinyaparihArAdike jAte-samutpanne yadvA kAraNajAte-kAraNaprakAre sati udAyinapAnumRtatathAvidhagItArthAcAryavadanujJAte ityadoSaH // 1016 / / samprati antyamaraNatrayamAha- 'maraNa' mityAdi, bhakta bhojanaM tamya parijJAnaM parijJA; sA dvidhA-jJaparijJA pratyAruyAnaparijJA ca / jJaparikSayA'nekavidhamasmAbhibhuktapUrvametaddhetukaM ca sarvamavadyamiti parijJAnam ; pratyAkhyAnaparijJayA caA mAvi janaracanAnAM mamatvarahitAnAM nAstyeva vizeSaH bAsmani ca parastrizca tato bajayet piiddaamumyorpi| * catvAri bipANi vicitrANi vikRtiniyaMDhAni catvAri // 10satvairvidhAtu mu.| satvaradhyavasAyitu sa.vi. satvaizyavasAtu0 svaM.: tulanIyA-uttarAdhyayanavRttiH [pa. 234] // 20 nAdiSu mu // 3 mattaparinnA gAhA khN.|| 242 // H a ndsoon....
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanaH 157 dvAre maraNAni naTIke gAthA atIyaH 1017 * "savvaM ca amaNapANaM caucihaM 'jA ya bAhiro ubahI / / ambhintaraM ca ubahiM jAvajIvaM ca bosiraha / / 1 // " [mahApaccakkhANapayano gA. 34] ityAgamavacanAcaturvidhAhArasya 'trividhAhArasya vA yAvajjIvamapi parityAgAtmakaM pratyAkhyAna bhktprijocyte| tathA iGgayate-pratiniyatadeza eva ceSTayate'syAmanazanakriyAyAmitIGginI / bhaktaparijJAyAM hi trividhaM caturvidhaM vA''hAraM pratyAcaSTe zarIraparikarma ca svataH karoti paratazca kArayati / iGginyAM tu niyamAccaturvidhAhAraviratiH paraparikamavivajanaM ca bhavatiH svayaM punariGginadezAbhyantare udvartanAdi ceSTAsakaM parikarma yathAmamAdhi vidadhAnyapIti vizeSaH / tathA pAdaiH-adhaHprasapimRlAtmakaH pivatIti pAdapovRkSaH / upazabdazvaupamye upameye'pi mAdRzye'pi ca dRzyane / tatazca pAdapamupagacchati-sAdRzyena prApnotIti pAdapoSagamanam kimuktaM bhavati ? yathaiva pAdayaH kacinkathaJcinipatitaH 'samamasamamiti vA avibhA. vayana nizcala evAste, tathA ayamapi bhagavAn yadyathA samaviSamadezevamupAGga kA prathamataH patitaM na tattatazcalayatIti / iha caivaMvidhAnazanopalakSitAni maraNAnyadhyevamuktAni | ata evAha-trINi maraNAni ! sarva cAzanapAna caturvidha yazca bAhya adhiH / abhyantaraM ca upadhi yAnIvaM ca dhyutmRti 1jo-mu.prakIrNa ke ca khN.| vi.si uttarAdhyabanavRttAvapi jA-iti pAThaH // 2 ghddvihN-mu.| khaM. si. pratyoHprakIrNake uttarAdhyayana-vRttAvapi ca ucAhi-iti pAThaH // 3 trividhAhArasya-iti pATha uttarAdhyayanavRttau [p.235naasti| taca Tipane vAdaH pUrvagAyosta sopdhyaahaartyaasuucaarthH|' iti // 4 karoti-vaM.vi.si. nAsti / / 5 ceSTAdikakheM. // 6 samma samaM bA-mu. / samasima vA-si.vi. / mamamasamamiti cAvi iti utarAdhyayanavRttau paatthH||
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabadhana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 244 / / athaiteSAmeva trayANAM maraNAnAM kiJcit svarUpamAha - 'kannasa'tti sUtratvAt kaniSThaM-laghu jaghanyamitiyAvat, madhyamaM - laghu-jyeSThayormadhyabhAvi, jyeSTham - atizaya vRddhamutkRSTamityarthaH / tata eteSAM dvandve kaniSTha madhyama- jyeSThAni yathAsaGkhyena trINyapi maraNAnyavaseyAni / tathA 'dhi' ti dhRtiH - saMyamaM prati cittasvAsaMhananaM - zarIrasAmarthya hetu RSabha nArAcAdiH tataH samAhAradvandve dhRti saMhananaM tena viziSTAnyetAni / idamuktaM bhavati yadyapi tritayamapyetat- sthyam 4. dhIreNavi mariyavvaM 'kAuriseNAvi avassa mariyacvaM / tamhA avassamaraNe varaM khu dhIrataNaM ityAdibhAvanAtaH zubhAzayavAneva pratipadyate, kalamapi vaisAmu samAnam, tathA coktam *" eyaM paccakkhANaM aNupAleUNa suvihio sammaM / vaimANio va devo havijja ahavAvi sijjhijjA || 1 || " tathApi viziSTa viziSTatara viziSTatamadhRtimatAmeva tatprAptiriti jyeSThatvAdistadvizeSa ucyate / tathAhi - bhaktaparijJA maraNamArthikAdInAmapyasti / yata uktam "sAyi ajjAo savyevi ya paDhamasaMghayaNavajjA | sabvevi desavirayA paJcakakhANeNa umaraMti ||12||" [nizItha bhASya gAthA 3618] mariuM // 1 // // ca yasyApi A dhIreNApi marttavyaM kApuruSeNApyavazyaM martavyaM / tasmAdavazyamaraNe dhIratvenaiva tu varam // 1 // etat pratyAkhyAnamanupAlaya suvihitaH samyaka vaimAnikI devI vA bhavet athavApi sidhyet // 8. sarvA api cAryAH sarve'pi ca prthmsNhnnvH| sarve'pi dezaviratAH pratyAkhyAnenaiva mriyante // 1 // 1kApura mu. // 20- mu. // 3 siJjakhaM // 4 ca tatprA mu. saM. si. vi. uttarAdhyayanavRttAvapi ca-mAsti / / 157dvAre maraNAni 17 gAthA 1006 1017 pra. A. 301 // 244 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ A E nding.... ... . - atra ca pratyAkhyAnazabdena bhaktaparijJaiva bhaNitA / tatra prAk pAdapopagamAderanyathA bhaNanAt , pravacana- iGginImaraNaM tu viziSTataradhRtisaMhananavatAmeva bhavatItyAryikAdiniSedhata evAyasIyate / * pAdapopagamanaM tu |157 dvAre saaroddhaare| nAmnaiva viziSTatamadhRtimatAM varSabhanArAcasahananinAmeva bhavati / uktaM ca maraNAni saTIke A "paDhamaMmi ya saMghayaNe vaTTate selakuDDasAmANA' / gAthA tesipi ya cocche o coddasaputrINa vocchee // 1 // iti| [vyavahArabhA. u. 10|gaa. 57] dvitIyaH khaNDa: tIrthakarasevitatvAcca pAdapopagamanasya jyeSThatvam ; itarayozca 'viziSTasAdhusevitatvAdanyathAtvam , 1006. yato'bhyadhAyi-- 1017 // 245 / / * savve sabadAe savvannU sabakammabhUmIsu / savvagurU sabamahiyA savve merummi abhisittA // 1 // pra. A. savyAhi laddhIhiM savve'vi parisahe parAjitA / samvevi ya titdhayarA pAovagayA u siddhigayA // 2 // avasemA aNagArA tIyapaDuppana'NAgayA macce / keI pAogayA paracakkhANigiNI keI // 3 // " vyavahArabhASye u. 10 / gA.524.6] iti / * cihRdayamadhyavartI pAThA khaM. nAsti // 1 ca bha0 mu.|| 20Ne iti uttarAdhyayana vRttI [pa. 236] pAThaH // Aprathame ca saMhanane vatamAne zailakulthasamAnAH / teSAmapi ca vyucchedazcaturdazapurviNAM vyucchede // 1 // 30zcAvika iti uttarAdhyayanavRttau pAThaH / / A sarve sarvAddhAyAM sarvajJAH sarvakarmabhUmiSu sarvaguravaH sarvama hitAH sarve merau abhiSiktAH // sarvAmilaiMdhibhiyuktAH / sarvAnapi ca pariSahAn parAjitya / sarva'pi ca tIrthakarAH pAdapopagatAH siddhigatAnAzA // 245| avazeSA anagArA atItapratyutpannAnAgatAH sarve / kecit pAdapopagatAH pratyAkhyAnina iGginazva kecit // 3 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanara sAroddhAre 158ddha panyopama svarUpaM gAthA dvitIyaH 1018 // 246 // tasmAdbhaktaparijJAna kaniSTham , iGginI praNAM madhyama , pAdapopagamanaM tujyeSThamiti // 1017 // 157 / / idAnIM 'paliovama' ityaSTapaJcAzadadhikazatatamaM dvAramAha-- 'paliovamaM ca tivihaM uddhAra'DaM ca khettapaliyaM ca / ekkekkaM puNa duvihaM pAyarasuhamaM ca nAyavvaM // 18 // jaM joyaNa vicchinnaM taM tiuNaM pariraeNa savisesaM / tAvaiyaM uvviDaM pallaM paliovamaM nAma // 19 // egAhiyahiyatehiyANa ukkosa sattarattANaM / sammaTTha saMniciyaM bhariyaM bAlaggakoDINaM // 20 // [jyotiSkaraNDe gA. 76] tatto samae samae 'ekikke avahiyaMmi jo kAlo / saMkhijA khalu samayA bAyara uddhArapallaMmi // 21 // ekkekkamao lomaM kaTumasaMkhijjakhaMDamahissaM / samacheyANaMtapaesiyANa pallaM bharivAhi // 22 // tatto samae samae "ekkekke acahiyaMmi jo kAlo / saMkhina ...... pAsakoDo suhame uddhArapallami // 23 // 1 etad gAthASTakama (1018-25) bRhatsamahaNI-malayagirivRttAvapi (pa.) dRzyate / / 2 hin. / tulA-manuyogadvAre sU. 374, jyotibraNDake gAthA // vika-yuH / ekveza ke iti jIvasamAse pAThaH // 4 ekke avihiyami jo kaalo-taa.|| 1026 pra. A. 302
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 247 // vAsasae vAsasae erhea bAyara aDApaliyaM saMkhejjA ekkke havaMti vAyare avahiyaMmi vAsakoDIo avahiyammi suhRmaMmi vAsA asaMkhijjA 1 // 24 // / vAsasae vAsasae sumaM aApaliyaM bAyarasuhumAyAse khettapaesANasamayamavahAre I bAyarasumaM khettaM ussappiNIo asaMkhejjA ||26|| [tulanA - jIvasamAsa-gA. 117 // 25 // 18-16-20-21-22-25-26-31] 'palio maM' ityAdigAthAnatrakam, palyo - vatu lAkutirdhAnyAdhAravizeSaH, 'palyavatpalya:purastAdvakSyamANasvarUpaH tenopamA yatra kAlapramANe tatpalyopamam / tacca tridhA - uddhArapalyopamam, addhApalyopamaM kSetrapalyopamaM ca / tatra cakSyamANasvarUpavAlAgrANAM tatkhaNDAnAM coddhAreNa dvIpa samudrANAM vA pratisamayamuddharaNam-apaharaNamuddhAraH tadviSayaM tatpradhAnaM vA palyopamamuddhArapalyopamam / tathA addhA - kAlaH sa ceha prakramAdvakSyamANavAlAgrANAM tatkhaNDAnAM vA pratyekaM varSazatalakSaNa uddhArakAlo gRhyate / athavA prastutAddhApalyopamaparicchedyo nArakAdyAyuSkalakSaNaH kAlo'ddhA, tatpradhAnaM tadviSayaM vA palyopamamadvApalyopamam / tathA kSetra - vivakSitAkAzapradezasvarUpaM tadudvArapradhAnaM palyopamaM kSetrapalyopamam / eteSAM ca madhye 1 tulanA - jIvasamAsaprakaraNaM pa. 909 taH / bRhatsamaNI-malayagirivRtiH pa. 6 taH // 158 palyo svarupa gAthA 101 102 pra. a 302 // 24
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 158 dva pasyopama mvarUpaM gAthA 1018 dvitIyaH khaNDa: 1026 // 248 // pra. A. punarekaikaM dvibhedaM jJAtavyaM-mAdaraM sUkSmaM ca; tatra vAlAgrANAM sUkSmakhaNDAkaraNato yathAvasthitAnAM sthUlAnAM grahaNAdAdaram , teSAmevAsaGkhyeyasUkSmakhaNDakaraNataH sUkSmamiti // 18 // kA punarasau palyo yena palyopame upamA vidhIyate ? ityAha--'jaM joyaNa.' gAhA, nAma iti ziSyasya komalAmantraNe paliovama' ityatra prAkRtatvena vibhaktivyatyayAt saptamI; 'pallaM' ityAdAvapi liGgavyatyayAt pustvam , tatazra patyopame-palyopamaviSaye dhAnyapalyavatpalyaH prAgudiSTaH sa vijJeyo / yaH kimityAha-yo vistIrNaH, kiyadityAha-yojanamutsedhAgulakramaniSpannam ; vRttAkAratvAIyeNApi yojanamiti draSTavyam : 'tacca yojanaM triguNaM savizeSa parirayeNa; bhramitimaGgIkRtya sarvasyApi vRttaparidheH kizcinyUnapar3abhAgAdhikatriguNatvAdasyApi palyamya kizcinyUnaSaDbhA(graM0-900 gAdhikAni trINi yojanAni paridhirbhavatItyarthaH / uvi usamo'pi tAvadeva yojanamevetyarthaH, AyAmaviSkambhAbhyAM pratyekamekayojanamAnaH 'uccatvenApi yojanapramANaH, paridhinA tu kizcinyUnaSaDbhAgAdhikayojanatrayamAno yaH palyaH sa iha palyopamaM vijeya iti tAtparyam // 19 // atha ayameva palyo yatsvarUpairvAlApraiH pUryate tadetannirUpayitumAha-'egAhiye' tyAdi, ekenAlA nivRttA ekAhikyaH, dvAbhyAM tribhizcAhobhiniSpannA dvayAhikyacyAhikyazca, tAsAmekAhikI-dvayAhikI-vyAhikInAmevaM caturAhikInAmevaM yAvadutkarSataH saptagatrArUDhAnAM vAlAnAmevAtisUkSmavAdagrakoTayo 248 1 tathA-ki. 2 uccatve pi-kha. //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ HeasinessUTSCHIMNEmai m evariehlitatememoskamRomwimplendAIIMAMAAVAAMAIRangeeeeeeeeeeamyouprememove SiewegunyaPostwwYPSCENsynoneRRAWsvodomprasammu.seysewari THREAprampappyNewYPARTMETHATARREARNAMASTAVAIMARY Sinition pravacana / 158 dvAre saaroddhaare| saTIke dvitIyaH // 249 // vAlAgrakoTayastAsAM bhRto'sau palyo'trAdhikriyate / tatra muNDite zirasyekenAhA yAvatpramANA vAlAgrakoTaya uttiSThanti tA ekAhikyaH, dvAbhyAM tu yA uttiSThanti tA dvayAhikyaH, tribhistu vyAhikyaH, evaM yAvatsaptarAtraprarUDhAH saptarAtrikya iti / kathaM punastAsA vAlAgrakoTInAM bhRta ityAha-saMmRSTaH-AkarNa pUritaH saMnicitaH-pracavizeSAnibiDIkRtaH, kiM bahunA ?, tathA kathacanApi bhRto'sau 'palyo yathA tAni vAlA palyopamagrANi na vAyurapaharati. nApi mirdahati, na ca teSu salilaM pravizya kothamApAdayati / taduktam-- svarupa "te NaM vAlaggA no aggI DahejjA, no bAU harejA, 'no salilaM kutthejjA" [anuyogadvArasUtra 372] ityAdi / 20 // tataH kimityAha'tatto'ityAdi,tato-yathoktavAlAgra bhUtapalyAt samaye samaye-pratisamayamekaikasmin vAlAgre'pahiyamANe yAyAna kAlo lagati, pratisamayaM vAlAgrAkarSaNAdyAvatA kAlena sakalo'pi sa palyaH pra.A. sarvAtmanA nilepo bhavatItyarthaH, tAvAn kAlo bAdaramuddhArapalyopamaM ityAvRtyA prathamAntanayA'pyatra samba- / 304 ddhayate / kiyAna punaraso kAla iti kathyatAmityAha-khalyavadhAraNe saGkhyeyA eva samayA asmin bAdare uddhArapalyopame bhavanti nAsaGgyyeyAH, bAlAgrANAmadhyatra saGkhyAtattvAt , teSAM ca pratisamayamekaikApahAre saGkhyeyasyaiva samayarAzeH sadbhAvAditi // 21 // 1palyo-si.vi. nAsti / tulanIyA jyotirAvRttiH pa. 46 // .tAna vAlAgrAna nAgnidahena na vAyuha reta na salila kothyet|| 2no salilaM kutthejjA-mu.no salile kutthejajA-vi.no kuhejA-iti saTIke anuyogadvArasUtre (sU. 131 pa. 180 // pAThaH / no kunthejA iti anuyogadvAre (mahAvIravidyAlaya saMskaraNe sU. 372) pAThaH //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ SH pravacanasArodvAre maTIke 158 dvAre palyopamasvarUpaM gAthA dvitIyaH kAna // 25 // pra. A. uktaM bAdaramuddhArapalyopamam , atha kramaprAptameva sUkSmamuhArapalyopamamabhidhitsurAha-'ekkekke' tyAdi, atA-sahajavAlAgrabhRtapalyAdekaikaM loma-pUrvoktavAlAgralakSaNamasaGkhyeyAni khaNDAni yatra tadasa GkhyeyakhaNDamadRzyaM kRtvA; etaduktaM bhavati-pUrva vAlAgrANi sahajAnyeva gRhItAni, atra tu tAnyeva vAlAprANi pratyeka tAvadasatkalpanayA khaNDayante, 'yAvadRzyasvarUpAsakhyeyaSaNDarUpatAmekaikaM vAlAgraM bhajata iti / tatpunarekaika vAlAgrastuNDaM 'dravyato'tyantavizuddhalocanazchaasthaH puruSo yadatIva sUkSma puTraladravyaM cakSupA pazyati tadasaGkhayeyabhAgamAtram ; kSetratastu sUkSmapanakazarIraM yAvati kSetre'vagAhate tadasaGkhayeyaguNakSetrAvagAhi dravyapramANam / tathA cAnuyogadvArasUtram -- "santha NaM egamege vAlagge asaMkhejjAI khaMDAI kijjai, te NaM vAlaggA diTThIogAhaNAo asaMkhejjahabhAgamettAto suhumasya paNagajIvasma sarIrogAhaNAra asaMkhejjaguNA" [sU 374] iti / vRhAstu vyAcakSate- vAdaraparyAptapRthivIkArazarIstulyamiti / tathA cAnuyogadvAramUlaTIkAkRdAha haribhadrasUSi:-- "cAdarapRthivIkAyikaparyAptazarIratulyAnyasaGkhyeyakhaNDAnIti vRddhavAda:" (p.86)| 1 yAbadahazyatAmba0 mu. / yAvadazyAnA-si. vi. / jIvasamAse'pi yAvadadRzyasta iti pAThaH // 2 tulanA-bahavaM. vRttiH pa.6BtaH / jyotiSkaravRttiH p.43|| tatra kasya vAlAgrasyAsaMkhyeyAni khaNDhAni kriyante tAni bAlAprANi dRSTayavagAinAto'saMkhyeyabhAgamAtrANi sUkSmasya panakajIvasya zarIrAvagAhanAyA asaMkhyeyaguNAni / / 3 bAdaraparyApti- pRthivIkAyikaparyAppaza0 vi. si. / vAdaraparyAprathivIkAyikaza0 kha [sU. 374] iti / // 25 // I ndianseal traili..........downloadhindiradionulioundatiotanication 2 -272
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 158 panyopama svarupa gAthA dvitIyaH // 25 // 'evaM kRtvA tataH kiM vidheyamityatrocyate--tato'mISAM sarveSAmapi samacchedAnA--parasparaM tulyakhaNDIkRtAnA pratyekaM cAdyApya nantaprAdezikAnAmanantuparamANvAtmakAnAM tameva pUrvoktaM palyaM vibhRyA--'buddhayA paripUrNa vidadhyAstvamiti // 22 // " evaM ca tasmin bhane yatkartavyaM tadAha-'tatto' gAhA tataH-sUkSmakhaNDIkRtavAlAgrabhUtapalyAtpratisamayamekaikasmin sUkSmavAlAgrakhaNDe'pahiyamANe yAcAna kAlo lagati tAvatpramANaM sUkSmamuddhArapalyopamaM bhavatIti prAgyadatrApi sambandhaH kiyAna punaramA kAlo bhavatItyAha-samaye yA varSakoTayaH sUkSme uddhArapanyopame bhavantIti *jJAtavyam / vAlAgrANAmiha pratyekamasakhyeyakhaNDAtmakatvAdekekasyApi vAlAgrasya sambandhinA khaNDAnAmapahAre'sayeyasamayarAziprApteH sarvavAlAgrakhaNDAtmakApahAre bhavantyeva saGkhyAtA varSakoTayaH // 23 // atha ghAdaramahApalyApamaM pratipAdayitumAha-vAsasae'gAhA' tasminnevotsedhAgulapramitayojanapramANAyAmaviSkambhodvadhe panye pUrvoktamahajabAdaravAlAgrenibhRtaM bhUte sati prati varSazatamekaika vAlAgramapahiyate "yAyatA ca kAlena sa palyo nilaMpIkriyate tAvAna kAlo bAdaramaddhApalyopamaM vijJeyam / tatra ca bAdare'ddhApalyopame saGkhayeyA 'varSakoTatho bhavantIti / / 24 // atha sUkSmamadApalyopamamAha-vAsasae' gAhA, sa eva patyaH prAgvadasaGkhyeyakhaNDIkRtasUkSmavAlArA karNa paripUrNaH kriyate; tato varSazate varSazate'tikrAnte satyekai kasUkSmavAlAgrApahArato yAvatA tulanA-jIvasa. pa. 111taH / / 2 bibhRtayaH vi. / vibhRtayA:-si.| ** cihanayamadhyavartIpAThaH straM. nAsti / / 3 tulanA vRhatsaM, vRttiH 5.7A taH / 4 yAvatA kaa.mu.| yAvatAcca kA. je.|| 5 mu. nAsti / 6 varSakoTayaH khN.|| 70rAkINa pripuurnn-vi.|| pra. A. // 25 // metimedmi
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 pravacana mArodvAre rUTI ke dvitIyaH khaNDa: // 252 // kAlena sa palyaH sarvAtmanA rikto bhavati tAvAn kAlaH sUkSmamadvApalyopamamavatroddhavyam, tatra ca sUkSmedvApalyopame bhavantyasaMkhyeyAni varSANi; asaMkhyeyA varSako yo bhavantItyarthaH ||25|| samprati bAdaraM sUkSmaM va kSetrapalyopamamAha - 'yAyare' tyAdi, 'cAdarANi ca sUkSmANi ca bAisUkSmANi pUrvoktavalyagatAni sahajAnyasaMkhyeyakhaNDIkRtAni yAni vAlAgrANItyarthaH tezamavagADhasambandhena sambandhi yadAkAzaM tatra ye kSetra pradezA- niraMzana bhotri bhAgasvarUpAsteSAmanusamayaM -- pratisamaya me kekApahAre kriyamANe yAvAn kAlo lagati tadAtmakaM yathAkramameva vAdaraM sUkSmaM ca kSetra kSetrapalyopamaM bhavati / iyamatra bhAvanA - evotsedhAGgulapramitayojana pramANaviSkambhAyAmA bagAhaH palyaH pUrvavadekAhozazrayAvatsaptAhorAtraprarUdairvAlAgrairAkarNaM nicito bhriyate; tatastairvAlAyai namaHpradezAH spRSTAste samaye samaye ekaikanabhaH pradezaprati samayApahAreNa yAvatA kAlena sarvAtmanA niSThAmupayAti tAvAn kAlavizeSo bAda kSetrapalyopamam / etaccAsaGkhyeyotsarpiNImAnam, yataH kSetrasyAtisUkSmatvenaike kavAlAgrAvagADhakSetra pradezAnAmapi pratisamaya mekAhAre 'agulaasaMkhabhAge osappiNIo asaMkhejA' [ * [] iti vacanAt asaMkhyeyA utsarpiNyavasarpiNyo lagantiH kiM punaH sarvavAlAgrAvagADhakSetra dezApahAra iti / " tathA sa eva pUrvoktaH patyaH pUrvavadekaikaM vAlAgramasaMkhyeyakhaNDaM kRtvA tairAkarNa bhRto nicitazca tathA kriyate yathA manAgapi na tatrAnyAdikamAkrAmati / evaM bhUte tasmina panye ye AkAzapradezAstairvA 1 tulanA - jIvasa0 va 115 / 20mAvagADhaH mu. // 30ti0 khaM. vi. si. nAsti // aGgulA saMkhyemAge avasarpiNyo'saMkhyeyAH // 4 tulanA-vRhatsaMvRttiH pa. 7BtaH // 158dvAre palyopama svarupaM gAthA 1018 1026 pra. A. 304 // 252 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ SANSrijakosh pravacanasArodvAre saTIke 158 dvAre palyopamA svarUpa gAthA dvitIyaH 1018 ninenesinesenteneraibarelievisi // 53 // lApraiH spRSTA ye ca na spRSTAste sarve'pyekai kasmin samaye eka kAkAzapradezApahAreNa samudriyamANA yAvatA kAlena sasminA niSThAmupayAnti tAvAn kAlavizeSaH sUkSma kSetrapalyopamam , idamapyasaMkhyeyotmapiNyavasarpiNImAnameva kevalaM pUrvasmAisaMkhyeyaguNam ; baalaagrspRssttnbhHprdeshebhyo'spRssttaanaamsNkhyaatgunnsvaaditi| nanu yAlAgarekAntato nicinamApUrite sati tasmina palye vajhyAdikamapi sarvathA nAkrAmati tatra kathaM tairvAlAgraiH aspRSTA nabhaHpradezAH sambhAvyante : * 'yenocyate te lAgerampayA iti, * atrocyate, vAlAgrebhyo'saGkhyeyakhaNDIkRtebhyo'pi nabhaHpradezAnAmatyantasUkSmatvAt / tathA cAtrArthe prazna nirvacanarUpamanuyogadvArasUtra--- 'tattha gaM coyage paNNavagamevaM vayAmI-asthi NaM tamsa pallamsAgAsappaemA je NaM tehiM vAlaggehiM aphunnA ?, haMtA asthi, jahA ko diDhato?, se jahAnAmae ege palle siyA se NaM kohaMDANaM bharie tattha mAuliMgA pakkhittA tevi mAyA tattha gaM billA parivattA tevi mAyA tattha NaM AmalagA pakkhittA 1* * ciha nadvayamadhyavartIpAThaH rakheM. prato nAsti // 2 bhagaekuNyA iti anuyogadvAre pAThaH / / 3. ege-laM. vi.si. nAsti / nAmae kodrapa sibA-iti anuyogdvaarsuutre|| [ / tatra codakaH prajJApakramevamavAdIta-santi tasya palyasyAkAzapradezA ye tai lAparaspRSTAH, hunta sarita, yathA ko dRSTAnta:, tAthA nAma ekApalyaH syAt sa kUSmANDebhRtaH tatra mAtRliGgAni prakSitAni tAnyapi mAtAni, tatra caNakA prakSiptAste'pi mAtAH, evamanena dRSTAntena santi tasya palyasyAkAzapradezA ye vAlAgrene spRSTAH / / pra.A. m // 25 // ania
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158dvAre palyopamasvarUpaM gAthA 1018. 1026 tevi mAyA tattha NaM badarA pakkhittA taitri mAyA, tattha NaM caNagA pakkhitA te vi mAyA, evameeNaM pravacana | diteNaM asthi NaM tassa pallassa AgAsappaesA je NaM tehiM vAlaggehiM 'aNupphunA" [ma. 397] iti / mAroddhAre tadevamAdRSTayo yadyapi yathoktapalye zuSirAbhAvato'spRSTa nabhaHpradezAmna sambhAvayanti tathApi * saTIka sakSmANApi bAlAgrANAM bAdaratvAdAkAzapradezAnAM punaratisUkSmatvAtsantyevAsaGkhyAtA aspRSTA nabhaHpradezAH / dvitIya dRzyante ca nibiDatayA sambhAvyamAne'pi stammAdau AsphAlitAnAM kIlikAnAM prabhUtAnAM tadantaH pravezaH, na cAsau zuSiramantareNa bhavatIti / nanu yadyAkAzapradezA vAlApraiH spRSTA aspRSTAzca parigRhyante tataH kiM vAlAgraiH prayojanam 1, evaM prarUpaNA kriyatAm-utsedhAgulapramitayojanAyAmaviSkambhAvagAhe palye yAvanto nabhaHpradezA iti, satyametat , kevalamanena sUkSmapalyopamena dRSTivAde spRSTAspRSTabhedena dravyapramANaM kriyate, yathA yairvAlAgraiH spRSTA nabhaHpradezAsteSAM pratisamaya mekaikanabhaHpradezApahAreNa yat 'bAdarakSetrapanyopamaM tatpramANAnyetAni dravyANi 'ye tu vAlaH spRSTA aspRSTA vA nabhaHpradezAsteSAM pratisamayamekaikanabhaHpradezApahAreNa yat sUkSmakSetrapalyopamaM tAvatpramANA'nImAni dravyANi / tato ddaSTivAde vAlAgraiH prayojanamiti tatprarUpaNA kriyate iti / / 1026 // 15 // pra.A. 304 1.aNaphuNNA iti anuyogadvAre pAThaH // 2 tulanA-vRhatsaM. vRttiH pa.A tH|| 30ddhe-mu.|| 4 sUkSma kSe0 si.|| sUkSma kSe0 vi. // 5na tu-si. vi. 6 NANyetAni- mu.|| ......
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre .. 159dvAre sAgaroSamasvarupa gAthA 10271032 dvitIya idAnI 'ayara' tyekonaSaSTayadhikazatatamaM dvAramAha uddhArapallagANaM koDAkoDI bhavejja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u ekarasa bhave parimANaM // 27 // jAvadao uddhAro adAijjANa sAgarANa bhave / / tAvaiA khalU loe havaMti dIvA samuhA ya // 28 // saha ahApallANaM koDAkoDI bhavejja dasaguNiyA / taM sAgarovaparama u parimANaM havaha egassa // 29 // suhameNa u ahAsAgarassa mANeNa savvajIvANaM / kammaThiI kAyaThiI 'bhavahiI hoi nAyavvA // 30 // iha khettapallagANaM koDAkoDI havejja dasaguNiyA / ta sAgarovamassa u ekassa bhave parImANaM // 31 // eeNa khettasAgarauvamANeNaM havijja nAyavvaM / puDhavidagaagaNimAruyahariyatasANaM ca parimANaM // 32|| [ tulanA-jIvasa. 123-24 27-30-32-33] 'uddhAre tyAdigAthASaTkam , atimahatvasAmyAtsAgareNa-samudreNopamA yasya tatsAgaropamam ; tadapi 1mabaThii-tA!! pra. A. // 25 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 159dvAre sAgaropama sAroddhAre saTIke svarupa gAthA 10271032 // 256 / / tridhA-uddhArA-'ddhA kSetrasAgaropamabhedAt / punarekai dvidhA-bAdaraM sUkSmaM ca / tatra 'unhAramAha-uddhArapalyayoH pUrvoktasvarUpayo dara-sUkSmabhedabhinnayoryA pratyeka koTIkoTirdazabhimuNitA daza koTIkoTaya ityarthaH tadetatpratyekamekasya cAdaroddhArasAgaropamasya sUkSmoddhArasAgaropamasya ca parimANaM bhavediti / dazabhirvAdaroddhArapanyopamakoTikoTibhirekaM bAdaroddhArasAgaropamaM bhavati / dazamizca sUkSmoddhArapalyopamaH koTikoTibhireka sUkSmoddhArasAgaropamaM bhavatItyarthaH // 27 // atha sUkSmoDArasAgaropamasya prayojanamAha-'jAvaio' gAhA, ardhatRtIyapramANAnAM vyAkhyAnAn sUkSmoddhAra sAgaropamANAM pazcaviMzani patyakoTi koTi vityarthaH, 'vAlAgroddhAropalakSitaH samayarAzirityarthaH. bhaveta-jAyeta tAvanta eva loke dvIpAH samudrAzca bhavanti / etaduktaM bhavati-sArdhe sUkSmoddhAramAgaropamadvaye sUkSmoddhArapalyopamAnAM paJcaviMzatikoTikoTibityarthaH yAvanto yAlAgroddhAraviSayAH samayA bhavanti tAvatmaGkhyAmtiryagloke dvIpamamudrA api sarve bhavantItyarthaH / iha ca yadyapi sUtre sAmAnyene voktaM tathApi sUkSmoddhAramAgaropamasyaivedaM dvIpasamudramaGkhyAnayanalakSaNaM prayojanamabaseyam / 4 'ehi suhumehi uddhArapaliovamamAgarIvamehiM dIvasamudANaM uddhAro pippai' [tulanAanuyogadvAra mU. 151 pR. 151] 1 uddhAramAha-mu. nAsti / ddhAramAhA palya. je // 2 nujanA-jIvasamAsavRttiH pa. 112 tH|| 3 sUkSmoddhArasAgaropamasya-mi.vi nAsti // 4 palyopamAnAM vaM vi.||5ply0 ki. mi. nAsti // 6 sUkSmavA0 mu. / jIva. samAse'pi [pa.112] sUkSma iti pATho nAsti / / 7 sambhavatI mu.||A etAbhyAM sUkSmoddhArapalyopamasAgaropamAbhyAM dIpasamudrANAmuddhArogRhayate / 305 // 256 // RAKHLES
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saToke dvitIya: khaNDa: / / 257 / / sia vcnaat| bAdarodvArasAgaropameNa tu na kimapi prayojanam, kevalaM bAdare prarUpite sUkSmaprarUpaNA kramaniSpannatvAt sukhakartavyA sukhAvaseyA ca bhavatItyatastatprarUpaNAmAtraM kRtam evaM bAdarAddhAkSetra sAgaromorapatyamatraye ca vAcyamiti // 28|| 1 atha bAdaraM sUkSmaM zrAddhAsAgaropamamAha - 'tahaaDA'0 gAhA, tatheti samucaye 'advApalyopamayomayorbAdarasUkSma bhedabhinnayoryA pratyeka koTikoTirdazabhirguNitA daza koTikoTaya ityarthaH tadetapratyekamekasya bAdarAddhAsAgaropamasya sUkSmadrasAgaropamasya ca pramANaM bhavet bhAvArthastu uddhArasAgaropamatraditi // 26 // atha sUkSmADA sAgaropamaprayojanamAha- 'suhumeNa u' gAhA, sUkSmeNAddhAsAgaropamasya mAnenapramANena sarveSAM nArakatiryagAdijIvAnAM karmasthiti kAryasthiti-bhavasthitayo bhavanti jJAtavyAH / tatra karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM sthitiH - avasthAnakAla triMzat nAgaropamakoTI koTyAdirUpaH karmasthitiH kAyaHpRthivyAdikAyo'trAbhipretaH, tatazcaikasmin kAye punaH punastatraivotpacyA sthitiH asaGkhyeyotsarpiNyasarpiNyAtmikA kAryasthitiH / bhavo - nArakAdyekajIvasya vivakSitametra janma, tatra sthiti :- AyuH karmAnubhavanapariNatistrayastriMzatsAgaropamAdirUpA bhavasthitiH / etAH karma - kAya mavasthitayaH sUkSmAddhAsAgaropameNa pramIyante iti bhAvaH // 30 // 1 tulanA - jIvasamAsavRttiH pa. 113 taH // 2 tulanA - paJcasaGgrahamalayagirivRtiH 2/37 pa 73 taH // 3 tulanAjIvasamAsavRttiH pa. 114 taH / 4 vivakSitamekameva su. // 159 dvAre sAgaropama svarupaM gAthA 1027. 1032 pra. A. 305 // 257 //
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa // 358 pra. A. atha pAvaraM sUkSmaM gha kSetrasAgaropamamAha-'ihe' tyAdi, iha-asmin prakrame 'bAdarakSetrapalyopamAnAM dazabhiH koTikoTibhirvAdaraM kSetrasAgaropamam , sUkSmakSetrapalyopamAnAM tu dazabhiH koTikoTibhiH avasarpiNI. sakSma kSetrasAgaropamamiti tAtparyArthaH, akSarArthastu pUrvavaditi // 31 // svarUpa sUkSmakSetrasAgaropamasya prayojanamAha- eteNe' tyAdi, etena-mUkSma kSetrasAgaropamamyaMtra gAthA mAnena-pramANena jJAtavyam , kimityAhaparimANaM-saGkhyAnam , keSAM ?-pRthivyudakA 'gni-vAyu-vanaspati sajIvAnAm , etaca prAcuryeNa dRSTivAde pratipAditaM sakRdevAnyatra sUkSmoddhArAddhAkSetrapalyopamAnAmapyetAnyeva prayojanAni draSTavyAnIti // 1032 // 156 / / idAnIM 'osappiNi' ti paSTayadhidhazatatamaM dvAramAha-. 306 dasa koDAkoDIo aDAayarANa huti punAo / avasappiNIe tIe bhAyA chacceva kAlassa // 33 // 'susamasusamA ya1 susamA 2 taiyA puNa susamadussamA 3 hoi / dUsamasusama cautthI 4 dUsama 5 aidUsamA chaTTho 6 // 34 // susamasusamAe kAlo cattAri havaMti koDikoDIo / tini. susamAe' kAlo dunni bhave susamadusamAe // 35 / / ra tulanA jIvamamAsavRttiH pa. 197H // 2 kSetra skheM. vi. nAsti / 3 gAthAtrayam (1034-6) jyotiSkaraNDe 85-7 | nanIyama / gAvA panakama [2034-7) sapadezarada pattAvapi gA.175.33 dshyte||40maa taa.||5e mu.|| 6 em // 258 // FONERICANA
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pravacanasAroddhAre saTIke 16.dvAre avamarpiNIsvarupa gAthA dvitIya: ||259 // 'ekA koDAkoDI pAyAlosAe jA sahassehiM / vAsANa hoI UNA dUsamasusamAi so kAlo // 36 / / aha dRsamAe' kAlo vAsasahassAI ekkavIsaM tu / tAvaio ceva bhave kAlo aidUsamAevi // 37 // 'dase' tyAdigAthApazcakam , avasarpati hIyamAnArakatayA avasarpayati vA''yuSkazarIrAdibhAvAna hApayatItyavasarpiNI tasyAm , tarItumazakyAni prabhUtakAlataraNIyatvAdatarANi-sAgaropamANItyarthaH, sUkSmAdAsAgaropamANAM sampUrNA daza koTIkoTatho bhavanti, sUkSmAddhAsAgaropamANAM dazabhiH koTIkoTIbhirnipo. 'vasarpiNIlakSaNaH kAla vizeSo'vagantavya iti tAtparyam / tasyAM cAvasarpiNyAM kAlasya bhAgA-vicchedAH supamasupamAdayaH SaDeva bhavanti / / 33 / / tAnevAha-'susame tyAdi, zobhanAH samAH-varSANyasyAmiti supamA; atyantaM suSamA 'supamasuSamA, sarvathA duSSamAnubhAvarahita ekAntasuSamArUpo'vasarpiNyAH prathamo bhAgaH / dvitIyA suSamA, tRtIyA punaH suSamaduSSamA bhavati, duSTAH samA asyAM sA duSSamA, suSamA cAsau duSpamA ca supamaduSpamA; supamAnubhAvabahulA alpaduSpamAnubhAvetyarthaH / caturthI duSpamasuSamA, duSamA 'cAsau suSamA ca duSpamasupamA, 1 egA-tA. // 2 eN-mu. 1 // 3 eN-mu. // 4 tAtparyArthaH- mu. / tAtparyArtham-khaM. // 5 supmaasussmaa-mu.|| // 259 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana: saTIke dvitIya:: khaNDa: // 260 // duSpamAnubhAvabahulA alpasuSamAnubhAvetyarthaH / paJcamI duSpamA / SaSThI svatizayena duSpamA atiduSpamA, sarvathA suSamAnubhAvarahitA duSpamaduSpametyarthaH // 34 // athaiteSAmeva khupasubhAnI paNyAmarakANAM pramANamAha-'susama suse' tyAdi, suSamasuSamAya kAla:- kAlapramANaM sAgaropamANa catasraH koTikoTayo bhavanti, suSamAya tisraH sAgaropamakoTikoTayaH; suSamaduSpamAyAM dve sAgaropamakoTikoTI; ekA-ekasaGkhyA sAgaropamakoTikoTidvicatvAriMzatA saha nyUnA bhavati sa duSpamasumAyAH kAlo; dvicatvAriMzadvarSasahasranyUnaikasAgaropamakoTikoTiya pramANA duSpasumetyarthaH / atha duSpamAyAM kAlapramANamekaviMzativarSasahasrANi tAvAneva ca duSpamApramANa eva bhavet kAlaH atiduSpamAyAmapi ekaviMzativarSasahasrapramANA duSpamaduSpamApi bhavatIti bhAvaH / 1 asyAM cAvasarpiNyA zarIrocchrayAyuSka kalpavRkSAdizubhabhAvAnAM parato'nantaguNA parihAniH / tathAhisumasumAyAM manuSyANAM gavyUtatritayaM zarIrocchrayaH, trINi ca palyopamAnyAyuH, zubhapariNAmo'pi kalpavRkSAdiranekaH / supamAyAM dve gavyate dve ca palyopame kalpapAdapAdipariNAmazra zubho hInataraH / suSamaduSpamAyAmekaM gatam ekaM palyopamaM hInatamatra kalpavRkSAdipariNAmaH / duSpamasupamAya paJca dhanuHzataprabhRti saptahastAntaM tanumAnamAyurapi pUrvakoTipramANaM parihInazca kalpavRkSAdipariNAmaH / duSpamAyAmaniyataM dehamAnamArapyaniyataM varSazatAdarvAk paryante viMzativarSANi paramAyuH, zarIrocchrayo hastadvayam, auSadhiviryaparihANizrAntaguNA / adupamAyAmapyaniyataM zarIrocchyAdi sarvaM paryante tu hastapramANaM vapuH SoDaza varSANi paramAvizepauSadhiparihAnizceti / evamanyadapyetatsvarUpaM samayAt samavaseyamiti // 1035-36-37 / / 160 // 160 dvAre avasarpiNIsvarupaM gAthA 1033 1037 pra. A. 306 // 260 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ utsarpiNI pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: idAnIM 'ussappiNi' ti ekapaSTayadhikazatatamaM dvAramAha avasappiNIva' bhAgA havaMti ussappiNIivi cha ee / paDilomA parivADI navari vibhAesu nAyavvA // 38 // "avasatiNImAdi, uti narakApekSayA utsarpayati vAmabhAvAnAyuSkAdIna vardhayatItyutsarpiNI / asyAmapyeta evAvasarpiNyAH sambandhinaH suSamasuSamAdayo SaT kAlavibhAgA bhavanti; navaraMkevalaM vibhAgeSu-arakeSu pratilomA-viparItA paripATI-AnupUrvI jJAtavyA / ayamarthaH-avasarpiNyA suSamasuSamAyA duSamaduSamAntAH SaDarakA uktAH, unsarpiNyAM tu duSamaduSSamAdyAH suSamasupamAparyantAH SaDarakA bhavantIti / tadevaM viMzatisUkSmAddhAsAgaropamakoTIkoTIpramANadvAdazArakametadavasapiNyoH kAlacakraM paJcasu bharatevaravateSu ca pazcasvanAdhantaM parivartate / yathA'horAtre vAsaro rajanI vA na zakyate nirUpayitumAditvenAntatvena vA, anAditvAdahorAtra cakrakapravRttestathedamapIti // 1038 // 161 // idAnIM 'dabve khette kAle / bhAve poggalapariyaTTo' tti dviSaSTayadhikazatatamaM dvAramAha osappiNI aNaMtA poggalapariyahao muNeyavvo / te'NatA tIyaddhA bhaNAgayaDA aNaMtaguNA // 39 // gAthA 1038 pra. A. // 26 // 1y-taa.| 03-si.vi. // 2 duSamaduSa. vi. si.||30maadyo-khN // 4 ckrprmu.|| // 26 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162dvAre pravacanasArodAre pudgalaparAvartaH gAthA khaNDa: 1039 poggalapariyaho iha davAicauvviho muNeyavyo / thUleyarabheehiM jaha hoi tahA nisAmeha // 4 // orAlaviuvAteyakammabhAsANapANamaNaehiM / phAsevi savvapoggala mukkA aha thAyaraparaho // 41 // ahava hamo davAI orAlaviuccateyakammehiM / nosesadavvagahaNaMmi thAyaro hoha pariyaho // 42 // dave suSTumaparaTTo jAhe egeNa aha saroreNaM / phAsevi sancapoggala aNukkameNaM naNu gaNijjA // 4 // logAgAsapaesA jayA marateNa estha jIveNa / puchA kamukkameNaM vettaparaho bhave thalo // 44 // jIvo jahayA ege khettapaesaMmi ahigae marada / puNaravi tassANa tara' pIyapaesaMmi jai marae // 45 // evaM taratamajogeNa savavettaMmi jaha mao hoi / suhamI khettaparaTo aNukrameNa naNu gaNijjA // 46 // 1052 pra.A. PA-.. 262 / / 10ri si.mu // 2 mri-taa.|| Meen
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre dvitIyaH osappiNIe samayA jAvaiyA te ya niyayamaraNeNaM / puTThA kamukkameNa kAlaparaho bhave dhUlo // 47 // suhumo puNa osappiNI paDhame samayaMmi jai mao hoi / puNaravi tassANaMtarapIe samayaMmi jai marada // 48 // evaM taratamajoeNa savvasamaesu ceva eesu / jaha kuNai pANacAyaM aNukkameNa naNa gaNijjA // 49|| egasamayaMmi loe sahumAgaNijiyA u je u pavisaMti / / te 'huta'saMkhaloyappaesatullA asaMkhejjA // 9 // taso asaMvaguNiyA agaNikAyA u tesi kAyaThiI / tatto saMjamaaNubhAgabaMdhaThANANi'saMkhANi // 5|| tANi marateNa jayA puDhANi kamukkameNa savvANi / bhAvami bAyaro so muhumo ya kameNa boDavvo // 2 // 'osappI' tyAdi mAthAcaturdazakam , 'iha avasarpiNIgrahaNenotsarpiNyapyupalakSyate; tato'yamarthaH-avasarpiNputsarpiNyo'nantA samuditAH pRlaparAvatoM jJAtavyAH te ca pudgalaparAvartA anantA 1ti-tA. // 20NANa0 vi.si. / NANa kammAI- taa.|| 3 iha-mu. nAsti // 4 militAH samu. mu. / / 162 dvA pudgalapagavartaH gAthA 1039. 1052 pra. A. 307 // 26 // - // 263 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 162dvAre pudgalaparAvartaH gAthA 1039. 1052 pra. A. dvitIyaH atItAddhA; anantapudgalaparAvartAtmako'tItaH kAla ityarthaH / atItAddhApekSayA cAnantaguNo'nAgatAddhA bhaviSyakAla ityrthH| nanu bhagavatyAM 'aNAgayaddhANaM tIyaddhAo 'samayAhiya' [za. 25 u 5 sU. 748Jni sUtre'nAgatakAlo'tItakAlAtsamayAdhika uktaH, tathAhi--"atItAnAgato kAlAvanAditvAnantatvAbhyAM tulyo, tayozcamadhye bhArataH prazAsanayo varcate; ta cAminaTatvenAtIte na pravizatItyavinaSTasAdhAdanAgate ziptaH, tato'tItakAlAdanAgatAddhA samayAdhiko bhavatI" ti [ ] iha punaratItAddhAto'nAgatAddhA'nantaguNA'bhihitA tatkathaM na virodhaH / atrocyate, yathA anAgatAddhApA anto nAsti * evamatItAddhAyA AdirityubhayorapyantAbhAvamAtreNa tatra tulyatvaM vivakSitamiti na doSaH / yadi ca atItAnAganAddhe vartamAna * samaye same syAtAM tataH samayAtikrame'nAgatAddhA samayenonA syAt tato dvayAdibhiH samayaH, evaM ca samatvaM nAsti; tammAdatItAddhAyAH sakAzAdanAgatAddhA'nantaguNeti sthitam , ata evAnantenApi kAlena gatena nAso kSIyata iti, vartamAnakasamayarUpA vartamAnAddhA'pyastiH sA ca sUkSmatvAnneha pRthakpratipAditeti // 39 // pudgalaparAvartabhedAnabhidhAtumAha- 'poggale tyAdi, 'iha-asmin pAramezvarapravacane pudgalaparAvatoM dravyAdito-dravya-kSetra-kAla-bhAtrabhedatazcaturvidhaH-catuSprakAro jJAtavyaH; tadyathA-dravyapudgalaparAvartaH, // 264 // // 264 // - 1 samAhi0 khaM // 2 sUtreNAnA0 svaM // 3 uktatvAta-si. vi. // 56% * cihanadayamadhyavartipAThaH vaM. nAsti // / 5 tulanA-paJcapsahamatyagirivRttiH0/375.73 taH // R RAMBASEATRE 35500 R SANTMATLWARA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAra saTIke dvitIyaH khaNDa: pudgala. parAvataH gAthA 1039. 1052 // 26 // kSetrapudgalaparAvartaH, kAlapudgalaparAstoM bhAvapudgalaparAvartazca, punarapyekekaH pudgalaparAvartaH sthUletarabhedAbhyAMbAdarasUkSmatvabhedena dvidhA-bAdaraH sUkSmazca / sa ca yathA bhavati tathA nizamayata-zRNuteti // 40 // tatra pAdaradravyapudgalaparAvartamAha--'orAle' tyAdi, ekena jantunA vikaTA bhavATavIM paryaTatA ananteSu bhaveSu audArika ve kriya-taijasa-kAmaNa-'bhASA-''na-prANa manolajhaNapadArthasaptakarUpatayA caturdazaraujyAtmakalokavartinaH sarve'pi pudgalAH spRSTA-paribhujya yAvatA kAlena muktA bhavanti eSa vaadgdrvypudglpraavtH| kimuktaM bhavati ?-yAvatA kAlenaikena jIvena sarve'pi jagadvartinaH paramANako yathAyogamaudArikAdi saptakasvabhAvatvena paribhujya2 parityaktAstAvAna kAlavizeSo bAdaradravyapudgalaparAvartaH / AhArakazarIraM cotkRTato'pyekajIvasya vAracatuSTayameva sambhavati, tatastasya pudgalaparAvarta pratyanupayogAnna grahaNaM kRtamiti // 41 // ___atha matAntareNa dravyapudgalaparAvartamAha- 'ahave' tyAdi, athavA-anyeSAmAcAryANAM matenaudArika baiMkriya-taijasa kArmaNazarIracatuSTayarUpatayA niHzeSadravyagrahaNe ekajIvena sarvalokapudgalAnAM pari. bhujya 2 parityajane'yaM bAdaraH-sthUlaH pudgalaparAvarto bhavati, kiMviziSTaH 1-dravyAdiH, dravyazabda Adiryasya pradalaparAvatesya sadravyAdiH, dravyapadgalaparAvate ityarthaH // 42 // sUkSma dravyapudgalaparAvartamAha--'davve' ityAdi, atha dravye-dravyaviSayaH sUkSmaH pudgalaparAyatoM bhavati, yadA audArikAdizarIrANAmekena-anyatamena zarIreNa eko jIvaH saMsAre paribhraman sarvAnapi pudga1 mASAnapAna0 ki. / "mAdhAnApAta0 kha0mASAnapAta. si. // 2 ythaa-muH|| pra. A. // 26 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH khaNDa: / lAn spRSTvA-paribhujya 2 muzcati / iyamatra bhAvanA-yAvatA kAlena sarve'pi lokAkAzabhAvinaH paramANava audAripravacana kAdyanyatamaikavivakSitazarIrarUpatayA paribhujya 2 niSThA nIyante tAvAn kAlavizeSaH suukssmdrvypudglpraavrtH| sAroddhAre / pudgalapudgalAnAM-paramANanAmaudArikAdirUpatayA vivakSitaikazarIrarUpatayA kA sAmastyena parAvartaH-pariNamanaM parAvataH saTIke yAvati kAle sa tAvAn kAlaH pudgalaparAvataH / idaM ca zabdasya vyutpattinimittam ; anena ca vyutpattinimittena svaikArthasamavAyipravRttinimittamanantotsarpiNyacamarpiNImAnasvarUpaM lakSyate; tena kSetrapudgalaparAyadiau pudgalaparAvartanAbhAve'pi pravRttinimittasyAnantotsapiNyavasarpiNImAnasvarUpasya vidyamAnatvAtpudgalaparAvarta. // 266 // zabdaH pravartamAno na viruddhadhane; yathA gozabdaH pUrva gamane vyutpAditaH; lena ca gamanena vyutpattinimittena pra. A. 'svaikArthasamavAyikhura-kakuda lAla-sAnAdimA pratilimilApa lakSyate; tato gamanarahite'pi 308 gopiNDe pravRttinimittasadbhAyAdgozabdaH pravartate iti / 'aNukrameNa naNu gaNejja' ti etAzca pudgalAna anukrameNa-vivakSitakazarIraspRSTatArUpayA paripATathA nanu-nizcitaM gaNa yet / idamatra tAtparyam-etasmin sUkSme dravyapudgalaparAvarte vivakSitaikazarIravya. tirekeNAnyazarIratayA ye paribhujya 2 parityajyante te na gaNyante, kintu prabhRte'pi kAle gate sati ye ca vivakSita kazarIrarUpatayA pariNamyante ta eva paramANavo gaNyanta iti / prathamapakSAbhiprAyeNa tuaudAri. kAdisaptakamadhyAdanyatamenakena kenacitpUrvoktarItyA sarva pudgalasparzane sUkSmapudgalaparAvartI bhavatIti // 43 // 1.svaikA si.vi.||2 labhyate- khaM. // 3 pari0 khaM. nAsti / MARATHI
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 267| atha pAdarakSetra pudgalaparAvartamAha- 'loge' syAdi, lokasya - caturdazarajjvAtmakasyAkAzapradezA - nirvibhAgA nabhobhAgA yadA triyamANenAtra - jagati jIvena spRSTA vyAptAH krameNa tadanantarabhAvalakSaNenotkrameNa vA - ardavitamaraNAkrAntakSetra pradezarUpeNa tadA kSetra pudgalaparAvartI bhavet sthUlo- bAdaraH kimuktaM bhavati 1 - yAvatA kAlenaikena jIvena krameNa utkrameNa vA yatra tatra mriyamANena sarve'pi lokAkAzapradezA maraNe saMspRSTAH kriyante sa tAvAn kAlavizeSo bAdaraH kSetra pudgala parAvartaH || 44|| sampratikSe jIvo jahayA' ityAdigAthAdvayam ekaH kazcijjanturanantabhavabhramaNaparo yadA ekasmin kSetra pradeze'dhigate- prApte sati, tatra sthita ityarthaH kalpanayA 'paramArthena asaGkhyAtapradezAvagADhatvAjjIvasya, mriyate prANAn parityajati punarapi tasya- prathama maraNaspRSTapradezasyAnantare avyavahite dvitIye pradeze yadi mriyate, punarapyanantare tRtIye pradeze yadi mriyate, evaM taratamayogena - anantarAnantarapradeza maraNa lAbhalakSaNena sarvasminnapi kSetre - lokAkAze mRto bhavati tadA sUkSmaH kSetra pudgalaparAvartI jJeyaH / atra ca kSetra pradezAn anukrameNaiva prathamapradezAnubaddhapradezaparamparAparipATarthava gaNayet ; na punaH pUrvaspRSTAn vyavahitAn vA pradezAn gaNayet / tent bhAvanA - " yadyapi jIvasyAvagAhanA jaghanyA'pyasaGkhyeyapradezAtmikA bhavati, tathApi vivakSite kasmiddize priyamANasya vivakSitaH kazvidekaH pradezo'vadhibhUto vivakSyate, tatastasmAtpradezAdanyatra pradezAntare ye namaH pradezA maraNena vyApyante te na gaNyante, kintvanante'pi kAle gate sati vivakSitA1 na para0 su. // / 2 samaye khaM. tri.si. // 3 tulanA padmasamaya vRttiH 2 / 36 5.74 / / 162 dvAre pudgalaparAvarttaH gAthA 1039 1052 pra.A. 309 // 267 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ AURATHI pravacana sAroddhAre dvitIyaH khaNDa: // 26 // pradezAdanantaroM yA pradezo maraNena vyApto bhavati sa gaNyate, tasmAdapyanantaro yaH pradezo 'maraNena vyAptaH 162 dvAre sa gaNyate, evamAnantaryaparamparayA yAvatA kAlena sarvalokAkAzapradezA maraNena spRSTA bhavanti tAvAn pudgala. kAlavizeSaH sUkSmakSetrapudgalaparAvartaH / anye tu vyAcakSate-yeSvAkAzapradezezvaragADho jIvo mRtaste parAvataH sarve'SyAkAzapradezA gazyante, na punastanmadhyavartI vivakSitaH kazcideka evAkAzapradeza iti // 4 // 43 // atha bAdaraM kAlapudgalaparAvartamAha-osappiNIe' gAhA, avasarpiNyA upalakSaNatvAduH tsapiNyAzca yAvantaH samayA:-paramamUkSmA: kAlavibhAgAste yadA ekajIvana nijamaraNa: krameNotkrameNa vA spRSTA bhavanti tadA kAlapudgalaparAbatoM bhavet myUlaH / ayamarthaH-yAvatA 'yAratA kAlenaiko jIvaH pra. A. sarzanaSyabasaviNyatsarpiNImamayAna krameNotkrameNa vA maraNena vyAptAna karoti tAvAna kAlavizeSo bAdaraH309 kAlapudgalaparAvartaH // 17 // sUkSma kAlapudgalaparAvatemAha-'suhamA' ityAdigAthAdvayam , sUkSmaH punaH kAlapudgala. parAvatoM bhavati, tadyathA--ekA kavijIvo'vasarpiNyAH prayame samaye yadi mRto bhavati punarapi tasyAvasarpiNIprathamasamayamyAnantare dvitIye samaya yadi mriyate, evaM taratamayogena-anantarAnantarasamayamaraNalAbhalakSaNena eteSu sarvavayavamapiNyutmarpiNIsambandhiSu samayeSu yadi prANaparityAgaM karoti tadA sUkSmaH "pudgalapagavarto bhavati / ihApi samayAna anukrameNava-prathamasamayAnugatasamayaparamparAparipATa 1 maraNe-mu / marAsi // 2 paJcamakarmagranthasya devendrasUrikRtavRttiH [gA. draSTavyA // 38nnen.mu.|| 218 / / 4 yAvatA-mu.si nAsti ||5kaal pumu||
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dvAre sArodAre saTIke dvitIyaH pudgala| pagavataH thiirithiantyamirminstamento gAthA // 269 // thaiva gaNayeta , na punaH pUrvaspRSTAn byavahitAna vA samayAna gaNa yediti / anApIyaM bhAvanA-iddAvamarpiNIprathamamamaye kadhijjIbo mRtyumupagataH, tato yadi samayonaviMzatisAgaropamakoTIkoTIbhiratikrAntAbhibhUyo'pi ma janturavasarpiNI-dvitIyasamaye mriyate tadA sa dvitIyaH samayo maraNaspRSTo gaNyate; zeSAstu samayA maraNaspRSTA api santo na gaNyanteH yadi punamnamminnava marpiNIdvitIyasamaye na mriyate kintu samayAntare tadA so'pi na gRhyate; kintvanantAmbatramarpiNyutmarpiNISu gatAmu yadA'tramarpiNIdvitIyasamaye evaM mariSyati tadA sa samayo gaNyate / evamAnanlayaprakAreNa yAvatA kAlena sarve'pyunmapiNyavasarpiNI. samayA maraNavyAptA bhavanti tAvAna kAlavizeSaH sUkSmaH kAlapudgala parAvartaH // 48 // 49 // sAmprataM dvividhamapi bhAvapudgalapagavata vivakSaH prathamaM tAvadanubhAgavandhasthAnaparimANamAha'egasamayaMmi' tyAdigAthAdvayam , loke iha-jagani ekasmin samaye ye pRthivIkAyikAdayo jIvAH 'muTumAgaNijiyA u' ti saptamyarthatvAtprathamAyAH sUkSmAgnijIveSu-mUkSmanAmakarmodayavartipu ne jamkAyikajIveSu praviznanti-utpadhante te bhavantyasayeyAH; asaGkhyeyatvamevAha-amaGkhyeyalokapradezatulyAH-amayeyalokAkAzapradezarAzipramANAH / iha ca vijAtIyajIvAnAM jAtyantarakhayotpattiH praveza ucyate / itthameva prajJaptau pravezanakazabdArthasya vyAkhyAtattvAda; 'tato ye jIvAH pRthivyAdibhyo'nyakAyebhyo cAdaratejaskAyebhyazca sUkSmatejaskAyata 1039. 1052 pra. prA. 1vataste- mukhato te-si ||20bhyo'vkaa si.yokA vi /
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dvAre pudgalaparAvataH gAthA khaNDa: 1052 pra.A. yotpadyante te iha gRhyanteH, ye punaH pUrvasuspanAH (sUkSma stejaskAyikAH punabhRtvA tenaiva paryAyeNotpadyante; pravacana / na gRhyanteH teSAM pUrvameva praviSTatvAt / tataH sarvastokA ekasamayasamutpannasUkSmAgnikAyikAH // 5 // sAroddhAre 'tapto' ti tataH- 'tebhyaH ekasamayotpannasUkSmAgnikAyikebhyo'saGkhathaguNitA-asaGkhyeyaguNA saTIke agnikAyAH pUrvotpannAH sarve'pi sUkSmAgnikAyikajIvAH kathamiti cedunyate-ekaH sUkSmAgnikAriko jIvaH samutpanno'ntama hRta jIvati; etAvanmAtrAyukatvAtteSAm : tasmithAntamuhUrte ye samayAsteSu pratyekamasADyeyadvitIyaH lokAkAzapradezapramANAH sUkSmAgnikAyikAH samutpadyante, ataH siddhamekamamayotpannasUkSmAgnikAyikebhyaH sarveSAM pUrvotpannasUkSmAgnikAyikAnAmasaGkhyeyaguNatvam : tebhyo'pi samrazmAgnikAyikebhyasteSAmeva pratyeka // 27 // kAyasthitiH-punaH punastatraiva kAye samutpattilakSaNA'saGkhyAtaguNAH, ekaikasyApi sUkSmArikAyikasyAsaGkhyeyotsapiNyavasarpiNIpramANAyAH kAyasthitarutkarpataH pratipAditatvAditi / tasyA api kAyasthiteH sakAzAsaMyamasthAnAnyanubhAgabandhasthAnAni ca pratyekamamaGkhyeyaguNAniH, kAsthitAva saGkhyeyAnAM sthitibandhAna bhAvAda , ekaikammizca sthitibandhe'saGkhyeyAnAmanubhAgavandhasthAnAnAM sadbhAvAditi / saMyamasthAnA. nyapyanubhAgabandhasthAnamtulyAnyeveti teSAmupAdAnam , tatsvarUpaM cAgre vakSyAmaH / athAnubhAgabandhasthAnAnIti kaH zabdArthaH , ucyate, tiSThatyasmin jIva iti sthAnam , anubhAgabandhasya sthAnamanubhAgasthAnabandhasthAnam ; ekena kApAyikeNAdhyavasAyena gRhItAnAM karmapudgalAnAM vivakSitaka1 vizeSArtha draSTavyaH paJcasAmaha [ ] karmagrantha [ ] lokaprazAzAH [ 35/76.] // 20saGkhyeyaguNAnAM-muH / / S aisi // 27 // ROORKARISROREGAIN BAHENNANORTHAN
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: - khaNDa: ||271 || samayabaddharasasamudAyaparimANamityarthaHH tAni cAnu bhAgabandhasyAnAnya saGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni teSAM cAnubhAgabandhasthAnAnAM niSpAdakA ye kaSAyodayarUpA avasAya vizeSAste'pyanubhAgabandhasthAnAnItyucyanteH kArage kAryopacArAt / te'pi cAnubhAgavandhAdhyavasAyA amakhyeyalokAkAzapradezapramANA iti // 51 // atha bAdara sUkSmaM ca bhAvapudgalaparAvartamAha-- 'tANI' tyAdi, tAni - anubhAgatrandhAdhyavasAyasthAnAni sarvANyapyasaGkhye yalokAkAza pradezapramANAni mriyamANena yadA jIvenaikena krameNa AnantaryeNotkrameNa ca pAramparyeNa spaSTAni bhavanti eSa bAdarabhAvapudgalaparAvartaH / kimuktaM bhavati ? yAvatA kAlena krameNotkrameNa vA sarveSvapyanubhAgavandhyavasAyeSu vartamAno mRto bhavati tAvAn kAlo bAdarabhAvapudgalaparAvartaH sUkSmaH punaH bhAvapudga para varto boddhavyo yadA krameNa paripATayA sarvANyapyanubhAgavandhAdhyavasAyasthAnAni spRSTAni bhavanti / iyamatra bhAvanA - kacijjantuH sarvajaghanye kaSAyodayarUpe'dhyavasAye vartamAno mRtastato yadi sa eva janturanante'pi kAle gate sati prathamAdanantare dvitIye'dhyavasAyasthAne vartamAno mriyate tadA tanmaraNaM gaNyate, zeSANyutkramabhAvInyanantAnyapi maraNAni tataH kAlAntare bhUyo'pi yadi dvitIyasmAdanantare tRtIyeser sAyasthAne vartamAno mriyate tadA vRtIyaM maraNaM gaNyate, na zeSANyapAntarAlabhAvInyanantAnyapi maraNAni / evaM krameNa 'sarvANyapyanubhAgavandhAdhyavasAyasthAnAni yAvatA kAlena maraNena spRSTAni bhavanti tAvAn kAlavizeSaH sUkSma mAtra pulaparAvartaH / iha ca bAdare prarUpite sati sUkSmaH sukhenaiva ziSyaiH 1 sarvANyanu mu. si. // 162 dvAre pudgala parAvarttaH gAthA 1039 1052 pra. A. 310 // 271 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre karmabhumaya gAthA sadIke dvitIyaH pra.A. // 272 // samadhigamyate iti bAdarapudgalaparAvartaprarUpaNA kriyate, na punaH ko'pi bAdarapudgalaparAvartaH kacidapi siddhAntapradeze prayojanavAnupalabhyata iti / tathA sUkSmANAmapi catuNAM pudgalaparAvartAnAM madhye jIvA. bhigamAdau pudgalaparAvartaH kSetrato pAlpena 'parindrahItA, kSetrako mArgamAyAM tasyopAdAnAt / thA ca tatatsUtram * 'je se 'sAe sapajjavasie 'micchadiTThI se jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM apataM kAlaM, aNatAo umappiNIyosappiNIo kAlo, kheto aba poggala pariyaTTa desUrNa' ityAdi / tato'nyatrApi yatra vizeSanirdezo nAsti tatra pudgalaparAvartagrahaNe kSetrapudgalaparAvarto gRhyate iti sambhAvyateH, tatvaM tu bahuzrutA eva bidantIti // 1052 // 12 // idAnIM 'pannarasa kammabhUmIu' ti tripazyadhikazatatamaM dvAramAha bharahAi 5 videhAI 5 eravayAI ca 6 paMca patteyaM / bhannati kammabhUmI'u dhammajoggA u pannarasa // 23 // [ vicArasAra gA. 42] 'bharahAI gAhA, bharatAni 'videhAi' ti mahAvidehA aigyatAni ca pratyekaM paJca paJca bhaNyante paJcadaza karmabhUmayaH / etAmAmeva svarUpamAha-dharmasya zrutacAritrarUpasya yogyA-ucitAstadanuSThAnamya tatrava sambhavAt / ayamarthaH-karma-kRSi-vANijyAdi mokSAnuSThAnaM vA, tatpradhAnA bhRmayaH karmabhUmayaH, tAzca paJcadaza * yasa sAdisaparyavasito mithyASTiH sa jaghanyenAntamu hatte mutkRSTenAna-taM kAlama , anantA utsapiNyavasapiNyaH kAlataH kSetrato'pA pugaparAvarta dezomama / pari0 musi. nAsti / / 2 saaie-mu.|| 3 micchA0 mu // 4 u mu.nAsti / tulA-vicArasAra gA. 42 / / // 272 // Call NEE SS. W WW . sairahu a daily
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH mmmmmmmmunita bhavAnta, tadyathA-eka bharatakSatra jambUdvApe, dve dhAtakIkhaNDe, dve ca puSkaravaradvIpArthe, evaM bharatAni paJca / evaM mahAvidehA airavatAni ca pratyekaM pazca paJceti // 1053 / / 163 / / ||164dvAre idAnIM 'akammabhUmIo tosa' ti catuHSaSTayadhikazatatamaM dvAramAha --- akamahemavayaM 1 harivAsaM 2 devakurU 3 taha ya uttarakurUvi 4 / / bhamaya: rammaya 5 eranavayaM 6 iya chanbhUmI u paMcaguNA // 54 // [vicArasAra gA. 41] gAthA eyA akammabhUmIu tIsa sayA jualadha'mmijaNaThANaM / 10545 dasavihakappamahAmasamutthabhogA pasihAo // 55 // ___ 'hamavaya' mityAdigAthAdvayam , hemavataM hariva devakuravastathA uttarakugyo ramyakarmaNyavana cetyetAH / (165 dvAre par3abhUmayaH paJcabhiguNitAstriMzadakarmANo-yathoktakarmavikalA bhRmayo'karmabhRmayo bhavanti / paNa pacAnA madAH triMzatsaGkhyAtmakatvAt / etAzca sarvA api sadA-garvakAlaM yugaladhArmikajanAnAM sthAnaM-AzrayaH, yugala-gAthA dhAmikA evaM naratiyazcastatra vasantIti bhAvaH / tathA dazavidhA ye kalpamahAdrumA vakSyamANamvarUpAmtamamu. sthena-tadutpannena bhogena-anna-pAna-vasanA-'laGkArAdinA prasiddhAH-prakhyAtA iti // 1054-1055 // 164|| pra. A. sAmprata 'aTTha maya'tti paJcapaSTayadhikazatatama dvAramAha--- jAi 1 kula 2 va 3 bala 4 suya5 tava 6 lAmi 7 sariya 8 aTTha mymtto| eyAI ciya baMdhai asuhAI bahu ca saMsAre // 56 // 273 // 10dhamma0 muH / / 2. la bhU0 si. vi.||3 saraya-si. vi. // 4 bahuyaM-tA. / /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre saTIke dvitIya khaNDa: // 274 // 'jAikula' gAhA, jAti-kula- rUpa-bala-bhUta tapo lAmaizvarya svarUpairaSTabhirmadaiH - abhimAnairmataH - paravazaH prANI etAnyeva jAtyAdInyazubhAni - hInAni badhnAti - arjayati, bahuM ca prabhUtaM kAlaM yAvadasmin saMsAre paribhramatIti zeSaH / ayamartha:- jAtimadaM vidadhAno janturanyajanmAne tAmeva jAti donoM labhate vikaToM ca aaraat fearfi ramagre'pi bhAvanA kAryA tatra jAti : - mAtRkI viprAdikA vA kulaM - paitRkamugrAdikaM vA rUpaM - zarIrasaundaryam, balaM sAmazrutam - anekatrodhaH, tapaH - anazanAdi, lAbha:-abhilaSitavastuprAptiH, aizvarya prabhutvamiti // 1056 // 165 // idAnIM 'duniyA teyAlA bheyA pAgAivAyarasa' iti SaTSaSTyadhikazatatamaM dvAramAhabhU 1 jala 2 jalaNA 3 mila 4 vaNa 5 bi 6 ti 7 ca 8 paMcidiehiM 9 nava jIvA / maNavaghaNakAya 3 guNiyA havaMti te sattaSIsaMti // 57 // ekkAsII sA karaNakAraNANumahatADiyA ho / sacciya tikAlaguNiyA dunni sayA hoMti teyAlA 243 // 58 // 'bhU-jale' tyAdigAthAdvayam bhUH- pRthvI, jalam - ApaH jvalanaH - agniH, anilo vAyuH, vanaspatayaH pratItAH, dvIndriya- zrIndriya- caturindriya paJcendriyAzcetyeterbhedai navavidhA jIvA te ca mano-vacanaarraabhaH karaNaiguNitAH saptaviMzatirbhavantiH tathA sA-saptaviMzatiH karaNa-kAraNA- 'numatibhistADitA 1 ca prabhu0 mu. // 2 sapti-si. vi. / / 166dvAre hiMsAbhedA: gAthA 1057 1058 pra. A. 311 1274 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodAre / - saTIke / | pariNAma bhedAH | gAthA |1059 -dvitIya / - // 275| -guNitA ekAzItirbhavatti; maiye kAzItiratIta-vartamAna-bhaviSyalakSaNaitribhiH kAlaguNitA dve zate tricatvAriMzadadhika bhvtH| ___ayamatra bhAvArthaH -pRthivyAdInAM navAnAmapi jIvAnAM manasA vacanena kAyena ca pratyekaM vadhasya sambhavAt saptaviMzatirbhedAH, tatrApi pRthivyAdivadhaM manaHprabhRtIbhiH kazcitsvayaM karoti, kazcidanyena kArayati, kazcitpunaranyaM kurvantamanumanyate, iti pratyeka karaNa-kAraNA-'numatisambhavenekAzItibhedAH, te ca pratyeka kAlatraye'pi sambhavantIti dve zate tricatvAriMzadadhika prANAtipAtabhedA iti // 1057 // 1058 // 166 // samprati 'pariNAmANaM aTThuttarasayaM' ti saptaSaSTayadhikazatatamaM dvAramAha saMkappAitieNaM 3 maNamAIhiM 3 taheva karaNehi 3 / kohAicaukkeNaM 4 pariNAme'hottarasayaM ca // 19 // saMkappo saMraMbho 1 paritAvakarI bhave samAraMbho 2 / AraMbho 3 uhavao suDanayANaM ca savvesi // 6 // ''saMkappAi' gAhA, iha saGkalpazabdena saMrambha upalakSyate paryAyatvAt ; AdizabdAtsamArambhArambha parigrahaH, tato vakSyamANasvarUpAH saMrambha-samArambhA-''rambhAstrayoM mano-vacana-kAyaiguNyante jAtA nava; tathA 'karaNehi' ti bahuvacananirdezAtkAraNA-'numatiparigrahaH, tataH pUrvoktA nava karaNa-kAraNA-'numatitrikeNa guNyante jAtAH saptaviMzatiH, sApi krodhAdicatuSkeNa-krodha-mAna-mAyA-lobhalakSaNaizcaturbhiH kaSAyaiguNyate pra. A. 312 275 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 dvAre pariNAma * sAroddhAre bhedAH gAthA pra. A. | jAtaM pariNAma SaSTI-saptamyorathaM 'pratyabhedAt pariNAmAnA-cittAdipariNativizeSANAmaSTottaraM zatamiti / / pravacana idamatra tAtparyam-udbhUtakrodhapariNAma AtmA karoti svayaM kAyena saMrammamityeko vikalpaHH tathA AvirbhUtamAnapariNAma AtmA svayaM karoti kAyena saMrammamini dvitIyaH, tathA samupajAtamAyApariNatirAtmA "karoti svayaM kAyena saMrambhamiti tRtIyaH, tathA lobhaSAyagrasta AtmA karoni svayaM kAyena saMrambhamiti dvitIyaH cturthH| evaM kRtena catvAro vikalpAH, kAritena catvAraH anumanyA'pi canvAraH, ete dvAdaza kAyena labdhAH, tathA vacasA dvAdaza, manasA'pi dvAdaza; ete patriMzatsaMrambhega labdhAH tathA samArambheNApi pd||276|| triMzat , tathA ArambheNApi patriMzadityevamaSTottaraM pariNAmazataM bhavatIti / 59 / / atha saGkalpAdonAmena hArUpamA... 'saMkappo' gAhA, prANAtipAtaM 'karomIti yaH malapa-adhyavamAyaH sa maMgambhAH yaH punaH paramya paritApakara:-pIDAvidhAyI vyApAraH sa samArambhaH; apAya pano jIvitAtparaM vyapagepayato vyApAra ArambhaH / etacca saMmbhAditritayaM sarveSAmapi zuddhanayAnAM sammatam . ayamarthaH-iha negama-saGgraha-vyavahAra- jumUtrazabda-samabhiruyaMbhRtalamaNAH sapta nayAH / tatra zudreranta takAritArtha vAn zodhayanti karmamalinaM jIvamiti zuddhAH naigama-saGgrahavyavahArarUpAstrayaH, te hi anuyAyidravyAbhyupagamaparAH; tato bhavAntare'pi kRtakarmaphalopabhogopapatteH saddharmadezanAdau pravRttiyogato bhavati tAcikI zuddhistammAtta evaM zuddhAH / .. RjusUtra-zabda-samabhirUDhevaMbhRtasvarUpAstu catvAro nayA azuddhAH; te hi paryAyamAtramabhyupagacchanti, 1 prati bhe0 si. vi.||2 svayaM karoti kAyena-mu. // 3 karotIti-je. ||48paashctvaaro-khN // 276 // BAR
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 168dvAre brahma sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: bhedAH gAthA pra. A. // 277 // paryAyANAM parasparamAtyantikaM bhedaM ca evaM ca sati kRtavipraNAzAdidoSaprasaGgaH; tathAhi-manuSyeNa kRtaM karma kila devo bhuGkte, manuSyAvasthAtazca devAvasthA bhinnAH tato manuSyakatakarmaviNaNAre, manuSyeNa satA tasyopabhogAbhAvAt , devasya ca phalopabhogo'kRtAbhyAgamaH, devena satA tasya karmaNo'karaNAt , 'kRtavipraNAzAdidoSaparijJAne 'cana ko'pi dharmazravaNe'nuSThAne vA pravartate iti mithyAtvazuddhayabhAvaH; tadabhAvAcca na te zuddhA iti / athavA zuddhanayAnA cetyatra prAkRtatvAtpUrvamyAkArasya lopo draSTavyaH, tataH sarveSAmapyazuddhanayAnAmetasaMrambhAditritayaM sammataM na tu zuddhAnAmiti, tatra naigama-mAhavyavahArarUpA AdyAstrayo nayA azuddhAH, vyavahArAbhyupagamaparatvAt ; uparitanAstu catvAraH zuddhAH, naizcayikatvAditi / tadidamatra tAtparya-saMrambha-samAssrambhalakSaNaM tritayaM naigamAdInAmeva trayANAM sammatam / vyavahAraparatayA teSAM matena 'tritayasyApi sambhavAna; RjusUtrAdayastu hiMsAvicAraprakrame na bAhyavastugatAM hiMsAmanumanyante / yatastanmatenAtmaiva tathA'dhyayasAyaparikalito hiMsA, na bAhyamanuSyAdiparyAyavinAzanam , 'AyA ceva u hiMmA' [ ] iti vacanAt / tataH saMrambha eva hiMsA, na samArambho nApyArambhaH, RjusUtrAdInAM mateneti // 1060 // 167 / / samprati vaMbhamaTTayasabheyaM ti aSTaSaSTayadhikazatatamaM dvAramAhadivyA kAmarahasuhA tivihaM 'taviheNa navavihA viraI / orAli'yAuvi tahA taM bhaM aTThadasabheyaM // 6 // 1kRta prmu.|| 2 ca ko'pi dharmazravaNe'nuSyAne vAna praba.si.vi.53 tritayasya-khaM." 4 vyaamotivihaantaa.10vaavi-vi.| // 27 // meani
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre 169dvAre kAmabhedAH gAthA 2062 saTIke dvitIyaH khaNDa: pra. A. // 278 // __'divvA' gAhA, divi bhavaM divyam , nacca baiMkriyazarIrasambhavam ; kAmyanta iti kAmA-viSayAsteSu ratiH-abhiSaGgastasmAnsukhaM kAmaratisukhaM suratasukhamiti bhAvaH, tammAdinyAkAmaratisukhAt trividhaM yathA bhavati kRta-kAritA 'numatibhirityarthaH, trividhena-manovAkAyalakSaNona 'karaNena navavidhA viratiH, evamaudArikAdapi tiryaGmanuSyasambhavAt 'tata tathA-trividhaM trividhena navavidhA vitiH ityevaM tad-brahmacaryamaSTA. dazabhedaM bhavati / iyamatra bhAvanA-manamA'brahma na karomi na kArayAmi kurvantamapi paraM nAnumanye; evaM vacamA kAyena ceti divye brahmaNi nava bhedAH; evamaudArikepItyaSTAdazeti / / 1061 / 168 / / samprati 'kAmANa cauvvosa' tye koca saptatyadhikazatAna bAramAha --- kAmo cauvIsaciho saMpatto mbalu tahA asaMpatto / caudasahA saMpatto dasahA puNa hoasaMpatto // 6 // tastha asaMpatte'tthA 1 ciMtA 2 taha saDa 3 saMbharaNa 4 meva / vikavaya 5 lasanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tanAvo 9 // 33 // ...maraNaM ca hoI dasamo' 1. saMpattapi ya samAsao vocchaM / dihIe saMpAo 1 dihIsevA 2 ya saMbhAso 3 // 6 // raNena-si.pi. nAsti // 2 kAdidhapi tigmanuSyasammavAdi nA tathA-vi. si // 3 tat-mu. nAsti // saMzika mApasAthi // 5 me- / tulanA maye, niyukti // 278 // PRASARMER INTERNET 2192RSANMAATMALKATARIRAL B akisteddi MASyndrowse
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanasAroddhAra saTIke 169dvAre kAmabhedAH gAthA 1062. dvatIyaH // 279 // pra. A. [313 hasiya 4 lalio 5 vagRhiya 6 daMta 7 nahanivAya 8 cughaNaM 9 ceva / AliMgaNa 10 mAdANaM 11 kara 12 sevaNa 13 'NaMgakIDA 14 ya // 65 // [tu. dazaca. ni. 259-62] 'kAmo' gAhA, kAmazcaturvizatividhaH-caturviMzatibhedo bhavati / tatra prathamaM tAvatsAmAnyena dvidhAsamprApta:-kAminAmanyo'nyaM saGgamasamutthaH, tathA asamprAptazca-vipralambhasvarUpaH / tatra samprAptazcaturdazadhAcaturdazaprakAraH, dazadhA punaH-dazaprakAro bhavatyasamprApta iti // 62 // tatrAlpataravaktavyatvAdasamprAptaM tAvadAha--'tattha asaMpatto' ityAdigAthA, tatra-dvayoH samprAptA-usamprAptayormadhye asamprApto'yaM-'atthe' ti arthanamarthaH-adRSTe'pi ramaNyAdau zrutvA tadabhilASamAtram ?, cintAaho rUpAdayastasyAguNA ityanurAgeNa cintanam 2 tathA zraddhA-tatsaGgamAbhilASaH 3, tathA saMsmaraNaM-saGkalpitatapasyAlekhyAdidarzanenAtmano vinodanam 4, tathA viklavattA-tadvirahaduHkhAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA , tathA lajjAnAzo-gurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanam 6, tathA pramAdaH-tadarthameva sarvArambheSu pravartanam 7, tathonmAdo-naSTacittatayA AlajAlajalpanam 8, tathA tadbhAvanA-stammAdInAmapi tabuddhathA''liGganAdiveSTA 9, maraNaM ca bhavati dazamo'samprAptakAmabhedaH 10 / idaM ca sarvathA prANaparityAgalajhaNaM na jJAtavyam , zRGgArarasabhaGgaprasaGgAt ; kintu maraNamiva maraNaM-nizceSTAvasthA mUrchAprAyA kAcidityarthaH / itthamevA-bhinavaguptena bharatavRttikRtA'pi vyAkhyAtatvAditi / // 279 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 170 dvAre prANadazakam gAthA khaNDa: 1066 pra.A. // 28 // atha saMprApta kAmamAha- 'saMpattaMpI' tyAdi..saMprAptamapi kAmaM samAsataH-sakSepeNa vakSye, tadevAha-'dRSTe: sampAtaH strINAM kucAdyavalokanaM 1 tathA dRSTi sevA-hAvabhAvasAraM tadRSTeSTimIlanam 2, tathA sambhASaNam-ucitakAle smarakathAbhijalpaH 3, // 33 // 64 // 'hasiya' gAhA, hasitaM ca-vakroktigarbha hasanam 4, lalitaM-pAsakAdikraDA 5, upagUDha-gADhatarapariSvaktam 6, dantapAto-dazanacchedavidhiH 7, nakhanipAta:-kararuhavipATanaprakAraH 8; cumbana-vaktrasaMyogaH 9, AliGganam-Iparasparzanam 10, AdAnaM -kucAdigrahaNam 11, 'karasevaNe' ti prAkRtazalyA karaNA-''sevane, tatra karaNaM-suratArambhayantraM caturazIti. bhedaM vAtsyAyanaprasiddham 12 AsevanaM-maithunakriyA 13, anaGgakrIDA ca-AsyAdAvarthakriyeti 14 // 1065 // 169 // idAnIM 'dasa pANa' ti saptatyadhikazatatamaM dvAramAha idiya 5 bala 3 UsAsA 1 u 1 pANa ghau chakka satta adveva / igi vigala 'asantrI sannI nava dasa pANA ya boddhavvA // 16 // 'iMdiya' gAhA, indriyabalocchavAsA'Si prANA ityabhidhIyante; te ca daza; tatrendriyANi-sparzanAdIni pazcaH balaM kAyabAmanobhedAt tridhAH, ucchvAsazabdenAvinAbhAvivAniHzvAso'pi gRhyate, tata ucchavAsaniHzvAsarUpa eko medaH, Ayuzca dazamamiti / samprati yeSAM jIvAnAM yAvantaH prANAH sambhavantItyetadAha..cihRdayamadhyavartipAThaH svaM.vi. si. nAsti / / 1 sanni-tA. // 90'pi-mu. nAsti / // 2801 : : Hownlodlowiecreatensinhanc h ar
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 281 // 'agre' tyAdi, iha sUcakatvAtsUtrasya 'dagi' tti ekendriyAH "vigala' tti vikalendriyAH, dvitri- caturindriyA ityarthaH tata ekendriyANAM dvi-tri- caturindriyANAM ca yathAsaGkhyaM catvAraH SaT sapta aSTau ca prANA bhavanti / iyamatra bhAvanA - sparzanendriya-kAya locchvAsA''yulekSaNAzcatvAraH prANA ekendriyANa pRthivyAdInAm ; sparzanendriya-rasanendriya-kAya 'bala-vAmbalocchvAsA''yuH strarUpAH SaT prANA dvIndriyANAm ; taeva ghrANendriyasahitAH sapta prANAstrIndriyANAm ta eva sapta cakSurindriyasahitA aSTau prANAzcaturindriyANAm ; tathA asaMjJinAM saMjJinAM ca nava daza prANA boddhavyAH atrApyayamarthaH - indriyapaJcakakA yavAgvalocchvAsaniHzvAsAyurlakSaNA nava prANA asaMjJipaJcendriyANAm, saMjJipaJcendriyANAM tu pUrvoktA dazApi prANA bhavantIti // 1066 // 170 // www. samprati 'dasa kappaduma' zyekasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha mattaM gayA ya 1 bhiMgA 2 tuDiyaMgA 3 dIva 4 joi 5 citaMgA 6 | cittarasA 7 maNigaMgA 8 gehAgArA 9 aNiyaNA ya 10 // 67 // mattaMgaesu majjaM suhapejjaM 1 bhAyaNANi bhiMgesu 2 1 tuDiyaMgesa ya saMgatuDAI bahu pagArAha dIvasiMhA 4 joisanAmagA ya ee kareMti ujjayaM 5 / cittaM ya mallaM ferrer bhoyaNaDAe 3 baqaraba 7 // 69 // 1 viphalatti-suH si. / / 2 balocchavAsAyu:- mu. // / 3 bhAyaNA ya mu. // 171 dvAre. kalpadrumadazakam gAthA 1067 1070 pra. A. 314 // 28 //
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 282 // 1 // 70 // maNigaMgesu ya bhUsaNavarAI 8 bhavaNAi bhavarukhesu 9 taha aNighaNesu 'ya ghaNiyaM catthAI bahuppayArAha 10 'gayA ' gAhA, iha martta - madastasyAGgaM - kAraNaM madirAstaddadatIti mattAGgadAH, yadvA mattasya- madasyAGga - kAraNaM madirArUpaM yeSu te mattAGgasta evaM mattAGgakAH 1 / 'bhiMga' ti bhRtaM bharaNaM pUraNaM tatrAGgAni kAraNAni bhUtAGgAni - bhAjanAni na hi bharaNakiyA bharaNIyaM bhAjanaM vinA bhavatIti tatsampAdakalA api mRtAGgAH, prAkRtatvAca bhiMgA ucyante 2 | tathA truTitAni sUryANi tatkAraNatvAt truTinAGgAH 3 / 'atest cittaMga' ti ihAzabdaH pratyekamabhisambadhyateH tato dIpaH- prakAzakaM vastu tatkAraNatvAdIpAGgAH 4 | jyotiH - agnistatra ca suSamasuSamAyAnagnerabhAvAt jyotiriva yadvastu somaprakAzamiti bhAvaH, tatkAraNatvAjjyotiraGgAH 5 tathA citrasya - anekaprakArasya vivakSAprAdhAnyAn mAlyasya kAraNatyA citrAGgAH 6 / tathA citrA - vividhA manojJA rasA-madhurAdayo yebhyaste citrarasAH 7 / * tathA maNInA- maNipradhAnAbharaNAnAM kAraNatvAnmavyaGgAH 8 / tathA geha-gRhaM tadvadAkAro yeSAM te gRhAkArAH 9 / 'aNiyaNa' ti vicitravakhadAyitvAma vidyante nagnAstanivAsino janA yebhyaste'nagnAH 10 / 1 basu. nAsti / 2 vAGgakAninsa || 3 somaprakAzakamiti mu. // 171 dvAre kalpadrumadazakam gAthA 1067. 1070 pra. A. 314 // 282 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamAroddhAre saTIke kalpadruma - dvitIyaH // 283 // ityete daza kalpamA bhavantIti / / 67|| arthateSAM madhye yeSu yadbhavati tadAha- 'mattaGgaesu' ityAdigAthAtrayam , mattAGgakeSu kalpadrumeSu sukhapeyaM paramAtizayasaMpannavarNAdiviziSTatvena pAtumabhilaSaNIyaM supakvekSu-drAkSAdirasaniSpannaM madyaM bhavati / / 164 dvA ko'rthaH -teSAM phalAni viziSTabalavIryakAntihetuvitrasApariNatasarasasugandhivividhaparipAkAgatahRdyamadyaparipUrNAni 'sphuTitvA sphuTitvA madyaM muzcantIti 1 / dazakam tathA bhRtAGgeSu bhAjanAni-sthAlaprabhRtIni bhavanti / ayamarthaH-yathA iha maNi-kanaka-rajatAdimaya- gAthA vicitrabhAjanAni 'dRzyante, tathaiva vizrasApariNatairaparimiteH sthAla-kaccolaka kalaza-karakAdimirbhAjanaiH phalairivopazobhamAnAH prekSyante 2 / tathA truTitAGgeSu saGgatAni-samyag-yathoktarItyA sambaddhAni truTitAni-AtodyAni bahuprakArANitata-vitata-ghana-zuSirabhedabhinnAni phalAnIva bhavanti / tatra ___ 'tata-vINAdikaM jJeyam ; vitataM--paTahAdikam / dhanaM tu-kAMsyatAlAdiH, zuSiraM-kAhalAdikam // 1 // iti / tathA dIpazikhA jyotiSikanAmakAca ete kalpatarava udyotaM-prakAzaM kurvanti / idamuktaM bhavatiyatheha snigdhaM prajjvalantyaH kAJcanamaNimayyo dIpikA udyotaM kurvANA dRzyante tadvadvizrasApariNatAH (dIpa // 28 // 1 bhavanti sphuTitvA sphu0 ki.||2 sthAlaprabhRtIni-dRzyante-muH / / 3 antyAH-khaM. vi.|| pra. A.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 284 // 1070 zikhAkalpavRkSAH ) prakRSTodyotena sarvamudyotayanto vartanteH jyotipikAstu sUryamaNDalamiva svatejasA 'sarvamapyavabhAsayantaH santIti 4-5 / 171 dvAre tathA citrAGgeSu mAlyam-anekaprakArasaramasurabhinAnAparNakusumadAmarUpaM bhavati 6 / kalpadramatathA citrarasA bhojanArthAya-yugaladhArmikANAM bhojananimittaM bhavanti / etaduktaM bhavati-ihatyavizi dazakam padAlikalamazAlizAlanakapakvAnnaprabhRtibhyo'tIvAparimitasvAdunAdiguNopetendriyabalapuSTihetu dyakhAdyabhojya / gAthA padArthaparipUrNai: phalamadhye virAjamAnAcitrarasAH satiSThanti 7 / ____ tathA maNyaGgeSu varANi-zreSThAni bhUSaNAni vizramApariNatAni 'kaTakakeyura-kuNDalAdInyAbharaNAni bhavanti / pra. A. tathA bhavanavRzeSu gehAkAranAmakeSu kanpadrumeSu bhavanAni-vizramApariNAmata eva 'prAsuprAkAgepagRDha sukhArohasopAnapiitavicitracitrazAlAvitatavAtAyanAnekaguptaprakaTApavarakakuTTimatalAdyalakRtAni nAnAvidhAni niketanAni bhavanti 9 / tathA anamneSu kalpapAdapeSu 'dhaNiya'ti' -atyartha bahuprakArANi vicitrANi vastrANi-vizrasArazata evAtisUkSmasukumAradevayAnukArINi manohArINi nirmalabhAsi vAsAMsi samupajAyanta iti 10 // 10681069-1070 // 171 // // 28 // 1 sabaimavAvaM. // 2 kaTakakuNDala yUgadI* mu. // 3 prAMsu0 khaM. nAsti // 4 ti-mu. nAsti / / 38
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: ||285 // idAnIM 'naraya' ttidvisaptatyadhikazatatamaM dvAramAha dhammA 1 vaMsA 2 selA 3 aMjaNa 4 rihA 5 maghA 6 ya mAghavaI 7 / 'narayapuDhavINa nAmAha suti ramaNAi gottAI // 71 // tute 1 sakarapaha 2 vAluyapaha 3 paMkapahabhihANAoM 4 / dhUmapaha 5 tamapahAo 6 taha mahAtamapahA 7 puDhavI // 72 // [ tulanA - bRhatsaM. gA. 239] 'ghamme' tyAdi gAthAdvayam, iha yadanAdikAla prasiddha manvartharahitamabhidhAnaM tatsarvakAlaM yathAkathaJcidanvarthanirapekSatayA namanAt pravartanAnAmetyucyate / yatpunaH sAnvarthaM to:-svAbhidhAyakavacanasya trANAdyathArthatvasampAdanena pAlanAgotramiti / tatra dharmA vaMzA zailA aJjanA riTA maghA mAyavatI cenyetAni narakapRthivInAM saptAnAM yathAkramaM nAmAni bhavanti / tathA 'rayaNa' ti ekadezena samudAyopacArAdratnaprabhAdIni gotrANi bhavanti / tatra prabhAzabdo bAhulyavAcI / tato ratnAnAM - karketanAdInAM prabhA-bAhulyaM yasyAM sA ratnaprabhA ratnabahuleti bhAvaH / evaM zarkarANAmulakhaNDAnAM prabhA yasyAM sA zarkarAprabhA / vAlukAyAH paruSapasUtkararUpAyAH prabhA yasya sA vAlukAprabhA / paGkasya prabhA yasyAM sA paGkaprabhA, kardamAmadravyopalakSitetyarthaH / dhUmasya prabhA yasyAM sA dhUmaprabhA, dhUmAbhadravyopalakSiteti bhAvaH / tamasaH prabhA - bAhulyaM yatra sA tamaHprabhA / tathA mahAtamasaH - atizAyitamasaH 1 naraya0 tri. bRhatsaMyAM nAsti / 2 paMkaNyabhihA0 si. vi. paMkappA tri. // 172 dvAre naraka nAma gotrANi gAthA 10711072 pra. A. 351 ||285 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke 173 dvA narakAvAsAH gAthA 1073 pra. A. pravacana pramA-pAhunyaM yatra sA mahAtamaHprabhA / apare tu tamastamasya-prakRSTatamasastamastamaso vA-atyantatamasaH sArodvAre pramA-bAhulyaM yasyAM sA 'tamastamaprabhA tamastamaHprameti vA manyanta iti // 71-72 / / 172 / / samprati 'nerAyANaM AvAsa' ti trisaptatyadhikazatatamaM dvAramAha to epIkSA 2 pArasa 3 dasa 4 ceva tinni 5 ya hvNti| dvitIyaH khaNDa: paMkhUNa sayasahassaM 6 paMceva 7 aNuptarA narayA // 73 // [ tulanA-kR.saM. gA. 255/ bhagavatIpU. 115143 ] // 28 // 'tIsA ya' gAhA, nArakANAmAvAsAH kramazaH saptasvapi pRthivISu triMzalakSAdayo bhavanti / *tathAhi-prathamAyAM pRthivyAM triMzachatasahasrA lakSA ityarthaH / evaM dvitIyasyAM pazcaviMzatiH, tRtIyasyA paJcadaza, caturthyAM daza, pazcamyAM trINi, paThayA pazcabhirUnaM zatasahasra lakSamityarthaH, saptamyAM paJcaivAnunarAH-sAdhovartino 'narakAvAsAH / te caiva-pUrvasyAM dizi kAlanAmA narakAvAsaH, aparasyAM dizi mahAkAlaH, dakSiNasyA "dizi 'rorukaH, uttarasyAM 'mahArorukaH, madhye'pratiSThAna, militAzcaite caturazItilekSAH // 73 // 173|| . . / 1 namastamapramA- mu. nAsti / tamastamapramA-mi. // 2 bAhulyaM -vi.|| 3 tulanA zrIjinamadragaNikSamAzramaNakatA vRhat pANI gA. 255 1.1.2 // 4 nArakA mu.|| 5 dizi-mu nAsti // 6 raurv-si.bi.|| mahAra: si.bi banA bokaprakArAH sa 14 / 305 pAt / / namaH / nikA-vi // .. sama 28
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ AIGaase vacana / roddhAre Amousammmum 174 dvAre nArakavedanAH gAthA 1074 tIyaH / paDaH TH samprati 'veyaNa' ti catuHsaptatyadhikazatatamaM dvAramAha-- 'sattasu svettasahAvA anno'nnuddIriyA ya jA laTThI / tisu AimAsu viyaNA paramAimmiyasurakayA ya 74|| 'satta0' gAhA, kSetrasvabhAvA-kSetrasvabhAvasamudbhatA duHkhavedanA tAvadavizeSeNa saptamvapi narakapRthivISu bhavati / 'anno'nnuhoriyA ya jA chaTThI' ti yAdo'yagAsthAnAdekArthacAdiza pAdAvAcI / tato'nyo-'nyodIritA-nArakaireva parasparamupajanitA vedanA paSThIM pRthivIM yAvat-paSTayA arvAkpazcamImabhivyApya bhavatIti / idamuktaM bhavati-anyo'nyodIritA vedanA dvidhA-praharaNakRtA zarIrakRtA ca / tatra praharaNakRtA AdyAsveva paJcasu pRthivISu bhavati; zarIrakatA tu sAmAnyena saptasvapi pRthivISu / na caitadanApam / tathA 'coktaM jIvAbhigamopAMge A"hamIse NaM bhaMte ! syaNappabhAe puDhavIe neraiyA jAva egattaMpi pahU viuvittae puhuttapi pahU viuvittae', egataM viubvamANA egaM mahaM mugArarUvaM vA, evaM 'karavatta-asi-satti-hala-gayA-musalacakka-nArAya-kuta-tomara-mUla-laguDajAva bhiMDimAlarUvaM vA, puhutaM "viuvvamANA muggararUvANi vA jAva bhiMDamAlarUvANi vA, tAI saMkhejjAiM no asaMkhejjAI saMbaddhAI no asaMbaddhAI sarisAiM no asarisAI 287 // pra. A. 316 1tulanA vRhatsaM vRttiA pa. 97 A // 2 musuDhIrUvaM vA evN-mu.||3 krvtti-si.vi.|| 04 viunve. mu.|| A asyA madanta ! ratnapramAyAM pRthivyAM naravikA yAvad ekatvamapi prabhurvikurvita pRthaktvamapi prabhurvikurSituma, // 287 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 288|| A vindati / viunnittA annamannassa kArya abhibhavamANA veSaNaM udIrayanti evaM jAva dhUmappabhAe puDhavIe, chaTThamattamAsu NaM puDhavIsu nerahayA lohiyaku thuruvAI carAmayatuDAI gomaya kIDasamANAI viubvittA annamanassa kArya samaturaMgemANA 2 khAemANA 2 sayayogakimiyA iva cAlemANA cAlemA anto anna va veSaNamudIrayati" ti [ tulanA- sU. 89, 1. 117 taH ] / atra pRthaktvazabdavAcI, tataH pRthaktvaM prabhUtAni murAdIni bhiNDimAlaparyantAni praharaNAni vikurvantaH parimitAni svazarIrasaMlagnAni samAnarUpANi ca vikurvanti / asaGkhyAtAnAM svazarIra pRthagbhUtAnAM visadRzAnAM ca praharaNAnAM vikurvazo tathAbhavasvAmAnyena sAmarthyAbhAvAt / 'samaturaGgamANA samaturaGgemANA' iti samaturaGgA ivAcarantaH samaturaGgAyamANAH azvA ivAnyo'nyamArohanta ityarthaH / zataparvakRmaya iva - ikSukramaya iva 'cAlemANA cAlemANA' zarIramadhyena saJcarantaH saJcaranta iti / / eka vikurvanta eka mahana murarUpaM vA muNDIvaM vA evaM karapatrA'si zakti hala-gadA-muzala-cakra-nAzaca kunta-tomarazUla lakuTavAcana miNDimAlarUpaM vA pRthaktvaM vikurvanto mudgararUpANi vA yAbada miNDimAlarUpANi vA tAni saGgharUyeyAni nAsakhyeyAni, sambaddhAni nAsambaddhAni, sadRzAni nAsadRzAni vikurvanti / vikuye anyo'nyasya kAyama freest vedanAmudIrayante / evaM yAvad dhUmapramAyAM vyAm, SaSThI - saptamyoH pRyornaravikA lauhikakunthurUpANi maNDAni gomRtakakITasamAnAni vikurvya anyo'nyasya kArya samaturaGgAyamANA' 2 khAdantaH 2 zataparvakRmaya i cAlayantaH 2 antarantaranupravizanto vedanAmudIrayante // 1 pRthagbhAvAnAM vi.si. / / 2 samaturaMgeNamANA-si. vi. // 1723 nAraka vedanAH gAthA 1074 pra. A. 316 // 288
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA 'tisRSvAdyAsu pRthivISu paramAdhArmikasurakRtA'pi vedanA bhavati / tatra kSetrastra bhAvajA (granthAgraM. pravacana- / / 13000 ) ratnaprabhA zarkarAprabhA-cAlukAprabhAmUSNA / etannArakANAM hi zItayonikatvena kevalaM himapratima. 174 dvA sAroddhAre zItapradezAtmakatvAta yonisthAnAdanyatra ca sarvasyApi bhUmyAdeH khadirAGgArebhyo'pyatyantaprataptatvAd gADhatara nArakauSNavedanAnubhava evamanyAsvapi vAcyam , paGkaprabhAyAM bahupparitaneSu narakAvAsepUSNA adhastaneSu | vaMdanAH stokeSu ca zItA; dhUmaprabhAyAM bahuSu zItA stoka pUjA, SaSTayAM matamyAM ca pRthivyAM kevalA zIta- gAthA dvitIya: khaNDa: vedanaiva / iyaM ca vedanA sarvA'pyadho'dho'nantaguNatayA tIbrA tIvrataga tIvratamA cAva seyaa| 1074 uSNavedanAyAH zItavedanAyAzca svarUpaM punaritthaM pradarzayanti pravacanavedinaH-yathA nidaaghcrm||28|| pra. A. samayamadhyAhane nabhomadhyamadhirUDhe prauDhe caNDarocipi, sarvathA'pi jaladapaTalavikale gaganatale, manAgapyasphurati maruti, prabhUtapittakopAbhibhUtasya, kRtAtapavAraNanivAraNasya, sarvataH prajvalajjvalana jvAlAkagalitakalevarasya kasyacitpusaH kila vAkpathAtItasaMvedanA yAdRguSNavedanA prAdurbhavati nato'pyuSNavedaneSu narakeSu nArakANAmanantaguNA / apica-yadi nArakA uSNavedanebhyo narakebhya utpATya dhamanImukhomAyamAnakhAdirA. jhArarAzizayyAzAyinaH kriyante tadA 'sudhArasa sekAtirekanirvAdhyamANA ivAtyantasukhAsvAdameduramanaso nidrAmapi labheran / tathA pauSe mAdhe vA nizIthe sarvathA'pyabhravibhramavirahite'pi viyati sarvato'pi vapuHprakampakRti pravAti 1 lokaprakAzaH 14/220 pazcAt draSTavyaH / / 2 shiisaa-mu.|| 3 maaruti-mu.|| 40jAla jAlakArA . / 5 sudhAsArasa khaM. vi. // 6 vapuH prakampaH saMpati-khaM.vi. / vapuH prkNpsNptkRti-si.|| // 289 //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke dvitIyaH 174 nArakavedanAH gAthA 2074 // 21 // vAte tuSArazikharizikharakRtasthitaistuhinakaNagaNasamparkiNo niragnenirAzrayasya nirAvaraNasya puso yA zItavedanA tato bhavati zItavedaneSu nArakANAmanantaguNA / kiMva-yadi te nArakAH zItavedanebhyo narakebhya utpATya yathoktapuruSasthAne sthApyante tadA te prAptAtyantanirvAtasthAnA iva nirupamasukhasampattanidrAma yA. sAdayeyuriti / tathA kSutpipAsAkaNDUpAravazyajvaradAhamayazokAdikA'nyA'pi nArakANAM vedanA zrute zrUyate / tathAhite nArakAH sarvadevAkSayAgnidahyamAnazarIrAH sakalajagadganasusnigdhaghRtAdipudgalAhAreNApi na tRpyanti / pipAsA'pi' tepI zazvatkaNThoSThatAlujihvAdizoSakRgnikhila payodhipayaHpAne'pi nopazAmyati / kaNDUH punaH kaNDUyamAnA kSurikAdibhiraSyanucchedyA / pAravazya-jvara-dAha-bhaya zokAdayo'pyatratyebhyo'nantaguNAH / yadapi ca nArakANAmavadhijJAnaM vibhaGgajJAnaM vA tadapi te duHkhakAraNam / te hi darata eva tiryagUmadhazca nirantaraM duHkhahetumApanantamAlokaryAnta; Alokya ca mayena kampamAnakAyAH modvegamavatiSThante / iyaM sarvA'pi kSetrasvabhAvajA duHkhvednaa| atha parasparodIritA pratipAdyate-iha dvividhA nArakA:-mabhyagdRSTayo mithyAdRSTayazca / tatra ye mithyAdRSTayaste mithyAjJAnAvalipsacetasaH paramArthamajAnAnAH parasparamudIrayanti duHkhAni / ye tu samyagdRSTayaste tu nUnamammAbhiH kRtaM janmAntare'pi tatkimapi pApaM prANihiMsAdirUpaM yena nimagnA vayaM paramaduHkhAmbhodhAviti paribhAvayantaH sahante samyakparodIritAni duHkhAni, na punaranyeSAmutpAdayanti; 10'pi-khaM. nAsti ||205yonidhiH vi.si.!!
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 dvAre nAraka. pravacana sArodAre saTIke gAthA dvitIyaH 1074 pra.A. // 291 // dRSTanijakarmavipAkatvAt / ata eva ca te mithyASTibhyo'dhikataradaHkhAH pravacane pratipAdyanteH bhUyiSTa. tyA mAnasikaduHkhasammavAt / ye'pi ca mithyAdRSTayaH parasparamudIrayanti duHkhAni te'pyevaM- yatheha jagatyapUrvAd grAmAntarAdAgacchataH zuno dRSTvA tadgrAmavAstavyAH zvAno nirdayaM kruddhayanti parasparaM praharanti ca, tathA nArakA api vibhaGgajJAnabalena dUrata evAnyo'nyamAlokya krodhAndhA vaikriya bhayAnaka rUpamAdhAya teSveva svasvanarakAyAseSu kSetrAnu. bhAvajanitAni pRthivIpariNAmarUpANi zUla-zilA-mudgara-kunta-tomara-khar3aga-yaSTi-parazuprabhRtIni praharaNAni vaikriyANi vA''dAya taiH kara-caraNa-dazanaizva parasparamabhighnanti; tataH parasparAbhighAtato vikRtAGgA nissvananto gADhavedanAH sUnAntaHpraviSTamahiSAdaya iva rudhirakardame viceSTante / evamAdikAH parasparodIritA duHkhvednaaH| paramAdhArmikakRtAstu tamatrapAna-tatAyomayastrIsamAliGgana-kUTazAlmalyagrAropaNa-ayodhanAghAta-vAsyAditakSaNakSatakSAroSNatelakSepaNa-kuntAdiprotana bhrASTrabharjana-yantrapIlana--karapatrapATana-bai kriyAneka kaMkolUkasiMhAdikadarthana-taptavAlukAvatAraNa -asipatravanapravezana-vaitaraNItaraGgiNIplAvana- parasparAyodhanAdijanitA aparimitAH samayasamudrAdavagantavyAH / kizva-kumbhISu pacyamAnAstIvratApAtte nArakA utkarSataH paJca yojanazatAnyurdhvamucchalanti / tathA coktaM jovAbhigame 1 magavatIsU. 112 / sU. 21 draSTavyam / / 2 0kAkolUka* mu.|| 31 HERE Sainatdada // 29 //
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ prapavanasArobAre saTIke dvitIyaH // 29 // 'neraiyANuppAo ukkosaM paMca joyaNasayAI / dukkheNa'bhiduyANaM veyaNa' sayasaMpagADhANaM // 1 // ' 1175 dvAre [sU.65, gA. 7, pa. 126 4 ] patantazca vikuvitavratuNDeraNDajairantarAle noTibhisroTyante, kizcicchepAstu bhUmipatitA vyAghrAdibhi nArakAyuH gAthA binta hi4i||174|| idAnIm 'Au' tti paJcasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha--- 1075.6 sAgaramegaM 1tiya 2 satta 3 dasa 4 ya sattarasa 5 taha ya bAvIsA 6 / tettIsa 7 jAva ThiI sattasu puDhavI su ukkosA / / 75 / / |pra.A. jA pahamAe jehA sA thIyAe kaNihiyA bhaNiyA / 318 taratamajogo eso dasavAsasahassa rynnaae| 76 // [ bRhatsaM. jinabhadrIyA gA.233-4] 'sAgaramega' gAhA, saptasvapi narakapRthivISviyaM yathAsaGkhyamutkRSTA sthitiH; tadyathA-ratnaprabhAyAM pRthivyAM sAgaropamamekamutkRSTA sthitiH, zakarAprabhAyAM trINi sAgaropamANi', vAlukAprabhAyAM sapta, paGkaprabhAyAM daza, dhUmaprabhAyAM saptadaza, tama prabhAyAM dvAviMzatiH, tamastamaHprabhAyAM trayastriMzatsAgaropamANyuskRSTA sthitiriti // 75 // samprati saptasvapi pRthivISu jaghanyAM sthitimAha -- 'jA paDhamAe' gAhA, yA prathamAyAM - 212 // AyikANAmutyApta utkRSTataH paJca yojanazatAni / duHkhenAmidUtAna vedanAzatasaMpragADhAnAm // 1 // 10samayaM khaM. vi. si. 1 // 2 tulanA-vRhatsaMgrahaNIvRttiH pa. B tH||3.ni-khN.si.vi.| evamagre'pi / /
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke Punarwas dvitIyaH ratnaprabhAyAM jyeSThA-utkRSTA sthitirekasAgaropamalakSaNA mA dvitIyAyAM pRthivyAM zarAprabhAbhidhAnAyA kaniSThA-jadhanyA bhaNitA / eSa taratamayogo-jadhanyotkRSTasthitiyogaH sarvAmvapi pRthivIpu bhAvanIyaH / tadyathA-yA dvitIyAyAmutkRSTA sA kutIyAyAM jaghanyA, yA sUtIyAyAMmuskaTA sA catuthyo jaghanyA, evaM yA SaSThayAmutkRSTA sA saptamyAM jaghanyA; ratnaprabhAyAM prathama pRthivyAM jaghanyA sthitirdaza varSasahasrANIti / nArakaayamabhiprAyaH-prathamapRthivyAM ratnaprabhAyAM jaghanyA sthitirdaza varSasahasrANi, zarkagaprabhAyAmekaM sAgaropamam , tanumAna vAlukAprabhAyAM trINi sAgaropamANi, paGkaprabhAyAM sapta, dhUmaprabhAyo daza, tamaHprabhAyAM saptadaza, tamastamaH gAthA prabhAyAM kAlAdiSu caturdA narakAvAseSu dvAviMzatisAgaropamANi jaghanyA sthitiH / jaghanyonkRSTAntarAla 1077. vartinI' tu sthitiH sarvatramadhyamA boddhacyA / / 75-76 / / 175 / / 1080 pra.A. idAnIM 'saNumANaM' ti SaTsaptatyadhikazatatamaM dvAramAha-- 'par3hamAe' ityAdigAthAdvayam , paDhamAe puDhavIe neraiyANaM tu hoi uccatta / satta dhaNu tini rayaNI chacceva ya aMgulA puNNA // 77|| sattamapuDhavIe puNo paMceva dhaNussayAI taNumANaM / majhimapuDhavIsu puNo aNegahA majjhimaM neyaM // 78 // jA jammi hoha bhavadhAraNijja avagAhaNA ya naraesu / sA duguNA boDavvA uttaraveuvi ukkosA // 79 // // 29 // 1 nISu sarvatra- je.si.|| 318
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre sIke dvitIya khaNDa: // 294 // bhavadhAraNijarUvA uttara 'veDavyA ya naraesu / ogAhaNA ahannA aMgula assaMkhabhAgo ya // 80 // [ tu. bRhatsaM. 279-80 ] 'paDhamAe' ityAdigAthAdvayam avagAhate - avatiSThate jIvo'syAmityavagAhanA-tanuH zarIramityeko'rthaH sA dvidhA bhavadhAraNIyA uttaravaikriyA ca / bhave-nArakAdAvAyuH samAptiM yAvadanavarataM dhAryate'sAfaft bhavadhAraNIyA; svAbhAvikaM zarIramityarthaH / sahajazarIragrahaNottaram - uttarakAlaM kAryavizeSamAzritya vividhA kriyata ityuttaravai kriyA / ekaikrA'pi ca dvidhA - jaghanyA utkRSTA ca / tatra prathamaM tAvat pratipRthivi utkRSTA bhavadhAraNIyA'vagAhanA procyate- prathamAyAM ratnaprabhAyAM pRthivyAM nArakANAmutkarSato bhavadhAraNIyAvagAhanozcatvaM sapta dhanUMSi tisro ratnayaH- yo hastA ityarthaH, SaDeva cAGgulAni pUrNAni, utsedhAGgulena sapAdaka trizaddhastA iti bhAvaH / saptamapRthivyAM punaH paJcaiva dhanuHzatAnyutkarSato nArakArNA tanumAnaM zarIrocchrayaH / madhyamapRthivISu zarkarA prabhAdyAsu tamaHprabhAparyantAsu punarmadhyamaM - prathama saptama pRthivInArakata numAnayormadhyavarti anekadhA / pUrvapUrva pRthivIta uttarottarapRthivISu dviguNadviguNaM tanumAnamutkarSato jJAtavyam / tathAhi - ratnaprabhAnArakatanumAnAd dviguNaM zarkarApramAya- paJcadaza dhanUMSi dvau hastau dvAdaza cAGgulAni dehamAnam evaM vAlukApramAyAmekatriMzaddhanUMSi eko hastaH, paGkaprabhAyAM dvASaSTirdhan pi dvau hastau dhUmaprabhAyAM paJcaviMzaM dhanuHzatam tamaHprabhAryA sArdhe dve dhanuHzate, samastamaH prabhAya paJcaiva dhanuH zatAnIti // 77-78 // , 10vi0 mu0 / / 2u mu- / / 30bI-si // 4 saMpAdika0 khaM. // 1763 nAraka tanumAna gAthA 1077. 1080 pra. A. 318 // 294 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya saDa: // 295 // samprati pratipRthivyutkarSata 'uttaravekiyAmavagAhanAmAha - 'jA jammI' tyAdi, saptasu narakeSu - narakapRthivISu madhye yasminnarake - naraka pRthivyAmutkRSTA bhavadhAraNIyA yA'vagAhanA uktA sA dviguNA satI yAvatpramANAbhavati tAvatI tasya narakapRthivyAmutkRSTA uttakhekriyarUpA avagAhanA boddhavyA / tadyathAratnapramAyAmutkRSTA uttarakhaikriyAvagAhanA paJcadaza dhanUMSi dvau ca sA hastI, zarkagaprabhAyAmekatriMzaddhanuSi eko hastaH, vAlukAmamA paSTirdhanapi ca hastI, pazuprabhAyAM paJcaviMzaM dhanuHzatam, dhUmaprabhAya sArdhaM dve zate tamaHprabhAryAM paJca dhanuHzatAni, tamastama prabhAyAM dhanuH sahasramiti // 76 // samprati bhavadhAraNIyAmuttaravaikriyAM va jaghanyAmAha - 'bhavadhAraNijja0' gAhA, narakeSusarvAsu narakapRthivI nArakANAM jaghanyA bhavacAraNIyA aGgulasyAsaGkhyeyo bhAgaH sA cotpattisamaye draSTavyA ; na tvanyadA / uttarakriyarUpA punazvagAhanA jaghanyA'GgulasaGkhyeyabhAgamAtrAH sA'pi ca prArambhakAle draSTavyAH kevalaM sA prathamasamaye'pi tathAvidha' prayatnAbhAvAdaGgulasaGkhyeyabhAgamAtraiva bhavati na tvasaGkhyeya bhAgamAtrA, kecicca 'aMgula asaMkhabhAgo u' iti paThanto jaghanyAmuttaravai kriyAmapyagulAsayAta bhAgapramANAmAhU, tadasaGgatameva samayavirodhAt, tathA ca prajJApanAsUtram - "tattha NaM jJA sA uttaraveucciyA sA jahanneNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM ukoseNaM dhaNusahassa [pada 21sUtra 272 | pa. 417] miti / 1 utkRSTa0 vi // 2 tulanA - gRhat vRttiH 3 gA. 276, pa. 310 vaH // 3 prayatna mA0 iti bR.saM. vRttau // 176 dvA nAraka tanumAnam gAthA 10750 1080 pra. A. 319 // 295 / /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 177dvA narakagatI utpatinAza viraha gAthA 1081.. dvitIyaH khaNDa: tathA anayogadvAraTIkAyAM haribhava mahirayAha "uttarakriyA tu tathAvidha prayatnAmAvAdAdyasamaye'pyanulasaGkhyeyabhAgamAtraidhe" [pa. 80] ti 18 // 176 / / idAnIm 'uppatti-nAsa-viraho' ti saptasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha cauvIsaI muluttA 1 satta ahorasa 2 taha ya pannarasa 3 ! mAso ya 4 do ya 5 cauro 6 chammAsA 7 virahakAlo u // 8 // ukkoso rayaNAsu savvAsu jahannao bhave samao' / / emeva ya uccadRNasakhA puNa 'suravarunullA / / 82 // [tulanA-bRhatsaM. 281-2] cavIsai muhuttA' ityAdigAthAdvayam , 'iha narakagatI niyaMGmanuSyagatikA jIvAstAvadanavarataM sadaivotpadyante, kadAcitcantaramapi bhavati; tacca sAmAnyena sarvAmapi narakagatimAzritya jaghanyene kA samayaH, utkRSTatastu dvAdaza muhUrtAH / etAvantaM kAlamanyana Agatyeko'pi janturnarakagatau notpadyate iti bhAvaH / idaM ca sUtre'nuktamapi svayameva draSTavyam / yaduktam // 29 // pra. A. . ... . 1 prayatna mAvA0 iti bR. saM. vRttau paatthH||20yN-si. prakaraNaratnAkare (bhA. 3) bhImasiMha saMskaraNe bR. sagrahaNyAM ca / / 3 samayo mu.| tulA-vR. saGgrahaNI // 4 suravarutullA parANa samA)-mu. / sukharU0 iti bRhatsaMgrahiNyAM pAThaH / suravarA iti bhagavatI. vRttI 1. 107.pAThaH // 5 tulanA-bRhatsaM. vRttiH pa. 111 0 tH| jIvasamAsavRttiH pa. 260 // // 29 // SANILIVAHARASHTRADISTERMALARIANTARBARHAMAARAKASATORa n imoon nunctionindiatimestianet
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Auth "niraigaI NaM bhante ! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA ?, goyamA ! jahannaNaM eka samayaM pravacana- ukkoseNaM bArasa muhutta" [samavAyAGga sU. 154 ti / 177vA sAroddhAre pratipRthivIpU (vi tU ) tpAdAntaramutkRSTato ratnaprabhAyAM caturviMzatimuhartAH, zarkarAprabhAyAM saptA- narakaga saToke / horAtrAH, vAlukAprabhAyAM pazcadaza, paGkaprabhAyAmeko mAsaH, dhRmaprabhAyAM dvau mAso, tamaHprabhAyAM catvAro utpatti mAsAH, tamastamaHprabhAyAM SaNmAsA virahakAlA-antarakAla utkRSTataH / jadhanyataH punaH sarvAsvapi ratna- nAzadvitIyaH khaNDa: prabhAdikAsu pRthivISu pratyekaM bhavatyekaH samayo virahakAlaH / virahaH 'evameva ya uvvaNa' ti yathopapAtavirahakAla uktaH, evameva udvartanavirahakAlo'pi jaghanyata | gAthA // 297 // utkarSatazca vAcyaH / kimuktaM bhavati ?-narakebhyo nArakAH prAyaH satataM cyavante kadAcideva tvantaram ; tacca sAmAnyena narakagatimAzritya jaghanyata ekaH samayaH, utkRSTatastu dvAdaza muhUrtAH / vizeSacintAyAM tu jaghanyataH sarvAsvapi pRthivISu udvartanAvirahakAla ekaH samayaH, utkarpato ratnaprabhAyAM caturvizatimuhUrtAH, zarkarAprabhAryA pra. A. sapta dinAH, vAlukAprabhAryA pakSA, paGkaprabhAyAM mAsaH, dhUmaprabhAyAM dvo mAsau, tama prabhAyAM catvAro mAsAH, tamastamaHprabhAyAM SaNmAsAH / ekasminnArake uvRtte punariyatA kAlenAnyo nAraka udvartata iti bhAvaH / 'saMkhA puNa suravaratulla' ti upapAtodvartanayoH saGkhyA punarekasmin samaye kiyanto nArakA utpadyante cyavante cetyevaMlakSaNA suravaraistulyA, yathA surANAM vakSyate tathaiva draSTacyA / tadyathA-ekasmin samaye nArakA utpadyante cyavante ca jaghanyata eko dvau vA, utkarSatastu saGkhyAtA asaGkhyAtA 'veti // 1081-821177 // // 29 // 1 ceti- sv.|| a mstARERNADANAL
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 298|| samprati 'lekhAu' ti aSTasaptatyadhikazatatamaM dvAramAha kAU ? kAU 2 taha 'kAunIla 3 nIlA 4 ya nIlakiNhA 5 ya / kiver 6 kivhA 7 ya tahA saptasu puDhavosu lesAo // 83 // [tu. bRhatsaM. gA. 286 ] 'kAU' gAhA, iha sAmAnyena tAvanArakANAM lezyASaTrakamadhyAdAdyAH kRSNa-nIla kApotyAkhyAstisra eva lezyA bhavanti / tAtha pratipRthivi pratipAdyante / tatra kApotyAdayo lezyAH saptasvapi pRthivISu yathAsakhyena bhavanti / tathAhi - 'ratnaprabhAyAmekA kApotalezyaiva bhavati / zarkarAprabhAyAmapi kApotalezyaiva: kevalaM kliSTatarA diyA / evaM sarvatra sajAtIyA vijAtIyA' ca lezyA'gho'dhaH kliSTatarA kliSTatamA vAcyA vAlukAprabhAyo 'kApotI nIlA ca lezyA bhavatiH keSuciduparitaneSu prastaTeSu kApotalezyA, keSucidastaneSu nIlalezyeti bhAvaH / paGkaprabhAyAM kevalA nIlalezyaiva / dhUmaprabhAryAM nIlalezyA kRSNalezyA ca keSuciduparitana prastaTeSu nIlalezyA, zeSeSvavastanaprastaTeSu kRSNalezyA bhavatItyarthaH / tamaH prabhAyAmeva kRSNalezyA / tamastamaHprabhAyAmadhyatimakliSTatamA kRSNa lezyaiveti / 'iha ca kecidAcakSate yathaitA nArakANAM vakSyamANAzca devAnAM vAhmavarNarUpAH kila dravyalezyA avagantavyAH; anyathA saptamapRthivInArakANAM yA samyaktvaprAptiH zrute'bhidhIyate sA na yujyate; 'tejasyAdilezyAtraya eva tadavApteruktatvAt / yaduktamAvazyake 1 kA nIkhanmu / 20vI- si vi. // 3 kApotAdayo-mu. // 4 tulanAjIvasamAsavRttiH pa. 65 taH // 5 vyAdi lezyA0 saM. // / 6 kApIta mu. // kRSNalezmeva bhavati-saM. // 8 tulanA mahat vRttiH pa. 113 // tevasi // 178 dvAre nAraka lezyAH gAthA 1083 pra. A. 320 // 298 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 sArodvAre nAraka saTI ke dvitIya bezyAH gAthA1083 // 29 // A"sammattasma yatisu uvarimAsu paDibajamANo hoi ! pucapaDiyanna zro puNa annayarIya ulemANa // 1 // '' uparitanyazca timro lezyAsteSAM na santi / saptamapRthivyAM kRSNalezyAyA evoktatvAt / tathA modharma tejolezyeva kevalA vakSyate; asyAzca prazastapariNAmahetutvena saGgamakAdInA bhuvanagurI rodropasargaka tyAnupapattiH / tathA- 'kAU nIlA 'kaNhA lesAo timni hoti naraesu / ' [ tulanA yU.saM.gA.288] ityAdirUpo niyamo'pi virudhyate / D'devANa nArayANa ya daballesA havaMti eyaao| bhAvaparAvattii puNa suranerajhyANa challesA / / 1 / / ' [jIvasamAsa gA. 74] iti vacanAt / tasmAdetA nArakANAM vakSyamANAzca surANA bAhyavarNarUyA eveti / ... tadetadayuktamabhiprAyAparijJAnAt / lezyAzabdo hi zubhAzubhe pariNAmavizeSe vyAkhyAtaH, tasya ca pariNAmavizeSasyotpAdakAni kRSNAdirUpANi dravyANi jantUnAM sadA saMnihitAni santi / etaizca kRSNAdidravyairjIvasya ye pariNAmavizeSA janyante mukhyatayA ta eva lezyAzabdenocyante / gauNavRttyA punaH kAraNe kAryopacAralakSaNayA etAnyapi kRSNAdirUpANi dravyANi lezyAzabdena chyapadizyante / tatazca nArakANAM samyaktvasya ca tisapUparitanISu pratipadyamAnako mavati / pUrvapratiyannako'nyatarasyAM punaleiyAyAma // 1 // *kApotI nIlA kRSNA lezyAstimro bhavanti krke| kinnhaa-kh.||2 mAvaparAvattIya-si.vi.mAvaparittIya-iti jIvasamAse paatthH|| tulnaa-jiivsmaasvRttiH1.66|| devAnAM nArakANAM ca dravyalezyA mvntyetaaH| bhAvaparAvRttau punaH suranarayikANAM paTalezyA |zA pra. A 320 amoom m e
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke 178 nArakalezyA gAthA dvitIyaH khaNDa: pra.A. devAnAM ca yA lezyAstA dravyalezyA drssttvyaaH| tattanlezyAdravyANi tasya tasya nArakasya devasya vA 'sarvadaivAvatiSThantodayAni 'draSTavyAnIsi tAtparyam / na punarbAhyavarNarUpAH; tAni ca lezyAdravyANi tiryAmanuSyANAmanyalezyAdravyopadhAne vizuddhavastramitra maJjiSThAdirAgayoge sarvathA svarUpatyAgAttadrUpeNaiva pariNamante; anyathetanlezyAyAH panyopamatrayasthiterapi sambhavAdutkarSato'pyantamu hUtamAgamokta virudhyata / nArakadevavezyAdravyANAM tu tadanyalezyAdravyasamparke tadAkAramAtra 'tatpratibimbamAtra vA jAyate; na punaH svasvarUpaparihAreNa tadrUpatA / tathAhi-yathA baiDUryAdimaNe: protakRSNAdisUtrasamparkAdampaSTaM kizcittadAkArabhAvamAtraM bhavati, sphaTikopalasya vA japAkusumAdisannidhAnataH spaSTaM tatpratibimbamAtram ; na tUbhayatrApi tadrupatApattiH / tathA kRSNAdilezyAdravyANyapi nIlAdilezyAdravyAcaM prApya kadAcidampATaM tadAkAramAtramAtraM kadAcispaSTaM tatpratibimbamAtra pratipadyante na punamtadvarNa-gandha-rama-sparzatayA pariNamya nIlAdilezyAdranyarUpANyeva bhavanti / na caitannijamanISAvijRmbhitam / prajJApanAyAM lezyApade itthameva pratipAditattvAt / tatsUtraM ca vistarabhayAna likhitamiti / ___ evaM ca saptamapRthivyAmapi yadA kRSNalezyA nejolezyAdi dravyANi prApya tadAkAramAtreNa tatpratibimbamAtreNa vA'nvitA bhavati tadA sadAvasthita kRSNalezyAdravyayoge'pi sAkSAttejolezyAdidravyamAcivye iva zubhaHpariNAmo nArakasya jAyate japoparaktasphaTikasannidhAne sphaTikasya raktatAvat : tatpariNAme cAsya samyaktvAvAptiraviru1 sadevAvasthitodayAni - mu.|| 2 dravyANIsi.si. vi. // 3 tatprati vizvamAtraM-kha. / 4.0nni-si.nniH-je.|| 5 dravyANyapi nIlAdilezyAdravyANi tadAkAramAtreNa vAnvitA-si. vi // nti-mu.|| 7 apoparaktasphaTikasannidhAne sphttiksy-muH|| aswitcoincipasanmerasacviat ||300 w Karishiseniwalluminatiirit
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 178 dvAre nArakalezyAH gAthA 1083 ddheti / na caivamapi tejolezyAdisadbhAve saptamapRthivyAM kevalakRSNalezyAbhidhAyinaH mUtrasya vyAghAtaH, yatapravacana- stasyAM kRSNava sadAvasthAyinI tejasyAdikA tvAkAramAtrAdinA kadAcideva jAyate; na ca jAtApi cirasAroddhAre bhavatiSThate ; na cAvasthitAyAmapi tasyAM 'kRSNalezyAdravyANi sarvathA svasvarUpaM tyajanti / tato'dhikRtasaTIke sUtre kRSNaiva saptamyAmuktetyevaM sarvatra bhAvanIyam / ata eva saGgamakAdInAmapyAkAramAtrAdinA kRSNalezyAdvitIyaH sambhavAdupapadyate tribhuvanagurAcupasargavidhAtRtvam / yA api bhAvaparAvRtyA suranArakANAM paDapi lezyA uktA stA api prAguktenaiyAkArabhAvamAtrAdinA prakAreNa ghaTante nAnyathA / lezyAtrayaniyamastu sadAvasthitodayalezyAdravyApekSatvAdaviruddha iti / kiMca-AmA bAhyavarNarUpatve 'prajJaptyAdiSu--- __'nerahayA NaM bhaMte ! sacce samavannA 1, goyamA ! no iNaDhe samaDhe, se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM buccai ? goyamA ! neraiyA duvihA pannattA, taMjahA-puncovavanagA ya pachovavanagA ya, tattha NaM je te puncovavannagA te NaM visuddhavanatarAgA, je te pacchovavanagA te NaM avisuddhavanatarAgA, se eNadvemaM goyamA! evaM buccai no neraiyA savve 'samayamA" [bhagavatI sU . 112 / sa . 21] / iti varNamuktvA 'neraiyA NaM bhaMte ! sacce samalesA ?, goyamA! no iNaThe samaThe, se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM buccai ?, goyamA ! neraiyA duvihA pannattA, taMjahA-puthvovavanagA pacchovavanagA ya, tattha NaM je te puccovanagA te NaM visuddhalesatarAgA, je te pacchovavanagA te NaM avisuddhalesatarAgA, se eeNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai-no 1 kRssnnleshyaavidrvyaanni-mu.||2 lezyAsdarupaviSaye vizeSArtha draSTavyaM yogazAstre [jainasAhityavikAzamaNDalaprakAziteTippanaM 5, 816 tH||3smaa khN.|| pra. A. 321 // 301 // - .
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 dvA pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH nAraka. avadhi: gAthA 1084 |pra. A. // 302 // neraiyA savve samalessA" [bhagavatI sU .1/2/sU. 21] / iti lezyoktiratiricyeta, varNAnAmeva lezyAtvAbhyupagamAt / teSAM ca pUrvasUtreNaiva pratipAditatvAditi // 83 // 178 / / samprati 'avahi' ti ekonAzItyadhikazatatamaM dvAramAha cattAri gAuyAI 1 ahahAI.2 'tigAuyaM ceva 3 / / aDDAijjA 4 donni ya 5 divaDDa 6 megaM ca 7 narayohI // 84 // [ tu. Ava. ni. gA. 47 ] 'cattAri' gAhA, iha ratnaprabhAyAM narakAvAseSu nArakANAM catvAri ganyUtAnyavadhiH-utkRSTamavadhikSetrapramANaM bhavati / zarkarAprabhAyAM tu ardha caturthasya yeSu tAnyardhacaturthAni ganyUtAni sAdhaM gavyUtatrayamityarthaH / vAlukAprabhAyAM gavyatatrayam / paGkaprabhAyAmadhaM tRtIyasya yeSu tAnyatRtIyAni gavyUtAni ; dhUmaprabhAyAM dve gavyUte; tamAyAM dvitIyasyAdhaM yatra tad dvayardha 'gavyUtam , saptamapRthivyAM punarekaM gavya'tamutkRSTamavadhipramANam / tathA saptasvapi pRthivISu pratyekamutkRSTAdavadhikSetrapramANAdardhagatyane vyapanIte jaghanyamabadhikSetrapramANaM bhavati / tathAhi-prathamAyAM pRthivyAM sArdhAni trINi gavya'tAni, dvitIyAyAM trINi gavyUtAni, tRtIyAyAmatRtIyAni gavyUtAni, catuthyA dve gavyUte, paJcamyAM sArdha gavyUtam , SaSThayAmekaM gavyUtam , saptamyAmardhaganyUtamiti / uktaM caOf aTThagAuyAI jahannayaM "addhagAuyaMtAI" [vizeSAvazyaka-bhAgye gA. 664] ti // 84 // 176 / / 1 tigAuyAI-tA. // 2 - tA. // 3 gavyUta- si. ki. nAsti / / 4 aduIyAyAI-saM. / aTUIyAI iti vizeSAvazyake // 5 bhagAyA" iti-mu.|| madhyuSThagamyUtAdiko jaghanyo'dhegavyUtAntaH // / JORDARSEWA
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: // 303 // samprati 'paramAhammiya' si azItyadhikazatatamaM dvAramAha---- aMbe 1 aMbarisI 2 caitra, sAme ya 3 sabalei ya 4 / kaho 9 ru 6 kA 7, mahAkAlitti 8 Avare // 85 // [tulA-bhagavatI sUtre 3 / 74 ] asipatte 9 ghaNU 10 ku me 11, vAlU 12 veyaraNI iya 13 / svarassare 14 mahAghose 15, pannarasa paramAhammiyA // 83 // [tulA-samavAyAGge sU. 15 ] 'aMbe' ityAdi lokadvayam paramAzra te adhArmikAca sakliSTapariNAmatvAt paramAdhArmikAasuravizeSAH / te ca vyApArabhedena pazcadaza bhavanti / tatra yaH paramAdhArmiko devo nArakAnambaratale nItvA niHzaGkaM vizvati so'sva ityabhidhIyate 1 / " "yastu nArakA nihatAn kalpanikAbhiH khaNDazaH kRtvA bhrASTrapAkayogyAn karotItya sAvambarIpasyabhrASTraya sambandhAdambarIpa iti 2 / yastu rajjupANiprahArAdinA zAtana-pAtanAdikaM karoti varNatazca zyAmaH sa zyAma iti 3 / yathAntra- vasAhRdaya-kAlejyakAdInyutpATayati varNatazca zabala: - kabu', 'zabala iti 4 yaH zaktikuntAdiSu nArakAn protayati sa raudratvAdraudraH 5 / yastu teSAmaGgopAGgAni manavita so'tyantaraudratvAduparaudraH 6 / yaH punaH kaNvAdiSu pacati varNatazca kAlaH sa kAlaH 7 / 1 tulA- samavAyAGgavRttiH pa. 23 B bhagavatIsUtravRttiH 337 // 4 // 180dva 15parama dhArmikA gAthA 1085 pra. A. 321 // 3033
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre saTIke 18. dvAre 15paramA dhArmikAH gAthA 1085-6 pra. A. 321 dvitIyaH khaNDa: mahAkAla iti cAparaH paramAdhArmika iti prakramaH; sa ca zlakSNamAMsAni khaNDayitvA khAdayati varNatazca mahAkAla iti / asiH-khaDgastadAkArapatravadvanaM vikurcya yastatsamAzritAnnArakAnasipatrapAtanena tilazazchinatti so'sipatraH / / yo dhanurvimuktArdhacandrAdibhirvANaH karNAdInAM chedana-bhedanAni karoti sa dhanuH 10 / bhagavatyAM tu mahAkAlAntara'masistato'sipatrastataH kumbha iti paThyate / tatra yo'sinA nArakAzichanati so'siH; zeSaM tathaiva / yaH kumbhyAdiSu tAn pacati sa kumbhaH 11 / yaH kadambapuSpAkArAsu bajrAkArAsu vA baiMkriyavAlukAsu taptAsu canakAniva tAn pacati sa vAlukaH 12 / virUpaM taraNaM prayojanamasyA iti vaitaraNIti yathAthAM pUya-rudhira-trapu tAmrAdibhiratitApAtkalakalAyamAna to nadI vikuvitvA tattAraNena nArakAna yaH kadarthayati sa vaitaraNIti 13 / yo bajakaNTakA kulaM zAlmalIvRkSaM nArakamAropya kharaM svaraM kharasvara: 14 / 10masibhUtosvato. khaM. vi. / mastibhUto0 si. // 2 baiMkriyAsu-mu. vaikriyaa-si.||3ye. vaM. vi.|| 4.kulazAlmalIvRkSe mu.| saM.vi. pratyoH samavAyAjavRttAvapi kulaM zAlmalIvRkSam iti pAThaH [5.30] // nisa MAHARANASI ....
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 305 // yastu bhItAn prapalAyamAnAcArakAna pazUniya vATakeSu mahAghoSaM kurvan niruNaddhi sa mahAghoSa iti 15 / evamete paJcadaza paramadhArmikAH prAgjanmani makliSTakrUrakriyAH pApAbhiratAH paJcAgnyAdirUpaM madhyareersH kRtvA raudrImAsurIM gatimanuprAptAH santastAcchIlyAnbhArakANAmAdyAsu tisRSu pRthivISu vivivedanAH samudIrayanti tathA kadarthyamAnAMzca nArakAn dRSTvA ihatyameSa-mahiSa-kukkuTAdiyuddhaprekSakanarA hRyanti / hRSTAzrAmaM celonkSepaM tripadyAmphAlanAdi ca kurvanti / kiMbahunA ?. prItirna tathA nitAntakAnte prekSaNakAdAviti ||1085-86 // 180 // yathaiSAmitthaM samprati narayuvvANa laDisaMbhava tyekAzItyadhikazatatamaM dvAramAhatisu tittha caratyoe u kevalaM paMcamIpa sAmanna chaDIe virassviraI satamavIe sammattaM padamA cakkavahI bIyAo' rAma kesavA huti takSAo arahaMtA RestakiriyA catthIo" uvvahiyA va saMtA nerahayA tamatamAo" puDhavIo " / na lahaMti mANasataM tirikkhajoNi uvaNamaMti // 89 // // 88 // + || 62 11 1 // // 1 kurvato - mu.| khaM. ci. pratyoH samavAyAGgavRtyorapi 'kun' iti pAThaH / // 2 kukuTa0 mu. si. // 3STazrAdvA TTahAsaM-mu. si. // 4 narayuvaTTaNa-khaM / narae ubvaTTA - si. bi. // 5 unmu nAsti // 6 03.mu. naM.17 tulA-bRhat 0o-mu.| tulA-bRhatNI // etA 03-si // 100e. vi. / / 1103 vi. / / 1203-si // // 181 dvA narako tAnI labdhiH gAthA 10811090 pra. A. 322 ||305||
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ (181 svaNDa: chaDIo puDhavIo uccaTTA iha aNaMtarabhavaMmi / pravacana majA 'maNassajamme saMjamalaM bheNa u vihINA // 10 // [ tulA-bRhatsaM. 291-4] sAroddhAre narako 'tisu tittha' gAhA, 'iha 'tisu' ti saptamyAH prAkRtatvena pazcamyarthatvAdAdyAbhya tisRbhya eva / saTIke tAnA pRthivIbhya uddhRttA anantarabhave tIrthakRto bhavanti, na zeSapRthivIbhyaH, sambhavamAnaM cedaM, na niyamaH / tena dvitIyaH (labdhiH ye 'pUrvabaddhanarakAyuSaH santaH svahetUpAttatIrthakunAmagotrAH zreNikAdaya iva narakeSu gacchanti ta eva tata gAthA udRttA anantarabhave tIrthakRto, na zeSAH / caturthyAH pRthavyA uddhRttAH kecita kevalaM-kevalajJAna sAmAnyena 1081 prApnuvanti, tIrthakRtastu niyamena na bhavanti / paJcamyA uvRttAH zrAmaNyaM- *zramaNabhAvaM labhante, na 1090 tu kevalajJAnam / SaSThayA uddhRttA viratyaviti-dezaviratiM labhante, na tu zrAmaNyam / saptamyA ubRttA pra. A. samyaktvaM-samyagdarzanarUpam , na dezaviratyAdikamiti / ayamatra 'bhAvArthaH-AdyAbhyastimRbhya uddhRttAstIrthakRto bhavanti, catasRbhya uddhRttAH kevalajJAninaH, paJcamyA udRttAH saMyaminaH, SaSThayA udvRttAH dezavistAH saptamyA uddhRttA samyagdRSTaya iti // 8 // punarapi labdhivizeSasambhacaM darzayannAha-'paDhamAu' gAhA, prathamAyA:-ratnaprabhAyA evovRttAzcakrava. tino bhavanti, na zeSapRthivIbhyaH / dvitIyAyAH-dvitIyAM maryAdIkRtya narakemya udRttA rAma kezavA-baladevavAsudevA bhavanti / evaM sarvatra maryAdA bhAvanIyA / tRtIyAyA uddhRttA arhanto bhavanti / caturthyA uddhRttA // 306 1 mANasajamme-iti bRhatsaka prANyAM pAThaH // 2 tulanA-bRhatsaM. vRttiH pa. 116 4 taH // 3 pUrvanibaddha-muH / / --4 sarveviratirUpaM-mu. // 5 paramArthaH- vaM. 322 m etalesedhapes
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre 182 dvAre maTIke narakeSu upapAta: gAthA C -88-80 // 18 // // 30 // 'aMtakiriya' ti padaikadeze padasamudAyopacArAd antakriyAsAdhakAH, muktigAmino bhavantItyarthaH / tathA tamastamAbhidhAnAyAH saptamyAH pRthivyA udvRttAH santo nArakA niyamAnmAnuSatvaM na labhante / kintu tiryagyoni'mupanamanti-dhAtUnAmanekArthatvena prApnuvanti / tathA SaSThayAH-tamaHprabhAbhidhAnAyAH pRthivyA udvRttAH santo nArakA ihAnantarabhave manuSyajanmani mAjyA:-kecinmanuSyA bhavanti kecittu neti bhAvaH / ye'pi ca manuSyA bhavanti te'pi niyamataH saMyamalAmena sarvaviratirUpeNa vihInA bhavanti; na tu kadAcanApi tayuktAH // 10 // idAnIM 'tesu jesimuvavAo' iti dvayItyadhikazatatama dvAramAha--- assannI khalu padamaM doccaM ca 'sarisivA taiya pakkhI / -: . sIhA. jaMti ghausthi uragA puNa paMcami puDhavi // 11 // chaTTi ca itthiyAo macchA maNayA ya sattami purvi / sa eso paramuvavAo yoddhavvI narayapudavosu // 92 // - pAlesu ya 'dADhIsu ya pakkhIsu ya jalayaresu uvavannA / saMkhijAuThiIyA puNo'pi narayAuyA huti // 93 // [tulA-bRhatsaM. 284.6 ] "asantrI tyAdigAthAdvayam , asaMjJina:- "sammUchimapaJcendriyAH khalu prathamAM narakapRthivIM 1 mupanayanti-khaM. // 2 sarvaviratimAbhena-mu. // 3 sarisavA-si. vi. // 4 puhavi-si. vi. // 50u-si. / 6 kaaddesu-taa|| 7 sammUrchimAH pance mu.|| tulanA-vRhatsaM. vRttiH 5. 112 taH / / pra. A. 323
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 182dvAre narakeSu upayAtaH gAthA 10913 pra.A. dvitIyaH 11308 // gacchanti / khaluzabdo'vadhAraNe; taccAbadhAraNamevam-asaMjhinaH prathamAmeva pRthivIM yAvadgacchanti; na parata iti; na tu ta evaM prathamAM gacchanti / garbhajasarIsRpAdInAmapi uttarapRthivIpaTakagAminAM tatra gamanabhAvAt / evamuttaratrApya vadhAraNIyam / asaMjhinazcAtra tiyeco jJeyAH; saMmRcchimamanuSyANAmaparyAptAnAmeva kAlakaraNato narakagaterabhAvAt / tatrApi palyopamAsaGkhyeyabhAgAyuSkeSveva, uktaM ca-- 0 "asantrI neraiyAu' pakaregA jahanneNaM dAnAsamahAmAI, ur3akoseNaM paliovamassa asaMkhejaimAgaM pariti"[ ]tti| __ tathA dvitIyAmeva pRthivIM yAvadgacchanti sarIsRpA-bhujaparisarpA godhA-nakulAdayo garbhavyutkrAntA, na tataH parataH / evaM tRtIyAmevagarbhajAH pakSiNo-gRdhrAdayaH; caturthImeva siMhAH-siMhopalakSitAzcatuSpadA garbhajAH, paJcamImeva garbhajA uragAH uraHparisarpAH sarpAdayaH, SaSThImeva striyaH-vIratnAdyA mahArambhAdiyuktAH, saptamI yAvadgarbhajA matsyA-jalacarA manujAzca "atikrarAdhyavamAyino mahApApakAriNaH / eSa jIvavizeSamedena paramaH-utkRSTa upapAto boddhavyo narakapRthivISu, jaghanyatastu sarveSAmapi ratnaprabhAyAH prathame prastaTe, madhyamataH punarjaghanyAtparataH svasvotkRSTopapAtAda giti / / 91-92 // samprati keSAzcittiryagyonijAnAM bAhulyakRtaM vizeSamAha- 'bAlesu' ityAdi, narakezya uddhRtA vyAleSu-sAdiSu, daMSTriSu-vyAghra-siMhAdiSu, pakSipu-gRdhAdiSu, jalacareSu-matsyajAtiSu saGkhayAtAyuH 0 asaMjhino narayikAyuH prakurvanto jaghanyena daza varSasahasrANi utkRSTataH palyopamamyAsaMkhyeyamAgaM prakurvanti // 10vadhAraNaM maavniiyN-mu.||2 uyaM-khaM ||30jaa:-sv. ati0 si. vi. nAsti / // 30 // MHAN NDI
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitaya utpannAH santo bhRyaH karAdhyavasAyavazagAH paJcendriyavadhAdIna vidhAya narakAyupo bhavanti / etacca bAhulyenocyate,' na tu niyamaH, yato nArakebhyo'pi keciduvRtya samyaktvAdiprAptivazAcchumA pravacanagatimAsAdayantIti / / 93 // 182 // 185dvAre saaroddhaare| samprati 'saMskhA uppajjatANa' tti vyazItyadhikazatatamadvArasya taha ya uvaTTamANANaM' ti caturasaTIke zItyadhikazatatamadvArasya cAksage vivaraNAya, paramutpattinAzavirahakAladvAre 'saMkhA puNasuravaratulla' [gA. yAdInAM 1082] ni gAthAdalena tadvAradvayamapi vyaktaM prAgvyAkhyAtamiti nedAnIM tadvivRtamiti / / 183-184 // kAyasthiti dvitIyaH samprati 'egidiyavigaliMdiyasannIjIvANa kAyaThiio' tti paJcAzItyadhikazatatamaM dvAramAha- gAthA assaMkhosappiNisappiNIu egidiyANa ya caupahaM / 1094-5 // 30 // tA va U aNaMtA dhaNassaie u ghoDavvA // 94 // [ upadezapada gA. 17] pra. A. vAsasahassA saMvA 'vigalANaM ThiIja hoi boddhavvA / 324 sattaTThabhavA u bhave paNiditirimaNaya uckosA / / 95 // [tulanA-vRhatsaM. gA. 333-4] 'asaMkhosappiNi' tyAdi gAthAdvayam , ekendriyANAM caturNA-pRthivyaptejovAyurUpANAM pratyeka mutkRSTA kAyasthitiH-mRtvA mRtvA tatraiva kAye'vasthAnamasaGkhyeyA utsarpiNyavasarpiNyaH / etacca kAyasthitimAna kAlatA, kSetratastvasaGkhyeyA lokAH / idamuktaM bhavati-asaGkhyeyeSu lokAkAzeSu pratisamayamekaikapradezApahAre sarvapradezApahAreNa yAvatyo'saGkhyeyA utsarpiNyavasarpiNyo bhavanti tAvatya iti; tA eva1. nte khaM / / 2 (u)-bhu.|| 3 vigalANaM Thiiu-mu. / vi. pratI bRhatsAhiNyAmapi vigalANa ThiIja- iti pAThaH //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dInAM dvitIyaH khaNDa: // 310 // utsarpiNyavasarpiNyo'nantA vanaspatikAyikasyotkRSTA kAyasthitiH boddhavyA, iyamapi kAlataH, kSetratastu pUrvoktaprakAreNa anantA lokAH, asayeyAH pudgalaparAvartAH, te ca AvalikAyA asaGkhyeyatame 185dvAre bhAge yAvantaH samayAH tattulyA, iyaM ca kAparipatiH bandavahArikAmAzrityApA, 'asAMvyavahArika | ekendriyA. jIvAnAM tvanAdiravaseyA; tato na marudevyAdibhirvyabhicAra, tathA ca kSamAzramaNAH' - *'taha kAya-Thii kAlAdao visese paDuca kira jIve / kAyanANAivaNassaiNo je sNvvhaarvaahiriyaa||1||"vishessnnvtii gA. 56] sthitiH yApi 'cAsAMvyavahArikajIvAnAmanAdiH kAyasthitiH sA'pi keSAzcidanAdiraparyavasAnA ye jAtu. gAthA cidapyamAMvyavahArikarAzeruddhRtya sAMvyavahArikarAzau na nipatiSyanti, keSAzcinAdiH saparyavasAnA, ye' 1094-5 sAMvyavahArikarAzeruddhatya sAMvyavahArikarAzau nipatanti / atha kimasAMvyavahArikarAzervinirgatya sAMvyavahArikarAzAvAgacchanti ?, ucyate, Agacchanti, tathA coktaM vizeSaNavatyAm pra.A. ."sijhaMti jattiyA kira iha saMvavahArajIvarAsIo / 324 inti aNAivaNassairAsIo tattiyA taMmi // 1 // " [gA. 60] tatra ye'nAdisUkSmanigodebhya uddhRtya zeSajIveyUtpadyante te pRthivyAdivividhavyavahArayogAt sAMvyavahA. rikAH, ye punaranAdikAlAdArabhya sUkSmanigodeSvevAvatiSThante te tu tathAvidhavyavahArAtItatvAdasAMcyavahA1a0 khaM. 20nnaa-khN.si.||3caasN. khaM. si. // tathA kAya-sthiti-kAlAdayo vizeSAn jIvAn kina pratItya / nAnAdivanaspatIn ye saMnyavahArabAhyAH // 1 // // 31 // .sidhyanti yAvanta: kileha saMvyavahArajIvarAzeH / vAyAnti anAdivanaspatirAzestAvantastasmin // 1 // CORE:
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: / / 311 // rikAH / tatra sAMvyavahArikAH sUkSmanigodesya uddhRtya zeSajIveSUtpadyante, tebhyo'pyuddhRtya kecid bhUyo'pi teSveva nigodeSu gacchanti paraM tatrApi sAMvyavahArikA eva te, vyavahAre patitatvAt tatra ca sUtroktamutkarSato'vasthAnakAlamAnam, asAMvyavahArikAstu sadA nigodeSvevotpattimaraNamAjo, na kadAcanApi trasAdibhAvaM labdhavanta iti / / 964 1 1 tathA vikalAnAM - dvitricaturindriyANAM pratyekaM 'kAya sthitistu saGkhyAtA varSasahasrAH, 'vigalANa ya vAsasahassaM saMkhejja' ti [ dvAra-2 gA. 49] paJcasaGagrahavacanAt paJcendriyatirathAM manuSyANAM ca saMjJiparyAptAnAmutkRSTA kAya sthitiH saptASTau vA bhavA bhavet / tatra sapta bhavAH saGkhyeyavarSAyuSaH, aSTamastvasaGkhyeya'varSAyureva / tathAhiM - paryAptamanuSyAH paryApta saMjJipaJcendriyatiryazvo vA nirantaraM yathAsaGkhyeyaM sapta narabhavAMstiryagbhavAn vA'nubhUya yadyaSTame bhave bhUyasteSvevotpadyante tato niyamAdasaGkhyAyuSkeSveva netareSuH *asaGkhyAyuSazca mRtvA sureSvevotpadyante, tato navamo'pi narabhavastiryagbhavo vA nirantaraM na labhyate / aSTa cabhavetkarSataH kAlamAnaM trINi palyopamAni pUrvakoTipRthaktvAdhikAni ; jaghanyA tu sarvatrApi kAyasthitirantamuhUrtamiti // 95 // 185 // samprati 'egiMdivigalasa nijIvANaM bhavadvi' tti SaDazItyadhikazatatamaM dvAramAhasateva sahassa tinihorattA dasavAsa sahassiyA 1 rukkhA pAvosaha vAe tini sahassA sahassA // 96 // 1. kAya sthitebhyaH khaM / kAyasthitiH - vi. // 20varSAyuSa eva-mu. // 3 tadA-mu. // 4 asakhyAyuzca mu. // 5 0I - mu. // 186 dva ekendriya dInAM bhavasthii gAthA 1096 pra. A. 324 // 3121 //
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: / / 312 / / saMvacharAI pArasa rAIdiya huti 'aNuNapannAsaM 1 chummAsa tini paliyA puDhavAI ThikkosA // 97 // sahAya 1 suddha 2 vAluya 3 maNosilA 4 sakkarA ya / kharapuDhavI 6 / ekkaM 1 vArasa 2 caudasa 3 solasa 4 aDAra 5 bAvIsA // 98 // [ tulanA-bRhatsaM. gA. 312-4 ] 'zrAvIsAI' ityAdigAthAdvayam pRthivyAdInAM manuSyaparyantAnAM sthitiH - AyuH pramANarUpA eSA utkRSTA, yathA- pRthivIkAyikAnAM dvAviMzadhirSasahasrANi akAziyAnAM saptavarSasahasrANi tejaskAyikAna trINi rAtrindivAni vAte-vAtakAye trINi varSasahasrANi vRkSA-vanaspatayo dazavarSasAhasrikAma kimuktaM bhavati 1 - vanaspatikAyikAnAmutkarpataH sthitirdaza varSasahasrANIti / tathA dvIndriyANAmutkarSata AyuHsthitirdvAdaza varSANi zrIndriyANAmekonapaJcAzadrAtrindivAni caturindriyANAM SaNmAsAH paJcendriyANAM tiryagmanuSyANAM trINi patyopamAni; eSA cotkRSTA sthitiH, prAyo nirupadravasthAne draSTavyA evamagre'pi jJeyam // 96 // 97 // evaM sAmAnyena pRthivyAdInAmutkRSTAM sthitimabhidhAya pRthivIbhedeSu vizeSeNAha - 'saNhA ya' gAhA, iha pUrvArdhapadAnAmuttarArdhapadAnAM ca yathAkramaM yojanA, sA caivaM - lakSNA - marusthavyAdigatA pRthivI tasyA ekaM varSasahasramutkRSTamAyuH, zuddhA - kumAramRttikA tasyA dvAdaza varSasahasrANi, vAlukA-sikatA tasyAzcaturdaza 1 maraNapatrA mu / 2 ThiGa iti bRhatsaMgrahaNyAM pATha // 3 tulanA-budda vRttiH pa. 121 taH // 186dvAra ekendriyA dinAM bhavasthiti gAthA 1096-0 pra. A. 324 | ||312 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArobAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 'varSasahasrANi, manaHzilA pratItA tasyAH SoDazaH zarkarA-dRpatkarkarikA tasyA aSTAdaza, kharapRthivI- *zilApASANarUpA tasyA dvAviMzativarSasahasrANyutkRSTamAyuH, jaghanyaM tu sarvatrApyantarmuhUrtamiti // 98 // 18 // samprati 'eesi taNumANaM' ti saptAzItyadhikazatatamaM dvAramAhajoyaNasahassamahiyaM ohapaegidie tarugaNesu / macchajuyale sahassaM uragesu ya gnbhjaaiisu||1099|| [bRhatsaM. gA. 307) ussehaMgulaguNiyaM jalAsayaM jamiha joyaNasahassaM / tasthuppannaM naliNaM vinayaM bhaNiya'mittaMtu // 1100 // jaM puNa jalahidahesu pamANajoyaNasahassamANesu / uppajjA gharapaumaM taM jANama bhUpiyAraMti' // 1101|| vaNa'NaMtasarIrANaM 'egamanilasarIragaM pamANeNaM / analodagapudavINaM asaMvaguNiyA bhave vuDDI // 2 // dhigaliMdiyANa pArasa joyaNA tini caura kosA ya / sesANogA haNayA aMgulabhAgo asaMvijjo // 3 // gabbhacauppaya chaggAuyAI bhuyagesu gAuyapuchattaM / papasvIsu dhaNupuTuttaM maNuesu ya gAuyA tini // 4 // [bRhatsaMgA. 311, 310, 308] 1 varSasahasrANi-khaM. nAsti / varSa0 pi.si. nAsti // 2 sikhArUpA-mi. ||3maannNti-mu.||4tu- tA. // 5 ega mani0 sA. / / 187dvAre ekendriyAdInA tanumAnam gAthA 10991104 pra.A. 325 // 313 // . ..... eleme ntinuteubalavintrinsatta
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 187 dvAre ekendriyA dInAM saTIke "dvitIyaH rUNDa: tanumAnam gAthA 1099 // 314 // 1104 'joyaNa sahassa' gAhA, oSapade-sAmAnyacintAyAmekendriye pRthivyAdivizeSAnAkAkSitAnAmekendriyANAmityarthaH, vizeSacintAyAM tarugaNeSu-pratyekavanaspatInAmityarthaH, utkarSataH sAtireka yojanasahasra zarIrapramANamavaseyam , etacca samudre gotIrthAdigatalatAnalinanAlAdyadhikRsya veditavyam ; anyavaitAvadaudArikazarIrasyAsambhavAt / tathA paJcendriyatiryazcastrividhA:-jalacarAH sthalacarAH khecarAzca, jala. nagA sAmUnetA pavana punaH prAyekAparyAptAH' paryAptAzcetyevaM caturvidhAH; sthalacarAstu dvividhA:catuSpadAH parisaryAzca; catuSpadAH punarapi sammRrchajA garbhajAzca punaH pratyekamaparyAptAH paryAptAzcetyevaM caturvidhA:: parisAstu dvividhAH-ura-parisaryA mujaparisapazci: ubhaye api pratyekaM catuSpadavaccaturvidhAH; ityevaM sthalacarAH sarve'pi dvAdaza vidhAH / khecarAstu jalacasvaccaturvidhAH tadevaM viMzatibhedAnAM tirazcA tanumAnacintAyAM matsyAnAM-jalacarANAM pugale-sammurchaja-garbhajalakSaNe urageSu ca-ura-parisapeSu sarvAdiSu, 'garbhajAtiSa-garbhajepa pratyeka pariparNa yojanasahasamiti // 19 // nanu tanupramANamutsedhAGgulena 'ussehapamANao miNasu deha' [bRhatsaM. gA. 349] iti vacanAt ; samudra padma-idAdInA tu pramANaM pramANAGgulenaH tataH samudrAdInAM yojanasahamrA vagAhatvAttadgatapayanAlAdInAmutsedhAGgulApekSayA'tyaMtadeyaM prApnotItyata Aha- "usseha' mityAdi, 'ja' mityAdi, utseghAGgulena 'paramANU rahareNa' ityAdikramaniSpannena guNitA-pramitaH san yo'sau jalAzayA-samudragotIrthAdirihamanuSyaloke yojanasaharapramANo bhavati, tatra samutpanna nalina-padma bhaNitamAnaM-pUrvoktakizcitsamadhika- 1 tA-je. // 2 garbhajAtiyu-mu. nAsti // 30gaahnvaa-mu0|| 4 ussehaM gujetyAvigAthAdUyam-khaM. // -- pra.A. 325 // 314 // ' m ISRO a ....MOM.OROR
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ meeeeeeeeee sArobAre saToke dvitIyaH // 315 // yojanasahasrapramANaM vijJayam , yat punaH pramANAGgulAnAM yojanasahasramAneSu jaladhi-hRdAdiSu varaM-pradhAna papramutpadyate tajAnIhi bhUvikAraM-pRthivIvikAramiti / |187 dvAre idamuktaM bhavati-iha samudramadhye pramANAGgulato yojanasahastrAvagAhe yAni padmAni tAni pRthivIpari- ekendriyAjAmarUpANyeva / yathA zrIdevatAyAH padmahade pabam ; yAni punaH zeSeSu gotIrthAdiSu sthAneSu pAni sAni vanaspatipariNAmarUpANyapi bhavanti tAni ca zeSeSu jalAzayeSu, ballyAdayazcotkarSato yathoktamAnA bhavanti / tanumAnam tathA coktaM vizeSaNavatyAm gAthA + "puDhacIpariNAmAI tAI kira sirinivAsapaumaM ca / gotitthesu vaNamsaipariNAmAI tu hojAhi // 1 // anthussehaMgulao sahassamavasesaemu ya jalesu / balIlayAdao'pi ya sahassamAyAmao hoti // 2 // " 11.4 gA.7-8] / / 1100-1101 / / pra.A. tathA pratyekavanaspativarjitAnA paMcAnAmapi pRthivyAdInAmagulAsaGkhyeyamAgamAnA'vagAhanA vakSyate; 326 tatastatra vizeSamAha- "vaNe' tyAdi, 'vigale' tyAdi, 'gambhe' tyAdi, 'vaNa' ti vanaspatInAm , 'aNaMta si anantakAyikAnAM sUkSmANAM yAnyasalayeyAni zarIrANi teSAM pramANena-mAnenaikamanilazarIraka-vAyuzarIram , kimuktaM bhavati ?-sUkSmasAdhAraNavanaspatInAmasaGkhyAtaiH zarIraistulyameka sUkSma vAyuzarIramiti / uktaM ca prajJaptau--- 10su-muH| tulanA-vizeSaNAvatI / / 2 kyANa ta gAhA vnntti-khN.|| +sAni kina pRthvIpariNAmAni zrInivAsapadmamiva / gotIrthayu banaspatipariNAmAni tu maveyuH // 10 patrotsedhAMgulataH sahasramavazeSeSuca aleSu / pallIlatAdayo'pi ca sahasrAmAyAmato macanti 2 // .. - boln o
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre sa.652 saTIke dvitIyaH // 316 // 'aNatANaM suhumavaNassaikAiyANaM jAvaiyA sarIrA se ege suhumavAusarIre" [bhagavatIsUtra 19 / 31 |187dvAre sU.652] tti anantakAyikAnA yAvanti zarIrANi tadekaM mUkSma vAyuzarIram , tAvatzarIrapramANamityarthaH; ekendriyA yAvagrahaNAcAsakhyAtAni zarIrANi grAhyANi, anantAnAmapi vanaspatInAmekAdyasaGkhyeyAntazarIratvenA dInA nantAnA zarIrANAmabhAvAt / tato vAyukAyikazarIrAdanalodakapRthivInAm- agnijalapRthivIkAyikazarIrANAM | vanumAnam sUkSmA bAdarANAM ca yathAkramamasaGkhyaguNA bhavati vRddhiH / gAthA iyamatra bhAvanA-yAvatpramANamekaM 'mUkSmavAyukAyikazarIraM tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM sUkSmatejaskAyikazarIram , tato'saGkhyAtaguNamekaM sUkSmASkAyikazarIram , tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM sUkSmapRthivIkAyikazarIram , tato'pyasaGkhyAtaguNamekaM bAdaravAyuzarIram tato'saGkhyAtaguNamekaM cAdarAgnizarIram , tato'pya pra. A. saGkhathAtaguNamekaM cAdarAkayikazarIram , tato'pyasaGkhathAtaguNa mekaM bAdarapRthivIzarIram , tasmAdapyasaGkathAtaguNamekaM bAdaranigodazarIramiti / etacca sarvamapi bhagavatyekonaviMzatitamazatakatRtIyodde zakAnusAreNoktaM na tu nijamanISikayeti / iha ca pRthivyAdInAmagulAsaGkhyeyabhAgamAtrAvagAhanAtve'pyasaGgbyeyabhedatvAdagulAsaGkhyeyabhAgasyetaretarApekSayA'sayeyaguNatvaM na viruddhayate // 2 / / ___ atha dvIndriyAdInAmavagAhanAmAnamAha-vigaleMdiya' gAhA, vikalendriyANAM-dvitricaturindriyANAM yathAkramaM zarIramAnaM dvAdaza yojanAni, trayaH krozAH catvAraH krozAH / iyamatra bhAvanA-dvIndriyANAM 1 sUkSmavAyukAyikAvizarIraM-si. vi. / / 2 vAvara kAyaza0 khaM. // 3 bAhanAmAha-vikalendriyANAM- mu.|| .
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ wammaanmainine pravacanasArodvAre saTIke 188dvAre indriyANAM svarupaviSayoM gAthA dvitIyaH zaGkhAdInAmutkarSato dehamAnaM dvAdaza yojanAni, trIndriyANAM karNazRgAlI-matkoTakAdInAM trINi gavyUtAni, caturindriyANAM bhramarAdInAmekaM yojanam, zeSANAM pRthivyaptejovAyUnAM sAdhAraNavanaspatInAM samarchimamanuSyANAM sarveSAmapi cAparyAptajIvAnAmutkarSato'vagAhanA-dehamAnamagulAsaGkhyeyo bhAgaH // 3 // atha tirthakpaJcendriyANAM manuSyANAM ca dehamAnamAha- garbhajacatuSpadAnAM-hastyAdInAmaskRSTaM dehamAnaM SaDgavyUtAni, bhujageSu garbhajeSu-godhAnakulAdiSu gavyUtapRthaktvam , pRthaktvaM ca dviprabhRtyAnavanyaH / pakSiSu-gRdhrAdiSu 'vyAkhyAnato vizeSapratipatte' [ ] garbhajeSu saMmUrchimeSu ca dhanuHpRthaktvam , manuSyeSu ca garbhajeSu trINi gavyUtAni , 'maNuesa ya' tti cakAro'nuktasamuccaye; tataH saMmUrchimacatuSpadAnA mavAdI nAmutkayato dehabhAnaM gadhUtapRthaktvam ; saMmRchimabhujagAnAM dhanuHpRthaktvam , saMmUrchimoragANAM ca yojanapRthaktvam / etacca prajJApanAvagAhanAsaMsthAnapadoktAnusAreNAsmAbhirabhihitamiti / idaM cotkarSataH sarvamapi dehamAnam , jaghanyatastu sarveSAmapi jIvAnAmaGgulasyAsaGkhyAtatamo bhAgaH, sa copapAtasamaye boddhavyaH // 4 // 187 // samprati viyasarUvaSisao ya eesiM' ti aSTAzItyadhikazatatamaM dvAramAhakAryaSapupphagolaya 1 masUra 2 aimusayarasa kusumaM ca 3 / soyaM 1 cakkha 2 ghANaM 3 khurappaparisaMThiaM rasaNaM 4 // 5 // pra. A. 1 0mi.vi.2 prajJApanAsUtre ekaviMza pavamityarthaH / / 3 iMdiyavisao vNdiyssismssismo-si.vi.|| mamdaewww
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: ||318|| sabvAI' navara nANAgAraM phAsiMdiyaM tu bAhalaoM pa aMgulaasaMvabhAgaM emeva puhuttao aMgulapuhutta rasaNaM pharisaM tu sarIravitthaDa bArasahiM jo hiM soyaM pariginhae sa rUyaM giues joyaNalakkhAo sAiregAo 1 bhaNiyaM // 7 // 'cakkhu gaMdha maM zra phArsa opaNanavagADa 'sesAI' // 8 // aMgula asaMkhabhAgA muNaMti viSayaM jahanao monta / cakkhu taM puNa jANai aMgulasaMvijjabhAgAo // 9 // 'kArya' gAhA, indanAdindraH - AtmA sarvadravyopalabdhirUpaparamaizvaryayogAt ; tasya liDga-cihna - mavinAbhAvi indriyam ; tad dvidhA-dravyendriyaM bhAvendriyaM ca / tatra dravyendriyaM dvidhA- 'nivRtirUpamupakaraNarUpaM ca | 'nivRttirnAma prativiziSTa saMsthAnavizeSaH / sA'pi dvidhA cAhyA AbhyantarA ca tatra 'karNa karpaTikAdirUpA; sA ca vicitrA na pratiniyatarUpatayA 'vyapadeSTuM zakyate; tathAhi manuSyasya zrotre netrayoruma pArzvato mAvinI 'bhruvAM coparitane zravaNabandhApekSayA same, vAjino netrayorupari 1 ! // 6 // 1 parige0 iti prajJApanAvRttau pa. 300B || 2 sesANi-mu. // 3 parijAi vA // 4 nivRttirUnakaraNarUpaM.pi.si. // 5- prajJApanAvRtti pa. 293 vaH // 6 karNapa0 si. / bAhyA pa0 iti prajJApanA. vRttau // 7 prati niyata je nAsti / 0niyata si. nAsti / ma apa0 je.si. // vAsi bhraSau iti prajJApanAvRttau pAThaH // 188dvAre indriyANA svarupa viSayoM gAthA 1105.9 pra. A. 327 // 328 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke tIkSNe cAgrabhAge ityAdijAtibhedAbhAnAvidhA / 'AbhyantarA tu nittiH sarveSAmapi jantUnAM samAnA / E: pravacana- tAmeva cAdhikRtya prastutasUtroktaM saMsthAnamavaseyam : kevalaM sparzanendriyanikRteH prAyo na bAhyAbhyantara 188 dvAre - saarodaare| 'medaH, 'tattvArthamUlaTokAyAM tathA'bhidhAnAt / handriyANAM upakaraNa-khaDgasthAnIyAyA vAsanitte khaDgadhArAsamAnA svacchatarapudgalasamUhAtmikAbhyantarA svarupa"nitiH tasyAH zAktivizeSaH / idaM copakaraNarUpaM dravyendriyamantanivRteH kathaJcidarthAntaram / zaktizakti- viSayoM matoH kathaJcidbhedAt / kazcidbhedazca satyAmapi tasyAmAntanivRttau dravyAdinopakaraNasya vidhAtasammavAda / mAthA tathAhi-salyAmapi kadambapuSpAdhAkRtirUpAyAmantarnittAvatikaThoratarapanagarjitAdinA zaktyupadhAte sati na 1105.9 paricchekSumIzate jantavaH zabdAdikamiti / bhAvendriyamapi dvidhA-labdhirupayogakSa, tatra labdhiA-zrotrendriyAdiviSayaH sarvAtmapradezAnAM tadAvaraNa karmakSayopazamA, upayogaH-svasvaviSaye labdhirUpendriyAnusAreNAtmano 'vyApAraH praNidhAnamiti / tacca paJcadhA-zrotrAdibhedAt / tatra zrotramAbhyantarI nivRttimadhikRtya kadambapuSpAkAraM mAMsagolakarUpam , cakSuH 327 kizcitsamunatamadhyaparimaNDalAkAramasurAkhyadhAnyavizeSasadRzam , ghrANamatimuktakakusumadalacandrakavat kizcid "vRttAkAramadhyavinatam , pradIrghazyasasaMsthitaM karNATakASudhaM kSuraprastatparisaMsthita--tadAkAraM rasanendriyamiti // 5 // 1abhya vaM. vi.je. pramApanAvRttau / 2 .bhedAH-si. // 3 tatvArthasUtrasya [2110] vRttiSTagyA / 4 nivRttiH tasyAH nivRttiH tasyAH-khaM. // 5 tasthAmanta0 mu.||6 vyApArapraNi mu.|| / vRttAkAramapavitataM-mu.je.saM. vintaakaarmdhyvintN-si| bitatA. vi. / Commonstimola hAla
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHAHRASupportindidownoaatra pravacana. sAroddhAre saTIke dvitIyaH // 32011 mA---'mANe tyAdi, sAnendriya puna nAkAram-anekasaMsthAnasaMsthitam zarIrasyAsayeyameda- Indean svAt / tathA 'bAhalyataH sarvANyapIndriyANyaGgulasyAsaGkhyeyo bhAgaH / indriyANAM nanu yadi sparzanendriyasyApyamulAsaGkhyeyabhAgo bAhalyaM tataH kathaM khaDgAdhabhiSAte antaH svarUpazarIrasya vedanAnubhavaH 1, tadayuktam , vastutacAparijJAnAt / svagindriyasya hi viSayaH zItAdayaH sparzAH / | viSayau yathA cakSuSo rUpam / na ca khaDgAdyabhidhAte antaH zarIrasya zItAdisparzavedanamastItiH kintu kevalaM duHkha. gAthA vedanam / taccAtmA sakalenApi zarIreNAnubhavati, na kevalena tvagindriyeNa, jvarAdivedanAvat / tato na kshridossH| atha zItalapAnakAdiyAne antaH zItasparzavedanA'pyanubhUyate, tataH kathaM sA ghaTate 1, ucyate, iha pra. A. tvagindriyaM sarvatrApi pradezaparyantavarti vidyate, tathA pUrvasUribhirvyAkhyAnAt / tathA ca prajJApanAmUlaTIkA--"sarvapradezaparyantavartitvAcaco'bhyantarato'pi zuSirasyopari tvagastyeva" [ ] iti / tato'bhyantarato'pi zuSirasyopari tvagindriyasya bhAvAdupapadyate antarapi zItasparzavedanAnubhavaH / tathA ekmeva-agulAsayeyabhAgapramANAnyeva pRthutvato-vistarato'pIndriyANi bhavanti / / 6 / / navaraM rasana-sparzanayovizeSaH, tamevAha-~'aMgule' tyAdi gAthApUrvArdham , agulapRthaktva vistaraM rasanendriyam / sparzanaM punaH zarIravistRtaM bhaNitam / yasya jIvasya yAvanmAnaM zarIraM sparzanamapi tasya "vistaratastAvatpramANamityarthaH / / .. 1baahulytH-je.si.||2 tulA-prajJApanAvRttiH pa. 264 // bAhulyaM-je.si. // 4 shiitaadisprshne-muH| zItAdipoM-khaM / si. pratI prasAphnAcAyapi-zIvAdisparza iti // 50vistaar-mu.|| // 32 //
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroGkAre saTIke dvitIya: khuNDa // 321 // athendriya viSayamAnamAha-- ' bAre' tyAdi 'sArddhagAthA, dvAdazabhyo yojanebhya AgataM ghanagarjitAdizabdamutkRSTato gRhAti zrotram, na parataH / parata AgatAH khalu te zabdapuGgalAstathAsvAbhAvyAnmandapariNAmAstathopajAyante yena svaviSayaM zrotravijJAnaM notpAdayitumIzAH / zrotrendriyasya ca tathAvidhamatyadbhutaM balaM na vidyate yena parato'pyAgataM zabdaM zRNuyAditi // 7 // tathA cakSurindriyamutkarpataH sAtirekAdyo janalakSAdArampa kaTakuyyAdibhiravyavahitaM rUpaM gRhNAti-paricchinati / parato'vyavahitasyApi paricchede cakSuSaH zaktyabhAvAt / etaccAbhAsuradravyamadhikRtyocyate / bhAsuraM tu dravyam pramANAgulaniSpannebhya ekaviMzatiyojanalakSebhyo'pi parataH pazyanti / yathA puSkaraaratpArzve mAnuSottaranaganikaTavarttino narAH karkasaMkrAntau sUryabhimbam / uktaM ca " igavIsaM khalu lakkhA cautI caiva taha sahassAI / taha paMca sayA bhaNiyA sattatIsAe aritA // 1 // iha nayaNavisayamANaM pukkharadIvaDavAsimaNuSANaM / ghuThaveNa ya avareNa ya pihaM pihaM hoi nAnyaM ||2||" [] tathA zeSANi - prANa- rasana-sparzanendriyANi krameNa gandhaM rasaM sparza ca pratyekamutkarSato navabhyo yojanesya AgataM "gRhanti; na parataH / parata AgatAnAM mandapariNAmatvabhAvAt ghrANAdIndriyANAM ca tathArUparANAmapi teSAM paricchedaM katumazaktatvAt ||8|| 188 dvAre indriyANa svarupa viSaya gAthA 3195-9 pra. A. 1 saarthaa-mu.|| 2. tulA- prajJApanAvRttiH pa. 246 // 3 zabda- si.vi. nAsti // 4 vizeSAvazyaka mA. gA. 343 saH draSTavyA // 5 dravyamadhikRtya-mu. // 6 tulA-prApanAvRttiH pa. 301 A // 7 sattatI0 iti prajJApanAvRttI si. | 321 // pratau ca pAThaH // 8 gRhNAvi-si.vi. / /
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 322i atha jaghanyaM viSayamAnamAha- 'aMgule' tyAdi, cakSurindriyaM muktvA zeSANi catvAri bhotrA 1186 dvAre dIni jaghanyato'GgulAsaGkhyeyabhAgAdAgataM svasvaviSayaM zabdAdikaM jAnanti / prAptArthaparicchedakatvAt / cakSuH pRthvyA'punaraprAptakAritvAjaghanyato' gulamaGkhyeyabhAgamAtravyavasthitaM pazyatiH na tu tato'pyaktiramiti / dInAM pratiprANi pratImAyamarthaH / tathA ca nAtimanikRSTamaJjanarajomalAdikaM cakSaH pazyatIti / lezyA ____ iha ca pRthutvaparimANaM sparzanendriyavyatirekeNa zeSANAM caturNAmindriyANAmAtmAgulena prati gAthA pattavyam , sparzanendriyasya tUtsedhAGgulena, viSayaparimANaM punaH sarveSAmapyAtmAgulenaiva / atra cobhayatrApyu. 1110 papattiH savistaratarA bhASayAdavasAtavyA // 9 // 18 // idAnI lesAu' ti ekonanavatyadhikazatatama dvAramAha---- pra. A. puDhavoAudhaNassaiyAyarapattesu lesa cattAri / gambhe tiriyanaresu challesA tini sesANaM // 10 // [vRhatma. gA. 342 'puTavI.' gAhA, bAdarazabdaH pratyekamabhisambadhyate, pratyekavanaspatInAM ca svarUpopadarzanArthameva vyabhicArAbhAvAt / paryApta iti vizeSaNaM ca mAmAd draSTavyam / anyathA tejolezyAyA ayogAt / tato cAdaraparyApteSu pRthivIkAyikedhakAyikeSu pratyekavanaspatiSu cAdyAzcatasraH kRSNa-nIla-kApota-tejorUpA lezyA bhavanti / tejolezyA kathamavApyate iti ced , ucyate, IzAnAntadevAnAmetevRtpAdAtkiyantamapi // 32 // 1 punaraprAHi0 mi.ki.|| 2 gulakasa. si.vi. // 3 tulA-vRhatsamprahaNi malayadhRtiH pa. 130 // ... 4 naSA ivi-kha.vi. si.|| 328 26 MAUThudURATI THARASHAN PROGRAMINATION HASABHABARRC PATRA PHAishwINDIA
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlaM tejonezyApi sambhavati / yallezyA hi jantavo niyante para bhave'pi tallezyA ebonpadyante / na punaH pravacana-1 pAzcAtyabhavAntyasamaye'npo lezyApariNAmo'nyazcAgAmikabhavAdyasamaye / sArodvAre yadAgamaH--"jallesAI davAI AittA kAlaM karei tallesesu utravajjai' [ ] ti / kevalaM |189dvAre saTIke / tiyanarA AgAmibhavasambandhi lezyAyA antamuhUrte'tikAnte, suranArakAstu svasvabhavasambandhilezyAyA pRthvyAantamUharte zeSa sati parabhavamAsAdayanti / dvitIya dinAM garbhajatiryaGmanuSyeSu 'paDapi lezyAH, teSAmanavasthitalezyAkatvAt / tathAhi-tirazvAM pRthivIkAyikA lezyA dInAM narANAM sammUrchima-garbhajAnA zuklalezyAvarjA yAH kAzcillezyAH sambhavanti tAH pratyekaM jaghanyata gAthA // 323 // utkarSatavAntamuhUrtasthitayaH / zuklalezyA tu jaghanyato'ntamuhUrtAvasthAnA utkarSataH kizcinyUnanavavarSonapUrvakoTipramANeti / iyaM cotkRSTA sthitiH pUrvakoTeruvaM saMyamAvApterabhAvAt / pUrvakoTyAyuSaH kizcitsamadhikavarSASTakArdhvamutpAditakevalajJAnasya kevalino'vaseyA / anyeSAM tUtkarpato'pyanta hartAvasthAnaiveti / pra. A. zeSANAM tejovAyUnAM sUkSmapRthivyambUvanaspatInAM sAdhAraNAnAmaparyAptabAdarapRthivyambupratyekavanaspatInAM dvitricaturindriyANAM sammUrchimapaJvendriyatiryaDnarANAM ca tisrA-kRSNa-nIla-kApotanAmAno lezyA bhavantIti // 10 // 189 // idAnIm 'eyANaM' jattha gaha' ti navatyadhikazatatamaM dvAramAha yallezyAni dravyANi prAdAya kALaM karoti tallezyetpadyate / 1 pApi lezyA vezyAkatvAta-je. si.|| ... tejovAyUnAM sUkSmaprabhRtyambUnAM sAlaM. tejovaayuukssmpRthiviibnspsynvaanaaN-si.||30-mu.|| 328 .
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana / sAroddhAre saTIke 190dvAre ekaindriyAdInA gatiH dvitIyaH khaNDa: 1120 pra. A. egaeNviyajIvA jaMti naratiricchesu juyalavajjesu / amaNatiriyAvi evaM narayamivi jati te padame // 11 // taha samucchimatiriyA bhavaNAhivarSataresu gacchaMti / jaM tesiM upavAbho paliyAsarakhejjAkasU // 12 // paMciMdiyatiriyA pArasano sArasAra / naraesu samaggesuvi viyalA ajuyalatirinaresu // 13 // naratiriasaMkhajIvI joisavajjesu jaMti devesu / niyaAuyasamahINAuesu IsANatesu // 14 // uvavAo tAvasANaM ukoseNaM tu jAva joisiyA / jAvaMti saMbhalogI caragaparivAyauvavAo // 15 // "jiNavayaukkihatavakiriyAhiM abhavamanvajIvANaM / gevijjesukosA gaI jahannA bhavaNavaIsu // 16 // umasthasaMjayANa uvavAukosao a sabaDhe / uvavAo sAdhayANaM ukkoseNa'ccuo jAva // 17 // [tulA-bRhatsaM. gA. 170] uvadhAo laMtagaMmi gharadasapubdhissa hoi u jhnno| lakoso savvaDhe siDigamo vA akammarasa // 18 // [bRhatma. gA. 169] 18ma-tA. // 2 sarvavAunakoso u-si.vi. // 3 jiNamaya tA0 // mero 324 //
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya : khaNDa: // 325 // avirAhiya sAmannassa sAhuNo sAvayassa'vi jahanno / sohamme uSAoM arige vaNayarAIsu ||19|| [tulA- bRhatsaM. gA. 171] sesANa tAvasAINa jahannao vaMtaresu uvadhAo / bhaNio jiNehiM so puNa niyakiriyaThiyANa vinneo ||20|| [bRhatsaM. gA. 172 ] 'eiferater' gAhA, iha 'egeMdiyajIva' ti sAmAnyoktAvapi na tejo-vAyavo gRhNante teSAM manuSyeSvevAnutpAdAt / uktaM ca- * 'sattamamahinerahayA teU cAU anaMtaruvvaTTA / navi pAve mANussaM tahA asaMkhADayA savve // 1 // tata ekendriyajIvAH - pRthivyambuvanaspatayo yugalavarjeSu-yugaladhArmikavarjiteSu saGkhyAtAyuSkeSvityarthaH; nareSu tiryakSu ca yAnti - utpadyanteH na devanArakA sakhye yavarSAyustiryagnareSviti bhAvaH / tathA'manaskatiryazvo'pi - asaMzipaJcendriya tiryazvo'pyevaM pUrvavat / sakhyeyAyu keSu naratiryakSu samutpadyanta iti bhAvaH / arashtra prathame te gacchanti / idamuktaM bhavati - asaMjhipaJcendriya'tiryazcazcatasRSvapi gatitpadyante / kevalaM naradevagatyorutpadyamAnAnAmamISAM vizeSaH / tatra narakagatau prathamapRthivyAmeva na zeSAsu / tatrApyutkRSTato'pi panyopamAsaGkhyeyabhAgAyuSkeSveva jAyante nAdhikAyuSkeSviti // 11 // harat greenaraf vizeSamAha-- 'sa'he' tyAdigAthAnavakam tathA saMmUrchimatiryo devebhUsaptama mahInera vikAste jo vAyU anantarodvRttAH / naiva prApnuvanti mAnuSyaM tathA'saMkhyAyuSaH sarve // 1 // niryAta mu. // / 2 tathApyu0 vi. vi. / 190 dvAre ekendriyAdInAM gatiH gAthA111120 pra. A. 329 / / 325 / /
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ dInA tpadyamAnA maganapativyantareveva 'vaaynte| na yosimkAdiSu / yasmASA-sammachimatirathA deveSu palyopamAsAyAtamAgamAtrAyukemvevopapAtI nAdhisthitiviti // 15 // 19.bAre sArovAre _ 'paMcediya.' gAhA paJcendriyatirazcAmutkarSata upapAtaH sahasrAraM yAvadbhavati / narakeSvapi 'samagreSu ekendriyAsaTIke sAsvapi narakapRthivISu / idamatra tAtparya-saGkhyAtAyuSkasaMjhitiryapaJcendriyAzcatasaJcApi gativRtpadyante / gatiH mitIyaH / kevalaM devagatau sahasrArakampameva yAvadutpadyante na tu 'pareNAnatAdiSu / tathAvidhayogyatA'bhAvAditi / gAthA tathA vikalA-dvitricaturindriyA yugalavarjeSu tiryakSu manuSyeSu cotpadyante, na devanArakeSu // 13 // naratiri0' gAhA, asaGkhyanIvina:-asaGkhyavarSAyuSo narAstiryazcazca jyotiSkacarjiteSu deveSu 1111. yAnti / devagatiM vimucya zeSe galitraye mokSe ca 'naite gacchantItyarthaH / iha ca yadyapi sAmAnyenAsaGkhyeya. varSAyuSkA naratiyazco maNitAstathApi 'sUcakatvAt sUtrasya' viziSTA eva 'khacaratiryakpaJcendriyA antara- pra. A. dvIpajatiryagnarAza veditavyAH / tathAhi-asaJjhyeyavarSAyuSo deveSutpadyamAnA nijAyupaH samasthitiSu hIna- 329 sthitiSu cotpadyante, nAdhikasthitiSu / tataH panyopamAsaGkhyeyabhAgamAtreNAsaGkhyeyavarSAyuSaH 'khacaratiryakSa cendriyA antaradvIpajatiryagnarAca jyotiSkavarjeSu, upalakSaNametat , jyotiSka-modharmezAnakrje vRtpadyante, na jyotiSkAdiSvapi adhikasthitidhUtpAdAbhAvAda , jyotiSkeSu hi jaghanyato'pi panpopamASTamabhAgaH saudharmazAnayotra pasyopamaM sthitiriti / ganti -. // 2 samapreSu-sAMvapi-le. si. nAsti ra parata maansaaripumu.|| naiva te- munate-caM. // 326 // .vi. po- ko-mi.||6-secr mu.||
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 190dvAre ekendriyAdInAM gatiH gAthA A zeSAstvasaJjayeyavarSAyuSo haimavatAdikSetramAvinastathA suSamasuSamAdiSu viSvarakeSu bharatairavatabhAvinazca tiryagmanuSyA nijAyuSaH sama-hInAyukeSu sarvepyapIzAnAnteSu gacchanti / tata Urbha tu sarvathA niSedhaH / yata IzAnA sanatkumArAdiSu jaghanyato'pi sAgaropamadvayAdikaiva sthitiH / asaGkhyAtavarSAyuSA tiryahamanuSyANAM punarutkarSato'pi trINyeva pasyopamAnIti // 14| / 'uvavAo' gAhA, tApasAcanavAsino mUla-kanda-phalAhArA bAlatapasvinaH, teSAmupapAta utkarSato bhavati yAvajjyotiSkAH / tata Urva 'tu notpadyanta iti bhAvaH / tathA carakaparivrAjakA-dhATimakSopajIvinAzipiTanAH apayA carakA:-kacchoTakAiyaH, parivAjakAra-kapilamunisUnavaH, carakAca parivrAjakAca teSAmutkarpata upapAto yAbadrahmaloka // 15 // ... "jiNavaya' gAhA, jinoktAni yAni bratAni-prANAtipAtaviramaNAdIni, yaccotkRSTa-viziSTamahamAditapo yAca kriyA:-pratidinAnuSTheyapratyupekSaNAdikAH, etaiH sarvairapi bhavyAnAmabhavyAnAM ca midhyA zo jIvAnA devavRtpadyamAnAnAmutkRSTA gativeyakeSu / iyamatra bhAvanA-ye kila bhavyA abhavyA yA samya. ktvavikalAH santaH zramaNaguNadhAriNo nikhilasAmAcAryanuSThAnayuktA dravyaliGgadhAriNazca te'pi kevalakriyAkalApaprabhAvata uparitanauveyakAna yAvadutpadyante eva / asaMpatAzcaite satyapyanuSThAne cAritrapariNAma"zanyatvAditi / jaghanyA tu gatirbhavanapatiSu / etaca devevatpAdApekSayA draSTavyam / (pranyA 80.) anyathA devatvAdanyatrApi yathAsyavasAyamutpAdo bhavatIti // 16 // 1-mu. nAsti // 2 zUnbAdivi-11 . sAtavA
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre dvitIyaH // 328 'chaumatya' gAhA, chAdhate-Aviyate yathA'vasthitamAtmanaH svarUpaM yena tacchaba-jJAnAvaraNIyAdikarma, tasmin tiSThantIti chavasthAH, te ca te saMpatAzca chavasthasaMyatAH teSAmutkarSata upapAtaH sarvArthasiddhe mahA- 1. vimAne / zrAvakANAM- 'dezaviratamanuSyANA punarupapAta utkarSato'cyutaM-bAdazadevalokaM yAvaditi // 17 // dInA gatiH ___ 'uvavAo' mAhA, upapAto lAntake-SaSThadevaloke caturdazapUrvadharasya jaghanyato bhavati / utkRSTatastu gAthA sarvArthasiddhe / akarmakasya-jhINASTakarmaNaH punazcaturdazapUrviNaH, upalakSaNatvAdanyeSAM ca manuSyANAM kSINakarmaNAM siddhigamo-mokSAvAptirbhavatIti / / 1 / / ___ 'avirAhiya' 0 gAhA, sAdhoH pravajyAkAlAdArabhyAvirAdhitazrAmaNyasya-akhaNDitasarvaviratirUpacAri pra.A. prasya, zrAvakasya cAvirAdhitazrAmaNyasya-akhaNDitayathAgRhItadezacAritrasya jaghanya' upapAtaH saudharma-prathamadevaloke / kevalaM tatrApi sAdhorjaghanyA sthitiH palyopamapRthaktvam , zrAvakasya tu pasyopamamiti / tathA sAdhanA zrAvakANAM ca nijanijavatabhaGge 'jaghanya upapAto vanacarAdipu / vanacarA-vyantarAsteSAmAdayaH-prathamA:, bhavanapativyantarAdikrameNAgame devAnAM prasiddhatvAt bhavanapataya ityarthaH; teSu / tathA coktaM prajJApanAyAM "virAhiyasaMjamANaM jahanneNaM bhavaNavAsIsu ukkoseNaM sohamme kappe' [ pada 20 sU. 1470] tathA "virAhiyasaMjamAsaMjamANaM jahanneNaM bhavaNavAsIsu ukkoseNaM joisiesu' [pada. 20 sU.1470] ti atra ca // 328 // 1 dezapirati-mu. 12 ca-mu. nAsti / / 3-4 jaghanyata-mu. // 5-6 su - si. vi. nAsti / / 33 our nahini-- - -
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 329 // ''virAdhitasaMyamAna' 'virAdhitaH - sarvAtmanA khaNDito na punaH prAyazcittapratipazyA bhUyaH saMdhitaH saMyamaH saMyamAsaMyama yaiste tathA teSAm // 19 // 'sesANa' gAhA, zeSANAM tApasAdInAM tApasa- caraka parivrAjakAdInAM 'jaghanya upapAto jinai: - tIrthakareM maifNato vyantareSu / prajJApanAyAM tu tApasAdInAM 'jahanneNaM bhavaNavAsIsu' [ pada 20, sU. 1470 ] ityuktaM sa punarupapAtavidhirnijakriyAsthitAnAM nijanajAgamoktAnuSThAnaniratAnAm, na svAcArahInAnAmiti ||20|| 190 // I idAnIm 'eesi jatto Agai' ti ekanavatyadhikazatatamaM dvAramAhanerahayajupalavajA 'egidisa ini avaragaijIvA vigalatteNaM puNa te havaMti 'aniraIya amarajuyalA // 21 // huti hu amaNatiricchA naratiriyA jugaladhammie mottu / pAvaMti 'ajuyalacaugaDyA ganbhaca upayabhAvaM // 22 // nerahayA amarAvi ya tericchA mANavA ya jAti maNute jugaladhammiyanara tirinchA" i 1 // 23 // 1. vidhita saMyamAnAM khaM nAsti / 2 virAdhitaH sarvAtmanAsi nAsti // 3 jaghanyata mu. // 4 egiMdisu-si // x bhanisya // 6 ajuvacaH kha / ajuyacaugaIyA - si0 // 70kalle mu.|| 191 dvAre ekendriyAdInAmA gatiH gAthA 1121-3 pra.A. 330 // 329 //
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke ca 193. 3 payAptavAdareSu dvitIyaH khaNDa: 'nerahaya.' gAhA, nairayika-yugaladhArmikavarjitA aparagatijIvAH saGkhathAtavarSAyuSaH ekadvitricatu:paJcendriyatiryanarAH sanatkumArAdidevAnAmekendriyeSvanutpAdAna pananatimannAmotiSkasaudharmezAnadevAzca ekendriyeSu-pRthivyAdiSvAgacchanti / kevalaM tathAbhavasvAbhAvyAddevAstejovAyuvarjiteSu paryAptavAdareSu 'ca samAyAntItyavaseyam / tathA nairapika-deva-yugaladhArmikavajitAste-tiryaDnarajIvA vikalendriyattvenadvitri'caturindriyatvena bhavanti, dvitricaturindriyepvAgacchantIti bhAvaH // 21 // 'huti hu' gAhA, yugaladhArmikAstirazco narAMca varjayitvA zeSA narAstiyazcatra bhavantyamanaskatiryaznaH, upalakSaNatvAdamanaskA manujAzca / idamuktaM bhavati-saGkhyAtavarSAyuSkanaratiryazca evAsaMtripaJcendriyatithaMGnaretpadyante. na devanArakA iti / tathA yugaladhArmikanaratiryagvarjitAzcaturgatikA api jIvA garbhajacatuSpada. bhAvaM prApnuvanti / kevalaM devAH mahanArAdarvAga drssttvyaaH| AnatAdidevAnAM manuSyeSvevotpAdAt / evaM zeSANAmapi garmajatiryapaJcendriyANAM draSTavyam / jIcAbhigamAdI caturgatikajIvAnAM jalacarAdiSvapyutpAdasyoktatvAt // 22 // 'nerahayA' gAhA, nairayikA amarAzca tathA yugaladhArmikanaratiryagvarjitAstiryaJco manuSyAzca manujatvena-garbhajamanuSyatvenotpadhante // 23 // 191 / / samprati utpattimaraNaviraho jAyatamaraMtasaMkhA u' ti dvinavati-trinavatyadhikazatatamaM dvAradammamAha nAsti // 2 caturindriyeNa-laM. // 3 bArAvidUtvA0 mu.|| 4 jAta. vN.|| dvArayora utpattimaraNavirahaH jAna-mRta. saMkhyA ca gAthA 1124.7 pra. A. - 331 // 33 // - YMSAGAR Pradias
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhinnamuhatto vigalaMdiyANa saMmucchimANa pa tahava / pArasa muhatta gambhe savvesu jahanao samao // 24 // pravacana ucvaddaNAvi evaM saMsthA samaeNa suravaru tulA / sArodvAre narasiriyasaMkha samvesu 'jaMti suranArayA gambhe // 25 // - saTIke bArasa muhutta ganbhe muhatta sammucchimesu cuviisN| ukosavirahakAlo dosuvi ya jahannao samao // 26 // dvitIyaH / emena ya ulvAmA lA saNa suravastullA / / maNuema uvavajje'saMkhAuya motu sesAo // 27 // [vRhatsaM. 337-8, 340-1] 'bhinne' tyAdigAthAcatuSkam , vikalendriyANAM-dvitricaturindriyANAM sammUrchimANAM ca-asaMji'paJcendriyANAM tiracA pratyekaM bhinna-khaNDo muhurto'ntamuhUrtamityarthaH, utkRSTa upapAtavirahakAlaH / tathA 'gabbhe ti garbhajapaJcendriyatirazcAmutkRSTa upapAtavirahakAlo dvAdaza muhUrtAH / 'jaghanyaH punaH sarveSvapi vikalendriyAdipapAtavirahakAla ekasamayaH // 24 // vikalendriyANAM sammUbAnAM garbhamuskAntAnAM ca paJvendriyatirazcau "evaM upapAtavirahakAlasamatayA sahamati-ki. aMti-si.2suravara mu.53 palvendriyANAM paracendriyatiravAM-si. vi.|| 4 jghnytH-mu.|| 5 evaM-mu. nAsti / ... 193 dvArayoH utpattimaraNavirahaH jAtamRtasaMkhyAca gAthA. 1124.7 pra. A. // 33 //
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvArayoH utpatti dvitIyaH maraNa uddhartanApi-udvartanAvirahakAlo'pi vaktavyaH / tathA eteSAmeva dvIndriyAdInAmekena samayena-ekasmin samaye upapAte udvartanAyAM ca saGkhyA suravaraistulyA bhaNanIyA / sA caivaM'ego va do va tinni va saMkhamasaMkhA yAmamae / unAranavAyA haba'tAvi emeva // 1 // bahasaM. gA. 156] tathA narAstiryacaca saGkhyAtavarSAyuSaH sarveSvapi sthAneSu yAnti / catasRSvapi gatitpadyante iti bhAvaH / 'suranArayA gambhe' ti sUtrasya sucAmAtraparatvAta surA nArakAca garbhajapayoptamaGkhyAtavAyuSkatirthamanuSyeSu gacchanti, nAnyatra / navaraM surA ekendriyeSvapi / uktaM ca'vAyarapajjattasu surANa bhUdagavaNesu uppattI / IsANatANaM ciya tatthavi na u uGgANapi // 1 // // 25 / / uktastisvAmupapAta-cyavanayovirahakAla ekasamayasaGkhyA ca prasaGgataH sAmAnyena gatidvAraM ca, atha manuSyANAmetadevAha-'yArase' nyAdi gAthAdvayam , garbha jeSu manuSyeSu utkarSata upapAtavirahakAlo dvAdaza muhUrtAH saMmUcchima'manujeSu caturviMzatimuhurtAH / jaghanyatastUbhayatrApyekaH samayaH // 26 // tathA udvartanApi-udvartanAviraha kAlo'pyevameva-upapAtavirahakAlabadveditavyaH / salathA punarekasmin samaye utpadyamAnAnAmudvartamAnAnAM ca narANAM suravara stunyA / sA caivam'ego va do va tinni va saMkhamasaMkhA u egasamaeNaM / uvavajjatevaiyA uvvatAvi emeva / 1 / / [yahatsaM. gA. 156] iti / 1 mnussyessu-mu.|| 2 eko-khaM / eko-si.|| virahaH jAta-mRtasaMkhyA ca gAthA 1124-7 1332 // SHMIR e mainsonilisatissuesamirsiya USARAIN i milndedwwwinnibelawarendriwwwwww
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ womeonmomemONTISITY been 1128 navaramasaGkhthAtatvaM sAmAnyato garbhajasammUchimasaGgrahApekSayA draSTavyam , tathA asaGkhyAtavarSAyuSo narapravacana | tirazcaH upalamaNatvAt saptamapRthivInArakatejovAyUzca muktvA zepAH sarve'pi suranaratiyaGnArakA manuSye- 194 dvAre sArodvAre ghRtpadyanta iti // 27 // 192-113 // bhavanasaTIke samprati "bhavaNavai-vANamantara-joisiya-vimANavAsidevANa Thihati caturnavatyadhika (patyAdInAM zatatamaM dvAramAha | sthitiH dvitIyaH khaNDa: bhavaNavadavANamaMtarajoisiyavimANa'vAsiNo devA / gAthA dasa 1 aTTha 2 paMca 3 chaThavIsa 4 saMkhajuttA kameNa ime // 28 // // 333 // asurA 1 nAgA 2 vijjU 3 suvanna 4 amgI 5 ya vAu 6 thaNiyA 7 ya ! udahI 8 dIva 1 disAviya 10 dasa bheyA bhavaNavAsINaM // 29 // pisAya 1 bhUyA 2 jakkhA 3 ya raksvasA 4 kinnarA 5 ya kiMpurisA 6 / pra. A. mahoragA 7 ya gaMdhavA 8 aTTavihA vANamaMtariyA // 30 // [bRhatsaGgrahaNI gA. 42,58] aNapanniya 1 paNapatriya 2 isivAiya 3 bhUyavAie 4 ceva / kaMdiya 5 taha mahakaMdiya 6 kohaMDe 7 ceva payage 8 ya // 31 // [prajJApanA sa. 194/151] iya pahamajoyaNasae rayaNAe aTTha vaMtarA 'avare / tesa' iha solasiMdA ruyagaaho dAhiNuttarao // 32 // [dhRhatsaM. candra.40-1] ||333 // 10vAsidevANa-vi. bAsidevANa-si // 2 ee-taa.|| . 2:3usta
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: m // 334 // caMdA 1 sUrA 2 ya gahA 3 nakkhattA 4 tArayA 6 ya paMca ime / ege calajoisiyA ghaMTAyArA thirA avare // 3 // bhavanasohaMmI 1 sANa 2 saNaMkumAra 3 mAhiMda 4 bhaloyabhihA 5 / patyAdi saMtaya 6 suka7 sahassAra 8 ANaya 9 pANayA 10 kppaa||34|| [tulA-jIvasamAsa gA.19-20] sthitiH taha AraNa 11 ''ccuyA 12 viSTa imhi gevijjavaravimANAI / gAthA paramaM sudarisaNaM 13 taha 'biIyaM suppabuhaMti 14 // 35 // taiyaM maNoramaM 15 taha visAlanAmaM 16 ca savvaobha617 / 1128 1146 somagasaM 18 sobhANasa 19 mahapIhakaraM ca 20 AiJca 21 // 36 // vijayaM ca 22 vejayaMtaM 23 jayaMta 24 maparAjiyaM 25 ca savvaTTha 26 / pra.A. eyamaNattarapaNagaM eesiM carabdhihasurANaM // 37 // 332 ghamaravali sAramahiyaM sesANa surANa AuyaM vocchaM / dAhiNadivadvapaliyaM do desUNuttarillANaM // 38 // aSTa addhapaMcamapaliovama asurajuyaladevINaM / sesavaNadevayANa ya desUNakhapaliyamukkosaM // 39 // arudhuvA- // 2 tassa-tA. si. ||3piyN-si. vi. // 4 bijayaMta-si.vi. // 5 0dhama-si. vi. nAsti / / HIM SAMS UREMEventil SOORNSSONSTIPALASH
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ navacananAroddhAre mAToke dvitIyaH dasa bhavaNavaNayarANaM vAsasahassA ThiI jahaNNoNaM / 'paliovamamukkosaM vaMtariyANaM viyANijjA // 40 // [ vRhatsaGgrahaNI gA. 5, 6, 4] paliyaM savarisalakkhaM sasINa paliyaM ravINa 'sasahassaM / gahaNavattazAmaNa siyamA mA caubhAgo // 4 // taha vINavi tadviAaI ahiyaM tamaMtadeviTuge / pAo jahannamahasu tArayatArINamaTTaso // 42 // do sAhi satta 'sAhiya dasa caudasa sattareva ayarAI / sohammA jA sukko taduvari ekkekamArove // 43 // [bRhatsaMgra. gA. 12] tettIsa'yarukosA vijayAisu Thii jahana igatosaM / ajahannamaNukosA savaDhe ayara tettIsaM // 44 // pali yaMahiyaM "sohaMmIsANesu to'hakappaThiI / varillamijahannA kameNa jAvekatIsa'yarA // 4 // sapariggagarANaM sohamIsANa paliyasAhIyaM / ukosa satsa 'pannA nava paNapannA ya devINaM // 46 // [vRhatsaGgrahaNI gA. 17] 1 palimomusi .vi.||2 syshssN-mu.||3-mu. nAsti // 4 maahii-si.|| 5 bosArasAhi sudrptthiii-taa.|| bannA-muH / pannA-mi. vi. / 194 dvAre bhavanapatyAdInAM sthitiH gAthA 1128. 1146 pra. A. 332 // 335 / / note.in
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: ||336 // 'bhavaNe' tyAdigAthA ekonaviMzatiH, dIvyantIti devAH prAgbhavopAttapuNyaprAgbhAropanataviziSTabhogasukhAH prANivizeSAH / te ca mUlabhedatastAvaccaturvidhAH / tadyathA - bhavanapatayo vyantarA jyotiSkA vimAnavAsinatra / tatra bhavanAnAM patayaH - tannivAsitvAtsvAmino bhavanapatayaH / tannivAsitvaM ca bAhulyato nAgakumArAdyapekSayA draSTavyam / te hi prAyo bhavaneSu vasanti kadAcidAvAseSu / asurakumArAstu prAcuryeNAvAseSu kadAcidbhavaneSu / bhavanAnAmAvAsAnAM cAyaM vizeSa:- bhavanAni vahivR' tAnyantaH samacaturasrANi adhaHkarNikAsaMsthAnAni / AvAsAstu kAyamAnasthAnIyA mahAmaNDapA vicitramaNiratnaprabhAbhAsitasakaladikcakrA iti / ' tathA vividhamantaraM - zailAntaraM kandarAntaraM vanAntaraM vA AzrayarUpaM yeSAM te vanAntarAH / yadivA vigatamantaraM vizeSo manuSyebhyo yeSAM te vyantarAH tathAhi manuSyAnapi cakravarti-vAsudevaprabhRtIn bhRtyavadupacaranti keciyanta iti manuSyebhyo vigatAnnarAH / prAkRtatvAcca sUtre 'vANamaMtarA' iti pATha: / yadvA 'vAnantarA' iti padasaMskAraH / tatrApi vanAnAmantarANi vanAntarANi teSu bhavA vAnamantarAH / pRSodarAdisvAdubhayapadAntarAlavartI mAgamaH / idaM tu vyutpattinimittaM pravRttinimittaM tu sarvatrApi jAtibheda evAnusartavyaH / tathA dyotayanti - prakAzayanti jagaditi jyotIMSi - vimAnAni teSu bhavA jyotiSkAH / tathA vividhaM mAnyante - upabhujyante puNyavadbhirjIvairiti vimAnAni teSu vasantItyevaM zIlA vimAnavAsinaH ete ca bhavanapatyAdayo devAH 'krameNa yathAsaGkhyaM dazASTapaJcapaviMzatisaGkhyai meM yuktA bhavanti // 28 // sampratyetAneva krameNa bhedAnabhidhitsuH prathamaM tAvadbhavana patibhedAnAha- 'asure 'tyAdi, bhavana1 tukA bRhatsamahaNImalaya vRttiH 50 4 // 2 vyantarAH khaM bRhatsaM. malaya. vRttau ca || 3 banAntarANi-khaM. nAsti // 194 dvAre bhavana patyAdInA sthitiH gAthA 1128 1146 pra. A. 332 // 336 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sanilioned pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 337 // vAsinA avAntarajAtibhedamadhikRtya daza bhedA bhavanti / tadyathA---'asurA' iti padaikadeze padasamudAyopacArAdasurakumArAH / evaM nAgakumArA ityAdyapi 'bhAvanIyam / atha kasmAdete kumArA iti vyapadizyante ?, 194 dvAre ucyate, kumAravanveSTanAt / tathAhi-marca evete kumArA iva zrRGgArAbhiprAyakRta viziSTaviziSTatarottararUpakriyA. bhavanasamuddhatarUpaveSabhASAbharaNapraharaNAvaraNayAnavAhanA atyulyaNarAgAH krIDanaparAzca tataH kumArA ina kumArA iti / patyAdInAM 'gAthAnubandhAnulomyAdikAraNAcca kutazvidete evaM paThitAH / prajJApanAdau tvamunava krameNa paThayante, tathAhi sthitiH "asurA nAga suvanA vijjU aggI ya dIva udahI ya / gAthA disipavaNathaNiyanAmA damahA ee bhavaNavAsI // 1 // [pada 2 sUtra 177 gA. 137] // 29 // 1128ruyantarabhedAnAha--'pisAye' tyAdi, sugamA / / 30 // 1146 ihApare'syaSTau vyantarabhedAH santItyatastAnapyAha-'aNe' tyAdigAthAdvayam , aprajJaptikAH, paJcaprajJaptikAH, RSivAditAH, bhRtavAditAH, kranditAH, mahAkranditAH, kUSmANDAH patagAzcetyevamapare-pizA- pra. A. cAdivyatiriktA aSTau vyantaranikAyAH ratnaprabhAyAH pRthivyAH prathame-uparitane yojanazate bhavanti / / etaduktaM bhavati-ratnaprabhAyA uparitane ratnakANDarUpe yojanasahasra adha upari ca pratyekaM yojanazatarahite pizAcAdayo'STau vyantaranikAyAH santi / tatra ca yadupari yojanazataM muktaM tatrAdha upari ca dazayojanarahite'prajJaptikAdayo'STAviti / teSu ca-aprajJaptikAdiSaSTama vyantaranikAyeSu rucakasyAdhastA1 parimApanIyaM-mu.vaM. vi. si. pari0 nAsti / / 20viziSTottarottara. mu. 0 vishissttvishisstttrottrkhN.|| 3 mAthA bandhAstraM. // 4 patamA mu.||5mpraaptaadi0 khaM. //
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 338 // dakSiNata uttaratazca dvayoyorindrayorbhAvAta poDaza indrA bhavanti / evaM pizAcAdiSvapyaSTasu poDaza, mavana 194dvAre patiSu ca dazasu viMzatiH / ata eva viMzatirbhavanapatIndrANAm , dvAtriMzato vyantarendrANAm / asaGkhyAtatve bhavana'pi candrArkANAM jAtimAtrAzrayaNAd dvayozcandrasUrya yojyotikendrayoH dazAnAM ca saudharmAdikalpendrANAM patyAdinA mIlane catuHSaSTirindrA iti // 31.32 // thiliH ___jyotiSkabhedAnAha--'caMde' tyAdi, candrAH, sUryAH, grahAH, nakSatrANi, tArakAzcetyevaM' patra gAthA jyoniSkabhedA bhavanti / tatra caMke-manuSyakSetravartino jyoniSkAzcalA-meroH prAdakSiNyena sarvakAlaM bhramaNa ||1128shiilaaH, apare punaye mAnuSotcaraparvatAtpareNa svayaMbhRramaNasamudraM yAvadvartante te sarve'pi sthirAH-sadAvasthAna svabhAvAH / ata eva ghaNTAkArA acalanadharmakatvena ghaNTAvat sthAnasthA eva tiSThantItyarthaH // 33 // vaimAnikabhedAnAha-'sohamI' tyAdigAthA'catuSkam / iha vaimAnikA dvividhAH-kalpopapannAH pra. A. kalpAtItAzca / tatra kampa:-AcAraH, sa cAtra indra-sAmAnika-trAyastriMzAdivyavasthArUpaH, taM pratipannAH klpopptraaH| te ca dvAdaza / tadyathA-saudharmadevalokanivAsinaH saudharmAH, IzAnadevalokanivAsina IzAnAH, evaM sarvatrApi bhAvanIyam , bhavati ca 'tAtscyAcadvathapadezo' yathA pazcAladezanivAsinaH 'patrAlA iti / yathoktarUpaM kalpamatItA:-atikrAntAH kalpAtItAH-preyakA anuttaravimAnavAsinaH / sarveSAmapi teSAmahamindratvAt / tatra lokapuruSasya grIvApradeze bhavAni vimAnAni aveyakAni / tAni ca nava / tathA- // 33 // 10te-taM. // 2 0catuSTayaM ca / / 3 pAsAlA mu. / pazcAlA- saM. kisi. // MINE . . ............. i so - MAIR P ER
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ karam 8, Adityam , ceti / pravacana- sAroddhAre saTike dvitIyaH sudarzanam 1, suprabuddham 2, manoramam 3, vizAlam 4, sarvatobhadram 5, sunamaH 6, saumajasa 7, prIti 194dvAre tathA na vidyante uttarANi pradhAnAni 'vimAnAni yebhyastAnyanuttarANi; tAni ca paJca / tadyathA / bhavanavijayam , vaijayantam , jayantam , aparAjitam , sarvArthasiddhaM ca / etannivAsino devA etannAmAno drssttvyaaH|| patyAdinAM militAzca vaimAnikAH pddviNshtiH| sthitiH eteSAM mUlabhedApekSayA caturvidhAna bhavanapatyAdidevAnAM 'ThiI' ti sthitirAyuSkalakSaNA pratipAdyate gAthA 1928 // 34 // 35 // 33 / / 37 // tAmevAha--"camare' tyAdi, ihAsurakumArAdayo daza bhavanapatinikAyAH / 'ekaike ca dvidhAmerodakSiNadigbhAgavartino merorevottaradigbhAgavartinazca / tatrAsurakumArANAM dakSiNadigbhAvinAmindrazcamaraH; pra. A. uttaradigbhAvinAM ca bliH| tatra 'camara-ghali sAramahiyaM' ti padaikadeze'pi padasamudAyopacArAt 'sAra' miti sAgaropamaM draSTavyam / prAkRtatvAccamara-balizabdAbhyAM parataH SaSThIvibhaktelopaH / tato'yamarthaH-camarabalyoH krameNa sAgaropamamadhikaM cotkRSTamAyuH / kimuktaM bhavati 1-camarasyAsurendrasya dakSiNadigvartina utkRSTamAyurekaM paripUrNa sAgaropamam , balerasurendrasya uttaradigvartinaH sAgaropamaM kiJcitsamadhikamiti / 1 vimAnAni-si.vi. nAsti // 2 'parama' gAhAkha / / evamagre'pi 'mara' sthAne 'carama' iti s.prvii|| tulA-vRhatsaM. malaya. vRttiH pa..All // 33 // meme
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saaroddhaare| saTIke dvitIyaH khaNDa: samprati zeSANAM camara-ghalivyatiriktAnAM surANAM-devAnAM nAgakumArAvadhipatInAmityarthaH Ayu. cakSye / tadeva kathayati- "dAhiNadivaDDapaliyaM do desUNuttarillANaityAdi, dAkSiNAtyAnAM / / bhavananAgakumArAvadhipatInAM-dharaNapramukhAnA navAnAmindrANAmutkRSTamAyuH dvitIyamadhaM yasya tad dvayadhaM palyopamam patyAdInAM sAdha pasyopamamityarthaH / 'uttarillANa' ti 'uttarAhANAm-uttaradigbhAvinA nAgakumArAdIndrANAM sthitiH bhUtAnandaprabhRtInAM navAnAM dezone-kizcine dve palyopame | uttaradigvartino hya te svamAtrAdeva zubhAzci. gAthA rAyuSazca bhavanti / dakSiNadigvartinastu tadviparItA iti // 38 // 1128___ 'ityuktaM bhavanavAminA devAnAmunkRSTamAyuH; samprati bhavanavAsivyantaradevInAmAha-'anhuDe' 1146 tyAdi, 'asurayoH-asurendra yozca marabalinAmnoyugalaM asurayugalam , tasya devInA yathAkramamuskRSTamAyurardhacaturthAni ardhapazcamAni ca panyopamAni / camarendradevInAM sArdhAni trINi, balIndradevInA tu sArdhAni pra. A. catvAri palyopamAnItyarthaH / zeSArNA nAgakumArAdyadhipatInAM tUttaradigvartinAM tathA 'vaNa' ti vanacarANA"vyantarANAmuttaradakSiNadigdhatinA cazabdAt dakSimadigbhAvinAgakumArAdyadhipatInAM ca sambandhinInAM 'devInA yathAkramamuskRSTamAyurdezonaM palyopamamardhapalyopamaM ca / 334 1 dAhiNetyAdi khaM. bR.saM. vRttau ca // 2 bhauttaH stra. / uttarAhInAM-iti vR.saM. vRttau / / 3 uktaM c-khN.|| 4 tulA-bRhatsaGgrahaNIvRttiH pa. ! B taH // 5 sayantarANAmutkRSTamAyurde zonaM palyopamaM dakSiNa khaM. // 6 dekhInAM cotkRSTamAyurdhapalyopamaM cakhaM / STETRai
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyamatra bhAvanA---uttaradigbhAvinAgakumArAyadhipatidevInAmutkRSTamAyudezonaM palyopamam , pravacana dakSiNadigmAvinAgakumArAdhipatirdadhInAM dakSiNoradigbhAvivyantarAdhipatidevInAM cotkRSTamAyuradhaM panyo- 194 dvAre sAroddhAra | pamamiti / kecidvayantarINAM palyopamamutkRSTamAyugahuH 'zrIhIdhRtikIrtivuddhilakSmyaH palyopamasthitaya" bhavanapatyAsaTIke [ ] iti vacanazravaNAn / tacca teSAmAgamAnavagamavijRmbhitam , yaduktaM prajJApanAyAm- . dInA.. dvitIyaH sthitiH ___"ghANamaMtarINaM bhaMte ! kevaikAlaM ThiI pannattA 1, goyamA ! jahanneNaM dasa vAsamahamsAI ukkoseNaM khaNDa: gAthA addhapaligrovamaM' [pada 4 sUtra 364] iti, zrIprabhRtayastu bhavanapatidevyaH / tathA ca saGgrahaNITIkAyAM 1128. // 341 // haribhava mUri:-"tAsAM bhavanapatinikAyAntargatatvAdi" [ ] ti // 36 // atha bhavanapati'vyantaradevadevInAM jaghanyAM vyantaradevAnAmutkRSTAM ca sthitimAha-dase pra. A. tyAdi, sUcakatvAtsUtrasya 'bhavaNa' ttibhavanapatidevAnAm , 'upalakSaNatvAttaddevInAM ca vanacarANA-vyantaradevAnAM taddevInA ca jaghanyena sthitirdaza varSasahasrANi / 'jaghanam-adhastAnikRSTo bhAgaH, tatra bhavaM jaghanyaromamalAdi tacca kila stokam , tato'nyadapi stokaM lakSaNayA jaghanyamityucyate / kevalaM bhAvapradhAnattvAni dezasya ! jaghanyena-jayanyatayA sarvastokatayetyarthaH / tathA vyantarANAM-vyantaradevAnAmutkRSTa sthiti vijAnIyAt "panyopamapramANAm , tadevInA tu palyopamA mutkRSTA sthitiH prAgevokteti // 40 // 334 1vyantaradevadevAnAM khA vyantara devaanaa-si.||2 upalakSaNatvAttadevInAM ca-khaM. vi. naasti| uplkssnntvaatsi.naasti|| praagsi||4jvnyN kha. si. ||50ttN-khN.||6plyopmprmaann-khN / / palyopamaM prmaann-si.||
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH 1128 samprati jyotiSkadevadevImAmutkRSTAM jaghanyAM ca sthitimAha-'paliye' tyAdigAthAdvayam , ||194 dvA jyotiSkadevAstAvacandrA-''ditya-graha-nakSatra-tArakabhedAtpaJcavidhAH, taddevyo'pi pazcavidhA iti sarve'pi bhavanapatyA dazavidhAH / tatra zazinAm-asaGkhyeyadvIpasamudravarticandravimAnavAsiMdevAnAM savarSalakSaM-varSANAM lakSeNAdhika dinAM panyopamamutkRSTamAyuH / evaM svINAm-AdityAnAmazeSANAM sasahasra-varSANAM sahasra NAdhikaM palyopama sthitiH mutkRSTamAyuH / tathA graha-nakSatra-tArANAM palyopamaM palyopamAdhaM palyopamacaturbhAgazca yathAkramamutkRSTamAyuH / gAthA iyamatra bhAvanA-grahANA-bhauma-yudhAdInAM paripUrNa palyopamam ; nakSatrANAm-azvinyAdInAM palyopamArdham ; tArakadevAnAM ca palyopamasya caturtho bhAga utkRSTamAyuriti ! tathA teSAM-candrA-''ditya-graha-nakSatra sArakadevAnAM sambandhinyAH sthiteradha-samapratibhAgarUpaM teSAmeva pra. A. sambandhinIno devInAM krameNotkRSTamAyuH / 'kevalamantyadevIdvike-nakSatra tArakadevIdvaye tadevArdhamadhikaMvizeSAdhikamatraseyam , idamuktaM bhavati-candravimAnavAsinInA devInAM palyopamA pazcAzadvarSasahasrAdhikam , sUryadevInA palyopamA paJcavarSazatAdhikam , grahadevInAM ca pUrNa palyopamA mutkRSTamAyuH / tathA nakSatradevInA panyopamasya caturtho bhAgo vizeSAdhikamutkRSTamAyuH / tArakadevInAM palyopamasyASTamo bhAgaH kizcidadhikamutkRSTamAyuriti / tathA tArakadevadevyoH pRthagabhidhAnAt zeSevaSTasu-candrAdityagrahanakSatradevataddevIrUpeSu bhedeSu pAdaH-palyopamasya caturtho bhAgo jaghanyamAyuH tathA tArakadevAnAM tArakadevInAM ca palyopamasyA- 342 / / STAMza: aSTamo bhAga iti // 41 // 42 / / 1 kevalamantadevI0 rakheM //
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha vaimAnikadevAnAmutkRSTAM sthitimAha--'do sAhI' tyAdi 'saudharmAt-saudharmakalpAdyAvat vana-| zukro-mahAzukrakalpastAvadanena krameNotkRSTA sthitiH pratipattavyA / tathAhi-saudharme kalpe devAnAmutkRSTA sArodvAre sthiti atare, 'tarItumazakyaM prabhUtakAlataraNIyatvAdataraM sAgaropamam , dve sAgaropame ityarthaH / IzAne 194dvAre bhavanapatyAsaTIke te eva dve sAgaropame sAdhike-kizcitasamadhike / sanatkumAre sapta sAgaropamANi / mAhendra tAnyeva sapta sAgaropamANi sAdhikAni / brahmaloke daza sAgaropamANi / lAntake caturdaza, mahAzukra saptadaza / dvitIyaH / sthitiH khaNDa: duvari ekkekamArove' iti tasya-mahAzukrasya kalpasyopari sahasrArAdiSu pratikalpaM prativeyaka gAthA ca pUrvasmAt pUrvasmAdadhikamekaikaM sAgaropamam utkRSTAyazcintAyAmAropayet / tadyathA-sahasrAre'STAdaza // 343 // 1128sAgaropamANyutyutkRSTA sthitiH / Anate ekonaviMzatiH, prANate viMzatiH AraNe ekaviMzatiH, acyute dvAviMzatiH, 'adhastanAdhastane graiveyake trayoviMzatiH, adhastanamadhyame 'caturviMzatiH, adhastanoparitane paJcavizatiH madhyamAghastane par3aviMzatiH, madhyamamadhyame saptaviMzatiH, madhyamoparitane'STAviMzatiH uparitanAdhastane pra. A. ekonatriMzat ; uparitanamadhyame triMzat ; uparitanoparitanaveyake ekatriMzatsAgaropamANyutkRSTA sthitiH||43|| ekaikaddhayA ca ekatriMzato'nantaramanuttareSu dvAtriMzadeva syAt atasteSu pRthagAha-'tettIse' tyAdi, vijayAdiSu-vijaya caijayanta-jayantA-'parAjiteSu caturyu anuttaravimAneSu trayastriMzadatarANi-sAgaropamAA tulA-vRhatsagrahaNIvRttiH p.12|| 2Dhe sAgaropame ityarthaH-tarI0 je. sAgaropame ityartha:-tarI0si vi.|| | // 34 // 3 adhastanAdhastana mu.||4|| catu.si. ki.||
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH svaNDa : 1138811 oyutkRSTA sthitiH / jaghanyA punareteSu vijayAdiSu caturSu ekatriMzatsAgaropamANi / tathA sarvArthasiddhe trayastritsAgaropamANya jaghanyotkRSTA sthitiriti // 44|| atha vaimAnikadevAnAmeva jaghanyAM sthitimAha - 'paliya' mityAdi, iha yathAkramaM padasambandhAt saudharme kalpe eka palyopamam ; IzAne tadeva kiJcitsamadhikaM jaghanyA sthitiH / tata UrdhvaM sanatkumArAdiSu graiveyakAnuttaravimAnAvasAneSu adhaHkalpasthitiH - adhovarttinaH kalpasya yA utkRSTA sthitiH upayu parivarttini saiva jaghanyA sthitiH / anena ca krameNa tAvatpratipattavyaM yAvadekatriMzadatarANi / tathAhi yaiva saudharme sAgaropamadvayarUpA utkRSTA sthitiH saiva taduparivartini sanatkumAre jaghanyA / yaiva cezAne sAtirekasAgaropamadvayasvarUpA utkRSTA sthitiH saiva taduparivartini mAhendre jaghanyA / sanatkumArotkuSTasthitistu sAgaropamasakalakSaNA taduparivartini brahmaloke jaghanyA / tathA coktaM prajJApanAyAm - "maloe kappe devANaM kevaiyakAlaM ThiI pannattA 1 goyamA ! jahanneNaM saca sAgarotra mAI" [pada 4 sU. 419] ti / tasvArtha bhASye tu - "yA mAhendre parA sthitirvizepAcikAni sapta sAgaropamANi sA brahmaloke jaghanyA bhavatI" [ ] tyuktam / brahmalokotkRSTa sthitistu dazasAgaropamAtmikA lAntake jaghanyA | lAntakotkRSTasthitirapi caturdaza sAgaropamarUpA mahAzukre jaghanyA / tadutkRSTasthitistu saptadazasAgaropamasvarUpA sahasrAre jaghanyA / 1 vA.su // 194 dvAre bhavanapatyA dinAM sthitiH gAthA 1128. 1146 pra. A. 335 // 344 //
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana- rodvAre dvatIyaH tadutkRSTasthitiH punaraSTAdazasAgaropamalakSaNA Anate jghnyaa| tadutkRSTasthitistvekonaviMzatisAgaropamasvarUpA prANate jaghanyA / tadutkRSTasthitirapi viMzatisAgaropamAtmikA AraNe jaghanyA / tadutkRSTasthitistvekaviMzatisAgaropamasvarUpA acyute jaghanyA / tadutkRSTasthitistu dvAviMzatisAgaropamarUpA 'adhastanAdhastanadheyake jaghanyA / evamekakaM sAgaropamaM vayatA tAvannayaM yAvadanuttaracatuSke-vijaya-vaijayantajayantA-'parAjitarUpe ekatriMzatsAgaropamANi jaghanyA sthitiH / sarvArthasiddhe punarjadhanyA sthiti sti / ajaghanyotkRSTAyAstrayastriMzatsAgaropamarUpAyA eva sthitestatrAbhidhAnAditi // 45 // samprati vaimAnikadevInAM jaghanyAmutkRSTAM ca sthitimAha--'saparI' tyAdi, iha vaimAnika devInAmutpattiH saudharmezAnayoreva, tAzca dvidhA parigRhItAH-kulAGganA iva, aparigahItAzca-vezyA iva / tatra saparigrahANAM-parigRhItAnAmitarAsAM ca-aparigahItAnAM jaghanyA sthitiH saudharme IzAne ca yathAsaGkhyaM palyaM-palyopamam , sAdhikaM ca / kimuktaM bhavati ?-saudharme parigRhItAnA devInAmaparigRhItAnAM ca devInAM jaghanyAyuH palyopamam / IzAne parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ca devInAM sAdhikaM palyopamamiti / tathA saudharma parigRhItAnAmaparigRhItAnAM ( grandhAgraM 14000 ) cotkRSTamAyuryathAkrama sapta, paJcAzacca palyopamAni, izAne nava, paJcapazcAzacca / iyamatra bhAvanA--saudharme parigRhItAnAmutkRSTamAyuH sapta palyopamAni, aparigRhItAnAM pazcAzat IzAne parigRhItAnAmutkRSTamAyurnava palyopamAni; aparigRhItAnAM ca paJcapazcAzaditi // 46 // 164 // 1 madhastanapraive0 si. vi. // 2 tulA-bRhatsaGamahaNIvRttiH pa. 14 B tH| 195dvAre bhavanapatyA| dinAM sthitiH gAthA 1128. 1146 1345 // pra. A. // 345 //
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 195dvA bhavanapatya dInAM bhavana nA! gAthA 1147 54 dvitIyaH khaNDa: - // 346 // samprati 'bhavaNa' tti paJcanavatyadhikazatatamaM dvAramAha-- satteva ya koDIo havaMti yAvattarI sayasahassA / eso bhavaNasamAso bhavaNavaINaM viyANijA // 4 // ghausaTTho asurANaM nAgakumArANa hoi culasII / pAvattari kaNagANaM vAukumArANa channa uI // 48 // dIvadisAudahINaM vijjukumAriMdaNiyaaggINaM / chaNhapi juyalANaM 'lAvattarimo sayasahassA // 49 // [ vRhatsaGgrahaNI gA. 35.7] iha saMti SaNayarANaM rammA bhomanayarA asaMkhijjA / sattA saMkhijjaguNA joisiNaNaM vimANAo // 50 // [tulA-vRhatsaGgrahaNI gA. 55] battIsa'hAvIsA bArasa aTTha "ya cauro sayasahassA / AreNa baMbhaloyA vimANasaMkhA bhave esA // 51 // paMcAsa patta chacceva sahassA laMta sukka sahassAre / saya gharo ANayapANaesu 'tinnAraNacyae // 2 // 1 bAva0 mu.| prajJApanAsUtre vRhatsalyahINyAmapi-chAva0 iti pAThaH // 2 zya-si. // 3 momAnayarA-tA... 4.sA. nAsti / / vaarnnaacue-vaa-|| RTANTRA pra. A. HEEZE R . .. .mid FAIRESER FACROSTASE A REMEMBRANASI REANTARRANARTERS KH IRCRAHORE MSLOAD M
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ roddhAre TIke ekkArasuttaraM haTimesu sattuttaraM ca majjhimae / sayamegaM uvarimae / paMceva aNattaravimANA // 3 // culasII sayasahassA sattANauI bhave sahassAI / tevIsaM ca vimANA vimANasaMkhA 'bhave esA // 54 // [ bRhatsaGgrahaNI 117-20] 'satteva ya' gAhA, bhavanavAsinAM devAnAM dazasvapi nikAyeSu sampiNDaya cintyamAnAni sarvANyapi bhavanAni sapta koTayo dvAsaptatizca zatasahasrANi-lakSAH bhavanti 77200000 / eSa bhavanapatInAM bhavanasamAso bhavanasarvasaGkhyA iti vijAnIyAt / etAni ca azItisahasrAdhikalakSayojanAhalyAyA ratnaprabhAyA adha upari ca pratyekaM yojanasahasramekaM "muktvA zeSe'STasaptatisahasrAdhikalakSayojanamAne madhyabhAge'vagantavyAni / anye vAhuH- 'navateyojanasahasrANAmadhastAdbhavanAni / anyatra coparitanamadhastanaM ca yojanasahasra muktvA sarvatrApi yathAsambhavamAvAsA iti // 47 // . samprati bhavanavAsinAmeva pratinikAyaM bhavanasaGkhyAmAha-'cau' ityAdi, asurANAM- 'asurakumArANAM dakSiNottaradigbhAvinAM sarvasaGkhathayA bhavanAni catuHSaSTiH zatasahasrANi-lakSA bhavanti 6400000 / evaM nAgakumArANAM caturazItirlakSAH 8400000; kanakAnA-suvarNakumArANA dvisaptatirlakSAH 7200000; bhavanapata dInAM bhavanA gAthA 1145 54 347 // pra. A .. 1 muynaa-saa.||2bhvnti-je. nAsti // 3 tulA vRhatsaMgrahaNI malaya vRttiH pa. 23 // 4 mukvA sarvatrApi yathAsammabamAvAsAditi yojnmaane-khN0| muktvAsarvatrApi yathAsambhavamAvAsA iti-si0 vi0||5nvti yojanA khaMnikyojana si.bi.||6asurkumaaraadiinaaN-khN.vi.||7mvnaani-khN. nAsti / / bhkaani-mu-naasti| evmpre'pisheym||
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: __||348 // vAyukumArANAM paNNavatilakSAH 6600000; dvIpakumAradipakumArodadhikumAravidyutkumArastanitakumArAgnikumArANAM SaNNAmapi dakSiNottaradigvartilakSaNayugmarUpANAM pratyekaM paTsaptatiH SaTsaptatirlakSA bhavanti bhavanAnAm 7600000 / eSAM ca sarveSAmapyekatra mIlane prAguktAH saGkhyA bhavanti' 77200000 bhavanapatyA // 48 // 4 // dinAM samprati vyasaranagarayasayatAmAha---'ihe tyAdi, iha-tiryagloke ratnaprabhAyAH prathame / bhavanAni yojanasahasra ratnakANDarUpe adha upari ca pratyekaM yojanazatavirahite vanacarANA-vyantarANAM ramyANi- gAthA ramaNIyAni, bhUmau bhavAni bhaumAni-bhUmyantavartIni nagarANyamaGkhyAtAni santi / ramyatA caiteSu nityamuditaiya'ntarargatasyApi kAlasyAvedanAt / yadAha--- 2 tahiM devA vaMtariyA varataruNIgiyavAiyaraveNaM / pra.A. nicvaM suhiyA pamuiyA gayaMpi kAlaM na yAti // 1 // " [bRhatsaM. candra. gA, 33] 337 yAstu manuSyakSetrAta hidvIpeSu samudreSu ca vyantarANAM nagaryastA jIvAbhigamAdizA bhyo'va. seyAH / tebhyo'pi vyantaranagarebhyaH saGkhyeyaguNAni jyotiSkANA jyotiSkadevAnAM vimAnAni / / 50 // samprati dhaimAnikadeva vimAnasakhyAmAha--'battIse' tyAdi gAthAcatuSkam , brahma lokAd- 'brahmalokaparyantAdArataH-arvA ; kimuktaM bhavati ?-brahmalokamabhivyApya eSA vibhAnasaGkhyA // 348 // 10ti-je. vaM. si. vi. // 2 tehi-khaM. si. / A tatra devA vyantarA varataruNIgItavAdivaraveNa / nityaM sukhitapramuditA gatamapi kAlaM na jAnanti / / / / 3 vimAnAnAM sngkhyaa-mu.|| 4 tulA-bRhatsapraNIvRttiH pa. 47 // 5 brahmalokacaramaparyantA0 mu.||
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ MANIrrenimittandndianmanNewHAIRHATHORasmAINTEmwwendrantetntnessesMIGRem. pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH // 34 // bhavati / tadyathA-saudharme kalpe dvAtriMzadvimAnAnAM zatasahasrANi 3200000, IzAne'STA viMzatiH 2800000, sanatkumAre dvAdaza 1200000, mAhendre'STau800000 brahmaloke catvAri 400000 // 51 // 196 dvAre tathA-'paMcAse'tyAdi, atrApi pUrvArdhe 'kalpakrameNa saGkhyA padayojanA / lAntake pazcAzadvimAnAnAM devaanaa| sahasrANi 50000; mahAzukre catvAriMzada 40000; sahasrAre SaT sahasrAH 6000 / tathA Anata-prANa- / dehamAnam tayordvayoH samuditayozcatvAri vimAnazatAni 400 / tathA 'AraNA-'cyutayoyoH samuditayostrINi gAthA vimAnazatAni 3.0 // 52 // 1155.8 tathA-'egAre' tyAdi, adhastaneSu triSu aveyakeSu samuditeSu vimAnAnAmekAdazottaraM zatam 110 madhyame graiveyakatrike samudite saptottaraM zatam 107 / uparitanaveyakatrike samudite zatamekama 100, sarvAntimapratare tu vijayAdIni paJcaivAnuttaravimAnAni 5 // 53 // pra.A. atha vimAnAnAM sarvasaGakhyAmAha-'culasII' tyAdi, 'anantareNa gAthAtrayeNAbhihitAnA vimAnAnAmeSA sarvasaGkhyA-caturazItiH zatasahasrANi saptanavatiH sahasrANi trayoviMzatizca vimAnAnIti 8497023 // 54 // 195 // samprati 'dehamANaM' ti SaNNavatyadhikazatatamaM dvAramAha bhavaNavaNajoisohammIsANe satta huti rayaNIo / ekkekkahANi sese duyuge ya duge caukke ya // 55 // 1 klpe-vN.vi.||2 tathA.khaM. vi. nAsti / / |bhnntr gAthAtrayAmi mu.||40ti (8467023)-mu.|| ------- // 34 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre sIke 196dvAre devAnAM dehamAnam dvitIyaH 1055-8 // 350 // gevijjesudoni 'ya egA rayaNI aNuttaresu bhace / bhavadhAraNina esA ukkosA hoi nAyacyA // 56 // samvesukkosA joyaNANa veubdhiyA sayasahassa / geviSa Nattaresu uttaraveubdhiyA nasthi // 5 // aMgulaasaMtrabhAgo jahanna bhavadhAraNija pAraMbhe / saMkhesA avagAhaNa uttaraveubdhiyA saaci||58 [bRhatsaGgrahaNI 143-44,148,150] "bhavaNe tyAdigAthAcatuSTayam , 'mavanapati-vyantara-jyotiSkamAdharmazAneSu devAnAmunsedhAGgulena dehamAnamutkarSataH sapta ratnayo-hastA bhavanti / zeSe dvike dvike dvike catuSke ca ekaikahAni:-ekaikahastaviSayA haaniyktvyaa| tadyathA-sanatkumAra-mAhendrayorutkaSataH paT hastAH zarIrapramANam : brahmaloka-lAntakayoH pazca; zukra-sahastrArayozcatvAraH, Anata-prANatA-''raNA-'cyutepu traya iti / nathA greveya kepakarSataH zarIrapramANaM dvau rasnI / ekazca raniranuttareSu bhavet , eSA ca saptahastapramANAdikA utkRSTAyagAhanA bhavadhAraNIyA veditavyA // 55 // 53 // __ "sAmpratamuttaravai kriyarUpAvagAhanAmAnamAha--'sabbesu' ityAdi, bhavanapatyAdiSu acyutadevalokaparyanteSu sarveSvapi devAnAmuttarakriyA tanurutkarSato yojanAnA 'zatasahasra, yojanalakSapramANA bhavatI 1vitaa.||2 saataa.||3 sulA:vRhatsagrahaNIvRttiHpa. 65 taH // 4 tulA-halsAmahaNIvRttiH pa.69 // 5 srvessaampi-muH|| 6 draSTavyA manuyogadvArasvatiH pa. 165 // pra. A. 337 // 350 // OSHO wamyammatomyaminimum NUMANORAwaowwwmore sinationshion l ineK wwN0000000000wwwINITINENERONMHARAT AMINORITAMARHWAGHAWANING ANMainintidoindantination ............................................... -rihirii ma rAyiaaMotivationals marana H
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 197dvAre devAnA lezyAH gAthA tyarthaH / aveyakeSu anuttareSu ca devAnAmuttarakriyA tanurnAsti / satyAmapi zaktI prayojanAbhAyatastadakaraNAta uttaravaikriya hyatra gamanAgamananimittaM 'paricAraNAnimittaM vA kriyate, na caiteSAmetadastIti / / 57 / / samprati jaghanyato bhavadhAraNIyAmuttaravaikriyA cAha-'aMgule' tyAdi, sarveSAmapi bhavanapatyAdInAM bhavadhAraNIyA-svAbhAvikyavagAhanA jaghanyAgulasyAsakhye yo bhAgaH / sA ca prArambhe 'utpattiprathamasamaye samavaseyA / uttaravaikriyA punaravagAhanA jaghanyA'gulasya saGkhathe yo bhAgaH / paryAptatvena tasya tathAvidhajIvapradezasaGkocAbhAvAt / sA'pi prArambhe uttaravaikriyazarIranirmANaprathamasamaye draSTacyA // 58 // 166 // sAmprataM 'lesAu' ti saptanavatyadhikazatatamaM dvAramAhakiNhA nIlA kAU teUlesA ya bhavaNavaMtariyA / joisasohamIsANa teulesA muNeyavvA // 56 // kappe saNakumAre mAhiMde ceva baMbhaloe ya / :. eesu pamhalesA teNa paraM sukkalesAo // 6 // kiNhA' ityAdigAthAdvayam , bhavanapatayo vyantarAzca kRSNa-nIla-kAyota-tejolezyAkAH / kRSNA nIlA kApotI taijasI ceSAM lezyA 'bhavantItyarthaH / tatrApi paramAdhArmikAH kRSNalezyAH / tathA jyotikeSu saudharmezAnayozca devAstejolezyAkA jJAtavyA / tathA sanatkumAra-mAhendrabrahmalokAkhyeSu triSu kalpeSu 1paricarANA khN.| parivArANA si.||2 utpannapra. je.si. // 3 tasya-si.vi. nAsti / / 4 mssnnvNtryaa-si.ki.|| 5 mavatItyarthaH-khaM. si.|| 6 draSTavyA jIvasamAsavRttiH ( pa. 73 ) / pra.A. // 35 //
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 352 // devAH padmalezyAkAH / tato brahmalokAtparam - UrdhvaM lAntakAdiSu anusaravimAnAnteSu devAH zuklalezyA jJAtavyAH / sarvA api ca lezyA yathottarasthAnaM vizuddhavizuddhatArA boddhavyAH / are bhAlezyA 'vo'vasthitA kRSNAdidravyarUpA dravyalezyA eveha pratipattavyAH, na bhAvalezyAH aaraatara | nApi bAhyavarNarUpAH bAhyavarNasya devAnAM prajJApanAdau pArthakyenoktatvAt / etacca nArakalezyAdvAre prAgevoktam / bhAvalezyAstu devAnAM pratinikAyaM yathAsambhavaM SaDapi bhavanti / tathA ca svArthamUlIkA haribhadrasUri :- "bhAvalezyAH paDapISyante devAnAM pratinikAya" [ ] miti 46 // 60 // 197 // idAnIm 'ohinA'' tyaSTanavatyadhikazatatamaM dvAramAha sakkIsANA padamaM docca ca sakumAramAhiMdA taccaM gha baMbhalaMtaga sukkasahassAraya utthi ANayapANayakappe devA pAsaMti paMcama puDhava taM ceva AraNaccuya ohiNANeNa pAsaMti saptami Mei gs hiDimamajjhimagevijjA bhinaloganAliM aNuttarA pAsaMti 1 - mu. nAsti // 2 0 hetavo bhavasthitAH-mu. // 3 te tA. // raftar devA 1 // 62 // 1 // 62 // 1 // 63 // 198 dvAre devAnAmadadhiH gAthA 11616 pra. A. 338 / / 352 / /
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre saTIke 198dvAre devAnAmavadhiH gAthA dvitIyaH yANaM eesimasaMkhejjA tiriyaM dIvA ya sAgarA ceva / bahuyayaraM uparimayA uDDa ca sakappathUbhAI' // 4 // saMkhejjajoyaNA devANaM ahasAgare UNe / teNa paramasaMkhejjA jahannayaM pannavIsaM tu // 65 // [ bRhatsaGgrahaNI 220-4] bhavaNavaivaNayarANaM uDDa bahuo aho ya sesANaM / / joisaneraha _tiriyaM orAlio citto // 66 // 'sako' tyAdigAthASTakam , 'zakrezAnau-saudharmazAna kalpadevendrau, upalakSaNametat indrasAmAnikAdayazvotkRSTAyuSaH, evamanyavagpyuNalakSaNavyAyAnaM tavyam : prathamA-ratnaprabhAkhyA pRthivIM yAvat ratnanabhAyAH pRthivyAH sarvAdhastanaM bhAgaM yAvadutkRSTato'vadhinA pazyataH / sanatkumAra-mAhendrAvindrau dvitIyAMzarkarAprabhAM pRthivIM yAvat ; zarkarAprabhAyAH pRthivyA adhastanaM sarvAntiyaM carama bhAgaM yAvadityarthaH / ekamuttaratrApi bhAvanIyam / brahmaloka-lAntakau tRtIyAM-bAlukAprabhA yAvat / zukrasahasrArau caturthI paGkaprabhA yAvat / tathA Anata-prANatakalpayordevAH-indra-tatsAmAnikAdayaH paJcamI pRthivIM-dhUmaprabhA yAvadavadhinA pazyanti / AraNAcyutadevA api tAmeva paJcamI pRthvI "yAvat pazyanti, navaram Anata-prANatadevezya AraNAcyutadevAstAmeva vizuddhatarAM bahuparyAyAM ca / tatrApyAnatadevebhyA prANatadevAH, AraNadevebhyazcAcyutadevAH pra.A. 338 106.mu.||2 joisimu.|| 3 tulA-bahatsampahaNI vRttiH pa.86 tH||40klpendrau-mu.||5 yAvat tathA Anata. mu.|| sAsa
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: / / 354 / / : savizeSAM pazyanti / uttarottaradevAnAM vimala- vimalatarAvadhijJAna sadbhAvAt / evaM prAguttaratra ca sarvatra tration | atarra 'Adheye AdhAropacArAt' tanivAsino devAH SaSThIM tamaHprabhAM pRthivIM yAvatpazyanti / 'uparitanA - uparitanagraiveyakavAsino devAH saptama pRthivIM yAvat / anusaraghimAnaaferstu devAH sabhAM paripUrNA lokanADa - lokamadhyavartinIM trasanADImadhastAdavadhinA pazyanti / uktaM ca tattvArthabhASye "anuttaravimAnavAsinastu kRtsnAM lokanAli pazyantI" [a. 4. sU. 21] ti / anye tu svafvamAnadhvajAdUrdhvamadarzanAt kiJcidUnAM lokanADa pazyantItyAhuH, tadevamadhastAdavadhiviSayabhUtaM kSetramuktam / / 61 / / 62 / / 63 / / samprati tadeva tiryagUrdhva cAha - 'eesi' mityAdi eteSAM zakrezAnAdidevAnAM tiryak tiravInamavadhiviSayaM kSetramasaGkhyeyA dvIpA : sAgarAcA asaGkhyAtAn dvIpAnasaGkhyAtAMzca samudrAnavadhinA tiryakpazyantItyarthaH / kevalametadeva dvIpasamudrAsaGkhyeyakam 'ucarimayA" iti upayu parivartikalpavAsino devA bahukataram ; upalakSaNametat bahukatamaM ca tiryagavadhinA pazyanti / uparyuparidevalokanivAsinAM vizuddhavizuddhatarAvadhijJAnasadbhAvAt / UrdhvaM punaH sarve'pi zakrAdayo devAH svakalpastUpAdIn - svasvavimAnacUlAdhvajAdikaM yAvatpazyanti na parataH / tathAmathasvAbhAvyAt / 1 uparitanAsu nAsti / / 2 0 iti tattvArtha mAdhye pAThaH // 3 0gA-khaM. vi. // 4 lagrahaNI devamadrIya vRttiH pa. 72 // 198dvAre devAnA mavadhiH gAthA 1162-6 pra. A. 338 // 354 //
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pravacana- sArodvAre 198 dvAre devAnAmavadhiH gAthA dvitIyaH * jaghanyataH punaramI sarve'pi saudharmAdayo'nuttarakmiAna'vAsiparyantA agulAsaGkhyeyabhAgamAtra kSetraM pazyanti / tathA cAvazyakacUrNi: "vaimANiyA sohammAo Arambha jAva sabvaTThasiddhagA devA tAva jahanneNa aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ohiNA jANaMti pAsaMti / " [bhA. 1 / 5. 53] .... nanvaGgulAsaGkhyeyabhAgamAtrakSetramito'vadhiH sarvajadhanyo bhavati / sarvajadhanyazcAvadhistiyaMgmanuSye veva na zeSeSu / yaduktam-+'ukkoso maNAsu maNussaterinchaemu ya jhnno|' [ ] 1 tatkathamiha vaimAnikAnAM sarvajaghanya uktaH 1, ucyate, saudharmAdidevAnAM pArabhaviko'pyupapAtakAle'vadhiH sambhavati / sa ca sarvajaghanyo'pi kadAcidavApyate / upapAtAnantaraM tu devabhavapratyayajaH / tato na kazciddopaH / yadAha jinabhadragaNikSamAzramaNa:-- A"mANiyANamaMgulabhAgamasaMkhaM jahannao hoi / uvavAo parabhavio tambhavajo hoi to pachA // 1 // " pAramavikatvAcAyaM sUtrakRtA nokta iti // 6 // uktaM vaimAnikAnAmadhastiryagUrdhva cAvadhikSetram , atha sAmAnyataH zeSadevAnAmAha-'saMkhejje' tyAdi, devAnAM-bhavanapati-vyantara-jyotiSkANAmardhasAgaropamapramANe kizcidanAyuSi sati saMkhyeyAnyeva + utkRSTo manuSyeSu manuSyatiyakSa ca jghnyH|| mAnikAnAmagulAsaMkhyamAgo jaghanyato mavati / aupapAtikaH (upapAte) pArabhavika tadbhapajo bhavati tat pazcAt // 1 // 1 vAsinaH paryantA-si. ! vAsine paryantA-je, 2 kadAcidoSaH mu.|| pra. A. 33 /
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 35 // yojanAni avadhiparicchedyakSetram / tataH paraM saMpUrNArdhasAgaropamAdika AyuSi sati punaH asaGkhyeyAni yojanAni / kevalamAyuddhyA yojanAsaGkhyAtakasyApi vRddhirvAcyA / jaghanyaM 'punaravadhikSetraM paJcaviMzati | 198dvAre | devAnAyojanAni / tAni ca yeSAM sarvajaghanya dazavarSasahasrapramANam AyusteSAmeva bhavanapativyantarANAM draSTavyAni-na-- | mavadhiH zeSANAm / Aha ca bhASyakRt gAthA A "paNavIsajoyaNAI dasavAsasahassiyA ThiI jami'' [ ] miti / 1161-6 jyotiSkAH punarasaGkhyeyasthitikatvAjjaghanyato'pi saGkhyeyayojanapramitAn saGkhyeyAn dvIpasamudrAnavadhijJAnataH pazyanti / utkapato'pi tAneva / kevalamadhikatarAn / uktaM ca prajJApanAyAm - pra. A. "joisiyA NaM bhaMte ! kevaiyaM khetaM ohiNA jANaMti pAsaMti ?, goyamA ! jahanneNavi saMkhejje 339 dIvasamudde, ukkoseNavi saMkhejje dIvasamudde" [pada 33, sU. 1197] iti // 65 / / atha nArakatiryaGanarAmarANAM madhye kasya kasyAM dizi prabhUto'vadhiriti pratipAdayabhAha'bhavaNe tyAdi, bhavanapatInAM vyantarANAM cAvadhiruvaM bahukaH-prabhRtaH / zeSAsu ca dikSu svalpaviSaya evAvadhiH / evamagre'pi bhAvanIyam / zeSANAM tu vaimAnikadevAnAM punaradhaH prabhUto'vadhiH, jyotiSkanArakANAM niryakprabhataH / // 356 // 1 tu puna0 mu. // A paJcaviMzatiyojanAni dazavarSasAhasrikA sthitiyeSAm //
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- pArodAre saTIke 199dvAre devAnA dvitIya mutpatti // 357 // tathA tiryagmanuSyANAM sambaMdhyavadhiraudArikAvadhirucyate / ayaM tu citro-nAnAprakAraH, keSAzciya bahaH, anyeSAM svadhaH, pareSAM tu tiryaka , kepAzcita tulya iti bhAvaH // 66 // 16 // samprati 'uppattIe viraho ti navanavasyadhikazatatamaM dvAramAha-- bhavaNavaNajoisohamIsANa caucIsaI' muhuttA u / ukkosa virahakAlo savvesu jahanao samao // 67 // nava diNa vIsa muhuttA bArasa dasa ceva diNa muhuttA u / bAvIsA addha ciya paNayAla asIha divasasayaM // 6 // saMkhijjA mAsA 'ANayapANaya taha AraNacyue vAsA / saMkhejjA vinneyA gevijjesu ao vocchaM // 66 / "hihime vAsasayAI 'majjhime sahasAi uvarimaM lakkhA / sakhijjA cinneyA 'jahasaMkheNaM tu tIsupi // 7 // paliyA asaMskhabhAgo ukkoso hoi birahakAlo u / / vijayAisu nihivo sabvesu jahannao samao // 71 // [bRhatsaGgrahaNI gA. 150-4] 1 nya-si. / vya-iti vRhatsamahINyA pAThaH // 2 saMkhijja maas-muH| tulA-bRhatsaMgrahaNI // 3 bANayapANaesutA. si.|| 4hidima-tA. // 5 majjhima-mu. / mjjhimi-taa| bahasamahaNyAmapi manijhame-iti // 6 jhaa-si.|| 7 agaa-mu.1150saa-si.vi.|| viraha gAthA 11670 1171 pra. A. 339 // 35 //
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pAroddhAre paTIke 199dvAre devAnAmutpatti virahA gAthA dvatIyaH eNDa: 1171 'bhavaNe' tyAdigAthAcatuSkam , iha bhavanapatyAdiSu devAH prAyaH satatamutpadyante kadAcideva tvantaram , taca sAmAnyena caturvidheSvapi samuditeSu deveSu dvAdaza muhuurtaaH| tadanantaramavazyamanyatamasmin kazciddeva utpadyate 'iti / uktaM ca ."gamayatirinarasuranArayANa viraho muhattabArasagaM" [ ] iti / / vizeSatastu bhavanavAsiSu vyantareSu jyotiSkeSu saudharme IzAne ca pratyekamutkarSata uppaatvirhkaalshcturviNshtimuhrtaaH| iyamatra bhAvanA-bhavanavAsyAdiSu madhye pratyekamekasmin bahuSu vA devepatpanneSu satsu anya utkRSTamantaraM caturvizatiM muhUrtAn kRtvA niyamataH samutpadyate iti / jaghanyata upapAtavirahakAlaH sarveSvapi bhavanavAsivyantarajyotiSkasaudharmezAnarUpeSu ekaH samayaH / kimuktaM bhavati ?-eteSu paJcasvapi sthAneSu pratyekamekasmin bahuSu vA samutpanneSvanyaH samayamekamantaraM kRtvA samutpadyata iti / 'zeSaH sarvo'pyupapAtavirahakAlo madhyamo veditavya iti // 67 // __ "sanatkumAre devAnAmutkarSata upapAtavirahakAlo nava dinAni-rAtrindivAni viMzatizca muhUrtAH, mAhendre dvAdaza dinAni daza ca muhUrtAH; brahmaloke sArdhAni dvAtriMzatidinAni; lAntake pazcacatvAriMzadinAni, mahAzukre'zItidinAni, sahasrAre divasazatam- ahorAtrazatam / / 68 / / / .. 1. eka-muH / / 2 bhAdvAraM tulA-vRhatsaGgrAiNIvRttiH pa. 70 taH // 3 sanatkumAre zeSaH-je. si. di.|| 4 sarvopyumapAto veditavya-je. si.|| 5 sanatkumAre kalpe de0 mu.|| / garbhajatiyekanarasuranArakANAM viraho muhUrtAnAM dvAdazakam / pa.A. T - 11358 // RS NROERRISHTRANJARAT
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: / / 359 / / Anate prANate ca pratyekamutkarSata upapAtavirahakAlaH saGkhyeyA mAsAH / kevalamAnatApekSayA prANate prabhUtA veditavyAH te ca varSAdarvAgeva / tathA AraNe acyute ca pratyekaM sakhyeyAni varSANi, navaramatrApyAraNApekSayA'cyute prabhUtAni tAni ca varSazatAdavageva, ataH paraM graiveyakeSUtkarSata upapAtavirahakAlaM vakSye / / 69 / / pratijJAtamevAha 'hiDime' tyAdi, triSvapi 'adhastanAdiSu graiveyakatrikeSu yathAsaGkhyena saGkhyeyAni varSazatAni varSasahasrANi varSalakSaNANi ca vijJeyAni, tathAhi adhastanagraiveyakatrike utkRSTa upapativirahakAlA sapA varSazatAni tAni varSAdArataH / madhyamagraiveyakatrike saGkhyeyAni varSasaha - khANi / tAni ca varSAdarvAk / uparitanagraiveyakatri ke sakhyeyAni varSalakSANi / tAni ca varSako thA Arato draSTavyAni / anyathA koTIgrahaNameva kuryAdityevaM sarvatra bhAvanIyam / iyaM ca vyAkhyA haribhadrasUrikRtasaGgrahaNITI kA nusArataH, anye tu sAmAnyenaiva vyAcakSata iti // 70 // sAmpratamanuttaravimAneSu upapAtavirahakAlamAnamAha - 'paliye tyAdi, vijayAdiSu - vijaya vaijayantajayantA 'parAjitarUpeSu caturSu vimAneSUtkRSTa upapAtavirahakAlo'ddhApalyopamAsakhyeyabhAgaH / tuzabdasyAnuktasamuccayArthatvAtsarvArthasiddhe palyopamasya saGkhyeyo bhAgaH / tathA ca prajJApanA "sava siddhadevA NaM bhaMte! kevakAlaM virahiyA uvavAeNaM pannattA 1, goSamA ! jahanneNaM evaM samayaM ukoseNaM palio massa saMkhejjahabhAga " [pada 6 / sa. 605 ] miti / 1 adhastanamadhyamo paritanaye deyaka trikeSu- mu.| adhastanAsu yathA0 saM0 vi0 // 2 yathAsaGkhyaM saM0 vaM / yathAsakhyeyAni-si / / 3 sambaddha siddha-khaM. // 199 dvA devAnA mutpatti virahaH gAthA 1167 1171 pra. A. 340 / / 359 // /
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: // 360 // jaghanyataH punaH sarveSvapi sanatkumArAdiSvanuttarAnteSu upapAtavirahakAla ekaH samaya iti // 71 // 166 // samprati 'uNA viraho' ti dvizatatamaM dvAramAha devesu 1 reatevirahakAlo eso jaha vaNNio ya uNAvi evaM savvesiM hoi vinneyA || 72 / / [ bRhatsaGgrahaNI gA. 155 ] 'uvavAya' gAhA, upapatanamupapAtaH - tadanyagatikAnAM sattvAnAM devatvenotpAdaH, tasya virahakAla:antarakAlaH, epa:- caturvizatimuhUtAdika utkRSTo jaghanyatatra yathA deveSu 'prAgevavarNitaH, evam anenaiva prakAreNa sarveSAM devAnAmudvartanA'pi vijJeyA / tadyathA-bhavanavAsivyantarajyotiSkasaudharmezAna devAnAmutkRSTa udvartanAvirahakAlazvaturviMzatirmuhUrtAH / sanatkumAre nava dinAni viMzatizca muhUrtA mAhendre dvAdaza dinAni daza ca muhUrtAH brahmaloke sAdha dvAviMzatirdinAH; lAntake paJcacatvAriMzadinAH; zukre azItirdinAH, sahasrAre dinazatam, Anata - prANatayoH saGkhyeyA mAsAH AraNA'cyutayoH saGkhyeyAni varSANi, adhastaneSu triSu graiveyakeSu saGkhyeyAni varSazatAni madhyameSu triSu saGkhyeyAni varSasahasrANi uparitaneSu * triSu saGkhyeyAni varSalakSANi vijayAdiSu caturSu palyopamA saGkhyeyabhAgaH, sarvArthasiddhe 'punaH palyo - pamasakhyeyabhAgaH / 'jaghanyaH punaH sarveSAmapyudvartanAvirahakAla ekaH samaya iti // 72 // 200 // 1 prAgupadha* mu. // 2 tulA - bRhatsaGgrahaNIvRttiH pa. 71 // 3 triSu si. vi. nAsti // 4 ca punaH palyo0 mu. // 5 jaghanyataH- mu. // 200 dvAre devodra tainA virahaH gAthA 1172 pra. A. 339 // 360 //
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAM pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 361 // idAnIm 'imANa saMkha' syekottaradvizatatamaM dvAramAha eko do va tina va saMkhamasaMkhA 'ya egasamaerNa 1 uvavajjanevaiyA uccatAvi emeva // 73 // [ bRhatsagrahaNI gA. 156 ] 'eko va' gAhA, 'bhavanavAsyAdiSu pratyekamekasmin samaye jaghanyataH eko dvau vA trayo vA utpadyanteH utkarSataH saGkhyAtA asaGkhyAtA vA / kevalaM sahasrArAdu sarvatrotkarSataH saGkhyAtA eva vaktatryAH nAsaGkhyAtAH yato "manuSyA evaM sahasrArAduddharvaM gacchanti, na tirynyco| manuSyAzca saGkhyAtA ea | 'uccatAvi emeva' ti udvartamAnA api santo bhavanapati vyantarAdibhya evamevodvartante / * tadyathA - jaghanyata eko dvau vA trayo vA utkarSataH samAyAtA asakhyAtA vA yAvatsahasrArakalpaH | sahakhArakalpAddharvamutkarSataH saGkhyAtA eva cyavanteH AnatAdicyutA hi manuSyeSvevAgacchanti na tiryakSu, manuSyAzca saGkhyAtA eveti ||73|| 201|| idAnIM 'jammi eyANa gaha' ti dvaya taradvizatatamaM dvAramAha-"garbha puDhavI AravaNassa pajjata saMkha' jovIsu erregur bAso sesA paDisehiyA ThANA ||74 || [ bRhatsagrahaNI gA. 180] 1 utA / va-iti bRhatsahaNyAm // 2 tulA - bRhatsagrahaNIvRttiH pa. 71 // 3 manuSyANAM je. / / 4 iyamebo0 . // 5 te ca ja0mu0 / tathA ja0 si. vi. // 6 kappe - je. // * nIvesu -vA. // 201-2 dvArayoH devAnA mudvartanA saGkhyA gavizva gAthA 1173.6 pra. A. 341 / / 361 / /
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIka pAyarapajjattesu surANa bhUdagavaNesu uppattI / pravacanaIsANatANaM ciya tatthavi na uvvagANaMpi // 75|| 202 dvAre sAroddhAreANayapabhiIhito jANuttaravAsiNo 'caviUNaM / devAnAM maNuesu ciya jAyai niyamA 'saMkhejjajIvisu // 76 / / / gatiH dvitIyaH 'puDhavIAu.' gAhA, svargAda- devotpAdasthAnAccyutAnAM sAmAnyena bhavanapati-vyantara-jyotiSka gAthA vaimAnikAnA devAnAM vAso-vasanamutpattirityarthaH, pRthivIkAye apkAye vanaspattikAye tathA garbhajeSu paryA |1174-6 // 362 // pteSu saGkhyAtavarSajIviSu tiryagmanuSyeSu bhavati / zeSANi punaH sthAnAni-tejaskAyavAyukAyadvitri caturi pra.A. ndriyAsaGkhyAtAyuSkasammRrchimAparyAptatiyagnaradevanArakarUpANi pratiSiddhAni tIrthakaragaNadharaiH // 74|| atreca vizeSamAha-'thAyare' tyAdigAthAdvayam , pRthivyudakapratyekavanaspatiSvapi cAdaraparyApteSveva surANAM-devAnAmutpattiH, na punaH sUkSmapRthivyapkAyikeSu sAdhAraNavanaspatiSu aparyApteSu cAdarapRthivyapratyekavanaspatiSveveti / tatrApIzAnAntAnAmeva 'devAnAmekendriyetpattiH, na tUddharvagAnAM sanatkumArAdInAm , te hi paJcendriyatiryamanuSyezvotpadyante / / 75 // tathA AnataprabhRtibhyaH-AnatakalpadevAnArabhya yAvadanuttaravAsino devAH svasthAnAccyatvA niyamataH saGkhyAtavarSAyuSkeSu manuSyeSveva jAyante / naikendriyeSu nApi tiyakSviti bhAvaH // 76 // 202 / / 1 cave UrNa-bhuH // 2 saMkhijja0 mu.|| 3 tujhA-yAtsalmahaNIbhRttiH pa. 7A || 4 dekhAnAmekendriyagaNe utptti:-si.vi.|| 1 // 362 / /
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre saTIke dvitIyaH 203dvAre devAnAmAgatiH gAthA 11778 // 363 // pra. A. idAnIM 'jatto AgaI esiM' ti vyuttaradvizatatamaM dvAramAha-- pariNAmavisuddhIe deviyakammabaMdhajogAe paMciMdiyA u gacche naratiriyA sesapaDiseho // 77|| AIsANA kappA uvavAo hoha devadevINaM / satto paraMtu niyamA devINaM nathi uvvaao||78|| [ bRhatsaGgrahaNI gA. 157, 184] 'pariNAma.' gAhA, 'pariNamanaM pariNAmo-mAnasiko vyApAravizeSaH / sa ca dvidhA-vizuddho'vizuddhazca / tatra yo vizudraH sa devamatikAraNamiti tatpratipAdanArtha vizuddhigrahaNam , pariNAmasya vizuddhiH pariNAmavizuddhiH, tayA , prazastena mAnasavyApAraNetyarthaH / etena zubhAzubhagatyavAptau manovyApArasyaiva prAdhAnyamAha / sApi ca pariNAmavizuddhiH kA'pyutkarSa prAptA muktipadasyaiva prApikA / atastannivRttyarthamAhadevAyuHkarmabandhanayogyayA hetubhUtayA, paJcendriyAH, tuzabda ekkArArthaH, paJcendriyA eva naikendriyadvIndriyAdaya ityarthaH, narA-manuSyAstiryazcazca deveSu madhye gacchanti / zeSANAM tu suranArakANAM devagatigamane pratiSedho jJAtavyaH / na khalu devA nArakA vA svAyuHkSaye'nantaraM devatvenotpadyanta iti / / 77 // ___ samprati prasaMgato devadevInAmutpattisthAnamAha--'AIsANe tyAdi, A 'IzAnAva-IzAnakalpamamivyApya / kimuktaM bhavati 1-bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmezAnadeveSu devAnAM devInA copapAtojanma bhavati / tata:-IzAnAtparamRrva sanatkumArAdiSu devInAmupapAto nAsti kintu devAnAmeva kevalAnAm / 1 tulA-bRhatsaM. vRttiH pa. 1 taH // 2 tuLA bRhatsaMgrahaNIvRttiH pa. 78 //
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalaM sanatkumArAdidevAnAM stAbhilASe sati devyaH khalvaparigrahItAH saudharmAdIzAnAcca sahasrAraM yAvadnapravacana 204 dvAre cchanti na parata iti / sAroddhAre siddhigatitathA acyutAtparataH surANAmapi gamAgamau na staH / tatrAdhastanAnAmRrva zaktyabhAvAt / uparitasaTIke virahA nAnAM vihAgamane prayojanAbhAvAt / greveyakA-'nuttarasurA hi jinajanmamahimAdiSvapi nAtrAgacchanti / dvitIyaH gAthA kintu 'sthAnasthA eva bhaktimAtanvate / saMzayaprazne cAvadhijJAnato bhagavatprayuktAni manodravyANi khaNDa: 1179 sAkSAdavetya tadAkArAnyathAnupapanyA jijJAsitamartha nizcinvanti / na cAnyatprayojanam , tanna teSAmihAgama // 364 // iti // 78||203 / / pra. A. samprati 'viraho siddhigaIe' ti caturuttaradvizatatamaM dvAramAha 342 ekkasamao jahanno ukkoseNaM tu jAva chammAsA / viraho siDigaIe uvvaTTaNavajjiyA niyamA // 79 // 'ekkasamao' gAhA, ekaH samayo jaghanyataH siddhigato viraha:-antaraM bhavati, utkarSatastu yAvat SaNmAsAH / sA ca siddhigatiniyamAna-nizcayenodvartanavarjitA / na khalu siddhAstataH kadAcanApyudartante / taddhetUnAM karmaNAM nirmUlamunmRlitatvAt / uktaM ca "dagdhe vIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAGkaraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH // 1 // " [tattvArthabhASye 107 gaa.8]||79||20|| // 36 // / 1 svasthAnasthA-muH // 2 tukhA-vRhatsaMgrahaNIvRttiH 10 132 A //
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacanaroddhAre TIke 205dvA jIvAnAmAhArAdi gAthA 1180-8 tIyaH -365 // samprati 'jIvANAhAragahaNa UsAsa' ti pazcottaradvizatatamaM dvAramAha--- sarireNoyAhAro tayAya phAseNa 'romaAhAro / pakvevAhAro puNa kAvalio hoi nAyavyo // 80 // [pRhatsaM. candra. gA.140] oyAhArA jIvA savve apajattagA muNeyavvA / pajjattagA ya lome pakkheve huti bhaiyacA // 1 // romAhArA egidiyA ya neraiyasuragaNA ceva / / sesANaM AhAro rome pakkhevao ceva // 2 // oyAhArA maNabhakkhigo 5 sadhdhe'pi suramamA hozi / / sesA havaMti jIvA lomAhArA muNeyacyA // 8 // apajjattANa surANANAbhoganivattio ya AhAro / . pajjattANaM maNabhakkhaNeNa AbhoganimmAo // 4 // jassa jai sAgarAI Thika tassa tettiehiM pakkhehiM / / UsAso devANaM vAsasahassehiM aahaaro||8|| [bRhatsaM. gA. 198-9, 200-2, 214] dasavAsasahassAI jahannamAU gharaMti je devA / nesi cautthAhAro sattahi thovehiM UsAso // 86 // 1 nomA iti bRhatsammahaNyAM pAThaH, evamapre'pi // 2 tassa ya te. mu.|| . . pra.A. 342 // 365
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhArAvi gAthA khaNDa: dasavAsasahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / pravacana divasamuhattapuchuttA AhArUsAsa sesANaM // 87 // [vRhatsaM. jina. 215, candra. 135,139] sAroddhAre 'sarIre tyAdigAthASTakam , 'zarIreNaiva kevalena ya AhAraH sa ojAhAraH / etaduktaM bhavati-padya jIvAnAsaTIke pyaudArika-bai kriyA-''hAraka-taijasa-kArmaNabhedataH zarIraM paJcadhA; tathA'pIha taijasena tatsahacAriNA kArmaNena / dvitIyaH | ca zarIreNa 'pUrvazarIratyAge vigraheNAvigraheNa votpattideza prAptaH jantayatprathamamaudArikAdizarIrayogyAn pudgalAnAhArayati, "yacca dvitIyAdi samayepyaudArikAdimizreNAhArayati yAvaccharIniSpattiH epa sarvo 1180 // 366 // 'pyoja AhAraH / ojamA-taijasazarIreNAhAra-ojAhAraH / sakAravarNalopAdojAhAge vA / yadvA ojaHsvajanmasthAnocitaH zukrAnuviddhazoNitAdipudgalasaGghAtastasyAhAra ojAhAraH / pra. A. tathA tvacA-tvamindriyeNa yaH sparzastena ya AhAraH zarIropaSTambhakAnAM ziziraprATkAlAdibhAvinA zItajalAdipudgalAnAM grahaNaM sa lomabhiH-lomarandherAhAraH pracurataramUtrAdyabhivyaGgayo lomAhAraH / yaH punarAhAraH kAbalikA-kavalaniSpanno bhavati sa prakSepAhAraH / / 80 // atha yasyAmavasthAyAM jIvAnAM ya AhArastadAha-'oyAhAre' tyAdi, "ojaH-utpattideze svazarIrayogyaH pudgalasamUhastadAhArayantItyoja AhArAH, yadvA ojaH-taijasazarIraM tenAhAro yeSAM te oja 1 tulA dhRhatsaGgrahaNIdevamadrIyAvRttiH nA. 140 / / 2 tulA-bRhatsaM0 devamadrIyAvRttiH 5.82 tH|| 3 co0 mu.|| // 363 // 4 prAtaH san j0mu.|| 5 takaca-vaM. vi. si. / / 6 samayevapyau0 mu. * khaM. vi. si., vR. saM. devamadrIyAvRttAvapi (1.67) samayepyaudArika iti / / 7 tulA vRhatsaM. devamadrIyAvRttiH pa.82 taH / / 342
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ / dvAre mAhArAdi yaH AhArA jIvAH sarve'pyekendriyAdayaH paJcendriyAntA aparyAptA "jnyaatvyaaH| aparyAptatvaM ca zarIraparyAptimapekSya nAhAraparyAptim / tadaparyAptAnAmanAhArakatvAt / sarvAbhiH svayogyaparyAptibhiraparyAptA ojaAhArA ityanye / 205 dvAre ____ tathA paryAptAH-zarIraparyAptyA 'paryAptAH, matAntareNa sarvAbhiH strayogyaparyAptimiH paryAptAH sarve jIvA jIvAnAlomni-lomAhAre niyamato bhavanti / paryAptAnAM sarveSAmapi jIvAnAM sarvadApi lomAhAro bhavatyeveti bhAvaH / tathA ca dharmAdyabhitaptAzchAyayA zItalAnilamalilasparzanena vA prIyante prANinaH / prakSepe-prakSe gAthA pAhAre bhavanti bhajanIyAH-yadeva kavalaprakSepaM kurvanti tadaiva prakSepAhAro nAnyadA / lomAhAratA tu 31180-7 pavanAdi sparzanAt sadaiveti // 11 // athaikendriyAdInAM pRthagAhAranaiyatyamAha- rIme' tyAdi, zarIraparyAptyA paryAptAH, matAnta-pra. A. reNa sarvasvayogyaparyAptiparyAptA ekendriyA nairayikAH suragaNAzca sarve lomAhAga eva jJAtavyAH / na punaH 342 prakSepAhArAH / tatra ekendriyANAM prakSepAhArAbhAyo mukhAbhAvAt , nairayikadevAnAM tu 3 kriyazarIratayA 'tathAsvabhAvAt / uktaM ca--- *"egidiyadevANaM neraiyANaM ca natthi pakkhevo / sesANaM jIvANaM saMsAratthANa pakkhevo // 1 // " [vRhatsaM0 gA0 199] ... 37 1 mntvyaa-mu.si.||2 oja ya puna: bhAharaH aahaaraa-je.| bhoja ya punaH aahaaraa-si.vi.|| 3 paryApta-si. vi. nAsti // 4 sparzAt-khaM / / 5 lomAhArA gAhA-khaM. // 6 tathA svbhaavtvaat-khN|| *ekendriyadevAnAM nairayikANAM ca nAsti prakSepaH / zeSANAM jIvAnAM saMsArasthAnAM prkssepH||1|| 7
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 368 // zeSArNA - dvitricaturindrayANAM tiryakpaJcendriyANAM manuSyANAM cAhAro logni- lomaviSayaH prakSepatazca bhavati / ubhayarUpasyApyAhArasya teSAM sambhavAt // 82 // atha devAnAmAhAraviSayaM vizeSamAha - 'oye' tyAdi, sarve'pi bhavanapatyAdayaH suragaNA aparyAptAvasthAyAmoja AhArAH / paryAptAvasthAyAM manomakSiNo-manasA cintitopanatAn sakalendriyAhlAdakarangers agrana bhakSayanti vai kriyazarIreNAtmasAtkurvatItyevaMzIlA manomakSiNaH / iyamaMtra bhAvanA- yathA zItapudgalAH zItayonikasya 'prANinaH sukhitvAyopakalpante, uSNAH pudgalA vA uSNayonikasya, tathA devairapi manasA'bhyavAhiyamANAH pudgalAsteSAM tRptaye paramasantoSAya copakalpante / tata AhAraviSayAbhilASanivRttirbhavatIti / zeSA:- suravyatiriktA jIvA nairayikAdayo'paryAptAvasthAyAmoja AhArAH / paryAptAstu lomAhArA jJAtavyAH na punarmanobhakSiNaH / manobhakSaNalakSaNo hyAhAraH sa ucyate ye tathAvidhazaktivAnmanasA svazarIrapuSTijanakA : pudgalA abhyavahriyante yadabhyavaharaNAnantaraM ca tRptipUrvaH paramasantoSa upajAyate / na caitannairayikAdInAmasti pratikUlakarmodayatrazatasteSAM tathArUpazaktyabhAvAt // 83 // punastraiva vizeSamAha - 'apajje' tyAdi, AbhoganamAbhogaH - AlocanamabhisandhirityarthaH / Abhogena nirvartitaH- utpAdita AbhoganirvartitaH AhArayAmItIcchApUrva nirmApita itiyAvat / tadviparIto 1] prANinaH sukhinaH sukhivi / / 2 punamenomilASiNaH-khaM. vi. si // // 3 yadabhyavaharaNAdanantaraM - khaM 205 jIvA mAhAra gAthA 118 pra. a 343 // 36
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke jIvA mAhA gAthA dvitIyaH khaNDa: 87 // 369 // 'nAbhoganirvatitaH; AhArayAmIti viziSTecchAmantareNa niSpAdyate yaH prAvRTkAle pracurataramRtrAdhabhivyaGgyazItapudgalAdyAhAravat so'nAbhoganirvartita iti bhAvaH / 'tatrAparyAptakAnAM surANAmojaAhAro''nAbhoganirdatitaH anAbhogasampAdito bhavati / manaHparyApterabhAvAt AbhogAsambhavAt / paryAptAnAM punaryo manobhakSaNena-manasA sazcintya viziSTapudgalAbhyavaharaNenAhAraH sa AbhoganirmitaH AbhogasampAdito bhavati / / 84|| samprati sAgaropamasaGghayayA AhArocchvAsayoH kAlamAnamAha--'jasse' tyAdi, 'devAnAM madhye yasya devasya yAnanti sAgaroNAgi Tinistasya tAladdhiH pakSarucchvAsaH-zarIrAntargataprANapavanosarpaNaM pravartate / tAvadbhizca varSasahasra rAhAraH-AhArAbhilASaH / yathA-yasya devasyaikaM sAgaropamaM sthitistasyaikasmin pakSe'tikrAnte ucchcAsaH, ekasmin varSasahasra AhAraH / yasya dve sAgaropame tasya pakSadvaye ucchvAso varSasahasradvaye AhAraH; yAvat trayastriMzatsAgaropamANi yasya sthitistasya trayastriMzatpakSAtikrame ucchvAsaH, trayastriMzadvarpasahasrAtikrame AhAraH / deveSu hi yo yathA mahAyuH sa tathA sukhI / sukhitAnAM ca yathottaraM mahAnucchvAsaniHzvAsakiyAvirahakAlaH / duHkharUpatvAducchvAsaniHzvAsakriyAyAH / tato yathA yathA''yuSaH sAgaropamavRddhistathA tathocchvAmakriyAvirahapramANasyApi pakSavRddhiH / AhArakriyAyAstu tato'pyatiduHkharUpatvAdvarSasahasravRddhiH // 85 // pra. A | 343 1 matrA0 mu.||20'naamognivrtitH-si.bi. nAsti // 3 tulA bahatsamahaNIdevamadrIyA vRttiH pa.84 / / 4 prayastriMzalakSAnte-kha, // 5 yathA-si.bi. nAsti / / sar
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroTa saTIke 11370 // aba jaghanyAyuSAmAhArocchvAsayoH kAlamAnamAha-'dase' tyAdi, ye devA-bhavanapatayo 2056 vyantarAdha jaghanyaM dazavarSasahasrANyAyurdharanti teSAmAhAra:-AhArAbhilASazcaturthAdU' ahorAtrAdutpadyate / jIvAnA sati cAhArAbhilApe manasA parikalpitAH zubhAH pudgalAH sarveNaiva kAyenAhAratayA pariNamanti / tathA mAhArA teSAmeva- dazavarSasahasradhAriNAM devAnAM saptabhiH stoka:-AdhivyAdhirahitamanuSyasatkocchvAsaniHzvAsasaptaka gAthA dvitIyaH / pramANaH kAlavizeSarucchvAsaH / saptasaptastokAtikrame evocchvasanti / zeSakAlaM ca tadAbAdhayA rahitAH stimitA eva tiSThantItyarthaH / / 86 // ____ atha varSasahasradazakasthiterUvaM yAvatsAgaropamaM sampUrNametAvatyantarAle AhArocchvAsakAlamAnamAha'dasave' tyAdi, yeSAmuktebhyaH zeSANAM devAnAM dazavarSasahasrANi samayAdIni-samayA-''valikA-muhUrta "divasa-mAsa-saMvatsara-yugAdyadhikAni yAvatkiJcidUnaM sAgaropamamAyuHsthitiH, teSAM divasapRthaktvAdAhAro pra. A muhUrtapRthaktvAducchvAsazca sUtra ca-'puhutte' ti ekavacana nirdezo jAtyapekSaH / tato'yaM bhAvArtha:- | 343 dazavarSasahasramya Urdhva samayAdivRddhau yathAkramamAhArocchvAsayordivasamuhUrtapRthaktvAni tAvadvardhanIyAni yAvatparipUrNasAgaropamAyupA pakSAducchvAso varSasahasrAdAhAra iti / tathA ekendriyANAmAhArAbhilASaH satatam , vikalendriya-nArakANAmutkarSato'ntamuhUrtAt ; paJce10da iti maho0 khaM. si.na. 2 pUrNametAvatyantarAle-mu. / yAvatsAgaropamamityetAvatyantarAle-si. / / // 37 tulA-matsagrahaNIdevabhadrIyA vRdhiH pa. 85 ||40divspkssmaas si, vi. // 5 satavA-je. / sNv:-si.|| - HALEGHAT FROM
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH / ndriyatirazcAmahorAtradvayAtikramAt ; manuSyANAM cAhorAtratrayAtikramAditi / ucchavAso'pi nArakANAM nirantaram ; ekadvitricatuHpaJcendriyatiryaDnarANAM punaraniyatamAtraH // 87 // 205 // samprati tini sayA tevahA pAsaMDINaM' ti SaDattaradvizatatamaM dvAramAha 'asIisaya kiriyANaM 180 akiriyavAINa hoha ghulasII 84 / anmANiya satsahI 67 gheNayANaM ca yattIsaM 32 // 88 // jIvAinavapayANaM aho vijjati sayaparayasahA / tesipi aho niccAniccA sadA Thavijjanti // 89 // kAla 1 ssahAya 2 niyaI 3 Isara 4 appatti 5 paMcavi payAI / niphacAniccANamaho aNukrameNaM Thavijjati // 9 // jIyo iha asthi sao nicco kAlAu iya pakSamabhaMgo / bIo ya asthi jIvo sao anicco ya kAlAo // 11 // evaM parao'pi domi bhaMgayA pudhadugajuyA cauro / lahA kAleNeSaM . sahAvapamuhAci pAviti // 12 // 2066 363 pAkhaNDi gAthA 1180 / 1206 - ma. A. 1 tulA-magavatIsUtra 3011, sthAnAGgasU. 4 / 4 / 345, tattvArthasUtra-sarvArthasiddhivRttiH 8/1, mAghArAgasUtrazIlAkA cAryavRttittaH zApa.16 B, gommaTamArakarmakANDaH gA.676 / / 2kAlo shaay-taa.||3paati-mu.|| ||371
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratracanasAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: / / 372 // paMcahiSi cakkehiM pattA jIveNa vIsaI bhaMgA 'evamajIbAIhivi ya kiriyAvAI asisa viNA Thavijjanti iha jIvAI payAi putraM pAvaM 1 // 93 // I Thavijjae // 96 // simahobhAyama saparasaddadugaM // 94 // Rafe aho lihijjaha kAla 1 jahicchA ya 2 payadugasameyaM / niyaha 1 ssahAvara Isara 3 appatti 4 imaM pakkaM // 95 // pahame bhaMge jIvo natthi sao kAlao tayaNu thIe / parao'vi nasthi jIvo kAlA iya bhaMgagA dona evaM jaicchAIhivi parahiM gahugaM dugaM pataM 1 miliyAci te duvAlasa saMpatA jIvataseNa evamajIvAIhivi patA jAyA tao "ya culasII / bhegA akiriyavAINa huti ime sabvasaMkhAe saMta 1 masaMta 2 saMtAsaMta 3 mavattavba 4 saya avattanve 5 / asayaavattavyaM 6 sayavatsacvaM 7 sayasayavatavvaM ca satta payA // 99 // / / 97 / / // 98 // 1 evamajIbAIhiM vi iya-vi. ||2kiriyaabaaii-taa. ||30pyaanNtaa // 4 ya-tA. si. nAsti / 5 duge-tA / duyaM vi // 6 u mu. // 70-je // 8vvaM mu. // 6 sayaSatam (sayasayavattavaM ca mu / sayabavattacvaM sayasayabantavyaM vapta saMyattapayA- si. // 206 dvAra 363 pAkhaNDina gAthA 1188 1206 pra. A. 344 // 372 //
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 dvAre pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH pAkhaNDina gAthA 11881206 jIvAinavapayANaM ahokameNaM imAI ThaviUNa / jaha kIrai ahilAyo taha sAhijjA nisAmeha // 1200 // saMto jIvo ko jANai ? ahavA kiM va teNa nAeNaM' / sesapaehivi bhaMgA iya jAyA satta jIvarasa // 1 // evamajIvAINa'vi patteyaM satta miliya tesaTThI / / taha anne'vi hu bhaMgA cattAri ime u iha huti // 2 // saMtI bhAvuppattI ko jANai kiMca tIe nAyAe 1 / evamasaMtI bhAvuppattI sadasatiyA ceva // 3 // taha avvattavAghi hu bhAvulpattI imehiM miliehiM / bhaMgANa sattasahI jAyA annANiyANa imA // 4 // sura 1 nivai 2 jaI 3 nAI 4 thavirA 5 bama 6 mAi 7 pihasu 8 eesiM / maNa vayaNa 2 kAya 3 dANehiM 4 cauviho kIrae viNao // 6 // ahavi caukkaguNiyA battIsa havaMti veNaya bheyA / savdhehiM piDiehiM tini sayA huti tesahA // 6 // 10Na-viH // 2 sadasattiyA-mu. // 3 jii-taa.|| pra.A. // 373 //
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: // 374 // 'asII' tyAdigAthaikonaviMzatiH, 'na kartAramantareNa kriyA- puNyabandhAdilakSaNA sambhavati / aa evaM parijJAyata kriyAmAtmasamavAyinIM vadanti, tacchIlAtha ye te kriyAvAdinaH - AtmAdyastatvapratipattilakSaNAH, teSAmazItyadhikaM zataM bhavati / vakSyamANaprakAreNa azItyadhikazatasaGkhyAste iti bhAvaH / "fer a steeroine mavasthitasya padArthasya kriyA sambhavati, utpatyanantarameva vinAzAdityevaM ye vadanti te'kriyAvAdinaH - AtmAdinAstitvapratipattilakSaNAH / tathA cAhu:*"kSaNikAH sarva saMskArA, asthirANAM kRtaH kriyA ? / bhRtiryeSAM kriyA saiva, kArakaM saiva cocyate // 1 // " teSAM caturazItirbhavati / ' tathA kutsitaM jJAnamajJAnaM tadeSAmasti tena vA carantItyajJAnikA:- asaMcintyakRtabandha vaiphalyAdipratipAdanaparAH / tathAhi te evamAhuH- na jJAnaM zreyaH tasmin sati parasparaM vivAdayogena cittakAluSyAdimAvato dIrghatarasaMsArapravRtteH / tathAhi - kenacitpuruSeNAnyathA dezite vastuni vivacito jJAnI jJAnabhAgamAtamAnamastasyopari kaluSacittaH tena saha vivAdamArabhate / vivAde ca kriyamANe tIvra tIvrataracicakAluSyaradiseGkArazca prabhUta-prabhUtatarAzubhakarmabandhasambhavaH / tasmAcca dIrgha-dIrghatarasaMsAraH / tathA coktam 1 tulA- nandisUtramalayagirivRttiH pa 233 // 2 tukA magavatIsUtravRttiH 3011 / 3tulA- nanvisUtramastha vRtiH 215 // 4 zvoko'yaM bodhicaryAvatAra (pU. 376)--tattvasaMgraha (pR. 19) - bhagavatIsUtra-mamayadevavRtti (3011)- nadIsUtramaya vRttyAdiSu (pa. 215) uddhRto'sti // 5 bhUtirye mu / bhUtiyeM ( maiM ) iti bahudarzanasamuguNaratnasUrivRttau (pa. 21) pAThaH // 6 tulA- nandIsUtramasvavRttiH pa 215 BH // jJAnagarvA0 // 80mA (sva) tohaGkAraH tatazca prabhUta0 iti nanvIsUtramala vRttau (pa. 215 B) pAThaH // 206 dvAre Zhu Zhuan Zhu pAkhaNDina gAthA 1188 1206 pra. A. 345 ||374 //
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTike pAkhaNDina gAthA dvitIyaH / 'anneNa anahA desiyaMmi bhAvaMmi nANagaveNaM | kuNai vivAya kalusiyacitto tatto ya se baMdho / / 1 / " ___ yadA 'punarnajJAnamAzrIyate tadA nAhakArasambhavo nApi parasyopari cittakAluSyabhAvaH, tato na karmabandhasambhavaH / apica-yA saJcintya kriyaze karmavandhaH sa dAruNavipAkaH / ata evAvazyaMvedyaH / tasya tIvrAdhyavasAyato niSpanatvAt / yastu manovyApAramantareNa kAya-vacanakarma vRttimAtrato vidhIyate,na tatra manaso'bhinivezaH, tato nAsAvavazyaMvedyo nApi tasya dAruNo vipAkaH / kevalaM atizuSkasudhApakadhavalitabhittigatarajorAjiriva sa karmasaGgaH svata eva "zubhAdhyavasAyapavanavikSobhito'payAti / "manaso'minivezAmAvazvAjJAnAbhyupamame samupajAyate / jhAne 'satyabhinivezasambhavAt / tasmAdajJAnameva mumukSuNA- muktimArgapravRttenAbhyupagantavyam , [anyAya 300] na jJAnamiti / kiJca-bhavedyukto jJAnasyAbhyupagamo yadi jJAnasya nizcayaH katu pAryate / paraM yAvatA sa eva na pAyate / tathAhi-sarve'pi darzaninaH parasparaM minnameva jJAna pratipannAH / tato na nizcayaH kartuM zakyate-kimidaM jJAnaM samyaguta "idamiti / yaduktam 'samve ya miho bhinnaM nANaM iha nANiNo jo viti| "tIrai na tao kAuM viNicchao evameyanti // 1 // " // 375 // 1206 pra. A. A manyenAnyathA dezite bhAve jJAnagarvaNa / karoti vivAda kaluSitacittastatazca tasya bandhaH ||shaa . .sarve ca mitho minnaM jJAnaM ihasAnino yato bate, zakyate tato na kattu vinizcaya evametaditi // 1 // 1punarajJAna. mu.||2 nivRttimAtratI0 khaM.vi. // 3 zubha eva-si // 4 zumAbhyavasAya evaM vikSo si. vi. // 5manamobhinivezyamAva0 khN.si.pi.|| 6 satyaminivezya sambhavAtU-si.vi. // 7 nevmiti-bhu.|| taraha tamo ||375|| na kaauN-mu.| tukA-naMdimalayavRtiH pa. 216 / /
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH pAkhaNDina gAthA 11881206 teSAmajJAnikAnAM 'saptapaSTiH / tathA vinayena carantIti vainayikAH, ete cAnavadhRtaliGgAcArazAstrAH, kevalaM vinayapratipattipradhAnAH / eSAM ca dvAtriMzadbhedA iti // 88 // ___atha 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAt kriyAvAdinAmazItyuttarazatasaGkhyAbhaGgAnayanopAyamAha-'jIve' tyAdigAthAdvayam , jIvAdIni nava padAni- jIva-ajIva-Azrava-bandha saMvara-nirjarA-puNya-pApa mokSalakSaNAnava padArthAna paripATyA paTTikAdau viracayya teSAmadhaH pratyekaM svataH parata iti zabdI sthApyate / tayorapi-svataH parata iti zabdayogdhaH pratyekaM nityA-'nityazabdau sthApyete / tato'pi-nityA-'nityazabdayoradhastAdanukrameNa-paripATyA kAla-svabhAva-niyatIzvarA-''tmasvarUpANi pazca padAni sthApyante // 8 // 10 // arthateSAmeva bhedAnAmabhilApamAha-'jIvo' ityAdigAthAtrayam , iha asti jIvaH svato nityaH kAlataH prathamo maGgo-vikalpaH / asya ca vikalpasyAyamartha:-iha-asmin jagati asti-vidyate khalvayaM jIvaH-AtmA svataH-svena rUpeNaH, na tu paropAdhyapekSayA, hasvatvadIrghatve iva, nityaH-zAzvataH, na kSaNikA, pUrvottarakAlayoravasthitatvAt , vidyate khalu aya jIvaH AtmA svataH svena rUpeNa 'kAlavAdino matena / // 376 // pra.A. -AGRY -MSup 1sptpssttibhedaaH-mu.||2 tulA-nandIsUtramalaya. vRttiH pa. 217 BI 3 tulA nandIsUtramalaya. kRtiH pa. 213B taH // 4 iyaM prthmo-khN.||.. cihnadvayamadhyavartipAThaH mu. nAsti / 5 kALavAdino matena-je. nAsti / kAlavAdinI ....kAmakRtameva-kha. nAsti / // 376 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ garoddhAre TIke tIyaH 1377 // . kAlavAdhinazca te mantavyA ye kAlakRtameva sarva jaganmanyante / tathA ca te evamAhuH-na kAlamantareNa sahakAra-campakA-zokAdikusumodgamaphalAnubandhAdayo himakaNAnupaktazItaprapAta-nakSatragarbhAdhAna- 206dvAre varSAdayo vA RtuvibhAgasampAditA bAla-kumAra-yauvana-calipalitAgamAdayo vA avasthAvizeSA ghaTante / pratiniyatakAlavibhAga eva teSAmupalabhyamAnatvAt / anyathA sarvamavyavasthayA bhavet / na caitad dRSTamiSTaM pAkhaNDina: vA / apica' -muddAdipaktirapi na kAlamantareNa loke bhavantI dRzyate / kintu kAlakrameNa / anyathA gAthA sthAlIndhanAdisAmagrIsamparkasambhave prathamamama ye'pi mudgAdipakterbhAvaprasaGgaH / na ca bhavati / tasmAdyatkRtakaM |1188. tatsarva kAlakRtamiti / yadAhu: 1206 "na kAlavyatirakeNa, 'garbhabAlazubhAdikam / yatkicijAyate loke, sadasau kAraNaM kila // 1 // kiMca kAlAhate neva, mudgapaktirapIkSyate / sthAsyAdinidhAne'pi, tataH kAlAdasoM matA // 2 // pra.A. [zAstravArtAsamu. kA. 165-6]|346 dvitIyazca bhaGgo'yaM-asti jIvaH svato'nityaH kaaltH| evamuktaprakAreNa parato'pi dvau bhaGgo kartavyo / yathA-asti jIvaH parato nityaH kAlataH / asti jIvaH parato'nityaH kaaltH| sarveSAmapi hi padArthAnA parapadArthasvarUpApekSayA svasvarUpaparicchedaH / yathA dIrghatvApekSayA isvatvasya, hastratvApekSayA ca dIrghatvasya / ityevamevAtmanaH stambha-kumbhAdIna samIkSya tadvayatirikte vastunyAtmabuddhiH pravartata iti / ato yadAtmanaH svarUpaM tatparata evAvadhAryate na svataH / pUrveNa ca svata eva iti pada- 10ca-si.pi. nAsti / / 2 bhavantIti-je. ||1ndbhvti--mu.|| 4 garbhayAlayuvAdikam-iti SaDdarzanavRttau pa.16 / / // 377 //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH // 378 // labdhena bhaGgadvikena yuktAvetau bhaGgo catvAro bhavanti / te ca kAlapadena labdhAH / evamanena prakAreNa 206dvAre svabhAvapramukhA aNi-svabhAva niyatIzvarA-''tmapadAnyapi pratyekaM caturazcaturo vikalpAna prApnuvanti / mAhiti dIdaH ghano nitya svabhAvataH 1 / asti jIvaH svato'nityaH svabhAvataH 2 / amti pAkhaNDina jIvaH parato nityaH svabhAvataH 3 / asti jIvaH parato'nityaH svabhAvataH4 / gAthA 'te hi svabhAvavAdina evamAhuH-iha sarva bhAvAH svabhAvavazApajAyante / tathAhi-mRdaH kumbho / 1188bhavati, na paTAdiH / tantubhyo'pi paTa utpadyate, na kumbhAdiH / etacca pratiniyataM bhavanaM tathAmnabhAvatA. mantareNa na ghaTate / tasmAtsakalamidaM svabhAvakRtamakseyam , anyacca-AstAmanyatkAryajAtam ; iha muddAdipaktirapi na svabhAvamantareNa bhavitumarhati / tathAhi-sthAlIndhanakAlAdisamagramAmagrIsambhave'pi na pra. A. bhavati tattadanvayavyatirekAnuvidhAyi tatkRtamiti svabhAvakRtA mudgapaktirapyeSTavyA / tataH sakalamevedaM kAkuDukamudgAnAM paktirUpalabhyate / tasmAdyadyadbhAve bhavati yadabhAve ca na bhavati tattadanvayacyatirekAnuvidhAyi tatkRtamiti svabhAvaktA mudgapaktirapyeSTavyA, tataH sakalamevedaM vastujAtaM 'svabhAvakRtamavaseyamiti / tathA asti jIvaH svato nityo niyatitaH 1 / tathA'sti jIvaH svato'nityo niyatitaH 2 / asti jIvaH parato nityo niyatitaH 3 / asti jIvaH parato'nityo niyatitaH 4 / / niyativAdino vimAhuH- "niyati ma tattvAntaramasti yazAdete bhAvAH sarve'pi niyatenaiva / dukA nandIstramalaya. vRttiH pa. 214 B // 2 kAilun-mu. nandIsUtramajaya, vRttau (pa. 2143) c|| // 374 / samAyahetukama su.|| 4 tulA-mandIsUtramalaya, vRttiH pa. 214 // aan i Mhataneseliticias
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ cacana nAsedvAre baTIke dvitIya: laNDa // 379 // ; rUpeNa prAdurbhavanti nAnyathA / tathAhi yadyadA yato bhavati tattadA tata eva niyatenaiva rUpeNa bhavadupalabhyate / anyathA kArya-kAraNabhAvavyavasthA pratiniyatarUpavyavasthA ca na bhavet niyAmakAbhAvAt / tata evaM kArya yatyataH pratIyamAnAmenAM niyati ko nAma nirAkatu malam 1, tathA coktam , "niyatenaiva rUpeNa, sarve bhAvA bhavanti yat / tato niyatijA hA te, 'tatsvarUpAnubhedataH // 1 // yadyadaiva yato yAvat tattadaiva tatastathA / niyataM jAyate nyAyAt ka enAM vAdhitu N kSamaH 1 // 2 // " [zAstravArtA samu. kA. 173-4 ] tathA asti jIvaH svato nitya IzvarataH / 1 / asti jIvaH svato'nitya IzvarataH 2 / asti jIvaH parato nitya IzvarataH 3 / asti jIvaH parato'nitya IzvarataH 4 / IzvaravAdino hi sarva jagadIzvarakRtaM manyante / IzvaraM ca sahaja siddhajJAnavairAgyadharmaizvaryarUpacatuSTayaM prANinAM ca svargApavargayoH prerakamiti / taduktam--- "jJAnamapratighaM yasya, vairAgyaM ca jagatpateH / aizvaryaM caiva dharmaztha, sahasiddhaM catuSTayam // 1 // turo'yamAtmanaH sukhaduHkhayoH / Izvaraprerito gacchet, svarga vA zvabhrameva vA // 2 // " [mahAbhArata] vanaparva 30 / 21] ityAdi / 1 tatstrarUpAnuvedhataH iti SaDdarzana vRtti-nandI sUtramaya vRsyo / uddhRto'yaM zlokaH zAtravArtAsamucaye (gA. 195), sUtrakRtAGgavRttI ( pa. 256), sammativRttau pa. 66 pramANamImAMsA (pa. 12), nandIsUtramakSayavRttI (pa. 214) ca // 2 tulA- nandIsUtramaya vRttiH 5.214 // 206 dvAre 363 pAkhaNDina gAthA 1188 1206 pra. A. 346 // 379 //
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma saTIke 206dvAre 363 khaNDinaH gAthA 1188 dvitIyaH khaNDaH // 380 // Hum pra.A. tathA asti jIvaH svato nitya AtmataH 1 / asti jIvaH svato'nitya AtmataH '2 / asti jIvaH parato nitya AtmataH 3 / asti jIvaH parato'nitya AtmataH 4 / 'AtmavAdino hi vizvapariNatirUpamAtmAnamevaikaM pratipannAH / yata uktam'eka eva hi bhRtAtmA, dehe dehe vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caitra, dRzyate jalacandravat // 1 // tathA "puruSa evedaM sarva yad bhRtaM yacca bhAvya" [Rgveda 101902] mityaadi| tadevaM paJcabhirayi catuSkarmilita vizanirbhaGgA jAtAH / ete ca jIvamedena prAptAH / evamajIvAdibhirapyaSTamiH padaiH pratyeka vizanirvizatirvikalpAH prApyante / yathA astyajIvaH svato nityaH kAlata ityAdi sarva bhAvanIyam / ityato viMzatinavamigaNitA zatamazIyana kriyAvAdinA bhavati // 11 // // 92||93 // idAnImakriyAvAdinAM caturazItisaGghayabhaGgAnayanopAyamAha-'ihe'tyAdigAthAdvayam , iha akriyAvAdibhedAnayanaprakrame jIvAdIni pUrvoktAni puNya-pApavarjitAni sapta padAni paripATyA paTTi kAdau sthApyante / teSAM ca jIvAdipadAnAmadhobhAge pratyekaM sva-parazabdadvikaM sthApyate / svataH parata iti dve pade nyasyete ityarthaH / asatyAdAtmano nityA-'nityavikalpo na staH; taddharmisiddhayApatteH / tasyApi ca-svaparazabdadvikasyAdhastAtkAla yadRcchArUpapadadvayasameta metaniyatisvabhAvezvarA-''tmalakSaNaM padacatuSkaM likhyate / kAla-yadRcchA-niyati-svabhAvezvarA-''tmasvarUpANi SaT padAni sthApyanta ityrthH| 1-2-3-4 0naa-mu.||5 Atmavedino- mu.|| 6 viMzatiH-mu. nAsti / / 7 ityAdi-si.vi. // 80di-khN.|| 346 // 38 // jana kiyA .....
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH 1188 // 38 // iha yadRcchAvAdinaH sarne kriyAvAdina ena / la kecidapi kriyAvAdinaH / tataH prAgyadRcchA nophnyastA ||94 // 15 // 206 dva atha vikalpAbhilApamAha-'paDhame' tyAdigAthAtrayam , nAsti jIvaH svataH kAlata iti prathamo 363 bhaGgaH / tadanu nAsti jIvaH parataH kAlata iti dvitIyo bhaGgaH / etau dvau ca maGgau kAlena labdhau / evaM pAkhaNDi yadRcchAdibhirapi paJcabhiH padaiH pratyekaM dvau dvau vikalpau prApyete / sarve'pi militA dvAdaza / amISAM ca gAthA vikalpAnAmarthaH prAgvadbhAvanIyaH / 'navaraM yadRcchAta iti-yadRcchAvAdinA mate / ___ atha ke te yadRcchAvAdinaH1, ucyate, iha ye bhAvAnAM santAnApekSayA na pratiniyataM kAryakAraNabhAvamicchanti kiMtu yadRcchayA te yadRcchAcAdinaH / tathA ca ta evamAhuH na khalu pratiniyato vastUnAM kAryakAraNabhAvaH, tathApramANenAgrahaNAt / tathAhi-zAlUkAdapi zAlUko jAyate gomayAdapi, agnerapyagni pra. A. rjAyate araNikASThAdapi / 'dhRmAdapi dhUmo'gnIndhanasaMparkAdapi / kandAdapi jAyate kadalI bIjAdapi, vaTAdayo'pi vIjAdupajAyante zAkhaikadezAdapi / tato na pratiniyataH kvacidapi kAryakAraNabhAva iti yadRcchAtaH kvacidapi kiMcidbhavatIti pratipattavyam / na khalvanyathA vastusadbhAvaM pazyanto'nyathA''tmAnaM prekSAvantaH "pariklezayantIti / ete ca dvAdaza vikalpA jIvatatvena-jIvapadena saMprAptA-labdhAH / evamajIvAdibhirapi SabhiH padaiH pratyekaM dvAdaza dvAdaza vikalpAH prAptAH / tato dvAdazabhiH sapta guNitA jAtAzcaturazItiH / sarvasaGkhyayA cAkriyAvAdinAmete medA bhavantIti // 96 // 9 // 98|| | // 38 // 1 tulA-nandIsUtra malaya. vRttiH 2154 // 2 eta-mu. // 3 jAyate dhUmAvapi-mu. // 4 prikleshynti-mu.|| 347
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206dvA mAroddhAre maTIke pAkhaNDina gAthA dvitIyaH khaNDa: idAnImajJAnikAnAM saptaSaSTisaGkhyabhedAnayanopayamAha-'saMte'tyAdigAbAdvayam , sacam !, asacama 2. sadasatcama 3, avaktavyatvam 4, sadavaktavyatvam 5, asadavaktavyatvama6. sadasadavaktavyatvaM 7 ceti sapta padAni-sapta bhaGgAH / tatra sarva-svarUpeNa vidyamAnatvam asatvaM--pararUpeNAvidyamAnatvam / sadamaya-svapararUpAbhyAM vidyamAnatvAvidyamAnatvam / tatra yadyapi sarva vastu svapararUpAbhyAM sarvadeva mvabhAvata eva sadasana tathApi kAcin kizcitkadAcidudbhata pramAtrA vivakSyate / tata evaM yo vikalpA bhavanti / tathA tadeva sacamamacaM ca yadA yugapadekena zandena vaktumidhyane tadA tadvAcakaH zabdaH ko'pi na vidyate iti avaktavyayam / yadA kheko bhAgaH santraparazcAvaktavyo yugapadvivakSyate tadA sadavaktavyatvam / yadA kheko bhAgo'sannaparazvAvaktavyo yugapadvivakSyate tadA'sadavaktavyatvam / yadA tveko bhAgaH manaparazvAsan aparazvAvaktavyastadA sadasadavaktA vyatvamiti / na caitebhyaH saptavikalpebhyo'nyo vikalpaH saMbhavati / sarvasyaitemveva madhye'ntarbhAvAt / iha ca ghaTamAzritya kiJcidbhAvanA pradazyate / tathAhi-oSTha-grovA-kapAla kukSivughnAdibhiH vaparyAyaH sadbhAdena vizeSitaH kumbhaH kumbho bhaNyate / san ghaTa iti prathamo bhaGgo bhavatItyarthaH / tathA paTAdigatestvaktrANAdibhiH parapayAyarasadbhAvena vizeSito'kumbho bhavati / sarvasyApi ghaTasya paraparyAyarasaccavivakSAyAmasana ghaTa iti dvitIyo maGgo bhavatItyarthaH 2 / tathA ekasmin deze svaparyAyasavena anyatra tu deze paraparyAyAsavena vivakSito ghaTaH saMzvAsaMzca bhavati / ghaTo'ghaTazca bhavatItyarthaH 3 / tathA mo'pi gharaH / tulA nandIsUtramAlaya vRttiH 5. 217 A !! 2-3 8ktavyam-khaM. vi. si.|| pra. A. 347 Since // 38 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana svaparobhayaparyAyaH sadbhAvAsadbhAvAbhyAM vizeSito yugapadaktumiSTo'vaktavyo bhavati / svaparaparyAyamatvA sattvAbhyAmekena kenApyasAMketikena zabdena sarvasyApi tasya yugapadvaktumazakyatvAt 4 ! tathA ekasmin |206dvAna maarodaare| deze svaparyAyaH sattvena vizeSito'nyatra tu deze svaparobhayaparyAyaH satyAsatvAbhyAM yugapadasAMketikenaikena / 363 / / saTIke zabdena vaktu vivakSitaH kumbhaH saMzvAvaktavyazca bhavatItyarthaH / deze tasya ghaTatvAddeze cAvaktavyatvAditi 5 / pAkhaNDina tathA ekadeze paraparyAyarasatvena vizeSito'nyasmistu deze 'svaparaparyAyaH satcAsatvAbhyAM yugapadasAMketi- | gAthA kenaikena zabdena vaktu vivakSitaH kumbho'sannavaktavyazca bhavati / akumbho'vaktavyazca bhavatItyarthaH / 1988 deze tasyAkumbhavAt deze cAvaktavyatvAditi 6 / tathA ekadeze svaparyAyaH saspena vizeSitaH, ekasmistu 1206 deze paraparyAyarasatvena vizeSito'nyasmistu deze svaparobhayaparyAyaiH satvAsasvAbhyAM yugapadekena zabdena vaktu vivakSita: kumbhaH saMdhAsaMzcAvaktavyazca bhavati / ghaTo'ghaTo'vaktavyazca bhavatItyarthaH / deze tasya pra.A. ghaTatvAddeze'ghaTasvAddeze'vaktavyatvAditi 7 / evaM saptabhedo ghaTaH / evaM paTAdirapi draSTavya iti / 348 / etAni ca sapta padAni jIvAdInAM navAnAM padAnAM paripATyA paTTikAdau vinyastAnAmadhastAtkrameNa pratyeka sthApayitvA yathA-yena prakAreNa kriyate'milApastathA sAhiSyata iti kathyate nizamayata--zRNuta / etacca ziSyANAmavahitatvotpAdanArthamuktamiti / / 99 // 1200 // tamevAmilApamAha-saMto' ityAdigAthAdvayam , san jIva iti ko vetti ?, kiM vA tena jJAte. neti prathamo bhaGgaH / asya cAyamarthaH-na kasyacidviziSTa jJAnamasti yo'tIndriyamAtmAnamavabhotsyate / // 383 // ... sva. si. vi. nAsti / / 2 eveti- mu.|| E
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 dvAra pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: pAkhaNDina gAthA 1188. 1206 ||384|| pra. A. na ca tena jJAtenApi kiJcitkalamasti / tathAhi-yadi nityaH srvgto'mRto jJAnAdiguNopeta etadguNavyatirikto vA''tmA tataH katamasya puruSArthasya siddhiriti / tasmAdajJAnameva shreyH|| evaM zeSairapyasadAdibhiH SaDbhiH 'padairbhaGgA bhavanti / asan jIvaH ko vetti ? kiM vA tena jJAtenetyAdi / iti jAtA jIvapadasya sapta bhaGgAH / evamajIvAdInAmapyaSTAnAM padAnAM pratyekaM sapta sapta bhaGgA bhavanti, sarve'pi militAstriSaSTiH, tathA anye'pi-amI vakSyamANAH huzabdasyAvadhAraNArthatvAccatvAra eva maGgA iha-ajJAnikaprarUpaNaprakrame bhavanti / / 1 // 2 // tAnevAha-'saMtI' tyAdigAthAdvayam , satI bhAvotpattiH ko jAnAti 1, kiMvA'nayA jJAtayA 11 / evamasato bhAvotpattiH ko vAta, ki vA'nayA jJAtayA ? 2 / sadasatI mAvotpattiH ko vetti ?, kiM vA'nayA jJAtayA 13 / avaktavyA bhAvotpattiH ko vetti , kiM vA'nayA jJAtayA 14 / eteSAM ca bhaGgAnAmayaM tAtparyArthaH-iha padArthasyotpattiH kiM sato'sataH sadasato'vAcyasya veti ko jAnAti ?, jJAtena vA na kiJcidapi prayojanamiti / zeSavikalpavayaM tu utpacyuttarakAlaM padArthAvayavApekSamato'tra na saMbhavatIti noktam / etaizcaturbhiGgairmilitaiH triSaSTimadhye prakSiptairjAtA 'eSA saptapaSTirajJAnikAnAmiti // 3 // 4 // idAnI vainayikAnAM dvAtriMzabhedAnAha-'sure' tyAdigAthAdvayam , surA-devAH, nRpatayorAjAnaH, yatayo-munayaH, jJAtayaH-svajanAH, sthavirA-vRddhAH, avamA- 'anukampanIyAH kArpaTikAdayaH, 1 paderjIvamalA-mu, // 2 eSA maGgakAnAM sapta0 mu. // 3 bhavaka0 khaM / / // 384 // RE
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: 1136411 mAtApitarau pratItI, eteSAmaSTAnAM pratyekaM mano vacana kAya dAnaizcaturvidho vinayaH kriyate / tadyathAsurANAM vinayaM karoti manasA tathA vAcA tathA kAye tathA dezakAlodAnena ityAdi / ete ca vinayAdeva kevalatsvargApavargamabhyupagacchanti / vinayazca nIcaiva syanutsekalakSaNaH / sarvatra caivaMvidhena vinayena devAdiSUpatiSThan svargApava bhAgbhavatIti / tadevamete'STAvapi 'bhaGgA catuSkeNa guNitA dvAtriMzadvainayikabhedA bhavantIti / sarvairapyetaiH pUrvoktaiH kriyA'kriyA'jJAnavainayikavAdibhede : piNDitaiH- ekIkRta strINi tripayadhikAni pAkhaNDinAM zatAni bhavantIti / eteSAM ca pratikSepaH 'sUtrakRtAGgAdibhyaH samavaseyaH // 5-6 || 206 || samprati "aTTahA pamAya' ci saptottaradvizatatamaM dvAramAha pamAo ya muNidehi. bhaNio anubheyao I annANaM 1 saMsao 2 caiva micchAnANaM 3 taheva ya // 7 // rAgo 4 doso 5 mahanmaMso 6, dhammaMmi ya aNAyarI 7 / jogANaM duSpaNihANaM 6, aTThahA vajjiyavvao ||8|| pramAdyati - mokSamArga prati zithilodyamo bhavatyanena prANIti pramAdaH / sa ca munIndraH--tIrthakuddhibhaNita: pratipAdito bhavati, aSTabheda:- aSTaprakAraH / tadyathA - ajJAnaM mUDhatA, saMzaya: - kimetadeva syAdutAnyatheti saMdehaH, mithyAjJAnaM viparyastA pratipattiH, rAgaH -- abhiSvaGgaH, dveSaH -- aprItiH, smRtibhraMzo11] bhaGgA-je, nAsti / / 2sUtrakRtAGgasUtravRtiH abhya. 12.pa. 211taH, nandI sUtra malaya. vRttiH 218taH draSTavyA / / 3aTTaya - vi. po. // 207dvAra 8 pramAda medAH gAthA 12078 pra. A. 348 ||385 //
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre khaNDa: vismaraNazIlatA, dharme cAI praNIne'nAdaraH-anudyamaH, yogAnA-manovAkkAyAnAM duSpraNidhAnaM duSTatApravacana| karaNam / ayaM cASTavidho'pi pramAdaH karmavandhahetutvAvarjayitavyaH-parihartavya iti / / 7-8 / 207 / / 208samprati 'marahAhiva' ti aSTottaradvizatatamaM dvAramAha dvArayoH saTIke cakrivala bharaho 1 sagaro 2 maghavaM / saNaMkumAro ya rAyasadadlo 4 / dvitIyaH satI 5 kuthu 6 ya aro 7 havar3a subhUmo 8 ya koravyo // 9 // navamo ya mahApaumo 9 hariseNo 10 ceva rAyasaGkalo / gAthA // 386 // jayanAmo 11 ya naravaI bArasamo baMbhadatto ya 12 // 10 // 1209 [samavAyAGgasU. 158 / gA. 478] 1211 bharataH prathamazcakravartI, dvitIyaH sagara:-sagaranAmA, tRtIyo maghavAna , caturthaH sanatkumAro rAjazArdUlaH, zAlazabdaH siMhaparyAyaH, 'rAjA zArdUla iva rAjazAda lazcakravartItyarthaH / pazcamaH zAntinAthaH, SaSTha kuthunAthaH, saptamo'rasvAmI, aSTamaH subhUmo bhavati, kauravyaH-kauravyagotraH, navamo mahApadmaH, dazamo pra. A. hariSeNo rAjazArdUla:-cakravartI, ekAdazamo jayanAmA narapatiH, "dvAdazamo brahmadattaH / / 9 / / 10 // 208 / / |349 idAnIM 'haladhara' tti navottaradvizatanama dvAramAha "ayale 1 vijaye 2 bhadde 3, suppa ya 4 sudaMsaNe 5 / ANaMde 6 naMdaNe 7 paume 8, rAme yAvi 9 apcchime||11|| [AvazyakabhASya gA. 41] | 1rAmAM zAla va gajasu vA shaadulshckrvrtiityrth:-mu.|| 2 ekaadsho-mu.|| 3 dvaadsho-mu.|| 4 tulA samazayAGgavRttiH sU. 156 gA.53 / / kama 1 . 4
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsude ... prathamo baladevo'calaH, dvitIyo vijayaH, tRtIyo bhadraH, caturthaH suprabhaH, paJcamaH sudarzanaH, SaSTha pravacana- | AnandaH, saptamo nandanaH, aSTamaH padmaH, sItAbhartA rAma ityarthaH, naghamo rAma:-kRSNasahacaraH apazcima:sArodAra | sarvAntimaH, na vidyate pazcimo yasmAditi vyutpatteH // 11 // 20 // dvArayo saTIke samprati 'hariNo' ti dazottaradvizatatamaM dvAramAha vAsude dvitIyaH / 'tiviThU ya duviThU ya 2 sayaMbhu 3 purisuttame 4 purisasIhe 5 / prati taha purisapuDarIe 6 vatte 7 nArAyaNe 8 kaNhe / // 12 // [ AvazyakabhASya gA. 40] tripRSThaH prathamo vAsudevA, prAkRtatvAdApatvAcca sUtre 'tiviThU'tti nirdezaH / dvitIyo dvipRSThaH, gAthA tRtIyaH svayambhUH, caturthaH puruSottamaH, paJcamaH puruSasiMhaH, SaSThaH puruSapuNDarIkaH saptamo dattaH, aSTamo 1212 nArAyaNo rAmabhrAtA lakSmaNa ityarthaH, navamaH kRSNaH // 12 // 21 // idAnIM paDivAsudeva' tyekAdazottaradvizatatamaM dvAramAhaAsaggIve 1 tAraya 2 merae / madhukeTave 4 nisubhe 5 ya / pra. A. pali 6 paharAe 7 taha rAvaNe ya 8 navame jarAsaMdhe 9 // 13 // . [AvazyakabhASya gA.42] 1349 - azvagrIvaH prathamaH prativAsudevaH, tArako dvitIyaH, merakastRtIyaH, madhukaiTabhazcaturthaH, asya ca madhurityeva nAma kevalam / keTamAmidhabhrAtRsaMbandhAtmadhukaiTabha ityucyate / nizumbhaH paJcamaH, baliH SaSTha, 1.2 tulA samavAyAvRttiH sU. 158 gA. 52, 61 / / 3 jarAsiMdhU-mu. / jarAsaMgha tA. po.|| // 387
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya khaNDa: 388|| prabhArAjaH prahalAdo vA saptamaH, rAvaNo'STamaH, jarAsandho navamaH / ete sarve'pi nivAnAmapi vAsudevAnAM yathAkramaM pratizatravaH / tathA sarve'pi cakrayodhinaH sarve'pi ca hatAH svacakraH / yatastAnyeva prativAsudevacakrANi prativAsudevai vasudevacyApacaye kSiptAni puNyodayavazAdvAsudevAn praNamya vAsudevahaste ghaTitAni / taiH kSiptAni tAnyeva prativAsudevAn vyApAdayanti ||13|| 211 // samprati 'rayaNAI' 'caudasa' ti dvAdazottaradvizatatamaM dvAramAha- seNAvara 1 gAhAvara 2 purohiya 3 'gaya 4 turaya 5 vaDaI 6 itthI 7 / cakkaM 8 chatta 9 cammaM 10 maNi 11 kAgiNi 12 khagga 13 daMDo 14 ca / / 14 / / * 1 svaggaM 2 va ghaNU 3 maNI 4 ya mAlA 5 tahA gayA 6 saMkho 7 / ee satta Da rayaNA savvesiM vAsudevANaM carka chataM daMDaM tinnivi eyAI vAmamittAi cammaM duhatthadIhaM battIsaM aMgulAI' asI gulAmaNI puNa tassarvaM ceva hoha vicchinno ||15|| / // 16 // I uraMgulappamANA suvannavarakA giNI neyA ||17|| [ bRhat saM. gA. 303-4-12] senApatiH 1, gRhapattiH 2, purohitaH 3, gajaH 4, turaMgaH 5, vardhakiH 6, strI 7, cakram 8, carma 10, maNiH 11, kAkinI 12, khaDgaH 13, daNDa 14 zvetyetAni caturdazApi ratnAni chatram 9, 1 turaya-gaya- mu. / / 2 baTTa po.vi.si. // 30Isi // 4 turagaH jaH vardhakiH-su / / 212 dvAre cakrivA devaratnAni gAthA 1214-7 pra. A. 350 ||388 //
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sAroMdvAre saTIke dvitIyaH gaNDa: / / 389 / / ] miti vacanAt senApatyAdijAtiSu vIryata nigadyate / 'ratnaM nigadyate tajjAtau jAtau yadutkuSTa' [ utkRSTatvena ratnAnItyucyante tatra 'senApatiH - dalanAyako gaGgAsindhuparapAravijaye baliSTaH 1 | gRhapatiH - cakravartigRhasamucitetikartavyatAparaH zAlyAdisarvadhAnyAnAM samastasvAdasahakArAdiphalAnAM sakalazAkavizeSANAM niSpAdakazca 2 / purohitaH - zAntikarmAdikRt 3 / turaGgamagajI prakRSTavega mahAparAkramAdiguNasamanvitau 4 - 5 | vardhakiHgRhanivezAdisUtraNAkArI, 'yastamisraguhAyAM khaNDaprapAtaguhAyAM conmagnajalA- nimagnajalayornadyozcakravattiMsainyottaraNAya kASThamayaM setubandhaM karoti 6 / strIratnamatyadbhutakAmasukhanidhAnam, 7 / cakraM samastAyudhAtizAyi durdamaripujayakaram 8 / chatraM cakravartihastasaMsparzaprabhAva saMjAtadvAdaza yojanAyAmavistAraM sat vaitADhyanagottaravibhAgavartimlecchAnurodhimeghakumAravRSTAmbubharanirasanasamarthaM navanavatisahasrakAJcanazalAkAparimaNDitaM nirvANasuprazastakAzcanamayoddaNDadaNDaM trastipradeze paJjaravirAjitaM rAjalakSmIcihnamarjunAbhidhAnapANDura svarNa pratyavastRtapRSThadezaM zAradasaMpUrNapUrNimAmRgAGkamaNDala manoharaM tapanA ''tava-vAta- vRSTiprabhRtidoSakSayakArakam / carmaratnaM- chatrasyAdhastAcakravartihastasparzaprabhAva saMjAtadvAdazayojanAyAmavistAraM prAtarutAparAva saMpadmopabhogyazAlyAdisampattikaram 10 / 1- sulA- jinamadravyU.saM. malaya, vRttiH gA. 3041. 118 vataH / 2 tad vivaraNaM jina, pU. saM. maLayantau gRhapatiratnAdhikAraviSayam dRzyate / pa. 118 B // 212 dvAre cakri vAsudeva ratnAni gAthA 1214-7 pra.A. 350 // 389 //
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 212 dvAre cakrivAsudevaratnAni gAthA 1214.8 dvitIyaH // 39 // maNiratna-vaiDUryamayaM vyasra SaDaMzaM yathAkramapUrvAdhaH sthitayorachatracarmaratna yorapAntarAle chatratumbe nyastaM sad dvAdazayojanavistAriNaH samastasyApi cakravartikaTakasya nirupamaprakAzakAri tamisraguhAyA khaNDaprapAtagRhAyAM ca pravizatazcakravartino istiratnadakSiNazirasi nibaddhaM ca dvAdaza yojanAni yAvatpUrvAparapuratorUpAsu tisRSu dikSu niviDatamamapi tamaHstomamapaharati / yasya ca haste zirasi vA baddhayate tasya divyatiryagmanuSyakRtasamastopadravasamastarogApahAraM karoti / etacca mRya'nyatra vA'Gge vyavasthApya saMgrAme praziyA sanmAnayo ali sarvabhayavimuktazyopajAyate / anyacca-tasmin maNiratne sadA maNibandhAdI vyavasthite'vasthitayauvano'vasthitakezanakhazcopajAyate 'pumAn 11 / kAkiNIratnamaSTasauvaNika samacaturakhasaMsthAnasaMsthitaM viSApahArasamartham , yatra candaprabhA sUryaprabhA vahidIptirvA na tamAstomamapahatu malaM'-samarthastatra tamisraguhAyAmatinibiDatimiratiraskaraNa dakSam , yasya divyaprabhAvakalitatayA dvAdaza yojanAni yAyacamisravisaravinAzikA gabhastayo vivardhante / yacca sarvakAlaM cakravartI nijaskandhAvAre rAtrau "sthApayati taddhi prakAzaM divasAlokabhRtaM rajanyAmAdadhAti / yasya ca prabhAveNa cakravartI dvitIyamadhabharatamabhijetu sakalasainyasametastamisraguhA~ pravizati / tathAhi tatra praviSTaH san sa pUrvamittitaTe pazcimabhittitaTe ca pratyeka yojanAntaritAni paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhAnpubhayapAyoryojanodyotakarANi 10sthitayoza.si.pi. nAsti // 2 samastacara si.vi.3 pumAn- je. nAsti ||4lN mavati ttr-mu.|| 5kroti-je.si.pi.|| 6 taddhi divasAlokabhUtaM prakAza rajanyA. mu.|| guhAyAM mu.|| guphaa-vi.|| sathA ca ttr-mu.|| pra.A. ASIAHINMARAMETARAKS
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArobAre saTIke dvitIyaH cakranemisaMsthAnAni candramaNDalapratinimAni vRttahiraNyarekhArUpANi 'gomUtrikAnyAnyanena kasyA mittau paJcaviMzatisparasyAM tu caturviMzatirityekonapazcAzataM maNDalAnyAlikhana vrajati / tAni ca maNDalAni yAvazcakravartI cakravartipadaM paripAlayati tAvadavatiSThante / guhA'pi tathaivodghATitA tiSThati, uparate tu cakriNi tatsarvamuparamate 12 / khaGgaratna-saMgrAmabhUmAvapratihatazaktiH 13 / daNDarasna-ratnamayapazcalatAkaM vacasAramayaM sarvazatrusainyavinAzakArakam , cakravartinaH skandhAbAre viSalorakhatibhAgeSu sAvakAri zAntikaraM cakravartino hitepsisamanorathapUraka divyamapratihata prayatnavizeSatazca vyApAryamANaM yojanasahasramapyadhaH pravizati 14 / etAni caturdaza ratnAni pratyekaM yakSasahasrAdhiSThitAni bhavanti / tathaitAni senApatyAdIni sapta paJcendriyANi, cakrAdIni sapta ekendriyANi pRthivIpariNAmarUpANi, pratyeka jambUdvIpe jaghanyapade'STAvicatirekakAlaM prApyante, jaghanyato'pi cakravarticatuSTayasadbhAvAt / utkRSTatastu dazottaradvizatasaGgyAni, cakravartinokakAle triMzadbhavanti / yathA aSTAviMzatirvidehe ekako bharatairavatayoH, saptAnAM ca triMzatA guNane Ate dazottare bhavata iti // 14 // , bhaya ratnaprastAvAbAsudevasyApi ratnAnyAha-'cakka'mityAdi, 'cakra khaDga-dhanurmaNayaH pratItA, mAlA sadaiva cAmlAnA devArpitA, gadA-kaumodakI nAma praharaNavizeSaH, zaGkhaH-pAzcajanyo dvAdazayojanavistArivAnA, etAni sapta ratnAni sarveSAmapi vAsudevAnAM bhavanti / / 15 / 1 gomUtrakAni nyAyenekasyA-si. // 2 aSTamyaM trizaSTizalAkA pu. caritre (sarga-2 zlo. 186) / / 3 tuDA-jinamadra. va. saM. mAya. vRttiH 5.11. !! dvAre cakrivAsudevaratnAni gAthA 1214-7 // 39 // pra. A. 351 // 39 //
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 213 dvAre navanidhi svarupam gAthA 1318 dvitIyaH khaNDa: ||392 // bhaya saptAnAmapyekendriyarasnAnAM pramANamAha-'sakka'mityAdi gAthAdvayam ; cakraM chatraM daNDamityetAni trINyapi ratnAni 'vyAmapramANAni; 'vyAmo nAma prasAritobhayavAhoH pusastiryaghastadvayAgulayorantarAlam / carmaratnaM dvihastadairghyam dvAtriMzadaguladIrgho'siH-khaDgaratnam , tathA deyamadhikRtya maNiH punazcaturaGgulapramANaH, tasya-daiya'syA dve amule ityarthaH, vistIrNo-vistRtaH / tathA caturaDagulapramANA suvarNavarakAkinI-jAtyasuvarNamayI kAkinAma ratnaM jJeyA / etAni saptApyekendriyaratnAni sarvacakravartinAmAtmA gulena jJeyAni / zeSANi tu sapta paJcendriyaratnAni tattatkAlInapuruSocitamAnAnIti 16 // 17 // 212 // samprati 'nava nihio ti trayodazottaradvizatatamaM dvAramAha nesappe 1 paMDayae 2 piMgalae 3 savvarayaNa' 4 mahapaume 5 / kAle ya 6 mahAkAle 7 mANavaga 8 mahAnihI saMtre 9 // 18 // nesappaMmi nivesA gAmAgaranagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaSANaM khaMdhArANaM gihANaM ca // 19 // gaNiyassa ya 'gIyANaM mANummANassa jaM pamANaM ca / dhanarasa ya bIyANaM uppattI paMDue bhaNiyA // 20 // vAma saM. / / 2 vaamo-mN.| 3 atra "ihAGgulaM pramANAgulamavagantavyam / savecakravartinAmapi kAkinyAdiralAnAM tulyapramANatvAt / iti jinamad-vR. saM. malayavRttau pa. 118 paatthH|| 4 tulanA-praznavyAkaraNavRttiH amayadevasUrIyA p.71|| 5 Ne-saM. // 6bIyANa-iti sthAnAnasUtre paatthH|| a. A. 351 K // 392 // M
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 393 // savvA AharaNavihI purisANaM jA ya jA ya mahilANaM / 'AsANa ya hatthINa ya piMgalaganihimmi sA bhaNiyA ||21|| rayaNAhaM savvarayaNe caudasa pacarAI cakkavIssa ! uppajjati efitdayAI pAMca diyAI gha // 22 // vatthANa ya upapattI niSpattI caiva savvabhattoNaM / raMgANa ya dhAUNa ya savvA esA mahApaume ||23|| kAle kAnnANaM bhavva purANaM ca tisuvi vaMsesu / sippasa kammANi ya tinni padhAe himakarAI ||24|| lohas ya uppattI hoi mahAkAla' AgarANaM ca / rUparasa suvaNNassa ya maNimottiyasila vAlANaM || 25 // johANa ya ' uppalI AvaraNANaM ca paharaNANaM ca I savvA ya junI mANavage DoI ya // 26 // mAsAyaNa tA0 si0 / / 2 cakkavaTTINa- mu. // / 3 dhoyANa-iti sthAnAGgasUtrapAThaH // 4 tIsu vAsesa-iti sthAnAzasUtrapAThaH || 5 paDhAI hiya0 tA / payA hiya0 si. || 60 li-iti sthAnAGgasUtre pAThaH // 80vAlANaM. vi. pratau sthAnAGge'pi ca vAlA-iti pAThaH // 90 niSkanti iti sthAnAGgasUtre pAThaH // NAM-vi. // 213 dvAra navanidhi svarUpam gAthA 1218 1231 pra. A. 351 // 393 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 213vA navanidhi svarupam gAthA 12181231 dvitIyaH khaNDa: // 394 // navihI nADayaSihI kadhvassa caubdhihassa niSphattI / saMkhe mahAnihimmi u tuDiyaMgANaM ca savvesiM // 27 // 'cakkahapAhANA aThussehA ya nava ya vikkhaMbhe / pArasa dIhA maMjUsasaMThiyA jahavIe muhe // 28 // veruliyamaNikavADA kaNayamayA viviharayaNapaDiputrA / sasisUracakkalakkhaNa 'aNusamavayaNovavattIyA // 29 // paliovamahiIyA nihisarinAmA ya tattha khalu devA / jesiM te AvAsA akkejA AhivaccAya' // 30 // ee se nava nihiNo pabhUyadhaNarayaNasaMcayasa miDA / je vasamuvagacchati savvesiM cakkavahINaM // 1 // [sthAnAGgasUtre-ThANa-8, mU. 673, gA01-14] naisarpaH, pANDukA, piGgalakA, sarvaratnaH, mahApadmaH, kAlaH, mahAkAlaH, mANavakaH, mahAnidhiH zaGkhazva, ete nava nidhayaH / eteSu ca nidhiSu kalpapustakAni zAzvatAni vartante / "teSu ca vizvasthitirAkhyAyate // 18 // 1ckttrpydraannaa-taa.sN.||2 aNusamajugabAhuvataNA -iti sthAnAsUtre pAThaH // 3vA-iti sthAnAsa pAThaH // 4 te ca-si. vi. pra. A. 351
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ |213 pravacanasArodAre | navani svarUpA saTIke dvitIyaH mAthA 1218 1216 // 315 // taba yasminnidhau yadAkhyAyate sadAha-'nesappaMmI' tyAdigAthA ekAdaza, naisa-naisamidhe nidhI grAmA-''kara-nagara-pattanAnAM 'droNamukha-maDambAnAM skandhAvArANAM gRhANAM cazabdAdApaNAnAM ca nivezA: sthApanA vyAkhyAyante / tatra grAmo-vRzyAvRtaH, Akaro-yatra sanniveze lavaNAdhutpadyate, nagara-rAjadhAnI, pattanaM-jalasthalanirgamapravezam , droNamukhaM-jalanigamapravezam , ardhetRtIyagavyUtAntAmAntararahitaM maDambam, skandhAvAra:-kaTakanivezaH, gaha-bhavanam , ApaNo haTTa iti // 16|| 'gaNitasya-dInArAdipUgaphalAdilakSaNasya, tathA gItAnA-svarakaraNapATakaraNa'dhUpakAgAskaTikikAprabhRtInAM prabandhAnAm , tathA mAna-setikAdi, tadviSayaM yattadapi mAnameva dhAnyAdi meyamiti bhAvaH, sathA unmAnaM-tulAkarSAdi, tadviSayaM yattadapyunmAnam , khaNDa-guDAdi dharimamityarthaH, tataH samAhAradvandaH, tatastasya yatpramANam , tathA dhAnyacIjAnA ca-zAnyAdInAM dezakAlaucityenotpattiH-niSpattiH pANDukanidhau maNitA-vyAvarNitA // 20 // sarvo'pyAbharaNavidhiyaH puruSANAM yazca mahilAnAM tathA azvAnA hastinAM ca sa yathocityena piGgalanAmake mahAnidhau maNitaH // 21 // iha cakravartinazcaturdaza ratnAdi sarvottamAni bhavanti / tadyathA-cakrapramukhANi sapta ekendriyANi, senApatipramukhANi sapta paJcendriyANi, tAni caturdazApi sarvaratnAkhye mahAnidhau utpadyante / tadutpattistatra vyAvarNitetyarthaH / anye tvevamAhuH-utpadyante etatprabhAvAt sphItimanti ca bhavantItyarthaH // 22 // hoNamakhamaMDavA. si.vi.|| 2 sthaapnaamyaasyaaynte-mu.||3 mNddv-si.vi.||4tulnaa-sthaanaavRttiHp.44 // 5 tathA bIjAnAM tanibandhanabhUvAnAma-ti sthAnAjavRttau / / 6 dhUpaka. mi.vi.sN.|| pra. A 352
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saaroddhaare| saTIke | 213 dvAna navanidhisvarUpam gAthA 12181231 dvitIyaH // 396 // sarveSAmapi vastrANAM yA utpattiH, tathA sarveSAmapi vastrAdigatAnAM maktivizeSANAM sarveSAmapi ca | rakSANAM-'maJjiSThA-kRmirAga-kusummAdInAm , dhAtUnAM ca-loha-tAmrAdInAm , 'dhonvANa ya' ti pATe tu sarveSAM vastrAdiprakSAlanavidhInA yA niSpattiH, sarvA caiSA mahApI nidhAvabhidhIyate // 23 // kAle-kAlanAmani nidhI kAlajJAna-samastajyotiH zAstrAnugataM jnyaanmitibhaavH| ___ tathA jagati trayo vaMzAH, vaMza: pravAha AvaliketyanAntaram, tadyathA-tIrthakaravaMzazcakravartivaMzo baladevavAsudevavaMzazva, teSu viSvapi vaMzeSu yadbhAvyaM-bhAvi yacca purANam-atItam , upalakSaNametat vartamAnaM ca / 'timuvi vAsesutipAThe tu anAgatavastuviSayamatItavastuviSayaM ca kAlajJAnaM krameNAnAgatAtItavarSatrayagocaramiti / kvacid 'bhavvapurANaM ca tisuvi kAlesu'tti pAThaH, tatra ca viSvapi kAlepu-vartamAnAta nAgaleSu bhayaM- zubham, pura.NaM ca-azubhaM kAlajJAnamiti / tathA 'yan zilpazataM-ghaTa-loha citra-vastra-nApitazilpAnAM pazcAnAmapi pratyeka viMzatibhedatvAt yAni ca kRSivANijyAdIni javanyamadhyamotkRSTabhedaminnAni trINi karmANi prajAyA hitakarANi tadetasarvamabhidhIyate // 24 // mahAkAle nidhI lohasya nAnAbhedabhinnasyotpattirAkhyAyate, rUpyasuvarNamaNimuktAzilAprabAlAnAM saMbandhinAmAkarANAM ca / tatra rUpa-suvarNe pratIte, maNayaH-candrakAntAdayaH, muktA-mauktikAni, zilAHsphATikAdikA, prabAlAni-vidrumANIti // 25 // 1 majiSThA mu.|| 2 zAstrAnubandhigata je. si. vi. // 3 yadbhavya * mu. // 4 tt-si.| ytH-|| pra. A. Bibe ALSO
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ avacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH // 397 // mANake nidhI yodhAna-zurapuruSANAm AvaraNAnAM 'kheTakAdInAm praharaNAnAM -khaDgAdInAM ca yatra yathA vA utpattirbhavati tathA'bhidhIyate / tathA sarvA'pi yuddhanItiH vyUharacanAdilakSaNA, sarvA'pi ca daNDanItiH sAmAdicaturvidhA''rUpAyate ||26|| zaGkhAbhidhAne punarmahAnidhau sarvo'pi nartanavidhiH- nRtyakaraNaprakAra: sarvo'pi ca nATakavidhiHabhineyaprabandhaprapaJcanaprakAraH, tathA dharmArtha-kAma-mokSalakSaNa puruSArthapratibaddhasya yadvA saMskRtaprAkRtAser zasaMkIrNa bhASAnibaddhasya gadya-padya-meya caurNapadavaddhasya vA caturvidhasyApi kAvyasya, tathA sarveSAM truTitAGgAnAm - AtodyAparaparyAyANAmutpattirAkhyAyate / " anye te pUrvoktAH padArthAH sarve'pi navasu nidhiSu sAkSAdeva samutpadyante iti vyAkhyAnayanti ||27|| atha navAnAmapi nidhInAM sAdhAraNaM svarUpamAha - 'cakkapaI'tyAdi, pratyekamaSTasu cakreSu pratiSThAnam - avasthAnaM yeSAM te aSTacakrapratiSThAnAH prAkRtatvAdaSTazabdasya paranipAtaH / aSTau yojanAni utsedhaHuruvaistvaM yeSAM te tathA / natra ca yojanAni viSkambheNa navayojanavistArA ityarthaH / dvAdazayojana dIrghAH, maJjUSAsaMsthAnasaMsthitAH, sadaiva jAhacyA gaMgAyA mukhe'vasthitAH, cakravarttina utpattikAle ca bharatavijayAnantaraM cakravartinA saha pAtAlena cakravartipuramanugatAH // 28 // vaiDhUryamaNimayAni kapATAni yeSAM te tathA mayaTpratyayasya vRtyA uktArthatA, kanakamayAH sauvarNAH, trividharatnaparipUrNAH, zazi-pUra cakrAkArANi TakAnA - vi. vi. sannAhAnAM- iti, sthAnAnavRttau pa 440 // 2 sati je.si. nAsti 1 gadyapadayorna0 si / gadyapadyayavarNapadabhedabaddhasya iti sthAnAGgavRttau pAThaH / | 213dvAre navanidhi svarupam gAthA 1318. 1231 pra. A. 352 ||397||
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 213dvAre navanidhi sArodvAre dvitIyaH sadha: gAthA 1218. // 398 // lakSaNAni-vidvAni yeSAM te tathA, prAkRtatvAtprathamAvahuvacanasya lopaH, "aNusamavayaNovavattIya" li anurupA samA-aviSamA, vadanopapatiH-dAraghaTanA, yeSAM te tthaa| __ 'aNuvama' sipAThe tu na vidyate upamAvacanasyopapattiA-ghaTanA yeSAM svarUpavyAvarNane te anupama bacanopapattikA:-- 'uparamA pratigAdaminupazAyA, 'upamAyA evAmAvAditi bhAvaH / kvacita *aNusamayacayaNovavattIya' tipAThaH, tatra anusamarya-pratisamayaM pudgalAnAM cyavanamupapattizca yeSAM te tathA; yAvantastebhyaH pudgalA galanti tAvanta evAnusamayaM lagantItyarthaH / 'sthAnAne tu 'aNusamajuga. bAhuvayaNA ya' ti paThyate / tatra cAyamarthaH- anumamA-anurUpA aviSamA jugati-yUpastadAkArA vRttatvAdIrghatvAcca bAhabo-dvArazAkhA vadaneSu-mukheSu yeSAM te tathA // 29 // teSu ca nidhiSu palyopasthitikA nidhisadRzanAmAnamne devA bhavanti yeSAM devAnA ta evaM nidhaya AvAsA-AzrayAH AdhipatyAya-prAdhipatyAnimittamakreyAH, "nAdhipatyaM krayeNa labhyamiti bhAvaH // 30 // ete te nava nidhayaH prabhUnadhanaratnamaMcayasamRddhAH ye sarveSAmapi maratakSetrAdhipacakravartinAM vazamupayAntIti // 31 // 213 // idAnI 'jIvasaMvA u' ni caturdazocadvizanatamaM dvAraM vimaNipuH svakRtameva jIvasaGkhyApratipAdaka kulakamatra granye nikSiptavAn granthakAraH, tatra ceyamAdigAthA pra. A. // 398 // .... upamAyA-mi. vi.sN.||2 upamA maayaa-si.vi.||3anusmy si.|| 4 sthAnAvage 673 bame sUtre / / 5 tulA sthAnAciHpa.450 // 6 tessaamaadhiptyN-mu.|| nAmA
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArobAre saTIke.. dvitIyaH jIvasaGkathA // 39 // namiuM nemi egAijIvasaMgvaM bhaNAmi samayAo / yaNajusA ege 1 bhavatyasiDA duhA jIvA 2 // 32 // sasa yAvarA ya duvihA 2 tivihA pIpunasagavibheyA 3 / nArayatiriyanarAmaragaibheyAo unbheyA 4 // 33 // ahava tiveyaaveyagasarUpao vA havaMti cattAri 4 / egaSiticaupaNidiyakhvA paMcappayArA te // 34 // ee viSaya cha aNiMdiyajuttA 6 ahavA cha bhuujlgginilaa| paNanasasahiyA 6 chappiya te satta akAyasaMvaliyA // 35 // aMDaya 1 rasaya 2 jarAuya 3 saMseyaya 4 poyayA 5 samucchimayA 6 / animaya 7 tahovavAiya 8 bheeNaM aTTahA jIvA // 36 // puDhacAi paMca biticaupaNidi 4 juttA ya navavihA9ti / nArayanapusa tirinarativeya. sarathIpumevaM vA // 6 // 37 // puDhavAi aha asali sanni dasa te sasiDa igadasau 11 / puDhavAiyA . tasaMtA apajjapajjata pArasahA // 38 // gAthA 12321248 / pra. A. . 1 biticatappaNivi juyA-si. // 2 ca-je. si. po. // THARRARAMAILY
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke 214 dvAre jIvasaGkhyAkulakam gAthA dvitIyaH // 40 // 1248 pArasavi ataNujuttA terasa suhamiyare' gidiSeiMdI / tiya ghau asanni sannI apalapajjata ghaudasahA // 36 // dhaudasaghi amalakaliyA panarasa taha aMDagAi je aha / / te 'apajjattagapajattabheyo solasa havaMti // 40 // solasavi akAyajuyA sattarasa napumAi nava apajjattA / pajjattA aTThArasa akammajua te iguNavIsaM // 4 // puDhavAi dasa apajA pajjattA hu~ti vIsa saMkhAe / asarIrajaeni tehiM vIsaI hoi egahiyA // 42 // suhamiyarabhUjalAnalavAuvaNANata dasa sapatteA / piticauasannisannI apaja pajjata pattIsaM // 43 / / taha narayabhavaNavaNajoikappageveja'NuttaruppannA / sattavasAipaNavArasa navapaNachappannaveuvvA // 44 // huti aDavanasaMvA te bharatericchasaMgayA savve / apajattapajatehiM solamuttarasayaM tehiM // 45 // pra.A. // 40 // 1.ri0po, vi.||2 apajasagAipa0 taa.| apajja tagAyapa0 si.|| 30NuttarAvannA-tA. 0NuttarapannA-si / /
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana rodvAre TIke dvatIyaH paDa: 401 // dugahoNa battIsasaMgayaM taM sUrya ugrattAlaM | taM // 48 // bhavvAbhavya gadUrabhavva AsannabhavyaM ca // 46 // saMsAra nivAsINaM jIvANa sayaM imaM chayattAlaM / appaM va pAliyavvaM sivasuhakasvIhiM jIvehi ||47 || siriammaevamuNivaha viNeyasirinemicaMdasUrIhiM / saparahiyatthaM raiyaM kulayamiNaM jIvasaMkhAe natvA- praNamya, nemiM -'dvAviMzatitIrthakaram ; ekAdikAm-ekadvigyAdikAm jIvasaGkhyAM bhaNAmikathayAmi, samayAt - siddhAntAt / na punaH svamanISikayeti / tatra cetanAyuktAH - caitanyopetA jIvA eke - ekavidhAH, upayogalakSaNatvAjjIvAnAm, siddhasaMsAryayasthAdvaye'pyupayogabhAvena 'satatAvabodhabhAvAt, satatAvodhAbhAve cAjIvatvaprasaGgAt ; tathA bhavastha - siddhabhedena dvidhA jIvAH / tatra bhavasthAH - saMsAravartinaH; siddhA muktipadaprAptAH ||32|| Zheng athavA sa sthAvarabhedena dvidhA jIvAH / tatra vasA - dvIndriyAdayaH, sthAvarAH - pRthivyAdaya ekendriyAH / tathA trividhAH strI-pu-napuMsakamedataH / iha syAdayaH stryAdivedodayAt yonyAdisaMgatA gRnte / tathA coktam " yonimRdutvamasthairya, mugdhatA'balatA stanau / puMskAmiteti liGgAni sapta strItve pracakSate // 1 // 1 dvAviMzatIrthaMkaram su. // 2 satatAbodha mAvAt si. vi. po. nAsti // 214dvAre jIva saGkhyA kulakam gAthA 1232. 1248 pra. zrA. 353 118 211
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvasaGkhyA jAroddhAre TIke dvatIyaH 1402 // mehanaM kharatA dADhaya, zauNDIrya zmazru dhRSTatA / strIkAmiteti liGgAni, sapta pustve pracakSate / / 2 / / |214 dvAre stanAdizmazrukezAdibhAvAbhAvasamanvitam / napusakaM budhAH prAhurmohAnalasudIpitam // 3 // " tathA nAraka-tiyagnaza-umaragatimedata vasubhadA jIpA // 33 // kulakam ra athavA 'trivedAvedasvarUpato bhavanti caturvidhA jIvAH, vAzabdaH samuccayeH tatra 'trivedA-striyaH gAthA puruSAH napusakAca, na vidyate veda upazamitatvAt kSapitatvAdvA yeSAM te avedAH-anivRttibAdarAdayo mavasthA siddhAzca / tathA ekadvitricatuHpaJcendriyabhedataH paJcaprakArAste jIvAH // 34|| 1248 eta eva ekendriyAdayaH paJcaprakArA jIvA anindriyayuktAH SaDvidhA bhavanti / na vidyante indriyANi-sparzanAdIni yeSAM te'nindriyAH- siddhAH / athavA pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasabhedataH SaDvidhA jIvAH / tathA pUrvoktA eva pRthivyAdayaH SaDvidhA jIvA akAyamahitAH saptavidhA bhavanti / na vidyate pra. A. kAyA-paJcaprakAramapi zarIraM yeSAM te'kAyA:- siddhAH // 35 // aNDajAdibhedato'STavidhA jIvA bhavanti / tatra aNDAjjAtA aNDajAH- pakSi gRhakokilA-matsyasarpAdayaH / rasAjjAtA rasajA:-takA-''ranAla-dadhi-tImanAdiSu pAyukumyAkRtayo'tisUkSmA jIvavizeSAH / barAyo:-garbhaveSTanAjjAtAstadveSTitA ityarthaH, jarAyujA-manuSyagomahiSyAdayaH / saMsvedAjjAtAH saMsvedajA (trimevA0 mi. mi. // 2 tripadAcayaH puruSAH khiyo napu0 muH // 3 pakSigRhakolikAma0 si. vi. po.|| 4 ispaSTI-je. si.bi.po.|| DIRECSYBOAR SKARMERO ESSAGE WATRAMuhuratNAINARA EARCASciencial
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana rodvAre TIke tIya:: 403 // matkuNa-yUkA- zatapadikAdayaH / potaM vastram, tadvajjAtAH potAdiva bohisthAjjAtA ajarAyuveSTitA ityarthaH, potajA - hasti valgulI-varna-jalUkAprabhRtayaH / saMsRcchena nirvRtAH saMmUSThimA :- kRmi pipIlikA-makSikAzAlikAdayaH / udbhedAd-bhUmibhedAjjAtA udbhedajAH pataGga - khaJjanakAdayaH / upapAte - devazayanIyAdoM HET aupapAtikAH- devA nArakAzceti ||36|| pRthivyAdayaH - pRthivyaptejovAyuvanaspatayaH paJca dvitricatuHpaJcendriyayuktA 'navavidhA bhavanti / athavA nArakA napuMsakatvenaikavidhAH tiryaJco narAya trivedatvena - strI-pu' napuMsaka vedatvena pratyekaM tribhedAH, surAca strI-puruSa bhedatvena dvividhAH ityevaM navavidhA jIvAH ||37|| pRthivyAdayaH-- pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricaturindriyalakSaNA aSTau jIvAH 'asaMjJi-saMjJi-paJcendriyeNa sahitA dazavidhA bhavanti / tathA ta eva dazavidhA jIvAH sasiddhA: - siddhasahitA ekAdazavidhA mavanti / tathA pRthivyAdayastra sAntAH pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasA ityarthaH / pratyekamaparyApta paryAptabhedato dvAdazavidhA bhavanti // 38 // te dvAdazApi atanuyuktAstrayodaza bhavanti / na vidyate tanuH zarIraM yeSAM te'tanavaH siddhAH / tathA ekendriyA dviSA-sUkSmA bAdarAya / tathA dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH, paJcendriyAstu dvividhAHasaMjJinaH saMjJinatha / ete saptApi pratyekamaparyAptAH paryAptAzceti caturdazavidhA jIvAH || 39 // 1 navavidha jIvA ma0 mu.| jIvA-si. vi. po. nAsti / 2 mahinAM saMhinAM ca paJcendriyeNa - po. sA 214 dvA jIvasAyA kulakam gAthA 1232 1248 pra. A. 354 ||403 //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pravacanasArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa : // 404 // eta eva caturdaza amalasahitAH paJcadazavidhAH / na vidyate malaH iva malo - nisarganirmalajIva mAlinyApAdana hetutvAdaSTaprakAraM karma yeSAM te'malAH- siddhAH / tathA ye'NDaja-rasajAdayaH pUrvamaSTau jIvabhedA maNitAparyAptaparyAptabhedataH SoDaza bhavanti ||40|| eta eva SoDaza akAyena - siddhena yuktAH saptadazavidhAH / tathA pUrvoktA 'napuMsakAdibhedA-nArakanapuMsaka-strISu napuMsakatiryakstrISu napuMsakamAnava-strISu vedadevalakSaNA navavidhA api jIvAH pratyekamaparyAptAH paryAptA santo'STAdaza bhedAH / tathA te eva cASTAdaza akarmabhiH siddhaiyu ktA ekonaviMzatiH // 41 // pUrva ye pRthivyAdayo dazavidhA jIvA bhaNitAH, ta evA'paryApta paryAptabhedAya viMzatisaGkhyA bhavanti / tathA taireva pRthivyAdibhirvizati saGkhyai rbhede ra zarIrayutaiH - siddhasahitaiH sadbhirekaviMzatirjIva medA bhavanti ||42 || pRthivyaptejovAyvananta vanaspatayaH paJca pratyekaM sUkSma bAdaramedato daza bhavanti / te ca sapratyekAHpratyeka vanaspatisahitA ekAdaza, dvitricaturasaMjJisaMjJicendriyAzca pazca militAH SoDaza, ete ca pratyekaparyA paryAptabhedabhinnA dvAtriMzadbhavanti / iyamatra bhAvanA - pRthivIkAyo dvidhA - sUkSmo bAdarava, punarekaiko dvidhA - aparyAptaH paryAptazceti caturvidhaH pRthvIkAyaH / evaM jalA 'nala - vAyavo'pi / vanaspatirdvidhA - sAdhAraNaH pratyekava, tatra sAdhAraNo dvidhA-sUkSmo bAdarazvaH punarekaiko dvidhA - aparyAptaH paryAptazva, pratyekastu bAdara eva sa cAparyApta paryAptabhedena dvividha iti SoDhA vanaspatikAyaH / dvitricaturasaMjJipaJcendriyAH 1 napuMsakA nAraka tiryaka strIpunnapuMsaka tiyeka strI napuMsaka mAnavastrIpu' devadevalakSaNA-si // 2 dvicaturindriyAH paJcendriyAH- si / dvitricaturindriyapaJcendriyA:- vi. // 214 dvAre jIvasaGkhyAkulakam gAthA 1232 1248 pra. A. 355 // 4-4 //
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ cana rodvAre Ju yaH 905 // Peeves'p' punaH pratyekamaparyApta paryAptabhedato dvidhA / militAca dvAtriMzaditi // 1.3 // nAraka bhavanapati vanacara-jyotiSka- kalpa-graiveyakA 'nuttaravimAnotpannA jIvA yathAkramaM sapta-dazaaSTapaJca dvAdaza-nava-pazca bhedA bhavanti / evaM ca vaikiyazarIriNa: paTpaJcAzadbhedAH / etaduktaM bhavati - ratnaprabhAdipRthivIsaptakanivAsitvena nArakAH saptavidhAH, bhavanapata yo'surakumArAdibhedato dazavidhAH vyantarAH pizAcAdimedAdaSTavidhAH, jyotiSkAcandrAdibhedena paJcavidhAH kalpopapannAH saudharmAdidvAdazadevalokopanatvena dvAdazavidhAH graiveyakotpannA adhastanAdhastanAdiyaiveyaka navakanivAsitvena navavidhAH, anuttaravimAnotpannAstu vijayAdivimAnapaJcakotpannatvena paJcavidhAH / sarvamIlane ca SaTpaJcAzaditi ||44 || sarve'pi zarIriNo naratiryaksaMgatAH santo'STapaJcAzatsaGkhyA bhavanti / tathA tairevATapaJcA zatsaGkhyaiH pratyekamaparyAptaparyApta medabhinnaiH poDazottarazataM bhavati // 45 // saMjJidvikaM - paryAptA'paryAptasaMjJirUpam tena hInA-rahitA pUrvoktA yA dvAtriMzat tathA saMgataM militametadeva SoDazottaraM zataM SaTcatvAriMzaM zataM bhavati / saMbridvikasya tu SoDazottarazatagrahaNenaiva grahNAdvarjanamiti / tacca SaTcatvAriMzaM zarta bhavyA bhavya dUra bhavyA-''sanna bhavya lakSaNaizcaturbhirbhedaiH saMgRhyate / idamatra tAtparya - pUrvoktasya SaTcatvAriMzaduttarazatasya madhye kecijjIvA bhavyAH kecidabhavyAH, kecid dUrabhavyAH kecidAsannabhavyA iti / tatra muktiparyAyeNa bhaviSyantIti bhavyAH - siddhigamana yogyAH, 1 bhavanti su. // 2 saMsidvike paryAptazirUpatvena hInA-si / / 214dvAre jIva saMkhyA kulakam gAthA. 123248 pra. A. 355 // 405 //
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvasaMkhyA kulakama gAthA 1232. 48 na punaravazya siddhigAmina eva, mavyAnAmapi keSAzcisiddhigamanAsaMbhavAt / uktaM ca bhavyAdhi na roddhAre sijhissaMti keha" [ ] ityaadi| TIke bhavyaviparItA abhavyAH, tathA ca te na kadAcidapi 'saMsArAkUpArasya pAraM prApnuvantaH prApnuvanti prApsyanti ceti / idaM ca bhavyAnAM bhavyatvamanAdikAlasiddhaM zAzvatameya; na punaH sAmagagyantareNa pazcAGga vatyapagacchati vA abhavyatvamapyamavyAnAmitthameva draSTavyam / yadyapi ca bhavyatvA'bhavyatvAbhyAmeva sarve'pyamI jIvabhedAH saMgRhItAstathApi bhavyavizeSatvAdetI dUrabhavyA ''satrabhavyalakSaNoM bhedau pRthagupAtau / tatra reNa-dIrdhatareNa kAlena bhavyA-muktigAmino dagbhavyAH-ye gozAlakAritAmokSaM gAmpanti ! ye punastenaiva bhavena dviyAdibhirvA bhokSaM yAsyanti te AsamabhavyAH / ___ iha ca bhavyatvAbhavyanvalakSaNamevamAcakSate vRddhAH-yaH saMsAravipakSabhUtaM mokSaM manyate tadavAptyamilApaM ca saspRhaM vahati kimahaM bhavyo'bhavyo vA ? yadi bhavyastadA zobhanam , athAbhanyastadA dhimAmityAdicintAM ca kadAcidapi karoti sa ityAdiprakAreNa cinena jJAyate bhavya iti / yasya tu jAcidapi neyaM cintA samutpanA samutpadyate samutpatsyate vA sa jJAyate'bhavya iti / uktaM ca AcArAjaTIkAyAma-"amavyasya hi bhavyAmavyazaMkAyA amAvAda"[ ] ityAdi / / 4 / / 1 saMsArarUpamArastha-si // 2- mi.li. nAsti | pra. A. // 6 // POINES HTAS Pos C SAPAIKHREER
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 407 // saMsAranivAsinAM bhavavartinAM jIvAnAM prANinAmetat SaTcatvAriMzaduttaraM zatamAtmavad pAlanIyaM rakSaiti zivasukhakAGkSibhiH mokSasukhAbhilASukairjIvairiti ||47|| zrI. AmradevasUriziSyaiH zrInemicaMdrasUribhiH svaparahitAya, Atmano'vismRtaye pareSAM cAvacoare ityarthaH / jIvasaGkhyAyAH pratipAdakamidaM kulakaM-gAthAsamudAyAtmakaM racitaM - kRtamiti // 48 // 214 // idAnIM 'kammA' aDa tti' paJcadazottaradvizatatamaM dvAramAha--- paDhamaM nANAvaraNaM 1 boyaM puNa daMsaNarasa AvaraNaM 2 | taiyaM ca deyaNIyaM 3 tahA catthaM ca mohaNIyaM 4 // 49 // [karmavipAkAvya prathama-karmagranthaH (prAcIna) gA. 5 ] paMcamamA 5 gorya cha 6 sattamagamaMtarAyamiha 7 I bahutamapayaDitterNaM bhaNAmi aTTamapara nAma 8 // 50 // prathamam Artha jJAnAvaraNam, dvitIyaM punardarzanAvaraNam tRtIyaM na vedanIyam, tathA caturthaM ca mohanIyam, paJcamamAyuH, gotraM SaSTham saptamaM cAntarAyam, iha ca bahutamottaraprakRtitvena bahuvaktavyatvAt bhaNAmi aSTamapade aSTamapadasthAne vA nAmakarmeti / grandhAntare hi AyurnAma gotramantarAyaM cetyanena krameNa paThyate / iha tu bahUttaraprakRtitayA paryante nAmakarmeti / 9 'tatra jJAyate paricchidyate vastvaneneti jJAnaM sAmAnya vizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako 1 tulA-saptatikATIkA gA0 2 // 2156 karmaNo mUlameda gAthA 1249 1250 pra. A. 346 day // 407|
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: ||408|| bodhaH, Aviyate - AcchAdyate'nenetyAvaraNa- midhyAtvAdisaciva jIvavyApArahRtakarmavargaNAntaHpAtI viziSTa - pudgalasamUhaH jJAnasya-matyAderAvaraNam- jJAnAvaraNam / tathA dRzyate'neneti darzanaM - sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyagrahaNAtmako bodhaH, tasyAvaraNaM darzanAvaraNam 2 |* tathA vedyate - AhrAdAdirUpeNAnubhUyate yattadvedanIyam, yadyapi sarva karma vedyate tathApi 'paGkajAdizabdavadvedanIyazabdasya rUDhiviSayatvAt sAtA-sAtameva karma vedanIyamityucyate, na zeSam 3 / tathA mohayati - sadasadvivekavikalaM karotyAtmAnamiti mohanIyam 4 / tathA eti - Agacchati pratibandhakartA svakRtakarmAvAptanarakAdikugaterniSkramitumanaso jantorityAyuH, athavA AsamantAdeti - gacchati bhavAdbhavAntarasaMkrAntau jantUnAM vipAkodayamityAyuH 5 / tathA grUyate - zabdyate uccAvacaiH zabdairyattad gotram - ucca-nIca kulotpattilakSaNaH paryAyavizeSaH afaredi karmApi gotram, kAraNe kAryopacArAt 6 / tathA antarA - dAtR pratigrAhakayorantarvighnahetutayA ayate gacchatItyantarAyam, yajjIvasya dAnAdikaM tu na dadAtItyarthaH 7 / 1. jAdizabdavadvedanIyasya zabdastha vi. // ito'yaM yataH paDiNIyaprANanindara ubadhAya pamosa aNtraaynn| adhyAsAyaNayAe bhAvaraNadugaM jibho jaNaI' iti si. pratAvadhikA gAthA // 215dvAre karmaNo mUlamedAH gAthA 1249 1250 pra. A. 356 ||408||
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Traigseaset weepsta meepermeaAMEETITARONTHTTPHONKAREENAMENTachyaatmentntreheadNTIVI T AI N07398560380mAPRABO08090111ATTISTREAM DARDARRIERROMANAVSHARMINGAYATRowntowwwending sAroddhAre saTIke dvitIyaH // 4.9 // tathA nAmayati-gatyAdivividhabhAvAnubhavanaM prati pravaNayati jIvamiti nAma 8 / etA aSTau / mUlaprakRtayaH / / 46-50 / 215 // sAmprataM 'tesiM uttarapapaDINa ahavanasayaM' ti SoDazottaradvizatatamaM dvAramAha--- 158 paMcavihanANavaraNaM nava bheyA saNassa do vee / prakRtayaH aTThAvIsaM mohe cattAri ya Aue huti // 51 // [prAcIna karmagrantha 1, gA. 7] gAthA goyammi boli paMcatarAie tigahiyaM sayaM nAme / uttarapayahINevaM 1251aTThAvannaM sayaM hoi // 52 // 1275 maha 1 saya 2 ohI 3 maNa 4 kevakhANi jIvassa Avarijjati / jassa pabhAvao taM nANAvaraNaM bhave kammaM // 53 // pra. A. nayaNe 1 yaro 2 hi 3 kevala 4 desaNaAvaraNayaM bhace ghuhaa| nidA 5 payalAhi chahA 6 nihAidurutta 7-8 pIpADI // 54 // 'evamiha dasaNAvaraNameyamAvaraha darisaNaM jIve / sAyamasAyaM ca dahA veyaNiyaM suhadhanimitta // 55 // 1 eva0 sA.to'prelIyAkasmAt sukkhaM vA dukkhaM baMdhati-gurumattikhaMtikaraNA vayoga kasAyavijayavANakumo dhammAI manyA sAyamacAyaM vivarajamo || madhunA mohanIyo kathyate, ityadhika pAThaHsi.pratI //
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ! pravacanasArodAre saTIke dvitIyaH koho mANo mAyA lobho'NatANabaMdhiNo 'cauro / ": : 1 evamapaccakkhANA paccakravANA ya saMjalaNA // 56 // . solasa ime kasAyA eso navanokasAya saMdoho / itthIpurisanapusakarUvaM . yattayaM tami // 5 // hAsaraIaraIayasogadugu chatti hAsachakkamimaM / darisaNatigaM tu. micchattamIsasammattajoeNaM.. // 58 // kA moha agnIsA nArayatiri narasurAuya caukkaM / goyaM nIyaM uccaM ca aMtarAyaM tu paMcavihaM // 5 dAuna lahai lAho na hoi pAvai na bhogaparibhoge / niruo'vi asatto hoi aMtarAyappabhAveNaM // 6 // nAme pAyAlIsA bheyANaM ahava hoi sattahI / ... ahavAvihuteNauI tiga ahiyasayaM havA ahavA // 12 // paDhamA yAyAlosA 42 gaI 1 jAi 2 sarIra 3 aMguvaMge 4 ya / baMdhaNa 5 saMghAyaNa 6 saMghayaNa 7 saMThANa 8 nAmaM ca // 2 // uttaraprakRtayaH gAthA 1251. 1275 pra.A. br.my .oM 1 mnniyaa-taa||20sNdeho-si.po. ||3nrysuraajy-taa.||40gN-mu.|| 50Na-si.po......... windiaynehaRO PE A n d ekinnountalilioni
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre saTIke dvitIyaH uttaraprakRtayaH gAthA 1275 taha vanna 9 gaMdha 10 rasa 11 phAsa 12 nAma agurulaSTrayaM ca 13 boddhavvaM / ...... uvadhAya 14 parAghAyA 15 Napuci 16 UsA~sanAmaM ca 17 // 33 // : AyAvu 18 joya 11 vihAyagaI 20 tasa 21 thAvarAmihANaM ca 22 // . thAyara 23suSTuma 24 pajjasA 25 pajjattaM ca 26 nAyavvaM // 64|| ............ patta yaM 27 sAhAraNa 28 thira 29 madhira 30 subhA 31 subhaM 32 ca nApavvaM / sUbhaga 33 dRbhaga 34 nAmaM mUsara 35 taha dUsaraM 36 ceva // 65 / / [dharmasaGgrahaNI gA. 618-620] "Aejja 37 maNAejjaM 38 jasakittI nAma 39 ajasakittI 40 ya / nimmANaM : 41 titthayaraM 42 bhayANavi hutime bheyA // 66 // . gaha hoI. cauppayArA jAIvi ya paMcahA muNeyavvA / paMca ya: huti sarIrA. aMgovaMgAI tinneva // 7 // chassaMghayaNA 6 jANasu saMThANAvi ya havaMti chacceva 6 / / vannAINa ghaupakaM 4. agurulahu 1 baghAya 1 paraghAyaM 1 // 68 / / aNupuJcI ghaubheyA 4 ussAsa . 1 AyavaM.1 ca ujjoyaM 1 / suhaasahA viyagaI 2. tasAicIsaM ca 20. nimmANa // 19 // 1 mAijjamaNAija-sA. // 41 // HINESEDilimm abi Remittee mmm .....
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sArodvAre saTIke dvitIyaH ||412 // titthayareNa sahiyA 1 sasaTThI eva iti payaDIo 67 t saMmAmIsehi viNA tenA sekammANaM 119011 I evaM agreei 120 'baMdhe revINa hoi nAyavyaM baMdhaNasaMghAyASi ya sarIragahaNeNa iha gahiyA 119211 baMdhaNabheyA paMca u saMghAyAvi ya harSati paMceva 1 cA do gaMdhA paMca rasA aTTha phAsA ya // 72 // solasa chabbIsA emA melevi sattasaDIe dasa T teNauI hoi tao baMdhaNabheyA upannarasa // 73 // ( tulA- prAcInakarmagrantha 1, gA. 71-82) drearhArorAliyANa sagateyakammajuttANaM I na baMdhaNANi iyarasahiyANaM tinni tesipi // 74 // [ paJcasaGgrahe dvA. 3, gA. 11] savvehivi hiM tigaahiya saMyaM tu hor3a nAmassa / iya uttarapayaDINaM kammaTThaga aTThAvannayaM 119411 pazcavidhaM jJAnAvaraNam, nava bhedA darzanasya - darzanAvaraNasya, dvau vedanIye, aSTAviMzatimahanIye, aarta AyuSi bhavanti / gotre dvau, paJca antarAyake, tribhiradhikaM zataM nAmakarmaNi, uttaraprakRtInAmevaM sarvapAdadhikaM zataM bhavatIti // 51 // 52 // 1 paMdhaNapadINa-vA. si. // 2 melivi-mu. // 216 dvAre 158 uttara prakRtayaH gAthA 1251 1275 pra. A. 357 // 412 //
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: Jie Shi : // 413 // tatra yathAsvaM tAneva medAn krameNa nAmagrAhamAha - 'maI'tyAdigAthAstrayoviMzatiH tatra matizrutA'vadhi - manaH paryava - kevalAni jIvasyAtriyante - AcchAdyante yatprabhAvatastad jJAnAvaraNaM bhavetkarma / kimuktaM bhavati 1 - jJAnAvaraNaM paJcaprakAram, tadyathA - matijJAnAvaraNam zrutajJAnAvaraNam avadhijJAnAvaraNam, manaHparyavajJAnAvaraNam, kevalajJAnAvaraNaM ceti / / 53 / / , tathA 'darzanAvaraNaM bandhe udaye sattAyAM ca tridhA prApyate / tadyathA - kadAciccaturdhA, kadAcit yoDhA, kadAcicca vA / tatra kathaM caturdhA ? kathaM poDhA, kathaM vA navayeti trInapi prakArAna darzayana prathamatavaturdhA darzayati- darzanAvaraNaM caturdhA - catuSprakAraM bhavati / kathamityAha- nayanetarA'vadhikevaleSunayanetarA 'vadhikevalaviSayaM tat sUtre tu saptamyA adarzanaM lopAda, lopazca prAkRtatvAt / epa cAtra bhAvArtha:- darzanAvaraNaM yadA caturdhA bandhe udaye sattAyAM vA vivakSyate tadevaMrUpaM tadavagantavyam, yathA nayanadarzanAvaraNamitaradarzanAvaraNa macakSurdarzanAvaraNamityarthaH, avadhidarzanAvaraNam, kevaladarzanAvaraNaM ceti / tadeva darzanAvaraNa catuSkaM nidrA pracalAbhyAM saha poDhA bhavati / darzanAvaraNaSaTkagrahaNe ca sarvatrApIdameva darzanAvaraNaSaTkaM grAhyam, etadeva darzanAvaraNapaTukaM nidrAdidviruktaprakRtistyAnadhibhiH sahitaM navadhA draSTavyamiti zeSaH / sUtre ca vibhaktilopa ApatvAt / nidrAdIni nidrA pracalAasat road vAcakatvena yayoste nidrAdidvirukte nidrAnidrA pracalApracalA cetyarthaH / etadiha zAstre navavidhaM darzanAvaraNamuktam / etacca jIve - jIvasya darzanaM - sAmAnyopayogarUpamAvRNoti AcchAdayati, kevalaM nidrApaJcakaM prAptAyA darzanalabdherupaghAtakRt darzanAvaraNacatuSTayaM tu mUlata evaM darzanalabdhimupahanti / Aha ca gandhahastI1 tulanA paJcasampravRttiH - dvA03 mA 4 pa. 110 taH // 2 catuSTayaM mu. // 3 saha- mu. nAsti || 216 dvAre 158 uttara prakRtayaH gAthA 1251 1275 pra. A. 357 // 413 //
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ TVMakeM RAPEERA:-.'.. nidrAdayaH samadhigatAyA evaM darzanalabdherupayAte vartante, darzanAvaraNacatuSTayaM tadgamoccheditvAt prvcnH| samUlapAtaM hanti darzanalandhim" [ ] iti / vedanIyaM dvidhA sAtavedanIyamasAtavedanIyaM ca, etacca |216 dvAre sArodAre krameNa sukha-duHkhanimitta-sukhanimittaM sAtavedanIyam , duHkhanimittamasAtavedanIyamityarthaH // 54.5 / / 158 saTIke uttaratathA mohanIyaM dvidhA darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM 'ca; darzana--samyaktvam , tanmohayatIti prakRtayaH dvitIya darzanamohanIyam ; cAritra--sAvadyetarayoganivattipravRttiliGgamAtmapariNAmarUpam , tanmohayatIti cAritra. gAthA mohniiym| // 414 // tatra bahutaravaktavyatvAt prathamatazcAritramohanIyaM nirdizati / tacca dvidhA-kaSAya-nokaSAyabhedAt , 1251tatra krodho mAno mAyA lomazvetyAnantAnamandhinacatvAraH kRpAyAH / evameta eva krodhAdayazcatvAraH 1275 pratyekamapratyAkhyAnAvaraNAH pratyAkhyAnAvaraNAH saMjvalanAca militAH SoDaza / tathA eSa vakSyamANo pra. A.. navAnA nokaSAyANA saMdoha-samUhaH tatra strI-puruSa napuMsakasvarUpaM vedatrayam , hAsya-ratyarati-bhaya-zoka jugupsAlakSaNam idaM hAsyaSaTkaM ca / darzanamohanIyaM tu midhyAtva-mizra-samyaktvAnA yogena-mIlanena vidhA, iti mohsy-mohniiykrmnno'ssttaaviNshtirbhedaaH| tathA AyuSazcatastraH prakRtayaH, tadyathA-nArakAyustiryagAyunarAyuH surAyuzca / gotraM tu viza-uccaio nIce gotraM / nA lAmAdhyati 8 sU. 8 bhA. 18. 135 // li- // smaami..|| 5 sathAni ki II |358 RRIPTIMRAPARICHRIS www. ro ARRANGANA MANANEIRDARSH AN
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sArodvAre saTIke dvitIya // 415 // | antarAyaM tu punaH paJcavidham tadyathA-dAnAntarAyam, lAbhAntarAyam bhogAntarAyam, paribhogAntarAyam, vIryAntarAyaM ca / etAM bhedAn sukhAvabodhArthamarthakathanadvAreNaiva sUtrakRnirdizati-ya -yasyAntarAyasya prabhAvato dAtu na labhate jIvastaddAnAntarAyam / evaM yatprabhAvato jIvasya lAbho na bhavati tallAbhAntarAyam / yatprabhAvato bhogAn paribhogAMzca na prApnoti tatkrameNa bhogAntarAyaM paribhogAntarAyaM ca / prabhAvataca nIrujospi - nIrogo'pi jIvo'zaktaH - asamartho bhavati tadvIryAntarAyam / 1 , iyamatra bhAvanA - " yadudayavazAt sati vibhave samAgate ca guNavati pAtre dattamasmai mahAphalamiti jAnamapi dAtu' notsahate taddAnAntarAyam / tathA yadudayavazAddAnaguNena prasiddhAdapi dAtugR hai vidyamAnamapi deyamarthajAtaM yAcAkuzalo'pi guNavAnapi yAcako na labhate tallAbhAntarAyam / tathA yadudayavazAt satyAmapi viziSTAhArAdiprAptAvasati ca pratyAkhyAnapariNAme vairAgye vA kevalaM kArpaNyAnotsahate bhoktu tadbhogAntarAyam / evaM paribhogAntarAyamapi bhAvanIyam / navaraM bhogaparibhogayozyaM vizeSa:sakRdbhujyate iti bhogaH - AhAramAnyAdiH punaH punaH paribhujyate iti paribhogo-bhavanavanitAdiH / tathA yadudayavazAtsatyapi nIruji zarIre yauvanikAyAmapi vartamAno'lpaprANo bhavati, yadvA balavatyapi zarIre sAdhyespi prayojane strenyatayA na pravartate tadvIryAntarAyamiti / tathA vivakSAntarataH kAraNAntaratava nAmakarma nAnAprakAram, tadyathA-dvicatvAriMzadbhedam, saptaSaSTibhedam, trinavatibhedam, tryuttarazatabhedaM ca // 56-62 // 1 tulanA - paJcasamma vRttiH- dvA03, gA. 3, pa. 109 4 taH // 216 dvAre 158 prakRtayaH gAthA 1251 1275 pra. A. 358 // 415 / /
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre ... saTIke / nAma karSaNa dvitIyaH khaNDa: uttaraprakRtayaH gAthA |416 // 1251 tatra tAvad dvicatvAriMzadbhedAnAha- "padame"tyAdigAthAnavakam , prathamA dvicatvAriMzadiyaM draSTavyA / tadyathA-ga tenAma, jAtinAma, varanAma, aGgopAGganAma, ka-dharalAga, saMghAtanAma, saMhanananAma, saMsthAnanAma, varNanAma, gandhanAma, rasanAma, sparzanAma, agurulaghunAma, upaghAtanAma, parAghAtanAma, AnupUrvI. nAma, ucchvAsanAma, AtapanAma, udyotanAma, vihAyogatinAma, basanAma, sthAvaranAma, bAdaranAma, sUkSmanAma, paryAtanAma, aparyAptanAma, pratyekanAma, sAdhAraNa nAma, sthiranAma, asthiranAma, zubhanAma, azu. bhanAma, subhaganAma, durbhaganAma, susvaranAma, duHsvaranAma, AdeyanAma, anAdeyanAma, yazaHkIrtinAma, ayazAkIrtinAma, nirmANa nAma, tIrthakaranAma ceti / tathA eteSAmeva gatyAdInAM bhedAnAM yadA nArakagatyAdayaH pratibhedA vivakSitA bhavanti tadA saptapaSTiH / / 62 // 63 // 64 / / 65 / 66 / / tAmeva saptapaSTimAha-'gaI'tyAdigAthApaJcakam , gatinAma caturdhA-narakagatitiryaggatimanuSyagati-devagatibhedAt / jAtinAma paJcadhA ekendriya-dvIndriya-trIndriya-caturindriya-paJcendriyajAti-bhedAt / zarIranAma paJcadhA audArika-bai kriyA ''hAraka-taijasa-kArmaNazarIrabhedAta / aGgopAGganAma tridhA audArikabaiMkriyA''hArakAGgopAGgabhedAt / saMhanananAma poDhA-vaRSabhanArAca RSabhanArAca-nArAca-ardhanArAcakIlikA-sevAtayaMhananabhedAt / saMsthAnanAma ghoDhA samacaturasra nyagrodhaparimaNDala-mAdi-vAmana-kubja-huMDasaMsthAnabhedAt / varNAdicatuSkaM-varNa-gaMdha-rasa-sparzalakSaNam / tathA agurulaghUpaghAta-parAghAtaM ca / Anu. pUrvInAma cardhAtu nAraka-tiryagmanuSya-devAnupUrvIbhedAt / tathA ucchvAsam . Atapama , 'udyotama / vihAyo 1 udyotanaM-si. vi.|| / 1275 - -- // 416 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ H E ROINTERNETSMASupport Farmire. 216vAre uttara prakRtayaH mAthA 1251 gatirdvidhA-zubhA-'zubhavihAyogatibhedAt / prasAdiviMzatiH-basa-sthAvarAdikA yaza kIrti-ayazaHkIrtipravacana- paryantA, nirmANaM c| saaroddhaare| etAH prakRtayastIrthaMkaranAmnA sahitAH saptapaSTirbhavanti / etA eva ca bandhasudayaM cAzritya nAmakarmaNa saTike uttaraprakatayaH parigRhyante / zeSANAM ca karmaNAM samyaktvamizrevinA tripaJcAzat / bandhacintAyAM hi darzana mohanIyottaraprakRtI samyaktva-mizre na gRhayete; tayorbandhAsaMbhavAt / mithyAtvapudgalA eva hi tathAvidhadvitIyaH vizodhivazAta samyaktvarUpatayA mizrarUpatayA ca pariNamantIti / evaM ca saptapaTernAmakarmabhedAnAM / zatazca zeSakarmabhedAnA mIlane bandhe viMzatyuttaraM prakRttInAM zataM bhavati jJAtavyam / // 417 // nanu pUrvoktadvicatvAriMzaduttaraprakRtimadhye ye bandhana-saMghAtanAmnI pratipAdite te saptapaSTimadhye kathaM na gaNyete ? ityAha-'baMdhaNe'tyAdi, bandhana-saMghAtau zarIragrahaNena zarIranAmakarmAntarbhUtatvenehasaptapaSTibhedacintAyAM gRhItAviti pRthagna vivakSitau / tathA sattAyAM cintyamAnAyAM nAmakarmaprakRtayastrinavatisaGkhyA 'matAntareNa puttarazatasaGkhyAzvAdhikriyante // 67-71 // tataH krameNatrinavatiM yuttarazataM cAha-paMdhaNe tyAdigAthAcatuSkam , audArika-bai kriyA-''hArakatejasa-kArmaNabandhanabhedAndhananAma paJcadhA / saMghAtanAmApi audArika-vai kriyA-''hAraka-taijasa-kArmaNasaMghAtabhedAt pshcdhaa| evametA daza / tathA varNanAma kRSNa-nIla-lohita-hAridra-sitabhedAt paJcadhA / gandhanAma surabhi-durabhigandhamedAd dvidhA / rasanAma tikta kaTu-kaSAyA-'mla-madhurabhedAt pazcadhA / sparzanAma karkaza1mantareNa- vi. po. / / 2 tiktakadukakaSAyA0 pi. / // 417 //
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 216 - sAroddhAra dvAre . saTIke . dvitIya: khaNDa: mA prakRtayaH gAthA 1251 // 418 // mRdu-laghu-guru-zItoSNa snigdha-rUmamedAdaSTadhA / evametA viMzatiH prakRtayaH / etAsAM madhyAdvarNa gandha-rasasparzAnA sAmAnyatazcaturNA saptapaSTipakSe'pi gRhItatvAttadapagame zeSAH SoDaza bandhanasaMghAtadazakena 'ca saha SaDviMzatiH prakRttayo bhavanti / emAtha anantarottamasapaSTimadhye prakSipyante / tato nAmaprakRtInAM vinavatibhavatIti / tathA prakArAntareNa bandhanasya pazcadaza bhedAH, ke te ityAha-'gheuve tyAdi, dhaikriyA-sshArakodArikANAM pratyekaM svakataijasa-kArmaNayuktAnAm , svakam-AtmIyam , kimAtmIya'miti ceducyate, vaikriyasya vaikriyam, AhArakasyAhArakam , audArikApaudArikam , tena svakena taijasena kArmaNena ca pratyekaM sahitAnAM bandhanAni cintyamAnAni navanava saGkhayAni bhavanti / ___tadyathA-vaikriyabaiMkriyabandhanam , vaikriyatejasabandhanam , baiMkriyakArpaNabandhanam , AhArakAhArakabandhanam , AhArakataijasabandhanam , AhArakakArmaNabandhanam , audArikaudArikabandhanam , audArikataijasabandhanam , audArikakArmaNabandhanamiti / tatra pUrvagRhItavaikriyapudgalAnAM svaireva vaikriyapudgalaigRhyamANaiH saha saMvandho vaikriya baiMkriyabandhanam / teSAmeva vaikriyapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca taijasapudgalaigRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandho vaikriya-taijasa-bandhanam , tathA teSAmeva vaikriyapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalaigRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandho vaikriyakArmaNabandhanam , tathA pUrvagRhItAnA. mAhArakapudgalAnAM svairevAhArakapudgalaiguhyamANaH saha yaH saMbandhaH sa AhArakAhArakabandhanam / tathA 1 ca-mu. nAsti // 2 tulanA-paJcasApAvRttiH-dvA-3, gA. 11 pa. 121 A taH || 3 0mityucyate vi. si.|| pra.A. nA 418 // S HANTINE P ARINEET PARE
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH / / teSAmevAhArakapudgalAnA pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca taijasapudgala hyamANaH pUrva gRhItaizca saha saMbandha AhArakataijasabandhanam / tathA teSAmevAhArakapudgalAnAM pUrvagRhItAnA gRhyamANAM ca kAryaNapudgalaiga dyamANaH pUrvagahItaizca saha saMbandha AhArakakArmaNabandhanam ; tathA pUrvagRhItAnAmaudArikapudgalAnAM svarebaudArikapudagalaiMga hyamANaiH saha yaH saMnvadhaH sa audArikodArikabandhanam / teSAmevIdArikapudgalAnAM 'pUrvagRhItAnAM gahyamANAnAM ca tejasapudgalaiga hyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandha audArikatai jasabandhanam / tathAte pAmevAdArikapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalaigRhyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandha audArikakAgabandhanam / tathA 'iyarasahiyANaM timitti itarAbhyA-tejasa kArmaNAmyAM dvAbhyAM samuditAmyAM sahitAnA vaikriyA'' hArakodArikANAM trINi bandhanAni bhavanti / tadyathA-vaikriyataijasakArmaNabandhanam , AhArakataijasakArmaNabandhanam , audArikataijasakAmaNabandhanaM ca / tatra vaikriyapudgalAnAM taijasapudgalAnAM kArmaNapudgalAnAM ca pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM vA yaH parasparaM saMbandhastadvaikriyataijasakArmaNabandhanam , evamAhArakataijasakArmaNabandhanaudArikatejasakAmeNabandhanayorapi bhAvanA'nusatavyA / anena ca 'bandhanatrikeNa saha pUrvoktAni nava bandhanAni dvAdaza bhavanti / tathA 'tesiMca' ti tayozca-taijasa-kArmaNayoH 'svasthAne parasparaM ca bandhanacintAyAM trINi bandhanAni bhavanti / tadyathA--taijasataijasabandhanam , taijasakArmaNavandhanam , kArmaNakArmaNabandhanaM ceti / tatra tejasa 1 pUrva mu.nAsti // 2 kArmaNapudga.si. vi // 3 kArmaNabandhana-po. / kammeNabandhana.si. // 4 svasthAne ca p.vi.po.||5ss-mu. nAsti / dvAre uttaraprakRtayaH | gAthA 12511275 pra.A. // 19 //
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre saTIka | uttara dvitIyaH // 420 // pudgalAnAM pUrvagRhItAnAM svaireva taijasapudgalaiMgRhyamANaiH saha yaH parasparaM saMbandha'stattajasataijasabandhanam / teSAmeva taijasapudgalAnAM pUrvagRhItAnAM gRhyamANAnAM ca kArmaNapudgalaiga hyamANaiH pUrvagRhItaizca saha saMbandha |216 dvAre stai jasakAnam , kAmagadudgalAnAM pUrvagRhItAnAM svaireva kArmaNapudgalaiMga hyamANaH saha saMbandhaH kArmaNakArmaNabandhanam / etaizca vibhindhanaiH sahitAni pUrvoktAni dvAdaza bandhanAni paJcadaza bhavanti / etannimittabhRtAni ca yAni bandhananAmakarmANi tAnyapi paJcadaza / etezca sarvairapi bandhanabhedayandhanapaJcaka prakRtayaH gAthA rahitapUrvoktatrinavatimadhye prakSiptai makarmaNa uttaraprakRtInAM yuttaraM zataM bhavati / ityevaM sarvasaGkhyayA aSTAnAmapi karmaNAsattaraprakatInAmapazcAzadadhikaM zataM bhavatIti / 1251 1275 tadevamuktAH sarvA api nAmata uttaraprakRtayaH / sAmpratametAmAmevArthaH kathyate, tatra 'mana jJAne mananaM matiH, yadvA manyate-indriyamanodvAreNa niyataM vastu paricchidyate'nayeti matiH-yogyadezAvasthitavastu- pra. A. viSaya indriyamanonimitto'vagamavizeSaH, matizcAsau jJAnaM ca matijJAnam , / tacca dvividha-zrutanizritamazrutanizritaM ca / tatra prAyaH zrutAbhyAmamantareNApi yatsahajaviziSTakSayopazamazAdutpadyate tadazrutanizritam autpattikyAdibuddhicatuSTayam / yattu pUrva zrutaparikarmitamatervyavahArakAle tu azrutAnusAritayA samutpadyate tat zrutanizritam / taccaturdhA, tadyathA-akgrahaH, IhA, abAyaH, dhAraNA ceti / / punaravagraho dvidhA--vyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca, tatra vyaJjyate--prakaTI kriyate zabdAdirartho'neneti vyaJjanam-- upakaraNendriyasya kadambapuSpAdyAkRteH zrotra-ghrANa-rasana-sparzanalakSaNasya zabda-gandha-rasa-sparzapariNatadravyANAM // 420 // 10 stattajasabandhana-vi. si. po. // 2 kArmaNa. vi. nAsti / / ..STATHI
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 dvAre pravacana-- sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 421 // ca yaH parasparaM saMvandhaH prathamamupazleSamAtram / aparaM ca-indriyeNApyarthasya vyaGgyamAnatvAdindriyamapi vyajanamucyate / tatazca vyaJjanena-indriyalakSaNena vyaJjanasya-viSayasaMbandhalakSaNasyAvagrahaNaM paricchedanamekasya vyaJjanazabdasya logAra vyaJjanAradaH / kigaNIdAmini avyaktajJAnarUpAkgrahAdadho'vyaktataraM jJAnamAtramityarthaH / ayaM ca nayana-manovarjendriyacatuSTayabhedAccaturthA / nayana manasoraprApyakAritvena viSayasaMbandhAbhAvAd , asya cendriya-viSayayoH saMbandhagrAhakatvAditi bhAvaH / 'arthyata ityarthaH, tasya zabda-rUpAdibhedAnAmanyatareNApi bhedenAnirdhAritasya sAmAnyarUpasyAvagrahaNamarthAvagrahaH, kimapIdamityavyaktajJAnamityarthaH / sa ca manaHsahitendriyapazcakajanyatvAt SoDhA / avagRhItasyaiva vastuno'pi kimayaM bhavet sthANureca na tu puruSa ityAdi vastudharmAnveSaNAtmakaM jJAnaceSTanamIhA / IhanaM IhetikRtvA / 'araNyametat savitA'stamAgato, na cAdhunA saMbhavatIha mAnavaH / prAyastadetena khagAdibhAjA, bhAvyaM smarArAtisamAna nAmnA // 1 // ityAdyanvayadharmaghaTana-vyatirekadharmanirAkaraNAbhimukhatA''liGgito jJAnavizeSa IhA iti hRdayam , sA'pi manAsahitendriyapazcakajanyatvAt poTaiva / Ihitasyaiva vastunaH sthANurevAyamityAdinizcayAtmako bodhavizeSo'vAyaH / ayamapi pUrvavat 'poDheca / tathA nizcitasyaivAvicyutismRtivAsanArUpaM dharaNaM dhAraNA / sA'pi pUrvavat poDheva / 1 aryate bharthaH si. // 2 ratipriyatamAri si. po. vi. // 3 poddhaa-mu.|| uttarapratakRyaH gAthA 12511275 pra. A. // 42 //
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ USSA-255. (216 dvAra * pravacana sAroddhAra saTIke dvitIyaH prakRtayaH | gAthA 1251 // 422 // tadevamarthAvagrahAdInAM caturNA pratyeka SaviMdhatvAdvayaJjanAvagrahabhedacatuSTayena saha zrutanizritaM matijJAnamaSTAviMzatividham , azrutanizritena cautpattikyAdibuddhicatuSTayena saha dvAviMzadvidhaM bhavati / jAtismaraNamapi samatikrAntasaGkhathAtabhavAvagamasvarUpaM matijJAnabheda eva / tathA cAcArAGgaTIkA"jAtismaraNaM tvAminiyodhakavizeSa" [pa. 20 A] iti / etAvadbhedabhinnasyAsya etAvadbhedameva yadAvaraNasvabhAvaM karma tanmatijJAnAvaraNamekagrahaNena gRhyate / tathA zravaNaM zrutaM-vAcya-vAcakabhAvapurassarIkAreNa zabdasaMsRSTArthagrahaNaheturupalabdhivizeSaH / evamAkAraM vastu ghaTazabdavAcyaM jaladhAraNAdyarthakriyAsamarthamityAdirUpatayA pradhAnIkRtasamAnapariNAmaH zabdArthaparyAlocanAnusArIndriyamanonimitto jJAnavizeSa ityarthaH / zrutaM ca tad jJAnaM ca zrutajJAnam , tadbhedAzca nandAdibhyo'vaseyAH / tasya sabhedasyApyAvaraNasvabhAvaM karma zrutajJAnAvaraNam / / ___tathA avazabdo'dhaHzabdArthaH; ava--adho'dho vistRtaM vastu dhIyate-paricchidyate'nenetyavadhiH yadvA'vadhiH-maryAdA rUpizveva dravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH, avadhizvAsau jJAnaM ca avadhijJAnam , taccAnantadravyabhAvaviSayatvAttattAratamyavivakSayA'nantabhedam , asaGkhyeyakSetrakAlaviSayatvAtta tattAratamyavivakSayA'saGkhyeyabhedam , prakArAntaravivakSayA tvanugAmikAdibhedata AvazyakA. dibhyo'nusaraNIyam , tasyaitAvadbhedabhinnasyAvaraNasvarUpaM karma avadhijJAnAvaraNam / ..' tathA saMjhibhirjIvaH kAyayogena manovargaNAbhyo gRhItAni manoyogena manastvena pariNamayyAlambya // 422 //
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ saaroddhaare| saTIke dvitIyaH // 423 // mAnAni dravyANi manAsItyucyante, teSAM paryAyA:--'cintanAnuguNAH pariNAmAsteSu jJAnaM 'manaHparyAyajJAnam , idaM 'cArdhatRtIyadvIpasamudrAntarvatisaMjJimanogatadravyAlambanam , tacca dvedhA-Rjumati vipulamati ca ! 216dvAre etatsvarUpaM ca labdhidvAre vakSyate / tasyaivaM bhedabhinnasyAvaraNasvabhAvaM karma manaHparyAyajJAnAvaraNam / 158 tathA kevalam , ekaM matyAdijJAnanirapekSatvAt zuddhaM vA kevalaM tadAvaraNamalakalaGkavigamAt sakalaM uttaravA kevalaM prathamata evAzeSatadAvaraNavigamataH saMpUrNotpatteH asAdhAraNaM vA kevalamananyasadRzatvAt , anantaM prakRtayaH vA kevalaM jJeyAnantatvAt ; kevalaM ca tad jJAnaM ca kevalajJAnam tasyAvaraNaM kevalajJAnAvaraNam / gAthA atra cAdyAni catvAyaryAvaraNAni dezaghAtIni kevalajJAnAvaraNoddharitajJAnadezaghAtitvAt / kevala. 11251jJAnAvaraNaM tu sarvadhAti / etAni matijJAnAvaraNAdIni pazcottaraprakRtayaH / taniSpannaM tu sAmAnyena 1275 jJAnAvaraNaM mUlaprakRtiH / yathA'GgulIpaJcakaniSpanno muSTiH, ghRta-guDa-kaNikA diniSpanno vA modaka ityAdi / evamagretaneSvapi bhAvanA kAryA / pra. A. tathA 'nayanAbhyAM darzana-sAmAnyAvabodharUpaM nayanadarzanam , tasyAvaraNaM nayanadarzanAvaraNaM cakSurdarzanAvaraNamityarthaH / itara:-cakSurvarjazeSendriyamanobhirdarzanamitaradarzanam / tasyAvaraNamitaradarzanAvaraNam , 'acacurdarzanAvaraNamityarthaH / avadhireva darzana bhavadhidarzanam , tasyAvaraNamavadhidarzanAvaraNam , kevalameva darzanaM kevaladarzanam , tasyAvaraNaM kevaladarzanAvaraNam / cintAnuguNA: mu0||20pryyjnyaanN si.vi.po.||3paadhtRtiiysmudraa0mu.||4.diminisspno mu.|| 5 tulanA-panasamavRttiH-dvA-3 gA.45.110 B tH|| 6 bhacakSadarzanAvaraNamityarthaH si.pi.po.naasti| // 423 // madhividarzanaM tasyAvaraNa si.vi.pratyoH naasti|
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 uttaraprakRtayaH gAthA 1251. 1275 tathA 'drA kutsAyAM gatau' niyataM drAti-kutsitatvamavispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti nidrApravacana nakhacchoTikAdimAtreNaiva sukhAvayodhA svApAvasthetyarthaH / kAraNe kAryopacArAt tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi' saaroddhaare| nidretyucyate / tathopaviSTa Urdhvasthito vA pracalati-vicUrNayatyasyAM svApAvasthAyAmiti pracalA / tadviAsaTIke kavedyA karmaprakRtirapi pracalA / tathA nidrAto'tizAyinI nidrA nidrAnidreti madhyapadalopI samAsaH / dvitIyaH / duHkhaprabodhA svApAvasthetyarthaH / tasyAM hi caitanyasyAtyantamamphuTatarIbhRtatvAdrahabhirgholanAprakAraiH prabodho bhavati / ataH sukhaprabodhanidrAto'syA atizAyinItvam ; tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi nidraanidraa| tathA pracalAto'tizAyinI pracalA pracalApracalA / sA hi cakramaNAdikamapi kurvataH svAturbhavatIti // 424 // sthAnasthitasvaptabhavAM pracalAmapekSyAmyA tizAyinItvamA ___ tathA styAnA-bahutvena saMghAtamApanA gRdbhiH-abhikAGkSA, jAgradavasthA'dhyavasitArthasAdhanaviSayA yasyAM svApAvasthAyAM mA snyAnagRddhiH / tasyAM hi jAgradayasthA'dhyavasitamarthamutthAya sAdhayati / styAnA vA-piNDIbhRtA RddhiH-AtmazaktirUpA'syAmiti styAnaddhiri tyapyucyate / tadbhAve hi utkarpataH prathamasaMhananasya kezavArdhavalasadRzI zaktirupajAyate / tathA ca pravacane zrUyate-kvacitpradeze ko'pi sulako vipAkaprAptastyAnacinidrAsahito dviradena divA khalIkRtaH / tatastasmin dvirade baddhAbhinivezo nizi styAnaddhayu daye vartamAnaH samutthAya taddantayugalamutpATya svopAzrayadvAri va prakSipya punaH prasuptavAn ityAdi / tadvipAkavedyA karmaprakRtipi mtyAnagRddhiH styAnavirvocyate / 10ti-mu. // 2 ptyucyate-si. vi. // // 424 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke (r) tathA vedanIya karma, vedyate-sukhaM duHkhaM vA AtmanA jJAyate tadvedanIyam , tacca dvidhA-sAtamasAta ca yadudayavazAdArogyaviSayopabhogAdijanitamAlAdarUpaM 'sAta-sukhaM vedyate tatsAtavedanIyam / yadayavazAdrogAdijanitaM paritAparUpamasAta-duHkhamanubhUyate tadasAtavedanIyam / / tathA kaSyante-hiMsyante parasparamasmin prANina iti kaSaH-saMsAraH, kaSamayante-gacchantyebhirjantava iti kaSAyA:-krodha-mAna-mAyA lobhAH / tatra krodhaH-azAntipariNatirUpaH, mAno-garyo jAtyAdyadravamamArdavam , mAyA-vaJcanAdyAtmikA jIvapariNatiH, lobhaH-asaMtoSAtmako jIvapariNAmaH / te ca pratyekamanantAnubandhyapratyAkhyAna-pratyAkhyAnAvaraNa-saMjvalanabhedAccaturdhA / tataH SoDaza / tatra pAramparyeNAnantaM bhavamanubadhnanti- anusaMdadhatItyevaMzIlA anantAnuvandhinaH / yadyapyeteSAmanyakaSAyarahitAnAmudayo nAsti tathA'pyavazyamanantabhavabhramaNamUlakAraNamithyAtvo dayAkSepakatvAdeteSAmeve - tannAma / na punaH sahajodayAnAmanyakaSAyANAmapiH teSAmavazyaM mithyAtvo dayAkSepakatvAbhAvAt / naJo'nyArthatvAdanyaM pratyAkhyAnamapratyAkhyAnaM-dezaviratirUpaM tadapyAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNAH / pratyAkhyAna sarvaviratirUpamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNAH / 'parIpahopasargAdisaMpAte sati cAritriNamapi sama-ISata jvalayantIti saMjvalanAH / | 216 dvAre 158 uttaraprakRtayaH gAthA 12511275 dvitIyaH // 425 // pra. A. 362 8 cidrayamadhyavartipAThaH si.vi. pratyoH nAsti ||1saatN vi. nAsti / / 2 tulanA-prA. ka. 2, gA.10, pa.106 3 kaSAyodayarahi0 mu.||40dyopekssk0 mu.|| 50 dayApekSaka0 mu.|| 6 tulanA-pazcasaGgrahavRtti-dA. 3, gA.55-112 B taH // // 425 //
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre suTIke 216dvAre uttaraprakRtayaH gAthA dvitIyaH 1275 // 426 // tathA nozabdaH sAhacarye; tataH kaSAyaH sahacAriNaH-sahavartino ye te nokaSAyAH, kaiH kaSAyaH sahacAriNa iti ced, ucyate AyeAdazabhiH / tathAhi-nAyeSu dvAdazasu kaSAyeSu kSINeSu nokaSAyANA. mavasthAnasaMbhavaH, tadanantarameva teSAmapi kSapaNAya kSapakasya pravRttiH / athavA ete prAdurbhavanto'vazyaM kapAyAnuddIpayanti, tataH kaSAyasahacAriNaH / te ca nokaSAyA nava / tatra yadRdaye striyAH pittodaye madhuradravyAbhilASavat pusyabhilASaH samutpadyate sa kukUlAgnisamAnaH strIvedaH / yadudaye pusaH striyAmabhilASo bhavati zleSmodaye'mlAbhilASavat sa tRNAgnijAlAsamAnaH puvedaH / yadudaye paNDakamya pinazleSmodaye 'majjikA'bhilASavadubhayorapi strIpuruSayorabhilApaH samudeti sa nagaramahAdAhasamAno napusakavedaH / tathA yadudaye sanimittamAnimittaM vA hasati tat hAsyamohanIyam , yadudayAdrAhyA 'bhyantareSu vastuSu prItirupajAyate tadrati. mohanIyam , eteSveva yadudayAdaprItirupajAyate tadaratimohanIyam , yadudayAtsa nimittamanimittaM vA tathA. rUpasvasaMkalpato bibheti tadbhayamohanIyam , yadudayAtpriyaviprayogAdau svorastADa mAkrandati paridevate bhUpIThe gha luThati dIrgha niHzvamiti tacchokamohanIyam , yadudayavazAtpunaH purIpAdibIbhatsapadArtheSu jugupsAvAn bhavati tajjugupsAmohanIyam , tathA 'yadudayAjinapraNItatavArthAnAmazraddhAnaM viparItazraddhAnaM vA tanmidhyAtvam / yadudayAtpunarjinapraNItaM tatvaM na samyak zraddhatte nApi nindati tanmizram , samyagmithyAtvamityarthaH / yadudayavazAtpunarjinapraNItaM tatvaM samyak addhatte tatsamyaktvamiti / ra mANikA* su. // 2 nimittama. vi. nAsti // 3 yadudayAtsanimittamanimittaM vA tthaanaambdvaan-vi.|| pra. A. // 426 //
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre saTIke dvitIyaH gAthA khaNDaH // 427 // tathA nArakasya sato vedyamAnamAyuSkaM nArakAghuSkam , tirazcA tiryagAyuSkam , manuSyANAM narAyUSkam , devAnAM surApuSkamiti / tathA yadudayavazAduttamajAti-kula-tapo-rUpezzya-zruta-satkArA'bhyutthAnA-''sanapradAnA-'JjalipragrahAdi- uttarasaMbhavastaduccergotram , yadudayavazAtpunarjJAnAdisaMpanno'pi nindA labhate hInajAtyAdisaMbhavaM ca tannIcairgotram / antarAyabhedAzca nAmotkIrtanAvasare sUtrakRtaiva vyAkhyAtA iti / tathA 'gamyate-tathAvidhakarmasacivairjIvaH prApyata iti gatiH-nArakatvAdiparyAyapariNatiH, tadvipAka- 125 vedyA karmaprakRtirapyupacArAdgatiH, saiva nAma gatinAma / evamanyatrApi draSTavyam , tatazca narakaviSaye gatinAma 1273 narakagatinAma / nArakazabdavyapadezyaparyAyanivandhanaM narakagatinAmeti tAtparyam , evaM tiryagmanuSyadevagatinAmApi vAcyamiti / pra. A. tathA ekendriyAdInAm ekendriyasvAdirUpasamAnapariNAmalakSaNamekendri' yAdivyapadezabhAg yatsA (362 mAnya sA jaatiH| ___idamatra tAtparya-dravyarUpamindriyam aGgopAGganAmendriyaparyAptinAmasAmarthyAt siddham , bhAvarUpaM 'tu sparzanAdIndriyAvaraNakSayopazamasAmarthyAt / 'kSAyopazamikAnIndriyANI' ti vacanAt / yatpunarekendriyAdizabdapravRttinibandhana tathArUpasamAnapariNatilakSaNaM sAmAnyaM tadananyasAdhyatvAjjAtinAmanivandhanamiti / 427 1 tulanA-pahacasammavRttiH-dvA03, gA-6 pa.113 Ba:11 2.0yavyapadeza.vi. si. si. vi.||
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtayaH khaNDa: uktaM ca-"avyabhicAriNA sArazyenaikIkRto'rtho'sau jAti" [ ] iti / tanimittaM 'nAma jAtinAma / pravacana tatra ekasya sparzanendriyajJAnasyAvaraNakSayopazamAttadekavijJAnabhAja ekendriyAH / evaM yasya yAvantI. |216dvAre sArodAra ndriyANi tasya tAnyAzrityAnenAbhilApena tAvanneyaM yAvatpazcAnA sparzana-rasana-prANa-cakSuH-zrotrajJAnAnAsaTIke __mAvaraNakSayopazamAt paJcavijJAnabhAjaH paJcendriyAH / teSAmekendriyANAM jAtinAma ekendriyajAtinAma, dvitIyaH / evaM yAvat paJcendriyajAtinAma / gAthA zIryata iti zarIraM-pratikSaNaM prAgavasthAtazcayA-'pacayAbhyo vinazyatItyarthaH / tatra yasya karmaNa // 428 // __udayAdaudArikavargaNApudgalAn gRhItvA audArikazarIratvena pariNamayati tadaudArikazarIranAma; evaM caikriyA 1275 ''hAraka-tejasa-kArpaNazarIranAmasvapi vAcyam , yAvad yasya karmaNa udayAtkArmaNavargaNApudgalAn gRhItvA kArmaNazarIratvena pariNamayati tatkArmaNazarIranAma / idaM ca satyapi samAnavargaNApudgalamayatve svakArya- pra.A. bhRtAtkArmaNazarIrAdanyadeva / iyaM hi kArmaNazarIrasya kAraNabhUnA nAmakarmaNa uttaraprakRtiH / kArmaNazarIraM tu / 363 punaretadudayasaMbhavityAdetatkArya niHzeSakarmaNA prarohabhUmirAdhAro vA saMmAryAtmanAM ca gatyantarasaMkramaNe sAdhakatama 'karaNamityanyadeva 'svakAryAtkArmaNazarIrAtkAraNabhRtaM prastutaM kArmaNazarIranAmakarmeti / tathA aGgAni-zira-ura-udara-pRSTha-cAharusaMzitAnyaSTau, tadavayavabhUtAni tvaGgulyAdInyupAGgAni, zeSANi tu tatpratyavayavabhRtAnyaGguliparvarekhAdInyaGgopAGgAni / aGgAni ca upAGgAni ca aGgopAGgAni // 42 // 1nAma-mu.nAsti // 2 tulanA-prA.ka 2 gA.10, pa. 10 // // 30meNa-si. vi.||4kaarnnm|| 5 svakAryakArma0 si.vi.||
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216dvAre prakRtayaH gAthA khaNDa: 1251. 1275 ceti dvandve ekapadazeSe aGgopAGgAni, tAni ca yasya karmaNa udayAd yeSu triSu zarIreSu bhavanti tata pravacana- trividham aGgopAGganAma / tatra yadudayAdaudArikazarIratvena pariNatAnA pudlAnAmaGgopAGgavibhAgena pariNasAroddhAre tirbhavati tadaudArikazarIrAGgopAGanAma ! evaM baiMkriyA.''hArakADopAGganAmnorapi vAcyam / taijasa-kArmaNasaTIke yostu jIvapradezasaMsthAnAnugedhitvAnAm paGgopAGgamaMbhava iti / dvitIyaH tathA badhyate'neneti bandhanam-zrIdArikA dipudgalAnAM gRhItAnAM gRhyamANAnAM ca parasparasaMzleSakAri tacca zarIrapaJcakabhedAt pazcadhA / tatra pUrvagrahIte rauMdArikapudgalaiH saha 'gRhyamANAnaudArikapudgalAnuditena yena karmaNA badhnAtyAtmA parasparasaMsaktAna karoti nadaudArikabandhananAma | dAru-pASANAdInAM *jatu-rAlAprabhRtizleSadravyavat / evaM vaikriyAdivandhanacatuSke'pi vAcyam , athavA audArikaudArika bandha. nabhedAdi paJcadazadhA / tacca prAgeva vyAkhyAtam / yadi vidaM zarIrapudgalAnAmanyo'nyasaMzleSakAri bandhananAma na syAt tatteSAM zarIrapariganyA saMhitAnAmapyasaMbaddhatvAtpavanApahRta kuNDamaMsthitasaMhatAstimitasaktUnAmiva ekatra sthairya na syAditi / tathA saMghAtyante-piNDIkriyante audArikAdipudgalA yena tatsaMghAtanam . tadapi shriirpshcmedsvaatpnycdhaa| tatra yasya karmaNa udayAdodArikazarIratvapariNatAna pudgalAnAtmA saMghAtayati-piNDayatyanyo'nyasaMnidhAnena vyavasthApayati tadAdArikarmadhAtanAma / ityevaM vaikriyAdizarIracatuSTaye'pi vAcyam / 1 gRhyamANenI si.bi.|| 2 jaturAlaprabhRtayaH zleSa si. vi. // 3 bndhnnaambhedaadi-mu.|| 40kupasthita-saMisA.mu.1 0kuNDasthitA saMhatA. vi. prAcInakarmagrantha vRttau ca / / 5 ca zarIra0 mu.|| pra. A. 363 // 42 //
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216dvAre pravacanasArodvAre saTIke uttaraprakRtayaH gAthA dvitIyaH yadi ca pudgalasaMhatimAtranimittaM saMghAtanAma na syAttadA bandho'pi na bhavet / 'nAsaMhatasya baMdhanam [ ] iti nyAyAt / tathA saMhanyamAnazarIrapudgalAnA lohapaTTAdivat upakAri saMhananam-asthiracanAvizeSaH, tatpunaraudArikazarIra eva nAnyeSu / asthyAdirahitatvAtteSAm , tazca poDhA-bajaRSabhanArAcAdi / tatra vajrakIlikA, RSabhaH-pariveSTanapaTTaH, nArAcA-ubhayato markaTabandhaH, tatazca dvayorasthnorubhayato markaTabandhana paddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsthnA pariveSTitayorupari tadasthitrayamedi kIlikAkAraM vajranAmakamasthi bhavati yatra tadvaja RSabhanArAcaM prathamam / vajarja RSabhanArAcaM dvitIyam / RSabhava vajanArAcamityanye / vajacamana nAmAnaMdatIyapa , ekato markaTabandhaM dvitIyapAveM kIlikAviddhamardhanArAcaM caturtham , RSabhanArAcavarja kIlikAviddhAsthidvayasaMcitaM kIlikAkhyaM pazcamam ; yatra punaH parasparaM paryantamAtrasaMsparzalakSaNAM sevAm atAni-AgatAnyasthIni bhavanti nityameva ca snehAbhyaGgAdirUpAM parizIlanAmAkAzati tatsevAta SaSThaM maMhananamiti / tathA saMsthAnam-avayavaracanAmikA zarIrAkRtiH, tadapi poDhA-samacaturasrAdi, tatra samAH-zarIralakSaNa. zAstroktapramANalakSaNAvisaMvA(granthAgraM15000)dinyazratasro'sayA-caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA yasya tatsamacaturastram: samAsAnto'tapratyayaH / nyagrodhavatparimaNDalaM nyagrodhaparimaNDalam ; yathA nyagrodha upari saMpUrNAvayavo'dhastu hInastathedamapi nAmepari vistArabahulaM saMpUrNalakSaNAdimAga , adhastu na tatheti / tulanA- paLasanmaiTIkA / / 6, pa. 114 A // 2 po. pratI 14000 / si. vi. pratyoH 13000 / / pra. A. 363
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sArodvAre maTIke 2166 uttaraprakRtayaH gAthA dvitIyaH saMbhava 1251 1275 tathA AdiH-ihotsedhAkhyo nAmeradhastano dehabhAgo gadhate, tataH saha AdinA-nAmeradhastanabhAgena yathoktapramANalakSaNena vartata isi sAdi / yadyapi ca sarvamapi zarIramAdinA saha vartate tathApi sAditvavizeSaNAnyathAnupapattyA viziSTa evaM pramANalakSaNopapanna Adiriha lakSyate, tata uktaM yathoktapramANalakSaNeneti / idamuktaM bhavati-yasaMsthAnaM nAbheradhaH pramANopapatramupari ca hInaM tatsAdi iti / apare tu sAcIti paThanti / tatra sAcIta pravaSanavedinaH zAlmalItarumAcakSate / tataH sAcIva yatsaMsthAnaM tatsAci, yathA zAlmalItaroH skandhakANDamatipRSTamupari ca na tadanurUpA mahAvizAlatA tadvadasyApi saMsthAnasyAdho bhAgaH paripUrNo bhavati, uparitanabhAgastu neti bhAvaH / / tathA vAmanaM maDahakoSThaM pANipAdadhiropIvaM yathoktapramANalamaNopetaM zeSa tUra-udarAdirUpaM koSThaM zarIramadhyaM maDaha-lakSaNarahitaM tad yatrata dvAmanamityarthaH / adhastanakAyamaDahaM kubja pANi-pAda-ziro-grIvAlakSaNo'dhastanakAyo maDaho-lakSaNavisaMvAdI yatra zeSaM tu madhyakoSThaM yathoktalakSaNayuktaM tatkuJjam , vAma naviparItamityarthaH / anye tu darzitalakSaNavyatyayena prathama kunja tato vAmanaM paThantIti / huNDaM tu sarvAvayayeSu prAyo lakSaNavinirmuktam , yasyaiko'pyavayavaH prAyo na lakSaNayukto bhavati tatsarvatrAsaMsthitaM huNDamityarthaH / ___tathA varNyate-alakriyate guNavaskriyate zarIrAdhaneneti varNaH-kRSNAdiH paJcadhA / tatra kRSNa pra. A. 364
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ kajjalAdAviva, nIlaH priyaGguparNAdAvika, lohito higulakAdAviva, hAridro haridrAdAviva, 'zuklaH pravacana 216 dvAna sAroDA khaTikAdAvica / uttara saTIke dvitIyaH prakRtayaH gAthA 12511275 khaNDa: // 432 // tathA gandhyate AghAyata iti gandhaH, sa dvidhA-surabhiH zrIkhaNDAdAviSa, durabhirlasunAdAviva / / tathA rasyate-AsvAdyata iti rasaH tiktAdiH pazcadhA / tatra tiktaH kozAtakyAdAviva, kaTuH zuNThayAdAviva; zAstre hi yatpariNAmamaGgIkRtyAtidAruNaM tatkadukamucyate / yacca pariNAme'tizItalaM tanimbAdika loke kaTukamapi zAstre tiktamiti vyapadizyate / kapAyo'pacakapitthAdAviva, amla AmlavetasAdAviva, madhuraH zarkarAdAviya / tathA spRzyata iti sparza:-karkazAdiraSTadhA / tatra karkazaH pASANAdAviva, mRduhaMsarUtAdAviva, laghurarphatUlAdAviva, gururvajAdAviva, zIto mRNAlAdAvitra, uSNo vahnayAdAviva, snigdho ghRtAdAviva, rUkSo bhasmAdAvica / evamete varNAdayo yadudayavazAjantuzarIreSu bhavanti tAnyapi karmANyetanAmakAni vAcyAnIti / ___tathA sarvaprANinA zarIrANi yadudayavazAdAtmIyAtmIyApekSayA naikAntena laghUni, nApi gurUNi, kintu agurulaghupariNAmapariNatAni bhavanti tadagurulaghunAma / ekAntagurutve hi voDhumazakyAni syuH, ekAntalaghutve tu vAyunA vikSipyamANAni dhArayitu' na pArayeraniti / tathA svazarIrAvayavaireva pratijihvAgalavRnda-lambaka-cauradantAdibhiH zarIrAntarvardhamAnairya dudayAdupahanyate-pIDyate jantustadupadhAtanAma / tathA yadudayAdojasvI darzanamAtreNa vAksauSThavena vA nRpasabhAmapi gataH samyAnAmapi kSobhamApAdayati pratipakSa1 zItaH shhaadaaviss-sN.||2 yadudayAdAtmIyApekSayA-si. vi.|| meenemme // 432 // 189.8STANDINGIBE
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke dvitIyaH // 433 // pratighAtaM ca vidhatte tatpara ghAtanAma / 'tathA kUpara-lAGgala-gomUtrikAkArarUpeNa yathAkramaM dvi-tri-catu:samayapramANena vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gachato jIvasyAnuzreNiniyatA gamanaparipATI ihA''nupUrvI / 216vA tatra narakagatyA sahacaritA''nupUrvI narakagatyAnurI, tatsama va vezalAnanyA imAritvam , evaM tirya nAmagmanuSyadevAnupUryo'pi vAcyAH / karmaNa tathA yadudayAdunchvAsa-niHzvAsalabdhirAtmano bhavati taducchvAsanAma / sarvalabdhInAM kSAyopazamika- | uttarasvAdaudayikI labdhirna saMbhavatIti cet , nenadasti / vaikiyA''hArakAdilabdhInAm audayikInAmapi prakRtayaH saMbhavAda, vIryAntarAyakSayopazamo'pi ca tatra nimittIbhavatIti satyapyodayikatve kSAyopazamikavyapadezo'pi gAthA na virudhyate / nanu yadi ucchvAsanAmakamoda yAducchyAsa-niHzvAsau tadA ucchavAsaparyAptinAmnaH ghoSa-1251yogaH ?, ucyate, ucchvAsanAmna ucchchAma-niHzvAsagrahaNamokSaviSayA labdhirupajAyate / sA ca lamdhinoM- 1275 cchvAsaparyAptimantareNa svaphala sAdhayati / na khalvipukSepaNazaktimAnapi dhanugrahaNazaktimantareNeSu kSeptu [pra.A. malam / tata ucchavAsalabdhinirvartanArtha mucchvAsaparyAptinAmna upayogaH / evamanyatrApi bhinnaviSayatA yathAyoga sUkSmadhiyA bhAvanIyA / tathA yadudayAjjantuzarIrANi svarUpeNAnuSNAnyapi uSNaprakAzalakSaNamAtapaM kurvanti tadAtapanAma / tadvipAkazca bhAnumaNDalAdiMgateSu pRthivIkAyeSveca; na vahnau, pravacane pratiSedhAt / tatroSNatvamuSNasparzanAmodayAt , utkaTalohitavarNanAmodayAcca prakAzakatvamiti / // 433|| tulA-pasamaTIkA 26, pa. 115 BI ..... ........ .....
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke | 216 dvA nAmakarmaNa dvitIya khaNDa: tathA yadudayAjjantuzarIrANi 'svarUpeNAnuSNAnyapyunuSNaprakAzAtmakamuSotamAtanvanti yathA 'yattidevottaravaikriya-candra-graha-nakSatra-tArA-vimAna-ratnauSadhayastadudyotanAma / tathA 'vihAyasA-namasA gatiH-pravRttivihAyogatiH / nanu sarvagatatvAdvihAyasastato'nyatra gatirna saMbhavatIti kimartha vihAyasA vizeSaNam ? vyavacchedyAbhAvAt / satyamatada, kintu yadi gatirityevocyate tato nAmnaH prathamaprakRtirapi gatirastIti paunaruktyAzaGkA syAt / atastadvavacchittaye vihAyasA vizeSaNam . vihAyasA gatine tu nArakatvAdiparyAyapariNatirUpeti vihAyogatiH / sA ca dvedhA-prazastA aprazastA ca / tatra prazastA haMsa-hasti-vRSabhAdInAm , aprazastA tu kharoSTra-mahiSAdInAmiti / tathA trasyanti---uSNAdyabhitaptAH santo vivakSitasthAnAdudvijante gacchanti ca chAyAdyAsevanArtha sthAnAntaramiti prsaa-dviindriyaadyH| tatparyAyavipAkavedyaM karmApi trasanAma / tathA tiSThantItyevaMzIlA uSNAdyamitApe'pi tatsthAnaparihArAsamarthAH sthAvarA:-pRthivyAdaya ekendriyAdayaH; tatparyAyavipAkaveyaM karmApi sthAvaranAma / tejo-vAyUnAM tu sthAvaranAmodaye'pi calanaM svAbhAvikameva / na tUSNAdyamitApena dvIndriyAdInAmiva viziSTamiti / tathA 'yadudayAjjIvA bAdarA bhavanti tadvAdaranAma / bAdaratvaM cAtra pariNAmavizeSaH; yadvazAtpRthi prakRtayaH gAthA 1251. // 434|| pra. A. RAM // 434 1svarUpeNAnuSNAnyanu0 mu. // 2 yati0 si. vi. nAsti / / 3 tulA prAcInakarmapanya 2 gA. 105, pa. 111, paJcaI samAhaTIkA 3165. 195 B||40sii-si.vi. // 5 tulA-paJcasamaiTIkA 318, pa. 116 B // EARS NAHANEY RAMANA.IN
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana roddhAre saTIke dvitIya 1435 // vyAderekaikasya jantuzarIrasya cakSurgrAhyatvAbhAve'pi bahUnAM samudAye cakSuSA grahaNaM bhavati tadviparItaM sUkSmanAma | yadudayAdbahUnAmapi samuditAnAM jantuzarIrANAM cakSurgrAhyatA na bhavati / tathA yadudayAtsvayogya paryAptinirvartanasamartho bhavati tatparyAptakanAma / yadudayAcca svayogya paryApti parisamArtho na bhavati tadaryAtanAma / paryAptasvarUpaM tu dvAviMzatyadhikadvizatatamadvAre vizeSeNa vakSyate / tathA yadudayAt jIvaM jIvaM prati bhinnaM zarIramupajAyate tatpratyekanAma / tasyodayaH pratyekazarIriNAm, pratyekazarIriNazca nArakA Damara manuSya- dvIndriyAdayaH pRthivyAdayaH kapitthAditaravazca / natu yadi pratyekanAmna udayaH kapitthAdipAdapAdInAmiSyate tarhi teSAM jIvaM jIvaM prati bhinnaM zarIraM bhavet / na ca bhavati yataH kapitthA zvattha- pIlu-zelvAdInAM mUla-skandha-tvakzAkhAdayaH pratyekamasaGkhyeyajIvA ucyante / yata ukta prajJApanAyAm ekAsthika bahubIja vRkSaprarUpaNAvasare "eesa mUlA asaMkhejjajIviyA kaMdAvi khaMdhAvi tayAvi sAlAvi pavAlAvi, pattA pateyajIvIyA" [pada 1.40] ityAdi mUlAdayazca phalaparyantAH sarve'pyekazarIrAkArA upalabhyante, devadattazarIravat / yathA hi devadatta - zarIramakhaNDamekarUpamupalabhyate tadvanmUlAdayo'pi tata ekazarIrAtmakAH kapitthAdayaste vAsakhyeyajIvAH, tataH kathaM te pratyekazarIriNaH 1, ucyate, pratyekazarIriNa eva teSAM mUlAdiSvasaGkhyeyAnAmapi jIvAnAM 10. // 20 parimAti0 mu / 3 tacca na maSati su. // 4 bahujIvavRkSa0 si. bi. // 5 mUlAdiSvapisa0 bi0 // 216 dvAre nAma karmaNa uttara prakRtayaH gAthA 1251 1275 pra.. A. 365 1183411
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaNDaH | mimabhinnazarIrasaMbhavAt / kevalaM zleSadravyavimizritasakalasarSapavatiriva prabalarAgadveSopacitatathArUpapratyekasAroddhAra nAmakarmapudgalodayataste tathA parasparavimizrazarIrA jAyante / tathA coktaM prajJApanAyAmevasaTIke "jaha sagalasarinAle silesamiTamA baDiyA naTTI / patteyasarIrANaM taha haoNti sarIrasaMghAyA // 1 // dvitIyaH jaha vA tila papaDiyA bahuehiM tilehiM mIsiyA saMtI / patteyasarIrANaM taha hoti sarIrasaMghAyA // 2 // [pada 1 / sU. 53 gA. 45-6] // 436 // gAthAdvayasyApyayamakSarArthaH-yathA sakalasarpapANAM zleSadravyeNa mizrIkRtAnA vartitA-balitA vartiH, yathA ca bahubhissilairvimizritA satI tilaparpaTikA bhavati, tathA pratyekazarIriNAM zarIrasaGghAtAH / iyamatra bhAvanA-yathA tasyA vatau sakalasarpapAH parasparaM bhinnA nAnyo'nyAnuvedhabhAjastathA pradarzanAta , ata eva sakalagrahaNaM yena spaSTameva 'anyo'nyAnuvedhAmAvaH pratIyate, evaM vRkSAdAvapi mUlAdiSu pratyekamasaGkhyeyA api jIvAH parasparaM vibhinnazarIrAH / yathA ca te sarpapAH zleSadravyamaMparka mAhAtmyAta parasparaM vimizrA jAtAstathA pratyekazarIriNo'pi te tathArUpapratyekanAmakarma pudgalodayAtparasparaM saMhatA jAtA iti / tathA yadudayavazAdanantAnAM jIvAnAmekaM zarIraM bhavati tatsAdhAraNa nAma / nanu kathamanantAna jIvAnAmekaM zarIramupajAyate 1, tathAhi-ya eva prathamamutpattidezamAgatastena taccharIraM niSpAditam , anyo'nyAnugamanena ca sarvAtmanA kroDIkRtam / tataH kathaM tavAnyeSAM jIyAnAmavakAzaH ?, na khalu devadattazarIre 1 bhinnazarIra0 saM. vi. // 2 silapapaliyA-si. vi. // 3 anyonyonukedhAvataH vi. / 4 (maadaamyaat-mu.|| 5 pudgalodaya-saM. pudgalodayataH si-vi.|| 216 dvAre nAmakarmaNa uttaraprakRtayaH | gAthA 1251. 1275 pra.A. // 436 //
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre saTIke dvitIyaH prakRtayaH // 437| devadattenAnyo'nyAnuvedhena kroDIkRte devadatta iva sakalazarIreNa sahAnyo'nyAnugamapurassaramanye'pi jIvAH prAduSpanti, tathA'darzanAda / api ca-satyapyavakAze yenaiva taccharIraM niSpAdyAnyo'nyAnugamena kroDIkRtaM / 216 dvAre sa eva tatra pradhAna iti / tasyaiva paryAptA'paryAptavyavasthA prANA-'pAnAdiyogyapudgalopAdAnaM 'ca bhaveta / nAmana zeSANAmiti / tadetadasamyaka, samyagjinavacanaparijJAnAbhAvAt / te hyanantA api jIvAstathAvidha- | karmaNa karmodayasAmarthyataH samakamevolpavidezamadhitiSThanti, samakameva va saccharIrAzritAH paryAptInirvatayitumAra | uttara. bhante 'samakameva ca paryAptA bhavanti / samakAlameva ca prANA-'pAnAdiyogyAna pudgalAnAdadate / yaccakasya pudgalAbhyavaharaNaM tadanyeSAmanantAnAmapi sAdhAraNam , yaccAnantAnAM tadvivakSitasyApi jIvasya / gAthA tato na kadAcidanupapattiriti / uktaM ca prajJApanAyAm 1251A "samayaM vaktANaM samayaM temi sarIraniSphattI / samayaM ANaggahaNaM samayaM utsAsanissAsA // 1 // 1275 egassa ujaM gahaNaM cahaNa sAhAraNANa taM ceva / jaM bahuyANaM gahaNaM samAso taMpi egassa // 2 // sAhAraNamAhAro sAhAraNamANupANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM evaM // 3 // " [pada 1 / sU. 54(10) gA. 91-101iti / / 366 1vA-si.pi. // 2 samakameva ca paryAptA bhavanti-si.vi. nAsti / A samakaM vyutkrAntAnAM samakaM teSAM shriirnisspttiH| samakamAnApAnagrahaNa samakamucchvAsaniHzvAsau ||shaa 437 // ekasya tu yagrahaNaM bahanA sAdhAraNAnAM saMdeva / yad bahUnAM grahaNaM samAsatastadapi ekasya // 2 // sAdhAraNa mAhAra- sAdhAraNamAnApAnagrahaNaM ca / sAdhAraNajIvAnAM sAdhAraNalakSaNametat // 3 //
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana nAma sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: karmaNa uttara. prakRtayaH gAthA 1251 1275 // 438 // ugA durayA gharIrAvayavAnAM ziro'sthi-dantAnAM sthiratA bhavati tat sthiranAma / tathA yadudayavazAnjilAdInAM zarIrAvayavAnAmasthiratA bhavati tadasthiranAma | tathA yadudayAnAbheruparitanAH zira: prabhRtayo'vayavAH zumA bhavanti tacchubhanAma / ziraH prabhRtibhirhi spRSTaH paro hRSyatIti teSAM zubhatvam / tathA yasyodayAtrAmeradhastanAH pAdAdayo'vayavA azubhA bhavanti tadazubhanAma / taiH spRSTaH paro ruSyanIti teSAmazubhatvam , kAminyAH pAdenApiH spRSTastuSyati tato vyabhicAra iti cet , na, tattoSasya mohanIyanibandhanatvAt , vastusthitizceha cintyate, tato na doSaH / tathA yadudayAdanuSakAryapi sarvasya mana:prahlAdakArI bhavati tatsubhaganAma / tathA yadudayAdupakArakRdapi janadveSyo bhavati tad durbhaganAma / tathA yadudayAnmadhuggammIrodArasvaro bhavati tansusvaranAma / tathA yadudayAtkharabhinnadInahInasvaro bhavati tad duHsvaranAma / tathA yadudayena yatkiJcidapi truvANaH sarvamyopAdeyavacano bhavati tadAdeyanAma / tathA yadudayAd yuktamapi avANaH parihAryavacanaH bhavati tadanAdeyanAma / tathA tapaH-zaurya-tyAgAdinA samupArjitena yazasA kIrtanaM-saMzabdanaM zlAghanaM yazaHkIrtiH, athavA yaza:sAmAnyana khyAtiH, kIrtiH-guNotkIrtanarUpA prazaMsA; yadvA sarvadiggAminI parAkramakRtA vA sarvajanotkIrtanIyaguNatA yazaH, ekadiggAminI dAnapuNyakRtA vA kIrtiH, yazazca kIrtizca yazAkIrtI, te yadudayAdbhavatastato yaza kIrtinAma / nanu ca kathamete yazAkIrtI tamAmodayanibandhane ?, tadbhAve'pi cittayorabhAvAt / taduktam*"taraseva kera jasakitikittayA ajasakittA anne / pAyArAI jaM baiMti Aisae iMdayAlattaM // 1 // "[ ] 1 bA-prAjonamamanyaH 2 . 192 // 3 prihaarybsnstpnaadevnaam-mu.|| basakebinamakIrvikI kAra barAbIhiMsAjanya basmAta prAkArAvInatirAvAnAm indrajAla pra. A 366 pwwwwwwSA NTruarayaste S AMRATION HASPASHRSSMS BaloNRIES
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicana- mAroddhAre dvatIyaH maNDa: // 439 // naiSa doSaH, sadguNamadhyasthapuruSApekSayava yaza-kIrtinAmodayasyAbhyupagamatvAt / uktaM ca"jaha kahavidhAuvesammayAe duddhapi jAyae kaDuyaM / niyo mahuro kassaI na pamANaM tahavi taM hoi // 1 // "[] | 217vA api tu | bandhAdi A vivarIyadabvaguNabhAsayAe apamANatA u taseva / saguNa visayaM tamhA jANaha jasakittinAmaM tu ||1|| svarUpam tadviparItamayazAkIrtinAma, yadudayavazAnmadhyasthasyApi janasyAprazasyo bhavati / tathA yadudayavazAjjantu tathA padudayazAjantu gAthA / zarIreSu svasvajAtyanusAreNAGgapratyaGgAnAM pratiniyatasthAnavatitA bhavati tannirmANanAma | tacca sUtradhArakalpam / 1276. tadabhAve hi tabhRtakakalpairaGgopAGganAmAdibhinivartitAnAmapi zira-udarAdInAM sthAnavRtteraniyamo bhavet / 1279 tathA yadudayavazAdaSTamahAprAtihAryapramukhAzcatustriMzadatizayAH prAduSpanti tattIrthakaranAmeti / / 75 // 216 // idAnIM 'baMdhodayovIraNasattANaM kiMci sarUvaM' ti saptadazottaradvizatatamaM dvAramAha pra. A. sattahachegavaMdhA saMtudayA aTTa sattacattAri / 367 sattaDachapaMcadugaM udIraNAThANasaMkheyaM // 76 / / [prAcIna karmagrantha 4 / gA. 79] baMdhe'STa satsa'NAuga chavihamamohAu igavihaM sAyaM / saMtodaesu ahau satta amohA para aghAI // 77 // / 10gatatvAta-muH // 2 kahavi sammasadhyAe-vi. // / * yadi kathamapi dhAtuvaiSamyeNa dugdhamapi bhavati kaTukam / nimnazca kasyacinmadhuro na tathApi tatpramANaM mavati | // 439 // A dravyaguNaviparItabhAsakatayA tasyaivApramANatA / tasmAta sadguNaviSayaM yaza-kIrtinAma jAnIhi // 1 //
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre sIke dvitIyaH 1276 // 44 // bhaha sadIraha satta u praNAu chvihmdheynniiaauu| paNa adhiyaNamohAuga akasAI nAma gottadugaM // 78 // 217dA baMdhe visupsarasaya 120 sayavAvIsaM tu hoi udayaMmi 122 / / bandhAdiudIraNAe~ evaM 122 aDayAlasayaM tu santami 148 // 79 // svarUpam gAthA 'satte'tyAdigAthApakam , mithyAtvAdimirbandhahetumiraJjanacUrNapUrNasamudnakavanirantaraM pudgalani. cite loke karmayogyavargaNApudgalerAtmano baDDayayaspiNDavadanyo'nyAnugamalakSaNaH saMbandho bandhaH / tamya 1279 catvAri sthAnAni tadyathA-sapta, aSTo, SaT , ekamiti / tathA teSAmeva karmapudgalAnAM bandha-saMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnA nirjaraNasaMkramakatasvarUpapracyutyabhAve'pi sati sadbhAvaH sattA / tasyA api trINi sthAnAni; pra.A. tadyathA-aSTI, sapta, padhAri / tathA nepAla kamyujalAnAM yathAsvasthitibaddhAnAmaparvatanAdikaraNavizeSataH svabhAvato vA udayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH tamyApi trINi sthAnAni, tadyathA-aSTau, sama, catvAri / tathA udayAvalikAto bahitinInAM sthitInAM dalikaM kaSAyaiH sahitena asahitena vA yogasaMjJakena vIryavizeSeNa samAkRSyodayAvalikAyAM pravezanamudIraNA / tasyAH punaH pazca sthAnAni; tadyathA-sapta, aSTau, SaT , paJca, dve, ityeSAM bandhAdInAM sthAnasakhyA // 76 // sAmpratameteSAm 'eva bandhAdimthAnAnAmeva svarUpamAha-paMdhe'tyAdigAthAdvayam , AyurvandhakAle jJAnAvaraNAdikA aSTau prakRtayo bandhe prApyantaH zeSakAlaM tvanAyuSkAH-AyurvandhavidharjitAH sapta / 'amohAu' 4 ti mohAyurvarjAH SaT prakRtInataH SaDavidho bandhaH / jJAna darzanAvaraNA-'ntarAya-nAma-gotrabandhavyavacchede / 16Sa-mu. nAsti //
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanaroTAra Tike 217dvAre bandhAdisvarupama gAthA 1276. 1279 tIyaH 441 // ekameva sAtaM badhnata ekavidho bandhaH / tathA sattAyAmudaye ca sarvaprakRti samudAye aSTau prApyante; mohanIyasya udayasattAvyavacchede sapta / ghAtikapaNI-jJAna-darzanAvaraNA-'ntarAyANAmudayasattAvyavacchede ctsrH| tathA sarvaprakRtisamudAye'STau prakRtIrudIrayati / AyuSa udIraNAyAmapagatAyAmAyurvarjAH saptaH vedanIyA.''yuSorudIraNAyAmapagatAyAM SaDvidhaM karmodIrayati / vedanIyamohA-''yuSAmudIraNA'pagame paJca prakRtIrudIrayati / aSAyI kevalI nAma-gotra-lakSaNe dve karmaNI udIrayati / athaitAnyeva bandhAdisthAnAni vineyavyutpattaye guNasthAnakayojanayA vibhAvyante-mithyAdRSTayAdayo mizravarjitA apramattAntA aSTa sapta vA karmANi badhnanti / AyuH kadAcideva baddhayate, ityAyurvandhakAle aSTa, AyundhAbhAve tu saptaitra / mizrA-'pUrvakaraNA-nivRttivAdarAstu saptava badhnanti; teSAmAyurghandhAbhAvAt , tatra mizrasya tathAsvAbhAvyAt itarayoH punarativizuddhatvAt Ayurvandhasya ca gholanApariNAmahetutvAt / tathA sUkSmasaMparAyo mohanIyA-''yurvarjAni SaT karmANi badhnAti; 'mohanIyabandhasya bAdarakapAyodayahetutvAt tasya ca tadabhAvAt aayurvndhaabhaavstvtivishuddhtrtvaadvseyH| tathA upazAntamoha-kSINamoha-sayogikevalina ekavidhaM sAtavedanIyaM karma badhnantiH na zeSANi, 'tadvandhahetutvAbhAvAt / ayogikevalI tu yogasyApi bandhahetoramAvAdabandhakaH / tathA mithyAdRSTiguNasthAnakAdArabhya yAvatsUkSmasaMparAyaguNasthAnaM tAvadaSTAvapi karmaprakRtaya udaye sattAyAM ca prApyante / sarvatrApi mohanIyodaya-sattayoH prApyamANatvAt / upazAntamohe udaye sapta prApyante; 1 mohanIyabandhanasya-mi. vi. // 2 tdubndhhetvmaavaat-mu.|| pra. A.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Awar Sampat e nesamananews ............. | pravacanasAroddhAre maTIke / gAthA dvitIya. khaNDa: mohanIyasyopazAntatvenodayAbhAvAt ; sattAyAM tvaSTau; mohanIyasya vidyamAnatvAt / kSINamohe sattAyA |217 dvAre mudaye ca saptaH mohanIyasya kSINatvenodaya sattayorabhAvAt / sayogyayogikevalinostu catvAryaghAtimakarmANi udiraNAudaye sattAyAM ca prApyante na zeSANi teSAM kSINatvAt / svarUpam tathA mithyAdRSTegarabhya yAvatpramattasaMparAnujasthAna tApajjoho nistaramaSTAnAmapi karmaNAmudIrakaH / kevalamanubhUyamAnabhavAyuSkAvalikAvazeSe satyAyuSa AvalikApraviSTatvanodIgNAyA abhAvAra saplAnAmudIrakaH / samyagmithyAdRSTiguNasthAna ke tu vartamAnaH sarvadevASTAnAmudIrakaH; AyuSa 'AvalikAvazeSatve mizraguNasthAna kamyAgaM bhavAn / nathAhi-antamuhartAvazeSa evAyuSi mizraguNasthAnakAtpratipanya samyaktraM mithyAnvaM vA jIyo gacchatIti / apramattA-'pUrvakaraNA-nivRtticAdarA vedanIyA-''yurvaNa zepANAM paNNAM karmaNA pra. A. mudIrakAH, na tu vedanIyA-''yuSoH ativizuddhatayA tadudIraNAyogyAdhyavasAyasthAnAbhAvAt / sUkSmapara - 368 yastu SaNNAM pazcAnA vA udIrakA tatra yAvanmohanIyamAvalikAvazeSaM na bhavati tAvatpUrvoktAnAmeva eNNAmudIrakA *Avali jJAnazeSe ca mohanIye tasyApyudIraNAyA abhAvAtpazcAnAmudIrakaH / upazAntamoho'pi vedanIyA-''yumohanIyavarjAnAM pazcAnAmudIrakaH / tatra vedanIyA-''yuSoH kAraNaM prAgetroktam ; mohanIyaM tUdayAbhAvAnodIyate 'vedyamAnamevodIyata' [ iti vacanAt / kSINamoho'pyanantaroktAnAM pazcAnA karmaNAmuTIrakA tAni ca tAvadudIrayati yAvad mAna-darzanAvaraNA'ntarAyANi AvalikApraviSTAni na NIONARISHARANASTRINA
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanaparoddhAre tIyaH | 217dvA bandhAdisvarUpam gAthA 12761279 bhavantiH AvalikAmApraviSTeSu nepu tepAmapyudIraNAyA abhAvAta dve eva nAma gotralakSaNe kamaNI 'udIrayatIti / sayogikevalI punarnAma-gotre udIrayati, na zeSANi; ghAtikarmacatuSTayasya nirmUlata eva kSINatvAn ; vedanIyA-''yuSostu pUrvoktakAraNAnodIraNati ayogikevalI tvanudIrakaH, yogasavyapekSatyAna udIraNAyAstasya ca yogAbhAvAditi // 77 // 78 / / atha bandhAdiSu sarvasaGkhyasaGkhyayA yAvatya uttaraprakRtayo bhavanti tAvatIrdarzayitumAha--'bandhe' ityAdi, bandhe gadhAnintAyAM nibhAtyuttaraM pakatInAM zataM bhavatIti / udaye ca dvAviMzatyuttaraM zataM bhavatItiH udIraNAyAmadhyevam , dvAviMzatyuttarameva zatamityarthaH / sattAyAM punaraSTacatvAriMzadadhirka zataM bhavati / iyamatra bhAvanA-dhandhe udaye ca cintyamAne bandhananAmAni saMghAtananAmAni ca svasvazarIrAntargatAnyeva vivakSyante / tathA ye varNa gandha-rasa-sparzAnAmuttarabhedA yathAkrama paJca-dvi-pazcA-'STa saGkhyAH , te'pi bandhe udaye ca na vivakSapante / kiMtu varNAdaya eva catvAraH, tathA bandhe cintyamAne samyaktva-samyagmithyAtve na gRyete, mithyAtvapudgalAnAmeva tathApariNateH / tathA ca sati bandhacintAyAM bandhanapaJcakaM saMghAtanapaJcakaM varNAdipoDazakaM ca nAmnastrinavaterapanIyate zeSAH saptaSaSTiH parigRhyante / mohanIyaprakRtayazca samyaktva-samyagmidhyAtvahInAH zeSAH SaDUviMzatiH / tataH sarvaprakRtisaGkhyAmIlane bandhe viMzatyuttaraM prakRtizataM bhavati / - udaye ca cintyamAne samyaktva-mizre apyudayamAyAta iti te api parigRhyate / tata udaye dvAviMzaM 1 udIsyatIti sayogikevalI punarnAmatrotre-je. si. nAsti / / 2.0te-si. vi. nAsti / / 3 pari0 si. vi. nAsti / meromema pra. A. // 443 //
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2069NE animate pravacanasAroddhAre 218 dvAre sAbAdhA karmasthitiH gAthA 1280. 1282 dvitIyaH khaNDa: // 444 // prakRtizatam / udaye satyevodIraNA bhavatItyata udIraNAyAmapi dvAviMzaM zatam / sattAryA tu cintyamAnAyAM bandhanapazcakaM saMghAtanapazcakaM varNAdiSoDazakaM ca pUrvApanItaM parigRhyate / 'tataH sarvasaGkhyayA prakRtInAmaSTacatvAriMzaM zataM bhavati / uktaM ca karmastave * "aDayAlaM payaDisayaM khavijiNaM nivvuyaM vaMde" [ ] yadA punargargarSizivazarmaprabhRtyAcAryANA matenASTapazcAzadadhikaM prakRtizataM sattAyAmadhikriyate tadA bandhanAni pazcadaza vivakSyante / tato'STacatvAriMzadadhikasya prakRtizatasya pUrvoktasyopari bandhanagatA daza prakRtayo'dhikAH prApyante / iti bhavatyaSTapaJcAzadadhikaM prakRtizatamiti // 79 // 217. idAnIM 'kammAhiI sAvAha' ti aSTAdazottaradvizatatamaM dvAramAha--- mohe koDAkoDIu sattarI cIsa nAmagoyANaM / tosiyarANa cauNhaM tettIsa'yarAi Aussa // 80 // esA ukkosaThiI iyarA veyaNiya pArasa muhuttA / aSTa nAmagottesu sesaesu muhattaMto // 81 // jassa jai 'kosikoDIu tassa tettiyasayAI varisANaM / hoi acAhAkAlo Aummi puNo bhavatibhAgo / / 82 / / 1 ata:-si,vi. maSTacatvAriMzaM prakRtInA zataM bhapapistA nivRtaM jinaM vande / / 2 yAntaramatenA. si.vi.3 tulA-pazvasahamahAdvAra 5 gA. 31 // 4 kodd.mu.|| pra. A. 444 //
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sAroddhAre saTIke sAbAdhA dvitIyaH khaNDa: 'mohe-mohanIye SaSThI-saptamyorathaM pratyabhedAt mohanIyasya karmaNa utkRSTA sthitiH saptatisAgaropamakoTIkoTyaH / iha dvidhA sthitiH, tadyathA-karmarUpatAvasthAnalakSaNA anubhavayogyA ca / tatra karmarUpatAvasthAnalakSaNAmeva sthitimadhikRtyotkRSTaM jaghanyaM vA pramANamabhidhAtumiSTamavagantavyam anubhavayogyA punaravAdhAkAlahInAH yeSAM ca karmaNAM yAvatyaH sAgaropamakoTIkoTayaH teSAM tAvanti varSazatAnyabAdhAkAlaH / tena mohanIyasyotkRSTA sthitiH saptatisAgaroSamakoTIkoTya iti tasya saptativarSazatAnyabAdhAkAlaH / tathAhi-tanmohanIyamutkRSTasthitikaM baddhaM sat saptativarSazatAni yAvanna kAzcidapi svodayato jIvasyAbAdhAmutpAdayati, abAdhAkAlahInazca karmadalikanikaH / kimustaM bhavati ?-saptanivAtapramANeSu samayeSu madhye na vedyadalikanikSepaM karotiH kintu tata urdhvamiti / tathA nAma-gotrayorutkRSTA sthitiviMzatisAgaropamakoTIkoTayaH, dve varSasahasra abAdhA; abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH / tathA itareSAM catuNAM-jJAnAvaraNa-darzanAvaraNa-vedanIyA-'ntarAyANAM triMzatsAgaropamakoTIkoTaya utkRSTA sthitiH, trINi varSasahasrAgyabAdhA; abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH / AyuSa utkRSTA sthitistrayastriMzadatarANi-sAgaropamANi; 'pUrvakoTitribhAgobAdhA, abAdhAkAlahInazca karmadalikanipekaH / sUtrakRtA svasau pUrvakoTitribhAgo'bAdhArUpatayevApayAti, na punarudayamAyAti, ato yAvatI sthitirAyuSo vedyate tAvatyevAbAdhArahitopAtteti ||8|| ___ atha utkRSTa sthitinigamanapUrva jaghanyo sthitimAha-'ese'tyAdi, eSA pUrvoktA utkRSTA sthiti itarA-jaghanyA punarvedanIye-vedanIyasya dvAdaza muhartAH; iha dvidhA vedanIyasya jaghanyA sthitiH prApyate 1 tulA-paJcasamahaTIkA 5 / 31 pa. 218 // 2 pUrvakoTitribhAgAbhyadhikAni pUrvakoTistribhAgo bhayAdhAkAlahInazca-si. vi.|| sthitiH gAthA 1280 2282 // 44 // 445
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamAroddhAre muTIke sAbAdhA dvitIyaH khaNDa: sthitiH gAthA 1282 sakapAyAnakaSAyAMzca pratItya tatrAkaSAyANAM vedanIyasthitirbisamayasthitikA; yatastatkarma prathamasamaye baddhaM dvitIyasamaye veditaM tRtIyasamaye'karmatAmanubhavati, aSAyANAM kaSAyarahitatvena bahutarasthitibandhAsaMbhavAt , sakapAyANAM tu sUtropAttA dvAdazamuhUrtA jaghanyA sthitiH| antarmuhUrtamabAdhA, abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH / tathA nAma-gotrayoH pratyekamaSTau aSTau muhUrtA jaghanyA sthitiH antamuhUrtamabAdhA abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSekaH / tathA zeSANAM-jJAnAvaraNa-darzanAvaraNA 'ntarAya mohanIyA-5'yuSAM jaghanyA sthiti muhUrtAntaH-antama hUrtam / 'atrApyantamuhUrtamabAdhA navaraM tallaghutaramavaseyam ; abAdhAkAlahInazca karmadalikaniSakaH / tadevamuktA mUlaprakanInAmutkRSTA jaghanyA ca sthitiH, uttaraprakRtInAM tu karmaprakRtyAdigranthebhyo'baseyA // 81 // sAmpratameteSAmeva karSaNAmutkRSTasthinamAyAkAlaparimANamAda-'jAtyAdi, yamya karmaNo yAvatyaH sAgaropama koTIkoTaya utkRSTA sthitiH pratipAditA tasya karmaNastAvanmAtrANi varSazatAni bhavatyutkRSTo'vAdhAkAlaH / yathA mohanIyasya saptatisAgaropamakoTIkoTya utkRSTA sthitiH, tatastasya saptativarSazatAnyabAdhA, evaM sarvatrApi bhAvanIyam / AyuSi punarutkRSTo'vAdhAkAlo bhavatribhAgaH-pUrvakoTitribhAgalakSaNaH, pUrvakoTitri bhAgamadhye badhyamAnAyurdalikaniSekaM na vidadhAtItyarthaH / vedyamAnasya hyAyuSo dvayostribhAgayoratikrAntayostRtIye bhAge'vaziSTe parabhavAyuSo bandhaH tataH pUrvakoTitribhAgo labhyate; jaghanyA tvabAdhA sarveSAmapi karmaNAmantamuhUrtapramANeti / / 82 // 218 / / 1 antarmuhUrtamabAdhA-si. vi.||2 gAt-si0 vi0|| pra. A. // 446 ... .... ... .....
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 219 42 puNyaprakRtaya gAthA 128 1286 pra. A 11447 // idAnIM 'bAyAlIsA ya punnapayaDIo' ti ekonaviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha sAyaM 1 uccAgoyaM 2 naratirivevAu 5 nAma eyAo mAyadurga 7 devadurga ( paMciMdiyajAi 10 taNupaNa 15 // 83 // aMgovaMgatigaMpi ya 18 saMghayaNaM bajarisahanArAyaM 19 / paDhama ciya saMThANa 20 pannAica ukka supasatthaM 24 // 84 // agurulahu 25 parAghAyaM 26 ussAsaM 27 AyavaM ca 28 ujjoyaM 29 / supasatthA vihagagaI 3. tasAidasagaM ca 40 nimmANaM 41 // 5 // nitthayareNaM sahiyA punnappayahoo huti pAyAlA 42 / sivasirikaDakkhiyANaM sayAvi sattANameyAu // 86 / / sAta-sAtavedanIyam , tathA uccaigotram , tathA narAyustiryagAyudevAyuzca; tathA etAzca nAmakara- prakRtayastadyathA-manuSyadvikaM-manuSyagati-manuSyAnupUrvIlakSaNam , devadvikaM-devagati-devAnupUrvIlakSaNam , paJcendriyajAtiH, tanupaJcakam-audArika baiMkriyA-''hAraka-taijasa-kArmaNalakSaNam , aGgopAGgatrikam-audA. rika-vaikriyA-''hArakAGgopAGgalakSaNam , saMhananaM vajrarSabhanArAcAkhyam , prathamaM caiva saMsthAna-samacaturasrAkhyam , tathA varNAdicatuSka-varNa-gandha-rasa-sparzasvarUpaM suprazastaM-'zubham / tatra varNAH-zukla-pIta-raktAH, gandhaH surabhiH, rasA madhurA-'mla-kapAyAH, sparzA mRdu-laghu-snigdhoSNA iti / aguruladhu parAghAtam ucchvAsam Atapam 1 zubham-si. vi. nAsti / / - // 447
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22.dvAra mAroddhAre (1289 48 udyolam suprazastA vihAyogatiH, sAdidaraca-basa-bAdara-paryAva-pratyeka-sthira-zubha mumaga-susvarA-devayaza-kIrtilakSaNaM nirmANaM ca / etA eva tIrthakaranAmnA sahitA dvicatvAriMzatpuNyaprakRtapaH zubhasaMzikAH prakRtayo bhavanti / etAzca zivazrIkaTAjhitAnAM saccAnAM sadaiva prApyanta iti // 386 // 21 // idAnI cAsoI pAvapayaDIo ci viMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha nANaMtarAyadasagaM1. 'daMsaNa nava , mohapayaha chabbIsA 26 / assAyaM nirayAuM nIyAgoeNa aDayAlA 87 // narayadRgaM tiriyaGaga 4 jAicakkaM 8 ca paMca saMghayaNA 13 ! saMThANAvi ya paMca 3 18 vanAicaumapasatyaM 22 // 88 // uvadhAya 23 gAvisamagaI 24 yAjadAna holi cottIsA 34 // savAo mIliyAbho pAsII pAvapayaDIo 82 // 8 // jhAnAvaraNapazakam , antarAyapaJcakam , darzanAvaraNanavakam , samyakta-mitre udayameva kevalamAzrinyAsume, na bandhamapi, tathonyAsabhavAna , atumta mohanIyasya SaDviMzatiH prakRtayaH, asAtaM naramAyukaM nIcegotraM cetyetA aTacatvAriMzatrakRtayaH, narakadvira-narakagani-narakAnupUrvIsvarUpam . niryandvika-tiyamgatitiyaMgAnuprIlakSaNam , jAnicatuSkA-ekendriya-dvIndriya-vIndriya-caturgindrayajAtilakSaNam * paJca saMhananAni prathamavAni, saMsthAnAnyapi AdhAni paJca, vAMdicatuSkamaprazastam , stra vau~ nIla-kRSNo, gandho 1 dasamA 11 moha0 mu.|| 2 kuvihaaygii-mu.|| evea
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana durabhiH, rasau tiktakaTuko, sparzAzca guru-khara- rukSa- zItarUpA iti / upaghAtaM kutsitA ca-aprazastA vihAyogatiH, sthAereas ca sthAvara sUkSmA paryApta-sAdhAraNA -'sthirA 'zubha- durbhaga- duHsvarA'nAsArodvAre deyA- yazaHkIrtilakSaNam, etAzcatustrizannAmakarma prakRtayaH militAzca sarvA dvayazItiH pApaprakRtayaH - azubhasaMjJAH prakRtaya ityarthaH / varNAdicatuSkaM hi zubhaprakRtisaGkhyAyAmazubhaprakRtisaGkhyAyAM ca parigRhyateH tasya dvidhA saMbhavAt ; ato candhoktAyA viMzatyuttarazatalakSaNasaGkhyAyA na vyAghAta iti ||87||88|| 89 || 220 || saTIke dvitIya: khaNDa: / / 449 / / idAnIM 'bhAvackkaM sapaDibheyaM' tyekaviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha bhAvA chuccovasamiya 1 svaiya 2 khaovasama 3 udaya 4 pariNAmA 5 / du 2 nava 9 dvAri 18 gavIsA 21 tiga 3 bheyA sannivAo ya // 90 // samacaraNANi padame daMsaNanANA dANalAbhAi" / upabhoga bhogavIriya sammacaritANi ya biie // 99 // nANamaNAtigaM daMsaNatiga paMca dANalaDoo ! sammantaM cAritaM ca saMjamAsaMjamo taie // 92 // caugar3a cakkasAyA liMgatigaM lesakamanANaM | micchattamasiDasaM asaMjamo taha cautthammi || 93 // 1 ya mu. // 221dva bhAva SaTkam gAthA 1290 1298 pra. A. 307 ||449 //
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221dvA bhAvapaTakama gAthA paMcamagaMmi ya bhAve jIvAbhavattamavvayA ceva / navacana pacahavi bhAvANaM bhegA mena lenA 4 / / nAroddhAra odayiyasvaovasamiyapariNAmehiM cauro gaicaukke / naTIke svaiyajuehiM cauro tadabhAve uvasamajuehiM / / 95 / / dvatIyaH ekkekko uvasamasedIsiDakevalisu evamavirahA / pannarasa sanivAiyabheyA vIsa asaMbhaviNo / / 13 / / dugajogo sihANaM kevalisaMsAriyANa 'nigjogii| caujogajubhaM carasuvi gaIsu maNuyANa paNajogo / / 9 / / mohassevovasamo vAovasamo caNha ghAINaM / udayakasvaya pariNAmA aTTaNDavi huni kammANaM // 98 // [paJcamaMgrahe gA. 14) viziSTahetubhiH svabhAvato vA jIvAnAM tena tena rUpega bhavanAni bhAvA:-yamnuparaNAmavizeSAH ayayA bhavantyebhirupazamAdibhiH paryAyariti bhAvAH / 'chacce' ti cazabdamyAvadhAraNAyandhAna pava-padamaGkhyA eva / tadyathA-auSazamikA, kSAyikA, jhAyopazamikaH, audayikA, pAriNAmikaH, 'sAnipAtikazca / / / tatropazamo-bhasmacchannAgnegviAnudrekAvasthA pradezato'pyudayAbhAva iti yAvat : itthaMbhUtazcopazamaH - sarvopazama ucyate / sa ca mohanIyasyaiva karmaNo na zeSasya / 'savvuvasamo mohasseva u' iti vacanAn / AAREET tiya mu.|| 2 sAnipAniya si. nAsti // 3 vaapraamiko-mi.vi.|| pra. A. VIE MARWSANIES MARECHAR UORPORAKAAYS ASTRAMSARDAMOHANTERA AGRAT BelanmaAGRAitiedoniationshipstimonymsofindiasmosis
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saaroddhaare| opaza saTIke dvitIyaH kSAyiH bhedAH tatra caivaM zabdavyutpattiH- upazama evaupazamikaH, 'mvArthika ikaNapratyayaH, yadvA upazamena nivRtta aupazamika:-krodhAdyadayAbhAvaphalarUpo jIvasya paramazAntAvasthAlakSaNaH pariNAmavizeSaH / kSaya:-karmaNAmatyantocchedaH, kSaya eva kSAyikaH kSayeNa vA nivRttaH kSAyikA-tatkarmAbhAvaphalarUpo vicitro jIvasya pariNativizeSaH / udIyAvaraNa jJAH, anusya cAzasya vipAkamadhikRtyopazamaH kSayopazamaH, sa eva kSAyopazamikaH tena vA nivRto ghAtikarmakSayopazamasaMpAdyo matijJAnAdilabdhirUpa AtmanaH pariNAmavizeSaH kSAyopazamikaH / aSTAnAM karmaNAM yathAsvamudayasamayaprAptAnAmAtmIyAtmIyasvarUpeNAnubhavanamudayaH, udaya ebaudayikA, yA udayena nivRtta audayiko bhAvo-nArakatvAdiparyAyapariNatirUpaH / pariNamanaM pariNAma:kathaJcidavasthitasya vastunaH pUrvAvasthAparityAgenottarAvasthAgamanaM sa eva tena vA nivRttaH pAriNAmikaH / :. . eSAmeSa yathAkrama bhedAnAha- 'dunave' tyAdi, dvau, nava, aSTAdaza, ekaviMzatistrayazca yathAkrameNa bhedA yeSAM te tathA, sAnnipAtikazca SaSTho bhAvaH, sanipatanaM sannipAto-milanaM sa eva tena vA nivRttaH sAnnipAtikA, audayikAdibhAvadvayAdisaMyoganiSpAdyo'vasthAvizeSa ityarthaH // 10 // sAmpratamIpazamika kSAyikabhedAn dvinavasaGkhadhAna vyAkhyAtumAha-'samme'tyAdi samyaktvaM cAritraM caupazamikam , prathame aupazamike bhAve vartate / auSazamikaM hi samyaktvaM 'darzanasaptake cAritraM tu cAritramohanIye upazAnte saMbhavati / ata aupazamikabhAvavartitvamanayoriti / tathA 'dasaNanANAI ti 'sUcaka 1 svArthika ikaNapratyayaH-si. nAsti / / 2 pariNAma si. vi. nAsti / 30kSAyikA si.vi. nAsti / / 4 ktv-si.bi.|| 5 darzanamohanIye-ki. // pra. A
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 2452 // svAt sUtrasya' kevaladarzanam, kevalajJAnam, dAnalAbhopabhogaparibhogavIryalabdhayaH, kSAyikasamyaktvam, kSAyika cAritraM ca dvitIye kSAyike bhAve bhavanti / tathAhi kevaladarzanaM kevalajJAnaM ca nijanijAvaraNakSaya evopajAyate, kSAyikadAnAdilabdhayastu paJcApi paJcavidhAntarAyakSaya evaH kSAyikasamyaktvamapi darzanamohasamakakSa, kSAyika cAritraM tu punazcAritramohanIya kSaye iti // 91 // bhAvam, adhunA kSAyopazamikamA medAnaSTAdazasaGkhyAnAha - 'ca' ityAdi, catvAri jJAnAni -mati zrutAsafe manaHparyAyarUpANi, ajJAnatrika-matizrutAjJAnavibhaGgarUpam, darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanasva'paMce 'ti saGkhyA dAnenopalakSitA labdhayo dAnalabdhayaH, dAnalAbhopabhogaparibhogavIrya labdhayaH, samyaktvaM samyagdarzanam, cAritraM ca sAmAyika chedopasthApanIya parihAravizuddhika-sUkSmasaMpayalakSaNam, saMyamAsaMyamo - dezaviratirUpa ityete'STAdaza medAstRtIye kSAyopazamike bhAve bhavanti / tathAhi -jJAnacatuSkamajJAnatrikaM ca yathAsvamAvArakasya matijJAnAvaraNAdikarmaNaH kSayopazama eva bhavati darzanatrikaM tu cakSudarzanAvaraNAdi kSayopazame, dAnAdikAH punaH paJca labdhayo'ntara karmakSayopazame bhavanti / nanu dAnAdilazdhayaH pUrva kSAyikabhAvavartinya uktAH iha tu kSAyopazamika iti kathaM na virodhaH 10 naitadevam, abhiprAyAparijJAnAt, dAnAdilabdhayo hi dvidhA bhavanti - antarAyakarmaNaH kSayasaMbhavinyaH kSayo pazamasaMbhavinyazca tatra yAH kSAyikyaH pUrvamuktAstAH kSayasaMbhUtatvena kevalina eva bhavanti, yAstviha n 1 ca-si. vi. nAsti // 2 tu-mu. nAsti // 3 kSAyopazamika vi. kSAyopazamikA-si0 // 4 kSAyopazamike-si. vi. // 50kA:-si // 221 dva vAyopa mikameda gAthA 1290 1298 pra. A.. 371 // 452
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ S pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 453 // kSAyopazamikya ucyante tAH kSayopazamasaMbhUtAH chadmasthAnAmeveti / samyavatvamapi kSAyopazamikaM darzanasaptakakSayopazame, cAritracatuSkaM tu cAritramohanIyakSayopazame, saMyamAsaMyamazcApratyAkhyAnAvaraNakaSAyamohanIyakSayopazame iti // 92 // sAMpratamekaviMzatimaudayika bhAvabhedAnAha - 'ugaI' tyAdi etaM sarve'pi gatyAdayo bhAvAzcaturthe audayi bhAve bhavanti / tathAhi - catasro narakAdigatayo narakagatyAdinAmaka madiyAdeva jIve prAduSpanti / kaSAyA api krodhAdayazcatvAraH kaSAyamohanIya karmodayAt / liGgatrikamapi strIvedAdirUpaM strI vedapu vedanaSu sakavedamohanIya karmodayAt / lezyApaTkaM tu 'yogapariNAmo lezyA' ityAzrayaNena yogatrikajanakakarmodayAt / yeSAM tu mate kaSAyanido lezyAstadabhiprAyeNa kapAyamohanIya karmodayAt / yeSAM tu karmanido lezyAstanmatena tu saMsAritvAsiddhatvavadaSTaprakArakarmodayAditi / ajJAnamapi - viparyasta bodharUpaM matyajJAnAdikaM jJAnAvaraNamidhyAtvamohanIyodayAt yattu pUrvamasyaiva matyAdyajJAnasya kSAyopazamikatvamuktaM tadvastvabodha mAtrApekSayA; sarvamapi hi vastvamAtraM viparyastamaviparyastaM vA jJAnAvaraNIya karmakSayopazama eva bhavati / yatpunastasyaiva viparyAsalakSaNamajJAnatvaM tad jJAnAvaraNamidhyAtvamohanIya karmodaya eva saMpadyate / ityekasyaivAjJAnasya kSAyopazamikatvamaudayikatvaM ca na virudhyate / ityevamanyatrApi virodhaparihAraH kartavya iti / midhyAtvaM mithyAtvamohanIyodayAt ; asiddhatvaM - karmASTakodayAt : asaMyamaH --aviratatvam, tadapyapratyAkhyAnAvaraNa kapAyodayAdupajAyata iti / 1 ca- mu.|| 221dva odAyi bhedAH gAthA 1290 1298 pra. A. 372 / / 453 /
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanaAroddhAre saTIke dvatIyaH aNDa: / 454 // nanu nidrApaJcakAsAtAdivedanAhAsyaratyarattiprabhRtyaH prabhRtatarabhAvA anye'pi karmodayajanyAH santi tat kimityetAvanta evaite nirdiSTAH 1, satyam , upalakSaNamAtratvAdamISA saMbhavino'nye'pi draSTavyA iti // 13 // 221 dvA pAriNAatha pAriNAmika bhedAstrInAha- 'paMce'tyAdi, pazcamake ca pAriNAmikatvalakSaNe bhAve jIvanyA. mika'bhavyatva-bhavyatvAni vartante / jIvatvamabhavyanvaM bhavyatvaM cAnAdipAriNAmiko bhAva ityarthaH upalakSaNaM cetata , bhedAH tena ye guDaghRtataNDulAmavaghaTAdInAM navapurANatvAdayo'vasthAvizeSAH ye ca varSadhara parvata-bhavana-vimAna kUTa gAthA ratnaprabhAdInAM 'pudgalavicaTana saMpAdyA avasthAvizeSAH, yAni ca gaMdharvanagarANi, yacca kapihamina mulkApAto garjitaM mahikA digdAho vidyun candrapariSaH suurypriy| candra sUryagrahaNamindrayanurityAdiH sarvaH sAdipAriNAmiko bhAvaH / lokasthitiralokasthitidharmAstikAyattramityAdirUpastvanAdipAriNAmika iti / uktAH pratyekaM bhAvabhedAH, sampratyeteSAmeva bhedAnAM sarvasaGkhyAmAha- paMcaNhavI'tyAdi. paJcAnAma pra. A. pyopazamikAdInAM bhAvAnAM bhedAH samuditAH santa evameva-pUrvoktaprakAraMNa tripaJcAzatmaGkhyA bhavanti / dvinavASTAdazaikaviMzatitrayANAM mIlane tatsaGkhyAyAH sadbhAvAditi / SaSThamtu sAnnipAtiko bhAva eteSAmeva dvayAdisaMyoganiSpAdyaH / tatra cAgamoktakrameNa AdayikIpazamikakSAyikamAyopazamikapAriNAmikarUpANAM pazcAnA padAnAM sAmAnyataH SaDviMzatirbhaGgA utpadyante / tadyathA-daza dvikasaMyoge, daza trikasaMyoge, paJca catuSkarmayoge. ekA paJcakasaMyoge iti / // 454 // tatra dvikasaMyoge daza-audayika aupazamika ityeko bhaGgaH, audayikaH kSAyika iti dvitIyaH, auda- / AAP pudagala victtnpttnsNpaapaa-mu||20aandH si. vi. pavizatirbhavAH samupadyante-sa.vi Erics HAMAU Company SASHAMATARWASSESSINE RA M
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana roddhAre TIke dvatIyaH NDa: 1455 // freH kSAyopazamika iti tRtIyaH, audayikaH pAriNAmika iti caturthaH, aupazamikaH kSAyika iti paJcamaH, aupazamikaH kSAyopazamika iti SaSThaH, aupazamika pAriNAmika iti saptamaH kSAyikaH kSAyopazamika ityaSTamaH kSAyikaH pAriNAmika iti navamaH, kSAyopazamikaH pAriNAmika iti dazamaH / tathA daza trisaMyoge - audayika aupazamikaH kSAyika ityeko bhaGgaH, audayika aupazamikaH kSAyopazamika iti dvitIyaH, audayika aupazamikaH pAriNAmika iti tRtIyaH, audayikaH kSAyikaH kSAyopazamika iti caturtha, audAsika pAriNAnika iti paJcamaH, audayikaH kSAyopazamikaH pAriNAmikaH iti SaSThaH, aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamika iti saptamaH, aupazamikaH kSAyikaH pAriNAmika ityaSTamaH, aupazamikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti navamaH, kSAyikaH kSAyopazamikaH pariNAmika iti dazamaH / tathA catuSkasaMyoge - audayika aupazamika kSAyikaH kSAyopazamika ityeko bhaGgaH, audayika aupazamikaH kSAyikaH pAriNAmika iti dvitIyaH, audayika aupazamikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti tRtIyaH, audayikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti caturthaH, aupazamikaH kSAyikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika iti paJcamaH SaDviMzatitamastu bhaGgaH paJcakasaMyoge jAyamAnaH supratIta eva / ete ca SaDviMzatirbhaGgA bhaGgaracanAmAtramadhikRtya darzitA veditavyAH, saMbhavinaH punareteSu madhye paramArthataH SaDeva / tadyathA - eko dviksaMyoge 9 dvau trikasaMyoge 5-6, dvau catuSkasaMyoge 3-4, ekaH paJcakasaMyoge // 94 // ete cAvAntarabhedataH paMcadaza bhavantyatastAn sUtradAha -- 'odaI'tyAdigAthAdvayam audayikakSAyopazamikapAriNAmikairbhAvairniSpannasya sAbhipAtikasya nArakatiryagnarasurasvarUpagaticatuSkaviSayatayA , 221 bhAva bhedAH gAthA 129 129 pra. a 372 // 456
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa gAthA 12901298 / / 456 // cintyamAnasya catvAro medA bhavanti / idamuktaM bhavati-audayikaH kSAyopazamikaH pAriNAmika ityayaM trikasaMyoganiSpano bhaGgo gatimedAccaturdhA bhidyate, tadyathA-nirayagatAvaudayikaM nairayikatvam , kSAyopazamikamindriyAdi, pAriNAmikaM jiivtvaadi| 'tiryaggatAcaudAyika tiryagyonitvam , kSAyopazamikamindriyAdi, pAriNAmikaM jIvatvAdi / evaM narasuragatyorapi bhAvanA kaay| ___tathA etairevaudayikAdibhistribhiH kSAyikasahitairniSpannasya sAnnipAtikasya bhAvasya catvAro bhedA bhavanti / ayamartha:-amISAmeva trayANAM bhAvAnAM madhye yadA kSAyiko bhAvazcaturthaH prakSipyate tadA catuSkasaMyogo bhavati / evaM cAmilapanIyaH-audayikA, kSAyikaH, kSAyopazamikA, pAriNAmikaH / eSo'pi gatibhedAccaturdhA, tadyathA-audayikI narakagatiH, kSAyikaM samyaktvam , kSAyopazamikamindriyAdi, pAriNAmika jIvatvAdi / evaM tiryagnarasuragatiSvapi bhAvanIyam / prakArAntareNa catuHsaMyoge eva caturbhedAnAha-tadabhAve-anantaraprakSiptatAyikabhAvAbhAve aupazAmikabhAvayuktairaudayikAdibhireva catvAro bhedA bhavanti / eta duktaM bhavati-yadA kSAyikabhAvasthAne aupazamiko bhAvaH prakSipyate tadApi catuSkasaMyogo bhavati / evaM cAmilApA-audayikaH, aupazamikaH, kSAyopazamikA, pAriNAmikaH / eSo'pi gatibhedAtyAgiva caturdhA bhAvanIyaH / navaramauMpazamikaM samyaktvamavagantavyam / tathA 'ekakaH-ekasaGkhathaH sAnipAtiko bheda upazamazreNisiddhakevaliSu bhavati / tatra audayikaH, aupazamikaH, kSAyikA, kSAyopazamikA, pAriNAmika ityevaMrUpa ekaH paJcakasaMyogo yaH kSAyikaH samyagdRSTiH 1 tiryagjAtA0 si. // 2 ekekA-si.vi. // pra. A. | // 456
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ w pravacana sAroddhAre saTike dvitIyaH khaNDa: // 457 // 11 sannupazamazreNi pratipadyate tasya saMbhavati / tathAhi audayikaM manuSyatvAdi, aupazamikaM cAritram, kSAyika samyaktvam, kSAyopazamikamindriyAdi, pAriNAmikaM jIvatvAdi / siddheSu punareko dvikasaMyogalakSaNaH sAnnipAtikabhedaH / tadyathA- kSAyikaH pAriNAmika iti / tatra kSAyikaM samyaktva kevalajJAnAdi, pAriNAmikaM jIvatvam / kevalinAM tveka strisaMyogalakSaNaH sAnnipAtikabhedaH; tadyathA-audayikaH, kSAyikaH, pAriNAmikaH, tatraudayikaM manupyatvAdi, kSAyikaM kevalajJAnAdi, pAriNAmike jIvatvamavyatve / evamanena gatyAdiSu saMyogapaTkacintanaprakAreNAviruddhAH parasparavirodhAbhAvena saMbhavinaH paJcadaza sAnnipAtikabhedAH SaTkabhAvavikalpA bhavanti / viMzatisaGkhyAH punarbhaGgA asaMbhavinaH saMyogotthAnamAtratayaiva 'saMbhavanti, na punarjIveSu kadAcidapi prApyante iti // 95 // 96 // athaita eva saMbhavinaH paD bhaGgA yeSu jIveSu saMbhavanti tAnAha - ' - 'duge' tyAdi, dazasu dviksaMyogeSu madhye kSAyika pariNAmikabhAvadvayaniSpanno navamo dviksaMyogaH siddhAnAM saMbhavati / zeSAstu nava prarUpaNAmAtram / anyeSAM tu jIvAnAmaudayikI gatiH kSAyopazamikAnIndriyANi pAriNAmikaM tu jIvatvamityetAvatrayaM jaghanyatoSpi labhyata iti / tathA kevalinAM saMsAriNAM ca trikasaMyogaH / tatra dazasu trikasaMyoagar aaoor audayika kSAyika pAriNAmikamAvatrayaniSpannaH paJcamo bhaGgaH saMbhavati / aupazamikasya mohanIyAzritatvena tatkSayavartA kevalinAmasaMbhavAt / kSAyopazamikasyApi indriyAdyabhAvato'saMbhavAd, 'atIndriyAH kevalina ' iti vacanAt / saMsAriNAM tu caturgatikajIvAnAmaudayika kSAyopazamika-pAriNAmikamAtraya niSpannaH SaSThastrisaMyogaH 'saMbhavati / zeSAstvaSTa prarUpaNAmAtram, kvApyasaMbhavAditi / 1 saMti-si.vi. / / 2 trikayo0 si. vi. // 3 bhavati khi. vi. || 221dvAre bhAva SaTkama gAthA 1290 1298 pra. A. 373 // 457 //
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ / bhAva khaNDa : 1298 tathA paJcasu catuSkasaMyogeSu madhye caturyogayuga-catuHsaMyogabhaGgAdvayaM catasRSvapi gatiSu saMbhavati / tathAhipravacana 221dvA sAroddhAre auSazamika'samyagdRSTeraudayikaupazamika--kSAyopazamikapAriNAmikabhAvacatuSTayaniSpannastRtIyo bhaGgaH / saTIke kSAyikasamyapahATestu audAyikaH kSAyikA kSAyopazamikaH pAriNAmika ityevarUpazcaturtho bhaGgazcatasRSvapi gatiSu prApyata iti / tathA manuSyANAM paJcakayogaH-pUrvoktabhAvapazcakasaMyogaH saMbhavati / kevalaM kSAyikasamyagdRSTayaH | gAthA dvitIyaH / santo ye upazamazreNi pratipadyante teSAmeva na punaranyeSAm / samuditabhAvapaJcakasya teSAmeva bhAvAditi : 97 // uktA jIvAnadhikRtya sarve'pi bhAvAH / idAnI ko bhAvaH kasmin karmaNi bhavatItyetannirUpayitu mAha-'mohasseve' tyAdi, aSTAnAM karmaNAM madhye mohanIyasyevopazamo-vipAkapradezarUpatayA dvividhsyaa||458|| pyudayasya viSkambhaNaM nAnyeSAm , upazamastviha sarvopazamo vivakSito na dezopazamaH; tasya sarvepAmapi pra. A. karmaNAM saMbhavAt / tathA udayAvalikApraviSTasyAMzasya kSayeNAnudayAvalikApraviSTamyopazamena-vipAkodaya- 374 nirodhalakSaNena nivRttaH kSAyopazamikaH / sa caturgAmeva dhAtikarmaNAM-bAnAvaraNa-darzanAvaraNa-mohanIyA'ntarAyarUpANAM bhavati na zeSakarmaNAm / caturNAmapi ca kevalajJAnAvaraNa-kevaladarzanAvaraNarahitAnAm / tayokpiAkodayaviSkambhAvataH kSayopazamAsaMbhavAt / udayakSayapariNAmA aSTAnAmapi karmaNAM bhavanti / tatra udayo-vipAkAnubhavanam , tasya sarveSAmapi saMsArijIvAnAmaSTAnAmapi karmaNAM darzanAt ; mayaH-AtyantikocchedaH, sa mohanIyasya sUkSmasaMparAyaguNasthAnakasya caramasamaye / zeSANAM tu trayANAM pAtikarmaNAM kSINakaSAyaguNasthAnakamya, aghAtikarmaNAmayogikevalinaH / tathA pariNamanaM pariNAmA-jIvapradezaiH saha 41 samyAratvo vika0 si.pi.|| T HRITISH YAR NAL
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 dvAre SaTkam gAthA |1290 1298 saMlulitatayA mizrIbhavanaM yadvA tattadravyakSetrakAlAdhyavasAyApekSayA tathAtathAsaMkramAdirUpatayA yatpariNamanaM sa pariNAmaH / eSa cAtra tAtparyA-mohanIyasya aupazamika-kSAyika-jhAyopazamikodayika-pAriNAmikalakSaNAH pazcApi bhAvAH sambhavanti / jJAnAvaraNa darzanAvaraNA-'ntarAyANAmaupajJamikavarjAH zepAzcatvAraH, nAma-gotra-vedanIyA-''yupA kSAyikodayikapAriNAmikalakSaNAstraya iti // 98 // . atha guNasthAnakeSu bhAvapazcakaM cintayannAha--- ... sammAicausu tiga cau bhAvA cau pnnuvsaamguvsNte| cau 'vINe'puvve timi sesaguNaThANagegajie // 99 // "sammAI'tyAdi, samyagdRSTayAdiSu catueM-avirata samyagdRSTi dezavirata-pramattA-'pramattamaMyatalakSaNeSu guNasthAnakeSu trayazcatvAro yA bhASAH prApyanta iti zeSaH / tatra kSAyopazamikasamyagdRSTezcaturdhvapi guNasthAnakeSu trayo bhAvA labhyante / tadyathA-yathAsaMbhavamaudayikI gatiH, kSAyopazamikamindriya-samyaktvAdi, pAriNAmika jIvatvamiti / kSAyikasamyagdRSTeraupazamikasamyagdRSTezca catvAro bhAvA labhyante, trayastAvatpUrvoktA eva, caturthastu kSAyikasamyagdRSTeH kSAyikasamyaktvalakSaNaH aupazamikasamyagdRSTestvaupazamikasamyaktvalakSaNa iti / ..... tathA catvAsa paJca vA bhAvA dvayorapyupazamakopazAntayorbhavanti / kimuktaM bhavati :-anivRttivaadr1viinnaapumve-muH| zrINe apulve-tA. // khINApugve-iti caturtha karmapanthe [gA. 70] pAThaH / / 2shvtvaaro-si.vi.||*gaatheyN (1294) 'caturthakarmagranthe (navya gA.8) api vidyate / / . pra. A. // 45 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 222 sthitiH gAthA 1300 dvitIyaH khaNDa: [pra. A|374 // 46 // sammasamparAyalakSaNaguNasthAnakadvayavartI janturupazamakaH, upazAntamohaguNasthAnakavartI copazAntA, tatrAnivRttibAdara-sUkSmasaMparAyayozcatvAraH 'pUrvavadeva / upazAntamohe tu caturtha aupazamikasamyaktvacAritrarUpA / pavamA pugatrayAmAgavi darzanasAlakSaye upazamazreNi pratipadyamAnAnAm / tathAhi-kSAyikasamyaktvasya aupazamikacAritrasya ca sadbhAvAditi / / ___tathA catvAro bhAvAH jhINApUrvayo:-kSINamohaguNasthAnake apUrvakagNaguNasthAnake ca, tatra trayaH pUrvavadeva, caturthastu kSINamohe kSAyikasamyaktvacAritrarUpaH / apUrvakaraNe tu kSAyikasamyaktvarUpa aupazamikasamyaktvarUpo veti / 'tinni sesaguNaThANage' ti, trayaH-trisaGkhyA bhAvA bhavanti / keSvityAha- 'vibhaktilopAt zeSaguNasthAnakeSu-mithyAdRSTi-mAsAdana--samyagmidhyAdRSTi-sayogikevalyayogikevalilakSaNeSu / tatra mithyAdRSTayAdInAM trayANAmaudayikakSAyopazamikapAriNAmikalakSaNAstrayaH, sayogyayogikevalinostvI. dayikamAyikapAriNAmikarUpA iti / nanvamI triprabhRtayo bhAvA guNasthAnakeSu cintyamAnAH kiM sarvajIvAdhAratayA cintyante ? AhozcidekajIvAdhAratayetyAha-'egajie'tti ekajIve-ekajIvAdhAratayetthaM bhAvacintA mntvyaa| nAnAjIvApekSayA tu saMbhavinaH marve'pi bhAvA bhavantIti // 99 // 221 // idAnIM 'jIvaca udasago' ti dvAviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha iha suhumabAyaregidiyaghiticA asanni sanni paMciMdi / pajattApajattA kameNa caradasa jiyaTANA // 1300 // [prAcIna karmagrantha 4, gA. 3] 1 pUrvazamikavadeSa-si. vi. // 2 vimkterlopaat-mu.|| // 46 //
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacanasAroddhAre saTIke ajIvabhedA: gAthA dvitIyaH 1301 iha-jagati pravacane vA anena krameNa caturdaza jIvasthAnAni bhavanti / tiSThanti jIvAstattakaryapAratanyAdeviti sthAnAni-sUkSmaparyApta kendriyatvAdayo'ntaravizeSAH, jIvAnAM sthAnAni jIvasthAnAni / kena krameNetyAha-sUkSma-yAdara bhedAd dvividhA ekendriyAH / tathA dvIndriyAntrIndriyAzcaturindriyAH paJcendriyAzcAsaMjJisaMjhibhedato dvidhA militAzca mapta / gate ca sUkSmaikendri yAdayaH pratyekaM dvividhAH-paryApsA aparyAtAzceti / tathA vizeSazcAtra-aparyAptakA dvidhA- yA karaNena ca, tatra ye aparyAptakA eva santo niyante, na punaH svayogyaparyAptIH sarvA api samatha yante te labdhyaparyAptakAH, ye punaH svayogya karaNAni-zarIrendriyA. dIni nasAmA niyanti, aba cAvazyaM purastAvitayiSyanti te karaNAparyAptakAH / iha caivamAgamaH landhyaparyAptakA api niyamAdAhArazarIrendriyaparyAptiparisamAnAveva niyante nArvAk , yasmAdAgAmikamavAyuddha yA niyante sarva eva dehinaH, taccAhArazarIrendriyaparyAptyA paryAptAnAmeva vadhyate' [ iti // 1300 222 // idAnIm 'ajIva caudasago' ti trayoviMzanyuttaradvizatatamaM dvAramAha dhammA 1'dhammA 2''gAsA 3 tiyatiyabheyA taheva ahA ya 10 / / __khaMdhA 11 desa 12 paesA 13 paramANu 14 ajIva caudasahA / / 1301 / / 0 iha ajIvA dvividhAH-rUpiNo'rUpiNazca / rUpameyAmastItirUpiNaH / rUpagrahaNaM gandhAdInAmupalakSaNam / tadvayatirekeNa tasyAsaMbhavAt / athavA rUpaM nAma sparzarUpAdisaMmRrchanAmikA mUrtiH, tadeSAmastIti rUpiNa: 1 sUkSmA0 si vi.||2 sarvepi-vi. // 0 gAtheyaM (1301) navatattvaprakaraNe (gA. 8) api vidyte|| 375 // 4618
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa bhedAH pudgalAH, teSAmeva rUpAdimattvAt / rUpavyatirekiNo'rUpiNo-dharmAstikAyAdayaH / tatra rUpiNazcaturdhA, arUpravacana 223 dvAre paNizca dazadhA / bahuvaktavyatvAcca prathamamarUpiNa Aha-dharmAstikAyA-'dharmAstikAyA-''kAzAstikAyAHsAroddhAre / ajIvapUrvoktasvarUpAstrayo'pi pratyekaM tribhedAH / tadyathA-dharmAstikAyadravyam , dharmAstikAyadezAH, dharmAstikAya. saTIke pradezAH / tatra 'dharmAstikAyarUpaM sakaladezapradezAtmakAvibhAgadharmAnugatasamAnapariNAmavat avayavidravya gAthAdvitIyaH / dharmAstikAyadravyam / tathA tasyaiva dharmAstikAyadravyasya dezAH-buddhiparikalpitA dvayAdipradezAtmakA vibhAgA khaNDa: dharmAstikAyadezAH / tathA dharmAstikAyasya prakRSTA dezA-nirvibhAgA 'bhAgA dharmAstikAyapradezAH te cAsa... // 462 // yeyA lokAkAzapradezapramANatvAtteSAm / evaadharmAstikAyA-55kAzAstikAyayorapi pratyekaM tribhedatA pra. A. bAcyA / navaramAkAzAstikAyapradezA anantA draSTavyAH, alokamyAnantatvAt / dazamazca addhAkAlaH, asya 375 ca vartamAnasamayarUpasyaiva paramArthasatvAddezakalpanAvirahaH / tathA skandhA dezAH pradezAH paramANazveti caturvidhA rUpyajIvAH / tatra skandanti-zuSyanti dhIyante ca-puSyanti vicaTanena saMghAtena ceti skandhAH-anantAnantaparamANupracayarUpA mAMsacakSugrAhyAH kumbhastambhA. dayaH, tadagrAhyA acittamahAskandhAdayo'pi pRSodarAditvAcca rUpaniSpattiH / atra bahuvacanaM pudgalaskandhAnAmAnantyakhyApanArtham , "dezAH-skandhAnAmeva skandhatvapariNAmamajahAM buddhiparikalpitA dvayAdipradezAtmakA vibhAgAH atrApi bahuvacanamanantaprAdezikeSu tathAvidheSu skandheSu "dezAnantatvasaMbhAvanArtham / pradezAstu dharmAstikAyadravyarUpama-mu. / / 2 sakalapradezAnugatasamAna0 si.bi. 3 mAgA-si.pi. nAsti / / 4 deshaanaa-si.|| 5 dezAnAmanta0 ki.|| 2-2-2.5. . S ma
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 2243 guNasthA kAni dvitIyaH gAthA 1302 // 46 // skandhAna-kandhavapariNAmapariNatAnAM buddhi parikalpitAH prakRSTA dezA nivibhAgA 'bhAgA nyarthaH / atrApi bahuvacanaM pradezAnantatvasaMbhAvanArtham , paramAzca te aNavazca paramANavA-nirvibhAgadravyampAH / nanu pradezaparamANyoH kaH prativizeSaH 1, ubhayorapi nirvibhAgarUpatvAn / ucyate, mkandhapratibaddhA nirvibhAgAH pradezAH ye tu skandhatvapariNAmarahitA vizakalinA ekAkina evAsmin loke vartante te paramANavaH / tadevamajIvAH-jIvavyatiriktAzcaturdazavidhA jhApanti ! 1 // 253 / / ... idAnIM 'guNa caudasagu' tti caturvizatyuttaradvizatatamaM dvAramAhamicche , sAsaNa 2 misse 3 aviraya 4 dese 5 pamatta 6 apamatte 7 / / niyahi 8 aniyaTi 9 suhumu 10 casama 11 khINa 12 sajogi 13 ajogi 14 guNA // 2 // prAcIna karmagrantha 4, gA0 26 sUcanAt sUtra' miti nyAyAt 'padaikadeze'pi padasamudAyopacArAdvA' ihavaM guNasthAnakanirdezo draSTavyaH / tadyathA-mithyAiSTiguNasthAnam , sAsAdunasamyagdRSTiguNasthAnam , samyagmithyAdRSTiguNasthAnam , aviratasamyagdRSTiguNasthAnam , dezaviratiguNasthAnam , pramattasaMyataguNasthAnam , apramattasaMyataguNasthAnam , apUrvakaraNaguNasthAnam , anivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam , sUkSmasaMparAyaguNasthAnam , upazAntakaSAyaH dhItarAgacchamasthaguNasthAnam , kSINavAyavItarAgacchamasthaguNasthAnam , sayogikevaliguNasthAnam , ayogikevaliguNasthAnam ityetAni caturdaza guNasthAnAni bhavanti / mAgA-si. nAsti / pra.A.
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatra mithyA-viparyastA dRSTiH-arhatpraNItatattvapratipattiryasya 'bhakSitadhatturapuruSasya site pItapratipattipravacana- | vat sa mithyAdRSTiH / guNA-jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH; tiSThanti guNA asminniti sthAnaMsAroddhAra jJAnAdiguNAnAmeva zuddhayazuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, guNAnAM sthAnaM guNasthAnam , mithyANTeguNa-guNasaTIke sthAna-sAsAdanAdyapekSayA jJAnAdiguNAnAM zuddhayapakarSakRtaH svarUpabhedo mithyAdRSTiguNasthAnam / sthAna. dvitIyaH nanu yadi mithyAdRSTirasau kathaM tasya guNasthAnasaMbhavaH ?, guNA hi jJAnadarzanacAritrarUpAH, tatkathaM kAni khaNDa: te dRSTI jJAnAdiviparyastAyAM bhaveyuH 1, ucyate, iha yadyapi tatvArthazraddhAnalakSaNAtmaguNasarvaghAtiprabalamicyA-gAthA 11464 // svamohanIyavipAkodayavazAdvastupratipattirUpA dRSTimsumato viparyastA bhavati, tathApi kAcinmanuSyapazvAdi- 1301 pratipAcarantato nigAdAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratipattiraviparyastA'pi bhavati / yathA'tibahalaghanapaTalasamAcchAditAyAmapi candrArkaprabhAyAM kAcitprabhA / tathAhi-samunnata nUtanaghanAghanaghanapaTalena ravirajanikarakaranikaratiraskAre'pi naikAntena tanprabhAvinAzaH saMpadyateH pratiprANiprasiddhadinarajanivibhAgAbhAvaprasaGgAt / uktaM ca- 'suTThavi mehasamudae hoi pahA caMdasUgaNaM"[ ] iti / 'evamihApi prabalamithyAtvodaye'pi kAcidaviparyastApi dRSTirbhavatIti tadapekSayA mithyAdRSTerapi guNasthAnasaMbhavaH / yadyevaM tataH kathamaso mithyAdRSTireva manuSyapazvAdipratipattyapekSayA antato nigodAvasthAyAmapi tathAbhRtAvyaktasparzamAtrapratipatyapekSayA vA samyagdRSTitvAdapi ?, naiSa doSaH, yato bhagavadahatpraNItaM sakala makSitahaspUrapuruSasya-si. vi. jIvasamAsavRttau (pa.) ca / / 2 nUtanadhanAdhanapaTalena-si-vi. // A suSThapi meghasamudaye bhavati pramA cndrsuuryyoH|| 3ita prArabhya tulyaprAyaM pAsaMgrahamasaya0 vRttiH daa.1| gA. 15, 5, 16 A taH / / | // 46 // EXAMS
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 224 dvAre guNasthAnakAni gAthA pra.A. mapi pravacanArthamabhirocayamAno'pi yadi tadgatamekamapyakSA na rocayati tadAnImapyeSa mithyAdRSTireyocyate; pravacana- | tasya bhagavati sarvajJe pratyayanAzAt / uktaM casAroddhAre| "sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati namaH / mithyAdRSTiH sUtraM hi naH pramANaM jinAbhihitam // 1 // " saTIke kiM punaH zeSo bhagavadarhadabhihitayathAvajIcAjIvAdivastu tatvapratipattivikalaH ? / nanu sakalapravacadvitIyaH nAbhirocanAttadgatakatipayArthAnAM cArocanAdeSa nyAyataH samyagmidhyASTireva bhavitumarhati, kasmAnmidhyAkhaNDa: dRSTiH 1, tadasat , vastutacAparijJAnAt / iha yadA sakalaM vastu jinapraNItatayA samyak zraddhatte tadAnImasau samyagdRSTiH / yadA tvekasminnapi vastuni paryAro kA matidaurbalyAdinA prakAntena smykprijnyaan-mithyaapri||465| jJAnAbhAvato na samyak zraddhAnaM nApyekAntato vipratipattiH, tadA samyagmidhyAdRSTiH / uktaM ca zatakabRhaccUNauM-- ___"jahA nAlikeradIvavAsissa khuhAiyassavi ittha samAgayarasa purisassa oyaNAie aNegavihe Dhoie tassa AhArassovariM na ruI na ya niMdA, jeNa teNa so oyaNAhao AhAro na kayAvi divo nAvi suo, evaM sammAmicchAdidvissavi jIvAipayatthANaM upari na ya I nAghi niMda" [ ]tti / yadA punarekasminnapi vastuni paryAye vA ekAntato vipratipatti pratipadyate tadA mithyAdRSTirevetyadoSaH / tathA 'Ayam-aupazamikasamyaktvalAbhalakSaNaM sAdayati-apanayatIti nairukte yazabdalope AsAda. nam-anantAnubaMdhikaSAyavedanam / sati pasmin paramAnandasukhaphalado niHzreyasataruvIjabhUta aupazamika- 1 tulA-prAcInakarmagranthaTIkA 4126, pa. 186 // 206.si. vi. / / 376 // 465 //
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre maTIke 224 dvAre guNasthAnakAni gAthA dvitIya khaNDa: // 466 pra. A. 377 samyaktvalAbho jaghanyataH samayamAtreNa utkRSTataH pabhirAvalikAbhirapagacchatIti / saha AmAdanena vartata iti sAsAdanaH / samyag-aviparyastA raSTiH-jinapraNItavastupratipattiryasya sa samyagdRSTiH, mAsAdanavAsI samyagdRSTizca sAsAdanasamyagdRSTiH, tasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / athavA saha AsAtanayAanantAnuvandhyudayalajhaNayA vartata iti sAsAtanaH, sa cAso samyagdRSTizca 2, tasya guNasthAnaM sAmAtanasamyagdRSTiguNasthAnam , sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti vA pAThaH / tatra maha samyaktvalakSaNarasAsvAdanena vartata iti sAsvAdanaH / yathA hi bhuktakSIrAnaviSayavyalIkacittaH puruSastadvamanakAle 'kSIrAbharasamAsvAdayati tatheSo'pi mithyAtvAbhimukhatayA samyaktvasyopari nyalIkacittaH samyaktvamudvamana tadrasamAmvAdayati, tataH sa cAmau samyagdRSTizca 2, tasya guNasthAnam / / etasvaivaM bhavati-dahApAramaMsArapArAvArAntarvI janturmithyAdarzanamohanIyAdipratyayamanantapudgalaparAvartAn yAvadanekazArIrikamAnasikaduHkhalakSANyanubhUya kathamapi tathAbhavyatvaparipAkavazano gurutaragirisaritpravAhabAhyamAnopalagholanAkalpenAdhyavasAyavizeSarUpeNAnAbhoganivartitena yathApravRtti karaNenA''yurvarjAni jJAnAvaraNAdikarmANi sarvANyapi 'pRthapanyoyamayalayeyabhAganyUnaikasAgaropamakoTIkoTIsthitikAni karoti / atra cAntare karkazakarmapaTalApahastitavIryavizeSANAmasumatAmatikaThorataraniviDaciraprarUDhagahanatarugranthivad durbhedaH karmapariNAmajanito jIvasya dhanarAgadveSapariNAmarUpo 'bhinnapUrvo grandhirbhavati / imaM ca granthi yAvada 1 zrIrAnarasAnAsvAdayati-si.bi. // 2 palyopamAsasyeyamAganyUna0 iti prAcInakarmaprandhaTIkAyAm 4 / 26, 5.18 // 30minruupo-mu.|| ... nAtA SSA THOMMENTS RENAR
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya khaNDaH bhavyA api yathApravRttikaraNena karma kSapayitvA'nantazaH samAgacchanti / tato granthibhedaM katumasamarthAH punarapi vyAvRtya saMklezavazAdutkRSTasthitIni karmANi kurvanti / kazcitpunarmahAtmA samAsannaparamanitisukhaH samulasitaprabhRtadunirvAyavIryaprasaro nisi(zi)tAkuNThakuThAradhArayevApUrvakaraNarUpayA paramavizuddhayA yathoktasvarUpasya 224dvA granthermedaM vidhAya mithyAtvamohanIyakarmasthiteranta hartamudayakSaNAdupari gatvA anivRttikaraNasaMjJitenAnta- guNamuhartakAlamAnaM tatpradezavedyadalikAmAvarUpamantarakaraNaM karoti / atra ca yathApravRttA-'pUrvA-nivRttikaraNAnA- sthAnakA mayaM kramo yathA | gAthA __ "jA gaMThI tA paDhamaM gaMThi samaincho bhave bIyaM / aniyaTTIkaraNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve // 2 // 'gaMThiM samaicchao' ti granthi samatikAmato bhindAnasyetiyAvat / 'sammattapurakkhaDe ti pra. A. samyaktvaM puraskRtaM yena sa tathA tasmin / Asannasamyaktve jIve anivRttikaraNaM bhavatItyarthaH / etasmithAntarakaraNe kRte tasya karmaNaH sthitidvayaM bhavati : antarakaraNAdadhastanI prathamA sthitirantamuhartamAnA, tasmAdeva cAntarakaraNAduparitanI dvitIyA, sthApanA ceyam, tatra prathamasthitau mithyAtvadalikavedanAdasau mithyAdRSTireca, antamuhUrtena punastasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathamasamaya evaupazamikaM samyaktvamavApnoti, mithyAtvadaliMkavedanA'bhAvAt / yathA hi vanadavAnalaH pUrvadagdhendhanamUparaM vA dezamavApya vidhyA- / // 467 / / SA ka yAvat pranthistAvad prathama pranthi samatikAmato bhaved dvitIyam / abhittikaraNaM punaH puraskRtasamyaktve jIve // 1 // |
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: ||468 / / yati tathA mithyAtvavedanavanadavo'pyantarakaraNamavApya vidhyAyati / tathA ca sati tasyopazamikasamyaktva'uktaM ca lAbhaH, 'usaradesaM daDDhallayaM va vijjhAha vaNadavo papya / iya micchassa aNudae uvasamasammaM lahaha jIvo || 1 || tasyAM cAntamauhUrtikyAmupazAntAddhAryA paramanidhilAbhakalpAyAM jaghanyena samayazeSAryA utkRSTataH paDAvalikAzepAyAM kasyacinmahAvibhISikotthAna kalpastathAvidhaM kiMcinnimittamAzrityAnantAnubandhyudayo bhavati / tadudaye cAmo sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne vartate / upazama zreNipratipatito vA kazvitsAsAdanatvaM yAtIti kArmagranthika matam / siddhAnta zreNyAH samAptau pranividA prabhacaguNasthAne'pramattaguNasthAne vA tiSThate / kAlagatastu deveSvarito bhavatIti / sAsAdanosarakAlaM cAvazyaM midhyAtvodayAdayaM midhyAdRSTirbhavatIti 2 / tathA samyak ca mithyA ca dRSTiryasyAsauM samyagmidhyAdRSTiH, tasya guNasthAnaM samyagmidhyAdRSTiguNasthAnam, ihAnantaroktavidhinA labdhenopazamikasamyaktve nauSadhavizeSakalpena madanakodravasthAnIyaM mithyAmohanIyaM karma zodhayitvA tridhA karoti / tadyathA-zuddha mardhavizuddhamavizuddhaM ceti / sthApanA taMtra trayANAM puJjAnAM madhye yadA ardhavizuddhaputra udeti tadA tadudayatrazAjjIvasyArdhavizuddha marhadabhihitata va zraddhAnaM bhavati / tena tadAsau samyagmidhyAdRSTiguNasthAnamantarmuhUrtakAlaM spRzati / tata UrdhvamavazyaM samyaktvaM midhyAtvaM vA gacchatIti 3 / 1 uktaM ca-" UsaradesaM daDalayaM va vidyA vaNadavo pappa iya micharasa aNudaye upasamasammaM sahara jIvo // " nAsti, si. vi. pratyeoH paJcasamprahe'pi ca dRzyate / / 224 dvAre guNasthAna kAni gAthA 1302 pra. A. 377 // 468 //
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanapAroddhAre aTIke dvatIyaH ree: guNasthAnakAni gAthA -1469 // tathA viramati sma-sAvAyogebhyo nivartane mmeti virataH, na virato'virataH / athavA viramaNaM virata-sAvadyayogapratyAkhyAnam , nAsya vistamastInyavirataH; sa cAso samyagdRSTizcetyaviratasamyagdRSTiH / idamuktaM bhavati-yaH pUrvavaNitApazamikasambarASTiH zuddhadarzanamohanodayavartI vA jhAyopazAmikasamyagdRSTiH kSINa darzanasaptako vA jhAyikasamyagdRSTiviratapratyayaM dRrantanaskAdiduHkhakalakarmabandhaM sAvadyayogaviratiM ca paramamunipraNItasiddhimAdhAdhyArohaNaniHzreNikalpAM jAnanapi na viratimabhyupagacchati, na ca tatpAlanAya yatate, apratyA khyAnAvaraNodayavidhinatatvAta , te hi alpamapi pratyAkhyAnamAvRNvanti, sa ihAviratasamyagdRSTirucyate 4 / tathA sarvamAvadyayogamya deze-ekavanaviSayasthalamAvadyayogAdau sarvavrataviSayAnumativarjasAvadhayogAnte virata' -viratiyasyAmau dezaviratiH / sarvamAvadhayogaviratistvasya nAsti, pratyAkhyAnAvaraNakapAyodayAt / sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNA ucyante iti / dezaviratasya guNasthAnaM dezavirataguNasthAnam / tathA saMyacchati sma--sarvasAvadhayogebhyaH samyaguparamati smeti saMyataH, pramAdyati sma-mohanI. yAdikarmodayaprabhAvataH saMjvalanakaSAyanidrAdyanyatamapramAdayogataH saMyamayogeSu sIdati smeti pramattaH, sa cAsau saMyatazca pramattasaMyataH, tasya guNasthAnaM pramattamaMyattaguNasthAnaM-vizuddhayavizuddhiprakarSApakarSakataH svarUpabhedaH / tathAhi-dezavistaguNApekSayA etadguNAnAM vizuddhiprakarSA'zuddhayayakarSazca / apramattasaMyataguNA 10ti-si.||
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 pravacanasAroddhAre saTIke guNa kAni dvitIyaH khaNDa: // 470 pekSayA tu viparyayaH / evamanyeSvapi guNasthAnakeSu pUrvottaraguNApekSayA vizuddhayavizuddhiprakaSAprakarSayojanA draSTavyA 6 / ___tathA na pramatto'pramato-nidrAdipramAdarahitaH, sa cAsau saMyatazcApramattasaMyatastasya guNasthAnamapramatta. saMyataguNasthAnam / sthAna tathA apUrvamabhinavamananyasadRzamitiyAvat , karaNaM sthitighAta-rasaghAta-guNazreNi guNasaMkrama-sthitibandhAnAM pazcAnAM padArthAnAM nirvartanaM yasyAmAvapUrvakaraNaH / tathAhi-bRhatpramANAyA jJAnAvaraNAdikarma gAthA sthiterapavartanAkaraNena khaNDanam - alpIkara sthitizAtaH sAmANi harmaparamANugatasnigdhalakSaNasya 130 pracurIbhRtasya sato'pavartanAkaraNena khaNDanaM rasaghAtaH / etau ca dvAvapi pUrvaguNasthAnakeSu vizuddheralpatvAdalpAveva kRtavAn , atra punarvizuddheH prakRSTataratvAd bRhanpramANatayA'pUrvAvimau karoti / tathA uparitanasthitervizuddhivazAdapavartanAkaraNenAvatAritasya dalikasyAntamu hataM yAvadudayakSaNAdupari kSipratarakSapaNAya pratikSaNamasaGkhyeyaguNavRddhathA yadviracanaM sA guNazreNiH / sthApanA-8888888deg etAM ca pUrvaguNasthAneSvavizuddhataravAda kAlato drAdhIyamI dalikaviracanAmAzrityAprathIyasI ca dalikasyAlpasyApavartanAdviracitavAn / iha tu tAmeva vizuddhatvAdapUrvA kAlato isvatarAM dalikaviracanAmAzritya punaH pRthutarAM bahutaradalikasyApavartanAdviracayatIti / tathA 'badhyamAnazubhAzubhaprakRtiSu avadhyamAnazubhAzubhaprakRtidalikasya atra pAsaprave (dvAra 1 / gA. 15) malayavRttau (pa.22A) tu-"vadhyamAnazumaprakRtiSvabadhyamAnAzubhaprakRtiH || dalidasya prahisamayasalyeya guNagyA vizuzvizAniyanaM guNamaskamaH" iti pAThaH // pra.3 aasaniya ShaEME ISISABITA MOHAIRIDORMONEY
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pratikSaNamasaGkhyeyaguNavRddhayA vizuddhivazAnnayanaM guNasaMkramaH / tamadhyasAviha apUrva karoti / tathA sthiti pravacana- ca karmaNAmazuddhatvAt prAgdrAdhIyasI baddhavAn , iha tu tAmapUrvA palyopamAsaGkhyeyabhAgena hInAM hInatarAM 224 sAroddhAre hInatamAM ca vizuddhivaMzAdadhnAti / guNasaTIke ayaM cApUrvakaraNo dvidhA-jhapaka upazamakazca / kSapaNopazamanArhatvAccaivamucyate, rAjyAIkumAra sthAna dvitIyaH / rAjavat / na punaraso kSapayatyupazamayati vA kimapi sarvAtmanA karma, tasya guNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnam / kAni asmizca guNasthAnake kAlatratrayavartino nAnAjIvAnAzritya pratisamayaM yathottaramadhikavRddhayA asatyeya gAthA 11471 // lokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni bhavanti / tathAhi-ye'syAntamuhartapramANasya guNasthAnasya 'prathamasamayaM pratipannAH pratipadyante pratipatsyante ca tAn sarvAnapekSya jaghanyAdInyutkRSTAntAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni lamyante / kvacitkadAcitkeSAzcitprathamasamayavartinAM paraspara pra. A madhyavasAyasthAne nAnAtvasyApi bhAvAt / tasya ca nAnAtvasyaitAvata eva kevalajJAnenopalabdhatvAt / 378 ata eva cedamapi na vAcyaM kAlatrayavartinAmetadguNasthAnakaprathamasamayapratipattaNAmAnantyAtparasparamadhyavasAyasthAnAnAM nAnAtvAccAnantAnyadhyavasAyasthAnAni prApnuvanti, bahUnAM prAya ekAdhyavasAyasthAnavartitvAt / tato dvitIyasamaye tadanyAnyadhikatarANyadhyavasAyasthAnAni labhyante, tRtIyasamaye tadanyAnyadhikatarANi caturthasamaye tadanyAnyadhikatarANItyevaM yAvaccaramasamayaH / etAni ca sthApyamAnAni viSamacaturasra kSetramAstRNanti / sthApanA 8000deg / ||471 1 prthm-si-vi.|| 0000
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: gAthA 130 // 472 nanu dvitIyAdisamayeSvadhyavasAyasthAnAnAM vRddhau kiM kAraNam 1, ucyate, svabhAvavizeSaH / etadguNasthAnakapratipattAro hi pratisamayaM vizuddhiprakarSamAsAdayantaH' khalu svabhAvata eva bahavo vibhinneSu vibhi 226 guNanneSvadhyavasAyasthAneSu vartanta iti / atra ca prathamasamayajaghanyAdhyavasAyasthAnAt prathamasamayotkRSTamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddham , prathamasamayotkRSTAJcAdhyavasAyasthAnAd dvitIyasamayajaghanyAdhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddham tasmAttadutkRSTamanantaguNavizuddham , ityevaM yAvad dvicaramasamayotkRSTAdhyavasAyasthAnAcca. ramasamayajaghanyAdhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddham , tasmAmi sadurakaramAnta guNavizuddhamiti / ekasamayagatAni cAmRnyadhyavasAyasthAnAni parasparaM SaTsthAnanipatitAni / yugapadetadguNasthAnakapraviSTAnAM ca parasparamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttilakSaNA nivRttirapyasti / yathoktamanantaramitikRtvA nivRttiguNasthAnakamapyetaducyate 8 / ___ tathA yugapadguNasthAnakaM pratipannAnAM bahUnAmapi jIvAnAmanyo'nyamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttiH 379 nivRttiH sA nAsti asyetyanivRttiH / samakAlametadguNasthAnakamArUDhasyAparasya yasmin samaye yadadhyavasAyasthAnamanyo'pi vivakSitaH puruSastasmin samaye tadevAdhyavasAyamthAnaM samanuvartate ityarthaH / saMparaitiparyaTati saMsAramaneneti saMparAyaH-kaSAyodayaH, bAdaraH-sUkSmakiTTIkRtasaMparAyApekSayA sthUraH saMparAyo yasya sa bAdarasaMparAyaH, anivRttizcAsau bAdarasaMparAyazca 2 tasya guNasthAnamanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam / tasyA cAnivRttivAdaraguNasthAnakAddhAyAmAntamauhartikyA prathamasamayAdArabhya pratisamayamanantaguNavizuddhaM yathottara- Invi 10nti-si.vi.||2 tadadhya0 si.vi.|| S
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 473 // madhyasthAnaM bhavati / yAvantathAntamuteM samayAstAvantyevAdhyavasAyasthAnAni tatpraviSTAnAM bhavanti attafa | ekasamayapraviSTAnAM sarveSAmapyekAdhyavasAya' sthAnatvAt / sa cAnivRttivAdaro dvedhA-kSapaka upazamakazca / kSapayati upazamayati vA kaSAyASTakAdikamitikRtvA 9 / 224dvA guNa tathA sUkSmaH - kiDDIkRtaH saMparAyo - lobhakaSAyodayarUpo yasya sa sUkSmaparAyaH / sa dvidhA - kSapaka sthAnakAni upazamakazca / kSapayati upazamayati yA anivRttibAdareNa kiDDIkRtaM lobhamekamitikRtvA, tasya guNasthAnaM sUkSmaparAyaguNasthAnam 10 / gAthA tathA chAdayati jJAnAdikaM guNamAtmana iti chadma-jJAnAvaraNIyAdighAtikarmodayaH, chadmani tiSThatIti chathaH / sa ca sarAgo'pi bhavatIti tadvayavacchedArthaM vItarAgagrahaNam, vIto- vigato rAgo-mAyAlobhakapAyodayarUpaH upalakSaNatvAdasya dveSo'pi - krodhamAnodayarUpo yasya sa vItarAgaH, sa cAsau chadmasthazva aarcchadmasthaH / sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati, tasyApi yathoktarAgApagamAt tatastadvayavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNam / upazAntAH - upazamitA vidyamAnA evaM santaH saMkramaNodvartanApavartanAdikaraNevipAkodaya pradezodayAyogyatvena vyavasthApitAH kaSAyA yena sa upazAntakaSAyaH, sa cAsau vItarAgacchaprasthazca 2 tasya guNasthAnamupazAntikaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 11 1 * tathA kSINA - abhAvamApannAH kaSAyA yasya sa kSINakaSAyaH 1 tatrAnyeSvapi guNasthAnakeSu kSapakazreNidvAroktayuktyA kvApi kiyatAmapi kaSAyANAM kSINatvasaMbhavAt kSINakaSAyavyapadezaH saMbhavati, tatasta10sthAnitvAt si. / sthAnAt vi. / / 2 tulA- prAcIna karma granthavRttiH 4 / 23, pa. 998 // 1302 pra. A. 379 1473 //
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ HomeIIRAMRIE pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: // 474 vyavacchedArtha vItarAgagrahaNam / kSIpAkaSAyavItarAgatvaM ca kevalinAmapyastIti sacabacchedArtha chamasthagrahaNam , yadvA chaasthaH sarAgo'pi bhavatIti tadapanodAtha vItarAgagrahaNam , dhItarAgacAsau chadmasthazca 224 dvAre vItarAgacchamasyaH / ma copazAntakaSAyo'pyastIti tadvayavacchedArtha kSINakaSAyagrahaNam / kSINakapAyacAsau guNa sthAnakAni vItarAgacchamasthava 2 tasya guNAsthAnaM kSINakathAyItarAgacchadmasthaguNasthAnam 12 / gAthA tathA yojanaM yogo vyApAraH, uktaM ca-"kAyabAGmanAkarma yogaH" tattvArthasU. 661] saha yogena vartante ye te sayogA-manovAkAyAH, te yasya vidyante sa sayogI / tatra bhagavataH kAyayogazcamaNanimeponmepAdiH, bAgyogo dezamAdiH, manoyogo mana paryAyajJAnibhiranuttarasurAdibhirvA manasA pRSTasya manasaina dezanA / te hi bhagavatAyuktAna manodavyANi manApAyajJAnenAvavijJAnena ca pazyanti / |380 dRSTvA ca te hi vivakSitavastvAlocanA''kArA nyathAnupapacyA alokasvarUpAdikamapi bAyamartha pRSTamavagacchanti / kevalaM jJAnaM darzanaM ca vidyate yasya sa kevalI, sayogI cAsau kevalI ca.sayogikevalI, tasya guNasthAnaM sayogiphevaliguNasthAnam 13 / tathA yoga:-pUrvokto vidyate yasyAsauM yogI na yogI ayogI, sa cAso kevalI ca ayogikevalI, tasya guNasthAnamayogikeliguNasthAnam / ayogitvaM punarevam-iha vividho'pi yogaH pratyeka dvidhA--sUkSmo bAdarazca tatra kevalotpatteranantaraM jaghanyato'ntamuhartamutkarpato dezonA pUrva koTI vihRtyaant-||174|| 1 vaagyaago-mu.||2 kaaraarthaanuppttyaa-mu.|| 3 syogii-si.di.|| - -
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ muhUrtAvazeSAyuSkaH sayogikevalI zailezI pratipitsuH pUrva bAdarakAyayogena bAdaravAgyogaM niruNaddhi, tato cAdaramanoyogam , tataH mUkSmakAyayogena bAdarakAyayogam / sati tasmin sUkSmayogasya niroddhamazakyatvAt / 224dvAre vacanaH / tatastenaiva 'sUkSmavAgyogam . tataH sUkSmamanoyogam , tataH sUkSmakriyamanivRtti zukladhyAnaM dhyAyana sUkSma- guNanAroddhAre kAyayoga svAtmanaiva niruNaddhi / anya syAvaSTambhanIyayogAntarasya tadA'savAt / tannirodhAnantaraM samucchi-zAnakAni naTIke / bhakriyamapratipAti zukladhyAnaM dhyAyana isvapazcAkSaroccAraNamAtrakAlaM zailezIkaraNaM praviSTo bhavati / gAthA dvatIyaH zIlasya-yogalezyAkalaGkavipramuktayathAkhyAtacAritralakSaNasya ya IzaH sa zIlezastasyeyaM shaileshii| 1302 tribhAgonasvadehAvagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNavazAt saMkocitamvapradezasya zailezasyAtmano'tyantasthirAvasthitirityarthaH, tasyAM karaNaM-pUrvaracitazailezIsamayasamAnaguNazreNikasya vedanIyanAmagotrAkhyasyAghAtikarmatritayasyAsaGkhyeyaguNayA zreNyA AyuHzeSasya tu yathAsvarUpasthitayA zreNyA nirjaraNaM zailezIkaraNam tatrAsau praviSTo'yogikevalI bhavati / ayaM ca bhavasthaH tataH zailezIkaraNacaramasamayAnantaraM kozavandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSAderaNDaphalamiva bhagavAnapi karmasambandhavimokalakSaNasahakArisamutyasvabhAvavizeSArdhva gacchati / sa cordhva gacchan RjuzreNyAM yAvatsvAkAzapradezeSu ihAvagADhastAkta eva pradezAbhUmapyavagAhamAno vivakSitasamayAzAnyatsamayAntaramaspRzan lokAnte gacchati na parato'pi gatyupaSTambhakadharmAstikAyAbhAvAt / tatra ca gataH san zAzvataM kAlamavatiSThate 14 // 1302 // 224 // // 475 // 1prAcInakarmapanthavRttiH (222 pa.66) draSTavyA / prAcInakarmaprandhavRttiH (4126, pa.2013) tulanIyA / / /
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: / 476 / / "dhAyacyA 380 idAnIM 'mamgaNaca dasago ti paJcaviMzatyusaradvizatatamaM dvAramAha | 225 dvAre gai 1 iMdie ya 2 kAye 3 joe 4 vee 5 kasAya 6 'nANe ya 7 / / mArgaNAH saMjama 8 daMsaNa 9 lesA 1. bhava 11 samme 12 sanni 13 AhAre 14 // 3 // gAthA [ Avazyakaniyukti gA. 14, jIvasamAsa gA. 6 ] gatiH, indriyANi, kAyAH, yogAH, vedAH, kaSAyAH, jJAnAni, saMyamaH, darzanAni. lezyAH, bhavyAH, samyaktvam , saMjhI, AhAraka iti mUlabhedApekSayA caturdaza mArgaNAsthAnAni / mArgaNaM-jIvAdInAM padArthAnAmanveSaNaM mArgaNA, tasyAH sthAnAni-AzrayA mArgaNAsthAnAni / uttaramedApekSayA tu dvASaSTiH / tathAhi-sura* pra.A. naratiryagnArakagatibhedA gatizcaturdhA / sparzana-rasana-prANa cana:-zrotrendriyabhedAt pazca indriyANi / pRthivya. ptejovAyuvanaspatitrasakAyabhedAna kAyA poDhA / manovacanakAyAkhyA yogAstrayaH strInapusakasvarUyA vedA. strayaH / krodhamAnamAyAlobhalakSaNAH kaSAyAzcatvAraH / matizrutAvadhimanaHparyAya kevala medAt paJca jJAnAni / jJAnagrahaNena cAjJAnamapi tatpratipakSabhUtamupalakSyate, tacca vidhA-matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnabhedAt / evamaSTau / sAmAyika-cchedopasthApanIya-parihAravizuddhika kSamasaMparAya-yathAkhyAtabhedAta saMyamaH pshcdhaa| tatpratipakSatvAca dezasaMyamo'saMyamazca gRhyate, evaM sapta / cakSuracakSuravAdhikevalabhedAcatvAri darzanAni / kRSNA, nIlA, kApotI, taijasI, padma, zuklA ceti SaT lezyAH / bhavyastatpratipakSatvena cAbhavyaiti dvayam , kSAyopazamikabhedAda samyaktvaM tridhA, samyaktvagrahaNena ca tatpratipakSabhRtAni mizrasAsAdanamithyAtvAnyapi gRhyante, evaM SaT , saMjJI tatpratipakSazvAsaMjhIti dvayam , AhArakastatpratipakSo'nAhAraka iti dvayam / sarvamIlane ca dvApaSTiriti / 3 // 225 // // 47 // naannesu-muH| ADIOm R
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ navacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: ||477 // idAnIm 'uvaoga pArasa' tti SaDviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAha maha 1 supa 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi 5 mai 6 suyantrANa 7 kibhaMgA 8 | acakkhu 9 cakkhu 10 avahAM 11 kevalacaudasaNu 12 vaogA / / 1304 // upayujyate - vastuparicchedaM prati vyApAryate jIva emirityupayogA :- bodharUpA jIvasya svatavabhUtA vyApArAH te ca dvidhA sAkArA anAkArAzca / tatra AkAraH prativastu pratiniyato grahaNapariNAmarUpo vizeSaH, 'AgAro va viseso' iti vacanAt saha AkAreNa vartante iti sAkArAH / sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSAMzagrAhiNa ityarthaH / tadviparItAstvanAkArAH, sAmAnyAMzagrAhiNa ityarthaH / tatra matizrutAvadhi - manaHparyAya kevalA khyAni paJca jJAnAni / matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpANi trINi cAjJAnAni ityaSTau sAkArAH acakSuzcakSuravadhikecalAkhyAni catvAri darzanAnyanAkArAH / tadevaM militA dvAdaza upayogAH / tatra jJAnAni darzanAni ca prAgevoktAni / tathA matizrutAvadhijJAnAnyevaH naJaH kutsArthatvAnmithyAtva kaluSitatayA yadA kutsitAni bhavanti tadA yathAkramaM matyajJAna zrutAjJAnavibhaGgavyapadezabhAni bhavanti / 'vibhaMga' ti viparIto maGgaH - paricchittiprakAro yasmin tadvibhaGgamiti // 4 // 226 // idAnIM 'yogA patnarasa' tti saptaviMzatyuttaraM dvizatatamaM dvAramAha 1 saccaM mosaM 2 mIsaM 3 asaccamo 4 maNo taha vaI pa 4 / parala 1 viubvA 2 hArA 3 mIsa 3 kammayaga 1 miya jogA || 1305 // [prAcIna karmagrantha 4 / gA. 34 ] 1H parva - 'upayogAH' iti si. pratau / tadevaM militA dvAdaza upayogAH je. pratau adhikam // 2 maNaM vA // 223dvAre upayogAH gAthA 1304 227dvAre yogAH gAthA 1305 pra. A. 381 // 477 //
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227dvAre yogA: gAthA saTIke // 478 // 381 'yadyapi manovAkAyAvaSTammasamutyo jIvasya parispanda eva yoga ucyate tathA'pIha yogshbdenprvcn| kAraNe kAryopacArAttatsahakAribhRtaM manaHprabhRtyeva vivakSitamiti taiH saha yogasya sAmAnAdhikaraNyam / sAroddhAre tatra manazcaturdhA, tadyathA-satyaM mRpA mizramamatyAmRSA ca / tatra santo-munayaH padArthA vA jIvAdayasteSu yathAsaGkhyaM muktiprApakanvena yathAvasthitavastusvarUpacintanena ca sAdhu sanyam , yathA-asti jIvaH sadasadrpo dvitIyaH dehamAtravyApItyAdirUpatayA yathAvasthitavastuvikalpanacintanaparaM satyam viparItamasatyaM, yathA-nAsti jIva khaNDa: ekAntasadyo vetyAdi ayathAvasthitavastupratimAmanaparam / satyaM ca mRSA ceti mizram , yathA dhava-khadirapalAzAdimizreSu bahuvazokaprakSepvazokavanamene miti vikalpaparam ! anna hi katipayAzokavRkSANAM sadbhAvAt satyatA, anyeSAmapi dhavAdInAM sadbhAbAdasatyatA / vyavahAranayamatApekSayA caivamucyate / paramArthataH punaridamasatyameva, yathApikalpitArthAyogAt / tathA yanna satyaM nApi mRSA nApi satyamRSA tadasanyAmRSA / iha vipratipattau satyAM yadvastupratiSThAzayA sarvajJamatAnusAreNa vikalpyate yathA asti jIvaH sadasadpa iti, takila satyaM paribhASitam ArAdhakatvAt / yatpunarvipratipattau satyA vastupratiSThAzayA sarvajJamanottIrNa vikalpyate yathA nAsti jIva ekAntanityo veti tadasatyaM virAdhakatvAt / yatpunarvastupratiSThAzAmantareNasvarUpamAtraparyAlocanaparaM yathA he devadatta ! ghaTamAnaya, gAM dehi mahyamityAdicintanaM tadasatyAmRSA / idaM hi svarUpamAtra paryAlocanaparatvAnna yathoktalakSaNaM satyaM nApi mRSeti / idamapi vyavahAranayamatena stumA-panasamahamalayaH vRttiH 6.1 | gA.pa.5ATH // 2 yathAvasthityastucintanapara-si. vi.|| zAjana 478 // iatv MOST
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre - saTIke dvitIyaH khaNDa: 227TThA yogAH gAthA pra. A. 382 ||479 // draSTavyam , nizcayanayamatena tu vipratAraNAdibuddhipUrvakamamanye'ntarbhavani anyathA tu satye iti / yathA manaH satyAdibhedAccaturdhA tathA vAgapi styaadibhedaaccturdhaa| tathaudArikavaikriyAhArakANi zarIrANi, tatra udAraM-pradhAnam , prAdhAnyaM ca tIrtha kara gaNadharazarIrApekSayA draSTavyam / tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApyanantaguNahInarUpatvAt / athavA udA- 'sAtirekayojanasahasramAnavAccheSazarIrebhyo bRhapramANam , bRhattA cAsya vaikriyamAzritya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA draSTavyA / anyathottarakriya yojanalakSamAnamapi labhyate iti / udAramevaudArikam / .. tathA vividhA viziSTA vA kriyA vikriyA, tasyAM mavaM vaikriyam / tathAhi-tadekaM bhUtvA'nekaM bhavati, aneka ca bhUtvA ekam , tathA anubhUtvA mahadbhavati, mahad bhUtvA aNu ityaadi| tathA caturdazapUrvavidA tIrthakarasphAtidarzanAdikatathAvidhakAryotpatto viziSTalabdhivazAdAhiyatenirvayaMta ityAhArakam , tathA mizrazabdaH pratyeka saMbadhyate / audArikamizraM vaikriyamizramAhArakamizraM ca / tatraudArikamizraM kAmaNena, taccAparyAptAvasthAryA kevalisamudghAtAvasthAyAM vA / utpattideze hi pUrvabhavAdanantarAgato jIva Adyasamaye kArmaNenaiva kevalenAhArayati / tataH paramaudArikasyApyArandhatvAdIdArikeNa kArmaNamizreNa yAvaccharIrasyaniSpattiH / kevalisamudghAtAvasthAyAM tu dvitIya-SaSTha-saptamasamayeSu kAmaNena mizramaudArika pratItameva / 1 sAtirekayojanazatasahasra0 mu.1 si.vi. pratyoH pazcasaGamahe'pi-[dvA. mA. 4. pa. 6-3taH ] sAtirekayojana- sahasA iti pAThaH / / 479 //
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamArodvAre maTIke dvitIyaH khaNDa: // 48 // tathA vaikriyamizraM kArmaNenaudArikeNa vA tatra kArmaNena mizraM devanArakANAmaparyAptAvasthAyAmAdya 227dA samayAnantaraM draSTavyam / bAdaraparyAptakavAyoH paJcendriyatiryagmanuSyANAM ca vaikriyalabdhimatAM vaikriyArambhakAle / yogAH vaikriyaparityAgakAle vA audArikeNa mizram / tathA siddhaprayojanasya caturdazapUrvavida AhArakaM tyajata audA gAthA rikaM gRkhata AhArakaM vA prAramamANasyAhArakamizramaudArikeNa jJeyam / tathA 'kammayagaM' ti karmajakaM karmaNo jAtaM karmajaM karmAtmakamityarthaH, tadeva karmajakam / kimuktaM 1305 bhavati ?-karmaparamANava evAtmapradezaiH saha kSIranIravadanyo'nyAnugatAH santaH zarIrarUpatayA pariNatAH karmajaM zarIramiti / ata eva tadanyatra kArmaNamityuktam. karmaNo vikAraH kAmaNamiti / tathA coktam pra. A. A "kammavivAgo kammaNa maTThavidhicittakammaniSphannaM / savvesi sarIrANaM kAraNabhUyaM muNeyacvaM // 1 // " 382 atra 'soni' iti khalAmaudArikAdInAM zarIra: kAraNabhUtaM-bIjabhRtaM kArmaNaM zarIramiti / na khalyAmUlasamucchinne bhavaprapaJcaprarohabIjabhRte kArmaNe vapuSi zeSazarIraprAdurbhAvaH / idaM ca karmajaM zarIraM jantogatyantarasaMkrAnto sAdhakatama 'karaNam / tathAhi-kamajeneva vapuSA parikarito janturmaraNadezamapahAyotpattidezamabhisarpati / nanu yadi kArmaNavapuHparikarito gatyantaraM saMkrAmati tarhi sa gacchannAgacchan vA kasmAna dRzyate ?, ucyate, karma pudgalAnAmatisUkSmatayA cakSurAdIndriyAgocaratvAt / tathA ca paratorthikarapyuktam"antarA bhavadeho'pi, sUkSmatvAnopalabhyate / niSkrAmanyA pravizanvA, nAbhAvo'nIkSaNAdapi // 1 // " // 48 // 1 tulA-paJcasamaha malaya-vRttiH dvaa.1| gA.4 5. 6 yataH // 2 krmj-mu.|| 3 kaarnn-mu.|| karmavipAkaH kArmaNamaSTavidhavicitrakarmaniSpannam / sarveSAM zarIrANAM kAraNabhUtaM jJAtavyam // 1 // *34-SIRRE S IDE
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH ||481 // tadevaM caturdhA manoyogazcaturdhA vAgyogaH saptadhA ca kAyayogaH iti paJcadaza yogAH / nanu taijasamapi zarIraM vidyate yad bhuktAhArapariNamanahetuH yadvazAstra viziSTatapovizeSasamutthalabdhivizeSasya puMsastejolezyAvinirgamaH tatkimiha noktamiti 1. ucyate sadA kArmaNena sahAvya bhicAritayA tasya tadgrahaNenaiva gRhItatvAditi // 1305 ||227 1 sarai 'paraloya guNaThANaesa' ti aSTAviMzatyuttaradvizatatamaM dvAramAhamile sasANe tA aviragabhAvami ahigae jaMti jiyA paraloyaM saMsekkAra saguNe ahavA 1 motu // 6 // mithyAtve sAsAdanatve vA athavA aviratamAtre - avirata samyagdRSTitve'dhigate- prApte sati midhyAtvAdinA gRhItenetyarthaH / paralokaM bhavAntaraM jIvA yajanti / zeSAMstu mizra dezaviratyAdInekAdaza guNasthAnakAn muktvA iha bhava eva sarvathA parityajya jIvAH paralokaM yAnti / iyamatra bhAvanA - mithyAtvena gRhItena bhavAntaragamanaM pratItameva / tasya ca sarvatrApi saMbhavAt / evaM sAsAdanabhAve'pi / * 'aNubaMdhodaya mAugabandhaM kAlaM ca sAsaNI kuNaH / ' [ ] iti vacanAt / tathA gRhItasamyaktvasyApi devAdiSutpAdAdavigtasamyagdRSTitve'pi paralogamanam / tathA gRhItamizra - bhAvo na bhavAntaraM gacchati / 'na sammamiccho kuNa kAla' [ ] iti vacanAt / O sAsvAdano'nantAnubandhibandhodayamAyurbandha kALaM ca karoti / 0 na sambamidhyAdRSTiH kAlaM karoti / 228dvA parabhava guNAH gAthA 1306 pra. A. 382 // 481 //
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke dezaviratyAdiguNasthAnakAnAM tu viratisadbhAva eva bhAvAt / viratizca yAvajjIvitAvadhikatvAnna prvcn| teSu paralokasaMbhava iti // 6 // 228 / / 229 dvArA saaroddhaare| guNasthAna idAnIM 'guNaThANayakAlamANaM' tyekonatriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha kAla: micchattamabhavvANaM aNAyamaNatayaM ca vinneyaM / gAthA dvitIyaH bhavvANaM tu aNAI sapajjavasiyaM 'dha sammatte // 7 // 1307. khaNDa: 'chAvaliyaM sAsANaM samahiyatepsIsasAyara cautthaM / pra. A. // 482 // desUNapulyakoDI paMcamagaM sarasaM ca puDho // 8 // lahupaMcakravara 'carimaM taiyaM chaThAi pArasaM jAva / iha aTTha guNahANA aMtamuTuttA pamANeNaM // 6 iha ca mithyAtvakAlacintAyAM caturbhaGgI, tadyathA-anAdyanantaH 1, anAdisAntaH 2, sAdhanantaH 3, sAdisAntazca 4 / tatra mithyAtva-viparItarucirUpamabhavyAnAmanAdyanantaM ca vijJeyam / anAdikAlAtteSu tatsanAvAt , AgAmikAle'pi ca tadabhAvAsaMbhavAditi bhAvaH / bhavyAnAM punarmithyAtvamanAdi saparyavasitam / tu-si.vi. // 2 itaH pUrva mudrite-[ mIsA bogasa joge na maraMtikArasesu mamati / tesudhi tisu gahiemu parajobhagamo na ghaDhesumA tyadhikA gAthA dRzyate, tA. pratau nAsti, matra va manupayogitvAna ammAbhimU ne na sthApyate // // 482 SN deNA -si.bi.||4 parama-si.pi. | KARNERARAMITAMACHARYANA SAGAR1583SAMIGRAP982803808880 asaram
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTike dvitIyaH khaNDa: 548) cazabdasyAnuktasamuccayArthatvAt sAdimaparyavasitaM ca vijJeyam, saparyavasitatvaM ca samyaktve-samyaktvA satyAm / idamuktaM bhavati yo'nAdimidhyAdRSTiH san bhavyajIvaH samyaktvaM lapsyate tasya midhyAtvamanAdisAntam | 'anAdikAlAtteSu tasya sadbhAvAt zrAgAmikAle tu manyatvAnyathAnupapatteravazyaM samyaktvAvAptau paryavasAnAcca / yastvanAdimidhyAdRSTiH samyaktvaM labdhvA kenApi kAraNena punarmithyAtvaM yAti tasya tatsAdi / samyaktvalAbhAdanantaraM tatprApteH sAditvAt / midhyAtve ca jaghanyato'ntarmuhUrtam, utkRSTatastvadAzAtanAdipApatrahulatayA'pArdhaSugalaparAvarte yAvat sthitvA yadA punarapi samyaktvaM labhate tadA tatsAntam | sAyanaMtamititRtIyabhaGgastu zUnya eva / pratipatitasamyagdRSTInAmeva hi midhyAtvaM sAdi / teSAM cAvazyaM samyaktvabhAvato mithyAtvasyAnantatvAsaMbhavAditi / tathA sAsAdanaguNasthAnakam utkarSataH SaDhAvalikApramANam / tata UrdhvamavazyaM mithyAtvopagamAt / AvalikA cAsaGkhyAtasamayasamudAyarUpA / caturtham aviratasamyagdRSTiguNasthAnakaM trayastriMzatsAgaropamANi sAdhikAni / tathAhi - kaviditaH sthAnAdutkRSTasthitiSvanuttaravimAneSUtyanaH, tatra cAviratasamyagdRSTitvena trayastriMzatsAgaropamANi sthitaH, darvAtrApyAyAto yAvadadyApi viratiM na labhate tAvattadbhAvenaiva sthita ityato manuSya bhavasaMbaddhatipayavarSAdhikatrizatsAgaropamasaMbhavaH / 1 anAdikAlAvartteSu si. vi. // 2213 guNasthA kAla: mAthA 1307 pra. a. 383 1184311
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke dvitIya: 11484 // pazcama-dezaviratiguNasthAnakam , trayodazaM sayogiguNasthAnakam , ete dve api pRthak pratyeka kizci ||229 dvAre danapUrvakoTipramANe / garbhastho hi kila sAtirekAnava mAsAn gamayati, jAto'pi cASTau varSANi yAvadviratya guNasthAnanahIM bhavati / tata acaM dezaviratiM 'pratipadya, sarvaviratipratipacyA kevalajJAnaM botpAdya yo dezavirati-sayogi kAla: kevalinI pratyekaM pUrvakoTiM jIvatastayoH kizcidanavarSanavakalakSaNena dezena nyUnA pUrvakoTiriti / gAthA tathA caramam-ayogikevaliguNasthAnaM laghupaJcAkSarama, kimuktaM bhavati ?-nAtidUtaM nAtivilambitaM 1307.9 ca kiMtu madhyamena prakAreNa yAvatA kAlena jANanama ityevaMrUpANi pazcAkSarANyuccAryante tAvatkAlamAnamiti / tata Urca muktyavAptaH / tRtIyaM-samyagmidhyAdRSTiguNasthAnam , tathA SaSThAdi dvAdazaM yAvatpramattApramattasaMyatApUrvakaraNAni-383 vRttiyAdarasUkSmasaMparAyopazAntamohakSINamoharUpANItyarthaH ityetAnyaSTau guNasthAnAni pratyekamantamuhUrtapramANAni / parato guNasthAnakAntaragamanAta kAlakaraNAvati / etaccotkRSTataH kAlapramANamuktam , jaghanyatastu sAsAdanapramattApramattasaMyatApUrvakaraNAnivRttibAdarasUkSmasaMparAyopazAntamohAnAmekaH samayaH / tala maraNabhAvanAnyatropagamAt / mithyAdRSTimizrAviratadezaviratakSINamohasayogikevalinA cAntamuhUrtam / ayogikevalinastu 'jaghanyotkRSTataH pUrvoktameveti // 78 // 9 // 22 // 1 pratipaya mu. / si.vi. jIvasamAse'pi-"pratipatha" iti pAThaH gA. 223 pa. 221] / / 2 tathA-si.vi. nAsti / / // 484 // jaghanyotkRSTaH- si.||
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ _AS=Step pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 485 / / idAnIM 'niraya- tiri--nara- surANaM ukkosa viuccaNAkAlo' ti triMzaduttaradvizatatamaM dvAramAhaaMtamutaM narapasu hRti cattAri tiriyamaNue / deve amAso shre faraNAkAlo // 10 // antarmuhUrta narakeSUtkarSato vikurvaNAvasthAna kAlaH / tiryakSu manuSyeSu ca catvAryantamuhUrtAni | deveSu bhavanapatyAdiSu ardhamAsaH' - paJcadazadinAnyutkaSTato vikurvaNAkAla iti // 10 // 230 // idAnIM 'satta samugdhAya' tyekatriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha veNa 1 kasAya 2 maraNe 3 veDabbiya 4 teyae gha 5 AhAre 6 | deferendure satta ime hu~ti maNuyANaM // 11 // no [tulA- jIvasamAsaH gA. 162] ime paMca 1 egiMdINaM kevaliAhAragavajjiyA paMcAvi aveuvvA vigalAsanINa cattAri // 12 // kevaliyasa mugdhAo padame samayaMmi virayae' 'DaM / bIe puNo kavADaM maMdhANaM kuNai taiyaMmi // 13 // loyaM bharai utthe paMcamae aMtarAI saMharaha | chaDe puNa maMdhANaM haraha kavApi sattamae // 14 // 10sA si.vi. / / 2 saMNINa- je. / sannINa-tA. | maNuyANaM-si // 303 vi. // 230dvAra vikurvaNA kAlaH gAthA 1310 231dvAra samud ghAtAH gAthA 1311-6 pra. A. 384 ||485||
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 231dvAra samud ghAtAH gAthA 1311.6 dvitIyaH / / 486 // 384 ahamae daMDapi hu uralaMgo 'paDhamacaramasamaesu / sattamachapihajjesu hoi orAlamisseso // 15 // kammaNasarIrajoI ghautpae paMcame tahajje ya / je hoi aNAhAro so tami tige'vi samayANaM // 16 // samityekImAve ut prAbalyena inanaM-vedanIyAdikaryapradezAnAM nirjaraNaM dhAtaH, ekIbhAvena prAbalyena ghAtaH samudghAtaH / kena sahakIbhAvagamanamiti ced , ucyate-arthAdvedanAdibhiH / tathAhi-padA''ramA vedanAdisamudghAtaM gatastadA vedanAdyanubhavajJAnapariNata eva bhavati nAnyajJAnapariNata iti vedanAdyanubhavajhane pApavizyAvagantavyA / prAbalyena ghAtaH kathamiti ced, ucyate - iha vedanAdisamud- ghAtapariNato jantuhun vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhava yogyAnudIraNAkaraNenAkRSyodaye prakSipyAnubhRya ca nirjasyati / AtmapradezaH saha saMzliSTAna zAtayatIti bhAvaH / sa ca saptadhA / tadyathA-vedanA samudghAtaH, kaSAyasamuddhAtaH, mAraNAntikasamuddhAtaH, vaikriyasamudghAtA, tejasasamudghAtaH, AhArakasa. mudghAtaH, kevalisamud'ghAtazceti / tatra vedanayA- 'amadvedanIyodayajanitayA pIDayA hetubhUtayA samudghAto vedanAsamudghAtaH / sa cAsAtavedanIyakAzrayaH / tathAhi-vedanAkarAlito jIvaH svapradezAn anantAnantakarmaskandhAnuviddhAna 1 paDhamacarima0 taa.||2 samayA u-taa.||3tulaa-jiivsmaamvRttiH pa. 186 // 4. yogyopI0 mi. // 50dhAna iti-si.vi. / / 6 bhasadvedanodaya mu. / / - tulA- pasamAhamalayavRttiH-dA,2gA 271 pa. 654 saH ERS. // 486 BREAK S SHISHA Bista B HI MINIS T ANTSETURES SHAYARIRHARWAMINORIA
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 231dvAna ghAtAH gAthA 1311.6 zarIrAbahirapi vikSipati / taizca vadanajaTharAdirandhrANi 'karNaskandhAdhantarAlAni cApUryAyAmato vistaratazca zarIramAtra kSetramabhivyApyAntamuhUrta yAvattiSThati / tasmizcAntamuharte prabhUtAsAtavedanIyakarmapudgalaparicArTa saaroddhaare| karoti / tataH samudghAtAbhivRttya svarUpastho bhavati 1 / saTIke kaSAya:-krodhAdibhihetubhUtaiH samudghAtaH kaSAyasamudghAtaH / sa ca kaSAyAkhyacAritramohanIyadvitIyaH karmAzrayaH / tathAhi-tIvrakaSAyodayAkulo jIvaH svapradezAna bahirvikSipya taiH pradezavaMdanodarAdirandhrANi karNaskandhAdyantarAlAni cApUryAyAmato vistaratazca dehamAnaM kSetramabhivyApya vartate / tathAbhUtazca prabhRtAn // 48 // kAyakarmapudgalAn parizAtayati 2 // maraNameva prANinAmantakAritvAdanto maraNAntastatra bhavo mAraNAntikaH, sa cAso samudghAtazca mAraNAntikasamuddhAtaH / sa cAntamuhUrtazeSAyuH karmAzrayaH / tathAhi kazcijjIvo'ntamuhartazeSa svAyuSi bahiH 'svapradezAn vikSipya tairvadanIdarAdirandhrANi karNaskandhAdyantarAlAni cApUrya viSkamma-bAhalyAbhyAM svazarIrapramANamAyAmataH svazarIrAtirekato jaghanyenAGgulAsaGkhyeyabhAgamutkarSato'saGkhyeyAni yojanAnyekadizi kSetramabhivyApya vartate / tathAbhUtazca prabhUtAnAyuHkarmapudgalAn parizAtayati 3 / vaikriye prArabhyamANe samudghAto vaikriyasamudghAtaH / sa ca vaikriyazarIranAmakarmaviSayaH / tathAhivaikriyalabdhimAna jIvo vaikriyakaraNakAle svapradezAn zarIrAtahiniSkAsya viSkambha-vAhalyAbhyAM zarIra1. karma si. vi.! evamapi // 2 svadezAn mu. / / pra. A.
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 488 // pramANam , AyAmataH saGkhyeyayojanapramANaM daNDaM nisRjati / nisRjya ca yathAsthalAn baiMkriyazarIra // 231 dvAre nAmakarmapudgalAn prAgbaddhAn zAtayati / yata uktam"veunciyasamugghAyeNaM samohaNai samohaNittA saMkhejjAI joyaNAI daMDa nisirai nimirittA ghAtA: ahAbAyare puggale 'parisADe"ti 4 / gAthA tejasi viSaye bhavastaijasaH, sa cAso samudghAtazca taijasamudghAtaH / sa ca tejolezyAvinirgamakAlamAvI tejasazarIranAmakarmAzrayaH / tathAhi-tejonisargalabdhimAna kruddhaH sAdhvAdiH saplASTau padAni avaSvakya viSkambhavAhalyAbhyAM zarIramAnam , AyAmatastu saGkhyeyayojanapramANaM jIvapradezadaNDaM zarIrAdahiH pra. A. prakSipya krodhaviSayIkRtaM manuSyAdi nirdahati / tatra ca prabhRtAMstaijasazarIranAmakarmapudgalAna zAtayati 5 / / AhArakazarIre prAramyamANe samudghAta aahaarksmuddhaatH| ma cAhArakazarIranAmakarmaviSayaH / tathAhi-AhArakazarIralabdhimAnAhArakazarIraM cikIpurviSkambhavAhalyAbhyAM dehamAnam , AyAmataH malayeya. yojanapramANaM zarIrAdahiH svapradezadaNDaM nisRjya yathAsthUlAn prabhUtAnAhArakazarIranAmakapapudgalAn prAgbaddhAn 'zAtayatIti 6 / ete ca SaDapi samudghAtAH pratyekamAntarmuhRtikAH / tathA kevalinyantamuhartamAviparamapade bhavaH kaivalikaH, sa cAso samudghAtazca kevalikasamudghAtaH| meearn sa ca sadasadvedhazubhAzubhanAmoccanIcairgotrakarmAzrayaH / amuca sUtrakAraH svayameva purastAtprapaJcayiSyatIti / 1 prisaaddeti-mu.||2 zAtayati-si. vi. / /
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ i etnamnathanainamumain . V . karatoalutatinummitrs pravacanaroddhAre 231 dvAre samudghAtAH gAthA 1311.6 saTIke dvitIya pra. A. // 48 // athaitAneva samudghAtAn jIveSu cintayati-'satta imai hu~ti maNuyA ti saptApyate pUrvoktAH samududhAtA manuSyANAM bhavanti / manuSyeSu sarvabhAvasaMbhavAt // 11 // "egeMdI' tyAdi, ekendriyANAM-pRthivyAdInA kaivalikAhArakasamudghAtavarjitA ime AdyAH pazca samudghAtA bhavanti / paJcApi caite vaikriyavarjitAzcatvAraH samuddhAtA vikalendriyANAmasaMjJipaJcendriyANAM ca bhavanti / iyaM ca gAthA 'prajJApanA-paMcasaMgraha jIvasamAsAdibhiH zAstrAntaraiH saha visaMvadati, teSvekendriyAdInAM taijasasamudghAtasya pratiSiddhatvAt / tathA ca caturviMzatidaNDakakrameNa prajJApanAsUtram "nerahayANaM maMte ! kai samuyAyA pamnattA 1. goyamA! cattAri samugghAyA pnntaa| taMjahAveyaNAsamugyAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugdhAe, veubviyasamugmAe / asurakumArANaM bhaMte ! kA samugdhAyA pannattA 1, goyamA ! paMca samuSAyA panattA, taMjahA-veyaNAsamugyAe, teyasamugdhAe, kasAyasamugyAe, mAraNaMtiyasamugdhAe, ve ubbiyasamugdhAe / evaM jAva thaNi yakumArANaM / puDhavikAiyANaM bhaMte ! kaha samupAyA panattA 1, goyamA ! tini samugdhAyA panattA / taMjahA-yaNAsamugyAe, kasAyasamugyAe, mAraNaMtiyasamugdhAe / evaM jAva cariMdiyANaM / navaraM vAukAiyANaM cattAri samugdhAyA pannattA / taMjahA yaNAsamugdhAe, kasAyasamugdhAe, mAraNaMtiyasamugyAe, veuvviyasamugyAe / paMcidiyatirikkhajoNiyANaM jAva vemANiyANaM bhaMte ! kaI samugdhAyA pannatA ?, goyamA / paMca samugghAyA pannattA / taMjahA-veyaNAsamugdhAe, kasAyasasugghAe, teyasamugyAe, mAraNaMtiyasamugyAe, veudhviyasamagghAe / navaraM maNussANaM 1 prajJAyAnAyAM [pada 36] jIvasamAse (gA. 13) paJcAsAhe ca (dvA. 2 / gA. 26) draSTavyam / / 385 // 489 //
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamAroddhAre saTIka E dvitIyaH vaSTaH // 49 // sattavihA samugdhAyA pannattA / taMjahA-veyaNAsamugdhAe jAva kevalisamugdhAe" [pada 31 / sU. 2006-92] iti / 231 dvAre etacca sukhArtha kiMcidvayAkhyAyate-nairayikANAmAdyAzcatvAraH samudghAtAH / teSAM bhavapratyayena sima tejolezyAlabdhyAhArakalabdhikevalitvAbhAvataH zeSasamudghAta'prayAsaMbhavAt / asurakumArAdInAM dazAnAmapi samudghAtAH mavanapatInA tejolabdherapi bhAvAdAyAH pazca / pRthivyaptejovanaspatidvitricaturindriyANAmAdyAstrayaH / gAyA teSAM vaikriyalabdherapya saMbhavAt / vAyUnAmAdyAzcatvArasteSAM cAdaraparyAptAnA vaikriyalabdhisaMbhavAdvaikriyasamudghAtasyApi saMbhavAt / paJcendriyatirazcAmAdyAH paJca / keSAM citteSAM vaikriyatejolezyAlabdherapi saMbhavAt / manuSyANAM saptApi / vyantarajyotiSkavaimAnikAnAM tvAdyAH paJceti // 12 // ___ atha 'kevalisamudghAtaM mUtrakRdeva vyAcaSTe-'kevalI'tyAdigAthAcatuSkam , 'kevalisamudghAtaH pra.A. pratipAdyata iti zeSaH / tatrAntamuhUrtAvazeSAyuH kevalI kazcitkarmaNAM samIkaraNArtha samudghAtaM karoti yasya | 385 vedanIyAdikamAyuSaH sakAzAdadhikataraM bhavati / anyastu na karotyeva / taM ca kurvan prathamasamaye bAhalyataH svazarIrapramANaM Urdhvamadhazca lokAntaparyantamAtmapradezAnAM daNDAkAratvena vistAraNAddaNDaM viracayati / dvitIye punaH samaye tameva daNDaM pUrvAparaM dakSiNottaraM vA'tmapradezAnAM prasAraNAspArzvato lokAntagAmi kapATamiva kapATaM karoti / tRtIyasamaye 'tameva kapATaM dakSiNottaraM pUrvAparaM vA digdvayaprasAraNAnmathisadRzaM manyAnaM // 410 // 1saMbaMdhAt-si. vi. // 20saMbhavena-si. vi. // 3 kaivalikasa0 si.pi.|| kavanikA pi. kevlik.si.|| 5 tadeva-si. vi.||
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231dvAre ghAtAH gAthA lokAntaprApiNamAracayati / evaM ca lokasya prAyo bahu pUritaM bhavati madhyantarANi tvapUritAni / jIvapravacana- / pradezAnAmanuzreNi gamanAt / caturthasamaye tAnyapi madhyantarANi saha lokaniSkuraiH pUrayati / tathA ca sArodAre samasto'pi lokaH pUrito bhavati / tadanantaraM ca paJcame samaye yathoktaprakramAt pratilomamadhyantarANi saTIke saMharati / prasRtAn jIvapradezAn sakarmakAn madhyantargatAn saMkocayatItyarthaH / paSThe punaH samaye manthAna mupasaMharati, dhanatarasaMkocAt / saptame samaye kapATamapi saMharati / daNDAtmani saMkocAt / aSTame tu dvitIyaH samaye daNDamapi saMhatya svazarIrastha eva bhavati / tadevamaSTasAmayikaH kaivalikaH samudghAtaH / eteSu cASTasvapi samayeSu kevalI prabhUtAn vedanIyanAmagotrakarmapudgalAn zAtayati / samprati samRdghAtagatasya yogavyApArazcintyate-yogAzca-manovAkAyAH, tatra samudghAtagatasya kAyayoga eva kevalo vyApriyate / na manovAgyogo prayojanAbhAvAda / tatra prathamacaramasamayayoraudArikAGgo bhavati / audArikakAyavyApAraprAdhAnyAdaudAmkiyogayukta evetyarthaH / saptamapaSTadvitIyeSu audArikamizraH / samudghAtamApanna audArika tasmAcca bahiH kAryaNavIryaparispandAdaudArikakAryaNamizrakAyayogayukta ityarthaH / caturthapaJcamatRtIyasamayeSu punarbahirevaudArikAbahutarapradezavyApArasadbhAvAt kArmaNazarIrayogayukta eva, tanmAtraceSTanAt / atraiva hetumAha-'jaM hoi aNAhAro so saMmi tigevi samayANaM' ti yad-yasmAskAraNAt sa tasmin samayatrike'pyanAhArako bhavati / yazcAnAhArakaH sa niyamAdeva kevalakAryaNazarIrayogIti // 12 // 14 // 15 // 16 // 231 // 1 tadevamaSTasAmAvikA-si. vi.|| pra. A. .. .
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: // 492 // idAnIM 'chappajjattIo' ti dvAtriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha AhAra 1 sarIraM 2 diya 3 pajjattI 4 ANapANa 4 bhAsa 5 maNe 6 / tAri paMca chappiya egidiyavigalasINaM // 17 // [prAcIna karmagrantha 1 / gA. 136. vR. saM. gA. 363, jIvasamAse gA. 25 ] gatamA samayamANA sesA aMnomuhuttiyA ya kamA / samapi huti navaraM paMcama chaDA 'u amarANaM ||18|| paryAptirnAma AhArAdipudgalagrahaNa pariNamanaheturAtmanaH zaktivizeSaH / sA ca pudgalopacayAdupajAyate / kimuktaM bhavati - utpattidezamAgatena prathamaM ye gRhItAH pudgalAsteSa tathA anyeSAmapi pratisamayaM gRhyamANAnAM tatsaMparkatastadrUpatayA jAtAnAM yaH zakti vizeSaH - AhArAdipudgalakhalarasAdirUpatApAdanahetuH, yathodarAntargatAnAM pudgalavizeSANAmAhArapudgalakhalarasarUpatApariNamanahetuH zaktivizeSaH sA paryAptiH / sA ca poDhA, tadyathA - AhAraparyAptiH, zarIraparyAptirindriyaparyApti prANApAnaparyAptirbhASAparyAptirmanaHparyAptizca / tatra yathA zaktyA karaNabhUtayA janturbAhyamAhAramAdAya khalarasarUpatayA pariNamayati sA AhAraparyAptiH / yayA rasIbhUtamAhAraM ssAsRgmAMsamedo'sthimajjA zukralakSaNasaptadhAturUpatayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH / yayA tu dhAturUpatayA pariNamitAdAhArAdekasya dvayostrayANAM caturNAM paJcAnAM vA indriyANa 1 ya mu. // 2- tulA - bR.saM. (jinamadrIyA) malayavRttiH-gA. 363 pa 138 BH // 232 dvAre paryAptayaH SaD gAthA 1317-8 pra. A. 386 // 492 //
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanaroddhAre TIke tIyaH 293 // prAyogyAni dravyANyupAdAya ekadvitrayAdIndriyarUpatayA pariNamayati sA indriyaparyAptiH / yayA punarucchvA sayogyavargaNAdalikamAdAya ucchvAsarUpatayA pariNamayyAlambya ca muJcati sA prANApAnaparyAptiH / yayA tu bhASAprAyogya dalikamAdAya bhASAtvena pariNamayyAlambya ca mucati sA bhASAparyApti / yayA 'punarmano yogyavargaNAdalimAdAya manastvena pariNamayyAlambya ca muJcati sA manaHparyAptiH / Aha- kiM sarveSAmapi jIvAnAM sarvA adhyetAH paryAptayaH prApyante ?, netyAha 'battArI' tyAdi, iha yathAsaGkhyena saMbandhaH | tadyathA-AdyAzcatasra ekendriyANAm / bhASAmanasosteSvabhAvAt / vikalazabdena cAtra manovikalA gRNante ca pAyAturindriyA asaMjJipavendriyAzca labhyante / teSAmAdyAH paJcaiva paryAptayo na tu manaHparyAptiH, manasasteSvabhAvAditi / saMjJipaJcendriyANAM punaH espi paryAptayaH prApyante / manaso'pi teSAM sadbhAvAditi / etAbhizca svasvayogyaparyAptibhiraparyAptA eva ye kAlaM kurvanti te'pyAdyaparyAptitrayaM samApya tato'ntarmuhUrtenAyurvadhvA tadanantaramabAdhAkAlarUpamantamuhUrta jIvityaiva va mriyante iti // 17 // adhAsAM niSpattikAlamAnamAha - 'paDhame' tyAdi, prathamA- AhAraparyAptiH samayapramANA, zeSA:zarIraparyAtyAdayaH paJca paryAptayaH krameNa pratyekamAntamauhUrtikyaH / idamuktaM bhavati etAH paryAptayaH sarvA ayutpattiprathamama eva yathAstraM yugapajjantunA niSpAdayitumArabhyante / krameNa ca niSThAmupayAnti / tadyathA - prathamamAhAraparyAptiH, tataH zarIraparyAptirindriyaparyAptirityAdi / AsvAhAraparyAptizca prathamasamaya evaM 1 punamainoyogya paryApta vargaNA-si. vi. / / 2 - je.si. vi. / / 3 sadbhAvAdu si.bi. / / 4 krameNa. si. vi. nAsti / / 232 dvAre paryAptayaH SaD gAthA 1317-8 pra. A. 386 // / 493 //
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 494 / / niSpAdyate / zeSAstu paJcApi pratyekamantamuhUrtena kAlena / atha AhAraparyAptiH prathamasamaya eva niSpadyate iti kathamavate, ucyate, iha bhagavatA AryazyAmena prajJApanAyAmAhArapade dvitIyodezake sUtramidamapAThi - " AhArapajjatIe apajjatae NaM bhaMte / kiM AhArae aNAhArae 1, goyamA ! no AhArae" [ pada 28 / sU. 1905] iti / "tata AhAraparyAptatyA aparyApto vigrahagatAvevopapadyate, nopapAtakSetrasamAgato'pi / upapAtakSetrasamAgatasya prathamasamaya evAhArakatvAt / tata ekasAmayikI AhAraparyAptinivRttiH / yadi punarupapAtakSetra mAgato'pi AhAparyAyA aparyAptaH syAttata evaM vyAkaraNasUtraM paThet- 'siya AhArae siya anAhArae / yathA zarIrAdiSu paryAtiSu 'far AhArae siya anAhArae' iti / sarvAsAmapi ca paryAptInAM parisamAptikAlo'ntamuhUrtapramANaH / etacca sUtre yadyapi sAmAnyenoktaM tathApyaudArikazarIriNAmeva draSTavyam / vaikiyAhArakazarIriNat svAhArendriyAnaprANabhASAmanaHparyAptayaH paJcApyekaikenaiva samayena samApyante / zarIraparyAptiH punarantamuhUrtena / uktaM ca "veuvvAhArANaM sarIra annAu paNa igigatamayA / pihU paNa aMtamuhuttA urAla AhAra igasamayA // 1 // atha devAnAM vizeSamAha - 'samagaMpi hu'ti navaraM paMcama chaDA ' amarANaMti' navaraMkevala paJcamI- mASAparyAptiH, SaSThI ca-manaHparyAptiH, ete dve api paryAptI amarANAM devAnAM samakamapi - 1 vana mAha mAhAra0 si. vi. / vekriyAhArakayoH zarIramanyAH paJcaikaikadhAmayikAH / pRthak pazca mAntamu hUliMkA baudArike AhAraparvAtirekasAmayikI // 2 va amarANaM ti-mu.| bhamarAnti-vi.vi. // 232dvA paryAptayaH SaD gAthA 1317-0 pra. A. 387 49
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH - // 495 // yugapadapi bhavataH / kenApyabhiprAyeNa vyAkhyAmajaptyAdiSu devAnAmanayoH parityAre kanyapratipAdanAna / tathA ca vyAkhyAprajJapTiIkA "paMcavihAe pajjatIti pazi:-mahAnAdInAmabhinivRttiH / mA cAnyatra poDhA uknA, iDa tu paJcadhA, bhASA manaHparyAptyobahuzrutAbhimatena kenApi kAraNena ekatvavivakSaNAd" [bhagavatIvRttiH za. 3. catvAra u. 1 sU. 129] iti // 17 // 18 // 232 // anA hArakAH idAnIm 'aNAhArayA cauro' ti trayastriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha-- viggahagaimAvannA kevaliNo samohayA ajogI ya / | gAthA siddhA ya agAhArA sesA AhAragA jIvA // 16 // [jIvasamAsa gA. 82] 1319 vigrahagatiH-'bhavAt bhavAntare vizreNyA gamanam , tAmApannAH-prAptAH sarve'pi jIvAH, tathA kevalinaH samudbhatA:-kRtasamudghAtAH, tathA ayoginA-zailezyavasthAH, tathA siddhA:-kSINakarmASTakAH; sarve'pyete. pra. A. nAhArAH / etadvayatiriktAH zeSAH sarve'pyAhArakAH / iha parabhavaM gacchatAM jaMtUnA gativa'idhA-Rju- 2 gativigrahagatizca / tatra yadA jIvasya maraNasthAnAdutpattisthAnaM samazreNyA prAJjalameva bhavati tadA RjugatiH / sA caikasamayA / samazreNivyavasthitatvenotpattidezasyAyasamaya eva prApteH / niyamAdAhArakazcAsyAm / heyagrAhyazarIramokSa'grahaNAntarAlAbhAvenAhArAvyavacchedAt / yadA tu maraNasthAnAdutpattisthAnaM vakraM bhavati tadA vigrahagatiH / vanazreNyA antarAlarUpeNa vigraheNopalakSitA gativigrahagatiritikRtvA / | // 495/ / bhavAt-si.pi. nAsti // 2 jIpAnAM-muH // 30praNAmAve* si. vi. // 387
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre paDU dvitIyaH khaNDa: satra vigrahagatyotpannA utkarSatastrIna samayAna yAvadanAhArakAH / tathAhi-asyA vakragatau sthitI janturekenadvAbhyAM tribhizcaturbhircA varutpattidezamAyAti / 'tatraikavakrAyAM dvau samayau, tayozca niyamA. 232vA paryAptayaH dAhArakA; tathAhi-Adhasamaye pUrvazarIramokSaH tasmitha samaye taccharIrayogyAH kecitpudgalA jIvayogAnomAhArataH saMbandhamAyAnti / audArikavaikriyAhAraka pudgalAdAnaM cAhAraH / tatta Adyasamaye AhArakaH / dvitIye / mAthA ca samaye utpattideze tadbhavayogyazarIrapudgalAdAnAdAhArakaH / dvivakrAyAM gato trayaH samayAH / tatrAdhe antye ca prAgyadAhArako madhya me vanAhArakaH / tricakrAyAM catvAraH samayAH, te caivaM-trasanAcyA bahiravastana bhAgAdudhamuparitanamAgAdadho vA jAyamAno janturvidizo dizi dizo vA vidizi yadotpadyate tadaikena samayena pra.A. vidizA dizi yAti, dvitIyana sanADaoN prAvezati, tRtIyenoparyadho vA yAni, caturthena bahirumpadyate / dizo | sar vidizi utpAde tvAdye samaye tramanADauM pravizati, dvitIye uparyadho vA yAti, tRtIye bahirgacchati, caturthe / vidizyUtpadyate / atrAntayoH prAcadAhArakaH madhyamayostvanAhArakaH / caturvakrAyAM paJca samayAH / te ca prasanADyA bahireva vidizo vidizyutpAde prAgvadbhAvanIyAH / atrApyAdyantayorAhArakA, triSu vanAhArakaH / tathA kevalinaH samudAte'STa mAmayika kRtIya caturthapaJcamarUpAn kevalakArmaNayogayutAkhIn samayAna ; ayoginaH zailezyavasthAyAM isvapazcAkSarocAraNamAtram / siddhAstu sAdimaparyavamitaM kAlamanAhArakA iti / // 19 // 233 / / // 49 // jIvasamAsavRttiH, p.80|| 20pudgalAdInAM si.vi.||
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTike dvitIya: khaNDa: // 497 // idAnIM 'satta bhaTThANAI' ti catustriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha- iha 1 paralIyA 2 SS' yANA 3 makamha 4 AjIva 5 maraNa 6 masiloe 7 / santa bhaTThANAI imAI' siddhaMtabhaNiyAi ||20|| bhayaM bhayamohanIyaprakRtisamuttha AtmapariNAmaH, tasya sthAnAni - AzrayA bhayasthAnAni / tatra manuSyAdikasya sajAtIyAdanyasmAnmanuSyAdereva sakAzAdyadbhayaM tadihalokabhayam / ihAdhikRta bhItimato jantorjAta yo lokastato bhayamiti vyutpatteH / tathA parasmAt vijAtIyAtyigdevAdeH sakAzAnmanuSyAatai rai devratamayam / tathA AdIyate ityAdAnam, tadarthaM mama sakAzAdayamidamAdAsyatIti yacca imayaM vadAdAnam upa akasmAdeva bAhyanimittAnapekSaM gRhAdiSveva sthitasya rAjyAdau bhayamakasmAdbhayam / tathA dhanadhAnyAdihIno'haM duSkAle kathaM jIviSyAmIti duSkAlapatanAdyAkarNanAdbhayamAjIvikAbhayam / naimittikAdinA mariSyasi tvamadhunetyAdikathite bhayaM maraNabhayam | akAryakaraNonmukhasya vivecanAya janApavAdamutprekSya bhayamazlokabhayamiti / imAni sapta bhayasthAnAni siddhAnte bhaNitAni ||20|| 234 // idAnIM 'inbhAsAo appasatyAo' ti paMcatriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAhahIliya 1 visiya 2 pharasA 3 aliA 4 taha gArahatthiyA bhAsA 5 / uTThI puNa uvasaMtAhigaraNaullAsasaMjaNaNI 6 // 21 // 1 3 vyANa-vA. vyANe- si. 11 2343 sapta bhaya sthAnAri gAthA 1320 235 dvA SaD bhASa aprazasta gAthA 1321 pra. A. 388 // 497 //
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgeddhAra saTIke 236 dvAre zrAvakavratamAH gAthA |1322. 1341 dvitIyaH khaN: 1498 // bhASyante-procyante bhASA-vacanAni, tAzca aprazastA-gurukarmabandhahetutvAdazobhanA hIlitAdibhedataH SaD bhavanti / tatra hIlitA sAsUyamavagaNayan vAcaka ! jyeSThAryetyAdi jalpanam 1 / khisitA janmaka mAyudghATanam 2 / paruSA duSTazaikSetyAdi karkazavacanam 3 / alIkA kiM divA 'pracalayasItyAdiprazne na pracalayAmItpAdi bhaNanam 4 / [granthAgraM 15000] tathA gRhasthAnAmiyaM bhASA gArhasthI, sA ca putra mAmaka bhAgineyetyAdirUpA 5 | SaSThI punarbhASA 'upazAntAdhikaraNollAsasaMjananI' upazAntasya-upazama nItasthAdhikaraNasya-kalahasya ya ullAsa:-prakAsa pravartanaM tasya saMjananI-samutpAdayitrItyarthaH // 21 // 235 / / idAnIM 'bhaMgA 'aNavvayANa' ti patriMzaduttaradvizatatamaM dvAramAha - duvihA 2 aTTavihA vA 8 battIsavihA ya 32 sattapaNatIsA 735 / solasa ya sahassa bhave aTTha sayahottarA 16808 ghaNo // 22 // duvihA virayAvirayA duSihaMtivihAiNahahA huti / ghayamegegaM chavihagaNiya dugamiliya ghattIsaM // 23 // tina tiyA tinni yA tinikkekA ya huti joesu / ti du ekkaM ti du ekkaM ti du ekkaM ceva karaNAi // 24 // maNavayakAiyajoge karaNe kArAvaNe aNumaIe ! ekkagadgatigajoge sattA satteva "iguvannA 1 pracalAyasI.si.vi. gihivayANa-vi. 3 guNAvannA-mu. / igavannA-tA. 1 bhAvanatamaGgaprakaraNe'pi igu iti paatthH|| pra.A. | 388 DIRECEMBER // 498 // ... SHRA
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre / saTIke dvitIyaH khaNDa: batabhA shaakhaa| 132 paDhamekko tinni liyA donni navA tini do navA ceva / kAlatigeNa ya guNiyA sIyAlaM hoi bhaMgasayaM // 26 // paMcANavayagaNiyaM soyAlasayaM tu bhavari jANAhi / satta sayA paNatIsA sAvayaSayagaNakAlaMmi // 27|| sIyAlaM bhaMgasayaM jassa 'visuddhie hoi ucalahUM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalA u // 28 // duvihativihAi lacciya tesiM bheyA kameNime huti / paDhamekko dunni tiyA dugega do chakka igavIsaM // 26 / / egavaechanbhaMgA nihiA sAvayANa je sutte / te cicaya payavunIe sattaguNA chajjuyA kamaso // 30 // igavIsaM svalu - bhaMgA nividyA sAvayANa je. sutte / te cciya yAvIsaguNA igavIsaM pakviveyavvA // 31 // egavae navabhaMgA niddiSTA sApayANa je sutte / te ciya dasaguNa kAuM. nava pakvevaMmi kAyacA // 32 // igavannaM khalu bhaMgA nividyA sAvayANa je sutte / te kicaya pannAsaguNA "iguvantaM pakkhidheyavvA // 3 // sahiyA-iti AvakatamaGgaprakaraNe dharmasabamahavRttau [mA.1 5.57] ca pAThaH / / 2 pisuddhss-taa.|| 3 chbih-muH| zrAvatabhaGgaprakaraNe dharmasamavRttAvapi mA.1 5.56] ciya iti pAThaH // 4 iga0 mu.|| 5 gunnvnn-mu.|| pra. A. 389 /
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ assantent m prvcnsaaroddhaare| saTIke zrAvaka batamA gAthA dvitIyaH khaNDa: 132 134 egAI egattarapatteyapayaMmi 'udhara pakvevo / ekkekahANiavasANasaMkhayA huti 'saMjogA // 34 // AhavA payANi ThaviuM akkhe cittaNa cAraNaM kujjA / / ekkagadugAijogA bhaMgANaM saMstra kAyayA // 35 // pArasa 1 lAvaTTIvi ya 2 vIsahiyA do ya 3 paMca nava cauro 4 / do nava satta ya 5 cau doni nava ya 6 do nava ya satteva 7 // 36 // paNa nava cauro 8 vIsA ya donni 9 chAvaTi 10 SArase 11kko 12 ya / sAvayabhaMgANAmime savvANavihuti guNakArA // 3 // chacceva tha1 chattIsA 2 'solasa durga ceva 3 cha nava dugamikkaM 4 / cha satta satta satta ya 5 chappanna chasachi cau chaDhe 6 // 38|| "chatIsA navanaI sattAvIsA ya 7 sola chanauI / satta ya solasa bhaMgA ahamaThANe viyANAhi 8 // 39 // 'chAnauI 'chAvattari satta du sunnekka huti navamammi 9 / 'chAhattari igasahI chAyAlA munna chacceva 10 // 4 // 1 jAva pkkhetro-si.vi.|| 2 sNyogaa-mu.|| 3sola dugN-mu.|| 4 dugmekk-si.vi.|| duga ekka-tA. 5bttiisaa-taa.|| 6 channa raI-muH / chANauI-iti shraa.br.m.pr.|| 7 bAba0 iti zrA.vra, maGgaprakaraNe paatthH|| 8 chAbattarI-iti zrA.. maGgaprakaraNe paatthH|| .
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa : // 501 // // 31 // duvihaM egavihe // 42 // // 43 // nava sattAvIsa taha va chattosA 11 / attara chahatarogavIsA 12 duvihaM duviheNa vIyao hoi I egaviha caiva tiviheNaM egaviha duviNa ekhrafviNa o ho / uttaraguNa sattamao 'avirayao ahamo hoi paMcamaNuvayANaM ekkagaDugatigaca ukkapaNagehiM paMcagadasadasapaNaekkago ya saMjoya nAyazvA chacneva ya chattIsA 'sola durgaM ceva cha nava durgA ekkaM charasatta satta santa ya paMcaNha vayANa guNaNapayaM vayaekkaga saMjogANa huti paMcave tosaI bhaMgA / dugasaMjoga dasapi tinni saTTA sayA huti // 46 // tigasaMjoga dasanhaM bhaMgasayA ekkavIsaha saTTA saMjogapaNage usahi sayANa 'asiyANi I chappanna sunna satta ya chattIsA tevIsA duvihativiNa paDhamo 1 / // 44 // // 45 // ||47|| 1 aTTamao bhavizya hoi iti zrA va bhaGgaprakaraNe pAThaH / / 2 solasa-si.vi. || 3 guNasaMjoganbhu, // 4 siyANi- si.bi. saM. // 236dvA zrAvaka vratamaGgaH gAthA 1322 1349 pra. A. 389 1501 / /
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke zrAvakavratamaGgaH gAthA 1322 dvittIyaH khaNDa : // 502 // 1349 sattasarI sayAI chahattarAI' tu 'paMcage huti / uttaraguNa avirayameliyANa jANAhi samvaragaM // 48 // solasa ceva sahassA aTTha sayA ghevahuti ahahiyA / eso payapiMDatyo dasaNamAI u paDimAo // 49 // zrAvakatratabhaGgaprakaraNe 2-14, 16.28, 30] 'vrata-niyamavizeSastadvidyate yeSAM te vatinaH zrAvakA ityarthaH / te dvidhA-vakSyamANayuktyA dviprakArAH, athavA aSTavidhAH, athavA dvAtriMzadbhadAH, athavA sapta zatAni pazcatriMzadadhikAni, athavA SoDaza sahasA aSTau zatAnyaSTottarANi vatino bhavanti / atra ca batina ityukte sAmAnyena zrAvakA gRhante na tu dezaviratA eva; aviratasamyagdRSTInAmapi samyaktvapratipattilakSaNasya niyamasya sadbhAvAt // 22 // arthatAneva bhedAna pratyekaM vyAcikhyAsurAcaM bhedatrayamAha-'duvihe' tyAdi, dvividhAH zrAvakAHviratA aviratAzca / tatra vistA:-pratipanadezaviratayaH, aviratA:-abhyupetakSAyika-[kAdi] pamyaktvAH satyaki-zreNika-kRSNAdaya iva / 'duvihaM tivihAiNahA hoti' ti dvividhA-kRtakAritarUpaH, 'trividho-manovAkkAya medena yatra sa dvividhatrividha eko maGgaH, sa Adiryasya dvividhatrividhAderbhaGgajAlasya tena dvividhatrividhAdinA bhAjAlenASTavidhAH zrAvakA bhavanti / yadvakSyati 1 paMcame-ma. // 2tulA-mAyakavatamaGgaprakaraNApacUriH pa. 2 taH // 3 tridhA-si. ci. // pra.A.
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ canaroddhAre "duvihativiheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi / duvihaM egaviheNaM egavihaM ceva tiviheNaM // 1 // egavihaM duviheNaM ekphekkaviheNa chaTTao hoi / uttaraguNa sattamao avisyao aTThamo hoi / / 2 // " [Ava. ni. gA. 1558.9] ___ anayozca 'sopayogatvAdatraiva vyAkhyA kriyate-iha vrataM pratipitsuH ko'pi kizcitpratipadyate / zrAvakavatapratipattehubhaGgatvAt / tatra 'dvividha-kRtakAritabhedam , trividhena-manasA vacasA kAyeneti prathamo bhaGgaH / evaM ca bhAvanA-sthUlahiMsAdikaM na karotyAtmanA, na kArayatyanyena manasA vacasA kAyena ceti; asya cAnumatirapratiSiddhA / 'apatyAdiparigrahasadbhAvAttai hisAdikaraNe ca tasyAnumatiprApteH, anyathA parigrahAparigrahayoravizeSeNa pravrajitApracamittayorabhedApatteH / yatpunAkhyAprajJaptyAdau trividhaM trividhene. tyapi pratyAkhyAnamuktamagAriNastadvizeSaviSayaM vijJeyam / tathAhi-yaH kila pravijipureva putrAdisaMtatipAlanAya vilambamAnaH pratimAH pratipadyate, yo vA vizeSa svayambhUramaNAdigataM' matsya-mAMsadantidanta-citraka-carmAdikaM sthUlahiMsAdi vA kacidavasthAvizeSe pratyAkhyAti, ma eva trividhaM trividheneti karoti ityalpaviSayatvAdatra na 'vivakSitamiti / 233dvAre zrAvakavratamaGgaH gAthA 13220 tIyaH pra. A. 1 sopayogitvAvadha vyAsyAyate-si-vi // 2 tulA yogazAstravRttiH [2 / 18, 5. 192], dharmasatyattiH bhA-15.55 taH ||3bhaap0 mu. // 40ta-iti zrAvaka. bra. avagharau yogazAstravRttI dharmasamahattau c|| / 50SeNa-mu. vi.si.pA. prata, bhavacaridharmasaM vRtyorapidhe-iti // 6 vivakSitamapi-si.pi. // ||50shaa
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ baroddhAre TIke 236dvAre zrAvakavratamaGgaH gAthA 1322. 1349 jIyaH 204|| dvividhaM dvividheneti dvitIyo bhaGgaH / atra cottarabhaGgAstrayaH, tatra dvividhamiti-sthUla hiMsAdikaM na karoti na kArayati, dvividheneti manasA vacasA 1, yadvA manasA kAyeneti 2, yadvA vAcA kAyeneti 3 / tatra yadA manasA vAcA na karoti na 'kArayati tadA manasA'bhisandhirahita eva vAcA'pi hiMsAdikama bruvanneva kAyenaiva dRzyeSTitAdenA asaMjJikavatkaroti / yadA tu manasA kAyena na karoti na kArayati tadA manasA'bhisandhirahita eva kAyena duzceSTitAdi pariharannevAnAbhogAdvAcaiva hanmi ghAtayAmi ceti brUte / yadA tu vAcA kAyena na karoti na 'kArayati tadA manasaivAbhisandhimadhikRtya karoti kArayati ca / anumatistu tribhirapi sarvatraivAsti / evaM zeSavikalpA api bhAvanIyAH / dvividhamekavidheneti tRtIyaH / atrApyuttarabhaGgAstrayaH / dvividhaM karaNaM kAraNaM ca ekavidhena manasA 1, yadvA vacasA 2 yadvA kAyena 3 / ekavidhaM trividheneti caturthaH / atra ca dvau pratibhaGgo, ekavidhaM karaNaM manasA vAcA kAyena ca athavA ekavidha kAraNaM manasA vAcA kAyena | ekavidhaM dvividheneti paJcamaH / atra cottarabhedAH paT , ekavidhaM karaNaM dvividhena manasA vAcA 1, yadvA manasA kAyena 2, yadvA vAcA kAyena 3 / athavA ekavidha kAraNaM dvividhena manasA vAcA 4, yadvA manasA kAyena 5, yadvA vAcA kAyena 6 / 'ekavidhamekavidheneti SaSTho mUlabhaGgaH / atrApyuttarabhaGgAH SaT , ekavidha karaNam ekavidhena manasA 1, 1 kArayet-si.vi. // 2 kAyena yadA-si. // 3 tadeva eka si.pi.! pra. A. MARATHI
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sArodAre saTIke dvitIyaH sA: // 505 yadvA vAcA 2, yadvA kAyena 3, athavA ekAvidhaM kAraNaM ekavidhena manamA 4, yadvA vAcA 5, yadvA kAyeneti 6 / tadevaM mUlabhaGgAH paTa ! paNAmapi ca mUlabhaGgAnAmuttambhaGgAH sarvamalayaya kaviMzaniH / tathA ca 'vakSyati- | 236 dvAre "duvihativihA ya chacciya temi bheyA kameNime hoMti ! paDhamekako donni tiyA dugega do 'chanca igavIsaM // 3 // " [zrAvakavatabhaGgaprakaraNe gA.9 pra.sA. 1329] epA'pi prakramAdihava vyAkhyAyate-anantagektA evaM dvividhatrividhAdayaH paDbhaGgAH sthApyante / teSA gAthA paNNA bhaGgAnAM krameNate vakSyamANA bhedA-uttaravikalpA bhavanti / tathAhi-prathamamekaH sthApyate, tadanantaraM krameNa dvo triko, tata eko dvikaH, tadanu krameNa dvau paTko / iyamatra bhAvanA-prAguktAyAH 1344 SaDbhaGgyAH prathame bhaGge eka eva bhedaH, dvitIyamage uttarabhedAtrayaH, tRtIye'pi zrayaH, caturthe dvau, paJcame paT, paSThe'pi mUlabhaGge uttarabhaGgAH SaDinyevaM SaDbhaGgyAmuttaramaGgakA militA ekaviMzatiritiH / pra. A. sthApanAceyam | 2| 2| 2| 1|| 1 | yogAH iti karaNa kAraNamanovAkAryaruttarabhedAH / / 39, | uttaraguNa sattamao' ti pratipannottaraguNaH | 3 2 1 3 2] 1 karaNAna saptamo bhedaH / | 1| 3| 3 | 2| 6] 6 bhaGgAH zrAvakANAM hi dvidhA niyamo-mUlaguNaviSaya 1aba 1326 tama gAthAyAm / / 2 chaka-iti zrAvakavatamaGga prakaraNe paatthH|| // 50 // 3 ekaviMzatirapi-si. // 4 sthApanA ceyaM-karaNa staramA uttaraguNasatta si. vi. // kAraNa manovAkAya /
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana. sAroddhAre 2366 zrAvaka vratamA gAthA saTIke dvitIyaH khaNDa: uttaguNaviSayazca / tatra mUlabhUtA guNAH mUlaguNA:-paJcANuvratAni, uttarabhUtA guNA uttaraguNAH-trINi aNuvratAni catvAri ca zikSAvratAni / iha ca saMpUrNAsaMpUrNottaraguNabhedamanAtya sAmAnyenaika eva bhedo vivakSitaH / 'avirayao ahamo hoi' ti avirata:-aviratasamyagdRSTiraSTamo bhedaH, tadevamuktAH aSTavidhAH zrAvakAH / atha dvAtriMzadvidhAnAha-'vayamegegaM' ityAdi, ekaikaM sthUlaprANAtipAtaviramaNAdikaM vrataM SaDmividhAbhiH-medaiguNita-tADitaM dvividhatrividhAdikayA pUrvoktayA SaDbhagyA guNitamityarthaH / pratipanottaraguNAviratasamyagdRSTilakSaNabhedadvikamilitaM dvAtriMzadbhavanti / tathAhi-sthUlaprANAtipAtaviratiM SaDbhaGgImadhyAtkazvidAyena bhaGgena gRhNAti, kazcid dvitIyena, kazcit kRtIyena, kazciccaturthena, kavitpazcamena, kazcit SaSThanAta prANAtipAtavirateH SaD maGgAH / evaM mRpAvAdAdattAdAnamaithunaparigraheSvapi pratyekaM SaD bhaGgA vAcyAH, militAca triMzat / __ Avazyake punarevaM triMzadbhaGgAH-yathA kazcitpazcApyaNuvratAni samuditAnyeva gRhNAti / tatra ca dvividhatrividhAdayaH ssddbhedaaH| anyo vratacatuSTayaM gRhNAti tatrApi paT / aparo vratatrayaM tatrApi SaT / anyo vratadvayaM tatrApi SaT / anyastvekamevANuvrataM gRhNAti tatrApi paDeva bhaGgAH / evamete pazca SaTkAstriMzadbhavanti / uttaraguNAviratasahitAstu dvAtriMzat // 23 // evaM tAvadAvazyakaniyuktyabhiprAyeNa kRtA bhaGgaprarUpaNA, sAMprataM pazcatriMzaduttarasaptazatasaGkhthAn zrAvakamedAn pratipipAdayiSubhaMgavatyabhiprAyeNa natrabhaGgImAha-'tinI'tyAdi, yogeSu-karaNakAraNAnumati pra. A 391 // 50
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ nan A ML pravacana. sArodvAre saTIke sbaagt vatabhA dvitIyaH rUpeSu trayastrikAH, trayo dvikAH, traya ekakAca bhavanti krameNa 'sthApyA iti zeSaH / tadadhastAca krameNa trINi dve ekam , trINi dve ekam . trINi dve eka caiva karaNAni-manovAkkAyalakSaNAni sthApyAni bhavantIti padaghaTanA / bhAvArthaH punarayaM-trividhaM trividheneti prathamo bhaGgaH, kazcid gRhI sAyayaM yogaM na karoti na kArayati nAnyaM 'samanujAnIte manasA vacasA kAyena cetyeko maGga iti bhAvaH / trividhaM dvividheneti dvitIyo mUlabhaGgaH / atrosarabhaGgAstrayaH, tathAhi-na karoti na kArayati nAnujAnAti manasA vAcA 1, yadvA manasA kAyena 2, yadvA vacasA kAyena 3 / trividhamekavidheneti tRtIyo bhnggH| atrApyuttarabhaGgAstrayastathAhi-na karoti, na kArayati, nAnujAnIte, manasA 1, yadvA vacasA 2, yahA kAyena 3 / dvividhaM trividheneti caturtho maGgaH, atrApyuttarabhaGgAstrayaH, tathAhi-na karoti na kArayati manasA vacasA kAyena 1 ! yadvA na karoti nAnujAnIte tribhirapi karaNaiH 2 / yadvA na kArayati nAnujAnAti tribhirapi karaNaH 3 / dvividhaM dvividheneti paJcamo bhaGgaH / atra cottarabhedA nava / tathAhi-na karoti na kArayati manasA vacasA 1, yadvA manasA kAyena 2, yadvA kcasA kAyena 3, athavA na karoti nAnujAnIte manasA vacasA 4, yadvA manasA kAyena 5, yadvA vacasA kAyena 6, athavA na kArayati nAnujAnIte manasA vacasA 7, yadvA manasA kAyena 8, yadvA vacasA kAyena 9 / // 507 // pra.A miminaytmya // 50 // 1 prApyante-si. vi. // 2 samanujAnAti-si. vi. bhAvakatratamagAvacUrau ca / 'ho'nupasargAta" si. hai. 3396 draSTavyam // 3 trividhen-si.pi.||
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre sIke dvitIyaH khaNDa: // 508 // dvividhamekavidheneti SaSTho bhaGgaH / atrApyuttarabhedA nava / tathAhi-na karoti na kArayati manamA 1, . 236 dvAre yadvA vacasA 2 yadvA kAyena 3, athavA na karoti nAnujAnIte manasA 4, yadvA vacasA 5, yadvA kAyena zrAvaka6, athavA na kArayati nAnujAnIte manasA 7, yadvA vacasA 8, yadvA kAyena 9 / vratamatA ekavidhaM trividheneti saptamo bhaGgaH / atra cottarabhaGgAstrayaH, tathAhi-na karoti manasA bacamA kAyena gAthA1, yadvA na kArayati tribhirapi karaNaH 2, yadvA nAnujAnIte tribhirapi karaNaH 3 / 1322ekavidhaM dvividhenetyaSTamo bhaGgaH / atra cottaravikalpA nava, tathAhi-na karoti manasA vacasA 1, 1349 yadvA manasA kAyena 2, yadvA vacasA kAyena 3, athavA na kAsyati manasA vacasA 4, yadvA manasA pra. A. kAyena 5. yadvA vacasA kAyena 43; athavA nAnujAnIte manasA vacasA 7, yadvA manasA kAyena 8, yadvA vacasA kAyena 9 // ekavidhaM ekavidheneti navamo mUlabhaGgaH / atrApyuttara vikalpA nava / tathAhi-na karoti manasA 1, yadvA bacamA 2, yadvA kAyena 3; athavA na kArayati manamA 4, yadvA vacasA 5, yadvA kAyena 6, nAnujAnIte manamA 7, yadvA vacamA 8, yadvA kAyeneti 9 / tadevaM mUlabhaGgA nava uttarabhaGgAstu mIlitAH sarvamaGkhathayA ekonapazcAzat / uktaM ca"tivihaMtiviheNa paDhamo tiviha duviheNa bIyao hoi / tivihaM egaviheNaM duvihaM tiviheNa ti cauttho ||shaa 508 // duvihaduviheNa paMcama duvihekkaviheNa cha?o hoi / ekavihaM tiviheNaM duviheNa ya sattamaTTamao // 2 //
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodAre saTIke dvitIyaH // 509 ekkavihekkaviheNaM navamo paDhamami ekabhaGgo u / sesesu timi tinni ya tinni ya nava nava ya taha tinni / / 3 / / nava nava ya hoti kamaso ee sabvevi iguNavatrAmaM // " 236 dvA 'sthApanA-iti karaNa kaarnnaanumtimnovaakkaayaa:| vaarkaayaa| zrAvakananu ca vAkkAyAbhyAM tAvatpratyakSAdipramANata eva / vratabhaGgaH karaNakAraNAnumatayo dRzyante, manamastu tAH kathaM gAthA | | 3 | 3 | 3 | 9| 9| 3 | 9| 9| pratyetalyAH 1, antarvyApAratvena parairanupalakSya- 1322 mANatvAt / ucyate, nirvyApArakAyavacano yadA sAvadyayogakaraNAdi manasA vikalpayati tadA mukhya tayA kAyavacanavanmanasyapi karaNAdIni saMbhavanti / tathAhi-sAvadyayogamenamahaM karomItyevaM yadA manasA pra. A. cintayati tadA karaNam / yadA tu manasA cintayati karotveSa sAvadhaM asAvapi ceGgitajJo'bhiprAyAdeva pravartate tadA kAraNam , yadA punaH sAvadhavyApAra vidhAya manasA cintayati-suSTu kRtamidaM mayA tadA 392 mAnasI anumatiriti / tadevaM sUtrakRnigaditAM navabhaGgI vivRNyadbhirasmAbhiH prasaGgAdekonapazcAzadbhaGgayapi pradarzitA // 24 // karaNa kAraNAnumati 1 sthApanA cAtra-si. vi. // je pratI sthApanAyAm manovAkAyAH ityasti / uttaramakAH 2 iti karaNakAraNAnumati manovAkAyA:-si.vi. nAsti /
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 236 dvAre zrAvakavratamaGga dvitIyaH khaNDaH saMprati prakArAntareNa sUtrakAra evainA 'pratipAdayitumAha-maNe' tyAdi, iha ca prAkRtatvAdvibhaktivyatyayo'vagantavyaH / tataH karaNasya kAraNasyAnumatezca manovAkAyalakSaNaiH 'tribhiH karaNaiH "saha yoge-saMbandhe sati ekadvikatrikayoge-saMbandhe sati ekadvitrikayoge-pratyekamekasaMyogadvikasaMyogacintayA sapta saptakA bhavanti / tathAhi-sthUlahiMsAdikaM na karoti manamA 1, vAcA 2, 'kAyena 3, manasA vAcA 5, manasA kAyena 5, vAcA kAyena manasA vAcA kAyena ca 7 / ete karaNena sapta bhnggaaH| evaM kAraNena saptaH anumatyA sapta / tathA sthalahiMsAdikaM na karoti na kArayati ca manasA 1, vAcA 2. kAyena 3, manasA bAcA 4, manasA kAyena 5, vAcA kAyena 6, manasA vAcA kAyena 7 / ete karaNakAraNAbhyAM sapta bhaGgAH / "evaM karaNAnumatibhyAM sapta kAraNAnumatibhyAmapi sapta karaNakAraNAnumatibhirapi sapta / evaM sapta saptakA mIlitA ekonapazcAzadbhavanti / / 25 // atra sUtrakAraH pUrvoktAyA eva navabhaGgathA uttarabhaGgaprati pAdanapUrva saptacatvAriMzaduttarazatasaGkhyAn maGgakAnAha-'paDhame' ityAdi, 'tinni tiyetyAdigAthoktAnAM navabhaGgIpratipAdakAnAmaGkAnAmadhastAprathame sthAne ekakaH sthApyate, tataH krameNa trayakhikAH, tato dvau navako, tata ekasvikaH, punarapi dvau 13221349 510 // pra. A. 1 pratipAdayannAha-si-saMzo // 2 tulA-zrAvakavratamagAvacariH 5.2 // 3 tribhiH karaNaiH-si. vi. nAsti / | // 510 // 4 sahasaMyoge-saha sambandhe- je. // 5 kAyena c-muH| kAyena yaa-si.| kyen-vi.|| 6 eva kAraNAnumatibhyAmapi sapta, karaNAnumatibhyAM sapta-mu, / / 7 pApAvanasUtra-si.vi. // tthaa-si.vi.|| H334800
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: gros: // 511 // navApI - trividhaM trividhenetyatra prathamabhaGge eka eva vikalpaH sarvaprakAraiH pratyAkhyAtatvAdvikalpAntarAbhAva iti bhAvaH / tadanyeSu punardvitIyatRtIyacaturtheSu trayastrayaH, paJcamapornava nava, saptame trayaH, aSTamana marna nayovetyevaM sarve'pyekonapaJcAzat / ete ca trikAlaviSayatvAtpratyAkhyAnasya kAlatrikeNa - atItAnAgatavartamAnalakSaNena guNitAH saptacatvAriMzaM zataM bhaGgAnAM bhavanti / trikAlaviSayatA cAtItasya nindayA, sAmpratikasya saMvaraNena, anAgatasya ca pratyAkhyAneneti / yadAha "aIyaM nidrAmi paDupapannaM saMvaremi aNAgayaM ca paccakakhAmi " [pakkhImUtre ] ti / 26 || sAmprataM paJcatriMzaduttarasaptazatasaGkhyAn zrAvakamedAnAha- 'paMce 'tyAdi, iha navarizabda 'AnantaryArthaH, 'maa rat' [2/188] ti prAkRtalakSaNavacanAt / Anantarya ca pUrvaktApekSayA / tato'yamarthaHetadeva saptacatvAriMzaM zataM paJcasvapyaNuvrateSu pratyekaM saptacatvAriMzadadhikasya bhaGgazatasya bhAvAtpaJcabhi vaguNitaM saptazatAni paJcatriMzadadhikAni jAnIhi - budhyasva zrAvakavratagrahaNakAle zrAvakANAM paJcANuvratapratipattiprastAve iti // 27 // raat areasvagatAH sa eva pratyAkhyAnapravINa iti darzayannAha - 'soyAla' mityAdi, vizuddhirnAma jIvasya vizuddhikAritvAtpratyAkhyAnamucyate tadviSayaM 'sIyAlaM' ti saptacatvAriMzaduttarabhaGgA - grahaNaprakArarUpANAM zataM yasyopalabdham - arthataH samyakparijJAtaM bhavati sa khalu sa eva pratyAkhyAne niyamavizeSapratipattirUpe kuzalo - niSNAtaH, zeSA- etadvyatiriktAH punarakuzalA anabhijJAH / iha ca yadya1 AnantaryArthaH- si. vi. nAsti // 2 pavasvaNa0 si. vi / / 3 maGgakasya si. vi. // 236 dvAra zrAvaka vratabhaGgaH gAthA 1322 1349 pra. A. 393 ||511||
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamAroddhAre saTIke 236 dvAre zrAvakavratamaGgaH gAthA dvitIyaH pra. A. pyanantaraM pazcatriMzaduttarANi sapta zatAnyabhihitAni tathApi saptacatvAriMzanchatamUlatvAtteSAM mukhyatayA sUtre saptacatvAriMzacchatamevamuktamiti // 28 // ____ atha 'SaDbhaGgayA evottarabhaGgarUpAmekaviMzatibhaGgImAha-'dRvihe tyAdi, iyaM ca prAgvyAkhyAteva / iha ca dvividhatrividhAdinA pUrvamaNitena maGgakanikuAmbena zrAvakAI patrANuvratAdivratasaMhatimaGgakadevakRlikAH sUcitAH, sAzca ekakavataM pratyabhihitayA par3a maGgayA, tathA tathA ekaviMzatimaGgathA, tathA navamaGgayA, tathA ekonapazcAzadbhaGgayA ca niSpadyante / / atha devakulikA ini kaH zabdArthaH1, ucyate, ekAdivatapratibaddhabhaGgakadambakapratipAdakA aGkAH paTTAdipunyastA devakulikAkAratvena pratibhAsanAdevakulikA iti vyapadizyante sarvAsvapi ca devakulikAsu pratyeka trayastrayo rAzayo bhavanti tadyathA-AdI guNyarAziH, madhye guNakArakarAziH, ante cAgatarAzi riti / / 29 / / tatra prathamaM tAvadetAsAmeva devakulikAnA par3abhaGgayAdikrameNa vivakSitavratamaGgakasarvasaGgyArUpAnevaMkArakarAzInAha-'ege' syAdigAthAcatuSkam , ekasmin vrate-sthulaprANAtipAtaviramaNAdike ye dvividhatrividhAdayaH SaDbhaGgAH mUtre-AvazyakaniyuktyAdI zrAvakANAM nirdiSTAH-kathitAmta eva paDbhaGgAH saptaguNAHsaptabhistADitAH SaDyutAya krameNa sarvabhaGgakasaGkhayArAziM janayantIti zeSaH / kathaM punaH paDbhaGgAH saptabhiguNyante ? ityAha-padavRddhayA-mRpAvAdAdyakaikavatavRddhayA, yAvanti vratAni vipazyante tAvatIrvArA guNyante * pamakAnoM-mi. vi. //
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanabAroddhAre zrAvaka saTIka vratabhaGgAH dvatIya 1322 1513 // iti tAtparyam / sthulaM ca nyAyamAzrityaivamucyate yAvatA ekavatabhaGgakarAzeravadhau vyavasthApitatvAdvivakSitavratebhya ekena hInA vArA guNyante iti / iyamatra bhAvanA-- 'ekavate tAvat SaDbhaGgAH, te ca saptabhiguNitA jAtA dvicatvAriMzat , tatra paT kSipyante, jAtA aSTacatvAriMzat , eSA'pi saptamigupyante SaT ca kSipyante, jAtaM 342, atrApi saptamiguNite SaTsu prakSipteSu jAtaM 24.0, punaH saptabhiguNite paTprakSepe ca jAtaM 16806 / evaM saptaguNanapaTaprakSepakrameNa tAvadgantavyaM yAvadekAdazyAM velAyAmAgataM '13841287200 ete cASTacatvAriMzadAdayo dvAdazApyAgatarAzaya uparyadhobhAvena vyavasthApyamAnA arddhadevakulikAkArI bhUmikAmAstRNvantIti khaNDadevakuliketyucyate tadevamuktA SaDmaGgIpratibaddhA khaNDadevakulikA // 30 // ekaviMzatimaGgayAdikhaNDadevakulikA apyevameva bhAvanIyAH / kevalamekaviMzatibhaGgIpakSe ekaviMzatisvadhI vyavasthApya vAraMvAra dvAviMzatyA guNyante, ekaviMzatistu prakSipyate yAyadekAdazavelAyo dvAdazavratabhasarvasaGkhyAyAmAgataM 112855002631046215 / 31 // navamaGgIpakSe'pyevam , nabaramavadhau nagha, te ca vAraMvAraM dazabhiguNyante nava ca prakSipyante yAvadekAdazyAM vArAyAM sarvavratamAnasarvasaGkhyAyAmAgataM 999999999999 // 32 // ekonapazcAzadbhaGgIpakSe punaravadhAvekonapazcAzat , sA ca vAraMvAraM pazcAzatA guNyate ekonapaJcAzazva 1tulA-dharmasaMgrahavRttiHbhA.11.56, bhAvanatamaGgAvacariH pa. 4 // 2 eSA spt-si.vi.|| 3 ekAdazyAM vejJAyAM tu 134128720. bhavati, 13841287202 tu uttaraguNAviratisaMyuktA madhanti / / 4 mi.vi. prastho:-198550002621044215 iti / / pra. A. 393 // 513 //
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre maTIke 236 dvAre zrAvakavratamagAH gAthA dvittIyaH khaNDa: // 514 // pra.A. prakSipyante, yAvadekAdazyA vArAyAM sarvavratabhaGgakasaGkhayAyAmAgatam '244140624999999999999 / akSarArthastu sugama eveti / tathA saptacatvAriMzacchatabhaGgapakSe'pyevam , navaraM tatra saptacatvAriMzacchatabhavadhau vyavasthApyate / vAraMvAramaSTa catvAriMzacchatena guNyate saptacatvAriMzacchataM ca pramipyate yAyadekAdazyAM calAyAbhAgatam 110443. 607719611533356957695 / uktaM caA"sIyAlaM maGgasayaM vayavuDa yAlamayaguNa kArDa / sIyAlamaeNa juyaM sambaggaM jANa bhaGgANaM // 1 // " ___ tadevaM pratipAditAH paJcApi khaNDadevakulikAH / sAmprataM saMpUrNa devakulikAnAmavasaraH / tatra ca prativratamekaikadevakulikAsadbhAvena paDabhanayAdiSu pratyekaM dvAdaza dvAdaza devakulikAH prAdurbhavanti // 33 // tAsu ca sarvAsvapyulyamAnAsu mahAn granthavistaro bhavatItyato digmAtrapradarzanAya SaDbhaGgayAmeva dvAdazI devakulikAmabhidhitsurekakadvikAdisaMyogasUcakaguNakArakarAzisamAnayanopAyamAha- 'egAI' tyAdi, 'egAI egattarati yAvatpramANAnAM padAnAmekakadvikAdisaMyogAH samAnetumiSyante tAvatpramANA eva ekAdaya ekottasyA vRddhayA uparyu pari krameNa sthApyante / iha ca dvAdazAnAM vratAnAM saMyogAH samAnetavyAH, tata ekAdayo dvAdaza yAvanyasanIyAH / sthApanA-11:- -- tataH 'patteyapayaMmiti pratyeka ekaikasmin pade - 'uvari' ti prakSepAGkoparisthite 'pakkhevotti adhastanAGkasya prakSepaH kAryaH / adhastanAGkastu tathaiva 1je.si.vi. pratiSu 24140224999999999999 iti / A saptacatvAriMzaM bhaGgazataM vrata vRddhASTacatvAriMzataguNaM kRtvA / saptacatvAriMzacchatena yutaM sarvAya jAnIhi mnggaanaam||1|| // 514 // N . TOO PACKERARAGAON
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana - sArodvAre saTIke dvitIya: // 515 // triyate, kathaM prakSepaH kAryaH 1 ityAha- 'ekkekkahANi 'tti ekaikasyoparitanAGkasya hAniH- varjanaM yathA bhavati tathA kSepe 2 uparitano'Gko'dhastanAGkakSeparahitaH kArya iti bhAvaH / 'avasAnasaMkhyA huti saMyoga' ti avasAnakrameNa sarvAGkaprakSepaparisamAptirUpe ye aGkAH kramazastatsaGkhyAH- tatpramANAH saMyogAekadvigyAdipadamIlanarUpA bhavanti / iyamatra bhAvanA - prathamamekAdidvAdazAntA UrdhvAyatA paGktiH sthApyA / tata ekako dvike kSipyate, jAtAstrayaH / te ca triSu kSipyante jAtAH SaT / te ca catuSke kSipyante, jAtA daza / te ca pazcake kSipyante, jAtA pazcadaza / te ca paTake jAtA ekaviMzatiH / sA ca saptake jAtA aSTAviMzatiH / sA cASTake jAtA patriMzat sA ca nava jAtA paJcacatvAriMzat, sAca dazake jAtA paJcapaJcAzat sA ca ekAdaze kSipyate jAtA paTSaSTiH / eSA ca noparisthe dvAdazake kSipyate, kiMtu dvAdazakastadavastha eva dhriyate / 'ekkerkahANi' ti vacanAt iti prathamaprakSepaH / } punazcaikakatri ke kSipyate, jAtAvatvAraH / te ca SaTke kSipyante, jAtA daza / te ca dazake jAtA viMzatiH / sA ca paJcadazake jAtA pazcatriMzat / sA caikaviMzato jAtA SaTpaJcAzat / sA cASTAviMzatau jAtA caturazItiH / sA ca 'SatriMzati jAtaM viMzatyuttaraM zatam / tacca paJcacatvAriMzati jAtaM paJcapaSTayadhikaM zatam / tadapi pazcapaJcAzati prakSipyate, jAtaM viMzatyuttaraM zatadvayam / etaccoparisthitaSaTpaSTau na kSipyate / 'ekkekahANi' ti vacanAt iti dvitIyaH kSepaH / 3. 1 SaDaviMzatI-mu. // 2 nikSipyate-si. vi0 / / 236 dvAra zrAvaka vratabhaGgAH gAthA 1322 49 pra. A. 394 / / 515 / /
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: // 516 // evaM ca vAraMvAraM caramamakaM varjayitvopayupari tAvadakAH prakSeptavyA yAvadekAdazaH kSepaH / ekakasvantyatvAnna kutrApi kSipyate iti dvAdazasya kSepasyAsaMbhavaH / sthApanAtadevaM ekakasaMyogA dvAdaza, dvikasaMyogAH SaT-12 zrAvaka paSTiH, trikasaMyogA dve zate viMzatyuttare, catuSkasaMyogA-1166 zratvArizatAni pazcanavatyadhikAni, paJcakasaMyogAH sapta || gAthA 132 zatAni dvinavatyadhikAni, paTakasaMyogA nava zatAni 36.120/330/712 84210462/124/ caturvizatyadhikAni, saptakasaMyogAH sapta zatAni dvina- 6RNVI [252462/712 vatyadhikAni, aSTakamayogAzcatvAri zatAni pazcanava-1515 35 / 70 1622101330/165/ pra. A 15684120 125/220 / tyuttarANi, navakasaMyogA dve zate viMzatyuttare, dazaka 36/10/15 21 / 28 | 36 | 45 | MEE. II 394 saMyogAH paTpaSTiH, ekAdazasaMyogAdvAdaza, dvAdazaka-| | saMyogaH punareka eveti // 34 // ____ athavA prakArAntareNa saMyogasaGkhyAparijJAnopAyamAha- 'ahave' tyAdi, athavA padAni-vivakSitavratalakSaNAni paTTikAdau sthApayitvA 'akSAn gRhItvA krameNa cAraNAM kuryAt / tata ekadvikAdisaMyogaviSaye bhaGgAH samutpadyante / teSAM saGkhathA kartavyA / iha ca yadyapi dvAdazI devakulikA vaktumupakrAntA tathApi lAghavArtha pazcANuvratAnyevAzritya bhAvanA'bhidhIyate / tatra paJcAnAM padAnAmekasaMyoge ekaikacAraNayA pazca bhaGgAH / dvikasaMyoge daza / te caiva-prathamadvitIya-prathamatRtIya-prathamacaturtha-prathamapaJcamacAraNayA catvAraH 1 matAna -si. vi.|| 78 1111111 MADARA
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTike dvitIyaH khaNDa: // 517 // dvitIyatRtIya- dvitIyacaturtha- dvitIyapazca macAraNayA trayaH; tRtIyacaturtha tRtIyapaJca macAraNayA dvau; caturthapaJcamacAraNA tvekaH sarve daza / tathA triyoge'pi daza / te caivaM prathamadvitIyatRtIya- prathamadvitIyacaturtha - prathamadvitIyapazcamaprathamatRtIyacaturtha - prathamatRtIya paJcama-prathamacaturthapaJca macAraNayA paT dvitIyatRtIya caturtha-dvitIyatRtIyapaJcamadvitIyacaturthapaJca macAraNayA trayaH / tRtIyacaturthapaJca macAraNayA tvekaH / sarve daza / catuHsaMyoge paJca, te caivaM prathama dvitIya tRtIya caturthacAraNayA ekaH, prathamadvitIyatRtIyapaJca macAraNayA dvitIyaH, prathamadvitIyacaturthapaJca macAraNayA tRtIyaH, prathamatRtIyacaturthapaJca macAraNayA caturthaH, dvitIyatRtIyacaturthapaJca macAraNA tu paJcamaH / paJcakayoge punazvAraNAyA asaMbhavAdeka eva bhaGga iti // 35 // evaM sarvatrApi cAraNA karaNIyA / atha sUtrakAraH sAcAdeva dvAdazyA devakulikAyAH krameNaguNakArakarA zInAha - 'bArase tyAdi gAthAdvayam, dvAdaza SaTSaSTiviMzatyadhike dve zate, 'paMca nava cararo' ti pazca nava catvArazca gaNitavyavasthAvazato vyutkrameNa sthApyante, tato bhavanti pazJcanavatyuttarANi catvAri zatAni, evamagre'pi / 'do nava satta ya'tti dvinavatyadhikAni sapta zatAni / 'cau donni nava ya' tti caturviMzatyuttarANi nava zatAni / 'do nava ya 'satteva' ti dvinavatyadhikAni sapta zatAni / paNa nava ro' si paJcanavatyuttarANi catvAri zatAni / viMzatyuttare dve zate SaTSaSTirdvAdaza ekazcetyete rAzayaH sarvepAmapi zrAvakabhaGgAnAM SaTpaTtriMzadAdirUpANAM guNyarAzInAM yathAkramaM guNakArA bhavanti / sarvagrahaNaM 1 sattevayati si. vi. // 236 dvAre zrAvaka vratabhaGgAH gAthA 1322 1349 pra. a. 395 / / 517 //
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre maTIke gAthA dvitIyaH // 518 // cedaM jJApayati-na SaDbhaGgayAmeva kevalAyAmete guNakArAH, kityekaviMzatibhaGgayAdiSvapi, guNakArakarAzIna |236 dvAre sarvatrApyekasvarUpatvAt // 36 // 37 // zrAvakaidAnI dvAdazyA evaM devakulikAyAH krameNa guNyarAzInAha-'chacceva yetyAdigAthAcatuSkam , vanabhaGgAH paDeva patriMzat "solasa durga ceva' tti dvezane poDazottare 216, 'channava dugekkaM' ti ekamahasra pAtyadhika isa sa sa satta satta ya' ni sapta mahamrAH sapta zanAni paTamamanya 1322. dhikAni 7773, 'chapannachachahichacau' ti paTcatvAriMzatmahasrANi SaT zatAni paTpaJcAzadadhikAni 1349 46656, 'cha?' ti AdyaSaTakApekSayA SaSThe sthAne ityarthaH, 'chattIsA navanauI sattAcIsA ya' tti dve lajhe ekonAzItiH mahamrA natra zatAni SaTtriMzacceti 276636, 'solasa channa uI satta ya solasa pra.A. bhaMga' ti solatti-poDaza lajhA: ekonAzItiH sahasrANi SaT zatAni SoDaza maGgAnaSTamasthAne vijAnIhi avabudhyastra '1676613 / 'channauI chAvattari sana dusunneke' ti ekA koTiH saptasaptatiH sahasrAH paT zatAni 'paNNavatizca 10077666 'bhavanti navame sthAne 'chAhattari igasaSThI chAyAlA sunna chucceSa' ti SaT koTyazcatasro lakSAH SaTkSaSTiH sahasrAH zatamekaM SaTsaptatizceti 60466176, 'chappanna sunna sasta ya nava sattAvIsa saha ya chattIsati patriMzatkoTayaH saptaviMzatirlakSAH saptanavatiH sahasrAH paTupazcAzanveti, 362767056 / 'chattIsA tevIsA ahattarI chahasarIgavIsa' ti ra so durga-maH // 2si. . pratyoH 16641-vi|| 3 paNNavatiya manamti navame gyAne 10:40696-. // // 51 // KAR MARNER anvaad Hits
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..-- - - zrAvakavratabhaGgA gAthA 1322 dve koTIzate saptadaza koTayaH saptapaSTilakSAH dvayazItiH sahasrAstrINi zatAni patriMzadadhikAni 2176. 782336 / pravacanasArodvAre ___ eteSAM ca rAzInAmAnayanopAyo yathA-AdyAH SaT paDbhiguNyante jAtAH SaTtriMzat , sApi paDmi guNyate jAte dve zate SoDazottare, evaM vAraMvAraM tAvat SabhiguNanaM vidheyaM yAvad dvAdazApi guNyarAzayaH saTIke saMpUrNAH saMpadyante iti / 'eta eva par3a devakulikAH patriMzadAdayo dvAdaza guNyarAzayaH kramazo dvAdazapadapaSTiprabhRtibhirdAdazamiguNakArakarAzibhiguNitA AgatarAzayo bhavanti / 'uktaM ca paDhamavae bhagA chaha chAI guNiyA ya vArasavi ThANA / saMjogehi ya guNiyA sAvayavayabhaMgayA hu~ti // 1 // " // 519 // // iha ca sUtrakAraNAgatarAzayovistarabhayAnoktAH, vayaM tu vineyAnugrahAya gAthAbhirupadarzayAmaH, 'yathA bAhattari 1 chAhattari tevIsA 2 sunna du paNa sIyAlA 3 vIsA panarasa causahi 4du nava paNasIi panara cha ya // 1 // coyAlasayaM dasa ekatIsa cau 6 bAra ti nava sayarI ya / haga dudu 7 vIsA nava nava cAlIsA ega teyaasii8||2|| vIsa igatIsa nava sayari ega bAvIsa 9 sola chassatta sunna nava nava tini ya 10 dasamami ThANami // 3 // bAhattari chAyAlA chappana tiSpanna ti cau 11 chattIsA / tevIsA aihattari chahattari ekavIsA yaM 12 // 4 // gAthAcatuSTayasyApyathaH prAgvadavaseyaH / tadevamuktA guNyaguNakArakAgatarAbhitrayapradarzanena dvAdazI devakulikA / etadanusAreNAproktA anyA adhyekAdaza devakulikAH svayamabhyuhyAH / yathA ca SaDbhaGgayAM 1 te tata eva-vi. / tata eva si. // 2 uktaM pa-si. vi. nAsti || 3 yathA-mu. nAsti / etadanusAreNa prAktanyo bhAye-si.pi. . pra. A. H m mmmmthan andinidinusinnomiyamarinanimirmireviewsMINIMIRRORIS T OTR
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 236 dvAre zrAvakavratabhaGgAH gAthA 1322. 1349 dvitIyaH // 52 // pra. A. dvAdaza devakulikAH evamekaviMzatinavaikonapazcAzatsaptacatvAriMzazatabhaGgapakSe'pyanayA dizA pratyekaM dvAdaza dvAdaza devakulikAH samavaseyAH / sarvasaMkhyayA ca paSTidevakulikA bhavantIti / sarvAsAmapyAsA devakulikAnA sthApanA bahuzrutasUrisUtritebhyaH paTebhyaH pratipattavyAH, bhAvArthastu purastAdvayaktIkariSyate // 38-41 // atha 'duvihaM tivihAiNa'hA hoti' ti yatpUrvamuktaM tadvivRNvannAha-'duvihe' tyAdigAthAdvayaM, etaca prAgeva vyAkhyAtam // 42 // 43 // idAnImaSTottarASTazatAdhikaSoDazasahasrasaMkhyAna zrAvakabhedAnabhidhinsuH paJcANavatadevakulikApratipAdanAya prathamamekAdisaMyogaparimANapradarzanaparAn guNakArakarAzInAha-'paMcapahamityAdi, paJcAnAmaNavratAnAmekakadvitrikacatuSkapazcakaizcintyamAnAnA yathAsaMkhyena pazca daza daza paJcaikazcetyevaM saMyogA jJAtavyAH, ayamarthaH-pazcAnAmaNuvratAnAmekakasaMyogAH paJca, dvikasaMyogA daza, trikasaMyogA api daza catuSkasaMyogAH pazca, paJcakasaMyogastveka eveti / ete ca saMyogA 'egAI eguttare'tyAdinA karaNenAkSasaMcAraNayA vA smaanetvyaa| bhAvanA tu prAgeva 'pradarzitA // 44 // atha paJcamadevakulikAyA 'guNyarAzI nAha-'chacceve'tyAdi; Adau paDeva, tataH SaTtriMzat , 'soladugaM ceva' ti dve zate SoDazottare, 'nava duga eka' miti dvAdaza zatAni paNNavatyadhikAni, 'cha satta satta satta ya' ti saptasahasrAH sapta zatAni SaTsaptatyuttarANi, paJcAnAmapi vratAnAmametadguNanasya-tADanasya pada-sthAnam , guNyarAzayaH ityarthaH // 45 // idAnImaSTottarazatA0 mu.|| 2 darzitA-si. vi.] 3 guNarA. si. vi.|| // 520 // 2-53 .. ... ..: PICIAlterEELLOs.
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana naroddhAre Toke dvatIya: iNDa: / 521 / / atha paJcamadevakulikAyA evAgatarAzInAha - 'vaye' tyA digAthAtrayam, vratasaMbandhinAmekaka saMyogAnAM paJcAnAM triMzadbhaGgA bhavanti / dvikasaMyogAnAM dazAnAmapi trINi zatAni SaSTyadhikAni bhavanti / trikasaMyogAnAM dazAnAmekaviMzatirbhaGgazatAni SaSTyadhikAni-paSTayadhikazatottare dve sahasra ityarthaH / catu:saMyogapaJca paJcAnAM catuSkasaMyogAnAM catuHSaSTiH zatAnyazItyuttarANi bhavanti, paJcake - paJcakasaMyoge punaH saptasaptatiH zatAni SaTsaptatyuttarANi bhaGgAnAM bhavanti / iyamatra bhAvanA - kazvitsthUlaprANAtipAtaviramaNAdIni paJcANutratAni pratipadyate / tatra kila paJcaikasaMyogAH, ekaikasmiMzva ekaka saMyoge dvividhatrividhAdayaH Sad SaDbhaGgA bhavanti / tataH SaT paJcabhiguoyante jAtAstrizat / etAvantaH paJcAnAM vratAnAmekakasaMyoge bhaGgAH, tathA ekaikasmin dviksaMyoge paTtriMzat patriMzaGkhaGgAH / tathAhi prANAtipAtayata saMbandhI dvividhatrividhalakSaNaH prathamo bhaGgako'vasthito mRSAvAdasatkAn SaDbhaGgAn labhate / evaM prANAtipAtavratasaMbandhI dvivivadvividhalakSaNo dvitIyo'pi maGgakosafsthito mRSAvAdasatkAn SaDbhaGgAn labhate / evaM prANAtipAtavatasaMbandhI dvividhaikavidha lakSaNastRtIyo'pi bhaGgaH ekavitrividhalakSaNacaturtho'pi ekavidha dvividhalakSaNaH paJcamo'pi ekavidhaikavidhalakSaNaH SaSTho'pi bhaGgako'vasthitaH, evaM mRSAvAdasatkAn SaT padmaGgAn pratyekaM labhate / tatazca paT SaDbhirguNitAH SaTUtriMzat / daza cAtra dvisaMyogA bhavantItyataH SaTtriMzaddazabhiguNyante, jAtAni trINi zatAni SaSyadhikAni / etAyantaH paJcAnAM vratAnAM dviksaMyoge bhaGgAH / 1. 0saMyogAMnAM triMzadumaGgAnAM si. vi. // 2 catuHpaJcasaMyogaviSi // 3 tathA si. vi. // 4 SaDmaGgAn si. vi. // 236 dvAre zrAvaka vratabhaGgA gAthA 1322 49 pra. A. 396 / / 521 //
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 236 dvAre paar'vratabhaGgAH gAthA 1322 bhaGgAmilApazcaiva-sthUlaprANAtipAtaM pratyAkhyAti dvividhaM trividhena sthUlamRSAvAdamapi dvividhaM pravacana- trividhena 1, sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena, sthUlamRzAvAda tu vividha dvividhena 2, sthUlaprANAtipAtaM saaroddhaare| dvividhaM trividhena, sthUlamRpAvAdaM tu dvividhamekavidhena 3, sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena, sthUlamRpAsaTIke vAdaM tvekavidhaM trividhena 4, sthUlaprANAtipAtaM dvividhaM trividhena, sthUlamRSAvAdaM svekavidhaM dvividhena 5, sthUlaprANAnipAtaM dvividhaM trividhena sthUlamRpAvAdaM punarekavidhamekavidhena 6 / dvitIyaH khaNDa: evaM sthUlAdattAdAnapaithunaparigraheSvapi pratyeka SaT paDbhaGgAH sarve'pi militAzcaturvizatiH / ete ca dvividhatrividhalakSaNaM prANAtipAtaprathamabhaGgamamuJcatA labdhAH / evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSTheSvapi prANAtipAtabhaGgeSu caturvizatizcaturvizatirbhaGgA bhavanti / ete sarve'pi catuzcatvAriMzaduttaraM zatam / tathA sthUlamRpAvAdaM pratyAkhyAti dvividhaM trividhena, sthalAdattAdAnamapi dvividhaM trividhenaH sthUlamRpAvAdaM dvividhaM trividhena, sthUlAdattAdAnaM tu dvividhaM dvividhena / evaM pUrvakrameNa SaDbhaGgA jJeyAH / evaM maithunaparagraheSvapi pratyeka paTa SaDbhaGgAH / sarve'pyaSTAdaza / ete ca mRpAvAdaprathamabhaGgamamuJcatA labdhAH / evaM dvitIyAdiSvapyaSTAdaza 2 bhavanti / militAzcASTotaraM zatam / tathA sthUlAdattAdAnaM sthUlamaithunaM ca pratyAkhyAti dvividhaM trividhena, sthUlAdattAdAnaM dvividhaM trividhena, 'sthUlamaithunaM tu dvividhaM dvividhena / evaM pUrvakrameNa SaD bhaGgA jJeyAH / evaM maithunaparigraheSvapi paD bhaGgAH, sarve'pi dvAdaza / ete ca sthUlAdattAdAnaprathamabhaGgakamamuJcatA labdhAH / evaM dvitIyAdiSvapi dvAdaza dvAdaza bhavanti / militAthA dvaaspttiH| 1 sthUlamaithunaM tu dvividhaM dvividhana-si. vi. nAsti / ||522 // C
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH | sbaant vratamaGga gAthA 1322 523 // tazAszulazana glaerigaI / pratyAkhyAti dvividhaM trividhena, sthUlamaithunaM dvividhaM trividhena, sthUlaparigrahaM tu dvividhaM dvividhena evaM pUrvakrameNa SaD bhaGgAH, ete ca sthUlamaithunaprathamabhaGgakamamuzcatA labdhAH / evaM dvitIyAdiSvapi pratyekaM SaT paDbhavanti, militAzca patriMzat / ete ca mUlAdArabhya sarve'pi catuzcatvAriMzaM zatam , aSTottaraM zatam , dvAsaptatiH, vizacca militAstrINi zatAni paSTayadhikAni bhavantIti / evaM trikasaMyogAdiSyapi bhaGgAmilApaH kAryaH / vistarabhayAcca neha pradarzyate / tathA ekaikasmistrikasaM yoge poDazottaraM zatadvayaM pratyeka 'bhaGgAnAM bhavanti / tathAhi-bhRpAvAdasaMbandhI prathamo bhaGgo'vasthito'dattAdAnasatkAnapaDbhaGgAn labhate / evaM dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSThA api paDbhagAn labhante / tato'trApi SaTtriMzad bhaGgAH / te ca prANAtipAtaprathamabhaGgakena labdhAH / evaM dvitIyatRtIyacaturthapazcamaSaSTherapi prANAtipAtasaMbandhibhibhaGgaH patriMzat ghaTviMzalabdhAH / patriMzatazca padmiguNane dve zate poDazottare / atra ca trikasaMyogA daza bhavanti / tato dve zate poDazottare dazabhiguNyete jAtAnyekaviMzatiH zatAni ssssttydhikaani| etAvantaH pazcAnAM vratAnAM trikasaMyoge bhnggaaH| tathA ekakasmina catuSkarmayoge dvAdaza zatAni SaNNavatyadhikAni pratyekaM bhaGgAnAM bhavanti / tathAhi-adattAdAnasaMbandhI prathamo bhaGgo'vasthito maithunavratasatkAn paDbhaGgAn labhate / evaM dvitIyatRtIya- caturthapaJcamaSaSThA api paD bhaGgAn labhante / jAtAH SaTtriMzad bhaGgAH / te ca mRpAvAdaprathamabhaGgakena lbdhaaH| evaM dvinIyatRtIyacaturthapazcamaSaSThairapi mRpAvAdabhaGgaH patriMzat patriMzalabdhAH, jAte dve zate SoDazotare / ete ca prANAtipAtamaGgakaiH pabhirapi pratyekaM prApyante / jAtAni 1296 / catuSkasaMyogAzcAtra paJca, 1 bhaGgAnA-si. vi. nAsti // 2 dazamirguNyate-mi. vi.|| [pra.A. . // 23 //
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 524 // tato dvAdazazatAni paNNavatyadhikAni paJcabhirguNyante jAtAni catuHSaSTizatAnyazItyadhikAni etAvantaH pazcAnAM vratAnAM catuSkasaMyoge bhaGgAH / tathA paJcasaMyoge maithunavratasaMbandhinaH prathamAdyAH SaDapi maGgAH pratyekaM parigrahasatkAn paT padmaGgAn labhante / jAtam 36 / sA ca patriMzat adattAdAnabhaGgaiH padbhirapi pratyekaM prApyate, jAtam 516 / ete ca dve zate poDazocare mRSAvAdabhaGgaiH SaDbhirapi pratyekaM prApyate, jAtam 1266 / etAni ca dvAdaza zatAni paNNavatyadhikAni prANAtipAtavratasaMbandhibhiH padbhirapi bhaGgaH pratyekaM prApyante jAtAni 7776 / eka eva cAtra paJcakasaMyogaH, tataH saptasaptatizatAni padmappratyuttarANi ekena guNyante, 'ekena guNita gugyAzeSTa dUdhabhAvAtsaptasaptatizatAni SaTsaptatyadhikAnItyavasthitaiva saGkhyAjAtA / etAvantaH paJcAnAM vratAnAM paJcakasaMyoge bhaGgAH / T vratayantrakasthApanA ceyam, tadevaM guNakArakaguNyAgatarAzitrikeNa niSpannA paripUrNA pazcamI devakulikA / etadanusAreNa sarvAsAmapi devakulikAnA 'niSpattinipuNena svayamavaseyA / 'uttaraguNaavirayameliyANAjANAhi savvaggaM' ti pratipaznottaraguNAviratasamyagdRSTilakSaNa medadvayImilitAnAmanantaroktAnAM viMzatbhRtInAM bhaGgA sarvAgraM sarvasaGkhyAM jAnIhi // 46 // 47 // 48 // 23 23 21 13 etadevAha - 'solase 'tyAdi, poDaza sahasrA aSTau zatAnyaSTAdhikAni bhavanti 16808 / eSaH - 'pUrvokto vratAnAM paJcAnAM piMDArtha:-sarva samudAyasaGkhyAsvarUpaH / 12 " 1 niSpatirnipuNatvena - mu / vizeSArthaM draSTavyaH dharmasamabhASAntaramanthaH pU. 167 saH / 2- 16805-mu, nAsti // 3 pUrvoktAnAM si. vi. / / Tt 216 10 1246 7771 prA 10 6. 2160 94850 7776 pa 212125 21 13 13 13 +3 12 12/12 3 15 31 11 " 236 dvAre zrAvaka vrata bhaGgAH gAthA 1322 1349 pra.A. 398 // 524||
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mu mbai pravacana- sArodvAre saTIke zrAvakavratamaGgAH gAthA 1350 dvitIyaH khaNDa: darzanAdayastu pratimA-abhigrahavizeSAH, na punarjatAni, tAmyo vratAnAM vibhinnasvarUpatvAditi bhAvaH / ete ca zrAvakANA medAH paJcaivANavratAnyAzrityoktAH, dvAdazavattavivakSayA tu bhUyastarA api bhedA mavanti // 49 // tathA cAha terasakoDisayAI ghulasIijuyAI pArasa ya lakavA / sattAsoI sahassA do ya sayA taha 'duraggAya // 50 // [zrAvakavatamaGga pra. gA.40] 'terase'tyAdi, prayodaza koTizatAni caturazItikoTayo dvAdaza lakSAH saptAzItisahasrANi de zate dvaya ttaraM 13841287202, etAca SaDbhaGgIpratibaddhAyA dvAdazyA devakulikAyAH samAgatasarvarAzisaMpiNDanena uttaraguNAviratarUpabhedadvayaprakSepeNa ca bhavatIti / ete ca sarve'pi zrAvakANAmeva vratamanA iDa prtipaaditaaH| __sAdhUnAM punaH saptaviMzatireva maGgA bhavanti / tathAhi-yana karoti tanmanasA vacasA kAyena / evaM na kArayatyapi manasA vAcA kAyena / evaM na samanujAnIte manasA vacasA kAyenetyevaM vartamAne kAle nava mAH / evamatIte'pi nava / bhaviSyatyapi navetyecaM saptaviMzatiH / Aha ca bhASyakRtD"karaNatigeNekekkaM kAlatie tighaNasaMkhiyamisINaM / savvaMti omahiyaM sIyAlasayaM puNa gihINaM // 1 // pra. A. 398 // 52 // 1duruttaay-mu.|| karaNatrikeNekaikaM (yoga) kAlatrikeNa nidhanasAyamRSINAma / samiti yato grahIta sAtapatvAriMza zasaM punahiNAm / / (34343-27)
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke paapsthaanaa| gAthA dvitIyaH // 526 // .. aba na karomi na kArayAmItyAdikamekaikaM yogaM manaHprabhRtinA karaNatrayeNa saha kAlatrike cArayet / tatazca trayANAM yo dhanaH-saptaviMzatilakSaNastatsaGkhyaiva-bhaGgakasaGkhyAmAzritya tatsaGkhyApramANamRSINAsAdhUnAmavabudhyeteti zeSaH / kasmAdityAha-yataH sarvasAvadhayoga pratyAkhyAmIti sAdhubhiH pratyAkhyAnaM gRhItam , tatastatpratyAkhyAnabhaGgakAnAmetatsayApramANatA / asarvasAvadyayogapratyAkhyAyinA punagRhiNa pratyAkhyAnasya saptacatvAriMzaduttaraM bhaGgakazataM vijJeyamiti // 50 // 236 / / / adhunA 'aTThArasa 'pAvaThANagAI" ti saptatriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha savvaM pANAivAyaM 1 aliya 2 madattaM 3 ca mehaNaM savvaM / / savvaM pariggahaM 5 taha rAIbhattaM ca 'vosirimo // 51 // savvaM kohaM 7 mANaM 8 mAyaM 9 lohaM 10 ca rAga 11 dose 12 ya / kalaha 13 abbhakkhANaM 14 pesunnaM 15 paraparIvAyaM 16 // 52 // mAyAmosaM 17 micchAdasaNasallaM 18 taheva 'vosirimo| aMtimaUsAsaMmi dehapi jiNAipaccakkhaM // 53 // sarva-maprabhedaM prANiAtipAtam 1, tathA sarvamalIkaM-mRSAvAdam 2, tathA sarvamadattam-adattAdAnam 3, tathA sarva maithunam 4, tathA sarva parigraham , 5, tathA sarva rAtribhaktaM ca-rajanibhojanam 6, vyutsRjAmaH1 pAvaThANAIti-si. // 2 pANavAyaM-mu. // 3 bosarimo-mu. // 4 vosarimo-mu. posiraamo-si.|| pra. A. |398 || // 526 IAS BETHEATREEMinuddroid
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 237 dvAre aSTAdaza pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH pApa pariharAmaH / tathA sarva krodhaM 7 mAnaM . mA. lobhana 10 gAgaDe pau ca 11.12 tathA kalaham 13 abhyAkhyAnaM 14 paizUnyaM 15 paraparivAdaM 16 mAyAmRSA 17 mithyAtvadarzanazalyaM ca 18 tathaiva saprabhedaM vyutsRjAmaH / etAnyaSTAdaza pApahetUni sthAnakAni pApasthAnakAni / na kevalametAnyeva, kiMtu antime ucchavAse, paralokagamanasamaye ityarthaH, dehamapi nijaM zarIramiti vyutsRjAmaH, tatrApi mamatvamocanAda jinAdipratyakSa--tIrthakarasiddhAdInAM samakSamiti / taMtra prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigraharAtribhaktakrodhamAnamAyAlomAH pratItAH / tathA rAgaH-anabhivyaktamAyAlobhalakSaNasvabhAvabhedamabhiSvaGgamAtram , 'doso' tti dveSaNaM dveSaH, dUSaNaM vA doSaH, sa cAnabhivyaktakrodhamAna lakSaNabhedasvabhAvo'prItimAtram / kalaho-rATI, abhyAkhyAnaM-prakaTamasahopAropaNam , paizUnya-pizunakarma pracchannaM sadasadoSAvirbhAvanam / tathA pareSAM parivAdaH paraparivAdo.. vikathanamityarthaH, tathA mAyA ca-nikatiH, mRSA ca-mRpAvAdaH, mAyayA vA saha mRSA mAyAmRpA prAkRtavAnmAyAmosaM mAyAmusa vA doSadvayayogam' idaM ca 'mAnamRSAdidoSasaMyogopalakSaNam , vezAntarakaraNena lokapratAraNamityanye / tathA mithyAdarzana--viparyastA dRSTiH tadeva tomarAdizalyamitra zalyaM duHkhahetutvAnmithyAdarzanazalyamiti / - sthAnAGge ca rAtribhojanaM pApasthAnamadhye na paThitaM kiMtu paraparivAdAgrato'ratiraptiH / tasya cAyamarthaH-aratizca-tanmohanIyodayajazcittavikAra udvegalakSaNaH, ratizca-tathAvidhAnandarUpA, aratirati10-si. vi.||2maanmRpaadhisNyogossoplkssnnN-si.vi.|| sthAnAni gAthA | 1351-3 // 527 // pra.A. 527 // Manakasa Neerintentimanawwanmmmmm mAlAlA
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Assespon pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH d immmmmmmmmmmmmmmm // 528 // rityekameva vivakSitam / yataH vacana viSaye yA ratistAmeva viSayAntarApekSayA'rati vyapadizanti / eva. 1238 dvAre maratimeva ratimityaupacArikamekatvamanayorastIti / tathA rAgapadasthAne pijja padaM ca paThanti, tatra va priya. muniguNA sya bhAvaH karma vA prema, arthastu rAgapadavAcya eveti // 51 // 52 // 53 // 237|| gAthA. idAnIM "muNiguNa sattAvIsaM tyaSTatriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha chadhdhaya chakAyarakkhA pacidiyalohaniggaho khaMtI / AnatisuddhI paDilehaNAikaraNe visuddhI ya // 54 // saMjamajoe jumsaya akusalamaNavayaNakAyasaMroho / pra. A. sIyAipIrasahaNaM maraNaMtuSasaggasahaNaM ca // 55 // SaT vratAni-prANAtipAtaviramaNAdIni rajanibhojanaparyavasAnAni, paNNAM kAyAnA-pRthivyAdi. trasAntAnAM rakSA-saMghaTTaparitApAdiparihAreNa samyaganupAlanam , paJcAnAmindriyANA-zrotrAdInAM nigrahoniyantraNam , iSTetareSu zabdAdiSu rAgadveSAkaraNamityarthaH, lobhasya ca nigraho-virAgatA, zAnti:-krodha. nigrahaH, bhAvavizuddhiH-akaluSAntarAtmatA pratilekhanAdikaraNe ca trizuddhiH, zuddhanAdhyavasAyena samyagupayuktayA pratyupekSaNAdikriyAkaraNamityarthaH / tathA saMyamopaSTammako yo'sau yogo-vyApArastatra yuktatAtatparatA, akuzalAnAm-aprazastAnAM 'manovacanakAyAnAM saMrodho-niSedhA, prazastAnAmeva teSAM karaNamiti tAtparyam / zItavAtAtapAdijanitAyAH pIDAyAH-vedanAyAH sahana-samyagmarSaNam , 'maraNAntopasargasahanaM / tulA-mAvazyaka. hArimIttiH 1.650 // 2 maraNa (d) basamA0 mu. // 3 mnosscaayaanaa.-mu.|| .. - -- lingtoneMISSION
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca' maraNamante yeSAM te maraNAntA-maraNahetaba ityartha, te ca te upasargAzca maraNAntopasargAsteSAM sahanaMkalyANamitrabuddhayA sabhyaktitikSaNam / ete saptaviMzatimunInAm-anagArANAM guNAH-cAritravizeSA pravacana sAroddhAre bhavanti / saTIke 236 21 zrAvakaguNAH gAthA 1356 dvitIyaH // 529 // pra.A. anyatra punaritthamanagAraguNA uktAH-mahAvratAni paJca 5, indriyanigrahAzca pazca 10, krodhAdivivekAzcatvAraH 14, sanyAni trImi, sayamAvazA zuddhAntarAtmatA, karaNasatyaM yathoktapratilekhanAdikriyAkaraNam , yogasatya-manaHprabhRtInAmavittathatvam 17, kSamA-anabhivyaktakrodhamAnasvarUpamya dveSasaMjJitasyAprItimAtrasyAbhAvaH / athavA krodhamAnayorudayanirodhaH, 'krodhamAnazabdAbhyAM tUdayaprAptayostayonirodhaH prAgabhihita iti na paunaruktyam 18, virAgatA-abhiSvaGgamAtrasyAbhAvaH, yadvA mAyAlobhayoranudayo mAyAlobhavivekazabdAbhyAM tUdayaprAptayostayonirodhaH prAgamihita itIhApi na punaruktatA 19, manaHprabhRtinirodhAH 22, jJAnAdisaMpannatAstisraH 25, vedanAdhisahanatA 26, maraNAntopasargasahanaM ca 27 // 54 // // 55 // 238 // idAnIm 'igavIsA sAvayaguNANaM' tyekonacatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha ammarayaNassa jogo akkhudo 1 rUvavaM 2 pagaisomo 3 / loyappio 4 akUro 5 bhIrU 6 'asado 7 sadakvinno 8 // 56 // 1kossmaanvivekshmdaabhyaaN-vi.||2 devanAdhikasahanatA-si. vi.||3msttho-mu.||
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke dvitIya: khaNDa: 530 lajjAluo 9 dayAlU 10 majjhattho 11 somadiTThi 12 guNarAgI 13 / sahasu pakkhajutto 14 sudIhadasI 15 visesannU 16 buDDANugo 17 viNIo 18 kathantuo 19 parahityakArI ya 20 / // 57 // 239 dvAre 21 zrAvaka a serat 21 igavIsaguNoM havai so ||28|| [ dharmaratnapakaraNe 5-7 ] guNAH gAthA 1356-8 paratIrthika praNItAnAM sarveSAmapi dharmANAM madhye pradhAnatvena yo ratnamiva vartate sa dharmagnaM - jinodito dezavityAdirUpaH samAcAraH, tasya yogyaH - ucita IksvarUpa eva zrAvako bhavati / tadyathA - akSudra ityAdi / 'tatra yadyapi kSudraH-chaH kSudra:- kUla, sudro daridraH, kSudro- laghurityanekArthaH kSudrazabdaH, tathAsure tucchArthI gRhyate tasyaiva prastutopayogitvAt / tataH kSudra:- tuccho'gambhIra ityarthaH tadviparIto'kSudraH / sa ca sUkSmamatitvAt sukhenaiva dharmamavabudhyate 1 / rUpavAn - saMpUrNAGgopAGgatA manoharAkAraH, sa ca tathArUpasaMpannaH sadAcArapravRtyA bhavikalokAnAM dharme gauravamutpAdayan prabhAvako bhavati / nanu nandiSeNaharikezabalaprabhRtInAM kurUpANAmapi dharmapratipattiH zrUyate, ataH kathaM rUpavAneva dharme'dhikriyate ? satyam, iha dvividhaM rUpaM - sAmAnyamatizAyi ca tatra sAmAnyaM saMpUrNAGgatvAdi, tacca nandiSeNAdInAmapyAsIdeveti na virodhaH prAyikaM caitanvaguNasadbhAve kurUpatvasyApyadRSTatvAt / evamagre'pi / atizAyi punaryadyapi tIrthakarAdInAmeva saMbhavati, tathApi yena kvaci deze kAle vayasi vA vartamAno rUpavAnayamiti janAnAM pratItimupajanayati tadevehAdhikRtaM mantavyam 2 | 2 tulA dharmaratnaprakaraNasvopajJavRttiH gA 55.3 // 4 tulA- dharmaratna pra svovRttiH gA. 65, 6 vaH // 1 sudIna risI- iti dharmaratnaprakaraNe pATha // 3 tulA dharmaratna pra. svo vRttiH gA. pa 4 // pra. A. 400 113011
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya: khaNDaH // 531 // 'prakRtyA - svabhAvena saumyaH - abhISaNAkRtirvizvasanIyarUpa ityarthaH / evaMvidhazca prAyeNa na pAyavyApAre vyApriyate sukhAzrayaNIyazca bhavati 3 / lokasya sarvajanasya ihaparalokaviruddhavarjanena dAnazIlAdiguNaizca priyo-vallabho lokapriyaH, so'pi sarveSAM dharme bahumAnaM janayati / * akrUraH- akliSTAdhyavasAyaH krUro hi paracchidrAnveSaNalampaTaH kaluSamanAH svAnuSThAnaM kurvannapi na phalabhAgbhavatIti 5 / moru:- aihikAmuSmika pAyasanazIlaH, sa hi kAraNe'pi sati na niHzaGkamadharme pravartate 6 / azaTha: -acchadmAnuSThAnaniSThaH, zaTho hi vaJcanaprapazvacaturatayA sarvasyApyavizvasanIyo bhavati 7 / sadAkSiNyaH-svakAryaparihAreNa parakAryakaraNaikarasikAntaHkaraNaH, sa ca kasya nAma nAnuvartanIyo bhavati 18 / 'lajAlU ya' ti prAkRtazailyA lajjAvAn sa khalvakRtyA sevanavArtayA'pi 'vrIDyati, svayamaGgIkRtamanuSThAnaM ca parityaktu N na zaknoti 9 / dayAluH-- dayAvAn, 'duHkhitajantujAtatrANAbhilASuka ityarthaH, 'dharmasya hi dayA mUla' miti pratItameva 10 / 1 tulA- svopajJavRttiyutaM dharmaratnaprakaraNam gA 10 // 3 tulA dharmaratnaprakaraNaMgA. 12 vaH // 4 zrIDate mu. // 2 tulA dharmaratnaprakaraNaM gA. 11 // 5 duHkhitajantutrANA0 si. vi. // 239 dvAre 21 zrAvaka guNAH gAthA 1356-8 pra. A. 400 // 53 //
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIka dvitIyaH khaNDaH // 532 / / madhyastho- 'rAgadvepatyaktadhIH, sa hi sarvatrAraktadviSTatayA vizvasyApi ghanamo bhavati 11 / // 239dvAre saumyaSTiH kasyApyanuDhejakA, sa hi darzanamAtreNApi prANinAM prIti pallavayati 12 // 21 guNeSu-gAmbhIryasthairyapramukheSu rajyatItyevaMzIlo guNarAgI, sa hi guNapakSapAtitvAdeva sadguNAn zrAvakabahu manyate niguNazviopekSate 13 / / guNAH satkathA:-sadAcAracAritvAtsucaritracaryAkathanarucayo na tu ducAritracaryAkathanarucayo ye sapakSA:- gAthA sahAyA janAstaiyuktaH-anvito dharmAvibandhakaparivAra iti bhAvaH, evaMvidhazca na kenacidunmArga net / 1356.8 zakyate 14 / anye tu satkathaH supakSayuktazceti pRthagguNadvayaM manyante / madhyasthaH somadRSTizceti dvAbhyAmadhyekameveti / | pra. A, tathA sudIrghadarzI-suparyAlocitapariNAmapezalakAryakArI, sa kila pAriNAmikyA yuddhathA sundarapariNAmamaihikamapi kAryamArabhate 15 / / vizeSajJaH-sAretaravastuvibhAgavedI, avizeSajJastu doSAnapi guNatvena guNAnapidoSatvenAdhyavasyati 16 / vRddhAn-pariNatamatInanugacchati guNArjanabuddhayA sevata iti zrRddhAnugaH, vRddhajanAnugatyA hi pravartamAnaH pumAn na jAtucidapi vipadaH padaM bhavati 17 / vinIto-gurujanagauravakRt ; vinayavati hi sapadi 'saMpadaH prAdurbhavanti 18 / 1532 1. rAgaDhere-si. // 2 saMpara-si. vi.||
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sArodvAre saTIke dvitIyaH |240dvAretiryagarbhasthitiH utkRSTA gAthA // 533 // svalpamapyupakAramaihikaM pAratrika vA pareNa 'kRtaM jAnAti na nihnate iti kRtAH / kRtaghno hi sarvatrApyamandA nindA samAsAdayati 16 / pareSAm-anyaSA hitAn-pathyAnan-prayojanAni katu' zIlaM yasya sa parahitArthakArI, sadAkSiNyo'bhyarthita evaM karoti, ayaM punaH svata eva parahitAya pravartate ityanayorbhedaH / yazca prakRtyaiva parahitakaraNe nitarAM nirato bhavati sa nirIhacittatayA'nyAnapi saddharma sthApayati 20 / tathA labdhamiva labdhaM lakSaM-zikSaNIyAnuSThAnaM yena sa landhalakSaH, pUrvabhavAmyastamiva sarvamapi dharmakRtyaM jhaTityevAdhigacchatIti bhAvaH / Idazo hinandanapratyupekSaNAdikaM dharmakarma sukhenaiva zikSayitu zakyate 21 / sadevamekaviMzatiguNasaMpannaH zrAddhaH-zrAvako bhavatIti // 56 // 57 // 18 // 23 // idAnIM 'tericchINukihA' gabhaDiha' ti catvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha ubiTTA ganmaThiI tiriyANaM hoi aTTha parisAI / mANussINukihA' itto gambhaDiha cucchaM // 59 // utkRSTA garbhasthiti:-garbhAvasthAnaM tirazcInA-tiryagyoSitAM bhavatyaSTau varSANi, tataH paraM garbhasya vipattiH prasavo veti // 56 // 24 // idAnIM 'mANusINukiDA gambhaThiI ti tathA "tagganbhassa kAyahiha'tyekacatvAriMzadadhikadvicatvAriMzcadadhikadvizatatame dvAre Aha1 kRtaM jAtaM jaanaati-vi.||20-mu.|| 3 ttuu-mu.|| 4 sadgarbhasya-si. vi.|| pra.A. 401 // 533 //
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ gambhaTThiA maNussINukiSThA hoi varisathArasagaM / prvcnsaaroddhaare| 'gambhassa ya kAyaThiI narANa cavIsa parisAI // 6. // mAnupINAM-manuSyastrINAmutkRSTA garbhasthitirbhavati varSadvAdazaka-dvAdazavarSapramANA / ayamarthaH-kazrisaTIke jjanturAvibhUtaprabhUtapApAbhibhUtavapurvAtapittAdidUSite devAdistambhite vA garbhe dvAdaza varSANi nirantaraM tiSThadvitIyaH tIti / iyaM ca bhavasthitiruktA, kAyasthitiH punarnarANAM garbhasya caturviMzativarSANi, idamuktaM bhavatikhaNDa: kazcijjIvo dvAdaza varSANi jIvitvA tadante ca mRtvA tathAvidhakarmavazAttatraiva garbhasthite kalevare samutpadya panadA varSANi jIvatItyevaM caturvizatirvarSANyutkRSTato garbha jantustiSThattIti // 60 // 24 // 242 // // 564 // idAnIM 'gambhaDiyajIvaAhAro' ti tricatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha paDhame samaye jovA utpannA gambhavAsamajalaMmi / oyaM AhAratI savvappaNayAe' pUyanva' / / 61 // oyAhArA jIvA savve apajjasagA muNeyayA / pajjattA uNa lome pakkheve huti bhaiyavvA / / 62 // prathame samaye jIvA utpannA garbhavAsamadhye oja AhArayanti-ojaAhAraM kurvanti / sadhyappayaNayAra' ti sarvAtmanA, sarvairapyAtmapradezairityarthaH / kiMvadityAha-apUpA iva / yathA hi telabhRtataptatApikAyAM prathamasamaya evApUSAH sakalamapi telamApibanti evaM jIvA api gotpattiprathamasamaye oja AhArayanti / 1. gammassa bAsamakjhammi narANa-si. vi. ||203-mu.|| 3 sayA-tA. si.vi.|| 4 cyA-muH / / dvAreSu manuSyagarbhasthitiH kAya. sthitiH AhArazva gAthA 1360.2 pra. A. // 534 // AR
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroTA garbhakAla 245-6 dvArayoH pitRputrasaMkhyA gAthA sa pituH saMbandhi zukraM mAtuH saMbandhi zoNitametadvayamapyekatra militam oja ityucyate / atha kamyAmavasthAyAM jIvasyAhAraH ka ityetatprasaGgataH prAha-'oye'tyAdi, iyaM ca prAgeva paJcottaradvizatatamadvAre vyAkhyAtA / / 31-62 // 243 // mI idAnIM 'riurUhissukkajoe jettiyakAleNa gambhasaMbhUi' ti catuzcatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha riusamayaNhAyanArI narovabhogeNa gambhasaMbhUI / dvitIyaH bArasamuhutta majhe jAyai ucariM puNo 'neya / / 63 / / mAsAvasAne trINi dinAni. yAvadhuvattInA yadajasamasra zravati taturityucyate / tatra Rtusamaye / snAtAyAdhyahAdUrdhva zuddhihetoH kRtasnAnAyAH nAryAH striyo naropabhogena puruSasaMbhogena garbhasaMbhRtirbhavati / sA ca dvAdazAnAmeva muhUrtAnAM madhye jAyate / caturvizatighaTikAnAM madhye ityartha / Urdhva puna va garbhasaMbhUtiH, dvAdaza muhUrtAni yAvacchukazoNite avidhvastayonike bhavataH / tata urva samupagacchata iti bhAvaH // 63 // 244 // idAnI 'jattiya pusA ganme' ti tathA 'jattiya piyaro ya puttarasa' tti paJcacatvAriMzadadhikapaTacatvAriMzadadhike ca dvizatatame dvAre prAra muyalakvapuhuntaM hoi egnrbhuttnaariNgbhNmi| sakkoseNaM navasapanarabhuttasthIi egasuo // 64 // nemA-si. // 2 koserya-kSA / bosema-si. // 3 e-vA. // : ma. A.
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ |247 dvAre strI-puruSacInakAla: gAthA pra. A. sutajazapRthaktvaM bhavatyekapuruSabhuktAyA nAryA garne / pRthaktvaM ceha dviprabhRtirAnavamya iti samayoktaM sArodvAre | jJeyam , ayamarthaH-ekasyAH striyaH puruSeNopabhuktAyA garne japanyata eko dau trayo vA yAvat utkRSTatastu nava lakSANi jIvAnAsatpadyante / ' niSpatti tu prAya eko vA dvau vA gacchatA; zeSAstu svalpakAlaM jIvi vA tata eva mriyanta iti / tathotkRSTazI 'navazatasamayernarairupabhuktAyAH striyo gameM ekaH suto bhavati / dvitIyaH ko'rthaH -kAcid dRDhasaMhananA kAmAturA ca taruNI yadA dvAdazAhUrtamadhye utkarpato navabhinarazataiH saMsa khaNDa: jyate tadA tadIje yaH putro jAyate sa navAnA pitRzatAno putro bhavatIti / / 64 // 245-246 // idAnIM 'mahilANa gambhaabhavaNakAlo purisaavIyakAlo' ti saptacatvAriMzadadhikadvizatatarpa dvAramAha paNapannAe pareNaM joNi pamilAyae mahiliyANaM / paNahatarIe parao hoI aSIyo naro pAyaM // 65 / / vAsasayAuyameyaM pareNa jA hoi pussvkoddiio| tassaddha amilAyA 'svvaauyviishmbhaago|| 66 / / varSANAM paJcapaJcAzataH parata ArtavAbhAvAnmahilAnAM yoniH pramlAyati-garmotpattikAraNatA na pratipayate / bhAvArthastu nizIthacUryararupadarzyate 1 nippattistu prAya eko dvau-si0||2 navazate nare0 si.|| 3sabbAiyavIsamAye ya-mu. sadhyAuma bIsamAgI b-taa.|| 402
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAroddhAre gRhaNAtItyarthaH / paNapannAva zukrAdI 1367 "itthIe jAva paNapanna vAsA na pUti tAva 'amiliyA lANA] joNi, Arta bhavati garbha pravacana| gRhaNAtItyarthaH / paNapanavAsAe puNa kassai attavaM bhavati na puNa gambhaM 'miNhaha / paNapanAe parao no atavaM 248 no gabhaM 'giNhaI" [nizIthacU. mU. 1, u. 6, gAthA 2236] ti / saTIke tathA varSANAM paJcasaptateH parataH prAyeNa nara:-pumAn bhavatyabIjo-garbhAdhAnayogyavIryavivarjitaH // 65 // pramANam dvitIyaH kiyatpramANAyuSA punaretanmAnaM draSTavyamityAha-'vAse'tyAdi varSazatAyupAdayugInAnAmevaitad- | gAthA garbhadhAraNAdikAlamAnamuktaM draSTavyaM / pareNa tarhi kA vArtA ? ityAha- 'pareNa jA hoi puvakoDIo' // 537 // ityAdi varSazatAtparato varSazatadvayaM trayaM catuSTayaM cenyAdi yAvanmahAvidehAdimanuSyANAM yA pUrvakoTiH sarvA- | 1383 yuSke bhavati tasya sarvAyuSo'dhaM tadadhaM yAvadamlAnA-garbhadhAraNakSamA yuvatInAM yonidraSTacyA / 'tataH parataH sakRtprasavadharmiNo'mlAnayonayazcAvasthitayauvanatvAt / puruSANAM tu sarvasyApi pUrvakoTiparyantasya svAyuSo- pra. A. 'ntyo viMzatitamo bhAgo'bIjo bhavati / / 66 // 247 // idAnIM 'mukkAINa pamANaM'tyaSTacatvAriMzadadhikadvizatatamaM dvAramAha bIrya sukkaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jaNaNigabhaMmi / oyaM tu upabhassa kAraNaM tassarUvaM tu // 67 // 1 mamiliyA ya joNi si. vi. / amilAyA-iti tandulavaicArikavRttau pAThaH // 2 ropaa-si.pi.|| gehA-si. vi. // 4 tulA-tandulaSecArikavRttiH pa.5 // 5 tataH api parata:-si. vi.|| 402
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamAroddhAre saTIke 248 zukrA pramANa gAthA 136 83 dvitIyaH // 538 // 'ahArasapiDakaraMDayassa saMdhIu huti dehami / pArasa paMsuliyakaraMDayA 'ihaM taha cha paMsulie // 68 // hoi kaDAhe sattaMgulAI johA palAi puNa cauro / acchIu do palAI siraM tu bhaNiyaM caukavAlaM // 6 // adhuTTapalaM hiyayaM yattIsaM "dasaNa advikhaMDAI / kAlejayaM tu samae paNavIsa palAi niddiDha / / 7. // aMtAI donni ihayaM patteyaM paMca paMca vAmAo / sahisaya saMdhINaM mammANa sayaM tu sattahiyaM // 71 / / "saThisayaM tu sirANaM nAbhippabhavANa siramuvagayANaM / rasaharaNinAmadhejANa jANa'NaggahavidhAesu // 72 / / suicakkhughANajIhANaNuggaho hoi taha vighAo y| 'sahisayaM annANavi sirANa'hogAmiNINa thaa|| 73 // pAyatalamuvagayANaM jaMghAyalakAriNINa'NuvaghAe / uvaghAe 'siraciyaNaM kuNaMti aMdhattaNaM ca thaa|| 74 / / M pra.a. ARACROREORIAGRILawuTIONS 53 MASAH0 1 aTTArasapiSTri. si. vi. // 2 pAMsu. vi. / pAsu0 tA. // 3 iha iti pNsulaa-taa.|| .4 saNa mcchikhNddaaii-mu.|| 5 saTTasarya-tA. // 6 stttthsyN-mu.|| 7 siriviyaNaM-tA. si.vi.|| S
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 539 // avarANa gudapavidvANa hoi saI sayaM taha sirANaM' / jANa baleNa pavattaha vAu muttaM purISaM ca // 75 // arisA va pAMDurogo veganiroho ya tANa ya vidhAe / tiriyagamANa sirANaM sahasayaM hoi avarANaM // 76 // argekAriNIo uvadhAe kucchiuparaviyaNAo / kuruvaMti tahasnAo paNavIsa siMbhadharaNIo / / 77 / taha pittadhAriNIo paNavIsaM dasa ya sukkadharaNIo / isa satta sirasayA' nAbhivyabhavAha purisassa // 78 // tIsUNAI' itthoNa SIsahIgAI huti sadassa / nava hArUNa sayAha' nava 'dhamaNIo ya dehami / / 79 / / taha va savvadehe navanauI lakkha 'romavANaM / adhuDI koDIo samaM puNo kesamaMsUhiM // 80 // muttassa soNiyarasa ya patteyaM 'ADhayaM basAe / avAdayaM bhaNaMti ya patthaM 'matthuluyavasthussa // 81 // 3 romakUtrA yantA0 // 4 ADhayA-tA. // 100 si. vi. / / 2-si. vi. / / 5 maMthulyavatyastA || maMyukttayaH vi. vi // 248 zukrA pramANa gAthA 136 138 pra. A 402 / / 539|
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAgeddhAre saTIke (248 dvAre zukrAdInAM pramANam gAthA hitoya: BANDaH // 54 // 1383 asuimala patthachakkaM kulao kulao ya pittasiMbhANaM / sukarasa aDakulao duLaM hINAhiyaM hojA // 83 // ekkArasa itthIe nava soyAI tuhuti purisassa / zya kiM 'suittaNaM advimaMsamalaruhirasaMghAe ? / / 83 // 'yoya' mityAdi, bIjaM-kAraNaM tacca zarIrasya zukra tathA zoNitaM ca, pituH zukrama mAtuH zoNitam , etad dvayamapi zarIrasya kAraNamityarthaH / sthAnaM tu tasyAdau jananIgarbha-mAturudaramadhyabhAge, zukrazoNitasamudAya oja ityucyate zarIropaSTambhasyApi prathamatastadeva hetuH- tasya zarIrasya kAraNamityarthaH / tasya zarIrasya svarUpaM tu aTThArasapiTThakaraMjyassa' ityAsa nantaravazyamAlamaNAmiti zeSaH // 67 // tadevAha-'aTTe'tyAdigAthAdvayam , dehe-manuSyazarIre "pRSThakaraNDakasya-pRSThavaMzasyApTAdaza grandhirupAH saMdhayo bhavanti / yathA vaMzasya parvANi, tepu cASTAdazasu sandhiSu madhye dvAdazabhyaH sandhimyo dvAdazA "paMzulikA nirgatyobhayapA vAvRtya vakSaHsthalamadhyordhavayaMsthisthi lagityA pallakAkAratayA pariNamanti / ata Aha-yaha zarIre dvAdaza paMzulikArUpAH karaNDakA-vaMzakA bhavanti / 'taha chapusulie hoi kasAhe' tti, tathA tasminneva pRSThavaMze zeSaSaTamaMdhibhyaH SaT pAlikA nirgatya pAzve dvayaM cAvRtya hRdayasyobhayato vakSaHpaJjarAdadhastAd "zithilakukSestUpariSTAraparasparAsaMmilitAstiSThanti / ayaM ca kaTAha ityucyate / jilA1 suittANa-tA. // 2 hetuH kAraNAmityarthaH, tasya zarIrasya svarUpaM tu-mu. / / 3 tulA tandulavaicArikavRttiH pa. 30 taH / pRSTakarasya si.ghi // 4 parvaNi-si-vi.15pAMzu0iti tandulavaicArikavRttau paatthH|| 6 sthi-mu.|sthiti-tndusdevaarikvRttau // zithilakSita muH| tandulavaicArikavRttAvapi zithimakukSitastuiti // tu-si.vi.|| pra. A. // 54 //
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTike dvitIyaH khaNDa: // 541 // mukhAbhyantarvartimAMsakhaNDarUpA dairyeNAtmAgulataH 'saptAGgulapramANA bhavati / taulye tu magadhadezaprasiddhena palena catvAri palAni bhavanti / acimasigolako tu dve pale / zirastu asthikhaNDarUpezvaturbhiH kapAlainiSpadyante iti || 68 69 // ' tathA 'a' tyAdi, hRdayAntarvartimAsakhaNDa sArvapalatrayaM bhavati / dvAtriMzacca mukhe dantA-asthikhaNDarupAH prAyaH prApyante / kAleyajaM tu vakSo'ntagU DhamAMsavizeSarUpaM paJcaviMzatipalAnyAgame nirdiSTam // 70 // * tathA- 'aMtAI' ityAdi, iha zarIre dve atre bhavataH, pratyekaM paJca paJcavAmapramANe tathA saMghayaHagulAva sthikhaNDa melApakasthAnAni teSAM SaSTyadhikaM zataM bhavanti / marmANi 'saGghANikAvirakAdIni, te tu saptAdhikaM zataM bhavati // 71 // , atha puruSazarIre zirAsaGkhyAmAha - 'sakiisaya 'mityAdigAthAsaptakam iha puruSasya zarIre nAbhiprabhavANi zirANAM - snasAna sapta zatAni bhavanti / tatra paSTyadhikaM zataM zirANAM nAbheH zirasi gacchati / tArasaraNInAmadheyAH, raso hiyate vikIryate yakAbhiritikRtvA, yAsAM cAnugrahavighAtayoH satoryathAsakhyaM "zrotracakSughrANajihvAnAmanugraho vighAtazca bhavati / tathA anyAsAmadhyatrogAminInAM pAdatalamupagatAnAmanupaghAte jAlakAriNInAM snAna paryAdhikaM zataM bhavati upaghAte tu tA eva "zirovedanA'ndhatvAdIni kurvanti / tathA'parAsa gudapraviSTAnAM zirANAM paSTayadhikaM zataM bhavati, yAsAM balena vAyumUtraM purISaM ca 1 saptAgulAni bhavanti-si. vi // 2 tathA si. bi. nAsti // 3 tathA si. vi. // 4 zakhANikA viyarakAdIniiti taduvaicArikattau / / 5 vyAni si bi // 6 zruticabhru0 si. vi. // 7 zirovedanAmdhatAdIni si. bi. // 248 dvAre zukAdInAM AA gAthA 1367 1383 pra. A. 403 1148211
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke 248 dvAre zukrAdInAM pramANaM gAthA dvitIyaH ... prANinAM prastate / etAsAMca vidhAte'zAsi pANDurogo' veganirodhazca bhavati / tathA aparAsA tiryaggAminInAM zirANAM SaSTayadhika zataM bhavati / tAH punarcAhugalakAriNyaH / upapAte pa sati kukSiudaravedanAH kurvanti / tathA'nyAH paJcaviMzatiH zirAH zleSmadhAriNyo bhavanti / tathA pittadhAriNyo'pi pAviMzatiH zirAH, daza ca zirAH zukrAkhyasaptamadhAtudhAriNyaH / ityevaM nAbhiprabhavANi saptazirAzatAni puruSasya zarIre bhavanti / / 72-78 // ___ atha strInapusakayoH kriyantya etA bhavantItyAzajhyAha-'tIsUNAI" ityAdigAthAcatuSkam , triMzatA nyUnAni strINa! sapta zirAzatAni bhavanti / vizatyA ca hinAni sapta zatAni zirANA bhavanti SaNDasya-nasakasya / tathA snAyUnAm-asthivandhanazirANAM zatAni nava 'nava ca dhamanyo rasavahA-nADayo dehe // 79|| tathA sabasminnapi dehe navanavatilezA romakUpANAM bhavanti / romNA tanUruhANAM kRpA iva kUpA romakUSA romarandhrANItyarthaH / etazca saMkhyAnaM zmazrukezavinA'baseyam / taistu saha sArdhAstinaH koTayoH romakUpAnAM jAyante / tatra zmazruNi-kUrcakacAH, kezAntu-ziroruhA iti / / 80 // zarIre sarvadeva mUtrasya zoNitasya ca pratyekamavasthitamADhakaM magadhadezaprasiddhamAnavizeSarUpaM bhaNanti / uktaM ca____ do asaIo pasaI, do pamaio seiyA, cattAri seiyAu kulao, cattAri kuDavA pattho, cattAri patthA ADhayaM, cattAri ADhayA doNo" [ ] ityaadi| dhAnyabhRto'vAGmukhIkRto hasto'satItyucyate / vasAyAstvardhADhakaM 'bhaNanti / 'mastakabhejjako 10gA-si. vi. // 2 nara-mu. nAsti // 3 maNita-si. // 4 mastaka bhejko-si.bi.| pra.A. mammi // 542 // HTHERS RMERNAMOSANTOS MEANILICHARSAGAR h t .....
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH // 543 // 'mastulukavastu / anye tvAH-medapipisAdi mastuluGgam , tasyApi prasthaM yathoktarUpaM vadanti // 8 // ___ azucirUpo yo'sau malastasya prasthaSaTkaM bhavati / pittazleSmaNoH pratyekaM yathAnirdiSTasvarUpaH kulaco bhavati / zukrastvardhakulavaH / etaccADhakaprasthAdikaM mAnaM bAlakumArataruNAdInAM 'do asaio pasaI [ ] samyaktva tyAdikrameNAtmIyAtmIyahastenAnetavyam , uktamAnAcca zukrazoNitAdeyaMtra hInAdhikyaM bhavati tatra vAtAdi- dInAM dRkSitatveneti jJeyam // 81 // lAbhAnta atha 'srotAni zarIre yAvanti bhavanti tAvatyupadazyopasaMharati- ekkArase'tyAdi dvau kau~ de | gAthA cakSaNI dve ghrANe mukhaM stanau pAyurupasthazcetyevamekAdaza 'srotAni striyo bhavanti / stanavarjANi zeSANi nava |1384 puruSasya / etacca manujagatimAzritya proktam / tiyaggatau tu ajAdInAM dvistanInAmekAdaza 'srotAni gavA. dInAM catuHstanInAM trayodazaH sUkaryAdInAmaSTastanInAM saptadaza / nirvyApAte evam , vyAghAte punarekastanyA pra. A. ajAyA daza, tristanyAzca godazeti / ityevamasthyAdisaMghAtarUpe zarIre kiM nAma svarUpataH zucitvam 1 404 na kizcidityarthaH // 8 // 24 // idAnIM 'sammattAINuttamaguNANa lAhaMtaraMtu ukkosaM' ityekonapazcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha sammattaMmi ya laDe paliyapahuseNa sAvao hoi / caraNoSasamaskhayANaM sAyarasaMkhaMtarA duti / / 84 / / yAvatyA karmasthitau samyaktvaM labdhaM tanmadhyAtpalyopamapRthaktvalakSaNe sthitikhaNDe apite zrAvako // 543 / 1 mastulaka si. vi. // 2 mastuLaga. si. vi. // 3-4-5 motraanni-mu.||
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: svaccha : // 44 // dezavirato bhavet / tatavaraNopazamakSayANAmantarA saMkhyAtAni sAgaropamANi bhavanti / iyamatra bhAvanA - dezaviratiprAptyanantaraM saMkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSu cAritramavApnoti / tato'pi saMkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSUpazamazreNi pratipadyate / tato'pi saMkhyAteSu sAgaropameSu jhapiteSu kSapakazreNirbhavati / tatastadbhave mokSa iti / evamapratipatitasamyaktvasya devamanuSyajanmasu saMsaraNaM 'kurvato'nyA'nyamanuSya bhave dezaviratyAdilAbho bhavati / yadivA tIvrazubhapariNAmavazAtkSapitabahukarmasthiterekasminnapi bhave'nyatarazreNivarjyAnyetAni sarvANyapi bhavanti / zreNidvayaM svekasmina bhane saiddhAntikAbhiprAyeNa na bhavatyeva / kiravekaivopazamazreNiH kSapakazreNirvA bhavatIti / uktaM ca "evaM aparivaDie sammate devamaNayajammesu / annayaraseDhivajjaM egabhaveNaM pi saccAI || 1||" idAnIM 'na lahaMti mANusataM sattA jevaNaMtaruvaha' ti paJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAhasattamamahineraiyA teU vAka anaMtaruvvA / na larhati mANusattaM tahA asaMkhAuyA savve // 85 // saptamapRthivI nairayikAste jasa kAyikA 'vAyukAyikAstathA asaGkhyAtavarSAyuSaH sarve tiryaGmanuSyAzcAnantaramudhTatA mAnuSyaM na labhante / mRtvA'nantarabhave manujeSu notpadyante ityarthaH / zeSAstu suranaratiryagnArakA narevRtpadyante // 85 // 250 // * evamapratipatite samyaktve devamanujajanmasu manyatarazreNivajani ekamavenApi sarvANi // 1 // 1 kurvato'nyonya0 mu. // / 2 emaveNaM vasu // 3 vAyukAyikApi svathA-si. // 250 dvAre manuSyatve anA gamakAH gAdhA 1385 pra. A. 404 // 544 //
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya 1545 // idAnI 'puvvaMgaparimANaM' ti ekapazcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha varisANaM lakavehiM culasIsaMsvehiM hoi puvvaMga / evaM ciya eyaguNaM jAyai puvvaM tayaM tu imaM // 86 // varSANAM lazcaturazItisaGkhyairbhavati pUrvAGga-pUrvAkhyasya maGkhayAvizeSasya kAraNam , anenevaitadguNena | pUrvAddhatasya jAyamAnatvAt / tathA cAha-'eyaM ciya' ityAdi, etadeva-pUrvAGga' caturazItivarpalakSalakSaNam , eta- / pUrvalavaNadguNaM caturazItilaguNitaM saJjAyate pUrvam , tatpunaridam-anantaradvAre vakSyamANasvarUpamiti // 86 // 251 / / | zikhA mAnAni sAmprataM 'mANaM puvassa' tti dvipaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha'puvvassa u parimANaM sayariM khalu vAsakoDilakaravAo / gAthA chappannaM ca sahassA boddhavyA vAsakokhINaM // 1 // 8 // [tulA-jIvasamAse gA. 113, jyAtiSkaraNDake gA. 62] pUrvAbhidhAnasya saGkhyAvizeSasya parimANaM varSakoTinAM saptatiH koTirlakSAH paTpaJcAzat sahasrANi, 705600000000..|| 87 // 252 // idAnIM 'lavaNasihamANaM' ti tripazcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha-- dasajoyaNa sahassA lavaNasihA dhakkavAlao sadA / solasasahassa uccA sahassamegaM tu ogADhA // 2 // 8 // [bRharakSetrasamAse gA. 415] // 545 // 1 gAtheyaM bRhatsaMgrahaNyA (candra.) 262 / / 2 dasamoyaNANa saha sA-mu. ! tulA sthAnAvRttiH pa. 228 BH pra. A.
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ lavaNasamudre yojanalamadvayaviSkambhe madhyameSu dazasu yojanasahasra nagaraprAkAra ica jalamUvaM gatam , pravacana 1253dvAre mAgedvAre taspotseSavRddhiH zikhera zikhA, tato lavaNasya zikhA lavaNazikhA, sA dazayojanAnAM sahasrANi cakravAlato lavaNasaTIke | rundrAya yasamanissI / bhUtalamamanalapaTTAvaM ghoDazayojanamahasrANyuccA ekaM tu shsrmdho'vgaahaa|| zikhAmAnaM iyamatra bhAvanA-lavaNasamudre jambUdvIpAddhAtakIkhaNDadvIpAcca pratyekaM paJcanavatipazcanavatiyojana sahadvitIyaH | gAthA srANi gotIrtham , gotIrtha nAma taDAgAdiciva pravezamArgarUpo nIco nIcataro bhUpradezaH, gotIrthamiti vyu 1388 tpatteH / madhyabhAgAvagAhastu dazayojanasahasrapramANavistAraH / gotIrtha va jambUdvIpavedikAnnasamIpe dhaatkii||546|| khaNDavedikAntasamIpe cAgulAsaGkhyeyabhAgaH / tataH paraM samatalAd bhRbhAgAdArabhya krameNa pradezahAnyA pra.A. tAvanIvatvaM nIcataratvaM parimAvanIyaM yAvatpazcanavaniyojanasahasrANi, paJcanapatiyojanasahasraparyante ca samatalaM bhUbhAgamapekSya uNDatvaM yojanasahasramekam / tathA jambUdvIpavedikAto' dhAtakIkhaNDadvIpavedikAtazca samatale bhUbhAge prathamato jalavRddhiggulasaGkhyeya bhAgaH, tataH samatalabhUbhAgamevAdhikRtya pradezayA jalarAziH krameNa parivardhamAnaH parivardhamAnaH tAvatparimAvanIya yAvadumayato'pi paJcanavatiyojanamahasrANi / pazcanavatiyojanamahamraparyante cobhayato'pi samabhUmAgamapekSya jalavRddhiH sapta yojanazatAni / kimuktaM bhavati ?-tatra pradeze samabhUbhAgamapekSyAvagAho yojanamahasram , tadupari jalavRddhiH sapta yojanazatAnIti / tataH paraM madhye bhUgAge dazayojanasahasravistAre'vagAho yojanasahasram jaladipoza yojanasahasrANi / pAtAlakalazagatavApujhobhe ca teSAmupari ahorAtra ARTHere
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sAroddhAre saTIke 254 dvA agula svarU dvitIyaH khaNDa: gAthA 1389 madhye dvau vAro kizcinyUne dve gavyUte udakamatirekeNa parivardhane pAtAlakalazagatavAyUSazAntau ca hIyane 88 // 253|| idAnIm 'ussehaMgulaAyaMgulapamANagulayamANaM' ti catuHpaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha ussehaMgula 1 mAyaMgulaM ca 2 taiyaM pamANanAmaM ca 3 / iya tinni aMgulAI pAvArijjaMti samayaMmi // 89 // [aMgulasa0 2] satyeNa sutikheNavi chettu bhettuca jaM kira na sakA / ., ta paramANu' siDA vayaMti Ai pamANANaM // 9 // [jambUdvIpaprajJapti sUtre 2016 anuyogadvA. ma 343 / 100] 'paramANU tasareNa rahareNU aggayaM ca vAlassa / likvA yA ya javo advaguNavivaDDiyA kamasI // 21 // [anuyogadvArasUtre sa. 336, jyotiSkaraNDa ke gA. 73-74, jIvasamAse gA. 98] vIsaparamANulakkhA sattAnauI bhave sahassAI / sayamega yAvannaM : egaMmi u aMgule huti // 12 // paramANa iccAikkameNa ussehaaMgula. bhaNiya / ja puNa AyaMgulameriseNa taM bhAsiya vihiNA // 13 // 1 paramANu rahareNU tasareNU - tA. si.pi. // 2 vIsaMpa0 mu.|| pra. A.
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: // 548 // 'je jami juge purisA aTThasayaMgulasamRsiyA huti / tesiM jaM niyamaMgulamAyaMgulametya taM hoI // 9 // [ tulA jIvasamAse gA. 103] 254 dvAre aGgula'je puNa eyapamANA UNA ahigAva tesimeyaM tu / / svarUpaM AyaMgulaM na bhannai kiMtu tadAbhAsamevatti // 9 // [aMgulasattarI gA. 4-5] gAthA ussehaMgalamegaM havai pamANaMgulaM sahassaguNaM / ussehaMguladugaNaM vIrassAyaMgula bhaNiyaM // 16 // [vizeSaNavatI gA. 1] 1381AyagaleNa vatthu ussehapamANao miNasu dehaM / nagapuDhavivimANAda miNapTa papANaMgulegAM tu // 9 // pra. A. 'agi-ragItyAdidaNDake agirgatyartho dhAtuH / gatyarthAzca jJAnArthA api bhavantyato'gyante-pramANato jJAyante padArthA anenetyaGgulaM-mAnavizeSaH / tacca trividham , tadyathA-AdyamutsedhAGgulam , dvitIyamAsmAgulam , tRtIyaM ca pramANAgulanAmakam , ityetAni trINyaGgulAni samaye-siddhAnte tattadvastumAnaviSayatayA vyApAryante / 'tAni ca vastUni yathAyathamebhirmIyante ityarthaH // 89 // navamISAmagulAnAM madhye utsedhAmulaM tAvat kiMpramANaM bhavatItyAzakya tatpramANaniSpattikramanirUpaNArthamAha-'satyeNe' tyAdi, zastreNa-khaDgAdinA sutIkSNenApi chettu -dvidhAka bhetta' vA-khaMDazo M548 // vidArayitu sacchidraM yA katu yaM pudgalavizeSa na zaktAH pumAMsastaM paramANu ghaTAyapekSayA'tisUkSma siddhAH1ja-si. vi.||2 j-si.|| 3 ya-si.vi. // 4 pamANAMgulaM-si.vi. ||5dhaatupaatthe 1083 // 6tvAni tAni pa-si. vi. / /
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke 254dvAre agulasvarUpa gAthA 1389 dvitIya khAH saiddhAntikatayA prasiddhA yadvA jJAnaprasiddhAH kevalinaH, na tu muktiprAptAH, teSAM zarIrAdyabhAvena vacanasyAsaMbhavAt , badanti-bruvate pramANAnAm-aGgulahastAdInAmAdi' - mUlam , kilazabdena cedaM mukhyate-lakSaNamevedaM paramANoH, na punastaM chettu bhettu vA ko'pyAramate / atizlakSNatvena chedanabhedanAviSayatvAtprayojanAmAvAcceti / ayaM ceha vyavahAranayamatenaiva paramANatvenocyate, yAvatA'nantANakaskandha evAsau / kevalaM bhUkSmaparimANApannatvena cakSurgrahaNacchedana bhedanAdyaviSayatvAdasumapi vyavahAranayaH paramANu manyata itIha paramANanvenopanyasta iti // 9 // uktaM paramANusvarUpam , idAnIM taduparivartinaH zeSAnutsedhAGgulaniSpattikAraNa bhRtAnanyAnapi parimANavizeSAnAha-'paramANU' ityAdi. iha paramANoranantaram upalakSaNasya vyAkhyAnAducchalakSaNalakSiNakAdIni trINi padAni gAthAyAmanuktAnyapi draSTavyAni / anuyogadvArAdiSu tathaivAbhidhAnAdhuktisaMgatatvAcca / tatazcAnantaH paramANubhirekasyA ucchalakSaNazlakSiNakAyA Agame'bhidhAnAtparamANa varjayitvA sarve'pyete ucchlakSNazlakSiNakA-zlakSNazlakSNikordhvareNu-trasareNu-rathareNyAdayo yavaparyantAH parimANavizeSA yathottaramaSTaguNAH krameNa kartavyAH / tata utsedhAGgulaM niSpadyate / / "iyamatra bhAvanA-pUrvoktavyAvahArikaparamANavo'nantA militAH santa ekA ucchalakSaNazvakSiNakA bhavati / atizayena lakSaNAlaNalakSNA saiva lakSaNalakSiNakA uttarapramANApekSayA ut-prAbalyena zlakSaNa 10di-si. vi. // 2 suukssmprinnaamaapstven-mu.||3 bhUtAna pari0 si.vi.||40t-si.vi.|| 5 tulA-jambUdvipaprAptiyattiH (pra. 215 pa. 64), kyotiSkaravRttiH pa.43 sH| jIvasamAsavRttidraSTavyA / / pra. A.
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||550|| lakSiNakA ucchlakSNalahiNakA / adhAriilahagAha vivAmirekA mANikA / prAktanapramANApravacana |254dvaare sArodvAre pekSayA'STaguNatvAda , 'UrdhvareNyapezayA cASTamabhAgavartitvAt / aSTAbhiH zlakSNazlaviNakAmireka UrdhvareNuH, jAlapramA'bhivyaGgyaH svataH parato vA UrdhvAdhastiryacalanadharmA reNurUrdhvareNuH / aSTabhirUdhvareNu agulasaTIke svarUpa mirekakhasareNuH, prasyati-pUrvAdivAtaprerito gacchati yo reNuH sa prasareNuH / aSTabhitrasareNubhireko rathareNuH, dvitIyaH gAthA 'bhramadrathacakrotkhAto reNa sthareNuH / pUrvaH paurastyAdivAteSu calati, ayaM tu tatsadbhAve'pi rathacakrAyurakhananamantareNa na calatItyasmAtpUrvo'lpapramANaH / iha ca bahuSu sUtrAdarzaSu 'paramANu rahareNU tasareNu' ityAdiraiva pATho dRzyate, sa cAsaGgata eva lakSyate / rathareNumAzritya prasareNoraSTaguNatvAnupapatteH, uktanyAyena viparyayasyaiva ghaTanAditi / yadapi saMgrahaNyAM 'paramANa rahareNa tasareNa [ ] ityAdireva pATho dRSTa ityucyate tatrApi samAnaH panthAH / tasyApi ghaTamAnakatvasya cintyatvAdAgamena saha virodhAyuktyasaMgatatvAcceti / __aSTabhI rathareNubhirdevakuruttarakurumanuSyANAM 'saMbaMdhi ekaM vAlAgraM bhavati / tairaSTamiha rivaramyakmanuSyavAlAgraM bhavati, 'tairaSTabhihamavataharaNyavatamanuSyavAlAgram , tairaSTabhiH pUrvavidehAparavidehamanuSyavAlAgram , "tairapyaSTabhirbharatairavatamanuSyavAlAgram / iha caivaM vAlAgrANAM bhede satyapi vAlAgrajAtisAmAnyavivakSayA 1 reNutvApekSayA-mi.vi. // re tulA jIvasamAsavRttiH gA, 18, .58 // 3 sNphinnyaa-muH| bRhatsaMprANyA (candra.) gA. 2.5 iTakhyA / / 4 papA-si. // 5 adhikaM baalaan-si.vi.|| taisTamihamavaraNya0 mu. / jyotikaraNTIkAyAm | // 50 // (4) bokAro [||2imym // * tairA0 mu.|| SONGS RAMA A TimrailesheelRASHTRA
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre 254dvA agula. svarUpaM gAthA saTIka dvitIyaH .. // 551 // vAlAgramiti sAmAnyenaikameva sUtre nirdiSTamiti / 'aSTabhirbharatairavatamanuSyavAlArekA pratItasvarUpaiva lijhA jAyate / tAbhiraSTAbhirekA yUkA, tAbhirapyaSTAbhiryavazabdacitamekaM yavamadhyam , aSTabhiryavamadhyarekamunsedhAGgulaM niSpadyata iti / taka matrAnuktamapyapayogitvAducyate-etAni paDaGgulAnya gulapaTaka vistIrNaH pAdasya madhyatalapradezaH pAdekadezatvAtpAdo bhavati, dvau ca yugmIkutAveto pAdau dvAdazAGgulapramANA vitastiH, dve vitastI hastaH, catvAro hastA dhanuH, dvau dhanuH, dvau dhanuHsahasrau gavyutam , catvAri gavyatAni yojanamiti / uktaM ca"aTeva ya javamajjhANi aMgulaM chaca aMgulA paao| pAyA ya do mihatthI do ya vidvatthI bhave hattho // 1 // uhatthaM puNa dhaNahaM duni sahamsAI gAuyaM teti / catvAri gAuyA puNa noyaNamegaM muNeyavaM" ||2|| ||91 // arthakasminnutsedhAgule kiyantaH paramANavo bhavantItyetadAzaGkayAha-vIse' tyAdi, viMzatilakSAH paramAnanA samanavatisahasrANi zataM ceka dvipazcAzadadhikam ekasminnutsedhAGgule etAvantaH paramANavo bhavanti / iyaM ca saMkhyA paramANa tasareNa ityAdigAthAyAM sAkSAdezAtAneva paramANuvizeSAnAzritya draSTacyA, upalakSaNavyAkhyAnalabdhocchlakSaNazlakSiNakAditrayApekSayA punaratibhUyasI paramANusaMkhyA saMpadyata iti // 92|| ___ athotsedhAGgulopasaMhArapUrvamAtmAGgulaM saMbandhayanA---'paramANu' ityAdi, paramANvAdikrameNa bhaNitaM prathamamutsedhAGgulam , utsedho-devAdizarIrANAmuJcatvaM tamirNayakata katvena tadviSayamaGgulamutsedhA1jyotiSkaraNDaka vRttau tu-'bhaSTau pUrvavidehAparavi dehamanuSyaSAlAmANyekA likSA' iti dRzyate / anuyogadvAravRttiH jambUdvipaprajJAnivRttizca (pa.14) draSTavyA / / 2 kAmi-mi.vi. // 3 ca-si.vi. nAsti // 4 saMbaMdhamAha-vi.vi. nirNayaka svena-si. vi. . pra.A. - a aton iminiti
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: / / 552 / / gulam, yadvA utsedho 'aNaMtANaM suhumaparamANupuggalANaM samudayasamiisamAgameNaM ege vavahAraparamANU ' [ ] ityAdikrameNocchrayo-vRddhistasmAjjAtamaGgulamutsedhAGgulam, yatpunarAtmAGgulaM pUrvamuddiSTaM tadIdRzenavakSyamANasvarUpeNa vidhinA prakAreNa bhASitaM pratipAditaM tIrthakRdgaNadharaiH // 93 // tameva vidhimAha - 'je jaMbhI' tyAdi, 'ye puruSA:- cakravarti vAsudevAdayo yasmin yuge- suSamaduSSamAdikAle nijagulenaivASTottaraM zatamaGgulAnAmucchritA - uccA bhavanti teSAM ca svakIyAGgulenASTottarAgulavatsarai puruSANAM yanijam - AtmIyamaGgulaM tatpunarAtmAGgulaM bhavati / iha ca ye yasmin kAle pramANayuktAH puruSA bhavanti teSAM saMbandhI AtmA gRhyate tata Atmano'GgulamAtmAGgulam ||14|| idaM ca puruSaront kAlAdimedenAnavasthita mAnatvAdaniyatapramANaM draSTavyam 'je puNe' tyAdi, 'ye punaH puruSA etasmAdaSTotarAGgulazatalakSaNAtpramANAnnyUnAH samadhikA vA teSAM saMbandhi yadagulametadAsmAGgulaM na gaNyate, kiMtu tadAbhAsameva AtmAgulAmAsametra, paramArthata AtmAGgulaM tatra bhavatItyarthaH / lakSaNazAstroktasvarAdizeSalakSaNacaikalya sahAyaM ca yathoktapramANAddhInAdhikyamiha pratiSiddhaM na kevalamiti saMbhAvyate, bharatacakracaryAdInAM svAGgulato viMzatyadhikAGgulazatamAnAnAmapyatra nirNItatvAmahAvIrAdInAM ca keSAJcinmatena caturazItyAdyaGgulapramANatvAditi // 95 // sAmprataM kramasaMprAptaM pramANAGgulamAha-- 'ussehaMgule' tyAdi, utsedhAGgulam - anantaroktasvarUpaM sahasraguNaM sadekaM pramANAGgulaM bhavati, paramaprakarSarUpaM pramANaM prAptamaGgulaM pramANAGgulam, nAtaH paraM 1. tulA jIva samAsavRttiH gA. 103, 1. 101 // 2 prajJApanAvRttidveSTavyA // 3 paramaM mu.|| 254 dvAre aGgula strarUpaM gAthA 1389 97 pra. A. 407 // 552 //
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 dvAre agula saTIke gAthA (1389. bRhattaramaGgulamastIti bhAvaH / yadivA samastalokavyavahArarAjyAdi sthitiprathamapraNetRtvena pramANabhRto. pravacana / 'sminnavasarpiNIkAle tAvadyugAdidevo bharatacakravartI vA tasya pramANabhUtapuruSasyAGgulaM pramANAGgulam , sAroddhAre taJca bharata cakravartina AtmAMgulam tadA AnmAmulasya pramANAmulasya ca tulyatvAt / nanu yadi bharatacakriNaH saMbandhyaGgulaM pramANAgulaminyucyate, evaM satyutsedhAgulApramANAmulaM dvitIyaH catuHzataguNameva syAt , na sahasraguNam , tathAhi-bharatacakravartI AtmIyAgulena kila vizaM zatamagulAkhaNDa: nAmanuyogadvAraghUyAdiSu nirNItaH / utsedhADagulena tu paJcadhanuHzanamAnatvAt pratidhanuzca SaNNavatyaGgulasadbhAvAdaSTacatvAriMzatsahasrANyaGagulAnAmamo saMpAte / evaM ca satyekammina pramANAGgule utsedhAGagulAnA catvAryaiva zatAni bhavanti / viMzatyadhikazatena pramANAGgulAnAmaSTacatvAriMzatsahasrasaMkhyasyotsedhAGgularAzeAMgApahAre etAvata eva lAmAt / tatazvecaM bharatasaMbandhyAlalakSaNaM pramANAGgulamutsedhAjulAccatu:zataguNameva sthAt na sahasraguNamiti , sanyamuktam , kintu pramANAmulasyArdhatRtIyotsedhAGgularUpaM pRthutvamasti , tato yadA svakIyapRthutvena yuktaM yathAvasthitamevedaM cintyate tadotsedhAgulAtpramANAGgulaM catuHzataguNameva bhavati / yadA vardhatatIyotsedhAGgulalamaNena viSkambheNa zatacatuSTayalakSaNaM pramANAguladairdhya guNyate tadotsedhAGgulaviSkambhA sahasrAGguladIrghA ca pramANAGgulamacirjAyate / / idamuktaM bhavati-ardhatRtIyotsedhAGgulaviSkambhe pramANAGgule tinaH zreNayaH kalpyante, prathamA utsedhAGgulenaikAGgulaviSkammA zatacatuSTayadIrghA, dvitIyApi tAvanmAnaiva, tRtIyApi deIMga patu: 10sthitiprmaannprnnetRtven-si.||2 tthaa-si.pi.||3kruupnte-si.vi.|| 407.
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 254 dvAre aDgulasvarUpa gAthA dvitIyaH khaNDa: // 554 // zatamAna viSkambhatastvardhAgulapramANA, tatazcaitasyA dairdhyacchatadayaM gRhItvA vikrammo'chagulapramANa: "sNpaadyte| tathA ca sagulazatApadIrghA magulavikammA iyamapi siddhA / tatastisRNAmapyetAsAmuparyu pari vyavasthApane utsedhAGgulenAgulasahasradIrghA agulaviSkammA pramANAgulasya saciH siddhA bhavati / tata imA sUcimadhikRtya unsepAGgulAtpramANADgulaM sahastraguNadIrghamuktam / vastutastu catu:zataguNadIrghameva / 'ata eva pRthvIparvatadvIpapayorAzivimAnAdimAnAnyanenaiva catuHzataguNenArdhatRtIyAhAlalakSaNasvaviSkambhAnvitenAnIyante na tu sahasraguNayA agulaviSkambhayA sUcyA iti tAvad ghRDasampradAyAdavagatam / tacaM tu kevalino vidantIti / tathA tadevotsedhAgulaM dviguNaM sad vIrasya bhagavato'pazcimatIrthakata ekamAtmAGagulaM bhaNitaM pUrSAcAyaH, vadhamAnasvAmI hi bhagavAn AdezAntarAdAtmAGgulena caturazItiraGgulAni, utsedhAgulatastu saptahastamAnatvAdaSTapaSTayadhikaM zatam / tathA cAnuyogadvAracUrNi:-- "vIro AesaMtarao AyaMguleNa culasIiaMgulamuvviddho utsehaMgulao sayamadvasaTaThaM havai" [ ] iti / sato he utsedhAGgule vIrasyaikamAtmAmulaM bhavati / atra ca matAntarANyadhikRtya bahu vaktavyaM saca nocyate pranyagauravamayAt / idaM ca vividhamapyaGgulaM punaHpratyeka tridhA bhavati, tadyathA-pUcyaGgulam , pratarAgulam, ghanAmulaM ca, tatra deNADagulAyatA pAhalyatastvekaprAdezikI mamApradezazreNiH sUcyaGgulamucyate / etacca saMpate-mi. vi.||r mArapazanArtha iSTavyaH lokaprakAmA 1 / 43.44 // pra. prA. 408 // 55 // RAahe MINSARAI MERESTMANO RAN MMISNE 02/ do MERO SOM
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana rodvAre Toke tIyaH sadbhAvato'saMkhyeyapradeza mapyasatkalpanayA sUcyAkAravyavasthApitapradezatraya niSpannaM draSTavyam sthApanA peyaM 000, sUcI sUcyaiva guNitA pratarAGgulam, idamapi paramArthato'saMkhyeyapradezAtmakam asadbhAvatastvepaivAnantaradarzitA tripradezAtmikA sUciH tayaiva guNyate / ataH pratyekaM pradezatraya niSpamasUcItrayAtmakaM navapradezasaMkhyaM saMpadyate / sthApanA ceyam - 880, 000 prataratha sUoyA guNito dairghyaviSkambhavAnyeSu samasaMkhyaM ghanAGgulaM bhavati / dairdhyAdiSu triSvapi sthAneSu samatAlakSaNasyaiva samayacaryayA ghanasyeha rUDhatvAt / pratarAGgulaM tu dairdhya - viSkambhAsyAmeva pradezaiH samaM na piNDataH, tasya tatraikapradezamAtratvAditi bhAvaH / idamapi sadbhAvato dairdhya viSkambha bAhalyeSu pratyekaasaMkhyeya" pradezamA namasatprarUpaNayA tu saptaviMzatipradezAtmakam / pUrvoktatripadezAtmakamunyA'nantarapradarzite navapradezAtmake pratare guNite etAvatAmeva pradezAna bhAvAt / eSAM ca sthApanAnantaranirdiSTanavapradezAtmakapratarasyAdha upari ca nava nava pradezAn dattvA mAvanIyA, tathA ca satyAyAmaviSkambhapiNDaistulyaviSayamApadyata iti / / 96 / / atha yenAGgulena yanmIyate tadAha- 'Aya' mityAdi, AtmAgulena vAstu mimI / tacca vAstu tridhA - khAtamucchritamubhayaM ca tatra khAtaM rUpabhUmigRhataDAgAdi, ucchritaM - dhavalagRhAdi, ubhayaMbhUmigRhAdiyuktaM dhavalagRhAdi / tathA dehaM devAdInAM zarIramutsedhapramANataH- utsedhAGgulena mimI / 1 sthApanA ceyaM - si. vi. / / 2 na -mu. nAsti // 3 pradeza0 mu. nAsti || 4 namvaradarzivanava0 mi. vi. / / 0 254dvAre agula svarUpaM gAthA 1389 . 17 pra. A. 408 // 555 //
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 255dvA tamaskAra svarUpaM gAthA pra. A. pramANAnagulena punarnagapRthvIvimAnAdIni mimIdhva / tatra nagA-mervAdyAH, pRthivyo-dharmAdyAH, vimAnAnisaudharmAvataMsakAdIni, AdizabdAvana narakAvAsadvIpasamudrAdyapi pramANAGgulena mimISveti // 17 // 254 // idAnIM 'tamakAyasarUvaM' ti paJcapazcAzadadhikadvizatamaM dvAramAha--- 'jaMjUdIcAu asaMkhejjaimA aruNavarasamuddAbho / bAyAlIsasahasse jagaIDa jalaM vilaMghe // 68|| samaseNIe satarasa ekavosAI joyaNasayAI / ullasio tamarUvo valayAgAro 'aukkAo || 'tiriyaM pavittharamANo AvarayaMto surAlayacaukkaM / "paMcamakappe riTThami patthaDe caradisiM pilio // 14.0 // heTThA mallayamUla hidvibho 'upari baMbhaloyaM jA / kukkuDapaMjaragAgArasaMThio so tamakAo // 1401 // duviho se vikarakhaM bho saMgvejjo asthi taha asaMkhejjo / 'padamaMmi u vikakhaMbho saMkhejjA joyaNasahassA |2|| parihIe te asaMkhA boe vikhaMbhaparihijoehiM / huti asaMkhasaharasA navaramimaM hoI visthAro // 3 // tulanIyaM bhagavatIsUtrama 6 / 5. sU. 241 // 2 apukAyo-tA. / bhavukkAyo-si. 3 tiriya pavitthara mu.| tirivaM vityara0 mi ||4pNcmkppehi-si.15 uri-si.6 paDhamamibi-mu. / paDhamaMmi y-si.|| - | 1656 SATH
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255dvAre tamaskAya saarodaare| saTIke dvitIyaH gAthA jambUdvIpAdasaGkhyaM yattamo yo'sAvaruNAsamudrastamAzritya dvicatvAriMzayojanasahasrANi jagatyA jalaM cilakSya samazreNyA-samabhittitayA ekaviMzatyadhikAni saptadaza yojanazatAni yAvadvalayAkArastamorUpo devAnAmapi tatrodyotAmAvena mahAndhakArAtmakatvAdapkAya ullasitaH / ayamarthaH-etasmAjjambUdvIpAttiryagasaGgyAtadvIpasamudrAna vyatikramyAruNavaranAmA dvIpaH samasti / tadvedikAparyantAd dvicatvAriMzadyojanasahasrANyaruNavaraM samudramavagAhmAtrAntare jaloparitanalalAdhvamekaviMzatyuttarANi saptadaza yojanazatAni yAvansamabhisyAkAratayA gatvA valayAkRtiraSkAyamayo mahAndhakArarUpastamaskAyaH samulasita iti / 'ayaM ca tiryakAvistarana surAlayacatuSka-saudharmezAnasanatkumAramAhendrarUpaM devalokacatuSTayamAvRNvan-AcchAdayannUcaM tAvadgato yAvat paJcame brahmalokanAmake kalpe tRtIye'riSThavimAnaprastaTe catasRSvapi dikSa milita iti / / 98.1400 // atha tamaskAyasya saMsthAnamAha- 'heThe' tyAdi, adhastAd- adhobhAge mallakamUlasthitisthitomallaka-zarAvaM tasya mUlaM-bughnaM tasya sthiti:-saMsthAnaM tayA sthito-vyavasthitaH, zarAvacunAkAra iti bhAvaH / upariSTAca brahmalokaM yAvat 'kukkaTapaJjarakAkArasaMsthitaH saH-pUrvoktasvarUpastamaskAyo bhavati / tamAM-tamisrapudgalAnAM kAyo-rAzistamaskAya 'iti // 1 // athAsya samaskAyasya viSkambhaM paridhiM ca prAha-'dRviho' ityAdigAthAdvayam , dvividho-dviprakAraH pra. A. 1 ayaM tiryaka vistrn-si.||2 mdhomaagen-si.|| 3 kungkttmu.|| 4 iti sthaapnaa||
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke ananta paTakaM | gAthA 1404 ritIyaH pra. A. se' ti tasya tamaskAyasya viSkambho-vistAro bhavati-saGkhyAtastathA asaGkhayAtazca / tatra prathame viSkamme Adita Arabhya Urdhva saGkhyeyayojanAni yAvatsaGkhyeyA yojanasahasrAH pramANato bhavanti / paridhau-parikSepe punasta eva yojanasahasrA asaGkhayAtAH / adhastamaskAyasya saGkhyAnayojanavistRtatve'pyasaGghayAtatamadvIpaparikSepato bRhattaratvAttatparikSepasyAruvAsayojanasahanamAtyAviruddham , AntarabahiH parikSepavibhAgastu noktaH / ubhayasyApyasaGkhyAtatayA tulyatvAditi / / tathA 'dvitIye viSkambhe viSkambhaparidhiyogAbhyA-viSkambhena paridhinA ca pratyekamasaGkhyAtA yojanasahasrA bhavanti / navaraM kevalamidamatrAsayAtayojanasahasrarUpaM pramANaM vistAre bhavati / valayAkArAcaM yadA'sau tamaskAyaH krameNa vistarati tadAnImidaM pramANamavaseyamiti bhAvaH / asya ca tamaskAyasya mahattvaminthamAgama vidaHpravedayanti / yathA--yo devo maharddhiko yayA gatyA tisRbhizcapuTikAbhirekaviMzati vArAn sakalaM jambUdvIpa manuparivRzyAgaccheta sa eva devastayaiva gatyApabhirapi mAse savathAtayojana vistArameva tamaskAyaM vyativrajeta netaramiti, yadA ca kazcidevaH paradevyAsevAhebAkapararatnApahArAdibhiraparAdhamAdhatte tadA balavadevamayAt prapalAyya devAnAmapi bhUribhayAvirbhAvakatvena gamanavighAtahetau tasmistamaskAye nilIyata iti / / 2 / / 3 / / / / 25 / / samprati 'aNaMtachakka' ti SaTpaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha---- _ siddhA1nigoyajIvA 2 vaNassaI 3 kAla 4 pogga lA 5 ceva / . sadhamalogAgAsaM 6 chappee'NatayA neyA // 4 // dvividha si. // 2 kevalamidamasa si. tulA-navyacaturthakarmapranthe 55 gAthA / / - jana
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 / aSTAGga sAroddhAre saTIke dvitIyaH gAthA 1405 pra. A. sarva eva siddhAH-apagatasakalakarmakalaMkAH, tathA sarve'pi sUkSmavAdara medabhinnA nigodajIvA-- anantakAyikajaNa tathA saH panamAmA-pratyekAlAntavanaspatijIvAH, kAla iti-sarve'tItAnAgatavarta jIvanAtavata mAnasamayAH, sarve pudgalAH-samastapudgalAstikAyagatAH paramANavaH, tathA sarva-samastamalokAkAzam , ayaM ca sarvazabdaH pratyekaM liGgavacanapariNAmena sarvatra saMbandhanIyaH, saca tathaiva saMbandhitaH / ete-pradarzitasvarUpAH SaDapi rAzayo'nantakA jJeyAH / / 4 / 256 // idAnIm 'aTuMganimittANaM' ti saptapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha __ 'aMga 1 suviNa 21 saraM 3 upAyaM 4 aMtarikkha 5 bhomaM ca 6 / ghaMjaNa 7 lakkhaNa meva ya aTThapayAraM iha nimittaM // 5 // aMgapphuraNAIhiM suhAsuhaM jamiha bhannai tamaMgaM 1 / tahasussiviNayadussiviNaehiMjaM sumiNayaMti tayaM 2 // 6 // ihamaNi jaM saravisesao taM saraMti vineyaM 3 / kAhiraparisAi jami jAyai bhannai tamupAyaM 4 // 7 // gahavehabhUyaahahahAsapamuhaM jarmatarikkhaM taM 5 / bhomaM ca bhUmikaMpAiehiM najjA viyArehiM // 8 // 1 tulA uttarAdhyayana sU.15/, maMgavijjA pR. 1, gaa.1|| 2 tahasusumiNaya dussumiNapahi-mu. sA.susiSipAya si.||
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodAre saTIka | 25-dvA aSTAkSanimittaM gAthA 1405. dvitIyaH // 56 // pra. A. iha vaMjaNaM masAI 7 lachaNapamuhaM tu lakSaNaM bhaNiyaM / suhamasahasyagAI bhaMgAIyAI aTThAvi // 9 // aGga svapnaH svara utpAta AntarikSa momaM vyaJjanaM lakSaNaM cetyevamaSTaprakAram-aSThavidhamihazAstre nimittaM bhavati / atotAnAgatavartamAnAnAmatIndriyamAvAnAmadhigame nimittaM-heturyadvastu jAtaM tanimittam, sUtre svapnAdipadeSu prAkRtatvAnapusakanvamiti // 5 // sAmpratamaSTaprakAramapi nimittaM krameNa vyAkhyAtumAha-'aMge' tyAdigAthAcatuSkam , aGgamphugNAdimiH-'marIrAvayavaspandapramANAdibhiryadiha vartamAnamatIta manAgataM vA zubhaM vA-prazastamazumaM vAaprazastam anyasmai kathyate, tadbhaNyate'GgAsa nimittam , yathA "dakSiNapAveM spandanamabhidhAsye tatphalaM khiyA caame| pRthivIlAmaH zirasi mthAnavivRddhilalATe syAn ||1||"ityaadi 1 / nathA susvapnaduHsvapnAbhyAM yatkathyate zubhAzumaM tatsvapnAkhyaM nimittm| yathA " devejyAtmajabAndhavotmavagurucchAmbujaprekSaNaM, prAkAradviradAmbudadrumagiriprAmAdasaMrohaNam / ambhodhestaraNaM surAmRtapayodhnAM ca pAnaM tathA, candrAkagramanaM sthitaM bhivapade svApe prazastaM nRNAm // 1 // " ___ ityAdi 2 / 1 zarIrAvayavaspandi si. // 2 tulA-sthAnAvRttiH 5. 427 B // 3 deveSTAtma0 je.|| 560 // MARUNIA
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre saTIke dvitIyaH 257 dvAre aSTAGganimittaM gAthA // 561 // iSTamaniSTaM ca yatsvaravizeSataH paDajAdisvarasaptakavibhAgataH zakunarutarUpAdvA parasmai kathyate tat svaranAmakaM nimittam , yathA "sajjeNa labbhae vitti, kayaM cana viNasaha / gAvo mittA ya puttA ya, nArINaM ceva callAho // 1 // " ityAdi / yadvA--'cilicilimaddo puno sAmAe sUlimUli dhano u / . cerI cerI ditto 'cikkutI lAbhaheutti // 1 // ' ityAdi 3 ! sahajarudhiravRSTayAdi 'yasmin jAyate bhaNyate tadutpAtAbhidhaM nimittam , AdizabdAdasthivRSTayAdiparigrahaH, yathA ___ "majjAni rudhirAsthIni, dhAnyAGgArAn vasA tathA / maghavA varSate yatra, bhayaM vidyAccaturvidham // 1 // " ityAdi 4 / prahaveSabhUtATTahAsapramukhamAntarikSaM nimittam , tatra grahavedho-grahasya grahamadhyena nirgamA, bhUtATTahAsaH-atimahAnAkAze AkasmikaH kilakilArAvaH, yathA--. "bhinatti somaM madhyena, graheSvanyatamo yadA / tadA rAjabhayaM vidyAt , prajAkSobhaM ca dAruNam // " ityAdi / pramukhagrahaNAdgandharvanagarAdiparigrahaH / yathA "kapilaM zasyapAtAya, mAjiSThaM haraNaM gavAm / avyaktavarNa kurute, balakSobhaM na saMzayaH // 1 // 1 vivicivisado-iti sthAnAgavRttaupAThaH 277 B // 2 patti-si. // 3 yasmin jAyate (maNyate)- mu.|| |pra. A. 1410 // 56 //
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAra saTIke dvitIyaH, gaMdharvanagaraM snigdhaM, sapAkAraM satoraNam / saumyA dizaM samAbhisya, rAhastadvijayaGkaram / / 2 / / " ityAdi 5 / bhUmikampAdibhirvikAraH zubhAzubhaM yad jAyate tadbhaumaM nimittam , yathA"zandena mahatA bhUmiryadA rasati kampate / senApatiramAtyatra, rAjA rASTraca pIcyate // 1" 'ityaadi| iha-asmin zAstre vyaJjanaM-maSAdi, lAJchanapramukhaM tu lakSaNaM maNitam , yathA"nAmyadhastAdbhavedyasyA, lAJchanaM mazako'pi vA / kumodakasaGkAzaM, sA prazamtA nigadyate // 1 // " aSTAGganimirca gAthA 14.5. ||562|| ityaadi| nizIthagranthe punarityamuktaM- 'mANAigaM lakkhaNaM masAimaM vaMjaNaM, ahavA jaM sarIreNa saha samuppannaM taM lakSaNaM pacchA uppanaM baMjaNa" [13 // 16 // 4294] miti / / tadevaM zubhAzubhasUcakAnvaGgAdInyaSTAvapi pratipAditAnIti / lakSaNAni ca puruSavibhAgenetthaM nizIthe proktAni___ "pAgayamaNuyANaM battIsaM, aTThasaya baladevavAsudevANaM, aTThasahassaM pakkabaTTititthagarANaM, je phuDA itthapAyAinu lakhijjati siM pamANaM bhaNiyaM je puNa aMto svabhAvasatvAdayaH tehiM saha bahutarA bhavaMtI' [135642:3] syAdi, // 6789 // 27 // syAdi- mAsti // 2 mA sthAnAnAdhipa... BId-pi // 5626 2500MANSHANTA REATIVASHAKTI AMANIAMOSADHANE FARANRAH
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: ||563 // saMprati 'mAmmANapamA' ti aSTapaJcAzadadhikadvizatatamaM dvAramAha adoNamaDabhAraM samuhAi" samUsio u jo nava u 1 mAmmANapamANaM tivihaM khalu lakkhaNaM neyaM // 10 // mAnaM - jaladroNapramANatA, unmAnaM - tulAropitasyArdha mArapramANatA, "yazva svamukhAni nacaiva samucchritaH sa pumAn pramANopeto bhavati / ayamarthaH - pAnIyaparipUrNAyAM puruSapramANAdIpadatiriktAyAM mahatyAM kuNDikAryA pravezito yaH puruSo jalasya droNaM- sarvArdhaghaTikAghaTasvarUpaM niSkAsayati droNena jalasyonI jAtAM pUrayati sa puruSo mAnayukto bhavati / tathA sArapudgalopacitatvAt tulAyAmAropitaH samardhamAraM yaH puruSastulayati sa unmAnayukto bhavati / tathA yadyasyAtmIyamaGgulaM tenAtmano'Ggulena dvAdazAGgulAni mukhaM pramANayuktaM bhavati / anena ca mukhapramANena nava sukhAni sarvo'pi puruSaH pramANayukto bhavati / pratyekaM dvAdazAGgalairnavabhina khairaSTottaraM zatamagulAnAM saMpadyate / tatazcaitAvaducchrayaH pumAn pramANayukto bhavatIti / tadevaM mAnonmAnapramANarUpametat trividhaM lakSaNamuttamapuruSANAM khalu nizcayena jJeyamiti // 10 // 258 // 1 10tA bhagavatIsUtravRttI va pa. 113 // 2eyaM iti sthAnAnuvRttau (pa.462) magavatI sUtraSattau ca pa. 116. 3. yasya mu / yezva-si / jambUdvIpa pratiSTattistuvanIyA [pa. 252] tatrApi 'yA' iti pAThaH // 4 droNaM sa vAghaghaTikA0 si. / 'puruSaH sArapudgalopacito jalasya droNaM trikhavarNika gaNanApekSayA dvAtriMzatsera pramANaM niSkAzayati' iti jambUdvIpa pra. zAnticandrIyavRttI 252 // 2583 mAno nmAna pramANA gAthA 1410 pra. A. 411 // 563 //
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH aSTAdaza bhojyAni gAthA // 56 // idAnIm 'aTThArasa maksvabhojjAi" syekonaSaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAda 'suo! yaNo 2 javannaM 3 tini ya maMsAI 6 gorasI 7 juuso8| bhakkhA 9gulalAvagiyA 10 mUlaphalA 11 hariyaga 'hAgo 13 // 11 // hoi rasAla ya 14 tahA pANaM 15 pANIya 16 pANagaM 17 peva / aTThArasamo sAgo 18 niruvahao loio piNDo // 12 // jalathalavahayaramasAi timi jUso u jorayAijuo / "muggaraso bhakvANi ya khaMDakhajayapamokvANi // 13 // gulalAvaNiyA guDappapaDIu gulahANiyAu vA bhaNiyA / "mUlaphalatipayaM hariyayamiha jIrayAIya // 14 // DAo vatthulagAINa majiyA hiMgujIrayAijuyA / sA ya rasAlU jA majiyatti malakavaNaM ceyaM // 15 // yo ghayapalA mahu palaM dahiyassa'dvAdayaM miriya vIsA / dasa vaMDagulapalAI esa rasAla nivajogo mm pANaM surAiyaM pANiyaM jalaM pANagaM puNA etya / davAvApiyapamuhaM sAgA so takasiI jaM // // 1 tulA sthAnAGgasUtravRttiH 1.118 taH / / 2 sAgo-iti sthAnAGgavRttI pAThaH / / 3 maga taa|| 4 mUla phalanekarUpayaM-si // 5 'Ni-si. 16 esa rasAla nivaha jogA-si / / pra. A.
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ navacanasAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 565 // DAka sUpaH odanaH yavAnnaM trINi mAMsAni goraso gruSaH bhakSyANi guDalAvaNikA mUlaphalAni haritakaM tathA bhavati rasAlA. ArpatvAcca rasAlU iti nirdezaH / tathA pAnaM pAnIyaM pAnakam aSTAdazazva zAkaH / eSo'STAdazavidho nirupahato- 'nirgata upahataH - doSo yasmAdasoM nirupahato - nirdoSa ityarthaH / laukiko nirviveka lokapratItaH piNDaH- AhAra iti ||11|| 12 || tatra sUpo - dAliH, odanaH- kUraH, yavAnnaM yatraniSannaM paramAnnam, goraso- dugdhadadhighRtaprabhRtikaH / zeSaM ca sUtradeva krameNa vivRNoti -- 'jase' tyAdikaM gAthApaJcakam jalacarasthalacarakhacarajIva saMbandhIni trINi mAMsAni / tatra jalacarA - matsyAdayaH, sthalacarA - hariNAdayaH khacarA-lAvakAdayaH / tathA jUSojIrakakabhANDAdibhiryutaH subhRto mudgarasaH tathA bhakSyANi - khaNDakhAdyakapramukhANi khAdyakaM khajjakam, tacca khaNDena kharaNTitam, tatpramukhANi tathA gulalAvaNikA guDaparyaTakA, pUrvadezIyapradhAnaguDakRtA yA paryaTaketyarthaH / athavA guDamizrA dhAnA guDavAnA maNitA gulalAvaNiketi / 'mUlakaphala' miti tvekameva padaM grAhyam natu dvayam, tatra mUlAni azvagandhAdInAM phalAni sahakArAdInAm tathA haritakamiha jIrakAdipatranirmitam, tathA 'DAko vastularAjikAdInAM bharjikA higujIrakAdibhiryutA susaMskRtA; sA ca rasAlA jJeyA yA "mArjiteti loke prasiddhA, tasyAzcedaM vakSyamANaM svarUpam / " , tadevAha - 'do ghayapale' syAdi, dve pale ghRtasya ekaM palaM madhunaH, ardhADhako dadhnaH, viMzatirmaricAnivartitAni daza ca palAni khaNDasya guDasya vA etaiH padArthairmilitai rasAlA niSpadyate, eSA ca 1 nigamupa si. // 2zAko iti sthAnAGgasUtravRttau pa 118 // 2 tulA- dhAtupArAyaNam pR. 175, pR. 353 // 259 dvAre aSTAdazabhojyAni gAthA 141117 pra. A. 411 ||535 //
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ saaroddhaare| saTIke vRddhi gAtha dvitIyaH khaNDa: nRpatInA-rAjJAmupalajhaNatvAdIzvaralokasya yogyA-uciteti / tathA pAna-surAdi, AdizabdAtsarvamadhamedaparigrahaH, tathA pAnIyaM-suzItalaM susvAdu ca jalam , pAnakaM punaravadrAmAkhajUrAdikRtaM pAnakapramukham , sathA zAkaH sa ucyate yattakreNa siddhaM-niSpanna vaTakAdIti // 1 // 14 // 15 // 16 / / 17 / / 256 / / samprati 'chahANabuDhihANi' ti SaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAha vuDDI vA hANIdhA aNaMta 1 assaMkha 2 saMkhabhAgehiM 3 / patthUNa saMkha 4 assaMkha 5 NaMta 6 guNaNeNa ya viheyA // 18 // anantA'maGkhyAtamathAtabhAgaiH saGkhyAtAmaGgayAtAnantaguNena ca bastUnA-padArthAnAM vRddhirvA hAniyAM vidheyA / ida paTasthAnake trINi sthAnAni mAgena-bhAgahAreNa vRddhAni hInAni vA bhavanti; trINi ca sthAnAni guNanena-guNakAreNa, "Ago tisu guNaNA tisu'[ ] iti vacanAn / 'tatra bhAgahAre'nantAmaGkhyAtamaGgayAtalakSaNaH kramaH, guNakAre ca saGkhyAtAsaGkhyAtAnantalakSaNa iti / ayamarthaHsarvavirativizuddhisthAnAdInAM vastUnAM vRddhi hAni, cintyamAnA paTamthAnagatA prApyate / tadyathA-anantamAgavRddhiH, asahayAtabhAgavRddhiH, saGkhyAtabhAgavRddhiH, maGkhathAtaguNavRddhiH, asaGkhyAtaguNavRddhiH, anantaguNaadvizva, evaM hAnirapi / tatra kizcitsugamatvAtsarvavirativizudvisthAnAnyevAzritya lezato bhAvyate-iha hi sarvotkRSTAdapi dezavirativizuddhisthAnAta sarvajaghanyamapi sarvaviranivizuddhisthAnamanantaguNam , anantaguNatA ca sarvatrApi 1samAga si.|
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH SaTsthAnacintAyAM sarvajIvAnantakapramANena guNakAreNa draSTavyA / iyamatra bhAvanA-sarvajaghanyamapi sarvavirativizuddhisthAnaM kevaliprajJAcchedanakena vicchidyate / chicA ca nirvibhAgA bhAgAH pRthaka kriyante / te / nirvibhAgA bhAgAH sarvasaMkalana yA vibhAvyamAnA yAvantaH sarvotkRSTadezavirativizuddhisthAnagatA nirvibhAgAH 1260 dvA bhAgAH 'sarvajIvAnantakarUpeNa guNakAreNa guNyamAnA jAyante tAvatpramANAH prApyante / atrApyayaM bhAvArthaH-iha kilAsatkalpanayA sarvotkRSTasya dezavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA vRddhihAnI bhAgA daza sahasrANi 10000, 'sarvajIvAnantakapramANazca rAziH zatam , tatastena zatasaGkhyena sarvajIvAna gAthA stakamAnena rAzimA zasahasrasathAH sarvotkRSTadezAvarativizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgA guNyante, jAtA 1418 daza lakSAH "1000000, etAvantaH kila sarvajaghanyasyApi sarvaviratipizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAgA bhavanti / ete ca sarvajaghanyacAritrasatkavizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgAH samuditAH santaH sarvajadhanyaM pra. A. saMyamasthAnaM bhaNyate / tasmAdanantaraM yad dvItIyaM saMyamasthAnaM tat pUrvasmAdanantabhAgavRddham / / kimuktaM bhavati ?-prathamasaMyamasthAnagatanivibhAgabhAgApekSayA dvitIyasaMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA anantatamena bhAgenAdhikA bhavantIti / tasmAdapi yadanantaraM tRtIyaM tattato'nantabhAgavRddham , evaM pUrvasmAta pUrvasmAduttarottarANi nirantaramanantabhAgaddhAni saMghamasthAnAni agulamAtrakSetrAsakhyeyabhAgagatapradezarAzipramANAni vAcyAni / etAni ca samuditAni saMyamasthAnAnyeka kaNDakaM bhavati, kaNDakaM nAma samayaparibhASayA agulamAtrakSetrAsaGgyeyabhAgagatapradezarAzipramANA saGkhyA'bhidhIyate / ukta cara sajIvAnamtakaguNena-si. // 2 mudrite-1.... nAsti / sarvasAdhAnantaka0 si. // 4 mudrite 1000000 nAsti / . 412
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26. dvAre pravacanasAroddhAre saTIke vRddhihAni gAthA 1418 dvitIyaH pra. A. // 568 // OM "kaNDaMti ettha bhannai aMgulabhAgo asaMkhejjo" [ ] tasmAcca kaNDakAt parato yadanyadanaMtaraM saMyamasthAnaM tat pUrvasmAdasayeyabhAgAdhikam / ___ etaduktaM bhavati-pAzcAtyakaNDakasatkacaramasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA 'kaNDakAnantare saMyamasthAne nivibhAgabhAgagatapradezA asaGkhyeyatamena bhAgenAdhikAH prApyante / tataH parANi punaryAnyanyAni saMyamasthAnAni aGgulamAtrakSetrAsaGkhyeyabhAgagatapradezarAzipramANAni tAni yathottaramanantamAgavRddhAnyakaseyAni / etAni ca samuditAni dvitIyaM kaNDakam / tasya ca dvitIyakaNDakasyopari yadanyat saMyamasthAnaM tatpunarapi dvitIyakaNDakasatkacaramasaMyama sthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA'saGkhyeyabhAgavRddham , tato bhUyo'pi sataH parANi kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni yathottaramanantabhAgavRddhAni bhavanti / tataH punarapyekamasalayeyabhAgavRddhaM saMyamasthAnam / emanantabhAgAdhikaH kaNDakapramANaiH saMyamasthAnairvyavahitAnyasaGkhyeyamAgAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni yAvattAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti / caramAdasaGkhyeyabhAgAdhika saMghamasthAnAt parANi yathottaramanantabhAgavRddhAni kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni vAcyAni / tataH parameka saGkhyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAnam , tato mRlAdArabhya yAvanti sthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tenaiva krameNAmidhAya punarapyekaM saGkhyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAnaM vAcyam / idaM ca dvitIyaM saGkhyeyabhAgAdhika sthAnam / zakaNkamiti bhnnyte'gulbhaago'paaryeyH| 1 knnddkaavnntre-si.|| 20thaanaagt.si.|| 568 //
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: mAnantan tato'nenaiva krameNa tRtIyaM vAcyam , amRni cai saGkhyeyabhAgAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni / 260 dvAre yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti / 'tata uktakrameNa bhUyo'pi saGkhyeya bhAgAdhikasthAnaprasaMge saGkhyeyaguNAdhi SaDvRddhikamekaM sthAnaM vaktavyam , tataH punarapi mUlAnA yAramina rAdhamAdhAnAni mAyanikrAntAni tAnti hAni bhUyo'pi tathaiva vAnyAni tataH punarapyekaM saGkhyeyaguNAdhikaM sthAnaM vAcyam / tato bhUyo'pi mUlAdArabhya gAthA tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vAcyAni / 1418 tataH punarapyekaM saGkhyeyaguNAdhika sthAnam , amUnyapyevaM saGkhyeyaguNAdhikAni 'sthAnAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti / natastenaiva krameNa punaH saGkhye yaguNAdhikasthAnaprasaMge'satyeyaguNAdhika sthAnaM vAcyam , tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti pra. A. tathaiva bhUyo'pi yAcyAni / tataH punarapyekapamaGkhyeyaguNAdhika saMyamasthAnaM vAcyam , tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vAcyAni / tataH punarapyekamasaGkhyeya guNAdhikam , ani caivamasakhyeyaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDakamAtrANi / tataH pUrvaparipATyA punarapyamaGkhyeyaguNAdhikasthAnaprasaGage'nantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vAcyam , tato bhUyo'pi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgustAni bhavanti tAvanti tathaiva vAcyAni, tato bhUyo'pyekamanantaguNAdhika sthAnam , tataH punarapi mRlAdArabhya tAvanti sthAnAni tathaiva vAcyAni, tanaH punarapyekamanantaguNAdhikaM sthAnam , evamanantaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvAcyAni yAvatkaNDaka 1 ttstenaivkrmenn-si.1||2 sNymsthaanaami-si.||
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre 23. dvA SaDvRddhihAnI saTIka dvitIyaH gAthA 1418 mAtrANi bhavanti / tato bhUyo'pi teSAmupari paJcavRddhathAtmakAni saMyamasthAnAni mUlAdArampa tathaiva bAcyAni / yatpunaranantaguNavRddhisthAnaM tanna prApyate / SaTsthAnakasya parisamAsatvAt / itthaMbhUtAnpasakhyeyAni kaNDakAni samuditAni eka SaTsthAnakaM bhavati / asmAcca padasthAnakA muktakameNaiva dvitIyaM SaTsthAnakamuttiSThati / evameva ca tRtIyam / evaM SaTsthAnakAnyapi tAvadvAcyAni yAvadasakhyeyalokAkAzapradezapramANAni bhavanti / uktaM ca A "chahANagaavasANe annaM chaTThANayaM puNo annaM / evamasaMkhA logA chaThANANaM muNeyavvA // 1 // 'asmizca SaTsthAnake yAdRzo'nantatamo bhAgo'sayatamaH sapatamo vA gRhyate yAdRzastu salayeyo'samasyeyo'nanto vA guNakAraH sa nirUpyate-tatra yadapezayA'nantaguNavRddhatA tasya sarvajIvasaGkhyA- pramANe na rAzinA bhAgo hiyate. hRte ca bhAge yalabdhaM mo'nantanamo bhAgaH, tenAdhikamRttaraM saMyamasthAnam / kimuktaM bhavati ?-prathamasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAsteSAM sarvajIvasaGkhyApramANena rAzinA bhAge hune sati ye lamyante tAvatpramANenirvibhAga bhAMga dvitIyasaMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA adhikAH prApyante dvitIyasaMyamasthAnamya ye nirvibhAgA bhAgAmteSAM sarvajIvamaGkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati yAvanto labhyante tAvatpramANenirvibhAgai gairadhikAstRnIye saMyamasthAne nirvibhAgA bhAgAH prApyante / evaM yadyasaMyamasthAnamanantabhAgaddhamupalabhyate tatsatpAzcAtyasyasaMyamasthAnasya sarvajIvasaGkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati yadyallabhyate tAvatpramAgenA'nantatamena bhAgenAdhikyamavagantavyam / 4 SaTsthAnakAvasAne anya SasthAnakaM punaranyam / evamasayAlokAH SaTsthAnakAnAM kAtavyAH // 1 mammizca gunnsthaanke-si.||20rdvitiiymaagsNym-si.|| 3 nantatamamAgena. si.|| pra. A. 413 570 // sAtA o totalbirdkorbandisto rtionation antalian.. ............ al .......... ......... . DREAn t o shine
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTike 260 dA SaDbRddhi hAnI dvitIyaH gAthA asaGkhyabhAgAdhikAni punarapyeva-pAzcAtyamya saMyamasthAnasya satkAnA nirvibhAgabhAgAnAmasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANena rAzinA bhAge hate sati yadyalabhyate 'so'saGkhyeyatamo bhAgaH / tatastenAsavyeyatamena bhAgenAdhikAnyasalayeyabhAgAdhikAni sthAnAni veditavyAni / saGkhyeyabhAgAdhikAni tvevaM-pAzcAtyasya pAtrAtyasya saMyamasthAnamyotkRSTena sahaLyeyena 'bhAge hRte sati yadyallabhyate sa saGkhyeyatamo bhAgaH / 'tatastena saGgyeyatamena bhAgenAdhikAni sthAnAni veditavyAni / saGkhye yaguNavRddhAni punarevam-pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya ye ye nirvibhAgA bhAgAste te utkRSTena 'saGkhyeyakamAnena rAzinA guNyante, guNite ca sati yAvanto yAvanto bhavanti tAvattAvatpramANAni saGkhyayaguNAdhikAni sthAnAni draSTavyAni / evamasaGkhyeyaguNavRddhAnyanantaguNavRddhAni ca mAvanIyAni / navaramasakhyeyaguNavRddhau pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya nivibhAgA bhAgA asakhyeyalokAkAzapradezapramANenAsaGkhyena guNyante / anantaguNa vRddhau tu sarvajIvapramANe nAnante neti / ___ ayaM ca SaTrasthAnavicAraH sthApanA vinA mandabuddhibhiH samyagavabodhuna zakyate, sA ca sthApanA karmaprakRtipaTebhyaH pratipattavyA, vistarabhayAttu neha pradarzyate / kevalaM kiyantamapi sthAnAzUnyArtha sthApanAprakAraM prakAzayAmaH / tathAhi-prathamaM tAvattiryapaGktau catvAro bindavaH sthApyante / teSAM ca 'kaNDakamiti saMtrA / sarveSAmapi caiteSAmanyo'nyamanantamAgaddhayA vRddhiravaseyA / tatasteSAmagrato'saGkhyAtamAgavRddhisaMdhaka 1sa so'sahasyeya mi.|| 2 maagenaaite-si.|| 3 tatastena tena samasyevamAgenA. si.|| 4 samayeyamAnena si.||5naanstkenevi-si.|| 6 kNddkmiti-si.|| pra. A. // 571 / /
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke dvitIyaH ekakaH sthApyate / tato bhUyo'pi catvAro bindavaH / tata ekaka ityAdi tAyadavaseyaM yAvadvizatibindavacatvArazcaikakA jAtAH / tadanu saGgyAtamAgavRddhisaMjJako dvikaH sthApyate / tataH punarapi vizatirvindava 26. dvAda zcatvArazcaikakAH / tato dvitIyo dvikaH / evaM viMzateviMzatebindanAmantarA'rA 'catuNAM caturNAmekakA |pavRddhi hAni nAmavasAne tRtIyacaturthAvapi dviko krameNa sthApyau / tadanubhUyo'pi caturthadvikasyAgre viMzatibindavazcatvAra gAthA cakakAH / evaM ca jAtaM bindUnAM zatam / ekakAnAM viMzanizcatvArazca dvikAH / atrAntare caturNA bindanAmagrataH saGkhyAtaguNavRddhi saMjJakaH prathamastrikA saMsthApyate / tataH punarapi 1418 bindunA "zatAdekakAnAM viMzaterdvikAnAM catuSTayAJca parato dvitIyastrikA sthApyate / evaM bindunA 'zate, ekakAnAM viMzatI, dvikAnAM ca catuSTaye catuSTaye'tikrAnte tRtIyazcaturthAvapi triko sthApyau / tadanu caturtha- pra. A. trikasyApyo bindanA zatamekakAnAM viMzatikiAnAM catuSTayaM ca sthApyate / tato jAnAni paJca zatAni 414 bindunAM zatamekakAnAM viMzatikiAnAM catvArazca trikaaH| atrAntare catuNAM bindunAmagrato'maGkhyAtaguNavRddhi saMjJakaH prathamacatuSkaH sthApyate / tato bhUyo'pi paJca zatAni bindUnAm / zatamekakAnAM viMzatirdvikAnAM catvArazca trikAH prAgiva sthApyante / tato dvitIyacatuSkaH sthApyaH / evaM bindunA *zatapazcake ekakAnAM zate, dvikAnAM viMzatI, trikANAM catuSTaye catuSTaye cAtikAnte tRtIyacaturthAvapi catuSko krameNa sthApyo / tatazcaturthacatuSkasyAgre paJcamacatuSka 1 ca catuNA-si. / / 2 tRtIya caturtheSvapi-si. // 3 saMhika:-mi. // 4 zatamekakAnA-si. sNsho.| shtaamedekkaanaaN-si.muu.||5shte zate. si.|| 6 sahika:- si. || zatapanake zatapaJcake -si.||
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ REAcxtaraaaaamsan pravacana cana sAroddhAre saTIke 261 dvAre dvitIyaH / // 573 // Animami yogyaM dalika sthApayitvA anannaguNavRddhisaMjJakaH prathamaH paJcako nyasyate / evamanenaivAnantaroktena krameNa dvitIyatRtIyacaturthA api pazcakA nyamanIyAH / tatazcaturthapaJcakasyApyagre paJcamapaJcakocitaM dalikaM likhyate, na ca paJcakaH sthApyate / tata AdyantayoH pratyeka vinducatuSTayena prathamaM paTamthAnaM samApyate; yadA punaH asaMharaprathamAnantaraM dvitIya paTasthAnakaM sthApayitumiSyate tadA tadapekSayA prathama pRthakcavAro bindavaH sthApyante / NIyAH pAnandaramenAdiH moMdiUpatavidhiH krameNa kataMtrya iti / gAthA 'mAmyatamaGkAnAM bindunAM ca sarvasaGkathA kathyate-jatrakammin SaTrasthAna ke catvAraH paJcakA bhavanti / tataH paJcabhirvA guNayediti karaNavazAccaturNA pazcakAnA paJcabhiguNane labdhA viMzaticatuSkAH / eteSAmapi vabhiguNane labdhaM zataM trikANAm 10. teSAmapi paJcabhiguNane labdhAni pazca zatAni dvikAnAm 500, teSAmapi ca paJcabhiguNane labdhe dve mahA sAdhe ekakAnAm 2500, teSAmapi ca pazcamiguNane labdhAni a. A. dvAdaza sahasrANi sArdhAni bindanA 12500 / iyamekasmina paTrasthAne sarvasaGkhathA / evaM zeSeSvapi SaTsthAnakeSu pratipattavyamiti // 18 // 26 // idAnIm 'avahari jAI nevatIraMti' kyekaSaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAha samaNI? mavagayaveyaM 2 parihAra 3 pulAya 4 mappamataM 5 ca / caudasapumvi' 6 AhAragaM ca 7 na ya koi saMharai // 19 // ---||576 // 1sAmpratamekAnA-mi. sNsho.|| 2 mudrite bhakkAnina santi, evamagre'pi dUyoH sthAyoH / / 3ny-si.|| 4na bAi-si.naya kabAi-tA.
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIya // 574 zramaNIm-ajibrahmacaraNazaraNAM sAdhvIma , apagatavedaM-apitavedama , 'parihAra' ti pratipanapAri 262 dvAre hArikatapazcaraNam , pulAkaM-labdhigulAkam , apramattam-apramattamayatam , caturdazapUrviNaM-caturdazapUrvadharam, / antaraAhArakaM ca-AhArakazarIriNaM naiva ko'pi-vidyAdharadevAdiH (pranthAgraM 17000) saMharati-pratyanIkatayA dIpA ''nukampayA anurAgeNa bokSipyAnyatra kSipati / iha ca na sarvo'pi caturdazapUrvadhara AhArakalabdhimAna mavati, kiMtu kazcideveti jJApanArthamAhArakagrahaNam // 19 // 261 // gAthA idAnIm 'aMtaradIva' ti dviSaSTyadhikaM dvizatatamaM dvAramAha / / 1420.8 'culAhimavaMtapuvAvareNa vivisAsu sAyaraM tise| gaMtuNaMtaradIvA tini sae duti vicchinnA // 20 // pra. A. auNAvananavasara kiMcUNe parihi tesime nAmA / 415 "egorua 1 AbhAsiya 2 vesANI gheva 3 naMgUlI 4 // 21 // eesi dIvANaM parao cattAri joyaNasapANi / ogAhiUNa lavaNaM sapaDidisi causayapamANA // 22 // pattAraMtaradIvA hayagaya 6 gokana 7 'sakkulIkannA 8 // evaM paMcasayAI chassaya sattaDDa nava ceva // 23 // 1 nukampatayA anuruupennaa-si.|| 2 tulA prajJApanAvRttiH pa.51, sthAnAvRttiH pa.227.6 / / 3 egoyaruma 574 // mAsiya-si. / egU kama-iti sthAnAjavRttau, egoyagAmAsiya iti prajJApanAisau pa. 51 B pAThaH / tulA-prazApanAsatram 1136 / / 4 I-si. sthAnAvRttau ca / / 5 saMkulIkamA-mu. / prajJApanAsUtre (1 // 36) saMkali. iti pAThaH // SARomar Mmm BRA R EPARELIGARAMARRIALRSS
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya // 575 // bhogAhiUNa lavaNaM vikrakhaMbhogAhasarisayA bhnniyaa| cauro pAuro dIvA ImehiM nAmehiM nAyacyA // 24 // 262 AryasamiMdagamuhA 'ayomuhA gomuhA ya 'cauree 12 / antaraassamuhA hasthimuhA sIramahA mena daramahA 16 // 25 // dvIpAH satto ya AsakanA 'harikanna akanna kamapAvaraNA 2. / "usamuhA mehamuhA vijjumuhA vijjudaMtA ya 24 // 26 // paNadaMta lahadaMtA pa gUDhadaMtA ya muDadaMtA ya 28 / 1420ghAsahare "siharimi ya evaM ciya ahavIsAvi // 27 // pra. A. timevahuti AI eguttaravaTiyA navasayAo / ogAhiUNa lavaNaM tAvaDyaM caiva vicchinnA // 28 // "ha jambUdvIpe bharatasya haimavatasya ca kSetrasya sImAkArI pUrvAparaparyantAbhyAM lavaNArNavajalasaMsparzI | mahAhimavadapekSayA jhullo-laghuhimavannAmA parvataH samasti / tasya lavaNArNavajalasaMsparzAdArabhya pUrvasyA 1 manomuhA-tA 2Saropa-mu.parete iti sthAnAjavRttau paatthH||3hrikmaa-si.hsthiyknaa-iti sthAna battau pAThaH // 4 takkAmuhA-iti prajJApanAvRttI, Dakkamuha-iti karmapranya devandrasUravRttau ||5sihrmitaa. sthAnA | vRttii||6 tulA-prazApanAsUtramalayagirivRttiHpa. 51 karmapragyadevendrasUravRttiH 1 // ..... . ... ..................... .......................... . na t
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH pazcimAyAM ca dizi pratyeka dve dve gajadantAkAre daMSTra-vinirgate / tatra 'IzAnyAM dizi yA nirgatA daMSTrA |232dAre tasyAM himavataH paryantAdArabhya trINi yojanazatAni lavaNasamudraM gatvA-avagAla atrAntare yojanazata. trayAyAmaviSkambhaH kiJcinyUnakonapaJcAzadadhikanavayojanazatapariraya ekorukanAmA dvIpo vartate / ayaM ca antara dvIpAH paJcadhanuHzatapramANaviSkambhayA gavyUtadvayocchritayA padmavaravedikayA vanakhaNDena ca sarvataH parimaNDitaH / evaM sarve'pyantaradvIpAH pratyekaM padmavaravedikayA vanakhaNDena ca parikSiptaparisarAH samavaseyAH / / gAthA ___ evaM tasyaiva himavataH parvatamya paryantAdArabhya dakSiNapUrvasyAM dizi trINi yojanazatAni lavaNasamudra 1420.8 mavagAhya dvitIyadaMSTrAyA upari ekoSadvIpapramAlA prAmAsikatAmA dIyo ta / athA tasyeva himavataH pazcimAyAM dizi paryantAdArabhya dakSiNapazcimAyAM "dizi naiRtakoNe ityarthaH, trINi yojanazatAni lavaNasamudramaragAhya daMSTrAyA upari yathoktapramANo vaiSANikanAmA dviyaH / tathA tasyaiva himavataH pazcimAyAmeva pra.mA. dizi paryantAdArabhya pazcimonarasyAM dizi vAyavyakoNe ityarthaH, trINi yojanazatAni lavaNasamudramadhye 415 caturthI daMSTrAmatikramyAvAntare pUrvapramANo nAGgolikanAmA dvIpaH / evamete himavatazcatasRSvapi vidikSa tulyapramANAzcatvArontare-lavaNamamudramadhye dvIpA antaradvIpA avatiSThante / tata eteSAmekorukAdInAM caturNA dvIpAnAM parataH 'sapaDidisaM' ti pratyekaM pUrvottarAdividinu catasRSvapi catvAri catvAri yojanazatAni lavaNasamudramayagAhya caturyojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpa // 576 / / 1 aizAnyAM-si pramApanAvRttau karma granthavRttau ca pAThaH // 2 ekorucaka-si. // 3 ekohapaka si // 4 dizi-si. pratau prajJApanApattau ca nAsti /
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 dvAre avacanasAroddhAre saTIke dvIpAH 56 dvatIyaH aNDa: gAthA 1420-8 // 577 // vedikAtazcaturthojanazatapramANAntarA hayakarNa gjkrnn-gokrnn-shskuliikrnnnaamaanshctvaaro'ntrdviipaaH| tadyathA"ekorukasya parato hayakarNaH, AbhAmikasya pasto gajakarNaH, pANikasya parato gokarNaH, naGgolikasya parataH zaSkulIkarNa iti / evamagre'pi bhAvanA kAryA / ___tata eteSAmapi hayakarNAdInAM caturNA dvIpAnAM parataH punarapi yathAkramaM pUrvottagadividikSa pratyeka paJca pazca yojanazatAni vyatikramya pazcayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAtaH pazcayojanazatapramANAntaga Adarzamukha meNDhamukhA 'yomukha gomukhanAmAnazcatvAro dvIpAH / eteSAmapyAdarzamukhAdInAM caturNA dvIpAnA parato bhUyo'pi yathAkramaM pUrvottarAdividikSu pratyekaM SaT SaT yojanazatAni vyatikramya SaTpaDyojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAtaH Sar3ayojanazatapramANAntarA azvamukha hastimukha-siMhamukha vyAghramukhanAmAnazcatvAro dviipaaH| eteSAmapyazvamukhAdInAM caturNA dvIpAnAM parato 'bhUyo yathAkramaM pUrvottarAdiSu vidikSa pratyeka saptayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAtaH saptayojanazatapramANAntarA 'azvakarNaharikarNAkarNakarNaprAvaraNanAmAnazcatvAro dvIpAH / eteSAmapyazvakarNAdInAM caturNA dvIpAnI parato yathAkramaM pUrvottarAdividikSa pratyekamaSTAvaSTau yojanazatAnyatikramyASTayojanazatAyAmaviSkambhA jambUdvIpavedikAto'STayojanazanapramANAstarA ulkAmukha meghamukha-vidyunmukha-vidyadantAbhidhAnAzcatvAro dvIpAH / tato'mISAmapyulkAmukhAdInAM caturNA ekohcksy-si.|| 2 pazcayojanazatAni vyatikramya antarA-si. // 3 bhUyo-si. prajJApanAvRttI karmagranthavRttau ca nAsti / / 4 pUrvottarAdividikSa-si prajApanAvRttI karmaganthavRttau ca // 5 azvamarNayakarNa0 iti karmaprantha ta kamapantha- vRttau pATha // gra. A. // 577 //
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIka dvitIyaH // 578 // dvIpAnAM parato yathAkrama pUrvotarAdividikSu pratyekaM nava navayojanazatAnyatikramya navayojanazatAyAmaviSkammA jambUdvIpavedikAto navayojanazatapramANAntarA dhanadanta leSTadanta-mUDhadanta-zuddhadantanAmAnazcatvAro dviipaaH| | 262 dvAda antaradvIpa evamete himavati parvate catasRSu vidikSu vyavasthitAH sarvasaMkhyayA aSTAviMzatiH / evaM zikhariNyapi varSadhare-parvate lavaNodArNavajalasaMsparzAdArabhya yathoktapramANAntarAzcatasRSu vidikSa vyavasthitA ekohakAdi. | manuSyANa nAmAno'STAviMzatisasathA dvIpA vaktavyAH / tataH sarvasaGkhyayA SaTpaJcAzadantaradvIpA bhavantIti // 20.28 // | svarUpam gAthA arthateSu vartamAnAnAM manuSyANAM svarUpamAha-'saMtI' tyAdigAthAtrayam , saMti hamesu narA bajjarisahanArAyasaMhaNaNajusA / 'samacauraMsagasaMThANasaMThiyAvevasamarUvA // 29 // adhaNassayadehA kiMcUNAo narANa itthIo / pra.A. palayaasaMkhijjahabhAgaAUyA laktraNoveyA // 30 // dasavihakappadumapattavaMchiyA taha na sesu dIvesa / sasisaragahaNa'makkaNajayAmasagADayA Iti eteSu sarveSvapyantaradvIpeSu narA:-puruSAH santi-sadaiva parivasanti / te ca varSabhanArAca saMhananina: samacaturasamasthAnasaMsthitA devalokAnukArirUpalAvaNyAkArazobhitavigrahA assttdhnuHshtprmaannshriirocchyaa| viMzati evaM zivasaNyApa vaSedharesasaharUmA je. si.||2 samaparaMsagasaMThANA saMThiyA-tA samacaraMsasaMThANaM saMThiyA-si. 3 makuNa bhA0 si.|| 4 0saMha ninA-si. pratau karmaprandhavRttau ca, tulA-prajJApanAsUtravRttiH 5. 52 B, // 578 // karmaprandhapattiHpa. 23 BULdevalokAnusArirUpalAvaNyAlaMkAra0 si.| heastsARNE PRATARNAMMoon .
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke 262dvA antaradvIpa manuSyANa svarUpam dvitIyaH strINAM vidameva pramANaM kizcinyUnaM draSTavyam / tathA palyopamAsaGkhyeyabhAgapramANAyuSaH samagrazubhalakSaNa'tilakamaSAdhupetAH strIpuruSayugalavyavasthitA dazavikalpapAdapAvAptavAJchitopabhogasampadaH prakRtyaiva pratanukrodhamAnamAyAlomAH saMtoSiNo nirotsukyA mArdavArjavasaMpannAH satyapi manohAriNi maNi-kanaka-mauktikAdike mamatvakAraNe mamatvAbhinivezarahitAH sarvathA'pagatavaiganubandhAH parasparapreSyapreSakabhAvarahitatvAdahamindrAH istyazvakarabhagomahiSyAdisadbhAve'pi tatparibhogaparAGmukhAH pAdavihAracAriNo jvarAdirogabhUtapizAcAdigrahavyasa navirahitAH / caturthAccAhAramete gRhanti / AhArazca zAlyAdidhAnyasadbhAve'pi na taniSpannaH, kiMtu zarkagato'pyanantaguNamAdhuryA mRttikA cakravartibhojanAdapyadhikamadhurANi kalpadrupapuSpaphalAni ceti / catuHSaSTizca pRSThakaraNDakAsteSAm SaNmAsAvazeSAyuSazvAmI strIpuruSayugalaM prasuvate, ekonAzItidinAni ca tatparipAlayanti / stokasnehakaSAyatayA ca te mRtvA divaM vrajanti / maraNaM ca teSAM 'jammAkAzakatAdimAtrapurassaraM na zarIrapIDayeti / / tathA teSu dvIpeSvaniSTasUcakrAzcandrasUryoparAmAdayaH zarIropadravakAriNazca mankUNa yukA mazaka:-makSikAdayo na bhavanti / ye'pi ca jAyante bhujagavyAghrasiMhAdayaste'pi manuSyANa na bAdhitumalam , nApyanyo'nyaM hiMsyahiMsakabhAve vartante / kSetrAnumAvato gaidrabhAvarahitattvAt / ata eva te'pi mRtvA divameva vrajanti / gAthA // 579 1429. pra.A. // 1.tilakamukhAya petaa:-si.|| 2 saMsyapi-si. tulA-prajJApanAsUtravRttiH pa. 53B, karmapranthatiH 5.24 1.na virhitaacturthaakaa.si.|| 40y-si.||5klpdr phlaani-si.|| tatparipAlayaM stoka. si.|| 6jammAkAsa.mu.si. pratau karmagranthavRttAvapi jummAkAza iti / /
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saTIke 2636 jIvADajIvAda bahutvam gAthA 1432 dvitIyaH 11181 bhUmirapi tatra reNupa pANDakAdirakSitA saphaladoparitvatA sarvatra samatalA ramaNIyA ca vartata iti / yaccAtra sUtrAtiriktamuktaM tatsarvamupalakSaNatvAd draSTavyam // 26 ||30| // 31 // 262 / / idAnIM 'jIvAjIvANaM appaSahuyaM' ti tripaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAha nara 1 neraiyA 2 devA 3 sihA 4 tiriyA 5 kameNa ihhuuNti| thoca 1 asaMkha 2 asaMkhA 3 aNaMtaguNiyA 4 anaMtaguNA 5 // 32 // nArI 1 nara 2 nerahayA 3 tiricchi' 4 sura 5 devi 6 siddha 7 tiriyA 8 / thoSa asaMkhaguNA cau saMkhaguNA'NataguNa donni / / 3 / / tasa teu puDhavi jala vAukAya 'akAya vaNassaha skaayaa| thova asaMvaguNAhiya tinni 'do'NataguNaahiyA // 34 / / paNa ca ti du ya aNiMdiya egidi saiMdiyA kamA huti| thovA tini ya ahiyA do'NaMtaguNA visesahiyA // 35 // jIvA poggala samayA danca paesA ya pajjavA ceva / povANatANatA visesaahiA duve'NaMtA // 36 // iha sarvatra yathAnapana padayojanA, tatra sarvastokAstAvannarA-manuSyAH saGkhyeyakoTIkoTImAtra. pramANatvAt / tebhyo nairayikA asaGkhyeyaguNAH / aGgulamAnakSetrapradezagazeH sambandhini prathamavargamale 10-si. // 2 bhakkAya baNasA-tA. // 3 hoNateNa guNamahiyA-11. / doNatagANAmI ahiytti-si.|| pra. A. 417 11580
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke khaNDa: tRtIyena vargamUlena 'guNite yAvAna pradezarAzirbhavati tAvatpramANAsu ghanIkRtasya lokasyaikaprAdezikI' zreNiSu yAvanto nabhaH pradezAstAvatpramANatvAt / nebhyo devA asalayeyaguNAH / vyantarANAM jyotipkANAM ca pratyekaM pratarAmaGkhyeyabhAgavartizreNigatAkAzapradezarAzipramANatvAt / tebhyaH siddhA anantaguNAH | kAlasyAnantanvAt , paramAyAnte ca kasyacidavazyaM siddhigamanAt tanprAptamya ca punarAvRttyabhAvAt / tebhyo'pi tiryo'nantaguNAH / anantenApi kAlenai kanigodAnantabhAgavati jIvarAzeH siddhatvAt , tiryagatI | gAthA salAdo nimodamadAbAda , pratinigodaM ca siddhAnantaguNajIvarAzibhAvAt // 32 // uktaM naiyikatiryagyonikamanuSyadevamiddharUpANAM pazcAnAmalpabahutvam idAnI gayikatiryagyoni |1432katiryagyonikImanuSyamAnupIdeva devIsiddhalakSaNAnAmaSTAnAmampabahutva mAha- 'nArI' tyAdi, mastokA nAryo manuSyastriyaH / madayeya koTI koTIpramANatvAn / tAbhyo narA-manuSyA asAvyeyaguNAH / iha narA iti samUchimamA api manuSyA gRhyante. vedasyAvirakSaNAt / te ca saMmRcchimajA vAntAdiSu nagaranirdhamanAnteSu jAya. mAnA asaGkhyayAH prApyante / legyo nairayikA asara ye yaguNAH / manuSyA yutkRSTapade'pi zreNyasaGkhyeya pra. A. bhAgaganapradezarAzipramANA labhyante / nairayikAstvaGgulamAtrakSetrapradezarAzisatkatRtIyavargamUlaguNitaprathamavarga- 417 / / mUlapramANazreNigatAkAzapradezarAzipramANAH / tato bhavantyasaGkhyeyaguNAH / tebhyastiryagyonikAH striyo'sayeSaguNAH / pratarAmaddhyeyabhAgavaya'saGkhyeyazreNigatAkAzapradezarAzipramANatvAt / tAbhyo'pi devA asaGkhyeyaguNAH / asaGkhyeyaguNapratarAmaGkhya bhAgavayaMsaGkhyeya zreNigatapradezarAzimAnatvAt / tebhyo'pi // 5 // 1guNitena-si.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke 2636 jIvAjI lpabahuta gAthA | 1432 dvitIyaH khaNDa: devyaH sngkhyeygunnaaH| dvAtriMzadguNatvAt / tAbhyo'pi siddhA anantaguNAH / tebhyo'pi tiryagyonikA anantaguNAH / atra yuktiH prAgevoktA // 33 // ___atha sAmAnyenaiva jantUnA kAyavizeSaNavizeSitAnAmanpabahutvamAi-'tase'tyAdi, sarvastokAstrasakAyikAH, dvIndriyAdInAmeva trasakAyatvAt / teSAM ca zeSakAyApekSayA'tyalpatvAt / tebhyastaijasakAyikA asaGkhyeyaguNAH, asakhyeyalokAkAza'pradezapramANatvAt / tebhyaH pRthivIkAyikAvizeSAdhikAH, prabhUtAsaGkhyeyalokAkAza pradezapramANatvAt / tebhyo'kAyikA vizeSAdhikAH, prabhUtatarAsaGkhyeyalokAkAza pradezapramANatvAt / tebhyo vAyukAyikA "vizeSAdhikAH prabhUtatamAsaGkhyeyalokAkAzapradezamAnatvAt / tebhyo. kAyikA anantaguNAH, siddhAnAmanantatvAt / tebhyo vanaspatikAyikA anantaguNAH, anantalokAkAzapradezarAzipramANatvAt / tebhyaH sakAyA vizeSAdhikAH, pRthivIkAyikAdInAmapi tatra prakSepAt // 34 // sAmpratamekendriyanvAdivizeSaNaviziSTAnAM jantUnAmalyabahuttramAha-'paNe'tyAdi, sarvastokAH paJce. ndriyAH, saGkhyeyayojanakoTIkoTIpramANaviSkambhasUcIpramitapratarAsaGkhyeyabhAgavartya saGkhyeyazreNigatAkAzapradezarAzipramANatvAt / tebhyazcaturindriyA vizeSAdhikAH / teSAM viSkambhamUcyAH prabhUtasaGkhyeyayojanakoTI. koTIpramANatvAt / temyo'pi trIndriyA vizeSAdhikAH, teSAM viSkambhamUcyAH prabhUtatarasaMkhyeyayojanakoTIkoTIpramANatvAt / tebhyo'pi dvIndriyAvizeSAdhikAH, teSAM viSkambhamUkhyAH prabhUtatamasaMkhyeyayojanakoTIkoTI. 1-2-3 pradeza si. RD nAsti // 4 vizeSikA:-si. RD // [pra. A. 418 // 582 / maniTa TARAT
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArodvAre prakSapAt / / 35 // 263 dvAre jIvAjIbAlpabahutvaM gAthA 1332-6 pramANatvAt / 'tebhyo'nindriyA anantaguNAH, siddhAnAmanantatvAt / tebhyo'pyekendriyA anantaguNAH, nvcn| banaspatikAyikAnAM siddhebhyo'pyanantatvAt / tebhyo'pi sendriyA vizeSAdhikAH, dvIndriyAdInAmapi tatra atha jIvapudgalAdInAmalpabahutvamAha-'jIve' tyAdi, vakSyamANApekSayA sarvastokA jIvAH, tebhyaH paTIke pudgalA anantaguNAH / iha hi paramANudvipradezikAdIni pRthakpRthagdravyANi / tAni ca sAmAnyatastridhAdvatIyaH prayogapariNatAni, mizrapariNatAni, visrasApariNatAni ca / tatra prayogapariNatAnyapi tAvaJjIvebhyo'nanta guNAni / ekaikasya jIvasyAnantaiH pratyekaM jJAnAvaraNIyAdikarmapudgalaskandharAveSTitatvAt / kiM punaH 1 // 583 // zeSANi ?, yataH prayogapariNatebhyo mizrapariNatAnyanantaguNAni, tebhyo'pi visrasApariNatAnyanantaguNAni, tato yuktaM jIvebhyaH pudgalA anantaguNAH / tebhyo'ddhAsamayA anantaguNAH, yatta ekasyApi paramANovyakSetrakAlabhAvavizeSasambandhavazA danantA bhAvinaH samayA upalabdhAH / yathaikasya paramANostathA "sarveSAM paramANanAM sarveSAM ca pratyeka dvipradezikAdInA skandhAnAmevamanyAnyadravyakSetrakAlabhAvasambandhinAmanantAH samayA 'atItA apIti siddhaM pudgalebhyaH samayAnAmanantaguNatvam / tebhyaH sarvadravyANi vizeSAdhikAni, 'kathamiti ced ? ucyate, iha ye anantaramaddhAsamayAH pudgalebhyo'nantaguNA uktAste pratyeka dravyANi, tato dravyacintAyAM te'pi gRhyante / teSu madhye sarvajIvadravyANi 1 tebhyo'nika mu. / 2 siddhebhyo'pynntgunntvaat-bhu.|| 3 vanantA bhAvasamayA-mu. } "danantAmAvinaH samayA-je. RD| danantAnya bhAvinaH smyaa-si.|| 4 sarveSAM paramANUnA-si. R D nAsti // 5 atItA anAgatA apiiti-mu.|| 6 kathamiti tebhyaH sarvadravyANyanantaramA je.si. RDI pra. A. -
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH 'sarvapudgaladravyANi dharmAdharmAkAzAstikAyadravyANi ca prakSipyante / tAni ca samuditAnyapyaddhAsamayAnAmanantabhAgakalpAnIti teSu prakSipneSvapi manAgadhika jAtamityadvAsamayebhyaH sarvadravyANi vizeSAdhikAni / yugapradhAna tebhyaH sarvapradeza anantaguNAH / ekasyApyalokAkAzadravyasya sarvavyAnantaguNapradezatvAt / tebhyaH sUrisaMkhya sarvaparyavA antaguNAH / ekaimminnAjhAzapradeze'nantAnAmagurulaghuparyAyANAM sadbhAvAditi // 36 // 263 // gAthA idAnIM 'jugappahANasUrisaMkha' ti catuHpaSTayadhikadvizatanamaM dvAramAha-- 1437 jA duppasaho sUri hohiMti jugappahANa AyariyA / anjamuhammappabhiI caurahiyA dunniya sahassA // 37 // ihAvasarpiNyA duSpamAvamA nagamaye dvihamnotipurvizativarSAyuSkaH puSkalatapAkSapitakarmatayA samA.pra. A... mannasiddhimoMdhaH zuddhAntarAtmA dazavakAlikamAtramapradhage'pi caturdazapUrvadhara iva zakapUjyo duSprasabhanAmA 418 santimaH mUribhaviSyati / tatastaM duSpramabhaM yAvattamabhivyApyavetyarthaH / AryasudharmaprabhRtayaH, ArAta sarvaheyadharmebhyo 'gjiAtaH AryaH, sa cAsau sudharmastatprabhRtayaH / prabhUtigrahaNAca jambUmbAmiprabhavazayyambhavAdyA gaNadharaparamyaga gahyane / yugapradhAnAH-tatkAlapranaratyAramezvarapravacanopaniSadveditvena viziSTataramUlaguNottaraguNasaMpanmanyena ca tatkAlApezayA bharatakSetramadhye pradhAnA AcAryAH-pUrayazcaturadhikasahasradvayapramANA bhaviSyanti / anye tu catUrahitamahasradvayapramANA ityAhuH / saccaM tu sarvavido vidanti / yacca mahAnizIthagranthe jagrantha granthakAra: ||584 // sadhepudgaladravyANi-si. RD nAsti / / 2 utA. / / 3 duSprasahayA yaavntmbhiksi.||40vaagyaav:-mu.||
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ cana roddhAre TIke tIyaH 53: 185 // A" itthaM cAyariyANaM paNapanA hoti koDilakkhAo / koDisahasse koDIsae ya ' taha ittie caivatti // 1 // " tatsAmAnyamunipatyapekSayA draSTavyam, tathA ca tatraivoktam *"eesa majjhAo ege nivvaDaDa guNagaNAinne / savyuttamabhaMgeNaM titthaparassANu sarisaguru // 3 // ||37||264 // idAnIm 'ussappiNiaMtimajiNatitthappamANaM' ti paJcapaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAha'osapiNi' timajiNa titthaM siririsahanANapajAyA / saMkhejA jAvaiyA tAvayamANaM dhuvaM bhavihI // 38 // iha zrIsvAminaH kevalajJAnaparyAyI varSasahasrana ekaH pUrvalakSaH / tata evaMsvarUpA jJAnaparyAyAH saGkhyeyA yAvanto bhavanti tAvatpramANamutsarpiNyAmantimajinasya caturviMzatitamasya 'bhadrakRnnAmnastIrthaM kRtastIrthaM dhruvaM nizcitaM bhaviSyati / saMGkhyeya pUrvalakSamAnaM tattIrthamityarthaH || 38 || 265 // idAnIM 'devANa paviyAro' tti SaTSaSTyadhikadvizatatamaM dvAramAha do kAyappaviyArA kappA phariseNa donni do rUve / sahe do caura maNe natthi viyAro uvari yatthI // 39 // [tulA- bRhatsaMgrahaNI jinabhadrayA gA. 181 ] A itthaM cAcAryANAM pAzatkoTIlAH koTIsahasrA koTIzarta tathaitAvanta eveti ||1|| * eteSAM madhyAt eke nipatanti guNagaNAkIrNAH sarvottamabhaGge tIrthaMkarAnukhadRzA guravaH ||1|| 1 tahA-si / 2 bhosapiNa- mu. // / 3 bhadrakRnAma0 si. DR || 265 dvAre bhadrakuttIrthaM gAthA 1438 266 dvAre devapravicAra: gAthA 1339 40 pra. A. 419 585
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAra 266 deva. pravIcA yaathaa| dvitIyaH khaNDa: 40 pra.A. geSijjaNuttaresu appapiyArA havaMti samdhasurA / 'sappaviyAraThiINaM aNaMtaguNasokkhasaMjuttA // 40 // dvau kalpAviti maryAdAyAM kalpazabdena ca tAtsthyAt kalpasthA devAH / tato'yamarthaH-bhavanapatyAdaya IzAnAntA devAH 'kliSTodakapu vedAnubhAvAnmanuSyavanmaithune nimajjantaH sarvAGgINaM kAyakleza' sparzAnandamAsAdya tRpyanti nAnyatheti / kAyena-zarIreNa manuSyastrIpusAnAmiva pravIcAro-maithunopasevanaM yayosto kAyapravIcArau / tathA sparzena dvau sanatkumAra-mAhendrau sapravIcArau / taddevA hi maithunAbhilApiNo devInAM stanAdyavayavasparzalIlayaiva kAyapravIcAradevebhyo'nantasukhamavApnuvanti tRptAzca jAyante / devInAmapi devaiH sparza kRte sati divyapramAvataH zukrapudgalasaMcAreNAnantaguNaM sukhamutpadyate evamagre'pi bhAvanA kaaryaa| tathA dvau brahmaloka-lAntako rUpadarzane sapravIcArau / devInAM divyonmAdajanakarUpAvalokanenaiva tatra surAH suratasukhajuSo jAyanta ityarthaH / tathA dvau zukra-sahasrArI devIzabde zrute sati sapravIcArau / surasundarINAM savilAsagItahasitabhApitabhUSaNAdidhvanimAhAdakamAkarNya upAMtavedAstatra devA bhavantItyarthaH / tathA catvAraH-Anata-prANatA-''raNA-'cyutAbhidhAnadevalokadevA manasA sapravIcArA bhavanti / te hi yadA pravIcAracikIrSayA devIzcittasya gocarIkurvanti tadaiva tAstatsaMkalpAjJAne'pi tathAvidhasvabhAvataH kRtAdbhuta. zRGgArAH svasthAnasthitA eva uccAvacAni manAMsi dadhAnA manasaiva bhogAyopatiSThante / tata itthamanyo'nyaM 1 apa0 tA. // 2 viSSTotyapu si. RD // 3 -sa. RDU // 586 MUHSRAM ImandarishaPRE
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267dvA kRSNarAja svarUpam gAthA 1441 aNDa: manaHsaGkalpe divyapramAvAdeva devISu zukrapudgalasaMkramata ubhayeSAM kAyapravIcArAdanantaguNaM sukhaM saMpadyate tRpti avacana- bobasatIti / upari gha-gaveyakAdiSu strIpravIcAra:-strIsevA sarvathA nAstIti // 39 // sAroddhAre ___ ata evAha-'gevejje' tyAdi, aveyakeSu navasu anuttaravimAneSu paJcasu apratrIcArA-maithunasevAvirasaTIke hitA bhavanti sarve'pi surA-devAH / nanvevaM teSAmapravIcArANAM sukhaM kiMcibha bhaviSyatItyAha-sapravIcAradvitIyaH | sthitibhyo devebhyaH sakAzAdanantaguNa saukhyasaMyuktAste greyeyakA anuttarasurAzca bhavanti / pratanumohodayatayA prazamasukhAntalInatvAt / te ca tathAbhavasvabhAvatvena cAritrapariNAmAmAvAna brahmacAriNa iti // 40 // 26 // saMprati 'kaNharAINa sarUvaM' ti saptaSaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAha 'paMcamakappe rimi patthaDe aTTa kaNharAIo / samacaraMsavADayaThiAo do do disicaupake // 41 // puvAvarausaravAhiNAhi manimalliyAhi puTThAo / dAhiNautsarapuvvA avarA phikphraaiio|| 42 / / puvvAvarA chalaMsA saMsA puNa dAhiNasarA bajjhA / *abhaMtaracauraMsA savvAvi ya kaNharAIo // 43 // [bhagavatIsa. 6 / 5 / 243] pra. A. 1 tulA-magavatIsUtram 651242-3 / sthAnAmasUtram 623 // 2 samacaraMsakkhoDaya0 mu.| samacaraMsakhAtA. si. pratI magavatIsUtre'pi sakkhA0 // 3 majhilluyAhi-tA.|| 4 bhvraar-taa.||5bhbhiNtr tA.
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH // 588 // 'AyAmaparikkhevehiM 'tANa assNkhjossnnshssaa| saMkhejasahassA puNa vikhaMbhe kaNharAINaM / / 44 // 267dvAra IsANadisAIsu eyANaM 'aMtaresu aTThasuvi / kRSNarAjI aTTha vimANAItahA tamprajjhe ekagavimANaM // 45 // svarUpam "aciM 1 'taha'cimAliM 2 vairoyaNa 3 pabhaMkare ya 4 caMdAbhaM 5 / gAthA sUrAbhaM 6 sukkAbhaM 7 supaiTAbhaM ca 8 ridvAbhaM 9 // 43 / / 1411.9 aTThAyarahihayA vasaMti logaMtiyA surA tesu / pra. A. sattabhavabhayaMtA gijjati imehiM nAmehiM // 47 / / / sArassaya 1 mAiccA 2 vahI 3 varuNA ya 4 gaddatoyA 5 ya / tusiyA 6 avvAbAhA7 aggiccA8 ceva rihA ya 9 // 48 // [Avazyakani. 2141 paDhamajuyalaMmi satta u sayANi boyaMmi ca udasa shssaa| taie satta sahassA nava ceva sayANi sesesu // 49 // [bhagavatIsUtra 6 / 5 / 243] 1 bhagavatIsatre tu. 'kaNharAIoNaM bhaMte ! kevatiyaM mAyAmeNaM kevatiyaM vikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM paNNAsA? goyamA! asaMkhejAI joyaNAsahassAI mAyAmeNaM asaMkhenjAI joyaNasahassAI vikkhaMbheNaM assaMkhAI joyaNasahassAI rikkheveNaM paNattAbho / 651 sU. 242 // 2 tANaM assaMbajopAsahassA-si. RD || 3 aMta resuvi-taa.||4 sthAnAGgasUtre tu arucI acimAlI vatiroaNe pabhaMkare caMdAbha sUrAme surahaTThAme agirathAbhe' iti-3| sU. 623 / / 11588 // thsicymaali-siH|| 6 vayaroyaNa-tA. / bayaroyaNa babhakaraya cNdaam-si.|| 7 sayAviNIyaMmi cuks-si.|||| of:55
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH // 589 // paJcame brahmalokanAmake kanpe tRtIye riSTaprastaTe aSTau kRSNarAjyo bhavanti / kRSNAH sacisAcittapRthivIpariNAmarUpA 'rAjyo-bhityAkAravyavasthitAH paGktayaH kRSNarAjyaH / kathaMbhUtAstA ityAha-'sama- 2674 cataramAH samAH-sarvAsvapi dikSa tulyAH cataravAH cataSkoNAH ata evAkhATakasthitayaH / hAkhATakAH kRSNarAH sthAne AsanavizeSalakSaNAH / 'prajJaptiTokAyAM tathA vyAkhyAnAt / tasthitayaH-tatsadRzAkArA: svarUpam yathA caitA vyavasthitAstathA darzayati-'ko do disinasakke' ti dikcatuSke-catasRSvapi pUrvAdiSu dikSu | gAthA de dve kRSNarAjyau vyavasthine / tathAhi-pUrvasyA dakSiNottarAyate tiryavistIrNe dve kRSNarAjyau / evaM 1441. dakSiNasyAM pUrvAparAyate, aparasyAM dakSiNottarAyate, uttarasyAM pUrvAparAyate iti // 41 // __atha tAsAmetra punaH svarUpamAha-'puvve' tyAdi; pUrvAparottaradakSiNAbhirmadhyavartinIbhiH kRSNarAjIbhiH krameNa dakSiNottarapUrvAparAbahirvartinyaH kRSNarAjyaH spRSTA / ayamarthaH-paurastyAbhyantarA kRSNarAjI dakSiNabAhyA 420 kRSNarAjI spRzati / evaM dakSiNAbhyantarAdyA pazcimabAhyA, pazcimA'bhyantarA uttarabAhyAm , uttarAbhyantarA ca pUrvavAdyAmiti / A sthApanA ceym-||42|| ___koNavibhAgastvevaM-'punvAvare' tyAdi, paurastya-pAzcAtye dve vAdya kRSNarAjyo SaDasra - SaTkoTike, 'ausagadAkSiNAtye punarbAhaye dve kRSNarAjyau yasra, abhyantarAH sarvA apicatasro'pi kRSNarAjyacaturasrAH // 43 // 1 rAjayo-si. // 2 bhagavatIsUtra (vyAkhyAprabati) TIkAyAM 21 A patre // 3 uttarA0 mu.|| 4 sthAnAvRttAvapi // 589 // mauttarA iti| mausarasi. A pravacanasArodadhAraTIkAyAH hastalikhitabhAdaryeSu yadyapi sthApanA dRzyate, kinta na sA subodhA / bhataH bhagavatIsUtra-sthAnAGgasUtrayasvAdiSu razyamAnA sthApanA patra pradazyate /
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: saNDa: // 590 // 1 sAmpratametAsAmeva pramANamAha- 'AyAme' tyAdi, AyAma parikSepAbhyAM dairdhya paridhibhyAM tAsI kRSNarAjInAmasaGkhyAtA yojanasahasA bhavanti / viSkambhe vistAre punaH kRSNarAjInAM saGkhyAtA yojanasahasrA iti ||44 || " athaitAsAMmadhye vimAnasaMyojanamAha - A 'IsAne' tyAdi etAsAmaSTAnAM kRSNarAjInAmIzAnadigAdiSvaSTasvapyantareSu rAjIdvayamadhyalakSaNeSvavakAzAnvareSvaSTau vimAnAni bhavanti / tathA tanmadhye tAsAM madhyabhAge eka vimAnam ||45 || tAnyeva vimAnAni nAmataH prAha - 'accI' tyAdi, ayamarthaH - abhyantarottara-pUrvayoH kRSNarAjyorantare arcirvimAnam 1, evaM pUrvayoracirmAliH 2, abhyantarapUrva ' dakSiNayorvairocanam 3, dakSiNayoH pramaGkaram 4, abhyantaradakSiNa pazcimayozcandrAbham 5, pazcimayoH sUrAmam 6, "abhyantarapazcimottarayoH zukrAbham 7 uttarayoH supratiSThAbham 8, sarvakRSNarAjImadhyabhAge tu riSThAbhamiti 9 // 46 // arthatanivAsino devAnAha - 'advAye' tyAdi, 'teSvevAkAzAntaravartiSaSTAsu arciHprabhRtiSu vimAneSu 'lokAntikAH' lokasya brahmalokasyAnte samIpe bhavAH surA devAH parivamanti / kathaMbhUtA ityAha'atarasthitayaH ' ' aSTAvatarANi - sAgaropamANi sthitiryeSAM te tathA / tathA saptabhiraSTabhirvA bhavAnto 18 cihnadvayamadhyavartIpAThaH si. RD nAhita || 20dakSiNayorviro0 si. // 3 sthAnAnavRttau tu dakSiNayormadhye zubhakare vimAne varuNAH / iti pa. 433A || 4 sthAnAta vRttau tu - " abhyantarottarAyA agre maTTAbhe'vyAbAdhAH / iti pa 433 || 5 teSvavakAzA si. R // 6 ekAvatarAH siddhayanti ma mAvini nizcitam / aSTAvatarA apyete, nirUpitA matAntare || 244|| tanmatadvayaM caiSaM lokAnte-lokAmalakSaNe siddhisthAne mavA lokAntikAH iti sthAnAGgavRttI" iti lokaprakAze 20 / 244 taH // 268 dvAre kRSNarAjI svarUpam gAthA 1441-9 pra.jA. 420 / / 590 / /
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanaroddhAre Toke -tIyaH 591 // muktiyeSAM te saptASTabhavabhavAntAH, etaizca-kSyamANAmabhiramI gIyante-kathyante // 47 // tAnyeva nAmAni vimAnakrameNAha-'sAre' tyAdi, sArasvatAH 1makAro'lAkSaNikaH, AdityAH 2,268 dvAre badayaH 3, varuNAH 4. gardatoyAH 5, tuSitAH 6, anyAvAdhAH 7, AgneyAH 8, ete saMjJAntarato maruto- asvApyabhidhIyante / riSThAzceti 'tAsthyAttadvayapadeza' iti riSThavimAnAdhArA riSTAH 1 / ete ca sArasvatAdayo dhyAyalokAntikasurAH pravajyAsamayAnsaMvatsareNAgeiva svayaM 'sambuddhamapi jinendra kalpa iti kRtvA 'bhagavan ! svarUpam sarvajanajIvahitaM tIthe pravartayeti' bodhayanti // 48 // gAthA arthateSAM devAnAM parivAramAha-'paDhame tyAdi, ayamatrAbhiprAya:-sArasvatA-''dityayoH samuditayoH sapta devAH sapta ca devazatAni parivAraH, evaM vahni-varuNayozcaturdaza devAcaturdaza ca devasahasrAH, gardatoyatuSitayoH saptadevAH sapta ca devasahasrAH, zeSeSutvavyAbAdhAgneyariSTeSu nava devA nava ca devazatAnIti // 49 // 267 / / pra. A. idAnIM 'sajjhAyassa akaraNa' tyaSTaSaSTayadhikadvizatatamaM dvAramAha-- saMjamaghA 1 'uppAye 2 sAdidhve 3 buggahe ya 4 sArIre 5 / "mahiyA 1saccittarao 2 vAsammi ya 3 saMjame ti vihaM // 50 // mahiyA u gambhamAse saccittarao ya iisiaayNdh| vAse tinni pagArAbubuya tavvaja phusie ya // 51 // 1 sambuddha iti-si. B||2bodhynti-si. R nAsti // 3 uvadhAye-iti bhAvazyakaniyuktI [gA.1323] iti pAThaH / / 4 mhyaa-taa.||5 pAsahassi y-si.||6.mu.| yo-bhAva. ni. . 421
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: saNDa : // 592 // 5 // 52 // dave taM ciya vacyaM lete jahiyaM tu 'jacciraM kAlaM / ThANAbhAsa bhAve montu ussAsa ummese paMsU ya maMsakahire kesasilAvuti syugyAe / maMsakahire 'aharataM avasese lacciraM sutaM 114311 paMsU accittarao rayassalAo disA raugyAo / are savAe freeAyae ya sutaM pariharati // 54 // reafter vijjuka gajjie jUna jakva Alite / ekkekaporisiM gajjiyaM tu do porisI haI ||25|| disidarst nilo ka sarehA pagAsasaMjutA / saMbhALeyAvaraNo u jUnao suki 'dina tini // 56 // caMdimasUruvarAge nigdhAe gujie ahorataM / saMjhAca paDivara aM 'jahi sugimhae niyama ||5|| AsAdI iMdamaho kattiya sugimhae va boDave / ee mahAmahA svalu eesi "jAva "pADavA // 58 // 1 yaphikaraM-ti. // 2 bahorantaM si. / maharata-iti mAvazyakaniyuktau // 3 zyarisallAo-iti Avazyaka niyuktI 4 pAsa juttA vA iti Avazyaka niyuktau // 5 diNi-si / 6 jehiM-tA. // 7 caiva-iti vyAvazyaka niyuktau // ma pariSayAntA / paDivaiyA-si // 11 268dvA asvA dhyAya svarUpam gAthA 1450 72 pra. A. 421 // 592 //
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana mAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 593 // jhosena kuyAlasa caMdo jahatreNa porisI 'aDDa / sUro jahana bArasa porisi ukkosa do ar3a || 59|| sammahanivuDDa evaM surAI jeNa huti'horatA' | Ai diNamuko' socciya divaso ya rAI tha // 60 // griniDiyamAI saMkhobhe daMDie 'va kAlagae / aNatre ya sabhae jacciraniddoccAhorataM // 31 // taddivasa bhoiAi aMto sattaNha jAva sajjhAo / * aNAhara ya hatthasayaM diDivivittami suddhaM tu // 62 // 'mayahara gae bahupakkhie ya santaghara aMtara "mayaMmi / nidukkhatti ya garihA na paDhaMti "saNIyagaM vAvi // 33 // tiripabiMdiya davve khese sahihattha poggalAinaM / tikurattha mahaMtegA nagare bAhiM tu gAmassa kAle tiporisi aDa va bhAve sutaM tu naMdimAIyaM / soNiya maMsaM cammaM aTThIvi ya ' ahava cattAri // 65 // // 64 // 1 1 bhaTTAsi // / 20ttaM si // 3 kake su. // 4 ba-mu. va.si. nAsti / vandati Avazyaka niryuktau // 5 maNahassamu. | aNayasva-si. ||6 mayaharati-si / / 7 mae vA. ityAvazyaka niyuktiau // saniyagaMsu / sIya-ityAvazyakaniyuktau si. pratau ca maNIthagaM vA // huti cattAri ityAvazyaka niyuktau // 1 2681 asvA dhyAya svarUpa gAthA 1450 71 pra. A. 422 / / 593
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke dvitIyaH 2682 asvAdhyAyasvarUpaM gAthA1450 ||594 // ato pahiM va dhoyaM sahI hatyA porisI timi / mahakAi ahorataM 'rate bUDhe ya muI tu 66 // aMgamujimaya kappe na ya bhUmi svarNati iyarahA tini / asajhAiyApamANaM macchyiAyA ahiM buDDe // 67 / / ajarAu tini 'porisi jarAuyANaM jare 'paDe tini / rAyapahabiMdupaDaei kappe bUDhe puNo nasthi mANassiyaM pauhA ahiM mosaNa sayamahorasaM / pariyAvanavivanne sese tiya sasa aTeva // 6 // rattukaDA u illI bhaTTha "hiNAveNa sana mukkaahie| tiha viNANa pareNaM aNougaM taM 'mahArataM // 7 // daMte diDe vigiMdhaNa sesahi pAraseva varisAI / daTTosu na ceva ya kIrA samAyaparihAro // 71 / / [AvazyakabhASya gA. 216-7, Avazyakani 1331-21334-5, 1337-8, 1342. 1344. 1347, 1350.2 Ava. mA. 219, 220 Ava. ni. 1355-6] A-maryAdayA siddhAntoktanyAyena adhyayanaM-paThanam AdhyAyaH suSThu-zobhana AdhyAyaH svAdhyAyaH, 1 raddhe-ityAvazyaka niyuktI // 2 paurasi-tA. // 3 paDie tA. si.|| 4 diNe-mu. / diNe niji tA. si. / mAvazyakaniyuktAvapi diNA-iti pAThaH // 5 yaM-tA. / 6 mhor-ityaavshykniyuktii|| pra. A. 422
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ vana nArodAre 268dvAre ambAdhyAyasvarUpaM gAthA tIyaH 1450 sa eva svAdhyAyikaM yatra nAsti tadambAdhyAyika-rudhirAdi / tanmUlabhedApekSayA dvidhA-AtmasamutthaM parasamatthaM ca / Atmana:-svAdhyAya cikIrSoH samudbhUtamAtmasamuttham , parasmAt-svAdhyAyakaturanya- smAtsamudbhUtaM parasamuttham / tatra bahuvaktavyatvAtprathamataH parasamutyameva pratipAdyate / tacca pazcavidham , tadyathA-saMyamaghAti saMyamopadhAtikam 1, autpAtikam-utpAtanimittam 2, sadeva-devatAprayuktam 3, myUdgrahaH-saMgrAmaH 4, zArIraM ca-zarIrasaMbhavam 5 / eneSu ca pazcasvapyasvAdhyAyikeSu svAdhyAyaM vidadhataH sAdhostIrthakadAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / tatra saMyame-saMyamopaghAtaviSayamasvAdhyAyikaM trividha-mahikA sacittarajo varSa ceti // 50 // tInapi medAn krameNa vyAkhyAnayati--'mahI tyAdi, 'mahikA garbhamAse patantI dhRmarI prtiitaa| garbhabhAmo nAma kArtikAdiryAvanmAghamAsaH | sA ca patanasamakAlameva sarvamakAyabhAvitaM karoti / sacittarajo nAma vyavahAracittA vAtoddhRtA zlakSNA liH / tacca sacittarajo varNata ISadAtAmra digantareSu dRzyate / gAthAyAM pustvaM prAkRtanyAt / tadapi nirantarapAtena trayANAM dinAnAM parataH sarva pRthvIkAyabhAvitaM karoti / varSasya punastra yA prakArA bhavanti / tAnevAha-'bunbuya' tti yatra varSe nipatati pAnIyamadhye budbudAH-- toyazalAkArUpA uttiSThanti tadvarSamapyupacArAd budamityucyate / tadvaje--taiy budaivarjitaM dvitIyaM varSam / tRtIyaM "phusieya' tti jalasparzikA nipatantyaH / natra budbuda varSe nipatati yAmASTakArdhvam / anye tulA-AvazyakahAzmidrIyA vRttiH p.734||2 arnnyvaato-mu.||3 phusimytti-mu.|| pra. A. 422 H .
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 596 // tu vyAcakSate - trayANAM dinAnAM parataH / tadvarja pazcAna dinAnAM parataH / balasparzikArUpe saptAnI dinAna parataH sarvamaSkAyaMspRSTaM bhavati // 51 // atha saMyamaghAtibhedAnAM sarveSAmapi caturvidhaM parihAramAha- 'davve' ityAdi, dravye dravyatastadeartarfi mahikA sacitarajo varSa vA vajyaMte / kSetre yAvati kSetre mahikAdi patati tAva kSetram / kAlato 'jacciraM' yAvantaM kAlaM patati tAvantaM kAlam / bhAve bhAvato muktvA ucchvAsamunmeSaM ca / tadvarjane jIvitavyavyAghAtasaMbhavAt / 'zeSa sthAnAdikAM AdizabdAdgamanAgamanapratilekhanAdiparigrahaH kAyikI ceSTAM bhASAM ca varjayanti / iha ca na niSkAraNena kAmapi lezato'pi ceSTAM kurvanti / glAnAdikAraNe tu samApatite yatanayA hastasaMjJayA akSimaMjJayA aDgulIsaMjJayA vA vyavaharanti potavaritA vA mAyante, varSAkanpAvRtAzca gacchantIti // 52 // mataM saMyamopadhAtyasvAdhyAyikam idAnImautpAtikamAha - 'paMsU ye'tyAdi, atra vRSTizabdaH pratyekamabhisambadhyate, pAMzuvRSTI mAMsavRSTau rudhiravRSTau kezavRSTI zilAvRSTau ca / tatra pazuvRSTinama yadacittaM rajonipatati / mAMsavRSTimAMsakhaNDAni patanti / rudhiravRSTiryatra rudhiravindavaH patanti | kezavRSTiryaduparibhAgAtkezAH patanti / zilAvRSTiH - pASANanipatanaM 'karakAdizilAvRSTirvetyarthaH / tathA rajaudghAte' rajasvalAsu dikSu sUtraM na paThyate / zeSAH sarvA api ceSTAH kriyante / tatra mAMse rudhire ca patati ekamahorAtraM 1 1 baje- mu.] tadvapacAnAM dinAnAM ala si. 4 // 2 bajrjyante mu. B // 3 yacciraM-si // 4. zeSaM sthAnAdikaM - mu. // / 5 karakAdi- zilA varSamityartha:-mu. // 6 tena si. 8 // 268 dvA asvA dhvAya svarUpam gAthA 1450. 71 pra. A. 422
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre saTIke dvitIyaH sadya: // 597 // 1450 vayate, avazeSe-pAMzuvRSTayAdau yAvanicaraM-yAvantaM kAlaM pAzuprabhRti patati tAvanta kAlaM sUtra-'nanyAdi' na paThyate / zeSakAle tu paThyate // 53 // samprati pAzurajaudghAtayorvyAkhyAnamAha- 'paMsU' ityAdi, pazivo nAma dhUmAkAramAyANDuramacitta 268dvAre asvArajaH / ramaudghAto rajasvalA dizo yAsu satISu samantato'ndha'kAramiva dRzyate / tatra pazuvRSTau rajaudghAte dhyAyavA sabAte niti ra patati pAdapa sApa pariharanti // 54 // gatamautpAtikam / idAnIM sadevamAha--'gaMdhadhve' tyAdi, gandharvanagaraM nAma yaccakravAdinagara svarUpam gAthA syotpAtasUcanAya saMdhyAsamaye tasya nagarasyopari dvitIyaM nagaraM prAkArATTAlakAdisaMsthitaM dRzyate / disa' tti digdAhaH, vidyut-taDit , ulkA-sarekhA, prakAzayukttA vA, garjitaM-jImRtadhvaniH, yUpako-vakSyamANalakSaNaH, yakSAdIptaM nAma-ekasyAM dizi antarA'ntarA yad dRzyate vidyutsadRzaH prakAzaH / eteSu madhye gandharva 71 pra.A. nagarAdikamekaikAM paurapI hanti / ekaikaM praharaM yAvatsvAdhyAyo na vidhIyate iti bhaavH| garjitaM punaH dvipauruSIM 423 hanti / iha ca gandharvanagaraM niyamAt / sadevam , anyathA tasyAbhAvAt / zeSakANi tu digdAhAdIni bhAjyAnikadAcitsvAbhAvikAni bhavanti kadAcidevakRtAni / tatra svAbhAvikesSu vAdhyAyo na parihiyate, kiMtu devakRteSu / para yena kAraNena sphuTaM vaiviktye na tAni na jhAyante tena teSAmavizeSeNa parihAraH / uktaM ca--- 0 "gaMdhavanagara niyamA sAdivvaM sesagANi mahayANi jeNa na najaMti phuDaM teNa u tesiM tu prihaaro||1||55|| 1 .kAra iva -si.||2 vakSyamANaH ysriipt-si.|| 3 gndhrvngraadikmekaikmekaikaa-si.|| 4 vaivssktye-si.|| 597 // 0 gAndharva nagara niyamAta sadevaM zeSakANi maktAni / yena na jhAyante sphuTaM tena tu teSAM parihAra eva // 1 //
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIya: jhaNDa: / / 518|| atha digdAhAdivyAkhyAnamAha - 'disI' tyAdi, dizi-pUrvAdikAryA chinnamUlo dAhaH prajvalanaM digdAhaH / vimuktaM bhavati ? - anyatamasyAM dizi mahAnagaraM pradIptamivopari prakAzo'dhastAdandhakAra iti digdAhaH / ulkA pRSThataH 'sarekhA prakAzayuktA vA tArakasyeva pAtaH / grupako nAma 'zukle - zuklapakSe trINi dinAni yAvada, dvitIyasyAM tRtIyasyAM caturthyAM cetyarthaH sandhyAchedaH - sandhyAvibhAgaH satriyate yena sa "sandhyAcchedAvaraNazcandraH / iyamatra bhAvanA - zuklapakSe dvitIyA tRtIyA caturthIrUpeSu triSu dineSu sandhyAgatacandra itikRtvA sandhyA na vibhAvyate, tatastAni zuklapakSe trINi dinAni yAvaccandraH sandhyAcchedAvaraNa: sa yUpaka iti / eteSu triSu dineSu prAdoSikaM kAlaM na gRhanti, prAdoSika va sUtrapaurupIM na kurvanti / sandhyAcchedAvibhAvanena kAlavelAparijJAnAbhAvAditi / na kevalaM amUni sadevAni, kiMtvanyAnyapi // 56 // tAnyevATa 'baMdI' syAdi candrasya candravimAnasyoparAgo-rAhuvimAna teja soparaJjanaM candroparAgo grahaNamityarthaH / evaM sUryoparAgo'pi / tatazcandroparAge sUryoparAge ca ' taddine'pagate iti vAkyazeSaH / tathA are for vA nabhani vyantarakRto mahAgarjitaso madhvaninighatiH / garjitasyaiva vikAro guJjAbaduguJjamAno mahAniJjinam, tasminnirghAte guJjite ca pratyekamahorAtraM yAvatsvAdhyAyaparihAraH / ayaM cAtra vizeSa:-yasyAM velAyAM nirghAto guJjitaM vA'dhikRte dine'bhavat dvitIye'pi dine yAvatseva velA prAptA bhavati tAvadasvAdhyAya eva / uktaM ca- "nigdhAyaguJjiesu viseso-biiyadiNe jAva sA 'velA ahoraNa Na hijara, jahA annesa "amajhArasu" [ ] iti / 1 pareSA prakAza0 si0 // 2 zukle mu. nAsti / / 3 sandhyAvaraNacandra:- je. // 4 evaM sUryoparAgamahaNamityarthaH evaM sUryo parAgo'pi siM. // / 5 taddinApagate-si // 6 velati vyahoratama hijja ci / velevatti- // 7 mAsu // 268 asvA dhyAya svarUpara gAthA 1450 71 pra. A 423 // 598
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana roddhAre TIke dvitIya: uNTa: |599|| 'saMsAra' ti catasraH saMdhyAstisro rAtrau tadyathA - prasthite sUrye ardharAtre prabhAte ca caturthI dinasya madhyabhAge, etAsu catasRSvapi sandhyAsu svAdhyAyo na vidhIyate / zeSakriyANAM tu pratilekhanAdInAM tu na pratiSedhaH | 'pAvara' ti pratipadagrahaNena pratipatparyantAzcatvAro mahAmahAH sUcitAH / tatacatuNAM mahAmahAnAM catasRSu pratipatsu tathaiva svAdhyAya eva na kriyate / na zeSakriyANAM pratiSedhaH / 'jaM jahiM sugimhae niyama' ti evamanyo'pi ya utsavaH pazuvaghAdibahulo yasmin grAmanagarAdoM yAvantaM kAlaM pravartate sa tatra tAvantaM kAlaM varjanIyaH / sugrISmakaH- caitramAsabhAvI punarmahAmahaH sarveSu dezeSu zuklapakSapratipada Arabhya caitra paurNamAsIpratipatparyanto niyamAta prasiddha iti // 57 // ke punaste catvAro mahAmA: 1 'tatrAha - 'AsADI' tyAdi, ASADhI- ApADhapaurNamAsImahaH, indra mahaH - azvayupaurNamAsI, kArtikI kArttikapaurNamAsI, sugrISmakaH - caitra paurNamAsI, khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAdeta eva catvAro mahAntaH sarvAtizAyino mahA-utsavA mahAmahA boddhavyAH / eteSAM ca catuNAM mahAmahAna madhye yo mahAmaho yasmin deze yato divasAdArabhya yAvantaM kAlaM pravartate tasmin deze tato divasAdArabhya tAvantaM kAlaM na svAdhyAyaM kurvanti / iha ca yadyapi sarve'pi mahAmahAH paurNamAsIparyaMtA eva prasiddhAstathApi kSaNAnuvRtisaMbhavena pratipado'pyavazyaM varjanIyAH / ata evAha-'jAba pArivaha' ti gatArtham ||58 || samprati jaghanyata utkapetaca candroparAgaM sUryoparAgaM cAdhikRtya svApyAyavighAta kAlamAha'koseNe' tyAdigAthAdvayam candra utkarSato dvAdazapauruSIM hanti, jaghanyatastvaSTau / kathamiti ceducyate1 sUtradAha-su. // 2 catkatando0 si. || 3. kAlamAnamAI mu. // 268dva asvA dhyAya svarUpam gAthA 1450 G pra. A. 423 // 599 //
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke 2682 asvAdhyAyasvarUpam gAthA 1450 dvitIyaH khaNDa: 1500 // udgacchaMzcandramA rAhuNA gRhItaH / tatazcatasaH pauruSI rArhanti, catasra AgAmino divasasya evamaSTau / dvAdaza punarevaM-prabhAtakAle candramAH 'sagrahaNa evAstApagataH tatazcatasraH pauruSIdivasasya hanti catasra AgAminyA rAtrezcattasro dvitIyasya divasasya / athavA autpAtikagrahaNena' sarvarAtri grahaNaM sajAtaM sagraha eva nimagnaH / tatra saMpitarAtrezcattasraH pauruSIranyaccAhorAtram / athavA abhracchamatayA vizeSaparijJAnAbhAvAca na jJAtaM kasyAM velAyAM grahaNaM 1 prabhAte ca sagraho nimaan dRSTastataH samagrA rAtriH parihatA anyazcAhorAtramiti dvaadsh| tathA sUryo jaghanyena dvAdaza 'pauruSIhanti, utkarSato dAvaSTau-porazapauruSIrityarthaH / kathamiti ceducyate-sUryaH sagraha evAstamupayAtaH, tatazcatastraH pauruSI rAnahanti, catara AgAmino divasasya, catastra. stataH parasyA rAtre revaM dvAdaza / SoDaza punarevaM-sUrya ugacchan rAhuNA gRhItaH sakalaM ca divasamutpAtapazAsagrahaH sthitvA sagraha evAstaM gataH / tatazcatasraH pauruSIdivasasya hanti catasra AgAminyA rAtrezcatasro'paradivasasya tato'pi catasro'parasyA rAtreH evaM poDaza pauruSIInti sagraha udgataH sagraha evAstamitaH / tathA coktam "eyaM uggacchaMtagahie saggahanivuDDhe dahaba"[ ] miti kathamiti ceducyate-'surAI jeNa hotAhoratta' tti sUryodayo yenAhorAtrAH, yataH sUryAdirahorAtrastato dinamukte sUrye sa eva divamaH saiva ca rAtrirasvAdhyAyikatayA pariDiyante / candre tu tasyAmeva samaha evA. si. // 20na-si. nAsti / / 3 pauruSI inti-si. | 4 upaga:-si. // 424 1... BAR
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ roddhAre 268dvAre asvAdhyAya svarUpam tIyaH gAthA rAtrau mukte yAvadaparazcandro 'noditastA tAvadasvAdhyAya iti seva rAtriraparaM ca dinmityevmhogtrmsvaadhyaayH| anye punagahuH AcIrNamidaM-candro rAtrau gRhito rAvAveva muktastasyA eva rAtre zeSa varjanIyam , yasmAdAgAmisUryodaye samAptirahorAtrasya jAtA / sUryo'pi yadi divA gRhIto divaiva ca muktastatastasyaiva divasasya zeSa rAtrizca varjanIyeti // 30 // garta savanamyAdhyApikA , izAnI yudrAmAha--'buggahe tyAdi gAthAdvayam , vyudgrahe-parasparavigrahe daNDikAdInAm , AdizabdAsenApanyAdInAM ca parasparaM vigrahe'svAdhyAyaH / iyamatra bhAvanA-dvau daNDiko samkandhAvAgai parasparaM saMgrAmaM katu kAmo yAvannopazAmpatastAva svAdhyAyaM Rtuna kalpate / evaM dvayoH senAdhipatyo yorvA tathAvidhaprasiddhipAtrayoH striyoH pAraparaM vyudgrahe vartamAne, athavA mallayuddhe, tathA dvayomiyoH parasparaM kalahabhAce bahavastaruNAH parasparaM lopTaiyudhyanti', yadivA bAhuyuddhAdibhiH svato loSTAdibhirvA parasparaM kalahe dezavizeSaprasiddhe ramAparvaNi vA yAvanopazamo bhavati senAdhipAdivyudgrahasya tAvadasvAdhyAyaH / kiM kAraNamiti ceducyate tatra vAnamantarAH kautukena 'svasvapakSaNa samAgacchanti te chalayeyuH / bhUyasAM ca lokAnAmaprItiyathA vayamevaM mItA vartAmahe kAmapyApadaM prApsyAmaH ete ca zramaNakA niduHkhAH sukhaM paThanti / tathA daNDike kAlagate 'aNarAyae ya' ti yAvadanyo rAjA nAbhiSikto bhavati tAvatprajAnAM 1 nodeti tA0 mu. 1 noditastAvadasvAdhyAya-si. // 2 tunA-bhASazyakaniyukti dIpikA gA 1340 mA.250 125 // 3nto -siH||4 dezaprasiddha mu.|| 5 svapameNa-si. B. pra. A. UPO // 6 //
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya khaNDa: // 602 // 4 mahAn saMkSomo bhavati, tasmin saMkSome sati svAdhyAyo na kalpate / samayaM - 'mlecchAdimayAkulaM sasmiapi svAdhyAyo na kartavyaH / eteSu sarveSu vyudgrahAdiSvasvAdhyAya vidhimAha-'javira' niddocci'horantaM' ti vyudgrahAdiSu yacciraM - yAvantaM kAlam 'anivocca' ityanirbhayamasvAsthyamityarthaH / tAvantaM kAlamasvAdhyAyaH / svastha bhavanAnantaramadhyekamahorAtraM parihRtya svAdhyAyaH kartavyaH / uktaM ca "nidosatara ahoratamegaM pariharitA sajjhAo kIraha" [ ] iti / iha 'saMsvobhe daMDie ya kAlagae' ityanenAnyadapi sUcitamasti tatastadabhidhitsurAha - 'taddivase' tyAdi, bhojike - grAmasvAfift AdizabdAdvakSyamANamahattarAdiparigrahaH, saptAnAM gRhANAmantaH - madhye kAlagate sati taddivasamahorAtraM yAvadasvAdhyAya-svAdhyAyaparihAraH / I prasaGgAdanyadapi pratipAdayati-- 'aNAhassa' ityAdi, ko'pyanAtho hastazatAbhyantare mRtaH tasmi nAthe istazatAbhyantare kAlagate svAdhyAyo na kriyate / tatreyaM yatanA - zayyAtarasyAnyasya vA tathAvidhasya kasya yathA vArtA kathyate 'svAdhyAyAntarAyamasmAkamanAthamRtakena kRtamasti, tataH sundaraM bhavati yadIdaM chate / evamabhyarthito yadi zayyAttarAdiH pariSThApayettataH zubhaM bhavatIti svAdhyAyaH kAryaH / athavA zayyAtarAdirna ko'pi pariSThApayitumicchati tadA'nyasyAM vasatau vrajanti / yadyanyA vasatirnAsti tadA rAtrI sAgArikA loke vRpamAstadanAtha mRtakamanyatra prakSipanti / atha tatkalevaraM zvazRgAlAdibhiH samantato vikIrNa mlecchAdimayaM ku-si. // 2 tulA Avazyaka niyuktidIpikA gA. 1343 mA. 2 pa. 127 // 3)rAyA0 su. 114 vRSamAvRhasva0 si // // 268 asvA dhyAya svarUpam gAthA 1450 71 pra. A. 424 1602
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ bArodAre saTIke dvitIya dhyAyasvarUpam gAthA 1450 // 6 // tataH samantato nibhAlayanti yad dRSTaM tatsarvamapi tyajanti, itarasmistu prayanne kRte'pyadRSTe azaThA iti kRtlA zuddhAH / svAdhyAyaM kurvanti api na prAyazcittamAja iti mAtraH // 61-62 // ___ saMprati 'tadivasabhoiyAI' ityatroktamAdizabdaM vyAkhyAnayati-'mayahare' tyAdi, mahattAke-- gAmapradhAne prakRte-grAmAdhikAraniyukte bahupAkSike-bahusvajane, cakArAn zamyAtare, anyasmin vA prAkRte manudhye svavasatyapekSayA matagRhAbhyantare mRte tadivasam-ekamahogatramasvAdhyAyaH / kiM kAraNamata AhanidukhA amI ityaprItyA gamimavAt / tato na paThanti, [zanairvA paThanti] yathA na ko'pi zrRNotIti / mahilAruditazabdo'pi yAvat zrUyate tAvanna paThanti // 63 // gataM vyudgraha jam , idAnIM zArIrikamyAvasaraH, 'taca dvividha-mAnupaM terazcaM ca, natra nairazcaM vidhAjalaja-masyAdiniryagbhayam , evaM gavAdInAM sthalajam , mayUrAdInAM ca khajam / punarjalajAdikaM pratyeka dravyAdibhedalazcaturvidham / tAneya dravyAdIna caturo bhedAnAha-'tirI tyAdi, dravye-dravyatastiyaMpaJcendriyANAM jalajAdInAM rudhirAdidravyamasyAdhyAyikam , na vikalendriyANAm / kSetra-kSetrataH paSTihastAbhyantare pariharaNIyam , na parataH / atha namthAnaM tairazcena paudgalena-mAMsena samantataH kAkakukkurAdibhirvikSiptenAkIrNa-vyAptaM tadA yadi sa grAmastahi tasmin tisRbhiH kuradhyAbhirantarite vikIrNa paudgale svAdhyAyaH kriyate / atha nagaraM tadA tatra yasyAM rAjA sabalavAhano gacchani devayAno ratho vA vividhAni yA vAhanAni gacchanti tayA mahatyA'pyekayA rathyayA antarite svAdhyAyaH kAryaH / atha sa grAmaH samasto'pi vikIrNena 1 tulA-mAvazyakaniyukti dIpikA gA. 1344 mA. 25. 12. B // 2 jalamatsyApi si. R|| |pra. A. 425
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH RUS: ||604 // paudgalenAkIrNo vidyate na tisRbhiH kuradhyAbhirantaritaM tatpadgalamavApyata tadA grAmasya bahiH svAdhyAya vidheyaH ||34|| DAlato mAvatava tAmAha-- 'kAle' tyAdi, kAle-kAlatastajjalajAdigataM rudhirAdi saMbhavakAlAdArabhya tisraH pauruSIrhanti / 'aheve' ti yatra mahAkAya paJcendriyasya 'mUSakAdermArjArAdinA mAraNaM tatrASTau pauruSIryAvadasvAdhyAyaH / gatA kAlato'pi mArgaNA, bhAvata AhabhAve bhAvato nanyAdikaM sUtraM na paThanti / athavA jalajAdikaM pratyekaM rudhirAdibhedatazcaturvidham, tadyathAzoNitaM mAMsaM carma asthi ceti / catvAryapyetAni pratItAni ||65|| ava vizeSamAha 'to' ityAdi, yadi paSTerhastAnAm antaH-madhye mAMsaM dhautaM prakSAlitaM tadA tasmin "vahinIte'pi tatra niyamAt kecidavayavAH patitA bhavanti tatastisraH pauruSIH parihartavyaH svAdhyAyaH / evaM pAke'pyavayam paSTihastebhyo bahi:- parataH punaH prakSAlite pakve vA pizite svAdhyAyaH kartavyaH; na kazvidoSaH / 'aTThece' ti prAgyaduktaM tadidAnIM bhAvayati - 'mahakAe ahorataM' ti etacca prAgeva vyAkhyAtam / 'ake prAhu:- yadi mArjArAdinA mUSakAdiravibhinna eva san mArito mArayitvA ca gRhItvA athavA militvA yadi tataH sthAnAtpalAyate tadA paThanti sAdhavaH sUtram, na vizeSaH / anye necchati yataH kastaM jAnAti avibhinno bhilo vA mArita iti / apare punarevamAhuH-yatra mArjArAdiH svayaM mRto'nyena " 1 mUSikA si. 3 / / 2 bahinIte'pi yatastatastatra niyamAt mu.|| tulA Avazyaka niyukitadIpikAyAM mAdhyagAthA 221 mA. 2 pa. 928 // 4 na kazcidoSa:-mu. // 268dva asvA dhyAya svarUpam gAthA 1450 71 pra. A. 425 // 604 |
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke asvA . dhyAyasvarUpam mAthA dvitIyaH sa vA kenApyavimina evaM sanmAritastatra yAvattarakalevaraM na bhidhate sAvamAsvAdhyAyikama / vibhinne vasvAdhyAyikamiti / tadetadasamIcInam / yatazcarmAdibhedanazcaturvidhamasvAdhyAyikaM tasmAdavibhinne'pyasvAdhyAya eva / "ratte cUhe ya suddha' ti yattA paSTihastAbhyantare patitaM rakta-rudhiraM tenAvakAzena pAnIyapravAha Agatastena vyUDhaM tadA pauruSItrayamadhye'pi zuddhamasvAdhyAyikamiti svAdhyAyaH kAryaH // 66 // terayAsvAbhyAyikaprastAvAdanyadapyAha-'aNDage' tyAdi, paSTihastAbhyantare aNDake patite yadi tadaNDakamabhitramavApyasti tadA tasminnujhite svAdhyAyaH kalpate / atha patitaM sattadaNDa bhinnaM tasya ca kalalabindarbha mau patitastadA na phalpate / na ca bhUmi khananti / itarathA-bhRmikhanane yadi sadasvAdhyAyikamapanayanti tathApi timraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH / atha kalpe patitaM sattadaNDakaM bhinna kalalavindurvA satra lagnastadA tasmin SaSTihastebhyaH parato bahinItvA dhote kanpate / aNDakavindorasRmdhindo'svAdhyA. yikasya pramANaM yatra makSikApAdA nimajjanti, kimuktaM bhavati ?-yAvanmAtre makSikApAdo nimajjati tAvanmAtre'pyaNDakAvandI rudhiravindau vA bhUmau patite'svAdhyAyaH // 17 // kiMca-"ajarAu" ityAdi, ajarAyu:-jarAyurahitA istinyAdikA prasatA timraH pauruSIH svAdhyAya hanti / ahorAtraM chedaM muktvA-ahorAtre tu chinne AsanAyAmapi prasUtAyAM kanpate svAdhyAyaH / jarAyujAdInAM punargavAdInAM yAcajjarAyulambate tAvadasvAdhyAyaH / jarAyo patite'pi sati tadanantaraM tisaH pauruSIvisvAnyAyikamAi-je. // 2 tadevatA si. // 3 mAvazyakaniyukti dIpikAmAM tumaya raddhe buDDhe bhamuLe tu iti tuparasya vyAsyA-yanmAMsaM rAddha pakvaM yAtasuddham iti mA.2 pa. 128B // 4 ahorAtra damuktvA-si. 1 71 kA
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke 268 dvAse asvAdhyAyasvarUpam gAthA 1450. dvitIyaH 71 vidasvAdhyAyaH / tathA rAjapathe yadyasvAdhyAyikavindavaH patitAstadA kalpate svAdhyAyaH / kiM kAraNamiti ceducyate, 'yatastatsvayogata AgacchatA gacchatAM ca manuSyatirazcA padanipAtairevotkSiptaM bhavati / jinAjJA cAtra pramANamato na kazcit doSaH / atha punastadasvAdhyAyikaM tairazcaM rAjapathAdanyatra SaSTihastAbhyantare patitaM tadA tasmin vyUDhe varSodakena upalakSaNametat dagdhe vA pradIpanakena zuddhayati svAdhyAyaH // 6 // ___gataM tairazcamadhunA mAnuSamAha--'mANusse' tyAdi, mAnuSamasvAdhyAyika caturdhA-carma rudhira mAsam asthi ca / eteSvasthi muktvA zeSeSu satsu kSetrato hastazatAbhyantare na kalpate svAdhyAyaH kAlato'horAtram / 'pariyAvannaviSanne' ti mAnuSaM tairazcaM vA yadudhiraM tadyadi paryApanatvena-pariNAmAntarApannatvena svabhAvAdvarNAdvivarNIbhUtaM bhavati khadirakalkasadRzaM tadA tadasvAdhyAyikaM na bhavatIti kriyate tasmin patite'pi svAdhyAyaH / 'sesa' tti paryApanaM vivarNa maktvA zeSamasvAdhyAyika bhavati / / tiga' ti yadaviratAyA mAse 2 AtaMtramasvAdhyAyikamAgacchati tatsvabhAvatastrINi dinAni galati / tatastAni trINi dinAni yAvadasvAdhyAya: / trayANA divasAnA parato'pi kasyAzcidgalali paraM na tadAtavaM bhavati kiMtu tanmahAraktaM niyamAt paryApanna vivarNa bhaktIti nAsvAdhyAyikaM gaNyate / tathA yadi prasUtAyA dArako jAtastadA sapta dinAnyasvAdhyAyika aSTame divase kartavyaH svAdhyAyaH / atha dArikA jAtA tarhi sA raktotkaTeti tasyAM jAtAyAmaSTau dinAnyasvAdhyAyaH / naSame dine svAdhyAyaH kalpate // 6 // 1 yattat svyogt-mu.|| 2 svabhAvAdvarNAdvivarNIkRtabhUta-si. R // 3 yAviratayAmAse mAtaba0 si. // pra.A. 426 .. Hawa
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ |269 pravacana- sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDaH .. // 607 // enameva gAthAvayava cyAcikhyAsurAha-'rattu' ityAdi, niSekakAle yadi raktotkaTatA tadA strI iti tasyAM jAtAyAM dinAnyaSTAvasvAdhyAyaH / dArakaH zukrAdhikastatastasmin jAte sapta dinAnyasvAdhyAyaH / tathA strINAM trayANAM dinAnA paratastanmahAraktamanAtavaM bhavati tato na gaNa nIyam // 7 // __asthi muktveti yatpUrvamuktaM tasyedAnI vidhimAha-daMte' ityAdi / yatra hastazatAbhyantare dArakAdInAM dantaH patito bhavati tatra prayatnato nimAlanIyaH / yadi dRzyate tadA pariSTrAdhyaH / atha 'samyagmRgyamANairapi na dRSTastadA zuddhamiti kalpate svAdhyAyaH / 'anye' tu avate-tasyAvaheThanArtha kAyotsargaH karaNIyaH / dantaM muktvA zeSe aGgopAGgasambandhinyasthini hastazatAbhyantare patite dvAdaza varSANi na kalpate svAdhyAyaH / athAsthInyagninA dagdhAni tadA hastazatAbhyantare sthiteSvapi teSu naiva kriyate svAdhyAyasyavAcanAdeH parihAraH / anuprekSA tu na kadAcanApi pratiSiddhayate iti / / 71 // 268 // idAnIM 'naMdIsaradIvaDiya' ityekonasaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha vikhaMbho koDisayaM tisaDikoDI u 'lkkhculsiiii| naMdIsaro pamANaMguleNa iya joyaNapamANo // 72 // eyaMto aMjaNarayaNasAmakarapasarapUriovaMtA / / ghAlatamAlavaNAvalijuyavva ghaNapaDalakaliyavya // 73 // 5 samyagmRgayamANairapi-si. RA2 bhaGgopAGgAnAM-si. || 3 sakkhanaculasII- mu.|| svarUpa gAthA 147 91 pra. a 426 60
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana naroddhAre TIke dvatIyaH maH 608 // aMjaNagiri puvAi visAsu tANamekeko / 'culasI sahastaucco ogAdo joyaNasahassaM // 74 || 'jummaM || mUle sahassadasagaM vikkhaMbheta ssa uvari sayadasagaM / tesu ghaNamaNimayAiM siDAyayaNANi cattAri // 75 // joyaNasayadIhAI pAvantari UsiyAI rammAi' / patrAsa fareers garrAha saghavAr3a padAraM maNitoraNapecchA maMDava virAyamANAi pazvaSaNussagrakasiyaadduta rasaya jivajuyAi // 76 // // 77 // maNipeDiyA mahiMdajjhayA ya upoksvariNiyA ya pAsesu / kellisattavAyacaMya' vyavaNajuttAo // 78 // 1 119811 naMduttarA ya naMdA AnaMdA naMdivajraNA nAma pukkhariNIo cauro purvajaNaca udisiM saMti farted bhASA mehaM joyalakvappamANajuttAo / dasajoyasiyAo caudisitoraNavaNajuyAbho // 80 // 1. tulA sthAnasUtravRttiH 4237.231 // 2 jumme-tA. R nAsti // 3 pokkharaNiyA- vA. // 40 cyA su. // I 269 dvAre nandIzvara dvIpa svarUpam gAthA 1472 11 pra. A. 427 1608 //
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre saTIke 2693 nandIzvara dvIpa svarUpam gAthA 1472 dvitIyaH // 609 // mAsiM majhe dahimuha mahoharA duidahiyasiyavanA / pokhariNIkallolA'haNaNombhavapheNa piNDucca // 8 // carasahisahassuvA dasajoyaNasahassavitthaDA savve / sahasamaho uvagADhA upari aho pallayAgArA // 82 // aMjaNagirisiharesuva tesudhi jiNamaMdirAI daai|| cAvINamaMtarAlesu pavyayadurga dugaM asthi // 83 // te raikarAbhihANA vidisiThiyA aTTha pumraayaamaa| uparihiyajiNiMdasiNANaghusiNarasasaMga piMgunda // 4 // "accatamasiNaphAsA amaresaraviMdavihiyAvAsA / dasajAyaNasahasuccA 'umbiDA gAuyasahassaM // 5 // palarisaMThANaThiyA uccattasamANavitthaDA savve / / temuci jiNabhavaNAI 'neyAI jahuttamANAi // 86 // vAriNadisAe bhaddA visAlavAvI ya 'kumuypukrvrinnii| taha 'DarIgiNI - maNitoraNaArAmaramaNIyA // 8 // sAriNojeNaNI si.||20piddmv-taa.si. B30piMgaThaba-tA. si.||4 aphacaMtamasiNaphaNA-je. si. RA 5caTA-si. phacattabimANa simevAI-je.bhiyAI-si. kumupvikkhrinnii-si.||9briignnii-taa.|| pra.prA. 427
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH / 269dvAna nandIzvaradvIpasvarUpam // 610 // 1472 puSasmAriNI napisekA sahA amoza padAvi goyuubhaa| taha ya sudaMsaNavAdI pacchimabhaMjaNacaudisAsu // 8 // vijayA ya vejayaMtI 'jayaMti aparAjiyA u caaviio| uttaradisAe puvvuttavAvImANA u pArasavi // 89 // 'savAo vAvIo dahimuhaselANa ThANabhUyAo / 'aMjaNapamuhaM giriterasagaM vijaha pAvisipi // 10 // iya bAghamagirIsara siharahiyavIyarAyavimyANaM / pUyaNakae baubdhihadevanikAo samei sayA // 11 // ito jambudvIpAdaSTamo 'valayAkAraH kAmaM kamanIyatayA sakalasuravisarAnandI nandIzvaro nAma dvIpo'sti / nandyA-atyudArajinamandirodyAnapuSkariNIparvataprabhRtiprabhUtapadArthasArthasamudbhUtayA'tyadbhUtayA samRddhathA Izvara:-sphAtimAnandIzvaraH / sa ca viSkamme-cakravAlaviSkambhataH eka koTizataM triSaSTiH koTyazcaturazItirlakSAH 1638400000 ityetAvadyojanapramANaH / yojanAni cAtra pramANAGgulaniSpamAnyavaseyAni // 72 // 1 jayaMta-tA. // 2 savvAbho vi SAvImo-tA. // 3 maMjaNagiripamuhaM-mu. // 40sihariTiu0 si.|| bAyakAraMvalayati kaam-si.|| 6 tulA sthAnAvRttiH pa. 231 / / pra. A. 27 // 10 //
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ |269dvA nandIzvara dvIpa gAthA athAanazailAdivaktavyatAmAha- 'eyanto' ityAdi gAthAtrikam , etasya nandIzvarasya dvIpavacana-1 sthAnta:-madhyabhAge pUrvAdiSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikabhAvena catvAraH sarvAtmanA'janaratnamayA aJja nagirayaH prajJaptAH / tadyathA-pUrvasyAM dizi devaramaNaH, dakSiNasyA nityodyotaH, pazcimAyAM svayaMprabhaH, saTIke / uttarasyA ramaNIyaH / uktaM ca-- hI "punvadisi devaramaNo niccujjoo ya dAhiNadisAe / avaradisAe sayaMpama ramaNijjo uttare paase||1||" [nandIzvaraprakaraNasandoha gA.5] ... kathaMbhUtAste ityAha-aJjanaratnAnA-kRSNaratnavizeSANAM ye zyAmA: karaprasarAH-pramApaTalAni te 611 // pUritAH-paripUrNatA nItA upAntAH-paryantabhAgA yeSAM te tthaa| evaMvidhAnotprekSyante-bAlatamAlavanAvalIyutA iva-taruNataratamAlataruvanamaNDalIvalayitA iva / tathA ghanapaTalakalitA iva-prAvRSeNyapayodapaktiyuktA iva / dhArAdharA hi 'vividhodyAnahadhAH sajalajaladajAlamAlino bhavantIti // 73 // ...tathA teSAmaJjanakaparvatAnAmekeko'JjanakA parvataH pratyeka caturazItiyojanasahasrANi uccA-ucchtiA , ekaM yojanasahasramavagADho bhUmipraviSTaH / tathA tasyaikaikasyAJjanagiremale-dharaNitale sahasradazakaM-daza yojanasahasrANi bhavanti, viSkambhe-vistarataH / tadanantaraM ca "mAtrayA parihIyamAnasya tasya upari-paryantamAge zatadazaka-yojanasahasra' viSkambhena / evaM caite catvAro'pyaJjanagirayo mUle vistIrNA madhye saMkSiptA upari ca tanukAH saMvRttAH / teSu cAJjanagiripu dhanamaNimayAni-nAnAvidhaniHsapatnaratnanirmitAni ekaika vividhoyAnAthA:-si. // 2 hi mavantIti-mu. // 3 mAtrayA parihIyate sasya uparyantamAge-si. // | 11 pra.A. 427 // 611 //
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ saarodaare| | 269dvAre nandIzvaradvIpasvarUpam gAthA 1472. dvitIyaH aNDa: / / 612 // sminnekaikasadbhAvAccatvAri siddhAyatanAni zAzvatAni siddhAnAM vA-zAzvatInAmahatpratimAnAmAyatanAni siddhAyatanAni bhavanti // 74-75|| arthateSAmeva pramANAdipratipAdanAyAha-'joyaNe' tyAdi gAthAtrayam , tAni siddhAyatanAni yojanazatamekaM dIrghANi-pUrvaparicAraH, 'hAmatiyoMjAguliSTatAni, gamyANi-ramaNIyAni, paJcAzadyojanAni vistRtAni-vistIrNAni dkssinnottrtH| tathA ekaikasyA dizi ekaikasadbhAvena catvAri dvArANi yeSu tAni caturdArANi / sancajAni-papatAkAni / / 76|| tathA pratidvAramekekasmin dvAre maNaya:-candrakAntAdiratnavizeSAstaniSpannastoraNaH, prekSAprekSaNakaM tadartha maNDapA:-prekSAmaNDapAstaizca prasiddhasvarUpaivizeSeNa rAjamAnAni- 'zobhamAnAni // 77|| tathA pazvadhanuH zatasamucchtiraSTottarazatasaGkhyaH RSabha-vardhamAna-candrAnana-vAriSeNAkhyai jinaH zAzvatapratimAbhiyutAni-saMyuktAni / teSAM siddhAyatanAnAM madhye maNimayyaH-sarvAtmanA ratnamayyaH pIThikA-vedikAH prajJaptAH, tAmAmupari mahendradhvajAH, mahendrA ityatimahAntaH samayabhASayA te ca te dhvajAzceti / athavA mahendrasyaiva-zakrAdenA mahendradhvajAH / teSAM ca purataH pratyeka yojanazatAyAmAH, paJcAzayojanaviSkambhA, 'dazayojanodvedhAH puSkariNyo-bApyaH prajJaptAH / tAca pAzrveSu catasRSu dikSu kaGkelisaptaparNa campakacUtavanayuktAH / tatra 1 dAsaptatiyojanAnyutyAni-si. // // 2 zomanAni-si. // 3 vazayojanocchdhA -si. R // pra. A. |428 612 //
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke pUrvasyAM dizi azokavanam , dakSiNasyA saptacchadavanam pazrimAyAM campakavanam , uttarasyAM ca sahakAravanamiti // 78 // uktA aJjanagirivaktavyatA, 'atha puSkariNIvaktavyatAmAha-'nandu' ityAdi gAthAdvayam , teSu caturSa aJjanagiriSu madhye yo'sau pUrvaH- pUrvadigbhAvI aJjanagiristasya caturdizi-catasRSu dikSu lakSamekaM gatvA catastraH puSkariNyaH santi / tadyathA-pUrvasyA nandottarA, dakSiNasyAM nandA, aparasyAM AnandA, uttarasyA nandivardhanA ca // 76 / / tAzca viSkambhAyAmAbhyAM yojanalapramANayuktA, daza yojanAnyucchitA-udviddhAH, tathA catasRSu 269dvA nandIzvara dvIpasvarUpaM gAthA 1472. dvitIyaH . " pra. A. 428 1 lokaprakAze tu-"nandiSeNA tathA'modhA, gomtUpAca sudarzana / syurvApyo devaramaNAtpUrvAdidikacatuSTaye // 14 // nandottarA tathA nandA sunandA nandivarddhanA / puSkariNyazcatasraH syurnityodyotAzcaturdizama // 148|| bhadrA vizAlA kumuvA caturthI punnddrokinnii| svayaMpramagireH pUrvAdiSu diviti vApikAH // 14 // vijayA baijayantI ca jayantI cAparAjitA / vApyaH prAkayAdiSu dina ramaNIyAanagireH / / 150 // ayaM nandIzvarastavanandIzvarakalpAmiprAyeNa pozAnAmapi puSkariNInAM nAmakramaH"........."lokaprakAze sarga 24 / 5.293 // 2lokaprakAze "jIvAmigamasUtravRttau pravacanasAroddhAravRttau ca etA dazayojanodviddhA uktAH / nandIzvarastotre nandIzvarakalpe ca sahasrayojanodviddhA uktAH / sthAnAGgasUtre'pi.(sU.307) 'tAmoNaM gaMdAbho pukkharaNIo egaM bomapAsayasahassaM AyAmeNaM pannAsaM jomaNamahassAI vikhaMbheNaM dasa jomaNasayAI ulveheNaM' ityukta miti jJeya (sarga 24 // gA. 140 taH) atreva Tipane "AyAmaviSkambhAvapekSya puSkariNInAM dazazatodvedhayogyateti madhyAhAryo dazazabdAta zatazaH , tato na virodha keSAmapi" iti lokaprakAze dvitIyavibhAge [devacandralAlamAI saMskaraNe]pATha pa.293AM
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sodvAra saTIke dvitIya: rUpa: / / 614 // dikSu nAnAmaNimayastambhasaMniviSTairunuGgaistoraNaiH pUrvAdidikka meNAzokasa sacchada campakacUtavanaizva yuktAHparikSiNaH / evaM zeSAna girisambandhinInAmapi puSkariNInAM vAcyam / tAsAMmadhye bahumadhyadeza bhAge sarvAtmanA sphaTikamayA dadhimukhanAmAno mahIdharAH - parvatAH santi / teca dugdhadadhivat sita: - zveto varNaH - kAntiryeSAM te tathA / atazvotprekSyante puSkariNInAM vApInAM ye kallolA:- 'samullasantastaraGgAsteSAM yadAhananaM- parasparaM pratisphAlanaM tatsamudbhUtAH phenapiNDA iva // 81 // ete dadhimukhaparvatAH sarve'pi catuHSaSTiyojana sahasrANyucchritA dazayojana sahasrANi vistIrNAH, eka yojana sahasramadho'vagADhA, uparyadhava sarvatra samAH, ata eva palyaGkasaMsthAna saMsthitAH // 82 // af dadhimukhaparvateSu rundrANi - vizAlAni jinamandirANi -siddhAyatanAni vaktavyAni / yathA'Jjana girizikhareSu aJjanaparvato parivartisiddhAyatana vaktavyatAtrApi vaktavyeti bhAvaH / tathaitAsAmeva vApInAmapAntarAleSu dvau dvau parvatau staH // 3 // tatsvarUpamAha--'te' ityAdi gAthAtrayam pUrvAJjanagire viMdikSu vyavasthitA 'dvayordvayorvApyorantarAle bahiH koNayoH pratyAsattau pratyekaM parvatadvitayabhAvAdaSTau ratikaranAmAnaH parvatAH santi / te ca padma 1 samullasamullasantastaraGgA0 si. / 2 parvatau tatastasvarUpamAha-si. B // 3 dvayorSApyorantarAle si. // 4] pravacana cAroddhAravRttyabhiprAyeNa ete padmarAgamayAH, sthAnAGgavRttyabhiprAyeNa tu sauvarNA iti / lokaprakAze sarga 24 / 169 pa. pa. 294 / "suSThuvarNamayA ityathakatvena virodhaH yadvA pacarAgo raktaH suvarNa ca raktamapi syAt " iti tatreya Tippane // 2693 nandIza dvIpa svarUpama gAthA 1472 11 pra. A. 428 / / 614
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH gAthA // 615 // rAgAbhAH' padmarAgaH-zoNamaNivizeSastadvadAmA-prabhA yeSAM te tathA / ata utprekSyante-uparisthitA:-tadupari vartamAnA ye jinendrAH zAzvatapratimAsteSAM yat snAna-kukamajalaM tatsaMparphataH pATalA iva / sarva'pi caite ratikarAH prakAmakomalasparzAH, tathA surapatisamUhakRtAvAsAH, daza yojanasahasrANyucchritA, gavyUtasahasra nandIzvara 'sArdhayojanazatadvayamudviddhAH, uracatvasamAnavistarA dazayojanasahasravistIrNA ityarthaH, sarvataH samA jhalarI dvIpasaMsthAnasaMsthitA 'iti / teSvapi ratikareSu yathoktamAnAni pUrvoktapramANAni jinabhavanAni jJeyAni svarUpam // 84-86 // tadevamuktA pUrvAJjanagirivaktavyatA / etadanusAreNa ca zeSadigaJjanagirINAmapi sarva vAcyam , |1472navaraM puSkariNInAM nAmasu vizeSaH / tamevAha--'dAhiNe' tyAdi gAthAcatuSkam , dakSiNasyAM dizi 'dakSiNAJjane ityarthaH pUrvasyA dizi bhadrA yApI, dakSiNasyAM dizi vizAlA, aparasyAM dizi kumudA, uttarasyAM puNDarIkiNI / etAzca sarvA api maNimayatoraNArAmaramaNIyAH // 8 // pra. A. tathA pazcimAanagirI pUrvasyAM dizi nandipeNA vApI, dakSiNasyAmamodhA, aparasyAM gostUbhA, 428 uttarasyA sudarzanA tathottarAJjanagirI pUrvasyAM dizi vijayA dakSiNasyAM vaijayantI, aparasyAM jayantI, uttarasyAmaparAjitA / dvAdazAnAmapyamRpA vApInAM pramANAdikaM sarva pUrvAJjanagirikhApIvad vaktavyam / / 8889 // sarvA api poDazApyatA vApyo dadhimukhazailAnAM sthAnabhUtA:-AdhArabhRtA eva / etAsu vApISu 1 sArdha-si. // 2 ityarthaH-je. // 3 dakSiNasyAJjane-si. // 4 ca vaktavya-si. . -
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAre saTIke dvitIyaH 27. dvAre labdhisvarUpaM gAthA. 14921508 daNDaH // 616 // pra. A. madhyabhAge dadhimukhazailA vyavasthitA ityarthaH / tadevaM nandIzvaradvIpe catasRSvapi 'dikSu pratyekamaJjanagiripramukhaM giritrayodazakaM vidyate / tathAhi-ekaikasyAM dizi ekako'anagirizcatvAro dadhimukhAH, aSTau ratikarAH, militAzca trayodaza / te ca catasRSvapi dikSu pratyekametAvatAmadrINAM sadbhAvAccaturmiguNyante / bAtA dvipazcAzadriyaH // 10 // sAmprataM sarvopasaMhAramAha-'ithe' tyAdi, iti-prAguktaprakAreNa dvipaJcAzatsaGkhyagirIzvarazikhareSu sthitAnA vItarAgavimbAnAM pUjAkRte caturvidho-bhavanapati-vyantara-jyotiSka-vaimAnikalakSaNo devanikAya:surasamUhaH sadAsarvakAlaM sameti / / iha ca nandIzvaravaktavyatAyAM bahu vaktavyaM tattu nocyate granthagauravamayAt / vizeSArthinA ca jIvAbhigamAdizAstrANi paribhASanIyAni / yaccAtra jIvAbhigamadvIpasAgaraprajJaptisaMgrahiNyAdibhyaH kizcidanyathAtvaM dRzyate tanmatAntaramavaseyamiti // 11 // // 266 // idAnIM 'laDoo' ti saptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha Amosahi 1 vipposahi 2 khelosahi 3 jallaosaho 4 ceva / sambosahi 5 saMbhinne 6 oho 7 riu 8 viulamailahI 9 // 12 // dhAraNa 10 AsIvisa 11 kevaliya 12 gaNahAriNo ya 13 puSvadharA 14 / arahaMta 15 cakacaTTo 16 paladevA 17 vAsudevA 18 ya // 93 / / / 1 avikSaH pratyekamakhanagiri trayodazakaM si // 2 gaNadhAriNo-sA. si.|| - .............. ficai.... . . S milarisment
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ cacana sArodvAre saTIke dvatIyaH maNDaH // 617 // vIramasapiAsava 19 koTThayabuddhI 20 payANusArI 21 ya / taha bIyabuddhi 22 te 23 AhAraga 24 soyalesA 25 ya ||14|| drforcelaDI 26 akkhINamahANasI 27 pulAyA 28 ca / pariNAmatavavaseNaM emAI huti laDIo // 95 // 'saMkariNamAmIso muttapurIsANa vippuso 'vAvi (vadhavA) / anne viDitti vidyA bhAti patti pAsavaNaM // 96 // ee anne ya bahU jesiM "savvevi surahiNo'vayavA / 'rogovasa samatthA te hRti taosahi pattA // 97 // jo suNaha savvao muNai savyavisae u savasoehi / sui "bahueva saha 'bhinne bhinnasoo so ||18|| fie sAmannaM tammattagAhiNI riumaI maNonANaM 1 pAyaM visesavimuhaM ghaDametaM ciMtiyaM muNai // 99 // fare visesaNa nANaM taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusaraha ghaDaM pasaMgao pajjavasaehiM // 1500 // 1 tulA praznavyAkaraNasya abhayadevasUrIyAvRttiH pa 105taH / / 2vippA iti praznavyAkaraNavRttau pAThaH // 3 savve suramo'vayavA iti praznavyAkaraNavRttau pAThaH || 4 rogovasamatthA tA. R // 5 bahue vi-muH // 6 mannai iti praznavyAkaraNavRttau pAThaH // 7 vatyuvisesamANaM - iti praznavyAkaraNavRttau pAThaH // 270 dvA labdhi svarUpam gAthA 1492 1508 $1.34T. 429 // 617 //
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaNDa: / / 618|| // 2 // AsI dAdA taggaya mahAvisA''sIvisA duvihabhaiyA | te kammajAibheeNa NegahA cauvihavikappA // 1501 || vIramasappisA' ovamANavayaNA tayAsavA huti / koyadhanna suniggalasuttatthA kogaDiyA jo suttaparaNa bahu suyamaNudhAvaha pathANusArI so / jo atthapaNa'sthaM aNusaraha sa bIbuDIo // 3 // akkhINamahANasiyA bhikvaM jeNANiyaM puNo teNaM / paribhuktaM ciya khijjada bahue hiMdi na uNa annehiM ||4|| bhavasiDiyapurisANaM eyAo huti bhaNiyalaDIo | bhavasiddhiya mahilANavi jattiya jAyaMti taM vocchaM // 5 // arahaMta cakkike savavalasaM bhinne ya cAraNe puvvA I gaNaharapulAAhAragaM ca na hu bhaviyamahilANaM abhaviyapurisANaM puNa dasa puvvillAu kevalitaM ca ujjubhaI viulamaI terasa eyAu na hu huti ||7|| // 6 // / 10 bhAvamA bayANA | bhovamA va vayaNe iti praznavyAkaraNavRttau / 2 bahuhiSi- mu. // 3 // 270 dvA labdhi svarUpam gAthA - 1492 1508 pra. A. 429 // 618 //
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 619 // abhaviyamahilApi chu eyAo huti bhaNiyalaDIo / mahuvIrAvalaDIva neya sesA u aviruddhA // 8 // labdhizabdasya pratyekamabhisambandhAt AmazauSadhilabdhiH, vipruDauSadhilabdhiH, khelauSadhilabdhiH, jallopadhilabdhiH, sarvoSaghilabdhiH, sambhinneti 'sUcakatvAtsUtrasya' samminna zrotolabdhiH, avadhilabdhiH, RjumatilabdhiH, vipulamatilabdhiH, cAraNalabdhiH, AzIvipalabdhi:, kevalilabdhiH, gaNadharalabdhiH pUrvaM dharalabdhiH, alabdhiH, cakravartilabdhiH, baladevalabdhiH, vAsudevalabdhiH, zrIgmadhusarpirAzracalabdhiH, koSTakabuddhilabdhiH padAnusArilabdhiH, tathA bIjabuddhilabdhiH, tejolezyAlabdhiH, AhArakalabdhiH, zItalezyAlabdhiH, vaikuvikadehalandhiH, akSINamahAnasIlabdhiH, pulAkalabdhiH / evametA aSTAviMzatisaGakhyAH AdizabdAdanyAzca jIvAnAM zubhazubhatarazubhatama pariNAmavazAdasAdhAraNatapaHprabhAvAcca nAnAvidhalabdhayaH RddhivizeSA bhavanti / / 92-95 // athaitAH krameNa vyAcikhyAsuH pUrvaM tAvadAmazaupavyAdilabdhipaJcakaM prapaJcayitumAha - 'saMpharise' tyAdi gAthAiyam, saMsparzanamAmarzaH sa evauSadhiryasyAsAvAmazapidhiH karAdisaMsparzamAtrAdeva vividhaNyAdhivyapanayanasamartho labdhilabdhimatorabhedopacArAt sAdhurevAmazapidhirityarthaH / idamatra tAtparya - yatprabhAvAt svahastapAdAdyavayava parAmarza mAtreNaivAtmanaH parasya vA sarve'pi rogAH praNazyanti sA AmazaSadhiH / 'muttapurIsANa viSNuso 'vAci' (vayavA) timUtrapurISayorviprupaH - avayavAH iha vimucyate / 'viSNuso vA'Si' ti pAThastu granthAntareSvaSTatvAdupekSitaH / atha cAvazyametadvayAkhyAnena prayojanam, 1 bAbiti vippatti mUtra0 je. si. / / 2 mathavA-si // 2703 labdhi svarUpam gAthA 1493 1508 pra.A. 430 // 6196
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa : // 620 // tadetthaM vyAkhyeyaM - vAzabdaH samuccaye, apizabda evakArArtho mizrakramaca / tato mUtrapurISayorevAvayavA i viducyate iti / 'anye tu bhASante viDiti viSThApatti prazravaNaM mUtram / 'sUcakatvAt sUtrasye' ti ||96 // tata 'ee' ti etau viNmUtrASayavau 'anne ya' ti anye ca khela jalnakezanakhAdayo bahavaH sarve ca samuditA avayavA yeSAM sAdhUnAM surabhayo rogopanasamarthAya sAvako bhavanti / kathaMbhUtA ityAha'taosahi patti' tti te ca te auSadhayazca tadoSadhayo - vi0sUtra khela jana kezanakhAdyoSadhayaH sarvoSadhayazca tAH prAptAstadopadhiprAptAH viNmUtrAdyoSadhayaH sarvoSadhayazca sAdhavo bhavantItyarthaH / etaduktaM bhavati yanmAhAtmyAnmUtrapurISAvayavamAtramapi rogarAzipraNAzAya saMpadyate surabhi ca sA vidhiH / tathA khela:- zleSmA, jallo-malaH karNa vadana nAzikA nayana-jihvA samudbhavaH zarIrasambhavazca, to khela- jallo yatprabhAvataH sarvarogApahArako surabhI ca bhavataH sA krameNa khelau padhirjallopadhizca / tathA mAhAtmyato viNmUtrakezana khAdayazca sarve'pyavayavAH samuditAH sarvatra bheSajIbhAvaM saurabhaM ca bhajate sA sarvoSadhiriti // 9 // samprati sambhinnazrotolabdhimAha - jo' ityAdi, yaH sarvataH sarvairapi zarIradezeH zRNoti sa sambhinnazrotAH / athavA yaH sarvAnapi zabdAdIn viSayAn sarvairapi zrItobhiH - indriyairjAnAti, ekatareNApIndriyeNa samastA parendriyagamyAn viSayAn yo'vagacchatItyarthaH / sa sambhinnazrotalabdhimAn / athavA dvAdazayojanavistR tasya cakravartikaTakasya yugapabruvANasya tatsUryamaGghAtasya vA samakAlamA phAlyamAnasya sambhinnAna-lakSaNato 1. tulA praznavyAkaraNavRttiH pa 105 / / 2 te si. nAsti // 270 dvAre labdhi svarUpam gAthA 1492 1508 pra. A. 430 1620 //
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 dhAre labdhi svirUpam 1492. 1508 vidhAnatazca parasparaM vibhinmAn jananivahasamutthAn zaGkhakAhalAbherI mANaka DhakkAditUryasamutthAna vA yugapadeva ca sabahana zabdAna yaH zRNoti sa saMmizrItAH sambhimazrotolabdhiriti // 18 // atha 'jumatilabdhivipulamatilabdhiM cAha-'riu' ityAdi gAthAdvayam / Rju-sAmAnya vastusArodvAre __ mAtram , tadgrAhiNI mati:- "saMvedanam Rjumati manojJAnaM-mana:paryAyajJAnameva / sA ca prAyo-bAhUlyena saTIke vizeSavimukhaM-dezakAlAdhanekaparyAyaparityakta ghaTamA pareNa cintitaM jAnAti / tathA vipulaM vastuno ghaTAdedvitIyaH vizeSANAM deza-kSetra kAlAdInAM mAna-maGkhyAsvarUpam , tagrAhiNI matirvipulA / mA ca pareNa cintitaM ghaTaM prasaGgataH paryavazatairupetamanuparati-sauvarNaH pATaliputrako'hAlano paDhAnapagharasthita ityAdyapi 'prbhuutvishess||621|| viziSTaM ghaTe pareNa cintitamabagacchatItyarthaH / / idamatra tAtparya-manaHparyAyAnaM dUdhA-Rjamativipalamatitha / satra sAmAnyaghaTAdivastamAtracintanapravRttamanaHpariNAmagrAhi kizcidavizuddhataramardhatRtIyAgulahInamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM RjumatilabdhiH / paryAyazatopetaghaTAdivastuvizeSacintanapravRttamanodrabhyagrAhi sphuTataraM saMpUrNamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM vipulamatilabdhiH // 1499-1500 // sampratyAzIviSalabdhimAha-'AsI'tyAdi, Azyo-'daMSTrAstAsu gataM-sthita mahadvipaM yeSAM bhavati te AzIviSAH / te ca dvibhedA:-karmabhedena jAtibhedena ca / tatra karmabhedena paJcendriyatiyaMgyonayo 10mANamA si.||2 sa samminasi. jumtilgdhivipulmtilbdhii-si.||4 saMbeda-si. // 5 prbhuut-si.|| 6 dNssttraastaamupgt-si.|| pra. A. // 21 //
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ HETAMARHIPASHEE: GAR AmmmmmmmwwwmalinimiyaparwwwwwwwwwwwwA pravacanasAroddhAre saTIke landhisvarUpaM dvisIyaH // 622 // am - 000000000006 manuSyA devAzca sahasrArAntA ityanekavidhAH / ete hi tapazcaraNAnuSThAnato'nyato kA guNata mAzIviSa. zcikabhujaGgAdisAdhyA kriyAM kurvanti / zApapradAnAdinA paraM vyApAdayantIti bhAvaH / devAstvaparyAbhAvasthAyAM tacchaktimanto mantavyAH / te hi pUrva manuSyabhave samupArjitAzIvipalabdhayA sahasrArAntadevevabhinavotyamA aparyAptAvasthAyAM prAgmavikAzIviSalabdhisaMskArAdAzIviSalabdhimanto vyavahiyante / tataH paraM tu paryAptAvasthAyAM saMskArasyApi nivRttiriti na tadvayapadeza maajH| yApa ca nAma paryAptA api devAH zApAdinA paraM vyApAdayanti tathApi na labdhivyapadezaH / bhavapratyayatastathArUpasAmarthyasya sarvasAdhAraNatvAt / guNapratyayo hi sAmarthyavizeSo labdhiriti prasiddheH, jAtibhedena ca vRzcika-maNDUka sarpa-manuSya medAncaturvidhAH krameNa bahu-bahutara-bahutamAttibahutamaviSAH / vRzcikaviSaM dhutkRSTato'dhaM bharatakSetrapramANaM vapuryApnoti. maNDUkaviSaM bharatakSetrapramANam , bhujaGgaviSaM tu jambUdvipapramANam , manuSyavipaM tu samaya kSetrapramANamiti // 1501 // atha kSIramadhusarpirAzravalabdhi koSThakavuddhilabdhiM cAha-'vIre tyAdi, kSIraM-dugdham madhu-madhuradravyam sarpiH-ghRtam , etatsvAdopamAna vacanaM vairasvAmyAdivattadAzravAH jhIramadhumarpirAzravA bhavanti / iyamatra bhAvanA-puNDa kSucAriNInAM gavA lakSasya zIramardhAdhakrameNa dIyate yAvadekasyAH pItagokSIrAyAH kssiirm| tatkila cAturikyamityAgame gIyate / tabathopabhujyamAnamatIva manaHzarIraprahalAdaheturupajAyate, tathA yadvacanamAkarNyamAnaM manAzarIrasukhotpAdanAya prabhavati te kSIrAvA / kSIramiva vacanamA-samantAt zravantIti vyutpatteH / 10ddhaH-si. R // 2 na-mi. Rm ma INTINYANIPPIMPPAPRA // 622 //
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana evaM madhvapi kimapyatizAyizarkarAdimadhuradravyaM draSTavyam / ghRtamapi puNDrekSucArigokSIrasamutthaM mandAgnikathitaM viziSTavarNAdyupetam / madhvitra vacanamAzravantIti madhvAzravAH / ghRtamiva vacanamAzravantIti sArodvAre ghRtAzravAH / upalakSaNatvAcca amRtAzraviNa IkSurasAzraviNa ityAdayo'pyevamavaseyAH / athavA yeSAM saTIke pAtrapatitaM kannamapi doramadhusarvirAdirasavIryavipAkaM jAyate, te krameNa kSIrAviNat Herrafor: sarpirAzraviNa ityAdi / dvitIya: kha: // 623 // tathA koSThakanikSiptadhAnyAnIya sunilA - vismRtatvAccirasthAyinaH sUtrArthaM yeSAM te 'koTaka dhAnyamunirmalamUtrArthAH koSTabuddhayaH / koSThe iva dhAnyaM yA buddhirAcAryamukhAdvinirgatoM tadavasthAveva sUtrArthI dhArayati na kimapi tayoH sUtrArthayoH kAlAntare'pi galati sA koSThabuddhilabdhiriti bhAvaH ||2|| atha padAnusArilabdhiM bIjabuddhilabdhiM cAha - jo' ityAdi, yo'dhyApakAdeH kenApi sUtrapadenAdhItena vapi sUtraM svaprajJayA'bhyupa tadavasthameva gRhNAti sa padAnusAralabdhimAn / tathA utpAda-vyayastoryktaM sadityAdivadarthapradhAnaM paramapadaM tenaikenApi vijabhUtenAdhigatena yo'nyamazrutamapi yathAvasthitaM prabhUtamAte sa bajabuddhilabdhimAn / iyaM ca bIjabuddhilabdhiH sarvottamaprakarSaprAptA "bhagavatAm gaNabhRtAM te hiM utpAdAdipadatrayamavadhAryaM sakalamapi dvAdazAGgayAtmaka pravacanamabhimUtrayantIti // 3 // idAnImacI mahAna sIlabdhimAha - 'akkhINetyAdi yenAnItaM bhaikSaM bahubhirapi - lakSma1 koSThakadhAnyasunirgata sUtrArthA:-si // 2 sUtrapadenAdhIyate ('nudhAvati-madhIte) - mu. // 3 gaNabhRtAM bhagavata-mu. // 270 dvAre labdhi svarUpaM gAthA 1492 1508 pra. A. 431 ||623 //
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre 27. dvA labdhisvarUpam saTIke dvitIyaH saNDa: 1492. 1508 // 624 // pra. A. 'rapyanyai stRptito'pi bhuktaM na kSIyate yAvadAtmanA bhuGkte, kiMtu tenaiva bhuktaM niSThA yAti tasyAkSINa. mahAnasIlabdhiH / atra cAvadhi-cAraNa-kevali-gaNadhAri-pUrvadhara-arhaccakravarti baladeva-vAsudeva tejolezyA-''hArakazItalezyA vaikriya pulAkalabdhayaH prAyeNa prAgeva paramArthataH pratipAditatvAtpratItatvAcca sUtrakRtA na vivRtA iti tejolezyAzItalezyAlabdhI ca sthAnAzUnyArtha kizcidvayAkhyAyete-tatra tejolezyAlabdhiH krodhAdhikyApratipanthinaM prati mukhenAnekayojanapramANakSetrAzritavastudahanadakSatIvrataratejonisarjanazaktiH / / zItalezyAlandhistvagaNyakAruNyavazAdanupAyaM prati tejolezyAprazamanapratyalazItalatejovizeSavimocanasAmarthyam / purA kila gozAlakaH kUrmagrAme karuNArasikAntaHkaraNatayA 'snAnAbhAvAvirbhUtaprabhUta. yukAsantatitAyinaM vaizikAdhina pAlatapasvinamakAraNakalahakalanatayA 'are kAzayyAtara' ityAdhayuktoktibhiH kopATopAdhmAyamAnamAnasamakarot / tadanu vaizikAyinastasya durAtmano dAhAya vajradahanadezyA tejolezyAM visasarja / tatkAlameva ca bhagavAna vardhamAnasvAmI praguNitakaruNastatprANatrANAya pracuraparitApocchedaccheko zItalezyAmamuJcaditi / iha yaH khalu yamI nirantaraM SaSThaM tayaH karoti, pAraNakadine ca sanakhakalmASamuSTyA jalaculukena caikenAtmAnaM yApayati, tasya SaNmAsAnte tejolezyAlabdhiriyamutpadyate / 1rapyanyaistRptiM nA'pi-si. R // 2 snAnAbhAvAcirbhUtayUkA0 mu. // 3 vaha ca yaH khalu niyamAna nirntrN-mu.|| // 624 // " Benion intest ions
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ P ORANSilpaidaeovotee kimedia libdhi saTIke gAthA tathA 'emAIti lamhoo' ityatrAdizabdAdanyA azyaNutva-mahattva ladhundha gurundha prAptiprA. pravacana- | kAmyezitva-vaziyA-pratighAtityA-antardhAnakAmarUpitvAdikA labdhayo coddhavyAH / tatrANAyama - aNa- |270dvAre sArodAre zarIratA yena vizanchidramapi pravizani, tatra ca cakravartibhogAnapi bhuGkte / mahatvaM maMgapa mahattazarIra karaNasAmarthyam / laghutvaM vAyopi laghutarazarIratA / gurutva-vajAdapi gurutarazasniyA indrAdibhirgapa svarUpam dvitIya prakaSTavalada mahatA / prAptiH-bhUmithasya agulyagreNa meruparvatAgraprabhAkagadeH sparzamAmayam , prAkAmyamaapsu bhUmAvidha pravizano gamana zakniH / tathA'pica bhUmAvanmajjananimajjane / Izitva-bailokyasya prabhunA tIrtha karatridazezvaraRddhivikaraNam / vazitva-sarvajIvavIkaraNalabdhiH / apranighAtitvam-adrimadhye'pi niHsaGgagamanam , antadhAnam-adRzyarUpatA / kAmarUpinvaM-yugapadeva nAnAkArUpatayA vikurvaNazaktiriti / atha bhavyatvAmadhyatvaviziSTAnA puruSANAM mahilAnAM ca yAvatyo labdha yo bhavanti tat pratipAdayati "bhave tyAdi gAthAcatuSkam, bhavA-mAvinI siddhiH-muktipadaM yeSAM te mamiddhikA bhavyA ityarthaH / te ca te puruSAzca te tathA, teSAmenA:-voktAH mA api labdhayo bhavanti / tathA bhavamidbhikamahilAnAmapi yAvatyo labdhayo na jAyante tadvakSye / / 4 / / pratijJAtameva nirvAhayAta-"arihaMte' syAdi, ahAcakravarti-vAsudeva-baladeva sambhinmazrotazcAraNapUrvadhara-gaNadhara-pulAkA-''hArakalabdhilakSaNA etA daza labdhayo madhyamahilAnA-bhavyastrINAM na va bhavanti / zepAstvaSTAdaza labdhayo bhavyatrINAM bhavantIti sAmAgamyate / yacca mallisvAminaH // 25 // 1prAna* 81 prAptAprAkAmye0 si.|| 2 aNuzarIramakurvANAM yena-si. / bhaNazarIramANa-R13 mahasetyAdi-mi.RA www Magistramsenterywwwmommmm mmmmm messakse
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke vividhA tapomedA gAthA 1509 1570 / | strItve'pi 'yattIrthakarasvamabhUttadAzcaryabhUtatvAna gaNyate / tathA anantaramuktAstAvaddaza landhayA kevalisvaM prvcnsaarodaare| -kevalisandhiranpacca RjumativipulamatilajhaNaM ladhiyamityetAstrayodaza labdhayA puruSANAmapyabhavyAnAM naiva kadAvanApi bhAnti / zeSAH punaH pAdaza bhavantIti bhAvaH / amavyamahilAnAmapyetAH pUrva maNitAstrayodaza lamdhayo na bhavanti / caturdazI madhukSIrAvalabdhirapi naiva tAsA bhavati / zeSAstvetadyadvitIyaH tiriksAzcaturdazalabdhayo'viruddhAH, bhavantItyarthaH // 6 // 7 // 8 // 27 // idAnIM 'lava'tyekasaptatyadhikadvizatatamaM dvaarmaah12|| purimakAsaNanidhigayaAyaSilAvavAsahiM / egalagA iya paMcahiM hoi tavo iMdiyajautti // 9 // nivigaiyamAyAma uvavAso iya layAhiM tihiM bhnnio| nAmeNa 'jogasukharI navakSiNamANo tavo eso // 10 // nANaMmi dasaNa mi ya caraNami ya timi tini paseyaM / amavAso tappUyApuJcaM tamAmagatabaMmi // 1 // ekkAsaNagaM taha nanvigaiyamAthilaM abhattaho / iya hoza layaNaukkaM kasAyavijae sacaccaraNaM // 12 // 1 prabhUtavIrthakaratvamabhUta si. // 2 jogsiddhi-si.|| pra.mA. 432 R aabtvAsindianewsindian
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ / MAnkaitmanasi sArobAre saTIke dvitIyaH rUpaH . 1071 dvAre vividhAH tapobhedAH gAthA 1570 pra. A. __627 // samaNaM ekAsaNagaM ekagasityaM ca egaThANaM ca / 'ecagavataM mIbdhiyamAyaMpilamahakavalaM ca // 13 // esA egA laiyA ahahi lakSyAhiM divasa causahI / iya ahakammaraNatami bhaNiyA jiNidehi // 14 // igaduga iga tiga duga para liga paNa ghara chakka paMca sttchgN| aDaga sataga navaga aDaga naSa satta aheva // 15 // chaga salaga paNa chakkaM cA 'paNa liga caura duga tige egN| munA ekA havAlA rASTrapie nikkIliyatavaMmi // 16 / / ghaupannaM vamaNasayaM 'diNANa taha pAraNANi tetIsa / iha paricAricaukke parisadurga divasa asvIsA // 17 // vigaIo nivigaIyaM tahA alevADayaM ca AyAma / : parivAriMcasakkami ya pAraNaesu viheyadhvaM // 18 // * iNa duga iga tiga duga baja tiga paNa cau chakka paMca satta gN| ara sasa nabAra dasa nava ekkArasa dasa ya bArasaga // 19 // 1 ekaggadatti-si // 2 paNi-tA. // 3 nikIlivantA / nikkIliyA. si. ||4.rinnaanni-naa.|| /
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke | vividhA tapomeda dvitIyaH 1509 // 628 // ekkAra tera pArakha dasa deharAe nagara salaga / solasa panarasa 'solAi hoi vivarIyamekkata // 20 // ee u abhattahA igasahI pAraNANamiha hoi / / esA egA sAyA caugguNAe puNa imAe // 21 // 'varisaTagaM mAsagaM vivasAI taheva vArasa havaMti / estha mahAsIhanikIliyaMmi tibve tavacaraNe // 22 // "eko dugAi ekkaga aMtariyA jAva solasa havaMti / / puNa solasa egaMtA ekatariyA abhasahA 123 // pAraNayANaM sahI parivADica ulagaMmi cattAri / parisANi' huti muttAvalotave divasasaMskhAe // 24 // igadu ti kAhaliyAsudADimapupphesu hu~ti aTTa tigaa| . egAisolasaMtA sariyAjuyalaMmi uvavAsA' // 26 // aMtami tassa payagaM matthaMkavANamekamaha paMca / , satta ya sasa ya paNa paNa tinikkatesu tigarayaNA // 26 // 1 solA. ma. vivarIyameva taa.|| 3 variSachapakaM mAsagaM ca divsaaiibaars-si.|| 5 ego tA. pkko-si.||50-vaa.|| 60sotA. // pra. A. 433
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ LUMms tArodvAre saTIke dvitIyaH 271 dvAre vividhAH tapobhedAH gAthA 1570 pAraNayaviNahAsI parivADi caukkage parisapaNagaM / nava mAsA aTThArasa diNANigyaNAvalitami // 27 // rayaNAvalIkameNaM kIrai kaNagAvalI tavo navaraM / 'kajjA dugA tigapae dAhimapupphesu payage ya // 28 // parivADicaukke varisapaMcagaM diNadugUNamAsatigaM / paramatavutto kajjo pAraNayavihI tavappaNage // 29 // mahAisavesu tahA''iyA layA iga du tinni carapaMca / taha ticau paMcaga dAtAha paNagaiga donni nicakkaM // 30 // tAdati cala paNagegaM taha cau paNagega donni tinneva / paNahasari ucavAsA pAraNayANaM tu paNavIsA // 11 // pabhaNAmi mahAbha haga duga tiga ghau paNaccha satteva / taha cau paNa chaga sattaga iga du ti taha satta ekkaM do // 32 // tinni cau paMca chakkaM taha tiga cau paNa cha sattagegaM do|' taha chaga sattaga iga do tiga cau paNa taha dugaMti ca // 33 // paNa chaga sattekkaM taha paMNa chaga satteka donni tiya curo| 1 kujaa-mu.|| 2 tiga ca u paNa isa do-si.|| . pra. A. women
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH / / 630 // // 34 // pAraNayANa zuvannA chaNNaupasarya ca utthANaM mahottarapaDimA paNa chaga saptaDa nava tahA satta / aDa nava paMcass tahA nava paNa chaga satta aDDeva // 35 // taha chuga sasaha nava paNa lahaDa nava 'paNachu sana'bhasaTTA | paNahatta rasagrasaMkhA pAraNagANaM tu paNavIsA // 36 // tfsure soane paNa cha sataha nava dakArA / taha ar3a nava dasa ekkAra paNa cha sapta ya tahekkArA // 37 // * paNa haga sattaga aDa nava dasa taha sa nava dakArA / paNa cha tathA dasa ekkAra paNa cha sataha nava ya sahA ||38|| ga sattaDa nava dasagaM ekkArasa paMca taha navaga dasagaM / ekArasa paNa chaparka sataha ya iha tave hoMti ||39|| timi sayA bANauyA itthucavAsANa hoMti saMkhAe / pAraNayA guNavannA bhahAitavA ime bhaNiyA // 40 // parivaiyA ekkacciya durga duijjANa jAya pannarasa / maNe'mAvasAo hoi tava savvasaMpatI // 41 // 1 paNaTTa-mu. // 2 paNa sattaThThaTTa nava dasa saptaTTa nava isa ekkAra-si // 3 pAraNayANa guNabatrA tA. 1 pAraNayANagubannA si // 2715 vividhA tapomedA gAthA 1609 1570 pra. A. 463 // 6303
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre saTIke yARAamir vividha tapomeva gAthA dvitIyaH 1570 rohiNiriksvAdiNe rohiNItavo' satta mAsaparisAI / sirivAsapujjapUyApubdha kIraha amatsaho // 12 // ekkArasa suyadevItami ekArasIo moNeNaM / kIrati utthehi suyadevIpUyaNApustAM // 43 // savvaMgasudaratave kuNani jiNapUyakhaMtiniyamaparA / aDavavAse egaMtaraMbile dhavalapakkhaMmi // 44 // evaM nirujasihoSi hu navaraM so hoi sAmale paranve / saMmi ya ahiA kIrai gilANapaDijAgaraNaniyamo // 45|| so paramabhUsaNo hoi jami AyaMbilANi battIsa / amarapAraNayAI bhUsaNadANaM va devarasa // 46 // bhAyaijaNagovadha navaraM savvAsu dhammakiriyAsu / aNimUhiyabalaviriyappavittijuttahiM so kajjo // 47 // egaMtarovavAsA sandharasaM pAraNaM. ca saMmi / sohaggakapparakatro hoi sahA dijjae vANaM // 48 // tavacaraNasamasIe kappatarU jiNapuro sasaptAe / 10ce-sA. ba-si / / pra.A. mein musmanna
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre saTIke dvitIyaH vividhAH tapobhedAH khaNDa: kaarkaa; 15091570 1632 // kAyaco nANAdhihaphalavilasirasAhiyAsahio // 49 // titthayarajaNaNipUyApucvaM ekkAsaNAI sattevaH / titthayarajaNaNinAmagatami koraMtiH bhaddavae // 5 // ekkAsaNAiehiM bhAvayacaukkagaMmi solasahiM / hoi samosaraNatavo tappUyApuvva vihiehiM // 51 // naMdIsarapapUyA niyayasAmathasarisatavacaraNA / hoi amAvassanavo amAvasAvAsaruddiSTo // 52 // siripuurIyanAmagatavaMmi . egAsaNAi kAyavya / cettassa punnimAe pUeyavvA ya tappaDimA // 53 // devaggaThaviyakalaso jA puno asvayANa muTThoe / jo tattha sattisariso tavo tamasvayanihiM viti // 54 // baDDai jahA kalAe ekkekAe'NavAsaraM caMdo / saMpunI saMpajjai jA sayalakalAhiM panvaMmi // 15 // taha paDivayAe ekko kavalo bIyAi punnimA jAva / ekkekakavalabuTTI jA tasiM hoi panarasagaM // 56 // ekphekkaM kiNhaMmi ya pakvami kalaM jahA saso muyai / pra. A. ||632 //
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAbarodAre 271 vividhA tapomeda gAthA maToke dvitIyaH kha : 1501 1570 kavalovi sahA muccA jA'mAvAsAi so ekko // 57 // esA capaDimA avayajjhA bhAsamitta parimANA / ihi tu vajjamajha mAsappaDima pavakravAmi // 8 // pArasa paDivayAe ekkagahANIe jAvasmAvassA / ekkeNaM kavaleNaM jAyA taha paDibaI vi siA 59 pAyAiyAsu ikagavuDo jA punimAe pannarasa / javamajAvajjamajjhAo doSi paDimAo bhaNiyAoM // 6 // divasa divase egA dattI padamaMmi sattage ginA / vaha dattI saha sattageNa jA satta sattamae // 1 // iguvanavAsarehiM hoi imA sattasattamI paDimA / ahamiyA navanavamiyA ya sadasamiyA ceva // 2 // navara vaDA dattI saha ahaganavagadasagavuDIhiM / gharasahI ekAsI sapaM ca divasANimAsu kamA // 63 / / egAiyANi AyaMbilANi ekkekavuTimaMtANi / pajjataabhattaThANi jAva punnaM sayaM tasiM // 6 // evaM AyaMbilavaDamANanAmaM mahAtavacca raNaM / pra. A. . loannadanioshindimoon. LIDERE
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hos .. .. . .. . - pravacanasArovAra sIke dvitIyaH 271 vividhAH tapomedAH gAthA m - pra. A. parisANi etya caupasa mAsatigaM vIsa divasANi // 65 // guNarayaNavaccharamI solasa mAsA havaMti tavacaraNe / egatarovavAsA paDhame mAsaMmi kAyayA // 66 // ThAyavya 'ukkuDaAsaNeNa divase nisAe puNa nicca / vIrAsaNieNa sahA hoyavvamavAuDeNaM ca // 6 // pocAisu mAsesu kujjA egusarAe vuDIe / jA solasame solasa uvavAsA huni mAsaMmi // 6 // jaM padamagaMmi mAse tamaNavANaM samaggamAsesu / paMca sayAi diNANaM bIsUNAI imami tave // 19 // taha aMgovaMgANaM cihavaMdaNapaMcamaMgalAINaM / avahANAi jahAvihi hapaMti neyAI taha samayA // 7 // tapati-nirdahati duSkarmANIti tapaH / tacca nAnAvidhopAdhinibandhanatvAdanekaprakAram , tatrendriyajayamUlavAjinadharmasya prathamamindriyajayAhvayaM tapaH prAi-prathamadine pUrvArdham , dvitIyadine ekAzanakam , tRtIdine nirvikRtikam , caturthadine AcAmAmlam , pazcamadine upavAsA, ityevaM paJcabhistapodinairekA latA / latA zreNiH paripATI cetyekaarthaaH| ekaikaM cendriyamAzrityaivasvarUpA ekaikA latA kriyate / tataH 1 huyagAsaNeNa si. / / // 634 // .........indiaposJMATTER
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH yaH // 635 // 2 pazcabhitAbhiH paJcaviMzatyA divasairindriyajayAkhyastapovizeSo bhavati / indriyArNA sparzanAdInAM pacAnAmapi 'jayo- damanaM yasmAdasAvindriyajayaH / indriyajaya hetutvAdvA indriyajayaH / yadyapi sarvANyapi tarpAsIndriyajaye prabhaviSNUni tathApIndriyajayamAlambya kriyamANatvAdasyaiva tapasastaddhetutvaM pUrvasUribhirabhidinam evamuttaratrApi vAcyam // yogazuddhitapaH prAha--- -- 'nivvigaiye' tyAdi, nirvikratikam 'AcAmAmlam upavAsazva ityekA latA / ekaikaM ca yogamAzrityaivaMvidhA ekaikA latA kriyate / tatastisRbhirlatAbhiryogazuddhinAmaka dinanatrakapramANametattapo bhaNitaM pUrvarSibhiH / sUtre ca puMstvaM prAkRtatvAt / yogAnAM manovAkkAyavyApArANAM zuddhiH - anavadyatA yasmAttarupo yogazuddhiH // 10 // , jJAna-darzana- cAritratapAMsi prAha- 'nANaMmI' syAdi, jJAne - jJAnazuddhinimittam darzane-darzanazuddhinimittam, caraNe cAritrazuddhinimittam tatpUjApUrva-jJAnAdipUjApurassaraM tanAmake - jJAnAdinAmake tapasi pratyekaM trayastraya upavAsa bhavanti / itaM bhavati- 'jJAnazuddhihetokhibhirupavAsaiH kRtairjJAnatapa bhavati, tatra ca yathAzakti jJAnasya-siddhAntAdeH pustakanyastasya suprazasta paridhApanikAdikaraNaM jJAnavata puruSANAmeNa khAnapAnapradAnAdirUpA pUjA kartavyA / evaM tribhirupavA darzanatapo bhavati / navaraM tatra darzanaprabhAvakA sammatyAdigranthAnAM sadgurUNAM ca pUjA vidheyaa| tathA tribhirupavAsaizcAritratayo 1 damo si. / / 2 bhASAle si. pAzakaprakaraNaM tulanIyam [12/18] | 3 jJAnasya siddhi heto0-0 // si. nAsti || 4 271 dvAre vividhA: tapobhedAH gAthA 1475 11. pra. A. 435 // 635 / /
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra 1 271vAre vividhAH tapobhedAH dvitIyaH khaNDa: 1570 bhavati / tatrApi cAritriNAM pUjA karaNIyeti // 11 // kaSAyavijayatapaH prAha-'ekke' tyAdi, ekAzanakam , nirvikRtikam , AcAmlam abhaktAghezva-upavAsaH, ityekA latA / pratikaSAyaM caikaikA latA kriyate 'tatkaSAyavijayaM tapazcaraNam kapAyANAkrodha-mAna-mAyA-lobhalamaNAnAM caturNA vizeSeNa jayA-abhibhavanaM yasmAditikRtvA / ammizca tapasi catasro latAH, SoDaza divasAni // 12 // aSTakarmasUdanaM tapaH prAha-'svamaNa' mityAdigAthAdvayam , kSamaNam-upavAsaH 1, ekAzanam 2, ekasikthakama 3, ekasthAnakam 4, ekA dattiH 5, nirvikRtikam 6, AcAmlam 7, aSTakavalaM ca 8 eSA ekA latA / ekaikaM ca karmAzrityaivaMrUpA ekaikA latA kriyate / tato'STAbhilatAmidivasAnA catuHpaSTirbhaNitA jinendraraSTakarmasadanatapasi / akSanA karmaNA - inANAdIna dUna-vinAzanaM yasmAttadaSTakarmasUdanaM tapaH / etatsamAptau ca jinapatInAM snapanavilepanapUjanaparidhApanikAdi vidheyam , purato 'viziSTacalimadhye kanakamayI karmatarudArikA kuThArikA ca DhokanIyA // 13-14 // "laghusiMhaniSkrIDitaM tapaH pratipAdayitumAha-'hage' tyAdigAthAdvayam , 'anantaravakSyamANamahAsiMhaniSkrIDitApekSayA laghu--isvaM siMhasya niSkrIDitaM--gamanamityarthaH, siMhaniSkrIDitaM tadiva yatta 1 pataraka0 si. // 2 karmAprityarSa svarU. si. // 3 viziSTaSatimadhye si. R // .. tulA-mAtAdharmakathAsUtram maNyayana suu.64|| tulA- mantakarazAzaktiH 8 / 2 / 195.2%A1 bAvAdharmakavAnaciH pa. 124 A aupapAtikasUtravRtisU15.3%AL....... pra. prA. MIRRONMAMWAREAMIRMISARKOUMIRAINISPIRNti Montestlemesidesosanileakitainamerika
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDaH // 637 // patasiMha koDitamiti / siMho hi gacchan gatvA'tikrAntaM dezamavalokayati evaM yatra tapasyatikrAntatapovizeSaM 'punarAsevyAtanaM taM prakaroti tat siMhaniSkrIDitamiti / etasya caivaM racanA ekAdayo navAntAH krameNa sthApayante, punarapi pratyAgatyA navAdaya ekAntA:, tataca dvayAdInAM navAntAnAmagre pratyekamekAdayo'STAntAH sthApyante / tato navAdyekAntapratyAgatapaGktAvaSTAdInAM dvayantAnAmAdau saptAdaya ekAntAH sthApyante iti / sthApanA ceyam ayamartha:- prathamameka upavAsaH kriyate, tataH pAraNakam evamantarA sarvatra pAraNakaM jJeyam, aat dvau tata ekaH, tatastraya upavAsAH, tato dvau tatacatvAraH, tatastrayaH, tataH paJca tatacatvAraH, tataH SaT, tataH paJca tataH sapta, tataH SaT tato'STau tataH sapta tato nava, aaise, tato nava, tataH sapta, nato'STau tataH paT, tataH sapta tataH paJca, tataH SaTU tatvAraH, tataH paJca tatastrayaH, tataJcatvAraH, tato dvau tatastrayaH, tata ekaH, tato dvau tata eka iti / ete laghusiMhaniSkrIDite tapasyupavAsAH // 15-16 // 2 11 Da 22 7337 4 4 1 t 5 153 " . E 7 . 2 7 '7 Xiang T athopavAsadivasAna pAraNakadinAnAM ca saGkhyAmAha - 'ca' ityAdi, laghusiMhaniSkrIDite tapasi kSamaNadinAnAM - upavAsadivasAnAM zatamekaM catuSpaJcAzadadhikam / 1 punaH punarAsevyAM iti antaddazAGgavRttiH pAsU. 195.28 // 2 pratyAgatya pratimantazAta 216 pa 28 // 3 antakRddazAGgavRtI sthApanA ceyam 112113/243546252768716861963782671526|4|5|32|4||3|12|1| [ 5.28 ] / / 271 dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1509 1570 pra. A. 436 // 637 //
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ saaroddhaare| 271dvAre | vividhAH tapomedAH gAthA15091570 tathAhi-dve navasaGkalane tata ekA 45, punaH 45, aSTasaGkalanA caikA 36, saptasaGkalanApyekaiva 28, pravacana sarvamIlane ca yathoktA saGkhyA bhavati 154 / tathA pAraNakAni trayastriMzat / tadevaM sarvadinasaGkhyA 187 / te ca SaNmAmAH saptadinAdhikA bhavanti / 'etacca tapaH paripATIcatuSTayena kriyate / tata eteSu caturguNisaTIke / teSu dve varSe aSTAviMzatidinAdhike bhavataH // 17 // dvitIyaH atha paripATIcatuSTaye'pi pratyekaM pAraNasvarUpaM nirUpayati-'vigaI' tyAdi, prathamaparipATyAM pAraNa keSu vikRtayo bhavanti / sarvarasopetaM pAraNakamiti bhAvaH / dvitIyaparipATyAM nirvikRtika vikRtivirahaH, // 638 // tRtIyaparipATyAmalepakAri-vallacaNakAdi / catuparipATyA mAcAmla parimitamezyamiti / evamasya tapasaH pAraNakamedena catasraH paripATyo vidheyAH 6 // 18 // mahAsiMhaniSkrIDitaM tapa Aha--'ige' tyAdi gAthAdvayam , "iha ekAdayaH poDa zAntAH poDazAdayazcaikAntAH sthApyante / tatazca dvayAdInAM SoDazAntAnAmane pratyekamekAdayaH paJcadazAntAH, SoDazAdiSu tvekAnteSu paJcadazAdInAM dvathantAnAmAdau pratyekaM caturdazAdayaH ekAntAH sthApyante / "sthApanA ceyam , MINIMIM | MIT 1 FIX} 9 ||119111AMISHRIMAIMIMINS __ mahAsiMhaniSkrIDitaM tapaH MINMMImmisin1-911121181512 1 38 ... 1sata-si.-2 vikRtikaviha:-si.73 tulA-antakRzAGgavRttiH 5.28 B || 4 tulA-bhopapAtikavRtiH sU. 15 / pa. 30 // 436 . // 638 //
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodAre saTIke dvitIyaH ayamartha:--prathamameka upavAsaH, tato dvI, tata ekaH, tatastrayaH, tato dvau, tatazcatvAraH, tatastrayaH, tataH paJca, tatazcatvAraH, tataH SaT , tataH paJca, tataH sapta, tataH paT , tato'STI, tataH sapta, tato nava, tato'STI, tato daza, tato nava, tata ekAdaza, tato daza, tato dvAdazaH tata ekAdaza, tatakhayodaza, tato dvAdaza, vividhAH tatazcaturdaza, tatastrayodaza, tataH paJcadaza, tatazcaturdaza, tataH poDaza, tataH pazcadazopavAsA iti / evaM | tapobhedA pratyAgatyA'pi SoDazopavAsAH tatazcaturdazetyAdi tAvadavaneyaM yAvatparyaMta eka upavAsa iti // 16-20 // gAthA ___athoktazeSa dinasarvasaGkhyA cAha-'ee' ityAdi gAthAdvayam , asminmahAsiMhaniSkrIDite tIvra-atiduzcare tapazcaraNe ete-pUrvoktapaGktidvitayoditA abhaktArthA-upavAsA bhavanti / te ca sarvasaGkhyayA 157. catvAri zatAni saptanavatyuttarANi / tathAhi-atra dve SoDazasaGkalane 136-136 'ekapaJcadazasaGkalanena pra. A. 120, ekaiva caturdazasaGkalaneti 105 / tathA ekapaSTiH pAraNakAni bhavanti / tataH sarvaikatve varSamekaM SaNmAsA aSTAdaza ca dinAnItyeSA paripATI / etadapi ca tapaH pUrvavatpAraNakabhedena catasRmiH 436 paripATIbhiH parisamApyate / tato'sya rAzezcaturbhiguNane varSANi SaT , mAso dvau, dinAni ca dvAdaza bhavantIti 7 // 21-22 // muktAvalItapaH prAha-'eko' ityAdi gAthAdvayam , muktAvalI-mauktikahArastadAkArasthApanayA 1ekA pazcadazamalanenA) 120 ekava caturvazamalane (mA) mu.| paJcadazasaphUlanA 120 caturdazasakUlanA 105-iti manta- 13 karazAGgavRttau pa. 28B // 2 antakRdazAsUtravRttautu-"muktApakSI sujhAneva, navaraM tasyAM caturtha tataH SaSThAdIni paturNi attamaparyantAni caturthabhaktAntaritAni tatazcaturtha va rohi evaM ceyaM tapasi iyatpramANA bhavati-posazasahananAdinA /
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: saNDa: // 640 // yattapastanmuktAvalItyucyate, tatrAdau tAvadekakaH sthApyate, tato dvika-trikAdaya ekakAntaritA bhavanti yAvat paryante Sosa | tataH punaH pratyAgatyA SoDazAdaya ekakaparyantA ekakAntaritAH sthApyante / sthApanA ceyam- hai 3] or my D ~ X [30] bha M 5 Scry ayamartha:- pUrva tAvadeka upavAsaH, tato dvA tataH punarekaH, tavastrayaH, tata ekaH, tatazvatvAraH, tata ekaH, tataH pazJca tata ekaH, tataHpaT, tata ekaH tataH sapta tata ekaH, tata'STo, tata ekaH, tato nava, tata ekaH, tato daza, tata ekaH, tata ekAdaza tata ekaH, tato dvAdaza, tara ekaH, tatastrayodaza, tata ekaH, tatazcatudeza tata ekaH, tataH paJcadaza tata ekaH, tataH SoDazopatrAmAH / evamarthaM muktAvalyA niSpannam / dvitIyamapyardhamevaM draSTavyam / 'kevalamatrapratilomagatyA upavAsAna karoti tadyathA - poDazopavAsAn kRtvA ekamupavAsaM karoti, tataH paJcadazatata ekamityetra me kopavAsAntaritameko tarahAnyA tAvanneyaM yAvatparyante dvAvupavAsau kRtvA eka supavAsaM karotIti / ete'bhaktArthA - upavAsAH sarvANi trINi zatAni / tathAhi dve SoDazasaGkalane 136- 136, aSTAviMzati caturthAni tathA SaSTiH pAraNakAni, tato jAtaM varSamekam / etadapi tapaH prAgvaccatasRbhiH 2x d 136, paJcadazasaGkalanA ca 120, caturthAni 28, pAraNakAni 56, eSAM ca mIlanena mAsAH 11, dinAni 13 mavanti / sUtre tu dinAni 15 dRzyante tattu nAtragamyata iti pa. 31 B // 1 kevalamatra pratilomatrayaM pratilomagatyA- si. // 271 dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1509 1570 pra. A. 437 / / 640 //
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAHBONShootsummeer pravacanamArodvAre saTIke dvitIyaH 1570 // 64 // paripATIbhiH samApyate, tato bhavanti muktAvalItapasi divasasaGkhyayA catvAri varSANIti, 'aMtakRdazAsu punarya eva prathamapakkiparyantatinaH poDaza ditIyapaktiprArambhe'pi ta eva, eka eva poDazaka iti 27. dvAre tAtparyam 8123-4 // vividhAH ratnAvalItapaH prAha-'ige'tyAdi gAthAtrayam , ratnAvalI-AbharaNavizeSaH ratnAvalIva ratnA tapomedAH balI / yathA hi ratnAvalI ubhayata AdisUkSmasthUlamthUlataravibhAgakAhalikAkhyasauvarNAvayavadvayayuktA, gAthA tadanu dADimapuSpomayopazomitA, tato'pi saralasarikAyugalazAlinI punarmadhyadeze suzliSTapadakasamalatA 15.1. pa bhavati / evaM yattapaH paTTAdAvupadaryamAnamimamAkAraM dhArayati tadratnAvalItyucyate / tatraikakadvikatrikA uttarAryakrameNa kAhalikayoH 'sthApyA bhavanti / tadanu dvayorapi dADimapuSpayoH pratyekamaSTau trikaaH| pra. A. te cobhayato rekhAcatuSTayena nava koSThakAna vidhAya madhye ca zUnyaM kRtvA sthApyante / tatazcAdho'dhaH | 137 sarikAyugale ekAdayaH SoDazAntAH sthApyAH / tasya ca sarikAyugalasyAnteparyante padakaM--paGktyaSTakena caturviMzadakasthAnAni, koSThakAH ityrthH| tatra prathamAyAM paGktAvekamakasthAnam , dvitIyasyAM paJca, tRtIyasyAM sapta, caturthyAmapi sapta, pazcamyAM pazna, paSThathAmapi pazca saptamyA trINi, aSTamyAM tvekamevAsthAnam , teSu catustriMzatyapi koSThakeSu vikaracanA, trikAH sthAdhyante iti bhAvaH / sthApanA ceyam , 1 draSTavyaM 8 // 2 // sUtra 255. 31 BH // 2 takadikatrikAntarAdharya si.|| 3 sthApyAve. nAsti / / 4 tvekameva si.|| | // 641 //
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ / nagagagagagagaNagaNagA kA pravacanasArochAre saTIke / 3.3 | 3|za zazazazazaza |33333 33333 // 271 vividhA tapomeda gAthA 1509 1570 dvitIyaH __lmorr .... lagAnA Becambahatechinamusamasummalnew pra. A. 437 idamatra tAtparya-ratnAvalItapasi prathamamekamupavAsaM karoti tato dvau tatastrIn ityekA kAilikA, atarA ca sarvatra pAraNakaM vAcyam / tato'yAvaSTamAni-upavAsatrikAtmakAni karoti / etaH kila kAhali. kAyA adhastAdADimapuSpaM niSpadyate, tatazcaikamupavAsaM karoti, tato'pi dvau, tatastrIn , tato'pi catura ityevaM paJca, SaT , saptA- 'STau, nava, dazaikAdaza, dvAdaza, trayodaza, caturdaza, paJcadaza, SoDazopavAsAn karoti / eSA hi dADimapuSpamyAdhastAdekA sarikA, tatazcaturviMzadaSTamAni karoti / etaiH kila padakaM saMpadyate / tataH poDazopavAsAn karoti, tataH paJcadaza, tatazcaturdaza ityevamekaikahAnyA tAvanneyaM yAvadeka upavAsaH / eSA dvitIyA sarikA bhavati / tatazcASTAvaSTamAni karoti / etairapi dvitIyaM dADimapuSpaM niSpadyate, tatastrInupavAsAn karoti, tato drau, tata ekamupavAsaM karoti, etaddhitIyA kAhalikA niSpadyate / evaM sati paripUrNA 642 // .. ... M ahadashaindainvest
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ vividhAH tapobhedAH | gAthA 1509. // 1570 pra. A. ratnAvalI siddhA bhavati / asmizca ratnAvalItapasi kAhalikAyAstapAdinAni 12, dADimapuSpayoH pravacana- SoDazabhiraSTamaidinAni 48, sarikAyugale dvAbhyAM SoDazasaMkalanAbhyAM dinAni 272, padake catusvizatAsArodAre 'STamairdinAni 102 / sabaikatve catvAri zatAni catustriMzaduttarANi, aSTAzItizca pAraNakadinAni, ubhayasaToke mIlane paJca zatAni dvAviMzatyuttarANi, 'piNDitAstu varSamekam , mAsAH paJca, dinAni ca dvAdaza / idamapi dvitIyaH ca tapaH pUrvavaJcatasRbhiH paripATIbhiH samaya'te, tatazcaturbhiguNane varSANi pazca, mAsA nava, aSTAdaza ca dinAnIti 9 // 25-7 // kanakAvalInaH prAha 'tyo spAdi bApApam , kanakamayamaNikaniSpano bhUSaNavizeSaH kanakAvalI, tadAkAra sthApanayA yattapastatkanakAvalItyucyate / etacca kanakAvalItapo ratnAvalItapaH krameNaiva kriyate / navaraM kevalaM dADimapuSpayoH padake ca trikapade--trikANAM sthAne upavAsadvayasUcakA dvikAH kartavyAH / zeSaM punaH sarvamapi tathaiveti / asmizca tapasi kAhalikayostapodinAni dvAdaza dADimapuSpayo triMzat sarikAyugale de zate dvAsaptatyuttare padake cASTaSaSTiH / sarvasaGkhyayA trINi zatAni caturazItyaghikAni / aSTAzItizca pAraNakadivasAH / tatprakSepAJcatvAri dinazatAni dvAsaptatyuttarANi / sarvAgrapiNDastu varSamekam prayo mAsA, dvAviMzatirdivasAH / atrApi pUrvavaccaturmiguNane varSANi pazca, mAsau chau, dinAni cATAviMzatiriti / . 'antakRdazAdiSu tu kanakAvalyA padake dADimadaye ca dvikasthAne trikA uktAH, ratnAvalyAM ca dvikA | piNDastu miH // 3 mulA-bhopapAtikati pa, 29 B: 3 dravarUyam mantakadazAsUtram 8/2017 pa. 20 A M // 643 // no
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH NDa : // 644 / / 5 1 2 3 4 iti / tathA prathamatapasi laghusiMhaniSkrIDite yaH sarvarasAhArAdikaH pAraNakavidhiruktaH sa tapaHpaJcake'pi laghubahasiMhaniSkrIDita-muktAvalI - ratnAvalI- kanakAvalI lakSaNe kartavyaH / etacca sarva yathAyathaM mAtritameveti 10 // 28-6 // atha bharatapaH - prAha- madde' tyAdi gAthAdvayam bhadrAdiSu bhadra- mahAmadra-madrottara- sarva - 1/2 324/2] tobhadreSu tapassu madhye pUrva bhadratapaH pratipAdayAmi / tadyathA-Adau bhavedeka upavAsaH, tato dvau, 3 4 5 1 2 tatastrayaH, tatazcatvAraH, tataH paJcaityekA latA, evaM trayacatvAraH paJca eko dvau iti dvitIyA, paJcaeko dvau vAra iti tRtIyA, dvau zrayazvatvAraH pazca eka iti caturthI, catvAraH pazca eko dvau traya iti paJcamI / iha paJcabhirlatAbhiH paJcasaptatirupavAsAH, paJcaviMzatizca pAraNakAni, 2 3 4 5 1 * ubhayamIlanena ca zatamekaM dinAnAmiti 11 / 30-31 // sthApanA ceyam / 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 mahAbhadraM tapaH prAha-- ' paNAmI tyAdi gAthAtrayam, prakarSeNa bhaNAmi pratipAdayAmi mahAbhadranAmakaM tapaH, tadyathA- pUrvameka upavAsaH, tato dvau trayacatvAraH, paJca SaT, saptetyekA latA / catvAraH, paJca, SaTU, sapta, eko dvau, zraya iti dvitIyA / sapta, eko, dvau trayazcatvAraH, pazca SaDiti tRtIyA / zrayazcatvAraH, pazca SaT, saptaeko dvAviti caturthI / SaT, saptaiko dvau, 4 65 9 2 3 5 / 6 / 7 / 1 traya 7 1 2 3 | 4 | 5 | 6 3 4 5 167 6 7 1 D 3 4 5 2 / 3 4 56 | 7 15 | 637 112 13 | 4 | 10-si // 2 madravapaH prAha-bhadratapa sthApanA- si. || tulA - aupapAtikavRttiH sU. 15 pa. 30 tatra tu sarvatobhadrA mudrA ityabhidhAnam | tattvArthasUtrasya siddhasenIyAvRttiH su. 926, mA. 2pa. 204, atrApi sarvatobhadraM kSakSakam itya bhidhAnam // 3 yamIlane mu. // 4 tulA antakadazAsUtrama 8 / 6 / 23 pa. 30 4 tatra mahAsarvatobhadrA nRtyabhidhAnam / / 271 dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1501 1570 pra. A. 438 1644 //
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: / / 645 / / catvAraH, paJceti paJcamI / dvau trayazvatvAraH, paha SaT, eka pii|, SaT, sapta, eko dvau, trayazcatvAra iti saptamI "sthApanA-ikonapaJcAzatpAraNakAni, paNavatyadhikaM zataM caturthAnAm - upavAsAnA mityarthaH / evaM cAsminmahAbhadre tapasi dve zate paJcacatvAriMzaduttare dinAnAM bhavata iti 12|| 32-34|| sAmprataM 'bhadrottaraM tapaH prAha - 'bhaddo' ityAdi gAthAdvayam pratimA nAma pratijJAvizeSaH / tato drottarapratimAyAM-madrottaratapasi pazca SaT, saptASTau navenyAdyA latA / saptASTau nava, paJca SaDiti dvitIyA / nava paJca SaT saptASTAviti tRtIyA / paT, saptASTau nava, paJceti caturthI / aSTau natra, paca, paTU, sapteti paJcamI / iha paJcasaptatyuttaraM zatamamaktArthAnAm upavAsAnAm, pazcaviMzatistu pAraNakAnAm evaM ca madrottaratapasi aagi dinAnAM bhavati / sthApanA ceyam 13 || 35-36 // 5 6 7 59 17 | 819 s/v 6 16 7 8/1 86516 y 1 sthApanA - mu. nAsti / / 2 sthApanA ceyam - mu. // 3 tulA- bhaupapAtikasUtravRttiH pa sUtrasya siddhasenIyAvRtti: mA. 2 pa. 205 / antakarazAGgasUtrama varga 8 sU. 24 pa 30 4 tulA aupapAtikasUtravRtti pa. 32 / antakRdazAsUtravRttI- "bAcanAntare pratimAtrayasya Cena sAmprataM sarvatobhadratapaH prAha - 'paDime' tyAdi gAthAcatuSkam, pratimAyA 'sarvatobhadrAyAM sarvatomadratapasItyarthaH pazca, paTU, sapta, aSTau, nava, daza, ekAdaza upavAsA iti prathamA latA / aSTau nava daza ekAdaza paJca pad, sapteti dvitIyA / ekAdaza paJca SaT, saptASTau natra, dazeti tRtIyA / sapta, aSTauM natra, daza. ekAdaza paJca SaDiti caturthI / daza, ekAdaza, paJca, paT, sapta, aSTa naveti 39 B draSTavyA taH // lakSaNagAthA upala | 271 dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1509 70 pra. A. 439 1645 //
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH #792: // 646 // 6 7 89 10 11 8610015 6 7 1156 7 8 9 10 81156 1011 5 6 7 8 9 7 6 10/11/5 paJcamI / pad, sapta, aSTau natra, daza, ekAdaza, paJceti SaSThI / nava, daza, ekAdaza paJca SaT, sapta, aSTAviti saptamI / sthApanA ceyam / farai atra ca sarva saGkhyA trINi zatAni dvinavatyuttarANi upavAsAnAM bhavanti / ekonapaJcAzaccapAraNakAnAM umayamIlane catvAri zatAnyekacatvAriMzadadhikAni tIta / tadevametAnI bhadrAdIni bhadra- mahAbhadra-bhadrottara- sarvatobhadrarUpANi catvAri tapAMsi maNitAni / graMthAntare punaramUnyanyathA'pi dRzyante / eteSvapi caturSu tapassu prAgyatpAraNakabhedataH pratyekaM cAturviSayaM ca draSTavyam, fernet a ferremAnetavyeti 14 / / 37-40 // 271 dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1509 1570 pra.A. 439 1678 atha sampattitapaH prAha- 'paDive' tyAdi pratipadekaiva dvikaM dvitIyayoH, evaM yAvatyadaza amAvAsyAH kSamaNai:- upavAsairyatra bhavanti / ayamarthaH- ekA pratiSad dve dvitIye tisrastRtIyAH, are evaM yAvatpaJcadaza paJcadazyaH kRto vAsA yatra bhavanti tattapaH sarvasaMpattiH 'sUcakatvAtsUtrasya ' bhyante, yathA-AI do cautthaM AI madottarAe vArasamaM / pArasamaM sotasamaM bIsatimaM ceva carimAI / ........... atha dvitIyaparicanArthamAha-paDhamaM iyaM to jAba carimayaM UNamAI u pUre paMca ya parivADIko khuGgamiduttarAe // 646 // ... atha mahAsatI mAyA dvitIyapaktiracanArthamAha-paDhamaM tu catthaM jAva parimayaM UNamAi pUre | sattaya parivADIo mahAlaye sambabhobhadde // [pra.30 BtaH ] // 1111 1 ca-si nAsti // 2 tulA-paJcAzakapra. 1638 //
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ |2716 vividhAH tapobhedA gAthA 157. pra. A. sarvasaukhyasaMpattistapo bhavati / sarveSAM saukhyAnAM saMpattiH-prAptiryasmAditikRtvA, yadvA sarvasaMpattirityeva nAma / pravacana tathAhi-taskimapi vastu nAsti bhuvastale yadasya samyagAsevitasya tapasaH prabhAvataH prAyeNa prANinAM na saMpadyate sAroddhAre iti / iha cAmAvAsyAzabdazravaNAdanyatra ca "iya jAva pArasa punimAsu kIrati jattha upavAsA' [ ] saTIke ityAdivacanAkarNanAdavasIyate iha ca yathedaM tapaH kRSNapakSe zuklapakSe vA prArabhyate na kazciddoSaH / atra ca dvitIyaH / vizatyuttaraM zatamupavAsAno bhavati 15 // 41 // rohiNItapaH prAha-'rohiNI'tyAdi, 'rohiNI-devatAvizeSaH tadArAdhanArtha tapo rohiNI tapaH tasmina rohiNItapasi saptamAsAdhikasaptavarSANi yAvadrohiNInakSatropalakSite dine upavAsaH kriyate / // 647 iha ca vAsupUjyajinapratimAyAH pratiSThA pUjA ca vidheyA 16 // 42 // tadevatAtapaH 'ekke' tyAdi, zrutadevatArAdhanArtha tapaH zrutadevItapaH tasmin zrutadevItapasyekAdaza ekAdazyaH zrutadevatApUjApurassara mupavAsamaunavratena ca vidhIyante / upalakSaNaM caitat / tato'myAtapo. 'pyatra draSTavyam , tacca paJcasu paJcamISu nemijinAmbikApUjApUrvamekAzanAdinA bhavati 17 // 43 // sarvAGgasundaratapaH prAha-'savaMge' tyAdi, sAtAni sundarANi-sauMdayopetAni bhavanti yasmAttatmAGgasundaraM tapaH, tasmin sarvAGgasundare tapasi kSAnti-mArdaSA-''rjavAdyabhigrahakRtAgrahAstIrthakRtyUpUjAmunidInAdidAnaniratAcASTAvupavAsAn ekAntaritAnAcAmlena kRtapAraNakAna dhavalapakSe kurvanti / 1 tulA-paJcAzaka vRttiH 19625 // 2 0mupapAmAmaunatena vi0 mu. // 3 tulA--pazcAzakapra-vRttiH 15 // 30 // // 947
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre 271 dvAre vividhAH tapomedAH saTIke gAthA dvitIyaH 15.9. 157. // 648 // asya ca tapasaH sarvAGgasundarasvamAnuSaGgikameva phalam , mukhyaM tu sarvajJAnayA kriyamANAnAM sarveSAmeva tapasA mokSAvAptireva phalamiti bhAvanIyam , evaM sarvatrApi 18 // 44|| nirujazikhaptapaH prAha-'eva'mityAdi, rujAnA-rogANAmamAvo nirujaM tadeva pradhAnaphalavivakSayA zikheva zikhA-cUlA yatrAsau nirujazikhastapovizeSaH so'pyevameva-sarvAGgasundaratapovadaSTabhirupavAsarAcAmlapAraNakeMdraSTavyaH / navaraM-kevalaM sa-nirujazikhastayovizeSa: zyAmale-kRSNapakSe bhavati / adhikazca tatra kriyate glAnaprati jAgaraNaniyamo-glAno mayA pathyAdidAnataH praticaraNIyaH ityevaMrUpapratikSAgrahaNamityarthaH, zeSa ta jinapUjAdikaM tathaiveti 11 // 45 // ___ paramabhUSaNatapaH prAha-'so' ityAdi, paramANi-zaka cakravartyAdhucitAni prakRSTAni hArakeyUrakuNDalAdIni bhUpaNAni-AbharaNAni yasmAdasau paramabhUSaNA, tasmin dvAtriMzadAcAmlAni pAraNakAntaritAni zaktipadAve nirantarANi vA karoni, tatsamAptau ca devasya mukUTa-tilakAdyAbharaNavitaraNa yathAzakti yatidAnAdikaM ca kartavyamiti 20 // 46 // AyatijanakaM tapaH prAha-'AI' tyAdi, Ayatim-AgAmikAle'bhISTaphalaM janayati-karoti yo'mAvAyatijanakastapovizeSaH, so'pyevaM-paramabhUSaNatapoyad dvAtriMzatA''cAmlairdraSTavyaH / navaraM kevalaM sarvAsu dharmakriyAsu-vandanaka-pratikramaNa svAdhyAya sAdhu-sAdhvIvaiyAvRzyAdiSu sarvadharmakRtyeSvanigRhitabala- vIryapravRttiyuktaiH agopAyitazarIramANacittotsAhapravartanapradhAnaH saH-AyatijanakaH kArya: 21 // 47 // - bandanakapratikramaNaka0 si.|| pra. A. 44. 48|| westindi
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: kSaNaH ||649 // " saubhAgyakalpavRkSamAha - 'e' tyAdigAthAdvayam kalpavRkSa iva kalpavRkSaH saubhAgyaphaladAne kanpavRkSaH saubhAgyakalpavRkSaH, tatra saubhAgyakalpavRkSatapasi caitramAse ekAntarA ekadina vyavahitA upavAsAH samagramapi mAsaM bhavanti / pAraNakaM ca sarvarasaM savikRtikamityarthaH / tathA'tra yathAzakti sAdhvAdibhyo dAnaM dIyate / asya ca tapazcaraNasya samAptau zaktyanusArato jinapateH purataH pUjAkaraNAdipUrva vizAlasthAlAvalamadhye 'mahArajatamayaH saralataNDulamayo vA vividhaphalapaTalavilasadasaMkhyazAkhAzikhaH kalpazAkhI kartavya iti 22 / / 48-49 // tIrthaMkara mAtRtapa Aha- 'tirathetyAdi, tIrthakarajananIpUjA pUrvamekAzanAni - ekabhaktAni saptaiva tIrthakarajananInAmake tapasi kriyante / asya ca tapaso bhAdrapade mAsi zukla saptamyAmArambhaH trayodazyAM ca samAptiH, vayaM ca yAvadidaM tapaH kriyate 23 // 50 // samavasaraNatapa Aha- 'ekkA' tyAdi, bhAdrapadamAsi kRSNapratipada Arabhya tatpUjApUrvasamavasaraNa pratimApUjana purassaraM svazaktyanusAreNaikAzana nirvikRtikA cAmlopavAsaiH SoDazabhirbhAdrapada catuSkebhAdrapadeSu pratyekaM vihitaiH samavasaraNatapo bhavati / atra ca caturSu bhAdrapadeSu catuHSaSTistapodinAni syuH / ayaM mAvaH samavasaraNasyaikaikaM dvAramAzritya pratyekaM dinacatuSTayaM kriyate, tata evAsya dvAriketi prasiddhiH 24 // 51 // 1" kalpavRkSasya suvarNatandulAdimayasya sthApanA va nyAsazca -" iti pacAzaka vRttau 16336 / / 2 mAdrapade mAse si. // 271 dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1509 70 pra. A. 440 ||649||
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke tapobhedAH amAvAsyAtapaH prAha-'nandI' tyAdi para likhita nandIzvaramurabhuvana jinArcanAnvitaM nijasAmarthyapravacanasadRzetra-svazaktyanurUpeNopavAsAdInAmanyatamena tapazcarapaNena bhavatyamAvAsyAtapo'mAvAsyAvAsaroddiSTam , 271dvAre sAroddhAre vividhAH amAvasyAdivasa ityarthaH / idaM ca tapo dIpotsavAmAvAsyAyAmArabhyate varSasaptakena ca samApyata iti 25 // 52 // puNDarIkatapa Aha-'sirItyAdi, zrIpuNDarIkanAmake tapasi caitramAsasya pUrNimAyAH prArabhya gAthA dvitIya dvAdaza pUrNimAsIH, matAntareNa sapta varSANi yAvadekAzanAdi tapaH mvazaktyA kartavyam , pUjanIyA gha 1509tatpratimA-nAbheyajinaprathamagaNadharasya puNDarIkasya pratikRtiriti / iha ca caitramAsapUrNimAsyAmasya tapasaH 1570 prArambhe puNDarIkakevalotpattireva kAraNam / puNDarIkamya hi bhagavatazcaitrapUrNimAyAmudapAdi kevalajJAnam , tathA pApakSamahi zrIpadmaprabhacaritre puNDarIkagaNadharavaktavyatAyA: pra. A. " dhagadhAikammakalumaM pakAbAliya sukkajhANasalileNaM / cettamsa punimAe saMpatto kevalAloya // 1 // " iti / evamanyatrApi upayujya kAraNaM vAcyam 26 // 53 // akSayanidhimAha- 'deve'tyAdi, devAgre-sarvajJapratimAyAH purataH sthApitaH kalazaH pratidina || hipyamANayA'kSatamuSTayA yAvadbhidineH pUryate tAvanti dinAni svazaktyanurUpaM yattapa ekAzanAnyataraM nad budhA bruvate azmayanidhima , abhaya:-sadeca paripUrNo nidhiH-nidhAnaM yasmAditikRtvA 27 // 54 // // 650 // A panapAtikamekaluSaM prazAlya zuklammAnasalilena / caitrasya pUrNimAyAM saMprAptaH kevalAlokama // Indusheshshindia
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamArotAre saTIke hitIya // 651 // sAmprataM 'yavamadhyAM candrapratimAmAha--'caTaI tyAdigAthAcatuSkam , candra iva kalAvRddhihAnibhyAM yA pratimA sA gandrapratimA candrApAkhyaM sa5 iti / sA dvidhA-yavamadhyA va camadhyA c| 271 dvA yavasyeva madhye sthUlamya parya-tabhAgayostu tanukamya madhyaM yasyAH sA yavamadhyA / vacasyevamadhye tanukasya vividhAH paryantayosta sthalasya madhyaM yasyAH mA vjrmdhyaa| tapobhedAH ... tabAdau yavamadhyAM vyAkhyAnayani-yathA zuklapakSe pratipadaH prAramyAnuvAsaraM-pratidivasamekaikayA gAthA kalayA candro vardhate yAvatparvaNi-pUrNimAryA sakalAmirapikalAbhiH saMparNaH saMpadyate / tathA tenaiva prakAreNa 1509pratipadi ekaH kavalaH / upalakSaNametat , tato mikSA dattirvA ekaica gRhyate / dvitIyAyAM dvau kavalo, 1570 tRtIyAyAM trayaH kavalAH, evamekaikakAladayA yAvatpUrNimAyAM teSAM kavalAnA pazcadazakaM bhavati / paJcadaza kavalA abhyavasyinte ityarthaH / kRSNa pakSe ca yathA pratidinamekaikA kalAM zazI muzcati tathA kavalo'pi 441 mucyate yAvadamAvAsyAyAM 'so' ti sa kabala eko bhavati / ko'rthaH / kRSNapakSapratipadi paJcadaza kavalA gRhyante, dvitIyAyAM caturdazA tRtIyAyAM trayodaza, ityevaM yAvadamAvAsyAyAmeka eva kavala iti / eSA yavamadhyA candrapratimA mAsamAtrapramANA bhaNitA28 / ____ idAnI 'punarmAsapramitA-mAsapramANAM vajamadhyAM candrapratimA prakarSeNa vakSyAmi / / 55-58 / / tAmevAha'panare' syAdigAthAdyama, kRSNapakSapratipadi paJcadaza-kavalA gRhyante. tata ekakahAnyA tAvanIyate yAvada1 tulA-pabvAzakapra.vRtti: 1916 : 2 tuLA-mopapAtikasUtravRttiH sU. 125. 32 A | tasvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH bhA.2 pR. 14 suu.16|| punarmAsapratimAmAsapramANa- si.|| pra. A.
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAra saTIke dvitIyaH // 52 // mAvAsyAyAmekena kavalena jAtA, amAvAsyAyAmeka eva kavalo gRpate iti bhAvaH / tathA pratipadapi |271 dvAre sitA-zuklA ekena kavalena jAtA / ko'rthaH -zuklapratipadyapyeka eva kavalo gRhyate, tato dvitIyAyA vividhAH Arabhya kottaravRddhathA tAvanneyaM yAvat 'pUrNimAsyAM paJcadaza kavalA dattayo vA gadyante iti / tadevamime tapomedAH yatramadhya-vajramadhye dve api pratime maNite iti / eSa ca paJcAzakAvigrandhAmiprAyaH / 'vyavahAracUrNyabhiprAyaH punaraya-'zuklapakSasya pratipadi "candravimAnasya dRzyasya paJcadazabhAgI gAthA kRtasya ekA kalA razyate caturdaza kalA na dRzyante, dvitIyasyAM vai kale, tRtIyasyAM tisraH kalAH evaM yAva 1506. spazcadazyAM paripUrNAyAM paJcadaza kalAH / tato bahulapakSasya pratipadi ekayA kalayA Uno dRzyate, caturdaza kalA dRzyante, dvitIyasyAM trayodaza, 'tRtIyAyAM dvAdaza, yAvadamAvAsyAyAmekApi na dRzyate / tadevamayaM mAsa pra.A. AtAvano madhye saMpUrNo'nte punarapi parihIno, yavo'pyAdAvante ca tanuko madhye vipulaH / evaM sAdhurapi bhikSA gahaNAti zuklapakSasya pratipadyekAm , dvitIyasyA dve, tRtIyasyAM timro yAvatpaJcadazyAM paJcadaza, tato bahulapakSasya pratipadi punazcaturdaza, dvitIyAyAM trayodaza yAvaccaturdazyAmeko amAvAsyAmupoSitaH / tatazcandrAkAratayA candrapratimA AdAvante ca bhikSAyAstanutvAnmadhye vipulatvAdhavamadhyopamitamadhyabhAgA / tathA cAmumeva yavamadhyAM candrapratimAmadhikRtyAnyatroktam"ekaiko vardhayedbhikSA, zukle kRSNe ca dApayet / bhuJjIta nAmAvAsyAyAmeva cAndrAyaNo vidhiH // 1 // " 1.pUrNa iti pavAzakapra.vRttau 1 2 vyavahArasUtrama draSTavyama 7.10/5.1 // 3 sulA vyavahArasUtravRttiH bh.1.| suu.11.2|| 4 candravimAnasazasya-iti vyavahArasUtravRttau // 5 paripUrNAH-ini vyavahArasUtravRttau / / 7 tRtIyasyAM-si.
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanamadhyAya 'candrapratimAyA~ bahulapakSa Adau kriyate, tana evaM bhAvanA-cahalapakSasya pratipadi pravacana- | candravimAnasya caturdaza kalA dRzyante. dvitIyamyAM trayodaza, tRtIyamyo dvAdaza, yAvaccaturdazyAmekA. 271dvAre sArodvAre amAvAsyAyAmekApi na, nataH punarapi zuklapakSamya pratipadi pandravimAnasya ekA kalA dRzyate, dvitI.vividhAH saTIke yAyAM de, yAvatpAdazyAM paJcadazApi / tadayaM mAsa AdAvante ca pRthulo madhye tanuko vAmapyAdAvante tapomedAH dvitIyaH ca vipulaM madhye tanukamevaM mAdhurapi mirjA gavAti bahulapakSamya pratipadi caturdaza, dvitIyamyA prayodaza, gAthA yAvaccaturdazyAmekAmabhAvAmyAyAM copavAsayati, tataH punarapi zuklapakSasya pratipako mikSA gahaNAti, 1509 // 653 // dvitIyamyA dve. yAvatpAdazyAM paJcadazeni / nata epApi candrAkAratayA candrapratimA AdAvante ca vipu 1570 lanayA madhye ca tanukanayA banamadhyopamitamadhyamAgA vanamadhyeti 26 / / 59 // 6 // pra. A. sAmprataM saptasatamikAcAzcatasraH pratimAH pratipAdayati-'divase' ityAdigAthAtrayam , prathame saptake divase 2 ekA dattiAdhA, tataH samakena saha datsirvardhate, yAvatsaptame maptake pratidina sapta dattayo bhavanti / iyamatra bhAvanA-saptamaptamikAyaryA pratimA saptamamakA dinAnAM bhavanti / natra prathame saptake pratidivasamekaikA datti gaNAti, dvitIye saptake pratidivasa dve he dattI, evaM tRtIye saptake tisraH 2, caturthe catasraH 2, pAme pazca 2, paSThe SaT 2, saptame sAta mapteti / etAca bhojanaviSayA eva dattaya uktAH / evametasAcA eka pAnakaviSayA api pratipattasyAH, tathA cASTamAGgavatram candrapratimAyAM-pi. nAsti / candeNa pratimAyAma-iti vyavahArasUtravRttI // 2 saptadivasa mi0||
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAgamAre saTIke dvitIyaH // 654 // 1570 "paDhame sattae ekkerakaM bhoyaNassa datti paDigAhei ekke pANayassa, evaM jAva sattame satta 271dvA dattIu bhoyaNasa paDigAhei 'satta pANayamse" [antakRtazAGgasUtra 8.3121 pa. 28 B ]tyAdi / vividhAH . anye punaranyathA pratipAdayanti prathame sapta ke prathamadivase ekA dani gahaNati, ditIye dve, tRtIye tapomedA: titra , caturthe catasraH, paJcame paJca, paSThe paTa , saptame sapta / evaM dvitIye tRtIye caturthe patrame paSThe saptame gAthA ca maplake draSTavyam , uktaM ca vyavahAramAdhye"ahavA ekokkiyaM dattiM jA mattephekamma mattae / Aemo anthi eso'dhi" [ ] ti / tadeva 1509. mekona pazcAzatA vAsareriyaM mAtamatikA pratimA bhavani / sapta saptakA dinAnA yamyAM sA saptamaptakikA, saptazamakakArasya makAraH prAkRtatvAt / athavA sapta manamAni dinAni yasyAM sA saptasaptamikA / yasyAM hi pra. A. sapta dinamaptakAni bhavanti tamyA mapta maptamAni dinAni bhavantyeveti / - tathA aSTASTamikA, navanavamikA, dazadazamikA ca pratimA evaM-prAmuktaprakAreNeva draSTavyA / navaraM. kevalamayaM vizeSaH-aSTaka-navaka dazakaddhibhiH saha pratyekaM dattirvardhate / idamuktaM bhavati-aSTASTamikAyAM pratimAyAmaSTAvaSTakAni bhavanti / tatra prathame'STake pratidinamekaikA datigRhyate, dvitIye'STa ke pratidinaM dve dattI, evaM tRtIye tisraH, caturthe catastraH, evamekakadattivaddhathA tAvadavagantavyaM yAvadaSTame'STake pratidinamaTAvaSTI dattayo gRhyante / asyAM hi catuHpaSTirdinAni bhavanti / " // 65 // sana stt-si.|| 2 tulA- saptasattamiyA gaM bhikkhUparimA egaNapanae rAidiyahi pageNa evaeNaM mikkhA- / SANJAVITTH Serial Sare SS HERO5MONTHI RPORASTRAMA MARRIA 2 RESHERE
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana rodvAre TIke tIyaH 1655| tathA navanavamikAya pratimAya nava navakAni bhavanti, natra prathame navake pratidinamekaikA dattiH, dvitIye navake pratidinaM iti pratidinaM danitrayam evamekadattivRdA tAvadavaseyaM tarah navake pratidinaM nava nava dattayaH atra kAzItirdinAni / 1 1 , tathA dazadazamikAyAM pratimAryAM daza dazakAni bhavanti, tatra prathame dazake pratidina mekA dattirgRdyate dvitIye dazake pratidinaM dattidvayam evamekaikadattivRddhayA tAvannetavyaM yAvadRzame dazake pratidinaM daza daza dattayaH | atra dinAnAM zatamekam / tadevaM navabhirmAmaizvaturviMzatyA dinezvatasro'pyetAH pratimAH samApyante / aSTASTamikAyAmaSTAzItyuttare de ssa fear pratimAyAM daciparimANaM paNNatyadhikaM zatam, zate dattanAm, natranavamikAyAM pazcottarANi catvAri zatAni / dazadazamikAya paJcAzadadhikAni paJca zatAni dattInAmiti 30 ||31||62 // 33 // " idAnImAcAmlavardhamAnaM tapaH prAha- 'ege 'tyAdigAthAdvayam ekAdikAnyekaikavRddhimanti paryantAHerefore mlAni kriyante yAvatteSAmAcAglAnAM zataM paripUrNa bhavati / etadAcAmlavardhamAnanAmaka mahA tapazcaraNam, AcAmlaM vardhamAnaM yatra tapazcaraNe tadAcAmlavardhamAnam, ayamarthaH prathamaM tAvadAcAmlaM kriyate tata upavAsaH, tatazca dve AcAmle punarupavAsaH, trINyAcAmlAni punarupavAsaH, catvAryAcAmlAni punarupavAsaH, paJca AcAmlAni punarupavAsaH, evamupavAsAntaritAnye kottaravRddhayA tAvadAcAmlAni vardhanIyAni yAvatparyante zatasAcAmlAnAM kRtvA ekamupavAsaM karotIti / iha ca zataM caturthAnAM tathA paJcAzadadhikAni paJca sahasrANyAcAmlAnAM bhavanti / ubhayamIlane varSANi caturdaza mAsAstrayo dinAni ca viMzatiriti 31 / / 64-65 // 271dvAre vividhAH tapomedAH gAthA 1509 1570 pra. A. 442 // 355 //
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 656 // atha guNaratnavatsaraM tapaH prAha- 'guNe' syAdigAthAcatuSTayam guNAnAM 'nirjarAdInAM nirjarA vizeSANa racanaM karaNaM vatsareNa satribhAgavarSeNa yasmiMstapasi sadguNazcanavatsaram ; athavA guNA eva ratnAni yatra sa tathA guNaratno vatsa yaMtra sadguNaratnavatmaraM tapaH, etasmin guNaratnavatsare tapazcaraNe poDaza mAsA bhavanti tatra prathame mAse ekAnta upavAsAH kartavyAH, tathA divase nirantaramuskaTukAsanena sthAtavyaM nizAyAM punarnityahaatraana - vIrAsanopaviSTena tathA nizci bhavitavyamaprAvRtena - nirAvaraNenetyarthaH evaM dvitIyAdiSvapi mAsekotarA vRddhA tAvadupavAsAH kartavyA yAvatpoDaze mAse poDazopavAsA bhavanti / ayamarthaH -- prathame mAse pANakadinAntarita ekaika upavAsaH kartavyaH, dvitIye mAse dvau dvAvRpavAsau tRtIye mAse trayastraya upavAsAH caturthe catvAro yAvat SoDaze mAse SoDaza SoDaza upavAsA bhavanti / atra ca trayodaza mAsAH saptadaza dinAdhikAstapaH kAlaH trisaptatitha dinAni pAraNakakAlaH / evaM cAyam 1 'paramavIcavIsa veva cavIsa padmabIsA y| cauvIsa ekkavIsA cauvIsA sattAvIsA ya // 1 // tImA tetIsAdiya paDavIsa chavIma mavIsA y| tIsA battIsAvi ya solasamAsesa tavadivasA || 2 || pArasa dasa chappaca caura paJcasu ya tithi timiti / paJcasu do do ya tahA solasamAsesu pAraNamA // 3 // ' tears arsenitapaso yAvanti dinAni na pUryante tAvantyagretanamAsAdAkRSya pUraNIyAni afaarfararatmAse kSeptavyAni tathA yatprathametyAdigAthAyAmutkaTukAsanAdyanuSThAnaM pUrvamuktaM tatsama 1 nirjarAdI (melA) nAM-mu. // 2 SoDazamAse-su. // 271 dvA vividhAH tapomedA gAthA 1509 1570 pra. A. 442 / / 656
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke safe are sritem sarvasayA cAstipasi viMzatyUnAni pazca zatAni diarat nentIti // 66 // 37 // 68 // 69 // dvitIya: kSaNyaH , 1 tadevadAra: pravacanapArAvAraH tatpratipAditatapaca prabhUtAH katAra ityato'nekAni skandaka mukhapRruSavizeSa gIrNAni tapasi zrUyante kiyantIha caityena vaktun ? dimAtraM ca kiJci angrafine tataH zeSANa / tapovizeSANAmatidezamAha- 'mahe' tyAdi, tathAzabdaH prAguktApekSayA samu ccaye, aGgAnAm- pracArAdInAm upAhAnAe aupapAlikAdInAm cainyavandanAyA. airyApathikI-zakrastava sthApanArhanstava-nAmastava zrutastava siddhastavasvarUpAyA: paMcamaGgalamahAbhUtaskandhagya aadishbdaatprkiirnn||657|| arai waterenaAdInAmupadhAnAni tapovizeSarUpANi yena vidhinA maftAni tathaiva mayAtasiddhAntAd bhavanti dheyAni / iha ca sAmprataM muralokahitAya mitAni tapasi pracaranti dRzyante paraM neha tAni pratanyante, granthapaJcaprasaGgAt / tadarthinA cAsmaduparacitA sAmAcArI nirIkSaNIyA // 70 // 271 // paramparApravartitAnyaparANyapari idAnI 'pAyalakalasa' sidvisaptatyuradvizatatamaM dvAramAha paNana sahaslAi ogAhitA parisi lavaNaM 1 caro'siMjara saMThANasaMThiyA #ife pAyAlA 116?|| | qadftaar: (cm 238-201) 7237: u & gar-intainqugfa:-9-8-358 4. ** 272dvA pAtAla kalaza svarUpaM gAthA 1571 pra. A. *** ||657 //
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIya: caNDa: ||658 // yaha 'keyUre tu taha Isare yossa | savvacaddarAmayANaM kuDura eesi dasa saiyA // 72 // joyaNasahassadasagaM mUle uvariM ca hoMni vicchinnA / maj ya sayasahassaM tattiyamittaM ogADhA // 73 // palioma dviIyA eesiM ahivaI surA iNamo / kAle ya mahAkAle velaMba pabhaMjaNe ceva 119811 anneviya pAyAlA khuDDAliMjaragasaMThiyA lavaNe / ai sayA culasIyA satta sahassA ya sanvesiM // 75 // joyaNasagravicchinnA mUluvariM dasa sayANi majjhami / ogADhA ya sahassaM dasajogaNiyA ya siM kuDDA || 76 || pAyAlANa vibhAgA savvANavi tini timi boDavyA / hidvimabhAge vAU majjhe bAU ya udagaM ca 119911 ucariM udagaM bhaNiyaM paDhamagabIesu vAusaMkhubhio / 'u' vAme udagaM parivaDa jalanihI khubhio // 78 // 1 keU juyata iti sthAnAGgasUtravRttau // 2 dviyAntA // 3 savvaivi iti sthAnAGgavRttau // 4 vAme udagaM teNa ya-iti sthAnAGgavRttau // | 272 dvAre pAtAla kalaza svarupaM gAthA 1571 pra. A. 443 // 658 //
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke pAtAla kalaza. dvitIyaH // 65 // / parisaMThimi pavaNe puNaravi udagaM tameva saMThANaM / ghaDDai teNa udahI parihAyaha'NukkameNeva // 79 / / jambUdvIpamadhya madhyAsInasya mandarAcalasya catasRSu pUrvAdiSu dikSu pratyekaM paJcanavatiyojanasahasrANi 272 dvA lavaNArNavamavagAhya atrAntare catarA dikSa pratyeka mekakabhAvena catvAraH pAtAlAH- 'padekadeza padamamudAyopacArAda' pAtAlakalazAH, te ca kiMsaMsthAnA ityAha --aliJjaraM-mahApihiDaM tatsaMsthAnamaMsthitAstadAkArA mvarupa ityarthaH // 7 // gAthA atha teSAM nAmAdikamAha-'valaye tyAdigAthAtrayam , meroH pUrvasyAM dizi pAtAlakalazo baDavAmukho baDavAmukhanAmA valayAmukhoM vA, dakSiNasyA keyUpaH keyUro bA, samavAyAGgaTIkAyAM tu ketukaH / aparasyAM tu yUSA, uttarasyAmIzvaraH / ete catvAro'pi sarvavajamayAH-sarvAtmanA bajramayAH, teSAM casarvavannamayAnAM kuDyAni-TikarikAH sarvatra bAhalyamadhikRtya daza zatakAni, daza yojanazatapramANAni ||72 / / catvAro'pi te mahApAtAlakalazA mRle-cune, upari-mukhe ca pratyekaM yojanasahasradazaka-daza yojanamaisrANi vistIrNA bhavanti / madhye-udarapradeze punaH zatasahasra-yojanalajhaM vistiirnnaaH| tathA tAvamAtra-yojanalAmAtramavagAdA-bhamI praviSTAH / idamuktaM bhavati-catvAro'pyete pAtAlakalazA ekaika yojanalakSAmudvedhena, tathA mRle daza yojanasahasrANi viSkammena, tata UrdhvamekAdezizyAH zreNyA 659 // viSkammataH pravardhamAnAH 2 madhye eka yojanalajhaM viSkammena, tata Urca bhUyo'pyekaprAdezikyA zreNyA / tweenarami sincere m oni
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- / sArodvAre pAtAlakalazasvarUpaM dvitIyaH mAthA 1571.1 viSkambhato hIyamAnA hIyamAnA upari-mukhamale daza yojanasahasrANi viSkambhata iti // 73 // sAmpratameteSAM pAtAlakalazAnAmadhipatIna devAnAha-eteSAM pAtAlakalazAnAmadhipatayaH surAH panyopamasthitayo maharSikA ime-evaMnAmAnaH / tadyathA-vaDavAmukhe kAlaH, keyUre mahAkAlaH, yUpe velambaH, Izvare prabhaJjana iti // 7 // samprati laghupAtAlakalazavaktavyatAmAha-'anne'vI'tyAdigAthAdvayam , lavaNe-lavaNa samudra teSA pAtAlakalazAnAmantaraMSu tatra tatra pradezeSu baharo'nye'pi jhullA-laghavaH pAtAlA:- pAtAlakalazAH, cullAlijAmthinA-'lapiDakamaMsthAnamaMsthitAH manti / tatra sarveSAmapi sarvamAthA sapta mahamANyaSTI zanAni caturazInyuttarANi / ekaikasya mahApAtAlakalazasya parivAre ekasaptatyadhikakonaviMzatizatasaGkhyAnA laghupAtAlakalazAnA bhAvAditi / / 75 // ete ca laghupAtAlakalazAH pratyekamapanyopamasthitika devaH parigRhItAH / sampratyeteSAM pramANa mAhasarve'pi laghupAtAlakalazA mRle-budhne upari-mukhe pratyeka yojanazataM vistIrNAH / madhye-madhyabhAge jaTharapradeze daza zatAni-daza yojanazatAni vistIrNAH, tathA'vagADhA bhUmau praviSTAH sahasra-yojanasahasram , tathA 'siM' ti eteSAM laghurAtAlakalazAnA kuDyAni-ThikkarikA bAhatyamadhikRtya dazayojanakAnidazayojanapramANAni // 7 // samprati gurUNAM laghUnAM ca pAtAlakalazAnA bAvAdivibhAgamAha-'pAyAlANe' tyAdigAthAtrayam , 1 laghuSihaDaka. si.|| pra.A. 444 1660 Pincid .
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 dvAre pAtAla sarveSAmapi gurUNAM laghUnAM pAtAlakalazAnA trayastrayo vibhAgA bhavanti / tadyathA-adhastanI madhyama pravacana uparitanazca, tatra mahApAtAlakalazAnAmekai kasvibhAgasvayastriMzadyojanasahasrANi trINi yojanazatAni trayavi. sAroddhAre / zadadhikAni vibhAgazca yojanasya / laghupAtAlakalazAnAM tu trINi yojanazatAni trayastriMzadadhikAni saTIke vibhAgazca yojanasya / eteSu ca sarveSu mahApAtAlakalazeSu laghupAtAlakalazeSu ca madhye pratyekamadhastane tribhAge vAyuH, madhyame tribhAge vAyurudakaM ca, uparitane tribhAge udakaM bhaNitaM tiirthkr-gnndhraiH| dvitIyaH natra tathAjagatsvAbhAdhyAdeva samakAla pratiniyate kAlavibhAge sarveSvapi pAtAlakalazeSu pratyekaM prathame khaNDa: dvitIye ca tribhAge bahavo'nye'nye udArA vAyavaH saMmRcchanti, tadanantaraM kSubhyante, jAtamahAdbhutazaktikAH saMta Urdhvamitastato viprasarantItyarthaH, kSaNena ca tathA pariNamanti yathA terudakamatitarAmardhvamucchAnyate, tataH prathamadvitIyeSu tribhAgeSu vAyuH saMkSubdhaH sannUrdhvamudakaM vamayati-niHsArayati / tena cordhva niHsAryamANena jalanidhiH kSubhitaH sana parivardhate / parimaMsthite-upazamaM gate punaH pavane punarapyudakaM tadeva saMsthAnamAzrayati / bhUyo'pi kalazeSu madhye pravizatIti bhAvaH, tena kAraNenAnukrameNava parihIyate / ahorAtramadhye ca dvikRtvaH pratiniyate kAlavibhAge-pakSamadhye caturdazyAdiSu tithimvatirekeNa te vAyavaH kSubhyante / tena pratyahorAtraM dvau vArau pakSamadhye caturdazyAdiSu tithiSu vArvidhate hIyate ceti / ete ca sarve'pi gugyo laghavazca pAtAlakalazA lavaNavArinidhAveva vidyante, na puna: 'zeSasamudradhvIti / / 77 // 78 // 79 // 272 / / idAnIm 'AhAragassarUvaM' ti trisaptatyadhikadvizatatamaM dvaarmaah1shesssmudeviti-mu.|| svarUpam gAthA 1571-9 pra. A.
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH // 66 // samao jahannamataramukkoseNaM tu jAva chammAsA / 1273 dvAre AhArasarIrANaM' ukkoseNaM nava sahassA // 8 // AhArakacattAri ya vArAo caudasapucI kareha AhAraM / zarIrasaMsArammi vasaMto egabhave donni dhArAo // 8 // svarUpam titthayarariddhisaMdasaNatyamatyovagahaNaheuM vA / gAthA saMsayavuccheyatthaM vA gamaNaM jiNapAyamUlaMmi // 42 // 1580.2 caturdazapUrvadharaistathAvidhaprayojanaprasAdhanAya viziSTalabdhivazAdAhiyante- niya'nte ityAhArakANi zarIrANi / 'kRdrahula' [ ] miti vacanAtkarmaNi buJ / yathA pAdahAraka ityatra / tAni ca vaikriyazarIrA pra.A. pekSayA'tyantazubhAni svacchasphaTikazilAzakalavadatizubhrapudgalasamUhaghaTanAtmakAni parvatAdimirapyapratiha 444 tAni / tatraitAni kadAcilloke sarvathA na bhavantyeva, tato'bhavanalakSaNa mantarameSAm-AhArakazarIrANAM jaghanyata ekaH samayaH, utkarSataH SaNmAsAH / uktaM ca _v ''AhAragAI loe chammAsA jA na hotivi kayAI / ukkoseNaM niyamA ekkaM samaya jahanneNaM // 1 // " yatpunarjIvasamAsAdiSu-'AhAramissajoge vAsapuhuttaM' [gA. 260] ityAdivacanata AhArakamizrasya varSapRthaktvamantaramuktaM tanmatAntaraM saMbhAvyate iti / yadApi bhavanti tadApi jaghanyata eka dve trINi vA // 66 // 10-taa.|| V AhArakazarIrANi loke SaNmAsAna yAvanna bhavantyapi kadAcita / utkarSeNa niyamAta ekaM samayaM jaghanyena // 1 // 30THS Meeticoleasetkarisaritiyaskeditationalitie s NGANA
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saToke dvitIyaH 272dvA AhAraka zarIrasvarUpam gAthA utkarSataH sahasranavakam / avagAhanA cAhArakazarIrasya jaghanyato'pi' dezonA-kizcidanA raniH-dRmtaH, tathAvidhaprayatnabhAvatastathA''rambhakadravyavizeSanazca prArambhasamaye'pi tasyA etAvatyA eva bhAvAt / na caudArikAdarivAmulAsaGkhyeyabhAgamAtratA prArambhakAle iti bhAvaH / utkaptaH punaH paripUrNA rasniH / uktaM ca samavAyAge-- ___ "AhAragasarIrassa jahanneNaM desUNI' rayaNI, ukoseNaM paDipuNNA rayaNI" [ ]ti // 8 // sAmpratamekajIvasya sarvamaveSvekabhave ca kiyantyAhArakazarIrANi bhavantItyetatpratipAdanAyAha'cattArI' tyAdi, caturdazapUrvadharaH saMmAre nivasannutkarSato'pi vAracatuSTayamevAhArakazarIraM karoti / caturthavelAyAM kRte tadrava eca muktyavApteriti bhAvaH / ekasmintu bhave vAradvayameveti // 8 // atha caturdazapUrvadharo'pi kimarthamAhArakazarIramAracayati / , ucyate, tIrthakarapAdapIThopakaNThagamanAya, tadapi kiMnimittamityata Aha-'titthayare tyAdi, tIrthakaraddhisaMdarzanArtham arthAvagrahaNa hetorvA, yadA saMzayavyavacchedArtha jinapAdamUle caturdazapUrva vido gamanaM bhavati / idamaidamparyamatra-sakalatrailokyAtizAyinImaSTamahAprAtihAryAdikAmanupamAmAItI samRddhimakhilAmAlokayitumutpannakutUhalastathAvidhAn vA navanavArthasArthAn jighRkSuH athavA kasmiMzcidarthe'tyantagahane saMdihAnastadarthavinizcitaye kazciccaturdazapUrvavidvidehAdikSetravartivItarAgacaraNakamalamUlamAhArakazarIreNa samutsapatti / na khalyaudArikeNa vapuSA zakyate tatra gantum , iminiminimlamTORITRIPATRI K 10'pi-munAsti // 2nnaa-mu.|| AAN
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre maTIke dvitIyaH tatra ca bhagavantamAlokitasamastalokAlokamAlokya pariniSThitaprayojanaH punarAgatya tameva dezaM yatra prAmga // 274 dvAre cchataudArikamanAvarAdhabuddhayA nyAsakavanikSiptaM svapradezajAlAvabaddhaM tadavasthamAste tato yAcitopakaraNavadvi anAryamucyAhArakamupasaMhRtyAtmapradezajAlaM drAgaudArikamevAnupravizati / eSa ca prArambhAtprabhRti vimocanAvasAnaH dezAH so'pyantamUhartaparimANaH kAlo bhavatIti // 8 // 273 // gAthA sAmprataM 'desA aNAriya' ti catuHsaptatyuttaradvizatatamaM dvAramAha saga javaNa sabara palpara kAya 'mujhaDoha 'goDa pkknnyaa| 'araSAga hoNa romaya pArasa svasa khAsiyA ceva // 83|| pra.pA. dubilaya lausa bokasa 'bhillaMgha puliMda kuca 'bhmrruaa| 445 kovAya cINa khaMcaya mAlava damilA kulagdhA yA // 44 // kekApa kirAya hayamuha svaramuha gayaturayamiMdayamuhA ya / hayakannA gayakannA anne'pi aNAriyA pahave // 4 // pAvA ya caMrakammA aNAriyA nigghiNA niraNatAvI / dhammotti akkharAI sumiNe'pi na najjae jANaM // 86 // zakAH, yavanAH, zavarAH, parAH kAyAH, muruNDAH, uDDAH, goDAH, "pakkaNa gAH, ambAgAH, haNAH, mhodd-taa.||2 goNa- mu.|| go-a1. si.||3 arvaagaa-si.|| 4 bausa-sA. kus-si.|| miliMgha-si. B. // 6 mamaramayA kovAya vIya-si. R.11 . pkvnnkaa:-si.|| Ratnana healtulatest
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke romakAH, pArasAH, khasAH, khAsikAH, 'drumbilakAH, lakuzAH, bokazAH, millAH, andhrAH, pulindrAH, kamA, bhramararucAH 'kopAkAH, cInAH, caJcukAH, mAlavAH, draviDAH, kulArdhAH, kekayA:, kirAtAH, 27 dvAre yamukhAH, gvaramukhAH, gajamukhAH, turaGgamukhAH, miNDhakamukhAH, hayakAH, gajakarNAzcetyete dezA anAryAH, anAryadezAH ArAd-dareNa heyadharmebhyo yAtA:-prAptA upAdeyadhamaiM rityAryAH / 'pRpodarAdaya' [siddhahema03/2/155] iti gAthA rUpani paniH, satiparasA kAryAH, ziSTAsamatanikhilavyavahArA inyarthaH / na kevalameta eva, kiMvapare'pyevaMprakArA bahavo'nAryA dezAH praznavyAkaraNAdigranthoktA vijeyAH // 83 // 8485 // - atha sAmAnyato'nAryadezasvarUpamAha-'pAve'tyAdi, ete marve'pyanAyadezAH 'pApA' pApam pra. A. apuNyaprakRtirUpam , tadvandhanibandhanatvAtpApAH, tathA caNDaM-koponkaTatayA gaidrAbhidhAnarasavizeSapravartita 446 vAdatigeMdraM karma-mamAcaraNaM yeSAM te caNDakarmANaH / tathA na vidyate ghRNA-pApajugupsAlakSaNA' yeSAM te nighRNAH, tathA niranutApina:-samAsevite'pyanye manAgapi na pazcAttApabhAja iti bhAvaH, kiMca-yeSu dharma ityakSarANi svapne'pi sarvathA na jAyante , kevalamapeyapAnA-'bhakSya bhakSaNA-gamyagamanAdiniratAH zAstrAdyapratItaveSabhASAdisamAcArAH sarve'pyamI anArya dezA iti' ||86-274 // ||665 // 1mbilA:si. R||2kokaa-mu.|| 3 tukSA-prazApanAsUtravRttiH pa.55 // 4 -si. te-si. R! 6 tulA-klecchAstu zAkA yavanA: zabarAbarA bhpi| kAyA muruNDA udAraca goDA: pakvaNakAmapi // 6 // bharapAkA huNAzca romakAH pAramA bhapi / khasAra khAdhikA hombinikAca kusA mapi // 6 // milA mandhA bukhasAzca pujindA: kraunakA bhapi / bhramararUtAH kubAraka, cIna-cacuka-mAlavA: // 65 //
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAroddhAra maTIke 'samprati 'Ayariyasa' ci paJcasaptatyadhikavizcatatamaM dvAramAha rAyagiha magaha caMpA aMgA 2 taha tAmakhitti vaMgA ya3 / kaMcaNapuraM kaliMgA 4 vaNArasI va kAsI ya 5 // 8 // 275dvA AryadezA gAthA dvitIyaH // 663 // pra. prA. mittiala draviDAzca kulakSAzca, kirAtA: kaikayA api / tyamukhA gajamukhAsturagA-jamukhA bhapi // 6 // ugavaNa gamaka anAryA apare'pi hi| mAM yeSu na jAnanti dharma ityakSarAyapi // 653 / / ||iti triSaSTizalAkApuruSacarite dvitIye parvaNi tRtIyasameM / / 5 sukSA-"dvidhA''rya-lezchamevAsa te, tatrAryAH pridhaahkssetr-jaati-kul-km-shilp-bhaassaavibhedtH||66|| kSetrAyaH pazcadazasu bAyate karmabhUmiSu / satreha mArate sArdhapaJcaviMzanidezajAH // 66 / / te cAyaMdezA nagarekapalakSyA ime yathA / rAjagRheNa magadhA maGgadezastu campayA // 666 // banA punastAmraliptyA dhArANasyA ra kAzayaH / kAnapUryA kalikAH sAketena ca kosalAH // 66 // kurako gajapureNa zauryeNa ca kuzAtakAH / kAmpIsyena ca pazcAlA, ahichatreNa bAjAlAH // 668 / / videhAstu mithiNyA, dvAravatyA surASTakAH / vatsAraca kauzAmbIpuryA, malayA bhadrilena tu // 669 / / nAmdIpureNa sandarmA varuNAH punaracchayA / vairATena punarmatsyAH , zuktimatyA ca ceyaH // 670 // dazArNA mRttikAvatyA, bItabhayena sindhayaH / sauvIrAstu mathurathA, sUrasenAstu pApayA // 671 // mAyA mAsapurIvartAH, zrAvastyA ca kuNAlakAH / koTIvarSeNa lATAzca zvetavyA ketakArdhakama // 672 / / mAyadezA mamI erminagarehapatakSitAH / tIrthakRpaparabhRta-kRSNa-valAnAM janma yeSu hi // 673 // // iti viSaSTizana kApuDapacArise dvitIyaparvaNi tRtiiysmeN|| A
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 drAre AyadezAH gAthA 12 sAkeyaM kosalA' 6 gayapuraM ca kusa 7 soriya kusaTTA ya 81 kaMpillaM paMcAlA : ahichattA jaMgalA ceva 10 // 88 // pAravaI ya surahA 11 'miDila videhA ya 12 vattha kosaMghI 13 / sArovAre naMdipuraM saMdillA 14 mahilapurameva malayA ya 15 // 8 // sIke vArAha maccha 16 varuNA acchA 17 taha mattiyAvai dasanA 18 / sosomaI IdIyA lisovIrA 20 // 9 // mahurA ya sUraseNA 21 pAvA maMgI ya 22 mAsapurI vahA 23 / sAvatthI ya kuNAlA 24 koTIvarisaM ca lATA ya 25 // 11 // seyaviyAviya nayarI keyaiaha 25 ca AriyaM bhaNiyaM / jatyuppatti jiNANaM cakIrNa rAmakaNhANaM // 12 // .. . prajJApanApada 1sUtra 102, gA. 112-7] rAjagaha nagara magadhadezaH, campAnagarI aGgAdezaH, tathA tAmaliptI nagarI banA janapadaH, kaam| napura nagaraM kaliGgadezA, cANArasI nagarI kAzayo dezAH, sAketa nagaraM kozalA janapadaH, gajapuraM nagaraM / kuravo dezaH, "saurikaM nagara "kuzA dezA, kAspilyaM nagara pAzcAlA dezaH, ahicchatrA nagarI jaGgalA lA-si. // 2 videha mahinA sa iti vRhaskalpabhASyavRttI p.105|| 3 mgdho-mu.| magadha-si / magadhA-je. // 4 zauryapura-iti lokaprakArI 3 kujhaato-mu.| kuzAvarsedhu-iti prathApanAmalayavRttI pa. 5 // paabaanonmu.|| * jNglo-mu.|| pra. A. iiiiii // 66 //
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra saTIke |275 mAre AryadezAH gAthA dvitIyaH 1587 1668 dezaH, dvAravatI nagarI 'surASTrA dezaH, mithilA nagarI videhA janapadaH, vatsA dezaH kauzAmbI nagarI, nandipuraM nagaraM zaNDinyo zAzilpA vA dezaH, mahilapura nagaraM malayA dezaH, vairATo dezo vatsA rAjadhAnI; 'anye tu vatsA dezo vairATaM puraM nagaramityAhuH / varuNAnagaraM acchAdezaH, anye tu varuNeSu 'acchApurItyAhaH / tathA mRttikAvatI nagarI "dazA dezaH, zuktimatI nagarI cedayo dezaH, vItabhayaM nagara sindhasauvIrA janapadaH, mathurA nagarI sUrasenAkhyo dezaH, pApA nagarI bhaGgayo dezaH, mAsapurI nagarI vatoM dezaH, ange lAhu:-neTie, mauktikAvatI, nInabhayaM sindhuSu. mauvIreSu mathurA, sUraseneSu pApAH, maNiSu mAmapurIcaTTeti, "tadativyavahRtam , paraM bahuzrutasaMpradAyaH pramANam , tathA zrAvastI nagarI kuNAlA dezaH, koTIvarSa nagaraM 'lADhA dezaH, zvetambikA nagarI kekayajanapadasyArdham / ____etAvadardhaSaDviMzatijanapadAtmaka kSetramArya bhaNitam / kuta ityAha-'jatthuppattI' tyAdi; yasmAdatra eteSvardhaSaDviMzatimaGkhyeSu janapadeSutpattirjinAnA-tIrthakagaNAm , cakriNAM-cakravartinAm ; rAmANA-baladevAnAm kRSNAnA-vAsudevAnAM ca tata Aryam , etena kSetrasyAyAMnAryavyavasthA darzitA-yatra tIrthakarAdInAmutpattistadArya zepamanArya miti / AvazyakacauM punarinthamAryAnAyavyavasthA uktA "jesu kesuvi paesesu mihuNagAdipaiTThiesu hakArAiyA nII parUDhA te pAyariyA, sesA aNAyariyA" pra. A. 446 - suraassttro-mu.||2 tukSA-prazApanAmakSaya. vRtti: pa.58 // 3 accha0 mu.14 dshaa!-muH| tadatra bahuzrata si. 6 bATA-iti prajJApanAmalayavRttI pa. 58||7-si. nAsti / hitr te
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ Maina praSacana- mAroddhAre saTIke 276dvAre | siddhaguNAH gAthA dvitIya khaNDa: pra.A. // 66 // iti, ete ca pratyAsacyA bharatakSetravartina evAryA uktAH, upalakSaNatvAccaiSAmanye'pi mahAvidehAntativijayamadhyamakhaNDAdivamI bahavo draSTavyA iti // 87-92 // 27 // idAnIM 'siddhagattIsaguNa' ti SaTsaptatyadhikadvizatatamaM dvAramAha 'nava darisaNaMmi 9cattAri Aue 4 paMca Aime aMte 5 / sese do do bheyA 8 vINabhilAveNa igatIsaM // 93 / pazisehaNa saMThANe ya vannagaMdharasaphAsavera ya / paNa 5 paNa 5 du 2 paNa 548tihA egatIsamakAya 1'saMga 2kahA 3 // 14 // darzane-darzanAvaraNIye karmaNi cakSadarzanA'cakSadarzanA-'vadhidarzana-kevaladarzanAvaraNa-nidrA-nidrAnidrApracalA-pracalApracalA-styAnardhilakSaNA nava bhedAH / tathA''yupi nArakattiryagnarAmarAyurlakSaNAzcatvAraH, tathA''dime-jJAnAvaraNIye mati-zrutA-'vadhi-manaHparyavakevala jJAnAvaraNasvarUpAH paJca, antye'pyantarAyAkhye karmaNi dAna lAbha-bhogopabhoga-vIryAntarAyarUpAH paJcaiva bhedAH / zeSe ca karmacatuSke pratyekaM dvau dvau medo tatra vedanIye mAtA'sAtAtmako, mohanIye darzanamohanIya cAritramohanIyalakSaNo, nAmakarmaNi zubhanAmA-'zubhanAmako gotre coccairgotra-nIcairgotrAbhidhau bhedI bhavata iti / tadevamete sarve'pibhedAH kSINAbhilApenazINazabdavizeSitatvena proccAryamANA ekatriMzatsaGkhyAH siddhAnAM guNA bhavanti / kSINacakSurdarzanAvaraNa. ityAdikazvAmilApaH kAryaH // 93|| 1 tulA-bhAvazyakahArimadrI vRttiH pa.66 // 2jhAnAparaNIya svarUpA:-muH / /
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ . pravacanasAroddhAre saTIke 276 dvAre siddhaguNAH dvitIyaH BNDa gAthA1593-4 670 athavA prakArAntareNakatriMzatsiddhaguNAnAha-'paDisehe''tyAdi, pratiSedhena-niSedhena-saMsthAnavarNa-gandha-sa-sparzavedAnAM krameNa paJca-paJca-dvi-paJcA'STa-tribhedAnAM tathA akAyA-'saGgAruhapadatritayena cakatrizasiddhaguNA bhavanti / tatra saMtiSThante ebhiriti saMsthAnAni AkArAH; tAni ca pazca parimaNDala-vRttavyatra-caturasrA-''yatabhedAta , natra parimaNDalaM saMsthAnaM bahiyattatAvasthitapradezajanitamantaHzuSiraM yathA valayasya tadevAntaH pUrNa vRttaM yathA darpaNamya vyasra-trikoNaM yathA zRGgATakasya caturakhaM-catuSkoNaM yathA stambhAdhArakummikAyAH, AyataM-dIrgha yathA daNDasya / ghana pratarAdipratibhedavyAkhyA ca 'bRhaduttarAdhyayanaTIkAdibhyo'vaseyA / tathA varNaH patra zveta-pIta-kta-nIla kAlabhedAt / gandho dvidhA-surabhItarabhedAta / ramAH paJca tiktakaTukaSAyAmlamadhurabhedAta / mparzA aSTI guru laghu-mRd-kaza-zItoSNa-snigdha-rukSabhedAt / vedAtrayaH strI-punapusakabhedAt / tathA middhA akAyA-audArikAdikAyapaJcakavipramuktAH, teSAM middhatvaprathamamamaya eva sarvAtmanA vyaktatvAt / tathA prasaGgA-bAhyAbhyantarasaGgarahitatvAt / tathA aruhAna rohanti bhUyaH saMsAre samutpadyante inyaruhAH / saMmArakAraNAnAM karmaNAM nirmUlakAkaSitatvAt / uktaM ca-- dagdhe bIje yathA'tyantaM prAdurbhavati nAGkuraH / karmacIje tathA dagdhe na rohati bhavAGkuraH // 1 // " ticArthe apa. kArikA 8] tadevamaSTAviMzatisaGkhyAnAM saMsthAnAdInAM niSedhAdakAyatvAsaGgavAruhatvavidhAnAcca siddhAnAmekatriMzaduguNA bhavanti / saMsthAnAdyamAvAkAyatvAdisadbhAvau ca siddhAnAM suprasiddhAveva, tathA cAcArAGage 1 bhamyayana.1 niyuktigAthA 38 39 // 2 strI nasaka. si. / / pra. A. 447 // 670 //
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ Saamsamwammam 276 dvAre siddhaguNAH ""se na dohe na vaTTe na tase na caura se na parimaMDale na kiNhe na nIle na lohie na hAlidde na sukkile sunbhigaMdhe na dubhigadhe na tice na kaDue na kasAe na aMbile na mahure na kakakhaDe na maue na vacana | garue na lahue na na sIe na uNhe na niddhe na lakkhe na kAe na maMge na ruhe na itthIe na purise na nase" [.5] ityaadi| __ etacca siddhaguNapratipAdakadvAra prakRSTamaGgalabhRtaM zAstrasya ziSya praziSyAdivaMzagatatvenAvyavacchidvatIyaH tirbhUyAditi antamaGgalatvena paryante mUtrakAreNopanyastamiti // 93-94 / 276 / / tadevaM vyAkhyAtAni paTasaptatyadhikadvizatamakhyAni dvArANi, tadvayAkhyAnAcca samarthitaH samagro rodvAre gAthA 1513-4 671 // 'pyayaM granthaH / pra. A. 442 sAMprata prastutaprakaraNakartA nijAnvayaprakaTanapUrvakaM svakIyaM nAmapradarzayannetanprakaraNe kAraNamAtmano'nuddhatatvaM ca pratipAdayitumAha dhammadhamataraNamahAvarAhajiNacaMdasUrisirasANaM / siriammaeksUrINa pAyapaMkayaparAehiM sirivijayaseNagaNaharakaNijasadevasUrijiDehiM / "sirinemicaMdasUrihiM saviNayaM sissabhaNiehi // 16 // 1 tulA-bhAvahAri.pa.663 // 2 dhammadhuracaraNa mu.| dhammadharadharaNa-si / dhammaghaddharaNa tA. " 3 suurinemi.mu.|| // 671 // ENSIMM ONS
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanamAgaddhA saTIka dvitIya samayarayaNAyarAo 'rayaNAI piva 'sayarathadArAI / niuNanihAlaNapuccha gahirDa saMjattiehiM va // 17 // 276 dvAre padayaNasAruDAro rahao saparAvayohakajjami / mUlakArajaMkiMci iha ajuttaM pahussuA taM visohaMtu // 98|| 'jumma / prazastiH AzI: dharma:-sarvatrapraNItaH sa eva jIvAdipadArthAdhAratvena dharA-pRthivI tasyA yaduddharaNaM- 'svarupabhrazara. TIkAkSaNAdyathAsthitatvenAvasthApanaM tadviSaye mahAvarAhA-AdivarAhA ye zrI jinacandragyastacchiSyANAM prazastiH zrIAgnadevasUrINAM pAdapaGkajaparAga:-kramakamalakijalkabhUtaH zrImadvijayasenagaNadharakaniSTharyazodeva gAthA surINAM ca jyeSTaiH zrInemicandrasUribhiH savinayaM ziSyabhaNitaH sAMyAtrika riva-prAvahaNikairiva samaya-1595-9 ratnAkarAta-siddhAntasamudrAdratnAnIva sadAni-zobhanAbhidheyAni SaTsaptatyuttaradvizatasaGkhyAni dvArANi nipuNanimAlanapUrva gRhItvA pravacanasAroddhAro nAma granthaH svaparAvayodhakAryanimittaM racito-nirmitaH, yacceha kizcidayuktamuktaM tada huzrutA vizodhayantu / / iha yadyapi yadbhavitavyaM tadeva bhavati tathApi zubhAzaya. pra. A. 448 phalatvAcchomanArthevAzaMmA vidheyeti darzanArthamAzaMmA kurvannAha --- jA vijayai bhuvaNattayameyaM ravisasisumerugirijuttaM / pavayaNasAruhAro tA naMdara 'vuha paDijjato // 1599 // // 672 // 1rayaNANa-mu. / rayaNAIje. tA. si-||2 smtthdaaraai-mu.| sayathadArAI-tA.je.si. 1 pravacanasAroddhAraH smaaptH|| 1606-laa.|| 4 svarUpabhrazalakSaNa. si. ||5bhu-muH|bur-je. RI
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sArodAre pratikAraprazastiH pra. A. saTIka dvitIyaH IF7311 yAvadenadvijayate bhuvanatrayaM-varga-mayaM pAtAlalakSaNam , ravi-zazi-sumerugiriyukta-dinakaratuhinakarasuragiriparigataM tAvadayaM pravacanasAroDAragrantho budhaiH-tatvAvabodhayandhurabuddhibhiH paThayamAnI nandatuziSyapraziSyaparampagapracAritarUpA samRddhimAsAdayatu // 156611 (granthAgraM 18000) iti zrIsiddhasenasUriviracitA pravacanasAroDAravRttiH samAptA // siddhAntAdivicitrazAmbanikaracyAlokanena kvacit , kvApyAsmIgurUpadezavazataH svaprajJayAca kvacita / anye'smin gahane'pi ziSyanivastyarthamabhyarthinastattvajJAna vikAzinImahamimA vRtti suboghA vyadhAm // 3 // medhAmandatayA calA calanayA binamya ziSyAvalImA yatipAdanAdiviSayacyAkSepabhUyastayA / yatmidAntavirudamatra kimapi prandhe nibaddhaM mayA, tad bhRtAvahiteH apazciAhataH zodhyaM sudhIbhiH svayam // 2 // zrI candragacchagagane prakaTitamunimaNDalaprabhAvibhavaH / udagAnabIna mahimA zrImadamayadeva mUriraviH // sAkikAgatyavimtAgminprajJAcura kaizviram / vadhane pIyamAno'pi yeSAM cAdamahArNavaH / nadanu dhanezvarasUrirjabe ya: prApa puNDarikAkhyaH / nirmathya vAdajaladhiM jayazriyaM muJjanapapurataH // 5 // bhAsvAnabhUmavInA zrI madajitasiMhasUriratha yasya / tapamollAmitamahimA jhAnodyotaH kvanaH sphuritaH // 6 // zrI vardhamAnasUristataH para guNanidhAnamaniSTa / ataniSTa somamRterapi yasya sadA kalAvibhavaH // 7 // atha devacandrasUri zrImAna gomirjagajjanaM dhinvan / rajanIjAnirivAjani nAspRzyata yaH paraM tamasAbA zrIcandrapramanipatiravati svatataH svagacchamachamanAH acalena yena mahatA suci cakre camoTarasA
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodAre laTIke dvitIya: // 674 / t atha madrabhuvo'bhUvan zrImadrezvaraH / ye daghurvidhutArINi tapasi ca yazAMsi ca // 10 // ziSyAsteSAma mavan zrImad jitasiMha sUrayaH zaminaH / bhramarahitaiH kusumairiva zirasi sadA yaiH sthitaM guNinAm / 11 / zrI devaprabhasUraprabhavo'bhUvanathonmathitamohAH | sUrapurekhA yeSAmAcaiva babhUva bhUvalaye // 12 // aprameyaprameyorminirmANe'rNavasannibhAH / yaiH pramANaprakAzo'yaM, madhyate vibudhairnanu // 13 // zrI zreyAMsacaritrAdi prabandhAGganasaGginI pANI lAsyatullAraka kasya nopamAdadhe 9 ||14|| prajJAvaibhava' maNAdaharahadeM vejya sabrahmabhiyairvAgvakSa vineyavRndahRdaya kSetrAntaruptaM tathA nityAbhyAmaghanAmbuSRSTighaTanAdaGkuritaM pUrNatAmAyAtaM phalati sma vAdivijayairdattapramodaM yathA || 15 || nAplAvyaMta kati smayoddhuradhiyo yadgadyagumphormibhiH yadvAgbhavamaGgibhiH kati nahi prApyanta harSa nRpAH / mudrA kati na cAnIyanta citraM janA, yadvA kiM bahu janyitena nikhilaM yatkRtyamatyadbhutam // 13 // teSAM guNiSu guruNA ziSyaH zrIsikasenasUririmAm / pravacanasArovArasya vRttimakarodatispaSTAm // 17 // "karisAgara visaGkhye 1248 zrIvikramanRpativatsare caitre puSyAvarkadine zuklASTamyAM vRttiH samAptA'sau // 18 // tArakamuktoccale zazikalaze gaganamarakatacchatre / daNDa iva bhavati yAvat kanakagirirjayatu tAvadiyam // 19 // iti zrImane mizcaMdrasUrIzvaranirmitaH zrImatsiddhasena sUripuraMdara sUtritatatvajJAna vikAzinIvRttisahitaH 1 a. su. // 2 zrI devamadrasUri. si. // 10 se. si // 4 ito'si pratI- "sUtrasamaM sarvasaMzvayA paMcAmaM 100 pravacanasArozArasUtravRttisahitaM pustakaM samAptam // * zrI pravacanasAroddhAraH samAptaH pRthikAraprazastiH pra. ma. 448 // 674 //
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ # pariziSTAnika sArobAre maTIke 1 vizeSaTippanam parizire vizeSaTippanam // 675 mA.2 pR. 24. paM. 4 matrAntare - patra musutti gApA dRzyate sA.uttarAdhyayamavarNAvapi upekSitati ni(na)vyAkhyAtAApara yadi saharayAno pratimApti tadevaM gamatikA kAryA-mupasvA'vadhimRtyumAyocImAtpattikaM pazagdA hAtaddhavamasyabazeSamaraNAnita bamRtyunA bAtamyAni yaso gAthAyAmapi maraNaM []vamaraNaviSayena (sAtavyAnItyarthaH / " iti viSamapayavRttI 1.114 B // attarAdhyayamaniyukteH hemacanAcArya jAmamandira pattanasya 10313 kamAi hastalikhitapratAvapi isa gAthA "muttama uhi maraNaM mAdhoI aMtarAiyaM ca / sesA maraNA tabbe tammanamaraNeNa yAvA // pa.1 B 10427 kramAGkapratau"motUna bahimara mAtrIyo bhAiyaM tu taMtra / sesA maramA sam tammanamaraNeca yaayaa|
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre saTIke dvitIyaH // 676 // pariziSTa-2 zrIhemacandra sUriziSyazrozrIcandra munIndra sandabdha pariziSTa zrIlaghupravacanasAroddhAraH / laghu pravacananamiUNa tamAijiNaM jassaMse sohae jaDAmauddho kapyAkappaviyAra pasakhANe maNissAmi // yAroddhAra tivihaM paccakkhANa duticauvihameyamitya niTUi / bahuvihamabhiggahaM puNa cauhAhAraM bhaye Nic // 2 // vyagro khittano ceva kAlo mAvo vahA / pacavalANa cauhA gAyaTvaM "niuNabuddhIhi // 3 // jaM jaM "vvaM varayumuhissANegadamvano ho / khetAmo samayakhittaM bhAveNAhAgahiyabhaMgA / praddhAmo puNa dasahA bhAvapamAhi yaSNiyaM samae / aiyA 1 raNAgaya 2 koDIsahiyaM 3 sAgAra 4 maniyaTTa 5 // parimANavigaigayaM saMkeyaM = niravasesa 6 maddhA 0ya / prameyaM savisesa saMkeyaM prahA hoi // 6 // agadamUTrigaMThIgharase ussAsathibugajoikkhe / pacakhAraNa 'vinAlekiccamaNabhiggaho suciraM / paThanavisese puthva kArijai jaM tava tamiha "bhAbi / guru-gaNa gilANa-siknaga-tavassi''kajjAulaleNaM / / 8 / / teNeva hai uNA ja kigjada tamAikkama ca viNNeyaM / gose ubavAsAi kAUraNa ya bIyadivase vi9|| gose ti caumrAhAra paccakvAi12 tamevaM bhattaTu iya koDIdugamilaNe koDosahiyaM ti nAmeNa // 1 // ciM-DLI 2khe DLI 3 mA pratyArUpAne caturdA-dravyato mAvatazca suzrAvakasaMyatAnAM 1 dravyato nomAvato'yamyAdInAM 2 bhAvato nodravyato'viratasamyagdRzAM saMvignapAkSikagItArthAdInAM 3 na dravyato nobhAvatazca nAstikAdInAM mithyAkkuliMgAdInAM ceti 4 / 4 niyabuddhihi mu.|| 5 vtthudv-D|| ythaamhiitbhNg| ||676 / / 7madhye miNabhigAhe suciya-iti pravacanasAroddhAre / / 6 taM-mu / / 1. manAgataM / / 11 kAryAkulatvena / 126-bhu.|| AURAINIK
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ apanasArodAre mahadAja bihiyaM tamasaMpuSaNe kare boyaM / pahiyaM vA kaNavAsaM koDisahiyamuhida 16 pramugaviNammi ya niyamA kAyaskho'mugatavo cautthAi / hiTTheraNa gilANeNa va niyaTTiyaM saMjiNA viti // 12 // 2 mahavA para kalANa buDIhANIhi pakkhamubhayadiNe / jaM kAyasvaM jiyasa pacavAraNamaniyaTrI // 13 // 'usayuzvisu jiNakappiesu padamammi va saMdhayaNe / eya vojchiNNaM cipa "pAya yerAga mA visayaM // 14 // pariziSTa caucattA prAgArA tehi juya ja tamityaM sAgAra / prAgAravirahiyaM puNa bhaNiyamaNAgArayaM nAma // 1 // laghaghauyAlA prAgArA 'purima 'mattaMva chaca *uvgmmi| ego ya colapaTTa vigaie huti cattAri // 16 // solasa 'kAussage chacceva yadasaNammi cattAri / 'egAsaNammi bhariNayA prayavAyaparahi mAgArA // 17 // sAroddhAraH mahattarayAgArAi prAgArehiM juyaM tu sAgAraM / ma kici paracakkhANe praznasahadurgapi kArijjA // 1 // dunmiya vitti kaMtAra-pADharogAie vi kujjA / saMlehaNapamuhehi tamaNAgAraM jiNehi "mayaM // 19 // gAthAbattI-kavala dharovahi peDAi bhikkhadagvajogehi / no matapariccAyaM kare parimAraNakarameyaM ||2naa 11.22 asaNaM pArNa khAima-sAimamiha uThivaha pi bosiraha / sambaM saM niravasesaM sava savisesamagNaM ca // 21 // keya gehaM saha teNa saMkeya keya vidhamahavA maM / sAkeyaM saMkeyaM sakiyamAsakiyaM uhA // 2 // 0000000MMonal-we- // 677 // mareemee MISSponsesamohan / caMdrakalAnAM vRddhi hAni yathA bhavati pratipadAdipUrNimAntA vRddhiramAvAsyatA hAnistApramANakavalopetaM tapaicandra kakSAvRtihAnirUpaM ceti / / 2 0tN-mu||3%D L // 4 therA vi tathA karesi ya-iti pravacanasArodvAre / / 5 bhana . pA. visAsAhu samba0 maheti santa / / 6 saya-D L. - levA male acche. g. masityebhasisthe0 iti pAnakasya SaT // levA giha saksi pahana iti catvAro vikRteH / manatya kasasipaNamityAdayaH poDaza / / 10yA0 gaNAkA . devA0 gurunimAha bittikatA. iti SaDAgArA: // 11 sAgA. pAsa guru pArin iti pavAraH 120bhAgArAi-DL || 13 pmueni-mu.|| 14 karya-DLI | // 677 //
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ [pravacana sArodvAre saTIke dvitIya: khaNDa: // 678 // maMDhA kAlo tahasa ya pamaraNamavRSaM tu jaM bhave tamiha / zraddhApaccavasvANaM dasa meyaM pavapaNe mariyaM // 23 // mahApaccakANe kAlayamANaM na niyamatro bhaNiyoM I tahavihu jahanakAlo muhuttamitto muNeyacvo // 24 // ramaNIpaJcavANassa tIraNaruvA sihA samuTThiA | navakAreNa sameyA navakArasI paJcacUlA vA / / 25 / / navakAra- porasIe purima gANegaThANe ya 1 prAyaMbila mata carime ya prabhiggaho bigaI // 26 // do caiva mamokkAre zrAgArA chacca porasoe u I sattena ya purimaDDhe egAsanamammi pradeva ||2| sattegaDAsa ya va ya aMklimmi AgArA I paMceva ya pramattaThThe chappANe carima cAri ||28|| paNa caro'bhihie nibbIe zraTTa naya ya zrAgArA | appAvaraNe paca ya havaMti sesesu cattAri // 2 // navagAhima pravadahipisiyaghayaguDe caiva f nava AgArA esi sesadavvANamaTTe va 130 // nisicarANaM na cahAra hoi muralIga niyameNaM / porasIyAda savvaM tivihaM vA cautrihaM hoi ||31|| namu-porasI saDDANaM catrahAra hoi purima tiviha vA | du-ti-cauhAhAraM puNa saDDANaM huti rayaNIe / 32 / nANana pANijjaM suNI saGkANaM / tivihAe hAra ) porasoe pArijjA tattha dugavelaM // 33 // citamoiyANaM saGkANa muSINa huti garA 1 paNa nisi no tivihe sacittANaM ||34|| namu-porasa saTa-purImaDhavaTaTha mataTTa micigai vigii| eyANi 'apAriyANI havaMti zrahiyANi zrahiyANi // 35 // prAyAmamabhirama hegANANi pArikaNa zrahiyANi / khadumamAINi no puTha saMgayaM kujjA // 36 // 10 bhu. // 2rAtripratyAkhyAnam anyathA'bhimapratyAkhyAnam ca na pAraNIyaM jisi eka bakavAdyAmapAH bhimAda saMkiNa pArivA, iti vacanAt divasacarimapaccakakhAi ityevaM pATharUpaM vinastha cariko bhAgo rAtriH yathA zeSa divasapratyAkhyAnaM kriyate tathA zeSarAtripratyAkhyAna na bhavati kiyantyAmapi gatAyAM rAtrI 'divasacarimapacakhAi' ityeva bhavati, anyathA pratikSaNaM pratyAkhyAnastha bhinnatvApatte, evaM sarvatra bhAvyam // 30I-mu. // 4 pAna ANI // 5 hujjA DD pASTamAdipratyAkhyAnaM pUrvasaMgataM na maSati etAvatA tasminneva dine piNDIkRtya bhavati pArthakyena na mati pUrvamekopazaso vihito dvitIyadine padyaSTastadA paSThaM evaM pratyAkhyati na tvaSTamAdiH // 2 pariziSTe laghu pravacana sAroddhAraH gAthA 23.36 ||678||
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ NI sAroddhAre saTIke -PAW dvitIyaH saDANaM duvihAre cauhAraM tasya huti rayaNoe / tithihAre taha pracitta moiNo pANapAhAra 3 duvihAraM puNa jaigo nahuti kaiyA abhigahe myrgaa| paripovahAriNa saDAraNa muragINa puraNa pAragagAhAraM // 38 // ghasaNaM ayaNa-satuga maMDaga-paya rabba-vidala-jagArAi / kaMganAI savA khamjagavihi sasavigaI 4 // 3 // pariziSTe asaNammi satta vigai sAimi gula-mahu-surAya pANammi / khAima pakkanakalANaM prohaNa ya sdhprsnnmmi'| 4 // caNauTTa masUra-tubarI kulastha - niSphAva-mugga-mAsA ya / cavala-kasAyA- rAi pamuhaM dubalaM ca niSNehaM // 4 // tila-prayasi silida kaMgU-kudava - praNA sihaM / ti ke dudahaM pAyaM 'dhanunya taM savvaM // 12 // pravacanakadravale. pakkAnaM takkara-dahi-buddhapAyamosaM jaM / jamaNaMtakAyajAyaM pattaphalaM puSka bIyaM // 43 // moTAra davIkAyo sadhyo balajhijhamiisathyatiNadhannaM / ladahiMgU umaTTappabhi asaNaM baha vihaM // 44|| utseima saMseima puSpharaso rattapabhiitaNujAyaM / pAukkAmo samyo sonoraM javodagAIyaM // 45 // uccharasa-meraya-surA''saba-iphaya siriphalAiphalanoraM / hima-kara-vaharataraNAicittaM pANaM viNihiTa 46|| gAthA mattIsa daMtAi Topara-khArieka-dakkha-sajjUraM / aMbaga-phaNasaM cicI cAruliyA "pattasAgaMja 4713752 bhareM dhanaM sadhvaM badAma-prakkhoDa-ucchugaMDaliyA / phala-pakkannaM sabvaM bahuvihaM khAima neyaM / 48 // daMtavaNaM taMjIlaM cittaM tumaso-kuheDagAIyaM / mahu-pippali-suThi-marIpaNagaM jAiphalANaM ca | elAdgaM lAvagaM ajamoyatiyaM tiyaM ca prabhayANe / kApura-kavidAI hiMgula-niNayANa agaM biDalavaNa vaDipa vasdula kaMTakarakhANa challiyA sdhyaa| phophala- kasella-puvakhara-"javAsapaNa kulagayachallI * chikkA hikkA rukmANa pattaM balajaMca midaM siMgAya / ummAyakara jaM vA bhesajja promahAIyaM // 2 // 18mmI-mu. / / 2 utti gubAradhAmyaM pratIta / niphphAba-mu. 64 rAI-DI maNu yAiya-D L bhannu - 7 puDhAvikAra-DE hiMgulavarNa-mu. samu.saM.-DL pazcAzake pravacanasArodvAre p|| . cArukhiyA mu. 111ttasAgaje mu.|| 12kAI mu0|| 13harItakI 1 baheDA 2 mAmalA 3 iti mabhayAtrikam / 14 i-mH|| 15 kaMTakara mu.|| 16 ksel-mu0||17 abAsapU-L akSAsamUla-iti dharmasaMpattI ||gaathaa mu.nAsti / / meas APRILALIRAMA
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ . sArodAre maTIke dvitIyaH tiyAya sagaMdhidhanaya patta-jI-pappaDI-barar3A ya / rasajAimesajjapamuhaM sAimamaNegavihaM 101 duvihAre kapijjadda pANaM sAimamaNegahA sadhvaM / tivihAre pANaM puNa uhAre kimapi no kappaM / 54|| sAimagadhAriNamANina kappae taha psNgdosaayo| guDa-lavaNa-hiMgu siMghava-joraya-dhAgA-gharaDA y| 55 / / pariziSTe prajamotiyAviTTamAmalagaM taha kapUrakaMdA ya / prayolagaM ca sUyA emAi asaNammi babahAre' // 56 // cahAre rayaNoe kapijjai jANimAriNa pasyUNi / samamAgakayA tihalA mUnoMbo' sIracaMdaNayaM // 5 // pravacanagomuttaM karohiNI vagchI amayA ya rohiNI tugA / guggula-kyA- karIraya-liba-paMcaMgamAsagaNo || taha -prAsagaMghi baMbho-coDa-haloddA ya kudurukUDDA / visa 'nAiya dhamAso bolayaboyA ariSTA ya // 5 // sArodAraH moDala-"majoTha-kaMkelli-kumAri kaMthera-bera-kuTThA ya / kappAsabIyapattaya praguru-turukkA ya saMtuvAhA / / 60 // pavakhayara-palAsAi kaTakarakkhANa challiyA sAyA / jaM kaDuparasaparigayaM prAhArapi i praNAhAraM // 6 // | gAthA izcAijaNi paMkUvamaM taM bhave praNAhAraM / jaM icchAe bhujai taM sazvaM havaImAhAraM // 62 / / 53.67 yaha eyANaM kAM jaM kAlapamANaM maNAmi saTavesi / mataM siddhaM viyalaM kaTTadalaM higusahiyaM jN||63|| puSka-phala -pasasAya boyachallo viNAya prAmaphalaM / "mAgamapUvAiya-jalalapyasi-baDaya-pappaDayA // 64|| caupaharamANamesi proyaNamA bArajAma jagarAe / taha takkarabalachubhie ahiyaM parimANamavi vRttaM | vahi-taskara-rAINaM kajiya-sAgANa sola jAma ca / vAsAsu pakSa hematamAsusiNu vosadiNamANaM / / 6 / / apanassaya kAlo vijyolo kulikAe pakkanne5 / vAsAsu sagaviNaM vA caliyarasaM jatya jaM jAi / 16 // 1harItakI 1 barakhA 2 mAmalA iti trikaTu kama / 2 jiiraay-mu.|| aM0 DL | 4 ronmu.|| 5 bhUnikI mu.| 'bhuvi nimba isa bhUmimmaH' iti nighaNTuzeSavRttI gA. 229 // 6kArI. mu.|| 'karImAtu' iti mASAyAm / / karIramUla-iti dharmasaMgrahe mA. pa. 186 kSamI mu.|| 8 ku. DL kunnA-iti dharmasarahe / / nAI a-muH / nAhimA iti dharmasaMgraha mA.15.186A 10 majida-mu / 11 maMdhyamapUvAiya-ya // 12jipA-DLI 13 pvnysm-mu.|| // 680 // 14kssikaae-DL|| 150mo-mu.|| wwwwwwwww
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke nizvigayaM pakkanna asaNajuyaM tassimeva parimANaM / undranigApamA naliyarase taM tahA jANa // 6 // ghaya-tilla guDAI vaNNa-rasa-gaMdha-pamuhapajjAse / kAlaparimANa muttaM jANijjA no tahA pAyaM // 6 // ittha ya caliyarasammi jIvA beiMdiyA smucchnti| puphie egidiyA 'baTTati duvevi samagaM vA / 7 // avittajale 'sacittImavaNe egidiyA samucchati / aNNarasujjhiyamilie paNidI samucchimA hu~ti / 71 / tila-mugga masUra cavalaya-mAsa kulatthaya-kalAya-tuvarINaM / vallANa vaTa-caNayANa paMga varisappamArNa ca jasA sAli-vIhi-jaba-jugaMdharI-gohama-tiNa dhana tila-kapAsA / vAsatiyaM parimANaM tato viddhasae joNI // 73 // laTTA-kaMgU-prayasI-saNa- koDUsaga-varaTTa-siddhatthA / rAlaya kuddaba-mehI bhUlaga-bIyA-ca baDDA ya |7|| __ pihiyANaM litANaM ukkosaThiI u satta vaasaaii| hoi jahaNeNa puNo aMtamahattAM ca samaggANaM [zA liepari- 'khajUra-mirI-muddiya prabhadhA-badAma khArikkA elA-jAiphala' puNa kaMkola cArukuliyA ya ||7|| visijjai joNI esi jala thalovabhogehiM / saMghADaya- jalaphalAIyANa joNI tahAcittA // 7 // 'joyaNasayaM jalammi thalammi saTThI bhaMDasaMkatI / vAyAgaNidhUmehi paviddhajoNI hAi tesi || hariyAlaM"lavaNa-maNasila pUga-seyAla-nAlikerA ya / emeva praNAinnA viddhattA avi muNeyavA // 79 // siyasiMghava paaskrnnii,''khiguljaa-12-vddiNg-naagaai|asittjonniyaa phNdaasaannaay-middhl-mjitttthaa| piTU missamasuddhapaNa-cau-14tiyadiNapamANamApakkhaM / sAvaNAsoya posesu jualammi ya esa aNuprogo || "paNa-ghau-tiya jAmANa mAhaduge vittjuyl-jittduge| taha bhajjiyadhaNNANa vAlINa vipajjae pAyaM 1.HI pariziSTe laghupravacanasAroddhAraH gAthA 68.82 1 mata-DL ||2vati-D L // 3 sacittI DL koMDu. mu. // phoDU. DL pravacanasAroddhAre [gA, 199] ca // 5 pahi. mu. // 6 khjuur-DL|| 7 lA DL8 jalaphalayAIyANa- DL // pravacanamArodvAre 155 tamaM dvAraM draSTavyam ||10.lN-mu.|| 11 phaTakahI / / 12 I-mu. / / 130 ma. // 14 paNa mu.|| 15tiyjaamaannmaapkkh-D||16pnnnn mu.|| | // 681 //
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana mAgedrA maTIke pariziSTe dvitIyaH pravacanasAroddhAraH gAthA 83-19 682 // RANImmaNameemIMmmaNAIHARIRAMMANITARINAMEPREVI vAliya-chaDDiya-tusarahiya-subaka jAtAva missiyaM neyaM / loNajaya sAgaM majjiya talipaNa taM suddhA panne maNati majijayadhaNANaM pakSaka--taliyamiva kAlo / saga--paNadasa-dasadiNaM vAsAisu missaloNassa // 4 // aMtamahurta 'moyassa covosaM jAma dhAupattagayaM / gomuttaM jai kevalamaha sAimaM rasa vivajjAse zA ekhAimi tale viccAse ti-cau.-paNa jAmamusiNanIrassa / vAsAisu tammA phAsujalassAdi emeva Hasir 'usseima saMseima taMdulanIra tilodarI vAdi / tusa jaya prAyAma vA soboraM suddhaviyADaM ca 191 aba kanTriA''malagaM prayAga mAliMga khajUraM / dakkhA dADima kayaraM cicA nAliyara kolajalaM // 8 // puvatiyaM bhata?, cha8 tina-tusa- abodarma maNiya / ra somora 'aTThame usiNanoraM ca / / acchamasisthaM galiyaM tiyadaDukka liya--parimiyamalevaM / parakarajaINa 'kappai na kApaNNasurudosA usse hama sema taMdula-tila-tusa-javANa noraM ca / prAyAmaM sovIra suddha viyarDa jalaM navahA // 11 // tihalA tamAlapatta musthaya-kuTu ca svayaramAIhi / phAsukayaM khajAihi kAraNo kapaNija tu / / jitavebhattaTUpaDimuvahANesu pramigahA yAme / saTTANaM ciya kApai 'uNha jala praNasaNe vi tahA 1|| cicodagamigajAmamAyAma ghaNNanIra muhattatigaM / ucchara se sobore jAmadurga dhoyaNanamuha // 6 // vArasa maMdha patra meyavimissaM khu havAi phAsujala / sakara guDa-khaMDAivatyuvimeehi pariNamiyaM // 15 // go-elA mahisoga skhora paNa-Da-dasadiNANuvari suddha' / tidiNANuvari baladdho navappasUyANa emeva It caupaharovari jAya dahi suddha havai kappaNijja c| takarajupakhoreyo bIyadiNe hoi sA kappA 6SA niSNIraM tilanissaM saMvANaM taha viyAriyaphalArNa / pracittamoigo puNa kApar3a takkaramaNugaliyaM // 9 // "nicchalli-tibdhIyaM phalamAmamama mahattamurikaya / priyalaM takaramissa na kappamusaNIkaeNa viNA HEEL prmvnnsy|| 2 talazagdena mdhygtgrbhH|| 3tl-D|| 4 usseima saMsema-D5 addme-D|| DDL..-mu.||- DL0. sahajale aNpA mu.|| TTI-DL // nihallinanikIya-bhu // 12 paimu Dil // 682 // . SonisterAF HEAR Milannilinominition SRAELeoneindiahinilaondemnitiat a dindabasinilons
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAre saTIke dvitIyaH khaka: 1683 // moyAphalaM paDholI ghosAikala ca oea dAi tapafDabaddha jaM no hava taM kappamacittaM // 100 // afeng - jana-majjhimabhehi hoi tividmamatta cauhAra-sacita pariccAe vikaTumeeja // 101 // tivihAreNa jahanne majjhimae kayacittavAdhAro tatthANAhArayatyu kappaDa savvAvi ramaNIe || 183 // prAyaMbilamavitivihaM ukiTTa jahannamajjhimapaehi / niSNehaM ja viyalaMpU / s ) vAIpakappae tasya // 103 // sisava 'suThi mirI mehI sovaccala va biDalavaNaM / higu-sugaMdhisubAI pakator sAimaM vatthU // // 104 // kAraNajAega jaINa prata siha havijja timiyaM vA / piTTha jaleNa ravaM ghugghuri chuTTAi 'siddheNaM // 105 // * pavaDa vaDiyA rukkhA siddhA timaNI kayA havai kappA bhajjiyaghaNNaM tiSNavaNNa kaTTavalaM siNehaviyala gaM // 106 // Roar word piyA duSeNa siddha sAimayaM / vesaNa bagdhArAI halipamiI prakaca 187 / timiraM kAuM no sakkar3a taM taM na kayaha rayAi / pAyeM hiMdu na kappar3a' dukaya dosappasaMgo jamhA // 108 // davarNa taMbola armed neva abilamma tave / jalamitrama' nAhAraM kappai samyapi tattha Thie // 103 // sovo musiNajala kappar3a no yaNNamesa vihi pAya / sovoraM siddhapiTTha niSNe viyalamukkiTThe // 110 // ghuriyA hipamA kapae bhayaNA / bhajjiyadhaNNAIyaM satyaMpikapa jahanne // 116 // kadalIphalam / 2 paMDolI- mu. paTole tu pANDuH kulakaH karkazaH / rAjIphalaH kaphaharo rAjamAnyo'mRtA phala :" iti nighaNTu mA 360 'paravara' iti tatra pariziSTe pa. 318 // 3 paTolA laghudrAkSA tathA paTolA meM DikAkAraphalavizeSA || iyaM gAthA D L nAsti // 4 // vivihaM naM vimalapUvAI' iti abhidhAnarAjendrakoze 'AyabI' zabde || 4. sUThi miri // 6 siddhaM na DL7 papavatiyA-DL | paDi baDhavA-mu. // =timayI-D L vimaNI- iti samidhAna rAjendrakoze bAyabalaM zabde // 6 dina 10 svAdi kAThinyasahita maNDaka-khAkharA -parpaTikAdi yastimituma A na zakyate tat mAcAgle'kalpyam | 11 pAya su.|| 12 kayadopasaMgama- pla 1300 su. // 140 // 15 hiMguppamuddA- mu. hiMgupamuddAe-DL 16 eppa-D. D. 1 2 pariziSTe laghu pravacana mArodvAra gAthA 10.111 1683 //
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 pariziSTe du-ti-cauaMgulamANaM nIra jadda havai siddhabhattuvari / prAyaMbilaM visuddha havijja to samvakadvaharaM // 112 // pravacana / jagarAjArapaNa jagarA-jorayajuttaM proyamiha kappae jaINa puNo | sANaM no kappaha tarilaTTAiyaM vi puNo // 11 // sAroddhAre nivigayaM puNa tivihaM im-biiyaasnnegtthaag-dttitve| vagvAriyatimaNa-khajjaga vigaigayaM no'vabhujeI // 14 // 'jattha aleva bhujai khAimavavi no'vabhujei / ukkiTTha nikhigaI majjhimano khAimaM bhuje // 11 // saTIke tattha jahanne savaM vigaigayaM bhujae akAraNa no / saMpai igAsammi ya kijjai nivivagayapaccakkhANaM // 116 // sovIramusiNanoraM pakappae tivinidivagammi / pAya sacitacAyo ki bahudiNata bhayaNA // 17 // 184 raiyaM pagarameyaM muNoNa mAhArabheyanANaTuM / sirisiricaMdamuNideNa hemasUrINa soseNa 11 / laghuH pravacanasAroddhAraH gAdhA // iti zrIlaghupravacanasAroddhAraH samAptaH // . 118 1 asth-mu.||2 gaiyaMmi- mAhArameya mu.|| // 684 //
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ saTIke saciH dvitIyaH khaNDa: ||685 // pariziSTa-3 (r) uddharaNa-sUciH . prabahuaM aibahuso 11623 piNDaniyukti gA.146 | aNuvakayaparANaggaha- 1986 sambodhaprakaraNadhyAna pArAzaTara aiyaM nidAmi 2511 paklosUtre pyAnazataka 8 | uddharaNaprAisesa iDiyama. 21172 bAyakadharmavidhi pra.gA.67, / aNuvaTTiyassa dhamma 42 sambodha pra. 4.71 aNhANamAiehi 1612 praIyaM paDikkamAmi // 103 eksIsUtre prativartante svArtha zahara agaNiyo cinija ba 1161 prAvazyaka ni gA.15 matotAnAgato kAlA 21264 aggozrona viyANai 217 bhAddhajitakalpa.nA.20 adhudagAuyAI 2 / 3.2 viSAvazyakamAnya 694 / prajjavamuNe baTTamANe 2175 anispatAzavamudAharanti 1152 // prajJo santuranIzo'ya0 2 / 376 mahAmAratavamaparva zlo 21 praniriktiyApamasjiya 1206 zrAvakaprajJapti 315 praTTa u goyaramUmI 1 / 174 paJcavastuke 219 anusaravimAnavAsi 20344 tasvArthamASya 421 apasyA prasaMpatto 1155 5prodhaniyukti gA. 734 antarA bhavabeho'pi 480 bhaTTasaTriksaraparimANu 144 manneNa annahA. 20375 pradezaya jabamammANi 21551 bhanne manati ikA-143 nizoSacUNi mA.2/pR.164 pradhyAlaM paryADasaya 2 / 444 prapausiyosahimA 102.4 prAvazyaka.pratyAsyAna sa praNetarAgayA0 nera egasa. 11317 prajJApanAsUtra 2013 apasatyANa niroho1|178 magatA suhamavaNassai.1316 bhagavatIsUtra 16 // 3 // 652 apuravaM nAhIjai 1418 praNAmayadA gaM tIyadA02264 magavatIsUtra 25311748 appabahattAloyaNa 1 / 5.1 paJcavastuka 1516 prabaMdhodavamAuna 21489 pratyAhAra prabar3A 2015 ..... mamimaniwomindainindi
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ Press assi batu paDiggahiyaMsi 1629 mAcArAGgasUtra pravacanasAroddhAre saTIke 2 // 1 // 11 pariziSeM uddhagNa dvitIyaH // 686 praveNa tipuMja 1173 appolaM miu pamhaM 11340 hatkalpabhASya 39 // aprayukto'pi sarvatra 2178 magmAsa'cchaNachaMdANu01181 agmitarasaMbukA // 633 panavastuvati pa. 3.. pramavyasya hi bhadhyA0 1406 araNyametat svitaa'st| pravasesA praNagArA 1 / 245 bhavahada rAyakakuhAI 1136 (vicArasAra gA.665) avimuttayAe lomaH 23162 sthAnAGgasUtra 356 pravisahaNa'turiyagaI 13521 paJcavastuka 1636 bahatkalpamASya 1305 bhavyabhicAriNA sAda.21425 praNTAbhiH prAtihAyeM: 1,40 asahi samAInna 16336 prasaNAIyA cauro 2254 prasanINaM. neraiyAu 21308 asurAnAgasuvannA 2 / 337 prajJApanAsUtra 20177gA.137 prasogavarapAya 1 / 262 AvazyakacUNi pa. 325 masyivaH sukhaM mAse 171 maha utari chappanA 20151 mahavA ekke vikayaM 2/654 muciH mahavA phoDIkamma1/164 maho jiNehi prasAvajA 2 / 16 vazakAlikara. 5. 12 maho vihitasaMmA 1/40 aMgAravikkayaM iTTayANa 16165 aguma prasaMsabhAge 21252 atimavUlAi tiya 1/44namaskArapaJjikAsiddhacakAdI aMtomahattametaM 1183 sambodhaprakaraNasamyakAvA.24 prAkRSTena matimatA 1.566 prAgArou viseso 21477 pAcelakkuddesiya 11566 paJcAzakapra. 17.6, vaka mA 6364 prANavamaMsupA 11363 ba.ka.bhA 1366 prANataNavari 2515 prAkRtalakSaNa 2180 prANAicciya caraNaM 1326.ba. ka. mA 2488 // 686 // prAdeseNa vA gambhaTThamassa 235 nizIthacUNi: gA.3543 mAnataya gavarI 2411 prAkRtalakSaNa 2018
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre pariziSTa uddharaNa saToke dvitIyaH // 687 // prAvarie susaporusi 11501 mAyA ceva u hisA 2 / 277 bhArAmujjANAisu 11178 prAlabaNANa bharimo 227 prAvazyakani. 1958 mAlogo maNuesu 11567 AloyaNapaDikkamaNe // 178 pAloyaNApariNamro 21100 mAvannanisvigahayassa 13147 prAvAyadosa taie 13566 paJcavastu 418, ka.ka.mA.427 prAzaMsayA vinimukta: 1 / 163 mAhAkammanimaMtaNa 1 / 2.3 piMDaniyuktiH152 pAhArauvAhisemAsu 1532 pacavastu 1652 ka.mA 1316 mAhAragasarIrassA 263 pAhAragAI loe 21662 pAhArapajjattIe prayaH 2464 prAhAramissajoge 21662 mAhAsuhamo ya eesu1613 ii napaNavisabamANaM rA321 gayIsaM khalu lavalA // 321 isariyarakappe 11465 palavastu 1524, ba.ka.bhA. 1426 ittariyANuvasaga 13415 paJcavastu 1526 ba. ka. mA. 1428 ittha imaM vinneya 77 pazcAzakapra. 14.10 itthaM cArayANa 255 itthIe jAva paNapatra. 21537 itthIe maliyasayaNA. 21393 idito tuma 1363 (pA --1.5:) indriyANAM jaye yasmAd 1481 imose NaM bhaMte ! rayaNa 2 / 287 iyare puNa mAyariyaM // 102 iyANi masayA basa 2145 nizISaNiH gA. 3756 iMtassa'NugacchaNayA // 176 iMdiyakasAyajoe 2177 ukoso maNuesu 21355 avikhasamAiparagA 1175 patrAvastu 3.3, ba.ka. bhA. 1652 uccAliyammi pAe 21453 modhaniyukti: 48 unmAsa samIhArA36 ujjugaMtu pascA0 1175 panchAzaka 3.. uDa nAva saroveva. 1561 ba.ka, mA.gA. 675 687 //
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ How pravacana sAgedvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: 688 / / uttarakriyA tu tthaa2|296 anuyogadvArA pa. 50 utiSThantyA ratAnte * 1138 udayaseva niroho 11170 uddesiyamma navagaM 11451 maga 60 ume mUtrapurISe ca 2 // 33 ummaya va labhejjA 11480 uvagaraNa suvesaNa 1/473 uvalavANaM tu eyAI 2 / 106 pazvavastu 928 uvasAmago ya khavago 1616 uhimmi pase 11483 nizoSaNa: mA. 1433 usamasta tini gAuya0 1 / 262 usarasaM daDalayaM 21468 vizevAvazyakamA gA. 2034 Una prahArasagaM // 48 eesi vayamANaM 235 pazvAvastumA 50 eesi mA 2585 eesa mUlA prasaMkhejja 2435 prajJApanA pada 1 sU. 40 eehi sumehi 22256 anuyogadvAra sU 241 pR. 151 * nizAnArAyaNakaviracito'yaM zlokaH subhASitaratnamANDAgAre lakSmIstutiprakaraNe upalabhyate // eka eva hi tAramA 2380 ekasmiidhyarthaM 1 / 186 ekAGgaH ziraso nAme 1153 ekA vardhayed bhikSA 2 / 152 ekkavika viNaM 250 ekkAe vasahIe 1368 bRhatkalpabhASya 1412 ekkArasamo daMDo 11483 nizothacUrNi: mA. 24.194 ekkezkaM paMca dize 1506 eganisejjaM ca zyaharaNa0 268 eave pasaMti 1455 proghaniyukti gA. 731 egayarasamupAe 11526 mahatkalpamAthya 1304 eyarAiyaM ca NaM bhikkhu01480 zAbhUtaskandha . pR. 47 egarAiyA caha 1480 egavihaM duviNaM 2503 mAvazyakani. 1359 egassa u jaM gahaNaM 2 437 prajJApanA pada 1 sU. 443100 emidiyadevANaM 2/367 bRhatsaMgrahaNI 199 ego jaha nijjayago 121517 ego va do va timi va 2 / 332 bRhatsaMgrahaNI 156 esa esa nemo 11467 pazvavastugA 1464 evaM uggatahie 22600 pariziSTaM 3 uddharaNa sUciH ||688||
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ .:45 20p mpMARUIRANI HOMEOPARTREAtewfunkenga"...... pariziSTa sArodvAre saTIke saciH vitIyaH evaM paccamA 2244 eyami goyarAI 1500 paMcavastuka 1510 eyAmo viseseNa 13535 pacavastuka 1662 emANi gArapaTTA 1531 paMcavastuka 1648, bahata karupamAdhya. 1314 eka maparivakhie 2544 evaM jahanneNa: 113 evaM jahanneNa paMca vA 15113 evaM dhannA se madda. 277 evaM maddavaguNe vaTTa. 275 esa ceva ukramAso 23 mogAhaNA jahANA 1313 promo samarAiNimo 1363 mobAsa visamaM vANu. 11453 daza sU. 53111 prosarakaNamAhisakkama // 76 paMcavastuka 304 prosaTiSaNo ussapi. 11314 prosappiNIe dosu11466 paMcavastuka 1487, bahata kalpamASya 1416 kaDasAmaino bi 1126 bhAvaka prApti 314, saMboSa prakaraNa 7101 karapada mAdumballeNa0 16186 dhyAnazataka gA-47, saMboSaprakaraNadhyAnAdhikAra gA.4 kapila zasyaghAtAya 2561 kammavivAgo kammaNa 23480 karaNatigeNekSakaM 20525 kabalassaya parimANa 1975 kahAmAsa hasaNa // 525 paMcavastuka 1631, bahatakalpamASya 1296 kati etya mannA 2568 kAUNa tAsaNa ciya 1121. bhAvaka prApti-315 kAUnIlA kamhA 2199bahat saMpra.pA. 288 kAyacAimAH (tasvA0-6-112247 kAyayA puNa bhatIza80 kAyA bayA seskima 1527 paMcavastuka 1620, // 18 // kAremi na manasA 2105 kAlanmi kIramANaM 1166 kAlAiyosamojaha 155 kAlAmcamo0 // 125 (pA.2-3-5) kAlApekSAyatikA 11160 // 689 //
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAle pramigaho puNa1155 paMcavastuka-3.1 gaNano tinleva gaNA // 4 // pravacana pariziSTa paNimaM AI phalaphophalAi 2301 1.bhA. 1651 mArodAre kikAlAya.12.1 gagdharvanagaraM snigdha 1256 udaraNasaTIke | kisakAlAyarale neka0 2 / 300 zAstrabArtAsa. 166 gandhavaradhUpasambo 1137 paMcAzaka 414 saciH ki me kaI ki ca me 168 gandhagdanagaraniyamA 50 keI paddhati gAuyasayA02232 niziva mAdhyagAthA 33 gammayatirinarasura021358 kohAINamaNuviNa 1 / 174 gamaNAgamaNaviyAre / 8 mA ni 1533, kRtyalpuTo bahalamiti // 132 vyavahAra mA pR. 111 kRtvA hATakakoTibhiga 1138 mihipariyAe 148.ka.mA.1419 / kRmikoTapataGgAyA 160 guNasuTTiyassa bayaNa 1138. ka.mA. 245 kRSNAvidravyasAciNyAt 21211 gRhahaprAyasabhA 25 paM.sa. 1641tu-paka mA 1300 kRSNA zayate varNa // 4 // paNa mUle pira mAjhe 11336 hatkalpamA 3977 kSaNikAH sarvasaMskArA: 21374 ghaNaghAikammakalusaMza kSAyopazamikADAvAt 1 / 103 ghayavuDamaMDagAi 1 / 140 kSut pipAsA va zItoSNe 11571 pAusaTTIeM mihattaM 2 / 156 khabAiyaNatti sehe 147 cauhatthaM puNa SaNaha 2551 khaMto muttI prajjava0 1.388 pauhi ThANehi mAhAra 1061 sthAnAGga sU.356 khAmeitamro saMgha 14 ba.ka.mA. 13:8 caturNA karayorjAnyoH 1.53 // 69 taM bharaheravaesu 146 paMcavastu 1529, ba.ka.mA. 1431 battAri uDaloe // 30 // RESPARSH RUARINDIA mAVARADHideindia ReOlivonsci ......... ..
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizipa uddharaNa suciH sIke // 691 // cattAri vicittAI 21243 paMcava 574 jabatyika loe 2210 sthAnAGgasU. 57 ghasAri sahassAI 156 jammeNa tIsavarisoza caMkamaNAisu satto 1533 5.165. tu.ka.bhA. 1319 jaya trimgtiipte| 1141 pAussAlAIe 108 paMcaya gA.700 ballesAi davAI 21323 ciyamaMsasoNiyAe 21162 sthAnAGga sU. 356 jaba baNayA gohamamugga 11264 cilicilisaddo cunno 561 baha vA tilapappaDiyA 2436 prajJApanA para 115345 coyAlasaya dasa eka0 2.516 mA gaMThI tA padama 2460 chaskAyadayAvato'pi 11:7, 444 jaha sagalasarisavANa 2436 prazApanA na. pada 135246 chadANagapravasANe 21570 bahA nAlikeradIva0465 zatakabahandUNiH aramAge grAmo kIrA 11587 kichipamAeNaka mA. 1368 448 chammAsiyaM chasu nayaM 235 prAya ni .64 jaMghAvalammi khINe 501 paMcama 111522 chummAse mAyarimo ga1025.kamA 2001 amibarisammi 20143 / chinAcchinnayanapatra. 13165 yogazAstra 3 / 103 misiripAsaparimANa chahAsamA veyaNA naritha 15625 piNDa ni gA 665 moNataM samma 2185 cheyassa Ava vANaM 272 maMTTA ubagAre 1172 jAkahavi ghAuvesa 2439 sAmanavisese rAma bahakiSi pamAema 2363 bAe uccie ya tayaM za473 bAjigamayaM pavanaha018 vizeSAvazyaka mA gA 2302 gADya mapati sthUlAyA za411 jamojamo'viyaNaM pari1118 jANago bANagasagAse 1 / 164 anacAhimavaNa 11558 paMcama 16395.ka.mA.1305 jAtismaraNa svAmiAnabAba.2422-mAyArAjaTIkA batyussehagumabho 21315 pa.20A L
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAre saTIke dvitIyaH RNDaH // 692 // cAyaNa pucchA'nuNNavaNa 1 / 405 (paMcAzaka 1816 jAtiyamudde 11398 jiyadu va mara va jIvo 1 / 554 pravacanasAra: 3170 jithaparaso jiyanido 1/307 jIvastathA nivR timabhyu* 2/180 saucarananyakAvyasa 16/29 je banne evamAi meyA 1/456 . . . 15. 321 jeNegeNaM tavamro 1/156 je vahupracchara 1/558 ni. khU. gA.4002 su kevi paesesu 2/ je se sAie sapajjavasie 3062/272 mohasiyAna aMDe 12/ 356 prajJApanA pada 33 / sa. 1197 jo ja paraM kaMpataM 1 / 533 ca 1654 tu ka.mA. 1264 mA. 1320 jo puna udayamaIo 1/534 ko puNa tadeva maggaM 2/534 jo mohe paraM 1/535 jo puNa vinazcAya 1/147 yo saMmodi eyAsu 1/424 paM. paMcava. 1658 bu. ka. mA. 1324 pacaca 1660 ba. ka. bhA. 1306 1626 tu... mA 1294 jJAnamapratighaM yasya 2/376 mahAbhArata banapadaM zlo0 30 jyotsnAdibhyo'Na 1-489 [pA.pU. 2.13. bA] ThasyekaH 1/16 pA. 7-3-50 for four ya rUppo 1/536 tayAe porasIe 1/502 najamme kevala 0i 1 / 365 paMcava. 1498 taNaDagalachAramallaga0255. ka. mA. 3535 nizIca. mA. 1954 tataM vINAdika jJeyaM 22283 tatya prasAraNA 2 / 10 tattha NaM egamege 21250 anuyogadvAra su. 304 tasya NaM coyate vAvagaM 2 / 253 prajJApanApara 21 s. 272 tasya NaM jA sA utarakheDa 2 / 265 tasthAvA duvihaM 11595 2 / 35 tadadhI parihava tadahaM toti (pA05-1-631 2/4 pA. 51163 saMjama joge 163 taveNa satteNa suseNa 1 / 357, 401 khu. ka. mA. 1328 sasyaida 11120 pA04-3-120 tasseva kei jasakitti0 2438 pariziS uddharaNa sUciH // 692
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArobAre itokaH tahakAThiyakAlAmro 20310 (vizeSaNavatIgA I tahataha bahayamaImo 1534 paMcava 16yt 3.ka. bhA. 1325 taha desakAsa jANaNa 11181 tahArUNa bhaMte ! samaja. 169 hi kurAloiya 21 propani.mA. 275 tahi bAtariyA 1348 bahassaM.caM gA.33 saMghakahaM beijjA 227 prAba-ni.183 tAso bhaenapatinikAya021341 sAheharAhi bhAga 21142 vyavahAra mA u.mA.17] timisayA tettIsA u. 11321 prA. ni.16 titthayaramammaghAyariya018. tityeti niyamaprovinaya 2147 paMcava tilabhoyagatilabATa 1949 tiviha nimita epoSaka 153.3.kA mA0 1318 tucyA gAravakaliyA 146 (anuyogahAra na. 372 turageriba taralataraH 15181 seNaM vAlaggA no aggI // 246 anumogadvAra-sUtra 342 pariziSTaM-3 tena carati pA04-4-5 | uddharaNasvagaghiramAMsada1565 muciH vividha triviSanetyapi 03 virakaraNA puna mero 1163bhASa. mi. 1204 rakSiSapA spandana. 156. ragye bole ythaa'ty.2||364 tasvArthabhASya 104 mA. bAIvigahavicita. .. paM. ba. 15. bAsanAsamabhakI // 17 manusmRtiH // 5 rasa ekko yakameNaM 16.4 paMcama.4.5 rasa paNayAla visottara 11604 paMcana.4.4 ramo ikArasamo 1|4ni . 5. mA. 2.1.194 rAna hoI praphala 11425 piNDa ni0415 samAnasamAgamo 1 / 148 disamarittA tiriyA 11566300 bhA0424 paMcava-112 mo.ni 302 // 13 bigabinAlaM 1175 paMcabara.210.1655 tivihaM tibiheba.21508 tivihaM hoi nimittaM 11531ka. mA. 1313 sihi nAnApUraehi 2334 paMcamarIkA mA. 425 dugyatana jambo 2254. H .. .. .. . .. ARMAme waseen metammnwunAlam
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAgedvAre saTIke dvitIya: jhaNDa // 694 // dipo yathA nirvRtiH saumbarananyakAvyasagaM 16628 | dravamUrtisparzayo: 1563 (pA 6-1-24) dIti ya ke ihaM 11147 dIho bAhallapuhu0 1552 dharmadhyAnanibaddhabuddhi 1139 dharmasAdhananimittayukta0 11387 uttara mariyavaM 2244 dhyAnAveza vilokitA0 1138 duvAlasamaM varisa 23150 nizItha cUrizaH mA0 gA0 3814 duviha tivihAya chatriya 2505 bhAvakavratabhaGgaprakaraNa na karemi maraNasASShAra0 2175 nakareMti makhasAhAra0 277 na kAlavyatirekeNa 2337 zAstravArtA samu0 165 gA0 6 duvihati viNa pamo 22501 prAvazyaka ni0 1448 vivi paMcama 2508 duvihe gelI 274 ba0 ka0 mA0 1550, ni0 bhA0 2532 devANa nArayANa va 2.299 ovasamAsa gA0 74 sevA devIM narA nArI 1237 devejyAtmajabAndhava0 2560 desakulajAI 137 hamma prasaMlihie 1162700 1577 so pasai 11341 voha sahastamA 270 bosAsaha majjhimA 1546 0 ka0 bhA0 6435 rohidi naehi 281 vizeSAva 2134 sammattika pra0 lirt na'Numanne maNasAhAra 275 na mArayAmIti kRtaH 1 / 161 na ya taMpi iha pamArNa 1 / 148 nava nava ya hoMti kamaso 20501 navaraM iha paribhogo 1 / 147 navi kici praNunnAyaM 1384 na samsyanapatyasya 2.164 na sammamiccho kuNai kAlaM 2/481 na saraha pamAyajutto 11210 bhAvaka prajJapti 316 sadhodha pra0 bhA0 110 mahatacamaravAsA 1 / 166 na tahasa tannimito 1454 propaniyuktiH 748 pariziSTaM 3 uddharaNa sUciH / / 694|
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhA saTIke / naMdaNayaNi cattAri 318 siddha prA. gAthA 45 TIkA | niraigaI NaM bhate ? // 26 [samavAyaga. 154 nANA pradUseto 13533 bi. ka. bhA013 niSThIvanaM jugupsa0 11565 paMcava, 135.] niSThIvanaM vapuHsparza. 1 / 160 pariziSTa nANAi tihA,11534 paMcava01657 ba. ka. bhA. 13.3 nissaMgayA ya pacchA 1 / 176 uddharaNa nANe daMsaNacaraNe 176 niHsthAmA sthavirodhAtrI 11416 nAnandodakalezalampaTa 138 neiyANaM bhaMte ! 21409 prajJApanAsU-36 para 2089-12 nAbhuktaM kSIyate karma 21176 nerayANaM bhaMte ! sande 21301 bhagavatI sa. 132.sU. 21 // nAnyaSastAvace yasmA063 neraiyANaM bhaMte save sama 22301 magavatosa. 1 // 2 sa21 | nAzaveSo'bhUnaM muSkA 13167 [yogazAstra 3112] nAzrutvA viparItaM vA 12 nerayANappAmo 2212 jIvAmigama mU.65 gA.pa. 126) nigghAyagujiemu 258 paTTavaNamro ya divaso 11118 niccaM duggahasolo 152 balaka: mA0 1316 paribaMdho sahayasaM 2 / 544 pacAsaka pra. 1736 paMcava 1650 parimAkappiyatullo 2476 nijogo ubayAro 2453 pahilehaNa kuNato 13454 pakSa. 15136 nihAmatto na saraha 1 / 106 prAva ni1525 prodhani 353 nihoccIbhUevi 2062 parivanamaimme 2/72 nidrodayasamadhigatAyA021414 parivajjamANagA puNa 11513 niSpaDikammasarIro 151 pacavastuka 1519.20 paDiyAmANa bhayaraNAe 13500 niyaeNuvagaraNeNe // 164 pahamadae chambhaMgA 21516 . . // 395 niyatenaMva rupeNa 1376 zAstrabArtA samuzcaya 173 / parame sattae 2.1654 :..:.
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ maaroddhaare| maTIke 98 dvitIkaH pahamammi ma saMbhayo 21245 [nnyaahaar.maa...|| paMcavihAyAravisudi. 104 paMcavihe mAyAre 11377 ka. mA. 243] pariziSTa-3 pavamammi sambajIza 1137 [pro. ni.] paMcasamiyA tiguttA 2125 uddharaNa paDhamA bassayammi ya 1356 vRka.mA.1335] paMcasu saktAH paMca vinaSTA: 21481 sudhiH paNavIsa noyaNAI 22356 pAgayamaNayANaM battIsa 21563 nizISa 131429 pahoya hoha pasiyo 1530 paMcava 1645 pANA soyala kucAiyA 11374 ka. mA. 1311 pApanivedanagarbhaH 1138 SoDazaka . pattaM pattAbaMdho 21.3 [mo ni 6.4 paMca-.02) pAyapamajjaNahe 1334 paravArabhijago paMca 11. pAyAI sAyarie 1138 paraparase'pi ya duviha 4 [paMca. 40 pAyAnnemijinaH sa 1153 mA 422. propa.ni.296] pAyiyenoktatvAt 20352 pariyaTTIe panihare // 45 // pAlejjasu gaNameyaM 11363 pavarehi sAhahi / 37 paMcAzaka 416 pAsasyo mAgha 173 saMboca. pra. devAdhi17 piNDakriyAguraNagataH 1138 pozAka 6 paravAveIna eso (1) 11 pitA rakSati kaumAre 1999 [manusmati] pasiNApasiNaM sumiNe 11531 patra 1646 potaphalagAigahaNe 1374 1.ka. bhA. 1231 puvikAiyANaM pucchA 16 prajJApanA para 19.14.2]. panAcAtAprAvimaH1.8 (pA. 4.3.23] puravI pAubakAe 11455 modhaniyuktiH 274 696 // paMcapakSyA yajA laTThI 11445 putvopariNAmAI 2 / 315 vizeSaNavatI gA.. paMvabihAe pAjattIe 44 bhagavatIsatravRttiH // 1 / 13 / puramo jugamAyAe / 455 razakAsika za. was
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba. ka. purisAvAyaM tivihaM 12566 [paMca 430110 ka. bhA. 403 puruSa evedaM sarva 2 / 380 Rgveda 1060 lAgassa bhate ! 6 putradisi devaramaNo 3611 namvIzvaraprakaraNasoha gaavaoNaM vijaya 1363 [ ka. bhA. 1372 goapurisA jahodiya 11 187 vAhiyaM sUrya se 1346 prAtha. riMga pR. 75/ ||697|| puNvAhiyaM tu tayaM 4468 paca 1466 ] prati prati pravartana thA 11103 pratisevanApazvAnAM 1 618 tattvArthamASya adhyAya 6 sU. 46 pravacana sArodvAre saToke dvitIyaH WE: prayojanamanuddizya 1 / 2 pravara: sAdhanaM prAyo 1 / 38 pRthaktvako bahudA 1313 battIsa kabalA puri0 10623. battIsa kira kavalA 10 156, 173 battIsa vA 123 [. 157 gA. 36 ] balAvarodhi nirdiSTa 1 / 626 ahaM pare prathi 2467 ( vaza 502127) 1 / 184 300 babhaloe kappe devANa 2) 344 prazApanA pada. 4 sU. 413 are pRthivIkAyika0 2 250 manuyogadvAramUlaTIkA pa. 86 bAgharapajjata 2332 vAhatari chAyAlA 2516 bAhatari chAhatari 2516 baTTA su / 294 prA. niyukti 246 bhattI taha bahumANo / 176 bhayava usamasAmI 2 127 vasudevahiDI pR. 185 madhyAvi na sissiMti 2/406 bhAvalezyA: papISyate 2 / 352 tasvArtha bhAvya mUlaTIkA mAvAdima 1/132 [pA. 4-4.20) mAviyajivayaNANaM / 626, 2 / 242 bhAsada suyaM dudha gacchaH 2/526 | paMca-1334 ... mA 1300] minasa somaM madhyena 2 / 461 bhinnapi mAsakaSpaM 14546 [ba. ka. mA.6436] sumanayaNadaMsaNacda0 1525 [. ka. mA. 1267 ] naI maTTiyAi va 1530 [paMca. 1645 . . . 1311 pariziSTaM uddharaNa sUviH 16 17
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke me dvitIyaH // 698 // bhUtasya bhAvino vA 46 2 / 408 masyoramAvAniyamo'sti |191ciogshaastrttiikaa 101 "32 pariziSTabheSajAditvAt 1|11paa. 5-4-23] matI zayyA prAtarutthAya // 157 majjAni rudhirAsthIni 21961 yadyadaiva yato yAvat 20371 zAstravAtA samu. 174 uddharaNamajjAramoramakkaDa za168 yasya jJAnamanantamaprati 1040 supiH majhe tipAsiya kujjA 1 / 336 yasya halaH 2.11 pA.6.5-49 maNavayakAiyaviNo 16180 yasyeti 2611 pA.6-4.148 maNayANaM tiriyaraNa 15166 yA mAhendra parA sthiti: 2 344 manasi jarasAbhibhUtA 2371 yena sayamayogAnA 11188 marudevovo pAematareNa 16313 siddhAbhata mA. 37 TIkA yonimaMdutvamasthaya 21401 mahAvIrasya bhagavataH 11.68 rayaNibhisAripAyo 115 mahilAsahAbo saravana0 2152 (nizItha bhA. 3567) rayamAirakkhaNaTThA 1 / 334 [paM.va. 800) mahamAjamasamakkhaNa 13166 rAIbhattaparinAra 21228 prAvazyakaNiHmA 21.120) mANAigaM lakkhaNaM 2562 nizotha 131614294 rAgAdhurakaTazatrusa hutiH 136 mAtA pitA kalAcArya 20176 yogavidu mA 10 rAjapratigrahadagdhAnAM 11544 micchattapaDikkamaNa 11104 rAjA bAhubali: sUrya011230 muttaNa mAsakappaM 11545pa da. rikkhAImAsANaM 1141 mUsagaraya ukere 33. (pa. ) lakkhA dhAyai guliyA 1:165 [yogazAstre 3 / 112 TIkA mehanaM kharatA dAdarya 11402 lamdhAparyAptakA 21461 // 698 motu jiNANamANaM 19146 levaTamalevarDa vA 1174 (paM. va. 268] mohopakSasa ekasmin // 61 laukikavyavahAro'pi 14 . ...... ...... ...........
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana saTIke zitoSaH pariziSTauddharaNa saciH vaNavabamANamaraNe 1167 boro pAemaMtara po 2018 basyagaMdhamalaGkAra 1322 daza. 2:2] bosa igatIsa nava I baddhie cippie ceva 1145 patthevajejahorattaM 1155 baragaMvadhUvacokkha. 1138 paMcAyaka beuvavAhArArNa 2464 kAmAmatarINaM bhate ! 2 / 341 [pada. 4 sU.364] veuviyasamugdhAerNa 2488 vAyAkukkumo puNa 2525 [ca.ka, bhA. 1298] vedo pavittikAle 2 / 4% vigaI pariNaidhammo 16146 vemANiyANagaMgula0 2134 vigai vigaImIyo 15158 vegANiyA mohammA 2155 vigalANa ya vAsa0 21311 [dvAra, gA.46]-.. | veyAvaJca vAvabhAvo 13182 viNhavaNahomasira0 2 / 530 [pa.va. 164 satyahi hAsaM 1 / 526 [paM . bohiyaMvo masUro // 2016 viralimAI marimeprA 2 // 14 // nizotha cUNi bAkaTAnAM tabaGgAnA 164 [ yogazAstra 3104] gA. 4802] zona mahatA bhUmiH 21562 / virAhiyasakamANa 2 / 328 para020 sU.1570 sampUkAvA // 33 [1] vivarIyamayaguNa 243 zAsyai bojhatu kapAla. 039 / visavANijja maNNA / / 165 mo'sparza 1464 pA08-2-47 visphUjanmadavAri0 1 // 3 vidgIrAdibhyaH // 11 [pA. 4-1-41] / viharatA pAyaM // 101 pa.. gA 71 / sarakAramArga 2101 borAsagaukkuDagAsa 1 / 176 sambittANe dambANe. 156 bhagavatI sUtra 24 borAsamAisu guNA 176 santaH zambe hariNaH / SammMEDIA SASE NU 8352 SMARSA 1504 WATE
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana mArodvAre saTIke dvitIyaH khaNDa: // 700 / sajjeNa lambhae bisi 20561 samamahineraiyA 21325 satAvIsa jahannA 1500 [paM.va. 24-35 ] sadAra tosisa 13166 bhAva sadde saniti prasanitti ya 21161 sakkimaNo dhammo 10104 samapi ti navaraM 20494 samaturaMgamANA0 za samayaM vaztA 2430 [prajJApanA pada sU. 54.66 ] samagra niyamA guso 11466 | bR. ka. mA. 4051 nizotha mA. 37] 107 [ jAtAdharma 2716] sammattasavirayA 2370 sammalanANasaMjama0 1063 sammasassa yatisu 21299 samparamAdaparijJAnAta 115 saradahatalAyasoso za sarvopadezena 115 sarvapravezaparyanta0 2/320 sarve dhAtavaH karo0 1124 samvasiddhadevA 2359 riziSTa-3 sa ca pramaNapArNa 22246 mahA pacavANa payo gA.34 uddharaNa sUciH savvaM ca parasatayA 22176 savAe iDDhIe sabvAe 1 / 35 sAdiya prajjAmro 2244 [ nizauya- mA.gA. 3968 ] vAhi laddhIhi 21245 samo 2/450 sabve va miTTo mignaM 2375 sadhye mayA mithvAiNo 278 savaya bhaiyArA 272 [. ni. 212] sadhye sambaddhAe 22255 sapi hi 20175 sasamayaparasamayavika 11377 v ka. mA. 241-4 sahasegArasa dusayA 2 / 156 saMkalpa saMrabho 1.389 kamAe dasa 1 / 316 [gA. 45) saMgagAhAe jo na 1187 saMghaTTattA pAeNaM 1190 saMgharNa saThANaM 1131211573 prA. ni. 160 // 700 //
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMcAiyANa kamo nigranthIpramA.. saMghAsanapramoM koire maMnozyamabhayo 11 maMdigamasaMvimme inte(pa... 4.58 po.ni.296. ba.ka.bA... maMdigya goyanye mora udaravA saviH biDIyaH saMsAramAravaSaye 13 sAmAiyaM nukA 10 mAvAprApti saMbodha subamAmAIyaM emave /mA.. ] surabAnamAieDi 426 [..13 .mA.13.1] mummUmanA praNAmA 15 muhamA pADiyAdhiya mUI randra vaha 21 mRdhoktamyakasyApya 11 merI na baTTe mesA aTTa bhagA 38 [gAbA...) memAma gaI dama damaga pAyA. 48 so uvarmatakamAyo 1 / 616 mo ummako dRviho prAka. ni.Da, 1166 samAvizmazAdi svasthAnAda yA parasthAna 1103 zrImahArajinendra bImahAvIratI 18 thIhautikIsiddhikA asvAmiSeya mAnADau / mAmAiyAivaramasmara mAmIjIvAda navaSada prakaraNa gA..] mAhArAmAhArI 26457 prajJApatA para nimnati aliyA kira siddharamayahiprakalaya 137 pavAzaka ) siva bAhAra sima mA arty sodhana muhakakA 1300 [...] / hImalatApa bhavadhi-2016 sthAnA356] haivAharamAmaye 16 muni mehasamuvae 2464
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTaM vizeSanAmAni 17.2 // pravacanasAroddhAre | praGgArarmavaka 66. 130 prajitamihasUriH saTIke mamayadevasUriH 21673 dvitIyaH samayasena, 1556 aDaH abhinavaguptaH bharatavRttiHt pramara 13.6 ambaDaH 13.6 mAyikA 2 mAnandaH 1.3.5, 2/201 mAnavevasUriH 24.7 mAnaMdevaH 267 prAyavanasvAmI 71 mAryazyAmaH 21464 uvAyI // 307, 242. umAsvAtiH avamasvAmI 2054, 2166 kapilaH 21, 126 ra kotiH 107 pariziSTa-4 vizepanAmAni kummakaH 17 kUrmaputraH 11324 kRSNaH 176, 199.308-20118 apAzramaNaH 2310 gaNabhRtaH (mAvasyakaniyu) 1:118 gamdhahastI 413 guNasundara sariH 7 govindhavAcakaH 115 bhozAza.409 candrakItiH 21125, 6.4 candraprabhaH 63 cilAtIputraH 21196 ceTakamahArAjaH 119. amAliH1534 jammUsvAmI 15, 573 hAika: 15131 duSprasamaH 2011 devako 1387 dezacandrasUti:26.1 devapramasUriH 2,674 devAnavA 116 svAyuH / / 307 dupadaH 118 haupadI 118 dIpAyanaH 11307 banezvarasUriH 20673 dharmayoSaH 1775.. naviNaH 2 / 30 nArada. 1306, 2011 nemicandrasuriH 2407 me mibinaH 11 amitAyaH 11267 .2 // nigalA ||17 AAP BREAM 928KGE SRO CH
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArodvAre pA. 20120 pANyavaH 1118 pAlaka: za62 pUraNaH 2 // 12 // pUrvagaNataH (haribhadrAH) 137 poTTilakaH 1 / 307 pramAvatI 2018 asatracandraH zapramakaH // baladevaH // 207 bAraka; 1546 vAsudevaH 182, 21305 vikramasiMhaH 106 vijayasena. 1672 boraka: 180-21123 zikAyI za624 pariziSTavizeSanAmAni saTIke samyammava: 16 saGkavAsaH / satAliH // 307 mahAbalaH 21117 mahAvIraH 2126, 3.3 mASatuSaH muJjanapa: 21673 munisuvrataH 1122 mahodevaH . yazomataH 16. yudhiSThiraH 2015 revatI 1300 revatakA 1t rohiNI // 10 baharasvAmI 2 pacAsvAmI , sa.5 banamAlA 2123 parapammaH // 110 varSamAnasUrisa // 63 varSamAnasvAmI 254, 624 vAtsyAyana: 220 modharaH za674 mASyakAra: (bhAtaJjaliH) 2114 mASyakRt 35, 165 marIciH // 16, 199 mahadevI 1 / 311, 316, 123 malliH 2118, 126, 21, mahAkAlam 20174, 304 pItalaH 1 12 bhUlaramajarI 1977 zyAmArka: 16 zrIkAntaH | saugodanI INE mInAprabhamubhiH / bIbandradariH 13.8 bomozvaramariH // RERaisinophetronilioni Sikari samamavAdinaH (harimA:) E H S 4.INHEBAKK
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sambhUtavijaya: 1/6 saGgamaH 22301 sArodvAre siddhasena sUri : 21673 saTIke sunanda: 5 / 307 supA : 1304, 307 susthitaH 2.120 sumatiH 22123 dvitIyaH khaNDa: 1100811 praparakaGkA / 114. aparavidehAH 2417 prANapurI / 265 avanti: 177 aSTApadaH 1065 yantagiriH 1264 uttarApathaH 256 kAmI 2.48 kAmpilyapuraM 2011 kusumana 2048 karmagrAmaH 2 / 624. kIzAstrI 21122 triprAmaH 2 / 117 sumukhaH 2 / 122 sulasA 2 / 205 suvidhiH 1 / 128 suhastI 16 kambakaH 2647 sthUlama: 1 / 6,573 svAtibuddhaH 1306 pariziSTam-5 kSetranAmAni camaracA 2 / 126 campApurI 1264, 20146, 122 jambUdvIpa: 21117 pathaH 2648 dvAramatI 108 dvIpaH 2.48 ghAtakIkhaNDaH 2 / 116. pATalIputra 248, 22621 brAhmaNakuNDagrAmaH 22116 bimela: 2 / 125 bharatakSetraM 2 / 116 mathurA 1 / 546 hariNI 2124 hariNeyameSI 2 / 116 harikesa: 20530 harimasUriH 1196, 01250 296.34152, 353 hariH 2124 hemasUri : 13230 mithilA 218 varaNasamudraH 21120 vArasa 11546 2117 sammelajhelaH 1 / 265 salilAvato vijayaH 2 117 siNavallI 1 / 116. susumApuruM 2 / 126 zrIpura 1.76 zrIrevataka: 1181 svayambhUramaNaH 23156 harivana 2 / 224 hastinAgapura 2 / 116 pariziSTa-5 kSetranAmAni // 704||
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTama-6 zAstranAmAni pariziSTa-6 prayogArani:46 rIkA 25 mogadAralaTIkA 20 AyogadvArasUtrama 2.44 prayogadvArAli uttarAdhyamika uSAmAzA: 25 pAyaniyu sa. 11484211." bhISapAtikama 14agrahatiyAra sampra kRtiH 4, 5. viSTiritA 1.23. syakAmikam 2010 mAtaskam , nAmAni 5 . hoyasAgarapratisAhanI bhAvArAhaniya vita: it. namaskAra ! bhivAnakalikA 1955 vizoSaNiH 17.3.y bAyakaliyu gita 06 pAsa 21,218, 427.6 mizISa 17., M. bIbamamA pati: 10 mAmA zAka savAbhAya 659,2344, 255 pacavamakam // 4,4Ex 49. mAyAmamatIkA . Jimma male
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmAla A mmhemmmmw - naam sammodIkA jamavatI , marata (patra) iti::e wearin goyadyAsvama 13 yoniprAmRtam / lalitavistarA 35 baludevAcarita 25 sAmAcArI abakaH ornwar HERemem 10.31 5 PEARS A KESOMETRO NEARCISES
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTaM 7 mamAnagraMyagAyAMkAH ..vikramIyAcaze zasake yo praka mnamuridhiracita nabasalayAmAtmaka vicArasArAsyaprakaraNe sapArazalatrayAdhikA parivAra mAmA prabacanasAroddhArAsAvisamAnA: basantaatra sAmA gAmAnAmaMkAH pradAya sevApramA... zavAmukkA, 236-4-35 .. ... mAnA jA 13-103-20- 727-8, 530-2 Re- 36, 737, 734 128-4=her. 300363 var GOODarasinitisalthOsTMKAURATN A ra .....
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4000 OMSH6 0 -70810 Airite 4 11: airemideo Cai Zhuang You Li Qu Ben Jie Mo Qi Xian Deng Lian Nian Shi | Hao Shen Cai , Biao Yu , 199 b. - Er
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAna pariziSTa 8 mamAnaviSayagranthamyAnanirdezaH prabanasArobAre anekAH mUlavAmA:vivivazAstramya udayatA:mamti prayAbhi: yAmAtApikAnA gAyAnAM mRlasthavaM prAcIna sAmra rSa so mUcitra pradamyate / prathamArAyalamyUna losakAlagali pravacanasAroDArabAbAmaka nataH = enArasacihAnamsarahA satra natra likhitamazAstrasya nasamprakaraNArikhakA vijayam / prAcArAnini : 925%3D 39 7741500,837.8% 85.5,8478-7154 mahalamati 1389%32,1394--13 1064-0.10931,1448:24, anuyogadArasUtram 1 39-4 1021391 %D339.. 1456-1467%-131-2,1534.1133-82340 *bAbAyakaniyuktiH 134437. ... 1470-1=15118 pAvazyakamAdhyama 988204124%3D1 183-4%3D153... 203-83 81.18.3,247-1et, sthAna uttarAdhyayana mutrama- . 9:00-00 28116, 18.. unarAdhyayana niyukti: E91-82, 760-13/2-3 / 694228 700 750%3D14 1608-12 =212, 24, 215, 758-764448-46 REE,7673 67 1 idaM tu jodhyA-mAvasyAmiSu vita-bhAvakabhAdhyagAthAdvAni pAvAhArimaDIyavRtiyutamAvazyakaniyU .au
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ Pindee pravacana sAroddhAre / pariziSTa 8 samAnaviSaya sarI || sthAnanirdeza 1014-6-2-2-4 upadezaparam 1094-17 prodhaniyuktiH -491-53D668.6, 506-518-7.3, 705, 7.8, 11, 713, 14, 1,03, 710, 712, 661,706, 72, 529-580 =67606703730, 709-710%D313-4,770%D121.786-316, 789- 317 861-660,864-5-351.2 modhaniyukpi bhASyam - 531-8-313-120, 55-2, 5692, 178384.5 karmagrandhaH ( prAcIna) 1241315, 1251-17, 1262-1273D1102.2, 1276 : 106, 1300:413, 1302 3D45.6, 1305:434. 18171166 cehapravaNa mahAmAsa 66-18,247 = 478 249-262-46-46432-63 132, 125-6, 731, 123 124, 17, 130, 132, 133, 1133-1-11-20, 13.03 %D6 1311-162, 1317-25,1319302,1391 -18, 11943103 jyotiekaraNDaka pra 1020%D00 1990-1-73.71 ambUdvIpaprajApti: 139032 yamaratnaprakaraNam--1356-8 = 5-7 dazavakAlikaniyuktiH --- 270-1-578,543-550- 325.6, 555 =46,559-560-19-5, 891-5-253.7 1004-5 %D252.3, 1062-5-256.263 camasahagI 1263-5-618-20, nizIya bhASpam - 433-4-1390-1,4g-1312 676-8-4003,4801-2, 790-1-3501793%D3561, 795.6-3706-10 800-831144. -6-8, 1158-9, 160.2 850-3:507, 5006, 5088,5089 1001-3:4833.5 paMcakarUpamASyam-7901 =288.1 963-13.4, 1018-10522 JALORENA SAXCOMVAHaim erola SEASRANCHI Diwalisesa n eleritatio n shindestinaleontioneinsteadinniliMANANEEDSee
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ m ins pravacana pacAsaGgraha:-1274-311 12513:34,12008-143 ecaninthI prakaraNA719%D4, 723-6=5.13.3.1; 7-18 9:32.4 pAprakaraNama612-6-317-21, 2035--1, 207-10-1127-30.563=1313571-8=18.3-7 60025. 6.50-4-1410.8.12, 16.. 32 656-5= 3GP 720%62 763-1-112-3 763-4 = 12610.14 839 845== 14-1 862=15443 985-7= 10 / 179 pacavastukaprakaraNam 217-371,494--0y, 533-27.611-4-1938-41,623-831547-52, 1709-710E NE-Y0745306, 768330, 72-3:15.6, 780231328-30 8716:00-8-4.1574-5 885-6 = 26.. piNDaviguddhiH- . pramApanAsUtrama: .:.-:891-2-pada 1/86-3, 895%D066, 20 /gA. 131, 950-1-sU. 110/mA. parisidhda 156 121, 122 1131 = 1943151 samAna1587.92%AsU.102 gA.112-. bahassaMgrahamI viSaya968-9 =12,1072-3:239, 245 grantha1075-6%D233- - 1079-83-271-282, 28 1091-8- 6. 333.4, 312-4, 10093304 nirdeza: 110243311, 310, 30 1110-3423111720%170.16,571-271124-7%D337-8yari 1129-1130-12,14,1138-40 =5,64 1143312,11463 1147-54=35-7, 57 / 11.20,1155-8 =143-44,148, 1161-5 =20.4, 1167-11 =150-4, 1172-4%3Dur 146. 180,1177-8-15, 14, 1180-5-18 200-2,214,1187% 215,1215-7-303-1.312, 13173363, 14393181. 564-5:34 ... 734-8 D662-6 866-8% D0-1, 526 864-870%3D26.7, 642654.3 498 %D1328, 614%D1436, 624-8 = 45 --- ----
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvitIyaH 712 // 650 = 6361, 663 = 1775, 709-710% 43.4, 770%D658 775-6 =4.86-7,783-91586.8, 461 797-9= 3814-2, 500-3%3D 3525-6, 3530, 352,805-8 = 3556.1.35-43, 850-3 -2532, 83, 2833, 34, 87I.3 58-5.879-80-1464.5, 1001-3: 673.5 vizeSaNavato-1396 = 1 . . . magavatImUtrama-1449 = 6543 760 0 9011085- 13,1443 = 6.51243 vyavahArasUtrabhASyam-750%3D13,770 23.2 gA.20 780-1 u.3 / gA.15.6 samavAyAMgasUtrama-1886-15,1209-1015847-8 spAnAGgasUtrama-885-6-. 777 ___1218-31% D673.1.14 saMtikara- 373-6=7.1., saptatizatasthAnaprakaraNama 440 = 208 saMboSaprakaraNa 103:18, 106-212. 124)= 17. | 238-182, 26-4:---141267.01.146.269%3D 7.148,271-2--6150-,277-80-737, 47.48,64, 2833019%, 286=138 432%3D17, 443-5-1/4- 452-114 viSaya491 // 18, 551-2-2230, 23, 557-268, grantha 5622131, 565-6-227.-1.568 -1271 636-2 / 034,640331238, 641 -2.236. nirdeza 644 - 2 / 16,719 -20241,728 = 246 734-271.7392277, 745-22280. 754-8 -1153-6,809 =138,836 = 4.30 837 =4 / 32, 8551267.858 =17,859%3D 12 / 71,891-,927-46..928:46 934-4.6%,945:484,946-48.949%3D4.88, 950-489,977-11.980= 6.8%981-2%3FICE 0 949:04, 950-486, 984-696, 986-6%989 = 6.104,992-3-6103, 110 1057-145.1064-520165,66,1238 = 3 / 32, 1242-3:3137-8 1244 = 331, 12473/2, 1354-5-11-200,1356-8-546,7,8 zrAvasvatamaGgaprakaraNam-1323-50%2-14, 16-05, 712 // : S
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatrakam saTIke patraM paMkti zuddhama prabajAra- 1 Kze sArodvAre 11 / payavibhAgaH 17 1 sAdhumyaH 2. 12 nirNaya 25 8 tava // 713 // 26 7 tasmin 27 3 pAlambanAve: 27 19 mAlambana karoti 21 1. paMcama 36 5 darzanAt 3 bhra yugamA 6 aMmulla 641 viTThI 64 5 kriyAsthAnaM 64. 12 tRtIya, 65 1 nisRjati 65 1 phANDAdika 656 didvivivajjAsau 66 7 kAraNA * zuddhipatrakam , patre paMkti zuddham 66 8 0samudbhutaM 61 5 mutkarSato 70 3. saMmasa0 73 13 vaza vidha 016 paatthH| ' 8. 7 sAjhAkaraNa 8. 7 tasmAddhAva. 104 nimpatti 90ynidhpanna 10 parikama 10 10 gRhadbhiH 13.1 dhAraNA taha 145 kevalI Ev7 jAnAtyeva 67 14 zrAddhajIta. 100 4 guroranveSaNA 10. 7 SaNArtha 102 11 dhuvaMti 105 1. sadhdajaNassa patraM paMkti zuddhama 1.6 5 bhAgo 110 4 khaMdhe 112 8 liyeti 113 5 tibaMdu 1.4 lAnA118 / dharmakathA 116 3 vapanAma 116 13 naagpuraavy| 116 15 nApitA 124 / harihariNI 126 12 jAjvalyA 1.6 13 mumoca 127 sampattisajja 128 15 vasudevahirigranthe 134 15 mASaNam 136 4 addhA 136 15 na mRSA 146 10 maya Prespearesolitanasan n atansitinction ......mandednekaandicenseduslidudukailerstudiciendslating
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana patraM paMkti zuddham sArodvAre 147 1 mAghavaIe 150 13 pazuprabhAyA saTIke 13 dvitIya: saNaH // 714 // 154 7 155 12 paT 154 1 Ana jAyate 164 13 kumaH 166 13 saMvego 167 6 katAra * 167 E 'duruzru0 4 "tathAdi 170 163 C sTAm 193 11 sambadhyate, 166 13 167 11 200 0 puruSa: lADU vikam 16 0 koTonAM 206. Xin paca 206 16 jIvAvikA chakka patraM paMkti zuddham 210 15 (14) 250 16 mahIyasI =24 5 tiSThati 231 8 "bAyA* 232 16 dRzyate 233 1 nIyate 240 te'mI 254 256 257 270 ichiyu 272 207 282 284 296 296 cha 3 maryASTayo 4 daza mizra 4 patyopamayoH = 14 3 13 gRhyante bhAgabandhaH tathA ca tatsU tithiheNa 1 rusu 7 oh ro 15 nAmidratA0 saMkhA tiratha patraM paMkti zuddham 3:4 8 sAmannaM 3 .5 11 taha 346 cha 352 357 d ' 6 tasvArtha 19 savijA 376 13 yaM 386 4 saMtI 386 * 50 SaSTha kunnAcaH 1 gomUtra kANyanekasyAM 15 catu 416 12 tejasa Khak 14 428 1 jAti: 430 443 45 1 454 ra 470 9 guruvaMprA0 5 sarvasaGkhyA 4 cAMzasya 1 prabhRtayaH 1 arupiNa: ospramato zuddhi patrakam 1714 //
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArAdvAre patrakam -715 // patra paMkti zUddham | patraM paMkti zuddham 76 14 kSAyopazamikakSAyiko. | 542 7 honAni zAmikabhedAta 481 13 paralokagamanama 54624 mRbhAge 548 7 bhAyeguleNa 486, 16 prajJApanAyAM 5498 dukhchalakSaNaH 50315 kvacida. 5.6 1. uttaraguNa. 554 1 varSamA 113 aSTamanavamayAnaMbana 564 6 masAi 564 14 puNo. 12 5 SaDbhaGgayA tathA eka . 565 5 yavaniSpanna 512 11 sthUla prA. 567 10 dvitIyaM 513 1 sthUlaM 566 NAdhika 516 sthApanAyAm 5.534. 126. 172 6 caturNA bio 576 9 dvIpaH .... 518 .14 prabahara '578 10 paliya.... 523 4 bacci 588 8 gijjati 527 2 mAyAmA 546 pathie 53. 7 varSa 518 11 mahAgajitasamo dhvani 541 3 . nispayate 601 1 noktistAvara patraM paMkti zuddhama 68 10 kakelli. 612 1 zatasamucchita 623 11 bIja 626 11 samiya caraNami 626 16 niSki 6336 bIyA 633 12 navaraM 64. tato'STI 64. 6 momitA 646 5 metAni 666 16 ebhinaMgare 666 16 basAnA 667 12 tAmra lapti 673....12 pavana sphU0 676 matra laghu pravacanasAse...dvAre mudrAkSaramona anu.... svAravindvAdayaH spaSTa na zyate-te tu. vAcakena /
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ naramanand * sa TI ke esa pravacana sArAhAra: + + + - dvitIyA barADa: - samApta: // zrImadvijayapremasUrIzvarasadgurubhyo namaH // "DARSHILPIEC OOTTAMOROOM.