Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH upanA vagovaNI Eva zrI bhagavatI sarI - 3 guraprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ja kada joi zakAya che ke Rii sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro - je zALA e lAhe che ASIS rAjagaI che , savaNe nANe ya vintANe paJcasvANayasaMjame aNahaye tave cava vohANa prakiriyA siddhi // bhagavatI-mUtra za.2 u4satsaMganuALa dhava" (sAMbhaLa6) lAbha na maLa jJAnaykhe. phalana bisAna pAme rilAnathI pratyAkhyAna vaya (Akhanor J) matyA khAna salamAna- saMyama anAva thAya (pApanA rAA thaya) anAjana ta ta nIpaje 15% nA nAza thAya ane aphiya kha93maLe asya maevja middhinAmA, reNI II Ela mALakha kI zAyara 2 rananana+> &dajA dina fun & tiaa kAkA kALo re jaze tema mana grAzana kajitana - vananA anukasAralogss sAdho, dhammapithanANasAriyaMbita nANaM saMjama sAraM saMjanasAre ca nivANaM / cAroga a5.u. samastalA (saMsAra)no sAra ( sapharma che saddharmano sAra jJAna che ranano sAra zreyama-sAva che saMyama (Aritra no sAra remavIra (mokSa) che. are te ja nA 5 mA mAtA bano khajAno zA La 9 sITa bAya(75) [ ra ne je je li. jAvArA vanana+21 malabAlA chaThThAno khanAra nAM9 lAphI sAraMvAda(jagbaLA rUhanA sAthe _ja to 4 bI 1 7 17 vekAnajIbajano Dojhana 12) jhAda dina 1 mAlagAjaf Ass: naLane prati kilo Tw mlakI re che !! kevaLA je hajI 110 ki dIpabAra jJAnane 2 {t A dhI nejhA nA 1ra no nahi ) nI gati ja na za la ii ! che nA 695 at 4
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI . sA. nI cIra smRti tathA zrI garadeva pU. zrI prANalAlajI ma. lilAlajI ma. sA. mahAprayANa dazAha, saurASTra kesarI gara gAbdI varSa upalakSA tapasamrATa guruva pU. zrI ratila gaNaghara zazita pAMcamuM aMga zrIbhAvatI mUla-3 zivakaH 8 thI 1) (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) : pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. nI zubhAziSa : : pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka : anuvAdikAH pU. zrI mukatAbAI ma. DaoN. zrI AratIbAI ma. pU. zrI lIlamabAI ma. : parAmarza prayojikA : : saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana zuM PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurASTra kesarI bA.bra. pU. garadeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. - samarpaNa jenI vizALatAe bhedabhAvo vilIna pharyA hatAM, da, jenA vAtsalya sahune samAvyA hatAM, jenI vicakSaNatAe ahoka # zAsana sevAnA kAryo thayA hatAM, jenI vilakSaNatAe viziSTa saMtaLo Adarza khaDo karyo hato, saurASTravAsIone abheda bhAve zraddhA, bhakti ane saMta sevAnA saMskAranuM sIMcana karanAra, mama zraddhAmUrti, yazogAmI, yazodyAmI, kalyANakAmInA, karakamaLomAM bhagavatI sUtranA anuvAdaluM najarANuM zaddhA bhakita sabhara hRdaye samarpaNa karuM chuM. - pU. mukata - lIlama guraNInA suziSyA sAdhvI AratI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMha samA parAkramI, haMsa samA ujjavala thazomUrti, saurASTra kesarI pUjaya gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA.nAM zrI caraNomAM zataguNa praNAmAMli jAgRtatA ArjavatA sajjanatA prasA bhavyatA tajajJatA mArdavatA apramattatA tA karaNatA saumyatA sAmyatA zUravIratA dhIratA sthiratA sA||B AtmaramaNatA krAMtikArakatA samanvayatA jJAnotsukatA AstiyatA tallInatA lokapriyatA dayALutA samayajJatA pramodatA girAgurutvatA vyavahAra kuzaLatA indriya damanatA satyavaktRtvatA jJAnadAtA pratibhAsaMpannatA zilAdAtA pavitratA dAkSiNyatA sevAzIlatA ojasvitA snehayuktatA akutUhalatA tejasvitA ekAMtapriyatA dharmakalAdharatA jJAnavRddhatA varcasvitA kSamAzIlatA pacavana paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA vairAgyavArdhakya guNagrAhakatA samyakSarAkramatA ArAdhakatA udAsInatA jJAnaprasArakatA naitikatA sauSThavatA lAvaNyatA zraddhALutA variSThatA paramArthatA udAratA gaMbhIratA kuzalatA paripakvatA zrutasaMpannatA khamIratA zreSThatA zatAdi sadguNAlaMkRta tava vapuH bhUyAd bhavAlaMbanam gariSThatA vizALatA premALatA nirlepatA nirbhayatA svaramAdhurya karmaniSThatA prazamatA ahatA kRtArthatA tattvalokatA vAtsalyatA upazamatA rocakatA divyatA sahiSNutA laghutA suvinItatA nivedatA praviNatA samatA upazAMtatA vIratA pratirUpanA utsAhitA namratA amIratA cAritra parAyaNatA vibhutA kRtajJatA prabhutA prauDhatA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ udI karI an Images abouSaNA thAyathakamAvathaSakathakalakalavA / upara ja che ka0 mi0i.00 0.0 0 0 @ jana (ri C kahI data - pU. zrI haMma2--jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-kula motI-zaan ajd-ajruNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra maMgala manISI munivaro zAstra zukRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. 0 2:lI jiMdira 900000000ra3 9 + ra 0 u. 0 u u $ $ $ ka . - VVV - je $ = (2009 jaja riyadi | anadissioneinindianitatistinbiebooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooognosissimonsoooooooooooooooooooooo karIne 9000 2000 %D0s kisi (view @ 99090 IST $ $ = = = $ = $ 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. 07. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. 80. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, 5, urvIbAIma. 81. pU. mitalabAI ma. 10. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vajubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. jIgneSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. 5. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. 19. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 57. pUpunitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. pU. namratAbAI ma. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26.pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. pU. pUrNAbAI ma. 98. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma.. pU. svarUpAbAI ma. 30. pU. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 7. pU. rUpalabAI ma. 102. pU. hRdayAbAI ma.. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34. pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71, pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jayotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107, pU. bhavyAnIbAI ma. RA& ki00 9000ra9 20 dili $ $ $ $ VVVVUUUUUUU - je 1 ) che $ $ $ $ 103, o je & mahas w00 9000 800000 jIjI hAihalajhaGUha ihAIkaila0 &chaU @DOSTS
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) zrI kezavajIbhAI zAha parivAra manuSyatva, dharmazravaNa, dharmazraddhA ane saMyama puruSArtha, A cAra aMganI prApti uttarottara durlabha, durlabhatara ane durlabhatama durlabha che - zrI uttarAdhyayana sUtra. anaMta - anaMta bhadrakarmanA udaye jainadharma prApta thAya che. ane tenAthI anaMta puNyanA udaye zrutasevA ke zAsanasevA karavAnI taka prApta thAya che. jainadharmanI sevA karavAthI punaH jainadharma prApta thAya che. kezavajI zAha parivArane jainadharma prApta thayo che ane zAsanasevAnA ane zrutasevAnA kArya dvArA AgAmI bhavamAM dharma prAptinA bIja ropI rahyA che. kuTuMbamAM vaDila sthAnIya kusumabena pravINacaMdra zAha sAdhanA-anuSThAnomAM rata che. to vaDila puSpAbena kAMtilAla "sumati mahilA maMDaLanA pramukha sthAne rahI bahenonA dhArmika vikAsamAM kriyAzIla che. bALakone dhArmika saMskAra ApatA caMdanA svAdhyAyamaMDaLanA paNa AdhArastaMbha banI kuTuMbanI zAna vadhArI rahyA che. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. tathA pU. vIramatibAI ma.nA kalakattA cAturmAsamAM pU. gurudevanA sAMnidhye bhagavAnanI vANI (Agama)nuM mahattva jANI, samajI, anubhavI pU. gurudeva pratyenI bhaktithI prerita thaIne teozrInA 38 mA janmadine zrI ramaNabhAI jagamohanadAsabhAI tathA zrI anilabhAI jagamohanadAsabhAI AgamagraMthanA zrutAdhAra banI zrutasevAnA sahabhAgI banyA che. kezavajI zAha parivAranI vyutabhaktine anekazaH dhanyavAda. guraprANa prakAzana PARASDHAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya sadviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthaMkaronI anupasthitimAM tIrthaMkaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthaMkara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthaMkarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAva vaMdana karavA . gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAsranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakAlamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. 8
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA 21 ude. | viSaya | pRSTAMka udde | viSaya | pRSTAMka pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana | 19 eka dravya pariNata yugala pU.zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana eka dravya prayoga pariNata pula pU.zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana audArika, audArika mizra kAya prayoganA bhedo | pUrvaprakAzananAbebola vaikriya-vaikriya mizra kAyaprayoganA bhedo punaH prakAzananA be bola AhAraka-AhAraka mizra kAyaprayoganA bhedo| kArpaNa zarIra prayoga pariNatanA bhedo abhigama eka dravya mizra pariNatanA bheda-prabheda saMpAdakIya eka dravya visasA pariNatanA bheda-prabheda saMpAdana anubhavo be dravya pariNata pudgala anuvAdikAnI kalame traNa dravya pariNata pudgala 3ra asvAdhyAya cAra dravya pariNata yugala 'zAstra prAraMbha traNe prakAranA pudgalanuM alpabadutva zataka-8 saMkSipta sAra zataka paricaya AzIviSanA bheda-prabheda saMkSipta sAra chAstha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA uddezakonAM nAma jJAna ane ajJAnanA bheda-prabheda pudgalanA traNa prakAra jIvomAM jJAna-ajJAna prayoga pariNata pudgalonA bheda (9 hAra). 24 daMDakanA jIvomAM jJAna-ajJAna (1) jIvanA bheda-prabhedanI apekSAe gatidvAramAM jJAna-ajJAna (2) paryApta-aparyAptanI apekSAe indriyadvAramAM jJAna-ajJAna (3) zarIranI apekSAe kAyadvAramAM jJAna-ajJAna (4) indriyonI apekSAe sUkSmadvAramAM jJAna-ajJAna (5) zarIra ane indriyonI apekSAe paryAptadvAramAM jJAna-ajJAna (6) varNAdinI apekSAe bhavasthadvAramAM jJAna-ajJAna (7) zarIramAM varNAdinI apekSAe bhavasiddhikadvAramAM jJAna-ajJAna saMjJIdvAramAM jJAna-ajJAna (8) indriyomAM varNAdinI apekSAe labdhidvAramAM jJAna-ajJAna (9) zarIra ane indriyomAM varNAdinI apekSAe jJAnalabdhimAM jJAna-ajJAna mizra pariNata pudgalonA bheda-prabheda darzana labdhimAM jJAna-ajJAna visasA pariNata yugalonA bheda-prabheda cAritralabdhimAM jJAna-ajJAna
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ude. 92 155 161 1dara 19 viSaya pRSTAMka,ha. viSaya cAritrAcAritralabdhimAM jJAna ajJAna audArika Adi zarIrathI lAgatI kriyA dAnAdi labdhimAM jJAna-ajJAna saMkSipta sAra bIjI apekSAe vIryalabdhimAM jJAna-ajJAna anyatIrthiko dvArA AkSepa yukta vArtAlApa indriyalabdhimAM jJAna-ajJAna gati prapAta ane tenA pAMca bheda upayoga dvAramAM jJAna-ajJAna saMkSipta sAra yogadvAramAM jJAna-ajJAna pratyenIkanA bheda-prabheda lekSAdvAramAM jJAna-ajJAna vyavahAranA prakAra kaSAyadvAramAM jJAna-ajJAna airyApathika ane sAMparAyika baMdha vedadvAramAM jJAna-ajJAna airyApathika baMdhaka jIvo AhAradvAramAM jJAna-ajJAna saikAlika airyApathika karmabaMdhavicAra jJAna-viSaya dvAra aiyaMpathika karmanI kAla maryAdA jJAna sthiti dvArA sAMparAyika baMdhaka jIvo jJAna aMtara dvArA saikAlika sAMparAyika karmabaMdhavicAra pAMca jJAnanuM alpabadutva sAMparAyika karmabaMdhanI kAlamaryAdA jJAnanA paryAya 116 karma prakRti ane parISaha 83 saMkSipta sAra 120 karmabaMdhaka sAthe parISahonuM sAhacarya vRkSanA prakAra 121 sUryadarzana viSayaka lokapratIti Atmapradezone zastrAdinI asara sUryanI gati ratnaprabhAdi pRthvIomAM camatva-acarama- 124 Udhvadi dizAmAM sUrya prakAza pramANa kriyAo ane tenA bheda-prabheda jyotiSThadeva UpapannakAdi saMkSipta sAra 128 89 saMkSipta sAra sAmAyikamAM sthita zrAvakanI parigraha maryAdA 130 baMdha ane tenA prakAra zrAvaka vratanA 49 bhaMga 133 visasAbaMdha ane tenA prakAra vrata grahaNamAM saMvara ane pratyAkhyAna 137 prayoga baMdha ane tenA prakAra AjIvikopAsaka saMbaMdhI nirUpaNa 139 zarIra baMdha zramaNopAsakonI vizeSatA 14) zarIra prayogabaMdha devalokanA cAra prakAra 142 audArika zarIra prayoga baMdha 8/6 saMkSipta sAra 143 vaikriya zarIra prayoga baMdha zramaNa azramaNane pratilAbhita karavAnuM phaLa 145 AhAraka zarIra prayoga baMdha anyane mATe prApta AhAra viSayaka kartavya taijasa zarIra prayoga baMdha ArAdhakatA virAdhakatAnI vicAraNA 150 kArpaNa zarIra prayoga baMdha dIpaka AdimAM agni baLavAnuM nirUpaNa 154 zarIra baMdhano pArasparika saMbaMdha 194 197 199 123 ra01 126 o - 2 | # 9 # che # A 240 147 che 245 258 10
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ udde | viSaya pRSNaka udde. viSaya pRSNaka 392 396 396 398 273 2. = = os 281 409 418 448 453 458 464 pAMca zarIra-baMdhakonuM alpabadutva deva pravezanaka saMkSipta sAra cAre prakAranA pravezanakonuM alpabadutva zruta ane zIlanA ArAdhaka sAntarAdi utpAda ane udvartana jJAnAdinI ArAdhanA ane teno paraspara saMbaMdha 270 sano samAM utpAda ane udvartanA ArAdhakonA zeSa bhava kevaLajJAnanuM sAmarthya pudgala varNAdi pariNAma jIvanI svayaM utpattinA kAraNo pudgalAstikAyanA pradeza 277 saMkSipta sAra lokAkAza ane jIvanA pradeza RSabhadata ane devAnaMdAno paricaya karma-vaNAothI Abaddha jIva jamAlI caritra karmono pArasparika saMbaMdha jamAlIno pRthaphavihAra-mithyAtvano udaya jIva pudgala che ke pudgalI jamAlIno sarvajJatAno mithyA dAvo zataka-9 kilpiSI deva zataka paricaya 292 jamAlInuM bhaviSya uddezakonAM nAma ra93 (34 saMkSipta sAra jaMbUDhIpanuM svarUpa ra93 puruSa ane nopuruSa ghAtaka /2 |dvIpa samudromAM jyotiSIdevo ra95 RSighAtaka anaMta jIvonA ghAtaka 3-30 dakSiNa dizAvartI antarlIpa ekendriya jIva ane zvAsocchavAsa 931 saMkSipta sAra zvAsocchavAsa samaye lAgatI kriyA dharmazravaNa vinA svataH bodhi 302 vAyukAyane vRkSa saMbaMdhI kriyA asoccAne avadhijJAna prAptino krama zataka-10 asoccA avadhijJAnInI Rddhi zataka paricaya asoccAne kevaLajJAna prAptino vikAsa krama | 316 saMkSipta sAra asoccA kevaLI viSayaka pRcchA uddezakonAM nAma soccA kevaLI dazadizAo soccA avadhijJAnInI Rddhi dizAo ane tenA nAma saMkSipta sAra dizAomAM jIva-ajIvanuM astitva sAntara nirantara utpatti Adi vidizAmAM jIva-ajIvanuM astitva pravezanakanA cAra prakAra zarIranA bheda-prabheda nirayika pravezanaka 33ra 102 saMkSipta sAra nairayika pravezanakonuM alpabadutva 382 saMvRta aNagArane lAgatI kriyA tiryaMca pravezanaka yonionA bheda-prabheda manuSya pravezanaka vedanAnuM svarUpa ane tenA prakAra 297 300 312 473 10/1 475 318 320 477 G! 478 479 481 485 = 488 490 491
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa70 10/5 | viSaya pRSNakau. viSaya pRSNaka bhikSu pratimA ane ArAdhanA 492 11|| saMkSipta sAra 5dara 103] saMkSipta sAra adhyayana prAraMbha pa64 devagamana zakti 496 zivarAjarSi caritra pa64 anya devanI vaccethI nIkaLavAnI kSamatA 497 carama zarIrI jIvanuM saMghayaNa Adi doDatA azvanI khu-khu dhvaninuM kAraNa 500 1/10 | saMkSipta sAra bhASAnA bheda pa00 lokanA prakAra 583 10/4 saMkSipta sAra 503 kSetralokanA prakAra 583 upodyAta 504 loka-alokanuM saMsthAna 584 camarendranA trAyasviMzaka deva 504 lokamAM jIva-ajIvAdinI prarUpaNA 586 balIndranA trAyazciMzaka deva 507 adholokAdinA pradezamAM jIvAdinI prarUpaNA | 588 vaimAnika indronA trAyasviMzaka deva 509 lokanI vizALatA 591 saMkSipta sAra 512 alokanI vizALatA 593 camarendranI agramahiSI ane teno parivAra | 513 eka AkAza pradeza para aneka jIva pradeza pa94 balIndranI agramahiSI ane teno parivAra 516 11/11 saMkSipta sAra navanikAyanA indronI ajhamahiSI-parivAra 517 sudarzana zeTha pa99 vyaMtarendranI agramahiSI ane teno parivAra | pa19 kAla viSayaka prazna COO jyotiSendronI ajhamahiSI ane teno parivAra para pramANakAla vaimAnikendronI agnamahiSI ane teno parivAra para3 yathAyunivRttikAla 604 10 | zakrendranI sudharmAsabhA ane Rddhi maraNa kAla 7-34 uttara dizAvartI 28 aMtarlIpa para8 addhAkAla zataka-11 mahAbala caritra zataka paricaya para9 11/12 salipta sAra saMkSipta sAra 530 zramaNopAsaka RSibhadraputranI dharmacaryA uddezakonAM nAma pa3ra pudgala parivrAjaka utpala saMbaMdhI 33 dvAra 533 zataka-12 zAlUka 553 zataka paricaya 39 113) palAza papa4 saMkSipta sAra 11|4| kuMbhika papada uddezakonAM nAma 11/5 nAlika papa7 | zaMkha ane puSkalI Adi zramaNopAsaka 43 11|| padma 12/2 saMkSipta sAra 11/7| karNikA jayaMtI zramaNopAsikA ane tenA paMdara prazno 56 11|8| nalina pao |12|3| sAta naraka pRthvIo 449 00 pas 2 4ra papa8 55 papa9
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pRSTAMka/u. viSaya pRSNaka 738 739 740 743 745 688 959 94 704 12/5 708 12/4] saMkSipta sAra 69 12/8| saMkSipta sAra pudgala saMyoga ane vibhAga devonI nAga AdimAM utpatti ane mokSa be thI dasa paramANu pudgalono 671 zIla rahita tiryaMconI narakagati saMkhyAta paramANu pudgalono 85 1ra/9/ saMkSipta sAra asaMkhyAta paramANu pulono pAMca prakAranA devonuM vividhavivaraNa anaMta paramANu pudgalano 91 12/10[ saMkSipta sAra saptavidha pudgala parAvartana AtmAnA prakAra covIsa daMDakanA jIvomAM pudgala parAvartana | 695 ATha AtmAno paraspara saMbaMdha ekatva dRSTithI atItAdi pudgala parAvartana 697 ATha AtmAonuM alpabadutva bahutva dRSTithI atItAdi pudgala-parAvartana 701 AtmAnuM jJAna-ajJAna ane darzana pudgala parAvartananuM svarUpa 70ra ratnaprabhAdi pRthvInuM AtmatvAdi nirUpaNa pugala parAvartanano nirvartanakAla 703 paramANu pudgala AdinI sarUpatA pudgala parAvartanakAlanuM alpabahutva pariziSTa pudgala parAvartanonuM alpabadutva 705 1. gAMgeya aNagAranA bhaMga viSayaka saMkSipta sAra 707 pada ane vikalpa saMkhyA pApasthAnamAM varNAdi paryAya 2. vivecita viSayonI akArAdianukramaNikA pApasthAnaviratimAM varNAdi paryAya AkAzAntarAdimAM varNAdi paryAya covIsa daMDakomAM varNAdi lezyA, daSTi, darzana, jJAnAdimAM varNAdi sarvadravyomAM varNAdi karma pariNAmathI jIvanI vibhinna avasthA 12/6 saMkSipta sAra rAhu dvArA caMdramAnuM AvaraNa rAhunA prakAra caMdra ane sUryanA guNaniSpanna nAma caMdra-sUryanA bhoga 127 saMkSipta sAra lokanI vizALatA jIvanuM saMsAra paribhramaNa jIvonA anaMta janma-maraNa jIvonA anaMta saMbaMdho
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTa 239 cArTa ane koSTakonI sUci ' viSaya | za. u. pRSTa viSaya prayoga pariNata pudgala | vaikriya zarIra baMdha parakAyanuM aMtara 1. jIvanA bheda-prabhedanI apekSAe 8 | 1 | 12 kArmaNa zarIra prayoga baMdha 2. paryApta-aparyAptanI apekSAe ATha karmabaMdhanAM kAraNo 3. zarIranI apekSAe pAMca zarIra baMdhanI sthiti, svakAya aMtara 4. indriyonI apekSAe audArika, vaikriya baMdhanuM parakAya aMtara 5. zarIra ane indriyanI apekSAe pAMca zarIra sarvabaMdha-dezabaMdhanuMalpabadutvanuM 6.varNAdinI apekSAe pAMca zarIrabaMdha saMbaMdhI vivaraNa visasA pariNata pula pAMca zarIra baMdhano paraspara saMbaMdha audArika kAyayoganA 49 bheda pAMca zarIra sarva-dezabaMdhakonuM alpabadutva audArikamizra kAyayoganA 3ra bheda ArAdhanAono paraspara saMbaMdha vaikriya kAyayoganA 119bheda paramANuAdimAMdravyadezAdi AThavikalpo vaikiyamizrakAyayoganA bheda kArpaNa kAyayoganA 11 bheda ATha karmomAM anya karmanI bhajanA-niyamA 8 ekadravya pariNata pudgalanA 1,478 bheda jabUdvIpanI 14, 56,000nadIo gati Adi paMdara dvAramAM jJAna-ajJAna asoccA-soccA avadhijJAnInI Rddhi labdhi dvAramAM jJAna-ajJAna narayika pravezanakonI bhaMga saMkhyA jJAna-ajJAnano viSaya | tiryaMca pravezanakonI bhaMga saMkhyA jJAna-ajJAnanI sthiti manuSya pravezanakonI bhaMga saMkhyA jJAna-ajJAnanuM aMtara deva pravezanakanI bhaMga saMkhyA sAMparAyika ane airyApathika karmabaMdha 190 dazadizAonA nAma, svarUpa Adi parISaha ane karmano saMbaMdha | devonI agramahiSIno parivAra | karmabaMdhaka ane parISaha vezyAnA 80 bhaMga baMdhana pratyayika baMdha utpalanA 33dvAra vizrasAbaMdha utpalAdi ATha uddezakamAM paraspara aMtara prayoga baMdhanA bhedaprabheda kripradezI Adi skaMdhonAvibhAgonA bhaMga audArika prayoga baMdha dezabaMdhanI sthiti rUpI-arUpIbola audArika prayoga baMdha svakAyanuM aMtara pAMca devanuM saMkSiptavivaraNa audArika prayoga baMdha parakAyanuM aMtara ATha AtmAno pArasparika saMbaMdha vaikriyazarIra prayoga baMdha paramANuAdi dhonI sarUpatAnA bhaMga| 12 vaikriya zarIra sarvabaMdha-dezabaMdhanI sthiti vaikriya zarIra baMdha svakAyanuM aMtara ka ka ka ka 13 parapa 197 pa39 papa1 209 | 210 pa1 14
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapaArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. 15
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. A 16 TO
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha nAma janmabhUmi pitA W saurASTra kesarI, munipuMgava pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana mAtA jJAti janmadina bhAtR-bhaginI vairAgya bIjAropaNa vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra dIkSA bhUmi gaccha paraMparA saMyamadAtA zikSA dAtA dhArmika abhyAsa saMgha netRtva sevA zuzruSA * prANalAlabhAI. verAvaLa. zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. saMskAra saMpannA kuMvarabAI. vIsA osavALa. 8320 vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra. cAra bhAI, traNa baheno. be varSanI bAlyavaye. 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, guruvAra. tA. 13-3-1920 bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. goMDala gaccha. mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 17
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 18
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga - 19
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. - 20
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI)
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. cAlo ApaNe prathama mRtadevatAne namaskAra karIe. zrI bhagavatI jevA athavA koipaNa gahana zAstromAM jyAre DUbakI lagAvIe tyAre dora zrutadevatAnA hAthamAM hoya che. mRtadevatAne dora soMpyA vinA athavA mRtadevatA ApaNo dora na pakaDe to jema dorI kapAyA pachI pataMga nirAdhAra banI game tyAM jai paDe che paraMtu jo mRtadevatA ApaNI dora saMbhALatA hoya, to ApaNe surakSita rahI jJAnasAgaramAM kaho ke nIlagaganamAM kaho game tyAM vicaraNa karI zakIe chIe. Aje ApaNe AThamAM zatakathI laIne bAra zataka samudAya upara vivecana karI guruprANa phAunDezananA vidvAna ratnoe A zAstrano je khaMDa taiyAra karyo che tenA upara Amukha lakhavAnI preraNA maLI che. A badhAM zataka ghaNAM ghaNAM rahasyamaya bhAvothI bharyA che, temAM sAmAnya budhdhithI koipaNa nirNaya levo, te bahu anukULa thai zake tema nathI. paraMtu zAstrakAre svayaM bhagavAna mahAvIrasvAmInA zrImukhathI praznanA uttara rUpa je je nirNayo ApyA che te ghaNo navo prakAza pAthare che. A praznonI khUbI e che ke praznonA javAbamAM zIdhra koipaNa tattvanI vyAkhyA karyA vinA temanA bheda prabhedanuM vivaraNa karavAmAM Ave che ane uttara rUpe AvA bheda- vibhedothI samajI zakAya che ke padArthanuM vyApaka svarUpa hovAthI eka paMkita ke eka vAkyamAM temanuM nirvacana thai zake tevI sthiti nathI paraMtu padArthanI aMdara rahelA ghaNAM ghaNAM bheda ane vibhedanA kathanathI te padArthanI UMDAi ane temanuM vyApaka svarUpa najara aMdAja thAya che. A AkhI zailI nirAlI che. A khaMDa pAMca zataka upara taiyAra karavAmAM Avyo che. ATha, nava, dasa, agiyAra ane bAra. AThamA zatakanA prAraMbhamAM eka vizva vyApI triyoga upara adbhuta prakAza pAtharIne samagra vizvanuM kartutva, mizra kartutva ane akartutvano khyAla ApI te bhAvonuM uddaghATana karavAmAM AvyuM che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ - te jainadarzananuM eka pAyAnuM darzana che. vizvamAM utpatti, sthiti ane laya tenI triveNI vizva prasidhdha che. A zatakamAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe upannaI, vigamei, ghuvaivA, teno je ullekha karyo che, tenA anusaMdhAnamAM ApaNe A sthaLe prarUpelA triyoganuM vivecana karI triveNI ane triyogano paraspara zuM saMbaMdha che ane A siddhAMtanI sthApanA pAchaLa zuM rahasya che ? te upara daSTipAta karIzuM. triveNI bAbata koipaNa zAstra ke koipaNa matomAM lagabhaga be mata nathI, kAraNake te vizvamAM pratyakSa ghaTita thatI kriyA che. utpati, sthiti ane laya, te joI ane jANI zakAya tevI padArthanI sAkSAta triveNI che. sanAtana dharmamAM A triveNIne buddhigamya karavA mATe traNa devonI sthApanA karavAmAM AvI che brahmA, viSNu ane maheza, brahmA eTale utpati kriyAnA dhAraka deva, sthitinA pAlaka viSNu ane layanA pAlaka maheza che. te devo purANa ityAdi graMthomAM vividha prakAre uTapaTAMga sthiti-laya karatAM hoya che, te bAbata ahIM vicAra karyo nathI paraMtu bhagavAna mahAvIra svAmIe prarUpelI A traNe kriyAo vizvanA mahAna devo jevI che. tyArabAda darzanazAstrIo ke te zradhdhALu jIvoe utpati konA hAthamAM che? utpattinA kartA koNa che? A praznonA javAba rUpe izvaranI sthApanA karavAmAM AvI che. izvara jevI mahAna zaktinA hAthamAM samagra kartutva che. tema zradhdhAthI svIkArI izvarabhakti dvArA dharmanI sthApanA karI che. jyAre jaina darzanamAM kartutvane vibhAjita karI jIvAtmA icchApUrvaka je kAMi kriyA kare che, te IcchA pUrvakano eka prayoga che ane tenuM kartutva kriyA karanAranA hAthamAM che. keTalIka kriyAo vyakti ane padArthanA saMyogathI thAya che, tyAre te mizra kartutvavALI kriyA che athavA mizra prayoga che. keTalAMka padArtho svataMtra svataH kriyAzIla thAya che tyAre tene akartuttvanI koTimAM mUkIne aprayogAtmaka zreNImAM mUkyA che. Ama kartutva mATe prayoga batAvIne padArthonuM svataMtra aizvarya sthApita karyu che. hakIktamAM izvarano parihAra nathI, paraMtu badhAM dravyo svayaM aizvaryavAna hovAthI izvaranuM rUpa che tevo bhAva parokSa rIte pragaTa thAya che. zarIradhArI vyakti icchApUrvaka je kAMi kriyA kare tene kartA kahe che. jJAnecchA vRtimatta arjurva Avo jyAM yoga te kartAnI zreNImAM Ave che paraMtu padArthano saMyoga maLe che to ja ( 26 )
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** prayoga karanAra saphaLa bane ane to mizra kartRtva che. jema koi Dhola vagADe to vagADanAra vyakti ane Dhola baMnenA yogathI ja avAja utpanna thAya che. je ke sUkSma dravyo svataMtra rIte varNAdi paryAyo pAme che tyAM akartRttvano yoga che. Ama ApaNe prayoga, mizrayoga, ayoga ane akartAmAM ajIvano svataMtra prayoga che tene triyoganuM nAma ApyuM che arthAt kartA, mizrakartA ane akartA. kartA jIvadravya che. mizrakartAmAM jIva - ajIva baMneno mizra prayoga che. A triyoga pUrI triveNIno niyAmaka che arthAt utpati, sthiti ane laya, tenuM sukAna kartA, mizrakartA ane akartAnA hAthamAM che. eka samajavA yogya bhAva ahIM ApaNe jene akartA kahIe chIe te jIvAzrita che. hakIkatamAM je padArthone akartRttva zreNImAM mUkavAmAM AvyA che, te padArtho svayaM potAnI kriyAnA kartA che arthAt tenuM upAdAna kAraNa te paryAyone janma Ape che. ahIM kAraNa svayaM kartA rUpe che paraMtu A kriyA karanAra jIva na hovAthI tathA tenAmAM jJAna ane icchAno abhAva hovAthI tene akartA kahyA che. tyAM phakta upAdAna Adi kAraNa hovAthI te kAraNa mAtra che, kartA nathI. A prakaraNamAM AgaLa koNa vadhAre jherI che ? athavA kayA jIvo vadhAre viSamaya eTale jherathI bharelAM che ? tevo prazna gautama svAmI pUche che. uttaramAM bhagavAne samagra jIvarAzine keTalAM aMzo hAnikartA che, tenuM vibhAjana eka vaijJAnika ane sAmAjika baMne rIte eka sAthe karyuM che ane viSAkta bhAvone alaga alaga ddaSTikoNathI joyA che, ApaNe tenI caubhaMgI joie to khyAla Avaze ke A ddaSTikoNa pariNAmajanaka bhAvone AdhAre pragaTa karyo che. 1) 2) 3) AB - eka jhera evuM che ke pratyakSa anubhavamAM AvatuM nathI paraMtu sUkSmabhAve vyApaka hovAthI eka pradUSaNanuM kAma kare che. A prathama bhaMgamAM pratyakSa jherano anubhava nathI paNa tenuM pariNAma ghAtaka che, pariNAme jIvanano nAza karato nathI. pratyakSa bahu pIDAjanaka che paraMtu prANaghAtaka nathI arthAt pariNAme jIvanano nAza karatuM nathI. vIMchI, bhamarI, ityAdinuM viSa. pratyakSa AnaMda rUpa athavA madhura lAge che paNa pariNAme prANaghAtaka che. jemake 27
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** sarpAdinuM viSa tathA mIThuM jhera, kiMpAkaphaLa Adi. pratyakSa pIDAjanaka che eTaluM ja nahIM paNa ghaNAM janasamUhane pIDA Ape che ane pariNAme paNa ghaNAM mANasone mRtyu Ape, tevuM gojhAruM ane hatyAnuM viSa che. jema ke haThAgrahI, hiMsaka, ahaMkArI, vairabudhdhivALA manuSyanuM jhera. A bhAvAtmaka jhera che. pragaTa rIte sUkSma jAtinA jIvonA viSano ullekha zAstramAM nathI paraMtu AkhA prakaraNamAM adhyAhAra rUpe sUkSma jAtinA jIvo paNa jherathI bharelAM che, tevuM anumAna thai zake che. zAstranA keTalAka bhAvo anuccArita hoya che. abhyAsIoe anumAnathI A bhAvonI abhivyakti karavAmAM dhyAna devuM joie. sUkSma jIvo (eka prakAranA bekTerIyA) paNa viSAkata hoya tema samajI zakAya che. bAkInA traNa bheda zAstrakAre jAtijanita viSamAM pradarzita karyA che ane te ja rIte labdhijanya utpanna thatAM viSanuM kathana paNa zAstrakAre karyu che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke pariNAmajanaka viSathI sAvadhAna rahevAnuM che ane manuSya AvA cothA prakAranA viSanuM pAtra na bane te mATe bodhapATha Apyo che. karmodayathI viSAkta banelA jIvono janmajAta svabhAva che tema samajavAnuM che. te mAnavajAtinA duzmana che ane mArI nAMkhavA yogya che, evuM sAmAnya manuSya mAne che ane sApa tathA vIMchIne duzmana mAnIne mArI nAMkhe che paNa tevuM hiMsAkArI pagaluM na letA te jIvone satAvavA nahIM ane tenAthI dUra rahevuM, tevo ahIM naitika ane sAmAjika upadeza Apyo che. AkhI caubhaMgI viSamaya bhAvonuM spaSTIkaraNa kare che. zrI bhagavatIsUtramAM ghaNA ghaNA prakaraNo ghaNI rIte mIMmAsA karavA yogya che. te saMpAdana kartAo karI rahyA che. ahIM ame teno saMketa mAtra karyo che. zAstramAM jaina zramaNone AhAradAna ApavA bAbata eka aTapaTu vidhAna jovA maLe che. prazna ghaNo gUDha bhAve pUchavAmAM Avyo che. je koi nirdoSa, zuddha AhAra arpaNa kare to te kriyA kevI che ? ane sAdhAraNataH bhaktimAM AvIne jemAM thoDo AraMbhasamAraMbha thato hoya tevo AhAra jaina zramaNane Ape to te kriyA kevI che ? A Akho prazna gUDha bhAve rajU karyo che. AhAra grahaNa karanAra be prakAranA zramaNo che. (1) AcAraniSTha sAdhu, 2) sAdhunA vezamAM hovA chatAM sAdhukriyAthI rahita sAdhu. AB 28
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAM dAtAno ullekha nathI, paraMtu be jAtanI kriyA batAvIne ekane pApa lAgatuM nathI ane bIjAne thoDuM pApa lAge che tema jaNAvyuM che. jainonI sUkSma gaNanAmAM ane ArAdhanAmAM kriyAnI be dhAra spaSTa thAya che. eka dhArathI pApa dhovAya che tene jaina zAstro nirjarA kahe che ane bIjI dhArathI puNya baMdhAya che ane bhAva kaniSTha hoya to pApa baMdhAya che, tevo vidheyAtmaka ullekha karyo che. nirjarA te kriyAnuM vidheyAtmaka pAsuM che ane A mApadaMDathI jainazAstramAM pApa dhovAnI ke puNya - pApa bAMdhavAnI gaNatarI thAya che. 1) supAtradAna Ape ane nirdoSa vidhithI Ape to pApa dhovAya che, A lAbha AhAra denArane thAya che. 2) supAtrane dAna Ape paNa thoDI sadoSa vidhithI Ape, to pApa dhovAya ane alpa pApa baMdhAya che, tevuM vidhAna che. kapAtrane sadoSa ke nirdoSa vidhithI AhAra Ape to te pApanuM kAraNa che. jaina zramaNo mATe uparanA be prakAra mAnIe to vAMdho nathI paraMtu A trIjuM vidhAna soLa AnA svIkAravAmAM Ave ane mIMmAsA karyA vinA kevaLa zabdano ja artha karavAmAM Ave to mAnavajAtino Akho puNayamaya mArga khaMDita thaI jAya che. supAtra ane kupAtranI vacce eka sAmAnya pAtratA hoya che te bhUlavAnuM nathI. zAstronA A vAkyoe te bAbatamAM mauna rahIne phakta tevA prakAranA kupAtro, tema lakhIne, kupAtrane dAna ApavAthI pApa lAge che, tevA sAmAnya janapravAhane mAna ApyuM che. ahIM abhyAsIoe samajavAnuM che ke vacagALAnA dayApAtra jIvone AhAradAna Adi sahAyatA rUpe ApavAthI doSa lAgato nathI. lAge to paNa bahudhA puNya ane alpa pApa lAge tevuM vidhAna tarI Ave che. vAkyanA prAraMbhamAM ja lakhyuM che ke tevA prakAranA arthAt pApAcArathI bharelA kuTila ke tAMtrika jIvonuM grahaNa thAya che ke nahIM dayApAtra jIvo. jainazAstromAM spaSTapaNe jeno niSedhana karyo hoya ane maunabhAve vidhAna karyu hoya to tevA, puNya mArgane rUMdhavA mATe upadeza Apyo nathI tema samajavAnuM che. puNya mArga te pavitra bhAvanAnuM phaLa che. dAtAnI bhAvanA pavitra hoya, to te
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ koipaNa paramArtha mArgano svIkAra kare athavA niHsvArthabhAve paropakAranA kAryo kare, to teno jainadarzana athavA devAdhidevo kyAreya niSedha karI zake nahIM. AdhyAtmika utkrAMti ke apakrAMtino eka mApadaMDa che ke kaSAyano hrAsa ane kaSAyanI vRddhi. kaSAya ghaTe to utkrAMti arthAt nirjarA thAya ane kapAya vadhe to apakrAMti arthAt pApa baMdhAya. puSya to phakta vacagALAnuM tattva che. jyAre kaSAyano hrAsa thAya ane guNono udbhava thAya tyAre puNyano baMdha thAya che ane A vakhate dAtAno viveka paNa jAgRta hoya che eTale sAkSAt pApakarma karavA mATe, tevA pApAtmAne sahAya karavA mATe dAna kare nahIM te samajAya tevuM che. te samayamAM dharmanA nAme sAdhuo ke phakIro ke tAMtriko vividha prakAranI aMdhazradhdhA bharelI kriyAnA anuSThAno karatAM-karAvatA hatAM ane tene bhojanAdi ApavAthI pApa thAya tevuM eka mAtra zAstrakAranuM maMtavya che mATe A sUtrano zabdArtha na letAM teno tAtparyArtha lai lakSyArtha samajavo joie ane teno sImita kSetramAM ja upayoga karavo joie. sarvabhoma kSetramAM jo teno prayoga thAya to jaina dharmane ghora anyAya thAya che. bhagavatI sUtramAM jayaMtibAi zrAvikAnA prazno soLaAnA rAjanaitika che ane bhagavAna mahAvIre Apelo javAba paNa samagra samAjanA utthAna ane patanano sparza kare che tethI ahIM cAra paMkti lakhIne A khaMDanuM maMtavya samApta karazuM. baLavAna thavuM ke nirbaLa thavuM, te be avasthAmAMthI kai avasthA sArI? spaSTa rIte uttara Apyo che ke pApAtmAnuM nirbaLa thavuM ane dharmAtmAnuM sabaLa thavuM sAruM. A uttara parokSa rIte samagra rASTra ke rAjyazakti sAthe saMbaMdha dharAve che. rASTranI zakti pApAtmAnA hAthamAM jAya to khuddha khullA adharma, anyAya ane pApAcAranI vRddhi thAya paraMtu rASTrazakti nIti ane dharma sAthe joDAya to amaMgala tattvono hrAsa thAya, ghaTotarI thAya ane samAjamAM maMgalabhAvo ane naitika utthAna thAya. kharuM pUcho to A uttara eka vyakti mATe nathI. dIrdha daSTie sthApelo siddhAMta che. vyaktigata AtmakalyANa karanArAo mATe A eka sacoTa vikAsano pratyuttara che. "tuM tAruM kalyANa karI le, vizva ke samAja sAthe tAre kAMI levA devA nathI.' tema kahenArA samAjane UMDA kUvAmAM dhakelI de che. jyAre jaina zAstro jevA sUkSma daSTivALA ane sUkSma ahiMsAnuM kathana karanArA zAstromAM A siddhAMtanI prarUpaNA ghaNI ja & 30 0 .*
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahatvapUrNa che. jayaMtibAino bIjo prazna paNa A ja siddhAMta para AdhArita che. A rIte be traNa viSayanI ame TUMkI carcA karI che. bhagavatInA gaMbhIra bhAvasAgaramAM pUrNa rIte DUbakI mAravI e ApaNI buddhine paDakAra Ape evI sthiti che. dhanya che amArA gacchanA vidUSI mahAtmA maMDaLane jeoe samagra bhagavatInI vyAkhyA sAthe anuvAdanI mALA abhyAsIone arpaNa karI che ane je jAtanI chaNAvaTa tathA uttama prakAzana upara dhyAna ApI graMthonuM je suMdara nibaMdhana karyuM ane guru prANa phAunDezanane amara kIrtino hAra paherAvyo che, te phakta dhanyatA ApI saMtoSa mAnI zakAya tema nathI. A bhagIratha prayAsa mATe pUruM jaina jagata ApanuM RNI banyuM che. phakta jaina jagata ja nahIM paraMtu samagra gujarAtI sAhitya, jaina sAhitya ane jaina Agamone gujarAtI vAcA maLI che. gujarAtamAM prasarelo mahAna jainadharma gujarAtI bhASAnA avalaMbanathI samasta gujarAtI prajAne eka uttama bhojana pIrase che. Akho A puruSArtha zrI lIlamabAi ma. jevA sidhdha hasta ane tapasyAthI tapelA sAkSara jaina sAdhvI rUpe potAnA ziSyavRMdane adbhata rUpe taiyAra karI, dasa varSa sudhI lagAtAra puruSArtha karI karoDonA kharce je A Agama vATikA taiyAra karI che, te paribhramaNa karatAM parivrAjaka jaina saMto tathA abhyAsIo mATe vizrAMtisthalI banI che. puna : punaH A zAradAnI upAsanAne mastake vadhAvI letAM mane je saMtoSa thayo che te zabdAtIta che. - pU. jayaMtamuni ma.sA. peTarabAra.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya apUrva mRtaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. pApa prajAne jJAna ujALe tevA jinavANInA anUThA anuSThAna bhagavatIjImAM bhaya che ratnatraya racita khaMtidharma khacita jinAjJAnuM pAlana karIne aneka AtmA taryA che. svAdhyAyamAM lIna rahuM, parama prANa pragaTAvuM tevA bhAva aMtaramAM satata vahyA karyA che. paMca parameSThI pasAthe saMpAdana kArya yathArtha bane tevA ciMtana jharaNA jhayAM kayAM che. jJAnapipAsuparamAtmAo! : ApazrInI samakSa sva-para prakAzaka, saMzayanAzaka, vRtiprazAsaka, niyama niyAmaka sadanuSThAna sAdhaka, mRtyumAraka, janmavAraka, bhavajalatAraka, svarUpa saMdhAnakAraka bhAvothI bhareluM ATha-nava-dasa-agiyAra-bAra evA paMca zatakathI vibhUSita so uddezakathI suzobhita vividha zabda sumanagaNa, gahana tattvarUpa gulmono guladasto, pAMcamuM aMga zrI bhagavatIjI sUtranA trIjA bhAgarUpe, zrI guruprANa Agama batrIsInuM 19muM Agama ratna mujarArUpe samAja samakSa sAMdrollasita bhAve pragaTa karIe chIe. atthAgame jinavANI che. suttAgama gaNadharavANI che. gujarAtI anuvAdano alpa prayAsa anuvAdikAno che. "je pAThako mATe kalyANano hetu thAo. sarva jIvo zAsanarasika thAo. zubhaMbhavatu" ApaNe bhagavatIjInA be bhAgamAM saMpAdakIya lekhamAM karmacetana jJAna dhArAmAMthI janmelA be putro kaSAyAnaMda-viSayAnaMdakumArone bhAvavAhI pariNatI devInA putro tarIke upasthita karyA che, te sAMtatAdevI pAse poSaNa pAmI rahyA che. sAvakI mAtAne choDI nija mAtA pAse prazasta pariNAme vRddhi, tuSTi, puSTi prApta karI rahyA che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ te kamAro te bhagavatI maiyAnI prayogazALAno prayoga apanAvI samyagudaSTi saMpanna thaI gayA che. nizadina abhyAsa karatAM sAta khaMDanA prayogo teone AtmasAta banI gayA che. | AThamuM zataka prayogaH 1 - [bhagavatI maiyA] kumAro ! Aje tamane AThamA khaMDamAM praveza karAvuM chuM. tame have vizuddha prajJAzIla banI rahyA cho. A khaMDamAM dasa prayogo che. temAM prathama prayoga pudgala viSayaka che. jIva ane ajIva pudgala dravyanuM astitva alaga che. te tame jANIne anubhavI rahyA cho ane AtmamastI mANI rahyA cho. jIva jyAre kaSAya ane viSaya dvArA pudgala tarapha AkarSaNa pAme che tyAre jIvano puruSArtha te bAju vahe che. te vahevaDAvavAnI sahAyatA yoga kare che. yogarUpa sAdhananA mAdhyame paulika sAmagrIne kheMcI vastunA rUpamAM pariNata karI de tene prayoga pariNata pudgala kahe che. pudgala paramANuo saMyoga saMbaMdhathI svayaM pariNata thaI jAya tene visasA pariNata pugala kahevAya che. jemAM prayoga ane visasA A baMne kriyA dvArA pariNata pudgala thAya te misasA pariNata pudgala kahevAya che. A rIte pudgalo alaga alaga vibhAjita thaIne ekendriyathI laIne paMcendriyanA rUpamAM pRthvIkAyikathI laIne trasakAyikanA rUpamAM zarIra rUpe goThavAI jAya che. tyArapachI temAM varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna guNonI paryAyo pariNata thAya che. je jIve jeTalA pradeza baMdhanuM karma bAMdhyuM hoya te pramANe prakRti, sthiti ane anubhAga baMdha upasthita thAya che. tenI zaktinuM mApa aneka DigrIthI mapAya che. ekathI laI saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtA paramANuo sAthe maLIne kAryavAhI kare che. anaMtazaktino puMja evo A AtmA lUlo banI pulapiMDanA vAhanathI cAlIne jIvana vitAve che. te vAhananuM vijJAna paramAtmAe gaNitAnuyogathI darzAvyuM che. A gaNita jANavAmAM tamone khUba majhA paDaze. tamAruM citta ekAgra thaze. jIvonI gati, daMDaka ane karmanA bhAMgA tame pote ja A uddezakathI banAvo. tyArapachI tene heya jANI, tenI Asakti choDo. eka AtmA ja upAdeya che tenuM ja smaraNa, bhajana karo. prayoga : 2 H- [bhagavatI maiyA] juo kumAro ! ApaNe paudgalika racanAnuM zarIrarUpI bhAjana kema bane che te joyuM. jIva te zarIramAM vAsa kare che. jIvamAM thatAM viSaya kaSAya rU5 adhyavasAyanA viSathI vAsita thayelA zarIranA avayava rU5 dADhAmAM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ( 5. jhera utpanna thAya che. tene AzIviSa kahe che. A AzIviSa be prakAranA hoya che- jAti AzIviSa ane karma AzIviSa. (1) janmathI ja AzIviSavALA jIva. sarpa, deDakAM, vIMchI, manuSya vagere jAti AzIviSa kahevAya che. (2) tapazcaryA karatA tapasvIne labdhi prApta thaI hoya tene karma AzIviSa kahe che. A labdhi tiryaMca paMcendriya, manuSya paMcendriya ane devatAmAM paNa hoya che. devone te labdhi aparyAptAvasthAmAM ja hoya che. paralokamAMthI AzIviSavALo mAnava athavA pazu devagatimAM janma dhAraNa kare, te pUrvanA saMskAra rUpe lAvyo hoya che. teno prabhAva phakta aparyAptAvasthA sudhI ja devamAM rahe che. tyArabAda devonA paryAptAmAM AzIviSa labdhi hotI nathI. A tame barAbara manana karajo. A uddezakamAM tenI carcA che. ghAtakarmanA AvaraNavALA jIvane chavstha kahyA che, te dasa vastune jANI ke joI zakatA nathI, dharmAstikAya Adi. ghAtakarmanA kSaya karanAra kevaLI bhagavAna dasadasa vastu jANI-joI zake che. jANavA-jovAno svabhAva AtmAnA jJAna-darzana guNamAM hoya che. te jJAna darzana keTalA, kone kone hoya che, tenA bheda prabheda prajJA vaDe tamAre jANI levA. prayogaH 3 - [kaSAyAnaMda kumAra maiyA! saghaLA ekendriya jIvone kAyA nAnI moTI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI kahI che. to pachI vRkSa to ekendriya che. te AvaDuM moTuM kema che? maiyA - kumAra ! tamAro prazna majhAno che. te jIvoe pradezabaMdhano pracaya adhika karyo hoya, tethI eka hajAra yojananI kAyA thaI zake che. tenI nezrAmAM aneka jIvo hoya che. te nAnI kAyAvALA hoya che. vRkSo traNa prakAranA jIvovALA hoya che. yathA- anaMta, asaMkhyAta, saMkhyAta. temAM pharIthI be prakAra hoya che- (1) eka bIjavALuM (2) bahu bIjavALuM. te sarva jIvo karmAdhIna deha upArjana kare che. kumAro! eka AzcaryakArI bInA tamane kahuM chuM. paMcendriya jIva- gAya, baLada, manuSya vagere zarIradhArI hoya che. tenA avayavonuM koipaNa kAraNathI chedana thAya, TukaDe-TukaDA thaI alaga paDe to te avayavonI vacce jIvanA pradezone koI zastrathI kApI-toDI-phoDI-bALI-jALI zakatA nathI. te Atmapradezo saLaMga-akhaMDa-arUpI hoya che. te badhA eka sAthe jIvamAM ja saMkocAIne ekatrita thaI jAya che. saMsArI jIvo ke mokSagAmI jIvomAM svayaM zuddha AtmakAya ja asaMkhyAta pradezathI yukta che. te Atmapradezo arUpI chatAM karmadhArI jIvo mATe kArmaNa zarIrathI yukta zarIromAM vyApaka ( ). 34
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ( 5. thaIne rahe che ane bhavabhramaNa kare che. narakAdi bhava karavA mATenI pRthvI sAta prakAranI che ane mokSagAmI jIvo zarIrano sathavAro choDI siddhAlayamAM vAsa kare te AThamI pRthvI che. kumAro ! tenuM manana ciMtana karavA A uddezakano abhyAsa khAsa karavo. prayogaH 4 - kumAro! uparokta pudgala skaMdhothI utpanna thayelI kAyA dvArA jIva pAMca kriyA kare che ane te kriyA dvArA jIva karma saMpattino vArasadAra thAya che. A kriyAnuM jagata prajJApanA sUtrathI tamAre jANI levuM. prayoga : 5 H- [viSayAnaMda kumAra] maiyA ! A vAta sAMbhaLI amArI jijJAsA vadhatI jAya che, jIva marato nathI tevI zraddhA to pAkI thaI gaI che. kAyAnI mAyA choDavA zuM prayatna karavo teno mArga prakAzo. maiiyA kumAro! Asakti choDavA prayatna karavo paDe che. tenI vAta A uddezakamAM prabhue prarUpI che. dezavirati zrAvaka be ghaDInuM sAmAyika ke trIsa muhUrtano pauSadha kare che. tyAre tenA ciMtananA stara upara kAyAthI mAMDI mAtA, pitA, patnI, ghara vakharI Adi mArA nathI, tevA joradAra saMskAra pADe che ane kadAca tenI vastu corAI jAya to kAyAne sthira rAkhe che. chatAM mArApaNAnI mamatA teone saMpUrNa chUTatI nathI. tethI sAmAyika pUrI karIne tenI zodha karavA jAya che. mArApaNAnI mAlikIno tyAga tene teTalA samaya pUrato ja hoya che. tenA vratonuM varNana 49 bhAMgAothI darzAvyuM che. temaja gozAlakanA zrAvaka ane vItarAganA zrAvakamAM zuM taphAvata che? te badhA mRtyu pAmIne kyAM sudhI jAya che? tenI vAta AcaraNanI prakriyA upara nirbhara che. he kumAro ! Asakti choDavA tamAre bharacaka prayatna karavo joIe. prayogaH - [maiyA] kumAro ! A prayogamAM AhAradAna vidhi, nigraMtha nigraMthInA akRtyanI AlocanA vidhi, temanI prAyazcitta vidhi; temaja ArAdhaka-virAdhaka viSayaka samajUtI ApI che. te uparAMta dIpaka jale che, temAM zuM jale che? tenI samajaNa; eka jIva eka audArikAdi zarIrane Azraye keTalI kriyAvALo hoya, tenI sUkSma gaNita vidhi; tevI ja rIte vaikriya zarIrAdinA Azraye keTalA daMDakanA jIvo keTalI kriyA bAMdhe che? vagere sarva varNana che te tamAre vAMcI levuM. prayoga : 7 - [bhagavatI maiyA] e kumAronA vadana upara daSTi sthira karIne kahyuM - kumAro! suMdara saMdarbhavALI ramujabharelI jJAna carcAnI vAta huM karuM chuM, te tame ekAgra
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ citte sAMbhaLo. ekadA prabhu mahAvIra rAjagRha nagaranA udhAnamAM samosaryA, prabhunA saMto pAse anyatIrthiko AvyA. nigraMtha munivarothI ajANa anyatIrthika saMtoe nigraMtha munivaro upara AkSepa mUkatA kahyuM- tame ajJAnI-adatta lenAra cho, asaMyata cho vagere. A vAta sAMbhaLI sthavira dhyAnayogI mahAtmAoe zAMta citte uparokta AkSepanuM kAraNa pUchyuM. anyatIrthikoe kAraNa darzAvyA, nigraMtha munie tenA yukti-prayukti pradarzaka savAlanA javAba ApyA temAM, anyatIrthikonI ja ajJAnatA ane adAgrahaNatA pragaTa karI dIdhI. kumAro! kharekhara te vicAraNIya che. tamAre tene tIkSNa prajJA vaDe jANavA mATe uddezaka kholIne vAMcavo ane je na samajI zako tenI noMdha karajo. prayoga: 8:- bhagavatI maiyA] kumAro ! A prayogamAM kaSAyamAMthI utpanna thayelA AvezanA vego zuM-zuM kare che tenI mAtrAnuM vijJAna prabhue darzAvyuM che. kaSAyanI mAtrA jyAre mAjA mUke che tyAre AtmA aMdha banI jAya che ane te krodhI AtmA AcArya-upAdhyAya, sthavira bhagavaMtonA pratyenIka banI jAya che; teonA chidra zodhyA kare che; zatrutAnI paraMparAmAM vRddhi kare che; aneka prakAranA pratyenIka thavAnA bhAvo UbhA karIne jJAna, darzana-cAritranA pratyenIka banI saMyamI jIvana hArI jAya che. tethI he kumAro! kaSAyanI upazAMti karI vyavahAra dharmane jANIne jinAjJA pALavI. saMparAya kriyAthI baMdhAyelA baMdhanI paraMparA kyAM sudhInI che, tene A uddezakamAMthI vAMcI, karmaprakRtinA baMdha jANavA; parISaha jItavA; darzana mohakAMkSA choDavI; sUrya-caMdranA bhAvo jANavA; tyArapachI A badhuM heya che, tema jANI, baMdha viccheda karI, airyApathika kriyAmAM AvavuM, saMpUrNa ghAti-aghAti karmano kSaya karavo. AtmA eka ja upAdeya che tema mAnI AtmAnuM dhyAna dhyAvavuM. prayogaH 9 - kumAro ! A prayogamAM be prakAranA baMdha kahyA che. prayoga baMdha ane visasA baMdha. teno vistAra A uddezakathI jANI levo. prayoga : 10:- kumAro ! A khaMDano chello prayoga ArAdhanA viSayaka che. anyatIrthikonI nirapekSa mAnyatAne prabhue mithyA kahI sApekSa mAnyatAthI maitrIjanaka ArAdhanAno anUTho upAya A uddezakamAM darzAvyo che. (36
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutazIla saMpanna vyaktinI caubhaMgI darzAvI, jJAna-kriyAno pUrNa sumeLa-karmakSaya karavAmAM kAmayAba nIvaDe che ane te ja mokSamAM pahoMcADe che. tevI vAta karI pulI pula vaccenA rahasyano ghaTasphoTa karyo che. kumAro! tamAre A uddezaka vAMcI zairyatApUrvaka eka-eka upAyanuM avagAhana karatA rahevuM. nivamuM zataka | rAtri vyatIta thaI prabhAta pAMgaryuM, bane kumAra sAMtatA devIne praNAma karI prAtaHkArya patAvI bhagavatI maiyAnI prayoga zALAmAM pahoMcI gayA. jaDa-cetananI pRthakakaraNanI paddhati pariNamI gaI hatI. navamAM khaMDanuM praveza patra maLI gayuM hatuM. jethI prArthanA karI adabavALI mAtAne praNAma karI vinaya saha bolyA- maiyA ! AjanA prayogo prakAzo, zIvratama AnaMdAnubhUti pragaTe tevA auSadhopacAra darzAvo. [bhagavatI maiyA] A zatakakhaMDamAM(34) prayoga che. pahelo prayoga jaMbUDhIpanI bhUgoLa, khagoLa ane jyotiSI viSayaka che. pachInA prayogo alaga alaga viSayanA che. prayogaH 1-30 - sAMbhaLo kumAro ! bhagavAna mahAvIra tadAkALe mithilAnagarImAM samosaryA tyAre jaMbUdvIpa viSayaka ane rAjagRhI nagarInA guNazIla udhAnamAM samosaryA tyAre khagoLa jyotiSI viSayaka gautama svAmIe prazna karyA hatA ke jaMbUDhIpa kevo, kevaDo che ane temAM zuM che? A dareka praznanA uttaro bhagavAne sumadhura mAlakoza rAgamAM ApyA hatA. jaMbUdvIpa lAkha yojanAno che. tenI dharatI para 14, 56, 000 (cauda lAkha chappana hajAra) nadIonA nIra vahI rahyA che. A jaMbudvIpa asaMkhyAta dvIpanI madhyamAM che. tenI madhyamAM meru parvata che. tene pharatA jyotiSI devonA vimAno pradakSiNA kare che. teno prakAza uparathI nIce Ave che. be sUrya, be caMdra, 176 graha, 56 nakSatra ane 1,33,950 kroDAkoDI tArAno samUha prakAza pAtharI jaMbUdvIpanI dharatIne zobhAvI rahyA che tathA lavaNasamudramAM, dhAtakIkhaMDamAM, kAlodadhimAM, ardha puSkaravara dvIpamAM; A rIte saMpUrNa manuSya kSetramAM sUrya caMdra potAnA parivAra sahita zobhyA hatA, zobhe che ane zobhaze; cheka svayaMbhUramaNa samudra sudhI jyotiSI devo zobhA Ape che. A be prayoga A rIte jANavA. bAkInA 28 prayogo aMtara dvIpanA manuSya viSayaka che. teno vistAra uddezakathI samajavo. 37
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayogaH 31 - priyakumAro! AnaMda nAmano guNa AtmAno che, te AnaMda jIvanI kALalabdhi pAkI jatAM sahaja rIte pragaTa thAya che mATe A prayogamAM asoccA kevaLInuM varNana karyuM che. teo koInA upadeza vinA sahaja unnati karatAM-karatAM upara uThe che. eka divasa evo prApta thAya che ke teo kevaLajJAnane vare che. bIjIvAta soccA kevaLInI che. teo tIrthakara gaNadhara ke zramaNa-zramaNI, zrAvaka-zrAvikAdi pAsethI upadeza sAMbhaLI, bodha pAmI saMyama paryAyamAM unnati karatAM-karatAM kevaLI banI jAya che. A '31'mAM uddezakane kholI-kholIne tamane samajAvIza. viSayAnaMdakumAra khuza khuza thaI gayA ane bhagavatI maiyAnA caraNomAM jhukIne kahevA lAgyA- maiyA maiyA! jaladI samajAvo. kAraNa ke amAre kevaLI banavuM che. maiyAe temanI jijJAsA pUrNa karI. prayogaH 32 - bhagavatI maiyA] priyakumAro! A prayoga janma-maraNa viSayakanI prakriyAvALo che. jIva eka gatimAMthI bIjI gatimAM praveza kare to te niraMtara utpanna thAya che tathA sAMtara paNa utpanna thAya che. tenuM gaNita aneka bhAMgA dvArA samajavA mATe pArtha prabhunI paraMparAnA gAMgeya aNagAra vIraprabhunI pAse AvyA hatA. temaNe prazna karyA ane prabhue uttara ApyA. baMnemAMthI koI thAkyuM nahIM. aneka bhAMgAone te aNagAra samajatA gayA ane jJAnAvaraNIyAdi karmano kSayopazama karatA gayA. tamone paNa A bhAMgA samajavAnI majhA paDaze. ApaNe te samajavA narakathI laIne sarvArthasiddha vimAna sudhI jazuM; ekendriyathI laIne paMcandriya sudhInuM gaNita karazuM; AvuM karavAthI kumAro ! moharAjAnI phoja ravAnA thaI jAya che. bicAro vikAra maMtrI ThaMDogAra banI jAya che ane pramAda kumAra najIka AvatA ja Dare che. gAMgeya aNagAra to prabhunuM zAsana svIkArI, saMyama pALI karmano kSaya karI mokSe pahoMcI gayA. baMne kumAroe hAtha joDI praNAma karyA. A gaNitanA prazno gAMgeya aNagAre pUchyA hatA. tethI gAMgeya aNagAranA bhAMgA kahevAyA. kumAroe A vRttAMta sAMbhaLI bhagavatI maiyAnuM gaNita manamAM jaDabesalAka besADI lIdhuM. prayogaH 33 - bhagavatI maiyA]kumAro ! have A uddezakamAM be prayoga siddha hasta aNagAronA che. vaizAlInagaranA upanagara eka bAja brAhmaNakaMDa ane bIjI tarapha kSatriyakuMDa nAmanA be kuMDa hatA. baMne kuMDa caMdra-sUryanI jema vaizAlI nagarInI zobhAmAM abhivRddhi karatA hatA. tadAkAle prabhu brAhmaNa kuMDamAM padhAryA. te kuMDamAM RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNI vasatA hatAM. jeo prabhunA darzanArtha AvyA. prabhunA darzana karatA (38
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ The . devAnaMdAne vAtsalya UbharAyuM, lohI dudha banyuM, devAnaMdAnA stanamAM vasIne bahAra varasyuM. gautama svAmI pUche che ane prabhu javAba Ape che te mArI ammA che. tenuM rocaka caritra saMkSepamAM kahyuM che. premano prayoga payas banI jAya che. dhanya mAtAane dhanya prabhu mahAvIra. aMtamAM prabhu pAse pravajyA dhAraNa karI mAtA-pitA baMne karmakSaya karI mokSamAM jAya che. bIjo prayoga siddhahasta jamAlI aNagArano che. jeo kSatriyakuMDa nagaranA hatAM. prabhu tyAM padhAryA. jamAlIe vairAgya vAsita banI dIkSA dhAraNa karI; prabhunuM jJAna avadhAryuM paraMtu zaMkA karI, temane kaDamANe kaDe'no siddhAMta samajamAM Avyo nahIM, tethI nitsava banI kilviSika deva banyA. A baMne citAra yAda rAkhI ciMtana karazo. tenA vistAra mATe uddezaka vAMcIne vicArazo. prayogaH 34 :- A be prayoga sAMbhaLI kumAro pramodita banyA ane udAsIna paNa banyA. thoDIvAra AMkho baMdha karI vicArI lIdhuM ke ApaNe to vrata lezuM te nizaMka pALazuM. pachI bolyA, maiyA ! have jaladI 34 mo prayoga samajAvo. priyavatso ! A prayogamAM traNa vAta che. pahelI vAta e che ke eka puruSa koInI ghAta kare to tenI sAthe aneka jIvonI ghAta thAya che. kAraNa ke eka jIvanI nezrAe aneka jIvo vase che, te bicArA marI jAya che. vizeSa e che ke jo koI RSi mahAtmAnI ghAta kare to te anaMta jIvone mAre che. kAraNa ke RSi te anaMta jIvonA rakSaNahArA che. bIjI vAta-pRthvIkAyikanA jIvo pRthvIkAyikane AnaprANamAM zvAsozvAsa rUpe grahaNa kare che. temAM ekathI laIne pAMca kriyA sudhInuM pApa lAge che. trIjI vAta-vAyukAyikanA jIvo mULane kaMpAvatA traNa-cAra-pAMca kriyA sudhInA karmabaMdha bAMdhe che. A pramANe navamAM khaMDanA 34 prayoga pUrNa thayA. zataka dasamuM | prayoga : 1 - [bhagavatI maiyA] kumAro! Aje tame bahu jaladI AvI gayA? hA. maiyA ! ame keTalA dimUDha hatA. Ape to amane saMskArI banAvI, dizAsUcana karyuM. maiyA! dizA eTale zuM? [bhagavatI maiyA] kumAro ! Aje tame je khaMDanA prayogo zIkhavA AvyA cho temAM te ja prayoga prathama Ave che. A khaMDamAM paNa 34 prayoga che. dizA eka AkAza tattva che. te badhAnuM kSetra bane che. dareka dravyo temAM samAya che. mATe bhagavAne kahyuM dizA jIvarUpa che ane ajIva rUpa paNa che. tenA dasa bheda che- pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, 39
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ IzAna, agni, naiRRtya, vAyavya, Urdhva ane adho. tenA daza guNavAcaka nAma che. te uddezaka kholIne samajavA. prayoga : 2 :- kumAro ! tame bahu dakSa banI gayA cho jethI jaladI samajI zako cho. zarIradhArI jIvone indriya maLe che; te indriya dvArA viSaya pakaDI zakAya che. cakSurindriyano viSaya rUpa che. ahIMyA saMvRtta aNagAranI vAta vicAravAnI che. teoe saMyama dhAraNa karyA pachI keTalo vikAsa karyo che te tenI parIkSA che. saMpUrNa vAsanA nAza na pAme tyAM sudhI jIva upara-nIce, Aju-bAjunA rUpo jue che. temAM tenA rAgajanya bhAva bhaLe che tethI sAMparAyika kriyA lAge che. je aNagAra vAsanAne pUrNarUpe upazAMta ke nAza karI cUkyA che teo uparokta rUpo jue chatAM tene airyApathika kriyA lAge che. A teno marma che. rAgAdijanya bhAvo jIvane rUpa Adi viSayomAM mugdha banAve che. tethI bhavabaMdhana thAya che. bhavabaMdhana janma dhAraNa karAve che. jIva jyAM utpanna thAya te sthAnane yoni kahe che. A yoni vividha jAtanI che. temAM utpanna thayA pachI puNya-pApa baMdhanA phaLa vedanA rUpe pariName che. temAMya manuSya rUpe utpanna thanAra jIva haLukarmI hoya to aNagAra bane che. aNagAra banyA pachI bAra prakAranA abhigraha dhAraNa karI karmono kSaya, kSayopazama, upazama kare che. kyAreka abhigraha pALI na zakavAthI kAyaratA ke pramAda AvavAthI paudgalika bhAvamAM rAcI akRtyanuM sevana kare; AlocanA karavAmAM ALasa kare ane mRtyu pAme to virAdhaka thAya che. jo te AlocanA karI le pachI mRtyu pAme to ArAdhaka thAya che. AvI che prakriyA A prayoganI. prayoga : 3 :- kumAro ! A prayogamAM devonI ullaMghana karavAnI potAnI zakti keTalA pramANamAM che, tenuM mApa darzAvyuM che. bIjI vAta azva jyAre doDe che, tyAre khu-khu avAja Ave che. tenuM kAraNa zuM che ? tenuM vijJAna darzAvyuM che. dhvani zabda che. te bhASA paNa bane che. te bhASA aNagArane kaI rIte bolavI tenuM paNa vizleSaNa A uddezakathI tamAre jANavuM joIe. prayoga : 4 :- kumAro ! tadAkALe bhagavAna mahAvIranA suziSya zyAmahastI aNagAre gautamasvAmIne prazna pUchyA hatA. baMne munivaronI jJAna carcA indra mahArAjanA trAyasviMzaka devo viSayaka hatI. te devo kaI rIte utpanna thayA, tenuM kAraNa ghaNuM gaMbhIra che. zramaNopAsakanI carcAnI ArAdhanA virAdhanA pramANe pada prApta thAya che. teno sArAMza 40
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ A uddezakathI zAMta citte tamAre vicArI levo, na samajAya to mane pUchI lejo. prayogaH 5 - [kumAro] bhagavatI maiyA! ame vAMcIne manana karyuM. devalokamAM janma thAya to paNa nAnA moTA nokara cAkara banIne rahevAnuMne? [bhagavatI maiyA] hA kumAro! moharAjAnuM rAjya vizALa che. tenA baMdhanathI ApaNe baMdhAyelA chIe. A pAMcamA prayogamAM deva-devI viSayaka carcA sthavira bhagavaMtoe karI che. prabhue uttara ApyA che. cAra jAtinA deva, devendro che. tenI agramahiSIo paNa che, te be devaloka sudhI hoya che. eka eka agramahiSIonI tahenAtamAM aneka deva devIo dAsa-dAsIo rUpe sevA kare che. tenI hakIkata A uddezakathI tamAre jANI levI. prayogaH 6:- [kumAro] bhagavatI maiyA! zuM A moharAjAnA hukamathI cAreya bAju ghUmyA ja karavAnuM? zuM koI sthAyI sthAnamAM rahevAnuM ja nahIM? A karmalIlA kyAre pUrI thaze? teno upAya prakAzo. bhagavatI maiyA] kumAro ! vrata niyama niraticAra pALavAmAM Ave to mokSa prApta thAya. sAticAra pALavAmAM Ave to devalokanA sukha prApta thAya. te devone garbhanuM duHkha utpanna thatuM nathI, sIdhA zayyAmAM utpanna thAya che. tene (1) upapAta sabhA kahe che, tyArapachI (2) abhiSeka (3) alaMkAra (4) arcanikA (5) sudharmA sabhA. AmAM paNa puNya lIlAnA prayoganA khela che. te sabhAnuM varNana rAjaprazrIya sUtramAMthI vAMcI levuM. prayoga : 7 thI 34 :- [bhagavatI maiyA] kumAro ! ApaNe devalokano ItihAsa jANyo. have pAchA manuSya lokano ItihAsa jANIe. meru parvatanI uttare lavaNa samudramAM 28 aMtaradvIpa che. navamAM zatakamAM dakSiNa dizA taraphanA 28 aMtaradvIpanA uddezaka kahyA hatA ane A uttara dizAnA 28 aMtara dvIpa che, baMne maLIne pa6 aMtara dvIpanA kSetro che, te badhA dvIpanA yugalika manuSyo marIne deva gatimAM jAya che. vizeSa hakIkata jIvAbhigama sUtramAMthI jANavI. dasamA zatakanA prayogo pUrNa thayA, saMdhyA DhaLI gaI, AvatI kAle maLazuM. | zataka agiyAramuM. sAMtatA devInA baMne kumAro jJAna-dhyAnathI sabhara banI sva-svarUpanuM ciMtana karatA parama pariNAmika bhAva pragaTa karavAnA soNalA sevatA sUI gayA.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Th( 5. savAra thayuM, Atma jAgRti sahita paMca parameSThInuM dhyAna dharI, taiyAra thaI prayoga zALAmAM bhagavatI maiyA rAha jotAM beThA hatAM tyAM pahoMcI gayA. praNAma karI maiyAnA AzIrvAda lIdhA. viSaya kaSAya maMda paDatAM jatAM hovAthI baMne kumAronuM vadana kamaLa AnaMdathI praphullita banI uThyuM hatuM. te joI bhagavatI maiyAe kahyuM- kumAro ! agiyAramAM khaMDamAM tamane huM praveza karAvuM chuM. temAM bAra prayoga zIkhavAnA che. prayoga : 1 thI 8:- kumAro ! utpala, zAlUka, palAza, kuMbhI, nADIka, pA, karNikA, nalina. A badhA judI-judI jAtanA kamaLo che. te ekendriya vanaspatikAya che. tene AcArAMga sUtramAM bhagavAne dIrghaloka kahyo che. tenA jIvanane mAnava sAthe sarakhAvyuM che. ahIM tenI vicAraNA batrIsa dvArathI karI che. tenI pUrNa carcA rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe bhagavAna mahAvIra pAse karI hatI. temAM ghaNA ja bhAMgAnI vAta che. temAM tamane khUba majhA paDaze. cAra ekendriya jIvanI avagAhanA nAnI che paraMtu vanaspatinI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgathI laIne eka hajAra yojananI che. aneka vizeSa vAto A uddezakamAM jANavA maLaze. prayogaH 9 - [bhagavatI maiyA] kumAro! A prayoga jJAnaviSayaka che. jemAM ziva rAjarSinuM mAdhyama che. te anyatIrthika tApasa che. tene avadhijJAna thayuM. temaNe sAta samudra ane sAta dvIpa joyA, jANyA, prarUpaNA karI. tevA samaye bhagavAna padhArI gayA. temanuM hRdaya sarala hatuM. potAnA jJAnamAM potAne zaMkA thaI. tethI tenuM jJAna nAza pAmyuM. prabhu pAse samAdhAna mATe gayA, prabhuno upadeza sAMbhaLyo. temanuM ajJAna jAtyAMtara thaI jJAna rUpe pariNata thayuM ane te samyagdaSTi banI gayA, dIkSA dhAraNa karI. samyagadarzana, jJAna, cAritra dvArA karmakSaya karI te mokSe pahoMcI gayA. tenuM dhyAna A uddezakamAM che. tamAre vAMcI AtmasAt karI levuM. prayogaH 10 - bhagavatI maiyA] kumAro! A prayoga loka saMbaMdhI che. tenA cAra prakAra che. dravyaloka- kSetraloka-kAlaloka-bhAvaloka. te cAreyanI carcA A uddezakamAM camatkArika rIte karI che. vistArapUrvaka samajavA mULapATha ane arthapATha vAMcIne vicAravA. prayogaH 11 - kumAro A prayoga kALa viSayaka che. sudarzana zramaNopAsaka vANijya grAmanA che, nava tattvanA jJAtA che. prabhu mahAvIra samavasaryA. sudarzana zrAvaka darzana karavA gayA, dezanA sAMbhaLI prazna karyo. kALa keTalA prakArano ? prabhue javAba Apyo, 42
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakArano che. pramANakALa, yathAyurnivRttikALa-maraNakALa ane addhAkALa. A rIte prabhue eka-ekanA bhedAnabheda samajAvyA. zreSThIe sAMbhaLyA; hRdaya dravI UyuM. prabhu ATalo moTo kALa pUrNa kyAre thAya? bhagavAne temanA pUrvabhavanI vAta kahI. mahAbaLa kumArapaNe tame hatA. teramA tIrthaMkara vimaLanAtha bhagavAnanA praziSya dharmaghoSa aNagAra padhAryA. dezanA sAMbhaLI tame temanI pAse dIkSita thayA. pAMcamA devalokamAM gayA. tyAMthI cyavIne sudarzanapaNe tame AvyA cho. A vAta sAMbhaLI zramaNopAsaka sudarzana kRtakRtArtha thayA, gadagadita thayA. temaNe prabhu pAse dIkSA dhAraNa karI, bAra varasamAM karmakSaya karI teo mokSa padhArI gayA. A jIvaMta-prayoga kALane jItavAno che. tenuM varNana vAMcI levuM. prayogaH 12H- [bhagavatI maiyA] kumAro! A prayoga RSibhadraputrazramaNopAsakanA arthAvagraha dhAraNAdithI thayela nirmaLa mati-zrutajJAnanI gUMjAyazamAMthI utpanna thayelo che. vAta ema che ke keTalAka zramaNopAsako AlabikAnagarInA eka sthAnamAM ekatra thaIne jJAnacarcAmAM jIvAdi tattvanI vicAraNA karI rahyA hatA. prazna udbhavyo, devaloka vyacchinna kyAM thAya che? ane devonI sthiti keTalI moTI hoya che? vagere vagere. temanA javAbo nirmaLa jJAnI RSibhadraputrazrAvake ApyA- he devAnupriyo ! devonI sthiti jaghanya dasa hajAra varSanI hoya che, madhyama samayAdhika vadhatAM vadhatAM utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI hoya che. tyArapachI devaloka tathA devo bucchinna thaI jAya che. A pramANeno javAba sAMbhaLI, zramaNopAsakone tenA javAbanA arthanI zraddhApratIti rUci thaI nahIM. tethI prabhu pAse jaIne samAdhAna meLavyuM ke RSibhadraputranI vAta yathArtha che. ema prabhunI vAta sAMbhaLI, zrAvakoe RSibhadraputra pAse AvI vAraMvAra kSamApanA mAMgI. kumAro ! AvA nirmaLa dezavirati paryAya pALanAra zrAvaka RSibhadraputra vrata niyama pauSadha vagerethI karmano kSayopazama karatAM aMte eka mAsano saMthAro karI, prathama devalokamAM arUNAbha vimAnamAM cAra palyopamanI sthitie utpanna thayA che. tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM janmadhAraNa karI mokSe jaze. kumAro, A vRttAMta paNa tamArA mATe vicAraNIya che. tethI adhyAtma prayoga siddha thAya ane kaSAya maMda paDI jAya che. evI ja rIte pudgala nAmanA brAhmaNa parivrAjakanuM daSTAMta che. te chaThThane pAraNe chaThTha karatA hatA, nirmaLa adhyavasAye temane virbhAgajJAna utpanna thayuM. te pAMcamA devaloka sudhI jovA jANavA lAgyA; prarUpaNA karavA lAgyA ke AvaDo ja loka che. te ajJAnI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmAne satya rAha dekhADavA cakhudayANe bhagavAna mahAvIra padhAryA. te pudgala parivrAjakane potAnA ja jJAnamAM zaMkA thaI, jJAna naSTa thayuM ane prabhu pAse pahoMcI gayA. dezanA sAMbhaLI bodha pAmyA; dIkSA lIdhI; karmakSaya karI avyAbAdha sukhane varI gayA. A rIta che karma saMgrAma khelavAnI ane karmakSaya karavAnI. A rIte je karmajaMga khele teno jaya thAya, zAzvata sukha pAme che. baMne kumAro gadagadita thaI, vIranA zAsanane namI paDyA, jainam jayati zAsanam bolI UThyA. baMne kumAro AgAra-aNagAra dharmanI prakriyAno prayoga sAMbhaLI prabhAvita thayA. A prayoga ame paNa karIe tevI tamannA sevavA lAgyA. | zataka bAramuM prayogaH 1H- [bhagavatI maiyA] kumAro! A prayoga agiyAramAM pauSadhavrata viSayaka che. tenI sAdhanA cAra prakAre karAya che. te sAdhanA A uddezakamAM batAvI che. A zatakamAM dasa prayoga che. te paikIno A prathama che. prabhu zrAvastI nagarInA koSThaka udyAnamAM padhAryA. zaMkha-pokhalI vagere zrAvako darzanArtha AvyA; dezanA sAMbhaLI. zramaNopAsakonA dila dravita thayA. dayALutAnI utkRSTa bhAvanA jAgatA sAthe maLI; eka vakhata bhojana karI pAkSika pauSadha karIe, tema nirNaya thayo. sau potapotAnA ghera javA chuTA paDyA; nirdhArita samaye cAre prakArano AhAra taiyAra karAvI pauSadha vratanI ArAdhanA karavA lAgyA. bhojanano samaya thatAM teo zaMkha zrAvakanI rAha jovA lAgyA. paraMtu banyuM evuM ke zaMkha zrAvakane upavAsayukta pauSadha karavAnA bhAva jAgyA. ghare pahoMcI saMpUrNa AraMbha samAraMbhano tyAga karI teo poSadhazALAmAM birAjita thayA. ahIM rAha jotA zrAvakomAMthI pokhalIjI zrAvaka temane bolAvavA AvyA. zANA utpalA zrAvikAe sanmAna sahita pokhalIjIne AvakAryA. pokhalIjIe pUchyuM- zaMkha zrAvaka kyAM che? ziSTAcAra sAcavIne madhura bhASAmAM utpalA zrAvikAe poSadhazAlA bAju IzAro karI javAba Apyo ke temaNe pauSadhazAlAmAM pauSadha karyo che. pokhalIjI zaMkha zrAvakajI pAse AvI IriyAvahino kAyotsarga karI, sAthe AvavA mATe AmaMtrita karyA. uttara sAMbhaLI teo pAchA pharyA ane badhAne vAta karI. sahanA aMtaramAM thoDI khedajanaka kaluSita bhAvanA thaI. zaMkhajIe pauSadhanI rAtri sudantu jAgarikAmAM vyatIta karI. savAramAM sarve ya maLI prabhunA darzanArthe gayA. zaMkhajI pAraNu karyA vinA ja AvyA. prabhunI dezanA sAMbhaLyA pachI te zrAvakoe zaMkhane Thapako dIdho. te 44
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja samaye prabhue kahyuM- devAnupriyo ! karma bAMdhazo nahIM. zaMkhe ghaNuM ja sukArya karyuM che. temaNe saphaLa ArAdhanA karI che. prabhunI vAta sAMbhaLI sarvee zaMkhazrAvaka pAse khamata khAmaNA karyA. gautama svAmInA pUchavAthI traNa jAgarikAnuM svarUpa prabhue A pramANe darzAvyuM. sarvajJa-sarvadarzI buddhajAgarikAthI jAgatA hoya che. aNagAra abuddhajAgarikAthI jAgatA hoya che ane zrAvako suda-- jAgarikAthI jAge che. tyAra bAda zaMkha zrAvake prabhune kaSAyaviSayaka prazna karyo. javAba maLyo ke kaSAya karavAthI jJAnAvaraNa, mohanIyAdi sAtakarma tagaDA bane che, mATe kaSAya karavA nahIM. bhavabhIruM zrAvakoe AlocanA karI, premanI gaMgA vaheDAvI. AvI che prabhunI dezanA. tAtparya e ja levAnuM che ke koInI vAta sAMbhaLI koIne mATe mithyA abhiniveza na baMdhAI jAya tenI kALajI rAkhavI. prayogaH 2H- [bhagavatI maiyA] kumAro ! A prayoga karma jagatano che. 18 prakAranA moharAjAnA saMbaMdha che. jema ke mAtA putra, dohitra, prapautra vagere. prabhu mahAvIranA saMtonI zayyAtarI jayaMtI zrAvikA kauzAMbI nagarInA hatA. te nagarImAM sahasAnIka rAjAno pautra, zatAnIka rAjAno putra, ceTaka rAjAnI putrI mRgAvatI devIno putra ane jayaMtIbAI zrAvikAno bhatrIjo udAyana rAjA rAjya karato hato. te nagarImAM prabhu padhAryA. naNaMda bhojAI (jayaMtI-mRgAvatI) darzanArtha gayA. jayaMtI zrAvikAe jIva bhAre karmI kema thAya che? tyAMthI laIne aneka adbhuta lacakatA prazno karyA che. prabhue paNa zaMkAnAzaka uttaronI maMdAkinI vahAvI che. he kumAro!te maMdAkinImAM snAna karavA ApaNe tyAM javuM paDaze, prakaraNa kholI AtmAno AnaMda mANazuM. AkharamAM jayaMtI zrAvikA uttara sAMbhaLI saMsArathI udAsIna banI gayA, dIkSA dhAraNa karI, karmakSaya karI mokSa pAmI gayA. prayogaH 3H- [bhagavatI maiyA] kumAro ! karmajagata jene game che, tene naraka pRthvImAM javuM paDe che. A prayoga te pRthvInA nAma-gotra arthaguNa darzAve che. te vAMcIne jANI levA. prayogaH 4H- [kumAro] ahomaiyA! Akhu padgalika jagata kevI rIte racAyuM haze? [bhagavatI maiyA) cAlo kumAro ! Aje tamane tenuM jJAna karAvuM. paramANu pote svAbhAvika pudgala dravya che. tevA anaMta anaMta paramANu dravya che. tenAM varNa, gaMdha, rasa, spardhAdi guNo che. jyAre paramANu-paramANu sparzathI AkarSAya tyAre baMne maLIne saMbaMdha joDe che. tyAre teno svabhAva chUTI vibhAva bhAvavALA bane che. 45
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ( 5. pachI bemAMthI traNa-cAra-pAMca yAvat anaMtAnaMta joDAI skaMdha rUpa banI jAya che. A jagata sarjana-visarjana viSamavAdamAM vargaNAo UbhI kare che ane jIva tene kheMcI zarIra banAve che. tenuM nirIkSaNa A uddezakane kholI darzAvuM chuM. tame zAMtithI sAMbhaLo, avadhAraNa karo. jIva sahita pUrNa jagata pudgala parAvartanamAM vIMTaLAIne paribhramaNa kare che. te teno marma che. prayogaH 5:- A prayogamAM kumAro! rUpI-arUpI jIva ane karmanI vacce dhamAcakaDI che.cothA prayogamAM vargaNAnI (pudgala parAvartananI) vAta vicArI. jIvanuM zarIra baMdhAyA pachI paNa AnaMdaghana caitanyamAM koI pheraphAra karI zakatA nathI. paraMtu tenA svarUpane DhAMkI pota potAnA jAtibhAInI sAthe laDAI jAme che. pudgalano bUrakho oDhI jIva phare che ane bIjA bUrakhA oDhelA lokonI sAthe prANAtipAtAdi aDhAra pApasthAnakathI sAmagrI ekaThI karI ATha karma rUpe bAMdhe che. te sarvamAM artha guNa paryAyamAM phasAI jAya che, vividha jagyA para pharavA jAya che. temAM keTalAM varNa-gaMdhAdi lAge; tenA bhAMgA jJAnopayoge uddezakamAM joI lezo. te gaNita jIvanI ekAgratA lAvaze ane temAMthI amRta evo AtmA lAdhaze. tenI prApti mATe A gaNitAnuyogano abhyAsa karavo joIe. jIva arUpI che. te rUpInI sAthe rahe che. paraMta te padagalika jagata rUpe banI jato nathI. jeTalAM pramANamAM AtmA tarapha lakSa rahe ane viratinA bhAva bhaje, jeTalA pramANamAM AtmanA bhAva vikase teTalA pramANamAM karma kSaya thAya. A pUrNa loka joI levAno ane tenAthI viratibhAva keLavavAno che. bAkI cAra gati, covIsaDaka, 84 lAkha jIvAyonimAM rakhaDavuM paDe che. prayoga :- [viSaya kumAra] maiyA! A ApaNI uparanA AkAzamAM rahelA pelA AbhalAo ane tenA sAthIdAra caMdra che; tene koNa rAhu grase che? A badhuM zuM che? [bhagavatI maiyA] kumAro ! A jyotiSI devonuM vijJAna che. rAhu grase che ema loko kahe che. te mithyA kahe che. rAhu to kharekhara eka mahartika-mahAsukhI deva che. uttama vastrAdimALA dhAraNa karanAra che. tenA nava nAma che. te rAhu devanA pAMca varNavALA pAMca vimAna che. temAM rahIne te deva pharyA ja kare che. teno ItihAsa A uddezaka kholIne jovo, tenI paNa eka duniyA ajAyabI bharelI che. kumAroe maiyAnI vAta ekAgra cittathI sAMbhaLI tethI tenuM samAdhAna thaI gayuM. prayogaH 7H- [kaSAyakumAra) maiyA! A badhA judAM judAM lokamAM pharI pharIne ApaNe 46
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAM janma maraNa karyA haze? have to mane kaMTALo Ave che. A loka keTalo moTo che? [bhagavatImaiyA] zAbAza kumAro zAbAza ! A loka bahu moTo, asaMkhya koTAkoTi yojana laMbAI-pahoLAIvALo che. temAM eka paNa pradeza evo nathI ke jemAM ApaNo AtmA utpanna thayo na hoya. tenA mATe bakarIonA vADAnuM dAMta ApyuM che. teno vicAra vimarza dharmadhyAnapUrvaka uddezaka kholIne karazuM. prayogaH 8H- [kumAro] maiyA! A duniyA gajabanI che. goLa goLa che. temAMthI kyAre nIkaLAya? tenA upAya zuM? [bhagavatImaiyA kumAro ! gabharAya na jAo. rAgadveSanA pariNAma bhayaMkara che. tene choDI devAmAM Ave ke turtaja mokSa. juo, deva to keTalI moTI sthitivALA che. tyAM paNa teo jo dveSa kare to sarpanI yonimAM utpanna thAya. tyAM tenI arcanA pUjA vagere thAya. koIka deva vanaspatimAM utpanna thAya to te vRkSa paNa pUjAya. koI deva potAnA maNiratnamAM rAgathI mUchita thAya ane te maNimAM utpanna thaI jAya. te jIvo kamenA kSayopazame manuSyabhava pAmI rAgadveSa choDI mokSe cAlyA jAya che. phakta samajaNa AvI javI joIe. A che rAgadveSane choDavAnuM pariNAma. A ja rIte tiryaMca gatinA jIvo siMha, vAgha, vAnara vagere narakamAM jAya. pariNAma sudhArI le to mokSa pAmI jAya. eka mAnava bhavamAM ja tAkAta che, karmakSaya karI mokSamAM javAnI. kumAro ! ApaNe ja karma bAMdhyA che ane ApaNe ja choDavAnA che. kumAroe svIkAra karIne kahyuM- dhanya jinavaravANI, maiyA ! tamoe amane samajAvI. prayogaH 9H- [kumAro] maiyA! mAnavabhava mahAna che. to te manuSyane koI deva kema kahetA nathI? phakta devalokanA devane ja deva kahe che? maiyA pramodita banIne kahe che- vAha kumAro vAha! tamArI zaMkA sahitanI jijJAsAne dhanyavAda che. tamane je jANavAnI bhAvanA che, te ja vAta A uddezakamAM che. A uddezakamAM pAMca prakAranA deva kahyA che. temAMthI tIrthakara bhagavAna devAdhideva kahevAya che. cakravartI naradeva kahevAya che. sAdhu bhagavaMta dharmadeva kahevAya che. manuSya tathA tiryaMca paMcendriya jIvo je vrata, japa, tapa kare te bhAvimAM deva thavA yogya che, te bhavyadravyadeva kahevAya che ane devalokamAM utpanna thaIne devagatinuM nAma gotra vede che, te bhAvadeva kahevAya che. 47
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ A badhA prakAra devanA che. te kevI rIte devanI padavI pAme che? kyAMthI Ave che ane kyAM jAya che? tenuM varNana tamAre ekAgra citte vAMcI levuM. prayogaH 10:- [kumAro] maiyA ! Avo mahAmUlo manuSyabhava pAmIne AtmAne ujjavaLa karavA mATe zuM karavuM joIe te amane samajAvo. [maiyA] kumAro ! anAdikALathI AtmAkaSAya-viSayathI kaluSita thayo che. te kaSAya-viSayanI DigrInI jhAMya paDe tyAre mULa dravya AtmAnA ATha prakAra thaI jAya che. dravya AtmA mukhya che. te jANavAnuM kAma kare tyAre te jJAnAtmA kahevAya. te jovAmAM ane zraddhAmAM darzana upayoga joDe tyAre darzanAtmA kahevAya. cAritrapALavA, jayaNAmAM lIna hoya tyAre cAritrAtmA temaja svAdhyAya dhyAnamAM puruSArtha phorave, tyAre vIryAtmA, jJAna ane darzananA upayogamAM jhUlato hoya tyAre upayogAtmA kahevAya che. te saMsAravardhaka kriyAnI gaDamathalamAM paDyo hoya tyAre kaSAyAtmA ane yogamAM AMdolita thato hoya tyAre yogAtmA kahevAya che. A ATha AtmA kyAM lAbhe, kevI rIte lAbhe, tenuM varNana A udezakathI jANI lejo. A rIte AtmAnA aneka viSaya-kaSAya janaka tabakkAo sarjAya che, tethI tene sRSTi kahevAya che. kumAro! ApaNe bAra zataka khaMDanA korSano abhyAsa karI cUkyA chIe. AThamA zatakano prAraMbha pudgalathI karyo che. jANe ke ATha karma kSaya karavA khelADI kema nIkaLI paDyo hoya tevuM lAge che ane bAramA zatakano enDa AtmAthI pUrNa thayo. khelADI jema khela dekhADe tema kumAro! tame karmarAja khelADInA badhA khelo joyA. nirNaya karI lejo ke phakta AtmA eka ja upAdeya che, bAkI saghaLuM heya che. te mATe peluM jJAna visarAya na jAya. vekezanamAM roja abhyAsa adhyayana karI svarUpAnusaMdhAna karatA rahezo. tame yuvAvasthAmAM pravezI cUkyA cho, tamArI baLa zakti ghaNA pramANamAM pAMgarI gaI che. have puruSArtha upADo to jaya tamAro thaze. baMne kumAro mAtAnI zIkhAmaNane svIkArI bhagavatI maiyAnA upakAranA AbhAranA bhArathI lacI paDyA ane vidAya thayA. ghare sAMtatA devI pAse AvyA caraNamAM mastaka mUkI raDI paDyAM. bhagavatI maiyAnA RNamAMthI mukta thavA zuM karavuM; tema pUchIne UThyA, mAtAe AzvAsana ApyuM. haLavA evA aNuvrato dhAraNa karo, tema karyuM. apratyAkhyAna kaSAyano tyAga karI sAcA zramaNopAsaka banI gayA. te baMne kumAro agiyAra paDimAonuM vahana karavA lAgyA. traNa manoratha ciMtavIne jIvana vyatIta karavA lAgyA. 48.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanya ho mA bhagavatI, dhanya ho mA bhagavatI, ananya jJAna zaraNa dAtA mA bhagavatI, mama rakSA kuru kuru mA bhagavatI ! A rIte pauSadhopavAsa karI karmanI malinatA dhovA lAgyA. AbhAra : sAdhuvAda : dhanyavAda : prastuta Agama zrI bhagavatI sUtranA A trIjA bhAganA anuvAdikA tathA sahasaMpAdikA amArA suziSyA Do. sAdhvI AratIbAI ma. che. jemaNe anuvAda svAdhyAya karavAno je puruSArtha upADyo te ghaNo ghaNo prazaMsanIya che. huM temanI kadara karuM chuM, dhanyavAda ApI bhUrI bhUrI prazaMsA karuM chuM ane zubha kAmanA karatAM kahuM chuM ke tame AgamanuM UMDuM avalokana karI, arihaMta banI javA nirbAdha saMyama yAtrAnuM nirvahana karatA raho. e ja maMgala bhAvanA karuM chuM. prastuta AgamanA rahasyone khullA karI aNamolo abhigama preSita karanAra mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA gurudeva zrI jayaMtilAlajI ma.sA. no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye triloka munino yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU. girIza gurudevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAvabharI alaMkRta karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, Agama manISI pU. trilokamunivaryane mArI zatakoTI vaMdanA pAThavuM chuM. Agama zAstranI dareka kAryavAhikAmAM sakuzalA utsAhadharA sAghvIratnA uSAbAI ma. evuM Agama avagAhana karAvanAra sahayogI sAdhvIratnA hasumatI, vIramatI sahita sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa karI Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA yazasvI sAdhvI ratnA mamaziSyA- praziSyA saha saMpAdikA DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. 49
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNopAsaka mukuMdabhAI pArekha, maNibhAI zAha evaM dhIrUbhAIne dhanyavAda. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guruprANa phAunDezananA mAnad sabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI, Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, draDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhakti sabhara hRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra narabaMkA bhAgyavaMtAbAI sAdhanA smRti TrasTa dvArA nirmita royala pArka sthA. moTA saMghanA pramukha caMdrakAntabhAI tathA kAryAnvita sarva sabhyagaNo, kAryakartAo, mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI kAryakaro, AgamanA zrutAdhAra ane anya dAnadAtA mahAnubhAvo vagerene abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zUnyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividha micchAmi dukkaDaM ApuM chuM. priya pAThako! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. namAmi savva nikha - ravAmi savvajIvANaM / vitarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA - AryAlIlama. 50
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA dvAdazAMgImAM mUrdhanyasthAne birAjita, 36,000 adbhuta praznottarathI saMpanna, zrI bhagavatIsUtra, gautamasvAmI jevA aneka jijJAsuonI jijJAsAnuM samAdhAna kare che. tenA eka-eka praznamAM apUrva bhAvo bharyA che. kyAMka cAra gatirUpa saMsAranI anaMtatAnuM svarUpa darzana che, to kayAMka vairAgya poSaka rasavaMtA caritro che, to kyAMka AcAra zuddhinI vAto che, to kyAMka AtmAnA anaMta sAmarthyanuM darzana che. A rIte viSayonI vividhatA sAthe vizALatA te ja zrI bhagavatI sUtranI vizeSatA che. graMthanI vizALatAne lakSamAM rAkhIne tene pAMca bhAgamAM vibhAjita karyo che. Aje zrI bhagavatIsUtra bhAga-3(zataka 8 thI 12)nuM kArya pUrNa thatAM amo AnaMda anubhavIe chIe. amArA parama sadbhAgye parama zraddheya, tapopUta pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA.nA pAvana sAnidhye ame A AgamanuM vAMcana karyuM ane Aje tenA saMpAdanano paNa suyoga sAMpaDyo. AgamonuM prakAzana saraLa che paraMtu saMpAdana kArya kaThinatama che. hajAro varSo pUrve Agamo lipibaddha thayA. tyAra pachI mudraNayugamAM yuge yuge AgamonuM prakAzana thayuM. tIrthaMkaronI sAdhanAnA sArabhUta Agamo Aje ApaNI samakSa upalabdha che. paraMtu temAM kyAMka lipidoSa, kyAMka mudraNadoSa vagerenA kAraNe sUtra ane tenA arthano saMbaMdha gahana ciMtanano viSaya banI jAya che. AvA prasaMge saMpAdakoe AgamanI mahattAne aMtaramAM avadhArIne te viSayono pUrvAparanA saMbaMdhapUrvaka, vizALatApUrvaka vicAra karIne yogya nirNaya levo paDe che. yathA- zataka-12/4 mA pudgala, skaMdhanA vibhAgonuM kathana sUtrakAre aneka vikalpothI karyuM che. gAMgeya aNagAranA bhaMganI jema ja ahIM paNa padghatipUrvaka kramazaH bhaMga thayA che paraMtu temAM nava pradezI skaMdhamAM ra+ra+pa ane daza pradezI kaMdhamAM ra+ra+ tathA 1+ra+ra+pa A rIte kula traNa bhaMgano pATha upalabdha thato nathI. tethI A bhaMgone zUnya manAya che. TIkAmAM A bhaMga na thavAnuM koI ja kAraNa jaNAvyuM nathI. 51
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAbhAvika rIte jyAre koI paNa skaMdhanA vibhAga thatAM hoya tyAre game te rIte vibhAga thavAnI zakyatA che. paraMtu upalabdha pATha pramANe pUrva-pazcAtmA sarve ya zakya bhaMga thAya ane te ja traNa bhaMga kema na thAya ? jIjJAsunA manamAM tevo prazna upasthita thAya che. kAraNa ke A prakAranA bhaMga thavAmAM saiddhAMtika koIvirodha jaNAto nathI. vicAratAM jaNAya che ke seMkaDo bhaMgonA pAThanI samAnatAnA kAraNe kayAreka lipidoSa AdithI te bhaMga mUla pAThamAMthI nIkaLI gayA hoya. A prakAranI vicAraNA karIne ame te traNe ya bhaMganA pAThane yathAsthAne kauMsamAM mUkyA che. zataka-9/3 thI 30 tathA zataka-10/7 thI 34 mAM zrI jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka pa6 aMtaradvIpanuM varNana che. tenA saMbaMdhamAM culla himavaMta ane zikharI parvatanI dADhAo lavaNa samudramAM gaI che ane tenA para aMtaradvIpa che tevI paraMparA bahu pracalita che. paraMtu tatsaMbaMdhita jaMbUDhIpa prajJapti sUtra vakSaskAra-4 ane bhagavatI sUtra zataka-9/3thI30 tathA jIvAbhigama sUtra pratipatti-4nA sUtrapAThonuM avalokana karIne dADhAone na svIkAratA dADhAonA AkAre aMtardIpa samudramAM goThavAyelA che tema spaSTatA karI che. jene pAThaka A sUtranA vivecanamAM yathAsthAne manana karI zakaze. zrI bhagavatIsUtramAM keTalAka viSayo ati gahana che. tene saraLa banAvavA ane vAcako tene saraLatApUrvakathI samajI zake te mATe vivecanamAM vartamAnayuganA mAnasa anusAra koSTako ane cArTa dvArA viSayane samajAvavAno prayatna karyo che. gAMgeya aNagAranA bhaMgone samajAvavA yathAyogya badhA ja bhaMgo banAvIne spaSTa karyA che. Agama saMpAdana daramyAna koI paNa carcAspada viSayonI vicAraNA hoya tyAre AgamamanISI pU. trilokamuni ma.sA., mukhya saMpAdikA guruNImaiyA pU. lIlamabAI ma. tathA ame baMne sAdhvIo(sAdhvI AratI ane sAdhvI subodhikA) AgamonA bhAvo yathAvat jaLavAI rahe te pramANe vicAra karIne nirNaya karIe chIe. Agama saMpAdanamAM mULa Agama, abhayadeva sUrikRta saMskRta TIkA, anya AgamonA saMdarbha temaja AvazyakatA anusAra anya graMthono kramazaH AdhAra levAya che. amArA saMpAdana kAryanI kramazaH thatI saphaLatAnI pAvanapaLe amArA smRtipaTa 52
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ para Ave che te upakAramUrtio. amArA jIvananA dhruvatAraka sama pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA, guruNImaiyA pU. lIlamabAI ma. tathA zramaNI vidyApIThanA paMDita zrI zobhAcaMdajI bhArilla ane paMDita zrI rozanalAlajI jaina. jeonI pAsethI ame AgamajJAna prApta karyuM che. Agama saMpAdana mATe AgamamanISI pU. trilokamuni ma.sA.nI tIkSNa prajJA ane Agama saMpAdanano vizALa anubhava amone dizAsUcanarUpa che. A kAryano zrama koI zArIrika zrama nathI paraMtu svAdhyAya tapano AdhyAtmika puruSArtha che. mananI prasannatA ane cittanI svasthatA vinA lekhanakArya atyaMta kaThina banI jAya che. jenA sAMnidhyamAM aharniza rahIne ja saMpAdananuM amAruM A mahattama kArya thaI rahyuM che tevA guruNImaiyA pU. vIramatibAI ma. amone sarva prakAranI anukULatA pUrI pADe che. teozrI A puNyakAryanA sahAyaka ja nahIM paraMtu prabaLa preraka che. Agama anuvAda ke saMpAdana to ame saMta-satIjIo karIe paNa prakAzana kArya to zrAvaMta, bhaktivaMta suzrAvakonA haste ja zakya che. Agama kAryamAM prAraMbhathI ja amone sahayoga ApanArA guruprANa phAunDezananA pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeThanI Agama zraddhA anumodanIya che. te uparAMta janmathI ja jemano saMskAra vAraso pAmIne A sthAna sudhI pahoMcyA chIe tevA anaMta upakArI janmadAtrI mAtA tathA pitAe karelA upakAro samakSa amAruM aMtara jhUkI jAya che. sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI karyuM tame susaMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama guruNIzrI kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagurudharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe karuM kaSAyonuM zamana. sadA RNI mAtatAta lalitAbena-popaTabhAI karyuM tame susaMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama-vI2 guruNIzrI kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagurudharmanI maLe evI kRpA zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. basa ! aMte zrI bhagavatI sUtranA gahana bhAvone samajavAmAM ke lekhanamAM chadmasthatAnA kAraNe koI skhalanA thaI hoya, jinavANIthI viparIta prarUpaNA thaI hoya to trividhe-trividhe kSamAyAcanA... 53
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdikAnI kalame - DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. zrI bhagavatI sUtra bhAga-3 mAM zataka-8 thI 1rano samAveza karyo che. A pAMca zatakamAM dravyAnuyoga, caraNAnuyoga, kathAnuyoga ane gaNitAnuyoga samAviSTa thavA chatAM gaNitAnuyoganuM prAdhAnya che. svAdhyAya dvArA sAdhaka aMtarmukha bane ane aMtarmukha banelo sAdhaka AtmA sAthe yoga anusaMdhAna kare te ja cAre anuyoganuM prayojana che. koIpaNa viSaya jyAre aneka bheda-prabheda sahita, aneka vikalpothI samajavAno puruSArtha thAya tyAre sAdhakanI prajJA tIkSNa bane che, caMcaLa cittavRtti sthira bane che, prajJAnI tINatA ane cittavRttinI sthiratA sAdhakane adhyAtma sAdhanAmAM atyaMta sahAyaka bane che. AvA ja vizALa ane umadA dRSTikoNathI zAstrakAroe gaNitAnuyogane prAdhAnya ApyuM che. pratyeka viSayanuM aneka bheda-prabheda sahita kathana karavuM te ja prastuta zatakonI vizeSatA che. prayoga pariNata, visasA pariNata, mizra pariNata pudgalonA bheda-prabheda, prayogabaMdha, visasA baMdhanA vividha bheda-prabheda, ddhipradezI DhaMdhathI anaMtapradezI skaMdha vibhAganA seMkaDo vikalpo, pudgalanI anaMtatAnuM darzana karAve che. zrAvaka vratanA 49 bhaMga jinazAsananI vizALatAnuM sacoTa daSTAMta che. jIvanI vividha avasthA rUpa 1rara bolamAM jJAna-ajJAnanuM nirUpaNa karmayukta anaMta jIvonI vividhatAno bodha karAve che. gAMgeya aNagAranA cAra pravezaka saMbaMdhita hajAro bhaMga saMsArI anaMta jIvonI vividha sthitine pradarzita kare che. temaja sUtrakAre airyApathika ane sAMparAyika baMdhanuM trikAlanI apekSAe ATha bhaMgathI kathana karyuM che. tenA baMdhaka jIvomAM traNe vedanI 54
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAe 26 bhaMganuM nirUpaNa che, te uparAMta aneka viSayomAM asaMyogI, dvisaMyogI, trisaMyogI Adi bhaMgonuM pratipAdana che. A rIte zAstrakAre viziSTa prakAranA gaNitAnuyoganA mAdhyamathI sAdhakone svAdhyAyamAM sthira karyA che. te uparAMta keTalAka kathAnako che je tattvajJAnane ja samajAve che. yathA-- RSabhadatta ane devAnaMdAnuM kathAnaka karma siddhAMtano bodha karAve che. jamAlInuMvistRta jIvana mukhyatayA bhagavatI sUtranA AdhArabhUta 'kaDamANe kaDe' nA siddhAMtanuM pratipAdana kare che. sudarzana zreSThInuM jIvanacaritra cAra prakAranA kAlanA svarUpano bodha karAve che. zivarAjarSinA vibhaMgajJAnano prasaMga asaMkhya dvIpa-samudrAtmaka tirachAlokanA AkAra ane prakArane samajAve che; pudgala parivrAjaka tathA RSibhadraputra zramaNopAsaka vagerenA jIvana prasaMgo deva ane devalokanI sthitine spaSTa kare che. zaMkha-puSkalI Adi zrAvakono vArtAlApa pauSadhavratanI ArAdhanAne temaja jayaMti zrAvikAnA prazno jIvana saphaLa banAvavAnI uttama paddhati pradarzita kare che. A rIte uparokta kathAnaka vAcakone atyaMta haLavAzapUrvaka samyajJAna saha AcArazuddhi mATe sahAyaka bane che. jaina siddhAMtanA hArda sama anekAMtavAdanA siddhAMtanuM spaSTIkaraNa prastuta bhAga-3 nI maulikatA che. pratyeka padArtha anaMta dharmAtmaka che, aneka dRSTikoNathI tenuM avalokana karIe tyAre ja tenuM yathArtha darzana thAya che. zAstrakAre tenA vividha vikalpo darzAvyA che. A jagatanA jaDa ke caitanya koI paNa padArtha svarUpanI apekSAe sat, paranI apekSAe asat, sva-para ubhaya apekSAe avaktavya che. A rIte padArthamAM apekSA bhedathI vividha guNadharmo rahI zake che. jIvanA janma-maraNanI anaMtatA, saMbaMdhonI anaMtatA jevA keTalAka viSayo sAdhakanA saMvega ane nirveda bhAvane daDha banAve che. jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA, teno paraspara saMbaMdha ane tenuM pariNAma vagere viSayono bodha sAdhakonA puruSArthane mATe 55
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ preraka bane che. A rIte bhagavatI sUtra bhAga-3 ekaMdare samyagdarzana, jJAna ane cAritranI vizuddhimAM sahAyaka bane che. prastuta saMskaraNa :bhagavatI sUtranA aneka saMskaraNa upalabdha hovA chatAM gujarAtI bhASIone lakSamAM laIne na ati vistRta, na ati saMkSipta, tevA vivecana saha prastuta saMskaraNa taiyAra thayuM che. jemAM mULapATha, kaThina zabdArtha, bhAvArtha, viSayAnusAra zIrSako, viSayAnusAra vivecana ApyuM che. viSayabodhanI sugamatA, kaThina viSayonI saraLatA ane spaSTatA mATe AvazyaktAnusAra cArTa taiyAra karyA che. je svAdhyAyIo mATe atyaMta upayogI che. kathAnakonA prAraMbhamAM te kathAno saMkSipta paricaya Apyo che. jethI vAcako kathAnA sArabhAgane zIghra prApta karI zake che. A rIte aneka prakAre A vizALakAya sUtrarAjanA viSayane mArA kSayopazama anusAra saraLa ane spaSTa banAvavAno prayatna karyo che. je janajananA tattvabodhanuM kAraNa ane AcAra vizuddhinuM preraka banI zakaze te nirvivAda che. zrI bhagavatIsUtranI vizALatAne lakSamAM laIne tenuM pAMca bhAgamAM vibhAjana karyuM che. jemAM bhAga-1mAM zataka 1 thI 4, bhAga-ra mAM zataka 5 thI 7, bhAga-3mAM zataka-8 thI 12, bhAga-4mAM zataka-13 thI 23, bhAga-5mAM zataka-24 thI 41no samAveza karyo che. zruta paraMparAne akSuNNa banAvavAnA pUrvAcAryonA prakRSTa pratyanomAM prastuta saMskaraNa nakkara kaDInuM kAma karI rahyuM che. prastuta saMskaraNamAM AdhArabhUta graMtho : prastuta saMskaraNamAM mULapAThamAM sailAnA dvArA prakAzita zrI bhagavatI sUtrane AdhArabhUta tarIke svIkAryuM che. tema ja aneka sthAne yuvAcArya mahAprajJajI kRta zrI bhagavatI sUtra aMga suttANi khaMDa-ra tathA 'mahAvIra jaina vidyAlayanA bhagavatI sUtra'nA AdhAre pAThanuM saMzodhana karyuM che. bhAvArtha ane vivecanamAM navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri 56
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRta saMskRta TIkA, zrI becaradAsajI kRta bhagavatI sUtra, selAnA-bhagavatI sUtra, yuvAcArya zrI madhukaramuni kRta bhagavatI sUtra, pU. ghAsIlAlajI ma.sA. kRta bhagavatI sUtra, Agama divAkara pU. janaka muni ma. sA. lekhita bhagavatI upakrama, Agama manISI pU. tiloka muni ma.sA. lekhita jainAgama navanIta bhAga-7ne AdhArabhUta banAvyA che. AbhAra darzana - A umadAkAryanA udbhavanuM prabaLa nimitta prAtaH smaraNIya upakArI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. nuM janma zatAbdI varSa che. jemanI ujjavaLa paraMparA rUpa jina zAsanamAM sthAna pAmyA, AgamanuM jJAna pAmyA, jIvana jIvavAnuM vijJAna pAmyA, tevA anaMta upakArI gusvaryonI upakAra smRti nimitte anAdinI aratine dUra karI, akhaMDa rati-AnaMdane prApta karavA A vizALa AyojananuM nirmANa thayuM che. A Ayojanane pUrNa karavA mukhyatayA pU. mukta-lIlama gukSmI saha temanA parivAranA sAdhvIjIo potAnuM yogadAna ApI rahyA che. Aje guru prANa Agama batrIsInuM 19muM puSpa prakAzita thaI rahyuM che. A pAvana prasaMge sahu prathama Agama sota sama carama tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmI, sUtra saMkalana kartA zrI sudharmAsvAmI, Agamalipibaddha kartA pUrvadhara zrI devardhvigaNi kSamAzramaNane hRdaya paTa para sthApita karI zraddhApUrvakanatamastake vaMdana karuM chuM. jeNe Agama sAhityane pravAhita karyuM, tevA AcArya bhagavaMto tathA mama zraddhAmUrti pU. jaya-mANeka-prANa-gusvara prati zraddhAbhAva pragaTa karuM chuM. tema ja anaMta upakArI pU. tapasvI gurudeva! zrI bhagavatI sUtranA prakAzana samaye Apa smRti paTa para padhAro cho, ApanA pAvana sAMnidhyamAM Ape be be vAra zrI bhagavatI sUtranI vAcanA karAvI ane te ja Agama anuvAdanuM sadbhAgya mane prApta thayuM. pAradaSTA evA Ape bhAvinA bhAvane jANIne ja kadAca A prakAranuM Ayojana karyuM hoya tema vartamAna pratIta thAya che. A vizALakAya graMthanuM Alekhana te mArI buddhi ane zaktinI bahAranI vAta che, tema chatAM te kArya sahaja, saraLa, sarasa rIte nirvine pUrNa thayuM che, te ApanI ja kRpAnuM ananya pariNAma che. | 57
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pavitra paLe gacchaziromaNI pUjyapAda zrI jayaMtimuni ma. sA. tathA vANIbhUSaNa girIza muni ma.sA.nA pAvana caraNomAM bhAvavaMdana karuM chuM. A AyojananA pAyAnA paththara sama, Agama bhekhadhArI pU. trilokamuni ma.sA. potAnI tIkSNa prajJAthI A AgamanuM saMzodhana karyuM che. yuvAsaMta pU. namramuni ma.sA. temAM Avazyaka sUcano karyA che. mArA anaMta upakArI guruNIdevA pUjyA pU. mukatAbAI ma. e apAra vAtsalya vahAvI mArA kAryane vadhAvyuM che. jene jinavANI prati atUTa zraddhA ane guruvaryo prati ananya bhaktibhAva che, jenA tanamAM, manamAM ane romeromamAM anaMta upakArI pUjya zrI prANalAlajI ma.sA.nA nAmathI prAraMbhAyelu kArya zIghratayA pUrNa karavAnI eka ja lagana che, kAryanI pUrNatA mATe keTalAya kaThinatama niyamo saha jeo zruta sevAmAM samarpita thaI gayA che, teTaluM ja nahIM teozrIno amArA para paDato kRpA pUrNa dRSTipAta amArI urjAne paNa jAgRta kare che, zaktine puSTa banAve che ane kArya karavA mATe preraka bane che, tevA mukhya saMpAdikA mama jIvana naiyAnA sukAnI, gurugNImaiyA pU. lIlamabAI ma.e mArA lekhananuM zuddhikaraNa karyuM che. A mahAkAryanA udbhavikA amArA vaDIla gurubhaganI pU. uSAbAI ma., temaja mama saMyamI jIvananA sahayoginI gurubhaginI pU. vIramatibAI ma. Adi sarva upakArIo prati huM kRtajJatAno bhAva pragaTa karuM chuM. mama sahacAriNI sAdhvI subodhikAe potAnI AgavI sUjha-bUjhathI saha saMpAdananI pharaja adA karI che. ama gurukulavAsI pU. biMdubAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. Adi sarva satIjIo mArI saphaLatAnA sahayogI che. pU. guruprANa phAunDezananA pramukha ane sakriya kAryakartA zrIyuta caMdrakAMtabhAI zeTha vagere A virATa kAryane vegavatuM banAvavA puruSArtha karI zrutasevAno anokho lAbha laI rahyA che. bhAIzrI nehale Agamane mudrita karIne, svAdhyAyapremI zrI mukuMdabhAI tathA maNIbhAIe prupha saMzodhana karIne tathA dhIrUbhAIe sahakAra ApIne jinavANIne vadhAvI che. 58
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamajJAna pradAtA pUjyavarono che anaMta upakAra, bhagavad bhAvo pragaTAvavA jinavANIno karuM chuM satkAra. vizvamAM guru 'prANa'no vartI rahyo che sadA jaya jayakAra sahabhAgI banyA muja kAryamAM sahuno karuM chuM RRNa svIkAra..... mArI alpabuddhi sAmarthya ane maMda kSayopazame zrI bhagavatI sUtranA gaMbhIra bhAvonA rahasyone huM samajI na zakI houM ane zrutalekhanamAM bhagavadvANInI koI paNa prakAre AzAtanA thaI hoya to paMca parameSThI bhagavaMtonI sAkSIe micchAmi dukkaDaM..... aMte...... gaNipiTakanuM gaurava che tuM mA bhagavatI, sudharmAnuM saMkalana sUtra che tuM mA bhagavatI, gautamano jijJAsA srota che tu mA bhagavatI, bhavyajanono aMtastoSa che tuM mA bhagavatI, aharniza vaMdana ho tujane mA bhagavatI, muja aMtaHsrota pravAhita karaje mA bhagavatI, muja saMyama dhananuM rakSaNa karaje mA bhagavatI, muja bhagavad bhAvone pragaTAvaje tuM mA bhagavatI....... 59 pU. mukta-lIlamaguruNInA suziSyA sAdhvI AratI.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane - tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.].
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra zrI zrI bhagavatI sUtran sUtra zrI bhagavatI zrImatI bhUtra zrI bhagavatI sUtra zrI lagavatI sUtra zrI bhagavAna zrI sUtra zrI gavatI | zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavAna zrI bhagavatI sUtra zrI bhAvabhUtra zrI bhagavatI la sUtra zrI bhagavatI sUtra shrii| bha|vata jtrA zrI bhagavatI zrI bhagavatI sU gadanI pAMcamuM che zrI bhagavatI satra zrI bhagavatI sana.zrI laI Hua bhagavatI satra darara rara, zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavatI sUtra zrI. bhAga - 3 zataka 8 thI 12 mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa anuvAdikAma jIbhAi A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 _ zataka - 8 | je paricaya che A zatakamAM daza uddezaka che. temAM vividha viSayo che, te A pramANe cheprathama udezakamAM pudgalonA traNa prakAronuM vistRta varNana che. temaja eka, be, traNa, cAra Adi dravyonA pariNamananuM ane aMte pariNAmonI daSTie pudgalonA alpabadutvanuM nirUpaNa che. bIjA uddezakamAM AzIviSanA mukhya be prakAra darzAvIne AzIviSavALA jIvonuM ane tenA viSanA sAmarthyanuM varNana che tathA chadmasthajJAnanA aviSayabhUta ane kevaLajJAnanA viSayabhUta 10 sthAna, jJAna-ajJAnanuM svarUpa, tenA bheda-prabheda, 24 daMDakanA jIvomAM tenuM astitva, temaja jJAnI ane ajJAnInuM aneka apekSAe kathana ityAdi viSayonuM nirUpaNa che. trIjA uddezakamAM saMkhyAtajIvika, asaMkhyAtajIvika ane anaMtajIvika vRkSonuM, ratnaprabhA pRthvI AdinA camatva ane acarama- AdinuM pratipAdana che. cothA uddezakamAM kriyAo tathA tenA bheda-prabhedanuM atidezapUrvaka kathana che. pAMcamA uddezakamAM sAmAyikamAM sthita zrAvakanI sAmagrI para kono adhikAra che? te viSayanA spaSTIkaraNa sAthe zrAvakavratanA 49 bhAMgA tathA AjIvikopAsakonA nAma,siddhAMta, AcAra-vicAra ane teothI zramaNopAsakatAnI vizeSatA tathA cAra prakAranA devaloka ityAdi viSayonuM kathana chaThThA uddezakamAM tathArUpanA zramaNa-mAhaNane prAsuka-aprAsuka, eSaNIya-aSaNIya AhAradAnathI zramaNopAsakone thato lAbha, gRhastha dvArA svayaM sthaviranA nimitte ApelA AhAra piMDa ke pAtrAdinI upabhoga-maryAdA, akRtyasevI chatAM ArAdhanA tatpara sAdhu-sAdhvInI ArAdhakatA ane eka athavA aneka jIvone anyanA eka athavA aneka zarIronI apekSAe thanArI kriyA vagere viSayonuM nirUpaNa che. sAtamA udezakamAM adattAdAna viSayaka anyatIrthiko dvArA sthaviro paranA AkSepo, sthaviro dvArA tenA pratyuttara ane gatiprapAtanA pAMca bheda vagerenuM kathana che. AThamA uddezakamAM pratyenIkonA bheda-prabhedo, pAMca prakAranA vyavahAra, airyApathika ane sAMparAyika karmabaMdha, rara prakAranA parISaha, udaya, asta ane madhyAhna samaye sUryanI dUrI ane nikaTatA, mAnuSottara parvatanI aMdara ane bahAranA jyotiSI devo tathA indromAM upapAta saMbaMdhI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 2 | zrI bhagavatI sUtra-3 virahakAla ityAdi viSayonuM varNana che. navamA uddezakamAM visasAbaMdha, prayogabaMdha, zarIrabaMdha, zarIraprayoga baMdha ane tenA bheda-prabheda, baMdhaka-abaMdhaka tathA tenuM alpabadutva vagere viSayonuM pratipAdana che. dazamA uddezakamAM anyatIrthikonA matanuM nirAkaraNa temaja jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanAono paraspara saMbaMdha ane tenuM phaLa, pudgala pariNAmanA bheda-prabheda, pulAstikAyanA eka pradezathI anaMtapradeza sudhInA ATha bhaMga ane ATha karma prakRtio, tenA avibhAga pariccheda, tenAthI AveSTita-pariveSTita samasta saMsArI jIvo ane karmonA paraspara sahabhAva vagere vibhinna viSayonI vaktavyatA che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-1 3 zataka-8 : uddezaka-1 saMkSipta sAra A uddezakamAM pudgalanA bheda-prabheda, tenuM pariNamana ane tenA alpabahutvanuM vistRta varNana che. pudgalanuM pariNamana traNa prakAre thAya che-- (1) prayogapariNata pudgala H- jIvanA prayatnathI pariNata thayelA pudgalone prayoga pariNata pudgala kahe che. yathA- zarIrAdi. anAdikAlIna saMsAra paribhramaNamAM jIvabhinna bhinna gatimAM, bhinna bhinna jAtimAM, vividha zarIra, indriyAdi dhAraNa kare che, te vividha prakAranA pudgalone grahaNa karIne pariNamAve che. sUtrakAre A viSayane navadaMDakanA mAdhyamathI samajAvyo che. (1) jIvonA bheda-prabheda (2) te sarvanA paryApta-aparyApta (3) jIvonA zarIra (4) indriya (5) zarIra ane indriya (6) jIvonA bhedamAM varNAdi 25 bola (7) zarIramAM varNAdi 25 bola (8) indriyomAM varNAdi 25 bola (9) zarIra ane indriyamAM varNAdi 25 bola. A sarva apekSAe jIvanA prayatnathI(prayogathI) pudgala pariNata thAya che. (2) mizra pariNata pudgala : / :- jIva dvArA choDelA pudgalo jyAM sudhI visasA pariNAmane prApta na thAya tyAM sudhI te mizra pariNata kahevAya che. mizra pariNata pudgalamAM prayoga ane visasAnuM mizraNa hoya che. yathA- mRta kalevarAdi. temAM pUrvano jIva-prayoga che chatAM samaye-samaye zIrNa thatAM pudgalo visasA pariNata thatAM rahe che arthAt jIva dvArA choDelA zarIramAM svAbhAvika rIte pudgalono caya ane upacaya thAya che, tene mizra pariNata pudgala kahe che. prayoga pariNata pudgalanA jeTalA bheda che teTalA ja mizra pariNata pudgalanA paNa bheda thAya che. (3) visasA pariNata pudgala H- jIvanA prayatna vinA svAbhAvika rIte pariNata thatAM pudgalone visasA pariNata pudgala kahe che. yathA- meghadhanuSa Adi. tenA pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAnanI apekSAe 25 bheda thAya che. vistArathI bheda karatAM tenA 530 bheda thAya che. eka dravya pariNata pudgala H- prayoga pariNata ane mizra pariNata pudgalamAM mana, vacana, kAyAnA traNa yoga athavA vistArathI paMdara yoga temaja tenA saraMbha, samAraMbha, AraMbha, asaraMbha, asamAraMbha ane anAraMbhanI apekSAe paNa aneka bheda prabheda thAya che. be dravya prayoga pariNata H- jIvanA prayatnathI be paramANunA athavA be skaMdhanA vividha prakAranA pariNamanane
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 be dravya prayoga pariNata kahe che. tenA paNa bhinna bhinna yoganI apekSAe asaMyogI, dvika saMyogI Adi aneka bhaMga thAya che. A rIte traNa, cAra, pAMcathI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta dravya prayoga pariNata yugalanA paNa yathA zakya saMyoga ane bhaMga thaI zake che. alpabahatvaH- sarvathI thoDA prayoga pariNata pudgala che kAraNa ke jIva ane pudgalano saMbaMdha alpakAlika che. tenAthI mizra pariNata pugala anaMtaguNA che. tenAthI visasA pariNata pudgala anaMtaguNA che. kAraNa ke jIve grahaNa karelA pudgala karatAM, nahIM grahaNa karelA sahaja rUpe pariNata thatAM pudgalo anaMtaguNA che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 'zataka-8 : uddezaka-1 pudgalA uddezakonAM nAmaH poggala AsIvisa rukkha, kiriya AjIva phAsuyamadatte / paDiNIya baMdha AhAraNA ya, dasa aTThamammi sae // bhAvArtha:- AThamA zatakamAM A daza uddezaka che- (1) pudgala (2) AzIviSa (3) vRkSa (4) kriyA (5) AjIva (6) prAsuka (7) adatta (8) pratyenIka (9) baMdha (10) ArAdhanA. vivecana : pratyeka uddezakanA nAma tenA mukhya viSaya athavA Adha viSayanA AdhAre che. (2) popAta :- pugalanA prakAra ane tenA pariNamananuM ja vistRta varNana hovAthI prathama uddezakanuM nAma pudgala che. (2) nArIvasa - AzIviSa saMbaMdhI varNana hovAthI bIjA uddezakanuM nAma 'AzIviSa' che. (3) :- saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtajIvika vRkSonuM varNana hovAthI trIjA uddezakanuM nAma "vRkSa che. (4) variya - kriyAnA bheda-prabhedanuM nirUpaNa hovAthI cothA uddezakanuM nAma "kriyA che. (6) mAnava -AjIvikopAsakonA siddhAMta, AcAravicAranuM pratipAdana hovAthI pAMcamA uddezakanuM nAma "AjIva' che. (6) alNuya :- zramaNone apAtA prAsuka-aprAsuka AhAradAnanuM phaLa, te A viSaya hovAthI chaThThA uddezakanuM nAma "prAsuka che. (7) are -adattAdAna viSayaka anyatIrthikono AkSepa yukta vArtAlApa hovAthI sAtamA uddezakanuM nAma "adatta' che. (8) paLAya -pratyenIka bheda-prabhedanuM nirUpaNa prAraMbhamAM hovAthI AThamA uddezakanuM nAma "pratyenIka che. () vaMdha:- pudgala saMbaMdhI vividha prakAranA baMdhanuM nirUpaNa hovAthI navamA uddezakanuM nAma baMdha che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 (20) zAradA - jJAnAdi traNe ya ArAdhanA ane tenI pArasparika niyamA-bhajanAnuM nirUpaNa hovAthI dasamA uddezakanuM nAma "ArAdhanA" che. pugalanA traNa prakAra :2 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kaivihA NaM bhaMte ! poggalA paNNattA ? goyamA ! tivihA poggalA paNNattA, taM jahA- paogapariNayA, mIsasApariNayA, vIsasApariNayA ya / bhAvArtha - rAjagRha nagaramAM yAvat gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane A pramANe pUchyuM prazna- he bhagavan! pudgalanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! pulanA traNa prakAra che, te A pramANe che- (1) prayoga pariNata (2) mizra pariNata (3) visasA pariNata. vivecana :(1) prayoga pariNata:- jIvanA vyApArathI pariNata yugalo prayoga pariNata kahevAya. yathA- zarIrAdi. (2) mizra pariNata - prayoga ane visasA (svabhAva), A baMne dvArA pariNata yugalo mizra pariNata kahevAya. yathA- mRta kalevarAdi. (3) visasA pariNata :- jIvanA prayatna vinA svabhAvathI pariNata yugalo visasA pariNata kahevAya. yathA- taDako, chAMyo, vAdaLA vagere. traNa prakAranA pudgalonA saMkSipta paricaya mATe pracalita padya A pramANe che jIva grahyA te prayogasA, missA jIva rahita, visasA hAtha Ave nahIM, jiNavara vANI tahatta. rikha:- pariNata. te te rUpamAM pariNamita thayelA pudgala. prayoga pariNata pugalonA bheda-prabheda[nava dvAra] (1) jIvanA bheda-prabhedanI apekSAe:| 3 | paogapariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA- egiMdiya-paogapariNayA jAva paMciMdiya-paogapariNayA /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prayoga pariNata pulonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! prayoga pariNata yugalonA pAMca prakAra che. yathA- (1) ekendriya prayoga pariNata (2) beindriya prayoga pariNata (3) te indriya prayoga pariNata (4) caurendriya prayoga pariNata (5) paMcendriya prayoga pariNata yugala. | 4 egidiyapaogapariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA? goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA- puDhavikkAiyaegidiyapaogapariNayA jAva vaNassaikAiyaegidiya-paogapariNayA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! ekendriya prayoga pariNata yugalonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgala yAvat vanaspatikAyika ekendriya prayoga pariNata pula. 5 puDhavikkAiya egiMdiyapaogapariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- suhumapuDhavikkAiya-egiMdiyapaogapariNayA, bAdarapuDhavikkAiyaegidiyapaogapariNayA ya / AukkAiya egidiyapaogapariNayA evaM ceva, evaM duyao bheo jAva vaNassaikAiyA ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che. yathA- sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgala ane bAdara pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgala. te ja rIte aplAyika ekendriya prayoga pariNata pugala kahevA joIe. te ja rIte vanaspatikAyika ekendriya prayoga pariNata yugala paryata pratyekanA be-be bheda che. |6 beiMdiyapaogapariNayANaM, pucchA? goyamA ! aNegavihA paNNattA / evaM teiMdiyapaogapariNayA, cauridiya paogapariNayA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! beindriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA aneka prakAra che. te ja rIte teindriya prayoga pariNata pudgalo ane caurendriya prayoga pariNata yugalonA viSayamAM jANavuM joIe.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhagavatIsatra-3 |7 paMciMdiya-paogapariNayANaM, pucchA? goyamA! cauvvihA paNNattA, taM jahA- NeraiyapaMciMdiya-paogapariNayA, tirikkha- joNiya-paMciMdiya-paogapariNayA, maNussapaMciMdiya-paogapariNayA, devapaMciMdiya-paogapariNayA ya / bhAvArtha :- prazra- mAvan ! paMthandriya prayoga parita pugtaan| 28 // 54 // 2 cha ? 6ttara- gautama! paMthendriya prayoga parita 56pAsanA yAra 52che, te mA prabhAcha- (1) nAraka paMcendriya prayoga pariNata yugala (2) tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala (3) manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgala (4) deva paMcendriya prayoga pariNata pudgala. 8 raiyapaciMdiya-paogapariNayANaM pucchA? goyamA ! sattavihA paNNattA, taM jahA- rayaNappabhApuDhaviNeraiya-paMciMdiyapaogapariNayA vi jAva ahesattamapuDhavi Neraiya paMciMdiya-paogapariNayA vi / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! nai2yi paMthendriya prayoga parita pugatAnA 324 // 52 cha ? uttara-he gautama!rnarayika paMcendriya prayoga pariNata pugalonA sAta prakAra che. yathA- ratnaprabhA pRthvI nairayika paMcendriya prayoga pariNata pugala yAvat adhaHsaptama-tamastamAM pRthvI nairayika paMcendriya prayoga pariNata pudgala. | 9 tirikkhajoNiya-paMciMdiya-paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! tivihA paNNattA,taM jahA- jalayaratirikkhajoNiya-paMciMdiyapaogapariNayA, thalayaratirikkhajoNiya-paMciMdiyapaogapariNayA khahayaratirikkha- joNiya-paMciMdiyapaogapariNayA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata yugalonA keTalA prakAra che? 612- gautama ! tiryaya paMthendriya prayoga parita pugatAnA tra prA2 cha. yathA- (1) jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata yugala (2) sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala (3) ya2 tiryaya paMthendriya prayoga parita pusa. 10 jalayara-tirikkhajoNiya-paMciMdiya-paogapariNayANaM pucchA ? goyamA !duvihA paNNattA,taMjahA-samucchimajalayatirikkhajoNiyapaMciMdiya paogapariNayA, gabbhavakkaMtiyajalayara-tirikkhajoNiya paMciMdiya paoga pariNayA /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-1 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA be prakAra che, yathA- (1) saMmUrchima jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala (2) garbhaja jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala. 2 11 thalayara-tirikkhajoNiya-paMciMdiya-paogapariNayANaM pucchA ? gomA ! duvihA paNNattA, taM jahA- cauppayathalayara-tirikkhajoNiya paMciMdiyapaogapariNayA, parisappa-thalayara-tirikkhajoNiya paMciMdiya- paogapariNayA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA be prakAra che, yathA- (1) catuSpada sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala (2) parisarpa sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala. | 12 cauppayathalayara-tirikkhajoNiya-paMciMdiya-paogapariNayANaM pucchA ? noyamA ! tuvijJA paLattA, tuM bahA- samucchimaDayathAyara, tirikkhajoNiya- paMciMdiya- paogapariNayA, gabbhavakkaMtiya-cauppayathalayaratirikkhajoNiya- paMciMdiya- paogapariNayA / evaM eeNaM abhilAveNaM parisappA duvihA paNNattA, taM jahA- uraparisappA ya bhuyaparisappA ya / uraparisappA duvihA paNNattA, taM jahA- saMmucchimA ya gabbhavakkaMtiyA ya / evaM bhuyaparisappA vi, evaM khahayarA vi / - bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! catuSpada sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! catuSpada sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA be prakAra che. yathA- saMmUrchima catuSpada sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala ane garbhaja catuSpada sthalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala. A ja rIte parisarpanA paNa be prakAra che, yathA-- uraparisarpa ane bhujaparisarpa. uraparisarpanA be prakAra che. yathA- saMmUrchima ane garbhaja. A rIte bhujaparisarpa ane khecaranA paNa be be bheda jANavA. 13 maNussapaMciMdiyapaoga pariNayANaM, pucchA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA - saMmucchima maNussapaMciMdiya-paogapariNayA,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 10 ] zrI bhagavatI sUtra-3 gabbhavakkaMtiyamaNussa paMciMdiya-paogapariNayA / bhAvArtha - prazra- he bhagavan! manuSya paMcendriya pugalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! manuSya paMcendriya prayoga pariNata yugalonA be prakAra che. yathA- saMmUrchAima manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgala ane garbhaja manuSya paMcendriya prayoga pariNata yugala. 14 devapaMciMdiya-paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! cauvvihA paNNattA, taM jahA- bhavaNavAsi- devapaMciMdiyapaogapariNayA, evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! deva paMcendriya prayoga pariNata yugalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA cAra prakAra che. yathA- bhavanavAsI deva paMcendriya prayoga pariNata pudgala yAvatu vaimAnika deva paMcendriya prayoga pariNata pugala. 15 bhavaNavAsideva-paMciMdiya-paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! dasavihA paNNattA, taM jahA- asurakumAradeva-paMciMdiyapaogapariNayA jAva thaNiyakumAradeva-pacidiya-paogapariNayA / evaM eeNa abhilAveNaM aTThavihA vANamaMtarA taM jahA- pisAyA jAva gaMdhavvA / paMcavihA joisiyA, taM jahA- caMdavimANa-joisiyadeva-paMciMdiya-paogapariNayA jAva tArAvimANa-joisiyadeva- paMcidiya-paogapariNayA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavAna ! bhavanavAsI deva paMcendriya prayoga pariNata pagalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! bhavanavAsI deva paMcendriya prayoga pariNata pugalonA dasa prakAra che, yathA- asurakumAra deva paMcendriya prayoga pariNata pudgala yAvat svanitakumAra deva paMcendriya prayoga pariNata pudgala. A ja rIte vANavyaMtara deva prayoga pariNata pudgalonA ATha prakAra che, yathA- pizAca yAvat gaMdharva vANavyaMtara devaprayoga pariNata yugala. A ja rIte jyotiSI deva prayoga pariNata yugalonA paNa pAMca prakAra che, yathA- caMdravimAna jyotiSI deva prayoga pariNata pudgala yAvat tArAvimAna jyotiSIdeva prayoga pariNata pudgala. 16 vemANiyA paogapariNayA duvihA paNNattA, taM jahA- kappovaga-vemANiya paogapariNayA, kappAIyavemANiya-paogapariNayA / kappovagavemANiya
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka--1 11 paogapariNayA duvAlasavihA paNNattA, taM jahA- sohammakappovagavemANiyA jA accuyakappovaga- vemANiyA paogapariNayA / kappAIyavemANiyA paogapariNayA duvihA paNNattA, taM jahA- gevejjagakappAIya vemANiyA paogapariNayA, aNuttarovavAIyakappAIya vemANiya-paogapariNayA / gevejja- kappAIya-vemANiya- paogapariNayA NavavihA paNNattA, taM jahA - heTThima-heTThima- gevejjaga-kappAIya- vemANiyapaogapariNayA jAva uvarima uvarima- gevejja- kappAIya- vemANiya- paogapariNayA / bhAvArtha :- vaimAnika deva prayoga pariNata pudgalonA be prakAra che. yathA- kalpopapatraka vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala ane kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala. kalpopapatraka vaimAnika deva prayoga pariNata pudgalonA bAra prakAra che. yathA- saudharmakalpopannaka vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala yAvat acyutakalpopannaka vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala. kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata pudgalonA be prakAra che, yathA- traiveyaka kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala ane anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala. traiveyaka kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata pudgalonA nava prakAra che. yathA- adhastana-adhastana(nIcenI trikamAM nIce) traiveyaka kalpAtIta vaimAnika deva yAvat uparitana-uparitana(uparanI trikamAM upara) traiveyaka kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata pudgala. 17 aNuttarovavAiya-kappAIya-vemANiyadeva-paMcidiya-paogapariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA ? noyamA ! paMcavijJA paLattA, , taM jahA - vijayaaNuttarovavAiya-kappAIya vemANiya-paogapariNayA jAva savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya- kappAIyavemANiyadeva - paMciMdiya-paogapariNayA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA pAMca prakAra che. yathA- vijaya anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya prayoga pariNata pudgala yAvat sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya prayoga pariNata pudgala. vivecana : prayoga pariNata pudgalanA spaSTIkaraNa mATe zAstrakAre nava daMDakanI apekSAe kathana karyuM che- (1) nAma dvAra- prathama daMDakamAM sUkSma ekendriyathI sarvArthasiddha vimAnanA devo sudhInA jIva bhedanI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 apekSAe prayoga pariNata pudgalonA bheda-prabhedonuM kathana che. (2) bheda dvAra- paryAptA ane aparyAptAnI apekSAe (3) zarIrahAra- pAMca zarIranI apekSAe (4) indriyahAra- zrotendriyAdi pAMca indriyanI apekSAe (5) zarIra indriyadvAra- zarIra ane indriya baMnenI apekSAe (6) varSAdidvAra- varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSAe (7) zarIra varNAdi dvAra- audArikAdi pAMca zarIranA varNAdinI apekSAe (8) indriyavarNAdidvAra- pAMca indriyanA varNAdinI apekSAe (9) zarIraindriyAdidvArazarIra, indriya ane varNAdinI apekSAe prayoga pariNata pudgalanA bheda-prabhedanuM kathana che. 1ra prastuta sUtromAM nAma hAranI apekSAe kathana che. saMsArI sarva jIvo pota-potAnA zarIrAdi banAvavA mATe pudgalane grahaNa kare che, tethI jeTalA saMsArI jIvonA bheda che teTalA ja "jIva grahmA" prayoga pariNata pudgalanA paNa bheda thAya che. A rIte pAMca sthAvaranA daza, vikalendriyanA traNa, saMjJI tiryaMca paMcendriyanA pAMca, asaMjJI tiryaMca paMcendriyanA pAMca, manuSyonA be, sAta narakanA sAta, bhavanapatinA daza, aMtaranA ATha, jyotiSI devonA pAMca ane vaimAnika devonA(12 devaloka, nava caiveyaka, pAMca anuttara vimAna) chavvIsa prakAra che. A rIte kula 10+3+5+5+2+7+10+8+5+26 - 81 bheda prathama nAma hAramAM thAya che. (1) daMDaka-1 : jIvanA bheda-prabhedanI apekSA prayoga pariNata pudgalanA 81 bheda sUkSma ekendriya prayoga pariNata pudgala (10) pRthvI apa. tela. (2) beindriya (aneka prakAra) (1) vAuM. vana. (2) (2) (2) (2) bAdara teindriya (aneka prakAra) (1) nAraka sAta narakanA sAta bheda (7) jalacara sthalacara khecara saMmurcchima garbhaja saMmUrchima garbhaja catuSpadasthalacara parisarpa saMmUrchimAM garbhaja urisarpa caurendriya (aneka prakAra) (1) tiryaMca (10) bhavanapati 10 bheda manuSya (2) saMmUrchimAM garbhaja bhujaparisarpa saMmUrchima garbhaja saMmUrNima garbhaja paMcendriya (8) aMtara bheda deva (49) jyotiSI pa bheda kalpopapatraka (12 devaloka) vaimAnika 26 bheda kalpAtIna praveyaka nava anuttara vimAna pAMca bheda
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : 6deza-1 | 13 | (2) paryApta-aparyAptanI apekSA le-leTa:18 suhuma-puDhavikkAiya-egidiya-paogapariNayA NaM bhaMte poggalA kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,taM jahA- pajjattaga-suhumapuDhavikkAiya-egidiya paoga pariNayA ya apajjattagasuhuma puDhavikkAiya egidiya paoga pariNayA ya / bAdara puDhavikkAiyaegidiya paogapariNayA evaM ceva / evaM jAva vaNassaikAiyA / ekkekkA duvihA suhumA ya bAyarA ya pajjattagA apajjattagA ya bhANiyavvA / bhAvArtha - prazra- he bhagavan! sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che, yathA-paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pugala ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata yugala. te ja rIte bAdara pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgalanA paNa be bheda kahevA joIe. te ja rIte vanaspatikAyika paryata pratyekanA sUkSma ane bAdara te be bheda ane te baMnenA paryApta ane aparyApta prayoga pariNata pudgala kahevA joIe. 19 beiMdiyapaogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagabeiMdiyapaogapariNayA ya apajjattaga beiMdiyapaoga pariNayA ya / evaM teiMdiyA, cauriMdiyA vi / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! pendriya prayoga parita pugtaan| 24 // 12 cha ? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che. yathA- paryApta beindriya prayoga pariNata pradugala ane aparyApta beindriya prayoga pariNata pula. te ja rIte te indriya, caurendriya prayoga pariNata pudgalanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 20 rayaNappabhApuDhaviNeraiya paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattaga-rayaNappabhApuDhavI-Neraiyapaoga-pariNayA ya apajjattaga-rayaNappabhApuDhavI-Neraiya-paogapariNayA ya / evaM jAva ahesattamA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ratnaprabhApRthvI narayika prayoga pariNata pulonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che. yathA- paryApta ratnaprabhAputhvI nairayika prayoga pariNata
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 14 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pudgala ane aparyApta ratnaprabhApRthvI nairayika prayoga pariNata pudgala. te ja rIte sAtamI adhaHsaptama pRthvI nairayika prayoga pariNata pudgala sudhI jANavuM. 21 samucchima-jalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagA ya apajjattagA ya / evaM gabbhavakkaMtiyA vi / samucchima-cauppaya-thalayarA evaM ceva; evaM gabbhavakkaMtiyA vi| evaM jAvasamucchimakhahayarA ya gabbhavakkatiyakhahayarA ya, ekkekke pajjattagA apajjattagA ya bhANiyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMmUrchAima jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che. yathA- paryApta saMmUrchAima jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala ane aparyApta saMmUrchAima jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgala. te ja rIte garbhaja jalacara tiryaMca paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA viSayamAM jANI levuM joIe. te ja rIte saMmUrchAima catuSpada sthalacara prayoga pariNata pudgala tathA garbhaja catuSpada sthalacara prayoga pariNata pudgalanA viSayamAM jANavuM joIe. te ja rIte yAvatu saMmUrchAima khecara ane garbhaja khecara prayoga pariNata pudgala paryata pratyekanA paryApta ane aparyApta A be-be bheda kahevA joIe. 22 samucchima-maNussa-paMciMdiya-paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! e gavihA paNNattA- apajjattagA ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMmUrchAima manuSya paMcendriya prayoga pariNata pulonA keTalA prakAra che? uttara- teno eka prakAra che. aparyApta saMmUrchAima manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgala. 23 gabbhavakkaMtiya-maNussa-paMciMdiya-paogapariNayANaM, pucchA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattagagabbhavakkaMtiyA ya apajjattaga- gabbhavakkatiyA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! garbhaja manuSya paMcendriya prayoga pariNata pulonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che. yathA- paryApta garbhaja manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgala ane aparyApta garbhaja manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgala. 24 asurakumAra bhavaNavAsidevANaM, pucchA ?
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 | 15 | goyamA ! duvihA paNNattA,taM jahA- pajjattaga-asurakumArA ya, apajjattagaasurakumArA ya, evaM jAva thaNiyakumArA pajjattagA ya apajjattagA ya bhANiyavvA / evaM eeNaM abhilAveNaM duyaeNaM bheeNaM pisAyA jAva gaMdhavvA / caMdA jAva tArAvimANA / sohammakappovagA jAva accuo; heTThima heTThima gevijja-kappAIyaM jAva uvarima uvarima-gevijja-kappAIyaM / evaM vijaya-aNuttarovavAiya-kappAIyaM jAva aparAjiya-aNuttarovavAiya-kappAIyaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! asurakumAra bhavanavAsI deva prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! tenA be prakAra che. yathA-paryApta asurakumAra bhavanavAsI deva prayoga pariNata pudgala ane aparyApta asurakumAra bhavanavAsI deva prayoga pariNata pudgala. te ja rIte svanitakumAra bhavanavAsI deva prayoga pariNata pudgala paryata pratyekanA paryApta ane aparyApta, A be-be bheda kahevA joIe. A ja rIte be-be bheda karatAM pizAcathI gaMdharvo paryata vANavyaMtara devonA, caMdrathI tArA paryata jyotiSI devonA, saudharma kalpopapannakathI azruta kalpapapannaka paryata kalpopapannaka vaimAnika devonA ane adhatana adhatana raiveyaka kalpAtItathI uparitana zaiveyaka kalpAtIta devo ane vijaya anuttaropapAtika kalpAtItathI aparAjita anuttaropapAtika kalpAtIta paryata kalpAtIta vaimAnika deva prayoga pariNata yugalonA ane te pratyekanA paryApta ane aparyApta be-be bheda kahevA joIe. 25 savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-kappAIya, pucchA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya kappAIya pariNayA ya apajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiyakappAIya pariNayA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta deva prayoga pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che. yathA- paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta deva prayoga pariNata pugala ane aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta deva prayoga pariNata pugala. vivecana : prastuta sutromAM prathama kAra kathita jIva bhedanA paryApta ane aparyApta te pramANe prabheda karI prayoga pariNata pudgalanuM kathana karyuM che. prathama dvAramAM 81 bhedathI kathana karyuM che. te pratyekanA paryAptA ane aparyApta be-be bheda karatAM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] zrI bhagavatI sUtra-3 8142 = 162 bheda thAya paraMtu saMmUrchAima manuSyonA paryAptA nathI. saMmUrchAima manuSyo aparyAptA ja hoya che. tethI eka bheda ocho karatA dvitIya dvAramAM 161 bhedathI prayoga pariNata pudgalanuM kathana che. daMDaka-2: paryApta-aparyApta apekSAe prayoga pariNata yugalanA -161 bheda beindriyanA 2-bheda teindriyanA 2 bheda caurendriyanA 2 bheda paMcendriyanA 135 bheda ekendriyanA ra0 bheda (pAMca sthAvaranA sUkSma ane bAdara paryApta, aparyApta) payopta apayApta tiryaMca paMce.-20 manuSya-3 deva-98 nAraka-14 sAta narakanA paryA. aparyA. saMmUrchAima garbhaja aparyA. saMsI asaMsI, pAMca saMjJInA pAMca aNInA paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. bhavanapati-20 duza bhavana paya. aparyA. vANavyaMtare-16 heM vANa.nA paryA. aparyA. jyotiSI-10 pAMca jayo.nA paryA. aparyA. vaiimAnika-para ravaimAnikanA paryA. apayAM. (3) zarIranI apekSAe bheda-prabheda : 26 je apajjattA-suhuma puDhavikkAiya-egidiyapaogapariNayA te orAliyateyAkammaga-sarIrappaogapariNayA / je pajjatta-suhuma puDhavikkAiya-egidiya-paoga pariNayA te orAliyateyAkammaga-sarIra-ppaogapariNayA / evaM jAva cauriMdiyA pajjattA / NavaraM je pajjattA-bAyara-vAukAiya-egidiya-ppaogapariNayA te orAliyA-veuvviya-teyAkammagasarIrappaogapariNayA; sesaM taM ceva / bhAvArtha - je pugala aparyApta sUkSma pRthvIkAya ekendriya prayoga pariNata che, te audArika, tejasa ane kAzmaNa zarIra prayoga pariNata che ane je pugala paryApta sUkSma pRthvIkAya ekendriya prayoga pariNata che, te paNa audArika, taijasa ane kArmaNa zarIra prayoga pariNata che. A rIte caurendriya sudhInA prayoga pariNata pulonA viSayamAM jANavuM joIe, paraMtu vizeSatA e che ke je pugala paryApta bAdara vAyukAyika ekendriya prayoga pariNata che, te audArika, vaikriya, taijasa ane kArmaNa zarIra prayoga pariNata che (kAraNa ke vAyukAyikamAM vaikriya zarIra paNa hoya che.) zeSa kathana pUrvokta vaktavyatAnusAra jANavuM joIe.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 | [ 17 ] | 27 je apajjattarayaNappabhApuDhaviNeraiya-paMciMdiyapaogapariNayA te veuvviyateyAkammagasarI-ppaogapariNayA / evaM pajjattagA vi / evaM jAva ahesattamA / bhAvArtha :- je pudagala aparyApta ratnaprabhA pRthvI nairayika paMcendriya prayoga pariNata che, te vaikriya, taijasa ane kArmaNa zarIra prayoga pariNata che, te ja rIte paryApta ratnaprabhA pRthvI nairayika paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. A rIte adhaHsaptama pRthvI nairayika prayoga pariNata yugalo parvata kahevuM joIe. | 28 je apajjattaga-samucchimajalayaspaMciMdiyatirikkhajoNiyapaogapariNayA te oraaliyteyaakmmgsriisprinnyaa| evaM pajjattagA vi / gabbhavakkaMtiya apajjattagA evaM ceva / pajjattagANaM evaM ceva, NavaraM sarIragANi cattAri jahA bAyaravAukkAyANaM pajjattagANaM / evaM jahA jalayaresu cattAri AlAvagA bhaNiyA evaM cauppaya uraparisappa bhuyaparisappakhahayaresu vi cattAri AlAvagA bhANiyavvA / bhAvArtha :- je pudgala aparyApta saMmUrchAima jalacara prayoga pariNata che, te audArika taijasa ane kArpaNa zarIra prayoga pariNata che, te ja rIte paryApta saMmUrchAima jalacara prayoga pariNata yugalonA saMbaMdhamAM paNa jANavuM joIe. te ja rIte aparyApta garbhaja jalacara prayogapariNata pudgala ane paryApta garbhaja jalacara prayoga pariNata pudgalanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke paryApta bAdara vAyukAyanI jema paryApta garbhaja jalacaramAM paNa cAra zarIra (prayoga pariNata) kahevA joIe. je rIte jalacaronA cAra AlApaka (sUtra samUha)kahyA che, te ja rIte catuSpada, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecaronA paNa cAra-cAra AlApaka kahevA joIe. |29 je samucchimamaNussa-paMciMdiya-paogapariNayA te orAliya-teyAkammasarIrappaogapariNayA / evaM gabbhavakkaMtiyA vi; apajjattaga-pajjattagA vi evaM ceva, Navara sarIragANi paca bhANiyavvANi / bhAvArthaH- je pugala aparyApta saMmUrchAima manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgala che, te audArika, taijasa ane kArpaNa zarIra prayoga pariNata che. te ja rIte aparyApta, paryApta garbhaja manuSya paMcendriya prayoga pariNata pudgalonA viSayamAM paNa kahevuM joIe. temAM vizeSatA e che ke audArikathI kArmaNa sudhI pAMca zarIra prayoga pariNata pudgala kahevA joIe. 30 je apajjattA asurakumArabhavaNavAsI te jahA NeraiyA / evaM pajjattagA vi / evaM duyaeNaM bheeNaM jAva thaNiyakumArA / evaM pisAyA jAva gaMdhavvA / caMdA jAva
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 taaraavimaannaa| sohammakappo jAva accuo; heTThimaheTThimagevejjagA jAva uvari uvrimgevejjgaa| vijayaaNuttarovavAie jAva savvaTThasiddha-aNuttarovavAie / ekkekke o o bhAvvo jAva je ya pajjatta-savvATThasiddha- aNuttarovavAiya- kappAIya jAva pariNayA te veDavviya-teyAkammagasarIra-paogapariNayA / 18 bhAvArtha je rIte naiyikonuM kathana karyuM te ja rIte asurakumArathI stanitakumAra paryaMta bhavanavAsI devonA saMbaMdhamAM paryApta-aparyApta, A be bhedathI kathana karavuM joIe. - te ja rIte pizAcathI gaMdharva sudhI vANavyaMtara deva, caMdrathI tArA sudhI jyotiSI deva ane saudharmakalpathI acyutakalpa, tathA adhastana-adhastana traiveyakathI uparitana-uparitana traiveyaka ane vijaya anuttaropa- pAtikathI sarvArthasiddha anuttaropapAtika sudhI paryApta ane aparyApta baMne bhedomAM vaikriya, taijasa ane kAryaNa zarIra prayoga pariNata pudgala kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bIjA paryApta aparyAptanA dvAramAM kahelA jIvonA 161 prakAramAM audArika Adi pAMca zarIramAMthI saMbaMdhita zarIranI apekSAe prayoga pariNata pudgalonuM kathana karyuM che. temAM nArakI ane devone paryApta ane aparyApta avasthAmAM vaikriya, taijasa ane kArpaNa traNa zarIra hoya che. vAyukAya choDIne cAra sthAvara, traNa vikalendriya, saMmUrcchima tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchima manuSyone paryApta ane aparyApta avasthAmAM traNa zarIra hoya che- audArika, taijasa ane kAryaNa zarIra. vAyukAya ane garbhaja tiryaMca paMcendriyane aparyApta avasthAmAM pUrvokta traNa zarIra ane paryApta avasthAmAM cAra zarIra hoya che- audArika, vaikriya, taijasa ane kAryaNa. garbhaja manuSyone aparyApta avasthAmAM traNa zarIra ane paryApta avasthAmAM pAMca zarIra hoya che. manuSyomAM pAMca zarIranuM kathana aneka jIvonI apekSAe che. eka jIvamAM eka sAthe vaikriya ane AhAraka baMne zarIra hotA nathI. A rIte 161 prakAranA jIvomAM 491 zarIra thAya che. yathA- 161 bhedamAMthI bAdara vAyukAyanA paryAptA, pAMca garbhaja tiryaMca paMcendriyanA paryAptA ane garbhaja manuSyanA paryAptAne choDIne zeSa 154 prakAranA jIvomAM traNa zarIra che. 154x3 = 462. bAdara vAyukAyane ane pAMca garbhaja tiryaMca paMcendriyane cAra-cAra zarIra 6x4 = 24, ane garbhaja manuSyone pAMca zarIra hoya che tethI 462+245 = 491 zarIra prayoga pariNata pudgalo thAya che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 [ 18 ] 19 daMDaka-3: zarIranI apekSAe prayoga pariNata pudgalanA-41 bheda ekendriya-1 beindriya indriya caurendriya-6 paMcendriya-41ra pa. zarIra apA, payA. 3 zarIra aparyA. huM zarIra nArakI-4ra tiryaMca paMce.-5 manuSya-11 deva-294 T TT TT sAta naraka pRthvI para pANI 12 agni para vAyuM vanaspati 12 ! pAMca saMsI-35 pAMca asalI-30 garbhaja-8 saMyUjhima-3 apayAM. 3 paryA. 3 zarIra aparyA. 3 zarIra bhUmi Adera bAdara sanma TH A 1, 1 vi.3. 3 2 paryA. aparyA. 3 zarIra 3 pa43 - 15 53 - 15 - 33 - rA aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. zarIra zarIra au.sai.kA]. zarIra zarIra [,vaitai,kA] paryA. cAra zarIra [.vai. tai.kA] pa44 - 20 apayAM. traNa zarIra o. nai. ka.] pa43 - 15 zarIra .iva.A. te. kA.] 10 bhavana(0) 8 aMtara(48) pa jayotiSI( 30) raH vaimAnika (156) paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. 3 zarIra 3 1043 - 30 1043 - 30 843 - 24 843 - 24 pa43 - 15 53 - 15 243 - 78 26 43 - 78 (4) IndriyonI apekSAe bheda-prabheda - |31 je apajjattA-suhumapuDhavikkAiya-egidiyapaogapariNayA te phAsiMdiyapaogapariNayA / pajjattA-suhumapuDhavikkAiyA vi evaM ceva / evaM apajjattA, pajjattA bAyarapuDhavikkAiyA ya / evaM caukkaeNaM bheeNaM jAvavaNassaikAiyA / bhAvArtha :- je pudgala aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata che, te sparzendriya prayoga pariNata che. je pugala paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata che te paNa sparzendriya prayoga pariNata che. te ja rIte aparyApta bAdara pRthvIkAya ane paryApta bAdara pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata pudgala paNa sparzendriya prayoga pariNata che. te ja rIte vanaspatikAyika paryata sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyApta A cAra bheda kahevA joIe. te sarva sparzendriya prayoga pariNata che. 32 je apajjattA-beiMdiya-paogapariNayA te jibhidiya-phAsiMdiyapaogapariNayA, pajjattA beiMdiyA vi evaM ceva / evaM jAva cauridiyA; NavaraM ekkekkaM iMdiyaM vaDDeyavvaM /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 | zrI bhagavatI sUtra-3 je apajjatta-rayaNappabhApuDhaviNeraiya-paMciMdiya-paogapariNayA te soiMdiya- cakkhidiya-ghANidiya-jibhidiya-phAsiMdiya-paogapariNayA / evaM pajjattagA vi, evaM savve bhANiyavvA / bhAvArtha- je pudagala aparyApta beindriya prayoga pariNata che, te jihendriya ane sparzendriya prayoga pariNata che. te ja rIte paryApta beIndriya prayoga pariNata pudgala paNa jihendriya ane sparzendriya prayoga pariNata che, te ja rIte caurendriya paryata jANavuM paraMtu temAM eka-eka indriya vadhAravI joIe. te indriya jIvone sparzendriya, jihendriya, ghrANendriya; caurendriya jIvone sparzendriya, jihendriya, ghrANendriya ane cakSurindriya prayoga pariNata pudgala che. je pudagala aparyApta ratnaprabhA pRthvI nairayika paMcendriya prayoga pariNata che te zrotendriya, cakSurindriya, dhrANendriya, jihendriya ane sparzendriya prayoga pariNata che. te ja rIte paryApta ratnaprabhA pRthvI nairayika paMcendriya prayoga pariNata pudgalanA viSayamAM jANavuM joIe. te ja rIte sAte ya naraka saMbaMdhI kathana karavuM joIe. 33 tirikkhajoNiyamaNussadevA jAvaje pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva pariNayA te soidiyacakkhidiya jAva phAsiMdiya-paogapariNayA / bhAvArtha - paMcendriya tiryaca, manuSya ane deva, A sarvanA viSayamAM paNa A pramANe kahevuM joIe thAvaje pugala paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta deva prayoga pariNata che, te sarvazrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, jihendriya ane sparzendriya prayoga pariNata che, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM indriyonI apekSAe prayoga pariNata yugalonuM kathana karyuM che. indriyo pAMca che- sparzendriya, jihendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotendriya. dareka jIvamAM yathAyogya indriyo jANavI joIe. temAM dvitIyadvAra kathita jIvanA 161 bhedane anulakSIne 713 bheda thAya che. yathAekendriyanA 20 bheda ane traNa vikasendriyanA cha bhedane choDIne zeSa 135 bhedomAM pratyeka jIvane pAMca indriya che. 13545 = 675. ekendriyamAM eka ja indriya hoya tethI ekendriyanA 20 bhedanI 20 indriya, beindriyanA be bhedamAM be-be Indriya hoya, tethI tenI cAra indriya, te rIte teindriyanI che ane caurendriyanI ATha indriya thAya. A rIte 675+20+4+6+8 = 713 bheda indriya prayoga pariNata pudgalonA thAya
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 [ 21] (4) daMDaka-4: indriyonI apekSAe prayoga pariNata pudgalanA-713 bheda te indriya-6 caurendriya-8 paMcendriya-675 ekendriya-20 pAMca sthAvara sUma-bAdara paryA. aparyA. pa44 = 20 bheda eka sparzendriya - 20 indriya beindriya-4 = [ 1 paryA. aparyA. 2 indriya 2 indriya 1 aparyA. 3 indriya 1 aparyo. paryA. 3 indriya paryA. 4 sAta nAraka(70) tiryaMca paMce. (100) manuSya(15) deva-490 paryA. 5 indriya 745 = 3pa aparyA. pa indriya 75 = 3pa garbhaja (10) saMmUrchAima (pa) aparyA. pAMca indriya payo. aparyA. pa indriya pa indriya pAMca saMsI-50 pAMca asaMsI (50) paryA. pa indriya pa45 = 2pa aparyA. paryA. pa indriya pa indriya pa45 = 25 pa45 = 25 aparyA. pa indriya 545 = 25 deza bhavanapati (100) ATha vyaMtara (80) pAMca jyotiSI (50) 26 vaimAnikanA (20) paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. pa indriya pa indriya pa indriya pa indriya pa indriya pa indriya pa indriya pa indriya 1045 = 50 1045 = 50 845 = 40 845 = 40 pa45 = 2pa pa45 = 25 265 = 130 2645 = 130 (5) zarIra ane IndriyonI apekSAe bheda-prabheda - |34 je appajjattA-suhumapuDhavikkAiya-egidiya-orAliya-teyA-kammagasarIrapaoga-pariNayA te phaasiNdiyppogprinnyaa| pajjattA-suhuma puDhavikkAiyaegiMdayA evaM ceva / bAyara-apajjattA vi evaM ceva / evaM bAyara pajjattagA vi / evaM eeNaM abhilAveNaM jassa jai iMdiyANi sarIrANi ya tassa tANi bhANiyavvANi jAva je pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-kappAIya jAva devapaciMdiya veuvviyateyAkammagasarIrappaogapariNayA te soidiyacakkhidiya jAva phAsidiya paogapariNayA / bhAvArtha - je pudgala aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika taijasa, kArmaNa zarIra prayoga
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pariNata che te sparzendriya prayoga pariNata che. je pudgala paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika, taijasa, kArmaNa zarIra prayoga pariNata che, te paNa sparzendriya prayoga pariNata che. te ja rIte aparyApta bAdara pRthvIkAyika ane paryApta bAdara pRthvIkAyika audArikAdi zarIra prayoga pariNata pudgalanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. A rIte kathana karatAM je jIvane jeTalA zarIra ane tenI jeTalI indriyo hoya, te apekSAe kathana karavuM joIe yAvat je pudgala paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta deva paMcendriya vaikriyataijasa-kAzmaNa zarIra prayoga pariNata che te zrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, jIhendriya ane sparzendriya prayoga pariNata che. vivecana : prastuta sUtromAM audArika Adi pAMca zarIra ane sparzendriya Adi pAMca indriyonI sammilita vivakSAthI kathana che. ekendriya zarIra Indriya prayoga pariNata yugalanA 1 bheda- pAMca sthAvaranA sUkSma ane bAdara, te pratyekanA paryAptA ane aparyAptA. A rIte 5 x 4 = 20 bheda thAya, te dareka jIvone audArika, taijasa ane kAzmaNa traNa traNa zarIra hoya che. 20 x 3 = 60 ane bAdara vAyukAyanA paryAptAmAM vaikriya zarIra hoya che. tethI 0+ 1 = 61 zarIra thAya che. temAM eka-eka sparzendriya ja hovAthI 1 indriya thAya. traNa vikasendriya zarIra indriya prayoga-pariNata yugalanA 54 bheda- beindriyanA paryAptA, aparyAptAmAM pUrvavat traNa zarIra hoya 2 4 3 = 6 zarIra ane eka-eka zarIramAM be indriya hoya tethI 6 42 = 12 indriya. te rIte teindriyanA cha zarIramAM traNa-traNa indriya hoya 64 3 = 18 indriya, caurendriyanA cha zarIramAM cAra-cAra indriya hoya 644 = 24 indriya thAya. A rIte 12 + 18+ 24 = 54 bheda thAya che. paMcendriya zarIra Indriya prayoga pariNata yugalanA 200 bheda :- trIjA dvAramAM zarIranA 491 bheda kahyA che temAMthI 61 bheda ekendriyanA ane 18 bheda vikasendriyanA che. te sivAyanA zarIro paMcendriyanA che. mATe 491-(1+18) 79 = 412 bhedamAM pAMca indriya hoya. tethI 412 x 5 = 2060 indriya thAya. A rIte 1 + 54+ 2060 = 2175 zarIramAM indriya prayoga pariNata yugala thAya che. daMDakapaH zarIra ane indriyanI sammilita apekSAe prayoga pariNata pudgalanA-2175 bheda (daMDaka-3 pramANe zarIranI apekSAe pratyeka jIvonA bhedane grahaNa karI te jIvomAM indriyonI gaNanA karavAthI nIce pramANe bheda thAya che.) ekendriya-61 bhedamAM eka-eka indriya 6181 = 1 beindriyabhedamAM be-be indriya daxra = 12 bheda teindriya-6 bhedamAM traNa-traNa indriya 643 = 18 caurendriya-6 bhedamAM cAra-cAra indriya 644 = 24 paMcendriya-412 bhedamAM pAMca-pAMca indriya 41245 = 200 bheda bheda bheda bheda
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 23] (1) varNAdinI apekSAe bheda-prabheda - 35 je apajjattA-suhuma-puDhavikkAiya-egiMdiya-paoga-pariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi, NIla-lohiya-hAliG-sukkila vaNNa pariNayA vi, gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi; dubbhigaMdhapariNayA vi; rasao tittarasapariNayA vi, kaDuyarasapariNayA vi kasAyarasapariNayA vi, aMbilarasapariNayA vi, mahurarasapariNayA vi; phAsao kakkhaDaphAsapariNayA vi jAva lukkhaphAsapariNayA vi; saMThANao parimaMDalasaMThANapariNayA vi, vaTTataMsacauraMsa-AyayasaMThANapariNayA vi / pajjattA suhumapuDhavi kAiyA vi evaM ceva / evaM jahANupuvvIe NeyavvaM jAva je pajjattA savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva pariNayA te vaNNao kAla-vaNNapariNayA vi jAva AyayasaMThANapariNayA vi / bhAvArthaH- je pagalo aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata che, te varNathI kALAvarNa, nIlavarNa, raktavarNa, pILAvarNa ane zvetavarNarUpe pariNata che; gaMdhathI surabhigaMdha ane durabhigaMdharUpe pariNata che; rasathI tIkhA, kaDavA, kasAyelA, khATA, mIThA A pAMca rasa rUpe pariNata che; sparzathI karkazasparza thAvata rUkSasparza A ATha sparzarUpe pariNata che ane saMsthAnathI parimaMDala, vRtta, trikoNa, corasa ane Ayata A pAMca saMsthAnarUpe pariNata che. je pugala paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya prayoga pariNata che te paNa pUrvavat varNa, gaMdha, rasa, sparza, ane saMsthAnarUpe pariNata hoya che. A rIte kramazaH pUrvokta rIte sarva kathana karavuM yAvatu je paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika deva paMcendriya vaikriya-taijasa-kAzmaNa zarIra prayoga pariNata che, te varNathI kRSNavarNarUpe yAvatuM saMsthAnathI Ayata saMsthAnarUpe pariNata che. vivecana : prastuta sUtramAM varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSAe pUrvokta samasta vizeSaNa yukta sarva jIvonA prayoga pariNata pudgalonuM kathana che. AtmA amUrta che, te varNAdithI rahita che. tema chatAM saMsArI jIvo zarIradhArI hovAthI te zarIranI apekSAe mUrti che, mATe zarIradhArI te jIva pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAnarUpe (A 25 bheda) pariNata thaI zake che. dvitIya dhArokta jIvanA 161 bheda sAthe varNAdi paccIzano guNAkAra karatA 161425 = 4,025 bheda varNAdi prayoga pariNata pudgala thAya che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 24 ] zrI bhagavatI sUtra-3 daMDaka-6: varNAdinI apekSAe prayoga pariNata yugalanA-40ra5 bheda ekendriya-500 pAMca sthAvaranA 20bheda X 25 varNAdi 500 bheda 425 varNAdi beindriya-50 teindriya-50 caurendriya-50 paMcendriya-3, 375 2 bheda re bheda bheda 4 25 varNAdi 45 pa0 pa0 - 25 - pa0 bheda sAta narakanA-350 tiryaMca paMce. pa00 manuSya-75 devanA-2,450 14 bheda 20 bheda * 25 varNAdi X 25 varNAdi 3pa0 bheda pa00 bheda garbhaja saMmUrchAima 10 bhavanapati- ATha vyaMtara- (50) (25) (100) (400) pAMca jayotiSI- (25) ra6 vaimAnika(1300) aparyA. T 1 aparyA. TT TT TT TO paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paryA. aparyA. paya. kula 3 bheda kula 20 bheda kula 16 bheda kula 10 bheda 4 25 varNAdi * 25 vaNAdi * 25 varNAdi X 25 varNAdi * 25 varNAdi pa00 bheda 75 bheda 400 bheda rapa0 bheda 1300 bheda kula para bheda (7) zarIramAM varNAdinI apekSAe bheda-prabheda:|36 je apajjattA-suhuma-puDhavikkAiya-egidiya-orAliya-teyA-kammAsarIrappaoga- pariNayA te vaNNao kAla-vaNNapariNayA vi jAva Ayaya-saMThANapariNayA vi / pajjattA-suhuma-puDhavikkAiyA vi evaM ceva / evaM jahANupuvIe NeyavvaM, jassa jai sarIrANi jAva je pajjattA-savvaTThasiddhaaNuttarovavAiyakappAIya vemANiyadeva paMciMdiya veuvviya teyA- kammAsarIra- paoga pariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi jAva AyayasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha :- je pudgala aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika, tejasa, kArmaNa zarIra prayoga-pariNata che, te varNathI kRSNa varNarUpe paNa pariNata che. yAvata Ayata saMsthAna rUpe paNa pariNata che. te ja rIte paryApta sUkSma pRthvIkAyika paNa varNAdi pariNata che. A rIte yathAnukramathI sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. jene jeTalA zarIra hoya, teTalA kahevA joIe, yAvatu je pudgala paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika deva paMcendriya vaikriya, taijasa, kArpaNa zarIrarUpe pariNata che, te varNathI kRSNa varNarUpe paNa pariNata che, yAvat Ayata saMsthAnarUpe paNa pariNata che. vivecana : prastuta sUtramAM varNAdi sahita audArikAdi zarIra prayoga pariNata pudgalonuM kathana karyuM che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 25 jIvanA 161 bhedanA 491 zarIra, pAMca varNa, be gaMdha vagere 25 bhede pariNata thAya to 491425 = 12,275 bheda thAya. paraMtu kArpaNa zarIramAM cAra sparza ja hoya che, tethI 161 jIva bhedanA 161 kArpaNa zarIramAM cAra sparzanA 16144 = 644 bheda nyU na karatAM 12,275-644 = 11,31 zarIramAM varNAdi pariNata pudgalo thAya che. (8) indriyomAM varNAdinI apekSAe bheda-prabhedaH37 je apajjattA-suhuma-puDhavikkAiya-egiMdiya-phAsiMdiya-paogapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi jAva AyayasaMThANapariNayA vi / pajjattAsuhumapuDha vikAiyA vi evaM ceva / evaM jahANupuvvIe jassa jai iMdiyANi tassa tai bhANiyavvANi jAva je pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiyakappAIyadevapaMciMdiya-soiMdiya jAvaphAsiMdiyapaogapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi jAva AyasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha:- je padugala aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya sparzendriya prayoga pariNata che, te varNathI kALA varNarUpe paNa pariNata che yAvata saMsthAnathI Ayata saMsthAna rUpe paNa pariNata che. te ja rIte paryApta sUma pRthvIkAyika sparzendriya paNa varNAdi prayoga pariNata che. A rIte anukramathI sUtro kahevA joIe, vizeSatA e che ke jene jeTalI indriya hoya teTalI kahevI joIe yAvata je padagala paryApta sarvArthasiddha anattaropapAtikadeva paMcendriya zrotendriya yAvata sparzendriya prayoga pariNata che, te varNathI kALA varNarUpe pariNata che yAvata saMsthAnathI Ayata saMsthAnarUpe pariNata che. vivecana : prastuta sUtromAM varNAdi sahita indriya pariNata pudgalonuM kathana che. cothA indriyadvAramAM 713 indriyonuM kathana che, te pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAna; A 25 bhede pariNata thAya che. tethI 713425 = 17,8rapa indriya varNAdi pariNata pudgala thAya che. (9) zarIra ane indriyomAM varNAdinI apekSAe bheda-prabhedaH|38 je apajjattA-suhuma puDhavikkAiyaegidiya orAliyateyA-kammA-phAsiMdiya paogapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi jAva AyayasaMThANapariNayA vi / pajjattAsuhumapuDhavikkAiyA vi evaM ceva /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 ] zrI bhagavatI sUtra-3 evaM jahANupuvvIe jassa jai sarIrANi iMdiyANi ya tassa tai bhANiyavvANi jAva je pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-kappAIya-vemANiyadeva paMciMdiyaveuvviya-teyA-kammA-soiMdiya jAva phAsiMdiya-paogapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi jAva AyayasaMThANapariNayA vi / evaM ee Nava dNddgaa| bhAvArtha:- je pudgala aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriyadArika, taijasa, kArmaNa zarIra sparzendriya prayoga pariNata che, te varNathI kALA varNarUpe paNa pariNata che yAvata saMsthAnathI Ayata saMsthAnarUpe paNa pariNata che. je pugala paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika-taijasa-kArpaNa zarIra sparzendriya prayoga pariNata che, te paNa pUrvavat jANavA joIe. A anukramathI sarva sUtro kahevA joIe. vizeSatA e che ke jene jeTalA zarIra ane jeTalI indriyo hoya, tene teTalA zarIra ane teTalI indriyonuM kathana karavuM joIe yAvat je pudgala paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika paMcendriya vaikriya-taijasa-kAzmaNa zarIra tathA zrotendriyathI laIne sparzendriya sudhI prayoga pariNata che, te varNathI kALA varNarUpe paNa pariNata che yAvatuM saMsthAnathI Ayata saMsthAna rUpe paNa pariNata che A rIte nava daMDaka pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM zarIranI indriyomAM varNAdinI apekSAe jIvanA prayoga pariNata pudgalonuM kathana che. pAMcamAM dvAramAM kathita zarIra indriya pariNata pudgalonA 2,175 bheda che. te pratyeka yugala varNAdi paccIsa bhede pariNata thaI zake che. tethI 2175425 = 54,375 bheda thAya, paraMtu temAM bIjA dvAramAM kathita jIvanA 11 bhedanA 161 kAzmaNa zarIranI 713 indriya (ekendriya kArmaNa zarIranI 20+ beindriyanI 4 + te indriyanI 6 + corendriyanI 8+ paMcendriyanA 135 bheda 4 5 = 75 indriya, A rIte kula 20+4+6+8+ 75 = 713 indriya) causparzI ja che. tethI tenA cAra sparzanA 71344 = 2,85ra nyUna karatAM 54,375-2,852 = 51,para3 zarIranI indriyanA varNAdi prayoga pariNata pagala thAya che. A rIte nava daMDaka dvAronA prayoga pariNata pudgala kula 88,6rapa thAya che. yathA- nava daMDakanA kramazaH 81+161+491+713+2,175+4,025+11,31+17,825551,para3 = 88,625 bheda thAya che. niSkarSa- sUtrakAre vividha prakAre prayoga pariNata yugalonA bheda prabhedanuM kathana karIne pula jagatanI anaMtatA siddha karI che. saMsAra paribhramaNa karatA jIvo potAnI vaibhAvika zaktithI vividha prakAre pudgalo grahaNa karIne pariNata kare che. karmAnusAra teno saMyoga thato rahe che ane temAM parivartana paNa thayA kare che. mizra pariNata pudgalonA bheda-prabheda - 39 mIsApariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA?
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 [ 27] goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA- egidiya-mIsApariNayA jAva paMciMdiya- mIsApariNayA / egidiya-mIsApariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA ? goyamA ! jahA paogapariNaehiM Nava daMDagA bhaNiyA, evaM mIsApariNae hiM vi Nava daMDagA bhANiyavvA, taheva savvaM NiravasesaM, NavaraM abhilAvo 'mIsApariNayA' bhANiyavvaM / jAva je pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva AyayasaMThANapariNayA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! mizra pariNata pulonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA pAMca prakAra che, te A pramANe che- ekendriya mizra pariNata pudgala thAvatu paMcendriya mizra pariNata pudgala. prazna- he bhagavanuM ekendriya mizra pariNata pudgalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! je rIte prayoga pariNata yugalonA viSayamAM navadvArathI kathana karyuM che, te ja rIte mizra pariNata yugalonA viSayamAM paNa nava daMDaka kahevA joIe. tenuM saMpUrNa varNana prayoga pariNatanI samAna jANavuM joIe. taphAvata e che ke "prayoga pariNata"nA sthAne "mizra pariNata" pudgala kahevA yAvatu je paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika prayoga pariNata pudgala che te Ayata saMsthAnarUpe pariNata che. vivecana : prastuta sUtramAM prayoga pariNata pudgalonA bheda-prabhedanI jema mizra pariNata pudgalonA paNa bheda-prabhedanuM atidezapUrvaka nirUpaNa karyuM che. jIva dvArA choDelA pudgala jyAM sudhI pUrNataH visasA pariNAmane prApta na kare tyAM sudhI te mizra pariNata kahevAya che. tethI jeTalA prakAra prayoga pariNata yugalonA che, teTalA ja prakAra mizra pariNata pudgalonA thAya che. visasA pariNata pudgalonA bheda-prabheda:40 vIsasApariNayA NaM bhaMte ! poggalA kaivihA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA- vaNNapariNayA, gaMdhapariNayA, rasapariNayA, phAsapariNayA, saMThANapariNayA / je vaNNapariNayA te paMcavihA, taM
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 | zrI bhagavatI sUtra-3 jahA- kAlavaNNa-pariNayA jAva sukkillavaNNapariNayA / je gaMdhapariNayA te duvihA paNNattA taM jahA- subbhigaMdhapariNayA vi, dubbhigaMdhapariNayA vi / je rasa pariNayA te paMcavihA paNNattA, taM jahAtittarasapariNayA jAva mahurarasa pariNayA / je phAsa pariNayA te aTThavihA paNNattA, taM jahA- kakkhaDaphAsa pariNayA jAva luhaphAsa pariNayA / je saMThANapariNayA te paMcavihA paNNattA,taMjahA- parimaMDalasaMThANapariNayA jAva Ayata saMThANa pariNayA / je vaNNao kAla vaNNa pariNayAte gaMdhao subbhigaMdhapariNayA vi, dubbhigaMdhapariNayA vi evaM jahA paNNavaNAe taheva NiravasesaM jAvaje saMThANao AyayasaMThANapariNayA te vaNNao kAlavaNNapariNayA vi jAva lukkhaphAsapariNayA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! visasA pariNata pugalonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, te A pramANe che- varNa pariNata, gaMdha pariNata, rasa pariNata, sparza pariNata, saMsthAna pariNata. je pugala varNa pariNata che, tenA pAMca prakAra che, yathA-kRSNa varNa pariNata yAvata zukla varNa pariNata. je pudgala gaMdha pariNata che, tenA be prakAra che- yathA surabhigaMdha pariNata ane durabhigaMdha pariNata. je pudgala rasa pariNata che, tenA pAMca prakAra che, yathA-tiktarasa pariNata yAvat madhurarasa pariNata. je pudgala sparza pariNata che, tenA ATha prakAra che, yathA- karkaza sparza pariNata yAvat rUkSa sparza pariNata. je pugala saMsthAna pariNata che, tenA pAMca prakAra che. yathA- parimaMDala saMsthAna pariNata yAvat Ayata saMsthAna pariNata. je pulavarNathI kRSNavarNa rUpe pariNata che te gaMdhathI surabhigaMdharUpe paNa pariNata hoya ane durabhigaMdharUpe paNa pariNata hoya che. A rIte saMpUrNa varNana prajJApanA sUtra(prathama pada) anusAra karavuM joIe yAvat je pudgala saMsthAnathI Ayata saMsthAnarUpe pariNata che, te varNathI kRSNa varNarUpe yAvat sparzathI rUkSa sparzarUpe paNa pariNata hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM visasA pariNata svibhAvathI pariNamanane prApta pulonuM kathana che. pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAnanI apekSAe tenA 25 bheda ane varNAdinA paraspara saMbaMdhanA vistArathI tenA pa30 bheda thAya che. virasA pariNata pudgalanA bheda-pa30:pAMcavarNanA bheda-100:- koIpaNa eka varNamAM be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, pAMca saMsthAna tema 20 bheda hoya che. jema ke kALA varNavALA pudgala sugaMdhI paNa hoya ane durgadhI paNa hoya, temAM pAMca rasamAMthI koI paNa rasa, ATha sparzamAMthI koI paNa sparza ane pAMca saMsthAnamAMthI koI paNa saMsthAna hoI zake che. A rIte eka varNamAM, gaMdha Adi anya 20 bola prApta thAya che. tethI pAMca varNanA 5420 = 100 bheda thAya che. be gaMdhanA bheda-46:- koI paNa eka gaMdhamAM pAMca varNa, pAMca rasa, ATha sparza, pAMca saMsthAna, tema 23
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 29 ] bheda hoya che, tethI 2 gaMdha x 23 = 46 bheda thAya che. pAMca rasanA bheda-100:- koIpaNa eka rasamAM pAMca varNa, be gaMdha, ATha sparza, pAMca saMsthAna, tema 20 bheda hoya che. tethI pa rasa X 20 = 100 bheda thAya che. ATha sparzanA bheda-184H- koI paNa eka sparzamAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, cha sparza ane pAMca saMsthAna, tema 23 bheda prApta thAya che. tethI 8 sparza x 23 = 184 bheda thAya che. yathA- je sparzanI pRcchA hoya te sparza ane teno pratipakSI sparza A baMne choDI devA. jema ke snigdhanI pRcchA hoya to snigdha ane rUkSa be sparza choDavA. kAraNa ke je pudgala snigdha hoya te rUkSa hotA nathI paraMtu zeSa cha sparza ThaMDo, garama, haLavo, bhAre, suMvALo ane kharakharo, A che sparzamAMthI koI paNa sparza saMbhavita che. tethI te cha sparzanI gaNanA karI che. A rIte pratyeka sparzamAM samajI levuM joIe. pAMca saMsthAnanA bheda-100:- eka saMsthAnamAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, tema 20 bheda prApta thAya che tethI pa saMsthAna x 20 = 100 bheda thAya che. A rIte varNanA 100+ gaMdhanA 46+ rasanA 100+ sparzanA 184+ saMsthAnanA 100 bheda = 530 bheda visasA pariNata pudgalanA thAya che. visasA pariNata pudgala-pa30 bheda varNa-100 1 kALo 2 nIlo 3 lAla 4 pILo 5 sapheda eka varSamAM gaMdhAdi zeSa 20 bola 2045 = 100 gaMdha-46 1 sugaMdha 2 durgadha eka gaMdhamAM varNAdi zeSa 23 bola 23 X 2 = 46 rasa-100 1 kaDavo 2 kaSAyelo 3 khATo 4 mITho 5 tIkho eka rasamAM varNAdi 20 bola 20 x 5 = 100 sparza-184 1 zIta 2 uSNa 3 snigdha 4 rUkSa 5 laghu 6 guru 7 karkaza 8 suMvALo eka sparzamAM 5 varNa, be gaMdha 5 rasa, cha sparza 5 saMsthAna te 23 bola ra348 = 184 saMsthAna-100 1 parimaMDala 2vRtta 3 vyasa 4 catuSkoNa 5 Ayata eka saMsthAnamAM varNAdi 20 bola 20 x 5 = 100
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 | zrI bhagavatI sUtra-3 eka dravya pariNata pudgala - 41 ege bhaMte ! davve kiM paogapariNae, mIsApariNae, vIsasApariNae ? goyamA ! paogapariNae vA, mIsApariNae vA, vIsasApariNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka dravya zuM prayoga pariNata hoya che, mizra pariNata hoya che athavA visasA pariNata hoya che? uttara- he gautama! eka dravya prayoga pariNata hoya athavA mizra pariNata hoya athavA visasA pariNata hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM eka dravya pariNAmanA bhedanuM kathana che. eka dravyanA pariNamanane eka dravya pariNAma kahe che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane eka jIva eka dravyarUpa che. temAM mAtra visasA (svAbhAvika) pariNamana ja thAya che. pudgala dravya anaMta dravyarUpa che. eka paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhI pratyeka skaMdha eka dravya kahevAya che. tevA anaMtAnaMta skaMdho hovAthI pudgala dravya anaMta dravyarUpa che; te eka dravyarUpe hoya, be dravyarUpe hoya ke anaMta dravyarUpe hoya temAM traNa prakAranuM pariNamana thAya che. tethI ja prastuta sUtramAM eka dravyathI pudgala dravyanuM grahaNa thAya che. eka samaye eka pudgala skaMdhamAM traNa pariNAmamAMthI koI paNa eka pariNAma hoya che. pUrvanA sUtromAM jIvonA bhedamAM prayoga pariNata AdinuM kathana karyuM che. te zarIra ane karma sahitanA saMsArI jIvomAM zarIrAdirUpe rahelA pudgala dravyanI apekSAe che. eka dravya prayoga pariNata pudgala :42 ege davveNaM bhaMte ! jai paogapariNae kiM maNappaogapariNae, vayappaogapariNaekAyappaogapariNae ? goyamA ! maNappaogapariNae vA, vayappaogapariNae vA, kAyappaogapariNae vA | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo eka "dravya prayoga pariNata" hoya che, to te zuM manaprayoga pariNata che, vacana prayoga pariNata che ke kAya prayoga pariNata hoya che? uttara- he gautama! te manaprayoga pariNata hoya athavA vacana prayoga pariNata hoya athavA kAya prayoga pariNata hoya che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8:6deza-1 | 31 43 jai bhaMte! maNa-ppaogapariNae kiM saccamaNa-ppaogapariNae mosamaNa-ppaoga pariNae, saccAmosamaNa-ppaogapariNae asaccAmosamaNa-ppaogapariNae ? goyamA ! saccamaNa-ppaogapariNae vA, mosamaNa-ppaogapariNae vA, saccAmosamaNa-ppaogapariNae vA, asaccAmosamaNa-ppaogapariNae vA / bhAvArtha:- zra- bhagavan ! (te me dravya) manaprayoga parieta Doya, tote zaMsatya bhanaprayoga pariNata hoya ke asatya manaprayoga pariNata hoya ke satyamRSA(mizra) manaprayoga pariNata hoya ke asatyAmRSA(vyavahAra) manaprayoga pariNata hoya che ? uttara- he gautama ! te satya manaprayoga pariNata hoya che athavA asatya manaprayoga pariNata hoya che athavA satyamRSA manaprayoga pariNata hoya che athavA asatyAmRSA manaprayoga pariNata hoya che. 44 jai bhate!saccamaNa-ppaogapariNaekiM AraMbha-saccamaNa-ppaogapariNae, aNAraMbhasaccamaNa-ppaogapariNae, sAraMbha-saccamaNa-ppaogapariNae, asAraMbha-saccamaNa-ppaogapariNae samAraMbha-saccamaNa-ppaogapariNae, asamAraMbha- saccamaNa- ppaogapariNae? goyamA! AraMbha-saccamaNa-ppaogapariNae vA jAva asamAraMbha-saccamaNappaoga- pariNae vaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te eka dravya, satya manaprayoga pariNata hoya che, to te zuM AraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che ke anAraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che athavA saMraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che ke asaMraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che athavA samAraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che ke asamAraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che? uttara- he gautama ! te AraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che athavA yAvatu asamAraMbha satya manaprayoga pariNata hoya che. 45 jai bhaMte ! mosamaNa-ppaogapariNae kiM AraMbha-mosamaNa-ppaogapariNae vA, pucchA ? goyamA ! jahA sacceNaM tahA moseNa vi, evaM saccAmosamaNappaogeNa vi, evaM asaccAmosa-maNappaogeNa vi AlAvago bhANiyavyo / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka dravya jo mRSA manaprayoga pariNata hoya, to te zuM AraMbha mRSA manaprayoga pariNata hoya yAvata asamAraMbha aSAmanaprayoga pariNata hoya che?
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra | zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama ! jema satya manaprayoga pariNatanA viSayamAM kahyuM, te manaprayoga pariNatanA viSayamAM ane te ja rIte satyamRSA manaprayoga pariNata tathA asatyAmRSA manaprayoga pariNatanA viSayamAM paNa saMpUrNa kathana karavuM. 46 jai bhaMte ! vai-ppaogapariNae ki saccavai-ppaogapariNae, mosavai-ppaoga-pariNae, pucchA ? goyamA ! jahA maNa-ppaogapariNae tahA vai-ppaogapariNae vi jAva asamAraMbha- vai-ppaogapariNae vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo eka dravya vacana prayoga pariNata hoya che, to te zuM satya vacana prayoga pariNata hoya ke asatya vacana prayoga pariNata hoya ke satya mRSA(mizra) vacana prayoga pariNata hoya ke asatyAmRSA (vyavahAra) vacana prayoga pariNata hoya che? uttara- he gautama! je rIte manaprayoga pariNata yugalanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte vacana prayoga pariNata pudgalanA viSayamAM paNa saMpUrNa kathana karavuM yAvatuM te asamAraMbha vacana prayoga pariNata paNa hoya che. |47 jai bhaMte ! kAyappaogapariNae kiM orAliyasarIrakAyappaogapariNae; orAliya-mIsAsarIskAyappaogapariNae veuvviyasarIskAyappaogapariNae veuvviya-mIsAsarI-kAya-ppaogapariNae; AhAraga-sarIskAya-ppaogapariNae, AhAragamIsAsarIskAyappaogapariNae, kammAsarIskAyappaogapariNae ? goyamA ! orAliyasarIskAyappaogapariNae vA jAva kammagasarIskAya ppaogapariNae? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! eka dravya jo kAyaprayoga pariNata hoya to te zuM audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke audArikamizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke vaikriya mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke AhAraka zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke AhAraka mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya athavA kArmaNazarIra kAyaprayoga pariNata hoya? uttara- he gautama ! te eka dravya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che athavA yAvata kArpaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. vivecana: prastuta sUtromAM mana, vacana ane kAyAnA paMdara bhedonA mAdhyamathI eka dravyanA prayoga pariNAmanuM svarUpa samajAvyuM che.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-1 33 prayoga :- mana-vacana-kAyAnA vyApArane yoga kahe che temaja vIyAMtarAya karmanA kSaya ke zopazamathI manovargaNA, vacanavargaNA ane kAyavargaNAnA pudgalonuM AlaMbana laIne AtmapradezomAM thatA parispaMdana (kaMpana)ne yoga kahe che. te yogane ja ahIM prayoga karyo che. tenA kula paMdara bheda A pramANe che- manaprayoganA 4 bheda- satya manaprayoga, asatya manaprayoga, satyamudhA mizra manaprayoga, asatyAmRSA (vyavahAra) manaprayoga. vacanaprayoganA 4 bheda- satya vacanaprayoga, asatya vacanaprayoga, mizra vacanaprayoga, vyavahAra vacanaprayoga. kAyaprayoganA 7 bheda- audArika kAyaprayoga, audArika mizra kAyaprayoga, vaikriya kAyaprayoga, vaikriya mizra kAyaprayoga, AhAraka kAyaprayoga, AhAraka mizra kAyaprayoga, kArmaNa kAyaprayoga. A rIte kula 4+4+7 = 15 bheda thAya che. paMdara yogonuM svarUpa kramazaH A pramANe che-- (1) satya manoyoga :- prANImAtrane mATe hitakArI vicAraNA, mokSa tarapha laI janArI vicAraNA ane satpadArthonI anekAMtarUpa yathArtha vicAraNA, te satya manoyoga che. (2) asatya manoyoga :- satyathI viparIta arthAt saMsAra tarapha laI janArI; prANIone mATe ahitakArI vicAraNA ane jIvAdi tattvo saMbaMdhI ekAMta mithyA vicAraNA, te asatya manoyoga che. (3) mizra manoyoga :- vyavahArathI satya hovA chatAM paNa je vicAra nizcayathI pUrNa satya na hoya; arthAt satya ane asatyathI mizrita vicAraNA, te mizra manoyoga che. (4) vyavahAra manoyoga :- je vicAra satya paNa na hoya ane asatya paNa na hoya, jeno mAtra vyavahAramAM upayoga thato hoya, tevI vicAraNA vyavahAra manoyoga che. (5) satya vacanayoga (6) asatya vacanayoga (7) mizra vacanayoga (8) vyavahAra vacanayoga :- tenuM svarUpa manoyoganI samAna samajavuM joIe. manoyogamAM kevala vicAra mAtranuM grahaNa che ane vacanayogamAM vANInuM grahaNa che. vANI dvArA bhAvone pragaTa karavA te vacanayoga che. (9) audArika kAyayoga H- kAyano artha che samUha, audArika zarIra, audArika zarIra yogya pudgala skaMdhonA samUharUpa hovAthI 'audArikakAya' kahevAya che, tenAthI thato vyApAra te audArika kAyayoga che. A yoga manuSya ane tiryaMcomAM hoya che. (10) audArika mizra kAyayoga :- audArika ane kAryaNa, audArika ane vaikriya, audArika ane AhAraka, A be-be zarIra dvArA thatA vIryazaktinA prayogane audArika mizra kAyayoga karyo che. te yoga janmanA prathama samayathI zarIra paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI sarva audArikazarIradhArI jIvone hoya che. labdhidhArI manuSyo ane tiryaMco jyAre vaikriyazarIrano tyAga kare ane labdhidhArI muni jyAre AhAraka zarIrano tyAga kare tyAre audArika mizra kAyayoga hoya che. kevalI bhagavAna jyAre kevalI samudghAta kare tyAre bIjA, chaThThA ane sAtamA samaye audArika mizra kAyayogano prayoga hoya che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 34 | zrI bhagavatI sUtra-3 (11) vaikiya kAyayoga :- vaikriya zarIra dvArA thato vIryazaktino prayoga te vaikriya kAyayoga kahevAya che. te deva ane nArakone hoya che. manuSyo ane tiryaMco vaikriyalabdhithI vaikriyazarIra banAvI le tatpazcAt vaikriya kAyayoga thAya che. (12) vaikiyamizra kAyayoga :- vaikriya ane kArmaNa, vaikriya ane audArika, A be zarIra dvArA thatA vIryazaktinA prayogane vaikriyamizra kAyayoga kahe che. vaikriya ane kArpaNa saMbaMdhI vaikriyamizra kAyayoga devo tathA nArakone janmanA samayathI zarIra paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI rahe che ane vaikriya ane audArika A zarIra dvArA thato vaikriyamizra kAyayoga, manuSyo ane tiryaMco jyAre labdhijanya vaikriya zarIra banAve tyAre hoya che. (13) AhAraka kAyayoga :- AhAraka zarIranI sahAyatAthI thatAM vIryazaktinA prayogane AhAraka kAyayoga kahe che. te Rddhi prApta pramatta saMyatane hoya che. AhAraka labdhiprayogano prAraMbha pramattAvasthAmAM ja thAya che paraMtu AhAraka zarIra banI jAya pachI kadAcit thoDIka kSaNo apramatta avasthA paNa AvI zake che. (14) AhAraka mizra kAyayoga :- AhAraka ane audArika A zarIro dvArA thatA vIryazaktinA prayogane AhAraka mizra kAyayoga kahe che. caudapUrvadhara muni AhAraka zarIra banAvavAno prAraMbha kare tyAre tene AhAraka mizra kAyayoga hoya che ane AhAraka zarIrano tyAga kare tyAre tene audArika mizra kAyayoga hoya che. (15) kAmaNa kAyayoga :- kevaLa kArpaNa zarIranI sahAyatAthI thatAM vIryazaktinA prayogane kArpaNa kAyayoga kahe che. te yoga vigraha gatimAM anAhAraka avasthAmAM sarva jIvane hoya che. kevalI samudyAtanA trIjA, cothA ane pAMcamA samaye anAhAraka avasthAmAM kevalI bhagavAnane hoya che. kArpaNa kAyayoganI jema taijasa kAyayogane pRthaka svIkAryo nathI kAraNake taijasa ane kArpaNa baMne zarIra haMmezAM sAthe ja hoya che. baMneno vIrya zaktino vyApAra paNa sAthe ja thAya che, tethI kArpaNa kAyayogamAM taijasa kAyayogano samAveza thaI jAya che. pUrvokta mana, vacana ane kAyAnA yogathI pariNata pudgala dravyane kramazaH manaprayoga pariNata pudgala, vacana prayoga pariNata pudgala ane kAya prayoga pariNata pudgala kahe che. AraMbha-saraMbha ane samAraMbhanuM svarUpa:- (1) jIvane prANa rahita karavA te AraMbha che. (2) koI paNa jIvane mAravA mATe mAnasika saMkalpa karavo te saraMbha che. (3) jIvone paritApa pahoMcADavo te samAraMbha kahevAya che. te traNenA virodhI anAraMbhAdi samajI levA joIe. AraMbha satyamanaprayoga Adino artha - AraMbha viSayaka manano vyApAra te AraMbha manoprayoga che ane A prakAranA manoyogathI pariNata thayeluM pugala dravya AraMbha manoprayoga pariNata kahevAya che. te rIte saraMbha, samAraMbha Adi zabda joDIne tadunusAra artha karavA joIe. audArika, audArika mizra kAca prayoganA bhedo:48 jai bhaMte ! orAliyasarIrakAyapaogapariNae kiM egidiya orAliyasarIra
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 35 | kAyapaogapariNae jAva paMciMdiya-orAliyasarIskAyapaogapariNae ? goyamA ! egidiya-orAliyasarI-kAyappaogapariNae vA jAva paMciMdiyaorAliyasarIrakAmpaogapariNae vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! je eka dravya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya, te zuM ekendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke yAvatu paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che? uttara- he gautama ! eka dravya ekendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che athavA thAvat paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. 49 jai bhaMte ! egidiya-orAliyasarIskAyappaogapariNae kiM puDhavikkAiyaegidiya-orAliya-sarIrakAya-paogapariNae jAva vaNassaikAiya-egidiyaorAliyasarIskAyappaogapariNae ? goyamA ! puDhavikkAiya-egiMdiya-orAliya-sarIrakAya-paogapariNae vA jAva vaNassaikAiya-egidiya-orAliyasarIrakAya-paogapariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya, te zuM pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya ke yAvata vanaspatikAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya che thAvat athavA vanaspatikAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya che. 50 jai bhaMte ! puDhavikkAiya-egidiya-orAliyasarIskAyappaoga-pariNae, kiM suhuma puDhavikkAiya jAva pariNae, bAya-puDhavikkAiya jAva pariNae ? goyamA ! suhuma-puDhavikkAiya-egidiya jAva pariNae vA, bAyarapuDhavikkAiya-egidiya jAva pariNae vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! je eka dravya pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya che te zuM sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya ke bAdara pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama! te sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya che athavA bAdara pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya che.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 ] zrI bhagavatI sUtra-3 51 jai bhaMte ! suhuma-puDhavikkAiya jAva pariNae kiM pajjatta-suhumapuDhavikkAiya jAva pariNae ? apajjatta-suhuma-puDhavikkAiya jAva pariNae? goyamA! pajjatta-suhamapuDhavikkAiya jAva pariNae vA, apajjattasuhuma puDha vikkAiya jAvapariNae vA / evaM bAyarA vi / evaM jAvavaNassaikAiyANaMcaukkao bheo / beiMdiyateiMdiyacauriMdiyANaM duyao bheo-pajjattagA ya apajjattagA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! jo te eka dravya sukSma pRthvIkAyika ekendriya zarIra kAya prayoga pariNata hoya che, te zuM paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya ke aparyApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra kAya prayoga pariNata hoya che? uttara- he gautama ! te paryApta sUkSma pRthvIkAyika ekendriya zarIra kAya prayoga pariNata hoya che athavA aparyApta sukSma puthvIkAyika ekendriya zarIra kAya prayoga pariNata hoya che. A rIte vanaspatikAyika paryata sarvanA cAra-cAra bhedanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. beindriya, te indriya ane caurendriyanA be-be bheda-paryApta ane aparyAptanA viSayamAM kathana karavuM. 52 jai bhaMte ! paMciMdiyaorAliyasarIskAyappaoga-pariNae kiM tirikkhajoNiya paciMdiyaorAliyasarIskAyappaogapariNae, maNussapaciMdiya jAva pariNae? goyamA ! tirikkhajoNiya jAva pariNae vA, maNussapaMciMdiya jAva pariNae vA | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya, te zuM tiryaMca paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te tiryaMca paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che athavA manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. 53 jai bhaMte ! tirikkhajoNiya jAva pariNae kiM jalayaratirikkhajoNiya jAva pariNae, thalayaskhahayara jAva pariNae ? evaM caukkao bheo jAvakhahayarANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! je eka dravya tiryaMca paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya, to te zuM jalacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke sthalacara tiryaMca paMcendriya audArika
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-1 37 zarIra kAyaprayoga pariNata hoya athavA khecara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te jalacara, sthalacara ane khecara, traNe prakAranA tiryaMca paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. khecara sudhI pratyekanA cAra-cAra bhedo(saMmUrcchima, garbhaja, paryApta ane aparyApta) kahevA joIe. 54 jai bhaMte ! maNussapaMciMdiya jAva pariNae kiM saMmucchima maNussapaMciMdiya jAva pariNae, gabbhavakkaMtiya-maNussa jAva pariNae ? noyamA ! rotu vi bhAvArtha :- prazna- he bhagavAna ! je eka dravya manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya, te zuM saMmUrcchama manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te baMne prakAranA(saMmUrcchima ane garbhaja) manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. 55 jai gabbhavakkaMtiya-maNussa jAva pariNae kiM pajjatta-gabbhavakkaMtiya jAva pariNae, apajjatta-gabbhavakkaMtiya jAva pariNae ? goyamA ! pajjattaga gabbhavakkaMtiya jAva pariNae vA, apajjattaga gabbhavakkaMtiya jAva pariNae vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je eka dravya garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM paryApta garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke aparyApta garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te paryApta garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che athavA aparyApta garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. 56 jai bhaMte ! orAliya-mIsA- sarIra-kAyappaoga-pariNae kiM egiMdiya orAliya-mIsA-sarIra-kAyappaoga-pariNae jAva paMciMdiya- orAliya-mIsAsarIrakAyappaoga- pariNae ? goyamA ! egiMdiya-orAliyamIsAsarIra-kAyappaoga-pariNae vA, evaM jahA orAliyasarIra-kAyappaogapariNaeNaM AlAvago bhaNio, tahA orAliyamIsAsarIra
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 38 | zrI bhagavatI sUtra-3 kAyappaoga-pariNaeNaM vi AlAvago bhANiyavvo; NavaraM bAyaravAukkAiyANaM, gabbhavakkaMtiya-paMciMdiya-tirikkha-joNiyANaM, gabbhavakkaMtiya maNussANaM, eesi NaM pajjattApajjattagANaM AlAvago; sesANaM apajjattagANaM / / bhAvArtha - prazna- je eka dravya audArika mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM ekendriya audArika mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke yAvatu paMcendriya audArika mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya? uttara- he gautama! te ekendriya audArika mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che mAvata paMcendriya audArika mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. je rIte audArika zarIra kAyaprayoga pariNatanA sUtro kahyA che, te ja rIte audArika mizra kAya prayoga pariNatanA sUtro kahevA joIe paraMtu vizeSatA e che ke bAdara vAyukAyika, garbhaja paMcendriya tiryaMca ane garbhaja manuSyonA paryApta ane aparyApta baMnenA viSayamAM ane zeSa sarva jIvonA eka aparyAptanA viSayamAM kahevuM joIe. vivecana : manuSya ane tiryaMcagatinA jIvone ja audarika zarIra hoya che, tethI audArika ane audArika mizra kAyayoga paNa manuSya ane tiryaMcone ja hoya che. audArika kAyayogano bheda darzaka cArTa A pramANe che - audArika kAyayoganA 49 bheda e kendriya-20 beindriya-2 te indriya-ra caurendriya-2 paMcendriya-23 pRthvI ja pANI 4 agni = vAyu ka vana', ' ' 'H | pRthvI 4 pANI 4 agni je vAyu 4 vana, che paryA, aparyA. paryA. aparyA. payo. epayo. Citi tiryaMca paMce. ra0 manuSya 3 sUkama (2) bAdara (2) paryA. mUrchAima payo. apayAM. aparyA. T jalacara 4 garbhaja T T TT I sthalacara uraparisarpa bhuja. khecara 4 4 4 4 paryA. aparyA. aparyA. gaja saMbhUmi paryA. aparyA. paryA. aparyA.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 30 | audArika mizradAya yoganA 3ra bheda - audArika mizra kAyayoga aparyAptAvasthAmAM ja hoya che. te uparAMta labdhidhArI jIvo vaikriya ke AhAraka zarIra banAvyA pachI jyAre tenuM saMharaNa karIne mULa audArika zarIramAM Ave tyAre audArika mizra kAyayoga hoya che. tethI vAyukAya, pAMca garbhaja tiryaMca paMcendriya ane garbhaja manuSyonA paryAptAmAM paNa audArika mizra kAyayoga hoya che. audArika mizra kAyayoganA 3ra bheda ekendriya-11 | | | | | beindriya-1 teindriya-1 caurendriya-1 paMcendriya-18 aparyA. aparyA. aparyA. pRthvI pANI agni vana. vAyu tamavi-5 tiryaMca paMca.-15 manuSya-3 manu sUkrama saMmUrchAima bAdara apayo. aparyA. pAMca garbhaja tiryaMca pAMca saMmUrchAima garbhaja (10) | | aparyA. [ 1 payo. aparyA. - paryA. aparyA. aparyA. bAdara sUkSma aparyA. paryA. aparyA. vaikriya-vaikriya mizra kAyaprayoganA bhedo:57 jai bhaMte ! veuvviyasarIskAyappaogapariNae kiM egidiya veuvviyasarIrakAyappaoga-pariNae jAva paciMdiyaveuvviyasarIskAyappaoga-pariNae ? goyamA ! egidiya jAva pariNae vA, paMciMdiya jAva pariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya vaikriyazarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM ekendriya vikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke yAvatu paMcendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te ekendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che yAvatu paMcendriya vikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. 58 jai bhaMte ! egidiya jAva pariNae, kiM vAukkAiya-egidiya jAva pariNae, avAU kkAiyaegidiya jAva pariNae ? goyamA ! vAukkAiya-egidiya jAva pariNae, No avAukkAiya
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ] zrI bhagavatI sUtra-3 egidiya jAva pariNae / evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ogAhaNasaMThANe' veuvviyasarIraM bhaNiyaM tahA iha vi bhANiyavvaM jAva pajjattaga-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiyakappAIya-vemANiya- deva-paMciMdiya- veuvviyasarIra-kAyappaoga- pariNae vA, apajjattaga-savvaTThasiddha-aNutta-rovavAiya jAva pariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te eka dravya ekendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke avAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che ? uttara- he gautama! te eka dravya vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra kAya prayoga pariNata hoya che paraMtu avAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra kAya prayoga pariNata hotA nathI. (kAraNa ke vAyukAya sivAya anya koI paNa ekendriyamAM vaikriya zarIra nathI). A rIte A sUtro dvArA prajJApanA sUtranA "avagAhanAsaMsthAna" nAmaka 21mA padamAM vaikriya zarIranA viSayamAM je pramANe kahyuM che te ja rIte ahIM paNa sarva kathana karavuM joIe yAvata te paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che athavA aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. 59 jai bhaMte ! veuvviya-mIsAsarIra-kAyappaoga-pariNae kiM egidiyamIsAsarIra- kAyappaogapariNae jAva paciMdiyamIsAsarIskAyappaogapariNae? goyamA ! jahA veuvviyaM tahA veuvviyamIsagaM vi, NavaraM deva-NeraiyANaM apajjattagANaM, sesANaM pajjattagANaM / jAva No pajjattagasavvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva pariNae, apajjattaga-savvaTThasiddha- aNuttarovavAiyadeva- paMciMdiyaveuvviyamIsAsarIra-kAyappaogapariNae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! je eka dravya vaikriyamizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM ekendriya vaikriyamizrazarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke yAvatu paMcendriya vaikriyamizra zarIra kAya prayoga pariNata hoya? uttara- he gautama! je rIte vaikriya zarIra kAyaprayoga pariNatanA viSayamAM kathana karyuM che, te pramANe vaikriyamizra zarIrakAya prayoga pariNatanA viSayamAM kathana karavuM joIe paraMtu vizeSatA e che ke vaikriya mizra zarIra kAyaprayoga devo ane nArakIonA aparyAptAmAM ane zeSa sarva jIvonA paryAptAmAM hoya che. thAvata paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kapAtIta vaimAnika deva paMcendriya vaikriyamizra zarIra,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 [ 41 ] kAyaprayoga pariNata hotA nathI paraMtu aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vemAnika deva paMcendriya vaikriyamizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che. tyAM sudhI kahevuM joIe. vivecana : vaikriya kAyayoga nArakI, deva, vAyukAya, garbhaja tiryaMca paMcendriya ane garbhaja manuSyone hoya che. tenA bheda-prabheda darzaka cArTa A pramANe che. vaikriya kAyayoga-119 bheda nAraka-14 deva-98 manuSya-1 tiryaMca-6 sAta narakanA paryA. aparyA. 742 = 14 saMjJI manuSyanA 5 saMjJI tiryaMca ane paryA. 1 vAyu. nA paryA. bhavanapati 1042 = 20 10 asurakumArAdi paryA. aparyA. vyaMtara jyotiSI vaimAnika 842 = 16 542 = 10 ra642 = para (12 devaloka 9 raiveyaka 5 anuttara vimAna) A rIte nArakonA 14 + devonA 98 = 112 bheda bhava pratyaya vaikriyakAyayoganA ane manuSyano eka bheda + tiryaMcanA cha bheda = 7 bheda labdhi pratyaya vaikriyakAyayoganA che. vaikiya mizra kAyayoga-3 bheda:- sAta nArakanA, 10 bhavanapatinA, 8 vyaMtaranA, 5 jyotiSInA, 12 devalokanA, 9 greveyakanA ane 5 anuttara vimAnanA kula 56 bhedanA aparyAptA ane eka saMjJI manuSya, 5 saMjJI tiryaMca ane eka vAyukAya te sAta bhedanA paryAptA, A rIte kula 63 bheda thAya che. nArakI ane deva jyAre uttara vaikriya zarIra banAve che tyAre vaikriya sAthe ja vaikriyano yoga thAya che tethI tenI gaNanA mizramAM karI nathI. kAraNa ke ahIM audArika ke kArmaNa sAthe vaikriyano mizra thAya tene ja vaikriyamizra kAyayoga kahyo che. paraMtu prajJApanA sUtranA 16mA prayoga padamAM tene paNa vaikriyamizra kAyayoga kahyo che. A baMne kathana sApekSa che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 42 ] zrI bhagavatI sUtra-3 vaikriya miznakAyayoganA 3 bheda nArakanA-7 devanA-49 manuSya-1 tiryaca-6 sAta narakanA aparyA. 10 bhavana. garbhaja manuSyanA paryA. pAMca saMjJI tiryaMca 8 vyaMtara + 1 vAyu.no paryA. 5 jyotiSI ravaimAnika te 49nA aparyA. AhAraka-AhAraka mizra kAyaprayoganA bhedo:|60 jai bhaMte ! AhAragasarIra-kAyappaogapariNae kiM maNussAhAraga-sarIrakAyappa- ogapariNae, amaNussAhAraga jAva pariNae ? goyamA ! jahA ogAhaNasaMThANe jAva iDDipatta-pamatta-saMjaya-sammadiTTipajjattaga- saMkhejja-vAsAuya jAva pariNae, No aNiDDipatta- pamatta-saMjayasammadiTThi-pajjatta- saMkhejja- vAsAuya jAva pariNae, No aNiDDhipattapamattasaMjaya-sammadiTTi-pajjatta-saMkhejja-vAsAuya jAva pariNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya AhAraka zarIra kAya prayoga pariNata hoya che, te zuM manuSya AhAraka zarIra kAya prayoga pariNata hoya ke amanuSya AhAraka zarIra kAya prayoga pariNata hoya? uttara-he gautama! je rIte prajJApanA sUtranA avagAhanA saMsthAna nAmanA 21mA padamAM kahyuM che, te rIte ahIM paNa Rddhi prApta, pramattasaMyata, samyagdaSTi, paryApta, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya AhAraka zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, paraMtu amRddhi prApta (AhAraka labdhine aprApta) pramattasaMyata, samyagRSTi, paryApta, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya AhAraka zarIra kAyaprayoga pariNata hotA nathI. |61 jai bhaMte ! AhAraga-mIsAsarI-kAyappaoga-pariNae kiM maNussAhAragamIsAsarIra-kAyappaoga pariNae, pucchA ? goyamA ! jahA AhAragaM taheva mIsagaM pi NiravasesaM bhANiyavvaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! je eka dravya AhArakamizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM manuSya AhAraka mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke amanuSya AhAraka mizra zarIra kAyaprayoga pariNata hoya? uttara- he gautama! je rIte AhAraka zarIra kAyaprayoga pariNatanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 [ 43 ] 43 AhAraka mizra zarIra kAyaprayoga pariNatanA viSayamAM paNa kahevuM joIe. vivecana : paryAptA garbhaja manuSyo ja AhAraka zarIra banAvI zake che. tethI AhAraka ane AhAraka mizra kAryaprayogamAM jIvano eka ja bheda(garbhaja manuSyanA paryAptA) hoya che. kArpaNa zarIra prayoga pariNatanA bhedoH|62 jai bhaMte ! kammAsarIra-kAyappaoga-pariNae kiM egidiya-kammAsarIrakAyappaoga-pariNae jAva paMciMdiya-kammAsarIra-kAyappaoga-pariNae ? goyamA ! egiMdiya-kammAsarIra-kAyappaoga-pariNae, evaM jahA ogAhaNasaMThANe kammagassa bheo taheva ihAvi jAva pajjatta-savvaTThasiddhaaNuttarovavAiya-kappAIya vemANiya-devapaMciMdiya-kammAsarIra- kAyappaogapariNae, apajjatta-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva pariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya kArmaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, te zuM ekendriya kArpaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya ke beindriya, te indriya, caurendriya athavA paMcendriya kArpaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya? uttara- he gautama! te ekendriya kArpaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, vagere je rIte prajJApanA sUtranA 21mAM avagAhanA saMsthAna padamAM kArpaNa zarIranA bheda kahyA che, te rIte ahIM paNa sarva bheda kahevA yAvatuM paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya kArmaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya kArpaNa zarIra kAyaprayoga pariNata hoya che, tyAM sudhInA bheda kahevA joIe. vivecana : kArmaNa zarIra sarva saMsArI jIvone hoya che. tethI jIvanA saMpUrNa bheda-prabheda anusAra kArpaNa zarIra prayoga pariNata pudgalanA bheda jANavA. kArpaNa kAyayoga-161 bheda beindriya indriya caurendriya ekendriya 20 bheda paMcendriya 135 nAraka 14 tiryaMca 20 manuSya 3 deva 98
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zrI bhagavatI sUtra-3 eka dravya mizra pariNatanA bheda-prabhedaH 63 jai bhaMte! mIsApariNae kiM maNamIsApariNae vayamIsApariNae kaaymiisaapariN ? goyamA ! maNamIsApariNae vA, vayamIsApariNae vA, kAyamIsApariNae vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je eka dravya mizra pariNata hoya che te zuM manomizra pariNata hoya ke vacana mizra pariNata hoya ke kAya mizra pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te eka dravya mano mizra pariNata paNa hoya che, vacana mizra pariNata paNa hoya che ane kAya mizra pariNata paNa hoya che. 64 jai bhaMte ! maNamIsApariNae kiM saccamaNamIsApariNae mosamaNamIsA pariSa, pucchA ? goyamA ! jahA paogapariNae tahA mIsApariNae vi bhANiyavvaM NiravasesaM jAva pajjattA-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAvadevapaMciMdiya-kammAsarIra-mIsApariNae vA, apajjattatsavvaTThasiddha aNuttarovavAiya jAva kammAsarIra-mIsApariNae vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je eka dravya manomizra pariNata hoya che, te zuM satya manomizra pariNata hoya ke mRSA / manomizra pariNata hoya ke satyamRSA manomizra pariNata hoya athavA asatyAmRSA manomizra pariNata hoya che ? uttara- he gautama ! je rIte prayoga pariNatanA saMbaMdhamAM kahyuM che, te ja rIte mizra pariNatanA viSayamAM paNa saMpUrNa kathana karavuM yAvat paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya kArmaNa zarIra kAya mizrapariNata hoya che athavA aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya kArmaNa zarIra kAyamizra pariNata hoya che. eka dravya visasA pariNatanA bheda-prabheda : 65 jai bhaMte ! vIsasApariNae kiM vaNNapariNae, gaMdhapariNae, rasapariNae, phAsapariNae, saMThANapariNae ? goyamA ! vaNNapariNae vA gaMdhapariNae vA rasapariNae vA phAsapariNae vA saMThANapariNae vA /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya visasA(svabhAvathI) pariNata hoya che, te zuM varNa pariNata hoya ke gaMdha, rasa, sparza athavA saMsthAna pariNata hoya che ? uttara- he gautama! te varNa pariNata hoya che athavA gaMdha pariNata hoya che athavA rasa, sparza ke saMsthAna pariNata hoya che. |66 jai bhaMte ! vaNNapariNae kiM kAlavaNNapariNae jAvasukkillavaNNapariNae? goyamA ! kAlavaNNapariNae vA jAva sukkillavaNNapariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya varNa pariNata hoya che, te zuM kRSNa varNa pariNata hoya ke thAvatu zuklavarNa pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te kRSNa varNa pariNata hoya che yAvata zukla varNa pariNata hoya che. |67 jai bhaMte ! gaMdhapariNae kiM subbhigaMdhapariNae, dubbhigaMdhapariNae ? goyamA ! subbhigaMdhapariNae vA, dubbhigaMdhapariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya gaMdha pariNata hoya che, te zuM surabhi gaMdha pariNata hoya ke durabhi gaMgha pariNata hoya? uttara- he gautama ! te surabhigaMdharUpe pariNata hoya che athavA durabhigaMdharUpe paNa pariNata hoya che. 68 jai bhaMte ! rasapariNae kiM tittarasapariNae, pucchA ? goyamA ! tittarasapariNae vA jAva mahurarasapariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya rasarUpe pariNata hoya che, te zuM tIkhA rasarUpe pariNata hoya ke kaDavA, tUrA, khATA ke madhura rasarUpe pariNata hoya? uttara- he gautama ! te tIkhA rasarUpe pariNata hoya che yAvat madhura rasarUpe pariNata hoya che. |69 jai bhaMte ! phAsapariNae kiM kakkhaDaphAsapariNae jAva lukkhaphAsapariNae ? goyamA ! kakkhaDaphAsapariNae vA jAva lukkhaphAsapariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya sparza pariNata hoya che, te zuM karkaza sparza pariNata hoya che ke yAvatu rUkSa sparza pariNata hoya che? uttara- he gautama! te karkaza sparza pariNata hoya che yAvatu rUkSa sparza pariNata hoya che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 46 ] zrI bhagavatI sUtra-3 70 jai bhaMte ! saMThANapariNae, pucchA ? goyamA ! parimaMDalasaMThANapariNae vA jAva AyayasaMThANapariNae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je eka dravya saMsthAna pariNata hoya, te zuM parimaMDala saMsthAna pariNata hoya ke yAvatuM Ayata saMsthAna pariNata hoya che? uttara- he gautama! te parimaMDala saMsthAna pariNata hoya che yAvata Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM visasA pariNata yugalonA bheda-prabhedanuM kathana che. pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza ane pAMca saMsthAnanA parasparanA saMbaMdhathI pa30 bheda thAya che. te bhedo sUtra 40 anusAra jANavA. eka dravya pariNata pulanA 1,478 bheda 474 prayoga pariNata 474 mizra pariNata pa30 visasA pariNata 24 mana prayoga 24 vacana prayoga kAya prayoga 426 satyamana asatyamana mizramana vyavahAramana 1audArika kAyayoga - 2 dArika mizra kAyayoga - 3 vaikriya kAyayoga - 4 vaikriya mizra kAyayoga - 5 AhAraka kAyayoga - 6 AhAraka mizrakAyayoga - 7 kArpaNa kAyayoga 49 bheda 3ra bheda 119 bheda 3 bheda 1 bheda 1 bheda 161 bheda AraMbha anAraMbha sAraMbha asAraMbha samAraMbha asamAraMbha 426 bheda be dravya pariNata pudgala :71 do bhaMte ! davvA kiM paogapariNayA mIsApariNayA vIsasApariNayA?
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : 066-1 47 goyamA ! paogapariNayA vA mIsApariNayA vA vIsasApariNayA vA; ahavA ege paogapariNae ege mIsApariNae; ahavA ege paogapariNae, ege vIsasA-pariNae; ahavA ege mIsApariNae, ege vIsasApariNae / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! be dravya(anaMta pradezI be skaMdho) zuM prayogapariNata hoya athavA mizra pariNata hoya ke visasA pariNata hoya ? uttara - he gautama! te jaMne (1) prayoga parizata hoya che. (2) mizra parizata hoya che. (3) visasA pariNata hoya che. (4) be dravyomAMthI eka dravya prayoga pariNata ane bIjuM dravya mizra pariNata hoya che. (5) eka dravya prayoga pariNata ane bIjuM dravya visasA pariNata hoya che. (6) eka dravya mizra pariNata ane bIjuM dravya visasA pariNata hoya che. A pramANe cha bhaMga thAya che. 72 jai bhaMte ! paogapariNayA kiM maNappaogapariNayA, vaipaogapariNayA, kAyappaogapariNayA ? goyamA ! maNappaogapariNayA vA vaippaogapariNayA vA kAyappaogapariNayA vA; ahavA ege maNappaogapariNae, ege vayappaogapariNae; ahavA ege maNappaoga- pariNae, ege kAyappaogapariNae; ahavA ege vayappaogapariNae, ege kAyappaoga- pariNae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je be dravya prayoga pariNata hoya to te zuM manaprayoga pariNata hoya athavA vacana prayoga pariNata hoya ke kAya prayoga pariNata hoya che ? uttara - he gautama! te jane dravya (1) manaprayoga pariezata hoya che. (2) vayana prayoga parizata hoya che. (3) kAya prayoga pariNata paNa hoya che athavA te bemAMthI (4) eka dravya manaprayoga pariNata hoya ane bIjuM dravya vacana prayoga pariNata hoya. (5) eka dravya manaprayoga pariNata hoya ane bIjuM dravya kAya prayoga pariNata hoya che. (6) eka dravya vacana prayoga pariNata hoya ane bIjuM dravya kAya prayoga pariNata hoya che, A rIte cha bhaMga thAya che. 73 jai bhaMte ! maNappaogapariNayA kiM saccamaNappaogapariNayA, asaccamaNappaoga-pariNayA saccamosa- maNappaogapariNayA, asaccAmosa maNappaoga-pariNayA? goyamA ! saccamaNa-ppaogapariNayA vA jAva asaccAmosa - maNappaogapariNayA; ahavA ege saccamaNa-ppaogapariNae, ege mosamaNa - ppaogapariNae; ahavA ege saccamaNa-ppaogapariNae, ege saccamosamaNa-ppaogapariNae; ahavA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 ege saccamaNa-ppaogapariNae, ege asaccAmosamaNa-ppaogapariNae; ahavA ege mosamaNa- ppaogapariNae ege saccamosamaNa-ppaogapariNae; ahavA ege mosamaNa-ppaoga- pariNae, ege asaccAmosa maNappaoga-pariNae; ahavA ege saccAmosa-maNappaoga- pariNae, ege asaccAmosa-maNa-ppaogapariNae / 48 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je be dravya manaprayoga pariNata hoya che, te zuM satya manaprayoga pariNata hoya ke asatya manaprayoga pariNata hoya ke mizra manaprayoga pariNata hoya athavA vyavahAra manaprayoga pariNata hoya che ? uttara- he gautama ! te baMne dravya (1) satya manaprayoga pariNata hoya che. (2) asatya manaprayoga pariNata hoya che. (3) mizra manaprayoga pariNata hoya che. (4) vyavahAra manaprayoga pariNata hoya che. (5) be dravyomAMthI eka dravya satya manaprayoga pariNata hoya, bIjuM dravya asatya manaprayoga pariNata hoya che. (6) eka dravya satya manaprayoga pariNata hoya, bIjuM dravya mizra manaprayoga pariNata hoya che. (7) eka dravya satya manaprayoga pariNata hoya, bIjuM dravya vyavahAra manaprayoga pariNata hoya che. (8) eka dravya mRSA manaprayoga pariNata hoya, bIjuM dravya mizra manaprayoga pariNata hoya che. (9) eka dravya mRSA / manaprayoga pariNata hoya, bIjuM dravya vyavahAra manaprayoga pariNata hoya che. (10) eka dravya mizra manaprayoga pariNata hoya, bIjuM dravya vyavahAra manaprayoga pariNata hoya che. A rIte daza bhaMga thAya che. 74 jai bhaMte ! saccamaNa-ppaogapariNayA kiM AraMbha-saccamaNa-paogapariNayA, aNAraMbha-saccamaNa-paogapariNayA, saMraMbha-saccamaNa-paogapariNayA, asaMraMbha- saccamaNapaogapariNayA, samAraMbha-saccamaNa-paogapariNayA, asamAraMbha-saccamaNapaogapariNayA ? goyamA ! AraMbha-saccamaNa-paogapariNayA vA jAva asamAraMbha-saccamaNapaogapariNayA vA; ahavA ege AraMbha-saccamaNa-paogapariNae, ege aNAraMbhasaccamaNa-paogapariNae / evaM eeNaM gameNaM duyAsaMjogeNaM NeyavvaM, savve saMjogA jattha jattiyA uTTheti te bhANiyavvA jAva savvaTThasiddhaga tti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je be dravya satyamana prayoga pariNata hoya che te zuM (1) AraMbha satyamana prayoga pariNata hoya ke (2) anAraMbha satyamana prayoga pariNata hoya athavA (3) saMraMbha satyamana prayoga pariNata hoya (4) asaMraMbha satyamana prayoga pariNata hoya (5) samAraMbha satyamana prayoga pariNata hoya (6) asamAraMbha satyamana prayoga pariNata hoya ? uttara- gautama ! te baMne dravya(1-6) AraMbha satyamana prayoga pariNata hoya che yAvat asamAraMbha satyamana prayoga pariNata hoya che. athavA te bemAMthI eka dravya AraMbha satyamana prayoga pariNata hoya che
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 49 | ane bIje dravya anAraMbha satyamana prayoga pariNata hoya che. A rIte A bhaMga vidhithI dvisaMyogInA bhaMga karavA joIe ane jyAM jeTalA dvisaMyoga zakya hoya teTalA kahevA yAvat sarvArthasiddha vaimAnika deva paryata kahevA joIe. 75 jai bhaMte ! mIsApariNayA kiM maNamIsApariNayA, pucchA ? goyamA ! evaM mIsApariNayA vi jahA paogapariNayA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te be dravya mizra pariNata hoya che, to te zuM manomizra pariNata hoya che ityAdi prazna prayoga pariNatanI jema karavA joIe. uttara- he gautama! je rIte prayoga pariNatanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte mizra pariNatanA viSayamAM paNa sarva kathana karavuM joIe. 76 jai bhaMte ! vIsasApariNayA kiM vaNNapariNayA, gaMdhapariNayA, rasapariNayA, phAsapariNayA, saMThANapariNayA ? goyamA ! evaM vIsasApariNayA vi jAva ahavA ege cauraMsasaMThANapariNae, ege AyayasaMThANapariNae vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! je be dravya visasA pariNata hoya che, te zuM varNa pariNata hoya ke gaMdha pariNata hoya yAvatuM saMsthAna pariNata hoya che? uttara- he gautama ! je rIte pahelA kathana karyuM che, te ja rIte visasA pariNatanA viSayamAM paNa asaMyogI ane dvisaMyogI Adi bhaMgayukta kathana karavuM. yAvatuM eka dravya caturasasaMsthAnarUpe pariNata hoya che ane bIjuM dravya Ayata saMsthAnarUpe pariNata hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM eka dravyanA saMpUrNa varNananI jema bheda-prabheda ane bhaMgayukta be dravyonA prayoga pariNata, mizra pariNata ane visasA pariNatanuM nirUpaNa che. be dravyonA prayoga pariNata 1,204 bhaMga:- be dravyonA saMbaMdhamAM prayogAdi traNa padonA asaMyogInA 3 bhaMga ane dvika saMyogI 3 bhaMga, kula cha bhaMga thAya che. yathA- asaMyogInA traNa bhaMga- (1) be dravya manaprayoga pariNata (2) be dravya vacana prayoga pariNata (3) be dravya kAya prayoga pariNata hoya che. dika saMyogInA traNa bhaMga- (1) eka dravya manaprayoga pariNata, bIjuM dravya vacana prayoga pariNata, (2) eka dravya manaprayoga pariNata, bIjuM dravya kAya prayoga pariNata, (3) eka dravya vacana prayoga pariNata bIjuM dravya kAya prayoga pariNata hoya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 50 ] zrI bhagavatI sUtra-3 be dravyanA manaprayoga pariNata 504 bhaMga - sarvaprathama satyamana prayoga pariNata, asatyamana prayoga pariNata Adi cAra padonA asaMyogInA 4 bhaMga ane dvisaMyogInA 6 bhaMga, tema kula 10 bhaMga thAya. pachI AraMbha satyamana prayoga Adi cha padonA asaMyogInA cha bhaMga ane dvisaMyogInA 15 bhaMga thAya. A rIte kula 21 bhaMga thAya. A rIte anAraMbha satyamana prayoga Adi zeSa pAMca padonA paNa pratyekanA 21-21 bhaMga thAya che, A rIte kula 21 x 6 = 126 bhaMga thAya che. satyamana prayoga pariNatanI jema asatyamana prayoga pariNata, mizramana prayoga pariNata, vyavahAra mana prayoga pariNatanA pUrvavatu 126-126 bhaMga thAya che, tethI mana prayoga pariNatanA kula 126 4 4 = 504 bhaMga thAya che. be dravyanA vacana prayoga pariNata 504 bhaMgaH- je rIte manaprayoga pariNatanA uparyukta 504 bhaMga thAya che, te rIte vacana prayoga pariNatanA paNa 504 bhaMga thAya che. be dravyanA audArikAdi kAyaprayoga pariNata 19da bhaMga - dArika zarIra kAya prayoga pariNata Adi kAyAnA sAta bheda che. tenA pratyeka bhedamAM asaMyogInA 7 bhaMga, dvika saMyogInA 21 bhaMga, kula 28 bhaMga thAya che. 7 bhedonA 28-28 bhaMganI gaNanA karatAM kula 28 X 7 = 196bhaMga kAyaprayoga pariNatanA thAya che. A rIte manaprayoga pariNata dravyanA 504 bhaMga, vacana prayoga pariNata dravyanA 504 bhaMga, kAya prayoga pariNatanA 196 bhaMga maLIne kula 1,204 bhaMga be dravya prayoga pariNatanA thAya che. mizra pariNata be dravyonA bhaMga :- prayoga pariNata be dravyanA bhaMganI jema be dravya mizra pariNatanA paNa 1,204 bhaMga thAya che. visasA pariNata dravyonA bhaMga - je rIte prayoga pariNata ane mizra pariNata be dravyonA bhaMga kahyA che te rIte visasA pariNata be dravyonA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna A pAMca padonA vibhinna vizeSaNayukta padone laIne asaMyogI, ddhika saMyogI bhaMga paNa yathAyogya samajI levA joIe. traNa dravya pariNata pugalaH|77 tiNNi bhaMte ! davvA kiM paogapariNayA, mIsApariNayA, vIsasApariNayA? goyamA ! paogapariNayA vA mIsApariNayA vA, vIsasApariNayA vA; ahavA ege paogapariNae do mIsApariNayA, ahavA ege paogapariNae do vIsasApariNayA, ahavA do paogapariNayA ege mIsApariNae, ahavA do paogapariNayA ege vIsasApariNae, ahavA ege mIsApariNae do vIsasApariNayA, ahavA do
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 mIsApariNayA ege vIsasApariNae; ahavA ege paogapariNae ege mIsApariNae ege vIsasA pariNae / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! traNa dravya(anaMta pradezI traNa skaMdho) zuM prayoga pariNata hoya ke mizra pariNata hoya ke visasA pariNata hoya che? uttara- he gautama! (1) traNe dravya prayoga pariNata hoya che athavA (2) traNe dravya mizra pariNata hoya che athavA (3) traNe dravya visasA pariNata hoya che. athavA (4) eka dravya prayoga pariNata ane be dravya mizra pariNata hoya che (5) eka dravya prayoga pariNata ane be dravya visasA pariNata hoya che (6) be dravya prayoga pariNata ane eka dravya mizra pariNata hoya che (7) be dravya prayoga pariNata ane eka dravya visasA pariNata hoya che (8) eka dravya mizra pariNata, be dravya visasA pariNata hoya che (9) be dravya mizra pariNata, eka dravya visasA pariNata hoya che. athavA (10) eka dravya prayoga pariNata, eka dravya mizra pariNata ane eka dravya visasA pariNata hoya che. A rIte kula 10 bhaMga thAya che. 78 jai bhaMte ! paogapariNayA kiM maNappaogapariNayA, vayappaogapariNayA, kAyappaogapariNayA? goyamA ! maNappaogapariNayA vA, evaM ekkagasaMjogo, duyAsaMjogo, tiyAsaMjogo bhANiyavvo / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je traNa dravya prayoga pariNata hoya che, te zuM manaprayoga pariNata hoya ke vacana prayoga pariNata hoya ke kAya prayoga pariNata hoya che? uttara- he gautama! te traNa dravya manaprayoga pariNata, vacana prayoga pariNata athavA kAya prayoga pariNata hoya che vagere asaMyogI, dvisaMyogI ane trisaMyogInA bhaMga kahevA joIe. 79 jai bhaMte ! maNappaogapariNayA kiM saccamaNa-paogapariNayA, asaccamaNapaogapariNayA saccAmosamaNa-ppaogapariNayA, asaccAmosamaNappaogapariNayA? goyamA ! saccamaNa-paogapariNayA vA jAva asaccAmosamaNa-paogapariNayA vA: ahavA ege saccamaNa-ppaogapariNae, do mosamaNa-paogapariNayA vA / evaM duyAsaMjogo, tiyAsaMjogo bhANiyavvo; ettha vi taheva jAvaahavA ege taMsasaMThANapariNae, ege cauraMsasaMThANapariNae ege AyayasaMThANapariNae vA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! je traNa dravya manaprayoga pariNata hoya che, te zuM satya manaprayoga pariNata hoya,
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 asatya manaprayoga pariNata hoya, mizra manaprayoga pariNata hoya ke vyavahAra manaprayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama ! te traNeya dravya satya manaprayoga pariNata hoya che yAvat vyavahAra manaprayoga pariNata hoya che athavA temAMthI eka dravya satya manaprayoga pariNata ane be dravya mRSA manaprayoga pariNata hoya che ityAdi dvisaMyoga ane trisaMyoganA bhaMga karavA joIe. temaja mizra pariNata ane visasA pariNatanA bhaMga paNa karavA joIe. yAvat aMtimavikalpa- eka tryaMta saMsthAna pariNata hoya, eka samacaturasa saMsthAna pariNata hoya ane eka Ayata saMsthAna pariNata hoya, tyAM sudhI kahevuM joIe. vivecanaH para prastuta sUtromAM traNa dravyonA mana, vacana ane kAyAnI apekSAe prayoga pariNata, mizra pariNata ane visasA pariNata, A traNa padonA vividha bhaMgonuM atidezapUrvaka kathana karyuM che. traNa dravya saMbaMdhI bhaMga H- prayoga pariNata Adi traNe padonA asaMyogInA 3 bhaMga, dvika saMyogInA 6 bhaMga, trisaMyogIno 1 bhaMga, kula 10 bhaMga thAya che. satyamana prayoga pariNata AdinA bhaMga :- - satyamanaprayoga, asatyamanaprayoga, mizramanaprayoga, vyavahAramana prayogapariNata Adi cAra pada che. tenA asaMyogInA cAra bhaMga, dvisaMyogInA 12 bhaMga, trisaMyogInA 4 bhaMga, kula 20 bhaMga thAya che. A rIte vacana prayoga pariNatanA ane kAya prayoga pariNatanA bhaMga samajI levA joIe. mizra ane visrasA pariNatanA bhaMga H- prayoga pariNatanI jema ja mizra pariNatanA bhaMga jANavA ane visasA pariNatanA bhaMgamAM varNAdinA bhedonuM kathana karavuM. cAra dravya pariNata pudgala : 80 cattAri bhaMte ! davvA kiM paogapariNayA mIsApariNayA vIsasApariNayA ? goyamA ! poriLayA vA, mIsApariyA vA, vIsasApariyA vA / ahavA ege paogapariNae tiNNi mIsApariNayA; ahavA ege paogapariNae tiNi vIsasApariNayA; ahavA do paogapariNayA do mIsApariNayA, ahavA do paogapariNayA do vIsasApariNayA; ahavA tiNNi paogapariNayA; ege mIsA pariNae, ahavA tiNNi paogapariNayA, ege vIsasApariNae; ahavA ege mIsApariNae, tiNNi vIsasApariNayA; ahavA do mIsApariNayA do vIsasApariNayA; ahavA tiNNi mIsApariNayA ege vIsasApariNae; ahavA ege paogapariNae, ege mIsApariNae, do vIsasApariNayA;
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 53 | ahavA ege paogapariNae do mIsApariNayA ege vIsasApariNae; ahavA do paogapariNayA ege mIsApariNae ege vIsasApariNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! cAra dravya(anaMta pradezI cAra skaMdho)zuM prayoga pariNata hoya ke mizra pariNata hoya athavA visasA pariNata hoya che? uttara- he gautama! te (1) cAre dravya prayoga pariNata hoya che (2) cAre dravya mizra pariNata hoya che athavA (3) cAre dravya visasA pariNata hoya che. athavA (4) eka dravya prayoga pariNata, traNa dravya mizra pariNata hoya che (5) eka dravya prayoga pariNata, traNa dravya visasA pariNata hoya che (6) be dravya prayoga pariNata, be dravya mizra pariNata hoya che (7) be dravya prayoga pariNata, be dravya visasA pariNata hoya che (8) traNa dravya prayoga pariNata, eka dravya mizra pariNata hoya che (9) traNa dravya prayoga pariNata, eka dravya visasA pariNata hoya che. athavA (10) eka dravya mizra pariNata, traNa dravya visasA pariNata hoya che (11) be dravya mizra pariNata, be dravya visasA pariNata hoya che, (12) traNa dravya mizra pariNata, eka dravya visasA pariNata hoya che. athavA (13) eka dravya prayoga pariNata, eka dravya mizra pariNata, be dravya visasA pariNata hoya che, (14) eka dravya prayoga pariNata, be dravya mizra pariNata ane eka dravya visasA pariNata hoya che, (15) be dravya prayoga pariNata, eka dravya mizra pariNata ane eka dravya visasA pariNata hoya che. 81 jai bhaMte ! paogapariNayA kiM maNappaogapariNayA vayappaogapariNayA kAyappaogapariNayA? goyamA! evaM eeNaM kameNaM paMca cha satta jAva dasa saMkhejjA asaMkhejjA aNaMtA ya davvA bhANiyavvA duyAsaMjoeNaM, tiyAsaMjoeNaM jAva dasasaMjoeNaM, [egArasasaMjoeNaM] bArasasaMjoeNaM uvajuMjiUNaM jattha jattiyA saMjogA uDeti te savve bhANiyavvA; ee puNa jahA Navamasae pavesaNae bhaNihAmo tahA uvajuMjiUNa bhANiyavvA jAva asaMkhejjA / aNaMtA evaM ceva, NavaraM ekkaM padaM abbhahiyaM jAva ahavA aNaMtA parimaMDalasaMThANa pariNayA jAva aNaMtA AyayasaMThANapariNayA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo cAra dravya prayoga pariNata hoya che, to te zuM manaprayoga pariNata hoya athavA vacana prayoga pariNata hoya ke kAya prayoga pariNata hoya ? uttara- he gautama! A sarva bhaMga pUrvavat kahevA joIe tathA A ja kramathI pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dasa yAvatu saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta dravyonA viSayamAM kahevuM joIe.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 dvisaMyoganA, trisaMyoganA yAvat dasa saMyoganA,[agiyArasaMyoganA], bAra saMyoganA, jyAM jeTalA saMyogI bhaMga thaI zake teTalA upayogapUrvaka kahevA joIe. 54 A sarva saMyogI bhaMga navamA zatakanA uramAM pravezanaka nAmaka uddezakamAM je rIte kahevAze, te ja rIte ahIM paNa asaMkhyAta sudhI kahevA joIe. anaMta dravyanA paNa te ja rIte bhaMga kahevA paraMtu temAM asaMkhyathI eka vikalpa adhika kahevo yAvat aMtima paMcasaMyogI vikalpa- anaMta dravya parimaMDala saMsthAnarUpe pariNata thAya che, yAvat anaMta dravya Ayata saMsthAnarUpe pariNata thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM cArathI anaMta sudhInA dravyonA prayogAdi pariNAmonA nimittathI thatA bhaMgonuM kathana karyuM che. cAra dravyo saMbaMdhI prayoga pariNata Adi bhaMga H- cAra dravyonA prayoga pariNata, mizra pariNata ane visasA pariNata Adi traNa padonA--asaMyogI-3 bhaMga, dvisaMyogI-9 bhaMga, traNa saMyogI-3 bhaMga kula 15 bhaMga thAya che. pUrvokta paddhati anusAra tenA paNa zeSa bhaMgone mATe pUrvokta kramathI saMsthAna paryaMta yathAyogya bhaMgonI yojanA karavI joIe. A rIte pAMca, cha, sAta yAvat anaMta dravyonA paNa yathAyogya bhaMga karavA joIe. temAM cha saMyogI prayoga pariNata pudgalanuM kathana AraMbha satyamana prayoga Adi cha prakAranI apekSAthI, sapta saMyoga audArikAdi sAta prakAranA kAya prayoganI apekSAthI, aSTa saMyoga pizAcAdi ATha prakAranA vyaMtara devonI apekSAthI, nava saMyoga traiveyaka vimAnavAsI devonI apekSAthI, daza saMyoga daza prakAranA bhavanapatidevonI apekSAthI, agiyAra saMyoga nArakI ane devonA yoganI apekSAthI, bAra saMyoga bAra devalokanA devonI apekSAthI samajAvA joIe. A rIte anaMta dravyo sudhInA saMyoga yathAyogya apekSAthI samajavA joIe. ekAdaza saMyogano mULa pATha pratomAM upalabdha nathI, tenuM kAraNa ajJAta che. sUtramAM anaMta dravyomAM visasA pariNata saMbaMdhI aMtima bhaMga darzAvyo che te saMsthAnanI apekSAe paMca saMyogI bhaMga che. traNe prakAranA pudgalanuM alpabahutva : 82 eesi NaM bhaMte ! poggalANaM paogapariNayANaM, mIsApariNayANaM, vIsasA - pariNayANaM ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA poggalA paogapariNayA, mIsApariNayA anaMtamukhA, vIlasALiyA anaMtanuja / / seva mate ! seva maMte //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prayoga pariNata, mizra pariNata, visasA pariNata A traNe prakAranA pudgalomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA prayoga pariNata yugalo che, tenAthI mizra pariNata yugalo anaMtaNA, tenAthI visasA pariNata yugalo anaMtaguNA che. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. I. vivecana : prastuta sUtramAM traNe pariNAmonI dRSTie pudgalonA alpabadutvanI vicAraNA karI che. sarvathI thoDA mana, vacana ane kAyarUpa prayogathI pariNata yugalo che kAraNa ke jIva ane pudgalano saMbaMdha alpakAlika che, tenAthI mizra pariNata pudgalo anaMtaguNA che, kAraNa ke prayoga pariNAma dvArA prApta thayelA AkArane choDyA vinA, visasA pariNAma dvArA svAbhAvika rUpe pariNAmAMtarane prApta thayelA mRtakalevarAdinA avayavarUpa pugalo anaMtAnaMta che ane tethI visasA pariNata yugalo paNa anaMtaguNA che, kAraNa ke jIva dvArA grahaNa na karAyelA pudgala paramANuo Adi anaMtaguNA che. ( 5 zataka - 8/1 saMpUrNa )
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pa ] zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-8 : uddezaka-ra) ja saMkSipta sAra che A uddezakamAM AzIviSanA bheda, tenuM viSa sAmarthya, chadmasthanA aviSayabhUta ane kevaLInA viSayabhUta daza sthAna, pAMca jJAna, 24 daMDakamAM tenuM astitva, temaja vIsa dvAranA mAdhyamathI jJAna, ajJAna viSayaka vistRta vicAraNA che. AzI = dADha.jenI dADhamAM jhera hoya tene AzIviSa kahe che. tenA be bheda che. jAti(janma) AzIviSa ane karma AzIviSa. vIMchI, deDako, sarpa ane manuSya e cAra jAti AzIviSa che. temAM vIMchInuM viSa sAmarthya utkRSTa ardha bharatakSetra pramANa, deDakAnuM bharatakSetra pramANa, sarpanuM jebUdvIpa pramANa ane manuSyanuM aDhIdvIpa kSetra pramANa che. ATalA vizALa pudgala skaMdhane potAnA viSathI prabhAvita karI zake che. A tenuM sAmarthya mAtra che. kriyAtmaka rUpe kayAre ya teno prayoga karatA nathI. koI manuSya ane tiryaMca paMcendriyanA paryApta jIva tathA prakAranI labdhinA prabhAve zApa Adi dvArA anya prANIno ghAta kare, tene karma AzIviSa kahe che. te labdhivALA koI jIva AThamA devaloka sudhI jAya che. tethI AThamA devaloka sudhInA devone aparyAptAvasthAmAM AzIviSa labdhinuM astitva hoya che. te sivAya nArakImAM ke anya jIvomAM uparokta labdhi hotI nathI. chAstha(viziSTa avadhijJAna ke kevaLajJAna rahita jIva) daza sthAnane sAkSAt jANI zakatA nathI, yathA- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) paramANu (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu (9) A jIva kevaLI thaze ke nahIM? (10) A jIva mukta thaze ke nahIM ?kevaLI bhagavAna uparokta daza sthAnane sAkSAta jANI zake che. jJAna e AtmAno guNa che. koIpaNa padArthane jANavuM, tene jJAna kahe che. samyagdaSTinA jJAnane jJAna ane mithyAtvInA jJAnane ajJAna kahe che. jJAnanA pAMca bheda ane ajJAnanA traNa bheda che. * pAMca indriya ane mananI sahAyatAthI avagraha, IhA. avAya ane dhAraNA rUpa je jJAna thAya tene matijJAna kahe che. tenA mukhya cAra bheda che ane vistArathI tenA 28 athavA 340 bheda thAya che. akSara, akSara Adi cauda prakAre je jJAna thAya tene zrutajJAna kahe che. tenA cauda bheda che. indriya ane mananI sahAyatA vinA maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthonuM jJAna thAya te avadhijJAna che. tenA be bheda che- bhava pratyaya ane guNapratyaya. nArakI ane devone bhavapratyaya avadhijJAna hoya
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 che, manuSya ane tiryaMca paMcendriyane guNapratyaya avadhijJAna thaI zake che. aDhIdvIpa kSetramAM rahelA saMjJI jIvonA spaSTa manarUpe pariNata thayelA manodravyanuM jJAna te mana:paryavajJAna che. tenA be bheda che- Rjumati ane vipulamati. labdhidhArI apramatta saMyatine ja mana:paryavajJAna thAya che. traNe lokanA, traNe kAlanA, rUpI-arUpI sarvadravyo ane tenI sarvaparyAyone eka sAthe jANe te kevaLa jJAna che. mithyAtvInA mati, zrata, ane avadhine kramazaH mati ajJAna, zruta ajJAna ane virbhAgajJAna kahe che. nArakI, bhavanapati, vyaMtaramAM traNa jJAnanI niyamA ane traNa ajJAnanI bhajanA che arthAtu aparyAptane be athavA traNa ajJAna hoya che. jyotiSI, vaimAnikamAM traNa jJAna athavA traNa ajJAnaniyamAM hoya che. pAMca sthAvaranA paryAptA ane aparyAptAmAM, traNa vikasendriya ane asaMjJI tiryaMca paMcendriyanA paryAptAmAM be ajJAna ja hoya che. traNa vikasendriya ane asaMjJI tiryaMca paMcendriyanA aparyAptAmAM be jJAna athavA be ajJAna hoya che. saMjJI tiryaMca paMcendriyamAM traNa jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA, manuSyomAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. siddhomAM eka kevaLajJAna hoya che. koI paNa jIvamAM eka jJAna hoya to kevaLajJAna hoya che. be jJAna hoya to mati ane zruta jJAna hoya che. traNa jJAna hoya to mati, zruta, avadhi jJAna athavA mati, zruta, mana:paryava jJAna hoya che. cAra jJAna hoya to mati, zrata, avadhi, mana:paryavajJAna hoya che. eka sAthe eka jIvamAM pAMca jJAna hotA nathI, kAraNa ke kevaLajJAna thayA pachI anya cAra jJAna temAM samAi jAya che. tethI tenI pRthaka gaNanA thatI nathI. be ajJAna hoya to mati, zruta ajJAna hoya che ane traNa ajJAna hoya to mati, zruta ane virbhAgajJAna hoya che. sUtrakAre A uddezakamAM jJAnalabdhinuM kathana vIsa dvAranA mAdhyamathI karyu che. yathA- (1) gati (2) indriya (3) kAya (4) sUkSma (5) paryApta (6) bhavastha (7) bhavasiddhika (8) saMjJI (9) labdhi (10) upayoga (11) yoga (12) vezyA (13) kaSAya (14) veda (15) AhAra (16) jJAnagocara-viSaya (17) kAla (18) aMtara (19) alpabadutva ane (20) paryAya. A rIte A uddezakamAM vizeSatayA AtmAnA jJAna guNanuM vividha prakAre pratipAdana che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-8 : uddezaka-ra AzIviSa AzIviSanA bheda-prabheda - | 1 | kaivihA NaM bhaMte ! AsIvisA paNNattA ? goyamA ! duvihA AsIvisA paNNattA, ta jahA- jAIAsIvisA ya kammaAsIvisA ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! AzIviSanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! AzIviSanA be prakAra che. te A pramANe che- janmathI AzIviSa ane karma AzIviSa. | 2 jAIAsIvisA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! cauvvihA paNNattA, taM jahA- vicchuyajAIAsIvise, maMDukkajAI- AsIvise, uragajAIAsIvise, maNussajAIAsIvise / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jAti AzIviSanA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! janma AzIviSanA cAra prakAra che. yathA- (1) vRzcika-vIMchI jAti AzIviSa (2) maMDuka-deDako jAti AzIviSa (3) uraga-sarpa jAti AzIviSa (4) manuSya jAti AzIviSa. | 3 vicchuyajAIAsIvisassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! pabhU NaM vicchuyajAIAsIvise addhabharahappamANamettaM bodiM viseNaM visaparigayaM visaTTamANaM pakarettae / visae se visaTThayAe, No ceva NaM saMpattIe kareMsu vA, kareMti, vA, karissaMti vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vRzcika jAti AzIviSano viSaya keTalo che? arthAt vRzcika jAti AzIviSanuM sAmarthya keTaluM che? uttara- he gautama ! vRzcika jAti AzIviSa ardha bharatakSetra pramANa zarIrane viSayukta karavAmAM, viSathI vyApta karavAmAM samartha che, te viSaya viSanA sAmarthya rUpa che, paraMtu saMprApti dvArA teNe tathA prakArano kriyAtmaka prayoga karyo nathI, karatA nathI ane karaze nahI.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-2 | 58 | 4 maMDukkajAIAsIvisa, pucchA ? goyamA ! pabhU NaM maMDukkajAIAsIvise bharahappamANamettaM boMdi viseNaM visaparigayaM, sesaM taM ceva jAva karissaMti vA / evaM uragajAIAsIvisassa vi, NavaraM jaMbuddIvappamANamettaM boMdi viseNaM visaparigayaM, sesaM taM ceva jAva karissaMti vA / ___ maNussajAiAsIvisassa vi evaM ceva, NavaraM samayakhettappamANamettaM boMdi viseNaM visaparigayaM, sesaM taM ceva jAva karissaMti vA / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! bhaMDa ti mAzAviSano do viSaya cha ? uttara- he gautama ! maMDuka-deDako jAti AzIviSa potAnA viSathI bharatakSetra pramANa zarIrane viSayukta karavAmAM ane vyApta karavAmAM samartha che. zeSa sarva pUvarvat jANavuM arthAt te tenuM sAmarthya mAtra che. saMprAptithI (vaMza kriyAthI) teNe kyAre ya tevuM karyuM nathI, karatA nathI ane karaze nahIM. te ja rIte uraga jAti AzIviSanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe, vizeSatA e che ke te jaMbudvIpa pramANa zarIrane viSayukta ane vyApta karavAmAM samartha che. te tenuM sAmarthya mAtra che paraMtu saMprAptithI teNe kyAreya tevuM karyuM nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. manuSyajAti AzIviSanA saMbaMdhamAM paNa te ja rIte jANavuM joIe, vizeSatA e che ke te samayakSetra (manuSyakSetra, aDhIdvIpa) pramANa zarIrane viSathI vyApta karI zake che, zeSa kathana pUrvavat jANavuM. (te tenuM sAmarthyamAtra che, saMprApti dvArA kyAre ya karyuM nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM.) 5 jai bhaMte ! kammaAsIvise kiMNeraiyakammaAsIvise,tirikkhajoNiyakamma AsIvise, maNussakammaAsIvise devakammAsIvise ? goyamA ! No NeraiyakammAsIvise, tirikkhajoNiyakammAsIvise vi, maNussa kammAsIvise vi, devakammAsIvise vi / bhAvArtha :- prazra- he bhagavan ! 4 bhAzAviSa cha, te zunayi ubha AzIviSa cha, tiryaya bha AzIviSa che, manuSya karma AzIviSa che, ke deva karma AzIviSa che? uttara- he gautama! narayika karma AzIviSa nathI paraMtu tiryaMca karma AzIviSa che, manuSya karma AzIviSa che, deva karma AzIviSa che. 6 jai bhaMte ! tirikkhajoNiya-kammAsIvise kiM egidiya-tirikkhajoNiyakammAsIvise jAva paMciMdiya-tirikkhajoNiya-kammAsIvise?
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 0 | zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! No egidiya-tirikkhajoNiya-kammAsIvise jAva No cauridiyatirikkhajoNiya-kammAsIvise, paMciMdiya-tirikkhajoNiya-kammAsIvise / bhAvArtha :- - bhagavan ! tiryaya bhAzIviSa cha, to te zubhendriya tiryaya ubha mAzAviSa che beindriya, te indriya, caurendriya ke paMcendriya tiryaMca karma AzIviSa che? uttara- he gautama ! ekendriya, beindriya, teindriya ane caurendriya tiryaMca karma AzIviSa nathI, paraMtu paMcendriya tiryaMca karma AzIviSa che. 7 jai bhaMte! paMciMdiya-tirikkhajoNiya-kammAsIvise kiM saMmucchimapaMciMdiya-tirikkhajoNiya-kammAsIvise, gabbhavakkaMtiya-paMciMdiyatirikkhajoNiya-kammAsIvise ? evaM jahA veuvviyasarIrassa bheo jAva pajjattA-saMkhejjavAsAuyagabbhavakkaMtiya-paMciMdiya-tirikkhajoNiya-kammAsIvise, No apajjattAsaMkhejjavAsAuya jAva kammAsIvIse / bhAvArtha:-pra-bhagavan! paMthendriya tiryayabhamAzIviSacha,to tezusaMbhUmipaMthendriya tiryaMca karma AzIviSa che ke garbhaja paMcendriya tiryaMca karma AzIviSa che? uttara- he gautama ! je rIte prajJApanA sUtranA 21mAM zarIra padamAM] vaikriya zarIranA bheda kahyA che, te rIte ahIM paNa kathana karavuM yAvatu paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA garbhaja karmabhUmija paMcendriya tiryaMca karma AzIviSa hoya che paraMtu aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA garbhaja karmabhUmija paMcendriya tiryaMca karma AzIviSa hotA nathI, tyAM sudhInuM kathana karavuM. 8 jai bhaMte! maNussa-kammAsIvise kiM saMmucchimamaNussa-kammAsIvise gabbhavakkaMtiya maNussa-kammAsIvise ? goyamA! No samucchima-maNussa-kammAsIvise, gabbhavakkaMtiya- maNussakammAsIvise, evaM jahA veuvviyasarIraM jAvapajjatta-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmagagabbhavakkaMtiya maNussakammAsIvise, No apajjattA jAva kammAsIvise / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo manuSya karma AzIviSa che, to te zuM saMmUrchAima manuSya karma AzIviSa che ke garbhaja manuSya karma AzIviSa che? uttara- he gautama! saMmUrchAima manuSya karma AzIviSa nathI, paraMtu garbhaja manuSya karma AzIviSa che. je rIte prajJApanA sUtranA 21mA zarIra padamAM manuSyamAM vaikriyazarIranA jIvanA bheda kahyA che, te rIte
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 | 61 ] ahIM paNa kathana karavuM yAvat paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmija garbhaja manuSya karma AzIviSa hoya che paraMtu aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmija garbhaja manuSya karma AzIviSa hotA nathI, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. 9 jai bhaMte ! devakammAsIvise kiM bhavaNavAsidevakammAsIvise jAva vemANiyadeva- kammAsIvise ? goyamA ! bhavaNavAsidevakammAsIvise vi evaM vANamaMtara-joisiyavemANiyadeva- kammAsIvise vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! jo deva karma AzIviSa che, to te zuM bhavanavAsI deva karma AzIviSa che thAvat vaimAnika deva karma AzIviSa che? uttara- he gautama! bhavanavAsI, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika te cAra prakAranA deva karma AzIviSa hoya che. 10 jai bhavaNavAsidevakammAsIvise, kiM asurakumAsbhavaNavAsidevakammAsIvise jAva thaNiyakumAsbhavaNavAsidevakammAsIvise? goyamA ! asurakumAra bhavaNavAsidevakammAsIvise vi jAva thaNiyakumArabhavaNavAsidevakammAsIvise vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo bhavanavAsIdeva karma AzIviSa che, to te zuM asurakumAra bhavanavAsIdeva karma AzIviSa che ke yAvat svanitakumAra bhavanavAsIdeva karma AzIviSa hoya che? uttara- he gautama ! asurakumAra bhavanavAsIdeva karma AzIviSa che vAva svanitakumAra bhavanavAsI- deva karma AzIviSa hoya che. 11 jai bhaMte ! asurakumAra bhavaNavAsidevakammAsIvise kiM pajjattaasurakumArabhavaNavAsidevakammAsIvise, apajjattaasurakumArabhavaNavAsidevakammAsIvise ? goyamA ! No pajjatta-asurakumAsbhavaNavAsidevakammAsIvise, apajjattaasurakumAsbhavaNavAsidekkammAsIvise / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo asurakumAra bhavanavAsI deva karma AzIviSa che, to te zuM paryApta asurakumAra bhavanavAsI deva karma AzIviSa che ke aparyApta asurakumAra bhavanavAsI deva karma AzIviSa che? uttara- he gautama ! paryApta asurakumAra bhavanavAsI deva karma AzIviSa nathI. aparyApta asurakumAra bhavanavAsI deva karma AzIviSa che. te ja rIte svanitakumAra paryata jANavuM joIe.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 |12 jai bhaMte ! vANamaMtaradevakammAsIvise kiM pisAyavANamaMtaradevakammAsIvise, pucchA? goyamA ! evaM ceva savvesi pi apajjattagANaM / evAmeva joisiyANaM vi savvesi apajjattagANaM / bhAvArtha:-prazra-bhagavana!vAvyaMtara heva AzIviSacha,tozaMpizAya vAyavyaMtara hevAbha AzIviSa che vagere prazna karavA joIe? uttara- he gautama ! te pizAcAdi sarva vANavyaMtara deva aparyAptAvasthAmAM karmAzIviSa che. te ja rIte sarva jyotiSI deva paNa aparyAptAvasthAmAM karyAzIviSa che. 13 jai bhaMte ! vemANiyadeva-kammAsIvise kiM kappovaga-vemANiyadevakammAsIvise, kappAIya-vemANiyadeva-kammAsIvise ? goyamA ! kappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise, No kappAIyavemANiyadeva- kammAsIvise / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! kI vaimAni heva ziviSa cha, to zulyo55na vaimAni heva karmAzIviSa che ke kalpAtIta vaimAnika deva karmAzIviSa che? uttara- he gautama! kalpopapannaka vaimAnika deva karyAzIviSa hoya che paraMtu kalpAtIta vaimAnika deva karmAzIviSa hotA nathI. 14 jai bhaMte ! kappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise kiM sohammakappovagavemANiyadeva-kammAsIvise jAva accuyakappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise ? goyamA ! sohammakappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise vi jAva sahassArakappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise vi, No ANayakappovaga-vemANiyadevakammAsIvise jAva No accuya kappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise / / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! jo kalpopapannakavaimAnikadeva karmAzIviSa che, to te zuM saudharmakalpopapatraka vaimAnika deva karyAzIviSa che ke yAvat ayyata kalpapapannaka vaimAnika deva karyAzIviSa hoya che? uttara- he gautama! saudharma kalpapapannaka vaimAnika deva karma AzIviSa hoya che yAvatu sahasAra kalpopapannaka vaimAnika deva karma AzIviSa che paraMtu ANata, prANata, AraNa ane azruta kalpopapatraka vimAnika deva karma AzIviSa nathI. 15 jai bhaMte ! sohammakappovagavemANiyadevakammAsIvise kiM pajjattasohamma
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8H uddezaka 2 kappovaga-vemANiya-devakammAsIvise, apajjatta-sohammakappovaga-vemANiyadeva - kamma AsIvise ? goyamA ! No pajjattasohammakappovagavemANiyadevakammAsIvise, apajjattasohammakappovaga-vemANiyadeva-kammAsIvise / $3 evaM jAva No pajjatta-sahassAra-kappovaga-vemANiyadeva kammAsIvise, apajjattasahassAskappovaga-vemANiyadeva kammAsIvise / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo saudharma kalpopapatraka vaimAnika deva karma AzIviSa che, to te zuM paryApta saudharma kalpopapannaka vaimAnika deva karma AzIviSa che ke aparyApta saudharma kalpopapannaka vaimAnika deva karma AzIviSa che ? uttara- he gautama ! paryApta saudharma kalpopapatraka vaimAnika deva karma AzIviSa hotA nathI paraMtu aparyApta saudharma kalpopapannaka vaimAnika deva karma AzIviSa hoya che. e rIte paryApta sahasrAra kalpopapannaka vaimAnika deva paryaMtanA devo karma AzIviSa hotA nathI paraMtu aparyApta sahasAra kalpopapatraka vaimAnika deva paryaMtanA karma AzIviSa hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM AzIviSanA be bheda karIne tenuM vistArapUrvaka nirUpaNa karyuM che. AzIviSa :- AzIno artha che- dADha, je jIvonI dADhamAM viSa hoya che, te AzIviSa kahevAya che, AzIviSa prANInA be prakAra che. jAti AzIviSa ane karma AzIviSa. jAti AzIviSa :- je prANInI dADhamAM janmathI ja jhera hoya te jAti AzIviSa kahevAya che. sApa, vIMchI, deDakA ane manuSya, tema tenA cAra prakAra che. te cAreyanuM viSa sAmarthya A pramANe che- (1) vIMchInuM viSa sAmarthya ardhabharatakSetra pramANa, (2) deDakAnuM bharatakSetra pramANa, (3) sarpanuM jaMbUDhIpa pramANa ane (4) manuSyanuM aDhIdvIpa pramANa che. teno Azaya e che ke koI jIva ardhabharatakSetra pramANa zarIra banAve ane vIMchI tenA pagamAM DaMkhe, to tenuM viSa saMpUrNa zarIramAM vyApta thaI jAya che. A rIte pratyekanuM viSa sAmarthya samajavuM joIe. A tenI zakti mAtra che teno prayoga trikAlamAM thato nathI. karma AzIviSa :- labdhithI je viSarUpa pariNamana thAya te karma AzIviSa kahevAya che. paryApta tiryaMca paMcendriya ane manuSyane tapazcaryA AdithI athavA anya koI guNavRddhithI AzIviSa labdhi prApta thAya che. te labdhi dvArA zApa ApIne bIjAno nAza karI zake che. AzIviSa labdhivALA jIva AThamA devaloka sudhI jaI zake che, tenAthI uparanA devalokamAM tenI utpatti thatI nathI. jeNe pUrvabhavamAM AzIviSa labdhino
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 64 ] zrI bhagavatI sUtra-3 anubhava karyo hato, tevA ATha devaloka paryaMtanA devo aparyAptAvasthAmAM pUrvAnubhUta bhAvanA kAraNe karma AzIviSayukta kahevAya che. chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA :16 dasa ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM Na jANai Na pAsai, taM jahAdhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIrapaDibaddhaM, paramANupoggalaM, saI, gaMdha, vAyaM, ayaM jiNe bhavissai vA Na vA bhavissai, ayaM savvadukkhANaM aMtaM karessai vA Na vA karessai / eyANi ceva uppaNNaNANa-dasaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai pAsai, ta jahA- dhammatthikAya jAva karessai vA Na vA karessai / bhAvArtha:- chabI manuSya A daza sthAno vAtone sarvabhAvathI jANatA nathI ane dekhatA nathI, (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) paramANu yugala (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu (9) A jIva jina thaze ke nahIM? (10) A jIva sarvaduHkhono aMta karaze ke nahIM? A dasa sthAnone utpanna anaMta jJAna-darzananA dhAraka, arihaMta, jina, kevaLI sarvabhAvathI jANe che ane dekhe che, yathA- dharmAstikAya yAvatu A jIva samasta duHkhono aMta karaze ke nahIM ? vivecana : prastuta sUtramAM kramazaH chadmasthanA aviSayabhUta ane kevaLInA viSayabhUta daza sthAnano ullekha karyo che. chadhastha - chaghastha zabdanA vividha artha thAya che- (1) kevalajJAna rahita, (2) chadma eTale AvaraNa, ghAtI karmanuM AvaraNa jene hoya te chatvastha che. (3) avadhijJAna Adi viziSTa jJAna rahita sAmAnya jJAnIne chadmastha kahe che. sUtramAM je daza sthAnanuM kathana che, temAMthI viziSTa avadhijJAnI dharmAstikAya Adi amUrta dravyone amUrta hovAthI jANI-dekhI zakatA nathI paraMtu paramANu Adi mUrti che, tene te jANI-dekhI zake che kAraNa ke viziSTa avadhijJAnano viSaya sarva mUrta dravya che. tethI prastutamAM chaghastha eTale avadhijJAnAdi koIpaNa atIndriya jJAna rahita sAmAnya jJAnI puruSa samajavA. sadhvibhAveja gAbaDu - padArthane pUrNataH arthAtu tenI sarva paryAyone jANavI. TIkAkAre teno artha A pramANe karyo che- sarvamAna 4 tAlAvAre vapratyakSeti dvayaM | sarva bhAvathI arthAtu sAkSAt cakSu dvArA pratyakSa jANavuM.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ pa ] sUtrakAre chaghasthanA aviSayabhUta daza padArthanuM ja kathana karyuM che paraMtu chaghastha koI paNa padArthanI sarva paryAyone, sarva bhAvone jANI zakatA nathI. kevaLajJAnI ja padArthanI sarva paryAyane jANI zake che. chadmastha manuSyo sUtrokta daza padArthone zrutajJAna dvArA parokSarUpe jANI zake che paraMtu tene sAkSAt jANI zakatA nathI. jJAna ane ajJAnanA bheda-prabhedaH|17 kaivihe NaM bhaMte ! NANe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe jANe paNNatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANe, suyaNANe, ohiNANe, maNapajjavaNANe, kevalaNANe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! jJAnanA pAMca prakAra che, yathA- (1) AbhinibodhikajJAna (2) zratajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryava jJAna (5) kevaLajJAna. 18 se kiM taM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANe ? goyamA ! AbhiNibohiyaNANe cauvvihe paNNatte, taM jahA- oggaho, IhA, avAo dhAraNA / evaM jahA 'rAyappaseNaijje' NANANaM bheo taheva iha bhANiyavvo jAva se taM kevalaNANe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! Abhinibodhika jJAnanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! Abhinibodhika jJAnanA cAra prakAra che. yathA- (1) avagraha (2) IhA (3) avAya (4) dhAraNA. je rIte rAjaprazrIya sUtramAM jJAnanA bheda kahyA che, te rIte kevaLajJAna sudhI kathana karavuM joIe. 19 aNNANe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA- maiaNNANe, suyaaNNANe, vibhaMgaNANe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ajJAnanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! ajJAnanA traNa prakAra che yathA- (1) mati ajJAna (2) zruta ajJAna (3) virbhAgajJAna. 20 se kiM taM bhaMte ! maiaNNANe ? goyamA ! maiaNNANe cauvvihe paNNatte, taM jahA-oggaho jAva dhAraNA /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mati ajJAnanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! mati ajJAnanA yA2 52 cha, yathA- (1) avaya (2) 581 (3) mavAya (4) dhaa25||. 21 se kiM taM bhaMte ! oggahe ? goyamA! oggahe duvihe paNNatte, taM jahA- atthoggahe ya vaMjaNoggahe ya / evaM jaheva AbhiNibohiyaNANaM taheva, NavaraM egaTThiyavajjaM jaavnnoiNdiydhaarnnaa| se ttaM dhAraNA, se ttaM maiaNNANe / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! savAnA 28 // // 2 cha ? uttara- he gautama ! avagrahanA be prakAra che, yathA- arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha. je rIte (naMdIsUtramAM) Abhinibodhika jJAnanA viSayamAM kahyuM che, te rIte ahIM paNa jANI levuM joIe, vizeSatA e che ke tyAM Abhinibodhika jJAnanA prakaraNamAM avagraha AdinA ekArthaka(samAnArthaka) zabda kahyA che, tene choDIne "A noindriya dhAraNA che, A dhAraNAnuM svarUpa che, tyAM sudhI kahevuM joIe. A mati ajJAnanuM svarUpa thayuM. 22 se kiM taM bhaMte ! suyaaNNANe ? goyamA ! jaM imaM aNNANiehi micchAdiTThiehiM sacchaMdabuddhi-mA-vigappiyaM jahA NaMdIe jAva se taM suyaaNNANe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zruta -1324 // 5 // 2 cha ? uttara- he gautama ! je rIte naMdIsUtramAM kahyuM che ke je ajJAnI mithyAdaSTio dvArA svaccheda buddhithI, mati kalpita racelA graMtha che te zruta ajJAna che yAvat A rIte zruta ajJAnanuM varNana pUrNa thayuM. |23 se kiM taM bhaMte ! vibhaMgaNANe? goyamA ! vibhaMgaNANe aNegavihe paNNatte, taM jahA- gAmasaMThie, NayarasaMThie jAva saNNivesasaMThie, dIvasaMThie samuddasaMThie, vAsasaMThie, vAsaharasaMThie, pavvaya saMThie, rukkhasaMThie, thUbhasaMThie, hayasaMThie, gayasaMThie NarasaMThie, kiNNarasaMThie, kiMpurisasaMThie mahoragasaMThie, gaMdhavvasaMThie, usabhasaMThie, pasusaMThie-pasayasaMThievihagasaMThie-vANarasaMThie-NANAsaMThANasaMThie paNNatte / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! vimAnanA 24 // 52 cha ? uttara- he gautama ! vibhaMgajJAnanA aneka prakAra che. grAma saMsthita- gAmanA AkAranuM, nagara
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 67 ] saMsthita-nagaranA AkAranuM kAvat sannivezanA AkAranuM, dvIpanA AkAranuM, samudra AkAranuM, bharatAdi kSetranA AkAranuM kSetranI sImA karanAra varSadhara parvatanA AkAranuM sAmAnya parvatanA AkAranuM vRkSanA AkAranuM sUpa saMsthita, azva saMsthita, gaja saMsthita, nara saMsthita, kinnara saMsthita, kiMpuruSa saMsthita, mahoraga saMsthita, gaMdharva saMsthita, vRSabha saMsthita, pazu saMsthita, pazaya saMsthita (be khuravALA jaMgalI copagA jAnavaranA AkAranuM) vihaga saMsthita, vAnara saMsthita che. A rIte virbhAgajJAna vividha AkArothI yukta hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM jJAna ane ajJAnanuM svarUpa tathA tenA bheda-prabhedanuM kathana rAjaprazrIya sUtranA atideza pUrvaka karyuM che. pAMca jJAnanuM svarUpa :(1) Abhinibodhika jJAna - indriya ane mananI sahAyatAthI avagraha, IhA, avAya, dhAraNArUpe, yogya dezamAM rahelA padArthano bodha thavo, te Abhinibodhika jJAna che. tenuM bIjuM nAma matijJAna che. tenA cAra prakAra che avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA. matijJAnanA prakAra :avagraha:- padArthanA avyaktajJAnane avagraha kahe che. tenA be bheda che. vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha. vyaMjanAvagraha:- padArtha ane upakaraNendriyanA saMyoga mAtrathI zabdAdi viSayonuM je atyaMta aspaSTa jJAna thAya te vyaMjanAvagraha che. te cakSu ane manane choDIne zeSa cAra indriyothI thAya che. tethI tenA cAra bheda thAya che. tenI sthiti jaghanya AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa aneka zvAsocchavAsanI che. arthAvagraha - vyaMjanAvagraha pachI A kaMIka che' tevuM je aspaSTa jJAna thAya, tene arthAvagraha kahe che, te pAMca indriya ane manathI thAya che. tethI tenA cha bheda che. tenI sthiti eka samayanI che. IhA - avagraha dvArA jANelA padArthanA viSayamAM saMzaya dUra karavA je vizeSa vicAraNA karavI, tene IhA kahe che, jema ke dUranI vastu joIne saMzaya thAya ke dUra rahelI A vastu koI manuSya che ke hUMThuM? vyakti tenA vizeSa dharmanI vicAraNA kare ke dUrathI kAMIka halanacalana jaNAya che, tethI manuSya hovo joIe. A rIte vyakti IhA jJAna dvArA saMzayane dUra karIne, nirNaya tarapha jhUke che paraMtu padArtha viSayaka cokkasa bodha thato nathI. tenI sthiti aMtarmuhUrtanI che. avAya? - IhAthI jANelA padArthano cokkasa bodha thaI javo ke "A, A ja che, anya nahIM." "A manuSya ja che, pUMThuM nahIM,' A prakArano nizcayAtmaka bodha te avAya che. tenI sthiti paNa aMtarmuhUrtanI che. dhAraNA - avAya dvArA nizcita karelA bodhane saMkhyAta ke asaMkhyAta kAla sudhI smRti rUpe dhAraNa karavo tene dhAraNA kahe che. IhA, avAya ane dhAraNA paNa pAMca indriya ane chaThThA manathI thAya che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 ] zrI bhagavatI sUtra-3 A rIte vyaMjanAvagrahanA- 4 bheda, arthAvagrahanA-bheda, IhAnA- 6bheda, avAyanA-6bheda dhAraNAnA - 6bheda = kula 28 bheda thAya che. te pratyekanA bAra bAra bheda thAya. bahu, bahuvidha, alpa, alpavidha, kSipra, akSipra, nizrita, anizrita, saMdigdha, asaMdigdha, dhruva, adhruva. te 12 bhedathI guNatA 284 12 = 336+ azratanizrita cAra prakAranI buddhi( tpAtikI, vanayikI, kArmikI, pAriNAmikI)= 340 thAya che. (2) zrutajJAna :- (1) matijJAna pachI zabda ane arthanA paryAlocanapUrvaka thato bodha te zrutajJAna che athavA (2) vAcya-vAcaka saMbaMdha dvArA zabdathI saMbaMdhita arthane grahaNa karanAruM indriya ane mananA nimittathI thatuM jJAna te zrutajJAna che. jema ke amuka cokkasa AkAravALI vastu jaladhAraNAdi kriyA karavAmAM samartha che ane te ghaTa zabdathI vAcya che. A rIte zabdanI paryAlocanA(vicAraNA) karyA pachI tenA arthanuM jJAna thAya, te zratajJAna che (3) indriya ane mananA nimittathI thato zrata(graMthAnusArI bodha) te zrutajJAna che. tenA cauda bheda che. 3) avadhijJAna :- indriya ane mananI sahAyatA vinA maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthane jANanAruM pratyakSa jJAna te avadhijJAna che. tenA be prakAra che bhavapratyaya ane guNa pratyaya. (1) bhavapratyaya avadhijJAna je avadhijJAnanI prAptimAM bhava ja nimitta hoya tene bhavapratyaya avadhijJAna kahe che, jema ke nArakI ane devone janmathI avadhijJAna hoya te bhavapratyaya avadhijJAna che. (2) guNapratyaya avadhijJAna je avadhi jJAnamAM vizeSa prakAranI tapa sAdhanA kAraNa hoya tene guNa pratyaya avadhijJAna kahe che. manuSya ane saMjJI tiryaMca paMcendriyane je avadhijJAna thAya tene guNa pratyaya avadhijJAna kahe che. (4) mana:paryavajJAna :- indriya ane mananI sahAyatA vinA aDhIdvIpa kSetranA saMjJI jIvonA manogata bhAvone jANanAruM jJAna mana:paryavajJAna che. tenA paNa be prakAra che Rjumati ane vipulamati. (5) kevaLajJAna - mati Adi jJAnathI nirapekSa trilokavartI ane trikolavartI samasta padArthone yugapad hastAmalakavat jANanAruM jJAna te kevaLajJAna che. ajJAna :- mithyAtvInuM jJAna ajJAna kahevAya che. tethI kramazaH mithyAtvInI mati, mati ajJAna; zrata, zrutaajJAna ane avadhi, virbhAgajJAna kahevAya che. virbhAgajJAna :- jemAM viruddha bhaMga-vikalpa uThe te vibhaMgajJAna kahevAya che. tenA aneka bheda chegrAmasaMsthita, nagarasaMsthita Adi. grAmanuM AlaMbana hovAthI grAmAdinuM vibhaMga jJAna thAya to te grAmAdinA AkAravALuM hoya che ane tethI tene grAmasaMsthita kahe che. A rIte dareka zabdanA artha samajI levA joIe. mati ajJAna AdinA bheda-prabheda matijJAnanI samAna samajI levA joIe. mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna, mithyAtvIne thatuM na hovAthI tenA ajJAna nathI. jIvomAM jJAna-ajJAna - 24 jIvANaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ?
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 | 9 | goyamA ! jIvA NANI vi aNNANI vi / je NANI te atthegaiyA duNNANI, atthegaiyA tiNNANI, atthegaiyA cauNANI, atthegaiyA egaNANI / je duNNANI te AbhiNibohiyaNANI ya suyaNANI ya / je tiNNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI; ahavA AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, maNapajjavaNANI / je cauNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI, maNapajjavaNANI, je egaNANI te NiyamA kevlnnaannii|| je aNNANI te atthegaiyA duaNNANI, atthegaiyA tiaNNANI / je duaNNANI te maiaNNANI ya suya aNNANI ya / je tiaNNANI te maiaNNANI, suyaaNNANI vibhaMgaNANI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva jJAnI che ke ajJAnI che? uttara-he gautama! jIva jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che, temAM keTalAka jIvane be jJAna, keTalAka jIvane traNa jJAna, keTalAka jIvane cAra jJAna, keTalAka jIvane eka jJAna hoya che. jene be jJAna che, te matijJAnI ane zrutajJAnI che, jene traNa jJAna che, te matijJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI athavA matijJAnI, zrutajJAnI ane mana:paryavajJAnI che. jene cAra jJAna che, te matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnI che, jene eka jJAna che, te niyamataH kevaLajJAnI che. je jIva ajJAnI che, temAMthI keTalAkane be ajJAna ane keTalAkane traNa ajJAna che. je jIvane be ajJAna che, te matiajJAnI ane zrutaajJAnI che, je jIvane traNa ajJAna che te matiajJAnI, zrutaajJAnI ane virbhAgajJAnI che. vivecana : prastuta sUtramAM samuccaya rIte jIvomAM jJAna ane ajJAnanuM kathana karyuM che. jJAna AtmAno guNa che. tethI jIvanI koI paNa avasthAmAM nyUnAdhika rUpe jJAna-guNa avazya hoya che. samakitIne jJAna ane mithyAtvIne ajJAna hoya che. pAMca jJAnamAM mati ane zrutajJAna baMne sAthe ja hoya che ane te dareka jIvane avazya hoya che. tyAra pachI jo tene avadhijJAna athavA mana:paryavajJAna thAya to traNa jJAna thAya che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAnanI prAptimAM koI pUrva pazcAtu krama nathI. koI jIvane mati, zrata pachI avadhijJAna thAya ane koI jIvane mati, zrata pachI mana:paryavajJAna paNa prApta thaI zake che. tethI traNa jJAna hoya to A baMne vikalpo saMbhavita che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 jo cAra jJAna hoya to mati, zruta avadhi ane manaHparyavajJAna hoya che. kAraNa ke koI jIvane avadhijJAna ane manaHparyava jJAna ekI sAthe thaI zake che. te baMne jJAna paraspara virodhI nathI. 70 pAMca jJAna eka sAthe hotA nathI. kAraNa ke kevaLajJAna thAya pachI pUrvanA cAra kSAyopamika jJAnano temAM ja samAveza thaI jAya che. tethI kevaLajJAna hoya tyAre eka ja jJAna hoya che. A rIte koI paNa jIvane eka sAthe eka, be, traNa athavA cAra jJAna labdhinI apekSAe hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM jJAna-ajJAna : 25 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ? I goyamA ! bALI vi, aLALI vi|ne gALI te ziyanA tikhALI, taM jahA- AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI / je aNNANI te atthegaiyA duaNNANI, atthegaiyA tiaNNANI; evaM tiNNI aNNANA bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nairiyaka jIva jJAnI che ke ajJAnI che ? uttara- he gautama ! nairayika jIva jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che, temAMthI je jJAnI che tene niyamataH traNa jJAna yathA Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna che. je ajJAnI che, temAM keTalAkane be ajJAna ane keTalAkane traNa ajJAna hoya che. A rIte traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 26 asurakumArA NaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jaheva NeraiyA taheva, tiNNi NANANi NiyamA, tiNNi aNNANANi bhayaNAe / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! asurakumAra jJAnI che ke ajJAnI che ? uttara- he gautama ! je rIte nairayikonuM kathana karyuM che, te rIte asurakumAronuM kathana karavuM joIe, arthAt je jJAnI che, tene niyamataH traNa jJAna hoya che ane je ajJAnI che tene bhajanAthI traNa ajJAna hoya che. A rIte stanitakumAro sudhI kahevuM joIe. 27 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ? goyamA ! No NANI, aNNANI / je aNNANI te NiyamA duaNNANImaiaNNANI ya suyaaNNANI ya / evaM jAva vaNassaikAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIva jJAnI che ke ajJAnI ?
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8H uddezaka-2 uttara- he gautama ! te jJAnI nathI, ajJAnI che. je ajJAnI che tene niyamataH be ajJAna hoya che, yathA- mati ajJAna ane zruta ajJAna. A ja rIte vanaspatikAyika paryaMta jANavuM joIe. 71 28 beiMdiyANaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi / je gANI te NiyamA duNNANI, taM jahA- AbhiNibohiyaNANI ya suyaNANI ya / je aNNANI te NiyamA duaNNANI, taM jahA- maiaNNANI ya suya aNNANI ya / evaM teiMdiya cauriMdiyA vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! beindriya jIva jJAnI che ke ajJAnI che ? uttara- he gautama ! beindriya jIva jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che tene niyamataH be jJAna hoya che, yathA- matijJAna ane zrutajJAna. je ajJAnI che tene niyamataH be ajJAna che, yathA-- matiajJAna ane zrutaajJAna. A rIte tendriya ane caurendriya jIvonA viSayamAM kahevuM joIe. 29 paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM NaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi / je gANI te atthegaiyA duNNANI, atthegaiyA tiNNANI / je aNNANI te atthegaiyA duaNNANI, atthegaiyA tiaNNANi / evaM tiNNi NANANi, tiNNi aNNANANi ya bhayaNAe / massA jahA jIvA, taheva paMca NANANi, tiNNi aNNANANi ya bhayaNA / bhAvArtha: * prazna- he bhagavan ! paMcendriya tiryaMca jIva jJAnI che ke ajJAnI che? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che, temAMthI keTalAkane be jJAna che ane keTalAkane traNa jJAna che. je ajJAnI che, temAMthI keTalAkane be ajJAna ane keTalAkane traNa ajJAna che. A rIte paMcendriya tiryaMca jIvomAM traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. je rIte sarva prathama sUtramAM samuccaya jIvonA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte manuSyomAM kahevuM arthAt pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 30 vANamaMtarA jahA NeraiyA / joisiya-vemANiyANaM tiNNi NANANi tiNNi aNNANANi NiyamA / bhAvArtha :- vANavyaMtara devonuM kathana naiyikonI samAna jANavuM joIe. jyotiSI ane vaimAnika devomAM traNa jJAna, traNa ajJAna niyamataH hoya che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 73 ] zrI bhagavatI sUtra-3 31 siddhANaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI ? goyamA ! NANI, No aNNANI, NiyamA egaNANI; kevalaNANI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! siddha bhagavAna jJAnI che ke ajJAnI che? uttara- he gautama ! siddha bhagavAna jJAnI che, ajJAnI nathI. tene niyamataH eka kevaLajJAna hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM covIsa daMDakavartI jIvo ane siddhomAM jJAna ane ajJAnanI prarUpaNA karI che. traNa ajJAnanI bhajanA:- samyagudaSTi nairayikamAM bhava pratyaya avadhijJAna hoya che, tethI tene niyamAM traNa jJAna hoya che paraMtu je mithyAdaSTi ajJAnI che, temAMthI keTalAkane be ajJAna hoya che. jyAre koI asaMjJI tiryaMca paMcendriya prathama narakamAM utpanna thAya che, tyAre tene aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAna hotuM nathI; te apekSAe nArakomAM be ajJAna kahyA che. te sivAya sarva mithyAdaSTine traNa ajJAna hoya che. dasa bhavanapati ane vANavyaMtara devomAM paNa asaMzI tiryaMca paMcendriya utpanna thAya tyAre tene paNa aparyAptAvasthAmAM be ajJAna hoya che. te sivAya sarvamithyAdaSTine traNa ajJAna hoya che. samyagdaSTine traNa jJAna niyamataH hoya che. jyotiSI ane vaimAnika devomAM asaMjJI tiryaMca paMcendriya jIvo utpanna thatA nathI, tethI temAM ajJAnanI bhajanA nathI. samyagudaSTine traNa jJAna ane mithyAtvIne traNa ajJAna niyamathI hoya che. traNa vikasendriya jIvomAM be jJAna athavA be ajJAna :- je pathamika samakitI manuSya ke tiryaMca pahelAM AyuSyano baMdha karI lIdho hoya ane te upazama samakitanuM vamana karatAM-karatAM beindriya, te indriya ke caurendriyamAM utpanna thAya, tyAre te jIvane aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyaggadarzana hoya che, te jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha AvalikA paryata rahe che; tyAM sudhI te jJAnI kahevAya che. tethI vikalendriyomAM be jJAna hoya che ane tyAra pachI te mithyAtvane prApta thavAthI ajJAnI thaI jAya che. ajJAnI jIvone be ajJAna hoya che. (1) gatidvAra:32 NirayagaiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi; tiNNi NANAI NiyamA, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! nirayagatika (naraka gatimAM jatA vATe vahetA) jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che, tene niyamataH traNa jJAna hoya che ane je ajJAnI che tene traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 33 tiriyagaiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? goyamA ! do NANA, do aNNANA NiyamA /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 73 ] bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaMcagatika(tiryaMcagatimAM jatA vATe vahetA) jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! temAM niyamathI be jJAna athavA be ajJAna hoya che. 34 maNussagaiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! tiNNi NANAI bhayaNAe, do aNNANAI NiyamA / devagaiyA jahA NirayagaiyA / siddhagaiyA jahA siddhA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! manuSyagatika(manuSyagatimAM jatA vATe vahetA) jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! temAM traNa jJAna bhajanAthI hoya che ane be ajJAna niyamathI hoya che. devagatika (devagatimAM jatA vATe vahetA)jIvomAM jJAna-ajJAnanuM kathananirayagatika jIvonI samAna samajavuM joIe. siddhagatika jIvonuM kathana siddhonI jema karavuM joIe arthAtu tene niyamataH eka kevaLajJAna hoya che. vivecana : prastuta prasaMgamAM sUtrakAre jJAnalabdhinuM kathana vIsa dvAranA mAdhyamathI karyuM che. tenI dvAra gAthA A pramANe che-- gai iMdie ya kAe, suhume pajjattae bhavatthe ya / bhavasiddhie ya saNNI, laddhi uvaoga joge ya // 1 // lessA kasAya vee AhAre, NANa uvaoga kAle / aMtara appAbahuyaM ca, pajjavA ceva dArAI // 2 // gAthArtha:- (1) gati, (2) indriya, (3) kAya, (4) sUkSma, (5) paryApta, (6) bhavastha, (7) bhavasiddhika, (8) saMjJI, (9) labdhi, (10) upayoga, (11) yoga, (12) vezyA, (13) kaSAya, (14) veda, (15) AhAra, (16) jJAnopayoga-jJAnano viSaya, (17) kAla, (18) aMtara, (19) alpabadutva ane (20) paryAya; A vIsa dvAra che. prastuta sutromAM prathama gati dvAranA mAdhyamathI te te jIvomAM saMbhavita jJAna-ajJAnanuM pratipAdana che. je sUtra bhAvArthathI spaSTa che. narakagatika :- je jIva marIne narakamAM javA mATe vigrahagatimAM-aMtarAlagatimAM vartI rahyo che, tene narakagatika jIva kahevAya che arthAt vATe vahetA nAraka jIvo narakagatika kahevAya. samyagudaSTi saMjJI tiryaMca paMcendriya ke manuSya narakamAM jAya, to tene niyamataH traNa jJAna hoya che. te jIvone bhavapratyaya avadhijJAna hovAthI vATe vahetI avasthAmAM paNa tene avadhijJAna hoya che ane jo te
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI bhagavatI sUtra-3 jIva mithyAtvI hoya to traNa ajJAna hoya che paraMtu asaMzI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM jAya, tyAre tene aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAna hotuM nathI. te jIvone be ajJAna hoya che, tethI traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. tiryaMcagatika:- vATe vahetA tiryaMca gatinA jIvo. te jIvone be jJAna athavA be ajJAna hoya che, kAraNa ke koI paNa jIva avadhijJAna ke virbhAgajJAnane sAthe laIne tiryaMcagatimAM jatA nathI. tethI samyagudaSTine be jJAna ane mithyAtvIne be ajJAna hoya che. manuSyagatika- vATe vahetA manuSya gatinA jIvo. te jIvone be ke traNa jJAna athavA be ajJAna hoya che. tIrthakarAdi koIka jIva avadhijJAna sahita manuSyagatimAM janma dhAraNa kare che. tenI apekSAe traNa jJAna ane zeSa samakitI jIvonI apekSAe be jJAna hoya che, mana:paryavajJAna ke kevaLajJAna aparyAptAvasthAmAM hotuM nathI. mithyAtvI jIva virbhAgajJAna sahita manuSyagatimAM jatA nathI, tethI te jIvone be ajJAna hoya che. devagatika :- vATe vahetA devagatinA jIvo. temAM naraka gatikanI samAna samakitIne traNa jJAna ane mithyAtvIne be athavA traNa ajJAna hoya che. siddhagatika - siddha gatimAM janArA jIvo. temAM eka kevaLajJAna hoya che. (ra) indriyadvAra :|35 saiMdiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! cattAri NANAI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saindriya(indriyanA mAdhyame jANanArA chadmastha sahita) jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! tene cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 36 egidiyA NaM bhaMte / jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA puddhvikkaaiyaa| beiMdiyateiMdiyacauridiyANaM do NANA, do aNNANA NiyamA / paciMdiyA jahA saidiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! tenuM kathana pRthvIkAyika jIvonI jema karavuM joIe. beindriya, te indriya ane caurendriya jIvomAM be jJAna ane be ajJAna niyamataH hoya che. paMcendriya jIvonuM kathana saindriya jIvonI jema karavuM joIe. |37 apriMdiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? goyamA ! jahA siddhA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anidriya(indriyAtIta) jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! tenuM kathana siddhonI jema karavuM joIe.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 75 ] vivecana : prastuta sUtromAM indriya dvAranI apekSAe jJAna-ajJAnanuM pratipAdana che. saindriyano artha che, indriyano upayoga karanArA jIvo. temAM ekathI bAra guNasthAna hoya che. teramA ane caudamA guNasthAnavartI jIvone indriya hoya che paraMtu te jIvone kevaLajJAna hovAthI indriyano upayoga karatA nathI, tethI te jIvo aniSkriya kahevAya che. saindriya jIvomAM be, traNa ke cAra jJAna hoya che. A kathana labdhinI apekSAe che, kAraNa ke upayoganI apekSAe to sarva jIvone eka samaye eka jJAnamAM ja upayoga hoya che. kevaLajJAna atIndriya jJAna che te saindriya jIvone hotuM nathI. ajJAnI indriya jIvomAM be athavA traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. ekendriya jIva mithyAtvI hovAthI ajJAnI hoya che, temAM niyamataH be ajJAna hoya che. traNa vikasendriyomAM be ajJAna niyamataH hoya che, paraMtu sAsvAdana guNasthAnanI apekSAe aparyAptAmAM be jJAnano paNa saMbhava hoya che. pacekiya jIvomAM cAra jJAna, traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. anikriya (indriyanA upayoga rahita) jIva kevaLajJAnI che. temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. (3) kAyadvAra :38 sakAiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! paMca NANANi tiNNi aNNANANi bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! sakAyika-kAyAsahita jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! sakAyika jIvone pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. |39 puDhavikkAiyA jAvavaNassaikAiyA No NANI, aNNANI,NiyamA duaNNANI, taM jahA- maiaNNANI ya suyaaNNANI ya / tasakAiyA jahA sakAiyA / bhAvArtha - pRthvIkAyikathI vanaspatikAyika parvatanA jIvo jJAnI nathI, ajJAnI che. tene niyamataH be ajJAna hoya che. trasakAyika jIvonuM kathana sakAyika jIvonI samAna jANavuM joIe. |40 akAiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? goyamA ! jahA siddhaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! akAyika-kAyA rahita jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! tenuM kathana siddhonI jema jANavuM joIe.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 ] zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana : prastuta sUtromAM pRthvIkAya Adi chakAyamAM jJAna-ajJAnanuM pratipAdana che. audArikAdi zarIrayukta jIvane athavA pRthvIkAyikAdi kAyasahitanA jIvone sakAyika kahe che, te kevaLI paNa hoya che, tethI sakAyika samyagudaSTimAM pAMca jJAna bhajanAthI hoya che ane sakAyika mithyAdaSTimAM traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. je SaTukAyomAMthI koI paNa kAyamAM nathI arthAt audArikAdi zarIrathI rahita che, tevA akAyika jIva siddha che, temAM kevaLajJAna hoya che. (4) sUkSmadvAra: 41 suhumA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA puddhvikkaaiyaa| bhAvArtha:- praza- he bhagavan! sUkSma jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! tenuM kathana pRthvIkAyika jIvonI jema karavuM joIe. |42 bAyarA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA sakAiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bAdara jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! tenuM kathana sakAyika jIvonI samAna jANavuM. |43 NosuhumA NobAyarA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA siddhaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nosUkSma-nobAira jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! tenuM kathana siddhonI jema karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM sUkSma ane bAdara jIvomAM jJAna-ajJAnanuM kathana che. sUkSma jIva mithyAdaSTi hovAthI temAM be ajJAna hoya che. bAdara jIva kevaLajJAnI paNa hoya che, tethI sakAyikanI jema te jIvomAM pAMcajJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. je jIvone sUkSma ke bAdara nAmakarmano udaya nathI tevA siddhone nosukSma no bAdara kahe che. te jIvone eka mAtra kevaLajJAna hoya che. (5) paryAptadvAra:|44 pajjattA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA sakAiyA /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-2 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta jIva jJAnI che ke ajJAnI che? uttara- tenuM kathana sakAyika jIvonI samAna jANavuM. 45 pajjattA NaM bhaMte ! NeraiyA kiM NANI aNNANI? __goyamA ! tiNNi NANA, tiNNi aNNANA NiyamA / jahA NeraiyA evaM jAva thaNiyakumArA / puDhavikAiyA jahA egidiyA / evaM jAva cauridiyA / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! paryApta naiyi (r)zAnI cha / sazAnI ? uttara- he gautama ! temAM niyamataH traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che. paryApta nairayikanI jema paryApta svanitakumAro sudhI jJAna ane ajJAnanuM kathana karavuM joIe. paryApta pRthvIkAyikanuM kathana ekendriya jIvonI samAna jANavuM joIe, te ja rIte paryApta caurendriya sudhI jANavuM joIe. 46 pajjattA NaM bhaMte ! paMciMdiya-tirikkhajoNiyA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! tiNNi NANA, tiNNi aNNANA bhayaNAe / maNussA jahA sakAiyA / vANamatara-joisiya-vemANiyA jahA NeraiyA / bhAvArtha:- prazra-bhagavana ! paryApta paMthendriya tirthaya vo zAnIchAnI? uttara- he gautama! temAM traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. paryApta manuSyonuM kathana sakAyika jIvonI samAna jANavuM joIe. paryApta vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikonuM kathana nairayika jIvonI samAna samajavuM joIe. 47 apajjattA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI? aNNANI ? goyamA ! tiNNi NANA, tiNNi aNNANA bhayaNAe / bhAvArtha:-prazra-bhagavana! aparyApta zAnIchAnI? 6ttara- gautama! mAtra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 48 apajjattA NaM bhaMte ! NeraiyA kiM NANI, aNNANI ? tiNNi NANA NiyamA, tiNNi aNNANA bhayaNAe / evaM jAva thaNiyakumArA / puDhavikkAiyA jAva vaNassaikAiyA jahA egidiyA / beiMdiyANaM pucchA? goyamA ! do NANA, do aNNANA NiyamA / evaM jAva paMciMdiya-tirikkhajoNiyANaM /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta narayika jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! temAM traNa jJAna niyamataH hoya che ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. nairayikonI jema aparyApta svanitakumAra devo sudhI jANavuM joIe. aparyApta pRthvIkAyikathI vanaspatikAyika sudhInA jIvonuM kathana ekendriya jIvonI jema jANavuM joIe. prazna- he bhagavan! aparyApta beindriya jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! temAM be jJAna athavA be ajJAna niyamataH hoya che. te ja rIte aparyApta tiryaMca paMcendriya jIvo paryata jANavuM. 49 apajjattagA NaM bhaMte ! maNussA kiM NANI, aNNANI ? goyamA! tiNNi NANAI bhayaNAe, do aNNANAI NiyamA / vANamaMtarA jahA nneriyaa| apajjattagANaMjoisiyavemANiyANaM tiNNi NANA, tiNNi aNNANA nniymaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! aparyApta manuSyo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! temAM paNa traNa jJAna bhajanAthI hoya che ane be ajJAna niyamataH hoya che. aparyApta vANavyaMtara jIvonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. aparyApta jyotiSI ane vaimAnika devomAM traNa jJAna athavA traNa ajJAna niyamataH hoya che. 50 NopajjattagA NoapajjattagA bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! nahI sikkA . bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! no paryApta-noaparyApta jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! tenuM kathana siddha jIvonI samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM paryApta-aparyApta jIvomAM jJAna-ajJAnanuM nirUpaNa che. paryApta jIvo kevaLI paNa hoya che. tethI temAM sakAyika jIvonI samAna pAMca jJAna ane traNa ajJAna hoya che. paryApta nArako, paryApta bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikamAM paNa traNa jJAna ane traNa ajJAna niyamataH hoya che. paryApta pRthvIkAyikathI vanaspatikAyika temaja vikasendriyomAM niyamataH be ajJAna hoya che. paryApta tiryaMca paMcendriyomAM traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. kAraNa ke keTalAka tiryaMcone avadhijJAna ke virbhAgajJAna hoya che ane keTalAkane hotuM nathI. paryApta manuSyomAM pAMca jJAna, traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. aparyApta jIvomAM be ke traNa jJAna athavA be ke traNa ajJAna hoya che. aparyApta nArako,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 bhavanapati ane vyaMtaromAM samakitIne traNa jJAna niyamataH hoya che ane mithyAtvIne be athavA traNa ajJAna hoya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama naraka, bhavanapati ke vANavyaMtaramAM utpanna thAya to tene aparyAptAvasthAmAM be ajJAna hoya che ane saMjJI manuSya athavA saMjJI tiryaMca paMcendriya prathama nArakAdimAM utpanna thAya to tene aparyApta avasthAmAM traNa ajJAna hoya che. A rIte temAM be athavA traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. pAMca sthAvarane aparyAptAvasthAmAM niyamataH be ajJAna hoya che. traNa vikasendriya ane tiryaMca paMcendriyanA aparyAptAmAM sAsvAdana samyagadarzanano saMbhava hovAthI temAM be jJAna ane zeSa jIvomAM be ajJAna hoya che. aparyApta samyagdaSTi manuSyomAM tIrthakara vagere keTalAka viziSTa jIvo paNa hoya che, te jIvomAM avadhijJAnano saMbhava che, tethI te jIvomAM traNa jJAnanI bhajanA che. mithyAdaSTi manuSyone aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAna hotuM nathI, tethI tene niyamataH be ajJAna hoya che. jyotiSI ane vaimAnikomAM saMjJI jIvo ja AvIne utpanna thAya che, tethI te jIvomAM aparyAptAvasthAmAM paNa bhavapratyayika avadhijJAna athavA virbhAgajJAna avazya hoya che. tethI te jIvomAM niyamataH traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che. no paryApta no aparyApta jIva siddha hoya che, te paryApta ke aparyApta nAmakarmathI rahita hoya che, temAM eka kevaLajJAna hoya che. (6) bhavastha dvAraH51 NirayabhavatthA NaM bhaMte ! jIvA kiMNANI aNNANI? goyamA ! jahA nnirygiyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! nAraka bhavamAM rahelA jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! tenA viSayamAM narakagatika(vATe vahetA) jIvonI samAna jANavuM joIe. |52 tirayabhavatthA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? goyamA ! tiNNi NANA, tiNNi aNNANA bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! tiryaMca bhavastha jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. |53 maNussabhavatthA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA sakAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! manuSya bhavastha jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! tenuM kathana sakAyika jIvonI jema jANavuM joIe.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 ] zrI bhagavatI sUtra-3 54 devabhavatthA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA nnirybhvtthaa| abhavatthA jahA siddhA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! deva bhavastha jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! tenuM kathana naraka bhavastha jIvonI samAna jANavuM joIe. abhavastha jIvonuM kathana siddhonI jema jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM bhavastha ane abhavastha jIvomAM jJAna-ajJAnanuM pratipAdana che. bhavastha jIva - bhave sthita avastha: I te te bhavamAM sthita thayelA arthAt utpanna thayelA jIvane bhavastha kahe che. narakamAM utpanna thayelA jIvane naraka bhavastha kahe che. te ja rIte anya traNe ya gatimAM utpanna thayelA jIvone kramazaH tiryacabhavastha, manuSyabhavastha ane devabhavastha jIva kahe che ane je jIva cAra gatinA bhavabhramaNathI mukta thaI gayA che tene abhavastha kahe che. narakabhavastha jIvomAM narakagatika jIvanI jema traNa ajJAnanI bhajanA ane traNa jJAna niyamo hoya che. asaMzI tiryaMca paMcendriya prathama narakamAM utpanna thAya tyAre tenI vATe vahetI avasthAmAM be ajJAna hoya che te ja rIte te jIvane narakamAM utpanna thayA pachI aparyAptAvasthAmAM paNa virbhAgajJAna hotuM nathI, te jIvane be ajJAna hoya che ane zeSa mithyAtvI jIvone traNa ajJAna hoya che. A rIte traNa ajJAnanI bhajanA hoya che ane samakitI jIvone traNa jJAna hoya che. bIjIthI sAtamI narakamAM utpanna thayelA narakabhavastha jIvone traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che. tiryaMcabhavastha jIvomAM samyagdaSTine be athavA traNa jJAna, mithyAtvIne be athavA traNa ajJAna hoya che. tiryaMcagatika(vATe vahetA) jIvamAM avadhijJAna ke virbhAgajJAna hotuM nathI paraMtu te jIva janma dhAraNa karI le pachI tene avadhijJAna ke virbhAgajJAna thaI zake che. tethI tiryaMcabhavastha jIvomAM traNa jJAna ane traNa ajJAna baMne bhajanAthI hoya che. manuSyabhavastha jIvomAM pAMca jJAna athavA traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. temAM paNa manuSyagatika (vATe vahetA) jIvomAM traNa jJAnanI bhajanA ane be ajJAnanI niyamA hoya che. paraMtu janma dhAraNa karyA pachI te jIvane potAnA AyuSya daramyAna cAra ke pAMca jJAna thaI zake che. devabhavastha jIvomAM bhavanapati, vyaMtara devabhavastha jIvomAM prathama narakabhavastha jIvanI samAna mithyAtvIne be athavA traNa ajJAna ane samyagdaSTine traNa jJAna hoya che. jyotiSI ane vaimAnika devabhavastha jIvomAM traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che. (9) bhavasiddhika dvAra :55 bhavasiddhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? goyamA! jahA skaaiyaa|
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 81 | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhavasiddhika-bhavI jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! tenuM kathana sakAyika jIvonI samAna jANavuM joIe. 56 abhavasiddhiyANaM bhaMte ! kiM NANI, aNNANI? goyamA ! No NANI, aNNANI; tiNi aNNANAi bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! abhayasiddhika-abhivI jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! te jJAnI nathI, paNa ajJAnI che, temAM traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 57 NobhavasiddhiyA NoabhavasiddhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? poyamAM ! kara siddhA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! no bhavasiddhika noabhavasiddhika jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! tenuM kathana siddha jIvonI samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bhavI-abhavI jIvomAM jJAna-ajJAnanuM pratipAdana che. je jIvomAM mokSagamananI yogyatA hoya tene bhavasiddhika-bhavI ane je jIvomAM mokSagamananI yogyatA na hoya tene abhavasiddhika-abhavI kahe che. je jIve mokSa prApta karI lIdho che, te bhavI paNa nathI abhavI paNa nathI. tethI tene nobhavI-noabhavI kahe che. bhavI jIvomAM je samyagudaSTi che temAM sakAyikanI jema caude ya guNasthAnavarsI jIvo hoya che, tethI samakitImAM pAMcajJAnanI bhajanA che ane mithyASTimAM traNa ajJAnanI bhajanA che. abhavI jIvo haMmezAM mithyAdaSTi ja hoya che. temAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che, temAM jJAna nathI. nobhavI noabhavI jIvo siddha che. tethI temAM eka kevaLajJAna hoya che. (8) saMjJI dvAra:58 saNNINaM bhaMte ! jIvA NANI, aNNANI ? goyamA ! jahA saiMdiyA / asaNNI jahA beiMdiyA / NosaNNI NoasaNNI jahA siddhA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMjJI jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! saMjJI jIvonuM kathana saindriya jIvonI samAna ane asaMjJI jIvonuM kathana beindriya jIvonI samAna jANavuM joIe. nosaMjJI noasaMjJI jIvonuM kathana siddha jIvonI samAna jANavuM joIe.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 ] zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI-asaMjJI jIvomAM jJAna-ajJAnanuM kathana che. mana sahitanA jIvo saMjJI, mana rahitanA jIvo asaMjJI ane mananA upayoga rahita jIvo nosaMjJInoasaMzI kahevAya che. salI jIvomAM saindriya jIvonI jema ekathI bAra guNasthAna hoya che. tethI temAM cAra jJAna athavA traNa ajJAna bhajanAthI prApta thAya che. asaMjJI jIvomAM traNa vikasendriya jIvonI jema paheluM ane bIjuM guNasthAna hoya che. tethI tenI aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyagudarzananI saMbhAvanA hovAthI be jJAna hoya zake che. zeSa jIvone be ajJAna hoya che. nosaMsI-noasalI jIvomAM teramuM, caudamuM guNasthAna ja hovAthI tene kevaLajJAna hoya che. (9) labdhi dvAra - 59 kaivihA NaM bhaMte ! laddhI paNNattA ? goyamA ! dasavihA laddhI paNNattA, taM jahA- NANa laddhI, daMsaNaladdhI, varittI , varittAvAratAThI, gaddI, tAmahanI, motI, 31mo nahI, variyataddhI, reMdriyanakkI ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! labdhinA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! labdhinA dasa prakAra che. te, yathA- (1) jJAnalabdhi (2) darzanalabdhi (3) cAritralabdhi (4) cAritrAcAritra labdhi (5) dAnalabdhi (6) lAbhalabdhi (7) bhogalabdhi (8) upabhoga labdhi (9) vIryalabdhi (10) indriyalabdhi. |60 NANaladdhI NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA- AbhiNibohiya-NANaladdhI jAva kevalaNANaladdhI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnalabdhinA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA pAMca prakAra che, yathA- Abhinibodhika jJAnalabdhi vAva kevalajJAnalabdhi. 61 aNNANaladdhI NaM bhate ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA, taM jahA- maiaNNANaladdhI, suyaaNNANaladdhI, vibhaMgaNANaladdhI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ajJAnalabdhinA keTalA prakAra che? uttara-he gautama ! ajJAnalabdhinA
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 traNa prakAra che, yathAmatiajJAnalabdhi, zrutajJAnalabdhi ane virbhAgajJAnalabdhi. 62 daMsaNaladdhI NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA, taM jahA- sammadaMsaNaladdhI, micchAdasaNaladdhI, sammAmicchAdasaNaladdhI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! darzanalabdhinA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA traNa prakAra che. yathA- samyagadarzanalabdhi, mithyAdarzanalabdhi ane samyagU mithyA darzana labdhi. 63 carittaladdhI NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA-sAmAiyacarittaladdhI cheovaTThAvaNiyacarittaladdhI, parihAravisuddhacarittaladdhI, suhumasaMparAyacarittaladdhI, ahkkhaay-crittlddhii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! cAritralabdhinA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! cAritralabdhinA pAMca prakAra che, yathA- sAmAyika cAritralabdhi, chedopasthApanIya cAritralabdhi, parihAravizuddha cAritralabdhi, sUkSma saMparAya cAritralabdhi ane yathAkhyAtacAritralabdhi. 64 carittAcarittaladdhI NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA / goyamA ! egAgArA pnnnnttaa| evaM jAva uvabhogaladdhI egAgArA paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! cAritrAcAritra labdhinA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! te eka prakAranI che. te ja rIte dAnalabdhi, lAbhalabdhi, bhogalabdhi, upabhogalabdhi, te sarva eka-eka prakAranI che. 65 vIriyaladdhI NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA, taM jahA- bAlavIriyaladdhI, paMDiyavIriyaladdhI, bAlapaMDiyavIriyaladdhI / bhAvArtha - prazna- vIryalabdhinA keTalA prakAra che? uttara- vIryalabdhinA traNa prakAra che. yathAbAlavIryalabdhi, paMDitavIryalabdhi ane bAlapaMDita vIryalabdhi. 66 iMdiyaladdhI NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paNNattA, taM jahA- soidiyaladdhI jAva phAsiMdiyaladdhI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! indriyalabdhinA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA pAMca prakAra che, te A pramANe che- zrotendriyalabdhi yAvata sparzendriyalabdhi. vivecanaH prastuta navamA dvAranA prAraMbhamAM labdhinA dasa prakAra tathA tenA bheda prabhedanuM svarUpa samajAvyuM che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 84 ] zrI bhagavatI sUtra-3 labdhi :- jJAnAvaraNIyAdi karmonA kSaya athavA kSayopazamathI AtmAmAM jJAnAdi guNonI upalabdhi (lAbha athavA pragaTa) thAya tene labdhi kahe che. te jainadarzanano pAribhASika zabda che. (1) jJAnalabdhi :- jJAnAvaraNIya karmanA kSaya ke kSayopazamathI AtmAmAM matijJAnAdi guNono lAbha thAya te jJAnalabdhi che. tenA pAMca bheda che; matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLa jJAna. temAM prathama cAra jJAna lAyopathamika che. eka kevaLajJAna kSAyika jJAna che. tethI viparIta ajJAna labdhinA traNa bheda che. mati ajJAna, zruta ajJAna, virbhAgajJAna. (2) darzanalabdhi - samyaka, mithyA athavA mizra zraddhAnarUpa AtmAnA pariNAmane darzanalabdhi kahe che. tenA traNa bheda che. samyagadarzanalabdhi - sudeva, saguru athavA saddharmamAM zraddhArUpa AtmapariNAma athavA mithyAtva mohanIyakarmanA kSaya, kSayopazama ke upazamathI thatAM AtmapariNAmane samyagudarzana labdhi kahe che. samyagudarzananI prApti pachI mati ajJAnAdi samyagujJAna rUpe pariNata thAya che. mithyAdarzanalabdhi - kudevamAM devabuddhi, kugurumAM gurubuddhi, adharmamAM dharmabuddhirUpa viparIta zraddhArUpa Atma pariNAma athavA mithyAtvanA azuddha pudgalonA vedanathI utpanna thatAM viparIta AtmapariNAmane mithyA- darzanalabdhi kahe che. samamithyAdarzanalabdhi - mithyAtvanA ardhavizuddha pulanA vedanathI-mizra mohanIyakarmanA udayathI utpanna thatAMmizrarUpa (kiMcit suzraddhA ane kiMcita kuzraddhArUpa Atma pariNAmane samyagumithyAdarzanalabdhi (3) cAritralabdhi:- cAritra mohanIya karmanA kSayAdithI thatAM sarvasAvadhavyApAranA tyAga rU5 AtmapariNAmane cAritralabdhi kahe che. tenA sAmAyika, chedopasthApanIya Adi pAMca bheda che. (4) cAritrAcAritralabdhi :- apratyAkhyAna kaSAya cAritra mohanIyanA kSayopazamathI thatAM dezaviratirUpa AtmapariNAmane cAritrAcaritralabdhi kahe che. ahIM mUlaguNa, uttaraguNa tathA tenA bhedonI vivakSA karI nathI, tethI A labdhi eka ja prakAranI che. (5) dAnalabdhi :- dAnAMtarAya karmanA kSaya ke kSayopazamathI prApta thatI labdhi. (6) lAbhalabdhi :- lAbhAMtarAya karmanA kSaya ke kSayopazamathI prApta thatI labdhi. (7) bhogalabdhi :- bhogAMtarAya karmanA kSaya ke kSayopazamathI prApta thatI labdhi. (8) upabhogalabdhi:- upabhogavaMtarAya karmanA kSaya ke kSayopazamathI prApta thatI labdhi. A labdhiomAM paNa bhedanI vivakSA na karatAM tene eka-eka prakAranI kahI che. (9) vIryalabdhi :- vIryaMtarAya karmanA kSaya ke kSayopazamathI prApta thatI labdhi, vIryalabdhi che. tenA traNa
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 85 ] prakAra che. (1) bAlavIryalabdhi- bAla arthAtu saMyama rahita jIvanI asaMyamarUpa pravRtti te bAlavIryalabdhi che. (2) paMDitavIryalabdhi- saMyamI jIvanI saMyamarUpa pravRtti te paMDitavIrya labdhi che. (3) bAlapaMDitavIryalabdhi- dezaviratipaNAmAM pravRtti thavI te bAlapaMDitavIrya labdhi che. (10) indriyalabdhi:- matijJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI tathA jAtinAma karma ane paryApta nAmakarmanA udayathI prApta thatI labdhi te indriyalabdhi che. tenA zrotendriyAdi pAMca bheda che. jJAnaladhimAM jJAna-ajJAna :67 NANaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! NANI, No aNNANI / atthegaiyA duNNANI evaM paMca NANAI bhayaNAe / ___ tassa aladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! No NANI, annnnaannii| atthegaiyA duaNNANI, atthegaiyA tiaNNANI, tiNNi annnnaaiibhynnaae| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jJAnalabdhivALA jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! te jJAnI che, ajJAnI nathI. temAMthI keTalAkane be jJAna hoya che, te rIte pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. prazna- he bhagavana ! jJAnalabdhirahita(ajJAnalabdhiyukta) jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttarahe gautama ! te jJAnI nathI, ajJAnI che. temAMthI keTalAka jIvone be ajJAna ane keTalAka jIvone traNa ajJAna hoya che, A rIte te jIvomAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. 68 AbhiNibohiyaNANaladdhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! NANI, No aNNANI / atthegaiyA duNNANI-tiNNANI-cauNANI, cattAri NANAI bhynnaae| tassa aladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! NANI vi aNNANI vi / je NANI te NiyamA egaNANI, kevalaNANI / je aNNANI te atthegaiyA duaNNANI, atthegaiyA tiaNNANI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / evaM suyaNANaladdhiyA vi / tassa aladdhiyA vi jahA AbhiNibohiyaNANassa alddhiyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! AbhinibodhikajJAna labdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttarahe gautama! te jJAnI che, ajJAnI nathI, temAMthI keTalAka jIvone be jJAna, keTalAka jIvone traNa jJAna ane keTalAka jIvone cAra jJAna hoya che. A rIte temAM cAra jJAnanI bhajanA hoya che. prazna- he bhagavana! Abhinibodhika jJAna labdhi rahita jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 8 | zrI. bhagavatI sUtra-3 gautama! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che tene niyamataH eka mAtra kevaLajJAna hoya che ane je ajJAnI che temAM keTalAkane be ajJAna ane keTalAkane traNa ajJAna hoya che. temAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. zrutajJAnalabdhiyukta jIvonuM saMpUrNa kathana Abhinibodhika jJAnalabdhiyukta jIvonI samAna jANavuM joIe. zrutajJAnalabdhi rahita jIvonuM saMpUrNa kathana paNa Abhinibodhika jJAnalabdhi rahita jIvonI jema jANavuM joIe. 69 ohiNANaladdhiyANaM bhaMte ! kiM NANI, aNNANI? ___ goyamA ! NANI, No aNNANI / atthegaiyA tiNNANI, atthegaiyA cauNANI / je tiNNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI / je cauNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI, mnnpjjvnnaannii| tassa aladdhiyANaM pucchA ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi / evaM ohiNANavajjAiM cattAri NANAI tiNNi aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha:-zra- bhagavana ! avadhizAnasabdhiyuta vo zAnI chamazAnI? uttara- he gautama! avadhijJAnalabdhi yukta jIvo jJAnI che, ajJAnI nathI. temAMthI keTalAkane traNa jJAna ane keTalAkane cAra jJAna hoya che. jene traNa jJAna che tene AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna che. jene cAra jJAna che tene AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna hoya che. prazra- bhagavan ! avadhizAnasabdhithI 2Dita vo zAnI chamazAnI ? utta2- gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. temAM avadhijJAna sivAya cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. 70 maNapajjavaNANaladdhiyANaM pucchA? goyamA! NANI, No aNNANI / atthegaiyA tiNNANI, atthegaiyA cunnaannii| je tiNNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, maNapajjavaNANI / je cauNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI, maNapajjavaNANI / tassa aladdhiyANaM pucchA ? goyamA ! NANI vi, aNNANI vi; maNapajjavaNANavajjAiM cattAri NANAI, tiNNi aNNANAI bhynnaae| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mana:paryavajJAnalabdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI che? uttara- he gautama! te jJAnI che, ajJAnI nathI, temAMthI keTalAka jIvone traNa jJAna ane keTalAkane
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 87 ] cAra jJAna hoya che. jene traNa jJAna hoya tene Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna ane mana:paryavajJAna che, jene cAra jJAna che tene AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna che. prazna- he bhagavan! mana:paryavajJAnalabdhithI rahita jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. temAM mana:paryavajJAna sivAya cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. |71 kevalaNANaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI / goyamA ! NANI, No aNNANI / NiyamA egaNANI, kevalaNANI / tassa aladdhiyANaM pucchA ? goyamA ! NANI vi, aNNANI vi / kevalaNANavajjAiM cattAri NANAI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kevaLajJAnalabdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI che ? uttara- he gautama! te jJAnI che, ajJAnI nathI. tene niyamataH eka mAtra kevaLajJAna hoya che. prazna- he bhagavan! kevaLajJAnalabdhi rahita jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. temAM kevaLajJAnane choDIne cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. 72 aNNANaladdhiyANaM pucchA ? goyamA ! No NANI, aNNANI / tiNNi aNNANAi bhynnaae| tassa aladdhiyANaM pucchA ? goyamA ! NANI, No aNNANI / paMca NANAI bhynnaae| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ajJAnalabdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI che? uttara- he gautama ! te jJAnI nathI, ajJAnI che, temAM traNa ajJAnanI bhajanA che. prazna- he bhagavana! ajJAnalabdhithI rahita jIvo jJAnI che ke ajJAnI che? uttara- he gautama ! te jJAnI che, ajJAnI nathI. temAM pAMca jJAnanI bhajanA che. 73 jahA aNNANassa laddhiyA aladdhiyA ya bhaNiyA evaM maiaNNANassa suya- aNNANassa ya laddhiyA aladdhiyA ya bhANiyavvA / bhAvArtha - je rIte ajJAnalabdhi yukta ane ajJAnalabdhirahita jIvonuM kathana karyuM che, te ja rIte mati ajJAna ane zruta ajJAna labdhiyukta ane te labdhi rahita jIvonuM kathana karavuM joIe. 74 vibhaMgaNANaladdhiyANaM tiNNi aNNANAI NiyamA / tassa aladdhiyANaM
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 88 | zrI bhagavatI sUtra-3 paMca NANAI bhayaNAe, do aNNANAI NiyamA / bhAvArtha:- virbhAgajJAna labdhiyukta jIvomAM niyamataH traNa ajJAna hoya che ane virbhAgajJAna labdhirahita jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA ane be ajJAna niyamataH hoya che. vivecana : diya, anAdiyA - jJAna darzana AdithI yukta jIvone taLiyA kahe che ane jJAnAdi te te labdhithI rahitane ati kahe che. jJAnAdilabdhi :- jJAnalabdhiyukta jIva sadA jJAnI ane ajJAnalabdhiyukta (jJAnalabdhi rahita) jIva sadA ajJAnI hoya che. sarva saMsArI jIvone mati ane zrata avazya hoya che. samakitIne mati jJAna, zrutajJAna ane mithyAtvIne mati ajJAna, zruta ajJAna hoya che, tyAra pachI tene avadhijJAna, virbhAgajJAna, mana:paryavajJAna athavA kevaLajJAna utpanna thaI zake che. je jIvone avadhijJAna, virbhAgajJAna ke mana:paryavajJAna hoya che tene mati ane zrutajJAna to avazya hoya che ane kevaLajJAna pragaTa thatAM pUrvanA cAreya jJAna temAM samAviSTa thaI jAya che. tyArapachI eka mAtra kevaLajJAna rahe che. mati zratajJAna labdhiH - temAM cAra jJAnanI bhajanA hoya che. mati-zrutajJAnI jIvomAM avadhi ke mana:paryavajJAna hoya to traNa jJAna ane te baMne jJAna hoya to cAra jJAna thAya che paraMtu tene kevaLajJAna hotuM nathI. kAraNa ke kevaLajJAna kSAyikajJAna che. tenI upasthitimAM mati Adi cAre kSAyopathamikajJAna temAM samAviSTa thaI jAya che. mati-RtazAna alabdhi - mati, zrutajJAna labdhi rahita jIvo ajJAnI hoya athavA kevaLajJAnI hoya che. jo te ajJAnI hoya to be athavA traNa ajJAna ane jJAnI hoya to kevaLajJAna hoya che. avadhijJAna labdhi:- temAM traNa athavA cAra jJAna hoya che. avadhijJAnI jIvone mati-zrutajJAna avazya hoya che. tethI tene ochAmAM ochA traNa jJAna(mati, zruta, avadhi) hoya che ane te jIvane jo mana:paryavajJAna hoya to cAra jJAna thAya che. avadhijJAna ane manaH5ryavajJAnanI prAptimAM pUrva-pazciAt koI krama nathI. avadhijJAnI jIvane kevaLajJAna hotuM nathI. avadhiAna alabdhiH - temAM avadhijJAna sivAyanA cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. avadhijJAna rahita jIva kevaLI paNa hoya zake che. jo te kevaLI hoya to kevaLajJAna hoya che. jo te kevaLI na hoya to mati, zruta te be jJAna, athavA mati, zruta ane mana:paryavajJAna te traNa jJAna hoya che. jo te jIva ajJAnI hoya to be athavA traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. mana:paryavajJAna labdhi :- temAM traNa athavA cAra jJAna hoya che. mana:paryavajJAnI jIvane mati-zrutajJAna avazya hoya che. tethI tene ochAmAM ochA traNa jJAna(mati, zrata ane mana:paryavajJAna) hoya che ane te jIvane avadhijJAna hoya to cAra jJAna hoya che. mana:paryavajJAnIne kevaLajJAna hotuM nathI.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 mana:paryavazAna alabdhi - temAM mana:paryavajJAna sivAyanA cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. mana:paryavajJAna rahita jIva kevaLI paNa hoya zake che. jo te kevaLI hoya to kevaLajJAna hoya che. jo te kevaLI na hoya to mati, kRta be jJAna, athavA mati, zrata ane avadhi te traNa jJAna hoya che. jo te jIva ajJAnI hoya to be athavA traNa ajJAna hoya che. kevaLajJAna labdhi alabdhi :- kevaLajJAna sAthe koI anya jJAna rahetuM nathI, kevaLajJAna kSAyikajJAna hovAthI matijJAnAdi kSAyopathamika jJAna temAM ja samAviSTa thaI jAya che. tethI te jIvomAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. kevaLajJAna rahita jIvomAM cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. te jIvomAM je jJAnI che temAM be, traNa athavA cAra jJAna hoya che ane ajJAnI che temAM be athavA traNa ajJAna hoya che. azAna labdhi :- je jIvomAM jJAna nathI te ajJAna labdhivALA che. temAM be athavA traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. azAna alabdhi:- te jIvo jJAnI hoya che. temAM pAMca jJAnanI bhajanA che. mati zata azAna labdhi :- jIvo ajJAnI hoya che tethI temAM pUrvavatu mati-zrata be ajJAna athavA mati-zruta ane virbhAgajJAna te traNa ajJAnanI bhajanA che. mati-zrata ajJAna alabdhi :- jIvo jJAnI hoya che. te jIvo kevaLI paNa hoya zake che, tethI temAM pUrvavat pAMca jJAnanI bhajanA che. virbhAgajJAna labdhi :- temAM niyamataH traNa ajJAna che, virbhAgajJAnIne mati-zruta ajJAna avazya hoya che. tethI temAM traNa ajJAna thAya che. te jIva mithyAtvI hovAthI temAM jJAna nathI. vibhagannAna alabdhiH - te jIva samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hoya che, tethI temAM je jJAnI che temAM pAMca jJAnanI bhajanA ane ajJAnI che, temAM be ajJAnanI niyamA hoya che. darzana labdhimAM jJAna-ajJAna: 75 dasaNaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! NANI vi, aNNANI vi / paMca NANAI tiNNi aNNANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! tassa aladdhiyA patthi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanu ! darzanalabdhiyukta jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che, temAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. prazna- he bhagavanu ! darzanalabdhithI rahita jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! darzanalabdhithI rahita koI paNa jIva nathI.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 ] zrI bhagavatI sUtra-3 76 evaM sammAdasaNaladdhiyANaM paMca NANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM tiNNi aNNANAI bhayaNAe / micchAdasaNaladdhiyA tiNNi aNNANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM paMca NANAI, tiNNi ya aNNANAI bhayaNAe / sammAmicchAdasaNaladdhiyA, aladdhiyA ya jahA micchAdasaNaladdhiyA aladdhiyA taheva bhANiyavvA / bhAvArtha - samyagadarzana labdhiyukta jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA che. samyagudarzana labdhirahita jIvomAM traNa ajJAnanI bhajanA che. mithyAdarzanalabdhiyukta jIvomAM traNa ajJAnanI bhajanA che. mithyAdarzanalabdhi rahita jIvomAM pAMcajJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. samyamithyAdarzana (mizradaSTi) labdhiyukta jIvonuM kathana mithyAdarzanalabdhiyukta jIvonI samAna ane samagUmithyAdarzana labdhirahita jIvonuM kathana mithyAdarzanalabdhi rahita jIvonI samAna samajavuM joIe. vivecana : darzana labdhi :- koI paNa jIva darzanalabdhithI rahita nathI. darzananA traNa prakAra che. samyagadarzana labdhimAM pAMca jJAnanI bhajanA che. kAraNa ke samyagudarzanI jIvane kevaLajJAna paNa hoya zake che. te samakitI hovAthI temAM ajJAna nathI. samyagudarzana alabdhiH - te jIvo mithyAtvI athavA mizradaSTivALA hoya che tethI te jIvomAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. temAM jJAna nathI. mithyAdarzana ane samyagamithyAdarzana labdhi - te jIvo ajJAnI ja hoya che tethI temAM be athavA traNa ajJAna hoya che. mithyAdarzana ane sAmithyAdarzana alabdhi :- mithyAdarzananA abhAvamAM jIva samyagudaSTi ke mizradaSTi hoya che ane samyagU mithyAdarzananA abhAvamAM jIva samyagudRSTi ke mithyAdaSTi hoya che. tethI temAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. cAritra labdhimAM jJAna-ajJAna :|77 carittaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! paMca NANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM maNapajjavaNANavajjAiM cattAri NANAI, tiNNi ya aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! cAritralabdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama !
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka 2 temAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. cAritralabdhi rahita jIvomAM mana:paryavajJAnane choDIne cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. 91 78 sAmAiya-carittaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! NANI, kevalavajjAiM cattAri NANAiM bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM paMca NANAiM, tiNNi ya aNNANAI bhayaNAe / evaM jahA sAmAiyacarittaladdhiyA aladdhiyA ya bhaNiyA, taheva chedovaTThAvaNIya-caritta jAva ahakkhAya-carittaladdhiyA aladdhiyA ya bhANiyavvA, NavaraM ahakkhAyacarittaladdhiyANaM paMca NANAiM bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sAmAyika cAritra labdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI hoya che, temAM kevaLajJAnane choDIne cAra jJAnanI bhajanA hoya che. sAmAyika cAritra labdhi rahita jIvomAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. je rIte sAmAyika cAritra labdhi sahita ane labdhirahita jIvonuM kathana karyuM, te ja rIte chedopasthApanIya cAritra yAvat yathAkhyAta cAritralabdhiyukta ane labdhirahita jIvonuM kathana karavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke yathAkhyAta cAritralabdhi yukta jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA che. vivecanaH cAritralabdhi :- sAmAyika Adi pAMca cAritrayukta jIva cAritra labdhivAna kahevAya che. temAM chathI cauda guNasthAna hoya che. te samyagdaSTi ane jJAnI ja hoya che, temAM pAMcajJAnanI bhajanA hoya che. sAmAyikAdi cAra cAritralabdhiyukta jIva jJAnI ane chadmastha hoya che, tethI temAM cAra jJAna (kevaLajJAna sivAya)nI bhajanA hoya che. pAMcamuM yathAkhyAta cAritra 11 thI 14 guNasthAna paryaMta hoya che. temAM 11mA ane 12mA guNasthAnanI apekSAe cAra jJAna ane 13mA 14mA guNasthAnanI apekSAe kevaLajJAna hoya che, tethI yathAkhyAtacAritra labdhiyukta jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. cAritra alabdhi :- sAmAyikAdi pAMca cAritranA abhAvane cAritraalabdhi kahe che. temAM ekathI pAMca guNasthAna hoya che. tethI te jIvo samakitI ane mithyAtvI, jJAnI ane ajJAnI baMne hoya che. jo te jIva samakitI ane jJAnI hoya to temAM mana:paryavajJAnane choDIne cAra jJAna hoya che. manaHparyavajJAna saMyamIne ja thatuM hovAthI cAritra alabdhimAM hotuM nathI. mati, zruta ane avadhi te traNa jJAna to nArako, devo, manuSyo Adi koI paNa samakitI jIvone hoya zake che. siddhone pAMca cAritramAMthI koI paNa cAritra nathI. te jIvonI apekSAe temAM kevaLajJAna hoya che. A rIte cAritra alabdhimAM cAra jJAna hoya che. jo te jIva mithyAtvI ane ajJAnI hoya to temAM be athavA traNa ajJAna hoya che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 zrI bhagavatI sUtra-3 cAritrAcAritra labdhimAM jJAna ajJAna : 79 carittAcarittaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! NANI, No aNNANI / atthegaiyA duNNANI, atthegaiyA tinnnnaannii| je duNNANI te AbhiNibohiyaNANI ya suyaNANI ya / je tiNNANI te AbhiNibohiya- NANI, suyaNANI, ohiNANI / tassa aladdhiyANaM paMca NANAiM tiNiNa aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! cAritrAcAritra(dezavirati cAritra) labdhiyukta jIva jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI hoya che, ajJAnI nathI. temAMthI keTalAkane be jJAna, keTalAkane traNa jJAna hoya che, jene be jJAna hoya che, tene AbhinibodhikajJAna ane zrutajJAna hoya che. jene traNa jJAna hoya che tene AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hoya che. cAritrAcAritralabdhi rahita jIvomAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. vivecana : cAritrAcAritra labdhi - A labdhivALA jIva samyagdaSTi zrAvaka hoya che ane te jJAnI ja hoya che. temAM traNa jJAna mati, zruta ane avadhinI bhajanA hoya che. zrAvakane manaHparyavajJAna ane kevaLajJAna A be jJAna hotA nathI. cAritrAcAritra alabdhi H- zrAvaka rahita avasthAmAM pAMcamuM guNasthAna varjIne zeSa 13 guNasthAna ane siddha avasthA hoya che. te jIvo saMyamI, asaMyamI, samakitI ane mithyAtvI hoya zake che. tethI temAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. dAnAdi labdhimAM jJAna-ajJAna - 80 dANaladdhiyANaM paMca NANAI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM NiyamA egaNANI- kevalaNANI / sesA Natthi / evaM jAva vIriyassa laddhI aladdhI ya bhANiyavvA / bhAvArtha :- dAnalabdhiyukta jIvomAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. dAnalabdhi rahita jIvomAM niyamataH eka mAtra kevaLajJAna hoya che. zeSa cAra jJAna ane traNa ajJAna hotA nathI. te ja rIte lAbha, bhoga, upabhoga ane vIrya labdhi sahita ane labdhi rahita jIvonuM kathana karavuM joIe.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 93 ] vivecana : dAnAdi labdhiH - aMtarAyakarmanI pAMca prakRtinA kSaya ke kSayopakSamAMthI prApta thatI labdhine kramazaH dAnalabdhi, lAbhalabdhi, bhogalabdhi, upabhogalabdhi ane vIryalabdhi kahe che. te pAMceya labdhivAna jIvo jJAnI ke ajJAnI hoya zake che. tethI pAMca labdhimAM pAMcajJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. dAnAdilabdhi rahita jIva to mAtra siddha ja hoya che. tyAM dAtA, deya ke dAtavya padArtho jevo koI vyavahAra nathI ane teo kRtakRtya thaI gayA che. tethI teone dAnAdilabdhi rahita kahyA che. te siddhanA jIvonI apekSAe dAnAdilabdhi rahita jIvomAM eka kevaLajJAna hoya che. bIjI apekSAe vIryalabdhimAM jJAna-ajJAna - 81 bAlavIriyaladdhiyANaM tiNNi NANAI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM paMca NANAI bhayaNAe / paDiyavIriya-laddhiyANaM paMca NANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM maNapajjavaNANavajjAiM cattAri NANAI, tiNNi aNNANAI tiNNi bhayaNAe / bAlapaMDiyavIriyaladdhiyANaM tiNNi NANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM paMca NANAI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha:- bAlavIryalabdhiyukta jIvomAM traNa jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. bAlavIryalabdhi rahita jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. paMDitavIryalabdhiyukta jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. paMDitavIryalabdhi rahita jIvomAM mana:paryavajJAnane choDIne zeSa cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. bAlapaMDitavIrya labdhiyukta jIvomAM traNa jJAnanI bhajanA hoya che. bAla paMDitavIryalabdhi rahita jIvomAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. vivecana : prastuta sutromAM vIryalabdhinA bAlapaMDita Adi traNa bheda karIne temAM jJAna-ajJAnanI prarUpaNA karI che. bAlavIryalabdhi :- avirata (ekathI cAra guNasthAnavALA) jIva bAlavIryalabdhiyukta hoya che. tethI temAM traNa jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. asaMyata jIvone mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna thatuM nathI. bAlavIryalabdhi rahita jIva sarvavirata, dezavirata, athavA siddha hoya che tethI temAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 94 | zrI bhagavatI sUtra-3 paMDitavIryalabdhi - sarva saMyata(6 thI 14 guNasthAnavALA) jIva paMDitavIrya labdhiyukta kahevAya che. tethI temAM pAMcajJAnanI bhajanA hoya che. paMDitavIryalabdhi rahita jIva asaMyata, dezasaMyata athavA siddha hoya che tethI temAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. temAM asaMyata ane deza saMyata jIvonI apekSAe prathamanA traNa jJAna tathA traNa ajJAnanI bhajanA che. siddha jIvonI apekSAe eka kevaLajJAna hoya che. mana:paryavajJAna mAtra saMyatamAM ja hoya che. tethI teno paMDitavIrya labdhi rahitamAM niSedha karyo che. bAlapaMDitavIryalabdhi :- dezasaMyata zrAvaka bAlapaMDitavIrya labdhivAna kahevAya che. temAM eka pAMcamuM guNasthAna che. tethI temAM prathama traNa jJAnanI bhajanA che. bAlapaMDitavIrya labdhirahita jIvo asaMyata, sarvavirata ane siddha hoya che. tethI temAM pAMcajJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. indriyalabdhimAM jJAna-ajJAna :82 iMdiyaladdhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! cattAri NANAI, tiNNi ya aNNANAI bhayaNAe / tassa aladdhiyANaM pucchA / goyamA ! NANI, No aNNANI / NiyamA VT nALI- jevINA | bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! indriyalabdhiyukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! temAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. prazna- he bhagavAna ! indriyalabdhi rahita jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI hoya che, ajJAnI nathI, tene niyamathI ekamAtra kevalajJAna hoya che. 83 soiMdiyaladdhiyA NaM jahA iMdiyaladdhiyA / tassa aladdhiyA- NANI vi aNNANI vi / je NANI te atthegaiyA duNNANI, atthegaiyA egaNANI / je duNNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI / je egaNANI te kevalaNANI / je aNNANI te NiyamA duaNNANI, taM jahA- maiaNNANI ya suya aNNANI ya / evaM cakkhiMdiya-ghANidiyANaM laddhiyA aladdhiyA vi /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 bhAvArtha - zrotendriyalabdhiyukta jIvonuM kathana indriyalabdhiyukta jIvonI samAna jANavuM joIe. zrotendriyalabdhi rahita jIva- jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. temAMthI je jJAnI che, temAM keTalAkane be jJAna ane keTalAkane eka jJAna hoya che. jene be jJAna che, te AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI che. jene eka jJAna che, te kevaLajJAnI che. je ajJAnI che, tene niyamataH be ajJAna hoya che. yathAmati ajJAna ane zruta ajJAna. cakSurindriya ane dhrANendriyalabdhiyukta jIvonuM kathana zrotendriyalabdhiyukta jIvonI samAna ane cakSurindriya ane dhrANendriyalabdhi rahita jIvonuM kathana zrotendriya labdhirahita jIvonI samAna jANavuM joIe. 84 jibhidiyaladdhiyANaM cattAri NANAI, tiNNi ya aNNANANi bhayaNAe / tassa aladdhiyA- NANI vi aNNANI vi / je NANI te NiyamA egaNANI- kevalaNANI / je aNNANI te NiyamA duaNNANI,taM jahA- maiaNNANI ya suyaaNNANI ya / bhAvArtha:- jIndriyalabdhiyukta jIvomAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. jIlaeNndriyalabdhi rahita jIva jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che tene niyamataH eka kevaLajJAna hoya che. je ajJAnI che tene niyamataH be ajJAna hoya che. yathA- matiajJAna ane zrutajJAna. 85 phAsiMdiyaladdhiyA aladdhiyA jahA iMdiyaladdhiyA ya aladdhiyA ya / bhAvArtha - sparzendriyalabdhiyukta jIvonuM kathana indriyalabdhiyukta jIvonI samAna karavuM joIe, tene cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. sparzendriya labdhi rahita jIvonuM kathana indriyalabdhi rahita jIvonI samAna karavuM joIe, temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. vivecana : haniya labdhi :- jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI. indriyanA mAdhyamathI thatI jANavAnI zaktine indriya labdhi kahe che. samasta saMsArI jIvomAM ekathI bAra guNasthAna paryata indriyalabdhi hoya che. te jIvo jJAnI ane ajJAnI hoya che. tethI temAM kevaLajJAnane choDIne cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. indriya alabdhi :- vastunA bodhamAM indriyanA mAdhyamanI AvazyakatA na hovI tene indriya alabdhi kahe che. temAM ane caudamA guNasthAne temaja siddha jIvomAM kevaLajJAna hovAthI indriyanA mAdhyamanI AvazyaktA nathI, te jIvo indriyalabdhirahita che. temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ] zrI bhagavatI sUtra-3 lA, zrotejiyalabdhi:- paMcendriya jIvo zrotendriya labdhivALA hoya che. temAM ekathI bAra guNasthAna hovAthI cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. zroteMdriya alabdhi - ekendriya, vikasendriya, kevaLI athavA siddha zrotendriya labdhi rahita hoya che. tethI temAM ekendriyanI apekSAe be ajJAna, vikalendriyanI apekSAe be jJAna athavA be ajJAna ane kevaLI ke siddhanI apekSAe kevaLajJAna hoya che. caridriya ane dhrANendriya labdhi - vikasendriya ane paMcendriya jIva cakSurindriya, ghrANendriya labdhivALA hoya che. tethI temAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che, kevaLa jJAna hotuM nathI. cakSurindriya ane dhrANendriya alabdhi - ekendriya, vikasendriya, kevaLI ane siddha cakSurindriya, dhrANendriyathI rahita hoya che. tethI temAM pUrvavatu be jJAna, be ajJAna athavA kevaLajJAna hoya che. jIhendriya labdhi :- beindriyathI paMcendriyane jIhendriya hoya che. tethI temAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che, kevaLa jJAna hotuM nathI. chadriya alabdhi :- ekendriya, kevaLI ane siddha jIhendriya rahita hoya che. tethI temAM be ajJAna athavA kevaLajJAna hoya che. sparzendriya labdhi :- ekendriyathI paMcendriya paryatanA sarva jIvone sparzendriya hoya che. tethI temAM kevaLa jJAna sivAya cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. sparzendriya alabdhi - kevaLI ane siddha jIvo sparzendriya rahita hoya che. tethI temAM eka mAtra kevaLa jJAna ja hoya che. upayoga dvAra:86 sAgArovauttA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI ? aNNANI ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi / paMca NANAI tiNNi aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAkAropayogayukta jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. je jJAnI che, temAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che ane je ajJAnI che temAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. 87 AbhiNibohiyaNANa-sAgArovauttA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI? goyamA ! NANI, NoaNNANI, cattAri NANAI bhayaNAe / evaM suyaNANa-sAgArovauttA vi / ohiNANa sAgArovauttA jahA ohiNANaladdhiyA / maNapajjaNANa-sAgArovauttA jahA maNapajjavaNANaladdhiyA / kevalaNANa
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : uddeza-2 57 sAgArovauttA jahA kevalaNANaladdhiyA / maiaNNANa-sAgArovauttANaM tiNNi aNNANAiM bhayaNAe / evaM suyaaNNANasAgArovauttA vi / vibhaMgaNANa- sAgArovauttANaM tiNNi aNNANAiM NiyamA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! AbhinibodhikajJAna sAkAropayoga yukta jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te mAtra jJAnI che, ajJAnI nathI. tethI temAM cAra jJAnanI bhajanA hoya che. zrutajJAna sAkAropayoga yukta jIvonuM kathana paNa te ja pramANe jANavuM. avadhijJAna sAkAropayogayukta jIvonuM kathana avadhijJAna labdhiyukta jIvonI samAna jANavuM. manaHparyavajJAna sAkAropayoga yukta jIvonuM kathana manaHparyavajJAna labdhiyukta jIvonI samAna jANavuM joIe. kevaLajJAna sAkaropayoga yukta jIvonuM kathana kevaLajJAna labdhiyukta jIvonI samAna jANavuM joIe. matiajJAna sAkAropayoga yukta jIvomAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. te rIte zrutaajJAna sAkAropayoga yukta jIvonuM kathana karavuM joIe. vibhaMgajJAna sAkAropayoga yukta jIvomAM niyamathI traNa ajJAna hoya che. 88 aNAgArovauttA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! NANI vi aNNANI vi / paMca NANAI, tiNNi aNNANAI bhayaNAe / evaM cakkhudaMsaNa-acakkhudaMsaNa- aNAgArovauttA vi; NavaraM cattAri NANAiM tiNiNa aNNANAI bhayaNAe / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! anADAropayogayukta vo jJAnI che } ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. tethI temAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. cakSudarzana-acakSudarzana anAkAropayogayukta jIvonA viSayamAM te ja rIte samajI levuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke temAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. 89 ohidaMsaNa aNAgArovauttANaM pucchA / goyamA ! NANI vi aNNANI vi / je gANI te atthegaiyA tiNNANI, atthegaiyA cauNANI / je tiNNANI te AbhiNibohiyaNANI, suyaNANI, ohiNANI / je cauNANI te AbhiNibohiyaNANI jAva maNapajjavaNANI / je aNNANI te NiyamA tiaNNANI, taM jahA- maiaNNANI, suyaaNNANI, vibhaMgaNANI / kevaladaMsaNa- aNAgArovauttA jahA kevalaNANaladdhiyA /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 98] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! avadhidarzana anAkAropayogayukta jIva jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! te jJAnI paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che. je jJAnI che temAM keTalAkane traNa jJAna ane keTalAkane cAra jJAna hoya che. jene traNa jJAna che tene Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna che. jene cAra jJAna che tene Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna che. je ajJAnI che temAM niyamathI traNa ajJAna hoya che, yathA- mati ajJAna, zruta ajJAna ane virbhAgajJAna. kevaladarzana sAkAropayogayukta jIvonuM kathana kevaLajJAnalabdhiyukta jIvonI samAna jANavuM joIe. vivecana : - prastuta sUtromAM dazamAM upayoga dvAranI apekSAe jJAna-ajJAnanI prarUpaNA karI che. upayoga:- upayoga te AtmAnuM lakSaNa che. tenA be bheda che. sAkAropayoga ane anAkAropayoga. sAkAropayoga :- pAMca jJAna ane traNe ajJAnano upayoga te sAkAropayoga che. temAM ekathI cauda guNasthAna hovAthI pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. anAkAropayoga:- cAra darzanano upayoga te anAkAropayoga che. temAM paNa ekathI cauda guNasthAna hovAthI pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. mati-RtajJAna sAkAropayoga :- te jIvo mAtra jJAnI ja hoya ane temAM cAra jJAna bhajanAthI hoya che arthAta be jJAna, traNa jJAna ke cAra jJAna hoya che. mati,zruta jJAna hoya tyAre kevaLajJAna hotuM nathI. avadhi-mana:paryavajJAna sAkAropayoga - te baMnemAM cAra jJAna bhajanAthI hoya che arthAt temAM nyUnatama traNa jJAna-mati zruta sahita avadhi jJAna athavA mati zruta sahita mana:paryavajJAna hoya che. koI jIvone utkRSTa cAra jJAna- mati, zrata, avadhi tathA mana:paryavajJAna hoya che. kevaLajJAna sAkAropayoga :- temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. mati-gnata azAna sAkAropayoga :- te jIvo ajJAnI che. temAM traNa ajJAnanI bhajanA hoya che arthAt keTalAka jIvone mati-zrata be ajJAna hoya che ane keTalAka jIvone virbhAgajJAna sahita traNa ajJAna hoya che. vibhagannAne sAkAropayoga :- te jIva paNa ajJAnI ja hoya che temAM traNa ajJAna niyamathI hoya che. caka-acakSadarzana anAkAropayoga :- A baMne upayogamAM jJAna ajJAna baMne hoya che. temAM kevaLajJAna choDIne cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che kAraNa ke kevaLI bhagavAnane cakSu, acakSu ke avadhidarzana nathI. avadhidarzana anAkAropayoga :- te jIva jJAnI ane ajJAnI baMne hoya che temAM traNa athavA cAra jJAnanI bhajanA hoya che ane traNa ajJAna niyamA hoya che. avadhidarzana hoya te jIvane avazya avadhijJAna
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 99 ] athavA virbhAgajJAna hoya che ane mati-zruta jJAna athavA ajJAna to sarva jIvone hoya ja che. tethI te jIvone ochAmAM ochA traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che ane jo te jIvane mana:paryavajJAna paNa hoya to cAra jJAna hoya che. te jIvone be jJAna ke be ajJAna hotA nathI. kevaLadarzana anAkAropayukta :- temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. (11) yoga dvAra:|90 sajogI NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA sakAiyA / evaM maNajogI, vaijogI, kAyajogI vi / ajogI jahA siddhA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! sayogI jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! sayogI jIvonuM kathana sakAyika jIvonI samAna jANavuM joIe. te ja rIte manayogI, vacanayogI ane kAyayogI jIvonuM kathana paNa jANavuM joIe. ayogI(yoga rahita) jIvonuM kathana siddhonI samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM yoga dvAramAM jJAna-ajJAnanI prarUpaNA karI che. sayogI jIvomAM eka thI tera guNasthAna hoya che. tethI temAM sakAyika jIvonI jema pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. te ja rIte mana, vacana ane kAyayogI jIvamAM paNa pAMcajJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. ayogI jIvo caudamAM guNasthAnava kevaLI athavA siddha hoya che. temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. (1ra) lezyA dvAra :|91 salessA NaM bhaMte ! jIvA kiMNANI, aNNANI goyamA ! jahA sakAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! salezI jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! salezI jIvonuM kathana "sakAyika" jIvonI samAna jANavuM joIe. 92 kaNhalessA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! jahA saiMdiyA / evaM jAva pamhalessA / sukkalessA jahA salessA / alessA jahA siddhA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kRSNalezI jIvo jJAnI che ke ajJAnI ?
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 100 | zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama! kRSNalezI jIvonuM kathana saindriya jIvonI samAna jANavuM joIe. te ja rIte nIla, kApota, tejo ane pAlezI jIvo paryata kathana karavuM joIe. zuklalazI jIvonuM kathana salezI jIvonI samAna jANavuM joIe. alezI (lezyA rahita)jIvonuM kathana siddhonI samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM vezyA dvAramAM jJAna-ajJAnanuM kathana che. salezI- caudamA guNasthAna sivAya saMsAranA samasta jIva salezI hoya che. tethI temAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. kaNa, nIla, kApota, tejo ane 5 te pAMca vezyAvALA jIvo ekathI cha guNasthAna paryata hoya che. te jIvomAM saindriyanI samAna kevaLajJAnane choDIne cAra jJAna ane traNa ajJAna hoya che kAraNa ke kevaLIne eka mAtra zukala lezyA ja hoya che. zakalalezI- ekathI tera sarva guNasthAnomAM zukala lezyA hoya che. tethI temAM salezI jIvonI jema pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. alezI- caudamA guNasthAnavartI jIvo ane siddho alezI hoya che. tethI temAM eka mAtra kevaLajJAna hoya che. (13) kaSAya dvAra :|93 sakasAI NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI ? goyamA ! jahA saiMdiyA / evaM jAva lobhksaaii| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! sakaSAyI jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! sakaSAyI jIvonuM kathana saindriya jIvonI samAna jANavuM joIe. teja rIte krodha kaSAyI, mAna kaSAyI, mAyA kaSAyI ane lobha kaSAyI jIvonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. |94 akasAI NaM bhaMte ! kiM NANI aNNANI? goyamA ! paMca NANAI bhayaNAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! akaSAyI(kaSAya mukta) jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama! te jJAnI ja hoya che, ajJAnI nathI. temAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM kaSAya dvAramAM jJAna-ajJAnanuM nirUpaNa che. sakaSAyI ane cArakaSAyI :- sakaSAyI jIvomAM ekathI dasa guNasthAna hoya che. temAM saindriya jIvonI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 101] jema kevaLajJAna sivAya cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. akaSAyI:- dasathI uparanA cAre ya gaNasthAnamAM jIvo akaSAyI hoya che. te cAra gaNasthAnanI apekSAe te jIvomAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. akaSAyI jIvo jJAnI ja hovAthI temAM ajJAna hotuM nathI. (14) veda dvAra :|95 saveyagA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA saidiyA / evaM itthi-purisa-NapuMsaga veyagA vi / aveyagA jahA akasAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! savedaka(veda sahita) jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! savedaka jIvonuM kathana saindriya jIvonI samAna jANavuM joIe. te ja rIte strI vedI, puruSa vedI ane napuMsakavedI jIvonA saMbaMdhamAM paNa kahevuM joIe. avedaka(veda rahita) jIvonuM kathana akaSAyI jIvonI samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM veda dvAramAM jJAna-ajJAnanuM kathana che. (14) savedI ane traNavedI - navamAM guNasthAna sudhInA jIvo savedI hoya che tethI temAM saindriyanI samAna cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. savedI jIvone kevaLajJAna thatuM nathI. avedI:- 9 thI 14 guNasthAnavartI jIvo avedI hoya che. te jIvo jJAnI ja hoya che. temAM ajJAna hotuM nathI. tethI avedImAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. (15) AhAraka dvAra :|96 AhAragA NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! jahA sakasAI, NavaraM kevalaNANaM vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! AhAraka jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! AhAraka jIvonuM kathana sakaSAyI jIvonI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke temAM kevaLajJAna paNa hoya che. |97 aNAhAragANaM bhaMte ! jIvA kiM NANI, aNNANI? goyamA ! NANI vi, aNNANI vi, maNapajjavaNANavajjAI NANAI, aNNANANi ya tiNNi bhayaNAe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anAhAraka jIvo jJAnI che ke ajJAnI? uttara- he gautama! anAhAraka
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 ] zrI bhagavatI sUtra-3 jIvo jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. temAM mana:paryavajJAnane choDIne cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM AhAraka dvAramAM jJAna-ajJAnanuM pratipAdana che. AhAraka - vATe vahetA jIvo, kevaLI samuddaghAtane prApta thayelA jIvo, ayogIkevaLI tathA siddha bhagavAna sivAya sarva saMsArI jIvo AhAraka hoya che. temAM ekathI tera guNasthAna hoya che. tethI temAM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA che. anAhAraka :- vATe vahetA jIvo, kevaLI samudyAtane prApta thayelA kevaLI, ayogI kevaLI ane siddha bhagavAna anAhAraka hoya che. te jIvone te sarva avasthAmAM mana:paryavajJAna hotuM nathI. mATe anAhArakamAM cAra jJAna ane traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. mana:paryavajJAna AhAraka jIvane ja hoya che. gati Adi paMdara dvAramAM jJAna-ajJAna : zAna ajJAna 3 niyamo 2 niyamAM 3 bhajanA 3 niyamo kevaLajJAna 3 bhajanA 2 niyamo 2 niyamA 3 bhajanA 4 bhajanA gati hAra: narakagatika tiryaMcagatika manuSyagatika devagatika siddhagatika indriya dhAraH saindriya ekendriya vikasendriya paMcendriya anindriya kAya dvAraH sakAyika pRthvIkAyika Adi-5 trasakAyika akAyika 3 bhajano 2 niyamo 2 niyamo 3 bhajanA 2 niyamo 4 bhajanA kevaLajJAnI 5 bhajanA 3 bhajanA 2 niyamo 3 bhajanA 5 bhajanA kevaLajJAna
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 103 | jJAna | ajJAna 2 niyamo 3 bhajanA 5 bhajanA kevaLajJAna 5 bhajanA 3 niyamo 3 niyamo 3 bhajanA 3 niyamo 3 niyamo 2 niyamo 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 5 bhajanA 3 bhajanA 3 niyamo 3 niyamo 3 bhajanA sUkSma dvAraH sUkSma jIvo bAdara jIvo nosUkSma no bAdara jIva paryApta dvAra: paryApta jIvo paryApta nairayika paryApta deva paryApta pAMca sthAvara traNa vikasendriya paryApta tiryaMca paMcendriya paryApta manuSya aparyAptA jIvo aparyAptA nArakI, bhavanapati, vyaMtara aparyAptA jyotiSI, vaimAnika aparyAptA pAMca sthAvara aparyAptA traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya aparyAptA manuSya no paryApta noaparyApta(siddha) bhavastha dvAraH niraya bhavastha, deva bhavastha tiryaMca bhavastha manuSya bhavastha abhivastha bhavasiddhika: bhavasiddhika-bhavI abhavasiddhika-abhavI nobhavI noabhavI saMjI dvAraH saMjJI asaMjJI 3 bhajanA 3 niyamo 2 niyamo 2 niyamo 2 niyamo 2 niyamo 3 bhajanA kevaLajJAna 3 bhajanA 3 bhajanA 3 niyamo 3 bhajanA 5 bhajanA kevaLajJAna 3 bhajanA 5 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA kevaLajJAna 4 bhajanA 2 niyamo 3 bhajanA 2 niyamo
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrI bhagavatI sUtra-3 zAna | ajJAna kevaLajJAna 5 bhajanA 3 bhajanA 4 bhajanA kevaLajJAna 3 bhajanA 3 niyamo 5 bhajano 3 bhajanA 4 bhajanA 4 bhajanA kevaLajJAna 3 bhajanA 3 niyamo 3 bhajanA nosaMjJI noasaMjJI labdhidvArano svataMtra cArTa pAchaLa che. upayoga dvAraH sAkAropayoga mati, zruta, avadhi, mana:paryavajJAna kevaLajJAna mati, zruta ajJAna virbhAgajJAna anAkAropayoga cakSu-acakSu darzana, avadhidarzana kevaLa darzana yoga hAraH sayogI mana, vacana, kAyayogI ayogI lezyA dvAraH salezI kRSNa, nIla, kApota, tejo, pAlezI zuklalezI alezI kaSAya dvAra: sakaSAyI, krodha, mAna, mAyA, lobha akaSAyI veda dvAraH savedI, strI, puruSa, naMpusaka veda avedaka AhAra tAra : 5 bhajanA 5 bhajanA kevaLajJAna 3 bhajanA 5 bhajanA 3 bhajanA 4 bhajanA 3 bhajanA 5 bhajano 3 bhajanA kevaLajJAna 13 3 bhajanA 4 bhajanA 5 bhajanA 14 3 bhajanA 4 bhajano pa bhajanA AhAraka anAhArane 5 bhajanA 4 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 105 | labdhidvAramAM jJAna-ajJAna : labdhi labdhi sahita labdhi rahita jJAna ajJAna zAna azAna 5 bhajanA 4 bhajanA 4 bhajanA 4 bhajanA 1 niyamo kevaLa jJAna 4 bhajanA 4 bhajanA 4 bhajanA 5 bhajanA 5 bhajanA 5 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 niyamo 2 niyamo 3 bhajanA jJAna labdhi mati, zrutajJAna avadhi jJAna mana:paryava jJAna kevaLajJAna ajJAna labdhi mati, zruta ajJAna vibhaMga jJAna darzana labdhi samyagadarzana mithyAdarzana samyagumithyAdarzana cAritra labdhi prathama cAra cAritramAM yathAkhyAta cAritra (4) cAritrAcAritra (5-9) dAnAdi pAMca vIryalabdhi(bIjI rIte) 5 bhajanA pa bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 5 bhajanA 5 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 5 bhajanA 4 bhajanA 3 bhajanA 4 bhajanA 5 bhajanA 5 bhajanA 4 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 5 bhajanA 1 niyamo 5 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 5 bhajanA 3 bhajanA (1) bAlavIrya labdhi (2) paMDita vIryalabdhi (3) bAla paMDita vIrya (10) indriya labdhi zrota. cakSu. ane ghANa. indriya 5 bhajanA 3 bhajanA 4 bhajanA 3 bhajanA 3 bhajanA 4 bhajanA 5 bhajanA 1 niyamo 1 kevaLajJAna athavA 2- mati, zrata 4 bhajanA 3 bhajanA 2 niyamo 4 bhajanA 3 bhajanA 2 niyamo jIhe. labdhi sparzendriya labdhi 1 niyamo 1 niyamo 4 bhajanA 3 bhajanA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 10 | zrI.mAvatI sUtra-3 (17) jJAna viSayaddhAra :|98 AbhiNibohiyaNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvvihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davvao NaM AbhiNibohiyaNANI AeseNaM savvadavvAI jANai pAsai, khettao NaM AbhiNibohiyaNANI, AeseNaM savvaM khettaM jANai pAsai, evaM kAlao vi, evaM bhAvao vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhAminiyolus zAnano viSaya ko cha ? 62- gautama ! Aminimodhita zAnano viSaya saMkSepathI yAra 52no cha, yathA- dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. dravyathI AbhinibodhikajJAnI apekSAe sarva dravyone jANe-dekhe che, kSetrathI AbhinibodhikajJAnI apekSAthI sarva kSetrane jANe-dekhe che, te ja rIte kAla ane bhAvathI paNa jANavuM joIe. 99 suyaNANassa NaM bhaMte ! kevaie visara paNNatte ? goyamA ! te samAsao cauvihe paNNatte,taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| davvao NaM suyaNANI uvautte savvadavvAiM jANai, pAsai; evaM khettao vi, kAlao vi / evaM bhAvao vi suyaNANI uvautte savvabhAve jANai, pAsai / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! zrutAnano viSaya 2so cha ? 612- gautama! zrutazAnano viSaya saMkSepathI yAra prahAranoche yathA-dravyathI, kSetrathI, sAthI ane bhAvathI. dravyathI upayogayukta zrutajJAnI sarvadravyone jANe-dekhe che. kSetrathI upayogayukta zruta jJAnI sarva kSetrane jANe-dekhe che. kAlathI upayogayukta zrutajJAnI sarva kAlane jANe-dekhe che. bhAvathI upayogayukta zrutAnI sarva bhAvane -hene cha. 100 ohiNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvvihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davvao NaM ohiNANI rUvidavvAiM jANai pAsai, evaM jahA NaMdIe jAva bhAvao / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! adhizAnano viSaya 2do cha ? uttara- gautama ! avadhizAnano viSaya saMkSepathI yA2 prA2no cha; yathA- dravyathI, kSetrathI,
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 107 | kAlathI ane bhAvathI. dravyathI avadhijJAnI rUpI dravyone jANe dekhe che. A rIte naMdIsUtra anusAra kSetra, kAla ane bhAva paryatanuM varNana jANavuM joIe. 101 maNapajjavaNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvihe paNNatte, taMjahA- davvao, khettao, kAlao, bhaavo| davvao NaM ujjumai aNaMte aNaMtapaesie, evaM jahA NaMdIe jAva bhaavo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mana:paryavajJAnano viSaya keTalo che? uttara- he gautama! mana:paryavajJAnano viSaya saMkSepathI cAra prakArano che yathA- dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. dravyathI jumati mana:paryavajJAnI manarUpe pariNata anaMtapradezI anaMta skaMdhone jANe-dekhe che, ityAdi je rIte naMdIsUtramAM che, te ja rIte ahIM paNa sarva varNana "bhAva" sudhI kahevuM joIe. 102 kevalaNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvvihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davvao NaM kevalaNANI savvadavvAiM jANai pAsai, evaM jAva bhAvao NaM kevalaNANI savve bhAve jANaipAsai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLajJAnano viSaya keTalo che? uttara- he gautama ! kevaLajJAnano viSaya saMkSepathI cAra prakArano che; yathA- dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. dravyathI kevaLajJAnI sarva dravyone jANe dekhe che, te ja rIte kSetrathI, kAlathI jANavuM ane bhAvathI paNa kevaLajJAnI sarva bhAvone jANe dekhe che. 103 maiaNNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvihe paNNatte, taM jahA-davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davvao NaM maiaNNANI maiaNNANaparigayAiM davvAiM jANai pAsai, evaM jAva bhAvao Na maiaNNANI maiaNNANaparigae bhAve jANai pAsai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mati ajJAnano viSaya keTalo che? uttara-he gautama!mati ajJAnano viSaya saMkSepathI cAra prakArano che, te A pramANe che- dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. dravyathI mati ajJAnI mati ajJAnanA viSayabhUta dravyone jANe-dekhe che, A rIte yAvatu bhAvathI mati ajJAnI mati ajJAnanA viSayabhUta bhAvone jANe-dekhe che, tyAM sudhI kathana karavuM.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 108 ] zrI bhagavatI satra-3 104 suyaaNNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvvihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davvao NaM suyaaNNANI suyaaNNANaparigayAiM davvAI Aghavei, paNNavei, parUvei / evaM khettao, kAlao, bhAvao NaM suyaaNNANI suyaaNNANa-parigae bhAve Aghavei paNNavei parUvei / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zruta ajJAnano viSaya keTalo che? uttara- he gautama! zrata-ajJAnano viSaya saMkSepathI cAra prakArano che, te A pramANe che- dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. dravyathI zruta ajJAnI zruta ajJAnanA viSayabhUta dravyonuM kathana kare che, batAve che, prarUpaNA kare che. A rIte kSetra ane kAlathI jANI levuM joIe. bhAvanI apekSAe zruta ajJAnI zrata ajJAnanA viSayabhUta bhAvone kahe che, batAve che ane prarUpaNA kare che. 105 vibhaMgaNANassa NaM bhaMte ! kevaie visae paNNatte ? goyamA ! se samAsao cauvvihe paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davvao NaM vibhaMgaNANI vibhaMgaNANaparigayAiM davvAiM jANai pAsai evaM jAvabhAvao NaM vibhaMgaNANI vibhaMgaNANaparigae bhAve jANai pAsai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! virbhAgajJAnano viSaya keTalo che ? uttara- he gautama! te vibhaMgajJAnano viSaya saMkSepathI cAra prakArano che, te A pramANe che- dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. dravyathI virbhAgajJAnI virbhAgajJAnanA viSayabhUta dravyone jANe-dekhe che, te rIte kSetrathI, kAlathI paNa jANavuM. temaja bhAvathI virbhAgajJAnI virbhAgajJAnanA viSayabhUta bhAvone jANe-dekhe che. vivecana : prastuta sutromAM soLamA "viSayadvAra"nA aMtargata pAMca jJAna ane traNa ajJAnanA viSayanuM pratipAdana che. jJAnanA viSayanuM kathana cAra prakAre thAya che, dravyathI, kSetrathI, kAlathI, bhAvathI. dravyathI-dharmAstikAyAdi dravyo, kSetrathI- dravyanA AdhArabhUta kSetra, kAlathI- te dravyonI paryAyonI kAlamaryAdA, bhAvathI- dravyonI paryAya athavA audayikAdi bhAvonuM kathana karavAmAM Ave che. (1) Abhinibodhika jJAnano viSaya :- AbhinibodhikajJAnI dravyathI dharmAstikAyAdi sarva dravyone apekSAthI sAmAnya rIte jANe che. mApana - marIna eTale apekSAe. anekAMtavAdanA phalaka upara apekSA zabda ati vistRta artha
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 | 109 | dharAve che. jyAM je dRSTikoNathI kathana hoya te dRSTikoNane 'apekSA' zabdathI sUcita karavAmAM Ave che. jIvAbhigama sUtramAM ApaNe kuvihA saMsAranavA navA pattA I apekSAthI jIvanA be prakAra che. A tivida saMsArasaMvidhA navA paUT I apekSAthI jIvanA traNa prakAra che. ahIM be prakAranA jIvamAM trasa ane sthAvara jIvonI apekSA che. traNa vedanI apekSAe jIvanA traNa prakAranuM kathana che. A rIte zrI jIvAbhigama sUtramAM apekSAthI jIvanA be thI laIne daza sudhI bheda karyA che. tethI Apa zabdano artha apekSA che. matijJAnI apekSAe sarva dravya, kSetra, kALa, bhAvane jANe-dekhe che. vAstavika rUpe to sarva dravya, kSetra, kALa, bhAvane sarva paryAya sAthe to kevalajJAna dvArA ja jANI zakAya che. matijJAnI asarva paryAyanI apekSAe sarva dravyAdine jANe che arthAt dravya, kSetra, kAla, bhAvanI anaMta paryAyomAMthI potAnA viSayabhUta keTalIka paryAyone ja jANe che. matijJAnathI sarva paryAyo jANI zakAtI nathI, te apekSA zabdathI sUcita thAya che. TIkAkAra ApaNa zabdane samajAvatAM kahe che ke Ajezaka prajA2: sAmAnya vizeSahapataMtra rAkezana-yata dravyatrata na tu tAtaparvaviroSanekasi bhAvaH | sAmAnya ane vizeSarUpa be prakAranI apekSAmAMthI matijJAnI dravya mAtrane sAmAnya apekSAthI jANe che arthAt sAmAnyarUpe sarva dravyane jANe che, temAM rahelI vizeSatAone (vizeSarUpe) jANatA nathI. (2) Adeza eTale AjJA, kathana. matijJAnI Agama kathana anusAra jANe che. Arona taparivartitathA sarva prAni mastiyAni nAnA i matijJAnI zrutaparikarmita zrutajJAnajanita) saMskAra dvArA sarvadravyone jANe che. nANaWArapha:- jANe chedekhe che. sAmAnya rIte jJAnopayoga dvArA jANe che ane darzanopayoga dvArA dekhe che. jyAre jJAna ane darzana baMne upayoganI vivakSA hoya tyAre chadmastha jIvone pahelA darzanopayoga ane tyArapachI jJAnopayoga hoya che. paraMtu prastutamAM mAtra jJAnanA viSayanI pRcchA che. temAM sutrakAre gALA baMne zabdono prayoga karyo che. tethI te baMneno saMbaMdha kramazaH jJAnopayoga sAthe ja thAya che. matijJAnI matijJAnanA viSayabhUta padArthone gANa sAmAnya rUpe jANe che ane tyArapachI pAradda vizeSa, vizeSatara, spaSTatara dekhe che arthAt teno sAkSAtkAra kare che. yathA-lokanuM saMsthAna puruSAkAre che vagere sAmAnya rUpe jANavuM te nAga che. tethI vizeSavicAraNA karI lokanA saMsthAnano mana drArA sAkSAtkAra karavo te pAsa che. A rIte dareka viSayamAM nANA ane pAsa zabdano artha samajI zakAya che. TIkAnusAra matijJAnI avAya ane dhAraNAnI apekSAe jANe che kAraNa ke te baMne jJAna svarUpa che, te apekSAe mULapAThamAM nAga zabda prayoga che. avagraha ane IhAnI apekSAe dekhe che, te apekSAe pAsa zabdaprayoga che. kSetrathI zrutajJAnajanya saMskArathI lokAlokarUpa sarvakSetrane dekhe che. kAlathI sarva kAlane ane bhAvathI audayikAdi pAMca bhAvane jANe che. sAmAnya rIte pAsa zabdathI mati zrutajJAnI acakSu ke cakSuthI te jANelA padArthane dekhe che, tema samajAya che.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 110 ] zrI bhagavatI sUtra-3 (2) zrutajJAnano viSaya:- dravyathI saMpUrNa dasa pUrvadhara Adi zrutakevaLI, zrutajJAna dvArA dharmAstikAyAdi sarva dravyone upayogapUrvaka jANe che, ane dekhe che. kSetrathI upayoga yukta zrutajJAnI zrutajJAnanA kSetrabhUta sarva kSetrane jANe-dekhe che. kAlathI upayogayukta zrutajJAnI sarvakAlane jANe-dekhe che. bhAvathI upayogayukta zrutajJAnI audayikAdi samasta bhAvone athavA paryAyone jANe che. yadyapi abhilApya bhAvono anaMtamo bhAga ja zrata dvArA pratipAdita thAya che tathApi prasaMgAnuprasaMgathI sarva abhilApya bhAvo zrutajJAnano viSaya che. tethI tenI apekSAe "zrutajJAnI sarvabhAvone upayogayukta hoya tyAre jANe che ane dekhe che', tema kahyuM che. (3) avadhijJAnano viSaya dravyathI - avadhijJAnI jaghanya taijasa ane bhASA vargaNAnA dravyone jANe che, utkRSTa bAdara ane sUkSma sarva pudgala dravyone jANe che ane avadhidarzanathI dekhe che. kSetrathIH- avadhijJAnI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane jANe che ane utkRSTa loka saMdeza asaMkhyAta khaMDa hoya to tene paNa jANI-dekhI zake che. arthAt te te pramANanA kSetramAM rahelA rUpI padArthane jANe-dekhe che. kAraNa ke kSetra to arUpI che, te avadhijJAnano viSaya nathI. kAlathI :- avadhijJAnI jaghanya AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgane tathA utkRSTa atIta-anAgata asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kAlane jANe-dekhe che arthAt teTalA kAla sudhImAM rahelA padArthonI avasthAone jANe dekhe che. kAraNa ke kAla paNa arUpI che, te avadhijJAnano viSaya nathI. bhAvathI - avadhijJAnI jaghanya anaMta bhAvone ane utkRSTa anaMta bhAvone jANe-dekhe che. te anaMta dravyonA keTalAka bhAvone jANe che paraMtu pratyeka dravyanA anaMtabhAvo(paryAyo)ne jANatA dekhatA nathI. pratyeka dravyanA anaMta bhAvone kevaLI ja jANI zake che, chagha0o jANI zakatA nathI. tethI ja avadhijJAnI pratyeka dravyanA saMkhyAta ke asaMkhyAta bhAvone(paryAyane jANI zake che. te bhAvo paNa samasta paryAyonA anaMtamAM bhAgarUpa hoya che, tema jANavuM. (4) mana:paryavasAnano viSaya :- mana:paryavajJAna saMjJI jIvonA mananA paryAyane jANe che. saMjJI jIvo koI paNa vastunuM ciMtana kare tyAre te ciMtanIya vastunA AdhAre tenI manovargaNA bhinna bhinna AkAre pariNata thAya che. manarUpe pariNata thayelA bhinna bhinna AkArone mana:paryavajJAnI sAkSAt jANe che ane AkAranA AdhAre cittanIya vastuno nirNaya te matijJAna dvArA anumAna pramANathI kare che. je rIte koI mAnasazAstrI vyaktino cahero joIne tenA manogata bhAvone anumAnathI jANe che. te ja rIte mana:paryavajJAnI paNa manogata AkRtione pratyakSa joIne, anumAnathI teno nirNaya kare che. A rIte mana:paryavajJAnInA nirNayamAM matino upayoga thAya che. te buddhinI sAmAnya ane viziSTatAnA AdhAre mana:paryavajJAnanA be bheda che. jumati mana:paryavajJAna ane vipulamati mana:paryavajJAna. jumati manaH5rthavajJAna - Rju eTale sarala, sIdhu ke sAmAnya. mati eTale buddhi. je mana:paryavajJAna sAthe paryAlocanA karanAra buddhi sAmAnya che, tene Rjumati mana:paryavajJAna kahe che. te koI paNa viSayane sAmAnyarUpe jANe che. yathA- A vyakti ghaTanuM ciMtana kare che. vipulamati mana:paryavajJAna - vipula eTale vizeSa athavA vizALa. je mana:paryavajJAna sAthe paryAlocanA
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8H uddezaka-2 karanAra buddhi viziSTa athavA vizALa hoya tene vipulamati manaHparyavajJAna kahe che. te jJAna koI paNa viSayane RjumatinI apekSAe vizeSa prakAre ane vizuddharUpe jANe che. yathA- A vyakti ghaTanuM ciMtana kare che te suvarNano che, amuka kSetrano ke kAlano che vagere teno viSaya cAra prakArano che. dravyathI :- Rjumati anaMta atyaMta manovargaNAnA skaMdhone jANe che. vipulamati te ja skaMdhone kaMIka adhika vizuddhatara rUpe jANe che. kSetrathI :- Rjumati mana:paryavajJAnI jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa adhodizAmAM ratnaprabhA pRthvInA uparitana talanI nIcenA kSullaka pratarone, UrdhvadizAmAM jyotiSI devalokanA uparitana talane tathA tirthaMgadizAmAM aDhI aMgula nyUna manuSyakSetrane arthAt te te kSetramAM rahelA paryApta saMkSI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone jANe che. vipulamati manaHparyavajJAnI te ja rIte jANe che paraMtu aDhI aMgula adhika manuSyakSetramAM rahelAM paryApta saMjJI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone vizeSa prakAre, vizuddhatararUpe ane spaSTarUpe jANe dekhe che. kAlathI :-- RRjumati jaghanya palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga ane utkRSTa paNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA atIta-anAgata kAlane jANe dekhe che. vipulamati teTalA ja kAlane spaSTarUpe, nirmalatara jANe dekhe che. bhAvathI :- RRjumati samasta bhAvonA anaMtamA bhAgane jANe-dekhe che. vipulamati tene ja vizuddhatara ane spaSTatara jANe dekhe che. (5) kevaLajJAnano viSaya :- kevaLajJAnI sarva dravya, sarva kSetra, sarva kALa ane sarva bhAvone yugapat jANe dekhe che. pAMca jJAnano viSaya H-- dravyathI matijJAna zrutajJAna avadhijJAna apekSAe sarvadravyone jANe dI anamAM upayoga hoya to sarva dravyone jANe-dekhe jUtha anaMtarUpI dravyone jANe u. sarvarUpI dravyone jANe kSetrathI apekSAe sarva kSetrane jANe-dekhe cutamAM upayoga hoya to sarva kSetrane jANe-dekhe jagha aMgulano asaM bhAga 111 uM. saMpUrNa lokamAM rahelA rUpI dravyo ane azokamAM paNa zoka jeTalA asaMkhya khaMDa hoya to tene jANe kAlathI apekSAe sarva kAlane jANe-dekhe anamAM upayoga hoya to sarve kALane jANe-dekhe jaya. Avino asaMkhyAtamo bhAga bhUta ane bhaviSyakALa u. anaMta utsa ava bhUta ane bhaviSyakALa bhAvathI apekSAe sarva bhAvane jANe dekhe jainamAM upayoga hoya to sarva bhAvane jANe che. ja ane u anaMtabhAvone jANe sarva bhAvonA anaMtamA bhAgane jANe
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 mana:paryava jJAna Rjumati vipulamati kevaLajJAna anaMtA anaMta pradezI skaMdha anaMtA anaMta pradezI skaMdhane vizuddhatara jANe sarvadravyanI sarva paryAyone yugapad jANe jagha aMgulano asaMkhyA. bhAga u. manuSya kSetramAM rahelA paryA. saMjJI paMce. nA manogata bhAvone jANe RjumatithI aDhI aMgUla adhika kSetra vizuddhatara jANe sarva kSetrane yugapat jANe palyopamanA asaMkhyA bhAga jeTalo bhUta ane bhaviSya kAlane jANe RjumatithI vizuddhatara jANe sarva kAlane yugapat jANe zrI bhagavatI sUtra-3 anaMta bhAvone, sarva bhAvonA anaMtamAM bhAgane jANe RRjumatithI vizuddhatara jANe sarva bhAvane yugapat jANe traNa ajJAnano viSaya H- mati ajJAnI mithyAdarzana yukta avagrahAdi dvArA tathA autpAtikI Adi buddhi dvArA gRhIta dravyone dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI jANe-dekhe che, A rIte zruta ajJAnI zruta ajJAna dvArA gRhIta dravyone jANe-dekhe che ane vibhagajJAnI vibhaMgajJAna dvArA gRhIta dravyone jANe ane avadhidarzana dvArA dekhe che. (17) sthiti dvAra : 106 NANI NaM bhaMte ! NANI tti kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! NANI duvihe paNNatte, taM jahA- sAie vA apajjavasie, sAie vA sapajjavasie / tattha NaM je se sAie sapajjavasie se jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiM sAiregAiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jJAnI 'jJAnI' rUpe keTalo kAla rahe che ? uttara- he gautama ! jJAnInA be prakAra che, te A pramANe che-- sAdi aparyavasita ane sAdi saparyavasita. temAM je sAdi saparyavasita(sAnta) che, te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 66 sAgaropamathI kaMIka adhika kAla paryaMta jJAnIrUpe rahe che. 107 AbhiNibohiyaNANI NaM bhaMte ! AbhiNibohiya NANI tti kAlao kevacciraM hopha ? goyamA ! NANI, AbhiNibohiyaNANI jAva kevalaNANI; aNNANI, majha
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 113 | aNNANI, suyaaNNANI, vibhaMgaNANI;eesiM dasaNha vi saMciTThaNA jahA kaaytttthiiie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AbhinibodhikajJAnI AbhinibodhikajJAnI rUpe keTalo kAla rahe che? uttara- he gautama! jJAnI, AbhinibodhikazAnI vAva kevaLajJAnI, ajJAnI, mati ajJAnI, zruta ajJAnI ane virbhAgajJAnI, A dazeyanI kAyasthiti (saMsthiti) prajJApanA sUtranA aDhAramAM kAyasthitipada anusAra jANavI. vivecana : prastuta sUtromAM sattaramAM kAla' dvAra aMtargata jJAnI-ajJAnIonA sthitikAlanuM atidezapUrvaka nirUpaNa che. jJAnIno avasthiti kAla :- jJAnInA be prakAra kahyA che sAdi aparyavasita (anaMta) ane sAdi saparyavasita[sAMta]. (1) sAdi-aparyavasita - jemAM Adi che paraMtu aMta nathI. kevaLajJAna sAdi anaMta che kAraNa ke kevaLa jJAnanI prApti samaye tenI Adi thAya che paraMtu te kSAyika jJAna hovAthI teno aMta thato nathI. (2) sAdi saparyavasita jemAM Adi ane aMta baMne hoya che. prathamanA cAra kSAyopathamika jJAna sAdi saparyavasita-sAta hoya che. samyakdarzananI prApti samaye tenI Adi thAya che ane kevaLajJAnanI prApti samaye te jJAnano samAveza kevaLajJAnamAM thaI jato hovAthI teno aMta thAya che. jJAna-ajJAnanI sthiti : krama jJAna-ajJAna jaghanya sthiti utkRSTa sthiti mati-zrutajJAna avadhi jJAna mana:paryavajJAna kevaLajJAna mati-zruta ajJAna aMtarmuhUrta eka samaya eka samaya sAdi anaMta aMtarmuhUrta sAgaropama jhAjherI 6 sAgaropama jhAjherI dezona pUrvakoTi varSa (1) anAdi anaMta (abhavyanI apekSAe) (2) anAdi sAMta(bhavyanI apekSAe) (3) sAdi sAMta(paDivAI samyagdaSTinI apekSAe) 33 sAgaropama jhAjherI virbhAgajJAna eka samaya |
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114] zrI bhagavatI sUtra-3 avadhijJAnanI eka samayanI sthiti - yathA- koI virbhAgajJAnIne samyagadarzana prApta thAya che, tyAre virbhAgajJAna avadhijJAna rUpe pariNata thaI jAya che, tatpazcAtu bIjA samaye jo te avadhijJAnathI zcata thaI jAya, mRtyu pAmIne manuSya ke tiryaMcamAM utpanna thAya to avadhijJAnanI sthiti eka samayanI ghaTI zake che. mati, zruta ane avadhijJAnanI utkRSTa sthiti da6 sAgaropama jhAjherI che, yathA- koI jIva be vAra vijayAdi vimAnamAM 33 sAgaropamanI sthitie utpanna thAya athavA traNa vAra amruta devalokamAM rara sAgaropamanI sthitie utpanna thAya to 60 sAgaropama thAya ane je adhikatA kahI che te vaccenA manuSya bhavanI sthitinI apekSAe jANavI. mana:paryavajJAnanI jaghanya-utkRSTa sthiti- mana:paryavajJAnanI sthiti paNa jaghanya eka samayanI che, tenuM kAraNa e che ke apramatta guNasthAnamAM sthita koI saMyamI munine mana:paryavajJAna utpanna thAya ane bIjA ja samaye naSTa thaI jAya ke AyuSya pUrNa thaI jAya to tenI eka samayanI jaghanya sthiti ghaTI zake che ane tenI utkRSTa sthiti dezona pUrvakoTi varSanI che, kAraNa ke koI pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA manuSya ATha varSe cAritra aMgIkAra kare, tyAre tene mana:paryavajJAna utpanna thAya ane mAvajIvana rahe, to teno utkRSTa kAla kiMcita nyUna pUrvakoTi varSa thAya che. ajJAnInI sthitikAla :- mati ajJAnI ane zrata ajJAnI te baMnenA sthitikAlanI apekSAe traNa prakAra che- (1) anAdi aparyavasita-anaMta abhavyone hoya che. (2) anAdi saparyavasita-sAMta bhavya jIvone hoya che. (3) sAdi saparyavasita samyagudaSTithI patita jIvone hoya che. temAMthI je sAdi sAMta che teno jaghanya sthitikAla aMtamuhUrtano che, kAraNa ke koI jIva samyagudarzanathI patita thaIne aMtaHmuhUrta pazcAt punaH samyag darzana prApta karI le, to tenA mati-zruta ajJAnanI sthiti aMtamuhUrtanI ghaTita thAya che. utkRSTa sthitikAla-anaMtakAlano che kAraNa ke koI jIva samyagadarzanathI patita thaIne vanaspatimAM anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kAla vyatIta karIne, punaH samyagudarzana prApta kare che. tethI teno utkRSTa sthitikAla anaMtakAlano che. virbhAgajJAnanI sthiti jaghanya eka samayanI che, kAraNa ke te jJAna utpanna thayA pachI bIjA ja samaye vinaSTa thAya athavA te jIva mRtyu pAme to virbhAgajJAnanI sthiti eka samayanI thAya che. utkRSTa sthiti kiMcit jUna pUrvakoTi adhika 33 sAgaropamanI che. kAraNa ke koI manuSya kaMIka nyUna pUrvakoTi varSa sudhI virbhAgajJAnI rahIne, sAtamI narakamAM 33 sAgaropamanI sthitie utpanna thAya to te apekSAe A kathana che. sAtamI narakano nArakI virbhAgajJAna laIne nIkaLato nathI. tethI virbhAgajJAnanI sthiti adhika thatI nathI. (18) aMtara dvAra:108 aMtaraM savvaM jahA jIvAbhigame / A sarva(dasa)nuM aMtara jIvAbhigama sUtrAnusAra jANavuM joIe.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 115] vivecana : prastuta sUtromAM aDhAramAM aMtaradvAra aMtargata jJAna-ajJAnanA aMtarakAlanuM saMkSipta nirUpaNa che. pAMca jJAna ane traNa ajJAnano paraspara aMtarakAla :- eka vAra jJAna athavA ajJAna utpanna thaIne naSTa thaI jAya ane pharI te jJAna utpanna thAya, te baMnenI vaccenA kAlane aMtarakAla kahe che. ahIM pAMca jJAna ane traNa ajJAnanA aMtarane mATe jIvAbhigama sUtrano atideza karyo che. AbhinibodhijJAnanuM aMtara jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla arthAt kiMcita jUna ardha pugala parAvartanakAlanuM che, koI jIva samakitanuM vamana karIne nigodamAM jAya, tyAM anaMtakAla pasAra kare, utkRSTa ardhapugala parAvartana kAla pachI te samakita pAme, to te aMtara ghaTI zake che. zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAnanA viSayamAM paNa temaja samajI levuM joIe. kevaLajJAnanuM aMtara nathI. mati ajJAna ane zruta ajJAnanuM aMtara jaghanya aMtamuhUrta ane utkRSTa kaMIka adhika 66 sAgaropamanuM che. koI jIvane mati-zruta ajJAna nAza pAmI mati-zrutajJAna prApta thAya ane tenI sthiti anusAra cha sAgaropama rahe, tyAra pachI te jIva mati-zruta ajJAnane prApta thAya che. tethI mati-zruta ajJAnanuM utkRSTa aMtara 6 sAgaropamanuM thAya che. virbhAgajJAnanuM aMtara jaghanya aMtamuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla (vanaspatikAla pramANa) che. jJAna-ajJAnanuM aMtara :zAna-ajJAna | jaghanya | utkRSTa | ardha pugala parAvartana cAra jJAna kevaLajJAna mati-zruta ajJAna virbhAgajJAna aMtarmuhUrta aMtara nathI aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta da sAgaropama jhAjheruM anaMtakAla(ardha pula parAvartana) (19) alpabadutva:109 appAbahugANi tiNNi jahA bahuvattavvayAe / A sarvanuM alpabadutva(prajJApanA sUtranA tRtIya) "bahuvaktavyatA" pada anusAra jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM atidezapUrvaka jJAnI-ajJAnInA alpabadutvanuM kathana che. pAMca jJAnInuM alpabadutva - prastutamAM alpabadutva mATe prajJApanA sUtrano atideza karyo che. temAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 116] zrI bhagavatI sUtra-3 sarvathI thoDA mana:paryavajJAnI che, kAraNa ke mana:paryavajJAna Rddhi prApta saMyatone ja thaI zake che, te sarvathI thoDA hoya che. tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te cAre gatiomAM hoya che, tenAthI AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika ane paraspara tulya che, kAraNa ke avadhijJAna rahita keTalAka paMcendriya ane keTalAka vikalendriya jIvo AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI hoya che, te baMne jJAnanuM sAhacarya che tethI paraspara tulya che. tenAthI kevaLajJAnI jIvo anaMtaguNA che kAraNa ke siddho anaMta che. ajJAnI alpabahatva - traNa ajJAna yukta jIvomAM sarvathI thoDA vibhaMgajJAnI che, kAraNa ke vibhaMga jJAna paMcendriya jIvomAM ja hoya che. tethI mati ajJAnI ane zruta ajJAnI baMne paraspara tulya ane anaMtaguNA che kAraNa ke ekendriyamAM paNa mati-zruta ajJAna hoya che ane te jIvo anaMta che. te paraspara tulya che kAraNa ke te baMne ajJAnanuM sAhacarya che. jJAnI ane azAnI jIvonuM paraspara sammilita alpabaddhatva- sarvathI thoDA mana:paryavajJAnI, tenAthI avadhijJAnI asaMkhyAta guNA, tenAthI Abhinibodhika jJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika tathA paraspara tulya, tenAthI virbhAgajJAnI asaMkhyAta guNA, kAraNa ke samyagdaSTi deva-nArako karatAM mithyASTi deva-nArako asaMkhyAtaguNA che, tenAthI kevaLajJAnI anaMtaguNA che kAraNa ke ekendriya jIvone choDIne zeSa sarva jIvothI siddho anaMtaguNA che, tenAthI mati ajJAnI-zruta ajJAnI anaMtaguNA che ane te paraspara tulya che kAraNa ke sAdhAraNa vanaspatikAyika jIvo paNa mati-zruta ajJAnI che ane te siddhathI anaMtaguNA che. (20) paryAya dvAra - 110 kevaiyA NaM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANapajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA AbhiNibohiyaNANapajjavA paNNattA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! Abhinibodhika jJAnanA keTalA paryAya che? uttara- he gautama ! Abhinibodhika jJAnanA anaMta paryAya che. 111 kevaiyA NaM bhaMte ! suyaNANapajjavA paNNattA ? goyamA ! evaM ceva, evaM jAva kevalaNANassa / evaM maiaNNANassa suyaaNNANassa ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zrutajJAnanA keTalA paryAya che? uttara- he gautama ! zrutajJAnanA paNa anaMta paryAya che, te ja rIte avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAnanA anaMta paryAya che. te ja rIte mati ajJAna ane zruta ajJAnanA paNa anaMta paryAya che. 112 kevaiyA NaM bhaMte ! vibhaMgaNANapajjavA paNNattA ? goyamA ! aNaMtA vibhagaNANa- pajjavA paNNattA /
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-2 | 117 / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! vimAnanA 24 // paryAya cha ? uttara- gautama ! vimAnanA anaMta paryAya che. 113 eesi NaM bhaMte ! AbhiNibohiya-NANapajjavANaM, suyaNANa-pajjavANaM, ohiNANa-pajjavANaM, maNapajjavaNANa-pajjavANaM, kevalaNANa-pajjavANaM ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA maNapajjavaNANapajjavA, ohiNANapajjavA aNaMtaguNA, suyaNANapajjavA aNaMtaguNA, AbhiNibohiyaNANapajjavA aNaMtaguNA, kevala-NANapajjavA aNataguNA / bhAvArtha:- praza- bhagavan ! AminimodhizAna, zrutAna, adhizAna, mana:paryavasAna ane kevaLajJAna, A pAMceya jJAnanA paryAyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA mana:paryavajJAnanA paryAya che, tenAthI avadhijJAnanA paryAya anaMtaguNA che tenAthI zrutajJAnanA paryAya anaMtaguNA che, tenAthI AbhinibodhikajJAnanA paryAya anaMtaguNA che ane tenAthI kevaLajJAnanA paryAya anaMtaguNA che. 114 eesi NaM bhaMte ! maiaNNANa-pajjavANaM suyaaNNANa-pajjavANaM vibhaMgaNANa-pajjavANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA goyamA ! savvatthovA vibhaMgaNANa-pajjavA, suyaaNNANa-pajjavA aNaMtaguNA, maiaNNANa-pajjavA aNaMtaguNA / bhAvArtha:-zra- bhagavan ! bhati sazAna, zruta mazAna sane vibhaMgazAna, mAtraya mazAnanA paryAyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA vibhaMgajJAnanA paryAya che, tenAthI zruta ajJAnanA paryAya dhANA che, tenAthI mati ajJAnanA paryAya anaMtaguNA che. eesiNaM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANa-pajjavANaM, jAva kevalaNANa-pajjavANaM, maiaNNANa-pajjavANaMsuyaaNNANa-pajjavANaM,vibhaMgaNANa-pajjavANaMyakayarekayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA maNapajjavaNANa-pajjavA, vibhaMgaNANa-pajjavA aNaMtaguNA,
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 ] zrI bhagavatI sUtra-3 ohiNANa-pajjavA aNaMtaguNA, suyaaNNANa-pajjavA aNaMtaguNA, suyaNANa-pajjavA visesAhiyA, maiaNNANa-pajjavA aNaMtaguNA, AbhiNibohiyaNANa-pajjavA visesAhiyA, kevalaNANa-pajjavA aNaMtaguNA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AbhinibodhikajJAnanA paryAya yAvatu kevaLajJAnanA paryAya tathA mati ajJAna, zrata ajJAna ane virbhAgajJAnanA paryAya A ATheyamAM koNa konAthI alpa, bahu tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA mana:paryavajJAnanA paryAya che, tenAthI virbhAgajJAnanA paryAya anaMtaguNA che, tenAthI avadhijJAnanA paryAya anaMtaguNA che, tenAthI zruta ajJAnanA paryAya anaMtaguNA che, tenAthI zruta jJAnanA paryAya vizeSAdhika che, tenAthI mati ajJAnanA paryAya anaMtaguNA che tenAthI AbhinibodhikajJAnanA paryAya vizeSAdhika che ane tenAthI kevaLajJAnanA paryAya anaMtaguNA che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. //. vivecana : prastuta sUtromAM vIsamA dvAranI aMtargata jJAna-ajJAnanA paryAya tathA tenA alpabadutvanI prarUpaNA karI che. pawvA(paryAya) :- va: viSaya | Abhinibodhika Adi jJAnanI bhinna-bhinna avasthAonA vizeSa bhedane 'paryAya' kahe che. aLatA pawvA :- anaMta paryAya. (1) kSayopazamanI vicitratAthI matijJAna Adi cAre ya chAghasthika jJAnanI anaMta avasthAo thAya che. (2) matijJAna AdinA viSayabhUta padArtha anaMta che. (3) kevaLajJAna dvArA matijJAna AdinA anaMta aMza thAya che. matijJAna AdinA A anaMta aMza ja tenA anaMta paryAyo che. kevaLajJAnanA viSayabhUta dravya, kSetra, kAla ane bhAva paNa anaMta hovAthI tenA paNa anaMta-anaMta paryAyo che. paryAyonuM alpabadutvaH- sarvathI thoDA mana:paryavajJAnanA paryAya che, kAraNa ke teno viSaya kevaLa mananA paryAyo ja che. tenAthI avadhi jJAnanA paryAya anaMtaguNA che, kAraNa ke avadhijJAnano viSaya sarva rUpI dravya che ane te mana:paryavajJAnanI apekSAe anaMtaguNo che. tenAthI zrutajJAnanA paryAya anaMtaguNA che, kAraNa ke teno viSaya rUpI-arUpI baMne prakAranA dravya che, te anaMtaguNA che. tenAthI Abhinibodhika jJAnanA paryAya anaMtaguNA che, kAraNa ke teno viSaya abhilAkha-anabhilApya baMne padArtho che. tenAthI kevaLajJAnanA paryAya anaMtaNA che, kAraNa ke teno viSaya sarva dravya ane sarva paryAya che. A ja rIte traNe ajJAnanA paryAyonI samIkSA karI levI joIe.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-2 [ 119 ] jJAna-ajJAnanA paryAyona sammilita alpabahatva - sarvathI thoDA mana:paryavajJAnanA paryAya che, tenAthI virbhAgajJAnanA paryAya anaMtaguNA che kAraNa ke virbhAgajJAnano viSaya navamI greveyakathI laIne nIce sAtamI naraka sudhI che ane asaMkhya dvIpa-samudramAM rahelA keTalAka rUpI dravyo ane tenI keTalIka paryAyo che ane te mana:paryavajJAnanA viSayathI anaMtaguNo che, tenAthI avadhijJAnanA paryAya anaMtaguNA che, kAraNa ke teno viSaya samasta rUpI dravya ane tenI asaMkhya paryAya che, tenAthI zrutajJAnanA paryAya anaMtaguNA che, kAraNa ke teno viSaya sarva rUpI-arUpI dravya ane paryAya che, tenAthI zrutajJAnanA paryAya vizeSAdhika che kAraNa ke zrutaajJAnane agocara keTalAka padArthone zrutajJAna jANe che, tenAthI mati ajJAnanA paryAya anaMtaNA che kAraNa ke teno viSaya anabhilApya vastu paNa che, tenAthI matijJAnanA paryAya vizeSAdhika che, kAraNa ke mati ajJAnane agocara keTalAka padArthone matijJAna jANe che, tenAthI kevaLajJAnanA paryAya anaMtaguNA che kAraNa ke te sarvakSetranA ane sarvakAlanA samasta dravyo ane tenI samasta paryAyone jANe che. che zataka-8/ra saMpUrNa .
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * 120 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-8 : uddezaka-3 saMkSipta sAra A uddezakamAM vRkSanA traNa prakAra, AtmAnI achedyatAdi temaja ratnaprabhA pRthvImAM caramatvaacaramatva Adi viSayonuM pratipAdana che. vRkSanA traNa prakAra che. saMkhyAta jIvika, asaMkhyAta jIvika ane anaMta jIvika. (1) jemAM saMkhyAtA jIva che te tADavRkSa, nALiyera Adi saMkhyAta jIvika che. (2) jemAM asaMkhyAta jIva che tenA be bheda che. ekAsthika ane bahubIjaka. ekAsthika- jemAM eka bIjavALA phaLa hoya te jemake- lIMbaDo, AMbo, jAMbu vagere. bahu bIjaka- jemAM bahu bIjavALA phaLa hoya te vaDa, pIpaLo, uMbaro (3) anaMtajIvika-- jemAM anaMta jIva hoya te baTeTA, mULA, Adu Adi. ahIM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtajIvika vRkSonuM kathana che, te tenI koI avasthA athavA tenA phaLanI apekSAe samajavuM. anyathA pratyeka vRkSamAM tenI kUMpaLa AdimAM asaMkhyAta ke anaMta jIva paNa hoI zake che. koI paNa jIvanA aMgopAMganuM chedana thAya, te avayava zarIrathI chUTA paDI jAya, tyAre keTalAka samaya sudhI baMne vibhAganI vacce paNa Atmapradezo saMlagna rahe che paraMtu te Atmapradezone zastra, agni, jala Adi aMza mAtra paNa bAdhA pIDA pahoMcADI zakatA nathI. ratnaprabhA Adi ATha pRthvI koIka apekSAe carama ke acarama Adi nathI paraMtu koIka apekSAe temAM carama ke acaramapaNuM Adi saMbhavita che. //////////
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : uddeza5-3 88 R zata-8 : GddezaS-3 vRkSa bhAvArtha : 121 vRkSanA prakAra : 1 kaivihA NaM bhaMte ! rukkhA paNNattA ? goyamA ! tivihA rukkhA paNNattA, taM jahA- saMkhejja-jIviyA, asaMkhejja- jIviyA, anaMta-jIviyA / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! vRkSanA DeTA prakAra che ? uttara - he gautama! vRkSa tra prahAra che, te khA pramANe che - ( 1 ) saMkhyAta kavi (2) asaMkhyAta kavi (3) anaMta kavi. RR 2 se kiM taM saMkhejjajIviyA ? saMkhejjajIviyA aNegavihA paNNattA, taM jahA - tAle, tamAle, takkali, tali, evaM jahA paNNavaNAe jAva NAlierI / je yAvaNNe tahappagArA / se taM saMkhejja-jIviyA / * prazna - he bhagavan ! saMkhyAta kavi vRkSa jhyA jhyA che ? uttara- he gautama! saMkhyAta kavi vRkSanA aneDa prahAra che. yathA - tADa (tAsa), tabhAsa, taDuDusi, tetasi ityAdi. prajJApanA sUtranA prathama padamAM kahyA anusAra nALiyera paryaMtanA saMkhyAta jIvikavRkSa jANavA. te sivAya anya tevA prakAranA vRkSa vizeSane saMkhyAta jIvavALA jANavA. A saMkhyAta jIvavALA vRkSonuM varNana che. 3 se kiM taM asaMkhejjajIviyA ? asaMkhejjajIviyA duvihA paNNattA, taM jahA - egaTThiyA ya bahubIyagA ya / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! asaMkhyAta kavi vRkSa jhyA jhyA che ? uttara - he gautama ! asaMkhyAta jIvika vRkSanA . je prakAra che. yathA - (1) bheDAsthi (kheDa gohalI-kheDa jIravANA) (2) jaDu jIvAnA. 4 se kiM taM egaTThiyA ? gaTTiyA agavihA paNNattA, taM jahA- biMba-jaMbu evaM jahA paNNavaNAe jAva phalA bahubIyagA / se ttaM bahubIyagA / se taM asaMkhejjajIviyA /
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ] zrI bhagavatI satra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekAsthika vRkSo kayA-kayA che? - uttara- he gautama! ekAsthika(eka goThalI-bIjavALA) vRkSonA aneka prakAra che, jema ke lIMbaDo, AMbo, jAMbu vagere. A rIte prajJApanA sUtranA prathama padamAM kahyA anusAra bahubIjavALA phaLo sudhI kahevuM joIe. A rIte A bahubIjakonuM varNana thayuM ane asaMkhyAta jIvika vRkSonuM varNana paNa pUrNa thayuM. [5 se kiM taM aNaMtajIviyA ? aNaMtajIviyA aNegavihA paNNattA, taM jahA- Alue, mUlae, siMgabereevaM jahA sattamasae jAvasiuMDhI musuMDhI je yAvaNNe tahappagArA / settaM annNt-jiiviyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMta jIvika vRkSo kayA-kayA che? uttara- he gautama ! anaMta jIvika vRkSonA aneka prakAra che, jema ke- baTeTA, mULA, Adu Adi. A rIte zataka-7/3mAM kahyA anusAra 'siuMDhI, musuMDhI' sudhI jANavuM joIe. temaja anya paNa te prakAranA vRkSone anaMta jIvika jANavA. A anaMta jIvika vRkSonuM kathana thayuM. vivecana : prastuta sUtromAM traNa prakAranA vRkSono paricaya Apyo che. saMkhyAta jIvika vRkSa - jemAM saMkhyAta jIva hoya tene sakhyAta jIvika vRkSa kahe che. yathA tAle tamAle tetali, sAle ya sArakallANe / sarale jAyai keyai, kadalI tai cammarukkhe ya // 1 // bhuyarukkhe hiMgurukkhe ya, lavaMgarukkhe ya hoi bodhavve / pUthanI ujUrI, vozabbA pArita ya rA prazA.pada-1 artha- tADa, tamAla, tetali(AmalI), sAla, sArakalyANa, sarala, jAI, ketakI, kadalI (keLa) tathA carma vRkSa, burja vRkSa, hiMguvRkSa ane laviMgavRkSa, sopArI, khajUra ane nALiyerInA vRkSa saMkhyAta jIvika che. asaMkhyAta chavika vRkSa:- jemAM asaMkhyAta jIva hoya tene asaMkhyAtajIvika kahe che. prajJApanA sUtramAM ekAsthika ane anekAsthika vRkSonA keTalAka nAmo ApyA che, te A pramANe che- NibaMba jaMbu kosaMba, sAla aMkolla pIlu salU ya / sallai moyai mAluya, baula palAse karaMje ya // 1 // atthiya teMdu kaviTe, aMbADaga mAuluMga bille ya / Amalana paNa lAhira, Alve 32 vaDe ya | prajJA, pada-1
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : uddeza5-3 123 artha - sIjaDo, khAMjo, bhaMju, asabhya, sAsa, aMDola, pIlu, sablUDa, sabsaDI, mohaDI, bhAluDa, jaDusa, palAza ane karaMja ityAdi phaLa ekAsthika jANavA joIe. SaDujI iMjonA nAma :- asthi, tihuDa, viSTa, AmrAta, bhAtuluMga - jibherA, jillA, khAMsI, Iesa, chADabha, azvattha, uhumjara khane vaDa, khA jahujIDa ija che. prajJApanA sUtramAM 'dhuM che } eesiM mUlA vi asaMkhejjajIviyA, kaMdAvi, khaMdhAvi, tayAvi, sAlAvi, pavAlAvi, pattA patteya-jIviyA, pupphA aNegajIviyA phalA bahubIyagA / pUrvota vRkSonA bhUNa pe| asaMkhya kaviGa che. 6, scha, tvayA (chAla), zAjA, pravAsa (navA premaNa patra) pe| asaMkhya kavI che. pAna pratye kavi che. DUsa ane laviGa che, ina paDujIravANA che. anaMtajIvika :- jemAM anaMta jIva hoya tene anaMtajIvika vRkSa kahe che. zataka-7/3mAM tenA nAmonuM kathana che. jaTeTA, bhUjA, khahu Ahi anaMta laviGa che. Atmapradezone zastrAdinI asara H 6 aha bhaMte ! kumme, kummAvaliyA, gohA, gohAvaliyA, goNA, goNAvaliyA, maNusse, maNussAvaliyA, mahise, mahisAvaliyA eesi NaM duhA vA tihA saMkhejjahA vA chiNNANaM je aMtarA te vi NaM tehiM jIvapaesehiM phuDA ? goyamA ! haMtA phuDA / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! DAyajA, DAyajAmonI zrezI, godho (vAcharaDo), godhAkhanI paMDita, gAya, gAyonI paMDita, manuSya, manuSyonI paMDita, bhaiMsa, bheMsonI paMDita, AA sarvanAme, trA athavA saMkhyAta khaMDa(TukaDA) thAya to tenI vacceno bhAga zuM jIva pradezothI sRSTa(vyApta) hoya che ? uttara- DA, gautama ! te (vayyeno bhAga kavapradezothI) spRSTa hoya che. 7 purise NaM bhaMte ! aMtare hattheNa vA pAeNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA kaTTheNa vA kiliMceNa vA, AmusamANe vA saMmusamANe vA AlihamANe vA vilihamANe vA aNNayareNa vA tikkheNaM satthajAeNaM AchiMdamANe vA vichiMdamANe vA agaNikAeNaM vA samoDahamANe tesiM jIvapaesANaM kiMci AbAhaM vA vibAhaM vA uppAei, chaviccheyaM vA karei ? goyamA ! No iNaTTe samaTThe, No khalu tattha satthaM kamai / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! DoI puruSa te DAyamA AhinA bhaMDonA madhyanA bhAgane hAthathI,
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 124 | zrI bhagavatI sUtra-3 pagathI, AMgaLIthI, saLIthI, kASThathI athavA lAkaDInA nAnA TukaDAthI thoDo sparza kare, vizeSa sparza kare, thoDuM ghase athavA vizeSa ghase athavA koI tIkSNa zastra samUhathI thoDuM chede athavA vizeSa chede athavA agnikAyathI tene bALe, to te zuM jIvapradezone alpa ke adhika bAdhA-pIDA utpanna karI zake che? athavA tenA koI paNa avayavane chedI zake che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. te alpa paNa pIDA pahoMcADI zakatA nathI ke aMgabhaMga karI zakatA nathI kAraNa ke te jIvapradezo para zastra AdinI asara thatI nathI. vivecana : - prastuta sUtromAM audArika zarIra rahita Atmapradezone zastranI asara thAya che ke nahIM ? te viSayane spaSTa karyo che. koI paNa jIvanA zarIranA koI avayavo kapAya jAya ke tenA TukaDe TukaDA thaI jAya to paNa be TukaDAnI vacceno bhAga keTalAka samaya sudhI AtmapradezothI spaSTa hoya che. te Atmapradezo taijasa, kArpaNa zarIrayukta hoya che. tene koI paNa zastra chedana, bhedana kedahana karI zakatuM nathI. kAraNa ke taijasa-kArpaNa zarIra paugalika hovA chatAM sukSma che. tethI tenA para zastranI gati thatI nathI ane koIpaNa zastra tene pIDA pahoMcADI zakatA nathI. ratnaprabhAdi pRthvIomAM caramatva-acaramac:|8 kai NaM bhaMte ! puDhavIo paNNattAo? goyamA ! aTTha puDhavIo paNNattAo, taM jahA- rayaNappabhA jAva ahesattamA, isIpabbhArA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIo keTalI che? uttara- he gautama! pRthvIo ATha che, te A pramANe che- ratnaprabhA pRthvIthI adhaHsaptamA(tamastamA) pRthvI ane ISaprAgabhArA (siddhazilA) | 9 imANaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhavI kiM carimA acarimA? goyamA ! carimapadaM NiravasesaM bhANiyavvaM / jAva vemANiyA NaM bhaMte ! phAsacarimeNaM kiM carimA, acarimA ? goyamA ! carimA vi acarimA vi // sevaM bhaMte ! sevaM bhNte|| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM A ratnaprabhA pRthvI carama- aMtima che athavA acarama- madhyavartI che? uttara- he gautama ! ahIM prajJApanA sUtranA dasamA carama pada pramANe saMpUrNa kathana karavuM yAvat he bhagavan! vaimAnideva sparzacaramathI zuM carama che ke acarama che? uttara- he gautama ! te carama paNa che ane acarama paNa che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta sUtromAM ATha pRthvIonuM ane ratnaprabhAdi pRthvIonA caramata-acaratvanuM nirUpaNa karyuM che.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka 3 carama-acarama :- caramano artha ahIM aMtima, prAnta athavA paryaMtavartI che. A antavartitva anya dravyonI apekSAe samajavuM joIe, jema ke pUrvazarIranI apekSAe carama zarIra kahevAya che. 125 acaramano artha che aprAnta arthAt madhyavartI. A zabdaprayoga paNa sApekSa che. yathA- anya dravyanI apekSAe A acarama che athavA aMtima zarIranI apekSAe A madhya zarIra che. saMpUrNa // || zataka-8/3
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 | zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-8 : uddezaka-4 | kriyA kriyAo ane tenA bheda prabheda:| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kai NaM bhaMte ! kiriyAo paNNattAo? goyamA ! paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- kAiyA, ahigaraNiyA pAosiyA, pAriyAvaNiyA, pANAivAyakiriyA / evaM kiriyApadaM NiravasesaM bhANiyavvaM jAva savva thovAo micchAdaMsaNavattiyAo kiriyAo, appaccakkhANakiriyAo visesAhiyAo, pariggahiyAo kiriyAo visesAhiyAo, AraMbhiyAo kiriyAo visesAhiyAo, mAyAvattiyAo kiriyAo visesAhiyAo // sevaM bhate ! sevaM bhte|| bhAvArtha - rAjagRha nagaramAM yAvat gautamasvAmIe A pramANe kahyuM prazna- he bhagavan! kriyAo keTalI che? uttara- he gautama ! kriyAo pAMca che, te A pramANe che- (1) kAyikI (2) adhikaraNikI (3) prAaSikI (4) pAritApanikI ane (5) prANAtipAtikI. ahIM prajJApanA sutranuM bAvIsamuM kriyApada saMpUrNa kahevuM joIe yAvata sarvathI thoDI mithyAdarzana pratyayikI kriyA, tenAthI apratyAkhyAna kriyA vizeSAdhika, tenAthI pArigrahika kriyA vizeSAdhika, tenAthI AraMbhiyA vizeSAdhika, tenAthI mAyA pratyayikI kriyA vizeSAdhika che, tyAM sudhI kahevuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta uddezakamAM kriyA saMbaMdhI saMkSipta varNana che. vistRta varNana mATe prajJApanA sUtranA nirdeza che. kiyA-karmabaMdhanA kAraNabhUta ceSTA-pravRttine kriyA kahe che. kAyikI Adi kriyAonAM svarUpa mATe juo- guruprANa Agama batrIsInA zrI ThANAMga sUtra sthA. 2, urdU. 1, pRSTa 41.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-4 alpabahutvano Azaya :- sarvathI thoDI mithyAdarzana pratyayikI kriyA che kAraNa ke te mithyAtvI jIvane ja hoya che, tenAthI apratyAkhyAna kriyA vizeSAdhika che kAraNa ke te mithyAtvI ane aviratI samyagdaSTine lAge che, tethI pArigrahikI kriyA vizeSAdhika che kAraNa ke te mithyAtvI, avirati ane dezaviratine lAge che. tenAthI AraMbhiyA kriyA vizeSAdhika che kAraNa ke te mithyAtvI, avirati, dezavirati ane pramatta saMpatine lAge che. tenAthI mAyApratyayikI kriyA vizeSAdhika che kAraNa ke te mithyAtvI, avirati, deza virati, pramatta saMyata ane apramatta saMyata Adi sakaSAyI sarva jIvone lAge che. || zataka-8/4 saMpUrNa // 127
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 | zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-8 : uddezaka-pa ja saMkSipta sAra che A udezakamAM sAmAyikamAM sthita zrAvakonI parigrahavRtti, zrAvaka vratanA 49 bhaMga, AjIvikopAsaka (gozAlaka matAvalaMbI)nA AcAra vicAra ane tenAthI zramaNopAsakanA AcAranI viziSTatA vagere viSayonuM nirUpaNa che. zrAvaka sAmAyikamAM sthita thAya tyAre dhana, strI, putra, parivAra Adi sarvano tyAga karIne AtmabhAvamAM sthita thaI jAya che paraMtu teno tyAga sAmAyikanA samaya pUrato sImita che. teNe dhana, putra parivArAdino sarvathA ke jIvanaparyata tyAga karyo nathI, tenuM mamatva sarvathA chUTayuM nathI. tethI sAmAyika pUrNa thayA pachI teNe tyAgelA dhana, putra, parivArAdi tenA ja rahe che. khovAyelI vastunI te zodha kare to potAnI vastunI zodha kare che temaja kahevAya che. zrAvaka gRhastha jIvanamAM potAnI zakti ane sAmarthya anusAra pApapravRttino tyAga karI zake che. sUtrakAre tenA nava vikalpa ane 49 bhaMga kahyA che. pApakArI pravRtti traNa karaNa ane traNa yogathI thAya che. karaNa traNa che- karavuM, karAvavuM, anumodanA ApavI. yoga traNa che- mana, vacana, kAyA. teno paraspara saMyoga karatAM nava koTi bane che. yathA(1) karuM nahIM manathI, (4) karAvuM nahIM manathI, (7) anumodana karuM nahIM manathI (2) karuM nahIM vacanathI (5) karAvuM nahIM vacanathI, (8) anumodana karuM nahIM vacanathI (3) karuM nahIM kAyAthI, (6) karAvuM nahIM kAyAthI, (9) anumodana karuM nahIM kAyAthI. A nava vikalpanA mAdhyame 49 bhaMga thAya che. (1) traNa karaNa (4) be karaNa (7) eka karaNa traNa yogathI bhaMga-1 traNa yogathI bhaMga- 3 traNa yogathI bhaMga- 3 (2) traNa karaNa (5) be karaNa eka karaNa be yogathI bhaMga- 3 be yogathI bhaMga- 9 be yogathI bhaMga- 9 (3) traNa karaNa () be karaNa (9) eka karaNa eka yogathI bhaMga- 3 eka yogathI bhaMga- 9 eka yogathI bhaMga- 9 bhaMga- 7 bhaMga21 naMga 21 A rIte kula 7+1+21 = 49 bhaMga thAya. zrAvaka A nava vikalpanA 49 bhaMgamAMthI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-5 129] koIpaNa bhaMgathI pratikramaNa, saMvara ke pratyAkhyAna karI zake che. zrAvako hiMsAdinA pratyAkhyAna kare che tyAre atItakAlIna pApanuM pratikramaNa, vartamAnakAlIna pApano saMvara ane bhaviSyakAlIna pApanA pratyAkhyAna kare che. gozAlakanA anuyAyIone AjIvikopAsaka kahe che. tenA mukhya zrAvako 12 hatA. te gozAlakane ja arihaMta (deva svarUpa) mAnatA hatA, mAtA-pitAdino Adara karatA. ahiMsA dharmanA pAlana mATe pAMca bahubIjaka phaLa- umbaraphaLa, vaDanA phaLa, bora, zetura ane pIpaLAnA phaLano tathA kaMdamULano tyAga karatA hatA. baLadAdi pazuone nilaMchana karatA nahIM ke nAka viMdhatA nahIM. traNa prANInI hiMsA rahita AjIvikA calAvatA hatA. A prakArano AcAra hovA chatAM teo ekAMta niyativAdI hatA. pAMce samavAyane svIkAratA na hatA. mATe teonI deva, guru, dharma viSayaka mAnyatA mithyA hatI. jinezvaranA anuyAyI zramaNopAsakone sudeva, sadguru ane sadharmanI daDhatama zraddhA hoya che ane temanI AjJAnusAra jIvanavyavahAra kare che. ahiMsAdharmanuM pAlana karavA mahAraMbhanA kAraNabhUta paMdara karmAdAnano sarvathA tyAga kare che. teo gRhastha jIvanamAM mahattama dharmArAdhanAnuM lakSya rAkhI, yathAzakya dharmanuM ArAdhana karIne, pavitra jIvana jIvIne, devagatine prApta kare che. A rIte A uddezakamAM saMpUrNatayA zrAvakAcAranuM pratipAdana che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-8 : uddezaka-pa AjIva sAmAyikamAM sthita zrAvakanI parigraha maryAdA - | 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- AjIviyA NaM bhaMte ! there bhagavaMte evaM vayAsI- samaNovAsagassa NaM bhaMte ! sAmAiyakaDassa samaNovassae acchamANassa kei bhaMDaM avaharejjA, se NaM bhaMte ! taM bhaMDaM aNugavesamANe kiM sayaM bhaMDaM aNugavesai, parAyagaM bhaMDaM aNugavesai ? ___ goyamA ! sayaM bhaMDaM aNugavesai, No parAyagaM bhaMDaM aNugavesai / bhAvArtha - rAjagRha nagaramAM gautamasvAmIe zramaNa bhagavAnane A pramANe pUchyuM prazna- he bhagavan! gozAlakanA ziSyoe sthavira bhagavaMtone A pramANe pUchyuM ke- sAmAyika karIne zramaNanA upAzrayamAM beThelA koI zrAvakanA vastra Adi sAmAnanuM koI apaharaNa karI jAya, (sAmAyika pUrNa thayA pachI sAmAyika pArIne) te zrAvaka te vastrAdi sAmAnanuM anveSaNa kare, to te zrAvaka zuM potAnA sAmAnanuM anveSaNa kare che ke anyanA sAmAnanuM anveSaNa kare che? uttara- he gautama! te (zrAvaka) potAnA sAmAnanuM anveSaNa kare che. anyanA sAmAnanuM anveSaNa karatA nathI. | 2 tassa NaM bhaMte ! tehiM sIlavvaya-guNa-veramaNa-paccakkhANa-posahovavAsehiM se bhaMDe abhaMDe bhavai ? goyamA ! haMtA bhavai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te zIlavrata-pAMca aNuvrata ane traNa guNavrata tathA pApakArI pravRttithI virata, pratyAkhyAna ane pauSadhopavAsamAM sthita zrAvakano te apaharaNa karAyelo sAmAna-bhAMDa zuM tenA mATe abhAMDa thaI jAya che, zuM te sAmAna potAno raheto nathI ? uttara- hA, gautama! zIlavata yAvatu pauSadhayukta sAdhanAmAM te bhAMDa tenA mATe abhAMDa banI jAya che arthAt sAdhanA kAlamAM te sAmAna potAno raheto nathI. | 3 sekeNaM khAi NaM aTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- sayaM bhaMDaM aNugavesai No parAyagaM
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-5 [ 131 ] bhaMDaM aNugavesai ? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- No me hiraNNe, No me suvaNNe, No me kaMse, No me dUse, No me vipuladhaNa-kaNaga-rayaNa-maNi-mottiya saMkha-sila-ppavAlarattarayaNamAIe saMtasArasAvaejje, mamattabhAve puNa se apariNNAe bhavai, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai sayaM bhaMDaM aNugavesai, No parAyagaM bhaMDaM aNugavesai / zabdArtha - saMtasArasAvaje - sArabhUta dravya. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te bhAMDa tenA mATe abhAMDa banI jAya che to Apa tema zA mATe kaho cho ke te zrAvaka potAnA bhAMDanuM anveSaNa kare che, anyanA bhAMDa(sAmAna)nuM anveSaNa karatA nathI ? uttara- he gautama! sAmAyika Adi karanAra te zrAvakanA A prakAranA pariNAma hoya che ke cAMdI mArI nathI, suvarNa mAruM nathI, kAMsAnA vAsaNa Adi sAmAna mAro nathI, vastra mArA nathI, tathA vipula dhana, kanaka, ratna, maNi, motI, zaMkha, zilA pravAla(mUMgA) ane rakta ratna(pArAgAdi maNi) ityAdi vidyamAna sArabhUta dravya mArA nathI. tema chatAM tenA paranA mamatva bhAvonA teNe pratyAkhyAna karyA nathI, tethI he gautama! huM e pramANe kahuM chuM ke te zrAvaka potAnA sAmAnanuM anveSaNa kare che, anyanA sAmAnanuM anveSaNa karatA nathI. | 4 samaNovAsagassa NaM bhaMte ! sAmAiyakaDassa samaNovassae acchamANassa kei jAyaM carejjA, se NaM bhaMte ! kiM jAyaM carai, ajAyaM carai ? goyamA ! jAyaM carai, No ajAyaM carai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika karIne zramaNanA upAzrayamAM sthita zrAvakanI patnInI sAthe koI vyakti durAcaraNa kare to zuM te vyakti zrAvakanI patnI sAthe durAcaraNa kare che ke zrAvakanI patnI sivAyanI anya strInI sAthe durAcaraNa kare che? uttara- he gautama ! te vyakti zrAvakanI patnI sAthe durAcaraNa kare che paraMtu anya strI sAthe durAcaraNa karato nathI. | 5 tassa NaM bhaMte ! tehiM sIlavvaya-guNa-veramaNa-paccakkhANa-posahovavAsehi sA jAyA ajAyA bhavai ? goyamA ! hatA bhavai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zIlavrata, guNavata, viramaNa, pratyAkhyAna ane pauSadhopavAsa karavAthI zuM te zrAvakanI te patnI "apatnI' thaI jAya che? uttara- hA, gautama ! zIlavrata yAvatu pauSadhanI sAdhanA samaye zrAvakanI te patnI, apatnI thaI jAya che. | 6 se keNaM khAiNaM aTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- jAyaM carai No ajAyaM carai ?
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13ra | zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- No me mAyA, No me piyA, No me bhAyA, No me bhagiNI, No me bhajjA, No me puttA, No me dhUyA No me suNhA; pejja baMdhaNe puNa se avocchiNNe bhavai, se teNaTeNaM goyamA ! jAva No ajAyaM carai / bhAvArtha:- prazna- (jo zIlavrata Adi sAdhanAkAlamAM zrAvakanI patnI "apatnI thaI jAya che, to) he bhagavan! Apa tema zA mATe kaho cho ke te puruSa tenI patnIne bhogave che, apatnIne nahIM? uttara- he gautama ! zIlavrata yAvatu pauSadhanI sAdhanA samaye te zrAvakanA manamAM evA pariNAma hoya che ke mAtA mArA nathI, pitA mArA nathI, bhAI mArA nathI, bena mArI nathI, patnI mArI nathI, putra mArA nathI, putrI mArI nathI, putravadhU mArI nathI, tema chatAM A sarva prati tenuM premanuM baMdhana tUTayuM nathI, tethI he gautama! huM e pramANe kahuM chuM ke te puruSa te zrAvakanI patnI sAthe durAcaraNa kare che. zrAvakanI patnI sivAyanI anya strI sAthe durAcaraNa karato nathI. vivecana : prastuta traNa sUtromAM sAmAyika-pauSadhanI sAdhanAmAM rahelA zrAvakanI tyAga maryAdA ane manodazAnuM vAstavika svarUpa spaSTa karyuM che. sItavaya :- zIlavrata-ahiMsAdi pAMca aNuvrata zIlavatarUpa che. guNavaya :- dizAparimANa Adi traNa guNavrata che. veraLa - sAvadhayoga-pApakArI pravRttinI virati. zIlavrata ke guNavratanA grahaNamAM pApakArI pravRttino sarvathA virAma thato nathI. tethI sUtrakAre veramaNa zabdano prayoga karyo che. parIkha H- navakArazI Adi uttaraguNanA pratyAkhyAna. poradAvavA :- pauSadhopavAsa-upavAsa sahita pauSadhavratanI ArAdhanA. zIlavrata, guNavrata Adino svIkAra karyo hoya tevA zrAvaka potAnI maryAdA anusAra anukULa samaye sarva pApakArI pravRttino tyAga karIne sAmAyika ke pauSadhavratanI ArAdhanA karatA hoya che. tyAre te sAMsArika pratyeka vastune choDIne AtmabhAvamAM sthita thAya che. te sAmAyikamAM sthita hoya tyAM sudhI tenI pratyeka vastu ke svajano Adi tenA mATe avastu banI jAya che. paraMtu teno A tyAga sAmAyikanA kAla paryata alpakAlika che. temaja tenA pratyAkhyAna nava koTie nathI. tethI teNe saMpatti para anumatirUpaanumodanArUpa mamatvanA bhAvane sarvathA choDyo nathI. mamatvabhAvatha vAnumati havAvitiya temaja sAmAyikamAM hovA chatAM teno pArivArika saMbaMdha sarvathA tUTyo nathI, teno strI, dhana vagere parano mAlikIbhAva mukta thayo nathI. mATe sAmAyika pUrNa thayA pachI te zrAvaka strI ke dhana vagere vastune prApta karavAno prayatna kare to te potAnI vastuone mATe ja prayatna kare che, tema kahevAya che.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-5 | 133 zrAva vratanA 40 maMga: 7 samaNovAsagassa NaM bhaMte ! puvvAmeva thUlae pANAivAe apaccakkhAe bhavai, se NaM bhaMte ! pacchA paccAikkhamANe kiM karei ? goyamA ! tIyaM paDikkamai, paDuppaNNaM saMvarei, aNAgayaM pcckkhaai| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zramaNopAsake pahelA sthUla prANAtipAtanA pratyAkhyAna karyA nathI, te pAchaLathI tenA pratyAkhyAna karatA zuM kare che? 6ttara- gautama ! bhUtakAlIna prAtipAtana prtibhe| che,65 pAnI niMha, gaDa, AlocanAdi karIne tenAthI nivRtta thAya che tathA vartamAnakAlIna prANAtipAtano saMvara-nirodha kare che ane bhaviSyakAlIna prANAtipAtanA pratyAkhyAna kare che. 8 tIyaM paDikkamamANe kiM-tivihaM tiviheNaM paDikkamai, tivihaM duviheNaM paDikkamai, tivihaM egaviheNaM paDikkamai; duvihaM tiviheNaM paDikkamai, duvihaM duviheNaM paDikkamai, duvihaM egaviheNaM paDikkamai; egavihaM tiviheNaM paDikkamai, egavihaM duviheNaM paDikkamai, egavihaM egaviheNaM paDikkamai ? goyamA !tivihaM tiviheNaM paDikkamai, tivihaM vA duviheNaM paDikkamai, evaM ceva jAva egavihaM vA egaviheNaM paDikkamai / tivihaM tiviheNaM paDikkamamANe- Na karei, Na kAravei, kareMtaM NANujANai maNasA vayasA kAyasA / tivihaM duviheNaM paDikkamamANe- Na karei, Na kAravei, kareMtaM NANujANai maNasA vayasA; ahavA Na karei, Na kAravei, kareMtaM NANujANai maNasA kAyasA; ahavA Na karei, Na kAravei, kareMtaM NANujANai vayasA kAyasA / tivihaM egaviheNaM paDikkamamANe- Na karei, Na kAravei, kareMtaM NANujANai maNasA; ahavA Na karei, Na kAravei, kareMta NANujANai vayasA; ahavA Na karei, Na kAravei, kareMtaM NANujANai kAyasA / duvihaM tiviheNaM paDikkamamANe- Na karei, Na kAravei maNasA vayasA kAyasA; ahavA Na karei, kareMta NANujANai maNasA vayasA kAyasA; ahavA Na kAravei, kareMtaM NANujANai maNasA vayasA kAyasA /
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 134 zrI.mAvatI sUtra-3 duvihaM duviheNaM paDikkamamANe- Na karei, Na kAravei maNasA vayasA, ahavA Na karei, Na kAravei maNasA kAyasA; ahavA Na karei, Na kAravei vayasA kAyasA; ahavA Na karei, kareta NANujANai maNasA vayasA; ahavA Na karei, karata NANujANai maNasA kAyasA; ahavA Na karei, kareMtaM NANujANai vayasA kAyasA; ahavA Na kAravei, kareta NANujANai maNasA vayasA; ahavA Na kAravei, kareta NANujANai maNasA kAyasA; ahavA Na kAravei, kareta NANujANai vayasA kAyasA / duvihaM egaviheNaM paDikkamamANe- Na karei Na kAravei maNasA; ahavA Na karei Na kAravei vayasA; ahavA Na karei, Na kAravei kAyasA; ahavA Na karei, kareMtaM NANujANai maNasA; ahavA Na karei, kareMtaM NANujANai vayasA; ahavA Na karei, kareMtaM NANujANai kAyasA; ahavA Na kAravei, kareMtaM NANujANai maNasA; ahavA Na kAravei kareMta NANujANai vayasA; ahavA Na kAravei, kareMtaM NANujANai kAyasA / egavihaM tiviheNaM paDikkamamANe- Na karei maNasA vayasA kAyasA; ahavA Na kAravei maNasA vayasA kAyasA; ahavA kareMta NANujANai maNasA vayasA kAyasA / egavihaM duviheNaM paDikkamamANe- Na karei maNasA vayasA; ahavA Na karei maNasA kAyasA; ahavA Na karei vayasA kAyasA; ahavA Na kAravei maNasA vayasA; ahavA Na kAravei maNasA kAyasA; ahavA Na kAravei vayasA kAyasA; ahavA karata NANujANai maNasA vayasA; ahavA kareMta NANujANai maNasA kAyasA; ahavA kareMtaM NANujANai vayasA kAyasA / egavihaM egaviheNaM paDikkamamANe- Na karei maNasA, ahavA Na karei vayasA ahavA Na karei kAyasA; ahavA Na kAravei maNasA; ahavA Na kAravei vayasA; ahavA Na kAravei kAyasA; ahavA kareMtaM NANujANai maNasA; ahavA kareMta NANujANai vayasA; ahavA karata NANujANai kAyasA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! atItakAlIna prANAtipAta AdinuM pratikramaNa karatA zramaNopAsaka zuM (1) vividha-trividha (39 425, 3 yogathI) (2) trividha-vividha (39 425, je yogathI) (3) trividha-vidha (39429-OM yogathI) (4)dvividha-trividha (425, trayogathI) (5) vividha-vividha (425-yogathI) (G) vividha- vidha (425, yogathI) (7) vidha-trividha ( 429, 39 yogathI) (8) vidha-vividha (me 29, yogathI) athavA (4) vividha (oI
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-5 [ 135 ] karaNa, eka yogathI) pratikramaNa kare che? uttara- he gautama ! te trividha-trividha pratikramaNa kare che athavA trividha-dvividha pratikramaNa kare che, A rIte yAvatu athavA eka vidha-eka vidha pratikramaNa kare che. (1) jyAre te trividha-trividha pratikramaNa kare che, tyAre te svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, manathI, vacanathI ane kAyAthI. (2) jyAre te trividha-dvividha pratikramaNa kare che, tyAre (1) te svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, manathI ane vacanathI. (2) te svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, manathI ane kAyAthI. (3) te svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, vacanathI ane kAyAthI. (3) jyAre te trividha-eka vidha pratikramaNa kare che, tyAre (1) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, manathI. (2) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, vacanathI. (3) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, kAyAthI. (4) jyAre te phividha-trividha pratikramaNa kare che tyAre (1) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, mana, vacana ane kAyAthI. (2) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, mana, vacana ane kAyAthI. (3) pApa karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, mana, vacana ane kAyAthI. (5) jyAre te kividha-dvividha pratikramaNa kare che, tyAre- (1) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, mana ane vacanathI. (2) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, mana ane kAyAthI. (3) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, vacana ane kAyAthI. (4) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, mana ane vacanathI. (5) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, mana ane kAyAthI. (6) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, vacana ane kAyAthI. (7) anya dvArA pApa karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, mana ane vacanathI. (8) anya dvArA pApa karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, mana ane kAyAthI. (9) anya dvArA pApa karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, vacana ane kAyAthI. (6) jyAre te dvividha-eka vidha pratikramaNa kare che, tyAre- (1) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, manathI. (2) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, vacanathI. (3) svayaM pApa karatA nathI, karAvatA nathI, kAyAthI. (4) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, manathI. (5) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, vacanathI. (6) svayaM pApa karatA nathI, anumodana karatA nathI, kAyAthI. (7) pApa karAvatA nathI, anumodanA karatA nathI, manathI. (8) pApa karAvatA nathI, anumodanA karatA nathI, vacanathI. (9) pApa karAvatA nathI, anumodana karatA nathI, kAyAthI. (7) jyAre te ekavidha-trividha pratikramaNa kare che, tyAre- (1) svayaM pApa karatA nathI, mana, vacana ane kAyAthI. (2) anya dvArA pApa karAvatA nathI, mana, vacana ane kAyAthI. (3) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, mana, vacana ane kAyAthI.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 | zrI bhagavatI sUtra-3 (8) jyAre te eka vidha-dvividha pratikramaNa kare che, tyAre- (1) svayaM pApa karatA nathI, mana, vacanathI. (2) svayaM pApa karatA nathI, mana, kAyAthI. (3) svayaM pApa karatA nathI, vacana, kAyAthI. (4) bIjA pAse pApa karAvatA nathI, mana, vacanathI (5) bIjA pAse pApa karAvatA nathI, mana, kAyAthI (6) bIjA pAse pApa karAvatA nathI, vacana, kAyAthI. (7) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, mana, vacanathI. (8) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, mana, kAyAthI. 9) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, vacana, kAyAthI. (9) jyAre te eka vidha-eka vidha pratikramaNa kare che, tyAre- (1) svayaM pApa karatA nathI, manathI. (2) svayaM pApa karatA nathI, vacanathI. (3) svayaM pApa karatA nathI, kAyAthI. (4) anya dvArA pApa karAvatA nathI, manathI. (5) anya dvArA pApa karAvatA nathI, vacanathI. (6) anya dvArA pApa karAvatA nathI, kAyAthI. (7) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, manathI. (8) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, vacanathI (9) pApa karanAranuM anumodana karatA nathI, kAyAthI. vivecana : prastuta sUtramAM zrAvakane mATe atItakAlanA pratikramaNa mATe vividha vikalpo samajAvyA che. zrAvakanA vratane sonAnI lagaDI samAna kahyA che. jema vyakti zakti pramANe sonuM kharIdI zake che tema zrAvaka potAnI zakti ane sAmarthya anusAra vrata svIkAra karI zake che. tethI tenA vidha-vidha vikalpo thAya che. pApa karavAnA vividha vikalpo che, te rIte tenA pratikramaNa(tyAga) karavAnA paNa vividha vikalpo saMbhave che. karaNa:-pApa kArya karavAnI paddhatine karaNa kahe che. tenA traNa bheda che- (1) pApanuM kArya svayaM karavuM, (2) anya pAse karAvavuM (3) koI karatA hoya to temAM khuza thavuM, tenI anumodanA karavI ke te padArthano upayoga karavo. yoga :- jIvanA pApa karavAnA sAdhanabhUta evA mana, vacana ane kAyAne yoga kahe che. zrAvaka traNa karaNa ane traNa yogamAMthI koI paNa karaNa ke yogathI pApa karatA hoya che. tethI tenA pratyAkhyAna ke pratikramaNa paNa koI karaNa ane yogathI thaI zake che. karaNa ane yoganA saMyogathI nava koTi bane che. (1) karuM nahIM manathI, (2) karuM nahIM vacanathI, (3) karuM nahIM kAyAthI, (4) karAvuM nahIM manathI, (5) karAvuM nahIM vacanathI, (6) karAvuM nahIM kAyAthI, (7) anumodana karuM nahIM manathI, (8) anumodana karuM nahIM vacanathI, (9) anumodana karuM nahIM kAyAthI. te nava koTinA vividha prakAranA joDANathI nava vikalpa ane zrAvaka vratanA 49 bhaMga thAya che. jema keeka karaNa eka yogathI(AMka 11no) bhAga-9 :- AMka 11 mAM prathama aMka-1 karaNano ane pachIno aMka-1 yogano bodhaka che. A rIte pratyeka sthAne samajavuM joIe.] (1) karuM nahIM, manathI (2) karuM nahIM, vacanathI (3) karuM nahIM, kAyAthI (4) karAvuM nahIM, manathI (5) karAvuM nahIM, vacanathI (6) karAvuM nahIM, kAyAthI (7) anumodana karuM nahIM, manathI (8) anumodana karuM nahIM, vacanathI (9) anumodana karuM nahIM, kAyAthI.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-5 [ 137 ] eka karaNa-be yogathI (AMka-1rano) bhaMga 9 - (10) karuM nahIM, mana-vacanathI (11) karuM nahIM, mana-kAyAthI (12) karuM nahIM, vacana-kAyAthI (13) karAvuM nahIM, mana-vacanathI (14) karAvuM nahIM, mana-kAyAthI (15) karAvuM nahIM, vacana-kAyAthI (16) anumodana karuM nahIM, mana-vacanathI (17) anumodana karuM nahIM, mana-kAyAthI (18) anumodana karuM nahIM, vacana-kAyAthI. eka karaNa-traNa yogathI(AMka-13no) bhaMga 3 - (19) karuM nahIM, mana-vacana-kAyAthI. (20) karAvuM nahIM, mana-vacana-kAyAthI. (21) anumodana karuM nahIM, mana-vacana-kAyAthI. be karaNa eka yogathI (AMka-21no bhaMga 9:- (rara) karuM nahIM-karAvuM nahIM, manathI (23) karuM nahIM-karAvuM nahIM, vacanathI (24) karuM nahIM-karAvuM nahIM, kAyAthI (25) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, manathI (26) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, vacanathI (27) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, kAyAthI (28) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, manathI (29) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, vacanathI (30) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, kAyAthI. be karaNa-be yogathI (AMka-rarano) bhaMga 9:- (31) karuM nahIM-karAvuM nahIM, mana-vacanathI (32) karuM nahIM-karAvuM nahIM, mana-kAyAthI (33) karuM nahIM-karAvuM nahIM, vacana-kAyAthI (34) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-vacanathI (35) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-kAyAthI (36) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, vacana-kAyAthI (37) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-vacanathI (38) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-kAyAthI (39) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, vacana-kAyAthI. be karaNa-traNa yogathI (AMka-ra3no) bhaMga 3 - (40) karuM nahIM-karAvuM nahIM, manavacana-kAyAthI (41) karuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-vacana-kAyAthI (42) karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-vacana-kAyAthI traNa karaNa-eka yogathI (AMka-31no) bhaMga 3:- (43) karuM nahIM-karAvuM nahIM anumodana karuM nahIM, manathI (44) karuM nahIM-karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, vacanathI (45) karuM nahIM-karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, kAyAthI. traNa karaNa-be yogathI (AMka-3rano) bhaMga 3:- (46) karuM nahIM-karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-vacanathI, (47) karuM nahIM-karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-kAyAthI, (48) karuM nahIM-karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, vacana-kAyAthI. traNa karaNa-traNa yogathI (AMka-33no) bhaMga 1 - (49) karuM nahIM-karAvuM nahIM-anumodana karuM nahIM, mana-vacana-kAyAthI. A rIte 49 vikalpomAMthI koI paNa vikalpathI zrAvaka pratikramaNa karI zake che. vrata grahaNamAM saMvara ane pratyAkhyAna :| 9 paDuppaNNaM saMvaremANe kiM tivihaM tiviheNaM saMvarei pucchA? goyamA ! jahA paDikkamamANeNaM egUNapaNNaM bhaMgA bhaNiyA evaM saMvaramANeNa vi
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 ] zrI bhagavatI sUtra-3 egUNapaNNaM bhaMgA bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! vartamAnakAlIna saMvara karatA zrAvaka zuM trividha-trividha saMvara kare che? uttara- he gautama! je rIte pratikramaNa saMbaMdhI 49 bhaMga kahyA che. te ja rIte saMvaranA viSayamAM paNa 49 bhaMga kahevA joIe. 10 aNAgayaM paccakkhamANe kiM tivihaM tiviheNaM paccakkhAi, pucchA ? goyamA ! evaM te ceva bhaMgA egUNapaNNaM bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhaviSya kAlanA(prANAtipAtanA) pratyAkhyAna karatA zrAvaka zuM trividha trividha pratyAkhyAna kare che? ityAdi samagra prazna pUrvavat karavA. uttara- he gautama ! pratikramaNa saMbaMdhI je 49 bhaMga kahyA che, te 49 bhaMga pratyAkhyAnanA paNa kahevA joIe. |11 samaNovAsagassa NaM bhaMte ! puvvAmeva thUlae musAvAe apaccakkhAe bhavai, se NaM bhaMte ! pacchA paccAikkhamANe kiM karei ? evaM jahA pANAivAyassa sIyAlaM bhaMgasayaM bhaNiyaM, tahA musAvAyassa vi bhANiyavvaM / evaM adiNNAdANassa vi, evaM thUlagassa mehuNassa vi, thUlagassa pariggahassa vi jAva ahavA kareMtaM NANujANai kAyasA / evaM khalu erisagA samaNovAsagA bhavaMti, No khalu erisagA AjIviovAsagA bhavati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je zramaNopAsake pUrve sthUla mRSAvAdanA pratyAkhyAna karyA nathI, paraMtu pAchaLathI te sthUla mRSAvAdanA pratyAkhyAna karatA zuM kare che? uttara- he gautama! je rIte prANAtipAtanA viSayamAM kula 147 bhaMga (atItakAlanuM pratikramaNa, vartamAnano saMvara ane bhaviSyakAlanA pratyAkhyAna tema trikAlanA 49 bhaMga kula 4943 = 147 bhaMga) kahyA che, te ja rIte mRSAvAdanA saMbaMdhamAM paNa 147 bhaMga kahevA joIe. A rIte sthUla adattAdAna, sthUla maithuna ane sthUla parigrahanA viSayamAM paNa pApa karanArane anumodana ApIza nahIM-kAyAthI, tyAM sudhInA 147-147 bhaMga kahevA joIe. A prakAranA zramaNopAsaka hoya che paraMtu AjIvikopAsaka-gopAlakanA upAsaka A prakAranA hotA nathI. vivecana : prastuta sutromAM zrAvaka vrata grahaNanA vividha vikalpo sAthe tenI vizALatAnuM darzana che. koI paNa pApakArI pravRttinA pratyAkhyAna karanAra vyakti pratyAkhyAna grahaNa samaye bhUtakAlIna pAponI AlocanA ane niMdA rUpe pratikramaNa kare che arthAta te pApapravRttithI pAcho phare che, te uparAMta
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-5 [ 139] vartamAnamAM tatsaMbaMdhI AvatA karma pravAhane roke che tethI vartamAnakAlIna saMvara thAya che ane bhaviSyamAM te pApakArI pravRttinA paccakakhANa (tyAga) kare che. A rIte koIpaNa vrata grahaNa karanAra saikAlika zuddhi kare che. bhUtakALanuM pratikramaNa, vartamAnakAlano saMvara ane bhaviSyakAlanA pratyAkhyAna. A traNe kALanI apekSAe 49-49 bhaMga thatAM 4943 = 147 bhaMga thAya che. sthUla prANAtipAta Adi pAMca aNuvratanA 14745 = 735 bhaMga thAya che. zrAvake gRhastha jIvananA kartavyone pUrNa karavAnI sAthe ja vrata ArAdhanA karavAnI hoya che, tethI te paristhiti, saMyoga, zakti ane sAmathryadino vicAra karIne vrata svIkAra kare, to ja svIkRta vrata pratye pUrNa vaphAdAra rahI zake che. zrAvaka virati bhAvono vikAsa karatAM, kramazaH sAMsArika pravRttithI nivRtta thatAM, zrAvaka paDimAonuM pAlana karI aMte traNa karaNa ane traNa yogathI saMvara-pratyAkhyAnAdi kare che. AjIvikopAsaka saMbaMdhI nirUpaNa:12 AjIviyasamayassa NaM ayamaDhe- akkhINapaDibhoiNo savve sattA; se hatA, chattA, metA, saMpittA, vilupittA, 36varU AhAraM mahAratA tattha khalu ime duvAlasa AjIviyovAsagA bhavaMti, taM jahA- tAle, tAlapalaMbe, uvvihe, saMvihe, avavihe, udae, NAmudae, Nammudae, aNuvAlae saMkhavAlae, ayaMpule kAyarae / / iccee duvAlasa AjIviyovAsagA arihaMtadevatAgA, ammA piusussUsagA, paMcaphalapaDikkaMtA, taM jahA- uMbarehi, vaDehiM, borehi, satarehi, pilakkhUhi;, palaMDU- lhasuNa-kaMdamUla-vivajjagA, aNillaMchiehiM aNakkabhiNNehiM goNehiM tasapANavivajjiehiM vittehiM vittiM kappemANA viharati / / zabdArtha - sayama = A artha che, A siddhAMta che ahI kimo = akSINa paribhogI, sacittAdhArI daMtA = hanana karIne chettA = chedIne bettA = bhedIne zaLAdi bhoMkIne pitA = pAMkha Adi toDIne vivighA = cAmaDI ukheDIne 36vaphA = vinAza karIne sanmApi sulUsa = mAtA pitAnI sevA karanArA pavanapaDitA = pAMca prakAranA phaLanA tyAgI 3fhaM= uMbaranuM phaLa vahiM vaDanuM vohaM boranA satahiMga zetUranuM pittavuduM- pIpaLAnuM pasaMdU pyAja, kAdA LicifchaE= anilachita, khasI nahIM karelA a hiM nAka na vIMdhelA, nahIMnAghelAnomhiM - baLadathI virdi-vRtti-vyApArathI vitti khemane AjIvikA calAvatAM. bhAvArtha:- AjIvika(gozAlaka)no A siddhAMta che ke samasta jIva sacittAhArI hoya che. te jIvonuM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 140 ] zrI bhagavatI sUtra-3 lAkaDI AdithI hanana karIne, talavAra AdithI kApIne, zULA AdithI bhedana karIne, pAMkha Adine kApIne, cAmaDI Adi utArIne ane jIvone vinaSTa karIne khAya che, AhAra kare che. ukta hiMsAmAM pravRtta AjIvikA matanI sAdhanA karanAra A bAra AjIvikopAsaka che- (1) tAla (2) tAlapralamba (3) uvidha (4) saMvidha (5) avavidha (6) udaya (7) nAmodaya (8) narmodaya (9) anupAlaka (10) zaMkhapAlaka (11) ayaMpula ane (12) kAtaraka. A bAra AjIvikopAsakonA deva arihaMta(svata kalpanAthI gozAlaka ahaMta) che, teo mAtApitAnI sevA-zaRSA kare che ane teo pAMca prakAranA phaLa khAtA nathI, te A pramANe che- udumbaranA phaLa, vaDanA phaLa, bora, zetUranA phaLa ane pIpaLAnA phaLa. te uparAMta kAMdA, lasaNa kaMdamULanA tyAgI hoya che. anilaMchita-khasI nahIM karelA ane nAka nahIM vadhelA baLadothI khetI karanArA ane trasa prANIonI hiMsAthI rahita vyApAra dvArA AjIvikA karatA jIvanayApana kare che. vivecana : prastuta sUtramAM AjIvikA matAvalaMbI mukhya bAra upAsakonA nAma, tenA mukhya siddhAMto tathA AcAra-vicAra Adi taththonuM nirUpaNa che. maMkhalIputra gozAlakanA ziSyo AjIvikopAsaka kahevAya che. gozAlakanA samaye tenA seMkaDo upAsako hatA. paraMtu ahIM AnaMda, kAmadeva Adi daza zrAvakonA pracalita nAmonA kathananI jema tAla, tAlapralaMba Adi bAra mukhya upAsakonA nAmanuM kathana che. teo potAnA matanA praNetA gozAlakane ja arihaMta svarUpa deva mAnatA hatA. mAtA-pitA Adi upakArIjano prati AdarabhAva rAkhatA hatA. teonI mAnyatA pramANe saMsAranA samasta jIvo sacittAhArI che, te jIvo koI paNa anya jIvonuM chedana-bhedana karIne AhAra karI zake che. teo uMbarA Adi pAMca prakAranA phaLano temaja kaMdamULano tyAga kare che. trasa prANInI hiMsA rahita arthAt alpAraMbhI vyApArathI AjIvikA calAve che. A rIte jotAM jaNAya che ke teonI AcAra praNAlI AdarzabhUta che paraMtu teonI vicAradhArA, tatvanI samajaNa ke siddhAMto ekAMtika hovAthI teono mata yathArtha nathI. zramaNopAsakonI vizeSatA :13 ee vi tAva evaM icchaMti kimaMga ! puNa je ime samaNovAsagA bhavaMti, jesiM No kappaMti imAiM paNNarasa kammAdANAI sayaM karettae vA, kAravettae vA, karataM vA aNNaM samaNujANettae, taM jahA- iMgAlakamme, vaNakamme, sADIkamme,
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-5 [ 141] bhADIkamme, phoDIkamme, daMtavANijje, lakkhavANijje, kesavANijje, rasavANijje, visavANijje,jaMtapIlaNakamme, pillaMchaNakamme, davaggidAvaNayA, sara-daha-talAyapari-sosaNayA, asiijnnposnnyaa| iccee samaNovAsagA sukkA, sukkAbhijAiyA bhavittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti / zabdArtha:- pukha zuM kahevuM?su-zukla, pavitra sufmanA zuklAbhijAta, pavitratA pradhAna. bhAvArtha:- jo AjIvikopAsakone A prakAranA tyAga vrata iSTa che, to pachI je zramaNopAsaka che, tenuM to kahevuM ja zuM? je zramaNopAsaka che, tene A paMdara karmAdAna svayaM karavA, anya pAse karAvavA ane karatA hoya tene anumodana ApavuM kalpanIya nathI. te karmAdAna A pramANe che (1) aMgArakarma- agninA AraMbhayukta vyApAra, (2) vanakarma- vanaspatinA samAraMbhajanya vyApAra, (3) zakaTakarma- vAhano banAvavAnA vyavasAya (4) bhADIkarma- vAhano bhADe pheravavAnA vyApAra, (5) sphoTakakarma-bhUmi khodavAnA vyApAra, (6) daMta vANijya- hAthI dAMta vagere trasa jIvonA avayavonA vyApAra, (7) lAkSAvANijya- lAkha, kemikalsa, soDA, mIThuM Adino vyApAra, (8) keza vANijyapazuo athavA pazuonA vALano vyApAra, (9) rasa vANijya- ghI, tela, goLa Adino vyApAra (10) viSa vANijya-viSa Adi mAraka padArtho, tevA sAdhano athavA zastronA vyApAra (11) yaMtra pIDanakarmatelanI ghANI, carakhA, mila, presa Adi vyavasAya (12) nilaMchanakarma- khasI karavAno vyApAra, (13) dAvAnaLa saLagAvavA (14) sarovara, kUvA, taLAva Adine sUkavavA (15) asatIjana poSaNatA- vezyA AdinuM poSaNa karavuM, kUtarA Adi hiMsaka pazuo pALavA. A rIte ukta vizeSa pApakArI vyavasAyanA tyAgI te zramaNopAsaka pavitra, parama pavitra thaIne, mRtyunA samaye mRtyu prApta karIne, koI paNa devalokamAM devarUpe utpanna thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM zramaNopAsakanA AcAranI vizeSatA pragaTa karI che. bhagavAna mahAvIranA zrAvako zramaNopAsaka kahevAya che. zramaNonI-tIrthakaranI, sAdhuonI upAsanA kare te zramaNopAsaka. tIrthakara paNa zramaNa kahevAya che. yathA-samane bhAve mahAvIre = zramaNa bhagavAna mahAvIra. zramaNopAsakonA AcAra-vicAra :- zrAvako sudeva, suguru ane saddharmamAM zraddhA kare che ane temanI AjJA anusAra dharmanuM AcaraNa kare che. zrAvakavratanA pUrvokta 49 vikalpomAMthI koI paNa bhaMga dvArA vrata, niyama, saMvara, tyAga, pratyAkhyAnano svIkAra kare che. temanuM jIvana, jIvana-vyavahAra tathA AjIvikAnA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 142 | zrI bhagavatI sUtra-3 vyavasAya paNa anAbhI ke alpAraMbhI hoya che, tenuM aMtima lakSya saMpUrNa ahiMsaka banavAnuM ja hoya che. jyAM sudhI saMpUrNa ahiMsaka na banI zake tyAM sudhI jIvana vyavahAramAM anarthakArI hiMsAno temaja mahAraMbhajanya paMdara prakAranA vyApAro-vyavasAyono te tyAga kare che. Agama daSTie te zramaNopAsakonuM pAMcamuM guNa sthAna hoya che. tethI teonI gati mAtra vaimAnika devonI ja thAya che. teo bAra devaloka ane nava lokAMtika devomAMthI koI paNa prakAranA devalokamAM utpanna thAya che. anya koI paNa yonimAM nArakI, tiryaMca ke manuSyamAM te utpanna thatA nathI. karmAdAnanA vistRta svarUpa vivecana mATe juo zrI upAsaka dazAMgasUtra- pRSTa 43. devalokanA cAra prakAra:14 kaivihA NaM bhaMte ! devalogA paNNattA ? goyamA ! cauvvihA devalogA paNNattA, taM jahA- bhavaNavAsI, vANamaMtarA, joisiyA, vemANiyA / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devalokanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! devalokanA cAra prakAra che, yathA- bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika. te zataka-8/pa saMpUrNa che te
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-5 * 143 zataka-8 : uddezaka-6 saMkSipta sAra A uddezakamAM tathArUpanA zramaNone dAna ApavAnuM phaLa, sAdhune prApta AhAra piMDanI bhoga maryAdA, ArAdhakatA, virAdhakatA ane eka jIvane anya jIvathI lAgatI kriyAo ityAdi viSayonuM pratipAdana che. tathArUpanA zramaNa(sAdhunA veSa ane guNa saMpanna sAdhu)ne nirdoSa AhAra pANI vahorAvavAthI ekAMta nirjarA thAya che. kAraNa ke te saMyama-taparUpa nirjarAnuM nimitta bane che. tathArUpanA zramaNane paristhitivaza sadoSa AhAra vahorAvanAra zrAvakane bahutara nirjarA ane alpa pApakarmano baMdha thAya che. tathArUpanA asaMyata, avirata sAdhune sadguru samajIne(gurubuddhie) sadoSa ke nirdoSa AhAra vahorAvavAthI ekAMta pApakarmano baMdha thAya che. kAraNa ke temAM mithyAtvabhAvanI puSTi thAya che. zramaNa nigraMthane gocarImAM je je padArtha jenA jenA uddezyathI prApta thayAM hoya te teNe ja bhogavavA joIe. anya koI zramaNa ke sthaviramunine mATe prApta thayelo AhAra te sthavira munine zodhIne Apavo joIe, jo sthavira muni na maLe to tene nirdoSa sthAnamAM paraThI de paraMtu svayaM na bhogave. A rIte vastra, pAtra, kaMbala, gucchaka Adi pratyeka upakaraNanA viSayamAM samajavuM joIe. jo A rIte na kare to sAdhunuM trIjuM mahAvrata khaMDita thAya che, gRhasthano vizvAsaghAta thAya che. sAdhu ke sAdhvI koI paNa sthAne gayA hoya, tyAM koI doSanuM sevana thaI jAya, pachI bhAvathI te tyAM ja AlocanA, pratikramaNa ane prAyazcita karavAno dRDha saMkalpa karIne, guru pAse pahoMcavAno saMkalpa kare, paraMtu aMtarAyanA udaye guru pAse pahoMcatA pahelAM ja te guru ke te svayaM mUka banI jAya ke kAla dharma pAmI jAya to paNa te sAdhu ke sAdhvI ArAdhaka bane che. 'calamANe calie'nA sidghAMtAnusAra teno AlocanAno saMkalpa hovAthI te ArAdhaka kahevAya che. eka jIvane anya jIvanA zarIrathI traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che. sakaSAyI jIvane koIpaNa pravRttithI ochAmAM ochI traNa kriyA avazya lAge che. kAraNa ke tenI sakaSAyAvasthAmAM tenI kAyA adhikaraNa gaNAya che, tema ja tenAmAM kaSAyano bhAvavidhamAna che, tethI kAyikI, adhikaraNikI ane prAaSikI traNa kriyA lAge che, jo te pravRttithI anya jIvane paritApa pahoMce to pAritApanikI kriyA sahita cAra kriyA lAge che. ane anya jIvano ghAta thAya to prANAtipAtikI kriyA sahita pAMca kriyA lAge che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI bhagavatI sUtra-3 audArika zarIrI jIvothI sarva jIvone traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che. audArika sivAya vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArpaNa zarIrI jIvothI traNa athavA cAra kriyA ja lAge che arthAt te cAreya zarIrathI prANAtipAtikI kriyA lAgatI nathI. samuccaya jIva ane manuSya vItarAga avasthAmAM akriya paNa hoI zake che, arthAt tene pAMca kriyAmAMthI koIpaNa kriyA lAgatI nathI.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza | 145 zads-8 : za-9 prAsuka zramaNa azramaNane pratilAbhita karavAnuM phaLa - | 1 samaNovAsagassa NaM bhaMte ! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA phAsu-esaNijjeNaM asaNa-pANa-khAimasAimeNaM paDilAbhemANassa kiM kajjai ? goyamA ! egaMtaso se NijjarA kajjai, Natthi ya se pAve kamme kajjai / AGEArtha :- paDilAbhemANassa = prativAmita 42vAthI, gurubuddhithI hAna ApAthI, bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! tthaa35naa-saadhun| veSa mane tahanusa pravRtti tathA guthI yukta zramaNa athavA mAhaNane prAsuka ane eSaNIya azana, pAna, khAdima ane svAdima rUpa AhAra vahorAvatA zramaNopAsakane kayA phaLanI prApti thAya che? uttara- he gautama! ekAMtarUpe nirjarA thAya che, te pApakarma karatA nathI. | 2 |samaNovAsagassa NaM bhaMte ! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNa-pANa-khAima sAimeNaM paDilAbhemANassa kiM kajjai ? goyamA ! bahutariyA se NijjarA kajjai, appatarAe se pAve kamme kajjai / lAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tthaa35n| zrama, mAune sAsu mane aneSIya azana vahorAvatA zramaNopAsakane kayA phaLanI prApti thAya che? uttara- he gautama! tene bahatara nirjarA ane alpa pApa thAya che. | 3 samaNovAsagassa NaM bhaMte ! tahArUvaM asaMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakammaM phAsueNa vA, aphAsueNa vA, esaNijjeNa vA, aNesaNijjeNa vA asaNa-pANa-khAima-sAimeNa paDilAbhemANassa kiM kajjai ? goyamA ! egaMtaso se pAvekamme kajjai, Natthi se kAi NijjarA kajjai / bhAvArtha:- prazra- bhagavana ! tathA3panA asaMyata, avirata, pApabhanirodhyA nathI Ane
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 | zrI bhagavatI sUtra-3 pApakarmanA pratyAkhyAna karyA nathI, tene prAsaka ke aprAsuka, eSaNIya ke aneSaNIya AhArAdi vahorAvatA zramaNopAsakane kayA phaLanI prApti thAya che? uttara- he gautama! tene ekAtta pApakarma thAya che. kiMcit mAtra paNa nirjarA thatI nathI. (kAraNa ke kugurumAM gurubuddhithI mithyAtvanuM sevana thAya che ane mithyAtva pariNAmonI pramukhatAe pApakarmano baMdha thAya che). vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre traNa prakAre dAnanA phaLane pradarzita karyuM che. (1) saMyamaguNothI yukta zramaNane gurubuddhithI nirdoSa AhAradAna karanAra zrAvakane ekAMtanirjarAno lAbha thAya che. temAM aMza mAtra paNa Azrava ke pApabaMdha thato nathI. kAraNa ke A prakAranA dAnamAM dAtAnI samajaNa, deyapadArtha, dAna lenAra supAtra ane dAnavidhi pUrNapaNe zuddha che. A prakAranuM dAna tapa saMyama rUpa nirjarAnI sAdhanAmAM nimitta bane che. tethI dAtAne mAtra nirjarAno lAbha maLe che. (2) saMyama guNathI yukta zramaNone aprAsuka ane aneSaNIya(doSita) AhAradAnathI zrAvakane bahatara nirjarA ane alpa pApakarmabaMdha thAya che, A prakAranA dAnamAM dAtA ane dAna lenAra pAtra vizuddha che. paraMtu paristhitivaza deya padArthadoSita che. tenuM tAtparya e che ke kyAreka atyaMta saMkaTagrasta paristhitimAM, ane kayAreka avivekathI ke atibhaktivaza thaIne dAtA zuddha bhAvathI sadoSa AhAra vahorAve ane sAdhu paNa saMyama sAdhanAnA lakSe ja te AhAra grahaNa kare tyAre dAtA te sAdhakanI saMyama sAdhanAmAM ja nimitta bane che ane sAdhaka paNa te AhAranA avalaMbane jJAna, darzana, cAritra ane tapanI vRddhi kare che. tethI te dAnathI dAtA bahutara nirjarA ane doSita AhAra hovAthI alpakarmabaMdha kare che. sUtrokta A kathanamAM sUtrakArano vizALa ane gaMbhIra Azaya che. suzrAvake munine koI paNa kAraNavaza sadoSa AhAra vahorAvavo te pravRtti prazastamArga ke rAjamArga nathI. te ApavAdika mArga che. nirdoSa AhAra vahorAvavo ane nirdoSa AhAra grahaNa karavo te ja rAjamArga ke prazasta mArga che. ApavAdika mArge doSanuM sevana karyA pachI dAtA ane zramaNa baMnee prAyazcittano svIkAra karI zuddha thaI javuM joIe. (3) saMyama guNa rahita asaMyata, avirata sAdhune sadoSa ke nirdoSa AhAradAnathI pApakarmano baMdha thAya che. te sAdhu liMga ane AcAra-vicArathI jinamatAnuyAyI nathI. paraMtu bAhyavRttithI mAtra bhikSA grahaNa kare che. athavA svaliMgI hovA chatAM jaina zramaNAcAranA mukhya prasiddha AcAronuM ullaMghana karI tenuM prAyazcitta karatA nathI ane mahAvratonuM pAlana karatA nathI, temaja zramaNonA guNothI saMpanna nathI, tevA sAdhune zramaNa samajIne, gurubuddhithI AhAra vahorAvanAra dAtA khoTI samajaNathI mithyAtvanuM sevana kare che. te uparAMta tevA sAdhu paNa te AhAra grahaNa karIne asaMyama bhAvonI puSTi kare che. tethI A prakAranA dAnathI dAtAne nirjarAno lAbha maLato nathI. paraMtu ekAMta pApakarmano baMdha thAya che. A rIte sutrokta traNe vikalpone jotAM spaSTa thAya che ke dAnanA lAbhano AdhAra dAtAnI bhAvavizuddhi
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-6 147 sAthe deya padArthanI nirdoSatA, dAna grahaNa karanAra vyakti ane te vyaktinAdAna grahaNanA uddezya para AdhArita che. tadauM samaM vA :- jenAgamomAM varNita zramaNanA veza ane guNothI saMpanna zramaNane tathArUpanA zramaNa kahevAya che. teo mAdhukarI vRttithI nirdoSa AhAra grahaNa karIne, ratnatrayanI ArAdhanA kare che. taNAva asaMgathaH-trIjA sUtramAM prayukta tathArUpanA asaMyata, avirata, Adi vizeSaNa saMpanna je sAdhunuM kathana che te mithyAtva bhAvita anyatIrthika saMnyAsI vagere che. kharekhara te saMyamabhAvathI ke viratibhAvathI dUra che. mATe teone asaMyata, avirata kahyA che. pl-kSaLijo:- prAsuka-nirjIva, acitta padArtha. aprAsuka-sajIva, sacitta padArtha. eSaNIya = udgamAdi doSa rahita padArtha. aneSaNIya = uddamAdi doSa yukta padArtha. lAkhemANasa -traNe sUtromAM A zabda che. je gurubuddhithI, nirjarAnA lakSe ke mokSalAbhanI daSTie dAna devAno sUcaka che. abhAvagrasta, dIna-duHkhI ke dayanIya vyaktine dayAbhAvathI apAtA dAna mATe 'hinA' zabda prayoganA sthAne naya ke zabda prayoga thAya che. prAcIna AcAryonuM A viSayamAM kathana che mokkhatthaM jaM puNa dANaM, taM pai eso vihi samakkhAo / aNukaMpAdANaM puNa jiNehiM Na kayAi paDisiddhaM // artha- sUtrokta praznottaramaya vidhi mokSArtha dAna mATe ja kahI che. paraMtu anukaMpAdAnano jinezvaroe kyAMya niSedha karyo nathI. tAtparya e che ke anukaMpAdAnanA saMbaMdhamAM A nirjarA viSayaka ciMtana thatuM nathI paraMtu tyAM to puNyalAbhano vizeSarUpe vicAra thAya che. kAraNa ke te dAna nava prakAranA puNyano viSaya bane che. anyane mATe prApta AhAra viSayaka kartavya:| 4 NiggaMthaM ca NaM gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviTuM kei dohiM piMDehiM uvaNimaMtejjA-egaM Auso ! appaNA bhuMjAhi, ega therANaM dalayAhi; se ya taM paDiggAhejjA, therA ya se aNugavesiyavvA siyA, jattheva aNugavesamANe there pAsijjA tattheva aNuppadAyavve siyA, No ceva NaM aNugavesamANe there pAsijjA, taMNo appaNA bhuMjejjA, No aNNesiM dAvae; egaMte aNAvAe acitte bahuphAsue thaMDille, paDilehittA pamajjittA parichaviyavve siyA / bhAvArtha - koI sAdhu gRhasthanA ghera AhAra levA mATe jAya, tyAM te gRhastha be AhArapiMDa (be roTalI ke be lADavA Adi padArtha) vahorAve ane e pramANe kahe ke- "he AyuSyamAnuM zramaNa ! A be piMDamAMthI
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 ] zrI bhagavatI sUtra-3 eka piMDa Apa bhogavajo ane bIjo piMDa sthavirone Apajo." te muni baMne piMDa grahaNa karIne, potAnA sthAne Ave, tyAM AvIne sthavira munionI gaveSaNA kare. gaveSaNA karatAM te sthavira muni maLI jAya, to te piMDa tene ApI de ane gaveSaNA karavA chatAM, jo te sthavira muni na maLe, to te piMDa svayaM na bhogave ane anyane paNa na Ape. paraMtu ekAnta ane AvAgamana rahita, acitta, bahu prAsuka UDila bhUminI pratilekhanA ane pramArjanA karIne tyAM paraThI de, | 5 NiggaMthaM ca NaM gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppavilu kei tihiM piMDehiM uvaNimaMtejjA- egaM Auso ! appaNA bhuMjAhi, do therANaM dalayAhi; se ya paDiggAhejjA therA ya se aNugavesiyavvA, sesaM taM ceva jAva pariTThaviyavvA siyA, evaM jAva dasahiM piMDehiM uvaNimaMtejjA; NavaraM egaM Auso ! appaNA bhuMjAhi, Nava therANaM dalayAhi; sesaM taM ceva jAva pariTThaviyavve siyA / bhAvArtha:- koI sAdhu, gRhasthanA ghera gaucarI jAya, tyAM gRhastha tene traNa AhAra piMDa(traNa roTalI ke traNa lADavA Adi padArtha) vahorAve ane kahe ke "he AyuSyamAn zramaNa ! A traNa piMDamAMthI eka piMDa Apa bhogavajo ane anya be piMDa sthavira munione Apajo." muni te piMDa laIne potAnA sthAne jAya. tyAM AvIne sthavira munionI gaveSaNA kare. jo te maLe, to be piMDa tene ApI de, jo te na maLe, to te be piMDane svayaM bhogave nahIM, anyane Ape nahIM, paraMtu pUrvokta vizeSaNa yukta sthaMDilabhUminI pratilekhanA ane pramArjanA karIne paraThI de. A rIte cAra, pAMca, cha yAvatu dasa piMDa sudhInA viSayamAM kathana karavuM joIe. temAMthI eka piMDa svayaM grahaNa karavo ane zeSa nava piMDa sthavira munione ApavA ityAdi kathana karavuM joIe. zeSa saMpUrNa varNana pUrvavat jANavuM joIe. sthavira muni na maLe to paraThI devuM joIe. 6 NiggaMthaM caNaMgAhAvai kulaM piMDavAya paDiyAe aNupavilu kei dohiM paDiggahehiM uvaNimaMtejjA- ega Auso ! appaNA paribhujAhi, ega therANaM dalayAhi / se ya taM paDiggAhejjA, taheva jAvataM No appaNA paribhujejjA, No aNNesiMdAvae; sesaM taM ceva jAva pariDhaviyavve siyA / evaM jAvadasahi paDiggahehiM / ___evaM jahA paDiggahavattavvayA bhaNiyA tahA gocchaga-rayaharaNa-colapaTTagakaMbala-laTThi-saMthAragavattavvayA ya bhANiyavvA jAvadasahiM saMthAraehiM uvaNimaMtejjA jAva parichaviyavve siyaa| bhAvArtha - koI sAdhu gRhasthanA ghera gaucarIne mATe jAya, tyAM te gRhastha, tene be pAtra vahorAve ane e pramANe kahe- "he AyuSyama- zramaNa ! A be pAtramAMthI eka pAtrano upayoga Apa svayaM karajo ane
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka 149 ] bIjuM pAtra sthavira munione Apajo." to te baMne pAtra grahaNa karIne, potAnA sthAna para Ave. tyAra pachInuM saMpUrNa varNana pUrvavatu jANavuM. te bIjA pAtrano upayoga svayaM na kare, anyane paNa te pAtra na Ape, paraMtu tene paraThI de. A rIte traNa, cAra yAvat dasa pAtra sudhInuM kathana pUrvokta piMDanI samAna kahevuM joIe. je rIte pAtranI vaktavyatA kahI che, te ja rIte gocchaga, rajoharaNa, colapaTTaka, kaMbala, daMDa ane sastAraka-pathArInI vaktavyatA kahevI joIe yAvata dasa saMsmAraka vahorAve ane sthaviramuni na maLe to paraThI de, tyAM sudhI kahevuM joIe. vivecana : prastuta traNa sUtromAM gRhastha dvArA sAdhune apAyelA AhAra piMDa, pAtra AdinA upabhoganI vidhi pradarzita karI che. gRhastha AhAra temaja koI paNa upadhi jenA uddezyathI jeTalI saMkhyAmAM vahorAvI hoya te pramANe ja mani teno upabhoga kare. gRhastha jenA uddezyathI vahorAvI hoya, te vastu te munione te ApI de. jo te sthavira muni Adi maLe nahIM, to paNa teno upabhoga svayaM kare nahIM, paraMtu paraThI de, A vidhimAM sAdhunA trIjA mahAvratanI surakSA che. gRhasthanI AjJA vinA jo svayaM koI paNa padArtha bhogave to te eka prakAranI corI che. tenuM trIjuM mahAvrata dUSita thAya che ane gRhasthano vizvAsaghAta thAya che. pariSThApana vidhiH- koI paNa vastune spaMDila bhUmimAM paraThavA mATe mULa pAThamAM sthaDila bhUminA cAra vizeSaNa prayukta che. ekAMta-vastIthI dUra, anApAta-AvAgamanarahita, acitta ane bahu prAsu-vistRta. A prakAranI bhUmimAM pratilekhana ane pramArjana karIne paraThavuM joIe. sUtrokta vidhinA pAlanamAM sAdhu jIvananI maryAdA ane saMyamanI surakSA che. uttarAdhyana sUtra a. 26mAM vaDInIta (maLamUtra) paraThavAnI mukhyatAe daza vizeSaNa yukta sthaMDilabhUminuM varNana che. yathA aNAvAyamasaMloe, parassaNuvaghAie / same ajhusire yAvi, acirakAlakayammi ya // 2 // vitthiNNe dUramogADhe, NAsaNNe bilavajjie / tasapANa bIyarahie, uccArAINi vosire // 3 // (1) anApAta-asaMloka- jyAM svapakSa, parapakSanA lokonuM AvAgamana na hoya, temaja daSTipAta paNa na hoya. (2) anupaghAtaka- jyAM paraThavAthI koIne aNagamo thato na hoya, (3) samabhUmi ubaDa khAbaDa na hoya paraMtu samatala hoya. (4) azuSira- polANa yukta bhUmi na hoya. (5) acirakAlakRta- je bhUmi alpa samaya pahelA ja dAha AdithI acitta thaI gaI hoya. acitta thayAne ghaNo lAMbo samaya thaI jAya to te bhUmi punaH sacitta thaI jAya che. () vistIrNaje bhUmi ochAmAM ochI eka hAtha lAMbI pahoLI hoya. arthAt sAMkaDI jagyAe paraThavAthI doSanI saMbhAvanA che. (7)
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 | zrI bhagavatI sUtra-3 dUrAvagADha- je bhUmi ochAmAM ochI cAra aMgula nIce sudhI acitta hoya. (8) anAsaksa- jyAM gAma bAga-bagIcA, raheThANa Adi nikaTa na hoya. (9) bilavarjita- jyAM uMdara AdinA bila na hoya. (10) trasa prANI ane bIja rahita- jyAM beindriyAdi trasa prANI, ghauM Adi bIja na hoya. A daza vizeSaNothI yukta bhUmimAM sAdhu uccAra-prasavaNa Adi koI paNa padArtha paraThe. ArAdhakatA virAdhakatAnI vicAraNA :| 7 NiggaMtheNa ya gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe paviTeNaM aNNayare akiccaTThANe paDisevie, tassa NaM evaM bhavai- iheva tAva ahaM eyassa ThANassa Aloemi, paDikkamAmi, jiMdAmi, garihAmi, viuTTAmi, visohemi, akaraNayAe abbhuTemi, AhArihaM pAyacchittaM tavokamma paDivajjAmi; tao pacchA therANaM aMtiaM Aloe ssAmi jAva tavokammaM paDivajjissAmi / se ya saMpaTThie, asaMpatte therA ya puvvAmeva amuhA siyA, se NaM bhaMte ! kiM ArAhae, virAhae ? goyamA ! ArAhee, No virAhae / zabdArtha - vivaTTAne atyasthAna-mULaguNAdimAM doSa sevanarUpa akRtyaviThThama toDI nAkhu arthAt tenA anubaMdhanuM chedana karuM viloma = vizuddha karuM bhumi = tatpara banuM hAri4 = yathocita saMpaTTi= ravAnA thaI jAya amuha = mUka thaI jAya arthAt jenI vAcA baMdha thaI gaI hoya te. bhAvArtha -prazna- he bhagavan! koI sAdhugRhasthanA ghera gaucarI gayA hoya, tyAM te sAdhu dvArA akRtyanuM (mULa guNAdi doSanuM) sevana thaI jAya ane tatkSaNa tenA manamAM vicAra utpanna thAya ke "prathama huM ahIM ja A akRtya sthAnanI AlocanA, pratikramaNa, niMdA ane gaha karuM, tenA anubaMdhanuM chedana karuM, tenAthI vizuddha banuM, bhaviSyamAM tevA kRtyo na karavAnI pratijJA karuM, tathA yathocita vaparUpa prAyazcittano svIkAra karuM, tyAra pachI huM ahIMthI jaIne sthavira munionI samIpe AlocanA Adi karIza, yathocita tapakarmano svIkAra karIza", A pramANe vicAra karIne, te muni, sthavira munio pAse javA mATe nIkaLe, te sthavira munionI pAse pahoMcatA pahelA ja te sthavira muni vAta Adi doSanA prakopathI mUka thaI jAya (avAcaka thaI jAya) ane te kAraNe te prAyazcita ApI zake nahIM, to he bhagavan! te muni ArAdhaka thAya ke virAdhaka? uttara- he gautama ! te ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI. 8 se ya saMpaTThie asaMpatte appaNA ya puvvAmeva amuhe siyA, se NaM bhaMte ! kiM ArAhae, virAhae? goyamA ! ArAhae, No virAhae /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka 151 bhAvArtha :- prazna- uparyukta akAryanuM sevana karanAra munie svayaM AlocanAdi karI lIdhI, pachI sthavira munionI pAse AlocanA karavA mATe nIkaLyA, paraMtu tyAM pahoMcatA pahelAM ja te svayaM vAta Adi doSanA kAraNe mUka thaI jAya, to he bhagavan! te muni ArAdhaka thAya che ke virAdhaka? uttara- he gautama! te muni ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI. |9 se ya saMpaTThie asaMpatte therA ya kAlaM karejjA, se NaM bhaMte ! kiM ArAhae, virAhae? goyamA ! ArAhae, No virAhae / bhAvArtha:- prazna- uparyukta akAryanuM sevana karanAra muni, svayaM AlocanAdi karIne, sthavira munionI pAse AlocanA karavA mATe nIkaLyA, paraMtu tyAM pahoMcatAM pahelAM ja te sthavira muni kAladharmane prApta kare, to he bhagavan! te muni ArAdhaka thAya che ke virAdhaka? uttara- gautama ! te muni ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI. 10 se ya saMpaDhie asaMpatte, appapNA ya puvvAmeva kAlaM karejjA; se NaM bhaMte ! kiM ArAhae, virAhae ? goyamA ! ArAhae, No virAhae / bhAvArtha - prazna- uparyukta akAryanuM sevana karanAra muni, svayaM AlocanAdi karIne, sthavira munionI pAse AlocanA karavA mATe nIkaLyA, paraMtu tyAM pahoMcatAM pahelAM ja te svayaM kAladharmane prApta kare, to he bhagavan! te muni ArAdhaka thAya che ke virAdhaka? uttara- he gautama! te muni ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI. 11 se ya saMpaTThie saMpatte, therA ya amuhA siyA; se NaM bhaMte! kiM ArAhae virAhae? goyamA ! ArAhae, No virAhae / se ya saMpaTThie saMpatte, appaNA ya amuhA siyA, evaM saMpatteNa vi cattAri AlAvagA bhANiyavvA jaheva asaMpatteNa / bhAvArtha:- prazna- uparyukta akAryanuM sevana karanAra muni svayaM AlocanAdi karIne, sthavira munionI pAse AlocanA karavA mATe nIkaLyA ane te tyAM pahoMcI gayA, tatpazcAt te sthavira muni vAta Adi doSanA kAraNe mUka thaI jAya, to he bhagavan! te muni ArAdhaka thAya che ke virAdhaka? uttara- he gautama! te ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI. je rIte sthavironI pAse pahoMcatAM
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra -u pahelAMnA cAra AlApaka kahyA, te ja rIte sthavironI pAse pahoMcelA muninA cAra AlApaka kahevA joIe. 12 NiggaMtheNa ya bahiyA viyArabhUmiM vA vihArabhUmiM vA NikkhateNaM aNNayare akiccaTThANe paDisevie, tassa NaM evaM bhavai - iheva tAva ahaM eyassa ThANassa Aloemi; evaM ettha vi te ceva aTTha AlAvagA bhANiyavvA jAva No virAhae / NiggaMtheNa ya gAmANugAmaM duijjamANeNaM aNNayare akiccaTThANe paDisevie, tassa NaM evaM bhavai - iheva tAva ahaM eyassa ThANassa Aloemi; ettha vi te ceva aTTha AlAvagA bhANiyavvA jAva No virAhae / 152 bhAvArtha :- koI muni sthaMDila bhUmi ke svAdhyAyabhUmi tarapha jatA, tenA dvArA akAryanuM sevana thaI jAya, pachI tenA manamAM A prakArano vicAra utpanna thAya ke, "prathama huM svayaM ahIM ja A akAryanI AlocanA Adi karuM" ityAdi pUrvavat saMpUrNa varNana karavuM joIe. pUrvokta prakAre saMprApta ane asaMprApta baMnenA ATha AlApaka kahevA joIe. te muni ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI. tyAM sudhI kahevuM joIe. grAmAnugrAma vicaratA koI muni dvArA akAryanuM sevana thaI jAya, to tenA paNa A prakAre ATha AlApaka jANavA joIe. te muni ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI; tyAM sudhI kahevuM joIe. | 13 NiggaMthIe ya gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThAe aNNayare akiccaTThANe paDisevie; tIse NaM evaM bhavai - iheva tAva ahaM eyassa ThANassa Aloemi jAva tavokammaM paDivajjAmi, tao pacchA pavattiNIe aMtiyaM AloessAmi jAva tavokammaM paDivajjissAmi / sA ya saMpaTThiyA asaMpattA pavattiNI ya amuhA siyA, sA NaM bhaMte! kiM ArAhiyA, virAhiyA ? goyamA ! ArAhiyA, jo virAhiyA / evaM jahA NiggaMthassa tiNNi gamA bhaNiyA evaM NiggaMthIe vi tiNNi AlAvagA bhANiyavvA jAva ArAhiyA, No virAhiyA / bhAvArtha :- prazna- koI sAdhvI gaucarIne mATe gRhasthane ghera gaI. tyAM tenA dvArA koI akRtyanuM sevana thaI gayuM, tattpazcAt tenA manamAM evo vicAra utpanna thayo ke, "pahelA huM A akRtya sthAnanI AlocanA Adi karIne, tapakarmano svIkAra karuM, tyAra pachI pravartinI pAse AlocanA karIza yAvat tapakarmano svIkAra karIza" A prakAre vicAra karIne te sAdhvI pravartinInI pAse javA mATe nIkaLI. pravartinInI
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka 153] pAse pahoMcatAM pahelAM ja te pravartinI vAta Adi doSanA kAraNe mUka thaI jAya, to he bhagavan! zuM te sAdhvI ArAdhaka thAya che ke virAdhaka? uttara-he gautama!te sAdhvI ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatI nathI. je rIte sAdhunA traNa sUtrAlApaka (sUtro) kahyA che, te ja rIte sAdhvInA paNa traNa sUtrAlApaka kahevA joIe. yAvatuM ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatI nathI. (vizeSatA e che ke "sthavira' zabdanA sthAne pravartinI zabdano prayoga karavo joIe.) 14 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- ArAhae, No virAhae ? goyamA ! se jahANAmae- kei purise egaM mahaM uNNAlomaM vA, gayalomaM vA, saNalomaM vA, kappAsalomaM vA, taNasUyaM vA duhA vA tihA vA saMkhejjahA vA chidittA agaNikAyaMsi pakkhivejjA, se NUNaM goyamA ! chijjamANe chiNNe, pakkhippamANe pakkhitte, dajjhamANe daDDhe tti vattavvaM siyA ? haMtA bhagavaM ! chijjamANe chiNNe jAva daDDe tti vattavvaM siyA / se jahA vA kei purise vatthaM ahayaM vA dhoyaM vA, taMtuggayaM vA maMjiTThAdoNIe pakkhivejjA, se NUNaM goyamA ! ukkhippamANe ukkhitte, pakkhippamANe pakkhitte, rajjamANe rattetti vattavvaM siyA ? haMtA bhagavaM ! ukkhippamANe ukkhitte jAva ratteti vattavvaM siyA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- ArAhae No virAhae / zabdArtha - 34MonuM UnanA roma yajJoma = hAthInA roma badalyuM = akSata, akhaMDa, navA 3jillakhana = nAMkhatAM. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te ArAdhaka thAya che, virAdhaka thatA nathI? uttara- he gautama! je rIte koI puruSa gheTAnA vALa, hAthInA vALa ke saNanA taMtu, kapAsanA taMtu tathA tRNa, A sarvanA be, traNa yAvatu saMkhyAta TUkaDA karIne agnimAM nAkhe, to he gautama! te chedatAM chedAI gayA ane agnimAM nAMkhatA naMkhAI gayA, bALatAM baLI gayA-ema kahevAya che? (gautama) hA, bhagavanuM ! te chedatAM chedAI gayA, nAMkhatA naMkhAI gayA, bALatA baLI gayA, te pramANe kahevAya che. (bhagavAna) athavA koI puruSa, navIna athavA dhoyelA athavA yaMtramAMthI tarata ja kADhelA vastrane majIThIyA raMganA pAtramAM nAkhe, to he gautama ! zuM upADAtuM te kapaDuM upADyuM, nAkhatA naMkhAyuM ane raMgatA raMgAyuM-A pramANe kahI zakAya che?
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 | zrI bhagavatI sUtra-3 (gautama) hA bhagavan! upADAtuM upADyuM, nAMkhatA naMkhAyuM ane raMgatA raMgAyuM e pramANe kahI zakAya che. (bhagavAna) he gautama ! A rIte je sAdhu athavA sAdhvI AlocanA karavA mATe taiyAra thayA che, te ArAdhaka thAya che, virAdhaka nahIM" - te pramANe kahevAya che. vivecana : prastuta sUtromAM akRtyasevI paraMtu sAvadhAna tathA kramazaH sthaviro ane pravartinI samIpe AlocanAdine mATe taiyAra thayelA sAdhu-sAdhvInI ArAdhakatAnuM daSTAMta sahita nirUpaNa karyuM che. koI paNa sAdhu-sAdhvI gaucarIne mATe jatAM, caMDilabhUmi ke svAdhyAyabhUmimAM jatAM grAmAnugrAma vicaraNa karatAM, mULaguNa doSarUpa akRtyanuM sevana kare, paraMtu tatkAla sAvadhAna banI, vicArapUrvaka svayaM tenI AlocanAdi karI zuddha banI jAya. tatpazcAt potAnA gurunI samIpe AlocanAdine mATe prasthAna kare che, paraMtu yogAnuyoga tyAM pahoMcatAM pahelAM ja (1) gurujana mUka thaI jAya, (2) kALadharma pAmI jAya (3) svayaM mUka thaI jAya ke (4) svayaM kAladharma prApta kare athavA pahoMcyA pachI paNa A cAra avasthAomAMthI koI paNa eka avasthAne prApta kare. (A rIte sUtrokta ATha paristhitimAMthI koIpaNa eka paristhiti sarjAya)to te sAdhu ke sAdhvI ArAdhaka che virAdhaka nathI kAraNa ke te sAdhu-sAdhvInA AlocanAdinA pariNAma vizuddha che ane tenA mATe te udhata paNa thaI gayA che. tethI 'vanamALe niE ityAdi bhagavAnanA siddhAMtAnusAra te ArAdhaka thAya che. te viSayane spaSTa karavA mATe prabhue Una, saNa, kapAsa Adi taMtuone chedatAM cheTAyuM, agnimAM nAMkhatAM naMkhAyuM, bALatAM baLyuM tathA dhoyelA vastrane raMgamAM nAkhatA raMgAyuM vagere daSTAMta ApyA che. ArAdhaka-virAdhaka:- potAnA duSkRtyonI AlocanA, niMdA, prAyazcitta Adi karIne, zuddha AtmabhAvamAM sthira thavuM te ja mokSamArganI ArAdhanA che. mokSamArganI ArAdhanA karanAra ArAdhaka che ane mokSamArganI virAdhanA karanAra virAdhaka che. prastuta sUtromAM sAdhaka AlocanA mATe udyamavaMta thaI gayA che. te bhAvavizuddhinA kAraNe ArAdhaka che. dIpaka AdimAM agni baLavAnuM nirUpaNa - | 15 paIvassa NaM bhaMte ! jhiyAyamANassa kiM paIve jhiyAi, laTThI jhiyAi, vattI jhiyAi, telle jhiyAi, dIvacaMpae jhiyAi, joI jhiyAi? goyamA ! No paIve jhiyAi jAva No dIvacaMpae jhiyAi, joI jhiyAi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! baLatA dIpakamAM zuM baLe che, zuM dIpaka baLe che, dIpayaSTi-dIveTa baLe che, tela baLe che, dIpacaMpaka-dIpakanuM DhAMkaNa baLe che ke agni baLe che?
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-5 155 uttara- he gautama ! dIpa baLato nathI yAvat dIpakanuM DhAMkaNa paNa baLatuM nathI, paraMtu agni baLe che. 16 agArassa NaM bhaMte ! jhiyAyamANassa kiM agAre jhiyAi, kuDDA jhiyAi, kaDaNA jhiyAi, dhAraNA jhiyAi, balaharaNe jhiyAi, vaMsA jhiyAi, mallA ziyAra, vaLA ziyApha, chittA kriyAra, chAne ziyA, norpha phriyAd ? goyamA ! jo anAre ziyAra, kho vuDDA ziyA, nAvakho chAne ziyAra, joI jhiyAi / zabdArtha -- TA = bhIMta vaDaLaT = vATiyA dhArA = nIcenA staMbha valaharakhe = mobhamukhyastaMbhanI upara rahenAra moTu lAkaDuM vasA = vAMsa malllA = malla-divAlanA AdhArabhUta staMbha vA = vAMsAdinA baMdhanarUpa rassI chittare= chAparuM chALe - darbhAdinuM AcchAdana noD = jyoti, agni. = bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! baLatA gharamAM zuM baLe che, zuM ghara baLe che, bhIMta baLe che, vATiyA baLe che, thAMbhalA baLe che, mobha baLe che, vAMsa baLe che ke divAlanA AdhArabhUta staMbha baLe che, vAMsAdine bAMdhavA mATenI rassI baLe che, chAparuM baLe che, darbhAdinuM AcchAdana paTala baLe che, ke jyoti-agni baLe che ? uttara- gautama ! ghara baLatuM nathI, divAlo baLatI nathI, chAparAparyaMtanI cIjo baLatI nathI paraMtu agni baLe che. vivecana : prastuta be sUtromAM dIpaka ane gharanuM udAharaNa ApIne temAM vAstavikatAe agni baLI rahI che te viSayane spaSTa karyo che. audArika Adi zarIrathI lAgatI kriyA H 17 jIve NaM bhaMte! orAliyasarIrAo kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie, siya akirie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka jIvane eka audArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che ? uttara- he gautama ! kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA, kadAcit pAMca kriyA lAge che tathA kadAcit akriya(kriyA rahita) paNa hoya che. 18 Neraie NaM bhaMte ! orAliyasa rAo kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie /
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka nairayika jIvane, eka dArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit pAMca kriyA lAge che. 19 asurakumAre NaM bhaMte ! orAliyasarIrAo kaikirie ? goyamA ! evaM ceva, evaM jAva vemANie, NavaraM maNusse jahA jIve / bhAvArtha - prazra-he bhagavan! eka asurakumArane eka audArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama! asurakumArane paNa nairayikanI jema kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit pAMca kriyA lAge che. te ja rIte vaimAnika devo sudhI jANavuM joIe, paraMtu manuSyanuM kathana audhika jIvanI samAna jANavuM joIe. arthAt tene traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge ane te akriya paNa hoya che. 20 jIveNaM bhaMte ! orAliyasarIrehiMto kaikirie ? goyamA ! siya tikirie jAva siya akirie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! eka jIvane anyanA aneka audArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA, kadAcit pAMca kriyA lAge che tathA kadAcit akriya-kriyA rahita paNa hoya che. |21 Neraie NaM bhaMte ! orAliyasarIrehito kaikirie ? evaM eso jahA paDhamo daMDao tahA imo vi apariseso bhANiyavvo jAva vemANie, NavaraM maNusse jahA jIve / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka nairayika jIvane, anyanA aneka audArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! je rIte prathama daMDakamAM kahyuM che, te rIte vaimAnika paryata sarva daMDako kahevA joIe, paraMtu manuSyonuM kathana audhika jIvonI jema karavuM joIe. 22 jIvA NaM bhaMte ! orAliyasarIrAo kaikiriyA ? goyamA ! siya tikiriyA jAva siya akiriyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvane, eka audArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama! kadAcitu traNa kriyA, kadAcita cAra kriyA ane kadAcitu pAMca kriyA lAge che tathA kadAcit akriya hoya che.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza | 157 23 NeraiyA NaM bhaMte ! orAliyasarIrAo kaikiriyA ? evaM eso vi jahA paDhamo daMDao tahA bhANiyavvo jAva vemANiyA, NavaraM maNussA jahA jIvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka nairayika jIvane, anyanA eka audArika zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama! je rIte prathama daMDaka(sUtrAlApaka sUtrasamUha) kahyo che, te rIte vaimAnika paryata kahevuM joIe paraMtu manuSyonuM kathana audhika jIvonI samAna karavuM joIe. 24 jIvANaM bhaMte ! orAliyasarIrehiMto kaikiriyA ? goyamA ! tikiriyA vi, caukiriyA vi, paMcakiriyA vi, akiriyA vi / bhAvArtha:- pradha-bhagavana! ane vane, aneauhAra zarIranI apekSAosIcyA mAgecha? uttara-he gautama! traNa kriyA, cAra kriyA athavA pAMca kriyA lAge che tathA te akriya paNa hoya che. 25 NeraiyA NaM bhaMte ! orAliyasarIrehiMto kaikiriyA ? goyamA ! tikiriyA vi, caukiriyA vi, paMcakiriyA vi / evaM jAva vemANiyA, NavaraM maNussA jahA jIvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka nairayika jIvane, anya aneka jIvonA audArika zarIronI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama!traNa kriyA, cAra kriyA ane pAMca kriyA paNa lAge che, A rIte vaimAnika paryata jANavuM joIe. paraMtu manuSyanuM kathana A sUtrAlApakanA audhika jIvonI samAna karavuM joIe. 26 jIve NaM bhaMte ! veuvviyasarIrAo kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya akirie / bhAvArtha:- prazra-bhagavana ! vane, anya vanAvaiThiya zarIranI apekSA mIDiyA sAgecha? uttara- he gautama! kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit akriya hoya che. 27 Neraie NaM bhaMte ! veuvviyasarIrAo kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie; evaM jAva vemANie, NavaraM maNusse jahA jIve / evaM jahA orAliyasarIreNaM cattAri daMDagA bhaNiyA tahA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 ] zrI bhagavatI sUtra-3 veuvviyasarIreNa vi cattAri daMDagA bhANiyavvA, NavaraM paMcamakiriyA Na bhaNNai, sesaM taM ceva / evaM jahA veuvviyaM tahA AhAragaM pi, teyagaM pi, kammagaM pi bhANiyavvaM; ekkakke cattAri daMDagA bhANiyavvA jAva vemANiyA NaM bhaMte ! kammagasarIrehiMto kaikiriyA ? goyamA! tikiriyA vi, caukiriyA vi // tevuM maMte ! tevuM aMte ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! eka nairayika jIvane, anya eka jIvanA vaikriya zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! kadAcit traNa kriyA, kadAcita cAra kriyA lAge che. A rIte vaimAnika paryata kahevuM joIe, paraMtu manuSyanuM kathana auvika jIvanI samAna karavuM joIe. je rIte audArika zarIranA cAra daMDaka (sUtrAlApaka) kahyA, te rIte vaikriya zarIranA paNa cAra sUtrAlApaka kahevA joIe paraMtu temAM pAMcamI kriyAnuM kathana na karavuM joIe. zeSa sarva kathana audArika zarIranI jema karavuM joIe. je rIte vaikriya zarIranuM kathana karyuM che, te rIte AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIranuM paNa kathana karavuM joIe. pratyekanA cAra cAra daMDaka(sUtrAlApaka) kahevA yAvat he bhagavan! vaimAnika devane kArpaNa zarIranI apekSAe keTalI kriyA lAge che? he gautama!traNa kriyA athavA cAra kriyA lAge che. tyAM sudhInuM kathana karavuM joIe. I he bhagavanuM ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. vivecana : prastuta sUtromAM jIvone anya jIvonA zarIranA nimittathI lAgatI kriyAonuM nirUpaNa che. kiyAnA pAMca prakAra :- (1) kAyikI kriyA- zarIranA sukSma saMcArathI lAgatI kriyA. (2) adhikaraNikI kriyA- zarIranA bAhya sUkSma saMcArathI lAgatI kriyA. (3) prAaSikI kriyA- sUkSma kaSAyonA astitvathI lAgatI kriyA, (4) pAritApanikI kriyA- anyanA zarIrane kaSTa pahoMcADavAthI lAgatI kriyA. (5) prANAtipAtikI kriyA- jIvahiMsAthI lAgatI kriyA jyAre eka jIva, anya pRthvIkAyAdi jIvanA zarIra pratye kAyAno vyApAra kare che, tyAre tene kAyikI, adhikaraNikI ane prASikI A traNa kriyA lAge che kAraNa ke sarAgI jIvanI kAyA adhikaraNarUpa ane pradveSayukta hoya che. tethI sarAgI jIvone kAyikI kriyAnA sadbhAvamAM adhikaraNikI ane prASikI baMne kriyA avazya lAge che. adhikaraNikI ane prASikI kriyAnA sadubhAvamAM kAyikI kriyA avazya lAge che. A rIte A traNe kriyAone paraspara avinAbhAva saMbaMdha che. prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke- narsa jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa ahigaraNiyA kiriyA NiyamA kajjai, jassa ahigaraNiyA kiriyA kajjai tassa vi kAiyA kiriyA NiyamA kajjai /
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka--5 159 A rIte pratyeka sarAgI jIvone traNa kriyA avazya hoya che. temane eka ke be kriyAno saMbhava nathI. pAritApanikI ane prANAtipAtikI, A be kriyAnI bhajanA che. jyAre te jIva koI jIvane paritApa utpanna kare, tyAre tene pAritApanikI kriyA sahita cAra kriyA ane jyAre koI jIvanA prANono ghAta kare, tyAre tene prANAtipAnikI kriyA sahita pAMca kriyA lAge che. prANAtipAtikI kriyA lAge tyAre pUrvanI cAra kriyA avazya hoya ja che, tethI sUtramAM traNa, cAra ke pAMca kriyAnI bhajanA kahI che. jyAre jIva vItarAgI bane che, tyAre pUrvokta pAMcamAMthI eka paNa kriyA tene lAgatI nathI, tyAre te akriya hoya che. 24 daMDakanA jIvone anya zarIranI apekSAe lAgatI kriyA H nairayika jIva jyAre audArika zarIradhArI pRthvIkAyAdi jIvono sparza kare che, tyAre tene traNa kriyA, jyAre tene paritApa utpanna kare che, tyAre cAra kriyA ane jyAre tenA prANono ghAta kare che, tyAre pAMca kriyA lAge che. nairayika jIvo akriya hotA nathI; kAraNa ke te vItarAga avasthAne prApta karI zakatA nathI. manuSya sivAya zeSa 23 daMDakonA jIvo akriya thatA nathI. audArika zarIranI apekSAe naiyikanA cAra sUtrAlApaka thAya che- (1) eka vaiyika jIvane, anyanA eka audArika zarIranI apekSAe (2) eka nairayika jIvane anyanA aneka jIvonA audArika zarIranI apekSAe (3) aneka naiyika jIvone anyanA eka audArika zarIranI apekSAe (4) aneka nairayika jIvone anyanA aneka audArika zarIranI apekSAe. A cAra sUtrAlApakamAMthI prathama traNa sUtrAlApakamAM traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che. A traNamAMthI koI paNa eka vikalpa saMbhavita che paraMtu cothA sUtrAlApakamAM traNa kriyA paNa lAge che, cAra kriyA paNa lAge che ane pAMca kriyA paNa lAge che. kAraNa ke te sUtramAM aneka nairayikone anyanA aneka audArika zarIranI apekSAe kathana che. A rIte temAM bahuvacanano prayoga hovAthI traNe vikalpano saMbhava che. vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAryaNa zarIra apratidhAni che. te zarIrano koinA dvArA vinAza thaI zakato nathI. tethI vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAryaNa zarIranI apekSAe jIvane kadAcit traNa kriyA ane kadAcit cAra kriyA lAge che ane vItarAganI apekSAe kyAreka akriya paNa hoya che. paraMtu pAMca kriyA lAgatI nathI, kAraNa ke vaikriya Adi cAra zarIronI apekSAe pAMcamI prANAtipAtikI kriyA lAgatI nathI. zaMkA :- naiyika jIva adholokamAM che ane AhAraka zarIra manuSyalokamAM hoya che, to naiyika jIvane AhAraka zarIranI apekSAe kriyA kaI rIte lAge ? samAdhAna H- nairayaka jIve potAnA pUrvabhavanA audArika zarIrane vosirAvyuM nathI arthAt vivekapUrvaka tyAga karyo nathI. tenuM bhUtapUrva zarIra jyAM sudhI zarIra pariNAmano sarvathA tyAga na kare, tyAM sudhI te zarIra ane tenA avayavothI pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe 'ghutaghaTa' nyAyathI(pUrve jemAM ghI bharyuM hoya te ghaTa vartamAne khAlI hovA chatAM tene ghIno ghaDo kahevAya tema) te zarIra tenuM ja kahevAya che. tethI manuSya
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 ] zrI bhagavatI sUtra-3 lokavartI tenA bhUtapUrva zarIranA aMzarUpa asthi AdithI AhAraka zarIrano sparza thAya, tene paritApa utpanna thAya, to nairayika jIvane AhAraka zarIranI apekSAe traNa ke cAra kriyA lAge che. A rIte deva Adi tathA beindriya Adi jIvonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vartamAnamAM paNa nairayikonA vividha prakAranA muzkelaka(choDelA pudgala) lokamAM vyApta thAya che. te pudgalothI AhAraka Adi zarIronI virAdhanA thAya tethI tene traNa ke cAra kriyA lAge che. taijasa, kArpaNa zarIranI apekSAe jIvone traNa ke cAra kriyAvALA kahyA che. te audArikAdi zarIrAzrita taijasa-kAzmaNa zarIranI apekSAe samajavuM joIe. kAraNa ke kevaLa taijasa ke kArmaNa zarIrane paritApa pahoMcADI zakAto nathI. zataka-8/6 saMpUrNa che te
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-7 [ 11] zataka-8 : uddezaka-7 je saMkSipta sAra che A uddezakamAM anyatIrthikonA AkSepa ane tenuM nirAkaraNa tathA pAMca prakAranI gatinuM atidezapUrvaka varNana che. anyatIrthikono sthaviro prati AkSepa che ke sthaviro ekAMta asaMyata, avirata ane ekAMta bAla che. kAraNa ke gRhastha dvArA apAtA padArthanuM vacce ja koI apaharaNa karI jAya to te padArtha gRhasthano che tema teo mAne che ane jyAM sudhI padArtha potAnA pAtramAM paDe nahIM, tyAM sudhI te AhArane potAno mAnatA nathI. tethI teo adattanuM grahaNa kare che. sAdhu jIvanamAM adattanuM grahaNa te yogya nathI. tethI teo bAla che. te uparAMta teo koIpaNa pravRtti karatAM jIvahiMsA kare che, tethI virAdhaka paNa che. anyatIrthikonI mAnyatA sarvathA viparIta che. sthavironA vanamAM sisiddhAMtAnusAra apAto padArtha apAyo ja che. gRhastha dvArA apAtA padArthanuM vaccethI koI apaharaNa karI jAya to te padArtha gRhasthano nahIM paraMtu sAdhuno ja kahevAya che. tethI teo dattanuM(anya dvArA apAyelA padArthanuM) grahaNa kare che ane teo paMDita che. temaja teo gamanAdi pratyeka kriyA upayogapUrvaka, jIvarakSApUrvaka kare che, satata ahiMsAdharmanuM pAlana karavAmAM tatpara rahe che. tethI teo ArAdhaka che paraMtu anyatIrthikonI samajaNa yathArtha na hovAthI teo ekAMta bAla che. gatinA pAMca prakAra che- (1) prayogagati- paMdara prakAranA yoganA mAdhyamathI jIvanI kSetramaMtara ke paryAyAntara rU5 gatine prayoga gati kahe che. (2) tata gati vistRta gati. eka-eka kadama gati karatAM vyakti gaMtavya sthAne pahoMce che. te gatine vistRta gati kahe che. (3) baMdhana cheda gati- karma baMdhanathI mukta thayelA jIvanI gati. (4) upapAta gati- utpanna thavA rU5 gati. (5) vihAyogati- vATe vahetA jIvanI AkAza pradezanA AdhAre thatI gati.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 12 / zrI.mAvatI sUtra-3 zata-8 : za5-7 adatta anyatIrthiko dvArA AkSepa yukta vArtAlApa: 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare, vaNNao / guNasIlae ceie, vnnnno| puDhavi-silApaTTao / tassaMNaM guNasIlassa ceiyassa adUrasAmaMte bahave aNNautthiyA parivasati / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare jAva samosaDhe; jAva parisA paDigayA / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave aMtevAsI therA bhagavaMto jAisaMpaNNA, kulasaMpaNNA evaM jahA biiyasae jAva jIviyAsa maraNabhaya-vippamukkA, samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmate uDDajANU ahosirA, jhANa- koTThovagayA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANA viharati / bhAvArtha :- kAle, te samaye rAjaguha nAmanuM nagara hatuM. tyAM guNazIla nAmanuM udyAna hatuM. tyAM pRthvIzilA paTTaka hato. te sarvanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM joIe. te guNazIlaka caityanI samIpe, na ati dUra, na ati najIka aneka anyatIrthika rahetA hatA. te kAle, te samaye dharmatIrthanA Adikara Adi vizeSaNa saMpanna zramaNa bhagavAna mahAvIra tyAM padhAryA yAvat pariSada dharmopadeza sAMbhaLIne pAchI gaI. te kAle. te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aneka ziSyo-sthavira bhagavaMto jAtisaMpanna, kulasaMpanna ityAdi dvitIya zatakamAM varNita aneka guNa saMpanna, jIvananI AzA ane maraNanA bhayathI mukta hatA. teo zramaNa bhagavAna mahAvIranI samIpe na ati dUra, na ati najIka, ghUMTaNa UbhA rAkhI, mastakane kaMIka jhUkAvI, dhyAnarUpI koSThAgAramAM lIna, saMyama ane tapa dvArA potAnA AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. 2 taeNaM te aNNautthiyA jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA te there bhagavaMte evaM vayAsI- tubbhe NaM ajjo ! tivihaM tiviheNaM
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : uddeza-7 13 asaMjaya- aviraya- appaDihaya paccakkhAya pAvakamme evaM jahA sattamasae biie uddesae jAva egaMtabAlA yA vi bhavaha / bhAvArtha:- tyAre te anyatIrthiko, jyAM sthavira bhagavaMta hatA, tyAM AvyA, tyAM AvIne temaNe sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo ! tame traNa karaNa ane traNa yogathI asaMyata, avirata, pApakarmano nAza nahIM karanAra, pApakarmanA pratyAkhyAna nahIM karanArA cho, ityAdi zataka-7/2 anusAra ahIM jANavuM yAvat tame ekAMta bAla cho. 3 taNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! amhe tivihaM tiviheNaM assaMjaya- aviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo ? bhAvArtha :- A sAMbhaLI te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe pUchyuM- he Aryo ! ame kyA kAraNe trividha-trividha asaMyata, avirata Adi vizeSaNa yukta ane ekAMta bAla chIe ? 4 taNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI - tubbhe NaM ajjo ! adiNNaM geNhaha, adiNNaM bhuMjaha, adiNNaM sAijjaha; taeNaM tubbhe adiNNaM geNhamANA, adiNNaM bhuMjamANA, adiNNaM sAijjamANA tivihaM tiviheNaM asaMjaya-aviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha :- tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo ! tame adatta padArtha grahaNa karo cho, adatta bhogavo cho ane adattanI anumodanA karo cho; A rIte adatta grahaNa karatA, adatta bhogavatA ane adattanI anumati ApatA tame trividha-trividha asaMyata, avirata yAvat ekAMta bAla cho. 5 taNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! amhe adiNNaM geNhAmo, adiNNaM bhuMjAmo, adiNNaM sAijjAmo ? jae NaM amhe adiNNaM geNhamANA, adiNNaM bhuMjamANA, adiNNaM sAijjamANA tivihaM tiviheNaM asaMjaya- aviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo ? bhAvArtha :tyAre te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe pUchyuM- he Aryo ! ame kaI rIte adattanuM grahaNa karIe chIe, adattanuM bhojana karIe chIe, adattanI anumati ApIe chIe, ke jethI adattanuM grahaNa karatA, adattane bhogavatA ane adattanI anumati ApatA ame trividha-trividha asaMyata, avirata yAvat ekAnta bAla chIe ? 6 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- tumhANaM ajjo !
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 164 zrI bhagavatI sUtra-3 dijjamANe adiNNe, paDiggAhejjamANe apaDiggahie, NissarijjamANe aNisiddhe, tubbhaM NaM ajjo ! dijjamANaM, paDiggahagaM asaMpattaM, ettha NaM aMtarA kei avaharijjA, gAhAvaissa NaM taM, No khalu taM tubbhaM, taeNaM tubbhe adiNNaM geNhaha, adiNNaM bhuMjaha adiNNaM sAijjaha, taeNaM tubbhe adiNNaM geNhamANA jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha - te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo! ApanA matamAM apAto padArtha apAyo nathI, grahaNa karAto padArtha grahaNa karAyo nathI ane pAtramAM naMkhAtI vastu naMkhAI nathI, A prakAranuM ApanuM kathana che, tethI te Aryo ! Apane apAto padArtha jyAM sudhI pAtramAM paDyo nathI, tyAM sudhImAM vacce ja koI tenuM apaharaNa karI le, to te gRhasthanA padArthanuM apaharaNa thayuM, paraMtu te padArtha Apano nathI. tethI Apa adattanuM grahaNa karo cho, adattane bhogavo che, adattanI anumati Apo cho, tethI adattanuM grahaNa karatA, adattane bhogavatA, adattanI anumati ApatA Apa ekAMta bAla cho. 7 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- No khalu ajjo! amhe adiNNaM geNhAmo, adiNNaM bhuMjAmo, adiNNaM sAijjAmo; amhe NaM ajjo ! diNNaM geNhAmo, diNNaM bhuMjAmo, diNNaM sAijjAmo / taeNaM amhe diNNaM geNhamANA, diNNaM bhuMjamANA, diNNaM sAijjamANA tivihaM tiviheNaM saMjaya-viraya-paDihaya evaM jahA sattamasae jAva egaMtapaDiyA yA vi bhavAmo / bhAvArtha:- A sAMbhaLIne te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo ! ame adatta grahaNa karatA nathI, adattano AhAra karatA nathI ane adattanI anumati ApatA nathI. he Aryo ! ame datta(svAmI dvArA apAyelA) padArthane grahaNa karIe chIe, datta padArtha bhogavIe chIe, dattanI anumati ApIe chIe; tethI ame datta grahaNa karatAM, datta bhogavatAM ane dattanI anumati ApatAMtrividha-trividha saMyata, virata, pApabhano nAza 42nArA, pApanA pratyAbhyAna 2nArA chIme. mA zata zata-7, uddezaka-ramAM kahyA anusAra jANavuM yAvat ame ekAMta paMDita chIe. |8 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! tumhe diNNaM geNhaha, diNNaM bhuMjaha, diNNaM sAijjaha, jae NaM tubbhe diNNaM geNhamANA, jAva egaMtapaMDiyA yA vi bhavaha ? bhAvArtha:- tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo ! tame kaI rIte dattanuM grahaNa karo cho, dattane bhogavo cho, dattanI anumati Apo cho, jethI dattane grahaNa karatA yAvatu tame ekAMta paMDita cho ? | 9 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI-amhe NaM ajjo !
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-7 | 15 | dijjamANe diNNe, paDiggAhijjamANe paDiggahie NissarijjamANe NisiDe; amhaMNaM ajjo ! dijjamANaM, paDiggahagaM asaMpattaM, ettha NaM aMtarA kei avaharejjA, amhaM NaM taM, No khalu taM gAhAvaissa / taeNaM amhe diNNaM geNhAmo, diNNaM bhuMjAmo, diNNa sAijjAmo, tae NaM amhe diNNaM geNhamANA, diNNaM bhujamANA, diNNaM sAijjamANA tivihaM tiviheNaM saMjaya-viraya jAva egaMtapaMDiyA yAvi bhavAmo / tubbhe NaM ajjo ! appaNA ceva tivihaM tiviheNaM assaMjaya-avirayaapaDihaya-paccakkhAya-pAvakammA jAva egatabAlA yAvi bhavaha / bhAvArthaH- tyAre te sthavira bhagavaMtoe anya tIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo! amArAsiddhAMtamAM- "apAto padArtha apAyo, grahaNa karAto padArtha grahaNa karAyo ane pAtramAM naMkhAto padArtha naMkhAyo kahevAya che, he Aryo ! amane apAto padArtha jyAM sudhI amArA pAtramAM paDyo nathI, tyAM sudhImAM vacce ja koI vyakti tenuM apaharaNa karI jAya, to te padArtha amAro ja apahRta thayo kahevAya che, paraMtu gRhasthono padArtha apahRta thayo che. tema kahevAtuM nathI. tethI ame dattanuM grahaNa karIe chIe. dattano AhAra karIe chIe, dattanI anumati ApIe chIe; A rIte dattanuM grahaNa karatA, dattane bhogavatA, dattanI anumati ApatA ame trividha trividha saMyata,virata yAvatu ekAMta paMDita chIe. he Aryo! tame svayaMtrividha-trividha asaMyata, avirata, pApakarmono nAza na karanArA, pApakarmanA pratyAkhyAna na karanArA yAvatu ekAMta bAla cho. 10 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! amhe tivihaM tiviheNaM asaMjaya aviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo? bhAvArthaH- tyAra pachI te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo! ame kyA kAraNe trividha trividha asaMyata, avirata yAvat ekAMta bAla chIe? |11 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- tubbhe NaM ajjo ! adiNNaM geNhaha, adiNNaM bhuMjaha, adiNNaM sAijjaha; taeNaM tubbhe adiNNa geNhAmANA, jAva egatabAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha:- te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo ! tame adattanuM grahaNa karo cho, adattano AhAra karo cho ane adattanI anumati Apo cho. A rIte adattanuM grahaNa karatA thAvat tame ekAMta bAla cho. 12 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! amhe adiNNaM geNhAmo, jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo?
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1% | zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe pUchyuM- he Aryo ! ame kayA kAraNe adattanuM grahaNa karIe chIe yAvat ame ekAMta bAla chIe?" |13 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- tubbheNaM ajjo ! dijjamANe adiNNe, taM ceva jAvagAhAvaissa NaM taM, No khalu taM tubbhaM, taeNaM tujjhe adiNNaM geNhaha jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha :- sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo ! ApanA matamAM apAto padArtha apAyo nathI ityAdi pUrvokta saMpUrNa kathana karavuM yAvat te padArtha gRhasthano che. tamAro nathI. tethI tame adatta grahaNa karo cho yAvatuM tethI tame ekAMta bAla cho. vivecana : prastuta sUtromAM anyatIrthiko ane sthavirono saMvAda che. jemAM anyatIrthikoe sthaviro para adattAdAnanA grahaNane laIne ekAMta bAlano AkSepa mUkyo che, tyAMthI saMvAdano prAraMbha thAya che. sthaviroe vattanA caNi'nAM siddhAMtanuM avalaMbana laI anyatIrthikonA AkSepanuM yuktipUrvaka nirAkaraNa karyuM. tenuM tAtparya e che ke sAdhune ApavAmAM AvI rahelI vastu gRhasthanA hAthamAMthI chUTI jAya tyArathI te datta vastu sAdhunI thaI jAya che. mATe teone adattano doSa lAgato nathI. anyatIrthiko dvArA bIjo AkSepa - 14 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- tubbhe NaM ajjo ! tivihaM tiviheNaM asaMjaya-aviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha - tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo! tame trividha-trividha asaMyata, avirata yAvat ekAMta bAla cho. | 15 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! amhe tivihaM tiviheNaM asaMjaya jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo ? bhAvArtha :- tyAre te sthavira bhagavaMtoe anyatIrthikone A pramANe kahyuM- "he Aryo ! ame kayA kAraNathI trividhatrividha asaMyata yAvat ekAMta bAla chIe"? 16 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- tubbhe NaM ajjo ! rIya rIyamANA puDhaviM pecceha, abhihaNaha, vatteha, leseha, saMghAeha, saMghaTTeha,
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-7 | | 167 ] paritAveha, kilAmeha, uvaddaveha; taeNaM tubbhe puDhaviM peccemANA, abhihaNamANA jAva uvaddavemANA tiviha tiviheNaM asaMjaya jAva egatabAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha - tyAre te anya tIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo ! cAlatI vakhate tame pRthvIkAyanA jIvone dabAvo cho, mAro cho, pagathI kacaro cho, bhUmi sAthe tene ghasaDo cho, cArebAjuthI ekatrita karo cho, saMghaTita (sparzita) karo cho, paritApita karo cho, kilAmanA pahoMcADo cho, mAraNAntika kaSTa Apo cho(mAro cho) A rIte pRthvIkAyika jIvone dabAvAnI mAravAnI Adi kriyA karatA tame trividha trividha asaMyata yAvat ekAMta bAla cho. 17 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- No khalu ajjo ! amhe rIyaM rIyamANA puDhaviM peccemo, abhihaNAmo jAva uvaddavemo; amhe NaM ajjo ! rIyaM rIyamANA kAyaM vA, jogaM vA, riyaM vA paDucca desaM deseNaM vayAmo, paesaM paeseNaM vayAmo; teNaM amhe desa deseNaM vayamANA, paesaM paeseNaM vayamANA No puDhaviM peccemo, abhihaNAmo jAva uvaddavemo; taeNaM amhe puDhaviM apeccamANA, aNabhihaNemANA jAva aNuvaddavemANA tivihaM tiviheNaM saMjaya virayapaDihayapaccakkhAyapAvakammA jAva egaMtapaMDiyA yA vi bhavAmo / tubbheNaM ajjo ! appaNA ceva tivihaM tiviheNaM asaMjaya aviraya jAva egata bAlA yAvi bhavaha / bhAvArtha - tyAre te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo ! cAlatI vakhate ame pRthvIkAyika jIvone dabAvatA nathI, haNatA nathI, tene mAravA parvatanI koI paNa kriyA karatA nathI. he Aryo! ame zArIrika kriyA mATe- ladhunIta, vaDInIta Adi kAryane mATe, yogane mATe- glAnAdinI sevAne mATe, jIvarakSArUpa saMyamane mATe eka sthaLethI bIje jaIe chIe, eka pradezathI bIjA pradezamAM jaIe chIe, tyAre eka sthaLethI bIjA sthaLamAM jatAM, eka pradezamAMthI bIjA pradezamAM jatAM, ame pRthvIkAyika jIvone dabAvatA nathI, tenuM hanana karatA nathI, tene mAravA paryatanI koI paNa kriyA karatA nathI. A rIte pRthvIkAyika jIvone nahIM dabAvanArA, IjA nahIM pahoMcADanArA, tene mAravA parvatanI koI paNa kriyA na karanArA ane trividha-trividha saMyata, virata yAvata ekAMta paMDita chIe. paraMtu te Aryo ! tame svayaM trividha-trividhe asaMyata, avirata Adi vizeSaNa yukta ekAMta bAla cho. 18 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- keNa kAraNeNaM ajjo ! amhe tiviha tiviheNaM asaMjaya jAva egatabAlA yAvi bhavAmo ? bhAvArtha:- tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- he Aryo ! kayA kAraNathI ame trividha-trividha asaMyata yAvata ekAMta bAla chIe ?"
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI bhagavatI sUtra-3 |19 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- tubbhe NaM ajjo ! rIyaM rIyamANA puDhavi pecceha jAva uvaddaveha; taeNaM tubbhe puDhaviM peccemANA jAva uvaddavemANA tivihaM tiviheNaM asaMjaya jAva egaMtabAlA yAvi bhavai / bhAvArtha - tyAre te sthavira bhagavaMtoe anyatIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo! gamana karatA tame pRthvIkAyika jIvone dabAvo cho yAvat mAravA paryaMtanI pratyeka kriyA karo cho. tethI pRthvIkAyika jIvone dabAvatA yAvat mAratA tame trividha-trividha asaMyata, yAvata ekAMta bAla cho. 20 taeNaM te aNNautthiyA te there bhagavaMte evaM vayAsI- tubbhe NaM ajjo ! gammamANe agae, vIikkamijjamANe avIikkate, rAyagiha NayaraM saMpAviukAme asaMpatte / bhAvArtha - tyAre te anyatIrthikoe te sthavira bhagavaMtone A pramANe kahyuM- "he Aryo! ApanA matamAM gamyamAna sthaLa agata, vyatikramsamANa - ullaMghana karavAmAM AvatuM sthaLa avyatikrAnta che ane rAjagRha nagarane prApta karavAnI icchAvALA puruSa asaMprApta(prApta nahIM karelA) kahevAya che". 21 taeNaM te therA bhagavaMto te aNNautthie evaM vayAsI- No khalu ajjo ! amhaM gammamANe agae, vIikkamijjamANe avIikkate, rAyagihaMNayaraMsaMpAviukAme asaMpatte; amhaMNaM ajjo gammamANe gae, vIikkamijjamANe vIikkate,rAyagihaMNayaraMsaMpAviukAme saMpatte; tubbhaMNaM appaNA ceva gammamANe agae, vIikkamijjamANe avIikkate,rAyagiha NayaraM saMpAviukAme asaMpatte / taeNaM te therA bhagavaMto aNNautthie evaM paDihaNaMti, paDihaNittA gaippavAyaM NAma ajjhayaNaM paNNavaiMsu / bhAvArtha - tyAre te sthavira bhagavaMtoe te anyatIrthikone A pramANe kahyuM- he Aryo ! amArA matamAM gamyamAna sthaLa agata kahevAtuM nathI, vyatikramsamANa avyatikrAnta (ullaMghana nahIM karAyuM) te pramANe kahevAtuM nathI ane rAjagRha nagarane prApta karavAnI icchAvALA vyakti asaMprApta kahevAtA nathI, paraMtu he Aryo ! amArA matamAM gamyamAna gata, vyatikramsamANa vyatikrAnta ane rAjagRha nagarane prApta karavAnI icchA- vALA saMprApta kahevAya che. he Aryo! ApanA matamAM gamyamAna agata, vyatikramsamANa avyatikrAnta, ane rAjagRha nagarane prApta karavAnI icchAvALA asaMprApta kahevAya che. A rIte te sthavira bhagavaMtoe anyatIrthikone niruttara karyA, niruttara karIne 'gatiprapAta' nAmanuM adhyayana prarUpita karyuM. vivecana : pUrvanI carcAmAM niruttara anyatIrthikoe punaH bhrAMtivaza sthaviro para anya AkSepa mUkyo ke
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-7 [ 169 ] Apa asaMyata, avirata Adi vizeSaNa yukta ane ekAMta bAla cho, kAraNa ke Apa gamanAgamananA samaye pRthvIkAyikAdi jIvonI vividha prakAre hiMsA karo cho. paraMtu samyagudaSTi saMpanna sthaviroe vairyapUrvaka temanI bhrAMtinuM nirAkaraNa karyuM ke koI paNa prayojanavaza ame atyaMta yatanApurvaka gamanAgamana karIe chIe, tethI koI paNa jIvanI AMzika paNa hiMsA ame karatA nathI. temaja vanimaNe vaninAM siddhAMtAnusAra gamyamAna gata Adi ame svIkArIe chIe. A rIte amArI mAnyatAmAM ke AcaraNamAM koI paNa viparItatA pratIta thatI nathI. yuktipUrvakanA prativAdathI anyatIrthiko niruttara banI gayA. gati prapAta ane tenA pAMca bheda:22 kaivihe NaM bhaMte ! gaippavAe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe gaippavAe paNNatte, taM jahA- paogagaI, tatagaI, baMdhaNa-cheyaNagaI, uvavAyagaI, vihAyagaI; etto Arabbha payogapayaM NiravasesaM bhANiyavvaM jAva se taM vihAyagaI // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! gatiprapAtanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! gati prapAtanA pAMca prakAra che. yathA- (1) prayogagati (2) tatagati (3) baMdhana chedana gati (4) upapAta gati ane (5) vihAyogati. ahIMthI prAraMbha karIne prajJApanA sUtranuM soLamuM prayoga pada saMpUrNa kahevuM joIe yAvat A vihAya gatinuM varNana thayuM, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. . vivecana : prastuta sUtramAM prajJApanA sUtranA atidezapUrvaka gatiprapAtanA pAMca prakAranuM nirUpaNa karyuM che gatiprapAtanA pAMca bhedanuM saMkSipta svarUpa A pramANe che(1) prayoga gatiH- satyamana Adi paMdara prakAranA yogothI mana vagerenA pudgalonI je gati thAya che te prayoga gati' che. (2) tata gati - eka eka kadama rAkhatA je kSetramaMtara prApti rUpa gamana kriyA thAya che, te 'tata gati' kahevAya che. A gatino viSaya-kSetra vistRta hovAthI tenuM 'tata gati' tarIke pRthaka kathana karyuM che. anyathA 'cAlavuM te kAyAno vyApAra hovAthI teno samAveza prayogagatimAM thaI jAya che. (3) baMdhana chedana gati :- baMdhana chedanathI thatI gatine baMdhana chedana gati kahevAya che. jIvathI mukta
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 ] zrI bhagavatI sUtra-3 zarIranI athavA zarIrathI mukta jIvanI gati baMdhana chedana gati che. (4) upapAta gati:- utpanna thavA rUpa gatine "upapAta gati' kahe che. tenA traNa bheda che kSetra upapAta, bhava upapAta ane nobhavopapAta. (1) kSetraupapAtagati- je kSetramAM nArakI, tiryaMcAdi tathA siddhanAjIva rahe che te kSetramAM utpanna thavA mATenI je gati thAya tene kSetra upapAta gati kahe che. (2) bhava upapAta gati- karma saMyoge narakAdi bhavane prApta karavA jIvanI je gati thAya tene bhavaupapAta gati kahe che. (3) nobhava upapAtagati- siddha thatA jIvonI gati ane pudgalonI je gati hoya che tene nobhavaupapAtagati kahe che. (5) vihAyogati - AkAza pradezane sparza karIne ke sparza karyA vinA AkAzazreNI anusAra thatI gatine vihAyogati kahe che. eka bhavanuM AyuSya pUrNa karI bIjo bhava prApta karavA mATe thatI jIvanI gatine paNa vihAyogati kahe che. > . zataka-8/cha saMpUrNa che (
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 [ 171] zataka-8 : uddezaka-8 je saMkSipta sAra A uddezakamAM pratyenIkanA bheda prabheda, pAMca prakAranA vyavahAra, sAMparAyika ane airyApathika karmabaMdhanA vividha vikalpo, bAvIsa parISaha, sUryodaya ane sUryAsta samaye sUryanI UMcAI ane tenuM tApakSetra vagere viSayonuM nirUpaNa che. pratyenIka - viruddha AcaraNa karanAra. sUtramAM tenA cha prakAra kahyA che ? guru pratyenIka- AcArya, upAdhyAya ane sthavironI viruddha AcaraNa karanAra. (2) gati pratyenIka- Ihaloka, paraloka ane ubhayalokamAM viruddha AcaraNa karanAra. (3) samUha pratyanIka- kula, gaNa ane saMghanI viruddha AcaraNa karanAra (4) anukaMpA pratyenIka- anukaMpAne yogya tapasvI, glAna ane navadIkSita sAdhunI viruddha AcaraNa karanAra. (5) zruta pratyenIka- sUtra, artha ane sUtrArtharUpa zrutanI viruddha AcaraNa karanAra. (6) bhAva pratyanI ka- jJAna, darzana ane cAritrarU5 AtmabhAvonI viruddha AcaraNa karanAra. pAMca prakAranA vyavahAra - saMyama jIvananA Avazyaka nirNayo ke prAyazcittone vyavahAra kahe che. nirNAyaka puruSonI apekSAe tenA pAMca prakAra che- (1) Agama vyavahAra- kevaLajJAna, mana:paryavajJAna, avadhijJAna, caudapUrva, dazapUrva ane navapUrvanA jJAnI puruSo potAnA jJAnanA mAdhyamathI je vyavahAra kare te Agama vyavahAra che. (2) zrata vyavahAra- zruta jJAnanA mAdhyamathI zrutajJAnI je vyavahAra kare te zrata vyavahAra che. (3) AzA vyavahAra- Agama ane zruta be vyavahAranA abhAvamAM bahuzruta gItArthanI AjJAnA AdhAre je vyavahAra thAya te AjJA vyavahAra che. 4) dhAraNA vyavahAra- je viSayamAM pUrvokta traNa prakAranA vyavahAra na hoya tyAre guru-dhAraNAnA AdhAre vyavahAra karavo te dhAraNA vyavahAra che. (5) jIta vyavahAra- je viSayamAM pUrvokta cAre vyavahAra na hoya tyAre paraMparAne anusaravuM te jIta vyavahAra A rIte pAMca prakAranA vyavahArano yathAkrame upayoga thAya che ane vivekapUrvaka tenI ArAdhanA karanAra ArAdhaka bane che, avivekathI ke pakSAgrahathI vyavahAra karanAra virAdhaka thAya che. pathika baMdha - kevaLa yoganA nimittathI vItarAgIne thatA baMdhane aiyaMpathika baMdha kahe che. A baMdha avedI vItarAgI manuSyone ja hoya che. te karmabaMdha pUrvabhAvanI apekSAe traNe liMgavALA jIvo karI zake airyApathika karmabaMdhaka jIvomAM agiyAramA ane bAramA guNasthAnavartI jIvo azAzvata che paraMtu teramA guNasthAnavartI jIvo zAzvata che. tethI temAM ekatva ane bahutvanI apekSAe ATha bhaMga thAya che.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 (1) manuSya bAMdhe che (2) manuSyANI bAMdhe che (3) aneka manuSya bAMdhe che (4) aneka manuSyANI bAMdhe che (5) eka manuSya, eka manuSyANI bAMdhe che (6) eka manuSya, aneka manuSyANI bAMdhe che (3) aneka manuSya, eka manuSyANI bAMdhe che (8) aneka manuSya, aneka manuSyANI bAMdhe che. pUrvaprajJApananayanI apekSAe pazcAtakRta traNe vedanA 26 bhaMga thAya che. 172 traNe kAlanI apekSAe paNa aipiyika karmabaMdhanA ATha bhaMga thAya che. sUtrakAre bhavAkarSa(aneka bhavanI apekSAe) ane grahaNAkarSa(eka bhavanI apekSAe)nI apekSAe ATha bhaMganuM spaSTIkaraNa karyuM aipidhika karmanI kAla maryAdA H- airyApathika baMdha sAdi sAnta hoya che, kAraNa ke vItarAga avasthAmAM teno prAraMbha thAya ane ayogI avasthAmAM teno aMta Ave che. tethI temAM anya vikalpo saMbhavita nathI. aiyyapathika karmano baMdha sarvethI sarvabaMdha thAya che. sAMparAdhika baMdha :- sakaSAyIjIvonA karmabaMdhane sAMparAyika baMdha kare che. cAre gatinA jIvone ane manuSyagatimAM ekathI daza guNasthAna paryaMta sAMparAdhika baMdha hoya che. A baMdha cAre gatimAM ane sarvedI avasthAmAM zAzvata che. temAM ekatva ke bahutvanI vivakSA zakya na hovAthI tenA bhaMga thatA nathI paraMtu avedImAM A baMdha azAzvata che. tethI temAM pUrvavat pazcAtkRta traNe vedanI apekSAe 26 bhaMga thAya che. sAMparAyika baMdhamAM trikAlanI apekSAe cAra bhaMga thaI zake che- (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze-- abhavya jIva. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM- bhavya jIva. (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze- upazama zreNI para sthita jIva. (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM- kSapaka zreNI para sthita jIva. sAMparAyika baMdhanI kAla maryAdA :- abhavI, bhavI ane upazama zreNI para sthita jIvanI apekSAe A baMdhanI sthitinA kramazaH anAdi anaMta, anAdi sAnta ane sAdi sAnta, traNa vikalpa thAya che. cotho vikalpa sAdi ananta zakya nathI. = parISaha H- saMyama mArgamAM AvatA kaSTone samabhAvapUrvaka, nirjarAnA lakSe sahana karavA tene parISaha kahe che. tenA 22 prakAra che. jJAnAvaraNIya karmanA udaye be parISaha che- prajJA ane ajJAna parISaha. vedanIya karmanA udaye agiyAra parISaha che-- kSudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamazaka, caryA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane mela parISaha. darzana mohanIya karmanA udaye darzana parISaha che. cAritra mohanIya karmanA udaye sAta parISaha che... arati, acela, strI, niSidyA, yAcanA, Akroza, satkArapuraskAra parISaha. aMtarAya karmanA udaye eka alAbha parISaha thAya che. pratyeka guNasthAne karmanA udayAnusAra parISaha Ave che. eka jIva eka samayamAM be virodhI parISahonuM vedana karatA nathI. jema ke zItano parISaha hoya tyAre uSNa parISaha hoto nathI. te rIte carcA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8uddezaka-8 [ 173 | ane zayyA parISaha athavA caryA ane niSadhA parISaha paNa paraspara virodhI che. tethI je jIvane jeTalA jeTalA parISahano udaya hoya temAMthI be nyUna parISahanuM vadana thAya che. ATha athavA sAta karmabaMdhaka jIvane(1 thI 9 guNasthAna paryata) rara parISaha hoya che. cha karmabaMdhaka jIvane (10mAM guNasthAne) 14 parISaha hoya che. eka karmabaMdhaka (chadmastha vItarAgI) jIvone 11-1ramA guNasthAne 14 parISaha, 13mAM 14mA guNasthAne 11 parISaha hoya che. surya udaya, astanA samaye ane madhyAhna samaye haMmezAM 800 yojananI samAna UMcAI para hoya che. paraMtu udaya asta samaye tirachuM aMtara vadhu hovA chatAM tenA pratighAtathI te dUra hovA chatAM nikaTa dekhAya che ane madhyAhna samaye mastaka upara 800 yojanAnA aMtare nikaTa hovA chatAM tejanA abhitApathI dUra dekhAya che. sUrya samapRthvIthI 800 yojana UMce che. te 100 yojana UMcenA kSetrane ane salIlAvatI vijayanI apekSAe samabhUmithI 1000 yojanA nIcenA kSetrane arthAt kula 1800 yojana nIcenA kSetrane prakAzita kare che. te atIta ke anAgata kSetrane nahIM paraMtu vartamAna kSetra(sUrya je kSetramAM gati karI rahyo che te kSetrone prakAzita, AtApita Adi kare che.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrI bhagavatI sUtra-3 za-8 zata-8 : pratyenIka pratyenIkanA bheda prabheda - | 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI-guru NaM bhaMte ! paDucca kai paDiNIyA paNNattA? goyamA ! tao paDiNIyA paNNattA, taMjahA- AyariyapaDiNIe, uvajjhAyapaDiNIe, therpddinniie| bhAvArtha -praza-rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! gurunI apekSAe pratyanIkanA keTalA prakAra che? 6ttara- gautama! gurunI apekSA pratyanIjanAtra 2 che. yathA- (1) AyArtha pratyanI (2) upAdhyAya pratyanI mane (3) sthavira pratyanI. | 2 gaI NaM bhaMte ! paDucca kai paDiNIyA paNNattA? goyamA ! tao paDiNIyA paNNattA, taM jahA- ihalogapaDiNIe, paralogapaDiNIe, duhaologapaDiNIe / bhAvArtha:- - bhagavan ! tinI apekSA prtynii||24|| 2 cha? 612- gautama ! gatinI apekSA prtynaaunaae| prArache. yathA- (1) so pratyanI(2) 529o pratyanIya ane (3)6mayamo pratyanI. | 3 samUha NaM bhaMte ! paDucca kai paDiNIyA paNNattA ? goyamA ! tao paDiNIyA paNNattA, taM jahA- kulapaDiNIe, gaNapaDiNIe, saMghapaDiNIe / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! sabhaDanI apekSA pratyanInA 241 prA2 cha? 6ttara- gautama ! samaDanI apekSA pratyanAunae prArache. yathA- (1) pratyanI (2) / pratyanI ane (3) saMgha pratyanIka. 4 aNukaMpaM NaM bhaMte ! paDucca kai paDiNIyA paNNattA ? goyamA ! tao paDiNIyA paNNattA, taM jahA- tavassipaDiNIe, gilANapaDiNIe, sehapaDiNIe /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 175 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anukaMpAnI apekSAe pratyenIkanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! anukaMpAnI apekSAe pratyenIkanA traNa prakAra che. yathA- (1) tapasvI pratyenIka (2) glAna pratyenIka ane (3) zaikSa pratyenIka. | 5 suyaM NaM bhaMte ! paDucca kai paDiNIyA paNNattA ? goyamA ! tao paDiNIyA paNNattA, taMjahA- suttapaDiNIe, atthapaDiNIe, tadubhayapaDiNIe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zrutanI apekSAe pratyenIkanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! zrutanI apekSAe pratyenIkanA traNa prakAra che. yathA- (1) sUtra pratyenIka (2) artha pratyenIka ane (3) tadubhaya pratyenIka. 6 bhAvaM NaM bhaMte ! paDucca kai paDiNIyA paNNattA? goyamA ! tao paDiNIyA paNNattA, taM jahA- NANapaDiNIe, daMsaNapaDiNIe, carittapaDiNIe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! bhAvanI apekSAe pratyenIkanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! bhAvanI apekSAe pratyanIkanA traNa prakAra che. yathA- (1) jJAna pratyenIka (2) darzana pratyenIka ane (3) cAritra pratyenIka. vivecana : - prastuta sUtromAM vividha apekSAe pratyanIkanuM svarUpa ane tenA prakAranuM kathana karyuM che. paDiNIyAH-pratyanIkamiva pratisainyamiva pratikUlatayA ye vartante te pratyanIkA ucyate | pratyenIka = prati sainya, harIpha senA. harIpha senAnI jema pratikuLa AcaraNa karanAra, virodhI ke dveSIne pratyenIka kahevAya che. (1) guru pratyenIka - guru pada dhAraNa karanAra traNa mahAnubhAva hoya che. AcArya, upAdhyAya ane sthavira. arthanA vyAkhyAtA AcArya ane sUtranA dAtA upAdhyAya hoya che tathA vaya, zrata ane dIkSA paryAyanI apekSAe vRddha ane gItArtha sAdhune sthavira kahe che. AcArya, upAdhyAya ane sthavira munionA jAti AdithI doSa jonAra, temanuM ahita karanAra, temanAM vacanonuM apamAna karanAra, ekaMdare gurunI sAthe pratikULa vyavahAra karanAra guru pratyenIka kahevAya che. (2) gati pratyenIka - manuSyAdi gatinI apekSAe pratikuLa AcaraNa karanAra gati pratyenIka kahevAya che. tenA traNa bheda che. Ihaloka pratyenIka - manuSya paryAyanA pratyanIka. je paMcAgni tapa karanAranI jema ajJAnatAvaza indriyanA viSayothI pratikULa AcaraNa kare che. A pramANe karanAra vyakti indriya ane zarIrane vyartha kaSTa pahoMcADe che ane vartamAna bhavane bagADe che tethI te Ihaloka pratyenIka che. paraloka pratyenIka - je AsaktibhAvathI azubhakarma upArjita karI paralokamAM duHkha bhogave che te paraloka pratyenIka che. ubhayaloka
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pratyenIka - je corI Adi duSkRtya karIne baMne lokane bagADe che. je kevaLa bhogavilAsamAM ja tatpara rahe che. AvI vyaktio potAnA duSkRtyothI IhalokamAM paNa daMDita thAya che ane paralokamAM paNa durgatine pAme che. (3) samuha pratyenIka - zramaNa samUhanA traNa prakAra che- kula, gaNa ane saMgha. eka AcAryanI saMtatine kula, paraspara dharmasneha rAkhanAra kuLanA samUhane gaNa ane jJAnadarzana, cAritraguNothI vibhUSita samasta zramaNonA samudAyane saMgha kahe che. kula, gaNa ke saMghathI viparIta AcaraNa karanAra kramazaH kula pratyenIka, gaNa pratyenIka ane saMgha pratyenIka kahevAya che. (4) anukaMpA pratyenIka - anukaMpA karavA yogya sAdhunA traNa prakAra che. tapasvI, bImAra ane zaikSa. A traNa prakAranA anukaMpya sAdhuonI AhArAdi dvArA sevA na karanAra, temaja tenI pratikULa AcaraNa ke vyavahAra karanAra sAdhu kramazaH tapasvI pratyenIka, glAna pratyenIka ane zaikSa pratyenIka kahevAya che. (5) zrata pratyenIka - zratazAstranI viruddha kathana ke pracAra karanAra, zAstrano avarNavAda karanAra, zAstra jJAnane nirarthaka athavA doSayukta kahenAra zrata pratyenIka che. sUtra, artha ane tadubhayanI apekSAe zratanA traNa prakAra che, tethI zruta pratyenIkanA paNa traNa prakAra che, yathA- sUtra pratyenIka, artha pratyenIka ane tadubhaya pratyenIka. (6) bhAva pratyenIka :- kSAyikAdi bhAvothI pratikULa AcaraNa karanAra bhAva pratyenIka che. jJAna, darzana ane cAritra te kSAyikAdi bhAva prAptinA sAdhana che, tethI tene bhAva kahe che. te saMbaMdhI mithyA prarUpaNA, azraddhAno bhAva, viruddha AcaraNa, doSadarzana, avarNavAda Adi karavA, te bhAva pratyenIka pravRtti che. tenA traNa prakAra che- jJAna pratyenIka, darzana pratyenIka ane cAritra pratyenIka. vyavahAranA prakAra :| 7 kaivihe NaM bhaMte ! vavahAre paNNatte? joyAvavAre pavutta, taM nahIM-makAne, yupa, AMT, dhAraNA, jIe / jahA se tattha Agame siyA AgameNaM vavahAraM paTThavejjA; No ya se tattha Agame siyA, jahA se tattha sue siyA, sueNaM vavahAraM paTThavejjA / No ya se tattha sue siyA, jahA se tattha ANA siyA, ANAe vavahAraM paTThavejjA / No ya se tattha ANA siyA, jahA se tattha dhAraNA siyA, dhAraNAe vavahAraM paTThavejjA / No ya se tattha dhAraNA siyA; jahA se tattha jIe siyA, jIeNaM vavahAraM paTTavejjA / icceehiM paMcahiM vavahArehiM vavahAraM paTThavejjA; taM jahA- AgameNaM, sueNaM ANAe, dhAraNAe, jIeNaM / jahA jahA se Agame sue ANA dhAraNA jIe tahA tahA vavahAraM paTThavejjA /
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 177 | se kimAhu bhaMte ? AgamabaliyA samaNA NiggaMthA / icceyaM paMcavihaM vavahAraM jayA jayA jahiM jahiM, tayA tayA tahiM tahiM, aNissi- ovasiyaM sammaM vavaharamANe samaNe NiggaMthe ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vyavahAranA keTalA prakAra che? uttara-he gautama ! vyavahAranA pAMca prakAra che. yathA- (1) Agama vyavahAra (ra) zrata vyavahAra (3) AjJA vyavahAra (4) dhAraNA vyavahAra ane (5) jIta vyavahAra. A pAMca vyavahAromAMthI jyAre, jyAM Agama vyavahAra(kevaLajJAna, mana:paryavajJAna, avadhijJAna, caudapUrva, dasapUrva athavA navapUrvanuM jJAna) hoya, tyAre tyAM teNe Agama vyavahArathI vyavahAra(pravRttinivRttirUpa kAryo karavo joIe. jyAre, jyAM Agama vyavahAra na hoya, tyAM zruta vyavahArathI kArya karavuM joIe. jyAre, jyAM zrata na hoya, tyAM AjJA vyavahArathI kArya karavuM joIe. jo AjJA paNa na hoya to je prakAranI dhAraNA hoya, te dhAraNAthI vyavahAra karavo joIe. jyAre, jyAM dhAraNA nahoya, tyAM jIta vyavahArathI kArya karavuM joIe. A rIte kramazaH pAMca prakAranA vyavahArathI vyavahAra karavo joIe, te A pramANe che- Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jIta. A vyavahAromAMthI jyAre, jyAM je vyavahAra hoya, tenAthI kArya karavuM joIe. prazna- he bhagavan! A prakAranA kramanuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! zramaNonA vyavahAranA nirNayamAM temaja prAyazcitamAM Agama ja balavAna che. tenI balavattAnA kAraNe ja tene prAthamikatA ApI che. A pAMca prakAranA vyavahAromAMthI je samaye je vyavahAra hoya, tyAM, tenAthI anizritopAzrita eTale rAga dveSanA tyAgapUrvaka, niSpakSabhAvathI yathAkrame pramukhatA ApIne samyak prakAre vyavahAra karatA zramaNa-nigraMtha tIrthakaronI AjJAnA ArAdhaka thAya che. vivecana : - prastuta be sutromAM sAdhu-sAdhvIne mATe jIvanamAM upayogI paMcavidha vyavahAro tathA tenI maryAdAne nirUpaNa karyuM che. vahAre :- vyavahAra. prastuta sUtragata vyavahAra zabdanA traNa prakAre artha thAya che- (1) prAyazcittarUpa vyavahAra (2) saMyama saMbaMdhI pravRtti ane nivRttinA nirNayarUpa vyavahAra. (3) vivAdAspada Agama tattvonA nirNayarUpa vyavahAra. 1) Agama vyavahAraH- jenAthI vastu tattvanuM yathArtha jJAna thAya, tene 'Agama' kahe che. prastuta prasaMgamAM kevalajJAna, mana:paryavajJAna, avadhijJAna, caudapUrva, dasapUrva ane navapUrvanA jJAnano AgamamAM samAveza
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 178 ] zrI bhagavatI sUtra-3 karyo che. te AgamajJAnathI saMyamI jIvananI pravRtti-nivRttirUpa vyavahAranA nirNayane Agama vyavahAra kahe che. (2) zrata vyavahAra :- uparokta Agama jJAna sivAyanA AcAra prakalpa Adi agiyAra aMgazAstranA jJAnane ahIM "zruta'mAM samAviSTa karyA che. zratathI pravartita vyavahAranA nirNayane zrata vyavahAra kahe che. nava, dasa ane cauda pUrvanuM jJAna zratarUpa che paraMtu te atIndriya artha viSayaka viziSTa jJAnanuM kAraNa hovAthI teno samAveza AgamamAM karyo che. te sivAyanuM jJAna zrata kahevAya che. (3) AzA vyavahAra - Agama ane zrutanA abhAvamAM dUrasthita gItArthanI AjJAthI koI tattvano ke prAyazcittano nirNaya karavo te "AjJA vyavahAra" kahevAya che. te mATe vyAkhyA-graMthomAM A pramANe samajAvyuM che, yathA- be gItArtha sAdhu pRthaka dezamAM vicarI rahyA hoya, temAMthI ekanuM jaMghAbaLa kSINa thaI javAthI vihAra karavAmAM asamartha hoya, te dUrastha gItArtha sAdhunI pAse agItArtha sAdhunA mAdhyamathI potAnA doSanI AlocanA AgamanI sAMketika gUDha bhASAmAM kahIne athavA lakhIne mokale che ane gUDhabhASAmAM kahelI athavA lakhelI AlocanA sAMbhaLIne athavA jANIne te gItArtha muni paNa saMdezavAhakanA mAdhyamathI tenuM prAyazcitta AgamanI guDhabhASAmAM kahIne athavA lakhIne Ape che. A prakAre thato prAyazcitta vyavahAra AjJA vyavahAra che. (4) dhAraNA vyavahAra - koI gItArtha munie athavA gurudeve dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe tathA prakAranA doSonuM je prAyazcitta ApyuM hoya, tenI dhAraNAthI, tevA aparAdhane mATe te prAyazcittano prayoga karavo te dhAraNA vyavahAra che. gacchanA upakArI vaDIla sAdhu jo saMpUrNa cheda sUtranA abhyAsane yogya na hoya, to gurudeva tene dIrgha dRSTithI mahatvanA prAyazcitta pado zIkhave che, te sAdhu prAyazcitta padone dhAraNa karI rAkhe che ane te dhAraNA anusAra vyavahAra kare che, tene dhAraNA vyavahAra kahe che. (5) jIta vyavahAra :- dravya, kSetra, kAla, bhAva, puruSa, pratisevanA, saMhanana, dhRti AdinI hAnino vicAra karIne, je prAyazcita apAya che, te jIta vyavahAra che. athavA koI gacchamAM koI vizeSa paristhitimAM sutra sivAyanI prAyazcitta pradAnanI pravRtti thaI hoya ane anya saMto tenuM anukaraNa kare te "jIta vyavahAra' che athavA aneka gItArtha munio dvArA karelI maryAdAne "jIta vyavahAra" kahe che. je aneka gItArtha dvArA Acarita hoya, asAvadha hoya ane AgamathI abAdhita hoya che. pAMca prakAranA vyavahAranA kramanI sArthakatA :- mULa pAThamAM ja spaSTa nirdeza karyo che ke pAMca prakAranA vyavahAramAMthI mumukSa pAse jo Agama hoya to teNe AgamathI, temAM paNa kevalajJAna, mana:paryavajJAna, avadhijJAna Adi pUrva-pUrvanA abhAvamAM uttarottarathI vyavahAra karavo joIe. AgamanA abhAvamAM zratathI, zrutanA abhAvamAM AjJAthI, AjJAnA abhAvamAM dhAraNAthI ane dhAraNAnA abhAvamAM jIta vyavahArathI saMyama saMbaMdhI pravRtti nivRttirUpa vyavahArano nirNaya karavo joIe.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8H uddezaka-8 179 abhislimovasiyaM(anizritopati) :- jyAre, je paristhitimAM, je prayojana hoya athavA je kSetramAM je je vyavahAra ucita hoya, te vyavahArano prayoga karavo. anizrita eTale samasta AzaMsA, yazaHkIrti, AhArAdinI lipsAthI rahita thaIne tathA anupAzrita- eTale vaiyAvacca karanAra ziSyAdi prati sarvathA pakSapAta rahita thaIne karavo joIe arthAt rAga dveSa rahita, saMpUrNa rIte taTasthapaNe vyavahAra karavo joIe. na temaja koI paNa tattvanA nirNayamAM athavA prAyazcittamAM zruta pramANa upalabdha hoya, to dhAraNA ke jIta vyavahArano prayoga na karavo joIe. pAMce prakAranA vyavahAranA kramano yathocita prayoga karanAra AjJAno ArAdhaka thAya che. pakSapAta Adine AdhIna thaI, yathocita kramanuM ullaMghana karI, nirNaya karanAra prabhunI AjJAnA virAdhaka thAya che. aipathika ane sAMparAyika baMdhaH 8 kaivihe NaM bhaMte ! baMdhe paNNatte ? goyamA ! duvihe baMdhe paNNatte, taM jahA- iriyAvahiyabaMdhe ya saMparAiyabaMdhe ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! baMdhanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! baMdhanA be prakAra che. yathA- airyApathika baMdha ane sAMparAyika baMdha. vivecana : baMdhanuM svarUpa ane prakAra :- mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoganA nimittathI AtmAmAM eka prakAranuM kaMpana thAya che, tyAre je AkAza pradeza para Atmapradeza hoya che, te ja AkAza pradeza para sthita anaMtAnaMta karma pudgalonuM jIvanI sAthe kSIra ane nIranI jema baddha thavuM, ekameka thaI javuM, tene baMdha kahe che. prastuta sUtramAM baMdhanA be prakAra vizeSa vivakSAthI karyA che. airyApathika baMdha :- kevaLa yoganA nimittathI thanArA zAtAvedanIya rUpa baMdhane airyApathika baMdha kahe che. vItarAgI sAdhakone yogajanita airyApathika baMdha ja hoya che. te 11, 12, 13 mA guNasthAne hoya che. sAMparAyika baMdha :- saMparAya = kaSAya. kaSAyanA nimittathI thanArA baMdhane sAMparAyika baMdha kahe che. sarAgI jIvone kaSAyajanita sAMparAyika baMdha hoya che. te ekathI dasa guNasthAna paryaMta hoya che. sAMparAyika baMdhathI ja jIvanuM saMsAra paribhramaNa thAya che. aimAMpathika baMdhaka jIvoH 9 iriyAvahiyaM NaM bhaMte ! kammaM kiM Neraio baMdhai, tirikkhajoNio baMdhai, tividdhanoLiLI baMdhara, manusso vadhara, manussI vadha, tevo baMdha, tevI vadhara ?
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 180 zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! No Neraio baMdhai, No tirikkhajoNio baMdhai, No tirikkhajoNiNI baMdhai, No devo baMdhai No devI baMdhai, / puvvapaDivaNNae paDucca maNussA ya maNussIo ya baMdhati, paDivajjamANae paDucca- 1 maNusso vA baMdhai 2 maNussI vA baMdhai 3 maNussA vA baMdhati 4 maNussIo vA baMdhati 5 ahavA maNusso ya maNussI ya baMdhati 6 ahavA maNusso ya maNussIo ya baMdhati 7 ahavA maNussA ya maNussI ya baMdhaMti 8 ahavA maNussA ya maNussIo ya baMdhati / bhAvArtha:- prazra-bhagavana ! pithibaMdha zaM nairayimAMdhecha,tirthayamAMdhecha, tirthayAemAMdhe che, manuSya bAMdhe che, manuSyANI bAMdhe che, deva bAMdhe che ke devI bAMdhe che? uttara- he gautama ! nairayika bAMdhatA nathI, tiryaMca bAMdhatA nathI, tiryaMcANI bAMdhatI nathI, deva bAMdhatA nathI, devI bAMdhatI nathI paraMtu pUrva pratipanna(pahelAM vItarAgI thayelA)nI apekSAe manuSya paNa bAMdhe che ane manuSyANI paNa bAMdhe che. pratipadyamAna(vartamAna kSaNe vItarAgI thatAM)nI apekSAe kyAreka (1) meM manuSya jAMdhecha (2) meM manuSyAzI bAMdhe cha (3) ane manuSya jAMdhecha (4) ane manuSyAzI bAMdhe che (5) eka manuSya ane eka manuSyANI bAMdhe che (6) eka manuSya ane aneka manuSyANI bAMdhe che (7) ane manuSya Ane se manuSyANI mAMche (8) ane| manuSya bhane sane manuSyAzI bAMdhe che. |10 taM bhaMte ! kiM itthI baMdhai, puriso baMdhai, NapuMsago baMdhai, itthIo baMdhati, purisA baMdhati, NapuMsagA baMdhati; NoitthI Nopuriso NoNapuMsago baMdhai ? goyamA ! No itthI baMdhai, No puriso baMdhai, jAva No NapuMsago baMdhai, puvvapaDivaNNae paDucca avagayavedA baMdhati, paDivajjamANae paDucca avagayavedo vA baMdhai, avagayavedA vA baMdhati / bhAvArtha:-prazra- bhagavana! aryApathibhazu (1) strImAMdhecha (2) puruSamAMdhecha (3) meM napuMsAMdhe cha (4) ane strI jAMdhe cha (5) mane puruSo jAMdhecha (6) mane napuMsao mAMche (7) nostrI-nopuruSa-nonapuMsAMdhe cha. uttara-he gautama! eka strI bAMdhatI nathI, eka puruSa bAMdhato nathI, eka napuMsaka bAMdhato nathI, aneka strIo bAMdhatI nathI, aneka puruSo bAMdhatA nathI, ke aneka napuMsako bAMdhatA nathI paraMtu pUrva pratipannanI apekSAe veda rahita aneka jIvo bAMdhe che ane pratipadyamAnanI apekSAe veda rahita eka jIva bAMdhe che athavA veda rahita aneka jIvo bAMdhe che. 11 jai bhaMte ! avagayavedo vA baMdhai, avagayavedA vA baMdhati taM bhaMte ! kiM itthIpacchAkaDo baMdhai, purisapacchAkaDo baMdhai, NapuMsagapacchAkaDo baMdhai,
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-8 | 181 itthIpacchAkaDA baMdhati purisapacchAkaDA baMdhati NapuMsagapacchAkaDA baMdhati ? udAhu itthIpacchAkaDo ya purisapacchAkaDo ya baMdhaMti, jAva itthIpacchAkaDA ya purisapacchAkaDA ya baMdhati, caubhago / udAhu itthIpacchAkaDo yaNapuMsagapacchAkaDo ya baMdhati, caubhaMgo / udAhu purisapacchAkaDo ya NapuMsagapacchAkaDo ya baMdhati, caubhago? ___ udAhu itthIpacchAkaDo ya purisapacchAkaDo ya NapuMsagapacchAkaDo ya baMdhati, aTThabhaMgA / evaM ee chavvIsaM bhaMgA jAva udAhu itthIpacchAkaDA ya purisapacchAkaDA ya NapuMsagapacchAkaDA ya baMdhati ? goyamA ! itthIpacchAkaDo vi baMdhai, purisapacchAkaDo vi baMdhai, NapuMsagapacchAkaDo vi baMdhai; itthIpacchAkaDA vi baMdhati, purisapacchAkaDA vi baMdhaMti, NapuMsagapacchAkaDA vi bNdhti;|| __ ahavA itthIpacchAkaDo ya purisapacchAkaDo ya baMdhai, evaM ee ceva chavvIsaM bhaMgA bhANiyavvA, jAva ahavA itthI pacchAkaDA ya purisapacchAkaDA ya NapuMsagapacchAkaDA ya baMdhati / zArtha:- itthIpacchAkaDA pUrvamA strI tI mane vartamAnamA sahIche purisapacchAkaDA = puruSa vedamAMthI avedI thayela cchAkaDA = napuMsavahabhAMthI vahI thayelA. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo veda rahita eka jIva ke veda rahita aneka jIva, airyApathika karma bAMdhe cha, to zuM (1) me pazcAtta strImadhe cha (2) me pazcAtta puruSamAMdhecha (3) me pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe che (4) aneka pazcAtukata strI bAMdhe che (5) aneka pazcAtkRta puruSa bAMdhe che (6) aneka pazcAtkRta napuMsaka jIvo bAMdhe che athavA (7) eka pazcAtakata strI ane eka pazcAtukata puruSa bAMdhe che (8) eka pazcAtakata strI ane aneka pazcAdbhUta puruSa bAMdhe che (9) aneka pazcAtukRta strI ane eka pazcAtkRta puruSa bAMdhe che (10) aneka pazcAtukRta strI ane aneka pazcAtkRta puruSa bAMdhe che athavA (11) eka pazcAtukRta strI ane eka pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe che (12) eka pazcAtukRta strI ane aneka pazcAdbhUta napuMsaka bAMdhe che (13) aneka pazcAdbhUta strI ane eka pazcAdbhUta napuMsaka bAMdhe che (14) aneka pazcAtukRta strI ane aneka pazcAtukata napuMsaka bAMdhe che athavA (15) eka pazcAskRta puruSa ane eka pazcAdbhUta napuMsaka bAMdhe che (16) eka pazcAskRta puruSa ane aneka pazcAtukRta napuMsaka bAMdhe che (17) aneka pazcAtukRta puruSa ane eka pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 182 | zrI bhagavatI satra-3 che (18) aneka pazcAskRta puruSa ane aneka pazcAskRta napuMsaka bAMdhe che athavA (19) eka pazcAdbhUta strI, eka pazcAdbhUta puruSa ane eka pazcAskRta napuMsaka bAMdhe che (20) eka pazcAtukRta strI, eka pazcAtkRta puruSa ane aneka pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe che (21) eka pazcAtkRta strI, aneka pazcAtkRta puruSa ane eka pazcAdbhUta napuMsaka bAMdhe che (22) eka pazcAtkRta strI, aneka pazcAtkRta puruSa ane aneka pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe che (23) aneka pazcAtkRta strI, eka pazcAtkRta puruSa ane eka pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe che (24) aneka pazcAtukRta strI, eka pazcAdbhUta puruSa ane aneka pazcAtkRta napuMsaka bAMdhe che (25) aneka pazcAtkRta strI, aneka pazcAtkRta puruSa, eka pazcAskRta napuMsaka bAMdhe che (26) aneka pazcAdbhUta strI, aneka pazcAdbhUta puruSa ane aneka pazcAdbhUta napuMsaka bAMdhe che? uttara- he gautama! (1) eka pazcAtukRta strI paNa bAMdhe che (2) eka pazcAtukRta puruSa paNa bAMdhe che (3) eka pazcAtukRta napuMsaka paNa bAMdhe che (4) aneka pazcAtukRta strI paNa bAMdhe che (5) aneka pazcAdbhUta puruSa paNa bAMdhe che (6) aneka pazcAtkRta napuMsaka paNa bAMdhe che athavA (7) eka pazcAtkRta strI ane eka pazcAtkRta puruSa paNa bAMdhe che athavA yAvat (ra6) aneka pazcAtukRta strI, aneka pazcAtukta puruSa ane aneka pazcAtukta napuMsaka paNa bAMdhe che. A rIte praznamAM je 26 bhaMga kahyA che, te ja rIte uttaramAM paNa te ra6 bhaMga kahevA joIe. vivecana : prastuta traNa sUtramAM airyApathika karmabaMdhaka jIvonuM kathana aneka bhaMganA mAdhyamathI karyuM che. cAra gatinA jIvomAMthI eka manuSya gatinA jIvo ja airyApathika karmano baMdha karI zake che. zeSa traNa gati(naraka, tiryaca, ke devagati)nA jIvo airyApathika baMdha karI zakatA nathI. manuSyagatimAM paNa vItarAgI manuSyo eTale 11, 12, 13mA guNasthAnavartI manuSyo ja airyApathika karmabaMdha kare che. liMganI apekSAe strI, puruSa ane napuMsaka traNe liMgavALA manuSyo airyApathika baMdha kare che. tenA ATha bhaMga thAya che. yathAasaMyogInA cAra bhaMga visaMyogInA cAra bhaMga (1) eka manuSyANI bAMdhe che (5) eka manuSyANI ane eka manuSya bAMdhe che. (2) eka manuSya bAMdhe che (6) eka manuSyANI ane aneka manuSyo bAMdhe che. (3) aneka manuSyANI bAMdhe che (7) aneka manuSyANI eka manuSya bAMdhe che. (4) aneka manuSyo bAMdhe che (8) aneka manuSyANI ane aneka manuSyo bAMdhe che. vedamohanIyanI apekSAe veda rahita avedI manuSyo airyApathika baMdha kare che. savedI manuSyo airyApathika baMdha karatAM nathI. avedI manuSyone sUtramAM apagatavedI kahyA che. tenA be prakAra che- pUrva pratipanna ane pratipadyamAna.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 [ 183] pUrvapratipanna :- jeNe pahelA samaye airyApathika karmano baMdha karyo hoya ane dvitIya, tRtIyAdi samayamAM vartI rahyA hoya tevA airyApathika karma baMdhanA te baMdhaka jIvone pUrvapratipanna kahe che. tevA aneka jIvo haMmezAM hoya ja che, kAraNa ke 13mu guNasthAna(sayogI kevaLI) zAzvata che. tethI tenA bhaMga thatA nathI pratipadhamAnaH- je jIva airyApathika karmabaMdhanA prathama samayavartI che tevA airyApathika karmabaMdhano prAraMbha karanArA jIvane pratipadyamAna kahe che. te jIvo 11mA, 12mA guNasthAne hoya che. te guNasthAna azAzvata hovAthI teno viraha saMbhavita che. tethI temAM ekatva ane bahatvanI vivakSAe bhaMga thAya che. pachADa - apagatavedI, vedarahita avedI jIva. pUrvabhAvanI apekSAe tenA traNa prakAra che- 1. strIvedIthI avedI thayelA- strI pazcAtkRta 2. puruSavedIthI avedI thayelA- puruSapazcAtkRta 3. napuMsakavedIthI avedI thayelA-napuMsaka pazcAdbhUta. tenA eka vacana ane bahuvacanamAM asaMyogInA cha bhaMga, dvika saMyogInA bAra bhaMga ane trika saMyogInA ATha bhaMga thAya che. A rIte kula 26 bhaMga thAya che. je sUtra pAThathI spaSTa che. saikAlika airyApathika karmabaMdha vicAra:|12 taM bhaMte ! kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai; baMdhI, baMdhai, Na baMdhissai; baMdhI, Na baMdhai, baMdhissai; baMdhI, Na baMdhai, Na baMdhissai; Na baMdhI, baMdhai, baMdhissai; Na baMdhI, baMdhai, Na baMdhissai; Na baMdhI, Na baMdhai, baMdhissai; Na baMdhI, Na baMdhai Na baMdhissai ? goyamA ! bhavAgarisaM paDucca atthegaie baMdhI, baMdhai, baMdhissai; atthegaie baMdhI, baMdhai, Na baMdhissai; evaM taM ceva savvaM jAva atthegaie Na baMdhI, Na baMdhai, Na badhissaDa.gahaNAgarisa paDacca atthegaiebaMdhI,baMdhai,baMdhissaievaM jAva atthegaie Na baMdhI, baMdhai, baMdhissai; No ceva NaM Na baMdhI, baMdhai, Na baMdhissai; atthegaie Na baMdhI, Na baMdhai, baMdhissai / atthegaie Na baMdhI, Na baMdhai, Na baMdhissai / zabdArtha:- vaMdhI bAMdhyuM hatuM baMdha = bAMdhaze bhavArisaM = bhavAkarSa-aneka bhavomAM hArisa = grahaNAkarSa-karmadalikanuM grahaNa karavuM. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! (1) zuM jIve airyApathika karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM(3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM (5) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze (6) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (7) bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze (8) bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze paNa nahIM? uttara- he gautama! bhavAkarSanI apekSAe koI eka jIve airyApathika karma (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze. (2) koI eka jIve bAMdhyuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM yAvatuM (8) koI eka jIve bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. uparyukta ATha bhaMga kahevA joIe.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 184 | zrI bhagavatI sUtra-3 grahaNAkarSanI apekSAe koI eka jIve airyApathika karma (1) bAMdhyuM, bAMdhe che, bAMdhaze yAvatu (5) koI eka jIve bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze, tyAM sudhI pAMca bhaMganuM kathana karavuM. chaThTho bhaMga(bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM) na kahevo joIe. (7) koI eka jIve bAMdhyuM nathI, bAMdhatA nathI, bAMdhaze. (8) koI eka jIve bAMdhyuM nathI, bAMdhatA nathI ane bAMdhaze nahIM. vivecana : prastuta sutramAM airyApathika karmabaMdhano saikAlika vicAra karyo che. jemAM bhavAkarSa ane grahaNAkarSanI vivakSA karIne spaSTIkaraNa karyuM che. bhavAkarSa:- aneka bhavomAM upazama zreNInA samaye airyApathika karma pudgalonuM AkarSa-grahaNa karavuM te bhavAkarSa che. grahaNAkarSa:- eka bhavamAM airyApathika karma pudgalonuM grahaNa karavuM te grahaNAkarSa che. bhavAkarSanI apekSAe ATha bhaMganuM spaSTIkaraNa - 1. bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze :- pUrve upazama zreNI karI hoya tevA upazamazreNI para sthita jIva. yathA- te jIve pUrvabhavamAM upazama zreNI karI hatI, te samaye airyApathika karma bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM upazama zreNI para sthita che, tethI bAMdhe che ane bhaviSyakAlamAM (AgAmIbhavamAM) te jIva kSapaka zreNI karaze, tyAre bAMdhaze. 2. bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM :- pUrve upazama zreNI karI hoya tevA kSepaka zreNI para sthita jIva. yathA- te jIve pUrvabhavamAM upazama zreNI karI hatI, tyAre bAMdhyuM hatuM, vartamAna bhavamAM kSapaka zreNImAM bAMdhe che ane te ja bhavamAM mokSe jaze, tethI bhaviSya kAlamAM bAMdhaze nahIM. 3. bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze - upazama zreNIthI patita jIva. yathA- te jIve pUrva bhavamAM upazama zreNI karI hatI tyAre bAMdhyuM hatuM. vartamAnamAM zreNI karatA nathI, tethI bAMdhatA nathI, paraMtu bhaviSyamAM upazama ke kSapaka zreNI karaze tyAre bAMdhaze. 4. bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM :- ayogI kevaLI. yathA- te jIva caudamA guNasthAne sthita che, teNe bhUtakALamAM teramA guNasthAne bAMdhyuM hatuM paraMtu vartamAnamAM bAMdhatA nathI ane bhaviSyakAlamAM paNa bAMdhaze nahIM. 5. bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze - upazama zreNI para sthita jIva. yathA- te jIve pUrve bhUtakALamAM kyAre ya bAMdhyuM nathI, vartamAne upazama zreNImAM bAMdhe che. AgAmI kAlamAM upazama ke kSapaka zreNI karaze tyAre bAMdhaze.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8. [ 185 ] 6. bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM :- kSapaka zreNI para sthita jIva. yathA- te jIve pUrve zreNI karI nathI, teNe bhUtakALamAM bAMdhyuM nathI, vartamAna kSepaka zreNImAM bAMdhe che ane AgAmIkAlamAM siddhagatine prApta karavAno che, tethI bAMdhaze nahIM. 7. bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAdhaze - bhavI jIva. yathA- te bhavI jIve bhUtakALamAM ke vartamAnamAM zreNIno sparza karyo nathI. teNe airyApathika karma bAMdhyuM nathI, tema ja bAMdhato paNa nathI, paraMtu bhaviSyamAM upazama ke kSapaka zreNI karaze tyAre bAMdhaze. 8. bAMdhyuM nathI, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM - abhavI jIva. yathA- te jIva trikAlamAM vItarAga dazAne prApta karavAnA nathI. tethI tene aipathika karmabaMdhanI saMbhAvanA nathI. grahaNAkarSanI apekSAe ATha bhaMganuM spaSTIkaraNa :(1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze - teramA guNasthAnanA cirama samayavartI jIva. te jIve bhUtakALamAM bAMdhyuM hatuM. vartamAne bAMdhe che ane AgAmI kAlamAM paNa bAMdhaze. teramAM guNasthAnanA dvicarama samaya paryata prathama bhaMga ghaTita thaI zake che. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM - teramA guNasthAnamAM carama samayavartI jIva. teNe bhUtakALamAM bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM bAMdhe che, paraMtu ayogI avasthAmAM bAMdhaze nahIM. (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze :- upazama zreNIthI patita thayelA jIva. teNe pUrve upazama zreNImAM sthita hatA tyAre bAMdhyuM hatuM, vartamAne bAMdhatA nathI, paraMtu te ja bhavamAM punaH upazama zreNI karaze tyAre bAMdhaze. (eka jIva eka bhavamAM be vAra upazama zreNI karI zake che). (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM:- caudamA guNasthAnavartI jIvo. teNe bhUtakALamAM bAMdhyuM hatuM, paraMtu vartamAne bAMdhatA nathI ane bhaviSyamAM bAMdhaze nahIM. (5) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze :- 11 ke 1ramAM guNasthAnanA prathama samayamAM sthita jIvo. te zreNI prApta prathama samayavartI jIve bhUtakALamAM bAMdhyuM nathI, vartamAnamAM bAMdhe che ane te jIvo agiyAramA guNasthAnanA aMta sudhI athavA teramA guNasthAnanA aMta sudhI bAMdhaze. () bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM :- A bhaMga zUnya che. koI paNa jIvamAM eka bhavanI apekSAe A bhaMga ghaTI zakato nathI. bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, te zreNInA prathamanA samayanA jIvo hoya zake. paraMtu te jIvo teramA guNasthAnanA aMta samaya sudhI avazya bAMdhe che. tethI 'bAMdhaze nahIM te ghaTI zakatuM nathI. (7) bAMdhyuM nathI, bAMdhatA nathI, bAMdhaze - dazamA guNasthAnanA carama samaya paryaMtanA jIvo. te jIvoe pUrvakAlamAM vItarAgAvasthAno anubhava karyo nathI, tethI te jIvoe airyApathika karma bAMdhyuM nathI, vartamAnamAM bAMdhatA nathI, paraMtu bhaviSyamAM agiyAramA ke bAramA sthAnano sparza karaze, tyAre bAMdhaze. 8) bAdhya nathI, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM :- abhavInI apekSAe A bhaMga che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 | zrI bhagavatI sUtra-3 aiyapathika karmanI kAla maryAdA:13 taM bhaMte ! kiM sAiyaM sapajjavasiyaM baMdhai, sAiyaM apajjavasiyaM baMdhai, aNAiyaM sapajjavasiyaM baMdhai aNAiyaM apajjavasiyaM baMdhai? goyamA ! sAiyaM sapajjavasiyaM baMdhai, No sAiyaM apajjavasiyaM baMdhai, No aNAiyaM sapajjavasiyaM baMdhai, No aNAiyaM apajjavasiyaM baMdhai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva airyApathika karma zuM (1) sAdi saparyavasita bAMdhe che, ke (2) sAdi aparyavasita bAMdhe che, ke (3) anAdi saparyavasita bAMdhe che, ke (4) anAdi aparyavasita bAMdhe che? uttara- he gautama ! sAdi saparyavasita bAMdhe che paraMtu sAdi aparyavasita bAMdhatA nathI, anAdi saparyavasita bAMdhatA nathI ke anAdi aparyavasita paNa bAMdhatA nathI. |14 taM bhaMte ! kiM deseNaM desaMbaMdhai, deseNaM savvaM baMdhai, savveNaM desaM baMdhai, savveNaM savvaM baMdhai ? goyamA ! No deseNaM desaM baMdhai, No deseNaM savvaM baMdhai, No savveNaM desaM baMdhai, savveNaM savvaM baMdhai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jIvane airyApathika karmano baMdha zuM dezathI deza thAya che, dezathI sarva baMdha thAya che. sarvathI deza baMdha thAya che ke sarvathI sarva baMdha thAya che? uttara- he gautama! airyApathika karmano baMdha dezathI deza thato nathI, dezathI sarva thato nathI, sarvathI deza paNa thato nathI, paraMtu sarvathI sarva baMdha thAya che. vivecana : airyApathika karmabaMdhanI kAla maryAdAnA spaSTIkaraNa mATe sUtrakAre cAra bhaMgathI prazna pUchyA che. (1) sAdi saparyavasita - Adi ane aMta sahita - sAdi sAMta. (2) sAdi aparyavasita - jenI Adi hoya, paraMtu aMta na hoya - sAdi anaMta. (3) anAdi saparyavasita - jenI Adi na hoya, paraMtu aMta hoya - anAdi sAMta. (4) anAdi aparyavasita - jenI Adi paNa na hoya ane aMta paNa na hoya - anAdi anaMta. A cAra vikalpomAMthI airyApathika karmabaMdha mATe prathama vikalpa- sAdi sAta ja ghaTe che. kAraNa ke te baMdhano prAraMbha vItarAga avasthAthI ja thAya che ane ayogI avasthAmAM teno aMta thaI jAya che. tethI anya vikalpo zakya nathI. sei red - airyApathika karmabaMdha AtmA sAthe kaI rIte thAya che. tatsaMbaMdhI paNa sUtrakAre cAra vikalpothI prazna pUchyA che. yathA- (1) dezathI deza baMdha - AtmAnA eka dezathI karmadalikonA anaMta pradezI skaMdhanA eka dezano baMdha. (2) dezathI sarva baMdha - AtmAnA eka dezathI samagra kamaMdalikono baMdha.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-8 187 (3) sarvathI deza baMdha - AtmAnA sarva pradezathI karmadalikonA eka dezano baMdha. (4) sarvathI sarva baMdha - AtmAnA sarva pradezathI samagra karmadalikono baMdha. A cAra vikalpomAM karmabaMdha mATe cotho vikalpa(sarvathI sarva baMdha) yogya che kAraNa ke AtmA sarva Atma pradezothI, eka samayamAM grahaNa karavA yogya samagra karmadalikone grahaNa kare che. tethI zeSa traNa vikalpothI karmabaMdha thato nathI. sAMparAyika baMdhaka jIvo H - 15 saMparAiyaM NaM bhaMte ! kammaM kiM Neraio baMdhai, tirikkhajoNio baMdhai jAva devI baMdhai ? goyamA ! Neraio vi baMdhai, tirikkhajoNio vi baMdhai, tirikkhajoNiNI vi baMdhapha, maLusso vi vadhara, manullI vi vadha, tevo vi baMdha, tevI vi SaD / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sAMparAyika karma nairayika bAMdhe che, tiryaMca bAMdhe che, tiryaMcANI bAMdhe che, manuSya bAMdhe che, manuSyANI bAMdhe che, deva bAMdhe che ke devI bAMdhe che ? uttara- he gautama ! naiyika paNa bAMdhe che, tiryaMca paNa bAMdhe che, tiryaMcANI paNa bAMdhe che, manuSya paNa bAMdhe che, manuSyANI paNa bAMdhe che, deva paNa bAMdhe che ane devI paNa bAMdhe che. 16 taM bhaMte ! kiM itthI baMdhai, puriso baMdhai jAva NoitthI Nopuriso NoNapuMsago baMdha ? goyamA ! itthI vi baMdhai, puriso vi baMdhai jAva NapuMsagA vi baMdhaMti, ahavA ete ya avagayaveo ya baMdhai, ahavA ete ya avagayaveyA ya baMdhanti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sAMparAyika karma zuM strI bAMdhe che, puruSa bAMdhe che yAvat nostrI nopuruSa nonapuMsaka bAMdhe che ? uttara- he gautama ! eka strI paNa bAMdhe che, eka puruSa paNa bAMdhe che, eka napuMsaka paNa bAMdhe che athavA aneka strIo paNa bAMdhe aneka puruSo paNa bAMdhe che, aneka napuMsako bAMdhe che athavA eka apagatavedI(avedI) bAMdhe che athavA aneka apagatavedI paNa bAMdhe che. 17 jai bhaMte ! avagayaveo ya baMdhai, avagayaveyA ya baMdhaMti taM bhaMte ! kiM itthIpacchAkaDo baMdhai, purisapacchAkaDo baMdhai, pucchA ?
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 188 ] zrI bhagavatI sUtra-3 evaM jaheva iriyAvahiyAbaMdhagassa taheva NiravasesaM jAva ahavA itthIpacchAkaDA ya purisapacchAkaDA ya NapuMsagapacchAkaDA ya baMdhati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo vedarahita eka jIva ane veda rahita aneka jIva, sAMparAyika karma bAMdhe che, to zuM strI pazcAdbhUta bAMdhe che, puruSa pazcAkRta bAMdhe che ityAdi prazna? uttara- he gautama! je rIte airyApathika karmabaMdhanA viSayamAM ra6 bhaMga kahyA che, te rIte ahIM paNa kahevA joIe yAvat (aMtima bhaMga) athavA aneka strI pazcAtkRta, aneka puruSa pazcAtkRta ane aneka napuMsaka pazcAtkRta bAMdhe che. vivecana : prastuta sUtromAM sAMparAyika karmabaMdhaka jIvo saMbaMdhI nirUpaNa che. kaSAyanA nimittathI je karmabaMdha thAya, te sAMparAyika baMdha che. cAre gatinA jIvo kaSAya sahita hoya che. tethI te dareka jIva sAMparAyika baMdha kare che. mULapAThamAM cAra gatinA jIvonI apekSAe sAta vikalpothI prazno pUchayA che. nairayika, tiryaMca, tiryaMcANI, deva, devI, A pAMca to sadeva sakaSAyI hovAthI sAMparAyika karmabaMdha kare che. manuSya ane manuSyANI sakaSAyI avasthAmAM sAMparAyika baMdha kare che ane akaSAyI avasthAmAM sAMparAyika baMdha karatA nathI. vedanI apekSAe cha vikalpa - strI, puruSa ane napuMsakanI apekSAe prazna che. temAM eka vacana ane bahuvacanamAM strI, puruSa, napuMsaka jIvonA cha vikalpa thAya che. te jIvo sadA sAMparAyika karma baMdha kare che kAraNa ke te jIvo savedI che, savedI jIvo sakaSAyI ja hoya che. avedI-5kSAtkata vedanI apekSAe 2vikalpa - traNe veda upazAMta ke kSaya thaI gayA pachI paNa jyAM sudhI yathAkhyAta cAritra prApta na thAya tyAM sudhI te jIva sAMparAyika baMdha kare che. paraMtu avedI jIvone sAMparAyika baMdha alpakAlIna hoya che. temAM eka ane aneka jIvonI apekSAe 26 vikalpa thAya che. te sarva vikalpo airyApathika baMdhakanA 26 vikalponI samAna che.(juo sUtra-12) saikAlika sAMparAyika karmabaMdha vicAra:|18 taM bhaMte ! kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, baMdhI baMdhai Na baMdhissai, baMdhI Na baMdhai baMdhissai, baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai ? goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI baMdhai Na baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! (1) zuM jIve sAMparAyika karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze? (2) bAMdhyuM
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 [ 189] hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM? (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze nahIM? uttara- he gautama ! (1) keTalAka jIvoe bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze (2) keTalAka jIvoe bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM (3) keTalAka jIvoe bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI ane bAMdhaze (4) keTalAka jIvoe bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI ane bAMdhaze nahIM. vivecana : - prastuta sutramAM sAMparAyika karmabaMdhanI saikAlika vicAraNA karI che. airyApathika karmabaMdhanA viSayamAM trikAlanI apekSAe ATha bhaMga karyA che paraMtu sAMparAyika baMdhamAM cAra bhaMga prApta thAya che. tenuM kAraNa e che ke sAMparAyika baMdha pratyeka jIvane anAdikAlathI hoya che. tethI bhUtakAla saMbaMdhI ja vathI tenA bhaMga saMbhavita nathI. zeSa cAra bhaMga thAya che. (1) bAMdhyuM hatuM. bAMdhe che, bAMdhaze :- yathAkhyAta cAritranI prApti pUrvenA be samaya sudhI sarva saMsArI jIvomAM A bhaMga prApta thAya che. bhUtakALamAM te jIve sAMparAyika baMdha karyo hato, vartamAnamAM bAMdhe che ane bhaviSyamAM paNa te jIva bAMdhaze. abhavI jIvonI apekSAe paNa prathama bhaMga ghaTita thAya che kAraNa ke abhavI jIvo kadApi vItarAga dazAne prApta karavAnA nathI; tethI te jIvo haMmezAM sAMparAyika karma bAMdhe che. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM:- bhavI jIvo ke jeNe bhUtakALamAM sAMparAyika karma bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM bAMdhe che paraMtu bhaviSyamAM mohanIya karmano nAza karaze tyAre bAMdhaze nahIM. (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze - upazama zreNI prApta agiyAramA guNasthAnavarsI jIvo. te jIvoe bhUtakALamAM sAMparAyika karma bAMdhyuM hatuM. vartamAnamAM upazAMta moha guNasthAne hovAthI bAMdhatA nathI paraMtu bhaviSyamAM upazama zreNIno samayapUrNa thAya tyAre bAMdhaze. (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM :- kSapaka zreNI prApta bAramA guNasthAnavartI jIvo. te jIvoe mohanIya karmanA kSaya pUrve sAMparAyika karma bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM kSINa moha guNasthAne hovAthI bAMdhatA nathI ane bhaviSyamAM te jIva mokSe javAno hovAthI bAMdhaze nahIM. sAparAyika karmabaMdhanI kAlamaryAdA:|19 taM bhaMte ! kiM sAiyaM sapajjavasiyaM baMdhai, pucchA ? goyamA ! sAiyaM vA sapajjavasiyaM baMdhai, aNAiyaM vA sapajjavasiyaM baMdhai, aNAiyaM vA apajjavasiyaM baMdhai, No ceva NaM sAiyaM apajjavasiyaM baMdhai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAMparAyika baMdha sAdi saparyavasita bAMdhe che, ityAdi prazna?
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 190 | zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama! sAdi saparyavasita bAMdhe che, anAdi saparyavasita bAMdhe che, anAdi aparyavasita bAMdhe che, paraMtu sAdi aparyavasita bAMdhatA nathI. 20 taM bhaMte ! kiM deseNaM desaM baMdhai pucchA ? goyamA ! jaheva iriyAvahiyAbaMdhagassa jAva savveNa savvaM baMdhai / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAMparAyika karmano baMdha zuM dezathI deza thAya che, ityAdi prazna? uttarahe gautama! je rIte airyApathika karmanA saMbaMdhamAM kahyuM che, te rIte sAMparAyika karmanA viSayamAM paNa kahevuM joIe, sAMparAyika karmabaMdha paNa sarvathI sarva baMdha thAya che. vivecana : sAMparAyika karmabaMdhanI kAlamaryAdAne spaSTa karavA sUtrakAre airyApathika karmabaMdhanI samAna cAra vikalpo karyA che. (1) sAdi saparyavasita(sAdi sAMta) - A bhaMga upazama zreNIthI patita jIvane hoya che arthAtu je jIve pUrve upazama zreNI karI hoya tenI apekSAe ghaTe che. upazama zreNImAM jIva airyApathika baMdha kare che. tyAra pachI te punaH sAMparAyika baMdhano prAraMbha kare che. tethI tenI Adi thAya che ane bhaviSyamAM jyAre upazama ke kSapaka zreNI karaze tyAre sAMparAyika baMdhano aMta thaze. (2) sAdi aparyavasita(sAdi anaMta) :- A bhaMga zunya che. upazama zreNIthI patita thayelo jIva sAMparAyika baMdhanI Adi kare che paraMtu te jIva kAlAntaramAM avazya mokSane prApta kare che tethI te baMdha anaMta raheto nathI. je sAMparAyika karma baMdhanI Adi hoya, teno aMta paNa avazya hoya che. tethI sAdi anaMta bhaMga zUnya che. (3) anAdi saparyavasita(anAdi sAta) - A bhaMga mokSagAmI bhavI jIvane hoya che. je jIve pahelAM kyAre ya zreNI karI nathI ane have kSapaka zreNI karavAno che teno sAMparAyika baMdha anAdikAlIna che ane vItarAga avasthAnI prApti karaze tyAre teno aMta thaze. tethI anAdi sAMtano bhaMga ghaTe che. (4) anAdi aparyavasita(anAdi anaMta) :- A bhaMga abhavI jIvane hoya che. abhavI jIvone sAMparAyika baMdha anAdikAlIna che ane anaMtakAla paryata rahevAno che. tethI temAM A bhaMga ghaTita thAya che. A rIte sAMparAyika baMdhamAM sAdi aparyavasitane choDIne zeSa traNa bhaMga ghaTita thAya che. sAparAyika ane aiyapathika karma baMdha :vigata sAMparAyika baMdha eryApathika baMdha kAraNa kaSAya ane yoga yoga baMdha sarvathI sarva sarvathI sarva baMdhaka jIvogatinI apekSAe | cAragatinA jIvo | manuSyagatinA jIvo
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 191 kaSAyanI apekSAe | sakaSAyI | akaSAyI-vItarAgI jIvo vedanI apekSAe strI, puruSa, napuMsakavedI avedI avedInI apekSAe | avedI-pazcAdbhUta strI avedI-pazcAdbhUta strI pazcAtkRta puruSa pazcAtkRta puruSa pazcAdbhUta napuMsaka (26 bhaMga) pazcAtkRta napuMsaka (26 bhaMga) kAlamaryAdA sAdi saparyavasita-upazama sAdi saparyavasita-kSapaka athavA upazama zreNIthI patita jIva zreNIstha jIva anAdi saparyavasita (bhavI) anAdi aparyavasita(abhavI) saikAlika vicAra prathama cAra bhaMga ATha bhaMga- cAra bhaMga sAMparAyika baMdha bhavAkarSa (aneka | (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze pramANe bhavanI apekSA) (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. | (5) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze | (6) bAMdhyuM nathI, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, (7) bAMdhyuM nathI, bAMdhatA nathI, bAMdhaze bAMdhaze nahI (8) bAMdhyuM nathI, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM, karma prakRti ane parISaha - 21 kai NaM bhaMte ! kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammappagaDIo paNNattAo, taM jahA- NANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! karma prakRtio keTalI che? uttara-he gautama! karma prakRtio ATha chejJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. |22 kai NaM bhaMte ! parisahA paNNattA? goyamA ! bAvIsaM parIsahA paNNattA, taM jahA- digiMchAparisahe, pivAsAparisahe jAva daMsaNaparisahe / bhAvArtha - prazna- he bhagavanu ! parISaha keTalA che? uttara- he gautama! parISaha bAvIsa che, te A pramANe che- sudhA parISaha, pipAsA(tRSA) parISaha yAvat darzana parISaha. 23 ee NaM bhaMte ! bAvIsaM parIsahA kaisu kammapayaDIsu samoyaraMti ? goyamA ! causu kammapayaDIsu samoyaraMti, taM jahA- NANAvaraNijje, veyaNijje, mohaNijje, aNtraaie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A bAvIsa parISahomAM keTalI karma prakRtiono samavatAra(samAveza) thAya che? uttara- he gautama! cAra karmaprakRtiono samAveza thAya che. te A pramANe che- jJAnAvaraNIya, vedanIya, mohanIya ane aMtarAya.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 192 | zrI bhagavatI sUtra-3 24 NANAvaraNijje NaM bhaMte ! kamme kai parIsahA samoyaraMti? goyamA ! do parIsahA samoyaraMti, taM jahA- paNNA parIsahe, aNANa parIsahe ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya karmamAM keTalA parISahono samavatAra thAya che? arthAt jJAnAvaraNIya karmanA udayathI keTalA parISaha thAya che? uttara- he gautama ! jJAnAvaraNIya karmamAM be parISahono samavatAra thAya che. yathA prajJA parISaha ane ajJAna parISaha. 25 veyaNijje NaM bhaMte ! kamme kai parIsahA samoyaraMti ? goyamA ! ekkArasa parIsahA samoyaraMti, taM jahA paMceva ANupuvvI, cariyA sejjA vahe ya roge ya / taNaphAsa-jallameva ya, ekkArasa veyaNijjammi // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanIya karmamAM keTalA parISahono samavatAra thAya che? uttara- he gautama! vedanIya karmamAM agiyAra parISahono samavatAra thAya che. te A pramANe che- anukramathI pahelA pAMca parISaha (dhA parISaha, pipAsA parISaha, zIta parISaha, uSNa parISaha ane daMzamazaka parISaha), caryA parISaha, zayyA parISaha, vadha parISaha, roga parISaha, tRNasparza parISaha ane mela parISaha. A 11 parISahono samAveza vedanIya karmamAM thAya che. 26 dasaNamohaNijje NaM bhaMte ! kamme kai parIsahA samoyaraMti ? goyamA ! ege saNa parIsahe samoyarai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! darzana mohanIya karmamAM keTalA parISahono samavatAra thAya che? uttarahe gautama ! temAM eka darzana parISahano samavatAra thAya che. 27 carittamohaNijje NaM bhaMte ! kamme kai parIsahA samoyaraMti? goyamA ! satta parIsahA samoyaraMti, taM jahA araI acela itthI, NisIhiyA jAyaNA ya akkose / sakkAra purakkAre, carittamohammi sattee // 1 // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! cAritra mohanIya karmamAM keTalA parISahono samavatAra thAya che? uttara- he gautama ! temAM sAta parISahono samavatAra thAya che. yathA- arati parISaha, acela parISaha, strI parISaha, niSadyA parISaha, yAcanA parISaha, Akroza parISaha ane satkAra puraskAra parISaha. A sAta parISahono samavatAra cAritra mohanIya karmamAM thAya che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 [ 17 ] |28 aMtarAie NaM bhaMte ! kamme kai parIsahA samoyaraMti ? goyamA ! ege alAbha parIsahe samoyarai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! aMtarAya karmamAM keTalA parISahono samavatAra thAya che? uttara- he gautama! eka alAbha parISahano samavatAra thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM parISahanA prakAra ane parISahanA kAraNarUpa karma prakRtino nirdeza che. parISahanuM svarUpa: mafsLavananirAI paraSoDhavyAparISaha I tattvArtha sUtra 98 saMyama mArgathI cuta thayA vinA, AvelA zArIrika ke mAnasika kaSTone nirjarAnA lakSe sahana karavA, te parISaha che. tenA bAvIsa prakAra che, te parISahono vistAra uttarAdhyayana sUtranA bIjA adhyayana pramANe jANavo. parISaha ane karmano saMbaMdha - karma parISaha nAma guNasthAna parISaha saMkhyA prajJA, ajJAna jJAnAvaraNIya karmanA udaye vedanIya karmodaye darzana mohanIya karmodaye cAritra mohanIya karmodaye sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamasaka, caryA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza, mela darzana parISaha arati, acela, strI, niSadhA, yAcanA, Akroza, satkAra puruskAra ja 5 | aMtarAya karmodaye alAbha sAdhaka jIvanamAM AvatI koI paNa pratikULatA karmajanya hoya che. AgamakAre A bAvIsa parISaha kayA karmajanita che, teno ullekha karyo che. je sUtrapAThathI spaSTa che. pUrvokta cAra karmanA udayathI parISaha utpanna thAya che ane te te paristhitine samabhAvathI sahana karavI te parISaha vijaya che.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 184 | zrI.mAvatI sUtra-3 karmabaMdhaka sAthe parISahonuM sAhacarya - 29 sattabihabaMdhagassa NaM bhaMte ! kai parIsahA paNNattA ? goyamA ! bAvIsa parIsahA paNNattA, bIsaM puNa veei / jaM samayaM sIyaparIsaha veei No taM samayaM usiNaparIsahaM veei / jaM samayaM usiNaparIsaha veei, No taM samaya sIyaparIsahaM veei / jaM samayaM cariyAparIsahaM veei, No taM samayaM NisIhiyA parIsahaM veei / jaM samayaM NisIhiyA parIsahaM veei, No taM samayaM cariyA parIsahaM veei / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! saptavidha karmabaMdhaka(AyuSya sivAya sAta karma bAMdhanArA) jIvane keTalA parISa Doya cha? uttara-he gautama! tene bAvIsa parISaha hoya che, te jIva eka sAthe vIsa parISahonuM vedana kare che. je samaye zIta parISahanuM vedana kare che, te samaye uSNa parISahanuM vedana karatA nathI ane je samaye uSNa parISahanuM vedana kare che, te samaye zIta parISahanuM vedana karatA nathI. je samaye caryA parISahanuM vedana kare che, te samaye niSadhA parISahanuM vedana karatA nathI ane je samaye niSadhA parISahanuM vedana kare che, te samaye caryA parISahanuM vedana karatA nathI. 30 aTThavihabaMdhagassa NaM bhaMte ! kai parIsahA paNNattA? goyamA ! bAvIsaM parIsahA paNNattA, taM jahA- chuhAparIsahe, pivAsAparIsahe, sIyaparIsahe, usiNaparIsahe daMsamasagaparIsahe jAva alAbhaparIsahe / bIsaM puNa veei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ATheya karmane bAMdhanArA jIvane keTalA parISaha hoya che? 62- gautamalAvIsa parISaDaDoyacha.yathA kSudhA parISaDa,pipAsA parISaDa, zIta parIsaDa, uSNa parISaha, daMzamazaka parISaha yAvat alAbha parISaha, te eka sAthe vIsa parISahanuM vedana kare che. te pUrva sUtravat jANavA. |31 chavvihabaMdhagassa NaM bhaMte ! sarAgachaumatthassa kai parIsahA paNNattA ? goyamA ! coisa parIsahA paNNattA, bArasa puNa veei, jaM samayaM sIyaparIsahaM veei No taM samayaM usiNaparIsahaM veei, jaM samayaM usiNaparIsahaM veei No taM samayaM sIyaparIsahaM veei / jaM samayaM cariyAparIsahaM veei No taM samayaM sejjAparIsahaM veei, jaM samayaM sejjAparIsahaM veei, No taM samayaM cariyAparIsahaM veei / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pavidha baMdhaka(Ayu ane mohanIya karma sivAya cha karma bAMdhanArA) sarAga chadmasthane keTalA parISaha hoya che?
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 | 195 | uttara- he gautama ! cauda parISaha hoya che, te eka sAthe bAra parISahanuM vedana kare che. je samaye zIta parISahanuM vedana kare che, te samaye uSNa parISahanuM vedana karatA nathI; je samaye uSNa parISahanuM vedana kare che, te samaye zIta parISahanuM vedana karatA nathI. je samaye caryA parISahanuM vedana kare che, te samaye zayyA parISahanuM vedana karatA nathI. je samaye zayyA parISahanuM vedana kare che, te samaye caryA parISahanuM vedana karatA nathI. |32 ekkavihabaMdhagassa NaM bhaMte ! vIyarAgachaumatthassa kai parIsahA paNNatA? goyamA ! evaM ceva jaheva chavvihabaMdhagassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekavidha baMdhaka(mAtra zAtAvedanIya bAMdhanArA) vItarAga chadmastha jIvane keTalA parISaha hoya che? uttara- he gautama! Savidha baMdhakanI samAna cauda parISaha hoya che, eka samaye bAranuM vedana kare che. |33 egavihabaMdhagassa NaM bhaMte ! sajogibhavatthakevalissa kai parIsahA paNNattA? goyamA ! ekkArasaparIsahA paNNattA, Nava puNa veei, sesaM jahA chavvihabaMdhagassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! ekavidha baMdhaka sayogI bhavastha kevaLIne keTalA parISaha hoya che? uttara- he gautama! agiyAra parISada(vedanIya karmajanya) hoya che. teo eka sAthe nava parISahanuM vedana kare che. zeSa saMpUrNa kathana pavidha baMdhakanI samAna jANavuM. 34 abaMdhagassa NaM bhaMte ! ajogIbhavatthakevalissa kai parIsahA paNNattA? goyamA ! ekkArasa parIsahA paNNattA, Nava puNa veei / jaM samayaM sIyaparIsahaM veei No taM samayaM usiNaparIsaha veei, jaM samayaM usiNaparIsahaM veei No taM samaya sIyaparIsahaM veei / jaM samayaM cariyAparisahaM veei No taM samayaM sejjAparIsahaM veei, jaM samayaM sejjAparIsahaM veei No taM samayaM cariyAparIsahaM veei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! abaMdhaka(karma nahIM bAMdhanArA) ayogI bhavastha kevaLIne keTalA parISaha hoya che? uttara- he gautama ! agiyAra parISaha che, te eka samaye nava parISahanuM vedana kare che. je samaye zIta parISahanuM vedana kare che, te samaye uSNa parISahanuM vedana karatA nathI ane je samaye uSNa parISahanuM vedana kare che, te samaye zIta parISahanuM vedana karatA nathI. je samaye caryA parISahanuM vedana kare che, te samaye zayyA parISahanuM vedana karatA nathI ane je samaye zayyA parISahanuM vedana kare che, te samaye caryA parISahanuM vedana karatA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM keTalAM karma bAMdhanArA jIvone keTalA parISahano saMbhava che, tenuM spaSTIkaraNa che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 196 | zrI bhagavatI sUtra-3 aSTavidhabaMdhakamAM parISaha - trIjuM guNasthAna choDIne sAtamA guNasthAna sudhInA jIvo AyuSyakarmano baMdha karatA hoya tyAre te aSTavidha- ATha karmanA baMdhaka hoya che. te jIvone rara parISaha hoya che. te bAvIsa parISahamAM be virodhI parISahanuM vedana eka sAthe thatuM nathI mATe sUtramAM vedana rUpe be-be parISaha nyUna kahyA che- yathA chadmastha jIvone mATe zIta ane uSNa tathA caryA(cAlavAno) ane niSadyA(eka sthAne besavuM) no parISaha paraspara virodhI che. tethI te-te parISahonuM vedana eka sAthe thatuM nathI. te be yugalamAMthI eka-eka parISaha nyUna karatAM be parISaha nyUna thAya che. tethI eka samayamAM vIsa parISahanuM vedanA thAya che. carcA-zayyAniSadhA parISahanI vicAraNA :- chadmastha jIvone caryAno ane zayyA(sthAnanI pratikULatA)no parISaha saMkalpa vikalpanI apekSAe eka sAthe hoya zake che. teone zayyAnA parISaha samaye paNa utsukatAnA kAraNe vihAra(cAlavA)nA pariNAma temaja cittanI caMcaLatA hoya zake che. tethI te jIvone caryA ane zayyAno parISaha sAthe hoya che. te jIvone mATe caryAnA parISaha sAthe niSadhAno parISaha hoto nathI. kAraNa ke niSadhAno parISaha zUnyAgAra vagere bhayayukta sthAne besavA saMbaMdhI che ane te mohanIyakarma janya che. jyAre caryA ane zayyA parISaha vedanIya karmajanya che, mATe te baMne paraspara virodhI thAya che. mohanIyakarma upazAMta ke kSaya thAya pachI te vItarAgImAM caMcaLatA ane saMkalpa vikalpano abhAva hovAthI tene caryA ane zayyAno parISaha eka sAthe hoto nathI. teo te bemAMthI koI paNa eka parISahanuM ja vedana kare che. saMkSepamAM vItarAgI jIvone caryA ane zayyA pariSahamAMthI koIpaNa eka parISahanuM ja vedana thAya che ane chadmastha jIvone caryA ane niSadyA pariSahamAMthI koIpaNa eka pariSahanuM ja vedanA thAya che. baMne parISahonuM ekI sAthe vedana thatuM nathI. saptavidhabaMdhakamAM parISaha - ekathI nava guNasthAna sudhInA jIvone AyuSyakarmano baMdha thato na hoya tyAre te sAtavidha-sAtakarmanA baMdhaka hoya che. te jIvone bAvIsa parISaha hoya che. eka samaye pUrvavatu vIsa parISahanuM vedana kare che. pavidhabaMdhakamAM parISaha :- dazamA guNasthAnavartI jIvo AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne cha karmano baMdha kare che. te pavidhabaMdhaka kahevAya che. te jIvone mohanIya karmajanya ATha parISaha hotA nathI. mATe 14 parISaha hoya che. te jIvone sUkSma lobhano udaya che paraMtu te parISahanuM kAraNa banato nathI. tethI mohanIya karmajanya ATha parISaha nathI. te jIvone mohanIya karmajanya niSadhA parISaha nathI. caryA ane zayyA parISahamAMthI koI paNa eka ane zIta-uSNa parISahamAMthI koI paNa ekanuM vedana kare che. A rIte eka samaye bAra parISahanuM vedana kare che. ekavidhabaMdhakamAM parISaha - agiyAramA guNasthAnathI teramA guNasthAnavartI jIvo mAtra zAtAvedanIya karmano baMdha kare che. te ekavidhabaMdhaka che. te jIvone vedanIya karmajanya 11 parISaha hoya che. eka samaye nava parISahanuM vedana kare che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 | 197 | abadhakamAM parISaha- koI paNa karmano baMdha na karanAra caudamA guNasthAnavartI jIva abaMdhaka che. te jIvone pUrvavatu vedanIya karmajanya 11 parISaha hoya che. eka samaye nava parISahanuM vedana thAya che. karmabaMdhaka ane parISaha baMdhaka guNasthAna aSTa karmabaMdhaka 1thI 3 (trIjuM choDIne) sapta karmabaMdhaka (Ayu.ne choDIne) | 1thI 9 sudhI (jyAre Ayu baMdha na hoya tyAre) pa karmabaMdhaka (Ayu. mohane choDIne) | 10muM eka karmabaMdhaka (zAtA vedanIya) 11, 12,13muM abaMdhaka 14muM guNasthAna parISaha rara parISaha-eka samaye 20vede rara parISaha-eka samaye 20vede 14 (mohanIyajanya ATha choDIne) 11 (vedanIyajanya) 11 (vedanIyajanya) sUryadarzana viSayaka lokapratIti:35 jaMbUddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti, majjhatiyamuhurtasi mUle ya dUre ya dIsaMti, atthamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti ? haMtA, goyamA ! taM ceva jAva dIsaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM baMne sUrya, udayanA samaye dUra hovA chatAM zuM najIka dekhAya che, madhyAhna samaye najIka hovA chatAM dUra dekhAya che ane asta samaye dUra hovA chatAM najIka dekhAya che? uttara- hA, gautama! baMne sUryo uparokta rIte najIka ane dUra dekhAya che. 36 jaMbUddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi majjhaMtiyamuhuttaMsi ya atthamaNamuhuttaMsi ya savvattha samA uccatteNaM ? haMtA goyamA ! taM ceva jAva uccatteNaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaMbUdvIpamAM be sUryo udaya samaye, madhyAhna samaye ane asta samaye zuM eka sarakhI UMcAI para hoya che? uttara- hA, gautama! jaMbUdvIpamAM be sUryo udaya samaye, madhyAhna samaye ane asta samaye eka sarakhI UMcAI para hoya che. 37 jai NaM bhaMte ! jaMbUddIve dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi ya majjhaMtiyamuhuttaMsi ya atthamaNamuhuttaMsi ya savvattha samA uccatteNaM, se keNaM khAi aTeNaM bhaMte !
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 ] zrI bhagavatI sUtra-3 evaM vuccai- jaMbUddIve NaM dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti jAva atthamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti ? ___goyamA ! lessApaDighAeNaM uggamaNamuhattaMsi dUreya mUle yadIsaMti,lessAhitAveNaM majjhatiyamuttasi mUle ya dUre ya dIsaMti, lessApaDighAeNaM atthamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle yadIsaMti; se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- jaMbUddIveNaMdIve sUriyA uggamaNa- muhuttasi dUre ya mUle dIsaMti jAva atthamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaMbudvIpamAM be sUryo udaya samaye, madhyAhna samaye ane asta samaye, eka sarakhI UMcAI para hoya to he bhagavan! jaMbUdvIpamAM be sUryo udaya samaye dUra hovA chatAM najIka, madhyAhna samaye najIka hovA chatAM dUra ane asta samaye dUra hovA chatAM najIka dekhAya che, tema kahevAnuM kAraNa zuM che? uttara- he gautama! udaya samaye sUrya (47, 23 yojana dUra.) hovAthI sUryanI vezyAno pratighAta thAya che arthAt ati dUrInA kAraNe teno prakAza ahIM sudhI maMda-maMdatama pahoMce che. tethI te sukhapUrvaka joI zakAya che. A kAraNe ja sUrya dUra hovA chatAM najIka lAge che. | madhyAhna samaye sUrya prAta:kAlanI apekSAe najIka (800 yojana) hoya che. tethI tenI vezyAno pratighAta thato nathI arthAt sUryanuM teja pracaMDa hoya che. tethI te durdarzanIya thaI jAya che A kAraNe ja te najIka hovA chatAM dUra lAge che. asta samaye sUrya dUra(47, ra3 yojana dUra) hovAthI sUryanI vezyAno pratighAta thAya che. arthAt atidUrInA kAraNe teno prakAza ahIM sudhI maMda-maMdatama pahoMce che. tethI te sukhapUrvaka joI zakAya che. tethI ja sUrya dUra hovA chatAM najIka lAge che. A rIte he gautama ! sUrya tejanA pratighAta ane atitApanA kAraNe sUrya najIka ke dUra dekhAya che. | dvAra-10 || vivecana : prastuta sUtromAM dUrathI ane najIkathI sUrya darzana viSayaka loka pratIti tathA vastusthitinuM kathana che. samapRthvI ane sUrya vacce Urdhva aMtara 800 mo.nuM che. sUryodaya, sUryAsta ke madhyAhna koI paNa samaye A aMtara samAna ja hoya che paraMtu udaya-asta samaye pRthvI ane sUrya vacce tirachu aMtara vadhe che. te aMtara jaghanya 47, 23 yo. hoya che ane madhyAhna samaye tirachu aMtara na hovAthI Urdhva aMtara 800 yo. ja hoya che. A rIte udaya-asta samaye sUrya vadhu dUra ane madhyAhna samaye najIka hoya che paraMtu lezyAnA pratighAta ane atitApanA kAraNe viparIta pratIti thAya che.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-8 | 188 | udaya asta samaye sUrya dUra chatAM najIka dekhAvAnuM kAraNa - vezyAnA pratighAtanA kAraNe sUrya udaya asta samaye 2 DovA chatAna pratIta thAyache. lessApaDighAeNa-lezyAyAH sUryamaMDalagata tejasaH, pratighAtena dUrataratvAdudgamanadezasya tadprasaraNenetyarthaH udagamanamuhUrte dUre ca mUle ca dRzyate, lezyA pratighAte hi sukhadRzyatvena svabhAvena dUrastho'pi sUrya AsannapratItiM jnytilezyA eTale sUryabiMbanuM teja. udaya asta samaye te dUra hovAthI tenuM teja(prakAza) prasArita thayuM na hovAthI, teno tApa maMda hovAthI, sUryane sukhapUrvaka joI zakAya che tethI sUrya dUra hovA chatAM najIka hoya tevI pratIti thAya che. mI dUre = draSTasthAnapekSayA viprakRSTe sthAnathI sUrya hemAto Doya te sthAnanI apekSA ra mane mUle = draSTapratItyapekSayA AsannedRzyate-dRSTasthAna pratAtinI apekSAsena temamartha ravAmAM Avedacha. madhyAhna samaye sUrya najIka chatAM dUra dekhAvAnuM kAraNa - lezyAnA abhitApanA kAraNe sUrya madhyAhna samaye na chatAM 2 pratIta thAya che. lessAhitAveNa = lezyAyA abhitApena pratApena sarvatastejaH pratApenetyarthaH, mUle ca dUre ca dRzyate, madhyAhne hyAsanna'pi sUryastIvratejasA durdRzyatvena dUrapratItiM janayati / vezyA bheTale sUryamaMDaNa-sUryalijarnu ta4. te4nA mamitApathI eTale pratApathI, madhyAhna sUrya kiraNo pracaMDa hovAthI, tIvra tejanA kAraNe mITa mAMDIne joI zakAto na hovAthI te najIka hovA chatAM dUra hoya tevI pratIti (bhAsa) thAya che. sUryanI gati :38 jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA kiM tIyaM khettaM gacchati, paDupaNNaM khettaM gacchaMti, aNAgayaM khettaM gacchaMti ? __goyamA ! No tIyaM khettaM gacchaMti, paDuppaNNaM khettaM gacchaMti, No aNAgayaM khettaM gacchati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaMbUDhIpamAM sUryo zuM atIta kSetra upara gati kare che, vartamAna kSetra upara gati kare che ke anAgata kSetra upara gati kare che? uttara- he gautama ! sUryo atIta kSetra para gati karatA nathI, vartamAna kSetra para gati kare che, anAgata kSetra para gati karatA nathI. 39 jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA kiM tIyaM khettaM obhAsaMti, paDuppaNNaM khettaM obhAsaMti, aNAgayaM khettaM obhAsaMti ? goyamA ! No tIyaM khettaM obhAsaMti, paDuppaNNaM khettaM obhAsaMti, No aNAgayaM khettaM obhAsati / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! sUdvIpanAle sUrya, zuMmatIta kSetrane prazita 42 cha, vartamAna kSetrane
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI bhagavatI sUtra-3 prakAzita kare che ke anAgata kSetrane prakAzita kare che ? uttara- he gautama ! atIta kSetrane prakAzita karatA nathI, anAgata kSetrane prakAzita karatA nathI, vartamAna kSetrane prakAzita kare che. 40 tA mate ! puiruM omAti, apuruM omAsati ? goyamA ! puruM obhAsaMti, No apuSTuM obhAsaMti jAva NiyamA chaddisiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaMbUdvIpanA be sUrya spaSTa kSetrane prakAzita kare che ke aspRSTa kSetrane prakAzita kare che ? uttara- he gautama ! te spaSTa kSetrane prakAzita kare che, aspRSTa kSetrane prakAzita karatA nathI, niyamA cha dizAone prakAzita kare che. 41 jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA kiM tIyaM khettaM ujjoveMti, pucchA ? goyamA ! jahA obhAsaMti tahA ujjoveMti jAva NiyamA chaddisiM / evaM taveMti, evaM pabhAsaMti jAva NiyamA chaddisiM / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! jaMbUddIpanA be sUrya atIta kSetrane udyotita kare che, ityAdi prazna. ? uttara- he gautama ! pUrvokta prakAre jANavuM joIe. yAvat te niyamA cha dizAne udyotita kare che. A ja rIte tapAve che, suzobhita kare che yAvat niyamA cha dizAone suzobhita kare che. 42 jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyANaM kiM tIe khette kiriyA kajjai, paDuppaNNe khette kiriyA kajjai, aNAgae khette kiriyA kajjai ? goyamA ! No tIe khette kiriyA kajjai, paDuppaNNe khete kiriyA No aNAgae khette kiriyA kajjai / kajjai, bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaMbudrIpamAM sUryo dvArA avabhAsanAdi kriyA zuM atIta kSetramAM karAya che, vartamAna kSetramAM karAya che ke anAgata kSetramAM karAya che ? uttara- he gautama ! sUryo dvArA avabhAsanAdi kriyA atIta kSetramAM karAtI nathI, vartamAna kSetramAM karAya che; anAgata kSetramAM karAtI nathI. 42 sA maMte ! viM puThThA vakhtara, apukA jakhkhad ? zoyamA ! puThThA khkhara, No apuTThA kajjai jAva NiyamA chaddisiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te spaSTa kriyA kare che ke aspRSTa ? uttara- he gautama ! te spaSTa kriyA kare che, aspRSTa kriyA karatA nathI. niyamA cha dizAmAM spaSTa kriyA kare che.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8. 201 vivecana : prastuta sUtromAM sUryanI gati temaja kSetrane prakAzita Adi karavAnI paddhatino nirdeza karyo che. prastutamAM kSetra zabdathI sUryanA prakAza dvArA vyApta kSetra arthAt prakAzita AkAza vibhAganuM grahaNa karyuM che. kSetra to anAdi anaMta che, tethI temAM atItAdi vyavahAra saMbhave nahIM paraMtu ahIM sUrya prakAzathI vyApta' kSetranuM tevA vizeSaNa sAthe grahaNa karavAthI atItAdi vyavahAra saMbhave che. phuda 2 yu1izaraNaM sUrya svatenI vyAkhyoti totramucyate I-vRitti.) sUrya vartamAna tApakSetra, gamana kSetra para cAle che. ahIM, te kSetrane sparza karIne cAle, sparza karyA vinA cAle vagere varNana; prajJApanA sUtranA AhAra pada pramANe jANavAnuM kathana che. te A pramANe che-(puThThA mahAmahisAvavilApupullA kirSi nA jaya cha ) (1) spaSTa-sUrya gamana kSetrane sparza karIne (2) avagADha -avagAhita karIne (3) anaMtarAvagADha-kSetrane vyavadhAna rahita avagAhita karIne (4) aNu, bAdara baMne prakAranA kSetrane (sarvAtyaMtara maMDaLa apekSAe aNu, sarva bAhya maMDaLa apekSAe bAdara) (5) Udhvadi-sUryamaMDaLa-biMbanI yojana pramANa UMcAInI apekSAe Urdhva, tiryagu, adho dizAne () Adi, madhyAdi-18 muhUrtAdi divasanA Adi, madhya, aMta bhAgane, (7) svaviSaya-sva ucita kSetrane (8) AnupUrvI anukramathI gamanakSetrane (9) cha dizA-niyamA cha dizAne avabhAsita prakAzita kare che. prastutamAM sUrya saMbaMdhI pAMca kriyA darzAvI che-(1) chaMti-gamana kare che (2) mArvatipravAsayataH rUpakudyotayata:, yathA zUnatameva dazyate I ati sthULa vastu dekhAya tevo Acho prakAza (3) 3mori-3ota to-kRza pravAsayataH yathA zUnameva darate 1 ujAsa. skUla vastune sArI rIte joI zakAya tevo prakAza (4) tati-tApIta:- panauta zata guruta, yathA muka tiki date tathA zataH | potAnA tApathI ThaMDIne dUra kare tevo tathA kIDI vagere sUkSma vastu joI zakAya tevo prakAza. (5) prabhAti-mAsayataH tirApovazeSatopanAtIta to, yathA sUkSmataraMda prabhAsita, atitApathI vizeSa prakAre zItane-ThaMDIne dUra kare tevo tathA ati sUkSma vastu joI zakAya tevo prakAza. Udhvadi dizAmAM sUrya prakAza pramANa:44 jaMbUddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA kevaiyaM khettaM uDDe taveMti, kevaiyaM khettaM ahe taveMti, kevaiyaM khettaM tiriyaM taveti ? goyamA ! egaMjoyaNasayaM uDDe tati; aTThArasa joyaNasayAI ahe tavaMti, sIyAlIsaM joyaNasahassAI doNi tevaDhe joyaNasae ekkavIsaM ca saTThibhAe joyaNassa tiriyaM taveti /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 | zrI bhagavatI sUtra-3 zabdArthaH- sIyArAsa = sUDatAlIza teva = tresaTha. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaMbUdvIpamAM sUrya UMce keTalA kSetrane tapAve che, nIce keTalA kSetrane tapAve che ane keTalA tirachA kSetrane tapAve che? uttara- he gautama! so yojana UMcenA kSetrane tapAve che. 1800 yojanA nIcenA kSetrane tapAve che ane 47ra3 2 yojana tirachA kSetrane tapAve che. vivecana : prastuta sUtramAM "Udhvadi dizAmAM sUrya prakAzanA pramANanuM pratipAdana che. Urdhva dizAmAM sUrya prakAza - baMne sUryano prakAza UMce 100 yojana sudhI pahoMce che. teo potAnA vimAnathI UMce teTalA kSetrane tapAve che-prakAzita kare che. adho dizAmAM sUrya prakAza - baMne sUryothI 800 yojana nIce samapRthvI tala sudhI ane tyAMthI 1,000 yojanA nIcANamAM salilAvatI ane vaprA nAmanI pazcima mahAvidehakSetranI covIsamI ane paccIsamI vijaya sudhI sUryano prakAza prasare che. mATe 200 + 1,000 = 1,800 yojana adhokSetrane tapAve che. tirachI dizAmAM sUrya prakAza - tiryagU dizAmAM 47,ra3-yojana kSetrane prakAzita kare che. A kathana daSTipathanI apekSAe che tathA sUrya sarvAtyaMtara maMDaLa upara hoya te apekSAthI che. sUrya sarva bAhA maMDaLa upara hoya tyAre 31,831 yojana sudhI teno prakAza phelAya che. jyotiSka deva UpapannakAdi - 45 aMto NaM bhaMte ! mANusuttarapavvayassa je caMdima-sUriya-gahagaNa-NakkhattatArArUvA te NaM bhaMte ! devA kiM uDDovavaNNagA, pucchA ? goyamA ! jahA jIvAbhigame taheva Niravasesa jAva iMdaTThANe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM virahie uvavAeNaM ? goyamA! jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM chammAsA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mAnuSottara parvatanI aMdara je caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra ane tArArUpa deva che, te zuM UrdhvalokamAM utpanna thayA che? uttara- he gautama! je rIte jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattimAM kahyuM che, te rIte saMpUrNa kathana karavuM joIe. kAvat he bhagavAna! indrasthAnano upapAta viraha kAla keTalo che? he gautama! teno upapAta viraha kAla jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsano che. |46 bAhiyA NaM bhaMte ! mANusuttarapavvayassa je caMdima sUriya-gahagaNa-Nakkhatta tArArUvA te NaM bhaMte ! devA kiM uDDhovavaNNagA, pucchA?
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-8 | 203 | goyamA ! jahA jIvAbhigame jAva iMdaTThANe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM uvavAeNaM virahie paNNatte ? goyamA! jahaNNeNaM ekkaM samayaM 3#olekha chaggAsa | II leva mate ! seva mate || bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mAnuSottara parvatanI bahAra je caMdrAdi deva che, te UrdhvalokamAM utpanna thayA che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipatti anusAra kathana karavuM yAvatu he bhagavana! indrasthAnano upapAta-virahakAla keTalA samayano kahyo che? he gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa cha mAsano virahakAla kahyo che. A he bhagavana! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. .. vivecana : prastuta sUtromAM mAnuSottara parvatanI aMdara ane bahAranA caMdra, sUrya Adi jyotiSI devonA upapAta saMbaMdhI ane indronA upapAta virahakAlanA viSayamAM jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka nirUpaNa karyuM che. teno saMkSipta bhAva A pramANe che- aDhIdvIpanI aMdaranA jyotiSI devo gatizIla che. te potAnA prakAzathI hajAro yojananA kSetrane prakAzita kare che. tenuM tApakSetra urdhvamukhI kaMdabapuSpanA AkAre che. gatizIlatAnA kAraNe tenA tApamAM tIvratA ane maMdatA thAya che. aDhIdviIpanI bahAranA jyotiSI devo sthira che. te potAnA prakAzathI lAkha yojananA kSetrane prakAzita kare che. tenuM tApakSetra pAkI ITanA AkAre che. teno tApa haMmezAM eka samAna rahe che. aDhIdvIpanI aMdara ane bahAranA sarva jyotiSI vimAna eka sarIkhA(addha kabIThanA) AkAravALA che. che zataka-8/8 saMpUrNa
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-8 : uddezaka-9 ja saMkSipta sAra je je A uddezakamAM baMdhanA bheda prabheda, baMdhaka jIvo, baMdhanuM kAraNa, sthiti, aMtara vagere viSayonuM vistRta vivecana che. baMdhanA be prakAra che. prayoga baMdha ane visasAbaMdha. virasA baMdha- jIvanA prayatna vinA pugalono sahaja rUpe je baMdha thAya che. tenA be bheda che- anAdi visasA baMdha, sAdi visasA baMdha. (1) anAdi visasAbaMdha- dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA pradezo paraspara sparzIne rahelA che te anAdi visasAbaMdha che. (2) sAdi virAsAbaMdhaje baMdha sImita kAla mATe paNa svAbhAvika rUpe thAya te sAdi visasAbaMdha che. tenA traNa bheda che. 1. baMdhana pratyayika- snigdhatA-rUkSatA Adi guNonA nimittathI thato paramANuono ane skaMdhano je baMdha thAya che. 2. bhAjana pratyayika- bhAjana=AdhAra. tenA nimittathI thato baMdha. yathA-ghaDAmAM rAkhelI madirA kAlakrame ghaTTa thaI jAya che. 3. pariNAma pratyayika-pulanA sahaja pariNamanathI thato baMdha yathA-vAdaLA, meghadhanuSa Adi. prayoga baMdha - jIvanA prayatnathI thato baMdha. tenA traNa bheda che- (1) anAdi aparyavasita. AtmAnA ATha rUcaka pradezono baMdha. (2) sAdi aparyavasita- siddhanA Atma pradezono baMdha. (3) sAdi saparyavasita-sAMta. sAdi-sAMtanA cAra bheda che- (1) AlApana baMdha-ghAsanA bhArAne rassI AdithI bAMdhavo. (2) AlIna badha- mINa, lAkha Adi koI paNa cIkaNA padArthathI be padArthone joDavA. (3) zarIrabaMdhasamudraghAta avasthAmAM Atmapradezone Azrita taijasa Adi zarIrapradezono je baMdha thAya che. tenA punaH be bheda che. 1. pUrva prayoga pratyayika-vedanAdi samughAta samaye Atmapradezone Azrita taijasa-kArpaNa zarIrano je baMdha thAya che. 2. pratyutpanna pratyayika- kevaLI samughAtanA trIjA, cothA ane pAMcamA samaye jIvane kArpaNa kAyayoga hoya che. te samaye AtmapradezAzrita taijasa-kAzmaNa zarIrano je baMdha thAya te pratyutpanna baMdha che. (4) zarIra prayogabadha- dArikAdi zarIra vyApAranA nimittathI thato baMdha. pAMca zarIranI apekSAe tenA pAMca bheda che. audArika zarIra prayogabaMdha- audArika zarIranA vyApArathI thatA baMdhane audArika zarIra prayogabaMdha kahe che. A baMdha ekendriyAdi pAMce ya jAtinA jIvone hoya che. vailiya zarIra prayoga baMdha- vaikriya zarIranA vyApArathI thatA baMdhane vaikriya zarIra prayoga baMdha kahe che. te baMdha samuccaya jIva, nArakI, deva, tiryaMca paMcendriya ane manuSyone hoya che.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 205 AhAraka zarIra prayogabadhaH- AhAraka zarIranA vyApArathI thatA baMdhane AhAraka zarIra prayogabaMdha kahe che. te Rddhi prApta saMyata manuSyone ja hoya che. taijasa ane kArmaNa zarIra prayogabaMdha :- taijasa ane kArmaNa zarIranA vyApArathI thatA baMdhane kramazaH taijasa ane kArmaNa zarIra prayogabaMdha kahe che. te sarva saMsArI jIvone anAdikAlIna che. sarva baMdha-dezabaMdha- audArika, vaikriya zarIranI utpattinA prathama samaye jIva je AhAra grahaNa kare che, tene sarvabaMdha kahe che. temaja vaikriya ke AhAraka labdhithI jyAre vaikriya ke AhAraka zarIra banAve, tyAre prathama samaye sarvabaMdha thAya che. tenI sthiti eka samayanI ja hoya che. taijasa, kArmaNa zarIrane sarva baMdha nathI. audArika, vaikriya ke AhAraka zarIramAM sarvabaMdha sivAyanA zeSa samaye jIvana paryata dezabaMdha hoya che. labdhijanya vaikriya zarIramAM tathA AhAraka zarIramAM prathama samaya sivAya jyAM sudhI te zarIra rahe tyAM sudhI deza baMdha thAya che. taijasa-kAzmaNa zarIramAM sadA dezabaMdha ja hoya che. vATe vahetI avasthAmAM audArikAdi traNe sthUla zarIrano dezabaMdha ke sarvabaMdha thato nathI. pAMce zarIra prayogabaMdhanI sthiti ane aMtara sUtrArthathI jANavA. pAMce zarIra prayogabaMdhanuM alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA AhArakanA sarvabaMdhaka (2) tenAthI tenA dezabaMdhaka saMkhyAtaguNA (3) tenAthI vaikriyanA sarvabaMdhaka asaMkhyAtaguNA (4) tenAthI tenA deza baMdhaka asaMkhyAtaguNA (5) tenAthI taijasa kArmaNanA abaMdhaka(siddha) anaMtaguNA (6) tenAthI audArikanA sarvabaMdhaka anaMtaguNA (7) tenAthI tenA abaMdhaka vizeSAdhika (8) tenAthI tenA dezabaMdhaka asaMkhyAtaguNA (9) tenAthI taijasa kArmaNanA dezabaMdhakavizeSAdhika (10) tenAthI vaikriyanA abaMdhaka vizeSAdhika (11) tenAthI AhArakanA abaMdhaka vizeSAdhika che.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 OO zataka-8 : uddezaka-9 baMdha zrI bhagavatI sUtra-3 RO zOvjha baMdha ane tenA prakAra : 2 viSe khaM bhaMte ! vaMthe paLatte ? goyamA ! tuviSe aMdhe paLatte, taM jahA - paogabaMdhe ya vIsasAbaMdhe ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! baMdhanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! baMdhanA be prakAra che. yathA- prayoga baMdha ane visasAbaMdha. visasA baMdha ane tenA prakAra : 2 vIsalAbaMdhe na bhaMte ! viSe paLatte ? noyamA ! tuviSe paLatte, taM jahA - sAIyavIsasAbaMdhe aNAIyavIsasAbaMdhe ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! visasA baMdhanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! visasA baMdhanA be prakAra che, yathA-- sAdi visasA baMdha ane anAdi visasA baMdha. 3 aNAIyavIsasAbaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? noyamA ! tiviSe paLatte, te nahA- dhasthiya-gaLamaLa-baLAya vIsasAbaMdhe, adhammatthikAyaaNNamaNNaaNAIyavIsasAbaMdhe, aagaastthikaayaLa- maLa-akhAdya-vIsasAvaSe | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! anAdi visasA baMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! anAdivisasAbaMdhanA traNa prakAra che. yathA- dharmAstikAyano anyonya anAdi visasAbaMdha, adharmAstikAyano anyonya anAdi visasAbaMdha ane AkAzAstikAyano anyonya anAdi visasAbaMdha. 4 dhammatthikAya-aNNamaNNa-aNAIya-vIsasAbaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe, savvabaMdhe ?
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza- | 207 / goyamA ! desabaMdhe, No savvabaMdhe / evaM adhammatthikAya-aNNamaNNa-aNAIya vIsasAbaMdhe vi, evaM AgAsatthikAya-aNNamaNNa-aNAIya-vIsasAbaMdhe vi / bhAvArtha:- prazra- mAvan ! dhAstiyano anyonya visasA zudezabaMdha cha / sabaMdha cha ? uttara- he gautama ! dezabaMdha che, sarvabaMdha nathI. A rIte adharmAstikAya anyonya visasA baMdha ane AkAzAstikAya anyonya visasAbaMdhanA viSayamAM jANavuM joIe. te paNa deza baMdha che, sarva baMdha nathI. | 5 dhammatthikAya-aNNamaNNa-aNAIya-vIsasAbaMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! savvaddhaM / evaM adhammatthikAya-aNNamaNNa-aNAIya-vIsasAbaMdhe vi / evaM AgAsatthikAya-aNNamaNNa-aNAIya-vIsasAbaMdhe vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dharmAstikAyano anyonya anAdi visasAbaMdha keTalA kAla paryata rahe che? uttara- he gautama ! sarvakAla paryata rahe che. A rIte adharmAstikAya ane AkAzastikAyano anyonya visasAbaMdha paNa sarvakAla paryata rahe che. |6 sAIya-vIsasAbaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA- baMdhaNapaccaie, bhAyaNapaccaie, pariNAma paccaie / bhAvArtha:- - bhagavan ! sAhivisasAdhanA 240 prArache? uttara-he gautama! traNa prakAra che, yathA-baMdhana pratyayika, bhAjana pratyayika ane pariNAma pratyayika. |7 se kiM taM baMdhaNapaccaie? baMdhaNapaccaie- jaNNaM paramANu puggala-duppaesiya-tippaesiya jAva dasapaesiyasaMkhejjapaesiya-asaMkhejjapaesiya-aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM vemAyaNiddhayAe, vemAya-lukkhayAe, vemAya-NiddhalukkhayAe baMdhaNapaccaie NaM baMdhe samuppajjai, jahaNNeNaM ekkaM samaya ukkoseNaM asakhejja kAla / se taM baMdhaNapaccaie / bhAvArtha:-pra-bhagavana! baMdhana pratyathi sAhivisasAdhane vAyacha? uttara- he gautama ! paramANa, ddhipradezika, tripradezika vAvata daza pradezika, saMkhyAta pradezika,
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 208 | zrI bhagavatI sUtra-3 asaMkhyAta pradezika ane anaMta pradezika pudgala skaMdhono vimAtra snigdhatA ane vimAtra rUkSatA dvArA, vimAtra snigdhatA-rUkSatA dvArA baMdhana pratyayika sAdi visasA baMdha thAya che. te jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhya kAla paryata rahe che. A rIte baMdhana pratyayika baMdha kahyo che. 8 se kiM taM bhAyaNapaccaie? bhAyaNapaccaie- jaNNaM juNNasurA-juNNagula-juNNataMdulANaM bhAyaNapaccaie NaM baMdhe samuppajjai, jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM saMkhejja kAlaM / settaM bhAyaNa- pccie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhAjana pratyayika visasA baMdha kone kahevAya che? uttara- he gautama! jUnI madirA, jUno goLa, jUnA cokhA Adino bhAjana pratyayika sAdi visasA baMdha thAya che. te jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa saMkhyAta kAla paryata rahe che. A bhAjana pratyayika baMdha che. | 9 se kiM taM pariNAmapaccaie? pariNAmapaccaie- jaNaM abbhANaM, abbharukkhANaM jahA taiyasae jAva amohANaM pariNAmapaccaie NaM baMdhe samuppajjai / jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM chmmaasaa| se taM pariNAmapaccaie / se taM sAIyavIsasAbaMdhe / se taM vIsasAbaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pariNAma pratyayika sAdi visasA baMdha kone kahevAya che? uttara-he gautama! vAdaLo, abhravRkSo vAvatuM amogho(sUryanA udaya-asta samaye sUryanA kiraNono eka prakArano je AkAra thAya che te amogha) AdinA nAma zataka-3/7mAM kahyA che. te sarvano pariNAma pratyayika baMdha hoya che. te baMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa paryata rahe che. A pariNAma pratyayika baMdha kahyo che. A sAdi visasA baMdha che ane A visasA baMdhanuM varNana pUrNa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM baMdhanA be bheda visasA ane prayoga baMdhanuM kathana karIne visasA baMdhanuM svarUpa ane tenA bheda samajAvyA che. visasAbaMdha -visAvaMdhe 1 tti svabhAvasaMpannatA -vRitti).je baMdha jIvanA koI paNa prayoga vinA svAbhAvika rUpe thAya tene visasA baMdha kahe che. tenA be bheda che. anAdi visasA baMdha ane sAdi visasAbaMdha. (1) anAdi visasAbaMdhaH- je visasA baMdhanI koI Adi na hoya tene anAdi visasAbaMdha kahe che. tenA traNa bheda che. dharmAstikAya anyonya visasAbaMdha, adharmAstikAya anyonyavisasAbaMdha ane AkAzAstikAya
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 | 209 | anyonya visasAbaMdha. dhamAstikAyanA pradezono tenA anya pradezo sAthe je saMbaMdha thAya te dharmAstikAya anyonya visasA baMdha che. te ja rIte adharmAstikAya ane AkAzAstikAya anyonya visasAbaMdha thAya che. te baMdha anAdi visasAbaMdha che. teno dezabaMdha ja thAya che. sarvabaMdha thato nathI. dharmAstikAya AdinA pradezo caTAInI saLInI jema paraspara ekabIjAne sparzIne ja rahelA che. tethI te baMdhane dezabaMdha mAnavAmAM Avyo che. jo te pradezono sarvabaMdha mAnavAmAM Ave to dharmAstikAyanA sarva pradeza kSIranIranI jema ekabIjAmAM aMtarbhata thaI jaze ane temAM ekarUpatA thavAthI eka pradezatA AvI jaze. paraMtu AgamakAroe dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA asaMkhya pradeza ane AkAzAstikAyanA anaMta pradeza kahyA che. tethI dharmAstikAyAdi traNe dravyonA pradezono paraspara dezabaMdha che te siddha thAya che. A baMdha svAbhAvika che, anAdikAlIna che ane anaMtakAla paryata rahevAno che. tethI tenI sthiti sarvadA-sarvakAlanI che. (2) sAdi virasAbaMdhaH- je baMdha maryAdita kAla mATe paNa svAbhAvika rUpe thAya tene sAdi visasAbaMdha kahe che. tenA traNa bheda che. (1) baMdhana pratyayika baMdha - vikSita snigdhatA Adi guNonA nimittathI paramANuono, skaMdhono je baMdha thAya che te baMdhana pratyayika baMdha che. kevA ane keTalA paramANuono paraspara baMdha thAya che te samajAvavA vRttikAre be gAthAono nirdeza karyo che. samaNiddhayAe baMdho Na hoi, sama lukkhayAe vi Na hoi / vemAya-NiddhalukkhattaNeNa, baMdho u khaMdhANaM // 1 // Niddhassa NiddheNa duyAhiyeNaM, lukkhassa lukkheNa duyAhiyeNaM / Ni suvaNe 3 vadho, bahANa vanno visano samo vA rA -bhagavatI vRtti]. artha- samAna guNavALA snigdhano temaja samAna guNavALA rUkSano paraspara baMdha thato nathI. vimAtrAvALA snigdha ane rUkSano paraspara baMdha thAya che. kayAdhika snigdha guNano snigdha sAthe ane kayAdhika rUkSa guNano rUkSa sAthe baMdha thAya che. jaghanya guNane choDIne sama ke viSama snigdhano rUkSa sAthe baMdha thAya che. baMdhana pratyayika baMdha : pudgala sAthe baMdha na thAya pudgalano 1 guNa snigdhano 1 guNa snigdhano 2 guNa snigdhano 2 guNa snigdhano 2 guNa snigdhano na thAya 1 guNa snigdha sAthe 2 guNa snigdha sAthe 2 guNa snigdha sAthe 3 guNa snigdha sAthe 4 guNa snigdha sAthe na thAya na thAya thAya
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 | zrI bhagavatI sUtra-3 pudgala sAthe baMdha na thAya na thAya na thAya pudgalano 1 guNa rUkSano 1 guNa rUkSano 2 guNa rUkSano 2 guNa rUkSano 2 guNa rUkSano 1 guNa snigdhano 2 guNa snigdhano 2 guNa snigdhano na thAya 1 guNa rUkSa sAthe 2 guNa rUkSa sAthe 2 guNa rUkSa sAthe 3 guNa rUkSa sAthe 4 guNa rUkSa sAthe 1 guNa rUkSa sAthe 2 guNa rUkSa sAthe 3 guNa rUkSa sAthe thAya na thAya thAya thAya paraspara be paramANuono baMdha thAya tyAre adhikaguNavALA paramANuomAM hanaguNavALA paramANu pariNata thaI jAya che. tenI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhya kAlanI che. (2) bhAjana pratyayika baMdhaH- bhAjanano artha che AdhAra. tenA nimittathI je baMdha thAya che, te bhAjana pratyayika che, jema ke ghaDAmAM rAkhelI madirA ghaTTa thaI jAya che, jUno goLa, jUnA cokhA vagereno piMDa thaI jAya che te bhAjana pratyayika baMdha che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa saMkhyAtakAlanI che. (3) pariNAma pratyayika baMdhaH- pariNAma arthAt rUpAMtaranA nimitte je baMdha thAya che tene pariNAma pratyayika baMdha kahe che. jema ke- vAdaLA, megha dhanuSa vagere. tenI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa cha mAsanI che. visasA baMdha sAdi visasAbaMdha anAdi visasAbaMdha dharmAstikAyanA adharmAstikAyanA AkAzAstikAyanA pradezono anyonya baMdha pradezono anyonya baMdha pradezono anyonya baMdha (sarvakAla) (sarvakAla) (sarvakAla) baMdhana pratyayika DhipradezI Adi dhono baMdha ja - eka samaya u- asaMkhyakAla bhAjana pratyayika jUnI madirA, goLa Adi jagha-aMtarmuhUrta u- saMkhyAtakAla pariNAma pratyayika vAdaLA, meghadhanuSa Adi jagha - eka samaya u- cha mAsa
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : 6deza-4 | 211 / prayoga baMdha ane tenA prakAra :10 se kiM taM paogabaMdhe / goyamA ! paogabaMdhe tivihe paNNatte, taM jahA- aNAIe vA apajjavasie, sAIe vA apajjavasie, sAIe vA sapajjavasie / tattha NaM je se aNAIe apajja- vasie se NaM aTThaNhaM jIvamajjhapaesANaM, tattha vi NaM tiha-tiNha aNAIe apajja- vasie, sesANaM sAIe / tattha NaM je se sAIe apajjavasie se NaM siddhANaM / tattha NaM je se sAIe sapajjavasie se NaM cauvvihe paNNatte, taM jahA- AlAvaNabaMdhe, alliyAvaNabaMdhe, sarIrabaMdhe, sarIrappaogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! prayoga hone 4 cha ? ___612- gautama ! prayoga baMdhanAtra 12 cha. yathA- (1) anAdi aparyavasita (2) sahi aparyavasita ane (3) sAdi saparyavasita. temAMthI je anAdi aparyavasita baMdha che, te jIvanA madhyanA ATha pradezo(caka pradezo)no hoya che. te ATha pradezomAM paNa traNa traNa pradezono je baMdha che, te anAdiaparyavasita baMdha che, zeSa sarva pradezono sAdi baMdha che. siddha jIvonA pradezono sAdi aparyavasita baMdha che. sAdi-saparyavasita baMdhanA cAra prakAra che. yathA- AlApana baMdha, AlIna baMdha, zarIra baMdha ane zarIra prayoga baMdha. |11 se kiM taM AlAvaNabaMdhe ? AlAvaNabaMdhejaNNaMtaNabhArANa vA, kaTThabhArANa vA, pattabhArANa vA, palAlabhArANa vA, vetta-layA-vAga-varatta-rajju-valli-kusa-dabbhamAIehiM AlAvaNabaMdhe samuppajjai; jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM saMkheja kAlaM, se taM AlAvaNabaMdhe / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! AvAyana ne cha ? uttara- he gautama! ghAsano bhAro, lAkaDIno bhAro, pattAno bhAro, palAlano bhAro, A bhArAne netaranI chAlathI, lattAothI, cAmaDAnI moTI rassIthI, zaNanA rajuthI, kuza ane DAbha AdithI bAMdhavAmAM Ave to te baMdhane 'AlApana baMdha' kahe che. A baMdha jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta kAla paryata rahe cha. mAsAlApanabaMdhacha. 12 se kiM taM alliyAvaNabaMdhe ? alliyAvaNabaMdhe cauvvihe paNNatte, taM jahA- lesaNAbaMdhe, uccayabaMdhe, samuccayabaMdhe, sAhaNaNAbaMdhe /
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! AlIna baMdha kone kahe che ? uttara- he gautama ! AlIna baMdhanA cAra prAra che. yathA- (1) zleSazA aMdha (2) ayyaya jaMgha (3) samuyyaya aMdha khane (4) saMhanana aMdha. 13 se kiM taM lesaNAbaMdhe ? 12 lesaNAbaMdhe - jaNNaM kuTTANaM, kuTTimANaM, khaMbhANaM, pAsAyANaM, kaTThANaM, cammANaM, ghaDANaM, paDANaM, kaDANaM chuhA-cikkhallasilesa-lakkha-mahusittha-mAIehiM lesaNaehiM baMdhe samuppajjai, jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM saMkhejjaM kAlaM / se taM lesnnaabNdhe| AGEArtha :- kuTTa - zi52 kuTTimA bhazi 4Dita (bhUmi khaMbhANaM staMbhano pAsAyANaM = prAsAdhano kaTThANaM = sA'DIno cammANaM = yAbhaDAno paDANaM = thaDAno kaDANaM = yaTArdhano chuhA = yUno cikkhalla = 'yaro, DIyaDa silesa zleSa, thImsAI lakkha sApa mahusitthamAi bhIe Adi cIkaNA dravyothI, = bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! zoSaNA aMdha hone uhe che ? uttara - he gautama! zijara, bhazi bhaDita bhUmi, staMbha, prAsAha, aSTa, yarbha, ghaDo, TuDu, yaTAI vagereno yUnA, bhATI, DIyaDa, zleSa (va sepa), sAja, bhIesa ityAhi snigdha dravyo dvArA baMdha thAya che te zleSaNA baMdha kahevAya che. te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAtakAla paryaMta rahe che. A zleSaNA baMdha che. 14 se kiM taM uccayabaMdhe ? uccayabaMdhe jaNNaM taNarAsINa vA, kaTTharAsINa vA, pattarAsINa vA, tusarAsINa vA, bhusarAsINa vA, gomayarAsINa vA, avagararAsINa vA uccatteNaM baMdhe samuppajjai, jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM saMkhejjaM kAlaM, se taM uccayabaMdhe / bhAvArtha : - prazna - he bhagavan ! ayyaya aMdha hone he che ? uttara - he gautama! tRza rAzi ( Dhagalo), aSTanI rAzi, patra rAzi, tuSa rAzi, bhUsAnI rAzi, chANanI rAzi, kacarAnI rAzi A sarvane UMcA DhagalAnA rUpamAM je bAMdhavAmAM Ave che, tene 'uccaya baMdha'kahe che. te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta kAla paryaMta rahe che. A uccaya baMdha che. 15 se kiM taM samuccayabaMdhe ? samuccayabaMdhe- jaNNaM agaDa-taDAga-I-daha-vAvI-pukkhariNI-dIhiyANaM guMjAliyANaM, sarANaM, sarapaMtiyANaM, sarasarapaMtiyANaM, bilapaMtiyANaM, devakulasabha-ppava- thUma-khAiyANaM, parihANaM, pAgAra-TTAlaga-cariya-dAra-gopura-toraNANaM, pAsAya-ghara-saraNa- leNa-AvaNANaM, siMghADaga-tiya- caukka-caccara- caumuha
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 [ 213] mahApahamAINaM, chuhA-cikkhalla- silesasamuccaeNaM baMdhe samuppajjai, jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM saMkhejjaM kaalN| se taM samuccayabaMdhe / zabdArtha - aTS = kUvA taDI = taLAva vada = draha vAva = vApI, vAvaDI puriLa = puSkariNI kamaLathI yukta vAvaDI rahayA = dIrthikA sarapaM = sarovarano vivuMd = maMdira khavaparaba dhUma stUpaparihA = khAIpaIR=killo kaTTAna = gaDha athavA killA parano rUma athavA kAMgarA variya= gaDha ane nagarInI madhyano mArganopura= nagara dvArA athavA killAnuM phATaka kha = ghara kavi = dukAna hiMyA = siMdhoDAnA AkArano mArga mApadaM= mahApatha, rAjamArga sAraMga = saMhanana. bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! samuccaya baMdha kone kahe che? uttara- he gautama! kUvA, taLAva, nadI, draha, vAvaDI, puSkariNI, dIrthika, guMjAlikA, sarovara, sara paMkti, dIrghasara paMkti, bila paMkti, devakula, sabhA, paraba, sUpa, khAI, parikhA, durga(killo), kAMgarA, carika, (gaDha athavA nagaranI madhyano mArga) dvAra, gopura (nagaradvAra athavA killAnuM phATaka) toraNa, prAsAda, ghara, zaraNa sthAna, leNa-ghara vizeSa, dukAna, zRMgATakAkAra mArga, catuSka mArga, catra mArga, caturmukha mArga ane rAjamArga Adino cUnA, mATI ane vaja lepa Adi dvArA samuccayarUpe je baMdha thAya che, tene samucyaya baMdha kahe che, tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta kAlanI che. A samuccaya baMdha |16 se kiM taM sAhaNaNAbaMdhe ? sAhaNaNAbaMdhe duvihe paNNatte, taM jahAdesasAhaNaNAbaMdhe ya, savvasAhaNaNAbaMdhe ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! saMhanana baMdha kone kahe che? uttara- he gautama! saMhanana baMdhanA be prakAra che. yathA- deza saMhananabaMdha ane sarva saMhanana baMdha. |17 se kiM taM desasAhaNaNAbaMdhe ? desasAhaNaNAbaMdhe jaNaM sagaDa-raha-jANa-jugga-gillI-thilli-sIya-saMdamANI lohIlohakaDAhakaDucchaya AsaNasayaNa-khaMbhabhaMDamattovagaraNamAINaM desasAhaNaNAbaMdhe samuppajjai, jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM saMkhenaM kAlaM / setaM dessaahnnnnaabNdhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! deza saMhanana baMdha kone kahe che? uttara- he gautama ! gADI, ratha, yAna(nAnI gADI), yugya(be hAtha pramANa vedikA sahitanI pAlakhI), gilli(hAthInI aMbADI), thilli(palANa UMTa para rAkhavAnuM Asana), zibikA, caMdamAnikA (vAhana vizeSa) loDhI, loDhAnI kaDAI, kaDachI, Asana, zayana, staMbha, mATInA vAsaNa, pAtra ane vivigha
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 | zrI bhagavatI sUtra-3 prakAranA upakaraNo ityAdi padArthomAM joDANa(Joint) thAya che, tene deza sahanana baMdha kahe che. te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta kAla paryata rahe che. A deza saMhanana baMdha che. |18 se kiM taM savvasAhaNaNAbaMdhe ? savvasAhaNaNAbaMdhe-se NaM khIrodagamAINaM / se taM savvasAhaNaNAbaMdhe, se taM sAhaNaNAbaMdhe, se taM alliyAvaNabaMdhe / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarva saMhanana baMdha kone kahe che? uttara- he gautama! dUdha ane pANInI jema eka eka thaI javuM, te sarva saMhanana baMdha che. A sarva saMhanana baMdha che. A AlInabaMdhanuM svarUpa che. vivecana : prastuta sUtromAM prayoga baMdhanA bheda prabhedanuM vistArathI vizleSaNa karyuM che. prayoga baMdha :- jIvanA vyApArathI je baMdha thAya tene prayoga baMdha kahe che. kAlanI apekSAe tenA mukhya traNa bheda kahyA che. anAdi aparyavasita :- anAdi anaMta. AtmAnA asaMkhyAta pradezomAM madhyanA ATha rucaka pradezono baMdha anAdi aparyavasita che. kevalI samughAtanA samaye Atmapradezo saMpUrNa loka vyApI thAya che, te samaye paNa madhyanA ATha pradeza potAnI sthitimAM ja avasthita rahe che. temAM koI paNa prakAranuM parivartana AvatuM nathI. tethI teno baMdha anAdi aparyavasita kahevAya che, te ATha pradezomAM gostanAkAre cAra pradezo nIce sthita che ane tenI upara bIjA cAra pradeza sthita che. te ATha pradezomAM pratyeka pradezano potAnI pAse rahelA be pradezonI sAthe ane upara ke nIcenA eka pradeza sAthe, A rIte traNa-traNa pradezonI sAthe anAdi aparyavasita baMdha che. sAdi aparyavasita :- sAdi anaMta. siddhAtmAnA pradezono baMdha sAdi aparyavasita che. siddha avasthAnI Adi che paNa aMta nathI, tethI tenA Atma pradezono baMdha paNa sAdi anaMta che arthAt zailezI avasthAmAM AtmapradezonuM kaMpana aTakI jAya che. Atmapradezo saMpUrNa rIte sthira thaI jAya che. AtmapradezonuM upara-nIce Adi niyata sthAne sthira thaI javuM ane te te AtmapradezonuM te ja sthitimAM rahevuM tene teno baMdha kahe che. AtmapradezonI te sthiti anaMtakAla paryata rahe che. sAdi saparyavasita :- sAdi-sAMta. ATha rucaka pradezo sivAyanA Atma-pradezono baMdha sayogI avasthA sudhI sAdi saparyavasita che, tyAM sudhI tenI sthitimAM parivartana thAya che. A trIjA sAdi saparyavasita bhedanA AlApanabaMdha Adi cAra prabheda samajavA. (1) AlApana baMdha :- dorI Adi vaDe ghAsAdinI gAMsaDI bAMdhavI te AlApanabaMdha che. (2) AlInabaMdha:- eka dravyano bIjA dravya sAthe je zleSarUpe baMdha thAya te AlInabaMdha che. tenA cAra bheda che. (1) zleSaNAbaMdha- koI lAkha, mINa Adi cIkaNA padArthathI be padArthonuM joDAvuM te. (2) uccaya
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 [ 215 ] baMdha rAzi(Dhagalo) karavArUpa baMdha (3) samuccayabaMdha- cUnA AdithI bhIMta makAna vagere bAMdhavAne samuccayabaMdha kahe che. (4) saMhananabaMdha- avayavonA samUharUpe je baMdhana thAya che tene saMhananabaMdha kahe che. (3) zarIrabaMdha:- samudyAta avasthAmAM vistArita ane saMkucita AtmapradezonA saMbaMdhane kAraNe taijasa Adi zarIrano je saMbaMdha thAya tene zarIrabaMdha kahe che. (4) zarIraprayogabaMdha - vIryAntara karmanA kSayopazamathI audArika Adi zarIranA prayogathI, zarIra pudgalone grahaNa karavArUpa baMdha zarIra prayoga baMdha che. AlIna baMdhanA cAre bhedanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta kAlanI che. zarIra baMdha:|19 se kiM taM sarIrabaMdhe ? sarIrabaMdhe duvihe paNNatte, taM jahA- puvvapaogapaccaie ya paDuppaNNa-paogapaccaie ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zarIra baMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! zarIra baMdhanA be prakAra che. yathA- (1) pUrva prayoga pratyayika (2) pratyutpana (vartamAna) prayoga pratyayika. 20 se kiM taM puvvapaogapaccaie ? puvvapaogapaccaie- jaNaM NeraiyANaM, saMsAratthANaM savva jIvANaM tattha tattha tesu tesu kAraNesu samohaNamANANaM jIvappaesANaM baMdhe samuppajjai / se taM puvvapaoga- paccaie / zabdArtha - pudgapANi = pUrva prayoga pratyayika saMsArasthAI = saMsAramAM rahelA modaNamANI = zarIrane prApta thatAM. bhAvArtha - prazra- he bhagavan! pUrva prayoga pratyayika baMdha kone kahe che? uttara- he gautama! te te kSetramAM, te-te kAraNothI te te zarIrane prApta thatAM nairayika Adi samasta saMsArI jIvonA jIva pradezono je baMdha thAya che, tene "pUrva-prayoga pratyayika baMdha" kahe che. arthAtu A pUrve thayelo-bhUtapUrva zarIrabaMdha che. A pUrva prayoga pratyayika baMdhanuM svarUpa che. 21 se kiM taM paDuppaNNa-paoga-paccaie? paDuppaNNapaogapaccaie- jaNNaM kevalaNANissa aNagArassa
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 ] zrI bhagavatI sUtra-3 kevalisamugghAeNaM samohayassa tAo samugghAyAo paDiNiyattamANassa aMtarA maMthe vaTTamANassa teyAkammANaM baMdhe samuppajjai / kiM kAraNaM ? tAhe se paesA egattIgayA bhavati / se taM paDuppaNNa-paoga-paccaie / se taM sarIrabaMdhe / / zabdArtha -paDupaUpopavUDa = vartamAna prayoga pratyayika pabiyattamAIksa = pAchA pharatA aMtara = madhyamAM paMthe mANasa = maMthanamAM pravartamAna pattIyA = ekatrita. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vartamAna prayoga pratyayika baMdha kone kahe che? uttara-he gautama! je kevalajJAnI aNagAra kevaLI samudyAta dvArA samavahata thaIne te samudyAtathI nivRtta thatAM vacce maMthAna avasthAmAM je taijasa-kArpaNa zarIrano baMdha thAya che, tene vartamAna prayoga pratyayika baMdha kahe che. A abhUtapUrva-pUrve na thayelo zarIrabaMdha che. prazna- tenuM zuM kAraNa che? uttara- te samaye Atma pradezo ekatrIkRta(saMghAtarUpa-saMpUrNa lokavyApI) thAya che, tethI taijasa-kArpaNa zarIrano baMdha thAya che. A vartamAna prayoga pratyayika baMdha che. A zarIra baMdhanuM svarUpa che. vivecana : prastuta sUtramAM zarIra baMdhanA be prakAra samajAvyA che. pUrva prayoga pratyayika zarIra baMdhaH- je baMdhamAM pUrvakAlamAM sevita vedanA, kaSAya Adi samughAtarUpa jIva vyApAra kAraNa hoya tene pUrvaprayoga pratyayika zarIrabaMdha kahe che. vedanA, kaSAya Adi samudyAta samaye Atma pradezonA vistAra ane saMkocane anusarIne taijasa-kArpaNa zarIrano je baMdha thAya che, tene pUrvaprayoga pratyayika zarIra baMdha kahe che. athavA jIvapradezAzrita taijasa-kAzmaNa zarIrano je baMdha thAya che tene pUrva prayoga pratyayika zarIrabaMdha kahe che. "tatra tatra kSe ' A sUtrAMza dvArA sUtrakAre samudyAta karavAnA kSetronI bahulatA ane 'tevu tenu vaIRS' A sUtrAza dvArA vedanA, kaSAya Adi samughAtanA kAraNanI bahulatA pragaTa karI che. vedanAdi samudyAta jIve pUrve aneka vAra karyA che. tethI tene pUrva prayoga pratyayikabaMdha kahe che. vartamAna pratyayika zarIra baMdha :- vartamAnakALamAM kevalI samudraghAtarUpa jIva vyApAra dvArA thayelo taijasa kArpaNa zarIrano je baMdha che te vartamAna prayoga pratyayika baMdha che. A baMdha kevaLI samughAtanA trIjA, cothA, pAMcamAM samaye thAya che. cothA samaye Atmapradezo lokavyApaka banI jAya che tathA trIjA ane pAMcamAM samaye maMthAna pUrita(loka vyAptasama) hoya che. arthAt te samaye jIva maMthAna avasthAmAM sthita hoya che. A traNa samayamAM jIvane mAtra kArpaNa kAyayoga hoya che. tethI zAstrakAre 'gaMta mathe 16mA ' vizeSaNa yukta jIvane taijasa kArmaNa zarIraprayogano baMdha kahyo che.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 217 ] temAM jIvano vartamAna samayano prayatna ja kAryakArI che. temaja kevaLI samuddhAtagata taijasa kArpaNa zarIraprayoga baMdha vartamAne eka ja vAra thAya che. te abhUtapUrva hovAthI tene vartamAna pratyayika zarIra baMdha kahe che. kevaLI samughAtanA prathamAdi anya samaye audArika ke audArika mizra yoga hoya che. tethI anya samayamAM taijasa kArpaNa zarIraprayoga baMdha thato nathI. prayogabaMdhanA bheda-prabheda sAdi saparyavasita anAdi aparyavasita AtmAnA ATha rUcaka pradezano baMdha] sAdi aparyavasita siddhonA Atma pradezono AlIna baMdha zarIra baMdha AlApana baMdha ghAsa AdinA bhArAne rassI AdithI bAMdhavuM zarIra prayogabaMdha [audArikAdi pAMca bheda] zleSaNAbaMdha ucca baMdha [snigdha padArtha giNa, kASTha, [kuvA, nadI, guMda, lAkha, mINa patra Adino rAjamArga Adino AdithI be padArthono DhagalA rUpe cUnA, mATI AdithI baMdha thAya te] je baMdha thAya te] samuccaya rUpe baMdha thAya tevuM pUrva prayoga pratyayika zarIra baMdha vidanAdi samughAta samaye taijasa-kArpaNa zarIrano baMdha thAya te]. pratyutpanna pratyayika zarIrabaMdha kivaLI samudraghAtanA trIjA cothA ane pAMcamA samaye taijasa-kArpaNa zarIrano baMdha thAya te. deza sahanana baMdha zikaTa, ratha, Adi sAdhanonA vividha vibhAgono je baMdha thAya te sarva saMhanana baMdha dUidha ane pANInI jema ekameka thAya te] zarIra prayogabaMdha:22 se kiM taM sarIrappaogabaMdhe ? sarIrappaogabaMdhe paMcavihe paNNatte, taM jahA- orAliyasarIrappaogabaMdhe, veuvviya sarIrappaogabaMdhe, AhAragasarIrappaogabaMdhe, teyAsarIrappaogabaMdhe, kammAsarIrappa- ogabaMdhe /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 218 / zrI.mAvatI sUtra-3 bhAvArtha :- praza- bhagavan ! zarIra prayoga bNdhn| 240 2 cha ? uttara- he gautama! zarIra prayogabaMdhanA pAMca prakAra che, yathA- (1) audArika zarIra prayoga baMdha (2)vaiThiya zarIra prayogadha (3) AhA24 zarIra prayogadha (4) 4sa zarIra prayogadha (5) abhe| zarIra prayoga baMdha. audArika zarIra prayoga baMdhaH23 orAliyasarIra-ppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- egidiya-orAliyasarIra-ppaogabaMdhe, beiMdiya-orAliyasarIra-ppaogabaMdhe jAva paMciMdiya-orAliya-sarIrappaogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! mauhAra zarIra prayoga bNdhn| 28 // prA2 cha ? uttara- he gautama! dArika zarIra prayoga baMdhanA pAMca prakAra che. yathA- ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha, beindriya audArika zarIra prayoga baMdha thAvat paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha. 24 egidiya-orAliyasarIra-ppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- puDhavikkAiya-egidiya-orAliyasarIra-ppaogabaMdhe, evaM eeNaM abhilAveNaM bheo jahA ogAhaNasaMThANe orAliyasarIrassa tahA bhANiyavvo jAvapajjatta-gabbhavakkatiya-maNussapaciMdiya-orAliyasarIrappaogabaMdhe ya appajjatta-gabbhavakkatiyamaNussa jAva baMdhe ya / bhAvArtha - prazra- he bhagavan! ekendriya audArika zarIra prayoga baMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! pAMca prakAra che. yathA- puthvIkAyika ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha ityAdi. A rIte kathana karatAM prajJApanA sUtranA ekavIsamA "avagAhanA saMsthAna pada' anusAra audArika zarIranA sarva bhedo kahevA yAvat paryApta garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha ane aparyApta garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha. | 25 orAliyasarIra-ppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? ___ goyamA ! vIriya-sajoga-sadavvayAe pamAyapaccayA kammaM ca jogaM ca bhavaM ca AuyaM ca paDucca orAliyasarI-ppaoga-NAmakammassa udaeNaM orAliyasarIrappaogabaMdhe /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 219 | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dArika zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! savAryatA, sayogatA ane sadravyatA tathA pramAdanA kAraNe (dvArA) karma, yoga, bhava ane AyuSya nimittaka(mAdhyame) ane audArika zarIra prayoga nAma karmanA udayathI audArika zarIra prayoga baMdha thAya che. 26 egidiya-orAliyasarI-ppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA ! evaM ceva / puDhavikkAiyaegidiya orAliyasarIrappaogabaMdhe evaM ceva / evaM jAva vaNassaikAiyA / beiMdiyA, teiMdiyA, cauriMdiyA vi evaM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya dArika zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavatu(samuccaya audArika zarIravatu) jANavuM. te ja rIte pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra prayoga baMdha yAvatu vanaspatikAyika ekendriya audArika zarIra tathA beindriya, teindriya ane caurendriya audArika zarIra prayoga baMdha sudhI jANavuM joIe. 27 tirikkha-joNiya-paMciMdiya-orAliya-sarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA ! evaM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! tiryaMca paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! pUrva kathanAnusAra jANavuM joIe. 28 maNussapaMciMdiyaorAliyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA! vIriya sajoga-sadavvayAe pamAyapaccayA kammaM ca jogaM ca bhavaM ca AuyaM ca paDucca maNussapaMciMdiya-orAliyasarIra-ppaoga-NAmakammassa udae NaM maNussapaMciMdiya- orAliya-sarIra-ppaogabaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! manuSya paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! savIryatA, sayogatA ane sadravyatAthI tathA pramAdanA kAraNe karma, yoga, bhava ane AyuSya nimittaka tathA manuSya paMcendriya audArika zarIra prayoga nAma karmanA udayathI, manuSya paMcendriya audArika zarIra prayoga baMdha thAya che. 29 orAliyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe, savvabaMdhe ? goyamA! desabaMdhe vi, savvabaMdhe vi /
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 220 / zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:-pra-bhagavana! hArazarIra prayogadhabhAMza dezapathAyacha sarvathAyacha? uttara- he gautama! dezabaMdha paNa thAya che ane sarvabaMdha paNa thAya che. 30 egidiyaorAliyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe, savvabaMdhe ? ___ goyamA ! dezabaMdhe vi, savvabaMdhe vi / evaM puDhavikkAiyA jAva maNussa-paMciMdiya- orAliyasarIra-ppaogabaMdhe / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya audArika zarIra prayogabaMdhamAM zuM dezabaMdha thAya che ke sarvabaMdha thAyacha? uttara- he gautama! dezabaMdha paNa thAya che ane sarvabaMdha paNa thAya che. te ja rIte pRthvIkAyathI laIne manuSya paMcendriya sudhI audArika zarIra prayoga baMdhamAM deza baMdha ane sarvabaMdha baMne thAya che. 31 orAliya-sarIra-ppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! savvabaMdhe ekkaM samayaM, desabaMdhe jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM samayaUNAI / bhAvArtha:-zra-bhagavana ! sauhArazarI2 prayoga 24 saparyaMta cha? uttara- he gautama! sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya eka samaya, utkRSTa eka samaya nyUna traNa palyopama sudhI rahe che. 32 egiMdiyaorAliyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA !savvabaMdhe ekkaM samaya, desabaMdhe jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI samayaUNAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! mendriya sauhAra zarIra prayoga 43241 paryaMta 27 cha ? uttara- he gautama! sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya eka samaya, utkRSTa eka samaya nyUna 22000 varSa sudhI 24 cha. |33 puDhavikkAiyaegidiya, pucchA ? goyamA ! savvabaMdhe ekkaM samayaM, desabaMdhe jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM, ukkoseNaM bAvIsaMvAsasahassAiM samayaUNAI; evaM savvesiM savvabaMdho ekkaM samaya, desabaMdho jesiM Natthi veuvviyasarIraMtesiM jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahaNaM
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 [ 221] tisamayaUNaM, ukkoseNaM jA jassa ThiI sA samayaUNA kAyavvA / jesiM puNa atthi veuvviyasarIraM tesiM desabaMdho jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM jA jassa ThiI sA samayaUNA kAyavvA jAva maNussANaM desabaMdhe jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM samaya uunnaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra prayogabaMdha keTalA kAlaparyata rahe che ? uttara- he gautama! sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava paryata ane utkRSTa eka samaya nyUna 22000 varSa paryata rahe che. A rIte sarva jIvono sarvabaMdha eka samayano che. dezabaMdha- je jIvone vaikriya zarIra na hoya te jIvomAM jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava paryata ane utkRSTa eka samaya nyUna AyuSya sthiti paryata rahe che tathA je jIvone vaikiya zarIra che te jIvomAM dezabaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa eka samaya nyUna AyuSya sthiti paryata rahe che. A ja rIte yAvata manuSyomAM dezabaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa eka samaya nyUna traNa palyopama paryata rahe che. 34 orAliyasarIra-baMdhataraM NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! savva-baMdhaMtaraM jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM puvvakoDisamayAhiyAiM; desabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM tetIsaM sAgarovamAI tisamayAhiyAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dArika zarIra baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama ! sarva baMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa ane utkRSTa eka samayAdhika pUrvakoTi ane 33 sAgaropamanuM che. deza baMdhanuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa traNa samaya adhika 33 sAgaropamanuM che. |35 egidiya-orAliya pucchA ? ___ goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI samayAhiyAI, desabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ekendriya audArika zarIra baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama ! tenA sarva baMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa ane utkRSTa eka samayAdhika ra2000 varSa che. deza baMdhanuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanuM che.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 222 / zrI bhagavatI sUtra-3 36 puDhavikkAiya-egidiya pucchA ? savvabaMdhaMtaraM jaheva egidiyassa taheva bhANiyavvaM, desabaMdhataraM jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM tiNNi samayA / jahA puDhavikkAiyANaM evaM jAva cariMdiyANaM vAukkAiyavajjANaM, NavaraM savvabaMdhataraM ukkoseNaM jA jassa ThiI sA samayAhiyA kAyavvA / vAukkAiyANaM savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM, ukkoseNaM tiNNi vAsasahassAI samayAhiyAI / desa baMdhaMtaraM jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM aMtomuhuttaM / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama! tenA sarvabaMdhanuM aMtara ekendriyanA aMtara anusAra jANavuM joIe. deza baMdhanuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa traNa samayanuM che. je rIte pRthvIkAyika jIvonuM kathana karyuM che, te ja rIte vAyukAyika jIvone choDIne corendriya sudhInA sarva jIvonA viSayamAM kathana karavuM joIe paraMtu sarva baMdhanuM utkRSTa aMtara je jIvonI jeTalI AyuSya sthiti hoya tenAthI eka samaya adhika kahevuM joIe. vAyukAyika jIvonA sarva baMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa ane utkRSTa eka samayAdhika 8000 varSanuM che. tenA deza baMdhanuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanuM che. 37 paMcidiyatirikkhajoNiya orAliya, pucchA ? savvabaMdhataraM jahaNNeNaM khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM, ukkoseNaM puvvakoDI samayAhiyA / desabaMdhataraM jahA egidiyANaM tahA paMciMdiya tirikkhajoNiyANaM, evaM maNussANa vi NiravasesaM bhANiyavvaM jAva ukkoseNaM aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! paMthendriya tiryaya mohari zarI2 baMdhana aMtara 24 // asanu cha ? uttara- he gautama ! tenA sarva baMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa ane utkRSTa eka samayAdhika pUrva koTi pramANa che. dezabaMdhanuM aMtara je rIte ekendriyanuM kahyuM te ja rIte paMcendriya tiryacomAM jANavuM joIe. te ja rIte manuSyomAM paNa jANavuM yAvat utkRSTa aMtarmuhUrtanuM che. |38 jIvassa NaM bhaMte ! egidiyatte, Noegidiyatte, puNaravi egidiyatte; egidiya- orAliyasarIra-ppaoga-baMdhaMtaraM kAlao kevacciraM hoi / goyamA ! savvabaMdhataraM jahaNNeNaM do khuDDAI bhavaggahaNAI tisamayaUNAI, ukkoseNaM do sAgarovama-sahassAiM saMkhejjavAsa-mabbhahiyAiM / desabaMdhaMtaraM
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-4 | 223 jahaNNeNaM khuDDAgaM bhavaggahaNaM samayAhiyaM, ukkoseNaM do sAgarovamasahassAI saMkhejjavAsa-mabbhahiyAI / bhAvArtha:-praza- bhagavana! ovaDandriya avasthAmA cha, tendriy5||ne choDIne anya jAtimAM utpanna thAya ane tyAMthI punaH ekendriya jAtimAM utpanna thAya, to ekendriya audArika zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM thAya che? uttara- he gautama ! sarva baMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna be kSullakabhava ane utkRSTa saMkhyAta varSa adhika 2000 sAgaropama che. deza baMdhanuM aMtara jaghanya eka samaya adhika eka kSullaka bhava pramANa che ane utkRSTa saMkhyAta varSa adhika 2000 sAgaropama che. |39 jIvassa NaM bhaMte ! puDhavikkAiyatte, NopuDhavikkAiyatte, puNaravi puDhavikkAiyatte; puDhavikkAiya-egiMdiya-orAliyasarIrappaoga-baMdhataraM kAlao kevacciraM hoi? goyamA !savvabaMdhataraMjahaNNeNaM dokhuDDAiM bhavaggahaNAI tisamayaUNAiMukkoseNaM aNataM kAlaM-aNaMtA ussappiNI-osappiNIo kAlao, khettao aNaMtA logAasaMkhejjA poggalapariyaTTA, te NaM poggalapariyaTTA AvaliyAe asaMkhejjaG bhAgo / desabaMdhataraM jahaNNeNaM khuDDAgaM bhavaggahaNaM samayAhiyaM, ukkoseNaM aNataM kAlaM jAva AvaliyAe asaMkhejjaibhAgo / jahA puDhavikkAiyANaM evaM vaNassaikAyavajjANaM jAvamaNussANaM / vaNassaikAiyANaM evaM ceva, NavaraM savva baMdhataraM ukkoseNaM asaMkhejja kAlaM- asaMkhejjAo ussappiNI-osappiNIo kAlao,khettao asaMkhejjA logA; evaM desabaMdhataraM pi ukkoseNaM bhANiyavva sesaM taM ceva / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! 15 (r)1, pRthvIya avasthAmAthI pRthvIyi sivAya anya kAyamAM utpanna thAya ane tyAMthI te punaH pRthvIkAyikamAM utpanna thAya, to pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM thAya che? uttara- he gautama ! sarva baMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna be kSullaka bhava pramANa ane utkRSTa kAlanI apekSAe anaMta kAla-anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI kAlapramANa che. kSetranI apekSAe anaMta loka pramANa che. te asaMkhya pudgala parAvartanarUpa che. te pugala parAvartana AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa che arthAtu AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samaya che, teTalA pula parAvartana che.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224] zrI bhagavatI sUtra-3 dezabaMdhanuM aMtara jaghanya eka samayAdhika kSullaka bhava ane utkRSTa anaMta kAla thAva AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa asaMkhya pudgala parAvartana che. je rIte pRthvIkAyika jIvonuM aMtara kahyuM che, te ja rIte vanaspatikAyika jIvone choDIne manuSya sudhInA sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. vanaspatikAyika jIvonuM sarva badhinuM utkRSTa aMtara kAlanI apekSAe asaMkhyakAla- asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNI kAla pramANa che. kSetranI apekSAe asaMkhya loka pramANa che. A ja rIte deza baMdhanuM utkRSTa aMtara kahevuM. zeSa kathana (jaghanya aMtara) pRthvIkAyanI jema jANavuM. |40 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM orAliyasarIrassa desabaMdhagANaM, savvabaMdhagANaM, abaMdhagANa ya kayare-kayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA orAliyasarIrassa savvabaMdhagA, abaMdhagA visesAhiyA, desabaMdhagA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! audArika zarIranA deza baMdhaka, sarva baMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ane vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA audArika zarIranA sarva baMdhaka che, tethI abaMdhaka jIva vizeSAdhika che ane tethI deza baMdhaka jIva asaMkhya guNA che. vivecana : prastuta sUtromAM audArika zarIra prayoga baMdhanuM nirUpaNa che. jemAM tenA bheda-prabheda, tenI utpattinA kAraNo tathA tenA sarva baMdha ane dezabaMdha sthiti, aMtara ane alpabadutvanuM vistRta vivecana che. audArika zarIra prayoga baMdha - dArika zarIranA vyApArathI thatA baMdhane audArika zarIra prayoga baMdha kahe che. audArika zarIra dhArI jIvonA bheda-prabheda anusAra audArika zarIra prayoga baMdhanA paNa bheda-prabheda prajJApanA sUtra" pada-21 avagAhanA saMsthAna pada anusAra jANavA joIe. audArika zarIra prayoga baMdhanAM kAraNo - audArika zarIranA baMdhamAM arthAt audArika zarIra banAvavAmAM sUtrokta ATha kAraNonI apekSA rahe che- (1) vIryatA- vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI utpanna zakti vizeSa (2) sayogatA manoyoga Adi (3) sadravyatA :- guNa-paryAyayukta dravya vizeSa (4) pramAda- viSaya-kaSAyAdi pramAda. A cAre ya avasthA (svabhAva)nA kAraNe jIva baMdha kare che. (5) karma- ATha ya karma, (6) yoga- traNe yoga (7) bhava- tiryaMca ane manuSyano bhava (8) AyuSyatiryaMca ane manuSyanuM AyuSya. A rIte savAryatA, sayogatA ane sadravyatAthI tathA pramAdarUpa cAra kAraNathI, karma, yoga, bhava ane AyuSya A cArane Azrita karIne, audArika zarIra prayoga nAma karmanA udayathI audArika zarIra prayoga baMdha thAya che. audArika zarIra baMdhanA prakAra :- tenA be bheda che. sarvabaMdha ane dezabaMdha.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 225 | sarvabaMdha:- zarIranA prathama samayavartI baMdhane sarvabaMdha kahe che. je rIte garama telathI bharelI kaDAImAM vaDuM nAMkhIe, tyAre prathama samaye te cAre bAjuthI telane grahaNa kare che. tyAra pachInA samayamAM telanuM grahaNa ane tyAga baMne kriyA thAya che. te ja rIte jIva pUrva zarIrane choDIne anya zarIrane dhAraNa karavA mATe utpatti sthAnamAM utpanna thAya, tyAre prathama samaye zarIra yogya pudgalone grahaNa kare che, tene 'sarvabaMdha' kahe che. - temAM prathama samaye audArika zarIrane yogya pudgala grahaNa kare to tene dArika sarvabaMdha ane prathama samaye vaikriya zarIrane yogya pudgala grahaNa kare to tene vaikriya sarvabaMdha kahe che. vaikriya ke AhAraka labdhivAna aNagAra labdhi dvArA vaikriya ke AhAraka zarIra banAve tyAre paNa prathama samayamAM vaikriya ke AhAraka zarIrano sarva baMdha thAya che. dezabaMdhaH- jIvanI utpattinA dvitIya Adi samayomAM zarIra yogya pulonuM grahaNa thAya ane tyAga paNa thAya che tene dezabaMdha kahe che. temaja koI paNa labdhijanya zarIranA prathama samayane choDIne zeSa samayomAM deza baMdha thAya che. vATe vahetA jIvanI be samayanI anAhAraka avasthAmAM traNa sthUla zarIranI apekSAe dezabaMdha ke sarva baMdha baMne hotA nathI. sarvabaMdhanI sthiti :- sarva baMdhanI sthiti niyamataH eka samayanI ja hoya che. dArika zarIra prayoga baMdha-dezabaMdhanI sthiti: jaghanya sthiti utkRSTa sthiti | 1 samuccaya jIva eka samaya eka samaya nyUna traNa palyopama ekendriya ane vAyukAya eka samaya eka samaya nyUna AyuSya pramANa 3 cAra sthAvara, traNa vikasendriya traNa samaya nyUna eka samaya nyUna AyuSya pramANa kSullaka bhava 4 manuSya ane tiryaMca eka samaya eka samaya nyUna traNa palyopama dezabaMdha eka samayaH- jyAre vAyukAyika jIva athavA manuSya ke tiryaMca paMcendriya vaikriya zarIra banAvIne, teno tyAga kare che tyAra pachI punaH audArika zarIramAM sthita thAya che, tenA prathama samaye audArika zarIrano dezabaMdha kare ane bIjA ja samaye tenuM mRtyu thAya to dArika zarIranA dezabaMdhanI jaghanya sthiti eka samayanI thAya che. arthAtu vaikriyalabdhidhArI jIvonI apekSAe dezabaMdhanI eka samayanI sthiti saMbhave che. dezabaMdha-utkRSTa :- dArika zarIrI jIvanI utkRSTa sthiti traNa palyopamanI che. tenA prathama samaye sarvabaMdha ane tyAra pachI jIvana paryata dezabaMdha kare che. manuSya ke tiryaMcanuM utkRSTa AyuSya traNa palyopamanuM che. tethI eka samaya nyUna traNa palyopama paryata dezabaMdha hoya che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 226 ] zrI bhagavatI sUtra-3 ekendriyano dezabaMdha - ekendriyamAM dezabaMdhanI jaghanya eka samayanI sthiti pUrvavat vAyukAyanA vaikriya apekSAe thAya che ane te jIvonI dezabaMdhanI utkRSTa sthiti pRthvIkAyanI apekSAe 22000 varSanI che. pRthvIkAya Adino jaghanya dezabaMdhaH- pRthvIkAya Adi cAra sthAvara ane traNa vikasendriyanI dezabaMdhanI jaghanya sthiti traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa che. yathA- koI pRthvIkAyika jIva traNa samayanI vigraha gatie utpanna thAya to te trIje samaye sarva baMdhaka thAya che. zeSa samayamAM kSullaka bhava pramANa, (potAnA AyuSya paryata) te dezabaMdhaka rahe che. tethI tenI dezabaMdhanI jaghanya sthiti traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa thAya che. (kSullaka bhava eTale nAnAmAM nAno bhava. je rIte eka muhUrtamAM sUkSma nigodanA 5536 kSullaka bhava thAya che eTale eka kSullakabhava 256 AvalikAno thAya che.) te ja rIte cAra sthAvara ane traNa vikalendriyamAM paNa dezabaMdhanI jaghanya sthiti potapotAnA bhava pramANe jANavI. dezabaMdhanI utkRSTa sthiti :- eka samaya nyUna AyuSya pramANa che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyanA dezabaMdhanI utkRSTa sthiti eka samaya nyUna 22000 varSa. (2) apakAyanI dezabaMdhanI utkRSTa sthiti eka samaya nyUna 7000 varSa, (3) teukAyanI eka samaya nyUna traNa ahorAtri, (4) vanaspatikAyanI eka samaya nyUna daza hajAra varSa, (5) beindriyanI eka samaya nyUna bAra varSa, (6) te indriyanI eka samaya nyUna 49 divasa, (7) caurendriyanI eka samaya nyUna cha mAsanI che. vAyakAya, manaSya ane tiyacano dezabaMdha - te jIvo uparokta kathanAnusAra vaikriya zarIra banAvI punaH audArika zarIramAM sthita thAya ane eka ja samayamAM mRtyu thAya, te apekSAe dezabaMdhanI jaghanya sthiti eka samayanI thAya che ane utkRSTa sthiti eka samaya nyUna AyuSya pramANa hoya che arthAt vAyukAyamAM eka samaya nyUna traNa hajAra varSa ane manuSya, tiryaMcamAM eka samaya nyUna traNa palyopamanI thAya che. samuccaya audArika zarIranA sarvabaMdhanuM aMtara :- samuccaya jIvanA audArika zarIra prayoga baMdhamAM sarvabaMdhanuM jaghanya aMtara traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa che. yathA- koI jIva, traNa samayanI vigraha gatinA be samaya anAhAraka rahe che ane trIjA samaye sarvabaMdhaka thAya che. kSullaka bhavanuM AyuSya pUrNa karI, mRtyune prApta thAya ane audArika zarIradhArI jIvomAM Rju gatie ja utpanna thAya, tyAM prathama samaye sarvabaMdhaka thAya che. A rIte sarvabaMdhakathI sarvabaMdhakanuM aMtara, vigraha gatinA traNa samaya nyUna kSullakabhava thAya che. utkRSTa aMtara eka samayAdhika pUrvakroDa varSa adhika 33 sAgaropama thAya che. yathA- koI jIva, avigrahagatie manuSya gatimAM utpanna thayo, tyAM prathama samaye sarvabaMdhaka thAya che, pUrvakroDa varSanuM AyuSya bhogavIne mRtyu prApta kare, tyAMthI 33 sAgaropamanI sthitivALA nairayika tarIke athavA anuttara vimAnavAsI deva tarIke utpanna thAya. tyAMnI sthiti pUrNa karI traNa samayanI vigrahagati dvArA audArika zarIradhArI jIvamAM utpanna thAya, tyAM vigrahagatimAM be samaya sudhI anAhAraka rahe che temAMthI eka samayane pUrvakroDa varSanA sarvabaMdhakanA samayamAM nAMkhIe, to te pUrvakroDa varSa pUrNa thaI jAya che ane teno eka samaya vadhyo. tethI savebaMdhanuM utkRSTa aMtara eka samayAdhika pUvekoTi varSa ane 33 sAgaropama thAya che. dezabaMdhanuM aMtara -jaghanya eka samaya che kAraNa ke audArika zarIrI dezabaMdhaka jIva marIne avigrahagatithI audArika zarIrIrUpe ja utpanna thAya, tyAM prathama samaye sarvabaMdhaka thAya che ane bIjA samaye dezabaMdhaka
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 | 227 | thAya che. A rIte dezabaMdhakathI dezabaMdhakanuM aMtara jaghanya eka samaya thAya che. utkRSTa traNa samaya adhika 33 sAgaropamanuM che. yathA- dezabaMdhaka marIne 33 sAgaropamanI sthitie nairayika ke devamAM utpanna thAya, tyAMthI cyavIne traNa samayanI vigraha gatithI audArika zarIradhArI jIvomAM utpanna thAya. A rIte vigraha gatimAM be samaya anAhAraka rahyo ane trIjA samaye sarvabaMdhaka thAya che ane tyAra pachI dezabaMdhaka thAya A rIte vigrahagatinA be samaya ane eka samaya sarvabaMdhakano tema traNa samaya adhika 33 sAgaropama, A dezabaMdhanuM utkRSTa aMtara thAya che. A samuccaya jIvanuM aMtara thayuM. dasa daMDakamAM aMtara :-dasa daMDakamAM ja dArika zarIra hoya che. tethI samuccaya ekendriya, pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyo te 11 prakAranA jIvomAM svadAyanI apekSAe ane parakAyanI apekSAe tema be rIte ahIM aMtaranuM nirUpaNa che. svakAyanI apekSAe aMtara :- koI paNa jIva marIne punaH te ja jAtimAM utpanna thAya temAM je deza baMdha ke sarvabaMdhamAM aMtara paDe te svakAranI apekSAe aMtara kahevAya che. audArika zarIra prayoga baMdhanuM svadAyanI apekSAe aMtara : sarvabaMdhanuM aMtara dezabaMdhanuM aMtara ekendriya jaghanya traNa samaya nyUna kSullakabhava eka samaya utkRSTa eka samayAdhika rara000 varSa aMtarmuhUrta pRthvI Adi-7 jaghanya ekendriya pramANe ekendriya pramANe utkRSTa samayAdhika AyuSya pramANa vAyukAya jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava eka samaya utkRSTa samayAdhika 8000 varSa aMtarmuhUrta tiryaMca, manuSya jaghanya traNa samaya nyUna kSullaka bhava eka samaya utkRSTa samayAdhika pUrvakroDa varSa aMtarmuhUrta A rIte spaSTa thAya che ke pratyeka jIvonuM svAyanI apekSAe aMtara tenA AyuSya anusAra jANI zakAya che. audArika zarIra prayoga baMdhanuM parakAyanI apekSAe aMtara :jIva sarvabaMdhanuM aMtara dezabaMdhanuM aMtara ekendriya jaghanya traNa samaya nyUna be kSullaka bhava pramANa saMkhyAta varSa adhika 2000 sAgaropama eka samaya adhika eka kSullakabhava pramANa saMkhyAta varSa adhika 2000 sAgaropama utkRSTa
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 zrI bhagavatI sUtra-3 sarvabaMdhanuM aMtara dezabaMdhanuM aMtara jIva pRthvI Adi nava daMDaka jaghanya utkRSTa vanaspatikAya jaghanya upara pramANe vanaspatikAla pramANa upara pramANe pRthvIkAla pramANa upara pramANe vanaspatikAla pramANa upara pramANe pRthvIkAla pramANa utkRSTa parakAya saMbaMdhI spaSTIkaraNaekendriya - yathA- koI ekendriya jIva traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thayo, te vigrahagatimAM be samaya sudhI anAhAraka rahyo ane trIjA samaye sarvabaMdhaka thayo, tyAM traNa samaya nyUna kSullaka bhava pramANa AyuSya pUrNa karIne ekendriya sivAya beindriyAdi jAtimAM utpanna thayo, tyAM paNa tenA kSullaka bhavanI sthiti pUrNa karIne Rjugati dvArA punaH ekendriya jAtimAM utpanna thAya; to prathama samayamAM sarvabaMdhaka thAya che. tethI be kSullaka bhava thAya ane vigrahagatinA traNa samaya nyUna thAya che, tethI ekendriya jIva anya jAtimAM utpanna thaI punaH ekendriyamAM utpanna thAya to tenA sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyUna be kSullaka bhava thAya che. koI pRthvIkAyikAdi ekendriya jIva jugati dvArA utpanna thAya to prathama samayamAM te sarvabaMdhaka thAya. tyAM ra2000 varSanI utkRSTa sthiti pUrNa karIne, trasakAyika jIvomAM utpanna thAya ane tyAM paNa saMkhyAta varSAdhika be hajAra sAgaropamanI utkRSTa kAyasthiti(saMkhyAtAbhava) pUrNa karIne, punaH ekendriyamAM utpanna thAya, tyAM utpanna thatAM te sarvabaMdhaka thAya che. A rIte sarvabaMdhanuM utkRSTa aMtara saMkhyAta varSAdhika be hajAra sAgaropama thAya che. dezabaMdhanA aMtaramAM jaghanya eka kSullaka bhava pramANa aMtara thAya che, kAraNa ke dezabaMdha AyuSyanA aMtima samaya sudhI thAya che. tethI jaghanya aMtara AgAmI eka ja kSullaka bhava pramANa thAya che ane utkRSTa aMtara sarvabaMdhanI samAna jANavuM. pRthvIkAyAdi nava daMDaka :- koI pRthvIkAyika jIva marIne pRthvIkAyika jIvo sivAya anya jIvomAM utpanna thAya ane tyAMthI marIne punaH pRthvIkAyamAM utpanna thAya to tenA sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya traNa samaya nyuna be llaka bhava pramANa che ane utkRSTa vanaspatikAla pramANa che. te kAlanI apekSAe anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kAlanA samaya pramANa che. kSetranI apekSAe te kAlanuM mApa anaMta lokanA pradeza pramANa che. arthAt samaye samaye lokAkAzanA eka eka pradezono apahAra karIe, to anaMtalokanA pradezono apahAra thAya teTalo samaya che. vanaspatikAyanI kAyasthiti anaMtakAlanI che. A apekSAe pRthvI AdinuM utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM che. anaMtakAla asaMkhya pudgala parAvartana pramANa che. te asaMkhyAta pudgala parAvartananI rAzi AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa che. vanaspatikAya:- koI vanaspatikAyika jIva marIne vanaspati sivAya anya jIvomAM utpanna thAya ane tyAMthI marIne punaH vanaspatimAM utpanna thAya to tenA sarva baMdhanuM jaghanya aMtara ekendriya pramANe che ane utkRSTa aMtara pRthvIkAla pramANe arthAt asaMkhyAta kAlanuM che. vanaspatikAyika jIva vanaspati
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-9 sivAyanA sthAnamAM utkRSTa asaMkhyAtakAla vyatIta karI zake che. kAraNa ke pRthvI AdinI kAyasthiti utkRSTa asaMkhyAtakAlanI ja che. tethI vanaspatinuM sarvabaMdhanuM utkRSTa aMtara asaMkhyAtakAlanuM thAya che. te ja rIte dezabaMdhanuM aMtara jANavuM. 229 alpabahutva H- sarvathI thoDA sarvabaMdhaka che, kAraNa ke te utpatti samaye ja hoya che, tenAthI abaMdhaka jIva vizeSAdhika che, kAraNa ke vigrahagatimAM ane siddha gatimAM jIva abaMdhaka che. te baMne maLIne paNa vizeSAdhika ja thAya che, saMkhyAta guNa paNa thatA nathI. tenAthI dezabaMdhaka asaMkhyAta guNA che kAraNa ke dezabaMdhano kAla asaMkhyAta guNo che. vaikriya zarIra prayoga baMdha : 41 veDavviyasarIspaogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA - egiMdiya-veDavviyasarIra-paogabaMdhe ya paMcediya-veDavviyasarIra-paogabaMdhe ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vaikriya zarIra prayogabaMdhanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che. yathA- (1) ekendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha (2) paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha. 42 jai egiMdiya- ve uvviyasarIra-paogabaMdhe kiM vAukkAiyaegiMdiyasarIra-paogabaMdhe, avAukkAiya-egiMdiyasarIra-paogabaMdhe ? goyamA ! jahA ogAhaNasaMThANe veDavviyasarIrabheo tahA bhANiyavvo jAva pajjattA- savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-vemANiyadeva paMcidiya- veDavviyasarIrapaogabaMdhe ya, apajjattA-savvaTThasiddha jAva paogabaMdhe ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo ekendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha che, to te zuM vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha che ke avAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha che ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA 21mA avagAhanA saMsthAna padamAM vaikriya zarIranA bheda kahyA che, te rIte ahIM paNa kahevA joIe yAvat paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya vaikriya zarIra-prayoga baMdha ane aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha che. | 43 veDavviyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM ? goyamA ! vIriya-sajoga-sadavvayAe jAva AuyaM vA laddhiM vA paDucca veDavviyasarIra-paoga-NAmAe kammassa udaeNaM veDavviyasarIra-paogabaMdhe /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 230 / zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaikriya zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama ! savAryatA, sayogatA, sadbhavyatA yAvatu AyuSya ane labdhinA kAraNe tathA vaikriya zarIra nAma karmanA udayathI vaikriya zarIra prayoga baMdha thAya che. 44 vAukkAiya-egidiya veuvviyasarI-ppaoga baMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA ! vIriya-sajoga-saddavvayAe jAva laddhiM paDucca vAukkAiyaegidiya- veuvviyasarIra-paogabaMdhe / bhAvArtha:-praza- bhagavana! vAyAyika sandriya vaiThiya zarIra prayogadhayAnA yathI thAyacha? 612- gautama! savIryatA, sayogatA, sadravyatAthI, tathA pramAnA // 26, bha, yoga, bhava, AyuSya ane labdhinA AdhAre temaja vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra nAmakarmanA udayathI vaikriya prayoga baMdha thAya che. |45 rayaNappabhApuDhaviNeraiya-paMciMdiya-veuvviyasarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA ! vIriya-sajoga-saddavvayAe jAva AuyaM vA paDucca rayaNappabhApuDhavi jAva paoga baMdhe / evaM jAva ahe sattamAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvI nairayika paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha kyA karmanA udayathI thAya che? tara- gautama ! savIryatA, sayogatA bhane sadravyatAthI, pramAna 124, bha, yoga, bhava ane AyuSyanI apekSAe tathA ratnaprabhApRthvI nairayika paMcendriya vaikriyazarIra nAmakarmanA udayathI ratnaprabhA pRthvI nairayikapaMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha thAya che. A ja rIte adhaHsaptama naraka pRthvI sudhI kathana karavuM joIe. 46 tirikkhajoNiya-paMciMdiya-veuvviyasarIra, pucchA ? goyamA ! vIriya sajoga-saddavvayAe evaM jahA vaaukaaiyaannN| maNussa paMciMdiya veuvviya sarIra-ppaoga baMdhe vi evaM ceva / asurakumAra-bhavaNavAsidevapaMciMdiya veuvviya sarIrappaogabaMdhe jahA rayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM / evaM jAva thaNiyakumArA, vANamaMtarA, joisiyA, sohammakappovagA vemANiyA jAva accuyA;
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 | 231 | gevejjakappAIyA vemANiyA, aNuttarovavAiya-kappAIyA vemANiyA vi evaM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaMca paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! savAryatA, sayogatA ane sadbhavyatA Adi pUrvokta kAraNothI temaja AyuSya ane labdhinA kAraNe tathA tiryaMca paMcendriya vaikriya zarIra prayoga nAma karmanA udayathI thAya che. A ja rIte manuSya paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdhanA viSayomAM jANavuM joIe. asurakumAra bhavanavAsI deva paMcendriya vaikriya zarIra prayogabaMdhanuM varNana ratnaprabhA pRthvI nairayikonI samAna che. A ja rIte svanitakumAra bhavanavAsI deva sudhI jANavuM. vANavyaMtara, jyotiSI, saudharmakalpopannaka vaimAnika devathI azruta kalpopapatraka vaimAnika deva temaja greveyaka kalpAtIta vaimAnika deva tathA anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika devanuM kathana paNa te ja rIte jANavuM joIe. | 47 veuvviyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe, savvabaMdhe ? goyamA ! desabaMdhe vi, savvabaMdhe vi / vAukkAiya-egidiya veuvviyasarIrappaogabaMdhe evaM ceva / rayaNappabhA-puDhaviNeraiyA vi evaM ceva; evaM jAva annuttrovavADyA ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaikriya zarIra prayogabaMdha zuM dezabaMdha che ke sarvabaMdha che? uttara-he gautama! dezabaMdha paNa che ane sarvabaMdha paNa che. te ja rIte vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra prayogabaMdhanA be prakAra che tathA ratnaprabhA pRthvI nairayika vaikriya zarIra prayoga baMdhanA paNa be prakAra che. A ja rIte anuttaropapAtika devo paryata jANavuM joIe. 48 veuvviyasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi? goyamA ! savvabaMdhe jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkoseNaM do samayA / desabaMdhe jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM samayaUNAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaikriya zarIra prayoga baMdha keTalA kAla paryata rahe che? uttara- he gautama ! sarvabaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa be samaya sudhI rahe che. dezabaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa eka samaya nyUna 33 sAgaropama sudhI rahe che. 49 vAukkAiyaegidiyaveuvviya pucchA? goyamA ! savvabaMdhe ekkaM samayaM, desabaMdhe jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazra- he bhagavan! vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra prayoga baMdha keTalA kAla paryata rahe
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 23ra | zrI bhagavatI sUtra-3 che? uttara- he gautama! vAyukAyikano sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta paryata rahe che. 50 rayaNappabhApuDhaviNeraiya, pucchA ? goyamA ! savvabaMdhe ekkaM samayaM, desabaMdhe jahaNNeNaM dasavAsasahassAI tisamayaUNAI, ukkoseNaM sAgarovamaM samayaUNaM / evaM jAva ahe sattamA, NavaraM desabaMdhe jassa jA jahaNiyA ThiI sA tisamayaUNA kAyavvA, jA ukkosiyA sA samayaUNA / paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM maNussANa ya jahA vAukkAiyANaM / asurakumAraNAgakumAra jAva aNuttarovavAiyANaM jahA NeraiyANaM; NavaraM jassa jA ThiI sA bhANiyavvA jAva aNuttarovavAiyANaM savvabaMdhe ekkaM samayaM, desabaMdhe jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM tisamayaUNAI, ukkoseNaM tettIsaMsAgarovamAiM smyuunnaaii| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! ratnaprabhA pRthvI nairayika vaikriya zarIra prayoga baMdha keTalA kAla paryaMta rahe che? uttara- he gautama! sarvabaMdha eka samaya sudhI rahe che. dezabaMdha jaghanya traNa samaya nyUna daza hajAra varSa tathA utkRSTa eka samaya nyUna eka sAgaropama sudhI rahe che. A rIte adhaHsaptama naraka pRthvI paryata jANavuM joIe paraMtu jenI jeTalI jaghanya sthiti hoya, temAM traNa samaya nyUna jaghanya dezabaMdha jANavo joIe ane jenI jeTalI utkRSTa sthiti hoya, temAM eka samaya nyUna utkRSTa dezabaMdha jANavo joIe. paMcendriya tiryaMca ane manuSyanuM kathana vAyukAyikanI samAna jANavuM joIe. asurakumAra, nAgakumArathI anuttaropapAtika devo sudhInuM kathana nairayikanI samAna jANavuM joIe. paraMtu jenI jeTalI sthiti hoya, teTalI kahevI joIe yAvat anuttaropapAtika devono sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya traNa samaya nyUna 31 sAgaropama ane utkRSTa eka samaya nyUna 33 sAgaropama sudhI hoya che. 51 veuvviyasarIrappaogabaMdhataraM NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM jAva AvaliyAe asaMkhejjaibhAgo; evaM desabaMdhaMtaraM vi / bhAvArtha - prazra- he bhagavan! vaikriya zarIra prayogabaMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara-he gautama! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa anaMtakAla-anaMta utsarpiNI avasarpiNI kAvat AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa pudgala parAvartana paryaMta rahe che. A ja rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa jANavuM joIe.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8:6deza-8 | 233 52 vAukkAiyaveuvviyasarIra baMdhaMtaraM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAga; evaM desabaMdhataraM pi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vAyukAyika vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama ! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa che. A ja rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa jANavuM joIe. |53 tirikkhajoNiya-paMciMdiya-veuvviyasarIra-ppaoga-baMdhaMtaraM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi? goyamA ! savvabaMdhataraM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDipuhuttaM; evaM desabaMdhataraM pi, evaM maNusassa vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaMcayonika paMcendriya vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara-he gautama ! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi pRthatvanuM hoya che. A ja rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa jANavuM joIe ane A ja rIte manuSyanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 54 jIvassa NaM bhaMte ! vAukkAiyatte, NovAukAiyatte, puNaravi vAukAiyatte; vAukkAiyaegidiyaveuvviya sarIrappaoga baMdhataraM kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM. vaNassaikAlo, evaM desabaMdhaMtaraM pi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! koI jIva, vAyukAyika avasthAmAM hoya, tyAMthI marIne te vAyukAyika sivAya anya kAryamAM utpanna thAya ane te tyAMthI marIne punaH vAyukAyika jIvomAM utpanna thAya, to te vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara-he gautama ! tenA sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla-vanaspatikAla paryata hoya che. A rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa jANavuM joIe. 55 jIvassa NaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhaviNeraiyatte, NorayaNappabhApuDhaviNeraiyatte puNaravi rayaNappabhApuDhavi-Neraiyatte; pucchA? goyamA ! savvabaMdhataraM jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI,
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234] zrI bhagavatI sUtra-3 ukkoseNaM vaNassaikAlo, desabaMdhataraM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aNataM kAlaM vaNassaikAlo / evaM jAva ahe sattamAe, NavaraM jA jassa ThiI jahaNiyA sA savvabaMdhaMtare jahaNNeNaM aMtomuhuttamabbhahiyA kAyavvA, sesaM taM ceva / paMciMdiyatirikkhajoNiyamaNussANa ya jahA vAukkAiyANaM; asurakumAra NAgakumAra jAva sahassAradevANaM eesiM jahA rayaNappabhA-puDhaviNeraiyANaM, NavaraM savvabaMdhatare jassa jA ThiI jahaNiyA sA aMtomuttamabbhahiyA kAyavvA, sesaM taM veva ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! koI jIva, ratnaprabhApRthvImAM nairayikapaNe utpanna thaIne, tyAMthI mRtyu pAmIne ratnaprabhA pRthvI sivAyanA anya sthAnomAM utpanna thAya ane tyAMthI marIne punaH ratnaprabhA pRthvImAM narayika rUpe utpanna thAya to te ratnaprabhA pRthvInA nairayika vaikriya zarIraprayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa vanaspatikAla paryata hoya che. dezabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla-vanaspatikAla pramANa hoya che. A rIte adhaHsaptama naraka pRthvI sudhI jANavuM joIe, paraMtu vizeSatA e che ke sarvabaMdhanuM jaghanya aMtara je nairayikonI jeTalI jaghanya sthiti hoya, teTalI sthitithI aMtarmuhUrta adhika jANavuM joIe. zeSa saMpUrNa kathana pUrvavat jANavuM joIe. paMcendriya tiryaMca ane manuSyanuM sarvabaMdhanuM aMtara vAyukAyikanI samAna jANavuM joIe. A rIte asurakumAra, nAgakumArathI sahasAra devo sudhI ratnaprabhAnI samAna jANavuM joIe paraMtu vizeSatA e che ke tenA sarvabaMdhanuM aMtara, jenI jeTalI jaghanya sthiti hoya, tenAthI aMtarmuhUrta adhika jANavuM joIe, zeSa saMpUrNa kathana pUrvavat jANavuM joIe. 56 jIvassa NaM bhaMte ! ANayadevatte, NoANaya devatte, puNaravi ANayadevatte;pucchA ? goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM aTThArasa sAgarovamAiM vAsapuhattamabbhahiyAI, ukkoseNaM aNataM kAlaM vaNassaikAlo, desabaMdhataraM jahaNNeNaM vAsapuhuttaM, ukkoseNaM aNata kAlaM vaNassaikAlo; evaM jAva accue / NavaraM jassa jA ThiI sA / savvabaMdhataraM jahaNNeNaM vAsapuhattamabbhahiyA kAyavvA, sesaM taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ANata devalokamAM devapaNe utpanna thayelo koI jIva, tyAMthI cyavIne ANata devaloka sivAya anya jIvomAM utpanna thAya ane tyAMthI marIne punaH ANata devalokamAM devapaNe utpanna thAya, to te ANata deva vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che?
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8uddezaka-9 | 235 | uttara- he gautama ! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aneka varSa adhika 18 sAgaropama ane utkRSTa anaMtakAla-vanaspatikAla paryata hoya che. dezabaMdhanuM aMtara jaghanya aneka varSa ane utkRSTa anaMtakAlavanaspatikAla paryata hoya che. A rIte yAvat ayyata devaloka paryata jANavuM joIe. paraMtu sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya jeTalI sthiti hoya, tenAthI aneka varSa adhika jANavuM joIe. zeSa saMpUrNa kathana pUrvavatu jANavuM joIe. 57 jIvassa NaM bhaMte ! gevejjakappAIya, pucchA / goyamA ! savvabaMdhataraM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM vAsapuhattamabbhahiyAI, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM- vaNassaikAlo / desabaMdhataraM jahaNNeNaM vAsapuhattaM, ukkoseNaM vnnssikaalo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! raiveyaka kalpAtIta vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aneka varSa adhika rara sAgaropamanuM ane utkRSTa anaMtakAla-vanaspatikAla paryata hoya che. dezabaMdhanuM aMtara jaghanya aneka varSa ane utkRSTa vanaspatikAla pramANa hoya che. 58 jIvassa NaM bhaMte ! aNuttarovavAiya, pucchA / goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAI vAsapuhatta-mabbhahiyAI, ukkoseNaM saMkhejjAiM sAgarovamAI / desabaMdhataraM jahaNNeNaM vAsapuhuttaM, ukkoseNaM saMkhejjAI sAgarovamAI / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! anuttaropapAtika deva vaikriya zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aneka varSa adhika 31 sAgaropama ane utkRSTa saMkhyAta sAgaropamanuM hoya che. dezabaMdhanuM aMtara jaghanya aneka varSa ane utkRSTa saMkhyAta sAgaropamanuM hoya che. 59 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM veuvviyasarIrassa desabaMdhagANaM, savvabaMdhagANaM, abaMdhagANa ya kayare kayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA veuvviyasarIrassa savvabaMdhagA, desabaMdhagA asaMkhejjaguNA, abaMdhagA aNaMtaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! vaikriya zarIranA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! vaikriya zarIranA sarvabaMdhaka jIva sarvathI thoDA che. tenAthI dezabaMdhaka jIva
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ] zrI bhagavatI sUtra-3 asaMkhyAta guNA che ane abaMdhaka jIva anaMta guNA che. vivecana :vaiDhiya zarIra prayoga baMdha - vaikriya zarIranA vyApArathI thatAM baMdhane vaikriya zarIra prayoga baMdha kahe che. vaikriya zarIra prayoga baMdha ekendriya vaikriya zarIra paMcendriya vaikriya zarIra vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra manuSya vaikriya zarIra tiryaMca paMcendriya vaikriya zarIra nairayika vaikriya zarIra deva vaikriya zarIra ratnaprabhAthI adhaHsaptama pRthvI sudhI nairayika vaikriya zarIra bhavanapati deva vANavyaMtara deva vaikriya zarIra vaikriya zarIra jyotiSI deva vaimAnika deva vaikriya zarIra vaikriya zarIra vaikriya zarIradhArI jIvonA bheda-prabheda anusAra vaikriya zarIra prayoga baMdhanA bheda-prabheda prajJApanA sUtranA avagAhanA saMsthAna pada 21 anusAra jANavA joIe. vaikiya zarIra prayogabaMdhana kAraNa:- vaikriya zarIranA be prakAra che. bhava pratyayika ane labdhi pratyayika vaikriya zarIra. temAM bhavapratyayika vaikriya zarIranI utpatti savaryatA, Adi pUrvokta ATha kAraNe thAya che. je nairayika ane devone hoya che. labdhijanya vaikriya zarIranI utpatti savaryatA Adi ATha ane navamuM vaikriya labdhi tema nava kAraNe thAya che. je vAyukAyika, tiryaMca paMcendriya ane manuSyone hoya che. vailiya zarIra prayoga baMdhanA bheda- tenA paNa be bheda che. sarvabaMdha ane dezabaMdha. nArakI ane devane utpattinA prathama samaye sarvabaMdha ane jIvana paryata dezabaMdha hoya che. vAyukAyika, manuSya ane tiryaMca paMcendriyane vaikriya labdhithI vaikriya zarIra banAve tyAre prathama samaye sarvabaMdha ane tyAra pachI vaikriya zarIra hoya tyAM sudhI dezabaMdha hoya che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 237 vaikiya zarIra sarvabaMdha deza baMdhanI sthiti : jIva sarvabaMdha jaghanya (1) samuccaya jIva eka samaya jaghanya- eka samaya utkRSTa- be samaya dezabaMdha utkRSTa eka samaya nyUna 33 sAgaropama aMtarmuhUrta eka samaya eka samaya | (2) vAyukAya tiryaMca paMcendriya, manuSya (3) nArakI, deva eka samaya traNa samaya nyUna 10,000 varSa eka samaya nyUna 33 sAgaropama | (1) samuccayajIva- nArakI, devane utpattinA samaye vaikriya zarIrane sarvabaMdha hoya che. sarvabaMdhanI sthiti eka samayanI che. temaja audArika zarIrI jIva, vaikriya zarIra banAve tyAre prathama samaye sarvabaMdha thAya ane te ja samaye te jIva mRtyu pAmI, nArakI ke devapaNe utpanna thAya to tyAM paNa utpattinA prathama samaye sarvabaMdha kare che. tethI sarvabaMdhanI sthiti be samayanI thAya che. vaikriya zarIranA dezabaMdhanI sthiti jaghanya eka samayanI che, jema ke manuSya ke tiryaMca vaikriya zarIra banAve tyAre prathama samaye sarvabaMdha karI, bIjA samaye dezabaMdha kare ane trIjA samaye ja tenuM mRtyu thAya, to dezabaMdhanI sthiti eka samayanI thAya che. dezabaMdhanI utkRSTa sthiti eka samaya nyUna 33 sAgaropamanI thAya che; nArakI, devanI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che, temAM sarvabaMdhano eka samaya nyUna karatA dezabaMdhanI utkRSTa sthiti eka samaya nyUna 33 sAgaropamanI thAya che. (2) vAyukAyAdi- vAyukAya, manuSya ane tiryaMca paMcendriyane dezabaMdhanI jaghanya sthiti eka samayanI ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. kAraNa ke tenuM labdhijanya vaikriya zarIra aMtarmuhUrta paryata ja sthita rahe che. (3) nArakIdevo- nArakI, devonI vaikriya zarIranA deza baMdhanI sthiti traNa samaya nyUna dasa hajAra varSanI che. yathA- koI jIva traNa samayanI vigraha gatithI 10,000 varSanI sthitie nAraka ke devapaNe utpanna thAya, to be samaya vigraha gatinA anAhAraka avasthAmAM vyatIta thAya ane trIjo samaya sarvabaMdhano che, tethI dezabaMdhanI jaghanya sthiti traNa samaya nyUna 10,000 varSanI thAya ane utkRSTa sthiti- sarva baMdhano eka samaya nyUna AyuSya pramANa che. vaikiya zarIrabaMdhanuM svakAyanI apekSAe aMtara - | sarvabaMdha | dezabaMdha | jIva jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa | (1) samuccaya jIva | eka samaya | anaMtakAla | eka samaya | anaMtakAla
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 zrI bhagavatI sUtra-3 dezabaMdha jIva | utkRSTa | sarvabaMdha jaghanya | utkRSTa | aMtarmuhUrta | palyopamano | asaMkhyAtamo jaghanya aMtarmuhUrta (2) vAyukAyika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga bhAga (3) tiryaca, manuSya | aMtarmuhUrta | aneka kroDa pUrva aMtarmuhUrta aneka koDa pUrva noMdha:- deva narakamAM svadAyanI apekSAe aMtara hotuM nathI. (1) samuccaya jIva- audArika zarIradhArI koI jIva labdhijanya vaikriya zarIra banAve, prathama samaye sarvabaMdha kare, dvitIya samaye dezabaMdha kare ane trIjA samaye ja te jIva mRtyu pAmIne, nArakI ke devapaNe utpanna thAya, to tyAM paNa prathama samaye vaikriya zarIrano sarvabaMdha kare che. tethI vaikriya zarIranA sarvabaMdhathI sarvabaMdhanuM aMtara eka samayanuM thAya, te ja rIte dezabaMdhanuM paNa eka samayanuM aMtara thAya che ane te jIva bhavabhavAMtaramAM bhramaNa karatAM anaMtakAla pachI vaikriya zarIra prApta kare, tyAre tenuM utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM thAya che. (2) vAyukAyika- dArika zarIradhArI vAyukAyika Adi koI jIva, vaikriya zarIrano prAraMbha kare ane prathama samayamAM sarvabaMdhaka thaIne maraNane prApta kare, tyAra pachI vAyukAyamAM utpanna thAya, to tene aparyApta avasthAmAM vaikriya zakti hotI nathI. tethI te aMtarmuhUrtamAM paryAptAvasthAne prApta karIne vaikriya zarIra dhAraNa karI zake che, tyAre prathama samaye sarvabaMdhaka thAya che, tethI vAyukAyanuM sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrtanuM thAya che. audArika zarIrI vAyukAyika jIva, vaikriya zarIra banAve, tyAre prathama samaye sarvabaMdhaka thAya, bIjA samaye dezabaMdhaka thaIne mRtyune prApta kare ane audArika zarIrI vAyukAyAmAM janma maraNa karatA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga vyatIta kare, pachI avazya vaikriya zarIra kare che, tyAre prathama samaye te sarvabaMdhaka thAya che. tethI sarvabaMdhanuM utkRSTa aMtara palyopamano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. te ja rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa jANavuM. (3) tiryaMcapaMcendriya ane manuSya- koI tiryaMca paMcendriya ane manuSya vaikriyazaktithI vaikriya zarIra banAve, tyAre prathama samaye sarvabaMdhaka ane aMtarmuhUrta paryata dezabaMdhaka rahe che. tyAra pachI audArika zarIra dhAraNa kare che ane temAM paNa aMtaHmuhUrta rahIne te jIvo punaH vaikriyalabdhino prayoga karI vaikriya zarIra banAve tyAre prathama samaye sarvabaMdhaka thAya. A rIte vaikriya zarIranA sarvabaMdhakanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrtanuM thAya che. utkRSTa aMtara aneka kroDapUrva varSanuM che, yathA- koI tiryaMca ke manuSya vaikriyalabdhinA prayogapachI kroDapUrvanA AyuSyanA sAta ke ATha bhava kare ane AThamA bhavamAM te vaikriya labdhi prayoga kare, tyAre prathama samaye sarvabaMdha kare che ane te samaye utkRSTa aMtara aneka koDa pUrva varSanuM thAya che. A rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa samajI levuM joIe.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 239 | nArakI ane deva marIne svAyamAM nArakI ke devapaNe utpanna thatAM nathI. tethI tenuM svakAya apekSAe aMtara hotuM nathI. parakAyanI apekSAe vaikriya zarIranA sarvabaMdha ane dezabaMdhanuM aMtara - jIva sarvabaMdha dezabaMdha jaghanya | utkRSTa utkRSTa (1) vAyukAyika aMtarmuhUrta | vanaspatikAla aMtarmuhUrta vanaspatikAla (2) tiryaca, manuSya aMtarmuhUrta vanaspatikAla aMtarmuhUrta vanaspatikAla sAta narakanA nArako, | aMtarmuhUrta adhika vanaspatikAla aMtarmuhUrta vanaspatikAla bhavanapati, vANavyaMtara, | eka bhava pramANa jyotiSI ane ATha devalokanA devo (4) navamA devalokathI | aneka varSa adhika vanaspatikAla aneka varSa | vanaspatikAla nava raiveyaka sudhInA devo eka bhava pramANa (5) cAra anuttara aneka varSa adhika saMkhyAta aneka varSa saMkhyAta vimAnanA devo eka bhava pramANa sAgaropama sAgaropama (1) vAyukAya:- dArika zarIrI vAyukAyika jIva labdhijanya vaikriya zarIra banAve, tyAM prathama samaye vaikriya zarIrano sarvabaMdha kare, tyAra pachI mRtyu pAmIne anya kAmamAM janma dhAraNa kare; tyAMthI aMtarmuhUrtamAM mRtyu pAmI punaH vAyukAyamAM janma dhAraNa kare ane paryAptAvasthAmAM vaikriya zarIra banAve tyAre prathama samaye sarvabaMdha kare che; tethI sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrtanuM thAya ane te jIva anya kAyamAM anaMtakALa vyatIta karIne, punaH vAyukAyamAM utpanna thAya ane tyAre vaikriya zarIra banAve, to tenA sarvabaMdhanuM utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM thAya che. dezabaMdhanuM paNa aMtara te ja rIte ghaTI zake che. (2) manuSya ane tiryaMcanA dezabaMdha sarvabaMdha baMnenuM aMtara cArTathI spaSTa thaI jAya che. (3) sAta narakanA nArakAdi:- ratnaprabhA pRthvInA daza hajAra varSanI sthitivALA nairayika, utpattinA prathama samaye sarvabaMdhaka thAya che, tyAra pachI tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne, garbhaja tiryaMca paMcendriyamAM aMtarmuhUrta rahIne, punaH ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya, tyAre prathama samaye sarvabaMdhaka thAya tethI sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtaHmuhUrta adhika daza hajAra varSanuM thAya che. A rIte sAta naraka, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane ATha devaloka sudhInA devonI jeTalI sthiti che, tenAthI aMtarmuhUrta adhika sarvabaMdhanuM jaghanya aMtara thAya che. kAraNa ke aMtarmuhUrtanI sthitinA saMjJI tiryaMca paMcendriya marIne sAta naraka ane AThadevaloka sudhI jaI zake che. tenI apekSAe sUtrokta aMtara ghaTita thAya che ane te jIva jo bhava-bhavAMtaramAM anaMtakAla vyatIta karIne pachI ratnaprabhAthI AThamA devaloka sudhInA koIpaNa sthAnamAM utpanna thAya to utkRSTa
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 240] zrI bhagavatI sUtra-3 aMtara anaMtakAlanuM thAya che. te ja rIte dezabaMdhanuM aMtara thAya che. (4) navamA devalokathI nava raiveyaka - navamA Anata devalokanA 18 sAgaropamanI sthitivALA koI deva, utpattinA prathama samaye sarvabaMdhaka hoya ane tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne, aneka varSanI sthitinA manuSyamAM rahIne, punaH navamA devalokamAM utpanna thAya tyAre prathama samaye sarvabaMdhaka thAya che. tethI sarvabaMdhanuM jaghanya aMtara aneka varSa adhika 18 sAgaropamanuM che ane utkRSTa aMtara vanaspatikAla pramANa che. navamA devalokanA devo AyuSyanA aMta sudhI dezabaMdhaka hoya; tyAMthI cyavIne, manuSyamAM utpanna thAya, tyAM aneka varSa rahIne punaH navamA devalokamAM utpanna thAya, tyAM prathama samaye sarvabaMdhaka thaIne punaH dezabaMdhaka thAya tyAre dezabaMdhakanuM aMtara jaghanya aneka varSanuM thAya che. navamA devalokathI anuttara vimAna paryata jaghanya aneka varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyo ja jaI zake che. tenI apekSAe te sthAnomAM sarva jaghanya aMtara aneka varSa thAya che ane utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM che. te pUrvavatu jANavuM. (5) cAra anuttara vimAnanuM sarvabaMdha ane dezabaMdhanuM jaghanya aMtara navamA devaloka pramANe samajI levuM joIe. utkRSTa aMtara saMkhyAta sAgaropamanuM thAya che. kAraNa ke te jIva tyAMthI mRtyu pAmIne, anaMtakAla paryata saMsAra paribhramaNa karatA nathI. te jIva utkRSTa tera bhava kare che. temAM saMkhyAta sAgaropama kAla vyatIta thAya che. tethI tenuM utkRSTa aMtara saMkhyAta sAgaropamanuM che. sarvArthasiddha vimAnanA sarvadevo ekAvatArI che. te devo punaH sarvArthasiddha vimAnamAM janma dhAraNa karatA nathI. tethI tenAM aMtaranuM kathana karyuM nathI. alpabahatva - sarvathI thoDA vaikriya zarIranA sarvabaMdhaka jIvo che kAraNa ke teno kAla alpa che. tethI dezabaMdhaka asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke tenI apekSAe teno kAla asaMkhyAtaguNo che. tenAthI abaMdhaka anaMtaguNA che kAraNa ke siddha jIva ane vanaspatikAlanA jIvo vaikriya zarIranA abaMdhaka che, te jIvo tenAthI anaMtaguNA che. AhAraka zarIra prayoga baMdha:60 AhAragasarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! egAgAre paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIra prayogabaMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! teno eka prakAra che. 61 jai egAgAre paNNatte kiM maNussAhAragasarI-paogabaMdhe, amaNussAhAraga sarI-paogabaMdhe ? goyamA ! maNussAhAragasarI-paogabaMdhe, No amaNussAhAraga sarIra
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 241 ] pogbNdhe| evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ogAhaNasaMThANe jAva iDDipattapamatta saMjaya sammadiTTi-pajjattasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmiyagabbhavakkaMtiya-maNussAhAragasarIrapaogabaMdhe, No aNiDDipatta-pamatta jAva maNussa AhAragasarI-paogabadhe / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo AhAraka zarIra prayoga baMdhano eka prakAra che, to te zuM manuSyone hoya che, ke amanuSyone hoya che? uttara- he gautama ! manuSyone AhAraka zarIra prayogabaMdha hoya che, amanuSyone nathI. A rIte A sUtro dvArA prajJApanA sUtranA ekavIsamA(avagAhanA saMsthAna) padamAM kahyA anusAra kathana karavuM joIe yAvat Rddhi prApta pramatta saMyata samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSyane AhAraka zarIra hoya che. paraMtu Rddhi aprApta, pramatta saMyata, samyagudaSTi, paryApta, saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSyone hotuM nathI. |62 AhAragasarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM ? goyamA ! vIriya-sajoga-sadavvayAe jAva laddhiM vA paDucca AhAragasarIra-paoga- NAmAe kammassa udaeNaM AhAraga-sarIra-paoga-baMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIra prayogabaMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! savAryatA, sayogatA, sadbhavyatA Adi labdhi paryatanA pUrvokta kAraNothI tathA AhAraka zarIra prayoga nAma karmanA udayathI AhAraka zarIra prayoga baMdha thAya che. 63 AhAragasarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe savvabaMdhe ? goyamA ! desabaMdhe vi, savvabaMdhe vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! AhAraka zarIra prayoga baMdha zuM dezabaMdha che, ke sarvabaMdha? uttara- he gautama ! AhAraka zarIra prayoga baMdha dezabaMdha paNa che ane sarvabaMdha paNa che. 64 AhAragasarIra-paoga-baMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? ___ goyamA ! savvabaMdhe ekkaM samaya, desabaMdhe jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIra prayoga baMdha keTalA kAla paryata hoya che? uttara- he gautama ! AhAraka zarIra prayoga baMdhano sarvabaMdha eka samaya ane dezabaMdha jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrta paryata hoya che.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 242] zrI bhagavatI sUtra-3 65 AhAraga-sarIra-paoga-baMdhaMtaraM NaM bhaMte ! kAlao keviccaraM hoi ? goyamA ! savvabaMdhaMtaraM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaMaNaMtAo ussappiNI-osappiNIo kAlao, khettao aNaMtA loyAavaDDhapoggalapariyaTTa desuunnN| evaM desabaMdhataraM pi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama! sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla-anaMta utsarpiNIavasarpiNI kAlanuM che. kSetranI apekSAe anaMtaloka-dezona ardha pudgala parAvartana kAlanuM hoya che. A ja rIte dezabaMdhanuM aMtara paNa jANavuM joIe. 66 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM AhAragasarIrassa desabaMdhagANaM, savvabaMdhagANaM, abaMdhagANa ya kayare kayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA AhAragasarIrassa savvabaMdhagA, desabaMdhagA saMkhejja- guNA, abaMdhagA aNaMtaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIranA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che. uttara-he gautama! sarvathI thoDA AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka jIva che, tethI dezabaMdhaka saMkhyAtaguNA che ane tethI abaMdhaka jIvo anaMtaguNA che. vivecana : prastuta sUtromAM AhArAka zarIra prayogabaMdhanuM vistRta vivecana che. AhAraka zarIra prayogabaMdha:- AhAraka zarIranA vyApAranA nimittathI thatAM baMdhane AhAraka zarIra prayogabaMdha kahe che. te labdhi saMpanna munine ja hoya che. mATe sutramAM manuSya sivAya sarva jIvomAM teno niSedha karyo che. sthitiH - AhAraka zarIrano sarvabaMdha eka samayano che ane dezabaMdha jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtano ja che. kAraNa ke AhAraka zarIranI sthiti aMtarmuhUrtanI ja che. tethI aMtarmuhUrtanA prathama samaye sarvabaMdha ane zeSa samaye dezabaMdha hoya che. aMtara :- AhAraka zarIrane prApta thayelo koI jIva, prathama samaye sarvabaMdhaka hoya che. aMtarmuhUrta paryata AhAraka zarIrI rahIne, audArika zarIra prApta kare che. tyAM aMtarmuhUrta rahIne, punaH saMzayAdinA nivAraNa
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8uddezaka-9 243 | mATe AhAraka zarIra banAve, to tenA prathama samaye sarvabaMdhaka thAya. A rIte sarvabaMdhanuM aMtara be aMtarmuhUrtanuM thAya paraMtu baMne aMtarmuhUrtanI eka ja vivakSA karIne, tenuM aMtara eka aMtarmuhUrtanuM kahyuM che ane utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM che; te anaMtakAla-anaMta utsarpiNI avasarpiNIkAla pramANa ane kSetranI apekSAe anaMtaloka-dezona ardha pudgala parAvartana pramANa che kAraNa ke koI jIvane anaMtakAla pachI punaH AhAraka labdhi prApta thaI zake che. dezabaMdhanuM aMtara pUrvavat jANI levuM joIe. alpabadutvaH- sarvathI thoDA AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka jIva che. kAraNa ke teno samaya alpa che. tethI dezabaMdhaka saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te saMjJI manuSyone ja hoya che. tethI abaMdhaka anaMtaguNA che kAraNa ke siddhanA jIvo ane manuSya sivAyanA jIvo tenAthI anaMtaguNA che. (AhAraka zarIra aneka jIvonI apekSAe paNa zAzvata nathI. kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya. jo hoya to saMkhyAtA ja hoya che.) taijasa zarIra prayoga baMdha - 67 teyAsarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- egidiya-teyAsarIra-ppaogabaMdhe, beiMdiya- teyAsarIra-paogabaMdhe jAva paMciMdiya-teyAsarIra-paogabaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! taijasa zarIra prayoga baMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! pAMca prakAra che. yathA- ekendriya taijasazarIra prayogabaMdha, beindriya taijasa zarIra prayogabaMdha yAvat paMcendriya taijasa zarIra prayoga baMdha. 68 egidiya-teyAsarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! eeNaM abhilAveNaM bheo jahA ogAhaNasaMThANe jAva pajjattAsavvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-kappAIya-vemANiya-devapaMciMdiya- teyAsarIrapaogabaMdhe ya, apajjatta-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva paogabaMdhe ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ekendriya tejasa zarIra prayogabaMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! je rIte prajJApanA sUtranA ekavIsamA "avagAhana-saMsthAna padImAM bheda kahyA che, te ja rIte ahIM paNa kramathI sarva bhedo kahevA joIe yAvatuM paryApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya taijasa zarIra prayogabaMdha ane aparyApta sarvArthasiddha anuttaropapAtika kalpAtIta vaimAnika deva paMcendriya taijasa zarIra prayogabaMdha |69 teyAsarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM ? goyamA ! vIriya-sajoga-sadavvayAe jAva AuyaM ca paDucca teyAsarIra
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 ] zrI bhagavatI sUtra-3 paoga-NAmae kammassa udaeNaM teyAsarIra-paogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavAna ! taijasa zarIra prayogabaMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama ! savAryatA, sayogatA ane sadbhavyatA Adi pUrvokta AyuSya paryaMtanA ATha kAraNothI ane taijasa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI taijasa zarIra prayogabaMdha thAya che. 70 teyAsarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe, savvabaMdhe ? goyamA ! vadhe, no sabUkaMpe ! bhAvArtha - prazra he bhagavan! taijasa zarIra prayoga-baMdhano zuM dezabaMdha thAya che, ke sarvabaMdha thAya che? uttara- he gautama ! teno dezabaMdha thAya che, sarvabaMdha thato nathI. 71 teyAsarIra-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- aNAie vA apajjavasie, aNAie vA sapajjavasie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! tejasa zarIra prayoga baMdha keTalA kAla sudhI rahe che? uttara- he gautama! tejasa zarIra prayoga baMdhanA be prakAra che. yathA- (1) anAdi aparyavasita ane (2) anAdisaparyavasita. 72 teyAsarIspaoga-baMdhataraM NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! aNAiyassa apajjavasiyassa patthi aMtaraM, aNAiyassa sapajjavasiyassa vi Natthi aMtara | bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! taijasa zarIra prayogabaMdhanuM aMtara keTaluM che ? uttara- he gautama ! anAdi aparyavasita ane anAdi saparyavasita, A baMne prakAranA taijasazarIra prayogabaMdhamAM aMtara nathI. |73 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM teyAsarIrassa desabaMdhayANaM, abaMdhagANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA jIvA teyAsarIrassa abaMdhagA, desabaMdhagA aNaMtaguNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! taijasa zarIranA dezabaMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara-he gautama!taijasa zarIranA abaMdhaka jIvo sarvathI thoDA che, tenA dezabaMdhaka jIvo anaMtaguNA che. vivecana : prastuta sUtromAM taijasa zarIra prayoga baMdhanI vividha prakAre vicAraNA karI che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 245 taijasa zarIra prayoga baMdha:- tejasa zarIranA vyApArathI thatA baMdhane taijasa zarIra prayogabaMdha kahe che. taijasa zarIra cAre gatinA pratyeka saMsArI jIvane hoya che. tethI jIvanA sarva bheda-prabheda anusAra tenA bheda prabheda jANavA joIe. sthiti -taijasa zarIra anAdi che. tethI teno sarvabaMdha nathI. teno dezabaMdha ja thAya che. taijasa zarIra prayoga baMdha abhavya jIvone anAdi-aparyavasita-anaMta hoya che ane bhavya jIvone anAdi-saparyavasita-sAta hoya che. aMtara :- taijasa zarIra sarva saMsArI jIvone sadeva hoya che, ayogI avasthAmAM taijasa zarIra prayoga baMdhano aMta thAya che. tyArapachI te jIva siddha thAya che. tethI tenuM aMtara nathI. alpabahatvaH- taijasa zarIranA abaMdhaka siddhanA jIva ane caudamAM guNasthAna vartI jIva hoya che. tethI te sarvathI alpa che. tethI dezabaMdhaka anaMtaguNA che kAraNa ke taijasa zarIra samasta saMsArI jIvone hoya che. saMsArI jIvo siddhothI anaMtaguNA che. kArmaNa zarIra prayoga baMdha:74 kammAsarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA ! aTThavihe paNNatte,taM jahA- NANAvaraNijja-kammAsarIspaogabaMdhe, jAva aMtarAiya-kammAsarI-paoga-baMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kAzmaNa zarIra prayoga baMdhanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! ATha prakAra che. yathA- jJAnAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga baMdha karAvatu aMtarAya kArpaNa zarIra prayoga baMdha. 75 NANAvaraNijja-kammAsarI-paogabaMdhe NaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM? goyamA !NANa-paDiNIyayAe, NANaNiNhavaNayAe, NANaMtarAeNaM,NANappaoseNaM, NANaccAsAyaNayAe, NANa-visaMvAyaNAjogeNaM, NANAvaraNijja-kammAsarIrapaogaNAmAe kammassa udaeNaM NANAvaraNijja-kammAsarI-paogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya kArmaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! (1) jJAnanA virodhI thavAthI (2) jJAnano apalApa karavAthI (3) jJAnamAM aMtarAya karavAthI (4) jJAnano dveSa karavAthI (5) jJAnanI azAtanA karavAthI (6) jJAnanA visaMvAda yoga- jJAna saMbaMdhI vikhavAda karavAthI temaja jJAnAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI jJAnAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga baMdha thAya che.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 246] zrI bhagavatI sUtra-3 |76 darisaNAvaraNijja-kammAsarIsppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA ! dasaNapaDiNIyayAe, evaM jahA NANAvaraNijja, NavaraM dasaNaNAma ghettavvaM jAva daMsaNavisaMvAyaNAjogeNaM daMsaNAvaraNijjakammAsarIrappaogaNAmAe kammassa udaeNaM snnaavrnnijj-kmmaasriirppogbNdhe| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! darzanAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga baMdha kyA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! (1) darzananI pratyenIkatA(virodha)thI, vagere je rIte jJAnAvaraNIya karmanA che kAraNa kahyA che, te ja rIte darzanAvaraNIya karmanA kAraNa paNa jANavA joIe, paraMtu "jJAnAvaraNIya' zabdanA sthAne 'darzanAvaraNIya' zabdano prayoga karavo joIe. yAvata (6) darzana visaMvAdana yogathI arthAt darzana saMbaMdhI vikhavAda karavAthI temaja darzanAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI darzanAvaraNIya kArmaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. |77 sAyAveyaNijja-kammAsarI-paogabaMdhe NaM bhaMte ! kassa kammassa udaeNaM? goyamA ! pANANukaMpayAe, bhUyANukaMpayAe, evaM jahA sattamasae chaThuddesae jAva apariyAvaNayAe sAyAveyaNijja-kammAsarI-paogaNAmAe kammassa udaeNaM sAyAveyaNijja-kammAsarI-paogabaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zAtA vedanIya kArmaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! prANIo para anukaMpA karavAthI, (1) vanaspati kAyika jIvo para anukaMpA karavAthI ityAdi, je rIte sAtamA zatakanA chaThThA uddezakamAM kahyuM che, te rIte ahIM paNa kahevuM joIe. kAvat (10) prANa, bhUta, jIva ane sattvone paritApa utpanna nahIM karavAthI temaja zAtA vedanIya kArpaNa zarIra nAmakarmanA udayathI zAtA vedanIya kArpaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. | 78 asAyaveyana, pucchA ? goyamA ! paradukkhaNayAe, parasoyaNayAe, jahA sattamasae chaThuddesae jAva pariyAvaNayAe asAyAveyaNijjakammA sarIrappaogaNAmAe kammasa udaeNaM asAyA- veyaNijja kammAsarIrapaogabaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! azAtAvedanIya kArmaNa zarIra prayoga baMdha kyA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama! (1) anya jIvone duHkha devAthI, (2) zoka utpanna karavAthI ityAdi je rIte sAtamA zatakanA chaThThA uddezakamAM kahyuM che, te rIte ahIM paNa kahevuM joIe yAvata (12) anyane paritApa
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: 6deza-4 247 utpanna karavAthI temaja azAtAvedanIya kArpaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI azAtAvedanIya kArpaNa zarIra prayogabaMdha thAya che. 79 mohaNijjakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! tivvakohayAe, tivvamANayAe, tivvamAyayAe, tivvalobhayAe, tivvadaMsaNamohaNijjayAe, tivvacarittamohaNijjayAe mohaNijja-kammAsarIrapaogaNAmAe kammassa udaeNaM mohaNijja kammAsarIspaogabaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mohanIya kArmaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? ta2- gautama ! (1) tI ogha 42vAthI, (2) tIvra bhAna 42vAthI, (3) tIvra bhAyA 42vAthI, (4) tIvra somavAthI, (5) tInazana bhoDanIyathI, (G) tI yAritra bhoDanIyathI tabha4 bhoDanIya kArpaNa zarIra nAma karmanA udayathI mohanIya kArpaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. |80 raiyAuyakammAsarIra, pucchA ? goyamA! mahAraMbhayAe, mahApariggahayAe, kuNimAhAreNaM, paMciMdiyavaheNaM NeraiyAuya kammAsarIspaogaNAmAe kammassa udaeNaM NeraiyAuya kammAsarIra-paogabaMdhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayika AyuSya kArmaNa zarIra prayogabaMdha kayA karmanA udayathI thAya che? 62- gautama ! (1) mahArathI, (2) mahAparigrahathI, (3) mAMsAhA2 42vAthI, (4) paMcendriya jIvono vadha karavAthI temaja narakAyuSya kArmaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI narakAyuSya kArpaNa zarIra prayogabaMdha thAya che. 81 tirikkhajoNiyAuya-kammAsarIra, pucchA ? goyamA ! mAillayAe, NiyaDillayAe, aliyavayaNeNaM kUDatula-kUDamANeNaM tirikkhajoNiyAuyakammA jAva paogabaMdhe / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! tiryaya sAyuSya bhe| zarI2 prayoga jyA janAdhyathI thAya cha ? 6ttara- gautama ! (1) mAyA 42vAthI (2) gUDha mAyA 42vAthI (3) asatya bolavAthI (4) moTA tolA-khoTA mApa rAkhavAthI temaja tiryaMca AyuSya kArpaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI tiryaMca AyuSya kAmeNa zarIra prayoga baMdha thAya che. 82 maNussAuyakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! pagaibhaddayAe, pagaiviNIyayAe, sANukkosaNayAe, amacchariyAe maNussAuyakammA-sarIra jAva paogabaMdhe /
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! manuSyAyuSya kArpaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? uttara- he gautama ! (1) prakRtinI bhadratAthI, (2) prakRtinI vinItatAthI, (3) dayALutAthI, (4) amatsara bhAvathI temaja manuSyAyuSya kArmaNazarIra prayoga nAma karmanA udayathI manuSyAyuSya kArmaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. 248 83 devAuyakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! sAsanameLa, saMgamAsaMnameLa, vAtato meLa, akAmaNijjarAe devAuyakammAsarIra jAva paogabaMdhe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! deva AyuSya kArpaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? uttara- he gautama ! (1) sarAga saMyamathI, (2) saMyamAsaMyama [deza virati]thI, (3) ajJAna tapa karavAthI, (4) akAmanirjarAthI temaja devAyuSya kArpaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI devAyuSya kArmaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. 84 subhaNAmakammAsarIra, pucchA ? gomA ! kAujyAe, bhAvujjuyayAe, bhAsujjuyayAe, avisaMvAyaNajogeNaM subhaNAmakammAsarIrappaoga NAmAe kammassa udaeNaM subhaNAma kammAsarIra pogbNdhe| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zubhanAma kAryaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? uttara- he gautama ! (1) kAyAnI saraLatAthI, (2) bhAvanI saraLatAthI, (3) bhASAnI saraLa tAthI ane (4) avisaMvAdana yogathI temaja zubhanAma kAryaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI zubhanAma kArmaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. 85 asubhaNAmakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! kAyaaNujjuyAe, bhAvaaNujjayAe, bhAsaaNujjuyAe, visaMvAyaNA- jogeNaM asubhaNAma-kammAsarIra-ppaoga-NAmAe-kammassa udaeNaM asubhaNAma kammAsarIra-paogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! azubha nAma kAryaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? uttara- he gautama ! (1) kAyAnI vakratAthI, (2) bhAvanI vakratAthI, (3) bhASAnI vakratAthI, (4) visaMvAdana yogathI temaja azubha nAma kAryaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI, azubha nAma kArpaNa zarIra prayoga baMdha thAya che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : uddeza 249 86 uccAgoyakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! jAiamaeNaM, kulaamaeNaM, balaamaeNaM, rUvaamaeNaM, tavaamaeNaM, suyaamaeNaM, lAbhaamaeNaM, issariyaamaeNaM, uccAgoyakammAsarIra- paogaNAmAe kammassa udaeNaM uccAgoya-kammasarIra-paogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! ucca gotra kAryaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? uttara - he gautama ! (1) bhati bhacha, (2) Dusa bhacha, (3) jasamaha, (4) 35 ma6, (4) tapa maha, (5) zruta bha6, (7) sAla maha jane (8) bhaizvaryamaha, A ATha maha na zvAthI tebha4 uyya gotra arbhe| zarIra prayoga nAma karmanA udayathI uccagotra kArmaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. 87 NIyAgoyakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! jAimaeNaM, kulamaeNaM, balamaeNaM jAva issariyamaeNaM, NIyAgoyakammAsarIra-ppaoga NAmAe kammassa udaeNaM NIyAgoya-kammAsarIrappaogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nIcagotra kArmaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che? uttara- he gautama ! (1) bhatibhaha, (2) sabhacha, (3) jasamaha yAvat (8) jaizvaryama6 paryaMtanA ATha mada karavAthI temaja nIca gotra kArpaNa zarIra prayoga nAma karmanA udayathI nIca gotra kArmaNa zarIra prayogabaMdha thAya che. 88 aMtarAiyakammAsarIra, pucchA ? goyamA ! dANaMtarAeNaM, lAbhaMtarAeNaM, bhogaMtarAeNaM, uvabhogaMtarAeNaM vIriyaMtarAeNaM aMtarAiyakammA- sarIra-ppaogaNAmAe kammassa udaeNaM aMtarAiya-kammA-sarIra- ppaogabaMdhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aMtarAya kArmaNa zarIra prayoga baMdha kayA karmanA udayathI thAya che ? uttara- he gautama ! dAnAntarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIryaMtarAya temaja aMtarAya kArmaNa zarIra prayoga nAmakarmanA udayathI aMtarAya-kArmaNa zarIra prayoga baMdha thAya che. 89 NANAvaraNijja-kammA-sarIra-ppaogabaMdhe NaM bhaMte ! kiM desabaMdhe, savvabaMdhe ? goyamA ! desabaMdhe, No savvabaMdhe evaM jAva aMtarAiyaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jJAnAvaraNIya kArmaNa zarIra prayoga baMdhano dezabaMdha che ke sarvabaMdha ?
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 250 | zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama! teno dezabaMdha thAya che. sarva baMdha thato nathI, A rIte aMtarAya kArpaNa zarIra prayoga baMdha sudhI jANavuM joIe ke teno deza baMdha thAya, sarva baMdha thato nathI. |90 NANAvaraNijja-kammAsarIrappaogabaMdhe NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- aNAIe apajjavasie evaM jahA teyagassa saMciTThaNA taheva, evaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya kArmaNa zarIra prayoga baMdha keTalA kAla sudhI rahe che? uttara- he gautama! jJAnAvaraNIya kArmaNa zarIra prayoga baMdhanA be prakAra che. yathA- (1) anAdi aparyavasita ane anAdi saparyavasita. je rIte taijasa zarIranI sthitikAla kahyo, te rIte ahIM paNa kahevuM joIe, aMtarAya karmanA sthitikAla sudhI kahevuM joIe. |91 NANAvaraNijjakammAsarIrappaoga baMdhataraM NaM bhaMte ! kAlao kevaccira hoi? goyamA ! aNAIyassa apajjavasiyassa Natthi aMtaraM / evaM jahA teyagasarIrassa aMtaraM taheva / evaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! jJAnAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga baMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama ! jJAnAvaraNIya kArpaNa zarIra prayoga baMdha anAdi anaMta hovAthI tenuM aMtara hotuM nathI. A rIte jema taijasa zarIra prayoga baMdhanA aMtaranA viSayamAM kahyuM, tema ahIM paNa samajavuM joIe yAvat aMtarAya kArmaNa zarIra prayoga baMdhanA aMtara sudhI jANavuM joIe. 92 eesiNaM bhaMte ! jIvANaM NANavaraNijjassa kammassa desabaMdhagANaM, abaMdhagANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! appAbahugaM jahA teyagassa / evaM AuyavajjaM jAva aNtraaiyss| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya karmanA dezabaMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama! je rIte taijasa zarIranuM alpabadutva kahyuM, te rIte AyuSya karma sivAya aMtarAya karma sudhI kahevuM joIe. |93 Auyassa pucchA ? goyamA ! savvatthovA jIvA Auyassa kammassa desabaMdhagA, abaMdhagA saMkhejjaguNA /
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 | 251 | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! AyuSya karmanA dezabaMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! AyuSya karmanA dezabaMdhaka jIva sarvathI thoDA che, tenAthI abaMdhaka jIva saMkhyAta guNA che. vivecana : prastuta sUtromAM kArmaNa zarIra prayogabaMdhanuM svarUpa, tenA bheda-prabheda, sthitikAla, aMtara ane alpa- bahutvanuM nirUpaNa karyuM che. kArpaNa zarIra prayoga baMdha bheda-prabheda :- ATha prakAranA karmonA piMDane kArpaNa zarIra kahe che. tenA nimittathI thatA baMdhane kArmaNa zarIraprayoga baMdha kahe che. tenA jJAnAvaraNIyAdi ATha prakAra che. ATha karmabaMdhanA kAraNo - (1) jJAnAvaraNIyakarma baMdhanA kAraNo- jJAnAvaraNIya karmabaMdha jJAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhano te traNenA nimitte thAya che. jina prarUpita AgamajJAna, zrutajJAna athavA atIndriya avadhi, mana:paryava ke kevaLajJAnanA viSayamAM zaMkA karavI, teno virodha karavo vagere. te jJAnanA dhAraka jJAnI puruSa prati zraddhA, bahumAna ke Adara bhAva na rAkhavo. jJAna prAptinA sAdhanonuM yathAyogya sanmAna na karavuM. A rIte jJAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhano prati viruddha AcaraNa karavuM, teno apalApa karavo, jJAna prAptimAM aMtarAya karavI vagere sUtrokta cha kAraNothI jJAnAvaraNIya karmano baMdha thAya che. (2) darzanAvaraNIyakarma baMdhanA kAraNo- (1) darzana pratyenIkatA- cakSudarzana Adi cAra darzana ke darzananA dhAraka vyakti prati viruddha AcaraNa karavuM. (2) darzana apalApa- darzana ane darzananA dhAraka vyaktinA upakArane bhUlIne teno apalApa karavo. (3) darzana aMtarAya- darzananA dhAraka vyaktine koI paNa prakAre darzana prAptimAM aMtarAya karavI. (4) darzana praSa- darzana, darzananA dhAraka vyakti ke darzana prAptinA sAdhano para dveSa rAkhavo. (5) darzana azAtanA- darzana, darzananA dhAraka vyaktine koIpaNa prakAre azAtanA karavI. (6) darzana visaMvAdana yoga- darzananA dhAraka vyakti sAthe khoTA jhagaDA ke vikhavAda karavA. A ja kAraNe darzanAvaraNIya karmabaMdha thAya che. (3) vedanIyakarma baMdhanA kAraNo- vedanIya karmanA be bheda che- zAtA vedanIya ane azAtA vedanIya. zAtA vedanIya karmabaMdhanA 10 kAraNo che. yathA- (1) prANI para anukaMpA karavAthI (2) bhUto para anukaMpA karavAthI (3) jIvo para anukaMpA karavAthI (4) sanda para anukaMpA karavAthI. (5) save prANI, bhUta, jIva ane sattvone duHkha na devAthI (6) jIvone zoka utpanna na karavAthI (7) ciMtA, AMsu, viSAda athavA kheda utpanna na karavAthI (8) vilApa ane rUdana karAvIne AMsu na paDAvavAthI (9) mArapITa na karavAthI (10) paritApa na ApavAthI. saMkSepamAM anya jIvone zAtA pamADavAthI zAtA vedanIyakarma baMdhAya che. azAtA vedanIya karmabaMdhanA 12 kAraNo che. yathA- (1) anya jIvone duHkha devAthI (2) anyane
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ra5ra | zrI bhagavatI sUtra-3 zoka utpanna karAvavAthI, (3) anyane viSAda athavA vilApa karAvavAthI (4) anyane AMsu paDAvavAthI (5) anyane pITavAthI (6) anyane paritApa pahoMcADavAthI (7) aneka prANIone duHkha pahoMcADavAthI (8) aneka jIvone zoka utpanna karavAthI (9) aneka jIvone viSAda athavA vilApa karAvavAthI (10) aneka jIvone AMsu paDAvavAthI (11) aneka jIvone pITavAthI (12) aneka jIvone paritApa pahoMcADavAthI. saMkSepamAM eka ke aneka jIvone azAtA pamADavAthI azAtA vedanIya karma baMdhAya che. (4) mohanIyakarma baMdhanA kAraNo- (1) tIvra krodha (2) tIvra abhimAna (3) tIvra mAyA (4) tIvra lobha (5) tIvra darzana mohanIya(atyaMta azraddhAno bhAva) (6) tIvra cAritramohanIya(cAritra pratyenI aruci athavA durAcaraNanuM sevana). sUtrakAre tibbohANa... Adi chae bolamAM tIvra zabdano prayoga karyo che paraMtu tIvra krodhAdi karavAthI dIrgha sthitinuM mohanIyakarma baMdhAya te ja rIte maMda krodhAdi karavAthI paNa alpa sthitinuM mohanIya karma baMdhAya che. rAga-dveSa, vera, jhera Adi moharUpa bhAvothI mohanIya karma baMdhAya che. (5) AyuSyakarma baMdhanA kAraNo- AyuSya karmanA cAra prakAra che ane pratyeka AyuSya baMdhanA cAra-cAra kAraNa che. te sUtrArthathI spaSTa che. saMkSepamAM anaMta jIvonI hiMsA thAya tevA AraMbha samAraMbha ane Asakti bhAvathI narakAyuSyano baMdha thAya che. mAyA kapaTa ane asatyAcaraNathI tiryaMcAyuSyano baMdha thAya che. anukaMpA bhAva ane saraLa vyavahArathI manuSyAyuno baMdha thAya che. zrAvaka ke sAdhu vratanA pAlanathI athavA tapArAdhanAthI devAyuno baMdha thAya che. (6) nAmakarma baMdhanA kAraNo- nAmakarmanA be prakAra che. zubhanAma ane azubhanAma. te baMne prakAranA nAmakarma baMdhanA cAra-cAra kAraNo che. yathA- mana, vacana kAyAnI saraLatAthI ane jhagaDA ke vikhavAda na karavAthI zubha nAma ane mana, vacana, kAyAnI vakratA ane jhagaDA ke vikhavAda karavAthI azubhanAma karmano baMdha thAya che. (7) gotrakarma baMdhanA kAraNo- gotrakarmanA be prakAra che. UMca gotra ane nIca gotra. te baMne prakAranA gotrakarmanA ATha-ATha kAraNo che, te sUtrArthathI spaSTa che. jAti, kula, bala, rUpa, tapa, zruta, lAbha ane aizvaryanI prAptinuM abhimAna karavAthI nIca gotra ane te ATha bolanuM abhimAna na karavAthI UMca gotra karmano baMdha thAya che. (8) aMtarAyakarma baMdhanA kAraNo- aMtarAya karmabaMdhanA pAMca kAraNa che. yathA- dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ke vIrya zaktinA parAkramamAM aMtarAya pADavAthI te te prakAranuM aMtarAya karma baMdhAya che. kArpaNa zarIra prayogabaMdhano dezabaMdha:- tejasa zarIra prayogabaMdhanI jema kArpaNa zarIra prayogabaMdhamAM paNa dezabaMdha ja thAya che kAraNa ke pratyeka jIva sAthe teno anAdikAlIna saMbaMdha che. jIva jyAre te saMbaMdhathI mukta thAya tyAre siddha dazAne prApta kare che. sarvathA abaMdha avasthAne prApta karyA pachI jIvane karmabaMdha thato nathI. tethI kArpaNa zarIra prayogabaMdhamAM sarvabaMdha thato nathI. tenA ATha prakAra paNa kAmaNa zarIra prayogabaMdhamAMja samAviSTa thaI jAya che. tethI pratyeka karmomAM paNa kArpaNanI samAna sarva baMdha thato nathI, dezabaMdha ja thAya che.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 _. | 253 | dezabaMdhanI sthiti :- tejasa zarIra prayogabaMdhanI jema tenA paNa be bheda che. (1) anAdi-aparyavasitaabhavI jIvonI apekSAe karmabaMdha anAdi anaMta che. (2) anAdi-saparyavasita-bhavI jIvonI apekSAe anAdi sAMta che. alpabadutvaH- AyuSya karmane choDIne zeSa sAta karmabaMdhaka jIvonuM alpabadutva, taijasa zarIra prayoga baMdhaka jIvonI samAna che. sarvathI thoDA kArmaNa zarIra prayoga baMdhakanA abaMdhaka jIvo che. tenAthI dezabaMdhaka anaMtaguNA che. AyuSyakarmanuM alpabadutvaH- AyuSyakarmanA dezabaMdhaka sarvathI thoDA che ane tenAthI abaMdhaka saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke AyuSyabaMdhano samaya atyaMta alpa che ane abaMdhano samaya tethI adhika che. A sUtra anaMtakAyika jIvonI apekSAe che. temAM AyuSyanA abaMdhaka, dezabaMdhakothI saMkhyAtaguNA ja hoya che. jo ke siddhajIva, AyuSyanA abaMdhaka che. tene paNa temAM sammilita karIe to paNa dezabaMdhakathI saMkhyAtaguNA ja thAya che, kAraNa ke siddha Adi abaMdhaka jIva paNa anaMtakAyika AyuSyabaMdhaka jIvonA anaMtamA bhAge ja hoya che. kAmaNa zarIra prayoga baMdha : prakAra | baMdha bheda sthiti (1) jJAnAvaraNIya, dezabaMdha Adi anAdi aparyavasita | (abhavI jIvonI apekSAe) aMtara alpabadbhutva nathI | Ayu.ne choDIne zeSa sAta kamamAM (1) sarvathI thoDA abaMdhaka (2) tenAthI dezabaMdhaka anaMtaguNA AyuSyakarmamAM (1) sarvathI thoDA dezabaMdhaka (2) tenAthI abaMdhaka saMkhyAtaguNA ATha ) anAdi saparyavasita (bhavI jIvonI apekSAe) karma ATha karmabaMdhanA kAraNo :kramAMka| karma karmabaMdhanA kAraNo jJAnAvaraNIya | 6 (1) jJAna pratyenIkatA, (2) jJAna apalApa, (3) jJAna dveSa, (4) jJAna aMtarAya, (5) jJAna azAtanA, (1) jJAna visaMvAdana yoga. darzanAvaraNIya | 6 darzana pratyenIkatA Adi pUrvavat cha zAtAvedanIya 10 (1) prANa, (2) bhUta, (3) jIva, (4) satva para anukaMpA, (5) sarva jIvo para anukaMpA, anya jIvone (6) zoka, (7) ciMtA (8) vilApa, (9) mArapITa ke (10) paritApa na karavAthI. azAtAvedanIya | 12 eka jIvane (1) duHkha ApavAthI (2) zoka utpanna karAvavAthI (3) viSAda karavAthI (4) AMsu paDAvavAthI (5) pITavAthI (6) paritApa karavAthI (7 thI 12) aneka jIvone duHkhI Adi karavAthI.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 | zrI bhagavatI sUtra-3 mohanIya | 6 tIvra krodha, mAna, mAyA, lobha, darzana mohanIya, cAritra mohanIya. narakAyuM 16 (4) mahAraMbha, mahAparigraha, paMcendriyavadha, madhamAMsa sevana. tiryaMcAyu (4) mAyA, gUDhamAyA, asatya bhASaNa, khoTA tola-mApa rAkhavA. manuSyAya (4) prakRtinI bhadratA, vinItatA, dayALutA, namrabhAva. devAyu (4) sarAga saMyama, saMyamasaMyama, bAlatapa, akAma nirjarA. nAma-zubhanAma 8 (4) kAyAnI, bhASAnI, bhAvanI saraLatA, avisaMvAda yoga. azubhanAma (4) kAyAnI, bhASAnI, bhAvanI vakratA, visaMvAda yoga. gotra-UMca gotra | 16 (8) jAti, kula, bala, rUpa, tapa, zruta, lAbha, aizvarya prAptino mada na karavo. nIca gotra (8) pUrvokta ATha bolano mada karavo. aMtarAya 5 dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya, vIryaMtarAya. pAMce zarIra prayogabaMdhanI sthiti ane svakAya aMtara -simuccaya jIvamAM svakAmano bola thato nathI] jIva | deza baMdhanI sthiti | sarvabaMdhanuM aMtara | dezabaMdhanuM aMtara dA.zarIra| jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa eke. vAyu | eka samaya eka samaya traNa samaya | eka samaya | aMtarmuhUrta nyUna Ayu. samayAdhika pramANa kSullaka bhava | Ayu. pramANa cAra traNa samaya | eka samaya traNa samaya eka samaya | traNa samaya sthAvara nyUna kSullaka nyUna Ayu. nyUna samayAdhika traNa vika. bhava pramANa kSullaka bhava. Ayu. pramANa 3| manuSya paMce. | eka samaya traNa samaya | samayAdhika | eka samaya | aMtarmuhUrta tiryaMca paMce. nyUna traNa | nyUna kSullaka | pUrvakroDa varSa palyo. bhava vaidiyazarIraH eka samaya samuccaya jIva eka samaya | eka samaya | anaMtakAla | eka samaya | anaMtakAla nyUna 33 sAgaro.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-9 2 4 jIva 3 | tiryaMca paMce. manuSya nArI, deva vAyu 1 manuSya AhA2ka zarIra: 1 taijasa zarIra H 1 abhavI 2 bhavI kAryaNa zarIra : 1 abhavI 2 bhavI deza baMdhanI sthiti jaghanya eka samaya eka samaya traNa samaya nyUna daza hajAra varSa aMtarmuhUrta utkRSTa aMtarmuhUrta aMtaHmuhUrta aMtarmuhUrta eka samaya nyUna 33 sAgaro. jIva audArika zarIra ekendriya zarIra aMtarmuhUrta anAdi aparyavasita anAdi parvasina anAdi aparyavasita anAdi parvati sarvabaMdhanuM aMtara jaghanya utkRSTa jaghanya aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta jadhanya be kSullaka bhavamAM traNa samaya nyUna aMtarmuhUrta X X paDyo.no asaMkhyA.mo bhAga X X aneka koDa pUrva svakAya aMtara svakAya aMtara svakAya aMtara nathI nathI nathI anaMtakAla ardha pudgala dharAvatana X utkRSTa saMkhyAta varSa adhika be hajAra sAgaropama X * aMtarmuhUrta dezabaMdhanuM aMtara Org aMtarmuhUrta X X X X 55 jaghanya eka samayAdhika kSullaka bhava palyo.no asaM.mo bhAga aneka kroDa pUrva sarvabaMdhanI sthiti :- audArika ane AhAraka zarIramAM eka samayanI ane vaikriya zarIra prayoga baMdhamAM be samayanI sthiti (samuccaya jIva AzrI) che. taijasa ane kAryaNa zarIramAM sarvabaMdha nathI. svakAya aMtara H- nArakI devone svakAya aMtara nathI. taijasa-kAryaNa zarIranuM paNa aMtara nathI. audArika ane vaikriya zarIra prayogabaMdhanuM parakAya aMtara - sarvabaMdhanuM aMtara svakAya aMtara nathI anaMtakAla artha puzkaLa parAvartana dezabaMdhanuM aMtara X X X X utkRSTa saMkhyAta varSa adhika be hajAra sAgaro.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zrI bhagavatI sUtra-3 upara upara cAra sthAvara, traNa vika. manuSya, tiryaMca paMce. anaMtakAla vanaspatikAla anaMtakAla vanaspatikAla pramANe pramANe vanaspatikAya upara pramANe asaMkhyAtakAla pRthvIkAla upara pramANe asaMkhyAtakAla pRthvIkAla vaikriya zarIra : dezabaMdha jaghanya utkRSTa aMtamuhUrta vanaspatikAla sarva baMdha jaghanya utkRSTa aMtamuhUrta vanaspatikAla aMtamuhUrta vanaspatikAla aMtamuhUrta vanaspatikAla adhika AyuSya pramANa vanaspatikAla aMtamuhUrta aMtamuhUrta vanaspatikAla | (1) vAyukAya (2) tiryaMca paMce. manuSya (3) ekathI sAta naraka, bhavanapati, vyaMtara, | jyotiSI, ekathI ATha devalokanA devo. (4) navamA deva.thI | vanaspatikAla | aneka varSa | vanaspatikAla aneka varSa adhika AyuSya navaraiveyaka | saMkhyAta sAgaro. pramANa | (5) cAra anuttara vimAna | " | saMkhyAta sAgaro. | " (6) savArthasiddha vimAna aMtara nathI aMtara nathI aMtara nathI pAMce ya zarIra prayoga baMdhanA sarvabaMdha-dezabaMdhanuM alpabadutvaH aMtara nathI | | | | sarvabaMdha 1 sarvathI thoDA dezabaMdha 3 asaMkhyA.guNA abaMdhaka 2 vizeSAdhika audArika vaikriya 1 sarvathI thoDA 2 asaMkhyAM. guNA AhAraka 1 sarvathI thoDA 2 saMkhyAtAguNA 3 anaMtaguNA 3 anaMtaguNA 1sarvathI thoDA taijasa 2 anaMtaguNA kArpaNa 2 anaMtaguNA 1 sarvathI thoDA noMdha : audArikAdi pratyeka zarIranA alpabadutvamAM 1, 2, 3 Adi krama pramANe alpabahatva samajavuM.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 257 udaya. pAMca zarIra baMdha saMbaMdhI vivaraNa(sAta dvAra):| | tAra | audArika | vaikiya | AhAraka | taijasa-kArpaNa | 1 bAMdhanAra manuSya ane tiryaMca cAre gatinA jIvo. | apramatta saMyata | sarva saMsArI jIvo bhavapratyaya-nAraka, deva labdhi pratyaya manuSya tiryaca. jAtinA ekendriya thI paMcendriya ekendriya ane " paMcendriya Rddhi sarva jIvanA bhedaprakAra paMcendriya prApta pramatta saMyata |prabheda kAraNa (8) savIryatA, sadravyatA, bhavapratyaya-8 kAraNa 8+1 labdhi = 8 kAraNa temAM pramAda, zubhAzubha karma, labdhi pratyaya-8+1 9 kAraNa taijasa-kArpaNa yoga, bhava, Ayu. labdhi = 9kAraNa temAM AhAraka zarIra nAma karmano audArika zarIra nAma vaikriya zarIra nAma | zarIra nAma karmano udaya karmano udaya. karmano udaya 4| prakAra | sarvabaMdha-dezabaMdha sarvabaMdha-dezabaMdha | | sarvabaMdha-dezabaMdha dizabaMdha | sthiti | sarvabaMdha- eka samaya sarvabaMdha- jaghanya eka | sarvabaMdha- anAdi anaMta dezabaMdha- jaghanya eka samaya, u, be samaya. | eka samaya (abhavInI apekSA) samaya, u, eka samaya dezabaMdha- jaghanya eka dezabaMdhanyUna traNa palya. samaya, u, eka samaya | jaghanya u0 anAdi sAMta (bhavI nyUna 33 sAgaro. | | aMtarmuhUrta jIvonI apekSA) labdhi -jagha, eka samaya u. aMtarmuhUrta. da1 aMtara 'svikAyanI apekSAe * * '| bhava pratyaya ve. zarIramAM jagha. aMtarmuhUrta '[aMtara nathI. '' sarvabaMdhanuM jagha, traNa svakAya aMtara nathI. | u0 dezona ardha samaya nyUna kSullaka bhava, parakAyanI apekSAe | pula parAvartana u4 eka samayAdhika sarvabaMdha-jagha, eka | (anaMtakALa) pUrvakoTi ane 33 sAgaro. | samaya u, anaMtakALa dezabaMdhanuM jagha- eka samaya dezabaMdha-sarvabaMdha pramANe u, traNa samayAdhika 33 | labdhi pratyaya svakAya sAgaro. aMtara-vAyukAya- jegha, parakAyanI apekSAe aMtaH, uM, palyano sarvabaMdhanuM-traNa samaya | asaM.mo bhAga nyUna be kSullaka bhava, u) | manuSya- jagha.. anaMtakAla. | aMta, u. aneka pUrvakoTi dezabaMdhanuM jaghanya | parakAya aMtara jagha, eka samayAdhika eka | aMtarmuhUrta kSullakabhava, u, anaMtakALa |u, anaMtakAla. 1
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 7 alpabahutva zrI bhagavatI sUtra-3 sarvabaMdhaka (1) sarvathI thoDA dezabaMdhaka (2) anaMtaguNA abaMdhaka (3) vizeSAdhika zarIra baMdhano pArasparika saMbaMdha : 94 | jassa NaM bhaMte! orAliyasarIrassa savvabaMdhe se NaM bhaMte ! veDavviya sarIrassa kiM vadha, avadham ? (1) sarvathI thoDA (2) asaMkhyaguNA (3) anaMtaguNA (1) sarvathI thoDA |nathI (2) saMkhyAtaguNA (2) anaMta guNA (3) anaMtaguNA (1) sarvathI thoDA goyamA ! kho baMdha, avadham / AhAra nakarIrahma vi baMdhak avadham ? noyamA ! no vaSar, avadhap / teyAkSarIrakSa viSar, avadhap ? noyanA ! baMdha, no avaSar / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIva audArika zarIrano sarvabaMdha kare che, te jIva zuM vaikriya zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? uttara- he gautama ! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che. prazna- he bhagavan ! audArika zarIrano sarvabaMdhaka jIva, AhAraka zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? uttara- he gautama ! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che. prazna- he bhagavan ! audArika zarIrano sarvabaMdhaka jIva, taijasa zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? uttara- he gautama ! te baMdhaka che, abaMdhaka nathI. 95 jai baMdhae kiM desabaMdhae savvabaMdhae ? goyamA ! desabaMdhae, jo savvabaMdhae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te taijasa zarIrano baMdhaka che, to zuM dezabaMdhaka che ke sarvabaMdhaka che ? uttara- he gautama ! dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. | 96 kammAsarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! jaheva teyagassa jAva desabaMdhae No savvabaMdhae / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! audArika zarIrano sarvabaMdhaka jIva, kArpaNa zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka ? uttara- he gautama ! taijasa zarIranI samAna sarva kathana karavuM yAvat te kArmaNa zarIrano dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. 97 jassa NaM bhaMte ! orAliyasarIrassa desabaMdhe, se NaM bhaMte ! veDavviya sarIrassa kiM
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8:6deza-8 | 258 baMdhae, abaMdhae ? ___goyamA ! No baMdhae, abaMdhae / evaM jaheva savvabaMdheNaM bhaNiyaMtaheva desabaMdheNa vi bhANiyavvaM jAva kammagassa / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! dArika zarIrano dezabaMdhaka jIva, vaikriya zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka che? uttara- he gautama ! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che, A rIte jema sarvabaMdhakanuM kathana karyuM, temaja dezabaMdhakanA viSayamAM paNa kArmaNa zarIra parvata kathana karavuM joIe. 98 jassa NaM bhaMte ! veuvviyasarIrassa savvabaMdhe se NaM bhaMte ! orAliya sarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae? goyamA ! No baMdhae, abaMdhae / AhAragasarIrassa evaM ceva, teyagassa kammagassa ya jaheva orAlieNaM samaM bhaNiyaM taheva bhANiyavvaM jAvadesabaMdhae, No savvabaMdhae / bhAvArtha:- - bhagavana! vaiThiya zarIrano sarvadhara, mauhAra zarIranodhama ? uttara- he gautama! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che, A rIte AhAraka zarIranA viSayamAM paNa jANavuM. taijasa ane kArmaNa zarIranA viSayamAM je rIte audArika zarIranI sAthe kathana karyuM che, te rIte vaikriya zarIranI sAthe paNa kathana karavuM joIe yAvat te dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. 99 jassa NaM bhaMte ! veuvviyasarIrassa desabaMdhe se NaM bhaMte ! orAliya sarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! No baMdhae, abaMdhae / evaM jaheva savvabaMdheNaM bhaNiyaM taheva desabaMdheNa vi bhANiyavvaM jAva kammagassa / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! vaiThiya zarI2nA deza 294, sauhAra shriirn|| cha / 2054 ? uttara-he gautama! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che. A rIte jema vaikriya zarIranA sarvabaMdhanA viSayamAM kahyuM, temaja dezabaMdhanA viSayamAM kANa zarIra sudhI kathana karavuM joIe. 100 jassa NaM bhaMte ! AhAragasarIrassa savvabaMdhe se NaM bhaMte ! orAliya sarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! No baMdhae, abaMdhae / evaM veuvviyassa vi, teyAkammANaM
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 ] zrI bhagavatI sUtra-3 jaheva orAlieNaM samaM bhaNiyaM taheva bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka jIva, dArika zarIranA baMdhaka che ke abaMdhaka? uttara- he gautama! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che, A rIte vaikriya zarIranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. tejasa ane kArmaNa zarIranA viSayamAM, jema dArika zarIranA viSayamAM kahyuM tema jANavuM. 101 jassa NaM bhaMte ! AhAragasarIrassa desabaMdhe se NaM bhaMte ! orAliya sarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! No baMdhae, abaMdhae / evaM jahA AhAragassa savvabaMdheNaM bhaNiyaM tahA desabaMdheNa vi bhANiyavvaM jAva kammagassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIranA dezabaMdhaka jIva, zuM audArika zarIranA baMdhaka che ke abaMdhaka ? uttara- he gautama ! te baMdhaka nathI, abaMdhaka che. A rIte jema AhAraka zarIranA sarvabaMdhanA viSayamAM kahyuM, temaja dezabaMdhanA viSayamAM paNa kArpaNa zarIra sudhI kathana karavuM joIe. 102 jassa NaM bhaMte ! teyAsarIrassa desabaMdhe se NaM bhaMte ! orAliyasarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! baMdhae vA, abaMdhae vA / jai baMdhae kiM desabaMdhae, savvabaMdhae ? goyamA ! desabaMdhae vA, savvabaMdhae vA / veuvviyasarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! evaM ceva / evaM AhAragasarIrassa vi / kammagasarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! baMdhae, No abaMdhae / jai baMdhae kiM desabaMdhae, savvabaMdhae ? goyamA ! desabaMdhae, No savvabaMdhae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! taijasa zarIranA dezabaMdhaka jIva, dArika zarIranA baMdhaka che ke abaMdhaka? uttara- he gautama ! te baMdhaka paNa che ane abaMdhaka paNa che. prazna- he bhagavan! jo te audArika zarIrano baMdhaka che, to dezabaMdhaka che ke sarvabaMdhaka? uttara- he gautama! te dezabaMdhaka paNa che ane sarvabaMdhaka paNa che. prazna- he bhagavan! taijasa zarIrano baMdhaka jIva, vaikriya zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka? uttarahe gautama ! audArika zarIranA kathana anusAra vaikriya zarIranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. te ja rIte AhAraka zarIranA viSayamAM paNa jANavuM joIe.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9 [ 21] prazna- he bhagavan!taijasa zarIrano baMdhaka jIva, kAzmaNa zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka? uttara-he gautama! te baMdhaka che, abaMdhaka nathI. prazna- he bhagavana! kAzmaNa zarIrano baMdhaka che, to dezabaMdhaka che ke sarvabaMdhaka? uttara- he gautama ! te dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. 103 jassa NaM bhaMte ! kammagasarIrassa desabaMdhe se NaM bhaMte ! orAliya sarIrassa kiM baMdhae, abaMdhae ? goyamA ! baMdhae vA abaMdhae vA / evaM jahA teyagassa vattavvayA bhaNiyA tahA kammagassa vi bhANiyavvA jAvateyAsarIrassa desabaMdhae, No savvabaMdhae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kAzmaNa zarIrano dezabaMdhaka jIva audArika zarIrano baMdhaka che ke abaMdhaka? uttara- he gautama! baMdhaka paNa che ane abaMdhaka paNa che. A rIte jema taijasa zarIranuM kathana karyuM che, te rIte kArmaNa zarIranuM paNa kathana karavuM joIe. yAvatuM te taijasa zarIrano dezabaMdhaka che, sarvabaMdhaka nathI. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca zarIra baMdhano paraspara saMbaMdha prarUpita karyo che. pAMca zarIranA baMdhaka abaMdhaka - audArika ane vaikriya ke audArika ane AhAraka zarIrano eka sAthe baMdha thato nathI arthAtu traNe skUla zarIramAMthI koI paNa be zarIrano baMdha eka sAthe thato nathI. tethI audArika zarIranA baMdhaka jIva vaikriya ane AhAraka zarIranA abaMdhaka hoya che, paraMtu audArika zarIranI sAthe taijasa ane kArpaNa zarIrano sadaiva saMbaMdha hoya che. te baMne zarIra anAdikAlIna che. tethI teno sarvabaMdha nathI. paraMtu dezabaMdha thAya che. te rIte vaikriya zarIranA baMdhaka jIva paNa dArika ane AhAraka zarIranA baMdhaka nathI, paraMtu taijasa ane kArpaNa zarIranA dezabaMdhaka hoya che. AhAraka zarIranA baMdhaka jIva paNa audArika ane vaikriya zarIranA baMdhaka nathI, paraMtu taijasa ane kArpaNa zarIranA dezabaMdhaka hoya che. tejasa ane kArmaNa zarIranA dezabaMdhaka audArika, vaikriya ke AhAraka zarIranA baMdhaka paNa hoya che ane abaMdhaka paNa hoya che. tenuM kAraNa e che ke vigrahagatimAM te abaMdhaka hoya che, zeSa samayamAM traNe skUla zarIramAMthI koIpaNa eka zarIranA baMdhaka hoya che. utpattinA prathama samaye sarvabaMdhaka ane dvitIyAdi samayomAM te dezabaMdhaka hoya che.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 pAMca zarIra baMdhano paraspara sabaMdha : audArika zarIra baMdha zarIra baMdhaka audArika zarIranA baMdhakane vaikriya zarIranA baMdhakane AhAraka zarIranA baMdhakane taijasa kArmaNa zarIranA baMdhakane nA nA bhajanA vaikriya zarIra baMdha nA nA bhajanA AhAraka zarIra baMdha nA nA bhajanA zrI bhagavatI sUtra-3 taijasa-kArmaNa zarIra baMdha dezabaMdhaka dezabaMdhaka dezabaMdhaka pAMca zarIra-baMdhakonuM alpabahutva H 104 eesi NaM bhaMte ! savvajIvANaM orAliya-veDavviya- AhAragateyA- kammAsarIragANaM desabaMdhagANaM savvabaMdhagANaM abaMdhagANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA 2 goyamA ! savvatthovA jIvA AhAragasarIrassa savvabaMdhagA, tassa ceva desabaMdhagA saMkhejjaguNA / veDavviyasarIrassa savvabaMdhagA asaMkhejjaguNA, tassa ceva desabaMdhagA asaMkhejjaguNA / teyA- kammagANaM abaMdhagA aNaMtaguNA doNha vi tullA / orAliya sarIrassa savvabaMdhagA anaMtaguNA, tassa ceva abaMdhagA visesAhiyA, tassa ceva desabaMdhagA asaMkhejjaguNA / teyA-kammagANaM desabaMdhagA visesAhiyA, veDavviyasarIrassa abaMdhagA viSezAhiyA, AhAra tarIrasya abaMdhanA viselAdiyA // tevuM te ! seva maMte !!! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIranA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka ane abaMdhaka, A sarva jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? ke uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka jIva che, (2) tenAthI AhAraka zarIranA dezabaMdhaka saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI vaikriya zarIranA sarvabaMdhaka asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI vaikriya zarIranA dezabaMdhaka asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI taijasa ane kArmaNa zarIranA abaMdhaka jIva anaMtaguNA che ane te baMne paraspara tulya che, (6) tenAthI audArika zarIranA sarvabaMdhaka jIva anaMtaguNA che, (7) tenAthI audArika zarIranA abaMdhaka jIva vizeSAdhika che, (8) tenAthI audArika zarIranA dezabaMdhaka jIva asaMkhyAtaguNA che, (9) tenAthI taijasa ane kAryaNa zarIranA dezabaMdhaka jIva vizeSAdhika che, (10) tenAthI vaikriya zarIranA abaMdhaka jIva vizeSAdhika, (11) tenAthI AhAraka zarIranA abaMdhaka jIva vizeSAdhika
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-9, 23 che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : (1) AhAraka zarIra cauda pUrvadharane ja hoya che ane te paNa prayojanavaza ja AhAraka zarIra banAve che, tema ja sarvabaMdhano samaya eka samayano ja che, tethI AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka sarvathI alpa che. (2) tenAthI AhAraka zarIranA dezabaMdhaka saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke teno kAla aMtaHmuhUrtano che ane AhAraka zarIrI manuSyo saMkhyAtA ja hoya che athavA AhAraka zarIranA pratipadyamAna-vartamAnamAM AhAraka zarIra banAvI rahyA hoya tevA jIvone ja sarvabaMdha hoya che. pUrva pratipanna-jeNe AhAraka zarIra banAveluM hoya tevA jIvone aMtarmuhUrta paryata dezabaMdha ja hoya che. A rIte pratipadyamAna jIvo karatAM pUrvapratipanna jIvo saMkhyAtaguNA hoya che. tethI sarvabaMdhaka karatA dezabaMdhaka jIvone saMkhyAtaguNA kahyA che. (3) tenAthI vaikriyazarIranA sarvabaMdhaka asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vaikriya zarIra cAre gatinA jIvone hoya che. tethI AhAraka zarIrI karatA vaikriya zarIrI asaMkhyAtaguNA adhika che. (4) tenAthI vaikriya zarIranA dezabaMdhaka asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke sarvabaMdhathI dezabaMdhano kAla asaMkhyAtaguNo che athavA pratipadyamAna jIva sarvabaMdhaka hoya che ane pUrvapratipanna jIvo dezabaMdhaka hoya che ane te pratipadyamAnathI asaMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI taijasa ane kArmaNa zarIranA abaMdhaka anaMtaNA che. kAraNa ke te baMne zarIranA abaMdhaka siddha bhagavAna che. je vanaspatikAyane choDIne zeSa sarva daMDakothI anaMtaguNA che. (6) tenAthI audArika zarIranA sarvabaMdhaka jIva anaMtaguNA che, kAraNa ke siddha bhagavaMta karatAM vanaspati-nigodanA jIva anaMtaguNA che. siddhanA jIvo nigodanA sarvabaMdhaka jIvonA anaMtamA bhAge ja hoya che. tethI taijasa-kAzmaNanA abaMdhaka jIvothI audArikanA sarvabaMdhaka jIvo anaMtaguNA che. (7) tenAthI audArika zarIranA abaMdhaka jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke vigrahagatinA jIvo, siddhanA jIvo temaja vaikriyAdinA baMdhaka jIvo audArika zarIranA abaMdhaka che. te jIvo audArikanA sarvabaMdhaka jIvothI vizeSAdhika thAya che kAraNa ke nigodanA ja utpadhamAna-sarvabaMdhaka jIvothI vATe vahetA-vigraha gatinA jIvo vizeSa che. prati samayanigoda jIvono eka asaMkhyAtamo bhAgavigrahagatimAM hoya che. A rIte audArikanA sarvabaMdhakathI abaMdhaka jIvo vizeSAdhika thAya che. (8) tenAthI audArikanA dezabaMdhaka jIvo asaMkhyAta guNA che. sarvabaMdhathI dezabaMdhano samaya asaMkhyAtaguNo che. temaja pratisamaya nigodano asaMkhyAtamo bhAga vATe vaheto hoya che ane te audArika zarIranA abaMdhaka che. tethI audArikanA abaMdhakathI dezabaMdhaka asaMkhyAta guNA che. (9) tenAthI taijasa-kAzmaNa zarIranA dezabaMdhaka vizeSAdhika che, kAraNa ke samasta saMsArI jIva taijasa-kArpaNa
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 24 | zrI bhagavatI sUtra-3 zarIranA dezabaMdhaka hoya che. temAM vigrahagati samApaka jIva, audArika sarvabaMdhaka ane vaikriya baMdhaka jIva paNa sammilita thAya che. te sarva maLIne audArikanA deza baMdhakathI vizeSAdhika ja thAya che. kAraNa ke taijasa kArpaNanA dezabaMdhakamAM sammilita thanArA jIva audArikanA dezabaMdhakanI tulanAmAM alpa che, mATe saMkhyAta guNA(bamaNA paNa) thatA nathI. tethI vizeSAdhika ja ghaTita thAya che. (10) tenAthI vaikriya zarIranA abaMdhaka jIva vizeSAdhika che, kAraNa ke vaikriya zarIranA baMdhaka prAyaH deva, nAraka, vAyukAya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya ja che. zeSa samasta saMsArI jIva ane siddha bhagavAna vikriyanA abaMdhaka che. A apekSAe te vizeSAdhika che. - 8 (11) tenAthI AhAraka zarIranA abaMdhaka vizeSAdhika che, kAraNa ke AhAraka zarIranA baMdhaka sarvathI thoDA che- tethI tenA abaMdhaka sarvathI adhika thAya che. pAMca zarIranA sarvabaMdhaka-dezabaMdhakonuM alpabahutva :zarIra baMdhaka sarvabaMdha dezabaMdha abaMdha (1) audArika zarIra baMdhaka anaMtaguNA asaMkhyAtaguNA vizeSAdhika vaikriya zarIra baMdhaka asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA vizeSAdhika AhAraka zarIra 11 baMdhaka sarvathI thoDA saMkhyAtaguNA vizeSAdhika (4) taijasa kArpaNa zarIra baMdhaka vizeSAdhika anaMtaguNA 10 2 noMdha:- A koSTakamAM 1, 2 Adi anukrama pramANe alpabadutva jANavuM. taijasa-kAzmaNa zarIra anAdikAlIna hovAthI teno sarvabaMdha thato nathI. te baMne zarIra sahacArI hovAthI teno baMdha ke abaMdha sAthe ja thAya che tethI tenuM kathana sAthe karyuM che. che zataka-8/9 saMpUrNa che
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-10 5 zataka-8 : uddezaka-10 saMkSipta sAra A uddezakamAM anyatIrthikonA matanA nirAkaraNapUrvaka zruta ane zIla saMbaMdhI caumaMgI; jJAnArAdhanA, darzanArAdhanA, cAritrArAdhanA, tenA bheda, paraspara saMbaMdha ane tenuM suphaLa; puddagala pariNAma, eka jIvanA pradeza; pudgalanA dravya-dravyadezAdi apekSAe ATha bhaMga; ATha karmaprakRti, teno paraspara saMbaMdha, pratyeka jIva para karmonuM AvaraNa ane aMte jIvane pudgala ane pudgalI kahevAnuM kAraNa vagere viSayonuM pratipAdana che. anyatIthiMkomAM keTalAka zrutane, keTalAka zIlane ane keTalAka zruta nirapekSa zIlane ane zIla nirapekSa zrutane zreSTha mAne che paraMtu te yathArtha nathI. cobhaMgI(1) keTalAka puruSa zIlasaMpanna che paNa zruta saMpanna nathI. te tattvone jANyA vinA ja pApathI nivRtta thAya che. tethI te deza ArAdhaka che. (2) keTalAka puruSa zIla saMpanna nathI paNa zrutasaMpanna che. te tattvone yacArtha jANe che. tenI zraddhA paNa kare che paraMtu cAritranI ArAdhanA karatA nathI, tethI te deza virAdhaka che.(3) keTalAka puruSa zIla saMpanna ane zrutasaMpanna che. te jJAna ane zraddhApUrvaka cAritranI ArAdhanA kare che tethI te sarvArAdhaka che.(4) keTalAka puruSa zIla saMpanna ke zrutasaMpanna nathI. te jJAna ke cAritranI ArAdhanA karatA nathI. tethI te sarva virAdhaka che. ratnatrayInuM niraticArarUpe pAlana karavuM te ArAdhanA che. tenA traNa bheda che. jJAnArAdhanA, darzanArAdhanA ane cAritrArAdhanA, pratyekanA traNa traNa bheda che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa, utkRSTa jJAnArAdhanA- 14 pUrvanuM jJAna prApta karavuM, jJAnArAdhanAnI utkRSTa uccatama tallInatA. madhyama jJAnArAdhanA- agiyAra aMganuM jJAna prApta karavuM, jJAnArAdhanAnI madhyama tallInatA. jaghanya jJAnArAdhanA- pAMca samiti, traNa guptirUpa aSTa pravacanamAtAnuM jJAna prApta karavuM, jJAnArAdhanAnI alpatama tallInatA. utkRSTa darzanArAdhanA- jJAyika samyaktva, uccattama AsthA. madhyama darzanArAdhanA- utkRSTa mAyopAmika samyaktva, aupAmika samyaktva; madhyama AsthA. jaghanya darzanArAdhanA-- jaghanya zAoparAmika samyakatva, sAmAnya AsthA athavA saukSapta ruci. utkRSTa cAritrArAdhanA-- yacAkhyAta, temaja cAritrArAdhanAnI utkRSTa-uccatama ruci. madhyama cAritrArAdhanA- sUkSmasaMparAya ane parihAravizuddha cAritra; cAritrArAdhanAnI madhyama ruci. jaghanya cAritrArAdhanA- sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritra, cAritrArAdhanAnI sAmAnya
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ rada | zrI bhagavatI sUtra-3 ruci. utkRSTa jJAnArAdhanAmAM darzanArAdhanA ane cAritrArAdhanA utkRSTa athavA madhyama hoya che. utkRSTa darzanArAdhanAmAM jJAna ane cAritrArAdhanA traNa prakAranI hoya che. utkRSTa cAritrArAdhanAmAM jJAnArAdhanA traNa prakAranI ane darzanArAdhanA utkRSTa ja hoya che. utkRSTa ratnatrayInA ArAdhaka jaghanya te ja bhave ane utkRSTa bIje bhava(vacce eka devano bhava karIne) mokSe jAya che. madhyama ArAdhaka jaghanya bIje ane utkRSTa trIje bhave mokSe jAya che. jaghanya ArAdhaka jaghanya trIje ane utkRSTa paMdarame bhave mokSe jAya che. A sarva ArAdhako devalokamAM jAya tyAre vaimAnika jAtinA deva thAya che ane utkRSTa cAritrArAdhaka jo devalokamAM jAya, to kalpAtIta deva thAya che. pula pariNAmanA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna te pAMca mULa bheda ane tenA uttara bheda-25 che. pudgala dravyamAM dravya ane dravyadezanI apekSAe ATha bhaMga thAya che. (1) dravyarUpa che (2) dravyadeza che (3) aneka dravya (4) aneka dravyadeza (5) eka dravya, eka dravyadeza (6) eka dravya, aneka dravyadeza (7) aneka dravya eka dravyadeza (8) aneka dravya aneka dravyadeza che. A ATha vikalpamAMthI eka pugala dravya-paramANamAM prathama be bhaMga, be pudgala dravyamAM prathama pAMca bhaMga, traNa pudgala dravyamAM prathama sAta bhaMga, cAra pudgala dravyathI anaMta pudgala dravyamAM ATha bhaMga saMbhavita che. eka jIvanA Atmapradezo lokAkAzanA pradezonI tulya che. kevaLI samuddaghAta samaye lokAkAzanA pratyeka pradeza para eka eka Atmapradeza vyApta thAya che. karma ATha che. pratyeka karmanA anaMta avibhAgI pariccheda che ane AtmAnA anaMta jJAnAdi guNone AvRtta kare che. 24 daMDakanA jIvo ATha karmanA anaMta avibhAga paricchedathI AveSTita, pariveSTita, Avarita che paraMtu temAM manuSya kadAcita ATha karmathI yukta, kadAcit sAta karmathI yukta, kadAcit cAra aghAtI karmathI yukta ane kadAcit karmarahita paNa thaI zake che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanA udayamAM mohanIya karmano udaya vikalpa ane zeSa cha karmono udaya nizcitarUpe hoya che. vedanIyAdi cAra aghAtI karmanA udayamAM cAra ghAtakarmano udaya vikalpa che. cAre aghAtI karmone paraspara avinAbhAva saMbaMdha che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10. 267 ] mohanIyakarmanA udayamAM zeSa sAta karmano udaya avazya hoya che. paraMtu sAta karmanA udayamAM mohanIya karmano udaya vikalpa hoya che. agiyAramA, bAramA guNasthAne sAta karmano, teramA, caudamAM guNasthAne cAra karmano udaya che paraMtu mohanIya karmano udaya nathI. pUraNa-galananA svabhAva yukta athavA anaMtaguNa hAnivRddhinA svabhAvayukta dravyane pudgala kahe che ane pudgala jemAM hoya tene pudgalI kahe che. 24 daMDakanA jIvo pAse zrotendriyAdi pudgalarUpa indriya hovAthI tene pudgalI kahe che. siddhanA jIvamAM paugalika indriya nathI paraMtu temAM anaMtaguNomAM Sa sthAna hAnivRddhi thatI hovAthI tene pugala kahe che athavA "pagala' zabda jIvano paryAyavAcI zabda che.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrI bhagavatI sUtra-3 AdS-8 : maza-10 ArAdhavA zruta ane zIlanA ArAdhaka: 1 rAyagihe Nayare jAva evaM vayAsI- aNNautthiyA NaM bhaMte ! evaM AikkhaMti, jAva evaM parUrveti- evaM khalu sIla seyaM, suyaM seyaM, suyaM sIla seyaM; se kahameyaM bhaMte ! evaM? goyamA ! jaMNaM te aNNautthiyA evaM Aikkhati jAva sIla seya; je te e vaM AhaMsu, micchA te evaM AhaMsu, ahaM puNa goyamA ! evaM AikkhAmi jAva parUvemi- evaM khalu mae cattAri purisajAyA paNNattA, taM jahA- sIlasaMpaNNe NAma ege No suyasaMpaNNe, suyasaMpaNNe NAmaM ege No sIlasaMpaNNe, ege sIlasaMpaNNe vi suyasaMpaNNe vi, ege No sIlasaMpaNNe No suyasaMpaNNe / tattha NaM je se paDhame purisajAe se NaM purise sIlavaM asuyavaM; uvarae, aviNNAyadhamme; esa NaM goyamA ! mae purise desArAhae paNNatte / tattha NaM je se docce purisajAe se NaM purise asIlavaM suyavaM, aNuvarae, viNNAyadhamme, esa NaM goyamA ! mae purise desavirAhae paNNatte / / ___ tattha NaMje setacce purisajAe seNaM purise sIlavaM suyavaM; uvarae viNNAyadhamme, esa NaM goyamA ! mae purise savvArAhae paNNatte / ___ tatthaM NaM je se cautthe purisajAe se NaM purise asIlavaM asuyavaM, aNuvarae aviNNAyadhamme; esa NaM goyamA ! mae purise savvavirAhae paNNatte / bhAvArtha:- prazra-24 nagaramAM gautama svAmI prabhune sApramANe 5 yu-bhagavan ! anyatArthI // prabhAcha yAvat pr359|| 42cha- (1) zIsa 4 zreSTha che, (2) zruta 4 zreSTha che, (3) [zIla nirapekSa) zrata athavA [zruta nirapekSa) zIla ja zreSTha che, he bhagavan teonuM kathana zuM satya che? uttara- he gautama! anyatIrthiko je A pramANe kahe che yAvatu prarUpaNA kare che, te mithyA kahe che.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 [ 269] he gautama! huM A pramANe kahuM chuM, prarUpaNA karuM chuM. huM cAra prakAranA puruSa kahuM chuM yAvatu te A pramANe che (1) koI zIla saMpanna che, zrata saMpanna nathI, (2) koI zruta saMpanna che, zIla saMpanna nathI, (3) koI zIlA ane zruta baMnethI saMpanna che, (4) koI zIla saMpanna paNa nathI ane zruta saMpanna paNa nathI. (1) temAMthI je prathama prakAranA puruSa che te zIlavAna che, zrutavAna nathI. te pApAdithI nivRtta che paraMtu dharmane jANatA nathI. he gautama ! te puruSane meM deza ArAdhaka' kahyA che. (2) je bIjA prakAranA puruSa che, te zIlavAna nathI, zratavAna che. te pApAdimAM pravRtta che paraMtu dharmane jANe che, he gautama! te puruSane meM deza virAdhaka kahyA che. (3) je trIjA puruSa che te zIlavAna paNa che ane zrutavAna paNa che. te puruSa pApAdithI nivRtta che ane dharmane jANe che. he gautama! te puruSane meM "sarvArAdhaka kahyA che. (4) je cothA puruSa che te zIla ane zruta baMnethI rahita che. te pApAdithI anivRtta che ane dharmanA paNa jJAtA nathI. he gautama ! te puruSane meM "sarvavirAdhaka' kahyA che. vivecana : prastuta sUtramAM anyatIrthikonI zruta-zIla saMbaMdhI ekAMta mAnyatAnuM nirAkaraNa karIne prabhue zruta-zIlanI ArAdhanA virAdhanA saMbaMdhI caturbhagInuM nirUpaNa karyuM che. anyatIrthikonI ekAMta mAnyatA - (1) keTalAkanI mAnyatA anusAra zIla arthAt kriyA mAtra ja zreSTha che. jJAna-zratanuM koI prayojana nathI, jema ke auSadhinA jJAna vinA paNa auSadhinA sevanathI vyakti nirogI thAya che. (2) keTalAkanI mAnyatA anusAra zruta-jJAna ja sarvazreSTha che. jJAnathI ja iSTa phaLanI siddhi thAya che, kriyAthI nahIM. jJAnarahita kriyAvAnane iSTasiddhi thatI nathI. te pratyakSa joI zakAya che. mithyAtvInI kriyAthI iSTa phaLanI prApti thatI nathI. (3) keTalAka anyatIrthiko paraspara nirapekSa zrata ane zIlane ja zreSTha mAne che. teonA matAnusAra kriyA rahita jJAna paNa phaladAyaka che kAraNa ke jJAnamAM paNa gauNarUpe kriyA rahelI ja che ane jJAnarahita kriyA paNa phaladAyinI banI zake che kAraNa ke temAM gauNa rUpe jJAna raheluM ja che. zruta ane zIla te baMnemAMthI eka arthAt zrata athavA zIla puruSanI pavitratAnuM kAraNa banI zake che. tethI teo kahe che ke zruta nirapekSa zIla athavA zIla nirapekSa zrata zreSTha che. A rIte teo ekAMta dRSTikoNathI vidhavidha prarUpaNA kare che. prabhu mahAvIre anyatIrthikonA maMtavyanA nirAkaraNa mATe anekAMtika ane satyane spaSTa karatI puruSa caubhaMgI dvArA svamatanuM nirUpaNa karyuM che. (1) je puruSa zIla saMpanna che paNa zrata saMpanna nathI. te puruSa tattvonA jJAtA nathI paraMtu pApathI nivRtta thayA che. sUtrakAre tenA mATe "aviNAya ne' zabdaprayoga karyo chevizeSa jJAta: tha yena sa vijJAta dharmaH | jeNe dharmane vizeSarUpathI jANyo nathI tevo puruSa. je svayaM agItArtha che paraMtu gItArthanI nezrAmAM rahIne tapazcaryA AdimAM rata rahe che te puruSa jJAna, darzana, cAritrarUpa mokSamArganA trIjA bhAga rUpe cAritranI
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 | zrI bhagavatI sUtra-3 ArAdhanA kare che tethI te dezArAdhaka che. A bhaMgamAM bolatapasvI Adino samAveza thAya che. (2) je zIlasaMpanna nathI paraMtu zruta saMpanna che. je pApAdithI anivRtta che paraMtu dharmanA vizeSa jJAtA che. te jJAna, darzana ane cAritrarUpa mokSamArganA trIjA bhAga rUpe cAritranI ArAdhanA karatA nathI. tethI te dezavirAdhaka che. A bhaMgamAM prApta thayelA cAritranuM saMpUrNapaNe pAlana na karanAra zruta saMpanna sAdhaka athavA avirata samyagdaSTi jIvono samAveza thAya che. (3) je zIla saMpanna paNa che ane zrutasaMpanna paNa che, te pApAdithI nivRtta che ane dharmanA viziSTa jJAtA paNa che. tethI te sarvArAdhaka che. te samyagudarzana, jJAna ane cAritrarUpa ratnatrayInI saMpUrNapaNe ArAdhanA kare che. A bhaMgamAM zuddha saMyamI jIvono samAveza thAya che. (4) je zIla saMpanna nathI ane zrutasaMpanna paNa nathI, je pApAdithI nivRtta nathI ane dharmanA vijJAtA paNa nathI. te ratnatrayanA virAdhaka hovAthI sarvavirAdhaka che. A bhaMgamAM saMsAranA ajJAnI ane avirata jIvono samAveza thAya che. tAtparya e che ke zruta arthAt samyagadarzana yukta jJAna ane zIla arthAt kriyA te baMne samuditarUpe ja mokSamArga banI zake che, samyagujJAna sahitanI kriyA sAdhakanA iSTa phaLane siddha karI zake che. jJAnAdinI ArAdhanA ane teno paraspara saMbaMdha - | 2 kaivihA NaM bhaMte ! ArAhaNA paNNattA ? goyamA ! tivihA ArAhaNA paNNattA, taM jahA- NANArAhaNA, dasaNArAhaNA, carittArAhaNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ArAdhanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! ArAdhanAnA traNa prakAra che, yathA- (1) jJAnArAdhanA (2) darzanArAdhanA ane (3) cAritrArAdhanA. | 3 NANArAhaNA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA, taM nahIM- 3oliyA, malphinA, garabA | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnArAdhanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! traNa prakAra che. yathA- (1) utkRSTa, (2) madhyama (3) jaghanya. | 4 dasaNArAhaNA NaM bhaMte ! kahavihA paNNattA ? goyamA ! evaM ceva tivihA vi, evaM carittArAhaNA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! darzana ArAdhanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! jJAna ArAdhanAnI samAna darzana ArAdhanA ane cAritra ArAdhanAnA traNa-traNa prakAra che. | 5 jassa NaM bhaMte ! ukkosiyA NANArAhaNA tassa ukkosiyA daMsaNArAhaNA,
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : 6deza-10 | 271 jassa ukkosiyA daMsaNArAhaNA tassa ukkosiyA NANArAhaNA? goyamA ! jassa ukkosiyA NANArAhaNA tassa dasaNArAhaNA ukkosA vA ajahaNNukkosA vA; jassa puNa ukkosiyA daMsaNArAhaNA tassa NANArAhaNA ukkosA vA, jahaNNA vA, ajahaNNamaNukosA vA / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! 8946STa zAna ArAdhanA Doyatene 6STazana ArAdhanA hoya ane je jIvane utkRSTa darzana ArAdhanA hoya te jIvane utkRSTa jJAna ArAdhanA hoya ? uttara- he gautama! je jIvane utkRSTa jJAna ArAdhanA hoya che, tene utkRSTa ke madhyama darzana ArAdhanA hoya che ane je jIvane utkRSTa darzana ArAdhanA hoya che, tene utkRSTa, madhyama ke jaghanya jJAna ArAdhanA hoya che. | 6 jassa NaM bhaMte ! ukkosiyA NANArAhaNA tassa ukkosiyA carittArAhaNA, jassa ukkosiyA carittArAhaNA tassa ukkosiyA NANArAhaNA? goyamA ! jahA ukkosiyA NANArAhaNA ya daMsaNArAhaNA ya bhaNiyA tahA ukkosiyA NANArAhaNA ya carittArAhaNA ya bhANiyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je jIvane utkRSTa jJAna ArAdhanA hoya, tene utkRSTa cAritra ArAdhanA hoya ane je jIvane utkRSTa cAritra ArAdhanA hoya, tene utkRSTa jJAna ArAdhanA hoya ? uttara- he gautama ! je rIte utkRSTa jJAna ArAdhanA ane darzana ArAdhanAnA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte utkRSTa jJAna ArAdhanA ane utkRSTa cAritra ArAdhanAnA viSayamAM paNa jANavuM joIe. | 7 jassa NaM bhaMte ! ukkosiyA daMsaNArAhaNA tassa ukkosiyA carittArAhaNA, jassa ukkosiyA carittArAhaNA tassa ukkosiyA daMsaNArAhaNA? goyamA ! jassa ukkosiyA saNArAhaNA tassa carittArAhaNA ukkosA vA, jahaNNA vA, ajahaNNamaNukkosA vA, jassa puNa ukkosiyA carittArAhaNA tassa dasaNArAhaNA NiyamA ukkosA / bhAvArtha:- prazra- bhagavan !4 bane 6STa zana mArAdhanA Doya cha,tane 6STa yAritra ArAdhanA hoya ane jene utkRSTa cAritra ArAdhanA hoya tene utkRSTa darzana ArAdhanA hoya ? uttara-hegautama!jene utkRSTadarzanaArAdhanA hoya che, tene utkRSTa, madhyama ke jaghanya cAritra ArAdhanA hoya che ane jene utkRSTa cAritra ArAdhanA hoya che tene avazya utkRSTa darzana ArAdhanA hoya che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 272 | zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana : prastuta sUtromAM ArAdhanAnA prakAra ane teno paraspara saMbaMdha spaSTa karyo che. ArAdhanAnuM svarUpa - ArAdhanA-nirativAratADanupAnanA | jJAnAdinI niraticArarUpe anupAlanAne ArAdhanA kahe che. tenA traNa prakAra che. jJAna ArAdhanA, darzana ArAdhanA ane cAritra ArAdhanA. pratyekanA utkRSTa, madhyama ane jaghanya tema traNa traNa bheda che. jJAna ArAdhanA - pAMca prakAranA jJAna athavA jJAnanA AdhArarUpa zAstrAdinI kAla, vinaya, bahumAna Adi ATha jJAnAcAra sahita nirdoSa rIte pAlanA (ArAdhanA) karavI te jJAna ArAdhanA che. tenA traNa bheda che. (1) utkRSTa jJAna ArAdhanA:- jJAnakRtyo ane jJAnanA anuSThAnomAM utkRSTa prayatna karavo; te utkRSTa jJAna ArAdhanA che. 14 pUrvanuM jJAna prApta karavuM te paNa utkRSTa jJAnArAdhanA che. (2) madhyama jJAna ArAdhanA - jJAna anuSThAnomAM madhyama prayatna karavo; te madhyama jJAna ArAdhanA che. 11 aMgonuM jJAna, te madhyama jJAna ArAdhanA che. (3) jaghanya jJAna ArAdhanA:- jJAnanA anuSThAnomAM alpatama prayatna karavo; te jaghanya jJAna ArAdhanA che. aSTa pravacana mAtA (pAMca samiti ane traNa gupti)nuM jJAna, te jaghanya jJAna ArAdhanA che. darzana ArAdhanA:- zaMkA, kAMkSA Adi aticAro rahita niHzaMkita, niSkAMkSita Adi ATha darzanAcAronuM zuddhatApUrvaka pAlana karavuM te darzana ArAdhanA che. tenA traNa bheda che. (1) utkRSTa darzana ArAdhanA kSAyika samyakta. (2) madhyama darzana ArAdhanA utkRSTa kSAyopazimaka samyakta athavA aupathamika samyakta. (3) jaghanya darzana ArAdhanA jaghanya kSAyopazimaka samyakta hoya che. cAritra ArAdhanA :- sAmAyika Adi cAritra athavA samiti, gupti, vrata, mahAvratAdirUpa cAritranuM niraticArapaNe (vizuddharUpe) pAlana karavuM te cAritra ArAdhanA che. tenA traNa bheda che. (1) utkRSTa cAritra ArAdhanA:- yathAkhyAta cAritra temaja cAritra anuSThAnonA zuddhapAlanamAM utkRSTa prayatna. (2) madhyama cAritra ArAdhanA :- sUkSmasaMparAya ane parivAra vizuddha cAritra temaja zuddhAcAra pAlanamAM madhyama prayatna. (3) jaghanya cAritra ArAdhanA :- sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritra temaja zuddhAcAra pAlanamAM jaghanya prayatna. jJAnAdi utkRSTa ArAdhanAmAM anya ArAdhanA : (1) utkRSTa jJAnArAdhanAmAM utkRSTa ane madhyama darzana ArAdhanA hoya che paraMtu jaghanya darzana ArAdhanA hotI nathI kAraNa ke teno tathA prakArano svabhAva che. (2) utkRSTa jJAna ArAdhanAmAM- utkRSTa ane madhyama cAritra ArAdhanA hoya zake che.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10. 273 | (3) utkRSTa darzana ArAdhanAmAM- utkRSTa, madhyama ane jaghanya jJAna ArAdhanA hoya zake che. (4) utkRSTa darzana ArAdhanAmAM- traNa prakAranI cAritra ArAdhanA hoya zake che. (5) utkRSTa cAritra ArAdhanAmAM- traNa prakAranI jJAna ArAdhanA hoya zake che. (6) utkRSTa cAritra ArAdhanAmAM- avazya utkRSTa darzana ArAdhanA hoya che. tAtparya e che ke utkRSTajJAnIne utkRSTa darzana-kSAyika samakita ke utkRSTa cAritra yathAkhyAta cAritra ja hoya tevuM ekAMte nathI. madhyama darzana ke cAritranI ArAdhanA karanAra paNa utkRSTa zruta jJAnane prApta karI zake che. arthAt utkRSTa jJAna sAthe utkRSTa darzana ke cAritrano saMbaMdha vikalpa hoya che. utkRSTa darzanArAdhakane paNa jaghanya, madhyama ke utkRSTa jJAna ane cAritra hoya zake che. samyagudarzana AtmaguNa che. daDha zraddhA hovA chatAM jJAna ane cAritranI ArAdhanA utkRSTapaNe thAya tevuM ekAMte nathI. yathA- avirati samyagu daSTi(cothA guNAsthAnavarsI) jIvo. utkRSTa cAritrArAdhakane paNa jaghanya, madhyama ke utkRSTa jJAna hoya zake che. paraMtu utkRSTa cAritrArAdhakane darzana (samakita) to utkRSTa ja hoya arthAt kSAyika samakitI jIva yathAkhyAta cAritrane prApta karI zake che. utkRSTacAritra sAthe daDhatama zraddhA hovI jarUrI che. A rIte mokSamArganA aMgabhUta jJAna, darzana ane cAritra, te traNe paraspara sApekSa hovA chatAM teno saMbaMdha ekAMte samAna ja hoto nathI. ArAdhanAono paraspara saMbaMdha : ArAdhanA utkRSTa madhyama jaghanya|utkRSTa |madhyama jaghanya utkRSTa | madhyama jJAna | zAna | jJAna | darzana | darzana | darzana cAritra cAritra, cAritra (1) utkRSTa jJAnArAdhanA (2) utkRSTa darzanArAdhanA (3) utkRSTa cAritrArAdhanA 4 ArAdhakonA zeSa bhava :| 8 ukkosiyaM NaM bhaMte ! NANArAhaNaM ArAhettA kaihiM bhavaggahaNehi sijjhai jAva savva dukkhANaM aMtaM karei ? / goyamA ! atthegaie teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva savva dukkhANaM aMtaM karei; atthegaie docceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrI bhagavatI sUtra-3 karei; atthegaie kappovaesu vA kappAIesu vA uvavajjai / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan ! je jIva jJAnanI utkRSTa ArAdhanA kare che te jIva keTalA bhava karIne siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- he gautama ! keTalAka jIva, te ja bhavamAM siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che; keTalAka jIva be bhava karIne siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che; keTalAka jIva kalpopapanna athavA kalpAtIta devalokomAM utpanna thAya che. 9 ukkosiyaM NaM bhaMte! daMsaNArAhaNaM ArAhettA kaihiM bhavaggahaNehiM sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei ? goyA ! jaheva NANArAhaNA taheva daMsaNArAhaNA jAva kappAIesu vA uvavajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIva darzananI utkRSTa ArAdhanA kare che, te jIva keTalA bhava karIne siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- he gautama ! je rIte utkRSTa jJAna ArAdhanAnA viSayamAM kahyuM che, te rIte utkRSTa darzana ArAdhanAnA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 10 ukkosiyaM NaM bhaMte ! carittArAhaNaM ArAhettA kaihiM bhavaggahaNehiM sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei ? goyamA ! evaM ceva, NavaraM atthegaie kappAIesu uvavajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIva utkRSTa cAritranI ArAdhanA kare che, te jIva keTalA bhava karIne siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- he gautama ! je rIte utkRSTa jJAnArAdhanAnA viSayamAM kahyuM, te rIte utkRSTa cAritra ArAdhanAnA viSayamAM paNa kahevuM joIe. vizeSatA e che ke keTalAka jIvo kalpopapanna devalokamAM nahIM paraMtu kalpAtIta devalokamAM utpanna thAya che; te pramANe kathana karavuM. 11 majjhimiyaM NaM bhaMte ! NANArAhaNaM ArAhettA kaihiM bhavaggahaNehiM sijjha, jAva savvadukkhANaM aMtaM karei ? goyamA ! atthegaie docceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei, taccaM puNa bhavaggahaNaM NAikkamai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je jIva jJAnanI madhyama ArAdhanA kare che, te keTalA bhava karIne siddha
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 275 thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama! keTalAka jIvo be bhava(manuSyanA) karIne siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che, te trIjA bhavanuM atikramaNa karatA nathI arthAt utkRSTa trIje bhave nizcita rUpe mukta thAya che. 12 majjhimiyaM NaM bhaMte !dasaNArAhaNaM ArAhettA kaihiM bhavaggahaNehiM sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei ? goyamA ! jaheva majjhimiyA NANArAhaNA taheva majjhimiyA dasaNArAhaNA vi| evaM majjhimiyaM carittArAhaNaM pi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je jIva madhyama darzananI ArAdhanA kare che, te keTalA bhava karIne siddha thAya che yAvatuM duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama ! je rIte madhyama jJAna ArAdhanAnA viSayamAM kahyuM, te rIte madhyama darzana ArAdhanA ane madhyama cAritra ArAdhanAnA viSayamAM kahevuM joIe. 13 jahaNiyaM NaM bhaMte ! NANArAhaNaM ArAhettA kaihiM bhavaggahaNehiM sijjai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei ? ___ goyamA ! atthegaie tacceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei; sattaTTha bhavaggahaNAI puNa NAikkamai / evaM dasaNArAhaNaM pi, evaM carittArAhaNaM pi bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je jIva jJAnanI jaghanya ArAdhanA kare che, te keTalA bhava karIne siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- he gautama ! keTalAka jIvo trIjA bhavamAM siddha thAya che yAvata sarva duHkhano aMta kare che paraMtu sAta-ATha bhavanuM atikramaNa karatA nathI. A rIte jaghanya darzana ArAdhanA ane jaghanya cAritra ArAdhanAnA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : - prastuta sUtromAM ratnatrayInI ArAdhanAnuM phaLa pradarzita karyuM che. utkRSTa jJAnArAdhanA karanAra sAdhaka utkRSTa cAritranuM pAlana karIne te ja bhavamAM siddha thAya che ane keTalAka jIvo bIjA bhavamAM arthAt vacce eka deva bhava karIne bIjo manuSyabhava prApta karIne siddha thAya che. keTalAka jIvo utkRSTa jJAnArAdhanA sAthe madhyama cAritrArAdhanA kare che, keTalAka jIvo utkRSTa cAritrArAdhanA kare che paraMtu karmo zeSa rahe to kalpapapanna athavA kalpAtIta deva thAya che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 te ja rIte utkRSTa darzanArAdhanA karanAra paNa te ja bhavamAM siddha thAya athavA vacce eka deva bhava karIne tyAra pachInA manuSya bhavamAM siddha thAya che. te uparAMta koi kalpopapanna ane kalpAtIta devomAM jAya che arthAt te utkRSTa ArAdhaka jyAM sudhI mukta na thAya tyAM sudhI vaimAnika deva ane manuSyanA ja bhava kare che. utkRSTa cAritrArAdhaka jo devano bhava kare to mAtra kalpAtIta devono ja bhava kare che arthAt bAra devalokathI uparanA devomAM ja utpanna thAya che. 276 madhyama jJAnArAdhaka vartamAna manuSyabhavanI apekSAe bIjA manuSyabhavamAM(vacce eka deva bhava karIne) siddha thAya che. madhyama jJAnArAdhaka te ja bhavamAM siddha thatA nathI. jo te ja bhavamAM siddha thAya to te utkRSTa jJAnanA ArAdhaka hoya che. madhyama jJAnArAdhaka jo bIjA manuSyabhavamAM siddha na thAya to trIjA bhavanuM atikramaNa karatA nathI. trIjA manuSyabhavamAM(vacce be bhava devanA karIne) avazya siddha thAya che. te ja rIte madhyama darzanArAdhaka ane madhyama cAritrArAdhaka paNa jaghanya be manuSya bhava ane utkRSTa traNa manuSya bhava karIne mukta thAya che. jaghanya jJAnArAdhaka jaghanya trIje bhave ane utkRSTa sAta bhava devalokanA ane ATha bhava manuSyonA tema utkRSTa paMdaramA bhave siddha thAya che. te ja rIte jaghanya darzanArAdhaka ane cAritrArAdhaka paNa jaghanya trIje ane utkRSTa paMdaramA bhave sidgha thAya che. niSkarSa :(1) A rIte jaghanya jJAna, darzana, cAritra ArAdhaka jaghanya trIje, utkRSTa paMdarame bhave mokSamAM jAya che. (2) madhyama jJAna, darzana, cAritra ArAdhaka jaghanya bIje, utkRSTa trIje bhave mokSe jAya che. (3) utkRSTa jJAna, darzana, cAritra ArAdhaka jaghanya te ja bhave, utkRSTa bIje bhave mokSe jAya che. pudgalanA varNAdi pariNAma : 14 kaivihe NaM bhaMte ! poggalapariNAme paNNatte ? goyamA ! paMcavihe poggalapariNAme paNNatte, taM jahA- vaNNapariNAme dhariNAme, rasariNAme, pAtaLIgAme, saMDALagiAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pudgala pariNAmanA keTalA prakAra che ? - uttara- he gautama ! pAMca prakAra che, yathA- (1) varNa pariNAma, (2) gaMdha pariNAma (3) rasa pariNAma (4) sparza pariNAma (5) saMsthAna pariNAma. 15 vaNNapariNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- kAlavaNNapariNAme jAva sukkilla vaNNa pariNAme / evaM eeNaM abhilAveNaM gaMdhapariNAme duvihe, rasapariNAme paMcavihe, phAsapariNAme aTThavihe /
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-10 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! varNa pariNAmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! pAMca prakAra che, yathA- (1) kALo varNa pariNAma yAvat zukala varNa pariNAma. A rIte kramazaH kathana karatAM be prakAranA gaMdha pariNAma, pAMca prakAranA rasa pariNAma ane ATha prakAranA sparza pariNAma jANavA joIe. 277 | 16 saMThANapariNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- parimaMDalasaMThANapariNAme jAva AyayasaMThANapariNAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMsthAna pariNAmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! pAMca prakAranA kahyA che yathA- parimaMDala saMsthAna yAvat Ayata saMsthAna pariNAma. vivecana : = pudgala pariNAma :- pudgalanI eka avasthAthI bIjI avasthAmAM rUpAMtara thavuM te pudgala pariNAma kahevAya che. tenA mULa bheda varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSAe pAMca che. temAM varNanA pAMca, gaMdhanA be, rasanA pAMca, sparzanA ATha ane saMsthAnanA pAMca bheda, A rIte 25 uttarabheda thAya che. te paccIsa bheda prasiddha ane . sugama che. pudgalAstikAyanA pradeza - 17 ne maMte ! poLatatyiAyapaTse ki ba, vabavese, bAra, banesA; udAhu davvaM ca davvadese ya, udAhu davvaM ca davvadesA ya, udAhu davvAI ca davvadese ya, udAhu davvAiM ca davvadesA ya ? noyanA ! siya labdha, siya vyavese; no vabbArUM, no vadhvaretA, No davvaM ca davvadese ya, No davvaM ca davvadesA ya, No davvAiM ca davvadese ya, No davvAiM ca davvadesA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pudgalAstikAyano eka pradeza (1) dravya che (2) dravyadeza che (3) bahudravya che (4) bahu dravya deza che athavA (5) eka dravya ane eka dravya deza che (6) eka dravya ane bahu dravya deza che (7) bahu dravya ane eka dravya deza che (8) bahu dravya ane bahu dravya deza che ? uttara- he gautama ! (1) te kathaMcit eka dravya che (2) kathaMcit eka dravya deza che paraMtu (3) bahu dravya nathI, (4) bahu dravya deza paNa nathI (5) eka dravya ane eka dravya deza paNa nathI (6) eka dravya ane bahu dravya deza nathI (7) bahu dravya ane eka dravyadeza nathI. (8) bahu dravya ane bahu dravya deza nathI.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 278 / zrI bhagavatI sUtra-3 | 18 do bhaMte ! poggalatthikAyapaesA kiM davvaM, davvadese,pucchA ? goyamA ! siya davvaM, siya davvadese, siya davvAiM, siya davvadesA; siya davvaM ca davvadese ya, No davvaM ca davvadesA ya; sesA paDiseheyavvA / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! purAtAstiyanA meM pradeza zu me dravya cha meM dravya deza cha, ityAdi pUrvokta prazna? tara- gautama ! (1) prathit me dravya cha, (2) athit dravya deza cha, (3) prathit bahu dravya cha, (4) yathita paDu dravya deza cha. (5) thiyit dravya mane dravya zacha paraMtu (6) dravya anemAI dravya heza nathI, (7) dravyasane dravya heza nathI, (8)baI dravya anema dravya heza nathI. 19 tiNNi bhaMte ! poggalatthikAyapaesA kiM davvaM, davvadese, pucchA ? goyamA ! siya davvaM, siya davvadese, evaM satta bhaMgA bhANiyavvA jAva siya davvAiM ca davvadese ya, No davvAiM ca davvadesA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pudgalAstikAyanA traNa pradeza, zuM eka dravya che ke eka dravya deza che, ityAdi pUrvokta prazna? uttara- he gautama! kathaMcitu eka dravya che, kathaMcita eka dravya deza che yAvata kathaMcit bahu dravya ane eka deza che, tyAM sudhI sAta bhaMga kahevA joIe.(AThamo bahu dravya ane bahu dravya dezano bhaMga nathI.) 20 cattAri bhaMte ! poggalatthikAyapaesA kiM davvaM, pucchA? goyamA ! siya davvaM, siya davvadese; aTTha vi bhaMgA bhANiyavvA jAva siya davvAiM ca davvadesA ya; jahA cattAri paesA bhaNiyA tahA paMca, cha, satta jAva asNkhejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAstikAyanA cAra pradezo zuM eka dravya che ke eka dravya deza che, ityAdi pUrvokta prazna? 6ta2- gautama ! (1) athita dravya cha, (2) athit dravya deza che, ityAhi Ahe ya bhaMga kahevA joIe. je rIte cAra pradezonA viSayamAM kahyuM, te rIte pAMca, cha, sAta yAvat asaMkhyAta pradezo sudhI kahevuM joIe. 21 aNaMtA bhaMte ! poggalatthikAyapaesA kiM davvaM, pucchA ? goyamA / evaM ceva aTTha bhaMgA jAva siya davvAiM ca davvadesA ya /
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 | 279 | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAstikAyanA anaMta pradeza, zuM eka dravya che ke eka dravya deza che, ityAdi pUrvokta prazna? uttara- he gautama! pUrvokta ATha bhaMga kahevA joIe yAvat kadAcita aneka dravya ane aneka dravya deza che. vivecana : prastuta sUtromAM pagalAstikAyanA eka pradezathI anaMta pradeza skaMdha sudhImAM ATha vikalpothI praznottara karyA che. te ATha vikalpo A pramANe che. (1) eka dravya che- guNa paryAya yukta hoya tene dravya kahe che. yathA- pudgala paramANu athavA skaMdha (2) eka dravya deza che- te dravya anya dravya sAthe joDAyeluM hoya athavA dravyanA avayavarUpa hoya, tene dravya deza kahe che. yathA- anya dravya sAthe joDAyelA paramANu, aMdhAdi (3) bahu dravya che- je aneka dravyarUpa hoya yathA- be paramANu, be skaMdha Adi (4) bahu dravya deza che- je eka dravyanA aneka vibhAgarUpa hoya yathA- kripradezI DhaMdhAdi (5) eka dravya ane eka dravya deza che- je eka dravyarUpa hoya ane eka dravyanA vibhAgarUpe hoya, yathADhipradezI aMdha. (6) eka dravya ane bahu dravya deza che, je eka dravyarUpa ane eka dravyanA aneka vibhAgarUpa hoya yathAtripradeza skaMdha. (7) bahu dravya ane eka dravya deza che, je aneka dravyarUpa ane eka dravyanA eka vibhAgarUpa hoya yathAtripradeza skaMdha (8) bahu dravya ane bahu dravya deza che. je aneka dravya ane eka dravyanA aneka vibhAgarUpe hoya. yathAcatuSpadezI skaMdha. - A rIte dravya ane dravya dezanA eka vacana ane bahuvacana saMbaMdhI cAra asaMyogI bhaMga che ane cAra dvi saMyogI bhaMga che. sUtrakAre A ATha vikalpathI prazno pUchayA che. paramANu yugalamAM - prathama be bhaMga hoya che. bahu vacana saMbaMdhI be bhaMga ane dvika saMyogInA cAra bhaMga- te cha bhaMga saMbhavita nathI. kAraNa ke te eka pradezI ja che. yathA (1) eka dravya- jyAre paramANu svataMtra rahe che. anya dravya sAthe joDAto nathI tyAre te svayaM guNa paryAyathI yukta hovAthI dravyarUpa che. (2) eka dravyadeza- jyAre te anya dravya sAthe joDAI jAya che, tyAre te dravyanA avayavarUpa banI jAya che. tethI te dravyadezarUpa bane che. A rIte be bhaMga ghaTita thAya che. dvidezI skaMdhamAM prathama pAMca bhaMga ghaTita thAya che. yathA- (1) ekadravya-jyAre pudgalAstikAyanA be pradeza kripradezI skaMdharUpe pariNata thAya tyAre te eka dravyarUpa banI jAya che. (2) eka dravyadeza- te
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 zrI bhagavatI sUtra-3 A pAnA vA. DhipradezI audha ja anya dravya sAthe joDAya jAya tyAre te anya dravyanA avayavarUpa banI javAthI dravyadezarUpa bane che. (3) bahu dravya jyAre te be pradeza svataMtra rUpe rahe che tyAre te be dravya-bahudravyarUpa bane che. (4) bahu dravyadeza- jyAre te be pradeza svataMtra rUpe anya be skaMdha sAthe joDAIne be dravyanA dezarUpa bane tyAre bahu dravyadezarUpa bane che. (5) eka dravya-eka dravyadeza jyAre te be pradezomAMthI eka pradeza svataMtra rahe che ane bIjo pradeza anya dravyanI sAthe maLI jAya tyAre eka pradeza dravyarUpa ane bIjo pradeza dravyadezarUpa bane che. A rIte prathama pAMca bhaMga zakya che. be pradeza dravya be pradezarUpa hovAthI dvi saMyogI aMtima traNa vikalpanI zakyatA nathI. tripradezI skaMdhamAM - sAta bhaMga ghaTita thAya che. prathama pAMca bhaMga pUrvavat ghaTita thAya che. () eka dravya bahudravyadeza - tripradeza skaMdhano eka paramANu svataMtra dravyarUpa rahe ane zeSa be paramANu bhinna bhinna be skaMdha sAthe joDAIne bedravyanA deza rUpa bane tyAre te eka dravya ane bahu dravyadeza rUpa bane che. (7) bahudravya-ekadravyadeza - tripradeza skaMdhanA be paramANu svataMtra dravyarUpe rahe ane zeSa eka paramANu koI skaMdha sAthe joDAIne tenA avayavarUpa banI jAya tyAre te bahu dravya ane eka dravyadezarUpa bhaMga bane che. tripradezI skaMdhamAM traNa paramANu hovAthI AThamA bhaMganI saMbhAvanA nathI. catawdezI audhamAM ATha bhaMga ghaTita thAya che. sAta bhaMga pUrvavatu ghaTita thAya che. AThamo bhaMga (8) bahudravya-bahudravyadeza - catuSpadezI skaMdhanA be paramANu svataMtra dravyarUpe rahe ane zeSa be paramANu bhinna bhinna be skaMdha sAthe joDAIne be dravyanA dezarUpa bane tyAre te bahu dravya ane bahu dravyadezarUpa bane che. A rIte paMca pradezI skaMdhathI anaMta pradeza skaMdhamAM ATha bhaMga ghaTita thAya che. paramANuthI anaMta pradezI pudgaladravyamAM dravyadezAdi ATha vikalpo:vikalpo paramANu DhipradezI | tripradezI | catuHwdezIthI skaMdha | skaMdha | anaMta pradezI audha 1. dravya 2. dravyadeza 3. bahu dravya 4. bahu dravyadeza 5. eka dravya eka dravyadeza 6. eka dravya-bahudravyadeza | 7. bahu dravya eka dravyadeza 8. bahu dravya bahu dravyadeza > > x x * * * * * * * * x x x x,
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 _ | 281 | lokAkAza ane jIvanA pradeza - 22 kevaiyA NaM bhaMte! logAgAsapaesA paNNattA ? goyamA! asaMkhejjA logAgAsa- paesA paNNattA ? bhAvArtha - prazna- he bhagavan! lokAkAzanA keTalA pradeza che? uttara-he gautama! asaMkhya pradeza che. | 23 egamegassa NaM bhaMte ! jIvassa kevaiyA jIvapaesA paNNattA ? goyamA ! jAvaiyA logAgAsapaesA, egamegassa NaM jIvassa evaiyA jIvapaesA paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! pratyeka jIvanA pradeza keTalA che? uttara- he gautama! lokAkAzanA jeTalA pradeza che, teTalA ja pradeza pratyeka jIvanA che. vivecana : lokanA asaMkhya pradeza che. jeTalA lokanA pradeza che, teTalA eka jIvanA pradeza che. jyAre jIva kevalI samughAta kare che, tyAre te potAnA AtmapradezothI saMpUrNa lokane vyApta kare che. te lokAkAzanA eka-eka pradeza para eka eka jIvapradeza avasthita thAya che, tethI eka jIvanA Atmapradezo lokAkAzanA pradezanI samAna che, te siddha thAya che. karma-vargaNAothI Abaddha jIva: 24 kai NaM bhaMte ! kammapagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo, taM jahA- NANavaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! karmaprakRtio keTalI che? uttara- he gautama! karmaprakRtio ATha che, yathA- jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. | 25 NeraiyANaM bhaMte ! kai kammapagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha ! eva savvajIvANa aTTha kammapagaDIo ThAveyavvAo jAva vemANiyANa / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayika jIvone keTalI karmaprakRtio che? uttara- he gautama! ATha karmaprakRtio kahI che. A rIte vaimAnika paryata sarva jIvone ATha karmaprakRti che. |26 NANAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyA avibhAgapalicchedA paNNattA? goyamA ! aNaMtA avibhAgapalicchedA paNNattA /
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 | zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:- prazra-bhagavana ! zAnAvarIya bhanAudA avibhAga parichameTale aMza hyA cha? uttara- he gautama ! anaMta avibhAgapariccheda kahyA che. 27 raiyANaM bhaMte ! NANAvaraNijjassa kammassa kevaiyA avibhAga palicchedA paNNattA? goyamA ! aNaMtA avibhAgapalicchedA paNNattA / evaM savvajIvANaM jAva vemANiyANaM aNaMtA avibhAgapalicchedA paNNattA / evaM jahA NANAvaraNijjassa kammassa avibhAgapalicchedA bhaNiyA tahA aTThaNha vi kammapagaDINa bhANiyavvA jAva vemANiyANaM aMtarAiyassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayika jIvone jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAgapariccheda kahyA che? uttara- he gautama ! anaMta avibhAgapariccheda kahyA che, A rIte sarva jIvonA viSayamAM kahevuM joIe yAvata vaimAnika devonA anaMta avibhAga pariccheda kahyA che. je rIte jJAnAvaraNIya karmanA avibhAga pariccheda kahyA, te ja rIte aMtarAya sudhI AThe karma prakRtionA avibhAga pariccheda vaimAnika paryata sarva jIvonA kahevA joIe. | 28 egamegassa NaM bhaMte ! jIvassa egamege jIvapaese NANAvaraNijjassa kammassa kevaiehiM avibhAgapalicchedehiM AveDhiya pariveDhie? goyamA ! siya AveDhiya pariveDhie, siya No AveDhiya pariveDhie; jai AveDhiya pariveDhie NiyamA aNaMtehiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka jIvano pratyeka jIvapradeza, jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga paricchedothI AveSTita-pariveSTita che? uttara-he gautama! kadAcit AveSTita-pariveSTita hoya che ane kadAcit hotA nathI. jo AveSTita pariveSTita hoya to niyamA anaMta avibhAga paricchedothI hoya che. |29 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa egamege jIvapaese NANAvaraNijjassa kammassa kevaiehiM avibhAgapalicchedehiM AveDhiya pariveDhie ? goyamA ! Niyama aNaMtehiM / evaM jahA Neraiyassa taheva jAva vemANiyassa; NavaraM maNussassa jahA jIvassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! pratyeka nairayika jIvana pratyeka jIvapradeza jJAnAvaraNIya karmanA keTalA
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8 : uddezaka-10 283 avibhAga paricchedothI AveSTita-pariveSTita hoya che ? uttara- he gautama ! te niyamA anaMta avibhAga paricchedothI AveSTita-pariveSTita hoya che. je rIte nairayika jIvanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte vaimAnika paryaMta kahevuM joIe. paraMtu manuSyanuM kathana samuccaya (sAmAnya)jIvanI jema karavuM joIe. 30 egamegassa NaM bhaMte ! jIvassa egamege jIvapaese darisaNAvaraNijjassa kammassa kevaiehiM avibhAga palicchedehiM AveDhiya pariveDhie ? goyA ! evaM jaheva NANAvaraNijjassa taheva daMDago bhANiyavvo jAva vemANiyassa / evaM jAva aMtarAiyassa bhANiyavvaM; NavaraM veyaNijjassa, Auyassa, NAmassa, goyassa; eesiM cauNha vi kammANaM maNussassa jahA raiyassa tahA bhANiyavvaM, sesaM taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pratyeka jIvano pratyeka jIvapradeza, darzanAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga paricchedothI AveSTita-pariveSTita che ? uttara- he gautama ! niyamA anaMta avibhAga paricchedothI pariveSTita hoya che. A rIte vaimAnika paryaMta jANavuM. manuSyanuM kathana sammucaya jIvanI samAna jANavuM. je rIte jJAnAvaraNIya karmanA viSayamAM sUtrAlApaka kahyo che, te ja rIte sarva karmanA viSayamAM vaimAnika paryaMta kahevuM joIe, paraMtu vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra; A cAra karmonA viSayamAM je rIte nairayika jIvonuM kathana karyuM che, te rIte manuSyane mATe paNa kahevuM joIe. zeSa varNana jJAnAvaraNIya karmanI samAna jANavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM ATha karma prakRtio, tenAthI baddha samasta saMsArI jIva ane AThe karma prakRtionA avibhAga paricchedanuM kathana karyuM che. avibhAga pariccheda H- paricchedano artha che- aMza. je vibhAga sahita hoya tene pariccheda kahe che ane kevaLajJAnInI prajJA dvArA paNa jeno vibhAga na thaI zake tevA sUkSma(niraMza) aMza te avibhAga pariccheda kahevAya che. bIjA zabdomAM kahIe to karmadalikonI apekSAe paramANu rUpa niraMza vibhAga avibhAga pariccheda kahevAya che. jJAnAvaraNIya karmanA anaMta avibhAga pariccheda H- jJAnAvaraNIya karma paudgalika skaMdharUpa che. te karmaskaMdha anaMta pradezI che. te karmaskaMdhanI apekSAe anaMta che. jJAnanA viSayabhUta jJeya padArtha anaMta che tethI jJAnanA anaMta bheda thAya che ane tene AvaraNa karanAra karmanA paNa anaMta bheda che. A rIte anaMta
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 | zrI bhagavatI sUtra-3 karmaskaMdha anaMta jJAnaguNane AcchAdita kare che tethI tenA anaMta avibhAga pariccheda thAya che. A rIte AThe karmonA anaMta avibhAga pariccheda thAya che. saMsArI jIva karma vagaNAthI Abaddha :- manuSya sivAya samasta saMsArI jIva AThe karma pravRtionA anaMta anaMta karma paramANuothI Abaddha(yukta) hoya che tathA tenAthI AveSTita (sAmAnyarUpe Avarita) pariveSTita (gADha AvaraNathI Avarita) hoya che. samuccaya jIvane karmanuM baMdhana vikalpa hoya che kAraNa ke saMsArI jIva karmasahita che paraMtu siddhanA jIva sarva karma baMdhanathI mukta hoya che. manuSyane ghAtakarmanuM baMdhana vikalpa hoya che kAraNa ke kevaLI bhagavAna cAra ghAtakarmanA baMdhanathI mukta hoya che ane teo cAra aghAtI karmanA baMdhanathIyukta hoya che tethI sUtramAM manuSyane aghAtI karmanI apekSAe nArInI samAna kahyA che. karmono pArasparika saMbaMdha - 31 jassa NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM tassa darisaNAvaraNijjaM; jassa dasaNAvaraNijja tassa NANAvaraNijja? goyamA ! jassa NaM NANAvaraNijjaM tassa daMsaNAvaraNijjaM Niyama atthi, jassa NaM darisaNAvaraNijja tassa vi NANAvaraNijja Niyama asthi / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene jJAnAvaraNIya karma hoya che, tene darzanAvaraNIya karma hoya che ane jene darzanAvaraNIya karma hoya che, tene jJAnAvaraNIya karma hoya che? uttara- he gautama! jene jJAnAvaraNIya karma che, tene niyamA darzanAvaraNIya karma paNa hoya che ane jene darzanAvaraNIya karma hoya che, tene jJAnAvaraNIya karma paNa niyamA hoya che. 32 jassa NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM tassa veyaNijjaM, jassa veyaNijjaM tassa NANAvaraNijja? goyamA ! jassa NANAvaraNijjaM tassa veyaNijjaM NiyamaM atthi, jassa puNa veyaNijja tassa NANAvaraNijja siya atthi siya Natthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene jJAnAvaraNIya karma hoya che, tene vedanIya karma hoya che ane jene vedanIya karma hoya che, tene jJAnAvaraNIya karma hoya che? uttara- he gautama! jene jJAnAvaraNIya karma hoya che. tene niyamA vedanIya karma hoya che ane jene
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : 6deza-10 | 285 vedanIya karma hoya che, tene jJAnAvaraNIya karma kadAci hoya ane kadAcit na paNa hoya. 33 jassa NaM bhaMte ! NANAvaraNijja tassa mohaNijja, jassa mohaNijja tassa NANAvaraNijjaM? goyamA ! jassa NANAvaraNijjaM tassa mohaNijja siya atthi siya Natthi; jassa puNa mohaNijja tassa NANAvaraNijja Niyama asthi / bhAvArtha:- - bhagavan ! ne zAnAva24Iya bhaDoya chetene bhoDanIya bhaDoya cha bhane ne mohanIya karma che tene jJAnAvaraNIya karma hoya che? uttara- he gautama ! jene jJAnAvaraNIya karma hoya che, tene mohanIya karma kadAcituM hoya ane kadAcit na hoya paraMtu jene mohanIya karma hoya che, tene jJAnAvaraNIya karma niyamA hoya che. 34 jassa NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM tassa AuyaM, pucchA ? goyamA ! jahA veyaNijjeNa samaM bhaNiyaM tahA AueNa vi samaM bhANiyavvaM, evaM NAmeNa vi goeNa vi samaM / aMtarAieNa samaM jahA darisaNAvaraNijjeNa samaM bhaNiyaM taheva paropparaM bhANiyavvANi / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jene jJAnAvaraNIya karma hoya che, tene AyuSya karma hoya che, ItyAdi prazna pUrvavat ? uttara- he gautama! je rIte vedanIya karmanA viSayamAM kahyuM, te rIte AyuSya karmane mATe kathana karavuM joIe. te ja rIte nAma ane gotra karmanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. je rIte darzanAvaraNIya karmanA saMbaMdhamAM kahyuM te ja rIte aMtarAya karmanA viSayamAM paNa paraspara hovAnuM kathana karavuM joIe. 35 jassa NaM bhaMte ! darisaNAvaraNijjaM tassa veyaNijja, jassa veyaNijjaM tassa darisaNAvaraNijjaM? goyamA ! jahA NANAvaraNijjaM uvarimehiM sattahiM kammehiM samaM bhaNiyaMtahA darisaNAvaraNijja pi uvarimehiM chahiM kammehiM samaM bhANiyavvaM jAva aMtarAieNaM / bhAvArtha:- - bhagavan ! vane zanAvaraNIya bhaDoya cha, tene vahanIya hoya cha ? ne vedanIya karma hoya che, tene darzanAvaraNIya karma hoya che? uttara- he gautama! je rIte jJAnAvaraNIya karmanuM tyAra pachInA sAta karmonI sAthe kathana karyuM, te ja
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28s | zrI bhagavatI sUtra-3 rIte darzanAvaraNIya karmanuM paNa tyAra pachInA cha karmonI sAthe kathana karavuM joIe, A rIte aMtarAya karma sudhI kahevuM joIe. 36 jassa NaM bhaMte ! veyaNijjaM tassa mohaNijja; jassa mohaNijjatassa veyaNijjaM? goyamA ! jassa veyaNijja tassa mohaNijjaM siya atthi siya patthi, jassa puNa mohaNijjaM tassa veyaNijjaM NiyamaM atthi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! je jIvane vedanIya karma hoya tene mohanIya karma che? je jIvane mohanIya karma che, te jIvane vedanIya karma hoya che? uttara- he gautama! je jIvane vedanIya karma che, tene mohanIya karma kadAcit hoya ane kadAcituM na paNa hoya paraMtu jene mohanIya karma che, tene vedanIya karma niyamAM hoya che. 37 jassa NaM bhaMte ! veyaNijjaM tassa AuyaM; jassa AuyaM tassa veyaNijjaM? goyamA ! do vi paropparaM NiyamaM / jahA AueNa samaM evaM NAmeNa vi goeNa vi samaM bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene vedanIya karma hoya tene AyuSya karma hoya che ane jene AyuSya karma hoya tene vedanIya karma hoya che? uttara- he gautama ! te baMne karmo paraspara avazya hoya che. je rIte AyuSya karmanI sAthe kathana karyuM, te ja rIte nAma ane gotra karmanI sAthe paNa kathana karavuM joIe. 38 jassa NaM bhaMte ! veyaNijja tassa aMtarAiyaM, pucchA? goyamA ! jassa veyaNijjaM tassa aMtarAiyaM siya atthi, siya Natthi; jassa aMtarAiyaM tassa veyaNijjaM NiyamaM atthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je jIvane vedanIya karma hoya che, tene aMtarAya karma hoya che, ityAdi pUrvavat prazna? uttara- he gautama! jene vedanIya karma hoya che, tene aMtarAya karma kadAcitu hoya ane kadAcitu na hoya paraMtu jene aMtarAya karma hoya che, tene vedanIya karma niyamo hoya che. 39 jassaM NaM bhaMte ! mohaNijjaM tassa AuyaM ? jassa NaM bhaMte ! AuyaM tassa mohaNijjaM?
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 | 287 | goyamA ! jassa mohaNijjaMtassa AuyaM NiyamaM atthi, jassa puNa AuyaM tassa mohaNijjaM siya atthi, siya Natthi; evaM NAma, goyaM, aMtarAiyaM ca bhANiyavvaM / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene mohanIya karma hoya che, tene AyuSya karma hoya ane jene AyuSya karma hoya che, tene mohanIya karma hoya che? uttara- he gautama ! jene mohanIya karma hoya che, tene AyuSya karma avazya hoya che ane jene AyuSya karma hoya che, tene mohanIya karma kadAcit hoya ane kadAcit na hoya. A rIte nAma, gotra ane aMtarAyanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. 40 jassa NaM bhaMte ! AuyaM tassa NAma, pucchA ? goyamA ! do vi paropparaM Niyama, evaM gotteNa vi samaM bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene AyuSya karma hoya che, tene nAma karma paNa hoya che, ityAdi prazna uttara- he gautama! A baMne paraspara hoya che. A rIte gotrakarmanI sAthe paNa kahevuM joIe. |41 jassa NaM bhaMte ! AuyaM tassa aMtarAiyaM, pucchA ? goyamA ! jassa AuyaM tassa aMtarAiyaM siya atthi, siya Natthi; jassa puNa aMtarAiyaM tassa AuyaM NiyamaM atthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene AyuSya karma hoya che, tene aMtarAya karma hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! jene AyuSya karma hoya che, tene aMtarAya karma kadAcit hoya ane kadAcituM na hoya paraMtu jene aMtarAya karma hoya che, tene AyuSya karma avazya hoya che. 42 jassa NaM bhaMte ! NAmaM tassa goyaM, jassa NaM goyaM tassa NaM NAmaM ? goyamA ! do vi ee paropparaM NiyamA asthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jene nAma karma hoya che, tene gotra karma hoya ane jene gotra karma hoya tene nAma karma hoya che? uttara- he gautama! jene nAma karma hoya che, tene gotra karma avazya hoya che ane jene gotra karma hoya che, tene nAma karma paNa avazya hoya che, A banne karma paraspara niyamathI hoya che. |43 jassa NaM bhaMte ! NAmaM tassa aMtarAiyaM, pucchA ? goyamA ! jassa NAmaM tassa aMtarAiyaM siya atthi, siya Natthi; jassa puNa aMtarAiyaM tassa NAmaM NiyamaM asthi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! jene nAma karma hoya tene aMtarAya karma hoya ane jene aMtarAya karma hoya
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 288] zrI bhagavatI sUtra-3 tene nAma karma hoya che? uttara- he gautama ! jene nAma karma hoya che, tene aMtarAya karma kadAcit hoya ane kadAcituM na hoya, paraMtu jene aMtarAya karma hoya tene nAma karma avazya hoya che. 44 jassa NaM bhaMte ! goyaM tassa aMtarAiyaM, pucchA ? goyamA ! jassa NaM goyaM, tassa aMtarAiyaM siya atthi siya Natthi; jassa puNa aMtarAiyaM, tassa goyaM Niyama atthi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! jene gotra karma hoya che. tene aMtarAya karma hoya ane jene aMtarAya karma hoya tene gotra karma hoya che? uttara- he gautama ! jene gotra karma hoya che, tene aMtarAya karma kadAci hoya ane kadAcit na hoya, paraMtu jene aMtarAya karma hoya che, tene gotra karma niyamA hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM karmonA paraspara sAhacaryanI prarUpaNA karI che. niyamA ane bhajanAno artha :- A baMne jaina AgamanA pAribhASika zabdo che. niyamAno artha avazya, nizcatarUpe hovuM ane bhajanAno artha vikalpathI, kadAcit hovuM ane kadAcit na hovuM. 24 daMDakanA jIvone ATha karmanI bhajanA ane niyamo - eka manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakamAM ATha karmanI paraspara niyamA hoya che. manuSyamAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya te cAra ghAtI karmonI bhajanA che, kAraNa ke kevaLIne cAra ghAtI karmo hotA nathI. paraMtu vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra te cAra aghAtI karmanI manuSyamAM niyamA hoya che. siddha bhagavAnane koI karma nathI. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya te traNe karmono avinAbhAva saMbaMdha che. teno udaya bAra guNasthAna sudhI hoya che. mohanIya karma daza guNasthAna sudhI hoya che tethI agiyAramA ane bAramA guNasthAne zeSa traNa ghAtI karmono udaya hovA chatAM mohanIyano udaya nathI. paraMtu mohanIyano udaya hoya tyAre zeSa traNa ghAtakarmano udaya avazya hoya che. cAre ghAtakarmanA udayamAM zeSa cAra aghAtI karmono udaya avazya hoya che. paraMtu aghAtI karmanA udayamAM kevaLI bhagavAnane ghAtI karmono udaya hoto nathI. ATha karmanA 28 bhaMga :- ATha karmonI niyamA ane bhajanAnA 28 bhaMga thAya che. jJAnAvaraNIya karmanA tyAra pachInA sAta karmo sAthenA sAta bhaMga darzanAvaraNIya karmanA tyAra pachInA cha karmo sAthenA cha bhaMga
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 289 ] vedanIya karmanA tyAra pachInA mohanIya karmanA tyAra pachInA AyuSya karmanA tyAra pachInA nAma karmanA tyAra pachInA gotra karmanA tyAra pachInA pAMca cAra traNa karmo sAthenA pAMca bhaMga karmo sAthenA cAra bhaMga karmo sAthenA traNa bhaMga karmo sAthenA be bhaMga karma sAtheno eka bhaMga thAya. eka A sarva maLIne 28 bhaMga thAya che. AThe karmomAM anya karmanI bhajanA ane niyamo : aMtarAya kama | zAnA- | darzanA- | vedanIya | mohanIya | AyuSya | nAma | gotra varaNIya varaNIya jJAnA. niyamo niyamAM bhajanA niyamo | niyamo | niyamo | niyamo niyamA bhajanA niyamo niyamA niyamA niyamo darzanA. vedanIya bhajanA bhajanA bhajano niyamo niyamo niyamAM bhajanA mohanIya | niyamo niyamo niyama niyamo | niyamo niyamo niyamA AyuSya bhajanA bhajanA niyamo bhajanA niyamA niyamAM bhajanA nAmA bhajanA bhajanA bhajanA niyamo niyamAM bhajanA gotra bhajanA bhajanA bhajanA niyamo bhajanA bhajanA niyama | niyamo | niyAmAM niyamAM niyamA niyamo aMtarAya | niyamo | niyamo niyamo jIva pudgala che ke pudgalI? : 45 jIve NaM bhaMte ! kiM poggalI, poggale ? goyamA ! jIve poggalI vi, pone vinA se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- jIve poggalI vi, poggale vi? goyamA ! se jahANAmae- chatteNaM chattI, daMDeNaM daMDI, ghaDeNaM ghaDI, paDeNaM paDI, kareNaM karI; evAmeva goyamA ! jIve vi soidiyacakkhidiya- ghANidiya jibhidiya-phAsiMdiyAiM paDucca poggalI, jIvaM paDucca poggale; se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai- jIve poggalI vi, poggale vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jIva pudgalI che ke pudgala? uttara- he gautama! jIva pudgalI paNa
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ] zrI bhagavatI satra-3 che ane pudgala paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jIva pudgalI paNa che ane pudgala paNa che? uttara- gautama! je puruSa pAse chatra hoya tene chatrI, daMDa hoya tene daMDI, ghaTa hoya tene ghaTI, paTa hoya tene paTI, kara hoya tene karI kahevAya che, he gautama! te ja rIte jIva zrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, rasendriya ane sparzendriya (rUpa pagalavALo hovA)nI apekSAe ' pulI' kahevAya che tathA svayaM jIvanI apekSAe pudgala kahevAya che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke jIva pudgalI paNa che ane pudgala paNa che. 46 Neraie NaM bhaMte ! kiM poggalI, poggale ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva vemANie, Navara jassa jai idiyAi tassa tai vi bhaanniyvvaaii|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mairayika jIva pudgalI che ke pudgala? uttara- he gautama! uparokta sUtranI jema ahIM paNa kathana karavuM joIe. arthAtu nairayika jIva pugalI paNa che ane pudgala paNa che, te ja rIte vaimAnika paryata kathana karavuM joIe. |47 siddhe NaM bhaMte ! kiM poggalI, poggale ? goyamA ! No poggalI, poggale / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- siddhe No poggalI poggale ? goyamA ! jIvaM paDucca / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai-siddhe No poggalI, poggale // sevaM bhale ! tevuM mane ! | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! siddha jIva pugalI che ke pudgala? uttara- he gautama! siddha jIva pudgalI nathI paraMtu pula che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke siddha jIva pudgalI nathI pudgala che? uttara-he gautama! jIvanI apekSAe siddha jIva pudgala che. tethI e pramANe kahyuM che ke siddha jIva pulI nathI, pula che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. .. vivecana : prastuta be sUtromAM kramazaH samuccaya jIva, covIsa daMDakanA jIvo ane siddhanA jIvane pugalI ke pudgala hovAnA saMbaMdhamAM vicAraNA karI che. pudgala ane pudgalInI vyAkhyA - je pUraNa-galananA svabhAvavALuM athavA anaMtaguNa hAnivRddhivALuM hoya tene pudgala kahevAya ane jemAM pudgala hoya tene pudgalI kahevAya che. prastuta prakaraNamAM zrotendriya Adi pudgalarUpa indriya jenI pAse hoya tene pudgalI kahyuM che. jema ke- ghaTa, paTa, daMDa AdinA
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-8: uddezaka-10 | 291 | saMyogathI puruSane kramazaH ghaTI, paTI, daMDI kahevAya che. te ja rIte indriyarUpa pudgalanA saMyogathI audhika jIvane ane covIsa daMDakanA jIvane pudgalI kahevAya che. siddha jIva pAse indriyarUpa pudgala nathI, tethI tene pudgalI hovAno sUtramAM niSedha che. paraMtu siddhanA jIva zuddha paryAyayukta dravya che. tenA anaMta guNomAM SasthAna hAnivRddhi thAya che; tethI tene pula kahe che. A rIte prastuta sUtramAM indriyarUpa pudgala dravyanA saMyogathI saMsArI jIvane "pudgalI' ane zuddha paryAya yukta dravya hovAthI siddha jIvane "pugala' saMjJA ApI che. che zataka 8/10 saMpUrNa che. | zataka - 8 saMpUrNa che.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-9 paricaya | che je je * navamAM zatakamAM 34 uddezaka che. tenA viSayo A pramANe che. prathama uddezakamAM jaMbUdvIpa-prajJapti sUtrano atideza karIne jaMbUDhIpanuM svarUpa, teno AkAra, laMbAI pahoLAI temaja tenA kSetro, nadIo AdinuM varNana che. bIjA uddezakamAM jaMbUDhIpanA jyotiSI devonuM kathana jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka che. 3thI 30 uddezakamAM jaMbUdvIpanA meruparvatathI dakSiNamAM sthita 28 aMtardIpanuM varNana jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka che. eka-eka aMtarlIpano eka-eka uddezaka che. ekatrIsamA uddezakamAM kevaLI Adi dazavidha sAdhako pAsethI zravaNa karyA vinA ja kevaLajJAnane prApta karanAra asocyA kevaLInuM vistRta varNana che ane aMte soccA kevaLI viSayaka paNa kathana karyuM che. batrIsamAM uddezakamAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAnA gAMgeya aNagAra dvArA puchAyelA prazno che, jemAM 24 daMDakavartI jIvonI sAntara-niraMtara utpattinuM varNana che. temaja pravezanaka saMbaMdhI aneka saMyogI bhaMgonuM vistRta varNana che ane aMte gAMgeya aNagAre prabhu mahAvIranA zAsanamAM paMcamahAvratarUpa dharmano svIkAra karIne siddhi prApta karI, tyAM sudhInuM pratipAdana che. tetrIsamA uddezakamAM be vibhAga che. pUrvArdhamAM prabhu mahAvIranA prathama mAtA-pitA RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNInuM kathAnaka, prabhu mahAvIranuM padArpaNa, devAnaMdA ane RSabhadattanuM prabhunA darzanArthe gamana, dharma zravaNa, temaja prabhunA darzana mAtrathI ja devAnaMdAne vAtsalyabhAvanuM vahana vagere prasaMgo aMkita che. aMte mAtA-pitA baMnenuM pravajyAgrahaNa ane mokSagamana paryatanuM nirUpaNa che. uttarArdhamAM jamAlInuM vistRta jIvana caritra che. prabhu mahAvIra samIpe saMyama svIkAra karyA pachI prabhunI AjJA vinA ja pRthaka vihAra, zarIramAM mahAroganI utpatti ane saMstAraka bichAvavAnA nimittathI utsutra prarUpaNA vagere prasaMgo Alekhita che. aMte gautamanA be praznonA uttara ApavAmAM asamartha jamAlI dvArA virAdhanAnuM ane kilviSI devomAM utpattinuM savistara varNana che. cotrIsamA uddezakamAM puruSa dvArA azvaghAta saMbaMdhI tathA ghAtakane vairasparza saMbaMdhI lAgatI kriyAonuM pratipAdana che. temaja ekendriya jIvone zvAsocchavAsa saMbaMdhI kriyA, vAyukAyane vRkSa, mUlAdi kaMpita karavAnI kriyA saMbaMdhI prarUpaNA che.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9 : uddezaka-1 OR 8038 zataka-9 : uddezaka-1 jaMbudvIpa uddezakonAM nAma H jaMbuddIve joisa, aMtaradIvA asocca gAMgeya / kuMDaggAme purise, Navamammi sayammi cottIsA // 2093 RoR zTh bhAvArtha :- navamA zatakamAM 34 uddezaka che. tenA nAma kramazaH A pramANe che- (1) jaMbUdvIpa (2) jyotiSa, (3 thI 30) aMtardIpa, (31) asoccA, (32) gAMgeya, (33) kuMDagrAma, (34) puruSa. vivecana : Adha athavA mukhya viSayanA AdhAre pratyeka uddezakanuM nAmakaraNa A pramANe che. (1) naMbuddIne :- jaMbudrIpa saMbaMdhI atidezAtmaka varNana hovAthI prathama uddezakanuM nAma 'jaMbudrIpa' che. (2) nosa :- jyotiSI deva saMbaMdhI vaktavyatA hovAthI bIjA uddezakanuM nAma 'jyotiSI' che. (3 thI 30) aMtaravIvA:- aMtaradvIpa viSayaka nirUpaNa hovAthI trIjA thI trIsamA ema 28 uddezakanuM nAma 'aMtarrIpa' che. (31) sojnma :- asoccA-socyA kevaLI saMbaMdhI vistRta varNana hovAthI ekatrIsamA uddezakanuM nAma 'asoccA' che. (32) naneya :- gAMgeya aNagAranA praznottara hovAthI batrIsamA uddezakanuM nAma 'gAMgeya' che. (33) hame :- kuMDagrAma nivAsI prabhu mahAvIranA prathama mAtA-pitA RSabhadatta ane devAnaMdAno prasaMga Alekhita hovAthI tetrIsamA uddezakanuM nAma 'kuMDagrAma' che. (34) puSei :- puruSaghAtaka puruSanA vairasparza vagere viSayaka varNana hovAthI cotrIsamA uddezakanuM nAma 'puruSa' che. jaMbudvIpanuM svarUpa : 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM mihilA NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / mANibhadde ceie, vaNNao / sAmI samosaDhe, parisA NiggayA jAva bhagavaM goyame pajjuvAsamANe evaM vayAsI
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra94 ] zrI bhagavatI sUtra-3 kahiNaM bhaMte ! jaMbuddIvedIve, kiM saMThie NaM bhaMte ! jaMbuddIvedIve? evaM jaMbuddIvapaNNattI bhANiyavvA jAvaevAmeva sapuSvAvareNaMjaMbuddIvedIvecoddasa salilA sayasahassA chappaNNaMca sahassA bhavaMtIti makkhAyA // sevaM bhate ! sevaM bhate // / bhAvArtha :- kAle, te samaye mithilA nAmanI nagarI hatI. tyAM mANibhadra nAmanuM udyAna hatuM. tenuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA. pariSada vaMdana karavA mATe nIkaLI ane dharmopadeza sAMbhaLIne pAchI pharI. tyArapachI bhagavAnanI paryApAsanA karatA gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! jaMbUdIpa kyAM che? jaMbUDhIpano AkAra kevo che? A rIte vakSaskAra eka thI cha sudhI jebUdvIpa prajJapti sUtra anusAra saMpUrNa varNana ahIM jANavuM yAvatuM A jaMbUdvIpamAM sarva maLIne 14,56,000 nadIo che, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. vivecana : prastuta uddezaka atidezAtmaka che. madhyalokanA asaMkhya dvIpomAM jaMbUdvIpa madhyamAM che. te sarvathI nAno dvIpa che. teno AkAra mAlapUA, rathacakra ane puSkarakarNikA tathA pUrNacaMdra samAna goLa che. te eka lAkha yojana lAMbo-pahoLo che, temAM cha varSadhara parvatanA vibhAjanathI thatAM sAta kSetro che. madhyamAM meruparvata che. meruparvatathI dakSiNamAM harivarSa, hemavaya ane bharatakSetra che; uttaramAM ramyavarSa, hiraNyavaya ane airAvatakSetra che; pUrva-pazcimamAM mahAvideha kSetra che. mahAvideha kSetranA vibhAgamAM meru parvatathI uttara dakSiNamAM kramazaH uttarakuru ane devakurukSetra che. A rIte bharata, airAvata ane mahAvideha traNa karmabhUminA kSetro ane zeSa cha akarmabhUminA kSetro che. jabUdvIpanI 14,56,000 nadIo :mukhya nadI parivAra rUpa nadI kula nadI bharatakSetra gaMgAsiMdhu 14,000+14,000 28,000 hemavatakSetra rohitA-rohitAzA 28,000+28,000 56,000 harivarSakSetra harikatA-harisalIlA pa6,000+56,000 1,12,000 mahAvidehakSetra sItA-sItodA 5,32,000+5,32,000 10, 64, 000 ramyaphavarSakSetra narakatA-nArIkAMtA 56,000+56,000 1,12,000 haraNyavatakSetra suvarNakUlA-rUdhyakalA 28,000+28,000 pa6,000 airAvatakSetra rakatA-rakatavatI 14,000+14,000 28,000 14,56,000 che zataka-9/1 saMpUrNa che to
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -2 | 285 zata-G : 6za-2 jyotiSa dIpa-samudromA jyotiSI yo:| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiyA caMdA pabhAsiMsu vA pabhAseMti vA pabhAsissaMti vA ? evaM jahA jIvAbhigame jAva egaM ca sayasahassaM, tettIsaM khalu bhave sahassAI, Nava ya sayA paNNAsA, tArAgaNakoDAkoDINa; sobhaM sobhiMsu, sobhiMti, sobhissati / bhAvArtha - rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM keTalA caMdra prakAza karyo hato, prakAza kare che ane prakAza karaze? A rIte jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattinA bIjA uddezaka anusAra jyotiSI devonuM saMpUrNa varNana jANavuM. yAvatu eka lAkha tetrIsa hajAra navaso pacAsa(1,33,950) kroDAkoDI tArAono samUha zobhita thayo, zobhita thAya che ane zobhita thaze, tyAM sudhI jANavuM joIe. | 2 lavaNe NaM bhaMte ! samudde kevaiyA caMdA pabhAsiMsu vA pabhAsiMti vA pabhAsissati vA ? evaM jahA jIvAbhigame jAva tArAo / dhAyaisaMDe, kAlode, pukkharavare, abhitarapukkharaddhe, maNussakhette; eesu savvesu jahA jIvAbhigame jAva egasasI-parivAro tArAgaNa-koDikoDINaM / bhAvArtha :- he bhagavana ! lavaNa samudramAM keTalA candra prakAza karyo hato, prakAza kare che ane prakAza karaze? A rIte jIvAbhigamasUtranI trIjI pratipattinA bIjA uddezaka anusAra tArAonA varNana sudhI jANavuM joIe. dhAtakIkhaMDa, kAlodadhi, puSkaravaradvIpa, AtyaMtara puSkarArdha ane manuSya kSetra, A sarvamAM jyotiSI devonuM varNana jIvAbhigama sUtra anusAra jANavuM yAvata eka caMdrano parivAra 6, 975 kroDAkroDI tArAgaNa che, tyAM sudhI kahevuM joIe. | 3 pukkharode NaM bhaMte ! samudde kevaiyA caMdA pabhAsiMsu vA pabhAseMti vA pabhAsissaMti vA? evaM savvesudIvasamuddesu joisiyANaM bhANiyavvaM jAvasayaMbhUramaNe, jAva sobhiMsu vA, sobhaMti vA, sobhissaMti vA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArthaH- he bhagavan! puSkaroda samudramAM keTalA candra prakAza karyo, prakAza kare che ane prakAza karaze? A rIte jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattinA bIjA uddezakamAM sarva dvIpa ane samudromAM jyotiSI devonuM je varNana karyuM che, te ja rIte ahIM jANavuM yAvat svayaMbhUramaraNa samudramAM jyotiSI devonuM varNana jANavuM yAvata kroDAkoDI tArAgaNa zobhita thayA, zobhita thAya che ane zobhita thaze, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. // he bhagavana! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta sUtramAM jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka jyotiSI devonuM kathana che. jyotiSI devonA pAMca prakAra che. caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA. temAM caMdra ane sUrya baMne indra che. jaMbUdvIpamAM be caMdra ane be sUrya, lavaNa samudramAM cAra caMdra ane cAra sUrya, dhAtakIkhaMDamAM 12 caMdra ane 12 sUrya, kAlodadhisamudramAM 42 caMdra ane 42 sUrya, puSkarArdha dvIpamAM 72 caMdra ane 7ra sUrya che. A rIte aDhIdvIpamAM 13ra caMdra ane 13ra sUrya parivAra sahita che. eka caMdra-sUryanA parivAramAM 28 nakSatra, 88 graha ane i,975 kroDAkroDI tArA hoya che. pratyeka caMdra-sUryano parivAra svataMtra hoya che. jaMbudvIpamAM be caMdra ane be sUrya hovAthI te baMnenA parivAra rUpa pa nakSatra, 176 graha ane 1,33,950 tArA hoya che. aDhIdvIpanA sarva jyotiSI devo cara-gatizIla hoya che. aDhIdvIpanI bahAra asaMkhya caMdra-sUrya ane tenA parivAra rUpa nakSatrAdi paNa asaMkhya hoya che. te jyotiSI devo sthira-gati rahita hoya che, tethI aDhIdvIpanI bahAra divasa-rAta Adi thatAM nathI. te kSetromAM sadA surya-caMdrano sammilita prakAza hoya che arthAtu tyAM sarvatra sadA divasa jevo ja prakAza kAyama rahe che. zataka-9/ra saMpUrNa che )
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-3 thI 30 | 287 FOR |zatas-C : Bdezas 3-30 antarlIpa dakSiNa dizAvartI antarlIpa - | 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kahi NaM bhaMte ! dAhiNillANaM egoruyamaNussANaM egoruyadIve NAmaM dIve paNNatte ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM cullahimavaMtassa vAsaharapavvayassa purathimillAo carimaMtAo lavaNasamudaM uttarapurasthimeNaM tiNNi joyaNasayAI ogAhittA ettha NaM dAhiNillANaM egoruyamaNussANaM e goruyadIve NAmaM dIve paNNatte / tiNNi joyaNasayAI AyAma-vikkhaMbheNaM, NavaegUNavaNNe joyaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaM paNNatte / se NaM egAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte, doNha vi pamANaM vaNNao / evaM eeNaM kameNaM jahA jIvAbhigame jAva suddhadaMtadIve jAva devalogapariggahA NaM te maNuyA paNNattA samaNA- uso| evaM aTThAvIsaM pi aMtaradIvA saeNaM-saeNaM AyAmavikkhaMbheNaM bhANiyavvA, NavaraM dIve dIve uddesao, evaM savve vi aTThAvIsaM uddesagA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM yAvat gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan!dakSiNa dizAnA "ekoruka manuSyono 'ekoka nAmano dvIpa kyAM che? uttara- he gautama ! jebUDhIpa nAmanA dvIpanA meru parvatathI dakSiNa dizAmAM cullahimavaMta nAmanA varSaghara parvatanA pUrvI caramAnta (kinArA) thI IzAna koNamAM 300 yojana lavaNa samudramAM jaIe, tyAre tyAMkSiA hizamAM aura manuSyono 'aura' nAmano vApacha. gautama!te dIpanI sNpaaiipahoLAI 300 yojana che ane tenI paridhi 949 yojanathI kaMIka nyUna che. te dvIpanI cAre tarapha eka padmavara vedikA ane eka vanakhaMDa che. te baMnenuM pramANa ane varNana jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattinA prathama uddezaka anusAra jANavuM joIe. A ja kramathI yAvatuM zuddhadatta dvIpa sudhInuM varNana jANavuM. A dvIponA manuSyo marIne devagatimAM utpanna thAya che. tyAM sudhInuM varNana jANavuM joIe. A rIte 28
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 aMtarrIponI pota potAnI laMbAI-pahoLAI paNa jANavI joIe. paraMtu ahIM eka dvIpanA viSayamAM eka-eka uddezaka kahevo joIe. A rIte 28 aMtardIponA 28 uddezaka thAya che. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH aMtardIpa :- lavaNa samudranI aMdara hovAthI te dvIpone aMtardIpa kahe che. temAM rahenArA manuSyone 'antarrIpaja' kahevAya che. 298 aMtardIpanuM sthAna H- - jaMbudrIpanA bharata kSetra ane haimavata kSetranI maryAdA karanAra 'cuhimavAna' parvata che. te parvata pUrva ane pazcimamAM lavaNa samudrane sparza kare che. te parvatanA pUrva ane pazcima caramAntathI cAre vidizAo(IzAna, agni, naiRRtya ane vAyavya)thI lavaNa samudramAM 300-300 yojana jaIe tyAre pratyeka dizAmAM eka eka dvIpa Ave che, IzAna koNamAM ekoruka dvIpa che. te rIte agni, naiRtya ane vAyavyakoNamAM kramazaH bIjo, trIjo, cotho dvIpa che. te dvIpa goLa che, tenI laMbAI, pahoLAI 300 yojananI che, tenI paridhi 949 yojanathI kaMIka nyUna che. te dvIpothI 400-400 yojana samudramAM jaIe tyAre kramazaH pAMcamo, chaThTho, sAtamo ane AThamo dvIpa Ave che. tenI laMbAI pahoLAI 400-400 yojananI che, te paNa goLa che. te pratyekanI paridhi 1,265 yojanathI kaMIka nyUna che, A ja rIte te dvIpothI kramazaH 500, 600, 700, 800, 900 yojana jaIe tyAre kramazaH cAra cAra dvIpa Ave che. tenI laMbAI-pahoLAI 500 thI 900 yojana sudhInI kramazaH jANavI joIe. te sarva goLa che. pratyekanI triguNIthI kaMIka adhika paridhi che. A rIte cullahimavaMta parvatanI cAre vidizAomAM 28 aMtardIpa che. aMtardIpanA nAma H- prajJApanA sUtrAnusAra tenA nAma A pramANe che- (1) ekoruka (2) AbhAsika (3) lAMgUlika (4) vaiSANika (5) hayakarNa (6) gajakarNa (7) gokarNa zaSphalIkarNa (9) Adarzamukha (10) meMDhamukha (11) ayomukha (12) gomukha (13) azvamukha (14) hastimukha (15) siMhamukha (16) vyAghramukha (17) azvakarNa (18) siMhakarNa (19) akarNa (20) karNaprAvaraNa (21) ulkAmukha (22) meghamukha (23) vidhnmukha (24) vizuddanta (25) dhanadanta (26) laSTadanta (27) gUDhadanta ane (28) zuddhadanta. A antarrIpomAM rahenAra manuSyo paNa te ja nAmanA kahevAya che. je rIte cullahimavaMta parvatanI cAre vidizAomAM 28 aMtarrIpa che, te ja rIte zikharI parvatanI cAre vidizAomAM paNa 28 aMtarrIpa che. tenuM varNana zataka-10, uddezaka-7 thI 34 sudhInA 28 uddezakomAM che. chappana aMtardIpa dADhao para ke dADhAonA AkAre ? :- vyAkhyA graMthonA varNana pramANe cullahimavaMta ane zikharI baMne parvatonI cAre vidizAomAM dADhAo che ane te dADhAo para aMtarrIpa che. zAstra zrI jaMbudrIpa prajJapti sUtramAM A baMne parvatonI laMbAI vagerenuM paripUrNa varNana che, temAM dADhAo kahI nathI. zrI jIvAbhigama sUtramAM kahyuM che ke te baMne parvatonA caramAMtathI cAre ya vidizAomAM traNaso-traNaso yojana lavaNa samudramAM jaIe tyAre eka-eka aMtardIpa Ave che. te kathanathI parvatanI dADhAnuM kathana
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-3 thI 30. | 299 | bAdhita thAya che. A kAraNe graMthomAM pracalita dADhAonuM kathana Agamika nathI, tema samajAya che. lavaNasamudramAM cAre vidizAomAM sAta-sAta dvIpo kramazaH dADhanA AkAre goThavAyela che. antarlIpanA manuSyonA AhAra-vihAra Adi :- aMtarlIpanA manuSyo yugalika hoya che. te daza prakAranA kalpavRkSathI jIvana vyatIta kare che. te manuSyone eka divasane AMtare AhAranI icchA utpanna thAya che, te kalpavRkSanA puSpa ane phaLano AhAra kare che. tyAMnI pRthvIno svAda khAMDa jevo hoya che, vRkSa ja tenuM ghara hoya che. tyAM IrTa, cUnA AdinA makAna nathI. te manuSyonI sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. cha mAsa AyuSya zeSa rahe tyAre te eka putra-putrI rUpa yugalane janma Ape che, 81 divasa sudhI tenuM pAlana-poSaNa kare che. tyAra pachI mRtyu pAmI te devagatimAM jAya che. ( zataka-93-30 saMpUrNa che )
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 300] zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-9 : uddezaka-31 jejeja saMkSipta sAra che je je A uddezakamAM asocca kevaLI ane soccA kevaLInuM vistRta varNana che. asocyA kevaLI- jene tIrthakara, sAdhu-sAdhvI ke zrAvaka-zrAvikA vagere koInI paNa pAsethI upadeza sAMbhaLyA vinA ja svataH dharmabodha thAya ane kramazaH kevaLajJAna prApta thAya tene asoccA kevaLI kahe che. sUtrakAre (1) dharmabodha (2) dharmazraddhA (3) pravrajyA (4) brahmacaryavAsa (5) saMyama yatanA (6) saMvara (7 thI 11) mati Adi pAMca jJAna; A agiyAra viSayo saMbaMdhI praznothI asoccA kevaLInA viSayane spaSTa karyo che. temAM mahattvanI vAta e che ke jene tadAvaraNIya karmano kSayopazama ke kSaya thayo hoya tene, te te bhAvo prApta thAya che ane jene tadAvaraNIyakarmano nAza na thayo hoya, tene ta tad bhAvo prApta thatAM nathI. asoccA kevaLI thavAno kama :- niraMtara chaThanA pAraNe chaThanI tapasyA karIne, baMne hAtha UMcA rAkhIne AtApanA letAM, prakRtinI bhadratA, vinItatA, kaSAyanI upazAMtatA tathA adhyavasAyonI vizuddhithI te sAdhakane virbhAgajJAna utpanna thAya che. tenA dvArA te saMkliSTa ane vizuddha pariNAmI baMne prakAranA jIvone jANe che. tyAra pachI pariNAmanI viddhithI te jIvane samyagudarzana prApta thAya che, tenuM virbhAgajJAna avadhijJAnamAM pariNata thAya che, zuddha dharmaruci thAya, cAritrano svIkAra kare ane kramazaH cAra ghAtakarmono nAza thatAM kevaLajJAnanI prApti thAya che. asoccA kevaLI thanAra avadhijJAnInI addhi :- vezyA- traNa zubha, jJAna- traNa, yoga- traNa, upayoga- be, saMghayaNa- prathama, saMsthAna- chamAMthI koI eka, avagAhanA- jaghanya sAta hAtha, utkRSTa500 dhanuSa, veda- puruSa veda athavA puruSa napuMsaka veda, kaSAya- saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobha, adhyavasAya- prazasta hoya che. te upadeza ApatA nathI, vyaktigata praznottara kare che, anyane dIkSA ApatA nathI, paraMtu anya pAse saMyama svIkAravAno nirdeza kare che. te traNa lokamAM hoya che, urdhvalokamAM = vRttavaitADhaya parvata, somanasavana, paMDagavanamAM hoya che. adholokamAM = salilAvatI ane vaprA vijayamAM; tiryagulokamAM-15 karmabhUmimAM hoya che. saMharaNanI apekSAe saMpUrNa aDhIdvIpa kSetramAM koIpaNa jalIya, sthalIya pradezamAM hoya che. te kevaLI thAya tyAre eka samayamAM eka sAthe utkRSTa daza thAya che. A sarva varNana anya liMgavALA asoccA kevaLInI apekSAe che. soccA kevaLI :- tIrthakara, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA Adi pAsethI upadeza sAMbhaLIne jene dharmabodha
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-31. [ 301 ] thAya, tyAra pachI kramazaH kevaLajJAnanI prApti thAya tene socca kevaLI kahe che. socyA kevaLI thavAno sApekSa krama:- aThThamanA pAraNe aTTamanI tapasyA karatAM pariNAmonI vizuddhithI te sAdhakane avadhijJAna thAya che. tenA dvArA te utkRSTa alokamAM paNa loka jevaDA asaMkhya khaMDane jANavAnuM sAmarthya dharAve che. tyArapachI kramazaH ghAtakarmano nAza thatAM tene kevaLajJAna thAya che. tenuM varNana prAyaH asoccAnI samAna che. vizeSatA e che ke ahIM svaliMgInI apekSAe kathana socyA kevaLI thanAra avadhijJAnInI addhi - svaliMgI hovAthI dIrghakAlanI apekSAe cha lezyA, cAra jJAna, savedI ane kSINavedI hoi zake che, saMjvalana kaSAya- cAra, traNa, be athavA eka hoya che ane akaSAyI paNa hoya che. kevaLajJAna thayA pachI te upadeza ApI zake ane ziSya banAvI zake che. te kevaLI thAya tyAre te samayamAM tenI sAthe utkRSTa-108 kevaLI thaI zake che. zeSa kathana asoccAnI samAna che.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 zrI bhagavatI sUtra-3 zata-G : B6za5-31 asocyA kevaLI dharmazravA vinA svataH bodhi:| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA, kevali- sAvagassa vA, kevali-sAviyAe vA, kevali-uvAsagassa vA, kevali-uvAsiyAe vA, tappakkhiyassa vA, tappakkhiya-sAvagassa vA, tappakkhiya-sAviyAe vA, tappakkhiya-uvAsagassa vA, tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhamma labhejjA savaNayAe ? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA atthegaie kevalipaNNattaM dhamma labhejjA savaNayAe, atthegaie kevalipaNNattaM dhammaM No labhejjA savaNayAe / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva No labhejjA savaNayAe? goyamA ! jassa NaM NANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai se NaM asoccA kevalissa vA jAvatappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhammaM labhejja savaNayAe; jassa NaM NANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhamma No labhejja savaNayAe / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- taM ceva jAva No labhejja savaNayAe / bhAvArtha:- prazra-224guDa nagarabha gautabhasvAbhImApramANe 57yu- bhagavana ! vaNI, kevaLInA zrAvaka, kevaLInI zrAvikA, kevaLInA upAsaka, kevaLInI upAsikA, kevaLI pAkSika(svayaM buddha), kevaLI pAkSikanA zrAvaka, kevaLI pAkSikanI zrAvikA, kevaLI pAkSikanA upAsaka, kevaLI pAkSikanI upAsikA, temAMthI koInI paNa pAsethI upadeza sAMbhaLyA vinA ja koI jIvane kevalI prarUpita dharma zravaNano lAbha thAya che? uttara- he gautama ! kevaLI yAvata kevalI pAkSikanI upAsikA(A daza)nI pAsethI upadeza
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-31 [ 303 ] sAMbhaLyA vinA ja koI jIvane kevaLI prarUpita dharmazravaNano lAbha thAya che(dharmano bodha thAya che, ane koI jIvane thato nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke koInI paNa pAsethI upadeza sAMbhaLyA vinA keTalAka jIvone kevaLI prarUpita dharmano lAbha thAya che ane keTalAka jIvone thato nathI? uttara- he gautama ! je jIve jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo hoya, tene kevaLI yAvatuM kevaLI pAkSika upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA ja kevaLI prarUpita dharma zravaNano lAbha arthAtu jJAna thAya che ane je jIve jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo na hoya, tene kevaLI pAvatu kevaLI pAkSikanI upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA kevaLI prarUpita dharma-zravaNano lAbha thato nathI. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke kevaLI Adi pAsethI dharmazravaNa karyA vinA ja koIne dharma zravaNano lAbha-jJAna thAya che ane koIne jJAna thatuM nathI. | 2 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM bohiM bujjhajjA? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA atthegaie kevalaM bohiM bujjhejjA, atthegaie kevalaM bohiM No bujjhejaa| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccANaM jAva No bujjhajjA? goyamA ! jassa NaM darisaNAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM bohiM bujjhejjA; jassa NaM darisaNAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM bohiM No bujjhejjA; se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva No bujjhejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLI yAvatu kevaLapAkSikanI upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA ja koI jIvane zuddhabodhi(samyagdarzana) prApta thAya che? uttara- he gautama ! kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLyA vinA ja keTalAka jIvone zuddhabodhi(samyagu darzana) prApta thAya che ane keTalAka jIvone zuddhabodhi (samyagadarzana) prApta thatuM nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke keTalAka jIvo samyagudarzana prApta kare che ane keTalAka jIvo prApta karatA nathI ? uttara- he gautama! je jIve darzanAvaraNIya(darzana mohanIya) karmano kSayopazama karyo che, te jIvane kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLyA vinA ja samyagadarzanano lAbha thAya che ane je jIve darzanAvaraNIya karmano
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 304 | zrI bhagavatI sUtra-3 kSayopazama karyo nathI, te jIvane kevaLI Adi pAse sAMbhaLyA vinA samyagudarzanano lAbha thato nathI. tethI he gautama! A pramANe kahyuM che ke keTalAka jIvo samyagu darzana prApta kare che ane keTalAka jIvo samyagdarzanane prApta karatA nathI. | 3 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaejjA ? __ goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva uvAsiyAe vA atthegaie kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaejjA; atthegaie kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM No pavvaejjA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva No pavvaejjA? goyamA ! jassa NaM dhammaMtarAiyANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaejjA; jassa NaM dhammaMtarAiyANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM No pavvaejjA / se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai- asoccA NaM jAva No pavvaejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLI yAvatu kevaLI pAkSika upAsikA pAse sAMbhaLyA vinA zuM koI jIva gRhasthAvasthAno tyAga karIne, muMDita thaI aNagArapaNuM eTale pravrajyAno svIkAra karI zake che? uttara- he gautama! keTalAka jIvo svIkAra karI zake che ane keTalAka jIvo svIkAra karatA nathI. prazra- bhagavan ! tenuM zuM // 29 // cha ? uttara- he gautama ! je jIve dharmAntarAyika karmano arthAt cAritra dharmamAM aMtarAyabhUta cAritrAvaraNIya karmano kSayopazama karyo hoya, te jIva kevaLI Adi pAse sAMbhaLyA vinA ja muMDita thaIne aNagArapaNAno svIkAra kare che, paraMtu je jIve dharmAntarAyika karmono kSayopazama na karyo hoya, te pravrajyA svIkAra karatA nathI, tethI he gautama! pUrvokta kathana che. 4 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAvatappakkhiyauvAsiyAe vA atthegaie
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-31 | u05 kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA, atthegaie kevalaM baMbhaceravAsaM No AvasejjA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevalaM baMbhaceravAsaM No AvasejjA? goyamA ! jassa NaM carittAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA; jassa NaM carittAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM baMbhaceravAsaM No AvasejjA / se teNadveNaM goyamA! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevalaM baMbhaceravAsaM No AvasejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLI vAva kevaLI pAkSika upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA zuM koI jIva zuddha brahmacaryavAsane dhAraNa kare che? uttara- he gautama! keTalAka jIvo zuddha brahmacaryavAsane dhAraNa kare che ane keTalAka jIvo karatA nathI. prazna- mAvan ! tenu zu 125 // cha ? uttara- he gautama ! je jIve cAritrAvaraNIya karmano kSayopazama karyo che, te kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLyA vinA ja zuddha brahmacaryavAsane dhAraNa kare che paraMtu je jIve cAritrAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI, te jIva zuddha brahmacaryavAsane dhAraNa karatA nathI, tethI he gautama ! pUrvokta prakAre kathana karyuM che. |5 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAvatappakkhiya uvAsiyAe vA kevaleNaM saMjameNaM saMjamejjA? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA atthegaie kevaleNaM saMjameNaM saMjamejjA; atthegaie kevaleNaM saMjameNaM No saMjamejjA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevaleNaM saMjameNaM No saMjamejjA ? goyamA ! jassa NaM jayaNAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA kevaleNaM saMjameNaM saMjamejjA; jassa NaM jayaNAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai se NaM
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 | zrI bhagavatI sUtra-3 asoccA kevalissavA jAvatappakkhiyauvAsiyAe vA kevaleNaMsaMjameNaMNo saMjamejjA; se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva atthegaie No sNjmejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLI AdinI pAse sAMbhaLyA vinA paNa zuM koI jIva, zuddha saMyama dvArA saMyamita thAya che arthAt yatanA kare che? uttara- he gautama! kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLyA vinA keTalAka jIvo zuddha saMyama dvArA yatanA kare che ane keTalAka jIvo zuddha saMyama dvArA yatanA karatA nathI. prazra- bhagavan ! tenu shur| cha? uttara- he gautama ! je jIve yatanAvaraNIya(vIryAntarAya) karmano kSayopazama karyo che, te kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLyA vinA paNa zuddha saMyama dvArA saMyamayatanA kare che ane je jIve yatanAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI, te zuddha saMyama dvArA saMyama-yatanA karatA nathI. tethI he gautama ! pUrvokta prakAre kahyuM che. |6 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAvatappakkhiya-uvAsiyAe vA kevaleNaM saMvareNaM saMvarejjA? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA atthegaie kevaleNaM saMvareNaM saMvarejjA, atthegaie kevaleNaM saMvareNaM No saMvarejjA / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevaleNaM saMvareNaM No sNvrejjaa| goyamA ! jassa NaM ajjhavasANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevaleNa saMvareNaM saMvarejjA; jassa NaM ajjhavasANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevaleNaM saMvareNaM No saMvarejjA, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevaleNaM saMvareNa No saMvarejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevaLI AdinI pAsethI dharma zravaNa karyA vinA ja zuM koI jIva zuddha saMva2 dvArA saMvRtta thAya che (Azraya nizeSa 42 cha)? uttara- he gautama! keTalAka jIvo zuddha saMvara dvArA saMvRtta thAya che ane keTalAka jIvo saMvRtta thatA nathI.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-31 | 307 | prazna- bhagavan ! tenu zuM // 29 // cha ? uttara- he gautama ! je jIve adhyavasAnAvaraNIya(bhAva cAritrAvaraNIya) karmano kSayopazama karyo che, te kevaLI Adi pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA paNa zuddha saMvara dvArA Azravano nirodha kare che ane je jIve adhyavasAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI, te zuddha saMvara dvArA Azrava nirodha karatA nathI. tethI he gautama! pUrvokta prakAre kahyuM che. | 7 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAvatappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM AbhiNibohiyaNANaM uppADejjA? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA atthegaie kevalaM AbhiNibohiyaNANaM uppADejjA, atthegaie kevalaM AbhiNibohiyaNANaM No uppADejjA / sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevalaM AbhiNibohiyaNANaM No uppADejjA? goyamA ! jassa NaM AbhiNibohiyaNANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, se NaM asoccA kevalissa vA jAvatappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaM AbhiNibohiya-NANa uppADejjA; jassa NaM AbhiNibohiyaNANAvaraNijjANa kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, seNaM asoccA kevalissa vA jAvatappakkhiyauvAsiyAe vA kevalaM AbhiNibohiyaNANaM No uppADejjA; se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- asoccA NaM jAva kevalaM AbhiNibohiyaNANaM No uppADejjA / bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! kevaLI AdinI pAse sAMbhaLyA vinA ja koI jIvane zuddha Abhinibodhika jJAna utpanna thAya che? uttara- he gautama! keTalAka jIvone Abhinibodhika jJAna thAya che ane keTalAka jIvone thatuM nathI. prazna- bhagavan ! tenu zu 12 // cha ? uttara- he gautama! je jIve Abhinibodhika jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo che, te jIvane kevaLI Adi pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA ja Abhinibodhika jJAna utpanna thAya che ane je jIve Abhinibodhika jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI, tene Abhinibodhika jJAna utpanna thatuM nathI. tethI he gautama ! pUrvokta prakAre kahyuM che. | 8 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 zrI bhagavatI sUtra- u kevalaM suyaNANaM uppADejjA ? goyA ! jahA AbhiNibohiyaNANassa vattavvayA bhaNiyA, tahA suyaNANassa vi bhANiyavvA; NavaraM suyaNANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame bhANiyavve / evaM ceva kevalaM ohiNANaM bhANiyavvaM, NavaraM ohiNANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame bhANiyavve / evaM kevalaM maNapajjavaNANaM bhANiyavvaM, NavaraM maNapajjava-NANAvara NijjANaM kammANaM khaovasame bhANiyavve / hai bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kevaLI AdinI pAse sAMbhaLyA vinA ja koI jIvane zuddha zrutajJAna utpanna thAya che ? utta2- he gautama ! je rIte Abhinibodhika jJAnanuM kathana karyuM che, te ja rIte zuddha zrutajJAna, zuddha avadhijJAna ane zuddha manaHparyavajJAnanA viSayamAM kahevuM joIe. zrutajJAnamAM zrutajJAnAvaraNIya karmano kSayopazama, avadhijJAnamAM avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ane manaHparyavajJAnamAM mana:paryavajJAnAvaraNIya karmano kSayopazama kahevo joIe. 9 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalaNANaM uppADejjA ? gomA ! evaM ceva; NavaraM kevalaNANAvaraNijjANaM kammANaM khae kaDe bhavai, se NaM kevalaNANaM uppADejjA | se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccaiasoccA NaM jAva kevalaNANaM No uppADejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kevaLI yAvat kevaLI pAkSika upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA ja koI jIvane kevaLajJAna utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! keTalAka jIvone thAya che ane keTalAka jIvone thatuM nathI. prazna - he bhagavan ! tenuM zu jhre| che ? uttara- he gautama ! je jIve kevaLajJAnAvaraNIya karmano kSaya karyo hoya, te jIvane kevaLajJAna utpanna thAya che ane je jIve kevalajJAnAvaraNIya karmano kSaya karyo nathI, tene kevaLajJAna utpanna thatuM nathI, tethI he gautama ! pUrvo'ta prAre dhuM che. 10 asoccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhammaM labhejjA savaNayAe, kevalaM bohiM bujjhejjA, kevalaM muMDe
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza-31 | u08 | bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaejjA, kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA, kevaleNaM saMjameNaM saMjamejjA, kevaleNaM saMvareNaM saMvarejjA, kevalaM AbhiNibohiyaNANaM uppADejjA jAva kevalaM maNapajjavaNANaM uppADejjA, kevalaNANaM uppADejjA? goyamA ! asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA atthegaie kevalipaNNattaM dhamma labhejjA savaNayAe, atthegaie kevalipaNNattaM dhamma No labhejjA savaNayAe; atthegaie kevalaM bohiM bujjhejjA, atthegaie kevalaM bohiM No bujjhejjA; atthegaie kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaejjA, atthegaie jAva No pavvaejjA; atthegaie kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA, atthegaie kevalaM baMbhaceravAsaM No AvasejjA; atthegaie kevaleNaM saMjameNaM saMjamejjA, atthegaie kevaleNaM saMjameNaM No saMjamejjA; evaM saMvareNaM vi; atthegaie kevalaM AbhiNibohiyaNANaM uppADejjA, atthegaie No uppADejjA; evaM jAvamaNapajjavaNANaM, atthegaie kevalaNANaM uppADejjA, atthegaie kevalaNANaM No uppaaddejjaa| se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai- asoccA NaM taM ceva jAva atthegaie kevalaNANaM No uppADejjA? goyamA ! jassa NaM NANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, jassa NaM darisaNAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, jassa NaM dhammaMtarAiyANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai, evaM carittAvaraNijjANaM, jayaNAvaraNijjANaM, ajjhavasANAvaraNijjANaM, AbhiNibohiyaNANAvaraNijjANaM jAva maNapajjava-NANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame No kaDe bhavai; jassa NaM kevala- NANAvaraNijjANaM kammANaM khae No kaDe bhavai; se NaM asoccA kevalissa vA jAva kevalipaNNattaM dhamma No labhejjA savaNayAe, kevalaM bohiM No bujjhejjA, jAva kevalaNANaM No uppaaddejjaa| jassa NaM NANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, jassa NaM darisaNAva-NijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, jassa NaM dhammatarAiyANaM, evaM jAva jassa NaM kevalaNANAvaraNijjANaM kammANaM khae kaDe bhavai se NaM asoccA kevalissa vA jAvatappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhammaM labhejjA savaNayAe, kevalaM bohiM bujjhejjA jAva kevalaNANaM uppaaddejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asoccA kevaLI vAva kevaLI pAkSikanI upAsikA pAsethI kevaLI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 prarUpita dharma sAMbhaLyA vinA paNa zuM koI jIvane kevaLI prarUpita dharmanuM zravaNa prApta thAya che, zuddha samyaktvano anubhava kare che, muMDita thaIne gRhasthavAsane choDIne aNagArapaNAne svIkAre che, zuddha brahmacaryavAsa dhAraNa kare che, zuddha saMyama dvArA yatanA kare che, zuddha saMvara dvArA Azravano nirodha kare che, zuddha Abhinibodhika jJAna utpanna thAya che, yAvatu zuddha mana:paryavajJAna tathA kevaLajJAna utpanna thAya che ? 310 uttara- he gautama ! kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLyA vinA ja keTalAka jIvo bodha prApta kare che ane keTalAka jIvo bodha prApta karatA nathI, keTalAka jIvo zuddha samyaktvano anubhava kare che ane keTalAka jIvo karatA nathI; keTalAka jIvo muMDita thaIne AgAravAsane choDIne alagArapaNAno svIkAra kare che ane keTalAka jIvo karatA nathI; keTalAka jIvo zuddha brahmacaryavAsa dhAraNa kare che ane keTalAka jIvo karatA nathI. keTalAka jIvo zuddha saMyama dvArA yatanAvaMta thAya che ane keTalAka jIvo thatA nathI. keTalAka jIvo zuddha saMvara dvArA Azravano nirodha kare che ane keTalAka jIvo karatA nathI. keTalAka jIvo zuddha AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna prApta kare che ane keTalAka jIvo prApta karatA nathI. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? - uttara- he gautama ! (1) je jIve jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI (2) darzanAvaraNIya karmano kAyopazama karyo nathI (3) dharmAntarAyika karmano kSayopazama karyo nathI (4) cAritrAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI (5) yatanAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI (6) adhyavasAnAvaraNIya karmano sopazama karyo nathI (7) Abhinibodhika jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI(8, 9, 10) A ja rIte zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya ane mana:paryavajJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo nathI (11) kevaLajJAnAvaraNIya karmano kSaya karyo nathI, te jIva kevaLI AdinI pAsethI kevaLI prarUpita dharma sAMbhaLyA vinA dharmano bodha prApta karatA nathI, zuddha samyaktvano anubhava karatA nathI, yAvat kevaLajJAnane prApta karatA nathI. je jIvoe jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo che, darzanAvaraNIya karmano thayopagama karyo che, dharmAntarAyika karmano kSayopazama karyo che, yAvata kevaLajJAnAvaraNIya karmano kSaya karyo che, te jIva kevaLI AdinI pAsethI sAMbhaLyA vinA ja dharmano bodha prApta kare che, zuddha samyaktvano anubhava ka2e che yAvata kevaLajJAna prApta thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM asocyA kevaLI saMbaMdhI vivaraNa praznottaranA mAdhyamathI ApyuM che. asoccA- kevaLI, kevaLIzrAvaka-zrAvikA Adi daza vyakti pAsethI sAMbhaLyA vinA ja jaine dharma bodha Adi thAya tene asoccA kahe che. asonnA hevalI :- koInI pAse sAMbhaLyA vinA, koIno upadeza ke mArgadarzana vagere prApta thayA vinA, potAnI prakRtinI bhadratA, namratA, maMda kaSAya Adi sadguNonA kAraNe karmanA kSayopazamathI svataH jJAna ane bodha thaI jAya; vibhaMgajJAna, samyaktva, avadhijJAna ane aMte karmakSaya thatAM kevaLajJAna thaI
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-31. [ 311] jAya to te asoccA, asoccAjJAnI, asoccAsvayaMbuddha, asoccA virbhAgajJAnI-avadhijJAnI ane asoccA kevalI kahevAya che. kevaLI - kevaLajJAna, kevaLadarzananA dhArakane kevaLI kahe che. kevaLI zrAvaka-zrAvikA - jeNe svayaM kevaLIne pUchyuM che athavA tenI samIpe sAMbhaLyuM che. kevaLI upAsaka-upAsikA - (1) kevaLInI upAsanA karanAra (2) kevaLI dvArA anyane kahevAtA jeNe sAMbhaLyuM hoya te. (3) kevaLInA ziSyo, praziSyo dvArA sAMbhaLyuM hoya che. kevaLI pAkSika = svayaM saMbuddha. tenA paNa zrAvaka, zrAvikA, upAsaka upAsikA samajavA. A daza pAse sAMbhaLyA vinA ja koI vyakti dharmabodha Adi prApta karI zake che. tAtparya e che ke tene kevaLI Adi pAsethI dharmazravaNanuM nimitta maLatuM nathI. paraMtu potAnA tadAvaraNIya karmano kSayopazama ja dharmabodha AdinI prAptimAM nimitta kAraNa bane che. prastuta sUtromAM agiyAra praznottara che. temAM (1) dharma zravaNa-jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI, (2) dharma bodha(samyagadarzana)- darzanamohanIya karmanA kSayopazamathI. (3) pravajyA- cAritra mohanIya ane vIryaMtarAya karmanA kSayopamazathI. (4) brahmacaryavAsa- veda-nokaSAya mohanIyarUpa cAritra mohanIya karmanA kSayopazamathI. (5) saMyama yatanA- cAritra mohanIya ane vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI. () saMvara- adhyavasAnAvaraNIya(cAritra mohanIya) ane vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI. (7-10) mati Adi cAra jJAna- matijJAnAvaraNIya Adi karmanA kSayopazamathI. (11) kevaLajJAna- kevaLa jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI utpanna thAya che. A rIte asoccA kevaLI thanArane je te tadAvaraNIya karmano kSayopazama ke kSaya thavAthI te te Atma tattvanI prApti thAya che. uparokta 11 bolamAMthI kevaLajJAnanI prApti jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI thAya che kAraNa ke kevaLajJAnAvaraNIya karma sarvaghAtI che. teno sarvathA kSaya thAya tyAre ja kevaLajJAna pragaTa thaI zake che. te kSAyika bhAva che. zeSa 10 bola ta ta karmanA kSayopazamathI prApta thAya che. te sarva kSAyopathamika bhAva che. prastuta sUtromAM sUtrakAre pratyeka bolanI svataMtra pRcchA karyA pachI eka sUtramAM te agiyAre bolanI sAmuhika rUpe pRcchA karI che. tenuM tAtparya e che ke keTalAka jIvone te dharmazravaNa, dharmazraddhA Adi eka, be Adi bolanI prApti thAya che ane keTalAka jIvone te sarva bolanI prApti paNa thaI zake che. saMsaLavaLA :- prastuta prakaraNamAM darzanAvaraNIya karmanA kathanathI darzana mohanIya karmanuM grahaNa thayuM che kAraNa ke samyagudarzanane Avarita karanAra darzana mohanIya karma che. TIkAkAre A viSayane spaSTa karatA kahyuM che- rUda 8rzanAvarAvuM DharzanamohanAyamami , voH sagavanapathafthavA tama0 va tatthAyopazamananyavAviti | samyagubodha te samyagudarzanano paryAyavAcI zabda che ane tenI prApti darzana mohanIyakarmanA kSayopazamathI thAya che.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 12 zrI bhagavatI sUtra-3 ajjhavasANAvaraNijja :- saM12 204thI zuma madhyavasAyavRtti vivakSita cha. te mApayAritra35 hovAthI adhyavasAnAvaraNIya zabdathI bhAvacAritrAvaraNIya arthAtu cAritramohanIya karma samajavuM joIe. asoccA(anyaliMgI)ne avadhijJAna prAptino krama:11 tassa NaM bhaMte ! chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM uDDe bAhAo pagijjhiya pagijjhiya sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvemANassa pagaibhaddayAe, pagaiuva- saMtayAe, pagaipayaNukoha-mANa-mAyA-lobhayAe, miumaddava-saMpaNNayAe, allI- NayAe, bhaddayAe, viNIyayAe, aNNayA kayAi subheNaM ajjhavasANeNaM, subheNaM pariNAmeNaM, lessAhiM visujjhamANIhiMvisujjhamANIhiM; tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM; IhA-apohamaggaNagavesaNaM karemANassa vibhaMge NAmaM aNNANe samuppajjai, se NaM teNa vibhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM asaMkhejjAiM joyaNasahassAiM jANai pAsai / se NaM teNa vinbhaMgaNANeNaM samuppaNeNaM jIve vi jANai, ajIve vi jANai, pAsaMDatthe, sAraMbhe, sapariggahe, saMkilissamANe vi jANai, visujjhamANe vi jANai, se NaM puvvAmeva sammattaM paDivajjai, sammattaM paDivajjittA samaNadhammaM roei, samaNadhamma roettA caritaM paDivajjai, carittaM paDivajjittA liMgaM paDivajjai, tassa NaM tehiM micchattapajjavehiM parihAyamANehiMparihAyamANehiM sammadaMsaNapajjavehiM parivaDDamANehiM-parivaDDamANehiM se vibbhaMge aNNANe sammattapariggahie khippAmeva ohItti parAvattai / bhAvArtha - te jIvane niraMtara chaTha-chaThanuM tapa karatAM, sUryanI sanmukha UMcA hAtha karIne AtApanA bhUmimAM AtApanA letAM; prakRtinI bhadratA, prakRtinI upazAMtatA; svabhAve ja krodha, mAna, mAyA, lobhanI alpatA; prakRtinI komaLatAthI; kAmajogomAM Asakti nahIM thavAthI; bhadratA ane vinItatAthI; kyAreka zubha adhyavasAya, zubha pariNAma, vizuddha vezyA ane tadAvaraNIya (vibhaMga jJAnAvaraNIya) karmanA kSayopazamathI; IhA, apoha, mANA ane gaveSaNA karatAM arthAt anuprekSaNa karatAM 'vibhaMga" nAmanuM jJAna utpanna thAya che. te utpanna thayelA virbhAgajJAna dvArA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa asaMkhyAta hajAra yojana sudhI jANe che. utpanna thayelA virbhAgajJAna dvArA te jIvone jANe che ane ajIvone paNa jANe che. te pAkhaMDI, AraMbhI, parigrahI ane saMkalezane prApta thayelA jIvone paNa jANe che ane dekhe che tathA tenAthI viparIta anAraMbhI, aparigrahI vizuddha dharma prApta jIvone paNa jANe che. tyAre te virbhAgajJAnI samyaka dharmane samyagurUpe svIkAre che, ruci thatAM te saMyama ane saMyamanI bAhya vezabhUSAne grahaNa kare che. A rIte pUrNa rUpe zuddha dharmanI svIkRti ane AcaraNarUpa kriyArucinA mAdhyame tenA
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-31 ha13. mithyAtvanA paryAya kramazaH kSINa thatAM-thatAM ane samyagudarzananA paryAya kramazaH vadhatAM-vadhatAM kriyArucirU5 samyagu darzananI prApti thAya che. tethI te vibhaMga nAmanuM ajJAna, samyaktva yukta thAya che ane zIdhra avadhijJAna rUpe parivartita thAya che. vivecana : prastuta sutromAM kevaLI Adi pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA sadugaNonA prabhAve ane karmanA kSayopazama tathA kSayathI vyaktine prApta thatAM virbhAgajJAna, samyagadarzana, avadhijJAna ane kevaLajJAnanI prAptinA kramane pradarzita karyo che. te jIvane tapanI ArAdhanA ane kaSAyonI upazAMtatA vagere guNonA vikAsathI virbhAgajJAna pragaTa thAya che. tyAra pachI samagsa pattA vararaM divajha te vibhaMgajJAnIne jinAnumata zramaNadharmanI ruci thAya che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM samakitanI daza prakAranI rucinuM kathana che. temAM AThamI kriyA rucinuM kathana che. te vibhaMgajJAnIne kriyA ruci thAya che ane kriyAnuM AcaraNa karatAM vyavahAra samakita prApta thAya che ane tyAra pachI te cAritra-bAhyaveSano svIkAra kare che. kriyAnI tIvratama ruci ane tenA AcaraNathI ja tenA mithyAtvanA dalikono nAza thAya che, samyakatvanA paryavonI vRddhi thAya che. A rIte sutrokta varNanathI spaSTa thAya che ke asoccA vibhaMgajJAnIne pahelAM vyavahAra samakita ane vyavahAra cAritranI prApti thAya che. tyAra pachI nizcaya samyagudarzana ane samyagujJAna prApta thAya che. dA-ksapoma-vesaTI :- phudI- vidyamAna padArthone jANavA mATenI ceSTA. poda- A ghaTa che, paTa nathI; A rIte vipakSanA nirAkaraNapUrvaka vastutattvano vicAra. mAna-mArgaNA. padArthamAM vidyamAna guNonI vicAraNA. navesa- vyatireka dharmanA nirAkaraNa rUpa vicAraNA. cAre ya zabdono sammilita artha che- svIkRta dharma tattvomAMthI koIpaNa viSayamAM skUla, sUkSma, sUkamatama anuprekSA-vicAraNAmAM tallIna thavuM asoccA(anyaliMgI) avadhijJAnInI addhiH12 se NaM bhaMte ! kaisu lessAsu hojjA ? goyamA ! tisu visuddhalessAsu hojjA, taM jahA- teulessAe, pamhalessAe, sukkalessAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! te avadhijJAnIne keTalI vezyAo hoya che? uttara- he gautama ! traNa vizuddha vezyAo hoya che yathA- tejolezyA, paghalezyA ane zubhecchA. 13 se NaM bhaMte ! kaisu NANesu hojjA? goyamA ! tisu AbhiNibohiyaNANasuyaNANa-ohiNANesu hojjA /
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra- u bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! te avadhijJAnIne DeTalA jJAna hoya che ? uttara - he gautama! tene trA jJAna hoya che. yathA- khAminimodhi jJAna, zrutajJAna khane avadhijJAna. 314 14 se NaM bhaMte ! kiM sajogI hojjA, ajogI hojjA ? goyamA ! sajogI hojjA, No ajogI hojjA / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! te avadhijJAnI sayogI hoya che } jayogI ? uttara - he gautama! te avadhijJAnI sayogI hoya che, ayogI nahIM. 15 jai sayogI hojjA, kiM maNajogI hojjA, vaijogI hojjA, kAyajogI ? gomA ! maNajogI vA hojjA, vaijogI vA hojjA, kAyajogI vA jA bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te sayogI hoya che, to zuM te manayogI hoya che, vacanayogI hoya che ke kAyayogI hoya che? uttara- he gautama ! te manayogI hoya che, vacanayogI hoya che ane kAyayogI paNa hoya che. 16 se NaM bhaMte! kiM sAgArovautte hojjA, aNAgArovautte vA hojjA ? goyamA ! sAgArovautte vA hojjA, aNAgArovautte vA hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te sADAropayogI hoya cheDe khanADAropayogI hoya che ? uttara- he gautama! te sADAropayogI ( jJAnopayogI ) hoya che athavA anAhAropayogI (harzanopayogI ) hoya che. 17 se NaM bhaMte ! kayarammi saMghayaNe hojjA ? goyamA ! vairosahaNArAyasaMghayaNe hojjA | bhAvArtha : :- prazna - he bhagavan ! tene prayu saMghayA hoya che ? uttara - he gautama! tene vaRSabhanArAya saMghayaNa hoya che. 18 se NaM bhaMte ! kayarammi saMThANe hojjA ? goyamA ! chaNhaM saMThANANaM aNNayare saMThANe hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tene Dyu saMsthAna hoya che ? uttara - he gautama! tene cha saMsthAnobhAMthI koI paNa saMsthAna hoya che. | 19 se NaM bhaMte! kayarammi uccatte hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM satta rayaNIe, ukkoseNaM paMca dhaNusaie hojjA /
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-9 : uddeza5-31 315 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te avadhijJAnInI aMyAI DeTasI hoya che ? uttara - he gautama! tenI jaghanya sAta hAtha ane utkRSTa pAMcaso dhanuSanI UMcAI hoya che. 20 se NaM bhaMte! kayarammi Aue hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaTThavAsAue, ukkoseNaM puvvakoDI Aue hojjA / bhAvArtha: 1 :- prazna - he bhagavan ! tenuM AyuSya DeTasuM hoya che ? uttara - he gautama ! 4dhanya sAdhiDa khATha varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanuM AyuSya hoya che. 21 se NaM bhaMte ! kiM saveyae hojjA, aveyae hojjA ? goyamA ! saveyae ! hojjA, jo aveyae hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan te savehI hoya che } avehI ? uttara - he gautama! te savehI hoya che, avedI hotA nathI. 22 jai saveyae hojjA, kiM itthaveyae hojjA, purisaveyae hojjA, purisapuMsagaveyae hojjA ? goyamA ! No itthiveyae hojjA; purisaveyae vA hojjA, purisa- NapuMsagaveyae vA hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te savedI hoya che, to zuM te strIvedI hoya che, puruSavedI hoya che ke puruSa napuMsakavedI hoya che ? uttara- he gautama ! te strIvedI hotA nathI paraMtu puruSavedI hoya che athavA puruSa napuMsakavedI hoya che. 23 se NaM bhaMte ! kiM sakasAI hojjA, akasAI hojjA ? goyamA ! sakasAI hojjA, jo akasAI hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te avadhijJAnI samSAyI hoya cheDe khaDaSAyI ? uttara - he gautama! te sakaSAyI hoya che, akaSAyI hotA nathI. 24 jai sakasAI hojjA, se NaM bhaMte ! kaisu kasAesu hojjA ? goyamA ! causu saMjalaNa-koha-mANa- mAyA-lobhesu hojjA / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! bhe te saSAyI hoya che, to tene DeTalA duSAya hoya che ? uttara - he gautama ! tene saMjvalana krodha, mAna, mAyA ane lobha te cAra kaSAya hoya che. 25 tassa NaM bhaMte ! kevaiyA ajjhavasANA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA ajjhavasANA paNNattA /
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 316 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tene keTalA adhyavasAya hoya che? uttara- he gautama! tene asaMkhyAta adhyavasAya hoya che. | 26 te NaM bhaMte ! kiM pasatthA, appasatthA ? goyamA ! pasatthA, No appasatthA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! tenA adhyavasAya prazasta hoya che, ke aprazasta ? uttara- he gautama! prazasta hoya che, aprazasta hotA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM asoccA avadhijJAnIne prApta thatA bhAvonI vicAraNA karI che. lezyA - tene traNa zubha lezyA hoya che kAraNa ke prazasta bhAvalezyAmAM ja samyagadarzananI prApti thAya che. zAna - prathama traNa jJAna hoya che, samyagadarzananI prApti thatAM tenuM ajJAna jJAnarUpe pariNata thAya che. yoga :- te sayogI ja hoya che. avadhijJAnI avasthAmAM ayogI thaI zakatA nathI. saMghayaNa - vajaRSabhanArAca saMghayaNa hoya che. te bhaviSyamAM prApta thatAM kevaLajJAnanI apekSAe che. savedI :- te savedI ja hoya che. virbhAgajJAnathI avadhijJAna prApta karanAra sAdhaka savedI hoya che. te svabhAvataH strIvedI hotA nathI, puruSavedI ane puruSa napuMsakavedI hoya che. sakaSAyI - virbhAgajJAna ane avadhijJAnanA samayamAM kaSAyano saMpUrNa kSaya thato nathI, tene saMjvalana kaSAya hoya che. prazasta adhyavasAya:- virbhAgajJAnathI avadhijJAnanI prApti aprazasta adhyavasAyamAM thatI nathI. tene prazasta adhyavasAya ja hoya che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. asoccAne kevaLajJAna prAptino vikAsa krama - 27 se NaM bhaMte ! tehiM pasatthehiM ajjhavasANehiM vaDDamANehiM aNaMtehiM Neraiyabhavagga haNehito appANaM visaMjoei, aNaMtehiM tirikkhajoNiya bhavaggahaNehiMto appANaM visaMjoei, aNaMtehiM maNussabhavaggahaNehiMto appANaM visaMjoei, aNaMtehiM devabhavaggahaNehiMto appANaM visaMjoei; jAo vi ya se imAo NeraiyatirikkhajoNiyamaNussadevagaNAmAo cattAri uttarapayaDIo, tAsiM ca NaM uvaggahie aNaMtANubaMdhI koha-mANa-mAyA-lobhe khavei, khavettA apaccakkhANakasAe koha-mANa-mAyA-lobhe khavei, khavettA paccakkhANAvaraNa koha-mANa-mAyA-lobhe khavei, khavettA
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-31 317 | saMjalaNa-koha-mANa-mAyA-lobhe khavei, khavettA paMcavihaM NANAvaraNijja, NavavihaM darisaNAvaraNijjaM, paMcavihaM aMtarAiyaM, tAlamatthayakaDaM ca NaM mohaNijja kaTu, kammarayavikiraNakaraM apuvvakaraNaM aNupaviTThassa aNaMte aNuttare NivvAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaraNANa-dasaNe samuppaNNe / zabdArtha-visano vimukta kare che 3varigha = AdhArabhUta tattimastha<= tAlavRkSanA mastakanI samAna kSINa karIne mUra-vivi2pa2 = karmarUpI rajane khaMkheranAra. bhAvArtha:- te avadhijJAnI, prazasta adhyavasAyonI vRddhi thavAthI anaMta nairayika bhavopagrAhI karmothI potAnA AtmAne vimukta kare che, anaMta tiryaMca bhavopagrAhI karmothI potAnA AtmAne vimukta kare che, anaMta manuSya bhavopagrAhI karmothI potAnA AtmAne vimukta kare che, anaMta deva bhavopagrAhI karmothI potAnA AtmAne vimukta kare che. narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ane devagati nAmanI cAra uttara pravRttione puSTa karanAra anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobhano kSaya kare che; teno kSaya karIne apratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, lobhano kSaya kare che; teno kSaya karIne pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobhano kSaya kare che; teno kSaya karIne saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobhano kSaya kare che. tyAra pachI mohanIya karmane kapAyelA mastakavALA tADavRkSanI samAna banAvIne; karmarajane vikheranAra apUrvakaraNamAM praveza karIne; pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya karmanI prakRtino kSaya karIne te jIva anaMta, anuttara, vyAghAtarahita, AvaraNa rahita, akhaMDa, saMpUrNa pratipUrNa ane zreSTha kevaLajJAna ane kevaLa darzanane prApta kare che. vivecana : prastuta sUtramAM asoccA avadhijJAnIne kevaLajJAnanI prApti kayA kramathI thAya che teno nirdeza karyo che. ghAtakarmonA nAzamAM mohanIyakarmanA nAzanI pradhAnatA :- prastuta sUtramAM jJAnAvaraNIyAdi traNe karmonI uttara pravRtiono kSaya pahelA kahyo che. paraMtu mohanIya karmanA kSaya thayA vinA A traNa karmono nAza thato nathI. A tathyane pragaTa karavA mATe ahIM kahyuM che ke tAnArthI 3 2 mogaM huM- je rIte tADavRkSanA agrabhAganuM bhedana arthAt nAza thavAthI saMpUrNa vRkSano nAza thAya che, te ja rIte mohanIya karmano kSaya thavAthI zeSa ghAtakarmono paNa kSaya thaI jAya che. baMte anuttare baLApANa... - (1) anaMta = viSayanI anaMtatAnA kAraNe te anaMta che. (2) anAra kevaLajJAnathI zreSTha anya koI jJAna nathI tethI te anuttara che. (3) nighAta na kevaLa jJAna dIvAla, bhIMta AdinA vyAghAtathI pratihata thatuM nathI, koI paNa prakAranI rukAvaTa tene rokI zakatI nathI tethI te nirNAghAta che. (4) nirAvaraNa - saMpUrNa ghAtI karmarUpa AvaraNonA kSaya thavAthI utpanna thAya che tethI te nirAvaraNa che. (5) kanna = sakala padArthonuM grAhaka hovAthI kRtna che. () pratipUrNa - potAnA saMpUrNa aMzothI yukta hovAthI te pratipUrNa che.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 318 zrI bhagavatI sUtra-3 asocyA kevaLI viSayaka pRcchA:28 se NaM bhaMte ! kevalipaNNattaM dhamma Aghavejja vA paNNavejja vA parUvejja vA? goyamA ! No iNaDhe samaDhe, NaNNattha egaNAeNa vA egavAgaraNeNa vA / zArtha :- Aghavejja = ziSyAne zAstrano artha adde| 42 // cha, athavA artha pratipAina rIna, teno sAkSAtkAra zavacha. paNNavejja = meha-prameha mahIne athavA bhinna-bhinna zane samAvecha parUvejja- 5359 // 42 che. bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! te asothyA vaNI, vaNI pra3pita dharma cha, batAve cha bhane prarUpaNA kare che? uttara- he gautama ! tema zakaya nathI. teo mAtra ekAda udAharaNa ke praznanA uttara sivAya dharmano upadeza karatA nathI. | 29 se NaM bhaMte ! pavvAvejja vA muMDAvejja vA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe, uvaesaM puNa karejjA / zArtha :- pavvAvejja muMDAvejja = 2029 // 2 // vyaveza pAne, kSita 42 cha bhane bharatano soyIne muMDita 42 cha uvaesaM puNa karejja = jI muni pAse Man pdde| 42vAno nirdeza 43 cha. bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! te asoyyAjI ona pravAhita 43 cha, muMDita 43 cha ? 612-3 gautama ! tema zakaya nathI. paraMtu koI svataH dIkSA mATe Ave to "amuka muni pAse pravrajyA grahaNa karo." me prabhArI nirdeza(sUyana) 42 cha. 30 se NaM bhaMte ! sijjhai jAva aMtaM karei ? haMtA goyamA ! sijjhai jAva savvadukkhANaM aMta karei / bhAvArtha:- prazra- bhagavana ! te asothyA vaNI siddha thAya cha yAvata samasta :mono aMta 43 cha ? 612-4, gautama ! te siddha thAya cha yAvat samasta du:mono aMta 42 che. 31 se NaM bhaMte ! kiM uDThaM hojjA, ahe hojjA, tiriya hojjA? goyamA ! u8 vA hojjA, ahe vA hojjA, tiriyaM vA hojjA; uDDhe hojjamANe saddAvAIviyaDAvAIgaMdhAvAImAlavaMtapariyAesu vaTTaveyaDDapavvaesu hojjA; sAharaNaM paDucca somaNasavaNe vA paMDagavaNe vA hojjA; ahe hojjamANe gaDDAe vA, darIe vA hojjA; sAharaNaM paDucca pAyAle vA, bhavaNe vA hojjA; tiriya hojjamANe paNNarasasu kammabhUmIsu hojjA; sAharaNaM paDucca aDDAijjadIva-samuddatadekkadesabhAe hojjA /
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-31 | 319 | bhAvArtha - pra- he bhagavan! te asoccA kevaLI zuM urdhvalokamAM hoya che, adholokamAM hoya che ke tiryalokamAM hoya che? uttara- he gautama ! te samabhUmithI UMce paNa hoya che, nIce paNa hoya che ane tirachA lokamAM paNa hoya che, teo UMce zabdApAtI, vikaTApAtI, gaMdhApAtI, ane mAlyavaMta nAmanA vRtta vaitADhaya parvatomAM hoya che tathA saMharaNanI apekSAe somanasavanamAM athavA paMDagavanamAM hoya che. teo nIce khADA athavA guphAmAM hoya che ane saMharaNanI apekSAe pAtALakaLazomAM athavA bhavanavAsI devonA bhavanomAM hoya che. teo tirachA lokamAM paMdara karmabhUmimAM hoya che tathA saMharaNanI apekSAe aDhIdvIpanA ane be samudronA koIpaNa vibhAgamAM hoya che. 32 te NaM bhaMte ! egasamae NaM kevaiyA hojjA? goyamA ! jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA ukkoseNaM dasa / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA atthegaie kevalipaNNattaM dhamma labhejjA savaNayAe, atthegaie asoccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya-uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhamma No labhejjA savaNayAe jAva atthegaie kevalaNANaM uppADejjA, atthegaie kevalaNANaM No uppADejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! te asoccA kevaLI, eka samayamAM keTalA hoya che? uttara- he gautama ! jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa daza hoya che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke kevaLI Adi pAsethI, kevaLI-prarUpita dharma sAMbhaLyA vinA ja keTalAka jIvone kevaLI-prarUpita dharmano bodha thAya che ane keTalAka jIvone thato nathI thAvat keTalAka jIvo kevaLajJAnane prApta kare che, keTalAka jIvo prApta karatA nathI. vivecana : - prastuta sUtromAM asoccA kevaLI saMbaMdhI vividha praznottaro dvArA teno vizeSa paricaya karAvyo che. traNe lokamAM asoccA kevaLI :- koI sAdhaka AkAzagamanalabdhithI zabdApAtI Adi vRttavaitADhayA parvata para gayA hoya ane tyAM ja tene kevaLajJAna thaI jAya to te UrdhvalokamAM gaNAya che. hemavaya, haraNyavaya, harivarSa ane ramakavarthakSetramAM sthita cAre vRtta vaitADhaya parvata 1000 yojana UMcA che. te parvatonuM 900
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 yojananI uparanuM kSetra UrdhvalokanI gaNanAmAM Ave che. athavA devo tenuM saMharaNa karIne meruparvatanA somanasavana ane paMDagavanamAM laI jAya to tyAM paNa hoya zake che. 320 adholokamAM hoya to mUlapAThamAM khADA ane guphAnuM ja kathana che paraMtu mahAvidehakSetranI salIlAvatI ane vaprA nAmanI be vijayo 1000 yojana UMDI che, temAM paNa thaI zake che. deva koi sAdhakanuM saMharaNa karI pAtAla kaLazomAM ke bhavanapatinA bhavanomAM nAMkhI de, tyAre tyAM paNa tene vibhaMgajJAna thaIne pachI kevalajJAna paNa thaI zake che. svAbhAvika rIte tiryaJlokamAM 15 karmabhUminA kSetramAM ja hoya che paraMtu saMharaNa apekSAe aDhIdvIpanA koIpaNa vibhAgamAM hoya che arthAt yugalika kSetromAM ane samudromAM paNa hoya zake che. soccA kevaLI : 33 soccA NaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhammaM labhejjA savaNayAe ? gomA ! soccA NaM kevalissa vA jAva tappakkhiya uvAsiyAe vA atthe gaie kevalipaNNattaM dhammaM labhejja savaNayAe; atthegaie No labhejja savaNayAe / evaM jA ceva asoccAe vattavvayA, sA ceva soccAe vi NiravasesaM bhANiyavvA, NavaraM abhilAvo 'socceM' tti / jAva jassa NaM maNapajjava NANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai, jassa NaM kevalaNANAvaraNijjANaM kammANaM khae kaDe bhavai, se NaM soccA kevalissa vA jAvatappakkhiya uvAsiyAe vA kevalipaNNattaM dhammaM labhejjA savaNayAe, kevalaM bohiM bujjhejjA jAva kevalaNANaM uppADejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kevaLI yAvat kevaLI pAkSika upAsikA pAsethI dharma sAMbhaLIne, koI jIva, kevaLI prarUpita dharmanuM zravaNa karI zake che ? uttara- he gautama ! kevaLI Adi pAsethI dharma sAMbhaLavAno yoga maLavA chatAM keTalAka jIvo kevaLI prarUpita dharmanuM zravaNa kare che ane keTalAka jIvo karatA nathI. A viSayamAM je rIte asojvAnI vaktavyatA kahI, te ja rIte 'so--A'nI paNa kahevI joIe. paraMtu ahIM alovvAnA sthAne sonnA te pramANe pATha kahevo joIe. zeSa sarva kathana pUrvavat jANavuM joIe. yAvat jeNe manaHparyava jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama karyo che ane jeNe kevaLajJAnAvaraNIya karmano kSaya karyo che, te jIvane kevaLI yAvat kevaLI pAkSika upAsikA pAsethI sAMbhaLIne kevaLI prarUpita dharmanuM zravaNa thAya che, zuddha samyagdarzana thAya che yAvat kevaLajJAna paryaMtanI prApti thAya che. 34 tassa NaM aTThamaM aTThameNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANassa
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-31 [ 321] pagaibhaddayAe, taheva jAva maggaNa-gavesaNaM karemANassa ohiNANe samuppajjai / se NaM teNa ohiNANeNaM samuppaNeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM asaMkhejjAiM aloe loyappamANamettAi khaMDAI jANai pAsai / zabdArtha :- savAyA = zrutajJAnarUpa bodha Ajivitta = niraMtara anopa to pramANettAruM = alokamAM loka pramANa. bhAvArtha :- kevaLI Adi pAsethI dharma pratipAdaka vacana sAMbhaLIne, samyagudarzanAdi prApta thayelA jIvane niraMtara aThThama-aTTamanI tapasyA dvArA AtmAne bhAvita karatAM, prakRtinI bhadratA Adi guNothI thAvat IhA, apoha, mArgaNA, gaveSaNA karatAM avadhijJAna utpanna thAya che. utpanna thayelA avadhijJAnathI te jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa alokamAM loka pramANa asaMkhya khaMDone jANe che ane dekhe che. vivecana : - prastuta sUtromAM soccA kevaLI viSayaka pUrvavat kathana che. kevaLI Adi pAsethI sAMbhaLIne keTalAka jIvone samyagudarzana Adi pUrvavatu 11 bolanI prApti thAya che. temAM paNa je jIvone tadAvaraNIya karmono kSayopazama thayo hoya tene te te bolanI prApti thAya che, anyane thatI nathI. kevalI Adi pAsethI prApta thayeluM dharmazravaNa karmanA kSayopazamamAM nimitta bane che. te jIvone avadhijJAnanI prAptinA kramamAM vizeSatA che. songa jevI - jJAnaguru pAse dharma sAMbhaLIne jJAnI thanAra ane kramazaH kevaLajJAna prApta karanArane soccA kevalI kahevAya che. pUrva sUtro anusAra sAMbhaLyA vinA ja avadhijJAna prApta karanAra ane asoccA kevalI thanAra jIvane pahelA virbhAgajJAna thAya che, tyArapachI samyakatvanI prApti thAya ane virbhAgajJAna avadhijJAnamAM pariNata thAya che. paraMtu prastuta sUtromAM dharma pratipAdaka vacana sAMbhaLIne samyagRSTi ane mati-zrutajJAna thayelA sAdhakane aThThamanA pAraNe niraMtara aTTamanI tapasyA karatAM prakRtinI bhadratA Adi guNonA kAraNe temaja IhA, apoha, mArgaNA ane gaveSaNA karatA avadhijJAnanI prApti thAya che tevA socyA kevalInuM nirUpaNa che. anokha toyakhamaNa-maittA :- te avadhijJAnIne utkRSTa alokamAM paNa loka jevaDA asaMkhya khaMDomAM paNa jo rUpI padArtha hoya to tene jANavAnI zakti prApta thaI jAya che. kharekhara alokamAM mAtra AkAza dravya ja hoya che; anya koI paNa rUpI ke arUpI dravya hotA nathI. tethI alokamAM asaMkhya khaMDone jANavAnuM A kathana jJAnanA viSaya sAmarthyane pragaTa karavA mATe ja che, tema samajavuM joIe. soccA avadhijJAnInI addhiH35 se NaM bhaMte ! kaisu lessAsu hojjA ? goyamA ! chasu lesAsu hojjA, taM
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 322 / zrI bhagavatI sUtra-3 jahA- kaNhalessAe jAva sukkalessAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te adhizAnI vane 26ii vezyAmo Doya cha ? 6ttara- gautama ! tene cha vezyAo hoya che. yathA- kRSNalezyA yAvata zuklalezyA. 36 se NaM bhaMte ! kaisu NANesu hojjA ? goyamA ! tisu vA causu vA hojjA; tisu hojjamANe AbhiNi-bohiyaNANa- suyaNANa-ohiNANesu hojjA, causu hojjamANe AbhiNi-bohiyaNANa-suyaNANa- ohiNANa-maNapajjavaNANesu hojjA / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! te avadhizAnIne 240 zAna Doya che ? uttara- he gautama! tene traNa jJAna athavA cAra jJAna hoya che. jo traNa jJAna hoya, to AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hoya che; jo cAra jJAna hoya, to Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna hoya che. 37 se NaM bhaMte ! kiM sajogI hojjA, ajogI hojjA ? evaM jogo, uvaogo, saMghayaNaM, saMThANaM, uccattaM, AuyaM ca eyANi savvANi jahA asoccAe taheva bhANiyavvANi / bhAvArtha:- prazra-bhagavan ! te avadhizAnI sayogI Doya che ayogI Doya cha? 612gautama !heza asothyAnA viSayamAM, te 4 zatasaha 5 yoga, 64yoga, saMghayA, saMsthAna, UMcAI ane AyuSya A sarva viSayamAM kahevuM joIe. 38 se NaM bhaMte ! kiM savedae, pucchA ? goyamA ! savedae vA hojjA, avedae vA hojjA / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! te adhizAnI sahI Doya cha / sahI ? 6ttara- gautama ! te avadhijJAnI savedI hoya athavA avedI hoya che. 39 jai avedae hojjA kiM uvasaMtavedae hojjA, khINavedae hojjA ? goyamA ! No uvasaMtavedae hojjA, khINavedae hojjA / bhAvArtha:-prazra-bhagavana! tesavehI Doya cha,to zaMta 64zAMta vahIDoya chekSIrAvehI Doya cha? 6ttara- gautama! 64zAMtavehI DotA nathI paraMtu kSIhIDoya che.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-31 | 327 |40 jai savedae hojjA kiM itthIvedae hojjA, purisavedae hojjA, purisaNapuMsagavedae hojjA ? goyamA ! itthIvedae vA hojjA, purisavedae vA hojjA, purisa Napusagavedae vA hojjA / bhAvArtha:- prazra- bhagavana ! hI sahI Doya cha, to zaMstrIvahI Doya cha, puruSavehI Doya ch| puruSa-napuMsakavedI hoya che? uttara- he gautama ! te strIvedI hoya che athavA puruSavedI hoya che athavA puruSa napuMsaka vedI hoya che. 41 se NaM bhaMte ! kiM sakasAI hojjA, akasAI hojjA ? goyamA ! sakasAI vA hojjA, akasAI vA hojjA / bhAvArtha:- pradha-bhagavana! avadhizAnI sauSAyI Doya cheuSAyI Doya cha? 6ttara-3 gautama ! te sakaSAyI hoya che athavA akaSAyI hoya che. |42 jai akasAI hojjA kiM uvasaMtakasAI hojjA, khINakasAI hojjA ? goyamA! No uvasaMtakasAI hojjA, khINakasAI hojjA / bhAvArtha:- - bhagavan ! te pAyI Doya to zute 65idsSAyI Doya che,kSI pAyI hoya che? uttara- he gautama! te upazAMtakaSAyI hotA nathI paraMtu kSINa kaSAyI hoya che. 43 jai sakasAI hojjA se NaM bhaMte ! kaisu kasAesu hojjA? goyamA ! causu vA tisu vA dosu vA ekkammi vA hojjA / causu hojjamANe causu saMjalaNakoha-mANa-mAyA-lobhesu hojjA, tisu hojjamANe tisu saMjalaNamANa-mAyA-lobhesu hojjA, dosu hojjamANe dosusaMjalaNamAyA-lobhesu hojjA, egammi hojjamANe egammi saMjalaNalobhe hojjA / bhAvArtha :- prazra- (magavan ! yo ta sapAyI Doya cha, to tane 240 pAya Doya cha ? uttara- he gautama! tene cAra kaSAya, traNa kaSAya, be kaSAya athavA eka kaSAya hoya che. jo cAra kaSAya hoya to saMjvalana krodha, mAna, mAyA ane lobha hoya che; jo traNa kaSAya hoya to saMjvalana mAna, mAyA ane lobha hoya che; jo be kaSAya hoya to saMjvalana mAyA ane lobha hoya che ane jo eka kaSAya hoya to eka saMjvalana lobha hoya che. 44 tassaNaMbhaMte ! kevaiyA ajjhavasANA paNNattA? goyamA !asaMkhejjA; evaM jahA asoccAetaheva jAvakevalavaraNANa-dasaNe samuppajjai /
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te avadhijJAnIne keTalA adhyavasAya hoya che ? uttara- he gautama ! tene asaMkhyAta adhyavasAya hoya che. tyAra pachInuM sarva varNana asoccA kevaLImAM kahyA anusAra jANavuM yAvat tene kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thAya che. 324 45 se NaM bhaMte ! kevalipaNNattaM dhammaM Aghavejja vA paNNavejja vA parUvejja vA ? haMtA goyamA ! Aghavejja vA paNNavejja vA parUvejja vA / bhAvArtha:. :- prazna- he bhagavan ! te socyA kevaLI, kevaLI prarUpita dharma kahe che, batAve che, prarUpaNA kare che ? uttara- hA, gautama ! te kevaLI prarUpita dharma kahe che, batAve che ane prarUpaNA kare che. 46 se NaM bhaMte ! pavvAvejja vA muMDAvejja vA ? haMtA goyamA ! pavvAvejja vA muMDAvejja vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te koIne pravrujita kare che, muMDita kare che ? uttara- hA gautama ! te koIne pravrujita kare che, muMDita kare che. 47 tassa NaM bhaMte ! sissA vi pavvAvejja vA muMDAvejjA vA ? haMtA goyamA ! pavvAvejja vA muMDAvejja vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te socyA kevaLInA ziSya paNa koIne pravrujita kare che, muMDita kare che ? uttara- hA, gautama ! tenA ziSya paNa koIne pravrujita kare che, muMDita kare che. 48 tassa NaM bhaMte ! pasissA vi pavvAvejja vA muMDAvejja vA ? haMtA goyamA! pavvAvejja vA muMDAvejjA vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te socyA kevaLInA praziSya paNa pravrujita kare che, muMDita kare che ? uttara- hA, gautama ! tenA praziSya paNa pravrujita kare che, muMDita kare che. 49 se NaM bhaMte! sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei ? haMtA goyamA ! sijjhai jAva savvadukkhANaM aMtaM karei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te socyA kevaLI siddha thAya che yAvat samasta duHkhono aMta kare che ? uttara- hA gautama ! te siddha thAya che yAvat samasta duHkhono aMta kare che. 50 tassa NaM bhaMte ! sissA vi sijjhati jAva savvadukkhANaM aMtaM kareMti ? haMtA goyamA ! sijjhati jAva savvadukkhANaM aMta kareMti /
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-31. | 325 | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenA ziSya paNa siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- hA, gautama! tenA ziSya paNa siddha thAya che yAvat samasta du:khono aMta kare che. 51 tassa NaM bhaMte ! pasissA vi sijhaMti jAva savvadukkhANaM aMtaM kareMti? haMtA goyamA ! sijhaMti jAva savvadukkhANaM ataM kareti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tenA praziSya paNa siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- hA, gautama ! tenA praziSya paNa siddha thAya che yAvat samasta duHkhono aMta kare che. 52 se NaM bhaMte ! kiM uDDe hojjA, pucchA ? goyamA ! jaheva asoccAe jAva mAjha-vIva-samudra tavevasamA ho jA ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te soccA kevaLI UrdhvalokamAM hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! je pramANe asoccA kevaLInA viSayamAM kahyuM che, te ja pramANe soccA kevaLInA viSayamAM paNa jANavuM yAvata te aDhIdvIpa-samudranA koI paNa vibhAgamAM hoya che, tyAM sudhI kahevuM joIe. 53 te NaM bhaMte ! egasamae NaM kevaiyA hojjA? goyamA ! jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA ukkoseNaM aTThasayaM / / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- soccA NaM kevalissa vA jAva kevali-uvAsiyAe vA jAva atthegaie kevalaNANaM uppADejjA, atthegaie kevalaNANaM No uppADejjA / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te soccA kevaLI eka samayamAM keTalA hoya che? uttara- he gautama ! te eka samayamAM jaghanya eka, be ke traNa hoya che ane utkRSTa ekaso ATha hoya che. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke kevaLI yAvatu kevaLIpAkSikanI upAsikA pAsethI dharmapratipAdaka vacana sAMbhaLIne yAvatu keTalAka jIvone kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thAya che ane keTalAka jIvone kevaLajJAna kevaLadarzana utpanna thatA nathI. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. A vivecana : - prastuta sUtromAM soccA avadhijJAnInI RddhinuM darzana karAvyuM che. je prAyaH sUtrapAThathI spaSTa che. keTalAka dvAramAM vizeSatA che. yathAlezyA - soccA avadhijJAnImAM cha vezyAo hoya che. avadhijJAnanI prApti traNa prazasta legyAmAM ja thAya che paraMtu soccA avadhijJAnInI sthiti dIrghakAlanI hovAthI temAM chae vezyAo saMbhave che.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 ] zrI bhagavatI sUtra-3 zAnaH-te avadhijJAnIne mati ane zrutajJAna to hoya ja che tethI tene mati, zruta ane avadhi te traNa jJAna hoya che. jo te mana:paryavajJAnI hoya ane pachI avadhijJAna utpanna thAya, to te cAra jJAnathI yukta bane che. veda- jo akSINavedIne avadhijJAna utpanna thAya to te savedaka hoya che, te samaye te strIvedI, puruSavedI athavA puruSanapuMsakavedI hoya ane avedI hoya to kSINavedI ja hoya che. upazAMtavedI hotA nathI. A kathana bhaviSyamAM thanArA kevaLajJAnanI apekSAe che. A pAThathI e spaSTa thAya che carama zarIrI jIva socyA kevaLI hoya ke asoccA kevaLI hoya te upazama zreNI karatA nathI arthAt saiddhAMtika mAnyatAnusAra eka bhavamAM be prakAranI (upazama ane kSapaka) zreNI thatI nathI. karmagraMtha anusAra eka bhavamAM be prakAranI zreNI thAya che. kaSAya - sakaSAyI avasthAmAM avadhijJAna prApta thAya to te cAritrayukta hovAthI saMjvalananA cAre kaSAya hoya che. jyAre te kSapakazreNIstha hoya ane saMjvalana krodhanA kSaya pachI avadhijJAna prApta thAya to traNa kaSAya, krodha-mAnanA kSaya pachI avadhijJAna thAya to be kaSAya ane krodha, mAna, mAyA te traNenA kSaya pachI avadhijJAna thAya to eka kaSAya hoya che ane akaSAyAvasthA prApta thayA pachI avadhijJAna prApta thAya to te akaSAyI hoya che. asoccA ane soccA avadhijJAnInI Rddhi:hinA dvArA asoccA avadhijJAnI T soccA avadhinI lezyA jJAna 3 vizuddha 3 jJAna 3yoga lezyA 4 jJAna 3yoga yoga upayoga saMghayaNa saMsthAna avagAhanA vajaRSabhanArAca vajaRSabhanArAca jaghanya sAta hAtha, utkRSTa 500 dhanuSa Ayu jaghanya sAdhika ATha varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa veda savedI-puruSaveda, puruSa napuMsakaveda, jaghanya sAta hAtha, utkRSTa 500 dhanuSya jaghanya sAdhika ATha varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa savedI-strIveda, puruSaveda, puruSa napuMsakaveda, avedI-kSINavedI sakaSAyI-saMjvalana 4, 3, 2, 1 kaSAya athavA akaSAyI-kSINa kaSAyI kapAya saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobha
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-31 _ 327 | ahinA tAra asoccA avadhijJAnI soccA avadhijJAnI adhyavasAya prazasta prazasta dharma pravacana karI zake karI zakatA nathI, kevaLa dharmapreraNA ke praznonA uttara ApI zake che. anyane pravrajita karI zakatA nathI. ziSya-praziSya | paNa karI zake. pravrAjya mokSa te ja bhavamAM mukta thaI zake. pravrajita karI zake, tenA ziSyapraziSya paNa pravrajita karI zake che te ja bhavamAM mukta thaI zake che, tenA ziSya-praziSya paNa mukta thaI zake che asoccAnI samAna lokamAM kyAM hoya? UrdhvalokamAM vRtta vaitADhaya parvata para. saharaNa AzrI meruparvatanA somanasa ane paMDagavanamAM. adholokamAM vaprA-salilAvatI vijayamAM. tirachAlokamAM-15 karmabhUmimAM saharaNa AzrI- aDhI dvIpa samudramAM. sAmAnya rIte upara-koIpaNa parvatAdipara. nIce-khAI, khADA, guphA AdimAM. jaghanya 1, 2, 3 utkRSTa - 10 eka samaya keTalA? jaghanya 1, 2, 3 utkRSTa - 108 che zataka-9/31 saMpUrNa
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 * zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-9 : uddezaka-32 H saMkSipta sAra A uddezakamAM prabhu pArzvanAthanI paraMparAnA zrI gAMgeya aNagAranA cAra gatinA mukhya cAra gati pravezaka saMbaMdhita praznottara ane tenI bhaMga saMkhyAnuM vistRta vivecana che. tenA prAraMbhamAM 24 daMDakanA jIvonA sAMtara ane niraMtara utpatti ane maraNa viSayaka praznottara che. pAMca sthAvarane choDIne roSa 19 daMDakanA jIvono utpAda ane uttena sAMtara ane niraMtara baMne prakAre thAya che. temAM jyotiSI ane vaimAnika devonA mRtyu (urtanA) mATe "cyavana" zabda prayoga che. pAMca sthAvara jIvomAM niraMtara utpatti ane urtana thAya che. temAM samaya mAtranuM vyavadhAna thatuM nathI. koIpaNa jIva eka gatimAMthI mRtyu pAmI anya gatimAM janma dhAraNa kare arthAt anya gatimAM praveza kare tene pravezana' kahe che. gati cAra hovAthI pravezanakanA paNa mukhya cAra prakAra che-- (1) nairayika pravezanaka (2) tiryaMca pravezanaka (3) manuSya pravezanaka (4) deva pravezanaka. koIpaNa jIva anya gatimAMthI naraka gatimAM janma dhAraNa kare tene "Orayika pravezanaka" kahe che. A rIte niyaMca, manuSya ke deva gatimAM janma dhAraNa kare tene kramazaH tiryaMca pravezanaka, manuSya pravezanaka ane deva pravezanaka kahe che. sAta narakanI apekSAe tenA sAta bheda che. eka jIva narakamAM praveza pAme tyAre te kyAM utpanna thAya ? tenA uttaramAM sUtrakAre sAta vikalpathI samajAvyuM che- te jIva pahelI narakamAM, bIjI narakamAM, trIjI narakamAM ema sAtamI naraka paryaMtanA sAta bhedamAMthI game tyAM utpanna thaI zake che. tethI tenA sAta bhaMga thAya che. jyAre be jIva eka sAthe koI paNa eka narakamAM utpanna thAya to sAta narakamAMthI koIpaNa eka narakamAM utpanna thaI zake che. tethI tenA pUrvavat sAta bhaMga thAya. kyAreka te be jIvamAMthI eka jIva prathama narakamAM ane bIjo jIva bIjI narakamAM ema judI-judI narakamAM utpanna thAya che. tethI pahelI ane bIjI, pahelI ane trIjI yAvatu pahelI ane sAtamI. tyArapachI bIjI ane trIjI, bIjI ane cothI ema be narakanA saMyogathI disaMyogI bhaMga bane che. A rIte sAta narakamAM paraspara disaMyoga karatAM 21 bhaMga thAya che. te ja rIte traNa, cAra yAvatu daza, saMkhyAta, asaMkhyAta jIvo eka sAthe narakamAM praveza kare tyAre vividha prakAranA vikalpo saMbhave che. te ja rIte cAre pravezakonA vividha bhaMgonuM sUtramAM vistRta varNana che. sAte narakamAM praveza pAmatA jIvomAMthI sAtamI narakamAM praveza pAmatA(janma dhAraNa karatA)
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 [ 329] jIvo sarvathI alpa che. tenAthI chaThThI narakamAM praveza pAmatA jIvo asaMkhyaguNA che. A rIte viparIta kramathI prathama naraka sudhI asaMkhyAtaguNA che. tiryaMcagatimAM paMcendriya jAtimAM praveza pAmanArA jIvo sarvathI alpa che. tyAra pachI caurendriya, teindriya, beindriya ema viparIta kramathI ekendriya paryata praveza pAmanArA adhika adhika hoya che. manuSyagatimAM garbhaja manuSyamAM praveza pAmatA jIvo sarvathI thoDA ane saMmUrchAima manuSyomAM praveza pAmatA jIvo asaMkhyAta guNA che. devagatimAM vaimAnika devomAM praveza pAmatA jIvo sarvathI alpa che. tethI bhavanapati, vyaMtara devomAM praveza pAmatA jIvo kramazaH asaMkhyAtaguNA ane jyotiSI devomAM praveza pAmatA jIvo tenAthI saMkhyAta guNA che. cAreya pravezanakanuM alpabadutva A pramANe che- manuSya pravezanaka sarvathI alpa, tenAthI nairayika, deva ane tiryaMca pravezanaka kramazaH asaMkhyAta guNA che. satu-vidyamAna nAraka Adi jIvono ja utpAda ke udvartana thAya che. asatu-avidyamAna kharaviSANanI samAna abhAvarUpa che. tethI temAM utpAda AdinI zakyatA nathI. A loka anAdi anaMta hovAthI nAraka Adi jIva jyAM utpanna thAya che, te sthAna paNa sat hoya che. jIvane janma-maraNa karavAnA pratyeka sthAna trikAla satu(vidyamAna) che. tethI sat sthAnamAM pratyeka jIvono utpAda Adi thAya che. pratyeka jIva potAnA zubhAzubha karmAnusAra janmamaraNa kare che. temAM IzvarecchA vagere anya koI paNa zaktinI AvazyakatA rahetI nathI. icchita jaTila praznonA sahaja uttaro maLatAM gAMgeya aNagArane prabhu mahAvIranI sarvajJatA para zraddhA thaI gaI. temaNe prabhunA zAsanamAM praveza karI, paMca mahAvratano svIkAra karyo ane saMyama, tapanI sAdhanA dvArA sarva karmano kSaya karI, siddha gatine prApta karI. *
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 OR OX zataka-9 : uddezaka-3ra gAMgeya aNagAra zrI bhagavatI sUtra-3 KOR IOS sAntara nirantara utpatti AdiH 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANiyaggAme NAmaM Nayare hotthA, vaNNao / dUipalAsae ceie / sAmI samosaDhe / parisA NiggayA / dhammo kahio / parisA paDigayA / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAsAvaccijje gaMgae NAmaM aNagAre jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte ThiccA samaNaM bhagavaM mahAvIraM evaM vayAsI bhAvArtha :- te kAle, te samaye vANijyagrAma nAmanuM nagara hatuM. te nagaranI bahAra tipalAza nAmanuM udhAna hatuM. ekadA tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada vaMdana karavA mATe nIkaLI. bhagavAne dharmopadeza Apyo. pariSada pAchI gaI, te sarva vistRta varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te kAle, te samaye puruSAdAnIya bhagavAna pArzvanAthanI ziSya paraMparAnA gAMgeya nAmanA aNagAra hatA. temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI samIpe AvIne, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI na ati dUra na ati najIka UbhA rahIne, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne A pramANe pUchyuM 2 saMtaraM bhaMte ! NeraiyA uvavajjaMti, NiraMtaraM NeraiyA uvavajjaMti ? gaMgeyA ! saMtaraM pi NeraiyA uvavajjaMti, NiraMtaraM pi NeraiyA uvavajjaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM nairayiko sAntara(aMtara sahita) utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che ? uttara- he gAMgeya ! nairayiko sAntara paNa utpanna thAya che ane nirantara paNa utpanna thAya che. 3 saMtaraM bhaMte ! asurakumArA uvavajjaMti, NiraMtaraM asurakumArA uvavajjaMti ? gaMgeyA ! saMtaraM pi asurakumArA uvavajjaMti, NiraMtara pi asurakumArA uvvjjNti| evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asurakumAro zuM sAntara utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che ? uttara- he gAMgeya ! te sAntara paNa utpanna thAya che ane nirantara paNa utpanna thAya che. A ja rIte stanitakumAra paryaMta jANavuM joIe.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Ads-e: 6deza-32 | 1 | | 4 saMtaraM bhaMte ! puDhavikkAiyA uvavajaMti,NiraMtaraM puDhavikkAiyA uvavajjati? gaMgeyA ! No saMtaraM puDhavikkAiyA uvavajjati, NiraMtaraM puDhavikkAiyA uvavajjati / evaM jAvavaNassaikAiyA / beiMdiyA jAvavemANiyA ee jahA NeraiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan pRthvIkAyika jIvo sAntara utpanna thAya che ke nirantara utpanna thAya che? uttara- he gAMgeya ! pRthvIkAyika jIvo sAntara utpanna thatA nathI, nirantara utpanna thAya che. te ja rIte vanaspatikAyika jIvo paryata jANavuM. beindriya jIvothI vaimAnika devo sudhI, narayikonI samAna jANavuM me. 5 saMtaraM bhaMte ! NeraiyA uvvadRti, NiraMtara NeraiyA uvvadRti? gaMgeyA ! saMtara pi NeraiyA uvvadRti; NiraMtaraM pi NeraiyA uvvadRti, evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha:-prazra- bhagavan ! nairathi vo, sAntara cha(bharecha) nirantara? 612-I gAMgeya ! nairayika jIvo sAntara paNa udvarte che ane nirantara paNa udvarte che. te ja rIte svanitakumAro sudhI jANavuM joIe. | 6 saMtaraM bhaMte ! puDhavikkAiyA uvvadRti, NiraMtaraM bhaMte ! puDhavikkAiyA uvvttttti| gaMgeyA ! No saMtaraM puDhavikkAiyA uvvadRti, NiraMtaraM puDhavikkAiyA uvvada'ti / evaM jAva vaNassaikAiyA No saMtaraM, NiraMtaraM uvvaTThati / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! pRthvIjayi vo sAntara (bha3) cha nirantara ? 612-3 gAMgeya! pRthvIkAyika jIvo sAntara udvartatA nathI paraMtu nirantara udvarte che. te ja rIte vanaspatikAyika jIvo sudhI jANavuM joIe. te sAntara nahIM, paraMtu niraMtara udvarte che. 7 saMtaraM bhaMte ! beiMdiyA uvvadRti, NiraMtaraM beiMdiyA uvvadRti ? gaMgeyA ! saMtaraM pi beiMdiyA uvvaTuMti, NiraMtaraM pi beiMdiyA uvvadRti / evaM jAva vaannmNtraa| bhAvArtha:- zra- bhagavan ! pendriya vo sAntara ta cha nirantara ? 612- gAMgeya ! beindriya jIvo sAntara paNa udvarte che ane nirantara paNa udvarte te ja rIte vANavyaMtara devo sudhI jANavuM me. | 8 saMtaraM bhaMte ! joisiyA cayaMti, NiraMtaraM bhaMte ! joisiyA cayaMti? gaMgeyA ! saMtaraM pi joisiyA cayaMti, NiraMtaraM pi joisiyA cayati / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! jyotiSI hevo sAnta2 cyavecha nirantara ? 6ttara- gAMgeya ! jyotiSI devo sAttara paNa cyave che ane nirantara paNa cyave che. te ja rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33ra | zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana :sAntara-niraMtara upapAta ane uddhavartanaH- je daMDakamAM jIvonI utpatti ke mRtyumAM samayAdinuM vyavadhAna na hoya tene nirantara ane samayAdinuM vyavadhAna hoya tene sAntara kahe che. jyotiSI ane vaimAnika devonA mRtyune cyavana kahe che. pAMca sthAvarane choDIne sarva daMDakomAM upapAta ane udvartana sAttara ane nirAra baMne prakAre thAya che ane pAMca sthAvaramAM upapAta ane udvartana nirantara thAya che. kAraNa ke ekendriya jIvo pratisamaya asaMkhya ke anaMta janme che ane mare che. pravezanakanA cAra prakAra:9 kaivihe NaM bhaMte ! pavesaNae paNNatte / gaMgeyA ! cauvvihe pavesaNae paNNatte, taM jahA- Neraiya-pavesaNae, tirikkha- joNiya-pavesaNae, maNussa-pavesaNae, deva-pavesaNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pravezanaka(utpatti)nA keTalA prakAra che? uttara- he gAMgeya ! pravezanakanA cAra prakAra che, yathA- narayika pravezanaka, tiryaMca pravezanaka, manuSya pravezanaka ane deva pravezanaka.(je te gatimAM praveza) nairayika pravezanaka:10 Neraiya-pavesaNae NaM bhaMte ! kaivihe paNaNate ? gaMgeyA ! sattavihe paNNatte, taM jahA- rayaNappabhA-puDhaviNeraiya-pavesaNae jAva ahesattamA-puDhavi-Neraiya-pavesaNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayika pravezanakanA keTalA prakAra che? uttara-he gAMgeya! sAta prakAra che, yathA- ratnaprabhA pRthvI nairayika pravezanaka yAvatuM adhaHsaptama pRthvI nairayika pravezanaka. vivecana : naraka sAta hovAthI nairayika pravezanakanA sAta prakAra che. narakamAM utpanna thanAra jIva prathama ratnaprabhA naraka pRthvIthI sAtamI adhaHsaptama naraka pRthvI parvatanA koI paNa eka sthAne utpanna thaI zake che. eka nairayika pravezanaka bhaMga - 11 ege NaM bhaMte ! Neraie raiya-pavesaNaeNaM pavisamANe kiM rayaNappabhAe hojjA, sakkarappabhAe hojjA jAva ahesattamAe hojjA?
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9 : uddezaka-3ra gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA, sakkarappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / 333 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! eka naiyika jIva, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM zuM ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya che ke zarkarAprabhA pRthvImAM yAvat adhaHsaptama paryaMtanI koI paNa pRthvImAM utpanna thAya che ? uttara- he gAMgeya ! te ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya che athavA zarkarAprabhAmAM utpanna thAya che yAvat adhaHsaptama(sAtamI) naraka pRthvImAM utpanna thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM eka nairayika jIva narakamAM utpanna thAya to tenA pravezanaka-vikalpo darzAvyA che. naraka sAta che. temAM utpanna thanAra eka jIva prathama narakamAM utpanna thAya athavA bIjI, trIjI, cothI, pAMcamI, chaThThI ke sAtamI koI paNa eka naraka pRthvImAM utpanna thAya che. A rIte sAta narakanI apekSAe eka jIvanA asaMyogInA sAta bhaMga thAya che. be nairayika pravezanaka bhaMgaH 12 do bhaMte ! NeraiyA Neraiya-pavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojjA jAva ahesattamAe hojjA ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe vAluyappA hojjA jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege sakkarappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege vAluyappabhAe ege ahesattamAe hojjA / evaM ekkekkA puDhavI chaDDeyavvA jAva ahavA ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! be nairiyaka jIvo nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya che ke yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che ? 11 uttara- he gAMgeya ! [asaMyogI bhaMga - 7 ]- (1) te baMne jIva ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, (2) te baMne jIva zarkarAprabhAmAM utpanna thAya che, (3) te baMne jIva vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che, (4)
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 334 | zrI bhagavatI sUtra-3 te baMne jIva paMkaprabhAmAM utpanna thAya che, (5) te baMne jIva dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che, (6) te baMne jIva tama:prabhAmAM utpanna thAya che, (7) te baMne jIva tamastamAprabhAmAM utpanna thAya che, (A asaMyogI sAta bhaMga thayA) athavA hiMsayogI bhaga-21] (1) eka jIva prathama ratnaprabhAmAM ane eka jIva bIjI zarkarAprabhAmAM utpanna thAya che. (1-2) (2) eka jIva prathama ratnaprabhAmAM ane eka jIva trIjI vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. (1-3) (3) eka jIva prathama ratnaprabhAmAM ane eka jIva cothI paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. (1-4). (4) eka jIva prathama ratnaprabhAmAM ane eka jIva pAMcamI dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. (1-5) (5) eka jIva prathama ratnaprabhAmAM ane eka jIva chaThThI ta:prabhAmAM utpanna thAya che. ( 16) (6) eka jIva prathama ratnaprabhAmAM ane eka jIva sAtamI tamastamaprabhAmAM utpanna thAya che. (1-7) (A rIte prathama naraka sAthenA cha pada thAya che.) (7) eka jIva bIjI zarkarA prabhAmAM ane eka jIva trIjI vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. (2-3) (8) eka jIva bIjI zarkarA prabhAmAM ane eka jIva cothI paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. (2-4) (9) eka jIva bIjI zarkarA prabhAmAM ane eka jIva pAMcamI dhUma prabhAmAM utpanna thAya che. (2-5) (10) eka jIva bIjI zarkarA prabhAmAM ane eka jIva chaThThI tama prabhAmAM utpanna thAya che. (2-6) (11) eka jIva bIjI zarAprabhAmAM ane eka jIva sAtamI tamatamAprabhAmAM utpanna thAya che. (2-7) (A rIte bIjI naraka sAthenA pAMca pada thAya che.) (12) eka jIva trIjI vAlukAprabhAmAM ane eka jIva cothI paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. (3-4) (13) eka jIva trIjI vAlukAprabhAmAM ane eka jIva pAMcamI dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. (3-5) (14) eka jIva trIjI vAlukAprabhAmAM ane eka jIva chaThThI ta:prabhAmAM utpanna thAya che. (3-4) (15) eka jIva trIjI vAlukAprabhAmAM ane eka jIva sAtamI tamastAmAprabhAmAM utpanna thAya che. (3-7) (A rIte trIjI naraka sAthenA cAra pada thAya che.) (16) eka jIva cothI paMkaprabhAmAM ane eka jIva pAMcamI dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. (4-5). (17) eka jIva cothI paMkaprabhAmAM ane eka jIva chaThThI tamaHprabhAmAM utpanna thAya che. (4-6) (18) eka jIva cothI paMkaprabhAmAM ane eka jIva sAtamI tamastamaprabhAmAM utpanna thAya che. (4-7) (A rIte cothI naraka sAthenA traNa pada thAya che.) (19) eka jIva pAMcamI dhUmaprabhAmAM ane eka jIva chaThThI tamaprabhAmAM utpanna thAya che. (pa-6) (20) eka jIva pAMcamI dhUmaprabhAmAM ane eka jIva sAtamI tamastAmAprabhAmAM utpanna thAya che. (pa-7) (A rIte pAMcamI naraka sAthenA be pada thAya che.) (21) eka jIva chaThThI ta:prabhAmAM ane eka jIva sAtamI tamastamAmabhAmAM utpanna thAya che. (6-7)
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-32 | 335 | (A rIte chaThThI naraka sAthe eka pada thAya che.) (A rIte dvisaMyogI pada saMkhyA 6+ 5 +4+ 3 + + 1 = 21 thAya che.) vivecana : - prastuta sutramAM be jIvo narakamAM utpanna thAya to tenA sAte ya narakanI apekSAe pravezanakanA kula-28 bhaMga darzAvyA che. asaMyogInA sAta bhaMga :- be jIvo eka sAthe koI eka narakamAM utpanna thAya tenI apekSAe asaMyogInA sAta bhaMga thAya che. dvisaMyogInA 21 bhaMga :- baMne jIvo judI-judI koIpaNa be narakamAM utpanna thAya. to sAta narakanI apekSAe 21 bhaMga thAya che. te sUtrArthathI spaSTa che. be nairayika pravezanakanA kula bhaMga 28 thAya che, temAM asaMyogI 7 bhaMga + dvisaMyogInA 21 bhaMga = 28 bhaMga thAya. gAMgeya aNagAranA bhaMgane samajavAnI rIta - eka, be yAvat asaMkhyAta jIvo ekathI sAta narakamAM utpanna thAya che. jIvanI saMkhyA ane sthAnanI vividhatAthI vividha bhaMgo thAya che. bhaMgo vividha sthAna ane jIvanA saMyogathI bane che. asaMyogI bhaMgaH - jyAre eka, be, traNa ke jeTalA jIvo hoya te badhA eka sAthe sAta narakamAMthI koI paNa eka naraka pRthvImAM utpanna thAya tyAre asaMyogI bhaMga bane che. yathA- vartamAna samaye narakamAM dasa jIva utpanna thaI rahyA hoya ane te dase jIva prathama narakamAM utpanna thAya athavA dase jIva bIjI Adi narakamAM utpanna thAya. te jIvomAMthI koI paNa jIvano anya naraka sAthe saMyoga na hovAthI tene asaMyogI bhaMga kahe che. naraka sAta hovAthI nairayika pravezanakamAM asaMyogI bhaMga sAta thAya che. game teTalA jIva hoya paNa te eka sAthe ja sAtamAMthI koI paNa eka narakamAM utpanna thAya che tethI asaMyogI bhaMga haMmezAM sAta ja thAya che. dvisaMyogI bhaMga:- be narakanA saMyogathI banatA bhaMgane dvisaMyogI bhaMga kahe che, yathA- be jIva be judIjadI narakamAM utpanna thAyatraNa, cAra, pAMca jIvo paNa judI-judI be narakamAM utpanna thAya tyAre dvisaMyogI bhaMga bane che. yathA- be jIvomAMthI eka pahelI narakamAM ane eka bIjI narakamAM utpanna thAya to (1-2) eka bhaMga thayo, eka pahelI narakamAM ane eka trIjI narakamAM utpanna thAya to (1-3) bIjo bhaMga thayo. A rIte 1-4, 1-5, 1-6, 1-7 Adi pratyeka narakano tyAra pachInI naraka sAthe saMyoga karatAM dvisaMyogI 21 pada(bhaMga) bane che. A rIte traNa jIva be narakamAM utpanna thAya to 1-2, -3, 1-4 Adi pada saMkhyA te ja pramANe thAya che. A rIte game teTalA jIvo be narakamAM utpanna thAya tyAre dvisaMyogI pada-21 ja rahe che. yathA
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 zrI bhagavatI sUtra-3 prathama naraka sAthe | bIjI naraka sAthe | trIjI naraka sAthe | cothI naraka sAthe | pAcamI sAthe chaThThI naraka sAthe zeSa cha narakanA | zeSa pAMca narakanA | zeSa cAra narakanA | zeSa traNa narakanA | zeSa be sAtamI narakano cha bhaMga | pAMca bhaMga | cAra bhaMga | traNa bhaMga narakanA be bhaMga| eka bhaMga 4-5 5-6 -7 1-2 3-4 3-5 pa-7 2-5 36 4-7 1-5 3-7 A rIte 6+ 5 +4+ 3 + 2 + 1 = 21 bhaMga thAya che. tene ja pada kahevAya che. trisaMyogI bhaMgaH-traNa narakanA saMyogathI banatA bhaMgane trisaMyogI bhaMga kahe che. ochAmAM ochA traNa jIvo hoya ane te traNe jIva judI-judI traNa narakamAM utpanna thAya tyAre trisaMyogI bhaMga bane che. yathAtraNa, cAra, pAMca Adi jIvo 1-2-3, 1-2-4, 1-2-5 Adi koI paNa traNa narakamAM utpanna thAya che. A rIte pratyeka narakano tyAra pachInI be naraka sAthe saMyoga karatA trisaMyogI 35 pada(bhaMga) bane che. yathA (1) 1-2-3 (2) 1-2-4 (3) 1-2-5 (4) 1-2-6 (5) 1-ra-7 (9) 1-3-4 (7) 1-3-5 (8) 1-3-6 (9) 1-3-7 (10) 1-4-5 (11) 1-4-6 (12) 1-4-7 (13) 1-5-6 (14) 1-5-7 (15) 1-6-7 (16) 2-3-4 (17) 2-3-5 (18) 2-3-6 (19) 2-3-7 (20) 2-4-5 (21) 2-4-6 (22) 2-4-7 (23) 2-5-6 (24) 2-5-7 (25) 2-6-7 (26) 3-4-5 (27) 3-4-6 (28) 3-4-7 (29) 3-5-6 (30) 3-5-7 (31) 3-6-7 (32) 4-5-6 (33) 4-5-7 (34) 4-6-7 (35) 5-6-7 A rIte cAra narakanA saMyogathI catuHsaMyogI, pAMca narakanA saMyogathI paMca saMyogI, cha narakanA saMyogathI cha saMyogI ane sAta narakanA saMyogathI sAta saMyogI bhaMga bane che. tene ja pada kahevAya che. pada saMkhyA :- uparokata bhinna bhinna narakonA saMyogathI thatA bhaMgone 'pada saMkhyA' kahevAmAM Ave che. yathA- dvisaMyogI pada saMkhyA-21, trisaMyogI pada saMkhyA-35, catuH saMyogI pada saMkhyA-35, paMca saMyogI pada saMkhyA-21, cha saMyogI pada saMkhyA-7 ane sAta saMyogI pada saMkhyA-1 che. pada saMkhyAmAM prayukta 1-2-3 Adi aMka narakanA sUcaka che. game teTalA jIvo utpanna thAya paraMtu bhinna bhinna narakonA saMyogathI banatI pada saMkhyA nizcita rahe che.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--9 : uddezaka 32 337 vikalpa saMkhyA :- have utpanna thanArA jIvonI saMkhyA jyAre be ghI adhika hoya tyAre jIvonA paNa vividha saMyoga thAya ane tenAthI paNa vividha vikalpo maMgo bane che. yathA- traNa jIva narakamAM utpanna thAya tyAre jo te jIvo eka sAthe koI paNa eka sthAnamAM utpanna thAya to asaMyogathI sAta bhaMga thAya che. paraMtu jo te traNa jIva sAta narakamAMthI koI paNa be narakamAM utpanna thAya to hiMsaMyogI bhaMga bane. jIva traNa che ane koI paNa be judI-judI narakamAM utpanna thAya che. tethI kyAreka eka jIva pahelI narakamAM ane be jIva bIjI narakamAM- (1+2) utpanna thAya che ane kyAreka be jIva pahelI narakamAM ane eka jIva bIjI narakamAM(2+1) utpanna thAya che. A be vikalpa thAya che. jo cAra jIva be narakamAM utpanna thAya to kyAreka eka jIva pahelI narakamAM, traNa jIva bIjI narakamAM(1+3), kyAreka be jIva pahelI narakamAM, be jIva bIjI narakamAM(2+2), kyAreka traNa jIva pahelI narakamAM ane eka jIva bIjI narakamAM(3+1) utpanna thAya che. A traNa vikalpa thAya che. uparokta rIte jIvonA vividha prakAranA saMyogathI banatA bhaMgone (1-2, 201, 113, 22, 3+1) vikalpa saMkhyA kahevAmAM Ave che. jIvonI saMkhyAmAM vadhaghaTa thatAM vikalponI saMkhyAmAM vadhaghaTa thAya che. vikalpa saMkhyAmAM prayukta 1+1+2 Adi aMko jIva saMkhyAnA sUcaka che. jIva saMkhyA darzAvatA aMko vacce (+) nizAnI rAkhavAmAM AvI che ane jIva AdhArita bhaMgone vikalpa saMkhyA kahevAmAM Ave pada saMkhyA :- naraka sthAnonA saMyogathI banatA bhaMgone pada saMkhyA kahevAmAM Ave che ane te naraka sthAnone darzAvatA aMko vacce (-) nizAna rAkhavAmAM AvyuM che. jemake 1-2no artha pahelI bIjI narakamAM jIvo utpanna thAya. bhaMga saMkhyA :- bhinna-bhinna narakonA saMyogathI banatI pada saMkhyAne jIvothI banatI vikalpa saMkhyA sAthe guNatAM kula bhaMga thAya che. thayA traNa jIva sAta narakamAMthI koI paNa be narakamAM utpanna thAya tyAre eka java pahelI narakamAM ane be jIva bIjI narakamAM athavA be jIva pahelI narakamAM ane eka jIva bIjI narakamAM utpanna thaI zake che. tethI pahelI ane bIjI narakanI 1-2 pada saMkhyA sAthe A baMne vikalpa ghaTita thaI zake che. tethI tenI sAthe be vikalpane guNAtAM 142 - be bhaMga thAya che. A rIte sAte narakanI dvi saMyogI pada saMkhyA-21 che. tene be vikalpa sAthe guNatAM 21x2 = 42 dvisaMyogI bhaMga traNa jIvanA thAya che. jo traNa jIva sAta narakamAMthI koI paNa traNa narakamAM utpanna thAya tyAre trisaMyogI bhaMga bane che. jIva traNa che ane te traNe jIva bhinna bhinna narakamAM (1+1+1) utpanna thAya che. tethI A eka ja vikalpa thAya. A eka vikalpane trisaMyogI pada saMkhyA 35 sAthe gunnatA 35x1 - 35 bhaMga thAya che. paraMtu cAra java sAta narakamAMthI koI paNa traNa narakamAM utpanna thAya tyAre traNa vikalpa thAya che. yathA-- (1) eka jIva pahelI narakamAM, eka jIva bIjI narakamAM, be jIva trIjI narakamAM,(1+1+) athavA
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zrI bhagavatI sUtra-3 (2) eka jIva pahelI narakamAM, be jIva bIjI narakamAM, eka jIva trIjI narakamAM, (1+2+1) (3) be jIva pahelI narakamAM, eka jIva bIjI narakamAM, eka jIva trIjI narakamAM, (2+1+1) utpanna thAya che. A traNe vikalpane trisaMyogI pada saMkhyA-35 sAthe guNatAM 35x3 = 105 bhaMga thAya che. saMkSiptamAM kahIe to sAte narakanA sthAnamAM saMyogI bhaMgane pada saMkhyA kahe che. te nizcita che, temAM vadhaghaTa thatI nathI. sAte narakamAM utpanna thatAM jIvonA saMyogI bhaMgane vikalpa saMkhyA kahe che ane jIvonI saMkhyA pramANe tenI saMkhyAmAM vadhaghaTa thAya che. pada saMkhyA ane vikalpa saMkhyAne guNatAM utpanna thatA jIvonI bhaMga saMkhyA prApta thAya che. A rIte vividha sthAnomAM utpanna thatAM vividha jIvonA vividha prakAranA bhaMgo thAya che. traNa nairayika pravezanaka bhaMga H 13 tiNi bhaMte ! NeraiyA Neraiya-pavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojjA jAva ahesattamAe hojjA ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe hojjA; jAva ahavA ege rayaNappabhAe do AhesattamAe hojjA / ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe hojjA; jAva ahavA do rayaNappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege sakkarappabhAe do vAluyappabhAe hojjA; jAva ahavA ege sakkarappabhAe do ahesattamAe hojjA / ahavA do sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe hojjA; jAva ahavA do sakkarappabhAe ege asattamAe hojjA / evaM jahA sakkarappabhAe vattavvayA bhaNiyA, tahA savvapuDhavINaM bhANiyavvaM jAva ahavA do tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM traNa nairayika zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che athavA yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che ? uttara- he gAMgeya ! (1) traNe ya nairayika ratnaprabhAmAM utpanna thAya che athavA yAvat (2-6) traNe ya adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. A asaMyogI sAta bhaMga thAya che.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 339 | [hiMsayogI-42 bhaga] (1) eka ratnaprabhAmAM, bezarkarA prabhAmAM, (1-2) (7) bera-prabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, (1-2) eka ratnaprabhAmAM, bevAlukAprabhAmAM, (1-3) (8) baratnaprabhAmAM, ekavAlukAprabhAmAM, (1-3) eka ratnaprabhAmAM, be paMkaprabhAmAM, (1-4) beratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, (1-4) eka ratnaprabhAmAM, bedhUmaprabhAmAM, (1-5) (10) bera-prabhAmAM, ekadhUmaprabhAmAM, (1-5) eka ratnaprabhAmAM, betamaprabhAmAM, (16) (11) be ratnaprabhAmAM, ekatamaprabhAmAM, ( 16) () eka ratnaprabhAmAM, betamastamaprabhAmAM, (1-7) (12) baratnaprabhAmAM, ekatamastamaprabhAmAM, (1-7) (A rIte 1+2 jIvanA cha bhaMga ane 2+1jIvanA cha bhaMga kula ratnaprabhA pRthvI sAthe 12 bhaMga thAya che.) (13) eka zarkarA prabhAmAM, bevAlukAprabhAmAM (2-3) (18) bezarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM (2-3) (14) eka zarkarA prabhAmAM, be paMkaprabhAmAM (2-4) (19) bezarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM (2-4) (15) eka zarkarA prabhAmAM, bedhUmaprabhAmAM (2-5) (20) bezarkarA prabhAmAM, ekadhUmaprabhAmAM (2-5) (16) eka zarkarA prabhAmAM, betamaprabhAmAM (2-6) (ra1) bezarkarA prabhAmAM, ekatamaHprabhAmAM (2-6) (17) eka zarkarA prabhAmAM, betamastamaprabhAmAM (2-7) (rara) bezarkarAmabhAmAM, ekatamastanAprabhAmAM (2-7) (A rIte 1+2 jIvanA pAMca bhaMga ane 2+1jIvanA pAMca bhaMga kula zarkarA prabhA pRthvI sAthe 10bhaMga thAya che.) (23) ekavAlukAprabhAmAM, be paMkaprabhAmAM (3-4) (27) bevAlukAprabhAmAM, ekapakaprabhAmAM (3-4) (24) ekavAlukAprabhAmAM, bedhUmaprabhAmAM (3-5) (28) bevAlukAprabhAmAM, ekadhUmaprabhAmAM (3-5) (rapa) ekavAlukAprabhAmAM, betamaHprabhAmAM (3-6) (ra9) bevAlukAprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM (3-6) (26) ekavAlukAprabhAmAM, betamastamaprabhAmAM (3-7) (30) bevAlukAprabhAmAM, ekatamastamaprabhAmAM (3-7) (A rIte 1+2 jIvanA cAra bhaMga anera+1jIvanA cAra bhaMga kula vAlukAprabhA pRthvI sAthe ATha bhaMga thAya che.) (31) eka paMkaprabhAmAM, bedhUmaprabhAmAM (4-5) (34) be paMkaprabhAmAM, ekadhUmaprabhAmAM (4-5) (32) eka paMkaprabhAmAM, betamaHprabhAmAM (4-6) (35) be paMkaprabhAmAM, ekatamaHprabhAmAM (4-6). (33) eka paMkaprabhAmAM, betamastamaprabhAmAM (4-7) (36) be paMkaprabhAmAM, ekatamastamaprabhAmAM (4-7) (A rIte 1+2 jIvanA traNa bhaMga anera+1jIvanA traNa bhaMga kula paMkaprabhA pRthvI sAthe cha bhaMga thAya che.) (37) ekadhUmaprabhAmAM, betamaprabhAmAM (pa-8) (39) bedhUmaprabhAmAM, ekatama prabhAmAM (pa-6) (38) ekadhUmaprabhAmAM, betamastamaprabhAmAM (5-7) (40) bedhUmaprabhAmAM, ekatamastamaprabhAmAM (pa-7) (A rIte 1+2 jIvanAbe bhaMga ane2+1jIvanA be bhaMga; kula dhUmaprabhA pRthvI sAthenA cAra bhaMga thAya che.) (41) ekatama prabhAmAM, betamastamaprabhAmAM ( -7) (ra) betamaprabhAmAM, ekatamastamaprabhAmAM (6-7) utpanna thAya che. (A rIte 1+2 jIvano eka bhaMga ane 2+1jIvano eka bhaMga-kula tamaHprabhA pRthvI sAthenA be bhaMga thAya che.) A rIte kula (12+10+8+6+4+2 - 4ra bhaMga thAya che.) 14 ahavA ege rayaNappabhAe, ege sakkarappabhAe, ege vAluyappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 5 // ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 4 // ahavA ege rayaNappabhAe ege paMkappabhAe
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 340 zrI bhagavatI sUtra-3 ege dhUmappabhAe hojjA; jAvaahavA ege rayaNappabhAe ege paMkappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 3 // ahavA ege rayaNappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 2 // ahavA ege rayaNappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // 1 // ____ ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA; jAva ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 4 // ahavA ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA, jAva ahavA ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 3 // ahavA ege sakkarappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA, ahavA ege sakkarappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 2 // ahavA ege sakkarappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // 1 // __ahavA ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA; ahavA ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 3 // ahavA ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA ||2||ahvaa ege vAluyappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // 1 // ahavA ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 2 // ahavA ege paMkappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // 1 // ahavA ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // 1 // bhAvArtha :- [trisaMyoga -35] (1) me ratnaprabhAmAM, zarApramAmA, mevApramAmA (1-2-3) (2) ratnaprabhAmAM, meM zarApramAmA, prabhAbhA (1-2-4) (3) me ratnaprabhAmAM, 3 zarApramAbhAM, dhUmapramAmA (1-2-5) (4) me 2tnaprabhAmAM, mezapramAmA, tabha:pramAmA (1-2-5) (5) ratnapramAbhAM, me zarApramAmA, me tamastamApramAmA (1-2-7) () ratnaprabhAbhAM, vAyuprabhAmAM, pratmAmA (1-3-4)
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra 341 (7) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM (1-3-5) (8) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka tama prabhAmAM (1-3-6) (9) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (1-3-7) (10) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM (1-4-5) (11) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM (1-4-6) (12) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamatamAprabhAmAM (1-4-7) (13) eka ratnaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM (1-5-6) (14) eka ratnaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (1-5-7) (15) eka ratnaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM, eka samastanAprabhAmAM (1-6-7) utpanna thAya che. (A rIte ratnaprabhA pRthvI sAthenA trisaMyogI 15 pada thAya che.) (16) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM (2-3-4) (17) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM (2-3-5) (18) eka zarkarAkhabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM (2-3-6) (19) eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (2-3-7) (20) eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM (2-4-5) (21) eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM (2-4-6) (22) eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (2-4-7) (23) eka zarkarA prabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM (2-5-6) (24) eka zarkarA prabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (2-5-7) (25) eka zarkarAprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM, eka tamatamAprabhAmAM (2--7) utpanna thAya che. (zarkarA prabhA pRthvI sAthe trisaMyogI 10 pada thAya che.) (26) eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhumaprabhAmAM (3-4-5) (27) eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM (3-4-6) (28) eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamastamAprabhAmAM (3-4-7) (29) eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM (3-5-6) (30) eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (3-5-7) | (31) eka vAlukAprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (3-6-7) utpanna thAya che. (vAlukAprabhA sAthe trisaMyogI 6 pada thAya che.) (32) eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM (4-5-6) (33) eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM (4-5-7) (34) eka paMkaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka tamatamAprabhAmAM (4-6-7) (paMkaprabhA sAthe trisaMyogI 3 pada thAya che.)
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34ra | zrI bhagavatI sUtra-3 (35) eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka tamAstamAM pRthvImAM (5-6-7) utpana thAya che. (dhUmaprabhA pRthvI sAthe trisaMyogI eka pada thAya che.) (A rIte trisaMyogI kula 15 + 10 + + 3 + 1 = 35 pada saMkhyA thAya che.) vivecana : prastuta sUtramAM traNa nairayika jIva pravezanakanA kula 84 bhaMga darzAvyA che. jemAM asaMyogInA 7, dvika saMyogInA 42 ane trika saMyogInA 3pa bhaMga thAya che. asaMyogInA 7 bhaMga :- traNe narayika eka sAthe sAta narakamAMthI koI paNa eka narakamAM utpanna thAya che. tethI tenA sAta bhaMga bane che. hisaMyogI 42 bhaMga :- traNa jIvonI dvisaMyogI vikalpa saMkhyA-2. jyAre traNa jIvo be narakamAM utpanna thAya tyAre be vikalpa thAya che. (1) eka jIva pahelI narakamAM ane be jIva bIjI narakamAM (1+2) athavA (2) be jIva pahelI narakamAM ane eka jIva bIjI narakamAM (2+1) utpanna thAya che. dvisaMyogI pada saMkhyA 21ne pUrvokta sUtra-1ra pramANe jANavI. dvisaMyogI bhaMga saMkhyA-dvisaMyogI pada saMkhyA 21 4 vikalpa saMkhyA 2 = 4ra bhaMga thAya. trisaMyogI bhaMga-35 - traNa jIvonI trisaMyogI vikalpa saMkhyA-1.jyAre traNe jIvo judI-judI traNa narakamAM utpanna thAya tyAre trisaMyogI bhaMga thAya che. jIvo traNa che ane te traNa narakamAM utpanna thAya che. tethI 1+1+1 A eka ja vikalpa thAya che. trisaMyogI pada saMkhyA-35 bhAvArthathI spaSTa che.trisaMyogI pada saMkhyA-354vikalpa saMkhyA-1 = 35 bhaMga thAya che. A rIte traNa jIvonA asaMyogI-7, dvisaMyogI-42, trisaMyogI-35 = kula 84 bhaMga thAya che. cAra nairayika pravezanaka bhaMga:|15 cattAri bhaMte ! NeraiyA NeraDyapavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojjA, pucha ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA egerayaNappabhAe tiNNi sakkarappabhAe hojjA, ahavA egerayaNappabhAe tiNNi vAluyappabhAe hojjA, evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe tiNNi ahesattamAe
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 [ 343 | hojjA / ahavA do rayaNappabhAe do sakkarappabhAe hojjA, evaM jAva ahavA do rayaNappabhAe do ahesattamAe hojjA / ahavA tiNNi rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA tiNNi rayaNappabhAe ege ahesattamAe hojjaa| ahavA egesakkarappabhAe tiNNi vAluyappabhAe hojjA; evaM jaheva rayaNappabhAe uvarimAhiM samaM cAriyaM tahA sakkarappabhAe vi uvarimAhiM samaM cAreyavvaM; evaM ekkekkAe samaM cAreyavvaM jAva ahavA tiNNi tamAe ege ahesattamAe hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan!cAra nairayika jIva narakamAM utpanna thAya to zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara-he gAMgeya!te cAre jIva ratnaprabhAmAM utpanna thAya che athavA cAre jIva yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte asaMyogI sAta bhaMga thAya che) dvisaMyogInA 3 bhaMga :- eka ratnaprabhAmAM ane traNa zarkarAprabhAmAM, athavA eka ratnaprabhAmAM ane traNa vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvatu eka ratnaprabhAmAM ane traNa adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 1+3 jIvanA cha bhaMga thAya) athavA be ratnaprabhAmAM ane be zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che. A rIte vAva be ratnaprabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che (A rIte 2+2 jIvanA cha bhaMga thAya che, athavA traNa ratnaprabhAmAM ane eka zarkarA prabhAmAM; cAvatuM traNa ratnaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 3 + 1nA cha bhaMga thAya che. A rIte ratnaprabhAnI sAthe 64 3 = 18 bhaMga thAya che) athavA eka zarkarA prabhAmAM ane traNa vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. je rIte ratnaprabhAno tenI pachInI narako sAthe saMcAra(yoga) karyo; te ja rIte zarkarA prabhAno paNa tenI pachInI narako sAthe saMcAra karavo joIe. A rIte eka eka narakanI sAthe saMcAra karatAM thAva traNa tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte ratnaprabhAnI sAthe jema 18 bhaMga thAya, tema zarkarAprabhA sAthe 15, vAlukAprabhA sAthe 12, paMkaprabhA sAthe 9, dhUmaprabhA sAthe ane tama prabhA sAthe 3, ema kula dvisaMyogInA 3 bhaMga thAya che) 16 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe do vAluyappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe do paMkappabhAe hojjA; evaM jAva ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe do ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAehojjA; evaM jAva ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ | u44 / zrI bhagavatI sUtra-3 ege ahesattamAe hojjaa| ___ ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe do paMkappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe do ahesattamAe hojjA / evaM eeNaM gamaeNaM jahA tiNhaM jIvANaM tiyasaMjogo bhaNio tahA iha vi bhANiyavvo; jAva ahavA do ghUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / 105 / / bhAvArtha :- trisaMyogI 105 bhaMga eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane be vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA,bhAmAM ane be paMkaprabhAmAM utpanna thAya che, A rIte yAvata eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 1+1+2 jIvanA pAMca bhaMga thAya che) athavA eka ratnaprabhAmAM, be zarkarA prabhAmAM ane eka vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvatu eka ratnaprabhAmAM, be zarkarAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 1+2+1 jIvanA pAMca bhaMga thAya che) athavA be ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane eka vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvata be ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 2+1+1 jIvanA pAMca bhaMga hoya che. traNe jIva vikalpanA maLIne 15 bhaMga thAya che). athavA eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane be paMkaprabhAmAM utpanna thAya che, A rIte thAvata eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. A abhilASa(kathanavidhi) dvArA je rIte traNa nairayikonA trisaMyogI bhaMga kahyA, te rIte cAra nairayikonA paNa trisaMyogI bhaMga jANavA joIe. yAvatu be dhumaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (maatrisNyogiin| 105 maMgathAya che.) 17 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe egevAluyappabhAe egedhUmappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-32 | u45 / ege tamAe ege ahesattamAe hojjaa| ___ ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjaa| ahavA ege rayaNappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // ___ahavA ege sakkarappabhAe egevAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA / evaM jahA rayaNappabhAe uvarimAo puDhavIo cAriyAotahA sakkarappabhAe vi uvarimAo cAriyavvAo; jAva ahavA ege sakkarappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // ahavA ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe egetamAe hojjA; ahavA ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege vAlUyappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA // ahavA ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha:- [yatuHsaMyogI maga-35] (1) me 2tnaprabhAmAM, meM za6 pramAmA, meM vAyuprabhAmAM ane pramAmA (1-2-3-4) utpanna thAya che. (2) me ratnaprabhAmAM, zarApramAmA, mevAjApramAbhAMsane se dhUmapramAbhAM, (1-2-3-5), (3) me ratnaprabhAmAM, zarApramAmai, vAyuprabhAmAMsane tama:prabhAmA (1-2-3-5) (4) ratnapramAmA, mezarApramAmA, mevApramAmA, meghaHsaptama pRthvImAM, (1-2-3-7) (5) me ratnaprabhAmAM, meDa IrApramAmA, prabhAmAM meM dhUmapramAmA (1-2-4-5)
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 346 | zrI bhagavatI sUtra-3 () eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM ane eka tama prabhAmAM (1-2-4-6) (7) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka adhaHsaptama pRthvImAM (1-2-4-7) (8) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM eka dhUmaprabhAmAM ane eka tama:prabhAmAM (1-2-5-6) (9) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka adhaHsaptamapRthvImAM (1-2-5-7) (10) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka adhaHsaptamapRthvImAM (1-2-7) (11) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM (1-3-4-5) (12) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM (1-3-4-6) (13) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka adhaHsaptama pRthvImAM (1-3-4-7) (14) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM (1-3-5-6). (15) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka adhaHsaptamapRthvImAM (1-3-5-7) (16) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka adhaHsaptamapRthvImAM (1-3-6-7) (17) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM (1-4-5-6) (18) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka adhaHsaptama pRthvImAM (1-4-5-7) (19) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka adhaHsaptamapRthvImAM (1-4-6-7) (20) eka ratnaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM, eka adhaHsaptamapRthvImAM (1-5-6-7) (A rIte ratnaprabhAnA saMyogavALA 20 pada thAya che.) (21) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, (2-3-4-5) (22) eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM, (2-3-4-6) (23) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamastamAprabhAmAM, (2-3-4-7) (24) eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, (2-3-5-6). (25) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM, (2-3-5-7) (26) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, tamaHprabhAmAM, eka tamatamAprabhAmAM, (2-3-6-7) (27) eka zarkarAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, (2-4-5-6) (28) eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka samastanAprabhAmAM, (2-4-5-7) (29) eka zarkarApabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM, eka tamatamAprabhAmAM, (2-4-67) (30) eka zarkarA prabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM, eka tamastamAprabhAmAM, (2-5-6-7) (zarkarA prajAnA saMyogavALA 10 pada thAya che.) (31) eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, (3-4-5-6) (32) eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamastamaprabhAmAM, (3-4-5-7) (33) eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, (3-4-6-7) (34) eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM, eka samastanAprabhAmAM, (3-5-6-7) (vAlukAprabhAnA saMyogavALA cAra pada thAya che.)
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 347 (35) eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, eka tamastamAmRthvImAM (4-5-6-7) utpana thAya che. (A rIte 20 + 10 + 4 + 1 = 35 catuHsaMyogI pada saMkhyA thAya che.) vivecana : prastuta sUtromAM cAra nairayika jIva pravezanakanA kula 210 bhaMga darzAvyA che. cAra bairayika jIvanA asaMyogI bhaMga-7 :- cAre ya jIva eka sAthe pahelI narakathI sAtamI naraka sudhInI koI paNa narakamAM utpanna thAya to asaMyogI sAta bhaMga thAya che. dvisaMyogInA 3 bhaMga:- cAra jIvanI dvisaMyogI vikalpa saMkhyA-3 che. yathA- (1) eka jIva prathama narakamAM ane traNa jIva bIjI narakamAM = 1+ 3. (2) be jIva prathama narakamAM ane be jIva bIjI narakamAM = 2+ 2. (3) traNa jIva prathama narakamAM ane eka jIva bIjI narakamAM = 3+1. dvisaMyogI 21 pada saMkhyA 4 3 vikalpa saMkhyA = 3 bhaMga saMkhyA thAya che. trisaMyogInA 105 bhaMga :- cAra jIvanI trisaMyogI vikalpa saMkhyA-3 che. yathA- (1) eka jIva prathama narakamAM, eka bIjI narakamAM, be jIva trIjI narakamAM (1+1+2). (2) eka jIva prathama narakamAM, be jIva bIjI narakamAM, eka jIva trIjI narakamAM = 1+2+1. (3) be jIva prathama narakamAM, eka jIva bIjI narakamAM eka jIva trIjI narakamAM = 2+1+1. trisaMyogI pada saMkhyA 35 4 vikalpa saMkhyA-3 = 105 bhaMga thAya che. cata saMyogI 35 bhaMga:- cAra jIvonI catuHsaMyogI vikalpa saMkhyA-1 che. yathA- eka jIva pahelI narakamAM, eka bIjI narakamAM, eka trIjI narakamAM ane eka cothI narakamAM utpanna thAya che. A rIte cAra jIvano catuHsaMyogI (1+1+1+1) eka ja vikalpa thAya che. catuHsaMyogI pada saMkhyA-35 bhAvArthamAM spaSTa che. te pada saMkhyA-35 4 vikalpa saMkhyA-1 = 35 bhaMga thAya che. A rIte cAra nairayika jIvo utpanna thAya tenA asaMyogInA 7 bhaMga, dvisaMyogI 3 bhaMga, trisaMyogI 105 bhaMga ane catuHsaMyogI 35 bhaMga thAya che. A sarva maLIne 7+3+105+35 = 210 bhaMga thAya che. pAMca racikonA pravezanaka bhaMga: 18 paMca bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojjA, puchI ?
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 gaMgeyA ! rayaNappA vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe cattAri sakkarappabhAe hojjA; jAva ahavA ege rayaNappabhAe cattAri ahesattamAe hojjA // 1 // ahavA do rayaNappabhAe tiNi sakkarappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA do rayaNappabhAe tiNNi ahesattamAe hojjA // 2 // ahavA tiNNi rayaNappabhAe do sakkarappabhAe hojjA; evaM jAva tiNNirayaNabhAe do asattamAe hojjA // 3 // ahavA cattAri rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe hojjA evaM jAva ahavA cattAri rayaNappabhAe ege ahesattamAe hojjA // 4 // 348 ahavA ege sakkarappabhAe cattAri vAluyappabhAe hojjA / evaM jahA rayaNappabhAe samaM uvarimapuDhavIo cAriyAo tahA sakkarappabhAe vi samaM cAreyavvAo jAva ahavA cattAri sakkarappabhAe ege ahesattamAe hojjA; evaM ekkekkAe samaM cAreyavvAo jAva ahavA cattAri tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pAMca nairiyaka jIva, narakamAM utpanna thAya to zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna pUrvavat ? uttara- he gAMgeya ! (te pAMce ya nairayika jIva) ratnaprabhAmAM utpanna thAya che yAvat pAMce ya adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte asaMyogInA sAta bhaMga thAya che) [ddhisaMyogInA bhaMga 2144 = 84] eka ratnaprabhAmAM ane cAra zarkarAprabhAmAM, yAvat eka ratnaprabhAmAM ane cAra adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 1 + 4 jIvathI ratnaprabhAnI sAthe zeSa pRthvIono saMyoga karavAthI cha bhaMga thAya che) athavA be ratnaprabhAmAM ane traNa zarkarAprabhAmAM, yAvat be ratnaprabhAmAM ane traNa adhaH saptama pRthvImAM,(A rIte 2+3 jIvathI cha bhaMga thAya che) athavA traNa ratnaprabhAmAM ane be zarkarAprabhAmAM, yAvat traNa ratnaprabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM,(A rIte 3+2 jIvathI cha bhaMga thAya che) athavA cAra ratnaprabhAmAM ane eka zarkarAprabhAmAM, yAvat cAra ratnaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A rIte 4+1 thI cha bhaMga thAya che. kula ratnaprabhAnA saMyogathI kula +++$ = 24 bhaMga thAya che). athavA eka zarkarAprabhAmAM ane cAra vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. je rIte ratnaprabhAnI sAthe tyAra pachInI pRthvIno saMyoga karyo, te ja rIte zarkarAprabhAnI sAthe tyAra pachInI narakono saMyoga karavo joIe. yAvat cAra zarkarAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. A rIte vAlukAprabhA Adi eka-eka pRthvInI sAthe saMyoga karavo joIe. yAvat cAra tamaHprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A rIte dvisaMyogInA ratnaprabhA pRthvInA saMyogathI-24 bhaMga, zarkarAprabhAnA saMyoganI
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-9 : 066-32 348 20 bhaMga, vAlukAprabhAnA saMyogathI-16 bhaMga, paMkaprabhAnA saMyogathI-12 bhaMga, dhUmaprabhAnA saMyogathI-8 (bhaMga, tamaHprabhAnA saMyogathI-4 bhaMga Dusa = 84 bhaMga thAya che. 19 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe tiNNi vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe tiNNi ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe do vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe do ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe tiNNi sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe tiNNi sakkarappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe do vAluyappabhAe hojjA; evaM ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe do ahesattamAe hojjA / ahavA do rayaNappabhAe do sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahesattamAe / ahavA tiNNi rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA tiNNi rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe tiNNi paMkappabhAe hojjA / evaM eeNaM kameNaM jahA cauNhaM jIvANaM tiyAsaMjogo bhaNio tahA paMcaha vi tiyAsaMjogo bhANiyavvo; NavaraM tattha ego saMcArijjai iha doNNi, sesaM taM ceva jAva ahavA tiNi dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha :- [trisaMyogI 210 bhaMga] eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane traNa vAlukAprabhAmAM hoya che, A rIte yAvat eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane traNa adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 1+1+3nA pAMca bhaMga thAya che.) athavA eka ratnaprabhAmAM be zarkarAprabhAmAM ane be vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvat eka ratnaprabhAmAM, be zarkarAprabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte 1+ra+ranA pAMca bhaMga thAya che.) athavA eka ratnaprabhAmAM, traNa zarkarAprabhAmAM ane eka vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvat eka ratnaprabhAmAM, traNa zarkarAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna che.(A rIte 1+3+1nA pAMca bhaMga thAya che.) athavA be ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane be vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvat ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A rIte 2+1+ranA pAMca bhaMga thAya che.) athavA be ratnaprabhAmAM, be zarkarAprabhAmAM ane eka vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che, A rIte yAvat be ratnaprabhAmAM, be zarkarAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A be
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 350 | zrI bhagavatI sUtra-3 rIte 2+2+1 nA pAMca bhaMga thAya che.) athavA traNa ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane eka vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte thAvata traNa ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A rIte 3+1+1 nA pAMca bhaMga thAya che.) athavA eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane traNa paMkaprabhAmAM thAya che. A kramathI je rIte cAra nairayika jIvonA trisaMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte pAMca nairayikonA paNa trisaMyogI bhaMga jANavA joIe. paraMtu ahIM 'eka' jIvanA sthAne be'no saMcAra karavo joIe. zeSa sarva pUrvokta jANavuM joIe. thAvat traNa dhUmaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. tyAM sudhI kahevuM joIe. (A trisaMyogI 210 bhaMga thAya che) 20 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe do paMkappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe do ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe do vAluyappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; evaM jAva ahesattamAe / ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarapabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege ahesattamAe hojjA / ahavA dorayaNappabhAe egesakkarappabhAe egevAluyappabhAe ege pakappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe e ge ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe do dhUmappabhAe hojjA; evaM jahA cauNhaM jIvANaM caukkasaMjogo bhaNio tahA paMcaNha vi caukkasaMjogo bhANiyavvo, NavaraM abbhahiyaM ego saMcAreyavvo, evaM jAva ahavA do paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjaa| bhAvArtha - [cata saMyogI bhaMga-140] eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane be paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvatuM eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane be adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A cAra bhaMga thAya che). athavA eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, be vAlukAprabhAmAM ane eka paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte thAvata eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, be vAlukAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A cAra bhaMga thAya che). athavA eka ratnaprabhAmAM, be zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane eka paMkaprabhAmAM utpanna thAya che, A rIte yAvatu eka ratnaprabhAmAM, be zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A cAra bhaMga thAya che). athavA be ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane eka paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvata be
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-32 | u51 / ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.(A cAra bhaMga thAya che). athavA eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM ane be dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. je rIte cAra nairayika jIvonA catuHsaMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte pAMca nairayika jIvonA paNa catuHsaMyogI bhaMga kahevA joIe paraMtu ahIM eka jIvano adhika saMcAra karavo joIe. A rIte yAvata be paMkaprabhAmAM eka dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. tyAM sudhI kahevuM joIe. (A catuHsaMyogInA 140 bhaMga thAya che) |21 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe hojjA 1; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe hojjA 2; ahavA ege rayaNappabhAe jAva ege paMkappabhAe ege ahesattamAe hojjA 3; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA 4; ahavA e ge rayaNappabhAe ege sakkappabhAe egevAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA 5; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 6; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe e ge paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA 7; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA 8; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 9; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamappabhAe ege ahesattamAe hojjA 10 / ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe hojjA 11; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe egedhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA 12; ahavA egerayaNappabhAe egevAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege tamappabhAe ege ahesattamAe hojjA 13; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 14 / ahavA ege rayaNappabhAe ege paMkappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA 15 / ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe jAva ege tamAe hojjA 16; ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA 17; ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyApabhAe ege paMkappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 18; ahavA ege sakkarappabhAe
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 35ra | zrI bhagavatI sUtra-3 ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 19; ahavA ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA 20; ahavA ege vAluyappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA 21 / bhAvArtha :- [paMca saMyogI bhaMga-21] athavA (1) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM ane eka dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. (1-2-3-4-5) (2) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM eka paMkaprabhAmAM ane eka tama prabhAmAM utpanna thAya che. (1-2-3-4-6) (3) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-4-7) (4) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM ane eka tamaHprabhAmAM utpanna thAya che. (1-2-3-5-6) (5) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-5-7) (6) eka ratnaprabhA pRthvImAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-6-7) (7) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM ane eka tamaHprabhAmAM utpanna thAya che. (1-2-4-5-6) (8) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-4-5-7) (9) eka ratnaprabhAmAM, ane zarkarAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-4-6-7) (10) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-5-6-7) (11) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM ane eka tama:prabhAmAM utpanna thAya che. (1-3-4-5-6) (12) athavA eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-3-4-5-7) (13) athavA eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-3-4-6-7) (14) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka tamaH prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-3-5-6-7) (15) eka ratnaprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM yAvat eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-4-5-7) (16) eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM cAvatuM eka tama prabhAmAM utpanna thAya che. (2-3-4-5-6) (17) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM, eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (2-3-4-5-7) (18) eka zarkarAprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM,
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 | 357 | eka paMkaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (-3-4-6-7) (19) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM eka dhUmaprabhAmAM, eka tama:prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (2-3-5-6-7) (20) eka zarkarAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, yAvatuM eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (2--5-6-7) (ra1) eka vAlukAprabhAmAM yAvatu eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (3-4-5-6-7) vivecana : prastuta sUtromAM pAMca nairayika jIva sAta narakamAM utpanna thAya tenA 46ra bhaMga darzAvyA che. jemAM asaMyogInA 7, dvisaMyogInA 2144 = 84, trisaMyogInA 3546 = 210, cAra saMyogI 3pa44 = 140 ane pAMca saMyogI 21 bhaMga thAya che. asaMyogInA sAta bhaMga pUrvavat thAya che. dvisaMyogInA 84 bhaMga :- pAMca jIvanI dvisaMyogI vikalpa saMkhyA-4 che. yathA- (1) eka jIva prathama narakamAM, ane cAra jIva bIjI narakamAM = (1+4) (2) be jIva prathama narakamAM, ane traNa jIva bIjI narakamAM = (2+3) (3) traNa jIva prathama narakamAM, ane be jIva bIjI narakamAM = (3+2) (4) cAra jIva prathama narakamAM, ane eka jIva bIjI narakamAM = (4+1). A cAre ya vikalpamAM 21-21 bhaMga thAya che, tethI padasaMkhyA 21 4 vikalpa saMkhyA 4 = 84 bhaMga thAya. trisaMyogInA 210 bhaMga :- pAMca jIvonI trisaMyogI vikalpa saMkhyA-6 che. yathA- (1) eka jIva prathama narakamAM, eka jIva bIjI narakamAM ane traNa jIva trIjI narakamAM = 1+1+3. (2) eka jIva prathama narakamAM, be jIva bIjI narakamAM ane be jIva trIjI narakamAM = 1+2+2. (3) eka jIva prathama narakamAM, traNa jIva bIjI narakamAM ane eka jIva trIjI narakamAM = 1+3+1. (4) be jIva prathama narakamAM, eka jIva bIjI narakamAM ane be jIva trIjI narakamAM = ra+1+2. (5) be jIva prathama narakamAM, be jIva bIjI narakamAM ane eka jIva trIjI narakamAM = 2+2+1. (6) traNa jIva prathama narakamAM, eka jIva bIjI narakamAM ane eka jIva trIjI narakamAM = 3+1+1 utpanna thAya che. trisaMyogInI pUrvokta 35 pada saMkhyAne A 6 vikalpathI guNatAM 35 x 6 = 210 bhaMga thAya che. cAra saMyogInA 140 bhaMga - catuHsaMyogI vikalpa saMkhyA-4 che. yathA- (1) 1+1+1+2 (2) 1+1+2+1 (3) 1+2+1+1 (4) 2+1+1+1. cAra saMyogInI pUrvokta 35 pada saMkhyAne A 4 vikalpathI guNatAM 35*4=140 bhaMga thAya che. pAMca saMyogInA 21 bhaga:- sAta narakamAMthI koIpaNa pAMca narakamAM 1-1 jIva utpanna thAya to sAta narakanI apekSAe 21 pada saMkhyA thAya che
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 (1) 1-2-3-4-5 1-2-3-4-6 (3) 1-2-3-4-7 (4) 1-2-3-5-6 (5) 1-2-3-5-7 (6) 1-2-3-6-7 (7) 1-2-4-5-6 zrI bhagavatI sUtra-3 (8) 1-2-4-5-7 (9) 1-2-4-6-7 (10) 1-2-5-6-7 (11) 1-3-4-5-6 (12) 1-3-4-5-7 (13) 1-3-4-6-7 (14) 1-3-5-6-7 pAMca jIvanI pAMca saMyogI vikalpa saMkhyA-1 che. yathA- (1+1+1+1+1). padasaMkhyA 21 x vikalpasaMkhyA-1 = 21 bhaMga thAya che. (15) 1-4-5-6-7 (16) 2-3-4-5-6 (17) 2-3-4-5-7 (18) 2-3-4-6-7 (19) 2-3-5-6-7 (20) 2-4-5-6-7 (21) 3-4-5-6-7 A rIte pAMca naiyika jIva, sAta narakamAM utpanna thAya tenA asaMyogInA- 7 bhaMga, dvisaMyogI- 84 bhaMga, trisaMyogI- 210 bhaMga, cAra saMyogI- 140 bhaMga ane pAMca saMyogI- 21 bhaMga thAya che. A sarva maLIne 7+84+210+140+1 = 462 bhaMga thAya che. cha nairayika pravezanaka bhaMgaH 22 chabbhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojjA, puSNa ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe paMca sakkarappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe paMca vAluyappabhAe hojjA jAva ahavA ege rayaNappabhAe paMca ahesattamAe hojjA / ahavA do rayaNappabhAe cattAri sakkarappabhAe hojjA; jAva ahavA do rayaNappabhAe cattAri ahesattamAe hojjA / ahavA tiNNi rayaNappabhAe tiNNi sakkarappabhAe, evaM eeNaM kameNaM jahA paMcaNhaM jIvANaM duyAsaMjogo tahA chaNha vi bhANiyavvo, NavaraM ekko abbhahio saMcAreyavvo jAva ahavA paMca tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! cha nairayika jIva, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatA zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gAMgeya ! te ratnaprabhAmAM utpanna thAya che athavA yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte asaMyogInA sAta bhaMga thAya che) [ddhisaMyogI bhaMga-105] (1) eka ratnaprabhAmAM ane pAMca zarkarAprabhAmAM utpanna thAya che
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-32 | 355 | (2) eka ratnaprabhAmAM, ane pAMca vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. yAvata (3 thI 6) eka ratnaprabhAmAM ane pAMca adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. be ratnaprabhAmAM ane cAra zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che, be ratnaprabhAmAM ane cAra adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. traNa ratnaprabhAmAM ane traNa zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che. A kramathI je rIte pAMca nairayika jIvonA dvisaMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte cha nairayika jIvonA paNa dvisaMyogI bhaMga kahevA joIe paraMtu ahIM eka adhika jIvano saMcAra karavo joIe yAvat (105) pAMca tamaHprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. |23 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe cattAri vAluyappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe cattAri paMkappabhAe hojjA, evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe cattAri ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe tiNNi vAluyappabhAe hojjA, evaM eeNaM kameNaM jahA paMcaNhaM jIvANaM tiyAsaMjogo bhaNio tahA chaNha vi bhANiyavvo, NavaraM ekko ahio uccAreyavvo, sesaM taM ceva / __caukkasaMjogo vi taheva, paMcasaMjogo vi taheva, NavaraM ekko abbhahio saMcAreyavvo jAva pacchimo bhaMgo- ahavA do vAluyappabhAe ege paMkappabhAe ege ghUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha :- [trisaMyogI 350 bhaMga] (1) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane cAra vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che (2) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane cAra paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvatu (5) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane cAra adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. | (s) eka ratnaprabhAmAM, be zarkarApabhAmAM ane traNa vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A kramathI je rIte pAMca nairayika jIvonA trisaMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte kanairayika jIvonA paNa trisaMyogI bhaMga kahevA joIe paraMtu ahIM ekano saMcAra adhika karavo joIe. citaH saMyogI 350 bhaMga ane paMca saMyogI 105 bhaMgI je rIte pAMca nairayikonA catuH saMyogI ane pAMca saMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte cha nairayikonA catuHsaMyogI ane paMcasaMyogI bhaMga jANavA joIe. paraMtu temAM eka nairayika saMkhyAno adhika saMcAra karavo joIe. yAvatuM aMtima bhaMga A pramANe che-be vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM, eka dhumaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM, ane eka tamatamAM prabhAmAM utpanna thAya che. 24 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe jAva ege tamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe jAva ege dhUmappabhAe ege ahesattamAe hojjA; ahavA
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zrI bhagavatI sUtra-3 ege rayaNappabhAe jAva ege paMkappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe jAva ege vAluyappabhAe ege dhUmappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege paMkappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA; ahavA ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha - [cha saMyogI bhaMga-7] (1) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM cAvatuM eka tamaHprabhA pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-4-5-6) (2) eka ratnaprabhAmAM, yAvatu eka dhUmaprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-4-5-7) (3) eka ratnaprabhAmAM cAvatuM eka paMkaprabhAmAM, eka tamaHprabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-4-97) (4) eka ratnaprabhAmAM thAvat eka vAlukAprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM yAvat eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-3-5-7) (5) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM thAva eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-2-4-5-6-7) (6) eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM yAvatuM eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (1-3-4-5-6-7) (7) eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM thAvatu eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (2-3-4-5-6-7) vivecana : - prastuta sUtromAM cha nairayika jIvonA asaMyogIthI chasaMyogI sudhInA bhaMga pradarzita karyA che. asaMyogInA sAta bhaMga :- cha nairayiko eka sAthe sAta narakamAMthI koI paNa eka narakamAM utpanna thAya, to asaMyogInA sAta bhaMga thAya. visaMyogInA 105 bhaMga :- cha nairayika jIvonA dvisaMyogI pAMca vikalpa thAya che, yathA- 1+5, 2+4, 3+3, 4+2, 5+1. pada saMkhyA-21 4 vikalpa saMkhyA-5 = 105 bhaMga thAya che. traNa saMyogInA 350 bhaMga:- cha nairayika jIvonA trisaMyogI 10 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+4, (5) 2+1+3, (8) 3+1+2, (2) 1+2+3, (6) 2+2+2 (9) 3+2+1, (3) 1+3+2, (7) 2+3+1, (10) 4+1+1. (4) 1+4+1, pada saMkhyA-35 x vikalpa saMkhyA-10 = 350 bhaMga thAya che.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 [ 357 ] cAra saMyogI 350 bhaMga - 7 narayikonA catuHsaMyogI 10 vikalpa thAya che yathA (1) 1+1+1+3, (4) 1+2+1+2, (7) 2+1+1+2, (10) 3+1+1+1. (2) 1+1+2+ra, (5) 1+2+2+1, (8) 2+1+2+1, (3) 1+1+3+1, (6) 1+3+1+1, (9) 2+3+1+1 pada saMkhyA-35 4 vikalpa saMkhyA-10 = 350 bhaMga thAya che. pAMca saMyogI 105 bhaMga :- cha nairayikonA paMcasaMyogI pAMca vikalpa thAya che. yathA- (1) 1+1+1+1+2, (2) 1+1+1+2+1, (3) 1+1+2+1+1, (4) 1+2+1+1+1, (5) 2+1+1+1+1. pada saMkhyA-21 4 vikalpa saMkhyA-5 = 105 bhaMga thAya che. cha saMyogI sAta bhaMga:- cha jIva sAta narakamAMthI koI paNa cha narakamAM utpanna thAya che. tenI pada saMkhyA sAta thAya che. cha saMyogI pada saMkhyA 7: (1) 1-2-3-4-5-6 (5) 1-2-4-5-6-7 (2) 1-2-3-4-5-7 (6) 1-3-4-5-6-7 (3) 1-2-3-4-6-7 (7) 2-3-4-5-6-7 (4) 1-2-3-5-6-7 cha nairayikonI cha saMyogI vikalpa saMkhyA-1 che. yathA- cha jIvo judI-judI eka-eka narakamAM utpanna thAya tethI (1-1-1-1-1-1) A eka ja vikalpa thAya che. cha saMyogInI pada saMkhyA-7 4 vikalpa saMkhyA-1 = 7 bhaMga thAya che. A rIte cha nairayika pravezanakanA asaMyogInA 7 bhaMga, dvisaMyogInA 105 bhaMga, trisaMyogInA 350 bhaMga, catuHsaMyogInA 350 bhaMga, paMca saMyogInA 105 bhaMga ane cha saMyogInA 7 bhaMga thAya che. te sarva maLIne +105+350+350+105+7 = 924 bhaMga thAya che. sAta nairayika pravezanaka bhaMgaH - | 25 satta bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamaNA kiM rayaNappabhAe hojjA, pucho ? __ gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA egerayaNappabhAe cha sakkarappabhAe hojjA / evaM eeNaM kameNaM jahA chaNhaM jIvANaM duyAsaMjogo tahA sattaNha vi bhANiyavvaM; NavaraM ego abbhahio saMcArijjai, sesaM taM ceva / tiyAsaMjogo, caukkasaMjogo, paMca saMjogo, chakkasaMjogo ya jahA chaNhaM
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 ] zrI bhagavatI sUtra-3 jIvANaM tahA sattaNha vi bhANiyavvaM, NavaraM ekkekko abbhahio saMcAreyavvo jAva chakkaga- sNjogo| jAva-ahavA do sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjaa| ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAta narayika jIvo, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM zuM ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gAMgeya ! te sAte nairayiko ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, athavA yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (te asaMyogInA sAta bhaMga thAya.) athavA eka ratnaprabhAmAM, cha zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che, A kramathI je rIte cha nairayika jIvonA dvisaMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte sAta nairayikonA bhaMga paNa jANavA joIe. vizeSatA e che ke ahIM eka nairayikano adhika saMcAra karavo joIe. zeSa sarva pUrvavat jANavuM joIe. je rIte cha nairayika jIvonA trisaMyogI, catuHsaMyogI, paMca saMyogI ane cha saMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte sAta nairayikonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. eTalI vizeSatA e che ke ahIM eka eka nairayika jIvano adhika saMcAra karavo joIe. yAvat cha saMyogIno aMtimabhaMga A pramANe kahevo joIe. be zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM yAvatuM eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. sAta saMyogI eka bhaMga eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM yAvatu eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.. vivecana : - - prastuta saMkSipta sUtramAM sAta nairayika jIvonA asaMyogIthI laIne sAta saMyogI sudhInA pravezanaka bhaMgonuM kathana che. temAM asaMyogInA sAta bhaMga che. visaMyogInA 12 bhaMga :- sAta nairayika jIvonA dvisaMyogInA cha vikalpa thAya che. yathA- 1+s, 2+5, 3+4, 4+3, 5 ane 6+1. sAta narakanI pada saMkhyA 21 che. cha vikalpone 21 pada saMkhyA sAthe guNatAM dvisaMyogInA 21 x 6 = 126 bhaMga thAya che. trisaMyogInA para5 bhaMga:- sAta nairayika jIvonA trisaMyogI 15 vikalpa thAya che. yathA(1) 1+ 15, (6) 2+1+4, (11) 3+2+ra, (2) 1+2+4, (7) 2+2+3, (12) 7+3+1 (3) 1+7+3, (8) 2+3+2, (13) 4+1+2, (4) 1+4+ra, (9) 2+4+1 (14) 4+2+1, (5) 1+5+1 (10) 3+1+3, (15) pa+1+1. - -
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 | 359 | A paMdara vikalpone traNa saMyogInI pada saMkhyA 35 sAthe guNatAM 35 x 15 = para5 bhaMga thAya cAra saMyogInA 700 bhaMga:- sAta nairayika jIvanA cArasaMyogI 20 vikalpa thAya che yathA (1) 1+1+1+4, (6) 1+2+2+2, (11) 2+1+1+3, (16) 2+3+1+1, (2) 1+1+2+3, (7) 1+2+3+1, (12) 2+1+2+2, (17) 3+1+1+2, (3) 1+1+3+2, (8) 1+3+1+ra, (13) 2+1+3+1, (18) 3+1+2+1, (4) 1+1+4+1, (9) 1+3+2+1, (14) 2+2+1+ra, (19). 3+2+1+1, (5) 1+2+1+3, (10) 1+4+1+1, (15) 2+2+2+1, (20) 4+1+1+1. A vIsa vikalpone cArasaMyogInI 35 pada saMkhyA sAthe guNatAM 35 X 20 = 700 bhaMga thAya paMca saMyogI 315 bhaMga :- sAta nairayikonA paMca saMyogI 15 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+1+1+3, (6) 1+1+3+1+1 (11) 2+1+1+1+2, (2) 1+1+1+2+ra, (7) 1+2+1+1+2, (12) 2+1+1+2+1, (3) 1+1+1+3+1, (8) 1+2+1+2+1, (13) 2+1+2+1+1, (4) 1+1+2+1+2, (9) 12+2+1+1, (14) 2+2+1+1+1, (5) 1+1+2+2+1, (10) 1+3+1+1+1 (15) 3+1+1+1+1. A 15 vikalpone pAMca saMyogInI 21 pada saMkhyA sAthe guNatAM 21 x 15 = 315 bhaMga thAya che. cha saMyogI 4ra bhaMga:- sAta nairayikonA Sa saMyogI cha vikalpa thAya che. yathA(1) 1+1+1+1+1+2, (3) 1+1+1+2+1+1, (5) 1+2+1+1+1+1, (2) 1+1+1+1+2+1, (4) 1+1+2+1+1+1, (6) 2+1+1+1+1+1. A cha vikalpone chasaMyogInI sAta pada saMkhyA sAthe guNatAM 7 4 6 = 42 bhaMga thAya che. sAta saMyogI 1 bhaMga :- sAta jIvano sAta saMyogI ekaja bhaMga thAya che. mATe tenA pada ane vikalpa paNa eka-eka ja thAya che. sAta jIvo judI-judI sAta narakamAM utpanna thAya tyAre A bhaMga bane che. A rIte sAta nairayika jIva pravezanakanA asaMyogI 7 bhaMga, dvisaMyogI 126 bhaMga, trisaMyogI para5 bhaMga, catuHsaMyogI 700 bhaMga, paMca saMyogI 315 bhaMga, cha saMyogI 42 bhaMga, sAta saMyogI 1 bhaMga. A sarve maLIne 7+126+para5+700+315+42+1=1716 bhaMga thAya che.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36o | zrI bhagavatI sUtra-3 ATha nairayika pravezanaka bhaMga - 26 aTTha bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamaNA kiM rayaNappabhAe hojjA, puchI ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA e ge rayaNappabhAe satta sakkarappabhAe hojjA / evaM duyAsaMjogo jAva chakkasaMjogo ya jahA sattaNhaM bhaNio tahA aTThaNha vi bhANiyavvo, NavaraM ekkekko abbhahio saMcAreyavvo / sesaM taM ceva jAva chakkasaMjogassa-ahavA tiNNi sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe jAva ege tamAe do ahesattamAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe jAva do tamAe ege ahesattamAe hojjA / evaM saMcAreyavvaM jAva ahavA do rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AThanairayika jIvo, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gAMgeya! te ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, yAvatuM adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM ane sAta zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che, je rIte sAta nairayikonA dri saMyogI, tri saMyogI, catuHsaMyogIpaMca saMyogI ane cha saMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte AThanairayikonA bhaMga kahevA joIe. paraMtu vizeSatA e che ke eka eka nairayikano adhika saMcAra karavo joIe. zeSa sarva kathana cha saMyogI sudhI pUrvokta prakAre kahevuM joIe. aMtima bhaMga A pramANe thAya che-traNa zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM yAvat eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. [sAta saMyogI bhaMga-7] (1) eka ratnaprabhAmAM yAvat eka tamaH prabhAmAM be adhaH sakSama pRthvImAM utpanna thAya che. (2) eka ratnaprabhAmAM vAva be tama:prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. A rIte sarva sthAnomAM saMcAra karavo joIe. (3) eka ratnaprabhAmAM vAva be dhUmaprabhAmAM, eka tama prabhAmAM ane eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. athavA (4) eka ratnaprabhAmAM yAvatu be paMkaprabhAmAM, eka dhUmaprabhAmAM cAvatuM eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. (5) eka ratnaprabhAmAM bhAvatuM be vAlukAprabhAmAM, eka paMkaprabhAmAM thAva eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. (6) eka ratnaprabhAmAM, be zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM yAvatu eka adhaHsaptama pRthvImAM hoya che. (7) be ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM yAvata eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--9 : uddezaka 32 vivecana : prastuta sUtramAM ATha nairayika jIvonA pravezanaka bhaMga darzAvyA che. ATha jIvo benarakamAM utpanna thAya, ATha jIvo traNa narakamAM utpanna thAya, ATha jIvo cAra, pAMca, cha, sAta narakamAM utpanna thAya tenA maMgo ahIM darzAvyA che. asaMyogInA sAta bhaMga pUrvavat thAya che. siMyogInA 147 bhaMga :- ATha nairiSakonA ti saMyogI 7 vikalpa thAya che. yathA- 1+7, 2-6, 3+5, 4+4, 5+3, 6+ra ane 7+1. A sAta vikalpone dvisaMyogI pada saMkhyA 21 sAthe guNatA 21 x 7 = 147 bhaMga thAya che. traNa saMyogI 73pa bhaMga :- ATha naiyikonA trisaMyogI 21 vikalpa thAya che. yathA - (0) 2+9+4 (8) 2+2+4 (9) 2+3+3 (10) 2+4+ra (5) 1+5+2 (11) 2+5+1 (5) 9+9+9 (9) 1+1+5 (2) 1+2+5 (3) 1+3+4 (8) 9+8+3 (12) 3+1+4 (13) 31213 (14) 3+3+2 (15) 3+4+1 (1) 4+1+3 (17) 4+2+2 (96) 8+3+9 A 21 vikalpone pada saMkhyA 35 sAthe guNatAM 35 x 21 = 735 bhaMga thAya che. cAra saMyogI 1225 bhaga :- ATha naiyikonA cAra saMyogI 35 vikalpa thAya che. 31 (19) 5+1+2 (20) 5+2+1 (21) +1+1 (1) 1+1+1+5 (10) 1+3+1+3 (19) 2+1+4+1 (28) 3+1+3+1 (20) 2+2+1+3 (21) (29) 3+2+1+ra (30) 3+2+2+1 (21) 2+2+2+ra (2) 1+1+2+4 (11) 1+3+2+2 (3) 1+2+3+3 (12) 1+3+3+1 (4) 1+1+4+ra (13) 1+4+1+ra (5) 1+1+5+1 (14) 1+4+2+1 (23) 2+3+1+2 (22) 2+2+3+1 (31) 3+3+1+1 (32) 4+1+1+2 (33) 4+1+2+1 ------ (34) 4+2+1+1 (6) 1+2+1+4 (15) 1+5+1+1 (24) 2+3+2+1 (7) 1+2+2+3 (16) 2+1+1+4 (25) 2+4+1+1 (8) 1+2+3+ra (10) 2+1+2+3 (26) 3+1+1+3 (9) 1+2+4+1 (18) 2+1+3+ra (27) 3+1+2+2 (35) 5+1+1+1
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 | zrI bhagavatI sUtra-3 A 3pa vikalpone catuHsaMyogI pada saMkhyA 35 sAthe guNatAM 35 x 35 = 1rara5 bhaMga thAya che. pAMca saMyogI 735 bhaMga :- ATha nairayikonA pAMca saMyogI 35 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+1+1+4 (10) 1+1+4+1+1 (19) 2+3+2+1+1 (28) 2+2+1+2+1 (2) 1+1+1+2+3 (11) 1+2+1+1+3 (20) 14+1+1+1 (29) 2+3+2+1+1 (3) 1+1+1+3+2 (12) 1+2+1+2+2 (21) 2+1+1+1+3 (30) 2+3+1+1+1 (4) 1+1+1+4+1 (13) 1+2+1+3+1 (22) 2+1+1+2+2 (31) 3+1+1+1+2 (5) 1+1+2+1+3 (14) 1+2+3+1+2 (23) 2+1+1+3+1 (32) 3+1+1+2+1 (6) 1+1+2+2+2 (15) 1+2+2+2+1 (24) 2+1+2+1+2 (33) 3+1+2+1+1 (7) 1+1+2+3+1 (16) 1+2+3+1+1 (25) 2+1+2+2+1 (34) 3+1+1+1+1 (8) 1+1+3+1+2 (17) 1+3+1+1+2 (26) 2+1+3+1+1 (35) 4+1+1+1+1 (9) 1+1+3+2+1 (18) 1+3+1+2+1 (27) 2+2+1+1+2 A 35 vikalpone pAMca saMyogI 21 pada saMkhyA sAthe guNatAM 21 X 35 = 735 bhaMga thAya che. cha saMyogI 147 bhaMga :- ATha nairayika jIvonA chasaMyogI 21 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+1+1+1+3 (2) 1+1+1+1+2+2 (3) 1+1+1+1+3+1 (4) 1+1+1+2+1+2 (5) 1+1+1+2+2+1 (6) 1+1+1+3+1+1 (7) 1+1+2+1+1+2 (8) 1+1+2+1+2+1 (9) 1+1+2+2+1+1 (10) 1+1+3+1+1+1 (11) 1+2+1+1+1+2 (12) 1+2+1+1+2+1 (13) 1+2+1+2+1+1 (14) 1+2+2+1+1+1 (15) 13+1+1+1+1 (16) ra+1+1+1+12 (17) 2+1+1+1+2+1 (18) ra+1+1+2+1+1 (19) 2+1+2+1+1+1 (20) ra++1+1+1+1 (21) 3+1+1+1+1+1 A 21 vikalpone chasaMyogInA 7 pada sAthe guNatAM 21 X 7 = 147 bhaMga thAya che. sAta saMyogI sAta bhaMga :- ATha nairayika jIvonA sAta saMyogI sAta vikalpa thAya che. yathA(1)1+1+1+1+1+1+2 (2)1+1+1+1+1+2+1 (3)1+1+1+1+2+1+1 (4)1+1+1+2+1+1+1 (5)1+1+2+1+1+1+1 (6)1+2+1+1+1+1+1 (7) 2+1+1+1+1+1+1 A sAta vikalpane sAta saMyogInI pada saMkhyA eka sAthe guNatAM 741 = 7 bhaMga thAya che. A rIte ATha nairayika jIvonA asaMyogInA 7 bhaMga, dvisaMyogInA 147 maMga, trisaMyogInA
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra | 363 | 73pa bhaMga, cArasaMyogInA 1225 bhaMga, pAMca saMyogInA 735 bhaMga, chasaMyogInA 147 bhaMga ane sAta saMyogInA 7 bhaMga te sarva maLIne 7+147+735+1225+735+14*7= 3003 bhaMga thAya che. nava nairayika pravezanaka bhaMga - 27 Nava bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamaNA kiM rayaNappabhAe hojjA, puchI ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe aTTha sakkarappabhAe hojjA / evaM duyAsaMjogo jAva sattagasaMjogo ya jahA aTThaNhaM jIvANaM bhaNiyaM tahA NavaNhaM pi bhANiyavvaM; NavaraM ekkekko abbhahio saMcAreyavvo, sesaM taM ceva / pacchimo AlAvago- ahavA tiNNi rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe ege vAluyappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nava nairayika jIva, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatA zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gAMgeya ! te nava nairayika jIva ratnaprabhAmAM utpanna thAya che vAvatuM adhaH saptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM ane ATha zarkarAprabhAmAM utpanna thAya che. ityAdi je rIte ATha nairayikonA dvi saMyogI, tri saMyogI, cAra saMyogI, pAMca saMyogI, cha saMyogI ane sAta saMyogI bhaMga kahyA, te ja rIte nava nairayikonA viSayamAM kahevuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke eka eka nairayikano adhika saMcAra karavo joIe. zeSa sarva pUrvokta prakAre jANavuM joIe. aMtima bhaMga A pramANe che- traNa ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM yAvatu eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM nava nairayika jIva pravezanakanA sarva bhaMgonuM saMkSipta kathana che. temAM asaMyogInA sAta bhaMga thAya che. visayogI 168 bhaMga :- nava nairayikonA dvisaMyogI ATha vikalpa thAya che. yathA- 1+8, 2+7, 3+s, 4+5, 5+4, 6+3, 7+2, 8+1. A ATha vikalpone dvisaMyogInI pada saMkhyA 21 sAthe guNatAM 21 x 8 = 168 bhaMga thAya che. traNa saMyogInA 80 bhaga :- nava narayikonA traNa saMyogI 28 vikalpa thAya che. yathA
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 zrI bhagavatI sUtra-3 - - - (1) 1+1+7 (8) 2+1+ (15) 3+2+4 (rara) 4+4+1 (2) 1+2+s (9) 2+2+5 (16) 3++3 (23) 5+1+3 (3) 1+35 (10) 2+3+4 (17) 3+4+2 (24) pa+ra+ (4) 1+4+4 (11) 2+4+3 (18) 3+5+1 (25) 2+3+1 (5) 1+5+3 (12) 2+5+2 (19) 4+1+4 (26) +1+2 (6) 1++2 (13) 2++1 (20) 4+2+3 (27) =+1 (7) 1+7+1 (14) 3+1+5 (21) 4+3+2 (28) 3+1+1 A 28 vikalpone tri saMyogI pada saMkhyA 3pa sAthe guNatAM 35 x 28 = 980 bhaMga thAya che. catuHsaMyogI 1960 bhaMga - nava nairayika jIvonA cAra saMyogI 56 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+1+5, (12) 1+3+1+4, (22) 2+1+1+5, (34) 2+4+1+2, (47) 4+1+1+3, (2) 1+1+25, (13) 1+3+2+3, (23) 2+1+2+4, (35) ra+4+2+1, (3) 1+1+3+4, (14) 1+2+3+2, (24) 2+1+2+3, (36) ra+5+1+1, (4) 1+1+4+3, (15) 2+3+4+1, (25) ra+1+42, (37) 3+1+1+4, (5) 1+1+para, (16) 1+4+1+3, (26) 2+1+5+1, (38) 3+1+2+3, () 1+1++1, (17) 1+4+2+2, (27) 2+2+1+4, (39) 3+1+3+2, (7) 1+2+1+5, (18) 1+4+3+1, (28) 2+3+2+3, (40) 3+1+4+1, (48) 4+1+++ra, (49) 4+1+3+1, (50) 4+2+1+2, (51) 4+2+2+1, (para) 4+3+1+1, (53) pa+1+1+2, (8) 1+2+2+4, (19) 15+1+2, (29) 2+2+3+2, (41) 3+2+1+3, (pa) pa+1+2+1, (9) 1+2+3+3, (20) 1+para+1, (30) 2+2+4+1, (42) 3+++, (55) pa+2+1+1, (10) 1+2+4+2, (21) 1++1+1, (31) 2+3+1+3, (43) 32+3+1, (pa) +1+1+1. (11) 1+2+5+1, (32) 2+3+2+2, (44) 3+3+1+2, (33) 2+3+3+1, (45) 3+3+2+1, (46) 3+4+1+1, A pada vikalpone catuHsaMyogI pada saMkhyA 35 sAthe guNatAM 5 x 35 = 1960 bhaMga thAya. pAMca saMyogI 1400 bhaMga :- nava nairayika jIvonA pAMca saMyogI 70 vikalpa thAya che. yathA
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-32 365 (1) 1+1++1+5, (16) 1+2+1+1+4, (31) 1+2+3+1+1, (46) 22+1+1+3, (1) 3+1+3+1+1, (2) 1+1+1+2+4, (17) 1+2+1+2+3, (3ra) 1+4+1+12, (47) 2+2+1+2+, (2) 3+1+1+2, (3) 1+1+1+2+3, (18) 1+2+1+3+2, (33) 1+4+1+2+1, (48) 2++1+3+1, () 3+2+1+2+1, (4) 1+1+1+4R, (19) 12+1+4+1, (34) 1+4 +1+1, (49) 2+++12 (4) 322+1+1, (5) 1+1+15+1, (20) 1+2+1+3, (35) 1+5+1+1+1, (50) 2 ++++1 (5) 2+3+1+1+1, (6) 1+1 +1+4, (21) 1+++, (36) 2+1+1+1+4, (51) 2 +3+1+1, (6) 4+1+1+12, (7) 1+1+2+3, (22) 1+2+2+3+1, (37) 2+1+1++3, (52) 2+3+1+1+2, (7) 4+1+1+2+1, (8) 1+1++32, (23) 1+2+3+1+, (38) 2+1+1+3+, (53) 2+3+1 +1, (68) 4+1+2+1+1, (9) 1+1+2+4+1, (24) 12+3+++1, (39) 2+1+1+4+1, (54) 2+3+2+1+1, (9) 4++1+1+1, (10) 1+1+3+1+3, (25) 12+4+1+1, (40) 2+1+2+1+3, (55) 2+4+1+1+1 (70) pa+1+1+1+1. (11) 1+1+3++, (26) 1+3+1+1+3, (41) +1+2+, (56) 3+1+1+1+3, (12) 1+1+7+3+1 (27) 1+3+1+22, (42) 2+1+2+3+1, (57) 3+1+1+2+2, (13) 1+1+4+1+2, (28) 1+3+1+3+1, (43) 2+1+3-1+2, (58) 3+1+1+3+1, (14) 1+1+4+2+1, (29) 13+2+12, (44) 2+1+3++1, (59) 3+1+2+1+2, (15) 1+1+5+1+1, (30) 1+3+2+2+1, (45) 2+1+4+1+1, (so) 3+1+2+2+1, A 70 vikalpone pAMcasaMyogI pada saMkhyA 21 sAthe guNatAM 70 x 21 = 1470 bhaMga thAya che. chasaMyogI 39ra bhaMga :- nava nairayika jIvonA chasaMyogI 5 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+1+1+1+4, (16) 1+1+2+3+1+1, (31) 1+3+1+1+1+2, (46) 2+3+1+1+1+2, (2) 1+1+1+1+2+3, (17) 1+1+3+1+1+2, (32) 2+3+1+1+2+1, (47) 2+2+1+1+2+1, (3) 1+1+1+1+3+2, (18) 1+1+3+1+2+1, (33) 1+3+1+2+1+1, (48) 2+2+1+2+1+1, (4) 1+1+1+1+4+1, (19) 1+1+3+2+1+1, (34) 2+3+2+1+1+1, (49) 2+2+2+1+1+1, (5) 1+1+1+2+1+3, (20) 1+1+4+1+1+1, (35) 1+4+1+1+1+1, (50) 2+3+1+1+1+1, (6) 1+1+1+2+2+2, (21) 1+2+1+1+1+3, (36) 2+1+1+1+1+3, (51) 3+1+1+1+1+2, (7) 1+1+1+2+3+1, (22) 1+2+1+1+2+2, (37) 2+1+1+1+2+2, (para) 3+1+1+1+2+1, (8) 1+1+1+3+1+2, (23) 1+2+1+1+3+1, (38) 2+1+1+1+3+1, (53) 3+1+1+2+1+1, (9) 1+1+1+3+2+1, (24) 1+2+1+2+1+2, (39) 2+1+1+2+1+2, (54) 3+1+2+1+1+1, (10) 1+1+1+4+1+1, (25) 1+2+1+2+2+1, (40) 2+1+1+2+2+1, (55) 3+2+1+1+1+1, (11) 1+1+2+1+1+3, (26) 1+2+1+3+1+1, (41) 2+1+1+3+1+1, (56) 4+1+1+1+1+1. (12) 1+1+2+1+2+2, (27) 1+2+2+1+1+2, (42) 2+1+2+1+1+2, (13) 1+1+2+1+3+1, (28) 1+2+2+1+2+1, (43) 2+1+2+1+2+1, (14) 1+1+2+2+1+2, (29) 1+2+2+2+1+1, (44) 2+1+2+2+1+1, (15) 1+1+2+2+2+1, (30) 1+2+3+1+1+1, (45) 2+1+3+1+1+1, A pa6 vikalpone cha saMyogI pada saMkhyA 7 sAthe guNatAM 56 x 7 = 392 bhaMga thAya che.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrI bhagavatI sUtra-3 sAta saMyogI 28 bhaMga H- nava nairayika jIvonA sAtasaMyogI 28 vikalpo thAya che yathA- (1) 1+1+1+1+1+1+3, (10) 1+1+1+3+1+1+1, (19) 1+2+1+2+1+1+1, (2) 1+1+1+1+1+2+2, (11) 1+1+2+1+1+1+2, (20) 1+2+2+1+1+1+1, (3) 1+1+1+1+1+3+1, (12) 1+1+2+1+1+2+1, (21) 1+3+1+1+1+1+1, (4) 1+1+1+1+2+1+2, (13) 1+1+2+1+2+1+1, (22) 2+1+1+1+1+1+2, (5) 1+1+1+1+2+2+1, (14) 1+1+2+2+1+1+1, (23) 2+1+1+1+1+2+1, (6) 1+1+1+1+3+1+1, (15) 1+1+3+1+1+1+1, (24) 2+1+1+1+2+1+1, (7) 1+1+1+2+1+1+2, (16) 1+2+1+1+1+1+2, (25) 2+1+1+2+1+1+1, (8) 1+1+1+2+1+2+1, (17) 1+2+1+1+1+2+1, (26) 2+1+2+1+1+1+1, (9) 1+1+1+2+2+1+1, (18) 1+2+1+1+2+1+1, (27) 2+2+1+1+1+1+1, (2) 3+9+9+9+9+9+9. A 28 vikalpone sAta saMyogI eka pada saMkhyA sAthe guNatAM 28 x 1 = 28 bhaMga thAya che. A rIte asaMyogInA 7 bhaMga, DhisaMyogInA 168 bhaMga, traNa saMyogInA 980 bhaMga, cAra saMyogInA 1960 bhaMga, pAMca saMyogInA 1470 bhaMga, chasaMyogInA 392 bhaMga, sAta saMyogInA 28 bhaMga, A sarva maLIne nava nairayika jIvonA 7+168+980+1960+1470+392+28 pravezanaka bhaMga thAya che. = 5005 daza nairayika pravezanaka bhaMga H 28 dasa bhaMte / NeraiyA NeraiyappavesaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojjA, pucchA ? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe Nava sakkarappabhAe hojjA / evaM duyAsaMjogo jAva sattasaMjogo ya jahA NavaNhaM jIvANaM; NavaraM ekkekko abbhahio saMcAreyavvo, sesaM taM ceva / apacchima AlAvago- ahavA cattAri rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe jAva ege ahesattamAe hojjA / bhAvArtha: [:- prazna- he bhagavan ! daza nairayika jIvo, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che cAvatuM adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che ?
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra [ 367 ] uttara- he gAMgeya ! te daze ya nairayika jIvo ratnaprabhAmAM utpanna thAya che yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM ane nava zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che. ityAdi dvi saMyogI, trisaMyogI, catuHsaMyogI, paMcasaMyogI, chasaMyogI ane sAtasaMyogI bhaMga je rIte nava nairayika jIvonA kahyA che, te ja rIte daza nairayika jIvonA viSayamAM paNa jANavA joIe paraMtu vizeSatA e che ke eka-eka nairayikano adhika saMcAra karavo joIe. zeSa sarva pUrvokta rUpe jANavA joIe. teno aMtima bhaMga A rIte che- cAra ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM yAvatuM eka adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. vivecana : prastuta sutramAM 10 nairayika jIvonA sarva pravezanaka bhaMga darzAvyA che. jemAM asaMyogI sAta bhaMga thAya che. dvi saMyogI 189 bhaMga - daza nairayika jIvonA dvisaMyogI nava vikalpa thAya che. yathA- 1+9, 2+8, 3+7, 4+6, 55, +4, 7+3, 8+2, 9+1. A nava vikalpone, dvisaMyogI pada saMkhyA 21 sAthe guNatAM 21 x 9 = 189 bhaMga thAya che. tri saMyogI 120 bhaMga - daza nairayika jIvonA traNa saMyogI 36 vikalpa thAya che. yathA (pa) (1) 1+1+da, (10) 2+2+6, (19) 3+4+3, (28) pa+2+3, (2) 1+2+7, (11) 2+3+5, (20) 3+5+ra, (29) 2+3+2, (3) 1+5+6, (12) +4+4, 3+ +1, (30) 5+4+1, (4) 1+4+5, (13) 2+5+3, (22) 4+1+5, (31) +1+3, 1+5+4, (14) 2++ra, (ra3) 4+4+4, (3ra) +2+2, (6) 1+6+3, (15) 2+7+1, (24) 4+3+3, (33) +3+1, (7) 1+7+ra, (16) 3+1+6, (25) 4+4+ra, (34) 7+1+, (8) 1+8+1, (17) 3+2+5, (26) 4+5+1, (35) 7+2+1, (9) 2+1+7, (18) 3+3+4, (27) pa+1+4, (36) 8+1+1. A 36 vikalpone traNa saMyogI pada saMkhyA 3pa sAthe guNatAM 36 4 35 = 1260 bhaMga thAya che. cAra saMyogI ra940 bhaMga :- daza nairayika jIvonA catuHsaMyogI 84 vikalpa thAya che.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. (1) 1+1+1+7, (16) 1+3+3+3, (31) 2+1+3+4, (46) ra+4+3+1, (61) 3+3+3+1, (76) 5+1+2+2, (2) 1+1+2+6, (17) 1+3+4+2, (32) 2+1+4+3, (3) 1+1+3+5, (18) 1+3+5+1, (33) 2+1+5+2, (4) 1+1+4+4, (19) 1+4+1+4, (34) 2+1++1, (5) 1+1+5+3, (20) 1+4+2+3, (35) 2+ra+1+5, 1+1++2, (21) 1+4+3+2, (36) ra+ra+ra+4, (7) 1+1+7+1, (22) 1+4+4+1, (37) ra+2+3+3, (8) 1+2+1+6, (23) 1+5+1+3, (38) 2+2+4+2, (9) 1+2+2+5, (24) 1+5+2+2, (39) ra++5+1, (47) 2+5+1+2, (2) 3+4+1+2, (77) 5+1+3+1, (48) 2+5+2+1, (3) 3+4+2+1, (78) 5+2+1+2, (49) ra++1+1, (4) 3+5+1+1, (79) pa+++1, (50) 3+1+1+5, (5) 4+1+1+4, (80) 5+3+1+1, (51) 3+1+2+4, (6) 4+1++3, (81) +1+1+ra, (para) 3+1+3+3, (67) 4+1+3+ra, (82) +1+2+1, (53) 3+1+4+2, (68) 4+1+4+1, (83) +2+1+1, (54) 3+1+5+1, (69) 4+2+1+3, (84) 7+1+1+1 (10) 1+2+3+4, (25) 1+5+3+1; (40) 2+3+1+4, zrI bhagavatI sUtra3 (11) 1+2+4+3, (26) 1++1+2, (41) 2+3+2+3, (12) 1+2+5+2, (27) 1+++1, (42) 2+3+3+2, (13) 1+2++1, (28) 1+7+1+1. (43) 2+3+4+1, (14) 1+3+1+5, (29) 2+1+1+6, (44) 2+4+1+3, (15) 1+3+2+4, (30) 2+1+2+5, (45) 2+4+2+2, (55) 3+2+1+4, (70) 4+2+2+2, (56) 3++ra+3, (71) 4+2+3+1, (57) 3+2+3+ra, (72) 4+3+1+2, (58) 3+2+4+1, (73) 4+3++1, (59) 3+3+1+3, (74) 4+4+1+1, (0) 3+3+ra+ra, (75) 5+1+1+3, A 84 vikalpone catuHsaMyogI pada saMkhyA 3pa sAthe guNatAM 84 x 35 = 2940 bhaMga thAya che. pAMca saMyogI 2646 bhaMga :- daza naiyika jIvonA paMca saMyogI 126 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+1+1+6, (26) 1+2+1+5+1, (51) 1+4++ra+1, (76) ra+ra+ra+1+3, (101) +1+4+1+1, (ra) 1+1+1+2+5, (27) 1+2+2+1+4, (para) 1+4+3+1+1, (77) ra+ra+ra+ra+ra, (102) 3+ra+1+1+3, (3) 1+1+1+3+4, (28) 1+2+2+2+3, (53) 1+5+1+1+ra, (78) ra+ra+ra+3+1, (103) 3+ra+1+2+2, (4) 1+1+1+4+3, (29) 1+2+2+3+2, (54) 1+5+1+2+1, (79) ra+ra+3+1+ra, (104) 3+2+1+3+1, (5) 1+1+1+5+ra, (30) 1+2+2+4+1, (55) 1+5+2+1+1, (80) 2+2+3+ra+1, (105) 3+ra+ra+1+ra, (6) 1+1+1+:+1, (31) 1+2+3+1+3, (56)_1+6+1+1+1, (81) 2++4+1+1, (106) 3+ra+ra+ra+1, (7) 1+1+2+1+5, (32) 1+2+3+ra+ra, (57) 2+1+1+1+5, (82) ra+3+1+1+3, (107) 3+ra+3+1+1, (8) 1+1+2+2+4, (33) 1+2+3+3+1, (58) 2+1+1+2+4, (83) 2+3+1++ra, (108) 3+3+1+1+, (9) 1+1+2+3+3, (34) 1+2+4+1+2, (59) 2+1+1+3+3, (84) 2+3+1+3+1, (109) 3+3+1+2+1, (10) 1+1+2+4+2, (35) 1+2+4+2+1, (60) 2+1+1+4+ra, (85) ra+3+2+1+ra, (110) 3+3+ra+1+1, (11) 1+1+2+5+1, (36) 1+2+5+1+1, (61) 2+1+1+5+1, (86) 2+3+++1, (111) 3+4+1+1+1, (12) 1+1+3+1+4, (37) 1+3+1+1+4, (62) 2+1+2+1+4, (87) 2+3+3+1+1, (112) 4+1+1+1+3, (13) 1+1+3+2+3, (38) 1+3+1+2+3, (63) 2+1+ra+ra+3, (88) 2+4+1+1+ra, (113) 4+1+1+2+2, (14) 1+1+3+3+2, (39) 1+3+1+3+ra, (4) 2+1+ra+3+ra, (89) 2+4+1+2+1, (114) 4+1+1+3+1, (15) 1+1+3+4+1, (40) 1+3+1+4+1, (5) 2+1++4+1, (90) 2+4+2+1+1, (115) 4+1+++, (16) 1+1+4+1+3, (41) 1+3+2+1+3, (66) 2+1+3+1+3, (91)_2+5+1+1+1, (116) 4+1+ra+ra+1, (17) 1+1+4++ra, (42) 1+3+ra+ra+ra, (67) 2+1+3+ra+ra, (92) 3+1+1+1+4, (117) 4+1+3+1+1, (18) 1+1+4+3+1, (43) 1+3+ra+3+1, (8) 2+1+3+3+1, (93) 3+1+1++3, (118) 4++1+1+, (19) 1+1+5+1+ra, (44) 1+3+3+1+ra, (69) 2+1+4+1+ra, (94) 3+1+1+3+ra, (119) 4+ra+++1, (20) 1+1+5+2+1, (45) 1+3+3+2+1, (70) 2+1+4+2+1, (95) 3+1+1+4+1, (120) 4+++1+1, (21) 1+1++1+1, (46) 1+3+4+1+1, (71) 2+1+5+1+1, (96) 3+1+2+1+3, (121) 4+3+1+1+1, (22) 1+ra+1+1+5, (47) 1+4+1+1+3, (72) ra+ra+1+1+4, (97) 3+1++ra+ra, (122) 5+1+1+1+ra, (23) 1+2+1++4, (48) 1+4+1++ra, (73) ra+2+1++3, (98) 3+1+2+3+1, (123) 5+1+1++1, (24) 1+2+1+3+3, (49) 1+4+1+3+1, (74) ra++1+3+ra, (99) 3+1+3+1+ra, (124) 5+1+2+1+1, (25) 1+2+1+4+2, (50) 1+4+2+1+ra, (75) 2+2+1+4+1, (100) 3+1+3+ra+1, (125) pa+ra+1+1+1, (126) +1+1+1+1.
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9 : uddezaka-32 se A 126 vikalpone sAta narakanA paMca saMyogI pa6 saMkhyA 21 sAthe guNatAM 126 x 21 - 246 bhaMga thAya che. chasaMyogI 882 bhaMga H- daza naiyika jIvonA chasaMyogI 12 vikalpa thAya che. yathA- ra+1+1+ra+ra+ra, (101) ra+3+1+1+1+ra, 2+1+1+ra+3+1, (10) ra+3+1+1+2+1, (1) 1+1+1+1+1+5, (26) 1+1+3+1+1+3, (51) 1+ra+ra+3+1+1, (76) (2) 1+1+1+1++4, (27) 1+1+3+1+ra+ra, (para) 1+ra+3+1+1+ra, (77) (3) 1+1+1+1+3+3, (28) 1+1+3+1+3+1, (53) 1+2+3+1+2+1, (78) (4) 1+1+1+1+4+2, (29) 1+1+3+2+1+ra, (54) 1+2+3+ra+1+1, (79) 2+1+1+3+1+ra, (103) ra+3+1+ra+1+1, 2+1+1+3+2+1, (104) ra+3+2+1+1+1, (5) 1+1+1+1+5+1, (30) 1+1+3+2+2+1, (55) 1+2+4+1+1+1, (80) 2+1+1+4+1+1, (105) 2+4+1+1+1+1, 2+1+2+1+1+3, (10) 3+1+1+1+1+3, 2+1+++ra+ra, (107) 3+1+1+1++, 2+1+ra+1+3+1, (108) 3+1+1+1+3+1, 2+1++ra+1+ra, (109) 3+1+1+2+1+ra, (6) 1+1+1+ra+1+4, (31) 1+1+3+3+1+1, (56) 1+3+1+1+1+3,(81) (7) 1+1+1+ra+ra+3, (32) 1+1+4+1+1+ra, (57) 1+3+1+1+ra+ra, (82) (8) 1+1+1+2+3+ra, (33) 1+1+4+1+2+1, (58) 1+3+1+1+3+1, (83) (9) 1+1+1+2+4+1, (34) 1+1+4+2+1+1, (59) 1+3+1+2+1+ra, (84) (10) 1+1+1+3+1+3, (35) 1+1+5+1+1+1, (60) 1+3+1+ra+ra+1, (85) +1+ra+ra+ra+1 (110) 3+1+1+ra++1, (11) 1+1+1+3+ra+2, (36) 1+2+1+1+1+4, (1) 1+3+1+3+1+1, (86) 2+1+ra+3+1+1, (111) 3+1+1+3+1+1, (12) 1+1+1+3+3+1, (37) 1+2+1+1+ra+3, (6) 1+3+2+1+1+ra, (87) 2+1+3+1+1+ra, (112) 3+1+ra+1+1+, (13)1+1+1+4+1+2, (38) 1+2+1+1+3+ra, (63) 1+3+2+1+ra+1, (88) 2+1+3+1+2+1, (113) 3+1+2+1+ra+1, (14) 1+1+1+4+2+1, (39) 1+2+1+1+4+1, (4) 1+3+2+2+1+1, (89) 2+1+3+ra+1+1, (114) 3+1+2+2+1+1, (15) 1+1+1+5+1+1, (40) 1+2+1+2+1+3, (65) 1+3+3+1+1+1, (90) 2+1+4+1+1+1, (115) 3+1+3+1+1+1, (16) 1+1+2+1+1+4, (41) 1+2+1+ra+ra+ra, (6) 1+4+1+1+1+ra, (91) 2+1+1+1+3, (116) 3+ra+1+1+1+ra, (17)1+1+ra+1+ra+3, (42) 1+2+1++3+1, (67) 1+4+1+1+ra+1, (92) 2+2+1+1+ra+ra, (117) 3+ra+1+1++1, (18) 1+1+ra+1+3+ra, (43) 1+2+1+3+1+2, (68) 1+4+1+2+1+1, (93) ra+ra+1+1+3+1, (118) 3+ra+1++1+1, (19)1+1+2+1+4+1, (44) 1+2+1+3+2+1, (69) 1+4+2+1+1+1, (94) ++++1+ra, (119) 3+ra+ra+1+1+1, (20) 1+1+2+2+1+3, (45) 1+2+1+4+1+1, (70) 1+5+1+1+1+1,(95) 2+2+1+2+2+1, (10) 3+3+1+1+1+1, (21) 1+1+2+2+ra+ra, (46) 1+2+ra+1+1+3, (71) 2+1+1+1+1+4, (96) ra+2+1+3+1+1, (11) 4+1+1+1+1+2, (rara) 1+1+2+2+3+1, (47) 1+2+ra+1+ra+ra, (72) 2+1+1+1+2+3, (97) ra+ra+ra+1+1+ra, (122) 4+1+1+1+2+1, (23) 1+1+2+3+1+, (48) 1+2+2+1+3+1, (73) ra+1+1+1+3+ra, (98) ra++++ra+1, (123) 4+1+1++1+1, (24) 1+1+2+3+2+1, (49) 1++ra+++2, (74) 2+1+1+1+4+1, (99) ra+++ra+1+1, (124) 4+1++1+1+1, (25) 1+1+2+4+1+1, (50) 1+2+ra+ra+ra+1, (75) 2+1+1+2+1+3, (100) ra+ra+3+1+1+1, (125) 4++1+1+1+1, (126) pa+1+1+1+1+1, A 126 vikalpone sAta narakanI cha saMyogI pada saMkhyA sAta sAthe guNatAM 126 x 7 = 88ra bhaMga thAya che. sAtasaMyogI 84 bhaMga H- daza nairaSika jIvonA sAta saMyogI 84 vikalpa thAya che. thathA-- =
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 | zrI bhagavatI sUtra-3 (1) 1+1+1+1+1+1+4, (29) 1+1+2+2+2+1+1, (57) 2+1+1+1+1+1+3, (2) 1+1+1+1+1+2+3, (30) 1+1+2+3+1+1+1, (58) 2+1+1+1+1+2+ra, (3) 1+1+1+1+1+3+2, (31) 1+1+3+1+1+1+2, (59) 2+1+1+1+1+3+1, (4) 1+1+1+1+1+4+1, (32) 1+1+3+1+1+2+1, (%) 2+1+1+1+2+1+2, (5) 1+1+1+1+2+1+3, (33) 1+1+3+1+2+1+1, (61) 2+1+1+1+2+2+1, (6) 1+1+1+1+2+2+2, (34) 1+1+3+2+1+1+1, (2) 2+1+1+1+3+1+1, (7) 1+1+1+1+2+3+1, (35) 1+1+4+1+1+1+1, (3) 2+1+1+2+1+1+2, (8) 1+1+1+1+3+1+2, (36) 1+2+1+1+1+1+3, (4) 2+1+1+2+1+2+1, (9) 1+1+1+1+3+2+1, (37) 1+2+1+1+1+2+2, (5) 2+1+2+1+1+1+2, (10) 1+1+1+1+4+1+1, (38) 1+2+1+1+1+3+1, (66) 2+1+1+2+2+1+1, (11) 1+1+1+2+1+1+3, (39) 1+2+1+1+2+1+2, (7) 2+1+1+3+1+1+1, (12) 1+1+1+2+1+2+2, (40) 1+2+1+1+2+2+1, (68) 2+1+2+1+1+2+1, (13) 1+1+1+2+1+3+1, (41) 1+++1+1+3+1+1, (9) 2+1+2+1+2+1+1, (14) 1+1+1+2+2+1+2, (42) 1+2+1+2+1+1+2, (70) 2+1+2+2+1+1+1, (15) 1+1+1+2+2+2+1, (43) 1+2+1+2+1+2+1, (71) 2+1+3+1+1+1+1, (16) 1+1+1+2+3+1+1, (44) 1+2+1+2+2+1+1, (72) 2+2+1+1+1+1+2, (17) 1+1+1+3+1+1+2, (45) 1+2+1+3+1+1+1, (73) 2+2+1+1+1+2+1, (18) 1+1+1+3+1+2+1, (46) 1+2+2+1+1+1+ra, (74) 2+3+1+1+2+1+1, (19) 1+1+1+3+2+1+1, (47) 1+2+2+1+1+2+1, (75) 2+2+1+2+1+1+1, (20) 1+1+1+4+1+1+1, (48) 1+2+2+1+2+1+1, (76) 2+2+2+1+1+1+1, (ra1) 1+1+2+1+1+1+3, (49) 1+2+2++1+1+1, (77) 2+3+1+1+1+1+1, (rara) 1+1+2+1+1+2+ra, (50) 1+2+3+1+1+1+1, (78) 3+1+1+1+1+1+ra, (23) 1+1+2+1+1+3+1, (51) 1+3+1+1+1+1+2, (79) 3+1+1+1+1+2+1, (24) 1+1+2+1+2+1+ra, (para) 1+3+1+1+1+2+1, (80) 3+1+1+1+2+1+1, (25) 1+1+2+1+2+2+1, (53) 1+3+1+1+2+1+1, (81) 3+1+1+2+1+1+1, (26) 1+1+2+1+3+1+1, (54) 1+3+1+2+1+1+1, (82) 3+1+2+1+1+1+1, (27) 1+1+2+2+1+1+2, (55) 1+3+2+1+1+1+1, (83) 3+2+1+1+1+1+1, (28) 1+1+2+2+1+2+1, (56) 1+4+1+1+1+1+1, (84) 4+1+1+1+1+1+1. A 84 vikalpone sAta narakanI sAta saMyogI eka pada saMkhyA sAthe guNatAM 84 bhaMga thAya che. A rIte asaMyogInA 7 bhaMga, dvisaMyogInA 189 bhaMga, trisaMyogInA 1260 bhaMga,
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8:6 -32 | u71 / cArasaMyogInA 2940 bhaMga, pAMca saMyogInA 2646 bhaMga, chasaMyogInA 882 bhaMga, sAta saMyogInA 84 maMgasAsarva bhaNInezanazayi pravezana +188+1270+2840+2646+882+84-8008 bhaMga thAya che. saMkhyAta nairayika pravezanaka bhaMga - 29 saMkhejjA bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamaNA kiM rayaNappabhAe hojjA, pucchA? gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA ege rayaNappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA do rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe hojjA; evaM jAva ahavA do rayaNappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA tiNNi rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe hojjA / evaM eeNaM kameNa ekkekko saMcAreyavvo jAva ahavA dasa rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe hojjA / evaM jAva ahavA dasa rayaNappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA saMkhejjA rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe hojjA; jAva ahavA saMkhejjA rayaNappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA ege sakkarappabhAe saMkhejjA vAluyappabhAe hojjA, evaM jahA rayaNappabhA uvarimapuDhavIhiM samaM cAriyA tahA sakkarappabhA vi uvarimapuDha vIhiM samaM cAreyavvA, evaM ekkekkA puDhavI uvarimapuDhavIhiM samaM cAreyavvA; jAva ahavA saMkhejjA tamAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! saMkhyAta nairayika jIva, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gAMgeya! saMkhyAta nairayika ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya che yAvatu saMkhyAta nairayika adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (A rIte asaMyogI sAta bhaMga thAya che) hiMsayogI bhaMga-231]- (1) eka ratnaprabhAmAM ane saMkhyAta zarkarA prabhAmAM utpanna thAya cha.(2-5) mArIta yAvata me ratnaprabhAmA bhane saMdhyAta aghaHsaptama pRthvImA utpanna thAya che. (mAcha bhaMga thAya che) athavA be ratnaprabhAmAM ane saMkhyAta zarkarA prabhAmAM utpanna thAya che. A rIte A ja kramathI
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 372 / zrI bhagavatI sUtra-3 eka-eka nairayikano saMcAra karavo joIe. athavA yAvata daza ratnaprabhAmAM ane saMkhyAta zarkarApabhAmAM utpanna thAya che. A rIte thAva daza ratnaprabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptamapRthvImAM utpanna thAya che. athavA saMkhyAtA ratnaprabhAmAM ane saMkhyAtA zarkarA prabhAmAM, yAvatuM saMkhyAta ratnaprabhAmAM ane saMkhyAtA adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka zarkarAprabhAmAM ane saMkhyAta vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che, je rIte ratnaprabhA pRthvIno zeSa pRthvIo sAthe saMyoga karyo, te ja rIte zarkarAmabhA pRthvIno paNa tyAra pachInI pRthvIo sAthe saMyoga 2vo . A ja rIte dareka pRthvIno tyAra pachInI pRthvI sAthe saMyoga karavo joIe yAvat athavA saMkhyAta tama prabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. A rIte dvisaMyogI 231 bhaMga thAya 30 ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe saMkhejjA vAluyappabhAe hojjA; ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe sakhejjA paMkappabhAe hojjA; jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege sakkarappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe sakhejjA vAluyappabhAe hojjA; jAva ahavA ege rayaNappabhAe do sakkarappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe tiNNi sakkarappabhAe saMkhejjA vAluyappabhAe hojjA; evaM eeNa kameNaM ekkekko saMcAreyavvo jAvaahavA ege rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe saMkhejjA vAluyappabhAe hojjaa;| ahavA do rayaNappabhAe, saMkhejjA sakkarappabhAe, saMkhejjA vAluyappabhAe hojjA; jAva ahavA do rayaNappabhAe, saMkhejjA sakkarappabhAe, saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA tiNNi rayaNappabhAe, saMkhejjA sakkarappabhAe, saMkhejjA vAluyappabhAe hojjA; evaM eeNaM kameNaM ekkekko rayaNappabhAe saMcAreyavvo; jAva ahavA saMkhejjA rayaNappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe saMkhejjA vAluyappabhAe hojjA; jAva ahavA saMkhejjA raNayappabhAe saMkhejjA sakkarappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ___ ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe saMkhejjA paMkappabhAe hojjA; jAva ahavA ege rayaNappabhAe ege vAluyappabhAe saMkhejjA ahesattamAe hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe do vAluyappabhAe saMkhejjA paMkappabhAe hojjA; evaM eeNa
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 373 | kameNaM tiyAsaMjogo, caukkasaMjogo jAva sattagasaMjogo ya jahA dasaNhaM jIvANaM taheva bhaanniyvvo| pacchimo AlAvago sattasaMjogassa- ahavA saMkhejjA rayaNappabhAe, saMkhejjA sakkara- ppabhAe jAvasaMkhejjA ahesattamAe hojjA / bhAvArtha :- trisaMyogI bhaMga-735 ]- (1) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAta vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che; (2) eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAta paMkaprabhAmAM utpanna thAya che; A rIte yAvatu eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che; eka ratnaprabhAmAM, be zarkarAprabhAmAM ane saMkhyAta vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. eka ratnaprabhAmAM be zarkarAprabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. eka ratnaprabhAmAM, traNa zarkarAprabhAmAM ane saMkhyAta vAlukAprabhamAM utpanna thAya che. A rIte A ja kramathI eka-ekanairayikano adhika saMcAra karavo joIe yAvatu eka ratnaprabhAmAM, saMkhyAta zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAta vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. yAvatuM eka ratnaprabhAmAM, saMkhyAta vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA be ratnaprabhAmAM, saMkhyAta zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAta vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che, vAva be ratnaprabhAmAM, saMkhyAta zarkarAprabhAmAM ane saMkhyAta tamatamAmAM utpanna thAya che. athavA traNa ratnaprabhAmAM, saMkhyAta zarkarA prabhAmAM, saMkhyAta vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A kramathI ratnaprabhAmAM eka-eka nairayikano adhika saMcAra karavo joIe. yAvata saMkhyAta ratnaprabhAmAM, saMkhyAta zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAta paMkaprabhAmAM utpanna thAya che yAvatu eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM, be vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAta paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. A kramathI trisaMyogI, catuHsaMyogI thAva sAtasaMyogI bhaMgonuM kathana, daza nairayika saMbaMdhI bhaMgonI samAna karavuM joIe. aMtima sAtasaMyogI bhaMga A pramANe che- saMkhyAta ratnaprabhAmAM, saMkhyAta zarkarA prabhAmAM yAvata saMkhyAta adhaH saptama pRthvImAM utpanna thAya che. (arthAt aMtima sAta saMyogI bhaMgamAM sAte ya narakamAM ekI sAthe saMkhyAta-saMkhyAta nairayika eka samayamAM utpanna thAya che.) vivecana : prastuta sUtramAM saMkhyAta nairayika jIvonA sarva saMyogI pravezanaka bhaMgonuM nidarzana che. daza saMkhyA sudhInA kathana pachI 11 thI zIrSaprahelikA sudhInI saMkhyAne ahIM saMkhyAta zabdamAM aMtarbhAvita karI che. asaMyogI 7 bhaMga :- pratyeka naraka sAthe saMkhyAtano saMyoga thavAthI asaMyogI sAta bhaMga thAya che.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 | zrI bhagavatI sUtra-3 arthAtu saMkhyAtA nairayiko eka sAthe prathama narakamAM athavA saMkhyAtA bIjI narakamAM yAvata saMkhyAtA sAtamI narakamAM utpanna thAya che. tethI asaMyogI sAta bhaMga thAya che. dvisaMyogI 231 bhaMga :- dvisaMyogImAM saMkhyAta jIvonA be vibhAga karyA che, tethI eka jIva ane saMkhyAta jIva, be jIva ane saMkhyAta jIva yAvat daza jIva ane saMkhyAta jIva tathA saMkhyAta jIva ane saMkhyAta jIva A rIte saMkhyAta jIvonA hiMsayogInA 11 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+ saMkhyAta, (4) 4 + saMkhyAta, (7) 7 + saMkhyAta, (10) 10 + saMkhyAta (2) 2+ saMkhyAta, (5) 5 + saMkhyAta, (8) 8+ saMkhyAta, (11) saMkhyAta + saMkhyAta. (3) 3 + saMkhyAta, (6) 6+ saMkhyAta, (9) 9 + saMkhyAta, A 11 vikalpone sAta narakanI dvi saMyogI pada saMkhyA 21 sAthe guNatAM 21411 = 231 bhaMga thAya che. trisaMyogI 735 bhaMga :- saMkhyAta jIvomAM traNa saMyogI 21 vikalpa thAya che. yathA (1) 1+1+saMkhyAta (11) 1+saMkhyAta+saMkhyAta (2) 1+2+saMkhyAta (12) ra+saMkhyAta+saMkhyAta (3) 1+3+saMkhyAta (13) 3+saMkhyAta+saMkhyAta (4) 1+4+saMkhyAta (14) 4+saMkhyAta+saMkhyAta (5) 1+5+saMkhyAta (15) pa+saMkhyAta+saMkhyAta (6) 1++saMkhyAta (16) da+saMkhyAta+saMkhyAta (7) 1+7+saMkhyAta (17) +saMkhyAtasaMkhyAta (8) 1+8+saMkhyAta (18) 8+saMkhyAta+saMkhyAta (9) 1+9+saMkhyAta (19) 9+saMkhyAta+saMkhyAta (10) 1+10+saMkhyAta (20) 10+saMkhyAta+saMkhyAta (21) saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta A ra1 vikalpone sAta narakanI traNa saMyogI 35 pada saMkhyA sAthe guNatAM 35 X 21 = 735 bhaMga thAya che. cata saMyogI 1085 bhaMga :- saMkhyAta jIvonA catuHsaMyogI 31 vikalpa bane che.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-32 | 375 | (1) 1+1+1+saMkhyAta (11) 1+1+saMkhyAta+saMkhyAta (21) 1saMkhyAtasaMkhyAtasaMkhyAta (2) 1+1+2+saMkhyAta (12) 1+2+saMkhyAta+saMkhyAta (22) 2+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (3) 1+1+3+saMkhyAta (13) 13saMkhyAtasaMkhyAta (23) 3+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (4) 1+1+4+saMkhyAta (14) 1+4+saMkhyAta+saMkhyAta (24) 4+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (5) 1+1+5+saMkhyAta (15) 1+5+saMkhyAta+saMkhyAta (25) pa+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (6) 1+1+s+saMkhyAta (16) 1++saMkhyAta+saMkhyAta (26) saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (7) 1+1+7+saMkhyAta (17) 1+7+saMkhyAta+saMkhyAta (27) +saMkhyAtasaMkhyAta+saMkhyAta (8) 1+1+8+saMkhyAta (18) 1+8+saMkhyAta+saMkhyAta (28) 8saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (9) 1+1+9+saMkhyAta (19) 1+9+saMkhyAta+saMkhyAta (29) 9+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (10) 1+1+10+saMkhyAta (20) 1+10+saMkhyAta+saMkhyAta (30) 10+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (31) saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta A 31 vikalpone sAta narakanI catuH saMyogI pada saMkhyA 35 sAthe guNatAM 35 x 31 = 1,085 bhaMga thAya che. paMcasaMyogI 861 bhaMga :- saMkhyAta jIvonA paMca saMyogI 41 vikalpa thAya che. prathamanI pAMca narakabhUmiomAM 1+1+1+1+saMkhyAta jIvo utpanna thAya che. A kramathI prathama bhaMga thAya che. A rIte 2, 3, 4 Adi daza ane saMkhyAta sudhI jIvono kramazaH saMcAra karatAM 41 vikalpa thAya che. yathA1+1+1+1+saMkhyAta (22) 1+2+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta 1+1+1+saMkhyAta (23) 1+3+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (3) 1+1+1+3+saMkhyAta 1+4+saMkhyAta+saMkhyAtasaMkhyAta (4) 1+1+1+4+saMkhyAta 1+5+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta 1+1+1+5+saMkhyAta (26). 1++saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta 1+1+1++saMkhyAta 1+7+saMkhyAta+saMkhyAtasaMkhyAta 1+1+1+7+saMkhyAta (28) 1+8+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (8). 1+1+1+8+saMkhyAta 1+9saMkhyAta+saMkhyAtasaMkhyAta (9) 1+1+1+9+saMkhyAta (30) 1+10+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (10) 1+1+1+10+saMkhyAta 1+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAtasaMkhyAta (11) 1+1+1+saMkhyAta+saMkhyAta 2+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (12) 1+1+2+saMkhyAta+saMkhyAta 3+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (13) 1+1+3+saMkhyAta+saMkhyAta 4+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (14) 1+1+4+saMkhyAta+saMkhyAta 35). pa+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (15) 1+1+5+saMkhyAta+saMkhyAta saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (16) 1+1++saMkhyAta+saMkhyAta (37) 7+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (17) 1+1+7+saMkhyAta+saMkhyAta (38). 8+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (18) 1+1+8+saMkhyAta+saMkhyAta (39) 9+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (19) 1+1+9+saMkhyAta+saMkhyAta 40) 10+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta 1+1+10+saMkhyAta+saMkhyAta (41) saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (21) 1+1saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta (20)
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 ] zrI bhagavatI sUtra-3 A 41 vikalpone sAta narakanI pAMca saMyogI pada saMkhyA 21 sAthe guNatAM 41 4 21 = 81 bhaMga thAya che. chasaMyogI 357 bhaMga - saMkhyAta jIvonA pUrvokta kramAnusAra chasaMyogI 51 vikalpa thAya che. tene sAta narakanI chasaMyogI pUrvokta pada saMkhyA sAta sAthe guNatA 51 x 7 = 357 bhaMga thAya che. sAtasaMyogI 1 bhaMga - saMkhyAta jIvonA pUrvokta kramAnusAra sAtasaMyogI 1 vikalpa thAya che. tene sAta narakanI saptasaMyogI pUrvokta pada saMkhyA eka sAthe guNatAM 61 x 1 = 61 bhaMga thAya che. A rIte saMkhyAta narayika pravezanakanA asaMyogI 7 bhaMga, dvisaMyogI 231 bhaMga, tri saMyogI 735 bhaMga, cArasaMyogI 1,085 bhaMga, pAMcasaMyogI 861 bhaMga, chasaMyogI 357 bhaMga ane sAta saMyogI 1 bhaMga; A sarva maLIne 7+31+735+1085581+3571=3,337 bhaMga thAya che. asaMkhyAta nairayika pravezanaka bhaMga - 31 asaMkhejjA bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamaNA kiM rayaNappabhAe do, puchI ? ___ gaMgeyA ! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA / ahavA ege rayaNappabhAe, asaMkhejjA sakkarappabhAe hojjA; evaM duyAsaMjogo jAva sattagasaMjogo ya jahA saMkhejjANaM jIvANaM bhaNio tahA asaMkhejjANa vi bhANiyavvo / NavaraM 'asaMkhejjAo' abbhahio bhANiyavvo, sesaM taM ceva jAva sattagasaMjogassa pacchimo AlAvago- ahavA asaMkhejjA rayaNappabhAe asaMkhejjA sakkarappabhAe jAva asaMkhejjA ahesattamAe hojjA / / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! asaMkhyAta nairayika, nairayika pravezanaka dvArA praveza karatAM zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gAMgeya! te ratnaprabhAmAM utpanna thAya che yAvata adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. athavA eka ratnaprabhAmAM ane asaMkhyAta zarkarAprabhAmAM thAya che. je rIte saMkhyAta nairayikonA dvi saMyogI thAvat saptasaMyogI bhaMga kahyA, te ja rIte asaMkhyAtanA paNa kahevA joIe, paraMtu vizeSatA e che ke ahIM asaMkhyAta' pada adhika kahevuM joIe. zeSa sarva kathana pUrvokta prakAre jANavuM joIe. teno aMtima sAta saMyogI bhaMga A pramANe che- asaMkhyAta ratnaprabhAmAM, asaMkhyAta zarkarA prabhAmAM yAvata asaMkhyAta adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. vivecana : prastuta sutramAM asaMkhyAta nairayika pravezanakanA asaMyogI Adi samasta bhaMgonuM nirUpaNa che.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra 377 | temAM asaMyogInA sAta bhaga thAya che. dvisaMyogI Adi:- saMkhyAta jIvomAM dvisaMyogInA je 11 vikalpa karyA che, temAM asaMkhyAta pada umeratAM asaMkhyAta jIvomAM dvisaMyogInA 12 vikalpa thAya che. yathA(1) 1+ asaMkhyAta (5) pa+asaMkhyAta (9) 9asaMkhyAta (2) 2+asaMkhyAta (6) da+asaMkhyAta (10) 10+asaMkhyAta (3) 3+asaMkhyAta (7) 7+asaMkhyAta (11) saMkhyAta+asaMkhyAta (4) 4+asaMkhyAta (8) 8+asaMkhyAta (12) asaMkhyAta+asaMkhyAta. A rIte pratyeka saMyogamAM asaMkhyAtanuM pada umerIne yogya vikalpo banAvavA joIe. jema ke sAta narakanI dvisaMyogI pada saMkhyA 21 ne jIvanA 12 vikalpathI guNatAM 21 4 12 = 2para bhaMga thAya che. traNa saMyogI 35 pada saMkhyAne ra3 vikalpathI guNatAM 35 X 23 = 805 bhaMga cAra saMyogI 35 pada saMkhyAne 34 vikalpa sAthe guNatAM 35 x 34 = 1190 bhaMga, pAMca saMyogI 21 pada saMkhyAne 45 vikalpa sAthe guNatAM 21 x 45 = 945 bhaMga, chasaMyogI 7 pada saMkhyAne 56 vikalpa sAthe guNatAM 7 4 56 = 392 bhaMga sAta saMyogI 1 pada saMkhyAne 7 vikalpa sAthe guNatAM 1467= 67 bhaMga thAya che. te sarva maLIne asaMkhya nairayika pravezanakanA 7++para+805+1190+945+392+67= 358 bhaMga thAya che. utkRSTa nairayika pravezanaka bhaMga - |32 ukkoseNaM bhaMte ! NeraiyA NeraiyappavesaNaeNaM pavisamANe kiM rayaNappabhAe honnA, pucchA ? gaMgeyA ! savve vi tAva rayaNappabhAe hojjA / ahavA rayaNappabhAe ya sakkarappabhAe ya hojjA; ahavA rayaNappabhAe ya vAluyappabhAe ya hojjA; jAva ahavA rayaNappabhAe ya ahesattamAe ya hojjA; ahavA rayaNappabhAe ya sakkarappabhAe ya vAluyappabhAe ya hojjA; evaM jAva ahavA rayaNappabhAe ya sakkarappabhAe ya ahesattamAe ya hojjA / ahavA rayaNappabhAe vAluyappabhAe pakappabhAe ya hojjA; jAva ahavA rayaNappabhAe vAlayappabhAe ahesattamAe ya hojjA / ahavA rayaNappabhAe paMkappabhAe dhUmappabhAe hojjA, evaM rayaNappabhaM amuyaMtesu jahA tiNhaM raiyANaM tiyAsaMjogo bhaNio tahA bhANiyavvaM jAva ahavA rayaNappabhAe ya tamAe ya ahesattamAe ya hojjA /
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - u ahavA rayaNappabhAe ya sakkarappabhAe ya vAluyappabhAe ya paMkappabhAe ya hojjA; ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe dhUmappabhAe ya hojjA; jAva ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe ahesattamAe ya hojjA / ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe paMkappabhAe dhUmappabhAe ya hojjA; evaM rayaNappabhaM amuyaMtesu jahA cauNhaM NeraiyANaM caukkagasaMjogo bhaNio tahA bhANiyavvaM jAva ahavA rayaNappabhAe dhUmappabhAe tamAe ahesattamAe ya hojjA / 378 ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe paMkappabhAe dhUmappabhAe ya hojjA ahavA rayaNappabhAe jAva paMkappabhAe tamAe ya hojjA ahavA rayaNappabhAe jAva paMkappabhAe ahesattamAe ya hojjA / ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe dhUmappabhAe tamAe ya hojjA evaM rayaNappabhaM amuyaMtesu jahA paMcanhaM NeraiyANaM paMcagasaMjogo bhaNio tahA bhAyiNavvaM; jAva ahavA rayaNappabhAe paMkappabhAe jAva ahesattamAe ya hojjA / ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe jAva dhUmappabhAe tamAe ya hojjA ahavA rayaNappabhAe jAva dhUmappabhAe ahesattamAe ya hojjA / ahavA rayaNappabhAe sakkarappabhAe jAva paMkappabhAe, tamAe ya ahesattamAe ya hojjA ava rayaNappabhAe, sakkarappabhAe vAluyappabhAe, dhUmappabhAe, tamAe, ahesattamAe ya hojjA ahavA rayaNappabhAe, sakkarappabhAe, paMkappabhAe jAva ahesattamAe ya hojjA ahavA rayaNappabhAe vAluyappabhAe jAva ahesattamAe hojjA ahavA rayaNappabhAe ya sakkarappabhAe ya jAva ahesattamAe ya hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nairayika pravezanaka dvArA praveza karatA, utkRSTa padamAM nairayika jIvo zuM ratnaprabhAmAM utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gAMgeya ! utkRSTa padamAM koI samaye sarva nairayika ratnaprabhAmAM utpanna thAya che. [dvisaMyogI cha maMga] - (1) ratnaprabhAmAM ane zarkarApramAbhAM utpanna thAya che. (2) ratnaprabhA ane vAlukAprabhAmAM utpanna thAya che. A rIte yAvata (6) ratnaprabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. [[trisaMyogI 15 maMga] - ( 1 ) 2tnapramA, zarDarAyalA ane vAsupralAbhAM utpanna thAya che. A rIte yAvat (4) ratnaprabhA, zarDarAyalA ane adhaH saptama pRthvImAM utpanna thAya che. (5) ratnaprabhA,
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 | 379 | vAlukAprabhA ane paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. (7-9) yAvatu ratnaprabhA, vAlukAprabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (10) athavA ratnaprabhA, paMkaprabhA ane dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. je rIte ratnaprabhAne choDyA vinA traNa nairayika jIvonA trika saMyogIbhaMga kahyA che, te rIte ahIM paNa kahevuM joIe. yAvat (15) ratnaprabhA, tama prabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. catuHsaMyogI 20 bhaMga- (1) ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhAmAM utpanna thAya che. (2) ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che yAvata (4) ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (5) ratnaprabhA, zarkarA prabhA, paMkaprabhA ane dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che, A rIte ratnaprabhAne choDyAM vinA je rIte cAra nairayika jIvonA catuHsaMyogI bhaMga kahyAM che, te ja rIte ahIM paNa kahevA joIe. yAvatuM (20) ratnaprabhA, dhUmaprabhA, tamaprabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. piMca saMyogI 15 bhaMga]- (1) ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhAmAM utpanna thAya che. (2) ratnaprabhA yAvat paMkaprabhA ane tamaHprabhAmAM utpanna thAya che. (3) ratnaprabhA thAvatuM paMtaprabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (4) ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA, dhumaprabhA, tama prabhAmAM utpanna thAya che. ratnaprabhAne choDyA vinA je rIte pAMca nairayika jIvonA paMca saMyogI bhaMga kahyA che, te ja rIte ahIM paNa kahevA joIe. yAvatuM (15) ratnaprabhA, paMkaprabhA yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. chisaMyogI cha bhaMga]- (1) ratnaprabhA, zarkarA prabhA yAvata dhUmaprabhA ane tama prabhAmAM utpanna thAya che. (2) ratnaprabhA yAvat dhUmaprabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (3) ratnaprabhA, zarkarAprabhA yAvat paMkaprabhA, tama prabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (4) ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, dhUmaprabhA, tama prabhA ane adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (5) ratnaprabhA, zarkarA prabhA, paMkaprabhA yAvatuM adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. (6) ratnaprabhA, vAlukAprabhA yAvat adhaHsaptama pRthvImAM utpanna thAya che. siAtasaMyogI eka bhaMga]- ratnaprabhA, zarkarA prabhA yAvatuM adhaHsaptama sudhI sarva naraka pRthvImAM utpanna thAya che. A rIte asaMyogI eka bhaMgathI sAta saMyogI eka bhaMga sudhInA sarva bhaMga maLIne utkRSTa narayika pravezanakanA 1+4+15+20+15+6+1 = 64 bhaMga thAya. vivecana : prastuta sUtromAM utkRSTa nairayika pravezanakanA bhaMgonuM kathana che. utkRSTa pravezanaka:- utkRSTa eTale ekaja nizcita saMkhyA. te saMkhyA asaMkhyarUpa che. jyAre paNa utkRSTa saMkhyArUpa pravezanaka hoya tyAre asaMkhya hoya che ane mukhyatayA te prathama narakamAM hoya che. kAraNa ke prathama naraka vinA utkRSTa pravezanaka thato nathI. utkRSTa pravezanaka samaye prathama naraka sivAya anya narakamAM
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 zrI bhagavatI sUtra-3 jIvono praveza thato hoya to tyAM paNa asaMkhya-asaMkhya jIva utpanna thAya che. tethI saMkhyA saMbaMdhI asaMkhyarUpa eka ja jIva vikalpa hoya che. narakanI apekSAe pada saMkhyAmAM paNa prathama naraka sahitanA bhaMgo ja hoya che tethI asaMyogImAM 7 padanA badale eka pada, dvisaMyogImAM 21 padanA sthAne 6 pada, traNa saMyogImAM 35 padanA sthAna 15 pada vagere pada saMkhyA thAya che. A rIte je pada saMkhyA thAya teTalA ja bhaMga A utkRSTa pravezanakamAM bane che. yathAasaMyogI eka bhaMga - utkRSTa saMkhyaka sarva jIvo eka sAthe prathama narakamAM utpanna thAya ane anya koI paNa narakamAM jIvono praveza thato na hoya tyAre asaMyogI eka bhaMga thAya che. hisaMyogI cha bhaMga :- utkRSTa saMkhyaka jIvomAMthI asaMkhyAta jIvo prathama narakamAM ane asaMkhyAta jIvo bIjI ke trIjI Adi koI eka narakamAM utpanna thAya che. tenI pada saMkhyA cha thAya che. yathA- 1-2, 1-3, 1-4, 1-5, 1-6, 1-7. jIvanI vikalpa saMkhyA eka ja hovAthI bhaMga paNa 641=da thAya che. utkRSTa pravezanaka samaye prathama narakamAM to avazya jIvanI utpatti thAya che. tethI pratyeka pada saMkhyAmAM prathama narakanuM grahaNa karyuM che. prathama naraka vinAnA pada banatA nathI. traNa saMyogI 15 bhaMga :- ratnaprabhA pRthvIne choDyA vinA traNa traNa narakano saMyoga karatAM pada saMkhyA 15 thAya che. yathA (1) 1-2-3, (6) 1-3-4, (10) 1-4-5, (13) 1-5-6, (2) 1-24, (7) 1-35, (11) 1-4-6, (14) 1-5-7, (3) 1-2-5, (8) 1-3-6 (12) 1-4-7 (15) 1-7. (4) 1-2-6, (9) 1-3-7 (5) 1-ra-7 jIvanI apekSAe vikalpa saMkhyA eka ja hovAthI bhaMga paNa 15x1=15 thAya che. utkRSTa jIvomAM vikalpa saMkhyA eka ja hovAthI dareka narakanA saMyogamAM pada saMkhyA jeTalI ja bhaMga saMkhyA thAya che. cata saMyogI-20 bhaMga - ratnaprabhA pRthvIne choDyA vinA cAra-cAra narakano saMyoga karavAthI 20 bhaMga thAya che. yathA (1) 1-2-3-4, (6) 1-2-4-6, (11) 1-3-45, (16) 1-3-6-7, (2) 1-2-3-5, (7) 1-2-4-7, (12) 1-3-4-6, (17) 1-4-5-6, (3) 1-2-3-6, (8) 1-2-5-6, (13) 1-3-4-7, (18) 1-4-5-7, (4) 1-2-3-7, (9) 1-5-7, (14) 1-35-6, (19) 1-4-7, (5) 1-2-4-5, (10) 1-ra-7, (15) 1-3-5-7, (20) 1-5--7. paMca saMyogI-15 bhaMga :- ratnaprabhA pRthvIne choDyA vinA pAMca-pAMca narakano saMyoga karavAthI 15
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra 381 | bhaMga thAya che. yathA(1) 1-2-3-4-5, (6) 1-2-3-6-7, (11) 1-3-4-5-6, (2) 1-2-3-4-6, (7) 1-2-4-5-6, (12) 1-3-4-5-7, (3) 1-2-3-4-7, (8) 1-2-4-pa-7, (13) 1-3-4-6-7, (4) 1-2-3--6, (9) 1-2-4-6-7, (14) 1-3-5-6-7, (5) 1-2-3-5-7 (10) 1-2-5-6-7, (15) 1-4-5-6-7. chasaMyogI cha bhaMga:- ratnaprabhA pRthvIne choDyA vinA cha-cha narakano saMyoga karavAthI arthAtu pazcAtuM kramathI eka-eka naraka choDavAthI cha bhaMga thAya che. yathA- 1-2-3-4-5-6, 1-2-3-4-5-7, 1-ra-3-4-6-7, 1-2-3-5-6-7, 1-2-4-pa-6-7, 1-3-4-5-6-7. sAta saMyogI eka bhaMga :- sAte ya narakano saMyoga karavAthI eka ja bhaMga thAya che. yathA1-2-3-4-5-6-7. A rIte asaMyogIno bhaMga 1, dvisaMyogI 6, traNa saMyogI 15, cAra saMyogI 20, pAMca saMyogI 15, chasaMyogI 6, sAta saMyogI 1.te sarva maLI 1++15-20+15+6+1 = 64 bhaMga thAya che. narayika pravezanaka bhaMga saMkhyA : jIva asaMyogI hisaMyogI | trisaMyogI | catuHsaMyogI | paMcasaMyogI | isayogI | sAtasaMyogI kula saMkhyA | |vi.4pa.bhaMga| vi.45.bhaMga | vi.45da bhaMga | vi.4padabhaMga vi.4pa.bhaMga vi.pa.bhaMga bhaMga | 1 1 X * x X * x 2421-4ra 143pa3pa * x 3421=3 | 335=105 143pa3pa x 4421-84 643pa-210 4435=140 1421=21 pa421=105] 10435=35010435=350 5421=105 1477 24 6421-126 1535 parapa 2043pa-700 15421315 647=42 1716 74ra1=147 21435=735 | 3535=1rarapa | 354ra173pa | 2147=147 7*1=| 3003 8x21-168 28435980 pa6435=19% | 70421=1470] pa647=392 284128 5005 9421=189 | 3635=126O 84435-2940 126x21=246 | 12647882 8441-84 |8008 saMkhyAta 11421=231] 2143pa735 | 31435=1085 | 41421-861 |517=357 6141=51 |3337 741=67. 358 7 12421=para | 23435=005 | 34435=1190| | 45421=945 | pa647=392 asaMkhyAta utkRSTa 20 15 | 6 | 1
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38ra zrI bhagavatI sUtra-3 A cArTamAM "vi." eTale vikalpa saMkhyAne "pa" eTale pada saMkhyA sAthe guNatAM bhaMga saMkhyA prApta thAya che, te pradarzita karI che. nairayika pravezanakonuM alpabadutva:|33 eyassa NaM bhaMte ! rayaNappabhA-puDhaviNeraiya-ppavesaNagassa sakkarappabhApuDhavi Neraiya-ppavesaNagassa jAva ahesattamA-puDhaviNeraiya-ppavesaNagassa kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? gaMgeyA ! savvatthove ahesattamA-puDhaviNeraiya-pavesaNae, tamApuDhaviNeraiya- pavesaNae asaMkhejjaguNe; evaM paDilomagaM jAva rayaNappabhApuDhaviNeraiya-pavesaNae asaMkhejjaguNe / bhAvArtha - prazna-he bhagavan!ratnaprabhA pRthvI nairayika pravezanaka, zarkarA prabhA pRthvI nairayika pravezanaka, thAvat adhaHsaptama pRthvI nairayika pravezanakamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gAMgeya ! sarvathI thoDA adhaHsaptama pRthvI nairayika pravezanaka che. tenAthI tama:prabhA pRthvI nairayika pravezanaka asaMkhyAtaguNA che, A rIte viparIta kramathI yAvatuM ratnaprabhA pRthvI nairayika pravezanaka asaMkhyAtaguNA che. vivecana : prastuta sUtramAM sAteya narakanA utpadhamAna (utpanna thatA-prathama samayotpanna)nairayika jIvonA alpabadutvanuM nirUpaNa che. te anusAra sAtamI narakamAM eka samayamAM utpanna thanArA jIvo sarvathI thoDA hoya che. tenI apekSAe chaThThI narakamAM utpanna thanArA jIvo asaMkhyAtaguNA adhika hoya che. A rIte viparIta kramathI aMte prathama narakamAM utpanna thanArA jIvo sarvathI adhika asaMkhyAtaguNA che. tiryaMca pravezanaka:|34 tirikkhajoNiyapavesaNae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? gaMgeyA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- egidiya-tirikkhajoNiyapavesaNae jAva paciMdiya-tirikkhajoNiya-ppavesaNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaMca pravezanakanA keTalA prakAra che? uttara- he gAMgeya! tiryaMca pravezanakanA pAMca prakAra che, yathA- ekendriya tiryaMca pravezanaka yAvatuM paMcendriya tiryaMca pravezanaka.
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-9 : (ddeza6-32 383 35 ege bhaMte ! tirikkhajoNie tirikkhajoNiya-ppavesaNaeNaM pavisamANe kiM egiMdiesu hojjA jAva kiM paMcidiesu hojjA ? gaMgeyA ! egidie vA hojjA jAva paMcidiesu vA hojjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! eka tiryaMca jIva, tiryaMca pravezanaka dvArA praveza karatA zuM ekendriyamAM utpanna thAya che yAvat paMcendriyamAM utpanna thAya che ? uttara- he gAMgeya ! eka tiryaMca jIva, tiryaMca pravezanaka dvArA ekendriyamAM utpanna thAya che yAvat paMcendriyamAM utpanna thAya che. 36 do bhaMte ! tirikkhajoNiyA, pucchA ? gaMgeyA ! egiMdiesu vA hojjA jAva paMcidiesu vA hojjA / ahavA ege egidiesu hojjA ege beiMdiesu hojjA, evaM jahA NeraiyappavesaNae tahA tirikkhajoNiyappavesaNae vi bhANiyavve jAva asaMkhejjA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! be tiryaMca jIvo tiryaMca pravezakanathI praveza karatA zuM ekendriyamAM utpanna thAya che, chetyAhi prazna ? uttara- he gAMgeya ! ekendriyamAM utpanna thAya che yAvat paMcendriyamAM utpanna thAya che. eka ekendriyamAM ane eka beindriyamAM utpanna thAya che. A rIte jema naiyika jIvonA viSayamAM kahyuM, tema tiryaMca pravezanakanA viSayamAM paNa asaMkhya tiryaMca pravezanaka sudhI kahevuM joIe. 37 ukkosA bhaMte! tirikkhajoNiyA, pucchA ? gaMgeyA! savveva tAva egidiesu hojjA / ahavA egidiesu ya beiMdie suya hojjA / evaM jahA NeraiyA cAriyA tahA tirikkhajoNiyA vi cAreyavvA / egiMdiyA amuyaMtesu duyAsaMjogo, tiyAsaMjogo, caukkasaMjogo, paMcasaMjogo uvauMjiUNa bhANiyavvo jAva ahavA egidiesu ya, beiMdiya-teiMdiya-cauriMdiya paMcidiesu ya hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! utkRSTa tiryaMca jIvo tiryaMca pravezanakathI praveza karatAM zuM ekendriyamAM utpanna thAya che, tyAhi prazna ? uttara- he gAMgeya ! te sarve ya tiryaMca jIvo ekendriyamAM utpanna thAya che athavA ekendriya ane beindriyamAM utpanna thAya che, A rIte jema naiyika jIvomAM saMcAra karyo che(kathana karyuM che) tema tiryaMca
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrI bhagavatI sUtra-3 pravezanakanA viSayamAM paNa saMcAra karavo joIe. ekendriya jIvone choDyA vinA dvisaMyogI, trisaMyogI, catuHsaMyogI ane pAMca saMyogI bhaMga upayogIpUrvaka kahevA joIe. yAvatuM aMtima pAMca saMyogI bhaMgaekendriya jIvomAM, beindriyamAM, teindriyamAM, corendriyamAM ane paMcendriyamAM utpanna thAya che. |38 eyassa NaM bhaMte ! egidiyatirikkhajoNiyapavesaNagassa jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyapavesaNagassa ya kayare kayarehiMto appA vA jAvavisesAhiyA vA? gaMgeyA ! savvathove paMciMdiya-tirikkhajoNiya-pavesaNae, cauriMdiyatirikkhajoNiya-pavesaNae visesAhie, evaM teidiya visesAhie, beidiya visesA- hie, egidiya visesAhie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya tiryaMca pravezanaka yAvatu tiryaMca paMcendriya pravezanakamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gAMgeya! sarvathI thoDA paMcendriya tiryaMca pravezanaka che, tenAthI caurendriya tiryaMca pravezanaka vizeSAdhika che, tenAthI te indriya tiryaMca pravezanaka vizeSAdhika che, tenAthI beindriya tiryaMca pravezanaka vizeSAdhika che ane tenAthI ekendriya tiryaMca pravezanaka vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sUtromAM ekendriyathI paMcendriya sudhInA tiryaMcanA pAMca bhedonA mAdhyame tiryaMcanA pAMca pravezanakanuM nirUpaNa, naraka pravezanaka varNananA atidezapUrvaka karyuM che. cAre gatinA jIvo marIne tiryaMcagatimAM janma dhAraNa kare che. paraMtu tiryaMcagatimAMthI marIne tiryaMcagatimAM janma dhAraNa karanArA jIvo tiryaMca pravezanakanA viSayabhUta banatA nathI. tethI zeSa traNa gatinA jIvo marIne tiryaMca gatimAM praveza kare, tene tiryaMca pravezanaka kahevAya che. pRthvIkAya Adi pAMce sthAvara jIvomAM samaye samaye asaMkhya ke anaMta jIvo marIne temAM ja janma dhAraNa kare che. paraMtu te jIvo anya gatimAMthI praveza karatA na hovAthI tiryaMca pravezanakamAM tenI gaNanA thatI nathI. ekendriya Adi pAMca jAtinI apekSAe tiryaMca pravezanakanA pAMca prakAra hovAthI tenA asaMyogathI paMca saMyogInA ja bhaMga thAya che. temAM '1' eTale ekendriya, "ra" eTale beindriya, '3" teindriya, 'ja' eTale caurendriya ane "pa" eTale paMcendriya tiryaMco samajavAnA che. A rIte tiryaMca pravezanakanA pAMca prakAra hovAthI tenI dvisaMyogI, trisaMyogI, catuHsaMyogI ane paMca saMyogI pada saMkhyA thAya che. yathA
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra 385 dvi saMyogI pada saMkhyA 10 ) 1-2 (5) 2-3 (9) 3-5 (2) 1-3 (6) 2-4 (10) 4-5 (3) 1-4 (7) 2-5 (4) 1-5 (8) 3-4 tri saMyogI pada saMkhyA 10 (1) 1-2-3 (5) 1-3-5 (9) 2-4-5 (2) 1-2-4 (6) 1-4-5 (10) 3-4-5 (3) 1-2-5 (7) 2-3-4 (4) 1-3-4 (8) ra-3-5 catuH saMyogI pada saMkhyA 5 (1) 1-2-3-4 (2) 1-2-35 (3) 1-2-4-5 (4) 1-3-4-5 (5) 2-3-4-5. paMca saMyogI pada saMkhyA- 1 (1) 1-2-3-4-5 noMdha:- uparokta pada saMkhyAmAM 1,2,3,4,5 aMka ekendriya, beindriya Adi jAtine sUcita kare che. | vikalpa saMkhyA jIvonI saMkhyA anusAra nairayika jIvonI vikalpa saMkhyA pramANe thAya che. tiryaMcanA pravezanaka bhaMgonuM spaSTIkaraNa :eka jIvanA pravezanaka bhaMga-5 :- eka jIva ekendriyamAM athavA beindriyamAM vAvata paMcendriyamAM utpanna thAya che tethI tenA asaMyogI pAMca bhaMga thAya che. be jIvanA pravezanaka bhaga-15 - (1) asaMyogI pAMca bhaMga thAya che. yathA- baMne jIvo eka sAthe ekendriyamAM utpanna thAya yAvatu baMne jIvo eka sAthe paMcendriyamAM utpanna thAya tethI asaMyogI pAMca bhaMga thAya che. (2) dvisaMyogI 10 bhaMga. be jIvanI dvi saMyogI vikalpa saMkhyA- 1 thAya che. yathA- eka jIva ekendriyamAM, eka beindriyamAM utpanna thAya. (1+1) pada saMkhyA 104 vikalpa saMkhyA 1= 10 bhaMga thAya che. A rIte asaMyogI pAMca bhaMga+ dvisaMyogI 10 bhaMga = 15 bhaMga be tiryaMca jIva pravezanakanA thAya che. traNa jIvanA pravezanaka bhaga-35H- (1) asayogI pAMca bhaMga thAya che. yathA- traNe ya jIva eka sAthe ekendriyamAM yAvata traNe ya jIva eka sAthe paMcendriyamAM utpanna thAya, to asaMyogI pAMca bhaMga thAya che. (2) DisayogI 20 bhaMga- traNa jIvo dvisaMyogathI tiryaMcagatimAM utpanna thAya tenA be vikalpa thAya che. yathA- 1+2, 2+1. dvisaMyogI pada saMkhyA 10 ne vikalpa saMkhyA 2 thI guNatAM 1042 = 20 bhaMga thAya che. (3) trisaMyogI 10 bhaMga- traNa jIvono trisaMyogI eka ja vikalpa thAya che. yathA- 1+1+1. trisaMyogI pada saMkhyA 10 ne vikalpa saMkhyA 1 thI guNatAM 10x1 = 10 bhaMga thAya che. A rIte asaMyogI 5 + dvisaMyogI 20 + trisaMyogI 10 = 35 bhaMga thAya che.
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 386] zrI bhagavatI sUtra-3 cAra jIvanA pravezanaka bhaMga-70 - cAra jIvo eka sAthe ekendriyathI paMcendriya parvatanA koI paNa sthAnamAM utpanna thAya to (1) asaMyogI pAMca bhaMga thAya che. (ra) visaMyogI 30 bhaga:- cAra jIvonA dvisaMyogI traNa vikalpa thAya che. yathA- 1+3, 2+2, 3+1. A traNa vikalpa saMkhyAne dvisaMyogInI pada saMkhyA 10 thI guNatAM 3 4 10 = 30 bhaMga thAya che. (3) trisaMyogI 30 bhaMga :- cAra jIvonA traNa saMyogI traNa vikalpa thAya che. yathA- 1+1+2, 1+2+1, 2+1+1. A traNa vikalpane trisaMyogInI pada saMkhyA 10 thI guNatAM 3 x 10 = 30 bhaMga thAya che. (4) cAra saMyogI 5 bhaMga:- cAra jIvono cAra saMyogI eka ja vikalpa thAya che. yathA- 1+1+1+1. A eka vikalpane catuHsaMyogI pada saMkhyA pAMcathI guNatAM pa41= 5 bhaMga thAya che. A rIte kula asaMyogI 5 + dvisaMyogI 30 + trisaMyogI 30 + catuHsaMyogI 5 = 70 bhaMga thAya che. pAMca jIvonA pravezanaka bhaMga-12- pAMca jIvo eka sAthe ekendriyathI paMcendriya paryatanA koIpaNa sthAnamAM utpanna thAya (1) to asaMyogInA pAMca bhaMga thAya che. (2) hisaMyogI 40 bhaMga :- pAMca jIvonA dvisaMyogI cAra vikalpa thAya che. yathA- 1+4, 2+3, 3+2, 4+1. A cAra vikalpane dvisaMyogInI pada saMkhyA 10 thI guNatAM 4 x 10 = 40 bhaMga thAya che. (3) trisaMyogI 60 bhaMga - pAMca jIvonA trisaMyogI cha vikalpa thAya che. yathA- 1+1+3, 1+2+2, 1+3+1, 2+1+2, 2+2+1, 3+1+1. A cha vikalpane traNa saMyogI pada saMkhyA 10 thI guNatAM 64 10 = 60 bhaMga thAya che. (4) cAra saMyogI 20 bhaMgaH- pAMca jIvonA cAra saMyogI cAra vikalpa thAya che. yathA- 1+1+1+2, 1+1+2+1, 1+2+1+1, 2+1+1+1. A cAra vikalpane cAra saMyogI pada saMkhyA pAMcathI guNatAM 5 44 = 20 bhaMga thAya che. (5) pAMca saMyogI 1 bhaMga :- pAMca jIvono pAMca saMyogI eka ja vikalpa thAya che. yathA-1+1+1+1+1. tene pada saMkhyA ekathI guNatAM 141 = 1 bhaMga thAya che. A rIte kula 5+4+60+20+1 = 126 bhaMga thAya che. cha jIvonA pravezanaka bhaMga-ra10H- (1) asaMyogI 5 bhaMga pUrvavatu jANavA. (2) dvisaMyogI 50 bhaMgaH - 7 jIvonA dvisaMyogI pAMca vikalpa thAya che. yathA- 1+5, 24, 2+3, 4+2, 5+1. A pAMca vikalpane pada saMkhyA 10 thI guNatAM 5 x 10 = 50 bhaMga thAya che. (3) trisaMyogI 100 bhaMga :- cha jIvonA trisaMyogI daza vikalpa thAya che. yathA- (1) 1+1+4, (2)1+2+3, (3) 1+3+2, (4) 1+4+1, (5) 2+1+3, (6) 2+2+2, (7) 2+3+1, (8) 3+1+2, (9) 3+2+1, (10) 4+1+1. A daza vikalpane pada saMkhyA 10 thI guNatAM 10 x 10 = 100 bhaMga thAya che.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--9 : uddezaka-32 (4) cAra saMyogI 50 bhaMga H- cha jIvonA cAra saMyogI 10 vikalpa thAya che. yathA- (1) 1+1+1+3, (2) 11 212, (3) 1-1-3-1, (4) 1921-2, (5) 12,21, (6) 1-3-1-1, (7) 21-112, (9)21 21, (9) 23241 1. (10) 3-1-1-1, A daza vikalpane cAra saMyogInI pada saMkhyA pAMcathI guNatAM 5 x 10 - 50 bhaMga thAya che. (5) pAMca saMyogI 5 bhaMga H- cha jIvonA pAMca saMyogI pAMca vikalpa thAya che. yathA- (1) 1+1+1+1+ra (2) 1+1+1+2+1 (3) 1+1+2+1+1 (4) 1+2+1+1+1 (5) 2+1+1+1+1. A pAMca vikalpane pAMca saMyogI pada saMkhyA eka sAthe guNatAM 5 x 1 = 5 bhaMga thAya che. A rIte kula 5+50+100+50+5 = 210 bhaMga thAya che. A ja rIte sAta, ATha, nava, deza, saMkhyAta, asaMkhyAta jIvonA pravezana bhaMgo yathAyogya jANavA joIe. tiryaMca pravezananI bhaMgasaMkhyA - jIva saMkhyA - asaMyogI 1 ra 3 4 5 7 8 9 10 saMkhyAta asaMkhyAta utkRSTa 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 1 tisaMyogI trisaMyogI catuHsaMyogI paMcasaMyogI | vi.xpa.-bhaMga vi.pa.-bhaMga vi.x5. bhAMga vi.4pa.-bhaMga X 14 10=10 2x10=20 3410=30 4410=40 5410=50 6x10=0 7x10=70 8x10-80 9410=90 11x10-110 12x10-120 4 X X 1410=10 3410=30 * X S X 145=5 x10=0 10x10=100 10x1=50 15410=150| 20x5=100 21410-210 | 35x5=175 28410=280| 5x5=280 36x10=30 | 84x5-420 45=20 X 4 X * x 1411 541=5 1541=15 3541=35 21x10=210 3145=155 23410=230| 34x5=170 4541-45 70x1=70 41x1=41 387 1 kula bhaMga 5 15 35 70 495 715 12641-126 1001 126 210 330 para1 570 1
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 zrI bhagavatI sUtra-3 manuSya pravezana : 39 maNussappavesaNae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? gaMgeyA ! duvihe paNNatte taM jahA- saMmucchima - maNussappavesaNae, gabbhavakkaMtiya- maNussappavesaNae ya / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! manuSya pravezanaGanA DeTA prakAra che ? uttara- he gAMgeya ! be prakAra che. yathA- saMmUrcchima manuSya pravezanaka ane garbhaja manuSya pravezanaka. 40 ege bhaMte ! maNusse maNussappavesaNaeNaM pavisamANe kiM saMmucchima -maNussesu hojjA, gabbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA ? gaMgeyA ! samucchima maNussesu vA hojjA, gabbhavakkaMtiyamaNussesu vA hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! manuSya pravezanaka dvArA praveza karatA eka jIva zuM saMmUrchima manuSyamAM utpanna thAya che ke garbhaja manuSyamAM utpanna thAya che ? uttara- he gAMgeya ! te saMmUrcchima manuSyamAM utpanna thAya che athavA garbhaja manuSyamAM utpanna thAya che. 41 do bhaMte ! maNussA, pucchA ? gaMgeyA ! saMmucchimamaNussesu vA hojjA, gabbhavakkaMtiyamaNussesu vA hojjA / ahavA ege saMmucchimamaNussesu hojjA ege gabbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA; evaM eeNaM kameNaM jahA NeraiyapavesaNae tahA maNussapavesaNa vi bhANiyavve jAva dasa jIve / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! be manuSyo manuSya pravezanaka dvArA praveza karatA zuM saMmUrcchima manuSyomAM utpanna thAya che, tyAhi prazna ? uttara- he gAMgeya ! baMne manuSyo saMmUrcchima manuSyomAM utpanna thAya che athavA garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. athavA eka saMmUrcchima manuSyamAM ane eka garbhaja manuSyamAM utpanna thAya che. A kramathI je rIte nairayika pravezanaka kahyo che, te ja rIte manuSya pravezanaka paNa kahevo joIe. yAvat daza manuSyo sudhI kahevuM joIe. 42 saMkhejjA bhaMte ! maNussA, pucchA ?
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-32 | 389 gaMgeyA ! saMmucchimamaNussesu vA hojjA, gabbhavakkaMtiyamaNussesu vA hojjaa| ahavA ege saMmucchimamaNussesu hojjA saMkhejjA gabbhavakkaMtiyamaNussesu vA hojjA; ahavA do samucchimamaNussesu hojjA saMkhejjA gabbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA; evaM ekkekkaM ussArite jAva ahavA saMkhejjA samucchimamaNussesu hojjA saMkhejjA gabbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA / zArtha :- ussAritesu = 12tai. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! saMkhyAta manuSya, manuSya pravezanaka dvArA praveza karatA hoya ityAdi prazra? - uttara- he gAMgeya ! te sarve saMmUrchAima manuSyomAM utpanna thAya che athavA garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. athavA eka saMmUrchAima manuSyomAM ane saMkhyAta garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che athavA be saMmUrchAima manuSyomAM ane saMkhyAta garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. A rIte eka-ekanI vRddhi karatAM thAva athavA saMkhyAta saMmUrchAima manuSyomAM ane saMkhyAta garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. 43 asaMkhejjA bhaMte ! maNussA, pucchA? gaMgeyA ! savve vi tAva saMmucchima maNussesu hojjA / ahavA asaMkhejjA saMmucchimamaNussesu, ege gabbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA; ahavA asaMkhejjA saMmucchimamaNussesu do gabbhavakkaMtiya-maNussesu hojjA; evaM jAva asaMkhejjA saMmucchimamaNussesu hojjA saMkhejjA gabbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMkhyAta manuSyo manuSya pravezanaka dvArA praveza karavAnA saMbaMdhamAM prazna? uttara- he gAMgeya ! koI samaye te sarva saMmUrchAima manuSyomAM utpanna thAya che athavA asaMkhyAta saMmUrchAima manuSyomAM ane eka garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che; athavA asaMkhyAta saMmUrchAima manuSyomAM ane be garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che; A rIte yAvat asaMkhyAta saMmUrchAima manuSyomAM utpanna thAya che ane saMkhyAta garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. 44 ukkosAbhate !maNussA,pucchA? gaMgeyA ! savve vitAva saMmucchimamaNussesuhojjA ahavA samucchima maNussesuya gabbhavakkatiyamaNussesuya hojjaa| bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! utkRSTa manuSya, manuSya pravezana dvArA praveza 43, tyA prazna ?
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gAMgeya ! koI samaye te sarva saMmUrcchama manuSyomAM utpanna thAya che athavA saMmUrchima manuSyomAM ane garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. 390 45 eyassa NaM bhaMte! saMmucchima - maNussa - pavesaNagassa gabbhavakkaMtiya-maNussapavesaNagassa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? gaMgeyA ! savvatthove gabbhavakkaMtiya- maNussa - pavesaNae, samucchima - maNussa - pavesaNa asaMkhejjaguNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMmUrcchima manuSya pravezanakamAM ane garbhaja manuSya pravezanakamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gAMgeya ! sarvathI thoDA garbhaja manuSya pravezanaka che. tenAthI saMmUrcchima manuSya pravezanaka asaMkhyAtaguNA che. vivecana : prastuta sUtromAM saMmUmi manuSya ane garbhaja manuSya te manuSyanA be bhedanA mAdhyame manuSya pravezanakanuM pratipAdana che. anya koIpaNa gatimAMthI marIne manuSya gatimAM praveza kare tene manuSya pravezanaka kahe che. tenA be prakAra che- saMmUrcchima manuSya pravezanaka ane garbhaja manuSya pravezanaka. manuSya pravezanakanA be ja prakAra hovAthI tenA bhaMga atyalpa thAya che. yathA (1) manuSya pravezanaka pada ane vikalpa :- manuSya pravezanakanA be prakAra ja hovAthI pada saMkhyAnA paNa be prakAra ja thAya che. asaMyogI ane dvisaMyogI. (2) jIvonI saMkhyA anusAra dvisaMyoga sudhInI ja vikalpa saMkhyA thAya che. yathA- eka jIva utpanna thAya tyAre asaMyogI eka ja vikalpa thAya, be jIva utpanna thAya tyAre asaMyogI eka vikalpa ane dvisaMyogI eka vikalpa thAya che.(1 + 1) traNa jIva utpanna thAya tyAre asaMyogI eka vikalpa ane dvisaMyogI be vikalpa thAya che.(1 + 2, 2 + 1) te rIte daza jIva utpanna thAya tyAre asaMyogI eka vikalpa ane dvisaMyogI nava vikalpa thAya che.(1 + 9, 2 + 8, 3 + 7, 4 + 6, 5 + 5, 6 + 4, 7 + 3, 8 + 2, 9 + 1) te ja rIte saMkhyAta manuSyo utpanna thAya tyAre asaMyogI eka ane dvisaMyogI 11 vikalpa saMkhyAta nairayikonI samAna thAya che ane asaMkhyAta manuSyo utpanna thAya tyAre asaMyogI eka ane dvisaMyogI 11 vikalpa thAya che. nairayikomAM asaMkhyAta jIvomAM dvisaMyogI bAra vikalpa kahyA che paraMtu ahIM 11 vikalpa ja thAya che. kAraNa
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9 : uddezaka-32 ke garbhaja manuSyo saMkhyAtA ja che. bAramo vikalpa (asaMkhyAta + asaMkhyAta) saMbhavita nathI. manuSya pravezanaka bhaMgonuM spaSTIkaraNa : eka manuSya pravezanaka bhaMga-2 :- eka jIva manuSyamAM utpanna thAya to te saMmUrchima manuSyamAM utpanna thAya athavA garbhaja manuSyomAM utpanna thAya. tethI asaMyogI be bhaMga thAya che. / be manuSya / pravezanaka bhaMga-3 :- baMne jIva eka sAthe saMmUrchima manuSyamAM athavA garbhaja manuSyamAM utpanna thAya to asaMyogI be bhaMga thAya che. baMne jIvamAMthI eka jIva saMmUrchima manuSyamAM ane eka jIva garbhaja manuSyamAM utpanna thAya to dvisaMyogI eka bhaMga thAya che. A rIte asaMyogI bhaMga 2 + dvisaMyogI bhaMga 1 = 3 bhaMga thAya che. traNa manuSya pravezanaka bhaMga-4 :- asaMyogI be bhaMga thAya che. yathA--(1) traNe ya saMmUrcchima manuSyamAM athavA traNe ya garbhaja manuSyamAM. dvisayogI be bhaMga thAya che. yathA-(1) be jIva garbhaja manuSyamAM ane eka jIva saMmUmi manuSyamAM (2) be jIva saMmUrcchima manuSyamAM ane eka jIva garbhaja manuSyamAM. A rIte cAra, pAMca, cha yAvat daza manuSya pravezanaka bhaMga koSTaka pramANe samajI levA. manuSya pravezanaka bhaMga H asaMyogI jIva 1 ra 3 4 5 S 7 8 2 10 saMkhyAta asaMkhyAta utkRSTa 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 nika saMyogI vi. x 5. " bhaMga X 1 x 1 = 1 14 2 = 2 1 2 3 = 3 1 x 4 = 4 1 x 5=5 1 x 6 = 1 x 7 = 7 1x8= 8 1 4 9 = 9 1 x 11 = 11 1 x 11 = 11 1 x 1 = 1 kula bhaga 2 3 4 5 7 8 7 9 = ? ? 391 10 2
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrI bhagavatI sUtra-3 deva pravezanaka:|46 devapavesaNae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? gaMgeyA ! cauvvihe paNNatte, taMjahAbhavaNavAsIdevapavesaNae jAvavemANiyadevapavesaNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! deva pravezanakanA keTalA prakAra che? uttara- he gAMgeya! cAra prakAra che, yathA- (1) bhavanavAsIdevapravezanaka (2) vANavyaMtaradevapravezanaka (3) jyotiSIdevapravezanaka (4) vaimAnika devapravezanaka. 47 ege bhaMte ! deve devapavesaNaeNaM pavisamANe kiM bhavaNavAsIsu hojjA, vANamaMtara- joisiyavemANiesu hojjA ? gaMgeyA ! bhavaNavAsIsu vA hojjA, vANamaMtasjoisiya-vemANiesu vA honnA | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka deva, devapravezanaka dvArA praveza karatA zuM bhavanavAsI devomAM utpanna thAya che, vANavyaMtara devomAM utpanna thAya che, jyotiSI devomAM utpanna thAya che, vaimAnika devomAM utpanna thAya che? uttara- he gAMgeya ! te bhavanavAsI devomAM utpanna thAya che, athavA vANavyaMtara devomAM, athavA jyotiSI devomAM, athavA vaimAnika devomAM utpanna thAya che. 48 do bhaMte ! devA devapavesaNaeNaM, pucchA? gaMgeyA ! bhavaNavAsIsu vA hojjA, vANamaMtara-joisiya-vemANiesu vA hojjaa| ahavA ege bhavaNavAsIsu ege vANamaMtaresu hojjA, evaM jahA tirikkhajoNiyapavesaNae tahA devapavesaNae vi bhANiyavve jAva asaMkhejja tti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! be deva, deva pravezanaka dvArA praveza karatA, zuM bhavanavAsI devomAM utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gAMgeya! te be deva, bhavanavAsI devomAM, vANavyaMtara devomAM, jyotiSI devomAM athavA vaimAnikadevomAM utpanna thAya che. athavA eka bhavanavAsI devomAM utpanna thAya ane eka vANavyaMtara devomAM utpanna thAya che. je rIte tiryaMca pravezanaka kahyo, te rIte deva pravezanakamAM paNa asaMkhyAta deva pravezanaka sudhI kahevuM joIe. 49 ukkosA bhaMte ! pucchA?
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Ads-e: Hdeza-32 | u& | gaMge yA ! savve vi tAva joisiesu hojjA, ahavA joisiya-bhavaNavAsisu ya hojjA, ahavA joisiya-vANamaMtaresu ya hojjA, ahavA joisiya-vemANiesu ya hojjA, ahavA joisiesu ya bhavaNavAsisu ya vANamaMtaresu ya hojjA, ahavA joisiesu ya bhavaNavAsisu ya vemANiesu ya hojjA, ahavA joisiesu ya vANamaMtaresu ya vemANiesu ya hojjA, ahavA joisiesu ya bhavaNavAsisu ya vANamaMtaresu ya vemANiesu ya hojjA / bhAvArtha :- prazra- mAgavan ! hevana utkRSTa pravezana saMbaMdhI prazna ? uttara- he gAMgeya! te sarva jyotiSI devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI ane bhavanavAsI devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI ane vANavyaMtara devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI ane vaimAnika devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI, bhavanavAsI ane vANavyaMtara devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI, bhavanavAsI ane vaimAnika devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI, vANavyaMtara ane vaimAnika devomAM utpanna thAya che athavA jyotiSI, bhavanavAsI, vANavyaMtara ane vaimAnikadevomAM utpanna ___ eyassa NaM bhaMte ! bhavaNavAsideva-pavesaNagassa, vANamaMtaradeva-pavesaNagassa, joisiyadeva-pavesaNagassa, vemANiyadeva-pavesaNagassa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA? / gaMgeyA! savvatthove vemANiyadeva-pavesaNae, bhavaNavAsideva-pavesaNae asaMkhejja guNe, vANamaMtaradeva-pavesaNae asaMkhejjaguNe, joisiyadevapavesaNae saMkhejjaguNe / bhAvArtha:-prazra-bhagavana! bhavanavAsIhevapravezana, vAyavyaMtara pravezana, jyotiSI va pravezana ane vaimAnikadevapravezanaka, temAM koNa, konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gAMgeya ! sarvathI alpa vaimAnikadevapravezanaka che. tenAthI bhavanavAsIdevapravezanaka asaMkhyAta guNA che, tenAthI vANavyaMtaradevapravezanaka asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI jyotiSIdeva pravezanaka saMkhyAtaguNA che. viveyana: prastuta sUtromAM cAra prakAranA devapravezanakanuM nirUpaNa che.
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 koI jIva anya gatimAMthI marIne devagatimAM janma dhAraNakare tene deva pravezanaka kahe che. bhavanapati Adi cAra jAtinA devonI apekSAe tenA cAra prakAra che. te saMbaMdhI bhaMgonuM spaSTIkaraNa A pramANe che. devapravezanaka pada saMkhyA - devanA cAra prakAra hovAthI tenI pada saMkhyAnA paNa cAra prakAra thAya che. yathA- asaMyogI, dvisaMyogI, trisaMyogI ane catuHsaMyogI. asaMyogI pada saMkhyA 4 :- (1) 1 (2) 2 (3) 3 (4) 4. dvisaMyogI pada saMkhyA- 6 :- (1) 1-2 (2) 1-3 (3) 1-4 (4) 2-3 (5) 2-4 (6) 3-4. trisaMyogI pada saMkhyA 4 :- (1) 1-2-3 (2) 1-2-4 (3) 1-3-4 (4) 2-3-4, catuHsaMyogI pa saMkhyA-1 :- (1) 1-2-3-4. ahIM pratyeka aMka kramazaH bhavanapati Adi devonI cAra jAtine kramazaH sUcita kare che. vikalpa saMkhyA :- jIvonI saMkhyA anusAra cAra saMyoga sudhInA vikalpo thAya che. eka jIvanA pravezanaka bhaMga- 4 :- eka jIva marIne cAra jAtinA devamAMthI koI paNa devarUpe utpanna thAya to tenA asaMyogI cAra bhaMga thAya che. 394 be jIvanA pravezanaka bhaMga- 10 :- eka jIvanI samAna asaMyogI cAra bhaMga thAya che. nisaMyogI F bhaMga thAya che. jemAM be jIvano dvisaMyogI eka ja vikalpa thAya che. yathA-(1+1 jIva). A eka vikalpane tenI nisaMyogI pada saMkhyA che sAthe guNAtAM 6 x 1 - 6 bhaMga thAya che. A rIte be jIvanA asaMyogI bhaMga 4 ane dvisaMyogI bhaMga - kula maLIne daza bhaMga thAya che. = traNa jIvanA pravezanaka bhaMga- 20 :- asaMyogI cAra bhaMga pUrvavat samajavA. * tisaMyogI 12 bhaMga-traNa jIvonA be vikalpa thAya che. yathA- (1-2, 2+1). A be vikalpane dvisaMyogI pada saMkhyA OM sAthe guNatAM x 2 - 12 bhaMga thAya che. trisaMyogI 4 bhaMga- traNa jIvonA traNa saMyogI eka ja vikalpa thAya che. yathA- (1+1+1). trisaMyogInI pada saMkhyA 4 che. yathA- 1-2-3, 1-2-4, 1-3-4, 2-3-4. A cAra padane eka vikalpathI guNatAM 4x1 = 4 bhaMga thAya che. A rIte traNa jIvanA asaMyogI 4 + siMyogI 12 + traNa saMyogI 4 - 20 bhaMga thAya che. = cAra jIvanA pravezanaka bhaMga 35 :- asaMyogI cAra bhaMga pUrvavat jANavA. tisaMyogI 18 bhaMga- cAra jIvonA dvisaMyogI traNa vikalpa thAya che. yathA- 1+3, 2+2, 3+1. dvisaMyogI pada saMkhyA 6 che. tethI bhaMga saMkhyA 6 x 3 = 18 thAya che.
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 [ 395 | trisaMyogI 12 bhaMga- cAra jIvonA traNa saMyogI traNa vikalpa thAya che. yathA- 1+1+2, 1+2+1, 2+1+1 ane tenI pada saMkhyA 4 che. tethI bhaMga saMkhyA 443 = 1ra thAya che. cAra saMyogI 1 bhaga- cAra jIvono cAra saMyogI eka ja vikalpa thAya che. yathA- 1+1+1+1 ane tenI pada saMkhyA paNa eka ja che. tethI teno bhaMga paNa eka ja thAya che. devonA cAra pravezanaka hovAthI temAM pAMca saMyoga Adi thatA nathI. A rIte cAra jIvanA asaMyogI 4+ dvisaMyogI 18 + traNa saMyogI 12 + cAra saMyogI 1, = 35 bhaMga thAya che. A ja rIte pAMca, cha yAvata saMkhyAta, asaMkhyAta ane utkRSTa deva pravezanakanA bhaMga thAya che. tenI saMkhyA nIcenA koSTaka anusAra jANavI. alpabahatva - cAra prakAranA devomAMthI jyotiSI devamAM utpanna thanArA jIvo adhika hoya che tethI utkRSTa padamAM sarva jyotiSI devono prathama bhaMga che. vaimAnika deva pravezanaka sarvathI thoDA che kAraNa ke vaimAnika devomAM janArA jIvo sahuthI alpa che. cAra jAtinA devonA pravezanaka bhaMga - jIva saMkhyA | asaMyogI hisaMyogI | traNa saMyogI | cAra saMyogI | kulabhaMga 5.vi. = bhaMga. 5.vi.= bhaMga. | 5.vi. = bhaMga. X ? che 641= X 642=12 441=4 ja 643=18 443=12 148=1 144=4 684=44 4x24 0 685=30 0 *6=36 4410=40 4415=40 4x21=84 1410=10 1420=20 1435=35 0 *7=42 648=48 0 4x28=112 14pa6=56 8 649=54 4436=144 1884=84 saMkhyAta 6411=ss 4x21=84 4423=92 1431=31 1434=34 asaMkhyAta 64127ra utkRSTa
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 3 zrI bhagavatI sUtra-3 cAre prakAranA pravezanakonuM alpabadutvaH51 eyassa NaM bhaMte ! NeraiyapavesaNagassa tirikkhajoNiya-maNussa-devapavesaNagassa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhie vA ? gaMgeyA ! savvatthove maNussapavesaNae; NeraiyapavesaNae asaMkhejjaguNe, devapavesaNae asaMkhejjaguNe, tirikkhajoNiyappavesaNae asaMkhejjaguNe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! narayika pravezanaka, tiryaMca pravezanaka, manuSya pravezanaka ane deva pravezanakamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gAMgeya! sarvathI thoDA manuSya pravezanaka che, tenAthI nairayika pravezanaka asaMkhyAtaguNA che, tenAthI deva pravezanaka asaMkhyAtaNA che ane tenAthI tiryaMca pravezanaka asaMkhyAtaNA che. viveyana : sarvathI thoDA manuSya pravezanaka che kAraNa ke te manuSya kSetramAM ja hoya che. tenAthI nairayika-pravezanaka asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke manuSya gatimAM janArA jIvothI narakamAM janArA jIvo asaMkhyAtaguNA che. A ja rIte deva pravezanaka asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke narakamAM janArA jIvothI devamAM janArA jIvo asaMkhyAtaguNA che. tenAthI tiryaMca pravezanaka asaMkhyAtaguNA che. tiryaMca gatimAM anaMtA jIvo che. paraMtu anya gatimAMthI tiryaMca gatimAM praveza pAmatA jIvo asaMkhyAtA hoya che ane te asaMkhyAtA paNa pUvokta traNeyathI asaMkhyaguNA adhika hoya che. tethI ahIM tiryaMca pravezanaka asaMkhyAta guNA kahyA che. sAntarAdi utpAda ane udvartana :52 saMtaraM bhaMte ! NeraiyA uvavajaMti, NiraMtaraM NeraiyA uvavajjaMti; saMtaraM asurakumArA uvavajjati, NiraMtaraM asurakumArA uvavajjati; evaM jAvasaMtaraM vemANiyA uvavajjati, NiraMtaraM vemANiyA uvavajjati; saMtaraM NeraiyA uvvadRti, NiraMtaraM raiyA uvvadRti; jAvasaMtaraM vANamaMtarA uvvaTuMti, NiraMtaraM vANamaMtarA uvvaTuMti, saMtaraM joisiyA cayaMti, NiraMtaraM joisiyA cayaMti; saMtaraM vemANiyA cayaMti, NiraMtaraM vemANiyA cayaMti? gaMgeyA ! saMtarapi NeraiyA uvavajaMti, NiraMtaraMpi NeraiyA uvavajaMti; jAva saMtaraMpi thaNiyakumArA uvavajaMti, NiraMtaraMpi thaNiyakumArA uvavajaMti; No saMtaraM puDhavikkAiyA uvavajjaMti, NiraMtaraM puDhavikkAiyA uvavajjati, evaM jAva
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-32 | 397 | vaNassaikAiyA; sesA jahA NeraiyA jAva saMtaraM pi vemANiyA uvavajjaMti NiraMtaraM pi vemANiyA uvavajjati; saMtaraM pi NeraiyA uvvadRti, NiraMtaraM pi NeraiyA uvvaTuMti; evaM jAva thaNiyakumArA / No saMtaraM puDhavikkAiyA uvvadRti, NiraMtaraM puDhavikkAiyA uvvadRti; evaM jAva vaNassaikAiyA, sesA jahA raiyA, NavaraM joisiya-vemANiyA cayaMtIti abhilAvo jAva saMtaraM pi vemANiyA cayaMti, NiraMtaraM pi vemANiyA cayati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nairayiko sAntara (attara sahita) utpanna thAya che ke niraMtara utpanna thAya che? asurakumAra devo sAntara utpanna thAya che ke niraMtara utpanna thAya che? A rIte vaimAnika deva paryatanA pratyeka daMDakanA jIvo sAntara utpanna thAya che ke niraMtara ? nairayiko sAntara udvartI(nIkaLe) che ke niraMtara, vAva, vANavyaMtara devo sAntara udvarte che ke niraMtara? jyotiSI devo sAntara cyavana kare che ke niraMtara? ane vaimAnika devo sAntara cyavana kare che ke niraMtara ? uttara- he gAMgeya ! nairayiko sAntara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che, thAvat svanitakumAra devo sAttara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che. pRthvIkAyika jIvo sAntara utpanna thatA nathI, niraMtara utpanna thAya che. A ja rIte yAvat vanaspatikAyika jIvo sAntara nahIM niraMtara utpanna thAya che. zeSa vaimAnika paryata sarva jIvo nairayikonI samAna sAttara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che. narayika jIvo sAntara paNa udvarte che ane niraMtara paNa udvarte che. A ja rIte yAvatu svanitakumAro sudhI kathana karavuM joIe. pRthvIkAyika jIvo sAntara udvartatA nathI, niraMtara udvarte che. A ja rIte vanaspatikAyika jIvo sudhI kathana karavuM joIe. zeSa sarva jIvonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke jyotiSI ane vaimAnikamAM udvartana badale cyavana kare che e pramANe kathana karavuM thAvata vaimAnika deva sAntara paNa cyave che ane niraMtara paNa cyave che. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM utpAda-uddhavartana (utpatti ane maraNa)nI apekSAe jIvonI sAntaratA, niraMtaratA samajAvI che. A uddezakanA prAraMbhamAM pravezanaka prakaraNanI utthAnikArUpe sAntara-niraMtara utpAd ane udvartananuM kathana che. tyAM prAraMbhamAM pratyeka nairayika Adi jIvanA utpAda ane udvartanAnuM sAntarAdi kathana che ane ahIM nairayikAdi sarva jIvonA utpAda ane udvartananuM samudita rUpe kathana che, pUrva nArAvIna pratyekamutpAdasya-sAntaratvAdi nirupita, tathaivodvartanAyAH, iha tu nArakAdi sarva navamevAnA samavAyataH samuvatayova vAtAvokartanayonidhyate tiA (vRtti). tethI viSayanI
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ | u88 | zrI bhagavatI sUtra-3 punarAvRtti nathI. te uparAMta ahIM tenuM kathana sat ane svayaM utpattinA prakaraNanI utthAnikArUpe che. A rIte A bhagavatI sUtramAM bhinna bhinna prakaraNanA prasaMgathI aneka sthAne eka samAna sUtranuM kathana pharIthI karavAmAM AvyuM che. sano samAM utpA ane udvartanA:53 sao bhaMte ! NeraiyA uvavajjaMti, asao bhaMte ! NeraiyA uvavajjati? gaMgeyA ! sao NeraiyA uvavajjati, No asao raiyA uvavajjati; evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha:-prazra- bhagavan ! sat-na24 bhavanA astitvayuta (naAyunA madhyavANA) bhAva naithiko narakamAM utpanna thAya che ke asatu-naraka bhavanA astitvarahita(narakAyuno udaya na thayo hoya tevo) dravya nairayiko narakamAM utpanna thAya che? uttara- he gAMgeya ! naraka bhavanA astitva yukta(narakAyunA udayavALA) bhAva nairayiko narakanA sthAnamAM utpanna thAya che. asatu-narakabhavanA astitva rahita (narakAyuno udaya thayo na hoya tevA) dravya nairayiko naraka sthAnamAM utpanna thatAM nathI. 54 sao bhaMte ! NeraiyA uvvaTuMti, asao NeraiyA uvvaTuMti ? gaMgeyA ! sao NeraiyA uvvaTuMti, No asao NeraiyA uvvadRti; evaM jAva vemANiyA, NavaraM joisiya-vemANiesu cayaMti bhANiyavvaM / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! sat naiyi ta cha / asat nai2yi ta cha ? uttara- he gAMgeya! satu nairayika udvarte che, asatu-avidyamAna nairayika udvartatA nathI. A ja rIte vaimAnika paryata jANavuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke jyotiSI ane vaimAnika devo mATe cyave che e pramANe kahevuM joIe. 55 sao bhaMte ! NeraiyA uvavajaMti, asao bhaMte ! NeraiyA uvavajaMti;sao asurakumArA uvavajaMti jAvasao vemANiyA uvavajaMti, asao vemANiyA uvavati / sao NeraiyA uvvaTuMti, asao NeraiyA uvvaTuMti; sao asurakumArA uvvadRti jAvasao vemANiyA cayaMti, asao vemANiyA cayati? gaMgeyA ! sao NeraiyA uvavajjaMti, No asao NeraiyA uvavajjati; sao asurakumArA uvavajjati, No asao asurakumArA uvavajjati jAvasao vemANiyA
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9 : uddezaka ra uvavajjaMti, No asao vemANiyA uvavajjaMti, sao raiyA uvvaTTaMti, No asao NeraiyA uvvaTTaMti; jAva sao vemANiyA cayaMti, No asao vemANiyA pati / 399 sekeNaNaM bhaMte! evaM vuccai- sao NeraiyA uvavajjaMti, No asao NeraiyA uvavajjaMti; jAva sao vemANiyA cayaMti, No asao vemANiyA cayaMtiA se NUNaM gaMgeyA ! pAseNaM arahayA purisAdANIeNaM sAsae loe buie aNAIe aNavadagge, jahA paMcamasae jAva je lokkai se loe, se teNadveNaM gaMgeyA ! evaM vuccai jAva sao vemANiyA cayaMti, No asao vemANiyA cayaMti / bhAvArtha * prazna- he bhagavan ! zuM nairayika jIva, sat naiyikomAM(nairayika bhAva yukta naraka sthAnamAM) utpanna thAya che ke asat nairayikomAM utpanna thAya che; asurakumAra deva, sat asurakumAra devomAM utpanna thAya che ke asat asurakumAra devomAM utpanna thAya . A ja rIte yAvat sat vaimAnika deva sat vaimAnikomAM utpanna thAya che ke asat vaimAnikomAM utpanna thAya che ? sat naiyikomAMthI uddharte che ke asat naiyikomAMthI urte che, sat asurakumAromAMthI urte che ke asat asurakumAromAMthI, A rIte yAvat sat vaimAnikomAMthI cyave che, ke asat vaimAnikomAMthI cyave che ? -- uttara- he gAMgeya ! naiyika jIva, sat naiyikomAM utpanna thAya che. paraMtu asat nairiyakomAM utpanna thatA nathI, sat asurakumAramAM utpanna thAya che, paraMtu asat asurakumAromAM utpanna thatA nathI, A rIte yAvat sat vaimAnikomAM utpanna thAya che, asat vaimAnikomAM utpanna thatA nathI, sat naiyikomAMthI uddharte che, asat naiyikomAMthI uddhRrtatA nathI, yAvat sat vaimAnikomAMthI cyave che, asat vaimAnikomAMthI cyavatA nathI. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke sat naiyikomAMthI utpanna thAya che, asat nairiyakomAMthI utpanna thatA nathI ? A ja rIte yAvat sat vaimAnikomAMthI cyave che, asat vaimAnikomAMthI cyavatA nathI ? uttara- he gAMgeya ! puruSadAnIya arihaMta zrI pArzvaprabhue lokane zAzvata anAdi ane anaMta kahyo che. ityAdi zataka 5/9mAM kahyA anusAra jANavuM joIe. yAvat je avalokana karAya te loka kahevAya che. tethI he gAMgeya ! A pramANe kahyuM che ke yAvat sat vaimAnikomAMthI cyave che, asat vaimAnikomAMthI nahIM. vivecana : prastuta sUtramAM 24 daMDakanA jIvomAM satno samAM utpAd, urtanA AdinuM nirUpaNa che.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 | zrI bhagavatI sUtra-3 sano ja utpAda ane udvartana - sat arthAt nairayika Adi bhavamAM vidyamAna narayika Adi ja nairayika AdimAM utpanna thAya che. koI paNa jIva potAnA pUrvabhavanuM AyuSya pUrNa kare ke turaMta ja tene je gatimAM utpanna thavAnuM hoya, te gatinA AyuSyano udaya thaI jAya che. te niyamAnusAra narakamAM utpanna thanAra jIvanevigrahagatimAM ja narakAyuno udaya thaI jAya che. narakAyuno udaya thaI jAya tyAra pachI te jIva bhAvanAraka kahevAya che. jyAre te narakamAM utpanna thAya che tyAre te sa-bhAvanAraka ja hoya che. tethI sUtramAM kahyuM che ke bhAvanairayika ja narakamAM utpanna thAya che. A rIte 24 daMDakanA jIvomAM samajavuM joIe. te ja rIte savidyamAna nArakonuM ja udvartana-maraNa thAya che. nAraka bhAvasahita(narakAyumAM vartatA) nairayikanuM ja maraNa thAya che. rayatIti banAvo :- ahIM zAstrakAre vacana prayoganI vizeSatA darzAvI che. jema nIcethI uparanI tarapha jatAM pANIne uchaLatuM pANI ane uparathI nIce TapakatA pANIne yuvatu pANI kahevAya che. temAM uchaLatAM pANIne yuvatu ane cuvatA pANIne uchaLatuM pANI kahevAtuM nathI te ja rIte jyotiSI ane vaimAnika devo marIne prAyaH UMcethI nIce arthAta tirachAlokamAM janma dhAraNa kare che tethI tenA maraNane cyavana kahevAya che. tenA mATe udvartana zabdano prayoga thato nathI. tethI AgamomAM aneka sthAne kahyuM che ke jyotiSI ane vaimAnikomAM udvartananA sthAne cyavana zabdano prayoga karavo joIe. samA(vidyamAna sthAnamAM) ja utpatti - no mata khera 31vanaMti... A sUtromAM zabda ArSa prayoga che, tethI vibhaktinI apekSAe haju A saptamI vibhaktino prayoga samajavo joIe. tethI praznanuM tAtparya e che ke narakamAM nArako satu-vidyamAna hoya tyAre tyAM anya nArako utpanna thAya che? ke nArako asat-vidyamAna na hoya tyAre anya nArako tyAM utpanna thAya che? je jIva narakamAM utpanna thAya che, te pahelethIja utpanna thayelA satu nairayikomAM ja utpanna thAya che, asat nairayikomAM nahIM, kAraNa ke loka zAzvata hovAthI nAraka Adi koIpaNa gatimAM jIvono sadaiva sadbhAva ja hoya che. koIpaNa gati kadApi jIva rahita thatI nathI. tethI pratyeka jIvanI satumAM ja utpatti ane udvartanA Adi thAya che. pAre sarathA:- gAMgeya aNagAra trevIsamA tIrthaMkara prabhu pArzvanAthanA zAsananA zramaNa hatA. tethI bhagavAna mahAvIre loka zAzvata che. te kathananI puSTi prabhu pArzvanAthanA kathanathI karI che. kevaLajJAnanuM sAmarthyaH56 sayaM bhaMte ! evaM jANaha, udAhu asayaM, asoccA ee evaM jANaha, udAhu soccAsao NeraiyA uvavajjati, No asaoNeraiyA uvavajati; jAvasao vemANiyA cayati No asao vemANiyA cayaMti? gaMgeyA ! sayaM ee evaM jANAmi, No asayaM; asoccA ee evaM jANAmi, No soccA- sao NeraiyA uvavajaMti, No asao NeraiyA uvavajjati jAva
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-3ra 401 | sao vemANiyA cayaMti, No asao vemANiyA cayaMti / / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva No asao vemANiyA cayaMti ? gaMgeyA ! kevalI NaM purathimeNaM miyaM pi jANai, amiyaM pi jANai; evaM jahA saduddesae jAva NivvuDe NANe kevalissa; se teNadveNaM gaMgeyA ! evaM vuccai- taM ceva jAva No asao vemANiyA cayati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! Apa svayaM A rIte jANo che, athavA asvayaM jANo cho, sAMbhaLyA vinA jANo cho ke sAMbhaLIne jANo cho ke- sat nairayika utpanna thAya che, asat nahIM, yAvat sat vaimAnikomAM utpanna thAya che, asatu vaimAnikomAM nahIM ? uttara- he gAMgeya ! A sarva vAto huM svayaM jANuM chuM, asvayaM nahIM, sAMbhaLyA vinA ja jANuM chuM, sAMbhaLIne A rIte jANato nathI ke sat nairayika utpanna thAya che, asat nairayika nahIM, yAvata sat vaimAnikomAMthI cyave che asat vaimAnikomAMthI nahIM. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke Apa svayaM jANo cho ityAdi yAvat sat vaimAnikomAMthI Ave che, asatu vaimAnikomAMthI nahIM? uttara- he gAMgeya ! kevaLajJAnI pUrva dizAmAM mita (maryAdita) paNa jANe che, ane amita (amaryAdita) paNa jANe che, te ja rIte dakSiNa, pazcima, uttara Adi dizAomAM paNa jANe che vagere saMpUrNa kathana 'zabda' uddezaka (zataka 64)mAM kahyA anusAra jANavuM joIe, yAvatu kevaLInuM jJAna nirAvaraNa hoya che. tethI te gAMgeya! huM kahuM chuM ke- huM svayaM jANuM chuM ityAdi yAvatu asat vaimAnikamAMthI utpanna thatA nathI. vivecana : prastuta sUtramAM prabhunI atizaya jJAna saMpadAnA viSayamAM gAMgeya aNagAre prazna pUchayo che. prabhue tenA pratyuttaramAM kahyuM che ke anumAnathI ke koI paNa indriyonI sahAyatAthI athavA AgamanA mAdhyamathI jANato nathI, paraMtu Atma pratyakSa-sakala pAramArthika pratyakSarUpa kevaLajJAna dvArA samasta vastu samUhane eka sAthe hastAmalakavatuM sAkSAt jANuM chuM. A rIte prabhue kevaLajJAnanuM svarUpa ane siddhAMta spaSTa karyo che. jIvanI svayaM utpattinA kAraNa:57 sayaM bhaMte ! NeraiyA Neraiesu uvavajjati, asayaM NeraiyA Neraiesu uvavajjati? __ gaMgeyA ! sayaM NeraiyA Neraiesu uvavajaMti, No asayaM NeraiyA Neraie su uvavajjati /
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 402 | zrI bhagavatI sUtra-3 se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva uvavajjati ? / gaMgeyA ! kammodaeNaM, kammaguruyattAe, kammabhAriyattAe, kammagurusaMbhAriyattAe; asubhANaM kammANaM udaeNaM, asubhANaM kammANaM vivAgeNaM, asubhANaM kammANaM phalavivAgeNaM sayaM NeraiyA Neraiesu uvavajjati, No asayaM NeraiyA Neraiesu uvajati; se teNaTeNaM gaMgeyA ! jAva uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuMaurayiko nairayikomAM svayaM utpanna thAya che ke asvayaM utpanna thAya che? uttara- he gAMgeya nairayika, nairayikomAM svayaM utpanna thAya che, asvayaM utpanna thatA nathI. prazra- bhagavan ! tenu zuM // 29 // cha ? uttara- he gAMgeya ! karmanA udayathI, karmanA gurupaNAthI, karmanA bhArepaNAthI, karmonA atyaMta gurutva ane bhArepaNAthI, azubha karmonA udayathI, azubha karmonA vipAkathI ane azubha karmonA phaLa vipAkathI nairayika, nairayikomAM svayaM utpanna thAya che, asvayaM utpanna thatA nathI. 58 sayaM bhaMte ! asurakumArA, pucchA? gaMgeyA ! sayaM asurakumArA jAva uvavajjati, No asayaM asurakumArA jAva uvvjjti| sekeNaTeNaM bhaMte ! jAvauvavajjati? gaMgeyA ! kammodaeNaM kammovasameNaM, kammavigaIe, kammavisohIe, kammavisuddhIe; subhANaM kammANaM udaeNaM, subhANaM kammANaM vivAgeNaM, subhANaM kammANaM phalavivAgeNaM sayaM asurakumArA asurakumArattAe uvavajjati; No asayaM asurakumArA asurakumArattAe uvavajaMti; se teNadveNaM gaMgeyA ! jAva uvavajaMti / evaM jAva thnniykumaaraa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra, asurakumAromAM svayaM utpanna thAya che ke asvayaM utpanna thAyacha? uttara- he gAMgeya ! asurakumAra, asurakumAromAM svayaM utpanna thAya che, asvayaM utpanna thatA nathI. 5- bhagavan ! tenu zuM // 29 // cha ? uttara- he gAMgeya ! karmonA udayathI, azubha karmonA upazamathI, azubha karmonA abhAvathI, karmonI vizodhithI, karmonI viddhithI, zubha karmonA udayathI, zubha karmonA vipAkathI ane zubha karmonA
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-32 403] phala-vipAkathI asurakumAra, asurakumAromAM svayaM utpanna thAya che, asvayaM utpanna thatA nathI, tethI te gAMgeya !pUrvokta prakAre kahyuM che. A rIte svanitakumAra devo sudhI jANavuM joIe. 59 sayaM bhaMte ! puDhavikkAiyA, pucchA ? gaMgeyA ! sayaM puDhavikkAiyA puDhavikAiyattAe uvavajaMti, No asayaM puDhavikkAiyA puDhavikAiyattAe uvavajati / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva uvavajaMti ? gaMgeyA ! kammodaeNaM, kammaguruyattAe, kammabhAriyattAe, kammagurubhArayattAe subhAsubhANa kammANa udaeNa, subhAsubhANa kammANa vivAgeNa. subhAsubhANaM kammANaM phalavivAgeNaM sayaM puDhavikAiyA puDhavikAiyattAe uvavajaMti, No asayaM puDhavikkAiyA puDhavikAiyattAe uvavajjati / se teNa?Na gageyA ! jAva uvavajjati / evaM jAva maNussA / vANamatarajoisiya-vemANiyA jahA asurakumArA / jAva se teNadveNaM gaMgeyA! evaM vuccai- sayaM vemANiyA vemANiyattAe uvavajjati, No asayaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM pRthvIkAyika, pRthvIkAyikomAM svayaM utpanna thAya che ke, asvayaM utpanna thAya che? uttara-he gAMgeya ! pRthvIkAyika, pRthvIkAyikomAM svayaM utpanna thAya che, asvayaM utpanna thatA nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gAMgeya ! karmonA udayathI, karmonA gurupaNAthI, karmonA bhArepaNAthI, karmonA atyaMta gurutva ane bhArepaNAthI zubhAzubha karmonA udayathI, zubhAzubha karmonA vipAkathI ane zubhAzubha karmonA phala vipAkathI pRthvIkAyika, pRthvIkAyikomAM svayaM utpanna thAya che, asvayaM utpanna thatA nathI. tethI te gAMgeya ! pUrvokta prakAre kahyuM che. A rIte manuSyo sudhI jANavuM joIe. je rIte asurakumAranA viSayamAM kahyuM, te ja rIte vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. yAvat he gAMgeya! tethI kahuM chuM ke vaimAnika, vaimAnikomAM svayaM utpanna thAya che; asvayaM utpanna thatA nathI. vivecana : prastuta traNa sUtromAM "nairayika svayaM utpanna thAya che, asvayaM nahIM" ityAdi praznottara dvArA jIvanI bhinna-bhinna sthAnamAM utpattinA kAraNabhUta zubhAzubha karmonuM sUcana che. jIvanI svayaM utpattinA kAraNa:- (1) karmono udaya (2) karmonI gurutA (3) karmonuM atyaMta bhArepaNuM
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 404 ] zrI bhagavatI sUtra-3 (4) karmonI gurutA ane bhArepaNAnI atiprakarbhAvasthA (5) vipAka-yathAbaddha rasAnubhUti (6) phalavipAka-rasaprakarSatA, (7) karmavigati-karmono abhAva (8) karma vizodhi-karmonA rasanI vizuddhi (9) karma vizuddhi-karmonA pradezonI vizuddhi ityAdi kAraNa anusAra jIva zubhAzubha sthAnamAM jAya che. ahIM keTalAka zabdo ekArthaka che. tema chatAM teno prayoga bhAvonI prakarSatAne pragaTa kare che. azubha karmonA udaye narakAdi durgati, zubha karmonA udaye devAdi sugati ane zubhAzubha karmonA udaye manuSya ane tiryaMca gati prApta thAya che. gAMgeya aNagAranI zraddhA ane paMca mahAvrata svIkAra:60 tappabhiiMca NaM se gaMgeye aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM paccabhijANai savvaNNuM savvadarisiM / taeNaM se gaMgeye aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmiNaM bhaMte ! tubbhaM aMtiyaMcAujjAmAo dhammAo paMcamahavvaiyaM,sapaDikkamaNaM dhammapaDivajjittae / evaM jahA kAlAsavesiyaputto taheva bhANiyavvaM jAva savvadukkhappahINe // sevaM bhaMte ! sevaM mitte . zabdArtha -tapUmaDuM tyArathI laIne, tyAre ja te pannamanA vizvAsapUrvaka jANyuM. bhAvArtha:- tyAre(praznonuM samAdhAna meLavyA pachI) gAMgeya aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane sarvajJa ane sarvadarzI jANyA. pazcAt temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNa vAra pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karyA ane vaMdana namaskAra karIne A pramANe nivedana karyuM- "he bhagavan! huM ApanI pAse cAturyAma dharmamAMthI pratikramaNa yukta paMcamahAvratarUpa dharma aMgIkAra karavA icchuM chuM." vagere saMyama tapa ArAdhanA saMbaMdhI saMpUrNa varNana zataka 1/9 mAM kathita kAlAsyaveSiputra aNagAranI samAna jANavuM joIe. yAvatu gAMgeya aNagAra sarva duHkhothI rahita banI siddha thayA. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : pUrvokta praznottarathI gAMgeya aNagArane prabhunI sarvajJatA para vizvAsa Avyo, turaMta ja teNe prabhune vaMdana karyA ane prabhunI nizrAmAM punaHdIkSita thayA, prabhunA zAsanamAM bhaLI gayA. tyAra pachI saMyamanI pUrNa ArAdhanA karI te ja bhave mukta thayA. prastuta prasaMga paramAtmAnI vItarAgatAne pragaTa kare che. koI paNa vyakti zraddhA sahita vinayapUrvakano
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-32. 405 vyavahAra kare ke na kare, tema chatAM paramAtmA sarva jIvo sAthe samAna vyavahAra karI, tene nizcitapaNe sanmArganuM darzana karAve che. tIrthakaronI udAratApUrvakanA vyavahArathI ja keTalAya bhavya jIvo potAnI zaMkAnuM samAdhAna karI, mithyAtvanuM vamana karI, samyagudarzanane pAmI, prabhunA caraNomAM jIvana samarpita karI, potAnA lakSyane siddha kare che. A ja jinazAsananI vizALatA ane mahattA che. che zataka-9/3ra saMpUrNa che te
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 405 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-9 : uddezaka-33 saMkSipta sAra A uddezakamAM prabhu mahAvIranA prathama mAtA-pitA devAnaMdA ane RSabhadatta brAhmaNano vRttAMta ane jamAlInuM vistRta jIvana caritra aMkita thayeluM che. RRSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA- prabhu mahAvIrano AtmA tathAprakAranA karmayoge devAnaMdAnI kukSImAM 82 rAtri rahyo. tyArapachI 83mI rAtrie garbhanuM saMharaNa thayuM ane prabhuno AtmA trizalAdevInI kukSImAM vRddhi pAmavA lAgyo. garbhakALa pUrNa thatAM trizalA devInI kukSIthI prabhuno janma thayo. A rIte RSabhadatta ane devAnaMdA prabhunA prathama mAtA-pitA hatA. ekadA prabhu mAhaNakuMDa gAmamAM padhAryA. te daMpati prabhunA darzana karavA gayA. prabhuno upadeza sAMbhaLyo. putra snehanA kAraNe devAnaMdAno vAtsalyabhAva jAgRta thayo. te prabhune animeSa daSTithI nIrakhavA lAgI. tenA stanomAM dUdha UbharAyuM. te dazya joIne zrI gautama svAmIne Azcarya thayuM ane prabhune tenuM kAraNa pUchyuM. sarvajJa prabhue sarvanI samakSa potAno pUrvAvasthAno mAtAno saMbaMdha pragaTa karyo. prabhuno upadeza sAMbhaLI te daMpatine vairAgyabhAva jAgRta thayo; saMsArathI virakta thayA; tyAM ja dIkSita thayA; tapa-saMyamanI sAdhanApUrvaka aneka varSa zramaNaparyAyanuM pAlana karyuM; agiyAra aMganuM adhyayana karyuM ane aMte eka mAsano saMthAro karI, sarva karmono kSaya karI mokSagatine prApta thayA. RRSabhadatta ane devAnaMdA pahelA vaidika paraMparAmAM hatA. tyArapachI prabhu pArzvanAthanI paraMparAnA saMtonA samAgamathI zramaNopAsaka banyA ane aMte prabhu mahAvIranA samAgamathI dIkSita thaIne siddha thayA. jamAlI- jamAlI prabhu mahAvIranI putrI priyadarzanAnA pati hatA. jo ke zrI bhagavatIsUtra ke anya TIkAgraMthomAM jamAlIno uparokta saMbaMdha pragaTa thayo nathI. prastuta sUtrAnusAra jamAlIkumAra apAra dhana saMpattinA svAmI eka zreSThI puruSa hatA. te ATha zreSTha kanyAo sAthe pariNita thayA hatA; pAMce indriyonA manonukUla sukha bhogamAM samaya vyatIta karatA hatA. vairAgyabhAva- prabhu mahAvIra grAmAnugrAma vihAra karatAM kSatriyakuMDa nagaramAM padhAryA. aneka loko prabhunA darzanArthe gayA. jamAlIkumAra paNa pUrNa Rddhi saha prabhunA darzana mATe gayA; pAMca abhigamapUrvaka prabhunI samIpe jaIne, vaMdana namaskAra karyA, dharma zravaNa karyuM; prabhunA samAgame temane saMsArathI ane indriya sukhathI nirveda bhAva jAgRta thayo. prabhu samakSa saMyama svIkAravAnA bhAvo temaNe pragaTa karyA. ghera AvI temaNe mAtA pitAnI AjJA mAMgI. putra mohanA kAraNe mAtAe vividha prakAre bhoganA
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-33 . | 407 | AkarSaNothI lalacAvavAnA prayatno karyA; temaja saMyama jIvananI aneka prakAranI kaThinAIo pragaTa karI. paraMtu jamAlIno vairAgyabhAva daDha hovAthI tene anukULatAnA AkarSaNo ke pratikULatAnA bhayo calita karI zakyA nahIM. aMte mAtA-pitAe tene saMyamanI AjJA ApI. saMyama svIkAra- atyaMta dhAmadhUmathI jamAlIkumArano dIkSA mahotsava thayo. 500 puruSo sAthe jamAlIkumAra prabhu mahAvIra pAse dIkSita thayA. sUtramAM jamAlInA dIkSA mahotsavanuM vistRta varNana che. saMyamI jIvananA svIkAra pachI jamAlI aNagAre prabhunA sAMnidhyamAM svAdhyAya ane dhyAnathI potAnA AtmAne bhAvita karyo, 11 aMgazAstronuM adhyayana karyuM. svataMtra vicaraNa- koI eka samaye jamAlI aNagArane potAnA 500 ziSyanA parivAra sAthe svataMtra vicaraNa karavAnI bhAvanA jAgRta thaI. teNe prabhu pAse AjJA mAMgI. bhAvinA aniSTa bhAvone jANIne prabhue AjJA ApI nahIM, mauna rahyA. prabhunA maunane saMmati samajIne, jamAlIe potAnI icchAnusAra 500 sAdhuo sAthe anyatra vihAra karyo. grAmAnugrAma vihAra karatAM ekadA teo zrAvastI nagarImAM padhAryA. saMyamI jIvananI kaThinAIthI temaja arasAhAra, virasAhAra, kAlAtikrAMta, pramANAtikrAMta AhAra Adi AhAra-pANInI aniyamitatAthI jamAlI aNagAranA zarIramAM asahya roga-dAhajvara utpanna thayo. tenI pragADha vedanAthI te pIDita hatA. mithyAtva udaya - bimArInA samaye ekadA teNe potAnA ziSyone pathArI pAtharavAno Adeza Apyo. ziSyo AjJAnusAra kArya karI rahyA hatA. jamAlI aNagArane vedanAnA kAraNe sUvAnI AturatA hatI. teNe pUchyuM- he devAnupriyo ! saMthAro patharAI gayo? ziSyoe kahyuM- saMthAro patharAI rahyo che. te samaye jamAlI aNagAre joyuM to saMthAro patharAI rahyo hato, tene mithyAtvano udaya thayo. vicAradhArA viparIta thaI. prabhuno siddhAMta "cAlatuM cAlyuM, karAtuM karyuM che. A siddhAMta pratyakSa viruddha che. patharAI rahelI pathArI patharAyelI dekhAtI nathI. tethI prabhunA vacana asatya che. teNe potAnA ziSyone bolAvIne potAnA vicAro kahyA. keTalAka zramaNone jamAlI aNagAranuM kathana satya pratIta thayuM. teo jamAlInI sAthe rahyA ane keTalAka zramaNone jamAlI aNagAranuM kathana satya pratIta na thayuM. teo jamAlIne choDIne prabhu samIpe gayA. prabhuno avinaya samaya vyatIta thatAM jamAlI aNagAra svastha thayA. vihAra karatAM caMpAnagarImAM prabhu mahAvIranI samIpe gayA ane tyAM jaIne pralApa karavA lAgyA- "he prabhu! ApanA keTalAka ziSyo chadmasthapaNe vicaraNa karatAM ApanI samIpe Ave che, jyAre huM kevaLI banIne, kevaLIpaNe vicaraNa karatAM ahIM Avyo chuM." te samaye gautama svAmIe tenA jJAnanA parIkSaNa mATe be prazno pUchyA. loka ane jIva zAzvata che ke azAzvata? mithyAtvagrasta jamAlI niruttara banI gayA. prabhue tene satya samajAvatAM kahyuM - A praznanA uttara to mArA chadmastha ziSyo paNa ApI zake che paraMtu te potAne kevaLI tarIke oLakhAvatA nathI.
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 ] zrI bhagavatI sUtra-3 he jamAlI ! satyane samaja. A loka ane jIva dravyArthika nayanI apekSAe zAzvata ane paryAyArthika nayanI apekSAe azAzvata che. jamAlIne tIvra mithyAtvamohanIya karmanA udayanA kAraNe prabhunA kathana para zraddhA, pratIti ke ruci thaI nahIM. te tyAMthI cAlyo gayo. A rIte te potAnA kadAgrahathI sva-para ane ubhayane brAMta karato, mithyA mArge prerita karato aneka varSonI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne, aMte 15 divasano saMthAro karIne, mithyA prarUpaNArUpa pApasthAnanI AlocanAdi karyA vinA ja kAladharmane prApta thayo. jamAlInI gati- AcArya, upAdhyAya AdinI AzAtanA karanAra, avarNavAda bolanAra, pratyenIka thanAra, aMta samaye tenuM prAyazcitta Adi na karanAra jIva kAladharma pAmIne kiSiI devomAM utpanna thAya che. te ja rIte jamAlI paNa prabhu mahAvIranI AzAtanA ane avahelanA karIne tapa saMyamanA prabhAve tera sAgaropamanI sthitivALA kilvISI devomAM deva tarIke utpanna thayo. kilvISI devanuM varNana- tenA traNa prakAra che- (1) traNa palyopamanI sthitivALA- te pahelA-bIjA devalokanA nIcenA prataramAM rahe che. (2) traNa sAgaropamanI sthitivALA- te trIjA-cothA devalokanA nIcenA prataramAM rahe che. (3) tera sAgaropamanI sthitivALA- te chaThThA devalokanA nIcenA prataramAM rahe che. kilvISI deva nyUnatama (ochAmAM ochA) cAra pAMca bhava narakAdi cAre gatimAM kare che ane utkRSTa anaMta saMsAra paribhramaNa kare che. jamAlInuM saMsArabhramaNa- devalokano bhava pUrNa karIne jamAlIno AtmA mithyAtvI chatAM tapanA prabhAve kilvISIpaNAnA nyunatama bhavabhramaNane prApta karaze ane sarva karmono kSaya karI mukta thaze. A rIte jamAlInA vistRta vRttAMtanA kathana sAthe A uddezaka pUrNa thAya che.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-33 . 409 'zataka-9 : uddezaka-33 kuMDagrAma bASabhadatta ane devAnaMdAno paricaya:| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM mAhaNakuMDaggAme Nayare hotthA, vaNNao / bahusAlae ceie, vaNNao / tattha NaM mAhaNakuMDaggAme Nayare usabhadatte NAmaM mAhaNe parivasai / aDDe, ditte, vitte jAva bahujaNassa aparibhUe, riuvveda-jajuvvedasAmaveda-athavvaNaveda jahA khaMdao jAva aNNesu ya bahusu baMbhaNNaesu Naesu supariNiTThie samaNovAsae abhigayajIvAjIve, uvaladdhapuNNapAve jAva ahApariggahiehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe viharai / tassa NaM usabhadattassa mAhaNassa devANaMdA NAmaM mAhaNI hotthA sukumAlapANipAyA jAva piyadasaNA, surUvA samaNovAsiyA abhigayajIvAjIvA uvaladdhapuNNapAvA jAva viharai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe jAva parisA pajjuvAsai / bhAvArtha:- te kAle, te samaye brAhmaNa kuMDagrAma' nAmanuM nagara hatuM. tyAM bahuzAlaka nAmanuM cetya hatuM. tenuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te brAhmaNakuMDa grAma nAmanA nagaramAM 'RSabhadatta' nAmanA brAhmaNa rahetA hatA. te dhanavAna, tejasvI, prasiddha yAvat aneka puruSo dvArA aparAbhUta hatA. te Rgvada, yajurveda, sAmaveda ane atharvavedamAM nipuNa hatA.(zataka-2/1 mAM kathita) skaMdaka tApasanI jema te paNa brAhmaNonA aneka nayomAM zAstromAM kuzaLa hatA. tathA te zramaNonA upAsaka, jIvAjIvAdi tattvonA jANakAra, puNya-pApanA jJAtA Adi aneka guNasaMpanna hatA ane svIkArelA tapa karmathI AtmAne bhAvita karatA rahetA hatA. te RSabhadatta brAhmaNane devAnaMdA nAmanI bhAryA hatI. tenA hAtha paga sukumAra hatA, yAvatuM tenuM darzana priya hatuM. tenuM rUpa suMdara hatuM. te zramaNopAsikA hatI. te jIvAjIvAdi tattvonI jJAtA tathA puNya pApanI jANakAra hatI.(zrI RSabhadatta daMpati vaidika matAvalaMbI hatA ane pAchaLathI bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA munivaro pAse zramaNopAsaka banyA hatA.) te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. yAvat pariSada prabhunI paryupAsanA karavA lAgI. vivecana :brAhAkaMDa :- "kSatriyakuMDa'nI pAseno koI kambo hato. brAhmaNonI vastI adhika hovAthI tenuM nAma
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 410 / zrI bhagavatI sUtra-3 brAhmaNakuMDa paDyuM hatuM. badaSabhadatta ane devanaMdAnuM darzanArtha gamana:| 2 taeNaM se usabhadatte mAhaNe imIse kahAe uvaladdhaDhe samANe hadvatuTTha jAva hiyae, jeNeva devANaMdA mAhaNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA devANaMda mAhaNiM evaM vayAsI- evaM khalu devANuppie ! samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare jAva savvaNNU savvadarisI, AgAsagaeNaM cakkeNaM jAva suhaMsuheNaM viharamANe bahusAlae ceie ahApaDirUvaM jAva viharai / taM mahAphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM arahatANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa vi savaNayAe, kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNaNamaMsaNa-paDi-pucchaNa-pajjuvAsaNayAe, egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNa-yAe, kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe; taM gacchAmo NaM devANuppie ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo NamaMsAmo jAva pajjuvAsAmo; eyaM NaM ihabhave ya, parabhave ya hiyAe suhAe khamAe NissesAe ANugAmiyattAe bhavissai / taeNaM sA devANaMdA mAhaNI usabhadatteNaM mAhaNeNaM evaM vuttA samANI haTTha tuTThA jAvavisappamANahiyayA, karayala jAva kaTu usabhadattassa mAhaNassa eyamaTTha viNaeNa paDisuNei / zArtha:- AgAsagaeNa cakkeNa = mAzagata yahiyAe= hitarI suhAe = supArI khamAe = kSebhArI NissesAe ni:zreyasarI ANugAmiyattAe anugamana zavanArI zubha anubaMdha karAvanArI] bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA AgamananI vAta sAMbhaLIne te RSabhadatta brAhmaNa atyaMta prasanna thayA yAvatu ullasita hRdayavALA thayA ane jyAM devAnaMdA brAhmaNI hatI, tyAM tenI pAse AvyA ane A pramANe kahyuM- he devAnupriye ! tIrthanI Adi karanArA vagere namotthaNamAM kathita sarvaguNa saMpanna, sarvajJa-sarvadarzI, AkAzamAM rahelA cakrathI yukta, zramaNa bhagavAna mahAvIra sukhapUrvaka vihAra karatAM ahIM padhAryA che ane bahuzAlaka nAmanA udhAnamAM yathAyogya avagraha grahaNa karIne vicare che. he devAnupriye! tathArUpanA arihaMta bhagavAnanA nAmagotranA zravaNanuM paNa mahAna phaLa che, to tenI sanmukha javuM, vaMdana-namaskAra karavA, prazna pUchavA ane paryApAsanA karavI AdinA phaLanuM to kahevuM ja zuM? yathA- eka paNa Arya ane dhArmika vacana sAMbhaLavAnuM mahAphaLa thAya che, to pachI vipula arthane grahaNa karavAnuM mahAphaLa hoya, temAM to kahevuM ja zuM? tethI he devAnupriye! ApaNe jaIe ane zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karIe; dharmazravaNa Adi karIne, temanI paryApAsanA karIe, A kArya ApaNA mATe A loka ane paralokamAM hitakArI, sukhakArI, kSemakArI, niHzreyasakArI ane zubha anubaMdhane mATe
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 411 / thaze. RSabhadatta brAhmaNa pAsethI A vAta sAMbhaLIne devAnaMdA atyaMta harSita, saMtuSTa ane ullasita hRdayavALA thayAM. teNe baMne hAtha joDI, mastaka para aMjalI karIne, RSabhadatta brAhmaNanA A kathanano vinayapUrvaka svIkAra karyo. | 3 |taeNaM se usabhadatte mAhaNe koDubiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA! lahukaraNajutta-joiya-samakhuravAlihANasamalihiya-siMgehiM, jaMbUNayAmayakalAvajutta- parivisiddhehiM, rayayAmayaghaMTAsutta-rajjuya-pavara-kaMcaNa-Nattha- paggahoggahiyaehiM, NIluppala-kayAmelaehiM, pavara-goNa-juvANaehiM NANAmaNi-rayaNa-ghaMTiyAjAla-parigayaM, sujAya-jugajotta-rajjuya- jugapasattha-suviraciya-NimiyaM, pavara- lakkhaNovaveyaM dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThaveha, uvaTThavettA mama eyamANattiyaM paccappiNaha / taeNaM te koDuMbiyapurisA usabhadatteNaM mAhaNeNaM evaM vuttA samANA haTThatuTTha jAva visappamANahiyayA, karayala jAva evaM sAmI ! tahattANAe viNaeNa vayaNaM paDisuNeti paDisuNettA khippAmeva lahukaraNajutta jAva dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThavettA tamANattiyaM paccappiNati / zaGEArtha :- lahukaraNajutta = zIvra gativAra 2thAha samakhuravAlihANa = samAna pu2 bhane pUMchavAmA samalihiyasiMgehi = samAna ziMgavAmA jaMbUNayAmayakalAvajutta = suvAnA ma2thI yuta suttarajjuyapavarakaMcaNaNatthapaggahiyaehiM = suvAmaya hozanI nAyathA mAMsA NIluppala-kayA-melaehiM = nI malanI yukta pavaragoNajuvANaehiM = uttama yauvana saMpanna mahothI yuta sujAyajugajottarajuyajugapasatthasuviraciyaNimiya = Gttama AThanAghoMsa2 aneka uttama 22sImothI yuta pavaralakkhaNovaveyaM = uttama kSayuta jANappavaraM = zreSTha yAna-2tha juttAmeva =oDIne uvaTThaveha=6pasthita ze eyamANattiya AApaccapiNaha = pAchI a zetahattANAe = AzA mAnIne. bhAvArtha - tyArapachI RSabhadatta brAhmaNe potAnA kauTumbika puruSone bolAvyA.bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! zIvra gativALA, suMdara ane samAna rUpavALA, samAna khura ane pUMchavALA, samAna ziMgavALA, suvarNanirmita kaMThanA AbhUSaNothI yukta, vegavaMtA, cAMdInI ghaMTaDIo vALA, sUtaranI dorIthI banelI ane zreSTha suvarNathI maMDita nAthavALA, (baLadanA nAkamAM je dorI nAkhelI hoya tene "nAtha" kahe che.) tathA te nAthanI baMne tarapha bAMdhelI lAMbI rAza-dorIvALA, nIlakamalanI kalagIvALA evA be zreSTha yuvAna baLadothI yukta eka zreSTha ratha taiyAra karIne lAvo. te ratha vividha prakAranI maNiratnonI ghaMTaDIothI yukta, uttama kASThanA dhoMsara ane be uttama dorIthI yukta, uttama lakSaNothI yukta, dhArmika kAryanA nimitte upayogamAM
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 412 | zrI bhagavatI sUtra-3 laI zakAya tevo suMdara ratha baLado joDIne upasthita karo. A pramANe karIne mane nivedana karo. RSabhadatta brAhmaNanI A prakAranI AjJA sAMbhaLIne kauTumbika puruSo prasanna thayA. teoe pulakita hRdayathI baMne hAtha joDIne, mastaka para aMjalI karIne kahyuM- "he svAmin ! ApanI AjJA amone mAnya che." A pramANe kahIne, vinayapUrvaka temanI AjJAno svIkAra karyo ane AjJAnusAra uttama baLadone joDIne zIghragativALo Adi uparyukta vizeSaNayukta zreSTha dhArmika ratha upasthita karyo ane RSabhadatta brAhmaNane nivedana karyuM ke ApanI AjJAnusAra zreSTha ratha upasthita karyo che. 4 taeNaM se usabhadatte mAhaNe hAe jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre sAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva dhammie jANappavare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhammiyaM jANappavaraM durUDhe / taeNaM sA devANaMdA mAhaNI NhAyA jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA, bahUhiM khujjAhiM, cilAiyAhiM, NANAdesa-videsaparipiDiyAhiM, sadesaNevatthagahiyavesAhiM, iMgiya-ciMtiya-patthiya-viyANiyAhiM, kusalAhiM, viNIyAhiM, ceDiyAcakkavAla- varisadhara-therakaMcuijja-mahattaragavaMda-parikkhittA aMteurAo Niggacchai, NiggacchittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva dhammie jANappavare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva dhammiyaM jANappavaraM durUDhA / zabdArtha - kunardi-dAsIo sAthe, piMDArdi = ekatrita thaI sakevasthAriyAdri = potAnA dezanI vibhUSAnusAra veSa paherIne, jiya-vitiyapasthiviyALiyA = saMketathI ja ciMtita ane Icchata viSayane jANanArI, jiLIyAda = vinaya karanArI, yiA varaMvAra - dAsIothI gherAyelI, varasadhara = varSaghara(napuMsaka banAvelA aMtaHpura rakSaka) theravavu% = vRddha kaMcukI puruSa-pratihArI, mahArAva parihA = mAnya puruSonA vRMda sahita. bhAvArtha :- tyAra pachI RSabhadatta brAhmaNe snAna karyuM. uttama vastro dhAraNa karyA alpabhAravALA ane mahAmUlyavAna AbhUSaNothI potAnA zarIrane alaMkRta karyuM ane potAnA gherathI nIkaLyA. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAna zALA(sabhAbhavana) hatI ane jyAM dhArmika zreSTha ratha hato, tyAM AvyA. AvIne ratha para AruDha thayA. tevI ja rIte devAnaMdA brAhmaNIe aMtaHpuramAM jaIne snAna karyuM, yAvat sarva kArya karIne alpabhAravALA ane bahumUlyavALA AbharaNothI zarIrane alaMkRta karIne, aneka kubbA dAsIo, cilAta dezanI dAsIo, aneka deza-videzanI dAsIo potAnA dezanA paheravezane dhAraNa karanArI, Igita-AkRti dvArA cittita ane ISTa arthane jANanArI, kuzala ane vinaya saMpanna evI dAsIonA parivAra sahita tathA
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 / 413 / svadezanI dAsIothI parivRtta, varSadhara puruSa,(napuMsaka banAvelA aMtaHpura rakSaka), vRddha kaMcukI puruSa ane mAnya puruSonA samUhanI sAthe te devAnaMdA potAnA aMtaHpurathI nIkaLyA ane jyAM bAhya upasthAnazALA hatI ane jyAM dhArmika zreSTha ratha Ubho hato tyAM AvyA, tyAM AvIne te dhArmika zreSTha ratha para ArUDha thayA. | 5 taeNaM se usabhadatte mAhaNe devANaMdAe mAhaNIe saddhiM dhammiyaM jANappavaraM durUDhe samANe NiyagapariyAlasaMparivuDe mAhaNakuMDaggAmaNayaramajhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva bahusAlae ceie teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA chattAIe titthayarAisae pAsai, pAsittA dhammiyaM jANappavaraM Thavei, ThavittA dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai, paccoruhittA samaNaM bhagavaM mahAvIra paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchai; taM jahA- saccittANaM davvANaM visaraNayAe, evaM jahA biiyasae jAva tivihAe pajjuvAsaNayAe pajjuvAsai / bhAvArtha:- tyAra pachI te RSabhadatta brAhmaNa, devAnaMdA brAhmaNInI sAthe dhArmika zreSTha ratha para AruDha thaIne, potAnA parivArathI parivRtta thaIne brAhmaNakuMDa grAma nAmanA nagaranI madhyamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne, bahuzAlaka udhAna samIpe AvIne, tIrthakara bhagavAnanA chatra Adi atizayone joyA, joIne potAnA dhArmika zreSTha rathane sthita karyo. sthita karIne dhArmika rathamAMthI nIce utaryA. utarIne, zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse pAMca abhigamapUrvaka gayA. te abhigama A pramANe che. yathA- sacitta dravyono tyAga karavo ityAdi zataka-ra/pamAM kathita varNana anusAra jANavuM yAvatraNa prakAranI paryupAsanA karavA lAgyA. |6 taeNaM sA devANaMdA mAhaNI dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai, paccoruhittA bahUhiM khujjAhiM jAva mahattaragavaMdaparikkhittA samaNaM bhagavaM mahAvIra paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchai, taM jahA- sacittANaM davvANaM visaraNayAe, acittANaM davvANaM avimoyaNayAe, viNayoNayAe gAyalaTThIe, cakkhupphAse aMjalipaggaheNaM, maNassa egattIbhAvakaraNeNaM; jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvA- gacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaMpayAhiNaM karei, karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA usabhadattaM mAhaNaM purao kaTu TThiyA ceva saparivArA sussUsamANI, NamasamANI, abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA jAva pajjuvAsai / zArtha :- NiyagapariyAla = potAnA parivArathI titthayarAisae = tiirth42|| atizayane paccoruhai = nIye 6tA abhigameNaM gacchai = abhimapUrva yA. bhAvArtha :- devAnaMdA brAhmaNI paNa dhArmikarathamAMthI nIce utaryA ane potAnI dAsIo AdinA
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 414 | zrI bhagavatI sUtra-3 parivArathI parivRtta thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse pAMca abhigamapUrvaka javA lAgyA. te abhigama A prakAre che- (1) sacitta dravyono tyAga karavo (2) acitta dravyono tyAga na karavo arthAtu vastrAdine saMkorIne vyavasthita karavA (3) vinayathI zarIrane avanata karavuM(nIce tarapha jhUkAvavuM) (4) bhagavAna daSTigocara thAya tyArathI ja baMne hAtha joDavA ane (5) manane ekAgra karavuM. A pAMca abhigamapUrvaka jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI hatA tyAM AvIne, bhagavAnane traNa vAra AdakSiNA pradakSiNA karIne, vaMdana namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne RSabhadatta brAhmaNane AgaLa karIne arthAt RSabhadatta brAhmaNanI sAthe rahIne potAnA parivAra sahita zuzruSA karatAM ane namana karatAM, sanmukha rahIne, vinayapUrvaka hAtha joDIne upAsanA karavA lAgyA. vivecana :AVIIINa va - kevaLajJAnI tIrthakara prabhuvihAra karatA hoya tyAre temanI sAthe AkAzamAM caka(dharmacakra) rahe che temaja chatra, cAmara, siMhAsana ane dharmadhvaja paNa AkAzamAM sAthe cAle che, tevo ullekha aupapAtika Adi sUtromAM jovA maLe che. samavasaraNamAM A sarva atizayo yathAsthAne sthita hoya che ane vihAra samaye AkAzamAM sAthe cAle che. aneka AgamomAM samavasaraNanA varNanamAM chattA tittharApharsa pATha jovA maLe che. te pAThamAM chatra Adine atizayarUpe kahyA che. te pAThamAM cakracAmara Adino spaSTa ullekha nathI paraMtu " Adi zabdamAM teno samAveza thAya che. vihAra tathA samavasaraNa A baMne prakAranA Agama pATha jotAM ema samajAya che ke tIrthakara prabhunA vihAra samaye cakranI pramukhatAe chatrAdi atizaya sAthe cAle che ane samavasaraNamAM lokone dUrathI dekhAtA atizayomAM chatranI pramukhatA hoya che. prastuta sUtromAM uparokta vihAra ane samavasaraNa baMne prakAranA pATha che. aSabhadatta ane devAnaMdAnI dIkSA tathA muktiH|7 taeNaM sA devANaMdA mAhaNI AgayapaNhAyA papphuyaloyaNA saMvariyavalayabAhA kaMcuyaparikkhittiyA dhArAhayakalaMbagaM piva samUsaviyaromakUvA samaNaM bhagavaM mahAvIra aNimisAe diTThIe pehamANI pehamANI ciTThai / zabdArtha :- Aya paThThA = stanamAM dUdha AvyuM paNuyenoya = nayano harSita thayA saMvaravatayavAhI = harSathI phUlAtI saMkucita valayayukta bhujAvALI vRyaparivaravattiyAM - kaMcukI dUdhathI bhIMjAI gaI, tharAyavara nA = meghadhArAthI vikasita kadaMba puSpanI jema samUlaviyovUpvA= romarAya vikasita thayA, saMpUrNa zarIra romAMcita thayuM. bhAvArtha :- tyAra pachI devAnaMdA brAhmaNInA stanomAM dUdha vahevA lAgyuM. tenA netro AnaMdAzruothI
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 / 415 / bhIMjAI gayA, harSathI praphullita thatAM tenI bhUjAonA kaDA-bAjubaMdha taMga thaI gayA. harSathI tenuM zarIra praphullita thaI gayuM. tenI kaMcukI dUdhathI bhIMjAI gaI, paherelA vastrone DhIlA karavA paDyA. meghanI dhArAthI vikasita kadamba puSpanI samAna tenuM saMpUrNa zarIra romAMcita thayuM. te zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInI tarapha animeSa daSTithI jovA lAgyA | 8 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- kiM NaM bhaMte ! esA devANaMdA mAhaNI AgayapaNhayA, taM ceva jAva romakUvA devANuppiyaM aNimisAe diTThIe pehamANI pehamANI ciTThai? goyamA ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI- evaM khalu goyamA ! devANaMdA mAhaNI mamaM ammagA, ahaM NaM devANaMdAe mAhaNIe attae; taeNaM sA devANaMdA mAhaNI teNaM puvvaputtasiNeharAgeNaM AgayapaNhayA jAva samUsaviyaromakUvA mamaM aNimisAe diTThIe pehamANI pehamANI ciTThai / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre usabhadattassa mAhaNassa devANaMdAe mAhaNIe tIse ya mahaimahAliyAe isiparisAe jAva parisA pddigyaa| bhAvArtha :- tyAra pachI he bhagavan! e pramANe saMbodhana karIne, gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan! A devAnaMdA brAhmaNInA stanomAM dUdha vahevAnuM zuM kAraNa che? yAvatu tene romAMca zA mATe utpanna thayo ? ane Apa devAnupriyanI sAme animeSa dRSTithI jotAM zA mATe UbhA che? uttara-he gautama! A pramANe saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe gautamasvAmIne A pramANe kahyuM- gautama ! A devAnaMdA mArI mAtA che, huM devAnaMdAno Atmaja (putra) chuM. pUrvanA putra-snehAnurAganA kAraNe devAnaMdAnA stanomAMthI dUdha vahevA lAgyuM che vAvatuM tene romAMca thayo che ane mArI tarapha animeSa daSTithI jotA UbhA che. tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe RSabhadatta brAhmaNa, devAnaMdA brAhmaNI ane te mahAna RSi pariSada Adine dharmakathA kahI, dharmopadeza sAMbhaLIne pariSada pAchI gaI. | 9 taeNaM se usabhadatte mAhaNe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA Nisamma haTThatuDhe uThAe uDhei, uTThAe udvettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva NamaMsittA evaM vayAsI-evameyaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte ! jahA khaMdao jAva se jaheyaM tubbhe vadaha tti kaTu uttarapuratthimaM disibhAgaM avakkamai, avakkamittA
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 417 zrI bhagavatI sUtra-3 sayameva AbharaNa-mallA-laMkAraM omuyai, omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei jAvaNamaMsittA evaM vayAsI-Alitte NaM bhaMte ! loe, palitte NaM bhaMte ! loe, Alittapalitte NaM bhaMte ! loe, jarAe maraNeNa ya, evaM eeNaM kameNaM jahA khaMdao taheva pavvaio jAva sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai jAva bahUhiM cautthachaTThaTThama dasama jAva vicittehiM tavo kammehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsei, jhUsittA sa4i bhattAi aNasaNAe chedei, chedittA jassaTThAe kIrai NaggabhAve jAva tamaTTha ArAhei, ArAhettA jAva savva dukkha-ppahINe / bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse dharma zravaNa karIne, hRdayamAM dhAraNa karIne RSabhadatta brAhmaNa atyaMta prasanna thayA, tuSTa thayA. harSita ane saMtuSTa thaIne UbhA thayA, UbhA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra AdakSiNA pradakSiNA karI. vaMdana-namaskAra karyA ane A pramANe nivedana karyuM ke he bhagavad ! ApanuM kathana yathArtha che. he bhagavan! ApanuM kathana yathArtha che; ityAdi zataka-2/1mAM skaMdaka tApasanA prakaraNamAM kahyA anusAra yAvatu je Apa kaho cho, te te ja prakAre che. A rIte kahIne RSabhadatta brAhmaNa IzAnakoNamAM gayA; tyAM jaIne svayameva AbharaNa, mALA ane alaMkArone utAryA tyAra pachI svayameva paMcamuSTi loca karyo, karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAse AvyA. bhagavAnane traNa vAra pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahyuM - he bhagavan! A loka baLI rahyo che, he bhagavan! A loka vizeSarUpe baLI rahyo che. he bhagavana! A loka cAre taraphathI atyaMta prajvalita che. A loka jarA ane maraNathI cAre tarapha prajvalita che. A pramANe kahIne skaMda tApasanI jema pravajyA aMgIkAra karI; sAmAyika Adi agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM. aneka upavAsa, chaTha, aTTama, cAra upavAsa Adi vividha tapazcaryAothI AtmAne bhAvita karatAM aneka varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne, eka mAsano saMthAro karIne, sATha bhaktanA anazananuM chedana karIne, je dhyeyanI siddhi mATe nagnabhAva (nigraMthapaNuM saMyama)no svIkAra karyo hato, te nirvANarUpa dhyeyanI ArAdhanA karI ane sarva duHkhothI mukta thayA. 10 taeNaM sA devANaMdA mAhaNI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA Nisamma haTThA-tuTThA samaNa bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNa-payAhiNa jAva NamaMsittA evaM vayAsI- evameyaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte ! evaM jahA usabhadatto taheva jAva dhamma AikkhiyaM /
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33 . [ 417] taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdaM mAhaNiM sayameva pavvAvei, sayameva pavvAvittA sayameva ajjacaMdaNAe ajjAe sIsiNittAe dalayai / taeNaM sA ajjacaMdaNA ajjA devANaMdAmAhaNiM sayameva pavvAvei, sayameva muMDAvei, sayameva sehAvei, evaM jaheva usabhadatto taheva ajjacaMdaNAe ajjAe imaM eyArUvaM dhammiyaM ca uvaesaM saMmaM saMpaDivajjai, tamANAe tahA gacchai jAva saMjameNaM saMjamai / taeNaM sA devANaMdA ajjA ajjacaMdaNAe ajjAe aMtiyaM sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai, sesaM taM ceva jAva svvdukkhpphiinnaa| bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharma sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne, devAnaMdA brAhmaNI hRSTa(AnaMdita) ane tuSTa thayA. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNa vAra pradakSiNA karIne, vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! ApanuM kathana yathArtha che, te bhagavan! Apa kaho cho tema ja che. A rIte teNe paNa RSabhadatta brAhmaNanI jema nivedana karyuM ke- "he bhagavan! huM pravajyA aMgIkAra karavAnI icchA rAkhuM chuM" tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe devAnaMdAne svayameva dIkSA ApI. dIkSA ApIne AryA caMdanAne ziSyA rUpe soMpyA. tyAra pachI AryA caMdanAe AryA devAnaMdAne svayameva pravrajita karyA. svayameva muMDita karyA, svayameva zikSA ApI devAnaMdAe paNa RSabhadatta brAhmaNanI samAna AryA caMdanAnA vacanono svIkAra karyo ane tenI AjJAnusAra saMyamanuM pAlana karavA lAgyA. devAnaMdA AryAe, AryA caMdanAnI pAse sAmAyika Adi agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM. zeSa varNana pUrvavat che. te devAnaMdA AryA sarva duHkhothI mukta thayA. vivecana : prastuta sUtromAM sUtrakAre prabhunA prathama mAtA-pitA devAnaMdA ane RSabhadatta brAhmaNano jIvana vRtAMta prastuta karyo che. je stra pAThathI spaSTa che. prabhue devAnaMdAne pravrajita karyA pachI AryA caMdanAe tene pravrajita, muMDita, zikSita karyA, e pramANenA pAThanuM tAtparya e che ke sAdhvIjInuM keza laMcana, tene samAcArI AdinI zikSA vagere pratyeka kriyA sAdhvIjI dvArA ja thAya che. tyAra pachI tenuM adhyayana paNa sAdhvIjI pAse ja thAya che. te niyamAnusAra devAnaMdA AryAe AryA caMdanA pAse agiyAra aMga zAstronuM adhyayana karyuM. abhigama:- tyAgI mahApuruSo, saMta-satIjIo pAse javAnI eka viziSTa maryAdAne (vidhine) zAstrIya paribhASAmAM abhigama kahe che. te pAMca che. temAM strI ane puruSane mATe trIjA abhigamamAM bhinnatA che. zrAvakane mATe akhaMDa uttarAsaMganuM (dupaTTAnuM) vidhAna che ane zrAvikAne mATe vinayathI zarIrane jhUkAvavAnuM kathana che. zeSa abhigamanuM kathana sUtrapAThathI spaSTa che. vizeSa vivecana varNana mATe juo- zataka-2/pa.
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 jamAlI caritra zrI bhagavatI sUtra -3 jamAlInuM saMsArI jIvana : 11 tassa NaM mAhaNakuMDaggAmassa Nayarassa paccatthimeNaM ettha NaM khattiyakuMDaggAme NAmaM Nayare hotthA, vaNNao / tattha NaM khattiyakuMDaggAme Nayare jamAlI NAmaM khattiyakumAre parivasai / aDDe ditte jAva bahujaNassa aparibhUe; uppi pAsAyavaragae phuTTamANehiM muiMgamatthaehiM batIsaibaddhehiM NADaehiM NANAvihavarataruNIsaM uttehiM uvaNaccijjamANe-uvaNaccijjamANe, uvagijjamANe - uvagijjamANe, uvalAlijja-mANe- uvalAlijjamANe, pAusa - vAsAratta-saraya-hemaMta-vasaMtagimhapajjaMte chappi uU jahA- vibhaveNaM mANamANe, kAlaM gAlemANe, iTThe sahapharisa-rasa-rUva-gaMdhe paMcavihe mANussara kAmabhoge paccaNubbhavamANe viharai / zaGghArtha :- uppi = 752nA pAsAyavaragae = uttama prAsAdRmAM phuTTamANehiM ati AsAsanaathaDAvAthI avA4 52tA muMigamatthaehiM bhRhaMganA bhastathI - uparanA bhAgathI NADaehiM = nATa thI varataruNIsaMpauttehiM = suMdara yuvatI khothI sevita uvaNaccijjamANe = nAyatA uvagijjamANe = stuti 'rAtA uvalAlijjamANe = |bhaDI || 12tA pAusa = prAvRT vAsAratta = varSA gimhapajjaMte - grISma paryaMta chappi = cha jahA vibhaveNaM = potAnA vaibhava anusAra mANamANe AnaMdhano anubhava = $2tA kAlaM gAlemANe = samaya vyatIta DaratA paccaNubbhavamANe = anubhava ratA. bhAvArtha:- te brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaranI pazcima dizAmAM kSatriyakuMDa nAmanuM nagara hatuM. te kSatriyakuMDa grAma nagaramAM jamAlI nAmano kSatriyakumAra raheto hato. te dhanavAna, tejasvI Adi guNasaMpanna ane aneka manuSyothI aparAbhUta hato. te potAnA uttama bhavanamAM raheto hato. = te bhavanamAM mRdaMga vAgI rahyA hatA. aneka yuvAna strIo dvArA batrIsa prakAranA nATakonA abhinayo ane nRtya / thaI rahyA hatA. gAyako dvArA tenA guNagAna-stuti thaI rahI hatI prArR, varSA, zarada, hemaMta, vasaMta ane grISma, A chae RtuonA sarva sukhono anubhava potAnA vaibhava pramANe thato hato. iSTa zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdha yukta manuSya saMbaMdhI pAMca prakAranA kAmabhogono AnaMdapUrvaka anubhava karato te potAno samaya sukhapUrvaka vyatIta karI rahyo hato. 12 taNaM khattiyakuMDaggAme Nayare siMghADaga tika-caukka-caccara jAva bahujaNasadde i vA, evaM jahA uvavAie jAva evaM paNNavei, evaM parUvei, evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare jAva savvaNNU savvadarisI mAhaNakuMDaggAmassa Nayarassa bahiyA bahusAlae ceie ahApaDirUvaM jAva viharai /
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza -33 | 418 / taM mahapphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM arahatANaM bhagavaMtANaM NAma goyassa vi savaNayAe evaM jahA uvavAie jAvaegAbhimuhe khattiyakuMDaggAmaMNayaraM majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva mAhaNakuMDaggAme Nayare jeNeva bahusAlae ceie, teNeva uvAgacchati; evaM jahA uvavAie jAva tivihAe pajjuvAsaNayAe pajjuvAsai / bhAvArtha - ekadA te kSatriyakuMDagrAma nagaramAM zRMgATaka, trika, catuSka ane catvaramAM aneka manuSyono kolAhala thaI rahyo hato, ityAdi saMpUrNa varNana aupapAtika sUtra anusAra jANavuM joIe yAvata aneka manuSyo paraspara A pramANe kahetA hatA, prarUpaNA karatA hatA ke- he devAnupriyo ! dharmanA Adikara (dharma tIrthanI Adi karanArA) vagere vizeSaNa saMpanna sarvajJa-sarvadarzI, zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI, A brAhmaNakuMDa grAma nagaranI bahAra bahuzAla nAmanA udyAnamAM yathAyogya avagraha grahaNa karIne saMyama tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. he devAnupriyo ! tathArUpanA arihaMta bhagavAnanA nAma-gotranA zravaNamAtrathI paNa mahAna phaLa prApta thAya che, ityAdi aupapAtika sUtranA varNanAnusAra jANavuM joIe. kAvat te janasamUha eka dizA tarapha jaI rahyo che ane kSatriyakuMDagrAma nagaranI madhyamAMthI bahAra nIkaLIne bahuzAlaka udhAnamAM jAya che; ityAdi saMpUrNa varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM joIe. yAvat te janasamUha traNa prakAranI paryApAsanA kare che. viveyana: prastuta sUtramAM jamAlIno saMkSipta paricaya Apyo che. jamAlInA mAtA-pitAnA nAma tathA prabhu mahAvIranA jamAI hatA tevo ullekha ahIM mULapAThamAM nathI. brAhmaNakuMDamAM prabhunuM padArpaNa:13 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa taM mahayA jaNasadaM vA jAva jaNasaNNivAyaM vA suNamANassa vA pAsamANassa vA ayaM eyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- kiM NaM ajja khattiyakuMDaggAme Nayare idamahe i vA, khadamahe i vA, mugudamahe i vA, NAgamahe i vA, jakkhamahe i vA, bhUyamahe i vA, kUvamahe i vA, taDAgamahe i vA, NaImahe i vA, dahamahe i vA, pavvayamahe i vA, rukkhamahe i vA, ceiyamahe i vA, thUbhamahe i vA jaNNaM ee bahave uggA, bhogA, rAiNNA, ikkhAgA, NAyA, koravvA, khattiyA, khattiyaputtA, bhaDA, bhaDaputtA, evaM jahA uvavAie jAva
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 420 | zrI bhagavatI sUtra-3 satthavAha-ppabhiio jAva khattiyakuMDaggAme Nayare majjhamajjheNaM NiggacchaMti; evaM saMpehei evaM saMpehittA kaMcuijjapurisaM saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI- kiM NaM devANuppiyA ! ajja khattiyakuMDaggAme Nayare iMdamahe i vA jAva NiggacchaMti ? bhAvArtha- aneka manuSyonA zabdo ane kolAhala sAMbhaLIne tathA nihALIne, kSatriyakumAra jamAlInA manamAM A pramANe adhyavasAya, ciMtana, jijJAsA ane manogata vicAra utpanna thayo ke- zuM Aje kSatriyakuMDa grAma nagaramAM indrano utsava che, skaMdano utsava che, nAga mahotsava che, yakSano utsava che, bhUtano utsava che, kUpa-utsava che, taLAvano utsava che, nadIno utsava che, drahano utsava che, parvatano utsava che, vRkSano utsava che, caityano utsava che, sUpano utsava che ke jethI ghaNA ugrakuLa, bhogakuLa, rAjanyakuLa, ivAku kuLa, jJAta- kuLa, kuruvaMzanA kSatriya, kSatriyaputra, bhaTa ane bhaTaputra ityAdi aupapAtika sUtrAnusAra yAvat sArthavAha pramukha loko snAnAdi karIne bahAra nIkaLe che- A pramANe vicAra karyo. vicAra karIne jamAlI kSatriya-kumAre(sevake puruSo)ne bolAvyA ane A pramANe pUchayuM- he devAnupriya! zuM Aje kSatriyakuMDagrAma nagaranI bahAra indra Adino utsava che, jethI sarva loko bahAra jaI rahyA che? 14 taeNaM se kaMcuijjapurise jamAliNA khattiyakumAreNaM evaM vutte samANe haTutuDhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa AgamaNagahiyaviNicchae karayala jAva jamAliM khattiyakumAraM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vayAsI- No khalu devANuppiyA ! ajja khattiyakuMDaggAme Nayare iMdamahe i vA jAvaNiggacchati; evaM khalu devANuppiyA ! ajja samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare jAva savvaNNU savvadarisI mAhaNakuMDaggAmassa Nayarassa bahiyA bahusAlae ceie ahApaDirUvaM uggahaM jAva viharai / taeNaM ee bahave uggA bhogA jAvaappegaiyA vaMdaNavattiya jaavnniggcchti| zabdArtha:- AmaLAvigacchA = Agamanano nizcaya karIne. bhAvArtha:- jamAlI kSatriyakumAranA A praznane sAMbhaLIne te kaMcukI puruSa harSita ane saMtuSTa thayo. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA Agamanane nizcitarUpe jANIne hAtha joDIne jamAlI kSatriyakumArane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA. tyAra pachI A pramANe kahyuM- "he devAnupriya ! Aje kSatriyakuMDagrAma nagaranI bahAra indra Adino utsava nathI paraMtu dharmanA Adikara yAvatu sarvajJa-sarvadarzI, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI A nagaranI bahAra bahuzAla nAmanA udhAnamAM padhAryA che ane yathAyogya avagraha grahaNa karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicare che, tethI ghaNA ugnakuLa, bhogakuLa AdinA kSatriyo vagere prabhune vaMdana karavA mATe jaI rahyA che." 15 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre kaMcuijjapurisassa aMtiyaM evaM aTuM
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 421 / soccA, Nisamma haTTha-tuDhe koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! cAugghaMTe AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha, uvaTThavettA mama eyamANattiyaM paccappiNaha / taeNaM te koDuMbiyapurisA jamAliNA khattiyakumAreNa evaM vuttA samANA jAva paccappiNati / bhAvArtha :- kaMcakI(bhavana rakSaka) puruSa pAse A vAta sAMbhaLIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne, jamAlI kSatriyakumAra harSita ane saMtuSTa thayA. teNe sevaka puruSone (karmacArIone) bolAvIne A pramANe kahyuM- " he devAnupriyo ! tame zIdhra cAra ghaMTavALo azvaratha taiyAra karIne ahIM upasthita karo ane mArI AjJAnuM pAlana karIne mane nivedana karo". jamAlI kSatriyakumAranI A AjJAne sAMbhaLIne, tadanusAra kArya karIne, sevaka puruSoe nivedana karyuM. viveyana : prastuta sUtramAM janakolAhala sAMbhaLIne, jamAlI kumAranI utpanna thayelI mAnasika pariNatinuM varNana sutrakAre asthira vagere zabdothI karyuM che. tenA artha A pramANe che. ajjhathie :- bhInamA hAyesA aM2nI Thebha AtmAmA mAyeA viyA2ne AdhyAtmi5 cha. ciMtie :- 4 visita aM2nI (vipatinA) hema maMta2mA 3rI 3rI Avata te 4 viyA2ne cittita kahe che. patthie :- puSpayuta sattAnI sebha 5STa 35 svIkRta thayedA viyA2ne prArthita cha. maNogae :-ikhita sattAnI bha manamA DhIbhUta thye| viyA2ne manogata 4 cha. A rIte cAre zabdo vicAranA kramika vikAsane sUcita kare che. jamAlInuM darzanArtha gamana:16 taeNaM se jamAlikhattiyakumAre jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA NhAe jAva savvAlaMkAravibhUsie majjaNagharAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA cAugghaMTaM AsarahaM durUhai, durUhittA sakoraMTamalla-dAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM, mahayA-bhaDa- caDakarapahakaravaMdaparikkhitte, khattiyakuMDa- ggAmaM NayaraM majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 422 / zrI bhagavatI sUtra-3 jeNeva mAhaNakuMDaggAme Nayare, jeNeva bahusAlae ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA turae NigiNhei, NigiNhittA rahaM Thavei, ThavettA rahAo paccoruhai, paccoruhittA pupphataMbolAuhamAiyaM upANahAo ya visajjei, visajjettA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, karittA AyaMte, cokkhe, paramasuibbhUe, aMjalimauliyahatthe jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, karettA jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsai / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jamAlissa khattiyakumArassa, tIse ya mahaG mahAliyAe jAva dhammakahA jAva parisA paDigayA / zArtha :- sakoraMTamalladAmeNaM = 122 panI mAmA yuta turae - ghoDAne pupphataMbolAuhamAiyaM = puSpa, digsa, AyudhA visajjei = tyA aryo AyaMte = 2127 thaIna cokkhe = pavitra paramasuibbhUe = 52ma zUthibhUta. bhAvArtha :- tyAra pachI jamAlI kSatriyakumAra snAnagharamAM gayA. tyAM jaIne snAnAdi karIne yAvatu sarva alaMkArothI vibhUSita thaIne, snAnagharamAMthI bahAra nIkaLyA ane jyAM bAhya upasthAnazALA (sabhAbhavana), cAraghaMTavALo azvaratha hato, tyAM AvyA, AvIne azvaratha para AruDha thayA. mastaka para koraMTapuSpanI mALAyukta chatra dhAraNa karelA ane mahAyoddhAonA samUhathI parivRtta te jamAlIkumAra kSatriyakuMDa grAma nagaranI madhyamAMthI thaIne bahAra nIkaLyA ane mAhaNakuMDa gAma nagaranA bahuzAlaka udyAnamAM AvyA; tyAM AvIne ghoDAne rokyA, ghoDAne rokIne ratha Ubho rAkhyo ane nIce utaryA, tyAra pachI puSpa, tAMbula, zastra, Adi tathA upAnaha(pagarakhA)ne choDIne eka akhaMDa uttarIya vastra dhAraNa karyuM. tyAra pachI parama pavitra banIne, baMne hAtha joDIne mastaka para aMjalI karIne jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI hatA tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavAna mahAvIranI traNa vAra pradakSiNA karI, vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne trividha paryApAsanApUrvaka upAsanA karavA lAgyA. zramaNa bhagavAna mahAvIre jamAlI kSatriyakumArane tathA te vizALa pariSadane dharmopadeza Apyo. dharmopadeza zravaNa karIne te pariSada pAchI pharI gaI. rbhAlIno vairAgyabhAva :|17 taeNaM se jamAlikhattiyakumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA, Nisamma haTThatuTTha jAva hiyae, uTThAe uDhei, udvettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva NamaMsittA evaM vayAsI- saddahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, roemi NaM bhaMte ! NiggaMthaM
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 423 pAvayaNaM, abbhuDhemi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM, evameyaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiddhameyaM bhaMte !NiggaMthaM pAvayaNaM, se jaheyaM tubbhe vayaha, jaMNavaraM devANuppiyA! ammApiyaro ApucchAmi, taeNaM ahaM devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvayAmi / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse dharma sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne, jamAlI kSatriyakumAra harSita ane saMtuSTa thayA yAvatu ullasita hRdayavALA thayA. te baMne hAtha joDIne potAnI utthAna zaktithI UbhA thayA. UbhA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNa vAra pradakSiNA karIne, vaMdana-namaskAra karyA ane A pramANe kahyuM - "he bhagavan! huM nigraMtha pravacana para zraddhA karuM chuM. he bhagavan! nigraMtha pravacana para vizvAsa karuM chuM, he bhagavan! huM nigraMtha pravacana para ruci karuM chuM, he bhagavan! huM nigraMtha pravacana anusAra pravRtti karavA mATe tatpara thayo chuM. he bhagavan! A nigraMtha pravacana satya che, tathya che, asaMdigdha che. jema Apa kaho cho temaja che. he devAnupriya! huM mArA mAtA-pitAnI AjJA laIne gRhavAsano tyAga karIne, muMDita thaIne ApanI pAse aNagAra dharmano svIkAra karavA icchuM chuM." bhagavAne kahyuM- he devAnupriya ! jema Apane sukha upaje tema karo. dharmakAryamAM samaya mAtrano prabhAha (vi.in) naze. saMyamabhAvanI abhivyakti ane mAtAno moha - 18 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTTha-tuDhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva NamaMsittA tameva cAugghaMTa AsarahaM durUhei, durUhittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo bahasAlao ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA sakoraMTa jAva dharijjamANeNaM mahayA bhaDacaDagara-pahakaravaMda-parikkhitte.jeNeva khattiyakaMDaggAme Nayare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA khattiyakuMDaggAmaM NayaraM majjhamajjheNaM, jeNeva sae gihe. jeNeva bAhiriyA uvadANasAlA teNeva uvAgacchai. uvAgacchittA turae NigiNhai, NigiNhittA rahaM Thavei, ThavittA rahAo paccoruhai, paccoruhittA jeNeva abhitariyA uvaTThANasAlA, jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ammApiyaro jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vayAsI- evaM khalu ammayAo ! mae samaNassa bhagavao mahAvIssa atiyaM dhamme Nisate, se vi ya me dhamme icchie, paDicchie, abhiruie| bhAvArtha :- jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIre jamAlI kSatriyakumArane pUrvokta prakAre kahyuM, tyAre
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 424] zrI bhagavatI sUtra-3 jamAlIkumAra harSita ane saMtuSTa thayA. teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karIne cAra ghaMTavALA azvaratha para AruDha thayA. AruDha thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI, bahuzAlaka udyAnamAMthI nIkaLyA. koraMTa puSpanI mALAthI yukta chatra dhAraNa karelA yAvatuM mahAna yoddhAo ane subhaTothI gherAyelA te jamAlIkumAra kSatriyakuMDa grAma tarapha AgaLa vadhyA. A rIte jatAM kSatriyakuMDagrAma nagaranA madhyabhAgamAMthI pasAra thaIne, jyAM potAnuM ghara hatuM, jyAM bAhya sabhAbhavana hatuM tyAM AvyA, AvIne teNe ghoDAne thaMbhAvI dIdhA; ghoDAne rokIne ratha Ubho rAkhyo; ratha Ubho rAkhIne te rathamAMthI nIce utaryA; utarIne AtyaMtara upasthAnazALA(gharanI aMdaranA beThaka rUma)mAM, mAtA-pitA pAse AvyA, AvIne jaya-vijaya zabdothI mAtA-pitAne vadhAvyAM, vadhAvIne A pramANe kahyuM- he mAtApitA! meM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharma sAMbhaLyo che. te dharma mane iSTa, atyaMta iSTa ane rucikara lAgyo che. 19 taeNaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro evaM vayAsI- dhaNNe si NaM tumaM jAyA ! kayatthe si NaM tumaM jAyA ! kayapuNNe si NaM tumaM jAyA ! kayalakkhaNe si NaM tumaM jAyA ! jaM NaM tume samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamme NisaMte, se vi ya dhamme tava icchie, paDicchie, abhiruie / bhAvArtha:- tyArapachI jamAlIkumAranI A vAta sAMbhaLIne tenA mAtA-pitAe kahyuM- he putra! tuM dhanya che, tuM katArtha che, tuM katapuNya che ane katalakSaNa che ke te zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI dharma sAMbhaLyo ane te dharma tane iSTa, atyaMta ISTa ane rucikara lAgyo che. |20 taeNaM se jamAlikhattiyakumAre ammApiyaro doccaM pi evaM vayAsI- evaM khalu mae ammayAo ! samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamme NisaMte jAva abhi-ruie| taeNaM ahaM ammayAo ! saMsArabhauvvigge, bhIe jamma-jarA-maraNeNaM, taM icchAmi NaM ammayAo ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae / bhAvArtha :- jamAlI kSatriyakumAre potAnA mAtA-pitAne bIjIvAra A pramANe kahyuM- he mAtA pitA ! zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI meM dharma sAMbhaLyo che. te dharma mane iSTa, atyaMta iSTa ane rucikara lAgyo che. he mAtA-pitA ! huM saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM, janma, jarA ane maraNathI bhayabhIta thayo che. tethI he mAtA-pitA ! huM ApanI AjJA prApta thatAM, zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse muMDita thaIne, gRhavAsano tyAga karIne aNagAra dharma svIkAra karavA IcchuM chuM. 21 taeNaM sA jamAlissa khattiyakumArassa mAyA taM aNiTuM, akaMtaM, appiyaM, amaNuNNaM, amaNAma asuyapuvvaM gira soccA, Nisamma, seyAgayaromakUva-pagalaMta
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33 . [ 425 | vilINagattA, sogabharapaveviyaMgamaMgI, NitteyA, dINa vimaNavayaNA, karayala-maliyavva kamalamAlA, takkhaNa-olugga-dubbalasarI-lAvaNNa-suNNa-NicchAyA, gayasirIyA, pasiDhilabhUsaNa-paDatakhuNNiyasaMcuNNiyadhavala-valaya panbhaTTha-uttarijjA, mucchA-vasa NaTThaceyaNaruI, sukumAla-vikiNNa-kesahatthA, parasuNivattavva caMpagalayA, Nivvattamahevva iMdalaTThI, vimukkasaMdhibaMdhaNA koTTimatalaMsi dhasatti savvaMgehiM snnnnivddiyaa| zabdArtha - anAma = anicchanIya sevA/yojUivA vatI ITI = roma kUpomAMthI nIkaLatA parasevAthI zarIra bhIMjAI gayuM che jenuM somarapabiyAmaft = zokanA kAraNe jenuM aMga kaMpAyamAna thaI rahyuM chefNayA-nisteja hILavimaLavaNaT -dIna ane zokAkuLa mukhavALA ratamatiyadhva-manamAtA = hAthethI masaLelI kamaLanI mALA jevI takaraNonuI60SatasararatAvANa-sukhacchiAtha = jenuM zarIra takSaNa glAna, durbala, lAvaNyazUnya ane prabhA rahita thaI gayuM hoya siriya = zrI-zobhA rahita siditamUrakha = AbhUSaNa DhIlA thaI gayA paDataluf - saMvRLiyavanavA- paDattaranA = zveta valaya paDIne tUTI gayA, uttarIya vastra sarakI gayuM gucchAvarakuveyana = mUcchavaza cetanA naSTa thavAthI zarIra bhAre thaI gayuM suvumAstaviUiNa sadasthA = sukomaLa keza vikharAI gayAparazuLavattaLa va5tiyA = kUhADIthI kApelI caMpakalattAnI jema fNavattAtra phuvaladdI mahotsava pUrNa thayA pachI indradhvajanA daMDanI jema vimu saMdhivaMthaT = zarIranA saMdhi-baMdhana zithila thaI gayA mirAMti vasati dhvahiM sAvaDiyA = dharatI para "ghaDIma' evA avAja sAthe DhaLI paDI. bhAvArtha - tyArapachI jamAlI kSatriyakumAranI mAtA tenI uparokta aniSTa, akAnta, apriya, amanojJa, manane apriya,pahelA nahIM sAMbhaLelI evI AghAtakAraka vANI sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne, (zoka grasta thaI te zarIragata roma-romathI nItaratA pasInAthI rebajheba thaI gaI, zokanA kAraNe tenA aMgapratyaMga kaMpita thayAM, caherAnI kAMti nisteja thaI gaI, tenuM mukha dIna ane zokAtura thaI gayuM. hAthethI masaLelI kamaLamALAnI jema tenuM zarIra tatkAla glAna ane durbaLa thaI gayuM. te lAvaNyarahita, prabhArahita ane zobhArahita thaI gaI. tenA zarIra para dhAraNa karelA AbhUSaNo DhIlA thaI gayA. tenA hAthonA dhavala kaMkaNa nIce paDIne tUTI gayA. tenuM uttarIya vastra zarIra parathI nIce sarakI gayuM. mUrchAvaza tenI cetanA naSTa thaI gaI. zarIra bhAre thaI gayuM. tenI komaLa kezarAzi vikharAI gaI. te kuhADIthI kApelI caMpakalatAnI jema ane mahotsava samApta thatA indradhvajanI jema zobhAvihIna thaI gaI. tenA saMdhibaMdhana zithila thaI gayA. te ghaDAma karatI jamIna para paDI gaI. 22 taeNaM sA jamAlissa khattiyakamArassa mAyA sasaMbhamovattiyAe pariyAriyAe turiyaM kaMcaNa-bhiMgAramuha viNiggayasIyala-vimala-jaladhAra-parisiMcamANa-NivvAviya gAyalaTThI, ukkhevayatAliyaMTavIyaNaga-jaNiyavAeNaM, saMphusieNaM aMteuraparijaNeNaM
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 426 ] zrI bhagavatI sUtra-3 AsAsiyA samANI,royamANI, kaMdamANI,soyamANI, vilavamANI jamAliM khattiya kumAraM evaM vayAsI- tuma si NaM jAyA! amhaM ege putte iTe, kaMte, pie, maNuNNe, maNAme, thejje, vesAsie sammae bahumae aNumae bhaMDakaraMDagasamANe, rayaNe rayaNabbhUe jIviUsavie, hiyayaNaMdijaNaNe, uMbarapupphamiva dullahe savaNayAe, kimaMga ! puNa pAsaNayAe; taM No khalu jAyA! amhe icchAmo tubbhaM khaNamavi vippaogaM, taM acchAhi tAva jAyA ! jAva tAva amhe jIvAmo, tao pacchA amhehiM kAlagaehiM samANehiM pariNayavaye, vaDDiya-kulavaMsataMtukajjammiNiravayakkhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaihisi / zabdArtha - va ramuda = suvarNa kaLazanA mukhamAMthI vALavaNIyA-vimanananadhAra = nIkaLatI zItaLa, nirmaLa jaladhArAnI parisiMvamAM-gaLAviyaTIThThI = siMcanathI jenA gAtrone svastha karyA che tevA kahevayetAniyaMTavIyA naLiyevAI = vAMsa ane tAlavRkSanA paMkhAnA jalabiMdu yukta vAyuthI saMsAI = sparzathI AsiyA samAna = AzvAsana prApta karatI royanA = rotI vevANa = Akranda karatI loyaNa = zoka karatI vitavALo = vilApa karatI ve ne sthiratA guNa yukta velAsika vizvAsa yogya samara= sammata kovijhavaNa = jIvananA utsava samAna hiyariMga = hRdayamAM AnaMda utpanna karanAra 32puSkavi dullAde - gulamahoranA phUlanI jema durlabha para-veva = vRddhAvasthAmAM vayittavataMtuvani = kulavaMzanA taMtunI vRddhi karIne garavayave = nirapekSa thaIne. bhAvArtha:- tyAra pachI jamAlI kSatriyakumAranI mAtAnA paDI javAthI, bhayabhIta thayelI pAricArikAoe tenA zarIrane zIdhra suvarNa kaLazonA mukhathI nIkaLatI zItala ane nirmaLa jaladhArAnuM siMcana karIne svastha karyuM ane vAMsathI banelA paMkhA tathA tADapatrathI banelA paMkhA dvArA jalabiMdu sahita pavana nAkhIne dAsIoe tene AzvAsana ApyuM. svastha thatAM ja raDatI, Akrandana karatI, zoka karatI, vilApa karatI jamAlIkumAranI mAtA A pramANe bolavA lAgI- he putra! tuM mane iSTa, kAMta, priya, manojJa, manAma(manohara), AdhArabhUta, vizvAsapAtra, sammata, bahumata, anumata, AbhUSaNonI peTI tulya, ratnasvarUpa, ratnatulya, jIvananA utsava samAna ane hRdayane AnaMdadAyaka eka ja putra cho. udumbaranA puSpa samAna tAruM nAma zravaNa paNa durlabha che, to tAruM darzana durlabha hoya, temAM to kahevuM ja zuM? tethI he putra!tAro viyoga huM eka kSaNa paNa sahana karI zakuM tema nathI; tethI jyAM sudhI ame jIvIe chIe tyAM sudhI gharamAM ja rahIne kulavaMzanI abhivRddhi kara. jyAre ame kAladharmane prApta karIe ane tArI vRddhAvasthA AvI jAya, tyAre kulavaMzanI vRddhi karIne,(saMsArathI)nirapekSa banIne, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse muMDita thaIne aNagAra dharma svIkAra karaje. vivecana : - prastuta sUtramAM jamAlInI dharma zraddhA vairAgyabhAva ane saMyama svIkAra karavAnI tIvra tamannA tathA
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-33 . [ 427 | mAtA pitA samakSa potAnA bhAvonI karelI abhivyaktinuM nirUpaNa che. saddAma pattiyAmi....:-jamAlI kumAranI dharmazraddhAne pragaTa karavA mULapAThamAM 'sahAma' vagere zabda prayoga che. tenA vizeSArtha A pramANe che sadAni = zraddhA karuM chuM. jyAM tarkano praveza na thAya tevA dharmAstikAyAdi dravyone zAstranA kathanAnusAra svIkArI levA te. pattiyAmi = pratIti karuM chuM. vyAkhyAtA sAthe tarka-virtaka karIne puNya-pApa Adine samajIne vizvAsa karavo te. romi = ruci karyuM che. zraddhA ane pratIti thayelA viSayAnusAra tapa-cAritra Adi sevana karavAnI icchA karavI. te Akha puruSo dvArA kathita hovAthI abhimata che. vitaruM = avitatha. bhUla rahita pUrNa satya che. pavayaM tavaM = satya che, tathya che. jamAlI ane mAtA-pitAno saMvAda - 23 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammA-piyaro evaM vayAsI- tahA viNaM taM ammA-yAo ! jaNaM tubbhe mama evaM vayaha- tuma si NaM jAyA ! amhaM ege putte iDhe kaMte taM ceva jAva pavvaihisi; evaM khalu ammAyAo ! mANussae bhave aNegajAi jarA-maraNa-roga-sArIramANasa-pakAmadukkha-veyaNa- vasaNa-saova-ddavAbhibhUe, adhuve, aNiie, asAsae, saMjjhabbharAgasarise, jalabubbuyasamANe, kusagga-jalabiMdu-saNNibhe, suviNagadasaNovame, vijjulayAcaMcale, aNicce, saDaNa-paDaNaviddhasaNa-dhamme, puTvi vA pacchA vA avassaM vippajahiyavve bhavissai; se kesa NaM jANai ammayAo ! ke puTviM gamaNayAe, ke pacchA gamaNayAe ? taM icchAmi NaM ammayAo ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe jAva pavvaittae / zabdArtha -vasovadvAIpa = saMkaDo kaSTo ane upadravothI pIDitAibharI rIte = saMdhyAnA suMdara raMga jevA banavuM byuyasamA pa = pANInA parapoTAnI samAna sanafvasafor = kuzAgra jalabiMdu samAna suvidhA savame = svapna darzana samAna vinuctathA veva = vIjaLI samAna caMcaLa vikhAriyaLuM = tyAga karavA yogya. bhAvArtha :- tyAre rAjakumAra jamAlIe potAnA mAtA-pitAne A pramANe kahyuM- he mAtA-pitA ! hamaNAM je Ape kahyuM ke he putra! tuM amane iSTa, kAMta priya Adi che amArA kAladharma pachI dIkSA aMgIkAra karaje ityAdi. paraMtu he mAtA-pitA ! A manuSya jIvana janma, jarA, maraNa, roga, vyAdhi Adi aneka zArIrika ane mAnasika duHkhonI atyaMta vedanAthI ane seMkaDo kaSTo, upadravothI pIDita che. adhuva, anitya ane azAzvata che; saMdhyAkAlIna raMgonI samAna, pANInA parapoTAnI samAna, kuzAgra para rahelA jalabiMdunI samAna, svapna darzana samAna tathA vIjaLInA camakArA samAna caMcaLa ane anitya che. saDavuM,
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 428 / zrI bhagavatI sUtra-3 paDavuM, gaLavuM ane vinaSTa thavuM teno svabhAva che. pahelA ke pachI eka divasa avazya choDavAnuM che. te mAtA-pitA ! A vAtano nirNaya koNa karI zake che ke ApaNAmAMthI koNa pahelA jaze(maraze) ane koNa pAchaLa jaze. tethI he mAtA-pitA ! Apa mane AjJA Apo, ApanI AjJA maLatAM huM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse pravrajyA aMgIkAra karavA icchuM chuM. 24 taeNaM taM jamAli khattiyakumAraM ammA-piyaro evaM vayAsI- imaM ca te jAyA ! sarIragaM pavisiTurUvaM lakkhaNa-vaMjaNaguNovaveyaM, uttamabala-vIriyasattajuttaM, viNNANaviyakkhaNaM, sasohaggaguNasamussiyaM abhijAyamahakkhama, viviha- vAhirogarahiyaM Niruvahaya-udatta-laTuM, paMciMdiyapaDu-paDhamajovvaNatthaM, aNega-uttamaguNehiM saMjuttaM, taM aNuhohi tAva jAyA !Niyaga-sarIrarUva-sohagga-jovvaNaguNe, tao pacchA aNubhUya-Niyaga-sarIrarUva-sohagga-jovvaNaguNe amhehiM kAlagae hiM samANehiM pariNayavaye, vaDDiyakulavaMsataMtukajjammi Niravayakkhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaihisi / zaEArtha:-pavisiTTharUva viziSTa35 sattajuttaM satyayuta viNNANaviyakkhaNaM = vijJAnamA viykss|che sasohaggaguNasamussiyaM = saubhAgya guthI unnata cha abhijAyamahakkhama = kuzIna bhane sAmarthyavANo cheNiruvahaya = nirupaData udatta = Grt laTTha = manoDa2 cha paciMdiyapaDupaDha majovvaNatthaM = pAya dhandriya paTu cha, navayuvAnAvasthAne prApta cha aNuhohi tAva = anubhava thaI rahyo cha tyAM sudhA NiyagasarIrarUvasohaggajovvaNaguNe = tArA zarIramA 35, somAya tathA yauvanAhi gu che. bhAvArtha :- jamAlI kSatriyakumAranI vAta sAMbhaLIne tenA mAtA pitAe jamAlIkumArane A pramANe hyu-putra! mAtA zarI2 uttama 35, sakSa, vyaM4na(bhasa-tasAhithinI) bhane guthI yuticha, uttama bala-vIrya ane sattva sahita che. vijJAnamAM vicakSaNa che, saubhAgya sUcaka ane unnata che, kulIna che, atyaMta samartha che, vividha prakAranA vyAdhi ane rogothI rahita che, nirupahata, udAtta ane manohara che. pAMca indriyo pacatura) che ane nava yuvAvasthAne prApta che. ityAdi aneka uttama guNothI yukta che. tethI he putra! jyAM sudhI tArA zarIramAM rUpa, saubhAgya ane yauvana Adi guNa che, tyAM sudhI teno anubhava kara. tyAra pachI jyAre ame kAladharmane prApta karIe ane tuM vRddhAvasthAne prApta kara, tyAre kulavaMzanI vRddhi karyA pachI nirapekSa thaIne, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse dIkSA aMgIkAra karaje. 25 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammA-piyaro evaM vayAsI- tahA vi NaM taM ammayAo ! NaM tubbhe mamaM evaM vayaha-imaM ca NaM te jAyA ! sarIragaM taM ceva jAva pavvaihisi / evaM khalu ammayAo ! mANussagaM sarIraM dukkhAyayaNaM, vivihavAhi- sayasaMNikeyaM, aTThiyakaDhuTThiyaM, chirA-NhArujAlaoNaddhasaMpiNaddhaM,
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 428 / maTTiyabhaMDaM va dubbalaM, asuisakiliTuM, aNidve vi yasavvakAlasaMThappayaM, jarAkuNima jajjaragharaM va saDaNa-paDaNa-viddhaMsaNadhamma, puTviM vA pacchA vA avassaM vippajahiyavvaM bhavissai; se kesa NaM jANai ammayAo ! ke puTvi, taM ceva jAva pavvaittae / zabdArtha :- dukkhAyayaNaM = du:sonuM gha2 vivihavAhiyasaMNikeyaM = vivi5 552nI vyAdhimArnu nitana-sthAna aTThiyakaTThaTThiyaM = asthi35||iinubnech chirANhArujAlaoNaddhasaMpiNaddhaM = nADImo mane snAyumonA samUDathI atyaMta sapeTAyej cha maTTiyabhaMDaM va dubbalaM = bhATInA pAsanI mahurSamache asuisaMkiliTuM= mazuyithA ma252 aNiTThaviya savvakAlasaMThappayaM = maniSTha DovA chata ubhezAMnI zuzrUSA 42vI 5 cha jarAkuNimajajjaragharaM = mAMsa- eghi2. bhAvArtha:-tyArapachI mAlI kSatriya bhAre potAnA mAtA-pitAne yApramANe hya- mAtA-pitA! Ape kahyuM- he putra! A tAruM zarIra uttama rUpa, lakSaNa, vyaMjana ane guNothI yukta che, ityAdi amArA kAladharma pachI tuM dIkSA leje. paraMtu te mAtA-pitA ! A manuSyanuM zarIra duHkhonuM ghara che, aneka prakAranI vyAdhionuM sthAna che, asthirUpa lAkaDIothI baneluM che, nADIo ane snAyuonA samUhathI veSTita che, mATInA vAsaNanI samAna durbaLa che, azucino bhaMDAra che. aniSTa padArthothI saMyukta hovA chatAM niraMtara tenI sAra-saMbhALa karavI paDe che. jIrNatA pradhAna zabanI jema ane jIrNagharanI jema saDavuM, gaLavuM ane vinaSTa thavuM teno svabhAva che. A zarIrane pahelAM ke pachI eka divasa avazya choDavuM paDaze, koNa jANe che ke ApaNAmAMthI koNa pahelAM jaze ane koNa pachI jaze? tethI Apa mane AjJA Apo." |26 taeNaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammA-piyaro evaM vayAsI- imAo ya te jAyA! vipulakulabAliyAo, sarisiyAo, sarittayAo, sarivvayAo, sarisalAvaNNa-rUva-jovvaNaguNovaveyAo, sarisaehito kulehito ANielliyAo kalA- kusala-savvakAlalAliyasuhociyAo,maddavaguNajutta-NiuNa-viNaovayArapaMDiya- viyakkhaNAo, maMjula-miyamahura-bhaNiyavihasiya vippekkhiyagaivilAsa ciTThiya-visArayAo, avikalakula-sIlasAliNIo, visuddhakula-vaMsa-saMtANataMtuvaddhaNa- ppagabbhavayabhAviNIo, maNANukUla-hiyaicchiyAo, aTTha tujjha guNavallahAo, uttamAo, NicvaM bhAvANurattasavvaMga-suMdarIo bhAriyAo; taM bhuMjAhi tAva jAyA ! eyAhiM saddhiM viule mANussae kAmabhoge, tao pacchA bhuttabhogI, visayavigaya-vocchiNNakouhalle amhehiM kAlagaehiM jAva pavvaihisi / zArtha :- vipulakulabAliyAo = Gthya dukhanI lAmo ANielliyAo = lAlI savvakAlalAliya-suhociyAo = sarvAsamA sasita mane suSaprada NiuNaviNaovayArapaMDiya
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 430 / zrI bhagavatI sUtra-3 = nipuTa, vinayopayA2mA pati viyakkhaNAo= viyakSa maMjula-miya-mahura-bhaNiya = suMdara, bhitta bhane madhura bhASA vihasiya vipekkhiyagaivilAsa-ciTThiyavisArayAo = sya, 52kSa, gati, vilAsa mane sthitimA vish||26 avikalakula-sIlasAliNIo= uttama hugamane zAlathI suzobhita saMtANa- taMtuvaddhaNappagabbhavayabhAviNI = saMtAna taMtunI vRddhi 42vAmA samartha yauvanavANI hiyaicchiyAo = 66yathI yADavA yogya guNavallahA = gumA visayavigayavocchiNNakouhalle = vissye27| bhane utsutA naSTa 52. bhAvArtha: - tyAre jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe tene A pramANe kahyuM- he putra! tAre ATha strIo che, te vizALa kulanI, taruNa avasthAne prApta che; eka samAna, samAna tvacAvALI; samAna uMmaravALI; samAna rUpa, lAvaNya ane yauvanathI yukta che; samAna kuLamAMthI lAvelI che; kaLAomAM kuzaLa che; sarvakALa lAlitya saMpanna ane sukha bhogavavAne yogya che; teno vyavahAra mRdu ane samajaNapUrvakano che. te vinaya vyavahAramAM kuzaLa ane vicakSaNa che; tenI vANI komaLa, parimita ane madhura che; tehasavAmAM, kaTAkSapAta karavAmAM, cAlavAmAM, vilAsamAM, UThavA-besavAmAM ghaNI vizArada che; te Rddhi saMpanna kuLanI ane uttama zIla saMpanna che; vizuddha kulavaMzanI vRddhi kare tevA uttama garbhadhAraNamAM samartha che, manane anukULa hovAthI hadayane priya lAge che. te zIla, sauMdarya Adi guNothI atyaMta priya ane uttama ceSTA AdinI apekSAe sarvotkRSTa ane sarvAMgasuMdara che. he putra! tuM tenI sAthe manuSya saMbaMdhI vipula kAmabhogone pahelA bhogavI le. tyArapachI bhaktabhogI thaIne, viSayothI virakta thaI jAya, viSaya utsukatA samApta thaI jAya tyAre, amArA kAladharma pachI, tArI vRddhAvasthAmAM tuM saMyama aMgIkAra karaje. |27 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI- tahA viNaM taM ammayAo! jaNaM tubbhe mama eyaM vayaha-imAo te jAyA ! vipulakula jAva pavvaihisi; evaM khalu ammayAo ! mANussagA kAmabhogA asuI, asAsayA, vaMtAsavA, pittAsavA, khelAsavA, sukkAsavA, soNiyAsavA, uccAra- pAsavaNakhela-siMghANaga-vaMtapitta-pUya-sukka-soNiyasamubbhavA, amaNuNNadurUvamutta-pUiya-purisa puNNA, mayagadhussAsa-asubha-NissAsa-uvveyaNagA, bIbhatthA, appakAliyA, lahusagA, kala-malAhivAsadukkhabahujaNasAhAraNA, parikilesakicchadukkhasajjhA, abuha-jaNaNiseviyA, sayA sAhugarahaNijjA, aNaMtasaMsAravaddhaNA, kaDugaphalavivAgA cuDallivva amuccamANa- dukkhANubaMdhiNo, siddhigamaNavigghA; se kesa NaM jANai ammayAo ! ke puTvi gamaNayAe ke pacchA ? taM icchAmi NaM ammayAo ! jAva pavvaittae / AGEArtha:- pUiya purisa puNNA = 52 mane viSTAthI ma252 mayagaMdhussAsa-asubha-NissAsa
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33 . 431 ] 30dhyeya IT = mRta kalevara samAna ucchavAsa ane azubha nizvAsathI udvega utpanna karanAra. bhAvArtha:- mAtA pitAnI uparokta vAtanA uttaramAM jamAlI kSatriyakumAre potAnA mAtA-pitAne A pramANe kahyuM- he mAtA-pitA ! Ape kahyuM che ke ucca kuLamAM utpanna thayelI tArI A ATha strIo che ityAdi. he mAtA-pitA ! A manuSya saMbaMdhI kAmabhoga nizcitarUpe azucithI bharelA ane azAzvata che; vAta, pita, kapha, vIrya ane rudhiranA sAvarUpa che; maLa-mUtra, zleSma, siMghANa-nAsikAno mela, vamana, pitta, paru, zukra ane zoNitathI utpanna thayelA che. te amanojJa, azubha, mUtra ane viSTAthI bharapUra tathA durgadhathI yukta che; mRta kalevaranI samAna gaMdhavALA, ucchavAsa ane azubha nizvAsathI udvega utpanna karanAra che; bIbhatsa, alpakAlIna, halakA ane kalamala(zarIramAM raheluM eka prakAranuM azuddha dravya)nA sthAnarUpa hovAthI duHkharUpa che ane sarva manuSyone mATe sAdhAraNa che. te zArIrika ane mAnasika rIte atyaMta duHsAdhya che, ajJAnI puruSo dvArA sevita tathA uttama puruSo dvArA haMmezAM niMdanIya che. te anaMta saMsAranI vRddhi karAvanAra ane kaphaLadAyaka che; prajvalita ghAsanA pULAnA sparza samAna duHkhadAyI tathA kaThinatAthI chUTanArA che, duHkhAnubaMdhI che. A kAmabhoga mokSamArgamAM vidhvarUpa che. he mAtA-pitA ! koNa jANe che ke ApaNAmAMthI koNa pahelA jaze ane koNa pachI jaze?" tethI he mAtApitA ! huM ApanI AjJAthI pravrajita thavA IcchuM chuM. |28 taeNaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammA-piyaro evaM vayAsI- ime ya te jAyA ! ajjayapajjayapiupajjayAgae subahu hiraNNe ya, suvaNNe ya, kase ya, dUse ya, viuladhaNa-kaNaga jAva saMtasArasAvaejje, alAhi jAva AsattamAo kula-vaMsAo pakAmaM dAuM, pakAmaM bhottuM, paribhAeuM, taM aNuhohi tAva jAyA ! viule mANussae iDDhisakkArasamudae, tao pacchA aNuhUyakallANe, vaDDiyakulavaMsa jaavpvvihisi| zabdArtha - kanvaya = dAdA pamya = dAdAmahafpa35wya = pitAnA dAdAmaha sAvaF= sthApateya-dhana anAdika paryApta pAma = prakAma-atizaya parimANa3 = vitaraNa karIne. bhAvArtha - tyAra pachI jamAlIkumAranA mAtApitAe jamAlIkumArane A pramANe kahyuM- he putra! A pitA, pitAmaha, prapitAmaha, pitAnA prapitAmahathI prApta thayeluM pracura hiraNya, suvarNa, kAMsya, vastra, vipula dhana, kanaka Adi sArabhUta dravya vidyamAna che, A dravya eTaluM pracura che ke jo sAta peDhI sudhI khullA hAthe dAna apAya, bhogavAya, vaheMcAya, to paNa samApta thaI zake tema nathI. he putra ! tethI tuM manuSya saMbadhI vipula Rddhi ane satkArano anubhava kara, sukhano anubhava karIne ane kulavaMzanI vRddhi karIne thAvat pachI tuM dIkSA leje. |29 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammA-piyaro evaM vayAsI- tahA vi NaM taM ammayAo ! jaNaM tubbhe mamaM evaM vayaha- imaM ca te jAyA ! ajjayapajjaya jAva
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 432 / zrI bhagavatI sUtra-3 pavvaihisi; evaM khalu ammayAo ! hiraNNe ya, suvaNNe ya jAva sAvaejje aggisAhie, corasAhie, rAyasAhie, maccusAhie, dAiyasAhie, aggisAmaNNe jAva dAiyasAmaNNe, adhuve, aNiie, asAsae, puTvi vA pacchA vA avassaM vippajahiyavve bhavissai, se kesa NaM jANai taM ceva jAva pavvaittae / bhAvArtha :- tyArapachI jamAlI kSatriyakumAre potAnA mAtApitAne A pramANe kahyuM- he mAtA pitA ! Ape mane je kahyuM ke pitA, pitAmaha Adi paraMparAthI AvelA hiraNya Adi sArabhUta vastuno upabhoga karIne vRddhAvasthAmAM saMyama svIkAra karaje. paraMtu he mAtA pitA ! hiraNya, suvarNa Adi sArabhUta dravyane agnibALI zake che, cora corI zake che, rAjA tene laI zake che, te mRtyune AdhIna che. (gAya Adi pazudhana mRtyu pAmI jAya che.) vArasadAro-bhAgIdAro tene vaheMcI zake che, A rIte agnisAdhya Adi svabhAvavALA sArabhUta dravya adbhava, anitya ane azAzvata che, tene pahelAM ke pachI eka divasa avazya choDavA paDaze; he mAtA-pitA ! koNa jANe che ke, ApaNAmAMthI koNa pahelA ke pachI jaze? tethI ApanI AjJA maLavAthI huM pravrajita thavA icchuM chuM. |30 taeNataMjamAliM khattiyakamAraM ammayAo jAhe No saMcAeMti visayANulomAhiM bahUhiM AghavaNAhi ya, paNNavaNAhi ya, saNNavaNAhi ya, viNNavaNAhi ya Aghavettae vA, paNNavettae vA, saNNavettae vA, viNNavettae vA, tAhe visayapaDikUlAhiM saMjamabhayuvveyaNakarAhiM paNNavaNAhiM paNNavemANA evaM vayAsI-evaM khalu jAyA ! NiggaMthe pAvayaNe sacce, aNuttare, kevale, evaM jahA Avassae jAva savvadukkhANaM aMtaM karei / ahIva egaMtadiTThIe, khuro iva egaMtadhArAe, lohamayA javA cAveyavvA, vAluyAkavale iva NissAe, gaMgA vA mahANaI paDisoyagamaNayAe, mahAsamuddo vA bhuyAhiM duttaro; tikkhaMkamiyavvaM, garuyaM laMbeyavvaM, asidhAragaM vayaM cariyavvaM / No khalu kappai jAyA ! samaNANaM NiggaMthANaM AhAkammie i vA, uddesie i vA, missajAe ivA, ajjhoyarae i vA, pUikamme i vA, kIe ivA, pAmicce i vA, acchejje i vA, aNisaTe i vA, abhihaDe i vA, kaMtArabhatte i vA, dubbhikkhabhatte i vA, gilANabhatte i vA, vaddaliyAbhatte i vA, pAhuNagabhatte i vA, sejjAyarapiMDe i vA, rAyapiMDe i vA, mUlabhoyaNe i vA, kaMdabhoyaNe i vA, phalabhoyaNe i vA, bIyabhoyaNe i vA, hariyabhoyaNe i vA, bhuttae vA pAyae vaa| __ tumaM si ca NaM jAyA ! suhasamucie, No ceva NaM duhasamucie; NAlaM sIyaM, NAlaM uNhaM, NAlaM khuhA, NAlaM pivAsA, NAlaM corA, NAlaM vAlA,
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33 | 433 | NAlaM daMsA, NAlaM masagA, NAlaM vAiya-pittiya-seM bhiya-saNNivAie viviharogAyake, parissahovasagge udiNNe ahiyAsittae / taM No khalu jAyA ! amhe icchAmo tubbhaM khaNamavi vippaogaM, taM acchAhi tAva jAyA ! jAva tAva amhe jIvAmo; tao pacchA amhehiM jAva pavvaihisi / zabdArtha:- jo saMvAti - samartha na thayA visaputomafhaM - viSayane anukULa viDijUnAlDaMga viSayane pratikULa saMgamamayuyarAhiM saMyamamAM bhaya ane udvega karanArI parasoyAmaNA = pratizrota gamana kutaro = dustara tivamayathaeN = tIkSNa khaDagAdi para cAlavA samAna rahyuM cheSya = bhAre zIlA upADavA samAna vidhAre varSa variyaLyuM = talavAranI dhAra para cAlavA samAna sudAmuvi = sukhane yogya vAtA = vAla, sarpAdi seMbica = zleSma sAivArtha = sannipAtajanya. bhAvArtha:- jyAre jamAlIkamAranA mAtA-pitA tene viSayAnukuLa aneka yuktio, prajJaptio(vizeSa kathana) saMjJaptio(saMbodhano) ane vijJaptio(prema sahitanI prArthanAo) dvArA, sAmAnyarUpe samajAvavAmAM vizeSa rUpe samajAvavAmAM, saMbodhita karavAmAM, premapUrvaka vinaMtithI vinavavAmAM, kAlAvAlA dvArA samajAvavAmAM samarthana thayA, tyAre viSayone pratikULa saMyamamAM bhaya tathA uddega utpanna karanArI yuktiothI A pramANe kahevA lAgyA- he putra! nigraMtha pravacana satya che, anuttara che, advitIya che, Avazyaka sUtramAM kahyuM che te pramANe te paripUrNa, nyAya yukta, zuddha, zalyane kApanAra, siddhino mArga, muktino mArga, sarva duHkhono aMta karanAra che. paraMtu he putra ! A dharma tIkSNa daSTivALA sarpanI jema dugraMhya, tIkSNa zastranI dhAra samAna bhayajanaka, lokhaMDanA caNA cAvavA samAna duSkara che; retInA kavala samAna nisvAda che; gaMgA mahAnadInA pravAhanI sanmukha javA samAna tathA mahA samudrane bhujAothI taravA samAna che. A dharma khaga AdinI tIkSNa dhAra para cAlavA samAna duSkara che; mahAzilAne upADavA samAna che. vratanuM AcaraNa talavAranI tIkSNa dhAra samAna kaThina che. he putra! zramaNa nigraMthone A prakArano doSayukta AhAra kalpanIya nathI, yathA- (1) AdhArmika (2) audezika (3) mizrajAta (4) adhyavapUraka (5) pUtikarma (6) krIta (7) prAmitya (8) Achedya (9) anisRSTa (10) abhyAhata (11) kAntArabhakta (12) durbhikSabhakta (13) glAnabhakta (14) vArdazikAbhakta (15) prApUrNabhakta (16) zayyAtarapiMDa ane (17) rAjapiMDa; A ja rIte mULa, kaMda, phaLa, bIja ane lIlI vanaspati vagere paNa akalpanIya bhojana pAna karavuM kalpatuM nathI, he putra! tuM sukha-bhoga bhogavavAne yogya che, duHkhane yogya nathI. tuM zIta, uSNa, kSudhA, tRSA, cora, vyApada(hiMsaka sarpa vagere) DAMsa ane maccharanA upadrava; vAta, pita, kapha ane sannipAta saMbaMdhI aneka prakAranA roga ane te rogajanya kaSTa tathA parISaha-upasargone sahana karavAmAM samartha nathI. he putra! eka kSaNa mATe paNa ame tAro viyoga icchatA nathI. tethI jyAM sudhI ame jIvita chIe, tyAM sudhI tuM gRhasthAvAsamAM rahIne, bhoga bhogavIne, amArA kAladharma pachI yAvatu dIkSA leje.
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 ] zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana : prastuta sUtromAM vairAgyavAna jamAlIno tenI mAtA sAtheno vArtAlApa che. temAM jamAlIe potAnA zraddhApUrvakano vairAgyabhAva, kAmabhoganI asAratA, jIvananI anityatA vagere bhAvo pragaTa karyA che ane mAtAe tene saMyamI jIvananI kaThinAIonuM vAstavika darzana karAvyuM che. vairAgyano vijya ane dIkSAnI AjJA :31 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammA-piyaro evaM vayAsI- tahA vi NaM taM amma-yAo ! jaM NaM tubbhe mamaM evaM vayaha, evaM khalu jAyA ! NiggaMthe pAvayaNe sacce, aNuttare, kevale taM ceva jAva pavvaihisi; evaM khalu ammayAo ! NiggaMthe pAvayaNe kIvANaM, kAyarANaM, kApurisANaM, ihalogapaDibaddhANaM, paralogaparaMmuhANaM, visayatisiyANaM duraNucare pAgayajaNassa; dhIrassa, Nicchiyassa, vayasiyassa No khalu etthaM kiMci vi dukkaraM karaNayAe, taM icchAmi NaM ammayAo ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaittae / taeNaM taM jamAliM khattiyakamAraM ammApiyaro jAhe No saMcAeMti visayANulomAhi ya, visayapaDikUlAhi ya bahUhiM AghavaNAhi ya, paNNavaNAhi ya Aghavettae vA jAva viNNavettae vA, tAhe akAmAI ceva jamAlissa khattiyakumArassa NikkhamaNa aNumaNNitthA / bhAvArtha:- tyAre jamAlIkumAre mAtA-pitAne A pramANe kahyuM- he mAtA pitA ! Ape mane kahyuM che ke he putra ! nigraMtha pravacana satya che, anuttara che, kevalI prarUpita che yAvatuM tyAra pachI tuM pravrajita thaje. paraMtu te mAtA-pitA ! nigraMtha pravacana maMda zaktivALA kalIba(caMcaLacittavALA), kAyara(maMda sAmarthyavALA) ane kApuruSo(Darapoka) tathA A lokamAM Asakta, paralokathI parADagamukha, viSayabhogonI tRSNAvALA, sAdhAraNa puruSo mATe duSkara che. dhIra, sAhasika, deDha nizcayavALA, nizcita kartavyone pUrNa karavAmAM prayatnazIla puruSo mATe tenuM pAlana karavuM jarA paNa kaThina nathI. tethI he mAtA-pitA ! Apa mane dIkSAnI AjJA Apo. ApanI AjJA prApta thatAM huM zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse saMyama grahaNa karavA icchuM chuM. jyAre jamAlIkumAranA mAtA-pitA viSayamAM anukULa ane pratikULa aneka yuktio, prajJaptio, saMjJaptio ane vijJaptio dvArA tene samajAvavAmAM, vizeSa samajAvavAmAM samartha thayA nahIM, tyAre anicchAe jamAlIkumAranI dIkSA mATe anumata thaI gayA arthAt dIkSA grahaNa karavAnI AjJA ApI dIdhI.
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 435 viveyana : jamAlInA mAtA-pitAe aneka prakAre tenA vairAgyanI kasoTI karI. paraMtu jamAlInI dharmazraddhA ane vairAgyabhAva deDha hatA. tethI aMte rAgabhAva para vairAgyabhAvano vijaya thayo ane mAtA pitAe tene saMyama svIkAravA mATe anumati ApI. jamAlI kumAranA dIkSA mahotsavanI pUrva taiyArI:32 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDubiyapurise sahAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! khattiyakuMDaggAmaMNayaraMsabhitarabAhiriyaM AsiyasaMmajji-ovalitaM evaM jahA uvavAie jaavpccppinnti|| taeNaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA doccaM pikoDubiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! jamAlissa khattiyakumArassa mahatthaM, mahagdhaM, maharihaM, viulaM NikkhamaNAbhiseyaM uvaTThaveha / tae NaM te koDuMbiya- purisA taheva jAva paccappiNaMti / ___ taeNaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammA-piyaro sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhaM NisIyAti, NisIyAvettA aTThasaeNaM sovaNNiyANaM kalasANaM, evaM jahA rAyappaseNaijje jAva aTThasaeNaM bhomejjANaM kalasANaM savviDDIe jAva mahayA raveNaM mahayA NikkhamaNAbhiseeNaM abhisiMcaMti / __mahayA mahayA NikkhamaNAbhiseeNaM abhisiMcittA karayala jAva jaeNaM vijaeNaM vaddhArveti, vaddhAvittA evaM vayAsI- bhaNa jAyA ! kiM demo, kiM payacchAmo, kiMNA vA te aTTho ? taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI- icchAmi NaM ammayAo ! kuttiyAvaNAo rayaharaNaM ca paDiggahaM ca ANi kAsavagaM ca saddAviu / zArtha :- Asiya = uml wi2g saMmajjiovalittaM = sAzane dIpAvamahatthaM = bhaDAna arthavA maharihaM = mahApUjya mahagdhaM = mAmUlyavAna NisiyAti sA'yo bhomejjANaM = bhATInA, demo = ApI payacchAmo = prahAna zame kiMNA vA te aTTho- taru zuM prayona kuttiyAvaNa = tripa!-kumarthAt pRthvI trika = ApaNa = huAna, svA, bhaya mane pAtANa35 tro sobhA 27dI vastu bhagavAnuvAdhiSThita sthAna paDiggaha = pAtra kAsavagaM = ||shy54-AUMaam.
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 436 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha :- tyAra pachI jamAlI kSatriyakumAranA pitAe sevaka puruSone bolAvyA ane A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! zIdhra A kSatriyakuMDa grAma nagaranI bahAra ane aMdara pANIno chaMTakAva karo, jhADu kADhIne jamInane sApha karo, AMgaNAne lIpo, ityAdi aupapAtika sUtramAM kahyA anusAra yAvatuM kArya karIne te puruSoe AjJA pAchI soMpI. tyAra pachI jamAlI kSatriyakumAranA pitAe bIjIvAra sevaka puruSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! zIdhra A jamAlI kSatriyakumAranA mahAna prayojanavALA, mahAmUlya, mahApUjya(mahAna puruSone yogya) ane vipula niSkramaNa-abhiSekanI taiyArI karo. sevaka puruSoe tenI AjJAnusAra kArya karIne AjJA pAchI soMpI. tyAra pachI jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe tene uttama siMhAsana para pUrvAbhimukha besADyo; besADIne ekaso ATha suvarNa kaLazo ityAdithI rAjapraznIya sUtrAnusAra yAvatuM ekaso ATha mATInA kaLazothI sarva Rddhi dvArA yAvata vAjiMtronA moTA avAja sAthe teno mahAna niSkramaNAbhiSeka karavA lAgyA. mahAna niSkramaNa abhiSeka karyA pachI jamAlIkumAranA mAtA pitAe hAtha joDIne tene jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA. pachI teoe tene kahyuM- "he putra ame tane zuM ApIe ? tArA mATe zuM kArya karIe? tAruM zuM prayojana che?" tyAre jamAlIkumAre A pramANe kahyuM- he mAtA-pitA ! huM kutrikApaNamAMthI rajoharaNa ane pAtra maMgAvavA ane nApitane bolAvavA IcchuM chuM. |33 taeNaM se jamAlissa khattiyakamArassa piyA koDubiyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! sirigharAo tiNNi sayasahassAiM gahAya dohiM sayasahassehiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaM ca paDiggahaM ca ANeha, sayasahasseNaM kAsavagaM saddAveha / taeNaM te koDubiyapurisA jamAlissa khattiyakumArassa piuNA evaM vuttA samANA haTTatuTTha karayala jAva paDisuNettA khippAmeva sirigharAo tiNNi sayasahassAiM, taheva jAva kAsavagaM saddAveti / bhAvArtha:- tyAre jamAlIkumAranA pitAe sevaka puruSone bolAvyA ane bolAvIne A pramANe kahyuMhe devAnupriyo ! lakSmI bhaMDAramAMthI zIghra traNa lAkha sonaiyA laIne, temAMthI be lAkha sonaiyA ApIne, kutrikApaNamAMthI rajoharaNa ane pAtra maMgAvo ane eka lAkha sonaiyA ApI hajAmane bolAvo. jamAlIkumAranA pitAnI uparyukta AjJA sAMbhaLIne harSita ane saMtuSTa thayelA sevakoe hAtha joDIne svAmInA vacanano svIkAra karyo. zIdhra bhaMDAramAMthI traNa lAkha sonaiyA kADhIne kutrikApaNamAMthI rajoharaNa ane pAtra maMgAvyA tathA hajAmane bolAvyo.
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 / 437 | jamAlIkumAranuM kezalecana :34 taeNaM se kAsavae jamAlissa khattiyakumArassa piuNA koDubiyapurisehiM sahAvie samANe haTe tuDhe pahAe jAva vibhUsiyasarIre, jeNeva jamAlissa khattiyakumArassa piyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala jAva jamAlissa khattiyakumArassa piyaraM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vayAsI- saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! jaM mae karaNijja? taeNaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA taM kAsavagaM evaM vayAsItumaM devANuppiyA ! jamAlissa khattiyakumArassa pareNaM jatteNaM cauraMgulavajje Nikkha-maNapAogge aggakese kappehi / taeNaM se kAsavage jamAlissa khattiyakumArassa piuNA evaM vutte samANe haTTa-tuTTha-karayala jAva evaM sAmI ! tahattANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNettA surabhiNA gaMdhodaeNaM hattha pAe pakkhAlei, pakkhAlittA suddhAe aTThapaDalAe pottIe muhaM baMdhai, muhaM baMdhittA jamAlissa khattiyakumArassa pareNaM jatteNaM cauraMgulavajje NikkhamaNapAogge aggakese kappei / taeNaM sA jamAlissa khattiyakumArassa mAyA haMsalakkhaNeNaM paDasADae NaM aggakese paDicchai, paDicchittA surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlei, pakkhAlittA aggehiM varehiM gaMdhehiM, mallehiM accei, accittA suddhe vatthe baMdhai, baMdhittA rayaNakaraMDagaMsi pakkhivai, pakkhivittA hAra-vAridhAra-siMduvArachiNNamuttAvali- ppagAsAiM suyaviyoga- dusahAI aMsUI viNimmuyamANIviNimmuyamANI evaM vayAsI- esa NaM amhaM jamAlissa khattiyakamArassa bahUsu tihIsu ya pavvaNIsu ya ussavesu ya jaNNesu ya chaNesu ya apacchime darisaNe bhavissaI ti kaTu UsIsagamUle Thavei / zArtha :- pareNa jatteNaM = atyaMta yatnApUrva, sAvadhAnIpUrva aTThapaDalAe = 16 usvANI paDasADaeNaM = vastra paDicchai = paDayA aggehiM = uttama accei = marthita yA pakkhivai = 2||nnyaa hAra vAridhAra siMduvAra chiNNamuttAvalippagAsAI - 4 // 2, pAnI dhAra, siMduvAranA puSpo mane tUTedI motInI bhASAmA bhItI sevA suyaviyogadusahAI = putraviyogathI duHsahya aMsuI viNimmuyamANI = mAMsu vaDApatI tihisu = tithimA pavvaNIsu = 5tithi52 jaNNesu = yazomAM apacchime = apazcima UsIsagamUle = mozInIya.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:jamAlIkumAranA pitAnA sevakoe nApitane bolAvyo tyAre te atyaMta prasanna thayo. teNe snAnAdi karyA ane potAnA zarIrane alaMkRta karyuM. tyAra pachI jyAM jamAlIkumAranA pitA hatA tyAM tenI pAse Avyo. 438 teNe hAtha joDIne, mastaka namAvIne, jamAlI kumAranA pitAne jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA ane A pramANe kahyuM- "he devAnupriya ! mAre karavA yogya kArya kaho." tyAre jamAlIkumAranA pitAe te nApitane A pramANe kahyuM- "he devAnupriya ! jamAlIkumAranA agrakeza, atyaMta sAvadhAnIpUrvaka cAra aMgUla choDIne, niSkramaNane yogya kApI Apo." jamAlIkumAranA pitAnI AjJA sAMbhaLIne, nApita atyaMta prasanna thayo ane baMne hAtha joDIne bolyo--"he svAmin ! huM ApanI AjJAnusAra karIza.'' A pramANe kahIne vinayapUrvaka temanA vacanano svIkAra karyo. tyAra pachI sugaMdhita gaMdhodakathI hAtha-paga dhoyA ane mukhane ATha paDavALA vastrathI bAMdhyuM, pachI jamAlIkumAranA agrakezone atyaMta sAvadhAnIpUrvaka niSkramaNane yogya, cAra aMgula choDIne kApyA. tyAra pachI jamAlIkumAranI mAtAe haMsa samAna zveta vastramAM te agrakezone grahaNa karyA. grahaNa karIne tene sugaMdhita gaMdhodakathI dhoyA, sugaMdhita gaMdhodakathI dhoIne tenuM uttama ane pradhAna sugaMdhI padArtha tathA mALA dvArA arcana karyuM, arcana karIne tene zuddha vastramAM bAMdhyA, vastramAM bAMdhIne ratnanI peTImAM rAkhyA. tyAra pachI jamAlIkumAranI mAtA raDatI; hAra, jaladhArA, siMduvAra vRkSanA puSpa ane tUTelA motInI mALA samAna AMsu vahAvatI, A pramANe bolI-- "A keza amArA mATe aneka tithio, parva tithio, utsava, nAgapUjAdi rUpa yajJa ane mahotsavomAM jamAlIkumAranA aMtima darzanarUpa, smRtirUpa thaze." A prakArano vicAra karIne teNe te(kezanI DabI)ne potAnA takiyA nIce rAkhI. vivecana : prastuta sUtramAM jamAlIkumAranA kezaluMcananuM varNana che. tenA agrakezo sApha karIne ratnapiTakamAM surakSita rAkhavAnuM kathana che. temAM mAtAnI mamatAnuM ke laukika rivAjanuM darzana thAya che. cAlavo zivamaLapAone gAle :- cAra aMgula pramANa kezane choDIne agrakezane kApIne dIkSA prAyogya karI Apo. A vizeSaNa yukta zabdanA be artha thAya che- (1) agrakezane kApIne mastakanA samagra kezane cAra aMgula pramANa karo. agrakeza-vALanA AgaLano bhAga arthAt cAra aMgulathI moTA keza hoya tene kApI nAMkho. tethI teno loca karavAmAM suvidhA rahe. tyAra pachI dIkSArthI svayaM paMcamuSThi loca kare che. (2) mastakanA madhyabhAgamAM coTInA sthAne cAra aMgula pramANa kezane rAkhIne te sivAyanA samasta kezane kApI nAMkho. vartamAne bIjA arthavALI paraMparA pravRtti rUpe pravartamAna che. dIkSA samaye dIkSArthInA kezanuM muMDana nApita dvArA thAya che. vaccenA cAra aMgula pramANa kezanuM laMcana hAthethI thAya che. aTTa paDatArUM jotti muduM vaSer :- ATha paDavALA vastrathI mukhane bAMdhI dIdhuM, koipaNa mahAna
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza-33 | 438 puruSanI sAthe vAtacIta karatAM thuMka vagere UDe nahIM, te mATe mukhanI AgaLa vastra rAkhIne bolavuM te eka ziSTAcAra che. te vyavahAra anusAra nApite paNa ATha paDavALA vastrane mukha para bAMdhI dIdhuM. arthAt ATha paDavALI mukhavastrikA bAMdhI. devANuppiyA :- devAnAM priyaH / hevAne priya cha te|| mAnava mane prAta 42n||2. ||stron pani uparathI jaNAya che ke A vizeSaNano prayoga nAnA-moTA, svAmI-sevaka, guru-ziSya Adi koipaNa vyakti dvArA koIne paNa mATe thAya che. A rIte A mAnava mAtrane mATe sanmAna sUcaka rUDha thayelo zabda prayoga che. jamAlI kumArano abhiSeka:35 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa ammA-piyaro doccaM pi uttarAvakkamaNaM sIhAsaNaM rayAti, rayAvettA jamAliM khattiyakumAraM NisIyAti, NisIyAvettA seyApIyaehiM kalasehiM hArveti NhAvettA pamhalasukumAlAe surabhIe gaMdhakAsAIe gAyAiM lUhaeNti, lUhettA saraseNaM (ratteNaM)gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNulipati aNulipittA NAsANissAsavAyavojhaM, cakkhuharaM, vaNNa-pharisajuttaM, hayalAlApelavaM airegaM, dhavalaM, kaNagakhaciyaMtakammaM, maharihaM, haMsalakkhaNapaDasADagaM parihiMti, parihittA hAraM piNaddheti, piNaddhattA addhahAraM piNaddheti, piNaddhittA evaM jahA sUriyAbhassa alaMkAro taheva jAva cittaM rayaNasaMkaDukkaDaM mauDaM piNaddheti, kiM bahuNA ! gaMthima veDhimapUrima-saMghAimeNaM cauvviheNaM malleNaM kapparukkhagaM piva alaMkiya-vibhUsiyaM kreNti| zArtha :- uttarAvakkamaNaM = GttarAmibhumapANu, bhAMthI uttara hi|| ta23 tarI zaya te hI abhiSe bhATenu siMDAsana rayAti = 2pAvyu seyA pIyaehiM = zveta, pAta(24ta-suvA) NhAveMti = snAna rAvyuM pamhalasukumAlAe = resA omaNa bhusAyama vastrathI gaMdhakAsAIe = sAba garnu sudhita gAyAI lUheti = zarIra mUMchayuMNAsANissAsavAyavojjhaM = nAsiDAnA zvAsathI 631 204 tevU ng, hayalAlApelavaMairegaM= gho'nabhumanI sAthI 55 aghi bhudAyama kaNagakhaciyaMtakammaM - TenI nArI 52 sonaDita chatavA piNaddhati = dhaar| zavyA rayaNasaMkar3akkaDaM = ratnothI 4 // mauDa = bhuTa gathima = gUMthedI-horImA puSpone JthIne banAvedI veDhima= vAdI-chorImAMsone vITIna(parovIna.) manAlI pUrima = pUredI-vAsanI sajIo vayye dona pUrIna(rAjIna) janAvalI saMghAima = 52252 siyedI, nAlana saMghAtanathI me-jI puSpone ne banAvelI. bhAvArtha :- tyAra pachI jamAlIkumAranA mAtA-pitAe uttara dizA tarapha jenuM mukha hatuM tevuM bIjuM siMhAsana rakhAvyuM, rakhAvIne jamAlI kSatriyakumArane te siMhAsana para besADIne, sonA-cAMdInA kaLazothI
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 440. zrI bhagavatI sUtra-3 snAna karAvyuM, snAna karAvIne, tenA aMgone sugaMdhita lAla vastrathI lUMchaDyA, lUchIne gAtro para sarasa (raktavaNa) gozIrSa caMdanano lepa karyo, lepa karIne nAsikAnA nizvAsa vAyuthI UDI jAya tevuM haLavuM, netrone AkarSaka, suMdara varNa ane komaLa sparza yukta, ghoDAnA mukhanI lALathI adhika mulAyama, zveta, suvarNa tArajaDita, mahAmUlyavAna ane haMsa jevA zveta vastra yugala paherAvyA. tyAra pachI hAra(aDhAra saravALo hAra), ardhahAra(nava seravALo hAra) paherAvyo; je rIte rAjaprazrIya sUtramAM sUryAbhadevanA alaMkAronuM varNana che, te ja rIte ahIM jANavuM thAva, vividha ratnothI jaDita mugaTa paherAvyo. adhika zuM kahevuM ! jamAlIkumArane gUMthelI, vIMTelI, pUrelI ane paraspara saMghAtathI taiyAra karelI cAra prakAranI mALAo dhAraNa karAvI. A rIte tene kalpavRkSa samAna alaMkRta ane vibhUSita karyo. 36 taeNaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDuMbiya purise saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! aNegakhaMbhasayasaNNiviTuM, lIlaTThiya-sAlabhaMjiyAgaM jahA rAyappaseNaijje vimANavaNNao jAva maNirayaNa-ghaMTiyA-jAlaparikkhittaM purisasahassavAhiNiM sIyaM uvaTThaveha, uvaTThavettA mama eyamANattiyaM paccappiNaha / taeNaM te koDuMbiyapurisA jAva paccappiNati / taeNaM se jamAlI khattiyakumAre kesAlaMkAreNaM, vatthAlaMkAreNaM, mallAlaMkAreNaM, AbharaNAlaMkAreNaM cauvviheNaM alaMkAreNaM alaMkArie samANe paDipuNNAlaMkAre sIhAsaNAo abbhuTTei, sIhAsaNAo abbhuTTittA sIyaM aNuppadAhiNI karemANe sIyaM durUhai, durUhittA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe saNNisaNNe / / zabdArtha - nItaSkriyasattAniyA - lIlApUrvakanI pUtaLIovALI rIya anuyAdiLI remo = zibikAnI pradakSiNA karatA saLio = beThA sAdel2 = kezonI sajAvaTa karI, puSpothI kezonI sajAvaTa karavI te kezAlaMkAra vatthAdjAra = vastrothI vibhUSita thavuM te vastrAlaMkAra mastAraMvAra = mALAothI vibhUSita thavuM te mAlAlaMkAra AmaraNArtA = AbhUSaNo paheravA te AbharaNAlaMkAra. bhAvArtha:- tyAra pachI jamAlIkumAranA pitAe sevaka puruSone bolAvyA ane A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! seMkaDo staMbhothI yukta, lIlApUrvakanI pUtaLIothI yukta ityAdi rAjaprazrIyasUtramAM varNita vimAna samAna yAvata maNiratnonI ghaMTaDIothI yukta, hajAra puruSo dvArA vahana karavA yogya zibikA-pAlakhI taiyAra karo, karIne mane nivedana karo. tyAra pachI te sevaka puruSoe tathA prakAranI zibikA taiyAra karIne nivedana karyuM. tyAra pachI jamAlIkumAra kezAlaMkAra, vastrAlaMkAra, mAlAlaMkAra ane AbharaNAlaMkAra, A cAra prakAranA alaMkArothI alaMkRta karAyelA arthAt pratipUrNa alaMkRta thaIne siMhAsana parathI uThyA, dakSiNa taraphathI pradakSiNA karIne zibikA para AruDha thayA ane zreSTha siMhAsana para pUrvAbhimukha beThA.
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 / 441 / jamAlIkumAranuM mahAbhiniSkramaNa - | 37 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa mAyA NhAyA jAva appamahagghAbharaNAlaMkiya sarIrA haMsalakkhaNaM paDasADagaMgahAya sIyaM aNuppadAhiNIkaramANI sIyaM durUhai sIyaM durUhittA jamAlissa khattiyakumArassa dAhiNe pAse bhaddAsaNavaraMsi saNNisaNNA / taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa ammadhAI bahAyA jAva appamahagghA-bharaNAlaMkiya sarIrA, rayaharaNaM paDiggahaM ca gahAya sIyaM aNuppadAhiNIkaremANI sIyaM durUhai, sIyaM durUhittA jamAlissa khattiyakumArassa vAme pAse bhaddAsaNavaraMsi saNNisaNNA / taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa piTThao egA varataruNI siMgArAgAracAruvesA saMgayagaya jAva rUvajovvaNavilAsakaliyA saradabbhahima-rayaya-kumuda-kuMdeMduppagAsaM sakoraMTamalladAmaM dhavalaM AyavattaM gahAya salIlaM uvariM dhAremANI-dhAremANI citttthi| taeNaM tassa jamAlissa ubhao pAsiM duve varataruNIo siMgArAgAracAru jAva kaliyAo, NANAmaNi-kaNaga-rayaNa-vimala-mahariha-tavaNijjujjalavicittadaMDAo, cilliyAo, saMkhaMka kuMdedu-dagaraya-amayamahiya pheNapuMjasaNNikAsAo dhavalAo cAmarAo gahAya salIla vIyamANIo vIyamANIo ciTThati / taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa uttarapurasthimeNaM egA varataruNI siMgArAgAra jAva kaliyA seyaM rayayAmayaM vimalasalilapuNNaM mattagayamahAmuhAkiisamANaM bhiMgAraM gahAya ciTThai / / taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa dAhiNapuratthimeNaM egA varataruNI siMgArAgAra jAva kaliyA cittakaNagadaMDaM tAlaveMTa gahAya ciTThai / zArtha:-siMgAragArAcAruvesA =shrRN||2||52 smaan-mno32||timne suMdaravezavANI, saMgayagaya = saMgata gativANI dhavalaM AyavattaM = zveta chatra maharihatavaNijjujjala vicittadaMDAo cilliyAo = mAmUlyavAna tapanIya(27 suva9)thI bne6|| 68deg411 viyitra 5 saMkhakakaMdeMdudagaraya amayamahiya-pheNapuMjasaNNikAsAo= zaMNa, aM, bhorAnADUsa, yaMdra, 4sAbaddha anebhaMthana rekhA abhUtanA samAna vimalasalilapuNNaM = sva574thI paripae, matta-gayamahA
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 ] zrI bhagavatI sUtra-3 muhAvinAI = unmatta hAthInA mahAmukhanA AkAravALA fmAraM = kaLazane tanavaMtaM paMkhAne. bhAvArtha:- tyArapachI jamAlIkumAranI mAtAe snAna vidhi pUrNa karIne dharmasthAnamAM paheravA yogya vastra paheryA. zarIrane alaMkRta karyuM. haMsa jevA zveta vastrayugala grahaNa karIne(paherIne), te zibikAnI pradakSiNA karIne, upara caDhyA upara caDhIne jamAlIkumAranI jamaNI tarapha rAkhelA uttama bhadrAsana para beThA. tyArapachI jamAlIkumAranA dhAvamAtA snAnAdi karIne, zarIrane alaMkRta karIne, rajoharaNa ane pAtra hAthamAM laIne, zibikAnI pradakSiNA karIne, jamAlIkumAranI DAbI tarapha rAkhelA uttama bhadrAsana para beThA. tyArapachI eka suMdara yuvatI zibikA para caDhIne jamAlI kumAranI pAchaLa UbhI rahI. te yuvatInI veSabhUSA ane AbhUSaNo eTalA badhA suMdara hatA ke te vastrAbharaNa rUpa zRMgAranA ghara jevI lAgatI hatI. te manohara, suMdara veSavALI, suMdara gativALI, suMdara zarIravALI, rUpa ane viziSTa yauvanathI yukta hatI. te yuvatIe jamAlIkumAranA mastaka para lIlApUrvaka zveta chatra dhAraNa karyuM hatuM. te chatra zarada RtunA vAdaLa, hima, rajata, mogarAnA phUla ane caMdra karatAM adhika zubhra ane koraMTa puSponI mALAothI yukta hatuM. tyArapachI sauMdaryavAna, zRMgAranA ghara jevI, manohara AkAravALI, suMdara veSavALI be uttama yuvatIo AvIne, jamAlIkumAranI DAbI ane jamaNI bAju lAlityapUrvaka cAmara DhoLatI UbhI rahI. te baMne cAmaronA daMDa vividha maNIo, kanaka ane ratnothI banelA, vimala ane rakta suvarNa jevA ujjavaLa hatA. te baMne cAmaro zaMkha, sphaTika ratna, kuMda puSpa, caMdra, jalabiMdu, mathita amRtaphINanA puMja samAna svaccha, zubhra ane tejasvI hatA. tyArapachI eka suMdara zRMgAranA ghara samAna, manohara rUpa yauvana ane lAlityathI yukta yuvatI nirmaLa jaLathI bharelI jhArI hAthamAM laIne jamAlIkumAranI IzAna koNamAM UbhI rahI. te jhArI cAMdInI banelI, unmatta hAthInA mahAmukhanA AkAranI hatI. tyArapachI eka suMdara, zreSTha Adi pUrvokta vizeSaNayukta yuvatI suvarNa daMDavALo paMkho laIne, jamAlIkumAranI AgneyakoNamAM UbhI rahI. 38 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDaMbiyapurise saddAvei saddAvittA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! sarisayaM, sarittayaM, sarivvayaM, sarisalAvaNNa-rUva-jovvaNa-guNovaveyaM, egAbharaNa-vasaNagahiyaNijjoyaM koDuMbiya-varataruNa-sahassaM saddAveha / taeNaM te koDuMbiyapurisA jAva paDisuNittA khippAmeva sarisayaM, sarittayaM jAva saddAveMti / / ___ taeNaM te koDuMbiyapurisA jamAlissa khattiyakumArassa piuNA koDubiyapurisehi saddAviyA samANA haTThatuTTha NhAyA jAva egAbharaNa-vasaNagahiyaNijjoyA jeNeva
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 447 jamAlissa khattiyakamArassa piyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala jAva vaddhAvettA evaM vayAsI- saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! jaM ammehiM karaNijjaM / taeNaM se jamAlissa khattiyakamArassa piyA taM koDubiyavarataruNasahassaM pi evaM vayAsI- tubbhe NaM devANuppiyA ! NhAyA jAva gahiyaNijjoyA jamAlissa khattiyakumArassa sIyaM parivaheha / ___ taeNaM te koDuMbiyapurisA jamAlissa khattiyakumArassa jAva paDisuNittA NhAyA jAva egAbharaNavasaNa-gahiya-NijjoyA jamAlissa khattiyakumArassa sIyaM parivahati / bhAvArtha - jamAlI kumAranA pitAe kauTumbika puruSone bolAvyA, bolAvIne, A pramANe kahyuM, "he devAnupriyo ! eka samAna, samAna tvacAvALA, samAna uMmaravALA, samAna rU5, lAvaNya ane yauvanaguNothI yukta tathA samAna AbhUSaNa ane vastra paridhAna karelA eka hajAra uttama yuvaka puruSone bolAvo." tyArapachI te kauTuMbika puruSoe svAmInA vacana anusAra samAna vayavALA, samAna tvacAvALA Adi varNana mujabanA eka hajAra puruSone zIdhra bolAvyA. te hajAra puruSone svAmIe bolAvyA tyAre te harSita ane tuSTa thayA. teo snAnAdi karIne, eka samAna AbhUSaNa ane vastra paridhAna karIne jamAlIkumAranA pitA pAse AvyA ane hAtha joDIne temane vadhAvyA tathA A pramANe bolyA- "he devAnupriya! amArA yogya je kArya hoya te kaho." tyAre jamAlI kumAranA pitAe te hajAra sevaka puruSone kahyuM - "he devAnupriyo ! tame sarva snAna Adi karIne, samAna vastra paridhAna karIne, jamAlIkumAranI zibikAnuM vahana karo." te puruSoe jamAlIkumAranA pitAnA kathanane sAMbhaLIne yAvatu snAna Adi karIne, eka samAna vezabhUSA, AbhUSaNa, vastra ane pozAkathI yukta thaIne jamAlI kumAranI zibikAnuM vahana karyuM. 39 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa purisasahassavAhiNiM sIyaM durUDha ssa samANassa tappaDhamayAe ime aTThaTTha-maMgalagA purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA; taM jahA- sotthiya-sirivaccha jAva dappaNA; tayANaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAra jahA uvavAie jAva gagaNatalamaNulihatI purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA, evaM jahA uvavAie taheva bhANiyavvaM jAva AloyaM ca karemANA jayajayasadaM ca pauMjamANA purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA / tayANaMtaraM ca NaM bahave uggA bhogA jahA uvavAie jAva mahApurisa- vaggurAparikkhittA, jamAlissa khattiyakumArassa purao ya maggao ya pAsao ya ahANupuvvIe saMpaTThiyA /
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:- hajAra puruSo dvArA vahana karAtI jamAlIkumAranI zibikAnI sahuthI AgaLa A aSTamaMgala anubhathI yAlyA. yathA- (1) svasti (2) zrI vatsa (3) naMhAvata (4) vardhamAna (5) bhadrAsana (6) kaLaza (7) matsya yugala (8) darpaNa. A aSTamaMgaLanI pAchaLa pUrNa kaLaza cAlyo ityAdi aupapAtika sutrAnusAra gaganatalane sparza karatI vaijayantI-dhvajA cAlI. jaya-jayakAranI dhvani karatAM loko anukramathI AgaLa cAlyA, tyAra pachI aneka ugrakuLa, bhogakuLamAM utpanna thayelA vAvaaupapAtika sUtrAnusAra puruSono samUha jamAlIkumAranI AgaLa pAchaLa ane AsapAsa cAlavA lAgyo. 40 taeNaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA bahAyA jAva vibhUsie hatthikkhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM seyavaracAmarAhiM uddhvamANIhiM hayagayaraha-pavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDe, mahayAbhaDacaDagara jAva parikkhitte jamAlissa khattiyakumArassa piTThao annugcchi| zArtha:-NAgA DAthI rahasaMgellI-2tha samUDa abbhuggayabhiMgAre-ANa zaUsaviyaseyachatte = 6/yA zveta chatra dhaa29|| 26 // pavIiyaseyacAmarabAlavIyaNIe nepA zveta yAbhara mane nAnA paMpa vIjAtA NAiya-raveNa = vAtriInA-za6 yuta putthayaggahA = pustavANA pahArettha = prAraMbha thayA. bhAvArtha :- tyArapachI jamAlIkumAranA pitA snAnAdi karIne, sarva alaMkArothI vibhUSita thaIne, hAthInA uttama skaMdha para AruDha thayA. koraMTa puSpanI mALAyukta chatra dhAraNa karelAM, be zveta cAmarothI vIMjhAtA, ghoDA, hAthI, ratha ane zreSTha subhaTothI yukta, caturaMgiNI senA sahita ane mahAsubhaTonA vRMdathI gherAyelA jamAlIkumAranA pitA, tenI pAchaLa cAlavA lAgyA. 41 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa purao mahaM AsA, AsavarA, ubhao pAsiM NAgA, NAgavarA, piTuo rahA, rahasaMgellI / tayANaMtaraM ca NaM bahave laTThiggAhA kuMtaggAhA jAva putthayaggAhA jAva vINaggAhA, tayANaMtaraM ca NaM aTThasayaM gayANaM, aTThasayaM turayANaM aTThasayaM rahANaM; tayANaMtaraM ca NaM lauDaasikoMtahatthANaM bahUNaM pAyattANINaM purao saMpaTThiyaM; tayANaMtaraM ca NaM bahave rAIsaratalavara jAva satthavAhappabhiio purao saMpaTThiyA / / tae NaM se jamAlI khattiyakamAre abbhuggayabhiMgAre, pariggahiyatAliyaMTe, Usaviyaseyachatte, pavIiyaseyacAmarabAlavIyaNIe, savviDDIe jAvaduMduhi-Nigghosa NAiyaraveNaM khattiyakuMDaggAmaM NayaraM majjhamajheNaM jeNeva mAhaNakuMDaggAme Nayare, jeNeva bahusAlae ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva pahArettha gamaNAe / bhAvArtha:- jamAlIkumAranI AgaLa mahAna ghoDA ane uttama ghoDA, baMne tarapha hAthI ane uttama hAthI,
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-33. 445 pAchaLa ratha ane rathano samUha cAlyo. tenI pAchaLa aneka lAThIvALA, bhAlAvALA, pustakavALA, vINAvALA ityAdi puruSo cAlyA. tenI pAchaLa ekaso ATha hAthI, ekaso ATha ghoDA ane ekaso ATha ratha cAlyA. tyAra pachI lAkaDI, talavAra ane bhAlA grahaNa karelA padAti puruSo cAlyA, tenI pAchaLa aneka yuvarAja, dhanika, talavara, sArthavAha Adi cAlyA. tenI AgaLa kaLaza ane tADapatranA paMkhA grahaNa karelA puruSo cAlavA lAgyA. tenA mastaka para zveta chatra dhAraNa karyuM hatuM. baMne tarapha zveta cAmara ane paMkhA vIMjhAtA hatA, A rIte Rddhi sahita, vAjiMtronA zabdayukta jamAlIkumAra kSatriyakuMDa nagaranI madhyamAMthI cAlatAM, brAhmaNakuMDa grAma nagaranI bahAra bahuzAlaka udyAnamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAse javA lAgyA. 42 taeNaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa khattiyakuMDaggAmaMNayaraM majjhamajheNaM NiggacchamANassa siMghADaga-tiya-caukka jAva pahesu bahave atthatthiyA jahA uvavAie jAva abhiNaMdiyA ya abhitthuNatA ya evaM vayAsI- jaya jaya NaMdA ! dhammeNaM, jaya jaya gaMdA ! taveNaM, jaya jaya NaMdA ! bhadaM te abhaggehiM NANadasaNacarittamuttamehiM, ajiyAI jiNAhi idiyAI, jIyaM ca pAlehi samaNadhamma; jiyaviggho vi ya vasAhitaM deva ! siddhimajjhe NihaNAhi ya rAgadosamalle,taveNaM dhiidhaNiyabaddhakacche, mahAhi ya aTTha kammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM, appamatto harAhi ArAhaNapaDAgaM ca dhIra ! telokkaraMgamajjhe, pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalaM ca NANaM, gaccha ya mokkhaM paraM padaM jiNavarovadiTeNaM siddhimaggeNaM akuDileNaM, haMtA parIsahacamuM, abhibhaviya gAmakaMTakovasaggANaM, dhamme te avigghamatthu tti kaTu abhiNaMdati ya abhithuNaMti ya / bhAvArtha:- tyArapachI kSatriyakuMDa nagaranI madhyamAMthI nIkaLatA, jamAlIkumArane zRMgATaka, trika, catuSka Adi rAjamArgomAM aneka dhanArthI, kAmArthI vagere puruSo(aupapAtika sUtrAnusAra) abhinaMdana karatAM A pramANe kahevA lAgyA- he naMda! dharma dvArA tamAro jaya ho, he naMda ! tapa dvArA tamAro jaya ho, he naMda! tamAruM kalyANa ho, he naMda ! akhaMDa, uttama, jJAna, darzana ane cAritra dvArA avijIta indriyone jIto; zramaNa dharmanuM pAlana karo, sarva vighnone pArakaro, siddhonI madhyamAM jaine vaso, tapa dvArA rAgadveSa rUpI mallo para vijaya prApta karo. dhairya rUpI kacchane (paheraveza vizeSane) daDhatApUrvaka bAMdhIne aSTakarmarUpI zatruonuM mardana karo. he vIra ! Apa sarvottama zukladhyAna dvArA apramatta banIne, traNa lokarUpI vizva maMDapamAM ArAdhanA rUpI vijaya patAkA pharakAvo; ajJAnAMdhakArathI rahita anuttara kevaLajJAnane prApta karo; parISaha rUpI sainyano saMhAra karIne, jinavaropadiSTa sarala siddhi mArge cAlIne, parama pada rUpa mokSane prApta karo; indriyone pratikULa kaMTaka samAna upasargone parAbhUta karIne, tamAro dharmamArga vigna rahita bano. A rIte loko abhinaMdana ane stuti karavA lAgyA.
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 44 zrI bhagavatI sUtra-3 prabhunA caraNomAM samarpita jamAlIkumAra:43 taeNaM se jamAli khattiyakumAre NayaNamAlAsahassehiM picchijjamANe picchijjamANe evaM jahA uvavAie kuNio jAvaNiggacchai; NiggacchittA jeNeva mAhaNakuMDaggAme Nayare jeNeva bahusAlae ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA chattAIe titthagarAisae pAsai, pAsittA purisa-sahassavAhiNiM sIyaM Thavei, purisasahassa vAhiNio sIyAo paccoruhai / taeNaM taM jamAliM khattiyakamAraM ammApiyaro purao kAuM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAvaNamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu bhaMte ! jamAlI khattiyakumAre amhaM ege putte iDhe kaMte jAva kimaMga ! puNa pAsaNayAe / se jahA NAmae uppale i vA paume i vA jAva sahassapatte i vA paMke jAe jale saMvuDDe Novalippai paMkaraeNaM, Novalippai jalaraeNaM, evAmeva jamAlI vikhattiyakumAre kAmehiM jAe, bhogehiM saMvuDDe Novalippai kAmaraeNaM Novalippai bhogaraeNaM Novalippai mitt-nnaai-nniygsynn-sNbNdhiprijnnennN| esa NaM devANuppiyA! saMsArabhayuvvigge bhIe jammaNa-maraNeNaM; devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae; taM eyaM NaM devANuppiyANaM! amhe sIsabhikkhaM dalayAmo, paDicchaMtu NaM devANuppiyA! sIsabhikkhaM / bhAvArtha :- samaye hajAro darzakonI nayana paMktio tene vAraMvAra nIrakhI rahI hatI. A rIte aupapAtika sUtramAM varNita kRNika rAjAnI jema jamAlI kSatriyakumAra kSatriyakuMDa nagaramAMthI nIkaLIne jyAM brAhmaNakuMDa nagara hatuM, jyAM bahuzAlaka udyAna hatuM, tyAM AvyA; tIrthakaranA atizayarUpa chatrAdine joyA, joIne sahasavAhinI zibikAne UbhI rakhAvI ane temAMthI nIce utaryA. tyArapachI jamAlI kSatriyakumArane AgaLa karIne tenA mAtApitA jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA tyAM AvyA, tyAM AvIne zramaNa bhagavAnane traNa vAra vaMdana namaskAra karyA; vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! jamAlI kSatriyakumAra amAro ekano eka ja putra che. je amone iSTa, kAMta, priya, Adi vizeSaNa saMpanna che. jenuM nAma zravaNa paNa durlabha che, to darzana durlabha hoya temAM to kahevuM ja zuM? je rIte kIcaDamAM utpanna thayeluM ane pANImAM vRddhi pAmeluM kamaLa pANI ane kIcaDathI nirlipta rahe che, te ja rIte jamAlIkumAra paNa kAmathI utpanna thayo che ane bhogathI vRddhi pAmyo che, paraMtu te kAmabhogamAM kiMcitmAtra paNa Asakta nathI; mitra, jJAti, svajana, saMbaMdhI ane parijanomAM lipta nathI. he bhagavan! A jamAlIkumAra saMsAranA bhayathI udvigna thayo che; janma-maraNanA bhayathI bhayabhIta banyo
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-33 . 447 che; te ApanI pAse muMDita thaIne aNagAra dharma svIkAra karavAnI IcchA kare che. he bhagavan! tethI ame Apane A ziSyarUpI bhikSA ApIe chIe. he devAnupriya ! Apa ziSyarUpI bhikSAno svIkAra karo. jamAlIkumAranuM veSa parivartana ane saMyama svIkAra :|44 taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jamAliM khattiyakumAraM evaM vayAsI- ahAsuhaM devANuppiyA !mA paDibaMdha ! taeNaM se jamAlI khattiyakumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTThatuDhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva NamaMsittA uttarapurasthimaM disibhAgaM avakkamai, avakkamittA sayameva AbharaNa-mallA-laMkAraM omuyi| taeNaM sA jamAlissa khattiyakumArassa mAyA haMsalakkhaNeNaM paDasADaeNaM AbharaNa-mallAlaMkAraM paDicchai, paDicchattA hAravAri jAva viNimmuyamANIviNimmuyamANI jamAliM khattiyakumAraM evaM vayAsI- ghaDiyavvaM jAyA ! jaiyavvaM jAyA ! parikkamiyavvaM jAyA! assi ca NaM aDhe No pamAeyavvaM ti kaTu jamAlissa khattiyakumArassa ammApiyaro samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdaMti, NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disi paDigayA / bhAvArtha :- tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre te jamAlI kSatriyakumArane A pramANe kahyuM- he devAnupriya! jema Apane sukha thAya tema karo, paraMtu (dharmakAryamAM) vilaMba na karo. zramaNa bhagavAna mahAvIre A pramANe kahyuM tyAre jamAlI kSatriyakumAra harSita ane saMtuSTa thayA. tyAra pachI teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra pradakSiNA karIne, vaMdana namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne uttara pUrvadizA(IzAnakoNa)mAM gayA. tyAM jaIne svayameva AbhUSaNa, mALA ane alaMkAra utAryA, tyAra pachI jamAlI kSatriyakumAranI mAtAe te AbhUSaNo ane alaMkArone haMsanA cihnavALA eka paTaphATaka vastrakhaMDamAM grahaNa karyA ane pachI hAra, jaladhArA ityAdinI samAna AMsu vahAvatI potAnA putra jamAlI kSatriyakumArane A pramANe kahyuM - "he putra ! saMyamamAM prayatnazIla raheje, he putra ! saMyamamAM yatanA karaje, he putra ! saMyamamAM parAkrama karaje, A(saMyamanA) viSayamAM kSaNamAtrano pramAda karato nahIM." A pramANe kahIne jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM pAchA gayA. jamAlInI dIkSA, adhyayana ane tapasyA - 45 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 448 zrI bhagavatI sUtra-3 jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, evaM jahA usabhadatto taheva pavvaio; NavaraM paMcahiM purisasaehiM saddhi taheva jAva sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjhai, ahijjhittA bahUhiM cauttha-chaTThaTThama jAva mAsaddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha :- tyAra pachI jamAlIkumAre svayameva paMcamuSTi lonca karyo, karIne jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA tyAM AvyA, AvIne RSabhadatta brAhmaNanI jema bhagavAna pAse pravrajyA aMgIkAra karI. vizeSatA e che ke jamAlI kSatriyakumAre pAMcaso puruSonI sAthe pravajyA aMgIkAra karI. tyAra pachI jamAlI aNagAre sAmAyika Adi agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM, aneka upavAsa, chaTha, aTTama, yAvat ardhamAsa, mAsakhamaNa Adi vividha tapa dvArA AtmAne bhAvita karatA vicaravA lAgyA. viveyana : prastuta sUtramAM jamAlI kSatriyakumAranI dIkSA ane sAdhaka jIvanano nirdeza che. paMcamuSTi loca:- tenA be artha thAya che. 1, pAMca AMgaLIo sahita agrahAtha dvArA mastakanA samagra vALone cUMTI levA te paMcamuSTi loca kahevAya che. (2) saMpUrNa mastaka paMcamuSTi pramANa hoya che. tenA samagra kezo pAMca zikhArUpa hoya che. te kezonuM hAthethI cUMTIne laMcana karavuM tene paMcamuSTi loca kahe che. A eka jaina pAribhASika zabda che je hAtha dvArA thatAM ziromuMDana mATe prayukta thAya che. jamAlIno pRthaka vihAra:46 taeNaM se jamAlI aNagAre aNNayA kayAi jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdai NamaMsai, vadittA NamaMsittA evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM bahiyA jaNavayavihAra viharittae / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jamAlissa aNagArassa eyamaTuM No ADhAi, No parijANai, tusiNIe saMciTThai / taeNaM se jamAlI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIra docca pi tacca pi evaM vayAsI- icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM jAva viharittae / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jamAlissa aNagArassa doccaM pitaccaM pi eyamaTuM No ADhAi jAva tusiNIe saMciTThai /
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33 . 449 ] taeNaM se jamAlI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa atiyAo bahusAlAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA paMcahi aNagArasaehiM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharai / / bhAvArtha :- tyAra pachI eka divasa jamAlI aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse AvyA, AvIne bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavan! ApanI AjJA prApta thavA para huM pAMcaso aNagAranI sAthe A janapadanI bahAra(anya janapadomAM) vihAra karavA icchuM chuM. A sAMbhaLIne, zramaNa bhagavAna mahAvIre jamAlI aNagAranI A vAtane Adara na Apyo, ke svIkAra na karyo, teo mauna rahyA. tyAre jamAlI aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane bIjIvAra, trIjIvAra paNa A pramANe kahyuM- he bhaMte ! ApanI AjJA prApta thavA para huM pAMcaso aNagAranI sAthe anya janapadomAM vihAra karavA icchuM chuM. jamAlI aNagAranA bIjIvAra, trIjIvAra A vAta kahevA chatAM paNa zramaNa bhagavAna mahAvIre A vAtane Adara Apyo nahIM, svIkAra karyo nahIM paraMtu mauna rahyA. tyAre jamAlI aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI, bahuzAlaka udyAnamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne pAMcaso aNagAro sAthe anya janapadomAM vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta sUtramAM jamAlI aNagAranI svataMtra vicaraNanI icchA ane tenA pratyuttara rUpe prabhuno mauna saMketa pratIta thAya che. - koipaNa zramaNo ke gRhastho jyAre jyAre potAnI icchA prabhu samakSa pragaTa kare tyAre tIrthakaro AjJA rUpe 'nAsu jema sukha upaje tema karo, te eka ja uttara Ape che. AgamomAM AvA aneka dAMto jovA maLe che. jamAlI aNagAranA svataMtra vicaraNamAM bhaviSyanI aniSTatAne joIne prabhue AjJA ApI nahIM. temaja 'nahajuduM zabda prayoga paNa karyo nahIM paraMtu mauna rahyA. prabhunuM mauna ja AjJA niSedhane ke bhaviSyanI aniSTatAne sUcita kare che. jamAlIne mithyAtvano udaya - |47 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAvatthI NAmaM NayarI hotthA, vaNNao /
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 450 zrI bhagavatI sUtra-3 koTThae ceie, vaNNao jAvavaNasaMDassa vaNNao / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA NAmaMNayarI hotthA, vaNNao / puNNabhadde ceie, vaNNao jAva puddhvisilaaptttto| taeNaM se jamAlI aNagAre aNNayA kayAI paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuTviM caramANe gAmANuggAmaM dUijjamANe jeNeva sAvatthI NayarI, jeNeva koTThae ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM ogiNhai, ogiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNNayA kayAiM puvvANupuTviM caramANe jAva suhaMsuheNaM viharamANe jeNeva caMpANayarI, jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUva uggahaM ogiNhai, ogiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / bhAvArtha:- te kAle te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. tyAM koSTaka nAmanuM udhAna hatuM, temAM eka vanakhaMDa hato. nagarI, udyAna ane vanakhaMDanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te kAle ane te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI tyAM pUrNabhadra nAmanuM udyAna hatuM tathA temAM pRthvIzilApaTTa hatuM. nagarI, udhAna Adi sarvanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. tyArapachI te jamAlI aNagAra, pAMcaso aNagAronI sAthe anukramathI vicaraNa karatAM ane grAmAnugrAmavihAra karatAM-karatAM zrAvastI nagarImAM jyAM koSThaka udhAna hatuM tyAM AvyA, AvIne munionA kalpane anurUpa avagraha grahaNa karIne, saMyama ane tapa dvArA AtmAne bhAvita karatAM vicaraNa karavA sAlyA. tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra paNa anukramathI vicaraNa karatAM, sukhapUrvaka vihAra karatAM, caMpAnagarInA pUrNabhadra nAmanA udhAnamAM padhAryA ane zramaNone anurUpa avagraha grahaNa karIne saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatAM vicaraNa karavA lAgyA. 48 taeNaM tassa jamAlissa aNagArassa tehiM arasehi ya virasehi ya aMtehi ya paMtehi ya lUhehi ya tucchehi ya kAlAikkaMtehi ya, pamANAikkaMtehi ya, sIehi ya pANabhoyaNehiM aNNayA kayAI sarIragasi viule rogAyake pAubbhUe -ujjale, viule, pagADhe, kakkase, kaDue, caMDe, dukkhe, dugge, tivve, durahiyAse; pittajjara parigayasarIre, dAhavukkatie yA vi viharai / taeNaM se jamAlI aNagAre veyaNAe abhibhUe samANe samaNe NiggaMthe saddAvei saddAvittA evaM vayAsI- tubbhe NaM devANuppiyA ! mama sejjAsaMthAragaM saMtharaha /
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 451 taeNaM te samaNA NiggaMthA jamAlissa aNagArassa eyamaTuM viNaeNaM paDisuNeti, paDisuNittA jamAlissa aNagArassa sejjAsaMthAragaM saMtharaMti / taeNaM se jamAlI aNagAre baliyataraM veyaNAe abhibhUe samANe doccaM pi samaNe NiggaMthe saddAvei, saddAvittA, doccaM pi evaM vayAsI- mamaM NaM devANuppiyA! sejjAsaMthArae NaM kiM kaDe, kajjai ? taeNaM te samaNA NiggaMthA jamAliM aNagAraM evaM vayAsI- No khalu devANuppiyA NaM sejjAsaMthArae kaDe, kajjai / zArtha :- pagADhe = 262 dugge- Ta sAdhya durahiyAse = asahya dAhavukkaMtie = 4sanayu:ta thayA. bhAvArtha:- tyArapachI mAlI samArane sarasa, virasa, aMta, prAnta, 31, tu27, mAtiAnta pramANatikrAMta ane zIta bhojana-pAnathI zarIramAM mahAroga pragaTa thayo. te roga atyaMta dAha karanAra, vipula, prAda, Iza, Tu, bhayaM42,6:535, 4STa sAdhya, tIsane asahyADato. tenuM zarI2 pittazparathI vyApta hovAthI dAhayukta thayuM hatu, vedanAthI pIDita thayelA jamAlI aNagAre zramaNa nigraMthone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - "he devAnupriyo ! mAre sUvA mATe saMskAraka bichAvo" zramaNa nigraMthoe jamAlI aNagAranI vAtane vinayapUrvaka svIkArI, svIkArIne jamAlI aNagArano sastAraka bichAvavA lAgyA. jamAlI aNagAra vedanAthI atyaMta vyAkuLa hatA. tethI teNe bIjIvAra zramaNa nigraMthone pUchyuMhe devAnupriyo ! zuM mAro saMsAraka patharAI gayo che ke pAtharI rahyA cho? tyAre zramaNa nigraMthoe jamAlIne kahyuM- he devAnupriya saMstAraka hajI patharAyo nathI, pAtharI rahyA chIe. 49 taeNaM tassa jamAlissa aNagArassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjithA- jaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre evaM Aikkhai jAva evaM parUveievaM khalu calamANe calie, udIrijjamANe udIrie jAvaNijjarijjamANe NijjiNNe; taM NaM micchA; imaM ca NaM paccakkhameva dIsai sejjAsaMthArae kajjamANe akaDe, saMtharijjamANe asNthrie| jamhANaM sejjAsaMthArae kajjamANe akaDe, saMtharijjamANe asaMtharie, tamhA calamANe vi acalie jAva NijjarijjamANe vi aNijjiNNe; evaM saMpehei, saMpehittA samaNe NiggaMthe saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI- jaM NaM devANuppiyA! samaNe bhagavaM mahAvIre evaM Aikkhai jAva parUvei- evaM khalu calamANe calie; taM ceva savvaM jAva NijjarijjamANe vi annijinnnne| bhAvArtha:- zramaNonI A vAta sAMbhaLIne jamAlI aNagArane A prakArano vicAra Avyo- "zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI A pramANe kahe che yAvatu prarUpaNA kare che ke calamAna calita che, udIryamANa udIrita che yAvatu nirjIryamANa nirjINa che." paraMtu A vAta mithyA che. kAraNa ke A vAta pratyakSa che ke
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 ] zrI bhagavatI sUtra-3 kriyamANa saMskAraka akRta che. saMstIryamANa saMstAraka asaMstIrNa che. jyAre kriyamANa saMskAraka akRta hoya, saMstIryamANa saMstAraka asaMstIrNa hoya tyAre calamAna calita nathI, paraMtu acalita che, yAvat nirjIyamANa nirjIrNa nathI, paraMtu anirjIrNa che. A pramANe vicAra karyo, vicAra karIne, jamAlI aNagAre zramaNa nigraMthone bolAvyA.bolAvIne A pramANe kahyuM "he devAnupriyo zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI A pramANe kahe che yAvata prarUpaNA kare che ke "calamAna calita che" ityAdi paraMtu temanuM kathana mithyA che. kAraNa ke calamAna calita nathI, nirjIryamANa nirjIrNa nathI paraMtu anirNa che." |50 taeNaM tassa jamAlissa aNagArassa evaM AikkhamANassa jAva parUvemANassa atthegaiyA samaNA NiggaMthA eyamadvaM saddahati, pattiyaMti, royaMti; atthegaiyA samaNA NiggaMthA eyamaTuM No saddahati, No pattiyaMti, No royNti| tattha NaM je te samaNA NiggaMthA jamAlissa aNagArassa eyamaTuM saddahati, pattiyaMti, royaMti te NaM jamAliM ceva aNagAraM uvasaMpajjittA NaM viharaMti; tattha NaM je te samaNA NiggaMthA jamAlissa aNagArassa eyaM aTuM No saddahati, No pattiyaMti, No royaMti te NaM jamAlissa aNagArassa aMtiyAo koTThayAo ceiyAo paDiNikkhamaMti, paDiNi-kkhamittA puvvANupuvvi caramANA gAmANugAmaM dUijjamANA jeNeva caMpANayarI jeNeva puNNabhadde ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM- payAhiNaM kareMti, karittA vaMdaMti NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM uvasaMpajjittA NaM viharati / bhAvArtha:- jamAlI aNagAranI A vAta para keTalAka zramaNa-nigraMthone zraddhA, pratIti ane ruci thaI tathA keTalAka zramaNa-nigraMthone zraddhA, pratIti ane ruci thaI nahIM. je zramaNa-nigraMthone jamAlI aNagAranI uparokta vAta para zraddhA pratIti ane ruci thaI te jamAlI aNagAranI pAse rahyA ane jene tenI vAta para zraddhA, pratIti ane ruci thaI nahIM, te jamAlI aNagAranI pAsethI, koSTaka udhAnamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne anukramathI vicaratAM, grAmAnugrAma vihAra karatAM caMpA nagarInI bahAra pUrNabhadra udyAnamAM zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse pAchA AvyA, AvIne bhagavAnane traNa vAra pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne zramaNa bhagavAna mahAvIranA AzrayamAM(nizrAmAM) vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta sUtromAM jamAlInA mithyAtva udayanuM nimitta ane te nimitte pragaTa thayelI tenI vicAraNAnuM pratipAdana che. jamAlIno siddhAMta- kriyamANa kRta (karAtuM karyuM) kahevuM, calamAnane calita kahevuM te pratyakSa viruddha che.
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33. 453] patharAto saMthAro patharAyelo joI zakAto nathI. tethI kriyamANa kRta kahI zakAya nahIM. je kriyamANa che te kRta nathI ane kRta che te kriyamANa nathI. kriyamANa vastune kRta mAnavAthI kriyAnI niSphaLatA thAya che. kAraNa ke akata viSayamAM ja kriyAnI saphaLatA hoya che. kRta viSayamAM kriyA thatI nathI. taiyAra thaI gayelA ghaTamAM koI kriyA thatI nathI. jyAM sudhI kriyA thatI hoya tyAM sudhI ghaTane joI zakAto nathI. saMthAro bichAvavAnI kriyA cAlu hoya tyAM sudhI saMthAro patharAyelo che tema kahI zakAtuM nathI. prabhu mahAvIrano siddhAMta calamAna padArtha calita che, kriyamANa kata che. prabhunuM kathana sUkSma draSTie che. skUla dvaSTie vyavahAramAM kAryanI pUrNatA aMtima kSaNe thAya che. pratyeka pravRttinuM pariNAma aMtima kSaNe jaNAya che. paraMtu sUkSma dRSTie pratikSaNa kAryanI AMzika niSpatti thaI rahI che. jo pratikSaNa kAryanI AMzika niSpattine na mAnIe to aMtima samaye paNa kArya thaI zakaze nahIM. pratyeka kSaNe je je aMza niSpanna thAya che te sarvane bhegA karavAthI ja aMtima kSaNe kAryanI pUrNa niSpatti thAya che. koIpaNa kriyAnA prAraMbhathI ja teno eka eka aMza niSpanna thAya ja che. A rIte kriyA karatAM karatAM, teno eka eka aMzaniSpanna thatAM thatAM aMtima kSaNe kAryanI pUrNatA pratIta thAya che. saMthArobichAvavAnA prAraMbhathI ja AMzika AMzika rUpe saMthAro patharAtAM patharAtAM aMtima kSaNe saMthAro pUrNa rIte patharAyelo jaNAya che. jema ghaTa banAvavAnI kriyAnA prAraMbhathI ja pratyeka kSaNe ghaTanI AMzika utpatti thatAM thatAM aMtima kSaNe ghaTa pUrNa rIte thAya che. A rIte pratyeka samaye je kriyA thaI rahI che, teno teTalo aMza te ja samaye pUrNa thAya che. teTalA aMzanI pUrNatAnI apekSAe kriyamANane kRta kahI zakAya che. pratyeka samayanuM kArya pratyeka samaye pUrNa thAya che. kAryano utpattikALa ane samApana kALa eka ja hoya che. tethI kriyamANa kRta kahI zakAya che. prabhunuM A kathana sUkSma daSTie sApekSa che. tene ekAMta sthUla daSTithI ja tapAsatA bhrama thAya che. mithyAtvanA udaye jamAlI ekAMta skUla daSTithI vicAravA lAgyo. tethI prabhunA siddhAMtane samajI zakAyo nahIM. paraMtu prabhuno 'kriyamANa kRta" siddhAMta sarvathA satya che. vistRta vivecana mATe juo- zrI bhagavatI sUtra-zataka-1/1 pR. 17,18, jamAlIno sarvajJatAno mithyA dAvo: 51 taeNaM se jamAlI aNagAre aNNayA kayAi tAo rogAyaMkAo vippamukke, haTTe jAe, aroe baliyasarIre, sAvatthIe NayarIe koTThayAo ceiyAo paDiNi- kkhamai, paDiNikkhamittA puvvANupuvvi caramANe gAmANuggAmaM dUijjamANe jeNeva caMpANayarI, jeNeva puNNabhadde ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte ThiccA samaNaM bhagavaM mahAvIraM evaM vayAsI- jahA NaM devANuppiyANaM bahave aMtevAsI samaNA NiggaMthA chaumatthA bhavittA chaumatthAvakkamaNeNaM avakkaMtA, No khalu ahaM tahA chaumatthe bhavittA
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 chaumatthAvakkamaNeNaM avakkaMte, ahaM NaM uppaNNa - NANadaMsaNadhare arahA ji kevalI bhavittA kevali-avakkamaNeNaM avakkate / 454 bhAvArtha :- tyAra pachI jamAlI aNagAra dhIre dhIre pUrvokta rogathI mukta thayA, rogarahita ane balavAna zarIravALA thayA. tyAre zrAvastI nagarInA koSThaka udyAnamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne, anukramathI vicaratAM ane grAmAnugrAma vihAra karatAM, jyAM caMpAnagarI hatI, jyAM pUrNabhadra udyAna hatuM ane jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hatA, tyAM AvyA. tyAM AvIne bhagavAnathI na ati dUra, na ati najIka UbhA rahIne A pramANe kahyuM- je rIte Apa devAnupriyanA aneka ziSyo chadmastha rahIne, chadmastha vihArathI vicaraNa karatAM ApanI pAse AvyA che, te rIte huM chadmastha vihArathI vicaraNa karatA Avyo nathI. paraMtu utpanna thayelA kevaLajJAna-kevaLadarzanane dhAraNa karanAra arihaMta, jina, kevaLI thaIne kevaLI-vihArathI vicaraNa karatAM Avyo chuM. jamAlI ane gautama svAmIno vArtAlApa: 52 taraNaM bhagavaM goyame jamAliM aNagAraM evaM vayAsI- No khalu jamAlI ! kevalissa NANe vA daMsaNe vA selaMsi vA thaMbhaMsi vA thUbhaMsi vA AvArijjai vA NivArijjai vA, jai NaM tumaM jamAlI ! uppaNNa NANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI bhavittA kevaliavakkamaNeNaM avakkate to NaM imAiM do vAgaraNAI vAgarehisAsae loe jamAlI ! asAsae loe jamAlI ! sAsae jIve jamAlI! asAsae jIve jamAlI ! taeNaM se jamAlI aNagAre bhagavayA goyameNaM evaM vutte samANe saMkie kaMkhie jAva kalusasamAvaNNe jAe yA vi hotthA, No saMcAyai bhagavao goyamassa kiMci vi pamokkhaM Aikkhittae, tusiNIe saMciTThai | bhAvArtha :- jamAlInI vAta sAMbhaLIne bhagavAna gautamasvAmIe jamAlI aNagArane A pramANe kahyuM- he jamAlI ! kevaLInuM jJAna-darzana parvata, staMbha ane stUpa AdithI AvRtta ane nivArita hotuM nathI. he jamAlI ! jo tuM utpanna kevaLajJAna kevaLadarzana dhAraka arihaMta, jina, kevaLI thaIne kevaLI vihArathI vicaraNa karatAM Avyo che to A be praznonA uttara Apa. he jamAlI ! zuM loka zAzvata che ke azAzvata che ? he jamAlI ! zuM jIva zAzvata che ke azAzvata ? gautama svAmInA A praznone sAMbhaLIne jamAlI zakita, kAMkSita, vicikitsA yukta, matibheda yukta ane kaluSita pariNAmavALo thayo. te gautama svAmInA praznonA uttara ApavAmAM samartha thayo nahIM. tethI mauna dhAraNa karIne cupacApa Ubho rahyo.
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-33 . [ 455 ] vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre mithyAbhimAnI vyaktino ahaMkAra jyAre tUTe che tyAre tenI je mAnasika paristhiti nirmita thAya che, tenuM citrAMkana jamAlInA vRttAMta dvArA karyuM che. saMviviU..:-jamAlI gautamanA praznonA uttara ApI zakyo nahIM. te samaye tenA aMtara manamAM aneka prakAre mathAmaNa thaI. tene sUtrakAre saMviAdi zabdo dvArA pragaTa karI che. yathA saMpi = zaMkita thavuM. lokane tathA jIvane zAzvata kahevo ke azAzvata kahevo, te pramANe tene zaMkA thaI. vahipa = kAMkSA-cittanI caMcaLatA. eka kSaNa ema lAge ke loka ane jIva zAzvata che, bIjI kSaNe ema lAge ke te baMne azAzvata che. A prakAranI DAmADoLa paristhiti thaI. nitiSThA = vicikitsA. lokane zAzvata kahevAthI gautamane mArI vAta para zraddhA thaze ke azAzvata kahevAthI zraddhA thaze? A prakAranI phaLanI zaMkAspada vicAraNA thavI. malAva = bheda samApatra-mati bheda athavA buddhinuM bhramita thavuM ke huM zuM javAba ApIza? sAva = kaluSita pariNAma thavA. uttara ApavAmAM asamartha thavAthI teno AtmA khinna thayo. bhagavAna dvArA samAdhAna :|53 'jamAlI' tti samaNe bhagavaM mahAvIre jamAliM aNagAraM evaM vayAsI- asthi NaM jamAlI ! mamaM bahave aMtevAsI samaNA NiggaMthA chaumatthA, je NaM pabhU vAgaraNaM vAgarittae, jahA NaM ahaM, No ceva NaM eyappagAraM bhAsaM bhAsittae, jahA NaM tumaM ! sAsae loe jamAlI ! ja Na kayAi NAsI, Na kayAi Na bhavai, Na kayAi Na bhavissai. bhaviM ca bhavai ya bhavissai ya, dhave Niie sAsae akkhae avvae avaTThie Nicce, asAsae loe jamAlI ! ja osappiNI bhavittA ussappiNI bhavai, ussappiNI bhavittA osappiNI bhvi| sAsae jIve jamAlI ! jaMNa kayAi NAsI jaavnnicce| asAsae jIve jamAlI! jaMNaM Neraie bhavittA tirikkhajoNie bhavai tirikkhajoNie bhavittA maNusse bhavai, maNusse bhavittA deve bhavai / bhAvArtha:- tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe jamAlI aNagArane saMbodhita karIne A pramANe kahyuM- he jamAlI ! mArA aneka zramaNa-nigraMtha ziSyo chadmastha che paraMtu te mArI jema A praznonA uttara ApavAmAM samartha che. paraMtu tuM je prakAre kahe che ke "huM sarvajJa, arihaMta, jina, kevaLI chuM" te prakAranI bhASA teo bolatA nathI. he jamAlI! loka zAzvata che, kAraNa ke loka kadApi na hato, nathI ke raheze nahIM tema nathI, paraMtu
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 loka hato, che ane raheze. loka dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya che. he jamAlI! loka azAzvata paNa che kAraNa ke avasarpiNI kALa pUrNa thaIne utsarpiNI kALa thAya che, utsarpiNIkALa pUrNa thaIne avasarpiNI kALa thAya che. 45 he jamAlI ! jIva zAzvata che, kAraNa ke jIva kadApi na hato, nathI, raheze nahIM tema nathI. paraMtu jIva hato, che ane raheze', temaja jIva paNa dhruva, niyata, nitya Adi pUrvokta vizeSaNa yukta che. he jamAlI ! jIva azAzvata paNa che kAraNa ke jIva naiyika thaIne tiryaMca thAya che. tiryaMca thaIne manuSya thAya che ane manuSya thaIne deva thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM jamAlInA sarvajJatAnA dAvAne mithyA siddha karavA gautamasvAmInA be prazno ane prabhu dvArA thayeluM tenuM samAdhAna che. te bhAvArthathI spaSTa che. muvi tra, mavaD ya, bhavistarya :- traNe kAlamAM lokanuM astitva rahevAnuM che. dhruve bi... :- * dhruve - meru Adi parvatanI jema loka dhruva-acala che. ri = niyata. jevo teno = AkAra che tevo pratiniyata AkAra haMmezAM rahevAno che. sAsa = pratiniyata AkAravALo hovAthI ja te zAzvata che. eka kSaNa paNa tenA astitvano abhAva saMbhavita nathI. ajAN = akSaya. zAzvata hovAthI ja akSaya-vinAza rahita che. mantra = avyaya. akSaya hovAthI te potAnA pradezonI apekSAe vyaya rahita che. adgid = avasthita. dravyonI apekSAe avasthita che. khinna = nitya. dravya ane tenA pradezonI apekSAe nAza rahita nitya che. dravyApekSayA loka zAzvata che ane avasarpiNI ane utsarpiNI kAlanA satata thatAM parivartananI apekSAe loka azAzvata paNa che. temaja jIva paNa dravyanI apekSAe trikAla zAzvata, dhruva, niyata Adi vizeSaNa saMpanna che arthAt zAzvata che ane tenA cAra gatinA paribhramaNanI apekSAe azAzvata che. A rIte loka ane jIva dravyArthika nayanI apekSAe zAzvata ane paryAyarthika nayanI apekSAe azAzvata che. jamAlInI virAdhakatAnuM pariNAma : 54 taeNa se jamAlI aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa evaM AikkhamANassa jAva evaM parUvemANassa eyaM aTTha No saddahai, No pattiyai, No roei; eyamaTThe asaddahamANe, apattiyamANe, aroemANe doccaM pi samaNassa bhagavao
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-33 | 457 | mahAvIrassa aMtiyAo AyAe avakkamai, avakkamittA bahU hiM asabbhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANe, vuppAemANe bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsei, jhUsittA tIsaM bhattAi aNasaNAe chedei, chedittA tassa ThANassa aNAloiya-apaDikkaMte kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe terasasAgarovamaThiiesu devakivvi-siesu devesudevakivvisiyattAe uvvnnnne| zArtha :- AikkhamANassa - DelI vAtano asabbhAvubbhAvaNAhiM = asatya vAtane prATa 42vAthI micchattAbhiNivesehiM = mithyAtvAbhinivezathI vuggAhemANe = zid :2to vuppAe mANe = mithyAzAna- vANA 42tA. bhAvArtha - tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranA A pramANe kahevA para yAvata prarUpaNA karavA para paNa te jamAlI aNagArane zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI vAta para zraddhA, pratIti ane ruci thaI nahIM. azraddhA, apratIti ane aruci karato te punaH zramaNa bhagavAna pAsethI nIkaLI gayo. nIkaLIne aneka asabhUta bhAvone pragaTa karavAthI tathA mithyAtvanA abhinivezathI jamAlI potAnA AtmAne, parane ane ubhayane bhrAnta karato, tathA mithyAjJAnavALA karato aneka varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM. aMte ardhamAsanI saMkhanA dvArA potAnA zarIrane kRza karIne, anazana dvArA trIsa bhaktonuM chedana karIne, pUrva pApasthAnonI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja kAlanA samaye kAladharma pAmIne, lAntaka devalokamAM tera sAgaropamanI sthitivALA kilviSIdevomAM kilviSI devarUpe utpanna thayo. 55 taeNaM bhagavaM goyame jamAliM aNagAraM kAlagayaM jANittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kusisse jamAlI NAmaM aNagAre, se NaM bhaMte ! jamAlI aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae, kahiM uvavaNNe ? goyamA ! iti samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI- evaM khalu goyamA ! mamaM aMtevAsI kusisse jamAlI NAma aNagAre se NaM tayA mama evaM AikkhamANassa jAva parUvemaNNassa evaM aTuM No saddahai jAva eya aTuM aroemANe doccaM pi mamaM atiyAo AyAe avakkamai, avakkamittA bahUhi asabbhAvubbhANAhiM taM ceva jAva devakivvisiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha:-praza- 4mAdI a||2||2ne batIne, gautama svAmI yAM zrama bhagavAna mahAvIra
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 458 | zrI bhagavatI sUtra-3 svAmI hatA, tyAM AvyA; tyAM AvIne, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan! Apa devAnupriyanA aMtevAsI kuziSya jamAlI aNagAra kALanA samaye kALa karIne kyAM gayA, kyAM utpanna thayA? uttara-he gautama!A prakAre saMbodhana karIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe gautama svAmIne A pramANe kahyuM- he gautama! mAro aMtevAsI ziSya jamAlI aNagAra hato, teNe mArA kathana para yAvatuM mArI prarUpaNA para zraddhA, pratIti ke ruci karI nahIM; mArA vacana para azraddhA, apratIti ke aruci karato te mArI pAsethI bIjIvAra paNa nIkaLI gayo. nIkaLIne teNe aneka asabhUta bhAvonI prarUpaNAthI aneka jIvone bhrAMta karyA ane mithyAtvI banAvyA. aMta samaye te doSanI AlocanAdi karyA vinA ja kAlanA samaye kAladharma pAmIne kilvISI jAtinA devomAM kilvISI deva rUpe utpanna thayo che. vivecana : prastuta sUtromAM jamAlI aNagAranI aMtima sthiti ane tenA bhAvI pariNAmane pradarzita karyuM che. sAdhaka game teTalA kaThora cAritranuM pAlana kare paraMtu jyAM sudhI daSTi malina hoya, mithyAtvathI grasta hoya, potAnA vicArono durAgraha hoya, tyAM sudhI te sAdhakano adhyAtma vikAsa thato nathI. devagati prApta karavA chatAM paNa te nimnakoTinA deva bane che ane tenuM saMsArabhramaNa cAlu ja rahe che. tIrthakaranuM pratyakSa sAMnidhya ane sanmArga darzana maLavA chatAM jamAlI daSTine sudhArI zakyo nahIM ane pariNAme bhava bhramaNa vadhAryuM. prabhu mahAvIre samajAvyuM chatAM mithyAtvagrasta hovAthI jamAlIe potAno kadAgraha choDyo nahIM ane mithyAprarUpaNA karavA lAgyo. mithyAprarUpaNA potAne ane parane baMnene mATe hAnikAraka che. tethI usUtra prarUpaNA te mahApApa gaNAya che. jamAlI svayaM zraddhAthI patita thayo ane aneka lokone zraddhAthI calita karyA. A ghora pApanuM AcaraNa karyuM. te uparAMta aMtima samaye te pApasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja kAladharmane prApta thayo. pariNAme kilviSI jAtinA arthAta nimnatama koTInA deva tarIke utpanna thayo. kilpiSI devAH56 kaivihA NaM bhaMte ! devakivvisiyA paNNattA? goyamA ! tivihA devakivvisiyA paNNattA, taM jahA- tipaliovamaTThiIyA, tisAgarovamaTTiIyA, terasasAgarovamaTTiIyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kilviSI devonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! kilpiSI devonA traNa prakAra che yathA- traNa palyopamanI sthitivALA, traNa sAgaropamanI sthitivALA, tera sAgaropamanI sthitivALA.
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-33 | 454 | 57 kahiM NaM bhaMte ! tipaliovamaTTiIyA devakivvisiyA parivasaMti ? goyamA ! uppi joisiyANaM, hiDiM sohammIsANesu kappesu, ettha NaM tipali- ovamaTThiIyA devakivvisiyA parivasati / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! 39 pakSyopamanI sthiti sviSI vo jyA 24 cha ? uttara- he gautama! jyotiSI devonI upara, saudharma ane IzAna devalokamAM(nIcenA prastaTamAM) traNa palyopamanI sthitivALA kilviSI devo rahe che. 58 kahiM NaM bhaMte ! tisAgarovamaTThiIyA devakivvisiyA parivasati? goyamA ! uppi sohammIsANANaM kappANaM, hiDhei saNaMkumAramAhiMdesu kappesu ettha NaM tisAgarovamaTTiIyA devakivvisiyA parivasaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! traNa sAgaropamanI sthitivALA kilviSI devo kyAM rahe che? uttara- he gautama! saudharma ane IzAna devalokanI upara, sanaskumAra tathA mAhendra devalokamAM (nIcenA prastaTamAM) traNa sAgaropamanI sthitivALA kilpiSI devo rahe che. 59 kahiM NaM bhaMte ! terasasAgarovamaTTiIyA devakivvisiyA parivasaMti ? goyamA ! uppi baMbhalogassa kappassa, hiTThi laMtae kappe, ettha NaM terasasAgarovamaTThiIyA devakivvisiyA parivasati / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! te2 sAgaropamanI sthiti sviSI vo yA 27 cha ? uttara- he gautama ! brahma devalokanI upara, lAntaka devalokamAM(nIcenA prastaTamAM) terA sAgaropamanI sthitivALA kilpiSI devo rahe che. 60 devakivvisiyA NaM bhaMte ! kesukammAdANesudeva kivvisiyattAe uvavatAro bhavati? goyamA ! je ime jIvA AyariyapaDiNIyA, uvajjhAyapaDiNIyA, kulapaDiNIyA, gaNapaDiNIyA, saMghapaDiNIyA; Ayariya uvajjhAyANaM ayasakarA, avaNNakarA, akittikarA, bahUhiM asabbhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaM paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANA, vuppAemANA bahUI vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA, tassa TThANassa aNAloiya apaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 460 ] zrI bhagavatI sUtra-3 aNNayaresu devakivvisiesu devakivvisiyattAe uvavattAro bhavaMti; taM jahAtipaliovama TThiiesu vA tisAgarovamaTThiiesu vA terasasAgarovamaTThiIesu vaa| zabdArtha:- vempAlALeluM = karmanA kAraNe 3vavattA = utpanna thAya che paDiyA = 'SI, avaDu2 = avarNavAda-niMdA karanArA. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kilviSI deva kayA karmanA nimittathI kilviSI devapaNe utpanna thAya che? uttara- he gautama! je jIva AcArya, upAdhyAya, kula, gaNa ane saMghanA pratyenIka(dveSI) thAya che; AcArya ane upAdhyAyano apayaza karanAra, avarNavAda bolanAra ane apakIrti karanAra hoya che, te ghaNA asatya arthane pragaTa karavAthI tathA mithyAkadAgrahathI potAnA AtmAne, parane ane ubhayane bhrAnta ane mithyAtvI karavAthI aneka varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karavA chatAM te akRtyasthAna-pApasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA, kALanA samaye kALa karIne koIpaNa kilviSI devomAM kilpiSI devapaNe utpanna thAya che, te A pramANe che- traNa palyopamanI sthitivALA, traNa sAgaropamanI sthitivALA ane tera sAgaropamanI sthitivALA. 61 devakivvisiyA NaM bhaMte ! tAo devalogAo AukkhaeNaM, bhavakkhaeNaM, ThiIkkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchaMti kahiM uvavajjati ? goyamA ! jAva cattAri paMca raiya-tirikkhajoNiya-maNussa-devabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaTTittA tao pacchA sijhati jAvadukkhANaM aMta kareMti; atthegaiyA aNAIyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakatAraM aNupariyama'ti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kilpiSI devo Ayu, bhava ane sthitino kSaya karIne, te devalokamAMthI cyavIne kyAM jAya che, kyAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! keTalAka kilpiSI devo nairayika, tiryaca, manuSya ane devanA cAra-pAMca bhava karatAM saMsAra paribhramaNa karIne, siddha thAya che yAvatu samasta duHkhono aMta kare che. ane keTalAka kilviSIdevo anAdi, anaMta ane dIrgha mArgavALA cAra gatirUpa saMsAra aTavImAM paribhramaNa kare che. vivecana : kiSiI devaH- pApAcaraNa karavAnA kAraNe je devo cAMDAla samAna hoya che, tene kilviSI deva kahe che. je rIte cAMDAla jAtinA mAnavo A lokamAM apamAnita thAya che, te ja rIte te kilviSI deva paNa devasabhAmAM apamAnita thAya che. devasabhAmAM jyAre te kAMI paNa bole tyAre mahaddhika devo tenuM apamAna karIne besADI de che.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8: deza -33 | 41 || kilviSI deva marIne nAraka, tiryaca, manuSya ane devanA cAra pAMca bhava grahaNa karIne mokSamAM jAya che. te rIte sUtra-61mAM vidhAna che te sAmAnya kathana che. A kathanathI teNe cAre gatimAM bhramaNa karavAnuM sUcana che. joke deva, nAraka marIne deva ke nArakI thatAM nathI. te manuSya ke tiryaMcagatimAM ja jAya che, tyAra pachI nAraka ke devamAM jAya che. tethI A kathanane kramika na samajatA sAmAnya kathana samajavuM yogya che. A rIte bhavabhavAMtaramAM bhramaNa karatAM-karatAM jyAre tenA sarva karmono kSaya thAya che tyAre te mokSamAM jAya che. cattAri paMca...:- nAhi gatinA yAra-pAMya bhava. mA zabda prayoganA artha prare thAya che. (1) kilviSI deva thanAra jIva koI gatimAM jaghanya cAra ane koI gatimAM pAMca bhava kare che. arthAtu cAre gatinA maLIne 16-17 bhava kare che. (2) cAre gatinA maLIne jaghanya cAra ke pAMca bhava kare che. bhAlInubhaviSya:62 jamAlI NaM bhaMte ! aNagAre arasAhAre virasAhAre aMtAhAre paMtAhAre lUhAhAre tucchAhAre arasajIvI virasajIvI jAva tucchajIvI uvasaMtajIvI pasaMtajIvI vivittajIvI ? ___ haMtA goyamA ! jamAlI NaM aNagAre arasAhAre virasAhAre jaavvivittjiivii| bhAvArtha:-prazra- bhagavan ! zubhAlI aa||22saaddaarii, vi2sAhArI, saMtADArI, prAntAhArI, rUkSAhArI, tucchAdArI, arasajIvI, viramajIvI yAvatu tucchajIvI, upazAMta jIvI, prazAMtajIvI ane viviktajIvI(pavitra ane ekAMta jIvanavALA) hatA? uttara- hA, gautama ! jamAlI aNagAra arasAhArI, virasAhArI Adi vivikatajIvI parvatanA vizeSaNa saMpanna hatA. 63 jai NaM bhaMte ! jamAlI aNagAre arasAhAre virasAhAre jAva vivittajIvI, kamhA NaM bhaMte ! jamAlI aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe terasasAgarovamaTThiIesu devakivvisiesu devesu devakivvisiyattAe uvavaNNe ? goyamA ! jamAlI NaM aNagAre AyariyapaDiNIe, uvajjhAyapaDiNIe; Ayariya- uvajjhAyANaM ayasakArae, avaNNakArae jAva vuppAemANe jAva bahUi vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe tIsaM bhattAI aNasaNAe chedei, chedittA tassa ThANassa aNAloiya apaDikkate kAlamAse kAla kiccA latae kappe jAva uvavaNNe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo jamAlI aNagAra arasAhArI, virasAhArI yAvata viviktajIvI 6 .
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 46ra | zrI bhagavatI sUtra-3 Adi guNasaMpanna hatA, to kALanA samaye kALa karIne te lAntaka devalokamAM tera sAgaropamanI sthitivALA kilviSI devomAM devapaNe zA mATe utpanna thayA? uttara- he gautama ! te jamAlI aNagAra, AcArya ane upAdhyAyanA zreSI hatA. AcArya ane upAdhyAyano apayaza karanAra ane avarNavAda bolanAra hatA, yAvata te mithyAbhiniveza dvArA potAne, anyane ane ubhayane brAnsa ane mithyAtvI karatA hatA. tethI aneka varSo sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karavA chatAM ardhamAsika saMlekhanA dvArA zarIrane kaza karIne, trIsa bhakta anazananuM chedana karIne paNa te pApasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA kALanA samaye kALa dharma pAmIne lAttaka devalokamAM tera sAgaropamanI sthitivALA kilviSI devomAM, kilviSI devapaNe utpanna thayA. 64 jamAlI NaM bhaMte ! deve tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva kahiM uvavajjihii? goyamA ! cattAri, paMca(Neraiya) tirikkhajoNiya-maNussadevabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaTTittA tao pacchA sijjhihii jAva aMtaM kAhii // sevaM aMte ! te ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jamAlI deva, devalokamAMthI devanA AyuSyano kSaya karIne kyAM utpanna thaze? uttara-he gautama! tiryaMca, manuSya ane devanA cAra pAMca bhava karI, teTalo kALa saMsAra paribhramaNa karIne siddha thaze yAvat sarva duHkhono aMta karaze. ! he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta sUtramAM jamAlInA saMsAra paribhramaNa kAlanuM pratipAdana che. yadyapi jamAlI aNagAra arasAhArI, virasAhArI Adi tapoguNa saMpanna hatA, paraMtu AcArya-upAdhyAyanA pratyenIka hovAthI ane mithyAbhiniveza hovAthI, sva-para ane ubhayane bhrAnta karavAthI, temaja te sthAnanI AlocanA pratikramaNa Adi na karavAthI kilviSI devapaNe utpanna thayA che. uparokta kathanathI spaSTa thAya che ke sAdhaka jIvanamAM cAritra pAlananI apekSAe zraddhAnuM ane satya prarUpaNAnuM vizeSa mahatva che. zraddhAnI khAmI ane asatya prarUpaNA vyaktine mithyA mArge laI jAya che. temaja te vyaktine aMta samaye AlocanAdinA bhAva paNa jAgRta thatAM nathI. tethI ja zraddhAthI patita thayelA jIvanuM paribhramaNa vadhI jAya che. jamAlIdeva devabhavanuM AyuSya pUrNa karIne tiryaMca, manuSya ane devagati te traNa gatinA cAra-pAMca
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--9 : uddezaka 33 bhava grahaNa karIne siddha thaze te pramANe sUtrakAranuM kathana che. pUrvanA sUtramAM sAmAnya rIte kilviSI devanA bhaviSyanA saMsAra bhramaNanA kathanamAM sUtrakAre cAre gatinA cAra-pAMca bhava grahaNa karIne siddha thaze te pramANe kathana karyuM hatuM. paraMtu jamAlInA bhaviSyanA bhava bhramaNamAM narakagati zabdano prayoga nathI tethI spaSTa thAya che ke jamAlI narakagati sivAyanI zeSa traNa gatinA cAra-pAMca bhava grahaNa karIne siddha thaze. zruti paraMparA anusAra jamAlI traNa gatinA tera bhava karIne siddha thaze. || zataka-9/33 saMpUrNa // 43
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-9 : uddezaka-34| ja saMkSipta sAra che A uddezakamAM eka jIvano hiMsaka anya aneka jIvonI hiMsA karanAra thaIne, tenI sAthe vairano baMdha kaI rIte kare che te viSayane mukhyatayA samajAvyo che. koI eka manuSya anya manuSya ke azva, hAthI ke koI paNa pazuno ghAta kare che tyAre te manuSya AdinI ane tenA Azrita rahelA jU, lIkha Adi anya trasa jIvonI paNa vAta kare che ane je jIvonI hiMsAmAM te nimitta bane che. te dareka jIvo sAthe te vairano baMdha kare che. koI chakAya jIvonA rakSaka zramaNano ghAta kare che, tyAre te anya anaMta jIvono ghAta kare che, tenA kAraNa A pramANe che- (1) muni anaMta jIvonA rakSaka che, muninI ghAta thatAM te devalokamAM jAya to te avirata banI jAya che. avirata jIva anaMta jIvono ghAtaka bane che. (2) muninA upadezathI paNa anya jIvo anaMta jIvone abhayadAna Ape che. tethI muninA ghAtaka anya anaMta jIvonA ghAtaka bane che. A rIte anya manuSyanI hiMsA karatAM, zramaNonI hiMsA karanAra adhika pApakarmano baMdha kare che. pAMca sthAvaranA jIvo zvAsocchavAsanA rUpamAM pAMce sthAvara jIvone paraspara grahaNa ane tyAga kare che ane temAM tene kAyikI Adi traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che. vRkSane athavA vRkSanA mULane kaMpAvatA athavA ukheDI nAkhatA vAyukAyanA jIvone traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che.
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-8 : deza-34 | 475 | zatas-c : B6za5-38 puruSa puruSa ane nopuruSa ghAtaka:| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe jAva evaM vayAsI- purise NaM bhaMte ! purisaM haNamANe kiM purisaM haNai, Nopurise haNai ? goyamA ! purisaM pi haNai, Nopurise vi haNai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- purisaM pi haNai, Nopurise vi haNai ? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- evaM khalu ahaM egaM purisaM haNAmi; se NaM egaM purisaM haNamANe aNege jIve haNai, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccaipurisa pi haNai Nopurise vi haNai / bhAvArtha - prazna- te kAle ane te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM gautama svAmIe bhagavAnane A pramANe pUchyuM- he bhagavan! koI puruSa, puruSanI vAta karatAM, zuM puruSanI ja vAta kare che ke nopuruSanI ghAta cha? uttara- he gautama! te puruSanI paNa vAta kare che ane nopuruSanI paNa ghAta kare che. prazra- bhagavan ! tenu zu 129 // cha ? uttara- he gautama! ghAta karanAra te puruSanA manamAM A prakArano vicAra hoya che ke huM eka puruSane mAruM chuM. paraMtu te eka puruSane mAratAM anya aneka jIvone mAre che, tethI he gautama! e pramANe kahyuM che kete puruSane paNa mAre che ane nIpuruSane paNa mAre che. | 2 purise NaM bhaMte ! AsaM haNamANe kiM AsaM haNai, NoAse vi haNai ? goyamA ! AsaM pi haNai, NoAse vi haNai / se keNaTeNaM? aTTho taheva, evaM hatthi, sIha, vagghaM jAva cittalagaM / ee savve ikkagamA / bhAvArtha:- zra-bhagavana ! azvane bhArata o va, azvane bhArechanoazva (azva sivAyanA anya vo)ne bhArecha?
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama! te azvane paNa mAre che ane noazvane paNa mAre che. prazna- bhagavan ! tenu zuM // 25 // cha ? uttara- he gautama! teno uttara pUrvavatu jANavo joIe. te ja rIte hAthI, siMha, vAgha yAvata cittA sudhI jANavuM joIe. te sarvane mATe eka samAna pAi che. 3 purise NaM bhaMte ! aNNayaraM tasaM pANaM haNamANe kiM aNNayaraM tasaM pANaM haNai, No aNNayare tase pANe haNai? goyamA ! aNNayaraM pi tasaM pANaM haNai, No aNNayare vi tase pANe haNai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- aNNayaraM pi tasaM pANaM haNai, No aNNayare vi tase pANe haNai / goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- evaM khalu ahaM egaM aNNayaraM tasaM pANaM haNAmi, se NaM egaM aNNayaraM tasaM pANaM haNamANe aNege jIve haNai / se teNaTeNaM goyamA ! taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! koI puruSa koI eka trasa jIvane mAratAM te ja trasa jIvane mAre che ke te sivAyanA anya trasa jIvone paNa mAre che? uttara-he gautama!tejIvatetrasa jIvane paNa mAre che ane te sivAyanA anya trasa jIvone paNa mAre che. prazna- he bhagavan ! tenu zu 129 // cha ? uttara- he gautama! te trasa jIvane mAranAra puruSanA manamAM evo vicAra hoya che ke- "A trasa jIvane mAruM chuM.' paraMtu te puruSa te trasa jIvane mAratA te sivAyanA anya aneka trasa jIvone paNa mAre che. tethI he gautama ! pUrvokta prakAre jANavuM joIe. RSi-ghAtaka anaMta jIvonA ghAtaka - 4 purise NaM bhaMte ! isiM haNamANe kiM isiM haNai, NoisiM haNai ? goyamA ! isi pi haNai, Noisi pi haNai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai- evaM khalu ahaM egaM isiM haNAmi, se NaM ega isiM haNamANe aNaMte jIve haNai, se teNaTeNaM, Nikkhevo /
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--9 : uddezaka-34 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! koI puruSa RSine mAratAM, RSine ja mAre che ke noRRSi(RSi sivAyanA anya jIvo)ne paNa mAre che ? uttara- he gautama ! te RSine paNa mAre che ane noRRSine paNa mAre che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! te mAranAra puruSanA manamAM e prakArano vicAra hoya che ke 'huM eka RRSine mAruM chuM.' paraMtu te jIva RSi sivAyanA anya anaMta jIvone mAre che, tethI pUrvokta prakAre kahyuM che. 47 5 purise NaM bhaMte ! purisaM haNamANe kiM purisavereNaM puTThe, NopurisavereNaM puTThe ? goyamA ! NiyamaM tAva purisavereNaM puTThe, ahavA purisavereNa ya NopurisavereNa ya puTThe ahavA purisavereNa ya Nopurisaverehi ya puTThe; evaM AsaM jAva cittalagaM / jAva ahavA cittalagavereNa ya Nocittalagaverehi ya puTThe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! puruSane mAratA koI vyakti, zuM puruSanA verathI sRSTa thAya che ke nopuruSaverathI sRSTa thAya che ? uttara- he gautama ! (1) nizcitarUpe te puruSaverathI spaSTa thAya che (2) puruSaverathI ane eka nopuruSa verathI spaSTa thAya che (3) puruSaverathI ane aneka nopuruSaverathI spaSTa thAya che. A rIte azva yAvat cittAnA viSayamAM paNa jANavuM joIe. yAvat cittAnA verathI ane aneka nocittAnA verathI spaSTa thAya che. 6 purise NaM bhaMte ! isiM haNamANe kiM isivereNaM puTThe, NoisivereNaM puTThe ? goyamA ! NiyamaM tAva isivereNa ya Noisiverehi ya puTThe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! RSine mAratAM, koI puruSa, zuM RRSi verathI spaSTa thAya che ke noRSiverathI spaSTa thAya che ? uttara- he gautama ! te nizcitarUpe RSi verathI ane aneka noRRSi verathI sRSTa thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM prANIghAtano sApekSa siddhAMta nirUpita che. koI puruSa anya puruSane mAre che, tyAre kevaLa teno ja vadha kare che ane kyAreka tenI sAthe anya eka jIva ke anya aneka jIvono paNa vadha thAya che. A traNa bhaMga bane che. kAraNa ke te puruSane Azrita jU, lIkha, kRmi Adi aneka jIvono vadha kyAreka thAya che ane kyAreka thato nathI. puruSa zabda ahIMyA 'manuSya' arthamAM prayukta thayela che.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 RSinA ghAtaka puruSa anaMta jIvono ghAtaka hoya che. tenuM kAraNa e che ke RSi avasthAmAM te sarvavirata hovAthI anaMta jIvonA rakSaka hoya che paraMtu tenA mRtyu pachI te avirata thaIne anaMta jIvonA ghAtaka bane che. (2) jIvita avasthAmAM te RSi aneka prANIone pratibodha Ape che. te pratibodhane pAmIne, aneka jIvo kramazaH mokSamAM jAya che ane te mukta jIva anaMta jIvonA aghAtaka bane che. A rIte RSi anaMta jIvonI rakSAmAM kAraNa che, tethI RSino ghAtaka puruSa anaMta jIvono ghAtaka bane che. 4 ghAtaka vyaktine verasparza :- puruSane mAranAra vyaktine mATe vera sparzanA traNa bhaMga bane che. (1) te nizcitarUpe puruSa verathI spaSTa thAya che (2) puruSa verathI ane anya eka nopuruSa verathI spaSTa thAya che (3) puruSa verathI ane anya aneka nopuruSa verathI spaSTa thAya che. hAthI, azva, cittA Adi sarvanA vadhamAM paNa A traNa bhaMga thAya che. ane RSi ghAtaka mATe eka trIjo bhaMga ja saMbhavita che. te RSi verathI ane anya aneka noRSi verathI spaSTa thAya che. ekendriya jIva ane zvAsocchavAsa : 7 puDhavikkAie NaM bhaMte ! puDhavikkAiyaM ceva ANamai vA, pANamai vA, lakSad vA, salapha vA ? haMtA, goyamA ! puDhavikkAie puDhavikkAiyaM ceva ANamai vA jAva NIsasai vA / zabdArtha:- Agama' pApama = ApyaMtara zvAsa-ucchvAsa le che ane choDe che. lasad khIlasar = bAhya zvAsa-ucchvAsa le che ane choDe che. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIva, AtyaMtara ane bAhya zvAsocchvAsanA rUpamAM pRthvIkAyika jIvone grahaNa kare che ane choDe che ? uttara-hA ! gautama ! pRthvIkAyika jIva, AtyaMtara ane bAhya zvAsocchvAsanA rUpamAM pRthvIkAyika jIvone grahaNa kare che ane choDe che. 8 puDhavikkAie NaM bhaMte ! AukkAiyaM ANamai jAva NIsasai vA ? haMtA, goyamA ! puDhavikkAie AukkAiyaM ANamai jAva NIsasai vA; evaM teDakkAiyaM, vAukkAiyaM, vaNassaikAiyaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIva, AtyaMtara ane bAhya zvAsocchvAsa rUpe apnAyika jIvone grahaNa kare che ane choDe che ?
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9H uddezaka-34. 469 | uttara- hA, gautama! pRthvIkAyika jIva, aplAyika jIvone AtyaMtara ane bAhya zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che ane choDe che, A rIte agnikAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIvone paNa grahaNa kare che ane choDe che. | 9 AukkAie NaM bhaMte ! puDhavikkAiyaM ANamai vA, pucchA vA ? haMtA goyamA! evaM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aplAyika jIva, pRthvIkAyika jIvone Abhyatara ane bAhya zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che ane choDe che ? uttara- hA, gautama pUrvokta prakAre jANavuM joIe. 10 AukkAie NaM bhaMte ! AukkAiyaM ceva ANamai vA, pucchA ? haMtA goyamA! evaM ceva; evaM teuvAuvaNassaikAyaM / bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! appAyika jIva, aplAyika jIvone AtyaMtara ane bAhya zvAsocchavAsanA rUpe grahaNa kare che ane choDe che? uttara- hA, gautama ! pUrvokta prakAre jANavuM joIe. A rIte teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAyanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. |11 teukkAie NaM bhaMte ! puDhavikkAiyaM ANamai vA, pucchA ? ___ haMtA goyamA ! evaM ceva; jAva vaNassaikAie NaM bhaMte ! vaNassaikAiyaM veva bALamaDu vA ? royanI ! tadeva ! bhAvArtha - prazna-he bhagavan! teukAyika jIva, pRthvIkAyika jIvone AtyaMtara ane bAhya zvAsozvAsa rUpe grahaNa kare che ane choDe che? uttara-hA, gautama!pUrvokta prakAre jANavuM joIe. yAvat vanaspatikAyika jIva, vanaspatikAyika jIvone AtyaMtara ane bAhya zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che ane choDe che? hA, gautama ! pUrvoktarUpe jANavuM joIe. vivecana : prastuta pAMca sUtromAM ekendriya jIvonA zvAsocchavAsa saMbaMdhI prarUpaNA che. pRthvIkAyika jIva, pRthvIkAyika Adi pAMce sthAvara jIvone bAhya ane AtyaMtara zvAsocchavAsarUpe grahaNa kare che ane choDe che. A rIte pAMce sthAvara jIvo paraspara pAMca sthAvara jIvone zvAsocchavAsarUpe grahaNa kare che ane choDe che. koI paNa jIva zvAsocchavAsanI kriyAmAM zvAsocchavAsa yogya vargaNAne grahaNa kare che ane choDe
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 | zrI bhagavatI sUtra-3 che. tema chatAM tenI sAthe te kSetrAvagADha anya pugalonuM grahaNa ane tyAga thAya che. tethI ja sUtrakAre pRthvIkAya Adi pAMce sthAvaranI zvAsocchavAsanI prakriyAmAM pAMce sthAvara jIvonA grahaNa ane tyAganuM kathana ane tanimittaka kriyAnuM kathana karyuM che. jema ke koI paNa vRkSanuM mULa pRthvI rUpa rasane grahaNa kare che. te vRkSanA patra, puSpa vagere mULarUpa vanaspatie grahaNa karelA rasane grahaNa kare che. arthAt eka vanaspati sAthe saMbaMdhita anya vanaspati tenA rasane grahaNa kare che. te rIte pRthvIkAya jIvanI zvAsocchavAsanI kriyAmAM te ja kSetrAvagADha rahelA anya pRthvIkAyika jIvonuM grahaNa thAya che. jema koI vyaktie karparAdi sugaMdhI dravyo AhAramAM grahaNa karyA hoya to tenA niHzvAsamAM karparAdinI gaMdha Ave che. te rIte je jIvone zvAsamAM grahaNa karyA hatA, te jIvone nizvAsamAM bahAra kADhe che. A rIte pAMce sthAvaramAM je jIvo paraspara saMbaMdhita hoya, eka kSetrAvagADha hoya tene zvAsa rUpe grahaNa kare che ane niHzvAsa rUpe choDe che. pAMce sthAvarano paraspara saMbaMdha karatAM pAMca sthAvaranA ra5 sUtro thAya che. zvAsozvAsa samaye lAgatI kriyA :12 puDhavikkAie NaM bhaMte ! puDhavikkAiyaM ceva ANamamANe vA, pANamamANe vA, usasamANe vA, NIsasamANe vA kaikirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIva anya pRthvIkAyika jIvone AtyaMtara ane bAhya zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare ane choDe to tene keTalI kriyA lAge che? uttara- he gautama! kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit pAMca kriyA lAge che. |13 puDhavikkAie NaM bhaMte ! AukkAiyaM ANamamANe vA jAva kai kirie ? goyamA ! evaM ceva; evaM jAva vaNassaikAiyaM / evaM AukkAieNa vi savve vi bhANiyavvA / evaM teu vAu vaNassaikAieNa vi siya tikirie, siya caukirie siya paMcakirie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! apUkAyika jIvone AtyaMtara ane bAhya zvAsocchavAsarUpe grahaNa karatAM ane choDatAM pRthvIkAyika jIvane keTalI kriyA lAge che? uttara-he gautama! pUrvavat jANavuM joIe. A rIte teukAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyikanI sAthe paNa kathana karavuM joIe. A ja rIte aplAyika jIvonI sAthe pRthvIkAyika Adi sarvanuM kathana karavuM
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-9: uddezaka-34 . [ 471] joIe. A ja rIte teukAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyikanuM kathana karavuM joIe. te jIvone kadAcit traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che. vivecana : prastuta sUtromAM zvAsocchavAsanI kriyA karatA pAMca sthAvaranA jIvone keTalI kriyA lAge che, te viSayanuM pratipAdana che. pRthvIkAyika Adi jIvane zvAsocchavAsa rUpamAM grahaNa karatAM ane choDatAM, jyAM sudhI te jIvane pIDA na thAya tyAM sudhI kAyikI Adi traNa kriyA, jyAre te jIvane pIDA utpanna thAya tyAre pAritApanikI sahita cAra kriyA ane jyAre te jIvano vadha thAya tyAre prANAtipAtikI sahita pAMca kriyA lAge che. vAyukAyane vRkSa saMbaMdhI kriyA - 14 vAukkAie NaM bhaMte ! rukkhassa mUlaM pacAlemANe vA pavADemANe vA kai-kirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie; evaM kaMda jAva bIyaM pacAlemANe siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // zabdArtha -pavAnemAne kaMpAvatAM pavADemA = pADatAM. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vRkSa ane mULane kaMpAvatA ane pADatA vAyukAyika jIvane keTalI kriyA lAge che ? uttara- he gautama ! kadAcitu traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit pAMca kriyA lAge che. A rIte kaMdathI bIjaparvatanA viSayamAM jANavuM joIe ke te jIvone kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit pAMca kriyA lAge che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. I vivecana - prastuta sUtramAM vAyukAyika jIvane lAgatI kriyAnuM nirUpaNa che. sakaSAyI jIvo mATe kriyA lAgavAno niyama sarvatra samAna che. te jIvone ochAmAM ochI traNa kriyA lAge che. jo te kriyAthI anya jIvone paritApa pahoMce to cAra kriyA ane te kriyAnA nimittathI anya jIvanuM mRtyu thAya to pAMca kriyA lAge che. A niyamAnusAra sUtramAM vRkSanA mULane kaMpAvatA ke pADatA vAyukAyika jIvane traNa, cAra ke pAMca
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 ] zrI bhagavatI sUtra-3 kriyA kahI che. jyAre vRkSa nadInA kinAre hoya ane tenuM mULa DhaMkAyelu na hoya tyAre vAyukAyika jIva vRkSanA mULane kaMpita karI zake che tathA vRkSane jorathI kaMpita karatAM vRkSanuM mULa bhUmimAM hovA chatAM kaMpita thaI jAya che. te zataka-9/34 saMpUrNa che che zataka - 9 saMpUrNa che.
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10 473 zataka-10 paricaya A zatakamAM 34 uddezaka che. jemAM aneka viSayonuM saMkalana che, te A pramANe che-- (1) prathama uddezakamAM zrI gautama svAmInA dizA viSayaka praznottara che. daza dizA, tenuM uddabhavasthAna, tenA nAma, dizAo jIvarUpa che ke ajIvarUpa vagere viSayane vistArathI samajAvyo che. (2) bIjA uddezakamAM kaSAyabhAvamAM ane akaSAyabhAvamAM sthita saMvRtta aNagArane rUpa Adi jotA kramazaH sAMparAyika ane airyApathika kriyA lAge che, tenuM sayuktika nirUpaNa che. tatpazcAt yonio, vedanAo, tenA bheda-prabheda ane tenuM svarUpa darzana karAvyuM che. mAsikI bhikSupratimAnI ArAdhanA ane akRtyasevI bhikSunI ArAdhanA-virAdhanAnuM nirUpaNa che. A uddezaka sAdhakone mATe mahattvapUrNa ane preraka che. (3) trIjA uddezakamAM devo ane devIonI, eka bIjAnI vaccethI gamana karavAnI sahaja zakti ane tenI vaikriya zaktinuM pratipAdana che. te uparAMta doDatA ghoDAnA khU-khU dhvanino hetu darzAvyo che. asatyAmRSA- bhASAnA 12 prakAra kahyA che- jema ke beThA rahezuM, sUtA rahezuM, UbhA rahezuM, Adi bhASAne prajJApanI bhASA kahIne bhagavAne tene mRSA hovAno niSedha karyo che arthAt te vyavahAra bhASA che. (4) cothA uddezakanA prAraMbhamAM gaNadhara gautama svAmI ane zyAmahastI aNagAranA trAyatriMzaka devonA astitva viSayaka tathA tenA sadAkAla sthAyitvanA saMbaMdhamAM praznottara che. te uparAMta trAyatriMzaka devamAM utpanna thavAnA be kAraNanuM nirUpaNa che ane tyArapachI trAyasviMzaka devanA svarUpa viSayaka prabhu mahAvIra ane zrI gautama svAmIno vArtAlApa che. trAyasviMzaka deva dravyArthika nayathI nitya ane paryAyArthika nayathI anitya che. vyaktigatarUpe devanuM AyuSya pUrNa thatAM tenuM cyavana thAya che ane tenA sthAne navA trAyasviMzaka deva janma dhAraNa kare che. te viSayane samajAvavA prabhue camarendra, balIndra ane zakrendranA trAyasviMzaka devonA pUrvabhavanuM kathana karyuM che. (5) pAMcamA uddezakamAM cAre jAtinA devendronI agramahiSI, teno parivAra ane tenI vaikriya zaktinuM kathana che. temaja pratyeka indrane pota-potAnA nAmane anurUpa rAjadhAnI ane pota-potAnI sudharmAMsabhA che. tat saMbaMdhI nirUpaNa che. (6) chaThThA uddezakamAM saudharmakalpamAM sthita zakrendranI sudharmA sabhAnI laMbAI-pahoLAI, vimAnonI saMkhyA tathA zakrendrano upapAta, abhiSeka, alaMkAra, arcanikA, sthiti yAvat AtmarakSaka devo
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 zrI bhagavatI sUtra-3 ityAdi viSayanuM varNana rAjaprazrIya sUtranA atidezapUrvaka che. 7 thI 34 uddezakamAM uttaradizAvartI 28 aMtarlIponuM nirUpaNa jIvAbhigama sUtranA atidezapUrvaka karyuM che. A rIte A zatakamAM manuSyo ane devonI AdhyAtmika, bhautika ane divya zaktinuM darzana karAvyuM che.
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-1 475 zataka-10 : uddezaka-1 je saMkSipta sAra A uddezakamAM mukhyatayA daza dizAonuM svarUpa, saMsthAna, tenI vyApakatA, temAM jIva, ajIvanuM astitva vagere viSayonuM nirUpaNa che. daza dizA - pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, IzAna, agni, naiRtya, vAyavya, Urdhva, adhodizA. daza dizAnA guNa niSpanna nAma:- dizA ane vidizAnA nAma tenA svAmI devanA AdhAre che. te kramazaH A pramANe che. aindrI, vAruNI, saumyA, yAmyA, aizAnI, AgneyI, naiRtI ane vAyavya dizA, Urdhva dizA prakAza svarUpa hovAthI tenuM nAma vimalA ane adho dizA aMdhakAra svarUpa hovAthI tenuM nAma tamA dizAnuM udbhavasthAna, svarUpa, saMsthAna :- meru parvatanI madhyamAM tenA ATha rucaka pradeza che. cAra pradeza uparanI tarapha ane cAra pradeza nIcenI tarapha che. teno AkAra gostanAkAre thAya che. temAMthI daze dizA nIkaLe che. pUrva, pazcima Adi cAre dizA prAraMbhamAM be pradeza che ane te kramazaH be-be pradezanI vRddhi pAmatI, lokAMta ane alokAMta sudhI jAya che. pahoLAInI apekSAe te lokamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta pradezI ane alokamAM asaMkhyAta ane anaMtapradezI thAya che. laMbAInI apekSAe lokamAM asaMkhyAta pradezI ane alokamAM anaMta pradezI thAya che. teno AkAra gADAnA odhana samAna bane che. cAre vidizA prAraMbhathI aMta sudhI eka pradezI ja che. tethI teno AkAra muktAvalI samAna thAya che. Urdhva ane adhodizA prAraMbhathI aMta sudhI cAra pradezI ja rahe che. te cakAkAre che dizA-vidizAmAM ajIva dravya - pUrva Adi koI paNa dizA lokanA eka bhAgarUpa che. tethI te samagra dharmAstikAya rUpa nathI paraMtu dharmAstikAyanA deza ane pradezarUpa che. te ja rIte adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA deza ane pradezarUpa che. temaja temAM addhAsamaya kAla che. A rIte arUpI ajIvanA sAtabheda ane rUpI ajIvanA aMdha, deza, pradeza, ane paramANu te cAra bheda che. A rIte dizA ane vidizAmAM ajIvanA kula 11 bheda hoya che. UrdhvadizAmAM kAla nathI paraMtu tyAM meruparvatanA sphaTika kAMDamAM sUryaprakAzanuM saMkramaNa thAya che; tethI temAM kAlanI gaNanA karI che. A kAraNe UrdhvadizAmAM paNa ajIvanA 11 bheda che. adhodizAmAM kAlane choDIne 10 bheda ajIvanA hoya che. dizA-vidizAmAM jIva dravya - cAre dizAomAM ekendriyathI paMcendriya parvatanA jIva ane anindriya jIva, tema cha prakAranA jIva, jIva deza ane jIva pradeza A rIte 18 bheda che.
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 vidizAomAM jIva nathI. kAraNa ke jIvanI avagAhanA ghanAkAra asaMkhyAta pradezanI che jyAre vidizAo eka pradezAtmaka che. tethI tyAM jIvanA deza ane pradeza hoya che. temAM ekendriya jIvo samagra lokamAM vyApta che, jyAre trasa jIvo alpa ane trasa nADImAM ja hoya che. tethI tenA asaMyogI ane dvisaMyogI bhaMga thAya che. yathA- (1) ekendriyanA bahudeza. (2) ekendriyanA bahudeza ane eka beindriyano eka deza. (3) ekendriyanA bahudeza ane eka beindriyanA bahudeza. (4) ekendriyanA bahudeza ane aneka beindriyanA bahudeza. 476 A rIte teindriya caurendriya, paMcendriya ane anindriya jIvo sAthe dvisaMyoganA traNa-traNa bhaMga karatAM kula 15 dvisaMyogI bhaMga + 1 asaMyogI bhaMga = kula 16 bhaMga thAya che. pradezanI apekSAe asaMyogI eka bhaMga ane dvisaMyogInA traNa bhaMgamAMthI prathama bhaMga thato nathI. zeSa be bhaMga hoya che. yathA- (1) ekendriyanA bahupradeza (2) ekendriyonA bahupradeza, beindriyanA bahupradeza (3) ekendriyanA bahupradeza ane aneka beindriyanA bahupradeza. A rIte teindriyathI anindriya jIvo sAthe dvisaMyoga karatAM 10 dvisaMyogI bhaMga + 1 asaMyogI bhaMga = kula 11 bhaMga thAya che. Urdhva ane adhodizAmAM paNa vidizA pramANe jANavuM. A rIte dizAonuM vistRta vivecana karyA pachI sUtrakAre pAMca zarIranuM atidezAtmaka kathana karyuM che. ////
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10H uddeza4-1 [ 477] 'zataka-10 : uddezaka-1 dizA uddezakonAM nAma: disi saMvuDa aNagAre, AyaDDI sAmahatthi devi sabhA / uttara-aMtaradIvA, dasamammi sayammi cauttIsA // bhAvArtha - dazamAM zatakanA 34 uddezaka che. tenA nAma A pramANe che- (1) dizA (2) saMvRtta aNagAra (3) AtmaRddhi (4) zyAmahastI (5) devI (6) sabhA (7thI34) uttara dizAvartI aMtarlIpa. vivecana : pratyeka uddezakanA Adha athavA mukhya viSayanA AdhAre tenuM nAmakaraNa thayeluM che. (2) si - dizAo viSayaka mukhya pratipAdana hovAthI prathama uddezakanuM nAma "dizAche. (2) saMvuDa MPre - prAraMbhamAM saMvRtta aNagArane lAgatI kriyAnuM kathana hovAthI bIjA uddezakanuM nAma saMvRtta aNagAra" che. () gAya - deva-devIonI AtmaRddhinuM nirUpaNa hovAthI trIjA uddezakanuM nAma 'AtmaRddhi che. (4) sAmaWi :- zyAmahastI aNagAre gautamasvAmIne pUchelA praznottara hovAthI cothA uddezakanuM nAma "zyAmahastI" che. () vi - cAre jAtanA devonI, devIonI saMkhyA vagere viSayanuM kathana hovAthI pAMcamA uddezakanuM nAma 'devI' che. (6) nama:- zakrendranI sudharmAsabhA viSayaka pratipAdana hovAthI chaThThA uddezakanuM nAma 'sabhA che. (34) 3ttara-aMtaravIvA - uttaravartI 28 aMtaradvIpanuM nirUpaNa hovAthI sAtamAthI cotrIsamAM uddezakanuM nAma "uttara aMtaradvIpa' che. dasa dizAo: 2 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kimiyaM bhaMte ! pAINA ti pavuccai ?
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 ] zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! jIvA ceva ajIvA ceva / bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe prabhu mahAvIrane A pramANe pUchyuM- he bhagavana! pUrva dizA zuM che? uttara- he gautama ! te jIvarUpa paNa che ane ajIvarUpa paNa che. 3 kimiyaM bhaMte ! 'paDiNA' ti pavuccai ? goyamA ! evaM ceva; evaM dAhiNA evaM udINA evaM uDDA evaM ahe vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pazcima dizA zuM che? uttara- he gautama! pUrvadizAnI samAna jANavuM joIe. A ja rIte dakSiNadizA, uttaradizA, UrdhvadizA ane adhodizAnA viSayamAM jANavuM joIe. vivecana : prastuta be sUtromAM cha dizAonuM svarUpa samajAvyuM che. dizA jIvarUpa paNa che ane ajIvarUpa paNa che. temAM ekendriyAdi jIvo sthita che tethI te jIvarUpa che ane temAM dharmAstikAyAdi ajIva dravyo paNa sthita che tethI te ajIvarUpa che. prastutamAM sUtrakAre daza dravyadizAnuM svarUpa samajAvyuM che. dizA nAmanuM koI svataMtra dravya nathI athavA dizA koI deva svarUpa paNa nathI, paraMtu dizAomAM jIva ane ajIva rahe che. tethI dizAo jIva ane ajIvarUpa kahevAya che. dizAo ane tenA nAma - 4 kai NaM bhaMte ! disAo paNNattAo? goyamA ! dasa disAo paNNattAo, taM jahA- puratthimA, purathimadAhiNA, dAhiNA, dAhiNapaccatthimA, paccatthimA, paccatthimuttarA, uttarA, uttarapurasthimA, 3ii, aho ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! dizAo keTalI che? uttara- he gautama! dizAo daza che, yathA- (1) pUrva (2) pUrva dakSiNa (3) dakSiNa (4) dakSiNa pazcima (5) pazcima (6) pazcimottara (7) uttara (8) uttara pUrva (9) UrdhvadizA ane (10) adho dizA. | 5 eyAsi NaM bhaMte ! dasaNhaM disANaM kai NAmadhejjA paNNattA? goyamA ! dasa NAmadhejjA paNNattA, taM jahA
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10 : uddezaka-1 iMdA aggeyI jamA ya, NeraI vAruNI ya vAyavvA / somA IsANI ya vimalA ya, tahA tamA ya boddhavvA // 479 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! A daza dizAonA nAma kayA che? uttara- he gautama ! daza nAma kahyA che. te A pramANe che- (1) aindrI(pUrva) (2) AgneyI (agnikoNa) (3) yAmyA--dakSiNa (4) naiRRtI (naiRtyakoNa) (5) vAruNI-pazcima (6) vAyavya (vAyavyakoNa) (7) saumyA-uttara (8) aizAnI (IzAnakoNa) (9) vimalA-UrdhvadizA ane (10) tamA--adhodizA. vivecanaH pUrvanA sUtramAM cAra dizA ane Urdhva-adhodizA sahita cha dizAonuM kathana karyA pachI prastuta sUtramAM cAra vidizA sahita daza dizA ane tenA nAmAntaranuM kathana che. phavA andevI... :- dizAonA nAma tenA svAmI devanA nAma anusAra che, je rIte pUrva dizAnA svAmI indra che, tethI pUrva dizAnuM nAma aindrI dizA che. te ja rIte agni, yama, naiRtI, varuNa, vAyu, soma ane IzAna deva te te dizAnA svAmI hovAthI kramazaH tenA nAma AgneyI, yAmyA, naiRtI, vAruNI, vAyavyA, saumyA ane aizAnI dizA che. A rIte 'pUrva' Adi dasanAma dizAonA paricAyaka prasiddhi prApta nAma che ane aindrI Adi ATha tenA svAmI sUcaka aprasiddha nAma che. prakAzayukta hovAthI navamI UdizAnuM 'vimalA' ane aMdhakAra yukta hovAthI dasamI adho dizAnuM 'tamA' nAma che. dizAomAM jIva-ajIvanuM astitva H 6 vALa mate !visA jinIvA, nIvavettA, nIvapaNNA, anIvA, anIvaDelA, ajIva esA ? I I goyamA ! jIvA vi, taM ceva jAva ajIvapaesA vi / je jIvA te NiyamA egiMdiyA jAva paMciMdiyA, aNidiyA / je jIvadesA te NiyamA egiMdiyA jA aNidiyadesA / je jIvapaesA te egiMdiyapaesA jAva aNidiyapaesA / je ajIvA duvihA paNNattA, taM jahA- rUvI ajIvA ya arUvIajIvA ya / je rUvIajIvA te pabihA paLattA; teM nahA- dhaMdhA, dhavesA, dhapakSA, paramANuponnatA / je arUvI ajIvA te sattavihA paNNattA, taM jahA - No dhammatthikAe, dhammatthikAyassa
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 480 ] zrI bhagavatI sUtra-3 dese, dhammatthikAyassa paesA; No adhammatthi-kAe, adhammatthikAyassa dese, adhammatthikAyassa paesA, No AgAsatthikAe AgAsatthikAyassa dese, AgAsatthi kAyassa paesA, addhAsamae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aindrI(pUrva) dizA jIvarUpa che, jIvanA dezarUpa che, jIvanA pradezarUpa che, athavA ajIvarUpa che, ajIvanA dezarUpa che ke ajIvanA pradezarUpa che? uttara-he gautama! te jIvarUpa paNa che; jIvadeza ane jIva pradezarUpa paNa che. te ajIva, ajIva deza ane ajIvapradezarUpa paNa che. temAM je jIva che, te niyamataH ekendriya yAvat paMcendriya tathA anidriya(kevaLajJAnI) che. je jIvanA deza che, te niyamataH ekendriya jIvanA deza che bhAvatu anindriya jIvanA deza che; je jIvanA pradeza che, te niyamataH ekendriya jIvanA pradeza yAvat anindriya jIvanA pradeza che. temAM je ajIva che, tenA be prakAra che, yathA- rUpI ajIva ane arUpI ajIva. rUpI ajIvanA cAra bheda che. yathA- skaMdha, skaMdhadeza, skaMdhapradeza ane paramANu yugala. je arUpI ajIva che, tenA sAta prakAra che, yathA-dharmAstikAya nathI, paraMtu (1) dharmAstikAyano deza che. (2) dharmAstikAyanA pradeza che. adharmAstikAya nathI, paraMtu (3) adharmAstikAyano deza che. (4) adharmAstikAyanA pradeza che. AkAzAstikAya nathI paraMtu (5) AkAzasti kAyano deza che. (6) AkAzAstikAyanA pradeza che (7) addhAsamaya arthAtu kAla vivecana : prastuta sUtramAM dizA zenAthI vyApta che? te viSayane spaSTa karyo che. meruparvatanA ATha rucaka pradeza che je cAra upara ane cAra nIce tema gostanAkAre sthita che. temAMthI daza dizA nIkaLe che. pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa te cAra dizAo prAraMbhamAM be-be pradeza che. tyAra pachI AgaLa vadhatA, te be-be pradezathI vRddhi pAmatI lokAtta sudhI ane aloka sudhI jAya che. lokamAM te pahoLAInI apekSAe saMkhyAta ke asaMkhyAta pradeza ane alokamAM pahoLAInI apekSAe asaMkhyAta ke anaMta pradezI bane che. laMbAInI apekSAe te dizAo lokamAM asaMkhya pradeza ane alokamAM anaMtapradezI hoya che. tethI teno AkAra gADAnA odhana jevo bane che. cAre vidizAo eka-eka pradezathI prAraMbha thAya che ane lokAtta sudhI eka pradezI ja rahe che. tethI teno AkAra muktAvalI nAmanA hAra jevo bane che. Urdhva ane adho dizA cAra pradezathI prAraMbha thAya che ane lokAnta sudhI cAra pradezI ja rahe che. tethI teno AkAra rucaka samAna bane che. pUrva dizAmAM jIva-ajIvanuM astitva :- pUrvadizA saMkhyAta ane asaMkhyAtapradezI pahoLI che tethI temAM jIvanuM astitva saMbhavita che kAraNa ke koI paNa jIva ghanAkAra asaMkhyAta AkAzapradeza para sthita thaI zake che. A rIte pUrvadizAmAM ekendriyathI paMcendriya ane anindriya jIva hoya che. kevaLI samudraghAta
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-10: 6deza -1 / 481 | samaye kevaLI(anidriya jIva)nA Atmapradezo lokavyApaka thAya che, tethI pratyeka dizAmAM aniSkriya jIva, tenA deza ane pradeza hoya che. temaja anya jIva, jIvanA deza ane pradeza paNa hoya che. A rIte ekendriyathI paMcendriya jIvo ane anindriya jIvo, tenA deza ane pradezane gaNatAM tenA 64 3 = 18 bhaMga hoya che. - pUrva dizAmAM rUpI ajIvanA cAre bheda hoya che. kAraNa ke skaMdha, deza, pradeza ane paramANu te cAre bheda lokAkAzanA eka pradeza para paNa hoI zake che. pUrva dizAmAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya skaMdharUpe eTale samagrarUpe hotA nathI. kAraNa ke pUrvadizA lokano eka vibhAga-khaMDa che, ane dharmAstikAya eka akhaMDa dravya che. tethI tyAM dharmAstikAyAdi traNe dravya nathI paraMtu te traNe ya dravyanA deza ane asaMkhyAta pradeza hoya che tathA addhAsamayarUpa kAla paNa tyAM hoya che. tethI pUrvadizAmAM arUpI manAsAta mehaDoyacha, yathA- (1-2) dhAstiyanohezaanetanA pradeza. (3-4) aghAstiDAyano deza ane tenA pradeza (pa-6) AkAzAstikAyano deza ane tenA pradeza(7) kAla. A rIte rUpI ane sa3pI manAera 4 + 7 = 11 maMgaDoya che. mArIta yAre hAmomAMsamavaM. vidizAmAM jIva-ajIvanuM astitva:7 aggeyI NaM bhaMte ! disA kiM jIvA, jIvadesA, jIvapaesA; pucchA ? goyamA !NojIvA jIvadesA vi, jIvapaesA vi; ajIvA vi, ajIvadesA vi, ajIvapaesA vi| je jIvadesA te NiyamA egidiyadesA / ahavA egidiyadesA ya beiMdiyassa dese, ahavA egidiyadesA ya beiMdiyassa desA ya, ahavA egidiyadesA ya beiMdiyANa ya desaa| ahavA egidiyadesA ya teiMdiyassa dese ya / evaM ceva tiyabhaMgo bhaanniyvyo| evaM jAva aNidiyANaM tiyabhaMgo / je jIvapaesA teNiyamA egiMdiyapaesA / ahavA egidiyapaesA ya beiMdiyassa paesA, ahavA egidiyapaesA ya beidiyANa ya paesA / evaM Aillavirahio jAva aNidiyANaM / je ajIvA te duvihA paNNattA,taM jahA- rUvIajIvA ya arUvIajIvA y| je rUvIajIvA te cauvvihA paNNattA, taM jahA- khaMdhA jAva prmaannupogglaa| je arUvIajIvA te satavihA paNNattA, taM jahA- NodhammatthikAe dhammatthikAyassa dese,dhmmtthikaaysspesaa,evNahmmtthikaayssvi,evNaagaastthikaayssvi,addhaasme| vidisAsuNasthijIvA; desebhagoya hoi savvattha /
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! AgneyI dizA zuM jIvarUpa che, jIvadeza rUpa che athavA jIva pradezarUpa che, ityAdi prazna ? 482 uttara- he gautama ! te jIvarUpa nathI, jIvanA dezarUpa che, jIvanA pradezarUpa che tathA ajIvarUpa che, ajIvanA dezarUpa che ane ajIvanA pradezarUpa paNa che. temAM jIvanA je deza che te[asaMyogI bhaMga]- (1) niyamataH ekendriyajIvonA deza che.[ddhisaMyogI bhaMga]- (1) ekendriyonA bahudeza ane beindriyano eka deza che (2) ekendriyanA bahudeza ane eka beindriyanA bahudeza che (3) ekendriyonA bahu deza ane aneka beindriyonA bahudeza hoya che. (A traNa bhaMga dvisaMyogI thAya che) A rIte ekendriyonA bahudeza ane teindriyano eka deza che vagere teindriyanI sAthe paNa traNa bhaMga thAya che. A rIte caurendriya, paMcendriya ane anindriya sAthe paNa traNa-traNa bhaMga thAya che. temAM jIvanA je pradeza che, te niyamA[asaMyogI bhaMga] (1) ekendriyonA pradeza che.[ddhisaMyogI bhaMga]- (1) ekendriyonA bahupradeza ane eka beindriyanA bahu pradeza che (2) ekendriyonA bahu pradeza ane aneka beindriyonA bahu pradeza che. A rIte sarvatra pUrvokta dvisaMyogI nA traNa bhaMgamAMthI prathama bhaMgane choDIne be-be bhaMga jANavA joIe. anindriya sudhI A ja rIte dvisaMyogI be-be bhaMga thAya che. ajIvanA be bheda che. yathA-rUpI ajIva ane arUpI ajIva. temAM je rUpI ajIva che, tenA cAra prakAra che, yathA- skaMdha, deza, pradeza, paramANu pudgala. arUpI ajIvanA sAta prakAra che. dharmAstikAya nathI, (1-2) paraMtu dharmAstikAyano deza ane pradeza che, te ja rIte ardhamAstikAya nathI, (3-4) adharmAstikAyano deza ane pradeza che. AkAzAstikAya nathI, (5-6) AkAzAstikAyano deza ane pradeza che ane (7) ahlAsamaya kAla che. (vidizAomAM jIva nathI tethI sarvatra deza, pradeza viSayaka bhaMga thAya che). 8 jamA NaM bhaMte ! disA kiM jIvA ? jahA iMdA taheva NiravasesA / NeraI ya jahA aggeyI / vAruNI jahA iNdaa| vAyavvA jahA aggeyI / somA jahA iMdA / IsANI jahA aggeyI / vimalAe jIvA jahA aggeyIe; ajIvA jahA iMdA / evaM tamAe vi, NavaraM arUvI chavvihA, addhAsamayo Na bhaNNai | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! yamA(dakSiNa) dizA zuM jIvarUpa che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! tenuM saMpUrNa kathana aindrI dizAnI samAna jANavuM joIe. naiRRtI vidizAnuM kathana AgneyI vidizAnI samAna che. vAruNI-pazcima dizAnuM kathana aindrIdizAnI samAna che. vAyavyavidizAnuM kathana AgneyI vidizAnI samAna che. saumyA-uttara dizAnuM kathana aidizAnI samAna che, aizAnI vidizAnuM kathana AgneyI vidizAnI samAna che. vimalA(Urdhva) dizAmAM jIvonuM kathana
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-1 [ 483 ] AgneyI dizAnI samAna che ane ajIvonuM kathana aindrI dizAmAM kathita ajIvonI samAna che. A ja rIte temA- adhodizAnuM kathana paNa jANavuM joIe. paraMtu temAM vizeSatA e che ke tamA dizAmAM arUpI ajIvonA cha bheda che. kAraNa ke temAM addhA samaya(kAla) nathI. vivecana : prastuta sUtramAM vidizA zenAthI vyApta che te viSayane spaSTa karyo che. AgneyI Adi vidizA jIva rUpa nathI. kAraNa ke sarva vidizAo eka pradezI ja che. jIvano ghanAkAra asaMkhyAta pradezI zreNI para rahevAno svabhAva che tethI eka AkAzapradezI zreNI para jIva rahI zakato nathI. paraMtu vidizAmAM koIpaNa jIvanA deza ane pradeza hoya che. vidizAmAM jIva deza saMbaMdhI bhaga - ekendriya jIvo sarvalokamAM vyApta hovAthI AgneyI dizAmAM ekendriyanA deza to niyamataH hoya che. paraMtu beindriyAdi jIva alpa hovAthI kyAMka eka ane kyAMka aneka beindriyanA deza hoya che. tethI temAM asaMyogI ane dvisaMyogI bhaMga thAya che. yathA- asaMyogIno eka bhaMga thAya (1) ekendriya jIvanA bahudeza hoya. krikasaMyogInA traNa bhaMga thAya, yathA- (1) ekendriyonA deza ane eka beindriyano eka deza (2) ekendriyonA deza ane eka beindriyanA aneka deza (3) ekendriyonA deza ane aneka beindriyonA aneka deza. A rIte te indriya, caurendriya, paMcendriya ane aniSkriya sAthe krikasaMyogI traNa-traNa bhaMga thAya. tethI dvisaMyogI pa43 = 15 + asaMyogIno eka bhaMga = 16 bhaMga thAya che. vidizAmAM jIva pradeza saMbaMdhI bhaMga :- pradezanA viSayamAM asaMyogIno eka bhaMga thAya. yathA- (1) ekendriyonA bahu pradeza hoya. dvisaMyogI be bhaMga thAya. pradezanA viSayamAM prathama bhaMga thato nathI kAraNa ke eka pradezI vidizAmAM koI paNa jIva hoya to tenA asaMkhya pradeza ja hoya. eka pradeza kadApi hoto nathI. - kevaLI samughAtanI loka pUraNa avasthAmAM lokAkAzanA eka pradeza para anidriya jIvano eka pradeza hoya che paraMtu saMpUrNa AgneyI dizAmAM tevA asaMkhya Atmapradezo avagADha thaI jAya che, tethI AgneyI Adi koI paNa vidizAmAM jIvanA eka-eka pradeza hotA nathI, tethI dvisaMyogI prathama bhaMga thato nathI. zeSa be bhaMga thAya che. yathA- (1) ekendriyonA pradeza ane eka beindriyanA aneka pradeza (2) ekendriyonA pradeza ane aneka beindriyanA aneka pradeza. A rIte teindriyathI anindriya paryatanA jIvo sAthe dvisaMyogI be bhaMga thAya tethI pa42 = 10 bhaMga + asaMyogI eka bhaMga = 11 bhaMga thAya che. A rIte cAre vidizAonuM kathana samajavuM. vidizAmAM ajIva dravyanA 11 bheda - temAM arUpI ajIvanA sAta bheda (1-6) dharmAstikAya, adharmAstikAya, ane AkAzAstikAyanA deza ane pradeza (7) kAla. rUpI ajIvanA cAra bheda- skaMdha, deza, pradeza ane paramANu. A rIte ajIva dravyanA kula 11 bheda hoya che.
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 484 zrI bhagavatI sUtra-3 Urdhva-adhodizAmAM jIva-ajIva - Urdhva ane aghodizAmAM jIvonuM kathana AgneyI vidizAnI samAna che. Urdhva ane adhodizA prAraMbhathI aMta sudhI cAra pradeza che. tethI ghanAkAra asaMkhyAtapradezI zreNI para rahevAnA svabhAvavALA jIvo tyAM rahI zakatA nathI. tethI tyAM paNa vidizAnI samAna jIvo hotA nathI. jIva dezanA 16 bhaMga ane jIvapradezanA 11 bhaMga vidizAnI samAna hoya che. temAM ajIvonuM kathana pUrvadizA samAna che arthAt arUpI ajIvanA sAta bheda ane rUpI ajIvanA cAra bheda kula-11 bheda hoya che. UrdhvadizAmAM kAla nathI paraMtu meruparvatanA sphaTikakAMDamAM gatimAna sUryanA prakAzanuM saMkramaNa thAya che. tethI tyAM samayano vyavahAra saMbhavita che. adhodizAmAM kAla nathI tethI arUpI ajIvanA cha bheda ane rUpI ajIvanA cAra bheda kula-10 bheda hoya che. daza dizAnA nAma, svarUpa Adi - dizA | nAma | | svarUpa | AkAra | jIva saMbaMdhI bhaMga | ajIva saMbaMdhI bhaMga 1 pUrva | enTrI | be be pradezanI vRddhi | gADAnA odhana | eka thI paMce. ane anindriya | arUpI ajIvanA sAta bhedarUpI pAmatA lokAMta ane jIva, jIvadeza ane jIvapradeza hoya-| ajIvanA cAra bheda kula 7+4 = 11 alokAttamAM jAya che. 643 = 18 bheda prApta thAya. bheda prApta thAya. lokamAM te asaMkhyAta pradezI ane alokamAM anaMta pradeza che. 2 pazcima | vANI 3 uttara saumyA dakSiNa jamA (yamA) 5 pUrva AgneyI| prAraMbhathI aMta sudhI | muktAvalI dakSiNa ekapradezI jIva nathI. upara pramANe 11 bheda jIvadezanA-16 bhaMga jIva pradezanA-11 bhaMga 6 dakSiNa | naiRtI pazcima 7 pazcima | vAyavyA - uttara 8 uttara aizAnI 9 Urdhva | vimalA | sarvatra cAra pradezI sucakAkAra vidizA pramANe jANavuM. 11 bheda upara pramANe 10adho tamAM addhAkAlane choDIne 10 bheda
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--10 : uddezaka-1 485 zarIranA bheda-prabheda : 6 6 khaM bhaMte ! rIrA paLattA ? goyamA ! paMca rIrA paLattA, taM jahA - orAlie jAva kammae / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zarIranA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! zarIranA pAMca prakAra che, yathA- audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarI2. 10 orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! ogAhaNAsaMThANaM NiravasesaM bhANiyavvaM jAva appAbahugaM ti / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! audArika zarIranA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! ahIM prajJApanA sUtranA 21mA avagAhanA saMsthAna padamAM varNita samasta varNana alpa bahutva sudhI kahevuM joIe. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH prastuta sUtramAM zarIra saMbaMdhI sarva kathana prajJApanA sUtranA avagAhana-saMsthAna nAmanA ekavIsamA padanA atidezapUrvaka karyuM che. - audArika zarIra :- (1) je zarIra udAra-sthUla pudgalonuM banyuM hoya te audArika zarI2. (2) je udAra-mokSanA prayojanabhUta che te audArika zarIra. (3) je udAra-avagAhanAnI apekSAevizALa che te audArika zarIra che. vaikriya zarIra H-- je zarIra vividha rUpo banAvavAmAM samartha hoya te vaikriya zarIra che. te nArako ane devone janmathI ja hoya che. manuSya ane tiryaMcane labdhithI prApta thAya che. AhAraka zarIra :- * cauda pUrvadhara munivara AhAraka labdhijanya uttama pudgalothI je zarIra banAve te AhAraka zarIra che. te zarIranI sahAyatAthI munirAja tIrthaMkaranA darzanAdi karavA jaI zake che, praznanuM samAdhAna karI zake che. taijasa zarIra :- tejomaya pudgalonuM baneluM hoya, je AhAra pAcananuM kArya kare che ane tejolabdhivaMta puruSa tenA dvArA tejolezyA mUke che. kAryaNa zarIra H- karmanA pudgalathI baneluM zarIra. jenA dvArA jIva karma pudgalone grahaNa karIne karmarUpe pariNata kare che. pAMca zarIranA svarUpane ATha dvArathI A pramANe samajI zakAya che.
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 486] zrI bhagavatI sUtra-3 (1) saMsthAna :- audArika ane vaikriya zarIra aneka AkAranA hoya che AhAraka zarIranuM samacaturasa saMsthAna hoya che. taijasa ane kArmaNa zarIra sUkSma hovAthI tenuM svataMtra koI saMsthAna nathI. te je zarIra sAthe hoya tenA jevuM tenuM saMsthAna thAya che. (2) avagAhanA :- audArika zarIranI avagAhanA jagha.-aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, u. 1000 yojana. vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaM. bhAga, utkRSTa pa00 yojana, uttara vaikriya zarIranI jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga, utkRSTa lAkha yojana; AhAraka zarIranI jaghanya dezona eka hAtha, utkRSTa eka hAtha; taijasa-kAzmaNanI jaghanya aMgulano asaM. bhAga utkRSTa lokAMta paryata hoya che. (3) padagalacayaH- dArika, tejasa ane kArmaNa zarIrI jIvo cha dizAmAMthI ane vyAghAtanI apekSAe traNa, cAra, pAMca dizAmAMthI mugala grahaNa kare che. vaikriya ane AhAraka zarIrI jIvo niyamataH cha dizAmAMthI pudgala grahaNa kare che. kAraNa ke te trasanADImAM ja hoya che. (4) saMyojana :- audArika zarIramAM vaikriya ane AhArakanI bhajanA, taijasa ane kArpaNanI niyamA. vaikriya zarIramAM dArikanI bhajanA, AhAraka na hoya, taijasa ane kArpaNanI niyamA. AhAraka zarIramAM vikriya zarIra nahoya, audArika, taijasa, kArmaNanI niyamo. taijasa zarIramAM dArika, vaikriya, AhArakanI bhajanA, kArpaNanI niyamA. kArpaNa zarIramAM dArika, vaikriya, AhArakanI bhajanA, tejasa zarIranI niyamA hoya che. (5) dravyArthInI apekSAe alpabahatva - sarvathI thoDA AhAraka zarIra jaghanya 1, 2, 3 utkRSTa aneka hajAra, tenAthI vaikriya zarIra asaMkhyAtaguNA, tenAthI audArika zarIra asaMkhyAta guNA, tenAthI taijasa ane kArpaNa zarIra paraspara tulya ane anaMtaguNA che. () pradezArthanI apekSAe alpabadutvaH- sarvathI thoDA AhArakanA pradeza, tenAthI vaikriya zarIranA pradeza asaMkhyAta guNA, tenAthI audArika zarIranA pradeza asaMkhyAtaguNA, tenAthI taijasa zarIranA pradeza anaMtaNA, tenAthI kArpaNa zarIranA pradeza anaMtaguNA che. (7) dravyArtha pradezArthanI apekSAe alpabahutvaH- sarvathI thoDA AhAraka zarIra, tenAthI vaikriya ane audArika zarIra kramazaH asaMkhyAtaguNA, tenAthI AhAraka zarIranA pradeza anaMtaguNA, tenAthI vaikriya ane audArika zarIranA pradeza kramazaH asaMkhyAtaguNA, tenAthI taijasa ane kArpaNa zarIranA dravya anaMtaguNA, tenAthI taijasa ane kArpaNa zarIranA pradeza kramazaH anaMtaguNA che. (8) sumanI apekSAe alpabahatvaH- sarvathI sthUla audArika nA pudgala, tenAthI vaikriya zarIranA pudgala sUkSma, tenAthI AhAraka, taijasa ane kArpaNa zarIranA pudgala kramazaH sUkSma sUkSma che. vistRta vivecana mATe juo- zrI prajJApanA sUtra-pada-21. che zataka-10/1 saMpUrNa che
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-2 487 zataka-10 : uddezaka-ra| saMkSipta sAra che je prastuta sUtramAM saMvRtta ane asaMvRtta aNagArane lAgatI kriyA, yoni ane vedanAnA bheda-prabheda temaja pratimA ArAdhaka muninI ArAdhakatA ane virAdhakatAnuM nirUpaNa che. vIcipatha- kaSAya bhAvamAM sthita aNagArane cAre dizAonA rUpa jotAM ke anya indriya-viSayone bhogavatAM sAMparAyika kriyA ja lAge che ane avacipatha- akaSAya bhAvamAM sthita aNagArane koIpaNa indriyonA viSayone bhogavatAM airyApathika kriyA lAge che. kriyAno AdhAra kaSAya che. jIvanA utpatti sthAnane yoni kahe che. karmonI anubhUtinavedanane vedanA kahe che. yoni ane vedanAnuM vistRta varNana prajJApanA sUtrAnusAra jANavAnuM kathana che. bhikSunI bAra pratimAnI ArAdhanA karanAra sAdhaka pApasthAnanuM sevana na thAya te mATe sAvadhAna ja hoya che. tema chatAM chadmastha dazAnA kAraNe karmanA udayane AdhIna banIne kyAreka akRtya sthAnanuM sevana thaI jAya, to te AlocanA Adi karIne, tenA prAyazcitta rUpa tapano svIkAra karI le to te ArAdhaka bane che. koIpaNa paristhitimAM, koI paNa vicArathI jo te sAdhaka AlocanAdi na kare to te ArAdhaka thato nathI. paraMtu te virAdhaka bane che.
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 488] zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-10 : uddezaka-ra saMvRtta aNagAra saMvRtta aNagArane lAgatI kriyA:| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- saMvuDassa NaM bhaMte ! aNagArassa vIyIpaMthe ThiccA purao rUvAiMNijjhAyamANassa, maggao rUvAiM avayakkhamANassa, pAsao rUvAiM avaloemANassa, uDDe rUvAiM AloemANassa, ahe rUvAiM AloemANassa tassa NaM bhaMte ! kiM iriyAvahiyA kiriyA kajjai saMparAiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! saMvuDassa NaM aNagArassa vIyIpaMthe ThiccA jAva tassa NaM No iriyAvahiyA kiriyA kajjai, saMparAiyA kiriyA kajjai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- saMvuDassa aNagArassa jAva saMparAiyA kiriyA kajjai? goyamA ! jassa NaM kohamANamAyAlobhA evaM jahA sattamasae paDhamoddesae jAva se NaM ussuttameva rIyai / se teNaDheNaM goyamA! jAva se saMparAiyA kiriyA kjji| bhAvArtha - prazna- rAjagRhanagaramAM yAvata gautamasvAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! vIcimArga (kaSAyabhAva) mAM sthita thaIne sAmenA rUpone jotA, pAchaLanA rUpone jotA, baMne bAjunA rUpane jotA, uparanA rUpane jotA, nIcenA rUpane jotA saMvRtta aNagArane zuM airyApathikI kriyA lAge che ke sAMparAyikI kriyA lAge che? uttara- he gautama ! vicimArgamAM sthita thaIne sAmenA, pAchaLanA, baMne bAjunA, uparanA ke nIcenA rUpone jotA saMvatta aNagArane airyApathika kriyA lAgatI nathI, paraMtu sAMparAyika kriyA lAge che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! jenA krodha, mAna, mAyA ane lobha trucchinna thaI gayA hoya arthAt udayAvasthAmAM na hoya tene ja airyApathikI kriyA lAge che. ahIM zataka-71mAM varNita te saMvRtta aNagAra, sUtra viruddha AcaraNa kare che, tyAM sudhInuM varNana jANavuM joIe. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke tene sAMparAyikI kriyA lAge che.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10H uddezaka-2 [ 489] | 2 saMvuDassa NaM bhaMte ! aNagArassa avIyIpaMthe ThiccA purao rUvAI NijjhAyamANassa jAvatassa NaM bhaMte ! kiM iriyAvahiyA kiriyA kajjai, pucchA? goyamA ! saMvuDassa NaM aNagArassa avIyIpaMthe ThiccA jAva tassa NaM iriyAvahiyA kiriyA kajjai, No saMparAiyA kiriyA kajjai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! jahA sattame sae paDhamoddesae jAva se NaM ahAsuttameva rIyai / se teNaTeNaM goyamA ! jAva No saMparAiyA kiriyA kajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! avIcimArgamAM(akaSAya bhAvamAM) sthita saMvRtta aNagArane uparyukta rUponuM avalokana karatA zuM airyApathikI kriyA lAge che ke sAMparAyika kriyA lAge che? uttara- he gautama ! akaSAya bhAvamAM sthita saMvRtta aNagArane uparyukta rUponuM avalokana karatAM airyApathika kriyA lAge che paraMtu sAMparAyika kriyA lAgatI nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama ! jenA krodha, mAna, mAyA ane lobha trucchinna thaI gayA hoya arthAtu udayAvasthAmAM na hoya tene aiyaMpathika kriyA lAge che, sAMparAyika kriyA lAgatI nathI. ahIM zataka-7/1mAM varNita- te saMvRtta aNagAra, sUtrAnusAra ja AcaraNa kare che; tyAM sudhInuM sarva varNana karavuM joIe. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke tene airyApathikI kriyA ja lAge che paraMtu sAMparAyikI kriyA lAgatI nathI. vivecana : prastuta be sUtromAM sAMparAyikI ane airyApathikI kriyA kone lAge tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. jeno kaSAyabhAva nAza thayo na hoya tevA sAdhaka koI paNa indriyonA viSayone bhogave, to tene sAMparAyika kriyA ane jeno kaSAyabhAva nAza thayo hoya tene airyApathikI kriyA lAge che. A sUtrathI spaSTa thAya che ke kriyAno AdhAra kaSAyabhAva che. vathI paMthe hindrA - bhinna bhinna vyutpatti anusAra tenA traNa artha prApta thAya che, yathA-(1) vivi pathe vi - kaSAya mArgamAM sthita eTale kaSAya bhAvamAM sthita. (2) vAva pathe- "vicira" dhAtu pRthakubhAva arthamAM hoya che tethI artha thAya ke je yathAkhyAta cAritrathI pRthakubhAvamAM arthAt kaSAya sahitanA cAritra mArgamAM varte che te. (2) vikRtipatha- vikRti mArga arthAt sarAgatA yukta mArgamAM sthita hoya te. savIra paMthe - tenA paNa traNa rUpa ane traNa artha thAya che, yathA- (1) avavi patha = akaSAyanA mArgamAM (2) vari paMthe = yathAkhyAta saMyamathI apRthaka mArgamAM (3) vira pathe = avikRtirUpa
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 | zrI bhagavatI sUtra-3 pathamAM arthAt vItarAga hovAthI je mArgamAM kriyA avikRta hoya te arthAt pUrNa zuddha saMyama mArgamAM yathAkhyAta cAritramAM sthita vItarAgane koIpaNa pravRttimAM airyApathikI kriyA ja lAge che. yonionA bheda-prabhedaH| 3 | kaivihA NaM bhaMte ! joNI paNNattA ? goyamA ! tivihA joNI paNNattA, taM jahA- sIyA, usiNA, sIosiNA; evaM joNIpayaM NiravasesaM bhANiyavvaM / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! yonio keTalA prakAranI kahI che? uttara- he gautama ! yonio traNa prakAranI kahI che. yathA- zIta, uSNa ane zItoSNa. ahIM prajJApanA sUtranuM navamuM 'yonipada saMpUrNa kahevuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM yoninA traNa prakArano nAmollekha mAtra karyo che. tenuM vistRta varNana prajJApanA sUtramAM che. yoniH- "yoni' zabda "yumizraNa dhAtuthI banyo che. tenI vyutpatti A pramANe che. "yuvani asthati yoniH ' je sthAnamAM taijasa-kAzmaNa zarIrI jIva, audArika Adi zarIra yogya pudgala skaMdha samudAya sAthe mizrita thAya che, tene yoni kahe che arthAt jIvanA utpatti sthAnane yoni kahe che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA bhedathI yoninA 84 lAkha bheda che. pRthvI, apa, tela ane vAukAyanI sAta sAta lAkha yoni che. pratyeka vanaspatikAyanI 10 lAkha, sAdhAraNa vanaspatikAyanI 14 lAkha, beindriya, te indriya ane caurendriyanI 2-2 lAkha, nArakI, devatA ane tiryaMca paMcendriyanI 4-4 lAkha, manuSyanI 14 lAkha yoni che. sarva maLIne 84 lAkha yonio thAya che. jo ke jIva anaMta hovAthI vyaktibhedathI anaMtayoni thaI zake che, paraMtu samAna varSAdivALI yonione jAtirUpe eka yoni gaNI zakAya che. prastuta sUtramAM yoninA traNa prakAra kahyA che. (1) yoninA traNa prakAra- zIta sparzanA pariNAmavALI zItayoni, uSNa sparzanA pariNAmavALI uSNayoni ane zIta ane uSNa ubhaya sparzanA pariNAmavALI zItoSNa yoni kahevAya che. devatA ane garbhaja tiryaMca, manuSyone zItoSNa, teukAyane uSNa, nArakIne zIta ane uSNa ane zeSa jIvone traNe prakAranI yoni hoya che. (2) prakArAttarathI yoninA traNa bheda- (1) saceta- utpatti sthAna jIva pradezothI saMbaMdhita hoya te (2) aceta- utpatti sthAna sarvathA jIva rahita hoya che ane (3) mizra- utpatti sthAna jIvAjIva sahita hoya te. deva ane nArakIne acitta, garbhaja jIvone mizra ane zeSa jIvone traNa prakAranI yoni hoya che. (3) prakArAntarathI yoninA traNa bheda- (1) saMvRtta- utpattisthAna DhaMkAyeluM-gupta hoya te (2) vivRtta- utpattisthAna khulluM hoya che ane (3) saMvRtta-vivRtta- utpattisthAna kaMIka aMze DhaMkAyelu ane kiMIka aMze khulluM hoya che. nArakI, deva ane ekendriyane saMvatta, garbhaja jIvone saMvRtta vivatta ane zeSa jIvo vivRtta yoni hoya che.
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10H uddezaka-2 491] (4) utkRSTatA niSkRSTatAnI daSTie yoninA traNa bheda- (1) kUrmonnatA- kAcabAnI pIThanI jema unnata (2) zaMkhAvartA- zaMkhanI jema AvartavALI (3) vaMzIpatrA- vAMsanA be patranI samAna saMpuTa AkAranI. cakravartInA strIratnanI zaMkhAvartA yoni, tIrthakara Adi uttama puruSonI mAtAnI kUrmonnatA yoni ane zeSa samasta saMsArI jIvonI mAtAnI vaMzIpatrA yoni hoya che. tenA vizeSa vivaraNa mATe juo zrI prajJApanA sUtra-pada.9 vedanAnuM svarUpa ane tenA prakAra: 4 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? __goyamA ! tivihA veyaNA paNNattA, taM jahA- sIyA, usiNA, sIosiNA / evaM veyaNApayaM NiravasesaM bhANiyavvaM jAva NeraiyA NaM bhaMte ! kiM dukkhaM veyaNaM vedeti, suhaM veyaNaM vedeti, adukkhamasuhaM veyaNaM vedeti ? goyamA! dukkhaM pi veyaNaM vedeti, suhaM pi veyaNaM vedeti, adukkhamasuhaM pi veyaNaM vedeti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA traNa prakAra che. yathA- zIta, uSNa ane zItoSNa. ahIM prajJApanA sUtranuM saMpUrNa 35muM pada kahevuM joIe. yAvat he bhagavan! zuM narayika jIva duHkharUpa vedanA vede che ke sukharUpa vedanA vede che ke aduHkharUpa asukharUpa vedanA vede che? he gautama! nairayika jIva duHkharUpa vedanA paNa vede che, sukharUpa vedanA paNa vede che ane aduHkharUpa-asukharUpa vedanA paNa vede che. vivecana : prastuta sUtramAM vedanAnuM varNana prajJApanA sUtranA atidezapUrvaka karyuM che. vedanA:- je vedAya-anubhavAya te vedanA che- (1) vedanAnA traNa bheda che- zIta, uSNa ane zItoSNa. narakamAM zIta ane uSNa be prakAranI vedanA che. zeSa 23 daMDakomAM traNa prakAranI vedanA hoya che. (ra) prakArAttarathI vedanAnA cAra bheda che- dravyavedanA, kSetravedanA, kAlavedanA ane bhAvavaMdanA. dravya vedanA- zubha-azubha dravyanI saMyogajanya vedanA, kSetra vedanA- narakAdi kSetrajanya vedanA, kAla vedanA- pAMcamA-chaThThA ArAmAM anubhavAtI vedanA, bhAvavaMdanA- virahanI vedanA athavA krodhAdijanya vedanA. 24 daMDakomAM cAre prakAranI vedanA hoya che. (3) prakArAntarathI vedanAnA traNa bheda:- zArIrika, mAnasika ane zArIrika-mAnasika. pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya vagere asaMjJI jIvomAM zArIrika vedanA hoya che. zeSa soLa daMDakamAM traNa prakAranI vedanA hoya che.
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 ] zrI bhagavatI sUtra-3 (4) prakArAntarathI vedanAnA traNa bheda - zAtA vedanA, azAtA vedanA ane zAtA-azAtA vedanA. udayaprApta vedanIya karmajanya pudgalonA anubhavarUpa anukULa ane pratikULa vedanAne kramazaH zAtA, azAtA vedanA kahe che. 24 daMDakamAM traNa prakAranI vedanA hoya che. (5) prakArAntarathI vedanAnA traNa bheda - duHkhA, sukhA ane aduHkhAsukhA. 24 daMDakamAM traNa prakAranI vedanA hoya che. anya dvArA udIryamANa mArapITarUpa azAtA ke zarIra paricaryArUpa zAtA vedanAne kramazaH duHkhA ane sukhA vedanA kahe che tathA anya dvArA anudIti sahaja thatI avasthAne aduHkhA sukhA vedanA kahe che. (6) prakArAntarathI vedanAnA be bheda :- Abhyapagamika ane aupakramikI. (1) AbhyapagamikI vedanA- svayaM kaSTane svIkArIne je vedanA bhogave te athavA udIraNA dvArA udayamAM lAvIne anubhavAtI vedanA. yathA- kezaloca Adi. (2) aupakamiTI vedanA - je svayaM udayamAM AvelI hoya te. yathAjvarAdi, tiryaMca paMcendriya ane manuSyamAM baMne prakAranI vedanA hoya che. zeSa bAvIsa daMDakomAM eka mAtra aupakramikI vedanA hoya che. (6) prakArAntarathI vedanAnA be bhedaH- (1) nidA ane anidA. sabhAna avasthAmAM jenuM vedanA thAya te nidAvedanA ane bebhAna dazAmAM jenuM vedanA thAya te anidAvedanA che. (2) vyakta ane avyakta vedanAne kramazaH nidA ane anidAvedanA kahevAya che. (3) viveka sahitanuM vedanA ane viveka rahitanuM vedana kramazaH nidA ane anidA vedanA kahevAya che. nArakI, bhavanapati, vyaMtara, tiryaMca paMcendriya ane manuSya A 14 daMDakomAM jIva baMne prakAranI vedanA bhogave che. temAM je saMjJI che te nidA vedanA bhogave che. pAMca sthAvarA ane traNa vikasendriya A sarva asaMjJI jIvo anidA vedanA bhogave che. jyotiSI ane vaimAnika devonA be prakAra che- mithyAdaSTi ane samyagdaSTi. mithyAdaSTi devo anidA vedanA ane samyagudRSTi devo nidA vedanA bhogave che. bhikSu pratimA ane ArAdhanA :| 5 mAsiyaM NaM bhaMte ! bhikkhupaDima paDivaNNassa aNagArassa NiccaM vosaTThakAe ciyattadehe, je kei parIsahovasaggA uppati, taM jahA- divvA vA mANusA vA tirikkhajoNiyA vA; te uppaNNe samma sahai, khamai, titikkhai, ahiyAsei / evaM mAsiyA bhikkhupaDimA NiravasesA bhANiyavvA, jahA dasAhiM jAva ArAhiyA bhvi| bhAvArtha :- je aNagAre mAsika bhikSu pratimA aMgIkAra karI che tathA jeNe zarIranA mamatvano ane zarIra-saMskArano tyAga karyo che, te deva, manuSya ke tiryaMca saMbaMdhI je upasargo Ave che tene samyaka prakAre sahana kare che; kSamA rAkhe che, titikSApUrvaka sahana kare che; ityAdi mAsikI bhikSu-pratimA saMbaMdhI sarva varNana zrI chadazAzrutaskaMdha sUtrAnusAra bAramI bhikSu-pratimA sudhI sarvavarNana jANavuM thAva te jinAjJAno ArAdhaka thAya che tyAM sudhI kahevuM joIe.
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-10: deza-2 / 48 | 6 bhikkhu ya aNNayaraM akiccaTThANaM paDisevittA, se NaM tassa ThANassa aNAlo- iya apaDikkate kAla karei, Natthi tassa ArAhaNA / se Na tassa ThANassa AloiyapaDikaMte kAlaM karei, atthi tassa ArAhaNA / bhAvArtha - jo koI bhikSu dvArA koI akRtya sthAnanuM sevana thaI gayuM hoya ane jo te akRtya-sthAnanI AlocanA tathA pratikramaNa karyA vinA ja kAladharma pAme, to tenI ArAdhanA thatI nathI. jo te akRtyasthAnanI AlocanA tathA pratikramaNa karIne kALadharma pAme, to tenI ArAdhanA thAya che. | 7 bhikkhU ya aNNayaraM akiccaTThANaM paDisevittA tassa NaM evaM bhavai- pacchA vi NaM ahaM carimakAlasamayasi eyassa ThANassa AloessAmi jAvapaDivajjissAmi, se NaM tassa ThANassa aNAloiya apaDikkate kAlaM karei Natthi tassa ArAhaNA, se NaM tassa ThANassa AloiyapaDikkate kAlaM karei atthi tassa ArAhaNA / bhAvArtha :- kadAcitu koI bhikSu dvArA akRtyasthAnanuM sevana thaI jAya ane tenA manamAM A vicAra utpanna thAya ke "huM mArA aMtima samaye ja A akRtya-sthAnanI AlocanA karIza yAvatu taparUpa prAyazcitta svIkAra karIza." paraMtu te akRtyasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja kAladharma pAmI jAya, to tenI ArAdhanA thatI nathI. jo te AlocanA ane pratikramaNa karIne kAladharma pAme, to tenI ArAdhanA thAya che. |8 bhikkhU ya aNNayaraM akiccaThANaM paDisevittA tassa NaM evaM bhavai- jai tAva samaNovAsagA vi kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, kimaMga puNa ahaM aNapaNNiyadevattaNapi No labhissAmi tti kaTu; se NaM tassa ThANassa aNAloiya apaDikkaMte kAlaM karei, Natthi tassa ArAhaNA; se NaM tassa ThANassa Aloiya-paDikkate kAlaM karei, atthi tassa ArAhaNA // sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - kadAcit koI bhikSu dvArA akRtyasthAnanuM sevana thaI jAya ane te vicAre ke "jo zramaNopAsaka paNa kALadharma pAmIne, koI eka devalokamAM utpanna thAya che, to zuM huM aNapatrika deva na thaI zakuM?" A prakAre vicArIne jo te akRtyasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja kAladharma pAme, to tenI ArAdhanA thatI nathI; jo akRtyasthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karIne kAladharma pAme, to tenI mArAdhanAthAya ch.|| bhagavan ! Apa Dochomache, sApaDochobha4 ch.|| viveyana: prastuta be sUtromAM bhikSunA ArAdhaka-virAdhaka viSayaka vicAraNA karI che.
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 teno sArAMza e che ke aMta samaye AlocanA-pratikramaNAdi karIne taparUpa prAyazcitta svIkAranAra sAdhaka ArAdhaka thAya che ane AlocanA Adi na karanAra sAdhaka virAdhaka thAya che. ArAdhaka ane virAdhakapaNAno AdhAra bhAvavizuddhi che. chadmasthAvasthAmAM doSasevana svAbhAvika che. paraMtu doSane doSarUpe svIkArI tenuM prAyazcita karavAnA bhAva karavA ke prAyazcita karavuM te baMne avasthAmAM sAdhakanA ArAdhanAnA bhAva pragaTa thAya che. tethI te ArAdhaka bane che. paraMtu doSano doSarUpe svIkAra na karavo ke tenuM prAyazcitta karavAnA bhAva na thavA ke prAyazcita na karavuM, te baMne avasthAmAM sAdhakanA ArAdhanAnA bhAva jaNAtA nathI tethI te virAdhaka thAya che. 12 bhikSu-pratimAnuM vistRta varNana dazAzrutaskaMdha nAmanA cheda sUtramAM che. || zataka-10/ra saMpUrNa // 494
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-3 495 zataka-10 : uddezaka-3 ja saMkSipta sAra che je A uddezakamAM devanI ullaghaMna zakti, anya deva-devInI vacce javAnuM sAmarthya, ghoDAnI khu-khuM dhvaninuM kAraNa ane bAra prakAranI vyavahAra bhASAnuM nidarzana che. bhavanapatithI vaimAnika parvatanA devo potAnA AvAsathI cAra-pAMca AvAsa sudhI Atma RddhithI jAya che. tyArapachI uttara vaikriya zarIra banAvIne jAya che. deva-devIne anya deva ke devInI madhyamAMthI pasAra thavA mATe vividha prakAranI maryAdA hoya che(1) mahaddhika deva-devI alpaddhika deva-devInI madhyamAMthI game tyAre, game te rIte arthAtu vimohita karIne athavA vimohita karyA vinA paNa jaI zake che. (2) alpaddhika deva-devI mahaddhika deva-devInI madhyamAMthI jaI zakatA nathI. (3) samaddhika deva-devI, samaddhika deva-devInI madhyamAMthI jaI zake che, paraMtu te deva-devI asAvadhAna (pramatta) hoya tyAre tene vimohita karIne ja jaI zake che. ghoDo jyAre doDe che, tyAre tenA hRdaya ane yakRtanI vacce karkaTa nAmano vAyu utpanna thAya che, tethI doDato ghoDo khu-khu dhvani kare che. * A prajJApanA sutrokta AmaMtraNI Adi bAra prakAranI bhASA temaja ame Azraya karIzuM, zayana karIzuM Adi bhaviSyakAlIna bhASA prayoga vyavahAra bhASA che ane te bhASA prajJApanI che. A rIte A uddezakamAM mukhyatayA devazaktinuM nirUpaNa che.
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49s zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-10 : uddezaka-3 Atmasaddhi devanI gamana zaktiH|1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- AiDDIe NaM bhaMte ! deve jAva cattAri, paMca devAvAsaMtarAi vIikkaMte, teNa paraM pariDDIe ? haMtA goyamA ! AyaDDIe NaM deve jAva teNa paraM pariDDIe / evaM asurakumAre vi / NavaraM asurakumArAvAsaMtarAiM, sesaM taM ceva / evaM eeNaM kameNaM jAva thaNiyakumAre, evaM vANamaMtare, joisie, vemANie vi jAva teNa paraM pariDDIe / zabdArtha - AlphINa-svakIya zakti, AtmaRddhithI chUpa- anya Rddhi arthAt vaikriya zaktithI vIte = gamana kare che, pAra kare che, ullaMghana kare che tevAvAsaMtarA = devAvAsa vizeSone. bhAvArtha - prazra- rAjagRha nagaramAM yAvatu gautamasvAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! deva, potAnI zakti dvArA zuM eka, be, traNa cAra-pAMca devAvAso sudhI gamana kare che ane tyAra pachI anya zakti dvArA gamana kare che? uttara- hA gautama! deva potAnI zakti dvArA cAra-pAMca devAvAso sudhI gamana kare che ane tyAra pachI anyazakti(vakriyazakti) dvArA gamana kare che. A ja rIte asurakumAranA viSayamAM paNa jANavuM joIe, paraMtu vizeSatA e che ke te potAnI zakti dvArA asurakumAranA AvAsonuM ullaMghana kare che, zeSa pUrvavat jANavuM joIe. A rIte A ja anukramathI thAvat svanitakumAra sudhI jANavuM. temaja vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanA saMbaMdhamAM paNa jANavuM joIe yAvatuM tyAra pachI anyazakti (vakriyazakti)thI gamana kare che. vivecana : prastuta sUtramAM devonI AtmaRddhi ane vaikriyazaktinuM darzana karAvyuM che. koI paNa jAtinA deva svAbhAvika zaktithI-AtmaRddhithI pota-potAnI jAtinA cAra, pAMca anya AvAso sudhI gamanAgamana karI zake che ane tyAra pachInA kSetramAM gamanAgamana karavuM hoya to devone mATe vaikriya labdhino prayoga Avazyaka banI jAya che. te deva vaikriya labdhino prayoga karIne, uttara vaikriya zarIra banAvIne jaI zake che.
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10H uddezaka-3 497 anya devanI vaccethI nIkaLavAnI kSamatA :| 2 appaDDIe NaM bhaMte ! deve se mahaDDiyassa devassa majjhamajheNaM vIivaejjA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM alpaRddhi yukta deva, mahaddhika devanI madhyamAM thaIne jaI zake che? uttara- he gautama! tema zakya nathI.(te mahaddhika devanI madhyamAMthI jaI zakatA nathI) | 3 |samaDDIe NaM bhaMte ! deve samaDDIyassa devassa majjhamajjheNaM vIivaejjA ? goyamA! No iNaDhe samaDhe; pamattaM puNa vIivaejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! samaddhika(samAna zaktivAna) deva, samaddhika devanI madhyamAM thaIne jaI zake che? uttara- he gautama! tema zakya nathI, paraMtu jo te samaddhika deva asAvadhAna hoya to tenI madhyamAM thaIne jaI zake che. 4 re aMte ! hiMda vinodittA mU, vinodita ? joyamAM vimohittA pabhU, No avimohettA pabhU / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! zuM te deva, samaddhika devane vimohita karIne jAya che ke vimohita karyA vinA jAya che.? uttara- he gautama! te deva, samaddhika devane vimohita karIne jaI zake che, vimohita karyA vinA jaI zakatA nathI. 5 se bhaMte ! kiM puTvi vimohittA pacchA vIivaejjA, pudvi vIivaittA pacchA vimohejjA ? goyamA ! puvvi vimohittA pacchA vIivaejjA, No puvvi vIivaittA pacchA vimohejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te deva, tene pahelA vimohita kare che ane pachI jAya che ke pahelA jAya che ane pachI vimohita kare che? uttara- he gautama! te deva, tene pahelA vimohita kare che ane pachI jAya che, paraMtu pahelA jaIne pachI vimohita karatA nathI. |6 mahiDDIe NaM bhaMte ! deve appaDDiyassa devassa majjhamajjheNaM vIivaejjA ? haMtA goyamA ! vIivaejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! zuM mahartika deva, alpaRddhika devanI madhyamAM thaIne jaI zake che? uttara- hA, gautama ! jaI zake che.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 488 zrI bhagavatI sUtra-3 |7 se bhaMte ! kiM vimohittA pabhU, avimohittA pabhU? goyamA ! vimohittA vi pabhU, avimohettA vi pabhU / bhAvArtha:-prazra-bhagavana! te mahadvivata saspadvivanavibhohita zanayacha vibhohita karyA vinA jaI zake che? uttara- he gautama! vimohita karIne paNa jaI zake che ane vimohita karyA vinA paNa jaI zake che. | 8 se bhaMte ! kiM puTvi vimohittA pacchA vIivaejjA, puTvi vIivaittA pacchA vimohejjA ? goyamA ! puTvi vA vimohettA pacchA vIivaejjA, puTvi vA vIivaittA pacchA vimohejjA / bhAvArtha:-prazra- bhagavana! te bhavitene paDelA vimoDita zane, pachI yache paDelA jAya che ane pachI vimohita kare che? uttara- he gautama ! te mahaddhika deva pahelA vimohita karIne pachI paNa jAya che ane pahelA jaIne pachI paNa vimohita karI zake che. | 9 appaDDie NaM bhaMte ! asurakumAre mahiDDiyassa asurakumArassa majjhamajjheNaM vIivaejjA? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / evaM asurakumAreNa vi tiNNi AlAvagA bhANiyavvA jahA ohieNaM deveNaM bhaNiyA evaM jAva thaNiyakumAreNaM / vANamaMtara-joisiya- vemANieNaM evaM ceva / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! alpaddhika asurakumAra deva, mahartika asurakumAranI madhyamAM thaIne 46 cha? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. A rIte sAmAnya devanI jema asurakumAranA paNa traNa sUtrAlApaka kahevA joIe. te ja rIte svanitakumAra sudhI kahevuM joIe. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonA viSayamAM paNa A ja prakAre kahevuM joIe. 10 appaDDie NaM bhaMte ! deve, mahiDDiyAe devIe majjhamajheNaM vIivaejjA? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! sapA heva, madivAnI madhyama 25na 46 3 cha ? 6ttrhe gautama! tema zakya nathI. 11 samaDDie NaM bhaMte ! deve, samaDDiyAe devIe majjhamajjheNaM vIivaejjA?
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-10: deza -3 | 488 goyamA ! taheva deveNa ya devIe ya daMDao bhANiyavvo jAva vemANiyAe / bhAvArtha :- prazna-De mAvan ! samA Teva, samaddhi hevInI madhyamA thani 46 cha ? 6ttara-3 gautama! pUrvokta prakAre devanI sAthe devIno paNa daMDaka kahevo joIe yAvata vaimAnika paryata A ja pramANe kahevuM joIe. |12 appaDDiyA NaM bhaMte ! devI, mahaDDiyassa devassa majjhamajjheNaM vIivaejjA ? goyamA ! eso vi taIo daMDao bhANiyavvo jAva mahiDDiyA vemANiNI appaDDiyassa vemANiyassa majjhamajjheNaM vIivaejjA ? haMtA, vIivaejjA / bhAvArtha:-prazra- bhagavana ! alpaddhi hevI, ma hevanI madhyamAMthana 4zacha? 6ttrhe gautama! tema zakya nathI. A rIte ahIM trIjo daMDaka kahevo joIe yAvata prizna] he bhagavan! mahartika vaimAnika devI, alpaddhika vaimAnika devanI madhyamAM thaIne jaI zake che? [uttara] hA, gautama jaI zake che. 13 appaDDiyA NaM bhaMte ! devI mahaDDiyAe devIe majhamajjheNaM vIivaejjA? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / evaM samaDDiyA devI samaDDiyAe devIe taheva, mahiDDiyA vi devI appaDDiyAe devIe taheva, evaM ekkekke tiNNi tiNNi AlAvagA bhANiyavvA jAva / mahaDDiyA NaM bhaMte ! vemANiNI appaDDiyAe vemANiNIe majjhamajjheNaM vIivaejjA ? goyamA ! haMtA vIivaejjA / sA bhaMte ! kiM vimohittA pabhU avimohittA pabhU ? taheva jAva puvvi vA vIivaittA pacchA vimohejjA / ee cattAri daMDagA / bhAvArtha:-prazra- bhagavan ! alpaddhi hevI, bhaDaddhi hevInI madhyamAM thana 46 cha ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI, A rIte samaddhika devIno, samaddhika devInI sAthe tathA mahaddhika devIno, alpaddhika devInI sAthe pUrvokta prakAre AlApaka kahevo joIe, A rIte eka ekanA traNa traNa AlApaka kahevA joIe yAvat prazna- he bhagavan! mahaddhika vaimAnika devI alpaddhika vaimAnika devInI madhyamAM thaIne jaI zake che? Gn2- &, gautama ! 4 5 cha, yAvat prazna- he bhagavan! zuM te mahaddhika devI, tene vimohita karIne jaI zake che athavA vimohita karyA vinA jaI zake che tathA pahelA vimohita karIne pachI jAya che athavA pahelA jaIne pachI vimohita kare che?
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 500 ] zrI bhagavatI sUtra-3 uttara-he gautama! pUrvavat jANavuM joIe. yAvatuM pahelA jAya che ane pachI paNa vimohita kare che; tyAM sudhI kahevuM joIe. A rIte cAra sUtrAlApaka(daMDaka) kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM deva-devInuM anya deva-devInI madhyamAM thaIne javAnuM sAmarthya pragaTa karyuM che. (1) alpaRddhika deva-devIno mahaddhika deva-devInI sAthe (2) samaRddhika deva-devIno samaRddhika deva-devInI sAthe (3) mahaddhika deva-devIno alpaRddhika deva-devI sAthe, A traNa AlApaka thAya che. A traNe ya AlApaka 4 daMDakamAM thAya che. yathA- (1) sAmAnya devano sAmAnya deva sAthe (2) devano devI sAthe (3) devIno deva sAthe (4) devIno devI sAthe. A rIte cAra daMDaka(sUtrAlApaka) thAya che teno niSkarSa e che ke aRddhika deva, mahartika devanI madhyamAM thaIne jaI zakatA nathI, paraMtu jo te deva asAvadhAna hoya to ja jaI zake che. paraMtu mahaddhika deva alpaRddhika devanI madhyamAM thaIne, pahelA ke pachI vimohita karIne, ke vimohita karyA vinA paNa jaI zake che. samaddhika deva samaddhika devanI madhyamAM thaIne jaI zake che, pahelA ke pachI tene vimohita karIne jaI zake che. vinodinA :- vismita karavuM. mihikA-dhummasa Adi dvArA aMdhakAra karI devo. te aMdhakArane joIne sAmenA deva, vismita thaI jAya che ke A zuM che? te ja samaye tenuM dhyAna cUkavIne devanI madhyamAMthI nIkaLI javuM 'tene vimohita karIne javuM" kahevAya che. doDatA azvanI 'khu-khu dhvaninuM kAraNa:14 Asassa NaM bhaMte ! dhAvamANassa kiM khukhu tti karei ? goyamA ! Asassa NaM dhAvamANassa hiyayassa ya jagayassa ya aMtarA ettha NaM kakkaDae NAma vAe saMmucchai, jeNaM Asassa dhAvamANassa 'khu khu' tti karei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jyAre azva doDe che, tyAre khu-khu zabda kema kare che? uttara- he gautama! jyAre azva doDe che, tyAre tenA hRdaya ane yakRtanI vacce karkaTa(karbaTa) nAmano vAyu utpanna thAya che, tethI doDato azva khu-khu" dhvani kare che. bhASAnA bheda - 15 aha bhaMte ! AsaissAmo, saissAmo ciTThissAmo NisiissAmo tuyaTTissAmo AmaMtaNI ANavaNI jAyaNI, taha pucchaNI ya paNNavaNI /
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-3 [ 501 ] paccakkhANI bhAsA, bhAsA icchANulomA ya // aNabhiggahiyA bhAsA bhAsA ya, abhiggahammi boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA, voyaDamavvoyaDA ceva / paNNavaNI NaM esA bhAsA, Na esA bhAsA mosA? haMtA goyamA ! AsaissAmo, taM ceva jAva Na esA bhAsA mosA // sevaM baMtA sevaM bhale I zabdArtha:- AphassAno = Azraya karazuM taphasAmo = zayana karazuM vismiAno = UbhA rahezuM lissIno = besaNuM tuveTTisAno = paDakhA bhara zayana karazuM AmaMtaLI = AmaMtraNa ApanArI AgavI = AjJApanI gAya = yAcanA karanArI chApunomA = icchAnulomA voDamabroyaDA = vyAkRtA avyAkRtA. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ame Azraya karazuM, zayana karazuM, UbhA rahezuM, besazuM ane paDakhA bhara zayana karazuM, ityAdi bhASA tathA (1) AmaMtraNI (2) AjJApanI (3) yAcanI (4) pRcchanI (5) prajJApanI (6) pratyAkhyAnI (7) icchAnulomA (8) anabhigRhItA (9) abhigRhItA (10) saMzayakaraNI (11) vyAkRtA (12) avyAkRtA, A bAra prakAranI bhASAo zuM prajJApanI bhASA kahevAya che? evI bhASA zuM mRSA bhASA kahevAtI nathI? uttara- hA, gautama ! uparokta prakAranI bhASA prajJApanI bhASA che, te mRSA bhASA nathI. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta sUtramAM keTalAka bhaviSyakAlIna bhASA prayogo, temaja laukika vyavahAra sAdhaka bhASAonI satyatA Adi viSayanuM nirUpaNa che. "ame Azraya karazuM' ityAdi bhASA bhaviSyakAlIna che. vartamAnakAlanI apekSAe te anavadhAraNIya-anizcita che. tema chatAM temAM satyatAno vikalpa rahelo che. tathA AmaMtraNI Adi bAra prakAranI bhASA vastRtattvanuM vidhAna karatI nathI te ja rIte pratiSedha paNa karatI nathI. te bhASA satya nathI ane mRSA paNa nathI. te nirava puruSArtha sAdhaka che. tethI sUtrakAre te bhASAne prajJApanI, vAcyArthane pragaTa karanArI, bolavA yogya bhASA kahI che. Agamokta bhASAnA cAra prakAra che. satya, asatya, mizra ane vyavahAra bhASA. temAM sUtrokta bhASA prayogano samAveza vyavahAra bhASAmAM thAya che.
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bAra prakAranI vyavahAra bhASA:(1) AmaMtraNI- AmaMtraNa karavuM. jema ke- he bhagavan! he devadatta! (2) AjJApanI- anyane koI kArya karavA mATe preraNA ApavI. yathA- beso, UTho (3) yAcanI- yAcanA mATe prayukta thatI bhASA. yathA- mane siddhi Apo. (4) pRcchanI- ajJAta ane saMdigdha padArthone jANavA mATe prayukta thatI bhASA. yathA- teno artha zuM che? (5) prajJApanI- upadeza ke nivedana karavA mATe prayukta thatI bhASA. yathA- hiMsA durgatinuM kAraNa che. (6) pratyAkhyAnI- niSedhAtmaka bhASA. yathA- huM corI karIza nahIM. (7) icchAnulomA- anyanI icchAne anukULa bhASA. yathA- tame je karo cho te mane paNa iSTa che. tame jema kahezo tema karazuM. (8) anabhigRhItA- nizcita arthanuM jJAna na karAvanArI bhASA. yathA- aneka kArya karavAnA hoya, tyAre koI vyakti pUche ke huM zuM karuM?" tene pratyuttara apAya ke "tamane ruce tema karo. temAM nizcita Adeza thato nathI. (9) abhigRhItA- nizcita arthano bodha karAvanArI bhASA. yathA- "atyAre A ja kArya karavuM joIe." (10) saMzayakaraNI- anekArthaka vAcaka zabda prayoga karavo. yathA- saidhava zabda "puruSa', "azva' ane 'lavaNa' te traNeno vAcaka che. tenA uccAraNathI zrotAne saMzaya utpanna thAya che. (11) vyAkatA- spaSTa arthavALI bhASA athavA lokaprasiddha arthavALI bhASA. yathA- ghaTane ghaTa, sAdhunA vastra, pAtrAdine dhArmika upakaraNa kahevA. (12) avyAkRtA- aspaSTa uccAraNavALI bhASA athavA ati gaMbhIra arthavALI bhASA. yathA- Diltha Davittha Adi zabdonuM uccAraNa karavuM. zataka-10/3 saMpUrNa che ?
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-4 503 zitaka-10 : uddezaka-4. jeja saMkSipta sAra ja A uddezakamAM trAyasviMzaka devo, tenI saMkhyA ane tenI zAzvatatAnuM nirUpaNa che. temAM mukhyatayA zyAmahastI aNagAre zrI gautama svAmIne pUchelA praznottara che. trAyazciMzaka deva -je deva indranA maMtrI ke purohitanuM kArya kare che tene trAyanTiMzaka deva kahe che. - vANavyaMtara ane jyotiSI devomAM tathAprakAranA svabhAve trAyazciMzaka devo hotA nathI. bhavanapati ane vaimAnika jAtinA devomAM pratyeka indranA 33 trAyazciMzaka devo hoya che. tenI saMkhyA niyata che. trAyasviMzaka deva zAzvata che. eka devanuM AyuSya pUrNa thAya tyAre tenuM cyavana thAya ane tenA sthAne anya deva janmadhAraNa kare che. A rIte tenI paraMparA akhaMDa rahe che. traNe kAlamAM 33trAyasviMzakadevo nahoya tema nathI. daze jAtinA bhavanapatine ane 12 devalokanA dazeya indrone 33-33 trAyasviMzaka deva hoya che. asurakumAranA trAyaaiMzakadeva -kAkakkI nagarImAM paraspara sahAyaka 33mitro rahetA hatA. je yathocita zrAvaka dharmanuM pAlana karatA hatA paraMtu pAchaLathI te zithilAcArI banIne, aMte te pApasthAnanI AlocanAdi karyA vinA ja kAladharma pAmyA, tethI te virAdhaka thaIne, asurakumAra jAtinA trAyasviMzaka deva tarIke utpanna thayA. zakendranA trAyannizaka deva - palAzaka nAmanA nagaramAM 33 zramaNopAsako hatA. zrAvaka dharmanuM yathocita pAlana karatA hatA ane jIvananA aMta sudhI teoe saMvega bhAva TakAvI rAkhyo ane aMte AlocanAdi karIne kAladharma pAmyA, tethI te ArAdhaka thaIne, zakrendranA trAyasviMzaka deva tarIke utpanna thayA.
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 504 zrI bhagavatI sUtra-3 zata-10 : 6za-4 zyAmahastI podhAta:| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANiyaggAme Nayare hotthA, vaNNao / dUipalAsae ceie / sAmI samosaDhe jAva parisA paDigayA / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTe aMtevAsI iMdabhUI NAmaM aNagAre jAva appANaM bhAvemANe viharai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI sAmahatthI NAmaM aNagAre pagaibhaddae, jahA rohe jAva appANaM bhAvemANe viharai / taeNaM se sAmahatthI aNagAre jAyasaDDhe jAva uThAe uDhei, udvittA jeNeva bhagavaM goyame teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhagava gAyama tikkhutto jAva pajjuvAsamANe evaM vyaasiibhAvArtha - te kAle te samaye vANijyagrAma nAmanuM nagara hatuM. tyAM dhutipalAza nAmanuM udyAna hatuM. tenuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. ekadA tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA(pariSada darzana karavA AvI. dharmopadeza sAMbhaLIne) pariSada pAchI gaI. te kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jayeSTha aMtevAsI indrabhUti nAmanA aNagAra thAvat saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaraNa karatA hatA. te kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA aMtevAsI zyAmahastI nAmanA aNagAra hatA. te rohA aNagAranI jema prakRtithI bhadra Adi guNasaMpanna hatA. te saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaraNa karatA hatA. eka divasa te zyAmahastI nAmanA aNagArane zraddhA, saMzaya, jijJAsA Adi utpanna thayA yAvat te potAnA sthAna parathI UThyA, UThIne bhagavAna gautama svAmInI samIpe AvIne traNa vAra Avartana yukta vaMdana-namaskAra karI yAvatu paryApAsanA karatAM A pramANe pUchyuM camarendranA trAyazciMzaka deva - 2 atthi NaM bhaMte ! camarasa asuriMdassa asurakumAraraNNo tAyattIsagA devA ? sAmahatthI ! haMtA, asthi / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai- camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-10: deza-4 | 505 tAyattIsagA devA, tAyattIsagA devA? evaM khalu sAmahatthI ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse kAkaMdI NAma NayarI hotthA, vaNNao / tattha NaM kAkaMdIe NayarIe tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsayA parivasaMti- aDDA jAva bahujaNassa aparibhUyA; abhigayajIvAjIvA, uvaladdhapuNNapAvA jAva viharati / taeNaM te tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsayA puTvi uggA uggavihArI, saMviggA, saMviggavihArI bhavittA, tao pacchA pAsatthA, pAsatthavihArI, osaNNA, osaNNavihArI, kusIlA, kusIlavihArI, ahAcchaMdA, ahAcchaMdavihArI, bahUI vAsAiM samaNovAsagapariyAgaM pAuNaMti pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUseMti, jhUsittA tIsaM bhattAiM aNasaNAiM chedeti, chedittA tassa ThANassa aNAloiya apaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA camarassa asuriMdassa asura- kumAraraNNo tAyattIsaga devattAe uvavaNNA / zArtha:- uggA = 6-bhAvathI hAtta sane hAsyarita, zrAvadhabhadrI pAlana 42nAra uggavihArI = hAra mAyAravANA- mAyAra pAsanamA prayatnazIla saMviggA = mokSaprAptinA 6247, saMsArathI bhayabhIta,saviggavihArI mokSane anugmaay29|| 42nArA, pAsatthA = pArzvastha, zarIrAhimoDAzamAMdhAyeda, zAnAhithI balibhUta, pAsatthavihArI- moDa pAzasta thaIne vyavahAra 12nA2, zanihithI paDirbhUta pravRtti 42nA2, osaNNA = uttama mAyAnu pAsana 42vAmAM mAsu, osaNNavihArI = hI DAla paryaMta zithimAyArI, kusIlA = zAnahAyAnI viraadhn| 42nA2, kusIlavihArI = hADAra paryaMta nAhi AyArana virAgha, ahAcchadA = potAnI chAnusAra pravRtti 2nAra athavA sUtraviruddha pravRtti 42nAra, ahAcchaMdavihArI = hIghAsa paryaMta svaccha55 vicaraNa karanAra. bhAvArtha :-prazra-bhagavana ! zubhasu2zubhAronA 20%, asurazubhAronAchandra yabharanA trAyastriMza vocha? uttara- 1, zyAmastI ! yamarendranA trAyastriMza hevo cha. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke asurakumAronA rAjA asurakumArendra camaranA trAyasviMzaka hevo cha? uttara- he zyAmahastI ! te trAyasviMzaka devonuM varNana A pramANe che te kAle, te samaye A jaMbadvIpanA bharatakSetramAM kAkadI nAmanI nagarI hatI. te kAkadI nagarImAM paraspara sahAyaka tetrIsa gRhapati zramaNopAsako rahetA hatA. te dhanika Adi vizeSaNa saMpanna ane aparAbhUta hatA. te jIvAjIvanA
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 | zrI bhagavatI sUtra-3 jJAtA ane puNya-pApanA jANakAra hatA. te paraspara sahAyaka tetrIsa gRhapati zramaNopAsako pahelA ugra, ugravihArI, saMvigna, saMvigna vihArI (AcAravAna) hatA paraMtu pAchaLathI pArthastha, pArthasthavihArI, avasagna, avasagnavihArI, kuzIla, kuzIla vihArI, yathAchanda ane yathAchanda vihArI (arthAt zithila AcArI) thaI gayA. te avasthAmAM ja teo aneka varSo sudhI zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karIne, ardhamAsika saMlekhanA dvArA zarIrane kRza karIne, trIsa bhaktonuM anazana dvArA chedana karIne, pramAda sthAnanI(doSonI) AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA ja kAlanA samaye kola karIne, te asurakumArarAja asurakumArendra camarano trAyanjhizaka devapaNe utpanna thayA che. | 3 jappabhiI ca NaM bhaMte ! te kAkaMdagA tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsagA camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo tAyattIsagadevattAe uvavaNNA tappabhiI ca NaM bhaMte ! evaM vuccai- camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo tAyattIsagA devA, tAyattIsagA devA? taeNaM bhagavaM goyame sAmahatthiNA aNagAreNaM vutte samANe saMkie, kaMkhie, vitigicchae; uTThAe uDhei, uTThAe uchittA sAmahatthiNA aNagAreNaM saddhiM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdai NamaMsai, vadittA, NamaMsittA evaM vyaasiibhAvArtha :- (zyAmahastI aNagAre, gautama svAmIne pUchayuM ke, he bhagavan! zuM jyAre te kAkandI nivAsI, paraspara sahAyaka tetrIsa zramaNopAsako asurakumArarAja asurendra camaranA trAyanTiMzaka devapaNe utpanna thayA, tyArathI ja ema kahevAya che ke asurakumArarAja asurendra camaranA trAyasviMzaka devo che? arthAt zuM te pahelA trAyasviMzaka devo na hatA? zyAmahastI aNagAranA A praznane sAMbhaLIne gautamasvAmI zaMkita, kAMkSita ane saMdigdha thayA. te tyAMthI potAnI utthAna zaktithI UThyA, UThIne zyAmahastI aNagAranI sAthe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI pAse AvyA, AvIne bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchyuM4 atthi NaM bhaMte ! camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo tAyattIsagA devA? goyamA ! haMtA atthi / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai- evaM taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAvatappabhiI ca NaM bhaMte ! evaM vuccai- camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo tAyattIsagA devA, tAyattIsagA devA?
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezakra-4 507 | No iNaDhe samaDhe, goyamA ! camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo tAyattIsagANaM devANaM sAsae NAmadhejje paNNatte; jaM Na kayAi NAsI, Na kayAi Na bhavai, Na kayAi Na bhavissai; jAva Nicce avvocchittiNayaTThayAe, aNNe cayaMti, aNNe uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM asurendra, asurakumArarAja camaranA trAyasviMzaka devo che? uttara- hA, gautama che. prazna-he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke camaranA trAyazciMzaka deva che, ityAdi pUrvakathita trAyasviMzaka devono sarva saMbaMdha kahevo joIe, yAvatu jyArathI kAkandI nivAsI zramaNopAsako asurarAja asurendra camaranA trAyazviMzaka devapaNe utpanna thayA tyArathI ja trAyasviMzaka deva che? zuM tenI pUrve na hatA ? uttara- he gautama ! tema nathI paraMtu asurakumArarAja asurendra camaranA trAyazciMzaka devonA nAma zAzvata che. tethI te kyAre ya na hatA tema nathI ane nahIM raheze tema paNa nathI. acchitti nayadravyArthikanayanI apekSAe te nitya che. pUrvanA trAyazciMzakadevo cyavana pAme che ane bIjA utpanna thAya vivecana : prastuta sUtromAM zyAmahastI aNagAra ane gautamasvAmInA praznottara che. te sUtra ane bhAvArthathI spaSTa che. trAyasviMzaka devo dravyArthika daSTie zAzvata che. paryAyArthika dRSTie pUrvanA trAyasviMzaka devonuM AyuSya pUrNa thatAM tenuM cyavana thAya che ane tenA sthAne navA devo utpanna thAya che, paraMtu pravAharUpe te devono kyAre ya viccheda thato nathI. arthAtu indronI jema teono virahakAla nathI. trAyasviMzaka devaH- je deva, maMtrI ane purohitanuM kArya kare che tene trAyasviMzaka deva kahe che. balIndranA trAyazcizaka devaH[5 asthi NaM bhaMte ! balissa vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNotAyattIsagA devA? royanA !AMta OiI se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- balissa vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo tAyattIsagA devA, tAyattIsagA devA ? evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse bibhele NAmaM saNNivese hotthA, vaNNao / tattha NaM bibhele saNNivese tAyattIsaMsahAyA gAhAvaI samANovAsayA parivasaMti evaM jahA camarassa jAva uvavaNNA /
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 ] zrI bhagavatI sUtra-3 jappabhiyaM ca NaM bhaMte ! bibhelagA tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsagA balissa vairoyarNidassa vairoyaNaraNNo tAyattIsagadevattAe uvavaNNA, sesaM taM ceva jAva Nicce avvocchittiNayaTThayAe, aNNe cayaMti, aNNe uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vairocanarAja vairocanendra balinA trAyasviMzaka deva che? uttara- hA, gautama che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke vairocanarAja verocanendra balinA tetrIsa trAyanTiMzaka deva che? uttara- he gautama ! te kAle, te samaye A jaMbudvIpanA bhAratavarSamAM bibhela nAmano sanniveza hato. tenuM varNana jANavuM. te bibhela sannivezamAM paraspara sahAyaka tetrIsa zramaNopAsako rahetA hatA. ityAdi je rIte camarendranA trAyanTiMzakadevonuM varNana karyuM che, te ja rIte jANavuM joIe, te 33 zramaNopAsako trAyanTiMzaka devarUpe utpanna thayA che. prazna- he bhagavan! jyArathI te bibhela sannivezavAsI paraspara sahAyaka tetrIsa zramaNopAsako virocanarAja vairocanendra balinA trAyazviMzaka devarUpe utpanna thayA, zuM tyArathI ja vairocanarAja vairocanendra balinA trAyazciMzaka deva che, ityAdi prazna? uttara-sarva varNana pUrvavat jANavuM joIe. jyArathI bibhela sanniveza nivAsI 33 zramaNopAsako virocanendra vairocanarAja balinA trAyasviMzaka devapaNe utpanna thayA tyArathI ja te che te pramANe nathI yAvat azrucchittinaya-dravyArthika nayanI apekSAe te nitya che, paryAyArthikanayanI apekSAe pUrvanA aive che ane bIjA navA utpanna thAya che. 6 atthi NaM bhaMte ! dharaNassa NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo tAyattIsagA devA? noya !haMta tkiA se keNaTeNaM bhaMte ! jAva tAyattIsagA devA, tAyattIsagA devA ? goyamA ! dharaNassa NAgakumArariMdassa NAgakumAraraNNo tAyattIsagANaM devANaM sAsae NAmadhejje paNNatte, jaMNa kayAI NAsI jAva aNNe cayati aNNe uvavajjati / evaM bhUyANaMdassa vi evaM jAva mahAghosassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNendranA trAyasviMzaka devo che? uttara- hA, gautama che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNendranA trAyasviMzaka devo che?
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10 : uddezaka-4 uttara- he gautama ! nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNendranA trAyatriMzaka devonA nAma zAzvata che. te kyAre ya na hatA tema nathI, nahIM raheze tema paNa nathI yAvat pUrvanA cyave che ane navA utpanna thAya che. A rIte bhUtAnaMdathI mahAghoSa indra paryaMtanA trAyasviMzaka devonA viSayamAM jANavuM joIe. vaimAnika indronA trAyazriMzaka deva : 509 7 atthi NaM bhaMte! sakkassa deviMdassa, devaraNNo tAyattIsagA devA ? haMtA atthi / sekeNaNaM bhaMte ! jAva tAyattIsagA devA, tAyattIsagA devA ? evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse palAsae NAmaM saNNivese hotthA, vaNNao / tattha NaM palAsae saNNivese tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsayA jahA camarassa jAva viharati / taeNaM te tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsayA puvviM pi pacchA vi uggA, uggavihArI, saMviggA, saMviggavihArI bahUiM vAsAiM samaNovAsagapariyAgaM pAuNaMti pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUrseti, jhUsittA saTThi bhattAiM aNasaNAe chedeMti, chedittA AloiyapaDikkaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA jAva uvavaNNA / ppabhi caNaM bhaMte! palAsagA tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsagA, sesaM jahA camarassa jAva aNNe uvavajjati / bhAvArtha f:- prazna- he bhagavan ! zuM devarAja devendra zakranA trAyasviMzaka devo che ? uttara- hA, gautama che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke devendra devarAja zakranA trAyasviMzaka devo che ? uttara- he gautama ! zakranA trAyasviMzaka devono saMbaMdha A pramANe che- te kAle, te samaye jaMbudrIpanA bhAratavarSamAM palAzaka nAmanuM sanniveza hatuM. te palAzaka sannivezamAM paraspara sahAyaka tetrIsa zramaNopAsako rahetA hatA. ityAdi sarva varNana camarendranA trAyazriMzaka devo anusAra jANavuM joIe yAvat te paraspara sahAyaka tetrIsa zramaNopAsako pahelA ane pachI ugra, ugravihArI ane saMvigna, saMvignavihArI thaIne aneka varSonI zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karIne, mAsika saMlekhanAthI zarIrane kRza karIne, sATha bhaktonuM anazana dvArA chedana karIne, aMte AlocanA ane pratikramaNa karIne kAlanA samaye samAdhipUrvaka kAla karIne, zakranA trAyazriMzaka devarUpe utpanna thayA che. he bhagavan ! jyArathI palAza saMnnivezavAsI 33 zrAvako trAyasviMzaka devarUpe utpanna thayA che, tyArathI ja zakranA trAyasviMzaka deva che ?
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 he gautama ! tema nathI; ityAdi saMpUrNa varNana camarendranI samAna jANavuM joIe, dravyArthika nayanI apekSAe te nitya che ane paryAyarthikanayathI pUrvanA cyave che ane navA utpanna thAya che. 510 8 atthi NaM bhaMte ! IsANassa deviMdassa devaraNNo tAyatIsagA devA ? goyamA ! jahA sakkassa, NavaraM caMpAe NayarIe jAva uvavaNNA / jappabhiI caNaM bhaMte ! caMpijjA tAyattIsaM sahAyA, sesaM taM ceva jAva aNNe uvavajjati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! devendra devarAja IzAnanA trAyasviMzaka devo che ? uttara- he gautama ! zakrendranI samAna IzAnendranuM paNa varNana jANavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke te zramaNopAsako caMpAnagarImAM rahetA hatA. zeSa saMpUrNa varNana zakrendranA trAyasviMzaka devonI samAna jANavuM yAvat anya navA utpanna thAya che. 9 atthi NaM bhaMte ! saNakumArassa deviMdassa devaraNNo, noyamA ! hatA asthi / sekeNaNaM bhaMte evaM vuccai ? goyamA ! jahA dharaNassa taheva / evaM jAva accuyassa jAva aNNe vavapnati // seva mate ! seva mate ! // pucchA ? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! devendra devarAja sanatkumArendranA trAyazriMzaka devo che ? uttara- hA, gautama che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke devendra devarAja sanatkumAranA trAyazriMzaka devo che ? uttara- he gautama ! je rIte dharaNendranA viSayamAM(kathAnaka rahita) varNana che, te ja rIte sanatkumAranA viSayamAM kahevuM joIe. A rIte acyuta devaloka sudhI jANavuM joIe, yAvat pUrvanA cyave che ane navA utpanna thAya che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : prastuta sUtromAM 20 bhavanapati ane 10 vaimAnika ema 30 indronA trAyazriMzaka devo viSayaka varNana che. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika A cAra jAtinA devomAM vyaMtara ane jyotiSI devomAM tathAprakAranA svabhAve trAyatriMzaka devo hotA nathI. tethI bhavanapati ane vaimAnika devonA ja
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-4 [ 511 ] trAyasviMzaka devonuM varNana karyuM che. nahIM tharasa - amarendra, balIndra, zakrendra ane IzAnendra cAreyanA trAyanTiMzakonA pUrvabhavanuM varNana che ane gharaNe Adi avazeSa sarva indronA trAyanTiMzako mATe pUrvabhavanA kathana vinA varNana che. cAra sivAya zeSa indronA varNanamAM nahIM dharAsa e pramANe kathana karyuM che. Ano pavitA - bhavanapati indranA trAyazciMzaka devo pUrva bhavamAM zramaNopAsako hoya ane pArthasthAdi(zithilAcArI) banI AlocanA prAyazcitta karyA vinA virAdhaka banIne bhavanapatinA trAyanTiMzaka devarUpe utpanna thAya che ane vaimAnika indranA trAyazciMzaka devo ArAdhaka rUpe ja tyAM utpanna thAya che. che zataka-10/4 saMpUrNa
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 | zrI bhagavatI sUtra-3 | zataka-10 : uddezaka-pa| ja saMkSipta sAra je je A udezakamAM cAre jAtinA devendronI agramahiSI, teno parivAra, vikrvaNA zakti vagerenuM pratipAdana camarendra-balI - tene pAMca-pAMca agramahiSI che. eka-eka devIne 8,000 devIono parivAra che ane te pratyeka devI anya 8,000 devIonI vidurvaNA karI zake che. te pAMce devIono 40,000 devIonA samUhane eka truTita varga kahe che. navanikAya-indra- pratyekane cha agramahiSI che. eka-eka devIne 6000 devIono parivAra che ane te pratyeka devI anya 400 devIonI vipharvaNA karI zake che. tene 36,000 devIono truTita-varga che. vyaMtarendraH- pratyekane cAra agramahiSI che. eka-eka devIne 4000 devIono parivAra che ane te pratyeka devI anya 4,000 devIonI vidurvaNA karI zake che. tene 16,000 devIono truTita varga che. jyotindra - pratyekane cAra agramahiSI che. eka-eka devIne 4,000 devIono parivAra che ane te pratyeka devI anya 8,000 devIonI vipharvaNA karI zake che. tene 16,000 devIono truTita varga che. 88 grahanuM kathana tenA indranI samAna che. zake - tene ATha agramahiSI che. eka-eka devIne 16,000 devIono parivAra che ane pratyeka devI anya 16,000 devIonI vidurvaNA karI zake che. tene 1,28,000 devIono truTita varga che. IzAnendra - zakrendranI samAna che. lokapAlaH-bhavanapati ane vaimAnikadevonA lokapAlane cAra agramahiSI che. te pratyekane 1,000devIono parivAra, pratyeka devI anya 1,000 devIonI vimurvaNA karI zake che. tene 4,000 devIono truTita varga che. vyaMtara ane jyotiSI devendrone lokapAla nathI. pratyeka indra potAnI sudharmA sabhAmAM pArivArika Rddhi, nATaya, gIta, vAjiMtra Adi bhogopabhogonuM sevana karI zake che, paraMtu indra ane deva-devIo mATe vaMdanIya, pUjanIya jina dADhAo hovAthI teo tyAM maithuna sevana karatA nathI. pahelA ane bIjA devaloka sudhI ja devIo hoya che. uparanA devalokamAM devIo utpanna thatI nathI.
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-10: deza-5 | 513 zata-10 : B6za-4 devI-agramahiSI camarendranI agamahiSI ane teno parivAra :| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAma Nayare / guNasIlae ceie jAva parisA paDigayA / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave aMtevAsI therA bhagavaMto jAisaMpaNNA kulasaMpaNNA jahA aTThame sae sattamuddesae jAvasaMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / taeNaM te therA bhagavaMto jAyasaDDA jAyasaMsayA jahA goyamasAmI jAva pajjuvAsamANA evaM vyaasiibhAvArtha:- te kAle, te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. tyAM guNazIla nAmanuM caitya hatuM.(tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. nagarI, caitya, prabhunA samavasaraNa AdinuM varNana aupapAtika sUtra AdithI jANavuM) pariSada dharmopadeza sAMbhaLIne pAchI gaI. te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aneka aMtevAsI sthavira bhagavaMto jAtisaMpanna, kulasaMpanna ityAdi AThamA zatakanA sAtamA uddezakamAM kahyA anusAra yAvat saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. te sthavira bhagavaMtone jANavAnI icchA, zraddhA, saMzaya ane kutUhala utpanna thayuM. teoe gautamasvAmInI jema prabhunI paryApAsanA karatAM A pramANe pUchyuM| 2 camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asurakumAraraNNo kai aggamahisIo paNNattAo? __ ajjo ! paMca aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- kAlI, rAyI, rayaNI, vijju, mehA / tattha NaM egamegAe devIe aTThaTTha devIsahassA parivAro paNNatto / pabhU NaM tAo egamegA devI aNNAI aTThaTTha devIsahassAI parivAra viuvvittae / evAmeva sapuvvAvareNaM cattAlIsa devIsahassA, setta tuDie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurendra asurarAja camarane keTalI agramahiSIo che? 6 // 2- 3 mAryo ! yamarendrane pAMya amaDiyAmo cha. yathA- dI, 20, 24nI, vidyuta bhane meghA. te eka-eka agramahiSIne ATha-ATha hajAra devIono parivAra hoya che.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra- u te eka-eka agramahiSI devI ATha-ATha hajAra devIonA parivAranI vipurvaNA karI zake che. A rIte sarva maLIne pAMca agramahiSIono(pax8000=) cAlIsa hajAra devIono parivAra che. A eka truTita (varga) hevAya che. 514 3 pabhU NaM bhaMte ! camare asuriMde asurakumArarAyA camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe, camaraMsi sIhAsaNaMsi tuDieNaM saddhiM divvAiM bhoga bhogAI bhuMjamANe viharittae ? No iNaTThe samaTThe / sekeNaNaM bhaMte! evaM vuccai - No pabhU camare asuriMde camaracaMcAe rAyahANIe jAva viharittae ? ajjo ! camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe, mANavae ceiyakhaMbhe vairAmaesa gola- vaTTa- samuggaesu bahUo jiNasakahAo saNNikkhittAo ciTThati; jAo NaM camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo aNNesiM ca bahUNaM asurakumArANaM devANa ya devINa ya accaNijjAo, vaMdaNijjAo NamaMsaNijjAo pUyaNijjAo sakkAraNijjAo sammANaNijjAo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsaNijjAo bhavati, tesiM paNihAya No pabhU / se teNaTTeNaM ajjo ! evaM kuccai - No pabhU camare asuriMde asurakumAra rAyA jAva viharittae / pabhUNaM ajjo ! camare asuriMde asurakumArarAyA camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe camaraMsi sIhAsaNaMsi causaTThIe sAmANIya sAhassIhiM tAyattIsA jA aNNehiM ca bahUhiM asurakumArehiM devehi ya devIhi ya saddhiM saMparivuDe mahayAhayaNaTTa jAva bhuMjamANe viharittae / kevalaM pariyAriDDIe, No ceva NaM mehuNavattiyaM / zabdArtha :- vairAmaesu = 14bhaya golavaTTasamuggaesu = vRttAAra-goNa jIbhAM jiNasakahAo = [4nahADhA accaNijjAo = arthanIya pajjuvAsaNijjAo = upAsanAne yogya paNihAya = tenA aro, te apekSAoM pariyAriDDIe= pAriyAri4 Rddhi arthAt deva-devI parivAra sAthe besIne zabda zravaNa, rUpa darzanAdi vividha manoraMjana rUpa ezvaryano upabhoga, RddhinI apekSAe paricAraNA. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asurendra asurarAja camara potAnI camaracaMcA rAjadhAnInI sudharmA nAmanI sabhAmAM camara nAmanA siMhAsana para besIne, te truTita(devIonA parivAra)nI sAthe bhogavavA yogya divya bhogone bhogavavAmAM samartha che ?
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--10: uddezaka-5 515 uttara- he Aryo ! tema zakya nathI. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke camaracaMcA rAjadhAnInI sudharmA sabhAmAM te asurendra asurarAja camara divya bhoga bhogavavAmAM samartha nathI ? uttara- he Aryo ! asurendra asurarAja camaranI camaracaMcA rAjadhAnInI sudharmA nAmanI sabhAmAM, mANavaka caityastaMbhamAM vajramaya goLa DabbImAM aneka jinadADhAo che, je asurendra asurarAja camarane mATe tathA anya aneka asurakumAra deva-devIo mATe arcanIya, vaMdanIya, namaskaraNIya, pUjanIya tathA satkAra ane sanmAna karavA yogya che. te kalyANakArI, maMgalakArI, devarUpa, caityarUpa ane paryupAsanA karavA yogya che. te dADhAonA kAraNe te asurendra, potAnI rAjadhAnInI sudharmAsabhAmAM devIo sAthe divya bhogavavA yogya bhoga bhogavatA nathI. tethI he Aryo ! e pramANe kahyuM che ke, 'asurendra asurarAja camara camaracaMcA rAjadhAnImAM sudharmAsabhAmAM devI parivAra sAthe maithuna saMbaMdhI bhoga bhogavavAmAM samartha nathI. he Aryo ! te asurendra asurarAja, camara camaracaMcA rAjadhAnInI sudharmAsabhAmAM camara nAmanA siMhAsana para besIne, 64,000 sAmAnika devo, 33 trAyasviMzaka devo ane anya aneka asura kumAra deva-devIonI sAthe pravRtta thaIne, niraMtara thatAM nATaya, gIta ane vAjiMtronA zabdo dvArA, kevaLa pArivArika RddhinA sukhabhogarUpe paricAraNA karI zake che paraMtu maithuna pravRtti karatA nathI. 4 camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asurakumAraraNNo somassa mahAraNNo kai aggamahisIo paNNattAo ? akhkho ! cattAra aAmahilIo paLattAo, teM nahIM- vaLA, vaLAtA, cittaguttA, vasuMdharA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAre paNNatte / pabhUNaM tAo egamegAe devIe aNNaM egamegaM devIsahassaM parivAraM viDavvittae / evAmeva sapuvvAvareNaM cattAri devIsahassA / se ttaM tuDie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asurendra asurarAja camaranA lokapAla soma mahArAjane keTalI agramahiSIo kahI che ? uttara- he Aryo ! tene cAra agramahiSIo kahI che, yathA- kanakA, kanakalatA, citraguptA ane vasuMdharA. te pratyeka devIne eka-eka hajAra devIono parivAra che. te pratyeka agramahiSI devI, eka-eka hajAra devIonA parivAranI vipurvaNA karI zake che. A rIte sarva maLIne 4000 devIo thAya che. A truTita(devIono varga) kahevAya che. 5 pabhU NaM bhaMte ! camarassa asuriMdassa asurakumAraraNNo some mahArAyA somAe rAyahANIe sabhAe suhammAe somaMsi sIhAsaNaMsi tuDieNaM, pucchA ?
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 avasesaM jahA camarassa, NavaraM parivAro jahA - sUriyAbhassa, sesaM taM ceva jAva No ceva NaM mehuNavattiyaM / 516 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM asurendra asurarAja camaranA lokapAla soma nAmanA mahArAjA, potAnI somA rAjadhAnInI sudharmA sabhAmAM, soma nAmanA siMhAsana para besIne te truTitanI(devIonA varganI) sAthe bhoga bhogavavAmAM samartha che ? uttara- he Aryo ! je rIte camaranA saMbaMdhamAM kahyuM, te ja rIte ahIM paNa jANavuM joIe. teno parivAra vagere rAjapraznIya sUtramAM varNita sUryAbhadevanI samAna jANavo joIe. zeSa sarva pUrvavat jANavuM joIe. yAvat te potAnI sudharmA sabhAmAM maithuna sevana karatA nathI. 6 | camarassa NaM bhaMte ! asuriMdassa asurakumAraraNNo jamassa mahAraNNo kai aggamahisIo paNNattAo ? ajjo ! evaM ceva, NavaraM jamAe rAyahANIe, sesaM jahA somassa / evaM varuNassa vi, NavaraM varuNAe rAyahANIe; evaM vesamaNassa vi, NavaraM vesamaNAerAyahANIe; sesaM taM ceva jAva No ceva NaM mehuNavattiyaM / bhAvArtha: prazna- he bhagavan ! te camaranA lokapAla yama mahArAjAne keTalI agramahiSIo che ? uttara- he Aryo ! je rIte soma mahArAjAnuM kathana karyuM, te ja rIte yama mahArAjAnuM paNa kathana karavuM joIe. paraMtu temAM vizeSatA e che ke yama lokapAlanI yamA nAmanI rAjadhAnI che. A rIte varuNa ane vaizramaNanuM paNa kathana karavuM joIe. varuNanI rAjadhAnI varuNA che ane vaizramaNanI rAjadhAnI vaizramaNA che. zeSa sarva pUrvavat jANavuM joIe. yAvat te devo sudharmAsabhAmAM maithuna sevana karatA nathI. vivecanaH prastuta sUtromAM camarendra ane tenA lokapAlanI agramahiSIo tathA tenA parivAranuM nirUpaNa che. je sUtrapAThathI spaSTa che. balIndranI agramahiSI ane teno parivAra : 7 balissa NaM bhaMte ! vairoyaNiMdassa pucchA ? ajjo ! paMca aggamahisIo paNNattAo, taM jahA - subhA NisuMbhA raMbhA NiraMbhA mayA / tattha NaM egamegAe devIe aTThaTTha devIsahassaM parivAro, sesaM jahA camarassa, NavaraM balicaMcAe rAyahANIe, parivAro jahA mouddesae sesaM taM ceva jAva No ceva NaM mehuNavattiyaM /
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-10: deza-5 | 517 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vairocanendra vairocanarAja baline keTalI agramahiSIo che? 6ttara- mAryo ! pAMya samaDiSImocha. yathA-sutmA, nisummA, raMbhA, niraMbhAsane mahanA. te pratyeka devIne ATha-ATha hajAra devIono parivAra che, ityAdi saMpUrNa varNana amarendranI samAna jANavuM joIe. balIndranI balicaMcA rAjadhAnI che. teno parivAra tRtIya zatakanA prathama uddezakamAM kahyA anusAra che. zeSa varNana pUrvavat jANavuM, vAva sudharmA sabhAmAM te maithuna sevana karatA nathI. 8 balissa NaM bhaMte ! vairoyaNiMdassa, vairoyaNaraNNo somassa mahAraNNo kai aggamahisIo paNNattAo? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo / taM jahA- mINagA, subhaddA, vijayA, asaNI / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro / sesaM jahA camara-somassa evaM jAva vesamaNassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan!rvarocanendra vairocanarAja balinA lokapAla somane keTalI agramahiSIo 6ttara- mAryo ! yAra agrabhaDiSImo cha. yathA-bhenA, subhadrA, vi4yA mane azanI.tenI eka-eka devIne eka hajAra devIno parivAra Adi saMpUrNa varNana camaranA lokapAlanI samAna jANavuM joIe. A rIte vaizramaNa sudhI jANavuM joIe. navanikAyanA indronI agramahiSIo ane teno parivAra:| 9 dharaNassa NaM bhaMte ! NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo kai aggamahisIo paNNattAo? ____ ajjo ! cha aggamahisIo, taM jahA- ilA, sukkA, satArA, sodAmiNI, iMdA, ghaNavijjuyA / tattha NaM egamegAe devIe cha cha devIsahassA parivAro pnnnntto| pabhU NaM tAo egamegA devI aNNAI cha cha devisahassAI parivAra viuvvittae |evaamev sapuvvAvareNaM chattIsAiM devisahassAI / settaM tuDie / pabhU NaM bhaMte ! dharaNe pucchA ? sesaM taM ceva, NavaraM dharaNAe rAyahANIe, dharaNaMsi sIhAsaNaMsi, sao parivAro / sesaM taM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nAgakumArendra nAgakumArarAja, dharaNane keTalI agramahiSIo che? 612- Ayo ! tanecha amahiSImo DI cha. yathA-dA, zI, satArA, sauhAminI,
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 zrI bhagavatI sUtra-3 indrA, ghanavidhutA. A pratyeka devIone cha-cha hajAra devIono parivAra che. te pratyeka devI, anya cha-cha hajAra devIonA parivAranI vikuvarNA karI zake che. A rIte sarva maLIne 36,000 devIonI vikuvarNA karI zake che, A devIono truTita varga kahyo che. prazna- he bhagavan! dharaNendra sudharmA sabhAmAM maithuna sevana kare che, ItyAdi prazna? uttara-sarvavarNana pUrvavatu jANavuM.vizeSatA e che ke tenI rAjadhAnInuM nAma dharaNA, dharaNa siMhAsana ane sarva parivAranuM kathana karavuM. zeSa sarva varNana pUrvavat jANavuM joIe. 10 dharaNassa NaM bhaMte ! NAgakumAriMdassa NAgakumAraNNo logapAlassa kAlavAlassa mahAraNNo kai aggamahisIo paNNattAo? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- asogA, vimalA, suppabhA, sudaMsaNA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassa parivAro, avasesa jahA camaralogapAlANaM / evaM sesANaM tiNha vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nAgakumArendra, nAgakumArarAja, dharaNanA lokapAla kAlavAla nAmanA mahArAjAne keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo! tene cAra agramahiSIo che. yathA- azokA, vimalA, suprabhA ane sudarzanA. temAMthI eka-eka devIne eka-eka hajAra devIno parivAra Adi varNana camaranA lokapAlanI samAna kahevuM joIe. A rIte zeSa traNa lokapAlonA viSayamAM paNa kahevuM joIe. 11 bhUyANaMdassa bhaMte ! pucchA? ajjo ! cha aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- rUyA, rUyaMsA, surUyA, rUyagAvaI, rUyakatA, rUyappabhA / tattha NaM egamegAe devIe cha cha devIsahassaM parivAro avasesaM jahA dharaNassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhUtAnaMdane keTalI agramahiSIo che? uttara-he Aryo ! tene cha agramahiSIo che. yathA- rUpA, rUpAMzA, surUpA, rUpakAvatI, rUpakAttA, rUpaprabhA. temAM pratyeka devIne cha hajAra devIono parivAra vagere varNana dharaNendranI samAna jANavuM. 12 bhUyANaMdassa NaM bhaMte ! NAgakumAriMdassa NAgakumAraNNo logapAlassa kAlavAlassa mahAraNNo pucchA ? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- suNaMdA, subhaddA,
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-5 [ 519] sujAyA, sumaNA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro avasesaM jahA camaralogapAlANaM / evaM sesANaM tiNha vi logapAlANaM / je dAhiNillA iMdA tesiM jahA dharaNiMdassa, logapAlANa vi tesiM jahA dharaNassa logapAlANaM, uttarillANa idANaM jahA bhUyANadassa, logapAlANa vi tesiM jahA bhUyANaMdassa logapAlANaM, NavaraM iMdANaM savvesi rAyahANIo sIhAsaNANi ya sarisaNAmagANi; parivAro jahA taie sae paDhame uddesae / logapAlANaM savvesiM rAyahANIo sIhAsaNANi ya sarisaNAmagANi, parivAro jahA camarassa logapAlANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nAgakumArarAja, nAgakumArendra bhUtAnandanA lokapAla kAlavAla nAmanA mahArAjAne keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! tene cAra agramahiSIo che. yathA- sunaMdA, subhadrA, sujAtA, sumanA. te pratyeka devIne eka hajAra devIono parivAra vagere varNana camarendranA lokapAlanI samAna jANavuM. te ja rIte zeSa traNa lokapAlonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. dakSiNadizAnA indronuM kathana dharaNendranI samAna ane tenA lokapAlonuM kathana dharaNendranA lokapAlonI samAna jANavuM joIe. uttara dizAnA indronuM kathana bhUtAnaMdanI samAna ane tenA lokapAlonuM kathana bhUtAnaMdanA lokapAlonI samAna jANavuM. temAM vizeSatA e che ke sarva indronI rAjadhAnIo ane siMhAsanonA nAma indranA nAmanI samAna jANavA joIe. tenA parivAranuM varNana trIjA zatakanA prathama uddezakamAM kahyA anusAra jANavuM joIe. sarva lokapAlonI rAjadhAnIo ane siMhAsanonA nAma lokapAlanA nAma anusAra ane parivAranuM varNana amarendranA lokapAlanA parivAranI samAna jANavuM joIe. vyaMtarendronI agamahiSI ane teno parivAra :|13 kAlassa NaM bhaMte ! pisAyiMdassa pisAyaraNNo kai aggamahisIo paNNattAo? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo,taM jahA- kamalA, kamalappabhA, uppalA, sudasaNA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devisahassaM, sesaM jahA camaralogapAlANaM / parivAro taheva, NavaraM kAlAe rAyahANIe, kAlaMsisIhAsaNaMsi, sesaM taM ceva / evaM mahAkAlassa vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pizAcendra pizAcarAja kAlane keTalI agramahiSIo che? uttara-he Aryo! tene cAra agramahiSIo che. yathA- kamalA, kamalaprabhA, utpalA ane sudarzanA.
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 zrI bhagavatI sUtra-3 temAM pratyeka devIne eka-eka hajAra devIono parivAra che. zeSa sarva varNana amarendranA lokapAlonI samAna ane parivAra paNa tenI samAna jANavo joIe paraMtu vizeSatA e che ke tene kAlA nAmanI rAjadhAnI ane kAla nAmanuM siMhAsana che. zeSa sarva varNana pUrvavatu jANavuM joIe. A rIte mahAkAlanA viSayamAM jANavuM joIe. 14 surUvassa NaM bhaMte ! bhUtiMdassa bhUtaraNNo pucchA ? ___ ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- rUvavaI, bahurUvA, surUvA, subhagA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro, sesaM jahA kAlassa / evaM paDirUvassa vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bhUtendra bhUtarAja surUpane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo cAra agramahiSIo che. yathA- rUpavatI, bahurUpA, surUpA ane subhagA. temAM pratyeka devIne eka hajAra devIno parivAra AdinuM varNana kAlendranI samAna jANavuM. A rIte pratirUpendranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 15 puNNabhaddassa NaM bhaMte ! jakkhidassa pucchA ? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- puNNA, bahuputtiyA, uttamA, tArayA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro, sesaM jahA kAlassa / evaM mANibhaddassa vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! yakSendra yakSarAja pUrNabhadrane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- pUrNA, bahuputrikA, uttamA ane tArakA. pratyeka devIne eka hajAra devIno parivAra vagere varNana kAlendranI samAna jANavuM joIe, A rIte mANibhadranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. |16 bhImassa NaM bhaMte ! rakkhasiMdassa pucchA ? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- paumA, paumAvatI, kaNagA, rayaNappabhA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro sesaM jahA kAlassa / evaM mahAbhImassa vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! rAkSasendra rAkSasarAja bhImane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- padmA, padmAvatI, kanakA ane ratnaprabhA.
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-5 [ para1] pratyeka devIne eka hajAra devIno parivAra vagere varNana kAlendranI samAna che ane A rIte mahAbhImanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 17 kiNNarassa NaM bhaMte ! pucchA? ___ ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- vaDeMsA, keumaI, raiseNA, raippiyA / sesaM taM ceva / evaM kiMpurisassa vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kinnarendrane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- avataMsA, ketumatI, ratisenA ane ratipriyA. pratyeka devInA parivAranA viSayamAM pUrvokta prakAre jANavuM joIe. A rIte kiMguruSendranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. |18 sappurissa NaM pucchA? ___ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- rohiNI, NavamiyA, hirI, pupphavaI / sesaM taM ceva / evaM mahApurisassa vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! satpuruSendrane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- rohiNI, navamikA, hI ane puSpavatI. pratyeka devInA parivAranuM varNana pUrvokta prakAre jANavuM. A rIte mahApuruSendranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 19 aikAyassa NaM pucchA? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- bhuyaMgA, bhuyagavaI, mahAkacchA, phuDA / sesaM taM ceva, evaM mahAkAyassa vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! atikAyendrane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- bhujaMgA, bhujaMgavatI, mahAkacchA ane skUTA. pratyeka devInA parivAranuM varNana pUrvokta prakAre jANavuM joIe. A rIte mahAkAyendranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 20 gIyaraissa NaM pucchA? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- sughosA, vimalA, sussarA, sarassaI / sesaM taM ceva / evaM gIyajasassa vi / savvesiM eesiM jahA
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ parara ] zrI bhagavatI sUtra-3 kAlassa NavaraM sarisaNAmiyAo rAyahANIo sIhAsaNANi ya, sesaM taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! gItaratIndrane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- sughoSA, vimalA, susvarA ane sarasvatI. pratyeka devInA parivAranuM varNana pUrvavat jANavuM joIe. A rIte gItayaza indranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. A sarva indronuM zeSa sarva varNana kAlendranI samAna che. rAjadhAnIo ane siMhAsanonA nAma indronA nAmanI samAna tathA zeSa varNana pUrvavat jANavuM joIe. jyotiSI devonI agamahiSI ane teno parivAra:21 caMdassa NaM bhaMte ! joisiMdassa joisaraNNo pucchaa| ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- caMdappabhA, dosiNAbhA, accimAlI, pabhaMkarA / evaM jahA jIvAbhigame joisiyauddesae taheva sUrassa vi sUrappabhA, AyavAbhA, accimAlI, pabhaMkarA / sesaM taM ceva jAva No ceva Na mehuNavattiya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! jyotiSendra jyotiSarAja candrane keTalI agramahiSIo che? uttara- he Aryo ! cAra agramahiSIo che. yathA- caMdraprabhA, jyotnAbhA, arcimAlI ane prabhaMkarA. ityAdi jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattinA "jyotiSI' nAmanA bIjA uddezaka anusAra jANavuM. A rIte sUryanA viSayamAM paNa jANavuM. sUryanI cAra agramahiSIonA nAma A pramANe chesUryaprabhA, AtapAbhA, arcimAlI ane prabhaMkarA. ityAdi pUrvavat sarva kathana karavuM joIe yAvatuM te sudharmA sabhAmAM maithuna sevana karatA nathI. 22 iMgAlassa NaM bhaMte ! mahaggahassa kai aggamahisIo, pucchA? ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- vijayA, vejayaMtI, jayaMtI, aparAjiyA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro, sesaMtaM ceva jahA caMdassa NavaraM iMgAlavaDesae vimANe, iMgAlagaMsi sIhAsaNaMsi, sesaMtaM ceva, evaM viyAlagassa vi / evaM aTThAsIIe vi mahAgahANaM bhANiyavvaM jAva bhAvakeussa, NavaraM vaDeMsagA sIhAsaNANi ya sarisaNAmagANi, sesaM taM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aMgAra nAmanA mahAgrahane keTalI agnamahiSIo che? uttara- he Aryo! cAra agramahiSIo che, yathA- vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA.
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-5 | pa23 | tenI pratyeka devIno parivAra caMdranI samAna jANavo. temAM vizeSatA e che ke tenA vimAnanuM nAma aMgArAvartasaka ane siMhAsananuM nAma aMgAraka che. A rIte vyAla nAmanA grahanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. A rIte 88 mahAgrahonA viSayamAM aMtima bhAvaketu graha sudhI jANavuM joIe. paraMtu avataMsaka ane siMhAsananuM nAma indranI samAna che, zeSa varNana pUrvavatu jANavuM joIe. vaimAnikendronI agramahiSIo ane teno parivAra :23 sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo pucchA? 3Lyo a6 35/hilo pachAttAgo, taM nahIM- parama, sivA, sevA, aMjU,amalA, accharA, NavamiyA, rohiNI / tattha NaM egamegAe devIe solasa solasa devI sahassa parivAro pnnnntto| pabhU NaM tAo egamegA devI aNNAI solasasolasa devisahassAI parivAra viuvvittae / evAmeva sapuvvAreNaM aTThAvIsuttaraM devisayasahassaM parivAraM, se taM tulA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakrane keTalI agramahiSIo kahI che? uttara- he Aryo! ATha agramahiSIo che. yathA-paghA, zivA, zreyA, aMju, amalA, apsarA, navamikA ane rohiNI. temAM pratyeka devIne 16,000 devIono parivAra che. te pratyeka devI, anya 16,000 devIonA parivAranI vidurvaNA karI zake che. A rIte pUrvApara maLIne 1,28,000 devIonA parivAranI vidurvaNA karI zake che. A eka truTita(varga) kahevAya che. 24 pabhU NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA sohamme kappe sohammavaDeMsae vimANe sabhAe suhammAe sakkaMsi sIhAsaNaMsi tuDieNaM saddhiM divvAI bhogabhogAiM bhuMjamANe viharittae ? ajjo ! jahA camarassa, NavaraM parivAro jahA mouddesae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakra saudharmadevalokanA saudharmAvalaMsaka vimAnamAM, sudharmA sabhAmAM, zakra nAmanA siMhAsana para besIne, te truTita sAthe divya bhoga bhogave che? uttara-he Aryo! tenuM sarva varNana amarendranI samAna jANavuM joIe. paraMtu tenA parivAranuM varNana mokA uddezaka arthAt zataka-3/1 anusAra jANavuM joIe. 25 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo kai aggamahisIo pucchA ?
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 524 / zrI bhagavatI sUtra-3 ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- rohiNI, madaNA, cittA, somA / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devI sahassaM parivAro sesaM jahA camaralogapAlANaM, NavaraM sayaMpabhe vimANe, sabhAe suhammAe, somaMsi sIhAsaNaMsi, sesaM taM ceva / evaM jAva vesamaNassa NavaraM vimANAiM jahA taiyasae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devendra devarAja zakranA lokapAla soma mahArAjAne keTalI agramahiSIo 612-mAryo ! yAra amahiSAmoDI che. yathA- roDisI, mahana, thitrA ane sobhA, temAM pratyeka devIne eka hajAra devIno parivAra che, ityAdi varNana amarendranA lokapAlonI samAna jANavuM joIe, paraMtu vizeSatA e che ke svayaMprabha nAmanA vimAnamAM, sudharmAsabhAmAM, soma nAmanA siMhAsana para besIne, zeSa varNana pUrvavat jANavuM joIe. A rIte vaizramaNa sudhI cAre ya lokapAlanuM varNana jANavuM, tenA vimAna AdinuM varNana zataka-37 anusAra jANavuM joIe. 26 IsANassa NaM bhaMte ! pucchA ? __ ajjo ! aTTha aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- kaNhA, kaNharAI, rAmA, rAmarakkhiyA, vasU, vasuguttA, vasumittA, vsuNdhraa| tattha NaM egamegAe devIe solassa-solassa devIsahassaM parivAro sesaM jahA sakkassa / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! hevendra 3124 zAnane 2ii manamADaSImo DI cha ? 612-mAryo ! mAha amahiSAmo cha. yathA-3, 24, rAmA, zabhakSitA, vasu, vasuguptA, vamitrA ane vasuMdharA. A devIone soLa soLa hajAra devIno parivAra che, ityAdi varNana zakrendranI samAna jANavuM joIe. 27 IsANassa NaM bhaMte ! deviMdassa somassa mahAraNNo kai aggamahisIo, pucchA ? __ ajjo ! cattAri aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- puDhavI, rAI, rayaNI, vijjU / tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devIsahassaM parivAro sesaM jahA sakkassa logapAlANaM, evaM jAvavaruNassa, NavaraM vimANA jahA cautthasae, sesaMtaMceva jAvaNo ceva NaM mehuNavattiyaM // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna-he bhagavan! devendra devarAja IzAnanA soma nAmanA lokapAlane keTalI agramahiSIo che? G12-4 mAryo ! yA2 ayamaDiyAmo cha. yathA- pRthvI, rAtri, 24nI mane vidyuta. te hevImone
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-10: uddezaka-5 | para5 | eka-eka hajAra devIno parivAra che. zeSa varNana zakrendranA lokapAlanI samAna che. A rIte varuNa sudhI jANavuM. te cAreyanA vimAnonuM varNana cothA zatakanA 1, 2, 3, 4 uddezaka anusAra jANavuM joIe. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. te deva sudharmA sabhAmAM maithuna saMbaMdhI bhoga bhogavatA nathI. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II. vivecana : suTita T4 vaimAnika devomAM pahelA ane bIjA devaloka sudhI ja devIo utpanna thAya che. tethI pahelA ane bIjA devalokanA indra tathA tenA lokapAla AdinI agramahiSIonuM varNana che. cAreya jAtanA devonI agra mahiSIono parivAra - kama | deva | agramahiSI parivAra vipharvaNA rUpa (devI) (varga) 1 | camarendra 8,000 8,000 40,000 | balIndra 8,000 8,000 40,000 navanikAyanA indra 6,000 6,000 36,000 | bhavanapatinA lokapAla 1,000 1,000 4,000 vyaMtarendra 1,000 1,000 4,000 jyotiSendra 4,000 4,000 16,000 = 1 T 4-4 = = graha 6 4,000 4,000 16,000 - zakrendra 16,000 16,000 1,28,000 IzAne 16,000 16,000 1,28,000 10 | baMnenA lokapAla 4-4 1,000 1,000 4,000 truTita - indra sAthe kAyaparicAraNA nimitte eka eka agramahiSI potAnA parivAra jeTalI devIonI vidurvaNA karI zake che. indrane paricAraNA yogya utkRSTa devIonA rUpane 'truTita-varga athavA eka samUha kahevAya che. | zataka-10/pa saMpUrNa che te
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 52 zrI bhagavatI sUtra-3 zata-10 : 46za-6 lAlA zakendranI sudharmA sabhA ane baddhi - 1 kahi NaM bhaMte ! sakkassa deviMdassa devaraNNo sabhA suhammA paNNattA ? goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDu evaM jahA rAyappaseNaijje jAva paMca vaDeMsagA paNNattA, taM jahA- asogavaDesae jAva majjhe sohammavaDesae / se NaM sohammava.sae mahAvimANe addhaterasajoyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM / evaM jaha sUriyAbhe taheva mANaM, taheva uvavAo / sakkassa ya abhiseo taheva jaha sUriyAbhassa / alaMkAraaccaNiyA taheva jAva Ayarakkha tti // do sAgarovamAI tthiii| bhAvArtha :- prazra- mAvan ! devendra hev2|4 zanI sudhA sAmAyA cha ? uttara- he gautama! A jaMbUDhIpanA meruparvatathI dakSiNa dizAmAM A ratnaprabhApRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI aneka koTAkoTi yojana dUra UMcAImAM saudharma nAmanA devalokamAM sudharmAsabhA che. ityAdi rAjaprazrIyasutra anusAra yAvata tyAM pAMca avataMsaka vimAna kahyA che. yathA- azokAvAMsaka Adi. te pAMca avataMsaka vimAnonI madhyamAM saudharmAvalaMsaka vimAna che. tenI laMbAI pahoLAI sADA bAra lAkha yojana che. zakrano upapAta, abhiSeka, alaMkAra ane arthanikA yAvatu AtmarakSaka deva ityAdi saMpUrNa varNana sUryAbhadevanI samAna jANavuM joIe. zakrendranI sthiti be sAgaropamanI che. 2 sakkeNaM bhaMte ! deviMde devarAyA ke mahiDie jAva ke mahAsokkhe ? goyamA ! mahiDDie jAvamahAsokkhe / seNaM tattha battIsAe vimANAvAsasaya sahassANaM jAva divvAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai / evaM mahiDDie jAva mahAsokkhe sakke deviMde devarAyA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! //
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--10: uddezaka-6 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! devendra devarAja zakra keTalA RddhizALI ane mahAsukhI che ? uttara- he gautama ! te mahARddhizALI yAvat mahAsukhI che, te batrIsa lAkha vimAnonA svAmI che, 84,000 sAmAnika devo, 33 trAyasviMzaka devo, ATha agramahiSIo ane anya aneka deva-devIo para Adhipatya karatAM yAvat divya bhoga bhogavatAM vicare che. devendra devarAja zakra A prakAre mahARddhiyukta ane mahAsukhI che. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH 527 prastuta uddezakamAM zakrendranI sudharmA sabhAnuM ane tenI RddhinuM varNana sUryAbhadevanI RddhinA atidezapUrvaka karyuM che. sUryAbhadevanuM vistRta varNana rAjapraznIya sUtramAM che. = vaheMKIT :- avatasaMka-zreSTha vimAna. saudharma devalokamAM pAMca avataMsaka-zreSTha vimAno che. azokAvataMsaka, saptaparNAvataMsaka, caMpakAvataMsaka, AmrAvataMsaka ane madhyamAM saudharmAvataMsaka || zataka-10/6 saMpUrNa |
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 R zataka-10 : uddezaka 0-34 uttaravartI aMtapa zrI bhagavatI sUtra-3 1 kahi NaM bhaMte ! uttarillANaM egoruyamaNussANaM egoruyadIve NAmaM dIve paNNatte ? goyamA ! jahA jIvAbhigame taheva NiravasesaM jAva suddhadaMtadIvo tti / ee aThThAvIsa muddelanA mALiyA // levuM te ! teva maMte ! // 9 3O bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! uttaradizAmAM rahenArA ekoruka manuSyono ekoruka nAmano dvIpa kyAM che? uttara- he gautama ! ekoruka dvIpathI laIne zuddhadantadvIpa sudhIno samasta adhikAra jIvAbhigama sUtrAnusAra jANavo joIe. pratyeka dvIpanA viSayamAM eka-eka uddezaka che, A rIte 28 dvIponA 28 uddezaka thAya che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : || zataka-10/7-34 saMpUrNa || // zataka 10 saMpUrNa // dakSiNadizAmAM 28 aMtarrIpa che ane te ja rIte uttaradizAmAM paNa 28 aMtarvIpa che. dakSiNa dizAnA aMtarrIponuM varNana navamA zatakamAM karyuM che, te ja rIte prastutamAM uttaradizAnA aMtardIponuM varNana paNa jANavuM joIe. tenuM vistRta vivecana jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattinA prathama uddezakamAM che, te pramANe jANavuM. -
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11 529 zataka-11 paricaya A zatakamAM bAra uddezaka che. temAM viSayonuM saMkalana A pramANe che- ekathI ATha uddezakamAM alpavikasita cetanAvALA ekendriya utpala Adi aneka prakAranA vanaspatikAyika jIvonI utpatti, sthiti, baMdha, yoga, upayoga, lezyA, AhAra Adi 3ra dvAronA mAdhyamathI praznottara che. navamA uddezakamAM dizAprokSaka zivarAjarSinA tApasa jIvananuM vistRta varNana che. bAlatapa sAdhanAthI zivarAjarSine vibhaMgajJAnanI prApti, bhrAntivaza AtmazlAghA ane prabhu mahAvIranA sAMnidhyathI bhrAntino bhaMga, samyagdarzana ane samyajJAnanI prApti, prabhu samIpe saMyama svIkAra, saMyama ane tapanuM ArAdhana ane aMte tenI mukti vagere prasaMgo kramazaH Alekhita che. dazamA uddezakamAM lokanuM svarUpa, tenA cAra prakAra, kSetralokanA bheda-prabheda, traNe lokanuM saMsthAna, temAM jIva, jIvapradeza, ajIva, ajIvapradeza che, ityAdi viSayonuM nirUpaNa che. aMte loka ane alokanI vizALatA rUpaka dvArA samajAvI che. A rIte loka saMbaMdhI sarva prarUpaNA che. agiyAramA uddezakamAM kAla ane tenA mukhya cAra prakAranuM varNana che. tyAra pachI palyopama ane sAgaropamanA kSaya ane upacayane samajAvavA mATe sudarzana zreSThInA pUrvabhavanuM arthAt mahAbala caritranuM vistRta varNana che. bAramA uddezakamAM RSibhadraputra nAmanA zramaNopAsakanI tattva saMbaMdhI yathArtha jANakArI ane pudgala parivrAjakanuM jIvana vRtAMta che. //////////
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 530 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-11 : uddezaka 1-8 saMkSipta sAra A zatakanA prathama ATha uddezakamAM kramazaH (1) utpala, (2) zAlUka, (3) palAza, (4) kuMbika, (pa) nAlika, (6) padma, (7) karNikA ane (8) nalina Adi kamaLanI vividha jAti rUpa vanaspatinA viSayamAM 33 kAranA mAdhyamathI vistRta vicAraNA karI che. vanaspatikAyanA jIva ekendriya jAtinA, alpavikasita cetanAvALA che. tema chatAM teno AtmA asaMkhyAta pradezI ane Atma zaktinI apekSAe anya sarva AtmAonI samAna che. sUtrakAre te jIvomAM utpatti, karmabaMdha, udaya, udIraNA, laizyA, jJAna, darzanAdi pratyeka bhAvonuM kathana karIne tenI Atmazaktine pradarzita karI che. uddezaka-1 H- utpala kamaLanA jIvo naraka sivAyanI zeSa traNa gatimAMthI AvIne utpanna thAya che. eka samayamAM jaghanya eka jIva ane utkRSTa asaMkhyAta jIvo utpanna thaI zake che. tenA zarIranI utkRSTa avagAhanA 1,000 yojananI hoya che, te jIva sAta ke ATha karma bAMdhe che, tene ATha karmano udaya ane vedana hoya che. tene kRSNAdi cAra laizyA, mithyAdaSTi, prathama be ajJAna, kAyayoga, sAkAra ane anAkAra upayoga hoya che. tenA zarIramAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che ane teno AtmA arUpI che. paryAptAvasthAmAM zvAsocchavAsa sahita ane aparyAptAvasthAmAM zvAsocchavAsa rahita hoya che. te jIvo cha dizAmAMthI AhAranA pudgalone grahaNa kare che. vATe vahetI avasthAmAM anAhAraka paNa hoya che, te sarva jIvomAM viratinA bhAva pragaTa thatA nathI, teo haMmezAM sakriya(kriyAvALA) ja hoya che akriya(kriyA rahita) thaI zakatA nathI. te jIvane cAra saMjJA, cAra kaSAya, napuMsaka veda hoya che. te traNa vedamAMthI koIpaNa vedanA baMdhaka hoya che, te asaMzI(manarahita) ane eka sparzendriya yukta che. te jIvo marIne punaH jo utpalAdimAM ja utpanna thAya to te rIte janma-maraNa karatAM asaMkhyAta kAla vyatIta kare che. A tenI kAyasthiti kahevAya che. tenI sthiti(eka bhavanI) jaghanya aMtaHmuhUrta utkRSTa 10,000 varSanI hoya che. temAM traNa samuddAta tathA samavahata ane asamavahata baMne prakAranA maraNa hoya che. te jIva marIne manuSya ane tiryaMcagatimAM jAya che. cAre gatinA jIvoe pUrve asaMkhya ke anaMtavAra utpalapaNe janma-maraNa karyA che. A rIte zAlUka, palAza Adi uddezakonI vaktavyatA prAyaH utpala kamaLanI samAna che. temAM keTalAka hAramAM vizeSatA che. (1) upapAta :- kuMbhika, nAlika ane palAzamAM deva AvIne utpanna thatA nathI. tethI temAM be gatinA
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11 : udezaka-1 thI 8 [ 531] jIvo ja janma dhAraNa kare che. (2) avagAhanA :- palAza, kuMbhika ane nAlikA, A traNamAM avagAhanA aneka gAu che. sAlukanI avagAhanA aneka dhanuSanI ane zeSa traNa padma, karNikA ane nalinanI utkRSTa avagAhanA 1,000 yojananI (3) sthiti:- kuMbhika, nAlikAmAM aneka varSa ane zeSa chamAM 10,000 varSanI sthiti che. (4) lezyA - kuMbhika, mAlika, palAzamAM deva AvIne utpanna thatA na hovAthI, temAM tejolezyA hotI nathI, traNa lezyA ja hoya che. zeSa dvAra utpalanI samAna che.
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-11 : uddezaka-1 D8% utpalA uddezakonAM nAma : uppala sAlu palAse, kuMbhI NAlI ya pauma kaNNiya / NaliNa siva loga kAlaM, Alabhiya dasa do ya ekkAre // bhAvArtha - agiyAramA zatakamAM bAra uddezaka che. yathA- (1) utpala (2) zAlUka (3) palAza (4) kuMbhI (5) nAlika (6) padma (7) karNikA (8) nalina (9) zivarAjarSi (10) loka (11) kAla ane (12) AlabikA. vivecana : pratyeka uddezakanuM nAmakaraNa tenA mukhya athavA Adya viSayanA AdhAre thayuM che. (1) 3ppata :- utpalanI utpatti, sthiti, baMdha, yoga, upayoga Adi 3ra dvAranA mAdhyamathI kathana hovAthI prathama uddezakanuM nAma "utpala' che. (2) sAsu - utpalanA kaMdane zAlUka kahe che. zAlUka viSayaka pratipAdana hovAthI bIjA uddezakanuM nAma zAlUka che. (3) pAse - palAza saMbaMdhI kathana hovAthI trIjA uddezakanuM nAma palAza' che. (4) :- kuMbhI nAmanI vanaspati viSayaka vicAraNA hovAthI cothA uddezakanuM nAma "kuMbhI che. (9) nAnI - kamalanAla rUpa nAlikAnuM pratipAdana hovAthI pAMcamA uddezakanuM nAma "nAlI' che. (6) 53ma:- padma viSayaka kathana hovAthI chaThThA uddezakanuM nAma 'padma' che. (7) rAya - kamalataMtu rUpa karNikAnuM nirUpaNa hovAthI sAtamA uddezakanuM nAma "karNikA che. (8) pati :- nalina nAmanA kamala vizeSanI prarUpaNA hovAthI AThamA uddezakanuM nAma nalina che. (2) siva - zivarAjarSinuM vistRta jIvana vRttAMta hovAthI navamA uddezakanuM nAma "ziva' che.
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-1 [ pa33 ] (20) nona - loka viSayaka viziSTa vaktavyatA hovAthI dazamA uddezakanuM nAma "loka che. (22) vArtA - kAlanA cAra prakArAdinuM nirUpaNa hovAthI agiyAramA uddezakanuM nAma kAla' che. 2) sa maya :- AlabhikA nagarImAM RSibhadraputra zramaNopAsaka ane pudgala parivrAjakanI thayelI dharmacarcAnuM pratipAdana hovAthI bAramA uddezakanuM nAma "AlabhikA che. utpala ekajIvI : 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsIuppale NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve aNegajIve ? __goyamA ! egajIve, No aNegajIve / teNaM paraM je aNNe jIvA uvavajaMti teNaM No egajIvA aNegajIve / bhAvArtha - prazna- te kAle, te samaye rAjagRha nagaramAM bhagavAnanI papAsanA karatAM gautamasvAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! eka patravALuM utpala(kamaLa), eka jIvavAnuM che ke aneka jIvavAnuM che? uttara- he gautama ! eka patravALuM utpala eka jIvavAnuM che, aneka jIvavAnuM nathI. jyAre te utpalamAM bIjA jIvo utpanna thAya che, tyAre te eka jIvavAnuM rahetuM nathI paNa aneka jIvavALuM banI jAya che. vivecana : koIpaNa vanaspati aMkurita thAya tyAre temAM pahelAM eka mukhya jIva utpanna thAya che. pachI tenA Azraye bIjA aneka(anaMta) jIva utpanna thAya che. tethI utpalane prAraMbhamAM eka jIvI kahyuM che. upapAtAdi dvAra:| 3 te NaM bhaMte! jIvA kaohiMtA uvavajjati ? kiM NeraiehiMto uvavati , tirikkhajoNiehiMto uvavajjati ? maNussehiMto uvavajjati ? devehito uvavajjati ? goyamA ! No NeraiehiMto uvavati, tirikkhajoNiehito vi uvavajjati, maNussehito vi uvavajjati, devehito vi uvavati / evaM uvavAo bhANiyavvo jahA vakkaMtIe vaNassaikAiyANaM jAvaIsANeti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! utpalamAM te jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? nairayikamAMthI, tiryaMcamAMthI, manuSyamAMthI ke devamAMthI AvIne utpanna thAya che?
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 534 | zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama ! te jIvo narakamAMthI AvIne utpanna thatA nathI, te jIvo tiryaMcamAMthI, manuSyamAMthI athavA devagatimAMthI AvIne utpanna thAya che. ahIM prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMtipada anusAra vanaspatikAyika jIvonA upapAta saMbaMdhI kathana karavuM yAvatuM te utpalajIva IzAna devalokathI AvIne utpanna thAya che. 4 te NaM bhaMte! jIvA egasamae NaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvvjjti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jIvo eka samayamAM jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. 5 te NaM bhaMte! jIvA samae-samae avahIramANA-avahIramANA kevaikAleNaM avahIraMti? goyamA ! te NaM asaMkhejjA samae-samae avahIramANA-avahIramANA asaMkhejjAhiM ussappiNiossappiNihiM avahIraMti, No ceva NaM avahiyA siyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalanA jIvono pratisamaya apahAra karIe(bahAra kADhIe) to keTalA kAlamAM teno pUrNa apahAra thaI zake che? uttara- he gautama ! utpalanA te asaMkhyAta jIvomAMthI pratisamaya eka-eka jIvano apahAra karIe to asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNIkAla vyatIta thAya tema chatAM teno saMpUrNa apahAra thato nathI. A rIte koIe karyuM nathI ane karI paNa zakatA nathI. |6 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM sAiregaM joyaNasahassaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! te utpala jIvonA zarIranI avagAhanA keTalI moTI hoya che ? uttara-he gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa kaMIka adhika eka hajAra yojana hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM utpala saMbaMdhI ekathI cAra vAronI vicAraNA karI che. te sarva dvAronI saMgrahaNI gAthA A pramANe che uvavAo parimANaM, avahAruccatta baMdha vede ya / udae udIraNAe, lessA didrI ya NANe ya // 1 //
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-1 535 joguvaoge vaNNa rasamAI, UsAsage ya AhAre / virai kiriyA baMdhe, saNNa kasAyitthi baMdhe ya // 2 // saNNidiya aNubaMdhe, saMvehAhAra Thii samugghAe / cayaNa mUlAdIsuya, uvavAo savva jIvANa // 3 // (1) upapAta (2) parimANa (3) apahAra (4) uccatva (5) baMdha (6) veda (7) udaya (8) udIraNA (9) lezyA (10) daSTi (11) jJAna (12) yoga (13) upayoga (14) varNa, gaMdha, rasAdi (15) ucchavAsa (16) AhAra (17) virati (18) kriyA (19) baMdhaka (20) saMjJA (ra1) kaSAya (22) strI vedAdi baMdha (23) veda (24) saMjJI (25) indriya (26) anubaMdha-kAyasthiti (27) saMvedha (28) AhAra (29) sthiti (30) samughAta (31) maraNa, (3ra) gati ane (33) sarva jIvono mULa AdimAM upapAta. A 33 kArothI utpalAdinI vicAraNA karI che. 3vavAo - utpatti. utpalanA jIvonI utpatti, naraka sivAyanI zeSa traNa gatimAMthI thAya che. nArakInA jIvo marIne ekendriyamAM utpanna thatA nathI. tethI ahIM naraka gatino niSedha karyo che. devagatimAM bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane prathama be devalokanA devo utpalamAM utpanna thaI zake che. manuSya ane tiryaMca gatinA jIvo marIne vanaspatimAM utpanna thaI zake che. A rIte traNa gatinA jIvonI utpatti utpalamAM thAya che. avara:- apahAra. eka samayamAM utpanna thayelA asaMkhyAta jIvomAMthI asat kalpanAthI eka samaye eka jIvane bahAra kADhIe to asaMkhyAta utsarpiNI ane avasarpiNIkAlamAM paNa te jIvono saMpUrNa paNe apahAra thaI zakato nathI arthAt eka samayamAM utpanna thayelA asaMkhyAta jIvo asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNIkAlanA samayathI adhika che. sUtrakAre A prakAranI asat kalpanAthI eka samayamAM utpanna thatAM jIvonI saMkhyAne samajAvI che. vAstavamAM samaye samaye jIvone kADhavAnI pravRtti thatI nathI ane thAya paNa nahIM. baMdha, veda, udaya, udIraNA dvAra: 7 teNaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhagA, abaMdhagA? goyamA ! No abaMdhagA, baMdhae vA, baMdhagA vA / evaM jAva aMtarAyaiyassa / NavaraM Auyassa pucchA? goyamA ! baMdhae vA, abaMdhae vA, baMdhagA vA, abaMdhagA vA; ahavA baMdhae ya abaMdhae ya ahavA baMdhae ya abaMdhagA ya, ahavA baMdhagA ya abaMdhae ya, ahavA baMdhagA ya abaMdhagA ya ete aTTha bhNgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva jJAnAvaraNIya karmano baMdhaka che ke abaMdhaka? uttara- he gautama! te jJAnAvaraNIya karmanA abaMdhaka nathI, baMdhaka che, eka jIva hoya to ekabaMdhaka,
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa36 ] zrI bhagavatI sUtra-3 aneka jIvo hoya to aneka baMdhaka hoya che. A rIte AyuSyane choDIne aMtarAya karma sudhI jANavuM joIe. prazna- he bhagavan! te jIva, AyuSya karmanA baMdhaka che ke abaMdhaka? uttara- he gautama! (1) utpalano eka jIva baMdhaka che (2) eka jIva abaMdhaka che (3) aneka jIva baMdhaka che (4) aneka jIva abaMdhaka che (5) eka jIva baMdhaka ane eka jIva abaMdhaka che (6) eka jIva baMdhaka ane aneka jIva abaMdhaka che (7) aneka jIva baMdhaka ane eka jIva abaMdhaka che (8) aneka jIva baMdhaka ane aneka jIva abaMdhaka che. A rIte ATha bhaMga thAya che. 8 te NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM veyagA, aveyagA? goyamA! No aveyagA, veyae vA veyagA vA / evaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva jJAnAvaraNIya karmano vedaka che ke avedaka? uttara- he gautama! te avedaka nathI, vedaka che; eka jIva hoya to eka vedaka che ane aneka jIvo hoya to aneka jIvo vedaka che. A rIte aMtarAya karma sudhI jANavuM joIe. | 9 te NaM bhaMte ! jIvA kiM sAyAveyagA, asAyAveyagA ? goyamA ! sAyAveyae vA asAyAveyae vA evaM ete aTTha bhaMgA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva zAtA vedaka che ke azAtA vedaka che? uttara- he gautama! eka jIva zAtAdaka che athavA eka jIva azAtavedaka che. ityAdi pUrvokta ATha bhaMga jANavA joIe. 10 te NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM udaI, aNudaI ? goyamA ! No aNudaI, udaI vA udaiNo vA / evaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalanA jIvo jJAnAvaraNIya karmanA udayavALA che ke anudayavALA che? uttara- he gautama! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA anudayavALA nathI arthAtu udayavALA hoya che. eka jIva hoya to eka ane aneka jIva hoya to aneka jIvo udayavALA che, A rIte aMtarAyakarma sudhI jANavuM joIe. 11 te NaM bhaMte! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM udIragA aNudIragA? goyamA !No aNudIragA,udIrae vA udiirgaavaa| evaM jaavaNtraaiyss| NavaraM veyaNijjAuesu aTTha bhNgaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! te utpalanA jIvo jJAnAvaraNIya karmanA udIraka che ke anudIraka che?
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-1 | 537 | uttara- he gautama! te anudIraka nathI. eka jIva hoya to eka ane aneka jIva hoya to aneka jIvo udIraka che, A rIte aMtarAya karma sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke vedanIya karma ane AyuSya karmamAM pUrvokta ATha bhaMga kahevA joIe.(kAraNa ke temAM udIraka anudIraka bane hoya che.) vivecana : prastuta sutromAM pathI- (5) baMdha (6) udaya (7) udIraNA ane (8) vedana, A cAra kArothI utpalajIvanA viSayamAM nirUpaNa che. ekendriya jIvonI cetanA atyaMta alpavikasita che. te jIvone eka sparzendriya ja hoya che. te jIvone anya indriya ke mana nathI. tethI temAM sparzasivAyanA anya viSayane grahaNa karavAnI ke samajavAnI, vicAravAnI Adi koI paNa zakti hotI nathI. tema chatAM te jIvanamAM jJAnAvaraNIyAdi karmono baMdha, udaya, udIraNA ane vedanA thAya che. eka-aneka jIva baMdhaka - utpalanA prAraMbhamAM jyAre temAM eka jIva hoya che, tyAre te eka jIva jJAnAvaraNIyAdi karmono baMdhaka hoya che ane aneka jIvo AvIne temAM utpanna thAya tyAre te aneka jIvo baMdhaka hoya che. AyuSya baMdhaka-abaMdhaka - AyuSya karmano baMdha jIvanamAM eka ja vAra thAya che. te sivAyanA kAlamAM te jIva AyuSya karmanA abaMdhaka hoya che. tethI AyuSyakarmanA baMdhaka, abaMdhakanI apekSAe ATha bhaMga thAya che. jemAM cAra asaMyogI ane cAra dvika saMyogI bhaMga thAya che. yathA- (1) eka baMdhaka- jyAre utpalamAM eka jIva hoya ane te AyuSya karmano baMdha karato hoya tyAre eka jIva AyuSyano baMdhaka hoya. (2) eka abaMdhaka- jyAre te eka jIvano AyuSyano abaMdhakAla hoya, tyAre eka jIva AyuSyano abaMdhaka hoya. (3) aneka baMdhaka- jyAre utpalamAM aneka jIvo hoya ane te aneka jIvomAMthI aneka jIvo AyuSya karmano baMdha karatA hoya tyAre aneka jIvo AyuSyanA baMdhaka hoya che. (4) aneka abaMdhaka- te aneka jIvonA AyuSyano abaMdhakAla hoya, tyAre aneka jIvo AyuSyanA abaMdhaka hoya che. A rIte asaMyogInA cAra bhaMga thAya. baMdhaka ane abaMdhakanA saMyogathI krikasaMyogI cAra bhaMga bane che. (5) eka jIva baMdhaka ane eka jIva abaMdhaka hoya () eka jIva baMdhaka ane aneka jIvo abaMdhaka hoya (7) aneka jIvo baMdhaka ane eka jIva abaMdhaka hoya. (8) aneka jIvo baMdhaka ane aneka jIvo abaMdhaka hoya che. A rIte ATha bhaMga thAya che. vedaka:- utpalano jIva haMmezAM ATha karmonuM vedana kare ja che. temAM anya vikalpanI saMbhAvanA nathI. tethI temAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe be bhaMga ja thAya che. (1) ekavedaka- jyAre utpalamAM eka jIva hoya tyAre te eka jIva ATha karmono vedaka hoya che. (2) anekavedaka- jyAre utpalamAM aneka jIvo hoya tyAre te aneka jIvo ATha karmonA vedaka hoya che. zAtA-azAtA vedakaH- samuccaya rIte vedanIya karmano udaya dareka jIvane hovA chatAM koIka jIva zAtavedaka
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pa38 | zrI bhagavatI sUtra-3 hoya che ane koIka jIva azAtA vedaka hoya che. temAM baMne vikalpanI saMbhAvanA hovAthI eka ane aneka jIvonI apekSAe ATha bhaMga thAya che (1) eka zAtAvedaka (2) eka azAtAvedaka (3) aneka zAtavedaka (4) aneka azAtAvedaka. (5) eka zAtAddaka ane eka azAtAvedaka (6) eka zAtavedaka ane aneka azAtAvedaka (7) aneka zAtAddaka ane eka azAtAvedaka (8) aneka zAtA vedaka ane aneka azAtavedaka hoya che. A rIte vedanIya karmamAM zAtA-azAtA vedanIyanA vedananI apekSAe ATha bhaMga thAya che. udaya - utpalanA eka ke aneka jIvone haMmezAM ATha karmono udaya hoya ja che. temAM anya vikalpanI saMbhAvanA nathI. tethI tenAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe be bhaMga ja thAya che. (1) eka jIvane ATha karmano udaya (2) aneka jIvone ATha karmono udaya hoya che. udaya ane vedanamAM taphAvata - baMne prakriyAmAM karmonA vipAkano anubhava thAya che. tema chatAM sUtrakAre be zabdano prayoga karIne temAM kaMIka bhinnatA pragaTa karI che. abAdhAkAla pUrNa thatAM karmono udaya thAya che ane udayamAM AvelA karmovipAkanuMvedana karAve che, anubhava karAve che. A rIte baMne kriyAmAM kArya kAraNa bhAva che. udIraka - utpalanA eka ke aneka jIvo AyuSya ane vedanIya karmane choDIne zeSa cha karmonI udIraNA pratisamaya kare che. tethI temAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe be bhaMga thAya che. yathA- (1) eka jIva udIraka (2) aneka jIva udIraka hoya che. AyuSya-vedanIya udIraka - AyuSya ane vedanIya karmanI udIraNA haMmezAM thatI nathI. kyAreka thAya che. tethI temAM udIraka ane anudIraka te baMne vikalpa saMbhave che. temAM eka ane aneka jIvonI apekSAe ATha bhaMga thAya che. yathA(1) eka jIva AyuSyanA udIraka (2) eka jIva AyuSyanA anudIraka (3) aneka jIva AyuSyanA udIraka (4) aneka jIva AyuSyanA anudIraka (5) eka jIva udIraka, eka jIva anudIraka (6) eka jIva udIraka, aneka jIva anudIraka (7) aneka jIva udIraka, eka jIva anudIraka (8) aneka jIva udIraka, aneka jIva anudIraka A rIte vedanIya karma udIraka-anudIraka saMbaMdhita ATha bhaMga thAya che. tAtparya e che ke veda, udaya ke udIraNAdimAM je bhAvo haMmezAM vartatA hoya temAM eka ane aneka jIvonI apekSAe be bhaMga ane je bhAvo kyAreka vartatA hoya, kyAreka na hoya, temAM eka ane aneka jIvonI apekSAe ATha bhaMga thAya che. lezyAhAra:12 te NaM bhaMte ! jIvA kiM kaNhalesA NIlalesA kAulesA teulesA ?
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-1 [ pa39 ] goyamA ! kaNhalese vA jAva teulese vA, kaNhalessA vA NIlalessA vA kAulessA vA teulessA vA / ahavA kaNhalese ya NIlalesse ya, evaM duyAsaMjoga-tiyAsaMjoga-caukkasaMjogeNaM asII bhaMgA bhavati / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! te utpalanA jIva, kRSNalezI, nIlalezI, kApotalezI ke tejolazI hoya che? uttara- he gautama ! eka jIva kRSNa lezI thAva eka jIva tejolezI hoya che, athavA aneka jIvo kRSNalezI athavA aneka jIvo nIlalezI, aneka jIvo kApotalezI, aneka jIvo tejolezI hoya che, athavA eka jIva kRSNalezI ane eka jIva nIlalezI hoya che, A rIte dvisaMyogI, trisaMyogI ane catuHsaMyogI sarva maLIne 80 bhaMga thAya che. vivecana : utpalano jIva vanaspatikAyika hovAthI temAM prathama cAra vezyAo hoya che ane tenA 80 bhaMgonI prarUpaNA prastuta sUtramAM karI che. te bhaMga A pramANe chelezyAnA 80 bhaMga - asaMyogI ATha bhaMga :eka kRSNalezI aneka kRSNalezI eka nIlalezI aneka nIlalezI eka kApotalezI aneka kApotalezI eka tejolezI aneka tejolezI dvisaMyogI 24 bhaMga - (1) eka kRSNa, eka nIla (13) eka nIla, eka kApota eka kRSNa, aneka nIla (14) eka nIla, aneka kApota aneka kRSNa, eka nIla (15) aneka nIla, eka kApotA aneka kRSNa, aneka nIla (16) aneka nIla, aneka kApota eka kRSNa, eka kApota (17) eka nIla, eka tejo eka kRSNa, aneka kApota (18) eka nIla, aneka tejo (7) aneka kRSNa, eka kApota (19) aneka nIla, eka tejo aneka kRSNa, aneka kApota aneka nIla, aneka tejo eka kRSNa, eka tejo eka kApota, eka tejo (10) eka kRSNa, aneka tejo (22) eka kApota, aneka tejo (11) aneka kRSNa, eka tejo aneka kApota, eka tejo (12) aneka kRSNa, aneka tejo (24) aneka kApota, aneka tejo di ja che ) (20)
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 540 zrI bhagavatI sUtra-3 trisaMdhogI 3ra bhaMga - (1) eka kRSNa, eka nIla, eka kApota (17) eka kRSNa, eka kapota, eka tejo (2) eka kRSNa, eka nIla, aneka kApota (18) eka kRSNa, eka kApota, aneka tejo (3) eka kRSNa aneka nIla eka kApota (19) eka kRSNa, aneka kApota, eka tejo (4) eka kRSNa, aneka nIla, aneka kApota | (20) eka kRSNa, aneka kApota, aneka tejo aneka kRSNa, eka nIla, eka kApota (21) aneka kRSNa, eka kapota, eka tejo aneka kRSNa eka nIla, aneka kApota (22) aneka kRSNa, eka kApota, aneka tejo (7) aneka kRSNa aneka nIla eka kApota (23) aneka kRSNa, aneka kApota, eka tejo (8) aneka kRSNa aneka nIla, aneka kApota (24) aneka kRSNa, aneka kApota, aneka tejo (9) eka kRSNa, eka nIla, eka tejo (25) eka nIla, eka kApota, eka tejo (10) eka kRSNa, eka nIla, aneka tejo (26) eka nIla, eka kApota, aneka tejo (11) eka kRSNa, aneka nIla, eka tejo (27) eka nIla, aneka kApota, eka tejo (12) eka kRSNa, aneka nIla, aneka tejo (28) eka nIla, aneka kApota, aneka tejo (13) aneka kRSNa, eka nIla, eka tejo (29) aneka nIla, eka kApota, eka tejo (14) aneka kRSNa, eka nIla, aneka tejo (30) aneka nIla, eka kApota, aneka tejo (15) aneka kRSNa, aneka nIla, eka tejo (31) aneka nIla, aneka kApota, eka tejo (16) aneka kRSNa, aneka nIla, aneka tejo (3ra) aneka nIla, aneka kApota, aneka tejo. catuHsaMyogI 16 bhaMga :(1) eka kRSNa, eka nIla, eka kapota, eka tejo (9) aneka kRSNa, eka nIla, eka kApota, eka tejo (2) eka kRSNa, eka nIla, eka kapota, aneka tejo (10) aneka kRSNa, eka nIla, eka kapota, aneka tejo (3) eka kRSNa, eka nIla, aneka kApota, eka tejo (11) aneka kRSNa, eka nIla, aneka kApota, eka tejo (4) eka kRSNa, eka nIla, aneka kApota, aneka tejo (12) aneka kRSNa, eka nIla, aneka kApota, aneka tejo (5) eka kRSNa, aneka nIla, eka kApota, eka tejo (13) aneka kRSNa, aneka nIla, eka kApota, eka tejo (6) eka kRSNa, aneka nIla, eka kApota, aneka tejo (14) aneka kRSNa, aneka nIla, eka kApota, aneka tejo (7) eka kRSNa, aneka nIla, aneka kApota, eka tejo (15) aneka kRSNa, aneka nIla, aneka kApota, eka tejo (8) eka kRSNa, aneka nIla, aneka kApota, aneka tejo (16) aneka kRSNa, aneka nIla, aneka kApota, aneka tejo. A rIte asaMyogI- 8 bhaMga + dvisaMyogI- 24 + trisaMyogI 32 + catuH saMyogI 16 = 80 bhaMga thAya che. daSTi, jJAna, yoga, upayoga dvAraH13 te NaM bhaMte !jIvA kiM sammaTThiI, micchAdiTThI, sammAmicchAdiTThI ? goyamA!No sammaTThiI No sammAmicchAdiTThI, micchAdiTThI vA micchAdiTThINo vA /
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! utpalanA jIvo samyagdaSTi che, mithyA daSTi che ke samyagmithyAdaSTi che ? uttara- he gautama ! te samyagdaSTi nathI, sabhyagmithyAdaSTi paNa nathI, mAtra mithyAdaSTi hoya che. te eka athavA aneka, sarva jIvo mithyAdaSTi ja hoya che. 541 14 te NaM bhaMte! jIvA kiM NANI aNNANI ? goyamA ! No NANI, aNNANI vA aNNANiNo vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te utpalanA jIvo jJAnI che ke ajJAnI ? uttara- he gautama ! te jJAnI nathI, paraMtu eka athavA sarva jIvo ajJAnI che. 1 te khaM te! nIvA vija maLanonI, vayanonI, gAyanonI ? noyamA ! No maNajogI, No vayajogI, kAyajogI vA kAyajogiNo vA / bhAvArtha:- prazna--- he bhagavan ! te utpalanA jIvo zuM manayogI, vacanayogI ke kAyayogI che ? uttarahe gautama ! te utpalanA jIvo manayogI nathI, vacanayogI nathI paraMtu eka che athavA sarva jIvo kAyayogI che. 16 te NaM bhaMte ! jIvA kiM sAgArovauttA, aNAgArovauttA ? goyamA ! sAgArovautte vA, aNAgArovautte vA aTTha bhaMgA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te utpalanA jIvo zuM sAkAropayogI(jJAnopayogI) che ke anAkAropayogI (darzanopayogI) che ? uttara- he gautama ! eka jIva sAkAropayogI che athavA eka jIva anAkAropayogI che, ityAdi ATha bhaMga kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM 10thI13 dvAronuM varNana che. te dRSTi, jJAna, yoga ane upayogadvArano viSaya mULapAThathI ja spaSTa che. utpalanA jIva ekAMta mithyAtvI ane ajJAnI che, te ekendriya hovAthI kevaLa kAyayogI ja che, sAkAra ane anAkAra baMne upayogavALA hoya che. paraMtu koI paNa eka samaye koI jIva sAkAropayogI hoya athavA koI jIva anAkAropayogI hoya, A rIte baMne vikalpanI saMbhAvanA hovAthI pUrvavat ATha bhaMga thAya che. varNAdi, ucchavAsa, AhAraka dvAra : 17 siNaM bhaMte! jIvANaM sarIragA kaivaNNA, kaigaMdhA, kairasA, kaiphAsA paLattA? goyamA ! paMcavaNNA paMcarasA dugaMdhA aTThaphAsA paNNattA / te puNa appaNA avaNNA agaMdhA arasA aphAsA paNNattA /
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 542 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalanA jIvonA zarIrane keTalA varNa, keTalA gaMdha, keTalA rasa ane keTalA sparza hoya che? uttara- he gautama! pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparza hoya che. teno jIva svayaM varNa, gaMdha, rasa ane sparza rahita che. |18 te NaM bhaMte ! jIvA kiM ussAsagA, NissAsagA, NoussAsa NissAsagA? goyamA ! ussAsae vA NissAsae vA NoussAsaNissAsae vA; ussAsagA vA NissAsagA vA NoussAsaNissAsagA vA / ahavA ussAsae ya NissAsae ya, caubhaMgo / ahavA ussAsae ya NoussAsaNissAsae ya, caubhaMgo / ahavA NissAsae ya NoussAsaNissAsae ya caubhaMgo / ahavA ussAsae ya nissAsae ya noussAsa NissAsae ya aTTha bhaMgA / evaM ee chavvIsaM bhaMgA bhavaMti / bhAvArtha - praznahe bhagavan! te utpalanA jIva ucchavAsaka che, niHzvAsaka che, ke anucchavAsaka nizvAsaka che? uttara- he gautama! asaMyogI cha bhaMga thAya che- (1) eka jIva ucchavAsaka che (2)eka jIva niHzvAsa che (3) eka jIva anuvAsa nizvAsa che (4) aneka jIvo ucchavAsaka che (5) aneka jIvo nizvAsa che (6) aneka jIvo anucchavAsana nizvAsaka che. dvisaMyogI 12 bhaMga:- (7) eka ucchavAsaka, eka nizvAsaka (8) eka ucchavAsaka, aneka nizvAsaka (9) aneka ucchavAsaka, eka nizvAsaka (10) aneka ucchavAsaka, aneka nizvAsaka. (11) eka ucchavAsaka eka noucchavAsakanizvAsaka (12) eka ucchavAsaka, aneka noucchavAsakanizvAsaka (13) aneka ucchavAsaka, eka noucchavAsakanizvAsaka (14) aneka ucchavAsaka, aneka noucchavAsakanizvAsaka. (15) ekanizvAsaka, eka novAsakanizvAsaka (16) ekanizvAsaka, aneka nocchavAsakanizvAsaka (17) aneka nizvAsaka, eka nocchavAsakanizvAsaka (18) aneka nizvAsaka, aneka nocchavAsakanizvAsaka. trisaMyogI ATha bhaMga - (19) eka ucchavAsaka, eka niHzvAsaka, eka nocchavAsana nizvAsaka (20) eka ucchavAsaka, eka nizvAsaka, aneka nocchavAsaka nizvAsaka (21) eka ucchavAsaka, aneka nizvAsaka, eka nocchavAsaka nizvAsaka (22) eka ucchavAsaka, aneka nizvAsaka, aneka nocchavAsaka nizvAsaka (23) aneka ucchavAsaka, eka nizvAsaka, eka nocchavAsana nizvAsaka (24) aneka ucchavAsaka, eka nizvAsa, aneka nocchavAsana nizvAsaka (25) aneka ucchavAsaka, aneka nizvAsaka, eka nocchavAsaka nizvAsaka (26) aneka ucchavAsaka, aneka nizvAsaka, aneka nocchavAsaka nizvAsaka. A rIte asaMyogInA 6 bhaMga + dvisaMyogInA 12 bhaMga + trisaMyogI 8 bhaMga = kula 26 bhaMga thAya
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-1 543 19 te NaM bhaMte ! jIvA ki AhAragA, aNAhAragA ? goyamA ! No aNAhAragA, AhArae vA aNAhArae vA evaM aTTha bhNgaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te utpalanA jIva AhAraka che ke anAhAraka che ? uttara- he gautama ! te sarva anAhAraka nathI. koI eka jIva AhAraka hoya che ane koI eka jIva anAhAraka hoya che, ityAdi ATha bhaMga kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM 14thI16 traNa dvAranuM kathana che. varNa, gaMdhAdi :- te utpala jIvanuM audArika zarIra pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane aSTasparzI che. pratyeka jIvanA zarIramAM vadi 20 bola prApta thatAM hovAthI temAM anya vikalpanI saMbhAvanA nathI. eka athavA aneka jIvonI apekSAe be bhaMga ja thAya che. ucchavAsaka :- utpalanI paryAptAvasthAmAM koIka jIva ucchavAsaka, koIka jIva niHzvAsaka hoya che ane aparyAptavasthAmAM te zvAsocchavAsathI rahita che. A rIte temAM traNa vikalpanI saMbhAvanA hovAthI asaMyogI, dvisaMyogI ane trisaMyogI kula 26 bhaMga thAya che. je bhAvArthathI spaSTa che. AhAraka-anAhAraka dvAra :- vigrahagatimAM jIva anAhAraka hoya che ane zeSa samayomAM AAraka hoya che, A rIte temAM be vikalpanI saMbhAvanA hovAthI AhAraka anAhArakanA ATha bhaMga thAya che. jemAM eka vacana ane bahuvacananI apekSAe asaMyogInA cAra bhaMga ane dvisaMyogInA cAra bhaMga thAya che. virata, kriyA, baMdhaka dvAra H 20 tekha mate ! pIvA viviyA, aviyA,vidyAviyA ? zauyamA ! khoviyA, No virayAvirayA, avirae vA avirayA vA / bhAvArtha: - [ :- prazna- he bhagavan ! te utpalano jIva zuM virata che, avirata che ke viratAvirata che ? uttarahe gautama ! te virata(sarva virata) nathI, viratAvirata paNa nathI paraMtu avirata che. eka jIva ke aneka jIva avirata ja hoya che. 21 te NaM bhaMte ! jIvA kiM sakiriyA akiriyA ? goyamA ! No akiriyA, sakirie vA sakiriyA vA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te utpalano jIva sakriya che ke akriya ? uttara- he gautama ! te akriya nathI, te eka ke aneka jIva hoya te sarve sakriya hoya che.
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 ] zrI bhagavatI sUtra-3 | 22 te NaM bhaMte ! jIvA kiM sattavihabaMdhagA, aTThavihabaMdhagA? goyamA !sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA / aTTha bhgaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! te utpalano jIva saptavidhabaMdhaka che ke aSTavidhabaMdhaka? uttara- he gautama! te jIva saptavidhabaMdhaka che athavA aSTavidha baMdhaka che. ahIM pUrvokta ATha bhaMga kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM 17thI19 sudhI traNa dvAranuM kathana che. je strArthathI spaSTa che. virata.:- (1) virata- hiMsAdi pAMce AzravathI sarvathA nivRtta thavuM. (2) viratAvirata-pAMce AzravathI AMzikarUpe nivRtta thavuM (3) avirata- pAMca AzravathI nivRtta na thavuM. utpalano jIva hiMsAdinuM sevana karato dekhAto nathI tema chatAM teNe hiMsAdi Azravano samajaNapUrvaka tyAga karyo na hovAthI te jIva avirata ja kahevAya che. sakiya-akiya dvAra - kriyAno artha yoga janya pravRtti che. samasta saMsArI jIva sakriya ja che, mukta jIva ja akriya hoya che. baMdhaka dhAra - AyuSya karmano baMdha thAya tyAre aSTavidha baMdhaka ane na thAya tyAre te jIva saptavidha baMdhaka hoya che. tenA pUrvavatu ATha bhaMga thAya che. saMjJA ane kaSAya dvAra :23 teNaM bhaMte ! jIvA kiM AhArasaNNovauttA, bhayasaNNovauttA mehuNasaNNovauttA, pariggahasaNNovauttA ? goyamA ! AhArasaNNovauttA vA, evaM asIti bhNgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva, AhArasaMzAnA upayogayukta, bhayasaMjJAnA upayogayukta, maithunasaMjJAnA upayogayukta ane parigrahasaMjJAnA upayogayukta hoya che? uttara- he gautama ! te AhArasaMjJAnA upayogayukta hoya che, ityAdi lezyA dvAranI samAna 80 bhaMga kahevA joIe. 24 te NaM bhaMte ! jIvA kiM kohakasAyI, mANakasAyI, mAyAkasAyI, lobhakasAyI ? goyamA ! cattAri vi bhayaNAe asIti bhNgaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te utpalano jIva zuM krodha kaSAyI, mAna kaSAyI, mAyA kaSAyI ke lobha kaSAyI che? uttara- he gautama! cAre ya kaSAya bhajanAthI hoya che tethI temAM paNa 80 bhaMga kahevA joIe.
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-1 [545] vivecana : prastuta sUtromAM 20 ane 21mA dvAranuM varNana che. utpalanA jIvamAM cAra saMjJA ane cAra kaSAya hoya che. temAM cAra saMjJA ane cAra kaSAyanA udayamAM cAra-cAra vikalpanI saMbhAvanA hovAthI, asaMyogI, dvisaMyogI, trikasaMyogI ane catuSka saMyogI bhaMga thatAM 80 bhaMga thAya che. te vezyAnA 80 bhaMganI jema samajavA. veda, veda-baMdha, saMjJI, indriya dvAra :25 te NaM bhaMte ! jIvA kiM itthiveyagA, purisaveyagA, NapuMsagaveyagA? goyamA! No itthiveyagA No purisaveyagA, NapuMsagaveyae vA NapuMsagaveyagA vA / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva zuM strIvedI che, puruSavedI che ke napuMsakavedI hoya che? uttara-he gautama! te strIvedI nathI, puruSavedI paNa nathI. eka ke aneka sarva jIvo napuMsakavedI ja hoya che. 26 te NaM bhaMte! jIvA kiM itthiveyabaMdhagA, purisaveyabaMdhagA NapuMsagaveyabaMdhagA ? goyamA! itthiveyabaMdhae vA purisaveyabaMdhae vA NapuMsagaveyabaMdhae vA, evaM chavvIsaM bhNgaa| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! te utpalanA jIva zuM strIvedanA baMdhaka hoya che? puruSavedanA baMdhaka hoya che ke napuMsakavedanA baMdhaka hoya che? uttara- he gautama! te strIvedabaMdhaka, puruSavedabaMdhaka athavA napuMsakaveda baMdhaka hoya che. ahIM ucchavAsa dvAra anusAra 26 bhaMga kahevA joIe. (27 te i mate ! navA viMda sALo, masaLo ? goyamAM ! no saghaLI, asaNNIvA asnnnniinnovaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! utpalanA jIva zuM saMzI che ke asaMzI? uttara- he gautama! te saMzI nathI paraMtu eka aneka sarva jIvo asaMjJI ja hoya che. 28 te NaM bhaMte ! jIvA kiM saiMdiyA, aNiMdiyA? goyamA ! No aNidiyA, saidie vA saidiyA vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te utpalanA jIva zuM saindriya che ke anindriya? uttara- he gautama! te aniSkriya nathI paraMtu eka ke aneka sarva jIvo saindriya ja hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM rarathIrapa, te cAra dvAronuM varNana che. utpalanA jIva napuMsakavedI ja hoya che. paraMtu
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 54s | zrI bhagavatI sUtra-3 te traNa vedamAMthI koIpaNa vedano baMdha karI zake che. te jIvo asaMzI ane eka sparzendriya yukta hoya che. niSkarSa :- (1) jIvane je bhAva sadAya vartato hoya temAM eka ane aneka jIvonI apekSAe be bhaMga thAya che. (2) jyAM bhinna bhinna be vikalpanI saMbhAvanA hoya tyAM asaMyogI ane dvisaMyogI bhaMganI apekSAe ATha bhaMga thAya che. (3) jyAM traNa vikalpanI saMbhAvanA hoya tyAM asaMyogI, dvisaMyogI ane trisaMyogI bhaMganI apekSAe 26 bhaMga thAya che ane (4) cAra vikalpanI saMbhAvanA hoya tyAM 80 bhaMga thAya che. A rIte veda, saMjJA, indriya dvAramAM be bhaMga ane veda-baMdhakamAM radda bhaMga thAya che. kAcAsthiti ane kAca saMvedha dvAra:| 29 se NaM bhaMte ! uppalajIve tti kAlao kevacciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM asaMkhejja kAlaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te utpalano jIva, utpalapaNe keTalo kAla rahe che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa asaMkhyAtakAla sudhI rahe che. 30 se NaM bhaMte ! uppalajIve puDhavijIve, puNaravi uppalajIve tti kevaiyaM kAlaM sevejjA; kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA? goyamA ! bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM asaMkhejjAI bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM asaMkhejja kAlaM, evaiyaM kAlaM sevejjA, evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva, pRthvIkAyamAM jAya ane punaH utpalamAM Ave, A rIte bhavabhramaNa kare to keTalo kAla rahe che, keTalo kAla gamanAgamana kare che? uttarahe gautama! bhavAdeza(bhavanI apekSA)thI jaghanya be bhava ane utkRSTa asaMkhyAta bhava kare che. kAlAdezanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa asaMkhyAtakAla sudhI rahe che ane teTalo kAla gamanAgamana kare che. 31 se NaM bhaMte ! uppalajIve, AujIve puNaravi uppalajIve tti kevaiyaM kAlaM sevejjA ? kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA ? goyamA ! evaM ceva, evaM jahA puDhavijIve bhaNie tahA jAva vAujIve bhANiyavve / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalano jIva, aSkAyapaNe utpanna thaIne, punaH utpalamAM Ave; A rIte bhavabhramaNa kare to keTalo kAla rahe che? keTalo kAla gamanAgamana kare che?
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : deza-1 | 547 / uttara- he gautama! je rIte pRthvIkAyanA viSayamAM kahyuM, te rIte aplAya, teukAya ane vAyukAya sudhI kahevuM joIe. 32 se NaM bhaMte ! uppalajIve vaNassaijIve, se puNaravi uppalajIve tti kevaiyaM kAlaM sevejjA, kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA? goyamA ! bhavAdesaNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aNaMtAI bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM aNataM kAlaM tarUkAlaM; evaiyaM kAlaM sevejjA, evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha:-prazra-bhagavana! tyasano vanaspatimAyasane punaH temA 4 6tpanna thAyamA rIte bhavabhramaNa kare to keTalo kAla rahe che, A rIte keTalo kAla gamanAgamana kare che? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe jaghanya be bhava ane utkRSTa anaMta bhava kare che, kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla(vanaspatikAla) paryata rahe che. teTalo kAla gamanAgamana kare che. |33 se NaM bhaMte ! uppalajIve beiMdiyajIve puNaravi uppalajIve tti kevaiyaM kAlaM sevejjA, kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA? goyamA ! bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM saMkhejjAI bhavaggahaNAI / kAlAdesaNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM saMkhejjaM kAlaM; evaiyaM kAla sevejjA, evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM teidiya, cauridiyajIve vi| bhAvArtha:-prazra- he bhagavan ! te 6.5sano pendriyamA 46na, puna: tyasamA Ave, sAta bhramaNa kare to keTalo rahe che, keTalo kAla gamanAgamana kare che? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe jaghanya be bhava, utkRSTa saMkhyAta bhava kare ane kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAtakAla sudhI rahe che ane teTalo kAla gamanAgamana kare che, A rIte te indriya ane caurendriyanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. |34 se NaM bhaMte ! uppalajIve paMcediyatirikkha-joNiyajIve puNaravi uppalajIve tti pucchA / / goyamA ! bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI; kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttAI, ukkoseNaM puvvakoDipuhuttaM; evaiyaM kAlaM
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 ] zrI bhagavatI sUtra-3 sevejjA, evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM maNusseNa vi samaM jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te utpalano jIva, paMcendriyatiryaMcamAM jaIne punaH utpalapaNe utpanna thAya, A rIte bhramaNa kare to keTalo kAla rahe che? keTalo kAla gamanAgamana kare che? uttara- he gautama! bhavanI apekSAe jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare ane kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa aneka kroDapUrva varSa sudhI rahe che ane teTalo kAla gamanAgamana kare che. e pramANe manuSyanA viSayamAM paNa jANavuM joIe yAvat teTalo kALa gamanAgamana kare che. vivecana : prastuta sUtromAM 26-27 dvAranuM varNana che, temAM utpalanA jIvanI kAyasthiti ane kAya saMvedhanuM kathana karyuM che. prastutamAM sUtrakAre prathama sUtrathI kAyasthitinuM kathana karyuM che. utpalano jIva marIne punaH punaH utpalapaNe utpanna thAya te kAlamaryAdAne kAyasthiti athavA te baMdha paraMparAne anubaMdha kahe che. utpalanI kAyasthiti asaMkhyAtakAlanI che. vyAkhyAkAre ahIM anubaMdha zabdathI dvAranuM sUcana kare che. AyuSya anusAra gati, sthiti Adi cha bolano baMdha thAya tene anubaMdha kahe che. (zataka-24) kAyasadha:- utpalano jIva pRthvIkAyAdi anya kAryamAM utpanna thaIne, punaH utpala paNe utpanna thAya te baMne sthAnamAM vyatIta thatAM kAlane kAyasaMvedha kahe che. tenA bhavAdeza ane kAlAdeza be prakAra che. utpalano jIva bhavanI apekSAe keTalA bhava kare che ane kAlanI apekSAe keTalo kAla gamanAgamana kare che ? utpalano jIva pRthvI, pANI, agni ane vAyumAM janma dhAraNa karI punaH utpala tarIke janma dhAraNa kare to baMne sthAnanA maLIne jaghanya be bhava, utkRSTa asaMkhyAta bhava ane asaMkhyAta kAla vyatIta kare che ane jo te vanaspatimAM jAya to baMne sthAnanA maLIne utkRSTa anaMtabhava ane anaMtakAla kare che. traNa vikalendriyamAM jAya to baMne sthAnanA maLIne utkRSTa saMkhyAta bhava ane saMkhyAto kAla; tiryaMca paMcendriya ane manuSyamAM jAya to utkRSTa sAta-ATha bhava ane aneka koDa pUrva varSa vyatIta kare che. yathA- te utpalano jIva manuSya ke tiryaMca paMcendriyanA cAra bhava ane cAra bhava utpalanA A rIte ATha bhava kare che. temAM manuSya ke tiryaMcano bhava kare tyAre utkRSTa kroDapUrvanuM AyuSya prApta karI zake che. utpalano jIva manuSya ke tiryaMca paMcendriyanA bhavamAM tenAthI adhika sthiti arthAt yugalikapaNe janma dhAraNa karI zakatA nathI. tethI cAra bhavanI sthiti cAra pUrvakoTi varSa thAya ane utpalanA bhavanuM utkRSTa 10,000 varSanuM AyuSya tenI adhika sthitimAM jANavuM. A rIte utpalanA cAra bhavanI sthiti 40,000 varSa ane manuSya ane tiryaMca paMcendriyanA cAra bhavanI sthiti cAra pUrvakroDa varSanI thAya. baMne maLIne cAra kroDapUrva adhika40,000varSanI sthiti thAya che. tethI sutrakAre bhavAdezAnI apekSAe ATha bhava ane kAlAdezanI apekSAe aneka kroDapUrva varSanuM kathana karyuM che. A rIte pratyeka sthAnanuM spaSTIkaraNa samajI levuM joIe.
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--11: uddezaka-1 AhAra, sthiti Adi cha dvAra : | 35 te NaM bhaMte ! jIvA kimAhAramAhareMti ? goyamA ! davvao aNatapaesiyAiM davvAiM, khettao asaMkhejjapaesogADhAiM, kAlao aNNayaraM kAlaThiyAI, bhAvao vaNamaMtAI gaMdhamaMtAI rasamaMtAI phAsamaMtAI evaM jahA AhAruddesae vaNassaikAiyANaM AhAro taheva jAva savvappaNayAe AhAramAhAreMti, NavaraM NiyamA chaddisiM; sesaM taM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te utpalano jIva kayA padArthano AhAra kare che ? - 549 uttara- he gautama ! te jIva, dravyathI anaMta pradezI dravyono AhAra kare che, kSetrathI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalono, kAlathI eka samayathI asaMkhyAta samaya sudhInI sthitivALA pudgalono, bhAvathI varNa, gaMdha, rasa ane sparzayukta ityAdi prajJApanA sUtranA 28mA padanA prathama AhAraka uddezakamAM vanaspatikAyikonA AhAranuM kathana karyuM che te rIte jANavuM yAvat te sarvAtmanA(sarva pradezothI) AhAra kare che, tyAM sudhI kahevuM joIe. vizeSatA e che ke ahIM niyamA cha dizAnA pudgalono AhAra kare, zeSa sarva varNana samAna che. te 36 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA / goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM dasa vAsasahassAiM ? bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te utpalanA jIvanI sthiti keTalA kAlanI che ? uttara- he gautama ! . jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa daza hajAra varSanI che. 37 tesi NaM bhaMte! jIvANaM kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! tao samugdhAyA paLattA / tuM bahA- vevaLAlamu yA, sAyasamu yANa, mArakhaMtiyasamu yAr / bhAvArtha = - prazna- he bhagavan ! te utpala jIvone keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! tene traNa samuddAta hoya che, yathA- vedanA samuddAta, kaSAya samuddAta ane mAraNAntika samuddAta. 38 te NaM bhaMte! jIvA mAraNaMtiyasamugdhAeNaM kiM samohayA maraMti, asamohayA mati ? zauyamA ! samohayA vi mati, asamohayA vi mati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te utpalano jIva mAraNAntika samuddAta dvArA samavahata thaIne mare che ke asamavahata thaIne mare che ? uttara- he gautama ! te samavahata thaIne paNa mare che ane asamavahata thaIne paNa mare che.
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 550] zrI bhagavatI sUtra-3 39 te NaM bhaMte ! jIvA aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchati, kahiM uvavajjati ? kiM Neraiesu uvavajaMti, tirikkhajoNiesu uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! jahA vakkaMtIe uvvaTTaNAe vaNassaikAiyANaM tahA bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utpalanA jIva marIne turaMta kyAM jAya che ane kyAM utpanna thAya che? zuM nairayikomAM utpanna thAya che, tiryacomAM, manuSyomAM ke devomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti padanA udvartanA prakaraNamAM vanaspatikAyika jIvonA varNanAnusAra ahIM paNa kathana karavuM joIe. 40 aha bhaMte ! savve pANA savve bhUyA savve jIvA savve sattA uppalamUlattAe uppalaka dattAe uppalaNAlattAe uppalapattattAe uppalake sarattAe uppalakaNNiyattAe uppalathibhugattAe uvavaNNapuvvA ? haMtA, goyamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! sarva prANa, sarva bhUta, sarva jIva ane sarva sattva utpalanA mulapaNe, kaMdapaNe, nAlapaNe, patrapaNe, kesarapaNe, karNikApaNe ane thibhuga-patranA utpatti sthAnapaNe pahelA utpanna thayA che? uttara-hA, gautama! sarva prANa, bhUta, jIva ane sattva aneka vAra athavA anaMtavAra pUrvoktarUpe utpanna thayA che. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta sUtromAM 20thI33 dvAranI prarUpaNA karI che. AhAra dvAra - pRthvIkAyikAdimAM sUkSma jIvo niSphaTo [lokanA aMtima koNamAM utpanna thaI zake che, tethI te kadAcit traNa, cAra, pAMca dizAno AhAra grahaNa kare che ane nirvAghAta AzrayI cha dizAno AhAra grahaNa kare che paraMtu utpalanA jIva bAdara hovAthI te niSphaTomAM utpanna thatA nathI, tethI te niyamo cha dizAno AhAra grahaNa kare che. ukartana - te jIva marIne manuSya ke tiryaMcagatimAM jAya che. deva ke narakagatimAM utpanna thatA nathI, zeSa dvAra spaSTa che.
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-1 551 utpalanA 33 dvAra : kema ! kAra | vigata upapAta parimANa apahAra avagAhanA baMdha vedana udaya udIraNA lezyA narakagatine choDIne traNa gatimAMthI eka samayamAM jaghanya 1, 2, 3, utkRSTa asaMkhyAta samaye samaye eka eka jIvane kADhatAM asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI kAla vyatIta thAya. jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa sAdhika 1000 yojana sAta karmonA baMdhaka - bhaMga 2 AyuSya karmanA baMdhaka-abaMdhaka - bhaMga 8 ATha karmonA vedaka- bhaMga 2 zAtavedaka athavA azAtA vedaka- bhaMga 8 ATha karmono udaya bhaMga 2 cha karmonA udIraka - bhaMga 2 AyuSyakarmanA udIraka-anudIraka- bhaMga 8 kRSNAdi cAra vezyA- bhaMga 80 mithyAdaSTi- bhaMga 2 mati-zruta ajJAna- bhaMga 2 kAyayogI- bhaMga 2 sAkAra athavA anAkAra upayoga - bhaMga 8 zarIranI apekSAe 20 bheda- bhaMga 2 traNa bola. (1) ucchavAsa (2) niHsvAsaka (3) novAka-noniHzvAsaka bhaMga 26 AhAraka-anAhAraka - bhaMga 8 avirata-bhaMga 2 sakriya hoya-bhaMga-2 sAta athavA ATha karmonA baMdhaka bhaMga 80 cAra. bhaMga 80 jJAna yoga upayoga varNAdi ucchavAsa AhAra virata kriyA baMdhaka saMjJA kapAya cAra, bhaMga 80
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ 552 zrI bhagavatI sUtra-3 kama vigata hAra veda veda baMdhaka napuMsaka veda- vyaMgara traNe vedanA baMdhaka bhaMga 26 asaMjJI hoya-bhaMga2 saIndriya hoya- bhaMga 2 saMjJI asaMkhyakAla. indriya kAyasthiti kAya saMvedha| bhavAdeza kAlAdeza AhAra cAra sthAvara sAthe asaMkhyabhava - asaMkhyakAla vanaspati sAthe anaMtabhava - anaMtakAla traNa vikasendriya sAthe saMkhyAtabhava - saMkhyAtakAla tiryaMca paMcendriya, manuSya sAthe ATha bhava - aneka kroDapUrva 288 prakArano ane cha dizAno jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa-10,000 varSa traNa bhaMga-26 samavahata-asamavahata baMne bhaMga-8 manuSya ane tiryaMca gatimAM jAya. sarva jIvo pUrve utpalanA sarva vibhAgomAM aneka athavA anaMtavAra utpanna thAya che. sthiti samughAta maraNa gati upapAta > . zataka-11/1 saMpUrNa che.
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--11: uddezaka 2 OR 3 D zataka-11 : uddezaka-ra zAluka 553 RO zOvjha 1 sAlue NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyA ! gajave / evaM uppaluddesagavattavvayA aparisesA bhANiyavvA jAva aNaMtakhutto; NavaraM sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, vajroseLa thavujudutta / sesa teM eva // seva maMte ! seva aMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka patravALA zAlUka (vanaspati vizeSa-utpalakaMda) zuM eka jIvavALA che ke aneka jIvavALA che? uttara- he gautama ! te eka jIvavALA che. A rIte utpaloddezakanI sarva vaktavyatA kahevI joIe. 'sarva jIva anaMtavAra utpanna thayA che' tyAM sudhI kathana karavuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke zAlUkanA zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa aneka dhanuSa che. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. / / || zataka-11/ra saMpUrNa //
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-11 : uddezaka-3 palAza | 1 | palAse NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyamA ! evaM uppaluddesagavattavvayA aparisesA bhANiyavvA / NavaraM sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM gAuyapuhuttA, devehiMto Na uvavajjati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! palAzavRkSa(khAkharAnuM vRkSa) prAraMbhamAM jyAre te eka patravALuM hoya che, tyAre te zuM eka jIvavALuM hoya che ke aneka jIvavAnuM hoya che? uttara- he gautama ! utpala uddezakanI saMpUrNa vaktavyatA kahevI joIe. paraMtu vizeSatA e che ke palAzanA zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa aneka gAunI che. deva cyavane palAza vRkSamAM utpanna thatA nathI. | 2 te NaM bhaMte ! jIvA kiM kaNhalessA, NIlalessA, kAulessA? goyamA ! kaNhalesse vA NIlalesse vA kAulesse vA, evaM chavvIsaM bhaMgA / sesaM taM ceva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! palAza vRkSanA jIva zuM kRSNalezI, nIlalezI ane kApotalezI hoya che? uttara- he gautama! te kRSNalezI, nIlalezI athavA kApotalezI hoya che. A rIte ahIM ucchavAsa dvAranI samAna 26 bhaMga thAya che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. te vivecana : palAza vRkSa(khAkharAnuM jhADa)nA jIvamAM avagAhanA, utpatti ane legyA A traNa dvArone choDIne zeSa sarva dvArA utpala jIvanI samAna che. avagAhanA :- utkRSTa avagAhanA aneka gAunI hoya. utpatti - manuSya ane tiryaMca be gatinA jIvo AvIne utpanna thAya che, deva AvIne utpanna thatA nathI. lezyA - deva AvIne vanaspatikAyamAM utpanna thAya to prazasta vanaspatimAM thAya che. utpala prazasta
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-3. [ 555 ] vanaspati manAya che paraMtu palAza(khAkharA)nA vRkSanI gaNanA prazasta vanaspatimAM thatI nathI. tethI palAzamAM deva AvIne utpanna thatA nathI ane te kAraNe temAM tejo vezyA hotI nathI, mAtra traNa aprazasta lezyA bhajanAthI hoya che ane te traNa vezyAnA 26 bhaMga thAya che. ( je zataka-11/3 saMpUrNa te
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-11 : uddezaka-4 kuMbhika | 1 kuMbhie NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyamA ! jahA palAsuddesae tahA bhANiyavve / NavaraM ThiI jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vAsapuhuttaM / sesaM taM ceva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka patravALuM kuMbhika(vanaspati vizeSa) zuM eka jIvavAnuM hoya che ke aneka jIvavAnuM hoya che? uttara- he gautama ! je rIte palAzanA viSayamAM tRtIya uddezakamAM kahyuM, te rIte ahIM paNa kahevuM joIe, temAM vizeSatA e che ke bhikanI sthiti jaghanya aMtamuhUrta ane utkRSTa aneka varSa che. zeSa sarva kathana samAna che. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. che zataka-11/4 saMpUrNa che ,
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-pa [ 557] 'zataka-11 : uddezaka-pA nAlika | 1 | NAlie NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyamA ! kuMbhiuddesagavattavvayA NiravasesaM bhANiyavvA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka patravALuM nAlika(nADika) zuM eka jIvavAnuM che ke aneka jIvavALuM hoya che? uttara- he gautama ! je rIte cothA kaMbhika uddezakamAM kahyuM, te ja rIte ahIM paNa sarva vaktavyatA kahevI joIe. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. te te zataka-11/pa saMpUrNa ,
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 558] zrI bhagavatI sUtra-3 | zataka-11 : uddezaka-6 padya | 1 paume NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyamA ! uppaluddesagavattavvayA NiravasesA bhANiyavvA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka patravALuM padma zuM eka jIvavAnuM hoya che ke aneka jIvavALuM hoya che? uttara- he gautama! utpala uddezaka anusAra sarva kathana jANavuM joIe. ! he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. te che zataka-11/6 saMpUrNa che te
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-7 [ 559 ] 'zataka-11 : uddezaka-o karNikA | 1 kaNNie NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyamA ! evaM ceva NiravasesaM bhANiyavvaM // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka patravALI karNikA(vanaspati vizeSa) zuM eka jIvavALI che ke aneka jIvavALI che? uttara- he gautama! utpala uddezaka anusAra sarva kathana jANavuM joIe.// he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II. () | zataka-11/o saMpUrNa ke
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-11 : uddezaka-8 nalina | 1 | NaliNe NaM bhaMte ! egapattae kiM egajIve, aNegajIve ? goyamA ! evaM ceva NiravasesaM jAva aNaMtakhutto // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka patravALuM nalina(kamaLa vizeSa) zuM eka jIvavAnuM che ke aneka jIvavALuM? uttara- he gautama! utpala uddezaka anusAra sarva kathana jANavuM joIe yAvat sarva jIva anaMtavAra utpanna thaI gayA che, tyAM sudhI kahevuM joIe.. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : zataka-11nA prathama ATha uddezaka prAyaH samAna che, temAM upapAta, Adi 33 dhArothI varNana karyuM che. temAM pArasparika aMtara pragaTa karatI nimnokta traNa gAthA che. yathA sAlammi dhaNupuhattaM hoi, palAse ya gAuya puhattaM / joyaNasahassamahiyaM, avsesaannNtuchnnddNpi||1|| kuMbhie NAliyAe, vAsapuhattaM ThiI u boddhavvA / dasavAsasahassAI, avasesANaMtuchaNhapi // 2 // kuMbhie NAliyAe hoMti, palAse ya tiNNi lesaao| cattAriulesAo, avasesANaMtupaMcaNhaM // 3 // artha :- zAlakanI avagAhanA aneka dhanuSyanI ane palAzanI avagAhanA aneka gAunI che, zeSa utpala, kuMbhika, nAlika, padma, karNikA ane nalina A chanI utkRSTa avagAhanA sAdhika hajAra yojananI che. kuMbhika ane mAlikanI utkRSTa sthiti aneka varSanI che. zeSa chanI daza hajAra varSanI che. kuMbhika, nAlika ane palAzamAM traNa azubha lezyAo che, zeSa pAMcamAM cAra vezyAo che kAraNa ke te pAMce yamAM devo AvIne utpanna thAya che.
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-8 yadipa gAthAmAM zAlUka ane palAza sivAya che vanaspationI hajAra yojananI avagAhanA kahI che. paraMtu mULapAThamAM 'kubhika' uddezakamAM 'palAza' uddezakanI ane nAlika uddezakamAM 'kubhika' uddezakanI bhalAmaNa karI che arthAt palAza, kuMbhika ane nAlikanI avagAhanA samAna (aneka gAu) che. A rIte utpala, padma, karNikA ane nalina A cAra vanaspationI utkRSTa avagAhanA sAdhika hajAra yojananI thAya che. A rIte AThe prakAranI vanaspatinuM 33 dvArathI varNana pUrNa thayuM. uparokta prakAramAM keTalAka vividha prakAranA kamaLa ja che. palAza, kubhika Adi paNa evA ja prakAranI vanaspati hovI joIe. palAzano prasiddha artha khAkharAnuM vRkSa karIe to tenI 10,000 varSanI sthiti vicAraNIya che. tethI prAsaMgika rIte vividha prakAranA kamaLa vizeSa samajI zakAya che. utpalAdi ATha uddezamAM paraspara aMtara H palAza ane gAu utpanna Aluka avagAhanA 1000 aneka yojana dhanuSa dvAra sthiti TA 10000 10000 10000 varSa varSa varSa 4 4 3 kuMbhika aneka ga aneka varSa 3 nAlikA aneka ga aneka varSa 3 padma 1000 yojana 10000 varSa 4 51 || zataka-11/8 saMpUrNa // karNikA nalina 1000 yojana 4 1000 yojana 10000 10000 varSa varSa 4 jaghanya avagAhanA sarvatra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane sthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI jANavI.
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 | zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-11 : uddezaka-9 sAMkSipta sAra A uddezakamAM zivarAjarSinI tApasa dIkSA, vibhaMga jJAnanI prApti, sAta dvIpa ane samudra paryaMta loka hovAnI mithyA prarUpaNA, prabhu mahAvIra dvArA satya samAdhAna, aMte prabhunA samAgame jaina zramaNa dIkSAno svIkAra, saMyama tapa sAdhanA ane mokSagamana sudhInuM vistRta varNana che. hastinApura nagaramAM ziva nAmanA rAjA ane tene dhAriNI nAmanI paTTarANI hatI. tene zivabhadra nAmano kumAra hato. kumAra yogya vayano thayo, tyAre ziva rAjAne rAjyakArabhAra choDIne, saMnyasta jIvana vyatIta karavAno vicAra Avyo. temaNe potAnA vicAra anusAra zivabhadra kumArano rAjyAbhiSeka karIne svayaM tApasa dIkSA aMgIkAra karI. je pravrajyAmAM dizAonuM pujana mahattvanuM hoya te dizA prokSaka pravajyA kahevAya che. zivarAjAe dizA prokSaka pravrajyAno svIkAra karyo ane te ja divasathI mAvajIvana chaThThanA pAraNe chaThThano tapa svIkAra karyo. chaThThanA pratyeka pAraNAnA divase kramazaH eka-eka dizAnuM pUjana karIne te te dizAnA adhipati devanI AjJA laIne te dizAmAMthI kaMdamULAdi grahaNa karIne, teno AhAra karavo tene diku cakravAla tapa kahe che. dIrgha tapa sAdhanAthI zivarAjarSine virbhAgajJAnanI prApti thaI. te jJAna dvArA sAta dvIpa ane sAta samadrane te jANavA lAgyA ane lokomAM pracAra karavA lAgyA ke "A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudra ja che. je mane prApta thayelA atizaya jJAna dvArA huM jANuM chuM." zrI gautama svAmIe hastinApura nagaramAM gaucarI mATe pharatAM lokonA mukhethI zivarAjarSinA atizaya jJAna viSayaka vAta sAMbhaLI. teNe prabhu samakSa te vAta pragaTa karI. prabhu mahAvIre vizALa pariSada samakSa satya samAdhAna karyuM ke zivarAjarSine sAta dvIpa ane sAta samudra dekhAya che te vAta satya che paraMtu A loka teTalo ja sImita nathI. lokamAM asaMkhyAta dvIpa samudro che. tethI temanI prarUpaNA mithyA che ane temanuM jJAna apUrNa che. prabhunA samAdhAna pachI lokomAM baMne vAto thavA lAgI ane zivarAjarSie paNa prabhunI vAta sAMbhaLI. te zaMkita, kAMkSita thayA ane tenuM virbhAgajJAna nAza pAmyuM. teo prabhu mahAvIranA sAMnidhyamAM gayA. vaMdana namaskAra karI, prabhuno dharmopadeza sAMbhaLyo, vairAgyabhAva jAgRta thayo. skaMdaka tApasanI jema temaNe tApasa dIkSAno tyAga karIne zramaNa dIkSAno
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11 | 57 | svIkAra karyo, prabhunA sAMnidhyamAM 11 aMganuM adhyayana karyuM. temaNe saMyama tapanI sAdhanAthI sarva karmano kSaya karyo, mokSagati pAmyA. A rIte A uddezakamAM eka saraLa pariNAmI jIva, anyadharmI hovA chatAM prabhunA mAdhyame satya samajyA pachI turaMta ja satyano svIkAra kaI rIte kare che ane satyanA svIkAra sAthe satsAdhanA dvArA siddhine kaI rIte prApta kare che? te viSayane zivarAjarSinA jIvaMta vRtAMta dvArA samajAvyo che.
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pa4] zrI bhagavatI sUtra-3 'zataka-11 : uddezaka-9 ziva rAjarSi adhyayana prAraMbha :| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM hatthiNApure NAmaM Nayare hotthA, vaNNao / tassa NaM hatthiNApurassa Nayarassa bahiyA uttarapurasthime disibhAge ettha NaM sahasaMbavaNe NAmaM ujjANe hotthA / savvouyapupphaphalasamiddhe ramme NaMdaNavaNasaNNibhappagAse suhasItalacchAe maNorame sAupphale akaMTae pAsAIe jAva paDirUve / zabdArtha - sabboDapukha = sarva RtuonA puSpa rane = ramaNIya sAmaMIR = samAna, zobhita lADane = svAdiSTa phalavALA. bhAvArtha - te kAle, te samaye hastinApura nAmanuM nagara hatuM. te hastinApura nagaranI bahAra uttara pUrva dizAmAM sahasAmra nAmanuM udhAna hatuM. te udyAna sarva RtuonA puSpa ane phaLothI samRddha hatuM. te naMdanavana samAna suramya hatuM. tenI chAyA sukhakAraka ane zItaLa hatI, te manohara, svAdiSTa phaLa yukta, kaMTaka rahita ane prasannatA utpanna karanAra abhirUpa, pratirUpa(suMdara) hatuM. | 2 tattha NaM hatthiNApure Nayare sive NAmaM rAyA hotthA / mahayAhimavaMta-mahaMtamalaya maMdara mahiMdasAre, vaNNao / tassa NaM sivassa raNNo dhAriNI NAmaM devI hotthA / sukumAla pANipAyA, vaNNao / tassa NaM sivassa raNNo putte dhAriNIe attae sivabhadde NAma kumAre hotthA / sukumAla-pANipAe jahA sUriyakaMte jAva paccuvekkhamANe-paccuvekkhamANe viharai / zabdArtha:- atta = Atmaja, putra pavuveraunALe = avalokana karatAM. bhAvArtha :- hastinApuramAM 'ziva' nAmanA rAjA hatA. te himavAna parvatanI samAna zeSa rAjAnI apekSAe mahAna, malayAcala meruparvata ane mahendra-zakendranI jema zreSTha rAjA hatA. te ziva rAjAne " dhAriNI' nAmanI paTTarANI hatI, tenA hAtha paga atyaMta sukamAla hatA, ityAdi rAjA ane rANInuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te zivarAjAno putra, dhAriNIno aMgajAta "zivabhadra' nAmano kumAra hato. tenA hAtha-paga ati sukumAra hatA. kumAranuM varNana rAjaprazrIya sUtramAM kathita sUryakAnta rAjakumAranI samAna jANavuM. te kumAra rAjya, rASTra ane sainyAdikanI sArI rIte dekharekha karatAM vicarato hato.
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 11 : uddeza5-8 55 tApasa pravrajyAno saMkalpaH 3 taraNaM tassa sivassa raNNo aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi rajjadhuraM ciMtemANassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA - atthitA me purA porANANaM, evaM jahA tAmalissa jAva puttehiM vaDDAmi, pasUhiM vaDDAmi, rajjeNaM vaDDAmi, evaM raTTeNaM, baleNaM, vAhaNeNaM, koseNaM, koTThAgAreNaM, pureNaM, aMteureNaM vaDDAmi; vipuladhaNa-kaNa - rayaNa jAva saMtasArasAvaejjeNaM aI aIva abhivaDDAmi, taM kiM NaM ahaM purA porANANaM jAva egaMtasokkhayaM uvvehamANe viharAmi ? taM jAva tAva ahaM hiraNNeNaM vaDDAmi va aI aIva abhivaDDAmi jAva me sAmaMtarAyANo vi vase vaTTaMti, tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uTThiyammi sUre sahassa rassimmi diNayare teyasA jalate subahu lohI-lohakaDAha-kaDucchuyaM taMbiyaM tAvasabhaMDagaM ghaDAvettA sivabhaddaM kumAraM rajje ThavittA taM subahu lohI-lohakaDAha- kaDucchayaM taMbiyaM tAvasabhaMDagaM gahAya je ime gaMgAkUle vANapatthA tAvA bhavati, taM jahA hottiyA pottiyA kottiyA jaNNaI saDDhaI thAlaI huMbauTThA daMtukkhaliyA ummajjagA saMmajjagA NimajjagA saMpakkhAlA uddhakaMDUyagA ahokaMDUyagA dAhiNakUlagA uttarakUlagA saMkhadhamagA kUladhamagA miyaluddhayA hatthitAvasA jalAbhiseyakiDhiNagAyA aMbuvAsiNo vADavAsiNo vakkalavAsiNo jalavAsiNo celavAsiNo aMbubhakkhiNo vAubhakkhiNo sevAlabhakkhiNo mUlAhArA kaMdAhArA pattAhArA tayAhArA pupphAhArA phalAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlapaMDupattapupphaphalAhArA uddaMDA rukkhamUliyA maMDaliyA vaNavAsiNo bilavAsiNo disApokkhiyA AyAvaNAhiM paMcaggitAvehiM iMgAlasolliyaMpiva kaMdusolliyaMpiva kaTThasolliyaMpiva appANaM karemANA viharaMti / tattha NaM je te disApokkhI tAvasA tesiM aMtiyaM muMDe bhavittA disApokkhiyatAvasattAe pavvaittae / pavvaie vi ya NaM samANe ayameyArUvaM abhiggahaM abhigihissAmi- 'kappai me jAvajjIvAe chaTTha chaTTeNaM aNikkhitteNaM disAcakkavAleNaM tavokammeNaM uDDuM bAhAo pagijjhiya pagijjhiya jAva viharittae' tti kaTTu evaM saMpehei / AGEArtha :- rajjadhuraM = rAbhyanI dhurA kaDucchayaM = 5'chI kottiyA = bhUbhizAyI thAlaI : japparadhArI huMbauTThA = maMDaladhArI daMtukkhaliyA = sudhAryA vinAnA ASA ijone tathI 4 jAnAra, saMpakkhAlA = saMpravAsa - bhATIthI snAna 42nAra dakkhiNakUlagA = gNgaanaadRkssie| taTa
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pas | zrI bhagavatI sUtra-3 para rahenAra saMvadhana = zaMkha phUMkIne bhojana karanAra sUttaSama IT = kinAre rahIne zabda karanAra, hatyitAvatA = hasti tApasa(hAthIne mArIne bahu divasa khAnAra) 39T = upara daMDa karIne cAlanAra, nAmasevaLiyA = jalasnAnathI kaThora zarIravALA, aMjumaNi = jala bhakSaNa karanAra parisaDA = kharI gayelA kuttiyaM = bhADabhUMjAnA pAtramAM zekAtA caNAnI samAna kuloniye piva = zarIrane kASThanI samAna banAvanAra vilApoliya = dizA prokSaka. bhAvArtha :- koI samaye zivarAjAne rAtrinA pAchalA praharamAM rAjya kArabhArano vicAra karatAM, A prakArano adhyavasAya utpanna thayo ke mArA pUrva puNyanA prabhAve huM sarva prakAranI anukULatA bhogavuM chuM, ityAdi zataka-3/1mAM kathita kAmalI tApasanA vicAra anusAra vicAra Avyo, yAvatu huM putra, pazu, rAjya, rASTra, bala, vAhana, koSa, koSThAgAra, pura ane aMtaHpura ityAdi dvArA vRddhine prApta thaI rahyo chuM; pracura dhana, kanaka, ratna Adi sArabhUta dravya dvArA atyaMta vRddhine prApta thaI rahyo chuM ane huM pUrva puNyanA phala svarUpa ekAMta sukha bhogavI rahyo chuM. to have mArA mATe te ja zreSTha che ke jyAM sudhI huM hiraNyAdithI vRddhine prApta thaI rahyo chuM, jyAM sudhI sAmagna rAjA Adi mAre AdhIna che, tyAM sudhI kAle ja prAtaHkAle ja dedIpyamAna sUryano udaya thAya tyAre loDhI, loDhAnI kaDAI, kaDachI ane tAMbAnA anya aneka tApamocita upakaraNa taiyAra karAvuM ane zivabhadra kumArane rAjya para sthApita karIne te loDhI, loDhAnI kaDAI, kaDachI ane tAMbAnA anya aneka tApamocita upakaraNa laIne, gaMgAnadInA kinAre vAnaprastha tApaso che, te tApasonI pAse jAuM, te tApasI A pramANe che- agnihotrI, vastra dhAraNa karanArA potika, bhUmi para zayana karanArA kautrika, yajJa karanArA, zrAddha karanArA, khapparadhArI, kamaMDaLa dhAraNa karanAra, dAMta vaDe sudhAryA vinAnA AkhA phaLAdi khAnAra, pANInI upara tarIne snAna karanAra ummajaka, vAraMvAra pANInI upara snAna karanAra samajjaka, pANImAM DUbakI mArIne snAna karanAra nimajjaka, zarIra para mATI Adi coLIne pachI snAna karanAra saMprakSAlaka, nAbhithI uparanA aMgone ja khaMjavALanAra, nAbhinI nIcenA aMgone ja khaMja- vALanAra, gaMgA nadInA dakSiNa kinAre rahenAra, gaMgAnadInA uttara kinAre rahenAra, zaMkha vagADanAra, nadInA kinAre zabdo bolIne bhojana karanAra kUladhamaka, mRganA mAMsanuM bhojana karanAra mRgalabdhaka, hAthInA mAMsanuM bhojana karanAra hastitApasa, jalAbhiSeka karIne bhojana karanArA, nagnAvasthAmAM pANImAM besI rahenAra aMbuvAsaka, vAyurUpI vastra dhAraNa karanAra vAyuvAsaka, vRkSonI chAla dhAraNa karanAra, kaMthAne dhAraNa karanAra celavAsaka, jalabhakSaka, vAyubhakSaka, zevAlabhakSaka, mUlAhAraka, kaMdAhAraka, patrAhAraka, chAla khAnArA, puSpAhAraka, phalAhAraka, bIjAhAraka; nIce paDelA vRkSanA kaMda, mULa, chAla, patra, puSpa ane phaLa khAnArA, UMco daMDa rAkhIne cAlanArA, vRkSanA mULamAM rahenArA, mAMDalika, vanavAsI, bilavAsI, dizA prokSI, AtApanAthI paMcAgni tapa karanAra, potAnA zarIrane aMgArAthI tapAvanAra, bhADabhuMjAnA pAtramAM zekAtA caNAnI jema tathA kASThanI agnimAM pakAvavAmAM AvatI vastunI jema zarIrane tapAvanAra, ityAdi aneka tApaso che. temAMthI je tApasa dizA prokSaka(jala dvArA dizAnuM pUjana karyA pachI phaLa, puSpAdi grahaNa karanAra) che, tenI pAse muMDita thaIne dizA prokSaka tApasa pravrajyA aMgIkAra karuM; pravrajyA aMgIkAra karIne A prakArano abhigraha karuM ke mAvajIvana niraMtara chaThanA pAraNe chaTha yukta diku cakravAla tapazcaryAnuM AcaraNa
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : deza-8 57 karavuM. tenI sAthe baMne hAtha UMcA rAkhIne ApanA letAM vicaraNa karavuM. A rIte zivarAjAe vicAra karyo. | 4 saMpehettA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uTThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalate subahuM lohI-lohakaDAha jAva ghaDAvettA koDubiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! hatthiNApuraM NayaraM sabhitaraM bAhiriyaM Asiya-sammajjiovalittaM jAva tamANattiyaM paccappiNaMti / taeNaM se sive rAyA docca pi koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! sivabhaddassa kumArassa mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyAbhiseya uvtttthveh| taeNaM te koDubiyapurisA taheva uvaTThati / taeNaM se sive rAyA aNega-gaNaNAyaga-daMDaNAyaga jAva saMdhipAlasaddhiM saMparivuDe sivabhadaM kumAra sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhaM NisiyAvei, NisiyAvettA aTThasaeNaM sovaNiyANaM kalasANaM jAva aTThasaeNaM bhomejjANaM kalasANaM savviDDIe jAva vAiyaraveNaM mahayA-mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiMcai, abhisiMcettA pamhala-sukumAlAe surabhIe gaMdhakAsAIe gAyAiM lUhei, lUhettA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpai; evaM jaheva jamAlissa alaMkAro taheva jAvakapparukkhagaM viva alaMkiyavibhUsiyaM karei, karittA karayala jAva kaTu sivabhaI kumAraM jaeNaM vijaeNaM vaddhAti, jaeNaM vijaeNaM vaddhAvittA tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM jahA uvavAie kUNiyassa jAva paramAuM pAlayAhi, iTThajaNasaMparivuDe hatthiNAurassa Nayarassa aNNesiM ca bahUNaM gAmAga-NayaraM jAva viharAhi, tti kaTu jayajayasadaM paThati / taeNaM se sivabhadde kumAre rAyA jAe / mahayA himavaMta-mahaMta-malayamaMdaramahiMdasAre, vaNNao jAva rajja pasAsemANe viharai / bhAvArtha :- tApasI pravrajyA grahaNano vicAra karIne zivarAjAe bIjA divase prAtaHkAle sahasrarami surya potAnA tejathI prakAzita thayo tyAre loDhI, loDhAnI kaDAI Adi aneka tApamocita bhaMDopakaraNa taiyAra karAvyA; taiyAra karAvIne, sevaka puruSone bolAvyA ane A pramANe kahyuM, he devAnupriyo ! zIdhra hastinApura nagaranI bahAra ane aMdara jalano chaMTakAva karIne, svaccha karAvo ityAdi. sevaka puruSoe rAjAnI AjJAnusAra kArya karIne rAjAne nivedana karyuM. tyAra pachI zivarAjAe bIjIvAra sevaka puruSone bolAvyA ane teone kahyuM ke "he devAnupriyo ! zivabhadra rAjakumAranA mahAprayojana sAdhaka, bahumUlya, mahApuruSone yogya rAjyAbhiSekanI taiyArI karo." sevaka puruSoe rAjyAbhiSekanI taiyArI karI. tyArapachI zivarAjAe aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka yAvatu saMdhipAlaka Adi parivArathI yukta thaIne zivabhadra kumArane uttama siMhAsana para pUrvAbhimukha besADyo, besADIne eka so ATha sonAnA kaLazo dvArA yAvata ekaso ATha mATInA kaLazo dvArA sarva Rddhi sahita potAnA yazane anurUpa, vAjiMtronA tumulanAda
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 568 ] zrI bhagavatI sUtra-3 sahita ati vizAla rAjyAbhiSekathI abhiSikta karyo, tatpazcAtu atyaMta komaLa ane sugaMdhita vastro dvArA tenuM zarIra luchayuM, gozIrSa caMdanano lepa karyo, yAvatu jamAlInA varNanAnusAra tene kalpavRkSa samAna alaMkRta ane vibhUSita karyo. tyAra pachI hAtha joDIne zivabhadra kumArane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyo, vadhAvIne aupapAtika sutramAM varNita koNika rAjAnA prasaMgAnusAra iSTa, kAMta ane priya zabdothI AzIrvAda ApyA ane kahyuM ke "tame dIrdhAyu thAo, iSTajanothI yukta thaIne hastinApura nagara tathA anya aneka grAmAdinuM tathA parivAra, rAjya ane rASTra AdinuM svAmIpaNuM bhogavatA vicaro;" ityAdi kahIne jaya jaya zabdanuM uccAraNa karyuM. zivabhadrakumAra rAjA banyA, te mahAhimavAna parvatanI jema rAjAomAM mukhya banIne rAjyanuM zAsana karatAM vicaravA lAgyA. vivecana : prastuta sUtramAM zivarAjAnA tApasavrata svIkAravAnA saMkalpanuM nirUpaNa che. dizA prokSaka tApasa pravajyA :- prastuta sUtramAM tatkAlIna pracalita aneka tApasa pravrajyAno ullekha che, je bhAvArthathI spaSTa che. temAMthI zivarAjAe dizAprokSaka pravrajyA svIkAra karavAno vicAra karyo. te pravrajyAmAM jalAbhiSeka dvArA dizAnA pUjana karavAnuM prAdhAnya hoya che. dika cakavAla tapa:- chaThanA pAraNAnA divase pUrva dizAnI pUjA karI tenA svAmI devanI AjJA laIne tyAM je phaLa Adi hoya te grahaNa karIne vAparavA, pachI bIjA pAraNAnA divase dakSiNa dizAmAM, A rIte je tapamAM sarva dizAomAM kramazaH pUrvokta vidhivat pAraNu karAya che, tene ' dicakravAla tapa' kahevAya che. dizApoSaka tApasa pravajyA grahaNa:| 5 taeNaM se sive rAyA aNNayA kayAI sobhaNaMsi tihi karaNa-divasa-muhuttaNakkhatasi viulaM asaNa-pANa-khAima-sAimaM uvakkhaDAvei, uvakkhaDAvettA mitta- NAi-Niyaga sayaNa saMbaMdhI parijaNaM rAyANo ya khattiyA ya AmaMtei, AmaMtettA tao pacchA pahAe jAva vibhUsiyasarIre bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae teNaM mitta-NAi-NiyagasayaNa-saMbaMdhi-parijaNeNaM rAehi ya khattie hi ya saddhiM viulaM asaNa-pANa-khAima-sAima evaM jahA tAmalI jAvasakkArei, sammANei, sakkAritA sammANittA taM mitta-NAi-Niyaga-sayaNa-saMbadhi parijaNaM rAyANo ya khattie ya sivabhadaM ca rAyANaM Apucchai, ApucchittA subaI lohI-lohakaDAha-kaDucchuyaM tabiyaM tAvasabhaMDagaM gahAya je ime gaMgAkUlagA vANapatthA tAvasA bhavaMti,taM ceva jAvatesiM aMtiyaM muMDe bhavittA disApokkhiya tAvasattAe pavvaie / pavvaie vi ya NaM samANe ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai- kappai me jAvajjIvAe chaTuM chaTeNaM taM ceva jAva abhiggahaM
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : deza-8 | use abhigiNhai, abhigiNhittA paDhamaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittA NaM viharai / bhAvArtha - tyArapachI zivarAjAe prazasta tithi, karaNa, divasa, muhUrta ane nakSatranA yogamAM vipula azana, pAna, pAhima, svAhima taiyAra 72rAvyA. taiyAra 72zavIne, bhitra, zAti, sva4na, parina, 20%1, kSatriyo Adine AmaMtrita karyA. AmaMtrita karIne, svayaM snAnAdi karIne zarIrane vibhUSita karyuM. bhojananA samaye bhojanakhaMDamAM uttama sukhAsane beThA. te mitro, jJAtijano, svajano, parijano, rAjapuruSo, kSatriyo AdinI sAthe vipula, azana, pAna, khAdima, svAdima rU5 bhojana karyuM. tAmalI tApasanI jema temano satkAra karyo, sanmAna karyuM. satkAra ane sanmAna karIne, te mitro, jJAtijano, svajano, parijano, rAjapuruSo kSatriyo ane zivabhadra rAjAne pUchayuM, rAjAne pUchIne loDhI, loDhAnI kaDAI, kaDachI Adi aneka tApamocita upakaraNo grahaNa karIne, gaMgAnadIne kinAre je vAnaprastha tApaso hatA, tenI pAse gayA. tyAM jaIne, muMDita thaIne, temanI pAse dizA prokSaka tApasa pravrajyAno svIkAra karyo. pravrajyA grahaNa karIne teNe A prakAre abhigraha dhAraNa karyo ke mAre chaThThanA pAraNe chaThanI tapasyA karatA vicaravuM kahyuM che. ityAdi abhigraha dhAraNa karIne, prathama chaThTha tapano svIkAra karIne vicAravA lAgyA. zivarASinI tApasa-yA :|6 taeNaM se sive rAyarisI paDhamachaTThakkhamaNapAraNagaMsi AyAvaNabhUmIo paccoruhai, paccoruhittA vAgalavatthaNiyatthe jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyagaMgiNhai, giNhittA puratthimaM disaMpokkhei, puratthimAe disAe some mahArAyA patthANe patthiyaM "abhirakkhau sivaM rAyarisI, abhirakkhittA jANi ya tatthakadANi ya mUlANi ya tayANi ya pattANi ya pupphANi ya phalANi ya bIyANi ya hariyANi ya tANi aNujANau" ti kaTu puratthimaM disaM pasarai, puratthimaM disaM pasaraittA jANi ya tattha kaMdANi ya jAva hariyANi ya tAiM geNhai, giNhettA kiDhiNasaMkAiyagaM bharei, bharettA dabbheya kuse ya samihAo ya pattAmoDaMca giNhai, giNhettA jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyagaM Thavei, ThavettA vedi vaDDei, vaDDettA uvalevaNa-saMmajjaNaM karei, karettA dabbha-kalasa hatthagae jeNeva gaMgA mahANaI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA gaMgAmahANai ogAhei, ogAhettA jalamajjaNaM karei, karettA jalakIDaM karei, karettA jalAbhiseyaM karei, karettA AyaMte cokkhe paramasuibhUe devaya-piikayakajje dabbhakalasahatthagae gaMgAo mahANaIo paccuttarai, paccuttarittA jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dabbhehi ya kusehi ya vAluyAehi ya veiM raei, veI raettA saraeNaM araNiM mahei, mahettA aggi pADei, pADettA aggi saMdhukkei, saMdhukkettA samihAkaTThAiM pakkhivai,
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ 570 | zrI bhagavatI sUtra-3 pakkhittA aggi ujjAlei, ujjAlettA aggissa dAhiNe pAse sattaMgAI samAvaje. nahIM sakahaM vakkalaM ThANaM, sijjA bhaMDaM kamaMDaluM / daMDadAruM tahaappANaM, ahetAiM samAdahe // mahuNA ya ghaeNa ya taMdulehi ya aggi huNai, aggi huNittA caruM sAhei, caruM sAhettA baliM vaissadevaM karei, karettA atihipUyaM karei, karettA tao pacchA appaNA AhAramAhArei / zabdArtha-vAtivasthApatye valkalanA vastra paheryA, 39pakuTIra,vihipasaMvAdya vAMsanuM baneluM pAtra vizeSa-chAbaDI ane kAvaDa poTTa= prokSaNa-pUjana karyuM prasthAne paraloka sAdhanA mArgamAM, lviyaM prasthita-pravRtta, = mUla sahita darbha-lAbhano, sihora samidhanI lAkaDI, pattAno vRkSanI zAkhA parathI namelA patro, vahiM va = vedikAne sApha karI, 3vanevana- samami = gobara AdithI lIMpyu tathA jalathI saMmArjana karyuM matadAra = kaLazamAM darbha nAMkhIne hAthamAM lIdhelA, de= avagAhana karyu devapinne = devatA ane pitRone jalAMjali siMcananuM kArya karyuM, saraLa kafba ma = maMthana kASThathI araNInI lAkaDIne ghasI, sadaM = upakaraNa vizeSa, vALa = jyotisthAna, dIpa, sengAmaDuM - zayyAnA upakaraNa, kaMDalAra = lAkaDAno daMDa, vaDha lAde = balidravyanA pAtramAM balidravyane pakaDyuM nati vasave re = balidravyathI agnidevatAnI pUjA karI. bhAvArtha:- tyArapachI prathama chaTTanA pAraNAnA divase zivarAjarSi AtApanA bhUmimAMthI nIce utaryA. nIce utarIne, valkalanA vastra paheryA ane potAnI jhUMpaDImAM AvyA. tyAM AvIne chAbaDI ane kAvaDA hAthamAM grahaNa karyA. grahaNa karIne pUrvadizAnI pUjA karIne bolyA- "he pUrva dizAnA adhipati soma mahArAjA ! dharma sAdhanAmAM pravRtta thayelA A zivarAjarSinuM rakSaNa karo ane pUrva dizAmAM rahelA kaMda, mULa, chAla, patra, puSpa, phaLa, bIja, lIlI vanaspatine grahaNa karavAnI AjJA Apo." A pramANe kahIne te pUrva dizA tarapha gayA. pUrva dizA tarapha jaIne te dizAmAM rahelA mULa, kaMda Adi lIlI vanaspati parvatanA je padArtho maLyA tene grahaNa karIne vAMsanA pAtramAM bharyA. tyArapachI darbha, kuza ane samidha-havana yogya kASThane grahaNa karyA. vRkSanI zAkhA parathI namelA pAna toDyA. A sarva sAmagrI grahaNa karIne, te potAnI jhUMpaDImAM pAchA AvyA. tyAM AvIne kAvaDa ane vAMsanuM pAtra nIce mUkyuM. tyArapachI teNe vedikAnuM pramArjana karyuM. tene lIMpIne zuddha karI. vedikAne lIMpIne, hAthamAM darbhayukta kaLaza grahaNa karIne, gaMgA mahAnadI tarapha prayANa karyuM. tyAM pahoMcIne te gaMgAmahAnadInA pravAhamAM utaryA. utarIne temAM DUbakI mArI. thoDIvAra jalakrIDA karI. tyArapachI potAnA mastaka para jyAbhiSeka karyo ane Acamana karyuM. A rIte parama pavitra thayA. tyArapachI deva ane pitRone jalAMjali arpaNa karI. darbhayukta kaLaza hAthamAM laIne, te gaMgAmahAnadImAMthI bahAra nIkaLyA. nIkaLIne potAnI jhUMpaDImAM pAchA pharyA. tyAM AvIne
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11: deza-8 | 571 darbha, kuza ane retIthI vedikA banAvI arthAt lIpIne vedikA banAvIne, nirmathana kASThathI (je kASTha ghasavAthI agni pragaTe che tene nirmathana kASTha kahe che) araNInA lAkaDAne ghasyuM. baMne lAkaDA ghasIne agni pragaTAvI. tyArapachI temAM lAkaDA nAMkhIne tene prajvalita karI. temAM samidha vagere nAkhIne tene vizeSa prajvalita rI, pachI agninI 4bhI ta23 te sAta vastuo rANI. yathA- sthaa(65429|| vizeSa), 1ese, jyotisthAna-dIpa, zayyAnA upakaraNa, kamaMDala, kASTha nirmita daMDa ane svazarIra, madha, ghI ane cokhAthI agnimAM homa karyo. havana karIne, caru(eka prakAranuM pAtra vizeSa) taiyAra karyo. A pramANe carumAM rAMdhIne bali dvArA vaizvadevanI pUjA karI arthAt kAgaDAone anna pradAna karyuM, atithionI pUjA karI arthAt tene jamADyA. atithione jamADyA pachI svayaM AhAra karyo. | 7 taeNaM se sive rAyarisI doccaM chadrukkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai / taeNaM se sive rAyarisI docce chaTThakkhamaNapAraNagaMsi AyAvaNabhUmIo paccoruhai, paccoruhittA evaM jahA paDhamapAraNagaM, NavaraM dAhiNagaM disaM pokkhei, dAhiNAe disAe jame mahArAyA ! patthANe patthiyaM abhirakkhau sivaM rAyarisiM sesaM taM ceva jAva tao pacchA appaNA AhAramAhArei / / taeNaM se sive rAyarisI taccaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittA NaM viharai / taeNaM se sive rAyarisI sesaM taM ceva NavaraM paccatthimaM disaM pokkhei, paccatthimAe disAe varuNe mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau siva rAyarisiM sesaM taM ceva jAva tao pacchA appaNA AhAramAhArei / taeNaM se sive rAyarisI cautthaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai / taeNaM se sive rAyarisI cautthachaTThakkhamaNa, evaM taM ceva NavaraM uttaradisaM pokkhei, uttarAe disAe vesamaNe mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau sivaM rAyarisiM, sesaM taM ceva jAva tao pacchA appaNA AhAramAhArei / bhAvArtha :- tyAra pachI ziva rAjarSie bIjIvAra chaThThanI tapasyA karI, pAraNAnA divase AtApanA bhUmimAMthI nIce utaryo, valkalanA vastro paheyo cAvatuM prathama pAraNAnI samAna saMpUrNa varNana jANavuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke bIjA pAraNAnA divase dakSiNa dizAnI pUjA karI ane A pramANe kahyuM"he dakSiNa dizAnA lokapAla yama mahArAja ! paraloka sAdhanAmAM mArI(zivarAjarSinI) rakSA karo" ityAdi pUrvavat jANavuM joIe yAvatuM tyAra pachI teNe svayaM AhAra karyo. A rIte zivarAjarSie trIjIvAra chaThThanI tapasyA karI. tenA pAraNAnA divase pUrvokta vidhi karI. temAM vizeSatA e che ke tyAre pazcima dizAnI pUjA karI ane A pramANe kahyuM- "he pazcima dizAnA
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 572 zrI bhagavatI sUtra-3 lokapAla varuNa mahArAja ! paraloka sAdhanAmAM pravRtta mArI (zivarAjarSinI) rakSA karo" ityAdi varNana pUrvavat jANavuM yAvata tyArapachI teNe svayaM AhAra karyo. tyArapachI cothI vAra chanI tapasyAnA pAraNAnA divase uttara dizAnI pUjA karI ane A pramANe kahyuM- "he uttara dizAnA lokapAla vaizramaNa mahArAja!dharma sAdhanAmAM pravRtta mArI (zivarAjarSinI) Apa rakSA karo" ityAdi varNana pUrvavat jANavuM joIe thAva tyArapachI teNe svayaM AhAra karyo. A rIte zivarAjarSi dicakravAla tapa sahita dizAprokSaka tApasacaryAnuM pAlana karI rahyA hatA. virbhAgajJAna ane mithyA prarUpaNA : 8 taeNaM tassa sivassa rAyarisissa chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM disAcakkavAleNaM jAva AyAvemANassa pagaibhaddayAe jAva viNIyayAe aNNayA kayAi tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhApoha-maggaNa-gavesaNaM karemANassa vibhaMge NAma aNNANe samuppaNNe / se NaM teNaM vibbhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM pAsai assi loe satta dIve satta samudde, teNa paraM Na jANai Na pAsai / zArtha :- aNikkhitteNaM = cho'yA vinA, niraMtara AyAvemANassa = mAtApana khetA. bhAvArtha :- niraMtara chaTha-chaThanI tapasyApUrvaka diku cakravAla tapa karatAM, yAvata AtApanA letAM ane prakRtinI bhadratA yAvata vinItatA Adi guNothI koIka divase zivarAjarSine tadAvaraNIya karmonA kSayopazamathI IhA, apoha, mArgaNA ane gaveSaNA karatAM vibhaMga nAmanuM ajJAna utpanna thayuM. utpanna thayelA virbhAgajJAnathI te A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudrane jovA lAgyA. te sivAya anya dvIpasamudrone te jANatA ke dekhatA na hatA. | 9 taeNaM tassa sivassa rAyarisissa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- atthi NaM mamaM aisese NANa-dasaNe-samuppaNNe, evaM khalu assi loe satta dIvA satta samuddA, teNaM paraM vocchiNNA dIvA ya samuddA ya; evaM saMpehei, saMpehettA AyAvaNabhUmIo paccoruhai, paccoruhittA vAgalavatthaNiyatthe jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA subahu lohI-lohakaDAha-kaDucchayaM tabiya tAvasabhaMDagaM kiDhiNasaMkAiyagaM ca geNhai, geNhittA jeNeva hatthiNApure Nayare jeNeva tAvasAvasahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhaMDaNikkhevaM karei, karettA hatthiNApure Nayare siMghADagatiga jAva pahesu bahu jaNassa evamAikkhai jAva evaM parUvei- atthi NaM devANuppiyA ! mamaM aisese NANadasaNe samuppaNNe, evaM khalu assi loe jAva dIvA ya samuddA ya /
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--11: uddezaka-9 bhAvArtha :- tyArapachI zivarAjarSine A prakArano vicAra utpanna thayo- mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayuM che, A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudra che, tyAra pachI dvIpa ane samudra nathI.' A prakArano vicAra karIne, te AtApanA bhUmithI nIce utaryA. nIce utarIne, valkalanA vastra paherIne jyAM potAnI kuTIra hatI tyAM AvyA. potAnI loDhI, loDhAnI kaDAI, kaDachI ane tAMbAnA anya aneka tApasocita upakaraNo ane kAvaDa laIne, hastinApura nagaramAM jyAM tApasono Azrama hato tyAM AvyA. tyAM AvIne upakaraNo rAkhIne zrRMgATaka, trika Adi rAjamArgomAM aneka manuSyone A pramANe kahevA lAgyA-- "he devAnupriyo ! mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayA che, jethI huM e jANuM chuM, dekhuM chuM ke A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudra che.'' 573 10 taeNaM tassa sivassa rAyarisissa aMtiyaM eyamaTTha soccA Nisamma hatthaNApure Nayare siMghADaga- tiga jAva pahesu bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai jAva parUvei - evaM khalu devANuppiyA ! sive rAyarisI evaM Aikkhai jAva parUvei- atthi NaM devANuppiyA ! mamaM aisese NANadaMsaNe jAva teNa paraM vocchiNNA dIvA ya samuddA y| se kahameyaM maNNe evaM ? bhAvArtha :- zivarAjarSinI uparokta vAta sAMbhaLIne hastinApura nagaranA zrRMgATaka, trika Adi mArgamAM aneka manuSyo A pramANe kahevA lAgyA-- "he devAnupriyo ! zivarAjarSi A pramANe kahe che, prarUpaNA kare che ke he devAnupriya ! mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayuM che yAvat A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudra ja che tyAra pachI dvIpa-samudra nathI,'tenuM A prakAranuM kathana kevI rIte mAnI zakAya ? vivecana : prastuta sUtramAM zivarAjarSine pragaTa thayeluM vibhaMgajJAna ane tadviSayaka thayelI bhrAMtinuM kathana che. vibhagajJAna H- indriya ane mananI sahAyatA vinA maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthone jANavA tene avadhijJAna kahe che ane mithyAtvInA te jJAnane vibhaMgajJAna kahe che. zivarAjarSinA vibhagajJAnano viSaya :- A lokanA sAta dvIpa ane sAta samudra paryaMtano hato. zivarAjarSi mithyAdaSTi hatA. tethI indriyAtIta jJAna thavA chatAM mithyAtvanA prabhAve tenI samaja mithyA ane bhrAMta thaI. teNe svayaM nirNaya karI lIdho ke mane je jJAna thayuM che te pUrNajJAna che ane mArA jJAnamAM dekhAtA sAta dvIpa-samudra paryaMtano ja loka che. te potAnA jJAnano pracAra cAre bAju karavA lAgyA. bhagavAna dvArA satya nirUpaNa : 11 te kANaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe, parisA niggayA jAva paDigayA / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTTe aMtevAsI
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 574 | zrI bhagavatI sUtra-3 biiyasae NiyaMThuddesae jAva gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDamANe bahujaNasadaM NisAmei, bahujaNo aNNamaNNassa evaM Aikkhai jAva parUvei- evaM khalu devANuppiyA! sive rAyarisI evaM Aikkhai jAva parUvei- atthi NaM devANuppiyA! taM ceva jAva vocchiNNA dIvA ya samuddA ya / se kahameyaM maNNe evaM? bhAvArtha :- kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. pariSada dharmopadeza sAMbhaLavA gaI. dharmopadeza sAMbhaLIne pAchI pharI gaI. te kAle te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA jayeSTha aMtevAsI indrabhUti aNagAra, bIjA zatakanA nigraMthoddezaka anusAra bhikSAne mATe aneka gharamAM pharatA hatA tyAM teNe, aneka manuSyo pAsethI vArtAlApa sAMbhaLyo. teo paraspara kahI rahyA hatA ke "he devAnupriyo ! zivarAjarSi A pramANe kahe che ke mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayA che yAvatu A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudra ja che, tyAra pachI dvIpa samudra nathI; A kathana kevI rIte mAnI zakAya?" 12 taeNaM bhagavaM goyame bahujaNassa aMtiyaM eyamaDhe soccA Nisamma jAyasaDDe, evaM jahA NiyaMThuddesae jAvateNa paraM vocchiNNA dIvA ya samuddA ya, se kahameyaM bhaMte! evaM? goyamA!tti samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaMgoyama evaM vayAsI-jaNaMgoyamA! se bahujaNe aNNamaNNassa evamAikkhai, taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAvavocchiNNA dIvA ya samuddA yA taeNaM tassa sivassa rAyarisissa aMtie eyamaDhe soccA NisammataM ceva savvaM bhANiyavvaM jAvateNaM paraM vocchiNNA dIvA ya samudAya, taNNaM micchA / ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi jAvaparUvemi- evaM khalu jaMbuddIvAiyA dIvA lavaNAiyA samuddA saMThANao egavihivihANA, vitthArao aNegavihivihANA evaM jahA jIvAbhigame jAva sayaMbhUramaNapajjavasANA assi tiriyaloe asaMkhejje dIvasamudde paNNatte samaNAuso! bhAvArtha :- aneka manuSyo pAsethI A kathana sAMbhaLIne, gautama svAmIne zraddhA, saMdeha ane kutUhala utpanna thayA. te nigraMthoddezaka (zataka-2/5)mAM varNita varNana anusAra bhagavAnanI sevAmAM AvyA. AvIne A pramANe pUchyuM, "he bhagavan! zivarAjarSi kahe che yAvatu sAta dvIpa ane sAta samudra che, tyAra pachI dvIpa-samudra nathI, tenuM te thana zuM satya cha ?' bhagavAne "gautama" tema saMbodhita karIne A pramANe kahyuM, he gautama ! je aneka loko paraspara A pramANe kahe che yAvatu prarUpaNA kare che ityAdi zivarAjarSine virbhAgajJAna utpanna thavAthI laIne teNe tApasa AzramamAM bhaMDopakaraNa rAkhyA. hastinApura nagaramAM zRMgATaka, trika Adi rAjamArgo para te kahevA lAgyA ke sAta dvIpa-samudrothI AgaLa dvIpa-samudrano abhAva che. ityAdi sarva pUrvokta kathana kahevuM joIe.
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-9 tyAra pachI zivarAjarSi pAsethI A vAta sAMbhaLIne aneka manuSyo A pramANe kahe che, sAta dvIpa samudro che, tethI AgaLa dvIpa-samudrano sarvathA abhAva che; te kathana mithyA che. he gautama ! huM A pramANe kahuM chuM, prarUpaNA karuM chuM ke jaMbudrIpa Adi dvIpa ane lavaNa samudrAdi samudra, A sarva eka samAna vRtta-goLAkAre hovAthI AkAramAM eka samAna che. paraMtu vistAramAM (eka bIjAthI bamaNA-bamaNA hovAthI) te aneka prakAranA che. ityAdi sarva varNana jIvAbhigama sUtrAnusAra jANavuM joIe, yAvat he AyuSyamAn zramaNo ! A tirthaMg lokamAM svayaMbhUramaNa samudra paryaMta asaMkhyAta dvIpa ane samudra che. vivecana : 575 prastuta sUtromAM zivarAjarSinI vibhaMgajJAna viSayaka bhrAntinuM bhagavAna dvArA samAdhAna thayuM che. saMtAo viddivihALA- saMsthAnanI apekSAe sarva dvIpa-samudro eka prakAranA che, eka samAna che. asaMkhya dvIpa-samudronI madhyamAM rahelo jaMbudrIpa thALInA AkAre goLa che ane zeSa sarva dvIpa-samudro cUDInA AkAre goLa che. A rIte jaMbudvIpanuM saMsthAna kaMika bhinna hovA chatAM sUtrakAre goLAkAranI ja mukhya vivakSA karIne sarva dvIpa-samudronuM saMsthAna eka samAna kahyuM che. visthAo ane vijJivijJALA- vistAranI apekSAe sarva dvIpa-samudro judA-judA prakAranA che. te eka-bIjAthI bamaNA-bamaNA vistAravALA che. dvIpa-samudragata varNAdinI prarUpaNA : 13 atthi NaM bhaMte ! jaMbuddIve dIve davvAiM savaNNAiM pi avaNNAI pi sagaMdhAI pi agaMdhAI pi sarasAiM pi arasAiM pi saphAsAiM pi aphAsAI pi aNNamaNNabaddhAiM aNNamaNNapuTThAiM jAva ghaDattAe ciTThati / noyamA ! hatA asthi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM varNa sahita ane varNa rahita, gaMdha sahita ane gaMdha rahita, rasa sahita ane rasa rahita, sparza sahita ane sparza rahita dravya anyonya baddha, anyonya spaSTa yAvat anyonya saMbaddha che ? uttara- hA, gautama ! temaja che. 14 atthi NaM bhaMte ! lavaNasamudde davvAiM savaNNAI pi avaNNAI pi sagaMdhAI pi agaMdhAiM pi sarasAI pi arasAiM pi saphAsAiM pi aphAsAiM pi aNNamaNNabaddhAiM aNNamaNNapuTThAI jAva ghaDattAe ciTThati /
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa76 | zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! haMtA asthi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! lavaNa samudramAM varNa sahita ane varNa rahita, gaMdha sahita ane gaMdha rahita, rasa sahita ane rasa rahita, sparzasahita ane sparzarahita dravyo anyonya baddha, anyonya spaSTa thAvat anyonya saMbaddha che? uttara- hA, gautama ! temaja che. |15 asthi NaM bhaMte ! dhAyaisaMDe dIve davvAiM savaNNAI pi evaM ceva, evaM jAva sayaMbhUramaNasamudde ? goyamA ! haMtA, atthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dhAtakIkhaMDamAM yAvata svayaMbhUramaNa samudramAM varNAdi sahita ane varNAdi rahita dravyo che yAvata te anyonya saMbaddha che? uttara- hA, gautama ! che. 16 taeNaM sA mahatimahAliyA mahaccaparisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaTuM soccA Nisamma haTThatuTThA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vadittA NamasittA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disa paDigayA / bhAvArtha :- tyAra pachI te mahAna pariSada zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI uparyukta artha sAMbhaLIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne, harSita ane saMtuSTa thaI bhagavAnane vaMdana namaskAra karyA ane vaMdana namaskAra karIne je dizAmAMthI AvI hatI, te dizAmAM pAchI gaI. vivecana : prastuta sUtromAM samasta dIpa-samudromAM varNAdi sahita ane varNAdi rahita dravyonI paraspara saMbaddhatA, gADha gliSTatA ane anyonya saMbaddhatAnuM pratipAdana karyuM che. varNAdi sahita ane rahita - pudgala dravya varNAdi sahita che ane dharmAstikAyAdi dravyo varNAdi rahita che. saUUUUvajJAchuM - anyonya saMbaddha- paraspara gADha saMbaMdhathI joDAvuM. asaMkhya dvIpa samudronuM atyaMta sAmIpya che. nIcenI bhUmithI joDAyelA che. aNamavpudA - anyonya spaSTa, paraspara sparzIne rahevuM. asaMkhya dvIpa samudro kramazaH sparzIne rahelA che. potAnI sImAnA caramAMta pradezane sparzelA che. aUTULamamarapAi :- samabhara ghaTanI jema. ghaDAmAM bhareluM pANI ghaDAnA sarva dezamAM vyApeluM hoya che athavA saMpUrNa rUpe bhareluM hoya che. te ja rIte jIva ane pudgala dravya paNa A dvIpa samudromAM saMpUrNa rUpe bharelA che.
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-9 | pa77 ] janatA dvArA nagarImAM satyapracAra :| 17 taeNaM hathiNApure Nayare siMghADaga jAvamahApaha-pahesu bahujaNo aNNama NNassa evamAikkhai jAvaparUvei-jaNNa devANuppiyA ! sive rAyarisI evamAikkhai jAva parUvei- atthi NaM devANuppiyA ! mamaM aisese NANe jAva teNaM paraM dIva samuddA ya vocchiNNA; taMNo iNaDhe samaDhe / samaNe bhagavaM mahAvIre evamAikkhai jAvaparUvei- evaM khalu eyassa sivassa rAyarisissa chaTuMchaTeNaMtaMceva jAvabhaMDaNikkhevaMkarei, bhaMDaNikkhevaM karettA hatthiNApure Nayare siMghADaga jAvasamuddA ya / taeNaM tassa sivassa rAyarisissa aMtiyaM eyamaTuM soccA Nisamma jAvateNa paraMvocchiNNA dIvA yasamudAya; taNNaM micchaa| samaNe bhagavaM mahAvIre evamAikkhai-evaM khalujaMbuddIvAIyA dIvA lavaNAIyA samuddA taM ceva jAvaasaMkhejjA dIvasamuddA paNNattA samaNAuso! bhAvArtha- hastinApura nagaramAM zRMgATaka Adi aneka nAnA moTA mArgo para aneka loko A pramANe kahevA lAgyA, prarUpaNA karavA lAgyA ke he devAnupriyo! zivarAjarSi je kahe che ane prarUpaNA kare che ke he devAnupriyo ! mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayuM che, jenAthI huM jANuM-dekhuM chuM ke A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudra ja che, tyAra pachI dvIpa ane samudra nathI paraMtu tema nathI. ahIM zivarAjarSinuM virbhAgajJAna, taviSayaka pracAra, lokomAM thayelI bhrAMti ane gautamasvAmI dvArA te vArtAlApanuM zravaNa vagere saMpUrNa vRttAnta pUrvavat kahevo joIe. yAvat zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI A pramANe kahe che yAvat prarUpaNA kare che ke zivarAjarSine niraMtara chaThThanI tapasyA karatAM virbhAgajJAna utpanna thayuM che. virbhAgajJAna utpanna thatAM ja te potAnI kuTIramAM AvyA, tyAMthI tApasa AzramamAM AvIne tApasocita upakaraNa rAkhyA ane hastinApuranA zRMgATaka yAvatu nAnA moTA mArgo para svayaMne atizaya jJAna hovAno dAvo karavA lAgyA. loko A prakAranI vAto sAMbhaLIne paraspara tarka-vitarka karavA lAgyA ke zuM zivarAjarSinuM kathana satya che? zuM sAta dvIpa-samudra pachI dIpa-samudra nathI ? eka vAra gaucarI padhArelA gautama svAmIe te vAta sAMbhaLI ane bhagavAnane pUchyuM tyAre prabhue samAdhAna karyuM ke A kAraNe zivarAjarSi ema kahe che. tenuM te kathana mithyA che. vAstavamAM jaMbudvIpa Adi dvIpa ane lavaNAdi samudro asaMkhyAtA che. tethI te AyuSyamAnuM zramaNa ! (lokamAM) dvIpa ane samudro asaMkhyAtA che. zivarAjarSinA virbhAgajJAnano nAza - |18 tae NaM se sive rAyarisI bahujaNassa aMtiyaM eyamalu soccA Nisamma saMkie kaMkhie vitigicchie bhedasamAvaNNe kalusasamAvaNNe jAe yAvi hotthA / tae NaM tassa sivassa rAyarisissa saMkiyassa kaMkhiyassa jAvakalusasamAvaNNassa se vibhaMge aNNANe
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 578 zrI bhagavatI sUtra-3 khippAmeva parivaDie / bhAvArtha - tyArapachI zivarAjarSie, aneka manuSyo pAsethI A vAta sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne zaMkita, kAMkSita, saMdigdha, bhedayukta ane kaluSita bhAvane prApta thayA. zaMkita, kAMkSita yAvata kaluSita bhAvane prApta thayelA zivarAjarSinuM te vibhaMgajJAna nAmaka ajJAna turaMta ja naSTa thayuM. zivarAjarSinI dIkSA ane mukti - 19 taeNaM tassa sivassa rAyarisissa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthayare jAva savvaNNU savvadarisI AgAsa- gaeNaM cakkeNaM jAva sahasaMbavaNe ujjANe ahApaDirUvaM jAva viharai / taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM arahatANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa evaM jahA uvavAie jAva ghnnyaae| taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadAmi jAva pajjuvAsAmi, eyaM Ne ihabhave ya parabhave ya jAva bhavissai tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA jeNeva tAvasAvasahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tAvasAvasahaM aNuppavisai, aNuppavisittA subahuM lohI-lohakaDAha jAva kiDhiNasaMkAiyagaM ca geNhai, geNhittA tAvasAvasahAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA parivaDiyavinbhaMge hatthiNAuraMNayaraM majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva sahasaMbavaNe ujjANe, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre jAva paMjaliuDe pajjuvAsai / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre sivassa rAyarisissa tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhamma parikahei jAva ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha :- tyAra pachI zivarAjarSine A prakArano vicAra utpanna thayo ke dharmanA Adikara, sarvajJa, sarvadarzI, jenI AgaLa AkAzamAM dharmacakra cAle che, tevA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI ahIM sahasAmravana udyAnamAM yathAyogya avagraha grahaNa karIne yAvat vicare che. A rIte arihaMta bhagavAnanA nAma-gotranA zravaNanuM paNa mahAphaLa che, to tenI sanmukha javuM, vaMdana karavA, ityAdinuM to kahevuM ja zuM? ityAdi samasta kathana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. tIrthakaranA eka paNa Arya dhArmika suvacananuM zravaNa paNa mahAphaLadAyaka che, to vipula arthane avadhAraNa karavA, tenuM to kahevuM ja zuM? tethI huM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAse jAuM, vaMdana-namaskAra karI, temanI paryApAsanA karuM. te mArA mATe A bhava ane parabhavamAM zreyaskArI thaze.
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-9 | pa79 ] A pramANe vicAra karIne jyAM tApasIno maTha hato, tyAM gayA. tyAM jaIne tApasInA maThamAM praveza karyo, tApasonA maThamAM praveza karIne loDhI, loDhAnI kaDAI, vAMsanuM pAtra, kAvaDa Adi upakaraNo grahaNa karyA, grahaNa karIne, tApasonA maThamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne virbhAgajJAna rahita te zivarAjarSi hastinApura nagaranI madhyamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne sahasAmravana udyAnamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra samIpe jaIne, teone traNa vAra AdakSiNA-pradakSiNA karI, vaMdana namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne na ati dUra, na ati najIka hAtha joDIne bhagavAnanI upAsanA karavA lAgyA. zramaNa bhagavAna mahAvIre zivarAjarSi ane mahApariSadane dharmopadeza Apyo yAvatu A prakAre dharmanuM pAlana karanAra jIva AjJAnA ArAdhaka thAya che 20 taeNaM se sive rAyarisI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA Nisamma jahA khaMdao jAva uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamai, avakkamittA subahu lohI lohakaDAha jAva kiDhiNasaMkAiyagaM egate eDei, eDettA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM jaheva usabhadatte taheva pavvaio, taheva ikkArasa aMgAI ahijjai, taheva savvaM jAva savvadukkhappahINe / / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharmopadeza sAMbhaLIne ane avadhAraNa karIne, zivarAjarSi, skaMdakanI jema pratibodha pAmyA yAvata te IzAnakoNamAM gayA. tyAM jaIne loDhI, loDhAnI kaDAI, kAvaDa Adi aneka tApamocita upakaraNone ekAMta sthAnamAM mUkI dIdhA. pachI svayameva paMcamuSThi loca karyo. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana namaskAra karyA. tyAra pachI bhagavAna mahAvIra samIpe zitaka-9/33mAM kathita RSabhadattanI jema pravrajyA aMgIkAra karI. agiyAra aMganuM adhyayana karyuM, ityAdi saMpUrNa varNana RSabhadattanI samAna jANavuM yAvatu te zivarAjarSi samasta duHkhothI mukta thayA. carama zarIrI jIvanuM saMghacaNa AdiH|21 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi saMghayaNe sijhati? goyamA! vairosabhaNArAyasaMghayaNe sijhaMti / evaM jaheva uvavAie taheva saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuyaM ca parivasaNA / evaM siddhigaDiyA NiravasesA bhANiyavvA, jAva avvAbAhaM sokkhaM aNuhoti sAsayaM siddhA // sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! // bhAvArtha -prazna- he bhagavan! A pramANe saMbodhana karIne bhagavAna gautame zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdanA namaskAra karIne, A pramANe pUchyuM- he bhagavan! siddha thanArA jIva kayA saMghayaNathI siddha thAya che?
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 | zrI bhagavatI sUtra-3 uttara-he gautama! vaja8SabhanArA saMghayaNathI siddha thAya che. ityAdi aupapAtika sUtrAnusAra saMghayaNa, saMsthAna, uccatva, AyuSya, parivasana nivAsa) yAvatu siddha jIva avyAbAdha zAzvata sukhono anubhava kare che te saMpUrNa varNana karavuM joIe.// he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. / vivecana : prastuta sUtramAM siddha thanAra jIvonI saMghayaNa Adi aneka prakAranI yogyatAnuM nirUpaNa aupapAtika sUtranA atidezapUrvaka karyuM che. mokSagamananI yogyatA :- saMghayaNa vaja RSabhanArA saMghayaNa. saMsthAna- cha saMsthAnomAMthI koI paNa saMsthAna. uccatva-avagAhanA- jaghanya be hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSya ane tIrthakaronI apekSAe jaghanya sAta hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSya. AyuSya- jaghanya sAdhika ATha varSa ane utkRSTa pUrvakroDa varSanuM AyuSya. uparokta yogyatA saMpanna jIva ja siddha thAya che. parivala(siddha nivAsa)siddhono nivAsa siddhakSetramAM che. sarvArthasiddha mahAvimAnanI dhvajAthI 12 yojana upara siddhazilA-ISatu prAgabhArA nAmanI puthvI che. te 45 lAkha yojana lAMbI pahoLI, zveta, UjjavaLa ane ati ramya che. te siddhazilAthI eka yojana dUra lokAMta che. te aMtima yojananA chellA gAunA chaThTho bhAga arthAt 333 dhanuSya ane 3ra aMgula pramANa siddha kSetra che ane tyAM anaMta siddhono nivAsa che. siddhanA jIvo samasta duHkhono aMta karIne anaMtakALa paryata zAzvata sukhano anubhava karatA tyAM ja rahe che. che zataka-11/9 saMpUrNa che te
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11 : uddezaka-10 581 zataka-11 : uddezaka-10 saMkSipta sAra A uddezakamAM lokanA prakAra, saMsthAna, pariNAma, temAM anya dravyanuM astitva, loka ane alokanI vizALatA vagere viSayonuM nirUpaNa che. loka :- cha dravyanA AdhArabhUta AkAzakhaMDane loka kahe che. te supratiSThita sarAvalAnA AkAre che. loka ghanAkAre che, 14 rajju pramANa UMco, nIce sAta rajju lAMbo-pahoLo tyAra pachI kramazaH ghaTatA sAta rajjunI UMcAI e sAMkaDo thatAM thatAM eka rajju lAMbo, pahoLo, tyAra pachI kramazaH vadhatAM 10 rajjunI UMcAIe pAMca rajju lAMbo, pahoLo ane tyAra pachI punaH ghaTatA lokAMte eka rajju lAMbo pahoLo thAya che. A rIte lokanuM saMsthAna puruSAkAre athavA sarAvalAnA AkAre che. dravyaloka :- cha dravyarUpa lokane dravyaloka kahe che. kSetraloka :- 14 rajju parimANa kSetrane kSetraloka kahe che. tenA traNa prakAra che. adholoka, tiryazloka ane Urdhvaloka. = tiryazloka :- meruparvatanA ATha rucaka pradezathI 900 yojana upara ane 900 yojana nIce, A rIte 1800 yojanano tiryazloka che. temAM asaMkhya dvIpa ane samudro che. tiryaJlokanuM saMsthAna jhAlara samAna che. adholoka :- tiryaglokathI nIce sAta rajjuthI kaMIka adhika pramANa adholoka che. temAM kramazaH vistRta ekanI nIce bIjI te rIte sAta naraka pRthvI che. adholokanuM saMsthAna tripAI samAna che. urdhvaloka :- tiryaglokathI upara sAta rajjuthI kaMIka nyUna pramANa Urdhvaloka che. temAM kramazaH upara 12 devaloka, 9 traiveyaka, pAMca anuttara vimAna ane siddhazilA che. UrdhvalokanuM saMsthAna Urdhva mRdaMganA AkAre che. kAlaloka :- samayAdi kAlarUpa lokane kAlaloka kahe che. samaya, AvalikA, muhUrta Adi tenA asaMkhya prakAra che. bhAvaloka :- audayika, aupazamika Adi bhAvane bhAvaloka kahe che. = aloka :- lokanI bahAra anaMta AkAza dravyane aloka kahe che. temAM eka AkAza dravyanA deza ane pradeza ja hoya che, anya dravyo tyAM nathI. tenuM saMsthAna polA goLA samAna che. lokamAM anya dravyanuM astitva H- lokamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, te baMne dravya ane tenA pradeza,
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 AkAzAstikAyano deza ane tenA pradezo tema ja aA samaya kAla, A rIte arUpI ajIvanA sAta bheda ane rUpI ajIva pudgalAstikAyanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu, te cAra bheda hoya che. temaja jIva, jIvanA deza ane javanA pradezo hoya che. para aoloka ane trichAlokamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA deza ane pradeza, temaja aTThA samaya kAla, te sAta bheda arUpI ajIvanA che. UrdhvalokamAM sUrya, caMdrAdi na hovAthI aTThAsamaya kAla nathI. tethI tyAM arUpI ajIvanA cha bheda che. jIva ane pudgalanuM kathana pUrvavat jANavuM. lokanI vizALatA :- sUtrakAre eka kalpita dRSTAMta dvArA lokanI vizALatAne samajAvI che. meruparvatanI cUlikA para cha devo cAre tarapha UbhA rahe. nIce cAra devIo jaMbUdIpanI cAre dizAomAM balipiMDane phUMke. te piMDa pRthvI para paDe te pahelAM ja tene pakaDI zake tevI zIghragativALA te chae devo chae dizAomAM gamana kare. te hajAro, lAkho, karoDo varSa sudhI te ja gatithI gamana kare tema chatAM lokano pAra pAmI zake nahIM. loka ATalo vizALa che. alokanI vizALatA H- meruparvatanI cUlikA para daza devo cAre tarapha UbhA rahe. ATha devIo mAnuSottara parvatanI cAre dizA ane vidizAmAM eka eka balipiMDane pheMke. te piMDa pRthvI para paDe te pahelAM ja tene pakaDI zake tevI zIghragatithI te daze devo daze dizAmAM gamana kare, karoDo varSa gamana kare paraMtu alokanA anaMtamA bhAgane ja pAra karI zake che, saMpUrNa alokano pAra pAmI zakatA nathI; aloka ATalo vizALa nartakInuM dRSTAMta :- eka AkAza pradeza para aneka jIvonA pradezo, ajIva dravyonA pradezo sAthe rahevA chatAM paraspara bAdhA- pIDA thatI nathI. jema eka nartakI para hajAro lokonI daSTi eka sAthe paDe che. tema chatAM te daSTithI nartakIne ke parasparane bAdhA pIDA thatI nathI. te rIte eka ja AkArApradeza para rahevA chatAM va pradezo ke ajIva pradezone paNa paraspara bAdhA pIDA thatI nathI. kAraNa ke eka AkAza pradeza para je jIvo che te sUkSma che ane ajIva dravyamAM dharmAstikAya Adi arUpI ajIva dravya ke tenA pradezo che ane rUpI ajIva paNa sUkSma pariNata che tethI te sarva eka ja AkAzapradeza para sAthe rahI zake che. A AkAza dravyanI avagAhanA zakti ane avagAhya dravyanI tathAprakAranI yogyatA che. te A rIte lokasvarUpanA vistRta vizleSaNapUrvaka uddezaka pUrNa thAya che. // // //
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11: 6deza-10 / 583 za-10 zads-11 : loka doDanA prakAra :| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kaivihe NaM bhaMte ! loe paNNatte ? goyamA ! cauvvihe loe paNNatte, taMjahA- davvaloe khettaloe kAlaloe bhAvaloe / bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! lokanA keTalA prakAra cha? 6ta2- gautama! sonA yAra racha, yathA- (1) dravyalo (2) kSetraloDa (3) sado sane (4) bhAvato. kSetraloDanA prakAra : 2 khettaloe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! tivihe paNNatte, taMjahA- aholoyakhettaloe, tiriyaloyakhettaloe, uDDaloyakhettaloe / bhAvArtha :- prazra- mAvan ! kSetralona 24 // 5 // 2 cha ? 612- gautama ! 31. 12 cha. yathA- (1) aghoso kSetradoI (2) tiryo kSetrako bhane (3) SIdeas kSetrako | 3 aholoyakhettaloe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! sattavihe paNNatte, taMjahA- rayaNappabhApuDhavi-aholoyakhettaloe jAva ahesattamApuDha vi-aholoyakhetta- loe| bhAvArtha:-prazra- bhagavana! adholo kSetramAunA 241 prAracha? 612- gautama! sAta prakAra che. yathA- ratnaprabhA pRthvI adholoka kSetraloka yAvatuM adhaHsaptama pRthvI adholoka kSetraloka. 4 tiriyaloyakhettaloe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! asaMkhejjavihe paNNatte, taM jahA- jaMbuddIve dIve tiriyaloyakhettaloe jAva sayaMbhUramaNasamudde tiriyaloyakhettaloe /
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tiryazloka kSetralokanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! asaMkhya prakAra che. yathA- jaMbudvIpa tiryazloka kSetraloka yAvat svayaMbhUramaNa samudra tiryazloka kSetraloka. 5 uDDaloyakhettaloe NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paNNarasavihe paNNatte, taMjahA- sohammakappa-uDDaloya-khettaloe jAva accuyakappa-uDDaloya-khettaloe, gevejjavimANa- uDDaloya-khettaloe, aNuttaravimANa uDDhaloya - khettaloe IsipabbhAra-puDhavi-uDDaloya-khettaloe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! Urdhvaloka kSetralokanA keTalA prakAra che ? * uttara- he gautama ! paMdara prakAra che. yathA- (1-12) saudharmakalpa Urdhvaloka kSetraloka yAvat acyutakalpa Urdhvaloka kSetraloka, (13) traiveyaka vimAna Urdhvaloka kSetraloka, (14) anuttaravimAna Urdhvaloka kSetraloka, (15) ISatprAkbhArA pRthvI Urdhvaloka kSetraloka. loka-alokanuM saMsthAna : - 6 aholoyakhettaloe NaM bhaMte ! kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! tappAgArasaMThie paNNatte / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! adholoka kSetralokanuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! trapA-tripAInA AkAre che. 7 tiriyaloyakhettaloe NaM bhaMte ! kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! jhallarisaMThie vaLatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tiryazloka kSetralokanuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! jhAlaranA AkAre che. 8 uDDaloyakhettaloe NaM bhaMte ! kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! uDDamuiMgAkArasaMThie paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! Urdhvaloka kSetralokanuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama ! Urdhva mRdaMganA AkAre che.
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-10 9 loe NaM bhaMte ! kiMsaMThie paNNatte ? goyamA !supaphphAsavid nor paLatte, taM'hA- phrA viiLe, mo savitta, jahA sattamasae paDhamuddesae jAva aMta karei / 585 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! lokanuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! supratiSThita sarAvalAnA AkAre che. yathA- nIcethI pahoLo, madhyamAM saMkSipta che. ityAdi sAtamA zatakanA prathama uddezakamAM kahyA anusAra jANavuM joIe. utpanna jJAna-darzananA dhAraka kevaLajJAnI lokane jANe che, tyAra pachI te siddha thAya che yAvat samasta duHkhono aMta kare che. 20 alop aa mate ! isani paLatte ? noyamA ! nrusino-savid paLattA bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! alokanuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! alokanuM saMsthAna polA goLAnI samAna kahyuM che. vivecana : prastutamAM loka ane alokanA saMsthAnanuM nirUpaNa karyuM che. loka saMsthAna :- zakorA-sarAvalA jevuM che. nIce eka UMdhu zakoruM(koDIyuM), tenA upara sIdhuM ane pharI tenA upara UMdhu zakoruM rAkhatAM je AkAra bane che tevo lokano AkAra che athavA loka puruSAkAre saMsthita che. = lokanuM parimANa * loka UMcAInI apekSAe cauda rajju pramANa che. nIce sAta rajju pahoLo, madhyamAM sAta rajjunI UMcAIe eka rajju sAMkaDo thAya che. tyAra pachI kramazaH pahoLo thatAM 10 phai rajjunI UMcAIe loka 5 rajaju pahoLo thAya che. tyAra pachI sAMkaDo thatAM 14 rajajunI UMcAIe eka rajaju pahoLo thAya che. -- tirthaMg loka :- sumeru parvatanI madhyamAM ATha rucaka pradeza che. tenA nIcenA prataranI nIce 900 yojana ane uparanA prataranI upara 900 yojana tema 1800 yojana pramANa tiryazloka che. te tiracho patharAyelo hovAthI tene tiryazloka kahe che. temAM jaMbUdvIpa, lavaNa samudra, Adi eka dvIpa ane eka samudra te rIte svayaMbhUramaNa samudra paryaMta asaMkhya dvIpa ane asaMkhya samudra che. tethI tenA asaMkhya prakAra kahyA che. tenuM saMsthAna jhAlaranA AkAre che. adholoka :- tirthaglokanI nIcenA lokane adholoka kahe che- te sAta rajajuthI kaMIka adhika che. temAM kramazaH vistRta ekanI nIce bIjI, te rIte sAta naraka AvelI che te sarva maLIne adholokanuM saMsthAna tripAInA AkAre che.
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 ] zrI bhagavatI sUtra-3 Urdhvaloka - tiryalokanI uparanA lokane Urdhvaloka kahe che. te sAta rajajuthI kaMIka nyUna che.(1 thI 12) temAM 12 devaloka, (13) nava raiveyaka vimAna, (14) pAMca anuttaravimAna, (15) siddhazilA che. te sarve kramazaH upara upara che. tethI tenA 15 prakAra che. te sarva maLI UdgalokanuM saMsthAna UrdhvamRdaMganA AkAre che. aloka - lokanI cAre bAju aloka che. te anaMta che. tyAM AkAza sivAyanA anya koI paNa dravya ke koI sthAna nathI. tenuM saMsthAna polA goLAnI samAna che. lokamAM jIva-ajIvAdinI prarUpaNA - | 11 aholoya-khettaloe NaM bhaMte ! kiM jIvA, jIvadesA, jIva paesA ? goyamA ! jahA iMdA disA vaNNiyA taheva NiravasesaM bhANiyavvaM jAva addhaasme| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! adholoka kSetralokamAM zuM jIva che, jIvanA deza che, jIvanA pradeza che, ajIva che, ajIvanA deza ane ajIvanA pradeza che? uttara- he gautama ! je rIte dazamA zatakanA prathama uddezakamAM aindrIdizAnA viSayamAM kahyuM, te ja rIte ahIM paNa sarva varNana karavuM joIe kAvata aAsamaya(kAla) che. | 12 tiriyaloyakhettaloe NaM bhaMte ! kiM jIvA, jIvadesA, jIvapadesA? goyamA ! jahA aholoe taha ceva / evaM uDDaloyakhettaloe vi, NavaraM arUvI chavvihA, addhAsamao Natthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryalokamAM zuM jIva che, jIvadeza che, jIva pradeza che.? uttara- he gautama! adholokanA varNananI jema jANavuM joIe, A ja rIte Urdhvaloka kSetralokanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vizeSatA e che ke UrdhvalokamAM arUpI ajIvanA cha bheda che kAraNa ke tyAM kAla nathI. 13 loe NaM bhaMte ! kiM jIvA, jIvadesA, jIvapadesA? ___ goyamA ! jahA biIyasae atthiuddesae loyAgAse, NavaraM arUvI sattavihA jAva ahammatthikAyassa paesA, NoAgAsatthikAe, AgAsatthikAyassa dese, AgAsatthi-kAyapaesA, addhAsamae, sesaM taM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! lokamAM zuM jIva che, jIva deza che, jIva pradeza che? ityAdi prazna? uttara- he gautama ! bIjA zatakanA dazamA "asti' uddezakamAM lokAkAzanA viSaya-varNana anusAra
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-10 587 ahIM jANavuM joIe. vizeSamAM ahIM arUpI ajIvanA sAta bheda kahevA joIe, dharmAstikAya ane tenA pradeza, adharmAstikAya ane tenA pradeza, (AkAzastikAyano skaMdha nathI) AkAzAstikAyano deza, ane AkAzAstikAyanA pradeza temaja aTThA samaya. zeSa pUrvavat jANavuM joIe. 4 alopa " mate !jinIvA, nIvavettA, nIvapaNNA ? goyamA ! jahA atthikAyauddesae alogAgAse, taheva NiravasesaM jAva anNtbhAmULe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! alokamAM zuM jIva che, jIva deza che, jIva pradeza che ? uttara- he gautama ! bIjA zatakanA dazamA 'asti' uddezakamAM je rIte alokAkAzanA viSayamAM kahyuM, te rIte ahIM paNa jANavuM joIe, yAvat te sarvAkAzano anaMtamo bhAga nyUna che. vivecana : prastuta sUtromAM loka-alokamAM jIva, ajIva dravyanA astitva-nAstitvanuM nirUpaNa che. lokamAM dharmAstikAyAdi dravya :- lokamAM dharmAstikAya, dharmAstikAyanA pradeza, adharmAstikAya, adharmAstikAyanA pradeza, AkAzAstikAyano deza, AkAzastikAyanA pradeza ane aTThA samaya kAla. te arUpI ajIva dravyonA sAta bheda che. dharmAstikAya, adharmAstikAya baMne dravyo lokavyApI che. tethI te baMne dravyo saMpUrNa lokamAM dravyarUpe hoya che. paraMtu te baMne dravyonA deza saMpUrNa lokamAM hotA nathI. kAraNa ke deza akhaMDa dravyanA eka khaMDavibhAgarUpa che. te baMne dravyo lokamAM asaMkhya pradezAtmaka hovAthI tenA pradeza hoya che. AkAzAstikAya lokAloka vyApaka, akhaMDa, eka dravya che. tethI lokamAM te saMpUrNarUpe(akhaMDarUpe) nathI paraMtu teno khaMDa- eka vibhAga che, tethI lokamAM AkAzAstikAyano deza che ane tenA asaMkhyAta pradeza che. aTThA samaya (kAla) lokamAM che. A rIte lokamAM arUpI ajIvanA sAta prakAra che. temaja jIva, jIvanA deza, jIvanA pradeza lokamAM che. rUpI ajIvanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu te cAre ya bheda lokamAM hoya che. alokamAM dharmAstikAyAdi dravya :- alokamAM AkAzAstikAya eka ja dravyanA deza ane pradeza che anya jIva ke ajIva dravya tyAM nathI. aloka sarvAkAzanA anaMtamA bhAge nyUna che arthAt te loka pramANa nyUna che. te AkAza dravya anaMta aguru laghuguNathI yukta che. adholokAdimAM dharmAstikAyAdi dravya :- prastuta sUtramAM tenI vaktavyatA mATe pUrvadizAno atideza karyo che. tadanusAra tyAM dharmAstikAyAdi dravya akhaMDa rUpe nathI kAraNa ke adholoka, Urdhvaloka ke tiryazloka, lokanA eka vibhAga rUpe che. tethI adholokAdimAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya te
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 traNe dravyonA deza ane pradeza te cha ane aTThA samaya kAla, tema sAta arUpI ajIvanA bheda che. jIva, jIvanA deza, jIvanA pradeza te traNa bheda che ane rUpI ajIvanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu te cAre bheda hoya che. A rIte adholoka ane tiryak lokamAM arUpI ajIvanA sAta bheda, rUpI ajIvanA cAra bheda ane jIvanA traNa bheda hoya che. paraMtu UrdhvalokamAM sUrya caMdrAdi na hovAthI aTThA samaya(kAla) nathI tethI tyAM arUpI ajIvanA cha bheda hoya che. loka ane dizA saMbaMdhamAM vicAraNA : 588 zataka-10/1mAM adho-Urdhva dizAmAM jIva-ajIvanA bhedanuM kathana che ane prastuta prasaMgamAM adho-Urdhva lokamAM jIva-ajIvanA bhedanuM kathana che. A baMne sthaLone jotAM- (1) Urdhva-adholokamAM jIva ane jIvanA deza, pradeza traNe ya hoya che. kAraNa ke te kSetra asaMkhya pradezAtmaka che ane Urdhva-adhodizA cAra pradezAtmaka hoya che, tethI tyAM jIvano niSedha che tathA tenA deza ane pradezanuM kathana che. na (2) UrdhvalokamAM sUryanA prakAzanuM pravartana na hovAthI tyAM kAlano niSedha che. jyAre mahAvideha kSetranI salilAvatI ane vaprA vijayanI apekSA adholokamAM kAlanI gaNanA che. adhodizA cAra pradezI che. tyAM sUryanA prakAzanuM pravartana na hovAthI temAM kAlano niSedha che, UMcI dizA upara tarapha jatI merunA sphaTika kAMDamAM thaIne UrdhvalokAMta sudhI jAya che ane te cAra pradezI hoya che. merunA sphaTika kAMDamAM sUrya prakAzanuM pravartana hovAthI Urdhva dizAmAM kAla che. saMkSepamAM (1) adho-UrdhvadizAmAM jIva nathI. tenA deza, pradeza hoya che paraMtu adho-UrdhvalokamAM jIva, jIvanA deza ane pradeza traNe ya hoya che. (2) adhodizAmAM kAla dravya nathI paraMtu adholokamAM kAladravya che. (3) UrdhvalokamAM kAladravyano niSedha che paraMtu UdizAmAM kAladravya che. adholokAdinA eka pradezamAM jIvAdinI prarUpaNA H 15 aheloya - khettaloyassa NaM bhaMte ! egammi AgAsapaese kiM jIvA, jIvadesA, nIvaLaptA; manIvA, anIvavettA, anIvapaNNA ? gomA ! No jIvA, jIvadesA vi jIvapaesA vi; ajIvA vi ajIvadesA vi ajIvapaesA vi / je jIvadesA te NiyamA egiMdiya desA, ahavA egiMdiyadesA ya beiMdiyassa dese, ahavA egiMdiyadesA ya beiMdiyANa ya desA / evaM majjhillavirahio jAva ahavA egiMdiyadesA ya aNidiyadesA ya / je jIvapasA te NiyamA egiMdiyapaesA; ahavA egiMdiyapaesA ya beiMdiyassa paesA, ahavA egiMdiyapaesA ya beiMdiyANa ya paesA, evaM Aillavirahio jAva
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-10 589] paMciMdiesu, aNidiesu tiyabhaMgo / je ajIvA te duvihA paNNattA, taMjahA- rUvI ajIvA ya arUvI ajIvA ya / rUvI taheva, je arUvI ajIvA te paMcavihA paNNattA, taMjahA- No dhammatthikAe dhammatthikAyassa dese, dhammatthikAyassa paese, evaM ahammatthikAyassa vi, addhAsamae / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! adholoka kSetralokanA eka AkAzapradezamAM zuM jIva che, jIvonA deza che, jIvonA pradeza che, ajIva che, ajIvonA deza che, ajIvonA pradeza che? uttara- he gautama! jIva nathI, paraMtu jIvonA deza che, jIvonA pradezo che; ajIvo che, ajIvonA deza che ane ajIvonA pradezo che. temAM je jIvonA deza che, te niyamathI (1) ekendriya jIvonA deza che, (2) ekendriya jIvonA deza ane beindriya jIvano eka deza che (3) ekendriya jIvonA deza ane beindriya jIvonA deza che, A rIte madhyama bhaMga rahita (ekendriya jIvonA deza ane beindriya jIvanA deza, A madhyama bhaMgathI rahita) traNa bhaMga che. yAvatuM ekendriya jIvonA deza ane anindriya jIvonA deza che. temAM je jIvanA pradeza che, te niyamataH (1) ekendriya jIvonA pradeza che (2) ekendriya jIvonA pradeza ane eka beindriya jIvanA pradeza che (3) ekendriya jIvonA pradeza ane beindriya jIvonA pradeza che. A rIte paMcendriya sudhI prathama bhaMga sivAya dvi saMyogI be-be bhaMga kahevA joIe. aniyimAM traNa bhaMga kahevA joIe. temAM je ajIva che, tenA be prakAra che yathA- rUpI ajIva ane arUpI ajIva. rUpI ajIvonuM varNana pUrvavat jANavuM joIe. arUpI ajIvanA pAMca prakAra kahyA che. yathA- (1) dharmAstikAyano deza (2) dharmAstikAyano pradeza (3) adharmAstikAyano deza (4) adharmAstikAyano pradeza ane (5) addhA samaya. 16 tiriyaloyakhettaloyassa NaM bhaMte ! egammi AgAsapaese kiM jIvA, pucchA? goyamA ! jahA aholoyakhettaloyassa taheva / evaM uDDaloyakhettaloyassa vi, Navara addhAsamao Natthi, arUvI cauvvihA / loyassa jahA aholoyakhettaloyassa egammi AgAsapaese / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! tiryaguloka kSetralokanA eka AkAzapradeza para jIva che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! je rIte adholoka kSetralokanA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte ahIM paNa jANavuM joIe. A ja rIte Urdhvaloka kSetralokanA eka AkAza pradezanA viSayamAM paNa jANavuM joIe paraMtu tyAM addhA samaya nathI, tethI tyAM cAra prakAranA arUpI ajIva che. saMpUrNa lokanA eka AkAza pradezanuM kathana adholoka kSetralokanA eka AkAza pradezanA kathananI samAna jANavuM joIe. |17 aloyassa NaM bhaMte ! egaMmi AgAsapaese kiM jIvA, pucchA? goyamA ! No jIvA, No jIvadesA, taM ceva jAva aNaMtehiM agaruyalahuya
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ 590 zrI bhagavatI sUtra-3 guNehiM saMjutte savvAgAsassa anaMtabhAgUNe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! alokanA eka AkAza pradeza para jIva che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! tyAM jIva nathI, jIvonA deza nathI, ityAdi pUrvavat jANavuM joIe, yAvat aloka anaMta agurulaghu guNothI saMyukta che ane te sarvAkAzano anaMtamo bhAga nyUna che. 18 davvao NaM aheloyakhettaloe aNaMtAiM jIvadavvAiM, aNaMtAiM ajIvadavvAI, aNaMtA jIvAjIvadavvA / evaM tiriyaloyakhettaloe vi / evaM uDDaloyakhettaloe vi / davvao NaM aloe Nevatthi jIvadavvA, Nevatthi ajIvadavvA, Nevatthi jIvAjIvadavvA, ege ajIvadavvadese jAva savvAgAsaanaMtabhAgUNe / kAlao aheloyakhettaloe - Na kayAi NAsi jAvaNicce / evaM jAva aloe / bhAvao NaM aheloyakhettaloe aNaMtA vaNNapajjavA, evaM jahA khaMdae jAva anaMtA agaruyalahuyapajjavA, evaM jAva loe / bhAvao NaM aloe Nevatthi vaNNapajjavA jAva Nevatthi garuyalahuyapajjavA, ege ajIvadavvadese jAva anaMtabhAgUNe / bhAvArtha :- dravyathI adholoka kSetralokamAM anaMta jIva dravya che, anaMta ajIva dravya che ane anaMta jIvAjIva dravya che. A ja rIte tiryazloka kSetralokamAM ane Urdhvaloka kSetralokamAM paNa jANavuM joIe. dravyathI alokamAM jIva dravya nathI, ajIva dravya nathI, jIvAjIva dravya nathI, ajIva dravyano eka deza che, yAvat te sarvAkAzano anaMtamo bhAga nyUna che. kAlathI adholoka kSetraloka kyAre ya na hato, tema nathI arthAt bhUtakAlamAM hato, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM raheze. te nitya che. A ja rIte yAvat alokanA viSayamAM paNa kahevuM joIe. bhAvathI adholoka kSetralokamAM anaMta varNa paryAya che; ItyAdi zataka-2/1 kathita skaMdaka prakaraNAnusAra jANavuM joIe, te anaMta agurulaghu paryAyayukta che, A rIte loka paryaMta jANavuM joIe. bhAvathI alokamAM varNa, gaMdha Adi paryAya nathI, yAvat gurulaghu paryAya nathI, paraMtu eka ajIva dravyanA deza, pradeza anaMta aguru-laghuguNothI saMyukta che ane te sarvAkAzanA anaMtamo bhAga nyUna che. vivecana : prastuta sUtromAM adholokAdi kSetranA eka AkAza pradeza para jIva, ajIva dravyo- tenA deza, pradezanI prarUpaNA karI che. teno niSkarSa e ja che ke traNe lokanA eka AkAzapradezamAM jIva nathI, paraMtu jIvanA deza ane pradeza hoya che. ajIva dravyamAM dharmAstikAya, adharmAstikAyanA deza, pradeza ane ahlAsamaya (kAla) hoya che. urdhvalokamAM kAla dravya nathI ane alokamAM ajIva dravyanA deza ane pradeza hoya che. tenI bhaMga saMkhyAnuM spaSTIkaraNa zataka-10/1 anusAra samajavuM.
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 11 : uddeza - 10 591 boDanI vizAlatA : 19 loe NaM bhaMte ! ke mahAlae paNNatte ? goyamA ! ayaNNaM jaMbuddIve dIve savvadIva samuddANaM savvabbhaMtarAe jAva parikkheveNaM / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM cha devA mahiDDIyA jAva mahAsokkhA; jaMbuddIve dIve maMdare pavvae maMdaracUliyaM savvao samatA saMparikkhittA gaM ciTThejjA, ahe NaM cattAri disAkumArIo mahattariyAo cattAri balipiMDe gahAya jaMbuddIvassa dIvassa causu vi disAsu bahiyA abhimuhIo ThiccA te cattAri balipiMDe jamagasamagaM bahiyAbhimuhe pakkhivejjA, pabhU NaM goyamA ! tao egamege deve te cattAri balipiMDe dharaNitalamasaMpatte khippAmeva paDisAharittae, te NaM goyamA ! devA tAe ukkiTThAe jAva devagaIe ege deve puratthAbhimuhe payAe / evaM dAhiNAbhimuhe / evaM paccatthimA- bhimuhe, evaM uttarAbhimuhe / evaM uDDAbhimuhe evaM ahobhimuhe payAe / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vAsasahassAue dArae payAe, taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro pahINA bhavaMti, No ceva NaM te devA logaMta saMpAuNaMti / taeNaM tassa dAragassa Aue pahINe bhavai, No ceva NaM te devA logaMta saMpAuNaMti, taeNaM tassa dAragassa aTThamiMjA pahINA bhavaMti, No ceva NaM te devA logaMta saMpAuNaMti / taeNaM tassa dAragassa Asattame vi kulavaMse pahINe bhavai, No ceva NaM te devA logaMta sNpaaunnNti| taeNaM tassa dAragassa NAmagoe vi pahINe bhavai, No ceva NaM te devA logaMta saMpAuNaMti, tesi NaM bhaMte ! devANaM kiM gae bahue, agae bahue ? goyamA ! gae bahue No agae bahue, gayAu se agae asaMkhejjaibhAge, agayAu se gae asaMkhejjaguNe, loe NaM goyamA ! emahAlae paNNatte / AGEArtha :- mahAlae = bhoTo jamagasamagaM = kheDa sAthe paDisAharittae = grhe| DarI zaDe payAe = utpanna thayo dArae = jANaDa pahINA = naSTa thayA. bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! loDa DeTalo bhoTo (vizANa) hyo che ? uttara- he gautama ! A jaMbudrIpa nAmano dvIpa, samasta dvIpa ane samudronI madhyamAM che. te eka lAkha yojana lAMbo pahoLo che. tenI paridhi 3,16,227 yojana 3 gAu 128 dhanuSya ane 13o aMgulathI kaMIka adhika che. jo koI mahardika yAvat mahAsukha saMpanna cha devo, meru parvata para tenI cUlikAnI cAre
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 te tarapha UbhA rahe ane nIce cAra dizAkumArI devIo cAra bipiMDa laIne jaMbUtIpanI jagatI para cAre dizAomAM bahAranI tarapha abhimukha thaIne UbhI rahe, pachI te eka sAthe cAre bApiMDane bahAra pheMke, te ja samaye cAre bipiMDone pRthvI para paDatAM pahelAM ja grahaNa karavAmAM samartha hoya; tevI tIvra gativALA, te devomAMthI pratyeka deva utkRSTa tvarita Adi vizeSaNavALI deva gatithI jAya. temAM eka deva pUrvamAM, eka deva dakSiNamAM, eka deva pazcimamAM, eka deva uttaramAM, eka deva Urdhva dizAmAM ane eka deva adhau dizAmAM jAya. te ja divase eka gAthApatine ghera eka hajAra varSanA AyuSyavALA eka bALakano janma thAya. tyAra pachI te bALakanA mAtA-pitA kAla dharmane prApta thaI jAya; teTalA samayamAM paNa te deva lokano aMta prApta karI zakatA nathI. te bALaka svayaM AyuSya pUrNa thatAM kAladharmane prApta kare; teTalA samayamAM paNa te deva lokano aMta prApta karI zakatA nathI. te bALakanA asthimajjA paNa nAza pAmI jAya, teTalA samayamAM paNa te deva, lokano aMta prApta karI zakatA nathI. te bALakanI sAta peDhI sudhInA kulavaMzano nAza thaI jAya, teTalA samayamAM paNa te deva, lokano aMta prApta karI zakatA nathI. tyAra pachI te bALakanA nAma-gotra paNa naSTa thaI jAya, teTalA samayamAM paNa te deva, lokanA aMtane prApta karI zakatA nathI. 52 prazna- he bhagavan ! te devanuM gata (ullaMghana kareluM) kSetra adhika che, ke agata (ullaMghana nahIM kareluM) kSetra adhika che ? uttara- he gautama ! gata kSetra adhika che, agata kSetra thoDuM che, agatakSetra gata kSetranA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che ane agatakSetrathI gata kSetra asaMkhyAtagaNu che. he gautama ! loka ATalo vizALa che. vivecana : prastuta sUtramAM lokanI vizALatAne samajAvavA mATe sUtrakAre eka rUpaka parikalpita karyuM che. meru parvatanI cUlikAthI pUrvAdi cAre dizAmAM lokano vistAra ardha rajju pramANa, adholokamAM kaMIka adhika sAta rajju ane UrdhvalokamAM kaMIka nyUna sAta rajju pramANa che. A rIte cha e dizAnA kSetramAM viSamatA che. tema chatAM sUtrakAre ahIM ghanIkRta lokanI vivakSA karIne, A rUpaka kalpita karyuM che. tethI ja te sarva devo cha dizAmAM samAna gatithI jAya, to cha e dizAmAM gata kSetrathI agata kSetra asaMkhyAtamAM bhAga ane agatakSetrathI gata kSetra asaMkhyAtagaNu rahe che. vizva kAry nAna sevArUpa :- utkRSTa devagatithI. sAmAnya jIvo karatA devonI gati atyaMta zIghra hoya che. tene sUcita karavA sUtrakAre utkRSTa, tvarita, capala, raudra Adi vizeSaNono prayoga karyo che. devonI zakti aciMtya che. tIrthaMkaronA kalyANaka samaye acyuta devalokanA devo atyaMta alpa samayamAM tirA lokamAM pahoMcI jAya che. te gatinI apekSAe prastuta rUpakamAM grahaNa karelI devanI gati atimaMda che. tethI tevI utkRSTa devagatithI karoDo varSa paryaMta gamana karavA chatAM devo saMpUrNa lokano pAra pAmI zakatA nathI. loka keTalo moTo che tenI jhAMkhI karAvavA sUtrakAre asatkalpanAnA sahAre prayatna karyo che.
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11: deza-10 | 58 | madounI vizAlatA :20 aloe NaM bhaMte ! ke mahAlae paNNatte ? goyamA ! ayaNNaM samayakhette paNayAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, jahA khaMdae jAva parikkheveNaM / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dasa devA mahiDDiyA jAva saMparikkhittA NaM saMciTThajjA, ahe NaM aTTha disAkamArIo mahattariyAo aTTha balipiMDe gahAya mANusuttarassa pavvayassa causu vi disAsu causu vi vidisAsu bahiyAbhimuhIo ThiccA te aTTha balipiMDe jamagasamagaM bahiyAbhimuhe pakkhivejjA, pabhU Na goyamA! tao egamege deve te aTTha balipiMDe dharaNitalamasaMpatte khippAmeva paDisAharittae, te Na goyamA! devA tAe ukkiTThAe jAva devagaIe logate ThiccA asabbhAvapaTThavaNAe ege deve puratthAbhimuhe payAe, ege deve dAhiNapuratthAbhimuhe payAe, evaM jAva uttarapuratthAbhimuhe, ege deve uDDAbhimuhe, ege deve ahobhimuhe pyaae| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vAsasayasahassAue dArae payAe / taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro pahINA bhavaMti, No ceva NaM te devA aloyaMta saMpAuNaMti, taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva tesiM NaM bhaMte ! devANaM kiM gae bahue, agae bahue? goyamA! No gae bahue, agae bahue, gayAo se agae aNaMtaguNe, agayAo se gae aNaMtabhAge / aloe NaM goyamA ! e mahAlae paNNatte / bhAvArtha :- praza- bhagavan ! so so bhoTo cha ? tara- gautama ! // samayakSetranI (manuSyakSetranI) saMpA, 5DogAI pAstAvIsa pAsa (45,00,000) yonacha, ityAhi 96 5429||nusaar tenI pAzava paryaMtanuM vana .te DAlate samaye daza mahaddhika devo meruparvatanI cUlikAne cAre tarapha gherIne UbhA hoya, tenI nIce AThadizAkumArIo ATha balipiMDane grahaNa karIne mAnuSottara parvatanI cAre dizAo ane cAre vidizAomAM bAhyAbhimukha UbhI rahe, tyAra pachI te AThe balipiMDone eka sAthe ja mAnuSottara parvatanI bahAranI dizAomAM pheMke, tyAre te ATha ya balipiMDone pRthvI para paDatAM pahelAM ja grahaNa karavAmAM samartha hoya, tevI zIdhra gatithI te daze devomAMthI eka deva, lokanA cheDAthI asat kalpanAe pUrva dizA tarapha jAya, bIjo deva dakSiNa dizA tarapha, trIjo deva pazcima dizA tarapha ane cotho deva uttara dizA tarapha, A ja rIte cAra devo cAra vidizAomAM tathA eka UrdhvadizAmAM ane eka adho dizAmAM jAya. te ja samaye eka gAthApatinA ghera eka lAkha varSanA AyuSyavALA eka bALakano janma thAya, kramazaH te bALakanA mAtA-pitA mRtyu pAme, tenuM paNa AyuSya kSINa thaI jAya, tenI asthi ane majjA naSTa thaI jAya ane sAta peDhIo pachI teno kula-vaMza paNa naSTa
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 zrI bhagavatI sUtra-3 thaI jAya ane tenA nAma-gotra paNa naSTa thaI jAya, teTalo samaya gamana karavA chatAM paNa te deva alokanA aMtane prApta karI zakatA nathI. prazra-bhagavan! tevo dvArA gata kSetra adhi, agata kSetra adhicha? uttara- he gautama! gatakSetra thoDuM che ane agatakSetra adhika che, gatakSetrathI agatakSetra anaMta gaNu che. agatakSetrathI gatakSetra anaMtamo bhAga che. he gautama ! aloka ATalo vizALa kahyo che. eka AkAza pradeza para aneka jIva pradeza - |21 logassa NaM bhaMte ! egammi AgAsapaese je egidiyapaesA jAva paciMdiyapaesA aNidiyapaesA aNNamaNNabaddhA aNNamaNNapuTThA jAva aNNamaNNasamabharaghaDattAe ciTuMti? atthi NaM bhaMte ! aNNamaNNassa kiMci AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAyaMti, chavicchedaM vA kareMti ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-loyassa NaM egaMmi AgAsapaese je egidiyapaesA jAva aNNamaNNaghaDattAe ciTuMti, patthi NaM bhaMte ! aNNamaNNassa kiMci AbAha vA jAva kareti? goyamA !se jahANAmae NaTTiyA siyA siMgArAgAscAruvesA jAva kaliyA raMgaTThANaMsi jaNasayAulaMsi jaNasaya-sahassAulaMsi battIsaivihassa NaTTassa aNNayaraM NaTTavihiM uvadaMsejjA, se NUNaM goyamA ! te pecchagA taM NaTTiyaM aNimisAe diTThIe savvao samaMtA samabhiloeMti ? haMtA samabhiloeMti / tAoNaM goyamA ! diTThIotaMsi NaTTiyaMsi savvao samaMtA saMNipaDiyAo? haMtA saNNipaDiyAo, atthi NaM goyamA ! tAo diTThIo tIse NaTTiyAe kiMci vi AbAha vA vAbAha vA uppAeti, chaviccheda vA kareti ? No iNaDhe samaDhe / / ahavA sA NaTTiyA tAsiM diTThINaM kiMci AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAei, chavicchedaM vA karei ? No iNaDhe samaDhe / tAo vA diTThIo aNNamaNNAe diTThIe kiMci AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAeMti, chavicchedaM vA kareMti ? No iNaDhe samaDhe / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- taM ceva jAva chavicchedaM vA kareMti /
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-10. | 595 | bhAvArtha - prazna-he bhagavan! lokanA eka AkAza pradeza para ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriya jIvonA ane anindriya jIvonA je pradeza che, zuM te sarva anyonya baddha che, anyonya spaSTa che yAvata anyonya saMbaddha che? he bhagavan! te paraspara eka bIjAne AbAdhA(pIDA) ane vyAbAdhA (vizeSa pIDA) utpanna kare che, tathA tenA avayavono cheda kare che? uttara- he gautama! te zakaya nathI. prazna- he bhagavanuM ! tenuM zuM kAraNa che ke, eka AkAza pradeza para rahelA jIva pradezo paraspara pIDA pahoMcADatA nathI ane avayavono cheda karatA nathI ? uttara- he gautama ! je rIte koI zrRMgArita ane uttama veSavALI yAvata madhura kaMThavALI nartakI seMkaDo ane lAkho vyaktiothI paripUrNa raMgasthalImAM (raMgamaMDapamAM) batrIza prakAranA nATyomAMthI koI eka nATaka batAve che, tyAre he gautama! te nartakIne darzako zuM animeSa daSTithI cAre taraphathI jue che? hA, bhagavan! darzako tene animeSa dRSTithI jue che. he gautama! temanI daSTie te nartakInI cAre tarapha paDe che? hA, bhagavan! temanI daSTio nartakI para cAre taraphathI paDe che. he gautama ! zuM te darzakonI te daSTio te nartakIne koI prakAranI bAdhA athavA vizeSa bAdhA pahoMcADe che ke tenA avayavano cheda kare che? he bhagavan! tema zakaya nathI. he gautama! te nartakI, te daSTione koI prakAranI bAdhA pIDA utpanna kare che ke tenA avayavano cheda kare che? he bhagavan! tema paNa zakaya nathI. he gautama ! te daSTio paraspara eka bIjAne koI prakAranI bAdhA pIDA utpanna kare che ke tenA avayavano cheda kare che? he bhagavan! tema paNa zakaya nathI. he gautama! A rIte jIvonA Atma-pradezo paraspara baddha, spaSTa ane saMbaddha hovA chatAM paNa paraspara AbAdhA, vyAbAdhA utpanna karatA nathI ane avayavano cheda karatA nathI. 22 loyassa NaM bhaMte! egammi AgAsapaese jahaNNapae jIvapaesAe ukkosapae jIvapaesANaM, savvajIvANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA loyassa egammi AgAsapaese jahaNNapae jIvapaesA, savvajIvA asaMkhejjaguNA, ukkosapae jIvapaesA visesAhiyA // sevaM bhaMte! sevaM mate ! I bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! lokanA eka AkAza pradeza para jaghanya padamAM rahelA jIva pradezo utkRSTa padamAM rahelA jIva pradezo ane sarva jIvo, temAMthI koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che?
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra3 uttara- he gautama ! sarvathI thoDA lokanA eka AkAza pradeza para jaghanya padamAM rahelA jIva pradezo che. tethI sarva jIvo asaMkhyAta guNA che, tethI eka AkAza pradeza para utkRSTa padamAM rahelA jIva pradezo vizeSAdhika che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : ve prastuta sUtromAM AkAzanA eka pradeza para aneka jIva pradezo hovA chatAM paraspara bAdhA-pIDA pahoMcADatA nathI te viSayane nartakInA daSTAMtathI samajAvyo che. je rIte eka nartakIne hajAro loko jue che. te hajAro daSTio nartakIne bAdhA pIDA pahoMcADatI nathI, nartakI te daSTione bAdhA pIDA pahoMcADatI nathI ane prekSakonI hajAro daSTio paraspara bAdhA pIDA pahoMcADatI nathI, te ja rIte eka AkAza pradeza para vividha jIvonA deza-pradezo ane ajIva dravya rahI zake che, temAM paraspara koIne koI prakAranI bAdhA pIDA thatI nathI. kAraNake temAM keTalAka sUkSma jIvo hoya che, keTalAka sthUla zarIra rahita vATe vahetA jIvo hoya che, te uparAMta arUpI ajIva dravyanA pradezo hoya che. te sarva arUpI dravyo che ane je rUpI pudgala dravya hoya te paNa sUkSma pariNata hovAthI paraspara bAdhaka banatA nathI. A rIte jIva ane ajIva dravya vividha apekSAothI eka AkAza pradeza para avagAhanA pAmI zake che. te sarva eka sAthe rahI zake che. : sarva jIvo ane eka AkAza pradeza para rahelA jIvapradezonuM alpabaddhutva - A lokamAM anaMtAnaMta jIvo che ane eka AkAza pradeza para paNa jIvanA anaMtapradezo hoya che. tema chatAM lokanA koika vibhAgamAM alpa jIvo hovAthI jIvapradezo alpa hoya ane koika vibhAgamAM sarva dizAomAMthI sarva jIvonuM gamanAgamana thaI zake tema hoya tyAM adhika jIvapradezo hoya che. tethI temAM alpabahutva ghaTita thAya che. (1) temAM sarvathI ghoDA eka AkAza pradeza para jaghanya pade rahelA jIvapradezo che. jema ke lokanA niSkuTa(khuNArUpa) vibhAgamAM trasa jIvo na hovAthI tenA pradezo paNa hotA nathI. tethI te sarvathI ghoDA che. (2) tenAthI sarva jIvo asaMkhyAtaguNA che. eka AkAza pradeza para jaghanya anaMta jIvapradezo che ane sarva jIvo anaMtAnaMta che. tethI te asaMkhyAta guNA thAya che. (3) te sarva jIvo karatAM eka AkAza pradeza para utkRSTa pade rahelA jIva pradezo vadhI jAya che tethI te vizeSAdhika thAya che. ahIM eka AkAza pradezanA kathanamAM lokanA koipaNa AkAza pradezanI apekSA thaI zake che. jemAM jaghanyapade sarvathI nyUna AtmAonA pradeza hoya ane utkRSTa pade jemAM sarvathI adhika AtmAonA pradeza hoya, tevA AkAza pradezanI apekSA samajavI arthAt koI eka ja nizcita AkAza pradezanI apekSA nathI. || zataka-11/10 saMpUrNa //
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-11 597 zataka-11 : uddezaka-11 saMkSipta sAra je A uddezakamAM sudarzana zramaNopAsakanA prabhu mahAvIrane pUchelA kAlaviSayaka praznonA uttara ane palyopama-sAgaropamanuM svarUpa samajAvavA prabhue kaheluM sudarzana zrAvakanA pUrvabhava viSayaka mahAbalakumAranuM jIvanavRttAMta nirUpita che. sudarzana zramaNopAsaka - vANijyagrAma nAmanuM nagara hatuM. temAM jIvAjIvAdi nava tattvanA jJAtA sudarzana zramaNopAsaka rahetA hatA. ekadA prabhu mahAvIra tyAM padhAryA. sudarzana zrAvaka page cAlIne pAMca abhigama pUrvaka prabhunA darzanArthe gayA; dharmopadeza sAMbhaLyo. tyAra pachI teNe prabhune kAla viSayaka prazno pUchyA. kAla - kAlanA cAra prakAra che. pramANa kAla, yathAyuSyanivRtti kAla, maraNakAla, addhAkAla. pramANakAlaH- je kAlathI divasa-rAtri, varSAdinuM pramANa jaNAya te pramANamAla che. tenA be bheda che. divasa pramANakAla ane rAtri pramANamAla. sUryanI maMDalAkAra gatinA AdhAre divasa ane rAtrinuM kAlamAna nizcita thAya che. sUrya jyAre AvyaMtara maMDaLamAM gati karato hoya, tyAre divasa moTo ane rAtri nAnI hoya che. AtyaMtara maMDalathI kramazaH bAhya maMDala para gati kare, tyAre divasa kramazaH ghaTato jAya ane rAtri vadhatI jAya che. A rIte sUryanI gatinA AdhAre rAta-divasamAM vadhaghaTa thayA ja kare che. divasa ane rAtri baMne maLIne 30 muhUrta thAya che. sahuthI moTAmAM moTo 18 muhUrtano divasa aSADhI pUrNimAnA divase hoya che, tyAre rAtri 12 muhUrtanI hoya che. tyArapachI kramazaH ghaTatA Aso mAsanI pUrNimA ane caitrI pUrNimAe divasa ane rAtri baMne samAna 15 muhUrtanA hoya che ane sahuthI nAnAmAM nAno 12 muhUrtano divasa poSa suda pUname hoya che. tyAre rAtri 18 muhUrtanI hoya che. divasa ke rAtrinA cothA bhAgane eka prahara(pArasI) kahe che. divasa ane rAtrinA kAlamAnanA vadhaghaTa sAthe porasInA kAlamAnamAM paNa vadhaghaTa thayA ja kare che. sUryanI gati ane divasa-rAtrinA kAlamAnamAM thatI vadhaghaTanI gaNanA karatA pratidina lagabhaga 1 miniTanI vadhaghaTa thAya che. yathAyuSyanivRti kAla - jIve bAMdhelA AyuSyanA kAlamAnane yathAyunivRttikAla kahe che. maraNa kAla - je samaye zarIra ane jIva judA paDe tene maraNa kAla kahe che. addhAkAla - samaya, AvalikAthI laIne palyopama ane sAgaropama sudhInA kAlane addhAkAla kahe che. jIvonI sthiti addhAkAlathI mapAya che.
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598] zrI bhagavatI sUtra-3 sudarzana zreSThIe prabhune prazna pUchyo ke zuM palyopama ane sAgaropamanI sthitino kSaya thAya che? bhagavAne tenA pratyuttara rUpe tenA ja pUrvabhavanuM vRttAMta kahyuM che. mahAbala rAjakumAra :- hastinApura nAmanuM nagara hatuM. tyAM balarAjA ane prabhAvatI rANI hatA. ekadA rANIe siMhanuM svapna joyuM, tenA phaLa svarUpe teNe eka puNyavAna bALakane janma Apyo. rAjAe teno janmotsava ujavyo ane guNaniSpanna "mahAbalakumAra' nAma rAkhyuM. sarva prakAranI anukULatA vacce bALakano bAlyakALa vyatIta thayo. yuvAvasthAmAM uttama kuLanI ATha kanyAo sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. balarAjAe putravadhUone aDhaLaka prItidAna ApyuM. mahAbalakumAra sukhapUrvaka samaya vyatIta karavA lAgyA. ekadA prabha vimalanAthanA praziSya dharmaghoSa aNagAra tyAM padhAryA. mahAbalakumAra darzanArthe gayA, dharmopadeza sAMbhaLyo, vairAgyabhAva jAgRta thayo; mAtA-pitAnI AjJA meLavI saMyama aMgIkAra karyo. 14 pUrvonuM adhyayana, vividha prakAranI tapArAdhanApUrvaka bAra varSanI dIkSA paryAyanuM pAlana karI, aMte eka mAsano saMthAro karIne, samAdhipUrvaka kAladharma pAmI, pAMcamA brahmalokadevalokamAM daza sAgaropamanI sthitie utpanna thayA; tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne tame sudarzana zreSThI tarIke janma dhAraNa karyo ane yogya samaye sthavira bhagavaMtono upadeza sAMbhaLIne, zrAvaka dharmano svIkAra karyo. he sudarzana ! je rIte mahAbala rAjakumAranI daza sAgaropamanI sthiti pUrNa thaI, te rIte anya jIvonI sthiti paNa pUrNa thAya che. bhagavAna pAsethI samAdhAna svarUpe potAnA ja pUrvabhavano vRttAnta sAMbhaLIne, ciMtana manana karatA sudarzana zreSThIne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. temAM prabhunA kathanAnusAra potAno pUrvabhava joIne, tenI zraddhA daDhatama banI ane saMvega bhAva vRddhi pAmyo, te ja saMvega bhAvamAM saMyamano svIkAra karyo. cauda pUrvanuM adhyayana karyuM, saMyama-tapanI ArAdhanApUrvaka bAra varSanI saMyama paryAyamAM sarva karmano kSaya karI, siddha gatine pAmI gayA.
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : deza-11 | 58 zads-11 : za-11 FOR kAla sudarzana ze6 :| 1 | teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANiyaggAme NAma Nayare hotthA, vnnnno| dUipalAsae ceie, vaNNao jAva puDhavisilApaTTao / tattha NaM vANiyaggAme Nayare sudaMsaNe NAmaM seTThI parivasai- aDDhe jAva bahujaNassa aparibhUe; samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva ahApariggahehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe vihri| sAmI samosaDhe jAva parisA pajjuvAsai / bhAvArtha :- kAle, te samaye vANijya grAma-nAmanuM nagara hatuM. tyAM dhutipalAza nAmanuM udhAna hatuM. temAM eka pRthvIzilA paTTaka hatuM. arthAt (paththaranuM siMhAsana hatuM) nagara, udyAnAdinuM varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM. te vANijyagrAma nagaramAM sudarzana nAmanA zeTha rahetA hatA. te Rddhi saMpanna thAvat bahujano dvArA aparAbhUta hatA. te jIvAjIvAdi tattvonA jJAtA zramaNopAsaka hatA yAvat svIkRta tapa sAdhanA dvArA AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. eka vAra bhagavAna mahAvIra tyAM padhAryA. nagarajano darzana karavA gayA. yAvat pariSada paryupAsanA karavA lAgI. | 2 taeNaM se sudaMsaNe seTThI imIse kahAe laddhaDhe samANe hadvatuDhe hAe jAva savvAlaMkAravibhUisie sAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM pAyavihAracAreNaM mahayApurisavaggurAparikkhitte vANiyaggAmaMNayaraM majhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva dUipalAse ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchai, taM jahA- saccittANaM davvANaM viussaraNayAe; evaM jahA usabhadatto jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsei / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre sudaMsaNassa seTThissa tIse ya mahai mahAliyAe parisAe dhamma parikahei jAva ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha - tyAre te sudarzana zreSThI paNa bhagavAnanA padArpaNanI vAta sAMbhaLIne atyaMta harSita ane
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 saMtuSTa thayA. teNe snAnAdi karyuM yAvat vastrAdithI ane alaMkArothI vibhUSita thaIne, potAnA gherathI nIkaLyA, nIkaLIne koraMTa puSpanI mALAthI yukta chatra dhAraNa karIne, vizALa puruSavargathI parivRtta thaIne, page cAlatAM vANijyagrAma nagaranI madhyamAMthI nIkaLyA ane jyAM dhrutipalAza udyAna hatuM, jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI birAjamAna hatA, tyAM AvyA. tyArapachI zataka-9/33 mAM RRSabhadattanA prakaraNa anusAra sacitta dravyono tyAga Adi pAMca abhigamapUrvaka te sudarzana zeTha paNa bhagavAna mahAvIranI sanmukha gayA, vaMdana, namaskAra karIne yAvat traNa prakAre bhagavAnanI paryupAsanA karavA lAgyA. soo tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre sudarzana zreSThI ane te vizALa pariSadane dharmopadeza Apyo. yAvat dvividha dharmanuM AcaraNa karanAra ArAdhaka thAya che. kAla viSayaka prazna H 3 taraNaM se sudaMsaNe seTThI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammaM soccA, Nisamma haTThatuTThe uTThAe uTThei, uTThettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva NamaMsittA evaM vayAsI- = kaivihe NaM bhaMte ! kAle paNNatte ? surasA ! cavide jAte khatta, saMgahA- pamALAle, mahAbhittijAte, mALAne, anAjAtte 1 bhAvArtha :- tatpazcAt te sudarzana zeTha, zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI savistRta dharmopadeza sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne, atyaMta harSita, AnaMdita tathA tRpta thayA ane UbhA thaIne teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra Avartanayukta vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kAlanA keTalA prakAra che ? uttara- he sudarzana ! kAlanA cAra prakAra che. yathA- (1) pramANakAla (2) yathAyuSyanivRttikAla maraNakAla (4) adghAkAla. pramANakAlaH 4 se kiM taM pamANakAle ? pamANakAle duvihe paNNatte, taMjahA - divasappamANakAle rAippamANakAle y| cauporisie divase, cauporisiyA rAI bhavai / ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasasa vA rAI vA porisI bhavai, jahaNNiyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai /
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : deza-11 bhAvArtha:- zra- bhagavan ! prabhAsanA 241 2 cha ? uttara- he sudarzana! pramANakAlanA be prakAra che. yathA-divasa pramANakAla ane rAtri pramANakAla. cAra porasI(prahara)no divasa ane cAra porasInI rAtri hoya che. divasa ane rAtrinI utkRSTa porasI sADA cAra muhUrtanI thAya che tathA divasa ane rAtrinI jaghanya porasI traNa muhUrtanI thAya che. | 5 jayA NaM bhaMte ! ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai, tayA NaM kaibhAgamuhuttabhAgeNaM parihAyamANI-parihAyamANI jahaNiyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai ? jayA NaM jahaNiyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai, tayA NaM kaibhAgamuhuttabhAgeNaM parivaDDamANI-parivaDDamANI ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai ? sudaMsaNA ! jayA NaM ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai tayA NaM bAvIsa sayabhAga-muhuttabhAgeNaM parihAyamANI-parihAyamANI jahaNiyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai / jayA NaM jahaNiyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai, tayA NaM bAvIsasayabhAga-muhuttabhAgeNaM parivaDDamANI-parivaDDamANI ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai / bhAvArtha:-prazra- bhagavana! yA hivasanI zatrinI porasI utkRSTa sADA yA bhutanI Doya cha, tyAre te muhUrtano keTalo bhAga ghaTatAM ghaTatAM traNa muhUrtanI divasa ane rAtrinI porasI thAya che? ane jyAre divasa ane rAtrinI porasI jaghanya traNa muhUrtanI hoya che, tyAre muhUrtano keTalo bhAga vadhatAM vadhatA divasa ane rAtrinI utkRSTa sADA cAra muhUrtanI porasI thAya che? uttara- he sudarzana ! jyAre divasa ane rAtrinI porasI utkRSTa sADA cAra muhUrtanI hoya che, tyAre muhUrtano ekaso bAvIsamo bhAga ghaTatAM ghaTatAM jaghanya traNa muhUrtanI porasI thAya che ane jyAre jaghanya traNa muhurtanI porasI hoya che tyAre muhUrtano ekaso bAvIsamo bhAga vadhatAM-vadhatAM utkRSTa sADA cAra muhUrtanI porasI thAya che. (eka porasIno rUmo bhAga vadhaghaTa thAya eTale cAra porasI rUpa eka hivasana 234 3 = huI muhUrta = 13 miniTa nI 1552 thAya cha.) | 6 kayA NaM bhaMte ! ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai ? kayA vA jahaNNiyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai ? sudaMsaNA ! jayA NaM ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai, jahaNiyA
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 02 / zrI bhagavatI sUtra-3 duvAlasamuhuttA rAI bhavai tayA NaM ukkosiyA addhapaMcamuhuttA divasassa porisI bhavai, jahaNiyA timuhuttA rAIe porisI bhavai / jayA NaM ukkosiyA aTThArasa muhuttiyA rAI bhavai, jahaNNie duvAlasamuhutte divase bhavai, tayA NaM ukkosiyA addhapaMcamuhuttA rAIe porisI bhavai, jahaNiyA timuhuttA divasassa porisI bhavai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! divasa athavA rAtrinI utkRSTa sADA cAra muhUrtanI porasI kyAre thAya che ane divasa ane rAtrinI jaghanya traNa muhUrtanI porasI kyAre thAya che? uttara- he sudarzana! jyAre aDhAra muhUrtano moTAmAM moTo divasa hoya ane bAra muhurtanI nAnAmAM nAnI rAtri hoya che tyAre sADA cAra muhUrtanI divasanI utkRSTa porasI thAya che ane rAtrinI traNa mahurtanI jaghanya porasI thAya che. jyAre aDhAra muhUrtanI moTAmAM moTI rAtri hoya che ane bAra muhUrtano nAnAmAM nAno divasa hoya che tyAre sADA cAra muhUrtanI utkRSTa rAtri-porasI ane traNa muhUrtanI jaghanya divasa porasI thAya che. | 7 kayA NaM bhaMte ! ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai, jahaNiyA duvAlasa-muhuttA rAI bhavai ? kayA vA ukkosiyA aTThArasa muhuttA rAI bhavai, jahaNNae duvAlasa-muhutte divase bhavai ? sudaMsaNA ! AsADhapuNNimAe ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavai / posapuNNimAe NaM ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai, jahaNNae duvAlasa-muhutte divase bhavai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aDhAra muhUrtano utkRSTa divasa tathA bAra muhUrtanI jaghanya rAtri kyAre thAya che? ane aDhAra muhUrtanI utkRSTa rAtri ane bAra muhUrtano jaghanya divasa kyAre thAya che? uttara-he surdazana! aSADhanI pUrNimAnA divase aDhAra mUhurtano utkRSTa divasa tathA bAra muhUrtanI jaghanya rAtri thAya che. poSa mAsanI pUrNimAnA divase aDhAra muhUrtanI utkRSTa rAtri ane bAra muhUrtano jaghanya divasa thAya che. 8 atthi NaM bhaMte ! divasA ya rAio ya samA ceva bhavaMti ? sudaMsaNA ! hatA, atthi / kayA NaM bhaMte ! divasA ya rAIo ya samA ceva bhavaMti ? sudaMsaNA ! cittAsoyapuNNimAsu NaM ettha NaM divasA ya rAIo ya samA ceva bhavaMti, paNNarasamuhutte divase paNNarasa-muhuttA rAI bhavai / caubhAga-muhutta-bhAgUNA caumuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai / se taM pamANakAle /
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-11 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! divasa ane rAtri, te baMne samAna paNa hoya che ? uttara- hA, sudarzana ! hoya che. prazna- he bhagavan ! divasa ane rAtri te baMne samAna kyAre thAya che ? uttara- he sudarzana ! caitrI pUrNimA ane azvinI pUrNimAnA divase divasa ane rAtri baMne samAna hoya che. te divase paMdara muhUrtano divasa tathA paMdara muhUrtanI rAtri thAya che ane divasa ane rAtrinI porasI poNA cAra muhUrtanI hoya che. A pramANe pramANa kAlanuM svarUpa che. vivecana : Fos prastuta sUtromAM pramANa kAla ane tenA bhedanuM svarUpa spaSTa karyuM che. pramANa kAla H-- je kAlathI divasa, rAtri, varSa, zatavarSa AdinuM pramANa mapAya te pramANakAla che. tenA be prakAra che. divasa pramANakAla ane rAtri pramANakAla. porasI :- 30 muhUrtanI eka ahorAtri thAya che. divasanA ke rAtrinA cothA bhAga pramANa kAlane porasI athavA prahara kahevAya che. divasa-rAtrinA pramANamAM vadhaghaTa catA, divasa ane rAtrinI porasInA pramANamAM paNa vadhaghaTa thAya che. eka divasanI cAra porasI ane rAtanI cAra porasI thAya arthAt eka ahorAtrinI ATha porasI thAya che. sUrya meru parvatanI pradakSiNA karato satata paribhramaNa kare che. sUrya merunI najIka hoya tyAre divasa lAMbo hoya che ane paribhramaNa karatAM karatAM sUrya jema jema meruthI dUra jAya tema tema divasa ghaTato jAya che. A rIte sUryanA paribhramaNanA AdhAre divasa-rAtrinAM pramANamAM vadhaghaTa thAya che. - utkRSTa-lAMbAmAM lAMbo divasa - jyAre sUrya uttarAyaNanA aMtima maMDaLa para arthAt sarvAnvaMtara prathama maMDaLa para paribhramaNa karato hoya tyAre varSano sauthI lAMbAmAM lAMbo 18 muhUrtano (14 kalAka ane 24 miniTano) divasa hoya che ane tyAre bAra muhUrtanI (9 kalAka ane 36 miniTanI) jaghanya rAtri hoya che. samAna rAtri-divasa :- tyAra pachI sUrya kramazaH dakSiNAyana tarapha arthAt bAhya maMDaLa tarapha jato jAya che. sUrya jema jema bAlamaMDaLa tarapha jato jAya tema tema divasa ghaTato jAya ane rAtri vadhatI jAya che. sUrya eka maMDaLathI bIjA maMDaLa para jAya temAM huM muhUta arthAt lagabhaga doDha miniTa ghaTato jAya che. A rIte karatA sUrya jyAre 92 5 mA maMDaLa para Ave che tyAre rAtri ane divasa samAna thAya che. = jaghanya divasa :- A rIte kramazaH AgaLa vadhatA sUrya jyAre dakSiNAyananA aMtima maMDaLa para arthAt 184mA maMDaLa upara paribhramaNa karato hoya tyAre varSano sahuthI TUMkAmAM TUMko jaghanya 12 muhUrtano (9 kalAka ane 36 miniTa)no divasa hoya che ane tyAre 18 muhUrtanI (14 kalAka ane 24 miniTanI)
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 604 ] zrI bhagavatI sUtra-3 utkRSTa rAtri hoya che. vizeSa varNana mATe juo- zrI jebUdvIpa prajJapti sUtra. vakSa.-7) tyAra pachI sUrya punaH AvyaMtara maMDaLa tarapha kramazaH gati kare che ane pratidina divasa 2 hUrta vadhato jAya che. je kramathI divasa ghaTato hato te ja kramathI vadhe che. A rIte divasamAM vadhaghaTa thAya che. jeTalA pramANamAM divasa vadhe che, teTalA ja pramANamAM rAtri ghaTe che. divasa ane rAtri maLIne 30 muhUrta thAya che. utkRSTa divasa aSADha suda pUrNimAnA divase hoya che. jaghanya divasa poSa suda pUrNimAnA divase hoya che. A kathana pAMca varSanA eka yuganA aMtima varSanI apekSAe che. bIjA varSomAM karkasakrAMtinA divase 18 muhUrtano utkRSTa divasa ane 12 muhUrtanI jaghanya rAtri hoya che. te ja rIte makara saMkrAMtinA divase 18 muhUrtanI utkRSTa rAtri ane 12 muhUrtano jaghanya divasa hoya che. caitra suda pUnama ane Aso suda punamanA divase rAtri ane divasa samAna hoya che. A kathana paNa vyavahAranI apekSAe che. nizcayathI karkasaMkrAMti ke makara saMkrAMtithI 92 mA divase divasa ane rAtri samAna hoya che. bAvIsa-sabhA-sudUttamA :- uparokta sUtra anusAra pratidina eka porasInA kAlamAnamAM porasIno rasa bhAga vadhaghaTa thAya che. eka divasanA cAra prahara hoya tethI pratidina thatI vadhaghaTa samajavA mATe 2 x { prahara = je muhUrtanI vadhaghaTa thAya che. (muhUrtanI miniTa kADhavA 1 muhUrta = 48 miniTa che. tethI tene 48 miniTathI guNatAM ke = 1 1 miniTa thAya) arthAtu pratidina lagabhaga 1 miniTanI vadhaghaTa thAya che. yathA yunivRttikAlaH 9 sekiMtaMahAuNivvattikAle? ___ahAuNivvattikAlejaNNaMjeNaNeraieNavAtirikkhajoNieNa vAmaNusseNa vAdeveNa vA ahAuyaMNivvattiyaMsettaMpAlemANe ahaaunnivvttikaale| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! yathAyunivRttikAla zuM che? uttara- he sudarzana ! je koI nairayika, tiryaMcayonika, manuSya athavA deve je (je gatinuM) ane jeTaluM AyuSya bAMdhyuM che, te ja rIte tenuM pAlana karavuM arthAt pUrNarUpe AyuSya bhogavavuM tene yathAyunivRttikAla kahe che. maraNa kAla :10 se kiM taM maraNakAle ? maraNakAle jIvo vA sarIrAo, sarIraM vA jIvAo settaM mrnnkaale|
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-11, [ 605 ] bhAvArtha - prazna- he bhagavan! maraNakAla zuM che? uttara- he sudarzana ! je kAle zarIrathI jIvano ane jIvathI zarIrano viyoga thAya te kAlane maraNakAla kahe che. vivecana : jIvanano aMtima samaya, jyAre AtmA zarIrathI pRthaka thAya che athavA zarIra AtmAthI pRthaka thAya che, te maraNakAla che. maraNa zabda kALano paryAyavAcI che, tethI maraNa ja kALa che. addhAkAlaH|11 se kiM taM addhAkAle ? ___ addhAkAle aNegavihe paNNatte / se NaM samayaTThayAe AvaliyaTThayAe jAva ussappiNITThayAe / esa NaM sudaMsaNA ! addhA dohAraccheeNaM(duhAcheeNa) chijjamANe jAhe vibhAgaM No havvamAgacchai settaM samae, samayaTThAe / asaMkhejjANaM samayANaM samudayasamiisamAgameNaM sA egA Avaliya tti pavuccai / saMkhejjAo AvaliyAo jahA sAliuddesae jAva sAgarovamassa u egassa bhave parimANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! addhAkAla zuM che? uttara- he sudarzana ! addhAkAlanA aneka prakAra che, te samaya pramANa, AvalikA pramANa yAvatuM utsarpiNI pramANa che. he sudarzana! je chedanamAM be bhAga thAya che te chedanane dvihAra chedana kahe che ane je kAlanuM dvihAra chedana arthAt be bhAgamAM chedana na thaI zake, te kAlane "samaya" kahe che. tevA(samaya pramANa) asaMkhya samayonA samudAyathI eka AvalikA thAya che. saMkhyAta AvalikAno eka ucchavAsa thAya che. ityAdi chaThThA zatakanA sAtamA 'zAti' uddezakamAM kahyA anusAra kahevuM yAvat eka sAgaropamanuM parimANa jANavuM joIe. |12 eehiM NaM bhaMte ! paliovama-sAgarovamehiM kiM paoyaNaM? sudaMsaNA ! eehiM paliovama-sAgarovamehiM NeraiyatirikkhajoNiya-maNussa-devANaM AuyAI mavijjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! palyopama ane sAgaropamanuM zuM prayojana che? uttara- he sudarzana! palyopama ane sAgaropama dvArA nairayika, tiryaMcayonika, manuSya ane devonuM AyuSya mApI zakAya che. vivecana : samaya, AvalikA Adi addhAkAla che. samayathI utsarpiNI sudhInA jeTalA kAlanA ekamo che te sarva addhAkAlanI ja aMtargata che.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 palyopama-sAgaropama - A baMne upamA kAla che. je kAlanA pramANanuM mApa palya (khADA)nI upamAthI samajI zakAya te palyopama che. 10 kroDAkroDI palyopamano eka sAgaropama thAya che. tenAthI cAre gatinA jIvonA AyuSya mApI zakAya che. (tenuM vistRta vivecana zataka-6/7 'zAli' uddezakamAM che. temaja anuyoga dvAra sUtramAM che.) 13 NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? sos sudaMsaNA ! ThiipayaM NiravasesaM bhANiyavvaM jAva ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nairayikonI sthiti keTalA kAlanI kahI che ? uttara- hA, sudarzana ! ahIM prajJApanA sUtranuM cothuM sthitipada saMpUrNa kahevuM joIe. yAvat sarvArthasiddha devonI ajaghanya anutkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI kahI che. 14 atthi NaM bhaMte ! eesiM paliovamasAgarovamANaM khaei vA avacaei vA ? suvaMsaLA! hatA, asthi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! A palyopama ane sAgaropamanI sthitino kSaya thAya che ? uttarahA, sudarzana ! thAya che. mahAbala caritra : 15 sekeNaNaM bhaMte ! evaM vuccai- atthi NaM eesi NaM paliovamasAgarovamANaM jAva avacaei vA ? evaM khalu sudaMsaNA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM hatthiNApure NAmaM Nayare hotthA, vaNNao / sahasaMbavaNe ujjANe, vaNNao / tattha NaM hatthiNApure bale NAmaM rAyA hotthA, vaNNao / tassa NaM balassa raNNo pabhAvaI NAmaM devI hotthA / sukumAla pANipAyA, vaNNao jAva viharai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke palyopama ane sAgaropamanI sthitino kSaya ane apacaya thAya che ? uttara- he sudarzana !(praznane daSTAMtathI samajAve che) te kAle te samaye hastinApura nAmanuM nagara hatuM. te hastinApuramAM sahasAmravana nAmanuM udyAna hatuM. tyAM bala nAmanA rAjA rahetA hatA. te balarAjAne prabhAvatI nAmanI rANI hatI. tenA hAtha-paga sukumAra hatA, ityAdi varNana jANavuM joIe yAvat te sukhapUrvaka rahetI hatI. nagarI, udyAna, rAjA, rANI AdinuM varNana aupapAtika sUtra pramANe jANavuM.
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11: deza-11 | So7 16 taeNaM sA pabhAvaI devI aNNayA kayAi taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi abhiMtarao sacittakamme, bAhirao dUmiya-ghaTTa-maDhe, vicittaulloyacilliyatale, maNirayaNa-paNAsiyaMdhayAre, bahusama-suvibhattadesabhAe, paMcavaNNasarasa-surabhimukka pupphapuMjovayAra-kalie kAlAgaru-pavara-kuMdarukkaturuka-dhUva- maghamaghaMta- gaMdhuddhayAbhirAme, sugaMdha-varagaMdhie, gaMgha- vaTTibhUe tasi tArisagaMsi sayaNijjaMsi sAliMgaNavaTTie, ubhaovibboyaNe, duhao uNNae, majjhe Naya-gaMbhIre, gaMgA-puliNa-vAluya-uddAlasAlisaeuvaciya-khomiya- dugullapaTTa-paDicchAyaNe, suviraiya-rayattANe, rattaMsuya-saMvue suramme, AiNaga-rUya-bUraNavaNIya-tUlaphAse, sugaMdha-varakusuma-cuNNa-sayaNovayAra-kalie, addharattakAlasamayaMsi suttajAgarA ohIramANI-ohIramANI ayameyArUvaM orAlaM kallANaM sivaM dhaNNaM maMgallaM sassiriyaM mahAsuviNaM pAsittA NaM paDibuddhA / AGEArtha:-ulloya = 6<:-pazmiA cilliyatale= prazita bhayomAgAsacittakamme = citra sahita dUmiya = 4sa ghaTThamaDhe ghasIne bhudAyamA 26ii maNirayaNa-paNAsiyaMdhayAre = bhari ane ratnAnA zamAM 2 2lita sAliMgaNavaTTie- yA sahita ubhaovibboyaNe = ne ta23 tamyA rAdA majjhe NayagaMbhIre= madhyamA nabhedI bhane gaMbhIra gaMgApuliNa-vAluya-uddAlasAlisae = atyaMta mRdu hovAthI je gaMgAnA kinArAnI retI samAna hatI. jenA para paga mUkatA ja nIce besI jAya tevI zayyAne 'mahAzayyA cha. uvaciya-khomiya-dugullapaTTa paDicchAyaNe = (m28|| rezamI dhUpa 5thI mAhita, suviraiya-rayattANe = 24strAthI aiseii rattaMsuya-saMvue= 24tAMzunI bha272hAnIthI yuta AiNaga = mAni-yabhanu omaNa vastra sayaNovayAra-kalie = zayanopayAra yuta. bhAvArtha :- tyArapachI prabhAvatI devI tathAprakAranA zayanagRhanI aMdara, tathA prakAranI anupama zayyA para sUtI hatI. te zayanagRha aMdarathI citrakarmathI yukta tathA bahAra sapheda raMgathI raMgeluM ane masRNanA paththarathI ghasIne suMvALuM banAveluM hatuM. teno uparano bhAgavividha citrothI yukta tathA adhobhAga prakAzathI dedIpyamAna hato. maNio ane ratnonA kAraNe te zayanagRhano aMdhakAra naSTa thaI gayo hato. teno bhUbhAga bahusama ane suvibhakta hato. temAM pAMca varNanA sarasa ane sugaMdhita puSpaguMjo goThavelA hatA. uttama kAlAgaru, kundaruka ane turuSka(zilArasa)nA dhUpathI te zayanagRha cAre tarapha mahekI rahyuM hatuM. te eka prakAranA sugaMdhita dravyanI guTikA jevuM thaI gayuM hatuM. tevA AvAsa bhavanamAM eka zreSTha zayyA hatI, te sAliMganavartikazarIra pramANa upadhAna- pArthavartI takiyAthI yukta hatI. te zavyAnI baMne tarapha takiyA rAkhelA hatA. te zacyA baMne tarapha unnata, madhyamAM kaMIka jhUkelI (UMDI) hatI; gaMgAnadInA taTavartI retInA uddAla samAna arthAta paga rAkhatAM ja lapasI javAya tevI atyaMta komaLa hatI. te parikarmita jhUlavALI rezamI cAdarathI
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ 608 ] zrI bhagavatI sUtra-3 AcchAdita tathA suMdara, suracita rajastrANathI yukta hatI. lAla raMganA sUkSma vastranI maccharadAnI tenA para lAgelI hatI. te suramya, komaLa carma, vastra, rU, bUra, navanIta tathA AMkaDAnA rUnI samAna komaLa sparzavALI hatI tathA sugaMdhita zreSTha puSpathI, cUrNathI ane zayyAne upayogI aneka dravyothI yukta hatI. A prakAranI zayyAmAM sUtelI prabhAvatI rANIe addha nidrita-jAgRta avasthAkAlamAM, madhyarAtrinA samaye A prakAranuM udAra, kalyANakAraka, zivakAraka, dhanyakAraka, maMgalakAraka ane zobhAyukta mahAsvapna joyuM ane jAgRta thaI. svapna varNana:| 17 hAra-rayaya-khIrasAga-sasaMkakiraNa-dagaraya-rayayamahAselapaMDurataroruramaNijjapecchaNijja,thira-laTTha-pau?-vaTTa-pIvara-susiliTTha-visiTThatikkhadADhAviDaMbiyamuha, parikammiyajaccakamalakomala-maIvasobhaMtalaThThauTuM,rattuppalapattamauya sukumAla-tAlujIhaM, mUsAgayapavarakaNagatAviyaAvattAyata-taDivimalasarisa-NayaNa, visAlapIvaroru. paDipuNNavipulakhaMdha, miuvisayasuhumalakkhaNa-pasattha vicchiNNa-kesarasaDovasobhiyaM, UsiyasuNimmiyasujAyaapphoDiya-laMgUlaM, soma, somAkAraM, lIlAyaMta, jaMbhAyaMta, NahatalAo ovayamANaM NiyayavayaNamaivayaMta, sIhaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhA / zaghartha-ovayamAnaM-nIce utaratA, saMvariNa-caMdranA kiraNa, sArava-jalabiMdurathamadAtra = rajatanA moTA parvatanI samAna, pAMDuraMtara = atyaMta zveta 32 =vistRta, vecchanna = jovA yogya, ftharaM sthira, prakaMpa rahita, ta6manojJapa36 = prakoSTha dAMtanA khUNAno agratana bhAga gahatanA = AkAzathI, yavathAmavayeta = potAnA mukhamAM praveza karatA. bhAvArtha :- prabhAvatI rANIe siMhanuM eka svapna joyuM, te siMha motIonA hAra, rajata, kSIra samudra, caMdrakiraNa, pANInA biMdu ane rajata parvata(vaitADhaya parvata)nI samAna zveta varNavALo hato, te vizALa ramaNIya ane darzanIya hato. tenA prakoSTha(dADhanA khUNAno agratana bhAga) sthira ane suMdara hato. tenI dADho goLa, puSTa, suzliSTa, viziSTa ane tIkSNa hatI. tenA kAraNe tenuM mukha vikarALa bhAsatuM hatuM. tenA hoTha saMskArita uttama kamaLanI samAna komaLa, atyaMta suzobhita hatA. tenuM tALavuM ane jIbha rakta-kamalanA patranI samAna atyaMta komaLa hatAM. tenI AMkho agnimAM tapAvelA uttama suvarNanI samAna varNavALI, goLa ane vIjaLInI samAna nirmaLa ane camakIlI hatI. tenI jaMghA vizALa ane puSTa hatI. tenA baMne khabhA vizALa ane paripUrNa hatA. tenI kezarALa komaLa, vizada, sUkSma ane prazasta lakSaNa- vALI hatI. te siMha potAnI suMdara tathA unnata pUMchane pRthvI para pachADato, saumya, saumya AkAravALo, lIlA karato, bagAsuM khAto ane AkAzamAMthI nIce utarato ane potAnA mukhamAM praveza karato joyo. A svapna joIne prabhAvatI rANI jAgRta thaI.
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : 6deza-11 | soe |18 taeNaM sA pabhAvaI devI ayameyArUvaM orAlaM jAva sassiriyaM mahAsuviNaM pAsittA NaM paDibuddhA samANI haTThatuTTha jAva hiyayA dhArAhayakalaMbapupphagaM piva samUsiyaromakUvA taM suviNaM ogiNhai, ogiNhittA sayaNijjAo abbhuTei, abbhuDhettA aturiyamacavalamasaMbhatAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva balassa raNNo sayaNijje teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA balaM rAyaM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhi maNuNNAhiM maNAmAhi orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhaNNAhiM maMgallAhiM sassirIyAhiM miya-mahura-maMjulAhiM girAhiM saMlavamANI-saMlavamANI paDibohei, paDibohettA baleNaM raNNA abbhaNuNNAyA samANI NANAmaNirayaNabhatticittaMsi bhaddAsaNaMsi NisIyai, NisIyittA AsatthA vIsatthA suhAsaNavaragayA balaM rAyaM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAva saMlavamANI-salavamANI evaM vayAsIzabdArtha :- sassiriyaM = zrI lakSmIyuta dhArAhayakalaMbapupphagaMpiva = bhedhanI thI visita 40 puSpanA samAna samUsiyaromakUvA = roma 5 visita-romAMyita thayAM girAhiM = elthI saMlavamANI = posatI AsatthA vIsatthA = maAzvasta-vizvasta thaIna. bhAvArtha :- tyArapachI prabhAvatI rANI A prakAre udAra(uttama) yAvat zobhAyukta mahAsvapnane joIne jAgRta thaI. te harSita ane saMtuSTa hRdayavALI vAvatuM meghadhArAthI vikasita kadamba puSpanI samAna romAMcita thatI, svapnanuM smaraNa karavA lAgI. svapnanuM smaraNa karatA rANI potAnI zayyAmAMthI UThI ane zIghratA rahita, capalatA rahita, saMbhrama rahita ane vilaMba rahita, rAjahaMsa samAna uttama gatithI yAlatI-yAsatI yA basarA- zayanagR tuM tyAM mAvI, AvIne STa, sid, priya, manoza, manoDa2, udAra, kalyANa, ziva, dhanya, maMgala, suMdara, mita, madhura ane komaLa vANIthI bolatI-bolatI balarAjAne jagADavA lAgI. rAjA jAgRta thayA. rAjAnI AjJA thatAM, rANI vicitra maNi ane ratnonI racanAthI citrita bhadrAsana para beThI. besIne svastha ane zAMta banelI prabhAvatI rANIe uttama sukhAsana para beThA beThA iSTa kAMta, priya Adi vizeSaNa yukta madhura vANIthI balarAjAne A pramANe kahyuM - |19 evaM khalu ahaM devANuppiyA ! ajja taMsi tArisagaMsi sayaNijjaMsi sAliMgaNa vaTTie taM ceva jAva NiyagavayaNamaivayaMtaM sIhaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhA, taNNaM devANuppiyA ! eyassa orAlassa jAva mahAsuviNassa ke maNNe kallANe phalavittivisese bhavissai ? taeNaM se bale rAyA pabhAvaIe devIe aMtiya eyamahU~ soccA Nisamma haTThatuTTha jAva hiyae dhArAhaya-NIva-surabhikusuma-caMcumAlaiya-taNuya-Usaviya-romakUve
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 taM suviNaM ogiNhai, ogiNhittA IhaM pavissA, IhaM pavisittA appaNo sAbhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhiviNNANeNaM tassa suviNassa atthoggahaNaM karei, karettA pabhAvaiM deviM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAva maMgallAhiM miya-mahura-sassirIyAhiM vaggUhiM saMlavamANe- saMlavamANe evaM vayAsI 610 bhAvArtha :- he devAnupriya ! Aje tathAprakAranI(uparokta varNanavALI) sukha zayyAmAM sUtelI meM, mArA mukhamAM praveza karatA siMhanuM svapna joyuM, svapna joIne huM jAgRta thaI. he devAnupriya ! A udAra Adi vizeSaNayukta mahAsvapnanuM kalyANakArI phaLa zuM thaze ? prabhAvatI rANInI A vAta sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne bala rAjA harSita ane saMtuSTa hRdayavALA thayA. meghanI dhArAthI vikasita kadambanA sugaMdhita puSpanI samAna romAMcita thayelA bala rAjAe, te svapnano sAmAnya vicAra karyo, sAmAnya vicAra karIne, vizeSa vicAra karIne potAnI svAbhAvika matithI, buddhi vijJAnathI te svapna phaLano nizcaya karyo. tyAra pachI iSTa, kAMta yAvat maMgala, mita madhura, kalyANakArI vANIthI rAjAe prabhAvatI devIne A pramANe kahyuM. rAjA dvArA svapna phala darzana : 20 orAle NaM tume devI ! suviNe diTThe, kallANe NaM tume devI ! suviNe diTThe jAva sassirIe NaM tume devI! suviNe diTThe, Arogga-tuTThi - dIhA - ukallANamaMgalakAra NaM tume devI! suviNe diTThe, atthalAbho devANuppie! bhogalAbho devANuppie ! puttalAbho devANuppie ! rajjalAbho devANuppie ! evaM khalu tumaM devANuppie ! NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTTamANaM rAiMdiyANaM vIikkaMtANaM amhaM kulakeDaM, kuladIvaM, kulapavvayaM, kulavaDeMsayaM, kulatilagaM, kulakittikaraM, kulaNaMdikaraM, kulajasakaraM, kulAdhAraM, kulapAyavaM, kulavivarddhaNakaraM, sukumAla - pANipAyaM, ahINapaDipuNNapaMciMdiya sarIraM jAva sasisomAkAraM, kaMtaM, piyadaMsaNaM, surUvaM, devakumAra - samappabhaM dAragaM pyaahisi| se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamette jovvaNagamaNuppatte sUre vIre vikkaMte vitthiNNa-viDalabala-vAhaNe rajjavaI rAyA bhavissai / taM urAle NaM tume devI ! sumiNe diTThe jAva AroggatuTThi dIhAuyakallANa jAva maMgallakArae NaM tume devI ! suviNe diTThe tti kaTTu pabhAvaiM deviM tAhiM iTThAhiM jAva vaggUhiM doccaM pi taccaM pi aNubUhai / AGEArtha :- kulavaDeMsayaM sabhAM zipara samAna kulapAyavaM sabhAM pAhaya (vRkSa) samAna = =
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-11, Da11] salitonAra = caMdra samAna saumya AkAravALo. bhAvArtha:- he devI ! Ape uttama svapna joyuM che, he devI ! Ape kalyANakAraka svapna joyuM che bhAvatu he devI ! Ape zobhA yukta svapna joyuM che, he devI ! Ape ArogyadAyaka, tuSTidAyaka, dIrdhAyuSkadAyaka, kalyANakAraka ane maMgalakAraka svapna joyuM che. he devAnupriye ! Apane arthalAbha, bhogalAbha, putralAbha ane rAjyalAbha thaze. he devAnupriye ! nava mAsa ane sADA sAta dina vyatIta thayA pachI tame potAnA kuLamAM dhvajA samAna, kulamAM dIpaka samAna, kulamAM parvata samAna, kulamAM zikhara samAna, kulamAM tilaka samAna, tathA kulanI kIrti karanAra, kulane AnaMda denAra, kulano yaza phelAvanAra, kulane mATe AdhArabhUta, kulamAM vRkSa samAna, kulanI vRddhi karanAra, sukumAra hAtha-pagavALA, aMgahInatA rahita, saMpUrNa paMcendriya yukta zarIravALA yAvat caMdra samAna saumya AkRtivALA, kAMta, priyadarzana, surUpa ane devakumAranI samAna kAMtivALA putrane janma Apazo. te bALaka bAlabhAvathI mukta thaIne, yuvAvasthAne prApta karaze, tyAre kalAdimAM paripakvajJAnavALo nipuNa thaze. zUravIra, parAkramI, vizALa ane vipula senAno svAmI, rAjyanA adhipati rAjA thaze. he devI! tame uttama svapna joyuM che. he devI ! tame ArogyadAyaka, tuSTidAyaka thAvata maMgalakAraka svapna joyuM che. A rIte balarAjAe uparokta iSTa, kAMta, priya madhura vacano dvArA bevAra-traNavAra prabhAvatI devInA kathananI puSTI karI arthAt tenA svapnanI zreSThatAnI puSTI karI. | 21 taeNaM sA pabhAvaI devI balassa raNNo aMtiyaM eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuTThA karayala pariggahiyaM jAva evaM vayAsI- evameyaM devANuppiyA ! tahameyaM devANuppiyA! avitahameyaM devANuppiyA ! asaMdiddhameyaM devANuppiyA ! icchiyameyaM devANuppiyA ! paDicchiyameyaM devANuppiyA ! icchiyapaDicchiyameyaM devANuppiyA ! se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTu taM suviNaM samma paDicchai, paDicchittA baleNaM raNNA abbhaNuNNAyA samANI NANAmaNi-rayaNabhatticittAo bhadAsaNAo abbhuTei, abbhuDhettA aturiyamacavala jAva gaIe jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayaNijjasi NisIyai, NisIittA evaM vayAsI- mA me se uttame pahANe maMgalle suviNe aNNehiM pAvasumiNehiM paDihammissai, tti kaTu devagurujaNasaMbaddhAhiM pasatthAhiM maMgallAhiM dhammiyAhiM kahAhiM suviNajAgariyaM paDijAgaramANI-paDijAgaramANI viharai / bhAvArtha - te samaye balarAjAnA manojJa vacano sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne, prabhAvatI devI harSita ane saMtuSTa thaI. be hAtha joDIne, teNe A pramANe kahyuM. he devAnupriya! Ape je kahyuM che te yathArtha che, satya che, saMdeha rahita che, mane icchita ane svIkRta che; punaH punaH icchita ane svIkRta che. A rIte svapnanA
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 12 | zrI bhagavatI sUtra-3 arthane svIkArIne, balarAjAnI anumatithI vividhamaNi-ratnothI yukta, citrothI alaMkRta bhadrAsana parathI UThI. UThIne zIvratArahita, acapalagatithI potAnA zayanagRhamAM AvI. AvIne, zayyA para beThI. besIne rANI vicAra karavA lAgI ke A mAruM uttama, pradhAna ane maMgala svapna, anya pApasvapnothI vinaSTa na thaI jAya te mATe deva-guru saMbaMdhI prazasta, mAMgalika dhArmika kathAonuM smaraNa karatI svapna saMrakSaNa nimitte jAgaraNa karavA lAgI. 22 taeNaM se bale rAyA koDubiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! ajja savisesaM bAhiriyaM uvaTThANasAlaM gaMdhodaya-sitta-suia saMmajjiovalittaM sugaMdhavarapaMcavaNNapupphovayArakaliyaM kAlAgarupavara-kuMdurUkka jAvagaMdhavaTTibhUyaM kareha ya karAveha ya, karettA kAravittA sIhAsaNaM raeha, rayAvittA mameyaM ANattiya paccappiNaha / taeNaM te koDuMbiya purisA jAva paDisuNittA khippAmeva savisesaM bAhiriyaM uvANasAlaM jAva paccappiNaMti / bhAvArtha :- tyAra pachI balarAjAe kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo! tame zIdhra bahAranI upasthAnazALAmAM vizeSarUpe gaMdhodakano chaMTakAva karIne svaccha karo ane lepa karIne suMdara karo, sugaMdhita ane uttama pAMca varNanA puSpothI alaMkRta karo. uttama kAlAvaru ane kundarukanA dhUpathI thAva sugaMdhita guTikAnI samAna karo-karAvo, karAvIne tyAM eka siMhAsana rAkho. siMhAsana rAkhIne mane nivedana karo. tyAre sevaka puruSoe rAjAnI AjJA sAMbhaLIne te pramANe bAhya sabhAbhavanamAM rAjAnI AjJAnusAra kArya karyuM; pachI rAjAne kArya pUrNa thayAnuM nivedana karyuM. svAna pATo dvArA isA-harzana :|23 taeNaM se bale rAyA paccUsakAlasamayasi sayaNijjAo abbhuDhei, abbhuDhettA pAyapIDhAo paccoruhai, paccoruhittA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, aTTaNasAlaM aNupavisai, jahA uvavAie taheva aTTaNasAlA taheva majjaNaghare jAva sasivva piyadasaNe NaravaI majjaNagharAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe NisIyai, NisIittA appaNo uttarapuratthime disIbhAe aTTha bhaddAsaNAI seyavatthapaccutthuyAI siddhatthaga-kaya-maMgalovayArAI rayAvei, rayAvettA appaNo adUrasAmaMte NANAmaNirayaNamaMDiyaM, ahiyapecchaNijjaM, mahagdhaM varapaTTaNuggayaM, saNhapaTTabahubhattisayacittattANaM, IhAmiyausabha jAvabhatticittaM abhitariyaMjavaNiyaM aMchAvei, aMchAvettA NANAmaNi-rayaNa-bhatticittaM attharaya-mauyamasUragotthayaM, seyavattha-paccutthuyaM, aMgasuhaphAsuyaM, sumauyaM pabhAvaIe devIe bhaddAsaNaM rayAvei, rayAvittA koDuMbiyapurise
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 11 : uddeza - 11 13 saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! aTuMgamahANimittasuttatthadhArae, vivihasatthakusale, suviNalakkhaNapADhae saddAveha | bhAvArtha :- prAtaHkAlanA samaye balarAjA potAnI zayyAmAMthI UThyA. UThIne pAdapITha parathI nIce utaryA ane vyAyAmazALA hatI tyAM gayA, tyAMnA kAryanuM tathA snAnAdinuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM yAvat caMdra samAna priyadarzanI banIne te rAjA snAnagharamAMthI bahAra nIkaLyA, nIkaLIne bahAranI upasthAnazALAmAM AvyA. tyAM AvIne pUrvAbhimukha siMhAsana para beThA pachI potAnI DAbI tarapha ane IzAnakoNamAM zveta vastrathI AcchAdita tathA sarasavo Adi mAMgalika padArthothI uparacita ATha bhadrAsano rakhAvyA. tyAra pachI prabhAvatI devIne mATe aneka prakAranA maNi ratnothI suzobhita suMdara, mahAmUlya vAna, uttama sthAnamAM banelo, sUkSma tAranI seMkaDo kArIgarI kalA kauzalayukta, IhAmRga, vRSabha AdinA citrothI zobhita eka sUkSma-vastrano paDado rakhAvyo. tenI aMdara aneka prakAranA maNiratnothI racita, vividha citrothI citrita gAdI yukta, zveta vastrathI AcchAdita, aMgane sukhAkArI sparzavALuM tathA sukomaLa bhadrAsana prabhAvatI devIne mATe rakhAvyuM. pachI balarAjAe sevaka puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriya ! tame zIghratApUrvaka jAo ane aSTAMga mahAnimittanA(svapna zAstranAM) sUtra ane arthanA jJAtA hoya ane vividha zAstramAM kuzaLa hoya tevA svapna pAThakone bolAvo. 24 taNaM te koDuMbiyapurisA jAva paDisuNittA balassa raNNo aMtiyAo paDiNikkhamaMti, paDiNikkhamittA sigghaM turiyaM cavalaM caMDaM veiyaM hatthiNAuraM NayaraM majjhamajjheNaM jeNeva tesiM suviNalakkhaNapADhagANaM gihAI teNeva uvAgacchaMti, teNeva uvAgacchittA te suviNalakkhaNapADhae saddArveti / taeNaM te suviNalakkhaNapADhagA balassa raNNo koDuMbiyapurisehiM saddAviyA samANA haTThatuTThA NhAyA alaMkiya-sarIrA siddhatthagahariyAliyAkayamaMgalamuddhANA saehiM saehiM gihehiM NiggacchaMti, NiggacchittA hatthiNAuraM NayaraM majjhamajjheNaM jeNeva balassa raNNo bhavaNavaravaDeMsae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA bhavaNavaravaDeMsagapaDiduvAraMsi egao milaMti, egao milittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva bale rAyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala jAva balaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhArveti / taeNaM te suviNalakkhaNapADhagA baleNaM raNNA vaMdiya-pUia - sakkAriyA-saMmANiyA samANA patteyaM patteyaM puvvaNNatthesu bhaddAsaNesu NisIyaMti / bhAvArtha :- rAjAnI A prakAranI AjJA svIkArIne, sevaka puruSo balarAjA pAsethI nIkaLyA.
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 614 | zrI bhagavatI sUtra-3 nIkaLIne, turaMta, tvarApUrvaka, capaLatApUrvaka ane atyaMta vegapUrvaka hastinApura nagaranI madhyamAM thaIne, svapnapAThakonAM ghera jaIne svapna pAThakone bolAvyA arthAt rAjAnI AjJA kahI saMbhaLAvI. balarAjAnA sevaka puruSo dvArA bolAvavA para arthAt rAjAnuM nimaMtraNa pAmIne, svapna pAThako atyaMta harSita ane saMtuSTa thayA. teoe snAna karIne yAvat suMdara vastro ane AbhUSaNothI potAnA zarIrane alaMkRta karyuM. tyArapachI teo lalATa para sarasava, puSpacUrNa ane haritAla cUrNa vaDe maMgalopacAra karI pota potAnA gherathI nIkaLyA. hastinApuranI madhyamAM thaIne balarAjAnA uttama prAsAda pAse AvI pahoMcyA. tyAM AvIne rAjAnA uttama prAsAdanA dvAra pAse bhegA thayA, bhegA thaIne bahAranI upasthAnazALAmAM balarAjA pAse AvIne baMne hAtha joDI rAjAne namaskAra karyA ane jaya-vijaya zabdothI rAjAne vadhAvyA. tyArapachI balarAjA dvArA vaMdita, pUjita, satkArita, sanmAnita te svapnapAThako pahelethI goThavAyelA potapotAnA bhadrAsano para besI gayA. 25 taeNaM se bale rAyA pabhAvaI devIM javaNiyaMtariyaM ThAvei, ThAvettA pupphaphalapaDi-puNNahatthe pareNaM viNaeNaM te suviNalakkhaNapADhae evaM vayAsIevaM khalu devANuppiyA! pabhAvaI devI ajja taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi jAvasIhaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhA / taNNaM devANuppiyA! eyassa orAlassa jAva ke maNNe kallANe phalavitti-visese bhavissai? bhAvArtha:- tyArapachI balarAjAe prabhAvatI rANIne paDadAnI aMdara(pAchaLa) besADyA, besADIne puSpo ane phaLothI paripUrNa hAthe arthAt puSpa-phaLothI satkAra karIne atyaMta vinayapUrvaka svapna pAThakone A pramANe kahyuM- he devAnupriyo! Aje prabhAvatI devIe tathA prakAranA zayanagRhamAM zayana karatAM yAvata svapnamAM eka siMhane potAnA mukhamAM praveza karato joyo ane tyArapachI te jAgI gayA. he devAnupriyo ! A uttama yAvat kalyANakAraka svapnanuM viziSTa prakAranuM phaLa zuM haze? 26 taeNaM te suviNalakkhaNapADhagA balassa raNNo aMtiyaM eyamaDhe soccA Nisamma haTTatuTThA taM suviNaM ogiNhati, ogiNhittA IhaM aNuppavisaMti, aNuppavisittA tassa suviNassa atthoggahaNaM kareMti, karettA aNNamaNNeNaM saddhiM saMcAleti, saMcAlittA tassa suviNassa laTThA gahiyaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTThA abhigayaTThA balassa raNNo purao suviNasatthAI uccAremANA-uccAremANA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA! amhaM suviNasatthaMsi bAyAlIsaM suviNA, tIsaM mahAsuviNA, bAvattari savvasuviNA diTThA / tatthaNaM devANuppiyA ! titthayaramAyaro vA cakkavaTTimAyaro
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11 : deza-11 | 15 | vA titthayaraMsi vA cakkavaTTisi vA gabbhaM vakkamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsuviNANaM ime coddasa mahAsuviNe pAsittA NaM pddibujjhti| taM jahA gaya-vasaha-sIha-abhiseya-dAma-sasi-diNayaraM jhayaM kuMbha / paumasara-sAgara-vimANa-bhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi gabbhaM vakkamamANaMsi eesiM coddasaNhaM mahAsuviNANaM aNNayare satta mahAsuviNe pAsittA NaM paDibujhaMti / baladevamAyarovA baladevaMsi gabbhaM vakkamamANaMsi eesiM coddasaNhaM mahAsuviNANaM aNNayare cattAri mahAsuviNe pAsittA NaM paDibujhaMti / maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gabbhaM vakkamamANaMsi eesiM NaM caudasaNhaM mahAsuviNANaM aNNayaraM egaM mahAsuviNaM pAsittA NaM paDibujhaMti / ime ya NaM devANuppiyA ! pabhAvaIe devIe ege mahAsuviNe diTe,taM orAle NaM devANuppiyA ! pabhAvaIe devIe suviNe diDhe jAva Arogga-tuTThi-dIhAU kallANa-maMgallakArae NaM devANuppiyA ! pabhAvaIe devIe suviNe diTe, atthalAbho devANuppiyA ! bhogalAbho devANuppiyA ! puttalAbho devANuppiyA ! rajjalAbho devANuppiyA! evaM khalu devANuppiyA ! pabhAvaI devI NavaNha mAsANa bahupaDipuNNANa aTThamANaM rAiMdiyANaM vIikkaMtANaM tumhaM kulake jAva devakumA-samappabhaMdAragaM pyaahii| se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve jAva rajjavaI rAyA bhavissai, aNagAre vA bhAviyappA / taM orAle NaM devANuppiyA ! pabhAvaIe devIe suviNe diDhe jAva maMgallakArae NaM devANuppiyA ! pabhAvaIe devIe suviNe diDhe / bhAvArtha:- balarAjA pAsethI rANInA svapna saMbaMdhI vAto sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne te svapna pAThako harSita thayA, saMtuSTa thayA. teoe svapna viSayaka sAmAnya vicAra karyo. sAmAnya vicAra karIne, vizeSa vicAra karyo. svapnano artha svayaM jANIne, paraspara vicAra vinimaya karIne teoe svapnano artha sArI rIte jANI lIdho. ekabIjA sAthe nirNaya karyo, pUchaparacha karIne, saMzaya rahita banI gayA. A rIte jyAre te arthano cokkasa nirNaya karI lIdho, pUrvApara saMbaMdhita arthane jANI lIdho, tyAre balarAjAnI samakSa svapnazAstrano AdhAra ApIne uccAraNa karatAM A pramANe kahyuM- he devAnupriyo amArA svapnazAstramAM betALIza sAmAnya svapna ane trIsa mahAsvapna, A rIte 72 prakAranA svapna kahyA che. temAMthI tIrthakara tathA cakravartInI mAtAo, jyAre tIrthakara ke cakravartI garbhamAM Ave che, tyAre te trIsa mahAsvapnomAMthI A yauha mahAsvAno honAta thAyacha, yathA- (1) DAthI (2) vRSabha (3) siMDa (4) abhiSe rAyedI sabhI (5) puSpamAmA () yaMdra (7) sUrya (8) 4% (8) kuMbha (10) 55sarova2 (11) samudra (12) vimAna
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 athavA bhavana (13) ratnarAzi (14) nirdhama agni. jyAre vAsudeva garbhamAM Ave che, tyAre vAsudevanI mAtA sAta svapna jue che. jyAre baladeva garbhamAM Ave che, tyAre baladevanI mAtA A cauda mahAsvapnomAMthI cAra mahAsvapna jue che ane mAMDalika rAjAnI mAtA A cauda mahAsvapnomAMthI koI eka mahAsvapna joIne / jAgRta thAya che, he devAnupriya ! prabhAvatIrANIe eka mahAsvapna joyuM che. A svapna udAra-uttama che. te Arogya, saMtuSTi ane dIrghAyu pradAyaka che yAvat kalyANakArI ane maMgalakArI che. tethI Apane arthalAbha, bhogalAbha, putralAbha ane rAjyalAbha thaze. he devAnupriya ! nava mAsa ane sADA sAta divasa vyatIta thayA pachI prabhAvatI devI, ApanA kulamAM dhvaja samAna yAvat anekaguNa saMpanna putrane janma Apaze. te bALaka bAlyAvasthAne pasAra karIne yuvaka thaze tyAre rAjyano adhipati thaze athavA bhAvitAtmA aNagAra thaze. tethI he devAnupriya ! prabhAvatI devIe A udAra svapna joyuM che yAvat maMgalakArI svapna joyuM che. 16 27 taeNaM se bale rAyA suviNalakkhaNapADhagANaM aMtie eyamaTThe soccA Nissama haTThatuTTha karayala jAva kaTTu te suviNalakkhaNapADhage evaM vayAsIevameyaM devANuppiyA! jAva se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTTu taM suviNaM samma paDicchai, paDicchittA suviNalakkhaNapADhae viuleNaM asaNa-pANakhAima- sAimapuppha-vattha-gaMdha-mallAlaMkAreNaM sakkArei sammANei, sakkArittA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayai, dalayittA paDivisajjei, paDivisajjettA sIhAsaNAo abbhuTTei, abbhuTTettA jeNeva pabhAvaI devI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pabhAvaiM devi tAhiM iTThAhiM jAva mahura sassirIyAhiM vaggUhiM saMlavamANe -saMlavamANe evaM vayAsI evaM khalu devANuppie! suviNasatthaMsi bAyAlIsaM suviNA tIsaM mahAsuviNA bAvattariM savvasuviNA ditttthaa| tattha NaM devANuppie ! titthayaramAyaro vA cakkavaTTimAyaro vA taM ceva jAva aNNayaraM egaM mahAsuviNaM pAsittA NaM paDibujjhati / ime ya NaM tume devANuppie ! ege mahAsuviNe diTThe, taM orAle NaM tume devI ! suviNe diTThe jAva rajjavaI rAyA bhavissai, aNagAre vA bhAviyappA, taM orAle NaM tume devI ! suviNe diTThe jAva maMgalakArae NaM tume devI! sumiNe diTThe tti kaTTu pabhAvaI devi tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAva mahura-sassirIyAhiM vaggUhiM doccaM pi taccaM pi aNubUhai / bhAvArtha:- tyAra pachI svapnapAThako pAsethI uparokta svapna phaLa sAMbhaLIne ane avadhAraNa karIne, balarAjA harSita thayA, saMtuSTa thayA ane hAtha joDIne svapnapAThakone A pramANe kahyuM- "he devAnupriyo ! jevuM Ape svapnaphaLa kahyuM che te te ja prakAre che'- A rIte kahIne svapnanA arthano samyak prakAre svIkAra duryo. tyAra pachI svapnapAThone vipula azana, pAna, jAhibha, svAhibha, puSpa, vastra, sugaMdhayukta pahArtho, mALA ane alaMkArothI satkArita karyA, sanmAnita karyA ane AjIvikAne yogya vipula prItidAna ApyuM
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-11 [ 17 ] ane teone vidAya karyA. tyArapachI rAjA siMhAsana parathI uThyA, UThIne jyAM prabhAvatI devI hatA, tyAM gayA. tyAM jaIne prabhAvatI devIne iSTa, yAvatu madhura, zobhAyukta vacanothI A pramANe kahevA lAgyA, he devAnupriye ! svapnazAstramAM 42 sAmAnya svapno, 30 mahAsvapno A rIte kula 72 svapno kahyAM che. he devAnupriye ! temAMthI tIrthakara ane cakravartInI mAtA 14 mahAsvapnane joIne jAgRta thAya che.(ityAdi pUrvavat varNana kahevuM) yAvata he devAnupriye! tame paNa A cauda mahAsvapnomAMthI eka mahAsvapna joyuM che. he devI! tame eka uttama mahAsvapna joyuM che yAvata tamAre eka putra utpanna thaze. te rAjyAdhipati thaze athavA bhAvitAtmA aNagAra thaze. mATe he devI! tame eka uttama yAvata mAMgalika svapna joyuM che. A rIte iSTa, kAMta yAvat madhura ane zobhAyukta vacanothI be-traNa vAra kahIne prabhAvatI devInI prazaMsA karI ane tene vadhAvI. 28 taeNaM sA pabhAvaI devI balassa raNNo aMtiyaM eyamaTuM soccA Nisamma haTTatuTTha karayala jAva evaM vayAsI- eyameyaM devANuppiyA ! jAvataMsuviNaM samma paDicchai, paDicchittA baleNaM raNNA abbhaNuNNAyA samANI NANAmaNi-rayaNa-bhatti-cittAo bhaddAsaNAo abbhuDhei, aturiyamacavalaM jAva rAyahaMsa sarisIe gaIe jeNeva sae bhavaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayaM bhavaNaM aNupaviTThA / bhAvArtha - prabhAvatI devI balarAjA pAsethI uparyukta artha sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne harSita ane saMtuSTa thaI, te baMne hAtha joDIne A pramANe bolI- "he devAnupriya! jema Apa kaho cho temaja che." A pramANe kahIne, svapnanA arthane samyaka prakAre grahaNa karyo ane balarAjAnI anumati laIne, aneka prakAranA maNiratno ane kArIgarIthI yukta bhadrAsana parathI uThI ane zIghratA tathA capaLatArahita kAvat rAjahaMsa sadaza gatithI cAlatI potAnA bhavanamAM AvI. vivecana : prastuta sUtromAM svapna ane tenA phaLanuM varNana che tathA te samayanA svapna pAThakonI garimA pragaTa karI che. a6mahAnimittasultha dhAraNa - sUtrakAre A vizeSaNa svapnapAThako mATe prayukta karyuM che. te svapnapAThako aSTAMga mahAnimitta(ATha prakAranA parokSa arthano nirNaya karAvanAra mahAzAstro)nA sUtra ane arthanA jANanAra hatA. yathA- (1) divya, (2) autpAta, (3) aMtarikSa (4) bhauma (5) AMga (6) sara (7) lakSaNa ane (8) vyaMjana. - AkAza, bhUmi, svara AdinA lakSaNo joIne tenA viziSTa phaLane pragaTa karanAra zAstro mahAnimitta sUtro kahevAya che. vinA, bhavana :- bAramA svapnamAM 'vimAna ane bhavana' A be zabda che. teno Azaya e che ke jo tIrthakarano jIva devalokamAMthI Avyo hoya to tenI mAtA "vimAna" jue che ane jo narakamAMthI Avelo hoya to tenI mAtA svapnamAM "bhavana" jue che.
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 18 zrI bhagavatI sUtra-3 garbha saMrakSaNa ane putrajanma: 29 taeNaM sA pabhAvaI devI hAyA jAvasavvAlaMkAravibhUsiyA taMgabhaM NAisIe hiM NAiuNhehiM NAitittehi NAikaDuehiM NAikasAehiM NAiaMbilehiM NAimahurehi uubhayamANa-suhehiM bhoyaNa-cchAyaNa-gaMdha-mallehiM jaM tassa gabbhassa hiyaM miyaM patthaM gabbhaposaNaM taM dese ya kAle ya AhAramAhAremANI vivittamauehiM sayaNAsaNehiM pairikkasuhAe maNANukUlAe vihArabhUmIe pasatthadohalA saMpuNNa-dohalA sammANiyadohalA avimANiyadohalA vocchiNNadohalA viNIyadohalA vavagaya roga-soga-moha-bhaya-parittAsA taM gabbhaM suhaM suheNaM parivahai / ___ taeNaM sA pabhAvaI devI NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTThamANa ya rAidiyANaM vIikkaMtANaM sukumAlapANipAyaM ahINapaDipuNNa-paMcidiyasarIraM lakkhaNavaMjaNa-guNovayeyaM jAva sasisomAkAraM kaMtaM piyadasaNaM surUvaM dArayaM pyaayaa| zArtha :- uubhayamANasuhehiM = pratye *tumA su5|24 dohalA = dose. bhAvArtha - tyAra pachI prabhAvatI devI snAna karIne yAvatuM sarva alaMkArothI alaMkRta ane vibhUSita thaIne, te garbhanuM pAlana karavA lAgI. te ati zItala, ati uSNa, ati tIkhA, ati kaTu, ati kapAyelA, ati khATA ane ati madhura padArtha khAtI nahIM paraMtu Rtuyogya sukhakAraka bhojana karatI hatI. te garbhane mATe hitakArI, pramANopeta ane pathyakArI padArtha yathAsamaye grahaNa karavA lAgI. te doSarahita ane komaLa zayanAsano para manonukULa ucita sthAne besatI hatI. yathAsamaye tene je je dohada utpanna thayA, te sarva prazasta hatA, te saMpUrNa thatA hatA, sanmAnanIya hatA ane lezamAtra paNa apUrNa rahetA nahIM, jethI tenA dohada(manoratha) zAMta thaI jatA hatA. A rIte jenA manoratho vyavacchinna thaI gayA che, tevI te rANI roga, zoka, moha, bhaya ane paritrAsa rahita thaIne, sukhapUrvaka garbhanuM vahana karavA lAgI. A rIte navamAsa ane sADA sAta divasa pUrNa thatAM, prabhAvatI rANIe sukumAla hAtha-pagavALA, doSarahita, pratipUrNa, paMcendriyayukta zarIravALA tathA lakSaNa, vyaMjana ane guNothI yukta yAvat caMdra samAna saumya AkRtivALA, kAMta, priya, darzanIya ane suMdara rUpavALA putrane janma Apyo. putra janma vadhAmaNI ane prItidAna:30 taeNaM tIse pabhAvaIe devIe aMgapaDiyAriyAo pabhAvaI deviM pasUrya jANettA jeNeva bale rAyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala jAva balaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAti, vaddhAvettA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA!
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-11, [ 19] pabhAvai devI NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM jAva surUvaM dAragaM payAyA taM eyaNNaM devANuppiyANaM piyaTThayAe piyaM Nivedemo, piyaM bhe bhavau / __ taeNaM se bale rAyA aMgapaDiyAriyANaM aMtiyaM eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuTTha jAva dhArAhayaNIva surabhikusuma-caMcumAlaiya-taNue usaviya-romakUve tAsiM aMgapaDiyAriyANaM mauDavajjaM jahAmAliyaM omoyaM dalayai, dalayittA seyaM rayayAmayaM vimalasalilapuNNaM bhiMgAraM ca giNhai, giNhittA matthae dhovai, dhovittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayai, dalayittA sakkArei sammANei, sakkArettA sammANettA paDivisajjai / zabdArtha - paDiyAriyA = aMga paricArikA, sevikA, dAsI paryaM prasava thayo dhArAze = meghadhArAthI Ahata nava kadaMba vRkSa vumAna = harSathI romAMcita thavuM 3 vana = mugaTane choDIne nahAmatiyaM = paheralA alaMkAra komoye = utArIne = bhaMgAra- kaLaza. bhAvArtha - tyArapachI prabhAvatI devIe putrane janma Apyo che, tema jANIne prabhAvatI devInI sevA karanArI dAsIoe balarAjA samIpe AvIne, baMne hAtha joDIne, rAjAne jayavijaya zabdothI vadhAvIne, nivedana karyuM- he devAnupriya ! prabhAvatI devIe yathAsamaye putrane janma Apyo che. te AnaMdadAyaka vadhAmaNInuM nivedana karavA ame ApanI pAse AvyA chIe. A putra janmarUpa priya samAcAra ApanA mATe zubhakArI thAo. dAsIono priya saMvAda sAMbhaLIne balarAjA harSita thayA, saMtuSTa thayA, thAva, meghanI vegavatI dhArAthI kaMdabavRkSanuM sugaMdhita puSpa vikasita thAya che tema harSanA atirekathI balarAjAnI romarAji vikasita thaI. temanuM saMpUrNa zarIra romAMcita thayuM. rAjAe potAnA mugaTane choDIne dhAraNa karelA sarva alaMkAro utArIne dAsIone pAritoSika svarUpe ApI dIdhA. ApIne, zveta, rajatamaya ane nirmala pANIthI bharelA kaLaza laIne, dAsIonA mastaka dhoyA ane jIvikAne yogya ghaNuM prItidAna ApyuM, prItidAna ApIne satkAra karyo ane sanmAna karyuM, satkArita ane sanmAnita karIne vidAya ApI. vivecana : prastuta sUtramAM balarAjAne putra janmanI vadhAI maLatAM thayelA AnaMdanuM varNana karyuM che. vadhAmaNI ApanAra dAsIone prItidAna Adino paNa ullekha che. manthA dhovara - aMga paricArikAonA mastaka dhovAnI kriyA, temane dAsatvabhAvathI mukta karavAnuM pratIka che. je dAsIonuM mastaka dhovAya che, te dAsIo dAsIpaNAthI mukta thAya che. putrajanmamahotsava ane nAmakaraNa :31 taeNaM se bale rAyA koDubiyapurise saddAvei, saddAvittA evaMvayAsI-khippAmeva
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 20 | zrI bhagavatI sUtra-3 bho devANuppiyA ! hatthiNAure Nayare cAragasohaNaM kareha, karettA mANummAvaDDaNaM kareha, karettA hatthiNAuraM NayaraM sabhitarabAhiriyaM Asiya-saMmajjio-valitaM jAva gaMdhavaTTibhUyaM kareha kAraveha, karettA ya kAravettA ya jUvasahassaM vA cakkasahassaM vA pUyAmahAmahimasaMjuttaM ussaveha ussavettA mameyamANattiyaM paccappiNaha / taeNaM te koDuMbiyapurisA baleNaM raNNA evaM vuttA samANA jAvatamANattiyaM pccppinnNti| bhAvArtha:- tyAra pachI balarAjAe kauTuMbika puruSone bolAvyA ane A pramANe kahyuM- he devAnupriyo! hastinApuramAM zIdhra kedIone mukta karo. mAna ane unmAnanI vRddhi karo. hastinApura nagaranI bahAra ane aMdara pANIno chaMTakAva karo, svaccha karo, sammArjita karo, zuddhi karo, karAvo, karAvIne samasta yajJastaMbhonI ane saghaLAM cakronI pUjA karo, mahAmahimA yukta utsava karo, A prakAre utsava karIne mane nivedana karo. 32 taeNaM se bale rAyA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM ceva jAva majjaNagharAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA ussukkaM ukkara ukkiTuM adijjaM amijjaM abhaDappavesaM adaMDakodaMDimaM adharimaM gaNiyAvaraNADaijjakaliyaM aNegatAlAcarANucariyaM aNuddhayamuiMgaM amilAyamalladAmaM pamuiyapakkIliyaM sapurajaNajANavayaM dasadivase ThiivaDiyaM karei / taeNaM se bale rAyA dasAhiyAe ThiivaDiyAe vaTTamANIe saie ya sAhassie ya sayasAhassie ya jAe ya dAe ya bhAe ya dalamANe ya davAvemANe ya, saie ya sAhassie ya sayasAhassie ya laMbhe paDicchemANe ya paDicchAvemANe yAvi viharai / zArtha :- cAragasohaNaM = // 2 // 2 // 2 sAlI 421 // arthAt hIsIne bhusta 42 // ussukkaM = zuH 2Dita ukkaraM = 422Dita ukkiTTha = *e-rAyanA 2 dvArA yAtI 24ma 2Dita abhaDappavesaM = praan| gharamA sumaTa pravezaniSedha adijja = na hevA yogya amijja = na bhAvA-toravA yogya adaMDa-kodaMDimaM = tathA duI'no niSedha (adhizamIne apAtA ne muha 4 cha.) adharimaM = zayanuM prI pAsena ne bhAI rAyuM gaNiyAvara NADaijja kaliyaM = pradhAna ga1io bhane naTImothI yuta aNegatAlacarANu-cariya = bhane tAdAnuyarothI yukta aNuddhayamuiMga = niraMtara tAM pamuiyapakkIliyaM = pramoha bhane |yut ThiIvaDiya = sthiti patita jAe vyaya yo dAe = hAna bhAe = (bhA asuiyajAyakammakaraNe = azuyi ta 42. bhAvArtha:- rAjAe vyAyAmazALAmAM jaIne vyAyAma karyo yAvatuM snAna Adi sarva vidhi saMpanna karI. putra janmotsava nimitte daza divasa mATe prajA pAsethI zulka tathA kara levAno baMdha karyo; kraya-vikrayanI bhR
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-11 da21] vastuonA mAna-unmAnano vadhAro karyo; karajadArone RNa mukta karyA tathA daMDa kudaMDano niSedha karyo; prajAnA gharamAM subhaTono praveza niSedha karyo. rAjyadaMDathI prApya daMDa dravya levAno niSedha karyo; te sivAya uttama gaNikAo ane naTIothI yukta, aneka tAlAnucaro dvArA niraMtara vagADAtI mRdaMgothI yukta tathA pramoda ane krIDApUrvaka sarvalokonI sAthe daza divasa sudhI putra mahotsava ujavyo. A daza divasamAM balarAjA seMkaDo, hajAro, lAkho rUpiyAno kharca karatAM, dAna detAM tathA anya dvArA dAna apAvatAM ane A rIte seMkaDo, hajAro, lAkho rUpiyAnI bheTa rUpa lAbha prApta karatAM, anyane karAvatAM vicaratA rahyA. |33 taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM karei, taIe divase caMdasUradaMsaNiyaM karei, chaThe divase jAgariyaM karei, ekkArasame divase viikkaMte Nivvatte asuiyajAyakammakaraNe saMpatte bArasAhadivase viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAviti, uvakkhaDAvettA jahA sivo jAva khattie ya AmaMteti AmaMtettA tao pacchA NhAyA taM ceva jAva sakkAreMti sammANeti, sakkArettA sammANettA tasseva mittaNAi jAvarAINa ya khattiyANa ya purao ajjayapajjaya piupajjayAgayaM bahupurisaparaMparapparUDhaM kulANurUvaM kulasarisaM kulasaMtANataMtuvaddhaNakaraM ayameyArUvaM goNNaM guNaNipphaNNaM NAmadhejjaM kareMti-"jamhA NaM amhaM ime dArae balassa raNNo putte pabhAvaIe devIe attae, taM hou NaM amhaM eyassa dAragassa NAmadhejjaM mahabbale," taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro NAmadheja kareMti mahabbale tti| bhAvArtha :- tyArapachI bALakanA mAtApitAe pahele divase kula-maryAdA anusAra kriyA karI. trIje divase bALakane caMdra-sUrya darzana karAvyuM. chaTTa divase jAgaraNarUpa utsava karyo. agiyAra dina vyatIta thayA pachI azucikarmanI nivRtti karI. bArame divase vipula azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karIne (zataka-11, uddezaka-9mAM kathita zivarAjAnI samAna) sarva kSatriya jJAtijanone nimaMtrita karIne bhojana karAvyuM. temano satkAra karyo, sanmAna karyuM. tyAra pachI te mitra, jJAtijano pAvata kSatriyo samakSa potAnA bApadAdA AdithI cAlI AvatI kula paraMparA anusAra kulane yogya, kulocita, kularUpa saMtAnanI vRddhi karanAra, guNayukta ane guNaniSpanna nAma ApatA kahyuM ke amAro A bALaka, balarAjAno putra ane prabhAvatI devIno Atmaja che. A kAraNe amArA A bALakanuM nAma "mahAbala' ho. tethI bALakanA mAtApitAe tenuM nAma mahAbala rAkhyuM. vivecana : prastuta sUtromAM mahAbala rAjakuMvaranA janma mahotsavanuM varNana che. putra janmanI vadhAImAM rAjakIya
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 22 / zrI bhagavatI sUtra-3 vyavahAra anusAra dAsIone prItidAna, kedIone mukti, kara vagerenI mAphI, mApatolamAM vRddhi vagere kAryo thayA. puNyavAna AtmAno janma sarvatra AnaMdadAyaka hoya che. te niyamAnusAra mAtA pitAe putra janmanA bAra divasa paryata vividha Ayojano karyA. svajano-parijanone prItibhojana karAvyuM. aMte kula paraMparAnusAra putranI nAmakaraNa vidhi karI. sUtrokta varNana mahAbala kumAranA puNyane pragaTa kare che. mahAbalakumAranuM pAlana poSaNaH34 taeNaM se mahabbale dArae paMcadhAIpariggahie, taM jahA- khIradhAIe, evaM jahA daDhapaiNNe jAva NivvAghAyasi suhaMsuheNaM parivaDDhai / taeNaM tassa mahabbalassa dAragassa ammApiyaro aNupuvveNaM ThiivaDiyaM vA caMdasaradasAvaNiyaMvA jAgariyaM vANAmakaraNaM vA paraMgAmaNaM vA payacaMkamaNaM vAjemAmaNaM vA piMDavaddhaNaM vA pajapAvaNaM vA kaNNavehaNaM vA saMvaccharapaDilehaNaM vA coloyaNagaM ca uvaNayaNaM ca aNNANi ya bahUNi gabbhAdhANa-jammaNamAiyAI kouyAiM kareMti / AGEArtha:-piMDavaddhaNaM = mona vAyuMkaNNavehaNaM - evidhana coloyaNagaM = yoTI 25AvI uvaNayaNaM sN2||rit 42vA kouyAI = mautu. bhAvArtha:- mahApasa bhArak (1) kSIradhAtrI (2) bha%8nadhAtrI-snAna zavanArI (3) bhaMDana dhAtrI-alaMkAra Adi paherAvanArI (4) krIDanadhAtrI ane (5) aMka dhAtrI; A pAMca dhAtrIo dvArA rAjaprazrIya sUtramAM varNita daDhapratiza kumAranI samAna pAlana-poSaNa thavA lAgyuM. te kumAra vAyu ane vyAghAta rahita sthAnamAM rahelA caMpaka vRkSanI samAna atyaMta sukhapUrvaka moTo thavA lAgyo. mahAbala kumAranA mAtA pitAe potAnA kulanI maryAdAnusAra janmadinathI laIne kramazaH sUrya-caMdradarzana, jAgaraNa, nAmakaraNa, ghUMTaNathI calAvavo, pagathI calAvavo, anna bhojanano prAraMbha karAvavo, grAsa-kavala vadhAravA, saMbhASaNa karavuM, kAna viMdhAvavA, varSagAMTha ujavavI, coTI rakhAvavI, saMskAra karAvavA ityAdi aneka garbhAdhAna saMbaMdhI tathA janma mahotsava Adi saMbaMdhI kautuka karyA. |35 taeNaM taM mahabbalaM kumAraM ammApiyaro sAiregaTThavAsagaM jANittA sobhaNasi tihi-karaNa-Nakkhatta-muhuttasi kalAyariyassa uvaNeti evaM jahA daDhappaiNNo jAva alaM bhogasamatthe jAe yAvi hotthA / taeNaM taM mahabbalaM kumAraM ummukkabAlabhAvaM jAva alaM bhogasamatthaM viyANittA ammApiyaro aTTha pAsAyavaDeMsae kareMti, abbhuggaya- mUsiyapahasie iva vaNNao jahA rAyappaseNaijje jAvapaDirUve / tesi NaM pAsAyavaDeMsagANaM
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-11 | dara3 | bahumajjhadesabhAge ettha NaM mahegaM bhavaNaM kareMti aNegakhaMbhasayasaNNiviTuM, vaNNao jahA rAyappaseNaijje pecchAgharamaMDavaMsi jAva paDirUve / bhAvArtha :- jyAre mahAbala kumAra ATha varSathI kaMIka adhika UMmarano thayo, tyAre mAtA-pitAe prazasta, tithi, karaNa nakSatra ane muhUrtamAM bhaNavA mATe kalAcAryane tyAM mokalyo, ityAdi saMpUrNa varNana daDha pratiza kumAra pramANe kahevuM joIe yAvatu te bhoga yogya thayo. tyArapachI mahAbala kumArane bAlabhAvathI mukta yAvata bhoga yogya jANIne mAtA pitAe tene mATe uttama ATha prAsAda taiyAra karAvyA. te prAsAda rAjaprazraya" sUtra anusAra atizaya UMcA ane atyaMta suMdara hatA. tenI barobara madhyamAM eka moTuM bhavana taiyAra karAvyuM. te bhavanamAM seMkaDo staMbho hatA ityAdi rAjaprazrIya sUtranA prekSAgRha maMDapanA varNananI samAna jANI levuM joIe yAvat te atyaMta manohara hatuM. mahAbala kumAranuM pANigrahaNa:36 taeNaM taM mahabbalaM kumAraM ammApiyaro aNNayA kayAi sobhaNaMsi tihikaraNa-divasa-Nakkhatta-muhuttaMsi NhAyaM jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM pamakkhaNagaNhANa- gIya-vAiya-pasAhaNa- aTuMga-tilaga-kaMkaNa-avihava- vahuuvaNIyaM maMgalasujaMpiehi ya vara- kouya-maMgalovayAra-kayasaMtikammaM sarisiyANaM sarisatayANaM sarisavvayANaM sarisalAvaNNa-rUva-jovvaNaguNovaveyANaM viNIyANaM kayakouya- maMgalapAya- cchittANaM sarisaehiM rAyakulehito ANilliyANaM aTThaNhaM rAyavarakaNNANaM egadivaseNaM pANiM gihAviMsu / zabdArtha - pamAna = abhaMgana, vilepana pasAdA = maMDana a6tina = ATha aMgo para tilaka vihava-vahu = saubhAgyavatI strIo manasunavirdi = maMgala arthAt dahIM-akSata Adi athavA maMgala gIta vizeSathI saubhAgyavatI nArIo dvArA uccArita AzIrvacana, voDamovAra-satinaMzreSTha kautuka ane maMgalopacArathI zAMtikarma (pApa upazamana kriyA) karyuM. bhAvArtha:- tyArapachI mahAbalakumAranA mAtA-pitAe zubha tithi, karaNa, divasa, nakSatra ane muhUrtamAM mahAbala kumArane snAna Adi vidhi karAvIne sarva alaMkArothI vibhUSita karyo. tyArapachI saubhAgyavatI strIoe atyaMgana(mAlIza) ane jalAbhiSeka karyo, gIto gAyA, Dholaka Adi vAjiMtro vagADAvyA, vivAhanA samaye paheravA yogya AbhUSaNo paherAvyA, AThe aMga para tilaka karyA, tenA kAMDe lAla dorAvALuM kaMkaNa bAMdhyuM. tyArapachI maMgala gIto ane AzIrvacano bolavA lAgyA. AMkhamAM kAjala AMjavA rUpa ane kAjaLanuM TIluM karavA rUpa kautRka vidhi ane mastaka parathI sarasava utAravA rUpa maMgalavidhi karIne, mahAbala rAjakumAranA nimitte zAMtikarma karavAmAM AvyuM.
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 tyArapachI eka samAna, samAna tvacAvALI, samAna uMmaravALI, samAna rUpa, lAvaNya, yauvana Adi guNothI yukta, vinayaguNa yukta, jenA mATe kautuka maMgala ane prAyazcitta vidhi thaI gaI hatI, tevI rAja- kuLamAMthI lAvelI samAna, uttama ATha rAjakanyAo sAthe eka ja divase pANigrahaNa karAvyuM. navavadhUne prItidhana : 4 37 taNaM tassa mahAbalassa kumArassa ammApiyaro ayameyArUvaM pIidANaM dalayaMti, taM jahA - aTTha hiraNNakoDio, aTTha suvaNNakoDIo, aTTha mauDe mauDappavare, aTTha kuMDalajue kuMDalajuyappavare, aTThahAre hArappavare, aTTha addhahAre addhahArappavare, aTTha egAvalIo egAvalippavarAo, evaM muttAvalIo, evaM kaNagAvalIo, evaM rayaNAvalIo, aTTha kaDagajoe kaDagajoyappavare, evaM tuDiyajoe, aTTha khomajuyalAI khomajuyalappavarAI, evaM vaDagajuyalAI, evaM paTTajuyalAI, evaM dugullajuyalAI aTTha sirIo, aTTha hirIo, evaM dhiIo, kittIo, buddhIo, lacchIo, aTTha NaMdAI, aTTha bhaddAI, aTTha tale talappavare savvarayaNAmae NiyagavarabhavaNakeU, aTTha jha jhayappavare, aTTha vaye vayappavare dasagosAhassieNaM vaeNaM, aTTha NADagAI NADagappavarAiM battIsabaddheNaM NADaeNaM, aTTha Ase Asappavare savvarayaNAmae sirigharapaDirUvae, aTTha hatthI hatthippavare, savvarayaNAmae sirigharapaDirUvae, aTTha jANAiM jANappavarAiM, aTTha jugAI jugappavarAI, evaM sibiyAo, evaM saMdamANIo, evaM gillIo-thillIo, aTTha viyaDajANAraM viyaDajANappavarAI, aTTha rahe pArijANie, aTTharahe saMgAmie, aTTha Ase Asappavare, aTTha hatthI hatthippavare, aTTha gAme gAmappavare dasakulasAhassieNaM gAAmeNaM, aTTha dAse dAsappavare, evaM ceva dAsIo, evaM kiMkare, evaM kaMcuijje, evaM varisadhare, evaM mahattarae, aTTha sovaNie olaMbaNadIve, aTTha ruppAmae olaMbaNadIve, aTTha suvaNNa- ruppAmae olaMbaNadIve, aTTha sovaNNie ukkaMcaNadIve, evaM ceva tiNNi vi; aTTha sovaNNie paMjaradIve, evaM ceva tiNi vi / bhAvArtha :- tyArapachI te mahAbalakumAranA mAtA-pitAe temane A pramANe prItidAna ApyuM. yathA- ATha koTi hiraNya(cAMdinA sikkA) ATha koTi sauraiyA, ATha zreSTha mugaTa, ATha zreSTha kuMDalayugala, ATha uttama hAra, ATha uttama ardhahAra, ATha uttama ekasarA hAra, ATha muktAvalI hAra, ATha kanakAvalI hAra, ATha ratnAvalI hAra, ATha uttama kaDAnI joDI, ATha uttama bAjubaMdhanI joDI, ATha sUtara athavA aLasInA banelA vastrayugala, ATha uttama rezamI vastra yugala, ATha dukUla yugala-vRkSanI chAlamAMthI banAvelA vastro, ATha zrIdevInI pratimA, ATha hrI devInI pratimA, ATha dhI(sarasvatI) devInI pratimA, ATha kIrti devInI
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11: 6deza5-11 25 pratimA, ATha buddhi ane ATha lakSmI devInI pratimA, ATha naMdAsana, ATha bhadrAsana, ATha potAnA bhavanamAM ketu rUpa sarva ratnamaya bhUminA Asana-galIcA Adi, ATha(bhavananI zobhA vadhAranAra) uttama dhvaja, daza hajAra gAyonuM eka gokuLa evA ATha gokuLa, batrIsa manuSyo dvArA karAtuM eka nATaka hoya evA ATha uttama nATaka, lakSmI gRhanI zobhA vadhAranAra sarva ratnamaya ATha uttama ghoDA, uttamottama hAthI,(A baMne ratnothI nirmitatA) 16 uttama yAna, 06 6ttama yuya(prA2nuvAina), Azini, mA6 syanmAni ATha hAthInI aMbADI, ATha ghoDAnA palANa, ATha uttama khullA yAna-jahAja, ATha musApharI karavAnA ratha, ATha saMgrAmika ratha, ATha uttama azva, ATha uttama hAthI, daza hajAra kula-parivAra je gAmamAM rahetA hoya evA ATha gAma, ATha uttama dAsa, ATha uttama dAsIo, ATha uttama kiMkara, ATha kaMcukI-dvAra rakSaka, ATha varSadhara(aMtaHpuranA rakSaka khojA), ATha mahattaraka(aMtaHpuranA kAryano vicAra karanAra) ATha sonAnA, ATha cAMdInA, ane ATha sonA-cAMdInA avalaMbana dIpaka-laTakatA dIpaka, ATha sonAnA, ATha cAMdInA, ATha sonA-cAMdInA utkacana dIpaka(daMDa yukta dIpaka-mazAla), A rIte sonA, cAMdI ane sonA cAMdI, A traNa prakAranA ATha paMjara dIpaka ApyA. |38 aTTha sovaNNie thAle, aTTha ruppamae thAle, aTTha suvaNNaruppamae thAle, aTTha sovaNiyAo pattIo ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNiyAiM thAsayAI ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNiyAI mallagAiM ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNNiyAo taliyAo ee ceva tiNNi vi, aTTa sovaNiyAo kaviciAo ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNNie uvaeDae ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNiyAo avayakkAo ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNNie pAyapIDhae ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNiyAo bhisiyAo ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNiyAo karoDiyAo ee ceva tiNNi vi aTTha sovaNNie pallaMke ee ceva tiNNi vi, aTTha sovaNiyAo paDisejjAo ee ceva tiNNi vi, aTTha haMsAsaNAI, aTTha koMcAsaNAI, evaM garulAsaNAI, uNNayAsaNAI, paNayAsaNAI, dIhAsaNAI, bhaddAsaNAI, pakkhAsaNAI, magarAsaNAI, aTTha paumAsaNAI, aTTha disA sovatthiyAsaNAI, aTTha tellasamugge evaM jahA rAyappaseNaijje jAva aTTa sarisava-samugge, aTTha khujjAo evaM jahA uvavAie jAva aTTha pArisIo, __ aTTha chatte, aTTha chattadhArio ceDIo, aTTha tAliyaMTe, aTTha cAmarAo, aTTha cAmaradhArIo ceDIo, aTTha tAliyaMTadhArio ceDIo, aTTha karoDiyAo, aTTha karoDiyAdhArIo ceDIo, aTTha khIradhAIo jAva aTTha aMkadhAIo, aTTha aMgamaddiyAo, aTTha ummaddiyAo, aTTha NhAviyAo, aTTha pasAhiyAo, aTTha vaNNagapesIo, aTTha cuNNagapesIo, aTTha koTThAgArIo, aTTha davakArIo,
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara | zrI bhagavatI sUtra-3 aTTha uvatthANiyAo, aTTha NADaijjAo, aTTha koDuMbiNIo, aTTha mahANasiNIo, aTThabhaMDAgAriNIo, aTTha abbhAdhAriNIo, aTTha pupphadhAraNIo, aTTha pANidhAraNIo, aTTha balikArIo, aTTha sejjAkArIo, aTTha abhitariyAo paDihArIyAo, aTTha bAhirIyAo paDihArIyAo, aTTha mAlAkArIo, aTTha pesaNakArIo, aNNaM vA subahu hiraNNaM vA suvaNNaM vA kaMsa vA dUsaMvA viuladhaNakaNaga jAva saMtasArasAvaejja, alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM, pakAmaM bhottuM, pakAmaM paribhAeuM / taeNaM se mahabbale kumAre egamegAe bhajjAe egamegaM hiraNNakoDiM dalayai, egamegaM suvaNNakoDiM dalayai, egamegaM mauDaM mauDappavaraM dalayai, evaM taM ceva savvaM jAva egamegaM pesaNakAriM dalayai, aNNaM vA subahu hiraNNaM vA jAva paribhAeuM / taeNaM se mahabbale kumAre uppi pAsAyavaragae jahA jamAlI jAva viharai / bhAvArtha :- ATha sonAnA thALa, ATha cAMdInA thALa ane ATha sonA-cAMdInA thALa, ATha thALIo, ATha tAMsaLIo, ATha kaTorA, ATha rakAbIo, ATha camacA, ATha sANasI, ATha tavA, ATha pAdapITha, ATha bhISikA-Asana vizeSa, ATha karoTikA-kaLaza, ATha palaMga, ATha pratizayyA-nAnA palaMga(A pratyeka vastu sonA, cAMdI ane sonAcAMdInI hatI) ATha haMsAsana, ATha krauMcAsana, ATha garuDAsana, ATha unnatAsana, ATha avanatAsana, ATha dIrSAsana, ATha bhadrAsana, ATha pakSAsana, ATha makarAsana, ATha padmAsana, AThadikasvastikAsana, ATha telanA DabbA, A rIte aneka jAtanA DabbA rAjaprazrIya sUtrAnusAra jANavA yAvatu ATha sarasavanA DabbA; ATha kubbA dAsIo, A rIte dAsIonA nAma aupapAtika sUtra anusAra jANavA yAvat ATha pArasadezanI dAsI; ATha chatra, ATha chatradhAriNI dAsIo, ATha cAmara, ATha cAmaradhAriNI dAsIo, ATha paMkhA, ATha paMkhAdhAriNI dAsIo, ATha karoTikA, kaLaza, ATha kaLazadhAriNI dAsIo; ATha kSIradhAtrIo, yAvatu ATha aMkadhAtrIo, ATha aMgamardikA, (zarIranuM alpa mardana karanArI dAsIo) ATha unmardikA (adhika mardana karanArI dAsIo), ATha snAna karAvanArI dAsI, ATha alaMkAra paherAvanArI dAsIo, ATha caMdana ghasanArI dAsIo, ATha tAMbUlacUrNa pIsanArI dAsIo, ATha koSTAgAranI rakSA karanArI, ATha parihAsa karanArI, ATha sabhAmAM pAse rahenArI, ATha nATaka karanArI, ATha kuTuMbanI sAthe paga- pALA cAlanArI, ATha rasoI banAvanArI, ATha bhaMDAranI rakSA karanArI, ATha abhraka dhAraNa karanArI, ATha puSpadhAraNa karanArI, ATha pANI bharanArI, ATha bali karanArI, ATha zayyA bichAvanArI, ATha AtyaMtara pratihArikAo ane ATha bAhya pratihArikAo, ATha mALA banAvanArI ane ATha peSaNa karanArI dAsIo (ghauM Adi anAjane pIsanArI dAsIo) ApI. te sivAya vipula hiraNya, suvarNa, kAMsya, vastra tathA vipula dhana, kanaka Adi sArabhUta dravya ApyuM, je sAta peDhI sudhI icchApUrvaka devA mATe, bhogavavA mATe ane bhAga karavA mATe paryApta hatuM.
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-11: deza -11 27 tyAra pachI mAtA-pitAthI prApta te sAmagrIne mahAbala kumAre pratyeka strIne eka-eka koTi hiraNya, eka-eka koTi suvarNa, eka eka mugaTa ityAdi pUrvokta sarva vastuo ApI yAvat eka-eka anAja vagere pIsanArI dAsI tathA ghaNuM hiraNya-suvarNAdi ApyuM. tyAra pachI te mahAbala kumAra jamAlI kumAranI jema (za. 9,33 anusAra) uttama prAsAdamAM apUrva bhoga bhogavatA rahevA lAgyA. dharmaghoSa aNagAranuM Agamana :|39 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vimalassa arahao paoppae dhammadhose NAma aNagAre jAisaMpaNNe evaM jahA kesisAmI jAva paMcahi aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuvvi caramANe gAmANuggAmaM dUijjamANe jeNeva hatthiNAure Nayare, jeNeva sahasaMbavaNe ujjANe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM ogiNhai, ogiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / taeNaM hatthiNAure Nayare siMghADaga-tiya jAva parisA pajjuvAsai / bhAvArtha:- te kAle te samaye teramAM tIrthakara vimalanAtha svAmInA praziSya dharmaghoSa nAmanA aNagAra, hatA. te jAtisaMpanna ityAdi kezIsvAmInI samAna hatA. yAvata teo pAMcaso sAdhuonA parivAranI sAthe tIrthakaranI paraMparA anusAra vicaratAM, eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM, hastinApura nagaranA sahasAmravana udhAnamAM padhAryA ane yathAyogya avagraha grahaNa karIne saMyama-tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicAravA lAgyA. hastinApura nagaranA zRMgATaka, trika vageremAM munivaronA AgamananI vAto thaI yAvatuM loko munivaronuM Agamana jANIne darzana karavA gayA. pariSada payUpAsanA karavA lAgI. mahAbala kumAranI dIkSA ane devagati:40 taeNaM tassa mahabbalassa kumArassa taM mahayAjaNasaI vA jaNavUha vA e vaM jahA jamAlI taheva ciMtA, taheva kaMcuijjapurisaM saddAvei, kaMcuijjapuriso vi taheva akkhAi, NavaraM dhammaghosassa aNagArassa AgamaNa-gahiya-viNicchae karayala jAva Niggacchai / evaM khalu devANuppiyA ! vimalassa arahao pauppae dhammaghose NAmaM aNagAre, sesaM taM ceva jAva so vi taheva rahavareNaM Niggacchai / dhammakahA jahA kesisAmissa / so vi taheva ammApiyara Apucchai, NavaraM dhammaghosassa aNagArassa aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriya pavvaittae, taheva vuttapaDivuttayA, Navara imAo ya te jAyA ! viularAyakulabAliyAo kalA-kusala-savvakAla-lAliya-suhociyAo sesaM taM ceva jAva tAhe akAmAI ceva mahabbalakumAraM evaM vayAsI- taM icchAmo te
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 28 zrI bhagavatI sUtra-3 jAyA ! egadivasamavi rajjasiriM pAsittae / taeNaM se mahabbale kumAre ammApiyarANa vayaNamaNuyattamANe tusiNIe scitttti| taeNa se bale rAyA koDubiyapurise saddAvei, evaM jahA sivabhaddassa taheva rAyAbhiseo bhANiyavvo jAva abhisiMcai, karayalapariggahiyaM mahabbalaM kumAraM jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti, jaeNaM vijaeNaM vaddhAvittA jAva evaM vayAsIbhaNa jAyA ! kiM demo, kiM payacchAmo, sesaM jahA jamAlissa jAva taeNaM se mahabbale aNagAre dhammaghosassa aNagArassa aMtiyaM sAmAiyamAiyAiM coddasa puvvAiM ahijjai, ahijjittA bahUhiM cauttha jAva vicittehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe bahupaDipuNNAI duvAlasavAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA sahi bhattAi aNasaNAe chedettA AloiyapaDikkate samAhipatte kAlamAse kAla kiccA uDDa cadima-sUriya jahA ammaDo jAva baMbhaloe kappe devattAe uvavaNNe / tattha NaM atthegaiyANaM devANaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA, tatthaNaM mahabbalassa vi devassa dasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / se NaM tumaM sudaMsaNA! baMbhaloe kappe dasa sAgarovamAiM divvAI bhogabhogAiM bhuMjamANe viharittA tAo ceva devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA iheva vANiyaggAme Nayare seTThikulasi puttattAe paccAyAe / bhAvArtha :- tyArapachI darzanArthe jatAM aneka manuSyono kolAhala sAMbhaLIne jamAlIkumAranI jema mahAbalakumAre vicAra karyo, potAnA kaMcukI puruSane bolAvIne tenuM kAraNa pUchyuM. kaMcukI puruSe te ja pramANe kahyuM. vizeSatA e che ke ahIM dharmaghoSa aNagAranA AgamananA samAcAra ApyA. kaMcukI puruSe mahAbala kumArane hAtha joDIne vinayapUrvaka nivedana karyuM- he devAnupriya ! tIrthakara vimalanAtha bhagavAnanA praziSya dharmaghoSa aNagAra ahIM padhAryA che. ityAdi sarva varNana pUrvavat jANavuM. mahAbalakumAra paNa jamAlInI jema uttama rathamAM besIne vaMdana karavA gayA ane kezIsvAmInI jema dharmaghoSa aNagAre dharmopadeza Apyo. dharmopadeza sAMbhaLIne mahAbala kumArane paNa jamAlInI jema vairAgya utpanna thayo. ghera AvIne mAtA pitAne kahyuM- he mAtA-pitA! huM dharmaghoSa aNagAranI pAse aNagAra dharma svIkAra karavA icchuM chuM. jamAlIkumAranI jema mahAbalakumArane tenA mAtA-pitA sAthe vArtAlApa thayo. teoe kahyuM- he putra! A vipula dhana ane uttama rAjakulamAM utpanna thayelI, kaLAomAM kuzaLa, ATha kanyAone choDIne tuM kaI rIte dIkSA grahaNa kare che? ityAdi. aMte mAtA pitAe anicchApUrvaka mahAbalakumArane A pramANe kahyuM- he putra ! ame eka divasane mATe paNa tArI rAjyalakSmIne jovA IcchIe chIe. mAtApitAnI vAta sAMbhaLIne mahAbalakumAra mauna rahyA. tyAra pachI mAtApitAe zataka-11, udde.-9mAM varNita zivabhadranI samAna, mahAbalano
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11H uddezaka-11 rAjyAbhiSeka karyo ane baMne hAtha joDIne mahAbalakumArane jaya-vijaya zabdothI vadhAvyA, tathA A pramANe kahyuM- he putra ! ame tane zuM ApIe te kaho ? tArA mATe zuM karIe ? ityAdi varNana jamAlInI samAna jANavuM. mahAbala kumAra dharmaghoSa aNagAra pAse pravajyA aMgIkAra karIne sAmAyika Adi cauda pUrvanuM jJAna bhaNyA ane upavAsa chaThTha, aTTama, Adi vividha tapa dvArA AtmAne bhAvita karatAM saMpUrNa bAra varSa paryaMta zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM ane mAsika saMlekhanAthI sATha bhakta anazananuM chedana karIne, AlocanA-pratikramaNa karIne ane samAdhipUrvaka kAlanA samaye kAladharma prApta karIne, UrdhvalokamAM caMdra ane sUryathI upara(ati dUra), aMbaDanI samAna pAMcamA brahmadevalokamAM devapaNe utpanna thayA. 9 tyAM keTalAka devonI sthiti daza sAgaropamanI kahI che. tadanusAra mahAbala devanI paNa daza sAgaropamanI sthiti kahI che. he sudarzana ! A rIte mahAbalarUpe manuSya bhavano tyAga karIne brahmadevalokamAM daza sAgaropama paryaMta divya bhogone bhogavatA, devalokanuM AyuSya, bhava ane sthitino kSaya karIne, tyAMthI cyavIne A vANijyagrAma nagaranA zreSThI kulamAM tame putra rUpe utpanna thayA cho. jAtismaraNajJAna, dIkSA ane mokSa H -- 41 taeNaM tume sudaMsaNA ! ummukkabAlabhAveNaM viNNAyapariNayametteNaM jovvaNagama- NuppatteNaM tahArUvANaM therANaM aMtiyaM kevalipaNNatte dhamme NisaMte, se vi ya dhamme tubbhe icchie, paDicchie, abhirUie; taM suTTu NaM tumaM sudaMsaNA ! iyANiM pkresi| se teNaTTeNaM sudaMsaNA ! evaM vuccai- atthi NaM eesiM paliovama- sAgarovamANaM khaei vA avacaei vA / bhAvArtha:- tyArapachI he sudarzana ! tame bAlabhAvathI mukta thaIne, jJAnathI paripakva thayA, yauvana vaya prApta karIne tathAprakAranA sthavironI pAse kevaliprarUpita dharma sAMbhaLyo. te dharma tamone icchita-praticchita ane rucikara thayo. he sudarzana ! have tame je dharmArAdhanA karI rahyA cho te zreSTha karI rahyA cho. he sudarzana ! tethI A pramANe kahyuM che ke palyopama ane sAgaropamano kSaya ane apacaya thAya che. 42 taNaM tassa sudaMsaNassa seTThissa samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaTThe soccA Nisamma subheNaM ajjhavasANeNaM, subheNaM pariNAmeNaM, lessAhiM visujjhamANIhiM, tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM, IhA-poha-maggaNagavesaNaM karemANassa saNNIpuvvajAIsaraNe samuppaNNe, eyamaTThe sammaM abhisamei / bhAvArtha :- tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI sudarzanazeThane potAnA jIvana vRttAMta sAMbhaLIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne zubha adhyavasAya, zubha pariNAma ane vizuddha lezyAthI tadAvaraNIya
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 | zrI bhagavatI sUtra-3 karmano kSayopazama thayo tathA IhA, apoha, mArgaNA ane gaveSaNA karatAM saMjJI jIvone thatuM, pUrva janmanA smaraNa rUpa jAtismaraNa(jemAM niraMtara saMlagna saMjJIrUpe karelA pUrva bhava jANI zakAya tevuM) jJAna utpana thayuM. te jJAnathI bhagavAna dvArA kahelA potAnA pUrvabhavane spaSTa rUpe jovA ane jANavA lAgyA. 43 taeNaM se sudaMsaNe seTThI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM saMbhAriyapuvvabhave duguNANIyasaGghasaMvege ANaMdasupuNNaNayaNe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsIevameyaM bhaMte !se jaheyaM tubbhe vayaha jAvauttarapuracchimaM disibhAgaMavakkamai, sesaMjahA usabhadattassa jAvasavvadukkhappahINe, NavaraMcoisa puvvAiM ahijjhai, bahupaDipuNNAI duvAlasavAsAiMsAmaNNapariyAgaM pAuNai, sesaMtaMceva / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- A rIte pUrvabhavanuM smaraNa thavAthI sudarzana zeThanI zraddhA ane saMvega bhAva bamaNo vRddhigata thayo. tenA netra AnaMdAzruothI chalakAI gayA. AnaMdAzrapUrNa nayane temaNe UbhA thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vAra AdakSiNA pradakSiNA karIne vaMdana namaskAra karyA; vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM - he bhagavan! Apa jema kaho cho, tema ja che, te satya che, yathArtha che" A rIte kahIne sudarzana zeThe zataka-933mAM varNita RSabhadattanI jema pravrajyA aMgIkAra karI, vizeSamAM teNe cauda pUrvanuM jJAna prApta karyuM, bAra varSanI zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM; sarva karmono kSaya karIne samasta duHkhothI rahita thayA. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : prastuta sUtromAM sudarzana zreSThInA dharmArAdhanAmaya bhavonuM kramazaH varNana che. zuM palyopama ane sAgaropamanI sthitino kSaya thAya che? sudarzana zeThanA A praznanA samAdhAna mATe prabhue tenA pUrvabhavanuM kathana karyuM. tenA zravaNathI sudarzanane jAtismaraNa jJAna pragaTa thayuM. te jJAnathI teNe prabhunA kathanano sAkSAtkAra karyo. tethI tenI dharma zraddhA deDhatama banI ane saMvega bhAva vRddhi pAmyo. te saMvegabhAvamAM teNe saMyama svIkAra karyo ane jJAnadarzana cAritranI ArAdhanAthI aMtima lakSyane siddha karyuM. che. zataka-11/11 saMpUrNa che (
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-12 | 71 | zataka-11 : uddezaka-1ra jaje saMkSipta sAra je A uddezakamAM RSibhadraputra zramaNopAsakano anya zrAvako sAthe thayelo vArtAlApa ane pugala parivrAjakanuM jIvana vRttAMta che. traSibhadraputra zramaNopAsaka :- AlabhikA nagarImAM RSibhadra Adi aneka zramaNopAsako rahetA hatA. ekadA teo paraspara dharmacarcA karI rahyA hatA. tyAre RSibhadra putre kahyuM ke devalokanI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. tyArapachI deva ke devaloka vyacchinna thAya che. arthAt tenAthI vadhAre sthitivALA deva ke devaloka nathI. anya zrAvakone RSibhadraputranA kathana para zraddhA thaI nahIM. yogAnuyoga prabhu mahAvIra tyAM padhAryA. zrAvakoe devalokanI sthiti viSayaka potAnI zaMkAnuM samAdhAna karyuM. prabhue kahyuM ke RSibhadraputra zramaNopAsakanuM kathana yathArtha che. anya zrAvakoe RSibhadraputra zramaNopAsakanI kSamAyAcanA karI ane prabhu pAse potAnI anya jijJAsAonuM samAdhAna karyuM. zrI gautamanA praznanA pratyuttara rUpe prabhue kahyuM ke RSibhadraputra zramaNopAsaka A bhavamAM saMyama svIkAra karaze nahIM, paraMtu aneka varSo sudhI zrAvaka paryAyanuM pAlana karI, aMte eka mAsano saMthAro karI, samAdhipUrvaka kAladharma pAmI, saudharma devalokanA aruNAbha vimAnamAM cAra palyopamanI sthitie utpanna thaze. tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne, mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddha gatine prApta karaze. pudagala parivrAjaka - AlabhikA nagarInA zaMkhavana udyAnanI samIpe pudgala parivrAjaka rahetA hatA. te vedazAstranA jJAtA ane brAhmaNa zAstramAM pAraMgata hatA. te niraMtara cha-chaThThanI tapasyA sahita AtApanA letA hatA. prakRtinI saraLatA Adi guNothI tene vibhaMga jJAna utpanna thayuM. te jJAnathI te pAMcamA brahma devaloka paryata jANavA lAgyA. jethI te mAnavA lAgyA ke A loka ATalo ja che ane utkRSTa daza sAgaropamanI sthitivALA ja deva ane devaloka che. tyArapachInI sthitinA deva ke devaloka nathI. te paNa zivarAjarSinI jema potAnA jJAna ane mAnyatAno pracAra karavA lAgyA. loko paNa pudgala parivrAjakanA vicAronI carcA karavA lAgyA. saMyogavaza prabhunuM tyAM padArpaNa thayuM. zrI gautama svAmIe gaucarI mATe paribhramaNa karatAM lokacarcA sAMbhaLI, prabhune nivedana karyuM. prabhue pariSadamAM vAstavikatA pragaTa karI ke utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitivALA deva ane devaloka hoya che. pudgala parivrAjake paNa A satya vAta sAMbhaLI tarata ja ciMtana-manana karatA te zaMkita thayA. tenuM virbhAgajJAna nAza pAmyuM. teoe prabhu pAse AvI samAdhAna karyuM ane dharmopadeza sAMbhaLI saMyama svIkAra karyo; saMyama tapanI ArAdhanAthI pugala parivrAjaka sarva karmono kSaya karI mokSa gatine prApta thayA.
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ dahara zrI bhagavatI sUtra-3 zads-11 : 66za-12 Pgd AlalikA FOR zramaNopAsaka trASibhadraputranI dharmacaryA - | 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM AlabhiyA NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / saMkhavaNe ceie, vnnnno| tattha NaM AlabhiyAe NayarIe bahave isibhaddaputtapAmokkhA samaNovAsayA parivasati- aDDA jAvabahujaNassa aparibhUyA; abhigayajIvA-jIvA jAva ahApari- ggahehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANA viharati / bhAvArtha - te kAle, te samaye AlabhikA nAmanI nagarI hatI. tyAM zakhavana nAmanuM udyAna hatuM. nagarI ane udyAnanuM varNana aupapAtika sUtra anusAra jANavuM. te AlabhikA nagarImAM RSibhadraputra pramukha aneka zramaNopAsako rahetA hatA. te Rddhi saMpanna thAtu aparAbhUta hatA. te jIvAjIvAdi tattvonA jJAtA hatA yAvat yathAyogya svIkRta tapazcaryA dvArA AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. | 2 taeNaM tesiM samaNovAsayANaM aNNayA kayAi egayao sahiyANaM samuvAgayANaM saNNiviTThANaM saNNisaNNANaM ayameyArUve miho kahAsamullAve samuppajjitthA-devaloesu NaM ajjo ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? zArtha:- egayao samuvAgayANaM = satra thayemA mihokahAsamullAve = 52252 vAtApa devaThiigahiyaDhe = hevonI sthitina utu. bhAvArtha :- ekadA koI samaye te zramaNopAsako eka sthAne AvIne, ekatrita thaIne Asana vizeSa grahaNa karIne, pAse pAse besI gayA hatA. te samaye teone paraspara A rIte vAtacIta thaI ke he Aryo! devalokomAM devonI keTalI sthiti che? | 3 taeNaM se isibhaddaputte samaNovAsae devaThiigahiyaDhe te samaNovAsae evaM vayAsI- devaloesuNaM ajjo! devANaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAI ThiI paNNattA, teNa paraM samayAhiyA, dusamayAhiyA jAva dasasamayAhiyA, saMkhejjasamayAhiyA, asaMkhejjasamayAhiyA, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / teNa paraM vocchiNNA devA ya devalogA ya /
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 11 : uddeza - 12 bhAvArtha :- devonI sthitinA viSayanA jJAtA RSibhadraputra zramaNopAsake te zramaNopAsakone A pramANe kahyuM- he Aryo ! devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. tyAra pachI eka samaya adhika, be samaya adhika yAvat daza samaya adhika, saMkhyAta samaya adhika ane asaMkhyAta samaya adhika, A rIte vadhAratAM utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. tethI adhika sthitivALA deva ke devaloka nathI.'' 533 4 taNaM te samaNovAsayA isibhaddaputtassa samaNovAsagassa evamAikkhamANassa jAva evaM parUvemANassa eyamaTTha No saddahaMti, No pattiyaMti, No royaMti, eyamaTTha asaddahamANA, apattiyamANA, aroemANA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disaM pddigyaa| bhAvArtha :- devonI jaghanya ane utkRSTa sthitinuM A pramANe kathana karatA yAvat prarUpaNA karatA RRSibhadraputra zramaNopAsakanA uparokta kathana para te zramaNopAsakone zraddhA, pratIti ane ruci thaI nahIM ane sarva pota-potAnA sthAne cAlyA gayA. bhagavAna dvArA samAdhAnaH 5 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva samosaDhe / parisA NiggayA jAva pajjuvAsai / taeNaM te samaNovAsayA imIse kahAe laddhaTThA samANA haTThatuTThA evaM jahA tuMgiyauddesa jAva pajjuvAsaMti / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tesiM samaNovAsagANaM, tIse ya mahaimahAlie parisAe dhammaM parikahei jAva ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha :- te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM AlabhikA nagarImAM padhAryA. pariSada darzana karavA gaI yAvat paryupAsanA karavA lAgI. te zramaNopAsako paNa bhagavAnanuM Agamana sAMbhaLIne harSita ane saMtuSTa thayA ane tuMgiyA nagarInA zrAvakonI jema bhagavAnanA darzana karavA gayA; dharmazravaNa karavA mATe bhagavAnanI paryupAsanA karavA lAgyA. tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe te zramaNo- pAsakone ane AvelI mahApariSadane dharmopadeza Apyo yAvat AgAra ane aNagAra dharmanuM AcaraNa karIne jIva AzAnA ArAdhaka thAya che. tyAM sudhI aupapAtika sUtrAnusAra dharmopadezanuM varNana jANavuM. 6 taeNaM te samaNovAsayA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammaM soccA Nisamma haTThaTThA uTThAe uTThei, uTThettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati, NamaMsaMti, vaMdittA maMsittA evaM vayAsI evaM khalu bhaMte ! isibhaddaputte samaNovAsae amhaM evaM Aikkhai jAva parUveidevaloesu NaM ajjo ! devANaM jahaNNeNaM dasa-vAsa-sahassAiM ThiI paNNattA, teNaM paraM samayAhiyA jAva teNa paraM vocchiNNA devA ya devalogA ya se kahameyaM bhaMte ! evaM ?
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI dharmopadeza sAMbhaLIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne te zramaNopAsako harSita ane saMtuSTa thayA. teoe UbhA thaIne bhagavAnane vaMdana, namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchayuM- he bhagavan! RSibhadraputra zramaNopAsaka amone A pramANe kahe che thAvata prarUpaNA kare che ke devalokomAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. tyAra pachI eka-eka samaya adhika yAvatuM utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI sthiti hoya che. tenAthI adhika sthitivALA deva ane devaloka vyacchinna thaI jAya che. to he bhagavan! zuM A kathana satya che? |7 ajjo ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre te samaNovAsae evaM vayAsI- jaNNaM ajjo ! isibhaddaputte samaNovAsae tujjhaM evaM Aikkhai jAva parUvejhdevaloesa NaM ajjo ! devANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA, teNa paraM samayAhiyA jAvateNa paraM vocchiNNA devA ya devalogA ya; sacce NaM esamaTe, ahaM pi NaM ajjo ! evamAikkhAmi jAva parUvemi- devaloesu NaM ajjo! devANaM jahaNNeNaM dasa vAsa sahassAiM taM ceva jAvateNa paraM vocchiNNA devA ya devalogA ya, sacce NaM esmddhe| bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIre te zramaNopAsakone kahyuM- he Aryo ! RSibhadraputra zramaNopAsaka tamane kahe che yAvata prarUpaNA kare che ke devalokomAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che, tenAthI eka, be, samayAdhika yAvata utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che; tyAra pachI deva ke devaloka vyacchinna thaI jAya che; A kathana satya che. he Aryo ! huM paNa A ja pramANe kahuM chuM yAvatu prarUpaNA karuM chuM ke devalokamAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che yAvat utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. tyAra pachI deva ane devaloka vyacchinna thaI jAya che, A kathana satya che. 8taeNaM te samaNovAsagA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaDhe soccA Nisamma samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati NamaMsaMti; vaMdittA NamaMsittA jeNeva isibhaddaputte samaNovAsae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA isibhaddaputtaMsamaNovAsagaMvaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA eyamaTuM sammaM viNaeNaM bhujjo bhujjo khaarmeti| taeNaMtesamaNovAsayA pasiNAI pucchaMti, pucchittA aTThAiM pariyAdiyaMti, pariyAdiyittA samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdati NamasaMti, vaMdittA NamaMsittA jAmeva disaMpAubbhUyA tAmeva disaM paDigayA / bhAvArthaH- tyArapachI te zrAvakoe bhagavAna pAsethI samAdhAna sAMbhaLIne, avadhAraNa karIne bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra karIne te zramaNopAsako, RSibhadraputra zramaNopAsakanI samIpe AvyA. temane vaMdana-namaskAra karyA ane temanuM satya kathana na svIkAravArUpa aparAdhane mATe vinayapUrvaka vAraMvAra kSamAyAcanA karavA lAgyA. pachI te zramaNopAsakoe bhagAvanane keTalAka prazno pUchyA, tenA artha grahaNa karyA ane bhagavAnane vaMdana-namaskAra karIne pota-potAnA sthAne cAlyA gayA.
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 11 : 066-12 pa 9 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai, NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- pabhU NaM bhaMte ! isibhaddaputte samaNovAsae devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae ? goyamA ! No iNaTThe samaTThe / isibhaddaputteNaM samaNovAsae bahUhiM sIlavvayaguNavvaya- veramaNa-paccakkhANa-posahovavAsehiM ahApariggahiehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe bahUiM vAsAiM samaNovAsagapariyAgaM pAuNihii, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsehii, jhUsettA saTThi bhattAiM aNasaNAe chedehii, chedettA Aloiya paDikkaM samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe aruNAbhe vimANe devattAe uvavajjihii / tattha NaM atthegaiyANaM devANaM cattAri paliovamAI ThiI paNNattA / tattha NaM isibhaddaputtassa vi devassa cattAri paliovamAiM ThiI bhavissai / bhAvArtha:- tyAra pachI bhaMte ! A prakAranA saMbodhanathI bhagavAna gautame zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan ! zuM zramaNopAsaka RRSibhadraputra gRhastha jIvanano tyAga karIne ApanI pAse pravrajyA svIkAra karaze ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. paraMtu te aneka zIlavrata, guNavrata, viramaNavrata, pratyAkhyAna ane pauSadhopavAsathI tathA yathAyogya svIkRta tapasyA dvArA potAnA AtmAne bhAvita karatAM aneka varSa paryaMta zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karaze. tyAra pachI eka mAsanI saMlekhanA dvArA sATha bhakta anazananuM chedana karIne, AlocanA ane pratikramaNa karIne, samAdhipUrvaka kAlanA samaye kAladharma prApta karIne, saudharma kalpamAM aruNAbha nAmanA vimAnamAM devarUpe utpanna thaze. tyAM keTalAka devonI cAra palyopamanI sthiti kahI che. tyAM RRSibhadraputra devanI paNa cAra palyopamanI sthiti thaze. 10 se NaM bhaMte ! isibhaddaputte deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiIkkhaeNaM jAva kahiM uvavajjihii ? gomA ! mahAvidehe vAse sijjhihii jAva aMtaM kAhei / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte! tti bhagavaM goyame jAva appANaM bhAvemANe viharai / taeNaM sama bhagavaM mahAvIre aNNayA kayAi AlabhiyAo NayarIo saMkhavaNAo ceiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te RRSibhadraputra deva, te devalokanuM AyuSya, bhava ane sthitino kSaya karIne kyAM jaze, kyAM utpanna thaze ? uttara- he gautama ! te mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat sarva duHkhono aMta karaze.
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra -3 // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II e pramANe kahIne gautama svAmI yAvat AtmAne bhAvita karatA vicaravA lAgyA. 935 tyArapachI koI samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra AbhikA nagarInA zaMkhavana udyAnamAMthI nIkaLIne, bahAranA janapadamAM vicaraNa karavA lAgyA. puchgala pariprAGa : 11 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM AlabhiyA NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / tattha NaM saMkhavaNe NAmaM ceie hotthA, vaNNao / tassa NaM saMkhavaNassa ceiyassa adUrasAmaMte poggale NAmaM parivvAyae parivasai - riuvveda-jajuvveda jAva baMbhaNae su parivvAyaesu ya Naesu supariNiTThie chaTTha-chaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM uDDuM bAhAo jAva AyAvemANe viharai / bhAvArtha :- te ase, te samaye AsamA nAmanI nagarI hatI, tyAM zaMbhavana nAmanuM udyAna hatuM nagarI ane udyAnanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te zaMkhavana udyAnathI na ati dUra na ati najIka 'pudgala' nAmanA parivrAjaka rahetA hatA. te Rgveda, yajurveda Adi vedazAstramAM temaja aneka brAhmaNa viSayaka nayomAM (siddhAMtomAM) kuzaLa hatA. te niraMtara chaTTa-chaThThanI tapasyA karatA hatA ane AtApanA bhUmimAM baMne hAtha UMcA rAkhIne AtApanA letA vicAratA hatA. 12 taeNaM tassa poggalassa parivvAyagassa chaTuMchaTTeNaM jAva AyAvemANassa pagaibhaddayAe jahA sivvassa jAva vibbhaMge NAmaM aNNANe samuppaNNe / se NaM teNaM vibbhaMgeNaM aNNANeNaM samuppaNeNaM baMbhaloe kappe devANaM ThiiM jANai pAsai / bhAvArtha :- A rIte chaTTa-chaThThanI tapasyA karatA yAvat AtApanA letA te 'pudgala' parivrAjakane prakRtinI saraLatA AdinA kAraNe ziva parivrAjakanI jema vibhaMga nAmanuM ajJAna utpanna thayuM. te vibhaMga nAmaka ajJAnathI te pAMcamA brahma devalokamAM rahelA devonI sthiti jANavA ane dekhavA lAgyA. 13 eNaM tassa poggalassa parivvAyagassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppa jjitthA- atthi NaM mamaM aisese NANadaMsaNe samuppaNNe, devaloesu NaM devANaM jahaNaNaM dasavAsasahassAiM ThiI paNNattA, teNa paraM samayAhiyA, dusamayAhiyA jAva asaMkhejjasamayAhiyA, ukkoseNaM dasasAgarovamAiM ThiI paNNattA, teNaM paraM vocchiNNA devAya devalogA ya; evaM saMpehei, evaM saMpehettA AyAvaNabhUmIo paccoruhai, paccoruhittA tidaMDakuMDiyA jAva dhAurattAo ya geNhai, geNhettA jeNeva AlabhiyA NayarI, jeNeva parivvAyagAvasahe, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhaMDaNikkhevaM karei, karettA AlabhiyA
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-11: uddezaka-12 . 637 ] NayarIe siMghADaga jAva pahesu aNNamaNNassa evamAikkhai jAva parUvei- atthi NaM devANuppiyA ! mamaM aisese NANadaMsaNe samuppaNNe, devaloesu NaM devANaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAI, taheva jAva vocchiNNA devA ya devalogA ya / bhAvArtha - tyAra pachI te pudgala parivrAjakane A pramANe vicAra utpanna thayo ke- mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayuM che ke devalokamAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che, tyAra pachI eka samaya adhika, be samaya adhika yAvat asaMkhya samaya adhika, A rIte vadhAratAM utkRSTa daza sAgaropamanI sthiti thAya che. tyAra pachI deva ane devaloka vyacchinna thaI jAya che. A rIte vicAra karIne te AtApanA bhUmimAMthI nIce utaryA, nIce utarIne tridaMDa, kuMDikA, bhagavA vastrone grahaNa karyA, grahaNa karIne jyAM AlabhikA nagarI hatI, jyAM tApasIno Azrama hato tyAM AvyA ane tyAM potAnA upakaraNo rAkhIne AlabhikA nagarInA zRMgATaka, trika, rAjamArga AdimAM A pramANe kahevA lAgyA, prarUpaNA karavA lAgyAhe devAnupriyo! mane viziSTa jJAna-darzana utpanna thayuM che, jethI huM jANuM chuM ane dekhuM che ke devalokamAM jaghanya sthiti daza hajAra varSa ane utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che, tyAra pachI deva ke devaloka nathI 14 taeNaM AlabhiyAe NayarIe eeNaM abhilAveNaM jahA sivassa, taM ceva jAva se kahameyaM maNNe evaM ? sAmI samosaDhe jAva parisA paDigayA / bhagavaM goyame taheva bhikkhAyariyAe taheva bahujaNasadaM NisAmei, NisAmettA taheva savvaM bhANiyavvaM jAva ahaM puNa goyamA ! evaM AikkhAmi evaM bhAsAmi jAva parUvemi- devaloesu NaM devANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA, teNa paraM samayAhiyA dusamayAhiyA jAva ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA, teNa paraM vocchiNNA devA ya devalogA ya / bhAvArtha:- A vAta sAMbhaLIne AlabhikA nagarInA loko zivarAjarSinA saMbaMdhamAM kahetA hatA te ja rIte paraspara kahevA lAgyA yAvata he devAnupriyo ! A kathana kevI rIte mAnI zakAya ? te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra tyAM padhAryA, pariSada darzanArthe gaI ane pAchI pharI. gautama svAmI bhikSA mATe gayA. tyAM loko pAsethI uparokta vAta sAMbhaLI, vagere saMpUrNa varNana pUrvavat jANavuM. te svasthAne AvyA ane bhagavAnane A viSayamAM pUchyuM. bhagavAne kahyuM- he gautama! pudgala parivrAjakanuM kathana asatya che, huM A pramANe kahuM chuM A pramANe boluM chuM yAvat prarUpaNA karuM chuM ke devalokomAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che ane tyAra pachI eka samayAdhika, be samayAdhika yAvatuM utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. tyAra pachI deva ane devaloka bucchinna thAya che. | 15 asthi NaM bhaMte ! sohamme kappe davvAiMsavaNNAI pi avaNNAI pitaheva pucchA ? goyamA !haMtA asthi / evaM IsANe vi jAvaaccue vi evaM ceva gevejjavimANesu,
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 ] zrI bhagavatI sUtra-3 aNuttaravimANesu, IsipabbhArAe vi / jAva haMtA asthi / taeNaM sA mahatimahAliyA parisA jAva paDigayA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharma devalokamAM varNa sahita ane varNa rahita dravya che ityAdi prazna? uttara- hA, gautama! che. A rIte IzAna devalokathI yAvat ayyata devaloka sudhI jANavuM temaja raiveyaka vimAnomAM, anuttara vimAnomAM ane iSat prAzmArA pRthvImAM paNa jANavuM ke tyAM varNAdi sahita ane varNAdi rahita dravya che. tyAra pachI te pariSad yAvat pAchI gaI. pudagala parivrAjakanI dIkSA ane mukti - |16 taeNaM AlabhiyAe NayarIe siMghADaga-tiya, evaM jahA sivassa jAva svvdukkhpphiinne| NavaraM tidaMGakuMDiyaM jAva dhAurattavatthaparihie parivaDiyavibbhaMge AlabhiyaM NayariM majhamajjheNaM Niggacchai jAva uttarapuratthimaM disibhAgaM avakkamai, avakkamittA tidaMDakuMDiyaM ca jahA khaMdao jAva pavvaio / sesaM jahA sivassa jAva avvAbAhaM sokkhaM aNubhavaMti sAsayaM siddhaa| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - tyArapachI AlabhikA nagarInA manuSyo dvArA pudgala parivrAjakane potAnI mAnyatA mithyA che tevuM jJAna thayuM ane te paNa zivarAjarSinI samAna zaMkita, kAMkSita thayA, jethI tenuM virbhAgajJAna naSTa thayuM. tetridaMDa, kuMDikA, bhagavA vastro Adi potAnA upakaraNone laIne AlabhikA nagarInI madhyamAMthI nIkaLyA, bhagavAna pAse AvyA. bhagavAna dvArA potAnI zaMkAnuM nivAraNa thaI jatAM aMdakanI jema tridaMDa, kaMDikA ane bhagavA vastrano tyAga karI pravrajita thayA. zeSa kathana zivarAjarSinI samAna jANavuM. te ArAdhaka thaIne bhAvatuM mukta thayA, avyAbAdha zAzvata sukhano anubhava karavA lAgyA.. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. I vivecana :savaUMA ja vaUMAM ji:- varNAdi sahita ane varNAdithI rahita dravyo. varNa, gaMdha, rasa ane sparza sahitanuM pudagala dravya varNAdithI sahita che ane varNa, gaMdha, rasa ane sparza rahita dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane jIva dravya arUpI che. bAra devaloka Adi lokanA koI paNa sthAnamAM varNAdi sahita pudgala dravya paNa hoya che ane varNAdithI rahita dharmAstikAyAdi dravya paNa hoya ja che. che zataka-11/1ra saMpUrNa che te 5 | zataka-11 saMpUrNa che ,
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 [ 39] zataka-1ra | paricaya jaje, je A zatakamAM daza uddezaka che. jemAM vividha viSayo che, te A pramANe che- (1) prathama udezakamAM zrAvastI nivAsI zaMkha ane puSkalI Adi zramaNopAsakanI dharmazraddhA temaja zramaNopAsakacaryAnuM pratipAdana ane aMte traNa prakAranI jAgarikAnuM varNana che. (2) bIjA uddezakamAM jayaMti zramaNopAsikAnA aneka prazno ane prabhunA uttaro temaja jayaMti zrAvikAno viraktabhAva, saMyama svIkAra Adi viSayo pratipAdita che. (3) trIjA uddezakamAM sAta naraka pRthvIonA nAma, gotra AdinuM atidezAtmaka varNana che. (4) cothA uddezakamAM be paramANuthI laIne daza paramANu yAvatusaMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta paramANunA skaMdharUpe pariNata thavAnA ane tenA bheda thavAnA vividha vikalponuM nirUpaNa che. tatpazcAt saMghAta ane bhedathI thatAM sAta prakAranA pudgala parAvartananuM kathana che. (5) pAMcamA uddezakamAM prANAtipAta Adi aDhAra pApasthAnanA paryAyavAcI zabdo, 18 pApasthAna virati temaja avagrahAdi matijJAnanA cAra bheda, cAra prakAranI buddhi, utthAnAdi pAMca, sAtamA AkAzAntarathI vaimAnikonA AvAsa, paMcAstikAya, ATha karma, chalezyA, pAMca zarIra, traNa yoga, atItAdi kAla ane garbhagata jIvAdimAM varNAdi ityAdi aneka viSayonuM kathana che. () chaThThA uddezakamAM rAhu nAmanA devanI zakti, tenI Rddhi, tenA nAmAMtara vagerenuM varNana che. te uparAMta kahyuM che ke- rAhunA gamanAgamanathI vividha prakAre caMdranI kaLA AcchAdita thAya che tene loko rAhu dvArA caMdranuM grahaNa, bhedana, vamana ke bhakSaNa kahe che paNa kharekhara te AcchAdana mAtra che. tyAra pachI dhruva rAhu ane parvarAhunuM svarUpa tathA tenA kAryanuM kathana che. aMte caMdra ane sUryanA zazI ane Aditya nAmanuM rahasya ane tenA sukhanuM nirUpaNa che. (7) sAtamA uddezakamAM asaMkhya koTA koTi yojana pramANa lokamAM eka AkAzapradeza paNa evo nathI ke je jIvanA janma-maraNathI spardhAyela na hoya arthAt jIvoe sarva AkAza pradezone janma maraNathI sparza karyo che. A kathanane bakarAthI bharelA vADAnA daSTAMtapUrvaka siddha karyuM che. temaja vividha rIte jIvanA anaMta saMsAra paribhramaNane spaSTa karyuM che. (8) AThamA uddezakamAM mahaddhika devanI, nAga(sarpa athavA hAthI) maNi ane vRkSAdimAM utpatti ane tenA prabhAvanI carcA karI che. temaja niHzIla, vratAdi rahita, mahAvAnara, kukaDA, deDakA, siMha, vAgha tathA DhaMka,
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ $40 ] zrI bhagavatI sUtra-3 kaMkAdi pakSI vagere tiryaMca paMcendriyanI prathama narakanA nairayika rUpe utpattinI prarUpaNA karI che. (9) navamA uddezakamAM bhavya dravyadeva Adi pAMca devonuM svarUpa tathA tenI Agati, sthiti, vaikriyazakti, utpatti, udvartanA, saMsthitikAla, aMtara, alpabadutva Adi viSayonuM pratipAdana che. (10) dazamA uddezakamAM ATha prakAranA AtmA ane teno paraspara saMbaMdha samajAvyo che. tema ja AtmAnI jJAna, darzanathI bhinnatA, abhinnatA, tathA ratnaprabhA pRthvIthI laIne azrutakalpa sudhInA pratyeka kSetramAM satpaNuM, asatpaNuM vagere vikalpo karyA che. temaja paramANu pudgalathI laIne anaMta pradeza sudhInA skaMdhomAM sakalAdeza ane vikalAdezanI apekSAe vividha bhaMgonuM pratipAdana che.
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-1 [ 41 | zataka-1ra : uddezaka-1 jaje saMkSipta sAra je A uddezakamAM zaMkha, puSkalI Adi zramaNopAsakonA jIvananA eka prasaMganuM nirUpaNa karI, tenA mAdhyamathI paSadhanuM svarUpa, tenA prakAra, traNa prakAranI jAgarikA ane kaSAyanA duSTa pariNAmanuM Alekhana che. * zrAvastI nagarImAM koSTaka nAmanuM udhAna hatuM. te nagarImAM zaMkha, puSkalI Adi aneka zrAvako rahetA hatA. teo dhana-dhAnyathI samRddha hatA, sAmAjika daSTie pratiSThita hatA ane dhArmika kSetre daDha zraddhAvAna tathA nava tattvanA jJAtA hatA. te nagarImAM prabhu mahAvIranuM padArpaNa thayuM. zrAvako darzana ane dharma zravaNa mATe gayA. dharmopadeza sAMbhaLIne kaMIka tyAga bhAvanA jAgRta thaI. sahue sAthe maLIne bhojana karIne, sAMsArika pravRttithI nivRtta thaIne dharmadhyAnamAM pravRtta thavuM arthAt AhAra sahitano pauSadha karavo tevo vicAra karyo. AtmaguNonuM poSaNa(puSTi) thAya tevI pravRttine pauSadha kahe che. vicAraNA anusAra AhAra pANI taiyAra karAvyA. tyArapachI zaMkha zrAvakanA pariNAma vRddhigata banyA. teNe cAre prakAranA AhArano tyAga karIne paripUrNa pauSadhavratanI ArAdhanA karI. puSkalI Adi zrAvakoe AhAra sahitanA pauSadha vratanI ArAdhanA karI. teone zaMkhanuM vartana gamyuM nahIM. bIjA divase sarva zrAvako prabhunA pravacana zravaNArthe gayA. pravacana pachI puSkalI Adi zrAvako zaMkha zrAvakanI avahelanA karatA Thapako ApavA lAgyA. sarvajJa prabhue zramaNopAsakone saMbodhana karIne zaMkhanI hilanA ke tiraskAra na karavAno upadeza Apyo. temaja zaMkhanA Atma pariNAmanI saraLatA, daDha dharmazraddhA vagere guNone pragaTa karyA. tIrthaMkara prabhunA upadezathI sahue zaMkha zrAvakanI kSamAyAcanA karI. tenA anusaMdhAnamAM prabhue traNa prakAranI jAgarikA ane zaMkhanA praznanA uttara rUpe kaSAyanuM pariNAma samajAvyuM. jAgarikA - jAgarikA traNa prakAranI che. yathA- buddha jAgarikA, abuddha jAgarikA ane sudakakhu jAgarikA. (1) buddha jAgarikA- kevaLajJAnIno AtmA saMpUrNa bodhi svarUpa che. teonuM Atma svabhAvamAM rahevuM te buddha jAgarikA che. (2) abuddha jAgarikA-kevalajJAnI sivAya samasta sAdhakonI dharma jAgarikAne abuddha jAgarikA kahe che. (3) sudakhkha jAgarikA- samyagudaSTi zrAvakonuM vrata niyama pauSadha Adi dvArA Atma bhAvomAM tallIna banavuM, tene sudakhkha-sudarzana jAgarikA kahe che. cAre kaSAyanuM pariNAma ghora saMsAra paribhramaNa che. * zaMkha zrAvaka aneka varSonI zramaNopAsaka paryAyanuM pAlana karIne, saudharma devalokamAM utpanna thaze. tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne, mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddha gatine prApta karaze. A rIte A uddezakamAM zrAvaka jIvananuM digdarzana che.
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 OR O zataka-1ra : uddezaka-1 zakha uddezakonAM nAma H saMkhe jayaMtI puDhavI, poggala aivAya rAhu loge ya / NAge ya deva AyA, bArasamasae dasuddesA // zrI bhagavatI sUtra-3 ROR IOS bhAvArtha :- A zatakamAM daza uddezaka che. tenA nAma kramazaH A pramANe che- (1) zaMkha (2) jayaMtI (3) pRthvI (4) pudgala (5) atipAta (6) rAhu (7) loka (8) nAga (9) deva (10) AtmA. vivecana : A zatakanA daza uddezaka che. jenA nAma tenA mukhya athavA Adha viSayanA AdhAre che. (1) saMghe : zaMkha ane puSkalI zrAvakanA jIvanano prasaMga hovAthI prathama uddezakanuM nAma 'zaMkha' che. (2) navaMtI :- jayaMti zrAvikAnuM vRttAMta hovAthI bIjA uddezakanuM nAma 'jayaMtI' che. (3) puvI :- ratnaprabhA Adi sAta pRthvInuM atidezAtmaka kathana hovAthI trIjA uddezakanuM nAma 'pRthvI' che. (4) poAta :- pudgala dravyanA bheda rUpa paramANu ane skaMdha viSayaka vistRta varNana hovAthI cothA uddezakanuM nAma 'pudgala' che. (1) aphlAya :- prANAtipAta pramukha 18 pApasthAnaka ane tenI viratimAM varNAdinuM nirUpaNa hovAthI pAMcamA uddezakanuM nAma 'atipAta' che. (6) rAhu :- caMdra grahaNanA nimittabhUta rAhu vimAna viSayaka varNana mukhya hovAthI chaThThA uddezakanuM nAma 'rAhu' che. (7) tAone :- jIvanA anaMta janma maraNanuM varNana che ane janma maraNanuM sthAna loka hovAthI sAtamA uddezakanuM nAma 'loka' che. (8) khAne H- devanI nAga AdimAM utpatti saMbaMdhI kathana, mukhya viSaya hovAthI AThamA uddezakanuM 'nAga' che. nAma (6) deva :- bhavI dravya deva Adi pAMca prakAranA devonuM varNana hovAthI navamA uddezakanuM nAma 'deva' che.
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-1 649 (20) mAyA :- uddezakanA prAraMbhamAM ATha prakAranA AtmA saMbaMdhI pratipAdana hovAthI, A dazamA uddezakanuM nAma "AtmA" che. zaMkha ane puSkalIno saMkSipta paricaya: 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAvatthI NAma NayarI hotthA, vaNNao / koTThae ceie, vaNNao / tattha NaM sAvatthIe NayarIe bahave saMkhappAmokkhA samaNovAsagA parivasaMti aDDA jAva bahujaNassa aparibhUyA; abhigayajIvAjIvA jAva ahApariggahiehiM tavokkamehiM appANaM bhAvamANA viharati / tassa NaM saMkhassa samaNovAsagassa uppalA NAmaM bhAriyA hotthA, sukumAla pANipAyA jAva surUvA, samaNovAsiyA abhigayajIvAjIvA jAva ahApariggahiehiM tavokkamehi appANa bhAvemANA vihri| tattha NaMsAvatthIe NayarIe pokkhalI NAmasamaNovAsae parivasai- aDDe jAvaaparibhUe abhigaya jIvAjIve jAva ahApariggahiehiM tavokkamehi appANaM bhAvamANA vihri| bhAvArtha:- te kAle, te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. tyAM koSThaka nAmanuM udyAna hatuM. nagarI ane udhAnanuM varNana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM. te zrAvastI nagarImAM zaMkha pramukha aneka zramaNopAsako rahetA hatA. te samRddha yAvatu aneka jano dvArA aparAbhUta hatA. te jIva-ajIvAdi tattvonA jJAtA yAvatuM svayaM svIkata tapazcaryA dvArA AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. zaMkha zramaNopAsakanI patnInuM nAma utpalA hatuM. te sukomaLa hAthapagavALI vAva, surUpa hatI ane jIvajIvAdi tattvonI jJAtA zramaNopAsikA hatI. te zrAvastI nagarImAM puSkalI nAmanA eka zramaNopAsaka rahetA hatA. te Rddhi saMpanna yAvatu aneka jano dvArA aparAbhUta hatA tathA jIvAjIvAdi tattvonA jJAtA yAvatuM svIkRta tapazcaryA dvArA AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. |3 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe / parisA NiggayA jAva pjjuvaasi| taeNaM te samaNovAsagA imIse kahAe laddhaTThA samANA jahA AlabhiyAe jAva pajjuvAsaMti / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tesiM samaNovAsagANaM tIse ya mahai mahAliyAe parisAe dhammakahA jAva parisA paDigayA / bhAvArtha - te kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI zrAvatI nagarImAM padhAryA. pariSada vaMdana mATe gaI. vaMdana-namaskAra karIne paryApAsanA karavA lAgI. tyArapachI te zramaNopAsako paNa bhagavAnanA Agamanane jANIne AlabhikA nagarInA zrAvakonI jema vaMdana mATe gayA, yAvatuM paryApAsanA karavA lAgyA. zramaNa bhagavAna mahAvIre te mahApariSadane ane te zramaNopAsakone dharmopadeza Apyo. dharmopadeza sAMbhaLIne pariSada pAchI gaI.
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 644] zrI bhagavatI sUtra-3 4 taeNaMtesamaNovAsagAsamaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammaMsoccA Nisamma hatuTThAsamaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati NamaMti, vaMdittA NamaMsittA pasiNAiMpucchati pucchittA aTThAiMpariyAdiyaMti,pariyAdiyittA urduti,uThettA samaNassa bhagavaomahAvIrassa atiyAo koTThayAocecyAopaDiNikkhamaMti, paDiNikkha mittAjeNeva sAvatthI NayarIteNeva pahArastha sAmaNA bhAvArtha:- te zramaNopAsaka bhagavAna pAsethI dharmopadeza sAMbhaLIne ane avadhAraNa karIne harSita ane saMtuSTa thayA. zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne prazna pUchyA; tenA arthane grahaNa karyA tyArapachI potAnI utthAna zaktithI UyA, UbhA thaIne koSThaka udyAnamAMthI nIkaLyA, nIkaLIne zrAvastI nagarI tarapha ravAnA thayA. vivecana : A uddezakanA upodghAtarUpa prathama sUtramAM zrAvastI nagarInA be mukhya zrAvakono saMkSipta paricaya Apyo che. zrAvastI :- prAcIna kALamAM bhagavAna mahAvIra ane mahAtmA buddhanA yugamAM zrAvastI eka samRddha nagarI hatI. itihAsamAM aneka sthAne teno ullekha prApta thAya che. tyAMnuM koSThaka udyAna paNa prasiddha hatuM. jyAM kezI-gautamano saMvAda thayo hato. vartamAne zrAvastInuM nAma "sehaTa-mehaTa' che. tema zodha karanAra vizeSajJa kahe che. te pahelA jevI samRddha rahI nathI. prabhu mahAvIranuM tyAM padArpaNa thayuM. aneka zrAvako tyAM gayA. potAnA praznonuM samAdhAna karIne jIvanane dhanya banAvyuM. zramaNopAsakonI pauSadha ArAdhanA :| 5 taeNaM se saMkhe samaNovAsae te samaNovAsae evaM vayAsI- tujhe NaM devANuppiyA! viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAveha, taeNaM amhe taM vipulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA visAemANA paribhAe mANA paribhuMjemANA pakkhiyaM posahaM paDijAgaramANA viharissAmo / taeNaM te samaNovAsagA saMkhassa samaNovAsagassa eyamaTuM viNaeNaM pddisurnneti| zabdArtha-3vaFuDAveda taiyAra karAvo nAsIpI -AsvAdana karatA vipakSI vizeSa AsvAdana karatA parimANaT = paraspara eka bIjAne, ApatA paramunI saMpUrNa rIte bhogavatAM. bhAvArtha - tyAra pachI zaMkha zramaNopAsake anya zramaNopAsakone A pramANe kahyuM- he devAnupriyo!
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : 6deza -1 | 45 / tame pracura azana, pAna, khAdima ane svAdima taiyAra karAvo. ApaNe sahu te pracu azana, pAna, khAdima ane svAdimanuM AsvAdana karatAM, vizeSa AsvAdana karatAM, paraspara ApatAM ane bhogavatAM, pAkSika pauSadhanuM anupAlana karatAM vicarazuM. te zramaNopAsakoe zaMkha zramaNopAsakanA vacanano vinayapUrvaka svIkAra karyo. 6 taeNaM tassa saMkhassa samaNovAsagassa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA- No khalu me seyaM taM viulaM asaNaM jAva sAimaM AsAemANassa visAe mANassa paribhAemANassa paribhujemANassa pakkhiyaM posahaM paDijAgara-mANassa viharittaeseyaM khalu me posahasAlAe posahiyassa baMbhayArissa ummukkamaNisuvaNNassa vavagaya- mAlA-vaNNaga-vilevaNassa Nikkhittasattha-musalassa egassa abiiyassa dabbhasaMthAro-vagayassa pakkhiyaM posaha paDijAgara-mANassa viharittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehettA jeNeva sAvatthI NayarI, jeNeva sae gihe, jeNeva uppalA samaNovAsiyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA uppalaM samaNovAsiyaM Apucchai, ApucchittA jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA posahasAlaM aNupavissai, aNupavissittA posahasAlaM pamajjai, pamajjittA uccArapAsavaNabhUmi paDilehei, paDilehittA dabbhasaMthAragaM saMtharai, saMtharittA dabbhasaMthAragaM durUhai, duruhittA posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva pakkhiyaM posaha paDijAgaramANe viharai / zArtha :- umukkamaNisuvaNNassa = mA suvA hi paDumUlya vastune choDIne vaNNaga = va , sugaMdhI 41652. bhAvArtha :- tyAra pachI (ghare jatAM mArgamAM ja) zaMkha zramaNopAsakane A prakArano vicAra Avyo ke azanAdinuM AsvAdana karatAM, vizeSa AsvAdana karatAM, paraspara ApatAM, bhogavatAM pAkSika pauSadha karavo te mArA mATe zreyaskara nathI, paraMtu pauSadhazALAmAM brahmacaryapUrvaka maNi ane suvarNano tyAga karIne; mALA, sugaMdhI pAuDara ane vilepanane choDIne tathA zastra ane musaLAdino tyAga karIne; DAbhanA saMthArA sahita anyanI sahAyatA vinA mAre ekalAne ja pauSadha svIkAra karIne vicaravuM zreyaskara che. A pramANe vicAra karIne zrAvastI nagarImAM potAne ghera AvyA, AvIne utpalA zrAvikAne pUchIne pauSadhazALAmAM AvyA ane pauSadhazALAnuM parimArjana karIne, vaDInIta ane prasavaNa(laghunIta)nI bhUminuM pratilekhana karIne, ghAsano saMthAro bichAvIne, tenA para besIne, pauSadha grahaNa karIne, brahmacarya bhAvamAM sthita thaIne, pAkSika pauSadhanuM pAlana karavA lAgyA. viveyana : prastuta sUtramAM zaMkha zrAvakanA pauSadha svIkAranA mAdhyamathI pauSadhanuM svarUpa ane pauSadhanI vidhi
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 646 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pratipAdita karI che. pauSadha :- je anuSThAnathI AtmaguNonuM poSaNa thAya tene pauSadha kahevAya che. pauSadhamAM mukhya cAra prakAranA tyAga hoya che. yathA(1) AhAra tyAga :- azana, pAna, khAdima ane svAdima rUpa AhArano tyAga karIne AtmadharmanuM poSaNa karavuM. (2) zarIra zobhA vibhUSA tyAga :- snAna, ubaTana, vilepana, puSpa, gaMdha, tAMbUla, vastra ane AbhUSaNarUpa zarIra zobhAno tyAga karavo. (3) abrahmacarya tyAga :- abrahma-maithunano tyAga karIne kuzala anuSThAnonA sevanathI brahma svarUpa AtmaguNonI vRddhi karavI. (4) sAvadha pravRttiono tyAga - kRSi, vANijyAdi sAvadha vyApArono tathA zastrAdino tyAga arthAt hiMsAdi aDhAra pApa rUpa sarva pravRttino tyAga karIne dharmanuM pAlana karavuM. te avyApAra pauSadha che. pauSadhanI vidhi - sahu prathama sthAnanuM pramArjana ane pariSThApana bhUminuM pratilekhana karIne, DAbhano saMthAro athavA vastranuM Asana bichAvavuM, tyAra pachI cAre prakAranA AhArAdino, abrahmacaryano, zarIranI zobhA vibhUSAno ane sarva prakAranI sAvadha(pApa yukta) pravRttino tyAga karavo ane ekAkIpaNe AtmabhAvomAM lIna thavuM. prastuta sUtra varNanathI AhAra tyAga sivAya traNa prakAranA tyAga sAthe pauSadha karavAno vikalpa paNa spaSTa thAya che. jene vartamAnamAM dezapaSadha, dezAvagAsikavrata rUpa pauSadha athavA dayAvrata Adi kahevAya che. zaMkhAdi zrAvakoe AhAra sahitanI pauSadha ArAdhanAno paraspara vicAra karyo. tenA mATe AhArAdi taiyAra karavAno Adeza paNa Apyo. tyAra pachI zaMkha zrAvakanA Atma pariNAmo ane saMvegabhAva varkiMgata banyA ane teNe AhAranA tyAga sahita arthAtu upavAsa yukta pauSadhavratano svIkAra karyo. zaMkhane bolAvavA puSkalInuM gamana - | 7 taeNaM te samaNovAsagA jeNeva sAvatthI NayarI jeNeva sAiM sAiM gihAI, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA vipulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAti, uvakkhaDAvittA aNNamaNNaM saddAveti, saddAvettA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA! amhehiM se viule asaNa-pANa-khAimasAime uvakkhaDAvie, saMkhe ya NaM samaNovAsae No havva-mAgacchai, taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM saMkhaM samaNovAsagaM sahAvettae / bhAvArtha - tyAra pachI te zramaNopAsako zrAvatI nagarImAM pota-potAnA ghera gayA ane pracura azana, pAna, khAdima ane svAdima taiyAra karAvyuM, taiyAra karAvIne, ekabIjAne bolAvIne A pramANe kahevA
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : 6deza -1 lAgyA- he devAnupriyo ! ApaNe vipula azana, pAna, khAdima ane svAdima Adi AhAra taiyAra karAvyA che. paraMtu hajI zaMkha zramaNopAsaka AvyA nathI. mATe he devAnupriya! te zreSTha che ke ApaNe zaMkha zramaNopAsakane bolAvavA joIe. | 8 taeNaM se pokkhalI samaNovAsae te samaNovAsae evaM vayAsI- acchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! suNNivvuyA vIsatthA, ahaM NaM saMkhaM samaNovAsagaM saddAvemi, tti kaTu tesiM samaNovAsagANaM aMtiyAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA sAvatthIe NayarIe majjhamajjheNaM jeNeva saMkhassa samaNovAsagassa gihe teNeva uvAgacchai, uvA- gacchittA saMkhassa samaNovAsagassa giha aNupaviDhe / bhAvArtha - tyAra pachI puSkalI zrAvake te zrAvakone kahyuM ke- he devAnupriyo! Apa bilakula ciMtA na karo, nizcita raho. huM zaMkha zrAvakane bolAvIne AvuM chuM; A pramANe kahIne te zramaNopAsako pAsethI nIkaLyA, nIkaLIne zrAvastI nagarInI madhyamAM thatAM jyAM zaMkha zrAvakanuM ghara hatuM tyAM gayA, tyAM jaIne zaMkha zrAvakanA gharamAM praveza karyo. | 9 taeNaM sA uppalA samaNovAsiyA pokkhaliM samaNovAsayaM ejjamANaM pAsai, pAsittA haTTha-tuTThA AsaNAo abbhuDhei abbhuDhettA sattaTTha payAI aNugacchai, aNugacchittA pokkhaliM samaNovAsagaM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA AsaNeNaM uvaNimaMtei, uvaNimaMtettA evaM vayAsI- saMdisau NaM devANuppiyA ! kimAgamaNappaoyaNaM? taeNaM se pokkhalI samaNovAsae uppalaM samaNovAsiyaM evaM vayAsI- kahiM NaM devANuppie ! saMkhe samaNovAsae? taeNaM sA uppalA samaNovAsiyA pokkhaliM samaNovAsaya evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! saMkhe samaNovAsae posahasAlAe posahie jAva pakkhiyaM posaha paDijAgaramANe viharai / bhAvArtha :- tyArapachI te utpalA zrAvikAe puSkalI zrAvakane AvatAM joyA, joIne te harSita ane saMtuSTa thaI, te potAnA Asana parathI UThIne sAta ATha kadama sAme gaI, teNe puSkalI zrAvakane vaMdana-namaskAra karIne besavA mATe Asana ApyuM ane A pramANe kahyuM- he devAnupriya! kaho, ApanA AgamananuM zuM prayojana che? puSkalI zrAvake utpalA zrAvikAne pUchyuM- he devAnupriya ! zaMkha zrAvaka kyAM che? tyAre utpalA zrAvikAe puSkalI zrAvakane uttara ApatA kahyuM ke he devAnupriya ! teo pauSadhazALAmAM pauSadha grahaNa karIne yAvat pAkhI saMbaMdhI pauSadhanI samyak ArAdhanA karatA vicare che. puSkalI zrAvake karelA AmaMtraNano asvIkAra :10 taeNaM se pokkhalI samaNovAsae jeNeva posahasAlA, jeNeva saMkhe
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 48 / zrI bhagavatI sUtra-3 samaNovAsae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA gamaNAgamaNAe paDikkamai, paDikkamittA saMkhaM samaNovAsayaM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA! amhahiM se viule asaNe pANe khAime sAime uvakkhaDAvie, taM gacchAmo NaM devANuppiyA! taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA jAva paDijAgaramANA vihArAmo / bhAvArtha - tyAre puSkalI zrAvaka jyAM pauSadhazALA hatI, jyAM zaMkha zrAvaka hatA, tenI samIpe AvyA; gamanAgamananuM pratikramaNa karyuM; karIne zaMkha zrAvakane vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he devAnupriya! ApaNe vipula azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAvyuM che, tethI he devAnupriya! ApaNe jaIe ane te AhArAdinuM AsvAdana karIne pauSadha karIe. 11 taeNaM se saMkhe samaNovAsae pokkhaliM samaNovAsayaM evaM vayAsI- No khalu me kappai devANuppiyA! taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAe mANassa jAva paDi jAgaramANassa viharittae; kappai me posahasAlAe posahiyassa jAva paDijAgara- mANassa viharittae / taM chaMdeNaM devANuppiyA ! tubbhe taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA jAva viharaha / bhAvArtha - tyAre zaMkha zrAvake puSkalI zrAvakane A pramANe kahyuM he devAnupriya! AhArAdinuM AsvAdana karIne, pauSadha karavo te mArA mATe yogya nathI, mArA mATe ahIM pauSadhazAlAmAM upavAsa yukta pauSadhanI ArAdhanA karavI yogya che. kAraNa ke meM AhAra-pANI rahitano pauSadha aMgIkAra karyo che. mATe tame sahu potAnI icchAnusAra vipula azana, pAna, khAdima, svAdimanuM AsvAdana ane sevana karIne yAvat pAkSika pauSadhanI ArAdhanA karo; AhAra sahitano pauSadha karo. anya zrAvako dvArA AhArayukta pauSadhanuM anupAlana :12 taeNaM se pokkhalI samaNovAsae saMkhassa samaNovAsagassa aMtiyAo posahasAlAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA sAvatthi NayariM majjhaM-majjheNaM jeNeva te samaNovAsagA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA te samaNovAsae e vaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA! saMkhe samaNovAsae posahasAlAe posahie jAva viharai, taM chadeNaM devANuppiyA ! tubbhe viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAima jAva viharaha, saMkhe NaM samaNovAsae No havvamAgacchai / taeNaM te samaNovAsagA taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA jAva viharati /
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-1 | 49 bhAvArtha :- tyAre puSkalI zrAvaka zaMkha zramaNopAsaka pAsethI pauSadhazALAmAMthI nIkaLyA, nIkaLIne zrAvastI nagarInI madhyamAMthI thaIne jyAM te zrAvako hatA, tyAM tenI pAse pahoMcyA ane A pramANe kahyuM he devAnupriyo! zaMkha zrAvake AhAra-pANI rahita pauSadha aMgIkAra karI lIdho che, temaNe kahyuM che ke tame tamArI icchAnusAra AhAra sahita pauSadha karo. zaMkha zrAvaka Avaze nahIM. tyAre te zrAvakoe vipula azana, pAna, khAdima, svAdimanuM AsvAdana karIne AhAra sahita pauSadha karyo. zaMkha ane anya zrAvakonuM prabhu pAse gamana - |13 taeNaM tassa saMkhassa samaNovAsagassa puvvarattA-varattakAlasamayasi dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve jAva samuppajjitthA- seyaM khalu me kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uTThiyammi sUre sahassa rassimmi diNayare teyasA jalaMte samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA NamaMsittA jAva pajjuvAsittA tao paDiNiyattassa pakkhiyaM posaha pArittae tti kaTu evaM saMpehei, evaM saMpehettA kallaM jAvajalaMte posahasAlAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA suddhappAvesAI maMgallAiM vatthAI pavaraparihie sayAo gihAo paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA pAyavihAracAreNaM sAvatthi NayariM majjhamajjheNaM jAva pajjuvAsai / bhAvArtha - zaMkha zrAvakane rAtrinA pAchalA praharamAM dharma jAgaraNa karatAM A prakArano vicAra Avyo ke "kAle rAtri vyatIta thatAM, prAtaHkAle sahasra kiraNothI yukta sUryodaya thatAM, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karIne, temanI paryApAsanA karIne, tyAMthI pAchA pharIne, pAkSika pauSadhane pUrNa karavo te mArA mATe zreyaskara che." A prakArano vicAra karIne te bIje divase prAtaHkAle sUryodaya thatAM, pauSadhazALAmAMthI bahAra nIkaLyA. bahAra nIkaLIne, bahAra javA yogya zuddha tathA maMgala rU5 vastrone uttama prakAre paridhAna karIne, potAnA gherathI nIkaLyA. page cAlIne zrAvastI nagarInI madhyamAM thaIne yAvatu bhagavAnanI sevAmAM pahoMcI bhagavAnanI paryApAsanA karavA lAgyA. 14 taeNaMtesamaNovAsagA kallaMpAuppabhAyAe jAvauTThiyammi sUre sahassarassimmi jalate NhAyA jAva appamahagghAbharaNAlaMkiya sarIrA saehiM saehiM gehehito paDiNikkhamati, paDiNikkhamittA egayao melAyati, egayao melAyittA pAyavihAracAreNaM jaavpjjuvaasNti| taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tesiM samaNovAsagANaM tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhamma parikahei jAva ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha - te puSkalI Adi sarva zrAvako bIje divase prAtaHkAle sUryodaya thatAM snAnAdi karIne yAvat zarIrane alpabhAravALA bahu mUlyavAna alaMkArothI alaMkRta karIne, pota-potAnA gherathI nIkaLyA ane
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 eka sthAna para ekatrita thayA, ekatrita thaIne page cAlI bhagavAnanI sevAmAM pahoMcyA ane pUrvavat prabhunI paryupAsanA karavA lAgyA. tyArapachI bhagavAne te mahApariSadane ane te zrAvakone dharmakathA kahI yAvat AgAra ane aNagAra dharmanI ArAdhanA karanAra AjJAnA ArAdhaka thAya che tevo dharmopadeza Apyo. 50 15 taeNaM te samaNovAsagA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammaM soccA Nisamma haTThatuTThA uTThAe uTTheti, uTThettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati NamasaMti, vaMdittA NamaMsittA jeNeva saMkhe samaNovAsae teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA saMkhaM samaNovAsayaM evaM vayAsI- tumaM devANuppiyA ! hijjo amhe appaNA ceva evaM vayAsI- tumhe devAppiyA ! vilaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM jAva viharissAmo, taraNaM tumaM posahasAlAe jAva viharie, taM suThu NaM tumaM devANuppiyA ! amhe hIlasi / bhAvArtha:- te sarva zrAvako zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI dharmopadeza sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne harSita ane saMtuSTa thayA. tyAra pachI UbhA thaIne bhagavAnane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne zaMkha zrAvaka pAse AvIne A pramANe kahevA lAgyA- he devAnupriya ! gaIkAle Ape amone vipula azana, pAna, khAdima ane svAdima taiyAra karavAnuM kahyuM hatuM ane ApaNe azanAdi sahitano pauSadha karIzuM, te pramANe kahyuM hatuM. te pramANe ame azanAdi taiyAra karAvyuM, paraMtu pachI Apa AvyA nahIM ane Ape AhAra rahitano pauSadha karyo. he devAnupriya ! Ape A yogya karyuM nathI. Ape amArI sArI hAMsI karI. 16 ajjo ! tti samaNe bhagavaM mahAvIre te samaNovAsae evaM vayAsI- mANaM akho ! tulme saMvaM samanovAsaya hIha, Livada, visaha, rahaha, avamaLaha, saMkhe NaM samaNovAsae piyadhamme ceva, daDhadhamme ceva, sudakkhujAgariyaM jAgarie / bhAvArtha :- (te zrAvakoe A prakArano vacana vyavahAra karyo tyAre) zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe te zramaNopAsakone A pramANe kahyuM- he Aryo ! tame zaMkha zrAvakanI hilanA, niMdA, khiMsanA, garhA ane apamAna na karo kAraNa ke zaMkha zrAvaka priyadharmA ane daDhadharmA che. teNe pramAda ane nidrAno tyAga karIne uttama dharmajAgaraNA karI che. vivecana : prastuta sUtramAM zaMkha ane anya zrAvakono vArtAlApa che. zaMkhano vyavahAra anya zrAvakone apamAna janaka lAgyo. paraMtu prabhue hitazikSApUrvaka satya tattva samajAvyuM ke koI vyakti alpatyAga mATe taiyAra thAya, paraMtu samayAMtare tenA pariNAmo vizuddha-vizuddhatara thAya ane te vizeSa tyAga mATe taiyAra thaI jAya ane tyAga kare, to te tyAgI niMdanIya ke tiraskaraNIya nathI paraMtu prazaMsanIya ane anumodanIya che. A kathana dvArA prabhue jIvana vyavahAranI samAdhAnakAraka vyavahAranI rIta pradarzita karI che.
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-1 | 51 hilaha :- jisana. ti, kusa mhin| ma pra2 zane matsanA 42vI. jiMdaha :-ni-manamA kutsita zahonuM Gthyaa25|| zane, anA2no bhAva pragaTa 42vo. khiMsaha :- jiMsanA, naa2|4ii. hAtha, bho Ahina DAva(HIqpUrva kSudra kyanonu thyaa29|| zane sabhI vyaktine kupita karavI. garahahaH-gaDa. anya soosamakSa tenA hoSa pragaTa 42vA. avamaNNaha :-avagAnA 32vI. ti22742 42vo. bhinna-bhinna arthavALA A zabdo prastutamAM anya zrAvako dvArA zaMkha zrAvakane upAlaMbha ApavA mATe prayukta thayA che. zrayA prAranI Rs :17 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- kaivihA NaM bhaMte ! jAgariyA paNNattA ? goyamA ! tivihA jAgariyA paNNattA, taM jahA- buddhajAgariyA abuddhajAgariyA sudakkhujAgariyA / se keNaTeNaM bhate ! evaM vuccai-tivihA jAgariyA paNNattA, taM jahAbuddhajAgariyA, abuddhajAgariyA, sudakkhujAgariyA ? goyamA ! je ime arihaMto bhagavaMto uppaNNa-NANadasaNadharA jahA khaMdae jAva savvaNNU savvadarisI, ee NaM buddhA buddha jAgariyaM jAgaraMti / je ime aNagArA bhagavaMto IriyAsamiyA bhAsAsamiyA jAva guttabaMbhayArI ee NaM abuddhA abuddhajAgariyaM jAgaraMti / je ime samaNovAsagA abhigayajIvAjIvA jAva ahApariggahehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANA viharaMti, ee NaM sudakkhujAgariyaM jAgaraMti, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai-tivihA jAgariyA jAva sudakkhujAgariyA / bhAvArtha:- "bhagavanuM A prakAre saMbodhana karIne bhagavAna gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchyuM prazra- bhagavan ! gari241 prAranI DIje? uttara- gautama! garika ghaDAranI cha.te mA prabhAcha- (1) buddha gari (2) abuddha gAsane (3) sudarzana gari
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara | zrI bhagavatI sUtra-3 prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jAgarikAnA traNa prakAra che, yathA-buddha jAgarikA, abuddha jAgarikA ane sudarzana jAgarikA? uttara- he gautama ! je utpanna thayelA kevaLajJAna-darzananA dhAraka arihaMta bhagavAna che, ityAdi (zataka-2/1nA) skaMdaka prakaraNamAM kahyAnusAra yAvatuM sarvajJa ane sarvadarzI che te "buddha' che, tenI pramAda rahita avasthAne "buddha jAgarikA' kahe che. je aNagAra IrSA samiti, bhASA samiti Adi pAMca samiti, traNa gupti sahita yAvatuM gupta brahmacArI che, sarvajJa na hovAnA kAraNe teo "abuddha' (asarvajJa) kahevAya che. teonI dharma jAgaraNAne abuddha jAgarikA' kahe che. je zrAvaka che, te jIva, ajIva Adi tattvonA jANakAra yAvatu svayaM svIkArelA tapakarmathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hoya che, teonI jAgaraNA "sudakhkha athavA sudarzana jAgarikA" kahevAya che. tethI he gautama traNa prakAranI jAgarikA kahI che. vivecana : prastuta sUtramAM gautama svAmIe bhagavAnane traNa prakAranI jAgarikAnuM svarUpa pUchyuM che. bhagavAne tenA pratyuttaramAM te spaSTa karyuM che. baddha jAgarikA-kevaLajJAna-darzanarUpa avabodhanA kAraNe je buddha-sarvajJa che. sarvajJonI svasvabhAvAvasthAne ahIM buddha jAgarikA kahI che. abuddha jAgarikA - kevaLajJAnanA abhAvamAM je buddha nathI, sarvajJa nathI te chaghI Atma sAdhaka zramaNonI dharma jAgaraNAne ahIM abuddha jAgarikA kahI che. sudaSma jAgarikA :- je jIvAjIvAdi tattvonA jJAtA, puNya-pApanA phaLane samajanArA samyagudaSTi zramaNopAsaka pauSadha Adi samaye AtmaciMtana rUpe je dharmajAgaraNa-anuprekSA kare che, teonI jAgaraNAne sudakhkha-sudarzana jAgarikA kahI che. 18 taeNaM se saMkhesamaNovAsae samaNaM bhagavaMmahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- kohavasaTTe NaM bhaMte ! jIve kiM baMdhai, kiM pagarei, kiM ciNAi, kiM uvaciNAi? saMkhA ! kohavasaTTeNaMjIve AuyavajjAo satta kammapagaDIo siDhila-baMdhaNabaddhAo evaM jahA paDhamasae asaMvuDassa aNagArassa jAva aNupariyaTTai / mANavasaTTe vi evaM ceva,evaMmAyAvasaTTe vi, evaMlobhavasaTTe vi jaavannupriytttti|
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-1 [ 53] bhAvArtha:- prazna- tyAra pachI zaMkha zramaNopAsake zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne A pramANe pUchayuM- he bhagavan! krodhane vaza thaIne Arta banelo jIva, zuM bAMdhe che? zuM kare che? zeno caya kare che ane zeno upacaya kare che? uttara- he zaMkha ! krodhane vaza thaIne Arta banelo jIva AyuSya karmane choDIne zeSa sAta karmonI zithila baMdhanathI bAMdhelI prakRtione daDha baMdhanavALI kare che, ityAdi sarva (zataka-1/1mAM kathita) asaMvRtta aNagAranI samAna jANavuM joIe. vAvate saMsAramAM paribhramaNa kare che. mAnane vaza thaIne Arta banelA jIvanA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM. temaja mAyA ane lobhane vaza thaIne Arta banelA jIvanA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM joIe, yAvata te saMsAramAM paribhramaNa kare che. vivecana : prastuta sUtramAM kaSAyanA pariNAmane pragaTa karyuM che. tenuM rahasya e che ke puSkalI Adi zrAvakone zaMkha prati kiMcit krodha utpanna thayo hato. tene upazAMta karavA mATe zaMkha zrAvake bhagavAnane krodhAdi kaSAyanuM phaLa pUchayuM- krodhAdi kaSAyane vaza thayelo jIva zithila baMdhane bAMdhelI sAta karma prakRtine gADha baMdhanavALI kare che, alpakAlIna sthitine dIrghakAlIna kare che. maMda anubhAgane tIvra anubhAgavALI kare che, alpapradezI prakRtine bahu pradezI kare che ane AyuSya karmane kadAcit bAMdhe che, kadAcit bAMdhatA nathI, azAtA vedanIya karmanuM vAraMvAra upArjana kare che. anAdi anaMta cAturgatika saMsAramAM vAraMvAra bhramaNa kare che. saMkSepamAM cAre kaSAyanuM phaLa anaMta saMsAra paribhramaNa che. zramaNopAsako dvArA zaMkha zrAvakanI kSamAyAcanA :19 taeNaM te samaNovAsagA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaTuM soccA Nisamma bhIyA tatthA tasiyA saMsArabhauvviggA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadati, Namasati, vadittA NamasittA jeNeva sakhe samaNovAsae teNeva uvAgacchati uvAgacchittA saMkhaM samaNovAsayaM vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA eyamaTuM sammaM viNaeNaM bhujjo bhujjo khArmeti / taeNaM te samaNovAsagA sesaM jahA AlabhiyAe jaavpddigyaa| bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI(krodhAdi kaSAyanuM tIvra ane kaTu phaLa) sAMbhaLIne ane avadhAraNa karIne te zramaNopAsako te ja samaye(karmabaMdhathI) bhayabhIta, trasta, duHkhita ane saMsArabhayathI udvigna thayA. teoe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA. vaMdana namaskAra karIne, jyAM zaMkha zramaNopAsaka hatA, tyAM tenI pAse AvyA. teoe zaMkha zramaNopAsakane vaMdana-namaskAra (zrAvaka yogya vinaya vyavahAra) karyA ane pachI potAnA te avinaya rU5 aparAdhane mATe vinayapUrvaka vAraMvAra kSamAyAcanA karavA lAgyA.
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 ] zrI bhagavatI sUtra-3 tyAra pachI te sarva zramaNopAsakoe bhagavAnane keTalAka prazno pUchayA, ityAdi sarva varNana (zataka-11, u.-1ramAM kathita) AlalikAnA zrAvakonI samAna jANavuM. teo pota-potAnA ghera gayA. zaMkha zrAvakanuM bhaviSya - 20 bhaMte ! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- pabhU NaM bhaMte ! saMkhe samaNovAsae devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaittae ? ___ goyamA ! No iNaDhe samaDhe / evaM jahA isibhaddaputtassa jAva savva dukkhANaM saMta de che tevuM mate ! sevaM bhaMte ! | bhAvArtha :- prazna- "he bhagavan!" A pramANe kahIne gautama svAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana-namaskAra karIne A pramANe pUchyuM- he bhagavan! zuM zaMkha zrAvaka ApanI pAse pravrajyA grahaNa karavAmAM samartha che? uttara- he gautama ! tema zakya nathI, zeSa varNana RSibhadraputra zramaNopAsakanI samAna kahevuM joIe. yAvata te sarvaduHkhono aMta karaze. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. .. vivecana : prastuta sUtramAM prabhue zaMkha zrAvakanuM ujjavaLa bhaviSya pragaTa karyuM che. zaMkha zrAvaka RSibhadraputra zramaNopAsakanI jema aneka varSonI zrAvaka paryAyanuM pAlana karIne saudharma devalokamAM deva tarIke janma dhAraNa karaze; tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karI siddha thaze. che zataka-1ra/1 saMpUrNa
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-2 pa zataka-1ra : uddezaka-ra saMkSipta sAra A uddezakamAM prabhu mahAvIranI mukhya zayyAtara jayaMtI zrAvikAnA praznottara ane tenI siddhi paryaMtanuM varNana che. jayaMtI zramaNopAsikA :- te sahasrAnIka rAjAnI putrI, zatAnIka rAjAnI bena, mRgAvatI rANInA naNaMda, udAyana rAjAnA phaibA, prabhu mahAvIranA saMtonA prathama zayyAtarI hatAM. prabhunA Agamanane sAMbhaLIne udAyana rAjAnA parivAra sAthe jayaMtI zrAvikA prabhunA darzanArthe gayA. dharmopadeza sAMbhaLIne udAyana rAjA Adi pAchA gayA ane jayaMtI zrAvikAe potAnI jijJAsA anusAra keTalAka prazno pUchyA. jayaMtI zrAvikAnA prazna ane uttara :- (1) prazna- jIva kaI rIte bhArepaNAne prApta thAya che ane kaI rIte halakApaNAne prApta thAya che ? uttara- aDhAra pApasthAnanA sevanathI jIva karmothI bhAre bane che ane pApasthAnanA tyAgathI jIva haLavo bane che, jIva kaMI rIte saMsAra vadhAre che ane ghaTADe che ? kaI rIte karmanI sthiti vadhAre ane ghaTADe che ? kaI rIte saMsAra paribhramaNa vadhAre che ane ghaTADe che ? uttara- 18 pApa sthAnanA sevanathI jIva saMsAra vadhAre che, karmanI sthiti vadhAre che ane saMsAra paribhramaNa paNa vadhAre che ane 18 pApasthAnanA tyAgathI saMsArane, karmanI sthitine ane saMsAra paribhramaNane ghaTADe che. (2) prazna- mavasiddhikapaNu svAbhAvika che ke pArijJAmika ? uttara- svAbhAvika che. (3) prazna- sarva bhavasiddhika jIvo siddha thaze ? uttara- hA, sarva jIvo siddha thaze. (4) prazna- jo sarva jIva siddha thaze to A loka bhavIjIvothI rahita thaI jaze ? uttara - nA, bhavIjIvo anaMta che. mATe A saMsAra tenAthI rahita thaI zake nahIM. (5-7) prazna- jIvo supta sArA ke jAgRta sArA ? jIvo sabaLa sArA ke durbaLa ? jIvo dakSa-udyamI sArA ke ALasu ? uttara- pApI jIvo sukha, durbaLa ane ALasu sArA ane dharmI jIvo jAgRta, sabaLa ane dakSa sArA. viSayonuM duSpariNAma :- pAMce indriyonI Asakti jIvane anaMta saMsAra paribhramaNa karAve che. jayaMtI zrAvikAnI dIkSA ane mokSa H- prabhunA samAgame samyak samAdhAna prApta karIne jayaMtI zrAvikAne vairAgyabhAva jAgRta thayo, prabhunA samavasaraNamAM ja teNe saMyama svIkAra karyo. saMyama ane tapa sAdhanA karIne mokSa gatine prApta karI. //////////
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sus zrI bhagavatI sUtra-3 zata-12 : 6za-2 yA [zramayopAzija] bhayaMtA zramayopAsijhA :1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kosaMbI NAmaM NayarI hotthA, vaNNao / caMdovataraNe ceie, vaNNao / tattha NaM kosaMbIe NayarIe sahassANIyassa raNNo potte sayANIyassa raNNo putte ceDagassa raNNo Nattue miyAvaIe devIe attae jayaMtIe samaNovAsiyAe bhattijjae udAyaNe NAmaM rAyA hotthA, vnnnno| tattha NaM kosaMbIe NayarIe sahassANIyassa raNNo suNhA sayANIyassa raNNo bhajjA ceDagassa raNNo dhUyA udAyaNassa raNNo mAyA jayaMtIe samaNovAsiyAe bhAujjA miyAvaI NAmaMdevI hotthA, vnnnno| sukumAlapANipAyA jAvasurUvA; samaNovAsiyA abhigaya jIvAjIvA jAva ahApariggahehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe viharai / ___ tattha NaM kosaMbIe NayarIe sahassANIyassa raNNo dhUyA sayANIyassa raNNo bhagiNI udAyaNassa raNNo piucchA miyAvaIe devIe NaNaMdA vesAlIsAvayANaM arahatANaM puvvasijjAyarI jayaMtI NAma samoNavAsiyA hotthA, sukumAla pANipAyA jAvasurUvA; abhigaya jIvAjIvA jAva ahApariggahehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe viharai / zArtha :- ceDagassa = vailii|4 theTa-1 Nattue = homitra attae = mAtma4-putra bhattijjae = (matrI dhUyA-putrI piucchA -pitAnAnAsuNhA-putravadhU, NaNaMdA-nae vesAlIsAvagANaM arahatANaM = vaizAmi-vizauu(trizal) putra arthAt bhagavAna mahAvIra, tenA kyanane sAmanAra bhane saMbhAvanA2-zravA rasicha, tevA mariDatanA sAdhuonI sejjAyarI sthAnahAtrI, sthAna ApanA2. bhAvArtha :- kAle, te samaye kauzAmbI nAmanI nagarI hatI. tyAM caMdrAvataraNa nAmanuM udhAna hatuM. te kauzAmbI nagarImAM sahasAnIka rAjAnA pautra, zatAnIka rAjAnA putra, ceTaka rAjAnA dohitra, mRgAvatI rANInA Atmaja, jayaMtI zramaNopAsikAnA bhatrIjA udAyana nAmanA rAjA hatA. te kauzAmbI nagarImAM sahasAnIka rAjAnI putravadhU, zatAnIka rAjAnI patnI, ceTaka rAjAnI putrI, udAyana rAjAnI mAtA ane jayaMtI zramaNopAsikAnA bhAbhI mRgAvatI devI hatA. te sukomaLa hAtha pagavALA yAvat rUpavAna hatA te
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-2 657 jIvAjIvanA jANakAra zramaNopAsikA hatA yAvatuM grahaNa karelA tapa niyamathI potAnA AtmAne bhAvita karatA rahetA hatA. ahIM nagarI, udyAna, rAjA, rANInuM varNana anya sUtrathI jANavuM. te kauzabbI nagarImAM jayaMtI zramaNopAsikA hatI, je sahasAnIka rAjAnAM putrI, zatAnIka rAjAnAM bena, udAyana rAjAnA phaibA ane mRgAvatI devInAM naNaMda hatA. te zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA vacana zravaNanI rucivALA, temanA sAdhuonA prathama zayyAtarI hatAM. te sukomaLa ane svarUpavAna temaja jIvAjIva Adi tattvonA jANakAra yAvatuM svIkAra karelA tapa niyamathI AtmAne bhAvita karatA hatAM. vivecana : prastuta sUtramAM jayaMtI zramaNopAsikAthI saMbaMdhita kSetrano ane vyaktiono paricaya Apyo che. puSyanArI :- jayaMtIbAI zramaNopAsikA prabhu mahAvIranA sAdhuone sthAna ApavA mATe prasiddha hatA. jayaMtibhAI zramaNopAsikA pAse sAdhune rahevA yogya sthAnanI vyavasthA hatI. tethI ja saMta-satijIo te nagarImAM tenI pAse sthAnanI yAcanA karatA hatA ane te zrAvikA atyaMta bhaktibhAvathI sAdhu-sAdhvIone rahevA mATe sthAna ApatA hatA. tethI pUrva-prasiddha zayyAtarI tarIke temanI gaNanA thatI hatI. jayaMtI zramaNopAsikAnuM prabhu darzanArthe gamana - 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe jAva parisA pajjuvAsai / taeNaM se udAyaNe rAyA imIse kahAe laddhaDhe samANe haTThatuDhe koDubiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! kosaMbi NayariM sabhita-bAhiriyaM Asitta-samajjiovalittaM karettA ya kAravettA eyamANattiyaM paccapiNaha evaM jahA kUNio taheva savvaM jAva pajjuvAsai / bhAvArtha :- kAle, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. pariSada dharmopadeza sAMbhaLavA gaI. yAvatuM paryApAsanA karavA lAgI, zramaNa bhagavAna mahAvIranA Agamanane sAMbhaLIne udAyana rAjA harSita ane saMtuSTa thayA. teNe sevaka puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo ! zIdhra kauzAmbI nagarInI aMdara ane bahAra saphAI karAvo, karAvIne mane sUcana karo. ityAdi koNika rAjAnI samAna jANavuM joIe yAvatuM bhagavAnanI paryApAsanA karavA lAgyA. | 3 taeNaM sA jayaMtI samaNovAsiyA imIse kahAe laddhaTThA samANI haTTatuTThA jeNeva miyAvaI devI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA miyAvaiM devi evaM vayAsIevaM jahA Navamasae usabhadatto jAva NissesAe ANugAmiyattAe bhavissai /
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 58 ] zrI bhagavatI sUtra-3 taeNaM sA miyAvaI devI jayaMtIe samaNovAsiyAe jahA devANaMdA jAva paDisuNei / taeNaM sA miyAvaI devI koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! lahukaraNa-juttajoiya jAva dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThaveha jAva uvaTThati uvaTThavittA tamANattiyaM paccappiNaMti / bhAvArtha :- bhagavAnanA AgamananI vAta sAMbhaLIne jayaMtIbAI zramaNopAsikA harSita ane saMtuSTa thayA ane mRgAvatI devInI pAse AvIne A pramANe kahyuM- yAvat he devAnupriye ! zramaNa bhagavAna mahAvIra ahIM kauzAmbI nagarInA caMdrAvataraNa udhAnamAM padhAryA che, temanA nAma-gotra zravaNanuM paNa mahAna phaLa thAya che, to darzana ane vaMdananuM to kahevuM ja zuM? temanA eka paNa dhArmikavacananA zravaNa mAtrathI mahAphaLa prApta thAya che, to tattvajJAna saMbaMdhI vipula artha zIkhavAthI mahAphaLa prApta thAya tenuM to kahevuM ja zuM? tethI ApaNe jaIe ane vaMdana-namaskAra karIe. A kArya ApaNA mATe A bhava, parabhava ane baMne bhavo mATe kalyANaprada ane zreyaskara thaze. je rIte devAnaMdAe RSabhadattanA vacanano svIkAra karyo hato, te ja rIte magAvatIe paNa jayaMtIbAI zrAvikAnA vacanano svIkAra karyo. tyArapachI magAvatI devIe sevaka puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM- he devAnupriyo! vegavAna thAvat zreSTha baLadothI yukta dhArmika ratha taiyAra karo ane taiyAra thaI jAya tenuM mane sUcana karo. sevaka puruSoe AjJAnuM pAlana karI ratha lAvIne upasthita karyo ane mRgAvatI rANIne sUcana karyuM. | 4 taeNaM sA miyAvaI devI jayaMtIe samaNovAsiyAe saddhiM NhAyA jAva appamahagghA bharaNAlaMkiya-sarIrA bahUhiM khujjAhiM jAva aMteurAo Niggacchai, NigacchittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva dhammie jANappavare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva durUDhA / taeNaM sA miyAvaI devI jayaMtIe samaNovAsiyAe saddhiM dhammiyaM jANappavara durUDhA samANI NiyagapariyAla saMparivuDA jahA usabhadatto jAva dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai / bhAvArtha :- tyAra pachI magAvatIdevI ane jayaMtI zrAvikAe snAnAdi karIne zarIrane alaMkRta karyuM. pachI aneka kubbA Adi aneka dAsIonI sAthe kAvat aMtaHpurathI bahAra nIkaLI ane jyAM bahAranI upasthAna zALA hatI, jyAM zreSTha dhArmika ratha hato tyAM AvyA. tyAM AvIne ratha para AruDha thayA. tyAra pachI mRgAvatI devI jayaMti zrAvikA sAthe dhArmika rathamAM besIne prabhunA darzana karavA gayA. tenuM saMpUrNa varNana RSabhadatta prakaraNamAM kathita potAnA parivArathI yukta devAnaMdA brAhmaNInA varNana anusAra jANavuM. [5 taeNaM sA miyAvaI devI jayaMtIe samaNovAsiyAe saddhiM bahUhi khujjAhiM
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-2 59 jahA devANaMdA jAva vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA udAyaNaM rAyaM purao kaTu ThiiyA ceva pajjuvAsai / taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre udAyaNassa raNNo, miyAvaIe devIe jayaMtIe samaNovAsiyAe, tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhamma parikahei jAva parisA paDigayA, udAyaNe paDigae, miyAvaI devI vi paDigayA / bhAvArtha - tyArapachI aneka kubbArAsIothI vIMTaLAyelI te mRgAvatIdevIe jayaMtI zramaNopAsikA sAthe devAnaMdAnI jema prabhu mahAvIrane vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne, udAyana rAjAne AgaLa karIne, bhagavAnanI paryApAsanA karavA lAgI. tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe udAyana rAjA, mRgAvatI devI, jayaMtI zramaNopAsikA ane vizALa pariSadane dharmopadeza Apyo, pariSada pAchI gaI. udAyana rAjA ane mRgAvatI rANI paNa pAchA gayA. vivecana : prastuta sUtromAM udAyana rAjA, mRgAvatI rANI temaja jayaMtIbAI zrAvikA vagere bhagavAna mahAvIranA darzana karavA gayA tenuM nirUpaNa che. salAyAM ya puro du- udAyana rAjAne AgaLa karIne. bhagavAnanA samavasaraNamAM bAra prakAranI pariSada hoya che. temAM sahu pota-potAnA yogya sthAne bese che. strIo strI pariSadamAM bese che. paraMtu rANIo potAnA parivAra sahita rAjAnI pAchaLa bese che. tethI magAvatI rANI udAyana rAjAnI pAchaLa beThI ane prabhunI paryApAsanA karavA lAgI te prakAranuM kathana che. ' jayaMtI zramaNopAsikAnA prazno gurutA ane laghutAnuM kAraNa:| 6 taeNaM sA jayaMtI samaNovAsiyA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA Nisamma haTTatuTThA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI___kaha NaM bhaMte ! jIvA garuyattaM havvamAgacchaMti ? jayaMtI ! pANAivAeNaM jAva micchAdasaNasalleNaM, evaM khalu jIvA garuyattaM havvamAgacchati / bhAvArtha:- prazna- tyArapachI jayaMtIbAI zramaNopAsikA zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI dharmopadeza lAlA
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 0 | zrI bhagavatI sUtra-3 sAMbhaLIne avadhAraNa karIne harSita ane saMtuSTa thaI ane bhagavAnane vaMdana namaskAra karyA. vaMdana-namaskAra zana, // prabhAepUchyu prazra- bhagavana! yA 25o bhaar5||ne prApta thAya cha? 6ttara- 4yaMtI ! 94 prANAtipAta Adi aDhAra pApasthAnonuM sevana karIne bhArepaNAne prApta thAya che. |7 kahaNNaM bhaMte jIvA lahuyattaM havvamAgacchati ? jayaMtI ! pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchAdasaNasalla-veramaNeNaM, evaM khalu jIvA lahuyattaM havvaMmAgacchati / evaM jahA paDhamesate saMsAraM AulIkareMti, parittI kareMti, dIhIkaraiti, hassIkareMti, aNupariyaTuMti, evaM vIIvayaMti / (zata41/8 sU.-3 pe64 201) bhAvArtha:-prazra- bhagavana! yA roDaNavAparAne prApta cha? 6ttara- yaMtI !04 prANAtipAta Adi aDhAra pApasthAnono tyAga karIne haLavApaNAne prApta kare che. te ja rIte aDhAra pApasthAnanA sevanathI jIva saMsArane vadhAre che, karmasthitine vadhAre che ane saMsAramAM vAraMvAra paribhramaNa kare che tathA pApasthAnanA tyAgathI saMsArane sImita kare che, karmasthitine ghaTADe che ane saMsAranuM ullaMghana karI jAya che. bhavasiddhika jIvonI mukti - 8 bhavasiddhiyattaNaM bhaMte ! jIvANaM kiM sabhAvao, pariNAmao ? jayaMtI ! sabhAvao, No pariNAmao / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! (r)vonuM bhavasiddhi5j(bhavIuj) svAbhAvi cha pAribhi cha ? uttara- 4yaMtI ! svAbhAvi cha, pArieumi nathI. | 9 savve vi NaM bhaMte ! bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti ? haMtA, jayaMtI ! savve vi NaM bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti / bhAvArtha :- pra- magavan ! | sarva bhavasiddhi 4 siddha thaze ? 612-1, 4yaMtI ! sarva bhavasiddhika jIvo siddha thaze. 10 jai NaM bhaMte ! savve vi bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti, tamhA NaM bhavasiddhiyavirahie loe bhavissai ? jayati ! No iNaDhe samaDhe / se keNaM khAieNaM aTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- savve vi NaM bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti, No ceva NaM bhavasiddhiyavirahie loe bhavissai ?
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-2 [ 61] jayaMtI ! se jahANAmae savvAgAsaseDhI siyA; aNAIyA, aNavadaggA, parittA, parivuDA; sA NaM paramANupoggalamettehiM khaMDehi samae samae avahIramANI-avahIramANI aNaMtAhiM osappiNI-usappiNIhiM avahIraMti, No ceva NaM avahiyA siyA / se teNaTeNaM jayaMtI ! evaM vuccai- savve vi NaM bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti, No ceva NaM bhavasiddhiyavirahie loe bhvissi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo sarva bhavI jIva siddha thaI jaze, to loka bhavyasiddhika jIvothI rahita thaI jaze? uttara- he jayaMtI ! tema zakya nathI. prazna- he bhagavana! tenuM zuM kAraNa che ke sarvabhavyasiddhika jIvo siddha thaze to paNa loka bhavyasiddhika jIvothI rahita thaze nahIM? uttara- he jayaMtI ! je rIte sarvAkAzanI eka zreNI je anAdi anaMta che ane eka pradezI hovAthI baMne taraphathI parimita tathA anya zreNIo dvArA parivRtta che, temAMthI (asat kalpanAe) pratyeka samaye eka-eka paramANu pudgala jeTalo khaMDa kADhIe, to anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI sudhI kADhe vA chatAM te zreNI khAlI thatI nathI. te ja rIte he jayaMtI ! sarva bhavI jIvo siddha thaze, paraMtu loka bhavI jIvothI rahita thaze nahIM. vivecana : prastuta sUtramAM bhavI jIvono svabhAva ane temanI mukti saMbaMdhI nirUpaNa che. bhavasilika :- bhaviSyamAM siddha pada prApta karaze tevA mokSagamanane yogya jIvo bhavasiddhika(bhavI) kahevAya che ane mokSagamanane ayogya jIvo abhavI kahevAya che. bhavasidvikapaNe svAbhAvika :- je lakSaNa ke guNa koIpaNa prakAranA parivartana vinA svabhAvathI ja hoya tene svAbhAvika kahe che. jema ke AtmAmAM caitanya, pudgalamAM mUrtatva vagere. je bhAva koI paNa prakAranA parivartanathI prApta thAya tene pariNAmika bhAva kahe che. jema ke bAlyAvasthA, yuvAvasthA Adi. A rIte jotAM jIvanuM bhavIpaNuM ke abhavIpaNu te baMne svAbhAvika bhAva che. temAM kadApi koI paNa prakAranuM parivartana thatuM nathI. loka bhavasiddhika jIvothI zunya thaze nahIM:- anAdikAlathI anaMta jIvo siddha thayA che ane bhaviSyamAM paNa anaMta jIvo siddha thaze tema chatAM A loka bhavI jIvathI rahita thaze nahIM. bhavasiddhika jIva anaMtAnaMta che. teno aMta kadApi thato nathI. sUtrakAre A viSayane daSTAMtathI samajAvyo che. yathA- samagra AkAzanI zreNIo anaMtAnaMta che. temAMthI pratyeka zreNI paNa anaMtAnaMta yojananI
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara | zrI bhagavatI sUtra-3 che. temAM anaMtAnaMta pradezo che. asatu kalpanAe te eka AkAza zreNInA anaMtapradezomAMthI samaye samaye eka-eka pradezane bahAra kADhIe to anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kAla vyatIta thAya tema chatAM eka zreNI khAlI thatI nathI kAraNa ke tenA pradezo anaMta che. tethI teno aMta thato nathI. te ja rIte A lokamAM asaMkhya audArika zarIra che ane eka dArika zarIramAM paNa nigodanA anaMtAnaMta jIvo che. anAdikAlathI jIvo siddha thAya che tema chatAM eka nigodanA zarIra jeTalA jIvo paNa siddha thayA nathI. A rIte game teTalA jIvo siddha thAya paraMtu loka bhavI jIva rahita thato nathI. anya AcAryoe paNa A viSayane aneka rIte samajAvavAno prayatna karyo che. (1) bhaviSyakAla anaMta che. samaye-samaye bhaviSyakAla vartamAna bane ja che. game teTalo kAla vyatIta thAya tema chatAM bhaviSyakAla haMmezAM anaMta ja rahe che. teno aMta thato nathI tema ja tenI anaMta rAzimAM paNa parivartana thatuM nathI. te ja rIte game teTalA bhavI jIvo mokSe jAya paraMtu bhavI jIvo anaMta ja rahe che. (2) be prakAranA pASANa che. ekamAM mUrti banavAnI yogyatA che ane bIjAmAM te prakAranI yogyatA nathI. jeTalA pASANamAM mUrti banavAnI yogyatA che te sarva pASANa mUrti banatA nathI. je pASANane zilpIno saMyoga thAya ane te puruSArtha kare to ja te pASANa mUrti bane che. te ja rIte jIvo paNa be prakAranA che. ekamAM mokSagamananI yogyatA che ane bIjAmAM te prakAranI yogyatA nathI. je jIvomAM yogyatA che te badhA ja mokSe jatA nathI. je jIvone saruno saMyoga thAya ane te jIva samyaka puruSArtha kare teno ja mokSa thAya che. jema mUrti na banavA mAtrathI te pASANanI ayogyatA siddha thatI nathI. tema mokSa na thavA mAtrathI te jIvonI ayogyatA siddha thatI nathI. A lokanA anaMtAnaMta bhavI jIvomAM keTalAya jIvo mokSane yogya puruSArtha karatA ja nathI tethI teno mokSa thato nathI. jeno mokSa thAya che te avazya bhavI hoya che. saMkSepamAM bhavI jIvo anaMtAnaMta che game teTalA jIvono mokSa thAya paraMtu teno aMta thato nathI ane A loka bhavI jIvothI rahita thato nathI; tevuM jinezvaranuM vacana che. tethI te saMpUrNa satya che. suptatva ane jAgRtatva:11 suttattaM bhaMte ! sAhU, jAgariyattaM sAhU ? jayaMtI ! atthegaiyANaM jIvANaM suttatta sAhU, atthegaiyANaM jIvANaM jAgariyattaM sAhU / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai- atthegaiyANaM jAva sAhU ? jayaMtI ! je ime jIvA ahammiyA ahammANuyA ahammiTThA ahammakkhAI ahammapaloI ahammapalajjaNA ahammasamudAyArA ahammeNaM ceva vittiM kappemANA
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 12 : uddeza6-2 viharaMti, eesiM NaM jIvANaM suttattaM sAhU / ee NaM jIvA suttA samANA No bahUNaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM dukkhaNayAe soyaNayAe jAva pariyAvaNayAe vaTTaMti, ee NaM jIvA suttA samANA appANaM vA paraM vA tadubhayaM vA No bahUhiM ahammiyAhiM saMjoyaNAhiM saMjoettAro bhavaMti, eesiM NaM jIvANaM suttattaM sAhU | 553 jayaMtI ! je ime jIvA dhammiyA dhammANuyA jAva dhammeNaM ceva vitiM kappemANA viharaMti, eesiM NaM jIvANaM jAgariyattaM sAhU / ee NaM jIvA jAgarA samANA bahUNaM pANANaM jAva sattANaM adukkhaNayAe jAva apariyAvaNayAe vaTTaMti, teNaM jIvA jAgaramANA appANaM vA paraM vA tadubhayaM vA bahUhiM dhammiyAhiM saMjoyaNAhiM saMjoettAro bhavaMti / ee NaM jIvA jAgaramANA dhammajAgariyAe appANaM jAgaraittAro bhavaMti, eesi NaM jIvANaM jAgariyattaM sAhU; se teNaTTeNaM jayaMtI ! evaM vuccaiatthegaiyANaM jIvANaM suttattaM sAhU, atthegaiyANaM jIvANaM jAgariyattaM sAhU | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kavonuM supta rahevuM sAruM che De bhagRta rahevuM sAruM che ? uttara- he 4yaMtI ! } keTalAka jIvonuM supta rahevuM sAruM che ane keTalAka jIvonuM jAgRta rahevuM sAruM che. prazna - he bhagavan ! tenuM zuM arae che ? uttara- he jayaMtI ! je jIva adhArmika, adharmanuM anusaraNa karanAra, adharmapriya, adharmanuM kathana karanAra, adharmanuM avalokana karanAra, adharmamAM Asakta, adharmAcAraNa karanAra ane adharmathI ja potAnI AjIvikA calAvanAra che, te jIvonuM supta rahevuM sAruM che. te jIva supta hoya to aneka prANa, bhUta, jIva ane sattvanA duHkha, zoka ane paritApa AdinuM kAraNa banatA nathI tathA te potAne, bIjAne ane sva-para baMnene aneka adhArmika saMyojanA(prapaMco)mAM phasAvatA nathI. tethI te jIvonuM supta rahevuM sAruM che. hebhayaMtI ! 4 va dhArmiGa, dharmAnusArI, dharmapriya, dharmanuM athana DaranAra, dharmanuM avalouna DaranAra, dharmAsakta, dharmAcaraNa karanAra ane dharmapUrvaka AjIvikA calAvanAra che, te jIvonuM jAgRta rahevuM sAruM che, kAraNa ke te jIva jAgRta hoya, to aneka prANa, bhUta, jIva ane sattvonA duHkha, zoka ane paritApa AdinuM kAraNa banatA nathI, tathA te potAne, parane ane sva-para baMnene aneka dhArmika saMyojanAmAM joDe che, tathA dhArmika jAgarikA dvArA jAgRta kare che, tethI te jIvonuM jAgRta rahevuM sAruM che. he jayaMtI ! tethI e pramANe kahevAya che ke keTalAka jIvonuM supta rahevuM sAruM che ane keTalAka jIvonuM jAgRta rahevuM sAruM che. sajalatva-hulatva : 12 baliyattaM bhaMte ! sAhU dubbaliyattaM sAhU ? jayaMtI ! atthegaiyANaM jIvANaM baliyattaM sAhU, atthegaiyANaM jIvANaM dubbaliyattaM sAhU /
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 4 | zrI bhagavatI sUtra-3 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? jayaMtI ! je ime jIvA ahammiyA jAva ahammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti eesi NaM jIvANaM dubbaliyattaM sAhU / ee NaM jIvA evaM jahA suttassa tahA dubbaliyattassa vattavvayA bhANiyavvA / baliyassa jahA jAgarassa tahA bhANiyavvaM jAva saMjoettAro bhavaMti, eesi NaM jIvANaM baliyattaM sAhU, se teNaTeNaM jayaMtI ! evaM vuccai- taM ceva jAva sAhU / bhAvArtha:-prazra- bhagavana ! vonI sabasatA zreSTha cha rSasatA zreSTha cha? 6ttara- yaMtI! keTalAka jIvonI sabalatA zreSTha che ane keTalAka jIvonI durbalatA zreSTha che. prazra-bhagavana ! tenuM shur| cha? uttara- he jayaMtI ! je jIva adhArmika che yAvat adharmathI ja AjIvikA calAve che, tenI durbalatA zreSTha che, te jIvadurbala hovAthI koIne duHkha Adi pahoMcADI zakato nathI, ityAdi sukhanI samAna durbaLatAnuM paNa kathana karavuM joIe ane jAgRtanI samAna sabaLatAnuM kathana karavuM joIe. yAvatuM dhArmika jIvonI sabalatA zreSTha che. tethI he jayaMtI ! e pramANe kahevAya che ke keTalAka jIvonI sabalatA zreSTha che ane keTalAka jIvonI durbalatA zreSTha che. dakSatva ane ALasIta:13 dakkhattaM bhaMte ! sAhU, AlasiyattaM sAhU ? jayaMtI ! atthegaiyANaM jIvANaM dakkhattaM sAhU, atthegaiyANaM jIvANaM AlasiyattaM sAhU / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? jayaMtI ! je ime jIvA ahammiyA jAva ahammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti, eesi NaM jIvANaM AlasiyattaM sAhU / ee NaM jIvA AlasA samANA No bahUNaM, evaM jahA suttA tahA AlasA bhANiyavvA, jahA jAgarA tahA dakkhA bhANiyavvA jAva saMjoettAro bhavaMti / ee NaM jIvA dakkhA samANA bahUhi AyariyaveyAvacce hiM jAva uvajjhAya-veyAvaccehi, thera-veyAvaccehi tavassi-veyAvaccehi, gilANa veyAvaccehiM, seha veyAvaccehiM, kula veyAvaccehi, gaNa veyAvaccehi, saMgha veyAvaccehiM sAhammiyaveyAvaccehi attANaM saMjoettAro bhavaMti, eesi NaM jIvANaM dakkhattaM sAhU, se teNaTeNaM taM ceva jAva sAhU /
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-2 [ 5] bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIvonI dakSatA(udyamIpaNuM) zreSTha che ke ALasupaNuM zreSTha? uttara-he jayaMtI ! keTalAka jIvonI dakSatA zreSTha che ane keTalAka jIvonuM ALasupaNuM zreSTha che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he jayaMtI ! je jIva adhArmika che yAvata adharma dvArA AjIvikA kare che te jIvonuM ALasupaNuM zreSTha che. jo te ALasu haze, to prANa, bhUta, jIva ane sattvane duHkha, zoka, paritApAdi utpanna karaze nahIM, ityAdi sarva sukhanI samAna kahevuM joIe, dakSatAnuM kathana jAgRtinI samAna kahevuM joIe, yAvatu te sva-para ane ubhayane dharmamAM saMyojanA karanAra hoya che. te jIva dakSa hoya, to aneka AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, glAna, zaikSa(navadIkSita), kula, gaNa, saMgha ane sAdharmikanI vaiyAvacca karanAra bane che, tethI te jIvonI dakSatA zreSTha che. tethI he jayaMtI ! e pramANe kahevAya che ke keTalAka jIvonI dakSatA zreSTha che ane keTalAka jIvonuM ALasupaNuM zreSTha che. viSayonuM duSpariNAma - 14 soiMdiyavasaTTe NaM bhaMte ! jIve kiM baMdhai ? jayaMti ! jahA kohavasaTTe bhaNiyaM taheva soiMdiyavasaTTe vi bhANiyavvaM jAva annupriytttti| evaM cakkhidiyavasaTTe vi jAva phAsiMdiyavasaTTe vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zrotendriyane vazavartI thaIne jIva, zuM bAMdhe che? uttara- he jayaMtI ! je rIte krodhane vaza thaIne Arta banelA jIvanA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte ahIM paNa jANavuM joIe yAvatu te saMsAramAM paribhramaNa kare che, A rIte cakSuH indriyathI sparzendriyaparyatanI indriyone vaza thaIne Arta banelA jIvonA viSayamAM paNa kahevuM joIe yAvatu te jIvo saMsAra paribhramaNa jayaMtI zrAvikAnI dIkSA ane mokSagamanaH|15 taeNaM sA jayaMtI samaNovAsiyA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaDhe soccA Nisamma haTThatuTThA sesaM jahA devANaMdA taheva pavvaiyA jAva savvadukkhappahINA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- tyAra pachI jayaMtI zramaNopAsikA zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI uparokta arthane sAMbhaLIne, hRdayamAM dhAraNa karIne harSita ane saMtuSTa thaI, ityAdi sarva varNana zataka-9/33 mAM kathita devAnaMdAnA varNanAnusAra kahevuM joIe, jayaMtI zrAvikAe pravrajyA grahaNa karI yAvata sarva duHkhothI mukta thaI. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. //
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ 955 zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana : prastuta sUtromAM jayaMtI zrAvikAno utkRSTa saMvega bhAva ane tenA phala svarUpa tima ArAdhanA ane aMtima lakSyanI siddhi paryaMtanuM varNana che. jayaMtI zrAvikA prabhunA sAnidhyamAM zaMkAnuM samAdhAna karI saMtuSTa thaI. eTaluM ja nahIM paNa praznanA uttaramAM je zravaNa karIne dhAraNa karyuM hatuM te AcaraNa karavA mATe kaTibaddha banI, sarva prakAranA pApathI virAma pAmI. teNe haLavA banavA, sadAya jAgRta, sabaLa ane dakSa(udhamavaMta) rahevA prabhunA samavasaraNamAM ja saMyama svIkAra karyo. zAstramAM jayaMtI zrAvikAnA pati, putra vagere hatA ke nahIM ityAdi ullekha prApta thatA nathI. teNe samavasaraNamAM ja saMyama svIkAra karyo tenAthI pratIta thAya che ke te svataMtra jIvana jIvanArI haze. AgamamAM te zayyAtarI tarIke ja prasiddha che. jayaMtI sAdhvIe AryA caMdanAnA sAnidhyamAM utkRSTa bhAve tapa-saMyamanI ArAdhanA karI ane te ja bhave sarva karmono kSaya karI muktadazAne prApta karI. || zataka-1ra/ra saMpUrNa //
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-3 [ 67] 'zataka-1ra : uddezaka-3 pRthvIo sAta naraka pRthvIo :| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kai NaM bhaMte ! puDhavIo paNNattAo? goyamA ! satta puDhavIo paNNattAo, taM jahA- paDhamA doccA jAva sttmaa| bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! pRthvIo keTalI kahI che? uttara- he gautama! pRthvIo sAta kahI che, yathA- prathama, dvitIyA yAvata saptamA. | 2 | paDhamA NaM bhaMte ! puDhavI kiM NAmA kiM gottA paNNattA? goyamA ! ghammA NAmeNaM, rayaNappabhA gotteNaM, evaM jahA jIvAbhigame paDhamo Neraiyauddesao so ceva Niravaseso bhANiyavvo jAva appAbahugaM ti che tevuM bane ! mane ! I bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prathama pRthvInuM nAma ane gotra zuM che? uttara- he gautama! prathama pRthvInuM nAma "ghammA' che ane tenuM gotra "ratnaprabhA' che. A rIte jIvAbhigama sUtranI trIjI pratipattinA prathama nairayika uddezakamAM kahyAnusAra alpabadutva sudhI jANavuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. //. vivecana : prastuta uddezakamAM jIvAbhigamasUtranA atidezapUrvaka sAta naraka pRthvInA nAma-gotrano ullekha karyo che. nAma:- potAnI icchAnusAra koI padArthanuM je kaMI nAma rAkhavuM te "nAma" che. gotra - padArthanA arthane anukULa nAma rAkhavuM te gotra kahevAya che. arthAt sArthaka ke nirarthaka je kaMI abhidhAna rakhAya te nAma kahevAya che tathA sArthaka ane tadanukULa guNAnusAra je nAma rakhAya tene gotra
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ ss8 | zrI bhagavatI sUtra-3 kahevAya che. sAta narakanA nAma kramazaH A pramANe che- ghammA, vaMzA, zIlA, aMjanA, riTTA, maghA ane mAghavaI. A sAtenA gotra kramazaH A pramANe che- ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaprabhA ane tamastamaprabhA. A sAte narakamRthvIo adholokamAM ekanI nIce bIjI ane te pachI trIjI te rIte sthita che. tenuM vistRta varNana jIvAbhigamasUtramAM che. te zataka-12/3 saMpUrNa che (
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 [ 69] s69 zataka-1ra : uddezaka-4) je saMkSipta sAra A uddezakamAM paramANu AdinI saMghAta ane bhedathI thatI paristhitinuM temaja pudgala parAvartananuM vistRta vivecana che. paramANu pudgala niraMza ane niravayavI che. tethI tenA koI vibhAga thatA nathI. be ke adhika paramANu bhegA thAya ane temAM baMdhanI yogyatA hoya to teno saMghAta thAya ane temAMthI kripradeza, tripradezI skaMdha bane che ane skaMdhanI kAlamaryAdA pUrNa thatAM tenA vibhAga paNa thaI jAya che, sUtrakAre te viSayane vividha vikalpothI samajAvyo che. * dvipradezI skaMdhanA be vibhAga thAya che. baMne tarapha eka-eka paramANu pudagala rahe che. [1+1] tripradezI skaMdhanA be athavA traNa vibhAga thAya che. paramANu+ddhipradezI DhaMdha [12] athavA traNa paramANu pudgala [1+1+1]. cAra pradezI skaMdhanA be, traNa athavA cAra vibhAga thAya. be vibhAga thAya tyAre 1+3, 2+ra thAya traNa vibhAga thAya tyAre 1+1+2, cAra vibhAga thAya tyAre 1+1+1+1 thAya che. A rIte paMcapradezI, SaTrapradezI yAvata saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtapradezI skaMdhamAM bheda thAya tyAre yathAzakya vividha vikalpo thAya che. A samagra loka vividha prakAranA pudgala dravyothI vyApta che. temAM samAna jAtinA pudgala dravyonI eka vargaNA bane che. tevI anaMtAnaMta vargaNAo che. te samasta vaNAonI vividhatAne zAstrakAre sAta vibhAgamAM vibhakta karI che. (1) audArika (2) vaikriya (3) taijasa (4) kArmaNa (5) manovargaNA (6) vacanavargaNA (7) zvAsocchavAsa vargaNA. jIvo pudgalo grahaNa kare che ane choDe che. jyAre koIpaNa eka jIva A lokamAM rahelA samasta audArika vargaNAnA pudgalone grahaNa kare temAM jeTalo kAla vyatIta thAya tene eka audArika pudgala parAvartana kahe che. A rIte sAta prakAranI vargaNAone AdhAre pugala parAvartananA paNa sAta prakAra kahyA che. eka pudgala parAvartanamAM anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNIkAla vyatIta thAya che. jIva anAdikAlathI saMsAra paribhramaNa kare che, tethI pratyeka jIve bhUtakALamAM pUrvokta anaMtAnaMta pudgala parAvartano karyA che.
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fo zrI bhagavatI stra bhaviSyamAM paNa jIva jyAM sudhI saMsAra paribhramaNa karavAno che tyAM sudhI te pudgalone grahaNa karavAno ja che. tethI tenA pudgala parAvartana thayA ja karaze. A rIte jIvo potAnA mokSagamananI yogyatAnusAra jaghanya eka, be, traNa utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta pudgala parAvartana kare che ane je jIva eka, be, traNa bhava dhAraNa karIne mokSe javAnA che. tene pudgala parAvartana thatA nathI. 24 daMDakanA jIvomAM je jIvone je pudgala grahaNanI yogyatA hoya te pramANe tene pudgala parAvartana thAya che. jemake nArakI ane devapaNe vaikiya pudgala parAvartana, pRthvIkAyAdipaNe audArika puddagala parAvartana, taijasa, kArpaNa ane zvAsocchvAsa pudgala parAvartana 24 daMDakanA jIvomAM thAya che. pAMca sthAvara jIvone manapudgala parAvartana ke vacana pudgala parAvartana nathI, vikalendriya jIvone manapudgala parAvartana nathI. pratyeka pudgala parAvartanamAM anaMtakAla vyatIta thAya che. tema chatAM temAM taratamatA che- (1) sarvathI thoDo kArmA pudgala parAvartanano kAla che. kAraNa ke jIva 24 daMDakamAM jyAM jAya tyAM samaye samaye tenuM grahaNa kare che. tethI te samasta pudgalonuM grahaNa zIghra thaI jAya che. (2) tenAthI taijasa pudgala parAvartanano kAla adhika che. kAraNa ke tenA pudgalo kArmaNanI apekSAe samaye samaye alpa grahaNa thAya che. (3) tenAthI audArika pudgala parAvartanakAla adhika che kAraNa ke manuSya ke ane tiryaMca gatimAM ja tenuM grahaNa thAya che. (4) tenAthI zvAsocchvAsa pudgala parAvartanakAla adhika che kAraNa ke aparyAptAvasthAmAM tenuM grahaNa thatuM nathI ane devo dIrghakAle zvAsa le che. (5) tenAthI manapudgala parAvartanakAla adhika che kAraNa ke saMzI jIvo ja tenuM grahaNa kare che. (6) tenAthI vacana pudgala parAvartanakAla adhika che, kAraNa ke jIvone manaprayoganI apekSAe vacana prayoga alpa samaya thAya che. (7) tenAthI vaikriya pudgala parAvartanakAla adhika che kAraNa ke dIrghakAlIna bhavabhramaNamAM vaikiya zarIra kyAreka ja prApta thAya che. uparokta kAlamAnanA AdhAre te sAte pudgala parAvartanamAM alpabahutva ghaTita thAya che. vaikriya pudgala parivartananuM kAlamAna sarvathI adhika che. tethI jIvane vaikriya pudgala parAvartana sarvadhI thoDA thAya che, tenAthI vacana pudgala parAvartana, manapudgala parAvartana, zvAsocchvAsa, audArika, taijasa ane kArmaNa pudgala parAvartana kramazaH anaMtaguNA che. A rIte A uddezakamAM sUtrakAre pudgalonI anaMtatA, tenA grahaNa ane tyAganA kAlamAnanI paNa anaMtatAne samajAvI che, pudgala saMbaMdha ja jIvanA bhava bhramaNanuM kAraNa che. te viSaya paNa sahaja spaSTa thaI jAya che.
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-4 71 zata-12 : 6za-4 pugala be thI pAMca paramANu pudgalono saMyoga ane vibhAga:| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- do bhaMte ! paramANupoggalA egayao sAhaNaMti, egayao sAhaNNittA kiM bhavai ? goyamA ! duppaesie khaMdhe bhavai, se bhijjamANe duhA kajjai, egayao paramANupoggale, egayao paramANupoggale bhavai / bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe yAvatuM A pramANe pUchyuM- he bhagavan! be paramANu saMyukta thAya che, tyAre tenuM zuM thAya che? uttara- he gautama ! teno DhipradezI aMdha bane che. jo tenA vibhAga thAya to tenA be vibhAga thAya che- eka tarapha eka paramANu pudgala rahe che ane bIjI tarapha paNa eka paramANu pudgala hoya che. | 2 tiNNi bhaMte ! paramANupoggalA egayao sAhaNNaMti, sAhaNNittA kiM bhavai? goyamA ! tipaesie khaMdhe bhavai / se bhijjamANe duhA vi tihA vi kajjai, duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe bhavai, tihA kajjamANe tiNNi paramANupoggalA bhavati / bhAvArtha :- prazna- mAvan ! yAre 15 // 52mA pula saMyukta thAya cha, tyAre tenu zu thAya che ? uttara- he gautama ! teno tripradezI aMdha bane che. jo tenA vibhAga thAya, to be athavA traNa vibhAga thAya che. jo be vibhAga thAya to eka tarapha eka paramANu pudgala ane bIjI tarapha ddhipradezI dha2 cha.(1+2) ho tra vinA thAya, to trae52mA purAva pRthai-pRtha6 24 7.(1+1+1) 3 cattAri bhaMte ! paramANupoggalA egayao sAhaNNaMti, pucchA / goyamA ! caupaesie khaMdhe bhavai, se bhijjamANe duhA vi tihA vi cauhA vi
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 kajjai, duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao tipaesie khaMdhe bhavai, ahavA do dupaesiyA khaMdhA bhavaMti / tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao duppaesie khaMdhe bhavai, cauhA kajjamANe cattAri paramANupoggalA bhavaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! cAra paramANu pudgala jyAre ekatra thAya che, tyAre tenuM zuM thAya che ? 72 uttara- he gautama ! catuSTadezI skaMdha thAya che. jo tenA vibhAga thAya to be, traNa ke cAra vibhAga thAya che, jo be vibhAga thAya to (1) eka tarapha eka paramANu pudgala ane bIjI tarapha tripradezI baMdha rahe che. (2) baMne tarapha be dvipradezI skaMdha hoya che. (be vikalpa-1+3, 2+2) jo traNa vibhAga thAya to- be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM dvipradezI skaMdha rahe che. (eka vikalpa- 1+1+2) cAra vibhAga thAya to-- cAra vibhAgamAM pRthak pRthak eka-eka paramANu pudgala rahe che. (eka vikalpa- 1+1+1+1). 4 paMca aMte ! paramANuSo skhalA, pucchA / gomA ! paMcapasie khaMdhe bhavai / se bhijjamANe duhA vi tihA vicauhA vi paMcahA vi kajjai; duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao caupae sa khaMdhe bhavai, ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipaesie khaMdhe bhavai; tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao tippaesie khadhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao do dupaesiyA khaMdhA bhavaMti ; cahA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao duppaesie khaMdhe bhavai, paMcahA kajjamANe paMca paramANupoggalA bhavaMti / bhAvArtha: . 1:- prazna- he bhagavan ! pAMca paramANu pudgala jyAre ekatrita thAya, tyAre tenuM zuM thAya che ? uttara- he gautama ! paMca pradezI skaMdha thAya che. jo tenA vibhAga thAya to be, traNa, cAra ane pAMca vibhAga thAya che. be vibhAga thAya to (1) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala ane bIjA vigabhAmAM catuSpadezI skaMdha rahe che. (2) eka vibhAgamAM dvipradezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM tripradezI skaMdha hoya che. (be vikalpa-1+4, 2+3) jo tenA traNa vibhAga thAya to (1) be vibhAgamAM pRthak pRthak be paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM tripradezI skaMdha rahe che. (2) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala ane bIjA be vibhAgamAM dvipradezI baMdha rahe che. (be vikalpa-1+1+3, 1+2+2) jo tenA cAra vibhAga thAya to traNa vibhAgamAM pRthakpRthak traNa paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM dvipradezI skaMdha rahe che, (eka vikalpa-1+1+1+2) jo tenA pAMca vibhAga thAya to eka-eka paramANurUpe pAMca vibhAga thAya che, (eka vikalpa-1+1+1+1+1)
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 [ 73 ] cha thI daza paramANu pudgalano saMyoga-vibhAga - | chanmete !paramIypopati, pucha | goyamA ! chappaesie khaMdhe bhavai, se bhijjamANe duhA vi tihA vi jAva chavvihA vikajjai / duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao duppaesie khaMdhe, egayao caupaesie khaMdhe bhavai, ahavA do tipaesiyA khaMdhA bhvNti| tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao caupaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, gayao tipaesie khaMdhe bhavai, ahavA tiNNi dupaesiyA khaMdhA bhvNti| cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao do duppaesiyA khaMdhA bhavaMti / paMcahA kajjamANe egayao cattAri paramANupoggalA, egayao dupaesie khadhe bhavai / chahA kajjamANe cha paramANupoggalA bhavaMti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! cha paramANu pugala jyAre ekatra thAya, tyAre zuM thAya che? uttara- he gautama!Sa pradezI aMdha bane che. jo tenA vibhAga thAya to be, traNa, cAra, pAMca athavA cha vibhAga thAya che. jyAre tenA be vibhAga thAya tyAre (1) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM paMca pradezI DhaMdha rahe che (2) eka vibhAgamAM dvi pradeza skaMdha ane bIjA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha rahe che. (3) baMne vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che, (traNa vikalpa-1+5, 2+4, 3+3) jyAre tenA traNa vibhAga thAya tyAre (1) be vibhAgamAM pRthaka pRthaka be paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM eka catuSpadezI skaMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM DhipradezI aMdha ane trIjA vibhAgamAM eka tripradezI aMdha hoya che. (3) traNe vibhAgamAM DhipradezI skaMdho hoya che. (traNa vikalpa-1+1+4, 1+2+3, 2+++). jyAre cAra vibhAga thAya tyAre (1) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che (2) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane bIjA be vibhAgamAM DhipradezI DhaMdho hoya che. (be vikalpa-1+1+1+3, 1+1+2+2) jyAre tenA pAMca vibhAga thAya tyAre cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane pAMcamAM vibhAgamAM kripradeza skaMdha hoya che. (eka vikalpa-1+1+1+1+2)
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 74 / zrI bhagavatI sUtra-3 jyAre cha vibhAga thAya che tyAre chae paramANu pula eka-eka vibhAgarUpa banI jAya che. (vi485-1+1+1+1+1+1.) |6 satta bhaMte ! paramANupoggalA, pucchaa| goyamA ! sattapaesie khadhe bhavai; se bhijjamANe duhA vi jAva sattahA vi kajjai / duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao chappaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao duppasie khaMdhe, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tippaesie khaMdhe, egayao caupaesie khaMdhe bhavai / tihA kajjamANe egayaodo paramANupoggalA, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, egayao caupaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai / cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipae sie khaMdhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale egayao tiNNi dupaesiyA khaMdhA bhavati / paMcahA kajjamANe egayao cattAri paramANupoggalA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khaMdhA bhvNti| chahA kajjamANe egayao paMca paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe bhvi| sattahA kajjamANe satta paramANupoggalA bhavati / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! sAta 52mA puDga nyAre Itrita thAyache, tyAre tenu zu thAya cha ? 6ttara- gautama! sapta prazIjanecha.tenAvibhAgathAyatotra, yAra, pAMya, 7, sAta vibhAga thAya che. jyAre be vibhAga thAya, tyAre (1) eka vibhAgamAM eka paramANu ane bIjA vibhAgamAM cha pradezI aMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM ddhipradezI aMdha ane bIjA vibhAgamAM paMca pradezI skaMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM tripradeza skaMdha ane bIjA vibhAgamAM catuudezI DhaMdha hoya che. (traNa vi485-1+5, 2+5, 3+4) jyAre tenA traNa vibhAga thAya, tyAre (1) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM paMca pradezI aMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM DhipradezI aMdha ane trIjA vibhAgamAM catuudezI skaMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM eka paramANu
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-4 | F75 / padugala ane bIjA be vibhAgamAM tripradezI aMdha hoya che. (4) be vibhAgamAM be ddhipradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamA trizI Doya che. (yA2 vikSya -1+1+5, 1+2+4, 1+3+3, 2+2+3) - jyAre tenA cAra vibhAga thAya, tyAre (1) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM catuSpadezI aMdha hoya che (2) be vibhAgamAM eka-eka be paramANu pula, trIjA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha ane cothA vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala ane vibhAgamA dvipraTezI dhoDoya che. (tra vis85-1+1+1+4, 1+1+2+3, 1+2+2+2) jyAre tenA pAMca vibhAga thAya, tyAre (1) cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane pAMcamAM vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (2) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane be vibhAgamA vihezI dhoDoya che. (vis85-1+1+1+1+3, 1+1+1+2+2). - jyAre tenA cha vibhAga thAya, tyAre pAMca vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane chaThThA vibhAgamA vihezI Doya che. (vi5-1+1+1+1+1+2). nyAre tenA sAta vibhAga thAya,tyAre sAta vibhAgamA - 52mA pugavaDoya che. ( vis85-1+1+1+1+1+1+1) 7 aTTha bhaMte ! paramANupoggalA, pucchA / goyamA ! aTThapaesie khaMdhe bhavai / se bhijjamANe duhA vi jAva satahA vi kjji| duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao sattapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao chappaesie khaMdhe bhavai ahavA egayao tipaesie khaMdhe, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA do cauppaesiyA khadhA bhvti| tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA bhavaMti, egayao chappaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao duppaesie khaMdhe egayao paMcapaesie khadhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao tipaesiekhadhe, egayao cauppae sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhvti| cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayaodoNNi paramANupoggalA, egayaodupaesie khaMdhe,egayaocauppae sie khaMdhe bhavai, ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao paramANupoggale, egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao tipaesie khadhe bhavai; ahavA cattAri dupaesiyA khaMdhA bhavati /
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 paMcahA kajjamANe cattAri paramANupoggalA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipae- sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANu poggalA, egayao tiNNi dupaesiyA khaMdhA bhavati / ces chahA kajjamANe egayao paMca paramANupoggalA; egayao tipaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao cattAri paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khaMdhA bhavati / sattahA kajjamANe egayao cha paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe bhavai / aTThahA kajjamANe aTTha paramANupoggalA bhavaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! ATha paramANu pudgala ekatrita thAya che tyAre zuM thAya che ? uttara- he gautama ! aSTapradezI a~dha bane che. jo tenA vibhAga thAya to be, traNa yAvat ATha vibhAga thAya che. jyAre tenA be vibhAga thAya tyAre (1) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM saptapradezI skaMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM dvipradezI aMdha ane bIjA vibhAgamAM SaTyadezI skaMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM tripradezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM paMcapradezI skaMdha hoya che. (4) baMne vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che. (cAra vikalpa- 1+7, 2+6, 3+5, 4+4) hoya che. jyAre tenA traNa vibhAga thAya tyAre (1) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjAvibhAgamAM SaTkadezI skaMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM dvipradezI saMdha ane trIjA vibhAgamAM paMcapradezI baMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM tripradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM catudezI skaMdha hoya che. (4) be vibhAgamAM be-be dvipradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che. (5) eka vibhAgamAM dvipradezI skaMdha ane be vibhAgamAM traNa-traNa pradezI skaMdha hoya che. (pAMca vikalpa-1+1+6, 1+2+5, 1+3+4, 2+2+4, 2+3+3) jyAre tenA cAra vibhAga thAya tyAre (1) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM eka paMcapradezI skaMdha hoya che. (2) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala, trIjA vibhAgamAM dvipradezI skaMdha, cothA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che. (3) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane bIjA be vibhAgamAM traNa-traNa pradezI skaMdha hoya che. (4) eka vibhAgamAM eka paramANu pudgala, be vibhAgamAM be dvipradezI skaMdha, cothA vibhAgamAM tripradezI baMdha hoya che. (5) cAre vibhAgamAM cAra dvipradezI skaMdha hoya che. (pAMca vikalpa- 1+1+1+5, 1+1+2+4, 1+1+3+3, 1+2+2+3, 2+2 +ra+ra)
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-4 | 77 | jyAre tenA pAMca vibhAga thAya tyAre (1) cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane pAMcamAM vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che, (2) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pula, cothA vibhAgamAM kripradezI skaMdha, pAMcamAM vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (3) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane traNa vibhAgamAM traNa ddhipradezI DhaMdha hoya che. (traNa vikalpa- 1+1+1+1+4, 1+1+1+ 2+3, 1+1+2+2+2). jyAre tenA cha vibhAga thAya tyAre (1) pAMca vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane chaThThA vibhAgamAM tripradezI aMdha hoya che, (2) cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pugala ane be vibhAgamAM beDhipradezI skaMdha hoya che. (be vikalpa- 1+1+1+1+1+3, 1+1+1+1+2+2). jyAre tenA sAta vibhAga thAya tyAre cha vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane sAtamA vibhAgamAM ddhipradezI aMdha hoya che. (eka vikalpa- 1+1+1+1+1+1+2). jyAre tenA ATha vibhAga thAya to AThe vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala hoya che. (eka vikalpa- 1+1+1+1+1+1+1+1). | 8 nava mate ! paramANupoAi , puccha I goyamA ! Nava paesie khaMdhe bhavai / se bhijjamANe duhA vi kajjai jAva NavavihA kajjai; duhA kajjamANe egayao paramANu poggale egayao aTThapaesie khaMdhe bhavai, evaM ekkekkaM saMcAratehiM jAva ahavA egayao cauppaesie khaMdhe; egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai / tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao sattapaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, egayao chappae sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao tipaesie khaMdhe, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai ahavA egayao paramANupoggale, egayaodo cauppaesiyA khaMdhA bhavaMti, (ahavA egayao do dupaesiyA khaMdhA egayao paMcapaaisie khaMdhe bhavai),ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipaesie khaMdhe, egayao caupaesie khaMdhe bhavai; ahavA tiNNi tipaesiyA khaMdhA bhavati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nava paramANu pudgala ekatrita thAya tyAre zuM thAya che? uttara- he gautama! nava pradezI aMdha bane che ane jo tenA vibhAga thAya to be, traNa vAvanuM nava vibhAga thAya che. jyAre tenA be vibhAga thAya, tyAre eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM aSTa pradezI aMdha hoya che. A rIte eka-ekano saMcAra(vRddhi) karavo joIe yAvatu eka vibhAgamAM
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 ] zrI bhagavatI sUtra-3 catuSpadezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM paMcapradeza skaMdha hoya che. cAra vikalpa- 1+8, 27, 3+s, 4+5). jyAre tenA traNa vibhAga thAya, tyAre (1) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM saptapradezI skaMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM SaSTadezI skaMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM tripradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM paMca pradezI aMdha hoya che. (4) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane be vibhAgamAM catuudezI skaMdho hoya che (5) be vibhAgamAM ddhipradezI skaMdho ane trIjA vibhAgamAM paMcapradezI DhaMdha hoya che. (6) eka vibhAgamAM eka dvipradezI aMdha, bIjA vibhAgamAM eka tripradezI aMdha ane trIjA vibhAgamAM catuudezI skaMdha hoya che. (7) traNa vibhAgamAM traNa tripradezI DhaMdha hoya che. (sAta vikalpa- 1+1+7, 1+2+6, 1+3+5, 1+4+4, 2+2+5, 2+3+4, 7+3+3). | 9 cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao chappasie khadhe bhavai; ahavA egayao do paramANupogalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao paMca-paesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao tipaesie khaMdhe, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao tiNNi duppaesiyA khaMdhA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai / bhAvArtha:- jyAre tenA (nava pradezI skaMdhanA) cAra vibhAga thAya, tyAre (1) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM SapradezI DhaMdha hoya che, (2) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pagala, trIjA vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane cothA vibhAgamAM paMca pradezI aMdha hoya che (3) be vibhAgamAM eka-eka paramANu yugala, trIjA vibhAgamAM tripradeza skaMdha ane cothA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che. (4) eka vibhAgamAM paramANu pula, be vibhAgamAM dvipradezI aMdha ane cothA vibhAgamAM catuudezIskaMdha hoya che. (5) eka vibhAgamAM eka paramANu yudgala, bIjA vibhAgamAM kripradezI skaMdha ane trIjA-cothA vibhAgamAM tripradezI DhaMdho hoya che. (6) traNa vibhAgamAM kripradezI DhaMdho ane cothA vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (cha vikalpa-1+1+1+6, 1+1+2+5, 1+1+3+4, 1+2+++4, 1+2+3 +3, 2+2+2+3) 10 paMcahA kajjamANe egayao cattAri paramANupoggalA; egayao paMcapae sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao dupaesie
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-4 | F78 khaMdhe, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao cattAri dupaesiyA khaMdhA bhavati / bhAvArtha:- yAre tena(navapradezI 24) pAya vibhAgAya, tyAre (1) yA vibhAgamA meM paramANu pudgala ane pAMcamAM vibhAgamAM paMcapradezI DhaMdha hoya che, (2) traNa vibhAgamAM pRthaka-pRthaka traNa paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM kripradeza skaMdha, pAMcamAM vibhAgamAM catuSpadezI aMdha hoya che (3) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane be vibhAgamAM tripradezI aMdha hoya che. (4) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pugala ane trIjA-cothA vibhAgamAM kripradezI skaMdha ane pAMcamAM vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che (5) eka vibhAgamAM paramANu yugala ane cAra vibhAgamAM cAra ddhipradezI aMdha hoya che. (pAMca vis85-1+1+1+1+5, 1+1+1+2+4+, 1+1+1+3+3, 1+1+2+2+3, 1+2+2+2+2) |11 chahA kajjamANe egayao paMca paramANupoggalA, egayao cauppaesie khadhe bhavai; ahavA egayao cattAri paramANupoggalA, egayao duppaesie khaMdhe, egayao tipaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao tiNNi duppasiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha:- yAra tenA (nava pradezI dhana1) chavibhAgathAya,tyAre (1) pAya vibhAgamA etha-pRtha eka-eka paramANu yugala ane chaThThA vibhAgamAM eka catuudezI skaMdha hoya che, (2) cAra vibhAgamAM cAra paramANu pudgala, pAMcamAM vibhAgamAM dvipradezI skaMdha ane chaThThA vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (3) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane traNa vibhAgamAM kripradeza skaMdho hoya che. (traNa vis85- 1+1+1+1+1+4, 1+1+1+1+2+3, 1+1+1+2+2+2). |12 sattahA kajjamANe egayao cha paramANupoggalA, egayao tippaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paca paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khadhA bhavati / bhAvArtha :- yAre tenA (nava pradezI 244) sAta vibhAga yAya, tyAre (1) 7 vimAmA bheDa-meM paramANu pugala ane sAtamA vibhAgamAM eka tripradeza skaMdho hoya che (2) pAMca vibhAgamAM eka-eka 52mA pula bhane cha81, sAtamA vibhAgamA videzI dho Doya che.(vi5-1+1+1+1+ 1+1+3, 1+1+1+1+1+2+2) 13 aTThahA kajjamANe egayao satta paramANupoggalA, egayao dupaesie khadhe bhavai / NavahA kajjamANe Nava paramANupoggalA bhavati /
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 580 zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha :- jyAre tenA (nava pradeza skaMdhanA) ATha vibhAga thAya, tyAre sAta vibhAgamAM eka-eka 52mA puzala mane mAmA vibhAgamA dvipradezI 45 Doya che. (me. vis85- 1-1-1-1-1-1-1-2). jyAre tenA nava vibhAga thAya, to nave nava vibhAgamAM eka-eka, paramANu pudgala hoya che. (avis85-1+1+1+1+1+1+1+1+1). 14 dasa bhaMte ! paramANupoggalA, pucchA ? goyamA ! dasa paesie khaMdhe bhavai / se bhijjamANe duhA vi kajjai jAva dasavihA vi kajjai / duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao Navapae sie khadhe bhavai; ahavA egayao dupaesie khadhe, egayao aTThapaesie khadhe bhavai; evaM ekkekkaM saMcAreyavvaM ti jAva ahavA do paMca paesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha:-pra-bhagavana ! 6za 52mA pugasametrita thane zu thAya cha? 612- gautama! teno eka dazapradezI aMdha thAya che. jyAre tenA vibhAga thAya to be, traNa yAvat daza vibhAga thAya che. jyAre tenA be vibhAga thAya, tyAre (1) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM navapradezI aMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM kripradezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM aSTapradezI skaMdha hoya che. A rIte eka-ekano saMcAra karavo joIe yAvatu (5) baMne vibhAgamAM paMca pradezI DhaMdha thAya cha. [uiya vise5- 1-8, 2-8, 3-7, 4-6, 5-5] 15 tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao aTThapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, egayao sattapae- sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao tipaesie khaMdhe, egayao chappaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao cauppaesie khaMdhe, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; [ahavA egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao chappaesie khaMdhe bhava;] ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipaesie khaMdhe, egayao paMca paesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao do cauppaesiyA khaMdhA bhavati, ahavA egayao do tipaesiyA khaMdhA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai / bhAvArtha:- yAtanA(za pradezI dhanA) vibhAgavAya, tyAre (1) vibhAgamA - paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM aSTapradezI aMdha hoya che (2) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM ddhipradezI aMdha ane trIjA vibhAgamAM eka saptapradezI aMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 da81] paramANu pagala, bIjA vibhAgamAM tripradezI aMdha ane trIjA vibhAgamAM eka SaSTadezI skaMdha hoya che. (4) eka vibhAgamAM paramANu pugala, bIjA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM paMcapradezI skaMdha hoya che. (5) be vibhAgamAM be ddhipradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM cha pradezI DhaMdha hoya che. (6) eka vibhAgamAM ddhipradezI aMdha, bIjA vibhAgamAM traNa pradeza skaMdha ane trIjA vibhAgamAM paMca pradezI skaMdha hoya che; (7) eka vibhAgamAM kripradezI aMdha ane bIjA-trIjA vibhAgamAM catuudezI DhaMdha hoya che. (8) be vibhAgamAM tripradezI aMdha ane trIjA vibhAgamAM catuudezI skaMdha hoya che. (ATha vikalpa1+1+8, 1+2+7, 1+3+4, 1+4+5, 2+2+s, 2+3+5, 2+4+4, 7+3+4). |16 cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupogalA, egayao sattapaesie khadhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao dupaesie khadhe, egayao chappaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao tippaesie khaMdhe, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao do cauppaesiyA khaMdhA bhavaMti; [ahavA egayao paramANupoggale, egayao do dupae siyA khaMdhA, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai;] ahavA egayao paramANu poggale egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipaesie khaMdhe, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao tiNNi tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao tiNNi dupaesiyA khaMdhA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavati / bhAvArtha - jyAre tenA(daza pradeza skaMdhanA) cAra vibhAga thAya, tyAre, (1) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM eka saptapradezI aMdha hoya che. (2) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pula, trIjA vibhAgamAM dvipradezI aMdha ane cothA vibhAgamAM eka ja pradeza skaMdha hoya che. (3) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pula, trIjA vibhAgamAM tripradezI skaMdha ane cothA vibhAgamAM paMca pradezI skaMdha hoya che (4) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjA-cothA vibhAgamAM cArapradezI aMdha hoya che. (5) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA-trIjA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha ane cothA vibhAgamAM pAMca pradezI DhaMdha hoya che. (6) eka vibhAgamAM paramANu pula, bIjA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha, trIjA vibhAgamAM tripradezI aMdha, cothA vibhAgamAM cAra pradezI skaMdha hoya che. (7) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane traNa vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (8) traNa vibhAgamAM kripradezI skaMdha ane cothA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che (9) be vibhAgamAM kripradezI aMdha ane be vibhAgamAM tripradezI DhaMdha hoya che. niva vikalpa- 1+1+1+7, 1+1+2+6, 1+1+3+5, 1+1+4+4, 1+2+2+5, 1+2+3+4, 1+7+3+3, 2+2+2+4, 2+2+3+3] |17 paMcahA kajjamANe egayao cattAri paramANupoggalA, egayao chappaesie
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 82 zrI bhagavatI sUtra-3 khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao tipae sie khaMdhe, egayao caupaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao ega caupaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANu poggalA, egayao ega dupaesie khaMdhe, egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao paramANupoggale, egayao tiNNi dupaesiyA khaMdhA, egayao tipae-sie khaMdhe bhavai, ahavA paMca dupaesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha:- yAra tenA(za pradezI dhanA) pavibhAgathAya,tyAre (1) yAra vibhAgamA - paramANu pudgala ane pAMcamA vibhAgamAM SaTrapradeza skaMdha hoya che. (2) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pula, cothA vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane pAMcamA vibhAgamAM paMca pradezI skaMdha hoya che. (3) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala, cothA vibhAgamAM tripradeza skaMdha ane pAMcamA vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che. (4) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pula, trIjA-cothA vibhAgamAM kripradezI skaMdha ane pAMcamAM vibhAgamAM catuSpadezI skaMdha hoya che. (5) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala, trIjA vibhAgamAMDhipradezI aMdha ane cothA-pAMcamAM vibhAgamAMtripradezI skaMdha hoya che. (6) eka vibhAgamAM paramANu pagala, bIjA, trIjA, cothA vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane pAMcamAM vibhAgamAM tripradeza skaMdha Doya che. (7) pAthe pAya vibhAgamA pradezI 45 Doya che.(sAta vi5- 1+1+1+1+9, 1+1+1+2+5, 1+1+1+3+4, 1+1+2+2+4, 1+1+2+3+3, 1+2+2+2+3, 2+2+2+2+2) 18 chahA kajjamANe egayao paMca paramANupoggalA, egayao paMcapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao cattAri paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao caupaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao cattAri paramANupoggalA; egayao do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khaMdhA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao cattAri dupaesiyA khaMdhA bhvNti| bhAvArtha:- yAtanA(za pradezI dhanA) vibhAgathAya, tyAre (1) pAya vibhAgamA - paramANu yugala ane chaThThA vibhAgamAM paMcapradezI DhaMdha hoya che. (2) cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala, pAMcamAM vibhAgamAM kripradezI skaMdha ane chaThThA vibhAgamAM cArapradezI DhaMdha hoya che. (3) cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane pAMcamA, chaThThA vibhAgamAM be tripradeza skaMdha hoya che. (4) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu yugala ane cothA, pAMcamA vibhAgamAM ddhipradezI aMdha ane chaThThA vibhAgamAM eka tripradeza skaMdha hoya che. (5) be vibhAgamAM eka-eka paramANu yugala ane trIjAthI
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 683 | chaThThA te cAra vibhAgamAM DhipradezI aMdha hoya che.(pAMca vikalpa-1+1+1+1+1+5, 1+1+1+1+2+4, 1+1+1+1+2+3, 1+1+1+2+2+3, 1+1+2+2+2+2) | 19 sattahA kajjamANe egayao cha paramANupoggalA, egayao cauppaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paMca paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao tipaesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao cattAri paramANupoggalA, egayao tiNNi dupaesiyA khaMdhA bhavati / bhAvArtha:- jyAre tenA(daza pradezI skaMdhanA) sAta vibhAga thAya, tyAre (1) cha vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane sAtamA vibhAgamAM cArapradezI aMdha hoya che. (2) pAMca vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane chaThThA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha tathA sAtamA vibhAgamAM tripradezI aMdha hoya che. (3) cAra vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane traNa vibhAgamAM dvipradezI skaMdha hoya che. (traNa vikalpa- 1+1+1+1+1+1+4, 1+1+1+1+1+2+3, 1+1+1+1+2+2+2). 20 aTThahA kajjamANe egayao satta paramANupoggalA, egayao tipaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao cha paramANupoggalA, egayao do dupaesiyA khaMdhA bhvNti| bhAvArtha - jyAre tenA(daza pradezI skaMdhanA) ATha vibhAga thAya, tyAre (1) sAta vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane AThamA vibhAgamAM tripradeza skaMdha hoya che. (2) cha vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane sAtamA-AThamA be vibhAgamAM kripradezI skaMdha hoya che. (be vikalpa- 1+1+1+1+ 1+ 1+ 1+3, 1+1+1+1+1+1+2+2) 21 NavahA kajjamANe egayao aTTha paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe bhavai / dasahA kajjamANe dasa paramANupoggalA bhavati / bhAvArtha - jyAre tenA(daza pradeza skaMdhanA) nava vibhAga thAya, tyAre ATha vibhAgamAM eka-eka paramANu pudagala ane navamA vibhAgamAM kripradezI skaMdha hoya che. (eka vikalpa- 1+1+1+1+1+1 +1+1+2) jyAre tenA daza vibhAga thAya, to daza daza vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala hoya che. (eka vikalpa- 1+1+1+1+1+1+1+1+1+1) vivecana : - prastuta sUtromAM be paramANuthI daza paramANunA saMyoga viyoganI zuM sthiti thAya che. tenuM nirUpaNa karyuM che. be Adi daza paramANa jyAre ekatrita thAya, teno saMyoga thAya tyAre kripradezI yAvatu dazapradezI aMdha bane che ane jyAre teno viyoga thAya arthAtu tenA bhedathAya to vividha avasthAne prApta kare che. kayA
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 684] zrI bhagavatI sUtra-3 skaMdhanI keTalI avasthA thAya che tenA vikalpo A pramANe cheDhipradezI skaMdhano eka vibhAga (bhaMga) (1) 1+1 paramANu. tripradezI skaMdhanA be prakAra ane bhaMga 2 thAya che- 1+2 athavA 1+1+1. catuSpadI skaMdhanA traNa prakAre vibhAga ane bhaMga- 4 - be vibhAga-(bhaMga-ra) 1+3, 2+2, traNa vibhAga-(bhaMga-1) 1+1+2 cAra vibhAga-(bhaMga-1) 1+1+1+1 paMca pradezI skaMdhanA cAra prakAre vibhAga ane bhaMga :- be vibhAga-(bhaMga-ra) 1+4, 2+3, traNa vibhAga-(bhaMga-2) 1+1+3, 1+2+2, cAra vibhAga-(bhaMga1) 1+1+1+2, pAMca vibhAga-(bhAga-1) 1+1+1+1+1. paTa pradezI audhanA pAMca prakAre vibhAga ane bhaMga 10 - be vibhAga-(bhaMga-3) 1+5, 2+4, 3+3, traNa vibhAga-(bhaMga-3) 1+1+4, 1+2+3, 2+2+2, cAra vibhAga-(bhAga-2) 1+1+1+3, 1+1+2+2, pAMca vibhAga-(bhaMga-1) 1+1+1+1+2, cha vibhAga-(bhaMga-1) 1+1+1+1+1+1. sapta pradezI dhanA cha prakAre vibhAga ane bhaga 14:- be vibhAga-(bhAga-3) 16, 25, 3+4 traNa vibhAga-(bhAga-4) 1+1+5, 1+2+4, 1+7+3, 2+2+3 cAra vibhAga-(bhAga-3) 1+1+1+4, 1+1+2+3, 1+2+2+2 pAMca vibhAga-(bhaMga-2) 1+1+1+1+3, 1+1+1+2+2, cha vibhAga-(bhaMga1) 1+1+1+1+1+2 sAta vibhAga-(bhAga-1) 1+1+1+1+1+1+1. aSTa pradezI audhanA sAta prakAre vibhAga ane bhaMga- 21 - be vibhAga-(bhAga-4) 17, 2+6, 3+5, 4+4 traNa vibhAga-(bhaMga-5) 1+1+6, 1+2+5, 1+3+4, 2+3+4, 2+3+3, cAra vibhAga-(bhAga-5) 1+1+1+5, 1+1+2+4, 1+1+7+3, 1+2+2+3, 2+2+2+2 pAMca vibhAga-(bhaMga-3) 1+1+1+1+4, 1+1+1+2+3, 1+1+2+2+ra cha vibhAga-(bhaMga2) 1+1+1+1+1+3, 1+1+1+1+2+ sAta vibhAga-(bhAga-1) 1+1+1+1+1+1+2 ATha vibhAga-(bhAga-1) 1+1+1+1+1+1+1+1 nava pradeza skaMdhanA ATha prakAre vibhAga ane bhaMga- 29 - be vibhAga-(bhaMga-4) 1+8, 2+7, 36, 4+5 traNa vibhAga-(bhAga-7) 1+1+7, 1+2+6, 1+3+5, 1+4+4, 2+2+5, 2+3+4, 3++3 cAra vibhAga-(bhAga-6) 1+1+1+6, 1+1+2+5, 1+1+3+4, 1++++4, 1+2+3+3, 2+2+2+3 pAMca vibhAga-(bhAga-5) 1+1+1+1+5, 1+1+1+2+4, 1+1+1+7+3, 1+1+2+2+3, 1+2+2+2+2 cha vibhAga-(bhaMga-3) 1+1+1+1+1+4, 1+1+1+1+2+3, 1+1+1+2+2+ sAta vibhAga-(bhaMga2) 1+1+1+1+1+1+3, 1+1+1+1+1+2+ra ATha vibhAga-(bhAga-1) 1+1+1+1+1+1+1+2 nava vibhAga-(bhaMga-1) 1+1+1+1+1+1+1+1+1 daza pradezI skaMdhanA nava prakAre vibhAga ane bhaMga- 41 - be vibhAga-(bhaga-5) 19, 2+8, 3+7, 4+6, pa+pa traNa vibhAga-(bhaMga-8) 1+1+8, 1+2+7, 1+3+4, 1+4+5, 2+2+s, 2+3+5, 2+4+4, 3+3+4 cAra vibhAga-(bhaMga-9) 1+1+1+7, 1+1+2+6, 1+1+3+5,
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--12 : uddezaka-4 1+1+4+4, 1+2+ra+5, 1+2+3+4, 1+3+3+3, 2+2+2+4, 2+2+3+3 pAMca vibhAga(bhaMga-7) 1+1+1+1+6, 1+1+1+2+5, 1+1+1+3+4, 1+1+2+2+4, 1+1+2+3+3, 1+ra+2+2+3, 2+2+2+ra+ra cha vibhAga-(bhaMga-5) 1+1+1+1+1+5, 1+1+1+1+2+4, 1+1+1+1+3+3, 1+1+1+2+2+3, 1+1+2+2+2+2 sAta vibhAga (bhaMga-3) 1+1+1+1+1+1+4, 1+1+1+1+2+3, 1+1+1+1+2+2+2 ATha vibhAga-(bhaMga-2) 1+1+1+1+1+1+1+3, 1+1+1+1+1+1+2+2 nava vibhAga-(bhaga-1) 1+1+1+ 1+1+1+1+1+ra daza vibhAga-(bhaMga-1) 1+1+1+1+1+1+1+1+1+1 685 A rIte be paramANu pudgalathI laIne daza paramANu pudgalanA kula 1+2+4+6+10+14+ 21+ 29+ 41 = 128 bhaMga thAya che. saMkhyAta paramANu pudgalono saMyoga-viyogaH - 22 saMkhejjA NaM bhaMte ! paramANupoggalA egayao sAhaNNaMti, egayao sAhaNittA kiM bhavai ? goyamA ! saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai / se bhijjamANe duhA vi jAva dasahA vi saMkhejjahA vi kajjai / duhA kajjamANe egayao paramANupoggale, egayao saMkhejja- paesie khaMdhe bhavaiH ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapae sie khaMdhe bhavai; egayao tipaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; evaM jAva ahavA egayao dasapaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA do saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMkhyAta paramANu pudgalo ekatrita thAya tyAre zuM thAya che ? uttara- he gautama ! te saMkhyAta pradezI skaMdha bane che. jo tenA vibhAga thAya to be, traNa yAvat daza ane saMkhyAta vibhAga thAya che. jyAre tenA be vibhAga thAya, tyAre- (1) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. (2) eka vibhAgamAM dvipradezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM tripradezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che, A rIte yAvat (4 thI 10) eka vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane bIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che, (11) baMne vibhAgamAM saMkhyAta pradezI kaMdho hoya che. 23 tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao saMkhejjapae sie khaMdhe bhavai, ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe,
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao tipaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; evaM jAva ahavA egayao paramANupoggale, egayao dasapaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANu- poggale, egayao do saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao do saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; evaM jAva ahavA egayao dasapaesie khaMdhe, egayao do saMkhejjapae siyA khaMdhA bhavaMti; ahavA tiNNi saMkhejja-paesiyA khaMdhA bhavati / bhAvArtha - jyAre tenA traNa vibhAga thAya, tyAre (1) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM eka saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che, (2) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI aMdha hoya che. (3) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM tripradeza skaMdha ane trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. A rIte yAvata (4-10) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI aMdha hoya che. (11) eka vibhAgamAM paramANu yudgala ane bIjA-trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. (12) eka vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane bIjA-trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI aMdha hoya che. A rIte yAvata (13 thI 20) eka vibhAgamAM daza pradezI DhaMdha ane bIjA-trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI aMdha hoya che, (21) traNe vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. 24 cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao saMkhejjapae sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao dupaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khadhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao tippae sie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; evaM jAva ahavA egayao do paramANupoggalA; egayao dasapaesie khaMdhe, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao do paramANupoggalA, egayao do sakhejjapaesiyA khadhA bhavati; ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, egayao do saMkhejja- paesiyA khaMdhA bhavaMti; jAvaahavA egayaoparamANupoggale, egayaodasapaesie khaMdhe, egayao do saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti, ahavA egayao paramANupoggale, egayao tiNNi saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao tiNNi saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; jAva ahavA egayao dasapaesie khaMdhe, egayao tiNNi khejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti;ahavA cattAri saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti /
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 . 687 | bhAvArtha :- jyAre tenA(saMkhyAta pradezI skaMdhanA) cAra vibhAga thAya, tyAre (1) traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu yugala ane cothA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. (2) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pugala ane trIjA vibhAgamAM dvi pradeza skaMdha ane cothA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha hoya che (3) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pula, trIjA vibhAgamAM tripradeza skaMdha ane cothA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. A rIte thAvata (4 thI 10) be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala, trIjA vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane cothA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI audho hoya che. (11) be vibhAgamAM eka-eka paramANu yugala ane be vibhAgamAM saMkhyAta pradezI DhaMdho hoya che. (12) eka vibhAgamAM eka paramANu pugala, bIjA vibhAgamAM DhipradezI skaMdha ane trIjA-cothA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdho hoya che. A rIte yAvata (13 thI 20) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM daza pradezI aMdha ane trIjAcothA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdho hoya che. (21) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA-trIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. (rara) eka vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane traNa vibhAgamAM saMkhyAta pradezI DhaMdho hoya che pAvata (23 thI 3) eka vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane traNa vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdho hoya che. (31) cAre saMkhyAtapradezI aMdha hoya che. 25 evaM eeNaM kameNaM paMcagasaMjogo vi bhANiyavvo evaM jAva NavagasaMjogo / dasahA kajjamANe egayao Nava paramANupoggalA, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao aTTha paramANu poggalA, egayao dupaesie, egayao saMkhejjapae sie khadhe bhavai / eeNaM kameNaM ekkekko pUreyavvo jAva ahavA egayao dasapae sie khaMdhe, egayao Nava saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA dasa saMkhejjapae siyA khaMdhA bhavaMti / saMkhejjahA kajjamANe saMkhejjA paramANupoggalA bhavaMti / bhAvArtha :- A rIte A ja kramathI paMca saMyogI paNa kahevA joIe ane A ja rIte yAvatuM nava saMyogI sudhI kahevuM joIe, jyAre tenA daza vibhAga karIe, tyAre nava vibhAgamAM eka-eka paramANu pugala ane dazamA vibhAgamAM saMkhyAta pradezI aMdha hoya che, athavA ATha vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala navamA vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane dasamA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. A ja kramathI eka eka saMkhyAnI vRddhi karavI joIe, yAvatuM eka vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane bIjAthI navamA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdho hoya che athavA dazedaza vibhAgomAM saMkhyAta pradeza skaMdha hoya che, jyAre tenA saMkhyAta vibhAga karIe tyAre pRthapRthaka saMkhyA paramANu pudgala hoya che. vivecana : saMkhyAta pradeza skaMdhanA vibhAga karIe to 460 bhaMga thAya che. tenA be, traNa, cAra, pAMca, cha,
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 688 ] zrI bhagavatI sUtra-3 sAta, ATha, nava, daza ane saMkhyAta tema 10 prakAre vibhAga thAya che. temAM be vibhAganA dvisaMyogI 11 bhaMgaH- (1) 1+saMkhyAta, (2) 2+ saMkhyAta, (3) 3 + saMkhyAta, (4) 4+ saMkhyAta, (5) 5 + saMkhyAta, (6) +saMkhyAta, (7) 7+ saMkhyAta, (8) 8+ saMkhyAta, (9) 9+ saMkhyAta (10) 10+saMkhyAta, (11) saMkhyAta saMkhyAta. traNa vibhAganA trisaMyogI- 21 bhaMga : (1) 1+1+saMkhyAta, (8) 1+8+saMkhyAta, (15) pa+saMkhyAta+saMkhyAta, (2) 1+2+saMkhyAta, (9) 1+9+saMkhyAta, (16) da+saMkhyAta+saMkhyAta, (3) 1+3+saMkhyAta, (10) 1+10+saMkhyAta, (17) 7+saMkhyAta+saMkhyAta, (4) 1+4+saMkhyAta, (11) 1+saMkhyAta+saMkhyAta, (18) 8+saMkhyAta+saMkhyAta, (5) 1+5+saMkhyAta, (12) 2+saMkhyAta+saMkhyAta, (19) 9+saMkhyAta+saMkhyAta, (6) 1+s+saMkhyAta, (13) 3+saMkhyAta+saMkhyAta, (20) 10+saMkhyAta+saMkhyAta, (7) 1+7+saMkhyAta, (14) 4+saMkhyAta+saMkhyAta, (21) saMkhyAta+saMkhyAta+saMkhyAta. A rIte cAra vibhAganA cAra saMyogI 31 bhaMga, pAMca vibhAganA paMcasaMyogI 41 maMga, cha vibhAganA Sa saMyogI 51 bhaMga, sAta vibhAganA sapta saMyogI 1 bhaMga, ATha vibhAganA aSTa saMyogI 71 bhaMga, nava vibhAganA navasaMyogI 81 bhaMga, daza vibhAganA dazasaMyogI 91 bhaMga ane saMkhyAta vibhAganA saMkhyA paramANu vibhAgarUpa saMkhyAta saMyogI eka bhaMga- A rIte 460 bhaMga thAya che. asaMkhyAta paramANu pudgalono saMyoga-viyoga - 26 asaMkhejjANaM bhaMte ! paramANupoggalA egayao sAhaNNaMti, egayao sAhaNittA kiM bhavai ? __goyamA ! asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; se bhijjamANe duhA vi jAvadasahA vi saMkhejjahA vi asaMkhejjahA vi kajjai / duhA kajjamANe egayao paramANupoggale egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; jAva ahavA egayao dasapaesie khadhe bhavai, egayao asaMkhijjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao saMkhejjapaesie khaMdhe, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA do asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bhvNti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMkhyAta paramANu pudgala ekatrita thaIne zuM thAya che? uttara- hegautama! asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya che. jo tenA vibhAga thAya to be traNa vAva daza, saMkhyAta ane asaMkhyAta vibhAga thAya che.
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 [ 689 ] jyAre tenA be vibhAga thAya, tyAre eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI DhaMdha hoya che yAvatu eka vibhAgamAM dazapradezI DhaMdha ane bIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI aMdha hoya che athavA eka vibhAgamAM eka saMkhyAta pradezI aMdha ane bIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI aMdha hoya che athavA baMne vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI aMdha hoya che. |27 tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao dupaesie khaMdhe, egayao asaMkhijjapaesie khaMdhebhavai; jAva ahavA egayao paramANupoggale, egayao dasapaesie khaMdhe, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao saMkhejjapaesie khaMdhe, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao do asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao dupae sie khaMdhe, egayao do asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti, evaM jAva ahavA egayao saMkhejjapaesie khaMdhe, egayao do asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA tiNNi asakhejjapaesiyA khaMdhA bhavati / bhAvArtha - jyAre tenA traNa vibhAga thAya tyAre be vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI DhaMdha hoya che athavA eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM kripradeza skaMdha ane trIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. yAvatu eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradeza skaMdha hoya che athavA eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha ane trIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che athavA eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA be vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. athavA eka vibhAgamAM DhipradezI aMdha ane bIjA be vibhAgamAM asaMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. A rIte yAvatu eka vibhAgamAM saMkhyAta pradeza skaMdha ane bIjA be vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI DhaMdha hoya che athavA traNa-traNa vibhAgamAM asaMkhyAta pradeza skaMdha hoya che. |28 cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai, evaM caukkagasaMjogo jAva dasagasaMjogo, ee jaheva saMkhejja- paesiyassa, NavaraM asaMkhejjagaM egaM ahigaM bhANiyavvaM jAva ahavA dasa asaMkhejja- paesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha :- jyAre tenA cAra vibhAga thAya tyAre traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM asaMkhyAtapradezI skaMdha hoya che, A rIte cAra saMyogI thAvat daza saMyogI sudhI jANavuM
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 joIe, te sarva kathana saMkhyAta pradezInI samAna jANavuM joIe, saMkhyAtanA badale 'asaMkhyAta' zabda kahevo joIe yAvat dazedaza vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. geo 29 saMkhejjahA kajjamANe egayao saMkhejjA paramANupoggalA, egayao asaMkhejja paesie khaMdhe bhavai, ahavA egayao saMkhejjA dupaesiyA khaMdhA, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; evaM jAva ahavA egayao saMkhejjA dasapaesiyA khaMdhA, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai ahavA egayao saMkhejjA saMkhejja - paesiyA khaMdhA, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe bhavai; ahavA saMkhejjA asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti / asaMkhejjahA kajjamANe asaMkhejjA paramANupoggalA bhavaMti / bhAvArtha :- jyAre tenA saMkhyAta vibhAga karIe, tyAre saMkhyAta vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane eka vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che athavA saMkhyAta vibhAgamAM dvipradezI skaMdha ane eka vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che. A rIte yAvat saMkhyAta vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane eka vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che athavA saMkhyAta vibhAgamAM saMkhyAta pradezI skaMdha ane eka vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha hoya che athavA saMkhyAta asaMkhyAta pradezI saMdha hoya che.jyAre tenA asaMkhyAta vibhAga karIe, tyAre pRthakpRthak asaMkhya paramANu pudgala hoya che. vivecanaH asaMkhyAta pradezI skaMdhanA be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, daza saMkhyAta ane asaMkhyAta tema 11 prakAre vibhAga thAya che. tenA kula bhaMga 517 thAya che. yathA- dvisaMyogI 12 bhaMga paramANu + eka asaMkhya pradezI skaMdha, (2) eka dvipradezI + eka asaMkhyapradezI skaMdha, (3) eka tripradezI + eka asaMkhyapradezI skaMdha, (4) eka catuSTadezI + eka asaMkhyapradezI, (5) eka paMcapradezI + eka asaMkhyapradezI, (6) eka SapradezI + eka asaMkhyapradezI, 7) eka saptapradezI + eka asaMkhyapradezI, (8) eka aSTapradezI + eka asaMkhyapradezI, (9) eka nava pradezI+ eka asaMkhyapradezI, (10) eka daza pradezI + eka asaMkhyapradezI, (11) eka saMkhyAta pradezI + eka asaMkhyapradezI, (12) asaMkhyAta pradezI + asaMkhyAta pradezI. tyArapachI trisaMyogI Adi bhaMgamAM kramazaH 11-11 bhaMga vadhAravA joIe. A rIte trisaMyogI 23 bhaMga. paramANu + paramANu + asaMkhyAta pradezI, paramANu + dvi pradezI + asaMkhyAta pradezI A rIte bhaMga karavA joIe. catuHsaMyogI--34, paMca saMyogI-45, SaT saMyogI-56, sapta saMyogI---67, aSTa saMyogI-78, nava saMyogI-89, daza saMyogI-100, saMkhyAta saMyogI-12 ane asaMkhyAta saMyogIno
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-4 691 eka bhaMga thAya kula maLIne 517 bhaMga thAya che. yadyapi saMkhyAta pradezanA saMkhyAtA, asaMkhyAta pradezanA asaMkhyAta ane anaMta pradezanA anaMta bhaMga thaI zake che, paraMtu te kathana paddhatimAM saMbhavita nathI, tethI ahIM eka apekSita kathana paddhatine svIkAra karIne pravezanaka bhaMganI samAna bhaMga karyA che. anaMta paramANu pudgalano saMyoga viyoga - 30 aNaMtA NaM bhaMte ! paramANupoggalA jAva kiM bhavai ? goyamA ! aNaMtapaesie khaMdhe bhavai; se bhijjamANe duhA vi tihA vi jAva dasahA vi saMkhejjA-asaMkhejjA-aNaMtahA vi kajjai / duhA kajjamANe egayao paramANupoggale egayao aNaMtapaesie khadhe bhavai; jAva ahavA do aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! anaMta 52mA pugata metrita thaIne zuM thAya cha ? uttara- 3 gautama! anaMta pradezI skaMdha thAya che. jo tenA vibhAga thAya to be, traNa yAvat daza, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta bhaMga thAya che. jyAre tenA be vibhAga thAya tyAre (1) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA vibhAgamAM anaMta pradeza skaMdha hoya che, yAvat (13) baMne vibhAgamAM anaMta pradeza skaMdha hoya che. 31 tihA kajjamANe egayao do paramANupoggalA, egayao aNaMtapaesie khadhe bhavaiH ahavA egayao paramANapoggale, egayao dupaesie, egayao aNaMtapaesie khaMdhe bhavai; jAva ahavA egayao paramANupoggale, egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe, egayao aNaMtapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao paramANupoggale, egayao do aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao dupaesie khaMdhe, egayao do aNaMta-pae siyA khaMdhA bhavaMti, evaM jAva ahavA egayao dasapaesie khaMdhe, egayao do aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao saMkhejjapaesie khaMdhe, egayao do aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA egayao asaMkhejjapaesie khaMdhe, egayao do aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti; ahavA tiNNi aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha - jyAre tenA traNa vibhAga thAya tyAre (1) be vibhAgamAM paramANu pudgala ane trIjA vibhAgamAM eka anaMta pradeza skaMdha hoya che (2) eka vibhAgamAM paramANu pula, bIjA vibhAgamAM
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 dvipradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che. yAvat (3 thI 12) eka vibhAgamAM paramANu pudgala, bIjA vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha ane trIjA vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che. (13) eka vibhAgamAM paramANu pudgala ane bIjA be vibhAgamAM be anaMtapradezI hoya che. (14) eka vibhAgamAM dvipradezI skaMdha bIjA be vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che. A rIte yAvat (15 thI 22) eka vibhAgamAM daza pradezI skaMdha ane bIjA be vibhAgamAM be anaMta pradezI skaMdha hoya che. (23) eka vibhAgamAM eka saMkhyAta pradezI skaMdha ane bIjA be vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che. (24) eka vibhAgamAM asaMkhyAta pradezI skaMdha ane bIjA be vibhAgamAM anaMtapradezI skaMdha hoya che. (25) traNe traNa vibhAgamAM anaMta pradezI dha hoya che. 692 | 32 cauhA kajjamANe egayao tiNNi paramANupoggalA, egayao aNatapaesie khaMdhe bhavai; evaM caukkasaMjogo jAva asaMkhejjagasaMjogo, ee savve jaheva asaMkhejjANaM bhaNiyA taheva aNatANa vi bhANiyavvaM, NavaraM ekkaM aNaMtagaM abbhahiyaM bhANiyavvaM jAva ahavA egayao saMkhejjA saMkhejjapaesiyA khaMdhA, egayao anaMtapa sie khaMdhe bhavai; ahavA egayao saMkhejjA asaMkhejjapaesiyA khaMdhA, egayao aNaMtapaesie khaMdhe bhavai; ahavA saMkhejjA aNatapaesiyA khaMdhA bhavaMti / bhAvArtha :- jyAre tenA cAra vibhAga thAya tyAre traNa vibhAgamAM eka-eka paramANu pudgala ane cothA vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che. A rIte cAra saMyogI yAvat asaMkhyAta saMyogI sudhI kahevuM joIe. A sarva bhaMga asaMkhyAtanI samAna kahevA joIe. paraMtu ahIM eka 'anaMta' zabda adhika kahevo joIe yAvat eka tarapha saMkhyAta, asaMkhyAta pradezI skaMdha ane eka tarapha eka anaMtapradezI skaMdha hoya che, athavA saMkhyAta anaMtapradezI skaMdha hoya che. | 33 asaMkhejjahA kajjamANe egayao asaMkhejjA paramANupoggalA, egayao aNaMta- paesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao asaMkhejjA dupaesiyA khaMdhA, egayao anaMta- paesie khaMdhe bhavai; jAva ahavA egayao asaMkhejjA saMkhejjapae siyA khaMdhA, egayao anaMtapaesie khaMdhe bhavai; ahavA egayao asaMkhejjA asaMkhejjapaesiyA khaMdhA, egayao anaMta paesie khaMdhe bhavai ahavA asaMkhejjA aNatapaesiyA khaMdhA bhavaMti / aNaMtahA kajjamANe aNaMtA paramANupoggalA bhavati / bhAvArtha:- jyAre tenA asaMkhyAta vibhAga karIe, tyAre eka vibhAgamAM pRtha-pRthak asaMkhya paramANu pudgala ane anya vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che. athavA eka vibhAgamAM asaMkhyAta dvipradezI skaMdha ane eka vibhAgamAM anaMta pradezI skaMdha hoya che yAvat eka vibhAgamAM asaMkhyAta saMkhyAtapradezI skaMdha ane anya vibhAgamAM anaMtapradezI skaMdha hoya che athavA eka vibhAgamAM asaMkhyAta asaMkhyAtapradezI skaMdha ane anya vibhAgamAM anaMtapradezI skaMdha hoya che athavA asaMkhyAta anaMtapradezI skaMdha hoya che.
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-4 [ 67] anaMta vibhAga karIe to pRthaka pRthaka anaMta paramANu pudgala hoya che. vivecana : - anaMtapradezI skaMdhanA be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, daza, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta te bAra prakAre vibhAga thAya che. temAM dvisaMyogI 13 vikalpa thAya che. yathA(1) paramANu+eka anaMtapradezI skaMdha, () eka ATha pradezI+eka anaMtapradezI skaMdha, (2) eka DhipradezI+eka anaMtapradezI aMdha, (9) eka navapradezI+eka anaMtapradezI skaMdha, (3) eka tripradezIeka anaMtapradezI skaMdha, (10) eka daza pradezI+eka anaMtapradezI skaMdha, (4) eka catuSpadezI+eka anaMtapradezI DhaMdha, (11) eka saMkhyAta pradezI+eka anaMtapradeza skaMdha, (5) eka paMcapradezI+eka anaMtapradezI skaMdha, (12) eka asaMkhyAta pradezI+eka anaMtapradezI skaMdha, (6) eka cha pradezIeka anaMtapradezI skaMdha, (13) eka anaMta pradezI+eka anaMtapradezI aMdha, (7) eka sAta pradezI+eka anaMtapradezI skaMdha, tyAra pachI uttarottara 12-12 vikalpa vadhAravA joIe, yathA- dvisaMyogI-13, trisaMyogI-25, cAra saMyogI-37, paMca saMyogI-49, cha saMyogI-1, saptasaMyogI-73, aSTasaMyogI-85, navasaMyogI-97, dazasaMyogI-109, saMkhyAta saMyogI-13, asaMkhyAtasaMyogI-13 ane anaMta saMyogI-1 sarva maLIne 576 bhaMga thAya che. hipradezathI anaMtapradezI skaMdhanA vibhAgonI bhaMga saMkhyA : || traNa | cAra | pAMca | cha | sAta | ATha | nava | daza siMkhyAta asaMkhyAta| anaMta kalA vibhAga[vibhAga vibhAga/vibhAga |vibhAga/vibhAga vibhAga|vibhAga/vibhAga|vibhAga/vibhAga vibhAga bhaMga bhaga | bhaMga | bhAMga | bhaga | bhAMga | bhAMga | bhaMga | bhaMga | bhAga | bhAMga | bhAga | bhaga DhipradezI tripradezI catuSpadezI paMcapradezI cha pradezI sAta pradezI aSTa pradezI nava pradezI daza pradezI saMkhyAta pradeza | asaMkhyAta pradezI| anaMta pradezI 576 kula= 1681 bhaMga
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ da94 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pudgala parAvartana :34 eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM sAhaNaNA bheyANuvAeNaM aNaMtANaMtA poggalapariyaTTA samaNugaMtavvA bhavaMtItimakkhAyA? haMtA goyamA ! eesi NaM paramANupogalANaM sAhaNaNA jAva mkkhaayaa| zabdArtha :- sAdAI = saMghAta, saMyoga mera = viyoga, vibhAga samajutaDyA avaMtimafutha = sabhyaprakAre jANavA yogya che tethI bhagavAne kahyA che. bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM paramANu pugalanA saMghAta saMyoga ane bheda[vibhAgathI thatA anaMtAnaMta pudgala parAvartana jANavA yogya che? tethI tenuM pratipAdana karyuM che? uttara- hA, gautama ! saMghAta ane bhedathI thatAM anaMtAnaMta pudagala parAvartana jANavA yogya che. tethI ja ahIM tenuM pratipAdana karyuM che. 35 kaivihe NaM bhaMte ! poggalapariyaTTe paNNatte ? goyamA ! sattavihe poggalapariyaTTe paNNatte,taM jahA- orAliyapoggalapariyaTTe veuvviyapoggalapariyaTTe teyApoggalapariyaTTe kammApoggalapariyaTTe maNapoggalapariyaTTe vaipoggalapariyaTTe ANApANupoggalapariyaTTe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pudgala parAvartananA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! sAta prakAra che. yathA- (1) audArika pudgala parAvartana (2) vaikriya pula parAvartana (3) taijasa pudgala parAvartana (4) kArmaNa pugala parAvartana (5) mana pugala parAvartana (6) vacana pudgala parAvartana ane (7) zvAsocchavAsa pudgala parAvartana. vivecana : prastuta sUtromAM pugalamAM thatAM parivartana ane tenA AdhAre thatAM pudgala parAvartananA svarUpanuM kathana che. paramANu pudgalamAM saMhanana-saMghAta ane bhedathI anaMta parivartana thayA ja kare che. eka paramANu anya anaMta paramANu athavA anaMta skaMdha sAthe saMghAta ane bhedane prApta thAya, tene saMhanana bhedAnupAta kahe che. paramANu Adi pudgala dravya anaMta hovAthI tenA parivartananA paNa anaMta prakAra thAya che. sAta vargaNA - anaMtAnaMta pudgala dravyomAM eka jAtinA samUhane vargaNA kahe che. tevI anaMtAnaMta
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-4 | da95 | vargaNAo che. jJAnI puruSoe te samasta vargaNAone sAta vibhAgamAM vibhakta karI che, audArikavargaNA, vaikriyavargaNA, taijasavargaNA, kArmaNavargaNA, manovargaNA, vacana vargaNA ane zvAsocchavAsavargaNA. temAM paNa jIvane grAhya ane agrAhya be prakAranI vargaNA hoya che. padagala parAvartana :- A lokamAM rahelA samasta pudgalone jIva grahaNa kare temAM jeTalo samaya vyatIta thAya tene eka pudagala parAvartana kahe che. temAM anaMta utsarpiNI avasarpiNI kAla arthAtu anaMta kAlacakra pasAra thAya che. anAdikAlathI karmayukta jIvanA paribhramaNano AdhAra pulanuM grahaNa ane tyAga che. jJAnI puruSoe te anaMtatAnA kAlamAnane sUcita karavA pula parAvartana zabdano prayoga karyo che. padagala parAvartananA prakAraH- jIvane grahaNa yogya pudgalanA sAta prakAra hovAthI pudgala parAvartananA paNa sAta prakAra che. audArika pula parAvartana, vaikriya, taijasa, kArmaNa, mana, vacana ane zvAsocchavAsa pudgala parAvartana. audArika pagala parAvartana :- audArika zarIramAM vidyamAna thaIne jIva lokavartI samasta audArika vargaNAnA pagalone kramazaH audAraka zarIra rUpe grahaNa kare, temAM jeTalo samaya vyatIta thAya tene audArika padugala parAvartana kahevAya che. A rIte vaikriyAdi sAte vargaNAnA pudgalone jIva kramazaH grahaNa kare tene te-te pugala parAvartana kahevAya che. covIsa daMDakanA jIvomAM pudgala parAvartana :36 raiyANaM bhaMte ! kaivihe poggalapariyaTTe paNNatte ? / goyamA ! sattavihe poggalapariyaTTe paNNatte, taMjahA- orAliya poggalapariyaTTe veuvviyapoggalapariyaTTe jAva ANApANupoggalapariyaTTe / evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nairayika jIvone keTalA prakAranA pudgala parAvartana kahyA che? uttara- he gautama! sAta pudgala parAvartana kahyA che. yathA- audArika pudgala parAvartana, vaikriya pudgala parAvartana yAvat zvAsocchavAsa pudgala parAvartana. A rIte vAvata vaimAnika sudhI kahevuM joIe. 37 egamegassa NaM bhaMte ! Nerayassa kevaiyA orAliyapoggalapariyaTTA atItA? joyA ! maLatA | kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! kassai atthi, kassai Natthi; jassatthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA /
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ da96 ] zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyekanairayikanA jIve bhUtakALamAM keTalA audArika pula parAvartana karyA hatA? uttara- he gautama! anaMta karyA hatA. prazna- he bhagavan! bhaviSyakALamAM keTalA karaze ? uttarahe gautama ! koIka karaze, koIka karaze nahIM, je karaze te jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta karaze. 38 egamegassa NaM bhaMte ! asurakumArassa kevaiyA orAliyapoggala-pariyaTTA? goyamA ! evaM ceva, evaM jAva vemANiyassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavanuM ! pratyeka asurakumAre bhUtakALamAM keTalA audArika pudgala parAvartana karyA hatA? uttara-he gautama! pUrvavat jANavuM joIe. A rIte vaimAnika sudhI kahevuM joIe. 39 egamegassa NaM bhaMte ! Nerayassa kevaiyA veuvviyapoggalapariyaTTA, atItA? goyamA ! aNaMtA, evaM jaheva orAliyapoggalapariyaTTA taheva veuvviya poggalapariyaTTA vi bhANiyavvA / evaM jAvavemANiyassa / evaM jAva ANApANupoggalapariyaTTA / ee egattiyA satta daMDagA bhavati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka nairayika jIve bhUtakALamAM keTalA vaikriyapudgala parAvartana karyA hatA ? uttara- he gautama! anaMta karyA hatA, je rIte audArika pula parAvartananA viSayamAM kahyuM, te ja rIte vaikriya pudgala parAvartananA viSayamAM paNa jANavuM joIe, A rIte vaimAnika sudhI kahevuM joIe, A rIte zvAsocchavAsa pudgala parAvartana sudhI kahevuM joIe, A rIte pratyeka jIvanI apekSAe (eka vacananA) sAta daMDaka thAya che. 40 NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyA orAliyapoggalapariyaTTA atItA? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA ? aNaMtA / evaM jAva vemANiyANaM / evaM veuvviyapoggalapariyaTTA vi / evaM jAva ANApANupoggalapariyaTTA jAva vemANiyANaM evaM ee pohattiyA satta cauvvIsadaMDagA / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! narayika jIvoe bhUtakALamAM keTalA audArika pula parAvartana karyA hatA ?
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 da97] uttara- he gautama! anaMta karyA hatA.(prazna) he bhagavan! bhaviSyamAM keTalA karaze? uttara) he gautama ! anaMta karaze. A rIte vaimAnika sudhI kahevuM joIe. A rIte vaikriya pudgala, parAvartanathI zvAsocchavAsa padugala parAvartananA viSayamAM kahevuM joIe. A rIte vaimAniko sudhI kahevuM joIe. A rIte sAte pagala parAvartananA viSayamAM aneka jIva(bahuvacana)saMbaMdhI sAta-sAta AlApaka covIsa daMDakamAM kahevA joIe. vivecana : atIta padagala parAvartana anata - anAdi saMsAra paribhramaNa karatAM 24 daMDakanA jIvoe sAte prakAranA pudgala parAvartana karyA hatA. pratyeka jIvane bhUtakALanI apekSAe audArika Adi pratyeka padagala parAvartana anaMta thayA che. kAraNa ke atItakAla anAdi che ane jIva paNa anAdi che tathA pudgala grahaNa karavAno teno svabhAva paNa anAdi che. anAgata pudgala parAvartana :- je jIvo anaMtakAla paryata saMsAra paribhramaNa karavAnA che, te jIvone A sAte pudgala parAvartana thatA ja rahe che. tethI abhavya jIvone bhaviSyamAM paNa anaMta pudgala parAvartana thAya che ane bhavya jIvomAM je narakAdi gatimAMthI nIkaLIne manuSyabhava prApta karIne mokSa prApta karaze athavA je saMkhyAta ke asaMkhyAta bhava prApta karIne mokSe jaze, tene pugala parAvartana thaze nahIM. eka pugala parAvartana pUrNa karavAmAM paNa anaMta kALa vyatIta thAya che. A rIte jIvonA bhaviSyanA bhavabhramaNanA AdhAre pudgala parAvartananI gaNanA thAya che. A rIte 24 daMDakanA jIvomAM jANavuM joIe. ekatva ane bahatva saMbaMdhI daMDaka :- eka vacana saMbaMdhI audArika Adi sAta prakAranA pudgala parAvartana hovAthI, sAta daMDaka [vikalpa] thAya che. A sAta daMDakone nairayikAdi covIsa daMDakamAM kahevA joIe ane A rIte bahuvacanamAM paNa kahevA joIe paraMtu baMnemAM aMtara e che ke ekavacana saMbaMdhI daMDakomAM bhaviSyakAlIna yugala parivartana koIka jIvane hoya che ane koIka jIvane hotA nathI. bahuvacana saMbadhI daMDakomAM to hoya ja che kAraNa ke temAM jIva sAmAnyanuM grahaNa che. narakAdimAM ekatva daSTithI pudgala parAvartana:41 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa Neraiyatte kevaiyA orAliyapoggalapariyaTTA atItA? goyamA ! Natthi ekko vi / kevaiyA purekkhaDA? Natthi ekko vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka nairayika jIve, bhUtakALamAM nairayika avasthAmAM keTalA audArika padugala parAvartana karyA hatA? uttara- he gautama ! eka paNa karyA nathI. (prazna) he bhagavanuM ! bhaviSyamAM keTalA karaze? (uttara) he gautama! eka paNa karaze nahI? 42 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa asurakumAratte kevaiyA orAliyapoggala
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 698 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pariyaTTA ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva thaNiyakumAratte jahA asurakumAratte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka nairayika jIvanA bhUtakALamAM asurakumArapaNe keTalA dArika pudgala parAvartana thayA che? uttara- he gautama! pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM joIe, A rIte svanitakumAra sudhI kahevuM joIe. 43 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa puDhavikkAiyatte kevaiyA orAliyapoggalapariyaTTA atItA? goyamA ! aNaMtA, kevaiyA purekkhaDA? kassai atthi, kassai Natthi; jassatthi tassa jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNatA vA,evaM jAvamaNussatte, vANamatasjoisiyavemANiyattejahA asurkumaartte| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka nairayika jIve bhUtakALamAM pRthvIkAyapaNe keTalA audArika pudgala parAvartana karyA hatA? uttara- he gautama! anaMta karyA hatA. (prazna) he bhagavan! bhaviSyamAM keTalA karaze? (uttara) he gautama ! keTalAka jIvo karaze ane keTalAka karaze nahIM; je karaze, te jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta karaze ane A rIte manuSyabhava sudhI kahevuM joIe. je rIte asurakumAranA viSayamAM kahyuM, te ja rIte vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanA viSayamAM paNa kahevuM joIe. |44 egamessaNaM bhaMte ! asurakumArassa Neraiyatte kevaiyA orAliyapoggala pariyaTTA? ___ evaM jahA Neraiyassa vattavvayA bhaNiyA, tahA asurakumArassa vi bhANiyavvA jAvavemANiyatte / evaM jAva thaNiyakumArassa / evaM puDhavikkAiyassa vi / evaM jAva vemANiyassa, savvesi ekko gamo / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka asurakumAranA nairayikanA bhavamAM keTalA audArika pudgala parAvartana thayA che? uttara- he gautama ! je rIte nairayikonuM kathana karyuM che, te ja rIte asurakumAranA viSayamAM kahevuM joIe. te ja rIte vaimAnikabhava paryata kahevuM joIe. A rIte svanitakumAro sudhI kahevuM joIe ane A ja rIte pRthvIkAyathI laIne vaimAnika paryata eka samAna kathana karavuM joIe 45 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa Neraiyatte kevaiyA veuvviyapoggalapariyaTTA atItA?
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-4 [ 699 ] goyamA ! aNaMtA, kevaiyA purekkhaDA ? ekottariyA jAva aNaMtA vA, evaM jAva thaNiyakumAratte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratyeka narayika jIvanA, bhUtakALamAM narayika bhavamAM keTalA vaikriya pula parAvartana thayA hatA? uttara- he gautama ! anaMta thayA hatA. (prazna) he bhagavan! bhaviSyamAM keTalA thaze? (uttara) he gautama! thaze athavA thaze nahIM. jo thaze to ekathI anaMta thaze. A rIte svanitakumAra sudhI kahevuM joIe. |46 puDhavikAiyatte pucchaa| Natthi ekko vi, kevaiyA purekkhaDA? Natthi ekko vi, evaM jattha veuvviyasarIraM asthi tattha eguttario, jattha Natthi tattha jahA puDhavikAiyatte tahA bhANiyavvaM jAva vemANiyassa vemaanniytte| teyApoggalapariyaTTA, kammApoggalapariyaTTA ya savvattha eguttariyA bhANiyavvA / maNapoggalapariyaTTA savvesu paMcidiesu eguttariyA, vigalidiesu Natthi / vaipoggalapariyaTTA evaM ceva, NavaraM egidiesu Natthi sesesu bhaanniyvvaa| ANApANupoggalapariyaTTA savvattha eguttariyA jAva vemANiyassa vemANiyatte / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! pratyekanairayika jIve pRthvIkAyanA bhavamAM keTalA vaikriya pula parAvartana karyA hatA? uttara- he gautama! eka paNa karyA nathI. (prazna) he bhagavan! bhaviSyamAM keTalA karaze? (uttara) he gautama ! eka paNa karaze nahIM, A rIte jyAM vaikriya zarIra che, tyAM jaghanya eka, be, traNa utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta vaikriya pula parAvartana jANavA joIe ane jyAM vaikriya zarIra nathI, tyAM pRthvIkAyapaNAmAM kahyuM, te ja rIte kahevuM joIe. A ja rIte vaimAnika parvatanA jIvonA vaimAnika bhava paryata kahevuM joIe. tejasa pudgala parAvartana ane kArmaNa pula parAvartana sarvatra ekathI anaMta sudhI kahevA joIe, vikasendriya(ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya)mAM manapugala parAvartana thatuM nathI. A ja rIte vacana pudgala parAvartananuM paNa kahevuM joIe, paraMtu vizeSatA e che ke te mAtra ekendriya jIvomAM hotuM nathI. zvAsocchavAsa padugala parAvartana sarva jIvomAM ekathI anaMta jANavA joIe, A rIte vaimAnika paryaMtanA jIvonA vaimAnikabhava sudhI kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM paraspara 24 daMDakanA jIvarUpe keTalA ane kayA pula parAvartana karyA che te viSayanuM pratipAdana che.
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ 700 | zrI bhagavatI sUtra-3 audArika pugala parAvartana :- nArakonA nArakapaNe atIta ke anAgata kAlamAM audArika pugala parAvartana thatA nathI kAraNa ke nAraka jIva audArika pudgalane kadApi grahaNa karatA ja nathI. tethI te jIvone audArika pudagala parAvartananI saMbhAvanA nathI. te ja rIte nArakonA bhavanapati, vyatara, jyotiSI ke vaimAnika devapaNe paNa audArika pula parAvartana thatA nathI. kAraNa ke koIpaNa deva kyAre ya audArika pudgalane grahaNa karatA nathI. nArakoe pRthvIkAya, apakAya Adi audArikanA daza daMDakanA jIvapaNe (pa sthAvara + 3 vikasendriya + tiryaMca paMcendriya + manuSya) atItakAlamAM anaMta audArika pudgala parAvartana karyA che. kAraNa ke jIve anAdikAlanA paribhramaNamAM anaMta bhavomAM audArika zarIra yogya pudgala grahaNa karyA che ane bhaviSya kAlamAM je nAraka eka, be, traNa bhava dhAraNa karIne ja mokSe javAno hoya tene audArika pula parAvartana thatA nathI. kAraNa ke eka pula parAvartanamAM anaMtakAla vyatIta thAya che. eka, be, traNa bhavamAM pudgala parAvartana jeTalo kAla vyatIta thato nathI ane jene dIrgha saMsAra paribhramaNa karavAnuM che te jIvo jyAre audArika zarIra dhAraNa kare che, tyAre audArika pudgala grahaNa kare che, tethI jaghanya eka, be, traNa utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta pugala parAvartana karaze. te ja rIte bhavanapati Adi koIpaNa devanA jIve nArakI ke devapaNe audArika pula parAvartana karyA nathI ane bhaviSyamAM karaze paNa nahIM. te devanA jIve pRthvIkAyAdipaNe atItakAlamAM anaMta audArika padugala parAvartana karyA che ane bhaviSyamAM paNa nairayikonI jema karaze athavA karaze nahIM. puthvIkAyAdi audArika zarIradhArI jIvoe pRthvIkAyAdipaNe atItakAlamAM anaMta audArika pudagala parivartana karyA che ane bhaviSyamAM paNa tenI mokSagamananI yogyatA anusAra vikalpa karaze. A rIte 24 daMDakanA jIvomAM je jIvone audArika pudgala grahaNanI saMbhAvanA hoya te pramANe tenA pugala parAvartana samajavA joIe. vikriya 5gala parAvartana :- eka nairayika jIve nairayikapaNe anaMta vaikriya pudgala parAvartana atItakAlamAM karyA che ane bhaviSyamAM tenA bhavabhramaNanI yogyatA anusAra karaze athavA karaze nahIM. jo karaze to jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thaze, A rIte cAre jAtinA devo, vAyukAya, tiryaMca paMcendriya ane garbhaja manuSyamAM je jIvamAM vaikriya pudgala grahaNanI yogyatA che, te sarvamAM pUrvavatu jANavuM. pRthvIkAyAdi jIvomAM vekriya pudgala grahaNanI yogyatA nathI. tene jIvone vaikriya pudgala parAvartana thatA nathI. taijasa-kAzmaNa pugala parAvartana :- taijasa ane kArpaNa zarIra covIsa daMDakavartI sarva saMsArI jIvone hoya che. tethI nArakAdi covIsa daMDakavartI sarva jIvomAM atIta ane anAgatakAlamAM tenI yogyatA anusAra taijasa, kArmaNa pudgala parAvartana ekathI uttarottara anaMta pudgala parAvartana thAya che. manapadagala parAvartana- saMjJI paMcendriya jIvone ja mana hoya che, tethI saMjJI paMcendriya jIvomAM ekathI
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-4 | 701 | anaMta manapugala parAvartana bhUtakALamAM thayA hatA, thAya che ane thaze. paraMtu ekendriya ane vikasendriya jIvomAM mana nathI, tethI temAM manapudgala parAvartana thatuM nathI. vikalendriya zabdathI ahIM ekendriyanuM paNa grahaNa thAya che. vacana pugala parAvartana -ekendriyone choDIne zeSa samasta saMsArI jIvone vacana pudgala parAvartana hoya che. zvAsocchavAsa pudgala parAvartana - samasta saMsArI jIvone zvAsocchavAsa hoya che, tethI zvAsozvAsa pula parAvartana paNa sarva jIvomAM ekathI laIne anaMta thAya che. narakAdimAM bahutva daSTithI pudgala-parAvartana:47 NeraiyANaM bhaMte ! Neraiyatte kevaiyA orAliyapoggalapariyaTTA atItA? goyamA ! Natthi ekko vi / kevaiyA purekkhaDA ? patthi ekko vi, evaM jAva thaNiyakumAratte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka nairayika jIvoe bhUtakALamAM nairayikapaNe keTalA audArika pudgala parAvartana karyA che? uttara- he gautama ! eka paNa nahIM (prazra) he bhagavanuM ! bhaviSyamAM keTalA karaze ? (uttara) he gautama ! eka paNa karaze nahIM A rIte nitakumAra sudhI kahevuM joIe. 48 puDhavikAiyatte, pucchA / goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA? aNaMtA, evaM jAva maNussatte / vANamaMtara-joisiyavemANiyatte jahA Neraiyatte, evaM jAvavemANiyassa vemANiyatte, evaM satta vi poggalapariyaTTA bhANiyavvA; jattha atthi tattha atItA vi purekkhaDA vi aNaMtA bhANiyavvA, jattha Natthi tattha do vi Natthi bhANiyavvA / jAva vemANiyANaM vemANiyatte kevaiyA ANApANupoggalapariyaTTA atItA? aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA? aNaMtA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nairayika jIvoe pRthvIkAyapaNAmAM keTalA audArika pudgala parAvartana karyA che? uttara- he gautama! anaMta karyA che (prazna) he bhagavan! bhaviSyamAM keTalA karaze? (uttara) anaMta karaze. A rIte manuSya bhava sudhI kahevuM joIe. je rIte nairayikabhavamAM kahyuM che, te ja rIte vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika bhavamAM kahevuM joIe, A rIte yAvata vaimAnikonA vaimAnikabhava sudhI sAte
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ 702 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pudgala parivartana kahevA joIe. jyAM je pudgala grahaNanI yogyatA hoya, tyAM tenA atIta ane anAgata pagala parAvartana anaMta kahevA joIe ane jyAM je pudagala grahaNanI yogyatA na hoya, tyAM tenA atIta ane anAgatakAla baMnemAM kahevA na joIe, yAvata (prazna) he bhagavanuM ! vaimAnikomAM vaimAnikabhavamAM keTalA zvAsocchavAsa pudgala parAvartana thayA che? (uttara) he gautama! anaMta thayA che. (prazna) he bhagavan! bhaviSyamAM keTalA thaze? (uttara) he gautama ! anaMta thaze. vivecana : pUrvasUtromAM ekatvanI apekSAe je rIte pratipAdana karyuM che, te ja rIte bahutvanI apekSAe paNa kathana karavuM joIe. pugala parAvartananuM svarUpa - 49 se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai- orAliyapoggalapariyaTTe, orAliyapoggala- pariyaTTe ? goyamA ! jaNNaM jIveNaM orAliyasarIre vaTTamANeNaM orAliyasarIra pAoggAI davvAiM orAliyasarIrattAe gahiyAI, baddhAiM, puTThAI, kaDAI, paTThaviyAI, NiviTThAI, abhiNiviTThAI, abhisamaNNAgayAiM, pariyAiyAI, pariNAmiyAI, NijjiNAI, NisiriyAI, NisiTThAI bhavati; se teNa?Na goyamA ! evaM vuccai- orAliyapoggalapariyaTTe orAliyapoggalapariyaTTe / evaM veuvviyapoggalapariyaTTe vi, NavaraM veuvviyasarIre vaTTamANeNaM veuvviyasarIra pAoggAiM davvAiM veuvviyasarIrattAe gahiyAI sesaM taM ceva savvaM, evaM jAva ANApANupoggala- pariyaTTe, NavaraM ANApANupAoggAI savvadavvAI ANApANuttAe gahiyAI, sesaM taM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! audArika pula parAvartanane te audArika pula parAvartana zA mATe kahe che? (arthAt audArika pudgala parAvartananuM svarUpa kevuM che?) uttara- he gautama ! audArika zarIramAM rahelA A jIve audArika zarIranA nirmANane yogya pudgala dravyone audArika zarIra rUpe grahaNa karyA che. tene jIva pradezonI sAthe bAMdhyA che, zarIramAM dhULanI jema pahelA teno sparza karyo che, kata-pUrva pariNAmamAMthI anya pariNAma rUpe pariNamita karyA che, tene prasthApita-sthira karyA che, niviSTa-sthira karyA hovAthI jIve pote teno praveza karAvyo che, abhiniviSTa- praveza karAvIne AtmAnI sAthe saMpUrNapaNe saMlagna karAvyA che, abhisamanvAgata- saMlagna pragalono
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-4 rasAnubhava karyo che, pariyAtta-sarva avayavothI rasAnubhava karyo che, tene anya rUpe pariNAmita karyA che, nirjIrNa-kSINa rasavALA karyA che, niHsRta-jIva pradezomAMthI tene pRthak karyA che, niHsRSTa- tethI jIva pradezo dvArA te pRthak thayA che. tethI he gautama ! audArika pudgala parAvartanane audArika pudgala parAvartana kahe che. A rIte vaikriya pudgala parAvartana paNa kahevuM joIe, paraMtu temAM vizeSatA e che ke vaikriya zarIramAM rahelA jIve vaikriya zarIra yogya pudgalo grahaNa Adi karyA che, te pramANe kahevuM joIe. zeSa pUrvavat jANavuM. A rIte zvAsocchvAsa pudgala parAvartana sudhI kahevuM joIe. paraMtu tyAM zvAsocchvAsa yogya sarva dravyone zvAsocchvAsapaNe grahaNAdi karyA, ityAdi kahevuM joIe. zeSa kathana pUrvavat che. vivecana : 703 prastuta sUtramAM audArika pudgala parAvartana saMbaMdhI tera prakriyAne samajAvI che. je bhAvArthathI spaSTa che. (1) gRhIta (2) badgha (3) spaSTa athavA pRSTa (4) kRta (5) prasthApita (6) niviSTa (7) abhiniviSTa (8) abhisamanvAgata (9) prasthApita (10) pariNAmita (11) nirjIrNa (12) niHsRta (13) niHsRSTa. A sarva kriyAo audArika zarIra yogya dravyomAM ja thAya che, tethI tene audArika pudgala parAvartana kahevAya che. A kriyAomAM 'nahiyArUM' Adi cAra kriyApada audArika pudgalonA grahaNa viSayaka che, tyAra pachI 'paTTavivArUM' Adi pAMca kriyApada te pudgalonI sthiti viSayaka che ane aMtima cAra 'rigAmiyApha' Adi kriyApado audArika pudgalone AtmapradezothI pRthak karavAnA arthamAM prayukta thayA che. anya sarva pudgala parAvartanonI prakriyA paNa audArikavat samajavI joIe. temAM te te vargaNAnA pudgalonuM grahaNa thAya che. pudgala parAvartanano nirvartanakAla : 50 orAliyapoggalapariyaTTe NaM bhaMte ! kevaikAlassa Nivvattijjai ? goyamA ! aNaMtAhiM ussappiNi- osappiNIhiM, evaikAlassa Nivvittijjai / evaM veDavviyapoggalapariyaTTe vi / evaM jAva ANApANupoggalapariyaTTe vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! audArika pudgala parAvartana keTalA kAlamAM nirvartita thAya che ? uttara- he gautama ! anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kAlamAM nirvartita thAya che, A rIte vaikriya pudgala parAvartanathI zvAsocchvAsa pudgala parAvartana sudhI jANavuM. vivecana : audArika Adi sAte pudgala parAvartanane pUrNa thatAM anaMtakAla vyatIta thAya che, kAraNa ke pratyeka vargaNAnA pudgala dravyo anaMtAnaMta che ane teno grAhaka jIva eka ja che. koI paNa pudgala parAvartanamAM
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ 704 zrI bhagavatI sUtra-3 pUrvagRhita pudgalonI gaNanA thatI nathI. jIva dvArA agRhIta pudgalonI arthAt pUrvagRhIta pudgalo punaH grahaNa thAya to te gaNanAmAM levAtA nathI. navA pudgala grahaNa thAya, tenI ja gaNanA thAya che ane tene grahaNa karavAmAM anaMtakAla vyatIta thAya che. pudgala parAvartanakAlano alpabadutvaH 51 eyassa NaM bhaMte ! orAliyapoggalapariyaTTa-NivvattaNA-kAlassa, veuvviya poggala- pariyaTTa-NivvattaNA-kAlassa jAva ANApANu- poggalapariyaTTa. NivvattaNA-kAlassa kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA! savvatthove kammaga-poggalapariyaTTa-NivvattaNAkAle, teyApoggalapariyaTTa-NivvattaNAkAle aNaMtaguNe, orAliya-poggala- pariyaTTaNivattaNAkAle aNaMtaguNe, ANApANu-poggalapariyaTTaNivattaNAkAle aNaMtaguNe, maNapoggala-pariyaTTa-NivattaNAkAle aNaMtaguNe, vaipoggala-pariyaTTa-NivattaNAkAle aNaMtaguNe veuvviya-poggalapariyaTTaNivvattaNAkAle aNaMtaguNe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! audArika pudgala parAvartana niSpattikAla, vaikriya pudgala parAvartana niSpattikAla yAvat zvAsocchavAsa pula parAvartana niSpattikAla, A sAtamAMthI koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDo kArmaNa pula parAvartana niSpattikAla che, tenAthI taijasa pudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo adhika che. tenAthI audArika pudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo che ane tenAthI zvAsocchavAsa padugala parAvartana niSpattikAla anaMtagaNo che, tenAthI manapudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo che. tenAthI vacana pudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo che, tenAthI vaikriya pula parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo che. vivecana :(1) sarvathI thoDo kArmaNa pudgala parAvartana niSpatti kAla che. kAraNa ke pratyeka saMsArI jIva samaye samaye eka sAthe anaMtAnaMta kAmaNa vargaNAnA paramANuonuM grahaNa kare che, tethI alpakAlamAM ja sarva kArpaNa vargaNAnA pudgalonuM grahaNa thaI jAya che. (2) tenAthI taijasa pudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo adhika che kAraNa ke kAzmaNa pudgalonI apekSAe taijasa vargaNAnA pudgalonuM alpa grahaNa thAya che, A yugalo samasta saMsArI jIvo grahaNa kare che chatAM A pudgalonuM grahaNa niraMtara thatuM nathI. tethI kArpaNa pugala parAvartana karatA taijasa pudgala parAvartanamAM anaMtaguNo adhika kAla vyatIta thAya che.
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-4 705 (3) tenAthI audArika pudgala parAvartanakAla anaMtaguNo adhika che kAraNa ke audArika yogya pudgalonuM grahaNa manuSya-tiryaMca gatimAM ja thAya che. tethI temAM adhika kAla vyatIta thAya che. (4) tenAthI zvAsocchvAsa pudgala parAvartanakAla anaMtaguNo adhika che. yadyapi audArika, pudgalonuM grahaNa dasa daMDakamAM che ane zvAsocchvAsanA pudgalonuM grahaNa 24 daMDakamAM che, tema chatAM aparyApta avasthAmAM tenuM grahaNa thatuM nathI. te uparAMta paryAptAvasthAmAM paNa devo dIrghakAle zvAsa grahaNa kare che ane choDe che. A rIte audArika pudgalonI apekSAe alpa parimANamAM tenuM grahaNa thatuM hovAthI teno niSpattikAla pUrvathI anaMtaguNo adhika che. (5) tenAthI manapudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo adhika che. kAraNa ke ekendriyAdi jIvone mana nathI ane ekendriyAdinI kAyasthiti dIrghakAlanI che. jIva tyAM jAya pachI dIrghakAla paryaMta tene mananI prApti thatI nathI. tethI manapudgala parAvartanano niSpattikAla anaMtaguNo che. (6) tenAthI vacana pudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo adhika che. kAraNa ke jIvone manoyoga adhika samaya rahe che ane vacana yoga alpa samaya rahe che. tethI teno niSpattikAla adhika che. (7) tenAthI vaikriya pudgala parAvartana niSpattikAla anaMtaguNo che. kAraNa ke vaikriya zarIranI prApti dIrghakAle thAya che. pudgala parAvartanonuM alpabahutva : 52 eesi NaM bhaMte ! orAliyapoggalapariyaTTANaM jAva ANApANupoggala-pariyaTTANa ya kare karehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA veDavviyapoggalapariyaTTA, vaipoggalapariyaTTA aNaMtaguNA, maNapoggalapariyaTTA aNaMtaguNA, ANApANupoggalapariyaTTA aNaMtaguNA, orAliyapoggala- pariyaTTA aNaMtaguNA, teyApoggalapariyaTTA aNaMtaguNA, jamnApolividA anaMtanuLA / / / seva mate ! seva maMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! audArika pudgala parAvartanathI zvAsocchvAsa paryaMtanA pudgala parAvartanomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA vaikriya pudgala parAvartana che, tenAthI vacana pudgala parAvartana anaMtaguNA che, tenAthI manapudgala parAvartana anaMtaguNA che, tenAthI AnapAna pudgala parAvartana anaMtaguNA che, tenAthI audArika pudgala parAvartana anaMta guNA che, tenAthI taijasa pudgala parAvartana anaMtaguNA che ane tenAthI paNa kArmaNa pudgala parAvartana anaMtaguNA che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ 706 ] zrI bhagavatI sUtra-3 vivecana : A sAte pagala parAvartanomAM jIvane sarvathI thoDA vaikriya pudgala parAvartana thAya che. kAraNa ke teno niSpattikAla sarvathI adhika che. tenAthI vacana pula parAvartana anaMtaguNA che kAraNa ke te tenAthI alpatarakAlamAM niSpanna thAya che. A rIte tenA niSpattikAla anusAra tenA alpabadutvane viparIta kramathI samajI zakAya che. yathA- vacana pula parAvartanathI kramazaH mana, zvAsocchavAsa, audArika, taijasa ane kAzmaNa pugala parAvartana anaMta guNA thAya che. vizeSa jJAtavya :- jIvono saMsAra bhramaNa kAla, kAyasthiti Adi bola vaikriya pugala parAvartananI apekSAe samajavA joIe. anya cha pugala parAvartana kevaLa ya mAtra ja che. che zataka-12,4 saMpUrNa che ?
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-5 707 zitaka-1ra : uddezaka-pI. saMkSipta sAra je A uddezakamAM rUpI-arUpInA bolanuM nirUpaNa che. jemAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza nathI tene arUpI kahe che. je pariNAma Atma svarUpa hoya te arUpI hoya che. AtmA arUpI hovAthI tenA pariNAma paNa arUpI hoya che. 18 pApasthAna virati, 12 upayoga, 6 bhAvalezyA, 4 buddhi, 4 avagrahAdi, 3 daSTi, 5 utthAnAdi, 4 saMjJA arUpI che. te uparAMta dharmAstikAyAdi pAMca dravya arUpI che. kula 61 bola varNAdithI rahita arUpI che. jemAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che tene rUpI kahe che. cha dravyomAM pudgalAstikAya ja rUpI che. temAM je sUkSma pariNAmI skaMdha hoya te causparzI-cAra sparzavALA hoya che, 18 pApasthAnaka, kArmaNa zarIra, manoyoga, vacanayoga ane sUkSma pradezI skaMdha A 30 bolamAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza(snigdha, rUkSa, zIta, uSNa) hoya che. bAdara pariNAmI skaMdha aSTasparzI hoya che. cha dravya vezyA, dArika Adi cAra zarIra, kAyayoga, bAdara skaMdha, ghanavAta, tanuvAta, ghanodadhi A 15 bolamAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. sUtrakAre 18 pApasthAnakamAM krodhAdi cAre kaSAyanA paryAyavAcI nAmano ullekha karI tenuM svarUpa spaSTa karyuM che. krodhanA 10nAma che- krodha, kopa, roSa, doSa, akSamA, saMjvalana, kalaha, cAMDikya, laMDana, vivAda. mAnanA 12 nAma che- mAna, mada, darpa, staMbha, garva, AtmotkarSa para parivAda, utkarSa, apakarSa, unnata, unnAma, durnAma. mAyAnA 15 nAma che- mAyA, upadhi, nikRti, valaya, gahana, nUma, kalaMka, kurUpa, jilaMtA, kilveiSa, AdaraNatA, gRhanatA, vaMcanatA, pratikuMcanatA, sAtiyoga. lobhanA 16 nAma che- lobha, icchA, mUccha, kAMkSA, gRddhi, tRSNA, bhidhyA, abhidhyA, AzaMsanA, prArthanA, lAlapanatA, kAmAzA, bhogAzA, jIvitAzA, maraNAzA, naMdirAga. 18 pApasthAnanA sevanathI jIva karmabaMdha kare che ane karmothI ja jIva vividha gatimAM, jAtimAM janma-maraNa kare che ane tenAthI ja jagatanI vicitratA thAya che. A rIte jagatanA pratyeka padArthonuM rUpI ane arUpImAM vibhAjana karatA uddezaka pUrNa thAya che.
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 708 zrI bhagavatI sUtra-3 zads-12 : 46za-5 FOR atipAta pApasthAnamAM varNAdi paryAya - 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- aha bhaMte ! pANAivAe musAvAe adiNNAdANe mehuNe pariggahe- esa NaM kaivaNNe kaigaMdhe kairase kaiphAse paNNatte? goyamA ! paMcavaNNe, dugaMdhe, paMcarase, cauphAse paNNatte / bhAvArtha - prazna-rAjagRha nagaramAM yAvatu gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha; A sarvemAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che? uttara- he gautama! temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza hoya che. | 2 aha bhaMte ! kohe, kove, rose, dose, akhamA, saMjalaNe, kalahe, caMDikke DaNe, vivAde; esa NaM kaivaNNe jAva kaiphAse paNNatte ? goyamA ! paMcavaNNe, dugaMdhe, paMcarase, cauphAse paNNatte / bhAvArtha:- prazra- bhagavan ! 04, opa, roSa, hopa, sakSama, saM4vasana, saDa, yAyi , bhaMDana mane vivAda A sarvemAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che? uttara- gautama! mAM pAya af, gaMdha, pAya 2sa mane yAra sparza Doya che. 3 aha bhaMte ! mANe, mae, dappe, thaMbhe, gavve, attukkose, paraparivAe, ukkAse, avakkAse, uNNatte, uNNAme, duNNAme; esa NaM kaivaNNe kai phAse paNNatte? goyamA ! paMcavaNNe, dugaMdhe, paMcarase, cauphAse paNNatte / bhAvArtha:-zra- bhagavana! bhAna, maha,, staMbha, garva, AtmoDarSa, 52parivAra, 68rSa, a54rSa, unnata, nAma, hunabhi; te sarvabha324tal, gaMdha 2sasane sparza Doya cha? uttara- he gautama ! temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza hoya che.
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-5 709 | 4 ada aMte ! mIyA, 3vada, LiyaDI, vana, haLe, pUNe, , uM, jimhe, kivvise, AyaraNayA, gRhaNayA, vaMcaNayA, paliuMcaNayA, sAijoge ya; esa NaM kaivaNNe jAva kaiphAse paNNatte ? goyamA ! paMcavaNNe jAva cauphAse paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! mAyA, upadhi, nikRti, valaya, gahana, nUma, kalka, kurUpa, jilaMtA, kilveiSa, AdaraNatA(AcaraNatA), gRhanatA, vaMcanatA, pratikuMcanatA ane sAtiyoga; A sarvemAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza che? uttara- he gautama! A sarvamAM pAMca varNa yAvat cAra sparza hoya che. dha mada bauttiope, cha, muchA, 7, mhI, ta, umA , majjA, AsAsaNayA, patthaNayA, lAlappaNayA, kAmAsA, bhogAsA, jIviyAsA, maraNAsA, NaMdIrAge; esa NaM kaivaNNe jAva kaiphAse paNNatte ? goyamA ! paMcavaNNe jAva cauphAse paNNatte / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! lobha, icchA, mUccha, kAMkSA, gRddhi, tRSNA, bhidhyA, abhidhyA, AzaMsanA, prArthanA, lAlapanatA, kAmAzA, bhogAzA, jIvitAzA, maraNAzA, naMdirAga, A sarvemAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che ? uttara- he gautama ! A sarvemAM pAMca varNa yAvata cAra sparza hoya che. | 6 aha bhaMte ! pejje, dose, kalahe jAva micchAdasaNasalle; esa NaM kaivaNNe jAva kaiphAse paNNatte ? goyamA ! paMcavaNNe jAva cauphAse paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! prema-rAga, dveSa, kalahathI mithyAdarzanazalya parvatanA pApasthAnamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che? uttara-he gautama! A sarvamAM pAca varNa yAvat cAra sparza hoya che. vivecana : prastuta cha sUtramAM aDhAra pApasthAnaka causparzI che te viSayane pratipAdita karyo che. aDhAra pApasthAnakanuM svarUpa :(1) prANAtipAta - jIva hiMsAthI utpanna thanAruM karma athavA jIva hiMsAne utpanna karanAra cAritra mohanIya karma paNa upacArathI prANAtipAta kahevAya che.
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 (2) mRSAvAda - krodha, lobha, bhaya ane hAsyathI asatya, apriya ane ahitakArI vacana bolavuM te kRpAvAda che. (3) adattAdAna : svAmInI AjJA vinA kaMI paNa levuM te adattAdAna che (4) maithuna :- viSaya-vAsanAthI prerita strI-puruSanA saMyogane maithuna kahevAya che. (5) parigraha :- mUrchAbhAva ke AsaktibhAvane parigraha kahe che. dhana, dhAnya, kaMcanAdi nava prakAranA bANa parigraha ane rAga dveSAdi cauda prakAranA Abhyatara parigraha che. 710 (6) krodha :- krodhanA pariNAmane utpanna karanAra karmane krodha kahe che. tenA darza paryAyavAcI nAma che. (1) krodha- aprItirUpa pariNAma che (2) kopa- krodhanA udayathI potAnA svabhAvathI calita thavuM te kopa che (3) roSa- krodhanI paraMparA (4) doSa-dveSa- potAne tathA bIjAne doSita karavA (5) akSamA- anya dvArA karelA aparAdhane sahana na karavA (6) saMjavalana- vAraMvAra krodhathI prajavalita thavuM. (7) kalaha-vAgyuddhaparaspara anucita saMbhASaNa karavuM (8) cAMDikya- raudrarUpa dhAraNa karavuM (9) bhaMDana-daMDa, zastra AdithI yuddha karavuM, (10) vivAda- paraspara viruddha vacana bolIne jhagaDo karavo. = (7) mAna - potAne anyathI utkRSTa mAnavuM te mAna che. tenA bAra paryAyavAcI zabdo che- (1) mAna- abhimAnanA pariNAmane utpanna karanAra kaSAya mAna kahevAya che (2) mada- mada karavo (3) darpa- ghamaMDamAM cakacUra thavuM (4) staMbha- staMbhanI jema kaThora banavuM, namra na thavuM (pa) garva- ahaMkAra (6) AtmotkarSapotAne bIjAthI utkRSTa mAnavA, batAvavA (7) paraparivAda- bIjAnI niMdA karavI, 'paraparipAta' anyane uccaguNothI partita karavA (8) utkarSa-kriyAthI potAne utkRSTa mAnavA, abhimAnapUrvaka potAnI samRddhi pragaTa karavI (9) apakarSa- svayaMthI anyane tuccha batAvavA (10) unnata- vinayano tyAga karavo, 'unnaya' abhimAnathI nItino tyAga karIne anItimAM pravRtta thavuM (11) unnAma- vaMdanIya puruSane paNa vaMdana na karavA, tenA prati sadbhAva na rAkhavo (12) durnAma- vaMdanIya puruSane paNa abhimAnapUrvaka avidhithI vaMdana karavA- A sarva mAnanA ekAthaeNka zabda che. (8) mAyA H-- tenA paMdara paryAyavAcI nAma che- (1) mAyA- 'mAyA' A sAmAnya vAcaka nAma che (ra) upadhi- koIne ThagavA mATe pravRtti karavI (3) nikRti- koI sAthe Adara-satkAra karIne pachI tenIsAthe mAyA karavI athavA eka mAyAcAra chupAvavA mATe bIjo mAyAcAra karavo (4) valaya- koIne potAnI jALamAM phasAvavA mATe mIThA vacana bolavA (5) gahana- anyane ThagavA mATe avyakta zabdonuM uccAraNa karavuM, athavA gahanane gUDha arthavALA zabdono prayoga karIne anyane jALamAM phasAvavA (6) numa- mAyApUrvaka nIcatAno Azraya levo (7) kalka- hiMsAkArI upAyothI bIjAne ThagavA (8) kurUpA-niMdanIya pravRttithI moha utpanna karIne ThagavAnI pravRtti karavI (9) jinnatA- kuTilatApUrvaka ThagavAnI pravRtti (10) kikviSa- kilviSI jevI tuccha pravRtti karavI (11) AdaraNatA- mAyAcArathI koIno Adara na karavo, ThagavA mATe aneka prakAranI Adara satkAranI kriyAo karavI (12) gRhanatA- potAnA svarUpane chupAvavuM (13) vaMcanatA-- bIjAne ThagavA (14) pratikrucanatA- sarala bhAve kahelA anyanA vAkyanuM khaMDana karavuM athavA
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-5 711 | viparIta artha karavo (15) sAtiyoga- uttama padArthanI sAthe hIna padArtha meLavI devo. (9) lobha :- mamatvane lobha kahe che. tenA soLa paryAyavAcI zabdo che- (1) lobha- "lobha" A sAmAnyavAcI nAma che (2) icchA- koI vastune prApta karavAnI abhilASA (3) mU- prApta thayelI vastuonI rakSA mATe niraMtara abhilASA karavI (4) kAMkSA- aprApta vastune prApta karavAnI icchA (5) gRddhi prApta vastuo para AsaktibhAva () tRSNA- prApta vastuno vyaya na thAya tevI icchA (7) bhidhyA- viSayonuM dhyAna, viSayomAM ekAgratA (8) abhidhyA- cittanI caMcaLatA (9) AzaMsanA- iSTa padArthanI icchA (10) prArthanA- bIjA pAsethI iSTa padArthanI yAcanA (11) lAlapanatA- vizeSarUpe bolIne prArthanA karavI (12) kAmAzA-iSTa zabda ane iSTa rUpane prApta karavAnI icchA (13) bhogAzAiSTa gaMdhAdine prApta karavAnI icchA karavI (14) jIvitAzA-jIvananI abhilASA karavI (15) maraNAzAvipattinA samaye maraNanI abhilASA karavI (16) naMdIrAga- samRddhimAM harSita thavuM. (10) peja- prema-putrAdi svajana parano sneha. (11) dveSa- aprIti. (12)kalaha- moTA zabdothI anya sAme game tema bolavuM athavA vAgyuddha. (13) abhyAkhyAna- pragaTarUpe avidyamAna doSono Aropa karavo athavA mithyA kalaMka caDAvavuM. (14) paizunya- cADI-cUgalI karavI athavA pITha pAchaLa koInA doSa pragaTa karavA. (15) paraparivAda- niMdA karavI, bIjAnI bhalAI na karavI. (1) arati-rati- mohanIya karmanA udayathI pratikuLa viSayonI prApti thatA je udvega thAya te arati' ane anukULa viSayonI prAptimAM je AnaMdarUpa pariNAma thAya te 'rati' che. jIvane eka viSaya para jyAre rati thAya tyAre anya viSaya para saheje arati thAya che. baMne bhAvo prAyaH sAthe ja hoya che. tethI baMnene eka pApasthAnaka gayuM che. (17) mAyAmRSA- mAyApUrvaka jUThuM bolavuM. (18) mithyAdarzanazalya- viparIta zraddhA. je rIte zarIramAM zubheluM zalya sadA kaSTa Ape che, te ja rIte mithyAdarzana paNa AtmAne duHkhI banAve che. aDhAre pApasthAnakamAM mithyAdarzana zalya te viziSTapApa che. A aDhAre pApasthAnaka karmajanya bhAvo che ane karma paulika che, tethI zrI gautame temAM varNAdi viSayaka prazna karyo che temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza hoya che. kAzmaNa vargaNA sUkSma pariNAmI hovAthI temAM cAra sparza (zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa) hoya che. pApasthAnavirati Adi jIva pariNAmomAM varNAdi paryAya - | 7 aha bhaMte ! pANAivAyaveramaNe jAva pariggahaveramaNe; kohavivege jAva micchAdasaNasallavivege; esa zaMkaivaNNe jAvakaiphAse paNNatte? yamAM !avaLe, adhe, araNe, bApA . bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prANAtipAta viramaNathI parigraha viramaNa, krodha viveka(krodha tyAga) thI mithyAdarzanazalya viveka paryaMtanA A sarvemAM keTalA varNa, gaMgha, rasa ane sparza che?
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ 712 zrI bhagavatI sUtra-3 uttara- he gautama ! te sarva varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI rahita che. 8 aha bhaMte ! uppattiyA veNaiyA kammiyA pAriNAmiyA; esa NaM kaivaNNA jAva kaiphAsA paNNattA? goyamA ! avaNNA jAvaaphAsA paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! autpAtikI, vanayikI, kArmikI ane pariNAmikI buddhimAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza che? uttara- he gautama! te varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI rahita che. | 9 aha bhaMte ! uggahe IhA avAe dhAraNA esa NaM kaivaNNA jAva kaiphAsA paNNattA ? goyamA ! avaNNA jAva aphAsA paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA; A sarvemAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza che? uttara- he gautama! te sarva varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI rahita che. 10 aha bhaMte ! uTThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame esa NaM kaivaNNe jAva kaiphAse paNNate? goyamA ! avaNNe jAva aphAse paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSAkAraparAkrama, A sarvemAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza che? uttara- he gautama! A sarva varNa, gaMdha rasa ane sparzathI rahita che. vivecana : prastuta sUtromAM jIvanA vividha prakAranA pariNAmomAM varNAdi paryAyanuM nirUpaNa che. 18 pApasthAnanI viratinA pariNAma te jIvanA upayoga svarUpa che, AtmapariNAma che. jIvanuM svarUpa amUrta che, te varNAdithI rahita che. tethI jIvanA pariNAma svarUpaviratinA bhAvo paNa varNAdithI rahita che. cAra prakAranI buddhiH- (1) autpAtikA buddhi- je buddhi joyA, sAMbhaLyA ke pUrve vicAryA vinA ja padArthone turaMta grahaNa karIne yogya kArya siddha kare che, tene autpAtikA buddhi kahe che. hAjarajavAbI buddhi autpAtikA buddhi che. (2) vainAyikA buddhi- gurnAdikanI sevA-suzruSA karavAthI prApta thatI buddhi vaiyikA buddhi kahevAya che. (3) kArmikA buddhi- karma arthAt satata abhyAsa ane vicArathI vistRta thatI buddhi kArmikA che. je rIte suthAra, luhAra koI paNa kArIgara kAma karatAM karatAM uttarottara potAnA kAryamAM dakSa thaI jAya, te kArmikA buddhi che. (4) pAriNAmikAbahi-vaya pariNata thatAM je buddhi prApta thAya tene pariNAmikA buddhi kahe che. ati dIrghakAla sudhI pUrvApara padArthonA jovA AdithI prApta thatI buddhi athavA vayovRddha vyaktine dIrghakAlanA saMsAranA anubhavathI prApta thatI buddhi, te pAriNAmikA buddhi che. matijJAnanA cAra bheda - avagraha- indriya ane mananA mAdhyame yogya sthAnamAM rahelA padArthonA
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-5 717 | atyaMta sAmAnya bodhane avagraha kahe che. je rIte zrotendriya ane zabdanA pudgalono saMyoga thatAM kaMIka saMbhaLAya che, tevo bodha thAya tene avagraha kahe che. IhA- avagrahathI jANelAM padArthamAM vizeSa jANavAnI jijJAsA thAya, tene IhA kahe che. jema ke A kono avAja che? te viSayaka vizeSa vicAra karavo te IhA. avAya IhAthI jANelA padArthomAM nizcayAtmaka bodha thAya te avAya. jema ke A amuka vyaktino ja avAja che, tevo nirNaya karavo. dhAraNA- avAyathI nizcita karelA bodhane kAlAntara sudhI dhArI rAkhavo arthAt te bodhane atyaMta daDha karavo ke kAlAntaramAM tenuM vismaraNa thaI na jAya te dhAraNA che. vIryAntarAya karmanA kSaya ke kSayopazamathI utpanna thatAM jIvanA pariNAma vizeSone utthAnAdi kahe che. tenA spaSTIkaraNa mATe juo zataka 1/3/12 pR. 91. autpAtikI buddhi Adi cAra buddhi, avagrahAdi cAra, utthAnAdi pAMca, A sarva AtmapariNAmarUpa athavA jIvanA upayogarUpa che. te amUrta hovAthI varNAdithI rahita che. AkAzAntarAdimAM varNAdi paryAya - |11 sattame NaM bhaMte ! ovAsaMtare kaivaNNe jAva kaiphAse paNNatte ? goyamA ! avaNNe jAva aphAse paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAtamA AkAzAntaramAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza che? uttara- he gautama ! te varNa, gaMdha, rasa ane sparza rahita che. 12 sattame NaM bhaMte ! taNuvAe kaivaNNe jAva kaiphAse paNNatte ? goyamA ! jahA pANAivAe, NavaraM aTThaphAse paNNatte / evaM jahA sattame taNuvAe tahA sattame ghaNavAe, ghaNodahI, puDhavI / chaThe uvAsaMtare avaNNe; taNuvAe jAva chaTThI puDhavI, eyAiM aTThaphasAiM / evaM jahA sattamAe puDhavIe vattavvayA bhaNiyA tahA jAva paDhamAe puDhavIe bhANiyavvaM / jaMbuddIve dIve jAva sayaMbhuramaNe samudde, sohamme kappe jAvaIsipabbhArA puDhavI, NeraiyAvAsA jAva vemANiyAvAsA eyANi savvANi aTThaphAsANi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAtamA tanuvAtamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza che? uttara-he gautama! prANAtipAtanI samAna kahevuM joIe paraMtu temAM vizeSatA e che ke temAM ATha sparza che. sAtamA tanuvAtanI samAna sAtamo ghanavAta, ghanodadhi ane sAtamI pRthvInuM kathana karavuM joIe. chaThTho AkAzAntara varNAdi rahita che. chaThTho tanuvAta, ghanodadhi ane chaThThI pRthvI, A sarvemAM ATha sparza che.
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 714] zrI bhagavatI sUtra-3 je rIte sAtamI pRthvInI vakatavyatA kahI che, te rIte yAvat prathama pRthvI sudhI jANavuM joIe, jaMbUdvIpa thAvat svayaMbhUramaNa samudra, saudharmakalpa yAvat iSatprAzmArA pRthvI, nairayikavAsa, vaimAnikavAsa, A sarva ATha sparzavALA che. vivecana :AkAzAttara :- pahelI ane bIjI narakanI vaccenA AkAza khaMDane prathama AkAzAntara kahevAya che. A rIte sAtamI naraka pRthvInI nIcenA AkAzakhaMDane 'saptama AkAzAntara kahevAya che. tenI upara tanuvAta, ghanavAta ane ghanodadhi che, je kramazaH sAtamo tanuvAta, sAtamo ghanavAna ane sAtamo ghanodadhi kahevAya che. tenI upara sAtamI naraka pRthvI che. A ja kramathI prathama naraka pRthvI yAvat che. AkAzAttara amUrta hovAthI varNAdi rahita che. paraMtu tanuvAta, ghanavAta, ghanodadhi paugalika hovAthI mUrta che, temaja bAdara pariNAmavALA hovAthI varNAdi sahita ane ATha sparzI che. covIsa daMDakomAM varNAdi - 13 NeraiyA NaM bhaMte ! kaivaNNA jAva kaiphAsA paNNattA / / ___ goyamA ! veuvviyateyAiM paDucca paMcavaNNA, paMcarasA, duggaMdhA, aTThaphAsA paNNattA; kammagaM paDucca paMcavaNNA, paMcarasA, dugaMdhA, cauphAsA paNNattA; jIvaM paDucca avaNNA jAva aphAsA paNNattA / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikomAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che? uttara- he gautama! vaikriya ane taijasa zarIranI apekSAe te pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. kArpaNa zarIranI apekSAe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza hoya che ane jIvanI apekSAe varNa, gaMdha, rasa ane sparza rahita che. A rIte svanitakumAra sudhI dazeya asurakumAronuM kathana karavuM joIe. 14 puDhavikkAiyANaM pucchA / goyamA ! orAliya, teyagAI paDucca paMcavaNNA jAva aTThaphAsA paNNattA; kammagaM paDucca jahA NeraiyANaM; jIvaM paDucca taheva / evaM jAva cauriMdiyA; NavaraM vAukkAiyA orAliya, veuvviya, teyagAI paDucca paMcavaNNA jAva aTThaphAsA paNNattA; sesaM jahA NeraiyANaM / paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahA vAukkAiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyikamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che? uttara- he gautama! audArika ane taijasa zarIranI apekSAe pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparza hoya che. kArpaNa zarIranI apekSAe nairayikonA kathananI samAna jANavuM joIe. jIvanI
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-5 | 715 apekSAe nairayikonI samAna jANavuM joIe. A rIte corendriya sudhI jANavuM joIe paraMtu vizeSatA e che ke vAyukAyamAM audArika, vaikriya ane taijasa zarIranI apekSAe pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparza hoya che. zeSa kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. tiryaMca paMcendriyanuM kathana paNa vAyukAyanI samAna jANavuM joIe. 15 maNussANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! orAliya-veuvviya-AhAraga-teyagAiM paDucca paMcavaNNA jAva aTThaphAsA paNNattA; kammagaM, jIvaM ca paDucca jahA NeraiyANaM / vANamaMtarajoisiya-vemANiyA jahA raiyA / bhAvArtha:- praza- bhagavan ! manuSyamAM 24tagf, gaMdha, 2sa mane sparza hoya cha ? tara- gautama ! sauhAra, vaijiya, mADA24 mane taisa zarIranI apekSA pAMya , me gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. kArpaNa zarIranI apekSAe nairayikonI samAna jANavuM joIe jIvanI apekSAe nairayikonI samAna jANavuM joIe. ane nairayikonI samAna ja vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikonuM kathana karavuM joIe. |16 dhammatthikAe jAva jIvatthikAe; ee savve avaNNA jAva aphaasaa| poggalatthikAe paMcavaNNe, paMcarase, dugaMdhe, aTThaphAse paNNatte / NANAvaraNijje jAva aMtarAie; eyANi cauphAsANi / bhAvArtha:- dharmAstikAya vAva jIvAstikAya varNa, gaMdha, rasa, sparza rahita che paraMtu pulAstikAya pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparzayukta che. jJAnAvaraNIyathI aMtarAya paryaMtanA ATha karma pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparzayukta che. vezyA, dRSTi, zanazAnAmA vaelfle :|17 kaNhalesA NaM bhaMte ! kaivaNNA jAva kai phAsA paNNattA / goyamA ! davvalesaM paDucca paMcavaNNA jAva aTThaphAsA paNNattA; bhAvalesaM paDucca avaNNA agaMdhA, arasA aphAsA / evaM jAva sukkalessA / ___ sammaddiTTi micchAdiTThI sammAmicchAdiTThI cakkhuddasaNe acakkhudaMsaNe ohidasaNe kevaladasaNe AbhiNibohiyaNANe jAva vibhaMgaNANe; AhArasaNNA jAva pariggahasaNNA; eyANi avaNNANi agaMdhANi, arasANi aphAsANi / orAliyasarIre jAvateyagasarIre; eyANi aTThaphAsANi / kammagasarIre cuphaase|
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 maNajoge, vayajoge ya cauphAse; kAyajoge aTThaphAse / sAgArovaoge ya aNagArovaoge ya avaNNA jAva aphAsA / :- prazna- he bhagavan ! kRSNa lezyAmAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che ? uttara- he gautama ! dravya lezyAnI apekSAe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che ane bhAvalezyAnI apekSAe varNAdithI rahita che. A rIte zukalalezyA sudhI jANavuM. samyagdaSTi, mithyAdaSTi ane samyagmithyAdaSTi, cakSudarzana, acakSu darzana, avadhidarzana, kevaladarzana, Abhinibodhika-jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, mati ajJAna, zrutaajJAna, vibhaMgajJAna, AhAra-saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA, ane parigraha saMjJA, te sarva varNAdi rahita che. audArika zarIra, vaikriya zarIra, AhAraka zarIra ane taijasa zarIra ATha sparzayukta che ane kAryaNa zarI2, manoyoga ane vacana yoga cAra sparzayukta che. kAyayoga ATha sparzayukta che. sAkAropayoga ane anAkAropayoga te baMne varNAdi rahita che. vivecanaH 716 bhAvArtha: prastuta sUtrAnusAra lezyAnA be prakAra spaSTa thAya che- dravya lezyA ane bhAva lezyA. dravyalezyA :- te bAdara pudgala pariNAma rUpa hovAthI temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. dravya lezyArUpI hoya che. bhAvalezyA - te AMtarika pariNAma rUpa hovAthI temAM varNAdi hotA nathI. mATe bhAva lezyA arUpI hoya che. traNa daSTi, cAra darzana, pAMca jJAna, cAra saMjJA, be upayoga Adi AtmapariNAmarUpa hovAthI arUpI che. audArika Adi cAra zarIra ane kAyayoga paudgalika ane sthUla hovAthI temAM ATha sparza che ane kArpaNa zarIra, manoyoga temaja vacanayoga sUkSma hovAthI temAM cAra sparza hoya che. sarva dravyomAM varNAdiH 18 savvadavvA NaM bhaMte ! kaivaNNA jAva kaiphAsA paNNattA / goyamA ! atthegaiyA savvadavvA paMcavaNNA jAva aTThaphAsA paNNattA; atthegaiyA savvadavvA paMcavaNNA jAva caDaphAsA paNNattA; atthegaiyA savvadavvA egavaNNA egagaMdhA egarasA duphAsA paNNattA; atthegaiyA savvadavvA avaNNA jAva aphAsA paNNattA / evaM savvapaesA vi, savvapajjavA vi / tIyaddhA avaNNA jAva aphAsA paNNattA / evaM aNAgayaddhA vi / evaM savvaddhA vi / bhAvArtha: f:- prazna- he bhagavan ! sarva dravyomAM keTalA varNAdi hoya che ? uttara- he gautama ! keTalAka dravyo pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzayukta hoya che, keTalAka dravyo pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparzayukta hoya che ane keTalAka dravyo eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparza yukta hoya che tathA keTalAka dravya varNa, gaMdha rasa ane sparzarahita che.
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-5 | | 717 | A rIte sarva pradeza, sarva paryAyamAM jANavuM joIe. atItakAla, anAgatakAla ane samastakAlate sarva varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI rahita che. 19 jIve NaM bhaMte ! gabbhaM vakkamamANe kaivaNNaM, kaigaMdha, kairasaM, kaiphAsaM pariNAmaM pariNamai ? goyamA ! paMcavaNaM, paMcarasa, dugaMdha, aTThaphAsaM pariNAma prinnmi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! garbhamAM utpanna thato jIva keTalA varNa, gaMdha, rasa, ane sparzayukta che? uttara- he gautama! te pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza yukta pariNAmathI pariNata thAya che. vivecana :bAdara pulamAM varNAdi - temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. sUthama pugalamAM varNAdi - pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza hoya che. paramANu yugala - eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparza hoya che. be sparzamAM snigdha ane rUkSa te bemAMthI eka sparza hoya che ane zIta-uSNamAMthI eka sparza hoya che. pradeza - dravyanA nirvibhAga aMzane pradeza kahe che. paryAya - dravyanI bhinna bhinna avasthAne paryAya kahe che. rUpI dravyonA pradeza ane paryAya varNAdi sahita che ane arUpI dravyonA pradeza ane paryAya paNa te dravyonI samAna varNAdi rahita che. atIta, anAgata ane samasta kAla arUpI-varNAdi rahita che. rUpI-arUpI bola- rUpI-causparzI rUpI ATha sparzI arUpI 18 pApasthAna cha dravya vezyA 18 pApasthAna virati 8 karma audArika, vaikriya 12 upayoga kArmaNa zarIra AhAraka, taijasa zarIra cha bhAva lezyA manoyoga kAyayoga pAMca dravya(dharmAstikAya, vacanayoga bAdara skaMdha adharmAstikAya, AkAzAstikAya, sUkSma pudgalaskaMdha ghanavAta kAla, jIvAstikAya) cAra buddhi, cAra tanuvAta avagrahAdi, traNa daSTi, jIvanI pAMca ghanodadhi zakti(utthAnAdi), (temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa (temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca | cAra saMjJA ane cAra sparza te 16 bola prApta rasa ane ATha sparza te 20 | (temAM varNAdi 20 bolamAMthI eka paNa thAya che) bola prApta thAya che.) bola nathI.)
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ 718 zrI bhagavatI sUtra-3 karma pariNAmathI jIvanI vibhinna avasthA:20 kammao NaM bhaMte ! jIve vibhattibhAvaM pariNamai No akammao ? kammao NaM jage vibhattibhAvaM pariNamai No akammao? haMtA goyamA ! kammao NaM jIve vibhattibhAvaM pariNamai, No akammao vibhattibhAvaM pariNamai / evaM jage vi // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // zabdArtha - vittimAkaM = vividha rUpa bane = jagata [jIva-samUha]. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM jIva karmothI ja manuSya, tiryaMcAdi vividha rUpone prApta kare che? zuM karmo vinA vividha rUpone prApta karatA nathI? zuM jagata karmothI vividha rUpone prApta thAya che? zuM karmo vinA prApta thatA nathI? uttara- hA, gautama! jIva ane jagata (jIvono samUha) karmothI vividha rUpone prApta kare che paraMtu karmo vinA vividha rUpone prApta karatA nathI. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II. vivecana : karmothI ja jIva naraka, tiryaca, manuSya ane devagatimAM jAya che. karmothI ja jIva vibhinna avasthAne prApta kare che. sukha-duHkha, saMpannatA-asaMpannatA, janma-maraNa, roga-zoka, saMyoga-viyoga Adi pariNAmone jIva svakata karmonA udayathI prApta kare che. karmonA udaya vinA jIva vibhinna rUpone prApta karatA nathI. che zataka-12/5 saMpUrNa che te
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--12 : uddezaka-6 719 zataka-1ra : uddezaka-6 saMkSipta sAra A uddezakamAM rAhunA be prakAra, tenuM kArya tema ja caMdra ane sUryanA bhoga sukhanuM pratipAdana che. rAhu :- rAhu jyotiSI devomAM graha jAtinA deva che. tenA vimAna pAMca varNanA hoya che, kALo-kAjala samAna, nIlo-kAcA tuMbaDA samAna, lAla-majITha samAna, pILo-haLadara samAna ane sapheda-rAkhanI rAzi samAna che. tenA paryAyavAcI nava nAma che- (1) zrRMgATaka, (2) jaTilaka, (3) kSatraka (4) khara, (5) dara, (6) makara, (7) matsya, (8) kacchapa, (9) kRSNasarpa. rAhunI gati :- caMdranA vimAnanI nIce ja nitya rAhunuM vimAna che. tenI tathA prakAranI gatinA kAraNe pratidina caMdranI eka eka kaLA Arita thAya che ane tenAthI ja pratipadA, bIja, trIja Adi tithi thAya che. amAvasyAnA divase caMdranI saMpUrNa kaLA nitya rAhu dvArA Avarita thaI jAya che. tyArapachI kramazaH pratidina eka eka kaLA khulatA pUrNimAnA divase caMdra pUrNa prakAzita thAya che, parva rAhunA vimAnanA gamanAgamanathI caMdra Arita thAya che tene ja lokamAM caMdra grahaNa kahe che. jyAre rAhunuM vimAna jatA caMdrane eka kinArethI AvRtta karIne, pAchA pharatAM, tene anAvRtta kare che; tene lokamAM caMdranuM vamana kahe che ane caMdranA prakAzane AvRtta kare tene lokamAM caMdrano kukSibheda kahe che. A rIte jotAM spaSTa thAya che ke pUrvokta sarva kriyAo AcchAdAna mAtra che, caMdranuM grasana thatuM nathI. rAhunA prakAra :- tenA be prakAra che, nitya rAhu ane parva rAhu. nitya rAhu pratidina caMdranI kaLAne Avarita kare che ane parvarAhu jaghanya cha mahine caMdra, sUryane DhAMke che ane utkRSTa 42 mahine caMdrane temaja 48 varSe sUryane AvRtta kare che. tene ja sUryagrahaNa ane caMdragrahaNa kahe che. nitya rAhu pratipadA, bIja, trIja, Adi tithionuM ane parva rAhu caMdra-sUrya grahaNanuM nimitta bane che. sUrya-caMdra :- saumya, kAMta ane priyadarzanIya hovAthI caMdranuM zazI e guNa saMpanna nAma che ane samaya, AvalikA Adi kAla vyavahArano Adi pravartaka sUrya hovAthI tenuM Aditya evuM guNa niSpanna nAma che. caMdra sUryanA bhoga :- manuSyanA sarva zreSTha kAmabhogathI vyaMtaronA kAmabhoga anaMta guNa viziSTa che. tenAthI navanikAyanA devonA, tenAthI bhavanapatinA devonA ane tenAthI graha, nakSatra ane tArArUpa devonA kAmabhoga kramazaH anaMtaguNA viziSTa che ane tenAthI jyotiSendra candra ane sUryanA kAmabhoga anaMtaguNA viziSTa che. A rIte caMdragrahaNanA vAstavika svarUpane spaSTa karIne jyotiSI devonI gati, tenA AdhAre madhyalokamAM thatA vyavahAro vagere viSayonuM pratipAdana, A uddezakanI vizeSatA che. //////////
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ 720 zrI bhagavatI sUtra-3 zata-12 : 06za5-5 rAhu rAhu dvArA caMdranuM AvaraNa:| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- bahujaNe NaM bhaMte ! aNNamaNNassa evamAikkhai jAva evaM parUvei- evaM khalu rAhU caMdaM geNhai, evaM khalu rAhU caMdaM geNhai // se kahameyaM bhaMte ! evaM? goyamA ! jaNNaM se bahujaNe aNNamaNNassa evamAikkhai jAva micchaM te evamAhaMsu, ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi jAva evaM parUvemi- evaM khalu rAhU deve mahiDDIe jAvamahAsokkhe, varavatthadhare varamalladhare, varagaMdhadhare, varAbharaNadhArI, rAhussa NaM devassa NavaNAmadhejjA paNNattA,taM jahA- siMghADae, jaDilae, khattae, kharae, daddare, magare, macche, kacchabhe, kaNhasappe / rAhussa NaM devassa vimANA paMcavaNNA paNNattA, taM jahA- kiNhA, NIlA, lohiyA, hAliddA, sukkillA / atthi kAlae rAhuvimANe khaMjaNavaNNAbhepaNNatte, atthi NIlae rAhuvimANe lAuyavaNNAbhepaNNatte, atthi lohie rAhuvimANe maMjiTThavaNNAbhe paNNatte, atthi pIyae rAhuvimANe hAliddavaNNAbhe paNNatte, atthi sukkillae rAhuvimANe bhAsarAsivaNNAbhe paNNatte / jayA rAhU AgacchamANe vA gacchamANe vA viuvvamANe vA pariyAremANe vA caMdalessaM purathimeNaM AvarittA NaM paccatthimeNaM vIIvayai tayA NaM purathimeNaM caMde uvadaMsei, paccatthimeNaM raahuu| jayA NaM rAhU AgacchamANe vA gacchamANe vA viuvvamANe vA pariyAremANe vA caMdalessaM paccatthimeNaM AvarittA NaM purathimeNaM vIIvayai tayA NaM paccatthimeNaM caMde uvadaMsei, puratthimeNaM rAhU / evaM jahA purathimeNaM paccatthimeNaM ya do AlAvagA bhaNiyA tahA dAhiNeNa ya uttareNa ya do AlAvagA bhANiyavvA / evaM uttarapuratthimeNa ya dAhiNapaccatthimeNa yado AlAvagA bhANiyavvA / evaMdAhiNapurathimeNaM uttarapaccatthimeNaM
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-6 [ 721 | ya do AlAvagA bhANiyavvA, evaM ceva jAva tayA NaM uttarapaccatthimeNaM caMde uvadaMsei, dAhiNapuratthimeNa raahuu| bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! aneka manuSyo A pramANe kahe che yAvata prarUpaNA kare che ke "rAhu caMdrane grasita kare che. "rAhu caMdramAne grasita kare che' he bhagavan! A kathana kaI rIte thaI zake ? uttara- he gautama ! aneka manuSyo paraspara A pramANe kahe che yAvatu prarUpaNA kare che ke "rAhu caMdrane grasita kare che." te mithyA che. he gautama ! huM A pramANe kahuM chuM yAvat prarUpaNA karuM chuM ke rAhu eka deva che. te mahaddhika Adi devanA vizeSaNathI saMpanna mahAsukhadeva che. te uttama vastra, uttama mALA, uttama sugaMdha ane uttama AbhUSaNone dhAraNa karanAra deva che. te rAhu devanA nava nAma kahyA che. yathA- (1) zRMgATaka (2) jaTilaka (3) kSatraka (4) khara (5) dardara (6) makara (7) matsya (8) kacchapa ane (9) kRSNasarpa. rAhunA vimAna pAMca varNanA che. yathA- kALo, nIlo, lAla, pILo ane zveta. temAMthI rAhunuM je kALu vimAna che, te khaMjana(kAjala)nA varNanI samAna che. je nIlu(lIlu) vimAna che te kAcA tuMbAnA varNanI samAna che. je lAla vimAna che te majIThanA varNanI samAna che. je pILuM vimAna che te haLadara samAna che ane je zveta vimAna che te bhasmarAzi(rAkhanA DhagalA)nI samAna varNavALuM che. jyAre gamanAgamana karatAM, vikurvaNA karatA tathA kAmakrIDA karatA rAhu deva, pUrvamAM rahelA caMdranA prakAzane DhAMkIne pazcima tarapha jAya che, tyAre caMdra pUrvamAM dekhAya che ane pazcimamAM rAhu dekhAya che, jyAre gamanAgamana karatA, vidurvaNA karatA tathA kAmakrIDA karatA rAhu deva pazcimamAM caMdranA prakAzane DhAMkIne pUrvanI tarapha jAya che, tyAre caMdra pazcimamAM dekhAya che ane rAhu pUrvamAM dekhAya che. je rIte pUrva ane pazcimanA be sUtra kahyA che, te ja rIte dakSiNa ane uttaranA be sUtra kahevA joIe, te ja rIte uttara-pUrva(IzAna koNa) ane dakSiNa-pazcima (naiRtyakoNa)nA be sUtra kahevA joIe ane te ja rIte dakSiNa-pUrva(agnikoNa) ane uttara-pazcima(vAyavyakoNa)nA be sUtra kahevA joIe. A rIte yAvat jyAre uttara-pazcimamAM caMdra dekhAya che tyAre dakSiNa-pUrvamAM rAhu dekhAya che. | 2 jayA NaM rAhU AgacchamANe vAgacchamANe vA viuvvamANe vA pariyAremANe vA caMdalessaM AvaremANe-AvaremANe ciTThai tayA NaM maNussaloe maNussA vayati- evaM khalu rAhU caMdaM geNhei, evaM khalu rAhU caMdaM geNhai / jayA NaM rAhU AgacchamANe jAva pariyAremANe caMdassa lessaM AvarittA NaM pAseNaM vIIvayai tayA NaM maNussaloe maNussA vayati- "evaM khalu caMdeNaM rAhussa kucchI bhiNNA, evaM khalu caMdeNaM rAhussa kucchI bhiNNA' / jayA NaM rAhU AgacchamANe vA jAvapariyAremANe caMdassa lessaM AvarittA NaM paccosakkai tayA NaM maNussaloe maNussA vayaMti- 'evaM khalu rAhuNA caMde vaMte, evaM khalu rAhuNA caMde vNte|' jayA NaM rAhU AgacchamANe vA jAvapariyAremANe vA caMdalessaM ahe sapakkhi sapaDidisiM AvarittANaM ciTThai tayANaMmaNussaloe maNussA vayaMti-"e
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 7rara | zrI bhagavatI sUtra-3 vaM khalu rAhuNA caMde ghatthe, evaM khalu rAhuNA caMde ghtthe|" bhAvArtha - jyAre gamanAgamana karatA, vidurvaNA karatA athavA kAmakrIDA karatA rAhu, caMdranA prakAzane AvRtta kare che, tyAre manuSyo kahe che ke rAhu caMdramAne grasita kare che. rAhu caMdramAne grasita kare che. A ja rIte jyAre rAhu caMdranA prakAzane AvRtta karato nikaTathI pasAra thAya che, tyAre manuSyo kahe che ke "caMdra rAhunI kukSinuM bhedana karyuM, caMdra rAhunI kukSinuM bhedana karyuM" A ja rIte rAhu jyAre gamanAgamana Adi karatA caMdranA prakAzane DhAMkatA pAcho phare che, tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che ke "rAhue caMdramAnuM vamana karyuM, rAhue caMdranuM vamana karyuM" A ja rIte jyAre rAhu gamanAgamana karatAM yAvata paricAraNA karatAM caMdranA prakAzane nIcethI, cAre dizAothI, vidizAothI DhAMkI de che tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che ke "rAhue caMdrane grasita karyo che, rAhue caMdrane grasita karyo che." vivecana : prastuta sUtramAM caMdragrahaNa viSayaka laukika mAnyatAnuM digdarzana karAvatAM caMdra ane rAhu devanI gatinA saMbaMdhane spaSTa karyo che. aDhIdvIpanA jyotiSI devonA vimAno nabhomaMDaLamAM svataMtra rIte gati kare che. temAM tathA prakAranA yoge caMdravimAna ane rAhu vimAna upara-nIce rahIne gati kare che. te baMnemAM caMdravimAna upara che ane ujjavaLa che. rAhuvimAna nIce che ane kALuM che. baMne vimAno gatizIla che paraMtu baMnenI gatimAM cUnAdhikatA che. tethI rAhunA vimAnanI gatithI caMdranuM vimAna kramazaH AcchAdita thAya che ane punaH punaH vividha avasthAo thAya che. lokamAM sthala daSTie te bhinna bhinna nAmathI oLakhAya che. caMdra grahaNa :- rAhunuM vimAna caMdrane AcchAdita kare tene caMdragrahaNa kahe che. kukSibheda - rAhunuM vimAna jyAre caMdranA vimAnane eka kinArIthI AvRtta karatA nIkaLe tyAre caMdra vaDe rAhuno kukSibheda thayo tema kahevAya che. vamana - rAhunuM vimAna gati karatAM caMdrane AvRtta karIne jyAre punaH pAchA pharatA caMdrane anAvRtta kare che tyAre caMdranuM vamana thayuM kahevAya che. A sarva avasthAomAM vAstavika rIte caMdra vimAnanuM AcchAdana mAtra ja thAya che ane te AcchAdana svAbhAvika rIte ja thAya che. rAhunA prakAra:| 3 kaivihe NaM bhaMte ! rAhU paNNatte ? goyamA ! duvihe rAhU paNNatte, taM jahA- dhuvarAhU ya pavvarAhU ya / tattha NaMje se
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka 723 ] dhuvarAhU se bahulapakkhassa pADivara paNNarasaibhAgeNaM paNNarasaibhAgaM caMdassa lessaM AvaremANe AvaremANe ciTThai, taMjahA- paDhamAe paDhama bhAga, bitiyAe bitiyaM bhAgaMjAva paNNarasesupaNNarasamaM bhAgaM, carimasamaye caMde ratte bhavai, avasese samaye caMde ratte ya viratte ya bhavai; tameva sukkapakkhassa uvadasemANe uvadasemANe ciTThai, paDhamAe paDhama bhAgaM jAva paNNarasesu paNNarasamaM bhAgaM, carimasamaye caMde viratte bhavai; avasese samaye caMde ratte ya viratte ya bhavai / tattha NaM je se pavvarAhU se jahaNNeNaM chaha mAsANaM ukkoseNaM bAyAlIsAe mAsANaM caMdassa, aDayAlIsAe saMvaccharANaM sUrassa lessaM AvaremANe AvaremANe citttthi| bhAvArtha - prazra- he bhagavan! rAhunA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! rAhunA be prakAra che, yathA- nityarAhu ane parvarAhu. je nitya rAhu che, te kRSNapakSanI pratipadAthI pratidina potAnA paMdaramA bhAgathI, caMdra biMbanA paMdaramA bhAgane DhAMke che, yathApratipadAnA divase prathama bhAgane DhAMke che, dvitIyAnA divase bIjA bhAgane DhAMke che. A rIte kramazaH amAvasyAnA divase caMdranA paMdaramA bhAgane DhAMke che. kRSNapakSanI aMtima tithie amAvasyAnA divase caMdra potAnI eka kalAne choDIne rAhu dvArA saMpUrNataH rakta-AcchAdita thAya che. paraMtu pratipadA Adi zeSa tithie caMdra rakta ane virakta (aMzathI AcchAdita aMzathI anAcchAdita) rahe che. zuklapakSanI pratipadAthI pratidina caMdranA prakAzano paMdaramo bhAga khullo thato jAya che. yathA- pratipadAnA divase pahelo bhAga khullo thAya che, yAvata pUrNimAnA divase paMdaramo bhAga khullo thaI jAya che, A pramANe thavAthI zuklapakSanA aMtima samaye caMdra virakta(sarvathA anAcchAdita) thaI jAya che ane zeSa samaye caMdra rakta ane virakta rahe che. je parva rAhu che te jaghanya cha mAsamAM caMdrane ane sUryane DhAMke che ane utkRSTa 4ra mAsamAM caMdrane ane 48 varSe sUryane DhAMke che. vivecana : prastuta sUtramAM rAhu nAmanA deva vimAnanA prakAra ane tenA kAryanuM pratipAdana karyuM che. nityarAhaH- jenI gati caMdra vimAnanI nIce ja hoya che, je pratidina caMdranI eka eka kalAne Avarita kare che, jenA nimitte kRSNapakSa ane zuklapakSanI tithio nizcita thAya che tene nityarAhu kahe che. parvarAha:- jenA nimittathI caMdra ane sUryanuM grahaNa thAya che te parvarAhu che. kaSNapakSa ane zaklapakSaH- caMdranI soLa kaLA che. nitya rAhunI tathA prakAranI gatithI pratidina caMdranI eka eka kaLA AcchAdita thatI jAya che. tene kramazaH kRSNapakSanI ekama, bIja Adi tithio kahevAya che. amAsanA divase caMdra sarvathA AcchAdita thaI jAya che. punaH eka eka kaLA khulatI jAya che tene zuklapakSa
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ 724 zrI bhagavatI sUtra-3 kahevAya che. pUrNimAnA divase caMdra sarvathA anAcchAdita-AvaraNa rahita, khullo thaI jAya che. caMdra ane sUrya grahaNa :- parva rAhu caMdrane ke sUryane AvRtta kare tene kramazaH caMdragrahaNa ane sUryagrahaNa kahe che. parva rAhu jaghanya cha mAsa ane utkRSTa 42 mAsamAM caMdrane Avarita kare che ane jaghanya cha mAsa ane utkRSTa 48 varSe sUryane Avarita kare che. caMdra ane sUryanAM guNaniSpanna nAma : 4 se jekeLa aMte ! vaM vunna- caMdre lalI, caMDe sannI ? goyamA ! caMdassa NaM joisiMdassa joisaraNNo miyaMke vimANe, kaMtA devA, kaMtAo devIo, kaMtAI AsaNa-sayaNa-khaMbhabhaMDamattovagaraNAiM, appaNA vi ya NaM caMde joisiMde joisarAyA some kaMte subhae piyadaMsaNe surUve, se teNaNaM goyamA ! evaM vuccai caMde sasI, caMde sasI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caMdrane 'zazI'(sazrI) zA mATe kahe che ? uttara- he gautama ! jyotiSIonA indra, ane jyotiSIonA rAjA caMdranuM mRgAMka(mRganA cihnavALuM) vimAna che. temAM kAnta(suMdara)deva, suMdara devIo ane suMdara Asana, zayana, staMbha, pAtra Adi upakaraNa che tathA jyotiSIonA indra, jyotiSIonA rAjA caMdra svayaM paNa saumya, kAnta, subhaga, priyadarzanIya ane surUpa che. tethI caMdrane 'zazI'(sazrI-zobhAsahita) kahe che. 5 se jenakreLa mate ! E muSa-sUre Aphattve, sUre Andre ? goyamA ! sUrAdiyA NaM samayA i vA AvaliyA i vA jAva ussappiNI i vA avasappiNI i vA, se teNaTTeNaM jAva Aicce / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sUryane 'Aditya' zA mATe kahe che ? uttara- he gautama ! samaya, AvalikA yAvat utsarpiNI ane avasarpiNI paryaMtanA kAlano AdibhUta(kAraNa) sUrya che. tethI tene 'Aditya' kahe che. vivecana : prastuta be sUtromAM caMdra ane sUryanA kramazaH zazI ane Aditya nAmanI sArthakatA pragaTa karI che. zazI : caMdra saMbaMdhI deva, devI tathA tenA vimAnAdi zobhA saMpanna hovAthI te 'zazI' kahevAya che. Aditya :- samaya, AvalikA, Adino bodha karAvavAmAM sUrya ja 'AdibhUta' prathama kAraNa che, athavA
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza | 725 / samaya muhUrta divasa mAsa vagerenI Adi sUryathI thAya che. tethI tene 'Aditya' kahe che. yaMdra-sUryano bhoga: 6 caMdassa NaM bhaMte ! joisiMdassa joisaraNNo kai aggamahisIo paNNattAo? goyamA ! jahA dasamasae jAva No ceva NaM mehuNavattiyaM / sUrassa vi taheva / bhAvArtha:-prazra-bhagavana!yotiSImonAndra, jyotissiimonaa|% yaMdrane lI agrabhaDipIo cha? 6ttara- gautama ! [zata:-10/10ma] hyAnusAra me, tene yAra amaDiSImo cha thAvata te caMdra jyotiSendra potAnI sudharmA sabhAmAM agramahiSIo sAthe maithuna sevana karatA nathI. sUryanA saMbaMdhamAM paNa A ja prakAre kathana karavuM joIe. |7 caMdimasUriyA NaM bhaMte ! joisiMdA joisarAyANo kerisae kAmabhoge paccaNubhavamANA viharati ? goyamA! se jahANAmae kei purise paDhamajovvaNuTThANabalatthe paDhama jovvaNuTThANabalatthAe bhAriyAe saddhiM aciravattavivAhakajje, atthagavesaNayAe solasavAsavippavAsie, se NaM tao laddhaDe, kayakajje, aNahasamagge puNaravi Niyagagiha havvamAgae, pahAe jAva savvAlaMkAravibhUsie maNuNNaM thAlipAgasuddhaM aTThArasavaMjaNAulaM bhoyaNaM bhutte samANe, tasi tArisagasi vAsagharasi evaM vaNNao mahabbale kamAre jAvasayaNovayArakalie,tAe tArisiyAe bhAriyAe sigArAgAracAruvesAe jAva kaliyAe aNurattAe avirattAe maNANukUlAe saddhiM i8 sadde pharise jAva paMcavihe mANussae kAmabhoge paccaNubbhavamANe viharejjA / se NaM goyamA ! purise viusamaNakAlasamayasi kerisayaM sAyAsokkhaM paccaNubbhavamANe viharai ? orAlaM samaNAuso ! tassa NaM goyamA ! purisassa kAmabhogehiMto vANamaMtarANaM devANaM etto aNaMta-guNa-visiTThatarA ceva kAmabhogA; vANamaMtarANaM devANaM kAmabhogehito asuriMda-vajjiyANaM bhavaNavAsiNaM devANaM etto aNaMtaguNa-visiTThatarA ceva kAmabhogA; asuriMdavajjiyANaM bhavaNavAsiyANaM devANaM kAmabhogehiMto asurakumArANaM devANaM etto aNaMtaguNavisiTThatarA ceva kAmabhogA; asurakumArANaM devANaM kAmabhogehiMto gahagaNa-Nakkhatta-tArA-rUvANaM joisiyANaM devANaM etto aNaMtaguNavisiTThatarA ceva kAmabhogA; gahagaNaNakkhatta jAvakAmabhogehito caMdimasUriyANaM joisiyANaM joisarAINaM etto aNaMtaguNavisiTutarA ceva kAmabhogA; caMdima sUriyA NaM
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ 726 ] zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA !joisiMdA joisarAyANo erisekAmabhogepaccaNubbhavamANA viharati / / sevabhaMte ! seva mate !! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jyotiSIonA indra, jyotiSIonA rAjA caMdra ane surya kaI rIte kAmabhoga bhogavatA vicare che? uttara- he gautama! je rIte prathama yuvAvasthAnA prAraMbhamAM koI balavAna puruSe yuvAvasthAmAM praviSTa koI balavatI kanyA sAthe lagna karyA ane tyAra pachI tarata ja te puruSa arthopArjana mATe paradeza cAlyo gayo ane soLa varSa videzamAM rahIne dhanopArjana karato rahyo, pachI sarva kAryane samApta karIne te nirvine pAcho pharIne potAnA ghera Avyo. pachI snAnAdi karIne yAvat sarva alaMkArothI alaMkRta thaIne, manojJa sthAlIpAka vizuddha aDhAra prakAranA vyaMjanothI yukta bhojana kare, tatpazcAt mahAbalanA uddezakamAM varNita zayanagRhanI samAna zayanagRhamAM, zRMgAranA gRharUpa suMdara veSavALI yAvat lalita kalAyukta, anurakta, atyaMta rogayukta ane manonukUla strInI sAthe te iSTa zabda, spardhAdi pAMca prakAranA manuSya saMbaMdhI kAmabhoganuM sevana kare che. he gautama ! vedopazamana(vikAra zAnti)nA samaye te puruSa kevA prakAranA sukhano anubhava kare che? [gautama svAmI kahe che ke] he bhagavan! te puruSa udAra sukhano anubhava kare che. bhagavAna kahe che) he gautama ! te puruSanA kAmabhogonI apekSAe vANavyaMtara devonA kAmabhoga anaMtaguNa viziSTa hoya che. vANavyaMtara devonA kAmabhogothI asurendra sivAya zeSa bhavanavAsI devonA kAmabhoga anaMtaguNa viziSTa che. zeSa bhavanavAsI devonA kAmabhogothI asurakumAra devonA kAmabhoga anaMtaguNa viziSTa hoya che. asurakumAra devonA kAmabhogothI jyotiSI devarUpa grahagaNa, nakSatra ane tArAdevonA kAmabhoga anaMtaguNa viziSTa hoya che. jyotiSI devarUpa graha gaNa, nakSatra ane tArA devonA kAmabhogathI jyotiSIonA indra, jyotiSIonA rAjA caMdra ane sUryanA kAmabhoga anaMtaguNA viziSTa hoya che. he gautama! jyotiSIonA indra, jyotiSIonA rAjA caMdra ane sUrya A prakAranA kAmabhogono anubhava karatA vicare che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta be sUtromAM caMdra ane sUryanI RddhinuM ane kAmabhoganI viziSTatAnuM pratipAdana karyuM che. cAre jAtinA devo pAMca indriya saMbaMdhI kAmabhogone bhogave che. paraMtu temAM taratamatA che. manuSyalokanA manuSyo je uttama kAmabhogane bhogave che, tenAthI vANavyaMtara devo, navanikAyanA devo, asurapati devo, graha, nakSatra ane tArArUpa devo kramazaH uttarottara anaMtaguNa viziSTa kAmabhogane bhogave che ane tethI paNa caMdra ane sUryanA kAmabhoga anaMtaguNa viziSTa che.
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka ; thAlIpAgasuddhaM ::- sthAyAm pAna yuddham thAlIpAvastune pahoLA vAsaNamAM pakAvavAnA kAraNe je bhojana sarasa rIte sIjhI gayuM che, jarAya kAcu na rahyuM hoya tevuM bhojana. 727 prastuta sUtramAM kAmabhogonA sukhane udAra sukha kahyuM che, te sAMsArika sAmAnyajananI apekSAe kathana che. vAstavamAM kAmabhoganuM sukha te sukha nathI paraMtu sukhAbhAsa che. te mohanIya karmanA udayajanya sukha che, te anya anaMta azubha karmane vadhAranAra che. || zataka-12/6 saMpUrNa //
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ 728 zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-1ra : uddezaka-7| ja saMkSipta sAra che A uddezakamAM lokanI vizALatA, temAM pratyeka jIvanA janmamaraNanI, saMbaMdhonI anaMtatAno nirdeza karyo che. A loka asaMkhyAta kroDAkoDI yojana vistata che. tenA pratyeka sthAnamAM, pratyeka AkAzapradezamAM A jIve anaMtavAra janma maraNa karyA che. asatkalpanAe 100 bakarI rahI zake te vADAmAM 1000bakarIone cha mahinA paryata rAkhe. te vADAmAM ja tenA mATe pracura bhojana pANInI vyavasthA kare. tenI saMpUrNa vyavasthAnA kAraNe te 1000 bakarIo cha mahinA sudhI jIvita rahe che. cha mahinAmAM te vADo bakarInA maLa mutrAdithI vyApta thaI jAya che. teno eka paNa pradeza bakarInI azucithI asparzita raheto nathI. arthAt sarva bhAga azucinA sparzavALo thaI jAya che. te ja rIte (1) A loka zAzvata che, (2) jIvanuM saMsAra bhramaNa anAdi che, (3) jIvanitya che, (4) karmo anaMta che ane (5) janma-maraNa paNa anaMta che. A pAMca kAraNothI A samasta loka pratyeka jIvanA janma-maraNathI vyApta che. lokano eka paNa AkAzapradeza jIvanA janma-maraNathI asparzita raheto nathI. jIvane janma maraNanA sthAna rUpa 24 daMDaka ane tenA asaMkhyAta AvAsa che. te pratyeka sthAnamAM A jIve pUrve anaMtavAra janma maraNa karyA che. A samagra loka jIvathI vyApta che. A jIve anya jIvonA mAtA, pitA, bhAI, bena Adi pratyeka saMbaMdho paNa pUrve anaMtavAra bAMdhyA che ane anya jIvoe paNa te jIvanA mAtA-pitA Adi rUpe janma maraNa karyA che. A rIte jIvanuM anaMta saMsAra paribhramaNa, temAM anaMta saMbaMdhonI anityatAnuM darzana karAvato A uddezaka haLukarmI jIvo mATe vairAgya preraka bane che.
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-7 729 zata-12 : BIza-7 - loka loDanI vizAlatA :| 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM jAva evaM vayAsI- ke mahAlae NaM bhaMte ! loe paNNatte ? goyamA ! mahaimahAlae loe paNNatte, purathimeNaM asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo, evaM dAhiNeNa vi paccatthimeNa vi, uttareNa vi; evaM uDDaMpi, ahe vi asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM / bhAvArtha - prazra- te kAle, te samaye vAvatu gautama svAmIe A pramANe pUchyuM- he bhagavan! loka keTalo vizALa che? 6ttara- gautama! so ati vizANacha,te pUrva hizAmAM asaMdhya 21-choTI yo4nachate 4 rIte dakSiNa, pazcima ane uttara dizAmAM paNa asaMkhya koTA koTI yojanA che ane te ja rIte UrdhvadizAmAM ane adhodizAmAM paNa asaMkhya koTA-koTI yojana laMbAI-pahoLAIvALo che. jIvanuM saMsAra paribhramaNa [bakarIonA vADAnuM daSTAMta] :| 2 | eyaMsi NaM bhaMte ! emahAlayaMsi logaMsi atthi kei paramANupoggalamatte vi paese, jattha NaM ayaM jIve Na jAe vA Na mae vA vi? goyamA ! No iNaDhe smtthe| se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai- eyaMsi NaM emahAlayasi logasi Natthi kei paramANupoggalamette vi paese, jattha NaM ayaM jIve Na jAe vA Na mae vA vi? goyamA ! se jahANAmae kei purise ayAsayassa egaM mahaM ayAvayaM karejjA; se NaM tattha jahaNNeNaM ekkaM vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM ayAsahassaM pakkhivejjA, tAo NaM tattha pauragoyarAo paurapANiyAo jahaNNeNaM egAhaM vA duyAhaM vA tiyAhaM vA ukkoseNaM chammAse parivasejjA /
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ 730 | zrI bhagavatI sUtra-3 atthi NaM goyamA !tassa ayAvayassa keI paramANupoggalamette vi paese, jeNaM tAsiM ayANaM uccAreNa vA pAsavaNeNa vA kheleNa vA siMghANeNa vA vaMteNa vA pitteNa vA pUeNa vA sukkeNa vA soNieNa vA cammehiM vA romehiM vA siMgehiM vA khurehiM vANahehiM vA aNakkaMtapuvve bhavai ?No iNaDhe samaDhe, ___ hojjA vi NaM goyamA ! tassa ayAvayassa keI paramANupoggalamette vi paese, jeNaMtAsiM ayANaM uccAreNa vA jAvaNahehiM vA aNokkaMtapuvve, No cevaNaMe yaMsi emahAlayaMsi logaMsi logassa ya sAsayaM bhAvaM, saMsArassa ya aNAibhAvaM, jIvassa yaNiccabhAvaM, kammabahuttaM, jammaNa-maraNabAhullaMca paDucca Natthi kei paramANupoggalamatte vipaese, jattha NaM ayaM jIve Na jAe vA Na mae vA vi / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai eyaMsiNaM emahAliyaMsi logasi Natthi kei paramANu poggalamattepaese jatthaNaM ayaM jIveNa jAe Na mae vA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ATalA vizALa lokamAM zuM koI paramANu pudgala jeTalo paNa AkAza pradeza evo che ke jyAM A jIve janma-maraNa karyA na hoya ? uttara- he gautama! tema zakya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! je rIte koI puruSa so bakarIo mATe eka vizALa ajAvraja (bakarIno vADo) banAve, temAM jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa hajAra bakarIo rAkhe ane tenA mATe pracura ghAsa, pracura pANI Adi temAM ja nAkhe, jo te bakarIo tyAM jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa cha mahinA sudhI rahe bhigavAna] he gautama! te vADAno koI paramANu pudgala pramANa pradeza evo rahI zake che ke je bakarIonA maLa, mUtra, zleSma, nAkano mela, vamana, pitta, parU, zukra, rudhira, carma, roma, zIMga, khura ane nakhathI sparza na karAyo hoya? (gautamahe bhagavan! tema zakya nathI. bhigavAna] he gautama! kadAcit te vADAmAM koI eka paramANu pudgala pramANa pradeza evo rahI zake che ke je bakarIonA maLa-mUtra yAvata nakhothI spaSTa na thayo hoya paraMtu A ati vizALa lokamAM, lokanI zAzvatatAnA kAraNe, saMsAranA anAdihovAnA kAraNe, jIvanI nityatAnA kAraNe, karmanI bahulatAnA kAraNe ane janma-maraNanI bahulatAnA kAraNe koI paNa paramANu pula mAtra pradeza evo nathI ke jyAM A jIve janma-maraNa karyA na hoya. tethI he gautama ! uparyukta kathana karyuM che ke ATalA vizALa lokamAM paramANu pula jeTalo paNa AkAzapradeza evo nathI ke jyAM A jIve janma maraNa karyA na hoya arthAt lokanA sarva AkAza pradezo para A jIve anaMta anaMtavAra janmamaraNa karyA che.
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-7. [ 731 | vivecana : prastuta sUtramAM pratyeka jIvanA anaMta janma-maraNane daSTAMtanA mAdhyamathI samajAvyA che. A lokano eka AkAza pradeza paNa zeSa nathI ke jyAM A jIve janma-maraNa na karyA hoya. te kathananI puSTi mATe zAstrakAre pAMca kAraNa prastuta karyA che. (1) loka zAzvata che (2) saMsAra anAdi che (3) jIva nitya che (4) karmonI bahulatA che (5) janma maraNa paNa anaMta che. loka zAzvata che saMsAra anAdi che - loka zAzvata hovA chatAM paNa jo jIvanuM saMsAra bhramaNa sAdi hoya, to lokAkAzanA pratyeka pradezamAM jIvanA janma maraNa saMbhavita nathI. paraMtu loka paNa zAzvata che ane jIvanuM paribhramaNa paNa anAdikAlathI thaI rahyuM che, pratyeka jIvano saMsAra anAdi che. jIva nitya che :- jo uparyukta baMne paristhiti hoya paraMtu paribhramaNa karanAra jIva zAzvata na hoya to paNa sUtrokta kathananI yathArthatA ghaTita thatI nathI. paraMtu A jIva trikAla zAzvata che. tethI ja te anAdikAlathI paribhramaNa kare che. karmonI bahulatA che - jIvane nitya mAnavA chatAM jo karmanI alpatA hoya, to paNa tathAvidha saMsAra bhramaNa thaI zakatuM nathI. kAraNa ke saMsAra bhramaNanuM kAraNa karma che. saMsArI jIvone anaMtAnaMta karmonI sattA che ane te samaye samaye navA karmo bAMdhe che. te mATe lokamAM karmonI paNa bahulatA che. janma maraNa anaMta che:- karmonI bahulatAnA kAraNe anaMta janma-maraNa rUpa kArya thayA kare che. A rIte pAMca kAraNo sApekSa che ane pAMca kAraNothI A jIve janma maraNa dvArA lokAkAzanA samasta pradezanI sparzanA karI che. jIvonuM anaMta janma-maraNa:| 3 kai NaM bhaMte ! puDhavIo paNNattAo? goyamA ! satta puDhavIo pnnnnttaao| evaM jahA paDhamasae paMcame-uddesae taheva AvAsA ThAveyavvA jAva aNuttaravimANe tti jAva aparAjie, savvaTThasiddhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pRthvIo keTalI kahI che? uttara- he gautama ! pRthvIo sAta kahI che. ahIM prathama zatakanA pAMcamAM uddezaka anusAra narakAdinA AvAsa kahevA joIe. A rIte pAMca anuttara vimAna vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha mahAvimAna paryata kahevuM joIe. |4 ayaM NaM bhaMte ! jIve imIse rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayAvAsasayasahassesu egamegasi NirayAvAsaMsi puDhavikAiyattAe jAva vaNassaikAiyattAe NaragattAe NeraiyattAe uvavaNNapuvve?
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 73 ] zrI bhagavatI sUtra-3 haMtA goyamA ! asaI aduvA annNtkhutto| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM A jIva, A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsamAM pratyeka narakAvAsamAM, (sUkSma) pRthvIkAyapaNe yAvata (vyavahArarAzinA nigodanI apekSAe) vanaspatikAyapaNe, narakapaNe(narakAvAsanI pRthvIrUpe) ane nairayikarUpe pahelAM utpanna thayA che? uttara- hA, gautama! aneka vAra athavA anaMtavAra pahelA utpanna thayA che. 5 savvajIvA vi NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe NirayA vAsasahassesu, pucchA ? goyamA ! taM ceva jAva aNatakhutto / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarva jIva, A ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsomAMthI pratyeka narakAvAsamAM pRthvIkAyika Adi rUpe vAvat vanaspatikAyikarUpe, narakarUpe(narakAvAsanI pRthvIrUpe) ane nairayikarUpe, pahelA utpanna thayA che? uttara- hA, gautama! aneka vAra athavA anaMtavAra utpanna thayA che. | 6 ayaMNaM bhaMte !jIvesakkarappabhAe puDhavIe paNavIsAe NirayAvAsasaya sahassesu egamegasi NirayAvAsaMsi, pucchA? goyamA ! jahA rayaNappabhAe taheva do AlAvagA bhANiyavvA / evaM jaavdhuumppbhaae| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! A jIva, zarkarAprabhAnA paccIsa lAkha narakAvAsomAMthI pratyeka narakAvAsamAM, pRthvIkAyika Adi rUpe pahelA utpanna thayA che? uttara- hA, gautama ! je rIte ratnaprabhA naraka pRthvInA be AlApaka kahyA che, te ja rIte zarkarAprabhAnA paNa be AlApaka(eka jIva ane sarva jIva) kahevA joIe. A rIte dhUmaprabhA naraka pRthvI sudhI kahevuM joIe. 7 ayaM NaM bhaMte ! jIve tamAe puDhavIe paMcUNe NirayAvAsasayasahasse egamegasi NirayAvAsasi, pucchA? goyamA !taMceva jAva aNaMta khutto / evaM do vi aalaavgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A jIva, tama prabhApRthvInA pAMca nyUna eka lAkha narakAvAsomAMthI pratyeka narakAvAsamAM pUrve utpanna thayo che? uttara- hA, gautama! pUrvavat kathana karavuM yAvatu anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayo che. A rIte eka jIva ane sarva jIvanA baMne AlApaka kahevA. 8 ayaM NaM bhaMte ! jIve ahesattamAe puDhavIe paMcasu aNuttaresu mahaimahAlae su mahANiraesu egamegaMsi NirayAvAsaMsi pucchA ? goyamA ! jahA rayaNappabhAe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A jIva, adhaHsaptamapRthvInA pAMca anuttara ane ati vizAla
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-7 | 933 | narakAvAsomAMthI pratyeka narakAvAsamAM pUrve utpanna thayo che? uttara- hA, gautama ! ratnaprabhApRthvInI samAna sarva kathana karavuM arthAt utpanna thayo che. | 9 ayaM NaM bhaMte ! jIve causaTThIe asurakumArAvAsasayasahassesu egamegaMsi asurakumArAvAsasi puDhavikkAiyattAe jAva vaNassaikAiyattAe devattAe devittAe AsaNa-sayaNa-bhaMDamattovagaraNattAe uvavaNNapuvve ? ___haMtA goyamA ! jAva aNaMtakhutto / savvajIvA vi NaM bhaMte ! evaM ceva, evaM jAva thaNiyakumAresu / NANattaM AvAsesu, AvAsA puvvabhaNiyA / lAvArtha :- prazra- bhagavan ! // 1, asurkumaaron| 64 sApa asurakumArAvAsomAthI pratyeka asurakumArAvAsamAM, pRthvIkAyika rUpe yAvat vanaspatikAyika rUpe, devarUpe, devIrUpe, Asana, zayana, pAtrAdi upakaraNa rUpe pahelA utpanna thayo che? uttara- hA, gautama! aneka vAra ke anaMtavAra utpanna thayo che. sarva jIvonA viSayamAM paNa A ja prakAre jANavuM joIe. A rIte svanitakumAro sudhI jANavuM joIe. paraMtu tenA AvAsomAM bheda che. tenI saMkhyA pUrve kahI che. |10 ayaM NaM bhaMte ! jIve asaMkhejjesu puDhavikkAiyAvAsasayasahassesu egamegaMsi puDhavikkAiyAvAsasi puDhavikkAiyattAe jAva vaNassaikAiyattAe uvavaNNapuvve ? haMtA goyamA ! jAva aNaMtakhutto / evaM savvajIvA vi, evaM jAva vaNassai kaaiesu| bhAvArtha:- - bhagavana ! asaMdhyAta sApa 58vIyi AvAsomAMthI pratye pRthvIkAyikAvAsamAM pRthvIkAyika rUpe yAvat vanaspatikAyika rUpe utpanna thayo che? uttara- hA, gautama! aneka vAra ke anaMtavAra utpanna thayo che. A ja rIte covIsa daMDakavartI sarva jIvonA viSayamAM kahevuM joIe. A ja rIte vanaspatikAyika parvatanA sthAnamAM paNa kahevuM joIe. 11 ayaM NaM bhaMte ! jIve asaMkhejjesu beiMdiyAvAsasayasahassesu egamegaMsi beiMdiyAvAsaMsi puDhavikkAiyattAe jAva vaNassaikAiyattAe; beiMdiyattAe uvavaNNa- puvve ? haMtA goyamA ! jAva aNaMta khutto / savvajIvA vi NaM evaM ceva / evaM jAvamaNussesu, NavaraM teiMdiesu jAva vaNassaikAiyattAe teiMdiyattAe, cauridie
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 734] zrI bhagavatI sUtra-3 su cauridiyattAe, paMciMdiyatirikkhajoNiesu paMciMdiyatirikkhajoNiyattAe, maNussesu maNussattAe, sesaM jahA beiMdiyANaM / vANamaMtara-joisiyasohammIsANesu ya jahA asurakumArANaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! A jIva asaMkhyAta lAkha beindriyanA AvAsomAMthI pratyeka beindriyanA AvAsamAM pRthvIkAyika rUpe yAvat vanaspatikAyika rUpe ane beindriya rUpe pUrve utpanna thayo che? uttara- hA, gautama! aneka vAra ke anaMtavAra pUrve utpanna thayo che. A ja rIte sarva jIvonA viSayamAM kahevuM joIe arthAt A pramANe manuSya paryata jIvonA viSayamAM kahevuM joIe. paraMtu vizeSatA e che ke teindriyomAM pRthvIkAya yAvat vanaspatikAyikarUpe ane teindriyarUpe, caurendriyomAM pRthvIkAyathI vanaspatikAya sudhI ane caurendriyarUpe, paMcendriya tiryaMcamAM pRthvIkAyikathI vanaspatikAya sudhI ane paMcendriya tiryaMcarUpe ane manuSyomAM pRthvIkAyikathI vanaspatikAya sudhI ane manuSya rUpe utpatti jANavI joIe. zeSa sarva kathana beindriyonI samAna jANavuM joIe. je rIte asurakumAronuM kathana karyuM, te ja rIte vANavyaMtara jyotiSI, saudharma ane IzAna devaloka sudhI kathana karavuM joIe. |12 ayaM NaM bhaMte ! jIve saNaMkumAre kappe bArasasu vimANAvAsasayasahassesu egamegaMsi vemANiyAvAsaMsi puDhavikAiyattAe pucchA ? goyamA ! jahA asurakumArANaM jAva aNaMtakhutto, No ceva NaM devittAe, evaM savvajIvA vi / evaM jAva AraNaccuesu / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! A jIva sanaskumAra devalokanA bAra lAkha vimAnAvAsomAMthI pratyeka vimAnAvAsamAM pRthvIkAyika Adi rUpe pUrve utpanna thayo che? uttara- hA, gautama ! sanakumAranuM sarva kathana asurakumAronI samAna jANavuM joIe. paraMtu tyAM devI paNe utpanna thayA nathI. A rIte eka jIva ane sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. sanaskumAranI jema AraNa ane ayyata devaloka sudhI jANavuM joIe. 13 ayaM NaM bhaMte ! jIve tisu vi aTThArasuttaresu gevijjavimANAvAsesu pucchA ? goyamA ! evaM ceva jahA saNaMkumAresu / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM A jIva 318 raiveyaka vimAnAvAsomAMthI pratyeka vimAnAvAsamAM pRthvIkAyika Adi rUpe pUrve vAva utpanna thayo che? uttara- hA, gautama ! pUrve utpanna thayo che. arthAt sanaskumAra devanI jema anaMtavAra devapaNe utpanna thavAnuM jANavuM joIe; devIrUpe nahIM.
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-7 [ 735] 14 ayaM NaM bhaMte ! jIve paMcasu aNuttaravimANesu egamegaMsi aNuttaravimANaMsi pucho ? goyamA ! taheva jAva asaI vA aNaMtakhutto, No ceva NaM devattAe vA devittAe vA, evaM savvajIvA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A jIva pAMca anuttara vimAnomAMthI pratyeka vimAnamAM pRthvIkAyika Adi rUpe pahelA utpanna thayo che? uttara- hA, gautama! pUrvokta aneka vAra athavA anaMtavAra utpanna thayo che paraMtu tyAM deva ane devI rUpe anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayA nathI. A rIte sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvonA paraspara 24 daMDakanA pratyeka sthAnamAM anaMta janma-maraNa bhUtakALamAM thayA che, te viSayane samajAvyo che. A jIve janma maraNa dvArA samasta lokAkAzanA pradezanI sparzanA karI che. te pUrvokta viSayanI puSTI mATe sUtrakAre prastuta viSayanuM pratipAdana karyuM che. 24 daMDakanA jIvonA paribhramaNamAM je sthAnamAM je jIvonA janma-maraNanI yogyatA hoya tyAM te jIvonA janma maraNa thAya che. jyAM yogyatA na hoya tyAM janma maraNa thatA nathI. jema ke narakamAM manuSyarUpe ke sanakumArAdi devalokamAM devIrUpe janma-maraNa thavA zakya nathI. A rIte sarvatra samajavuM joIe. pAMca sthAvaranA sUkSma jIvo saMpUrNa lokamAM vyApta che. sUtrakAranuM A kathana sUkSma jIvonI apekSAe che. vanaspatikAyamAM paNa vyavahAra rAzinA nigodanI apekSAe anaMta janma-maraNa thAya che. tethI lokanA koI paNa sthAnamAM pAMca sthAvara rUpe janma-maraNa thaI zake che. A rIte 24 daMDakanA pratyeka sthAnamAM jIve pUrve anaMtavAra janma maraNa karyA che paraMtu anuttara vimAnamAM anuttara vimAnanA devarUpe anaMta janma-maraNa thaI zakatA nathI. kAraNa ke anAdi saMsAra paribhramaNamAM koI paNa jIva devarUpe cAra anuttara vimAnamAM be vAra ane sarvArthasiddhavimAnamAM eka ja vAra utpanna thaI zake che. te sthAnamAM pRthvIkAya Adi rUpe anaMta janma-maraNa thaI zake che. 24 daMDakonA jIvonA AvAsanI saMkhyA zataka- 1/5, pRSTha- 120 thI 123 anusAra jANavI. jIvonA anaMta saMbaMdho:15 ayaM NaM bhaMte ! jIve savvajIvANaM mAittAe, piittAe, bhAittAe, bhagi- NittAe,
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 738 zrI bhagavatI sUtra-3 bhajjattAe, puttattAe, dhUyattAe, suNhattAe uvavaNNapuvve ? haMtA goyamA ! asaI, aduvA aNaMtakhutto / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! // 1, sarva von| mAtA, pitA, mAS, bena, strI, putra sane putravadhUpaNe pahelA utpanna thayo che? G12- &aa, gautama ! ane vA manatavAra 6tpanna thayo cha. 16 savvajIvA vi NaM bhaMte ! imassa jIvassa mAittAe jAva uvavaNNapuvvA ? haMtA goyamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarva jIvo, A jIvanA mAtApaNe, yAvatuM putravadhUpaNe utpanna thayA cha? 6ttara-, gautama! anevAraanaMtavAra utpanna thayA cha. 17 ayaM NaM bhaMte! jIve savvajIvANaM arittAe, veriyattAe, ghAyagattAe, vahagattAe, paDiNIyattAe, paccAmittattAe uvavaNNapuvve ?hatA goyamA ! asaI aduvA annNtkhutto| bhAvArtha:- zra- bhagavan ! // , sarva von| zatru35, vairI, ghAta, 15, pratyanI bhane zatrusahAyakarUpe pUrve utpanna thayo che ? uttara- hA, gautama ! aneka vAra ke anaMtavAra utpanna thayo che. 18 savvajIvA vi NaM bhaMte imassa jIvassa arittae jAva uvavaNNapuvvA ! hatA goyamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto / bhAvArtha :- prazra- bhagavan ! sarva vo, bhAvanA zatru mAhi 35 pUrva utpanna yA cha ? uttrhA, gautama! anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayA che. 19 ayaM NaM bhaMte ! jIve savvajIvANaM rAyattAe, juvarAyattAe jAva satthavAhattAe uvavaNNapuvve ? haMtA goyamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto / savvajIvANaM evaM ceva / bhAvArtha:- prazra- bhagavana ! // 1, sarvanAza148, yuvarA45o yAvata sArthavAiyo pahelAM utpanna thayo che? uttara- hA gautama ! aneka vAra ke anaMtavAra utpanna thayo che. A ja rIte sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. 20 ayaM NaM bhaMte ! jIve savvajIvANaM dAsattAe, pesattAe, bhayagattAe, bhAillagattAe, bhogapurisattAe, sIsattAe, vesattAe uvavaNNapuvve ? haMtA goyamA ! asaI aduvA annNtkhutto| evaM savvajIvA vi annNtkhutto| //
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka 7 seva mate ! teva mate // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! A jIva, sarva jIvonA dAsarUpe, preSyarUpe(nokararUpe) bhRtaka, bhAgIdAra, bhogapuruSa(anyanA upArjita dhanano upabhoga karanAra) ziSya ane dveSya(dveSI-IrSALu)rUpe pahelA utpanna thayo che ? 686 uttara- hA, gautama ! aneka vAra ke anaMtavAra utpanna thayo che. A rIte sarva jIvo paNa A jIva prati pUrvoktarUpe utpanna thayA che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : prastuta sUtromAM zAstrakAre saMsAranI anaMtatAnI sAthe saMbaMdhonI paNa anaMtatA ane parivartanazIlatAno bodha karAvyo che. anaMta saMsAra paribhramaNamAM A jIve sarva jIvo sAthe sarva prakAranA saMbaMdho bhUtakALamAM bAMdhyA che ane sarva jIvoe A jIva sAthe sarva saMbaMdho bAMdhyA che. || zataka-12/7 saMpUrNa //
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 738] zrI bhagavatI sUtra-3 zataka-12 : udezaka-8 ja saMkSipta sAra che A uddezakamAM karma anusAra punarjanmanI paraMparAnuM nidarzana che. koI mahartika deva, deva bhavanuM AyuSya pUrNa karIne, potAnA karmAnusAra nAga(sApa), maNi, vRkSamAM utpanna thaI zake che. prajJApanA sUtronusAra bIjA devaloka sudhInA deva marIne, pRthvI, pANI vanaspatimAM utpanna thAya che. deva ukta sthAnomAM jyAM utpanna thAya che, tyAM paNa te vaMdita, pUjita, arcita, satkArita ane sammAnita hoya che, loko tene pUjanIya mAne che. pUrva bhavanA mitra deva teno mahimA vadhAre che. A sarva kriyAo tenA puNyanI paraMparAe thAya che. te jIva tyAMthI marIne manuSya janma dhAraNa karIne mokSe paNa jAya che. deva bhava pachInA be bhava dhAraNa karatA hovAthI sUtrakAre te nAga, maNi ane vRkSane dvizarIrI (ekAvatArI) kahyA che. * zIla, vrata pratyAkhyAna ane maryAdA rahita moTA ane parAkramI vAnara, kUkaDo, deDakA Adi tiryaMca prANIo kAladharmane prApta karIne prathama narakamAM utpanna thAya che. "utpamAna utpanna' siddhAMta anusAra narakamAM utpanna thatAM narakAyunA udayavALA jIvane nAraka kahevAya che. narakanuM AyuSya pUrNa karIne teo potAnA karmAnusAra bhavabhramaNa kare che athavA siddha thAya che.
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-8 [ 739 ] 'zataka-1ra : uddezaka-8 nAga devonI nAga AdimAM utpatti ane mokSa - | 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM jAva evaM vayAsI- deve NaM bhaMte ! mahiDDIe jAva mahAsokkhe aNaMtaraM cayaM caittA bisarIresu NAgesu uvavajjejjA ? haMtA goyamA ! uvavajjejA / bhAvArtha - prazna-te kAle, te samaye gautama svAmIe yAvatu A pramANe pUchyuM- he bhagavan! mahARddhivAna, thAvata mahAsukhI deva cyavIne sIdhA dvizarIrI (be bhavakarI mokSe janArA) nAgomAM(sarpamAM) utpanna thAya che? uttara- hA gautama ! utpanna thAya che. | 2 se NaM tattha acciya-vaMdiya-pUiya-sakkAriya-sammANie divve sacce saccovAe saNNihiyapADihere yAvi bhavejjA ? hatA, joyA ! majjA ! zabdArtha - jibre= pradhAna sarve = svapnAdi dvArA satya saMketa karanAra sannavAra = jenI sevA saphaLa thAya te sahiyapAkire = sannihita prAtihArika, pUrvanA mitra deva jeno mahimA vadhAre che tevA. bhAvArtha - prazna- he bhagavana! tyAM nAganA bhavamAM te caMdana AdithI arcita, stuti Adi dvArA vaMdita, kAyA dvArA pUjita, vastrAdi dvArA satkArita ane vinayAdi dvArA sanmAnita thAya che ? te mukhya deva rUpe gaNAya che? tenA vacano satya ane pramANabhUta gaNAya che? te saphaLa sevAvALo hoya che? tenA devabhavanA mitra tenuM pratihAra karma- teno mahimA kare che? uttara- hA gautama! nAganA bhavamAM te arcita, vaMdita Adi thAya che. | 3 se NaM bhaMte ! taohiMto aNaMtaraM uvvaTTittA sijjhejjA jAva savvadukkhANaM aMta karejjA ? haMtA, goyamA ! sijjhejjA jAva savvadukkhANaM aMtaM karejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tyAMthI cyavIne aMtara rahita te manuSya thaIne siddha, buddha, mukta thAya che,
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ 740 | zrI bhagavatI sUtra-3 thAvat saMsArano aMta kare che? uttara- hA, gautama! te siddha, buddha, mukta thAya che, saMsArano aMta kare che. 4 deve NaM bhaMte ! mahiDDIe jAva bisarIresu maNIsu uvavajjejA ? haMtA, goyamA! uvavajjejjA jahA NAgANaM jAva savvadukkhANaM aMta karejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mahartika thAva mahAsukhI deva, dvizarIrI maNiomAM utpanna thAya che? uttara- hA, gautama ! nAganI jema saMpUrNa varNana jANavuM joIe. 5 deve NaM bhaMte ! mahiDDIe jAva bisarIresu rukkhesu uvavajjejjA? ____ hatA, goyamA ! uvavajjejjA sesaM jahA NAgANaM NavaraM saNNihiyapADihere lAulloiyamahie yAvi bhavejjA / sesaM taM ceva jAva savvadukkhANaM aMtaM karejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mahardika yAvat mahAsukhI deva dvizarIrI vRkSomAM utpanna thAya che? uttara- hA, gautama! utpanna thAya che, zeSa varNana nAganA varNananI jema che. paraMtu tenI vizeSatA e che ke je vRkSamAM te utpanna thAya che, te vRkSa sannihita prAtihArika-mitra deva dvArA jeno mahimA karAya che tevA hoya che, tathA te vRkSanI pIThikA(cabUtaro) gobarAdithI lIdhelI ane khaDI mATI Adi dvArA potelI hoya che. zeSa pUrvavat yAvata te sarva duHkhano aMta kare che. vivecana :bAsu - nAga zabdanA be artha hoya che- hAthI ane sarpa, ahIM sarpanI apekSA che kAraNa ke lokamAM nAga devanI pUjA thAya che hAthInI pUjA vagereno vyavahAra thato nathI. nADodya mahi:-devAdhiSThita viziSTa te vRkSa baddhapITha hoya che. loko tenA cabUtarAne gobarAdithI lIpIne svaccha rAkhe che. nAga ane maNI mATe cabUtarAnuM kathana nathI, mAtra vRkSa mATe ja pAvara zabda prayoga karI kathana karyuM che. visarI :- nAga Adi jIva eka zarIra nAga Adi bhavanuM ane bIjuM zarIra manuSya bhavanuM dhAraNa karIne, siddha gati prApta karavAnA che. tethI te jIvone dvizarIrI arthAt ekAvatArI kahyA che. zIla rahita tiryaMconI narakagati:| 6 aha bhaMte ! golaMgUlavasabhe, kukkuDavasabhe, maMDukkavasabhe eeNaM NissIlA NivvayA NigguNA NimmerA NippaccakkhANaposahovavAsA kAlamAse kAlaM kiccA imIse rayaNappabhAe puDhavIe ukkoseNaM sAgarovamaThiIyaMsi NarayaMsi NeraiyattAe uvavajjejA?
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zataka-12: uddezaka-8 [ 741] samaNe bhagavaM vAgarei- uvavajjamANe uvavanne tti vattavvaM siyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! golAMgula vRSabha-gAyanA pUMchaDA jevI pUMchaDIvALo yUthapati vAnara(moTo vAMdaro), moTo kUkaDo ane moTo deDako A sarva zIla rahita, vrata rahita, guNa rahita, maryAdA rahita, pratyAkhyAna pauSadhopavAsa rahita, kAlanA samaye kola karIne A ratnaprabhA pRthvImAM utkRSTa eka sAgaropamanI sthiti- vALA narakAvAsamAM nairayikarUpe utpanna thAya che? uttara- hA, gautama ! te utpanna thatAM utpana thayA te pramANe kahevuM joIe. 7 aha bhaMte ! sIhe vagghe jahA ussa(osa)ppiNIuddesae jAva parassare ee NaM NissIlA jAva Narayasi raiyattAe uvavajjejjA? haMtA, goyamA ! uvavajjejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! siMha, vAgha Adi sAtamA zatakanA chaThThA utsarpiNI uddezakamAM kathita jIvo yAvata pArAzara, e sarva zIla rahita ityAdi ratnaprabhAputhvImAM nairayikarUpe utpanna thAya che ? uttara- hA, gautama! utpanna thAya che. | 8 aha bhaMte ! DhaMke kaMke vilae maggue sikhI, ee NaM NissIlA jAva Narayasi raiyattAe uvavajjejjA ? haMtA, toyamAM ! yuvakanekzA I sevaM kaMte ! se aMte ! .. bhAvArtha:- prazra- he bhagavan! gIdha, kAgaDA, bilADA, mujhuka(pakSI vizeSa) ane mayUra, A sarva zIla rahita ityAdi ratnaprabhApRthvImAM nairayika rUpe utpanna thAya che? uttara- hA gautama! utpanna thAya che. A he bhagavana! Apa kaho cho temaja che. Apa kaho cho temaja che.. vivecana : prastuta traNa sUtromAM vRSabha, vAnara, kUkaDo, siMha, vAgha, gIdha, kAgaDA Adi tiryaMca paMcendriya jIvonI ratnaprabhA pRthvImAM utpatti viSayaka prazna che. te jIvo ratnaprabhA Adi naraka pRthvImAM utpanna thAya che. tyAMnuM AyuSya pUrNa karIne anaMta saMsAra paribhramaNa kare che athavA manuSya janma dhAraNa karIne siddha paNa thaI zake che. sUtrakAre traNa sUtromAMthI prathama sUtramAM koI paNa jIvanI utpattinI paddhati pradarzita karI che. 'vahemane vahe'nA siddhAMta anusAra 'kavaLajJAna vAvo ' utpadhamAna utpana kahevAya che. te tiryaMca paMcendriya jIvo potAnuM
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ 742 | zrI bhagavatI sUtra-3 AyuSya pUrNa karIne naraka gatimAM utpanna thavA mATe vATe vahetI avasthAmAM hoya tyAre ja tene narakAyuno prAraMbha thaI jAya che. tethI te nArakI ja kahevAya che. narakamAM utpanna thAya tyAre te nArakI ja hoya che. tethI nArakI ja narakamAM utpanna thAya che te pramANe kathana thAya che. 'DavavajJamANe 31naneLano siddhAMta pratyeka jIvonI utpattimAM samajavo joIe. || zataka-1ra/8 saMpUrNa che te
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-9 [[ 743 | zataka-1ra : uddezaka-lA je saMkSipta sAra je A uddezakamAM pAMca prakAranA devanuM vividha dvArathI vistRta varNana che. deva :- je aizvarya saMpanna hoya tene deva kahe che. vividha nayanI apekSAe tenA pAMca prakAra che. bhavya dravya deva, naradeva, dharmadeva, devAdhideva ane bhAvava. bhavikadravya deva - bhaviSyamAM je deva paryAyane prApta thavAnA che tevA manuSya ane tiryaMca paMcendriyane bhavikadravya deva kahe che. te manuSya ane tiryaMca cAre gatimAMthI AvI zake che. marIne cAre jAtinI devagatine prApta kare che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa patyanI(yugalikanI apekSAe) che, tenuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSanuM che ane utkRSTa anaMtakAlanuM che. te jIvo vaikriya labdhi saMpanna hoya to saMkhyAta, asaMkhyAta, samAna, asamAna, saMlagna, asaMlagna rUpo banAvI zake che. naradeva - cha khaMDanA adhipati, 14 ratno ane nava nidhAnanA svAmI cakravartIne naradeva kahe che. te prathama naraka ane 81 jAtinA devamAMthI AvIne utpanna thAya che. te marIne sAta narakamAMthI koI paNa narakamAM utpanna thAya che. tenI sthiti jaghanya 700 varSa, utkRSTa 84 lAkha pUrvanI ane tenuM aMtara jaghanya sAdhika eka sAgaropama ane utkRSTa ardhapudgala parAvartanakAlanuM che. te jIvo vaikriyalabdhi saMpanna hoya che ane pUrvavat vidurvaNA karI zake che. dharmadeva - pAMca mahAvrata, samiti-ptinA dhAraka zramaNa nigraMthane dharmadeva kahe che. tenI Agati cAre gatinI ane gati vaimAnika devanI che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa dezona pUrvakroDa varSanI che. tenuM aMtara jaghanya aneka palyopama(ra palyopama ane nava varSa), utkRSTa ardha pugala parAvartanakAlanuM che, te jIvomAM je vaikriyalabdhi saMpanna hoya te pUrvavat vidurvaNA karI zake che. devAdhidevaH- kevaLajJAna, kevaLadarzananA dhAraka, sarvajJa, tIrthaMkara prabhune devAdhideva kahe che. te traNa naraka ane 35 jAtinA vaimAnika devamAMthI Ave che. tenI gati mokSanI che. tenI sthiti jaghanya 72 varSa, utkRSTa 84 lAkha pUrvanI hoya che. te jIvanI gati mokSanI ja hovAthI tenuM aMtara nathI. te jIvo anaMta zakti saMpanna hovA chatAM vItarAgatAnA kAraNe kadApi vidurvaNA karatA nathI. bhAdevaH- je devagati ane devAyune bhogave che tene bhAvadeva kahe che. te manuSya ane tiryaMcamAMthI Ave che ane te be gatimAM jAya che. tenI sthiti jaghanya 10000 varSa, utkRSTa 33 sAgaropamanI che. tenuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakAlanuM che. te vaikriya sAmarthyanusAra pUrvavat vidurvaNA karI zake che. alpabahatva - sarvathI thoDA naradeva, tenAthI devAdhideva saMkhyAtaguNA, tenAthI dharmadeva saMkhyAtaguNA,
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ 744 ] zrI bhagavatI sUtra-3 tenAthI bhavika dravya deva asaMkhyAtaguNA ane tenAthI bhAvadeva asaMkhyAta guNA che. bhAradevano alpabahutvaH- sarvathI thoDA anuttarIpapAtika devo, tethI uparima raiveyaka, madhyama greveyaka, adhastana raiveyaka, bAramA devalokathI viparIta krame kramazaH navamA devalokanA devo saMkhyAtaguNA che, tenAthI AThamA, sAtamA ema kramazaH utaratA krame kramazaH prathama devalokanA devo asaMkhyAta guNA che. tenAthI bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSIdevo kramazaH asaMkhyAtaguNA che. A rIte saMpUrNatayA pAMca deva viSayaka pratipAdana karato uddezaka pUrNa thAya che.
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-9 [ 745 ] 'zataka-1ra : uddezaka-9 devanA pAMca prakAra:| 1 kaivihA NaM bhaMte ! devA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA devA paNNattA, taMjahA- bhaviyadavvadevA paradevA dhammadevA devAhidevA bhAvadevA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devanA keTalA prakAra kahyA che? uttara- he gautama! pAMcanA deva prakAra kahyA che, yathA- bhavikadravyadeva, naradeva, dharmadeva, devAdhideva ane bhAvava. 2 se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai- bhaviyadavvadevA bhaviyadavvadevA? goyamA! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNie vA maNusse vA devesu uvavajjittae se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- bhaviyadavvadevA bhaviyadavvadevA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke bhavikadravya devane 'bhavika dravya deva' kahevAya che? uttara-he gautama! te tiryaMca paMcendriya athavA manuSya bhaviSyamAM, devomAM utpanna thavAnA che tethI te 'bhavika dravya deva' kahevAya che. | 3 se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai- NaradevA, NaradevA ? goyamA ! je ime rAyANo cAuraMtacakkavaTTI uppaNNasamattacakkarayaNappahANA NavaNihipaiNo samiddhakosA battIsaM rAyavarasahassANuyAyamaggA sAgasvaramehalAhivaiNo maNussidA, se teNaTeNaM jAva NaradevA, NaradevA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke naradevane 'naradeva' kahevAya che? uttara- he gautama ! je rAjA pUrva, pazcima ane dakSiNamAM samudra parvata tathA uttaramAM himavAna parvata paryata cha khaMDanI pRthvInA svAmI cakravartI che, jene samasta ratnomAM pradhAna cakraratna prApta thayuM che, je navanidhinA svAmI che, samRddha bhaMDAravALA che, 32000 rAjA jenuM anusaraNa kare che, evA mahAsAgararUpa uttama mekhalA paryata pRthvInA adhipati ane manuSyandra che, tethI te "naradeva' kahevAya che.
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ 746 ] zrI bhagavatI sUtra-3 | 4 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- dhammadevA, dhammadevA? goyamA ! je ime aNagArA bhagavaMto IriyAsamiyA jAva guttabaMbhayArI, se teNaTeNaM jAva dhammadevA, dhammadevA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke dharmadevane dharmadeva' kahevAya che? uttara- he gautama! te aNagAra bhagavAna IrSA samiti Adi samitiothI yukta, uttama kSamAdi yatidharmathI yukta, yAvat gupta brahmacArI che, tethI te dharmadeva' kahevAya che. 5 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- devAhidevA, devAhidevA ? goyamA ! je ime arihaMtA bhagavaMto uppaNNaNANa-daMsaNadharA jAva savvadarisI, se teNa?NaM jAva devAhidevA, devAhidevA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke devAdhidevane devAdhideva' kahevAya che? uttara- he gautama ! te utpanna thayelA kevaLajJAna ane kevaLadarzananA dhAraka, vItarAga, sarvajJa sarvadarzI arihaMta bhagavAna che. tethI te devAdhideva' kahevAya che. 6 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- bhAvadevA, bhAvadevA ? goyamA ! je ime bhavaNavai-vANamaMtara-joisa-vemANiyA devA devagaiNAmagoyAI kammAI vedeti, se teNaTeNaM jAva bhAvadevA, bhAvadevA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke bhAvadevane 'bhAgadeva' kahevAya che? uttara- he gautama! bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika deva, devagati saMbaMdhI nAma karma ane gotrakarmanuM vedana kare che, tethI te 'bhAvadeva" kahevAya che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca prakAranA devonuM svarUpa spaSTa karyuM che. te bhAvArtha ane sArAMzathI spaSTa che. (1) bhavika dravya deva :- ahIM 'dravya' zabda apradhAnavAcaka che. bhUtakALamAM jeNe devanI paryAya prApta karI hatI athavA bhaviSyakAlamAM je deva paryAyane prApta karavAnA che paraMtu vartamAnamAM devanA guNothI zUnya hoya te bhavika dravya deva che. vartamAnamAM devanA guNothI zUnya hovAnA kAraNe te apradhAna che. prastuta sUtramAM A bhava pUrNa karIne bhaviSyamAM je devagatimAM utpanna thavAnA che tevA paMcendriya tiryaMca ane manuSyane " bhavya dravya deva' kahyA che.
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-9 [ 747] (2) naradeva - manuSyomAM je deva tulya ArAdhya che, tevA cha khaMDanA adhipati cakravartIne naradeva' kahe che. (3) dharmadevaH- zrata ane cAritra dharmanA ArAdhaka hovAthI je deva tulya che, jenAmAM dharmanI ja pradhAnatA che, tevA dhArmika devarUpa aNagArane dharmadeva kahe che. (4) devAdhideva - pAramArthika aizvarya jenAmAM pragaTa thayuM che, je devothI paNa adhika zreSTha che tevA devo dvArA paNa vaMdanIya, pUjanIya tIrthakara bhagavAnane "devAdhideva' kahe che. (5) bhAva deva - vartamAne je devagati Adi nAmakarmano anubhava karI rahyA che te bhAvadeva che. devonI AgataH|7 bhaviyadavvadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati, kiM Neraiehito uvavajjati, tirikkha-maNussa-devehiMto uvavajjati ? goyamA ! NeraehiMto uvavajjati, tirikkha maNussa devehito vi uvavajjati, bheo jahA vakkaMtIe savvesu uvavAeyavvA jAva aNuttarovavAiya tti, NavaraM asaMkhejjavAsAuya- akammabhUmaga-aMtaradIvaga-savvaTThasiddhavajja jAva aparAjiya-devehito vi uvavajaMti, No savvaTThasiddhadevehiMto uvavajjati / bhAvArtha-prazna-he bhagavan!bhavika dravya deva kaIgatimAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM narayikomAMthI AvIne utpanna thAya che, athavA tiryaMco, manuSyo ke devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! nairayiko, tiryaMco, manuSyo ane devomAMthI AvIne utpanna thAya che. ahIM prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti pada anusAra bheda kahevA joIe. A sarva jIvonI utpattinA viSayamAM anuttaropapAtika sudhI kahevuM joIe. temAM vizeSatA e che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA akarmabhUmi ane aMtaradvIpanA yugaliko tathA sarvArthasiddhanA devone choDIne aparAjita devalokanA devo(bhavanapatithI laIne aparAjita nAmanA cothA anuttara vimAna sudhInA devo)mAMthI AvIne utpanna thAya che, paraMtu sarvArthasiddha vimAnanA devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. | 8 NaradevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjaMti, kiM Neraiehito, pucchA ? goyamA ! NeraiehiMto uvavajjati, No tirikkhajoNiehito, No maNussehito, devehiMto vi uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! naradeva kyAMthI AvIne utpanna thAya che, zuM nairayika, tiryaMca, manuSya ke devomAMthI AvIne utpanna thAya che?
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ 748 ] zrI bhagavatI sUtra-3 uttara-he gautama!te nairayika ane devomAMthI AvIne utpanna thAya che, tiryaMca ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 9 jai NeraiehiMto uvavajjati kiM rayaNappabhApuDhaviNeraiehiMto uvavajjati jAva ahesattamapuDhaviNeraiehiMto uvavajjati ? goyamA ! rayaNappabhApuDhaviNeraiehiMto uvavajjaMti, No sakkarappabhApuDhavi NeraiehiMto jAva No ahesattamapuDhaviNeraiehiMto uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM ratnaprabhA pRthvInA nairiyako yAvatuM adhaH saptama pRthvInA nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te eka ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAMthI ja AvIne utpanna thAya che, paraMtu zarkarA prabhA pRthvInA nairiyakomAMthI yAvat adhasaptama pRthvInA nairayikomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 10 jai devehiMto uvavajjati kiM bhavaNavAsidevehiMto uvavajjati, vANamaMtarajoisiya-vemANiyadevehiMto uvavajjati ? goyamA ! bhavaNavAsidevehito vi uvavajjaMti, vANamaMtara devehito vi, evaM savvadevesu uvavAeyavvA, vakkatibheeNaM jAva savvaTThasiddhatti / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jo te devomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM bhavanavAsI, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che? - uttara- he gautama! te bhavanavAsI, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika sarvadevomAMthI AvIne utpanna thAya che, A rIte devonA viSayamAM sarvArthasiddha paryata vyutkrAMti padamAM kathita Agati kahevI joIe. |11 dhammadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati, kiM NeraiehiMto uvavajjati, puchI ? goyamA ! vakkaMtibheeNaM savvesu uvavAeyavvA jAva savvaTThasiddha tti / NavaraM tamA-ahesattamAsteuvAuasaMkhijja-vAsAuyaakammabhUmaga-aMtaradIvaga-vajjesu / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dharmadeva naraka Adi kaI gatimAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama! A sarvavarNana vyutkrAMti padamAM kathita bheda sahita sarvArthasiddha sudhInI Agati kahevI joIe, paraMtu vizeSatA e che ke tama:prabhA ane adhaHsaptamapRthvImAMthI tathA teukAya, vAyukAya, asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmija, akarmabhUmi ane aMtaradvIpaja yugalikomAMthI AvIne dharmadeva thatA nathI.
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-9 [ 749 | 12 devAhidevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati, kiM NeraiehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA ! NeraiehiMto uvavajjaMti, No tirikkhajoNie hito, No maNussehito, devehito vi uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! devAdhideva kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! nairayika ane devomAMthI AvIne utpanna thAya che, tiryaMca ane manuSyagatimAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 13 jai NeraiehiMto uvavajjaMti, pucchA? goyamA ! tisu puDhavIsu uvavajaMti, sesAo khoDeyavvAo / bhAvArtha - prazna- he bhagavana ! jo te nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM ratnaprabhA Adi kaI narakamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! prathama traNa pRthvI(naraka)mAMthI AvIne utpanna thAya che. zeSa narakamRthvIono niSedha karavo joIe. 14 jai devehiMto uvavajjati, pucchA ? goyamA ! vemANiesu savvesu uvavajjati jAva savvaTThasiddhatti, sesA khoDeyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo devomAMthI AvIne utpanna thAya che, to bhavanapati Adi kaI jAtinA devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! sarvArthasiddha paryatanA sarva vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che. zeSa sarva devono niSedha karavo joIe. |15 bhAvadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati ? evaM jahA vakkaMtIe bhavaNavAsINaM uvavAo tahA bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bhAvadeva kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMtipadamAM bhavanavAsI devonI je Agati kahI che tadanusAra ahIM bhAvadevonI AgatinuM kathana karavuM. vivecana : - prastuta sUtromAM pAMca prakAranA devonI AgatinuM nirUpaNa karyuM che. bhavika dravya devanI Agata :- bhaviSyamAM je deva thavAnA che tevA manuSya ane tiryaMcane bhavika dravya deva kahe che. tenI Agati- 284 bhedanI che. 86 jAtanA yugalika ane sarvArthasiddhanA deva marIne bhavika dravya deva thatA nathI. kAraNa ke yugalika marIne devagatimAM ja jAya che, manuSya ke tiryaMca thatA nathI. sarvArthasiddhanA deva marIne manuSya janma dhAraNa karIne mokSe ja jAya che. te manuSya bhavamAM paNa bhavika dravya deva thatA nathI.
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 750 ] zrI bhagavatI sUtra-3 tethI sAta narakanA paryAptA + 48 bheda tiryaMcanA + 131 bheda manuSyanA ane + 98 bheda devanA (sarvArthasiddhanA devane choDIne) te 284 bhedanI bhavika dravya devanI Agata che. naradevanI Agata:- te prathama naraka ane 81 jAtinA deva(99 jAtinA devamAMthI 15 paramAdhAmI ane 3 kilvISIne choDIne) tema 82 bhedanI cakravartInI Agata che. manuSya ke tiryaMca gatimAMthI AvelA jIva cakravartI ke tIrthakara thaI zakatA nathI. dharmadevanI Agata :- cAre gatinA jIva marIne dharmadeva banI zake che. 1 thI 5 naraka, teuvAunA ATha bheda choDIne 40 bheda tiryaMcanA, yugalikanA bheda choDIne 131 bheda manuSyanA ane 99 jAtinA deva, A rIte 5 + 40 + 131 + 99 = 275 bhedanI Agata thAya che. chaThThI narakamAMthI nIkaLIne AvelA jIva dIkSA laI zakatA nathI, temaja sAtamI naraka, tela, vAu ane yugalika marIne manuSyagatine prApta karatA nathI. tethI teno niSedha karyo che. devAdhidevanI Agata:- naraka ane deva gatinA jIva marIne devAdhideva(tIrthakara) banI zake che. 1 thI 3 naraka ane 35 bheda vaimAnikanA A rIte tenI Agati 38 bhedanI che. cothI narakamAMthI nIkaLelA jIvo kevaLI thaI zake che paraMtu tIrthakara thaI zakatA nathI. pAMcamI, chaThThI narakamAMthI nIkaLelA jIva manuSya thaI zake che paNa kevaLI thaI zakatA nathI, sAtamI narakamAMthI nIkaLelA jIva manuSya ja thaI zakatA nathI. tethI teno niSedha karyo che. bhavanapati, vyaMtara ke jyotiSI devo paNa marIne manuSya thaI zake che dIkSA laI zake che. paraMtu tIrthaMkara padane prApta karI zakatA nathI, tethI te jIvono paNa niSedha karyo che. bhAvadevanI AgatA-manuSya ane tiryaMcagatinA jIva marIne bhAvadeva banI zake che. pAMca saMjJI tiryaMca, pAMca asaMjJI tiryaMca ane 101 garbhaja manuSyonA paryApta te 111 bhedanI Agata thAya che. nAraka ke deva marIne tathA prakAranA svabhAve deva gatine prApta karatA nathI. te ja rIte pAMca sthAvara ane traNa vikasendriyanA jIvo paNa marIne devagatimAM jatA nathI. tethI teno niSedha karyo che. pAMca prakAranA devonI sthiti:16 bhaviyadavvadevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bhavikadravyadevonI sthiti keTalA kAlanI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI che. 17 NaradevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA / goyamA ! jahaNNeNaM satta vAsasayAI, ukkoseNaM caurAsII puvvasaya-sahassAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! naradevonI sthiti keTalA kAlanI che? uttara- he gautama! jaghanya 900
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-9 varSa ane utkRSTa 84 lAkha pUrvanI che. 18 dhammadevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA / goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM desUNA puvvakoDI / 751 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! dharmadevonI sthiti keTalA kAlanI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa dezona pUrva kroDa varSanI che. 19 devAhidevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA / goyamA ! jahaNNeNaM bAvattariM vAsAiM, ukkoseNaM caurAsIiM puvvasayasahassAiM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! devAdhidevonI sthiti keTalA kAlanI che ? uttara- he gautama ! jaghanya 72 varSa ane utkRSTa 84 lAkha pUrvanI che. | 20 bhAvadevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA / goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhAvadevanI sthiti keTalA kAlanI che ? uttara- he gautama ! jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. vivecana : bhavikadravyadevanI sthiti :- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopamanI che. devabhavanA AyuSyabaMdha pachI ja tene bhavikadravya deva kahe che. koI jIva potAnA AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM ja devAyuno baMdha kare to tenI jaghanya aMtarmuhUrtanI sthiti ghaTita thAya che ane yugalikonI apekSAe utkRSTa traNa palyopamanI sthiti ghaTita thAya che. yugaliko potAnA AyuSyanA aMtima cha mAsa zeSa rahe tyAre ja devAyuno baMdha kare che paraMtu yugalikonI devagati nizcita hovAthI sUtrakAre tenA devAyu baMdhanI vivakSA karyA vinA saMpUrNa bhavanI traNa palyopamanI sthitinuM kathana karyuM che. naradeva - (cakravartI)nI sthiti :- jaghanya 700 varSanI che. yathA- bAramA brahmadatta cakravartInI sthiti, utkRSTa 84 lAkha pUrvanI hoya che. yathA- prathama bharata cakravartInI sthiti. dharmadevanI sthiti H- aMtarmuhUrtanuM AyuSya zeSa rahe tyAre koI manuSya cAritra aMgIkAra kare te apekSAe jaghanya sthiti aMtaHmuhUrtanI che ane kroDapUrvanA AyuSyavALA manuSya sAtireka ATha varSa pachI cAritra aMgIkAra kare to utkRSTa sthiti dezona pUrvakroDa varSanI thAya che. kroDapUrvathI adhika AyuSyavALA yugalika manuSyo hoya che tethI te cAritra svIkAra karI zakatA nathI.
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ 752 ] zrI bhagavatI sUtra-3 devAdhidevanI sthiti :- jaghanya 72 varSanI che. jema ke carama tIrthaMkara prabhu mahAvIranI sthiti ane utkRSTa sthiti 84 lAkha pUrvanI hoya che. jema ke prabhu RSabhadevanI sthiti. bhAvadevanI sthiti - jaghanya 10,000 varSa(bhavanapati-vyaMtaranI apekSAe) ane utkRSTa 33 sAgaropamanI (anuttara vimAnanI apekSAe) sthiti che. devonI vidurvaNA:21 bhaviyadavvadevA NaM bhaMte! kiM egattaM pabhU viuvittae, puhuttaM pabhU viuvvittae ? __ goyamA ! egattaM pipabhUviuvvittae, pahuttaM pipabhUviuvvittae, egattaM viuvvamANe egidiyarUvaM vA jAva paMciMdiyarUvaM vA, puhuttaM viuvvamANe egidiyarUvANi vA jAva paMciMdiyarUvANivA,tAIsaMkhejjANi vA asaMkhejjANivA,saMbaddhANi vA asaMbaddhANi vA, sarisANi vA asarisANi vA viuvvati, viuvvittA tao pacchA appaNo jahicchiyAI kajjAI karaiti / evaM NaradevA vi / evaM dhammadevA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhavikadravya deva zuM ekarUpa athavA aneka rUponI vidurvaNA karavAmAM samartha che? uttara- he gautama ! bhavikadravya deva eka rUpa athavA aneka rUponI vidurvaNA karavAmAM samartha che. eka rUpanI vidurvaNA kare, to eka ekendriyanA rUpathI eka paMcendriya paryatanA rUpanI vidurvaNA kare che athavA aneka rUpanI vidurvaNA kare to aneka ekendriyanA rUpathI aneka paMcendriya paryaMtanA rUpanI vidurvaNA kare che. te rUpa saMkhyAta, asaMkhyAta, saMbaddha, asaMbaddha, samAna athavA asamAna hoya che. tenAthI te potAnuM yatheSTa kArya kare che. te ja rIte naradeva ane dharmadevanA viSayamAM paNa samajavuM joIe. 22 devAhidevANaM pucchA? ___ goyamA ! egattaM pi pabhU viuvvittae, puhuttaM pi pabhU viuvvittae, No ceva NaM saMpattIe viuvvisu vA viuvviti vA viuvvissaMti vA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! devAdhideva eka rUpa athavA aneka rUponI vidurvaNA karavAmAM samartha che? uttara- he gautama ! eka rUpa athavA aneka rUponI vipharvaNA karavAmAM samartha che paraMtu teoe saMprAptirUpe kadApi vipharvaNA karI nathI, karatA paNa nathI ane karaze paNa nahIM. 23 bhAvadevANaM pucchA ? jahA bhaviyadavvadevA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bhAvadeva zuM eka rUpa athavA aneka rUponI vikurvaNA karavAmAM samartha
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka 9 che ? uttara- he gautama ! je rIte bhavikadravyadevanuM kathana karyuM che, te ja prakAre jANavuM joIe. vivecana : 753 je bhavika dravya deva(manuSya, tiryaMca) ane dharmadeva vaikriya labdhi saMpanna hoya to te vikurvaNA karI zake che naradeva to vaikriyalabdhi saMpanna hoya che, teo eka ke aneka, samAna ke asamAna, saMbaddha ke asaMbaddha Adi rUponI vikurvaNA karI zake che. bhAvadeva vaikriyalabdhi saMpanna ja hoya che. te potAnA vaikriya sAmarthya anusAra vikurvaNA kare che. devAdhideva anaMta zaktinA dhAraka che, paraMtu te vItarAga hovAthI chAprasthika samuddAta karatA nathI. tethI vipurvaNA paNa karatA nathI. devonI gatiH |24 bhaviyadavvadevA NaM bhaMte ! anaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti, kahiM uvavajjaMti ? kiM Neraiesu uvavajjaMti jAva devesu uvavajjaMti ? goyamA ! No Neraiesu uvavajjaMti, No tirikkhajoNiesu, No maNussesu; devesu uvavajjaMti, jai devesu uvavajjaMti savvadevesu uvavajjaMti jAva savvaTThasiddhatti / bhAvArtha :- prazna he bhagavan ! bhavikadravyadeva marIne kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che ? zuM nairayikomAM, tiryaMcomAM, manuSyomAM ke devomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te nairayika, tiryaMca ane manuSyomAM utpanna thatA nathI paraMtu devamAM utpanna thAya che ane devomAM paNa sarva devomAM yAvat sarvArthasiddha sudhI utpanna thAya che. 25 NaradevA NaM bhaMte ! aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM uvavajjaMti pucchA ? goyamA ! Neraiesu uvavajjaMti, No tirikkhajoNiesu No maNussesu No devesu uvavajjati / jai Neraiesu uvavajjaMti sattasu vi puDhavIsu uvavajjaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naradeva marIne kaI gatimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! naiyikomAM utpanna thAya che. tiryaMca, manuSya ane devomAM utpanna thatA nathI. naiyikomAM paNa sAte naraka pRthvImAM utpanna thAya che. | 26 dhammadevA NaM bhaMte ! anaMtaraM uvvaTTittA kahiM uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! No Neraiesu uvavajjaMti, No tirikkhajoNiesu No maNussesu; devesu uvavajjaMti /
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ 754 zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! dharmadeva AyuSya pUrNa karIne kyAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te naraka, tiryaMca ane manuSyomAM utpanna thatA nathI, devomAM utpanna thAya che. 27 jai devesu uvavajjaMti kiM bhavaNavAsidevesu uvavajjaMti pucchA ? goyamA ! No bhavaNavAsidevesu uvavajjaMti, No vANamaMtara devesu, No joisiya devesu, vemANiyadevesu uvavajjaMti, savvesu vemANiesu uvavajjaMti jAva savvaTThasiddha- aNuttarovavAiya vemANiya devesu uvavajjaMti, atthegaiyA sijjhaMti jAva savvadukkhANaM aMtaM kareMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo dharmadeva, devomAM utpanna thAya che, to bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ke vaimAnika devomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSI devomAM utpanna thatA nathI. vaimAnika devomAM ja utpanna thAya che. vaimAnikomAM paNa sarva vaimAnikadevomAM sarvArthasiddha anuttaropapAtika devo paryaMtamAM utpanna thAya che ane keTalAka dharmadeva siddha thaIne samasta duHkhono aMta kare che. 28 devAhidevA aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti, kahiM uvavajjaMti ? goyamA ! sijjhaMti jAva savvadukkhANaM aMta kareMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! devAdhideva AyuSya pUrNa karIne kyAM jAya che kyAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te siddha thAya che yAvat samasta duHkhono aMta kare che. 22 bhAvavevA na mate ! gaLatara vyadittA, pucchA ? goyamA ! jahA vakkaMtIe asurakumArANaM uvavaTTaNA tahA bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhAvadeva AyuSya pUrNa karIne kyAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMti padamAM asurakumAronI gatinuM(nIkaLavAnuM) kathana karyuM che, te ja rIte ahIM bhAvadevonI gatinuM kathana karavuM joIe. vivecana : (1) bhavya dravyadevanI gati devanI che. kAraNa ke te jIva bhaviSyamAM devabhavane prApta karavAnA svabhAvavALo ja che tethI cAra jAtinA devamAMthI koI paNa devamAM utpanna thAya che. (2) naradeva- cakravartInI
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-9 755 gati narakanI che. kAraNa ke te jIva bhoga vilAsamAM atyaMta Asakta che. tema chatAM jo te cakravartI pada choDIne saMyama aMgIkAra kare, dharmadevanuM pada prApta kare to devagati athavA siddhagatine paNa prApta karI zake che. (3) dharmadeva samyag darzana, jJAna ane cAritranI ArAdhanA dvArA sarva karmono kSaya kare to siddha gatine prApta kare che ane karmo zeSa rahe to vaimAnika jAtinA deva bane che. (4) devAdhideva avazya mokSamAM ja jAya che (5) bhAvadeva marIne nArakI ke deva thatAM nathI, tethI tiryaMca ane manuSya gatine prApta kare che. devonI kAyasthiti [saMciThThaNA dvAra] : | 30 bhaviyadavvadeve NaM bhaMte ! bhaviyadavvadeve tti kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM / evaM jacceva ThiI sacceva saMciTThaNA vi jAva bhAvadevassa; NavaraM dhammadevassa jahaNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM desUNA puvvakoDI / bhAvArtha * prazna- he bhagavan ! bhavika dravya deva, bhavika dravya deva rUpe keTalo kAla rahe che ? = uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopama sudhI rahe che. je rIte bhavasthitinuM kathana karyuM, te ja rIte saMsthiti-kAyasthitinuM paNa kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke dharmadevanI kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona pUrvakroDa varSanI hoya che. vivecana : saMdhikaLA :- kAyasthitine ja saMciRRNA kahe che ane kAyasthiti eTale te paryAyano niraMtara avasthAnakAla. pAMca prakAranA devonI bhavasthiti ane kAyasthiti samAna che. kAraNa ke bhavikadravyadeva, naradeva Adi pAMca prakAranA deva marIne punaH te ja deva padane prApta karI zakatA nathI. dharmadevanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. kAraNa ke te guNasthAnanI prAptimAM aMtarmuhUrtano samaya vyatIta thAya che. paraMtu te guNasthAnanI prApti pachI tenI saMsthiti pariNAmanI apekSAe eka samayanI che yathA- koI dharmadeva, asaMyama bhAvane prApta karIne aMte eka samaya mAtra dharmadevanA bhAvane prApta kare ane pachI tarata ja tenuM mRtyu thAya to dharmadevano saMciTTaNA kAla pariNAmonI apekSAe eka samayano hoI zake che. devonuM aMtara H | 31 bhaviyadavvadevassa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtaraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAiM, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM; vaNassaikAlo /
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 zrI bhagavatI sUtra-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhavikadravya devanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa anaMtakAla arthAt vanaspatikAla paryaMtanuM aMtara hoya che. | 32 Naradessa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM sAiregaM sAgarovamaM, ukkoseNaM anaMtaM kAlaM - avaDDuM poggalapariyaTTaM desUNaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naradevanuM aMtara keTalA kAlanuM che ? uttara- he gautama ! jaghanya kaMIka adhika eka sAgaropama ane utkRSTa anaMtakAla, dezona ardha pudgala parAvartana paryaMtanuM hoya che. | 33 dhammadevassa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtaraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamapuhuttaM, ukkoseNaM anaMtaM kAlaM - avaDDuM poggalapariyaTTaM desUNaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! dharmadevanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aneka palyopama ane utkRSTa anaMtakAla-dezona ardhapudgala parAvartana paryaMtanuM hoya che. 34 devAhidevANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtaraM hoi ? goyamA ! Natthi aMtaraM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! devAdhidevanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! devAdhidevanuM aMtara nathI. | 35 bhAvadevassa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtaraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM anaMtaM kAlaM - vaNassaikAlo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhAvadevanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtaHmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla-vanaspatikAla paryaMtanuM aMtara hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM pAMce ya prakAranA devonuM aMtara batAvyuM che arthAt te devapaNAnA bhAvane choDayA pachI punaH keTalA kAla pachI te ja devapaNAnA bhAvane prApta kare che ? te kAlamAnane aMtara kahe che. zeSa saMpUrNa kathana sUtrapAThathI spaSTa che. jahaNNeNaM dasavAsa sahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI H- deva bhavanuM AyuSya bAMdhyA pachI jIva bhavika dravya deva kahevAya che. A apekSAe tenuM jaghanya aMtara paNa dasa hajAra varSa ane aMtarmuhUrta adhika kahyuM che. devabhavanA AyuSya baMdha pachI tenA mRtyu paryaMta te bhavikadravyadeva kahevAya che. te AyuSya pUrNa karI
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-9 , 757 | devapaNe utpanna thAya tyAre bhAvadeva bane che. devabhavanI jaghanya sthiti 10,000 varSanI che. te sthitine pUrNa karIne koI jIva tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya ane tyAM aMtarmuhUrta pachI te pharI devAyuno baMdha kare to bhavika dravyadevanuM jaghanya aMtara devabhavanA 10,000 varSa ane tiryaMca paMcendriyanA bhavanuM aMtarmuhUrta adhika thAya che. A rIte sUtrapAThanA AdhAre spaSTa thAya che ke prastuta prakaraNamAM devabhavanA AyuSya baMdha pachI ja tene bhavika dravyadeva kahyo che. bhavikadravya devanuM utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM che. te marIne deva thAya, tyAMthI cyavane vanaspati AdimAM anaMtakAla vyatIta karIne punaH manuSya, tiryaMcamAM bhavika dravyadeva bane, te apekSAe anaMtakAlanuM aMtara thAya che. gaUUM sI sI varSa :- naradevanuM jaghanya aMtara kaMIka adhika eka sAgaropamanuM che. yathA- cakravartI marIne prathama narakamAM eka sAgaropamanI utkRSTa sthitie utpanna thAya, tyAMnuM Ayu pUrNa karIne punaH cakravartIpaNe utpanna thAya paraMtu jyAre cakraratna utpanna thAya tyAre ja te cakravartI kahevAya che. cakraratna utpanna na thAya tyAM sudhInA kAlane aMtaramAM gaNatA kaMIka adhika eka sAgaropamanuM aMtara thAya che. koI jIva samyagdaSTi thaIne pachI cakravartI pada prApta kare, tyArapachI ardha pula parAvartana kAla paryata saMsAra paribhramaNa kare, kAraNa ke samyaguSTi jIvonuM saMsAra bhramaNa utkRSTa ardha pudgala parAvartana hoya che. tyAra pachI punaH samyakatva prApta karIne cakravartIpaNa prApta kare to tenuM utkRSTa aMtara dezona ardha pudgala parAvartana kAlanuM thAya che. dharmadevanuM aMtara - dharmadevanuM jaghanya aMtara aneka palyopamanuM che. yathA- koI dharmadeva(cAritra yukta sAdhu) saudharma devalokamAM aneka (be) palyopamanI sthitie utpanna thAya, tyAMthI cyavane manuSya bhavane prApta kare. tyAM sAdhika ATha varSe (garbha sahita nava varSe) cAritra aMgIkAra kare, A apekSAe jaghanya aMtara aneka (be) palyopamanuM che. utkRSTa aMtara dezona ardha pugala parAvartananuM che. bhAdevanuM aMtara - bhAvadevanuM jaghanya aMtarmuhUrtanuM aMtara che. yathA-deva marIne aMtaHmuhUrtanI sthitie tiryaMca paMcendriyamAM rahIne punaH deva thaI zake che. tethI jaghanya aMtara aMtarmuhUrtanuM che ane utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM che. yathA- deva marIne pRthvI AdimAM janma dhAraNa karIne vanaspatimAM jAya. tyAM anaMtakAla vyatIta karIne manuSya ke tiryaMca paMcendriyano bhava prApta karIne punaH deva thAya to utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM thAya che. devonuM aNbahuta:36 eesi NaM bhaMte ! bhaviyadavvadevANaM, NaradevANaM jAva bhAvadevANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA?
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ 758 | zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! savvatthovA NaradevA, devAhidevA saMkhejjaguNA, dhammadevA saMkhejjaguNA, bhaviyadavvadevA asaMkhejjaguNA, bhAvadevA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! A bhavika dravyadeva, naradeva, dharmadeva, devAdhideva ane bhAvadevamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA naradeva che, tenAthI devAdhideva saMkhyAtaguNA che, tenAthI dharmadeva saMkhyAtaguNA, tenAthI bhavika dravya deva asaMkhyAtaguNA ane tenAthI bhAvadeva asaMkhyAtaguNA che. |37 eesi NaM bhaMte ! bhAvadevANaM bhavaNavAsINaM, vANamaMrANaM, joisiyANaM, vemANiyANaM sohammagANaM jAva accuyagANaM, gevejjagANaM, aNuttarovavAiyANa ya kayare kayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA aNuttarovavAiyA bhAvadevA, uvarimagevejjA bhAvadevA saMkhejjaguNA, majjhimagevejjA saMkhejjaguNA, heTThimagevejjA saMkhejjaguNA, accue kappe devA saMkhejjaguNA jAva ANayakappe devA saMkhejjaguNA, evaM jahA jIvAbhigame tivihe devapurise appAbahuyaM jAva joisiyA bhAvadevA asaMkhejjaguNA // sevaM aMte seva maMte ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI, vaimAnikamAM saudharma, IzAnathI azruta parvatanA bAra devaloka, raiveyaka ane anuttaropapAtika rUpa bhAvadevomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA anuttaropapAtika bhAvavo che, tenAthI uparanA raiveyakanA bhAvadevo saMkhyAtaguNA che, tenAthI madhyama greveyakanA bhAvadevo saMkhyAtaguNA che, tenAthI nIcenI raiveyakanA bhAvadevo saMkhyAtaguNA che. tenAthI azrutakalpanA devo saMkhyAtaguNA che pAvatu Anata kalpanA devo saMkhyAtaguNA che. je rIte jIvAbhigama sUtranI bIjI pratipattinA trividha jIvAdhikAramAM deva puruSonuM alpabadutva kahyuM che, te ja rIte ahIM paNa "jyotiSI bhAvadevo asaMkhyAtaguNA che" tyAM sudhI kahevuM joIe. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. vivecana : (1) sarvathI thoDA naradeva che kAraNa ke pratyeka utsarpiNI ane avasarpiNI kAlamAM pratyeka bharata ane airAvata kSetramAM bAra-bAra ja cakravartI kramazaH thAya che. pRcchA samaye to dareka kSetramAM eka ja cakravartI hoI zake che. ane mahAvideha kSetra sarva vijayomAM eka sAthe cakravartI utpanna thatA nathI. eka mahAvideha kSetranI 32 vijayomAMthI eka sAthe utkRSTa 28 vijayamAM cakravartI ane cAra vijayamAM vAsudeva hoya che.
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-9 . [ 759] tethI pAMca mahAvideha kSetramAM ra845 = 140 cakravartI ane te samaye pAMca bharata ane pAMca airavata kSetramAM eka eka cakravartI hoya to 140 + 10 = utkRSTa 150 cakravartI ja hoya zake che. (2) tenAthI devAdhideva saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke utkRSTa 170 tIrthakaro hoI zake che, mahAvideha kSetramAM jaghanya-20 ane utkRSTa 160 tIrthakaro hoya che. eka mahAvideha kSetranA cAra vibhAgamAM pharI vijayo hoya che. te dareka vibhAgamAM eka-eka tIrthakara hoya to eka mahAvidehakSetramAM cAra tIrthakara hoya che. tethI pAMca mahAvidehakSetramAM 5 44 = 20 tIrthakara thAya che. jyAre mahAvideha kSetranA cAra vibhAganI batrIse vijayomAM tIrthakara hoya tyAre pAMca mahAvidehakSetramAM 3ra 4 5 = 160 tIrthakara thAya che ane te ja samaye pAMca bharatakSetra ane pAMca airAvata kSetramAM paNa eka-eka tIrthakara hoya to te 10 tIrthakara umeratAM 10 + 10 = 170 tIrthakara thAya che. (3) tenAthI dharmadeva saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te eka samaye jaghanya-utkRSTa aneka hajAra kroDA hoya che. (4) tenAthI bhavika dravyadeva asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke devagatimAM janArA dezavirati, avirata samyagudaSTi Adi(tiryaMca paMcendriya) asaMkhyAtA che. (pa) tenAthI bhAvadeva asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke te svabhAvataH asaMkhyAtA ja che. bhAvadevanuM alpabadutva jIvAbhigama sUtrAnusAra jANavuM joIe. pAMca devanuM saMkSipta vivaraNa: krama dvAra | bhavikadravyadeva naradeva dharmadeva | devAdhideva bhAradeva Agati cAragatinA 284 bheda prathama nAraka+ 81devara8ra bheda cAra gatinA 275 bheda traNa naraka+ | manuSya, tiryaMca 35 deva 38 bheda | 111 bheda gati mokSanI devanI 198 bhedanI narakanI 14 bhedanI vaimAnika deva 70 bhedanI manuSya, tiryaMca 46 bhedanI 3] bhavasthiti jagha. aMtarmuhUrta | jagha. 700varSa u. traNa palya | u.84 lAkha pUrva upara pramANe upara pramANe jagha. aMtarmuhUrta u. dezona kroDa pUrva jagha. eka samaya u.upara pramANe jagha. 72 varSa jagha. 10000varSa u.84 lAkha pUrva | u. 33 sAgaro. upara pramANe upara pramANe | 4 | kAyasthiti | | vikrvaNA bhavyadravyadeva jagha. 1, 2, 3 u. saMkhyAta asaMkhyAta bhavyadravya deva pramANe zakti che paNa banAve nahIM pramANe | bhavya dravya deva pramANe | avagAhanA | ja :- aM. asaM. | jagha. 7 dhanuSa jagha. aneka hAtha | jagha. sAta hAtha | jaze. eka hAtha bhAga u. 6 gAu | u. 500 dhanuSya | u. 500dhanuSa | u. 500dhanuSa | u. sAta hAtha
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ OSO zrI bhagavatI sUtra-3 dharmadeva | devAdhideva | bhAdeva |kama vAra | | bhavyadravyadeva | naradeva | aMtara jagha. aMtarmuhUrta jagha. sAdhika adhika eka sAgaro. 10,000varSa u. ardha u. anaMtakAla pudgala parAvartana 8 /alpabadutva | asaMkhyAtaguNA | sarvathI thoDA | 4 jagha. be palyopama u. ardha pudgala parAvartana jagha. aMtarmuhUrta u. anaMtakAla saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA | asaMkhyAtaguNA * noMdhaH- koSTakamAM alpabadutvano krama kramAMka pramANe samajavo. te zataka-1ra/9 saMpUrNa che te
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-10 71 zataka-1ra : uddezaka-10 saMkSipta sAra A uddezakamAM AtmAnI vividha avasthAonI apekSAe tenA ATha prakAra, teno paraspara saMbaMdha, ratnaprabhA Adi pratyeka sthAnanA Atmatva saMbaMdhI pRcchA, temaja paramANuthI anaMtapradezI skaMdhanA astitva viSayaka vividha vikalpothI praznottara ityAdi viSayo nirUpita che. * AtmA H- je caitanya svarUpa, jJAna, darzananA svabhAvavALo che, te AtmA che. te trikAla zAzvata eka akhaMDa dravya che. tema chatAM temAM thatI vividha avasthAo ke tenA guNonI apekSAe tenA ATha prakAra darzAvyA che-- (1) dravyAtmA-Atmadravya (2) kaSAyAtmA- cAra kaSAyamAM pariNata AtmA (3) yogAtmA- traNeya yogamAM pariNata AtmA (4) upayogAtmA- jJAna athavA darzanamAM upayukta, upayoga saMlagna AtmA (5) jJAnAtmA- jJAna yukta AtmA (6) darzana AtmA- darzana yukta AtmA (7) cAritrAtmA- cAritra saMpanna AtmA (8) vIryAtmA- puruSArtha saMyukta AtmA. A AThe ya AtmAo paraspara sApekSa che. sUtramAM dareka AtmAno paraspara saMbaMdha darzAvyo che. AtmAonI kramika alpAdhikatA A pramANe che-- yathA- (1) sarvathI thoDA cAritrAtmA (2) tenAthI jJAnAtmA anaMtaguNA (3) tenAthI kaSAyAtmA anaMtaguNA (4) tenAthI yogAtmA vizeSAdhika (5) tenAthI vIryAtmA vizeSAdhika (6) tenAthI dravyAtmA (7) darzanAtmA (8) upayogAtmA paraspara tulya, pUrvathI vizeSAdhika che. AtmA svayaM jJAna svarUpa che. jJAna te Atma svabhAva che. tethI te AtmasvarUpa che. samakitIno bodha, jJAna kahevAya ane mithyAtvIno bodha, ajJAna kahevAya che. jJAna ke ajJAna baMne Atma pariNAma ja che. paraMtu ajJAna mithyAtvabhAvita Atma pariNAma che. ratnaprabhA pRthvI Adi pratyeka sthAna sva dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe astitva dharAve che, arthAt te sat svarUpa-Atma svarUpa che. paraMtu te para dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe sat svarUpa nathI asat svarUpa-anAtma rUpa che. A rIte sat ane asat baMne padArthanA sahabhAvI guNadharmo che. tethI koI paNa padArtha (1) kazcacat sat (2) kacit asat che. (3) jyAre A baMne vivakSA ekI sAthe karIe to tenuM kathana zakya nathI tethI te ko~catu avaktavya che. A rIte pratyeka sthAnamAM A traNa bhaMga ghaTita thAya che. paramANu puddagalamAM pUrvokta traNa bhaMga thAya che.
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 zrI bhagavatI sUtra-3 dvipradezI skaMdhamAM cha bhaMga thAya che. temAM traNa bhaMga asaMyogI che. (1) kathaMcit sat-Atma rUpa (2) kathaMcit asatu-noAtmarUpa (3) kathaMcit avaktavya. ddhipradezI kaMdhanA baMne paramANumAM bhinna | bhinna vivakSA karIe, to dvisaMyogI traNa bhaMga bane che. (4) dvipradezI skaMdhamAM eka paramANu AtmarUpa bIjo paramANu anAtma rUpa che. tethI kathaMcit Atma-anAtmarUpa cotho bhaMga thAya che. A rIte (5) kathaMcit AtmarUpa-avaktavya ane (6) kathaMcit noAtma rUpa avaktavya. A rIte cha bhaMga thAya che. triSadezI skadhamAM :- 13 bhaMga thAya che. temAM pUrvavata traNa asaMyogI, sAta dvisaMyogI ane traNa bhaMga trisaMyogI thAya che. A rIte cArapradezI skaMdhanA 19, pAMcapradezI skaMdhamAM rara bhaMga, tyArapachI cha pradezathI anaMtapradezI skaMdhamAM 23 bhaMga thAya che. A rIte A uddezakamAM vividha vikalpothI vastunuM svarUpa siddha karyuM che. jaina darzananA syAdvAdanA siddhAMtanI prarUpaNA A uddezakanI viziSTatA che.
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-10 79 zataka-1ra : uddezaka-10 AtmA AtmAnA prakAra : | 1 | kaivihA NaM bhaMte ! AyA paNNattA ? goyamA ! aTThavihA AyA paNNattA, taM jahA- daviyAyA, kasAyAyA, jogAyA, uvaogAyA, NANAyA, dasaNAyA, carittAyA, vIriyAyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AtmAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! AtmAnA ATha prakAra che. yathA- (1) dravya AtmA, (2) kaSAya AtmA (3) yoga AtmA, (4) upayoga AtmA, (5) jJAna AtmA, (6) darzana AtmA, (7) cAritra AtmA (8) viryAtmA. vivecana :AtmA :- (1) ati ti AtmA ! je niraMtara anya anya paryAyone prApta kare che, te AtmA che (2) gatyarthaka sarva dhAtu jJAnArthaka che. tethI 'a' no artha jJAna thAya che. A artha anusAra jemAM upayoga arthAt bodharUpa vyApAra prApta thAya che, te AtmA che. upayoganI apekSAe sAmAnya rUpe AtmA eka ja che. paraMtu tenA viziSTa guNo ane viziSTa avasthAnA AdhAre ATha prakAra kahyA che. (1) dvavyAtmA :- trikAlavartI asaMkhya pradezAtmaka Atma dravya dravyAtmA che. tyAre temAM kaSAya, yoga Adi paryAya gauNa karavAmAM Ave che. dravyAtmA sarva jIvone hoya che. (2) kaSAyAtmA :- krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAya yukta AtmAne kaSAyAtmA kahe che. upazAMta kaSAyI ane kSINa kaSAyI jIvone choDIne zeSa sarva saMsArI jIvone kaSAyAtmA hoya che. (3) yogAtmA?- mana, vacana ane kAyAnA vyApArane yoga kahe che. yoga yukta AtmAne yogAtmA kahe che. sayogI sarva jIvone yogAtmA hoya che, ayogI kevaLI ane siddhone yogAtmA hoto nathI. (4) upayoga AtmA - jJAna ane darzananA upayogamAM upayukta AtmAne upayoga AtmA kahe che. upayoga AtmA siddha ane saMsArI sarva jIvone hoya che.
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-3 (5) zAna-AtmA :- matijJAna Adi pAMca jJAnanA astitvayukta AtmA jJAnAtmA che. samyagdaSTi jIvone jJAnAtmA hoya che. 764 (6) darzana-AtmA :- cakSu Adi cAra darzananA astitvayukta AtmA darzana AtmA che. sarva jIvone darzanAtmA hoya che. (7) cAritra-AtmA :- pAMca cAritramAMthI koIpaNa cAritra yukta AtmA cAritra-AtmA che. sarvavirita jIvone cAritra-AtmA hoya che. (8) vIryAtmA :- utthAnAdi rUpa parAkramathI yukta AtmA vIryAtmA che. sarva saMsArI jIvone vIryAtmA hoya che. siddhomAM vIryAtmA nathI. kAraNa ke te kRtakRtya thaI gayA che. teone kaMI ja karavAnuM zeSa nathI. A rIte uparokta ATha prakAranI AtmAnI avasthAomAM dravyAtmA jIva dravyarUpa che. jJAnAtmA, darzanAtmA ane upayogAtmA tenA guNarUpa che. kaSAyAtmA ane yogAtmA tenI vaibhAvika avasthA che. cAritrAtmA zarIranA saMyogajanya zubha pariNatirUpa che ane vIryAtmA tenI zArIrika, mAnasika Adi zaktinA pravartanarUpa che. tethI ja siddhomAM cAritrAtmA ane vIryAtmAno niSedha che. tyAM svarUpAcaraNa rUpa cAritra ane aMtarAyakarmanA yajanya anaMta Atma sAmarthya hoya che. ATha AtmAno paraspara saMbaMdha : 2 jassa NaM bhaMte! daviyAyA tassa kasAyAyA, jassa kasAyAyA tassa daviyAyA ? goyamA ! jassa daviyAyA tassa kasAyAyA siya atthi siya Natthi, jassa puNa kasAyAyA tassa daviyAyA niyamaM asthi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jene dravyAtmA hoya che, tene kaSAyAtmA hoya che ane jene kaSAyAtmA hoya che, tene dravyAtmA hoya che ? uttara- he gautama ! jene dravyAtmA hoya che, tene kaSAyAtmA kadAcit hoya che ane kadAcit nathI. paraMtu jene kaSAyAtmA hoya che, tene dravyAtmA avazya hoya che. rU nasla La mate ! viyAyA takSNa goLAyA, pucchA ? goyamA ! jahA daviyAyA kasAyAyA bhaNiyA tahA daviyAyA jogAyA bhANiyavvA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jene dravyAtmA hoya che, tene yogAtmA hoya che ane jene yogAtmA hoya che tene vyAtmA hoya che ? utta2-3 gautama ! je rIte dravyAtmA ane kaSAyAtmAno saMbaMdha karyo che, te ja rIte dravyAtmA ane yogAtmAno saMbaMdha kahevo joIe.
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zata-12 : deza-10 | 75 | 4 jassa NaM bhaMte ! daviyAyA tassa uvaogAyA, pucchA ? goyamA ! jassa daviyAyA tassa uvaogAyA NiyamaM atthi, jassa uvaogAyA tassa vi daviyAyA Niyama asthi / jassa daviyAyA tassa NANAyA bhayaNAe, jassa puNa NANAyA tassa daviyAyA Niyama atthi / / jassa daviyAyA tassa dasaNAyA Niyama asthi, jassa vi daMsaNAyA tassa daviyAyA Niyama atthi / jassa daviyAyA tassa carittAyA bhayaNAe, jassa puNa carittAyA tassa daviyAyA Niyama atthi / evaM vIriyAyAe vi samaM // 1 // bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! lene dravyAtmA Doya cha, tane 6payoga mAtmA Doya cha bhane ne upayoga AtmA hoya che tene dravyAtmA hoya che? uttara- he gautama! jene dravyAtmA hoya che, tene upayoga AtmA avazya hoya che ane jene upayoga AtmA hoya che, tene dravyAtmA paNa avazya hoya che. jene dravyAtmA hoya che, tene jJAnAtmA vikalpa hoya che ane jene jJAnAtmA hoya che, tene dravyAtmA avazya hoya che. jene dravyAtmA hoya che, tene darzanAtmA avazya hoya che ane jene darzanAtmA hoya che, tene dravyAtmA avazya hoya che. jene dravyAtmA hoya che tene cAritrAtmA vikalpa hoya che ane jene cAritrAtmA hoya che, tene dravyAtmA avazya hoya che. - jene dravyAtmA hoya che tene vIryAtmA vikalpa hoya che ane jene vIryAtmA hoya che. tene dravyAtmA avazya hoya che. | 5 jassa NaM bhaMte ! kasAyAyA tassa jogAyA, jassa jogAyA tassa kasAyAyA ? goyamA ! jassa kasAyAyA tassa jogAyA Niyama atthi, jassa puNa jogAyA tassa kasAyAyA siya asthi siya Natthi / evaM uvaogAyAe vi samaM kasAyAyA NeyavvA / kasAyAyA ya NANAyA ya paropparaM do vi bhaiyavvAo /
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra -3 jahA kasAyAyA ya uvaogAyA ya tahA kasAyAyA ya daMsaNAyA ya / kasAyAyA ya carittAyA ya do vi paropparaM bhaiyavvAo / 95 jahA kasAyAyA ya jogAyA ya bhaNiyA tahA kasAyAyA ya vIriyAyA ya bhANiyavvAo // 2 // evaM jahA kasAyAyAe vattavvayA bhaNiyA tahA jogAyAe vi uvarimAhiM samaM bhANiyavvAo // 3 // jahA daviyAyAe vattavvayA bhaNiyA tahA uvaogAyAe vi uvarillAhiM samaM bhANiyavvA // 4 // jassa NANAyA tassa daMsaNAyA NiyamaM atthi, jassa puNa daMsaNAyA tassa NANAyA bhayaNAe / jassa NANAyA tassa carittAyA siya atthi siya Natthi, jassa puNa carittAyA tassa NANAyA NiyamaM atthi / NANAyA vIriyAyA do vi paropparaM bhayaNAe // 5 // jassa daMsaNAyA tassa uvarimAo do vi bhayaNAe, jassa puNa tAo tassa daMsaNAyA niyamaM atthi // 6 // jassa carittAyA tassa vIriyAyA NiyamaM atthi, jassa puNa vIriyAyA tassa carittAyA siya atthi siya Natthi // 7 // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jene kaSAyAtmA hoya che, tene yogAtmA hoya che ane jene yogAtmA hoya tene kaSAyAtmA hoya che ? uttara- he gautama ! jene kaSAyAtmA hoya che, tene yogAtmA avazya hoya che, paraMtu jene yogAtmA hoya che, tene kaSAyAtmA kadAcit hoya che ane kadAcit nathI. A rIte upayogAtmAnI sAthe kaSAyAtmAnA saMbaMdhanuM kathana karavuM joIe. kaSAyAtmA ane jJAnAtmA, baMneno saMbaMdha paraspara vikalpathI hoya che. kaSAyAtmA ane upayogAtmAnA saMbaMdhanI samAna kaSAyAtmA ane darzanAtmAno saMbaMdha kahevo joIe. kaSAyAtmA ane cAritrAtmAno saMbaMdha paraspara vikalpathI hoya che. kaSAyAtmA ane yogAtmAnA paraspara saMbaMdhanI samAna kaSAyAtmA ane vIryAtmAno saMbaMdha kahevo bheje. je rIte kaSAyAtmAnI sAthe anya cha AtmAonI vaktavyatAnuM kathana karyuM che te ja rIte yogAtmAnI
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-10 [ 767 | sAthe tyAra pachInA pAMca AtmAnI vaktavyatAnuM kathana karavuM joIe. je rIte dravyAtmAnI vaktavyatA kahI, te ja rIte upayogAtmAnI vaktavyatA te pachInA cAra AtmAnI sAthe kahevI joIe. jene jJAnAtmA hoya che tene darzanAtmA avazya hoya che ane jene darzanAtmA hoya che, tene jJAnAtmA vikalpa hoya che. jene jJAnAtmA hoya che, tene cAritrAtmA vikalpa hoya che ane jene cAritrAtmA hoya che tene jJAnAtmA avazya hoya che. jJAnAtmA ane varyAtmAno pArasparika saMbaMdha vikalpa hoya che. jene darzanAtmA hoya che, tene uparanA be AtmA arthAtuM cAritrAtmA ane vIryAtmA te baMne vikalpa hoya che ane jene cAritrAtmA ane vIryAtmA hoya che, tene darzanAtmA avazya hoya che. jene cAritrAtmA hoya che tene vIryAtmA avazya hoya che ane jene vIryAtmA hoya che, tene cAritrAtmA kadAcitu hoya che ane kadAcitu nathI. vivecana : prastuta sUtromAM AThe ya AtmAmAM paraspara niyamo ane bhajanAno saMbaMdha darzAvyo che yathA dvavyAtmAmAM- (1) upayogAtmA (2) darzanAtmAnI niyamA hoya che ane (1) kaSAyAtmA (2) yogAtmA (3) jJAnAtmA (4) cAritrAtmA (5) vIryAtmAnI bhajanA hoya che. kaSAyAtmAmAM- (1) dravyAtmA (2) yogAtmA (3) upayogAtmA (4) darzanAtmA (5) vIryAtmAnI niyamA hoya che ane (1) jJAnAtmA (2) cAritrAtmAnI bhajanA hoya che. yogAtmAmAM- (1) dravyAtmA (2) kaSAyAtmA (3) upayogAtmA (4) darzanAtmA (5) viryAtmAnI niyamA hoya che ane (1) jJAnAtmA (2) cAritrAtmAnI bhajanA hoya che. upayogAtmAmAM- (1) dravya AtmA (2) darzanAtmAnI niyamA hoya che. zeSa pAMca AtmAnI bhajanA hoya che. jJAnAtmAmAM- (1) upayogAtmA (2) darzanAtmA (3) dravyAtmAnI niyamA hoya che. (1) kaSAyAtmA (2) yogAtmA (3) cAritrAtmA (4) vIryAtmAnI bhajanA hoya che. darzanAtmAmAM- (1) upayogAtmA (2) dravyAtmAnI niyamA hoya che. zeSa pAMca AtmAnI bhajanA hoya che. cAritrAtmAmAM- (1) dravyAtmA (2) upayogAtmA (3) jJAnAtmA (4) darzanAtmA (5) viryAtmAnI niyamA hoya che (1) kaSAyAtmA (2) yogAtmAnI bhajanA hoya che. dravyAtmA:- dravyAtmAno kaSAyAtmA sAtheno saMbaMdha vaikalpika che. kAraNa ke dravyAtmA jIva dravyarUpa che. te
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 768 | zrI bhagavatI sUtra-3 trikAlasthAyI che. jyAre kaSAyAtmA te jIvanI eka vaibhAvika avasthA che tethI te bhAva anitya che. upazAMta-vItarAgI ke kSINa vItarAgIne choDIne zeSa saMsArI jIvomAM kaSAyAtmA hoya che vItarAgIne kaSAyAtmA nathI, kaSAyAtmAne dravyAtmA sAthe niyata saMbaMdha che, kAraNa ke dravyatva arthAt jIvatva vinA kaSAyano saMbaMdha nathI. dravyAtmAno yogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che kAraNa ke yoga paNa jIvanI karmajanya avasthA che. ayogI avasthAmAM dravyAtmA hovA chatAM yogAtmA nathI. paraMtu yogAtmAno dravyAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. kAraNa ke jIva dravyatva vinA yogano saMbaMdha nathI. dravyAtmA ane upayogAtmA te baMneno pArasparika avinAbhAvI saMbaMdha che, kAraNa ke dravyAtmA jIva svarUpa che ane upayoga tenuM lakSaNa che tethI baMne AtmAno paraspara niyata saMbaMdha hoya che. dravyAtmAne jJAnAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke samyagudaSTi dravyAtmAne jJAnAtmA avazya hoya che jyAre mithyAdaSTi dravyAtmAne jJAnAtmA nathI. jyAM jJAnAtmA che tyAM dravyAtmA avazya hoya che kAraNa ke dravyAtmA vinA jJAnAtmAno saMbhava nathI. dravyAtmA ane darzanAtmAno upayogAtmAnI samAna pArasparika niyata saMbaMdha che. kAraNa ke darzana AtmAno guNa che tethI te haMmezAM Atma dravyanI sAthe hoya che. dravyAtmAne cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke sarvavirati dravyAtmAmAM ja cAritrAtmA hoya che; avirati, saMsArI jIva ane siddha jIvomAM dravyAtmA hovA chatAM paNa cAritrAtmA nathI. cAritrAtmA hoya tyAM dravyAtmA avazya hoya che kAraNa ke dravyAtmA vinA cAritrano saMbhava nathI. dravyAtmAne vIryAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che kAraNa ke siddhAtmAne dravyAtmA che paraMtu vIryAtmA nathI ane saMsArI jIvone dravyAtmA ane vIryAtmA baMne hoya che. vIryAtmA hoya tyAM dravyAtmA avazya hoya che. sArAMza e che ke dravyAtmAmAM kaSAyAtmA, yogAtmA, jJAnAtmA, cAritrAtmA ane vIryAtmAnI bhajanA che. paraMtu ukta AtmAomAM dravyAtmA avazya hoya che. dravyAtmA, upayogAtmA ane darzanAtmAno paraspara saMbaMdha niyama che. kaSAyAtmA :- je jIvane kaSAyAtmA hoya che, tene yogAtmA avazya hoya che, kAraNa ke sakaSAyI jIvo ayogI hotA nathI. yogAtmAno kaSAyAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che kAraNa ke sayogI AtmA sakaSAyI ane akaSAyathI baMne prakAranA hoya che. kaSAyAtmAne upayogAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. kAraNa ke upayoga sahita caitanya svarUpa hoya tene ja kaSAyano sadbhAva hoya, jaDa padArthamAM kaSAyano sadbhAva saMbhavita nathI, kaSAyAtmAne upayogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke akaSAyI jIvomAM paNa upayogAtmA hoya ja che. kaSAyAtmA ane jJAnAtmAno paraspara vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke mithyAdaSTi jIvone kaSAyAtmA hovA chatAM jJAnAtmA nathI. samyagudaSTi kaSAyAtmAne ja jJAnAtmA hoya che. jJAnAtmA hoya tene kaSAyAtmA paNa vikalpa hoya che, kAraNa ke jJAnI kaSAya sahita ane kaSAya rahita baMne prakAranA hoya che.
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-10 769 kAyAtmAne darzanAtmA sAthe niyata saMbaMdha che kAraNa ke darzana rahita jaDa padArthomAM kAryono sarvathA abhAva che. darzanAtmAne kaSAyAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che, kAraNa ke darzanAtmAvALA jIvo sakathAyI ane akSAthI baMne prakAranA hoya che. kapAyAtmA ane cAritrAtmAno paraspara vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke sakayAyI jIvo virata ane avirata baMne prakAranA hoya che. te ja rIte cAritra saMpanna AtmA sakaSAyI ane akaSAyI baMne prakAranA hoya che. kapAyAtmAne vIryAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. kAraNa ke vIrya rahita jIvone kaSAyano abhAva hoya che. vIyAMtmAne kaSAyAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke vIrya sahitanA jIvo sakAyI ane akSAyI baMne prakAranA hoya che. sArAMza e che ke kaSAyAtmAno yogAtmA, upayogAtmA, darzanAtmA ane vIryAtmA sAthe niyata saMbaMdha che ane jJAnAtmA ane cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. yogAtmA :- yogAtmAne upayogAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. sarva sayogI jIvomAM upayoga avazya hoya che paraMtu upayogAtmAne yogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che, ayogI kevaLI ane siddhomAM upayogAtmA hovA chatAM yogAtmA nathI. yogAtmAne jJAnAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke mithyAdaSTi jIvomAM yogAtmA hovA chatAM jJAnAtmA nathI. A rIte jJAnAtmAno paNa yogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke ayogI kevaLI ane siddhone jJAnAtmA hovA chatAM yogAtmA nathI. yogAtmAno darzanAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. kAraNa ke sarva jIvomAM darzanAtmA hoya ja che, paraMtu darzanAtmAne yogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke darzanayukta jIvo sayogI ane ayogI baMne prakAranA hoya che. yogAtmAne cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. sayogI jIvo cAritrasaMpanna ja hoya tevuM ekAMte nathI. kAraNa ke pAMca guNasthAna sudhInA yogAtmAmAM cAritrAtmA nathI. cAritrAtmAne paNa yogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. caudamA guNasthAnavartI jIvo cAritrasaMpanna hovA chatAM ayogI hoya che. yogAtmAno vIyAMtmA sAthe niyata saMbaMdha che. yoga hoya tene vIrya hoya ja che. vIyAtmAne yogAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. caudamA guNasthAnavartI jIvomAM vIryAtmA to che, paraMtu yogAtmA nathI. sArAMza e che ke yogAtmAno upayogAtmA, darzanAtmA ane vIryAtmA sAthe niyata saMbaMdha che ane pAyAtmA, jJAnAtmA ane cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. upayogAtmA :- upayogAtmAne jJAnAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke mithyAdaSTi jIvomAM upayogAtmA hovA chatAM paNa jJAnAtmA nathI, jJAnAtmAno upayogAtmA sAthe niyata saMbaMdha hoya che. upayogAtmA ane darzanAtmAno paraspara niyata saMbaMdha hoya che. upayogAtmAne cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke asaMyati jIvomAM paNa upayogAtmA avazya hoya che paraMtu cAritrAtmA nathI, cAritrAtmAno upayogAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. upayogAtmAmAM vIyaMtmAnI bhajanA che kAraNa ke siddhomAM upayogAtmA hovA chatAM paNa vIryAtmA nathI, vIryAtmAno upayogAtmA sAthe niyata saMbaMdha che.
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 770 | zrI bhagavatI sUtra-3 sArAMza e che ke upayogAtmAno darzanAtmA sAthe niyata saMbaMdha che ane jJAnAtmA, cAritrAtmA, vIryAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. jJAnAtmA - jJAnAtmAno darzanAtmA sAthe avazya saMbaMdha hoya che. darzanAtmAne jJAnAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke mithyAdaSTi jIvone darzanAtmA hovA chatAM paNa jJAnAtmA nathI. jJAnAtmAne cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke avirata samyagudaSTijIvomAM jJAnAtmA hovA chatAM paNa cAritrAtmA nathI. cAritrAtmAno jJAnAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. kAraNa ke jJAna vinA cAritrano abhAva che. jJAnAtmAmAM vIryAtmAnI bhajanA che. kAraNa ke siddha jIvomAM jJAnAtmA hovA chatAM paNa vIryAtmA nathI, vIryAtmAmAM paNa jJAnAtmAnI bhajanA che. kAraNa ke mithyAdaSTi jIvomAM vIryAtmA hovA chatAM paNa jJAnAtmA nathI. sArAMza e che ke jJAnAtmAno darzanAtmA sAthe niyata saMbaMdha che ane cAritrAtmA, vIryAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. darzanAtmA :- darzanAtmAno cAritrAtmA ane vIryAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke asaMyati jIvone darzanAtmA hovA chatAM cAritrAtmA nathI ane siddhomAM darzanAtmA hovA chatAM vIryAtmA nathI. paraMtu cAritrAtmA ane varyAtmAno darzanAtmA sAthe niyata saMbaMdha hoya che. darzana sarva jIvomAM hoya che. cAritrAtmA :- cAritrAtmAne vIryAtmA sAthe niyata saMbaMdha che. kAraNa ke vIrya vinA cAritrano abhAva che. vIryAtmAne cAritrAtmA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. kAraNa ke asaMta jIvone vIryAtmA hovA chatAM paNa cAritrAtmA nathI. ATha AtmAnA pArasparika saMbaMdha :kama| AtmA | niyamA | bhajanA | alpabahattva dravyAtmA | upayoga, darzana | kaSAya, yoga, jJAna, cAritra, vIrya | 6 vizeSAdhika-tulya kaSAyAtmA dravya, yoga, upayoga, darzana, vIrya jJAna, cAritra 3 anaMtAguNA 3] yogAtmA | dravya, upayoga, darzana, vIrya jJAna, cAritra, kaSAya 4 vizeSAdhika 4 upayogAtmA darzana, dravya kaSAya, yoga, jJAna, cAritra, vIrya | i vizeSAdhika-tulya 5 | jJAnAtmA upayoga, darzana, dravya kaSAya, yoga, cAritra, vIrya 2 anaMtaguNA darzanAtmA upayoga, dravya kaSAya, yoga, jJAna, cAritra, vIrya | vizeSAdhika tulya | cAritrAtmA dravya, upayoga, jJAna, darzana, vIrya kaSAya, yoga 1sarvathI thoDA vIryAtmA | dravya, upayoga, darzana | kaSAya, yoga, jJAna, cAritra | 5 vizeSAdhika
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-10. 771 | * noMdhaH- koSTakamAM alpabadutvano krama kramAMka pramANe samajavo. ATha AtmAonuM alpabadutvaH| 6 eyAsi NaM bhaMte ! daviyAyANaM, kasAyAyANaM jAva vIriyAyANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovAo carittAyAo, NANAyAo aNaMtaguNAo, kasAyAo aNaMtaguNAo, jogAyAo visesAhiyAo, vIriyAyAo visesAhiyAo, uvaoga davikdasaNAyAo tiNNi vi tullAo visesaahiyaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dravyAtmA, kaSAyAtmA thAva varmAtmA A ATheyamAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA cAritrAtmA che, tenAthI jJAnAtmA anaMtaguNA che tenAthI kaSAyAtmA anaMtaguNA che. tenAthI yogAtmA vizeSAdhika che, tenAthI vIryAtmA vizeSAdhika che, tenAthI upayogAtmA, dravyAtmA ane darzanAtmA A traNe ya paraspara tulya ane vizeSAdhika che. vivecana : prastuta sUtramAM darzAvelA alpabadutvanA hetu A pramANe che (1) sarvathI thoDA cAritrAtmA che kAraNa ke cAritrAtmA saMkhyAtA ja che. (2) cAritrAtmAthI jJAnAtmA anaMtaguNA che, siddha ane samyagudaSTi jIvo cAritrasaMpanna jIvothI anaMtaguNA che. (3) jJAnAtmAthI kaSAyAtmA anaMtaguNA che, kAraNa ke nigodanA jIvo sakaSAyI che ane te siddhothI anaMtaguNA che (4) kaSAyAtmAthI yogAtmA vizeSAdhika che, kAraNa ke kaSAyarahita sayogI jIvo temAM sammilita thAya che (5) yogAtmAthI vIryAtmA vizeSAdhika che. kAraNa ke vIryAtmAmAM ayogI guNasthAnavALA AtmAono samAveza thAya che. tyArapachI (6) upayoga AtmA, (7) dravyAtmA ane (8) darzanAtmA te traNe paraspara tulya che. kAraNa ke te jIva svarUpa che. temAM saMsArI jIvonI sAthe siddha jIvono paNa samAveza thAya che. tethI te vIryAtmAthI vizeSAdhika che. vizeSa jJAtavya :- siddhomAM cAra AtmA hoya che. dravyAtmA, jJAnAtmA, darzanAtmA ane upayogAtmA. pratyeka jIva mAtramAM dravyAtmA, darzanAtmA ane upayogAtmA te traNe AtmA hoya che. mithyAdaSTimAM ane mizra daSTimAM jJAnAtmA ane cAritrAtmA nathI; zeSa cha AtmA hoya che. samyagudaSTi ane zrAvakamAM sAta AtmA che, paraMtu cAritrAtmA nathI. AThe ya AtmAmAM niyamA ke bhajanAthI ATheya AtmA hoya zake che. koI paNa AtmAmAM koIno
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ 772 ] zrI bhagavatI sUtra-3 niSedha nathI arthAt A AThe ya AtmAmAM koI paNa paraspara virodhI ke pratipakSI nathI. ATha AtmAomAM guNasthAna :- (1) dravyAtmAmAM-sarvaguNasthAna (2) kaSAyAtmAmAM-10 guNasthAna, (3) yogAtmAmAM-13 guNasthAna (4) upayogAtmAmAM-sarva guNasthAna (5) jJAnAtmAmAM-12 guNasthAna paheluM ane trIjuM be guNasthAna nathI. (6) darzanAtmAmAM-sarva guNasthAna (7) cAritrAtmAmAM-6 thI 14 guNasthAna (8) vIryAtmAmAM-sarvaguNasthAna. guNasthAnanI apekSAe ATha AtmA - pahelA, bIjA ane trIjA guNasthAne- cha AtmA, jJAna ane cAritrAtmA nathI. cothA ane pAMcamA guNasthAne-sAta AtmA cAritrAtmA nathI. chaThThAthI dazamA guNasthAna sudhI- ATha AtmA, agiyAramA, bAramA ane teramA guNasthAne sAta AtmA- kaSAyAtmA nathI. caudamA guNasthAne cha AtmA- kaSAya ane yogAtmA nathI, zeSa cha AtmA hoya che. AtmAnuM jJAna-ajJAna ane darzana - | 7 AyA bhaMte ! NANe aNNe NANe ? goyamA ! AyA siya NANe siya aNNANe, NANe puNa NiyamaM AyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AtmA jJAna svarUpa che ke jJAnathI bhinna che? uttara- he gautama ! AtmA kadAcit jJAna svarUpa che ane kadAcit ajJAna svarUpa che, paraMtu jJAna to avazya Atma svarUpa che. | 8 mAyA saMte kherAI nAkhe, ane rAI nAkhe ? yA AyA NeraiyANaM siya NANe, siya aNNANe / NANe puNa se NiyamaM AyA, evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nArakIno AtmA jJAnasvarUpa che athavA nArakInuM jJAna tenAthI bhinna che? uttara- he gautama! nArakIno AtmA kadAcit jJAnasvarUpa che ane kadAcit ajJAna svarUpa che, paraMtu tenuM jJAna avazya Atma svarUpa che. A ja rIte svanitakumAra sudhInuM kathana karavuM joIe. | 9 AyA bhaMte ! puDhavikAiyANaM aNNANe, aNNe puDhavikAiyANaM aNNANe? goyamA ! AyA puDhavikAiyANaM Niyama aNNANe, aNNANe vi NiyamaM AyA, evaM jAva vaNassaikAiyANaM, beiMdiya teiMdiya jAva vemANiyANaM jahA NeraiyANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvono AtmA ajJAna svarUpa che athavA tenuM ajJAna AtmAthI bhinna che? uttara- he gautama ! pRthvIkAyika jIvono AtmA avazya ajJAna svarUpa che ane tenuM ajJAna avazya Atma svarUpa che. A ja rIte vanaspatikAyika sudhI kathana karavuM joIe. beindriya, te indriyathI
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-10. 773 vaimAnika sudhInA jIvonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. | 10 AyA bhaMte ! dasaNe, aNNe dasaNe ? goyamA ! AyA NiyamaM dasaNe, daMsaNe vi NiyamaM AyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! AtmA darzanarUpa che athavA darzana tenAthI bhinna che? uttara- he gautama ! AtmA avazya darzana svarUpa che ane darzana paNa avazya AtmarUpa che. | 11 AyA bhaMte ! NeraiyANaM daMsaNe, aNNe NeraiyANaM daMsaNe ? goyamA ! AyA NeraiyANaM NiyamA dasaNe, dasaNe vi se NiyamaM AyA, evaM jAva vemANiyANa NiraMtaraM daMDao / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikono AtmA darzana svarUpa che athavA nairayikonuM darzana tenAthI bhinna che? uttara- he gautama ! nairayikono AtmA avazya darzanarUpa che ane tenuM darzana paNa avazya AtmarUpa che. A rIte vaimAniko sudhInA covIsa daMDakonuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM AtmAnA mukhya guNa jJAna ane darzananA svarUpanuM pratipAdana karyuM che. jJAna ane darzana AtmAnA mukhya guNa che. guNa ane guNI paraspara abhinna hoya che. jema kepANInI zItaLatA ke agninI uSNatA kramazaH pANIthI ke agnithI bhinna nathI. kAraNa ke te teno svabhAva che, tenuM svarUpa che. te ja rIte jJAna ane darzana paNa Atma svabhAva che, Atma svarUpa che. tethI te koI paNa jIvathI bhinna nathI. prastuta prasaMgamAM samyagudaSTinA jJAnane jJAna ane mithyASTinA jJAnane ajJAna kahyuM che. jJAna hoya ke ajJAna paraMtu te AtmasvarUpa ja che. ratnaprabhAdi pRthvInuM AtmatvAdi nirUpaNa - 12 AyA bhaMte ! rayaNNapabhApuDhavI aNNA rayaNappabhA puDhavI ? goyamA ! rayaNappabhA puDhavI siya AyA siya No AyA siya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- rayaNappabhA puDhavI siya AyA, siya No AyA, siya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya?
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ 774] zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! appaNo AiDhe AyA, parassa AiDhe No AyA, tadubhayassa AiTThe avattavvaM rayaNappabhA puDhavI AyAi ya No AyAi ya; se teNadveNaM goyamA jAva No AyAi ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvI AtmarUpa che ke anya(asarUpa)? uttara- he gautama ! ratnaprabhA pRthvI kathaMcit AtmarUpa(sarUpa) che ane kathaMcit noAtmarUpa (asaTTupa) che, kathaMcit sadasarUpa(ubhayarUpa) hovAthI avaktavya che. prazna-he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke ratnaprabhA pRthvI kathaMcit AtmarUpa, kathaMcit noAtmarUpa ane kathaMcit ubhayarUpa hovAthI avaktavya che? uttara- he gautama! ratnaprabhA pRthvI potAnA svarUpathI AtmarUpa che, para svarUpathI noAtmarUpa che ane ubhayarUpanI vivakSAthI sad-asadu rUpa hovAthI avaktavya che. tethI he gautama ! pUrvokta rUpe kathana karyuM che. 13 AyA bhaMte ! sakkarappabhA puDhavI ? ___ goyamA ! jahA rayaNappabhA puDhavI tahA sakkarappabhA vi / evaM jAva ahesattamA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zarkaraprabhA pRthvI AtmarUpa (sarUpa) che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! je rIte ratnaprabhA pRthvInuM kathana karyuM che, te ja rIte zarkarA prabhA pRthvIthI adhaHsaptama pRthvI sudhI kathana karavuM joIe. 14 AyA bhaMte ! sohamme kappe pucchA / goyamA ! sohamme kappe siya AyA, siya No AyA jAva No AyAi ya / se keNaTeNaM bhaMte ! jAva No AyAi ya? goyamA ! appaNo AiDhe AyA, parassa AiDe No AyA, tadubhayassa AiDe avattavyaM AyAi ya No AyAi ya; se teNaTeNaM goyamA ! jAva No AyAi ya / evaM jAva accue kappe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! saudharma devaloka AtmarUpa che, ityAdi prazna? uttara-he gautama! saudharma devaloka kathaMcit AtmarUpa che, kathaMcit noAtmarUpa che ane kathaMcita sadasarUpa hovAthI avaktavya che.
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-10 775] prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara-he gautama! sva svarUpathI AtmarUpa che, para svarUpathI noAtmarUpa che ane ubhayarUpanI vivakSAthI sAsarUpa hovAthI avaktavya che. tethI pUrvokta prakAre kathana karyuM che. A rIte azruta kalpa sudhI kathana karavuM joIe. |15 AyA bhaMte ! gevijjavimANe, pucchA? goyamA ! jahA rayaNappabhA taheva / evaM aNuttaravimANA vi, IsipabbhArA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! raiveyaka vimAna sarUpa che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! ratnaprabhA pRthvInI samAna kathana karavuM joIe. A ja rIte anuttara vimAna tathA iSa~AbhArA pRthvInuM kathana karavuM joIe. vivecana : - prastuta sUtramAM pratyeka padArthanuM svarUpa syAdvAdanA siddhAMtanA AdhAre samajAvyuM che. tenA mukhya traNa bhaMga che. (1) AtmarUpa (2) anAtmarUpa (3) avaktavya. AtmarUpa - ati satata jAti tAna tAna paryAyAna rUri mAtA ! je niraMtara te te paryAyone prApta kare che te AtmA che. A vyutpatti anusAra 'AtmA' padano artha 'sarUpa' thAya che kAraNa ke sad svarUpa padArtha ja te te paryAyonI prApti karI zake che. asat svarUpa padArthamAM koI paryAya utpanna thatI nathI. anAtmarUpaH- je sat svarUpa nathI te asata-anAtmarUpa che. avaktavya - zabdo dvArA jenuM kathana na karI zakAya te avaktavyarUpa che. koI paNa vastu sva dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe sarUpa ja hoya che ane te ja vastu para dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe asarUpa hoya che. A baMne vivakSA eka sAthe karIe to te ja vastu avaktavya kahevAya che kAraNa ke sad asa baMnenuM kathana sama samaye thaI zakatuM nathI tethI tene avaktavya kahevAya che. je rIte eka pustaka sva dravya, kSetra, kAla, bhAvanI apekSAe astitva dharAve che tethI te sat rUpa-AtmarUpa che. paraMtu te ja pustaka, te pustaka sivAyanA samasta padArthonI apekSAe asat che. jema ke pustaka te pena svarUpa nathI, noTa svarUpa nathI. A rIte koIpaNa para padArthonI apekSAe te asarUpa-anAtmarUpa che. pustakamAM sat ane asat bane dharmo eka sAthe rahe che. paraMtu tenuM kathana eka sAthe thatuM nathI kAraNa ke zabdanI pravRtti kramika thAya che. jo sat ane asat baMne dharmonI sAthe vivakSA karIe to te pustaka akathya-avaktavya che. A rIte koIpaNa padArtha (1) kathaMcit sat (2) kathaMcit asat ane (3) kathaMcit avaktavya che. ratnaprabhA pRthvIthI laIne iSatuprAgabhArApRthvI paryatanA pratyeka sthAna potAnI varNAdi
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ 995 zrI bhagavatI sUtra-3 paryAyonI apekSAe kathaMcitmarUpa che, para vastunI paryAyonI apekSAe kathaMcit noAtmarUpa che, A baMne vivakSAnuM kathana eka sAthe azakya che tethI te kathaMcit avaktavya che. A rIte traNa bhaMga thAya che. paramANu pudgala AdinI sapatA : 16 AyA bhaMte ! paramANupoggale, aNNe paramANupoggale ? goyamA ! jahA sohamme kappe tahA paramANupoggale vi bhANiyavve / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! paramAzu puchgala sa635 che asa635 che ? uttara - he gautama! 4 rIte saudharma devalokanA viSayamAM kahyuM che, te ja rIte paramANu pudgalanA viSayamAM kahevuM joIe. 17 AyA bhaMte ! dupaesie khaMdhe, aNNe dupaesie khaMdhe ? goyamA ! dupaesie khaMdhe siya AyA, siya No AyA siya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya, siya AyA ya No AyA ya, siya AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya, siya No AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya / bhAvArtha :- prazna- dvipradezI skaMdha sa pa che ke asarUpa ? uttara- he gautama ! dvipradezI skaMdha (1) kathaMcit AtmarUpa che (2) kathaMcit noAtmarUpa che ane (3) kathaMcat sadasapa hovAthI avaktavya che (4) kathaMcit AtmarUpa ane kacit noAtmarUpa che (5) kathaMcit AtmarUpa ane kathaMcit sadasad ubhayarUpa hovAthI avaktavya che (6) kathaMcit no AtmarUpa ane kathaMcit sadasa ubhaya rUpa hovAthI avaktavya che. 18 sekeNaNaM bhaMte ! evaM vuccai, taM ceva jAva No AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya ? goyamA ! appaNo AiTThe AyA, parassa AiTThe NoAyA, tadubhayassa AiTThe avattavvaM, dupaesie khaMdhe AyAi ya No AyAi ya, dese AiTThe sabbhAvapajjave dese AiTThe asabbhAvapajjave duppaesie khaMdhe AyA ya No AyA ya, dese AiTThe sabbhAvapajjave dese AiTThe tadubhayapajjave dupaesie khaMdhe AyA ya avattavvaM AyAi ya NoAyAi ya, dese AiTTe asabbhAvapajjave dese AiTThe tadubhayapajjave dupaesie khaMdhe No AyA ya avattavvaM AyAiya No AyAi ya, se teNaTTheNaM goyamA ! evaM vuccai - taM ceva jAva No AyAi ya / bhAvArtha: :- prazna - he bhagavan ! tenuM zuM aare| che se dvipradezI sTuMdha athaMcit khAtma35 che, tyAMthI sardhane
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12H uddezaka-10 kathaMcit noAtmarUpa ane kathaMcit avaktavyarUpa che tyAM sudhInA pUrvokta cha vikalpavALo che? uttara- he gautama ! (1) kripradeza skaMdha svasvarUpanI apekSAe AtmarUpa che, (2) parasvarUpanI apekSAe noAtmarUpa che ane (3) ubhayarUpathI avaktavya che (4) eka dezamAM sadbhAva paryAyanI vivakSAe tathA eka dezamAM abhAva paryAyanI vivakSAe kripradeza skaMdha AtmarUpa ane noAtmarUpa che (5) eka dezamAM, sabhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM sadbhAva ane asadbhAva, A baMne paryAyonI sammilita apekSAe kripradezI DhaMdha AtmarUpa ane sadasarUpa ubhayarUpa hovAthI avaktavya che (6) eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSA ane eka dezamAM sadbhAva asadbhAvarUpa ubhaya paryAyanI vivakSAe dvi pradezI aMdha noAtma rUpa ane avaktavyarUpa che. tethI he gautama! pUrvokta prakAre kahyuM che. vivecana :paramANu yugala :- (1) sva dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe sarUpa-AtmarUpa (2) para dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe asarUpa-noAtmarUpa ane (3) ubhaya paryAyanI apekSAe avaktavya che. A traNa bhaMga thAya che. hipradezI AMdha :- ddhipradezI skaMdhamAM cha bhaMga thAya che. temAM traNa bhaMga pUrvavatu saMpUrNa skaMdhanI apekSAe thAya che. (1) kathaMcit AtmarUpa - kripradeza skaMdha sva dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe AtmarUpa che. (2) kathaMcit noAtmarUpa - para dravya, kSetra, kAla, bhAvanI apekSAe no AtmarUpa che. (3) kathaMcit avakatavya :- ubhaya paryAyanI apekSAe te avakatavya che. A traNa bhaMganuM kathana saMpUrNa DhipradezI DhaMdhanI apekSAe hovAthI sakalAdeza rUpa che. zeSa traNa bhaMga tenA be aMzanI vivakSA karIne tenA dezanI apekSAe thAya che. (4) kathaMcit AtmarUpa karthacit noAtmarUpa - kripradeza skaMdhamAM be aMza thaI zake che. te baMne aMzamAM bhinna bhinna apekSAo karI zakAya che. jema ke teno eka aMza sarUpa che, bIjo aMza asat paNa che. A baMne vivakSA kramika karIe to cotho bhaMga kathaMcit AtmarUpa kathaMcitu noAtmarUpa thAya che. (5) kathaMcit AtmarUpa avaktavya - tenA be aMzamAMthI eka aMzamAM sat dharmanI ane bIjA aMzamAM satu ane asatu baMne dharmanI sAthe vivakSA karIe, to te kathaMcit AtmarUpa avaktavya thAya che. () kathaMcit noAtmarUpa avaktavya :- tenA be aMzamAMthI eka aMzamAM asatu dharmanI ane bIjA aMzamAM satu ane asatu baMne dharmanI sAthe vivakSA karIe, to te kathaMcitu noAtmarUpa avaktavya thAya che. sAtamo bhaMga kathaMcit AtmA, kathaMcitu noAtmA, kathaMcit avaktavya che. te bhaMga trisaMyogI che. DhipradezI skaMdhamAM be aMza ja thaI zake che. tethI trisaMyogI bhaMga thato nathI. sakalAdeza - saMpUrNa skaMdhanI apekSAe kathana karavuM tene sakalAdeza kahe che. kathaMcit sarUpa, kathaMcit asarUpa ane kathaMcit avaktavya, A sAtamo bhaMga tripradezI Adi skaMdhomAM hoya che tethI temAM A sAte sAta bhaMga bane che.
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 778 zrI bhagavatI sUtra-3 tripradezI skaMdhanI sarUpatA :19 AyA bhaMte ! tipaesie khaMdhe aNNe tipaesie khaMdhe ? goyamA ! tipaesie khaMdhe siya AyA, siya No AyA, siya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya, siya AyA ya No AyA ya, siya AyA ya No AyAo ya, siya AyAo ya No AyA ya, siya AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya, siya AyA ya avattavvAiM AyAo ya No AyAo ya, siya AyAo ya avattavvaM AyAi yaNo AyAiya, siya No AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAiya, siya No AyA ya avattavvAI AyAo ya No AyAo ya, siya No AyAo ya avattavyaM AyA ya No AyA ya, siya AyA ya No AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! tripradezI 24 AtmA- sa635 cha. 3 tathA anya cha ? ta2- gautama ! tripradezI 245 (1) yathit mAtma35 che. (2) thAyit nomAtma35 che. (3) kathaMcit AtmarUpa tathA noAtmarUpa A ubhayarUpe avaktavya che. (4) kathaMcit AtmarUpa tathA nomAtma35 cha. (5) athit meM mAtma35, bhane nomAtma35 cha. (5) athit bhane mAtbha35 menomAtma35 cha. (7) athit Atma35, meM Atma-anAtma maya35 avatavya che. (8) kathaMcit eka AtmarUpa, aneka Atma-anAtma ubhayarUpa avaktavya che. (9) kathaMcit aneka AtmarUpa, eka Atma-anAtma ubhayarUpa avaktavya che. (10) kathaMcit eka noAtmarUpa, eka Atma-anAtma ubhayarUpa avaktavya che. (11) kathaMcit eka noAtmarUpa, aneka Atma-anAtma ubhayarUpa avaktavya che. (12) kathaMcit aneka noAtmarUpa, eka Atma-anAtma ubhayarUpa avaktavya che. (13) kathaMcit eka AtmarUpa, eka anAtmarUpa ane eka avaktavya che. 20 sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-tipaesie khaMdhe siya AyA evaM ceva uccAreyavvaM jAva siya AyA ya No AyA ya avattavyaM AyAi ya No AyAi ya? goyamA ! appaNo AiDhe AyA / parassa AiDe No AyA / tadubhayassa AiDe avattavvaM AyAi ya NoAyAi ya / dese AiDhe sabbhAvapajjave dese AiTe asabbhAvapajjave tipaesie khaMdhe AyA ya NoAyA ya / dese AiDhe sabbhAvapajjave desA AiTThA asabbhAvapajjavA tipaesie khaMdhe AyA ya NoAyAo ya / desA AiTThA sabbhAvapajjavA dese AiDhe asabbhAvapajjave tipaesie khaMdhe AyAo ya NoAyA ya / dese AiDhe sambhAvapajjave dese AiDhe tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-10 | 778 | AyA ya avattavvaM AyAi ya NoAyAi ya / dese AiDhe sabbhAvapajjave desA AiTThA tadubhayapajjavA tipaesie khaMdhe AyA ya avattavvAiM AyAo ya NoAyAo ya / desA AiTThA sabbhAvapajjavA dese AiDhe tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe AyAo ya avattavvaM AyAiyaNoAyAi ya, ee tiNNi bhaMgA / dese AiDhe asabbhAvapajjave dese AiDhe tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe NoAyA ya, avattavvaM AyAi ya NoAyAi y| dese AiDe asabbhAvapajjave desA AiTThAtadubhayapajjavA tipaesie khadheNoAyA ya avattavvAiM AyAo ya NoAyAo ya / desA AiTThA asabbhAvapajjavA dese AiDhe tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe NoAyAo ya avattavvaM AyAi ya NoAyAi y| dese AiTThe sabbhAvapajjave dese AiDhe asabbhAvapajjave dese AiDe tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe AyA ya NoAyA ya avattavvaM AyAi ya NoAyAi ya / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- tipaesie khaMdhe siya AyA jAva NoAyAi ya / bhAvArtha:- praza- bhagavan ! tenu zu 12 // cha / tripradezI 24 athit mAtmA che tyA prazna? uttara- he gautama! tripradeza skaMdha (1) potAnI apekSA Atma35-sa635 cha. (2) 52nI apekSAno mAtbha35-asa635 che. (3) ubhayanI apekSAe AtmarUpa ane noAtmarUpa, A ubhayarUpathI avaktavya che. (4) eka dezamAM sadbhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAe tripradezI skaMdha AtmarUpa tathA noAtmarUpa rUpa che. (5) eka dezamAM sadabhAva paryAyanI apekSA ane bahu dezomAM asadubhAva paryAyanI apekSAthI te tripradezI skaMdha eka AtmarUpa tathA aneka noAtmarUpa che. (6) bahu dezomAM sabhAva paryAyanI apekSA ane eka dezamAM asadubhAva paryAyanI apekSAe tripradezI skaMdha aneka AtmarUpa ane eka noAtmarUpa che. (7) eka dezamAM sabhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM ubhaya (sabhAva ane asabhAva) paryAyanI apekSAe tripradezI aMdha eka AtmArUpa ane eka Atma-anAtma A ubhayarUpe avaktavya (8) eka dezamAM sadbhAva paryAyanI apekSAe ane bahu dezomAM ubhaya paryAyanI vivakSAthI tripradezI skaMdha eka AtmArUpa ane aneka Atma-anAtma, A ubhayarUpe avaktavya che. (9) bahu dezomAM sadabhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM ubhaya paryAyanI apekSAe tripradezI
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 780 | zrI bhagavatI sUtra-3 skaMdha aneka AtmarUpa ane eka Atma-anAtmA A ubhayarUpe avakatavya che. A traNa bhaMga thAya che. (10) eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM ubhaya paryAyanI apekSAe tripradezI skaMdha eka noAtmarUpa ane eka Atma-anAtma A ubhayarUpe avakatavya che. (11) eka dezamAM sadbhAva paryAyanI apekSAe ane bahudezomAM talpaya paryAyanI apekSAe tripradezI skaMdha eka noAtmarUpa ane aneka Atma-anAtma A ubhayarUpe avakatavya che. (12) bahudezomAM asadubhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM tadubhaya paryAyanI apekSAe tripradezI skaMdha aneka noAtmarUpa, eka Atma-anAtmA A ubhayarUpe avakatavya che, (13) eka dezamAM sabhAva paryAyanI apekSAthI, eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAthI ane eka dezamAM tadubhaya paryAyanI apekSAe tripradezI skaMdha eka AtmarUpa, eka noAtmarUpa ane eka Atma-anAtma A ubhayarUpe avaktavya che. tethI he gautama! tripadezI skaMdhanA viSayamAM uparyukta kathana karyuM che. tripUra vivecana : tripradezI skaMdhamAM traNa vibhAga thAya che. tethI temAM AtmarUpa, anAtmarUpa ane avakatavyarUpa te traNe bhaMgamAM ekavacana ane bahuvacananI vivakSA karatA tripradezI skaMdhanA tera bhaMga thAya che. temAM pUrvavatu traNa bhaMga saMpUrNa skaMdhanI apekSAe asaMyogI che. nava bhaMga dvisaMyogI che ane teramo bhaMga trisaMyogI che. yathAtri pradeza skaMdhanI saddarUpatAnA bhaMga - asaMyogI traNa bhaMga :(1) Atma rUpa (2) noAtmarUpa (3) avaktavya rUpa. dvisaMyogI nava bhaMga - (1) AtmA eka, no AtmA eka (5) AtmA eka, avaktavya aneka (2) AtmA eka, no AtmA aneka (6) AtmA aneka, avaktavya eka (3) AtmA aneka, no AtmA eka (7) no AtmA eka, avaktavya eka (4) AtmA eka, avaktavya eka (8) no AtmA eka, avaktavya aneka (9) noAtmA aneka, avaktavya eka. trisaMyogI eka bhaMga :- (1) AtmA eka, no AtmA eka, avaktavya eka. pratyeka bhaMganuM spaSTIkaraNa bhAvArthathI spaSTa che. cAra pradezI skaMdhanI sapatA :21 AyA bhaMte ! cauppaesie khaMdhe, pucchA ?
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-12 : deza-10 | 781 goyamA ! cauppaesie khaMdhe siya AyA, siya NoAyA, siya avattavvaM AyAi ya NoAyAi ya / siya AyA ya NoAyA ya, caubhaMgA // siya AyA ya avattavvaM, caubhaMgA // siya NoAyA ya avattavyaM, caubhaMgA // siya AyA ya NoAyA ya avattavvaM AyAi ya NoAyAi ya / siya AyA ya NoAyA ya avattavvAiM AyAo yaNoAyAo ya / siya AyA ya NoAyAoya avattavyaM AyAi ya nnoaayaaiy| siya AyAo ya NoAyA ya avattavva AyAi ya NoAyAi ya / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! yatuHpradezI 245 AtmA cha / anya cha, tyAhi prazna ? 12- gautama ! yatuSpraDezI 275 (1) athit mAt535 cha (2) prathit nomAtma35 cha (3) kathaMcit AtmarUpa, noAtmarUpa, ubhayarUpe avaktavya che (4thI7) kathaMcit AtmarUpa ane noAtmarUpa che(eka vacana ane bahuvacana AzrI cAra bhaMga) (8thI11) kathaMcit AtmarUpa ane avaktavya che(eka vacana ane bahuvacana AzrI cAra bhaMga) (12thI15) kathaMcit no AtmarUpa ane avaktavya che(eka vacana ane bahuvacana AzrI cAra bhaMga) (16) kathaMcit AtmarUpa ane noAtmarUpa tathA AtmarUpa, noAtmarUpathI avaktavya che (17) kathaMcit AtmarUpa, noAtmarUpa ane aneka AtmAo tathA noAtmAo rUpe avaktavya che (18) kathaMcit AtmarUpa, aneka noAtmarUpa tathA AtmarUpa ane noAtmA ubhayarUpe avaktavya che (19) kathaMcit aneka AtmarUpa, noAtmarUpa ane AtmarUpa tathA noAtmarUpe avaktavya che. 22 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- cauppaesie khaMdhe siya AyA ya NoAyA ya avattavvaM taM ceva aDhe paDiuccAreyavvaM ? goyamA ! appaNo AiDhe AyA, parassa AiTe No AyA, tadubhayassa AiDe avattavvaM AyAi ya No AyAi ya / dese AiDhe sabbhAvapajjave dese AiDe asabbhAvapajjave, caubhaMgo // sabbhAvapajjaveNaM tadubhaeNa ya, caubhaMgo // asabbhAveNaM tadubhaeNa ya, cubhNgo|| dese AiDhe sabbhAvapajjave dese AiDhe asabbhAvapajjave dese AiDhe tadubhayapajjave cauppaesie khaMdhe AyA ya No AyA ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya 16; dese AiDhe sabbhAvapajjave dese AiDhe asabbhAvapajjave desA AiTThA tadubhayapajjavA cauppaesie khaMdhe AyA ya No AyA ya avattavvAI AyAo ya NoAyAo ya 17; dese AiTe sabbhAvapajjave desA AiTThA asabbhAvapajjavA dese AiDhe tadubhayapajjave cauppaesie khaMdhe AyA ya No AyAo ya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya / desA AiTThA sabbhAvapajjavA
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 782 | zrI bhagavatI sUtra-3 dese AiTe asabbhAvapajjave dese AiDe tadubhayapajjave cauppaesie khaMdhe AyAo ya No AyA ya avattavyaM AyAi ya No AyAi ya / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- cauppaesie khadhe siya AyA siya No AyA siya avattavvaM Nikkheve te ceva bhaMgA uccAreyavvA jAva No AyAi ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke catuSpadezI skaMdha kathaMcit AtmarUpa che noAtmarUpa che ane avaktavya che? uttara- he gautama! (1) svarUpanI apekSAe AtmarUpa che. (2) paranI apekSAe noAtmarUpa che. (3) tadubhayanI apekSAe AtmarUpa ane noAtmarUpa- A ubhayarUpe avaktavya che. (4thI7) eka dezamAM sabhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM asadubhAva paryAyanI apekSAthI eka vacana ane bahuvacana AzrI AtmarUpa ane anAtmarUpanA cAra bhaMga thAya che. (8thI11) sadbhAva paryAya ane tadubhaya paryAyanI apekSAe(eka vacana bahuvacana AzrI) AtmarUpa ane avaktavyanA cAra bhaMga thAya che. (12thI15) asadbhAva paryAya ane tadubhaya paryAyanI apekSAe (eka vacana-bahuvacana AzrI) anAtmarUpa ane avaktavyanA cAra bhaMga thAya che. (16) eka dezamAM sadbhAva paryAyanI apekSAe, eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM tadubhaya paryAyanI apekSAe catuSpadezI skaMdha eka AtmarUpa, eka noAtmarUpa ane eka Atma-anAtma A ubhayarUpe avaktavya che. (17) eka dezamAM sabhAva paryAyanI apekSAe eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAe ane bahu dezomAM tabhaya paryAyanI apekSAe catuudezI skaMdha eka AtmarUpa, eka noAtmarUpa ane aneka Atma-anAtmA A ubhayarUpe avaktavya che. (18) eka dezamAM sadbhAva paryAyanI apekSAe, bahu dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM tadubhaya paryAyanI apekSAe catuudezI skaMdha eka AtmarUpa, aneka noAtmarUpa ane eka Atma-anAtmA A ubhayarUpe avaktavya che. (19) bahu dezomAM sadbhAva paryAyanI apekSAe, eka dezamAM asadbhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM tadubhaya paryAyanI apekSAe catuSpadezI skaMdha aneka AtmarUpa, eka noAtmarUpa ane eka Atma-anAtmA A ubhayarUpe avaktavya che. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke catuSpadezI skaMdha kathaMcit AtmarUpa che, kathaMcit noAtmarUpa che ane kathaMcit avaktavya che. A nikSepamAM pUrvokta sarva bhaMga yAvatuM "noAtmarUpa che tyAM sudhI kahevuM joIe. vivecana : catuSpadezI skaMdhamAM 19 bhaMga thAya che.
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12: uddezaka-10 783. asaMyogI traNa bhaMgaH- (1) Atma rUpa (2) noAtmarUpa (3) avaktavya. dvisaMyogI bAra bhaMga :(1) AtmA eka, no AtmA eka (7) AtmA aneka, avaktavya eka (2) AtmA eka, no AtmA aneka (8) AtmA aneka, avaktavya aneka (3) AtmA aneka, no AtmA eka (9) no AtmA eka, avaktavya eka (4) AtmA aneka, no AtmA aneka (10) no AtmA eka, avaktavya aneka (5) AtmA eka, avaktavya eka (11) no AtmA aneka, avaktavya eka (6) AtmA eka, avaktavya aneka (12) no AtmA aneka, avaktavya aneka. trisaMyogI cAra bhaMga :(1) AtmA eka, no AtmA eka, avaktavya eka (3) AtmA eka, no AtmA aneka, avaktavya eka (2) AtmA eka, no AtmA eka, avaktavya aneka (4) AtmA aneka, no AtmA eka, avaktavya eka. asaMyogI traNa bhaMga saMpUrNa skaMdhanI apekSAe, te ja rIte dvisaMyogI bAra bhaMga ane trisaMyogI cAra bhaMga tenA vividha aMzonI dezanI apekSAe thAya che. kula 19 bhaMga thAya che. pAMca pradezI Adi skaMdhanI sapatA :23 AyA bhaMte ! paMcapaesie khaMdhe, aNNe paMcapaesie khaMdhe ? goyamA ! paMcapaesie khaMdhe siya AyA / siya No AyA / siya avattavvaM AyAi ya No AyAi ya / siya AyA ya No AyA ya, caubhaMgo // siya AyA ya avattavyaM, caubhaMgo // No AyA ya avattavveNa ya, caubhaMgo // tiyagasaMjoge ekko Na paDai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paMca pradeza skaMdha AtmarUpa che ke anya che? uttara- he gautama! paMcapradezI skaMdha (1) kathaMcit AtmarUpa che (2) kathaMcit noAtmarUpa che (3) kathaMcit AtmarUpa ane no AtmarUpa ubhayarUpathI avaktavya che (4thI7) kathaMcit AtmarUpa, noAtmarUpa che(ekavacana bahuvacana AzrI cAra baMga) (8thI11) kathaMcita AtmarUpa ane avaktavyanA cAra bhaMga (12thI15) kathaMcitu noAtmarUpa ane avaktavyanA cAra bhaMga trika saMyogI ATha bhaMgamAMthI eka AThamo bhaMga ghaTita thato nathI, arthAt sAta bhaMga thAya che. kula bAvIsa bhaMga thAya che. 24 se keNaTeNaM bhaMte ! taM ceva paDiuccAreyavvaM ?
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ 784 ] zrI bhagavatI sUtra-3 goyamA ! appaNo AiDhe AyA / parassa AiDhe No AyA / tadubhayassa AiDe avattavvaM / dese Aitu sabbhAvapajjave dese AiDhe asabbhAvapajjave / e vaM duyagasaMjoge savve paDaMti / tiyagasaMjoge ekkoNa paDai / chappaesiyassa savve paDaMti / jahA chappaesie evaM jAva aNaMtapaesie // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tenuM kAraNa zuM che ke paMcapradezI skaMdha AtmarUpa che, ItyAdi prazna karavA? uttara- he gautama! (1) paMca pradezI skaMdha svarUpanI apekSAe AtmarUpa che (2) paranI apekSAe noAtmarUpa che (3) tadubhaya apekSAe avaktavya che, eka dezamAM sadbhAva paryAyanI apekSAe ane eka dezamAM asabhAva paryAyanI apekSAe kathaMcit AtmarUpa che, kathaMcita noAtmarUpa che, A rIte dvisaMyogI sarva bhaMga prApta thAya che. trisaMyogI ATha bhaMga thAya che, temAMthI AThamo bhaMga ghaTita thato nathI. cha pradezI skaMdhanA viSayamAM A sarva bhaMga ghaTita thAya che. cha pradezI DhaMdhanI samAna anaMta pradezI sudhI kathana karavuM joIe. || he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecana : - paMca pradezI skaMdhanA bAvIsa bhaMga thAya che. temAM prathama asaMyogI traNa bhaMga pUrvavatu sakalAdeza rU5 arthAtu saMpUrNa skaMdhanI apekSAe che. te ja skaMdhanA dezanI apekSAe dvisaMyogI bAra bhaMga, trisaMyogI ATha bhaMga thAya che. temAMthI ahIM sAta bhaMga ja grahaNa karyA che. AThamo bhaMga asaMbhavita hovAthI ghaTita thato nathI. te rara bhaMga A pramANe thAya che. yathAasaMyogI traNa bhaMga:- (1) AtmarUpa (2) noAtmarUpa (3) avaktavya hiMsayogI 12 bhaMga :(1) AtmA eka, noAtmA eka (7) AtmA aneka, avaktavya eka (2) AtmA eka, noAtmA aneka (8) AtmA aneka, avaktavya aneka (3) AtmA aneka, no AtmA eka (9) noAtmA eka, avaktavya eka (4) AtmA aneka, noAtmA aneka (10) no AtmA eka, avaktavya aneka (5) AtmA eka, avaktavya eka (11) no AtmA aneka, avaktavya eka (6) AtmA eka, avaktavya aneka (12) noAtmA aneka, avaktavya aneka
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-12 : uddezaka-10 trisaMyogI 7 bhaMga H (1) AtmA eka, noAtmA eka, avaktavya eka (2) AtmA eka, noAtmA eka, avaktavya aneka (3) AtmA eka, noAtmA aneka, avaktavya eka paramANu vipradezI pa tripradezI saMdha cAra pradezI skaMdha pAMca prI dha cha pradezI skaMdha anaMtapradezI skaMdha A bhaMgomAM mULa bhaMga- (1) AtmarUpa (2) anAtmarUpa (3) avaktavya, te traNa ja che. tenA ekavacana, bahuvacananI apekSAe vividha bhaMga thAya che. tethI tenA asaMyogI, dvisaMyogI ane trisaMyogI A traNa prakAranA ja bhaMga thAya che, catuHsaMyogI Adi bhaMga thatA nathI. padmadezIthI anaMtapradezI dhamAM 23 bhaMga ghaTita thAya che. asaMyogI 3 + disaMyogI 12 + trisaMyogI 8 = 23 bhaMga thAya che. temAM uparokta sUtramAM kathita 22 bhaMga ane (23) AtmA aneka, no AtmA aneka avaktavya aneka. paramANu pudgalathI anaMta pradezI skaMdhamAM bhaMga saMkhyA : pudgala dravya asaMyogI nisaMyogI 3 3 3 3 3 (4) AtmA eka, noAtmA aneka, avaktavya aneka (5) AtmA aneka, noAtmA eka, avaktavya eka (6) AtmA aneka, noAtmA eka, avaktavya aneka (7) AtmA aneka, noAtmA aneka, avaktavya; eka AThamo bhaMga ghaTita thato nathI. X >> 7 * * * 12 trisaMyogI X X 785 8 8 || zataka-1ra/10 saMpUrNa // || zataka-1ra saMpUrNa 11 kula bhaga 3 cha cha 42 za 13
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ 786 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pariziSTa-1: gAMgeya aNagAranA bhaMga viSayaka pada ane vikalpa saMkhyA sAta narakanI pada saMkhyA asaMyogI-7 bhaMga (1) sarva jIvo prathama narakamAM, (2) sarva jIvo bIjI narakamAM, (3) sarva jIvo trIjI narakamAM, (4) sarva jIvo cothI narakamAM, (5) sarva jIvo pAMcamI narakamAM, (6) sarva jIvo chaThThI narakamAM, (7) sarva jIvo sAtamI narakamAM. dvisaMyogI pada saMkhyA-ra1 [ahIM 1-2 Adi aMka pahelI, bIjI Adi narakanA che.] (1) 1-2 (6) 1-7, (11) ra-7, (16) 4-5 (21) 7 (2) 1-3 (7) 2-3 (12) 3-4 (17) 4-6 (3) 1-4 (8) 2-4 (13) 35 (18) 4-7, (4) 1-5 (9) 2-5 (14) 3-6 (19) pa-6 (5) 1-6 (10) ra-6 (15) 3-7 (20) pa-7 trisaMyogI pada saMkhyA-35 (1) 1-2-3 (10) 1-4-5 (19) 2-3-7 (28) 34-7 (2) 1-2-4 (11) 1-4-6 (20) 2-4-5 (29) 3-5-6 1-2-5 (12) 1-4-7 (21) 2-4-6 (30) 3-5-7 1-2-6 (13) 1-5-6 (22). 2-4-7 (31) 37. (5) 1--7 (14) 1-5-7 (23) 2-5-6 (32) 4-5-6 (6) 1-3-4 (15) 17 (24) 2-5-7 (33) 4-5-7 (7) 1-3-5 (16) 2-3-4 (25) 2-7 4- 7 (8) 1-3-6 (17) ra-35 (26) 3-4-5 (35) pa-67 (9) 1-3-7 (18) 2-3-6 (27) 3-4-6 catuHsaMyogI pada saMkhyA-35 (1) 1-2-3-4 (10) 1-2-7 (19) 1-4-67 (28) ra-4-pa-7 (2) 1-2-3-5 (11) 1-3-4-5 (20) 1-5-7. (29) 2-4-67 1-2-3-6 ) 1-3-4-6 (21) 2-3-4-5 (30) ra-5-7 1-2-3-7 (13) 1-3-4-7 (22) 2-3-4-6 (31) 3-4-5-6 (5) 1-2-4-5 (14) 1-3-5 (23) 2-3-4-7 (32) 3-4-5-7 (6) 1-2-4-6 (15) 1-3-5-7 (24) 2-3-5-6 (33) 3-4-6-7 1-2-4-7 (16) 1-3- (25) 2-3-5-7 (34) 3-5-7 1-2-5-6 (17) 1-4-5-6 (26) 2-3-7 (35) 4-5-67 1-2-5- (18) 1-4-5-7 (27) 2-4-5-6
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 pAMca saMyogI pada saMkhyA (1) 1-2-3-4-5 (2) 1-2-3-4-6 (3) 1-2-3-4-7 (4) 1-2-3-5-6 (5) 1-2-3-5-7 (6) 1-2-3-6-7 (7) 1-2-4-5-6 chasaMyogI pada saMkhyA 7 (1) (2) (3) (4) 1-2-3-5-6-7 sAta saMyogI pada saMkhyA 1 1-2-3-4-5-6 1-2-3-4-5-7 1-2-3-4-6-7 1+2+3+4+5+6+7. 1 (8) 1-2-4-5-7 (9) 1-2-4-6-7 (10) 1-2-5-6-7 (11) 1-3-4-5-6 (12) 1-3-4-5-7 (13) 1-3-4-6-7 (14) 1-3-5-6-7 (15) 1-4-5-6-7 (16) 2-3-4-5-6 (17) 2-3-4-5-7 (18) 2-3-4-6-7 (19) 2-3-5-6-7 (20) 2-4-5-6-7 (21) 3-4-5-6-7 (5) 1-2-4-5-6-7 (6) 1-3-4-5-6-7 (7) 2-3-4-5-6-7 787 vikalpa saMkhyA eka jIva narakamAM utpanna thAya tyAre vikalpa-1. yathA asaMyogIno-1. be jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-2. yathA- asaMyogIno-1, dvisaMyogIno-1(1+1) traNa jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-4. yathA- asaMyogIno-1, dvisaMyogInA-ra(1+2,2+1), traNa saMyogIno-1 (1+1+1) cAra jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa 8. yathA asaMyogIno 1, nisaMyogInA 3(1+3, 22, 311), traNa saMyogInA-3 (1+1-2, 1721, 2-1-1), cAra saMyogIno 1(1+1+1+1)
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ 788 ] zrI bhagavatI sUtra-3 pAMca jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-16. yathA| asaMyogIno | hisaMyogIna | trisaMyogInA cAra saMyogInA | pAMca saMyogIno 1 (1) 1+4 (2) 2+3 (3) 3+2 (4) 4+1 (1) 1+1+3 (2) 1++ (3) 1+3+1 (4) 2+1+2 (5) 2+2+1 (6) 3+1+1 (1) 1+1+1+2 | (1) 1+1+1+1+1 (2) 1+1+2+1 (3) 1+2+1+1 (4) 2+1+1+1 5 cha jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-3ra yathAasaMyogIno |dvisaMyogInA|tri saMyogInA, cAra saMyogInA | pAMca saMyogIno chasaMyogIno 10 10 (1) 6 (1) 1+5 | (1) 1+1+4 | (1) 1+1+1+3 (1) 1+1+1+1+2 (1) 1+1+1+1+1+1 (2) ra+4 (2) 1+2+3 | (2) 1+1+2++ (2) 1+1+1+2+1 (3) 33 (3) 1+3+2 (3) 1+1+3+1 (3) 1+1+2+1+1 (4) 42 (4) 1+4+1 (4) 1+2+1+ra (4) 1+2+1+1+1 (5) pa+1 (5) 2+1+3 (5) 12+2+1 | (5) 2+1+1+1+1 (6) rarara (6) 1+3+1+1 (7) 2+3+1 (7) 2+1+1+2 (8) 3+1+2 | (8) 2+1+2+1 (9) 3+2+1 | (9) ra++1+1 (10) 4+1+1(10) 3+1+1+1 sAta jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa 64- asaMyogIno-1. hisaMyogInA-6 yathA- 1+6, 2+5, 3+4, 4+3, 5+2, 11. traNa saMyogInA-15. yathA- (1) 1+1+5 (2) 1+2+4 (3) 1+7+3 (4) 1+4+2 (5) 1+5+1 (6) ra+1+4 (7) 2+2+3 (8) 2+3+2 (9) ra+4+1 (10) 3+1+3 (11) 3+1+2 (12) 7+3+1 (13) 4+1+ra (14) 4+2+1 (15) 5+1+1
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 | 789 | cAra saMyogInA-20.yathA- (1) 1+1+1+4 (6) 1+2+2+2 (11) 2+1+1+3 (16) 2+3+1+1 (2) 1+1+2+3 (7) 1+2+3+1 (12) 2+1+2+2 (17) 3+1+1+2 (3) 1+1+3+2 (8) 1+3+1+2 (13) 2+1+3+1 (18) 3+1+2+1 (4) 1+1+4+1 (9) 1+3++1 (14) 2+3+1+2 (19) 3+2+1+1 (5) 1+2+1+3 (10) 1+4+1+1 (15) 2+2+2+1 (20) 4+1+1+1 pAMca saMyogInA-15.yathA- (1) 1+1+1+1+3 (6) 1+1+3+1+1 (11) 2+1+1+1+2 (2) 1+1+1+2+2 (7) 1+2+1+1+2 (12) 2+1+1+2+1 (3) 1+1+1+3+1 (8) 1+2+1+2+1 (13) 2+1+2+1+1 (4) 1+1+2+1+2 (9) 1++2+1+1 (14) 2+2+1+1+1 (5) 1+1+2+2+1 (10) 1+3+1+1+ (15) 3+1+1+1+1 chasayogInA-yathA-- (1) 1+1+1+1+1+2 (4) 1+1+2+1+1+1 (2) 1+1+1+1+2+1 (5) 1+2+1+1+1+1 (3) 1+1+1+2+1+1 (6) 2+1+1+1+1+1 sAta saMyogIno-1 (1+1+1+1+1+1+1.) ATha jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-127. yathA asaMyogIno vikalpa-1. hisaMyogInA vikalpa-7. (5) 5+3 (1) 1+7 (2) ra+s (3) 3+5 (s) +2 (7) 71 (4) 4+4
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 790 | zrI bhagavatI sUtra-3 trisaMyogInA vikalpa-21. yathA (1) 1+1+6 (7) 2+1+5 (12) 3+1+4 (17) 42+ra (2) 1+2+5 (8) 2+2+4 (13) 3+2+3 (18) 4+3+1 (3) 1+3+4 (9) 2+3+3 (14) 3+3+2 (19) pa+1+ra (4) 1+4+3 (10) 2+4+2 (15) 3+4+1 (20) pa+2+1 (5) 1+5+2 (11) ra5+1 (16) 4+1+3 (21) +1+1 (6) 1+++ cAra saMyogInA vikalpa-35. yathA- (1) 1+1+1+5 (10) 1+3+1+3 (19) 2+1+4+1 (28) 3+1+3+1 (2) 1+1+2+4 (11) 1+3+2+2 (20) 2+2+1+3 (29) 3+2+1+2 (3) 1+1+7+3 (12) 1+7+3+1 (21) 2+2+2+2 (30) 3+2+2+1 (4) 1+1+4+2 (13) 1+4+1+2 (22) 2+2+3+1 (31) 2+3+1+1 (5) 1+1+5+1 (14) 1+4+2+1 (23) 2+3+1+2 (32) 4+1+1+ra (6) 1+2+1+4 (15) 1+5+1+1 (24) 2+3+2+1 (33) 4+1+2+1 (7) 1+2+2+(16) ra+1+1+4 (25) 2+4+1+1 (34) 4+2+1+1 (8) 1+2+3+2 (17) 2+1+2+3 (26) 3+1+1+3 (35) pa+1+1+1 (9) 1+2+4+1 (18) 2+1+3+2 (27) 3+1+2+2 pAMca saMyogInA vikalpa-35. yathA- (1) 1+1+1+1+4 (10) 1+1+4+1+1 (19) 1+3+2+1+1 (28) 2+2+1+2+1 (2) 1+1+1+2+3 (11) 1+2+1+1+3 (20) 1+4+1+1+1 (29) 2+2+2+1+1 (3) 1+1+1+3+2 (12) 1+2+1+2+2 (21) 2+1+1+1+3 (30) 2+3+1+1+1 (4) 1+1+1+4+1 (13) 1+2+1+3+1 (22) 2+1+1+2+2 (31) 3+1+1+1+2 (5) 1+1+2+1+3 (14) 1+2+2+1+2 (23) 2+1+1+3+1 (32) 3+1+1+2+1 (6) 1+1+2+2+2 (15) 1+2+2+2+1 (24) 2+1+2+12 (33) 3+1+2+1+1 (7) 1+1+2+3+1 (16) 1+2+3+1+1 (25) 2+1+2+2+1 (34) 3+2+1+1+1 (8) 1+1+3+1+2 (17) 1+3+1+1+2 (26) 2+1+3+1+1 (35) 4+1+1+1+1 (9) 1+1+3+2+1 (18) 1+3+1+2+1 (27) 2+2+1+1+2
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 791 chasaMyogInA vikalpa-21. yathA-- (1) 1+1+1+1+1+3 (8) 1+1+2+1+2+1 (15) 1+3+1+1+1+1 (2) 1+1+1+1+2+2 (9) 1+1+2+2+1+1 (16) 2+1+1+1+1+2 (3) 1+1+1+1+3+1 (10) 1+1+3+1+1+1 (17) 2+1+1+1+2+1 (4) 1+1+1+2+1+2 (11) 1+2+1+1+1+2 (18) 2+1+1+2+1+1 (5) 1+1+1+2+2+1 (12) 1+2+1+1+2+1 (19) 2+1+2+1+1+1 (6) 1+1+1+3+1+1 (13) 1+2+1+2+1+1 (20) ra+2+1+1+1+1 (7) 1+1+2+1+1+2 (14) 1+2+2+1+1+1 (21) 3+1+1+1+1+1 sAta saMyogInA vikalpa-7.yathA- (1) 1+1+1+1+1+1+2. (5) 1+1+2+1+1+1+1 (2) 1+1+1+1+1+2+1 (3) 1+1+1+1+2+1+1 (6) 1+2+1+1+1+1+1 (7) 2+1+1+1+1+1+1 (4) 1+1+1+2+1+1+1 nava jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-247. yathA- asaMyogIno-1. dvisaMyogInA vikala5-8. yathA- (1+8, 2+7, 3+6, 45, 5+4, 6+3, 7+2, 8+1.) traNa saMyogInA vikalpa-28. yathA- (1) 1+1+7 (8) 2+1+s (15) 3+2+4 (rara) 4+4+1 (2) 1+2+(9) 2+3+5 (16) 3+3+3 (23) pa+1+3 (3) 1+3+5 (10) 2+3+4 (17) 3+4+2 (24) pa+2+2 (4) 1+4+4 (11) 2+4+3 (18) 3+5+1 (25) pa+3+1 (5) 1+5+3 (12) 25+2 (19) 41+4 (26) +1+rA (6) 1++2 (13) 2++1 (20) 4+2+3 (27) 2+1 (7) 1+7+1 (14) 3+1+5 (21) 4+3+2 (28) 3+1+1
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 cAra saMyogInA vikalpa-pa6. yathA-- (92) 9+3+9+8 (23) 2+1+2+4 (2) 1+1+2+5 (93) 9+3+2+3 (24) 2+1+3+3 (3) 9+9+3+8 (98) 9+3+3+2 (25) 2+1+4+ra (8) 9+9+8+3 (94) 9+3+8+9 (26) 2+1+5+, (5) 1+1+5+ra (95) 9+8+9+3 (27) 2+2+1+4 (28) 2+2+2+3 (29) 2+2+3+ra (30) 2+2+4+1 (39) 2+3+1+3 (32) 2+3+2+ra (33) 2+3+3+1 5+b+b+b (b) b+5+b+b (5) (10) 9+8+2+2 (0) 9+2+9+4 (92) 9+8+3+9 (c) 9+2+2+8 (96) 9+4+9+2 (e) 9+2+3+3 (20) 1+5+2+1 (90) 1+2+8+2 (29) 9+9+9+9 (11) 1+2+5+1 (22) 2+1+1+pa pAMca saMyogInA vikalpa 70. b+b+h+b+b (hb) h+b+b+b+b (b) (2C) 9+3+2+9+2 (2) 9+9+9+2+8 (95) 9+2+9+9+8 (30) 2+3+2+2+1 (3) 2+1+2+3+3 (19) 1+2+1+2+3 (39) 9+3+3+9+9 (43) 2+1+3-1+2 (44) 2+1+3+2+1 (45) 2+1+4+1+1 (8) 9+9+9+8+2 (22) 1+2+2+3+2 (32) 9+8+9+9+2 (46) 2+2+1+1+3 b+&+b+c+b (5b) b+h+b+b+b (h) (33) 9+8+9+2+1 (7) 1+1+ra+ra+3 (21) 1++++ra (34) 2+4+1+ra (34) 2+8+2+9 (36) 2+5+1+1 (39) 3+9+9+8 (32) 3+1+2+3 (36) 3+9+3+2 (80) 3+9+8+9 (41) 3+2+1+3 (42) 3+2+2+2 (83) 3+2+3+9 (88) 3+3+9+2 (89) 2+9+2+2+2 (5) 9+9+2+9+8 (20) 9+2+2+2+3 (38) 9+8+2+9+9 (48) ra+2+1+3+1 (34) 9+4+9+9+? (8) 1+1+2+3+2 (22) 1+2+2+3+1 (36) 2+1+1+1+4 (e) 9+9+2+8+9 (23) 1+2+3+9+2 (37) 2+1+1+2+3 (51) 2+2+3+1+1 (90) 9+9+3+2+3 (28) 9+2+3+2+9 (38) 2+1+1+3+ra (para) ra+3+1+1+ra (11) 1+1+3+2+2 (25) 1+2+4+1+1 (39) 2+1+1+4+1 (53) 2+3+1+2+1 (12) 1+1+3+3+1 (25) 9+3+1+1+3 (40) 2+1+2+1+3 (54) 2+3+2+1+1 (13)1+1+4+1+2 (27) 1+3+1+ra+ra (28) 9+9+8+2+9 (22) 9+3+2+3+9 (42) 2+1+2+3+1 (47) ra+2+1+2+2 zrI bhagavatI stra-3 (49) ra+2+2+1+ra (50) ra+ra+ra+2+1 (45) 3+3+2+1 (x5) 3+8+9+1 (89) 8+9+9+3 (48) 4+1++ra (re) 8+9+3+9 (50) 4+2+1+2 (51) 4+2+2+1 (42) 8+3+9+9 (53) 5+1+1+ra (54) 5+1+2+1 (55) 5+2+1+1 b+b+b+5 (5h) (59) 3+2+3+9+9 (52) 3+2+9+9+2 (53) 3+2+1+2+1 (58) 3+2+2+9+9 (04) 3+3+9+9+994 (55) 8+9+9+9+2 (50) 8+9+9+2+9 (52) 8+9+2+9+9 (55) 11 (4) 21-11 (40) 3+9+9+2+2 (42) 3+9+9+3+9 (4c) 3+1+2+9+2 (50) 3+9+2+2+9 b+b+b+b+h (06) e+b+b+b+e (sh)
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 799 chasaMyogI vikalpa-pa6. yathA- (1) 1+1+1+1+1+4 (15) 1+1+2+2+2+1 (29) 1+2++2+1+1 (43) 2+1+2+1+2+1 (2) 1+1+1+1+2+3 (16) 1+1+2+3+1+1 (30) 1+2+3+1+1+1 (44) 2+1+2+2+1+1 (3) 1+1+1+1+3+2 (17) 1+1+3+1+1+2 (31) 1+3+1+1+1+2 (45) 2+1+3+1+1+1 (4) 1+1+1+1+4+1 (18) 1+1+3+1+2+1 (32) 1+3+1+1+2+1 (46) 2+2+1+1+1+2 (5) 1+1+1+2+1+3 (19) 1+1+3+2+1+1 (33) 1+3+1+2+1+1 (47) 2+2+1+1+2+1 (6) 1+1+1+2+2+2 (20) 1+1+4+1+1+1 (34) 2+3+2+1+1+1 (48) 2+2+1+2+1+1 (7) 1+1+1+2+3+1 (21) 1+2+1+1+1+3 (35) 1+4+1+1+1+1 (49) 2+2+2+1+1+1 (8) 1+1+1+3+1+2 (22) 1+2+1+1+2+2 (36) 2+1+1+1+1+3 (50) 2+3+1+1+1+1 (9) 1+1+1+3+2+1 (23) 1+2+1+1+3+1 (37) 2+1+1+1+2+2 (51) 3+1+1+1+1+2 (10) 1+1+1+4+1+1 (24) 1+2+1+2+1+2 (38) 2+1+1+1+3+1 (para) 3+1+1+1+2+1 (11) 1+1+2+1+1+3 (25) 1+2+1+2+2+1 (39) 2+1+1+2+1+2 (53) 3+1+1+2+1+1 (12) 1+1+2+1+2+2 (26) 1+2+1+3+1+1 (40) 2+1+1+2+2+1 (54) 3+1+2+1+1+1 (13) 1+1+2+1+3+1 (27) 1+2+2+1+1+2 (41) 2+1+1+3+1+1 (55) 3+2+1+1+1+1 (14) 1+1+2+2+1+2 (28) 1+2+2+1+2+1 (42) 2+1+2+1+1+2 (56) 4+1+1+1+1+1 sAta saMyogI vikalpa-28. yathA- (1) 1+1+1+1+1+1+3 (10) 1+1+1+3+1+1+1 (19) 1+2+1+2+1+1+1 (2) 1+1+1+1+1+2+2 (11) 1+1+2+1+1+1+2 (20) 1+2+2+1+1+1+1 (3) 1+1+1+1+1+3+1 (12) 1+1+2+1+1+2+1 (21) 2+3+1+1+1+1+1 (4) 1+1+1+1+2+1+2 (13) 1+1+2+1+2+1+1 (rara) 2+1+1+1+1+1+2 (5) 1+1+1+1+2+2+1 (14) 1+1+2+2+1+1+1 (23) 2+1+1+1+1+2+1 (6) 1+1+1+1+3+1+1 (15) 1+1+3+1+1+1+1 (24) 2+1+1+1+2+1+1 (7) 1+1+1+2+1+1+2 (16) 12+1+1+1+1+2 (25) 2+1+1+2+1+1+1 (8) 1+1+1+2+1+2+1 (17) 1+2+1+1+1+2+1 (26) 2+1+2+1+1+1+1 (9) 1+1+1+2+2+1+1 (18) 1+2+1+1+2+1+1 (27) 2+2+1+1+1+1+1 (28) 3+1+1+1+1+1+1 daza jIva narakamAM utpanna thAya tenA vikalpa-4i. yathA- asaMyogIno vikalpa-1 hisaMyogInA vikalpa-9 yathA- (1+9, 2+8, 3+7, 4+6, pa+5, 6+4, 7+3, 8+2, 9+1.)
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ 794 ] zrI bhagavatI sUtra-3 traNa saMyogInA vikalpa-36. yathA- (28) 52+3 (29) 2+3+2 (30) pa+4+1 +1+3 (31) (1) 1+1+8 (10) 2+2+s ' (2) 1+2+7 (11) 2+3+5 (3) 1+3+s (12) 2+4+4 1+45 (13) 2+5+3 1+5+4 (14) 2++ 13 (15) 2+0+1 1+7+ra (16) 3+1+s (8) 1+8+1 (17) 3+2+5 (9) 2+1+7 (18) 3+3+4 cAra saMyogInA vikalpa-84. (19) 3+4+3 (20) 3+5+ra (21) 3++1 (22) 4+1+5 | (23) 4+4+4 (24) 4+3+3 (25) 4+4+2 (26) 4+5+1 (27) pa+1+4 (32) darara | (33) +3+1 (34) 3+1+ (35) 72+1 (36) 8+1+1 (1) 1+1+1+7 (15) 1+3++4 (29) 2+1+1+s (43) 2+3+4+1 (57) 3+2+3+ (71) 42+3+1 (2) 1+1+2+s (16) 1+2+3+3 (30) 2+1+2+5 (44) 2+4+1+3 (58) 3+2+4+1 (32) 4+3+1+2 (3) 1+1+3+5 (17) 1+3+4+2 (31) 2+1+3+4 (45) 2+4+2+2 (59) 3+3+1+3 (73) 4+3+2+1 (4) 1+1+4+4 (18) 1+3+5+1 (32) 2+1+4+3 (46) 2+4+3+1 (cha) 3+3+2+2 (74) 4+4+1+1 (5) 1+1+5+3 (19) 1+4+1+4 (33) 2+1+5+2 (47) 25+1+2 (61) 7+3+3+1 (75) 5+1+1+3 (6) 1+1+s+ra, (20) 1+4+2+3 (34) 2+1++1 (48) 25+2+1 (2) 3+4+1+2 (76) pa+1+2+ra (7) 1+1+7+1 (21) 1+4+3+2 (35) 2+3+1+5 (49) ra++1+1 (3) 3+4+2+1 (77) 5+1+3+1 (8) 1+2+1+s (rara) 1+4+4+1 (36) 2+2+3+4 (50) 3+1+1+5 (4) 3+5+1+1 (78) pa+++1+2 (9) 1+2+25 (23) 15+1+3 (37) 2+2+3+3 (51) 3+1+2+4 (5) 4+1+1+4 (79) 52+2+1 (10) 1+2+3+4 (24) 15+2+ (38) 2+2+4+2 (para) 3+1+7+3 (6) 4+1+2+3 (80) pa+3+1+1 (11) 1+2+4+3 (25) 1+5+3+1 (39) 2+2+5+1 (53) 3+1+4+2 (7) 4+1+3+2 (81) +1+1+2 (12) 1+2+5+2 (26) 1++1+2 (40) 2+3+1+4 (54) 3+1+5+1 (8) 4+1+4+1 (82) +1+2+1 (13) 1+2+s+1 (27) 1++++1 (41) 2+3+2+3 (55) 3+2+1+4 (9) 4+2+1+3 (83) 2+1+1 (14) 13+1+5 (28) 1+7+1+1 (42) 2+3+3+2 (56) 3+2+2+3 (70) 4+2++2 (84) 3+1+1+1
Page #863
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 795 pAMca saMyogInA vikalpa-126 (1) 1+1+1+1+s (ra6) 12+1+5+1 (51) 1+4++++++ (76) ra+++13 (101) 3+1+4+1+1 (2) 1+1+1+2+5 (27) 12+2+1+4 (para) 1+4+3+1+1 (77) ra++++(102) 3+2+1+1+3 (3) 1+1+1+3+4 (28) 1+2+3 (53) 1+5+1+1+2 (78) 2++++3+1 (103) 3+1+2+2 (4) 1+1+1+43 (29) 1+2+2+3+2 (54) 1+5+121 (79) 2+3+1+2 (104) 3+1+3+1 (5) 1+1+1+5+2 (30) 1++++41 (55) 1+5+1+1 (80) ra++3+++1 (105) 3++++++++ (6) 1+1+1++1 (31) 1+2+3+1+3 (56) 1+1+1+1 (81) 2+4+1+1 (106) 3+++++++ (7) 1+1+2+1+5 (32) 1+2+3+2+2 (57) 2+1+1+1+5 (82) 2+3+1+1+3 (107) 3+2+3+1+1 (8) 1+1+2+4 (33) 12+3+3+1 (58) 2+1+1+2+4 (83) 2+3+1+2 (108) 33+1+12 (9) 1+1+2+3+3, (34) 1++4+1+2 (59) ra+1+1+33 (84) ra3+1+3+1 (109) 7+3+1+2+1 (10) 1+1++4+ (35) 1+2+4+1 (so) 2+1+1+4+2 (85) 2+3+2+12, (110) 3+3+2+1+1 (11) 1+1+2+5+1 (36) 1+2+5+1+1 (61) 2+1+1+5+1 (86) 2+3+2+2+1 (111) 3+4+1+1+1 (12) 1+1+3+1+4 (37) 2+3+1+1+4 (2) 2+1+2+1+4 (87) 2+3+3+1+1 (112) 4+1+1+1+3 (13) 1+1+3+2+3 (38) 13+1+2+3 (3) ra++++3 (88) ra+4+1+1+2 (113) 4+1+1+2+2 (14) 1+1++3+ (39) 1+3+1+3+2 (4) 2+1+2+3+ (89) 2+4+1 +1 (114) 4+1+1+3+1 (15) 1+1+3+4+1 (40) 1+3+1+4+1 (5) 2+1+2+4+1 (90) ra+4 +1+1 (115) 4+1+2+1+ (16) 1+1+4+1+3 (41) 1+3+2+1+3 (66) 2+1+3+1+3 (91) 2+5+1+1+1 (116) 4+1+++ (17) 1+1+4+2+2 (42) 13+++++ (7) 2+1+3+2+ (92) 3+1+1+1+4 (117) 4+1+3+1+1 (18) 1+1+4+3+1 (43) 13++3+1 (8) 2+1+2+3+1 (3) 3+1+1+2+3 (118) 4++1+1+2 (19) 1+1+5+1+2 (44) 13+3+1+2 (9) ra+++412 (94) 3+1+1+3+2 (119) 4++++++++ (20) 1+1+5+2+1 (45) 1+2+3+2+1 (70) 2+1+4+2+1 (5) 3+1+1+4+1 (120) 4++++1+1 (21) 1+1+1+1 (46) 1+3+4+1+1 (71) 2+1+5+1+1 (96) 3+1+2+13 (121) 4+3+1+1+1 (rara) 1+2+1+1+5 (47) 1+4+1+1+3 (72) ra+++1+1+4 (7) 3+1+2+2 (122) 5+1+1+1+2 (23) 1+2+1+2+4 (48) 1+4+1+2+2 (73) ra++++++3 (8) 3+1+2+3+1 (123) pa+1+1+2+1 (24) 1+2+1+3+3 (49) 1+4+1+3+1 (74) 2+2+1+3+ (99) 3+1+3+1+2 (124) pa+1+2+1+1 (25) 1+2+1+4+2 (50) 1+4+2+1+2 (75) ra+++1+41 (100) 3+1+3+1 (125) pa+2+1+1+1. (12) +1+1+1+1
Page #864
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 796 | zrI bhagavatI sUtra-3 cha saMyogInA vikalpa-126 (1) 1+1+1+1+15 (26) 1+1+3+1+13 (51) 12+2+3+1+1 (76) 2+1+1 +2 (101) 2+3+1+1+12 (2) 1+1+1+1+2+4 (27) 1+13+1+2+2 (para) 1+2+3+1+1+2 (77) 2+1+1+2+3+1 (102) 2+3+1+1+2+1 (3) 1+1+1+1+2+3 (28) 1+1+3+1+3+1 (53) 1+2+3+1+2+1 (78) 2+1+1+3+1+2 (103) 2+3+1+2+1+1 (4) 1+1+1+1+4ra (ra9) 1+1+3+2+1+2 (54) 1+2+3+2+1+1 (79) 2+1+1+3+2+1 (104) 2+3+2+1+1+1 (5) 1+1+1+1+5+1 (30) 1+1+3+2+2+1 (55) 1++4+1+1+1 (80) ra+1+1+4+1+1 (105) ra+41+1+11. (6) 1+1+1+2+1+4 (31) 1+1+2+3+1+1 (pa) 13+1+1+1+3 (81) 2+1+2+1+1+3 (106) 3+1+1+1+1+3 (7) 1+1+1+2+3 (32) 1+1+4+1+1+2 (57) 13+1+1+2+2 (82) 2+1+2+1+2 (107) 3+1+1+1+2+2 (8) 1+1+1+2+3+ (33) 1+1+4+1 +1 (58) 1+3+1+1+3+1 (83) 2+1+2+1+3+1 (108) 3+1+1+1+3+1 (9) 1+1+1+2+4+1 (34) 1+1+4+2+1+1 (59) +3+1+2+1+2 (84) 2+1+2+12 (109) 3+1+1+2+1+2 (10) 1+1+1+3+1+3 (35) 11+5+1+1+1 (%) 1+3+1+2+2+1 (85) 2+1++++1 (110) 3+1+1+++ (11) 1+1+1+3+2+2 (36) 1+2+1+1+1+4 (61) 2+3+1+3+1+1 (86) 2+1+2+3+1+1 (111) 3+1+1+3+1+1 (12) 1+1+1+2+3+1 (37) 1+2+1+1+2+3 (2) 1+3+2+1+1+2 (87) 2+1+3+1+1+ (112) 3+1+2+1+1+2 (13)1+1+1+4+1+2 (38) 1+2+1+1+3+2 (3) 1+3+2+1+2+1 (88) 2+1+3+1+2+1 (113) 3+1+2+1+2+1 (14) 1+1+1+4++1 (39) 1+2+1+1+4+1 (4) 1+3++++1+1 (89) 2+1+3+++1+1 (114) 3+1+2+1+1 (15) 1+1+1+5+1+1 (40) 1+2+1+2+1+3 (5) 13+3+1+1+1 (90) 2+1+4+1+1+1 (115) 3+1+3+1+1+1 (16) 1+1+2+1+1+4 (41) 1+2+1+2+2+2 (6) 1+4+1+1+1+2 (91) 2+3+1+1+1+3 (116) 3+2+1+1+1+2 (17) 1+1+2+1+2+3 (42) 1+2+1+2+3+1 (7) 1+4+1+1+2+1 (92) 2+2+1+1+22 (117) 3+2+1+1+2+1 (18) 1+1+2+1+3+2 (43) 1+2+1+3+1+2 (68) 1+4+1+2+1+1 (93) 2++1+1+3+1 (118) 3+2+1+2+1+1 (19) 1+1+2+1+4+1 (44) 1+++1+3+++1 (9) 1+4++1+1+1 (94) ra+++++1+ (119) 3++++1+1+1 (20) 1+1+2+2+1+3 (45) 1++1+4+1+1 (70) 1+5+1+1+1+1 (95) 2+2+1+2+2+1 (128) 3+3+1+1+1+1 (21) 1+1+++2 (46) 1+2+2+1+1+8 (71) 2+1+1+1+1+4 96) 2+2+1+3+1+1 (121) 4+1+1+1+1+2. (22) 1+1+2+2+3+1 (47) 1+2+2+1+2 (72) 2+1+1+1+2+3 (90) ra++++1+1+2 (122) 4+1+1+1+2+1 (23) 1+1+2+3+1+2 (48) 1+2+2+1+3+1 (73) 2+1+1+1+3+2 (98) ra+++++1+2+1 (123) 4+1+1+2+1+1 (24) 1+1+2+3+2+1 (49) 1+2+2+2+1+2 (74) 2+1+1+1+41 (99) 2+++++1+1 (124) 4+1+2+1+1+1 (25) 1+1+2+4+1+1 (50) 1++++++1 (75) 2+1+1+2+1+3 (100) 2+2+3+1+1+1 (125) 4+2+1+1+1+1 (126) 5+1+1+1+1+1
Page #865
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 sAta saMyogI vihapa-84 (1) 9+9+9+9+9+9+8 (2) 9+9+2+2+2+9+9 (40) 2+1+1+2+1+2+3 9+9+9+9+9+2+3 (30) 9+9+2+3+9+9+9 (uc) 2+9+9+9+9+2+2 (3) 1+1+1+1+1+3+ra (31) 1+1+3+1+1+1+ra (59) 2+1+1+1+1+3+1 (2) 9c9 9+9+9+9+3+2+1 9+9+9+9+9+8+9 (32) 1+2+3+1+1+2+9 (50) 2+9+9+9+2+9+2 (5) 9+9+9+9+2+9+3 (33) 9+9+3+1+2+9+9 (59) 2+9+9+9+2+2+9 (s) 9+9+9+9+2+2+2 (34) 1+1+3+2+1+1+1 (2) 2+1+1+1+3+1+1 9+9+9+9+2+3+9 (34) 9+9+8+9+9+9+9 (53) 2+9+9+2+9+9+2 (<) 9+9+9+2+3+9+2 (35) 9+2+9+9+9+9+3 (58) 2+9+9+2+9+2+9 (e) (37) 1+2+1+1+1+2+2 (5) 2+1+2+1+1+1+ra (10) 9+9+9+9+8+9+9 (38) 1+2+1+1+1+3+1 (66) 2+1+1+ra+ra+1+1 (12) 2+1+1+2+1+1+3 (36) 1+2+9+9+2+9+2 (67) 2+1+1+3+1+1+1 (92) 9+9+9+2+1+2+2 (80) 9+2+9+9+2+2+9 (68) 2+1+2+1+1+2+1 (93) 9+9+9+2+2+3+9 (89) 1+2+1+1+3+1+1 (9) 2+1+2+1+2+1+1 (98) 9+9+9+2+2+9+2 (42) 9+2+9+2+9+9+2 (00) 2+1+2+2+9+9+9 (94) 9+9+9+2+2+2+9 (83) 9+2+9+2+1+2+2 (99) 2+2+3+9+9+9+9 (95) 9+9+9+2+3+9+9 (88) 9+2+9+2+2+9+9 (72) 2+2+1+1+1+1+ra (17) 1+1+1+3+1+1+2 (45) 1+2+1+3+1+1+1 (73) 2+2+1+1+1+2+1 (c) 2+1+2+3+9+2+9 (46) 9+2+2+9+9+9+2 (74) 2+2+1+1+2+1+1 (ac) 9+9+9+3+2+2+2 (80) 9+2+2+9+9+2+9 (75) 2+2+1+2+1+1+1 (20) 9+9+9+8+9+9+9 (86) 9+2+2+9+2+9+9 (76) 2+2+2+1+1+1+1 (29) 2+1+2+9+9+9+3 (86) 9+2+2+2+9+9+9 (00) 2+3+9+9+9+2+2 (22) 2+1+2+1+1+2+2 (40) 9+2+3+9+9+9+9 (92) 3+9+9+9+9+9+2 (23) 1+1+2+1+2+3+1 (49) 9+3+9+9+9+9+2 (96) 3+9+9+9+9+2+9 (28) 9+9+2+9+2+9+2 (42) 2+3+9+9+9+2+9 (0) 3+9+9+9+2+9+9 (24) 9+9+2+1+2+2+9 (43) 2+3+9+9+2+9+9 (29) 3+2+1+2+9+9+9 (25) 9+9+2+9+3+9+9 (48) 9+3+9+2+9+9+9 (<2) 3+9+2+9+9+9+9 (20) 1+1+2+2+1+9+2 (44) 2+3+2+9+9+9+9 (63) 3+2+9+9+9+9+9 (2c) 9+9+2+2+1+2+2 (us) 9+8+9+9+9+9+9 (28) 8+9+9+9+9+9+9 Z Z D D D D Z (6) A rIte saMkhyAta, asaMkhyAta ane utkRSTa nairayikonA vikalpo vivecanamAMthI samajI levA joIe vikalpa saMkhyAne pada saMkhyA sAthe guNatAM bhaMga saMkhyA prApta thAya che.
Page #866
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 pariziSTa-2 H krama viSaya aga-Athim viMtir Adi | aNjhavasANAvaraNiyaM vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA | krama aTThapaDalAiM aDhAra pApasthAna | aNissiosivaM aNega vihi vihANA anaMte anuttare Adi zabda aNNamaNNa-puTThAI aNNamaNNa baddhAI aNNamaNNa-samabhara ghaDattAe ahvAkAla A ko anAkAropayoga anAtmarUpa anApAta, asaMloka Adi dasa abhigama aloe loyapyamANamettAI aloka avaktavya avakAzAMtara avagraha, IhA Adi avahAra | avitaha avibhAga pari aSTavidha baMdhakanA parISaha | asoccA kevalI asaMyogI bhaMga ajJAna 41 312 438 709 179 55 317 576 576 57 ou 585 98 775 149 417 321 586 775 714 712 535 427 283 196 310 335 68 A moba AgAsagaeNaM cakkeNa ATha karma baMdhanA kAraNo AtmarUpa AtmA ATha viSaya | Aditya AmaMtraNI Adi bAra bhASA ArAdhaka virAdhaka ArAdhanA Aloiya paDikaMtA AzIviSa Ida antathI Ada IhApoha-maggaNa- gaveSaNA zrI bhagavatI sUtra3 A aMtardIpa 6 ukkiTThAe devagaIe utkRSTa pravezanaka upapAta gati upayoga Urdhvaloka # Rjumati mana:paryavajJAna e ekavidha baMdhakamAM pariSaha | eggavihi vihANA evameyaM tameyaM nAka baMdha o gomAsatti sannovRtti Adi audArika Adi zarIra pRSTAka 108 414 51 775 73 724 502 154 202 511 3 479 313 592 379 170 98 58 110 196 55 427 179 ra1 485 298
Page #867
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 799 pRSTAMka krama viSaya pRSNaka 63 548 272 pa68 pa8 158 597 4% 439 che dadarzana ArAdhanA dicakravAla tapa dizA prokSaka pravrajyA devANuppiyA devAdhideva dezabaMdha deza-sarvanI caubhaMgI dasaNAvaraNijja dvisaMyogI bhaMga dharmadeva dhuve, phi3, lAla Adi ja 723 ne ) 747 $ naradeva $ 47 $ krama viSaya karma AzIviSa kAyasaMvedha kAyikI Adi kriyA la kilviSI deva kRSNapakSa ane zukalapakSa kukSibheda kevalI upAsaka kevalI pAkSika kevalI zrAvaka kriyA gatika(vATe vahetA) grahaNAkarSa | 2 cauraMgula-vajje cattAspiMca cayaMtIti abhilAvo carama-acarama caMdra-sUrya grahaNa cAritra ArAdhanA chidmastha ja jAgarikA traNa jANai pAsa jAti AzIviSa 1NAgesu ta tata gati tahArUvaM asaMjaya tahArUvaM samaNaM tiryaloka trAyanTiMsaka deva trisaMyogI bhaMga $ 724 nAma-gotra nityarAhu niyamA-bhajanA | pacchAkaDa pannavA(paryAya) paDiyA(pratyanIka) paDilAbhemANassa paramANu pariNata parivALA(siddha nivAsa) parISaha paryAya 27ra 77 pa20 1/9 13 740 parva rAhu 169 SOS 147 147 pa85 507 336 parapa 727 palyopamanasAgaropama pudgala ane pudgalI pula parAvartana pula pariNAma puvva sejjAyarI pUrva prayoga zarIra baMdha pUrvapratipanna porasI truTita yathAlIpAga suddha SO3
Page #868
--------------------------------------------------------------------------
________________ 800 krama |pauSadha paMcamukhe loca poMDitavIryalabdhi pratipadyamAna pradeza |pramANa kAla prayoga gati prayoga pariNata prayoga baMdha ane tenA bheda pravezanaka * phAsu - esaNijjeNaM ba bAlavIryalabdhi bAlapaMDitavIrya labdhi bisarIresu buddhi cAra baMdhana cheda gati viSaya brAhmaNa kuMDa bha bhavasiddhika jIva bhavastha jIva bhavAkarSa bhavika dravya deva bhAvadeva bhaMgasaMkhyA bha matthae dhovai maraNa kAla mizra pariNata tha thapAyuSyanivRtti kAla yoga paMdaranI paribhASA yoni 2 |rAhu 4 laddhiyA aladdhiyA labdhidasa pRSTha krama 4 448 94 " 4 chu chu ? * OM 9 17 214 328 740 712 661 184 74 747 337 19 For ox 33 490 723 88 84 | lAulloiya-mahie lezyA 80bhaMga loka lokasevAna vaDeMsagA viSaya vargaNA vartamAna pratyayika zarIra baMdha vAva(vyavahAra) pAMca vikalpa saMkhyA vipulamati mana:paryava jJAna vibhaMgajJAna vibhaMgajJAna vimohitA virata, avirata, viratAvirata visasA pariNata visasA pariNatanA 530 bheda visasA baMdha ane tenA bheda vihAyogati vIcIpaMtha avIcIpaMtha nA dha dhavidha baMdhakamAM parIpata za| zi , sa saddahAmi pattiyAmi saptavidha baMdhakamAM parISaha sarva baMdha sAropayoga | soccA kevalI viSNu RSir Adi saMraMbha samAraMbha za | jJAna ArAdhanA sAMtara-niraMtara cyavana sAMparAyika baMdha 4. zItaya viSaya . Adi zrI bhagavatI sUtra-3 jJAna (pAMceyanuM svarUpa) pRSTha: 740 539 51 585 para7 694 1 177 337 110 Fe 573 500 544 28 208 170 489 491 196 724 427 196 225 98 321 ? * # 4 4 4 7
Page #869
--------------------------------------------------------------------------
________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa
Page #870
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA
Page #871
--------------------------------------------------------------------------
________________ * . . * * * * * * * * . zruta anumoda zrImatI Do. bhAratIbena - DaoN. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI haryA bhUpendra modI, zrImatI amitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI . mAtRzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA zrI mInAbena harIzabhAI desAI zrI pAritoSa Ara. zAha zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha jaina jAgRti senTara zrI mukunda Ara. zeTha zrI ketanabhAI zAha * zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrImatI guNavaMtIbena praphulacaMdra domaDIyA zruta sadasya zrI rAjeza kalyANabhAI gAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI harane - sau. hInA zaileza saMghavI, au. sonala hirena saMghavI U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #872
--------------------------------------------------------------------------
Page #873
--------------------------------------------------------------------------
________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #874
--------------------------------------------------------------------------
________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #875
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org