Book Title: Samveg Rangshala
Author(s): Jinchandrasurishekhar, Hemendravijay, Babubhai Savchand
Publisher: Kantilal Manilal Zaveri
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600386/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अचिन्त्यमहिमानिधानाय श्रीशङ्खचरपार्श्वनाथाय नमो नमः । अनन्तलब्धिनिधानाय श्रीगौतमस्वामिने नमः ।। णमोऽत्यु सिरिपवयणस्स । तपागच्छीयश्रीजिनचन्द्रसूरिशेखरविरचिता ॥ श्रीसंवेगरंगशाला ॥ संशोधको सम्पादको च-स्व. आचार्यदेवविजयमनोहरसरिशिष्याणुः मुनिहेमेन्द्रविजयः पं. बाबुभाइ सवचंदश्च प्रकाशक : अणहीलपुरपत्तननिवासी झवेरी कान्तिलाल मणीलाल [मोहमयी-मुम्बापुरी] वीर से. २४९५ - मूल्यम् : प्रथमसंस्करणम् वि. सं. २०२५ साध रूप्यकडावशकम् प्रतय : १२५. SSSSSS Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरजबाला રા * પ્રાપ્તિ જ્ઞાઈસ જેન શ્વેતાંબર, " "મૂર્તિપૂજક જ્ઞાનધ્ધાર re-જાન તરફથી ભેટ प्राति-स्थान અ મ દાવા કરી શેઠ સુબાજી રવચંદ જેચંદ જૈન વિદ્યાશાળા, દોશીવાડાની પાળ, અમદાવાદ-૧, પંડિત બાબુભાઈ સવચંદ ૬૫૫/ગ્ન મનસુખભાઈની પાળ, કાળુપુર, અમદાવાદ-૧, રા Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरगशाला |રા आमुख આમુખ (પરમપૂજ્ય પરમશાસનપ્રભાવક વ્યાખ્યાનવાચસ્પતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયરામચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ તરફથી લખાયેલા આ આમુખમાં જાણે ગાગરમાં સાગર સમાયે છે.) સંગરંગશાળા નામને આ ગ્રંથ નામ તેવા ગુણને વરે છે. આ ભયંકર સંસારથી છુટવાને પુરુષાર્થ કરવામાં આ પવિત્ર ગ્રંથ ઘણે પ્રેરક બને એવે છે. સંવેગના રંગે રંગાયેલા આત્માને સંવેગના ભાવમાં તરબોળ બનાવવામાં અને સંવેગને નહિ પામેલા પણ ચગ્ય જીવોને સંવેગ પમાડવામાં આ ગ્રંથનું વાંચન અને મનન ઘણું ઉપકારક બને તે આ ગ્રન્થ છે. આ ગ્રન્થની હસ્તલિખિત પ્રત પૂ શ્રીસંઘસ્થવિર, શાંતતપમૃતિ સ્વ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ વિજય સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ લખાવીને શોધી હતી. તેઓશ્રીને આ થી મુમુક્ષુ મહાત્માઓ માટે પણ મનનીય જણાયું હતું. તેઓશ્રીના પટ્ટાલંકાર પરમ ઉપકારી પરમ સૌમ્યમૂતિ ગાશ્મીર્યાદિગુણનિધિ સ્વ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય મેઘસૂરીશ્વરજી મહારાજાને આ ગ્રન્થ પરમ સમાધિને જનક લાગ્યું હતું. અને એથી તેઓ આનું શ્રવણ વારંવાર કરતા હતા. તેઓશ્રીના પટ્ટાકાર અને મારા ધમમિત્ર આયાદેવ શ્રીમદ્ વિજયમનોહરસૂરીશ્વરજી મહારાજે આ ગ્રન્થ પિતાના પરમ ઉપકારી ગુરુદેવશ્રીને અર્તિમ સમયે ચતુર્વિધ શ્રીસંઘની હાજરીમાં સંભળાવ્યું હતું અને એનું શ્રવણ મહાવેદનામાં પણ મહાસંમોધિન ભાવ પેદા કરનારૂં જણાયું હતું. આ ગ્રન્થ મુનિશ્રી હેમેન્દ્રવિજયજીના પ્રયાસથી પ્રગટ થાય છે તેમાં તેમની ગુરુભકિત રહેલી છે. આ ગ્રન્થને આદર કરી શ્રીસંઘ આત્મકલ્યાણને અભિલાષી બને. . પાલીતાણા, શાંતિભુવન. પૂ. આ. કે. વિજયરામચન્દ્રસૂરિ ફાગણ સુદ-૧૪, - દ. મુનિ મહદય વિજય જ Iણા Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला IIકા प्रस्तावना : પ્રસ્તાવના | જેમાં પદે પદે વાકયે વાકયે ને કલેકે લોકે સંવેગની છોળો ઉછળી રહી છે, એવા આ પ્રમુનાબંનJIt સગરંગશાળા છે. આ ગ્રન્થરત્નની રચના કરનાર સમર્થતાકિ મહાવાદી શ્રીસિદ્ધસેનદિવાકરસૂરિજીકત સંમતિતક ગ્રન્થ ૫૨ અસાધારણ ટીકા લખનાર પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી અભયદેવસૂરિજી મહારાજના વડીલ ગુરુ બધુ પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીજિનચન્દ્રસૂરિજી મહારાજ છે. આ ગ્રન્થ ખાસ કરીને એજ પુણ્યાત્માઓને લાભ કરનાર નિવડશે કે જે હૃદયથી એમ માને છે કે હું આત્મા છું, અનાદિકાળથી સંસાર સમુદ્રમાં રખડી રહ્યો છું, હું શાશ્વત છું, પણ મારી વર્તમાન અવસ્થા અશાશ્વત છે. મારી આ અનંત રખડપટ્ટીને અંત લાવે હોય તે “સંવેગ ગુણને વેગ મારે વધારે જોઈએ. વિના સવેગે મારા સંસારને અંત આવવાને નથી, કેમ કે વગર સંવેગે લાંબા કાળ સુધી પણ તપેલું તપ, સેવેલું શીલ કાયકઇ રૂપ છે, આચરેલું અનુપમ ચારિત્ર અને મેળવેલું ઘણું બધું જ્ઞાન પણ ખરેખર ફેતરા ખાંડવા જેવું છે. આ વાત ગ્રન્થકારના શબ્દોમાં જોઈએ તેઃ"सुचिरं पि तवो तवियं, चित्र चरणं सुयं पि बहु पढियं । जइ नो संवेगरसो, तो तं तुसखण्डणं सव्वं ॥ પણુ વાંચનાર એમ પૂછશે કે, સંવેગ એટલે શું ? તેને ઉત્તર ૫ણ ગ્રન્થકાર નીચેના શબ્દોમાં આપે છે - एसो पुण संवेगो, संवेगपरायणेहि परिकहिओ । परमं भवभीरुतं, अहवा मोक्खामिकंखित्वं ॥ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरगशाला III प्रस्तावना તીર્થકર ભગવતેએ સંવેગને અર્થ આ પ્રમાણે કહેલું છે. અત્યંત સંસારને ભય અથવા માની અભિલાષા. અત્યંત સંસારને ભય એટલે ચારે ગતિને ભય. ચારે ગતિમાં નરકગતિ અને તિર્યંચ' ગતિને ભય તે લગભગ બધા જ મનુષ્યને છે. કોઈને પૂછીએ કે, સુખી યુરોપિયનના કુતરા તરીકે જન્મ લે છે ? તે તે તરત જ ના પાડશે. આપણે કહીએ કે, મેટરમાં બેસવા મળશે, દરજ માણસ નવડાવશે, સારૂં સારૂં ખાવાનું મળશે. વિગેરે વિગેરે ભૌતિક સુખ બતાવીએ તે પણ તે ના જ પાડશે. કેમ કે તિર્યંચ-પશુ કે ઢેર થવું કેઈને II ગમતું નથી. જ્યારે નરકમાં તે દુખ ને દુઃખ જ હોય છે. ત્યાં જવાનું મન કોને થાય ? ત્યારે રહી બાકીની બે ગતિ. એક મનુષ્ય અને બીજી દેવગતિ. આ મનુષ્યગતિમાં પણ દીન-દુખી અને કંગાળકુલમાં જન્મ લેવાનું કઈ ઈચ્છતું નથી. તેમજ દેવલોકમાં પણ બીજા સ્વામી દેવેની ગુલામી કરવી પડે. તેના હુકમથી પશુ થઈ તેને IS પીઠ ઉપર બેસાડવા પડે તેવું કોઈને પસંદ નથી. ત્યારે સંસારી જીવને શું પસંદ છે ? સંસારનું || ભૌતિક સુખ. તેની સામે સંવેગ ગુણ આપણને કહે છે કે, આ સંસારના સુખને મોક્ષસુખ મેળવવા ખાતર લાત મારતા શીખે. અને આ શિક્ષણ તમારા હૈયામાં પરિણામ પામે એ માટે આ ગ્રન્થનું પુનઃ પુનઃ વાચન, મનન અને નિદિધ્યાસન કરો. આ સંવેગ ગુણ મેળવવાની જેને ઈચ્છા થતી નથી. તેને આ ગ્રંથકાર દુર્ભાગ્ય કે અભવ્ય તરીકે ઓળખાવે છે. આ ઉપરથી સમજી શકશે કે, આ સંવેગ ગુણની જીવનમાં કેટલી આવશ્યકતા છે? IRા. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला प्रस्तावना કહેવું હોય તે એમ પણ કહી શકાય કે, મંત્રોમાં જેમ નમસ્કાર મહામંત્ર સર્વશ્રેષ્ઠ છે, તેમાં જેમ શ્રી શત્રુંજય સવશ્રેષ્ઠ છે, તેમાં જેમ વીતરાગ પરમાત્મા સર્વશ્રેષ્ઠ છે તેમ સર્વ ગુણેમાં શિરોમણિ ભાવને ભજનાર આ સંવેગ ગુણ ગુણેમાં સર્વશ્રેષ્ઠ છે. આ ગ્રન્થમાં ચાર મુખ્યદ્વારનું કથન કરવામાં આવ્યું છે. સંવગગુની પ્રાપ્તિ થયા પછી પણ આરાધના કયા કેમ કરવી અથવા એ ગુણને પ્રાપ્ત કરવા પણ આ આરાધના કેવી રીતે કરવી તેનું આમાં સ્પષ્ટ વર્ણન છે. 'આ ચાર દ્વારો (૧) પરિકમવિધિ દ્વાર (૨) પરગણકમશ દ્વાર (૩) મમત્વઉદ દ્વાર અને (૪) સમાધિલાભ દ્વાર છે. આ ચાર મુખ્ય દ્વારમાં પેટદ્વારે પહેલાના ૧૫, બીજાના ૧૦, ત્રીજાના ૯ અને ચાથાના ૯ છે. તે પટાહારનું વર્ણન વિસ્તારથી છે, જે જિજ્ઞાસુ ને વાંચી જવા ભલામણ છે પહેલા પરિકમવિધિદ્વારમાં આત્માને તે તે દ્વારમાં બતાવેલી આરાધના દ્વારા સંસ્કારી બનાવવાનું છે. મહારાજાનું સામ્રાજ્ય ગજબનું છે. જીવને કયાં અને કયારે ફસાવી દે, તેને પત્તો નથી. માટે એના સકંજામાં છવ ફસાઈ ન જાય તેની સાવધાની માટે આ બધા પેટા દ્વારની વિધિપૂર્વક આરાધના કરવાની કહી છે. - આ દ્વારમાં સાધુ અને શ્રાવકના ઉપકરણોનું જેમ વર્ણન છે, તેમ ગુરુ પાસેથી ગ્રહણશિક્ષા અને આસેવનશિક્ષા લઈ આત્માન સમ્યગ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રને વિકાસ કરનારા ગુણોનું પણ વર્ણન છે. અહિં ગ્રહણશિક્ષાને અર્થ એ સમજવાને છે કે, ગુરુ મહારાજ પાસેથી સાધુપણું અને શ્રાવકપણું શી રીતે આરાધવું એની સમજણ લેવી અને આસેવન શિક્ષાને અર્થ એ છે કે, એ સમજણને જીવનમાં જીવીને આત્મસાત કરવી. Iધા Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला प्रस्तावना છે . * આ શિક્ષાઓ વિનય વિના આવતી નથી માટે પેટાધારમાં વિનયદ્વાર પશુ પાડવામાં આવ્યું છે. વિનયને ભંગ કરી જે સાધુ કે શ્રાવક ધર્મમાં આગળ વધવા માગે છે, તે કદી પણ આગળ વધી શકતું નથી. કેમ કે પરમાત્માનું શાસન વિનયને ધર્મના મૂળ તરીકે ઓળખાવે છે. ઉત્તરાધ્યયન સુત્ર જે પ્રભુભાષિત છે, તેના ૩૬ અધ્યયનમાં પહેલ અચયન વિનય અધ્યયન છે. કેમ કે વિનય ન હોય તે બાકીના અધ્યયનમાં બતાવેલા ગુણે જીવમાં યથાર્થરૂપે આવી શક્તા નથી. માટે જ પ્રથમ અધ્યયન વિનયનું રાખવામાં આવ્યું છે. આ સિવાયના બીજા પ્રથમ મુખ્યદ્વારના પટાદ્વાર જે સમાધિદ્વાર, મનોસિદ્દીદ્વાર, અનિયતવિહારધાર, રાજદ્વાર, વિગેરે દ્વારા જે બતાવવામાં આવ્યા છે તે જિજ્ઞાસુઓને સૈન્યમાં જોઈ લેવાની અમારી ભલામણ છે. પ્રત્યેક પિટાદ્વારનું વર્ણન જે કરવામાં આવે તો પ્રસ્તાવના જ સ્વયં એક ગ્રન્થ બની જાય. હવે બીજું દ્વાર પરગણુસંક્રમણ નામનું છે. એના પટાદ્વારા ૧૦ છે. દરેકે દરેક દ્વારમાં ગુરુ આજ્ઞાની મુખ્યતા, કષાયને વોસિરાવવાની ભાવના, સાધુને સર્વથા પરિચયને ત્યાગ, દશ પ્રકારની સમાચારીનું વિધિપૂર્વક પાલન વિગેરે બતાવવામાં આવ્યું છે. આ આચારામાં જ્યાં જ્યાં ખલના થાય છે, ત્યાં ત્યાં ગુરુ-શિષભાવમાં ખામી આવે છે. એક ગરછના આચાર્ય બીજા ગરછના આચાર્ય" ઉપર જો વાત્સલ્યભાવ રાખવો જોઈએ તે રાખી શકતા નથી અને સાષક સામાચારીનું પાલન કરવામાં શિથિલ બનવાથી સ્વરછરી બને છે. IIળા Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला T૮ના प्रस्तावना ત્રીજું મૂલદ્વાર મમત્વ ઉછેઠ નામનું છે. આના નવ પટાદ્વાર છે. તેમાં શરૂમાં આલોચનાવિધાનદ્વાર મૂકવામાં આવ્યું છે. આત્માને હળવો કરવા માટે પ્રત્યેક સાધુ અને શ્રાવકે કરેલા પાપનું પ્રાયશ્ચિત્ત લેવાનું હોય છે. તેમાં પ્રાયશ્ચિત્ત કેવી રીતે લેવું, એના આપનારની લાયકાત, લેતી વખતની વિધિ વગેરેનું વર્ણન વિસ્તારથી કરવામાં આવ્યું છે. આલોચના નહી લેનાર સાધુ કે શ્રાવક સશલ્ય કહેવાય છે, અને શલ્યવાળે સાધના કરે તે પણ જ્યાં સુધી શલ્યની આલોચના ન લે ત્યાં સુધી શુદ્ધ થતું નથી. વિગેરે વિગેરે ઘણે સુંદર વિચાર આમાં કરવામાં આવ્યો છે. આ દ્વારમાં શા-સંથારો વગેરે ક્યાં કરે, પ્રત્યાખ્યાન આદિ દ્વારા શરીર, ઈન્દ્રિયોને અને મનને કેવી રીતે કાબુમાં લેવા, અથવા ખમાવવા દ્વારાએ કષાયને કેવી રીતે અંકુશમાં રાખવા તેનું આબેહૂબ વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. અહિં શય્યા શબ્દને અર્થ વસતિમાં સમજવાને છે. સાધુની વસતિ કેવી હોય? આજુ બાજુ પાડેશ હોય તે પણ કેવો હોય ? ના શબ્દ જ્યાં ન સંભળાય. રૂપ ન દેખાય વગેરે વગેરે વાતોનું વર્ણન કરી સાધકને ખૂબ ખૂબ સાવચેત રહેવા સૂચન કરવામાં આવ્યું છે. છેલ્લું ચોથું સમાધિલાભ દ્વાર છે. આના પટાદ્વારે નવ છે. આ દરેક પેટાદ્વારાના અવાન્તર દ્વારા પણ આપવામાં આવ્યા છે. આમાંના એક એક દ્વાર આરાધના માટે ધ્યાન ખેંચે તેવા છે. તેમાં પણ ચતુઃ શરણગમન, સુકૃતઅનુમોદન ને દુષ્કૃત-નિંદા દ્વારે, જે પટાદ્વારામાં પણ અવાન્તર દ્વારો છે-તે સવિશેષ ધ્યાન ખેંચે તેમ છે. અરિહંત આદિનું શરણું શા માટે સ્વીકારવાનું છે? એ તારકે રાજકુલમાં જનમ્યા હતા. સુખસામગ્રીમાં ઉછરી મોટા થયા હતા. ઋતિના ઢગલા વચ્ચે એમનું જીવન પસાર થઈ રહ્યું હતું. માતાના ગર્ભમાં આવતાં Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला प्रस्तावना III. જેમને ઈન્દ્રાદિ દેવતાએ નમતા હતા, તેમણે પણ માથાના વાળ ઉખેડી લોચ કરી સ્વ૫ર હિતાર્થે પ્રવજ્યાને સ્વીકાર કર્યો અને જ્યાં સુધી ઘાતી કર્મોને ક્ષય ન થયે ત્યાં સુધી પલાંઠી વાળીને તેઓ બેઠા પણ નહીં. આવા પરમાત્માને શરણે એટલા માટે જ જવાનું છે કે “સંસારના ગમે તેટલા સુંદર મનમેહક કે સાનુકૂળ સુખો મળે તે પણ તે ત્યાજ્ય છે' આવી બુદ્ધિ આવે ત્યારે જ આ પરમાત્માને શરણે સાચી રીતે જઈ શકાય છે. બાકી પરમાત્માનું શરણું મળતું નથી. એ વાત નિશ્ચિત છે. આ રીતે પરમાત્માનું શરણું પ્રાપ્ત કરનાર જે પુણ્યશાલી આત્મા ભૂતકાળના દુષ્કૃતેની ગહ કરે, સુકૃતની અનુમોદના કરે અને આત્માને અરિહંતમય બનાવવા તેનું ધ્યાનાદિ કરે છે અને અવશ્ય સંઘયાદિ સામગ્રી સંપન્ન હોય તે તે, તે જ ભવમાં અથવા બજ થાડા ભવમાં સકલકમને ક્ષય કરી મુકિતપદને પામે છે. સંસાર એ કમ રાજાએ ઊભે કરેલ નિર્દયતા અને નિષ્ફરતાપૂર્વકને તમાશો છે. સંસારી જી એ તમાશે કે નાટક ભજવનારા નાટકી છે. ચાર ગતિ એ નાટકશાળાની રંગભૂમિ છે. કમરાજા એ નાટકને સૂત્રધાર (મેનેજર) છે. ગ્રન્થકાર કહે છે કે આ નિર્દય એવા કમરાજાને પનારે જે તમારે ન પડવું હોય તે સંવેગગુણના સ્વરૂપને આ ગ્રન્થમાંથી ગુરુમુખે સાંભળે, સાંભળ્યા પછી સમજે, સમજ્યા પછી શ્રદ્ધા કરે અને પછી જીવનમાં ઉતારવા સતત પ્રયત્નશીલ બને. આ રીતને પ્રયત્ન સતત ચાલુ હશે તે કર્મરાજા તમારા પગમાં નમતે આવશે. અહિં તમે મુક્તિના સુખને નમુનો ચાખશો અને જ્યાં સુધી મુકિતમાં નહિં જાઓ ત્યાં સુધી સંસારના સુખે તમારી પગચંપી કરશે, અને ત્યારે તમારે તે એની સાથે અણબનાવ રહેશે તેમજ બહુ નજીકમાં તમે સકલ કમને ક્ષય કરી મુકિતપદના લેતા બનશે, ' ' , ' , જE III, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रस्तावना संवेगरजवाला iળા આ કનની ખૂબી એ છે કે દ્વારા અને પેટદ્વારાના વનમાં સિલાનસિ૮ દષ્ટાંત આપીને તે દ્વારા અને પટાઢાની સમજણ ખૂબ જ સુંદર રીતે આપી છે. આ ગ્રન્થની વાત કોઈ પ્રાચીન ગ્રન્થમાંથી ગ્રન્થકારે લીધેલી હોય તેમ જણાય છે. કેમ કે રચયિતા પૂ. જિનચંદ્રસૂરિજી મહારાજ છે. અને જે વાત કરવામાં આવી છે તે ભગવાન મહાવીરના સ્વહસ્તદીક્ષિત શિષ્ય મહસેન રાજવિની છે. ભગવાન મહાવીર નિર્વાણ પામ્યા પછી ભગવાન ગૌતમસ્વામીજીને કેવળજ્ઞાન થાય છે. તેમને આ લઘુ-બંધુ પિતાની વૃદ્ધાવસ્થામાં કંપતે શરીર પૂછે છે કે જ્યારે શરીર વિશિષ્ટ તપની આરાધનામાં ઉપયોગી ન રહે ત્યારે અંતિમ આરાધના કેવી રીતે કરવી ? એના ખુલાસા સવિરતર રીતે ભગવાન ગીતમસ્વામીજી મહારાજ કહે છે એ જ આ ગ્રન્થને વિષય છે. ટૂંકમાં સગરંગશાળા એટલે મોહની સામે વિંઝાતી શમશેર. એની એક એક ગાથામાં મોહની વેદના અને ચીત્કારના ડુસકાં સંભળાય છે. એમાં સંભળાય છે શિવસુંદરીના પાયલનો ઝંકાર. એની ગૌરવગાથા એટલે દૂર અને વિકરાલ એવા કાલને કર થપ્પડે. એમાં આપેલી કથાઓમાં શેતાનની શતાનિયત જેમ સંભળાય છે તેમ વીરની વીરતા પણ વર્ણવાય છે અને કાયરની કાયરતાની કમનસીબ કહાણી પણ છે. સંગરંગશાળાના કે એટલે મોહની છાતી ઉપર ઉપરાઉ૫રિ ગોઠવાયેલી તે કહે કે તીર કામઠાં કહે, આજની ભાષામાં બેંબ કહે કે જુના જમાનાની બંદુકે કહે. જે કહેવું હોય તે કહે પણ એ વાત ચકકસ છે કે આ ગ્રન્થ વાંચનાર ભવ્ય જીવ થા કાલમાં નિજના મહને નાશ અને સ્વ-સ્વરૂપની અનુભૂતિ કરે છે. મોહમાં પાગલ બનેલા કાયની કમનસીબ કથા સાંભળી કમની કૂરતા ભરી કતલ કરનારા પણ કંપી ઉઠે છે. બીજી બાજુ વીરપુરુષોએ મોહની સાબિતાવેલ શૌર્યનાં Iબા. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला શા प्रस्तावना સન્માન પણ સ્થળે સ્થળે દેખાય છે. ટૂંકમાં સગરગશાળા આપણને કહે છે, “ એ મોહનિદ્રામાં મસ્ત બનેલા માનવી ! તું તારી આત્માની આંખને ઉઘાડ ઊઠ, બેઠો થા. માત્ર બેઠા થયે નહિ ચાલે પણ ઊભો થા અને આ ગ્રન્થમાં બતાવેલા બળવાન શસ્ત્રો સ્વીકારી મેહની સામે લડાઈ લડવા માંહ. એ અજ્ઞાનના અંધકારમાં અથડાતા માનવી ! જરા વિચાર કર, વિચાર કર. ક્યાં તારી આરાધનાની ઉત્તમ સામગ્રી અને ક્યાં તારી મહમતતા ? આ મહમસ્તીને મારીને મૂળ સ્વરૂપને પ્રગટ કરવું હોય તે આ ગ્રન્થનું પુનઃ પુનઃ રટણ કર.” આ ગ્રન્થ એટલે રત્નત્રયીની પાંગરેલી વસંતઋતુ, મિયાદશન મિથ્યાજ્ઞાન અને મિથ્યાચારિત્રની પાનખર ઋતુ. આ કથા કઈ ક૯પનાના ગુંથેલા તાર નથી પણ આત્માને હિતકર તનું પથ્ય છે. સંસાર શેતરંજની પાશવલીલા આ ગ્રન્થ આબેહુબ દર્શાવે છે. બારમી સદીની પ્રથમ પચ્ચીસીમાં લખાયેલ આ ગ્રન્થ એ માત્ર કોઈ પુસ્તક કે પાનાઓને ઠગ નથી. સિદ્ધાંત કે નિયમેની યાદી નથી. માત્ર અહેવાલને હિમાલય નથી ૫ણું સંસાર સાગર પાર કરવા કમમસ્યાની કતલ કરનાર હડી છે. માત્ર તેડી જ નહિ પણ મુકિત મહાલયમાં સાદિ અનંતકાલ પત મહાલવા માટેનું મહાન યાને પાત્ર છે. એને એક એક કલેક મોહની સામે મશીનગન છે. એનું એક એક પદ કમ સામે રીવર છે. એનો એક એક અક્ષર એ મિથ્યાત્વમાતંગને મહાત કરવા મૃગાધિરાજ છે. એને એક એક અધિકાર અવિરતિને ઉખેડવા અને કષાયવૃને કાપવા કહાવે છે. વધુ શું કહીએ ! આ ગ્રન્થ એટલે સાક્ષાત મિથ્યાત્વનું મત, અવિરતિની વિરતિ (વિરામ) અને કષાયની કુટિલતાની ક્રૂર કહાણીના કથન સાથે તેની કરપીણ ક્તલ તેમજ મન, વચન અને કાયાના ચોગને યોગ છે. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रस्तावना संवेगरङ्गशाला રા. પૂજ્ય પરમતનિધાન સંઘસ્થવિર આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજના પટ્ટાલંકાર ગાંભીયૉદિગુણેથી ગૌરવિત સમર્થ વ્યાખ્યાતા પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રી મેઘસૂરીશ્વરજી મહારાજ પિતાની અંતિમ અવસ્થામાં આ ગ્રન્થનું રોજ એકાગ્રચિત્તે શ્રવણ કરતા હતા. અને એ શ્રવણની ક્રિયા ચાલુ હતી ત્યારે જ આ મહાપુરુષે પિતાના આત્માને અમરેને સ્વામી બનાવ્યું હતું એટલે કે ખૂબજ સમાધિપૂર્વક પિતાના દેહને ત્યાગ કર્યો હતે. - જેમ પૂજય પરમતનિષાના આચાર્ય શ્રીમદ વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજાને તેમના ઉપર અનન્ય ઉપકાર હતું તેમ તેઓશ્રીને પણ તેમના આખા સમુદાય ઉપર જબરજસ્ત ઉપકાર છે. તેઓશ્રીની ખાસ ભલામણ હતી કે જે તમારે રાગની હોળીમાં ન સળગવું હોય તે તમે આ ગ્રન્થનું પુનઃ પુનઃ વાંચન, મનન અને નિદિધ્યાસન કરે. તેઓશ્રીના વિદ્વાન શિષ્યરત્ન શાંતમૂર્તિ સ્વ. પૂજ્ય આચાર્ય વિજય મનોહરસુરીશ્વરજી મહારાજના પરમ વિનેય પં. વિબુધવિજયજીગણિવરની શુભ પ્રેરણાથી તેમના ગુરુભાઈ પરમ તપસ્વી પર્યાયસ્થવિર મુનિપ્રવર શ્રી હેમેન્દ્રવિજયજી મહારાજે હસ્તપ્રત ઉપરથી પં. બાબુભાઈ પાસે પ્રેસ કેપી કરાવી ગ્ય સંશોધન કરી છપાવી આ ગ્રન્થ તૈયાર કરેલ છે. આ ગ્રન્થરત્નને છપાવવા તેઓશ્રીએ જે પરિશ્રમ ઉઠાવ્યા છે તે ખરેખર શ્રુતભકિતના ઉદાહરણરૂપ છે. પણ તે સાથે અનેક લઘુકમી જાને બેલિબીજની પ્રાપ્તિમાં તેઓ કારણભૂત પણ બન્યા છે. અત્રે ધ્યાન રાખવું ઘટે કે પૂજ્ય પરમોપકારી આચાર્યપ્રવર શ્રી મેઘસૂરિજી મહારાજ આ ગ્રન્થની લખેલી પ્રતથી જ તેના પદાર્થોનું વાંચન, મનન અને નિદિધ્યાસન કરતા હતા. આજ સુધી આ પ્રતના ત્રણ રા Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला HIPરા હજર કલેક છપાયા હતા. પૂરેપૂરી પ્રત હવે જ પ્રગટ થાય છે. તે આરાધક છે માટે ઘણે જ આનંદને વિષય છે. સૌ કઈ ખાધુ, શ્રાવક આદિ જિજ્ઞાસુ વગ આ ગ્રન્થરત્વનું વાંચન, મનન અને નિદિધ્યાસન કરે અને દિનપ્રતિદિન પિતાના આત્માને આયાત્મિક વિકાસ સાધે એજ એક શુભાભિલાષા. प्रस्तावना માગસર સુદ ૫. તબેલી શેરી, જૈન ઉપાશ્રય, રાધનપુર પૂજ્યપાદ વ્યાખ્યાનવાયસ્પતિ આચાર્યદેવ વિજ્ય રામચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહાશાજને શિષ્યા મુક્તિવિજય Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरजवाला I8I -: પ્રવેશ - લેખક - પૂ. મુનિરાજ શ્રી મિત્રાનંદવિજયજી મહારાજ, સંગરંગશાળા - શાસ્ત્ર ગ્રંથનું આ પાવન નામ મારા કાનમાં ર૬ વર્ષથી ગુંજતું થયું હતું. તે સમયે ગાંભીર્યાદિ ગુણરત્નના સાગર પરમપૂજ્ય આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય મેધસૂરીશ્વરજી મહારાજે આ ગ્રંથને લોહીના કણેકણમાં પચાવી દીધું હતું. એમ કહીએ તે અતિશયેકિત નથી. તેઓશ્રી સં. ૧૯૯૯ના આસો સુદી એકમનો બપોરે બે વાગે પાંચ પાંચ ૫ આચાર્યદેવે, સેંકડે સાધુ-સાધ્વીઓ તથા વિશાળ શ્રાવક-શ્રાવિકા વગરની હાજરીમાં કાળષમ પામ્યા ત્યારે તેઓશ્રીને જે અદભુત સમાધિ હતી, તેમાં આ ગ્રંથરત્નના મનન-ચિંતનને મોટો ફાળે હતે. તે પૂજ્ય પુરૂષ ૧૧-૧૧ વર્ષથી અનેક રોગોની સામે ઝઝુમી રહયા હતા. છેલલી અવસ્થામાં એક બાજુ રોગોએ માઝા મૂકી હતી ત્યારે બીજી બાજુ તેઓએ આ ગ્રંથરત્નનું પરિશીલન કરી ચિત્તની સમાધિને સહેજ પણ ખંડિત થવા દીધી ન હતી. છેલ્લી ૨-૫ મિનિટ પહેલાં તેઓશ્રીના ગુરુવર્ય સંઘસ્થવિર પૂ. બાપજી મહારાજ સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે પૂછયું, “ મેઘસૂરીજી ! સમાધિનું લક્ષ છે ને ? શું વિચાર કરો છો ? ત્યારે મેઘસૂરીશ્વરજી મહારાજ તરફથી જવાબ મળે- “સાહેબ ! આપે સૂચવેલી સગરંગશાળાનું ચિંતન ચાલે છે.” ગુરુ મહારાજે પરમતેષ માન્ય અને ૨ કે ૫ મિનીટમાં જ સવેગના રંગે રંગાયેલે એ પાવન આત્મા પિંજર છે. ગયા. III Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला IslI प्रवेश ત્યારે હું ત્યાં જ ઊભે હતું. બાળ સાધુ હતું. નૂતન મુનિ હતે. “સગરંગશાળા ની ત્યારે ગવાતી ગૌરવગાથા સાંભળી આ ગ્રંથ પ્રત્યે મારા મનમાં અહોભાવ જાગે હતે. અને તેથી જયારે સં. ૨૦૨૨ની સાલમાં પંડિત શ્રી બાબુભાઈ સવચંદ આ ગ્રન્થરતની પ્રેમકે પી લઈને પરમપૂજય ભદયિતારક આ. ભ. શ્રીમદ્ વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મ. સા. પાસે આવ્યા અને એના સંશોધનાદિ માટે મને ઍપવાની વાત કરી. ત્યારે હું સહજ રીતે એ માટે લલચાર્યો હતો. પણ ત્યારે હું કર્યસાહિત્યના “રસબંધ' ગ્રંથના સંશોધન સંપાદનાદિ કાર્યમાં તથા કસાહિત્યના " ખવરસેઢી' " કિઈબ વિગેરે ગ્રંથના પ્રકાશન તેમજ તે પ્રસંગે જાયેલ જૈન સાહિત્યના પ્રદર્શનના કાર્યમાં ખૂબ ગુથાયેલું હતું. તેથી પૂ. આચાર્ય ભગવંતે તે કાર્યને ભાર મને ન સાં. ખૂબ જ આનંદની વાત છે કે ટુંક સમયમાં જ પૂજય પરમ તપસ્વી મુનિરાજ શ્રી હેમેન્દ્રવિજયજી. મહારાજે તથા પંડિત શ્રી બાબુભાઈ સવચંદભાઈએ સુંદર રીતે સંશોધન, સંપાદન કરી આ ગ્રંથ તૈયાર કર્યો અને તે આજે આપ સહુના હાથમાં આવી રહયે છે. પરમપૂજય આચાર્યદેવ શ્રીમદ્દ વિજય મેઘસૂરીશ્વરજી મ. સા. પૂ. મુનિરાજ શ્રી હેમેન્દ્રવિજયજી મહારાજના દાદાગુરુ થાય, પિતાના દાદાગુરુજીને પરમ સમાધિ આપનાર આ ગ્રંથરત્ન પ્રત્યે ગુરુભકત મુનિરાજ શ્રીને ખૂબ આત્મીયતા હતી અને છે. આ ગ્રન્થનું લોક પ્રમાણ 1,053 છે તેમાં 3000 કલેક પ્રમાણ ગ્રન્થ પૂવે" છપાઈ ગયું હતું. પણ તે પ્રાયઃ અશુદ્ધ છપાયે હતે. બાકીને 7053 ક પ્રમાણુ થ અપ્રગટ હતા. તેની કાળજીપૂર્વક પ્રેસ કેપી હસ્તપ્રતોના આધારે પૂ. તપસ્વી મુનિવરશ્રીએ પંડિત બાબુભાઈ પાસે કરાવી હતી. તેઓશ્રીને આ ગ્રન્ય પ્રત્યે ખૂબ જ મમતા જાગી. પ્રેસપી થતી ગઈ તેમ તેઓ વાંચતા ગયા અને સંવેગના રંગથી રંગાતા I Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रवेश संवेगरङ्गशाला iીધા ક જે રીતે અભિલા મારી ગયા. સાથે તેઓને આયંબીલને તપ પણ ચાલુ જ હતું. મોક્ષમાર્ગની આરાધનાની ગંભીર વાતે માથાથી ઇને હદયંગમ બની જાય એમાં શું નવાઈ ? પંડિત શ્રી બાબુભાઈને સહયોગ સાધી તેઓશ્રીએ અથાગ પરિશ્રમથી આ ગ્રન્થનું સંશોધન સંપાદન કર્યું છે. ગ્રન્થરનનું ગુણનિષ્પન્ન નામ - સંવેગને રંગ લગાડવા માટે આ ગ્રન્થ શાળા જેવું છે. સંવેગરંગ એટલે મુકિતને અભિલાષ, મોક્ષની લગની, મોક્ષમાર્ગની આરાધનાને ભાવ, સુરનરના સુખમાં દુઃખનું દર્શન, અને માત્ર એક મુકિતના સુખને અભિલાષ. સંસારના રંગને કારણે છે સંસારની ચાર ગતિમાં બેસીતમ ત્રાસ વેઠી રહયા છે. એ રંગને હઠાવી સવેગને રંગ લગાડવા તાલિમ-શિક્ષા જોઈએ. આ ગ્રન્ય, એ શિક્ષા આપતી શાળાની ગરજ સારે છે. એથી આ ગ્રન્થનું નામ યથાર્થ છે. અન્યના રચયિતા જિનચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે સુંદર વિષયની પસંદગી કરી એની રજુઆત એવા માર્મિક શબ્દોમાં કરી છે કે વાંચતા હરકોઈ મેક્ષાથીને સંવેગને રંગ લાગ્યા વિના અને સંસાર પ્રત્યે નફરત છૂટયા વિના રહે નહીં. ગ્રન્થ રચના માટે વિજ્ઞપ્તિ - આ “સગરગશાળા' ગ્રન્થની રચના માટે નવાંગી ટીકાકાર મહર્ષિ શ્રીમદ્ અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજે પિતાના વડિલ ગુરુબંધુ સરિશેખર શ્રી જિનચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજને વિનંતી કરી હતી. વિનંતી કરનાર મહાપુરુષનું જૈનશાસનમાં વિશિષ્ટ કોટિનું સ્થાન અને માન હતું એટલે તેઓશ્રીની વિનંતી પણ વડિલ ગુરુબધુ આગળ તે જ આદર પામે એમાં નવાઈ શી? ગ્રંથકાર મહર્ષિ - સંગરંગશાળા ' ના રચયિતા ગ્રંથકાર મહર્ષિ શ્રી જિનચંદ્રસુરીશ્વરજીનું જન્મસ્થાન માતાપિતા, જન્મસંવત, દીક્ષાસંવત અંગે ખાસ કશી માહિતી મળતી નથી પરંતુ આચાર્ય મહારાજશ્રી દેવભદ્રસૂરીશ્વરજીએ રચેલા મહાવીરચરિત્ર કથારત્નકેપ, તથા પાશ્વનાથચરિત્રની પ્રશસ્તિઓમાંથી વતા - III Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ॥१७॥ સંગરંગશાળા તથા તેના રચયિતા અંગે કાંઇક માહિતી મળી શકે છે. તેથી એ પ્રશસ્તિઓના ઉપગી અંગેનું અહિં ગુજરાતી અવતરણ આપવામાં આવે છે. જે જિજ્ઞાસુઓને કાંઈક સંતોષપ્રદ થશે. વિશિષ્ટ ગુણરત્નના ભંડાર, મિથ્યાત્વરૂપ અંધકારથી અંધ બનેલા લોકો માટે સૂર્ય સમા અને દૂર ફગાવી દીધા છે વિરભાવ જેમણે એવા શ્રી વાસ્વામી મહારાજા થયા. તેઓશ્રીની પરંપરામાં ચાંદ્રકુલમાં મુનિઓના નાયક શ્રીવર્ધમાનસૂરિ નામના આચાર્ય થયા. તેઓ અનુપમ ઉપશમભાવના ઉત્પત્તિસ્થાનસમા અને સંયમગુણના ભંડાર હતા. મહાદેવના અટ્ટહાસ્ય જેવા ઉજ્વળ યશથી સાધી (ભરી દીધી છે. દિશાએ જેમણે એવા તે મુનિ પતિને જગતમાં પ્રસિદ્ધ, સૂર્યચંદ્ર જેવા બે હઠ શિષ્ય હતા. તેમાંના પહેલા શિષ્ય શ્રીજિનેશ્વરસૂરિ સંસારસાગરના મોજાઓથી ખળભળી ગયેલા ભવ્યજીને તારવા સમર્થ મેટા જહાજ સમાન હતા. અને બીજા શિષ્ય પૂર્ણિમાના ચંદ્ર જેવા સુંદર પ્રશંસાપાત્ર બુદ્ધિવાળા અને વ્યાકરણ તેમજ છંદશાસ્ત્રના રચયિતા બુદ્ધિસાગરસૂરિ નામના હતા. એકાંતવાદનો વિકાસ કરી રહેલા વાદીરૂપ હરણીયાઓના નાશ માટે સિંહસમાન એ બુદ્ધિસાગરસૂરિના પહેલા શિષ્ય જિનચંદ્રસૂરિ થયા. તેમણે સંવેગરંગ શાળાની રચના કરી. એ કેવળ કાવ્યરચના નથી કરી પણ ભવ્યજીવોને આશ્ચર્ય પમાડનારી સંયમપ્રવૃત્તિ કરી છે. બુદ્ધિસાગરસૂરિના બીજા શિષ્ય સ્વપર શાસ્ત્રના જ્ઞાતા, વિશુદ્ધ સિદ્ધાન્તની પ્રરૂપણા કરવામાં કુશળ, અને સમગ્ર પૃથ્વીમંડળમાં પ્રસિદ્ધ અભયદેવસૂરિ થયા. જેઓએ નવાંગવૃત્તિ રચવા વડે કરીને અલંકારને ધારણ કરનારી, લક્ષણવંતી, સુંદરપદવાળી એવી “સરસ્વતી અને સ્ત્રીની જેમ પ્રસન્ન બનાવી. તેમના શિષ્ય પ્રસનચંદ્રસૂરિ થયા. જેઓ ચંદ્રની જેમ લોકોના મનને આનંદ આપનારા અને સઘળાય શાઓના અર્થને સમજાવવામાં નિપુણબુદ્ધિવાળા હતા. તેમના કહેવાથી સુમતિવાચકના શિષ્યલેશ ગા. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रङ्गशाला ॥ નામના શિષ્ય ગુરુ દ્રગણુિએ આ વીરચરિત્ર રચ્યું. તેમજ સુંદર અને આશ્ચર્ય કારક લક્ષણેથી યુક્ત સિધ્ધ અને વીર નામના ભાઈએ કે જેઓ એ (વીર) તીથ પતિ પ્રત્યે પૂણુ ભકિત ધારણ કરનારા હતા તેઓએ બાળ વા સમજી શકે એવુ' આ ચરિત્ર રચાવ્યું. વિ. સ. ૧૧૩ના જેઠ સુ. ૩ ને સેામવારે આ ચરિત્ર પંચના સમાપ્ત થઈ. ’” —ગુણુચંદ્રગણિરચિત મહાવીર ચરિત્રની પ્રશસ્તિનું અવતરશુ. “ ચાંદ્રકુલમાં ગુણગણુથી વૃદ્ધિ પામતા શ્રી માનસૂરિના શિષ્યા જિનેશ્વરસૂરિ અને બુધ્ધિસાગરસૂરિ થયા. તેમના જિનચંદ્રસૂરિ અને અભયદેવસૂરિ નામના શિષ્યા શીત-ઉષ્ણુ કિરણાથી ચંદ્ર-સૂર્યની જેમ જગતમાં પ્રસિદ્ધ હતા. તેમના શિષ્ય સઘળાય શાસ્ત્રોના અર્થમાં પાર પામેલી છે મતિ જેમની એવા નામથી અને અર્થથી પ્રસન્નચંદ્રસૂરિ થયા. તેમના સેવક અને સુમતિવાચકના શિષ્યલેશ-નામના શિષ્ય દેવભદ્રસૂરિએ આ કથારત્નકાષ રચ્યા. સંધમાં ધુરંધર ગણાતા સિધ્ધ અને વીર નામના ભાઈઓની વિનંતીથી ચરમતીથ"કર શ્રીવીરભગવાનનુ ચરિત્ર રચ્યું અને વળી જેમણે સવેગર ગશાળા નામનુ આરાધનારત્ન (શાસ્ત્ર) પરિકમિ ત · સ`સ્કારિત કરીને ભવ્યજીવાને ચગ્ય બનાવ્યુ. અને અમલચ'દ્ર ગણિએ એની પહેલી પ્રતિ (પ્રથમાદ) વિ સં. ૧૧૫૮ માં લખી. ” – દેવભદ્રાચાય રચિત કથારત્નકાષની પ્રશસ્તિનુ અવતરણું. “ તે ભગવાનનું ઇન્દ્રોને પણ વંદનીય શાસન ચાલતું હતું ત્યારે ચાંદ્રકુલમાં મોટી ગણાતી વાશાખામાં પ્રસિદ્ધ અને જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર ગુણનિધિ શ્રી વર્ધમાનસૂરિ થયા. જેમનુ નામ સાંભળતાંની સાથે લેકી માંચ અનુભવતા હતા. તેમને જગતમાં પ્રસિદ્ધ, સૂય*-ચંદ્ર જેવા આચાય જિનેશ્વરસૂરિ અને બુધ્ધિસાગરસૂરિ નામના શિષ્યા હતા. તેમને વળી પૃથ્વીતલમાં પ્રસિદ્ધ જિનચંદ્રસૂરિ અને અભયદેવસૂરિ નામના શિષ્ય હતા, प्रवेश ॥૮॥ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रवेश संवेगरङ्गशाला IS|| સિદ્ધાંતની સંસ્કૃત ટીકા-વિવેચનાઓ રચીને જેમણે ભવ્ય ઉપર ઉપકાર કર્યો છે. તે અભયદેવસૂરિના ગુણલવને પણ વિસ્તૃત કરવા કોણ સમર્થ છે? તેમના શિષ્ય સર્વગુણના નિધાન પ્રસન્નચન્દ્રસૂરિ હતા. તેમના ચરણ કમલને સેવતા અને વાચક સુમતગણના શિષ્ય સંવેગરંગશાળા નામનું આરાધનાશાસ્ત્ર જગતમાં પ્રસિદ્ધ કર્યું. તેમજ વીરચરિત્ર અને કથારષની રચના કરી. સેનાના ઈડા (કળશ) થી શોભતા મુનિસુવ્રતસ્વામીના મંદિરથી તેમજ વીર પરમાત્માના મંદિરથી શુભતા ભરૂચમાં આમદત્ત ના મંદિર (ઘર)માં રહેલા દેવભદ્રસૂરિએ આ પાશ્વનાથચરિત્ર રચ્યું. એનું પ્રથમ પુસ્તક અમલચંદ્ર ગથિએ વિ. સં. ૧૧૬૮માં લખ્યું. આમાં જે કાંઈ અનુચિત હોય તેની આચાર્યોએ ક્ષમા આપવી અને એને સુધારી લેવું.” –દેવભદ્રીય પાર્શ્વનાથ ચરિત્રની પ્રશસ્તિનું અવતરણ. આ ઉપરાંત સવેગરંગશાળા ગ્રન્થની પુપિકા પણ જોવા જેવી છે. તે આ પ્રમાણે છે:“ શ્રીમદ્દ જિનચંદ્રસૂરિએ રચેલી અને તેમના શિષ્ય પ્રસન્નચન્દ્રસૂરિની અભ્યર્થનાથી ગુણચંદ્રગણિથી પરિકાર પામેલી તેમજ જિનવલભગણિથી સંશોધિત થયેલી સંવેગરંગશાળા આરાધના સમાપ્ત થઈ. ” આ ત્રણે પ્રશસ્તિઓ તથા સગરગશાળા મન્થની પુપિકા ઉપરથી ફલિત થાય છે કે આ પત્થના રચયિતા જિનચંદ્રસૂરિ છે. તેઓ વજીસ્વામીની પરંપરામાં થયેલ બુદ્ધિસાગરસૂરિના શિષ્ય હતા. આ ગ્રન્થની રચના કર્યો પછી તેમના શિષ્ય પ્રસન્નચન્દ્રસૂરિના કહેવાથી સુમતિવાચકના શિષ્ય શ્રી ગુણચંદ્રગણિએ ( આચાર્ય થયા પછી દેવભદ્રસૂરિ નામ) એને સંસ્કારયુક્ત બનાવી અર્થાત સુધારે વધારે કરી સંકલિત કરી અને જિનવલભગણએ તેનું સાધન કર્યું. , * જૈન સાહિત્યના ઈતિહાસમાં મોહનલાલ દલિચંદ દેસાઈએ આ મંથના રચયિતા તરીકે દેવભદ્રસૂરિને નિશ કર્યો છે. તે ઉપરની પ્રશસ્તિઓથી બિનપાયાદાર ઠરે છે. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला મહાન રાજા ભગવાન મહાવીરદેવના સ્વહસ્તે દીક્ષિત થયેલા રાજર્ષિ હતા. તેમણે ભગવાન મહાવીર પરમાત્માનું નિર્વાણુ સાંભળ્યું. આથી તેમને અંતિમ સમયે વિશેષ આરાધના કરવાને મને રથ ઉત્પન્ન થયે. તેમણે ગણધર મહારાજા શ્રી ગૌતમસ્વામીજીને વિશેષ આરાધના કયી રીતે કરવી તે માટે પૂછયું. તેના જવાબમાં મહસેન રાજષિને ઉદ્દેશીને, ચતુર્વિધ સંઘ સામાન્ય તેમજ વિશેષ આરાધના કયી રીતે કરી શકે તે વિષયનું નિરૂપણ શ્રી ગૌતમસ્વામીજી કરે છે. તે આરાધનાને અધિકાર ગ્રન્થકાર મહર્ષિ જિનચન્દ્રસૂરિમહારાજા સગરંગશાળામાં પિતાના લઘુ ગુરુબંધુ નવાંગીટીકાકાર શ્રી અભયદેવસૂરિ મહારાજાની વિનંતીથી વર્ણવે છે. આમાં સામાન્ય-વિશેષરૂપે જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને તપની આરાધના ચાર સકંધ રૂપે સાધુભગવંતે તથા ગૃહ-શ્રાવકના દષ્ટાન્તપૂર્વક વર્ણવી છે. ત્યાર બાદ મિક્ષનગરમાં પ્રવેશ કરવામાં કારણુરૂપ વિશેષ આરાધનાનાં ચાર મૂળદ્વારે આ પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યાં છે. છે ૧. પરિકમવિધિ ૨. પરગણુસંકમણું ૩. મમત્વવિચ્છેદ ૪. સમાધિલાભ ૧. પહેલા પરિકમવિધિદ્વારના ૧૫ પેટાદ્વારા નીચે મુજબ છે. ૧. અરિહ દ્વાર - અરિહ એટલે ગ્યા. આરાધનાને લાયક કણ થઈ શકે તેનું વર્ણન કરી ગૃહસ્થમાં વંકચૂલનું અને સાધુમાં ચિલાતીપુત્રનું દષ્ટાન્ન આપ્યું છે. ૨. લિંગ દ્વારા- ગૃહસ્થ માટે તેમજ સાધુ માટે આરાધનામાં ઉપયોગી વેષ-પહેરવેશનું વર્ણન કર્યું છે. સાધુને મુહપત્તિ, રજોહરણ, શરીરને કાત્સગ દ્વારા સિરાવવું, અચેલપણું તથા ૨છે. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला રા કેશલાચનું સ્વરૂપ જણાવી. લિંગયુક્ત તથા ગુણુયુકત હવા છતાં ગુરુ ઉપર દ્વેષ કરનાર આરાધક ખનતા નથી. આ વિષય પર લવાલક મુનિનુ' દૃષ્ટાંત વધુ બ્યું છે. ૩. શિક્ષાદ્ગારઃ- સાધુ અને શ્રાવકને ઉદ્દેશીને ગ્રહણશિક્ષા અને આસેવનશિક્ષા દૃષ્ટાન્તા સાથે આપી છે, મને શિક્ષાઓનુ પરસ્પર સાપેક્ષપણું, મેાક્ષ માટે તેની સાધના, શ્રાવકની સવારમાં ઉઠતા ભાવવાની ભાવના, દિનકૃત્ય, સધ્યાકૃત્ય તથા શ્રાવકના ગુણાનુ' વિવેચન છે. ૪. વિનયદ્વારઃ- વિનયનુ મહત્ત્વ દૃષ્ટાન્તો સાથે વધુ બ્યુ' છે. ૫. સમાધિદ્વારઃ- સમાધિના પ્રકારો, તેનું સ્વરૂપ, સમાધિનું માહાત્મ્ય નમિરાજષિના દૃષ્ટાન્તપૂર્વક વર્ણવવામાં આવ્યું છે. ૬. મનેાનુશાસ્તિ દ્વારઃ- મનને વસુદત્તના દૃષ્ટાન્તપૂર્વક શિખામણુ આપવામાં આવી છે. ૭. અનિયતવિહાર દ્વારઃ- અનિયતવિહારનું સ્વરૂપ તથા તેના વિધિ વષઁવવામાં આવ્યો છે. 4. રાજ દ્વારઃ- આ રાજાને આશ્રયીને અનિયવિહાર દ્વાર છે. સ્વરાજ્યમાં તીથ-દશ નથી લેાકા ધમની પ્રશ'સા કરે. તેને ધમની પ્રાપ્તિ, ભવના સ્વરૂપનું' ચિંતન, દેવગુરુ આદિ ધર્મસામગ્રીની દુલભતાનો ખ્યાલ, ઉત્તમ મનોરથા, યતિને વસતિદાન, આ લોક પરલોકમાં વસતિદાનના ભાભા, સાધુ અને શ્રાવક માટેના લાવિધિ, તેના ગુણાનું વધુન, દુ'તાનારી તથા ક્ષુલ્લકમુનિનું બ્રાન્ત અને દનવિશુદ્ધિ આદિ છ ગ્રુષ્ણેાનુ વર્ણન કર્યું" છે. प्रवेश રા Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला રા પરિણામ દ્વાર:- આ વાર તેના આઠ પટાઢાના વર્ણનપૂર્વક સાધુ-શ્રાવકને આશ્રયીને વળ્યું છે. તેમાં || (૧) આ ભવ પરભવના ગુણની વિચારણા (૨) પુત્રને શિખામણ (૩) કાલવિગમન-શ્રાવકની પ્રતિમાઓ (૪) પુત્રને સમજાવવું-પુત્રપ્રતિબંધ (૫) સુસ્થિત ઘટના (૬) આલેચનાદાન (૭) આયુષ્યનું વિજ્ઞાન (૮) અનશન-સંથારાદીક્ષાને સ્વીકાર વગેરે બાબતેને તથા તેને લગતા વિષયે- ધર્મજાગરિકા, ધર્મારાધનાના શુભ મનેર, પુત્રને શિખામણ નહિ આપવામાં વજ અને કેસરીનું દૃષ્ટાંત, કાલવિગમનની શરૂઆત અને તેમાં પૌષધશાળાકરણ, મુનિસેવનદર્શન આદિ શ્રાવકની ૧૧ પ્રતિમાનું વર્ણન, સમ્યકત્વ વગર ધર્માનુષ્ઠાનની નિષ્ફળતા-અંધ- | પુત્રનું દષ્ટાંત, સામાયિકના પાંચ ગુણેનું વર્ણન, સાધારણ દ્રવ્યના ઉપયોગ માટેના દસ સ્થાનેનું સુંદર વર્ણન, આલોચનના વિષયોનું સ્વરૂપ-આયુષ્ય પરિજ્ઞાનના દ્વારે. ૧ દેવતા ૨ શુકન ૩ ઉપગ્રુતિ ૪ છાયા ૫ નાડી ૬ નિમિત્ત ૭ જ્યોતિષ ૮ સ્વપ્ન ૯ અરિષ્ટ ૧૦ યંત્રપ્રયાગ ૧૧ વિદ્યાદ્વાર વિવેચવામાં આવ્યા છે. ત્યાગદ્વાર - સહઅમલના દષ્ટાંતપૂર્વક આ દ્વાર વિવેચ્યું છે. ૧૧. મરણ વિભક્તિદ્વારઃ- આ દ્વારમાં સત્તર પ્રકારના મરણનું સ્વરૂપે વર્ણવી તેમાંના વૈપાનસ અને ગૃઢપૃષ્ઠ મરણ ઉપર જયમુંદર-સોમદત્તનું દષ્ટાંત આપ્યું છે. ૧૨. અધિગત મરણકાર - આમાં પંડિતમરનું માહાત્મય ગાઈને તેના પર નંદ અને સુંદરીની રસમય કથા આપી છે. પંડિતમરણને પ્રભાવ-ફળ વગેરે દર્શાવી આ દ્વાર ર્ણ કરવામાં આવ્યું છે. Gરશા Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ૨૩. ૧૩. શીતદ્વાર - શીતકાર અર્થાત શ્રેણિદ્વાર. આમાં શ્રેણિના વર્ણનમાં ભાવણ ઉપર સવયંભૂદત્તનું દટાત આપવામાં આવ્યું છે. ૧૪. ભાવનાકાર:- કદંપી વિગેરે ભાવનાઓનું સ્વરૂપ વર્ણવ્યું છે. પ્રશસ્ત અપ્રશસ્ત ભાવનાઓના પ્રકારો પુછપચૂલ વગેરેના દષ્ટાંતે સાથે વિદેશ્યા છે. ૧૫. સંખનાદ્વાર - આમાં અનશનને વિધિ તથા ગંગદત્તને પ્રસંગ આપે છે. ૪ ૨. બીજા પરગણુસંક્રમણકારના ૧૦ પેટાદ્વારા આ પ્રમાણે છે. ૧. દિશાદ્વાર - આ દ્વારનું સ્વરૂપ વર્ણવી દિશાને અવગ્રહ (આચાર્ય૫) નહિ આપવા ઉ૫૨ શિવભદ્રસૂરિનું દૃષ્ટાંત. ૨. ક્ષામણુકારઃ- દ્વારના સ્વરૂપનું વર્ણન તથા ક્ષમાપના નહિ આપવા ઉપર નયશીલસૂરિનું દષ્ટાંત. ૩. અનુશાસ્તિદ્વાર - દ્વારના સ્વરૂપનું વિવેચન, સંગના દે-સંસર્ગજન્યનું વર્ણન અને એના પર સુકુમાલિકાનું દષ્ટાંત આપ્યા બાદ પરગણુસંક્રમણવિધિદ્વારનું સ્વરૂપ, સુસ્થિતગવેષણ દ્વાર, ઉ૫સંપદાદ્વાર, પરીક્ષા દ્વાર, પ્રતિલેખનાદ્વાર, પૃછા દ્વાર તથા પ્રતિપૃચ્છાદ્વારનું સ્વરૂપ વર્ણવી બીજા પરગણુસંક્રમણુદ્વારની પૂર્ણાહુતિ કરવામાં આવી છે. ક. ૩. ત્રીજા મમત્વવિચ્છેદ દ્વારના નવ-પેટ દ્વારા નીચે મુજબ છે૧. આચનાવિધાન ૨. શય્યા ૩. સંસ્તારક ૪. નિર્ધામક છે. દર્શન ૬. હાનિ ૭. પ્રત્યાખ્યાન ૮. ખમાવવું ૯. ખમવું. આ દ્વાના સ્વરૂપનું વર્ણન છે. રા . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला રજા. આલોચના વિધાનદ્વારના ૧૦ પેટદ્વાર ૧ કેટલા કાળે આલોચના આપવી, ૨ કેને આપવી, ૩ કોણે આપવી, ૪ નહિ આપવામાં કયા દેશે, ૫ આપવામાં કયા ગુણે, ૬ કેવી રીતે આપવી, ૭ આલોચનાને વિષય, ૮ ગુરુએ કેવી રીતે અપાવવી, ૯ પ્રાયશ્ચિત્ત, ૧૦ ફળ-આ દ્વારાના સ્વરૂપવર્ણન પ્રસંગે આચાર્ય મહારાજના ૩૬ ગુણેનું વર્ણન અને ક્ષામણા દ્વાર ઉપર ચંડરુદ્રાચાર્યનું દષ્ટાંત આપી બાકીના શય્યાદિ દ્વારાનું સ્વરૂપ સમજાવી આ ત્રીજું દ્વાર પૂર્ણ ] કરવામાં આવ્યું છે. ૪. ચોથા સમાધિલાભદ્વારના નવ પેટા દ્વારે નીચે મુજબ છે. ૧ અનુશાસ્તિદ્વાર, ૨ પ્રતિપત્તિદ્વાર, ૩ સારણુદ્વાર, ૪ કવચ દ્વાર, ૫ સમતાકાર, ૬ ધ્યાનદ્વાર, ૭ લેસ્થા દ્વાર, ૮ ફળદ્વાર, ૯ વિજહનાકાર. અનુશાસ્તિદ્વારમાં એના ૧૮ પટાદ્વારનું વર્ણન છે. તે દ્વારે આ પ્રમાણે છે. ૧ અઢાર પાપસ્થાનક, ૨ આઠમદસ્થાન, ૩ ક્રોધાદિ કષાયે ૪ પ્રમાદદ્વાર, ૫ પ્રતિબંધ, ૬ સમ્યફવથિરત્વ, ૭ અરિહંતાદિષટ્રકશકિતમાનપણું, ૮ પંચનમસ્કારમાં તત્પર પણું, ૯ સમ્યજ્ઞાને પગ, ૧૦ પંચમહાવ્રત, ૧૧ ક્ષેપકને ચતુઃશરણગમન, ૧૨ દુકૃતગહકરણ, ૧૩ સુકૃત અનુમોદના, ૧૪ બાર ભાવના, ૧૫ શીલપાલન, ૧૬ ઇન્દ્રિયદમન, ૧૭ તપમાં ઉદ્યમ, ૧૮ નિઃશલ્યતા. આ બધાં દ્વારા દાંતે સાથે વર્ણવ્યાં છે. તે પછી પ્રતિત્તિ વગેરે દ્વારેનું વિવેચન કર્યું છે અને અંતે મસેન જર્ષિના મનોરથ અને તેમણે કરેલે અનશનને પ્રારંભ, તેમની ઈન્ટે કરેલી પ્રશંસા અને દેવાદિએ Iકા Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरगशाला प्रवेश કરેલા ઉપસર્ગો અને તેમાં રાજર્ષિનું નિશ્ચલપણું રાજર્ષિના ભાવિભવનું વર્ણન કરી, પ્રથકર્તાએ પિતાના ગુર્નાદિની પરંપરા દર્શાવીને ગ્રન્થની સમાપ્તિ કરી છે. બારમા સૈકાના બહુશ્રુતગીતાથ સંવિશિમણિ આચાર્ય ભગવંત શ્રી જિનચંદ્રસૂરિ મહારાજે રચેલ, શ્રીસંઘના પરમપુણ્યોદયે સ્વ. આ. વિજયમને હરસૂરિ મ. સા.ના પરમ વિનય શિષ્યરત્ન પં. વિબુધવિજયજી ગણિવરની શુભ પ્રેરણાથી તેમના ગુરુભાઈ પરમતપસ્વી મુનિભગવંત શ્રીહેમેન્દ્રવિજયજી તથા પંડિત બાબુભાઈ સવચંદના સંશોધન-સંપાદનથી આ મહાન ગ્રન્થ શ્રીસંઘના કરકમલમાં આવી રહ્યો છે. એક પણ મોક્ષાથી" આમ આ ગ્રન્થના વાંચન-શ્રવણથી બાકાત ન રહે. વ્યાખ્યાનમાં પણ આ ગ્રન્થ સર્વત્ર વંચાય અને વર્તમાનકાલીન શ્રીસંઘને ભગવાન જિનેશ્વરદેવના માર્ગની આરાધનાનું જ્ઞાન અને શ્રદ્ધાબળ પ્રાપ્ત થાય એજ એક અભિલાષા. આ વિજયમા નિગ બી પણ માથાથી બસ ને ભગવાન ખંભાત દહેવાણુનગર, દાળ કઈ પોષ સુદ 9 સિદ્ધાંતમહેધિ પ. પૂ. સ્વગત આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજાને પ્ર. પ્ર. શિષ્યાણ મિત્રાનંદવિજય //રા . Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ – આત્મસંતોષ : संवेगरङ्गशाला I/રફા. आत्मसंतोष “સ વગરંગશાળા' જેવા મહાન ગ્રન્થનું સંશોધન અને સંપાદન કઈ વિદ્વાન મુનિવરના હાથે થાય એવું મનમાં થયા કરતું હતું. પરંતુ કુદરતે એ કાર્ય વિદ્વદ્રય પંડિત બાબુભાઈના સહયોગથી મારે જ કરવાનું થયું. બહુશ્રુત ગીતા મહાપુરુષોની ગ્રન્થરચનાઓ અલૌકિક હોય છે. ભવ્ય આત્માઓને એ શાસ્ત્રો ચક્ષુની ગરજ સારે છે. મારે કહેવું પડશે કે શાઅનિધિમાં સંવેગરંગશાળા ગ્રન્થ કેઈ અનેખું સ્થાન ધરાવે છે. મારા માટે તે એ ગ્રન્થના પરિશીલને ભાભવનું આત્મપાથેય ભરી આપ્યું છે. જે ગ્રન્થનું સંશોધન-સંપાદન મારા હાથે ન થયું હોત તે એનું ઊંડું પરિશીલન ન થાત. એ ન થાત તે વિષય-કષાયની મેલી રમત કદાચ જીવનમાંથી વિદાય ને લેતા અને આજે મારામાં રત્નત્રયીની આરાધનાને જે ઉમંગ અને ઉછરંગ પ્રગટ છે, જે કાંઈ ભાવવિશુદ્ધિને અનુભવ થઈ રહ્યો છે, તે ન થાત. જ્યારે આ ગ્રંથરત્ન ચતુર્વિધ સંઘના હાથમાં આવી રહ્યું છે ત્યારે સહુ કોઈ મેક્ષાથી આત્માએ આ ગ્રન્થનું વાંચન-શ્રવણ-પરિશીલન ખૂબ ઉંડાણથી કરે અને અશુભ ભાવોને દૂર ફગાવી, આત્મામાં શુભ ભાવ ભરી જીવનને ઉદેવગામી બનાવે એજ એકની એક શુભાભિલાષા. -મુનિ હેમેન્દ્રવિજય || ૨દ્દા Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला IIળી . संपादकीय સંપાદકીય સ વેગરંગશાળાનું સંશોધન-સંપાદન કરતાં પરમાત્માના શાસન પ્રત્યે અમારા અંતરમાં જે અહોભાવ પ્રગટ છે તેને અનુભવ અમે જ કરી રહ્યા છીએ. જગતને એ કેવી રીતે બતાવીએ ? કારણ, શબ્દ દ્વારા એનું વર્ણન કરવું અતી મુશ્કેલ છે. પણ અમને ખાત્રી છે કે આ ગ્રન્થનું જે કંઈ નિકટ મુક્તિગામી આત્મા વાંચન કરશે તેને જરૂર જૈનશાસન પ્રત્યે અને શાસનના સ્થાપક અરિહંત પ્રત્યે અહોભાવ પ્રગટશે. આ ગ્રન્થની સુંદર વિષય-સંકલના અને મોક્ષમાર્ગનું મૌલિક વિવેચન જોતાં એમ લાગ્યું કે હવે ૫. આચાર્ય ભગવંતે તથા વિદ્વાન મુનિપ્રવરે આદિ આ ગ્રન્થ વ્યાખ્યાનમાં વાંચે તે આજે જે ધર્મશ્રદ્ધાના પાયા હચમચી ગયા જેવું દેખાય છે તે પાછા સુસ્થિર બની જાય. જેન શાસનની માર્મિકતાને દર્શાવતે આ ગ્રન્થ એક અરિસા સામે છે. પથ્થરદિલમાં પણ સંવેગરસની સેર પ્રગટાવવાની શક્તિ આ ગ્રન્થમાં છે. સૂરિશેખર શ્રીજિનચંદ્રસૂરિવિરચિત સંગરંગશાળા ગ્રન્થનું સંપાદન અમે કરી શક્યા તે અમે અમારું અહોભાગ્ય સમજીએ છીએ. ગ્રન્થ અંગેનું વર્ણન આમુખ, પ્રસ્તાવના અને પ્રવેશમાં થયું છે. હજુ એનું વર્ણન કરવું હોય તે ઘણું થઈ શકે એમ છે. ગ્રન્થનું નામ જ એની મહત્તા પુરવાર કરે છે. પણ એ વિષયમાં અમે ઊંડા નહિં ઉતરતાં સંપાદન અંગે સંક્ષેપમાં નિવેદન કરીશું. આ ગ્રન્થ પ્રથમ શ્રીજિનદત્તસૂરિ પ્રાચીન પુસ્તકેદ્ધા૨ ફંડ તરફથી ગ્રન્થોક ૧૩ તરીકે સંસ્કૃત છાયા સાથે ૩૦૦૦ કલેક પ્રમાણ છપાયે હતું. પણ તેમાં મુદ્રણની તેમજ છાયા વિગેરેની અશુદ્ધિઓ હતી. આથી પૂ. મુનિરાજ IIળા Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ૨૮. संपादकीय શ્રી હેમેન્દ્રવિજયજી મહારાજ ૧૦,૦૫૩ ક પ્રમાણુ સમગ્ર ગ્રન્થ છપાવવાની ભાવનાવાળા હતા. તેઓએ તેની પ્રેસ કેપીનું કાર્ય લગભગ પાંચેક વર્ષ પહેલા મને (પં. બાબુભાઈને) સોંપ્યું હતું. અનેક કાર્યો વચ્ચે પણ ૨૦૨૨માં તે કાર્ય પૂર્ણ કરી પૂ. મુનિરાજશ્રીને મેં પ્રેસકેપી સૅપી. ત્યાર બાદ તેઓશ્રી આખી પ્રેસકોપી વાંચી ગયા. પૂ. આચાર્ય દેવ આદિને વંચાવી. કેટલાક શંકિત સ્થળે અમે બન્નેએ તાડપત્રની પ્રતની ફેટ કેપી ઉપરથી સુધાર્યા છે. આ પ્રત જેસલમેરના ભંડારમાં લખાયેલી. જેની ફોટો ફીલમ આગમપ્રભાકર ૫. મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજ્યજીએ પૂ. મુનિરાજ શ્રી હેમેન્દ્રવિજયજીને બતાવેલી. ત્યારબાદ આગમપ્રભાકર પૂ. મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજીએ ફેટફીલ્મ ઉપરથી ફોટોકોપી કરાવી આપી. જે ફેટકેપી હાલ શ્રી જૈન વિદ્યાશાળાના ભંડારમાં હયાત છે. આ ગ્રન્થની પ્રેસ કેપી જૈન વિદ્યાશાળામાં સ્વ. સંઘસ્થવિર પ. પૂ. આ. કે. વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબના હસ્તલિખિત ભંડારની હસ્તલિખિત પ્રત ઉપરથી કરવામાં આવી હતી. પ્રેસકોપી કરતી વખતે બીજી એક પ્રત પૂ. આગમપ્રભાકર મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી તરફથી મળી હતી પણ તે બહુ મદદરૂપ બની શકી ન હતી. સંશોધનમાં બે પ્રતિઓને ઉપયોગ કરવામાં આવ્યા છે. (૧) જેસલમેરના ભંડારની પ્રતની ફેટકેપી જેને ઉલ્લેખ અમે ઉપર કરેલ છે. (૨) હસ્તલિખિત પ્રત પાનાં ૨૩૩, પ્રત નં. ૪૬૭૫ આગમપ્રભાકર મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી તરફથી મળેલી. આ રીતે પ્રેસ કેપી કરતી વખતે બે પ્રતિએ અને સંશોધન કરતી વખતે બીજી બે પ્રતિઓના આધારે આ ગ્રન્થનું મેટર અમે તૈયાર કરેલ છે. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला I/ 8I संपादकीय આ ગ્રંથની રચના વિ. સં. ૧૧૨૫ માં થયેલ છે. અને જે પ્રતિ ઉપરથી અમે સંપાદન કર્યું તે વિ. સં. ૧૨૦૩ માં લખાયેલી છે. આથી ગ્રન્થકારના સમયની નજીકના જ સમયની પ્રતિ મળી જવાથી આ સંપાદન પ્રાય શદ્ધ થઈ શકયું હશે એવી અમારી ધારણા છે. જો કે કેટલાંક શકિત સ્થળો જેને અમે નિણય કરી શક્યા નથી તે એમને એમ જ રહેવા દીધાં છે પણ તે બહુ જ અલ્પ છે. આ સંપાદનમાં પૂ. આચાર્ય દેવે આદિ, આગમપ્રભાકર પૂજ્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી તથા અન્ય મહાનુભાવોએ જે સહકાર આપે છે તે સર્વના અમે ઋણી છીએ. આ મહાન ગ્રન્થના સંપાદનમાં ઘણી ઘણું કાળજી રાખવા છતાં મંદમતિપણાથી, દ્રષ્ટિદેષથી અથવા પ્રેસષ આદિથી જે કાંઈ ક્ષતિઓ રહી ગઈ હોય તે બદલ મિથ્યાદુકૃત અપર્ણ કરીએ છીએ. દસ હજાર લોક પ્રમાણ આ સવેગરંગશાળા ગ્રન્થ પિતાનું નામ પ્રમાણે અભુત આત્મિક સુખને અપાવનારો ગ્રન્થ છે. આ શાત્રે અમારા માટે તે દીપકની ગરજ સારી છે. એનું સંપાદન કરતા અમને એમાંથી દિવ્ય પ્રકાશ મળે છે. દરેક ક્ષાથી ને એક વાર લક્ષપૂર્વક વાંચવા અથવા સાંભળવાની અમારી ખાસ વિનતિ છે. લો- સંપાદક વૈશાખ શુકુલ તૃતીયા સ્વ, આચાર્યદેવ વિજયમનોહરસૂરિશિષ્યાણ અમદાવાદ, હેમેન્દ્રવિજય પં. બાબુભાઇ સવચંદ શાહ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - संवेगरङ्गशाला |રૂની ક પ્રકાશકીય ક. INI प्रकाशकीय શ્રી સંવેગરંગશાળા’ નામના આ વિશાળકાય ગ્રન્થને પ્રકાશિત કરતા હું અનહદ આનંદ અનુભવું છું. સ્વ. આચાર્યદેવ વિજયમનેહરસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્ય પૂ. મનિરાજ શ્રી હેમેન્દ્રવિજયજીએ આ तथा सुकृतना ગ્રન્થ પ્રકાશિત કરવા માટે મને સૂચવ્યું. આવા અદ્ભુત ગ્રન્થને પ્રકાશિત કરવાની યોગ્યતા મારામાં તે છે જ નહિ सहायको પરંતુ મુનિ મહારાજશ્રીના સૂચનને હું અસ્વીકાર કરી શકે નહિ, આથી આ જવાબદારી મેં લીધી છે. વૈરાગ્યરસને ઉત્પન્ન કરનાર આ અદ્ભુત ગ્રન્થ અને તેના રચયિતા વિષે ઘણું ઘણું કહેવાઈ ગયું છે.. એટલે તે અંગે ફરીથી ઉલ્લેખ કરે એ હું ઉચિત સમજતા નથી.. અંતમાં શ્રી સકળસંઘ આ ગ્રન્થનો ઉપયોગ કરી આત્મકલ્યાણમાં ઉજમાળ બને એ જ અભિલાષા સાથે મારૂં સંક્ષિપ્ત નિવેદન પૂર્ણ કરૂં છું. મુંબઈ તા. ૨૨-૪-૬૮ કાન્તિલાલ મણીલાલ ઝવેરી ક સુકૃતના સહાયક . આ ગ્રન્થરત્નના મુદ્રણ માટે પૂ. પં. પ્રવરશ્રી વિબુધવિજયજી ગણિવર આદિ ઠા ૩ નું મુંબઈ, મરીનડ્રાઈવ, પંચાસર સોસાયટીમાં ઝવેરી કાંતિલાલ મણિલાલના મકાનમાં ચોમાસુ થયું ત્યારે જ્ઞાનખાતાની રકમમાંથી રૂા. ૨૫૦૦ની રકમ સહુથી પહેલાં કાંતિભાઈએ જાહેર કરી હતી. ત્યારબાદ સંગમનેર આદિ ગામના સંધના જ્ઞાનખાતામાંથી તથા પૂ. સાધુ- સાધ્વીજીઓના ઉપદેશથી શ્રુતભક્ત શ્રાવક-શ્રાવિકાઓ તરફથી આર્થિક સહાય Ilરૂણા મળવાથી અમે આ પ્રકાશન કરી શકયા છીએ તેથી સુકૃતના સહભાગી સહુકોઈના આભારી છીએ. – સંપાદક જન્ય : ક Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ म संवेगरङ्गशाला ॥३१॥ विषयानुक्रमः संवेगरङ्गशालायाः विषयानुक्रमः । पत्रसंख्या विषयः पत्रसंख्या विषयः १ मङ्गलम् । ९० चिलातीपुत्रदृष्टान्तः । ५ रचनाप्रयोजनम् । ९६ लिङ्गद्वारस्वरूपम् । ७ ग्रन्थस्वरूपवर्णनम् । ९८ कूलवालकमुनिदृष्टान्तः । ८ महसेननृपकथा । १०५ शिक्षाद्वारस्वरूपम् । ४६ महसेननृपस्य आराधनामनोरथः। ११६ आर्यमगुसूरिदृष्टान्तः । ४८ आराधनास्वरूपम् । ११८ अङ्गारमर्दकसूरिदृष्टान्तः । ५२ संक्षिप्ताराधनायां मधुनृपदृष्टान्तः । १२५ विनयद्वारस्वरूपम् । सुकोशलमुनिदृष्टान्तः । १२८ श्रेणिकनृपकथा । ५८ मरुदेवीदृष्टान्तः । १३३ समाधिद्वारस्वरूपम् । क्षुल्लकदृष्टान्तः । १३५ नमिराजर्षिदृष्टान्तः । ६४ परिकर्मादिमूलद्वाराणि । १४२ मनोऽनुशास्तिद्वारस्वरूपम् । ६५ परिकर्मद्वारे अहद्वारस्वरूपम् । १५६ वसुदत्तदृष्टान्तः । ६७ अर्हद्वारे वङ्कचलराजपुत्रदृष्टान्तः । १६१ अनियतविहारद्वारस्वरूपम् । ५४ सुक ॥३१॥ का Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ विषयानुक्रमः संवेगरङ्गशाला ॥३२॥ पत्रसंख्या विषयः पत्रसंख्या विषयः १६४ दुर्गतानारीदृष्टान्तः । २६९ जयसुन्दर-सोमदत्तयोः दृष्टान्तः । १६६ कनकध्वजदृष्टान्तः। २८० पण्डितादिमरणद्वारस्वरूपम् । १६९ शैलकदृष्टान्तः । २८२ सुन्दरीनन्दस्य दृष्टान्तः। १७१ राजद्वारस्वरूपम् । २९१ सीतिद्वारस्वरूपम् । १८१ कुरुचन्द्रनृपदृष्टान्तः । २९२” स्वयम्भूदत्तदृष्टान्तः । १९४ परिणामद्वारस्वरूपम् । २९९ भावनाद्वारस्वरूपम् । २०१ पुत्रस्याशिक्षणे वज्रकेशरिणः कथा । ३०३ पुष्पचूलदृष्टान्तः । २१२ अन्धपुत्रदृष्टान्तः । ३०४ श्रीआर्यमहागिरिदृष्टान्तः । २२७ साधारणद्रव्यस्य विनियोगस्थानानि साधारण- ३०९ संलेखनाद्वारस्वरूपम् । द्रव्यकरणे गुणाश्च । ३१८ गङ्गदत्तदृष्टान्तः । २६३ त्यागद्वारस्वरूपम् । ३२४ गणसंक्रमणद्वितीयमूलद्वारस्वरूपम् दिग्द्वार२६४ सहस्रमल्लदृष्टान्तः । स्वरूपश्च । २६८ मरणविभक्तिद्वारे सप्तदशमरणानां स्वरूपम् । । ३२७ दिगननुज्ञायां शिवभद्रसूरिदृष्टान्तः। ॥३२॥ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ॥३३॥ विषयानुक्रमः पत्रसंख्या विषयः ३२९ क्षामणाद्वारस्वरूपम् । । ३३२ अक्षमापनायां नयशीलसू रिदृष्टान्तः । ३३५ अनुशास्तिद्वारस्वरूपम् । ३४३ सुकुमारिकादृष्टान्तः । ३५७ परगणसंक्रमणविधिद्वारस्वरूपम् । ३६० सुस्थितगवेषणाद्वारस्वरूपम् । ३६७ उपसंपवारस्वरूपम् । ३६८ परीक्षाद्वारस्वरूपम् । प्रतिलेखनाद्वारस्वरूपम् अप्रतिलेखनायां हरिदत्तमुनिदृष्टान्तः। ३७६ पृच्छाद्वारस्वरूपम् । ३७७ प्रतीच्छाद्वारस्वरूपम् ।। ममत्वव्युच्छेतृतीयमूलद्वारे आलोचनाविधाना- | दीनि द्वाराणि । पत्रसंख्या विषयः ३७९ आलोचनाविधानद्वारस्वरूपम् । ३८५ लज्जात्यागे विप्रसुतदृष्टान्तः । ३९६ सूरतेजोनृपदृष्टान्तः। ३९७ अवन्तीनृप-नरसुन्दरयोः दृष्टान्तः। ४०५ शय्याद्वारस्वरूपम् । ४०७ गिरिशुकयोः दृष्टान्तः । ४०८ संस्तारकद्वारस्वरूपम् । गजसुकुमाल-अर्णिकापुत्रयोः दृष्टान्तः। ४१५ निर्यामकद्वारस्वरूपम् । ४१८ दर्शनद्वारस्वरूपम् । ४१९ हानिद्वारस्वरूपम् । ४२२ प्रत्याख्यानद्वारस्वरूपम् ।. ४२४ क्षामणाद्वारस्वरूपम् । ३७० ३७८ ॥३३॥ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ॥३४॥ विषयानुक्रमः पत्रसंख्या विषयः ४२६ धामणायां चण्डरुद्रसरिदृष्टान्तः । ४३० समाधिलाभनामक-चतुर्थमूलद्वारस्वरूपम् । ४३१ अनुशास्तिद्वारे अष्टादशपापस्थानादि प्रतिद्वारनामानि । ४३२ प्राणिवधपापस्थानकस्वरूपम् । ४३५ प्राणिववत्यामात्यागयोः श्वश्रूस्नूपयोः दृष्टान्तः । ४३९ मृपावादपापस्थानकस्वरूपम् । ४४२ सत्यासत्यवचनयोः नारदवसुनृपयोः कथा । ४४४ अदत्तादानस्वरूपम् । ४४६ दुर्ललितपोष्ठिदृष्टान्तः । ४४७ मैथुनपापस्थानस्वरूपम् । ४५१ मैथुनप्रवृत्तिनिवृत्तिदोषगुणविषये गिरिनगर निवासिवयस्थादास्काणां दृष्टान्तः । पत्रसंख्या विषयः ४५३ परिग्रहपापस्थानकस्वरूपम् । ४५५ परिग्रहविषये लोभनन्दजिनदासश्रावकयाः दृष्टान्तः । ४५६ क्रोधपापस्थानकस्वरूपम् । ४५७ प्रसन्नचन्द्रनृपदृष्टान्तः । ४५९ मानकषायस्वरूपम् । ४६१ बाहुबलिदृष्टान्तः । ४६३ मायापापस्थानकस्वरूपम् । ४६४ पाण्डरार्यादृष्टान्तः । ४६५ लोभपापस्थानकस्वरूपम् । ४६६ लोमे कपिलदृष्टान्तः । ४६९ प्रेमपापस्थानकस्वरूपम् । ४७१ अर्हबमित्रदृष्टान्तः । - ॥३॥ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ॥३५॥ विषयानुक्रमः पत्रसंख्या विषयः पत्रसंख्या विषयः ४७२ द्वेषपापस्थानकस्वरूपम्। ४९७ मायामृषावादपापस्थानकस्वरूपम् । ४७३ धर्मरुचिदृष्टान्तः । ४९८ टक्षपकदृष्टान्तः । ४७६ कलहपापस्थानकस्वरूपम् । ४९९ मिथ्यादर्शनशल्यपापस्थानकस्वरूपम् । ४७६ हरिकेशदृष्टान्तः । ५०२ जमालिदृष्टान्तः । ४८२ अभ्याख्यानपापस्थानकस्वरूपम् । ५०४ जातिमदस्वरूपम् । ४८३ रुद्र-अङ्गयोः दृष्टान्तः । ५०६ विप्रसुतदृष्टान्तः । ४८४ अरतिरतिपापस्थानकस्वरूपम् । ५१. कुलमदस्वरूपम् । ४८५ पुण्डरीकण्डरीकयोः दृष्टान्तः। " ५११ मरीचिदृष्टान्तः । ४८६ क्षुल्लककुमारमुनिदृष्टान्तः । ५१४ रूपमदस्वरूपम् । ४८९ पैशुन्यपापस्थानकस्वरूपम् सुबन्धुसचिवचाणक्ययोः ५१४ काकन्दीवास्तव्य-भात्रोदृष्टान्तः । दृष्टान्तः च । ५१८ बलमदस्वरूपम् । ४९२ परपरिवादपापस्थानकस्वरूपम् । ५१९ मल्लदेवनृपदृष्टान्तः। ४९४ सुभद्रासतीदृष्टान्तः। ५२२ श्रुतमदस्वरूपम् । ॥३५॥ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ॥३६॥ पत्र संख्या विषयः ५२३ स्थूलभद्रदृष्टान्तः । ५२८ तपोमदस्वरूपम् । ५२८ दृढप्रहारिदृष्टान्तः । ५३१ लाभमदस्वरूपम् । ५३१ ढण्ढणकुमारदृष्टान्तः । ५३४ ऐश्वर्यमदस्वरूपम् । ५३५ दक्षिणोत्तरमथुरावणिजो दृष्टान्तः । ५३९ तपऐश्वर्यमदस्थाने बुद्धिबल्लभत्वमदस्वरूपम् । ५४० क्रोधादिनिग्रहद्वारस्वरूपम् । ५५० मांसस्य महार्घत्वे अभयकुमारदृष्टान्तः । ५५६ कण्डरीकदृष्टान्तः । ५५९ कषायद्वारस्वरूपम् । ५६१ प्रमादद्वारस्वरूपम् । पत्र संख्या विषयः ५६१ निद्रात्यागे अगडदत्तदृष्टान्तः । ५६६ विकथाद्वारस्वरूपम् । ५७७ प्रतिबन्धत्यागद्वारस्वरूपम् । ५८१ सम्यक्त्वद्वारस्वरूपम् । ५८३ अदादिषट्कभक्तिद्वारस्वरूपम् । ५८४ कनकरथनृपदृष्टान्तः । ५८८ पश्चनमस्कारद्वारस्वरूपम् । ५९६ ५९८ ५९९ नमस्कारस्य ऐहिकफले श्रावक पुत्रदृष्टान्तः । कामविषयफले श्राविकादृष्टान्तः । परलोकफले हुण्डिकयक्षदृष्टान्तः । ६०० सम्यग्ज्ञानोपयोगद्वारस्वरूपम् । ६०४ यवराजर्षिदृष्टान्तः । ६०७ पञ्चमहाव्रतद्वारस्वरूपम् । विषयानुक्रमः ॥३६॥ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरङ्गशाला ॥३७॥ विषयानुक्रमः पत्रसंख्या विषयः पत्रसंख्या विषयः ६२० चारुदत्तदृष्टान्तः । ६६९ अशुचित्वभावनास्वरूपम् । ६३४ चतुःशरणगमनद्वारस्वरूपम् । ६६९ शुचिवोद्रब्राह्मणदृष्टान्तः । ६४० दुष्कृतगर्हाद्वारस्वरूपम् । ६७२ आश्रव-संवरनिर्जराभावनास्वरूपम् । ६५३ सुकृतानुमोदनाद्वारस्वरूपम् । ६७४ लोकस्वरूपे शिवराजर्षिदृष्टान्तः । ६५६ भावनाद्वारस्वरूपम् । ६७५ बोधिदुर्लभत्वभावनास्वरूपम् । ६५८ अनित्यभावनायां नग्नजिन्नरेन्द्रदृष्टान्तः । ६७७ वणिकपुत्रदृष्टान्तः। ६६० अशरणत्वस्वरूपम् कौशाम्बी-इभ्यपुत्रदृष्टान्तश्च । ६८४ धर्मगुरोः दुर्लभत्वम् । ६६२ संसारभावनास्वरूपम् । ६८६ शीलपालनद्वारस्वरूपम् । ६६३ तापसश्रेष्ठिदृष्टान्तः । ६८८ इन्द्रियदमनद्वारस्वरूपम् । ६६४ एकत्वभावनास्वरूपम् । ६९१ श्रोत्रेन्द्रियविषये भद्रादृष्टान्तः। ६६५ परसहाय-अनपेक्षायां वीरभगवदृष्टान्तः । ६९२ चक्षुरिन्द्रियविषये समरधीरनृपदृष्टान्तः । ६६६ अन्यत्वभावनास्वरूपम् । ६९७ रसनेन्द्रियविषये सोदासदृष्टान्तः । ६६७ सुलसदृष्टान्तः । | ६९८ स्पर्शेन्द्रियविषये विप्रसुतदृष्टान्तः । ॥३७॥ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ विषयानुक्रमः संवेगरङ्गशाला ॥३८॥ पत्रसंख्या विषयः ६९९ तपोद्वारस्वरूपम् । ७०० निःशल्यताद्वारस्वरूपम् । ७०१ निदानशल्ये ब्रह्मदत्तचक्रिकथा । ७०७ मायाशल्ये पीठमहापीठदृष्टान्तः । ७१० मिथ्यात्वशल्ये नन्दमणिकारश्रेष्ठिदृष्टान्तः । ७१४ प्रतिपत्तिद्वारस्वरूपम् । ७२६ सारणाद्वारस्वरूपम् । ७२७ कवचद्वारस्वरूपम् । ७३७ समताद्वारस्वरूपम् । ७३८ ध्यानद्वारस्वरूपम् । ७४१ लेश्याद्वारस्वरूपम् । ' पत्रसंख्या विषयः ७४३ आराधनाफलद्वारस्वरूपम् । ७५० विजहनाद्वारस्वरूपम् । ७५७ महसेनस्य अनशनारम्भः । ७५९ उपसर्गेऽपि अक्षुब्धत्वम् । ७६२ महसेनस्य सवार्थसिद्धावुत्पत्तिः । ७६४ महसेनस्य भाविभववर्णनम् । ७६७ ग्रंथकर्तु परम्परावर्णनम् । ७६९ ग्रन्थरचनायाः सहायकस्य नगर्याश्च नाम्नी रच नासमयश्च । ७७० ताडपत्रीयप्रति-लेखकप्रशस्तिः । ७७३ शुद्धिपत्रकम् । ॥३८॥ 卐 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 卐 શ્ર ધ્ધાં જ લિ 卐 જે ઉલ્હારક મહાપુરુષે મારા જેવા રક ઉપર કરુણા કરી ધબાધ આપ્યા. મારા અંતરમાં વૈરાગ્યભાવ પલ્લવિત કરી સંયમરત્નનું દાન કર્યું, ખૂબ ખંતથી ગ્રહણુ-આસેવન શિક્ષા આપી સંયમજીવન સુસંસ્કારિત બનાવ્યુ, જૈનશાસનના અમૂલ્ય જ્ઞાનખજાના બતાવી સંસારથી સદા માટે વિમુખ બનાવ્યા. તપની પરિણતિ જગાવી અદ્દભુત આત્મતેજ પ્રગટાવ્યું છે જે પુણ્યપુરુષની અસીમકૃપાના બળે શ્રીવર્ધમાન આયંબિલની ૧૦૦ આળી નિવિઘ્ને પૂર્ણ કરી શકયા. જે મહેાપકારી ગુરુભગવંતને અ ંતિમ સમયે સમાધિમાં સહાયક બની અન્યાતિધન્ય બન્યા છું. “ તે સુગૃહીતનામધેય સ્વગંત ગુરુદેવ શાસનપ્રભાવક પ્રશાંતભૂતિ આચાર્ય ભગવાન શ્રીમદ્ વિજય મનેાહર સૂરીશ્વરજી મહારાજાના કરકમલમાં અમારા વડે સંશાધિત-સ‘પાદિત ‘સંવેગર’ગશાળા’ ગ્ર‘થરત્નનુ ‘સમપ ણુ’ કરી યત્કિંચિત્ કૃતકૃત્યતા અનુભવું છું. સમકે :– આપના લધુશિષ્ય હેમેન્દ્રવિજય ક Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પૂ. મુનિરાજ શ્રીહેમેન્દ્રવિજયજી મહારાજસાહેબની વર્ધમાનતપની ૧૦ એળીની નિર્વિન પૂર્ણાહુતિ નિમિતે શ્રુત-આરાધનરાગી શ્રાવકસંઘ તરફથી ભેટ. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rયનાસુજાવારિવાઢ પ્રશ્રમમહોદધિ માયાષ દેવ ૧૦૮ શ્રીમદ જિજયમેધસૂરીશ્વરજી મ, પ્રથાન પૈનિધિ સંપથવિર આચાર્ક' દેવ ૧૦૮ શ્રીમદ વિજયસિદ્ધિસરીશ્વરજી મ. પ પૂ પ્રાત:સમસ્ટ્રીમ પ્રથમનિષિ ગાયાર્ડ = 1** શ્રીમદ્દ વિજયમનાદુરસૂરીશ્વરજી મ. જ મા-૧, ,૧૪૨ ૧દર, (ધા લિ. ૧૪ ૧૮ કરજણ - સની ૬ થી મા-ખ-૧ -અમદાવાદ | રાજા જે.એ. ૧૬ એ માથાદ - જિ . ૧૯૧૧ અમદાવાદ, દજ્ઞાન અમદાવાદ મનીષ પદ-૧૪૪પ સુરત, મા-પદ-૧૦પ-મહેસાશુ સ્વર્ગવાસ ખિ. ૨૫-ગમદાવાદ મ િક. નમન કર, એ.સ. 16 મહત૨ ૫ પદ ૧૯૮૩ અમદાવાદ, ઉમા- પદ-૧૯૮૫ એયરીતીમાં Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ શ્રી ગુણરત્નમહાદધિ પરમપૂન્ય આયા દેવ શ્રી મદ્વિજય મેધસૂરીશ્વરજી મહારાજા, જેએશ્રીએ પેાતાના ગુરુદેવ બાપજી મ. સા.ની આજ્ઞા શિરસાવદ્ય કરી અતિમ સમયે “સવંગર’ગ શાળામાં ’’ સ્થિર થઈ સ. ૧૯૯૯ના આસો સુદમે સમાધિભાવ પ્રાપ્ત કર્યાં હતા. શ્રીસધસ્થવિર તપે મૂર્તિ દીર્ઘ તપસ્વી પૂ. આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજીમહારાજાએ ‘‘સ’વેગર’ગશાળા'' ગ્રંથરત્નના વાંચનનુ સૂચન પેાતાના પર શિષ્યરત્નને અંતિમ માંદગી સમયે સ. ૧૯૯૯માં કર્યું' હતું. પ્રશાંતમૂર્તિ પરમપૂન્ય આચાય દેવ શ્રી મદ્વિજય મને હરસૂરીશ્વરજીમહારાન્તએ સ્વ. ગુરુદેવ મેધસૂરિજી મ. સા.ના અંતિમ સમયે શ્રી ‘સ વેગ રંગશાળા” ગ્રંથરત્નને સંભળાવવા માટે ખૂબ પ્રયત્ન કરી તન્મયતા પૂર્વક પોતે અંતિમ સમયે સ. ૨૦૨૦ વૈશાખ શુદી ૧મે સમાધિ પ્રાપ્ત કરી હતી. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मङ्गलम् संवेगरंगसाला ॥१॥ णमोऽत्थु ण समणस्स भगवो महावीरस्स । अचिन्त्यमहिमानिधानश्रीशद्धेश्वरपार्श्वनाथाय नमः । अनन्तलब्धिनिधानाय श्रीगौतमस्वामिने नमः। श्रीश्रुतदेवतायै नमः । सिरिजिणचन्दसूरिविरइआ संवेगरंगसाला रेहइ जेसि पयनह-परंपरा उग्गमन्तरविरुहरा । नमिरसुरमउडसंघट्ट-खुडियवररयणराइ व्व ॥१॥ अहव सिवपहपलोयण-मणजणहत्थप्पईवपंति व्च । तिहुयणमहिए ते उसम-प्पमुहतित्थाहिवे नमह ॥२॥ अज वि य कुतित्थियहत्थि-सत्थमच्चत्थमोत्थरइ जस्स । १दुग्गनयवग्गनहनिवह-भीसणो तित्थमयनाहो ॥३॥ राजते येषां पदनखपरम्परा, उद्गमद्रविरुचिरा । नम्रसुरमुकुटसंघट्ट-खण्डितवररत्नराजिवत् ॥१॥ अथवा शिवपथप्रलोकनमनोजनहस्तप्रदीपपक्तिवत् । त्रिभुवनमहितान् तान् ऋषभ-प्रमुखतीर्थाधिपान् नमत ॥२॥ अद्यापि च कुतीर्थिकहस्तिसार्थ-मत्यर्थमाक्रामति यस्य । दुर्गनयवर्गनखनिवह-भीषणस्तीर्थमृगनाथ: ॥३॥ १ दूग। ॥१॥ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मङ्गलम् ॥२॥ तं नमह महावीरं,-१अणंतरायं पि परिहरियरायं । २सुगयंपि सिवं सोमं पि, चत्तदोसोदयारम्भं ॥४॥ जे निव्वाणगया वि हु, नेहदसावजिया वि दिपंति । ते अपुव्वपईवा, जयन्ति सिद्धा जयपसिद्धा ॥५॥ अइसयसहस्ससुंदर-मयरंदुद्दामसुयसरीयस्स । जिणमुहसरप्पसूयस्स ४मूलनालाइयं जेहिं ॥६॥ पालित-परूविन्ते, निच्चं पंचप्प-यारमायारं । गुणगणहरे गणहरे, ते गोयमपमिइणो वंदे ॥७॥ अणवरयसुत्तदाणा-णदियमुणिभमरनियरपरियरिए । निच्चं चरणपहाणे, करिणो व्व थुणामि उज्झाए ॥८॥ तं नमत महावीर-मनन्तरायमपि परिहतरागम् । सुगतमपि शिचं, सोममपि त्यक्तदोषोदयारम्भं ॥४॥ ये निर्वाणगता अपि खलु, स्नेहदशावर्जिता अपि दीप्यन्ते । ते अपूर्व प्रदीपा जयन्ति सिद्धाः जगत्प्रसिद्धाः ॥५॥ अणंतरायपि परिहरियराय' इति पदे अनन्तरागमपि परिहतरागम् इति पदसंस्कारे विरोधो वर्त्तते तथाऽपि अनन्तरायमपि परिहुतरागम् इति पदसंस्कारकरणेन तत्परिहारो भवति । '२सुगय पि सिव' इत्यत्र यः सुगतः सः कथं शिवो भवितुमर्हति इति विरोधो भवेत्, तथापि शोभनं गतं-शानं यस्य सः = सुगत इति तात्पर्यग्रहणेन सुगतोऽपि शिव:-कल्याणकारी भवतीति विरोधपरिहारो भवत्येव । 'सोमपि चत्तदोसोदयारंभ' इत्यत्र सोमः-चन्द्रः दोषायाः-रात्रेः उदयस्य आरम्भक एव इति विरोधो वर्त्तते किन्तु सोमः-सौम्यः भगवान् दोषाणां-रागादिदोषाणाम् उदयस्य यो आरम्भः स: त्यक्तः येन स: त्यक्तदोषोदयारम्भो भवत्येव । एवमन्यत्रापि यथायथं पदघटना कार्या । ४ थूल० । ॥२॥ Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३॥ कारुण पुष्णाहिए - धम्मुजय जंतुजणियसाहेज्जे । दुञ्जयनिजियमयणे, मुणिणो पणमामि १ नवनिहिणो ॥ ९ ॥ गुणरायरायहाणि, नमामि सव्वन्नुणो महावाणि । भीमभवागड निवडंत - जंतुनिरवञ्जरज्जुं व ॥ १० ॥ तं जय पवयणं २पव-यणं व सारं जमंगिणो दटुं । वसह व्व उप्पहं पत्थि - या विलग्गंति मग्गंमि ॥ ११ ॥ चिन्तारघट्टसंजोयणेण, सुहझाणवसहसेणीए । जे भवकूवादाय - विऊणमुद्धं पराणिति ||१२|| आराहणाघडीमा-लियाए आराहगंगिवग्गुदयं । निजामगे गुरू ते, मुणिणो य नमामि सविसेसं ॥१३॥ सुगइगममूलपयवी - चउखंधाराहणा इमा जेहिं । संपत्ता ते वंदे, मुणिणो गिहिणो य अभिनंदे ||१४|| आराहणा भगवई, जयउ जए जं दढं समारूढा । नावं व भव्वभविणो, तरन्ति रुदं भवसमुहं ॥ १५ ॥ सा जयइ य सुयदेवी, जीए पसाएण मंदमइणो वि । कहणो भवंति नियइच्छि - यत्थनित्थारणसमत्था ||१६|| सयलजणसलहणिअं, पयविं जेसिं पयप्पभावेण । पत्तोम्हि विबुहपणए, ते नियगुणो पणिवयामि ||१७|| इत्थं समत्थथोयव्व-सत्थविसयाए पत्थुयथुईए । करडिघडाए सुहडो व्व, दलियपच्चूहपडिवख ॥१८॥ मंदमई वि सयमहं महन्तगुणगणगुरूण सुगुरुण । चरणपसाएणं भव्त्र - हियकए कि पि जंपेमि ॥ १९ ॥ [ जुम्मं ] इह हि वियंभंतकयंतसीह - हम्म न्तजन्तुमिगनिवहे । विलसिरदुद्दतिं दिय - सावयउप्पंकलल्लके ॥२०॥ १ तव० । २ प्राजनम् मङ्गलम् ॥३॥ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग मङ्गलम् रंगसाला ॥४॥ विक्कंतकसायविलास-प्पसंकुले मयणवणदवरउद्दे । दुव्वासणाविसप्पिर-गिरिसरियापूरदुग्गंमि ॥२१॥ निबिडहविडविकिण्णे, वियर्डमि भवाडवीकडिल्लंमि । दीहद्धमद्धगेहिं व, संचरंतेहिं सत्तेहिं ॥२२॥ गंभीरनीरनीरहि-निहित्तमुत्ताहलं व मणुयत्तं । जुगसमिलानाएणं, लणं कह वि दुल्लंमं ॥२३॥ तत्थ वि कहिं पि सविसेस-दुल्लहं उसरे व्व वरसस्सं । मरुभूमीए कप्प-दुमं व सुकुलाइ लभ्रूणं ॥२४॥ तत्थ वि य भाविभद्दत्तणेण, सेसत्तणेण य भवस्स, । अबलत्तणेण दुजय-तरदसण मोहणीज्जस्स ॥२५॥ सुगुरुवएससवणा, सयं पि वा कम्मगंठिभेएणं । तडितडपालंबं पिव, गुरुगिरिसरिहीरमाणेहिं ॥२६॥ रोरेहि व निहाणं, सुवेज्जमिव विविहवाहिविहुरेहिं । अवडंतो पडिएहिं, समत्थ-हत्थावलंब व ॥२७॥ सविसेसपुन्नपयरिस-लब्भं सव्वन्नुधम्ममकलंकं । निज्जियचिंतामणिकप्प-पायवं पाविउ परमं ॥२८॥ हियमेव गवेसेयव्व-मप्पणो तं च जन अहिएण । बाहिज्जइ नियमेणं, कहिं पि कत्तो वि कइया वि ॥२९॥ . [तीहिं विसेसय] तं च तहाविहमणुवम-मऽञ्चतेगंतियं परं मोक्खे । मोक्खो य कम्मखयओ, कम्मखओ पुण विसुद्धाए ॥३०॥ आराहणाए आरा-हियाए ता तीए सइ हियत्थीहिं । जइयव्वमुवेयमुवाय-विरहओ होइ नो जेण ॥३१॥ [जुम्म] ॥४॥ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाका ॥३२॥ ॥३३॥ ॥३४॥ रचनाप्रयोजनम् ॥५॥ सा पुण काउमणेहि वि, तदत्थपयडणसमत्थसत्थाणि । मोत्तुं १अभिउत्तेहि वि, नाउं तीरइ न ज सम्म तम्हाऽऽराहणसत्थं, सुपसत्थमहत्थहेउपरिकिणं । गिहिसाहूभयविसयं, वोच्छमहं तुच्छबुद्धी वि आरहणमिच्छंतो य, तिगरण पढममेव रुंभेज्जा । अनिरुद्ध जेग इमं, कि असुहं तं न ज कुणइ तहाहिअसमंजसं भमंतो, निरंकुसं विविहविसयरणमि । अरइरइकुमइकरिणी-कसायकलभोरुजूहजुओ कयबहुगुणतरुभंगो, पमायमयमत्तमणकरी एस । अवगुंठइ अप्पाणं, पए पए बहुविहरएणं अत्थनिरवेक्ववित्ती, पइवरवणऽन्नन्नवन्नकयघडणा । असइ व्व विलसमाणी, वाणी वि अणत्थपत्थारी असमंजसवावारो, सव्वत्थ समंतओ वि अनिरुद्धो । तत्तायगोलकप्पो, काओ विन होज कुसलकशे एकेकं पि इमेसि, लोगदुगावायवीयमऽनिरुद्धं । किं पुण तस्समवाओ, जएज ता तन्निरोहकए सो पुण पसत्थगंथऽत्थ-चिंतणा-विरयणाऽऽइया चेव । सम्मं पारद्धेणं, संजायइ नन्नहा जम्हा अत्थेहाए तस्सेव माणसं, भासणेण पुण वयणं । होइ च्चिय सुनिरुद्धं, तल्लिहणाईहिं पुण काओ एवं च कम्मबंधेक्क-हेउपडिरूद्धजोगपसरस्स । होही महप्पणो च्चिय, उवयारो पत्थुयपबंधा इह (य) तनिरोहजणिओ, एसुवयारो परोऽणुभवसिद्धो । संवेगवण्णणे पुण, पए पए पसममुहलामो १ अभियुक्तः। ॥३५॥ ॥३६॥ ॥३७॥ ॥३८॥ ॥३९॥ ॥४०॥ ॥४१॥ ॥४२॥ ॥४३॥ ॥५॥ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला संवेगमाहात्म्यम् ॥६॥ तह संवेगस निव्वेय-पमुहपरमत्थविन्थरो जत्थ । दुल्लम्भो सुमिगंमि वि, वणिज्जइ तं पर सत्थं ॥४४॥ जत्थ पुणाऽणाइभव-भासबसे सयं पि संसिद्धा । तह सुकर च्चिय गोवाल-बालविलयाइयागं पि ॥४५॥ कामऽत्थज्जणविसया, निवनीईगोयरा तह उवाया। देसिज्जति बहुहा, सत्थत्तमणत्थयं मण्णे ॥४६॥ इय संवेगाऽऽइहियऽत्थ-देसगस्सेव एत्थ सत्थस्स । सवणपरिभावणेसु, निच्च पि बुहेहिं जइयव्वं ॥४७॥ संवेगगब्भसुपसत्थ-सत्थसवणं हि होइ धण्णाणं । सवणेऽवि धण्णतरगाणं, चेव ता समरसाऽऽपत्ती ॥४८॥ अवि यजह जह संवेगरसो, वणिज्जइ तह तहेव भव्वाणं । मिजंति खित्तजलमिम्ग--याऽऽमकुंभ व्व हिययाइं ॥४९॥ सारोऽवि य एसो च्चिय; दीहरकालंपि चिन्नचरणस्स । जम्हा तं चिय कंडं, जंविधइ लक्खमज्झे वि ॥५०॥ सुचिर पि तवो तवियं, चिन्नं चरणं सुयं पि बहु पढियं । जइ नो संवेगरसो, ता तं तुसखंडण सव्वं ॥५१॥ तह संवेगरसो जइ, खण पिन समुच्छलेज १दिवसंतो । ता विहलेण किमिमिणा, बझाऽणुट्ठाणकटेण ॥५२॥ । पखंतो मासतो, छम्मासंतो व वच्छरंतो वा । जस्स न स होज तं जाण. दूरभव्वं अभव्यं वा ॥५३।। रूवे चक्खू मिहुणे, रहियालिया रसवईए जह लवणं । तह परलोगविहीए, सारो संवेगरसफासो ॥५४॥ एसो पुण संवेगो, संवेगपरायणेहि परिकहिओ । परमं भवभीरुत्तं, अहवा मोक्खाभिकंखित्तं ॥५५॥ |१ हिययंती पाठां० । २ हितालिका = हितश्रेणि. १. बानता. २.चम् - आचरितम ॥६॥ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ग्रन्थस्वरूप वर्णनम् ॥७॥ तिा तव्वुढिकए चिय, न केवल कम्मवाहिविहुराणं । भवियाणमप्पणो च्चिय, चिरगुरुवेजोवएसाओ ॥५६।। मेलित्तु वयणदव्वे, भावाऽऽरोगेकहेउमारद्धं । आराहणारसायण-मेयं अजरामरत्तकर ॥५७॥ किंचपरिगलइ पावसलिल, ठियस्स आराहणाससिपहाए । जीवससिकतमणिणो, पइक्रवण दिव्वजोइस्स ॥५८|| संवेगसारमेसा, वायंत-सुणंत-भावमाणाण । काही कलुस पि मण, विमल कयगष्फलं व जलं ॥५९।। एत्तो चिय ललियपया, अकुडिल-कोमल-सुहऽत्थकलिया य । अक्खंडलक्षणवरा, सुवष्णरयोजलसरीरा ॥६॥ सुईसुहयभदंसदा, विविहाल कारकलियसव्वंगा । उल्लसियपसन्तरसा, पगिट्टपरलाय विसयकरा ॥६॥ वहुभावविरयणाउ, उप्पायंती परं परागंदं । परिहरियअसग्गाहा, अणत्थबहुला य न कहिं पि ॥६२॥ बहुएहिंतो उवजीवि-यऽत्यसारा महाभुजिस्सेव । करणविहीए वि हु कय-परिस्समा मूलकालाओ ॥६३॥ अप्पसमरइपरागं, निच्चं पि हु विहियमोहणासाणं । नाणाऽऽभोगरयाणं; उदग्गवयसंगयाणं च ॥६४॥ समणं वियडूढविलासीण, काण मणहरणकारणं न इमा । नयणसुहदाईणी भाव-णिज्जवयणा य नो होही ॥६५॥ [छहिं कुलयं] एवं चिय दूरुज्झिय-निययपरिग्गहपसंगवंछाण । सुगिहत्थाण वि निव्वुइ-निमित्तमेसा कह न होही ॥६६।। किंच१.कता (वृक्षविशेष) ||७|| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रचनाप्रयोजनम् ॥८॥ जह य अणतरजायं पि, किंपि कट्ठिट्ठगोवलाइदलं । साडणसंधणविहिणा, काऊण अवचिओवचियं ॥६॥ आकारंतरविहिणा, ठवेइ सुविसिट्ठमंदिरत्तेण । अइनिउणसुत्तहारो, तहेव अहयं पि उवउत्तो ॥६॥ सुयदिट्ठचिरपमेयं, कि पि पारद्धगंथपाउग्गं । गाहा-सिलोग-गाहऽद्ध-कुलगपमुहं परकयं पि ॥६९॥ अवणयणदाणविहिणा, कहिं पि काऊण अवचिओवचियं । दाराणुगुणत्तणं, एत्थ कत्थवि ठविस्सामि ॥७॥ सपबंधेसु य नियकच-गवचागत्थमवरकइरइयं । पक्खिवमाणो तक्करण-सचित्तजुत्तो वि होइ लहू ॥७१॥ केवलमुवयारकए, परेसिमेसो महं समारंभो । सो य सपरोभयउत्तीहि, जुत्तिजुत्तत्तणमुवेइ ॥७२॥ दीसइ य जेण सविसेस-गाहगे आगयम्मि वणियजणो । सपरोभयहट्टपयट्ट-भंडेविच्छईववहारी ॥७३॥ एसा य पत्थुयारा-हणेह संवेगरंगसालत्ति । भण्णइ विणिच्छियत्था, गुणनिष्फण्योण नामेण ॥७४|| एसा य जहा रणा, महसेणेणं नवल्लदिक्खेणं । ३जइगिहिविसया पुट्ठा, सिट्ठा जह गोयमेणं च ॥७५॥ जह तं सम्मं आराहिऊण, सो पाविही य नेव्वाणं । तह एत्थ कहिज्जंतं, अवहियचित्ता निसामेह ॥७॥ अत्थि धणधण्णपडिपुण्ण-पउरपुरगामनिवहरमणिज्जो । रमणिज्जरूवलावन्न-जुवइरेहन्तदिसिचक्को ॥७७॥ दिसिचक्कागयनेगम-कीरन्तविचित्तभूरिववहारो। ववहारज्जियबहुधण-जणकारियपवरसुरभवणो ॥७८॥ सुरभवणेतुंगसिंगग्ग-धवलधयनिवहभरियनहविवरो । नहविवरट्ठियखेयर-परिभावियरम्मयगुणाहो ॥७९॥ १ काष्ठेष्टकोपलादिदलम् । २०चर पाठां । ३ यतिगृहिविषया । ॥८॥ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥९॥ रम्यगुणेाहरंजिय-पंथियकीरन्तवासपरिछा । कच्छो नाम जणवओ, जंबूदीवम्मि भरह ॥८०॥ ॥८१॥ ॥८२॥ ॥८३॥ ॥८४॥ ॥८५॥ गोविंदयागयो, बहुहलिओ पोगअज्जुणा जो य । एगहरिहलियअज्जुण - मवमन्नइ भारहं कहं पि तत्थ जुवइ व्व सुविया, दिणअरमुत्ति व्व पउरपहकलिया । सुविभत्तवन्नसन्ना, पञ्च्चक्खा सद्दविज्ज व्व जा वह गरुयपरिहा - सलिला उलसालवलयपरिक्खित्ता । जलनिहिजगड़वेढिय - जंबुद्दीवस्स समसीसिं जा निच्चपयट्टविसट्टन – कलगेयवढियाऽऽणैदा । परचकभयविमुक्का, कयजुगलीलं विडंबेड अइगुरूयरिद्धिवित्थरपरिगयजणदिजमाणदाणाए । वेसमणा वि हु मण्णे, जीए समणा व्व पडिहाइ सा हिमसेलसमुअल - महन्तपासायरुद्ध दिसिपसरा । सिरिमाला नामेगं; अहेसि नयरी सुरपुरि व्व पउमाणणाहिं सुपओहराहिं, वियसंतकुवलयच्छीहिं । बहिया पुक्खरिणीहिं, अन्तो नारीहिं जा सहइ ॥८७॥ बहुसाहियाओ विस्सुय—कइकुलकलियाओ काणणालीओ । बहिया अन्तो पवराओ, जीए छञ्जन्ति य सहाओ ॥८८॥ परमेक्को च्चिय दोसो, तीए पुरीए गुणालिकलियाए । खिप्पंति मग्गणा जं, परंमुहा २धम्मवतेहि निम्मलजसोवलंभे, अत्थित्तं संगई य साहूसु । रागो सुयम्मि चिन्ता, निच्च चिय धम्मकम्मम्मि ॥८६॥ ॥८९॥ 118011 १ यथा युवती संवृताङ्गोपाङ्गा भत्रति तथा नगरी अपि प्राकारेण सुवृता सुरक्षिता । २ धर्मवद्भिः मार्गणाः = याचकाः पराङ्मुखाः क्षिप्यन्ते इति विरोधो भासते अपि तु धर्मवद्भिः धनुर्वभिः मार्गणाः = बाणाःपराङ्मुखाः क्षिप्यन्ते इत्यर्थग्रहणेन विरोधपरिहारो भवति । नगरी वर्णनम् ॥९॥ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वणेनम् ॥१०॥ साहम्मिएसु वच्छल्ल-या य रक्खा. दुइत्तसत्तेसु । सुगुणज्जणम्मि तण्हा, निवासिणा जत्थ लोअस्स ॥९॥ पालेइ तं च पणमन्त-भूवमणिमउडमसिणपयपीदो । अच्चन्तपयंडपयाव-विजियसारइयदिवसयरो ॥९२॥ तिक्खकरवालनिद्दय-निदारियदसिरवेरिकरिकुंभो । पुरपरिहुब्भडभुयडंड-चंडिममुसुमरिय विपक्खो ॥९ ॥ रूवविणिज्जियमयणा, ससिवयणा कमलपत्तसमनयणो । अच्चंतपउरसेणो, राया नामेण महसेणा ॥९४॥ सोहग्गचायविउसत्तणेण, एगो वि णेगरूवो व्व । रामामग्गणविबुहाणं, हिययगेहेसु जो वुत्थो ॥९५॥ डिंडीरपिंडपंडुरछत्त-छन्नंतरं दिसाचकं । छज्जइ य विजयजत्तासु, जस्स विहिय ट्टहासं व ॥९६॥ उज्झियपरिंग्गहाणं, वज्जियविसयाण मिक्खुवित्तीण । सुमुणीण व सत्तूणं, जो धम्मगुरुत्तणं पत्तो ॥१७॥ पग्गहियखग्गपसरंत, नीलकंतिच्छडुब्भडो हत्थो । जस्स रणे उग्गयधूम, केउसाहं समुबहइ ॥९८॥ तं नथि जं न जाणइ, स महप्पा बुद्धिपगरिसवसेण । किंतु निदक्खिन्नत्तं, खलत्तणं पि हुन जाणेइ ॥१९॥ अच्चंतहयगयो वि हु, पउरविपत्ती विजंस नरनाहो। बहुकरिवरपरिकिण्णा, सुहिओ वि य तं महच्छरियं ॥१०॥ एको च्चिय से दोसो, जं सुगुणड्ढो वि तेण सिट्ठजणो । अकरो चाइयवसणा, अनासदंडो को सव्वो ॥१०॥ तस्स य रन्नो मुहचंद-चं दिमाविजियकामुइमयंका । निम्मेररूवरायन्त-चारुसिंगारससिरीया ॥१०२॥ उत्तमकुलसंभूया, सुसीलयालंकिया विगयपणया । भत्ता सुगुणाऽऽसत्ता, भजा नामेण कणगवई ॥१०॥ नीसेसकलाकोसल-कलिओ रूवी गुणालओ सोमो । पडिबिंबो इव रणो य, अहेसि पुत्तो [उ] जयसेणा ॥१०॥ ॥१०॥ Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१०५॥ ॥१०६॥ ॥१०७॥ ॥१०८॥ नृप-क्रीडा ॥११॥ १०९॥ सुविसुद्धबुद्धिपगरिस-निच्छियनीसेससंसयत्थेसु । नयगम्भमहत्थपसत्थ-सत्थपरिभावणपरेसु संधिविग्गहजाणाऽऽसणाइ-गुणछक्कपणिहियमणेसु । नियसामिकजसाहण-बहुमष्णियजीवियव्वेसु अवरोप्परगाढपरूढ-पणयपरिचत्तविष्पओगेसु । सुकईसु व अपुव्वत्थ-चिंतणच्छिन्नवंछेसु मंतीसु धणंजयजय-सुबंधुपमुहेसु विस्सुयजसेसु । आरोवियरज्जभरो सा य णिवा कीलइ जहिच्छ तहाहि कयाइ मंजुगुंजिउब्भडप्पडतनेउरं, विसंहुलुच्छलंततारहारलट्ठकंठियं; १अवंगहारतुट्टदीहकंचिदामसुत्तयं, विचित्तय पलोयए पणंगणाण नट्टय कयाइ गाढरुटूखुटूठमत्तहत्थिकंधरं, समारुहित्तु पाणिपल्लवेण धारिअंकसो.। सलीलमाययप्पहेसु काणणेसु कीलिङ, जणावरोहकायरो समन्दिरे नियत्तए । कयाइ भूरिचंचरीयपिजमाणदाणयं, गयिंदमंडलि सुवेगयं तुरंगवग्गयं । विसिट्ठमट्ठकठसिटूठयं सुसंदणुक्कर, २पगिट्ठलद्धसासए महाभडे य पेच्छए । कयाइ पुष्णपावबन्धमोक्खजुत्तिजुत्तय, अणेगभंगसंगयं भवस्सरूवसूयग । निरंतरं तदत्यदिन्नचित्तउ सविम्हय, असेसदोसनासयं निसामए य आगमं ॥ १ अंगयहारनुत्तदीहकंचिदामसुत्तय पाठां । २ प्रकृष्टलब्धस्वाशयान् । ॥११०॥ ना१११॥ ॥११२॥ 12क्षा Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पुरुष आगमनम् ॥१२॥ जप ईय पुव्वभवज्जियभूरि-पुन्नपब्भारपुण्णवंछस्स । वोले ति वासरा तस्स, राइणो विविहकीलाहिं ॥११३॥ अह अन्नया कयाई, अत्थाणीमडवे निसन्नस्स । सव्वेयरतरुणीघुन्च-माणसियचारुचमरस्स ॥११४॥ दूरदिसागयसामंत-मंडलीपणयचलणकमलस्स । अन्नन्नसेवेगजणे, सणिय पक्खित्तचक्खुस्स ॥११५॥ कंपिरतणुणा सियसिररुहेण, सक्खा जरापणिहिण व । कंचुइणा संलत्तं, सिग्धं उवसप्पिउणेवं ॥११६॥ जयउ जयउ देवो, माणमीलंतरामा-मुहकुमुयमयंको, सोक्खवल्लीण कंदो। कुवलयदलदीह-रच्छीलच्छीए लीला-लसभुयपरिसत्तो सव्वसंपत्तिजुत्तो ॥११७॥ विन्नवणिज्जमिमं पहु ! पडिहयपडिवक्रवलक्ख ! अम्हाणं । अंतेउरठियाण, सव्वत्तो दिनदिठीणं ॥११८॥ परपुरिसपलोयणवाउलाण, कत्तो वि झत्ति संपत्तो । वणवारणो व्व एगो, पुरिसो अनिवारणा भीमो ॥११९॥ १विसो व्व खग्गधेणूए, संगतो गिरिवरो व्व गरुयंऽगो । उब्भडभुयदंडुब्बद्ध-वीरवलओ अक्खुद्धमणो ॥१२०॥ कणगवईए देवीए, वासभवणम्मि णिययगेहे व्व । नाहो व्व सो पविट्ठो, अवगन्नियकंचुइसमूहो ॥१२१॥ णिसियऽग्गखग्गघाया वि, तत्थ न कमंति वजथंभे व्व । दप्पुब्भडा वि सुहडा, तम्मुहपवणेण निवडन्ति ॥१२२॥ करुणाए चिए मन्ने, न पहरियं तेण अम्ह पुरिसाणं । अन्नह कयन्तकप्पस्स, तस्स कत्तो भवे खलणा ॥१२३॥ अस्सुयमदिट्ठपुव्वं, इय एरिसकजमिन्हिमावडियं । एत्तो उवरि देवो, आइसइ जयं तयं कुणिमो ॥१२४॥ १ वृष.- कृष्णः । ॥१२॥ Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सेवकप्रेरणम् ॥१३॥ इय सोच्चा कोवभल्भवन्त-भालयलभिउडिभीमेण । पुणरुत्तफुरुफुरन्ता-हरेण तंडवियभमुहेण ॥१२५|| सामंतसुहडसेणावईसु, निव्वडियपुरिसयारेसु । नवकुवलयदलदीहा, चवखू खित्ता म्हीवइणा ॥१२६॥ अह तं कयंतजणणिं व, भीसणं पेच्छिऊण सामंता । संखोहवसा जाया, चित्ताऽऽलिहिय व्व सव्वे वि ॥१२॥ सेणावइसुहडेहि वि, तव्वइयरसवणचत्तमाणेहिं । सुस्समणेहि व संली-णयाए दिणं मणा झत्ति ॥१२८॥ राया वि सहं सुणं व, पेच्छिउं पाणिकलियकरवालो । धी सेवगाहमा विफल-विहियपोरिसफडाडोवा ॥१२९।। अवसरह तुरियमेत्तो, चक्खुप्पसराउ इय पर्यपंतो । आबद्धपरियरो लहु, नीहरिओ रायभवणातो ॥१३०॥ अह चंडचवलमंगल-विस्संभरपमुहअंगरक्खेहिं । भालयलघडियकरसं-पुडेहिं भत्तीए विष्णत्तो ॥१३॥ देव पसीयह वियरह, आएसं अम्ह एत्थ पत्थावे । विरमह सयं न जुत्तो, पढम चिय पत्थणाभंगो ॥१३२।। जइ वि सयं न नियत्तह, खणमेकं तह वि पेच्छगा होह । चक्खुक्खेवा हि पहूणं, हुन्ति पारद्धविग्घहरा ॥१३॥ इय सविणयप्पयंपिय-सवणमणागोवसन्तपरिकोवी । दरकंपियाए दिट्ठीए, पत्थिवो तेऽणुमन्नेइ ॥१३४॥ तो चावकुंतकरवाल-भल्लिसेल्लाइपहरणसमेया । निविवरवम्मभूसिय-तणुणो चंडाइणो चलिया ॥१३५॥ पत्ता य कमेगंते-उरंमि दिठो य तत्थ सो पुरिसो। आसीणो सेजाए, देवीए समं ततो भणिओ ॥१३६॥ रे रे पुरिसाऽहम ! सामि-सालमहिलं मलिच्छसमसील । कामितो तुममिन्हि, पइससि कीणासवयणम्मि ॥१३७।। नियदुच्चरिएण वि तुह हयस्स, जइ वि हुन पहरि जुत्तं । तह विहु नियपहुचित्ताणु-वित्तिओ हम्मसि निरुत्तं ॥१३८॥ ॥१३॥ . Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आगतपुरुषवचनम् ॥१४॥ नवरं एव ठिए वि हु, खामेसु नराहिवं विणयपणओ । जइ जीवियं समीहसि, अहवा सवडंमुहो होसु ॥१३९॥ मुंचसु भवणऽब्भन्तर-मुवदंससु पोरिस खणं एक । जावञ्जवि निवडइ नो, कयन्तदिट्ठि ब्व बाणाऽऽली ॥१४॥ इय जंपिऊण अच्चन्त-मच्छरुच्छाहभूरिसरंभा । जाव न ते पहरंति, वज्जरियं ताव तेण इमं ॥१४१॥ हहो बालिसरूवा! खरनहर विभिन्नकुंभिकुम्भस्स । किं कीरइ केसरिणा, कुविएण वि हरिणनिवहेण ॥१४२॥ किंवा उन्भडतंडविय-चंडमणिफारफणकडप्पेण । विहगाहिवस्स कीरइ, रूसिएण वि भुयगवग्गेण ॥१४३॥ ता मुयह विहलसंरंभ-निब्भरं पहरणफडाडोवं । सामत्थाणणुरूवो हि, विक्कमो होइ मरणाय ॥१४४॥ जं च नियसामिभञ्ज, कामिजंतं पलोइउं तुम्मे । असमंजसं पयंपह, एयं पि विमूढयाए फल ॥१४५॥ नियसामत्थेण जओ, तग्गिहिणीए मए पवनाए । सामित्तमवक्तं, दूरे च्चिय तुम्ह नरवइणा ॥१४६॥ एवं च उववइत्तण-दोसो वि हु मज्झ विजइ न को वि । तुम्हारिसाण वि पुरो, एवं इह आवसंतस्स ॥१४७॥ अह बाढममरिसा भे, को वारइ मम तणुम्मि पहरेह । किंतु न सा एस जणा, सत्थगणो पक्कमति जत्थ ॥१४८॥ इय जंपियावसाणे, उग्गीरियपहरणा ददं कुविया । ते नावडंति जा ताव, थंमिया तेण पुरिसेण ॥१४९॥ अह वजलेवघडिय ब्व, पत्थरुकीरिय व्व सब्वे वि । जाया निच्चलतणुणा, सो पुण कीलित्तु खणमेग ॥१५०॥ कणगवई १पाणीए, गहिऊणं पट्ठिओ अखुद्धमणो । मुणितो य इमो सव्वा. वृत्तंतो भृमिनाहेण ॥१५॥ १ यद्यपि 'पाणि मि' इति प्रयोगो भवेत्, तथापि आपत्वात् स्त्रीलिङ्गे सप्तमी-एकवचनम् । ॥१४॥ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृपविकल्पाः ॥१५॥ तो तेण चिंतियमिम, किं कोइ इमो सुरो व्य खयरो व्य । होज्ज व विज्जासिद्धो, एवं विहसत्तिस जुत्तो ॥१५२।। जइ ताव सुरो कि तस्स, माणुसीए इमीए किर कज्ज । अह खयरो सो विन भूमि-गोयरिं नूण वंछेज्जा ।।१५३।। विज्जासिद्धो वि विसिट्ठ-रूवपायालजुबइपमुहासु । संतीसु दिव्यनारीसु, कह इमं अणुसरेज्ज धुवं ॥१५४।। अहवा पासविसपिर-कयन्तवसजायधाउखाहस्स । कम्स न कस्स व हिययं, काउमकजं अमिलसेजा ॥१५५।। किं वा इमिणा सो को वि, हाउ जुज्जइ न संपयमुवेहा । भजंपि अरक्वन्तो, कह रक्खिस्सामि महिवलयं ॥१५६॥ देसंतरेसु वि इमा, मज्झ कलंको चिरं पवित्थरिही । एत्तो च्चिय रामा वि हु, सीयाए कए गो लंक ॥१५७।। ता जावजवि णो दूर-देसमणुसरइ सो दुरायारो। ताव सयमेव गंतूण, तं अणज निगिहामि ॥१५८॥ थंभणपमुहं चिरसिक्खियं च, विजाबलं परिक्खामि । इति चिंतिय कइवयसुहड-संगओ पट्ठिओ राया ॥१५९॥ अह भूमिवई मुणिउंचलियं, चलिओद्धरसिन्धुरभीमयरं । मयराइधयाउलभूसिरहं, रहसुब्भडसेवगरुद्धदिस ॥१६॥ दिसिचक्कपबट्टतुरंगगणं, गणनायकदण्डबईहिं जुयं । जुवइजणकायरखोभकरं, करहोहपरोवियवक्खरयं ॥१६१॥ रयजाणवसुक्खयवखोणिरयं, स्यणुब्भडभूसणवित्थरियं । छुरियाइमहाउहदिन्नभय, भयकंपिरवालयचत्तपहं ॥१६२॥ पहसंतपदंतसुमागहा, हयहेसियतासिअसिखलय । लयणग्गगयं गिहिसच्चवियं, वियसन्तमहाभडलायणयं ॥१६॥ नगरीउ बहुं चउरंगबल, बलवन्तविपक्खक्खएकसहं । सहस च्चिय पाविय भूस्मिह, महसेणणुमग्गिण नीहरियं ॥१६॥ अह तेण समग्गेण वि, परियरिओ पवरतुरगमारूढा । ऊसियसियायवसो, राया जा जाइ थेवपह ॥१६५॥ ॥१५॥ क Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृपकृतपुरुषानुगमनम् ॥१६॥ ताव पुरिसेण तेणं, दरदलियकवालमीसि हसिऊण । नरनाह मात्तूगं, थंमियमवरं बलं सयलं ॥१६६॥ राया वि चित्तलिहियं व, पेच्छिउं तं समग्गमवि सेन्नं । परिचिन्तिउंपवत्तो, अच्चन्तं विम्हयाउलिओ ॥१६७॥ अहह महापावो कह, एवंविहमंतसत्तिसं जुत्तो । कह वा विबुवहनिसिद्धं, अकजमेवविहं कुणइ ॥१६८॥ मन्ने एरिसग च्चिय, ते वि हु थंभाइकारिणा मंता । तेणन्नोन्नाणुगमो, समसीलत्तेग जाओ सिं ॥१६९॥ अहवा किमणेग विचिंतिएण, सुमरामि थंभणि विज । एयस्स थंभणठ्ठा, चिरपढियं सुगुरुमूलम्मि ॥१७॥ तो सवंगनिवेसिय-रक्खामंतवखरोऽनिलनिरोहं । काउं नासापेरंत-निमियथिरलोयगंबुरुहो ॥१७॥ पउममयरदसंदोह-सुंदरुद्दामपसरियमऊहं । थंभणकरपरमक्खर-मारद्धो सुमरिउ राया ॥१७२॥ अह खणमेत्तमि गए, तत्तोहुत्तं पलोयए जाव । दरपहसिरेण तेणं, पजंपियं ताव पुरिसेण ॥१७३॥ हे नरवर ! जीव चिरं, पुवं मंदा गई ममं हुंता । तुह थंभणविजाए, संपइ पवणोवमा जाया ॥१७४॥ ता जइ कज्जं भजाए, अस्थि एजाहि सिग्घवेगेण । इय सो पयंपमाणो, तुरियं गंतु पयट्टो त्ति ॥१७५॥ अहह कहं चिरसिक्खिय-विजा वि हु विहलिया ममेयाणिं । विहलिजउ अहव परं, मोत्तूण परक्कम एकं ॥१७६॥ इय चिंतिऊण राया, अविचलचित्तो पढिउच्छाहो । खग्गसहाओ सहसा, लग्गो तस्साणुमग्गेण ॥१७७॥ एसो वच्चइ राया, एसा देवी इमो य सो पुरिसो । इय जंपिरे जणम्मि, ताणि गयाई सुदरपहं ॥१७८|| पइसमयकसाहयतरल-तुरयलहुभूरिलंघियद्धाणो । थेवंतरेण राया, जाव न त पावइ मणुस्सं ॥१७९॥ -॥१६॥ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१७॥ ताव निभा विज्जु व्व, झत्ति देवी अदंसणीभूया । सो वि य पुरिसो थाणु व्व, निच्चलो संठिओ समूहो ॥ १८० ॥ एगागिगं च तं पेच्छि - ऊण भूमीवई विचिंतेइ । किं सुमिणमिमं माया व, होज्ज दिट्ठीए बंधो वा ॥ १८९ ॥ अहवा किमणेण विगपिएण, इममेव तात्र पुच्छामि । अमुणियसीले पुरिसे, पहरिउमवि जुज्जइ न जहा || १८२ || तो भणियमणेण सविम्हण, भो भो अणन्तसामत्थ ! । भज्जा न केवलं चिय, हरिया तुमए मम मणं पि ॥ १८३॥ ता कहसु को तुमं ? कि, तए कुलं मण्डियं मलिणियं ? च। एरिसमाहप्पेणं, अकज्जकरणेण य इमेणं ॥ १८४ ॥ तणाव ईसि हसिऊण, जंपियं भो नरिंद ! सच्चमिणं । विहियं उभयं पि मए; कुलमइलणमेकमेव तए || १८५ || नियगिहिणि पि हु नीसेस -नयरलोगस्स पेच्छमाणस्स । अवगणियावजसेगं, अरक्खमाणेण हीरन्तिं ॥१८६॥ इय गुरुकुलकलंकं, न पेच्छसि अप्पणो तुमं मुद्ध ! । मह पुण पोरिसवित्तिं पि, दोसपक्खम्मि पक्खिवसि || १८७ || अहवा परदोसपलोयगंमि, जायइ जणो सहस्सक्खो । जच्चधो व न पेच्छा, गिरिवरगुरुए वि नियदोसे ॥ १८८ ॥ एवंविण तुमए, तह कह वि हु मइलियं कुलं सयलं । जह विमलिज्जइ नो सुकय-जलहरासारखरिसे वि ॥ १८९ ॥ निस्सामन्नपरिक्कम—रहियाणं भद्द ! तुज्झ सरिसाणं । नामुकित्तणमेत्तं वच्चइ भूमीवत्तं पि को वा इह तुह दोसो, ते अवरज्झति इत्थ चिरपुरिसा । असमत्थं पि तुमं जे भूमिपालं पट्ठ ति को वा सिं दोसो, नरिंद ! तुम्हारिसाण कुमईणं । एस च्चिय होइ गई, विसयव्वामोहियमणाणं इय सोच्चा नरनाहा, लज्जामउलंतनयणसरसिरुहो । परिभाविडं पवत्तो, पओससमउ व्व विच्छाओ ॥ १९०॥ ॥१९१॥ ॥१९२॥ ।।१९३।। नृपप्रश्ने पुरुषप्रत्युत्तरम् ॥ १७॥ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृप-पश्चाताप: ॥१८॥ धी मज्झ जीवियं पोरिसं च, बलबुद्धिपगरिसत्तं च । जेण मए वयणिज्ज, उवणीया पुचपुरिसा वि ॥१९४॥ अप्पा न केवलो चिय, लहुयत्तं लंमिओ अधन्नेण । लहुईकया महन्तो, सिक्खागुरुणो वि भयवन्तो ॥१९५॥ कि जाएण वि तेण ? जाएण वि जीविएण किं तेण ? | नियपुन्चपुरिसलाघव-लेसंमि वि जो पयद्देज्जा ॥१९॥ सच्चं च विसयमोहिय-मईणमिच्चाइ ज भणियममुणा । कहमन्नहमेवंविह-विडंबणा मज्झ जाएजा ? ॥१९७।। तहाहिसत्थस्साविसओऽयं, न मंततेसु कुसलया अस्थि । उजोगिणा वि मज्झं, कि बलमेत्तो परं हाही ॥१९८॥ एवं च संपयं इह, तावसदिक्खा निसेविउं जुत्ता । कह दंसिस्सामि मुहं, नियत्तिउं नयरिलोयस्स ॥१९९॥ इय गरुयविसायपिसाय-बाउलिजन्तमाणसो राया । जा मुयइ नेव खग्गं, ता गहियो तेण हत्थम्मि ॥२०॥ भणिओ य महायस ! मुयसु, सेोगमित्तो कयं विचित्तणं । परिहासेणं माइंद-जालमेयं न परमत्थो ॥२०१॥ तहाहिनाहं पुरिसा न य मज्झ, तुज्झ दइयाए कजमवि किं पि । न य सामनपरिकम-विकतो हासि तं राय! ॥२०२॥ किंतु इय वइयरेण, तियसो हं पढमदेवलोगाओ। तुज्झ पडिबोहणथं, पुचप्पगएग १आओ म्हि ॥२०॥ कि वा मित्त ! न सुमरसि, जमुणानइपरिसरम्मि पुवभवे । जं आसि तुम हत्थी, बहुलक्षणसंगयसरीरो॥२०४॥ १ आगतः। ॥१८॥ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पूर्वभवे हस्ति शबरयुवमृगविप्रसुतवर्णनम् ॥१९॥ सत्तंगपरिवाणा, महानरिन्दो ब्व विसयपडिबद्धो । पवहन्तदाणपसरो, सरोसपडिदन्तिभंगकरो ॥२०५॥ बहुकरिकुलपरियरिओ, वियरन्ता तेसु तेसु ठाणेसु । करिपिसियलालसेहि, सबरजुवाणेहि, दिठो सि ॥२०६॥ तो तेहिं वारिबंधण-पमुहावाएहिं सरपहारेहिं । परिवारम्भूयं तुह, विगासियं गयकुलमसेसं ॥२०७॥ । अपमत्तयाए गइकोसलेण, दूराउ परिहरन्तेण । तुमए तेसिमवाए, चिरकालं रक्खिओ अप्पा ॥२०८॥ अह अन्नया कयाइ, सलिलोयारम्मि तुज्झ गहणत्यं । तेहिं खड्डा खणिउं, उवरि छड्या तणाईहिं ॥२०९।। खित्ता तदुवरि धूली, तह जह भूमीए सा समा जाया । तो तरुगहणनिलुक्का, पलोइउं ते पवत्त त्ति ॥२१॥ तुममवि असंकियमणा, पुव्वपवाहेण पाणियं पाउं । इतो धस त्ति पडिओ, तीए खड्डाए विवसंगो ॥२११।। अइपंडिओ सि चिरजीविओ सि, रे ! इण्हिं कत्थ वच्चिहिसि । इय कलकल करेंता, सवरजुवाणा य संपत्ता ॥२१२।। तो तेहिं निद्दयं दारि-ऊण कुम्भत्थलाउ थूलाई । २मोत्ताहलाई गहियाई, जीवमाणस्स ३दसणा य ॥२१३।। अह तिक्खवेयणापबल-जलणजालाकलावसंतत्तो । जीवित्ता खणमेग, झत्ति तुम मरणमगुपत्तो ॥२१४॥ उववन्नो य नईए, गंगाए परिसरम्मि सारंगो । तत्थ वि बालो वि तुमं, सजूहनाहेण हणिओ सि ॥२१५॥ तत्तो मगहाविसए, सालिगामम्मि सोमदत्तस्स । विपस्स सुओ जाओ, नामेणं बंधुदत्तो त्ति ॥२१६॥ बंभणजणपाओग्गो, कलाकलावो य अहिगओ तुमए । जागविहिपरमकुसल-तणेण लद्धा पसिद्धी य ॥२१७॥ १ सलिलावतारे । २ मुक्ताफलानि । ३ दन्तौ । ॥१९॥ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२०॥ कीरंति जत्थ कत्थ वि, सग्गत्थं अहव रोगसमणत्थं । जागा तेसु य पढमं तं निज्जसि पउरलोगेण कहसि य जागस्स विहिं पयट्टसे विविहपावठाणाई । अगणियपरलोयभओ, हुणसि सहत्थेण छागे य एवं वच्चंतेसु, दिणेसु एगम्मि अवसरे रन्ना । पारम्भिओ महन्तो, तुरंगमेहो महाजागो आहूओ तत्थ तुमं, रन्ना सक्कारिओ य भत्तीए । पगुणीकया य अस्सा, सुलक्खणा जागकज्जेणं अभिमंतिया य तुमए, वेयपसिद्वेण ते विहाणेणं । एत्थन्तरंमि तारिस - जागविहि पेच्छमाणस्स कत्थवि दिट्ठ एवंविहं ति, ईहाइगो करें तस्स । जायं जाइस्सरणं, एकस्स तुरंगपायस्स दिट्ठे च पुव्वजम्मे, जागविहिवियक्खणेण हुंतेण । जं हुणिया भयविहुरा, बहुसो वि गवाइणो तेण दहूण वइयरमिमं ताहे परिचिन्तियं भयत्तेण । धम्मच्छलेण पावं, अहो कहं उवचिणन्ति जणा साहंति य मुद्वाणं, जागे निहया वयंति सग्गंमि । तिप्पिजंति य तियसा, जलगम्मि हुणिजमाणम्मि ॥२२६॥ न मुगंति इमं पावा, जड़ जागहया वयन्ति सम्मम्मि । सग्गाभिलासिणा सयण-बंधुणो ता वरं हुणिया ||२२७|| अहवा पर्यंडपासंड-कूडपडियस्स मुद्धलोयस्स । को दोसो अवरज्झति, एत्थ वेइयउवज्झाया ॥२२५॥ ॥२२८॥ ॥२२९॥ ॥२३०॥ ता एयं पाविट्ठ, सुदुट्ठचेट्ठ हणामि उवझायं । जइ पुण जियन्ति एए, जागनिमित्तागया तुरया इय चिंतिऊण तेणं, वच्छयले खरखुरप्पहारेणं । तह पहओ सञ्ज तुमं, जह मुको जीवियव्वेण १ सद्यः शीघ्रम् । ॥२१८॥ ॥ २१९ ॥ ॥२२० ॥ ॥२२९॥ ॥२२२॥ ॥२२३॥ ॥२२४॥ तुरगस्य पूर्वभवस्मृतिः उपाध्याय प्रहारश्व ॥२०॥ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला परमाधार्मिककृतपीडा ॥२१॥ पवियंभियपाणिवहा-मिलासवससंविढत्तपावेणं । घडियालए य जातो, नेरइओ पढमनरयम्मि ॥२३॥ छबिहपञ्जत्तीए, पयडसरीरो मुहुत्तमज्झम्मि । जा चिट्ठसि ताव लहुं, पकुणन्ता किलकिलारावं ॥२३२॥ परमाहम्मिय-असुरा, अच्चन्तं निद्दया महाकूरा । बीभच्छा भयजणगा, समागया तत्थ ठाणम्मि ॥२३३।। दुक्खं वजघडीए, कि रे चिट्ठसि विणिस्सरसु बाहिं । इइ जंपिऊण वजं-कुसेहिं कढिन्ति तुह देहं ॥२३४।। तत्तो निसियाए कप्पणीए, कप्पन्ति सुहमखंडेहिं । अंगं करुणसरेणं, तुह विरसं आरसंतस्स ॥२३५॥ अइसुहमख डिए वि हु, पुणो वि मिलिए तणुम्मि सूए व्य । भयविहुरो नासन्तो, घेप्पसि तेहिं तुम सहसा ॥२३६॥ तो वजकुंभियाए, हेट्ठा पञ्जलियतिव्वजलणाए । पविखप्पसि पागत्थं, अणिच्छमाणो हटेण तुमं ॥२३॥ तत्थ य अच्चंतं दज्झ-माणदेहो तिसाए अभिभूओ । वाहरसि विरससई, तेसि पुरतो तुम एवं ॥२३८॥ तुब्भे जणणीजणगा. भाया सयणा य बंधवा पहुणो । सरणं ताणं तुज्झे, तुब्भे च्चिय देवया मज्झ ॥२३९॥ ता मुयह खणं एक, पायह सलिलं पसीयह इयाणि । इय भणिए हिट्ठमणा, ते महुरगिराए जंपंति ॥२४॥ रे ! वजकुंमियामज्झ-भागओ कड्ढिउं वरागमिमं । पाएह वारि सिसिरं, तहत्ति पडिवजिउं अवरे ॥२४॥ तत्ततउतंबसीसय-रसभरियं भायणं गहेऊणं । सिसिरं ति पयंपंता, पायन्ति तुमं महापावा ॥२४२॥ अह तेण जलणतुल्लेण, दज्झमाणस्स वलियगीवस्स । तुज्झ अणिच्छन्तस्स वि, भेत्तुं संडासएण मुहं ॥२४३।। निसिरंति तमाकंठं, तो तेण कढिजमाणसव्वंगो । मुच्छानिमीलियच्छो, धस चि णिवडसि महीवीढे ॥२४॥ ॥२१॥ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२२॥ ॥२४६ ॥ ॥२४७॥ ॥२४८॥ ॥ २४९ ॥ ॥ २५० ॥ ॥२५१॥ खणलद्धचेयणा असि - वणम्मि सिसिरं ति जायसंकप्पा । वच्चसि तत्थ वि छिजसि, पयंडतरुपत्तखग्गेहिं ॥ २४५|| तत्तो पुणेो वि तेहि, रंगततरंगभंगुरावत्ते । वेयरणीनईनीरे, खिप्पसि पञ्ज लियजलणा मे तत्थ वि विज्जुड्डामर -महल्लकल्लोलपेलणव सेण । उब्बुड्डणबुड्डणचलण-खलणवाउलियसच्वंगो जरतरुदल व कवि हु, तीए किलेसेण पत्तपरतीरो । अच्छंतो असुरेहिं घेत्तूगं हरिसियंगेहिं जोत्तिजसि वसभो इव, रहम्मि अच्चन्तभूरिभारम्मि । विज्झसि पइकूखणं कुंत - तिकूखधाराए आराए अह तत्थ परिस्सन्तो, जा गंतुं नेव सकसि कहिं पि । ता उग्गमोग्गरेहिं, चूरिजसि तं महाभाग ! अफालिजसि विडे, सिलायले भिजसे य कुन्तेहि । छिजसि करवत्तेहि, पीलिजसि चित्तजंतेसु जाविसिणियअंग - मंसखण्डाई जलणपक्काई । ताडिञ्जसि पुणरुत्तं, विचित्तदंड पहारे हिं असुर विउब्वियगरुयंग-पक्खिअइतिक्खनक्खचंचूहिं । पहणिञ्जसि करुणसरं, रुयमाणा उडूढकयबाह इ नरउब्भवदुहं, अणुभूयं जं तए नखरिंद ! । तं सव्यं परिकहिउ जयपहुणा च्चिय तरन्ति परं एवं सागरमेगं, निवसित्ता भीसणम्मि नरयम्मि । दुकूखाई असंखाई, विसहिय तत्तो मओ सन्तो तुममुववन्नो भरहे, नयरे रायग्गहम्मि रोरकुले । पुत्तत्तणेण तत्थ वि, अणेगरोगाउलसरीरो समयाणुरूवभोयण - रोगपडीयारसयणपरिहीणा । अच्चन्तं दीणमणो, भिक्खावित्तीय जीवन्तो तरुणत्तं संपत्तो, तत्थ वि अच्चन्तदुक्खिओ सन्तो । परिचितिउ पवत्तो, धी धी मह जी विअव्वस ॥ २५८॥ ॥२५२॥ ॥२५३॥ ।। २५४ || ॥२५५॥ ॥२५६॥ ॥२५७॥ दरिद्रपुत्रः ॥२२॥ Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पुण्यपापस्वरूपचिन्तनम् ॥२३॥ जं सरिसे. वि हु मणुअत्तणम्मि, तुल्ले अ इंदिअग्गामे । भिवखाए जियामि अहं, इमे अधन्ना पविलसन्ति ॥२५९॥ एगे वहन्ति सोगं, अज न अम्हेहिं किंपि दिन्नं ति । अञ्ज न कि पि हु लद्धं, अहं तु एवं किलिस्सामि ॥२६॥ छडिजइ धम्मकए, एगेहिं समुद्भरा वि नियरिद्धी । बहुठाणजजरं पि हु, न चइजइ कप्परं पि मए ॥२६१॥ एगे खिवन्ति चक्, सन्तीसु वि नेव पवरतरुणीसु । संकप्पोवगयासु वि, अहं तु तोस परिवहामि ॥२६२॥ जच्चकणगच्छवि पि हु, एगे जंपति असुइयं देहं । रोगसयविहुरिय अप्प-णो य तमहं तु सलहेम ॥२६३॥ जय जीव नन्द एवं, एगे थुन्वन्ति मागहजणेण । अकोसिज्जामि अहं तु, निनिमित्तं पि भिक्खगओ ॥२६४॥ परस पि पयंपन्ता, जणन्ति एगे जणाण परितोस । आसीसाउ दिन्तो वि, अद्धचंद लहामि अहं ॥२६५॥ इय पउरपावणिहिणा, निहीणचिट्ठस्स रोगविहुरस्स । पव्वज च्चिय उचिया, जम्हा तीए वि किच्चमिण ॥२६६॥ मलमलीणसरीरत्तं, मिक्खावित्ती य भूमिसयणं च । परवसहीसु निवासो, सया वि सीउण्हसहणं च ॥२६७॥ निकिंचणया खन्ती, परपीडावजण किसतणुतं । जम्मसमणन्तरं चिय, एयं तु सहावसिद्ध मे ॥२६८॥ एयं च कुणइ साह, परमं लिंगिस्स न उ गिहत्थस्स । अणुरूवठाण गया, सच्चं दोसा वि होन्ति गुणा ॥२६९॥ इय चिन्तिऊण तुमए, परमं बेरग्गमुब्वहन्तेण । गहिया तावसदिक्खा, कय च दुक्करतवच्चरण ॥२७॥ अह' पजन्ते मरिउ, जंबुद्दीवंमि भारहे वासे । वेयडूढम्मि गिरिवरे, रहनेउरचकवालपुरे ॥२७॥ चण्डगइनामधेयस्स, पवरविजाहरस्स भजाए । विज्जुमईए गम्मे, पाउन्भूओ सुयत्तेण ॥२७२॥ ॥२॥ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग कन्यायाः रंगसाला मिलनम् ॥२४॥ उचियसमए पसूओ, कयमभिहाण च कुलिसवेगो ति । अच्चन्तसुरूवतणू, कुमारभावं समणुपत्तो ॥२७३॥ सिक्खविओ सयलकला-कलावकोसल्लमप्पकालेण । नहगमणप्पमुहाओ, विजाओ वि हु अणेगाओ ॥२७॥ अह जणनयणागन्द, मगस्सिणीमाणकुमुयमायंडं । तरुणतणमणुपत्तो, रेहसि मयरद्वओ व तुम ॥२७५॥ समवयमित्ताणुगतो, गउ ब्व तियचच्चरेसु सरसीसु । निस्संकं भमसि पुरे, पउरेसु काणणेसु पि ॥२७६॥ अह अन्नया कयाई, तुमए १ओलोयणठिया दिट्ठ। । हेमप्पहविजाहर-धूया सुरसुंदरीणामा ॥२७७॥ तीसे य जोव्वणेणं, लायण्णेणं च रूवविहवेणं । सोहग्गेण य हिययं, सुहय ! तुहायड्ढियं दूरं ॥२७८॥ तीए वि हु तुह दंसणवसेण, वियसन्तणयणकमलाए । कुसुमाउहो वि वजा-उहो व्व मयणो पवित्थरिओ॥२७९॥ नवरं समीवसंठिय-सहीण लज्जाए रंभियवियारा । नीलुप्पलमुवदंसइ, सा तुह अग्घायणमिसेण ॥२८०॥ कसिणाए रयणीए, संकेओ सूइओ इमीए त्ति । हरिसभरनिभरंगो, तुमं गतो णिययभवणं मि ॥२८॥ तो कयदिणकायबो, णियणियगेहेसु पेसियवयस्सो। खग्गसचिवो निसीहे, नीहरिओ णिययगेहातो ॥२८२॥ केण वि अमुणिजन्तो, तेणेवोलोयणेण सणियपयं । पविसित्ता सेजाए, तीए समीवे निसन्नो सि ॥२८॥ सो एस दिवसदिट्ठो, पवरजुवाणो त्ति जायहरिसाए । नियदइयणिव्विसेसा, तुज्झ कया तीए पडिवत्ती ॥२८४॥ अह अवरोप्परसविलास-चयणगोट्ठीए गमिय खणमेगं । तुमए भणिय हे सुयणु !, विसरिसं दीसइ तुहेमं ॥२८५॥ १ गवाक्षेस्थिता । ॥२४॥ Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चारणमुनिगुणवर्णनम् ॥२५॥ तहाहिकह पहसियससिजोण्हा-देहसिरी कह व भुयगमीमोऽयं । रेहइ १चिहुरचओ तुह, वेणीबंधेण संजमिओ ॥२८६।। कह लक्खणेहि लक्खि -असे तुमं विजमाणनाह व्व । अप्पत्तपणइसंगम-सुहं च कह नजइ सरीरं ॥२८७।। ता कहसु सुयणु परमत्थं, किं सो पई तए चत्तो। अहवा चत्तासि तुमं, अन्नासत्तेण तेणेव ॥२८८॥ अह तीए थेवमउलिय-लोयणनलिणाए जंपियं एयं । हे सुहय ! सुणसु एत्यं, परमत्थं विसरिसत्तम्मि ॥२८९।। आरूढजोव्वणा हं, इहेव विजाहरिंदपुत्तेणं । कणगप्पहनामेणं, उब्बूढा गाढपणएणं ॥२९॥ परिणयणाणतरमवि, मह दोसा वेयणीयवसओ वा । दाहजरेण गहिओ, स महप्पा जलणतुल्लेण ॥२९१॥ तो उव्वेल्लइ कंपइ, दीहं नीससइ विरसमारसइ । सिहितावियलोहरकवल्लि-मज्झखित्तो व्व अणवस्यं ॥२९२॥ पारद्धा य अणेगे, तप्पिउणा रोगपसमणनिमित्तं । विविहोसहप्पओगा, परिचत्तासेसकज्जेणं ॥२९३॥ तं पत्थि ओसहं नत्थि, सो मणी सा न विजए विजा । ३विज्जा वि नत्थि ते जे, न तत्थ वावारिया पिउणा ॥२९४॥ पम्मुक्कपाणभोयण-हाणविलेवणपमोक्खकायव्यो । सोगभरगन्भिरगिरो, रुयइ य पासडिओ सयणो ॥२९५॥ जणणी वि से अविच्छिन्न-सोगवसनिस्सरन्तनयणजला । नाइ दिद्विजुगोइन्न-सिन्धुगंगापवाह व ॥२९६॥ तप्पणइजणो वि ददं, तम्मइ निम्मायपेमसव्वस्सो । तिव्ववणहव्ववाहोव-दरखाणु ब्व विच्छाओ ॥२९७॥ १ केशचयः । २ कटाह । - ३ वैचाः । ॥२५॥ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२६॥ ॥३०१ ॥ ॥३०२॥ ॥ ३०३ || इय तस्स आवयाए, विमणुम्मणयमि नयरिलोयम्मि । कीरन्तेसु य विविहेसु, देवउवजाइयसएसु अवि अहिययरं वुढि, वच्चंते पइखणं पि दाहजरे । पम्मुकजीवियासे, नियत्तमाणम्मि वेजगणे तेण परिचिन्तियमिमं अहो न केणइ कहंपि साहारो । कीरह विहुरावडियस्स, थेवमेतं पि जीवस्स अच्छा fa faar वि, बंधवा जणणिजणगसहियावि । आवयकूवावडियं तडट्ठिया, चेव सोयंति थेवं पि जत्थ जायs, जियस्स कत्तो वि ना परित्ताणं । तत्थवि वसंति लोगा, अहो महं मोहमाहप्पं जह कह वि य दाहजरो, ममं इमो उवसमेज थेपि । ता उज्झियसयणधणो, जिणदिक्खं अणुसरामि ति अह विहिवसेण दिव्त्रो - सहाइविरहे वि सो णिरायंको । जाओ संतो सयणे, मोयाविय बहुपयारेहिं पवज्जं पडिवन्नो, गुणसागरसूरिणो सयासमि । छट्ठमाइदुक्कर - तवचरणपरो य विहरित्था इय भो महायस! तए, मह विसरिसरूवयं समुद्दिस्स । पुट्ठे जं तं सिद्धं सव्वं पि मए जहावित्तं एवं सोचा महसेण - राय ! तुमए विचितियं तइया । धी धी अणञ्जकआ - सत्तं पुरिसत्तणं मज्झ धीधी बुद्धीए वि हु, निवडउ वजासणी गुणगिरिंमि । सत्थत्थपारगत्तं पि, जाउ पायालमूलंमि परिसउ दूरी उत्तम - कुलजम्मसमुब्भवो य अभिमाणो । नीई वि वराई पुरिस - परमवरं अणुसरेउ जो वंतमिमं तेण पुरिसप्पवरुत्तमंगरयणेण । सेवितमहं समीहामि, सारमेओ व्व निल्लुओ साधणो कयपुष्णो, सफलं तस्सेव माणुस जम्मं । सरयणिसायरधवला, पत्ता तेणं चिय पसिद्धीं ॥३०४|| ॥३०५॥ ॥ ३०६ ॥ ॥३०७॥ ॥ ३०८ ॥ ॥३०९॥ ॥३१०॥ ॥३११॥ ॥२९८॥ ॥२९९॥ ॥ ३००॥ महसेननृपविचारणा ॥२६॥ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वैराग्यवासिता शिक्षा ॥२७॥ णियकुलनयलचंदो, सो चिय कणगप्पभो परं एक्को । लीलाए जेण दलिओ, घोरमहामोहपडिवकूखो ॥३१२॥ हे पावहियय ! एवं विहाण, पुरिसाण सुणिय सच्चरियं । पररमणीपरिभोगे, सुमुणिणिसिद्धे कह रमसि ॥३१३॥ जाउ वि लडहलायन्न-पुन्नसबंगियाउ पयईए । सोहग्गसमुग्गाओ, मणहरसव्वंगचेट्ठाओ ॥३१४॥ पयईए च्चिय सद्दाइ-विसयसुंदेरसीमभूमीओ । दीसंतकंतसव्वंग-संगिसिंगारगर्मीईओ , ॥३१५॥ वम्महनिहीसु तासु वि, मा मण ! तं रमसु णिययरमणीसु । पवणपकंपिरपिप्पल-पत्तसमुत्तालचित्तासु ॥३१६।। अनं चजाणसि तुच्छमिह सुहं, जाणसि दुक्खं पि मेरुगिरिगस्यं । जाणसि य चलं जीयं, जाणसि तुच्छाओ लच्छीओ ॥३१७॥ जाणसि अथिरा नेहा, जाणसि खणभंगुरं समत्थमिमं । तह वि हु गिहवासं कीस ? जीव नो चयसि एत्ताहे ॥३१८॥ इय निरवग्गहवेरग्ग-मग्गपडिलग्गचित्तपसरेण । आबद्धकरयलंजली, भणिया सा ससिमुही तुमए ॥३१९॥ हे सुयणु ! तुम जणणी, तुज्झ पई जो य सो ममं जणगो । जस्सुद्धरिओऽहमकिच्च-कूवया चरियरज्जूए ॥३२॥ एत्तो य मह विरागो, बट्टइ संसारिएसु किच्चेसु । तुममऽवि महाणुभावे ! पइमग्गं अणुसरेजासु ॥३२१॥ जेण खरपवणताडिय-पल्लवचलमाउयं चला लच्छी । तडितरलं तारुणं विसया वि विसं व दुहजणगा ॥३२२॥ पियजणजोगो वि वियोग-विहुरिओ रोगभंगुरं गतं । अक्कमइ पइखणं परम-दारुणा वेरिणि ध्व जरा ॥३२॥ अणुसासिऊण एवं, तीए गेहाओ झत्ति नीहरिओ । तेण चिय मग्गेणं, गतो तुम णिययभवणम्मि ॥३२४॥ ॥२७॥ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दाहज्वर पीडा ॥२८॥ तत्थ य ठियस्स तुज्ड संसारासारय णियंतस्स । वेयालियपुत्तणं, पढिया एक्का इमा गाहा ॥३२५।। जह किंपि कारणं पा-विऊण जायइ खणं विरागमई । तह जइ अवडिया सा, हवेज ता किन पजत्तं ॥३२६॥ एयं च तुमं सोचा, सविसेससमुल्लसंतसुहभावो । जाए पभायसमए, अलहन्तो मंदिरम्मि रई ॥३२७॥ कड्वयजणपरियरिओ, वणलच्छिं पेच्छिउँ विणिक्खन्तो। अह एगत्थुजाणे, चारणसमणो तए दिवो ॥३२८|| जो पसत्थगुणरयणमण्डणो, मोहमल्लदढदप्पखण्डणो । देहकंतिभूसियदिसामुहो, पाक्लोगसंगतिपरंमुहो ॥३२९॥ जोगमग्गनिग्गहियमाणसो, कम्मवेरिजयपयडसाहसो। सोमयाए जणचित्तरंजणो, महिगतो व्व छणहरिणलं छणो ॥३३०॥ अइविसिट्ठसुहलेससंगओ, भव्वलोयपायडियमग्गओ। कोहमाणभयलोहव जिओ, नेव वाइनिवहेण निजिओ ॥३३॥ एक्कचलणनिमियंगभारओ, सूरसंमुहकयच्छितारओ । सेलरायसिहरं व निच्चलो, काउस्सग्गगतो सत्तवच्छलो ॥३३२॥ तं एवं विहगुणस-गय मुणि पेच्छिउँ वियसियच्छो । पाएसु तुम पडिओ, एवं भणिउ पवत्तो य ॥३३३॥ भयवं ! सिवमग्गुवद-सणेण मम संपयं कुण पसायं । तुह पयजुयचिन्तामणि-पलोयण होउ मा विहलं ॥३३४॥ एवं भणिए पारा-विऊण उस्सग्गमुग्गकरणाए । जोगो त्ति कलिय तेणं, भणियं भो भव्व ! निसुणेसु ॥३३५।। एत्थं अणोरपारे, संसारे दुक्खलक्वपउरम्मि । पाविअइ मणुयत्तं, जीवहिं कहनि तुडिजोगा ॥३३॥ तत्थ वि आरियदेसो, देसे वि हु वरकुलाइसामग्गी। तत्थ वि सोहग्गोवरि-मंजरिसरिसो य जिणधम्मो ॥३३७॥ जम्हा नरसुग्लच्छी, लब्भइ मणुयत्तमवि य तुडिजोगा। न वि लम्भइ जिणधम्मो, अचिन्तचिन्तामणीकप्पो ॥३३८॥ ॥२८॥ Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला | धर्मसाधनेन जीवितसाफल्य ॥२९॥ एवं च रयनिहिलाभ-संनिभं पाविऊण तं कह वि । जो नेइ विफलमइतुच्छ-विसयवासंगवामूढो ॥३३९।। सेऽणंतवारमणवरय-जम्मजरमरणवारिपडिहत्यं । बहुरोगमयरभीम-भवन्नवं सेवइ वरागो ॥३४०॥ को नाम किर सकण्णा, सुदीहकालं किलिस्सिउ कह वि । पत्तो सुवष्णकोडिं, हारति तं कागणीए कए ॥३४१॥ किंचधम्मत्थकाममोक्खा, चउरो किर होंति एत्थ पुरिसत्था । ताण पुण सेसपुरिसत्थ-हेउभावो वरो धम्मो ॥३४२।। तं पुण मिच्छत्ततमोह-मोहिओ णो जहट्ठियं जीवो । नाउं सक्को परिपीय-पउरमइरारसो व्व नरो ॥३४३॥ ता भो महायस ! तुम,उज्झियमिच्छत्तसबकायव्यो । जिणमेक्कं चिय देवं, मुणिणो गुरुणो य सरिऊण ॥३४४॥ पाणिवहमुसावायं, अदत्तमेहुणपरिग्गहारंभ । मुंचसु इमम्मि मुक्के, जीवो मुच्चइ भवभएण ॥३४५॥ न य एत्तोच्चिय धम्मो, अन्नो भुवणत्तए वि अत्थि वरो । न य एयविउत्तेणं, मोकखसुहं लब्भइ कह पि ॥३४६॥ न य निस्सारस्स, सरीरयस्स एयस्स धुवविणासिस्स । धम्मोवजणमेक्क, मोत्तूणध्वरं फलं अस्थि ॥३४७|| खरंपवणपहयपउमिणि-दलग्गलग्गबुबिंदु व्व चलस्स । न य धर्मजणणविरहे, कि पि फलं जीवियस्सावि ॥३४८॥ पडिपुनमिमं धम्मजणं च, नो सव्वविरतिविमुहेण । काउं तीरइ न य एय-विरहेणं लब्भए मोक्खो ॥३४९॥ न य तदभावे च सुहं, नीसेसकीलेसलेसपरिहीणं । एगन्तियमचन्तिय-मणंतमन्नत्य संभवइ ॥३५०॥ इय एवं विहसोक्खं, मोक्खं जइ बंछसे-तुमं लर्छ । ता जिणदिक्खानाव, घेत्तूण भवनवं तरसु ॥३५१॥ सेरे सा. ॥२९॥ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रवज्यास्वीकारेण देवत्वप्राप्तिः 24 । इय वुत्ते हरिसवसुच्छलन्त-पुलएण भत्तिपणएण । तुमए गहिया दिकखा, तस्स समीवे मुणिवरस्स ॥३५॥ अह पढियसयलसत्थो, सुणिउण मइमुणियसव्वपरमत्थो । छजीवरक्खणपरो, गुरुकुलवासम्मि णिवसन्तो ॥३५३॥ विविहतवचरणाई, कुणमाणो गुरुगिलाणबालाणं । उवयारे वट्टन्तो-निंदन्तो पुव्वदुचरियं ॥३५४॥ अपुव्वापुव्वगुणजणम्मि, अब्भुजमं परिवहन्तो । सविसेसपसमपीऊस,-पसमियासेसकोहग्गी ॥३५५॥ निग्गहिइंदियवग्गो, चिरकालं पालिऊण पव्वज्ज । कयपज्जन्ताणसणो, देवा जातोऽसि सोहम्मे ।३५६॥ सा वि सुरसुन्दरी तद्दिणाउ, आरम्भ विहियपव्वजा । पुव्वसिणेहवसेगं, तुह देवित्तण उववन्ना ॥३५७।। जातो च मए सद्धिं, पडिबंधो कोइ तुज्झ अइगरुओ । खणमवि वियोगदुक्खं, असहंताण य गतो कालो ॥३५८॥ चवणसमए य तुमए, नीओऽहं केवलिस्स पासम्मि । आपुच्छिओ य भयवं', पुव्वभवे भाविजम्मं च ॥३५९॥ तेणावि गयपमोक्खा, अस्संखसुतिवखदुक्खपडिबद्धा । पुव्वभवा परिकहिया, इमो य भाविनरिंदभवो ॥३६०॥ तो तुमएऽहं भणिओ, जोडियकरसंपुडेण ससिणेहं । मा काहिसि वंझमिमं, अपच्छिमं पत्थणं सुहय! ॥३६१।। जइया हं नरनाहो, होमि महाविसयसंगवामूढो । गयपमुहभवेहिं तया, तुमए पडिबोहियव्यो त्ति ॥३६२।। पावट्ठाणपसत्तो, अपत्तजिणधम्मसारचारित्तो । मा निवडिस्सामि पुणो, वि, दुक्खसीमासु कुगईसु ॥३६३।। पडिवनमिमं च मए, चुओ तुम एस पत्थिवो जातो । सा पुण देवी भजा. कणगवई नाम तुह जाता ॥३६४॥ पाएण नेव सुहिणो, सोउं पि हु अहिलसन्ति धम्मगिरं । इय सुदुहट्टस्स मए, तुह सिट्ठो एस वुत्तन्तो ॥३६५॥ LPANANT ॥३०॥ Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महसेनस्य विरागप्राप्तिः ॥३१॥ ता सोऽह तह मित्तो, सो य तुम ते इमे य पुबभवा । जं बहुगुणोववेयं, तं इत्तो कुण महाभाग! ॥३६६।। इय कहिए महसेणो, जाई सरिऊण निरवसेस पि । मुच्छानिमीलियन्छो, निद्दोवगओ व्व ठाइ खणं ॥३६७।। अह सिसिरपवणपरिलद्ध-चेयणो भालनिमियंकरकमलो । सायरेकयप्पणामो, राया तं भणिउमाढत्तो । ॥३६८॥ पडिवन्नभरेव्वहणेण, सुहय ! तुमए न केवलं सग्गो । समलंकिओ विरायइ. ओइन्नेणेह धरणी वि ॥३६९॥ जइ वि तुह पणयघच्छल्लयाए, तुच्छ तिलोयंदाणमवि । पच्चुवयारी होहामि, कहमहं तह वि इइ कहसु ॥३७०॥ भणियं सुरेण जइया, जिणपयमूले पवजिहिसि दिक्खं । पच्चुवयारी नरवर !, होहिसि निस्संसयं तइया ।।३७१।। एवं काहं ति पयंप-माणमुवलद्धसुद्धसम्मत्तं । मोत्तुं सगिहम्मि निव, जहागयं पडिगओ तियसो ॥३७२।। राया वि विम्हियमणो, नियनियठाणत्थसुहडकरितुरगं । भवणं देवि च पलो-इऊण चिंतेउमाढत्तो ॥३७३।। देवाणमहो सत्ती ! तहाविहं दंसिऊण उडमरं । तह उवसामं नीयं, जह न मुणइ पेच्छगो वि जणो ॥३७४।। एवं विहं सुसामथ-सुन्दरं सुरभवं सरन्तस्स । माणुस्सएसु किच्चेसु, जीव कह तुज्झ रमइ मई ॥३७५॥ । कह वा वि वंतपित्तोसुईसु, दुग्गन्धमलविलीणेसु । भोगेसु पडिबन्धो, उप्पाइ तुज्झ निल्लज ! ॥३७६॥ किं वा खणभंगुररज-विसयवावारचिंतणं मोत्तुं । अणवस्यमिमं चिय मोस्व-हेउभूयं ण पत्थेसि । ॥३७७॥ किं होही त सुदिणं. सवं संग जहिं विमोत्तूणं । मिगचारियं चरिस्सामि, सुमुणिपयसेवासत्तो ॥३७८॥ का होही सा सुनिसा, जीए कंड्यणट्ठया वसभा । घटिस्सन्ति मर्मऽगं, उस्सग्गद्वियस्स थाणुं व ॥३७९।। ॥३१॥ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (का संवेगरंगसाला दाहज्वरपीडा ॥३२॥ को वा सो सुमुहत्तो, होही खलियोईदोसपामुक्कं । आयारप्पमुहमहं, जम्मि सुतं पढिस्सामि ॥३८०॥ को वा सा वेला वि हु, होही जीए य पक्खिविस्सामि । देहविणासपसत्ते वि, करुणभरमंथरं दिदि ॥३८१॥ कइया व थेवखलिए वि, परुसवयणेहि बोहिओ सन्तो। हरिसभरनिम्भरंगो, गुरुण सिक्खं गहिस्सामि ॥३८२॥ होही य को स समओ, जम्मि इह परभवेसु णिरवेक्यो । आराहणमाराहिय, पाणचायं करिस्सामि ॥३८३।। इय संवेगोवगओ राया जा चिन्तए रखी ताव । सविसेसमणिचं उव-संसिउं अत्थमणुपत्तो ॥३८४॥ १सूरारुणकरपहकर-करंबिओ सहइ तयणु जियलोओ। जयकवलणमणकीणास-चक्खुपहपसररुद्धो व ॥३८५।। कुणह जणा अत्तहियं, एस विसप्पा तमो कयंतो ब्व । इय विहगकलयलेणं, कहइ व संझा वियंभंती ॥३८॥ विहलियदोसावेसो, अवहत्थियतमभरो मुणिजणो ब्व । विप्फुरइ पयडमाहप्प-निम्मलो तारयसमूहो ॥३८७।। कालपरिणामविहडिय-पुव्वैदिसासिप्पिसंपुडल्लसिओ । मुत्ताहलनिउरंबो ब्व, सीयकिरणो वि उग्गमइ ॥३८८॥ एवं विह-निसिसमए, जाए काउंपओसकिच्चाई । सुहसेज्जाए निसन्नो, नरनाहो चिंतए एवं ॥३८९॥ पुरनगरखेडकब्बड-मडंबगामीसमाइणो धन्ना । ते जेसु जिणो विहरति, भुवणगुरु सिरिमहावीरो ॥३९ ॥ जइ सो भयवं भुवणेक्क-बंधको एज एत्थ नयरीए। ता पव्वजं घेत्तुं, दुक्खाण जलंजलि देमि ॥३९१॥ इय नरवइणो चिन्तागयस्स, निदाए अविरइए व । पडिवक्खकोथियाए, चिन्तापसरी पडिनिरूद्धो ॥३९ ॥ १ पहकर-समूहः ।२. तार१५.3. ना. मडम्व- घशष ॥३२॥ Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वीरजिनागमनम् ॥३३॥ अह पच्छिमरयणीए, अत्ताणं दुग्गपव्वयसिरम्मि । आरोहियमुत्तमबल-जुएण पुरिसेण सुमिणम्मि दठ्ठणं नरनाहा, मंगलजयतूरघोसपडिबुद्धो । चिन्तइ परमब्भुदओ, होही धुवमज मह को वि किंतु मम पव्वयारोहणेण, जो वट्टिओ महाभागो । उवयारेण स नजइ, परमभुदएकहेउ त्ति एवं विगप्पमाणस्स, भूमिनाहस्स झत्ति आगंतुं । सिररइयपाणिकमला, पडिहारी भणिउमाढत्ता देव ! दुवारे उजाण-पालया तुम्ह दंसणट्ठाए । करकलियकुसुममाला, चिट्ठन्ति किमेत्थ कायव्वं रना जंपियमाणेहि, झत्ति तो सा पडिच्छिउँ आणं । उजाणपालगे लहु, घेत्तुं पत्ता निवसमीव उजाणपालगेहिं, कयप्पणामेहिं अप्पिङ कुसुमे । सिरसि विरइयंजलीहि, पयंपियं जयसि तं देव ! वद्धाविञ्जसि य जओ, तइलोक्कदिवायरो महावीरो । तिहुअणसरपरिसरकुमुय-विन्भमब्भमिरैजसपसरो छत्तत्तयपिसुर्णियसग्ग-मच्चपायालपवरसामित्तो । सालत्तयपरिवेढिय-मणिमयसीहासणासीको हरिसुद्धरसुरपक्खित्त-पउरकुसुमंजलीहिं अग्यविओ । संसयवुच्छेयसमत्थ-सत्यवित्थरियधम्मकहो सहरिससुरवईकरविहुय-कुमुहिमगोरचामरुप्पीलो । उम्मिल्लपवरपल्लव-कैकेल्लिपसाहियदियंतो मायंडपयंडपरिप्फुरंत-भामंडलोवयतिमिरो । सुरपहयदुंदुहीरव-पयडियअप्पडिमरिउविजओ गणणाइक्कन्तसुरासुरिंद-संदोहपणयपयपउमो । सयमेव समोस रिओ, सरणागयवच्छलो भयवं एवं सोचा अञ्चन्त-पहरिसुप्पनबहलपुलयंगो । करकमलनिलीणं पिव, मन्नतो तिहुयणसिरि पि १. कविता . inger ॥३९३॥ ॥३९४॥ ॥३९५॥ ॥३९६॥ ॥३९७॥ ॥३९८॥ ॥३९९।। ॥४०॥ ॥४०१॥ ॥४०२॥ ॥४०३॥ ॥४०४॥ ॥४०५॥ ॥४०६॥ ॥३ ॥ Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जिनस्तुतिः ॥३४॥ सो एस जिणों सुमिणम्मि, जेण आरोहिऔ म्हि गिरिसिहरें। संसारपारगामी, भवामि एत्तो ति चिन्तन्तो ।।४०७॥ अद्धत्तेरसलक्खे, स्ययस्स पणामिउं निवो तेसि । पीईदाणं तो सिग्ध-मेव करिकन्धरारूढो । ॥४०८॥ सयलंतेउरपुरलोय-परिगओ मागहेहिं थुव्वंतो । निकखंतो णयरीओ, बंदणवडियाए जयगुरुणो ॥४०९॥ दूराउ च्चिय छत्ताइ-छत्तमालोइउंच हिट्ठमणो । पम्मुक्करायचिंधो-पंचविहामिगमसंजुत्तो ॥४१॥ ओसरणे पविसित्ता, उत्तरदिसिसंठिएण दारेण । हरिसवसवियसियच्छो, सामि तिपयाहिणेऊण ॥४१॥ महिविद्वध्रुविणा मत्थ-एण पुणरुत्तविरइयपणामो । भालयलारोवियपाणि-पल्लवो थुणिउमाढत्तो ॥४१२॥ जय विमलकेवलालोय-दलियमिच्छत्तमीमतमपसर ! । पसरंतुब्भडकलिकाल-मेहविद्दवणखरपवण ! ॥४१३॥ खरपवणबलिंदियतुरय-वग्गनिग्गहणतिहुअणपसिद्ध ! । तिहुयणपसिद्धसिद्धत्थ-रायकुलकमलमायंड! ॥४१४॥ मायंडुड्डामरगुरुपयाव-पडिहयकुतित्थिविप्फुरण !। रणरोगासिवपसमण-सहेक्कनामग्गहण ! देव ! ॥४१५॥ देविन्दविन्दवन्दिय ! दढरागद्दोसदारुकरवत्ति ! । करवत्तिनिव्वुईसुह ! जयसि तुम जिण ! महावीर! ॥४१६॥ उवसग्गवग्गनिक्खोभयाए, कह मेरुणोवमा होज । तुह देव ! चलियचलणं-गुलीए हलहलियसिहरेण ॥४१७॥ कह तेजसोमयासु वि, उवमिअसि नाह ! तं रविससीहिं। दिणरयणीण विरामे-जेसि सिरी दूरमुवरमति ॥४१८॥ कह वा तेण तुलिजति, तुह जिण ! गंभीरिमावि जलनिहिणा । जो दुट्ठसत्तकयखोभ-णं पिणो गोविउतरति ॥४१९॥ इय दूरमसारिच्छे, उवमाणे जइ परं भुवणनाह !। तुमए च्चिय तुममुवमि-असि त्ति मह चित्तसंवित्ती ॥४२०॥ ॥३४॥ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग एवं थोऊण जिणं, गोयमपमुहे य गणहरे नमिउं । राया पसन्तचित्तो, तयणु निविट्ठो महीवडे | तो जयगुरुणा नरतिरिय-देवसाहारणाए वाणीए । पारद्धा धम्मकहा, कहिउँ पीऊसवुद्विसमा ॥४२॥ ॥४२२॥ रंगसाला धर्मदेशना ॥३५॥ । हहो देवाणुपिया, जइ वि हु तुज्झेहिं जलहिपन्भटुं । रयणं पिव मणुयत्तं, संपत्तं कहवि तुडिजोगा ॥४२३॥ जइ वि हु मणवंछियसयल-वत्थुसत्थेक्कसाहणसमत्था ! चिन्तामणि ब्व भुयदंड-चंडिमावजिया लच्छी ॥४२४॥ जइ वि हु णो पेच्छिजति, तुच्छं पि हु पुन्नपगरिसवसेण । इट्ठवियोगाणि?-प्पओगपमुहं च किंपि दुहं ॥४२५॥ जइ वि हु विसट्टकन्दोट्ट-दामदीहच्छियासु तरुणीसु । उवरमइ न थेवं पि हु, अच्चन्तं गाढपडिबंधो ॥४२६॥ रागद्दोसविउत्तं, खणमेकं तह वि माणसं काउं। परिचिंतह एयाणं, सरूवमिय णिउणबुद्धीए ॥४२७॥ एत्थ भवम्मि पत्तं पि, कह वि मणुयत्तमकयधम्मेण । एमेव हारियं पुण, पाविज्जति कहवि तुडिजोगा ॥४२८॥ पुढवाइएसु जम्हा, जीवो परिवसति कालमस्संखं । तं चेव अर्णतगुणं, वणस्सइम्मि गतो सन्तो ॥४२९॥ अन्नासु वि विविहासु, निंदियजोणीसु णेगवारा तो । जीवस्स भमन्तस्स, कत्तो चिय एयसंपत्ती । ॥४३०॥ अवि लब्भन्ति समत्थाई, सेसमणवंछियाई कजाई । सिंवसोक्खसाहणखमं, एवं पुण नूण दुल्लंभं ॥४३१॥ जा वि हु गरुयकिलेस-प्पसाहिया दुक्खरक्खणिज्जा य । सयणनरनाहतक्कर-१तक्कुयसाहारणा लच्छी ॥४३२॥ र तक्कुय-याचक । १.२पर - यार Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धर्मदेशना ॥३६॥ आवयणिबंधणाए संमोहकरीए एगमवियाए । सरयम्भं व चलाए, विहलो तीए वि परितोसो ॥४३॥ जं पि य कहंपि संपइ, इछवियोगाइ नावडइ दुवखं । कि एत्तियमेत्तेण वि, तस्साभावो सया जातो ॥४३४॥ जम्हा सिद्धे मोत्तुं, अन्नो सो नत्थि तिहुयणे वि जणो । सारीरमाणसाई, जस्स वियंभंति न दुहाई ॥४३५॥ एत्तो च्चिय मुणिवसभा, सव्वं संग विवजिउंदरे । अब्भुजमन्ति भवभीरु-माणसा मोक्खसोखत्थं ॥४३६।। जइ पुण इट्टवियोगाइ, नेव थेवं पि होज इह दुक्खं । तो नो करेज दुक्कर-तवचरणं को वि मोक्खकए ॥४३७॥ एयं च चिन्तह ददं, पडिबंधो जो य एस रमणीसु । सो किपाकफलं पिव, मुहमहुरो अंतविरसो य ॥४३८॥ अस्संखभवपरंपर-परिचयकरी सुहासयविदारी । सुमुणिजणवाणिज्जा, मणसा वि य नेव सरणिज्जा ॥४३९॥ जं कि पि एत्थ वसणं, दुक्खं जं कि पिजं च वयणिज्जं । सव्वस्स तस्स मूलं, एसा चिय गिजए एका ॥४४०॥ भवसायरस पारं, ते चिय पत्ता पवित्तिया धरणी । तेहिं चिय सच्चरिएण, जेहिं चत्ता इमा दरं ॥४४॥ इय भो महाणुभावा !, सुणिउणबुद्धीए चिन्तइत्ताणं । अणुसरह सरहसं धम्म-सारवावारमणवरयं ॥४४२॥ एवं जिणेण कहिए, सविसेससमुल्लसन्तसुहभावो । राया कयप्पणामो, णिडालतडघडियकरकमलो ॥४४३॥ जंपिउमाढत्तो जाव, नाह रज्जे ठवामि नियपुतं । ताव तुह पायमूले, पव्वज संपवजामि ॥४४४॥ भणियं तिहुयणगुरुणा, जुञ्जइ तुम्हारिसाण राय ! इमं । नहि विन्नायसरूवा, मंति थेवं पि संसारे ॥४४५॥ अह पणमियजिणचरणो, राया गंतूण निययभवणम्मि । सामन्तमंतिपमुहं, पवरजणं वाहारावेति ॥४४६॥ ॥३६॥ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्षमायाचना पुत्रानुशास्तिश्च ॥३७॥ भणइ य स गग्गरगिरं, अहो ममिन्हि पवजिउं दिक्ख । जाया बुद्धी ता अहि-वइत्तदपाउ मोहावा ॥४४७॥ जं वट्टियमवयारे, तुम्ह मए किंपि कहवि तं सव्वं । खमियव्वं तुब्भेहिं, वुदि नेयं च रजमिमं ॥४४८॥ एवं ते अणुसासिय, महाविभूईए पुष्णदियहमि । जायम्मि सुहमुहुत्ते, रजम्मि ठवेइ जयसेणं ॥४४९॥ सामंतमंतिमंडल-पमुहपहाणेण परियणेण समं । पणमित्ता सप्पणयं, कयंजली तमणुसासइ य ॥४५०॥ जइ वि हु पयडीए चिय, सच्चरियालंकियस्स तुह वच्छ ! । नो अस्थि सिक्वणिज्ज, तहवि अहं किं पिजपेमि ॥४५॥ सामी मंती टु, जुग्ग कोसो बलं सुही चेव । अन्नोन्नुवगारेणं, पुत्तय ! सत्तंगरअमिमं ॥४५२॥ अवलंपिऊण सत्तं, बुद्धीए जहोचियं च चिंतित्ता । सत्तंगस्स वि एयस्स, लाभहेउं जएज तुमं ॥४५३॥ तत्थप्पाणं पढम, ठवेज विणए तओ अमच्चे उ । तत्तो मिच्चे पुत्ते य, तयणु पच्छा पुण पयाओ ॥४५॥ उत्तमकुलप्पसुई , रूवं रमणीमणोहरणचोरं । सत्थपरिकम्मिया तह, मई य भुयबलं वच्छ! ॥४५५॥ एसो य संपयं जो, विवेयमायंडगुंडणपयंडो । जोवणतमो वियंभइ, मोहमहामेहपडलघणो ॥४५६॥ जा य बुहसलहणिजा, पयई आणा य पणइसिरखूढा । एयाणेकेकं पि हु, सुदुजयं किं पुण समूहो ॥४५७॥ गस्यविहलंघलसण-कारणदारेण दारुणो भुवणे । लच्छीमओ विपुत्तय ! पुरिसं लहुएइ सयराह ॥४५८|| ॥३७॥ Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पुत्रानुशास्तिः રૂ૮ના सुइवायदिविहरणे, नराण लच्छीए को विसंवायो । जन कुणति गरलसहो-यरा वि मरणं तमच्छरीय ॥४५९।। अनंचपुवकयकम्मपरिणति-वसेण विहवो कुलं वरं रूवं । संपजइ रजं पि हु, गुणहेऊ ण उण विणयगुणो ॥४६०॥ ता उज्झिऊण दप्पं, विणयं सिक्खेसु नो मयं भयसु । विणयोणयाण पुत्तय!, जायन्ति गुणा महग्यविया ॥४६१।। 'भुवणयलम्मि वियंभइ, विउसाणणकोणपहयजसपडहो । धम्मो कामो मोक्खो, कला य विजा य विणयाओ॥४६२॥ विणएण लभइ सिरी, लद्धा वि पलाइ दुविणीयस्स । नीसेसगुणाहाणं, विणओ च्चिय जीवलोगम्मि ॥४६॥ कि वहुणा णत्यि जए, तं जं नो जायए इमाहितो । तम्हा सिक्खसु विणयं, पुत्तय ! कल्लाणकुलभवणं ॥४६॥ तहासत्तट्टिईए गोत्तट्टिईए, धम्मदिईए अविरोहा । अत्थस्स अञ्जणं जं, बद्धणमह रक्खणं जंच ॥४६५॥ सम्म च ज सुपत्ते, विणियोगो रायवित्तमिय चउहा । एत्थं पि. पयट्टेजासु, परमपयत्तेण पुत्त ! तुमं ॥४६६॥ सामं भेयं च उव-प्पयाणमह दंडमिय चउब्भेयं । निवनीई पियपुत्तय !, आराहेजासु झत्ति तुमं ॥४६७॥ किंतुपढमाए असो चिय, कजे बीयाइयाओ नीईओ । वावारेज जहकम, विचारइत्ता जहाजोगं ॥४६८॥ ज सामनए सन्ते. सन्ते परिसाण भेयविनाणे । दाणे य संपडन्ते, को दंडे आयरं कुणइ . ॥४६९॥ llરૂવાર Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पुत्रानुशास्तिः संवेगरंगसाला ॥३९॥ अणुवत्तेजसु नीइं, पाणप्पियपणइणि वणिच्चंपि । अन्नायं पुण रुंभेज, सव्वहा दुट्ठसत्तं व ॥४७०॥ वत्थन्नपाणभूसण-सेजाजाणाइएसु अपमत्तो । पेहेज विसविगारं, च भिंगारायाइपकूखीहि ॥४७१॥ पयडीए मिंगराओ, सुगो तहा सारिया इमे विहगा। सन्निहियपन्नगविसा, करुणं कुव्वन्ति उब्बिग्गा ॥४७२।। झत्ति विरजन्ति विसं, दट्टणं लोयणा चकोरस्स । नच्चइ फुडं च कुंचो, मरइ पुण मत्तकोइलओ ॥४७३॥ भोत्तुमहिलसियमन्नं, थेवं हि परिक्रवणत्थमग्गीए । पक्खिविऊणं सम्म, तल्लिंगाई पि पेहेजा ॥४७४॥ धुमामा जाला से, नीलतं अग्गिणो य फोडरवो । तल्लग्गमच्छियाईण, निच्छिय होइ मरणं च ॥४७५।। न तहा सुस्सिन्नत्तं, जलाविलतं तहा विवन्नत्तं । सिग्धं च सीयलतं, जायइ विसभावियन्नस्स ॥४७६।। नीरस्स कोइलाभा, सविसस्स दहिस्स पुण भवे सामा । आयंबा दुद्धस्स य, मज्झम्मि होति रेहाउ ॥४७७|| पमिलाणत्तं विससियस्स, सव्वस्स अल्लदम्बस्स । सुक्कस्स विवन्नत, विवरीयत्तं खरमिऊणं ॥४७८|| पाउरणत्थरणाणं, झामप्पहमंडलाण बाहुल्लं । लोहमणिपमुहाणं तु, होइ मलपंककलुसतं ॥४७९॥ एवं सामन्नेणं, नाऊणं पुत्त ! सुत्तजुत्तीए । विससियदव्वाई, दरेण परिहरेज तुम ॥४८॥ अञ्चन्तगूढमतो, परिभागविऊ य देसकालाणं । सारत्थाणमदाई, दाई वि कहिं पि पत्तविऊ ॥४८॥ सुपरिक्खियकजकरो, विसेसओ संधिविग्गहविऊ य । उचियन्नू य कयन्नू, पियंवओ सब्वखेयन्नू ॥४८२॥ १. सर्ववेदसः = सर्वप्रकारगलशिक्षादिवेत्ता । | -॥३९॥... Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग पुत्रानुशास्तिः रंगसाला ॥४०॥ जियनिहलहपिवासो, सत्वपरीसहसहो सुसाहुन्न । अदुराराहो गुणिवच्छ-लो य तं वच्छ ! होज सया ॥४८॥ मा पेछेज य मइरा-मिगयाजुयाणि पुत्त ! तत्तो जं । दीसंति सुणिजन्ति य इह-परलोगुब्भवावाया ॥४८४॥ कोउयमेत्तं मोत्तुं, थीसु विमा काहिसि अइपसंग । वीसासं च बहुविहा, ताहिंतो वि हु जओ दोसा ॥४८५॥ तह कोहलोभभयदोह-थंभचवलत्तवजिओ होजा । मच्छरपेसून्नपरो-वतावअलियत्तवजी य ॥४८६॥ सव्वासमवन्नाणं, णियणियठिइठावगो य होजाहि । दुट्ठाण णिग्गहं सिह-पालणं तह करेज सया ॥४८७॥ तहाजइ होहिसि तिकूखकरो, उब्वियणिजो रवि व होहिसि ता । अञ्चन्तमिउकरो, पुण पराभवद्वाणमिदु व्व ॥४८८।। ता तिकूखभिउकरं तं, पुत्त ! पयत्तेण दरमुजिझत्ता । सव्वत्थ दव्यखेत्ता-इयाण बद्देज अणुरूवं ॥४८९॥ दीणाणमणाहाणं, परेहिं परिपीडियाण भीयाणं । सजो करेज जणगो व्व, सव्वजत्तेण पडियारं ॥४९॥ तह विविवाहिणिहिणो, अजं कल्लं व धुवविणासिस्स । मा देहस्साधि कए, अहम्मकम्मे रमेजासि ॥४९१॥ को नाम कुलपसूओ, तुच्छमुहलेसमोहियमईओ । निस्सारसरीरकए वि, पाणिणो पुत्त ! पीडेजा ॥४९२॥ गुरुदेवातिहिपूया-पडिवत्तिपरो य दबभावसुई । होजसु पियदधम्मो, धम्मियवच्छल्लकारी य. ॥४९३॥ सव्वाओ वि पवित्ती, सबसत्ताण सुहकए चेव । न य तं धम्माभावे, भवेज ता पुत्त धम्मपरो ॥४९४॥ तह वच्छ तुम मह किंगुणस्स, रयणीदिणाणि वोलिन्ति । इय सइ संनिहियमई, नासि दुही उभयलोगे वि ॥४९५॥ ॥४०॥ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला Hपुत्रानुशास्तिः ॥४ ॥ संवासं सीलगुणड्ढएहि, तह संकहं वियड्ढेहिं । पीई अलुद्वबुद्धीहिं, बच्छ ! निच्च चिय करेजा । ॥४९६।। अप्पपसंसं च चएज, पुत्त सप्पुरिसनि दियं अहमं । विसमुच्छा इव पुरिस, जा कुणइ विवेयनिस्सारं ॥४९७॥ अप्पपसंसा हि नरस्स, होइ चिंधं खु निग्गुगत्तस्स । जइ तस्स गुणा हुंता, ता नूण जणो वि सलहंतो ॥४९८॥ सयणे व परजणे वा, परपरिवाओ विवजणिजो त्ति । अप्पहियमहिलसन्तो, परगुणदंसी सया होज ॥४९९॥ परगुणमच्छरभावो, सगुणपसंसा य पत्थणाकरणं । अविणीयत्तं पुत्तय ! इमाई गरुयं पि लहुइंति ॥५००॥ परनिन्दापरिहारो, सपसंसालजणं अणत्थित्तं । सुविणीयत्तं च पुणो, इमाई लहुयं पि गरुइंति ॥५०१॥ परगुणगहणं छन्दाणु-वत्तणं हियमकक्कसं वयणं । सुपसन्नसरूवत्तं, अमंतमूलं वसीकरणं ॥५०२॥ अन्नं च पुत्त ! तुझं, पढम चिय जह जरा किर मणम्मि। अल्लियई तओ देहे, तह कायव्वं तया वच्छ ! ॥५०३।। निव्वाहियमइगहणं, विणाववाएण जोव्वर्ण जेण । दोसनिहाणे जम्मे, किमिव न पत्तं फलं तेण ॥५०४।। एस सुसीलसहावो, सत्थत्थविऊ य एस एस खमी । एस गुणी इइ कस्सवि, धन्नस्साघोसणा भमइ ॥५०५।। तह वच्छ तह १सयम्मी, निवेसियन्वो गुणाण पब्भारो । दोसाण २दुक्किराणवि, जह अवगासो च्चिय न होइ ॥५०६।। हियमियभोयणभोई य, तह हवेजासि जह न वेजेहिं । वाहिजसि किंतु धरेसि, नीतिमित्तेण ते पासे ॥५०७॥ कि बहुणा १ स्वस्मिन् । २ दुष्किराणाम्-दुःखेन दूरीकत शक्यानामित्यर्थः । ॥४१॥ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥४२॥ पयडियपभूयपव्वो, पासनिवेसियसुपत्तसंताणो । पयइसरलो सुवंसो व्व, पुत्त ! वसु तुम दूरे ।।५०८॥ सोमो नयणाऽऽणंदी, कलालओ पइदिणं पवड्दतो । पुत्त ! पयाणं चन्दो व्व, जलहिणो होज वुढिकए ॥५०९॥ पयईए चेव गरुओ, पयईए चेव दढपइट्ठाणो । पयईए थिरसहावो, पयईए सुवष्णरयणपहो ॥५१०॥ iel पुत्रानुशास्तिः सुविसुद्धजाइवंसो, विबुहाणुगतो य लोयमझमि । मेरु व्व तुमं पुत्तय !, अचलपहुत्तं चिरं धरसु ॥५११।। गम्भीरिमोदयालं-कितो य गुणमणिणिही पडिच्छंतो। बहुनइनिवहं जलहि व्य, मा हु लंघेज मजायं ॥५१२॥ इय महसेणनरिंदो, विविहजुत्तीहि सिक्खविय पुत्तं । सामंतमंतिपमुह, सप्पणयं भणइ पुरलोयं ॥५१३।। एत्तो तुभं एसो, सामी चक्खू य मेढीभूतो य। ता एयस्साणाए, ममं व वडेज्जह सया वि ॥५१४॥ हासेण व कोहेण व, लोहेण व जं च दुम्मिया तुब्भे । रज्जोवगएण मए, तं पि य खमियव्यमेत्ताहे ॥५१५।। कणगवई वि य भणिया, देवि! तुम चयसु संपइ पमायं । अणुसरसु सव्वविरई, विरमसु संसारवासाओ ॥५१६।। किमिह पडिबन्धठाणं, सयणे य धणे य जोव्वणे य जहि । अणवस्यकयविगासो, वसति समीवे च्चिय कयन्तो ।।५१७।। अहपव्वज्जब्भुज्जय-निववाणीवज्जताडिया देवी । बाहप्पवाहवाउल-विलोयणा जपए एवं ॥५१८॥ देवी-थेरत्तसमुचियमिमं, को संपइ पत्थुयत्थपत्थावो। राजा-तं होज न वा को मुगति, तडिल्लयाचंचले जीए ॥५१९।। ॥४२॥ देवी-दुस्सहपरीसहे कह', सहिही तुह सुंदरा सरीरसिरी। राजा-कि सुंदरत्तमेयाए, अद्विचम्मावणद्धाए ॥५२०॥ देवी-कइयवि दिणाणि निवसह, सगिहे चिय कीस ऊसुगा होह । राजा-बहुविग्घे सेयत्थे, खणंपि कह णिवसिउ जुत्तं ? ॥५२॥ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||४३|| गुराद .. देवी - पेच्छह तहावि नियपुत्त - रज्जलच्छीए पवरविच्छङ्गं । राजा - संसारंमि भमंतेहिं णंतसो कि ठियमदिट्ठ ॥ ५२२|| देवी कि दुक्करेण इमिणा, संतीए समुद्धराए रिद्वीए । राजा - सरयब्भभंगुराए, इमीए को तुज्झ वीसंभो ॥५२३॥ देवी — पंचप्पयारपवरे, अपत्तकालेवि चयसि किं विसए । राजा - मुणियसरूत्रो को ते, सरेज पज्जंतदुक्खकरे || ५२४|| देवी - तइ पव्वजोवगए, सुचिरं परिदेविही सयणवग्गो । राजा - नियनियकआई इमो, परिदेवइ धम्मणिरवेक्खो ||५२५॥ इय पव्वज्जापडिकूल-ज'पिरं पेच्छिउ निवो देवि । जंपइ महाणुभावे !, एत्थ वि किं तुह रई जाया ॥५२६ || किं पम्हुहुं ज' मज्झ-वयणओ इय भवाओ तइयभवे । गहिया तुमए दिक्खा, पम्मुक्काऽसेससंगाए सोहम्मदेवलोए, देवित्तेण च मज्झ उववन्ना । इव्हिं पुणो वि भज्जा, परूढदढपेमपडिबद्धा इय जपिरे नरिंदे, देवी अणुसरिय पुव्त्रभववित्तं । आबद्धकरयलंजलि - मुल्लविउमिमं समादत्ता नरनाह ! जुष्णगोणि व्व, विसयपंकंमि नूण खुत्ता हूं । उवएसरज्जुणायड्ढि - ऊण तुमए समुरिया इव्हि चिय विष्फुरियं, विवेयरयणेण इहिं निन्नट्ठा । घरवासवासणा विय, इण्हि मोहो मह पलीणो ता जह पुव्वं तह संपयं पि, पडिवज्जिमो समणदिक्ख । सुमिणोवमेण एत्तो, पज्जत्तं गेहवासेणं इय ती जंपियंमि, राया सविसेसवढिउच्छाहो । कयमञ्जणोवयारो, परिहियफलिहुज्जलदुगूलो ॥५२७॥ मग्ना । ।।५२८ ।। ॥५२९॥ ॥ ५३०॥ ॥ ५३१ ॥ ॥ ५३२॥ ।।५३३॥ पुत्रानुशास्तिः ॥४३॥ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ पुत्रानुशास्तिः ॥४४॥ मोयावियचारंगरुद्ध-बद्धअवराहकारिनरवग्गो । सव्वत्थ वि णयरीए, उग्धोसावियअमाधाओ ॥५३४॥ कारावियजिणमंदिर-पूयासक्कारपेच्छणाइमहो। सुंकाइपरिच्चाया, धम्मियजणजणियपरितोसो ॥५३५॥ सम्माणियपणइजणो, २जमग्गिरतक्कुयाण दिण्णधणो । उचियपडिवत्तिपुव्वय-संभासियपयइवग्गो य ॥५३६॥ पासायसिहरपरिसंठिएहि, हरिमुल्लसंतपुलएहिं । पहिजंतो णयरी-जणेहिं दढमणिमिसच्छीहि ॥५३७॥ सब्भूयाहि महत्थाहिं, हिययपरितोसकरणदक्वाहिं । वेयालियणिवहेणं, गिराहि पवराहिं थुळतो ॥५३८॥ देवीए समं राया, सहस्सनरवाहिणीए सिवियाए । आरुहिऊण पयट्टो, गंतु जिणपायमूलंमि ॥५३९॥ व तयणु गहिरदुंदुहीभेरिमंकारसम्मिस्सआबूरियाऽसंखसंखुब्भवाऽऽरावरुद्धंबरं, जुगविगमसमीरपकखुद्धखीरोयनिग्धोससंकाकरं किङ्करेहि हयं तूरचाउन्विहं । पहरिसवसनीसरंतंऽसुजलाविलच्छेण संखोहपल्हत्थकंचीकलावेण सव्वायरं, .. बहुविहकरणचियं नच्चियं वाररामाजणेण जणाणंदसंदोहदाणक्वमेणं परं [दण्डओ छन्दो] ॥५४०॥ इय परमविभूईए, राया संपप्प ओसरणभूमि । ओयरिउ सिबियाओ, सामि तिपयाहिणेऊण ॥५४१॥ जय भवभयवारण ! सिवसुहकारण ! दुजयणिज्जियविसमसर ! सिरिवीरजिणेसर ! पणयसुरेसर ! थुइपरलोयहं दुरियहर ! ॥५४२॥ • १ शुल्कादिपरित्यागात् । २ याचकेभ्यः । ॥४४॥ Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला महसेनस्य प्रभुकृता अनुशास्तिः १४५॥ इइ थुणिऊणं उज्झइ, रयणालंकारकुसुमसंभारं । पुव्वुत्तरदिसिभाए, तओ जिणं विन्नवइ एवं ॥५४३॥ जयगुरु ! भवजलहितो, पबजाजाणवत्तदाणेणं । करुणायर ! उत्तारेसु, संपयं जणमणाहमिम ॥५४४॥ एवं भणिए भुवणेक्क-भाणुणा तेसि निययहत्थेण । दिना दिकूखा अस्संख-दुकूखनिम्मोकखणसमत्था ॥५४५॥ एवमणुसासियाणि य, दिक्खेयमहो महंतपुन्नेहिं । लद्धा तुम्हेहिं जओ, तम्हा एत्तो पयत्तण ॥५४६॥ पाणिवही अस्सच्चं, अदत्तमेहुणपरिग्गहारंभो । जोगकरणत्तिगणं, जाजीव चिय विमोत्तव्यो ॥५४७|| जइयव्वं जहसत्तीए, कम्मनिम्महणमूलहेमि । निच्च पमायविरहो, बारसविहतवविसेसंमि ॥५४८॥ धणधन्नाइयदव्वे, खेत्ते पुरखेडकब्बडप्पमुहे । काले सरयाईए, ओदइयाइम्मि भावे य ५४९॥ थेवं पि नेव रागो, न वा पओसो मगंमि धरियव्यो । जम्हा मूलं एए, पसरंतमहाभवमस्स ॥५५०॥ इय सुचिरं सिक्खविउ, कणगवई चन्दणाए उवणीया । पहुणा महसेणो पुण, समप्पिओ थेरसाहूण ॥५५१॥ तो विहरइ स महप्पा, गामागरनगरमंडियं वसुहं । थेराण समीवंमि, सुत्तं अत्थं च गिण्हतो ॥५५२॥ अह अन्नया कयाई, केवलिपजायपालणं काउं । पावापुरीए नाहो, सिवमयलमणुत्तरं पत्तो ॥५५३॥ तो तेण चिन्तियमिमं, अहो कयंतस्स किंपि नासझं । जं तारिसा वि पहुणो, विणासधम्मत्तणमुवेंति ॥५५४॥ जइ ते वि नमंतसुरिंदविंद-मणिमउडलीढपयपीढा । चलणग्गचालियाचल-डोल्लावियसघरधरणियला ॥५५५।। धरणियलछत्तसुरसेल-दण्डकरणप्पहाणसामत्था । कंकेल्लिपमुहवरपाडि-हेरसिरिपायडिस्सरिया ॥५५६॥ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥४६॥ ॥५५७|| ॥५५८।। अंगीकिअंति अणिश्चयाए, अच्चंतदुन्निवाराए । तो निस्सारसरीरम्मि, मारिसे होज का गणणा अहवा ते जयगुरुणो, असोयणिञ्जा जएकमहणिञ्ज । भेत्तूण कम्मगंठि, जे पत्ता सासयं ठाणं अहमेव सोयणिओ, जो अजवि निबिडकम्मनिगडेहिं । अच्चंतनिगडिओ चा-रगे व्व चिट्ठामि संसारे || ५५९ || को वा विसेसलाभो, इओ जराजञ्जरस्स में होही । जेण न काउं तीरंति, निच्चं तवचरणवावारा ॥५६०॥ तम्हा जुत्ता इन्हिं, सविसेसाऽऽराहणा मह विहेउ । सा य कह निच्छियत्था, सुवित्थरत्था य नायव्वा ॥ ५६१|| किं वा एएण विचिन्तिएण वच्चामि गणहरि दस्स । उप्पन्नकेवलस्स, गोयमपहुणो समीबंमि पुच्छामि तं च आराहणाए, भेयप्पभेयसहियाए । गिहिसाहुगोयराए, बिहाणमेगग्गचित्तोऽह तो मुणिऊण सवित्थर - मसेसमवि तव्विहाणमुवउत्तो । सयमायरामि पकहेमि, सव्वसत्ताण य परेसिं पढमं सम्मं नाणं, पच्छा करणं परोवएसो. य । अमुणियजहट्ठियत्था, परमप्पाणं च नासि ति इय चिन्तिऊण वच्च स महप्पा गोयमस्स पासंमि । कलिविजयबद्धलकूखो, पच्चवखो धम्मराउ व्व तवसुसियतणुत्तणओ, सणियं कयभूमिचरणचिन्नासो । जुगविगमसुसियसुरसरि - पवहो ऽनिलचलतरंगो व्व थविरत्तवसपकंपिर-करचरण सिरोदराइसव्वंगो । अणवरयं पावस्यं, सरीरलग्गं व विधुणंतो जुगमेत्तनिहियनयणो, गन्तूर्णं गोयमं गहरिन्दं । तिपयाहिणापुरस्सर-मभिवंदइ विणयपणयंगो हरिसवसवियसियच्छो, भालयल मिलंत मउलकर ममलो । सन्भूयाहिं गिराहिं, थुई च काउ' समात्तो क ॥५६२॥ ॥५६३॥ ॥५६४|| ||५६५|| ॥५६६॥ ॥ ५६७॥ ॥५६८॥ ॥५६९॥ ॥ ५७०॥ महसेनस्य आराधना मनोरथः ॥४६॥ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | गौतमस्तुतिः आराधनास्वरूपं च ॥४७॥ जय तेलोक्कदिवायर !, जयगुरु ! जिणवीरपढमवरसिस्स !। भीमभवजलणसंतत्त-गत्तसत्ताण जलवरिस ! ॥५७१।। जय हिमवन्तमहाञ्चल-महंतरंगंतनयतरंगाए । जणगत्तणेण निम्मल-दुवालसंगीसुरसरीए ॥५७२॥ जय अक्खीणमहाणस-तावसजणजणियपरमपरितोस !। अच्चंतपसिद्धपभूय-लद्धिसुसमिद्धिसंपन्न ! ॥५७३॥ जयधम्मधुराधरणेक्क-वीर ! जय विजियसबजेयब्व ! जय सव्वायरसुरजक्ख-रक्खपणिवइयपयकमल! ॥५७४।। जय जगचूडामणिणा, जिणेण तित्थत्तणेण वागरिय ! । निम्मलछत्तीसगुणालि-निलय ! भयवं ! कुण पसायं ॥५७५।। भेयप्पभेयदिद्रुत-जुत्तिजुत्तं सवित्थरं नाह ! । गिहिसाहुगोयरं मह, कहेहि आराहणविहाणं ॥५७६।। इय कहिऊणं विरए, फुरंतमणिकंतदंतदित्तीए । धवलितो व्व नहयलं, गोयमसामी भणइ एवं ॥५७७।। भो! भो देवाणुप्पिय !, पहाणगुणरयणणिरुवमनिहाण ! । सुविसुद्धबुद्धिकुलभवण ! सुटु पुढे तए एयं ॥५७८|| न हु कल्लाणपरंपर-परंमुहाणं कयाइ पुरिसाण । जायइ सुदिट्ठपरमत्थ-पेहणुप्पेहणा बुद्धी ॥५७९॥ ता निरुवमधम्माऽऽधार-धरियदुद्धरपगिट्ठतवभार ! । महसेणमहामुणि ! सिस्स-माणमेयं निसामेसु ॥५८०॥ इय एसा जह रन्ना, महसेणेणं पवन्नदिक्खेणं । जइगिहिविसया पुटु ति, जं पुरा भणिय वुत्तं तं ॥५८॥ अहुणा सिट्ठा जह गोयमेण, महसेणमुणिवरिद्वस्स । आराहणा तहाह', जहासुयं तं निदंसेमि ॥५८२।। आराहणेह सिवपुर-परमपहो पहयरागदोसेहिं । अणुवकयपराणुग्गह-परेहि भणिया जिणि देहि ॥५८३॥ सा य महाजलजलनिहि-निहित्तरयणं व कहवि तुडिजोगा। ववहारनयमएण वि, कह पिजइ लब्भइ जिएहिं ।।५८४।। ॥४७॥ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आराधनास्वरूपम् ॥४८॥ ता तीए उत्तरोत्तर-पगिट्ठयारोहणेण पइसमयं । अप्पा विसिट्ठकिच्चेसु, निच्चसो संठवेयव्यो ।।५८५॥ एवं च इमं मणुयत्तणं पि, विहलं न होइ संपत्तं । जिणसमयपसिद्धक्कम-१कमढस्स व दंसणं ससिणो ॥५८६॥ कयमेत्थ पसंगणं, नाणस्स य दंसणस्स चरणस्स । तवसो य णिरइयारं, कीरइ आराहणं जीए ॥५८७।। सा चउखधा आराहणेह, भण्णइ इमा य दुविगप्पा । सामनविसेसवसा, तत्थ य सामनओ भणिमो ॥५८८।। जो जत्थ सुए पढणाइ - अवसरो तस्स तत्थ चेव सया । विणएण सबहुमाणं, उवहाणपुरस्सरं तह य ॥५८९॥ जं जत्तो य अहीयं, तस्स तओ धुवमनिण्हवणपुव्वं । सुत्तत्थतदुभयोणं, अणनहाकरणओ तह य ॥५९०॥ जा सुटु वायणा पुच्छ–णा य परियट्टणा परूवणया । तस्सेव य परमेगग्ग-याए अणुपेहणा जा य ॥५९१॥ जा उ य दिया राओ य, वा वि एगस्स परिसुवगयस्स । अह सुहपसुत्तगस्स य, जागरमाणस्स अहवा वि ॥५९२॥ उद्धद्वियस्स अहवा, अह व निसन्नस्स अह निवन्नस्स । कत्थइ थिरस्स चलिरस्स, वा वि अह खलियपडियस्स ॥५९॥ सुत्थस्स दुत्थियस्स य, सक्सस्स परव्वसस्स य तहेव। छीए य वियंभणे खास-णे य, अहवा वि किंबहुणा ॥५९४॥ जह वा तह वा परिसंठियस्स, अणुवस्यचित्तवित्तिस्स । तग्गहणधारणापार-तंतवित्तीउ तत्तण ॥५९५॥ सम्मन्नाणगुणड्ढेसु, पुरिसरयणेसु जं च निच्चं पि । भत्तिबहुमाणकरण, सन्नाणाराहणा एसा ॥५९६॥ जा पुण सरूवगुविलत्तणेण, दुक्खोवलक्खणिज्जेसु । जीवाजीवप्पमुहेसु, सव्वसम्भूयभावेसु ॥५९७॥ १ कच्छपस्य । ॥४८॥ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दर्शनचरणआराधना स्वरूपम् ॥४९॥ अणुवकयपराणुग्गह-परपरमेसरजिणप्पणीयत्ता । कहवि अबोहे वि परं. भवियव्वमिमेहिमिय भावा ।५९८|| निस्संसयपडिवत्ती, निच्चं चिय जं च कुच्छियमयं पि। एयं पि इयगुणेणं, सुमयं ति न कंखकारितं ॥५९९॥ विहियाणुट्ठाणफलंमि, तह य जं संसयस्स परिहरणं । जल्लमलाविलगत्तेसु, जईसु न दुगंछणं जं च ॥६००॥ जो य कुतित्थियअइसय-दसणाउ न विम्हओ जा य। धम्मियगुणोववृहा, जंगुणदुत्थे य थिरिकरणं ॥६०१॥ जं च तहाविहसाहम्मिएसु, वच्छल्लमिह जहाथामं । अरिहप्पणीयपवयण-पभावणं जं च बहुभेयं ॥६०२॥ इणमेव य णिग्गंथे, पवयणमट्ठो अयं खु परमट्ठो । सेसो हु पुणो अणट्ठोत्ति, भावणा जा य भावेण ॥६०३।। निम्मलसम्मत्तगुणड्द-पुरिसरयणेसु, जं च निच्चं पि । भत्तिबहुमाणकरण', दंसणआराहणा सा उ ॥६०४॥ तह जा असेससावज-जोगपरिवजणेण सुपवित्ती । पंचसु महव्वयेसु, दसप्पयारे य जइधम्मे ॥६०५।। पडिलेहणा-पमजण-पमुहाए चक्कवालरूवाए । दसभेयाए तह जा, जइसामायारीए आसेवा ॥६०६॥ अहवादसविहवेयावच्चे, नवसु य तह बंभचेरगुत्तीसु । जा पिण्डविसुद्धीए, गुत्तितिगे समिइपणगे य ॥६०७॥ दव्वं खेत्तं कालं, भावं वाऽऽसजऽभिग्गहम्गहणे । इंदियदमणे कोहाइ-निग्गहे जा य पडिवत्ती ॥६०८॥ जमणिच्चयाइविसए, दुवालसण्हमह पंचवीसाए । पंचमहव्वयविसयंमि, भावण भावणाण सया ॥६०९॥ जं च विसेसामिग्गह-हणसरूवाण मिक्खुपडिमाण । सम्मं दुवालसण्हं पि, पालणं जा य सामइए ॥६१०॥ ॥४९॥ पा Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चरणाराधनास्वरूपम् ॥५०॥ छेओवट्ठाणिए, परिहारविसुद्धिए य चरणमि । जा सुहुमसंपराए, पडिवत्ती तह अहक्खाए ॥६११। सच्चरणरयणपडिपुन्न-पुरिससीहेसु जंच निच्चं पि। भत्तिबहुमाणकरणं, सा चरणाराहणा भणिया ॥१२॥ न जहा मणस्स खेओ, तहाविहा जह न देहबाहा वि । इंदियवग्गो वि हु वियल-भावमावजए न जहा ॥६१३।। रुहिरपिसियाइधाऊण, जह य न जायइ तहाविहोवचओ। न य अवचओ वि सहसा, न वायपित्ताइखोभो य ॥६१४।। पारद्वाणं संजम-गुणाण जायइ जहा न परिहाणी । किंतु जह उत्तरोत्तर-मुस्सप्पणमेव ताण भवे ॥६१५।। तह जा तवे पवित्ती, अणसणप्पमिइंमि छविहे बज्झे । पायच्छित्तप्पमुहे, इयरंमि वि छविहे चेव ॥६१६।। इहलोयपारलोइय-सव्वासंसाण दूरपरिहरणा । बलबीरियपुरिसकाराण, णिच्चमणिगृहणविहीए ॥१७॥ जिणदेसियं ति जिणसेवियं ति, तित्थेसरत्तणकरं ति । भवसूयण ति निजर-फलं ति सिवसुहनिमित्तं ति ॥६१८॥ जहचिंतियत्थसंपाडणं ति, दुक्करचमक्कारजणगं ति। निस्सेसदुट्ठनिग्गह-करं ति करणाण दमणं ति ॥१९॥ देवाणं पि हु आकंपगं ति, निस्सेसविग्घहरणं ति । आरोग्गकरं ति सुमं-गलं ति किच्चति काऊण ॥२०॥ कायव्वे च्चिय बहुहा, इममि परमारहं ति एहिं खु । हेऊहिं जो य करणु-अमो तवे परमसंवेगो ॥२१॥ ज' च विचित्ततवोगुण-मणिरोहणगिरीसु पुरिससीहेसु । भत्तिबहुमाणकरगं, तं च तवाराऽऽहगं जाग ॥२२॥ इय सामन्नेण निर्द-सियावि एसा विसेस चिन्ताए । संखेववित्थरवसा, दुवियप्पाऽऽराहणा होइ ॥६२३।। तत्थ य संखेवेणं, ताव इमा जमुणिय दढमऽसुहं । समणं व सावयं वा, सवित्थराऽऽराहणाणुचि ॥२४॥ ॥५०॥ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सडिक्षप्तआराधनास्वरूपम् ॥५१॥ अचंततिब्बगेलन-पत्तमप्पत्तचित्तसंता । दिनालोयणमुधुय-सलं गुरुणा भणाविंति ॥६२५॥ तदसंपत्तीए पुणो, अवलंबियसाहसो सयं चेव । काऊण भूमिगोचिय-चिइवन्दणपमुहकायच्वं ॥६२६॥ भालयलधरियकरसंपुडो य, धरिऊण माणसुच्छंगे । अरहंते भगवंते, सिद्धे य भणेइ सो एवं ॥६२७॥ भावारिनिहंताणं, भगवंताणं नमोऽरिहंताणं । परमाइसयसमिद्धाणं, तह य नमो सवसिद्धाणं ॥६२८॥ एसोऽहमिहगो हु, वन्दामि ते य तत्थ चेव ठिया । पासंतु वंदमाणं, अप्पडिहयनाणउओया ॥६२९।। तह पुव्वं पि हु सकिकरिय-गीयसंविग्गसुकडजोगीणं । पुरओ गुरूण सव्वं, मिच्छत्तं मे पडिकंतं ॥६३०॥ जीवाजीवाइपयत्थ-रुइसरूवं च ताण चेव पुरो। सम्म पडिवनं, भवगिरिणिद्दलणदढकुलिसं ॥६३१॥ इहि पिताण पुरओ, सविसेसमसेसयं पि मिच्छतं । तिविहं तिविहेण पडि-कूकमामि भवभमणहेउमऽहं ॥६३२॥ सम्मत्तं पुण पुणरवि, तेसि समीवंमि संपवजामि । तत्थ वि पडिवत्ती किर, पुरा वि एसा महं आसि ॥६३३।। भावारीचक्कअक्कमण-पत्तसम्भूयनामधेयवरा । अरिहंता भगवंतो, देवा साहू य गुरुणो त्ति ॥६३४॥ सा चेव इयाणि पि हु, सविसेसा मज्झ होउ पडिवत्ती । एवं वयाणि वि पुणो, विसेसओ संपवजामि ॥६३५।। तह मेत्तीभावो मह, समत्तसत्तेसु आसि पुबि पि । संपइ सविसेसो सो, तुम्हाण पुरो हवउ मज्झ ॥६३६।। इइ कट्ट सव्वसत्ते, खामेमि खमंतु तह महं ते वि। मित्ती चेव महं ताण-मुवरि मणसा वि न पओसो ॥६३७॥ तह पडिबन्धो दव्वाइ-गोयरो सव्वहा वि वोसिरिओ। जाव इमम्मि वि देहे, वोसिरिओ मज्झ पडिबन्धो ॥६३८॥ ॥५१॥ Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५२॥ इय पडिहयपडिबन्धो, तिविहं च चउम्विहं च आहार । सागारमणागारं पञ्चकूवइ सो मवुव्विग्गो तत्तो य पंचपरमेट्ठि - मंतमच्चंतभत्तिसंजुत्तो । परिवत्र्ततो कालं, करेज सज्झाणसंपन्नो एत्थ य महुनरनाहो, संखित्ताराहणाए दिट्ठतो । अभो सुकोसलमुणी, मुणियन्वो निश्चलपइन्नो तहाहि - अहिगयजीवाइपयत्थ - वित्थरो परमसम्मद्दिट्ठी य । कि' बहुणा आगमभणिय-सयलसावयगुणाणुगओ महुराउरीए राया, आसि महू सो य अन्नया धन्नो । कीलानिमित्तमुञ्जा - मुवगतो परिमियालो य तत्थ रमतो सो हेरिऊण, सत्तुंजएण पडिरिउणा । पडिरुद्धो भूरिबलेण, भाउणा रामदेवस्स साहिकखेवं भणिओ य, रे लहुं चयसु भुयबलबलेवं । जइ जीयत्थी ता मत्थ - एण उच्चहसु मे आणं आ पाव ! कहं इय जंपिऊण, अजवि तुमं धरसि जीयं । इइ ततो आबद्ध - भिउडिभीमो महू राया आवरणविरहियंगो, दप्पुद्धरपवरसिन्धुरारूढो । जुज्झेण संपलग्गो, तेण समं, जीयणिरवेकूखो ३ तो भिन्नकुंभिकंठयं, पडतदतिमिठयं । वलंतपीलुपट्ट्यं, तुट्टंतसारिवट्ठयं दंतग्गदउट्ठयं, मरंतलट्ठवंठ्यं । सडतसारखग्गयं, पलाणभीरुवग्गयं छिजन्तअंगर कूखयं कुंतग्गभिन्नककूखयं । भजन्तभूरिसंदणं, पहारदाणदारुणं २ त्रुट्यद्गपर्याणपृष्ठकम् । १ पीलु-हस्ती । ३ aण्ठ:- योध: दासः इत्यर्थः । ॥६३९॥ ॥६४०॥ ॥६४१॥ ॥६४२ ॥ ॥६४३॥ ॥६४४॥ ॥६४५॥ ॥६४६ ॥ ॥६४७॥ ॥६४८॥ ॥६४९॥ ॥६५०॥ मधुनुप दृष्टान्तः ॥५२॥ Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मधुनृपस्य आराधना ॥५३॥ सव्वत्थ लोहियारणं, अणेगरुडभीसणं । काऊण सत्तुपक्खय', महूनिवो विलक्खय ॥६५१॥ अणवस्यवेरिपम्मुक्क-सत्थसंघायघायविहलंगो । नीहरिऊण रणाओ, कुंजरपट्ठिडिओ संतो ॥६५२॥ वेरग्गमग्गपडिलग्ग-माणसो माणसोयपरिचत्तो । अच्चतमहासत्तो, चिन्तिउमेवं समाढतो ॥६५३॥ आसि किर मज्झ बज्झ-दिईए रजं पि भुंजमाणस्स । जिणवयणामयभाविय-मणम्मि सुमणोरहा एए ॥६५४॥ अञ्ज' चयामि कलं, चयामि भवसयनिबन्धणं रज्ज। गेण्हामि य परमपएक्क-हे सव्वन्नुणो दिकूखं ॥६५५।। अइयारपंकमुकं, पालिता तं च अंतकालम्मि । आराहणविहिमणह, आराहिस्सामि जहविहिणा ॥५६॥ इण्डिं च न फासुयमही, न य संथारो न चेव निजमगा । अहह अथके जाया, अतक्किया मे इमाऽवत्था ॥६५७॥ अहवा एयावत्थस्स, मह किमिन्हिं पिदीहचिन्ताए । करिपिट्ठी संथारो, अप्पा निजामओ होउ ॥६५८॥ इय चितिऊण चत्ताणि, तेण लहु दव्वभावसत्थाणि । अप्पा य तकखणं चिय, णिवेसिओ परमसंवेगे ॥६५९॥ हरिकरिरहनरनिवहा, अंतेउरिया य विविहभंडारा । सनगनगरागरधरा, तिविहं तिविहेण वोसिरिया ॥६६०॥ बोसिरियं सव्वं पि हु, अट्ठारसपावठाणपडलं मे । नीसेसदव्यखेताइ-गोयरो तह य पडिबन्धो ॥६६१॥ तो धम्मज्झाणरओ, रोद्दट्टज्झाणवजिओ धीमं । गरहियचिरदुच्चरिओ, निरुद्धसव्विन्दियप्पसरो ॥६६२॥ पडिवन्नाणसणविही, खामियनीसेससत्तसंताणो । मज्झत्थो भत्तीए, कयंजली भणिउमाढत्तो ॥६६३॥ १ भनवसरे ॥५॥ Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुकोशलते कीर्तिधरनृपदीक्षा नगरे आगमनं च ५४॥ मावारिविणासीणं, सव्वन्नूर्ण नमोऽरिहंताणं । कम्मकलावविमुक्काण, नमो नमो सव्वसिद्धाणं ॥६६४॥ धम्मायाररयाणं, आयरियाणं नमामि सव्वेसि । सुत्तप्पवत्तगागं, उवझायाणं च पणमामि ॥६६५॥ खन्ताइगुणजुयाणं, नमामि भावेण सव्वसाहूणं । इय पंचनमोक्कारं, कुणमाणो मरणमणुपत्तो ॥६६६॥ तो सत्तसागराऊ, जाओ स सणंकुभारकप्पंम्मि । भासुरबोंदी देवो, सुहपणिहाणप्पभावेणं ॥६६७॥ इय महुनरिन्दसतिय-मक्खाणयमक्खयं समासेण । एत्तो सुकोसलमहा-मुणिस्स बत्तव्वयं भणिमो ॥६६८॥ साकेयमहानगरे, राया नामेण आसि कित्तिधरो । भञ्जा से सहदेवी, सुकोसलो नाम ताण सुओ ॥६६९॥ अह अन्नयो कयाई, जायविरागो सुकोसलं रजे । ठविऊण सुगुरुमूले, पव्वज गिण्हइ नरिन्दो ॥६७०॥ गहणासेवणरूवं, सिक्खं दुविहं पि सम्ममुवउत्तो । आसेवंतो विहरइ, अममो गामागराईसु ॥६७१॥ एगम्मि य पत्थावे, साकेयपुरे समागओ सो य । भिक्खट्ठाए पविट्ठो, सहदेवीए य दिट्ठो य ॥६७२॥ मा मम पुत्तं उग्गाहिऊण, समणं इमो मुणी काही । इइ चिन्तिऊण तीए, पुराओ निद्धाडिओ सहसा ॥६७३।। अहह कह एयाए, हीलिजइ नियपहू वि पावाए । इय गाढसोगगग्गिर-गिराए रुन्नं च धाईए ॥६७४॥ पुट्ठा सुकोसलेण य, अम्मो ! तं कीस रुयसि ? मे कहसु । तीए वुत्तं पुत्तय, ! कहेमि जइ सोउमिच्छसि तं ॥६७५।। जस्स पसाएण इम, रायसिरि चाउरंगबलकलियं । पत्तो सि सोवि देवो, कित्तिधरो रायरिसिपवरो ॥६७६।। चिरकालाओ एत्था-ओ लहुं वेरिओ व्व नयराउ । एयाए तुज्झ जणणीए, अन्ज नीसारिओ वच्छ! ॥६७७॥ ॥५४॥ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुकोशलस्य प्रव्रज्या मातुः व्याघ्रीत्वेनोत्पत्तिश्च IA ॥५५॥ एवंविहववहारो, हीणकुलेसु वि न दीसए कहवि । तिहुयणसलाहणिज्जे, तुम्ह कुले होइ चुञ्जमिणं ॥६७८॥ एवंविहं च नियसामिणो वि, दट्टुं पराभवं पुत्त !। अन्नं काउमसक्का, दुक्खं रुनेण अवणेमि ॥६७९॥ एवं सोचा विम्हइय-माणसो सो सुकोसलो राजा । पिउणो वन्दणहेउ, नीहरिओ झत्ति नयराओ ॥६८०॥ अन्नन्नकाणणेसुं, पलोयमाणेण निउणदिद्रीए । दिवो य तेण तरुगो, हेटुडिओ कित्तिधरसाहू ॥६८१॥ ताहे सुकोसलो परम-हरिसवसनिस्सरंतरोमंचो । अञ्चन्तभत्तिसारं, पडिओ साहुस्स चलणेसु ॥६८२॥ भणिउमिमं च पयत्तो, भयवं ! गेहम्मि हुयवहपलित्ते । पिउणो नियपियपुत्ते, विमोत्तु किं जुञ्जए गमणं ॥६८३॥ अणवस्यजम्ममरणग्गि-पउरजालाकलावदज्झन्ते । जं लोए इह मोत्तुं, ममं तुम ताय ! पव्वइओ ॥६८४॥ अजवि कुणसु पसायं, दिक्खाहत्थावलंबदाणेण । भीमभवकूवकुहरम्मि, निवडमाणस्स मे ताय! ॥६८५॥ अञ्चन्तनिच्छयं पिच्छि-ऊण परमं च भवविरागितं । दिन्ना से पव्वजा, कित्तिधरेणं मुणिवरेण ॥६८६।। सहदेवी पुण नाउ, सुकोसल दिक्खियं अइदुहट्टा । मरिऊणं मोग्गिल्ले, गिरिम्मि वग्धी समुप्पन्ना ॥६८७॥ ते पुण दोवि मुणिवरा, तवनिरया संजमम्मि उज्जुत्ता । दुस्सहमहापरीसह-रिउसंगरविजयजयपयडा ॥६८८॥ अप्पडिबद्धविहारं, विहरन्ता तम्मि चेव गिरिपवरे । संपत्ता अह जाओ, वरिसायालो तहिं तेसि ॥६८९॥ तो गिरिगुहाए मझे, सज्झायज्झाणझोसियसरीरा । चाउम्मासं वसिउँ, निस्सरिया सरयकालम्मि ॥६९०॥ अह सा वग्धी अञ्चन्त-पुव्ववेरेण जायपरिकोवा । ते गच्छन्ते पिच्छिय, अभिमुहममिधाविया सहसा ॥६९१।। ॥५५॥ Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥५६॥ ॥६९३॥ मुणिणो वि अखुद्धमणा, तं इंति पासिउ महासत्ता । अन्त्र तिब्बुवसग्गो, उवडिओ सावयकओति ॥ ६९२॥ काउ पच्चकुखाणं, सागारमदीणवित्तिणो धीरा । अवलंबियबाहुलया, नासग्गसंगिदिट्ठिया मेरु व्व निष्पकंपा, काउस्सग्गे ठिया य चिट्ठन्ति । आ ताव अवकुखंदं, दाऊण सुकोसलो तीए arate १ सिध्घमवणी, पाडिओ भक्खिउ समारद्वो । सम्ममहियासमाणो, भावेइ इमं च स महप्पा सारीरमाणसेहिं, दुक्खेहिं अभियम्मि संसारे । सुलहमिणं जीवाणं, जं किर दुकूखेहि सह जोगो कहमन्नहेह खंदग - मुणिनाहो पंचसाहुसयसहिओ । अच्चतं जन्तपीडण - पीडाए मरणमणुपत्तो कह वा उस्सग्गगयस्स, चत्तदण्डस्स दंडसाहुस्स । सीसं छिन्नं एमेव, जमुणरन्ना परुद्वेण ॥६९४॥ ॥ ६९५ ॥ ॥ ६९६॥ ॥६९७॥ ॥६९८॥ ॥७०१ ॥ ता एत्थ भवसमुद्दे, सुहाउ चेव आवयाओ दढं । भव-सयदुहनिम्महणो, दुलहो पुण नवरि जिणधम्मो ||६९९॥ सो पुण कहकहवि, मए चिन्तारयणं व कामधेणु व्व । कप्पदुमो व्व पत्तो, दुल्लहलंभो वि सुकयवसा ॥७००॥ इय एसो च्चिय सफलो, मज्झ अणायरणदोसपरिहीणो । सच्चरणगुणपहाणो, जम्मोऽणाइम्मि संसारे केवलमेकमिमं चिय, चित्तं परितव जमहमेयाए । वग्धीए कम्मबन्धस्स, कारणत्तेणऊ रवयेमि एतो च्चिय ते नमिमो, जे मुणिणोऽणुत्तरं गया मोक्खं । जम्हा ते जीवाणं न कारणं कम्मबंधस्स सोएमि न अप्पाणं, एयं सोएमि कम्मपरतन्तं । जिणवयणबाहिरमई, दुक्खसमुद्दम्मि निवडन्ति २ प्रजामि प्राप्नोमि इत्यर्थः । ॥७०२ ॥ १ अवन्याम् । 1190311 1100811 परीषहसनं भावना च ॥५६॥ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुकोशलस्य मुक्तिः परिकर्मादिद्वाराणि च १५७|| इय चिन्तयरस्स य से, सरीरकम्ममलतन्भवाऊहिं । समग पिव तं समसीसि-गाए सहस च्चिय पहीणं ॥७०५॥ तो उत्तरोत्तरपवढ-माणज्झाणानलेण दड्ढम्मि । सयलम्मि वि कम्मवणे, अन्तगडो केवली होउं ॥७०६॥ समएण गतो सिद्धिं, रायरिसिसुकोसलो महासत्तो । किं वा सुप्पणिहाणेक-बद्धलखाण दुस्सझं ॥७०७॥ गाढाउरत्तसंपन्न-साहुगिहिगोयरा समक्खाया । संवेणं आरा-हणा इमा कम्मनिम्महणी ७०८॥ वित्थरओ पुण आरा-हणाए सुसिलिट्ठवरपुरीए ब्व । चत्तारि चेव मूल-दाराई भवन्ति एयाई ॥७०९॥ परिकम्मविही १ परगण-संकमणं २ तह ममत्तउच्छेओ३। तत्तो समाहिलाहो ४, जहक्कमेणं जहत्थाई ॥१०॥ इय पत्थुयत्थवित्थर-पत्थावणकरणपढमठाणाणि । एयाइं चत्तारि वि, मूलद्दाराई भष्णंति ॥७११॥ एएसु य चउसु वि अरिह-लिंगसिक्खाइनामधेयाई। पडिदाराईपनरस, दस नव नव हूंतऽणुक्कमसो ॥७१२।। ताई पुण नियनिय-मूलदारवित्थरपरूवणावसरे । वोच्छं नवरमिमाणं, अस्थववत्था इमा नेया ॥७२३॥ इह परिकम्मविहीए, अरिहदाराई चायदारत्तं । जा वि विमिस्सा का वि हु, विभागपरिकीत्तणेणं च ॥७१४॥ गिहिसाहूभयविसया, होही वत्तव्वया तदुवरि तु । पायं साहुगय चिय, जम्हा संजायविरइमई ७१५॥ वडूढन्तपरमसड्ढो, सड्ढो वि हु कुणइ कालमऽन्तम्मि । अणवजं पवज', पवजि ते णिसामेह ॥७१६॥ अलमिन्हि पसंगणं, आराहणमेयमन्तकालम्मि । अइयारपंकमुकं, न थेवपुन्नो जणो लहइ ॥७१७॥ जह नाणदंसणाण, य सारो चरणं भवे जहुद्दिढे । चरणस्स य सारो जह, निव्वाणमणुत्तरं भणियं ॥७१८॥ ॥५७॥ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग ज्ञानादि रंगसाला आराधनायां मरुदेवीदृष्टांतः ॥५८॥ निव्वाणस्स य सारो, अव्वाबाहं जहा सुहं विन्ति । तह सव्वपवयणस्स वि, सारो आराहणा जेण ७१९|| सुचिरं पि निरइयारं, विहरिता नाणदंसचणरित्ते । मरणे विराहइत्ता, अणंतसंसारिणो दिवा । ७२०॥ आसायणबहुलाणं, विराहगाणं च नाणचरणाणं । पोग्गलपरियदृद्ध, उक्कोसं अंतरं जम्हा ॥७२१॥ दिट्ठा मिच्छादिट्ठी, अमाइणो तकखणेण सिद्धा य । आराहियमरणंता, मरुदेवाई महासत्ता ॥७२२॥ किर मरुदेवी नाम, अहेसि भजा नरेन्दनामिस्स । सा उसभजिणे पव्वज-मुवगए सोगसंतत्ता ॥७२३॥ अणवस्यविणितंसुय-पवाहपक्खालियाणणा रुयइ । जंपइ य ममं पुत्तो, उसहो परिभमइ एगागी ७२४॥ वसइ य सुसाणसुनहर-रणपमुहेसु भीमठाणेसु । अञ्चन्तनिद्धणो इव, पडिभवणं भमइ मिक्वं च ॥७२५॥ एसो पुण से पुत्तो, भरहो हरिकरिरहुब्भडं एवं । भयवसनमंतसामन्त-मण्डलं भुंजए रज्ज ॥७२६॥ हा हा हयास ! हयविहि ! एवं विहवसणमुवणमितस्स । मज्झ सुए तुह निग्धिण !, का कित्ती को व फललाभो ॥७२७।। इय एवं अणवरयं, कयप्पलावाए सोयविहुराए । तीए रोयंतीए, अच्छीखें निवडिया नीली I૭૨૮ાા. अह तिहुयणेकपहुणो, उप्पन्ने विमलकेवलालोए । तियसेहिं विरइयम्मि, मणिमयसिंहासणसणाहे ॥७२९॥ ओसरणे चक्कवई, भरहो सोऊण केवलुप्पायं । मरुदेवीए समेओ, करेणुगाए समारूढो ॥७३०॥ जिणवन्दणथमि'तो, छत्ताइच्छत्तपमुहमिस्सरियं । दणं जयगुरुणो, सविम्हयं भणिउमादत्तो ॥७३१॥ अम्मो ! पेच्छ नियसुर्य, ससुराऽसुरतिजयपूयणिजपयं । भुवणच्छेरयभूयं, परमिस्सरियं च एयस्स ॥७३२॥ ॥५८॥ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वृषभप्रभुसमृद्धिदर्शनं मुरुदेवीमुक्तिश्च ॥५९॥ सलहिअंता तुमए, जा मह रिद्धी पुरा पयत्तेण । सा तुह सुयरिद्धीए, न कोडिलेसे वि निव्वडइ ॥७३३॥ तहाहि, पेच्छछत्तत्तिगचिन्धबन्धुरं, बहलसाहककेल्लिमणहरं । भुवणलच्छिविछडुसासणं, अम्म ! रम्ममेयस्स आसणं ॥७३४॥ पंचरायमणिरइयगोउरं, रुप्पहेममणिसालसुंदरं । जाणुमेत्तकुसुमोहसियं, नियसु अम्म ! ओसरणभूमियं ॥३५॥ इंतजन्तसुरगणविराइयं, वरविमाणमालाहिं छाइयं । दुंदहीथणियसद्दणिब्भरं, पेच्छ अंब ! खणमेकमबरं ॥७३६।। नियसु एत्थ पणमन्तमत्थया, संथुणंति जिणमिदसत्थया। एत्थ पेच्छ नच्चतअच्छरा, सहरिसं च गायति किन्नरा ॥७३७॥ अह जिणवाणीसवणुब्भवन्त-हरिसंसुपूरहयनीली । मरुदेवी पेच्छंती, छत्ताइच्छत्तमऽमलच्छी ॥३८॥ तं कि पि सुहज्झाणं, पडिवना जेण तकखणेणावि । विद्ध सियसयलरया, सिवसोकखसिरि समणुपत्ता ॥७३९॥ इय निरुवमसुहहेउ, पजन्ताराहणाफलं सोचा । संसयवाउलचित्तो, सविणयपणओ भणइ सिस्सो ।।७४०|| जइ पवयणस्स सारो, मरणन्ताराहणा मुणिवराण । कि दाणि सेसकाले, जयन्ति तवनाणचरणेसु ॥७४१॥ गुरुराहजावजीवपइन्ना-निव्वहणाराहणा जओ भणिया । पढम तीए भंगे, सा कत्तो तस्स मरणंते ७४२॥ तेण जहासत्तीए, आराहिं तेण सेसकालम्मि । मरणंते होयव्वं, मुणिणा दढमऽप्पमत्तण ।।७४३॥ परिजविया विन सिज्झइ, पहाणसेवं विणा जहा विजा । तह पव्वआविजा, मरणंताराहणाए विणा ॥७४४॥ ॥५९॥ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६०॥ ॥७४६॥ पुव्वमणन्भत्थकमो, रिउभडगहणम्मि जइ वि परिहत्थो । सुहडो वि जयपडायं, न हरड़ जह समरसीसम्मि ||७४५ || तह उग्गपरीसह संकडम्मि, न लहइ मुणी वि मरणन्ते । आराहणविहिमणहं, पुव्वमण भत्थ होग कयकरणा व सज्ज, अच्चतपमाइणो न साहिति । परिवडियविरइबुद्धी, आहरणं खुड़गो एत्थ तहाहि 1198011 ॥७४८ || ॥७४९ ॥ ।।७५० ।। महिमण्डणाऽभिहाणे, नयरे नाणाइगुणमणिनिहाणो । सिरिधम्मघोसरी, समोसढो बाहिरुआणे पंचसयाई मुणीणं, परिवारो तस्स निम्मलगुगाणं । तप्परिवुडो य रेहह, सुरसहिओ सो सुरिन्दो व्व रयणायरे व्व नवरं, वडवग्गी सुरपुरम्मि राहु व्व । परितिावकरो भीमो, तग्गच्छे ससहरसरिच्छे सिस्सो अइकलुसमई, निम्मो सीलपसमगुणवियलो । असमाहिकरो साहूण- मासि नामेण रुदो ि ।।७५१।। णिजण निन्दियकज्जे, भुञ्जो भुजो समायरंतं तं । तज्जति करुणाए, समणा इय महुरवयणेहिं ॥७५२॥ पवरकुलवढिओ वच्छ !, तं सि तह दिक्खिओ सुगुरुणा तं । एवंविहस्स तुह निन्दि-यत्थकारित्तणमत्तं ॥ ७५३॥ एवं महुरगिगए, वारिजंतो वि विरमह न जाव । दुच्चरियाओ निठुर-गिराए ता तेहि पुण भणिओ रे दुकूख दुरासय !, काहिसि जइ दुट्टच्चेट्ठियमियाणि । धम्मववत्थाचूरय !, ता गच्छा निच्छुभिस्सामो ॥ ७५५ ॥ एवं च तजिओ सो, रुट्ठो साहूण मारणनिमित्तं । सयलमुणि जोग्गजलभा - यणम्मि परिखिवह विसमुग्गं अह जाए पत्थावे, पियणत्थं जाव तं जलं जइणो । गिव्हंति ताव तग्गुण - तुट्ठाए देवयाए इमं ॥७५४॥ ॥७५६॥ ॥७५७।। क्षुल्लकदृष्टान्तः ॥६०॥ Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६१॥ स.नं.६ भणियं भो भो समणा !, एत्थ जले तुम्ह दुट्ठसिस्सेण । रुद्देण विसं खित्तं, ता मा एयं पिविआह एवं सोचा समणेहि, तं जलं तेग दुट्ठसिस्सेण । समगं तव्वेलं चिय, तिविहं तिविहेण वोसिरियं अह सो मुणिजणमारण - परिणामजियपयंडपावभरो । तजम्मे च्चिय अच्चंत - तिब्बरोगाउलसरीरो उज्झियजिणि ददिक्खो, इओ तओ परगिहेसु णिवसन्तो । बहुपावकम्मपसरो, भिक्खावित्तीए जीवन्तो पव्वापरिभट्ठो, अद्दट्ठव्वो सुदुदुचेट्ठो य । सो एसो ति जणेणं, कित्तिज्जन्तो समक्ख पि अट्टदुहट्टोवगओ, पए पर रुद्दज्झाणझाई य । वाहिसिहिविहुरदेहो, अइकूरमई मओ सन्तो सव्त्रपुढवीण पाउम्ग - पावबन्धेकहेउभूयासु । अच्चन्तखुदनिन्दिय - तिरिकूखजोणीसरूवासु पत्ते पत्तेय, एगंतरियासु अंतरगईसु । आहिंडिय आहिंडिय, जहकमं नरयपुढवीसु अतिक्खदुक्खलक्खक्खणीसु, धम्माइयासु सत्तसु वि । उप्पन्नो नेरइओ, कयउकोसाउयनिबन्धो तत्तो जलथलखहयर - जोणीसु अणेगसो सम्मुप्पन्नो | बितिचउरिन्दियजाइसु, जाओ य बहुसु अइबहुसो तत्तो जलजलणाऽनिल - पुढवीसुम संखकालमुप्पन्नो । एवं वणस्सइम्मि वि, नवरमणतं तहिं कालं तत्तो बब्बरमायंग - मिल्लचम्मयरर यगपमुहेसु । संवृत्था सव्वत्थ वि, जणवेसो दुक्खजीवी य तहा कहि पि सत्थदारिओ, कहि पि लेटूचूरियो । कहिं पि रोगदूमिओ, कहिं पि बिज्जुझामिओ ।। ७५८ || ।।७५९।। ॥७६०॥ ॥ ७६१ ॥ ॥७६२॥ ॥७६३॥ ॥७६४॥ ॥७६५॥ ॥७६६॥ ॥७६७॥ ॥७६८|| ॥७६९|| 1199011 देवीकृता श्रमणभक्तिः क्षुल्लकस्य विविधाः दुर्गतयश्च ॥६२॥ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग-1 रंगसाला श्रेष्टिपुत्रत्वेन उत्पतिः प्रतिबोधश्च ॥६२॥ कहिं पि धीवराहओ, कहिं पि जायदाहओ । कहिं पि अग्गिदखओ, कहिं पि गाढवद्धओ ॥७७१॥ कहि पि गब्भसाविओ, कहिं पि सत्तुमारिओ। कहिं पि जन्तपीलिओ, कहिं पि मूलकीलिओ ७७२॥ कहिं पि वारिवूढओ, कहिं पि गड्ढ ओ । सहतओ महादुई, गतो य मच्चुणो मुहं ॥७७३॥ इय भूरिभवपरंपर-दुहसहणुप्पन्नकम्मलहुभाओ । पयणुकसायत्तेण य, चुन्नउरे पवरनयरम्मि ॥७७४॥ वेसमणसेविगेहिणि-वसुभद्दाए य पुत्तभावेण । उप्पण्णो नियसमये, गुणागरो से कयं नाम ॥७७५॥ वड्ढिउमाढत्तो सो, गत्तण बुद्धिवित्थरेणं पि । अह अन्नया कयाई, समोसढो तत्थ तित्थयरो ॥७७६॥ वन्दणवडियाए जणो, गुणागरो वि य समागतो तुरियं । वन्दित्ता जयनाह', उवविट्ठो धरणिवट्ठम्मि ॥७७७।। संसयसहस्समहणी, सिवसुहजणणी कुदिद्वितमहरणी । कल्लाणरयणधरणी, पयट्टिया देसणा पहुणा ॥७७८॥ पडिबुद्धो पउरजणो, पडिवन्नो केणवि विरइधम्मो । मिच्छत्तमुज्झिऊणं, केणवि गहियं च सम्मत् ॥७७९॥ सो पुण गुणागरो गरुय-हरिसपन्भारपुलइयसरीरो । जयगुरुकयप्पणामो, समुचियपत्थावमुवलब्भ ७८०॥ भणिउमिमं पारद्धो, भय ! साहेसु पुबजम्मम्मि । किमहं होतो ति महन्त-मेत्य कोऊहलं मम ॥७८१॥ अह जयपहुणा तस्सो-चयारमवलोइऊण नीसेसो । रुद्दयखुड्डयमाई, परिकहिओ पुव्ववुत्तन्तो ॥७८२॥ इय सो सोउ भयविहुर-माणसो जायगाढपरितावो । जंपइ इमस्स पावस्स, नाह ! किं होज पच्छित्तं ॥७८३॥ जयगुरुणा भणियं साहु-विसयं बहुमाणपमुहसुहकिच्चं । मोत्तूगं नो भद्दय ! , अन्नेणं अत्थि इह सुद्धी ॥७८४॥ ॥६२॥ Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला || साधुबहुमान प्रतिज्ञा, स्वगलोकगमनं क्रमेण मोक्षप्राप्तिश्च ॥६ ॥ तो पंचसाहुसयविसय-चन्दणप्पभिइविणयकिच्चपरो । गहिओ अमिग्गहो तेण, घोरसंसारभीएण ॥७८५।। परिवालइ य जहुत्तं, जत्थ य दिवसे न होंति पंचसया। साहणं पडिपुन्ना, तत्थ न सो भोयणं कुणइ ॥७८६।। इय छम्मासे पालिय, अभिग्गहं तयणु संलिहियदेहो । मरिऊण बंभलोए, देवत्तेण समुष्पन्नो ॥७८७॥ ओहिबलेणं तत्थ वि, मुणिऊणं पुव्वकालवुत्ततं । सविसेस जयगुरुसाहूण, वन्दणाइम्मि वट्टन्तो ॥७८८॥ अइवाहिय देवत्तं, तओ चविता पुरीए चम्पाए । नरनाहचन्दरायस्स, पुत्तभावेण उप्पन्नो ॥७८९॥ पुन्वभवसाहुदढपकूख-वायभावेण तत्थवि स धीमं । मुणिणो दटुं जाई, सरेइ तोसं च उव्वहइ ॥७९०॥ एत्तो च्चिय पियसाहु त्ति, नामधेयं पिऊहिं से विहियं । तरुणत्तणमणुपत्तो, पडिवाइ सो य पन्बज ॥७९१॥ तत्थवि य समत्थतवस्सि-लोयविस्सामणाइकरणपरो । विविहाभिग्गहगहणेक-बद्धलक्खोऽपमाई य ७९२॥ संलेहणं करित्ता, पजन्ते सुक्कपमुहकप्पेसु । तियससुहमणुभवित्ता, जहकमं जाव सव्वट्ठे ॥७९३॥ सव्वुक्किट्ठ' सोक्खं, अणुभुञ्जिय एत्थ लद्धमणुयत्तो । कयपव्वजो निरवज-विहियआराहणविहाणो ॥७९४॥ निम्महियमोहजोहो, मुसुमरियभवनिमित्तकम्मंसो । असुरसुरविहियमहिमो, हिमगोरं सिवपुरं पत्तो ॥७९५॥ इय खुड्डगनाएण, पव्वजं उवगया वि दक्खा वि । आराहणाविहाणं, काउं पारिति न पमत्ता ॥७९६॥ जे पुण जह एसो चिय, तह पइभवविहियपवरसामन्ना । आराहणजयलच्छि', ते लीलाए चिय लहन्ति ॥७९७।। ॥६ ॥ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ता निक्कलंकपवज-पालणा मरणकालविसयाए । आराहणाए जणग-तणेण णिचं पि कायव्वा ॥७९८॥ एवं सोचा सिस्सेण, जम्पियं पुश्चमकयसामन्ना । नणु मरुदेवी सिद्धा, भणियमिणं किमिह तत्तं ति ॥७९९॥ संवेग-. रंगसाला मुरुराह परिकर्मद्वारे IAL प्रतिद्वाराणि ॥६॥ पुल्वमभावियचित्तो, आराहेइ जइ कोइ मरणतं । खत्तयनिहिआहरणेण, तं न सव्वत्थ वि पमाणं ॥८००॥ तहाहिजइ कीलगखिवणत्थं, दरं खणतेण भृमिवदुम्मि । केणवि नरेण पत्तो, रयणनिही कहवि देववसा ॥८०१॥ ता कि तेणऽन्नेण वि, तहा खणतेण सो लहेयव्यो । अविसेसेण महीए, तम्हा सव्वत्थ नेगन्तो ॥८०२॥ इय जइ सा मरुदेवी, पुब्वमणभत्थकुसलकम्मा वि । सिद्धा कहंपि किं एव-मेव सिज्झउ जणो सव्वो ॥८०३॥ पालियमूलपइन्नो, तम्हा कमवढ्डमाणसुहभावो । कुजाऽऽराहणमंते, पजत्तमइप्पसंगेण ॥८०४॥ आराहणं च विहिणा, काउं पडिपुष्णमीहमाणेण । मुणिणा वा गिहिणा वा, परिकम्मेयव्वओ अप्पा ॥८०५।। पदम पि रोगिणा इव, विसेसकिरियत्थिण त्ति दंसेमि । परिकम्मविहीणाम, पुन्बुद्दिट्ठ महादारं ॥८०६।। तप्पडिबद्धाई पुण, पन्नरस हवन्ति संगयगुणाई । जाई' पडिदाराई', जहक्कम ताणि कित्तेमि ॥८०७॥ अरिहो १ लिंग २ सिकूखा ३, विणय ४ समाही ५ मणोणुसट्ठी य ६, अणिययविहारदारं ७, रायदारं च ८ परिणामो ९ ॥८०८॥ ॥६॥ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आराधनाहस्वरूपम् ॥६५॥ चाओ १० मरणविहत्ती ११, अहिगयमरगं च १२ सीइदारं च १३, तह भावणाण दारं १४, चरिमं संलेहणादारं १५ ॥८०९॥ अरिहो जोग्गो भन्नइ, सो पुण आराहगाए नायव्यो । सामन्तमन्तिसत्थाह-सेडिकोडुबियाईणं ॥८१०॥ राईसरसेगावइ-कुमारपभिईणमऽवमन्नयरो । तेसिमऽविरुद्धकारी, विरुद्धसंसग्गिपरिहारी ॥८११॥ जो जइणो चिन्तामणि-कप्पे त्ति करेइ तीए बहुमाणं । पत्थेइ थिरणुराओ, जो जइसज्झत्तमच्चत्थं ॥८१२॥ आराहणारिहेसु य, जो वच्छलं करेइ अणवरयं । भावेइ दुल्लहत्तं, तीए धम्मे पमाईणं ॥८१३॥ आलोएइ य निच्चं, मच्चु पच्चूहमीहियत्थाणं । तस्स य निरोहसाहण-माराहणमेव भावेइ ॥८१४॥ अरिहन्तेसु य पूया-सकूकारं कुणइ निच्चमुज्जुत्तो । भावेइ य गुणगुरुयं, तेसि गुणमणिकरंडाणं ॥८१५॥ पबयणपसंसणाए, रमेइ विरमेइ धम्मनिन्दाओ । गुणगुरुगुरुभत्तीए, सत्तीए सजइ निच्च ॥८१६॥ सुमणे समणे वन्दइ, सुठ्ठ निन्देइ णिययदुचरियं । गुणसुटिएसु रजइ, सजइ सइ सीलसच्चेसु ॥८१७॥ वज्जेइ कुसंसग्गि, संसग्गि कुणइ सीलवन्तेहिं । निच्च पि गुणे गिण्हइ, परस्स सन्ते वि नो दोसे ॥८१८॥ दुट्ठपमायपिसाए, निहणेइ हणेइ इंदियमईदे । ताडेइ य दुचरियं, मणमकडमुक्कदुपयारं ॥८१९॥ नाणं सुणेइ नाणं गुणेइ, नाणेण कुणइ किच्चाई। नाणाहिएसु रजई, अणुसजइ नाणदाणम्मि ॥८२०॥ • १ शानाधिकेषु । ॥६५॥ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आराधनाई स्वरूपम् ॥६६॥ अकुसलखओवसमओ, निययं कुसलाणुबन्धओ चेव । इइ गुणसत्तो सत्तो, सो चिय आराहणा-अरिहो ॥२१॥ तह कुगईपहसहाए, जिणइत्तु परेसि कहमवि कसाए । पसमेइ पसंतमणो, जो सो आराहणा-अरिहो ॥२२॥ अणुवसमपरे वि परे, कुणमाणो सम्ममुवसमोवायं । आराहणारिहत्त, लहई च्चिय सुद्धभावाओ ॥८२३॥ आराहणाठिएण वि, कसायसलं समुद्धरेयव्वं । जो पढम पि तमुद्धरई, तदरिहो सो वि नायव्वो ॥८२४|| जो य न तहारिहेण', 'मन्नो अन्नस्स तदरिहो सो वि। ईयरो वि तदरिहो, जइ कहमवि ववहरणऽणुन्नाओ ॥२५॥ इहरा आराहणसंठियस्स, संधाणुगम्ममाणस्स । धणवइपओसकरणा, मालिन्नं पवयणस्स भवे ॥८२६॥ संमाणदाणसिक्खावणाहिं', ठिधरियपरिअणच्चाई । जो सो वि तदरिहो खलु, इहरा लोगम्मि परिखाओ ॥८२७॥ तदसामत्थे पुण सव्व-हा वि धम्मियविसिट्ठलोयमओ । जह तह तप्परिचाई वि, तदरिहो होइ विन्नेओ ॥८२८॥ तह पयईए विणीओ, पयईए चेव साहसेक्कधणो । पयईए सुकयन्नू , निच्चियनिग्गुणभवठिई य ॥८२९॥ तत्तो य तन्विरत्तो, पयईए चे अप्पहासो य । पयईए अद्दीणो, पयई पडिवनम्रो य ॥८३०॥ आराहणाए जो वि य, ठियं जण जणियपावपरिहारं । सोउं दटुं च भवे, तब्भत्तिरसिञ्जमाणमणो ॥८३१॥ होहं अहं कहंपि पि हु, कयावि कमचिनपुनसामन्नो । कि मन्ने पुन्नेहि, सव्वन्नुविहीए इयरूवो ॥८३२॥ इय वासणापहाणो, धीबलिओ थिरपसन्तपयई य । सिट्ठजणस्स बहुमओ, नेओ आराहणा-अरिहो ॥८३३॥ ॥६६॥ १ मान्यः । Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वङकचूलराजपुत्रदृष्टान्तः ॥६७॥ अहवा अच्चंतचंडमणवयण कायकिरिया वि कूरकम्मा वि। अणवरयं महुमेरय-पिसियाऽसणलालसमणा वि ॥८३४॥ थीबालवुड्ढमारण-चोरिक्कपरिस्थिसेवणपरा वि । अलिउल्लावाभिरती वि, धम्मविहिओवहासा वि ॥८३५॥ होऊण पुव्वकाले, कि पि हु वेरग्गकारण पप्प । पच्छा पच्छायावा, परमोवसमं पवजंति ॥८३६॥ जे ते वि इंति आरा-हणाए अरिहा सुहासया धीरा । रायसुयवंकचूली, चिलाइपुत्ताइणो ब्व धुवं । ॥८३७॥ तहाहिसुविभत्ततियचउप्पह-चच्चरदेवउलभवणरमणिज्जे । सिरिपुरनगरे राया, अहेसि नामेण विमलजसो ||૮રૂવા वइरिकरिकुंभनिन्भेय-लग्गहिरारुणुब्भडच्छायो । परिकवियजमकडक्खो व्व. जस्स खग्गो रणे सहइ जस्स य जिणमुणिचलणु-प्पलेसुभसलत्तण समुबहइ । भत्तिवसेण य मणिमउड-किरणटिविडिक्कियं सीस ॥८४०॥ तस्स य भजा निरुवम-रूवाइगुणोवहसियसुरदयिया । सयलंतेउरपवरा, नामेण सुमंगला देवी ॥८४१॥ जमलगजायत्तणओ, पुत्तो नामेण पुष्फचूलो से । धूया य पुष्फचूला, दोन्नि वि अन्नोमणिद्वाणि ||८४२॥ नवरं अणत्थसत्थं, उप्पायंतो पुरम्मि सम्बत्थ । भन्नइ स पुष्फचूलो, जणेण किर वंकचूलि त्ति ॥८४३॥ नामेण इमेणं चिय, संपत्तो सो पसिद्धिमन्नदिणे । तदुवालंभायनण-रुद्वेण सो नरि देणं ॥८४४॥ १ मण्डितम् । ॥६७॥ . Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वकचूलस्य अटव्यां गमनम् मार्गपृच्छा च ॥६॥ निव्विसओ आणत्तो, ताहे नियपरिजणेण परियरिओ । तीए विय भइणीए, सहिओ नयराउ नीहरिओ ॥८४५॥ लंघित्ता नियदेस, वच्चंतो पउरगिरिसणाहाए । हरिनहराज्यकुंजर-विमुक्कसिक्कारमीमाए ॥८४६॥ नीरंधगरुयतरुवर-पडिरुद्धाइच्चकंतिपसराए। पसरंतसरहसहरिस-रखसवणपलाणसीहाए ॥८४७॥ सीहावलोयणाउल-मयउलकीरंतदरिपवेसाए । वेसाए ब्व सया वि हु, महाभुयंगेहिं कलियाए ॥८४८॥ अडवीए निवडिओ सो, कत्थ वि य अदिस्समाणमग्गाए । तण्हाछुहाकिल तो य, अंपिउं एवमाढत्तो ॥८४९।। रे पुरिसा ! उच्चतरुमि, आरुहित्ताऽवलोयह दिसाओ। किं अत्थि एत्थ कत्थ वि, जलासओ वसिममहवा वि ॥८५०॥ तव्वयणेगाऽऽरूढा, पुरिसा उच्चम्मि पवरतरुसिहरे। अवलोइउ पवत्ता, दिसिवलयं णिउणदिट्ठीए ॥८५१॥ अह थेवभूमिभागे, मसिकोइलगवलसामलसरीरा । जलणं पजालित्ता, भिल्ला आलोइया तेहिं ॥८५२॥ सिटुं च इमं नरवइ-सुयस्स तेणावि जंपियं भद्दा ! । गच्छह एसि समीवे, पुच्छह मग्गं स्वसिमहुत्तं ॥८५३॥ इय सोऊण पुरिसा, गया समीवम्मि तेर्सि मिल्लाण' । आपुच्छिउ पवत्ता, मग्गं भिल्लेहि तो भणिया ॥८५४॥ कत्तो तुब्भे एत्था-गया तहा कस्स संतिया कि वा । देसंतरं समीहह, गंतुं साहेह ताव इमं ॥८५५।। पुरिसेहि जंपियं सिरि-पुराओ नामेण वंकचूलि त्ति । विमलजसरायपुत्तो, पिउअवमाणाउ नीहरिओ ॥८५६।। परदेसं वच्चंतो, इहागतो तस्स सेवगा अम्हे । मग्गरस पुच्छणट्ठा, तुम्ह समीवं समणुपत्ता ॥८५७|| १ पसरच्छरभसहर्षरवश्रवणपलायितसि हायाम् २ जनाकुलं वासयुक्तं स्थानम् । ३ बासस्थानाभिमुखम् । ॥६८॥ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६९॥ ॥८५९।। ॥८६०॥ ॥८६२|| भिलेहिं जंपियं भो !, तं दंसह अम्ह नरवइरस सुयं । पडिवन्न पुरिसेहि, वलिऊण य दंसिओ कुमरो ।। ८५८ || अह दुराउ चि मुक्क - कंडकोदण्डपमुहसत्थगणा । भिल्ला नमिउ कुमरं चितेउमिमं समादत्ता एवंविहसुंदरराय - लक्खणालंकिओ इमो अम्ह । जह कहवि होइ सामी, ता जायइ सव्वसंपत्ती इय चिन्तिऊण तेहि', निडालतडघडियपाणिकोसेहि । सविणयपणयं भणियं कुमार!, विन्नवणियं सुसु ||८६१ || चिरसमुवजियपुन्नेण, नूणं तुम्हारिसा पवरपुरिसा । दीसंति ता पसीयह, आगच्छह अम्ह पल्लीए कुह नियपायकय - पवित्तियाए य तीइ रख च । सामिवियलाण अम्हं, एत्तो सामी तुमं चेव सप्पणयभत्थण - पल्हत्थियनियकुलव्ववत्थेण । पडिवन कुमरेण, विसयासंगीण किमकिच्चं अह परियणेण सहिओ, पहिट्ठचित्तेहि' तेहि मिल्लेहिं । दंसिजमाणमग्गो, पहुच्च पछि पयट्टो सो अच्तनिबिडदुमदुग्गमेण, सणियं पहेण गच्छंतो । सीहगुहापल्लीए, तीए अदूरम्मि संपत्तो दिट्ठा य कुमारेणं, दंसणमेत्ते वि दिन्नभूरिभया । विसमगिरिदुग्गलग्गा, कयन्तजणणि व्व सा झति ॥८६७॥ अवि य ॥८६३॥ ॥८६४॥ ||८६५|| ॥८६६॥ ८६८|| एगत्थनिहियकुंजर - महंतदंतोवरइयपरिवेढा । अमत्थ मंसविकय- मिलन्तजणजणिय हलबोला एत्थ 'बंदपग्गहिय-पहियकीरंतकरुणरुन्नरवा | अन्नत्थ विणासियजंतु - २ रुहिरविलम्फिलियमहिवट्ठा ॥८६९|| १ "केदी" इति भाषायाम् । रुधिरव्यास ० । पल्लिस्वामि भवने चौराणां प्रार्थना पल्लीवर्णनं च । ॥६९॥ Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७०॥ एत्थ घोरसरघुरु - 'हुरन्तकोलेयनिवहदुष्पेच्छा | अन्नत्थुलं बियपिसिय-भक्खणुम्मिलियसउणिकुला एत्थ परोप्परवर - भावजुज्झतभीमभिल्लभडा । अन्नत्थ लक्खविधण - पयट्टएगग्गधाणुका जत्थ य दुहत्तणमारणम्मि, धम्मं वयन्ति निक्करुणा । गिजइ य परममंडण - म कित्तिमं परजुवासंगे सलहज मविभवो, विसिट्ठ [ विसत्य ] जणवंचणम्मि दढवेरं । वुज्झइ हियभासिम्मि, तव्विवरीए य मित्तत्तं जह तह भासित्तणमऽवि, वन्निजड़ वयणकोसलत्तेण । सत्तवियलो त्ति भन्नइ, नयाणुवत्ती विमूढेहि' इय एवंविहलोएण, संकुलाए य तीए पल्लीए । अच्चन्तपाववसगो, नरयकुडीए व्य स पविडो विओ यसमा चिरपल्लीवइपयम्मि भिलेहिं । निययपरकमवसओ, जाओ अचिरेण पल्लिवई अवगणियकुलायारो, अविचिन्तियजणगधम्मववहारो । अवहत्थियलञ्जभरो, विस्सुमरियसाहुधम्मगिरो वणवारणो व्व अणिवा - रणो सया तेण भिल्ललोएण । परियरिओ अणवरयं, पाणिवहाईस वट्टंतो पच्चासन्नपुरागर—मडंबकञ्चडविणासणुज्जुत्तो । श्रीबालबुड्ढवीसंभ- घायदिनावहाणो य निच्च जूयपसंगी, निच्च चिय मजमंसउवजीवी । तत्थेव य जायरई, कालं बोलेइ लीलाए अह अष्णया कयाइ, वच्चता कहवि सत्यप भट्ठा | कइवयसिस्सपरिवुडा, संपत्ता तत्थ आयरिया जाओ य तम्मि समए, निवडंतुद्दामसलिलपब्भारो | तंडवियसिहंडिकुलो, पढमो चिय पाउसाऽऽरंभो १ कोलेय = शूकर ० 1 १८७० || ॥ ८७१ ॥ ।।८७२ ।। ॥ ८७३ || ॥८७४ ॥ ८७५।। 1120811 ॥ ८७७।। ॥ ८७८ ।। ॥ ८७९ ।। ||८८०|| ।।८८१ ।। ॥८८२॥ पल्लवर्णनम् मुनीनामागमनं च । ॥७०॥ Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वासाय वसतिमार्गणम् ॥७१॥ रेहन्ति जम्मि पल्लव-पसाहिया साहिणो महीवट्ठ । अवगुंठियं व छाइ, निरंतरं हरियपडएण ॥८८३॥ गिरिसिहरेहितो तुंग-लोलकल्लोलरबनिहेण जहिं । गिम्हं व सवंतीओ, महानईओ पलोट्टति ॥८८४॥ जम्मि य पउरजलाउल-महिमंडलदुग्गमग्गपरिभग्गा । दुराउ च्चिय सुमरिय-दइया पहिया नियतंति ॥८८५।। इय एवंविहरूवं, वरिसायालं पलोइउ सूरी । समणे सुगुणपहाणे, महुरगिराए इमं भणइ ॥८८६॥ भो भो महाणुभावा !, उब्भिन्नतणंकुरा मही जाया । कुंथुपिवीलियपउरा, ता एत्तो जुजइ न गंतु ॥८८७।। जम्हा जिणेहिं कहिया, सारो धम्मस्स एत्थ जीवदया। तबिरहम्मि य दिकूखा, निरत्थिया कुनिवसेव व्य ।।८८८।। एत्तो च्चिय वासासं, सुप्पडिलीणंगुवंगवावारा । कुम्मु व्व महामुणिगो, एगट्ठाणम्मि दिवसंति ता जामो पल्लीए, इमाए किर एत्थ वंकचूलि ति । विमलजसभूवइसुओ, सुम्मइ मिल्लाण नाहो ति ॥८९०॥ तं मग्गित्ता वसहि, अइलंघेमो इमं वरिसयालं । एवं च निक्कलंक, अणुचिण होइ सामण्णं ॥८९१॥ पडिवन्नं समणेहि, तओ गया बंकचूलिणो गेहे । गब्बुग्गीवेण मणाग-मेत्तयं तेण पणिवइया ॥८९२॥ दिन्नासीसेण य मुणिवरेण, भणिय अहो महाभाग ! । अम्हे सत्थ-भट्ठा, संपइ गंतु च असमत्था ॥८९३॥ जिणसासणसवरराय-हंसनरनाहविमलजसपुतं । सोऊण तुम इहई, समागया ता महाभाग ! ॥८९४॥ उवणेहि किपि वसहि, चाउम्मासं जहा इह वसामो । पयमेत्तं पि न गंतु, कप्पइ एत्तो तवस्सीणं ॥८९५॥ अह पावपरिगएण वि, अणजसंगइसमुत्थदोसाओ । तेणं भणियं भयवं !, नो वसिउं जुजए एत्थ ॥८९६।। ॥७॥ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७२॥ जेणं इह मंसासी, पाणिवहाऽभिरयमाणसो कूरो । लोगोऽणओ खुद्दो, न साहुसंवासजोगो ि ॥८९७॥ तो मुणिवणा भणियं, अहो महाभाग ! किमिह लोगेण । जीवाण कूखणं चिय, कायव्वं सव्वजत्तेणं ॥८९८॥ कुंथुपिवीलियपडलाऽऽउलम्मि, नव हरियसलिलकलियम्मि । भूमितले वच्चंता, जइणो धम्माउ भस्संति ॥ ८९९ ॥ ता दंसेसु निवासं, साहिजं कुणसु अम्ह धम्मम्मि । उत्तमकुलप्पसूयाणं, दूसणं पत्थणाभंगो ॥ ९००॥ ॥९०५ ॥ एवं सोच्चा नरवर - सुएण भणियं कयंजलिउडेण । भयवं ! देमो वसहि, परं न एत्थाऽऽवसंतेहि' तुम्हेहि थेवमेत्ता वि, मज्झ लोयस्स धम्मसंबंधा । कहियव्वा नूण कहा, किंतु सकजम्मि जइयव्वं जम्हा तुब्भं धम्मे, वन्निजई सव्वजीवपरिरक्खा । अस्सच्चवयणविरई, परधणगिहिणीपरिचाओ महुमजमंसपरिभोग-वजणं निश्चमि दियजओ य । एव करंते य धुवं, सीयइ अम्हाण परिवारो अहह ! कहं सकुलकम – संबद्धजिणि दधम्मसव्वस्सं । विम्सुमरइ दुस्संगइ - गसिओ वि हु अञ्ज वि न एस इय चिंतंतेण मुणी - सरेण पडिवज्जिया ववत्था से । १धम्मविवरंमुहम्मि वि, जणम्मि जुत्त श्चिय उवेहा ॥ ९०६ ॥ तो वकचूलिणा पण- मिऊण तेसि समप्पिया वसही । सज्झायझाणणिरया, ठिया य ते तत्थ भयवंतो ॥ ९०७॥ कुव्वंति विविधदुकूकर - तवचरणमणुत्तरं अहिअंति । नयभंगगहणमागम - मणुपरियड'ति य तदत्थं भावेति भावणाओ, पालिति वयाई निरइयाराई । मुणिणो महाणुभावा, सुगुरुसमीवट्ठिया संता १ धर्म विपरामुखे । ॥९०८।। ॥ ९०९ ॥ ॥९०१ ॥ ॥ ९०२ ॥ ॥९०३॥ ॥९०४॥ प्रतिज्ञाकारणपूर्ववसत्यर्पणम् पल्लिपतिकृता पल्लि लोकशिक्षा च । ॥७२॥ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ तत्तो संवेगरंगसाला विहारसमये पल्लिपतेः आपृच्छनम्। ॥७३॥ संथववसथेवुप्पन्न-भत्तिगा वंकबूलिगा सम्मं । णिययपहागपरियगो, वाहरिऊग य इमं भणितो ॥९१०॥ हंभो देवाणुपिया !, खत्तियकुलसंभवं ममं सोचा । माहणवणियप्पमुहो, विसिट्ठलोगो इहं एही ॥९११॥ तम्हा एत्तो न गिहम्मि, जीवधाओ न मंसपरिभोगो । नो मजपाणकीला, कायव्वा किंतु पल्लिबहिं ॥९१२।। एवं च कए एए वि, साहुणो दूरमुक्कविचिकिच्छा । गिण्हंति तुम्ह भवणेसु, भत्तपाणं जहावसरं ॥९१३।। जह आणवेइ सामी, तह काहामो त्ति तेहिं पडिवन्न । वोलाविति य दिवसे, मुणिणो वि सकजउज्जुत्ता ॥९१४॥ अह मुणिवइणा नाउ', विहारकालं ममत्तरहिएण । सेजायरो सि विहिणा, कहियमिमं वंकचूलिस्स ॥९१५॥ भो नवइसुय ! तुह वसहि-दाणसाहेजमेकमासज्ज । एत्तियदिणाई वुत्था, एत्थं अम्हे समाहीए ॥९१६|| एत्तो पुण पडिपुण्णा, वट्टइ अबही विहारसमओ य । संपत्तो लक्खिाइ, इमेहिं पञ्चकूखलिगेहि ॥९१७॥ पेच्छसु १वइउक्तता, कच्छा उच्छृणमिन्तजंतेहिं । सव्वत्तो सगडेहिं, अकंता सयलमग्गा वि ॥९१८॥ थेवसलिलाउ पव्वय-नईउ वसमा वि जायदढ्थामा । सुक्कसलिला य पंथा, गामा २पवायचिकूखल्ला ॥९१९।। ता भो महायस! तुमं, परमुवयारि त्ति भन्नसे एवं । गामन्तरगमणट्ठा, अणुजाणसु संपयं अम्हे ।।९२०॥ जम्हा गोउलसारइय-मेहभमरउलसउणिसुमुणीणं । हुन्ति अनियत्ताओ, वसहीओ सहावओ चेव ॥९२१॥ .. १ प्रत्युत्क्रान्ताः । २ म्लानकर्दमाः = गुफादमाः । ॥७३॥ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नियमार्पणम् अनुशास्तिश्च। ॥७४॥ इय भणि मुणिवइणो, गतु संपट्ठिया सह मुणीहि । तेसिमणुव्वयणट्ठा, पल्लिवई पट्टिओ ताहे ॥९२२॥ अह सूरीहि समं चिय, ताव गओ जाव निययसीमंतं । तो वंदिऊण मूरि, पयंपिउं एवमाऽऽद्वत्तो १०माता ॥९२३|| भयवं ! एत्तो उवरि, एसा परदेससंतिया सीमा । ता गच्छह वीसत्था, अहं पि सगिहम्मि वच्चामि ॥९२४॥ वजरियं मुणिवइणा, नरवइसुय ! जा तए सह ववत्था । धम्माकहणसरूवा, आसी सा संपयं पुना ॥९२५॥ ता तुज्झ अणुनाए, धम्मुवएस पयंपिउ कि पि । वंछत्थि वच्छ ! बुच्चउ, किंवा पुव्वं पिव निसेहो ॥९२६॥ उच्चालियचलणा एत्थ, सूरिणो केत्तियं कहिस्संति । इय चिंतिऊण तेणं, पयंपियं भणसु सुकरं ति ॥९२७।। एत्थन्तरम्मि सूरी, सविसेससुयोवओगओ णा' । जेहिं नियमेहिं जायइ, इमस्स धम्मुम्मुहा बुद्धी ॥९२८॥ जत्तो पच्चकूख चिय, उप्पजइ आवयापडिग्याओ । मुणइ य एयं णियमा, नियमाण फलं इमाणं ति ॥९२९।। तो कहइ जहा भय !, जीवे घाओ न ताव दायव्यो । जाव न सत्तद्रुपए, पच्छाहुत्तं नियत्तो सि ॥९३०॥ एगो एसो नियमो, बीओ पुण मा अनायनामाणि । भक्खिहसि फलाणि तुमं, अञ्चन्तछुहामिभूओ वि ॥९३१॥ तइओ पुण गरुयनरिंद-अग्गमहिसी न कामियब त्ति । भोत्तव्वं नेव य काय-मंसमेसो चउत्थो ति ॥९३२॥ एए चउरो वि तुम, जाजीवं सव्वजत्तओ नियमे । पालेजसु एवं चिय, जम्हा पुरिसाण पुरिसवयं ॥९३३॥ किच १ वाञ्छाऽस्ति । ७४|| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पल्लिंपतेः व्यवसायअभिलाषः। ||७५॥ माणेक्ककणगमुत्ता-हलाई महिलाण मंडणं एयं । पडिवन्नपालणं पुण, सप्पुरिसाणं अलंकारो ॥९३४॥ छिजउ सीसं परिगलउ, संपया बन्धवा वि विहडंतु । पडिवनपालणे सुपुरि-साण जं होइ तं होउ ॥९३५॥ | सदसदविसेसणं पि हु, एत्तो चिय बुच्चइ इह नराणं । अन्नह समम्मि पंचिं-दियत्तणे होज कह भेदो॥९३६॥ इय मुणिवइणा भणिए, सम्मममिग्गहचउक्कमाऽऽदाय । काऊणं च पणाम, भिल्लवई पडिगओ सगिहं ॥९३७।। सिस्सजणेण परिवुडा, मुणिवइणो वि य जहामिमयदेसं । इरियासमिइजुत्ता, सणियं गंतु पयट्ट त्ति ॥९३८॥ इयरस्स य पावपओयणेसु, अणवरयकरणपउणस्स । नाणाविहवसणसया-उलस्स वचन्ति दियहाई ॥१३९॥ अह अन्नया कयाई, अत्थाणीमंडवे निसण्णेण । तेणं पयंपियमिम, चिरमिह ववसायरहियस्स ॥९४०॥ वोलंति वासरा मे, ता भो पुरिसा ! पुरं व नयरं वा । गामं सत्थं १७चियं, सव्वत्थ पलोइउ' एह ॥९४१॥ जेण तयं लुटेउ, वच्चामो सेसकजचाएण । महुमहणं पि विमुचइ, लच्छी ववसायपरिहीणं ॥९४२॥ आयन्निऊण एवं, तहत्ति पडिसुणियसासणा झत्ति । पुरिसा जहुत्तठाणाई, हेरिऊणाऽऽगया विन्ति ॥९४३॥ नाह! निसामेहि महा-सत्थो बहुसारवत्थुपडिपुष्णो । अमुगपहेणं एही, दोण्हं दिवसाणमुवरिम्मि ॥९४४॥ ता जइ २वट्टाबंध काउं, अच्छह अणागयं तुम्मे । ता पावेह जहिच्छिय-लच्छीविच्छड्डमचिरेण ॥९४५॥ एवं सोचा कइवय-दिणाणमुचियं गहाय पाहेज। नियपरियणपरिकिन्नो, पल्लिबई तं गओ ठाणं ॥९४६॥ १ या उचितम् २ वहावन्ध - मार्गरोधनम् । ॥७५॥ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला किम्पाकफल प्राप्तिः भोजनं च। ॥७६॥ सो पुण सत्थो अवसउण-दोसओ तं पहं विमोत्तूण । मग्गंतरेण लग्गो, पत्तो य समीहियपएस ॥९४७॥ भिल्लाहिवो य तप्पह-पलोयणं कुणइ अणिमिसच्छीहिं । नवरं पुव्वाणीयं, संबलगं निट्ठियं सव्वं ॥९४८॥ ताहे विच्छायमुहो, पीडितो छुहाइ पडिवलिओ । पत्तो पल्लिसमीवे, तत्तो गंतु अचाईतो.. १. ॥९४९॥ सिसिरतरुच्छायाए, नवकिसलयसत्थरे १समकिलंतो । पामुक्कनीसहंगो, विस्सामं काउमाढत्तो ॥९५०॥ परियणपुरिसा य गया, सव्वत्तो कंदमूलफलहेड' । अह एगत्थ पएसे, तेहिं अबलोयमाणेहिं ॥९५१॥ फारफलभारभजिर-साहासयसंकुलो महासाही । किपागनामधेओ, दिट्ठो अच्चन्ततुढेहि ॥९५२॥ गहियाणि जहिच्छाए, फलाणि तत्तो विपाकपिंगाणि । उवणीयाणि य सिरिवंक-चूलिणो विणयपणएहिं ॥९५३॥ भणियं च तेण हंभो!, फलाणि एयाणि किमभिहाणाणि । दीसन्तसुदराई, न कयाइ वि दिट्ठपुव्वाई ॥९५४॥ तेहिं भणियं सामी, न याणिमो नामधेयमेयाणं । पागवसेणं केवल-मणुमाणेमो रसं पवरं ॥९५५॥ पल्लिबइणा वुत्तं, हवंति जइ अमयनिव्विसेसाणि । अमुणियनामाणि इमाणि, तहवि भुंजामिन फलाणि ॥९५६॥ तव्वेलावत्तगमेग-मेव मोत्तुं च छुहकिलंतेहिं । आढत्ताई ताई, भोत्तुं पुरिसेहिं सेसेहिं ॥९५७॥ मुहमुहरेसु तेसु, विसएसुव परिणइम्मि विरसेसु । भुजेउं सुत्तेसु, विसवसओ चेयणा नट्ठा ॥९५८|| अह पमिलाणच्छिजुया, अन्तो चिय मुज्झमागनिस्सासा । निदाइ पवत्ता, सुहसजाए पसुत्त व ॥९५९॥ १ श्रमक्लान्तः । ॥७६॥ Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७७॥ सन्ध्यावर्णनम् किम्पाकफलभक्षणमृतपरिवारदर्शने नयममाहात्म्य स्मरणं च। अह तज्जीयं घेत्तव, चोरो इव दिणयरो गओ अत्थं । तग्गमणं पि य पक्खीहि, पिसुणियं वाउलरवेण ॥९६०॥ कुणमाणो जीयलोयं, कुंकुमरसरजियं व सव्वत्तो । कयचकवायविहुरो, संझाराओ पवित्थरिओ ॥९६१॥ गवलगुलियासमप्पह-पडसंछाइयतणु व्व १पंसुलिया । ताविच्छगुच्छकसिणा, वियंभिया तिमिररिंछोली ॥९६२॥ २निच्चविडप्पगसिजंत-चंदपब्भट्ठसगलपडलं व । ३एक्कसरियाए सव्वत्थ, पसरियं तारयाजालं ॥९६३।। तो तिजयविजयदिक्खिय-वम्महमुणिसयणफलिहफलयं व । तियसभवणंगणु-च्छंगपुन्नकलहोयकलसो ब्व ॥९६४॥ गयणसरोवरवियसंत-सहस्सपत्तं व स्यणिरमणीए। रोयण-थोर-थवक्को व्व, उग्गओ तुहिणकिरणो वि ॥९६५।। ताहे गमणऽणुकूलं, वेल' कलिऊण पल्लिनाहेण । सुत्त त्ति मन्नमाणेण, बोहिया ते गुरुगिराए ॥९६६॥ पुणरुत्त जंपिया वि हु, न जाव थेवं पि देन्ति पडिवयणं । ताव समीवे ठाऊण, निउणमवलोइया सव्वे ॥९६७॥ निभट्ठजीवियव्वे, सव्वे दळुण चिंतियं तेण । अमुणियनामफलाणं, उवयोगफलं अहो एयं ॥९६८॥ अहमवि एयमवत्थं, इमाई भोत्तुं फलाणि वच्चंतो । जइ निकारणवच्छल्ल-मुणिवइनियमो न मे हुन्तो ॥९६९।। ते गुरुणो गुणनिहिणो, तमतरुसिहिणो जयंतु जाजीवं । जेहिं नियमप्पयाण-च्छलेण जीयं च मे दिन ॥९७०॥ इय सुचिरं गुरुमुववृहि-ऊण अच्चन्तसोगविहुरंगो । तप्पहरणाइउवगरण-मेगठाणम्मि ठविऊण ॥९७१।। भडचडयरपरिखित्तो, पुचि भमिऊण पल्लिमज्झम्मि । कह संपइ एगागी, तत्थ वि मयसव्वपरिवारो ॥९७२॥ १ पंसुलिया = दुराचारिणी स्त्री । २ राहुः । ३ सगिति । ४ गोरोचनस्थूलस्तवकवत् । ॥७७॥ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला |द्वितीयनियमे पल्लिपतिपरीक्षा। ॥७८॥ दंसिस्सामि मुहमहं, लोगाणं पयडमेव वच्चंतो । इय चिंतंतो चलिओ, जाए रयणीर 'मज्झम्मि ॥९७३।। अह सिग्घ चिय पत्तो, निययगिहे खग्गमेत्तयसहाओ । केणावि अनज्जतो, सेजाभवणम्मि य पविट्ठो ॥९७४॥ पेच्छद य पज्जलन्त-प्पईवपसरन्तकंतिपडलेण । सेजाए निययभञ्ज, पुरिसेण समं सुहपसुतं ॥९७५॥ ताहे भालयलसमु-ल्लसंतरंगन्ततिवलिविगरालो । दन्तग्गभागनिठुर-दट्ठोट्ठो गाढकोवेण ॥९७६।। . विफारियफारारुण-नयणुब्भडकतिपडलपल्लवियं । आयड्ढिऊण खग्गं, चितेउमिम समाढत्तो ॥९७७।। को अज एस कीगास-बयणमणुसरिउमिच्छइ वरागो। जो मइ जीवंते वि हु, मम भज्ज सेवइ अणजो ॥९७८॥ किंवा इमा वि पावा, मम भजा चत्तलजमजाया । पुरिसाहमण केण वि, सद्धिं एवं पसुत्त ति ॥९७९।। एत्थ द्वियाणि दोनि वि, इमाणि खंडेमि मंडलग्गेण । अहवा लोयविरुद्धे, इत्थीए बहे कहं एस ॥९८०॥ विक्कंतुक्कडपरचक्क-करिघडाडोवविहडणपयंडो । वावारिजइ बहुसमर-पत्तकित्ती महाखग्गो ॥९८१।। तो एयं चिय एक्कं, हणामि इइ जाव देइ नो घायं। ता चिरगहियाभिग्गह-मणुसुमरइ झत्ति स महप्पा ॥९८२॥ ताहे पञ्चोसक्किय, सत्तट्ठपयाई जाव पहरेइ । उवरि पीढिउक्खलणे, खग्गेण खडक्कियं ताव ॥९८३।। अह भाउजायादेह-भारपीडिजमाणबाहाए । विहडंतनिबिडनिद्दा-भराए भगिणीए तं सोचा ॥९८४॥ चिरकालं जीवउ मज्झ, भाउगो वंकचूलिनामो सो । सज्झसबसप्पबुद्धाए, तीए वि [अ] जंपियं सहसा ॥९८५॥ आयनिऊण एवं, विचितियं वंकचूलिगा ठाहे । अहह ! कहं मम भगिणी, सा एसा पुफचूल ति ॥९८६॥ ॥७८॥ Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७९॥ ॥९८७॥ 1186611 ॥९८९॥ ॥ ९९० ॥ ॥९९९॥ ॥ ९९२ ॥ जीए अच्चतं गाढ - पणयवसओ ममं सरंतीए । सुहिसयणजणणि-जणगाइणो वि पुव्वं परिचत्ता हा ! कहमेयमियाणि, हणिऊणं निययजीवियन्भहियं । अगरुयपावकारी, जीवंतोऽहं सयमलओ कत्थ व पसत्थतित्थे, गयस्स केण व तबोविसेसेण । हुंता सुट्टी भरणी - विणासजायाउ पावाओ इय चिन्तिऊण भइणीए, कंठमासज्ज मन्नुभरविदुरो । रोविउमारो णियय - पावचेट्ठाए संतत्तो कह कह वि पुष्कचूलाए, विम्याऽऽक्खित्तचित्तपसराए । उववेसिऊण सेजाए, वकचूली इमं भणिओ भाउग ! विच्छायमुहो, तत्थ वि नीसेसपरियणविहीणो । तत्थवि पच्छन्नो च्चिय, गिहे किमेवं पविट्ठोऽसि किं वा जंबूणयसेल - सारसत्तो वि गरुयपयई वि । सहस च्चिय में अवलंबि - ऊण एवं परुनोऽसि किंच तुहागमगम्मि, पडिभत्रणदुवारबद्धधवलधया । हल्लफलियजणाउल - रच्छा पल्ली इमा हुंता अच्चन्ताऽणिसमुन्भवे वि, गाढावया निवडणे वि । दूरे परुन्नमन्नह - मुहरागो वि हु न ते हुतो तो तेण तीए कहियो, सन्चो परियणविणासवुत्तन्तो । परपुरिसबुद्धिवावा - रियासि पडिखलणवत्ता वि एवं च जंपियं भइणि ! नेव सोएमि परिजण विणासं । सोएमि पुण इमं जं, तुम मए इय हया हुता ॥९९७॥ तोचि इहिं पि हु, वइयरमिममेव सुमरमाणो हं । बाहप्पवाहमित्तं खलिउ न तरामि नयणेसु ॥ ९९८ ॥ केण पुर्ण कारणेणं, एवं काऊण पुरिसनेवच्छं । भाउजायाए समं भइणि ! पसुत्तासि कहसु मम ।।९९३ ॥ ॥९९४॥ ॥९९५॥ ॥९९६ ॥ ।।९९९ ।। १ औत्सूकूपवज्जनाकुल । भगिनीप्रश्नः पल्लिपतेः प्रत्युत्तरश्च । ॥७९॥ Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भगिन्या | पुरुषवेषकरणद्वितीयनियम फलप्राप्तिश्च। ॥८ ॥ तीए भणिय भाउग ! तुमए पगयम्मि विजयजत्ताए । एत्थागया नडा नच णद्वया तेहिं पुट्ठाऽहं ॥१०००। अच्छइ इह पल्लिवई, न व ति तो चिंतियं मए एयं । जइ नत्थि त्ति कहिस्स', ता सोचा कोइ रिउपुरिसो॥१००१॥ साहिस्सइ सीमालाणं, तुम्ह पडिबद्धगाढवेराणं । ते पुण लद्धोगासा, मा पल्लिं विद्दविस्संति ॥१००२॥ तेण मए भणियमिमं, अच्छइ सो पल्लिमउडमाणिक्को । सयमेव वंकचूली, नवरं कजन्तरासत्तो ॥१००३॥ कं वेल पेच्छणय, दंसेमो मे पयंपियं तेहिं । वुत्तं च मए रयणीए, जेण सोणाउलो नियइ ॥१००४॥ पारद्धं तेहिं तहेव, तयणु कयपुरिसचारुनेवच्छा । भाउजायाए समं, तुम व तहियं निसन्माऽहं ॥१००५॥ अह मज्झरत्तसमए, उचियं दाउं नडाण दायव्वं । निदाघुम्मिरनयणा, इमाए सद्धिं पसुत्तम्हि ॥१००६॥ एत्तो उवरिन मुणेमि, कि पि नवरं खडक्कयं सोचा । जीवउ भाया सुचिरं ति, जपमाणी विउद्घाऽहं ॥१००७॥ एवं सोचा य ईसि, पसन्तसोगो पुणो पुणो तेसिं । नियमाग फलं एयं ति, चिन्तयन्तो गमइ कालं ॥१००८।। अह परिवारविरहओ, पुराऽऽगरे लुटिङ अपारन्तो । दट्टण परियणं सीय-माणमुप्पन्नसंतावो ॥१००९॥ खत्तरखणणं विमोत्तूगं, एत्तो मे नत्थि जीवणोवाओ । इय निच्छिऊण एगो वि, सो गओनयरिमुज्जेणिं ॥१०१०॥ धणवन्तलोयमन्दिर-पवेसनीहरणदारपडिदारे । पेहित्ता य पविट्ठो, मुसणट्ठा गरुयगेहम्मि ॥१०११॥ अह तम्मि नवरि दीसंत-बाहिराकारसुंदरे सोचा । कलहं परोप्परं महिलि-याण चिंतेउमारद्वो ॥१.१२॥ ॥८॥ Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला चौर्याय गमने गणिकाऽवस्था| दर्शन श्रेष्ठिकोग्दर्शन च। ॥८ ॥ नूणं न तह बहुधणं, अत्थि गिहे एत्थ कलहकरणाओ । 'छुल्लुच्छलंति ऊणाई, जेण लोए वि पयडमिणं ॥१०१३॥ संते वि हु थोवधणे, मुटे का होज मज्झ संपत्ती । नहि बिंदुणा भरिजइ, अइगरुएण वि नईनाहो ॥१०१४॥ इय तं मोत्तूग घरं, स महप्पा सयलनयरिपयडाए । गणियाए देवदत्ताए, मंदिरम्मि गओ झत्ति ॥१०१५।। खत्तं च पाडिऊणं, कयकरणो रयणरम्ममित्तिम्मि । वासभवणे पविट्ठो, अच्छिन्नजलंतदीवम्मि ॥१०१६॥ दिट्ठा य सुहपसुत्ता, सेजाए गाढकोढसुढिएण । एगेण नरेण समं, सा गणिया भीसणंगेण ॥१०१७॥ अहह ! कह एवंविह-धणवित्थारा वि पेच्छ दविणट्ठा । कुट्टि पि अभिगमंती, एसा इय वट्टइ अणज्जा ॥१०१८॥ अहवा अहं अणजो, जो एत्तो वि हु धणं समीहामि । ता पजत्तं इमिगा, परमिस्सरगिहमणुसरामि ॥१०१९।। ताहे समग्गवणिय-प्पहाणसे द्विस्स मंदिरे खतं । पाडित्ता सणियगई, झत्ति पविट्ठो भवणमझे ॥१०२०॥ पेच्छइ य तहिं सेट्ठि, करसंपुडधरियखडियसंपुडयं । पुत्तेण समं लेक्खग-मऽणुक्खगं चिय करेमाणं ॥१०२१॥ एत्थ य एगम्मि २ विसोवगम्मि, कहमवि अपुजमाणम्मि। रुट्ठो जंपइ सेट्ठी, रे! रे! कुलकवलणकयन्त! ॥१०२२॥ अवसर दिट्ठिपहाओ, मा गेहे मज्झ वसिहिसि खणं पि । एत्तियमेत्तऽत्थखयं, नाऽहं पिउणो वि हु सहिस्सं ॥१०२३॥ एवं पयंपमाणं, उन्भडकोवारुणच्छिविच्छोहं । तं पेच्छिऊण चिंतइ, पल्लिवई विम्हिओ संतो ॥१०२४॥ जो एगविसोवगविप्प-णासमऽवलोइऊण पुत्तमऽवि । निस्सारि समीहइ, सो जइ मुसियं गिहं मुणइ ॥१०२५॥ १ "छलकाय छे" इति भाषायाम् । २ "वसो" इति भाषायाम् । ॥८ ॥ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥८२॥ ॥१०३०॥ ॥१०३१॥ ता नूण मरइ धणविप्पणास - वसजायहिययसंघट्टो । एवं च किविणपिउणो, न मारणं जुञ्जइ इमस्स ॥१०२६॥ वच्चामि मंदिरे नरवइस्स, गिण्हामि बंछियं तत्तो । न हु विरमइ तव्हा वार - णस्स, 'तणुविरयनीरेण ॥ १०२७|| एवं परिभावें तरस, तस्स रयणी विराममणुपत्ता | अरुणो विष्फुरिओ पुत्र - दिसिमुहे घुसिणतिलउ व्व ॥ १०२८॥ अह सणियं चिय तत्तो, नियत्तिउ सो गओ अरण्णम्मि । पुट्ठसरीरं गोहं, घेत्तुं च समागओ नयरि ||१०२९ ॥ मुक्का य तेण तप्पुच्छ—चद्वदढदोरगेण अप्पाणं । संजमिऊणं गोहा, निवभवणारोहणनिमित्तं निठुरचरणावकुंभओ य, सो लंघिऊण गिहभित्ति' । पासायं आरुढो पल्लिवई तयणु तुट्टमणो तं उज्झिऊण सणियं, आढत्तो पविसिउ भवणमज्झे । तव्वेलं पुण तत्थ य, रनो उवरि विहियकोवा ||१०३२ || मणिभूसणकं तिकडप्प-नियतिमिरा नरेंदवरभजा । सेजा गया पलोइय, तं जंपिउमेवमाऽऽरद्वा ॥१०३३॥ को भद्द ! तुमं ? चोरो म्हि, वंकचूलि त्ति भुवणजणपयडो। मणिकणगचोरणऽट्ठा, इहागओ तेण इय भणिए || १०३४ || परिवृत्तं देवीए, न तुमं चोरो हिरन्नमाईणं । चोरिउमिच्छसि निग्विण !, जेणं मम संपयं हिययं ॥१०३५॥ तेणं पयंपियं सुयणु !, मा तुमं एवमुल्लवसु जेण । को सुचिरजीवियऽत्थी, फणिपहुमणिमभिलसह घेत्तुं ॥१०३६|| अह तस्स मयणसच्छह-सरीरसुंदेरहरियहियया । इत्थी सहावओ च्चिय, अच्चन्तं तुच्छबुद्धीए कुलगंजणावलोयण-परंमुहाए अणंगविहुराए । तीए भणियं भद्दय !, दूरुज्झियपडिसयविगप्पो ॥१०३७॥ ॥१०३८|| १ अल्पविरजोनीरेण । २ दूगेज्झितप्रतिश्रयविकल्पः । चौर्याय नृपगृहे प्रवेशः महिषी प्रार्थना च । ॥८२॥ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पल्लिपतिराज्ञीसंवादः। ॥८३॥ अभिगमसु ममं संपइ, सेसा तुह चिन्तियत्थसंपत्ती । एत्तो चिय नीसेसा, सविसेसा होहिइ अचिरा ॥१०३९।। कि नो पेच्छसि अच्चंत-निम्मलुम्मिल्लरयणपहपसरं । आभरणमालियं एत्थ सुहय !, एयाए तं सामी ॥१०४०॥ इय तीए गिरं सोऊण, जापियं वंकचूलिणा सुयशु !। का सि तुमं किमिहेच्छसि, को वा तुह पाणनाहो त्ति ॥१०४१।। तीए भणियं भद्दय !, महानरिंदस्स अग्गमहिसी हं । कयकोवा नरनाहे, एवं एत्थावसामि त्ति ॥१०४२॥ पुव्वग्गहियाभिग्गह-मणुसरिऊणं पयंपियं तेण । जइ नरवइणो भन्जा, ता मह जणणि व्व होसु तुमं ॥१०४३॥ ता मा महाणुभावे ! पुणरवि एवं समुल्लविजासि । मइलिजइ जेग, कुलं कुलप्पसूयाण तमऽकिच्च ॥१०४४॥ अहह महामुद्ध ! किमेव-मऽणुचिय वाउलो ब्व वाहरसि । इय निब्भच्छंतीए तीए, सकोवाए भणिओ सो ॥१०४५॥ जं सुमिणे वि न पेच्छसि, भूवइभज पि तमहुणा पत्तं । कि मूढ ! नोव जसि, पडिभणिय तेण एत्ताहे ॥१०४६॥ अम्ब ! विमुच ग्गाहं, मणसावि हु चिंतियं न जुत्तमिमं । वरमुग्गविसं खइय', मा कयमेवंविहमकज ॥१०४७॥ वयणपडिकूलणावस-सविसेसविसप्पमाणकोवाए । पयडक्खरेहिं भणिय, देवीए तं पडुच्च इमं ॥१०४८॥ होसि वसे मज्झ तुमं, हयास ! नूगं विडम्बिओ संतो । जाइस्सइ सग्गं नग्ग-१खवणओ नवरि २ विग्गुत्तो॥१०४९।। अह तेणं सा भणिया, अम्बा अम्ब ति पुत्रमुल्लविङ । तुममेव संपयं कह, जायं भणिऊण सेवेमि ॥१०५०॥ एयं च तदुल्लावं, कडगंऽतरिओ समग्गमवि सोचा। देवीपसायणट्ठा, चिरागओ चितए राया ॥१०५१॥ १ नमक्षपणकः = नमसाधुः । २ विगोपितः । तिन ॥८॥ . Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृपस्य स्त्रीस्वरूप चिन्तनं देवीकोपः नृपस्य प्रहारनिषेधध। ॥८४॥ अच्छरियमहो सम्माण-दाणनंदिजमाणहियया वि । नावत्थाणं बंधइ, इत्थी एगत्थ पुरिसम्मि ॥१०५२।। जेण सुकुलुग्गया वि हु, अणुरत्तमगं ममं पि मोतूण । अमुणिजतं पि जणं, कामिउमिच्छइ इमा एवं ॥१०५३॥ धी धी पडिबंधो सव्व-हेव रामासु सुहविरामासु । अहह कहं सुकुला वि हु, विहुरे खिप्पंति एयाहिं ॥१०५४॥ अञ्जवि कोवि सुपुरिसो, एसो चोरो न जो मुयइ मेरं। पत्थिज्जतो वि इमीए, सामभेयाइभणिईहिं ॥१०५५।। अञ्जवि रयणाधारा, धरणी अञ्जवि न एइ कलिकालो । दीसंति जेण एवं-विहाई वरपुरिसरयणाई ॥१०५६॥ जे किर करिकुंभत्थल-मेक्कपहारेण चेव खंडंति । ते वि हु अबलालोयण-सरपहरहया किलिस्संति ॥१०५७॥ एसो य महासत्तो, इमीए इय पत्थिओ वि थेवं पि । सववत्थं नो चूरइ, ता इत्तो होइ दट्ठव्वो ॥१०५८॥ इय जाव निवो चितइ, ताव विणिच्छयकएण देवीए । भणियं कि रे! नियमा, नो काहिसि मज्झ वयणं ति॥१०५९।। तेणाऽवि जापियं सहरि-सेण एवं ति अह परुट्ठोए । वाहरियं देवीए, रे पुरिसा! रायसव्वस्सं ॥१०६०॥ हीरंतं किमुवेक्वह, धावह एसो इहाऽऽवसइ चोरो । इय सोचा सव्वत्तो, समागया जामरक्खभडा ॥१०६१॥ असिचक्कचावहत्था, न जा पहारं कुणंति ता रना । भणिया हंहो ! चोरं, ममं व रक्खेजह इमं ति ॥१०६२॥ अह तेहिं पडिरुद्धो, अखुमियचित्तो महागइंदो व्व । विगमेइ वंकचूली, रयणि करकलियकरवालो ॥१०६३॥ देवीए विहियकोवो, सेजाभवणे गओ य नरनाहो । कह कह वि लद्धनिदो, पासुत्तो पच्छिमनिसाए ॥१०६४॥ अह जायम्मि पहाए, वज्जतेसु पहायतूरेसु । अवसरनिवेयगेणं, पढियमिमं मागहसुएण ॥१०६५॥ ॥८४। Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला राजसभायां नृपतिप्रश्ने पल्लिपतेः प्रत्युत्तरः। ॥८५॥ अप्पडिहयप्पयावो, समत्थतेयस्सितेयनिम्महणो । अक्खंडमंडलधरो, पडिहयदोसाअरपयासो ॥१०६६। पवियंभमाणकमला-यरो य अचले पइडिओ उदए । समग्गपयासपरो, जयसि तुम देव ! सूरो ब्व ॥१०६७।। सुणिऊण इमं राया, कयपाभाइयसमग्गकायब्यो । अत्थाणे आसीणो, निसिवित्तत्तं सुमरमाणो ॥१०६८॥ एत्थंतरम्मि पुरिसेहि, वंकचूली कयप्पणामेहिं । सो देव एस चोरो त्ति, जपमाणेहि उवणीओ ॥१०६९।। दळूण य से रूवं, विम्हइयमणेण चिंतियं रना । एवंविहाए कह आ-गिईए चोरो हवेज्जेसो ॥१०७०॥ जइ सच्चं चिय चोरो, ता कि देवीए नो कयं वयणं। पायं न मिन्नचित्ताण, होइ कत्थ विजओ खलणा ॥१०७१।। अहवा किमणेण विगप्पिएण, इममेव ताव पुच्छामि। इइ चिंतिऊण सुसिणिद्ध-चक्खुणा पेक्खिओ रना ॥१०७२॥ तेण य कओ पणामो, दवावियं आसणं च उचियं से । तहियं आसीगो सो, पुट्ठो सयमेव नरवइणा ॥१०७३।। हंहो देवाणुप्पिय ! , कोऽसि तुमं किं'च असारिसं कम्मं । अञ्चन्तनिंदणिज, पारद्धं तेण तो भणियं ॥१०७४॥ सीयन्तपरियणन्भत्थियाण, पुरिसाण खीणविवाणं । न हु णवरि कायराणं, गरुयाण वि चलइ मइविहवो ॥१०७५।। कोऽसि तुमंजच तए, पुढे तत्थ विन कि पि वत्तव्वं । एवंविहकिरियाए, पायडिए णियसरूवम्मि ॥१०७६॥ रना भणियं मा भणसु, एरिसं होसि तं न सामनो । ता अच्छउ ताव इम, कहेसु रयणीए वित्तं ॥१०७७॥ देवीए उल्लावो, नणं रन्ना वियाणिओ सम्बो । इइ निच्छिऊण तेणं, पयंपियं देव ! निसुणेसु ॥१०७८॥ तुह गेहं मुसिउमणो, अहं पविट्ठो तहिं च देवीए । दिट्ठो कहंपि एन्तो वि, देव अन्नो न वित्ततो ॥१०७९॥ ॥८५॥ सं.र. ८ | Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृपतुष्टिः गुरोर्धर्मप्राप्तिः श्रावकेण समं मैत्री च। ॥८६॥ पुणरुत्तं पुच्छिओ विहु, जाव इमं चिय स जंपइ महप्पा । सप्पुरिसयाए तुडेण, ताव भणियं नरिदेण॥१०८०॥ तो भद्द ! वरेसु वरं, तुट्ठोऽहं तुज्झ सुद्धचेट्टाए । तो वंकचूलिणा भाल-बट्टकयपाणिकोसेण ॥१०८१।। विनत्तं एसो च्चिय, देव ! वरो सव्वहा न काययो । देवि पडुच्च कोवो,जसा जणणी मए भणिया ॥१०८२॥ पडिवनमिमं रना, तओ वियंभंतगाढपणएण । पुत्ते व पक्खवायं, अच्चतं उब्वहंतेण ॥१०८३॥ ठविओ महंतसामंत-संतिए सो पयम्मि दिन्नो य । करितुरयरयणविवो, समप्पिओ सेवगजणो य ॥१०८४॥ एवं च पत्तविह्यो, सो चिंतइ ते समग्गगुणनिहिणो । एरिसकल्लागाणं, निबन्धणं सूरिणो जाया · ॥१०८५॥ कहमन्नहा तहाऽहं, जीवंतो कह व मज्झ सा भइणी । कह वा इण्हि एवं-विहं च लच्छि अणुहवन्तो ॥१०८६॥ हा मन्दबुद्धिणो मह, परंमुहस्स वि महाणुभावेहिं । कहमुवयरियं तेहिं, परोक्यारेक्कनिरएहि ॥१०८७॥ ते च्चिय चिंतामणिणो, कप्पदुमा कामधेणुणो य धुवं । नवरं निप्पुण्णेणं, मए न मुणिया मणागं पि ॥१०८८॥ इय ते च्चिय मुणिवइणो, सुहे व्व सयणे ब्व जणणिजणगे व्व। देवे ब्व सुमरमाणो, अणवस्यं गमइ दियहाई ॥१०८९।। अह अन्नम्मि अवसरे, दमघोसा नाम सूरिणो दिट्ठा । अच्चतपहिडेग, पणिवइया ते य भत्तीए ॥१०९०॥ जोगो त्ति कलिय तेहिं, उबट्टो अरिहधम्मपरमत्थो । अणुहवसिद्धो त्ति पर-प्पमोयो तेण गहिओ य ॥१०९१॥ जाया य समीवग्गाम-वत्तिणा परमधम्मकुसलेण । जिणदाससावगेणं, सह मेत्ती तेण य समं सो ॥१०९२॥ नयभूरिभंगगंभीर-मणुदिणं आगमं निसुणमाणो । वच्छल्लं कुणमाणो, सयणेसु व तुल्लधम्मसु ॥१०९३॥ ॥८६॥ MAN Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पल्लिपतेः कामरूपदेशे प्रस्थान युद्धवणनम् च। ॥८७|| निव्वत्ति'तो जिणमंदिरेसु, सव्वायरेण पूयाई । पुव्वग्गहियाभिग्गह-निवहं च सया वि चिन्तिन्तो ॥१०९४॥ जहभणियं जिणधम्मं, परिपालिन्तो पमायविरहेण । सजणसलाहणिजं, सामंतसिरि समणुहवइ ॥१०९५।। अन्नम्मि य पत्थावे, नरवावयणाओ पउरबलकलिओ । कामरूबनरिंदं पइ, चलिओ सो विजयजत्ताए ॥१०९६।। कालक्कमेण पत्तो, रिउणो देसस्स सीमभागम्मि । एत्थंतरम्मि पत्तो, पडिसत्तू वि हु तो तत्थ ॥१०९७।। ढलंतचारुचामरं, फुरंतछत्तडामरं । थणतसंदणोहयं समुल्लसंतजोहय। ॥१०९८॥ ढुक्कन्तमत्तवारणं, भडाण तुढिकारणं । २हिंसन्तासघट्टयं, पढंतभूरिभट्टय ॥१०९९॥ रसंततारतूरयं, चोइजमाणसूरयं । वजंतजुद्धढक्कयं, अन्नोन्नमुक्कहक्कयं ॥११००॥ ३थुव्वंतचित्तविधयं अन्नोनघायसंधयं । संनद्धबद्धककूखयं, नदन्तजोडसंखयं ॥११०१॥ फुरन्ततिक्रवग्गय, दलाण ताण लग्गयं । पयंडकोवकारणं, परोप्परं महारण ॥११०२॥ तओ य नटुकायरं, हयाऽऽसजोहकुंजरं । पहारजालजजरं, पडंतदेहपंजरं ॥११०३॥ किरासि जौं महाबल, परेसिं संतियं बलं । रणाऽऽगयं समग्गय, खणेण तं पि भग्गयं ॥११०४॥ जो आसि रणंगणुक्कडो, राया कामरूओ महाभडो । अह सो विखणेण निजिओ, लहु पाणेहि कओ विवजिओ ॥११०५॥ १ स्तनत्रस्यन्दनौषकम् । . २ हेषारवं कुर्वदश्वघट्टकम् । ३ स्तूयमानचित्र = आश्चर्यकारिवेकम् । ॥८७॥ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला पल्लिपतेः घातातुरत्वं चिकित्सायां काकमांसस्य कथनम् । ॥८८॥ ककककककककककककक वंकचूली वि खरपहरमिनंगओ, विजियपडिवक्खु, समराउ लहु निग्गतो। पत्तु उज्जेणिनयरीए घायाऽऽउरो, तस्स आगमणि तुट्ठो दढं नरवरो ॥११०६॥ वेजसत्येण से वणचिकिच्छा कया, नेव जाया मणागंपि नीरोगया। रोहपत्ता वि विहडन्ति धाया पुणो, चत्तजीयाऽऽसओ तेण धुवमप्पणो ॥११०७॥ तो पुणो सोगगग्गिरसरो भूवई, भणइ वेज्जे अहो मज्झ सेणावई । जेण केणावि दिव्वोसहेणं लहुं, होइ नीरोगु तं देह एत्तो बहुं ॥११०८॥ तयणु वेज्जेहिं सत्थाई संचिंतिउं, निउणबुद्धीए अवरोप्परं निच्छिउँ । कायमसोसहं संसियं सोहण, तस्स घायव्वणाण' च सरोहण ॥११०९॥ अहजिणधम्मणुरत्तिण निरुवमत्तिण, कायमसु पडिसिद्ध तिण । बरि जीविउ वच्चउ नियमु म मुच्चउ, तो वि एउ सुमरंतएण ॥१११०॥ अह जइ पुण निब्भरपणय-जुत्तजिणदासवयणओ कुगइ । ओसहमिम ति रन्ना, पुरिस पेसित्तु गामाउ ॥११११॥ आहूओ इंतो पुण, देविदुर्ग पेच्छिऊण । जिणदासो पुच्छइ कीस, रुयह ताहिं च संलत्तं ॥१११२॥ मयनाहाणं सोहम्म-कप्पदेवीणमिहि अम्हाणं । मरिऊण वंकचूली, अभुत्तमंसो हवइ नाहो ॥१११३॥ ॥८८॥ Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥८९॥ ।।१११५॥ ॥१११६॥ ।।१११८।। ॥१११९॥ ॥११२० ॥ जर पुण तुह वयणाओ, कहंपि किर कायमंसमऽसिही सो । ता नूणं भग्गनियमो, पडिही अन्नत्थ कुमईए ॥१११४॥ एएण कारणेगं, रोएमो निब्भर महाभाग ! । एवं च तुमं सोच्चा, जं जुत्तं तं करेजासु आयभिऊण एवं, विहियचित्तो गओ स उज्जेणिं । दिट्ठो य वंकचूली, नरवइव यणाणुरोहेण भणिओ य सुहय! नो कीस, कुणसि तं कायमंसपरिभोगं । जायारोग्गसरीरो, पायच्छित्तं चरेजासि ॥१११७॥ णं पयंपियं धम्म - मित्त ! एवं तुमंपि उवइससि । जाणन्तनियमभंगे, पच्छित्तं कं गुगं जणइ ज नियमं भंजित्ता, तप्पायच्छित्तमणुचरेयन्वं । ता पढमं चिय जुत्तो, नो काउ नियमभंगो ति तो कहियं नरवइणो, जिणदासेणं जहा इमो देव ! । अवि चयइ जीवियव्त्रं, न पुणो नियमं चिरम्गहियं एतो पारत हियं, ता कीरउ देव वंकचूलिस्स । निच्छियभाविरमरणे, किमकिच्चेणं कणिमिणा एवं वृत्ते रत्ना सुय - निहिणो साहुणो समाहूय । पज्जंत विहिसणाहो, कहाविओ धम्मपरमत्थो अह सो साहुसमीवे, आलोइयसयल पुव्वदुच्चरिओ । खामियसमग्गजीवो, विसेसपडिवन्नवयनिवहो पंचपरमेट्ठिमंत, परिवत्तंतो समुज्झियाहारो । मरिऊण अच्चुयम्मि, देवो जाओ महिड्ढीओ जिणदाससवगो विय, सगामहुत्तं पुणो णियत्ततो । तं तह देविजुयलं, रोयंतं पेच्छिउ भगइ सम्म अत्ते च्चिय, किं तुम्भे रुयह ताहि तो कहियं । सविसेस विहियधम्मो, देवो अन्नत्थ सो जाओ ॥ ११२६ ॥ अम्हे निप्पुन्ना उ, संपयमऽवि पाणनाहरहियाओ । जम्हा तहट्टियाओ, सोगं तेणं करेमो ि ॥११२१॥ ॥११२२ ॥ ॥११२३॥ ॥। १२२४॥ ॥११२५ ।। ॥११२७॥ श्रावकमित्र आगमनम् व्रतद्रढता आराधनया | देवत्वप्राप्तिश्व | ॥८९॥ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला 118011 अह जिणदासो दिव्वं, देविड्ढि वंकचूलिणा लद्धं । जिणधम्मपहावेणं, नाउ एवं विचितेह नमिरपरमपेमुब्भन्तदेवि 'दविदु - भडकणयकिरीडुग्धपायारविदो । ।।११२८।। ।।११३२।। जयह जिणसमूहो देसिओ जेण धम्मो, सिवसुरपुरलच्छि - हत्थदाणे कूकदच्छो खणमवि परिसुद्धं पालिऊतकाले, कलिकलिलम सेसं खालिउ जप्पभावा । पवरगमुवे ती बँकचूलि व्त्र जीवा, स जयउ जयपुजो वीयरागाण धम्मो इय वकचूलिचरियं, निवेइयं संपयं परिकहेमि । पुव्वं चिय उक्खित्तं, चिलाइपुत्तस्स वित्तंतं भूमिपइट्ठियनयरे, नामेणं आसि जन्नदेवो ति । विप्पो पंडियमाणी, जिणसासणखि सणाऽऽसत्तो जो जेण जिप्पर इहं, सो सिस्सो तस्स इइ पहनाए । वायम्मि निजिओ पवर-बुद्धिणा साहुणा सो य ॥ ११३३ ॥ पव्वाविओ य णवरं, पज्जं देवयाए उज्झन्तो । पॅडिसिद्धो अह जाओ, निश्चलो साहुधम्ममि तहवि हु जाइमएणं, दुर्गुछभावं मणागमुव्वह । पडिवोहिओ य तेगं, नीसेसो निययसयणजणों भज्जा पुण तस्स परूढ —गाढम्माऽणुबंध दोसेण । काराविउ समीह, तं पञ्चञ्जापरिच्चायं सो पुण निचलचित्तो, सद्धम्मपरो गमेइ दियहाई । अह अन्नवासरम्मि, दिनं से कम्मणं तीए तहोसेणं मरिऊण, स देवलोए सुगे समुप्पन्नो । इयरी वि य पव्वइया, तनिवेएण संतत्ता आलोयणं अकाउं, मया समाणी सुरेसु उपपन्ना । अह जन्नदेवजीवो, चऊणं रायगिहनयरे ॥११३४॥ ।।११२९ ।। ।।११३०॥ ॥११३१॥ ।।११३५।। ॥११३६॥ ।।११३७।। ।।११३८॥ ।।११३९।। चिलातिपुत्रस्य पूर्वभवः । ॥९०॥ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला |चिलातिपुत्रस्य सुसुमाग्रह गाय गमनम्। ॥९१॥ धणसत्थवाहगेहे, चिलाइनामाए दासरेडीए । तेण दुगुंछादोसेण, पुत्तभावं समणुपत्तो ॥११४०॥ विहियं च जणेणं से, चिलाइपुत्तो ति गुत्तमभिहाणं । इयरी वि तओ चइ, तस्सेव धगस्स भजाए ॥११४१॥ पंचण्ह सुयाणुवरि, नामेणं सुसुमा सुया जाया । सो य चिलाईपुत्तो, बालग्गाहो कओ तीसे ॥११४२॥ अञ्चन्तकलहकारि त्ति, दुषिणीओ त्ति सत्थवाहेण । निच्छूढो गेहाओ, परियडमाणो गओ पल्लिं ॥११४३॥ आगहिओ य बाढं, पल्लिवई गाढविणयओ तेण । अह पल्लिवइम्मि मए, मिलिऊणं चोरनिवहेण ॥११४४॥ जोगो त्ति कलिय विहिओ, पल्लीनाहो महाबलो सो य । अञ्चन्तनिग्विणो हणइ, गामपुरनयरसत्थाई ॥११४५।। एगम्मि य पत्यावे, तेगं चोराण एयमुवइटुं । रायग्गिहम्मि नयरे, सत्थाहो अस्थि धणनामो ॥११४६॥ तस्स य धृया नामेण, सुसुमा सा य मज्झ तुम्ह धणं । ता एह तत्थ जामो, अवहरिउ तं च एमो त्ति ॥११४७।। पडिवन्नं चोरेहि, रयणीए ततो गया य रायगिहे । ओसोयणी च दाउँ, झत्ति पविट्ठा धणस्स गिहे ॥११४८।। मुटुं चोरेहिं गिह, गहिया सा सुसुमा वि इयरेण । सत्याहो सुयसहिओ, अन्नत्य लहु अवक्कंतो ॥११४९।। पावियसमीहियत्थो, सट्टागं पढिओ य पल्लीवई । अह उग्गयम्मि सूरे, पंचहि वि सुएहि परिकिनो ॥११५०॥ दढदेहबद्धकाओ, नरवइबहुसुहडपरिवुडो सिग्धं । तम्मग्गेण लग्गो, धूयानेहेण सत्याहो . ॥११५१॥ १ गोत्रम् = गुणवाचकम् । ॥९ ॥ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥९२॥ ॥ ११५२ ॥ ॥११५३॥ ॥११५४॥ भणिया य रायसुहडा, धणेण धूयं ममं नियत्तेह | दव्वं तुम्हें दिनं, इय भणिए धाविया सुहडा इंतेय ते पलोइय, नट्ठा चोरा धण' विमोत्तूण । घेत्तूण य तं सुहडा, जहागयं पडिगया सव्वे सुयसहिओ सत्थाहो, गंतुं एकूको परं समारद्धो । संपत्तो य समीवे, अचिरेण चिलाइ पुत्तस्स मा होउ इमा कस्स वि, इइ सीसं सुंसुमाए घेतूण । सो सिग्घमवक्कतो, विमणो वलिओ य सत्थाहो ॥११५५ ।। अह अडवी मज्झे, चिलाइपुत्तेण परिभ्रमन्तेण । दहूण साहुमेगं, उस्सग्गट्ठियं महासत्त ॥११५६ ॥ जंपियमहो महामुणि !, संखेवेण कहेसु मह धम्मं । इहरा तुज्झ वि सीसं, फलं व असिगा लुणिस्सामि ॥११५७।। मुणिणा उ निभए वि, उवयारं से मुणिन्तु भणियमिण' । उवसम - विवेग संवर- पत्तियं धम्मसव्वस्तं ॥ ११५८॥ घेत्तुं च इमं सम्मं, एगंते सो विचितिउ लग्गो । उवसमसदत्थो घडइ, सव्वको हाइचायम्मि सो कुद्धस्स कह मे, ता कोहार मए परिचत्ता । परिहारे धणसयणाण, होइ नूणं विवेगो वि ताकि खग्गेण मे, किं वा सीसेण मज्झ एत्ताहे । इंदियमणसंवरणे य, संवरो णिच्छियं घडइ तापि अह' काह', इह चिंतन्तो विमुक्कअसिसीसो । नासग्गनिहियदिट्ठी, निरुद्धमणकायवावारो ॥११६२॥ परिभावे तो पुणरुत्त- मेव एयाणि तिन्नि वि पयाणि । काउस्सग्गेण ठिओ, सुनिलो कंचणगिरि व्व ॥११६३॥ अह रुहिरगंधलुद्वाहिं, कुलिसतिक्खग्गच' डतुंडाहिं । १ मुइंगलियाहिं' लहुं, सव्वत्तो भोत्तमारद्धो ॥११६४॥ ॥११५९॥ ॥११६०॥ ॥११६१॥ १ पिपीलिकाभिः । निदर्शनम् उपशमादिपदत्रयप्राप्तिः चिन्तन क्षमा स्वीकारथ । ॥९२॥ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | चिलातिपुत्रस्य स्वर्गप्राप्तिः। ॥१३॥ अवि य आपायसीस सयलं पि देह, मुइंगलियाहि विभक्खिऊण । विणिम्मियं चालणियासमाण, तहावि झाणाउ न कंपिओ सो ॥११६५॥ पयंडतुण्डाहिं पिवीलियाहिं,खढे सरीरम्मिमणिस्स तस्स । छिद्दाई रेहति समत्थपाव-निस्सारदाराणि व दीहराणि॥११६६॥ अढाइएहिं दियहेहिं धीम, सम्मं समाराहिय उत्तिमटुं । सुरालयं सो सहसारनाम, पत्तो सुचारित्तधणो महप्पा ॥११६७। अच्चंतचंडमणवयण-काय इचाइ जं पुरा वुत्तं । तं साहरणं भणियं, एत्तो पगयं निसामेह ॥१९६८।। सुविणिच्छियपरमत्थो, अणजजणकजवजणुज्जुत्तो । इय गुणवंतो आराह-गाए अरिहो हवेज गिही ॥११६९।। किंतु सुदंसणमूलं, पंचाणुव्वयसमनिय तह य । तिगुणव्वओववेयं, चउसिक्खावयसणाहं च ॥११७०॥ समणोवासयविसयं, धम्म परिपालिउ निरइयारं । दसणपमुहेक्कारस-पडिमाओ तह य फासित्ता ॥११७१।। बलविरियाणं हाणि', वियाणिउ' कुणइ अन्तकालम्मि । आराहणं जिणाणा-णुसारओ सुद्धपरिणामो ॥११७२।। संविग्गं गीयत्थं, साहू पिव गुरुजणं समासज्ज । पंचसमिओ तिगुत्तो, अणिगृहियसत्तबलविरिओ ॥११७३॥ पइदिणपवढमाणुत्तरोत्तरऽच्चन्तपरमसंवेगो । सम्ममवगम्म रम्म, सुत्तत्थेहि जिणिंदमयं ॥११७४॥ तप्पारतंतजोगा, अणुसोयं वजिऊण जत्तेण । पडिसोयलद्धलकूखो, जुत्तो य पमायपरिहारे ॥११७५॥ १ अणुसोय = अनुमोतः शदीरायनुकूपाचरणम् इत्यर्थः । ॥९॥ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥९४॥ ॥ ११७६ ॥ ॥ ११७७।। ॥ ११७९ ॥ संते बलम्मि अणहे, संते विरियम्मि चरणकरणखमे । संते पुरिसक्कारे, संतम्मि परक्कमे तह य चरिऊण चिरं चरणं, बलविरियाईसु हायमाणेसु । हत्थं पच्छिमकालम्मि, चेव आराहणं कुआ इहरा बलविरियाईसु, संतेसु वि अहिलसेअ जो मूढो । आराहणमिह तमहं मन्ने सामन्ननिव्विण्णं ॥ ११७८॥ जइ पुण वाही होआ, सिग्धं पारद्धधम्मविग्धकरी । माणुसतेरिच्छियति यस संभवा अहव उवसग्गा अणुकूला वा सत्तू, चारित्तधणावहारिणो होति । दुब्भिकखं वा गाढं, अडवीए विप्पणट्ठत्तं जंघाबलं व हीएज, होञ्ज वि गेलन्नमि दियाणं वा । अपुव्वधम्मगुणअञ्ज - णम्मि सत्ती व न हवेजा अन्नम्म वावि एया-रिसम्मि आगाढकारणे जाए । आराहणं करेजा, ता सिग्धं चिय न वणिज जे पुण सयं कुसीला, कुसीलसंगम्मि चेव हरिसपरा । निच्चपि चंडदंडा, नहु ते आराहणा- अरिहा तह पयइनिग्विणमणा — कसायकलुसा पवनियामरिसा । अणियत्तचित्ततण्हा, मोहोवहया नियाणकडा जे वि य अच्चासायण- निरया जिणसिद्धसूरिपमुहाणं । परवसणदंसणुष्पञ्ज - माणमाणसपमोया य सद्दाइविंसयगिद्धा, सद्धम्मपरम्मुहा पमायपरा । सव्वत्थ निरणुतावा, न ते वि आराहगा होत तह जे न केवलं चिय, अधम्मवंता सयं सहावेण । जे वि य पच्चूहपरा, धम्मपराणं पराणं पि चेयसाहारणदव्व - दोहदुड्डा ठिया य रिसिघाए । जे जे य जिणवरागम - उस्सुत्तपरूवणपरा य १ दक्खो पाठां । १ हृत्थं = शीघ्रम् । ।।११८० ।। ॥ ११८१ ॥ ।। ११८२ ॥ ॥११८३ || ॥ ११८४ ॥ ।।११८५।। ॥११८६॥ ॥११८७॥ ।। ११८८ ।। आराधना अन स्वरूपम् । ॥९४॥ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥९५॥ सरयससिलच्छिसच्छह-जिणसासणजसविणासगा जे य । जे वि य १ वइणीविद्वंसकारिणो किर महापावा ।। ११८९ ।। परलोगनिष्पिवासा, इह लोगे चैव सुठु पडियद्वा । निच्च' पसत्तचित्ता, अट्ठारसपावठाणे जं च विसिजणाणं, असंमयं जं च धम्मसत्याणं । तत्थ वि जे गाढस्या, पडिसिद्धाऽऽराहणा तेसि सत्थग्गिविसविसूइय-सावयसलिलाइवसणपत्तो जो । आह स कहमाराहओ, सिग्धं मारिन्ति एयाई ॥११९०॥ ॥११९१ ॥ ॥११९२ ॥ गुरुराह नणु संखेवाराहण - माराहइ सो वि पुन्वभणियमिणं । जह महुराया जह वा, सुकोसलो रायरिसिपवरो ॥११९३॥ अवि य ॥११९४ ॥ जो किर घीबलकलिओ, उवसग्गप्प भवभयममन्नंतो । झत्ति उवट्ठियमेत्ते, उवसग्गे अह व पत्ते वि जावञ्जवि किंर सबलो, ताव च्चिय आयहियविइष्णमणो । सम्मं अमूढलक्खो, जीवियमरणेसु य समाणो ।।११९५।। अवि संभवंतमरणे रणे व्व सुहडो अभिन्नमुहरागो । आराहणं स संखे - ओवि कुञ्जा महासत्तो इय सुत्तवृत्तजुत्तीजुयाए, संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोक्ख - चउमहामूलदाराए आराहणार पनरस - पडिदारमयस्स पढमदारस्स । वित्थरओ परिकहियं, पढममिमं अरिहदारं ति ॥११९६॥ ॥११९७॥ ॥११९८ ॥ १ व्रतिनी = साध्वी० । सङ्क्षेपाराधना विषये प्रश्नोत्तरः लिङ्गद्वारं च। ॥९५॥ Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला लिङ्गविषये गुणाः । ॥९६॥ B आराहणाए अरिहो, निदंसिओ संपयं च जेणेसो । लिंगिइ लिंगेणं, लेसुद्देसेण तं भणिमो . ॥११९९॥ निच्चकरणीयजोगा, परलोयपसाहगा जिणुद्दिट्ठा । जे आसि पुरा अह ताण, चेव सविसेसमत्तम्मि ॥१२००॥ सम्म उज्जमणं ज, संवेगरसाइरेगओ गाढं । आराहणअरिहत्ते, आराहणलिंगमिणमेव ॥१२०१॥ उस्सग्गियं च तं साव-गस्स निक्खित्तसत्थमुसलत्तं । ववगयमालावन्नग-विलेवणुववृत्तणतं च ॥१२०२॥ अप्पडिकम्मसरीरत्तणं च, पइरिक्कदेसवत्तित्तं । लजाछायणमेत्तो-चहित्तसमभावभावितं ॥१२०३॥ पाएण पइखगं पि हु, सामाइयपोसहाइनिरयत्तं । पडिबंधच्चाइत्तं, तह भवनेगुष्णभावित्तं ॥१२०४॥ सद्धम्मकम्मउजय-जणवज्जियसन्निवेसवज्जितं । कामवियारुप्पायग-दव्वाण वि अणमिलासित्तं ॥१२०५॥ निच्च गुरुजणवयणा-णुरागसंमिन्नसत्तधाउत्त' । परिमियफासुयपाणन-भोगवत्तित्तमणुदियहं ॥१२०६॥ एमाइ गुणब्भासत्तणं खु, आराहगस्स इह गिहिणो । लिंग अह जइणो वि हु, सामन्नेणं इमं णेयं ॥१२०७।। मुहणंतग १ रयहरणं २ वोसट्ठसरीरया ३ अचेलक्कं ४ । सिरलोय ५ पंचभेयो उस्सग्गियलिंगकप्पो सो ॥१२०८॥ संजमजत्तासाहण-चिंध जणपच्चओ ठिईकरणं । गिहिभावविवेगो वि य, लिंगग्गहणे गुणा होन्ति ॥१२०९॥ तं लिंग जहाजायं, अव्यभिचारी सरीरपडिबद्ध । उवही पुण थेराणं, चोदसहा सुत्तणिट्ठिो ॥१२१०॥ सीसोवरिकायपमजणा य, मुहमरुतमाऽईरक्खडा । रयरेगुरक्खगट्टा, दिद्वं मुहणतगं मुणिणो [दारं] ॥१२११॥ रयसेयाणमगहण, मद्दवसुकुमारया लहुत्तं च । जत्थेए पंच गुणा, तं स्यहरणं पसंसंति ॥१२१२।। ॥९६॥ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥९७॥ ॥१२१४॥ इरिया ठाणे निक्खेव - विवेगे तह य निसियणे सयणे । उत्तणमाईसु, पमञ्जणट्टाए रयहरणं [दारं ] ||१२१३ || अब्भंगसिणाणुव्वट्टणाणि, तह के समंसु संठप्पं । वज्जेइ द तमुहनासि - यच्छिभमुहाइस ठेवण जल्ल मलदिदेहो, लुक्खो कयलोयविगयसिरसोहो । जो रूढनक्खरोमो, सो गुत्तो बंभचेरम्मि जुन्नेहिं मलिहि य, पमाणजुत्तेहिं थोवमुल्लेहि । चेलेहिं संतेहि वि, जियरक्खट्टा अचेलकूकं गंथचाओ लाघव-मप्पा पडिलेहणा गयभयत्तं । वेसासियं च रूवं, अणायरो देहसोक्खेसु जिणपडिरूवं विरिया - यारो रागादिदोस परिहरणं । इच्चेवमाऽऽइबहुया, आचेलके गुणा हो ति पयडमहासत्तत्तं, जिणबहुमाणो तदुत्तकरणेणं । दुक्खसहत्तं नरगाइ - भावणाए य निव्वेओ आणखियाय श्लोएण, अप्पणो होइ धम्मसद्धा वि । न य सुहसंगो पच्छा - पुरकम्मविवञ्जणं चेव || १२२०॥ देहम्मि वि अममत्तं, भूसाचाओ य निव्वियारतं । अप्पा य होइ दमिओ, लोयम्मि गुणा इमे इहरा जाएज संकिलेसो, बाहिअन्तस्स जूयलिक्खाहि । कंडुयणे पुण णियमा, तासि संघट्टमाऽऽईया इय पंचरूवसामन्न-लिंगमुवदंसियं समणविसयं । एतो सविसेसं पि हु, तमहं दोन्हं पिपकमि नाणाऽऽगुणगणाऽऽगर - गुरुपयपंकयपसायणपरत्तं । थेवे वि हु अवराहे, पुणो पुगो अत्तगो गरिहा सविसेसाऽऽराहणकरण-निरयमुणिसक्कहासवणवंछा । अइचारपंकपम्मुक्क- मूलगुणसेवणाऽमिरई ।।१२१९।। ॥१२२१॥ ।।१२२२॥ १ विश्वास्यं = विश्वासयोग्यम् । २ आणक्खिया = परीक्षा | ३ लोचन । [ दारं ] ।। १२१५।। ॥१२१६॥ ॥१२१७॥ [ दारं ] ॥१२१८ ॥ ।। १२२३॥ ॥१२२४॥ ।।१२२५।। श्रामण्यपश्च लिङ्गसम्बन्धिगुणदर्शनम् । ॥९७॥ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गुरुप्रदेषे कूलवालक दृष्टान्तः। ॥९८॥ पिंडविसुद्धिपमुहप्पहाण-किरियासु बद्धलक्खत्ते । पुवपडिवनसंजम-निरवज्जुओगसंजुत्तं ॥१२२६।। एमाइ गुणकलावो, विसेसलिंगत्तणेणमऽवसेओ । समणाण गिहत्थाण य, हियामिक खीण जहजोगं ॥१२२७॥ नवरं एवं विहगुण-जुआ वि कहमवि य कोहपडिबद्धा । चोयणवसेग सुगुरूसु, सुगईपहसत्यवाहेसु ॥१२२८॥ कुव्वंति जे पओस, उक्कलिजंति कूलवालो ब्व । आराहणामहाधण-निहाणलाभाओ ते अचिरा ॥१२२९॥ तहाहिआसि चरणाऽऽगुणमणि-रोहणगिरिणो विसिट्ठसंघयणा । निजिणियमोहमल्ला, महल्लमाहप्पदुद्धरिसा ॥१२३०॥ संगमसीहा नामेण, मरिणो भरिसिस्सपरिवारा । तेसि सिस्सो एगो. मणागमस्सिखलसहावो । कुणमाणो वि हु दुक्कर-तवोविहाणाऽऽई णिययबुद्धीए । आणासारं चरणं, न पवञ्जइ कुग्गहवसेग ॥१२३२॥ चोइंति सूरिणो तं, दुस्सिक्ख ! किमेवमफलमप्पाणं । उस्सुत्तकट्ठचेद्वाए, दुट्ठ ! सन्तावमुवणेसि ॥१२३३।। आणाए च्चिय चरणं, तभंगे जाण किन भग्गं ति । आणं चइक्कमंतो, कस्सा एसा कुणसि सेसं ॥१२३४॥ एवं सासिजंतो, गुरूसु वेरं स उबहइ घोरं । अह अनया कयाई, तेणेकेगं समं गुरुगो ॥१२३५॥ एक्कम्मि गिरिवरम्मि, सिद्धसिलावंदणत्थमाऽऽरूढा । सुचिरं च तं नमंसिय, सणियं ओयरिउमाजद्धा ॥१२३६॥ अह तेण दुविणीएण, चिं तिरं नूण एस पत्थावो । ता दुव्ययणणिहाणं, हणामि आयरियमेयमऽहं ॥१२३७॥ १ उक्कलिज्जति = भ्रश्यन्ते । ॥९८॥ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कूलवालकस्य स्त्रीशकाशात् पतनविषये गुरोः कथनम् | तस्य उग्रतप:करणं च। ॥१९॥ जइ एत्थ वि पत्यावे, उवेहियो एस निस्सहावो वि । ता जाजीवं निभ-च्छिही ममं दुट्ठसिक्खाहिं ॥१२३८॥ इय चितिऊण पद्वि-द्विएण महई सिला परिम्मुकका । सूरीणं हणणट्टा, दिट्ठा य कहंपि सा तेहिं ॥१२३९॥ तो ओसरि सिग्धं, पयंपियं रे महादुरायार ! । गुरुपच्चणीय ! अच्चत-पावमिय ववसिओ कीस ॥१२४०॥ न मुणसि लोगठिई पि हु, उबयारिसु जं करेसि वहबुद्धिं । 'जेसुवयारे थोवं, समग्गतइलोक्कदाणं पि ॥१२४१।। मन्नति उवयारं, तणे वि सीसा उ केवि अवणीए । उट्ठिति वहाय परे, तुमं व सुचिरोवचरिया वि ॥१२४२॥ अहवा कुपत्तसंगहवसेण, एसेव नूण होइ गई । न कयाइ महाविसविस-हरेण सह निव्वहइ मेत्ती ॥१२४३।। इय एवंविहगुरुपाव-कम्मनिम्मूलदलियसुकयस्स । सव्वन्नुधम्मपालण-दूराजोग्गस्स तुह पाव! ॥१२४४।। होही एत्तो इत्थी-सयासओ नूण लिंगचाओ वि । एवं सवि सूरी, जहागयं पडिनियत्तो ति ॥१२४५।। तह काहं जह एयस्स, सूरिणो भवइ वयणमस्सच्चं । इय चिंतिउं कुसिस्सो, सोय गओऽरनभूमीए ॥१२४६॥ जणसंचारविरहिए, एगम्मि तावसाऽऽसमम्मि ठिओ । कूले नईए उग्गं, तवं च काउं समाढत्तो ॥१२४७॥ पत्ते य वरिसयाले, तत्तवतुहाए देवयाए नई । मा हीरिही जलेणं ति, वाहिया अवरकूलेण ॥१२४८|| अह कूलंऽतरलग्गं, दट्टण नई जणेण से विहियं । तद्देसगेण गुत्तं', अमिहाणं कूलवालो त्ति ॥१२४९॥ तप्पहपयदृसत्थाओ, लद्धमिकखाए जीवमाणस्स ! । लिंगच्चागो जाओ, जह से तह संपयं भणिमो ॥१२५०॥ १ येषामुपकारे ॥१९॥ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला हल्लविहल्लवृत्तान्तः। ॥१०॥ चपाए नयरीए. असोगचंदो त्ति पत्थिवो अत्थि । सेणियनरिंदपुत्तो, विक्कमअक्कन्तरिउचक्को ॥१२५१॥ हल्लविहल्ला से लहुग-भाउणो तेसि सेणिएण वरो । हत्थी हारो दिनो, अभएण वि पव्वयंतेण ॥१२५२॥ खोमं कुंडलजुयलं, जणणीतणयं पणामियं तेसिं । अह खोमहारकुंडल-विराइए करिवराऽऽरूढे ॥१२५३॥ ते चपाए तियच्चच्चरेसु, दोगुदुगे ब्व कीलते । दटुं असोगचंदो, भणिओ भजाए सामरिसं ॥१२५४॥ रायसिरी परमत्थेण, देव ! एएसि तुज्झ भाऊण । जेणेवमऽलंकरिया, करिखंधगया पकीलंति ॥१२५५।। तुह पुण मोत्तुं आयास-मेक्कमऽन्न न रजफलमाथि । ता तुममेए पत्थेसु, हत्थिप्पमुहाई रयणाई ॥१२५६।। रना पयंपियं कह, मयच्छि ! पिउणा पणामियाई सयं । लहुभाईणमिमाई, मग्गन्तो नेव लजामि ॥१२५७॥ तीए भणियं का नाह ! , एत्थ लजा परं बहुं रजं । दाऊगमिमेसि करि-पमोक्खरयगाई लितस्स ॥१२५८॥ इय पुणरुत्तं तीए. तजिजतो महीवई सम्मं । एगम्मि अवसरम्मि, हलविहल्ले इमं भणइ ॥१२५९॥ भो ! तुम्भमहं सविसेस-मज्वरकरितुरयरयगदेसाई । देमि ममं च समप्पह, ताव इमं हत्थिवररयणं ॥१२६०॥ आलोचिऊण देमो त्ति, जपिउं ते गया णिययठाणे । माणेहिइ हढेग ति, भयवसा रयणिसमयम्मि ॥१२६१॥ हथिम्मि समारुहिउ, अमुणिजन्ता जणेग णीहरिया । वेसालीए पुरीए, चेडगराय समल्लीगा ॥१२६२।। नाया असोगचं देण, तदणु विणएण यवयणेहिं । हल्लविहल्ले पेसेहि, सिग्घमिइ चेडगो भणिओ ॥१२६३।। अह चेडगेण भणिय, नीणेमि कहं इमे हढेगाहं । सयमेव तुमं संबो-हिऊग उचियं समाचरसु ॥१२६४।। ॥१०॥ Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ १०१ ॥ ॥१२६६॥ ।।१२६७॥ ।।१२६८।। एए तुम च जम्हा, धूयसुया मज्झ नत्थि हु विसेसो । गेहाऽऽगय त्तिणवरं, बला न सक्केमि पेसेउ ।। १२६५ ।। एवं सोचा रुट्ठेण, तेग पुणरवि य चेडगो भणिओ । पेसेसु कुमारे अत्र, जुज्झसओ लहुं होसु पडिबन्ने जुज्झे चेडगेग, काउं समग्गसामग्गिं । वेसोलीए पुरीए असोगचंदो लहु पत्तो जुज्झेण संपलग्गो, णवरं चेडग महामहीवणा । कालप्पमुहा दस अवर - माउगा भाउगा तम्स दसहि दिवसेहि' वहिया, अमोहमेक्कं सरं खितेग । किर से एक्कदिणं तो, एक्कसरक्खेवनियमो ति ।। १२६९ ॥ एक्कारसमे य दिणे, भयभीएणं असोगच देणं । चितियमहो इयाणि, जुज्झतो हं विणस्सामि ॥१२७० ॥ ता जुज्झिउ न जुञ्ज, इइ ओसरिउ रणंगणाउ लहु । कुणइ स अट्ठमभतं, सुरसन्निज्झाऽमिलासेण ॥ १२७१॥ अह सोहम्मसुरिंदो, चमरो वि य पुव्वसंगयं सरिउ । तम्मूले संपत्ता, पयंपिउ एवमाऽऽदत्ता ॥१२७२ ।। भो भो देवाणुप्पिय! कहेसु किं ते पियं पयच्छामो । रन्ना भणियं मारेह, चेडयं वेरियं मज्झ सक्केण जंपियं परम-सम्मद्दिट्ठि इमं न मारेमो । सणिज्यं तस्स तुज्झ य, जइ भणसि ता कुणिमो त्ति एपि होउ इह जं-पिऊण रन्ना असोगच देण । चेडगनिवेण सद्धि, पारद्धो समरसंरंभो अप्पडियहयसुरवइपाडि—हेरपायडपहावदुप्पेछो । रिउपक्खं निहणतो, सो पत्तो चेडगं जाव तो आयन्नं आयद्द्ढिऊण, चावं कयंतओ दूव्व । तं पह अमोहविसिहो, पामुक्को चेडगनिवेण ।।१२७३ ।। ॥१२७४॥ ।। १२७५ ।। ॥१२७६॥ ॥१२७७॥ चेटकाशोकचन्द्रयोः युद्धम् सौधर्मेन्द्रचम रेन्द्रयोः सान्निध्यं च । ॥१०१॥ Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१०२॥ ।। १२७८ ।। ॥ १२७९॥ ॥ १२८० ॥ ॥१२८१ ॥ ।। १२८२ ।। ।।१२८४।। तं च तदंतरचमरिद - रइयफालिहसिलापडिक्खलियं । अवलोइऊण सहसा, विम्हइओ चेडयनरिदो खलिए अमोहसत्थे, एत्तो नो मज्झ जुज्झिउ जुत्तं । इइ चितिउ' पविट्ठो, वेगेण पुरीए मज्झमि किंतु गयं से निणं, असुरिदसुरिंदनिम्मिएहि बहु' । रहमुसलसिलाक टग - रणेहिं चउरंगमऽवि सेनं नय रोहं काउ, असोगच 'दो ठिओ चिरं कालं । उत्तुंगसालकलिया, न वि भजइ सा कह पि पुरी एगम्म य पत्थावे, राया तं भंजिउ अपारंतो । जा सोईतो अच्छछ, ता पढियं देवयाए इमं " समणे जड़ कूलवालए, मागहियं गणियं लग्गिस्सई । राया य असोगचंदए, वेसालि नगरि गहिस्सइ " ॥ १२८३।। हरिसविय संतवयणो, पाउ अमयं व सवणपुडएहिं । वयणमिमं नरनाहो, तं समणं पुच्छर लोयं अह कमवि लोगाउ, नईकूलट्ठियमिमं वियाणित्ता । पणतरुणीण पहाणं, मागहियं वाहरावे भइ य भद्दे ! तं कूल - वालगं समणमेत्थ आणेहि । एवं करेमि तीए, पडिवन्न' विणयपणयाए तो कवडसाविया सा, होउ सत्थेण तं गया ठाणं । वंदित्ता तं समणं, सविणयमेवं पयंपेड़ गिहना सग्गगए, जिणि दभवणाई वंदमाणाऽहं । सोउ तुन्भे एत्थं, समागया वंदणडाए ता अजं चिय सुदिणं, पसत्थतित्थं व जं तुमं दिट्ठो । एत्तो कुणसु पसायं, भिक्खागहणेण मुणिपवर ! ॥ १२८९ ॥ तुम्हारिसे सुपत्ते, निहित्तमपि दाणमचिरेण । सग्गाऽपवग्गसोकखाण, कारणं जायए जेण ॥१२९० ॥ इय बहुभणितो सो कूल-चालओ आगओ य मिकूखड्डा । दिन्ना य मोयगा दुट्ठ - दव्वसंजोइया तीए ॥१२९१ ॥ ।। १२८५ ।। ॥१२८६॥ ।। १२८७।। ॥१२८८ ।। चेटकस्य नगरीप्रवेशः कूलवालकेन | सह मागधिकासमागमश्च । ॥ १०२ ॥ Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मागधिकाकृता सेवा भोगाय प्रार्थना ॥१०३।। तब्भोगाऽणंतरमवि, अइसारो से ददं समुप्पन्नो । तेण विबलोऽतरंतो, काउंउव्वत्तणाई पि ॥१२९२॥ तीए भणियं भयवं, उस्सग्गऽववायवेइणी अयं । गुरुसामिबंधुतुल्लस्स, तुज्झ जइ किपि पडियारं ॥१२९३।। काहं फासुयदव्वेहि, होजा एत्थ वि असंजमो कोई । ता अणुजाणसु भंते, वेयावच्च करेमि ति ॥१२९४॥ पगुणसरीरो सन्तो, पायच्छित्तं इहं चरेजासि । अप्पा हि रक्खियब्यो, जत्तेणं जेण भणियमिमं ॥१२९५।। सव्वत्थ संजमं संज-माउ अप्पाणमेव रक्खें तो । मुच्चइ अइवायाओ, पुणो वि सोही न याविरई ॥१२९६।। इय सिद्धताभिप्पाय-सारवयणाणि सो निसामित्ता । मागहियं अणुजाणइ, वेयावच्चं करेमाणि ॥१२९७।। तो उब्बत्तणधावण-निसियावणपमुहसव्वकिरियाओ । कुणइ समीवत्थिया सा, अणवरयं तस्स परितुट्ठा ॥१२९८।। कइवयदिणाई एवं, पालित्ता ओसहप्पयोगेण । पगुणीकयं सरीरं, तवस्सिणो तस्स लीलाए ॥१२९९॥ अह पवरुब्भडसिंगार-सारनेवत्थसुंदरंगीए । एगम्मि दिणे तीए, सवियारं सो इमं वुत्तो ॥१३००॥ पाणनाह ! निसुणेसु मे गिरं, गाढरूढपडिबंधबंधुरं । मं भयाहि सुभरासिणो निहि, मुंच दुक्करमिमं तवोविहिं॥१३०१॥ कि अणेण तणुसोसकारिणा, पइदिणं पि विहिएण वेरिणा। पत्तमेव फलमेयसंतियं, मलहित्तु १पइं कुंददन्तियं ॥१३०२॥ कि वऽरन्नमिममस्सिओ तुमं, दुट्ठसावयसमूहदुग्गमं । एहि जामु नयरं मनोहरं, रइसरूवहरिणच्छिसुंदरं ॥१३०३॥ मुद्ध ! धुत्तनिवहेण वंचिओ, अच्छसे जमिह सीसलुचिओ। कि विलासमऽणुवासरं तुम, नो करेसि भवणे मए समं ॥१३०४॥ १ त्वया ॥१०३॥ Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कूलवालकस्य प्रव्रज्यात्यागः स्तूपभ्रंशेन नगरीभङ्गः चेटकमृत्युश्च । ॥१०४॥ तुज्झ थेवविरहे विनिच्छियं, निस्सरेइ मह नाह! जीवियं । ता उवेहि सममेव वच्चिमो, दूरदेसगयतित्थं वदिमो ॥१३०५॥ एत्तिएण वि समत्थपावयं, तुज्झ मज्झ चिय वञ्चिही खयं । पंचरूवविसए य भुजिमो, जाव नाह! इह किंपि जीविमो ॥१३०६॥ इय सवियारं मंजुल-गिराहिं, तीए पंयपिओ संतो। सो संखुद्धो परिचत्त-धीरिमो मुयइ पव्वज ॥१३०७॥ अञ्चन्तहरिसियमणा, तो तेण समं समागया रन्नो । पासे असोगचंदस्स, पायवडिया य विनवइ ॥१३०८॥ सो एस देव ! मुणिकूल-वालगो मज्झ पाणनाहो त्ति । जं कायव्वं इमिणा, तं संपइ देह आएसं ॥१३०९।। रना भणियं भद्दय !, तह कुण जह भजए इमा नयरी । पडिवअइ सो वयणं, तिदंडिरूवं च काऊण ॥१३१०॥ पविसइ पुरीए मझे, मुणिसुव्वयनाहथूहमऽह दटुं । चिन्तेइ नेव भजइ, धुवमेयपभावओ नयरी ॥१३११।। ता तह करेमि अवणेन्ति, जह इमं नयरिवासिणो मणुया। इइ चिन्तिऊण भणियं, हो लोगा! इमं थूमं ॥१३१२॥ जइ अवणेह लहु चिय, ता परचक्कं सदेसमणुऽसरइ । इहरा नयरीरोहो, न फिट्टिही जावजीवं पि ॥१३१३।। संकेइओ य राया, अवसरियव्वं तए वि थूमम्मि । अवणिजंते दूरं, घेत्तुं णियसव्वसेन ति ॥१३१४।। अह लोगेणं भणियं, भयवं ! को एत्थ पच्चओ अस्थि । तेण पयंपियं धूभे, थेवमेत्तम्मि अवणीए ॥१३१५॥ जइ परच्चकं वच्चइ, ता एसो पच्चओ ति इइ वुत्ते । लोगेणं आरद्ध', अवणे थूभसिहरऽग्गं ॥१३१६॥ अवणिज ते तम्मि, वच्चतं पेच्छिऊण रिउसेन्न । संजायपच्चएणं, अवणीयं सवमावि शुभ ॥१३१७॥ ॥१०४॥ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तृतीय-शिक्षाद्वार-स्वरूपम्। ॥१०५॥ तो भग्गा बलिऊणं, रन्ना नयरी विडम्बिओ लोगो । अवडम्मि निवडिओ चेड-गो य जिणपडिममाऽऽदाय ॥१३१८॥ इय एवंविहगिरिगरुय-पावरासिस्स भायणं जाओ । जं कूलवालगो सुगुरु-पच्चणीयत्तदोसेण ॥१३१९॥ जच सुदुक्करतवचरण-करणनिरओ वि रन्नवासी वि । भग्गपइन्नो जाओ, तमऽसेसं गुरुपओसफलं ॥१३२०॥ तेणं सविसेसमिण, लिंग गुरुपयपसायणारूवं । आराहणाऽरिहाणं, भन्नइ कयमिह पसंगण ॥१३२शा इय निव्वुइपहसंदणसमाए, संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोकूख-चउमहामूलदाराए ॥१३२२॥ आराहणाए पन्नरस-पडिदारमयस्स पढमदारस्स । लिंगाभिहाणमेयं, अकखायं बीयपडिदारं ॥१३२३।। पुवुत्तलिंगजुत्ता वि, सम्ममाऽऽराहणं न पावेंति । जम्हा विणा इमीए, ता एत्तो भण्णए सिक्खा ॥१३२४॥ गहणाऽऽसेवणतदुभय-भेएहिं सा भवे तिहा तत्थ । नाणब्भाससरूवा, सिक्खा बुच्चइ गहणसिक्खा ॥१३२५।। सा य जहन्नेण जइस्स, सावयस्स य पडुच्च सुत्तत्थे । अट्ठ उ पवयणमाया, जाव भवे तुच्छमइणो वि ॥१३२६।। उक्कोसेणं साहस्स, सुत्तओ अत्थो य होइ इमा । पवयणमायाइविंदु-सारपुव्वाऽवसाण ति ॥१३२७।। जावं छञ्जीवणियं, उक्कोसा सुत्तओ गिहत्थस्स । अत्थं पडुच्च पिंडेस-णाऽवसाणा स किर जेण ॥१३२८।। पवयणमाया हिगम, विणा वि सामाइयं कह करेज । छज्जीवणियानाणं, विणा य कह रक्खइ जीवे ॥१३२९।। पिंडेसणऽत्यविनाण-विरहओ कह व देज समणाणं । फासुयएसणियाई, पाणाऽसणवत्थपत्ताई ॥१३३०॥ इय घोरभवऽन्नवतरण-तरीसमुद्दामपायडपहावं । पुन्नाऽणुबंधिपुण्णाण, कारणं परमकल्लाणं ॥१३३१॥ ॥१०५॥ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ग्रहणशिक्षायाः माहात्म्य गुणाश्च । ॥१०६॥ मुहपरिणईसु महुरं, पमायदढसेलवजऽमणवज । जरमरणरोगपसमण-मणहारिरसायणविहाण, ॥१३३२॥ जिणवयणं पढम सुद्ध-मविकलं सुत्तओ पढेयव्वं । पच्छा सुसाहुपासे, सोयव्वं अत्थओ सम्मं ॥१३३३॥ पढिय-सुणियं पि एक्कसि, जत्तेण पुणो पुणो हु पेहेजा । आजम्ममऽप्पणो तयणु-बंधथिरीकरणहेउ त्ति ॥१३३४॥ तं कि पि परमतत्तं, इमं मए पावियं सुपुन्नेहिं । एवं च भावसारं, बहुमन्नेजाऽणवजतं ॥१३३५॥ भई समंतभद्दस्स, तस्स पायडियसुगइमग्गस्स । जिणवयणस्स भगवओ, भवंति जत्तो गुणा एए ॥१३३६॥ "आयहियपरित्रा भाव-संवरो नवनवो य संवेगो । निकंपया तवो भाव-णा य परदेसियत्तं च ॥१३३७॥ नाणेण सव्वभावा, जीवाजीवाऽऽसवाइणो सम्मं । नजति आयहियं, अहियं च भवे इह परे य ॥१३३८॥ आयहियमध्याणतो, मुज्झइ मूढो, समाइयइ पावं । पावनिमित्तं जीवो, भमइ भवसायरमणंतं ॥१३३९॥ जाणतस्सायहियं, अहियनियत्ती य हियपवित्ती य । होइ जओ ता निच्च, आयहियं आगमेयव्वं ॥१३४०॥ सज्झायं कुव्वतो, पंचिंदियसंवुडो तिगुत्तो य ।.संवरइ असुहभावे, रागद्दोसाऽऽइए घोरे दारं] ॥१३४१॥ जह जह सुयमऽवगाहइ, अइसयरसपसरनिब्भरमउव्वं । तह तह पल्हाई मुणी, नवनवसंवेगसद्धाए [दारं] ॥१३४२॥ आयोवायविहिन्न, विजा तवनागदसणचरित्ते । विहरइ विसुद्धलेसो, जावजीवं पि निक्कंपो [दारं ॥१३४३॥ बारसविहम्मि वि तवे, सन्भिन्तरवाहिरे कुसलदिव । नवि अत्थि नविय होही, सज्झायसमं तवोकम्मं दारं ॥१३४४॥ १ विद्वान् । ॥१०६॥ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ज्ञान| माहात्म्यम्। ॥१०७॥ सज्झायभावणाए य, भाविया हो ति सव्वगुत्तीओ । गुत्तीहिं भावियाहिं', मरणे आराहओ होइ [दारं] ॥१३४५॥ आयपरसमुत्तारो, आणावच्छल्ल दीवणा भत्ती । होइ परदेसियत्ते, अयोच्छित्ती य तित्थस्स ॥१३४६।। अन्नं चउवएसमंतरेण वि, कामऽत्थे कुसलो सयं लोगो । धम्मो उ गहणसिकख, विणा न ता तीए जइयव्वं ॥१३४७।। अत्थाऽऽइसु अविहीए, तदभावो चेव जइ परनराणं । रोगचिगिच्छाहरणा, धम्मे अविही अणत्यकए ॥१३४८॥ ता निच्च धम्मऽत्थी, जत्तपरो होज गहणसिक्खाए । निम्मोहं धम्मिजणे, पवित्तिहेऊ तदुजोओ ॥१३४९॥ नाणं चितारयणं, नाणं कप्पडुमो परो लोए । तह सव्वगयं चक्खू, धम्मस्स य साहणं नाणं ॥१३५०॥ जस्सेह न बहुमाणो, अफल च्चिय तस्स धम्मकिरियाऽवि । पेक्खणगेकखणकिरिया, जह जच्च धस्स लोयम्मि ॥१३५१।। अन्नं च विणा नाणं, जो बट्टइ कामचारओ किच्चे । लहइ न तस्सिद्धिं सो, न सुहं न परं गई वावि ॥१३५२।। - इय मोत्तण पमायं, पढम चिय कजसाहणमणेण । सम्मं सया वि जत्तो, कायब्वो नाणगहणम्मि ॥१३५३॥ अन्नं च पत्थुयऽत्थे, एत्थं नीसेसनयमयाणं पि । संगाहिणो नया दोन्नि, नाणकिरियामिहाणाओ ॥१३५४॥ तत्थ किर नाणनयमय-मेयं जं सव्वहा वि कजत्थी। गहणसिक्खाए च्चिय, जएज सम्म सइ तहाहि ॥१३५५।। हेओवाएयऽत्थे, विनाए चेव गहणसिक्खाए । सम्मं बुहेहिं जइयव्वं, अन्नहा फलविसंवाओ ॥१३५६।। फलसाहणेकहेऊ, सबाण चिय नराण नो किरिया । मिच्छानाणपबत्ताण, फलविसंवायभावाओ ॥१३५७॥ ॥१०७॥ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ज्ञानमाहात्म्य ज्ञानाभावे इन्द्रदत्तस्य ज्ञाने च सुरेन्द्रदत्तस्य दृष्टान्तः । ॥१०८॥ इय इहलोगफलं पइ, जह भणियं तह भवंतरफलं पि । आसज्ज सो चिय विही, जिणनाहेहिं जओ भणियं ॥१३५८|| “पढमं नाणं तओ दया, एवं चिट्ठइ सव्वसंजए । अन्नाणी किं काही, किंवा नाही छेयपावयं" ॥१३५९॥ इह जह खाओवसमिग-नाणस्स तहेव खाइगस्सावि । संमं विसिट्ठफलसाह-गत्तणं होइ विन्नेयं ॥१३६०॥ जम्हा अरिहन्तस्स वि, संसारसमुद्दपारपत्तस्स । दिक्खापडिवनस्स वि, पगिट्ठतवचरणवंतस्स ॥१३६१॥ नो ताव सिद्धिगमणं, केवलनाणं न जाव उप्पन्न । जीवाऽइसमत्थपयस्थ-सत्यवित्थारणसमत्थं ॥१३६२॥ तम्हा इहपरलोइय-फलसंपत्तीए कारणमवंझं । सन्नाणं चिय तत्तो, तम्मि पयत्तो न मोत्तव्वो ॥१३६३॥ नाणं विणा न गोरव-मेइ नरो इदंदत्तपुत्तो व्य । नाणाउ तस्सुओ चिय, सुरिंददत्तो व्य गउरविओ ॥१३६४॥ तथाहिइंदपुरे इव रम्मे, इंदपुरे वरपुरम्मि नरनाहो । नामेण इंददत्तो, इंदो इव विबुहमहणिजो ॥१३६५|| सिरिमालिपमुहपुत्ता, बावीसमणंगचंगरूवधरा । बावीसाए देवीण-मऽत्तया तस्स य अहेसि ॥१३६६॥ एगम्मि य पत्थावे, अमच्चधूया रइ ब्व पञ्चक्खा । दिवा तेणं गेहे, कीलंती विविहकीलाहिं ॥१३६७॥ तो पुच्छिओ परियणो, कस्सेसा तेण जंपियं देव ! । मंतिसुया अह रन्ना, तदुवरि सजायरागेण ॥१३६८॥ विविहपयारेहि मग्गिऊण, मंतिं सयं समुव्बूढा । परिणयणाणंऽतरमवि, खित्ता अंतउरे सा य ॥१३६९।। ॥१०८॥ Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अमात्यसुताया पुत्रजन्म राजपुत्राणां पठने उद्वेगश्च। ॥१०९॥ अन्नन्नपवररामा-पसंगवासंगओ य नरवइणो । विस्सुमरिया चिरेण य, दटुं ओलोयणठियं तं ॥१३७०॥ जंपियमऽणेण ससहर-सरिच्छपसरंतकंतिपब्भारा । का एसा कमलऽच्छी, लच्छी विव सुंदरा जुवई ॥१३७१।। कंचुइणा संलतं, सा एसा देव मंतिणो धूया । जा परिणिऊण मुक्का, तुब्भेहि पुव्वकालम्मि ॥१३७२।। एवं भणिए राया, तीए समं तं निसीहिणि' वुत्थो । उउण्हाय त्ति तय च्चिय, पाउब्भूओ य से गब्भो ॥१३७३॥ अह सा पुवमऽमच्चेण, आसि भणिया जहा तुहं पुत्ति!। पाउन्भवेज गम्भो, जं च नरिंदो समुल्लवइ ॥१३७४।। तं साहेजसु तइया, महं ति तीए वि सव्ववुत्तंतो। सिट्ठो पिउणो तेणावि, भुजखंडम्मि लिहिऊण ॥१३७५॥ पच्चयकएण मुक्को, पइदियहं सारवेइ अपमत्तो । जाओ य तीए पुत्तो, सुरिंददत्तो कयं नामं ॥१३७६॥ तम्मि य दिणे पसूयाणि, तत्थ चत्तारि चेडरूवाणि । अग्गियओ पव्वयओ, बहुली तह सागरयनामो ॥१३७७।। उवणीओ पढणत्थं, लेहाऽऽयरियस्स सो अमच्चेण । तेहिं चेडेहि सम, कलाकलावं अहिज्जेइ ॥१३७८॥ ते वि सिरिमालिपमुहा, रनो पुत्ता न किंचि वि पदति । थेवं पि कलाऽऽयरिएण, ताडिया निययजणणीए ॥१३७९॥ साहेति रोयमाणा, एवं एवं च तेण हणियम्ह । अह कुवियाहिं भणिजइ, उज्झाओ रायमहिलाहिं ॥१३८०॥ हे कूडपंडिय! सुए, अम्हाणं कीस हणसि २णिस्सटुं । पुत्तरयणाई जह तह, न होति एवं पि नो मुणसि ॥१३८१॥ हो ! होउ तुझ पाढणविहीए, अच्चतमूढ ! विहलाए। जो न सुए थेवं पि हु, ताडितो वहसि अणुकंपं ॥१३८२॥ १ मवाक्षस्थिताम् । अत्यन्तम् ।। ॥१०९॥ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कुक पर्वतकनृपकन्यायाः आगमनं राधावेधवृत्तान्तश्च। ॥११०॥ इय ताहिं फरुसवयणेहि, तजिएणं उवेहिया गुरुणा । अञ्चन्तमहामुक्खा, जाया ताहे नरिंदसुया ॥१३८३।। राया वि वइयरमिमं, अयाणमाणो मणम्मि चिन्तेइ । अचंतकलाकुसला, मम चेव सुया परं एत्थ ॥१३८४॥ सो पुण सुरिंददत्तो, कलाकलावं अहिन्जिओ सयलं । अगणे तो समवयचेड-स्वविहियं पि पच्चूहं ॥१३८५।। अह महुराए नयरीए पव्वयगनराहिवो निययधूयं । पुच्छइ पुत्ति ! तुह वरो, जो रोयइ तं पणामेमि ॥१३८६।। तीए पयंपियं ताय !, इंददत्तस्स संतिया पुत्ता । सुव्वंति कलाकुसला, सूरा धीरा सुरूवा य ॥१३८७।। तेसिं एक सुपरिक्खिऊण, राहापवेहविहिणाऽहं । जइ भणसि ता सयं चिय, गंतूण तहिं वरेमि त्ति ॥१३८८॥ पडिवन नरवइणा, ताहे पउराए रायरिद्वीए । सा परिगया पयट्टा, गंतुं नयरम्मि इंदपुरे ॥१३८९॥ तं इति सोऊणं, तुठेणं इंददत्तनरवइणा । कारविया नियनयरी, उन्भवियविचित्तधयनिवहा ॥१३९०॥ अह आगयाए तीए, दवाविओ सोहणो य आवासो । भोयणदाणप्पमुहा, विहिया उचिया पवित्ती वि ॥१३९१॥ विनतो तीए निवो, राहं जो विधिही सुओ तुज्झ । सो च्चिय मं परिणेही, एत्तो च्चिय आगयाऽहमिहं ॥१३९२।। रना भणियं मा सुयणु!, एत्तिएणावि तं किलिस्सिहसि । एक्केवपहाणगुणा, सव्वे वि सुया जओ मज्झ ॥१३९३॥ उचियपएसे य तओ, सव्वेयरभमिरचकपतिल्लो । सिरिरइयपुत्तिगो लहु, महं पइट्ठाविओ थंभो ॥१३९४॥ अक्खाडओ य रइओ, बद्वा मंचा कया य उल्लोया । हरिसुल्लसन्तगत्तो, आसीणो तत्थ नरनाहो ॥१३९५॥ उवविट्ठो नयरिजणो, आहूया राइणा निययपुत्ता । वरमालं घेत्तणं, समागया सा वि रायसुया ॥१३९६॥ ॥११॥ Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला नृपपुत्राणां राधावेधे असमर्थत्वं ॥१११॥ नृपस्य विषादव। अह सव्वपुत्तजेट्ठो, सिरिमाली राइणा इमं वुत्तो । हे वच्छ ! मगोवंछिय-मज्वंझमेत्तो कुणसु मज्झ ॥१३९७॥ धवलेसु नियकुलं पर-मुन्नई नेसु रजमऽणवज । गिहाहि जयपडायं, सत्तूणं विप्पियं कुणसु ॥१३९८॥ एवं रायसिरि पिव, पच्चक्खं निव्वुई नरिंदसुयं । परिणेसु कुसलयाए, राहावेहं लहुं का ॥१३९९॥ एवं च वुत्तु सो रायपुत्तु, संजायखोहु निन्नट्ठसोहु । पस्सेयकिन्नु अइचित्तसुन्नु, दीगाऽऽणणत्थु पगलंतकच्छु ॥१४००॥ विच्छायगत्तु नं लच्छिचत्तु, लज्जायमाणु विहलाभिमाणु । हेढ नियंतु पोरिसु मुयंतु, ठिउ थंमिउ ब्व दढतिउ ब्व ॥१४०१॥ पुणरवि भणिओ रना, संखोहं उज्झिऊण हे पुत्त!। कुणसु समीहियमऽत्थं, केत्तियमे इमं तुज्झ ॥१४०२।। संखोहं पुत्त! कुणंति, ते परं जे कलासु न वियड्ढा । तुम्हारिसाण स कहं, अकलंककलाकुलगिहाणं ॥१४०३।। इय संलत्तो घिडिम-मज्वलंबिय सो मणागमवियड्ढो । कह कहवि धणुं गेहइ, पकंपिरेणं करऽग्गेण ॥१४०४।। सव्वसरीराऽऽयासेण, कहवि आरोविऊण कोदंडं । जत्थ व तत्थ व वच्चउ, मुक्को सिरिमालिणा बाणो ॥१४०५॥ थंमे अभिट्टित्ता, झडत्ति, सो भंगमुवगतो तयणु । लोगो कयतुमुलरवो, निहुयं हसिउँ समारद्वो ॥१४०६। एवं सेसेहि वि नर-वइस्स पुत्तेहिं कलाविउत्तेहिं । जह तह मुक्का बाणा, न कजसिद्धी परं जाया ॥१४०७॥ लज्जामिलंतनयणो, वजाऽसणिताडिओ व्व नरनाहो । विच्छायमुहो विमणो, सोगं काउंसमाढत्तो ॥१४०८॥ भणिओ य अमच्चेणं, देव ! विमुंचह विसायमऽनो बि । अस्थि सुओ तुम्हाणं, ता तंपिपरिक्खह इयाणि ॥१४०९॥ ॥११॥ Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ११२ ॥ ॥ १४१०॥ ॥१४११ ॥ ॥१४१३॥ ।।१४१४।। ।। १४१५ ।। रन्ना भणियं को पुण, समप्पियं मंतिणा तओ भुञ्जं । तं वाइऊण रन्ना, पर्यंपियं होउ तेणाऽवि अच्च तपाढिएहि पि, इमेहिं पावेहिं जं समायरियं । सो वि हुतमाऽऽयरिस्सइ, धी धी एवंविहसुएहिं जइ पुण तुह निबंधो, विन्नासिजउ तदा सुओ सो वि । तो मंतिणोवणीओ, सुरिंददत्तो सउज्झाओ ॥१४१२॥ अह तं भूमीवरणा, विचित्तपहरणपरिस्समकिणकं । उच्छंगे विणिवेसिय, पयंपियं जायतोसेणं पूरे तुमं मम वच्छ !, बंछियं विधिऊण राहं च । परिणेसु निव्वुई राय - कन्नगं अजिण र ताहे सुरेंददत्तो, नरनाहं नियगुरुं च नमिऊण | आलीढट्ठाणठिओ, धीरो धणुदंडमादाय निम्मलतेल्लाऊरिय—कुंडयसंकंतचकगणछिङ । पेहिन्तो अवरेहिं, हीलिजन्तो वि कुमरेहिं अग्गीययप्पमुहेहिं, रोडिजन्तों वि तेहि चेडेहिं । गुरुणा निरूविएहिं पासट्ठिएहिं च पुरिसेहिं आयडूिढयखग्गेहिं, जह चुक्कसि ता वयं हणिस्सामो । इइ जंपिरेहि' दोहिं, तजितो वि पुणरुतं लक्खुम्मुहकय चक्खू, एगग्गमणो महामुणिदो व्व । उवलद्धचकविवरो, राहं विंधइ सरेण लहु aare ती खित्ता, वरमाला निव्वुईए से कण्ठे । आनंदिओ नरेंदो, जयजयसद्दो समुच्छलिओ विहिओ वीवाहमहो, दिन र पि से महीवणा । एवं सुरेंददत्तो, नाणाउ गउरखं पत्तो इय नाणनयमएणं, जत्तो निच्च पि गहणसिक्खाए । कायन्त्रो इहपरभव - सुहदाणअवझहेऊए एयरहिया न जम्हा, किरियाजुत्ता वि होंति जणपुजा । अचंतकलावियला, निवसुयसिरिमा लिपमुह व्व ॥ १४२३|| ॥१४१६॥ ॥१४१७॥ ।। १४१८ ।। ॥१४१९ ॥ ॥१४२०॥ ॥ १४२१॥ ॥ १४२२॥ मन्त्रिसुतापुत्रेण राधावे करणं नृपकन्याप्राप्तिश्च । ॥ ११२ ॥ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥११३॥ इय ताव गहणसिक्रूखा, निदंसिया इन्हि पुव्वउद्दिट्ठा । किरियाकलावरूवा बुच्चड आसेवणासिकूखा या विणा वणमालईए, कुसुमोग्गमो व्व विहवाए । रूवाऽऽइगुणगणो इव, होइ विहला गहणसिक्खा किंच ॥१४२४॥ ॥ १४२५ ॥ ॥ १४२६ ॥ ॥१४२७॥ जोगतिगेणासेवण - सिक्खं चिय सम्ममायरन्तस्स । गहणस्सिक्खा जायइ, न अन्नहा जेण पयडमिणं गुरुचरणपसायणओ, असेसवक्खेववअणुञ्जमओ । सुस्सूसणपडिपुच्छण - पमुहगुणपरजणेणं च बहुबहुतरबहुतमबोह - संभवा परमपगरिसमुबेइ । गहणसिक्खा न उ अन्न - हा वि सिरिमालिणो व्व धुवं ॥ १४२८ ॥ एवं जाया व अभिक्खणं पि, मणवयणकायकिरियाहिं । आसेविजन्त च्चिय, वडूढइ एसा थिरा य भवे ।। १४२९ ।। ता हो अन्ता विहु, हुंतीए अहुतियाए हुन्ता वि । न हु होइ जप्पभावा, भव्वाण इमा गहणसिक्खा || १४३०|| ती च्चिय एकाए, नमोऽत्थु सव्वसुहसिद्धिभूमीए । आसेवणसिक्खाए, भवतरुपलयानलसमाए ॥१४३१॥ एत्थ य किरियानय - मयमेयं जं सव्वहा वि कजत्थी । किरिया च्चिय सम्मं, जएज निच्च चिय तहाहि ॥ १४३२ || ओवादेयत्थे, विन्नाए उभयलोगफलसिद्धि । इच्छन्तेण महमया, जयव्वं चैव जत्तेण ॥१४३३॥ जम्हा पर्वित्तिलक्खण - पयत्तविरहे न नाणिणो वि इहं । अहिलसियवत्थुसिद्धी, दीसह अन्नेहि वि जमुत्तं ॥ १४३४ ॥ किरि चय फलजणणी, नो नाणं संजमत्थविसयाण । विन्नाया वि सुनिउणं, न नाणमेत्ता सुही होइ || १४३५|| आसेवनाशिक्षा स्वरूपम् । ॥११३॥ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग-रंगसाला ॥११४॥ तिसिओ विहु सलिलाइय-मवलोयन्तो वि जाव न पयट्टो । पिवणाऽऽइकिरियाए, 'तत्तित्तिफलं न ता लहइ || १४३६ ॥ अग्गट्ठियइट्ठरसोववेय-भोयणतडोवविट्ठो वि । हत्थमवावारिन्तो, नाणी वि हु मरह भुकूखाए ॥१४३७॥ अइपंडिओ वि वाई, आहसिय परं गतो निवसभाए । वयणमवावारिन्तो न लहइ अत्थं सलाहं च ॥१४३८॥ इय इहलोयफलं पर, जह बुत्तो तह भवन्तरफलं पि । आसज्ज सो श्चिय विही, जओ जिणि देहिं भणियमिणं ॥ १४३९॥ चेइयकूलगणसंघे, आयरियाणं च पत्रयणसुए य । सव्वेसु वि तेण कथं, तवसंजममुञ्जमन्तेण 11288011 इय जह खाओवसमिग-चरणस्स तहेव खाइगस्सावि । सम्मं पगिट्ठफलसाह - गत्तणं होइ विन्नेयं ॥१४४१॥ जम्हा अरिहन्तस्स वि, पत्तस्स वि विमलकेवलाऽऽलोयं । नो ताव नाणओ च्चिय, संपजइ मुत्तिसंपत्ती ॥१४४२॥ जाव न समत्थकम्मिं - धणग्गितुल्ला परा विसुद्धिकरी । लहुपंचक्खरसंगिरण - मेत्तकालप्यमाणट्टिई ।।१४४३॥ नीसेसाऽऽसवसंवर-रूवा एत्थं अपत्तपुव्वा य । सेस किरियापहाणा, पत्ता चारित किरिय नायं च एत्थ सोच्चि, सुरिंददत्तो न जह मुणन्तो वि । राहं विधतो ता, परे व्व हीलापयं हुंतो ॥। १४४५॥ तम्हा इहपरलोइय - फलसंपत्तीए कारणमवंझं । आसेवासिक्ख च्चिय, ता इह जत्तो न मोत्तव्वो एवं च नागकिरिया - एहि उद्दिमुभयपक्खे वि । सिद्धंतुद्दिट्ठविचित्त - जुत्तिनिविहं निसामेत्ता एत्थ मांसला मोय - मणहरं फुडियकेयईकोसं । अन्नत्तो दरविदलिय - मवलोइय मालईमउलं १ तत्तृप्तिफलम् । ।। १४४४ ।। ॥१४४६॥ ॥१४४७॥ ।।१४४८।। आसेवनायाः माहात्म्यम् । ॥११४॥ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ज्ञानक्रिययोः परस्परसापेक्षत्वेन मोक्षसाधकत्वम् ॥११५॥ तग्गंधलुद्धओ महु-यरो व्य दोलायमाणमणपसरो । सिस्सो पुच्छह सट्ठाण-जुत्तिगरुयत्तणे भंतो ॥१४४९॥ कि तत्तमेत्थ गुरुणा, पयंपियं हंत उभयसिक्ख त्ति । गहणाऽऽसेवणरूवा, अन्नोन्नसवेकखयाए जओ ॥१४५०॥ आसेवणाए सिक्खा, न गहणसिक्खं विणा भवइ सम्मं । सहला न गहणसिक्खा वि, इह विणाऽऽसेवणासिक्खं ॥१४५१॥ संमत्तं पि जओ इह, सुयाऽऽणुसारेण जा पवित्ती उ । सुत्तऽत्थगहणपुव्या, किरिया तेणेह सिवजणणी ॥१४५२॥ किंचसुयनाणम्मि वि जीवो, वट्टन्तो सो न पाउणइ मोक्खं । जो तवसंजममइए, जोए न चएइ वोढुं जे ॥१४५३॥ "हयं नाणं कियाहीणं, या अन्नाणओ किया। पासंतो पंगुलो दड्ढो, धावमाणो य अंधओ" ॥१४५४॥ "संजोगसिद्धीए फलं वयंति, न हु एगचकेण रहो पयाइ । अंधोय पंगू य वणे समेच्चा, ते संपउत्ता नगरं पविट्ठा" ॥१४५५॥ नाणं नयणसमाणं, चरणं चरणप्पवित्तिपडिरूवं । दोण्हं पि समाजोगे, सिवपुरगमणं जिणा विति ॥१४५६॥ सिक्खादुगोउवएसो, जइ ता मुणिणो वि वन्निओ एवं । सविसेसं समणोवास-एण ता तत्थ जइयव्वं ॥१४५७॥ एत्तो च्चिय वन्निजइ, ते च्चिय धन्ना जयम्मि सप्पुरिसा । जे निचमप्पमत्ता, नाणी य चरित्तजुत्ता य ॥१४५८॥ परमत्थम्मि सुदिढे, अविनद्वेसु तवसंजमगुणेसु । लब्भइ गई विसिट्ठा, कम्मसमूहे विणट्ठम्मि ॥१४५९॥ लक्खित्ता दक्खो लक्ख-णिजभावे उ गहणसिक्खाए । लक्खाणुरूवमह अणु-सरेज आसेवणासिकूखं ॥१४६०॥ १ भ्रान्तः । ॥११५॥ Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥११६॥ जइ ताव गहणसिक्खा, एक च्चिय फलवई हवेज इहें । ता नहि सुयनिही सो वि हु, मेहुरामंगू तहा हुँतो ॥ १४६१॥ तहाहि ॥। १४६२॥ ॥१४६३॥ ॥१४६७॥ महुराए नयरीए, जुगप्पहाणो सुयस्स य निहाणो । अणवरयसिस्समुत्तत्थ - कहणपडिबद्धवावारो अगणियपरिस्समो भव्व-सत्तसद्धम्मदेसणाईसु । नामेण अजमंगू, आसि सूरी जणपसिद्धो सो पुण हुत्त किरिया-कलावत्रियलो सुहामिलासी य । सावयकुलपडिबद्धो, पग्गहिओ गारवतिएण || १४६४॥ अणवरयभत्तजणदिञ्ज–माणपाणऽन्नवत्थलाभेण । तत्थेव चिरं वुत्थो, चिच्चा अब्भुजयविहारं ।।१४६५।। अह सिढिलियसामन्नो, निस्सामन्नं पमायमुवचिणि । अकयनियदोससुद्धी, मरिऊणं आउविगमम्मि ॥ १४६६॥ तीए चेव पुरीए, निद्रुमणाऽसन्न जक्रख भवणम्मि । अच्चतं किव्विसिओ, जक्खो होऊण उप्पन्नो मुणिऊण विभंगेणं, पुन्वभवं तो विचितिउ लग्गो । हा हा पावेण मए, पमायमयमत्तचित्तेण पत्तं पि विचित्ताऽसय - रयणपडिपुन्नजिणमयनिहाणं । तकहियपवित्तिपरं मुहेण विहलत्तमुवणीयं माणुस्सखेत्तजाई - पमोक्खसद्धम्महेउसामग्गिं । चरणं पमायभट्ट, एत्तो कत्तो लहिस्सामि हा जीव ! पात्र ! तइया, इड्ढीरसगारवाण विरसत्तं । सत्थत्थजाणगेण वि, न लक्खियं किं तए आसि मायंगनिव्विसेस, किव्विसियसुरत्तणं इमं पत्तो । जाओ म्हि चिरमजोग्गो, विरइपहाणस्स धम्मस्स धी धी सत्थत्थपरि-स्समो ममं घी मईए सुहुमत्तं । धी धी परोवएस - प्पयाणपंडिच्चमच्चतं ।। १४६८।। ।।१४६९॥ 11280011 || १४७१ ॥ ।।१४७२ ।। ॥१४७३॥ आर्यमङ्गोः प्रमादवशेन यक्षत्वेन उत्पत्तिः पश्चात्तापश्च । ॥११६॥ Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥११७॥ ॥१४७४ ॥ ।।१४७५।। ॥१४७६॥ ॥१४७७।। धी भाववियलकिरिया - कलावमणुदिणमणुट्ठियं तं पि । वेसानेवत्थं पिव, परचित्तपसायणामेतं इय एवं नियदुच्चरिय - मणुखगं परमजायवेरग्गो । निदंतो दिवसाई, गमेइ गोत्तीनिहित्तो व्व अह तेण पएसेणं, उच्चारमहिं पडुच्च वच्चते । दद्दण निययसिस्से, मुणिणो पडिवोहण डाए जकुखपडिमामुहाउ, दीहं निस्सारिउ ठिओ जीहं । तं च मुणिणो पलोइय, पइदियहं भणिउमादत्ता जो कोई एत्थ देवो, जक्खो रक्खो व किन्नरो वाऽवि । सो जंपर पयड' चिय, न किंपि एवं वयं मुणिमो || १४७८ || तो सविसायं जक्खेण, जंपियं भो तवसिणो सोऽहं । तुम्भाण गुरु किरियाए, मंगुलो अञ्जमंगु ति ॥ १४७९॥ तेहि वृत्तं हा सुयनिहाण !, सिक्खादुगम्मि वि सुदक्ख !। कह हीणजक्खजोणि, गतोऽसि चोज्जं महंतमिमं ॥ १४८० ॥ णं भणियं नो किपि चोजमिह साहुणो महाभागा ! । एस च्चिय होड़ गई, सिढिलियसद्धम्मक्रम्माण || १४८१ ॥ सावयपडिबद्धाणं, इड्ढिरससायगारवगुरूणं । सीयविहारीणं मारि-साण जिब्भिंदियजियाण ॥१४८२ ॥ ।।१४८३ ॥ इय मह कुदेवजोणि, जाणित्ता साहुणो महासत्ता ! । जइ सुगईए कज्जं, ता दुलहं संजमं लद्धुं परिहरियपमायो, निजियाऽणंगजोहा । चरणकरणरत्ता, नाणवंताण भत्ता परिचयममत्ता, मोक्खमग्गे पसत्ता । विहरह लहुभूया, भूयरक्खं कुणंता भो भो देवाणुप्पिय!, संमं संबोहिया तए अम्हे । इइ जंपिऊण मुणिणो, पडिवन्ना संजमुञ्जयं १ गोत्ती = कारागृहम् । ।।१४८४।। ।। १४८५।। जिहवानिष्कासनेन यक्षकृतः मुनीनां प्रतिबोधः ॥११७॥ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अङ्गारमर्दक दृष्टान्तः। ॥११८॥ इय पुन्ना वि हु वंछिय- सोग्गतिफलसाहिगा गहणसिक्खा । आसेवणसिक्खाए, रहिया नो जायइ कहं पि ॥१४८६॥ आसेवणसिक्खा वि हु, असहाय चिय गुणाय नो भणिया । अंगारमद्दगस्स व, सम्म सन्नाणसुन्नस्स ॥१४८७॥ तथाहिअत्थि पुरं गजणयं, सुसाहुगणपरिवुडो विजयसेणो । सूरी सद्धम्मपरो, तत्थ ठिओ मासकप्पेण ॥१४८८॥ पच्छिमरयणीसमए, सीसेहिं तस्स सुमिगओ दिट्ठो । पंचसयकलहकलिओ, कोलो वसहीए किल पत्तो ॥१४८९॥ विम्हियमणेहिं तेहिं, सुमिणऽत्थं पुछिया य तो सूरी । तेहिं कहियं एही, गुरुकोलो साहुगयसहिओ ॥१४९०।। अह उग्गयम्मि सूरे, सोमग्गहसंगओ रविसुओ व्व । कप्पतरुसंडमंडल-सहिओ एरंडरुक्खो व्व ॥१४९१॥ पंचसयसुमुणिजुत्तो, आयरिओ रुद्ददेवनामोत्ति । पत्तो साहुहिं कया, उचिया से सम्बपडिवत्ती ॥१४९२॥ अह वत्थव्वा मुणिणो, परिक्खणज्डा निसिम्मि कोलस्स । गुरुवयणेणं खिविउं, काइयभूमिम्मि अंगारे ॥१४९३॥ पच्छन्नपएसगया, पलोयमाणा य जाव चिटुंति । पाहुणगसाहुणो ताव, पट्ठिया काइयमहीए ॥१४९४॥ अंगारक्कमणुप्पन्न-किसिकिसाऽऽरावसवणओ चेव । मिच्छामि दुक्कडं हा, किमेयमेवं ति जंपन्ता ॥१४९५॥ अंगारकिसकिसोरख-ठाणम्मि विरइऊण चिधाई । गोसे पहिस्सामो, होज किमेयं ति बुद्धीए ॥१४९६॥ विणियत्तंति जवेणं, तेसिं गुरू पुण तदारवे तुट्ठो । एए वि जिणेहि अहो, जीवा कहिय त्ति भासंतो ॥१४९७॥ २ खरययरं अंगारे, मदंतो काइयामहिम्म गओ । एसो य वइयरो तेहि, संसिओ निययमूरिस्स ॥१४९८॥ १ सद्गति० २ खरकतरम् = गाढम् इत्यर्थः ॥११८॥ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ११९ ॥ ॥१५०४॥ तेणाऽवि जंपियं भो, तवस्सिणो एस सो गुरू कोलो । एए वि महामुणिणो सिस्सा एयस्स गयकलहा ॥१४९९| तो पत्थावे पाहुण - साहुगो विजयसेणसूरीहिं । जहदिट्ठउजुत्तीहिं, बोहिऊणं इमं भणिया भो भो महाणुभावा ! तुम्ह गुरू एस निच्छियम भव्वो । जइ मोकूख कंखिणो ता, चएह एयं लहु चैव जम्हा गुरुण व उपहम्मि, लग्गस्स मूढबुद्धिस्स । चागो विहिणा जुत्तो, इहरा दोसप्पसंगाओ एवं सोचा तेहि, उवायओ उज्झिओ इमो झति । कयउग्गतवविसेसेहि, पाविया देवलच्छी वि अंगारमदगो पुण, सन्नाणविवज्ञ्जियत्तणेण चिरं । कट्टाणुट्टाणपरो वि, दुकूखभागी भवे जाओ इय भो देवाणुपिया !, गहणाऽऽसेवणसरूवसिक्खासु । दोसु वि जएज सम्मं, तुममाराहणममिलसंतो ।।१५०५।। एवं तदुभयसिकूखा, भणिया वि पुणो हवेज दुवियप्पा । सामन्नविहिसरूवा सविसेसविहीसरूवा य ॥ १५०६॥ एक्केका विय दुविहा- जइगिहिविसयत्तणेण नायव्वा । ताव गिहत्थाणमऽहं भणामि सामन्नविहिसिकूखं ।।१५०७।। ववहारसुद्धी जणणि दणिज - वावारचागनिष्पन्ना | कालुस्सवियलसद्धम्म - कम्मपरिवालणसरूवा संखाण व धवलपहा गभीरया, विव महासमुद्दाणं । चंदाण सिसिरजोण्ह व्व, नयणसोह व हरिणीणं उच्छ्रण महुरया विव, सुस्सावयकुलपसूइसब्भावे । जइ वि हु सिद्धा सा तेसिं, तह वि एवं समवसेया नाणवयवुड्ढ सेवा, सत्थभासो परोवयारितं । सच्चरियजणपसंसा, दक्खिनपरायणत्तं च उत्तमगुणाणुरागो, अणूसुगत्तं अखुदभावो य । परलोयभीरुयत्तं सव्वत्थ अणकूखपरिहारो ।। १५०८ ।। ।। १५०९ ।। ॥ १५१० ॥ ।।१५११ ।। ।। १५१२ ।। ।।१५००। ॥१५०१॥ ॥ १५०२॥ ।। १५०३ ।। अभव्यगुरोः परीक्षा, त्यागः शिक्षाभेदाश्च । ॥ ११९॥ Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सामान्यविधिशिक्षास्वरूपम् गृहस्थयोग्यगुणाश्च। ॥१२०॥ गुरुदेवाऽतिथिपूयण-मपक्खवाएण नायदरिसित्तं । असदऽग्गहवजणया, सपणयपुव्वामिभासित्तं ॥१५१३॥ वसणम्मि सुधीरतं, संपत्तीए १अणुत्तुणत्तं च । सगुणपसंसालजण-मऽत्तुक्करिसस्स परिहारो ॥१५१४।। नयविक्कमसालितं, लजालुत्तं सुदीहदरिसित्तं । उत्तमकमवत्तित्तं, पडिवनभरेक्धवलतं ॥१५१५॥ उचियठिइपरिवालण-मदुराराहत्तणं जणपियत्तं । परपीडापरिहारो, थिरया संतोससारत्तं ॥१५१६॥ अणवस्यगुणऽब्भासो, परत्थसंपाडणेक्करसियत्तं । पयइए विणीयत्तं, हिओवएसोवजीवित्तं ॥१५१७।। गुरुजणरायाऽईणं, अवन्नवायाऽऽइकारिपरिहरणं । इहपरलोयाऽपायाऽऽइ-चिन्तणं चेव अइनिउणं ॥१५१८॥ एमाइगुणगणो सावगेहिं, इह परभवे य हियहेऊ । अप्पाणयम्मि निच्चं, निवेसियव्यो पयत्तेण ॥१५१९।। इय गुणजोगाराऽहिय-सामन्नविही गिही अ जत्तेण । साहेइ विसेसविहिं पि, नूण तदऽवंझहेउत्ता ॥१५२०।। सामन्नगुणाऽसत्तो, किमऽलं धरि नरो विसेसगुणे । न हु सरिसवं पि वोढुं, असमत्थो मंदरं धरिही ॥१५२१॥ - लोगडिइपगिट्ठो, एवं चिय भूमिगाऽणुसारेण । सामन्नविहीसिक्ख, सुस्समणो वि हु अणुसरेज ॥२५२२।। अह पुव्वसूइयं चिय, संखेवेगं विसेसविहिसिक्ख । सुस्सावगसाहुगयं, भणामि दुविहं पि सुविभत्तं ॥१५२३।। तत्थ य सामन्नविहि-प्पवित्तिअन्भहियजोग्गयगयस्स। गिहिणो विसेससिक्खा, पढम चिय वुच्चए ताव ॥१५२४॥ सम्ममवगयस्स जिणमय-मऽणुदिणवड्ढन्तसुद्धपरिणामो । परिणाममंगुलं जाणि-ऊण घरवासवासंगं ॥१५२५॥ १ अनुत्तानत्व' = गर्वरहितत्वम् इत्यर्थः ॥१२॥ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला श्रावकगुणाः श्रावकदिनकृत्यं च। ॥१२१॥ पडुपवणंऽदोलियकयलि-पत्तपडिबद्धतोयबिंदु व । सुविणिच्छिऊण भंगुर-मा तारुन्नमऽत्थं च ॥१५२६॥ पयइविणीओ पयईए, भद्दओ पयइपरमसंविग्गो । पयईउदारचित्तो, पयइजहुक्खित्तभरधवलो ॥१५२७॥ निच चिय साहम्मिय-वच्छल्ले जुन्नचेइउद्घारे । परपरिवायच्चाए, जएज सुस्सावगो मइमं ॥१५२८॥ निदाविरमम्मि तहा, सम्मं कयपंचमंगलविहाणो । अणुसरणपुव्वयं उद्वि-ऊण उचियं च काऊण ॥१५२९।। संखेवेणं पि हु वीय-रायपडिमाउ वंदिउँ सगिहे । गच्छेन्ज साहुवसहिं, करेज आवस्सयाइ तहिं ॥१५३०॥ एवं हि कीरमाणे, जिणाणमाऽऽणा कया हवइ सम्मं । गुरुपरतंतत्तं सुत्त-अत्थसविसेसनाणं च ॥१५३१॥ जहठियसामायारी-कुसलत्तमऽसुद्धबुद्विविगमो य । गुरुसकिखओ य धम्मो, संपुष्णविही य होइ कया ॥१५३२॥ साहूण असइ वसही-सकिन्नत्ताइकारणेहि वा । गुरुणा समणुनाओ, पोसहसालाईसु वि कुजा ॥१५३३॥ सज्झायं काऊणं, खणं अपुव्वं पढेज सुत्तं पि । तत्तो य विणिक्खमिउ, होऊण य दव्वभावसुई ॥१५३४॥ पढमं नियगेहे च्चिय, निच्च चिइवंदणं समयविहिणा । विभवाष्णुसारिपूया, पुव्वमऽणुद्वेज गोसम्मि ॥१५३५।। तयणतरं तु जइ ता, तहाविहं तस्स नथि गिहकिच्च । ता तव्वेलं चिय कय-सरीरसुद्धी सुनेवत्थो ॥१५३६।। पुष्फाइपवरपूयंग-वग्गहत्थेण परियणेण समं । वच्चेज जिणिदगिहे, पंचविहाभिगमपुव्वं च ॥१५३७॥ तत्थ पविसित्तु विहिणा, उदारपूयापुरस्सरं सम्मं । चिइवंदणं करेजा, पणिहाणंऽतं सुसंविग्गो ॥१५३८॥ अह कारण केमावि, जिणवरभवणम्मि अहव नियगेहे । पोसहसालाए वा, हवेज सामाइयाऽऽइ कयं ॥१५३९॥ ॥१२१॥ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला Kा जिनपूजागुरुपतिलाभन भोजनव्यवहारादिविधिः। ॥१२२॥ तो साहुसमीवम्मि, गंतुं किइकम्मपुव्वगं सम्मं । कुजा पञ्चकूखाणं, खणं च जिणवयणसवणं च ॥१५४०॥ भत्तीए तहा काउ', बालगिलाणाइगोयरं पुच्छं । तकिच च समग्गं, संपाडेजा जहाजोग्गं ॥१५४१॥ अणइकमणेण कुलक्कमस्स, लोगाऽववायविरहेण । तत्तो वित्तिनिमित्त, ववहारमऽणि दियं कुजा ॥१५४२।। भोयणकाले य गिहं, आगम्म चउव्विहाए पूयाए । १पुष्फाऽऽमिसवत्थेहि', थोत्तेहि य भावसारेहिं ॥१५४३॥ संपूइऊण विहिणा, जिणबिंब तयणु साहुमूलम्मि । गंतूण भगइ एवं, अणुग्गहं कुणह मे भंते ! ॥१५४४॥ असणाऽऽईदव्याणं, गहणेण भवाऽवडे निवडियस्स । जयजीववच्छलेहि', दिजउ हत्थावलंबो मे ॥१५४५।। संपट्टियसंघाडग-पट्ठिठिओ जाइ जाव नियदारं । एत्थंतरमऽन्ने वि हु, गिहटिया अभिमुहा इंति ॥१५४६॥ वंदंति य तो सड्ढो वि, जायसइढो पमजिपाए । दाऊण आसणं कुणइ, संविभागं जहाविहिणा ॥१५४७॥ वंदणपुव्वं अणुगच्छिऊण, तत्तो गिहे समागम्म । भुंजाविय जणयाई, चिंतिय गोणाइ २पेसाई ॥१५४८।। देसंऽतराऽऽगयाणं, चितं काऊण सावगाणं पि । पडियग्गिउ गिलाणे, ताहे उचियप्पएसम्मि ॥१५४९।। उचियाऽऽसणोवविट्ठो, पञ्चकूखाणं च सरिय जहगहियं । कयपंचनमोकारो, सुसावगो तयणु भुंजेला ॥१५५०॥ भोत्तूण तओ विहिणा, पुरओ घरचेइयाण ठाऊण । तव्वंदणं करित्ता, पच्चकखइ दिवसचरिमाऽई ॥१५५१॥ खणमेत्तं सज्झाय, अपुव्वपढणं च किचि काऊणं । पुणरवि वित्तिनिमित्त, ववहारमऽणि दियं कुजा ॥१५५२॥ १ पुष्पनैवेद्यवस्त्रैः। २ प्रेष्यादीन् । ||१२२॥ Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ all संवेगरंगसाला संध्याकृत्यानि शयनं कामिनीदेहाशुभत्वचिन्ता ॥१२३॥ - संझासमयम्मि पुणो, पूयं काऊण जिणवरिंदाणं । सारथुइथोत्तपुव्वं, सगिहम्मि वि वंदणं कुञा ॥१५५३।। तो जिणभवणे गंतु, वंदेजा पूहऊण जिणबिंबे । सामाइयपडिक्कमणाऽऽइ, गोसभणियं पिव करेजा ॥१५५४॥ साहुसमीवे अकए य, तम्मि गच्छेन्ज साहुवसहीए । बंदणमालोयणयं, खामणयं पि य तहिं का ॥१५५५।। गिण्हइ पच्चकखाणं, खणमिह सवणं च धम्मसत्थस्स । विस्सामणाऽऽई विहिणा, भत्तीए करेज साहणं ॥१५५६।। संदिद्धपए पुच्छिय, सावगवग्गस्स काउमुचियं च । गिहगमणं विहिसुयणं, विहेज गुरुदेवसरणं च ॥१५५७।। उक्कोसबंभयारी, परिमाणकडो व होज नियमेण । कदंप्पाइविउत्तो, पइरिकम्मि य तुयडेजा ॥१५५८॥ उद्दाममोहवसओ, पयट्टिउ' कहवि अहमकिच्चम्मि । उवसन्तमोहवेगो, चिन्तेजा भावसारमिमं ॥१५५९॥ मोहो दुहाण मूलं, मूलं च विवञ्जयस्स सव्वस्स । एयस्स वसं पत्ता, सत्ता मन्नंति हियमाहियं ॥१५६०॥ जस्स वसेणं पि य कामिणीण, वयणाऽऽइयं असारं पि । १चंदाईहुवमिजइ, घिरत्थु ही तस्स मोहस्स ॥१५६१॥ इत्थीकडेवराणं, २सतत्त-चिन्तं तओ तहा कुजा । जह मोहारिजयाउ, संवेगरसो समुच्छलइ ॥१५६२॥ तहाहिजं ताव कामिणीणं, मणोहरं हरिणलंच्छणच्छायं । वयणं तं पि हु मलगलिर-३ विवरसत्तयसमाउत्तं ॥१५६३॥ विच्छिन्नथोरथणया, मंसचया पोट्टमऽसुइमंजूसा । मंसद्विनसाविरयण-मेत्तं सेसं पि हु सरीरं ॥१५६४॥ १ चन्द्रादिभिः उपमीयते । २ स्वतत्त्वचिन्ताम् = स्वरूपचिन्तनम् । ३ विवरसप्तक । ॥१२३॥ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रातःसमयभावना गुणेषु अवितृष्णत्वं ॥१२४॥ जं पि य पयईए चिय, दुग्गंधिमलाविल विलीणं च। पयइअहोगतिदारं, बीभच्छं कुच्छणिजं च ॥१५६५॥ अइलजणीयमंगुल-रूवं ति १ठइजइ य किर रमणं । तम्मि वि रमेज जो नणु, स केण अव्वो विरज्जेज ॥१५६६॥ एवंगुणाण सीमंतिणीण, रमणम्मि जे विरत्तमणा । जम्मजरामरणाणं, दिनो हु जलंजली तेहिं ॥१५६७।। इय जेण जेण बाहा, हवेज तं तस्स तस्स पडिवकूखं । पुव्वाऽवरनिसिसमए, सम्मं भावेज किं बहुणा ॥१५६८॥ तित्थयरप्पडिवत्ति, पंचविहाऽऽयारसारगुरुभत्ति । सुविहियजइजणसेवं, सम-समहियगुणसमावासं ॥१५६९।। अप्पुन्वगुणसमजण-मऽप्पुव्वापुव्वतरसुयऽब्भासं । अप्पुव्वत्थाऽहिगम, अपुवाऽपुन्वसिक्खगहं ॥१५७०॥ सम्मत्तगुणविसुद्धिं, जहगहियवएसु निरइयारत्तं । अंगीकयधम्मगुणा-विरोहिगिहकज्जकारित ॥१५७१।। धम्मे च्चिय धणबुद्धि, समधम्मिसु चेव गाढपडिबंध । आगमविहिविहियातिहि-प्पयाणपरिसेसभोइत्तं ॥१५७२।। इहलोयसिढिलभावं, परलोयाराहणेकरसियत्तं । चरणगुणलंपडतं, जणवायाभिगमभीरुत्तं ॥१५७३॥ संसारमोक्खपरमत्थ-दोसगुणभावणाणुसारेण । पइवेलं चिय सम्मं, परमं संवेगरसगमण ॥१५७४॥ सव्वत्थ विहिपरतं, जिणसासणपरमसमरसाऽऽपत्ति । संवेगसारसमइय-सज्झायज्झाणरसियत्तं ॥१५७५॥ एमाइ उत्तरोत्तर-गुणगणमऽवियन्हमाणसो धीमं । आराहेंतो सम्मं, गमेज्ज कालं कुलपसूओ ॥१५७६॥ एवं च गुरु पि गिरि, आरुहइ पयंपएण जह कोई । आरहाणागिरि तह, सम्मं धीरो समारुहिही ॥१५७७॥ १ स्थग्यते = आच्छाद्यते । ॥१२४॥ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गुदोषपरीक्षा প্পিাसमाप्तिश्च । ॥१२५॥ एवं धम्मात्थिगिहत्थ-गोयरा इह विसेसविहिसिक्खा । वुत्ता एत्तो वुच्चइ, मुणिविसया सा समासेण ॥१५७८॥ नवरं समयविऊहिं, सा च्चिय भणिया विसेसविहिसिक्खा । जा किर पइदिणकिरिया, जईण पुण सा इमा नेया ॥१५७९॥ पडिलेहणापमजण-मिक्खिरियालोय जणा चेव । पत्तगधुवणवियारा, थंडिलमाऽऽवस्सयाऽऽइया ॥१५८०॥ जा वि य इच्छामिच्छ-प्पमुहा उवसंपयाऽवसाणाओ । सुविहियजणपाउग्गा, सामायारी दसपयारा ॥१५८१।। पढउ सयं पाढेउ य, परे वि तत्तं पि चितउ पयत्ता। जइ नत्थि विसेसविहिम्मि, आयरो ता मुणी वसणी ॥१५८२।। इय गुणदोसपरिकूख', काउं अवगम्म तह गहणसिक्ख । समणुसरेज अभिक्ख', सम्म आसेवणासिक्ख ॥१५८३।। एवं च सप्पभेओ-भयसिक्खजुओ हवेज धम्मऽत्थी। सव्वो वि सव्वया वि, कि पुण आराहणाचित्तो ॥१५८४॥ आराहणा वि न जओ, पायं तह सम्ममरिहइ होउ। एमेव अत्थिणो वि हु, पुव्वमऽणब्भत्थजोगस्स ॥१५८५।। तम्हा तदत्थिणा सव्वहा वि, एयासु भणियसिकखासु । जइयव्वं जत्तेणं, एत्तो य कयं पसंगण ॥१५८६॥ इय धम्मुवएसमणो-हराए, संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोक्ख-चउमहामूलदाराए ॥१५८७॥ आराहणाए पनरस-पडिदारमयस्स पढमदारस्स । तइयं सिक्खादारं, समत्तमेयं सभेयं पि ॥१५८८॥ आराहगो न पुव्वुत्त-सिक्वदक्खो वि विणयविरहेण । होइ कयत्थो जत्तो, एत्तो बुच्चइ विणयदारं ॥१५८९॥ विणओ य पंचरूवो, परूवियो नाणदरिसणचरित्ते । तवविणओ य चउत्थो, चरिमो उवयारिओ विणओ ॥१५९०॥ "काले विणए बहुमाणे, उवहाणे तहा अनिन्हवणे । वंजण-अत्थ-तदुभए, विणओ नाणस्स अट्ठविहो" ॥१५९१॥ . ॥१२५॥ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ज्ञानविनयादि स्वरूपं विनयमाहात्म्यं च। ॥१२६॥ "निस्संकिय निकंखिय, निवितिगिच्छा अमृढदिट्ठी य । उववूह थिरीकरणे, बच्छल्ल पभावणे अट्ठ" ॥१५९२॥ पणिहाणपहाणस्स उ, गुत्तीओ तिन्नि पंच समिईओ । आसज्ज उज्जमंतस्स, होइ विणओ चरित्तस्स ॥१५९३॥ भत्ती तवम्मि तह तवरएसु, सेसेसु हीलणच्चाओ। जहविरिअमुजमो वि अ, तव विणओ एस नायवो ॥१५९४॥ काइयवाइयमाणस्सिओ अ, तिविहोवयारिओ विणओ। सो पुण सव्वो वि दुहा, पच्चक्खो तह परोकखो अ॥१५९५॥ तत्थ य गुणवंताणं, दंसमणमेत्ते वि आसणच्चाओ । सत्तट्ठपओसप्पणम-भिमुहमिन्ताण सप्पणयं ॥१५९६॥ अंजलिकरणं पाय-प्पमजणं आसणोवणयणं च । आसीणेसु य तेसु, सयमुवविसणं उचियठाणे ॥१५९७॥ इच्चाइ काइओ वाइ-ओ य नाणाहिए पडुच्च भवे । कित्तस्स गुणगणं, गउरवसारेहिं वयणेहिं ॥१५९८॥ अकुसलमणनिरोहो, कुसलस्स उदीरणं च ते चेवं । आसज्ज जं किर भवे, एसो माणस्सिओ विणओ ॥१५९९।। आसणदाणाईओ पच्चक्खो, एस चेव गुरुविरहे । तकहियविहिपहाण-प्पवित्तिओ हवइ य परोक्खो ॥१६००॥ इय भूरिभेयभिन्न, विणयं निउणं वियाणि धीरो। आराहणामिलासी, सम्म कुजा तयं जम्हा ॥१६०१॥ जो परिभवइ अविणया, धम्मगुरु जत्थ सिक्खए विजं । सा सुगहिया वि विज्जा, दुक्खेणं तस्स देइ फलं ॥१६०२॥ किंचसव्वत्थ लभेज्ज नरो, वीसंभं पञ्चयं च बुद्धिं च । जइ गुरुजणोवइ, विणयं भावेण गिण्हेजा ॥१६०३॥ पव्वइयस्स गिहिस्स व, विणयं चेव कुसला पसंसंति । न हु पावइ अविणीओ, कित्तिं च जसं च लोयम्मि ॥१६०४॥ ॥१२६॥ Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१२७॥ जाणता वि य विषयं, केई कम्माऽणुभावदोसेण । नेच्छंति पउजेड, अभिभूया रागदोसेहि ।।१६०५।। विणओ सिरीण मूलं, विणओ मूलं समत्यसोक्खाणं । विणओ हु धम्ममूलं, विणओ कल्लाणमूलं ति || १६०६|| विणण विहीणस्स, उ, सव्वं पि, निरत्ययं अणुट्ठाणं । तं चैव विणयसारं, सयलं सहलत्तणमुवे ॥१६०७॥ तह विणयविहीणम्मि, सिक्खा वि निरत्थिया भवे सव्वा । विणओ सिकूखाए फलं, विणयफलं सव्वपान्नं ॥ १६०८॥ दोसा वि गुणा विणयाउ, होंति दोसा गुणा वि अविणीए । सञ्जणजणमणरंजण-जणणी मेत्ती वि विणयाओ || १६०९ ॥ विणयपरम्मि गुरुत्तं, सम्मं दंसंति जणणिजणया वि । विणयविहीणे पुण ते वि, अहह ! सत्तुं विसेसेति ॥१६१०॥ विणयोवयारकरणा, अदिस्सरूवा विदिति दरिसावं । १ अविणयजणियाऽणक्खा, फिडंति पासट्ठिया वि लहुं ॥ १६११ ॥ पत्थरखरहियया २दुक्कुहावि, विणयाउ पल्हयंति लहुँ । नियवच्छदंसणेण व, पसूयसुरहि व्व निब्र्भतं ॥१६१२॥ विणयाओ विस्सासो, विणयाउ सयलअत्थसिद्धीओ । विणयाओ च्चिय फलदाइ - पीओ सव्वाओ विज्जाओ || १६१३ || अविणीयस्स पणस्सर, जइ न पणस्सइ न जुञ्जइ गुणेहिं । विजा सुसिक्खियावि हु, गुरुपरिभवबुद्धिदोसेणं ॥ १६१४ ॥ अविणीयस्स उ विज्जं, गुरू वि दितो लहेज वयणिज्जं । हारेञ्ज सकज्जं पि हु, पावेज ततो विणासं पि ॥ १६१५ ।। किच विजा वि हो बलिया, गहिया पुरिसेण विणयवंतेण । सुकुलपसूया कुलवा लिय व्व पवरं पई पत्ता || १६१६॥ संकम दुव्विणीए, गुरुपरिभवकारए य नो विजा । सेणियनिवे व्व तत्थेव, संकमेज्जा उ विवरी ॥१६१७॥ १ अविनयजनितरोषाः । २ दुक्कुहा = अरुचयः । विनयमाहात्म्यम् । ॥१२७॥ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ तहाहि संवेगरंगसाला विनये श्रेणिककथा। ॥१२८॥ रायग्गिहम्मि नगरे, राया नामेण सेणिओ आसि । संमत्तथिरत्तपहि ब्य, सक्कविफारियपसंसो ॥१६१८॥ सयलंतेउरपवरा !, देवी नामेण चेल्लणा तस्स । चउबिहबुद्धिसमिद्धो, मंती पुत्तो य अभओ त्ति ॥१६१९॥ एगम्मि य पत्थावे, देवीए पत्थिवो इमं भणिओ । पासायमेगखंभ, मम जोग्गं कारवेसु त्ति ॥१६२०॥ दुन्निग्गहेण इत्थी-गहेण, संताविएण नरवइणा । पडिवनं तव्वयणं, अभयकुमारो य आइटो ॥१६२१॥ तो वढइणा समगं, थंभनिमित्तं महाडवीए गओ । दिट्ठो तहिं च रुक्खो ! , सुसिणिद्धो अइमहासाहो ॥१६२२।। २अहिडिओ सुरेणं, होहि त्ति ३विचित्तकुसुमधूवेहिं । अहिवासिओ स साही, कओववासेण अभयेण ॥१६२३॥ अह बुद्धिरंजिएणं, तरुवासिसुरेण निसिपसुत्तस्स । सिटुं अभयस्स महाणु-भाव ! मा छिदिहिसि एयं ॥१६२४॥ वच्चसु तुमं पि सगिह, काहमहमेगखभपासायं । सव्वोउयतरुफलफुल्ल-मणहराऽऽरामपरिकलियं ॥१६२५।। इय पडिसिद्धो अभओ, वडूणा सह गओ सगेहम्मि । देवेण वि निम्मविओ, आरामसमेयपासाओ ॥१६२६।। तम्मि य देवीए समं, विचित्तकीलाहिं कीलमाणस्स । रइसागरावगाढस्स, राइणो जंति दियहाई ॥१६२७॥ अह तन्नयरनिवासिस्स, पाणवइणो कयाइ गब्भवसा । भजाए समुप्पन्नो, दोहलओ अंबगफलेसु ॥१६२८|| तो तम्मि अपुज्जते, पइदियह खिज्जमाणसव्बंगिं । तं दट्टणं पुढे, तेण पिए ! कारणं किमिह ? ॥१६२९।। १ सम्यक्त्वस्थिरत्वप्रधीः २ अधिष्ठितः । ३ विविध० । ॥१२८॥ Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विद्यया प्राणकृतं फलग्रहणम् स्तेनशुद्धये अभयाय आदेशः। ॥१२९॥ परिपकंऽवयफलदोहलो य, तीए निवेइओ ताहे। पाणाऽहिवेण भणियं, चूयफलाणं अकालोऽयं ॥१६३०॥ जइ वि हु तहावि कत्तो वि, सुयणु ! संपाडिमो थिरा होसु । निसुओय तेण रन्नो, सव्वोउयफलदुमारामो ॥१६३१॥ तं चाऽऽराम बाहिट्ठिएण, पेहंतएण पक्कफलो । दिट्ठो अंबयसाही, ताहे जायाए रयणीए ॥१६३२॥ ओणामणीए विजाए, साहमोगामिऊण गहियाई । अम्बयफलाई पुणरवि, पच्चोणामणिसुविजाए ॥१६३३।। साहं विसजिऊणं, समप्पियाई पियाए हिटेण । पडिपुन्नदोहला सा, गम्भं वोढुं समाढत्ता ॥१६३४॥ अह अवरावरतरुवर-पलोयणं राइणा कुणंतेण । पुचदिणदिवफलपडल-वियलमवलोइउं चूयं ॥१६३५॥ भणिया रकखगपुरिसा, रे! केणेसो विलुत्तफलभारो । विहिओ ति तेहिं वुत्तं, देव! न तावेत्थ परपुरिसो॥१६३६॥ नूणं पविट्ठो न य नीहरंत-पविसंतयस्स वि पयाणि । कस्स वि दीसंति मही-यलम्मि ता देव ! चोञ्जमिणं ॥१६३१॥ जस्साऽमाणुससामथ-मेरिसं तस्स किपिऽकरणिज । नत्थि ति य चिंततेण, राइणा सिट्ठमऽभयस्स ॥१६३८॥ एवंविहऽत्थकरण-खमं लहुं लहसु पुत्त ! चोरं ति । जह हरियाई फलाई, तहऽन्नया दारमऽवि हरिही ॥१६३९॥ भूमियलनिलीणसिरो, महापसाओ त्ति जंपिउ' अभओ । तियचच्चरेसु चोरं, निरूविउं बाढमाऽऽढत्तो ॥१६४०॥ वोलीणाई कइवयदिणाई, पत्ता न तप्पउत्ती वि । चिंतावाउलचित्तो, ताहे अभओ ददं जाओ ॥१६४१॥ पारद्धमऽनदियहे, नडेण नयरीए बाहि पेच्छणयं । मिलिओ पउरनरगणो, अभएण वि तत्थ गंतूणं ॥१६४२।। भावोवलकरखणट्ठा, पयंपियं भो जणा! निसामेह । जाव नडो नागच्छइ, ताव ममऽकूखाणयं एकं ॥१६४३॥ ॥१२९॥ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला स्तेनप्राप्तये अभयकथित जीर्णश्रेष्ठिकन्याकथा। ॥१३०॥ तेहिं पयंपियं नाह ! , कहह तो कहिउमेवमाऽऽरद्धो । नयरम्मि वसंतपुरे, आसि सुया जुन्नसेविस्स ॥१६४४॥ दारिद्दविदुयत्तेण, नेव परिणाविया य सा पिउणा । वडकुमारी जाया, वरऽत्थिणी पूयए मयणं ॥१६४५।। आरामाउ सा चोरियाए, कुसुमोच्चयं करेमाणी । पत्ता मालागारेण, जंपियं किंपि सवियारं ॥१६४६॥ तीए वुत्तो कि तुज्झ, भइणिधूयाओ मह सरिच्छाओ । नेवत्थि जे कुमारि पि, मं तुमं एवमुल्लवसि ॥१६४७॥ संलत्तं तेण तुमं, उबूढा भत्तुणा अभुत्ता य । एसि समीवे जइ मे, मुंचामि अनहा नेव ॥१६४८॥ एवं ति पडिसुणित्ता, गया गिहं सा कयाइ तुठेण । मयणेणं से दिनो, मंतिस्स सुओ वरो पवरो ॥१६४९॥ सुपसत्थे हत्थग्गह-जोगे लग्गम्मि तेण उव्बूढा । एत्थंतरम्मि अस्थगिरि-मुवगयं भाणुणो बिम्बं ॥१६५०॥ कज्जलभसलच्छाया, वियंमिया दिसिसु तिमिररिंछोली । हयकुमुयसंडजड्डे, समुग्गय मण्डलं ससिणो ॥१६५१॥ अह सा विचित्तमणिमय-भूसणसोहंतकन्तसव्वंगा । वासभवणम्मि पत्ता, भत्ता एवं च विन्नत्तो ॥१६५२॥ तव्वेलुब्बूढाए, आगंतव्वं ति मालियस्स मए । पडिवन्नमाऽऽसि पिययम !, ता जामि तहिं विसज्जेसु ॥१६५३॥ सच्चपइन्ना एस त्ति, मन्नमाणेण तेणऽणुनाया । वच्चन्ती परिहियपवर-भूसणा सा पुराउ बहिं ॥१६५४॥ दिवा चोरेहिं तओ, महानिही सो इमो त्ति भणिरेहिं । गहिया नवरं तीए, णिवेइओ निययसब्भावो ॥१६५५॥ चोरेहिं जंपियं सुयणु!, जाहि सिग्धं परं वलेजासि । मुसिऊणं जेग तुमं, जहाऽऽगयं पडिनियत्तामो ॥१६५६॥ एवं काहं ति पयंपिऊण, संपट्ठिया अहद्धपहे । तरलतरतारयाऽऽउल-समुच्छलंतच्छिविच्छोहो ॥१६५७॥ ॥१३०॥ Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मालिक-चौरराक्षसेभ्यः कन्यायाः मुक्तिः गृहस्वामिनीत प्राप्तिश्च । ॥१३१॥ रणरणिरदीहदंतो, दूरपसारियरउद्दमुहकुहरो । चिरहिएणं लद्धासि, एहि एहि ति जंपन्तो ॥१६५८॥ अञ्चन्तभीसणंऽगो, समुट्ठिओ रक्खसो सुदुप्पेखो । तेणाऽवि करे धरिया, कहिओ तीए य सब्भावो ॥१६५९।। पामुक्का आरामे, गंतूणं बोहिओ सुहपसुत्तो । मालागारो भणिओ य, सुयणु ! साऽहं इहं पत्ता ॥१६६०।। एवंविहरयणीए, साऽऽभृसणा कह समागया तं सि । इय तेणं सा पुट्ठा, सिट्ठ तीए य जहवित्तं ॥१६६१॥ अव्वो ! सच्चपइन्ना, १महासईम त्ति भावमाणेण । चलणेसु निवडिऊगं, मालागारेण तो मुक्का ॥१६६२॥ पत्ता रकूखसपासे, सिट्ठो से मालियस्स वुत्तन्तो । अव्वो ! महप्पभावा, एसा जा उज्झिया तेण ॥१६६३॥ इति भातेण निवडिऊण, पाएसु तेण वि विमुक्का । चोरसमीवे य गया, सिट्ठो तह पुव्ववुत्तन्तो ॥१६६४॥ तेहि वि अणप्पमाहप्प-दसणुप्पन्नपखवाएहिं । सालंकार च्चिय वंदि-ऊण सगिहम्मि पट्टविया ॥१६६५।। अह आभरणसमेया, अक्खयदेहा अभग्गसीला य । पत्ता पइस्स पासे, कहियं सव्वं जहावित्तं ॥१६६६॥ परितुट्ठमणेण समं, तेण पसुत्ता समत्थरयणि पि । जाए पभायसमए, चिंतियमिय मंतिपुत्तेण ॥१६६७।। छंदट्ठियं सुरूवं, समसुहृदुक्खं अनिग्गयरहस्सं । धन्ना सुत्तविउद्धा, मित्तं महिलं च पेच्छति ॥१६६८॥ इति भावेंतेण कया, घरस्स सा सामिणी समग्गस्स । किंवन कीरइ निक्कवड-पेमपडिबदहिययम्मि ॥१६६९।। इय पइतक्कररक्खस-मालागाराण मज्झओ केण । तच्चागेण कयं दुक्कर ति भो ! मज्झ साहेह ॥१६७०॥ १ महासती इयम् । ॥१३१॥ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१३२॥ || १६७१ ॥ ॥१६७२ ॥ ॥१६७३ ॥ ॥१६७४ ॥ ॥१६७५॥ ॥ १६७६ ॥ ईसा एहिं भणियं सामी ! पणा सुदुक्करं विहियं । परपुरिससमीवे जेण, पेसिया सव्वरीए पिया भणियं छुहाएहिं सुदुक्करं रक्खसेण चैव कयं । जेण चिरं छुहिएण वि, न भक्खिया भक्खणिजा वि अह पारदारिएहि, पर्यंपियं देव! मालिओ एक्को । दुक्करगारी जेगं, चत्ता सा निसि सयं पत्ता पाणेण जंपियं होउ, ताव चोरेहिं दुक्करं विहियं । परिके वि विमुका, समुन्ना जेहिंसा तइया एवं वृत्ते चोरो त्ति, निच्छिउ सोऽभरण मायंगो । गिण्हाविऊण पुडो, कहमाऽऽरामो विलुतो त्ति तेगं पयंपियं नाह!, पवरविजावलेण णियएण । कहिओ य वइयरो सेणि- यस्स एसो समग्गो वि रन्ना वि संसियं देह, मज्झ जड़ कहवि निययविज्जाओ । सो पाणो ता मुंचह, इहरा से हरह जीयं ति पडिवन्नं पाणेणं, विज्जादाणं पि अह महीनाहो । सिहासणे निसण्णो, विज्जाओ पढिउमादत्तो ॥१६७८।। पुणरुत्तपयत् कित्तिया वि, रन्नो न ठंति जा विज्जा । सो ता तज्जइ रुट्ठो, न रे ! तुमं देसि सम्मं ति || १६७९ ।। अएण भणियमिह देव !, नत्थि एयस्स थेवमवि दोसो । विणयग्गहिया हि विज्जाओ, ठंति फलदा य जायंति ॥ १६८० ॥ ता पाणमिमं सीहासणम्मि, ठविऊण सयमऽवि महीए । होऊण विणयसारं, पढसु जहा ठंति इन्हि पि ॥ १६८१ || तह चैव कयं रन्ना, संकंताओ लहु च विजाओ । सकारिऊण मुको, पाणो अच्चंतपणइ व्य इय जइ इहलोइयतुच्छ —–कञ्जविजा वि भावसारेण । पाविजह हीणस्स वि, गुरुणो अच्चतविणएण ॥ १६७७॥ ॥१६८२॥ ॥१६८३ ॥ कन्याकथायाः भावोपलम्भद्वारेण स्तेन प्राणप्राप्तिः विद्यादानस्वीकारथ । ॥१३२॥ Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१३३॥ INI विनयमाहात्म्य विनयद्वारसमाप्तिः समाधिद्वारव्याख्याप्रारम्भश्च। ता कह समत्थमणवंच्छियत्थ-दाणकखमाए विजाए। जिणभणियाए १दाएण, विणयविमुहो बुहो होज ॥१६८४॥ अन चपत्थरकया वि देवा, साणिज्झपरा हवंति विणयाओ । जइ ता का गणणा अन्न-वत्थुसिद्धीए धीराणं ॥१६८५॥ जइ वि सुयनाणकुसलो, होइ नरो रहेउकारणविहन्नू । अविणीयं तहविन तं, समयऽत्थविऊ पसंसंति ॥१६८६॥ संमत्तनाणचारित्त-पमुहगुणहेउविणयकरणपरं । अबहुस्सुयं पि कुसला, बहुस्सुयपयम्मि ठावेंति ॥१६८७॥ जस्स विणओस नाणी, जो नाणी तस्स सम्मकिरियाओ। सम्मकिरियाओ जस्स उ, सो च्चिय आराहणाजोग्गो ॥१६८८।। तम्हा कल्लाणपरंपराए, संपाडणेकपडुयम्मि । विणयम्मि निमेसं पि हु, बुहेण न पमाइयव्वं ति ॥१६८९॥ इय संसारमहोयहि-तरीए संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोक्ख-चउमहामूलदाराए ॥१६९०॥ आराहणाए पनरस-पडिदारमयस्स पढमदारस्स । संखेवेणं भणियं, विणयो ति चउत्थपडिदारं ॥१६९१॥ ३ विणयपणयस्स वि परं, समाहिविरहम्मि जेण पुरिसस्स । सग्गाऽपवग्गजणणी, न सम्ममाऽऽराहणा घडइ ॥१६९२॥ ता एत्तो दारं पिव, मणवंछियसव्वकासिद्धीए । सिद्धीपुरीए पवरं, समाहिदारं पवक्खामि ॥१६९३॥ सो य समाही दुविहो, दव्वे भावे य तत्थ दवम्मि । पयइप्पहाणदव्वो-वओगओ जायइ समाही ॥१६९४॥ अहवा वि सुदुल्लंभ, पयईए सुंदरं तहा इटुं । सदं स्वं च रस, गंधं फासं च जहसंखं ॥१६९५॥ १ दातरि (सप्तम्यर्थे तृतीया) २ हेतुकारणविधिज्ञः । ३ विनयप्रणतस्य = विनयतत्परस्य ॥१३३॥ Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला समाधिमेदाः समाधिस्वरूपं ॥१३४॥ दहुँ भोत्तुं, जिघित्ता फासि समाहाणं । जं पाउणेज पाणी, दव्वसमाही भवे सो उ ॥१६९६॥ तेण न इहाहिगारो, अहवा सो वि हु कहिं पि केसि पि । भावसमाहिनिमित्त, इच्छिाइ चेव जं भणियं ॥ ॥१६९७॥ | " मणुन्न भोयणं भोच्चा, मणुन सयणाऽऽसणं । मणुनम्मि अगारम्मि, मणुन्नं झायए मुणी" ॥१६९८॥ | भावम्मि समाही पुण, एगंतेणेव चित्तविजयाओ । चित्तविजओ य सम्मं, रागद्दोसाण परिहरणा ॥१६९९।। तप्परिहारो य सुहेयरेसु, सद्दाइएसु विसएसु । पत्तेसु विचित्तेसु वि, अमिसंगपओससंचारो ॥१७००॥ - तम्हा कुमग्गलग्गं, विवेयरज्जूए चडुलतुरगं व । सुदढं संजमिऊणं, माणसमुस्सिखलपयारं ॥१७०१२॥ जइयव्वं सव्वेण वि, सुहात्थिणा सुपुरिसेण निच्च' पि। सम्मं समाहिकरणे, विसेसओ धम्मनिरएण ॥१७०२॥ तत्थऽवि सविसेसतरं, पजंताऽऽराहणुञ्जयमणेण । न तमंतरेण हि सुहं, धम्मो आराहणा य भवे ॥१७०३॥ तहाहि. असमाहीओ दुक्खं, दुहिणो पुण अट्टमेव न उ धम्मो । धम्मविहीणस्स पुणो, दरे आराहणामग्गो ॥१७०४॥ मोत्तुं समाहिमेकं, असेससेसंगसंगया विजओ । सव्वा सुहसामग्गी, दावऽग्गी चेव पुरिसस्स ॥१७०५॥ -जंवा तं वाऽसिस्स वि, जेण व केणं पि पाउयस्सावि । जत्थ व कत्थ व वासिस्स, जम्मि कम्मि वि अहव काले ॥१७०६॥ जं वा तं वा विसमं, समं व संपावियस्स वि अवत्थं । परमसुहं चिय निच्चं, समाहिमंतस्स पुण नियमा ॥१७०७।। ॥१३४॥ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१३५॥ सोक्खं च समाहिकयं, अभयं अकिलेसजं अलञ्जणियं । परिणामसुंदरं सवस - मक्खयं निरुवममपावं ॥ १७०८ ॥ किंच पञ्जत्तमेत्तिएण वि, सुसमाहिठियस्स वीरपुरिसस्स । जंसो न १ भरइ कस्स वि, नयावि से भरइ को वि परो अवि य जे सुसमाहिम्मि रया, विरया नीसेसपावठाणाओ । सुहिसयणघणाऽऽइविणास - दंसणे वि हु न तेसि मणो अचलो व्व चल थेवं पि, सुसंजमाउ ममत्तचत्ताण । सुसमाहिनिही भयवं, रायरिसिनमीह दितो ताहि नगनगराऽऽगरवरपुर-धणधष्णसमिद्धगामरंमम्मि । नामेण विदेहाजण - वयम्मि मिहिलापुरी आि नयविणयसच्चसूरत–सत्तपमुहप्पहाणगुणकलिओ । पालेइ तं च राया, जयभमिरजसो नमी नाम - जम्मि नरेंदे रज्जं, पालिते खंडणा हरदलाण । करपीडणं उरोजाण, जइ परं तरुणिलोगस्स - गुणबाहाए बुड्ढी य, सदसत्थेसु सुम्मह विरोहो । उप्पेक्खा वि य दीसइ, जइ पर सुकईण कव्वेसु सो एवंविहगुणवं, अणप्पमाहप्पनिहयपडिवक्खो । सहसक्खो इव, विसए, निसेवमाणो गमइ कालं अह एगम्मि अवसरे, वेयणियवसेण पलयजलणसमो । नरवणो तस्स महा-घोरो दाहञ्जरो जाओ तेण य वाउलियतणू, वस्त्राऽनलमुम्मुरे निवडिओ व्व । उव्वेल्लह परियत्त, सुदीहमुस्ससह स महप्पा १ भरइ = स्मरति । । १७०९ || ॥ १७१० ॥ ।।१७११॥ ॥१७१२॥ ॥ १७१३॥ ॥१७१४॥ ॥ १७१५ ॥ ॥१७१६॥ ॥१७१७॥ ||१७१८ | समाधि माहात्म्यं नमि राजर्षि - दृष्टान्तश्च । ॥१३५॥ Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१३६॥ बाहरिया बरवेजा, कया य तेहि च भेसहपओगा । न य पसममुवगतो से, मणागमेत्तं पि परितावो अबरें वि मंततंताsss - जाणगा जे जणे पसिद्धिगया । आहूया ते वि तहि, असाहियट्ठा य नीहरिया नवरं पइखणचंदण - रससिसिरमुणालिया जलद्दाहि । अच्च तदाहविहुरस्स, होइ से थेवमाऽऽहारो अह तनिमित्तमणऽवरय - मेव अंतेउरीहिं समकालं । पियविहुरजायदुकूखाहिं, चंदणम्मि घसिअंते पयलंत कोमलभुया - परोप्परफिडियकणगवलयभवो । अवहरियऽन्ननिनाओ, वियंमिओ रणझणाऽऽराव तं चायणिय रन्ना, पर्यंपियं किं समुब्भवो एसो । बाढमणिव्वुइकारी, अहो निनाओ पवित्थरइ भणियं च परियणेणं, देव ! खो कणयवलयसंभूओ | अंतेउरीण चंदण-मुग्धरिसंतीणमेसो ि सोउ च नरवइगिरं, एकेकं धरिय सेसवलयाई । अवणीयाई अंते - उरीहि भुयवल्लरीहिं तो खणमेत्तम्मि अइगए, पुणो वि पुच्छियमिमं नरिदेण । किं रे ! न संपयं सो, निसुणिञ्जई कणयवलयखो भणियं जणेण सामी !, परोप्पर फिडणविरहओ इन्हि । एगागीणं वलयाण, कह वो संभवेज इहं अव्वो ! जह एयाणं, असहायाणं तहा जीयाणं पि । नूणमणत्थुप्पाओ, रखो व्व नो जायइ कहं पि जेत्तियमेतो संगो, तेत्तियमेत्ता अणत्थपत्थारी । संगं विवजिऊणं, ता होमि अहं पि निस्संगो इय संवेगोवगयस्स, राइणो जाइसरणमुप्पन्नं । पुव्वभवचिन्नसामन्न - सुत्तमणुसुमरियं झत्ति अणुकूलकम्मवसओ, सो वि हु दाहजरो अवतो । अह्न निययपर पुत्तं, ठविऊणं सो महाभागो ॥१७१९ ॥ || १७२० ॥ ॥१७२१ ॥ ॥१७२२॥ ॥ १७२३ ॥ ॥१७२४॥ ॥१७२५॥ ।।१७२६ ।। ॥१७२७॥ ॥ १७२८ || ॥ १७२९ ॥ ॥१७३०॥ ॥१७३१॥ ॥ १७३२ ।। नमेः दाहज्वरः अन्तःपुरीणांकङ्कणरवेणअरतिश्च । ॥१३६॥ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१३७॥ ॥ १७३३॥ ॥ १७३४ || || १७३५ ॥ पत्तेयबुद्धलिंगी, एगागी सव्वसंगमवहाय । नयरी बहियाऽऽरामे, उस्सग्गेणं ठिओ भयवं तो रायरिसिम्मि नमिम्मि, तहट्ठिए हरियसव्वसार व्व । अच्चंतपणइविच्छो-हिय व्व गुरुरोगविद्दुर व्व कयकरुणविष्पलावा, बाउलहल बोल बहुलियंदियंता । अंसुजलाऽऽविलनयणा, तव्वेलं चिय अहेसि पया अह ओलंबियभुयपरिह-ममरसेलं व निच्चलं दटुं । नमिरायरिसि सक्को, चिन्तेउमिमं समादत्तो पढमं पडिवनम्मि, सामने संपयं नमिमुणिस्स | केरिच्छा हु समाही, हवेज गंतुं परिक्खामि तो कयमाहणरूवो, विउच्चिर' नयरिदाहमुद्दामं । बिलवंतलोयनिवहं च कुलिसपाणी नमि भणड़ कि मुणिपुंगव ! मिहिलाए, अञ्ज सुव्वंति सव्वठाणेसु । करुणप्पलावरूवा, लोयाणं विविहआरावा नमिणा भणियं सच्छाय - फुल्लफलमणहरम्मि वच्छम्मि । जह भज्जंते वाएण, पक्खिणो दुक्खिया संता कंदंति सरणरहिया, तह लोया वि हु पुरीविणासम्मि । अच्चतसोगविहया, परिदेवन्ति बहुदुहत्ता सक्केण जंपियं पेच्छ, पेच्छ एसा कहं तुहं नयरी । कीलापासाओ वि य, डज्झइ पबलेण जलणेण अंते उरं पि पेच्छसु, उब्भियभुयनालमुब्भडपलावं । हा नाह ! रक्ख रक्ख त्ति, जंपिरं परमकरुणमयं नमिणा भणियं परिचत्त - पुत्तसुहिसयणगिद्दकलत्तस्स । जइ मज्झ होअ किंचि विय, किंचणं ता तयं दज्झे तदभावे महिलाए, डज्झतीए वि कि नु डज्झेजा । एवं च पेहियाए वि, भद्द! किं वा मह पुरीए . एयं हि परमसोक्खं, नूण मुमुक्खूण चत्तसंगाण । जं नत्थि पियं न य किं पि, अप्पियं मोक्खकंखीण ।।१७४६ ॥ ॥१७४५ ॥ ॥१७३६॥ ॥१७३७॥ ।। १७३८ ।। ॥ १७३९ ॥ १७४० ॥ ॥१७४१ ॥ ॥ १७४२ || ॥ १७४३ ॥ ॥ १७४४ ॥ नमेः प्रव्रज्यास्वीकारः, हरेरागमनम् प्रश्नोत्तराणि च । ॥१३७॥ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला हरेः प्रश्नाः नमेरुत्तराणि ॥१३८॥ इय पसमसारमाऽऽयनिऊण, नमिणो पयंपियं सक्को । संहरियनयरिदाहो, पुणो वि एवं समुल्लवइ ॥१७४७॥ नाहो त्ति ताणकारि त्ति, सरणकारि त्ति परभयवसट्टो । निबिडभुयदंडमंडव-मल्लीणो एस तुज्झ जणो ॥१७४८॥ तम्हा पुरीए पायारं, गोउरग्गलदुग्गमं । आउहाणि य कारित्ता, पव्वजं काउमरिहसि ॥१७४९॥ मुणिणा जंपियं हंत ! सद्ध च्चिय पुरी महं । कओ य तीए पायारो, सुतुंगो खंतिलक्षणो ॥१७५०॥ संवरऽग्गलदुग्गम्मो, घिईकेयणसंगओ । परक्कमो धणू तत्थ, तवो नारायराइयं ॥१७५१॥ आउहं पि कयं चारु, कम्मसत्तुविणासगं । एवं पि कयरकूखस्स, किन पव्वइउ खमं ॥१७५२॥ सक्केण जंपियं भन्ते!, कारइत्ताणमुत्तमे । पासाए विविहे पच्छा, पव्वजं काउमरिहसि ॥१७५३॥ नमिणा भासियं भद्द!, को करेज पहे गिहं । जीवस्स जत्थऽवत्थाण, तत्थ कुव्वेज तं बुहो ॥१७५४॥ बजाउहेण संलतं, खुद्दे चोराइणो परे । हणित्ता लोगखेमत्थं, पव्वजं काउमरिहसि ॥१७५५।। नमिणा जंपियं एए, मिच्छा हम्मति निच्छियं । अखेमयाणि कम्माणि, हंतु जुत्ताणि ताणि मे ॥१७५६॥ हरिणा जंपियं भंते !, जे नमति न पत्थिवा । ते लहुं निजि सव्वे, पव्वजा तुज्झ जुञ्जए ॥१७५७॥ मुणिणा वुत्तमत्ताणं, जो जिणेज सुदुजयं । सहस्सजोहिणो १वीह, सो एक्को विजई परं ॥१७५८॥ ता अप्पणा समं ताव, जुझि मज्झ जुञ्जए । निस्सेय सत्थिणो बज्झ-जुज्झेणं विहलेण किं ॥१७५९॥ १ वीह - इव इह । ॥१३८॥ Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ बा संवेगरंगसाला हरेः प्रश्ना नमेरुत्तराणि च। ॥१३९॥ ...dtrument कोहं लोहं मयं माय-मिन्दियाणि य पंच वि । जियाणि जेण सबंपि, जेयव्वं तेण निञ्जियं अक्कमित्ता तिलोकं पि, कित्ती तस्स परं ठिया । सासया सिद्धिखेत्तं व, जेण एवं विणिज्जियं - सोच्चा एवं सहस्सकूखो, भत्तिपब्भारसंगो । पुणो नमि' रायरिसिं, एवमाऽऽह महायसं जइत्ता पउरे जन्ने, भोइत्ता माहणाऽऽइणो । दाणं दीणाऽऽइयाणं च, सामनं काउमरिहसि गिहासमं विमोत्तूण, कि वा पव्वजमिच्छसि । पोसहाभिरओ राय !, एत्थेवाऽऽवससु तुम १० ॥ नमिणा भासियं जन्ने, दक्खिगालक्खसुंदरे । जो कारवेज तत्तो वि, संजमो गुणकारगो मासे मासे कुसग्गेण, जो मुंजेज गिहडिओ । विमुक्कसव्यसंगस्स, लेसेण विन सो समो जंपियं हरिणा राया !, सुवन' मणिसंचयं । कंसं सं च वढित्ता, पव्वज' काउमऽरिहसि मुणिणा भणियं भद्द !, सुवन्नमणिमाऽऽइणो । केलासतुंगकूडा वि, असंखा वि पणामिया . लुद्धस्स जंतुणो तित्ति, एगस्स वि जणिति नो । इच्छा आगाससंकासा, सका केण व पूरि जहा जहा भवे लाभो, लोहो होइ तहा तहा । एवं तेलोकलामे वि, न होजा का वि निव्वुई वजिणा जंपियं राय !, संते भोगे मणोहरे । चिचा असंते पत्थितो, संकप्पेणं विहम्मसि मुणिणा भासियं मुद्ध !, वरं सल्लं बरं विसं । वरं आसीविसो सप्पो, वरं कुद्धो य केसरी वरं अग्गी य नो भोगा, चिंतिजता वि जे नरं । नरय निति दुत्तारं, भामयति भवऽन्नवे ॥१७६०॥ ॥१७६१॥ ॥१७६२॥ ॥१७६३॥ ॥१७६४॥ ॥१७६५॥ ॥१७६६॥ ॥१७६७॥ ॥१७६८॥ ॥१७६९॥ ॥१७७०॥ ॥१७७१॥ ॥१७७२।। ॥१७७३॥ ॥१३९॥ Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१७७४॥ ॥१७७५॥ ॥१७७६॥ शक्रकृता नमः स्तुतिः। ॥१४॥ ॥१७७७॥ ॥१७७८॥ सल्लाईणं हि जोगे वि, मच्चू एगभवो भवे । भोगाणं पत्थणेणावि, पाणी हम्मइ लक्खसो ता चत्तभोगवंछो हं, अहोगइकरं परं । कोहं हंतूण माणं च, दिनाऽहमगईगमं सुगईघायगं माय, लोहं पि दुहओ भय । विद्धंसिऊण सामन्ने, उज्जमिस्सामि एगगो इय परमसमाही-मंतमञ्चन्तसन्तं; बहुविहभणिईहिं, तं परिकिखत्तु सक्को । कणगमिव मुणित्ता, एगरूवं सरूव; पयडियहरिसेणं, थोउमेव पवत्तो ॥ जयसि विजियकोह !, धंसियासेसमाण !3 पडिहयपसरंतु-दाममायापवंच । मुणिवर ! हयलोह-जोहसंचत्तसंगो तुममिह परमेक्को, पुञ्जणिजो जयम्मि । तुममिह परमेक्को, उत्तमो उत्तमाण; भविहसि परजम्मे, उत्तमो तं सि चेव । तिजयतिलयतुल्लं, उत्तमं सिद्धिखेत; अणुसरिहिसि नूणं, पिट्ठकम्मढगंठी ॥ भवति कह न सुद्धी, तुझ संकित्तणेणं; कहमुवसममेई, सणे वा न पावं । फुरति मणनिरोहा-ऽऽयाससज्झो अवंझो; सिवसुहजणणम्मि, जस्स एसो समाही । इय थुणिय मुणि'दं, वंदिऊणं च पाए; कमलकुलिसचक्का-लंकिए भत्तिसारं । भसलगवलनीलं, वोममुल्लंघिऊण; सुरपुरमऽणुपत्तो, तखणेणं सुरेन्दो ॥ एवं नमि व्व धीरा, इहलोइयपावसंगविस्यमणा । अच्चंतसामाहीए, कुणंति सव्वुजम जम्हा ॥१७७९॥ ॥१७८०॥ ॥१४॥ ॥१७८१॥ ॥१७८२॥ Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग-रंगसाला ॥१४१॥ धम्मगुण॑ना॒गराणं, निवासनयरं परं चिय समाही । आराहणालयाए, रुंदो कंदो तह समाही सम्मत्तनाणचारित - खन्तिपमुहा महागुणा वि फलं । देन्ति ससज्यं सम्मं समाहीगन्भ च्चिय जहुतं उवविस य एते, बन्धउ पउमासगं पयत्तेण । धरउ य सासं संघउ, बज्झं तह कायचे पि निमिओपुढं मंथर - तारं दिट्ठि च १ निसउ नासग्गे । जइ न समाही लग्गह, तप्फलभोगी न ता जोगी ।। १७८६ ।। करयलनिलीणनिम्मल-फलिहं व सुदिव्यजोड़णो जं च । पासंति जगं सचराचरं पितं पिहु समाहिफलं ॥ १७८७॥ 11202311 ॥ १७८४।। ।।१७८५ ।। किच चित्तं समाहियं जस्स, होइ सवसं २ विसोत्तियारहियं । सो वह निरइयारं, सामन्नधुरं अपरितंतो ते धन्ना भुवणयले, समाहिबलदलियरायदोसा जे । परमं देहाऽऽहारं, आहारं पि हु अणीहंता सुविझ्यवत्थुसरुवा, हरिसविसायाऽऽइएहि अप्पुट्ठा | बहुजम्मनिम्मियपि हु, कम्मं निम्मूलयंति लहुं ता चित्तविजयलक्खण-भावसमाहीए होइ जइयव्वं । एएणं चिय एत्थं, पगयं ति कयं पसंगेण इयमुत्तवृत्तजुत्ती जुयाए, संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहिपामोक्ख - चउमहामूलदाराए आराहणाए पनरस - पडिदारमयस्स पढमदारस्स । पंचमगं भणियमिमं समाहीनामं पडिहारं एसो य समाही चित्त - विजयजणिओ वि न हु थिरो होइ । आराहगो मणं जड़, वारंवारं न सासेइ १ न्ययस्तु 1 २ विस्रोतसिका = दुर्ध्यानम् । ।। १७८८ ।। ।।१७८९ ।। ॥१७९०॥ ।।१७९१ ।। ॥१७९२ ।। ।। १७९३ ।। ।।१७९४ ।। समाधिमाहात्म्यं समाधिद्वारसमाप्तिव । ॥ १४१ ॥ Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनुशासनद्वारे हृदयमुद्दिश्य शिक्षा। ॥१४२॥ जओपोयवहणं व चित्तं, चिन्तासागरगयं परिभमंतं । अन्नाणपवणपेल्लिय-विसोत्तियावीइहम्मतं ॥१७९५॥ पडियं मोहावत्ते, कह लग्गेजा समाहिवरमग्गे । जइ जाएज न सम्मं, अणुसासणकन्नधारो से ॥१७९६॥ दोसाण नासणं गुण-पयासणं ताऽणुसासणं एत्तो । चित्तस्स वुच्चइ तयं, एवं सुसमाहिओ कुजा ॥१७९७।। हं भो! चित्त ! विचित्तं, चित्तं व तुम पि वहसि बहुभावे । किंतु परतंतेहि, मोहेइ तुमं तु अप्पाणं ॥१७९८॥ सइ रुइयगीयनच्चिय-हसियाऽऽइवियारओ जणं दर्छ । मत्तं व हियर्य ! तह तं, वट्टसु जह नाऽसि हसणीयं ॥१७९९॥ मोहभुजंगमदटुं, सुविसंथुलचेट्ठियं जयमसंतं । किन पुरत्थं पेच्छसि, विवेयमंतं न जं सरसि ॥१८००॥ चित्तचपलत्तणेणं, रसायलं विससि जासि गयणं पि। भमसि दिसिमंडलाणि वि, असंगयं पुण न तं फुससि ॥१८०१॥ जम्मजरमरणसिहिणा, भवभवणे सव्वओ पलितमि । नाणोदहिमऽवगाहिय, सुत्थत्तं लहसु हियय ! तुमं ॥१८०२।। हियय ! तुमे एस कओ, भववासणवागुराए महबन्धो । ता तह पसिय इयाणि', जह तविगमो लहु होइ ॥१८०३॥ किं चित्त ! चिंतिएहि, विहवेहिं अत्थिरेहि अह न तुहं । तत्तण्हाऽवगमोता, संतोसरसायणं पियसु ॥१८०४॥ हे हियय ! भवसरूवं, पुत्तकलत्ताऽऽइवइअरविचित्तं । चिन्तेसु इंदजालं ति, जइ सुहं महसि अवियारं ॥१८०५।। भववणगयम्मि सारंग-गहणपडुयम्मि कामगुगकूडे । हिययगयमऽप्पयं कि नो, कासि जं तुह सुहमरट्टो ॥१८०६।। भवपभवे जइ दुक्खे, तुज्झ पओसो सुहे य मणवंछा । ता तह कुण जह न सिया, तं तं च भवे जह अणतं ॥१८०७।। ॥१४२॥ Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरगसाला मन उद्दिश्यउपदेशः। ॥१४३॥ मित्ताऽमित्तेसु समा, चित्तपवित्ती जया य तुह होही। लहिहिसि तं तइय चिय, सुहमऽवगयसयलसंतावं ॥१८०८॥ नरयतिदिवेरिमित्ते, भवमुक्खे दुहसुहे तणमणीसु । जइ लेढुकंचणेसु य, सममऽसि ता मण ! कयर्थमऽसि ॥१८०९॥ दुव्वारमिमं मच्चु, पच्चासन्नीभवन्तमऽणुसमयं ! हे हियय ! चिंतसु तुमं, कि सेसवियप्पजालेण ॥१८१०॥ हे हियय ! चिन्तसि तुमं, नाऽणजजराए जजरिजंतिं । नियतणुकुडि पि एयं, अहह महामोहमहिमा ते ॥१८११।। जत्थ जरमरणदारिद्द-रोगसोगाइदुहगणो लोए । तत्थ वि कहं तुमं मूढ-हियय ! न विरागमुबहसि ॥१८१२॥ जीयं पि तणुम्मि गयाऽगयाई, सासच्छलेण कुणमाणं । किन मगो ! मुणसि जेणं, चिट्ठसि अजराऽमरं व तुमं ॥१८१३।। सह रागेण मण ! तुम, सुहामिमाणाउ भमडियं सुइरं ।चय तं भय तदुवसमं, ईयाणि जं मुणसि सुहभेयं ॥१८१४।। अविवेयत्ता बालत्तणम्मि, वियलत्तणाउ वुड्ढत्ते । मण ! धम्मचित्तविरहे, बहू वि विहलो नरभवो ते ॥१८१५।। मयरद्वएकमित्तं, कुगइमहादुकवंसंततिनिमित्तं । विसयाणुगामिचित्तं, मोहुप्पत्तीए हेच ॥१८१६॥ अविवेयविंडविकंद, चन्दणरुकूखो व्व दप्पसप्पस्स । नीरंधमेहपडलं, सन्माणमयंकबिबस्स ॥१८१७॥ तारुणं पि हु तुह मण !, उम्मायपरस्स निच्चकालं पि। सव्वाऽणत्थकए चिय, न धम्मगुणसाहगं पायं ॥१८१८॥ एयं कयं इमं पुण, करेमि काहं इमं च गिहकिच्च । इय आउलस्स तुह हियय!, वासरा जंति अकयत्था ॥१८१९॥ वीवाहिया न दुहिया, न पाढिओ बाढमेस बालो वि।तं तं च किंचि वि महं, अजविकजन सिद्धं ति ॥१८२०॥ अज्ज इमं काहमऽहं, इमं च कल्लम्मि किर करिस्सामि । एयं च तम्मि दियहे, पक्खे वा अहव मासंते ॥१८२१॥ ॥१४३॥ Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अन्यान्यकार्यव्यासङ्गेन भनसो व्याकुलत्वं तनिवृत्तये उपदेशश्च। ॥१४४॥ बरिसंऽते वा एयं, काहं इचाइ निच्चचिन्ताहिं । हे खिजमाणमाणस !, कत्तों तुह निव्वुइलवो वि ॥१८२२॥ किंचएयं करेमि इन्हि, एयं काऊण पुण इमं कल्ले । काहं को मण ! चिन्तइ, सुमिणयतुल्लम्मि जियलोगे ॥१८२३॥ कत्थ गयं होसि गयं, मण ! काउं किच होहिसि कयऽत्थं । थिरयाए गच्छ कुणसु य, न गयस्संऽतो न य कयस्स ॥ ॥१८२४॥ चिन्तासन्ताणपरं, जइ चिट्ठसि चित्त ! निच्चकालं पि । अञ्चन्तदुरुत्तारे, ता रे ! निवडसि दुहसमुद्दे ॥१८२५॥ हा हियय ! किन चिन्तसि, जमेस रिउरूवचरणछकिल्लो। वित्थारियपक्खदुगो, तिलोयपउमस्स सारंव ॥१८२६॥ पिवमाणो वि पइदिणं, अतित्तिमं चेव अक्खलियपसरो । सव्वजगजीवतुल्लो, इह कीलइ कालभमरुल्लो ॥१८२७॥ अधणे धणं धणे पुण, कमेण निवचक्किसक्कपयवीओ । मण ! मणसि तुमलहसि य, जइ वितहा वि हुनते तित्ती॥१८२८॥ पविसंता सल्लं पिव, पयईए पइदिणं पि पीडकरा । जे कामकोहपमुहा, अब्भिन्तरसत्तुणो तुज्झ ॥१८२९।। निच देहगय च्चिय, चित्त ! तदुच्छायणे न वंछा वि । बज्झारिसु पुण धावसि, अहो महामोहमाहप्पं ॥१८३०॥ बज्झारिसु मित्तत्तं, करेसि सत्तूत्तमन्तरारीसु । जइ ताहे हियय ! तुमं, अइरा साहसि सकजं पि ॥१८३१।। मुहमहुरकडुविवागेसु, हियय ! विसएसु कुणसु मा गिद्धि । विहिवस विवञ्जमाणा, सुतिक्खदुक्खाई से देन्ति ॥१८३२॥ जइ पढम पिन रजसि, मुहमहुरऽवसाणविरसविसएसु । ता हिंयय! तुम पच्छा वि, लहसि न कयावि संतावं ॥१८३३।। ॥१४४॥ Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - संवेग रंगसाला विषयाणां विरूपत्वे मनसः शिक्षा। ॥१४५॥ विसएहिं विणा न सुह. विसया वि हवंति बहुकिलेसेहिं । ता तन्चिमुहं चिन्तसु, सुहंऽतरं कि पि हे हियय! ॥१८३४॥ जह आवायं विसयाणं, पेच्छसे जइ तहा विवागं पि । ता चित्त ! एत्तिय तुमं, न कयाइ विडंबणं लहसि ॥१८३५।। विसतुल्लविसयवंछाए, कीस हे हियय ! वहसि संतावं । ता कि पिचिन्तसु तुमं, होइ जओ निव्वुई परमा ॥१८३६।। तह विसयासाछिड्डेण, नाणजणिया गुणा गलिस्संति । ता चयसु तं तुमं मूढ-हियय ! तेसि थिरत्तकए ॥१८३७।। विसयासावाओलि-जणियरओगुंडियं कह न हियय ! । सहजायकरणवग्गस्स, लजसे भमिरमणिबद्धं ॥१८३८॥ कामसरजजरे रे !, तुमंमि मणकुंभ ! कम्ममलहरणं । भवसंतावखयकर, न ठाइ सव्वन्नुवयणजलं ॥१८३९॥ अह तं पिठियं कहमवि, कि नो पसमइ कसायदाहोते। एसो किव न मिजइ, जो तुह अविवेयमलगंठी ॥१८४०॥ अणवस्यगरुयदुक्खोह-मन्दरुद्दाममंथमहियस्स । तहवि तुह हिययसायर !, विवेयरयणं न उच्छलियं ॥१८४१॥ अविवेयपंककलुसस्स, चित्त ! नो ताव तुह मई कुसला । जायइ न जाब विहिओ, सुविवेयजलामिसेयविही ॥१८४२॥ हे हियय ! सुंदरा वि हु, सदा रूवाणि रसविसेसा य । गंधा फासा य वरा, ताव च्चिय तरलयंति तुमं ॥१८४३।। जाव न सम्मं अवगा-हिओ तए तत्तबोहरयणिल्लो । सुहसलिलपूरपुन्नो, सुयनाणअगाहमयरहरो ॥१८४४॥ सद्दा १निरु सुइसुहया, रुवाणि य चखुहरणचोराणि । रसणासुहया य रसा, गंधा घाणिन्दियाऽऽणंदा ॥१८४५।। फासा फरिसणसुहया, संगे दापि सुहमऽह वियोगे । देन्ति दुहं तहणतं, चित्त! अलं तुज्झ ता तेहिं ॥१८४६॥ १ निश्चितम् । ॥१४५॥ Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ १४६ ॥ ।। १८५१ ।। ॥ १८५२।। ।। १८५३ ।। अइम्म हम्मयलं, सरयससी पियजणेण संगो य । कुसुमाणि मलयजरसो, दाहिणपवणो य महरा य ॥१८४७॥ याणि समुदिताणि वि, चित्त ! सरागस्स होंति खोभाय । तुह विसयसंगविमुहस्स, किं पुणेयाणि काहिति ॥१८४८|| कि ं बहुणा दाणेणं, किं वा बहुणा तवेण तविएण । कट्ठाऽणुड्डाणेण वि, बज्झेण किमेत्थ बहुणा वि ।। १८४९ ॥ कि च पढिएण बहुणा, जइ तां मण ! मुणसि अप्पणो पत्थं । ता रागाइपयाओ, विरमसु रमसु विरागपए || १८५०॥ कसिणाहिबिलसमीवे, बहुच्छिड्ड' चारुचंदणदलेण । काउ' गिहं तदन्तो य, मालईकुसुमसयणिज्जे निदं जिगीससि तुम ं, जं सुहमेयं ति कट्टु हे हियय ! | अभिलससि विसयसंगं, नीरागत्तं विमोत्तूर्णं अहं परिणामसुहं, जइ ईसरीयत्तमीहसे हियय ! । ता तुममप्पाणुगयं, धरेसु सन्नाणवररयणं घोरं तमो तुहतो, जा वियरह ता तुमं निरालोयं । अह हियय ! जिणमयरवि, धरेसि ता होसि साऽऽलोयं ॥ १८५४ || मोहमहातमसंकुल—भत्रविसमगुहंतराउ तुह हियय ! । न विणा नाणपईवं, निग्गमुवायं परं मन्ने दव्वाइसु पडिबंधं, मोतुं चित्ताऽणुसरसु संवेगं । जेणाऽऽमूलाओ तुह, तुट्टइ एसो भवपबंधो . हियय ! सकिलेसविहवेहि, सुहकए कामिएहि किं मूढ ! | अप्पाणं संतोसे, निवेसिउ होसु तं सुहियं जयंति किलेस अजणम्मि, मोहं समजियाओ पुणो । तावं परं च नासे, पयईए चिय विभूईओ ता तासु कुगइगमवत्तिणीसु, रायग्गिचोरसज्झासु । हे चित्त ! तत्तचिन्तण - पुरस्सरं चयसु पडिबन्धं अट्ठियधूणाधरिए, पए पर हारुबन्धणनिबद्धे । तयम सर्वसाछनम्मि, इंदियाऽऽरक्खगुत्तम्मि ।। १८५५ ।। ॥१८५६॥ ॥ १८५७।। ॥१८५८ ॥ ॥ १८५९ ॥ ॥१८६०॥ विषय-धनशरीरादेः असारत्वम् प्रतिबन्धत्यागविषये च उपदेशः । ॥१४६॥ Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ललनाऽङ्गानां मोहकरत्वत्यागेउपदेशः। ॥१४७॥ अंतो सकम्मनिगडा-ऽवबद्धजीवे य गुत्तिगेहे व । दुक्खाणुभवगठाणे, मण ! कुण काए वि मा मोहं॥१८६१॥ सच्चित्तपमुहदव्वाइ-विसयपडिबन्धनिबिडतंतूहि । अप्पाणमप्पणो चेव, चित्त ! निच्चं पि हु समता ॥१८६२॥ गाढं परिवेढंतस्स, तुह कह कोसियारकिमिणो व्व । मोक्खो पुणो वि होही, हे मूढ ! इम पि चिन्तेसु ॥१८६३॥ इंदियगझं जं किश्चि, कत्थई एत्थ अस्थि वत्थु नतं । थिरमह तत्थ विजइ रमसि, मण! तुम चेव ता मूढं ॥१८६४॥ एकं निययाऽणुभवा, बीयं पुण जिणवरिंदवयणाओ । करिकलहकन्नपाली-तरलतरत्तं खु पयईए ॥१८६५।। संसारसमुत्थसमत्थ-वत्थुसत्थस्स मण ! मुणित्ताणं । मा पडिबन्धं बंधसु, खणमेतंपि हु तुम तत्थ ॥१८६६॥ किंचनिस्सारे संसारे, सारो सारंगलोयणा चेव । इय कुब्भममइरामत्त-चित्त ! तुह निव्वुई कत्तो ॥१८६७॥ एत्थ परत्थ व जम्मे, जंतूणं जाणि तिक्खदुक्खाणि । ताण न निमित्तमऽन्नं, मोत्तूणं मण! मयच्छीओ ॥१८६८।। मुहमहुरत्तं पजंत-दारुणत्तं च पेच्छिऊण विही । पलियच्छलेण मन्ने, जुबईण सिरे खिवइ छारं ॥१८६९॥ तहापप्फुल्लाणि वि सुविसाल-नेत्तपत्तोवसोहियाणि वि । लायण्णजलदाणि वि, अलया लिकुलाउलाणि वि ॥१८७०॥ पसरतपरिमलाणि वि, असरिसरूवसिरिपरिंगयाई पि । मयपरवसलीलाऽलस-विलासिणीवयणकमलाणि ॥१८७१॥ आवायमेत्तसुहदाय-गाणि होऊण किपि ताई पि । हे मणमहुयर ! बंधाय, तुज्य होहिन्ति पज्जते ॥१८७२॥ ॥१४७॥ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शरीरस्य अशुचित्वं द्रव्यप्राणानामनित्यत्वं च। ॥१४८॥ वसफेफसहड्डुकरंक-हारुजंबालपूइपमुहाण । वीभच्छकुदव्वाण वि, रासी जं जुबईजणदेहं ॥१८७३॥ रत्तुप्पलरंभाखम्भ-जच्चकंचणसिलासुकलसेहिं । कंकेल्लिपल्लवलया-ससिविदुमकुंदकलियाहिं ॥१८७४॥ कुवलयदलष्टुमीचंद-सिहिकलावेहिं उवमइ बुहो वि । तं चित्त ! तुहंऽतो विप्फु-रंतरागस्स माहप्पं ॥१८७५॥ कलमलगमंससोणिय-पुरीसकंकालकलुसकोट्ठासु । दीसतसुंदरासु वि, ता मण मा १रच्च रमणीसु ॥१८७६॥ सद्दाऽऽइसमुदयदहे, विलसन्तं झत्ति पकिखवित्ताणं । जुवइजणनिबिडबडिसं, मयरद्धयधीवरेण तुम ॥१८७७॥ तस्संगाऽऽमिसरसियं, वेगादाऽऽगरिसिऊण मणमीण! । तिव्वाऽणुरागअग्गीए, मूढ ! ताविजसि समन्ता ॥१८७८।। थेवं पि हुन वियारं, कुणन्ति रमणीण हसियललियाई । जिणवयणमऽमयभूयं, जइ मण! तुह परिणमइ सम्म ॥१८७९।। जीए विओगऽग्गिपली-विओ तुम मण ! मुहुत्तमेत्तं पि । वरिससयसमइरित्तं, परिमनसि समयमेत्तं पि ॥१८८०॥ सह तीए विप्पओगो, स कोवि तुह होहिइ न जेण पुणो। जायइ संजोगाऽसा वि, सागरोवमसएहिं पि ॥१८८१॥ अच्चन्त संवासो, लब्भइ न सए वि चित्त ! देहन्मि । नियजीवेणावि सया, किंपुण अन्नेण केणावि ॥१८८२॥ जोगा य वियोगा विय, जीवाणधुवं जयम्मि जायाण । मण! बुब्बुय व्व सलिले, भवन्ति न भवन्ति य खणेण ॥१८८३॥ जं पयइचला पाणा, चिट्ठति खगं पि त मण !ऽच्छेरं । न हु होइ खणाउ पर, विज्जुलयाए समुजोओ ॥१८८४॥ इटेहिं विप्पओगो, जम्मसहस्साई संगमो य खणं । तह वि तुमं हे हयहियय !, महसि पियसंगम चेव ॥१८८५।। १ रागी भर । ॥१४८॥ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सन्तोषस्य गुणाः अर्थि त्वस्य दोषाश्च । ॥१४९॥ आवायमेत्तरमणीयगाण, पियसंगमाण हे हियय! । १भुत्ताणमऽपत्थाण व, परिणामो दारुणो चेव ॥१८८६॥ संतोसपरस्स तवे स्यस्स, सव्वत्थ निरमिलासस्स । चिट्ठउ ता इह धम्मो, दूरीकयदुग्गईमग्गो ॥१८८७।। एत्तियमेत्तेणं चिय, हे माणस ! तुझ किन पजत्तं । तम्मसि तोसकए जं, न चक्किसकत्तणाणं पि ॥१८८८॥ तह अत्थऽऽजणरकखण-२वयणकयं वेयणं न पावेसि । मण ! परमनिव्वुई ते, भवे वि संतोसओ होही ॥१८८९॥ संतोसाऽमयरससिच्चमाण-माणस ! सुहं सया जं ते । तमसंतुढे कत्तो, इओ तओ चिन्तणाऽऽसत्ते ॥१८९०।तमुदारत्तं तं चिय, गुरुत्तणं तह तमेव सोहग्गं । सा कित्ती तं च सुहं, संतोसपरं तुम मण! जं ॥१८९१॥ सव्वाउ संपयाओ, संतोसपरे तुमम्मि हे चित्त ! । चक्कित्तसुरत्तेसु वि, इहरा दारिद्दमेव सया ॥१८९२॥ दीणत्तमेसि अत्थी, लद्धत्थं गव्वमऽपरितोसं च । नट्ठधणं पुण सोगं, सुहेण चिट्ठसि मण! निरासं ॥१८९३॥ अन्तोसारो नीसरइ, नूणमत्थित्तणेण सममेव । अन्नह तदवत्थस्स वि, कह मण ! हलुयत्तमाथिस्स ॥१८९४॥ जं किर मयस्स भारो!, तं पि फुडं जाणियं जह जियन्तो। अस्थित्ताउ हलुओ, हुंतो तं पुण मए नत्थि ॥१८९५॥ -उब्वियसि दुहेहिन्तो, निच्च पि समीहसे पुण सुहाई । न य पुण कुणसि तुमं तं, समीहियं लहसि मण ! जेण ॥१८९६।। जं विहियं हियय! पुरा, तुमए च्चिय तमऽहुणा तुह उवेइ । मा कुण हरिसविसायं, सह सम्मं परिणति काउं॥१८९७।। ॥१४९॥ १ ०अपथ्यानां । २ व्ययन । Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।। १५० ।। 5.70 संजोगा सविओगा, विसं व विसया वि परिणईविरसा । काओ य बहुअवाओ, रूवं खणभंगुरसरूवं ॥ १८९८ ॥ एवं परोवएस, देन्तस्स जहा महं फुरइ वयणं । तह जइ ! चित्त तुमम्मि वि, एवं ता किं न पखतं ॥ १८९९ ॥ पुण्णपावरूवं, व तुह हियय ! निबिडनिगडदुगं । सज्झाणकुंचियाए, विहाडिउ लहसु तं मुक्तिं ॥ १९००॥ मायण्डियाउ तन्हा - विगमकए पिबसि चित्त ! चुलुएहिं । सारगवेसणहेउ, तयमुव्वेढेसि कयलीए ।।१९०१ ।। वणीयक सलिलं, १ विरोलसे वालुयं च तेल्लकए । पीलसि तुमं जमीहसि, संसारे विहु सुहाऽणुभवं ॥ १९०२॥ कि' पि हु निष्फञ्जन्तं, कि ंपि हु निप्पन्नमिह परं मुकं । अंकम्मि कीरमाणं, परं च विहडइ जहा भंड' ॥१९०३॥ तह गन्भाइअवत्थं, विविहं पावित्तु पाणिणोऽणेगे । विहडते मुणिउ चित्त !, चिन्तसु किं पिसुहचिन्तं ॥ १९०४ ॥ एकं पितु बहुवत्थु - चिन्तणा चित्त ! पावसि बहुत्तं । तहभूयं पुण एत्तिय, कस्स न दुक्खस्स होसि पयं ॥ १९०५ ॥ सयन्नवत्थुचिन्तं चतु ता चित्त ! चिन्तसु परं तं । एकं पि किंपि वत्थं, जेण परं निव्वुई लहसि ॥ १९०६ ॥ सज्झाणवलेणं कम्म - मूलभत्रकाणणम्मि भग्गम्मि । मत्तमहाकरिणा इव, तुमए हे चित्त ! लहु मज्झ रागाsssहिं मिलाण - मेव पञ्चग्गपल्लवेहि व । कम्मेहिं पक्खीहि व, उड्डेऊणं कहि पिं गयं जम्मजरामरणेहिं, पुष्फेहि व सव्वहा पणङ्कं व । दुक्खेहिं तु फलेहिं व, खीणं जह होइ तह कुणसु कम्मजलसंगबढ़त—–गुविलभववल्लरिं दुहफलिल्लं । झाणऽग्गिणा मण ! तुमं, जइ डहसि न रोहह तओ ॥१९०७॥ सा १ मध्नासि | ஆணம் ॥। १९०८।। ॥१९०९ ॥ || १९१०॥ संयोगादिअनित्यत्वचिन्तनेन शुभ ध्यानकरणविषये उपदेशः । ॥ १५०॥ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला लच्छीए जइ न मअसि, नयाणवि रागाइयाण वसमेसि । रमणीहिन हीरिजसि, तरलिजसि जइन विसएहि ॥१९११॥ संतोसेण न मुञ्चसि, आलि गिजसि य जइ न इच्छाए। पावं च जइ न चिन्तसि, तुह चेव नमोऽत्थु ता चित्त! ॥१९१२।। सन्तोषस्यमाहात्म्यम्। ॥१५॥ जइ ताव तुमं माणस!,रागं अमिसंगचागओ जिगसि । दोस अपीइपरिहा-रओ य मोहं तु सन्नागा ॥१९१३॥ कोहं खमाए सम्म, मिउभावाऽऽनयणओ य पुण माणं । सरलत्तणेण मायं, संतोसगुणेण लोहं तु ॥१९१४॥ संतोसवसं नयसि य, इंदियगाम बला वि जइ निच्च । जइ जीवाणं कप्पसि य, अप्पियं पियकए चेव ॥१९१५॥ अस्संजमम्मि अरई, रइं च पुण संजमम्मि जइ कुणसि । जइ भयसि भवभयं चिय, पावं चिय जइ दुगुंछिहसि ॥१९१६।। जइ वत्थुसरूऽऽवालोयणाउ, न करेसि हरिससोगाइ । तह वयणनिसिरणे जइ, सच्चं चिय चिन्तसे निच ॥१९१७॥ जइ जिणवरेसु भत्ति, निच्च तप्पवयणे पुण पसत्ति । सम्मं जहसत्तीए, धम्मगुणेसुं च आसत्तिं ॥१९१८॥ कालाऽणुरूवसुंदर-किरियापरपरमसाहुबहुमाणं । दीणदुहिएसु करुणं, पावपरेसु पुण उवेहं ॥१९१९॥ जइ कुणसि ता परेणं, कि किरियावित्थरेण विहलेणं । तुज्झ पसाएण ममं, मुत्ती करपल्लबल्लीणा ॥१९२०।। मइलिजइ निस्सासेहिं, दप्पणो लहु जहा सुविमलो वि । धूमेणं जलणसिहा, कलुसिजइ जह सुबहुलेण ॥१९२१॥ 'विच्छाइजइ जह ससहरो वि, पसरंतरेणुपडलेण । तह मण ! कुवासणाए, मलिणिजसि धवलमऽवि तं पि ॥१९२२॥ जं नियमिय अप्पाणं, न रागदोसाऽऽइनिग्गहो विहिओ । न य सुहझाणग्गीए, दडूढो कम्मेंधणपबन्धो ॥१९२३॥ ॥१५॥ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शुभध्यानस्य माहात्म्यम्। ॥१५२।। विसएहिता खंचिय, धरिओ सारे न इंदियग्गामो । तं किन तुझ हे चित्त !, मुत्तिसोक्खम्मिवंछा वि ॥१९२४॥ सजिञ्जन्ति न करिणो, न पक्खरिजन्ति तुरयघट्टाई । नाऽऽयासिज्जइ अप्पा, वावारिजइ न खग्गं पि ॥१९२५॥ किन्तु सुहज्झाणेणं, अरिणो रागाऽऽइणो हणिजन्ति । तह वि तुमं माणस ! कीस, परिभवं सहसि तेहिंतो ॥१९२६॥ गुरुकहिओवाएणं, पढमं सालंबणं पयत्तेण । अब्भसिऊणं जोग, वियलियनिसेसपच्चूहं ........... ॥१९२७॥ जइ बज्झविसयचिन्ता-वावारविवजणा निरालंबे । तत्ते परे निलीयसि, ता चित्त ! न चेव चरसि भवे ॥१९२८॥ पयईए चलसहावं, दुइंति दियतुरंगथट्टमिणं । विसयाभिलासवेगं, विवेगरज्जूए संजमिउं ॥१९२९॥ जइ मण ! धरेसि सवसं, फुरन्ति रागाइसत्तुणो नतओ। इहरा उ परिभविञ्जसि, लद्धप्पसरेहि तेहिं सया ॥१९३०॥ जह न वरिसन्तमेहेहि', नेय पविसंतसरिसहस्सेहिं । उक्करिसो जलनिहिणो, न याऽवकरिसो वि तदऽभावे ॥१९३१॥ तह सयमुवितभोगोव-भोगजोगे वि हियय ! जइ तुह वि। नोक्करिसो तदऽभावे, न याऽवकरिसो वि होइ तया ॥१९३२॥ संपत्तपावियव्वं, सुकयऽत्थं तह परं तुमं चेव । भोगाइकयाऽऽसंसो, दुक्करकारी वि न उण मुणी ॥१९३३॥. अन्नं चमोहो एस नराणं, जं गिहचागा वणम्मि जोगरओ। साहइ मोक्ख ति भणंति, जेण सन्नाणओ मोक्खो ॥१९३४॥ तं पुण गिहे व रन्ने व, होइ कजं पि साहइ ससझं । उज्झिय सेसवियप्पं, चित्त ! विचिन्तेसु ता नाणं ॥१९३५॥ संसारुत्थपयत्था, परं सुरम्मा वि न हु हरंति तुमं । जइ मण चिट्ठसि सन्नाण-पवरपागारपरिखितं ॥१९३६॥ ॥१५२॥ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मनसः शिक्षा। ॥१५३॥ जइ सन्नाणतरंडं, अक्खण्डं छड्डुसे न कइया वि । हे हियय ! हीरसि न ता, अविवेयस रिप्पवाहेण ॥१९३७॥ जीवे सुपत्तभूए, चिट्ठति मोहतन्तुमयवट्टि । नेहं च निट्ठवितो, मिच्छत्ततमोविणासी य ॥१९३८॥ कालुस्सकजलं उन्व-मन्तओ जइ गिहस्स व तुहंऽतो। सन्नाणपईवो जलइ, चित्त ! ता कि न पजत्तं ॥१९३९॥ गुरुगिरितडसंभूयं, विसयविरागमज्झमुद्धरक्खधं । धम्मऽत्थिसउणरुद्धं च, परमतत्तोवएसतरूं ॥१९४०॥ होऊणमणुत्तालं, सणियं चित्त ! जइ समारुहिउ । गिन्हसि सन्नाणफलं, ता आसाएसि मुत्तिरसं ॥१९४१॥ रोगाण व कम्माण, विजासिद्धो व्व वियरइ सुगुरू । बज्झोवयारविमुहं, पसमणपरमोवएसं जं ॥१९४२॥ तं झायसु चित्त ! न केव-लं जओ अहिगयकखओ चेव । सयलकिलेसविमुक्कं, जायइ अजरामरत्तं पि ॥१९४३॥ हे चित्त ! पयत्तेणं, चिन्तसु तत्तं तुमं तयं किंचि। चिन्तियमेत्तेणे चिय, चिरं पि जेणासि सुनिवुत्तं ॥१९४४॥ धीमं विऊ सुरूवो, चाई सूरोऽहमेव इच्चाई । दप्पजरो ता तुह मण!, जा न निलीयसि परे तत्ते ॥१९४५।। अविवेयमिठमुल्लुंठिऊण, थंभ पि भंजिय दढ पि । पुत्तकलत्ताइसिणेह-निबिडनिगडाई तोडेउ ॥१९४६॥ रागाऽऽइबन्धणदुमे वि, दूरमुम्मूलिऊण धम्मवणे । हे चित्त ! चरसु हत्थी व, जं परं निव्वुई लहसि ॥१९४७।। सक्ख जिणिन्दभणियं, इमं ति एयं च गणहरेण पुणो। तस्सीसेण य एयं, चोदसदसपुग्विणा य इमं ॥१९४८॥ पत्तेयबुद्धपमुहेहि, भासियं पुवजिणवरेहि इमं । भणियं इच्चाई पर-पच्चायणवयणचिन्तणओ ॥१९४९।। हे चित्त ! खिञ्जसि चिय, सयं रसाऽणुभवसुन्नमेव तुमंदव्वि व्व दिव्वभोयण-बहुविहरसपयडणपरा वि॥१९५०॥ १. का २. एसिया दर्चा- SecretaIAL ॥१५३॥ Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ सवेगरंगसाला मनसः नयविचारणे उपदेशः। ॥१५४॥ अहवा वासिजइ मिजइ य, दव्वी रसेहिं न उण तुम। जिणवयणमणुसरंत पि, मूढ! हे हियय ! कहमिहरा ॥१९५१।। वररिसिसुहासियाई, अणेगसो पढसि सुणसि तह निच्चं । भावेसि य अइनिउणं, तप्परमत्थं च बुज्झसि य ॥१९५२॥ न उण अणुभवसि पसमं, न य संवेगं न यावि निव्वेयं । न मुहुत्तमेचमावि तह, तब्भावस्थेण परिणमसि ॥१९५३॥ जिणवयणसमरसाऽऽपत्ति-मन्तरेणं तु बज्झचरणे वि । सुविसुद्धसाहुकिरिया-सेवणरूवे जहाथामं ॥१९५४|| उच्छहसि विन मण! तुमं, पमायमयघुम्मिरं मणागं पि । एवं च लद्धपोयं पि, मृढ ! बुड्डसि भवोहऽन्तो ॥१९५५।। अहव न जिणवयणत्थेण, केवलं न परिणमसि चेव तुमं । साभिप्पायविसरिसं, किंतु तयं उव्ववत्थिसि वि ॥१९५६।। नियबोहवाहगेणं, हे हियय ! कहिं पिजिणमएणावि । मउलाविजसि बाई, मूढ ! तुम सव्वहा विजओ ॥१९५७॥ कइयवि रुहसि नग्गे, एगंतुस्सग्गतरलियं संतं । कइयवि विससि रसायल-मऽववाए च्चिय निलीणं तु ॥१९५८॥ उस्सग्गदिद्विणो तुह, अववायठिया न चेव रोयते । अववायदिविणो उण, उस्सग्गठिया न रोयन्ति ॥१९५९॥ तह दव्वखेत्तकालाऽऽइयाण-मऽणुसारओ जहाविसयं । उभयपयसेवगा जे य, ते वि नो तुज्झरोयन्ति ॥१९६०॥ एवं मण ! निच्छयनय-ठियस्स ववहारनयठिया तुज्झ। ववहारनयठियस्स उ, रोयन्ति न निच्छयनयत्था ॥१९६१॥ तह दव्ववेत्तकालाइऽऽयाण-मऽणुसारओ जहाविसयं। उभयनयमयठिया जे उ, ते वि णो तुज्झ रोयन्ति ॥१९६२।। उस्सग्गपमुहसमत्थ-नयमयं मयमरोयमाणस्स ! । कह नजइ निवजा, मण ! जिणमयपरिणई तुज्झ ॥१९६।। तव्विसए सुयनिहिणो, नो बहु पुच्छसि वि किर मए तत्तं । नायं ति कि पि अंसं, निरुवसमं चित्त! घेत्तूण ॥१९६४॥ ॥१५४॥ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ १५५॥ ।। १९६५ ।। ॥१९६६॥ ।।१९६७॥ || १९६८ ॥ ॥ १९६९ ॥ ॥१९७० ॥ एवं च तुज्झ न गिलाण - कञ्जविसया वि जायए चिन्ता । कालाऽणुरुवगुणिगोय - रं च न पमोयकरणं पि वच्छल्लथिरीकरणोव - वृहणाइ वि न चैव सव्वत्थ । अविगाणेणं चिन्तसि, साहिप्पाया जड़ कहं पि एवंविहं च कुग्गह- चकं छेत्तुं विवेयचकेण । सव्वोवाहिविसुद्ध सद्धम्मे कुणसु पडिबन्धं जड़ तुममिह पडिबन्धं, हुतं थेवंपि तान इयकालं । होज महदुक्खजालं कि न सुयमिमं तए चित्त ! एगदिवसं पि जीवो, पव्वजमुवागओ अन्नन्नमणो । जइ वि न पावड़ मोक्खं, अवस्स वेमाणिओ होइ अहवेगदिवसमिच्चाइ - धूलं माणं जओ मुहुत्ते वि । सन्नाणपरिणईए उ, फलमिठ्ठे होइ जमिहुत्तं जं अन्नाणी कम्मं, खवेइ बहुयाहिं वासकोडीहिं । तं नाणी तिहिं गुत्तो, खवेइ ऊसासमेत्तेण कहमिहरा मरुदेवी, पुव्वं अगुणा वि तक्खणा चैव । सिद्धा तुमं तु हे मण !, सुनाणपरिणइगुणविहीण ! कइया विरागरतं, कइयवि दोसेण कलुसियसरूवं । कइया वि मोहमूढं, कया वि कोहग्गिसंततं कइयावि माणथर्द्ध, कयाइ मायाए बाढमाऽऽविद्ध । कइया वि महालोहोय - हिम्मि सव्वंगनिम्मग्गं कइया वि. वेरमच्छर – रणरणयभयद्दरोद्दझाणगयं । कइया वि दव्वखेत्ताऽऽह - विसयचिन्ताभरकन्तं निच्च पि वावडं चिय, खरपवणपणुन्नधयवडो व्व तुमं । नाग्वत्थाणं थेवं पि, लहसि कइया वि परमत्थे इच्चाइ चित्त ! 'केत्तिय - मणुसासिञ्जसि तुमं सयं चैव । कुसलाकुसलविभागं, परिभावसु तह य निच्छयसु ।।१९७७॥৷ तत्तो कुसलपवित्ति, निच कुसलट्ठिएसु बहुमाणं । कुणसु अ कुसलाऽकुसलत्थ - चायमज्झत्थभावे य ॥ १९७८ ।। ।।१९७५ ।। ॥ १९७६॥ ।।१९७१ ।। ॥१९७२ ॥ ॥१९७३॥ ॥ १९७४ ॥ मनसः कुशलप्रवृत्तिकरणे उपदेशः । ॥ १५५॥ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१५६॥ एवमकुसल विवजण - कुसलपवित्तिप्पहाणकारणओ । कजं पि मण ! समाही - रूवं परमं चिय लहेसि ॥ १९७९ ॥ इय जो निच्च पि मणो, अणुसासह भावसारमऽणुसमयं । १ समयं मायं कोहं लोहं, च जिणेज किं चोजं ॥ १९८० ॥ इहरा अणप्पकुविकप्प – कप्पणाऽऽसत्तचित्तवेलविओ । हियमवि अहियं सयणं पि, परजणं मित्तमवि सत्तुं ॥। १९८१ ।। सन्भूयमसभूयं पि, मनमाणो करि व्व दुव्वारो । किं किं न पावठाणं, वसुदत्तो इव करेअ जणो || १९८२ ॥ ताहि ।।१९८३ ।। ।।१९८४ ।। ।।१९८५ ।। उज्जेणीए पुरीए, नरवणो सूरतेयनामस्स । सोमप्पहो ति नामं, आसी उबरोहिओ विप्पो नीसेससत्थपरमत्थ - जागो सव्वदरिसण विहन्नू । अच्चन्तवल्लहो गुणि-जणस्स रनोय गुणो एगम्मि य पत्थावे, दिवं गओ सो तओ य से पुत्तो । वसुदत्तो नामेणं, तप्पयविनिवेसणट्ठाए सयणेहिं दंसिओ नरवइस्स, नवरं लहु त्ति अपढो ति । पडिसिद्धो रन्ना सो, अन्नोय निवेसिओ तत्थ || १९८६॥ परिभूयं अप्पाणं, मन्नतो गुरुविसायसंतत्तो । वसुदत्तो नीहरिओ, पढणऽत्थं तयणु गेहाओ पवरं विजाखेत्तं, नाणाविहविउससंगयं सोच्चा । पाडलिपुत्तं लोयाओ, तत्थ गन्तुं समारद्वो कालकमेण पत्तो, पढियाओ तहि च सव्वविज्जाओ । अह सिद्धवंछियऽत्थो, समागतो निययनयरम्मि ।।१९८७।। १ समदं । ।।१९८८ ।। || १९८९ ॥ मनसः अनेकविकल्पकल्पनायां वसुदत्तकथा । ॥१५६॥ Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला SST.ORGE पाटलिपुत्रे विद्यापठनं प्रेक्षणकदर्शने अलीकविकल्पोत्पत्ति ॥१५७|| तुट्ठो विजाए निवो, दिना पिउसंतिया य से भुत्ती । जाओ य सम्मओ राय-पउरलोयस्स सव्वस्स ॥१९९०॥ नरवइसम्माणेणं, इस्सरिएणं च सुयमएणावि । तिणमिव जयं नियन्तो, कालं वोलेइ सो तत्थ ॥१९९१॥ इस्सरियाऽऽइलवेण वि, तरलिजइ माणसं अधीराणं । किं पुण कुलबलविजाऽऽइ-याण सव्वेसि समवाए ॥१९९२॥ अवि तीरिजइ जुगविगम-जलहिकल्लोलपडलमावि खलिउ । इस्सरियाऽऽइमहामय-विवसं तु मणो न थेवं पि ॥१९९३।। इय सो उम्मत्तमणो, एगम्मि दिणे. नडाण पेच्छणयं । कोऊहलेणं दटुं, निसिम्मि मित्तेहिं संलत्तो ॥१९९४॥ हे मित्त ! एहि जामो, नडपेच्छणयं खणं पलोएमो । दिट्ठी दट्ठव्वपलोय-णेण सहलत्तणमुवेइ ॥१९९५॥ तेसि अणुवित्तीए, गओ तहिं सो ठिओ य खणमेक्कं । अह तत्थ तया जुबई, विडेण सह जंपिरी एवं ॥१९९६॥ अलियविउसेण पइणा, निरुद्धपसराए संपयं मज्झ । तुह सुहय ! दंसणामध्य-लाभेणं निव्वुई जाया ॥१९९७॥ हे पेच्छणगपयट्टग !, चिरकालं जीवियं हवउ तुज्झ । जेण कओ वक्खेवो, मह पइणो कोवजलनिहिणो ॥१९९८॥ ता एहि सुहय ! जावेस, कूडविउसो इहेव जावेइ । ताव खणं कीलित्ता, नियनियगेहेसु वच्चामो. ॥१९९९।। इय तीए पणयसारं, गिरमायनिय विचिन्तियं तेण । अलियवियप्पविगप्पण-पवणपणोल्लियमणेण इमं ॥२०००॥ नूणं सा मे भञ्जा, एसा परपुरिसमणुसरइ पावा । कूडविउसं च मन्ने, ममं च उदिस्स वागरइ ॥२००१॥ पुव्वं पि दुट्ठसीला, लिङ्गेहि मए वियाणिया आसि । संपइ पच्चक्खं चिय, दिट्ठा ता निग्गहामि इमं ॥२००२॥ इय चिन्तेन्तो जा ताड-गट्ठया पट्ठिओ इमो तीए । ता सच्छंदपयारा, सा जुवई कत्थइ गय त्ति ॥२००३॥ ॥१५७॥ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गृहगमनं भाभ्रिमण भगिनीविनाशः मित्रतिरस्कार श्च। ॥१५८॥ मन्ने इंतं में पेच्छिऊण, पावा घरं गया तुरियं । इय बुद्धीए तओ सो, वेगेण गिहुम्मुहो चलिओ ॥२००४॥ अह पबलकोवविवसो, जा पत्तो निययगेहदारम्मि । ताव य सरीरचिन्तं, का गेहम्मि पविसंती ॥२००५।। दिट्ठा नियगा भगिणी, भज त्ति वियाणिऊण तो तेण ।आपावे ! मज्झ गिहे, दुस्सीला वि हु कहं विससि ॥२००६।। कूड विउसं ति मं दृसिऊण, पुरओ विडस्स रमि च । तेण सह सहरिसं आग-यासि इय उल्लवंतेण ॥२००७॥ हा हा किमेवमेयं, को एसो कि मए कयमऽकज । इइ पुणरुत्तं बहुजं-पिरी वि अच्चन्तकोववसा ॥२००८।। अवियाणित्ता तह तेण, जट्ठिमुट्ठीहिं निठुरं पहया । सा मम्मपएसम्मि, जह मुक्का जीवियब्वेण ॥२००९।। अह अणुमग्गेणं चिय, समागएणं समित्तवग्गेण । पडिसिद्धो सविसेसं, कुद्धो तत्तो इमं भगइ ॥२०१०॥ रे पावा ! तुम्हाणं, भेएणं नूणमेरिसमकज । मह भजाए कीरइ, तेणं तुम्भे ममं खलह ॥२०११। नडपेच्छणए वि धुवं, एत्तो चिय अहमणिच्छमाणो वि । नीओ तुम्हेहि इमीए, कजनिविग्यसिद्धिकए ॥२०१२।। कित्तिममेत्तीजुत्ताण, होज अहवा न किचि वि अकिच्छ । परिचयह दुट्ठसीला! , ता एत्तो मज्झ चक्खुपहं ॥२०१३॥ एवं वसुदत्तेणं, अलीयकुवियप्पवाउलमणेण । निदोसा वि हु ते तजि-या तहा जह गया सगिहं ॥२०१४॥ कोलाहलं च सोचा, समागया मन्दिगओ से मजा । दट्टूण वइयरमिम, एवं भणि पवत्ता य ॥२०१५।। हा हा निग्धिण! निल्लज-ऽणज ! कि हणसि अपणो भइणि । जेणेवंविहपावं, सोबाँगा वि हुन कुबंति ॥२०१६।। एवं तीए वुत्तो, पुरलोगेण वि य निन्दिओ संतो । सो चिन्तेइ पुणो वि हु, अणप्पकुविगप्पविहुरमणो ॥२०१७॥ ॥१५८॥ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भार्यायां शाकिनीत्व कल्पनं नासाकर्त्तनं वैदेशापुरीगमनं च । ॥१५९॥ असई न केवलं चिय, मह भजा किन्तु साईणी वि भवे!। एवं वामोहित्ता, ममं पि जा सयमऽवकंता ॥२०१८॥ भइणीए विणियाए, पसंतकोवो त्ति में वियाणित्ता । विणिवारिउमाजद्धा, साहु व अभिन्नमुहरागा ॥२०१९।। किमऽहं नियभइणि पि हु, न मुणेमि सुदामन्धयारे वि । जइ एयाए नो दिद्वि-बंचणं मह कयं हुतं ॥२०२०|| इय चिन्तिऊण कुवलय-दलसामं कड्ढिऊण असिधेणु । पावे डाइणि ! भइणी-विणासजणणि ! पलाइहसि ॥२०२१॥ कत्थेयाणि सुरगुरुसमो वि, जो हं तए वि विभमिओ । इति जंपन्तो भजाए, लुणइ नासं सउट्ठउडं ॥२०२२।। अह उग्गयम्मि सूरे, निसिवइयरसवणजायरोसेण । लोगेण नरिंदेण य, सो नयरीओ विणिच्छूढो ॥२०२३।। एगागी य भमंतो, वइदेसाए पुरीए संपत्तो । तारापीढो राया, तहि च आराहिओ तेण ॥२०२४॥ तुडेण नरिन्देण, दिन्नं से जीवणं पहिट्ठमणो । तत्थ विउ पवत्तो, अह जाए सूरगहणम्मि ॥२०२५॥ सो चिन्ति' पबत्तो, अज अहं बम्भणे निमंतित्ता । बहुभकूख बंजणाऽऽउल-मऽणेगपाणगसमाइन्न ॥२०२६॥ बहुविच्छित्तिसणाहं, भोयणजायं करावइस्सामि । खीरं च खीरहरियाउ, राइणो मग्गहस्साम्मि ॥२०२७॥ जइ सो कह वि न दाही, पुणो पुणो मग्गिओ वि सप्पणयं । तो अत्ताणं हणि, बम्भणहच्च पि से काहं ॥२०२८।। एवं कूडविगप्पेहिं', भामिओ, चिन्तणं पि सच्च व । मन्नतो सो भोयण-वेलापत्त त्ति पुणरुत्तं ॥२०२९॥ किर सुचिरमग्गिओ वि हु, न खिरहरिओ पणामए खीरं । तो गाढकोववसओ, छुरियाए हणइ अप्पाणं ॥२०३०॥ वाहरइ य उद्धकरो, बम्भणहच्चा इमा अहो लोगा!। खीरहरियस्स रनो, जेणं खीरं न मे दिन्नं ॥२०३१॥ ॥१५९॥ Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्षीरहारकात्क्षीराप्रापणेन ब्राह्मणहत्या अपेणम् मनसः दुर्जेयत्वं च। ॥१६०॥ इय खणमेगं वाहरिय, गाढघारण हग्मिओ संतो । रोद्दज्झाणोवगओ, मरिऊणं नारगो जाओ ॥२०३२॥ एवं सच्छंदपयट्ट-चित्तदोघट्टपडिहयऽप्पाणो । जम्हा जीवा ठाउ, खणं पि न सुहेण पारेंति - ॥२०३३।। तेणाणुसासणं माणसस्स, कीरइ पइकखणं चेव । इहरोवदंसियठिईए, होइ न खणं पि कुसलतं ॥२०३४॥ किंच- . ... .. ... दासं व मणं अवसं, सवस जो कुणइ तेण जयरंगे । गहिया विजयपडागा, सोच्चिय सूरो स विक्कमवं ॥२०३५॥ अवि नाम कहवि कीरइ, पिवणं पुरिसेण जलनिहीणं पि। पजलियजलणजाला-कलावमझे य सयणं पि ॥२०३६॥ चंकमणं पि हु तिक्खऽग्ग-वग्गधाराए वीरचरिएण । पउमाऽऽसणं पि बज्झइ, तिव्वऽग्गिजलंतकुंतऽग्गे ॥२०३७।। न य पुण पयईए चिय, चलस्स कुप्पहपसज्जमाणस्स । कीरइ जओ जए माण-सस्स अकयाऽऽउहस्सावि ॥२०३८॥ मत्तगइंदं पि दमन्ति, निति सीहं पि अप्पवसिगतं । पक्खुहियजलहिजल-पसरमवि लहुं निरंभन्ति ॥२०३९॥ न य सक्का अकिलेसेण, चेव पुण माणसं जिणे जे । अह कह वि तं पि हु जियं, जियं खु ता सव्बजेयव्वं ॥२०४०॥" किंबहुणा तविजए, विजिओ च्चिय दुजओ हवइ अप्पा । सो पुण विजिओ जायइ, परमप्पा परमपयसामी ॥२०४१॥ इय मणअलिमालइमालियाए, संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोक्ख-चउमहामूलदाराए ॥२०४२॥ आराहणाए पनरस-पडिदारमयस्स पढमदारस्स । चित्ताणुसासणमिणं, भणियं छटुं पडिदारं ॥२०४३॥ अणुसासिज्जतं पि हु, चित्तं पाएण निच्चवासाओ। पडिबन्धलेवलितं, निरभिस्संगं न भविउमऽलं ॥२०४४॥ १ हस्ती ॥१६॥ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनियतविहारस्वरूपं तस्य विधिश्च । ॥१६॥ अनिययविहारमेत्तो, ता कित्तेमो समत्थदोसहरं । जं सोचा परिचइउ', आलस्समध्वस्समुज्जुत्तो ॥२०४५|| वसहीसु य उवहीसु य, गामे नयरे गणे य सन्निजणे । सव्वत्थ अपडिबद्धो, विसुद्धसद्धम्मकरणरई ॥२०४६॥ सइ अनिययं विहारं, करेज साहू विसेसगुणकंखी । तित्थजत्ताऽऽइकरणे, जएज तह सावगो वि सया ॥२०४७॥ जम्हानिययविहारो, सक्खं चिय नत्थि किर गिहत्थस्स। किन्तु गिहत्थो वि अहं, दव्यत्ययसारमारेह ते ॥२०४८॥ निकूखमणपमुहतित्थेसु, ताव वंदामि तो पवजिस्सं । चिच्चा संगमसेस, आराहणमऽहव पव्वजं ॥२०४९॥ एवं विहबुद्धीए, पसत्थतित्थेसु वच्चमाणस्स । सुट्ठियगवेसणं वा, कुणमाणस्स य भवे सो वि ॥२०५०॥ तत्थ य जो पव्वज्जं, काउ' आराहणं समीहइ से । सुट्ठियगवेसणं गण-संकमदारे निदंसिस्सं ॥२०५१।। जो पुण गिहडिओ चिय, आराहणमेकमेव काउमणो । सुट्ठियगवेसणविही, वत्तव्यो तस्स इह चेव ॥२०५२॥ अह साहुसावयाणं, सव्वाण वि जिणमयाऽणुसारीणं । खित्ताओ खित्तमऽन्न, गच्छंताणं विही एसो ॥२०५३।। किर जस्स जेण सद्धि, मणसा वयणेण अहव काएणं । कि पिकयं कारियमणु-मयं च जं दुक्कडं अत्थि।।२०५४॥ थेवं पि तं समत्थं, सम्मं खामेइ समाहिमग्गंतो !। मा होउ कहवि मरणा-इए वि वेराणुज्वन्धो त्ति ॥२०५५।। जइ ताव मुणी गंता, वंदित्ता मूरिणो सउज्झाए । परियायलहू पुण सेस-ए वि समणेऽभिवंदित्ता ॥२०५६॥ इय भणइ जहाहं तुज्झ, सन्तियं चेइयाण साहूणं । संघस्स य नयराईसु, गच्छंतो बंदणं काहं ॥२०५७।। अहवा गंता जेट्ठो, तो तं वंदित्तु विति ठियसमणा । अम्हच्चयं करेजसु, चेइयसाहूण वंदणयं ॥२०५८॥ ॥१६॥ Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 संवेगरंगसाला मार्गे जिनचैत्यसङ्घादिदशने करणविधिः। ॥१६२॥ तत्तो चेइयभवणे, गंतुं भत्तीए चेइयाण पुरो । सम्मं तब्दावण-पच्चयमिह कुणइ पणिहाणं ॥२०५९॥ एमेव सावगो वि हु, सम्मं खामियसमत्थवत्थव्यो । सम्मं कयचेइयमूरि-साहुवंदणविहागो य ॥२०६०॥ तदिन्नगहियनिरवज-विसयसंदेसगो सपणिहाणो । गामनगरागराऽऽइसु, महया जोगाइविहवेण ॥२०६१॥ नाय जियवित्तेणं, मग्गट्ठियभूरिधम्मठाणेसु । जिणसासणुन्नई निच-मेव परमं पकुब्वन्तो ॥२०६२।। दीणाऽणाहाण परं, अणुकंपादाणओ य आणंदं । उप्पायन्तो धीमं, परिभमइ समत्थतित्थेसु ॥२०६३॥ तत्थ गिही साहू वि य, पासित्ता चेइयाई तो सम्मं । संघो किरेस वंदइ, इय पणिहाणेण पढमं तु ॥२०६४॥ काऊण वंदणं संघ-संतियं चेइयाणमुवउत्तो । तो अप्पसंतियं पि हु, तदऽवत्थो चिय कुणइ सम्मं ॥२०६५॥ अह दव्ववेत्तकालाऽऽड्याण, संकिन्नया भवे कहऽवि । ताहे पणिहाणाऽऽइ, संखित्तं पि हु कुणइ चेव ॥२०६६॥ अह साहुसावगजणं, नाणाऽऽगुणागरं भणइ दटुं । अमुगत्थामे तुब्भे, वंदाविजह जिणवरिन्दे ॥२०६७।। ते वि ससंभमपाउब्भवंत-रोमंचकंचुइयकाया । महिवठ्ठठवियसीसा, सुभत्तिभरनिब्भरमणा य ॥२०६८॥ जय तइलोकमहापहु !, पभूयगुणरयणसायर ! जिणिंद! । इय देवगुणे अहवा, नमोऽत्थुणं एवमाईणि ॥२०६९।। सकत्थयवयणाई, कित्तंति ताव जाव आगंता । भगइ पुणो आयरियाइ-पेसिए धम्मलाभाऽऽई ॥२०७०।। अभिवन्दणाणुवन्दण-रूवं उचियट्टिई किर जणो ता । कुणइ ततो अन्नोन्नं, विसेसपुच्छाइसु विभासा ॥२०७१॥ इय पेरणीयपेरग-भाया, सुहजोगओ य उभएसि । सुहबन्धो जयगुरुणा, निद्दिडो इट्टसिद्धिफलो २०७२।। ॥१६२॥ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१६३॥ एयं सोमायरि, नाऊण विहीए जे पउजन्ति । ते चैव एत्थ कुसला, सेसा सव्वे अकुसला उ भणियविहीए गिही, हिडतो तेसु तेसु देसेसु । अप्पाणए परम्मि य, सविसेसे कुणइ धम्मगुणे तहाहि— दट्ठूण सावयजणं, सविसेसं दव्वभावथयनिरयं । सयमऽवि सविसेसं चिय, तकरणपरायणो होइ तं च तहाविहिनिरयं, पए पए पासिउ पयट्टंतं । पवियंभन्ति सुहगुणा, धम्मपराणं पराणं पि किंच - ॥२०७३|| २०७४ ।। ।।२०७५।। ॥२०७६ ॥ ॥२०७७॥ तद्दंसणाउ सद्धा, पायमऽसद्धालुणो वि सद्धम्मे । सङ्घालुणो सयं पुण, संजाय तप्पवित्ती वि अथिरा जायन्ति थिरा, थिराउ गिण्हन्ति तह बिसेसगुणे । अगुणा वि होंति सगुणा, सगुणा दढबहुतरगुणा य || २०७८।। इय जिणदिक्खानिव्वाण - नाणतित्थेसु सुप्पसत्थेसु । वंदतो सव्वन्नू, सुट्टियगुरुणो य पेहन्तो ।।२०७९ ॥ ता भमति गिही जा कह वि, पाविओ सुट्ठिओ गुरू परमो । पत्ते यतम्मि हरिसु - संतरोमंचकंचुइओ || २०८०।। संपत्तपावणिजं, समत्थतित्थोहपूयपावं च । अप्पाणं मन्नंतो, विहिणा आलोयणं - देखा तो गुरुजणोवइहूं, पडिवज्जेज्जा य सम्मं पच्छित्तं । एवं च विचिन्तेजा, अहो कहं पावकलुसो वि पच्छित्तदाणजलखालणेण, नीओ परं विसोहिमऽहं । निकारणकरुणा सा-यरेण एएण मुणिवणा - नूणमिमो जणणि पि हु, जणगं पि हु बन्धव पि मित्तं पि । अभिभविकणं वच्छल - भावतो विहरति जयम्मि || २०८४|| ॥२०८१ ।। ॥२०८२॥ ॥२०८३॥ प विधिपूर्वकदेशान्तर भ्रमणेन शुभगुणवृद्धिः सुगुरुप्राप्तौ प्रायश्चित्तस्वीकारश्च । ॥१६३॥ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गुरुबहुमानकरणं | मरणेऽपि दुर्गतानारीवत् शुभप्रणिधानसाध्यफलप्राप्तिः। ॥१६॥ कहमऽन्नबी अदिद्वं, असुयं देसंतराऽऽगयं च ममं । पियपुत्तं पिव एव', बहुमन्नेजा महाभागो ॥२०८५॥ अह परमविम्हिउप्फुल्ल-लोयणो पज्जुवासिऊण चिरं । तस्सुवएसे गिव्हिय, निमन्तइ गुरु विहारेण ॥२०८६॥ इय ताव पुन्नपब्भार-पुनवंछस्स सावयवरस्स । कस्सवि निबिग्धं चिय, पंछियसिद्धी हवेज फुडं ॥२०८७।। कस्स वि य तहा संपट्ठियस्त, अवि नाम अंतरा चेव । होजा पाणविवत्ती, उवकमाऽऽउविहिवसेण ॥२०८८॥ सुहपणिहाणगुणेणं, तित्थाईणं अपूयणेणावि । दुग्गयनारीए इव, तस्सज्झफलं तहवि होजा ॥२०८९॥ तहाहिकायंदीए पुरीए सुरसिर-मणिकिरणविच्छुरियचरणो । चरणपयट्टियलोगो, लोगाऽलोगप्पयासकरो ॥२०९०॥ करुणामयखीरनिही, निहीणउत्तमजणेसु-समदिट्ठी । सिद्धत्थपत्थिवसुओ , समोसढो सिरिमहावीरो ॥२०९१॥ पवरमणिरयणरुहरं, नाणाविहधुव्वमाणधवलधयं । सिंहासणाभिरामं, सुरेहि रइयं च ओसरणं ॥२०९२॥ तत्थ य पुव्वाभिमुहो, ससुराऽसुरतिजयपूयणिजकमो । आसीणो जयनाहो, भव्वजणविबोहओ वीरो ॥२०९३।। असुरसुरखयरकि नर-नरनरवइणो य पुलइयसरीरा । जिणवन्दणष्ट्टमऽचिरा, ओसरणमहिं समल्लीणा ॥२०९४।। नयरीजणो वि हरिकरि-जाणविमाऽऽणाइएसु आरूढो । उब्भडकयसिंगारो, तियससमूहो व्व सोहंतो ॥२०९५॥ धूवसमुग्गयवरगन्ध-कुसुमपडलाइऽऽवावडकरेण । किंकरनियरेण समं, झत्ति जिणं वंदिउ चलिओ ॥२०९६।। ॥१६४॥ १व्यात. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भगवत्पूजाप्रणिधानेन स्थविरायाः देवत्वप्राप्तिः। ॥१६५॥ अह तत्थेव पुरीए, वत्थव्वाए दरिद्दथेरीए । घेत्तूग दारुयाई, इंतीए नयरीबाहिम्मि ॥२०९७॥ अचन्तविम्हियाए, पुट्ठो एगो नरो अहो भद्द ! । एगाभिमुहो लोगो, कत्थ इमो गन्तुमाऽऽरद्धो ॥२०९८॥ तेणं पयंपियं तिजय-बन्धुणो धुयकिलेसकलुसस्स । जम्मजरमरणवल्ली-वियाणविच्छेयपरसुस्स ॥२०९९॥ सिरिवीरजिणस्स पयाऽरविंद-पूयणनिमित्तमेस जणो । वच्चइ सिवसुहकारण-धम्मनिसामणनिमित्तं च ॥२१००॥ एवं सोचा सुहकम्म-जोगओ जायभत्तिपन्भारा । सा चिन्तिउपवत्ता, किमऽहमऽपुन्ना दरिदा य ॥२१०१॥ पकरेमि जेण सुविसिट्ठ-ऽणग्यपूयंऽगवेग्गसामग्गी । नेवत्थि जीए जिणवर-चरणुप्पलजुयलमऽच्चेमि ॥२१०२॥ अहवा किमऽणेणं सिंदु-वारकुसुमाई पुवदिट्ठाई । मुहियालब्भाई लहुं, घेत्तूण करेमि जिणपूयं ॥२१०३॥ ताहे ताई घेत्तु, वड्ढंतजिणि दपूयपरिणामा । ओसरणस्साभिमुहं, तुरियं गन्तुं समारद्धा ॥२१०४॥ नवरं अद्धपहे च्चिय, अञ्चन्तं थेरभावविहुरंगी । पंचत्तमुवगया सा, वड्ढेतविसुद्धपरिणामा ॥२१०५।। अह जिणपूयापणिहाण-मेत्तसुविढत्तकुसलकम्मेण । सोहम्मदेवलोए, अतुच्छसुरलच्छिमऽणुपत्ता ॥२१०६॥ थेरत्तणेण मुच्छं, गय त्ति सुढियं त्ति वा विचिन्तन्तो । अणुकंपाए लोगो, जलेण सिंचइ य से अंगं ॥२१०७॥ अपरिफदं च तयं, पलोइङ पुच्छइ जिणं भन्ते! । कि सा जियइ मया वा, वुत्तं नाहेण य मय त्ति ॥२१०८।। अह सो थेरीजीवो, देवत्तं पाविऊण तव्वेलं । ओहीए मुणियनियपुव्व-बइयरो परमभत्तीए ॥२१०९॥ ૧ વૃક્ષધશેષ ૨ મૂક્યું વિના ।।१६५॥ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जनप्रश्ने भगवदुत्तरं पूजाप्रणिधानं पापनाशक वाञ्छितदायकं ॥१६६॥ जयगुरुचरणसरोरुह-ममिवन्दिय सनिहिम्मि वतो । लोगस्स दंसिओ भग-चया य जह तीए थेरीए ॥२११०।। जीवो देवो एसो त्ति, विम्हिओ तो पयंपई लोगो । सुकयविरहे वि कह तीए, सुरसिरी एरिसी पत्ता ॥२१११॥ नाणं दाणं च तवो, सीलं सवन्नुपूयणं वा वि । सोग्गइनिबन्धणं नाह !, कित्तिय किर कयं तीए ॥२११२।। एयं च कहमिमीए, सयावि दारिद्दरुंदकंदाए । आजम्मदुक्खियाए, परपेसत्तोवतत्ताए .. ४.७ ॥२११३॥ तो जयगुरुणा कहिओ, पूयापणिहाणगोयरो सव्यो । तव्युत्तन्तो पुणरवि, लोगेणं पुच्छिओ सामी ॥२११४।। अन्नायजिणवरगुणा, पूयापणिहाणमेत्तओ चेव । कह भयवं ! उप्पन्ना, सुरलोयम्मि इमा थेरी ॥२११५।। भणियं जिणेण अमुणिय-गुणा वि मणिणो जहा पणासिति । जररोगाऽऽइसमुदयं, तह जयगुरुणो जिणि'दा वि ॥२११६।। अच्चन्तगुणपहाण-तणेण सामन्नमेत्तमुणिया वि । बहुमाणपराण पराण-मऽसुहकम्मं पणासिति ॥२११७॥ एत्तो च्चियऽणुनाओ, एत्थं दव्वत्थओ गिहत्थाणं । एयविरहम्मि जम्हा, दंसणसुद्धी वि नेव भवे ॥२११८।। ता मोक्खसोक्खमूलं, पुवन्जियपावसेलबजसमं । जिणपूयापणिहाणं, निहाणमभिवंछियऽत्थाण ॥२११९॥ जिणपूयापरिणामो, न होइ सुहकम्मुणो अभावम्मि । अच्च'तकंतचिन्ता-मणिगहणिच्छेव मुद्धाण ॥२१२०॥ ता भो देवाणुपिया!, एत्तियमेत्ते वि चोजमुव्वहह । अञ्जवि एस महप्पा, सिवपयमवि पाविही जम्हा ॥२१२१।। एसो इओ चइत्ता, कुले पहाणम्मि पाविउँ जम्मं । सुस्साहुसंगईए, पवजिही पवरपव्यजं ॥२१२२॥ तत्तो देवो होही, पुणो वि पुन्नाष्णुबन्धिपुन्नेण । मणुओ एवं अट्ठम-भवम्मि नयरम्मि कणगपुरे ॥२१२३॥ ॥१६६॥ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कनकध्वजस्य मण्डुकादिदर्शनेन ॥१६७॥ वैराग्यं होही पुहवीनाहो, कणगज्झयनामगो जयपसिद्धो । सो अन्नया य धन्नो, काले सरयम्मि संपत्ते ॥२१२४॥ इंदमहपेच्छणज्ढा, महाविभूईए निग्गओ संतो । अवलोइऊण ददुरम-हिणा महया गसिजंतं ॥२१२५॥ अहिमवि कुररेण चण्ड-चंचुणा कुररमावि य करुणरवं । घोरेणमध्यगरेणं, गसिंजमाणं जमेणं व ॥२१२६॥ परिचिन्तिही महप्पा, मंडुक्को इव इमो जणो हीणो । अहिगारिणा गसिजइ, भीमेण भुयंगमेणेव ॥२१२७।। अहिगारी वि गसिजइ, कुररेण व मण्डलस्स अहिवइणा । सो वि य सव्वग्गासेण, अयगरेणं पिव जमेण ॥२१२८॥ इय अणवस्यं निवडत-आवयाऽवायपूरिए लोगे । भोगप्पसंगवंछा, जणस्स ही ही महामोहो ॥२१२९॥ जम्मणमरणविमुक्को, तइलोकमि न विजए कोई। वेरग्गं तह विन अत्थि, अहह मणुयाण मूढत्तं ॥२१३०॥ इय चिन्तिऊण रज, रटुं अंतेउरं पुरं चिच्चा । समणो होही सिद्धिच, पाविही खवियकम्मंसो ॥२१३१॥ एवमऽरिहंतपूया-पणिहाणं पि हु हवेज मोक्खकरं । एत्तो य भन्नइ इहं, पूयापणिहाणओ चेव ॥२१३२॥ तिस्थाण पूयणफलं, सड्ढो पावेज अद्धमग्गे वि । पंचत्तं संपत्तो वि, कह वि तिव्वाऽऽवयवसेण ॥२१३३॥ एवं आलोयणपरि-णओ वि संपढिओ गुरुसयासं । जइ अंतरा वि असुहो, हवेज आराहओ तहवि ॥२१३४।। आलोयणापरिणओ, सम्मं संपढिओ गुरुसयासे । जइ अंतरा स कालं, करेज आराहओ तह वि ॥२१३५॥ एवं आलोयणपरिणयस्स, संपढियस्स वि गुरुसयासे । असुहो भवेज अहवा, मरेज आराहओ तह वि ॥२१३६।। मोक्षप्राप्तिः। आलोचनापरिणतस्य आराधकत्व च। ॥१६॥ Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग 16 रंगसाला अनियतविहारकरणे गुणाः । ॥१६८॥ सल्लं उद्धरिउमणो, संवेगुव्वेयतिव्वसद्धाए । जं जाइ सुद्विहे, सो तेणाऽऽराहओ होइ ॥२१३७।। एवं तवस्सिणो वि हु, आलोयणपरिणयस्स इन्तस्स । गुरुणो व अप्पणो वा, वियलत्ते होज संसोही ॥२१३८॥ अहवा साहुगिहीण, दोण्ह वि साहारणे गुणे पायं । अणिययविहारजणिए, सवन्नुमए इमे सुणह ॥२१३९॥ दंसणसोही १ थिरकरण, २ । भावणा ३ अइसयऽत्थ ४ कुसलत्तं । ५ जणवयपरिक्खणा वि य ६। अणिययवासे गुणा होति ॥ [दारगाहा ॥२१४०।। निकखमणनाणनिव्याण-ठाणचिइचिन्धजम्मभूमीओ । पेच्छंतो उ जिणाणं, सुविसुद्धं दसणं कुणइ [दारं] ॥२१४१।। संवेग संविग्गाणं, जणइ इय सुविहिओं सुविहियाण । अथिरमइणं च पुणो, जणेइ धम्मम्मि थिरीकरणं ॥२१४२।। संविग्गपरे पासिय, पियधम्मपरे यत्रजभीरू य । सयमवि पियथिरधम्मो पायं विहरंतओ होइ दारं] ॥२१४३॥ चरिया छुहा य तण्हा, सीयं उण्डं च भावियं होइ । अहियासिया य सेजा, सम्मं अणिययविहारेण [दारं] ॥२१४४॥ सुत्तऽत्थथिरीकरणं, अइसइयऽत्थाण होइ उवर्लभो । अइसइयसुयहराणं, पलोयणे विहरमाणस्स दारं] ॥२१४५।। निक्खमणपवेसाईसु, आयरियाणं च बहुपयाराणं । सामायारीकुसलो, जायति.गणसंपवेसेण दारं] ॥२१४६॥ साहूण सुहविहारो, निरवजो जत्थ सुलहवित्ती य । तं खेत्तं विहरंतो, नाही आराहणाजोग्गं ॥२१४७॥ एमाइयं गुणगणं, समीहमाणेण साहुणा निच्च' । अणिययविहारचरियाए, वट्टियव्वं सइ बलम्मि ॥२१४८।। जो पुण रसाऽऽइगिढी-वसेण बलवं पि इह पमाएज । न स केवलं मुणीहि, मुंचेञ्ज गुणेहि वि अवस्सं ॥२१४९।। ॥१६॥ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. . संवेग रंगसाला ॥१६९॥ पञ्चागयसुहभावो, सो च्चिय इह उज्जओ मुणिगुणेहिं । परिवारिजइ सज्जो, उभयऽत्थ वि सेलगो नायं ॥२१५०॥ शैलकदृष्टान्ते तहाहि शुकसूरेः ||आगमनं देशना सेलगपुरम्मि नगरे, आसी निवो सेलगो पुरा तस्स । पउमावई य देवी, ताण सुओ मड्डुगो नाम ॥२१५१।। शैलकस्य थावच्चापुत्तमुणिन्द-चलणसेवोवलद्धजिणधम्मो । सो राया नयसारं, मुंजइ निरवञ्जरजसुह ॥२१५२॥ प्रव्रज्यायै एगम्मि य पत्थावे, थाबच्चाऍत्तमरिपयवित्ती । सुयसूरी विहरंतो, समागओ तत्थ नयरम्मि ॥२१५३॥ गमनम् । मियवणउजाणम्मि य, समोसढो मुणिजणोचियपएसे । मुणियाऽऽगमो य राया, समागतो वन्दणनिमित्तं ॥२१५४॥ तिपयाहिणापुरस्सर-मह तच्चलणुप्पले नमंसित्ता । हरिसवसपुलइयंगो, आसीणो धम्मसवणऽत्थं ॥२१५५।। मुणिवइणा वि हु संसार-परमनिव्वेयकारिणी तस्स । विसयविरागुप्पायण-पवणा संमोहनिम्महणी ॥२१५६।। संसारसमुत्थसमत्थ-वत्थुविगुणत्तपयडणपहाणा । धम्मकहा सुइसुहवयण-वित्थरेणं कया सुचिरं ॥२१५७॥ पडिबुद्धो नरनाहो, परमपमोउब्भवन्तरोमंचो । गुरुचरणे पणमित्ता, जंपिउमेवं समाढत्तो ॥२१५८॥ भयवं ! जाब नियसुयं, ठवेमि रजम्मि ताव तुह पासे । उज्झित्ता रजमऽहं, पन्चज्ज संपवजामि ॥२१५९॥ ।।१६९॥ जुत्तमिणं जाणियभवठितीण, तुम्हारिसाण नरनाह !। ता एत्तो पडिबन्धं, मा काहिसि थेवमऽवि एत्थ ॥२१६०।-|| एवं गुरुणा अणुसासिओ य, राया गओ सगेहम्मि । निययपयम्मि निवेसइ, मड्डुगनामं वरकुमारं ॥२१६१॥ Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१७०॥ तत्तो कयसिंगारो, सहस्सनरवाहिणीए सिवियाए । आरूढो पंथयपमुह-मंतिसयपंचगाणुगओ २१६२॥ गन्तृण गुरुसमीवे, उज्झियसंगो पवनइ दिक्खं । संवेगसारमणुदिण-मुज्जमइ य धम्मकम्मेसु ॥२१६३॥ कालक्कमेण एक्कारसाऽवि, अंगाणि सो अहिज्जेइ । दुक्करतवकरणपरो, विहरइ य महीए वाउ व्व ॥२१६४॥ अह पंथगपमुहाण, पंचण्ह मुणिसयाण सुयसूरी । तं सूरित्ते ठविउ, साहुसहस्सेण परियरिओ ॥२१६५॥ विहरित्ता बहुकालं, पुंडरियमहानगे कयाऽणसणो। असुरसुरविहियपूओ, निव्वाणपयं समणुपत्तो ॥२१६६॥ सो पुण सेलगसूरी, तवोविसेसेहिं अरसविरसेहिं । पाणेहि भोयणेहि य, जातो चम्मऽट्ठिमेत्ततणू। ॥२१६७॥ गहिओ रोगेहि पि य, तहाऽवि सत्ताहिओ त्ति विहरंतो। सेलगपुरे पहुत्तो, समोसढो मिगवणुजाणे ॥२१६८॥ पीइपडिबन्धेण य मड्डुगो, निवो वन्दणट्ठया पत्तो । सोऊण य धम्मकहं, पडिबुद्धो सावगो जातो ॥२१६९।। अह सो सूरि दडूं, सरोगमच्चंतकिससरीरं च । जंपेइ अहं भन्ते !, अहापवत्तेण तेगिच्छं ॥२१७०॥ कारेमि तुम्ह एसणिय-भत्तपाणोसहाइएणं ति। पडिसुणियं मुणिवइणा, कारविया तयणु से किरिया ॥२१७१॥ अह पगुणीभूयतणू वि, पबलरसगारवाऽऽइपडिबद्धो । सूरी मुणिगुणविमुहो, तत्थेव द्वाउमाऽऽरद्धो ॥२१७२॥ पंथगवज्जेहिं ततो, परिचत्तो सेसएहि साहूहि । अह चउमासगरयणीए, निब्भरं सुहपसुत्तो सो ॥२१७३॥ चउमासियाइयारं, खामे पंथगेण सीसेणं । छिक्को चलणेसु ततो, झत्ति विउदो भणति कुद्धो ॥२१७४॥ शैलकस्य ग्लानत्वम् औषधादिना नीरोगत्वम् रसादिगृद्धिः चातुर्मासिकक्षामणेन संवेग प्राप्तिश्च । ॥१७॥ 44340. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शत्रुञ्जये निर्वाणप्राप्तिः, अविहारपक्षेदोषाः, नृपस्य अनियतविहारविधिः। ॥१७१॥ को एस दुरायारो, म पाएK सिरेण घट्टेइ । तेणं भणियं भन्ते!, पंथगनामो अहं साह ॥२१७५।। खामेमि चउम्मासिय-मेक्कसि. खमह न पुणो इमं काहं । अह संवेगोवगओ, सूरी इय भणिउमाऽऽरद्वो ॥२१७६।। रसगारवाऽऽइविसविय-चेयणो सुठु बोहिओतुमए। पंथय ! ता कयमेत्तो, एत्थाऽवत्थाणसोक्खेण । ॥२१७७।। अह विहरिउमाऽऽरद्वो, स महप्पा अणिययाए वित्तीए । विहरंतो परियरिओ, पुणरवि पोराणसिस्सेहिं ॥२१७८।। कालंऽतरे य विहुणिय-रयमलो मलियपबलमोहभडो । सेत्तंजपव्ययम्मि, निव्वाणमऽणुत्तरं पत्तो ॥२१७९।। इय दोसगुणे नाउ, सीयल-उज्जयविहारचरियाए । अविहारपक्खमाऽऽसज्ज, को णु बट्टेज कुसलऽत्थी ॥२१८०॥ किंचपडिबन्धो लहुयत्तं, न जणुवयारो न देसविनाणं । नाऽऽणाऽऽराहणमेए, दोसा अविहारपक्खम्मि ॥२१८१॥ कालाऽऽइदोसओ पुण, न दव्वओ एस कीरइ नियमा । भावेण उ कायव्यो, संथारगवच्चयाऽईहिं ॥२१८२।। इय पावकलिलजलविब्भमाए, संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोक्ख-चउमहामूलदाराए ॥२१८३॥ आराहणाए पनरस-पडिदारमयस्स पढमदारस्स । अणिययविहारनाम, सत्तमदारं समत्तमिमं ॥२१८४॥ अणिययविहारचरिया, एसा गिहिसाहुगोयरा भणिया। संपइ नरिंदविसयं, एयं चिय कि पि कित्तेमि ॥२१८५।। जम्हा को वि हु चिरभूरि-सुकयसंभारभाविकल्लाणो । नरनाहो वि य होउ, अच्चंतं पसमरसरसिओ ॥२१८६।। परलोयभीरुचित्तो, सम्मं विसकप्पकलियविसयसुहो । मोक्खसुहबद्धबुद्धी, आराहणकरणमीहेजा ॥२१८७॥ ॥१७॥ Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला स्वराज्ये तीर्थदर्शनेन धर्मप्रशंसा लोकानां धर्मप्राप्तिश्च । ॥१७२॥ तस्स सए च्चिय देसे, जिणिन्दबिंबाई बदमाणस्स । होज अणिययो विहारो, परदेसे विग्यसब्भावा ॥२१८८।। तहाहिकैरडिघडुब्भडसुहडोह-तुरयरहवृहपरिखुडे तम्मि । परदेसेसु वि तित्थाई, बंदिउं संपयट्टम्मि ॥२१८९॥ रजाऽवहारमाऽऽसंकिऊण, पडिनरवई पकुष्पेजा । हीरेज व तद्देसो, पडिरिउणा सामिरहिओ त्ति ॥२१९०॥ तम्हा भत्ते गुणसंगयम्मि, सत्थऽत्थबोहकुसलम्मि । मंतिम्मि रजभारं, आरोविय अप्पतुल्लम्मि ॥२१९११॥ साहियजेयव्वगणो, सुत्थीकयमण्डलो महाकोसो । नियनियनियोगसुनिउत्त-भत्तिमन्तप्पहाणजणो ॥२१९२॥ अच्चंतपवरपूया-पुरस्सरं लोकपीडमकरेंतो । जिणभवणाई वन्देज, निययदेसे च्चिय नरिंदो ॥२१९३॥ अह तं अदुट्ठदोघट्ट-घट्टपद्धिरायपहपसरं । सहरिसहरिहेसाऽऽरव-खरखुरवभरियनहविवरं ॥२१९४|| पम्मुक्कहक्कपोक्कार-घोरपाइक्कचक्कपरिकिन्नं । पउरसियछत्तछाइय-दिणयरकरपंहकराऽऽभोग ॥२१९५॥ नियदेसट्ठियजिणभवणाण, पेच्छणं आयरेण कुणमाणं । दटुं धम्मपसंसं, के के मणुया न कुव्वंति ॥२१९६॥ के वा उत्तमजणपूइयं ति, सोमं ति मोक्खहेउ ति। विमंसिऊण जिणधम्म-मेक्कचित्ता न गेण्हंति ॥२१९७।। एवं च सो महप्पा, संपाइयपवरधम्मकायव्यो । कइया वि विसयनिंदं, करेइ जिणभणियनीईए ॥२१९८।। कइया वि महामुणिपवर-चरियमेगग्गमाणसो सुणइ । कइया वि मंतिसामन्त-संगओ कुणइ जणचिन्तं ॥२१९९।। 'धम्मविरोहं कइया वि, पेच्छिउँ सबहा निरंभेइ । कइया वि निययपरियण-मुवउत्तो एवमुल्लबइ ॥२२००॥ १ करटिर- एली. २. भदाति 3.hte. ॥१७२॥ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१७३॥ जीवितादीनां चश्चलत्वं देवगुर्वादिधर्मसामय्याः दुर्लभत्वं भवस्वरूपचिन्तनं च। हहो! निउणं पेहह, संसारे सारमाथि नो कि पि । जं तडिचवलं जीयं, तरंगतरलाओ रिद्वीओ ॥२२०१॥ अवरोप्परपडिबन्धा, बन्धा इव दिन्ति निव्वुई नेव । निच्चपगुणो य मच्चू, निस्सारो वत्थुपरिणामो ॥२२०२।। कम्मविवागो अञ्चत-भीसणो सोक्खसंभवो तुच्छो, अस्संखदुक्खकारी, सेविजंतो पमाओ य ॥२२०३।। दुलहो य मणुस्सभवो, दुलहा सद्धम्मकम्मसामग्गी । नीसेसदोसकारण-अतुच्छमिच्छत्तचागेण ॥२२०४॥ तलोकचक्कचमढण-विदत्तजयकाममल्लमलणखमो । दुलहो देवो भवजलहि-तारगो वीयरागो चि ॥२२०५।। दुलहा विमुक्कसंगा, गुरुणो सव्वन्नुसासणं दुलहं । लद्ध वि एत्थ धम्मु-जमो न जंतं महऽच्छरियं ॥२२०६।। एवं समीववत्तिण-मऽणुसासित्ता जणं स कइया वि । गीयऽत्थे संविग्गे, मुणिवइणो पज्जुवासेइ ॥२२०७।। ते वि य गम्भीरुत्तीहि, जुत्तिजुत्ताहि वागरिन्ति जहा । नरवर ! पयईए चिय, धीमं तुम्हारिसो पुरिसो॥२२०८॥ जिणवयणाओ ना, निबन्धणं असुहकम्मबन्धस्स । अवराहकरे वि परे, न पउस्सेजा मणागं पि ॥२२०९॥ नमिरनरिंदामरमउड-लग्गरयणप्पहापहासिल्लं । चक्कधरसुरपहुत्तं पि, मोक्खकंखी न कंखेजा ॥२२१०॥ सारीरमाणसाऽणेग-तिक्खदुक्खोहखोहपउराओ । गुत्तिडिओ व्व मुत्ति, चिन्तेजा पयइभीमभवा ॥२२११॥ दळूण य दुक्खत्ते, तदुक्खालिगिओ व्व सव्वंगं । करुणापहाणचित्तो, दीणाऽऽणाहेऽणुक पेजा ॥२२१२॥ जीवाजीवाइसमत्थ-वत्थुवित्थारमऽवितहं सम्मं । मन्नेज जिणाणाए, सम्मत्तविसुद्धिमिच्छंतो ॥२२१३।। कामो कोहो लोहो, हरिसो माणो मओ य इयरूवं । दरियारिछक्कमेन्तर-मलद्धपसरं सया कुजा ॥२२१४॥ १ भदन धोरा. २. अभिडम ॥१७३॥ Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१७४॥ ॥२२१६॥ सव्वाओ वि किरियाओ, किलिट्ठचित्तस्स होंति विहलाओ । तस्साफल्लकए ता, सया विसुद्ध धरेअ मणं ।। २२१५ ॥ विसपरिभावियधारा–करालकरखालतच्छियंगो व्व । संजयिह जीए परो, न तं गिरं कह विभाज नका कुलप्पसूओ, सुहलेस विमोहिओ महासत्तो । खगभंगिसरीरेणं, किलिङ्कहूं अणुट्ठेजा ।।२२१७।। तहा ॥२२२० ॥ ॥२२२२॥ चिन्ताऽणंतर समकाल - मेव संपजमाणसयलत्थं । वीरस्स धरापहुणो, रजं पि हु भुंजमाणस्स धम्माऽभिमुद्दा चिन्ता, सम्मं संवेगभावियमइस्स । संसारसरूव विभा - विरस्स एवंविहा होजा ही सगं पि हु, सया वि सावञ्जजीविणो मज्झ । संसारसरणकारण - वावारपरायण मणस्स न होही तं किंपि हु, भविस्सवरिसं रिक व सा काऽवि । सो मासो पक्खो वा, तमहोस्तं अहव दिवसो ।। २२२१ ।। दिवसे वा समुहतो, तम्म खणो अहव को वि सो वारो । वारे तं नक्खत्तं, जत्थाऽहं वियपरमत्थो कामिण पुत्ते, रजधुरं धीरपुरिसपन्नत्तं । सव्वन्नुपणीयाऽऽणाए, पारतंतं परिवहंतो संवेगगरुयगीयऽत्थ- सुकिरियाणं गुरूण पयमूले । पडिवज्जिऊण दिकूखं निरवेकूखो सव्वसंगे सु छट्टऽट्ठमदसमदुवालसाऽऽइ-विविहेहि तवविसेसेहिं । संलिहियऽप्पा तह दव्व - भावसंलेहणविहीए वोसट्टचत्तदेहो, निबद्धपउमाऽऽसणो गिरिसिलाए । थाणुमईए परिजुत्त - हरिणकयकायक 'डुयणो सव्वाऽऽहारच्चाई, जहट्टियाऽऽराहणाविहाणेण । पंचनमोकारपरो, पाणच्चायं करिस्सामि ॥२२१८॥ ॥२२१९॥ ॥२२२३॥ ॥२२२४।। ॥२२२५॥ ॥२२२६॥ ॥२२२७॥ उत्तममनोरथाः 1129811 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला यतीनां वसतिदानं वसतेः गुणाः ॥१७५॥ नवरं नो जावज्जवि, लभामि पव्वज्जमऽकयपुन्नोऽहं । ता सगिहे च्चिय वसहि', दाउ सेवेमि मुणिणो त्ति ॥२२२८।। जुत्ता य इमा चिन्ता, विसेसओ वसहिदाणविसयम्मि । जं सेसदाणऽविक्रूखाए, वसहिदाणं चिय पहाणं ॥२२२९।। वसहिअलाभे हि मुणीण, दाउमऽणवट्ठियाण न तरंति । अत्ताऽणुग्गहहेउ', गिहिणो भत्ता वि भत्ताऽऽई ॥२२३०।। न य भेसज्जं न य ओसहं च, नो कंबलं न वत्थं च । फासुयमकयमऽकारिय-मऽणणुमयं नेव पायं पि ॥२२३१॥ नो पायपुंछणं डंड-गं च मइमन्तयं विणेयं च । सत्थं पोत्थयमऽन्नं पि, साहुजणजोग्गमुवगरणं ॥२२३२॥ दाउँ पारेन्ति न, सुगुरु-सेवणं नेव तन्वयणसवणं । काउ खमंति के वि हु, भववासविरत्तचित्ता वि ॥२२३३॥ अणिययविहारचरियाए, आगयाणं च जइ न खेत्तम्मि । बसहीलाभो जायइ, जईण ता कह ठिती तत्थ ॥२२३४॥ ठिइमऽन्तरेण तक्खेत्तजा य, कह उभयलोगसंभविणो । समणाण गिहत्थाण य, पत्तेयं संभवंति गुणा ॥२२३५॥ तत्थ इहलोइया संजयाण, असणाऽऽइलाभपमिईया । परलोयसंभवा पुण, संजमपरिपालणाऽऽईया ॥२२३६॥ गिहीण उ इहभविया पुण, मुणिसंगाउ कुसंगचागाई । परभविया पुण सद्धम्म-सवणपमुहा गुणाऽणेगे ॥२२३७॥ तह ते सयं न गेहं, कुणन्ति न य कारविति अन्नेहिं । अणुमन्नति वि नो पर-कयं पि मणवयणकाएहि ॥२२३८॥ जम्हा न सुहुमबायर-छज्जीवनिकायहणणविरहेण । जायइ गिहं कुडीरग-मत्तं पिअओ च्चिय पवुत्तं ॥२२३९।। अविकत्तिऊण जीवे, कत्तो घरसरणगुत्तिसंठप्पं । अवि कप्पिऊण तं तह, पडिओ अस्संजयाण पहे ॥२२४०॥ अन्न च ॥१७५॥ Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वसतिस्वरूपं तदातुः गुणाः ॥१७६।। जइ तूररवपुरस्सर-मऽणेगजणसुगुरुसंघपच्चखं । चईय गिहं च करेमि, भन्ते ! सामाइयं इहि ॥२२४१॥ सव्वं पि हु सावज्ज', जोगं पञ्चक्खिमो उ जाजीवं । तिविहं तिविहेणं ति, महापइन्ना कया एसा ॥२२४२॥ ता कह सव्वंगेहि, छज्जीवनिकायरक्खणेकपरं । सकयपइन्न मोत्तुं, कुणंति मुणिणो गिहाऽऽइ सयं ॥२२४३॥ तम्हा अन्नकए च्चिय, पारद्धं निट्ठियं च अन्नकए । मणवहकाएहि सयं, अकयमकारियमऽह परेहिं ॥२२४४॥ अणणुमयं च अओ चिय, मूलुत्तरगुणजुयं पमाणिल्लं । थीपसुपंडगदुस्सील-वज्जमुज्झियतदाऽऽसन्न.....॥२२४५।। सज्झायकालउच्चार-पासवणभूमिसंजुयं गुत्तं । जइजोग्गं निरवज्ज, सेज्ज देजा जईग गिही ॥२२४६।। दव्वं खेतं कालं, भावं च पडुच्च जइ तहारूवा । नो संपज्जइ तहवि हु, चिन्तिय सारेतरविभागं ॥२२४७॥ सुहुमप्पदोसजुत्तं, गुरुबहुगुणसंगयं सया वसहिं । देज्ज जईणं न ज ते, तीए विणा संजमायाऽलं... ॥२२४८॥ दुत्तरमऽवि भवजलहिं, सेज्जाए तरइ जेग तदाया । सेज्जायरो ति वुत्तो, एत्तो चिय समयकेऊहिं ॥२२४९।। तत्थ ट्ठिया य जइणो, अन्नेहितो वि वत्थपत्ताऽऽई । जं पावंति तयं पि हु, दिन्न' परमत्यो तेण ॥२२५०॥ जइ वि न कहिं पि हु सयं, संपन्न पुव्ववन्नियं ताणं । तह वि हु वसहीदाया, जातो तम्मूलहेउ त्ति ॥२२५१।। जं मूलकारणं सो, अह उत्तरकारणाई इयरे उ । सइ मूलंगे पायं, विसयो किर उत्तरं गाणं ॥२२५२।। बलिए मूलजुयम्मि, जहा तरू लहइ परमवित्थारं । तह वसहिमूलबलिओ, पावइ पसरं जइजणो वि ॥२२५३।। किंच ॥१७६॥ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला वसतिदानस्य माहात्म्यम्। ॥१७७॥ वायरयवासधारा-सीयाऽऽयवमारुओक्सग्गाणं । चोराण दुट्ठसावय-गणाण तह दंसममगाण ॥२२५४॥ रक्खमाणो मुणिपुगवे उ, सगिहम्मि वसहिदाणाओ । ताण मणवयणकाये, कुणइ पसन्ने सयाकालं ॥२२५५।। जोगप्पसन्नयाए य, चेव जायइ सुई मई सन्ना । तह निव्वुईसुहं तणु-बलं च सुहझाणवुइटीकए ॥२२५६॥ जम्हा सुमणुनाऽऽलय-सयणाऽऽसणभोयणेसु पाएणं । सुमणुनझाणझाई, जायति साहू भवविरागी ॥२२५७।। जस्साऽऽसमम्मि मुणिणो, मुहुत्तमेतं पि विस्समन्ति सो । कयकिच्चो तेणं चिय, किमऽन्नपुन्नेग किर तस्स ।।२२५८।। -धन्नो तेसि जम्मो, कुलं च धन्नं सयं पि ते धन्ना । पक्खालियपावमला, सुसाहुणो जाण ठंति गिहे ॥२२५९।। जइ पुण दुगंछिएसु, कुलेसु एयाण जणणमिह हुँतं । ता कह जएकपुजा, ठायंता तग्गिहे मुणिणो ॥२२६०॥ पुनकलियाण गेहेसु, ठन्ति मुणिणों पणट्ठमयमोहा । न कयाइ रयणवुट्ठी, निवडइ पावाण गेहेसु ॥२२६१॥ सो नाम को वि कालो, कलिकलुसविवजिओ जियाण भवे । गुणरयणमहानिहिणो, जम्मि गिहे ठंति वरमुणिणो ॥२२६२।। सेवा वि दुल्लह चिय, महाणुभावाण पावनिद्दलणी । छाया वि कप्पतरुणो, पुन्नेहि विणा न संपडइ ॥२२६३।। अक्खण्डसंजमधुरं-धराण धीराण धम्मबुद्धीए । मुणिवसभाणं वसहि, दितेण इमं इमं च कयं ॥२२६४॥ चारित्तपक्ववाओ, गुणाणुरागित्तणं सुधम्मित्तं । सुद्धाण पकखवाइ-त्तणं च कित्तीसमुच्छालो ॥२२६५।। संमग्गवुढिकरणं, कुसंगचाइत्तणं सुसंगरई । सगिहंऽगणम्मि कप्प-दुमस्स आरोवणविहाणं ॥२२६६॥ कामदुहधेणुगहणं, चिन्तामणिणो य करयले धरणं । निययभवणंऽगणे च्चिय, पहाणरयणायराऽऽणयणं ॥२२६७।। ॥१७॥ Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।। १७८ ॥ ।।२२७० ॥ ॥२२७२॥ धम्मपवाए दाणं, पियणं अमयस्स' पवरनिहिगहणं । सव्वसुहसंचयारो, विजयपडायाए गहणं च परमं च सव्वकामिय-विञ्जामन्ताण साहणविहाणं । भवइ य विवेगसंगय-गुणन्नुयापयडणे च कयं तह तस्सुवस्सए संठियाण, साहूण गुणसमिद्धाणं । पायसमीवमुवागम्म, धम्मसवणं कुति जा जं जं च तदाऽऽयन्नण-पच्चागयचेयणा भवियसत्ता | धम्मकिरियासु निच्च, रमन्ति विविधासु जं च तहा ॥२२७१।। "पेडीया भत्ते, भद्दा उ दयाए जं च जहसत्ति' । मंसाऽऽसवाइणियमे, अन्ने पुण जं च संमत्ते संपावियसम्मत्ता य, जं परे परमभत्तिसंजुत्ता । मणहरजिणि 'द मंदिर - बिंबपइइऽचणाई जिणहरजत्ताईसु य, महूसवेसु सया पयट्टंति । जं जं च जिणप्पवयण - पभात्रणापमुह किच्चे य जं उज्जमंति केई. गिलाणसाहम्मियाऽऽड्कज्जेसु । जं च जिणाऽऽगमपोत्यय - लिहावणं केई कारिति जं के देसविरति', गिति जं च सव्वविरहं च । च विचितेसु तवो-कम्मेसु य के वि हु रमंति सव्वाण ताण तेहि, विहिजमाणाण पुन्नहेऊणं । साहूवस्तयदाया, निदिट्ठो मूलहेउ ति सो च्चिय राया सो चेव, रायमत्थयमणी स थिररजो । रज्जे जस्स जइजणो, विहरति अप्पडिहयप्पसरं ||२२७८ || रज्जे य सेसदेसाण, रायभूओ स चैव देसो वि । उबेहद आरियत, सुसाहुणो जत्थ विहरति देसे पुण नयरं सेम - नयरसिरसेहरं पवित्तं च । तं चिय चरंति निच, जत्थ गुणदढा महामृणिणो नगरे य पाडगो पाव - साडगो जइजणो जहि वसह । सो चिय धन्नो पुन्नो, सुन्नो अन्नोऽति मन्नेऽहं ॥२२८१ ॥ I ।।२२७९ ।। ॥२२८० ॥ 41/813 A ૧ પરબ. ॥२२६८|| ॥ २२६९ ॥ ॥२२७३॥ ॥२२७४ ॥ ॥२२७५ ।। २२७६ ॥ ॥२२७७॥ ॥ वसतिदानस्य गुणाः, दातुः धन्यत्वं च । ॥ १७८ ॥ Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।१७९ ।। ॥२२८२ ॥ | || २२८३ || ।।२२८४ ।। ।।२२८५।। ॥२२८६ ॥ ॥२२८७।। ॥ २२८८ || तत्थ पुण जत्थ गीयत्थ - सुत्थियजईण जायए वसही । भवणं तं चिय एकं लक्खणपुत्रं खु मन्नेऽहं लच्छीए तमाssवासो, तं अरिहं पवररयणबुडीए । वत्थु पुरिसो वि भुवि, तस्स चैव परमत्थओ उदई कहमऽन्नहा मुणीणं, संजम - सिरिपरम रमणभूमीणं । तत्थावत्थाणं पि हु, होजा जिणवयणनिरयाणं न हु होंति तत्थ दोसा, सिद्धंतुग्घोसणानुणिगुणेण । खुदोवद्दवपमुहा, अभुदयाऽई य होंति गुणा जं रोगऽग्गिपिसाय-ग्गहपभिइयखुददेवजा दोसा । क्रूरनरतिरियजा वि य, पावा पावाउ पभवति पावस् य पड़िवक्खो, दक्खो नेओ जिणिदसद्धम्मो । जत्थ पुण तप्पयारो, पाववियारा कुओ तत्थ नहि बलियम्मि संपक्खे, दीसर पडिवक्खसंभवो पायं । पभवंते सह मायंड - मंडले तिमिरनियरो व्व इय मोक्खसाहणावं - हेउणो नाणदंसण समग्गा । विविहतवनियमसंजम - सज्झायऽज्झयणझाणाई सद्धम्मगुणा गुणिसेव-गस्स रनोऽहवा अमञ्चस्स । सेट्ठिस्स सत्यवाहस्स, इन्भपमुहस्स वसहीए अन्नस्स व जस्स परं, अणुग्गहं समणुमन्नमाणस्स । चिट्ठताणं साहूण, निव्वहंति निराबाई धम्माऽणुभावओ चैत्र, तस्स दोसा न हो ति पावकया । हुंति य सद्धम्मकया, परमन्भुदया, विविहरूवा ॥ २२९२|| अच्च तणुरत्तकलत्त - पुत्तसुविणीयपरियणप्पमुहा । चउरंगबलाईया, नियनियपयवीए अणुसरिसा दाउ वसहिमिहभवे, जरंततणकयकुडीरकोणे वि । भवसोक्खनिराकंखीण, मोक्खसोक्खेकलक्खाणं साहू सुविहियाणं, महाणुभावाण परमभत्तीए । चहउ मलाविलं देह-पंजरं अन्नजम्मम्मि ।।२२८९ ।। ॥२२९० ॥ ।। २२९१ ।। ॥२२९३॥ ।।२२९४।। ।।२२९५ ।। वसतिदानेन क्षुद्रोपद्रवादीनां विनाशः । ॥ १७९ ॥ Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वसतिदानस्य इहलोक| परलोकयोः फलम् । ॥१८॥ मणिमयमहंतभासंत-भित्तिविच्छित्तिचित्तारइजणए । सुविसालसालभंजिय-मैत्तालंबाइसयकलिए ।।२२९६॥ नाणामणिघडणुब्भड-थंभसहस्सूसियम्मि रयणयले । अणवरयरयणमणिकंत-किरणभरनिब्भरुजोए ॥२२९७॥ गयणंऽगणसंलग्गऽग-तुंगतोरणमणाभिरामिल्ले । धुव्वंतवलधयवड-मालाकलिए परमरम्मे ॥२२९८॥ आएसाऽणंतरतुर-माणअणुरत्तकिकरसुरड्ढे । ललमाणजणियनयण-च्छेणऽच्छराजणसमाइन्ने ॥२२९९॥ वररयणकणगमणिमय-सयणाऽऽसणछत्तचमरभिंगारे । तह पंचवन्नमणिरयण-कुसुमदेवंऽसुयसमिद्धे ॥२३००|| चिंताऽणंतरसमकाल-संमिलंताऽणुकूलसयलऽत्थे । सव्वुत्तमे विमाणे, जायति देवो महिड्ढिओ ॥२३०१॥ तत्तो य चुओ संतो, उदग्गसोहग्गरूवधारी य । जणमणनयणाऽऽणंदी, निरुवक्कमदीहनिरुयाऽऊ ||२३०२।। लायन्नपुग्नगत्तो, बंदियणुग्घुस्समाणगुणनिवहो । मणिकणगरयणसयणा-सणवपासायतलललणो ॥२३०४॥ संपजमाणमाणस-समीहियऽत्थो महाविभूइल्लो । सव्वाऽइसयनिहाणं, दिसि दिसि पसरंतजसपसरो ॥२३०५।। पुन्नाऽणुबंधिपुन्नो, अखंडछकखंडभरहभोत्ता य । होज्जेह चक्कवट्टी, राया वाऽखंडमंडलिओ ॥२३०६॥ तदमच्चो वा सेट्ठी, सत्थाहो वा महिन्भपुत्तो वा । संपाविऊण परमे, चारित्तगुणे ततो धन्नो । ॥२३०७॥ तेणेव भवेणं सो, तिहि सत्तहि, वा भवेहिं नियमेणं । काऊण' कम्मखयं, खिप्पं मोक्ख पि पाउणइ ॥२३०८|| इय भावसारवसही-दाणेण नरिंदपुन्नमश्कलंक । वंछियपूरणपवणं, जं जायइ तं किमऽच्छरियं ॥२३०९॥ १२). २ dra Tai 30 3 4 3GRA SHedult ॥१८॥ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला असूयया अपरमात्रा ताराचंद्रस्य कार्मणदानेन ॥१८॥ विरूपाङ्ग प्राप्तिः। अच्छरियं पुण तं जं, उवरोहेणाऽवि वसहिदाणाओ । अणवस्यसाहुदंसग-ईसि पडिबन्धभावेण ॥२३०९॥ अहमगइमुवगओ वि हु, पमायमयमोहिओ वि मुद्धो वि । पडिबुद्धो कुरुचंदो, जाई सरिऊण सयमेव ॥२३१०॥ तहाहिकुलभवणं व सिरीए, अच्छरियाणं पि जम्मभूमि व्व । विजाणमागरो इव, सावत्थी, नाम आसि पुरी ॥२३११।। तत्थ य नमंतपत्थिव-सिररयणपहापहासिपयजुयलो । नामेणाऽऽइवराहो भुवणपसिद्धो महीनाहो ॥२३१२॥ तस्स य अप्पडिमगुणो, रूवेण वम्महो व पच्चक्खो । समरंगणरणपरिहत्थ-याए जिण्हु व्व विण्हु व ॥२३१३॥ ताराचंदो नामेण, अत्तओ रायलक्खणाऽणुगतो । नियजीयनिव्विसेसो, कुरुचंदो नाम से मित्तो ॥२३१४॥ अह सो ताराचं'दो, जुवरायपयप्पयाणकामेण । इयरकुमारेहितो, सविसेसं पेहिओ रन्ना ॥२३१५॥ अह निवसिणिद्धसवियास-चक्खुविक्खेवगोयरीभूयं । दटुं सवत्तिजणणीए, रायसन्निहिनिसन्नाए ॥२३१६॥ निययसुयरजविग्धं, विभावयंतीए निहुयमेगंते । भक्वविमिस्सं कम्मण-मुवणीयं तस्स हणणट्ठा ॥२३१७॥ अविगप्पिऊण तेण य, उवभुत्तं अह तदुत्थदोसेण । रूवबलंगविणासी, पाउन्भूओ महावाही ॥२३१८॥ तेण य विहुरमसारं, दुगुंछणिज्जच पेच्छिय सरीरं । अचंतसोगवत्यो, ताराचंदो विचितेइ ॥२३१९॥ अधणाण गरुयरोगाऽऽउराण, नियसयणपरिहवहयाण । मरणमहवऽन्नदेसे, गमणं जुञ्जइ सुपुरिसाण ॥२३२०॥ e Run ॥१८१॥ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ १८२ ॥ ता एत्थ निवसिउ मे, खणं पि न खमं विणट्ठदेहस्स । खलसविलासञ्च्छीहि निच्च पेच्छिजमाणस्स ॥ २३२१॥ तो रयणीए अनिवेइऊण, नियपरियणस्स वि सवत्तं । गंतु जत्रा पयट्टो, पुव्वदिसा हुत्तमेगागी ||२३२२|| अच्चतं विमणमणो, सणियं सणियं कमेण गच्छंतो । अन्नऽन्ननगाऽऽगरनगर - गामनियरं च पच्छंतो ||२३२३|| सम्मेयमहागिरिपरि-सरम्मि पत्तो पुरम्म एगम्मि । लोगो य पुच्छिओ तत्थ, को गिरि भन्नइ इमो ति ॥ २३२४ ॥ लोगेण जंपियं मुद्ध !, दूरदेसाऽऽगयत्तणेग इमं । रविमित्र सुविस्सुयं पि हु, जइ पुच्छसि ता निसामेसु ।। २३२५ ।। सम्मेयमहागिरिराउ एहु !, जहिं जिणसमूहु परिचत्तदेहु । निव्वाणह पत्तु सुरासुरेहिं', थुव्वंतु भत्तिभरनिव्भरेहिं ॥ २३२६ ।। पवणुल्लसंततरुपल्लवेहिं', सव्वायरेण नाव करेहिं । आराहणत्थु पहि इन्त भव्व, जो विहगरवेहि निमंतइ व्व ॥ २३२७॥ नासग्गनिवेसियच खुलक्खु, थेवं पि देहसोक्खाणऽवेक्खु । एगग्गचित्तु निव्विग्घु जित्थु, परमवखरु झायड़ जोगिसत्थु || भूमिगुणेण जहि मुक्कवेर, कीलंति दुट्ठसत्ता वि पउर । मुद्धा विजेत्थु कयपाणचाय, देवत्तणु पावहिं गयविसाय ॥ अइम्मयगुणरंजिय, पडिभयवञ्जियः विलसहि' जहि किन्नरमिहुण । सव्वोउयकुसुमसमुद्धर, फलभरमणहर; चाउद्दिसि छअंति ॥२३२८|| ॥२३२९॥ 11 २ इव । ३ पावहिं = प्राप्नुवन्ति । १ स्ववार्ताम् ||२३३०|| नगरीत्यागेन गच्छता सम्मेतगिरिवरप्राप्तिः देहत्यागाय आरोहणं च । ॥१८२॥ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला सम्मेतगिरि वरोपरि जिनपूजनं, स्तुतिः मुनिदर्शनं ॥१८॥ एवं निसामिऊणं, अञ्चतं जायचित्तपरितोसो । सो देहं चइउमणो, चलितो तित्थं ति काऊण ॥२३३१॥ गयणग्गलग्गदीहर-करालसिहरोवरुद्धदिसिपसरं । अह उवउत्तो सम्मं, सणियं सणियं तमाऽरूढो ॥२३३२॥ कयकरचरणविसुद्धी, सरसिरुहाई गहाय सरसीओ । अंसुयसंजमियमुहो, अजियाऽईणं जिणि दाणं ॥२३३३॥ मणिरयणभासुराणं, पडिमाणं कतिसलिलधोयाणं । फालियसिद्धसिलाण य, पूयापब्भारमुवस्यह ॥२३३४॥ जिणपायपूयसुहसिद्ध-खेत्तगुणवड्ढमाणसुहभावो । आणन्दसंदिरच्छो, थुई च इय काउमाऽऽहत्ती ॥२३३५॥ इह निहणियमोहा-ऽणतकालप्परूढं । पबल जणणमच्चू-वेल्लिमुल्लूरिऊणं । दरिसियसिवमग्गा, जे गया सिद्धिवासं । सिवमध्यलमणंतं, ते जिणि दा जयंति ॥ ॥२३३६।। पयपणइपभावे-णपि जेसि असेस-प्पवरसुहसणाहा हुंति लीलाए भव्वा । निययकरयलं वा-ऽऽलोइयाऽलोयलोया, तिहुयणजणपुजा ते जिणिन्दा जयंति ॥२३३७।। इय थोऊण जिणि दे-समुच्चगिरिसिहरमध्वरमारुहइ । रोगघुणजजरं देह-मुज्झिउं जाव परितुट्ठो ॥२३३८॥ ताव सरइंदुसुंदर-पसरंतुद्दामकतिपन्भारं । सीलंगभरकंतं व, दूरमोणवियकायलयं ॥२३३९।। हेट्ठामुहलंबियदीह-बाहुकरनहमऊहरज्जूहिं । नरयावडनिवडियपाणि-लोयमाऽऽगरिसयंत व-३२. ॥२३४०॥ अमराचल निच्चलचलण-अंगुलीविमलकं तिनहमिसओ । खतिपमोक्खं दसविह-मुणिधम्मं पिव पयासंतं ॥२३४१।। फालिहमणिरुहरप्पह-गिरिकंदरसंठियं सुदित्ततणु । साहुं उस्सग्गगयं, पेच्छइ सुहनिवहभूमि व ॥२३४२।। ॥१८॥ Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मुनिनमनं विद्याधरमिथुनागमनं तत्कृता मुनिस्तुतिश्च। ॥१८४॥ सवसं चिय मरणं मह, ताव मुणिदं इमं नमसामि । इति चिंतिऊण संभम-भरियऽच्छो नमइ सो साहुं ॥२३४३।। नमिऊण भसिसारं, रूवं जा नियइ विम्हइयचित्तो । ता विजाहरमिहुणं, गयणयलाओ समोयरियं ॥२३४४॥ हरिसवसवियसियऽच्छं, पडियं चलणुप्पलम्मि से मुणिणो । गुणसंथवं च का, निसन्नमऽमले महीवडे ॥२३४५।। ताराचंदेण ततो, भणियं इह मे कुओ समोगमणं । केण व कज्जेण ततो, वुत्तं विजाहरेण इमं ॥२३४६॥ विजाहरसेणीओ, पहुणो एयरस वंदणनिमित्तं । भणियं ताराचंदेण, भद्द ! को एस मुणिसीहो ॥२३४७॥ परिचत्ताऽभरणा वि हु. दिव्यालंकारभूसियंऽगो ब्व । लक्खिाइ मणुओ वि हु, अमणुयमाहप्पकलिओ व्व ॥२३४८॥ अह खेयरेण हरिमूसियेण, अञ्चंतपयत्तेण पुच्छिएण। पडिमणिउ निसुणि बहुगुणसणाहु, विजाहरसेणीहि एह नाहु ॥२३४९।। जरजम्ममरणरणरणयभीमु, सयमेव मुणिवि भवदुहु असीम् । रज्जम्मि ठवेविणु निययपुत्तु, सुस्समणु जाउ समसत्तुमित्तु ।। ॥२३५०॥ सा रायलच्छी अच्चतभत्त, जि लीलई खलमहिल व चत्त । जसु अञ्ज वि विरहहुयासतत्तु, अंतेउरु विरमति नो रुयंतु ॥ ॥२३५॥ पन्नत्तिपमोक्रखपहाणविज, दासि व्य जस्सु कज्जेसु सञ्ज । चिरु वढिय नट्टिय जेम्व कित्ति, तइलोकरंगि नच्चिय सुदित्ति ॥ ॥२३५२॥ तवसत्तिए जायअणेगलद्धि, जसु अणुवम रेहइ सुहसमिद्धि । जो कुणइ अखंडिउ मासखवणु, तसु तुल्लु होउ धरणीए कवणु ॥ ।।२३५३।। १ १५ १. . ॥१८४॥ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ १८५ ॥ एरिसगुणजुत्तउ, भवह विरत्तउः चारित्तत्तमरयणनिहि । एहु मुणहि मुणीसरु, पणयनरेसरुः निरुवमकरुणामयरसजलहि ॥ इय जंपिऊण aिre, खयरे रोमंचकंचुकाओ । ताराचंदो भत्तीए, तं मुणिं पणमह पुणो वि ।।२३५४।। ।।२३५५ ।। ॥२३५७॥ ।।२३५८।। ।।२३५९ ।। ॥२३६०॥ अह तस्स तणु गुरुरोग - जञ्जरं पेच्छिउ भणड् खयरो। हंहो महायस ! तुमं, न कीस एयस्स वरमुणिणो ॥ २३५६ || कप्पतरु किसलयसमं, पयजुयलं नणु परामुसित्ताणं । अवणे. से रोगमेयं, अणप्पमाहप्पगुण निहिणो एवं वृत्तो परम - मोयलच्छि समुव्यहंतो सो । परिमुसइ महामुणिगो, पयपंकयमुत्तमंगेण अह मुणिमाहप्पेणं, तक्खणमेव य पणट्ठचिररोगो । अमहियसुरूवाणू, ताराचंदो दढं जातो परमपरितोससारं, तद्दियहुवलद्धजीवियन्वं व । अप्पाणं मन्नतो य, थोउमेवं समादत्तो जय निञ्जियकुसुमाउह !, वजियसावजकजपडिबंध !। अंगीकयसंजमभर !, समाहिनिग्गहियमोहगह ! ||२३६१ || सुरविआहरवंदिय !, रागमहाकरिविणासखैरनहर ! । हरिणच्छिसुतिक्खकडक्ख - बाणलक्खेहि वि अबुद्ध ! ।।२३६२|| तिब्बदुहज लण संतत - सत्तपीऊसवरिससंकास ! | कास कुसुमप्पगासु- च्छलंत जसधवलिय दियंत ! कलिकालुब्भडपसरंत - धंतहीरंत सवपपईव ! । निस्सामन्नमहागुण - रयणोहनिहाण ! जयसि तुमं रोगाऽऽउरंगचागत्थ - मित्थ मज्झागमो वि धुवमिहि । सहलो जाओ तुह नोह !, पायकयपभावेण ता तो जयवंधव !, माया जणगो य बंधवो सयणो । तुममेवेको मुणिवर !, आइससु मए जहि किं च ॥२३६३॥ ||२३६४ ॥ ॥ २३६५॥ ॥ २३६६ ॥ 0602. मुनिचरणस्पर्शनेन रोगविनाशः ताराचंद्रकृता मुनिस्तुतिः च। ॥ १८५ ॥ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१८६॥ अह मुणिवइणा जोग्गो त्ति, कलिय पाराविऊण उस्सग्गं । सम्मत्तत्तममूलो, पंचाणुव्वयमहाखंधो ॥२३६७।। तिगुणव्वयसाहालो, चउसिक्खावयमहंतपडिसाहो । बहुनियमकुसुमकिन्नो, जससोरभभरियदिसिनिवहो ॥२३६८।। सुरमणुयरिद्धिफलपडल-मणहरो पावतावपसरहरो । उवइट्ठों तस्स जिणि'द-कहियसद्धम्मकप्पतरू ॥२३६९।। अच'तसुद्धसद्धा-वेरग्गविलग्गतिव्यभावेण । सद्दहणनाणसारं, जहोचियं तेण य पवन्नो ......... ॥२३७०॥ पडिबोहिऊण एवं, ताराच'दं पुणो वि मुणिवसभो । मुक्खेकबद्धलकूखो, काउस्सग्गे ठिओ थिमिओ ॥२३७१॥ तो विजाहरमिहणं, ताराचंदो य झाणविग्यो त्ति । बाहिं नीहरियाई, सप्पणयं पणमि साई ॥२३७२।। साहम्मिओ त्ति संजाय-पणयभावेण तैण खयरेण । ताराचंदस्स विसाऽऽइ-दोसविद्धंसणी गुलिया- ॥२३७३।। दिना भणितो य इम, अहो महाभाग ! तुममिमं भोत्तुं । विसकम्मगाऽऽइभोगे वि, निभओ भमसु निस्संकं ॥२३७४।। गहिया ताराचंदेण, सायरं तयणु खयरमिहुणम्मि । गयणयलं उप्पइए, सा उवभुत्ता पहिवण ॥२३७५॥ ओयरिओ सेलाओ, पगुणसरीरो कमेण गच्छन्तो । पुवमहोयहितीरे, रयणपुरं नयरमऽणुपत्तो ॥२३७६।। अइकसिणकंतकुंतल-कलावरहंतसीसमइरुहरं । रूबजियकुसुमवि सिहं, दट्टणं तं च गणियाए ॥२३७७॥ रूवाऽऽगरिसियहिययाए, मयणमंजूसनामधेयाए । भणिया जणणी अम्मो !, जइ पुरिसमिमं न आणेसिना२३७८।। ता जीवियव्यमुज्झामि, निच्छियं मा करेजसु विगप्पं । इय भणिए अत्ताए, रायसुओ आणीओ सगिहे ॥२३७९।। न्हाणविलेवणभोयण-पमुहपडिवत्तिपुव्वमऽह तत्थ । वुत्थो तीए सद्धिं', सुचिरं सो निययगेहि व ॥२३८०॥ मुनेः उपदेशेन धर्मस्वीकारः साधर्मिकबुद्धया विद्याधर| मिथुनापितकार्मणादिदोष| नाशकगुटिकास्वीकारः रत्नपुरगमनं च। ॥१८६।। Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ताराचन्द्ररूपदर्शनेन गणिकाया अनुरागः धनहीनत्वेन निष्कासनाय ॥१८७॥ अक्कया विषादिदानं नवरं अत्ता जंपइ, आ पावे मुद्धि मयणमंजूसे !। समणं व निद्धणं धरसि, कीस एयं तुमं पहियं ॥२३८१।। पणरमणाणं वच्छे, कुलकमो एस जं न धणहीगो । कामिजइ वजहरो वि, अहब मीणज्झओ वि सयं ॥२३८२।। धूयाए जंपियं अम्म !, तुझ पायप्पसायओ होही । आसत्तवेणियं धण-मिम पि कि काहिसि परेण ॥२३८३॥ अह निठुरेहि वयणेहि, तजिया वारिया य सा बहुसो । जा नेव तं विमुंचति, अत्ताए चिन्तियं ताव ॥२३८४॥ एयम्मि जीवंते, पडिवाइ मज्झ नेव वयणमिमा । ता उग्गविसं दाउं, हणामि निहुयं डियाऽहमिमं ॥२३८५।। तो एगम्मि अवसरे, उग्गविसुम्मिस्सचुन्नयसणाहो । तंबोलबीडगो से, उवणीओ तीए पणएण ॥२३८६॥ गहिओ ताराचन्देण, भक्खिओ वि य वियप्परहिएण । जाओ य विसवियारो, न पुव्वगुलियाऽणुभावेण ॥२३८७॥ हा ! कह विसप्पओगे वि, नो मओ एस संपयं पावो । इइ तीए जीयहरणं, पुणो वि से कम्मण दिन्न ॥२३८८॥ तेणाऽवि तस्स गुलियाऽणु-भावओ नो अहेसि जियनासो। अवि अहिययरी आरोग्ग-रूवलच्छी पवित्थरिया ॥२३८९।। वजाऽऽहय व्व मुसिय ब्व, सयणदुरुज्झिय व सा तत्तो । करपल्हत्थियवयणा, सोगं काउं समाढत्ता ॥२३९०।। भणिया ताराचन्देण, अम्म ! तं कीस अज कसिणमुही । पेच्छिञ्जसि पढमसमुभ-वंतघणपाउससिरि व्व ॥२३९१।। तीए भणियं हे वच्छ !, तेण कहिएण को गुणो होही। हियमवि सुजुत्तियं पि हु,जं का नेव सकिहसि ॥२३९२।। तेणं पयंपियं अम्म!, कहसु काहामऽहं तुहं वयणं । तीए वुत्तं पुत्तय !, जइ एवं ता निसामेहि ॥२३९३॥ सुविसिट्ठलकूखणधरो, रूबी सुगुणो मणोरमसरीरो । तं वच्छ ! विसयगिद्धीए, निहणमऽचिरेण पाविहसि ।२३९४॥ ॥१८७॥ 11 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१८८॥ जं वायामं न करेसि, नेव उवविससि सिगोट्टीसु । देचभवणाऽऽसमेसु य, न कयाइ वि जं च परिभमसि ||२३९५|| अच्छिन्नविसयबंछाए, वच्छ ! गच्छति हरी वि मच्चुमुहं । किं पुण तुमं सरोरुह - मुंणॉलदल कोमलसरीरो ॥२३९६॥ दुल्लहलंभं पि हुवथु-मज्वरमिह संघडेज विहिजोगा । पुरिसरयणाण तुम्हारि-साण कत्तो पुणो घडणा ||२३९७॥ तावच्छ ! अहं एयाए, चैव चिंताए सोगसंतत्ता । पइदियहहीयमाणं, दहं तुममेत्र बाि ।। २३९८ ।। सच्छसहावत्तणओ, ताराच देण पडिसुयमिमं च । नवरं रहम्मि इयरीए, कवडमेयं ति सिहं से अह पुव्यट्ठिए पड़ - दिणं पिव ंतयस्मि सा तम्मि । चिते विसाईण वि, अगोयरो एस पाविट्ठो जह सत्थे हणिज, एसो ता मरड़ नूण धूया वि । अहह पडियाररहियं, केरिसगं वसण माऽवडियं इय सोगाऽऽउलहियया, गिम्मि ठाउ' अपारयंती सा । चेडीहि परिवुडानयर - परिसरं निग्गया दर्द पेच्छंती य जहिच्छं, इओ तओ जलहितीरमणुपत्ता । दिवं च तत्थ देसं-तराऽऽगयं तीए बौहित्यं पुट्ठो तव्वासिणो, कत्तो इममाऽऽगयं कया जाही । तेणं वृत्तं दुराओ, आगयं अज्ञ्ज निसि जाही एवं भणिए तीर वि, चिन्तियं होउ सेसचिताहिं । इह सो आरोविञ्जउ, निसाए अइनिव्भरपसुत्तो वच य दुरदेसंत - रम्मि जह तह पुगो वि न वलेज । एवं च कए या वि, मज्झनो जीवियं चहही अह जाणवत्तनाहो, एगंते तीए भासिओ एवं । पुत्तसमेया अहयं, तुमए सह आग मिस्सामि तेगं पयंपियं अम्ब !, जइ तुमं इच्छसे समागन्तुं । ता मज्झरतसमए, अजं नावं सज्जास १ प्रवण चंद्रशे ॥२३९९॥ || २४००॥ ॥२४०१ || ॥२४०२ ।। २४०३ || || ॥२४०४ || || २४०५ || || २४०६ || ॥२४०७॥ ॥२४०८ ॥ विषादिनिष्फलत्वेन अक्कायाः चिन्ता, प्रवहणागमनं नाथेन सह गमनसङ्केतः च। ॥१८८॥ Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग-- रंगसाला ॥१८९॥ अकया छन ताराचन्द्रस्य यानपात्रे आरोपणं बालमित्र कुरुचन्द्रस्यमिलन च। पडिवन्न तीए गया य, मंदिरे आगए य निसिमझे । निब्भरनिदात्तो, ताराचंदो ससयणिज्जे ॥२४०९।। धूयाए पसुत्ताए, सणियं चेडीहिं उक्खिविय नीओ । नावाए एगदेसे, सेजाऽऽरूढो च्चिय विमुको ॥२४१०।। भणिओ य तीए नावाए, नायगो एस मज्झ पुत्तो ति । एसा अहं पि एत्तो, तुममेको अम्ह सत्थाहो ॥२४११।। "आमं ति जाणनाहेण, जंपिए भूरिकवडभरिया सा । तजणदिहि वंचिय, जहाऽऽगयं लहु पडिनियत्ता ।।२४१२।। मुक्कं च जाणवत्तं, वज्जताऽऽउजघोररसिएण । बुद्धो ताराचंदो य, संभमुभंतनयणपुडो ॥२४१३।। कि एयं को देसो, कत्थाऽहं को व मम इह सहाओ । इय चिंतन्तो जा नियइ, ताव पेच्छइ महाजलहिं ।।२४१४।। अच्चतचंडकोदंड-मुक्ककंडं व सिग्यवेगेण । आपूरियसियवडयं, गच्छंतं जाणवत्तं पि ॥२४१५।। विम्हियमणो य चिन्तइ, छायाखेड्डे व इंदजालं व । अविभावणिजरूवं, किमिव ममाऽऽवडियमिममऽहवा ॥२४१६।। चिताइकंतमध्वयण-गोयरं विहलपुरिसवावारं । अघडतघडणरइणो, हयविहिणो विलसियं कि पि ॥२४१७॥ ता होउमिहि एयं पि, कि पि कि एत्थ विहलचिन्ताए । इति भाविऊण पुणरवि, सुत्तो सेजाए निचिन्तो ॥२४१८॥ अह उग्गमंतरविनंडलम्मि, अत्ताए विलसियं नाउं । सुपसन्नवयणकमलो, सेजाए समुडिओ संतो ॥२४१९॥ नावाहिवेण चिररूढ-गाढपणएण बालमित्तेण । कुरुचं देणं दिट्ठो, झडत्ति तह पञ्चभिन्नाओ ॥२४२०॥ आलिंगिऊण गाढं, ससंभमं पुच्छिओ य सो तेण । अच्छरियमिमं कत्तो, वयंस ! तुह एत्थ आगमणं ॥२४२१॥ कत्थ व एत्तियकालं, सावत्थीओ विणिक्वमित्ताणं । भमिओ सि कह व संपइ, पुणन्नवंगो तुम जातो ॥२४२२।। ॥१८९॥ Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अन्योन्यवृत्तान्तकथनं वेश्यायाः जागरणं च। ॥१९०॥ ताराचन्देण ततो, ता नयरीनिग्गमाओ आरब्भ । कहिओ से वुत्तंतो, जाव निसंते पवुद्धो त्ति ॥२४२३।। कुरुचन्देण वि सिट्ठो, अत्ताए वइयरो समग्गो वि। तो नायतप्पवंचो, ताराचन्दो विचिन्तेइ ॥२४२४॥ अन्न जंपति कुणंति, अन्नमऽन्न नियन्ति ससिणेहं । नेहरहिया विकामिति, अनमित्थीण धी! चरियं ॥२४२५।। मायंगाण वि गंडं, जाओ चुंबति दाणलोभेण । भभरीओ विव जुबईण, ताण किं एत्थं वणिज ॥२४२६।। अहवा गिरिसरनिवडंत-सरियकल्लोलचंचलमणाण । कवडकुडीणं रामाण, नूण एसो च्चिय सहावो ॥२४२७॥ इइ चिन्तिऊण भणियं, हंहो कुरुचन्द ! कहसु नियवस। किं एत्थ तुहाऽऽगमणं, गमणं च पुणो कहिं होही ॥२४२८॥ कह वा ताओ निवसति, अवि कुसलं सयलरायचक्कस्स । सुत्था सावत्थी वि य, सगामपुरजणवया धणियं ॥२४२९॥ कुरुचन्देणं भणियं, रायाऽऽएसेण एत्थ रयणपुरे । आओम्हि संपयं पुण, सावत्थीए गमिस्सामि ॥२४३०॥ कुसलं च रायचक्कस्स, तह य नयरीए जणवयजुयाए । तुह गाढविरहदुहियं, एकं मोनुं महीनाहं ॥२४३१।। जद्दियहाओ तं निग्गओ सि, तत्तो वि पेसिया पुरिसा । सबदिसासु रन्ना, तुज्झ पउत्तीए लहणऽत्थं ॥२४३२॥ ता रयणपुराऽऽगमणं, जायं मे बहुफलं महाभाग!। जं लखो तुममिहि', पुन्नेगाऽतक्कियाऽऽगमणो ॥२४३३॥ इओ यताराचन्दं सयणे, पडिबुज्झिय झत्ति मयणमंजूसा । अनियंती हा पिययम!, कहिं सि इति जंपिरी जाव ॥२४३४॥ रोविउमाऽऽरद्धा! ताव, तीए अत्ताए रयणलंकारं । अवहरिऊणं भणिया, अच्छिन्न रुयसि किंवच्छे ! ॥२४३५॥ ॥१९॥ Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१९॥ तीए कहियं पेच्छामि, एत्थ नो हिययवल्लभं अमो! । तो कवडेण पलोइय, सबाहिरऽभंतरं गेहं ॥२४३६॥ अत्ताए आउलाए, वुत्तं सो वि हु न रयणऽलंकारो । दीसइ मन्ने तं गिव्हि-ऊण सो अज नट्ठोति ॥२४३७॥ आ पाविट्ठि! सुमुट्ठाऽसि, तेण जोग्गाऽसि एत्तिय स्स तुमं ।जा वारिया वि बहुसो, अणुरत्ता निद्धणे पहिए ॥२४३८॥ एमाइ पवंचपहाण-वयणनिवहेण तजिया तीए । तह सा जह जायभया, सहसा मोणं समल्लीणा ॥२४३९॥ एत्तो य जलहिपारे, पत्ता नावा समुझि तं च । कुरुच देण समेओ, ताराचन्दो रहारूढो ॥२४४०॥ वच्चतो कालेणं, पत्तो सावत्थीनयरीबाहिम्मि । जाणियतदागमेणं, पिउणा य पवेसिओ गेहे ॥२४४१॥ पुट्ठो नियवृत्तंतं, कहिओ सयलो वि से कुमारेण । तुद्वेण तओ रन्ना, कओ अमच्चो उ कुरुचन्दो ॥२४४२॥ सुपसत्थवासरम्मि, ताराचन्दो निवेसिओ रज्जे । सयमावि कयपव्वजो, मरिऊण सुरालयं पत्तो ॥२४४३॥ पउररहजोहवारण-तुरंगवड्ढेतकोसकोट्ठारो । राया ताराचन्दो, निरवज रजमऽणुहवइ ॥२४४४॥ चारणमुणिपुंगवकहिय-धम्ममेगग्गमाणसो कुणइ । अच्चन्तभावसारं, पूयइ य जिणिंदविंधाई ॥२४४५॥ अह एगम्मि अवसरे, बहुस्सुया मूरिणो विजयसेणा । अणिययविहारवित्तीए, आगया तत्थ विहरंता ॥२४४६॥ महईए विभूईए, ताराचन्देण वंदिया ते य । दिन्ना वसही सगिहे, सविसेसं धम्मसवणट्ठा ॥२४४७॥ तो अणवरयं नयभंग-संगयं बहुवियारभारसहं । जुत्तीहि अविरुद्धं, सिद्धंतमऽविस्समं सुणइ ini ||२४४८॥ इथ अणवस्यं समयं, सुणमाणेगं सया वि नरवहणा । संलेहणाऽवसाणो, मुणिओ गिहिधम्मपरमञ्त्यो ॥२४४९॥ अक्काकृतं वेश्यातर्जन ताराचन्द्रस्य श्रावस्त्यां गमनं पितृमिलनं राज्याभिषेकः चारणमुनेः धर्मप्राप्तिश्च । शा ॥१९१॥ FALLin Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१९२॥ पडिबुद्धा अन्ने वि य, तन्नयरिनिवासिणो बहुलोगा । सद्धम्मविमुहचित्तं, एक मोत्तूण कुरुचन्दं ॥२४५०|| तं च तहाविहमवलोइऊण, रन्ना विचिन्तियमिमस्स । नो उवगारो जातो, मए समं धम्मसवणेवि ॥२४५१।। जइ पुण गेहसमीवे, ठिएहि सूरीहिं होज धम्ममई । एयस्स पइरखणं चिय, मुणिकिरियाऽऽलोयणवसेण ॥२४५२।। ताहे वाहरिऊणं, कुरुचन्दो भासिओ नरि'देण । हंभो देवाणुप्पिय!, जंगमतित्थं इमे गुरुगो ॥२४५३॥ ता एयाणं नियमन्दिरम्मि, थीपसुविवजिए देहि । वसहिं तयणु निसामेहि, धम्ममऽरिहंतपन्नत्तं ॥२४५४॥ धम्मो च्चिय दोग्गइमज-माणमाणवसमुद्धरणधीरो । सग्गाऽपवग्गसुहफल-संपाडणकप्पविडवी य ॥२४५५॥ सेसं पुण खणभंगुर-मसारमच्चन्तमाऽऽहिजणगं च । पियपुत्तमित्तधणदेह-पमुहमेगंतसो मुणसु ॥२४५६॥ इय भणिए नरवडणा, कुरुचन्दो धम्मकम्मविमुहो वि । उवरोहेणं सगिहे, उवस्सयं देइ सूरीणं ॥२४५७॥ गुरुणो धम्मुवएसे, सुणेइ पेच्छइ य विविहतवनिरयं । ईसि पडिबन्धबंघुर-हियओ निच्च तवस्सिजणं ॥२४५८॥ तह वि हु न भावसारं, पडिवाइ वीयरायसद्धम्मं । कम्मंगरुयाग किं वा, करेज सुगुरूण संजोगो ॥२४५९।। अ कप्पसमत्तीए, ठाणंऽतरमुवगएसु सूरीसु । ताराचन्दो राया, अहिगयजिणसमयसम्भावो ॥२४६०॥ कारियजिणिन्दभवणो, जत्तापूयाऽऽइकरणनिरयमणो । अणुकंपादाणाऽऽईसु, जहाविहाणेण वट्टतो ॥२४६१॥ गेहसमीवनिवेसिय-पोसहसालाए पोसहुज्जुत्तो । अट्ठमीचउद्दसीसु, अन्नेसु य धम्मदियहेसु ॥२४६२॥ पास पिव गिहवासं, कपितो पावलोयपरिहारी । पवरुत्तरोत्तरगुणेसु, चित्तवित्ति ठवितो य ॥२४६३॥ कुरुचन्द्रस्य धर्माभिमुखीकरणाय सूरेः वसतिदापनम् ताराचन्द्रस्य जिनभवनकारणादिधर्मकार्यकरणं च। ॥१९२।। Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ताराचन्द्रस्य अच्युतदेवलोके गमनम् ॥१९३॥ बाहिरवित्तीए चिय, चिन्तन्तो रजरढवावारं । सच्चरिएसु पयट्ट, अणुमोयंतो य धम्मिजणं ॥२४६४॥ आराहणामिलासी, निम्मलपरिणामसंगओ सो य । मरिऊण अच्चुए दिव्य-देवरिद्धिं समणुपत्तो ॥२४६५।। कुरुचन्दो वि तहाविह-धम्मविहिवजिओ पमाई य । अट्टज्झाणोवगओ, मरिउ तिरिएसु उबवन्नो ॥२४६६।। तत्तो उव्वट्टित्ता, महाडवीए पुलिदगो जातो । सत्थेण समं समणे, वच्चते पेच्छिउँ तत्थ ॥२४६७।। एगंतनिलुक्केणं, तेणेरिसगा पुरा मया के वि । आसी दिट्ठ ति विचिन्ति-रेण सरिओ सपुन्वभवो ॥२४६८|| संभरिया य महागुण-मणिनिहिणो सगिहे वि धारिया मुणिणो। तेहिं पुणरुत्तदिन्ना, सरिया धम्मोवएसा वि ॥२४६९।। तो चिन्ति पवत्तो, महाणुभावेहि तेहिं तइयाऽहं । सासिजन्तो वि तहा, धम्मुखोगं न पडिवन्नो ॥२४७०।। जइ वि हु महाणुभावेण, राइणा ठाविया मह गिहम्मि । गुरुणो उवयारष्ट्ठा, उवयारो तह वि नो जातो ॥२४७१।। गुरुकम्मणो कहं मह, एत्तो होही सुधम्मसामग्गी । अहवा किमणेण विचिन्ति-एण एवं ठितो वि लहुं ॥२४७२।। काऊण अणसणं सास-णं च धरिउं मणम्मि जयगुरुगो । झायंतो ते चिय सूरि-णो वि साहेमि नियकजं ॥२४७३॥ इय निकलंकसम्मत्त-संगतो उज्झिऊण आहारं । कुरुचन्दो सोहम्मे, मरिउ देवत्तमऽणुपत्तों ॥२४७४।। एवं वसहिपयाणं, उवरोहकयं पि जणइ कल्लाणं । पाएण परभवम्मि वि, दंसियकुरुचन्दनाएणं ॥२४७५॥ ता सव्वसंगरहियाण, वियसमहियाण जयजियहियाणं । साहूण वसहिवियरण-परंमुहो कह बुहो होज ॥२४७६।। पुलिन्द्रत्वेन . उत्पत्तिः मुनिदर्शनं पश्चात्तापः अनशनेन ॥ सौधर्मप्राप्तिथ। ॥१९३॥ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ॥२४७७॥ संवेगरंगसाला राजद्वारसमाप्तिः परिणामद्वारे इहपरभवगुणचिन्तादीनि ___अष्टौ प्रतिद्वाराणि। ॥१९४॥ साहूण वसहिदाणे, तब्बहुमाणा विसुद्धिभावेणं । अकलंकचरणसेवा, कम्मखओ निव्वुई य भवे तहासोम्ममुणिर्दसणेणं, केई तद्धम्मदेसणाए परे । तक्यदुक्करकिरियं, दट्टणऽन्ने पबुज्झन्ति बुद्धा अन्ने पडिबोहयंति, कारिन्ति चेइयघराई । साहम्मियवच्छल्लं, करेन्ति साहूण विहिदागं एवं तित्थविवइटी, थिरया सेहाण तित्थर्वन्नो य । जीवाणमऽभयदाणं, तम्हा एयम्मि जइयव्वं एवं सुगुरुसमीवा-दाऽऽयनिय भूवई विसिडेसु । वट्टे जा किच्चेसु, निच्च पि कयं पसंगण इय करणसउणिपंजर-तुलाए संवेगरंगसालाए । परिकम्मविहीपामोक्ख-चउमहामूलदाराए आराहणाए पनरस-पडिदारमयस्स पढमदारस्स । रायाभिहाणमेयं, पडिदारं अट्ठमं भणियं पुव्वुत्तगुणगणाऽलं-किओ वि न विणा विसेसपरिणामं । आराहेउं पारइ, पत्थुयमाऽऽराहणं जीवो ता परिणामदार, एत्तो भन्नइ दुहा य त होइ । गिहिसाहुगोयरत्तेण, तत्थ गिहिवग्गविसयस्स इहपरभवगुणचिन्ता १, सुयसिक्खा २ कालविगमणं चेव ३ । । सुयबोहणं च ४ सुट्ठिय-घडणा ५ आलोयणादाणं ६॥ आउपरित्राणं पि य ७, अणसणसंथारदिक्खपडिवत्ती ८ । अट्ठप्पडिदाराई, इमाइं परिणामदारस्स। 'तत्थ य इहभवपरभव-गुणचिन्तादारमेवमऽवसेयं । किर पुव्वदंसियगुणो, राया सामन्नमणुओ वा Pin २. fu. ॥२४७८॥ ॥२४७९॥ ॥२४८०॥ ॥२४८१॥ ॥२४८२॥ ॥२४८३॥ ॥२४८४॥ ॥२४८५।। ॥१९४॥ ॥२४८६॥ ॥२४८७॥ ॥२४८८।। Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला धर्मजागरिकास्वरूपम् । ॥१९५॥ कारियजिणि'दभवणो, पयट्टियाऽणेगधम्मठाणो य । लोगदुगसलहणिज-ट्टिईए किच्चेसु वदृ'तो ॥२४८९।। मंदीकयविसयरई, धम्मे च्चिय णिच्चबद्धपडिबन्धो । अस्थोवजणगिह-विविहकञ्जवासंगविरयमणो ॥२४९०|| सो अन्नया कयाई. 'पुव्वाऽवररत्तकालर:मयम्मि । जागरमाणो सम्मं, सुपसन्नो धम्मजागरियं . ॥२४९१॥ गुरुसंवेगपरिगतो, भववासुब्बिग्गमाणसो धणियं । आसन्नभाविभद्दो, निउणं एवं विचिन्तेइ ॥२४९२॥ अणुकूलकम्मपरिणति-वसेण केणाऽवि अह उ ताव मए । अइदुल्लहो विलद्धो, जम्मो विउलुजलकुलम्मि ॥२४९३।। अन्ननगुणगणाऽऽरोवणेक्क-रसियंतकरणवित्तीण । जाया पुणो वि दुलहा, माया वित्ताण संपत्ती ॥२४९४।। दिट्ठसुयसत्थपरमऽत्थ-गहणनिउणा य तप्पभावेणं । बुद्धिविजाविनाण-पयरिसो वि य महं जातो ॥२४९५।। निजभुयजुयलबलजिय-मऽणवजमध्वञ्जवज्जियविहीए । विनिओइयं जहिच्छं, दविणं पि हु उचियठाणेसु ॥२४९६॥ भुत्ता य कामभोगा, अभग्गपसरं मणुस्सपाउग्गा । निफाइया य पुत्ता, तदुचियकायव्वमावि विहियं ॥२४९७॥ एवं सम्माणियसयल-इहभवाविकखणिजभावस्स । इहभवियभूरिसद्दाऽऽइ-विसयसम्माणणाविसयं ॥२४९८॥ आलम्बणभरियस्स वि, इमस्स दुल्ललियमामगजियस्स । अहुणा वि किर किमऽणं, विजइ आलंबणहाणं ।।२४९९।। जं नेगंतेणं चिय, चिन्तामणिकप्पपायवऽब्भहिए । विसयाऽऽसत्ति मोत्तुं, धम्मे च्चिय निच्चलो होमि ॥२५००॥ अहह ! कुसलस्स कस्स. वि, विवेगसारस्स भविउकामस्स । पयइगरुयस्स बाद, भववासुविग्गचित्तस्स ॥२५०१॥ संते वि हु भोगाणं, समग्गसामग्गिसमुदए सवसे । तदऽवत्थुचिंतणाओ, तदपवित्तिप्पहाणस्स ॥२५०२॥ ॥१९५॥ Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चित्तमनोरथचिन्तनम् । ॥१९६॥ जम्माउ चिय निष', धम्मे चिय किश्चबुद्धिणो धणियं । परलोयविसयकिच्चेसु, चेव संजायइ पविती ॥२५०३॥ आसापिसाइयाविणडियस्स, अम्हारिसस्स तुच्छस्स । सव्विवरीयस्स भवा-मिनंदिणो पुण इमा कुमई ॥२५०४॥ एयं न सुयं दि8 पि, नेवमेयं तु नेव अणुभूयं । कत्थवि कयावि सुविणे वि, अहह ! विहलो गओ जम्मो ॥२५०५।। ता ताव इममिममहं, इह तहिं तं च तं च माणेमि । तदसंमाणणजणियं, जेण ण दुक्खं खुडुक्कर मे ॥२५०६।। . अहवा इमं तयं पि य, अणुभूयं किंतु परिमियं कालं ।।। ... ता ताव किपि कालं, करेमि पंछाऽणुरूवमऽहं ॥ ॥२५०७॥ कालाइक्कमणेण य, पच्छा वोच्छिन्नवंछरिंछोली । सीईभृओ जं जं, काहं तं तं सुहं होही को नाम किर सकन्नो, करेज्ज एवं वियप्पणमजुत्तं । पयईए चिय करिकलह-कन्नपालीचले जीए ॥२५०९॥ तहाएयं करेमि इण्डिं, एयं काऊण पुण इमं कल्ले । काहामि को विचिंतइ, सुमिणयतुल्लम्मि जियलोए ॥२५१०॥ अन्नं चजइ ता तत्तगवेसी, ता अणणुभवे वि माणियं सव्व' । अह न तहा ता तम्माण-णे वि सव्वं अणणुभूयं ॥२५११।। जओहियइच्छियाई जह जह, संपजंतीह कह वि जीवाण । तह तह विसेसतिसियं, चित्तं दुहिय चिय वरायं ॥२५१२॥ ॥१९६॥ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला धर्माराधनविषये शुभमनोरथाः। ॥१९७।। किंचउवभोगोवायपरो, पसमेउ मणइ विसयतण्हं जो । नियछायऽक्कमणकए, पुरोऽवरण्हे पहावइ सो ॥२५१३॥ तहा सुट्ठ वि भुत्ता भोगा, सुट्ठ वि रमियं पिएहिं दारेहि। सुठु वि पियं सरीरं, हा जिय! कइया वि मोत्तव्वं ॥ ॥२५१४॥ . सुचिरं वसि सह बंधवेहि, रमिऊण इट्ठमित्तेहिं । सुचिरं पि सरीरं लालि-ऊण छड्डेवि गंतव्वं ॥२५१५।। इट्ठजणो धणधन्न', भवणं विसया य मणहरणचोरा । एगपए मोत्तव्वा, तहा वि कि गैयनिमीला मे ॥२५१६॥ अरिहं देवो गुरुणो य, साहुणो जिणमयम्मि पडिवत्ती । धम्मियसंसग्गी निम्म-लोय बोहो भवविरागो ॥२५१७॥ एमाइ मए सम्मं, पत्तो परलोयसाहगो वि विही । भवसयपरंपरासु वि, दुल्लंभो मंदपुन्नाणं ॥२५१८॥ अह पत्ते तम्मि महं, महंतपुन्नेहिं संपर्य धम्मो । आराहे जुत्तो, विसेसओ अत्तहियहेर्ड ॥२५१९॥ तं च न तह काउमणो वि, विविहगिहकिच्चनिच्चपडिबद्घो। पुत्तकलत्ताऽऽसतो, तरामि काउंसुनिविग्धं ॥२५२०॥ ता जाव अज वि जरा, दूरे वाहीओ नेव बाहिति । जाव पबलं बलं पि हु, इंदियवग्गो समग्गो य ॥२५२१॥ जावष्णुरागी लोगो, जाव न चवलत्तणं भयइ लच्छी । जाव न इटुविओगो, जाव वियंभेइ न कयंतो ॥२५२२॥ ताव परिवारदुत्थत्त-भाविजिणधम्मखिसरक्खडा । निप्पच्चवायनिरवज-कजसंसाहणट्ठा य ॥२५२३॥ १सनातन ॥१९७॥ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥१९८॥ ॥२५२४॥ ।। २५२५।। ।। २५२६ ॥ नियगं कुटुंबभारं, पुत्त संकामिऊण विहिपुव्यं । सिढिलियतप्पडिबंधो, तप्परिणतिदंसणकरण परमगुरुपरमपूषा - संपाडणलक्खणं जहाज्वसरं । नियभत्तिसत्तिसरिसं, मोतुं दव्वत्थयं सेसे सावञ्जाssरंभपए, परिच्चत्ताण तणुयमेत्ते वि । कारावणकरणेहि, मणेण वायाए कारणं पोसहसालमऽइगओ, आगमविहियुद्धधम्मकिच्चेहिं । सम्मं भावियचित्तो, किं विहु कालं किल गमेमि || २५२७|| पच्छा पुत्ताऽणुमओ, संलेहणपुच्चयं जहाज्वसरं । आराहणविहिमऽहं सव्वपयतेग काहामि इ उभय लोगगोयर - गुणचिंतणदारमाऽऽहियं पढमं । एत्तो य पुत्तसिक्खा - दारं लेसेग कित्तमि अह पुव्वपवंचियउभय- लोगहियधम्मपरिणइपहाणो । सो गिहवई निवो वा, उज्झिउकामो घरनिवासं रणिविराम विउद्धं, सव्वाऽऽयरकयपयप्पणामं च । पुत्तं नियगाऽभिष्पाय - संसगट्ठा इय वएज ॥२५२८|| ॥२५३१॥ एच्चि पुत्त !, जइ वि विणीयस्स गुणगवेसिस्स । सुविसिडचेट्ठियस्स य, सिक्खिवियव्वं न तुह अस्थि || २५३२॥ अम्मापिऊण तह बि हु, हिओवरसप्पयाणमुर्वर्वण्णं । ता तं पह संपड़ सप्प-ओयणं किं पि जंपेमिं ॥२५३३॥ वच्छ! सुगुणा वि मइसालिणो वि, सुकुलुग्गया वि नरवसभा । उव्वणजोव्वणगहनिहय-बुद्धिणो लहु विसीति ॥२५३४|| ससिरविरयणहुयासण-पहापवाहाऽऽयं पि अणवरयं । विरमइ न मणागं पि हु, जम्हा तारुष्णतिमिरमिमं ।। २५३५ ।। एयम्मि य पसरते, फुरइ कुवियप्पतारयाचकं । पसरह विचित्तविसया - मिलासकडपूँयणानिवहो ।। २५३६ ।। उम्मायघूँयसंघा, समुच्छलंति य पावियाऽवसरा । पवियंभइ सव्वत्तो, कलुसमई वगुलीवग्गो ||२५३७।। Crete १ प्रचण्ड २. डाकिणी. 3 घुबड 8 पक्षिविशेष برة ॥२५२९ ॥ ॥ २५३० ॥ पुत्र शिक्षाद्वारम् यौवने दोषाणां सम्भवस्य कथनम् । ।। १९८ ।। Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला हितशिक्षाउपदेशः। ॥१९९॥ सजो पमायखजोय-या वि विलसंति पत्तपहपसरा । वग्गई"कुवासणापंसु-लीण सत्यो १अणुप्पित्थो ॥२५३८॥ तह वच्छ ! दप्पदाह-जरो वि सिसिरोवयारनिरुवसमो । जलण्हाणाऽणुत्तारो, दढरागमलाऽवलेवो वि ॥२५३९।। तह विसयविसवियारो, अनिवारो मंततंतजंतागं । लच्छिमयंऽधत्तं पि हु, असज्झमंजणपओगाणं ॥२५४०॥ विसयसुहसन्निवाओ-भवा य निद्दा निसाऽवसाणे वि । अप्पडिबोहा इह वच्छ !, निच्छियं जायइ जणाणं ॥२५४१।। पुत्तय ! तुमंपि तरुणो, उदग्गसोहग्गसंगयसरीरो । पवरिस्सरियसणाहो य, नूणमाऽऽबालकालातो ॥२५४२।। अप्पडिमरूवभुयबल-साली विनाणनाणसंपन्नो । एवंगुणो य एएहि, चेव हीरिजसि गुणेहि ॥२५४३।। न जहा तह बट्टजसु, एकेको वि हु गुणो जओ एसि । दुविणयकारणं कि, पुणेसि सव्वेसि समवाओं ॥२५४४।। ता पुत्त! परित्थीपेच्छणम्मि, आजम्मचक्खुवियलेण । परमम्मजंपणम्मि, सया वि अच्चतमूएण ॥२५४५।। अस्सच्चवयणसवणे, बहिरेणं, पंगुणा कुसंचरणे । आलस्ससंगएणं, सब्बासु असिटुचेद्वासु . ॥२५४६।। पुन्वामिभासिणा पाणि-लोयपीडाविवजिणा णिच्च । वितहाभिर्णिवैसपरं-महेण गंभीरभावेण ॥२५४७॥ उचियमुदारत्तं पि य, समुव्यहंतेण परियणपिएण । लोगाणुवित्तिजुत्तेण, उजमंतेण धम्मम्मि ॥२५४८॥ सुमरंतेणं चिरपवर-पुरिसचरियाई तदणुसारेण । संचरमाणेण सया, वढेितेणं च कुलकित्ति ॥२५४९॥ गुणकित्तणं कुर्णतेण, , गुणिजणाणं पमोयमऽणुसमयं । धारेतेणं,धम्मिय-जणम्मि परिहारिणाऽऽणत्थे ॥२५५०|| १ अणुष्पित्यो = अत्रस्तः । ॥१९९॥ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला स्वजनादिसमक्ष पुत्रे गृहभारारोपगम् साधर्मिकादि सहायार्थ कियद्धनरक्षणं ॥२०॥ च। कल्लाणमित्तसंसग्गि-कारिणा कुसलसयलचेद्वेण । सव्वत्थ लेद्धलक्खण, पुत्त! होयब्वमऽणवरयं ॥२५५१॥ इय वट्टतो पुत्तय ! , पियामहप्पमुहपुरिसकमपत्तं । माणेसु विभूइमिमं, चिरभवसुकयाऽणुसारेग ॥२५५२॥ अंगीकरेसु सयलं, कुडुंबभारं, विहेहि तचितं । अब्भुद्धरेसु बंधव-जणं पि पीणेसु पणइगणं ।।२५५३।। अप्पोवरिसंकामिय-समग्गकायब्वभारमऽहुणा में । पुकरेसु वच्छ! संपइ. तुह जुत्तं वट्टि एवं ॥२५५४॥ रक्खित्तसव्वभारस्स, तुज्झ अहयं तु संनिहिम्मि ठिओ। कल्लाणवल्लिजलकुल्लि-तुल्लसद्धम्मगुणनिरओ ॥२५५५॥ तुह सच्चरियकलावाऽ-बलोयणत्थं कियंतमवि कालं । चिट्ठामि तयणु तुह अणु-मईए संलेहणं काहं ॥२५५६॥ इच्चेवमाऽऽझ्याहि, गिराहिँ कंताहि तह मणुनाहिं । सुयमपडिबजमाण, दढपिइपडिबंधभावेण ॥२५५७।। पडिवजाविय सम्म, दंसियभूमीगयं पि निहिनिवहं । जाणाविऊण लेक्खग-मह वहिगासंपुडाऽऽइगयं ॥२५५८॥ दावाविऊण दायव्व-मऽत्थमुग्गाहिऊण लब्भं च । घरभारनायगत्ते, ठवेज सयणाऽऽइपञ्चक्खं .. ॥२५५९।। नवरं कि पि हु वित्त, जिणभवणमहसवाइकरणत्यं । साहारणजोग्गं किंचि, किंचि सयणाण पाउग्गं ॥२५६०॥ किंचि सविसेससीयंत-संतसाहम्मिओवठंभऽत्थं । किंचि वि अहिणवपडिवन्न-धम्मसम्माणणनिमित्तं ॥२५६१।। भइणीधृयाजोग्गं च-किचि दीणाऽणुकंपगं किंचि । उवयारिमित्तबंधव-उद्धरणणिबूंधणं किंचि ॥२५६२।। धारेज सहत्थे चिय, सुसावगो संकिलेसचागट्ठा । इहरा जिणभवणाऽऽइसु, निजि नेव पभवेजा ॥२५६३।। इय सामनगिहीविही, राया पुण सोहणे तिहिमुहुत्ते । रज्जाऽभिसेयपुव्वं, पुत्तं सपए निवेसित्ता ॥२५६४॥ ૧ ઉધરણી માને भाग- ॥२०॥ Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कुञा सव्वसमप्पण-मुवदंसेजा नयकम णिउणं । सामी मंती रहूं, एमाई पुब्ब विहिणा उ ॥२५६५।। सामंतमंतिसेणाऽहिवाण, पयईण सेवगाणं पि । नरवइणो वि य साहा-रणं च सिक्खं पयच्छेञ्जा ॥२५६६॥ एवं कयकायव्यो, पुत्ताऽऽरोवियसमत्थकजभरो । पवरुत्तरोत्तरगुणे, आराहेजा जहामिमए ॥२५६७॥ जो पुण धम्मपवत्तो वि, निम्मलाऽऽराहणाभिलासी वि । पुन्बुत्तविहाणेणं, न करेज सुयस्स सिक्खवणं ॥२५६८॥ नेव य मुच्छाऽऽइवसा, उवदंसेजा सविहववित्थारं । सो तस्स कम्मबंधाय, होज वइरो व्व केसरिणो ॥२५६९।। पुत्रस्य अशिक्षणे दोषोपरि वन-केशरिणोः कथा । ॥२०१॥ तहाहि कुसुमत्थलंमि नयरे, धणसारो नाम आसि वरसेट्ठी । निययसमुद्भररिबीए, दरमुवहसियवेसमणो ॥२५७०॥ उवजाइयसयतोसिय-देवयदिनो अणामयसरीरो । वइरो नामेण सुओ, अहेसि एको परं तस्स ॥२५७१।। सो पुण समहिगयकलो, पिउणा तरुणत्तणं समणुपत्तो । परिणाविओ महेसर-सेद्विसुयं विणयवइकन्न ॥२५७२॥ अह विज्जुलयासरयऽब्भ-चंचलत्तेण सवभावाणं । हरिचकिसकविक्कम-अगोयरत्तेण मच्चुस्स ॥२५७३।। पइखणविणाससीलत्तणेण, अच्चतमाऽऽउकम्मस्स । धणसारो निययपए, तं ठविउ मरणमणुपत्तो ॥२५७४।। हा ताय! परमवच्छल !, गुणणिवहनिवास! पणइकयतोस !। पुरलोयलोयणोवम!, कत्थ गतो देहि पडिवयणं ॥२५७५॥ हा ताय! तायसु मम, विओगवजाऽसणीए भिजंतं । हिययं हिययसुहावह !, नियपुत्तमुवेहसे कीस ॥२५७६॥ undt. २ जनहित. ॥२०१॥ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला पितृमरणे वज्रस्य शोकः अर्थनाशे सति परदेशगमनामिलापश्च । ॥२०२॥ ताय! तए सग्गगए, गयाइ पंच वि इमाई सग्गमि । गंभीरतं खंती, सच्चविणओ नओ य धुवं ॥२५७७।। ताय! तुह विप्पयोगे, न दुक्खमेको अहं चिय पवनो। विफलियमगोरहो पइ-दिणं पिनणु मग्गणगणो वि ॥२५७८॥ इय जंपिरेण पामुक्क-दीहपोक्केण सोगविहुरेण । वइरेण पारलोइय-किच्चमसेसं कयं तस्स ॥२५७९॥ पइदिणदंसणसारत्तणेण, पेम्माऽणुबंधबुद्धीणं । कालक्कमेण ववगय-सोगाऽऽवेगो य सो जातो ॥२५८०॥ पुवपवाहेणं चिय, कुडुंबचिंताए लोयववहारे । दाणाऽऽईसु य वट्टइ. नो खंडइ पुचपुरिसकमं ॥२५८१।। नवरं लच्छी तुच्छत्त-मुवगया नाऽऽगया बणियपुत्ता । देसंतरेसु चिरकाल-पेसिया लाभकज्जेण ॥२५८२।। निहिणो सुन्नीहया, वढिपउत्तो खयं गतो अत्थो । धन्नाऽऽइसंचया वि हु, निद्दड्ढा तिव्वजलणेण ॥२५८३।। जं जत्तो तं तत्तो, पुनविवजयवसेण से नहूँ । सयणो वि परजणो इव, सव्वो वि परंमुहीहूओ ॥२५८४॥ इय छायाखेडे पिव, सुमिणुवलद्धं व सो पलोइत्ता । दवाइसरूवं जाय-पउरसोगो विचितेइ ॥२५८५॥ परिचत्तकुसंगस्स वि, थीज्यविवजिणो वि ही! मज्झ । नायट्ठियस्स वि कहं, सव्वमऽवकंतमत्थाई ॥२५८६।। अहवा वच्चउ अत्थो, विज्जुञ्जोउ व्व चंचलसहायो । अनिमित्तमेव सयणा वि, कीस विवरंमुहीहृया ॥२५८७॥ हुं नायं सयणा वि हु, धणभंगे कञ्जसिद्धिविरहेण । दसिति कह वरागा, पणयं मइ रोरतुल्लम्मि ॥२५८८।। ताव चिय सयणा बंधवा य, मित्ता य होति मणुयस्स । जाव न मुच्चइ कुवलय-दलदीहऽच्छीए लच्छीए ॥२५८९॥ धणवजियस्स य ममं, एत्तोऽवत्थाणमेत्थ नो जुत्तं । परमा विडंबणा का वि, पुव्वकमखंडणा जेण ॥२५९०।। ॥२०२॥ Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२०३॥ ।। २५९१ ।। ॥२५९२ || ॥२५९३ ॥ ॥ २५९४ || ।। २५९५ ॥ ।। २५९६ ।। इह चितिऊण तेणं, कहिओ खेमिलगनामधेयस्स । मित्तस्सऽन्नत्थगमा - भिलासरूवो सबुत्तो मित्तेण जंपियं जुत-मेव देसंतरंमि तुह गमगं । नवरं अहं पि तुमए, समगं चिय आगमिस्सामि तो दो वि नियपुराओ, विणिक्खमित्ता सुवनभूमीए । ते सिग्धगईए गया, पारद्वा तत्थ य उवाया अत्थोवअणकज्जेण - ऽणेगसो अह कहं पि विहिवसओ । खेताऽणुभावओ विय, उवजियं केत्तियं पि धणं णय धणेण रयणाई, अट्ठ गहियाई पवरमुल्लाई । सुमरिय गिहाय तत्तो, विणियत्ता नियपुरा मिमुहं ताण य अद्धप, अपवलत्तेण लोहपसरस्स । खेमिलगस्स पयट्टा, समत्थरयणग्गहणवंछा कह वंचिस्सामि इमं, कह व गहिस्सामि सव्वरयणाई । अणवरयमेगचित्तो, चितिउमेवं समादत्तो अह एगम्मि दिणम्मि, गामस्संडतो गयम्मि वइरम्मि । रयणऽद्वयगंठिसमा, अंतो पक्खित्तले ठुला रइया अवरा गंठी, वइरस्स इमं समप्पइत्ताणं । रयणीए वच्चिस्सं इति चिन्तेऊण पाविट्ठो सो जाव गंठिजुयलं, संजमइ ससंभमं लहुं ताव । वइरो समागतो भइ, मिच ! किं कुणसि तुममेयं ॥ २६०० || कि' दिट्ठोऽहमऽणेणं ति, संकिएणाऽवि नियडिनिउणेण । तेणं पयंपियं मित्त !, कुडिलरूवा हि कम्मगई || २६०१ || सच्छंद विलसियाई, विहिस्स चिंतापहे वि न पडंति । जं सुमिणे वि न दीसइ, तं पिबला कजमाऽऽवडइ ॥ २६०२॥ एवं विभाविऊणं, कयं मए स्वणगंठिजुयलमिमं । मा एगट्ठाणठियं, पणस्सिही कवि हत्थाओ ॥२६०३ ।। १ माया ।।२५९७॥ ॥ २५९८ ।। ।। २५९९ ।। देशान्तरे धनमुपाये रत्नाष्टकक्रय गम् लोभवशेन ग्रन्थिद्वयं कृत्वा विभाजनम् च । ॥२०३॥ Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग- । रंगसाला पा ॥२०४॥ ता नियस्यणचउक्कस्स, गंठिमेगं तुमं धरसु हत्थे । अवरं च अहं धारेमि, होउ दढरक्खणा एवं ॥२६०४॥ इति संसिऊण-सम्भोहमूढहियएण वइरहत्थम्मि । साररयणाण गंठी, बद्धा इयरा य नियगकरे ॥२६०५।। तो तत्व पसुत्ता, संपत्ते कहवि मज्झरत्तम्मि । तं लेढुगंठिमाऽऽदाय, खेमिलो निग्गओ तुरियं ॥२६०६।। गंतुं जोयणसत्तग-मुच्छोडइ जाव तं स्यणगंठिं । ता पेच्छइ पुव्वनिहित्त-लेट्ठसयलाई से अंतो ॥२६०७॥ हा असिवत्तुकत्तिय-सच्छंदुद्दामविलसियसहाव!। पावविहि! किमिव तुमए, मम चिंतियमन्महा विहियं ॥२६०८॥ हंदि पुव्वभवुभूय-भूरिपावस्स दुक्खदाइत्तं । मित्तवियोगत्थकयं, फलजणगत्तेण निव्वडियं ॥२६०९॥ मन्ने सुद्धसहावस्स, तस्स मित्तस्स वेचणाजणियं । पावं इह जम्मे चिय, उवट्ठियं पसपागं व ॥२६१०॥ एवं समुल्लंवन्तो, सोगमहाभरसंमोत्थयसरीरो । संजमिओ इव वजा-हउ व्य ठाऊण खणमेकं ॥२६११॥ अच्चतछुहामिहओ, मग्गपरिस्समकिलामिओ वाद । भिक्खं भमिउमऽसत्तो, गिहम्मि एगमि य पविट्ठो ॥२६१२।। भणिया तग्गिहविलया, अम्मो ! मे देहि भोयणं किंपि । आसऽग्गलाए हलियं, जावज विजाइनो जीयं ॥२६१३।। तद्दीणवयणसवणुष्भवंत-करुणाए तीए सप्पणयं । आरद्धं दाउ नवर-माऽऽगओ झत्ति गिहनाहो ॥२६१४॥ सो तं च पजेमंतं, पेक्खिय रोसाऽरुणच्छिविच्छोहो । आ पावे ! मइ गेहाउ, निग्गए पोससि विडे तं ॥२६१५|| इय निभच्छिय गिहिणि, खेमिलमुवणेइ रायपुरिसाण । एसो अकञ्जकारित्ति, तेसि पुरतो निवेइत्ता ॥२६१६॥ १ पत्तपान = प्राप्तविफाकम् । २ आर. 3 नितारी ग्रन्थिमादाय क्षेमिलस्य पलायनम् मित्रद्रोहपापफलेन गृहपतिना राजपुरुषाणां समर्पणम्। ॥२०४॥ Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्षेमिलस्य : बधस्थाने नयनं मनिदशनं ॥२०५॥ धर्मापदेशश्रवणं च। भयकंपंतसरीरो, विच्छायमुहो य सो तओ तेहिं । कहिओ जागे ति निवस्स, तेण वज्झो य आणत्तो ॥२६१७॥ तो विरसमाऽऽरसंतो, सो नीओ तेहिं वज्झठाणम्मि । भणितो य इट्ठदेवय-मणुसुमरसु रे! तुममियाणि ॥२६१८॥ भयवसविसंठुलंऽतक्ख-राए वाणीए किंपि जंपतो । उल्लंबिउ विमुक्को, दीहररज्जूए रुक्खम्मि ॥२६१९।। अह जावञ्जवि नीहरइ, नेव जीयं कहंपि तुडिजोगा। ता उलंबगरज्जू, तुट्टा पडिओ य सो झत्ति ॥२६२०॥ सिसिरवणमारुएणं, मणागमाऽऽसासिओ खणद्वेण । मरणमहाभयविहुरो, ठाणाउ तओ लहुं चलिओ ॥२६२१॥ जाव य कत्तियमेत्तं पि, भूमिभागं स जाइ वेगेण । ताव तमालमहातरु-तलम्मि पेच्छइ मुणि एगं ॥२६२२॥ सज्झायं कुणमाणं, वरविगावेणुविजइवाणीए । तस्सवणविखत्तकुरंग-वग्गसेविजमाणपयं ॥२६२३॥ तो अच्छरियन्भूयं, तं वंदित्ता महीए उवविट्ठो । जोगो ति लक्खिऊणं, मुणिणा वि पयंपिओ एवं ॥२६२४॥ हं भो देवाणुप्पिय!, अणाइसंसारमऽणुसरंताण । जीवाण वंछियत्था, के वि य सिज्झन्ति कह वि परं ।।२६२५।। भत्ती जिणेसु मेत्ती, जिएसु तत्ती गुरूवएसेसु । पीई सीलगुणड्ढेसु, तह मई धम्मसवणम्मि ॥२६२६।। परउवयारे वित्तं, चित्तं परलोयकञ्जचिंताए । धम्मपहाणो जम्मो, निरुवमपुन्नाण जइ होइ ॥२६२७॥ लद्धे वि दुल्लहे माणु-सत्तणे धम्मगुणविहणाण | बोले ति जाण दियहा, विहल चिय ताण ते नेया ॥२६२८॥ ताण वरमजणणं चिय, जणणे वि हु वरमरनपसुभावो। धम्मगुणविरहिएहि, जेहिं जम्मो कओ विहलो ॥२६२९॥ आसनं चिय जेसि, महाणुभावाण भाविभदत्तं । धम्मपवित्तिपहाणाई, जंति तेसि चिय दिणाई ॥२६३०॥ सं. १८ । ॥२०५॥ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२०६॥ ते चि धन्ना ते पुन्न - भाइणो ताण जीवियं सहलं । धम्मुज्जयाण जेसि, रमइ मई नेव पावेसु - ॥२६३१॥ एवं मुणिणा कहिए, नियदुच्चरिएण जायवेरग्गो । पव्वज' पडिवञ्जइ, खेमिलगो सुद्धभावेण एत्तो य सो महप्पा, वइरो मित्ताऽवलोयणं काउं । तव्विरहहुयवहाऽऽउल - देहो कह कहवि दीणमणो कुसुमत्थलंमि पत्तो, कयं च से पारलोइयविहाणं । रयणविणिवट्टणेण य, जाया पउरा समिद्धी य भोगे भुंजंतस्स य, जातो कालकमेण से पुत्तो । सुपसत्थवासरम्मि, अभिहाणं केसरि ति कयं अणुकूलयाए कम्मोदयस्स, थेवुजमे वि निरवजा । धणसंपत्ती जाया, सयणा विहु सम्मुहीहूया तो तेण चि ंतियं लच्छि—–वजिओ सव्वहा इहं मणुओ । तूललवकासकुसुमं व नूणं लहुयत्तणमुवेइ ता तो उवरि मए रक्खेयव्वं धणं सजीवियं व एएण विणा नूणं, पुत्तो वि हु परिभवं कुणइ इति चिंतिऊण सव्वो, अत्थचओ सायरं सहत्थेण । निवििखत्तो धरणियले सुयं पि दूरे ठवितेण अह अनया कयाइ, सो खेमिलगाऽभिहाणसाहुवरो । सुत्तत्थपारगामी, विचित्ततवसोसियसरी रो अणिययविहारचरियाए, विहरेमाणो समागतो तत्थ । वरेण वंदिओ तह, कह कहवि य पच्चमिन्नाओ || २६४१ || अवितकियतदुवागम-वर्द्धताऽऽणंदसंदिरऽच्छेण । भणिओ य सबहुमाणं, भयवं ! को एस वृत्तंतो पावेण मए तुझं, पंचत्तगमो वितकिओ आसि । तह तेसु तेसु ठाणेसु, पेहणेण वि अदिकस्स ||२६४२|| ॥२६४३॥ १ वाचाल ॥२६३२॥ || २६३३॥ ॥२६३४॥ ॥२६३५॥ ॥२६३६॥ ॥२६३७|| ॥२६३८॥ ॥ २६३९ ।। ॥२६४०॥ वैराग्येण प्रव्रज्यास्वीकारः वज्रस्य कुसुमस्थले प्राप्तिः केशरिसुतजन्म धनोपरि ममत्वं क्षेमिलमुनेरागमनं च । ॥२०६॥ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२०७॥ ताहे मुणिणा निच्छउम-मेव सव्वा जहट्ठिया वत्ता । नियगा सवित्थरं तरस, संसिया सच्छहियएण ॥२६४४॥ आयन्निऊण य इमं, परमं विम्हयमुवागओ वइरो । पडियोहिओ य मुणिणा, विचित्तजुत्तीहिं वयणेहिं ॥२६४५॥ अब्भुवगी य तेणं, संसारुव्वेयमुव्वहंतेण । सग्गापवग्गहेऊ, धम्मो सव्वन्नुपन्नत्तो ॥२६४६॥ पालेइ निरइयारं, तं च पयत्तेण परमसाहुजणं । अच्च'तभत्तिजुत्तो, पइदियहं पज्जुवासइ य ॥२६४७॥ थेरतमि य पत्ते, तेण सुओ केसरी निययठाणे । ठविओ सयं च पवरो, पारद्धो धम्मकम्मोवही ॥२६४८॥ नवरं सुचिरायासेणु-वअियं निहिगणं महिनिहितं । मुच्छावसेण साहइ, पुच्छितो विन सुयस्स ॥२६४९।। अजं कहेमि कल्लं, कहेमि एवं पर्यपइ सया वि । जोणंतो वि हु नियजीवि-यब्बमऽइथोयदियहथिरं ॥२६५०॥ सत्तोवरोहरहिए, गिहेगदेसे य पोसहाऽऽईहिं । आराहणाभिलासेण, चित्तपरिकम्मणं कुणइ ॥२६५१।। पुत्तो वि पियरमऽचत-थेरमुवलक्खिउ' पइखणं पि । अत्थं पुच्छइ सो विय, अच्छइ सामाइयंमि ठिओ ॥२६५२॥ नो किंपि कहइ अह सो, अन्नम्मि दिणम्मि मरणमष्णुपत्तो । इयरो य तेण दुक्खेण, दुक्खिओ जायवियलमणो ॥२६५३॥ हा! हा! निहिणो धरणीए, सोत्थया ते कहं मुहा विगया । हा! हा! अणज हे ताय!, पुत्तवेरी तुम परमो ॥२६५४॥ धीधी धम्मो वि हु तुज्झ, मृढ ! धी धी विवेयसारो ते । इय विलवंतो संतो, मरि तिरियत्तणं पत्तो ॥२६५५।। इय सो धम्मत्थी वि हु, जातो पुत्तस्स कम्मबंधाय । धम्मत्थीणं पुण कम्म-बंधहेउत्तणमजुत्तं ॥२६५६।। १ सुस्थिताः = मुगुप्तं स्थिताः । २. xforee. Ctta क्षेमिलमुनिना पूर्ववृत्तान्तस्य कथनम्, वज्रस्य धर्मस्वीकारः, पृच्छतः पुत्रस्य निधीनामकथनं, वज्रस्य मरणं केशरिणः तिर्यकत्वप्राप्तिश्च । ॥२०७|| Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पुत्रशिक्षाद्वार समाप्तिः तृतीयकालविगमनद्वारे पौषधशाला करणं मुनिसेवनं च। ॥२०८॥ तेणं चिय भुवणगुरू, वीरो तह परिसयालमज्झे वि । अन्नत्थ विहरिओ ताव-साणमऽप्पत्तियं ना ॥२६५७॥ ते धन्ना सप्पुरिसा, ते च्चिय सद्धम्मकम्मपडिवना । जे नो होति निमित्तं, जीवाणं कम्मबंधस्स ॥२६५८|| बहुभवपरंपरावेर-चजणट्ठा सुयं ठवेऊण । जत्तेण समाहीए, ता धम्मम्मि जएज गिही। इय पुत्तसिक्खपडिदार-मेत्थ बीयं इमं समक्खायं । एत्तो य कालविगमण-पडिदारं तइयमक्खामि ॥२६६०॥ सो पुव्वुत्तो सड्ढो, राया वा पुत्तनिहियनिययपओ । तप्परिणइमवलोइउ-कामो जा किंपि किर कालं ॥२६६१॥ अच्छिउमिच्छइ ता सव्व-सत्तसंताणबाहरहियम्मि । सच्चरियजणाऽहिंद्विय-पेरंते पयइसोमंमि ॥२६६२॥ सुविवित्तंमि पएसे, परिवाराऽणुमयसुद्धचित्तणं । परिसुद्धेण दलेण य, विड-विलयासंगपरिमुकं ॥२६६३।। सुविसिटुमदृथिरथोर-थंभमइयणकवाडसंपुडयं । मसिणसमभित्तिभागं, सुमट्ठमणिभूमिवढे च ॥२६६४॥ सुकरपडिलेहपमजणं च, पविसंतसत्तचित्तकरं । बहुसावगपाउग्गं, तिकालसाहारणसरूवं ॥२६६५॥ उच्चारभृमिजुतं, पावमहारोगिलोगपडियारं । सद्धम्मोसहसालं, पोसहसालं करावेजा ।।२६६६॥ अहवा पारद्धविसुद्ध-धम्मकरणोचियं पुरा सिद्ध । पेहेज किपि गेहं, तं चिय पगुणं करावेजा ॥२६६७।। तत्थ य पसत्थधम्मऽत्थ-चि तणावखत्तचित्तवावारो । सावञ्जकजपरिवज-णुज्जओ पायमाऽऽसज ॥२६६८॥ कइया वि वायणाए, कइया वि य पुच्छणाए कइया वि । परियट्टणाए कइया वि, सत्थपरमऽत्थचिंताए ॥२६६९।। कइया वि य झाणेणं, मोणेण कयाइ संकुचियगत्तो । वीरासगाऽऽइणा तह, आसणब'धेण कइयावि ॥२६७०।। १ मा २. ७ रोजमसेन. 3 v. Herd. ॥२०८॥ Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रतिमास्वरूपं दर्शनप्रतिमा विषये प्रश्नोत्तरं च। ॥२०९॥ कइया वि दुवालस भाव-णाण परिभावणेण कझ्या वि । सद्धम्मकहासवणेण, नेज्ज कालं समाहीए ॥२६७१।। उचियसमए य मुणिणो, सिद्धतमहारहस्समणिनिहिणो । बहुमाणभत्तिमंतो. गंतूर्ण पज्जुवासेज्ज. ॥२६७२॥ भोयणकाले य तहा, ताय ! पसीयह अणुग्गहं कुणह । एह मह मंदिरंमी, संपइ आहारगहणऽत्थं ॥२६७३॥ इय पुत्तेण सविणयं, आहूओ थिमियमाणसो सणियं । गंतूण घरे विहिणा, रहिओ मुच्छाए भुंजेज्जा ॥२६७४॥ तह पवरवीरियवसा, सइ सामथम्मि अत्तहियखी । सविसेसुञ्जमजुत्तो, मइमं पडिमाउ पडिवज्जे ॥२६७५।। ताओ पुण एक्कारस, संखाए सावगाण भणियाओ । दसणपडिमाऽऽईया, जिणेहिं इय महियमोहेहिं ॥२६७६।। दंसण १ वय २ सामाइय ३, पोसह ४ पडिमा ५ अबभ ६ सञ्चित्ते ७ । आरंभ ८ पेस ९ उद्दिट्ठ-वज्जए १० समणभूए य ११ ॥ [दारगाहा] ॥२६७७।। पुव्वपवंचियगुणमणि-पसाहिओ सावगो महप्पा सो । पढमं दंसणपडिमं, पडिवज्जइ तीए पुण सम्म ॥२६७८॥ मिच्छत्तपंकवियलत्तणेण, थेवं पि कुग्गहकलंक । नाऽऽयरइ जेण मिच्छत्त-मेव तस्साहणायाऽलं ॥२६७९।। होज्ज गज्णाभोगजुओ, न विवज्जयवं तहेस धम्ममि । अस्थिक्काऽऽइगुणजुओ, सुहाऽणुबंधो निरइयारो ॥२६८०॥ नणु पुव्वपरूवियगुण-गणस्स सुस्सावयस्स सम्मत्ते । विजंते वि किमेवं, दंसणपडिमा पुणो भणिया ॥२६८१।। भन्नइ इह आगारे, रायाऽमिओगाऽइणो वि वज्जेइ । परिपालेइ य सम्मं, अट्ठविहं दसणाऽऽयारं ॥२६८२॥ इय सविसेसं दंसण-पडिवत्तिपहाणभावमाऽऽसज्ज । दसणपडिमा पढमा, नायव्वा सावयस्स भवे ॥२६८३॥ ॥२०९॥ Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला दर्शनप्रतिमा स्वीकारः मिथ्यात्वत्यागस्वरूपं च । ॥२१०॥ नणु जो निसग्गओ वा, अहिगमओ वा वि जायसुहबोहो । देवगुरुतत्तगोयर-गरुयविवज्जासजणगं ति ॥२६८४॥ नाऊणं मिच्छत्तं, पच्चक्रखइ देसणं पवजइ य । तं पइ पडिवत्तिकमो, को णु भवे भण्णए एसो ॥२६८५॥ स महप्पा दंसणनाण-पमुहगुणरयणरोहणगिरीणं । सुगुरूण भत्तिसारं, कयप्पणामो पयंपेइ . ॥२६८६॥ तुम्ह समीवे भंते !, करणेणं कारणेणऽणुमईए । मणवायाकाएहिं, जावजी पि मिच्छत्तं ॥२६८७॥ पञ्चक्खिऊण नीसेस-मोक्खसंपाडणेक्ककप्पतरूं । जावजीवं सम्म, सम्मत्तं संपवजामि ॥२६८८॥ अजप्पमिई मज्झं, जावजीवं पि परमभत्तीए । सम्मत्तसंठियस्स, होउ इमा भावपडिवत्ती ॥२६८९॥ अंतरअरिहणणाओ, देवो अरिहं खु देवबुद्धीए । निव्वाणसाहगगुणाण, साहणा साहुणो गुरुणो ॥२६९०॥ जिणपहुपणीयजीवाऽऽइ-तत्तमयसमयसत्थसदहणं । निव्वुइपुरप्पयाणे, पउणप्पयवीपडिसमाणं ॥२६९१॥ होउ य मे पईदिण-मुचियपूयपुव्वं जिणि दवंदणयं । सुसमाहियमणवइकाय-वित्तिणो तिसु वि संझासु ॥२६९२॥ धम्माऽभिप्पारण य, न कप्पए कि पि मह समायरिउ । लोइयतित्थेसु ण्हाण-दाणपिडप्पयाणाऽऽई ॥२६९३॥ तह अग्गिहुणणकिरिया, घडिवाहडिगाऽऽइजुत्तहलदाणं । संकंतिगहणदाणं, कन्नाहलविसयदाणं च ॥२६९४॥ संडपरिणयगकरणं, तिलगुलकणगकयघेणुदाणं च । कप्पासपवागोलोह-पमुहदाणं तहऽन्न पि ॥२६९५॥ धम्ममईए नाऽहं, दाहं जम्हा अधम्मविसए वि । धम्ममईए निवेसो, नासइ पतं पि सम्मत्तं ॥२६९६।। जं सम्मत्त सुत्ते, अविवजासो मईए निविट्ठो । सो पुण पुव्वुत्तेसुं, पवत्तमाणस्स कह होइ ॥२६९७॥ ॥२१०॥ Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग 16 रंगसाला देवगुदि स्वरूपं दर्शनप्रतिमाविषयकद्रव्य क्षेत्रादिस्वरूपं च । ॥२१॥ नो मे संपइ कप्पइ, कुतित्थपडिबद्धदेवलिंगीसु । देवगुरुणो त्ति काउं, पडिवत्ती धम्मबुद्धीए ॥२६९८॥ नो मह तेसु पओसो, मणयं पि न भत्तिमेत्तमवि किंतु । देवगुरुगुणविओगा, तेसु उदासत्तणं चेव ॥२६९९।। को नाम किर सकन्नो, कणगगुणविवजिए विवत्थुम्मि। कणगंति मई कुजा, कणगऽत्थी जइ वि सो गाढं ॥२७००। नहि अकणगं पि संत, जणेण गहियं पि कणगबुद्धीए । कणगप्पओयणाई, साहेउमऽलं परं वत्थु ॥२७०१॥ गयरागदोसमोहत्तणेण, देवस्स होइ देवत्तं । तच्चरियाऽऽगमपडिमाण, दंसणा तं च विन्नेयं ॥२७०२॥ सिवसाहगगुगगणगउरवेण, सत्थऽत्थसम्मगिरणेण । इह गुरुणो वि गुरुत्तं, होइ जहत्थं पसत्थं च ॥२७०३॥ एवं नियनियलक्षण-लक्खियफुडदेवगुरुसरूवस्स । तत्थुत्ततत्तपडिवत्ति-रूवसम्मत्तपडिमा मे ॥२७०४॥ भवउ दव्वविसुद्धा, दुल्लभगुणप्पहाणदव्वेहिं । सत्तीए दंसणं गाणं, गउरवेणं पगिट्टेणं ॥२७०५॥ खेत्तविसुद्धा सव्वत्थ, देवगुरुगोयरा हु पडिवत्ती । तुल्ल च्चिय मज्झ परं, सीयंतेयरविभासाओ ॥२७०६॥ कालविसुद्धा सा निर-इयारपरिपालणेण जाजीवं । भावविसुद्धा वि दढं, हटुप्पटुत्तणं जाव ॥२७०७॥ अहवा भावेणेवं, साइणिगहपमुहदोसगयसन्नो । उम्मत्तुक्खयचित्तो य, जाव न भवामि कि बहुणा ॥२७०८।। जाव य दंसणपडिमा-परिणामो कह वि नोवघायवसा । परिवडइ ताव मझ, सणपडिमा इमा होउ ॥२७०९॥ एत्तो संकं संखं, वितिगिच्छं तह कुतित्थिसत्थस्स । संथवपसंसणाइ य, वञ्जइस्सामि जाजीवं ॥२७१०॥ नरवइगणबलदेवय-अमियोमा एत्थ मोकला मज्झ । वित्तिअभावो पिइमाइ-पमुहगुरुनिग्गहो य तहा ॥२७११।। ॥२१॥ Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सम्यक्त्वं विना धर्मानुष्ठानस्य निष्फलतायाम् अन्धपुत्रदृष्टान्तः । ॥२१२॥ इय कयपडिमापडिवत्ति-सुंदरं सावगं गुरुजणो वि । उव्ववूहइ कयपुनो, धन्नो य तुमं ति जेण इहं ॥२७१२।। ते धन्ना ताण नमो, ते च्चिय चिरजीविणो बुहा ते य । जे निरइयारमेयं, धरति सम्मत्तवररयणं ॥२७१३॥ एयं हि परं मूलं, कल्लाणाणं तहा गुणगणस्स । एएण विणाऽणुट्ठाण-मफलमुच्छ्रण पुफ व ॥२७१४॥ अवियकुणमाणो वि हु किरियं, परिचयंतो वि सयगधगभोए । दितो वि दुहस्स उरं, जिगइ न अंधो जह विपक्खं ॥२७१५॥ तह लिंतो वि निवित्ति, परिचयंतो वि सयणधणभोए । दितो वि दुहस्स उरं, मिच्छदिट्ठी लहइ न सिवं ॥२७१६॥ एत्थ य अंधक्खाणय-मेवं अक्खति किर वसंतपुरे । नयरे राया नामेण, आसि रिउमद्दणो तस्स ॥२७१७॥ अंधो अहेसि पुत्तो, पढमो बीओ य दिव्यचक्खु ति । अज्झावगस्स पढणऽत्थ-मप्पिया ते य नरवइणा ॥२७१८॥ गंधव्वप्पमुहाओ कलाओ, अंधो त्ति तेण जेद्वसुओ। जाणाविओ तदियरो, धणुवेयाऽऽईओ सव्याओ ॥२७१९॥ अह परिभूयं मुणिऊण अप्पयं, विगयचक्खुणा वुत्तो। उज्झाओ कीस न मइ. सत्थं तुं सिक्खवेसि त्ति ॥२७२०॥ उज्झाएणं जंपिय-मऽहो महाभाग! चक्खुरहियस्स । कह तुज्झ तमऽहमुजो-गिणो वि पारेमि परिकहिउ ॥२७२१॥ अंधेणं पडिभणियं, जइ वि हु एवं तहा वि में अहुणा । सिक्खवसु धणुव्वेयं, अह तग्गाढोवरोहेण ॥२७२२॥ उवइट्ठो गुरुणा से, तेण विनाओ सुबुद्धिविभवेण । जाओ य सद्दवेही, चुक्कइ न कहं पि लक्खस्स ॥२७२३॥ एवं ते दोवि सुया, कलासु कुसलत्तणं परं पत्ता । अन्नम्मि य पत्थावे, समागयं तत्थ परचकं ॥२७२४॥ ॥२१२॥ Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।२१३॥ ।।२७२९ ।। ॥२७३० ॥ ॥२७३१॥ अह सो कट्टित्तो, पण आणाए परबलकलितो । आहवविहिपरिहत्थो, चलिओ रिउचकमकमिउ || २७२५॥ कह जेट्टे विजंते, काउमिमं जुञ्जए कणिस्स । इति जंपिऊण सामरिस-मसमको परिवहंतो ॥२७२६ ।। रिउसेन' पर अंधो, वचतो सासिओ इमं पिउणा । वच्छ ! नियभूमिगाए उचियं चिय जुञ्जए काउ ॥२७२७॥ न य सुठु कलाकुसलो वि, पत्रलभुयजुयलवलसणाहो वि । दिट्ठविरहेण काउं, तुममऽरिहसि समरवावारं || २७२८।। इच्चाभूरिवयणेहिं णेगवाराउ वारिओ वि बहुं । अवगन्निऊण अंधो, दढकंकेडनू मियसरी रो करडतडपगलियमयं, निविडगुडाऽऽडोवकप्पणाभीमं । आरुहिऊण गयवरं, निहरिओ झति नयराओ सद्दाऽणुसारपम्मुक - मग्गणुप्पीलछाइयदियंतो । परचक्केणं सद्धि, जुज्झेणं संपलग्गो य अह सवतो सदाऽणु - सारनिवडतघायसंघायं । दट्ठूण मुणियत्तता, रिउणो मोणं समल्लीणा रिउस असुणतो, तत्तो अधो पहारमकुतो । पारद्धो हणिउमरी हि सव्वओ विहियमोणेहि' मोयाविओ य कहकहवि, भाउणा सो सचक्खुणा झति । दिट्ठतोवणओ इह, पढमं चिय दंसिओ चेव || २७३४|| पत्थुयमेत्तो भन्न, जाजीवं दंसणं गिही घेत्तुं । पच्छा य निरइयारं, दंसणपडिमं पवज्जेइ ।।२७३५।। अह तं सम्मं परिपालि-ऊण तग्गुणजुओ पुणो वीयं । वयपडिमं पडिवञ्जइ, तीए पुण गिण्हह वयाई || २७३६|| पाणिवद्दाऽलियअद्दत्त-भपरिग्गहरिवित्तिरूवाई | बंधाई अइयारे, वजह य इमे सुजते सविसेसधम्मसवणाऽऽइए, किच्चे बट्टई सम्मं । अणुकंपारसरसियंत - करणवित्तीय हवइ सया १] निपुरा 2.5 3 माच्छाहित ॥२७३२॥ ॥२७३३॥ ॥२७३७|| ॥२७३८॥ अन्धपुत्रस्य कृनमौनरिपुभिः प्रहारारम्भः चक्षुष्मत्पुत्रेण मोचनं व्रतप्रतिमायां अतिचारवर्जनोपदेशः । ।।२१३॥ Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग सामायिके रंगसाला पश्च गुणाः तेषां स्वरूपं. ॥२१४॥ अह तइयं सामाइय-पडिमं पुव्वोवइट्टगुणकलिओ । पडिवज्जेइ महप्पा, सम्ममुदासीणयाऽऽइजुओ ॥२७३९॥ उदासीणय १ मज्झत्थ २-संकिलेसविसुद्धीओ ३ । अणाउलत्त ४ असंगतं, एए पंच गुणा इहं ॥२७४०॥ जेहि तेहिं जह तह, भोयणसयणाऽऽइएहिं चित्तस्स । जो संतोसो जायइ, सा हु उदासीणया वुत्ता ॥२७४१॥ सामाइयपढमंग, एसा य विसुद्धिकारणत्तेण । भणिया जिणेहिं संपइ, भन्नइ मज्झत्थवित्ती उ ॥२७४२॥ एस सयणो परो वा, इय बुद्धी पयइतुच्छचित्ताण । पयईए विउलचित्ताण, पुण इमं जयमवि कुटुंब ॥२७४३॥ जम्हा अणाइनिहणे, संसारमहासरे सरंताणं । बहुभवसयअन्जियकम्म-रासिवसगाण सत्ताणं ॥२७४४॥ अन्नोन्नमऽणेगविहो, कस्सेह न केण को व संबंधो । संजाओ इय चिंता, जा सा मज्झत्थवित्ती उ ॥२७४५।। अह संकिलेसविसुद्धी, भन्नइ संवसइ जेहिं सह ताणं । अन्नाण य दुन्नयदंस-णे वि जमणक्वपरिहरणं ॥२७४६।। ठाणगमसुयणजागर-लाभाऽलाभाइएसु सव्वत्थ । जो हरिसवेमगस्सा-ऽभावो सो पुण अणाउलया ॥२७४७|| अह कणयकयवरेसुं, मित्ता मित्तेसु सोक्खदुक्खेसु । बीभच्छपेच्छणिज्जेसु, तह य थुइवायनिंदासु ॥२७४८|| अन्नत्य य विविहमणो-वियारकारणसमागमे वि सया । समचित्तत्तं जं तं, असंगयं बिति जयपहुणो ॥२७४९।। एयाणं समुदाओ. पंचण्ह गुणाण परमसामइयं । अहव उदासत्तं चिय, एक तकारगं परमं ॥२७५०॥ कि बहुणासावञ्जजोगवजण-निरवाजोगसेवणारुवं । सामाइयमित्तरिय, गिहिणो परमं गुणट्ठाणं ॥२७५शा ॥२१४॥ Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सामायिका| दिप्रतिमानां स्वरूपम् । ॥२१५॥ इय तइयाए सम्मं, करेइ सामाइयं स पडिमाए । मणदुप्पणिहागाई, तहाईयारे य परिहरइ ॥२७५२॥ पुवप्पडिमाजुत्तो, उद्यमीमाईसु पव्वदियहेसु । पडिवाई चउत्थीए. पोसहं चउविहंपि गिही ॥२७५३॥ अप्पडिदुप्पटिलेहिय-सज्जासंथारगाऽऽइ वज्जेइ । सम्मं च अणणुपालण-माऽऽहाराईसु एयाए ॥२७५४॥ अह पंचमपडिमाए, पोसहदिवसेसु एगराईयं । सो पडिम पडिवाइ, पुब्बोइयसव्वगुणजुत्तो ॥२७५५॥ असिणाणो दिणभोई, अबद्धकच्छो दिणम्मि कयबंभो । रत्ति परिमाणकडो, पडिमावज्जेसु दियहेसु ॥२७५६।। झायइ पडिमाए ठिओ, तिलोयपुज्जे जिणे जियकसाए । नियदोसपचणीयं, अन्नं वा पंच जा मासा ॥२७५७।। छट्ठीए बंभचारी, रत्ति पिस होइ नवरि सविसेसं । जियमोहो अविभूसो, ठाइ रहे सह न इत्थीहि ॥२७५८॥ चयइ य अइप्पसंगं, सिंगारकहं च जाव छम्मासा । पुब्धोइयपडिमासु, पडिबद्धमणो य अपमाई ॥२७५९।। सत्तमपडिमाए पुणो, सचित्तमाऽऽहारमेस परिहरइ । पुब्बोइयगुणजुत्तो, अपमत्तो सत्त जा मासा ॥२७६०॥ आरंभमट्ठमीए, सावज कारवेइ पेसेहिं । पुचपवत्तं न सयं, वित्तिकए अट्ठ जा मासा ॥२७६१॥ नवमीए पेसेहि वि, सावज' कारवेइ नाऽऽरंभं । धणवं संतुट्ठो पुत्त-मिच्चनिकिखत्तभारो ति ॥२७६२।। लोगववहारविरओ, थेवममत्तो य परमसंविग्गो । एसो पुव्वपवंचिय-गुणजुत्तो जाव नव मासा ॥२७६३॥ दसमीए तदुद्देसेण, जं कडं तंपि भुजइ न भत्तं । छुरकयमुंडो कोई, सिहाधरो वा हवेज गिही ॥२७६४॥ पुट्ठो य निहाणाई, सयहिं कहेज जइ स जाणेजा । पुन्वपडिमासमग्गो, दस मासा जाव विहरेजा ॥२७६५।। ॥२१५॥ Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२१६।। प्रतिमानां जघन्योत्कृष्टकालमानं तत्समाप्तौ कर्तव्योपदेशश्च । एगारसीए एसो, खुरेण लोएण वा वि मुंडसिरो । रयहरणोवग्गहधारी, समणभूओ ददं विहरे ॥२७६६॥ नवरं सयणसिणहे, अव्वुच्छिन्ने तहाविहे कहवि । सन्नायसन्निवेस, दह्र वच्चेज नियसयणे ॥२७६७। तत्थ वि सो आहारं, साहू विव एसणाए उवउत्तो । कयकारियाऽणुमोयण-विवज्जियं चेव गिण्हेजा ॥२७६८॥ अह तस्सभिगमणाउ, पुव्वाउत्तं तु भत्तसूयाई । कप्पइ आहारगयं, पच्छाउत्तं तु नो कप्पे ॥२७६९।। तस्स य मिक्खट्ठाए, घरप्पविट्ठस्स जुञ्जए वोत्तुं । पडिमोवगयस्स महं, मिक्खमहो देह गिहिणो त्ति ॥२७७०॥ एवं च विहरमाणो, को सि तुम इय परेण सो पुट्ठो । सड्ढो सावंगपडिमा-पडिवन्नो हं ति पडिभणइ ॥२७७१॥ एवं उक्कोसेणं, एक्कारस-मास जाव विहरेइ । एगाहादियरेणं, सेसासु वि इय जहन्नेणं ॥२७७२।। सम्मत्तासु य एयासु, कोवि धीरो गहेज पव्वज्ज । अन्नो गिहत्थभावं, वएज पुत्ताऽऽइपडिबधा ॥२७७३।। IN गेहडिओ य संतो, पायं पम्मुक्कपाववावारो । सइ सामत्थे सीयंत-जिणगिहाऽऽई पडियरेजा ॥२७७४।। तदऽभावे साहारण-दव्ववएण वि करेज तच्चितं । साहारणऽत्थविणिओग-विसयमिय नवरि जाणेजा ॥२७७५।। जिणभवणं १ जिणबिच २, तह जिणबिंबाण पूयणं तइयं ३ । जिणपवयणपडिबदाई, पोत्थयाणि य पसत्थाई ४ ॥२७७६।। निव्याणसाहगगुणाण, साहगा साहुणो, य ५ समणीओ ६। सद्धम्मगुणाऽणुगया, सुसावगा ७ साविगाओ तहा८ ॥२७७७।। पोसहसाला ९ दंसण-कजं पि तहाविहं भवे किपि १० । एवं दस ठागाई. साहारणदबविसओ ति ॥२७७८॥ तत्थ य समणा अणियय-विहारचरियाकमेण जहसुत्तं । अणुपुब्वेण पुराईसु, मास-चउमासकप्पेण ॥२७७९।। I I ॥२१६॥ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२१७॥ सं. रं. १९ ॥२७८० ॥ ॥२७८१ ॥ ।।२७८२ ।। ॥२७८४॥ ।।२७८५ ।। ॥२७८६॥ पडिवंधपरिच्चाएण, दव्वखेत्ताऽऽइएस विहरंता । तह सावगा वि वाणिञ्ज - तित्थ जत्ताऽऽइकज्जेण मुणियाऽऽगमपरमत्था, जिणसासणपरमभत्तिसंजुत्ता । गामाऽऽगरनगराईसु, किर चरमाणा पयत्तेण मम्गाऽणुलग्गगामाऽऽइएसु, जिणभवणपमुहनियपक्खं । गामदुवारब्भासाइ- संठियं परिणयंति जणं तव्वयणाओ अस्थि त्ति, सम्ममऽवगम्म जिणगिहाऽऽयं । गच्छंति तत्थ विहिणा, पमोयभरपुलइयसरीरा ||२७८३ || जइ ताव थिरा ता पढम - मेव चिअवंदणं जहुत्त विहि । काऊणं जिणगेहम्मि, १ भग्गलुग्गाइ पेहंति अह ऊसुगत्तणं ता, संखित्तयरं पि पणमिउ पच्छा । तस्सडियपडियमंगं, पेहंति होज तं कह वि तत्तो कुणंति सामत्थ-संभवे सावगा उ तच्चितं । तद्देसणादुवारेण, चेव मुणिणो वि जहजोग्गं अहवा सदेसपरदेस - गामनगराऽऽगराइठाणेसु । सच्चरियजणाऽऽइन्नेसु, सावगेहि विरहिए परिदुब्बलसावगसंग - एसु वा उदयिवत्थुपुरिसेसु । जं होज जिणघरं जिष्ण-सिष्णपरिसडियपडियाई ॥ २७८८।। विहडियसंधिचयं वा, परिखीगदुवारदेसपिहणं वा । देसणपयट्टमुणिजण - मुहाउ तं अहव लोगातो सोच्चा किंपि कहिं पिव, दटुं सयं सावगो विचिंतेजा । अणुरत्तअट्ठिमिजो, जिणसासणभत्तिरागेण केणावि पुननिहिणा, इयरूवजिणालयं कुर्णतेण । परिपुंजिऊण धरिओ, नियजसपसरो अह' मन्ने किंतु इय निवडघडणे वि, अहह ! कालेण विहियमिह खूणं । अहवा विणस्सरा च्चिय, सव्वपयत्था भवसमुत्था ||२७९२ ॥ १ रुग्ण = जीर्णम् । ॥२७८७।। ॥२७८९ ॥ ॥। २७९० ॥ ।।२७९१ ।। अनियतविहार चर्यायां जीर्णजिनचैत्यदर्शने तदुद्धरणम् । ॥२१७॥ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२१८॥ ता अहमहुणा भंजेमि, एयकूषणं तहा कए य इमं । भवगत्तंऽतोणिवडिय-जणहत्थाऽऽलंबणं होही ॥२७९३।। इति चिंतिऊण जइ तं, सत्तो सयमेव सुंदरं काउं । ता एक्को चिय कुणेइ, सक्को काउ' अह न एको ॥२७९४|| ता अन्नेसि पि हु सावगाण, जाणावि तमऽत्थं तो । तन्विसयमऽभुवगर्म, कारावेजा भणिइकुसलो ॥२७९५।। अह जह सो तह ते विहु, असमत्था तत्थ पत्थुए अत्थे । अन्नो वि नथि तकज-कारओ कोविजइ ताहे ॥२७९६॥ इह अंतरम्मि साहा-रणस्स दव्वस्स होइ तं विसओ। न हु साहारणदव्यं, वएज धीमं जहकहंपि ॥२७९७।। सीयंतजिणगिहाइ वि, नो वट्टेजा अओ उ अन्नत्तो । दवाऽभावे साहा-रणं पि विवेजसु तहाहि ॥२७९८॥ जिन्न नवीकरेजा, सिन्न पुण संठवेज ल्हसियं च । पुणरवि संपधरेजा, सडियं च पुणो वि संधेजा ॥२७९९॥ पडियं समुद्धरेजा, लिपावेजा य विगयलेवं च । विगयछुहं च २छुहावेज, देज्ज पिहणं च अपिहाणे ॥२८००॥ तह कलसाऽऽमलसारग-पट्टथंभाऽऽइयं तदंगं च । सडियपडियं तहा पडिय-खंडिच्छिईच पायारं ॥२८०१॥ एमाईयं अन्न पि, तग्गय परिविसंठुलं दटुं । सम्मं समारएज्जा, सव्वं सबप्पयत्तेण ॥२८०२॥ साहारणदव्वेण वि, तं जिणगिहमुद्धरावियं संतं । गुणरागिपेच्छगाणं, होइ धुवं बोहिलाभकए ॥२८०३॥ पुढवाइयाण जइ वि हु, होइ विणासो जिणिंदगिहकरणे। तब्बिसया तह वि सुदिद्वि-णोऽस्थि नियमेण अणुकंपा ॥ ॥२८०४॥ ___एयोहि तो बुद्धा, विस्या रक्ख ति जेण पुढवाई । तत्तो निव्याणगया, अबाहगा आभवमिमाणं ॥२८०५॥ १ रिन्न' = शीर्णम् । २ सुधयेत् = धवलयेत् । जीर्णजिनचैत्यस्य अवयवानां वर्गनं साधारणद्रव्येणापि चैत्योद्धरणे गुणरागिणां बोधिलाभः। ॥२१८॥ Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२१९।। जिनभवनकारणे पृथिव्यादिहिंसासंभवेऽपि विशिष्टगुणाः जिनबिंबनिर्मापणे उपदेशश्च । रोगिसिरावेहाऽऽईसु, वेज्जकिरिया व सुप्पउत्ताउ । परिणामसुंदर च्चिय, चेट्ठा संवाहजोगे वि ॥२८०६॥ इय जिणभवणदारं, भणियं जिणबिंबदारमऽह भणिमो। तत्थ पुराऽइसु सव्वंग-संगयं अस्थि जिणभवणं ।।२८०७॥ किंतु न तत्थऽस्थिजिणिंद-बिंबमंतो जओ उ केणावि । तमवहीरियं व होज्जा, भग्गं व विलुगियं च तओ ॥ ॥२८०८॥ पुव्वुत्तविहाणेणं, साहारणदव्यमवि समादाय । नियसामत्थाऽभावे, सम्मं कारेज्ज जिणबिंब ॥२८०९॥ कारिता जिणबिंब, निरुवमरूवं ससि व सोमं च । पुबुत्तजिणगिहे तं, उचियविहीए पइद्वेज्जा ॥२८१०॥ तं च गुणरागिणो केई, पेच्छिउ उच्छलंतरोमंचा । बोहिं लभेज्ज अन्ने, जिणदिक्वं तम्मि चेव भवे ॥२८११।। जइ पुण अणज्जजणसंगएसु, खिजंतवत्थुपुरिसेसु । पच्चंतदेसवत्तिसु, सावगजणवज्जिएसुं च ॥२८१२॥ गामनगराऽऽगराइसु, जिणभवणं होज्ज नवरि जज्जरियं । जिणबिं बं पुण सव्वंग-सुंदरं दरिसणीयं च ॥२८१३॥ तत्थ अणारियजणकीर-माणासायणाऽऽइदोसभया। तत्तो जिणालयाओ, तहट्ठियाओ वि कड्ढित्ता ॥२८१४॥ जिणबिंब अनम्मि वि, संचारेज्जो पुराइए उचिए । अन्नत्तो संचारण-सामग्गीए पुण अभावे ॥२८१५।। साहारणदवाओ, तस्सामग्गि करेज्ज जहजोगं । एवं च कए के के, न बोहिबीयाऽऽइणो सुगुणा ॥२८१६॥ इय जिणबिंबद्दारं, भणियं जिणपूयदारमऽह भणिमो । तत्थ सुचरियजणडूढत्त-पमुहगुणजुत्तखेत्तेसु ॥२८१७।। अणहं जिणिदंभवणं, अणहं जिणबिंबमावि परं किंतु । न कुओ वि पत्तियामेत्त-मावि तहिं किंपि पूयंगं ॥२८१८॥ ॥२१९॥ Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला २८१ सा जिनबिम्बपूजनासंभवे सति तत्पूजनोपदेशः पुस्तकद्वारं च। ॥२२०॥ होइ ति सयं दटुं, पुवुत्तविहीए अहव सोऊणं । तो मेलिय सव्वे वि हु, तप्पुरगामाइमयहरगे ॥२८१९॥ साहू व सावगो वा, सुनिउणवयणेहि पनवेज्ज जहा । इह तुम्हे चेव परं, एक्के धन्ना न अन्ने उ ॥२८२०।। जाण किर सभिवेसे, इयरूवाई विचित्तभत्तीणि । दीसंति कित्तणाई, मणोहराई तहऽन्न च ।२८२१॥ सव्वे वि पूयणिजा, सम्मं सव्वे वि वंदणिज्जा य । सव्वे वि अञ्चणिज्जा, तुम्हाणं देवसंघाया ॥२८२२॥ तह कीस इह न संपइ, पूया जुत्तं न चेव तुम्हाणं । पूयंऽतरायकरणं, देवाणेमाइएहिं च ॥२८२३॥ वयणेहिं ते सम्मं, उवरोहेज्जा अणिच्छमाणेसु । अन्नत्तो पूयाऽसं-भवे य साहारणं पि धणं. ॥२८२४॥ दाउं तत्थाऽऽवासिय-मालागाराऽऽइलोयहत्थेण । पूर्य धूवं दीवं च, संखसदं च कारेज्जा ॥२८२५॥ एवं च कए ठाणाऽणु-रागकारीण भव्यसत्ताण । कप्पदुमो व १उत्तो, नूणं गेहंऽगणे चेव ॥२८२६॥ दट्टुं पूयाऽइसयं, परमगुरूणं जिणाण बिबेसु । बंधति बोहिबीयं, जीवा संजायबहुमाणा ॥२८२७॥ एवं पूयादारं, सम्म संखेवओ समकवायं । वोच्छं गुरूवएसा, पोत्थयदारं पि अह तत्थ ॥२८२८॥ अंगोवंगनिबद्ध, अणुओगचउक्कओवओगि वा । जोणीपाहुडजोइस-निमित्तगब्भऽत्थमऽवरं वा ॥२८२९|| जं सत्थं जिणपवयण-परमुन्नइकारणं महत्थं च । वोच्छिज्जंतं दिटुं, सुयं च तं जइ लिहावेउ' ॥२८३०।। सयमसमत्थो अन्नो य, नत्थि जइ तल्लिहावगो कोई । ता साहारणदव्वेण, तं लिहावेज बुढिकए ॥२८३१।। १ उप्तः । मुजी. ॥२२०॥ Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२२१॥ ॥२८३६॥ ॥२८३७|| ||२८३८|| तिसरं चउस्सरं बहुस्सरं च विहिणा लिहाविऊणं च । तप्पोत्थयाइं सुवियढ - संघट्टाणेसु डावे आ जे गहणधारणाए, पडुया ओयस्सिगो वईकुसला । पइभाइगुणसमेया, ताण समप्पेज्ज विहिपुब्वं आहारवसहिवत्थाऽऽइएहि, काऊणुवग्गहं ताग । सासगवन्ननिमित्तं, कुआ तव्यायणविहिं च अद्धरिसणीयमन्नेसि, सासणं कथमिणं कुणंतेणं । थिरया नवधम्माणं, चरणगुणाणं विसुद्वी य अव्वोच्छित्ती जिणसासणस्स, भव्वाऽणुकंपणं अभयं । सत्ताण य ता एत्थं, पयट्टियन्वं जहासत्ति' पोत्थयदारं भणिऊण, भन्नई साहुदारमह तत्थ । वत्थाऽसणपत्तोसह - भेसज्जाऽऽइस मत्थं पि फासुयमकयमकारिय-मणणुमयं कोडिनवगपरिसुद्धं । उस्सग्गेणं मुणिपुंग-वाण संजमकए देज्जा संजमपोसकए चिय, जड़ जड़दाणं कहं तयडाउ । एमेव पुढविकायाइ - हिंसणं होइ जुत्तं ति " संथरणम्मि असुद्धं, दोन्ह वि गिण्हंतदि तयाणऽहियं । आउर दिट्टंतेणं, तं चैव हियं असंथरणे " चोरहरिओवहित्तं, गाढगिलाणत्तमोमवत्तित्तं । एमाई अन्नं पि हु, अववायपयं पहुच पुणो वत्थाऽसणाइयाणं, ओसह मेसज्जमाऽऽइयाणं च । जड़ सव्वोवाएहि, अहागडाणं न संपत्ती तो कीयगडाऽऽईणि वि, संपाडेज्जा हु सपरसामत्था । अह अन्नत्तो तस्सत्ति-संभवो नेव से अस्थि ॥२८४३|| संपाडेज्जा इय अंतरम्मि, साहारणेण सो सम्मं । साहू वि ताणि गिण्हर, छडणचित्तो अवनाए जं उस्सग्गनिसिद्धाई, जाई दव्वाणि संथरे मुणिणो । कारणजाए जाए, सव्वाणि वि ताणि कप्पंति ॥२८४५ ॥ ||२८३९ ॥ ॥२८४० ॥ ॥२८४१ ॥ ॥२८४२ ॥ ॥२८४४॥ ||२८३२|| ॥२८३३॥ ॥२८३४॥ ||२८३५|| पुस्तक लेखनवाचने गुणाः साधुद्वारे औषधादि दानविधिः । ॥२२९॥ Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२२२॥ चोयग आह जं चिय पए निसिद्ध ं तं चिय जड़ कप्पई पुणो तस्स । एवं होइ अणवत्था, न य तित्थं नेय सच्च तु ॥२८४६॥ उम्मत्तवायसरिसं खु, दंसणं न विय कप्पडकप्पं तु । अह ते एवं सिद्धी, न होज्ज सिद्धी उकस्सेवं ॥२८४७॥ आयरिय आह न वि किंचि अणुन्नायं, पडिसिद्ध वा वि जिणवरिं देहि । एसा हु तेसिमाऽऽणा, कज्जे सच्चेण होयव्वं ॥२८४८|| किंच दोसा जेण निरूभंति, जेण खिअंति पुव्वकम्माई । सो सो मोक्खोवाओ, रोगावस्थासु समणं व उज्जुयमग्गुस्सग्गो, अत्रवाओ तस्स चेत्र पडिवक्खा | उस्सग्गा विणिवइयं धरेइ सालं मनवाओ धावतो उच्चाओ, मग्गन्नू किं न गच्छति कमेण । किं वा मउई किरिया, न कोरई असहओ तिकूखं उन्नयमवेक्ख निन्नस्स, पासिद्धी उन्नयस्स निन्नाओ । इय अन्नोनपसिद्धा, उस्सग्गऽववाय दो तुल्ला जावइया उस्सग्गा, तावइया चेव होंति अववाया । जावइया अववाया, उस्सग्गा ततिया देव सहाणे सहाणे, सेया बलिणो य हो ति खलु एए । सट्ठाणपरडाणा य, होति वत्थूउ निफन्ना संथरओ सङ्काणं, उस्सग्गो असहुणो परट्ठाण । इय सड्डाण परं वा, न होइ वत्युं विणा किंचि अववाओ वि ठियस्स हु, गीयरस य पुट्ठकारणे नेओ । अलम इपसंगभणणेण, पत्थुयं चैव अह भणिमो ॥२८५६ ॥ ।। २८५५।। ॥२८४९ ॥ ॥२८५०॥ ॥ २८५१ ।। ||२८५२|| ।। २८५३ ।। ॥२८५४ ॥ कल्पयाकल्प्य विषये प्रश्नोत्तरम् उत्सर्गापवाद स्वस्थानपरस्थानादीनां च ॥२२२॥ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधु-साधी श्रावकश्राविकाद्वागगां स्वरूपम् । ॥२२३॥ सूलमसणाऽऽइलाभे, चएज साहू असुद्धए विहिणा । पगुणते आलोयइ, असुद्धमन्नाइ जं भुतं ॥२८५७॥ इय जह साहुदारं, समणीदारं पि तह वियाणेज्जा । नवरं इत्थित्ताओ, तासिमऽवायाण बहुलत्तं ॥२८५८|| परिपिकसाउफलभर-बदरिसमाओ हवंति अज्जाओ । गुत्तिवइपरिगयाओ वि, सव्वगम्माउ पयईए ॥२८५९।। ता ताण परमजत्तेण, सम्बओ निच्चरक्खणीयाण । जइ पचणीयदुस्सील-लोयवसओ भवेऽणत्थो ॥२८६०॥ ता साहारणदब्ब-प्पयाणविहिणा वि सयमसामत्थे । कुज्जा संजमपच्चूह-कारिविद्धंसणं सम्मं ॥२८६१।। भणियं समणीदारं, सावगदारं भणामि तहियं च । धम्माणुरत्तचित्तो, धम्माऽणुद्वाणनिरओ य ॥२८६२।। जइ कहवि गुणपहाणो, सुसावओ वित्तिदुब्बलो होइ । अत्थि य वणिकला से, दविणविणासी य जइ नो सो ॥ . ॥२८६३३॥ ताहे साहारणदव्वओ वि, काऊण कं पि हु ववत्थं । ववहारनिमित्तं तस्स, मूलरासिं समप्पेज्जा ॥२८६४।। अह निचिन्नाणो तह वि, अद्धपायाऽऽड़ देज्ज से अहवा । जइ नो वसणोवहओ न, कलहणो नेय पिसुणो य ॥२८६५॥ करकच्छाऽऽइसु सुद्धो, पवन्नदक्खिन्नविणयसारो य । तत्तो कम्मकरंतर-ठाणे सो च्चिय धरेयन्वो ॥२८६६॥ समधम्मवत्तिगो वि हु, तबिवरीयस्स धारणे नियमा । संभवइ अप्पणो पव-यणस्स खिंसापर्य लाए ॥२८६७।। एवं सावगदारं व, साविगादारमावि वियाणेज्जा । सविसेसमऽह विहेया, तच्चिता अज्जियाण व ॥२८६८।। एवं च कुणंतेणं, तेणं जिणसासणस्स धीरेण । अब्बोच्छित्तिनिमित्तं, परमपयत्तो कओ होइ ॥२८६९॥ ॥२२३॥ Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधर्मिकवात्सल्यस्वरूप तत्करणे | तीर्थबृद्धिश्व। ॥२२४॥ अहवाएवं विहिए विहियं, सम्मत्ताऽऽगुणपखवाइत्तं । सम्वन्नुसासण पि य, पभावियं होइ तेणेव . ॥२८७०॥ अविभावियसपरजणो, अणविक्खियसरिसजाइउवयारो । सहधम्मयरा मह बंध-व त्ति निच्च विचिंतितो ॥२८७१॥ साहम्मियाण सड्ढो, करेइ संसुमरण पगरणेसु । संभासणं च दिट्ठाण, पूयण पूगमाईहिं ॥२८७२॥ पडियरण रोगाईसु, विस्सामणमऽद्धगमणखिन्नाण । ताग सुहेण सुहितं, तग्गुणउब्भावणं चेव ॥२८७३।। अवराहगोवण जोयण च, बहुगुणअवंझलाभग्मि । ववहारे सीयंताण, सारण धम्मकिच्चेसु ॥२८७४॥ दोसाण सेवणे वा-रणं तहा चोयणं सुमहुरेहिं । वयणेहि तेहिं परसेहि, चेव पडिचोयण बहुसो ॥२८७५॥ सइ सामत्थे उवडंभ-करणमऽह वित्तिदुब्बलाण च । पडियारकरणमऽच्चन्त-वसणगत्तानिवडियाण ॥२८७६।। नीसेसधम्मकज्जुञ्जयाण, साहेज्जकरणमऽणवरयं । दंसणनाणचरित्ते, ठियाण सम्मं थिरीकरण ॥२८७७|| इय बहुविहप्पगारं. साहम्मियवच्छलत्तण नियमा । कुणमाणो सड्ढो तित्थ-बुढिमऽणहं जणइ भुवणे ॥२८७८॥ एवं पसंगपत्तऽत्थ-जुत्तमक्खायसाविगादारं । पोसहसालादारं पि, संपयं संपवक्खामि ॥२८७९।। सुस्सामिपरिग्गहिएम, तहय सुविसिट्ठजणसमिद्धेसु । गामनगराऽऽगराइसु, पोसहसाला सडियपडिया ॥२८८०॥ जइ होल होज सड़्ढा य, तत्थ भवभीरुणो महासत्ता । निच्च पि छबिहाऽऽवस्स-याइसद्धम्मकम्मरया ॥२८८१।। नवरि तहाविहलामं-ऽतरायकम्मोदयस्स दोसेण । सव्ववसाया वि हु कट्ठ-कप्पणा होंति निव्वाहा ॥२८८२॥ ॥२२४॥ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पौषधशालासमुद्धरणे गुणाः । ॥२२५॥ उद्धरिउमणा वि न चेव, सत्तिमंता तमुद्धरेउ जे | वियलियपक्खा सलहा व. अप्पयं दीवए पडिय ॥२८८३।। ता सइ सत्तीए सयं, अन्नत्तो देसणं व काऊणं । उभयाऽभावे साहा-रणाओ तं उद्धरावेजा ॥२८८४॥ एवं समुद्धराविय-पोसहसालो विहीए सो धनो । अन्नेसि सुपवित्ती-निबंधणं होइ नियमेण ॥२८८५।। दंसाई अगणिते, पोसहसामाइयं पवत्ते उ । संवेगभावियमई, झाणऽज्झयण करेंते उ ॥२८८६॥ दट्टण तत्थ सड्ढे, केइ निबंधंति बोहिबीयाई । अन्ने उ लहुयकम्मा, एत्तो चिय संपबुझंति ॥२८८७।। तित्थस्स वन्नवाओ, गुणरागीणं तहा पवित्ती य । अव्वोच्छित्ती तित्थे, अभयं घोसावियं लोए ॥२८८८॥ एत्तो जे पडिबुद्धा, नियमा निव्वाणभायण ते उ । ता तक्यवहणाउ, विमोइया हो ति जीवा उ ॥२८८९।। जइ वि नियनियगिहेसु, आणंदाईण पुरिससीहाण । एक्के कगाणुवासग-दसापमोक्खेसु सत्थेसु ॥२८९०।। पोसहसालाओ वनियाओ, न तहा वि संभवइ दोसो। सुबहूणं साहारण-पोसहसालाए भणणे वि ॥२८९१।। जम्हा सुबहूणं मीलगम्मि, सविसेसभाविणो सुगुणा । सम्मं अन्नोन्नकया, अणुहवसिद्ध च्चिय तहाहि ॥२८९२॥ अन्नोन्नविणयकरण, अन्नोन्नं सारणाऽऽइकरणं च । धम्मकहावायणपुच्छ-णाऽऽइसज्झायकरणं च ॥२८९३।। सज्झायपरिस्संताण, तह य विस्सामणाऽऽइकरणं च । अन्नोन्नं सुहदुक्खाइ-पुच्छणं धम्मबंधूणं ॥२८९४॥ सुत्तऽत्थतदुभयाणं, तुट्टाणं संधणच अन्नोन्न । अन्नोन दिदुस्सुय-सामायारीए परिकहण ॥२८९५॥ अन्नोन्नसुयऽत्थाण, विसयविभागम्मि ठावणं सम्मं । कायव्वं जोगविसए, विहिअविहिनिरूवणं च मिहो ॥२८९६॥ ॥२२५॥ Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला एकपौषधशालायां श्रावका पस्परमिलने गुणाः दर्शनकार्यद ॥२२६॥ पुच्छा य एकपोसह-सालामिलियाण होइ अन्नोन्नं । सइ निव्वहंतगेयर-धम्मक्खणगोयरा तत्तो ॥२८९७॥ तन्निव्वहणुववृहा, इयरेसुच्छाहणं सुयविहीए । इय पेरणीयपेरग-भावेण गुणुब्भवो परमो ॥२८९८॥ एतो च्चिय ववहारे वि, रायपुत्ताऽऽइयाण निद्दिष्टुं । धम्मक्खणस्स करण', पोसहसालाए एकाए ॥२८९९॥ एवं किर सुबहण वि, सुसावयाण सुधम्मकरणाय । पोसहसाला एक्का, जुत्त ति कयं पसंगण ॥२९००॥ पोसहसालादारं, गुरूवएसेण साहियं एयं । दसणकजदारं, दरिसेमि संपर्य किपि ॥२९०१॥ दसणकजं नेयं, चेइयसंघाइगोयर जमिह । अवितक्कियं कया वि हु, विसेसकिञ्च तहारूवं ॥२९०२।। तं पुण दुविहं इहई, अपसत्यपसत्यभेयओ जाण । तत्थाऽपसत्थगं तं, जे पडणीयाऽऽइदारेण ॥२९०३।। तित्थयरभवणपडिमा-भवंतभंगाऽऽइयाऽणुबद्धाणं । संघोबद्दवछोभगरूवं, पडणीयकयमऽहवा ॥२९०४॥ देवादायाऽऽइकरावणाऽऽइ-विसयं च जं पसत्थं तं । तत्थ दुगे वि हु रायाइ-दसणं संभवइ पायं ॥२९०५।। तं च न विणोवयारं, तदऽसंपत्ती जया उ अन्नत्तो । ता साहारणदवाओ, तं विचितेज उचियन्नू ॥२९०६॥ एवं च कए के के, न उभयलोगुब्भवा गुणा तस्स । इह लोयम्मि कित्ती, परलोए सुगइगामित्तं ॥२९०७॥ चेइयकुलगणसंघे, आयरियाणं च पवयणसुए य । सव्वेसु वि तेण कयं, एत्थ जयंतेण जहजोगं ॥२९०८॥ साहारणस्स जम्हा, चेइयभवणाऽऽइयं इमं चेव । वुत्तं दसगं विसओ, ता धन्नाणं खु एत्थ मई ॥२००९॥ इह होज कस्सइ मई, ठाणगदसगं इमं न हु कहिँपि । वुत्तं जिणुत्तसुत्ते, न परुत्तं पुण पमाणत्ते ॥२९१०॥ ॥२२६॥ Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधारणद्रव्यस्य विनियोगस्थानानि साधारणद्रव्यकरणविषये गुणाश्च । ॥२२७॥ स इमं वत्तव्यो हंत !, समुदियं नो कहिं पि भणियमिणं । भेएणं पुण सुत्ते, भणियं चिय बहुसु ठाणेसु ॥२९११॥ तह साहारणदव्वं, पयर्ड चिय ताव दंसियं सुत्ते । चेइयदव्वं साहा-रणं च इच्चाइवयणेहिं ॥२९१२॥ तस्स विणिओगठाणं पि, अत्थओ भणियमेव भवइ धुवं । इह पुण दसहा जिणमंदि-राऽऽइरूवेण तं चेव ॥२९१३।। विसयविभागेण फुडं, निरूवियं भव्वजणहियऽढाए । आगमविरोहविरहेण, कुसलबंधिकहेउ ति ॥२९१४॥ जिणभवणाऽऽइपयाणं, एककमि वि कया य पडिवत्ती । पुननिमित्तं जायइ, किं पुण ताणं समुदियाण ॥२९१५।। साहारण च दव्वं, आरंभंतस्स तदिणाओ वि । जिणभवणप्पमुहेसु, जायइ सव्वेसु पडिवत्ती ॥२९१६॥ जं तस्स साऽणुबंधो, पधावइ पढममेव समकालं । तव्विसयसव्वदन्व-कूखेत्ताऽऽइसु चित्तपडिबंधो ॥२९१७॥ तम्हा नियदवाओ, किचि विहवाऽणुसारओ चेव । परिचिन्तिऊण साहा-रणस्स पारंभगा जे उ ॥२९१८।। जे य अणि दियविहिणा, पइदिणमेयं नयंति परिवुटिं। परिवालयंति जे वि य, अचलियचित्ता महासत्ता ॥२९१९॥ जे वि य पुव्वुत्तकमेण, चेव जुंजंति त जहाजोगं । तित्थयरनामगोतं, कम्मं बंधंति ते धीरा ॥२९२०॥ पइदिणतव्विसयपवढ-माणमाणसविसेसपरिओसा । नारयतिरियगइदुर्ग, ते नूण नरा निरंभंति ॥२९२१२॥ संपजति कया वि य, न बंधगा अयसनीयगोत्ताण । जायंति य सविसेस, निम्मलसम्मत्तस्यणधरा ॥२९२२॥ थी पुरिसो वा पच्छा वि, तत्थ रित्थं नियं पयच्छइ जो । सो कल्लाणपरंपर-मवियप्पं पावए परमं ॥२९२३॥ इह लोगे चिय जायइ, नियजसपब्भारभरियभुवणयलो । पुण्णाऽणुबंधिसंपय-सामी भोई सुपरिवारो ॥२९२४।। ॥२२७॥ Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला साधारणद्रव्यस्य विधिना योजने दुर्गति ॥२२८॥ |निरोधादिगुणाः पुत्रप्रतिबोधद्वार जमंतरम्मि - उत्तम-देवो तदणंतरं सुकुलउत्तो । तत्तो चरित्तसंपत्ति-भायण तयणु सिद्धो वि ॥२९२५।। कि बहुणा भणिएण, जइ ता न हु तब्भवेण से मोक्खो । ता तइयसत्तमेसुं, अट्ठमयं पुण न लंघेइ ॥२९२६।। जे पुण तम्मृढमणा, वामोहेण कहिं पि केणावि । नियपक्खवायवसगा, एक्कम्मि चेव जिणभवणे ॥२९२७।। जिणबिंबे वा मुणिसाव-गाऽऽइए वा वि एकहि चेव । न य सव्वजिणगिहाऽऽईसु. सम्म पुवोदितविहीए ॥२९२८॥ वेचति वंचगा पव-गणस्स ते कुगतिगामिणो जेण । तारिसपवित्तिओ ते, सासणवोच्छेयमिच्छंति ॥२९२९॥ भणियमियकालविगमण-पडिदारं सप्पसंगमावि तइयं । वुच्चइ चउत्थमेनो, पुत्तपडिबोहपडिदारं ॥२९३०॥ अह पुन्वपवंचियनि-किच्चनिचलनिलीणनियचित्तो । केवइए वि हु काले, बोलीणे वाहिविरहेण ॥२९३१॥ पुत्तपयपरिणई पेच्छि-ऊण सविसेसवढिउच्छाहो । आराहणामिलासी, सुसावगो जायवेरग्गो ॥२९३२।। निबिडपडिबधबधुर-मऽणुद्धुरं पुत्तगं समाहूय । भववेरग्गकरीए, गिराए एवं पयंपेजा ॥२९३३॥ वच्छ ! नियच्छसु पयईए, दारुणतं भवस्स एयस्स । जम्हा इह दुल्लंभ', पढमं पि जियाण मणुयत्तं ॥२९३४॥ मरणस्स संचयारो, जम्मो अच्चंतकट्ठसंदुप्पा । संज्झन्भरायचवला य, संपया पयइओ चेव ॥२९३५॥ भीमा रोगभुयंगा, विबलत्तं निति थेवकाले वि । वडविडविबीयतुच्छो, साऽवाओ वि य सुहाऽणुभवो ॥२९३६।। सुरगिरिगरुयाई आव-डंति दुक्खाई परमतिक्खाई । अणुपयमणुलग्गाओ, वियरंति आवयाओ वि ॥२९३७॥ निच्छियभाविवियोगा, सव्वे वि हु लट्ठइट्ठसंजोगा । उप्पजंतमणोरह-पच्चूहा एइ मच्चू वि... ॥२९३८॥ ॥२२८॥ Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पितृकृता पुत्रस्य शिक्षा। ॥२२९| न य लक्खिजइ एत्तो, मरिऊण पेच्च कत्थ गंतव्वं । एवंविहा य दुलहा, पुणो वि सद्धम्मसामग्गी ॥२९३९।। ता बच्छ ! न जावज वि, कवलजिइ मह जरापिसाईए । तणुपंजरमबलतं, वच्चंति न इंदियाई पि ॥२९४०॥ उढाणवलपरक्कम-वियलत्तणमवि न जाव आवडइ । ताव तुहाऽणुनाए, परलोयहियं पवामि ॥२९४१॥ अह कनकुहरकडुयं, विओगसंसूयगं गिरं सोचा । गिरिगरुयमोग्गरेणा-ऽऽहओ व्व पाहाणपडिओ व्व ॥२९४२।। मुच्छानिमीलियऽच्छो, ताविच्छसरिच्छआणणच्छाओ । उप्पन्नमैन्नुखलिरऽक्ख-राए वाणीए नियजणगं ॥२९४३।। सोगविगलंतनेत्तो, पुत्तो जंपेज ताय ! हा कीस । एवमऽकंडुडुमर-प्पायं वयणं समुल्लवसि ॥२९४४॥ अज वि न पत्थुयऽत्थस्स, को वि संपजईह पत्थावो। अज्झवसायाओ इमाओ, ताय! ता संपयं विरम ॥२९४५।। तो जणगो से जंपेज, पुत्त ! अच्चंतविणयपडिबंधो। संजायपलियसंग, ममोत्तिमंगं न कि नियसि ॥२९४६॥ संचलियसंचयऽडिं, न कायजट्टि पि किं पलोएसि । ईसिपयासे वि न कि, विचलंति देतपति पि ॥२९४७॥ लोयणबलियं नो नयण-जुवलियं किन पेहसे वच्छ ! । वलिसंतयं सरीरत्त-यं पि निनट्ठलायन्नं ॥२९४८|| पवरपरक्कमनिव्वत्त-णिजकोवजायसंदेहं । देहं बिंब व रविस्स, पच्छिमाऽऽसाविलंबिस्स ॥२९४९॥ पब्भट्ठलट्ठसोहं, न वा विभावेसि किं तुमं वच्छ ! । जेणाकालं जपसि, पत्थावे पत्थुयऽत्थस्स ॥२९५०॥ लघृण हि मणुयत्तं, जिणधम्मजुयं गिहीणमिणमुचियं । जं अब्भुजयजीविय-मंते अब्भुजयं मरणं ॥२९५१।। किश्च१de-geस. २. el. ॥२२९।। Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पुत्रवचनं संवेगरंगसाला जनकस्य उत्तरश्च । ॥२३०॥ विहियं निदियदमणं, काऊण मणोनिरु भणं जेण । लद्धं पि माणुसत्तं, अहह ! गयं निफलं तस्स ॥२९५२।। ता पुत्त ! समणुमन्नसु, सुपुरिसचरियाऽणुरूवमऽहमिन्हि। मग्गं समणुसरामि, अह पुत्तो जंपए ताय! ॥२९५३।। कत्थ इमं तुह तेलोक-विम्हउप्पायगं तणुसरूवं । कत्थ व तदन्नहाकरण-कारणं चितियमिगं ते ॥२९५४॥ तहाहिकट्ठाऽणुट्ठाणमिमा, सुकोमला तुह तणू कहं सहिही। तिव्याऽऽयवं दुमो च्चिय, विसहइ न उणो कमलमाला ॥२९५५॥ जं जत्थ वत्थु जुञ्जइ, काउं तं तत्थ कुणइ किर विबुहो। कि कुणइ कट्ठकुंडम्मि, को वि बालो वि हव्यवहं ॥२९५६।। एवं तुज्झ तणूए, मणहरलायन्नकंतिकलियाए । होइ तवाऽणुट्ठाणं, कीरंत नणु विणासाय ॥२९५७॥ ता ताय ! निययबलवीरिय-पुरिसकारपरक्कमे कमसो । सफलत्तं नेऊणं, कटाणुट्ठाणमाऽऽयरसु ॥२९५८|| अह ईसिहसणवसविहड-माणलट्ठोट्ठउडदलं किंचि । दीसंतदन्तपति च, पुत्तमेवं भणेज पुणो ॥२९५९॥ वच्छ ! ममोवरि गुरुनेह-मोहिओ तेणमेवमुल्लवसि । कहमनहा विवेए, संते एवं हवइ वयणं ॥२९६०॥ कि न कयं पुत्त ! मए, मणुस्सजम्मंमि जमुचियं किच्चं । सुविसिट्ठलोयहिययस्स, तुद्विजणयं सइ तहाहि ॥२९६१॥ अणुरूवट्ठाणवयणा, नीया लच्छी,सलाहणिज्जत्तं । आरोवियभारक्वम-खंधो य सुओ तुमं जणिओ ॥२९६२॥ नियवंसपस्याणं, चिरपुरिसाणं कमो य अणुसरिओ । इय कयकिच्ची संपइ, परलोयहियं करिस्सामि ॥२९६३।। जं पुण बलविरियपरकमाण, सहलत्तणाऽऽइयं तुमए । पुव्विं ममोवइटुं, तं पि न जुत्तं जओ वच्छ! ॥२९६४॥ ॥२३०॥ Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला: सद्धर्मकरणेन जीवितस्य सफलत्वम्। ॥२३१॥ धम्माऽणुट्ठाणस्स वि, कालो सो चेव होइ पुरिसस्स । सामत्थं जत्थ समत्थ-कजविसयं परिप्फुरइ ॥२९६५।। निरवजि दियसामत्थ-जोगओ सइ परक्कमे चेव । सयलाग वि करणीयाण, पचलो जायए पुरिसो ॥२९६६।। जइया पुण सयहिं दिय-वेयल्लबसेण नीसहसरीरो । इह उहिउँ पिन तरइ, तइया कि कुणउ कायव्वं ॥२९६७।। जे धम्मअत्थकामा, नूणं तरुणतणमि कीरति । परिणयवयस्स ते चेव, होन्ति गिरिणो व्व दुल्लंघा ॥२९६८॥ जिणवयणमुणियतत्तस्स, सयलकिरियाकलावसजम्मि । बलसमुदयम्मि तम्हा, नरस्स धम्मुञ्जमो जुत्तो ॥२९६९॥ -वीरियसज्झो जायइ, तबो हि तणुमेत्तसाहगो नेय । कुलिसो निदलइ गिरि, कयाइ नो मट्टियापिंडो ॥२९७०।। परिवजिओ न सामत्थ-याए काउं तरेज किपि नरो । इच्छामि सबलविरिओ, काउं धम्मे मई तेण ॥२९७१॥ तहा तं विनाणं सो बुद्धि-पयरिसो बलसमत्थया सा उ । जा उवओगं वच्चइ एगंतेणेव अप्पहिए ॥२९७२।। ता पुत्त! ममं हियइच्छियम्मि, अणुमनि तुम पि सयं । धम्मक्खगं कुगंतो, करेज इहलोगकजाई ॥२९७३।। जओसद्धम्मकरणरहिए, अइक्कमंते खणे वि अप्पाणं । मुसियं मन्नइ धीरो, पमायदढदंडचरडेहिं ॥२९७४॥ कुजा य मई सुधम्मे, जावज वि पभवइ चिरं जीयं । संकिन्नीभूयम्मि, तम्मि कि कीरए पच्छा ॥२९७५।। जइयचं चिय धम्म-खणम्मि न पमाइयव्वयं तत्थ । सद्धम्मे निरयनरे, जं जायइ जीवियं सहलं ॥२९७६।। ॥२३१॥-- Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पुत्रप्रतिबोधद्वारसमाप्तिः । सुस्थितघटनाद्वारस्वरूपंच। ॥२३२॥ जे निच्च धम्मरया, अमय च्चिय ते जए मया वि नरा । जीवंता वि मय चिय, ते उण जे पावपडिबद्धा ।।२९७७।। जाइजरामरणहरं, सद्धम्मरसायणं पिबेज सया । पीएण जेण जायइ, पुत्तय ! मणनिव्वुई परमा ॥२९७८॥ तहाधम्मज्झाणेण मणं, तयऽणुट्ठाणेण मणुयजम्मं पि । पसमञ्जणेण य सुर्य, पुत्त ! पयत्तेण सलहेजा ॥२९७९॥ इच्चाईवयणेहि, पुत्तो पडिबोहिओ समाणो सो । अणुमन्नेजा पियरं, परलोयहियऽत्यविताए ॥२९८०॥ पुत्तपडिबोहदारं, चउत्यमेत्थं मए समक्खायं । सुट्ठियघडणापडिदार-मिहि पंचमगमञ्खामि ॥२९८१॥ अह सो अहिगयसत्तो, कह कह वि तणुब्भवेणऽणुन्नातो । पइसमयमुत्तरोत्तर-चढतविसुद्धपरिणामो ॥२९८२॥ अप्पविणासाऽऽसंकाए, मुच्चमाणो ब्व रागदोसेहिं । जोगो त्ति कलिय सहसा, सरिजमाणो ब्व पसमेण ॥२९८३।। पुवकयकम्मकुलसेल-दलणदंभोलिविन्भममऽदब्भं । चारित्ताऽऽराहणमुज-एण चित्तेण पत्थिन्तो ॥२९८४॥ संसारसमुत्थसमत्थ-वत्थुविगुणत्तगं च भावें तो । पेच्छन्तो महसुमिणे य, कम्मल्लाघववसेण जहा ॥२९८५॥ किर अञ्ज मए पत्तो, पवित्तफलफुल्लसीयलच्छाओ । पवरतरू तच्छायाऽऽइ-एहिं आसासिओ य ददं ॥२९८६॥ उत्तारिओ य केणऽवि, पहाणपुरिसेण पयइभीमाओ । हत्थाऽवलंबदाणेण, सागराओ अपाराओ ॥२९८७॥ इच्चाइसुमिणदंसण-पमोयवसपसरमाणरोमंचो । पडिबुद्धो वि समाणो, सविम्हयं इय विचिंतेज ॥२९८८॥ एवंविहं न दिटुं, न सुयं सुमिणं नया वि अणुभूयं । ता मन्ने कल्लाणं, भावि ममं किंपि अह कहवि ॥२९८९॥ ॥२३२॥ अपाराआ Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गुरोरागमने विनयकरणं गुरोरुपदशश्च। ॥२३३।। तप्पुन्नपगरिसागरि-सिए व्व कालकमेण विहरंतो । पुव्वगविट्ठे सुट्टिय-मुणिवणो आगए सोचा ॥२९९०॥ आगमणेणं एएसि, नूणं कि कि न भावि भदं मे । के वा निसामइस्सामि, नेव सिद्धतपरमत्थे ॥२९९१।। पुव्विं निसुए थिरपरि-चिए य काहामऽहं ति चिंतंतो । गच्छेज गुरुसमीवे, पमोयभरभरियसव्वंगो ॥२९९२॥ काउं पयाहिणत्तिय-माणंदजलाउलच्छिविच्छोहो । तो पाएसु पडेजा, निडालताडियधरावट्ठी ॥२९९३।। अह पज्जुवासिऊणं सोउ च तदंतिए समयसारं । सो एस सुमिणदिवो, सुविसिट्ठमहाफलो साही ॥२९९४।। सो च्चिय एसो हत्थाऽव-लंबदाया ममं समुईऽतो । एवं विचिंतयंतो, पत्थावम्मि भणेज गुरुं ॥२९९५।। भयवमऽतुच्छविसप्पिर-मिच्छत्तजलप्पवाहपडहत्थं । दीसंतमहाभीसण-मोहमहावत्तसयकिन्न ॥२९९६॥ अणवस्यमरणजम्मण-महल्लकल्लोलवाउलियपार । पइसमयभमिरबहुरोग-सोगमयरोरगाऽऽइन्न ॥२९९७॥ पयईए गंभीरं, अणोरपारं च पयइओ चेव । पयईए य रउदं, अपत्तमुदं भवसमुदं ।) ॥२९९८॥ पव्वजजाणवतं, समारुहिता विलंघिउ एयं । निजामगेण तुमए, हत्थं वंछामि मुणिनाह ! ॥२९९९।। अह धम्मगुरू पसरंत-भूरिकारुनमंथरपुडाए । अंतोफुरंतऽणुग्गह-वससवियासाए दिट्ठीए ॥३०००॥ अणुगिण्हंतो व समत्थ-तित्थजलण्हाणपूयपावं च । पकरितो महुरगिराए, तं च एवं पडिभणेजा ॥३००१|| हंभो देवाणुप्पिय ! विनायसमत्थभवसरूवस्स । पडिवखपवखनिविखत्त-सव्वविसयामिलासिस्स ॥३००२॥ आसंसापकविमुक्क-चिंसवित्तिस्स जियपमायस्स । पसमरसपाणपइखण-पवड्ढमाणप्पिवासस्स ॥३००३॥ ॥२३३॥ Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मवेग गुरुस्तुतिः। ग्गमाला ॥२३४॥ परमूसवठाणट्ठविय-समयविहिसारमरणकालस्स । अञ्चन्तं जुत्तमिम, तुह काउं एत्थ पत्यावे ॥३००४॥ आलोइऊण नवरं, पडिवनगुणाऽइयारमुज्जुत्तो । मणवंछियं महायस!, करेसु निरवजपयज्ज ॥३००५॥ एवं चिय गिहिणो पाउणंति, चिरचिन्नसुगिहिधम्मस्स । फलमऽहवा पजते, संथारगदिक्खगहणेण ॥३००६।। तदऽसंपत्तीए पुण, सामाइयभावपरिणया संता । सुमुणि व्व चत्तसंगा, भत्तपरिणं पवज्जेति ॥३००७॥ इच्छामो अणुसट्टि ति, कटु बहुमन्नि गुरुगिरं सो । चिरकालपुन्नवंछो त्ति, कि पि इय जंपइ सखेयं ॥३००८।। अहह ! न कहिँपि भयवं !, विनाओ वि हु मए अपुन्नेण । एत्तियमेतं कालं, अच्छउ ता दंगणं तुम्ह ॥३००९।। अहवा चिट्ठउ दंसण-छायासेवाइसंभवो ताव । कह कप्पपायवं पइ-विन्नाणं पि हु अपुन्नाण ॥३०१०।। सयलपुहवीपयाणं, पयडपयावो वि जह सहस्सकरो । निच्चमऽविभाउ च्चिय, सहावतामसखगकुलस्स ॥३०११।। एवं ममावि सामिय!, मोहमहातामसेक्पयइस्स । विगुणस्स य अञ्च तं, कह व तुमं दसणं एसि ॥३०१२।। एस पुण मोहमइलस्स, मज्झ दोसो न चेव पहु! तुज्झ । पयडो च्चिय दिणनाहो, उलुएग अदीसमाणोवि ॥३०१३।। अणुपयमऽक्वलियप्पसर-प्पसरंतसुकंतकित्तिकोस! तुमं । इह कत्थ कत्थ लह केण, केण भयवं ! न विनाओ ।।३०१४|| अवि यवासावजविहारी, जइ वि य न विकत्थए गुणे नियए । अभणंतो च्चिय नजइ, पयइ चिय सा गुणगणाणं ॥३०१५।। भमरेहि महुयरीहि य, सेविज्जइ जह विसिद्वगंधेणं । पाउसकालकयंबो, तह नाह ! तुम पि लोएण ॥३०१६।। ॥२३४॥ Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग-रंगसाला ॥ २३५ ॥ कत्थ वन जल अग्गी, कत्थ व चंदो न पायडो होइ । कत्थ व न होंति पयडा, सुगुणा तुम्हारिसा पुरिसा ||३०१७ || उदए न जलइ अग्गी. मेहच्छइओ न दीसए चंदो । तुम्हारिसा पुण पहू, सव्वत्थ सया पभासंति ॥ ३०१८।। jara वि हु, नाऽऽणंदं जणइ कमलसंडाण । छणससहरो न सारय- रवी विरम्मो वि कुमुयाणं ||३०१९ || भयवं ! तुमं पुण महा-पसमप्यमुप्पहाणगुगजोगा । परमपरितोसयारी, सव्वस्स वि जीवरा सिस्स ।।३०२०।। किं बहुणा भणिणं, अञ्ज मह सव्यसामिसम्माणो । अज्जं चिय अणुकूला, जाया भवियन्वया मज्झ ॥३०२१|| अजं वद्भावणयं, अजं सयऌसवाण समवायो । दिणमवि अज्ज कयत्थं अज्जं चिय सुप्पभायं ति ।। ३०२२|| अञ्ज चि चित्तरई, अज्जं चिय परमबंधुसंबंधो । अञ्ज कयत्थो जम्भो, साफल्लं लोयणाणञ्ज ||३०२३|| अज्ज सभीहियलाभो, अञ्ज चिय पुन्नरासिणा फलियं । अञ्ज सर्वछं लच्छीए, पेच्छियं किर ममा मिमुहं ||३०२४|| निरवज' अञ्ज मए अणप्पपुन्नाण पावणिज जं । तुह पावपंसुपसमण ! मुणिद ! पयपंकयं पत्तं ॥३०२५।। ॥३०२६ || ||३०२७|| सुट्ठियघडणानामधेयं पंचममिमं पडिद्दारं । वन्नियमेत्तो भन्नई, छडं आलोयणादारं अह सो सुगुरुव, उवद्विओऽणुट्ठि महासत्तो । सुस्सावगो विसोत्तिय-वसेण एवं न चिंतेजा भुज्जो भुज्जो बहुसो, बहूण सुगुरूणमंतियम्मि मए । आलोयणा वि दिन्ना, चरिवाणि य पायच्छित्ताणि | ३०२८।। सव्वत्थ विजयणासार - मेव किरियासु वट्टमाणस्स । थेवं पि मह नेवऽत्थि, किं पि आलोइयव्वं ति ॥३०२९|| किंतु दुखगमसुहुमाइ - यारसंसोहणऽत्थमऽवि देज्जा । आलोयणं पडुच्च, चारित्तायारमिह एक ॥३०३०॥ गुतिः सुस्थितघटनाद्वारसमाप्ति: अलोचनाद्वार प्रारम्भश्च । ॥ २३५॥ Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगग्गसाला गुरुसमीपे अतिचाराणामालोचनम् । ॥२३६।। नाणइंसगतवविरिय-गोयराऽऽलोयणं तु साहु व । उपरिपवुत्तविहीए, देज्जा ता देसचारिती ॥३०३१।। पुढविदगाऽगणिपवणे, वणे य पत्तेयऽणंतरूवम्मि । बितिचउपंचिंदियगोय-रं पि अइयारमाऽऽलोए . ॥३०३२॥ तत्थ पुढवाऽऽइपणगे, सम्म जयणापमायदोसेणं । जं न कया कह वि तयं, आलोएज्जा सुयविहीए ॥३०३३।। बितिचउपणि दियाणं, परितावाऽऽईण करणओ जो य । अइयारो भंगो वा, वियडेज्जातं च हियकंखी ॥३०३४।। अलिए अब्भकखाणाऽऽइ-दिट्ठिवंचणमऽदत्तदाणंमि । तुरियवए सुमिणम्मि वि, विवक्खकिहुंऽगफासाई ॥३०३५।। तह सकलत्तादन्नन्थ-केलिगुझंगफासणाऽऽईयं । वीवाहपीइकरणाऽऽइ, इत्थिपुरिसाणमविसेसा ॥३०३६।। तह य परिग्गहमाणे, खित्ताइअइक्कम समालोए । दिसिमाणाउ परेणं, सयंगमं अन्नपेसं च ॥३०३७॥ उवभोगप्परिभोगे, अगंतवहुबीयगाऽऽइभोयणओ । कम्मयओ खरकम्मं, इंगालाई तहाऽऽलोए ॥३०३८|| वियडे अणत्थदंडे, तेल्लाऽईणं पमायकरणं तु । पावुवएसं हिंसप्प-याणमध्वझाणमवि सम्मं ॥३०३९।। सामाइए फुसणाऽऽई, दुप्पणिहाणाइ छिन्नणाई य । दंडगचालणम विहाग-करणपमुहं समालोए ॥३०४०॥ देसाऽवगासियम्मि वि, पुढविकायाऽऽइसंवराऽकरणं । अजयणचीवरधुवणा-ऽऽइयं च सव्वं समालोए ॥३०४१।। पोसहविसए सेज्जा-थंडिलपडिलेहणाइ जं न कयं । तप्पालणं च सम्मं, जं न कयं तं पि वियडेजा ॥३०४२।। अतिहिविभागो य कओ, असुद्धअमणुन्नभत्तपाणेहिं । इयरेहि पुण न कओ, जईण जं तं पि वियडेज्जा ॥३०४३।। नियमेण गेण्हियव्वा, अमिग्गहा केई धम्मियजणेणं । निरभिग्गहस्स जम्हा, न वट्टए आसि तस्स ॥३०४४।। ॥२३६॥ Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला एएसि जमगहणं, पमायओ भंसणा व गहियाण । एसो उ अइयारो, भणितो आलोयणाविसओ ॥३०४५॥ इय देसचरणविसए, अइयारे वियडिउँ अह जइ ब्व । तवविरियदसणगए वि, नूण वियडेज्ज अइयारे ॥३०४६॥ आलोचनायाः विषयाः। तहा ॥२३७॥ साहुसाहुणिवग्गे, गिलाणओसहनिरूवण न कयं । जिणइंदमंदिराऽईसु, पमज्जणाई य ज न कय ॥३०४७|| चेइयभवणंऽतो जं, सुत्तं भुत्तं च पीयऽमह जं च । जं पाणिपायपमुह-पकूखालणत च वियडेज्जा ॥३०४८॥ तंबूलभक्खणांवील-खेलसिंघाणजेल्लखिवणाई । तह साहणाइयं वाल-विउरण तह जिणगिहंऽता ॥३०४९॥ ___ जमऽणुचियाऽऽसणगहणं, असक्कहा वि य जिणिंदभवणऽतो । विहिया तं सव्वं पि हु, जिणभत्तिपरो उ वियडेज्जा ॥ ॥३०५०॥ जं चेइयदखुवेजीवण च, रागाइणा कह वि विहियं । विवलायंत चेइय-दव्वं समुवेक्खियं जं च ॥३०५१।। आसायणा अवन्ना, अरहंताऽऽईण जा कया का वि । तं सम्मं सव्वं पि हु, वियडेज्जा अत्तसोहिकए ॥३०५२।। धम्मगुणसंजुयाण, निच्च उववृहणाइ जं न कयं । जं मच्छरदोसुब्भा-वणाइकरण पि त वियडे ॥३०५३॥ कि बहुणा जं किंपि हु, कहिं पि पडिसिद्धकरणमिह विहियं । कायब्वाणमऽकरणं, करणे वि हु जं न सम्मकयं ॥ १ विचलगयतं = विपलायमानं = विनश्यद् इत्यर्थः ।२. 194604, 3. YouT.मला ॥२३॥ ॥३०५४॥ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला | आयुःपरिज्ञानद्वारे देवता-शकुनआदि द्वाराणि देवताद्वारस्वरूपं च । ॥२३८॥ जिणभणियाऽसद्दहणं, विवरीयपरूवणं च जं विहियं । तं सव्वं भव्वेणं, आलोएयब्वयं सम्म ॥३०५५॥ इय छटुं गिहिगोयर-माऽऽलोयणदागदारमुबइ8 । जंपेमि किपि संपइ, आउपरिनाणदारमहं ॥३०५६॥ अह दंसियविहिणाऽऽलो-यणाए दिनाए सो गिही कोई । होज सहू असहू वा, समग्गमाऽऽराहणं काउं ॥३०५७|| जो तत्थ सहू सो वि य, नीरोगऽगो तहेयरो य भवे । असहू वि य दुवियप्पो, एवं चिय होइ नायव्यो ।।३०५८॥ तत्थ य सहु ब्व असहू, समीवसंपत्तमरणकालो जो । सो पुब्बभणियविहिणा, भत्तपरिन्नं लहु करेजा ॥३०५९|| आसनाऽणासन्न, सेसाणं पुण वियाणि मरणं । भत्तपरिनाऽऽइविही, तकालुचिया भवे जुत्ता ॥३०६०॥ आसन्नेयरमच्चू, कालविभागो य जइ वि सव्वन्नु । न विणा नजइ सम्म, विसेसओ दसमासमए ॥३०६१॥ तस्स परिनागडा, केइ उवाए तहा वि परिथूले । अहमुवइसामि तव्विसय-सत्थसामत्थजोगेणं ॥३०६२॥ जह जलहराउ बुट्ठी, जह दीवाउ तमोगयपयत्या । जह धूमाओ अग्गी, जह पुफाओ फलुप्पाओ ॥३०६३।। बीयाओ अंकुरो जह, तह एयद्दारसमुदयाओ वि । लक्खिजइ पाएणं, कुसलेहि मरणकालो वि ॥३०६४॥ . देवय-सउण-उवस्सुइ, छाया-नाडी-निमित्त-जोइसओ । सुविणग-अरिद्व-जंत-प्पओग-विजाहिं कालगमो ॥ [दारगाहा] ॥३०६५।। अंगुदुखग्गदप्पण-कुड्डाइसु पवरविजसत्तीए । अवयारिया विहीए, तहाविहा देवया का वि ॥३०६६।। १ समर्थः । २ अरामर्थः । ॥२३८॥ Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सञ्ज-ग्लानविषये शकुनद्वारम् । ॥२३९॥ साहेज पुच्छियऽत्थं, नवरं विहिणा ददं सुइब्भूओ । निच्चलमणो सरेजा, विज तद्देवयाऽऽहवणि ॥३०६७।। विजा एत्थं पुण "ॐ नरबीरे ठ " इम त्ति नायब्वा । रविससिगहणे एसा, अठुत्तरदससहस्साण ॥३०६८|| जावेण साहियव्या, अह संपत्तम्मि कजकालम्मि । अंगुट्ठाइसु लीयइ, अट्ठोत्तरसहसजावेण ॥३०६९।। तत्तो कुमारियाओ, वंछियमऽत्थं नियंति निभंतं । सम्मत्तनिच्चलाणं, गवरं वंछियकरी एसा ॥३०७०।। अहव सयं चिय सक्खा, अक्खित्तमणा गुणेहि खवगस्स । तं नत्थि जं न साहइ, केत्तियमिह मरणकालं तु ॥३०७१।। दिवयादारं] सजो व गिलाणो वा, सयं परेण व आउनाणकए । सउणं निरूवएजा, अह पढमं तत्थ सजकए ॥३०७२।। कयदेवगुरुपणामो, पसत्थदियहमि -परमसुइओ । गेहे बहिब सम्मं, परिभावेजा सउणभावं ॥३०७३॥ अहिमूसयकिमिकीडा-कीडियगिहगोहविच्छियाऽऽईणि । परप्फुद्देहियफोडा-मंकुणजूयाइ अइरितं ॥३०७४॥ लुयमक्कडियाजालय-भमरीगिहधमकीडया लोणं । लेवफोडविवन्नं, कारणरहियं भवे अहियं ॥३०७५|| उब्वेयकलहझंझा, धणनासो वाहिमरणवसणाई । उच्चाडणं विएसो, सुष्णघरं होइ अचिरेण ॥३०७६।। अह कहवि कया वि कहिं पि, वायसो सुहपसुत्त वत्थस्स । चंचूए चिहुरचयं, चुटइ ता मरणमाऽऽसन्नं ॥३०७७|| वाहणसत्थोवाणह-छत्तयछायंगकुट्टणमऽसंको । जस्स किर कुणइ काओ, सो वि लहुं जममुहगमिस्सो ॥३०७८|| पाएहिं महिं गाद, गावो कुइंति असुपुन्नऽच्छा । जइ ता न केवलो च्चिय, रोगो मरणं पि तप्पहुणो ॥३०७९॥ १ रफ = वल्मीक - राफडो इति भाषायाम् । ॥२९॥ Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला III ग्लानविषये शकुनद्वारं उपश्रुतिद्वारं ॥२४॥ इय संजाऽवत्थकए, सउणसरूवं पयासियं किंपि । संपइ गिलाणविसयं पि, किपि साहेमि निसुणेह ॥३०८०॥ जइ पिटु'ऽतं चट्टइ, सुणहो बलिऊण दाहिणदिसाए । तो मरइ वाहिधत्थो एगदिणऽभंतरे मुणह ॥३०८१॥ जइ लिहइ उरं तो दोन्नि, वासरे चट्टियंमि नंगूले । दियहाई तिनि जीवइ, णिवेइयं साणसउणेणं ॥३०८२॥ जइ सव्वंगं संकोचिऊण, सोवइ निमित्तकालंमि । तो जाणह वाहिल्लो, गयजीओ तकखणे जातो ॥३०८३॥ धुणिऊण कमजुयलं, अंग वलिऊण धुणइ जइ सुणओ । ता मरइ रोगगहिओ, इंदो वि न रक्खि तरइ ॥३०८४।। वाइयवयणो लाला-मुयंतओ झंपिऊण नयणजुयं । संकोचिऊण अंग, सोवंतो जमपुरि नेइ ॥३०८५।। वायसपक्खिसमूहो, आउरगेहस्स उवरि जइ मिलिओ । संझासु तीसु दीसइ, तो जाण विणासए जीयं ॥३०८६॥ जस्स सयणीयगेहे, महाणसे वा ठविन्ति किर कागा। चम्मं रज्जु वालं, हडं वा सो वि लहु मरिही ॥३०८७।। [सउणदारं] अह एत्तो कित्तिजइ, अव्यभिचरियं उवस्सुइदारं । तत्थ पसत्थम्मि दिणे, जाए जणसुयणसमयम्मि ॥३०८८।। सूरी परंपराऽऽगय-गणहरगणमणऽभिरामणीएण । मंतेणं कमजुयं, अभिमंतित्ता पयत्तेणं ॥३०९०॥ पंचनमोकारेण वि, अहवा कयदेवयागुरुपणामो । गंधक्खयजुयहत्थो, सियवत्थकउत्तरासंगो ॥३०९१॥ आउपरिमाणकए, कयपणिहाणो अणऽन्नचित्तो य । परिपिहियकन्नकुहरो, विणिकखमित्ता सठाणातो ॥३०९२।। उत्तरईसाणपसत्थ-दिसिमुहं अह कमेण गंतूण । चंडालवेससिप्पिय-चच्चरतियवलणदेसेसु ॥३०९३॥ ॥२४॥ Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पदार्थान्तरव्यपदेशतत्स्वरूपउपश्रुतिस्वरूपम्। ॥२४॥ पविखविय अकूखए गंध-बंधुरे तो उवस्सुइसदं । अवधारेजा सम्मं, सो सद्दो उण दुहा नेओ ॥३०९४।। एगो य पयत्यंतर-ववएसा तस्सरूवगो इयरो । पढमो चिंतागम्मो, फुडकहियऽत्थो च्चिय परो उ ॥३०९५।। जह एस गिहत्थंभो, एवइयदिणेहिं अहव पक्खेहि । मासेण वच्छरेण व, भजिस्सइ नेव वा नूणं ॥३०९६।। आसि असुंदरो वा, कि तु लहु एस भजए लग्गो । चिरठाई वा दीवो, अहवा लहुं नंदए लग्गो ॥३०९७।। १ पीढीदीवसिहाकट्ठ-पत्तिपभिईउ जाण थीविसए । इच्चाइपयत्यंतर-ववएसा उवसुईसद्दो ॥३०९८॥ एस पुमं इत्थी वा, न जाइहि चिय इमाउ ठाणातो। न वयं गंतुं देमो, एसो वि न चेव गमणमणी ॥३०९९॥ दोण्हं तिण्ह चउण्ह व, दिणाण मज्झम्मि अहव उवरिया । एवइयसंखदिणपक्ख-मासवरिसुवरि अंतो वा ॥३१००॥ जइ अन्ज वि एस गमं, काही अहवा महायरेणावि । बहुसो वि धरिज्जतो, गमिही लहु एस न हु ठाही ॥३१०१।। अज्जं चिय रयणीए, कल्लं वा परतरम्मि वा दिवसे । गमणूसुगो धुवमिमो, वयं पि लहु पेसणमण त्ति ॥३१०२॥ तेण लहुं गमिहि च्चिय, इच्चाई तस्सरूवगो नाम । वीओ उवस्सुईए, सद्दो एवं दुगं सोचा ॥३१०३।। निजामगो मुणिवरो, अहवा तप्पेसिओ परो को वि। पत्थुयगिलाणमाऽऽसज, उचियकिच्चं करेज हवा ॥३१०४॥ कन्नुग्घाडणसमणंतरं खु, जं किंपि सुणइ तत्तो वि । आसन्नाऽणासन्नं, कलिंति कालं कलाकुसला ॥३१०५॥ [उवस्सुईदारं] र पीढ़ी = पीढिउ (दशी)। सं. र. २१ ॥२४॥ Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला छायाद्वारस्वरूपम् । ॥२४२॥ भणियमुवस्सुइदारं, दारं छायाए सपयं तत्थ । छायं बहुभेयं पि हु, वोच्छं सामन्नओ चेव ॥३१०६॥ आउपरिन्नाणकए, सम्मं निकंपमणवईकाओ । पइदिवसं पि किर नरो, निरूवएजा नियं छायं ॥३१०७॥ सम्मं वियाणइत्ता, सरूवओ अप्पणो तणुच्छायं । सत्थनिदंसियविहिणा, सुहाऽसुहं तो वियाणेजा ॥३१०८॥ आयवदप्पणसलिलाऽऽइएसु, अंगाउ जा पडिएफलइ । संठाणमाणवन्ना-इएहि सा खलु पडिच्छाया ॥३१०९॥ सा होज जस्स सहसा, छिन्ना भिन्ना तहाऽऽउला सहसा । अहवूणा अहिया वा, संठाणपमाणवन्नेहिं ॥३११०॥ रज्जुसमाणाऽऽगारा व, जस्स कंठप्पइडिया छाया । लकिखजइ अकिरखाइ, खिपं कखद खयमिमो त्ति ॥३१११।। जलतीरठिओ पट्ठीए, कयरवी पेच्छिरो नियच्छायं । मिन्नठियउत्तिमंगं, जमगेहे गच्छइ हत्थं ॥३११२॥ असिरं व बहुसिरं वा, कि बहुणा पयइविसरिससरुवं । नियछायं जो पेच्छइ, हत्थं गच्छइ स जमगेहं ॥३११३॥ छाया जस्स न दीसइ, वियाण तजीवियं दस दिणाणि । छायादुगं च दीसइ, जइ ता दो चेव दिवसाणि ॥३११४।। अहवाअंतोमुहुत्तमेत्ते, दिवसे उदयाउ सम्ममुवउत्तो । अञ्चतसुईभूओ, पट्ठीए ठवेत्तु रविवि वं ॥३११५॥ अहिगयसुहाऽसुहकए, नेमित्ती निप्पकंपमऽप्पाणं । धारेतो थिरचित्तो, छायापुरिसं निरूवेजा ।३११६।। तत्थ जइ ता तमक्खय-सव्वंग पासए तया कुसलं । तप्पायाण पुण जइ. अदंसण ता विदेसगमो ॥३११७।। ऊरूण जुगे रोग, गुज्झे उ विणस्सए पिया नूणं । उयरे अत्थविणासो, हियए मच्चू अदीसंते ॥३११८।। ॥२४२॥ Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२४३॥ दक्खिणवामभुअअदंसणे उ, जाणाहि भायसुयनासो । सीसे उ अदीसंते, छम्मासाओ भवे मरणं सव्वंगमदीसंतम्मि, तम्मि जाणाहि सजमरणं तु । एवं छायापुरिसातो, आउकालं वियाणेजा जो न जलदपणा, नियछायं नियइ नियइ वा विगियं । समवत्ती तस्स फुड, समीववती परिभम एवं छायाहिन्तो वि, सम्ममुवओगसारपारम्भो । पाएण मच्चुविसयं, कलेइ कालं कलाकुसलो ॥३११९ ॥ ॥३१२०॥ || ३१२१ ॥ य ।।३१२२ ।। [छायादारं] ।। ३१२३ ।। ॥३१२४॥ एत्तो नाडिद्दारं, नाडि' च तिहा भांति तव्विउणो । पढमा इडा परा पिंगला य तइया सुसुमणा THE आला, दाहिणपरिवाहिणी भवे बीया । तइया पुण उभयवहा, तव्विसयं निच्छियपहाणो २ पियवयणो निष्कंद - लोयणो मुक्कसयलवावारो । जो एहावत्थुगतो, सो जोगी लहइ फुडलक्खं ॥ ३१२५ ।। सडूढं घडियाण दुगं, वह इडा पिंगला य अणुकमसो । खणमेत्तं खु सुसुमणा, एत्थत्थे विन्ति अन्ने उ ||३१२६|| गरुयकूखरछकुकुच्चार—कालपरिमाण मेगमूसासं । नीसासं वा पाणं ति, बेन्ति सुत्थंगदेहिस्स ॥३१२७॥ सिं पाणाणं तिहि, सएहिं सट्ठीए समहिएहिं तु । जायइ बज्झा घडिया, एका अह तेण माणेणं ॥ ३१२८ ॥ ॥ वहइ इडा घडियापं—वगंति तं पिंगला छपाणोणं । छप्पाणे उ सुसुमणा, ४ पइय पवाहो इमाणमिमो ॥ ३१२९ ॥ एत्थ य वामा चंदो, दिणनाहो दाहिणे भवे इहिं । कालपरिन्नोवायं, वोच्छं एयाऽणुसारेणं ॥३१३०॥ १ यमराजः । २ आच्छादित० । ३ एतदवस्थागतः । X प्रतीतः । नाडीद्वारेइडापिङ्गलादीनां स्वरूपं कालपरिमाणं च। ॥ २४३ ॥ Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नाडीवहनपरिमाणेन शुभाशुभज्ञानम् । ॥२४४॥ आउयचिन्ताऽवसरे, पाणपवेसाउ जीवियं जाण । निग्गमणे पुण मरण, मणियमिण परमरिसिगुरुणा ॥३१३१॥ चंदायए दिणेसो, अहव दिणेसायए जया चंदो। असमंजसवहगा वा, दो वि तया जियइ छम्मासं ॥३१३२।। | जइ उत्तरायणदिणा-दाऽऽरब्भ दिणाणि पंच परिवहइ । एकसरो चिय.सूगे, तो जीवति वरिसतिगमेव ॥३१३३॥ अह वहति दिवसदसगं, ता जीवति दोणि चेव वरिसाणि । पन्नरस दिणवहे पुण, एकसरे वरिसमेगं तु ॥३१३४॥ अह उत्तरायणादेव, जस्स बीसं दिणाणि एकसरो । वहई दिणाहिवो ता, छम्मासे चेव सो जियइ ॥३१३५।। पणुवीसाए तिमासं, छव्वीसाए य जियइ दो मासे । सत्तावीसदिणबहे, रविम्मि पुण मासमेकं खु ॥३१३६।। अह उत्तरायणाउ, अट्ठावीसं दिणाणि परिवहति । एकसरो चेव खी, पन्नरस दिणाणि ता जियइ ॥३१३७॥ एगूणतीसदिणवह-रविम्मि पुण' जाण दिवसदसगं खु । तीसाए दिणपणगं, एकतीसाए दिवसतिग ॥३१३८॥ बत्ती ए दिणदुर्ग, अह तेत्तीसाए जियइ दिणमेकं । अन्न पि सप्पसंगं, कि पि पवकूवामि संखेवा ॥३१३९॥ सयलदिणं दिणनाहो, वहमाणो माणवाण साहेइ । उप्पायं किंपि गिहे, दिणदुगवाही य गोत्तभयं ॥३१४०॥ गामे गोत्तं य भयं, तिदिणबहो कहइ चउदिणवहो उ । सत्थावत्थस्स वि जो-गिणो धुवं पाणसंदेहं ॥३१४१॥ पंचदिणप्पवहो पुण, मच्चु सच्चवइ जोगिणो नूणं । वाहिं च किच्छसझं, दिणछक्कबहो नरवइस्स ॥३१४२।। सत्ताऽहोरत्तवहो, तुरगाण खयं कहेइ निभंतं । अंतेउरभयजणगो, अणवरयं अट्ठदिणवाही ॥३१४३॥ १ सच्चवइ = दर्शयति । ॥२४४॥ Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नाडीद्वार समाप्तिः निमित्तद्वार ॥२४५॥ नववासरवाही पुण, महाकिलेसं कहेइ नरवइणो । मरणं दसदिवसवहो, तंतभयं १रुददिणवाही ॥३१४४॥ बारसतेरसदिवस-प्पवहो कमसो अमच्चमंतिभयं । कुणइ चउद्दहदिणपरि-वहो तहा मंडलब्भस ॥३१४५॥ पन्नरसदिणवाही, महाभयं भणइ सव्वलोयस्म । सव्वमिमं जहभणियं, नेयव्वं चंदचारे वि ॥३१४६॥ जस्स रविम्मि वहंते, पयईए जायए विवञ्जासो । बझऽब्भतरवत्यूसु, कारणविरहे वि किर एवं ॥३१४७।। दिव्वे सद्दे सुणई, समुद्दपुरसंभवे य अच्चतं । अक्कोसेसु पसीयइ, हरिसिज्जइ न सुहिसद्देसु ॥३१४८॥ विज्झायदीवगंधं, न पडुयघाणि दिओ वि उवलभइ । उन्हे वि सीयबुद्धी, सीए पुण उन्हपडिहासो ॥३१४९॥ नीलच्छविमच्छीणं, रिछोलीहिं तु आवरिजइ य । मणसो य विभलतं, जायइ जस्स य अकम्हा वि ॥३१५०॥ इच्चाई अन्नो वि हु, विवजओ होइ जस्स पयईए । सूरम्मि परिवहंते, तस्सावसं लहुं मरणं ॥३१५१।। चंदोदए वि पयइ-विवजयाऽणुभवणेण होइ धुवं । उद्देगरोगसोग-प्पहाणभयमाणमलणाऽई नाडीदारं ॥३१५२।। भणियं नाडीदारं, एत्तो भोमाइअट्ठभेयं पि । सामन्नेणेव परं, निमित्तदारं पयंपेमि ॥३१५३|| चंकमणठाणनिसियण-सोवणभूमिनिमित्तविरहे वि । दुग्गंधत्तं जालाओ, जस्स दावेद विदलइ वा ॥३१५४॥ अन्न वा कलुगकंद-सद्दकरणाऽऽइयं जइ वियारं । सहसा दरिसेइ तया, छम्मासंतो भवे मरणं ॥३१५५॥ सजं परकेसेसु, धूमाऽग्गिफुलिंगसंभवे मरणं । सुणगेहि अद्विमडगा-वयवपवेसा गिहे मरणं ॥३१५६।। राया वि उवविखत्तो, हेट्ठा आराहगत्तणेण इहं । तं पि पडुच्चुप्पाए, केत्तियमेत्ते वि जंपेमि ॥३१५७॥ १ एकादशदिनवाही । २ विह्वलत्वम् = न्याकुलवम् । ॥२४५॥ Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला निमित्तद्वार समाप्तिः ज्योतिषद्वारप्रारम्भश्च। ॥२४६॥ अणमिहयतूरनाओ, सदो वा ताडिएसु जइ न भवे । जलमंसउल्लजलणे, अणब्भवुट्ठीए निवमरणं ॥३१५८॥ सक्धयचिंधतोरण-दुवारथंमिदकीलगाऽऽईणं । सहसा भंगो पडणाणि, मरणमक्खंति नरवइणो ॥३१५९॥ कुसुमफलाणि अकाले, अहवा जालाउ धूममुयणं च । सुंदरदुमेसु दह्र, हत्थं निच्छयसु रायवहं ॥३१६०॥ निसि दिवसे य निरब्भे, पेच्छंतो सुरवणु' जियइ न चिरं । गीयरवतूरसद्दा, गयणे धुवरोगमरणाय ॥३१६१।। पवणस्स गई फासं, न विदइ विदइ य विवरीयं । ससिजुयलं वा पेच्छइ, जो तं मरणूसुगं जाण ॥३१६२॥ गुदतालुयजीहाऽऽईसु, अनिमित्तमतक्कियं मसाऽइसयं । दट्टुं दुट्ठाणं, उवट्ठियं जाण लहु मरणं ॥३१६३॥ जस्स य जीहऽग्गम्मि, दीसइ कसिणो अदिट्ठपुव्यो य । अनिमित्तो च्चिय बिंदू, सो विन मासा परं जियइ ॥३१६४॥ अहवा निमित्तविरहा-दऽतक्कियं कह वि किर सरो वि दढं । जस्स सहावाउ पडइ, चडइ वा कम्मवसगस्स ॥३१६५।। अइकलुणदीणविरस-त्तणं च कंठग्गहं च दरिसेइ । निस्संदेहं देहंऽ-तरं लहु लहइ सो वि नरो ॥३१६६।। एगा व दो व तिन्नि व, चउ पंच व जस्स हाँति पुरिसस्स । अइदीहराउ पिडुलाउ, भालवट्ठम्मि रेहाउ ।।३१६७॥ सो वरिसाणं तीसं, चालीसं सट्ठिमऽसिइमेकसयं । जीवति अणि दियं चिय, जहासंखेग मुणियव्वं ॥३१६८|| अनिमित्तं सहस चिय, जस्संऽगं सव्वहा वि पुरिसस्स । पयईए परिचाय, काऊणं दरिसइ वियारे ॥३१६९।। रिजइ सिञ्जइ खिञ्जइ, उबयाराओ वि नवि गुणं लहइ । तं पि हु अयालपत्तं, कालप्पत्तं वियागाहि ॥३१७०।। लेसुद्दसेण इम, निमित्तदारं मए समक्खायं । एत्तो भगामि किचि वि, सत्तमयं जोइसदारं [निमित्तदारं] ॥३१७१।। ॥२४६॥ Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला 1138011 जम्मि सणी नक्खत्ते, तं नखत्तं मुहंमि दायव्वं । चत्तारि दाहिणकरे, पाएसु य तिन्नि तिनि भवे ॥ ३१७२ || चत्तारि वाहत्थे, हियए पुर्ण पंच तिन्नि सीसम्मि । लोयणजुयलंमि दुगं, गुज्झे य दुगं विणिहिं ॥ ३१७३ || इय रिक्खठावणाए, ठविउ सणिपुरिसचकमऽनिउणं । जोएहु अप्पणो जम्भ - रिक्खम हनामरिकूखं वा ॥ ३१७४॥ तं जड़ निमित्तकाले, हवेज सणिपुरिसगुज्झदेसत्थं । तह सव्वहा वि सोम-ग्गहेहिं अजुयं अदि च ।। ३१७५।। पावग्गहेहि पुण सं- जुयं च दिट्ठे च सर्यलदिट्ठीए । ता सञ्जस्स वि मरणं, सूयइ रोगिस्स का उकहा ||३१७६ ।। अहवा पुच्छालग्गाऽणु–सारओ रिण जोइसविउस्स । आएसाओ जाणेञ्ज, मरणकालं फुडं खु ।।३१७७।। पिट्टो विलग्गे, कूरा लग्गत्थहिबुगदसमठिया । जड़ होंति अट्ठछट्टम - रासीसु निसाऽहिवो होइ तो रोगी मरह धुवं, अहवा लग्गाऽहिवो गहो अत्थं । उवणमह तो वि मरणं, रोगी सओ वि उवणम चंदसणिभोमरा, लग्गदुबालसनव मत्था य । साहिति रोगिमरणं, जड़ बलवंतो न देवगुरू चंदो जहदसमगओ, रखी तहज्जे व संठिओ छड्डे । मरइ असुहेण मणुओ, तइए दियहे न संदेहो उदयाओ उ चउत्थे, निहणे वा जड़ हवंति पावगहा । तो जाणवें ति मरणं, तइए दियहे मणुस्साणं क्रूरग्गहाणमुदए, पंचमए वा वि जह ठिओ पावो । नीरोगो वि हु फिड्डइ, दसद्धदियहे न संदेहो धणमिहुणे जामित्ते, असुहगहा जइ भवंति तो वाहिं । सार्हेति मरणम हवा, वियाण सव्वन्नुणा भणियं ||३१८४|| ॥ ३१८२ ॥ ॥३१८३ ॥ [जोइसद्दारं] ॥ ३१७८ ॥ ।। ३१७९ ।। ॥३१८०॥ || ३१८१ || ज्योतिषद्वारे लग्नादिस्थानस्थितग्रहैः मरणकाल ज्ञानम् । ॥२४७॥ Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ २४८॥ इय लेसुद्देसेणं, जोइसदारं पि वन्नियं किंपि । सुविणगविसयं दारं, दरिसेमि संपयं किं पि ।।३१८५।। वानरी विगरालच्छी, आलिंगइ सुविणयम्मि जइ कहवि । तह मंसुकेसनहक-प्पणं च ता मरणमऽचिरेण ॥ ३१८६ ॥ तेल्लमसिलित्तअगो, विलुलियकेसो य विवसणो सुविणे । खरकरहगओ जमदिस - गामी जइ तो वि लहु मरणं ॥ ३१८७।। रवडखवणयाणं, सुविणे दंसणमवस्समरणाय । रत्तवसणो य सुविणे, गायंतो निच्छियं मरह उट्टखरजुत्तजाणं, एगागी आरुहेज जो सुविणे । जग्गह तत्थ ठिओ श्चिय, जइ ता मरणं समासन्नं कसिणंबरनेवत्था, कसिणविलेवणविलित्तगत्ता य । नारी जइ उबग्रहइ, सुविणे ता मरणमऽचिरेण जग्गंतो चिय निच, जो पास दुट्ठसुविणयं पुरिसो । सो मरह वच्छरंतो, सच्चमिणं केवलीभणियं सुविणे पेएहिं सम, सुरं पियंतो सियालसुणएहिं । जो कड्ढि पायं, जरेण सो पाविही मरणं सुमिणे वराहरासभ कुकुरकरभविगम हिसयाईहिं । जो निज्जई जमदिसं, स सोसदोसेण पुण मरिही जाय हियए तालो, वंसो वा कटइल्लबल्ली वा । जस्स सुमिणे स नासं, अणुगमिही गुम्मदोसेणं सुविणे च्चियगयजाल, जलण तप्पिंतयस्स पुण जस्स । नग्गस्स तह घएणं, सव्वंगभंगजुत्तस्स पुरिसस हि हिययसरे, उडाणं पाउगति पउमाई । लहु गमिही जमगेहूं, कुडविग गजट्टी सो १ प्रेतैः = भूतैः मृतैः वा । २ गुल्मदोषेण । ॥३१८८॥ ।।३१८९ ।। ॥३१९०॥ ॥ ३१९१ ॥ ॥ ३१९२ ॥ ।।३१९३।। ॥ ३१९४ ॥ ॥ ३१९५ ॥ ॥३१९६॥ स्वप्नद्वारे त्रिविधस्वप्नैः मरणकाल ज्ञानम् । ॥२४८॥ Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग समानुसारेण मरणज्ञानम् । रंगसाला ॥२४९॥ रत्तंबरकुसुमधवे, कहिज्जइ इत्थियाहि हसमाणो । जो सो गमिही पुण रत-पित्तदोसेण पज्जन्तं ॥३१९७।। नेहं सह चंडालेहि, पिबइ सुमिणे पमेहदोसा सो। जो पुण जले निमज्जइ, सो रकुखसदोसओ मरिही ॥३१९८|| जो पुण मत्तो नचंतओ य, पेएण निज्जए सुविणे। उम्मायदोसओ सो, अंते पाणे परिचइही ॥३१९९।। नयणाऽऽमएण मरिही, ससिसूरनिवायदंसणे सुमिणे। सुविणे ससिरविगहणाण, दंसणे पुण १अमारीए ॥३२००॥ पूयगसक्कुलिभकुखी, मरिही पुण तब्विहं चिय वसंतो। जलतेल्लवसामज्जा-पाणओ पुण अईसारा ॥३२०१।। वानरखरुट्टमज्जार-वग्यविगम्यरेहि सुविणम्मि । पेएहिं सियालेहि व, जस्स गमो सो वि गमणमणो । ३२०२॥ रत्तकुसुमस्स पुरिसस्स, सुमिणए मुडियस्स नग्गस्स । चंडालेहि दकिखण-दिसाए नयणं पुणो जस्स ॥३२०३।। जस्स सिरे वंसलयाइ-संभवो पविखनिलय करणं च । चडणं च कागगिद्धाऽऽइ-याण मुडत्तमह सुविणे ॥३२०४॥ सुमिणे च्चिय पेयपिसाय-इत्थीचंडालसंगमा जम्स । तह वेत्तलयातणवंस-उबलवंटगकडिल्लम्मि ॥३२०५।। गत्ताए मसाणेसु य, सयगं पडणं व छारपंमूसु । जलपंकखुप्पणं सिग्ध-वेगसीएण हरणं च ॥३२०६।। तह रत्तकुसुममाला-विलेवणंवरविभृसणविहाणं । सुमिणम्मि गीयवाइय-नट्टविहीए य करणं च ॥३२०७॥ जस्सऽगवओवुइटी, सुविणे अयंगणं च गायस्स । मंगलविवाहहासाऽऽइ-कम्मकरणं च तह जस्म ॥३२०८।। अम्भवहरगं सुमिणे य, जस्स पकन्नपमुहभखाण । छड्डीविरेयणं दम्म-लोहपमुहाण लाभो य ३२०९।। १ अमारीए = मूत्रकृच्छेण । २ गात्रस्य । ३ छड़ी % छर्दिः = बमनम् । ॥२४९॥ Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगमाला मरणसूचकस्वमाः दर्शनकालानुसारेण स्वमफलं च। ||२५०॥ वल्लीवियाणवक्कल-सव्वंगाऽऽवेढणं च सुमिणम्मि । तत्थेव कलहकरण, तह बंधपराजया जस्स ॥३२१०॥ देवगह रिकवनकातु-पईवदंताऽऽइपडणनासाऽऽई। नासो य 'पागहाग, पाओ करचरणचम्माण ॥३२११॥ निभच्छण च परिकुविध-पियरलोयाउ जस्स सुविण म्मि । लहसा अइहरिसो वा, पञ्चयभेओ य तह जस्स ॥३२१२॥ तह पागकम्मगेहे, जणणीए चियाए रत्तकुसुमवणे। अइसकडऽधयारेसु, जस्स सुविणे चिय पवेस्सो ॥३२१३।। कासायवत्थरत्तच्छ-दंडधारीण नग्गकालाण । मंदाणं खुदाणं च, दंसणं जस्स सुविणम्मि ॥३२१४॥ निस्साहारं च तहा, पडण पासायपव्यएहिन्तो। मच्छेहिनो गसण' च, जस्स सुविणे चिय नरस्स ॥३२१५।। अइकसिणकायचीरं, अइपिंगललोयण विवत्थं च । विगियागारं खीगो-यरिं च अइदीहनहरोमं ॥३२१६।। हसमाणि जो इत्थि', अगृहन्ति व पेच्छर सुविणे । जो य अईयनिएहि, हकारिज्जइ य गच्छइ य ॥३२१७॥ जो वा करिजुत्तेग, जाणे पेयपव्वयसहिओ। पविसेइ सिंबलीपारि-भद्ददुमदुग्गगहणम्मि ॥३२१८॥ | सो सुत्यो वि हु मरगं, अहवा दबाऽऽयं महावसणं । पाउणिही रोगी पुग, नियमा मरणं चिय तहाहि ॥३२१९॥ माइ चिय रोगी पा-सिऊण इय परमदारुणे सुविणे । सुत्यो पुण संदेहं, संपाविय को वि जीवइ वि ॥३२२०॥ दिवो सुओष्णुभूओ, दोसुत्थो कप्पिओ य पत्थियओ। कम्मजणिओ य एवं, सत्तविहो वनिओ सुमिणो ॥३२२१॥ अह तेसु निष्फला खलु, आइल्ला पंव देसिया सुमिगा। दो चेत्र सुहाउसुहमू-यगा उ अंतिल्लया नेया ॥३२२२॥ १ उपानहाम् । ॥२५०॥ Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२५१ ॥ तत्थ अहदीहहस्सो, जो सुमिगा जो य दिपम्हुट्टो । अपुत्ररत्तकालम्मि, जो य दिट्ठो कहिचि भवे ॥ ३२२३॥ स चिरेण फलं तुच्छं व देह अह अपायदिट्ठो ता । तद्दिवसे चेत्र महं-तयं च अन्ने पुग भांति || ३२२४ || रयणीए पढमजामे, दिट्ठो सुविणो फलेइ वासाउ । बीए मासतिगाउ, तइए पहरंमि मासदुगा ।।३२२५।। रयणीए उत्थे पुण, पहरे दिट्ठो हु मासओ सुविणो । गोसम्मि वासराणं, दसह सत्तण्ह वा फलइ ॥३२२६|| दट्टण अणि पि हु, पच्छा जो पासइ सुहं सुविणं । तस्स सुहं चैव भवे, एवं डे वि दव्वं ॥३२२७॥ जिगविचपूयणाओ, पंचनमोकार मंतसरणाओ । तवनियमदाणओ तह, सुविणो पावो वि मंदफलो ।।३२२८ ।। [सुविणगदारं] ।।३२२९ ।। ।।३२३०|| एवं सुविणगदारं, दंसिग दंसेमि रिट्ठमिह जम्हा । न विणा रिहुं मरणं, न जीवियं दिgesम्मि ता सव्वपयतेणं, रिट्ठ आराहणत्थिणा सम्मं । सययं निरूवणीयं सुगुरूवरसाणुसारेण जो अनिमित्तो वि अकिओ वि, सहस त्ति होइ पुरिसस्स । पयइविगाराऽणुभवो, निट्ठि रिट्ठमिह तं खु || ३२३१|| पुरओ पिओ वा, जस्स पर्य पंकसुमुसु । खंडमकंडे दीसह, न जियइ सो अट्ठमा भायणमज्झगयं, रविविश्व आउरेण दीसन्तं । पुव्वादाहिण अवरु- तरासु खंड जियं कुणई छम्मास तिनि मासा, दो मासा एकमासपरिमाणं । रेहा रंघ-सधूमे, पनरस दोपंच पंचदिणा जस्स निवाए वि गिहे, समग्गजलणंऽगवंझजोगे वि। नंदइ दीवो सहसा, बोहिज्जतो वि पुणरुतं १ विध्यायति । ।।३२३२|| ॥३२३३॥ ।।३२३४।। ॥ ३२३५|| रिटद्वारं विविध रिष्टानां स्वरूपं च । ।। २५१ ।। Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विविधरिष्टैः माणकालज्ञानम् । ॥२५२॥ तह आउरस्स जस्स वि, गेहे अनिमित्तमेव अइमत्तं। निवडंति भायणाई, भज्जति य सो वि लहु मरइं।।३२३६।। निय नियकरणेहि वि जस्स, सहरसरूवगंधफासाणं। अनिमित्तमाणुवलद्वी, उवलद्वी वा वि विवरीया ॥३२३७।। तह जो वेज्जवरं ओसहं च, अभिणंदई न उवणीयं। तं पि हु नीसंदेह, देहंऽतरपत्थियं जाण ॥३२३८॥ अंजणपुंजपगासं, बिच मयलंछणस्स रविणो य। जो पेच्छइ सो गच्छई, जमाऽऽणणं बारसदिणंऽतो ॥३२३९॥ समहियमुत्तपुरीसो, जो परिमियभत्तपाणभोई वि। १इय विवरीओ जो वा, तस्साऽऽसलं मुणसु मरणं ॥३२४०॥ पुवं सुविणीओ वि हु, सगुणस्स वि जस्स परियणो सहसा। विवरीयं परिचिटई, तं पि वियप्पेसु अप्पाउं॥३२४११॥ न गयणगंग पेच्छई, पेच्छइ य दिवा य तारए जोय। सुरजागविमाणागि य, सो वि समासन्नजमनिलओ।।३२४२॥ एक व दो बहूणि व, रविससि बिबेसु तारएसुं वा। जो पेच्छइ छिड्डाई, जाण तदाऽऽउं वरिसमेकं ॥३२४३॥ उभयकरंऽगुहट्टईय-कन्नकुहरो न निसुणई जो य। नियकन्नाणं घोसं, सो मरई सत्तदिणमज्झे ॥३२४४॥ दाहिणकरनिबिडऽकंत-वामहत्थंगुलीण पव्वग्गा। जस्साऽरुणा न दीसंति, तस्स वि जाण लहु मरणं ॥३२४५॥ मुहदेहवणाईसुं, अईव इट्ठो दढ अणिट्ठो वा। जस्सुच्छलई अहेऊ, गंधो सो वि हु लहुं जाई ॥३२४६॥ जायई मुगालसीयल-मंगमऽकम्हा सउम्हमावि जस्स। जमरायरायहाणी-पंथपयट्टो लहु सो वि ॥३२४७॥ पस्सेयहेउगेहे, होउं निच निएज्ज नियभाल। जई ता न हाइ २सेओ, ता जाण जहाऽऽगओ मच्चू ॥३२४८॥ १ एत माद् विपरीतः। २ स्वेदः । ॥२५२॥ Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रिष्टैः मरणकालज्ञानम् । रंगसाला ॥२५३॥ जस्स य सुक्का विट्ठा, निट्ठयं च लहुं बुड्डइ जलंमि। सो पुरिसो मासेणं, पासेणं बच्चइ जमस्स ॥३२४९॥ जूया व मच्छिया वा, निरंतरं ज भयंति पच्छा वा। उवसप्पंति य तं काल-कवलियं कुसल! कलसु लहु ॥३२५०॥ विज्जु पुरंदरचणु', धणियमऽमेहे वि नहयले नियइ । सुणइ य गज्जियसई, जो सो लहु जमपुरपवेसी ॥३२५१।। जस्स सिरे कागोलूग-कंकणमुहा पलासिणो विहगा। सहसाऽऽवडंति सो जाइ, जमगिहे थोबदिवसेहिं ॥३२५२।। विच्छाए पेच्छतो, रविससितारागणे जियइ वरिसं। अह सव्वहा न पेच्छइ, अच्छइ छम्मासमेव जइ ॥३२५३।। तह ससिरविबिंबाण, भूपडणं पासइ अकम्हा जो। निस्संसयं वियाणसु, बारस दिवसाणि तस्साऽऽउ ॥३३५४॥ जो पुण दो रविविबे, पासइ नासइ स मासतियगेण। रविबिम्बमंऽतरिच्छे, पेच्छइ भमिरं अह लहु ता ॥३२५५।। सूरस्स अप्पणो वा, जो जुगवं नियइ चउसु वि दिसासु । रविबिम्बाणि तदाउ, दिणाण घडियाण व चउक्कं ॥३२५६।। सव्वंग व नियंतो, छिडे मायंडमंडलमकडे। नणु सग्गमग्गलग्गो, दसदिवसऽब्भन्तरे नेओ ॥३२५७।। जियइ तिदिणं स सव्वं, पासइ पीयं पयत्थसत्थं जो। जस्स य कसिगं भिन्न', हवइ पुरीसं स लहुमरणो॥३२५८|| बद्वद्धचकूखुलक्खो , निरिकूखमाणो वि न य नियं नियइ । भुमयाण जुयं जो सो, नवदिवसऽभतरे मरइ ।।३२५९।। भालुवरि धरियहत्थो, पयइत्थं चेव नियइ मणिबंध। जो न पुण अइकिसतरं, तरसा सो वि हु मरणसरणो ॥३२६०॥ न नियइ नियनयणाणं, अग्गंऽगुलिघट्टियच्छिपेरंतो। जो जोई जाइ जमा-ऽऽणणं स नियमा दिणतिगंऽते ॥३२६१॥ वामऽच्छिणो न पेच्छइ, अह रुद्धाऽबंगकोणजोई जो। तपि कमेण वियाणसु, छत्तिदुमासेकमासाऽऽउ ॥३२६२।। ॥२५३॥ स. रं. २२ Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रिटःमरणकालज्ञानम् । ॥२५४॥ अह त सकरंगुलिचंपियस्स, इयरच्छिणो न पेच्छइ जो। दस पंच तिनि दो वा-सरे उ तज्जीवियं जाण ॥३२६३।। अणविकिखयऽनलकरख', अहोमुहाऽऽवडियलोयणुद्धउड। परिमंथरथिरतारं, नासग्गासंगिदिद्विजुय ॥३२६४|| जह होइ तहा १निययं, निययं जो नासियं नियंतो वि।न हु पिच्छइ सो गच्छइ, २हत्थं पंचाऽहमित्तेण ॥३२६५।। एवं चिय जीहग्गं, नियगमुहा निग्गयं नियंतो वि। जो न हु पिच्छइ अच्छइ, सो परमेगं अहोरत्तं ॥३२६६।। तह भूमिगाऽणुरूवं, होऊणं परमदव्वभावसुई। काऊण परमपूयं, परमगुरूणं परमविहिणा ॥३२६७॥ सुक्किलपकख दकिखण-पाणि परिकप्पि कमेण पुगो। हेद्विममज्झिमउवरिम-पव्वाणि कणिट्ठियाए य ॥३२६८॥ पडिवयछद्विक्कारसि-तिहीओ परिकप्पि पयाहिणओ। सेसंगुलिपव्वेसु तु, सेसतिहीओ वियप्पेज्जा ॥३२६९।। पंचमिदसमीपुन्निम-तिहीओ ता जाव ठविय अंगुटे। एवं वामकरे पुण, परिकप्पिय कसिणपकूखकमं॥३२७०॥ ता जाव तदंगुढे, उवरिमपव्वे अमावसाऽईए। एवं तीस तिहीओ, परिकप्पित्ता जहाभणिय ॥३२७१।। तत्तो विवित्तदेसे, निबद्धपउमासणो महासत्तो। बद्धकरकमलकोसो, पसण्णथिरमणवईकाओं ॥३२७२।। झाएज्ज कसिणवन्न', सुन्न करकमलकोसमझगय। सियवस्थछाइयऽप्पा, सुबद्धलकूखो तहि चेव ॥३२७३।। उन्धाडिय करकमलं, पलोइओ जीए कीए वि तिहीए। दीसइ स कालबिंद, सो कालो नत्थि संदेहो ॥३२७४॥ जम्मन्तरलकखेण वि, न मुणिजइ कह वि अप्पणो अप्पा। सयलसमयण्णुणा वि हु, सिरिगुरुवयणं पमोत्तणं ।।३२७५॥ इय कालचक्कसारं, गाहादसगेण वनियमिम च । पडिवयदिवसे झायह, ३जि पेच्छह आगय मच्चु ॥३२७६॥ १ नियतम् । २ शीघ्रम् । ३ यथा । ॥२५४॥ Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रिष्टैः मरणकालज्ञानम् । ॥२५५॥ बालि'दुसमाउ आगिईए, भालम्मि बच्छि सीसे वा। जस्स अपुवाउ सिराउ, अहव रेहाउ जायंति ॥३२७७॥ जस्स सिरे गोमयचुण्ण-वण्णचुण्णो सिणिद्वधूमो वा । उवलक्खिाइ खिजइ, मासंऽतो जीविय तस्स ॥३२७८॥ दंता वि जस्स. सहसा,सुपुफिया सक्कराऽऽउला लुकूखा ।सामा वा होति तमं-१तगंऽतिगं पत्थियं जाण ॥३२७९।। विरहे वि दंतरोगस्स, जस्स तेसि अतक्किय चेव । पडणं भंगो व भवे, भवऽतर तुरियगामी सो ॥३२८०।। जीहा वि जस्स सामा, सुक्का २मूणा पमाणओ अहिगा।हीणा वा थद्धा वा, सरणं मरण खु तस्सावि ॥३२८१।। अनिमित्तं अविलंबी, चकखुस्सावो य लबगे सोसो। जइ ता कमेण दससत्त-वासरंऽते धुवं मरणं ॥३२८२।। कंठकूखोमे पहरा, तालुकखोमे य आणुपाणुसया। अणवजवजपंजर-गय पि पुरिसं जमो नेइ ॥३२८३।। जस्संगुलीओ सहसा, फुडन्ति आयडूढणं विणा चेव । सो वि अवस्सं काही, देही देहऽन्तरं तरसा ॥३२८४।। अनिमित्तथक्कवयणो, अनिमित्तं चेव नढदिट्ठी वा। वासरतिग जइ परं, पुरिसो जीवइ न उवरि पि ॥३२८५।। सत्थो वि सरीरेणं, न नियइ नियवामखधसिहर जो। तं पि न चिरकालेणं, कालेणं कवलियं कलसु ॥३२८६।। धरिसिजन्ता वि दद, निस्सद्दा चेव जस्स करचरणा। जस्स य निसि दिसिमोहो, रेयं च सरन्तमइरित्तं ॥३२८७।। छीयणकासणमुत्तण-किरियासु कारणं विणा चेव। जस्स य अपुव्वसद्दो, जायइ जमकवलिओ सोऽवि ॥३२८८।। १ अन्तकान्तिकम् = यमनी पासे । २ शूना = २०० गये । ॥२५५।। Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नारिष्टे: मरणकाल ज्ञानम् । ॥२५६॥ व्हायंतस्स वि नलिणी-दल व सलिलेग छिपा न जस्स। अंग संग काही, स जमेण समं छमासंऽतो ॥३२८९।। व्हायाऽणुलित्तगत्तस्स. जस्स सुक्कइ उरत्थल पढम । सेसंगेसु उल्लेसु, अद्धमासं न सो जियइ ॥३२९०॥ तेल्लाऽऽविल व लुकवा बि, जस्स सहसा भवंति सुसिणिद्धा । केसा १असमारा वि हु, विभत्तसीमन्तजुत्ता य॥३२९१।। तहसंखित्तभुजुयल, दीसइ य अतक्कियं सुसंखित्त। अंतोपविट्ठमऽहवा, विणिग्गय लुलियपम्हउड ॥३२९२॥ घूयकवोयऽच्छिसम, उम्मेसनिमेसरहियमच्छिजुय । जस्स पणदृऽभत्ता-लोय व लहु मरइ सो वि ॥३२९३।। नासा वि जस्स सहसा, कुडिला पिडगाऽऽउला ददं फुडिया। सवुडछिड्डा य भवे, भवऽतरं सो वि अभिलसइ ॥३२९४|| अनिमित्तं चिय सत्तो, सील बाऊ २सई बलं बुद्धी। छकमिण विणियत्तइ, छम्मासाऽऽसन्नमरणस्स ॥३२९५॥ नीसरइ देहवेहे, विगंधि आकसिणसोणिय' जस्स। जीहामूले सूल', पाणितले वा महावियणा ॥३२९६॥ साडो तयकेसाणं, लुयरोमाण' न जस्स वुइढी य। हियए अईव उम्हा, जस्सुयरे पुण सुसीयत्त ॥३२९७॥ वालविलुचणवेयण-मणुभवइ न जो उ दिवसछक्केण। अवगच्छ गच्छमाण व, माणवं ते जमपुरीए ॥३२९८।। भणिय अरिद्वदारं, जो होज विसिधारणाकलिओ। त' पुण पडुच्च जंत-प्पओगमह कि पि जंपेमि ॥३२९९।। वखेवंऽतरविरओ, तग्गयचित्तो कोवयारविही। पढम मझे नसिउ', अहिगयसत्तस्स नाम ततो ।३३००॥ १ असपारचिता. । २ स्मृतिः । ॥२५॥ Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला यन्त्रस्थापना यन्त्रस्वरूप मावानं च। ॥२५७॥ अणतरगाहामइयजंतठवणा इमा ॐकारगम्भमऽग्गेय-मंडल' कोणमज्झठियरेह । सोत्थियलंछियबाहिर-कोण सिहिजालजडिल' व ॥३३०१॥ साऽणुस्सारअगाराइ-छस्सरावेढियं च पासेसु । स्वाअकूखरमझगय', चउपासट्ठियगुरुजयार' ॥३३०२।। मारुयमंडलपरिवेढिय' च, कप्पेत्तु निययबुद्धीए । त पायतले हियए, सीसे संधीसु य नसेउ ॥३३०३॥ तो पट्ठीए सूर, काउ' सूरोदए चिय सुनिउण। सपराऽऽउनिच्छयकए, नियछाय' चिय पलोएजा ॥३३०४।। जइ संपुण्णं पासइ, आवरिसं ता न अस्थि मच्चुभय'। अह नियइ कन्नसुन्नं, ता जीवइ परिसबारसग ॥३३०५॥ करविरहे दस बरिसे, अंगुलिविरहे य अट्ठ वरिसाणि। खंधाऽभावे सत्त उ, पासाण अदंसणे तिन्नि ॥३३०६।। नासाविरहे वरिसं, केसाऽभावे य जियइ तप्पणग। सिरवियलच्छायाद-सणे नरो जियइ छम्मासं ॥३३०७।। गीवाविरहे मास, चिबुगाऽभावे य जियइ छम्मासं। एक्कारस चेव दिणाणि, दिट्ठीविरहे जियइ पुरिसो ॥३३०८॥ सच्छिड्डे पुण हियए, दीसंते सत्त वासरे जियइ । अह छायदुर्ग पासइ, जमपासे पडइ ता खिप्पं ॥३३०९॥ न्हायस्स य जस्संगाणि, कन्नपमुहाणि सचि सुक्क ति। पुचविहिभणियवच्छर-मासदिणेहिं स मरइ धुवं ॥३३१०॥ | ॥२५७|| Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विद्यया मरणकालज्ञानम् आयुःपरिज्ञानद्वारसमाप्तिः ॥२५८॥ जंतप्पओगदार', निदसिय आउजाणणोवाय। एकारसम चरम, विजादार भणामिहि ॥३३११॥ विजामतकुऊहल-परो वि आराहगो तदपरो वा। सम्म जह सपरगय', कलेइ काल' तह भणामि ॥३३१२॥ विष्णसिऊण सिहाए, स्वा ॐ सीसे तहा क्षि चकूखुम्मि। पं ठविऊण य हियए, हा नाहीए नसित्तु तओ ॥३३१३॥ "ॐ जुसः ॐ मृत्युजयाय, ॐ वजपाणिने शूलपाणिने हर हर दह दह स्वरूपं दर्शय दर्शय हुं फट्" । एयाए विजाए, सुइभूओ दढमऽनन्नचित्तो य। अठ्ठत्तरसयवार, सम्म नयणेऽभिमंतित्ता ॥३३१४॥ अरुणोदयवेलाए, छाय' पि निय' तहाभिमंतित्ता। पट्ठीए ठावित्ता, आइच निच्चलसरीरा ॥३३१५॥ अह अप्पणिजमेव-ऽप्पणो कए परकए य परछायं। सम्म तक्कयपूओ, परमुवउत्तो पलोएज्जा ॥ पलाएजा ॥३३१६॥ जइ तं संपुन्न', चिय पासइ ता नत्थि मरणमाऽऽवरिस । कम-जंघ-जाणुविरहे, ति-दु-इगवारसेहि मरइ धुवं ॥३३१७॥ दसमासंऽतमि तदूरु-संखए कडिखए नवट्ठहिं च। मरइ तदुदरअभावे, मासेहिं पंचहि छहि वा ॥३३१८।। गीवाऽभावे चउतिदु-एक्कगसंखेहि मरइ मासेहि। पकूर - ककूखाण खए, बाहुखए दस दिणे जियइ ॥३३१९॥ खधखए अट्ठ दिणे, चउमासं जियइ हिययछिहत्ते। पहरदुर्ग चिय जीवइ, छायाए सिरोविहूणाए ॥३३२०॥ अह सबहा वि छाया-वोच्छेओ भवइ जोगिणो कहवि। ता तकखणमझे चिय, खिपं अकूखइ खयं नृणं ॥३३२१॥ एमाइणो अणेगा, जइवि उवाया निदंसिया समए। आउपरिन्नाणकए, तह वि हु लेसेण इह कहिया ॥३३२२॥ इय पडु पडिदार आउ-नाणदार भणित्तु सत्तमग'। वोच्छ अणसणसंथार-दिकखपडिवत्तिदारमह ॥३३२३॥ ॥२५८॥ vi Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आराधनामनोरथः। ॥२५९॥ अह भणियविहाणवसा, विन्नायाऽऽसन्नमरणसमयस्स। पजन्ताऽऽराहणविहि-मऽसेसमाऽऽराहिउमणस्स ॥३३२४॥ जम्मजरामरणदारुण-दीहरसंसारवासभीरुस्स। जिणवयणसवणजायत-तिव्वसंवेगसद्धस्स ॥३३२५|| पयईए चिय निच्च, सुस्समणोवासगस्स चित्तम्मि। पसमाऽऽइगुणसमिद्धस्स, भावणा भवइ किर एसा ॥३३२६॥ अहह कह परमाऽमय-कप्पे मह परिणए वि जिणवयणे। वसिउ जुजइ अञ्जपि, गिहवासे 'दुक्कियनिवासे ॥३३२७॥ धी! धी! मज्झ अणजस्स, इंदियऽत्थेसु संपउत्तस्स। परमत्थवेरिएसु वि, दाराऽऽइसु गाढरत्तस्स ॥३३२८॥ ते चिय धन्ना निजिणिय-मोहजोहा जिइंदिया सोमा। रागद्दोसविउत्ता, भवतरुनिसियाऽसिणो समणा ।।३३२९।। पिहियाऽऽसवा तवड्ढा, धणिय किरियासु संपउत्ता जे। सासयसेाकख मोकख, पडुच्च अब्भुञ्जमंति दढं ॥३३३०॥ ता कइया तं होही, दियह गीयत्थगुरुसमीवम्मि। जत्थ चरण पवज्जिय, मोकवऽथ उजमिस्सामि ॥३३३१॥ संपत्तेसु वि सेसेसु, सयलमोकखऽत्थसाहणंऽगेसु। सव्वविरई विणा कह, सासयसोक्खो भवइ मोकखो ॥३३३२॥ ता जावजवि छम्मास-वरिसपमुह ममाऽऽयं अत्थि। ता सव्वसंगचागेण, मोकखमग्गं अणुसरामि ॥३३३३॥ कह व चिरं चिट्ठउ ता, समभावठियस्स किर मुहुत्त पि। पव्वजपरिणई जइ, जायइ ता किं न पञ्जत्तं ॥३३३४॥ इय परिणामपरिणओ, सविसेसुल्लसियतिव्वसंवेगो। गंतूण गुरुसमीवे, अपावभावो भणइ भंते ! ॥३३३५॥ कारुनाऽमयनीसंद-सुदर भणियमाऽसि जं तुमए। आलोयणाइपुव्वं, पवजाऽऽई करेजासु ॥३३३६॥ १ दुकृतनिवासे । ॥२५९॥ Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गृहिविषय परिणामे अनशनसंस्तारकदीक्षाप्रतिपत्ति द्वारम् । ॥२६०॥ IEI इच्छामो ति भणिता, मए वि पडिवनमाऽऽसिज इन्हि । आउमि पहुप्पते, चेव तयं तह करेमि अहं ॥३३३७।। आरुहिउमऽहं सुपुरिस !, पव्वजासुप्पसत्थबोहित्य । निजामएण भवया, भवऽनवं तरिउमिच्छामि ॥३३३८॥ तत्तो य तस्स निब्भर-भत्तिभारोणमन्तसीसस्स। निरवज पव्वज, गुरू वि आरोवए विहिणा ॥३३३९॥ अह होज देसविरओ, संमत्तरओ रओ य जिणधम्मे। ता तस्सऽणुव्वयाई, आरोवई सुपरिसुद्धाई ॥३३४०॥ अणिआणोदारमणो, हरिसवसविसट्टकंटयकरालो। पूएई गुरु संघ, साहम्मियमाऽऽई भत्तीए ॥३३४१॥ नियदबम उव्वजिणिद-भवणतब्बिबवरपइट्ठासु। वियरइ पसत्थपोत्थय-सुतित्थतित्थयरपूयासु ॥३३४२॥ अह कहवि सव्वविरइ-कयाऽणुराओ विसुद्धमइकाओ। छिन्नसयणाऽणुराओ, विसयविसाउ विरत्तो ता ॥३३४३।। संथारयपव्वज पि, सव्वसावजवजणुज्जुत्तो। पडिवाइ संजमसज-रजरसिओ हु स महप्पा ॥३३४४॥ तत्थ यऽणुव्वयधारी, पवन्नसंथारसमणदिकखो य। संलेहणापुरस्सर-मंऽतम्मि अणसणं कुणइ ॥३३४५॥ इय अणसणसंथारग-दिकखापडिवत्तिदारमट्ठमय। भणियं तब्भणणे पुण, भणिओ गिहिविसयपरिणामो॥३३४६।। संपइ समग्गगुणमणि-निहिणो मुणिणो पडुच्च परिणामो। उवदंसिजइ सो पुण, हवेज इय चिन्तणेण सुहो॥३३४७॥ पुव्वावरत्तकाले, जागरमाणो य धम्मजागरियं। पखिड्ढियपरिणामो, मुणी मणम्मि विचिन्तेइ ॥३३४८|| रोगजरामगरालो, निरंतरुप्पात्तमरणनीरिल्लो। दव्यकखेत्ताऽऽइचउ-विहाऽऽवयापूरिओष्णाई ॥३३४९।। अणवरउढितवियप्प-लहरीहीरंतजन्तुसंताणो। अइतिकखदुकूखहेऊ, अहो ! रउद्दो भवसमुद्दो ॥३३५०॥ ॥२६०॥ Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आराधनामनोरथः। ॥२६१॥ लडूण वि इह किच्छा, सुदुल्लहं कहवि माणुसं जम्मं । न लहंति परमदुलहं, जीवा धम्मं जिणक्खायं ॥३३५१॥ लद्धे वि तम्मि अविरइ-पिसाइयानिबिडपासपडियाण। दुलहं चिय सामन्न, निस्सामन्नं गुणपहाणं ॥३३५२॥ किच्छेण पाविऊण य, सामन्नं दुल्लहं पि ओसन्ना। सीयंति सायबहुला, पंकोसन्ना गइंद ब्व ॥३३५३।। जह कागणीए हेडं, महग्घरयणाण हारए कोडिं। तह भवसुहप्पसत्ता, सत्ता हारिति मुत्तिसुहं ॥३३५४॥ अहह ! अणिञ्चमऽसारं, परिणामे भंगुरं सरीरमिमं । जीयं जोवणमिड्ढी, पिअसंजोगा सुहं च तओ ॥३३५५।। अइदुलहं मणुयत्त, जिणि दवयणाऽऽयं च सामग्गिं। पप्प पुरिसेण सासय-सुहेएकरसिएण होयव्वं ॥३३५६।। ज अज्ज सुहं भविगो, संभरणीयं तयं भवे कल्लं। मग्गंति निरुवसग्गं, अपवग्गसुई बुहा तेणं । ॥३३५७।। नरविबुहेसरसोकुख, दुक्ख चिय भावओ बुहा नेति । परिणामदारुणमसा-सय च जता अल तेणं॥३३५८॥ सासयसुह' च नियमेण, जिणाऽऽणाऽऽराहणाफल जम्हा। ता तीए उजमिमो, जिणवयणविसुद्धबुद्धीए ॥३३५९।। चिन्न सामन्नेणं, सामन्न एत्तिय मए कालं। अह संपय विसेसा-ऽणुट्ठाणमणुट्ठिमो किंचि ॥३३६०।। पच्छायावपरद्धो, पियधम्मो दोसनिरसणसयन्हो। अरिहइ पासत्थाई वि, ज तयं जइ वि दुस्सीलो ॥३३६१।। निच्च परिगलति बलं, निचं परिगलति पुरिसयारो वि। निच्च परिगलति वओ, निच्च परिगलइ विरियं पि॥३३६२।। निच्चं परिगलइ सुई, निच्च परिगलइ दिद्विसामत्थं । निच परिगलई मई, निच्च परिगलइ आउं पि ॥३३६३॥ ता जाव बलं सन्तं, सन्तं विरिय तहजवि जाव। संतो य परिसयारो, संतो य परक्कमो जाव ॥३३६४॥ ॥२६॥ INI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धर्मजागरिव चिन्तनम् । ॥२६२॥ जावऽजवि अणुवहओ, इमो समग्गो वि इंदियग्गामो। जावजवि अणुकूला, दबकखेत्ताऽऽइसामग्गी ॥३३६५॥ जिणकप्पियाऽऽइविसय', विहारमऽब्भुजय कि.मणुसरिमो। अहवा विसिट्ठसंघयण-विसयमय न अम्हाणं ॥३३६६॥ ता अन्जकालियजइ-संघयणाऽणुसरिसं विसेस विहिं। विहिणा पडिवजामो, दुल्लहनरभवफलमिम ति ॥३३६७॥ एवं न केवलं चिय, साम नमुणी मुर्णण वसभो वि। निययाऽवत्थासरिसं, जग्गेजा धम्मजागरियं ॥३३६८॥ जहापरिवालिओ सुदीहो, परियाओ वायणा य मे दिना। निफाइया य सीसा, तदुचियमावि विहियमेवं च॥३३६९॥ जं अम्ह भूमिगाए, उचियं किच्च कर्मक.मेण तय। विहियं तय विसेसेण, अप्पणो किंपि कप्पेमि ॥३३७०॥ अच्चतदुप्परक्कम-पमायपरचक्कपारवस्सेण। जकिचि किच्चवग्गे, कयाऽकयत्तं तय चेच्चा ॥३३७१॥ चिरचरियवरणफरणस्स, चिरप्परूवियजिणि दधम्मस्स। १सेयं मझं संपइ, विसेसहियमऽप्पणो काउ' ॥३३७२॥ कितु अहालंदविहि, परिहारविसुद्धियं व जिणकप्पं । पाओवगमणमिं गिणी-भत्तपरिचाविहि वा वि ॥३३७३॥ सइ सामत्थे सइ आउगे य, अनिग्ग गू)हियऽत्तबलविरिओ। सइ सद्धासंवेगे, अहिगयजिणसमयसारस्सा ॥३३७४॥ पसमाऽऽइगुणगणाऽलं-कियस्स सीसस्स नियपयं दाउं। संठाविऊण य गणं, पडिवजामि इयाणीमऽहं ॥३३७५।। एवं वियारइत्ता, तुलिऊण य अप्पयं पयत्तेण। सेसाणमऽसत्तीए, भत्तपरिन्नाए कुणइ मई ॥३३७६॥ १ श्रेयः = उचितम् । ॥२६२॥ Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला त्यागद्वारस्वरूपम् । ॥२६३॥ इय सुद्धबुद्धीसंजीवणीए, संवेगरंगसालाए। आराहणाए सिवपुर-पयट्टजणजाणतुल्लाए ॥३३७७॥ पढमदारनवमए, दुभेयपरिणामनामपडिदारे। साहुपरिणामनामो, भेओ बीओ वि परिकहिओ ॥३३७८॥ तब्भणणा पुण भणिय, परिकम्मविहिस्स मूलदारस्स। नवमं दुभेयजुयमवि, एयं परिणामपडिदारं ॥३३७९॥ सुहपरिणामेणं परि-णओ वि न विसेसचागविरहेण। आराहणमाऽऽराहिउ-मलं भवे अहिगओ सत्तो ॥३३८०॥ ता चागदारमऽहुणा, कित्तमो सो य चउविहो चागो। दव्वं खेत्तं कालं, भावं च पडुच्च नायव्यो ॥३३८१।। तत्थ य गिहिणा जइ वि हु, आराहणकरणमूलकाले वि। पुत्तदविणऽप्पणेणं, विहिओ च्चिय दव्वओ चागो॥३३८२॥ तह वि हु सरीरपरियण-उवहिप्पमुहाणि भूरिदव्वाणि। पडिबधाऽकरणेणं, सविवेसं वजणिजाणि ॥३३८३॥ तह खेत्तओ वि जइ वि हु, पुरा पुराऽऽगरगिहाऽऽइयं चत्तं। तह वि समीहियठाणे वि, तेणं मुच्छा विमोत्तव्या ॥३३८४॥ न य कालओ वि सरयाऽऽइएसु पडिबधब'धुरा बुद्धी। कायव्वा एवं चिय, भावंमि वि अप्पसत्यंमि ॥३३८५।। एवं संजमसाहण-मेत्तं मोत्तं समत्थमावि उवहिं। चयइ विसुद्धलेसो, मुणी वि मुत्ति' गवेसंतो ॥३३८६।। अप्पपरिकम्ममुवहि, बहुपरिकम्मं च दो वि वज्जेइ। सेजासंथाराई वि, उस्सग्गपयं गवसंतो ॥३३८७।। किचजे साहू पंचविहं, सुद्धिमलद्धण मुत्तिमिइच्छति। पंचविहं च विवेयं, ते हु समाहिं न पाति ॥३३८८॥ आलोयण१ सेजाए२, उवहीए३ तह य भत्तपाणस्स४। वेयावच्चकराण५ य, सुद्धी खलु पंचहा भणिया॥२३८९॥ ॥२६३॥ Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२६४॥ अहवा दंसणमाण - चरित्तसुद्धी य विषयसुद्धी य। आवासयसुद्धी वि य, पंचवियप्पा हवइ सुद्धी ॥३३९०॥ इंदिय कसाय २उवहीण, भत्तपाणस्स४ तह सरीरस्स । एस विवेगो भणितो, पंचविहो भावदव्वगता ॥ ३३९१ ॥ अहवा सरीर सेजा २ - संथारु ३वहीण भत्तपाणस्स ५ । वेयावच्चगराण य, एस विवेगो उ पंचविहो इय कयसव्वच्चागो, लीलाए हरइ मरणकाले वि। विजयपडायं सहसा, सहस्समल्लो व्व मुणिवसभो तहाहि संखउरंमि पुरवरे, अहेसि भूमिवई कणगकेऊ । नयसच्चचायसोंडीर - याऽऽईगुणरयणरयणि सेवाविह मि कुसलो, गुणाऽणुरागी य परमभत्तो य। नामेण वीरसेणो, तस्साहसी सेवगो एक्को सो पुण विणयपरक्कम - पमुहगुणाऽऽवञ्जिएण नरवइणा । गामसयजीवणं पिहु, दिजन्तं नो समीहेइ अह एगंमि अवसरे, सदेस सीमामड बनाहेण । दुग्गबलगव्विएणं, चोराहिवकालसेणेणं हीरंतं निजदेसं, निसामिउ जायगाढ कोवेणं । उब्बद्धमिउडीमीमा -ऽऽणणेण भणियं महीवइणा हो महन्त सामन्त- मन्तिसेणाहिवा ! सुहडपवरा !। कि कोवि कालसेणं, णिणिउ मे समत्थोऽत्थि अह जावज्ज वि सामन्त - पमिइगो नेव किंपि जंपति । देव! समत्थो ऽहं ताव, जंपियं वीरसेणेणं तो सविलासाए सपम्हलाए, वियसंतकुमुयसोहाए । दिट्ठीए सप्पसायं, पलोइओ सो नरि देणं सामिसपसायलोयण- पलोयणुऽप्पन्नगुरुपमोएण । पुणरवि तेणं भणियं देव ! विसज्जेसु मं एगं ॥३३९२॥ ॥ ३३९३ ॥ ॥३३९४॥ ।।३३९५|| ॥ ३३९६॥ ॥३३९७॥ ॥३३९८॥ ३३९९ ॥ ॥ ३४०० ॥ ॥३४०१ ॥ ॥३४०२ ।। ।। सर्वत्यागे सहस्रमल दृष्टान्तः । ॥२६४ ॥ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वीरसेनेन ॥२६५॥ कालसेनस्य विजयः सुदर्शनमुनेरागमनं च। रना सहत्थत बोल-दाणपुव्वं विसज्जिओ ताहे। सामन्ताऽऽइजणो वि य, मोणेण ठिओ असूयाए ॥३४०३।। अह रायाणं पणमिय, नीहरिओ सो झडत्ति नयराओ। पत्तो य कालसेणस्स, पल्लिनाहस्स पासम्मि ॥३४०४॥ भणितो य तेण एसो, रुट्ठो तुह भूवई कणगकेऊ । 'कालमुह पविससि काल-सेण! सेणाए सममिन्हि ।।३४०५॥ दुव्वहगबुग्गीवेण, कालसेणेण सोउमवि एवं । कि एगागी काही, इमो वरागो त्ति अवगणिओ ॥३४०६।। तो कुवियकयन्तकडकख-तिकखमुकुखणियरखग्गधेणुलय। पाइकचकपम्मुक्क-घायसंघायमगणेतो ॥३४०७॥ अत्थाणमंडलिं मिदिऊण, कयकरणयाए रणमूरो। केसेसु कालसेणं, झडत्ति सो गिहि भणइ ॥३४०८।। रे रे पुरिसा ! जइ मज्झ, घायमेत्तो करिस्सह हयासा!। कालेण नूण कवलि-जिही तया तुम्ह एस पहू ॥३४०९।। तग्धायकरा पुरिसा, पडिसिद्धा तयऽणु कालसेणेण । जो इह पहरइ सो मह, पहरइ २जीए ति भणिरेण ॥३४१०।। एत्थंऽतर मि तग्गुण-जियमणकणगकेउवयणेण। हरिकरिरहजोहाऽऽउल-मऽणुपत्तं चाउरंगबलं ॥३४१ ताहे सो वंचित्ता, अणाऽऽउलंगेण वीरसेणेण । भत्तिभरनिब्भरेणं, उवणीओ कणयकेउस्स ॥३४१२॥ तुट्ठो राया दिन, गामसहस्सं च से पसाएण । नाममऽवि तस्स ठवियं, सहस्समल्लो त्ति भूवइणा ॥३४१३।। सो वि मडंबाहिवई, संधि घडिऊण निययठाणम्मि । सक्कारिऊण रना, विसजिओ हरिसियमणेण ॥३४१४॥ कालक्कमेण पवरो, सुदंसणो नाम मुणिवई तत्थ । उजाणम्मि णिसन्नो, दिट्ठो य सहस्समल्लेण ॥३४१५।। -१ कालमुख = मृत्युमित्यर्थः । २ जीवे । सं.. २३ । २६५॥ Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रवज्यास्वीकार कालसेनमडम्बे आगमन च। ॥२६६॥ अह भत्तिभरोणयमत्थएण, बंदित्तु तस्स सो चरणे । जिगधम्म सोउमणो, आसीणो भूमिवट्ठम्मि ॥३४१६॥ गुरुणा वि य संसारा-ऽसारत्तपरूवणागुणपहाणो। निव्वाणलाभसारो, कहिओ जिणदेसिओ धम्मो ॥३४१७॥ आयन्निऊण य इम, महन्त जायन्तपवरवेरग्गो। नमिऊण पुणो चलणे, गुरुणो भणिउं समाढत्तो ॥३४१८॥ भयवं! तवचरगविवज्जियाण, अच्चतमोहमूढाण। भवजलहिनिवडियाणं, जीवाणं कामभोगेहि ||३४१९॥ धणसयणाऽऽईएहि, थेवो वि हु जायए न साहारो। मोत्तूणमेकमऽमलं, धम्मं, चिय परभवसहेज ॥३४२०॥ ता जइ पेच्छह मम ।कपि, जोग्गयं देह झत्ति पव्वज। पज्जतदारुणेणं, पजत्तं गेहवासेणं ॥३४२१॥ ता सुत्तुवओगेणं, गुरुणा से जोग्गय मुणेऊण। दिन्ना जिणि ददिकखा, असंखदुक्खोहखयजणणी ॥३४२२॥ तो नायसाहुजणजोग्ग-पवरकिरियाकलावपरमत्थो। अहिगयबहुसुत्तऽत्थो, सो जाओ थेवदियहेहिं ॥३४२३॥ कालक्कमेण य दद, देहाऽऽइसु चत्तपणयभावेण। पडिवन्नो जिणकप्पो, तेण सुहनिप्पिवासेण ॥३४२४॥ जत्थऽथमियनिवासी, सुसाणसुनहररन्नसेवी य। वाउ व्व अपडिबद्धो, अणिययवित्तीए विहरन्तो ॥३४२५।। संपत्तो स महप्पा, तत्थ मडबम्मि जत्थ चिरवेरी। वसति किर कालसेणो, सणि व्व कूरो सहावेण ॥३४२६॥ अह तब्बहिया उस्सग्ग-मुवगतो सो पलोइओ तेण। तद्देसमाऽऽगएणं, पावेणं कालसेणेणं ॥३४२७॥ तो भणिया नियपुरिसा, रे! रे! सो एस वेरिओ मज्ज्ञ । एगागिणा वि जेणं, तइया बद्धो म्हि लीलाए॥३४२८॥ ता संपयं पणासह, सहसा एयस्स पोरुसऽवलेवं। मुक्काऽऽउहो सय चिय, जा बट्टइ एस वीसत्थो ॥३४२९॥ ॥२६६॥ Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२६७॥ ॥३४३४॥ ||३४३५ ।। सोऊण इम पुरिसेहि', कोबवस फुरफुरत अहरेहि । सत्येहिं विचितेहिं, सो हम्मन्तो विचिते ॥३४३०॥ रे जीव ! मणागं पि हु, मा काहिसि बालिसेसु एएस। वहणुञ्जएस वि तुमं, पओसभावं कहंपि जओ || ३४३१|| " सव्वो पुव्वकयाणं, कम्माणं पावए फलविवाग । अवराहेसु गुणेसु य, निमित्तमित्तं परो होइ " ।।३४३२।। जई पच्छा वि हु तुमए, सोढव्वा तिक्खदुक्खदंदोली । ता वरमिन्हिं सहिया, सन्नाणसहाइसहिएण || ३४३३॥ / जइ चंडचकिणो वि हु, तहाविद्द' च भदत्तनामस्स । नयणुप्पाडणदुक्ख विहियं पसुवालमेत्तेण ज अरिहा हु होउ, पत्तो उवसग्गवग्गमऽइघोर । तरलीकर गमज्झे, अतुलमलो महावीरो जइ वा वि तहा दुसहं, ब'धुकूखयपमुहपायवे हंऽतं । अञ्च्चन्ततिकूखदुकूख, पत्तो सिखििासुदेवो वि ता जीव ! तुम थेव पिं, कीस अवयारकारिसु पओस । अवह तो नो वट्टसि, सायत्ते पसमयोकुखम्मि ||३४३७|| उवहिगणगुरुकुलेसु वि, पडिबधो सव्वहा जई विमुको । सह भंगुरे असारे, तया सरीरे कह णु मोहो ||३४३८ || इ धम्मज्झाणपरो, स महप्पा तिकुखखग्गघाएहि । निहओ तेहि जाओ, देवो सब सिद्धम्मि ॥३४३९॥ इय जं भणियं पुव्वि, कयचागो निम्ममो य लीलाए । साहू पत्थुयमत्थं, साहइ तं दंसियमिमं ति ॥ ३४४०|| इय मणअलिमालमा - लियाए संवेगरंगसालाए । आराहणाए मूलि - लयम्मि परिक्रम्मविहिदा रे पत्थुयपन्नरसह, पडिदारागं कमाऽणुसारेण । चायाऽभिहाणमेयं, पडिदार देसिय दसमं सव्वच्चागो पुव्व, पवनिओ सो य संभवति मरणे । ता मरणविभत्तिमह, दार एत्तो निदंसेमि ॥३४३६|| ॥३४४१॥ ॥३४४२॥ ॥३४४३॥ शस्त्रघाते धर्मध्यानेन सर्वार्थसिद्धप्राप्तिः त्यागद्वारसमाप्तिः च । ॥२६७॥ Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२६८॥ आवीचि ओहि अतिय ३ - बलायमरणं४ वसट्टमरणं च । अतोसलं ६ तब्भव - बालंट तह पंडियं ९ मीसं १० छउमत्थमरण ११ केवलि १२ - वेहाणस १३ गिद्धपिट्टमरणं १४ च । ॥३४४४॥ ॥३४४५ ॥ मरणं भत्तपरिन्ना १५, इंगिणि१६ पाओवगमणं १७ च इय सत्तरस विहीउ, मरणे गुरुणो गिरति गुणगरुया । तेसिं सरूवमहुणा, वोच्छामि अहाऽऽणुपुवीए ॥ ३४४६ || पइसमयाऽऽयदलविह—डणं जमाऽऽवीइमरण वृत्त तं । नरगाऽऽभवनिमित्ता - ऽऽउकम्मदलियाणि पुण जाणि ||३४४७|| अणुभविय संपयं मरइ, जइ पुणो ताणि चेव अणुभविउ । मरिही तथा तमेवं भूयं भणियं अवहिमरणं ॥ ३४४८ ॥ नरगाऽऽइभवनिमित्ता-ऽऽउदलियमऽणुभविय मरइ हु मओ वा । न य तदणुभविय मरिही, पुणो तमाऽऽयंतियं मरणं ॥३४४९ ॥ संजमजोगविसन्ना, मरति जे तं बलायमरणं ति । इंदियविसयवसगया, मरंति जे तं वसट्ट' ि ॥३४५०॥ / लजाए गारवेण य, बहुस्सुयमरण वा वि दुच्चरियं । जे न कहिति गुरूणं, न हु ते आराहगा होंति ॥ ३४५१ ॥ 'गावप' कनिबुड्डा, अइयार जे परस्स न कहेन्ति । दंसणनाणचरिते, ससल्लमरणं भवति तेसिं एयं ससल्लमरणं, मरिऊण महाभए दुरुत्तारे । सुइरं भमंति जीवा, दीहे संसारकंतारे नरतिरिभवपाउग्गाऽऽउ बधिउ तक्कए मरंतस्स । तिरियस्स नररस य जं, तं तब्भवमरणमाऽऽहंसु ||३४५२॥ ॥३४५३ ॥ ॥३४५४॥ सप्तदश मरणानां स्वरूपम् । ॥२६८॥ Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३४५५॥ ॥३४५६॥ ॥३४५७।। ॥३४५८॥ ॥३४५९॥ "वेहाणसगिद्धपिट्ठ" मरणयोः जयसुन्दरसोमदत्तदृष्टान्तः। ॥२६९॥ मोत्तुं अकम्मभूमग-नरतिरिए सुरगणे य नेरइए। सेसाणं जीवाणं, तब्भवमरणं तु केसि पि मोत्तूण ओहिमरणं, आवीचिआइयं ति पंचेव । सेसा मरणा सम्वे, तम्भवमरणेण नेयव्वा । अविरयमरण बालमरणं ति, विरयाण पंडियं बेति। जाणाहि बालपंडिय-मरणं पुण देसविरयाणं मणपज्जवोहिनाणी-सुयमइनाणी मरंति जे समणा। छउमस्थमरण मेयं, केवलिमरणं तु केवलिणो गिद्धाऽऽइभकखणं गिद्ध-पट्ठमुब्बधणाऽऽड वेहासं। एए दोन्नि वि मरणा, कारणजाए अणुन्नाया जओआगाढे उवसग्गे, दुब्भिकखे सव्वओ दुरुत्तारे। अविहिमरणं पि दिट्ठ, कज्जे कडजोगिणो सुद्धं तेणं चिय मुणिपवरा, जयसुदरसोमदत्तनामाणो। मरणाई पडिवन्ना, वेहाणसगद्धपट्ठाई तहाहिवइदेसाए पुरीए, नरविक्कमरायविहियरक्खाए । सेट्ठी सुदंसणो आसि, तस्स पुत्ता दुवे जाया जयसुदरो ति पढमो, बीओ पुण सोमदत्तनामो त्ति । दो वि य कलासु कुसला, दो वि य रूवाऽइगुणजुत्ता दो वि परोप्परपणय-प्पहाणचित्ता पगिद्वसत्ता य। वद्दती किच्चेसु, इहपरलोयाविरुद्धेसु एगम्मि य पत्थावे, महलमुल्लं कयाणयं घेत्तं । ते बहुनरपरियरिया, अहिछत्ताए पुरीए गया ॥३४६०॥ ॥३४६१॥ ॥३४६२।। ॥२६९॥ ॥३४६३।। ॥३४६४॥ ॥३४६५॥ Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२७०॥ तत्थ य अच्छंताणं, ववहारवसा परोप्पर मेत्ती । जाया भावपहाणा, जयवद्धणसेट्टिणा सद्धि ॥३४६६॥ सोमसिरी विजयसिरी, दोणि य धूयाउ तस्स सेट्ठिस्स । दिन्ना तो तेण तेसिं, विहिओ य विहीए वीवाहो || ३४६७॥ तो ते ताहि सद्धि, अणिदियं बुहयणस्स जहसमयं । पंचविहविसयसोक्ख, उवभुजता परिवसंति ॥ ३४६८ || अन्नम्म अवसरम्मि, निजनगराऽऽगयनरेण ते वृत्ता । हंभो ! पिउणा तुम्भे, सिग्घ एह त्ति आणत्ता ||३४६९ ॥ जम्हा अणिवत्तयसास- कासमुहेहि भूरिरोगेहि । सो पीडिओ समीहह, तुम्भाणं दसणं हत्थ ॥३४७०॥ एवं सोच्चा ते त- कुखणेण मोत्त तहि चिय कलत्ते । ससुरस कहिय वत्तं, पिउपासे पट्टिया झति ॥ ३४७१ ॥ अच्छिष्णपाहि, वच्चता निययमंदिरे पत्ता । दिट्ठो य परियणो तत्थ, सोयविच्छायमुहसोहो दिट्ठ' भवणं पि पणg - सोहमऽइभीसणं सुसाणं व । उवरयदीणाणाह - प्पयाणसालानिउत्तजणं हा हा हयम्ह ताओ, दिवंगओ फुडमिमं घर तेणं । कमलवणं पिय अत्थमिय- दिणयर' जणइ नेव रई || ३४७४ || एवं परिभाविन्ता, चेडीदिन्नाऽऽसणम्मि आसीणा । एत्थंतर मि गुरुसोग - वेगवाहाऽऽउलऽच्छेण काऊण पायवडणं, णिवेइया परियणेण नीसेसा । अच्च तसोगजणणी, तेसि पिउणो मरणवत्ता तो ते विमुककंठ, विसंथुल' रोविउ समारद्वा । पडिसिद्धा य कहं पि हु, महुरगिराए परियोण अह तेहि जंपियं कहह, असरिसं पेममुव्वहंतेण । अम्हाणमपुष्णाणं, ताएणं किं समाइट्ठ ? सोगभरगग्गिरेणं, ता भणियं परिजगेण निसुणेह । ताएण तुम्ह दंसण - मञ्चतं अहिलसंतेण ।।३४७२ ।। ।।३४७३।। ।।३४७५ ।। ॥३४७६।। ।।३४७७।। ।।३४७८ ।। 11380911 पितरोगे पुत्रकारणं आगमनात् पूर्व पितुः मरणं च । ॥२७०॥ Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धर्मश्रवणेन प्रव्रज्यास्वीकारः अहिछत्रा ॥२७१।। पुर्या जयसुन्दरस्य आगमनं च। एहिन्ति मज्झ पुत्ता, ते तप्पुरओ इमं च तं च अहं । साहिस्सामि ति पयं-पिरेण नो पुच्छिराणं पि॥३४८०॥ अम्हाण किंपि सिटुं, अञ्चन्तपयंडरोगवसओ य। तुम्हमऽणागमणे चिय, पत्तो सो झत्ति पंचतं ॥३४८१॥ एयं च निसुणिऊणं,कि पि अणाइकूखणिजसंता । तिव्वं समुन्वन्तेहि, तेहिं पामुक्कपोकर ॥३४८२॥ हा कीस निग्धिण ! तए, कीणास ! न संगमो समं पिउणा । विहिओ ति कि च पावेहि, तत्थ अम्हेहि वुत्थं ति ॥३४८३॥ एमाऽऽइ विलविरेहि, पुणो पुणो ताडिउत्तमंगेहि। तह कह वि परुष्णं जह, जणेहिं पहिएहि वि य रुणं ॥३४८४॥ तो चत्तभत्तपाणा, ते कहमवि परियणेण पण्णविया। तह वि य उवरोहेगं, समत्थकिच्चेसु बट्टति ॥३४८५॥ अण्णम्मि अवसरम्मि, तेहिं दमघोसमरिणो पासे । संसारुच्छेयकरो, निसुओ सव्वन्नुणो धम्मो ॥३४८६।। तो मच्चुरोगदोगच्च-सोगजरपमुहदुक्खपडिहत्थं । संसारमऽसारं नि-च्छिऊण संजायवेरग्गा ॥३४८७॥ ते दो वि हु गुरुपुरतो, भणन्ति भालयलधरियकरकमला। भयवं ! तुम्ह समीवे, पव्वज गिहिमो अम्हे ॥३४८८।। अह गुरुणा सुत्तुवओग-मुणियतब्भावविग्घलेसेण । भणियं महाऽणुभावा!, उचिया तुम्हाण पवजा ॥३४८९॥ नवरं थीपच्चइओ, भावी तुम्हं सुदरमुवसग्गो। जइ तं जीवाऽवगमे वि, निप्पकंपा सहह सम्म ॥३४९०॥ ता पडिवजह सञ्जो, पव्वज उजमेह मोकखकए। इहरा हासट्ठाण, किरिया आरूढवडियाण ॥३४९१॥ ॥२७१॥ Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥२७२॥ भिक्षार्थ जयश्रीगृहे प्रवेशः भागप्रार्थने वेहाणसमरणेन अच्युतसुरत्वप्राप्तिः च। तेहि भणियं भयवं !, जइ अम्हं जीवियवपडिब'धो। होल मणागं पि तया, न धरेजा विरतिगहणमई ॥३४९२॥ ता भववासुव्विग्गाण, तुज्झ पयपउमजुयललग्गाण। विग्घे वि अविचलाणं, अम्हाणं देहि पव्वज ॥३४९३॥ तो दिकिखऊण गुरुणा, कायव्वविही निदंसिओ सब्यो। सुत्तऽत्थेहिं च परं, निफत्ति सम्ममुवणीया ॥३४९४॥ गुरुकुलवासे सुचिरं, वसि ते एगया महासत्ता । नियगुरुणो आणाए, एगागिविहारिणो जाया ॥३४९५॥ अह कहवि विहरमाणो, अणिययवित्तीए सम्ममुवउत्तो। अहिछत्ताए पुरीए, साहू जयसुंदरो पत्तो ॥३४९६।। तत्थ य जा किर तेणं, परिणीया आसि सेट्ठिणो धूयो। सोमसिरी सा पावा, तक्कालं असईवित्तीए ॥३४९७॥ गब्भवई संजाया, चितइ जयसुदरो जइ इहेइ। १उप्पव्वाविय तो तं, नियदुचरियं निगृहेमि ॥३४९८॥ मिक्खटाए पविट्ठो, दिट्ठो तीए य सो कहवि साहू। गेहे २सएज्झियाए, समाणसीलाए तो झत्ति ॥३४९९॥ गेहस्संऽतो खित्तो, भणितो य सविणयपणयचलणाए । हे जीयनाह ! विरमसु, दुक्करतवचरणओ एत्तो ॥३५००।) तुज्झ मए जत्थ दिणे, दिखावत्ता निसामिया सुहय !। वञ्जवडणाऽइरितं, दुकखं जायं ममं तत्थ ॥३५०१॥ अज चयामि कल्लं, चयामि किर जीवियं तुह विओगे। नवरं एत्तियदियहे, ठियं पि तुह दंसणाऽऽसाए ॥३५०२॥ इन्हि च तए सद्धि, जीयं मरणं व नत्थि संदेहो । ता पाणनाह! जं तुज्झ, रोयए तं समायरसु ॥३५०३॥ १ उत्प्रव्राज्य = प्रव्रज्यां मोचयित्वा इत्यर्थः । २ प्रातिवेश्मिकयाः = पाशगुना घरमा । ॥२७२॥ Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ विजयश्रिया सोमदत्तस्य दर्शनं क्षोभणप्रारम्भणं च। संवेग एवं तीए भणिए, साहू सरिऊण मूरिणो वयणं। पुव्वुवइट्ट नाच, धम्मपच्चूहमणुवसमं ॥३५०४॥ रंगसाला मोक्खऽत्थबद्धलकखो, बाढ नियजीवियवनिरवेकखो। तं भणति खणं एकं, भद्दे ! तं ठाहि गिहनाहि ॥३५०५।। जाव अहं नियकिच्च', करेमि कि पि हु तदुत्तरं जं ते। होही हियमाऽऽयांतिय-सुहं च तं आयरिस्सामि ॥३५०६।। ॥२७३॥ अह सा पहिवयणा, तहत्ति पडिसुणिय संठिया बाहिं। दाऊण गिहकवाडाई, निबिडकवडुक्कडाऽऽयारा ॥३५०७।। साहू वि कयाऽणसणो, धम्मज्झाणे परम्मि वट्टन्तो। वेहाणसेण विहिणा, मरिउ अच्चुयसुरो जातो ॥३५०८।। जाया पुरम्मि वत्ता, इमीए साह हओ त्ति तो पिउणा। हत्थं णिब्भन्छेउनिच्छुढा सा नियगिहातो ॥३५०९॥ अच्चंतसिणेहवसा, विजयसिरी वि हु समं विणिकवन्ता । मग्गे चिय सोमसिरी, सूइदोसा गया निहणं ॥३५१०॥ विजयसिरी पुण एगत्थ, आसमे तावसाण पब्वजं । घेत्तूण ठिया सम्म, भुजंती कंदमूलाई ॥३५११॥ अवरम्मि अवसरम्मि, पुव्वोइयमुणिवरस्स लहुभाया । सो सोमदत्तनामो, विहरन्तो तत्थ संपत्तो ॥३५१२।। तिकखऽग्गकीलएणं, विद्धो चलणम्मि अक्खमो भमिउं । थक्को एगपएसे, विजयसिरीए कहवि दिट्ठो ॥३५१३॥ नाओ य तओ तीए, मयणाऽनलदज्झमाणहिययाए । विविहेहिं पयारेहि, पारद्वो खोहिउ सो य ॥३५१४॥ एवं पइकूखणं चिय, खोमिजतस्स तीए पावाए । सुमरियगुरुवयणस्सा. गंतु च अचायमाणस्स ॥३५१५।। IN कह उज्झामि सजीयं ति, चिन्तयन्तस्स तम्मि देसम्मि । जायं दोण्ह निवाणं, तत्थ खणे बद्धवेराणं ॥३५१६।। ॥२७३॥ Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२७४ ॥ ।। ३५१७|| ।।३५१८॥ ॥३५१९॥ १आओहणं महंत, निवाडियाऽणेगमुहडकरितुरयं । पवतरुहिंरपवर्ह, दंसणमेत् भियगं परपकूखसपकूखख्य, दट्टु च निवेसु पडिनियत्तेसु । मडएसु खञ्जमाणेसु, गिद्धभल्लुकमाऽऽईहिं साहू परिचिन्तइ नत्थि, मरणकिच्चे परो उवाओ ता । ठाउ रणंऽगणे गद्ध-पट्टमरणं पवजामि एवं विणिच्छिऊणं, स महप्पा तीए कह वि पावाए । कंदफलाऽऽइनिमित्तं, गयाए कयसव्वकायव्व ॥ ३५२० ॥ सणियं सणियं गंतु, तेसि मडयाण मज्झयारम्मि । पडिओ निजीको इव, खद्धो अह दुसत्तेहिं अच्च' तसमाहीए, मरिउ' जाओ सुरो जयंतम्मि । इय गपट्टमरणं, सम्मं आराहियं तेणं एवं वेहाणसगद्ध - पट्टमरणाइं कारणवसेण । नूणमऽणुष्णायाई, जिणेहि तइलोकमहिएहि ' तहा ॥३५२१ || ।।३५२२ ।। ।।३५२३ ।। अभिमरणं निवम्मि, मारिए गहियसमणलिंगेणं । उड्डाहपसमणऽत्थं, सत्थग्गहणं कथं गणिणा तहाहि पाडलिपुत्तम्मि पुरे, अच्चन्तपयंडसासणो राया । सामन्तचक्कपणओ, उदायिनामो जयपसिद्धो वावराहमे वि, तेण एगस्स राइणो रज । अवहरियं नीसेसं, सो पुण राया लहुं नट्ठो पुतो य तस्स एगो, उज्जेणीए गओ परिभमंतो । ओलग्गिड' च लग्गो, उज्जेणीपत्थिवं पयओ अभिमरकेन = घातकेन । १ आयोधनम् = युद्धम् । २ ।।३५२४ ।। ।।३५२५।। ।।३५२६ ।। ।।३५२७|| गृधपृष्ठमरणेन सोमदत्तस्य जयन्ते देवत्वप्राप्तिः । ॥ २७४॥ Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला राजकुले शिष्यस्य गमनं नृपकण्ठे कत्रिका निवेश्य पलायनं च। ग२७५॥ अह सो उज्जेणिनिवो, १परिसवइ उदायिराइणो बहुसो। तेण य रायसुएणं, विन्नत्तो रहसि नमिऊण ॥३५२८॥ देव ! मह जइ सहाई, होसि तुमं ता हणामि तुह सत्तुं । पडिसुयमेयं रना, दिन्नं से जीवणं च बहुं॥३५२९।। तो कंकलोहकत्तिय-मादाय सुगोविउ इमो वि गतो। मारिउमुदायिरायं, नवरं छिदं अपावितो ॥३५३०॥ अट्ठमीचउद्दसीसु, मुणिवइणो राउलंमि वच्च'ते । कयपोसहस्स रनो, रयणीए सासणनिमित्तं ॥३५३१।। दट्टण सो विचिन्तइ. सिस्सो होउं इमाण समणाण । पविसित्तु राउलं वं-छियत्यमाचिरा य साहेमि ॥३५३२॥ तो कंककत्तियं गो-विऊण गहिया अणेण पव्वजा । अचंतविणयवित्तीए, तोसिया सूरिणो य ददं ॥३५३३।। एगम्मि य पत्थावे, रयणीए पोसहं पवनस्स । रन्नो धम्मकहऽत्थं, दट्ठणं पट्ठियं सूरिं ॥३५३४॥ सो झत्ति अइविणीय-तणेण घेत्तण कत्तियं चलितो। संथारगाऽऽहत्थो. रायउले सूरिणा सद्धिं ॥३५३५।। चिरदिक्खिओ त्ति संजम-रओ त्ति सुपरिक्खिओ त्ति काऊण । न निसिद्धो सूरीहि, गया ततो रायभवणम्मि।।३५३६।। तत्तो य पोसहं गाहिऊण, भूमीवई सुचिरवेलं । कहिऊणं धम्मकह, सुत्ता रयणीए मुणिवइणो ॥३५३७।। तेसि चेव समीवे, राया वि हु निद्दमुवगतो सहसा। अह ते निब्भरसुत्ते, स दुट्ठसिस्सो विजाणिचा ॥३५३८|| रन्नो कंठम्मि निवेसिऊण, त कत्तियं विणिकखन्तो। साहु त्ति न य निसिद्धो, वच्चंतो जामइल्लेहिं ॥३५३९॥ १ परिशपति = आक्रोशयति । ॥२७५| Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भक्तपरिज्ञास्वरूपम् । ॥२७६॥ अह कंककत्तियाछिन्न-कंठनि(न)वरुहिरभूरिपवहेण । सित्तसरीरो सूरी, झत्ति विबुद्धो निवं ददु ॥३५४०॥ वावाइयं विचितइ, तस्स कुसीसस्स नूण कम्ममिमं । ता जइ पाणच्चायं, इन्हिमऽहं नो करिस्सामि ॥३५४१॥ तो पवयणस्स खिसा, होही सव्वत्थ धम्मनासो य । इति चिन्तिऊणमऽणसण-पमुहं सव्वं विहिं काउं॥३५४२॥ तं चैव कत्तियं नियय-कंठदेसम्मि ठावइत्ताणं । कालं कुणइ महप्पा उस्सग्गज्ववायविहिकुसलो ॥३५४३॥ इय सत्थुब्बधगपभिइणा वि, आगाढकारणे मरणं । निदोसं चिय वुत्त, भत्तपरिणं अह भणामि ॥३५४४॥ भत्तं हि भुत्तपुव्वं, अणेगसो गहा मए एत्थ । जाया तित्ती तत्तो, न तओ तह कहवि जीवस्स ॥३५४५।। कहमऽन्नहा पुणो वि हु, असुयं व अदिट्ठमिव अभुत्तं व। अमयं व पढमलाभे, बहुमन्नइ दिवस दिवसे तं॥३५४६॥ असुइत्तणाऽऽइबहुविह-वियारपरिणामधम्मुणा तम्हा । किमिमिणा मणसा वि अवज-हेउणा चिंतिएणावि ॥३५४७।। इय जाणगप्परिन्नाए, भत्तविसयं हि जं परिन्नाणं । पञ्चकखाणपरिन्नाए, तह य भयवंतवयणाओ ॥३५४८।। सव्वं पि असणपाण, चउचिहं जा य बाहिरो उबही। अन्भिन्तरो य तं पि हु, जाजीवं वोसिरे सव्वं ।।३५४९।। इच्चाइ जा उ तिविहस्स, अहव सम्मं चउव्विहस्सावि । आहारस्सिह जाव-जीवं पि परिचयणरूवं ॥३५५०।। पञ्चकखाणं जं तं, भत्तपरिन्न ति तीए किर मरणं । भत्तपरिन्नामरणं, सप्पडिकम्मं तयं णियमा ॥३५५१॥ भत्तपरिन्नामरणं, दुविहं सवियार मो अवीयारं। सपरकमस्स मुणिणो, संलिहियतणुस्स सवियारं ॥३५५२॥ अपरक्कमस्स मुणिणो, भत्तपरिन्न भणति अवियार। काले अपहुप्पते, तं पि हु तिविहं समासेणं ॥३५५३।। ॥२७॥ Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२७७॥ सं. रं. २४ पढमं जाण निरुद्धं, निरुद्वतरयं च भन्नए बीयं । परमनिरुद्धं तइयं, तेसि सरूवं पुण भणामि [दारगाहा ]।। ३५५४ ।। जो जंघाबलरहिओ, रोगाऽऽयं केहि कसियसरीरो । तस्स मरणं निरुद्धं, अत्रियारं भण्णए पढम ।।३५५५।। तम्मि वित्तविही, दुविहं तं पि य पयासमऽपयासं । जणनायं तु पयासं जणे अविन्नायमपयासं [दार ] || ३५५६।। बाल-ऽग्गि-बग्घमाऽऽईहिं, सूल-मुच्छा-त्रिसूयाऽऽईहि । नच्चा संबट्टिजन्त - माऽऽउयं सिग्घमेव मुणी ।।३५५७।। जान वा अक्खव, जाव चित्तं न होइ अक्वित्तं । संनिहियाणाऽऽलोयह, गणिमाऽऽई पि सो ताव ॥ ३५५८।। एयं निरुद्वतरयं, वीयं मरणं भणति अवियारं । सो चेव जहाजोगं, पुव्वत्तविही भवइ तम्मि [दार ] ||३५५९ ।। वायाइऽऽएहि जइया, अक्खित्ता होज मिकूखुणो वाया । तझ्या परमनिरुद्धं, तइयं मरणं अवीयार ॥३५६०॥ नच्चा संवट्टिजत - माउयं सिग्वमेव सो मिक्खू । अरिहन्तसिद्धसाहूण, अन्तियं सव्वमाऽऽलोए एवं भत्तपरिन्ना, सुयाऽणुसारेण वन्निया एसा । एत्तो इंगिणिमरणं, भणामि सम्म समासेणं इंगिos चेट्ठञ्ज, पइनियए, चेव भूपएसम्मि । अणसण किरिया इमाए, इंगिणी तीए य जं मरणं भन्नइ इंगिणिमरणं, तं चउहाऽऽहारचा पजुत्तस्स । निष्पडिकम्मस्सिंगिय - संतोवत्तिणो देव जो भत्तपरिनाए, उक्कमो भन्निही सवित्थारो । सो चैव जहाजोगं, उवकमो इंगिणीमरणे संलि हियदव्वभावो, इंगिणिमरणम्मि बद्भववसाओ । आइमतियसंघयणो, धीमंतो खामिउ' सगणं अंतो बाहि च ततो, विसुद्वमाऽऽरुहिय थंडिलं एको । संथरिय तगाई तहि, उत्तरसिरमऽहव पुव्वसिरो ।। ३५६७।। ॥३५६१।। ।।३५६२।। ॥ ३५६३॥ ॥३५६४।। ।।३५६५।। ॥३५६६॥ भक्तपरिज्ञाय निरुद्धादि - भेदानां स्वरूपम् गिनी मरणं स्वरूपम् च 1120011 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ इगिनी संवेगरंगसाला मरण स्वरूपम् । ॥२७८॥ अरिहाऽऽइअंतिगे सो, सीसम्मि कयंजली विसुद्धमणो । आलोयणं च दाउ, वोसिरइ चउविहाऽऽहार ॥३५६८॥ सयमेव अप्पणो सो, करेइ आउंटणाऽऽइकिरियाओ। उच्चाराऽऽइ विगिचइ, सयं च सम्मं निरुवसग्गो॥३५६९।। जाहे पुण उवसग्गा, दिव्वा माणुस्सया व से होजा । ताहे निप्पडिकंपो, ते अहिंयासेइ विगयभयो ॥३५७०॥ पत्थिजतो वि ततो, किंनरकिं पुरिसदेवकन्नाहिं । न य सो तहावि खुब्भइ, न विम्हयं कुणइ रिद्धीए॥३५७१॥ जइ से दुकुखत्ताए, सव्वे वि हु पोग्गला परिणमेजा। तहवि नसे थेवा वि हु, विसुत्तिया होइ झाणस्स॥३५७२।। जइ सव्वपोग्गलचओ, अहव सुहत्ताए तस्स परिणमइ । तह विन से संजायइ, विसोत्तिया सुद्धझाणस्स ॥३५७३।। सच्चित्ते साहरिओ, सो तत्थुप्पिकखए विमुकंगो। उवसंते. उवसग्गे, जयणाए थंडिलमुवेइ ॥३५७४।। वायणपरियट्टणपुच्छणाओ, मोत्तृण तह य धम्मकहं । सुत्तऽत्थपोरिसीए, सरेइ सुत्तं च एगमणो ॥३५७५।। एवं अट्ठ वि जामे, अनुअट्टो झायए पसन्नमणो। आहच्च निदभावे वि, नऽस्थि थे पि सइनासा ॥३५७६॥ सज्झायकालपडिले-हणाऽऽइयाओ न संति किरियाओ। जम्हा सुसागठाणे वि, तस्स झाणं न पडिकुटुं॥३५७७।। आवासयं च सो कुणइ, उभयकालं पि जं जहिं कमइ। उबहि पडिलेहेइ य, मिच्छकारो य से खलिए ॥३५७८॥ । वेउब्धियआहारग-चारणखीरासवाऽऽइलद्वीओ। कज्जे वि समुप्पन्ने, विरागभावा न सेवइ सो ॥३५७९।। मोणाऽभिग्गहनिरओ, आयरियाऽऽण पुट्ठवागरगो। देवेहि माणुसेहि य, पुट्ठो धम्मकहं कहइ ॥३५८०॥ एवं इंगिणिमरणं, सुयाऽणुसारेण साहियं सम्मं । प अवगमणमेत्तो, समासओ चेव वनिस्सं ॥३५८१॥ कजे विस डलहेइ य, मिल ॥२७८॥ आयरियाऽऽण || एवं इंगिणिमा Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पादपोपगमनमरणस्वरूपम् । ॥२७९॥ किर जत्थ कत्थई एत्थ, मरणभेयम्मि पायवस्सेव । उवगमणमऽवत्थाणं, जायइ पाओवगमणं तं ॥३५८२।। जं जत्थ जहा अंगं, निकि खवइ तं तहि तह धरेइ । पाओवगमणमेयं, नीहार वा अनीहार ॥३५८३॥ उवसग्गेण वि जं सो, साहरिओ कुगइ कालमऽन्नत्थ । त भणियं नीहारिय-मियर पुण निरुवसग्गम्मि ॥३५८४|| पुढवी-आऊ-तेऊ, बाउ-वणस्सइ-तसेसु साहरितो। वोस?चत्तदेहो, अहाऽऽऽयं पालइ महप्पा ॥३५८५॥ मंडण-गंधाऽऽलेवण-भूसियदेहो वि जावजीवं सो। पावोगतो चिट्टइ, निच्चेट्ठो सुद्धलेसागो ॥३५८६।। ज पायवो ब उद्घडिओ ब, पासडिओ ब्व सो भाइ । उव्वत्तणाऽऽइरहितो, निच्चेट्ठो होइ तेणं ति ॥३५८७।। इय सत्तरसमरणसरूव-कित्तणं कि पि काउमेताहे । तच्चरिमत्तिगविसयं, वत्तव किपि देसेमि ॥३५८८।। सव्वाओ अजाओ, सव्वे चिय पढमसंघयणवा। सव्वे वि देसविरया, भत्तपरिब पवजति ॥३५८९।। अह इंगिणिमरणं पुग, दृढतरधिबलजुया अणुट्ठिन्ति । अजापमुहाणं पुण, लकिखाइ तस्स पडिसेहो ॥३५९०॥ पढमिल्लुयसंघयगा, संलिहियऽप्पाऽहवा असंलिहिया । दढतमधीवलजुत्ता, पाओवगम पुण कुणंति ॥३५९१।। नेहवसा देवेणं, साहरिया 'देवरन्नमाइसु । न वि ते चलंति धीरा, पारद्धविसुद्धझाणातो ॥३५९२॥ तेसि पुण वोच्छेओ, चोद्दसपुवीण होइ वुच्छेए । पढमिल्लुयसंघयणं, तत्तो न परेण होइ जओ ॥३५९३॥ एवं इममि दारे, मरणं संखेवतो समक्खाय । आराहणफलदारे, फलं तु एयस्स वि भणिसं ॥३५९४॥ १ देवरन्नमाइसु = तमस्कायादिषु । ॥२७९॥ Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मरणद्वारस्वरूपे पण्डितादिमरणानां स्वरूपम् । ॥२८॥ इय समओदहिअमओ-चमाए संवेगरंगसालाए । आराहणाए मृलि-ग्लयमि परिकम्मविहिदारे ॥३५९५॥ पत्थुयपन्नरसह, पडिदाराणं कमाऽणुसारेण । एक्कारसमं भणिय, मरणविभत्ति त्ति पडिदार ॥३५९६॥ पुव्विं मरणाणि पव-नियाणि सामनओ बहुविहाणि । एत्तो य पगयमरण-दारसरूव' परूवेमि ॥३५९७।। कि पुण पगय भण्णइ, पंडियमरणं दुहोहवल्लीण । विद्धसणेक निकड-धारुब्भडपरसुपडितुल् ॥३५९८॥ एयविवकख पुण, बाल-मरणमऽकखंति खीणमोहमला । उभयसरूव च इम, पंचवियप्प परिकहेमि ॥३५९९॥ पंडियपंडियमरणं, पंडियय२ बालपंडियं तइयं । बालमरणं चउत्थर, पंचमग बालबालं ति५ ॥३६००॥ तत्थ पढमं जिणाणं, बीय साहूण देसविरयाणं । तइयं संनिसु तुरिय, मिच्छद्दिट्ठीण पंचमयं ॥३६०१॥ अन्ने उ सूरिणो पुण, एत्थ पत्थुयपमेयविसयम्मि । मरणपणगस्सरूवे, इम' विभाग भणीत जहा ॥३६०२।। पंडियपंडियमरणं, मरमाणाणं तु केवलीण भवे । भत्तपरिन्नाऽई पुण, पंडियमरणं मुणिवराणं ॥३६०३॥ देसविस्याणमऽविरय-संमाण य बालपंडियं मरणं । मिच्छदिट्ठीउवसम-पराण जं बालमरणं तं ॥३६०४॥ जं च कसायकलुसिया, मरंति दढमऽमिगहीयमिच्छत्ता । सवजहन्न भन्नइ, तं मरणं बालबाल ति ॥३६०५।। अहवा पंडियमरणाई, तिनि दो चेव बालमरणाई। पढमाई संमदिद्विस्स, जाण बीयाई इयरस्स ॥३६०६।। तत्थाऽइल्लेहि तिहिं, मरमाणाणं कमेण मरणेहिं । उत्तम-मज्झ-जहन्नो, नेओ अब्भुजओ उ विही ॥३६०७|| १ निकड. = कठिन । २ सम्यग्दृष्टिषु । ॥२८॥ Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२८॥ समसाऽणुगयमणो, जीवो मरणे असंजओ जइ वि । जिणवयणमऽणुसरतो, परित्तसंसारियो सहवि ॥३६०८॥ सदहगा पत्तियगा य, रोयगा जे हु जिणवराऽऽणाए । संमत्तमऽणुसरता, ते खलु आराहगा होति ॥३६०९।। जिणभणियपवयणमिणं, असद्दहंतेहि अणेगजीवेटिं। बालमरणाणि तीए, मयाणि काले अणंताणि ॥३६१०॥ न य तेहिं अणतेहिं वि, विवेयवियलाण नाणरहियाण । जीवाण वरावाणं, संपन्नो को वि गुणलेसो ॥३६११।। बालमरणस्स तम्हा, वित्थरमऽवहत्थि विवागं मे । संखेवेण भणन्तस्स, दिन्नकष्णा निसामेह ॥३६१२॥ बालमरणेहि जीवा, वियडंमि भवाऽडवीकडिल्लम्मि। भमिया भमिन्ति भमिहिन्ति, दीहकाल किल दुहत्ता ॥३६१३॥ तहाहिएत्थ पुणरुत्तदुत्तर-जम्मजरामरणपरिसरणरीणा । भवजतजंतुगोणा, अपत्तपारा परिभमंता ॥३६१॥ चउसु वि गईसु जज, जज' चुलसीइजोणिलकखेसु । जीवाणमणिदुपवं, तं तं दुक्ख अणुभवंति ॥३६१५।। विविधमरणेषु पण्डितमरणस्य वाञ्छित लसाधकत्वम् । किंच ॥२८१॥ जं निरऽणुबंधमिट्ट, जचाणिट्ठमऽणुबघि दुरिसं । तं बालमरणतरुणो, फलविलसियमाऽऽहु मुणिवसभा ॥३६१६।। इय बालमरणभीसण-सरूवमुवजाणिऊण धीरेहिं । पंडियमरणं गज्झ', नामऽत्थो तस्स पुण एवं ॥३६१७॥ पंडा भन्नइ बुद्धी, तीए जुओ पंडिओ त्ति नायव्यो । तस्स मरणं तु ज तं, पंडियमरणं समकवायं ॥३६१८।। त' पुण भत्तपरिन्ना-मरणं चिय एत्थ पत्थुयं सत्थे । जेण मरताण धुव', जायइ वंछियफलपसिद्धी ॥३६१९॥ १ गझ = ग्राह्यम् । Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LO संवेगरंगसाला पण्डितमरणस्य माहात्म्यं सुन्दरीनंदकथायाः प्रारम्भश्च। ।।२८२॥ TAG काले वि दुस्समाए, संघयणे वि हु अणिट्ठछेवढे । विरहे वि १अइसईणं, तह दढधिइबलअभावे वि ॥३६२०॥ एयं पि वियरइ चिय, सुंदरकालाऽऽइजोगसुज्झाणं । पाओवगमणइंगिणि-मरणाणं साहणिजफल' ॥३६२१॥ एयं हि मणोवंछिय-सुहफलदाणेककप्पतरुसड । इममऽन्नाणतमोघण-दुस्समरयणीए सरयससी ॥३६२२॥ एयं हि भीमभवमरु-मझे विलसंतविमलजलसरसी । अञ्चतियदोगच्चे, चिंतारयणं पहाणमिणं ॥३६२३॥ इममइदुरंतदुग्गइ-गत्ताओ उत्तमुत्तरणमग्गो। एवं सिवपासाया-ऽऽरुहणविहीए सुनिस्सेणी ॥३६२४॥ धीबलवियलाणमकाल-मच्चुकलियाणमऽकयकरणाण । निरवजमञ्जकालिय-जईण जोग्गं निरुवसग्गं ॥३६२५।। निच्छियमरणाऽवत्थो, वाहीपत्थो जई गिहत्थो वा । भविओ भत्तपरिना-पंडियमरणे जएज ततो ॥३६२६॥ पंडियमरणेण मया, अणंतसत्ता सिवाऽऽलय पत्ता । बालमरणेण य पुणो, भमंति भीमं भवारन्न' ॥३६२७॥ एग पि एगवार, पंडियमरणं जियस्स दुक्खाई । निन्नासित्ता दूर, सग्गऽपवग्गे सुह देइ ॥३६२८।। | जाएण जीवलोगे, सव्वेण विज अवस्समरियव्वं । ता कहवि तह मरिजइ, जह मरण पुण ण संभवइ ॥३६२९|| तिरियत्तमुवगतो वि हु, पंडियमरणं कहं पि जइ लहइ । तो वछियत्थसिद्धिं, सुदरिनंदोब्ब कुणइ जिआ॥३६३०।। तहाहिएत्थेव जंबुदीवे, भरहे वासम्मि वासवपुरि ब्व । विबुहजणहिययहरणी, अणवरयपयट्टपरममहा ॥३६३१।। १ अतिशयिनाम् = अतिशययुक्तज्ञानिपुरुषाणाम् । ॥२८२॥ Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुन्दरी १२८३॥ सिविासुपुञ्जजिणवर-वयणि दुविबुद्धभवियकुमुयवणा । लच्छीए सोहिया चक्क-पाणिमुत्ति व्व जयपयडा ॥३६३२।। चंपा नामेण पुरी, आसि परिभवियधणवइधणोहो । वत्थयो तत्थ धणो, अहेसि सेट्ठी गुणविसिट्ठो ॥३६३३।। तस्स य वसुनामेणं, निवासिणा तामलित्तिनयरीए। वणिएण समं मेत्ती, संजाया निरुवचरिय त्ति ॥३६३४।। जिणधम्मपालणपरा-यणाण सुस्समगचलगभत्तागं । तेसि वच्च'तेसु, दिणेसु एगम्मि पत्थावे ॥३६३५।। अव्वुच्छिन्न पीई, पबंछमाणाण निच्चकालं पि। सुंदरिनामा धूया, नियंगा धणसेट्ठिणा दिन्ना ॥३६३६।। नंदस्स वसुसुयस्स उ, को विवाहो य सोहणमुहुत्ते । दावियभुवणऽच्छरिओ, महया रिद्धीसमुदएणं ॥३६३७॥ अह सुंदरीए सद्धिं', पुवऽञ्जियपुनपायवस्सुचियं । नदस्स विसयसुहफल-मुवभुज तस्स जति दिणा ॥३६३८॥ अञ्चतविमलबुद्धि-तणेण विनायजिणमयस्सावि । तस्सेगम्मि अवसरे, जाया चिंता इयसरूवा ॥३६३९।। ववसायविभवविगलो, पुरिसो लोगम्मि होइ अवगीओ । कापुरिसो त्ति विमुच्चइ, पुलसिरीए वि अचिरेण ॥३६४०।। ता पुव्वपुरिससंतइ-कमाऽऽगयं जाणवत्तवाणिज । पकरेमि पुब्वधणविल-सणेण का चगिमा मझ ॥३६४१।। कि सो वि जीवइ जए, नियभुयजुयलजिएण दव्वेण ।जो वंछियं पयच्छइ, न मग्गणाणं पइदिणं पि॥३६४२।। विजाविक्कमगुणसलह-णिजवित्तीए जो धरइ जीयं । तस्सेव जीवियं वन्न-णिजमियरस्स कि तेण ॥३६४३॥ उप्पजति विणस्सति, णेगसो के जयम्मि नो पुरिसा । जलबुब्बुय व्व परमत्थ-रहियसोहेहिं कि तेहि ॥३६४४|| नन्दयोः विवाहः नन्दस्य द्रविणोपार्जनाय गमन च। ॥२८३॥ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुन्दर्या नन्देन सह गमन प्रवहणभङ्गः नन्देन ॥२८४॥ सुन्दाः शोकनिवतन कह सो वि पसंसिजइ, न जस्स सपोरसकित्तणाऽवसरे । चागाऽऽगुणगणेणं, फम चिय जायए रेहा ॥३६४५॥ इति चिंतिऊण तेणं, परतीरदुल्लभभंडपडिहत्य । पारे पारावारस्स, झत्ति पगुपीकय पोय ॥३६४६॥ गमणुम्मणं च त पेच्छि-ऊण अइविरहकायरत्तेण । अच्च तसोगविहुराए, सुदरीए इम' भणियं ॥३६४७॥ हे अजउत्त! अहमऽवि, तुमए सह नूणमाऽऽगमिस्सामि । पेमपरायत्तमिम, चित्तं न तरामि संठविउ ॥३६४८॥ इय भणिए दढतरपणय-भाववकिखत्तचित्तपसरेणं । पडिवन्नमिम नंदेण, तयऽणु जायम्मि थावे ॥३६४९॥ आरूढाई दोन्नि वि, ताई विसिट्ठम्मि जाणवत्तम्मि । पत्ताणि य परतीर', खेमेणाऽणाऽऽउलमणाणि ॥३६५०॥ विणिवट्टियं च भंड, उवजिओ भूरिकणगसंभारो। पडिभंड घेत्तण य, इंताण समुद्दमज्झम्मि ॥३६५१॥ पुवकयकम्मपरिणति-वसेण अच्चतपबलपवणेण । विलुलिजन्ती नावा, क(झोडत्ति सयसिक्करा जाया ॥३६५२॥ अह कहवि तहाभवियव्वयाए, उवलद्धफलगखंडाणि । एक्कम्मि चेव वेला-उलम्मि लग्गाणि लहु ताणि ॥३६५३।। अघडंतघडणसुघडिय-विहडणवावडविहिस्स जोगेण । जायं परोप्परं दंस-णं च गुरुविरहविहुराणं ॥३६५४॥ तो हरिसविसायवसु-च्छलन्तदढमन्नु फुन्नमलसरणी। सहस त्ति सुदरी नंद-कंठमऽवलंबिउ' दीणा ॥३६५५।। रोविउमाऽऽरद्वा निवि-रामनिवडतनयणसलिलभरा । जलनिहिसंगुवलग्गं -बिदुनिवहं मुयंति व ॥३६५६॥ कह कहवि थीरिमं धा-रिऊण नंदेण जंपियं ताहे। सुयणु किमेवं सोगं, करेसि अच्चंतकसिणमुही ॥३६५७॥ १ फुन्न = पूर्ण । चा ॥२८४॥ Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ नन्देन संवेगरंगसाला सुन्दर्याः ॥२८५॥ कृतम् आश्वासनम् नन्दाऽनागमे सुन्दरीविलापः। को नाम मयच्छि! जए. जाओ सो जस्स नेव वसगाणि। पाउब्भूयाणि न वा, जायाणि य जम्ममरणाणि ॥३६५८॥ कमलमुहि ! पेच्छ गयणं-गणेकचूडामणिस्स वि रविस्स । उदय-पयाव-विणासा, पइदिवसं चिय वियंभति॥३६५९॥ किं वा न सुयं तुमए, जिणिंदवयणम्मि जौं सुरेंदा वि। पुव्वसुकयकुखयम्मि, दुत्थाऽवत्थं उवलभंति ॥३६६०॥ कम्मवसवत्तिज'तूण, सुयणु! कि एत्तिए वि परितावो। जेसि छाय व्व समं, भमडइ दुकखाण दंदोली ॥३६६१॥ इय एवमाऽऽड्वयणेहिं', सुंदरि सासि वसिमहुत्तं । तीए समं चिय चलिओ, नंदो तन्हाछुहकिलंतो ॥३६६२॥ अह सुदरीए भणियं, पिययम ! एत्तो परिस्समकिलन्ता । अच'ततिसाऽभिहया, पयमवि न तरामि गंतुमऽह ॥३६६३।। नंदेण ज पियं सुयणु, एत्थ वीसमसु तं खणं एकं । जेणाऽहं तुज्झ कए, सलिलं कत्तो वि आणेमि ॥३६६४॥ पडिसुयमणाए ताहे, नदो आसन्नकाणणुदेसे । सलिलावलोयणत्थं, तं मोतूणं गतो सहसा ॥३६६५॥ दिट्ठो य कयंतेण व, विजंभिउब्भडमुहेग सीहेण। तिव्वछुहामिहएणं, अइचवलललंतजीहेण ॥३६६६॥ तत्तो भयसंभ'तो, विस्सुमरियअगसणाऽऽइकायव्यो। अज्झाणोवगतो, निहओ सो असरणो तेण ॥३६६७।। उववन्नो य तहिं चिय, वणसंडे बालमरणदोसेण । चुयसम्मत्तसुहगुणो, सो नंदो वानरत्तेण ॥३६६८॥ एत्तो य सुंदरीए, परिचालितीए अइगयं दिवसं। तह वि हुन जाव नंदो, समागतो ताव संखुद्धा॥३६६९।। निच्छइयतविणासा, धसत्ति सा निवडिया धरणिवढे । मुच्छानिमीलियऽच्छी, मय ब्व ठाऊण खणमेकं ॥३६७०।। वणकुसुमसुरहिमारुय-मणागउवलद्धचेयणा दीणा। रोविउमाऽऽरद्धा निबिड-दुकखपामुक्कपोकारा ॥३६७१॥ ॥२८५॥ Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२८६॥ हा अञ्जउत्त ! हा जिणवरिद - पयपउमपूयणाऽऽसत ! । हा सद्धम्ममहानिहि !, कत्थ गओ ? देहि पडिवयणं ॥ ३६७२ ॥ हा पावदइव ! धणसयण-गेहनासे वि किं न तुट्ठो सि । जमणञ्ज ! अञ्जउत्तो वि, निहणमिन्हि' समुवणीओ ||३६७३|| हे ताय ! सुयावच्छल ! हा हा हे जणणि ! निकवडपेमे । दुहजल हिनिवडियं कीस, निययधूयं उवेहेह || ३६७४ || इय सुचिरं विलवित्ता, निविडपरिस्समकिलामियसरीरा । करयलनि हित्तवयणा, सुतिक्खदुकुखं अणुहवंती ।। ३६७५ ।। तुरगपरिवाहणऽत्थं तत्थोवगएण सिरिउरनिवेण । दिट्ठा कह वि पियंकर - नामेणं चिन्तियं च इमं ॥३६७६॥ सावभट्ठा किमिमा, तियसबहू मयणविरहिया व रई । वणदेवया व विला-हराण रमणि व्व हो त्ति || ३६७७॥৷ विहियमणेण पुट्ठा य, सुयणु ! का तं सि १ किमिह आवससि ? । कत्तो य आगया ? कीस, वहसि संतावमेव' ति ।। ३६७८ ।। अह सुंदरी दीहुउह - मुक्कनिस्सासतरलिय गिराए । सोगबसमउर्लियऽच्छीए, जौंपियं भो महासत्त ! वसणपरं परनिव्वत्तणेक्क - पडुविहिविहाणवसगाए । मज्झ पउत्तीए अलं, इमाए दुहणिवहहेऊए आवइगया वि उत्तम - कूलप्पसूयत्तणेण नो एसा । साहिस्सइ नियवत्तं ति, चिंतिऊणं महीवडणा अणुणइऊणं मंजुल - गिराहि नीया कह पि नियगेहे । काराविया य गाढो - वरोहओ भोयणाऽऽइविहिं मणवंछियं च सव्वं, संपाss तीए मेहणीनाहो । अणुरागेणं सप्पुरिस - वित्तिभावेण य सया बि सम्माणदाणसप्पणय - संकहार जिय ति मुणमाणो । महुर गिराए नरेंदो, एगंते सुंदरि भणह ।।३६७९।। ॥३६८० ॥ ॥३६८१|| ॥ ३६८२ ॥ १ प्रेतैः = भूतैः मृतैः वा । २ गुल्मदोषेण । ॥३६८३॥ ॥३६८४ ।। नृप - आगमनं नृपकृतसत्कारः भोगप्रार्थना च । ॥२८६॥ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला २८७॥ ससिमुहि ! सरीरमणनि-बुइहरं पुव्वकालवुत्तंत। मोत्तण मए सद्धि, जहिच्छियं भुज विसयसुहं ॥३६८५।। पइदिणसोगोवहया, सुकुमारा सुयणु! तुज्झ कायलया। दीवयसिहोवतत्ता, मालतिमाल व्व पमिलाइ ॥३६८६॥ न य सुयणु ! जोव्वणं पव्व-णि दुबिच व जणमणाऽऽणंद । सोगविडप्पकडप्पु–पीडियमुवचिणइ सोहग्गं ।।३६८७|| अच'तसुदर पि हु, मणोऽभिरामं पि भुवणदुलहं पि। पन्भट्ठ नट्ठ वा, वत्थु सोइंति नो कुसला ॥३६८८।। ता होउ भूरिभणिएण, कुणसु मह पत्थणं तुम सहलं । पत्थावुचियपवित्तीए, चेव जत्तं कुणंति बुहा ॥३६८९॥ अञ्चन्तकन्नकडुयं, अस्सुयपुव्वं च तीए सोच्चमं । वयभंगभयवसट्टाए, गाढदुक्खाऽऽउलमणाए भणियं भो नरपुंगव !, सुकुलपसूयाण जणपसिद्धाण । नयमग्गदेसगाणं, तुम्हारिसपवरपुरिसाण ॥३६९१॥ अञ्चन्तमऽणुचियं उभय-लोगविद्धसणेकपडुय च। पररमणिरमणमेय', अवजसपडहो तिहुयणे वि ॥३६९२॥ रना पयंपियं कमल-वयणि! चिरपुननिवहउवणीयं। रयणनिहिमाणुसरंतस्स, होज किं दूसणं मज्झ ॥३६९३॥ तो नरबइनिरुवक्कम-निब्बंध मुणिय तीए पडिभणिय । जइ एवं ता नरवर !, चिरगहियामिग्गहो जाव ॥३६९४।। पुञ्जइ ता पडिवालेसु, मज्झ तं केत्तियं पि नणु कालं । पच्छा य तुज्झ वंछा-ऽणुरूवमहमाऽचरिस्सामि ॥३६९५|| एवं सोचा तुट्ठो, भूमिवई नट्टखेड्डमाऽऽईणि। चित्तविणोयऽत्थं से, दरिसाविन्तो गमइ कालं ॥३६९६॥ अह पुन्वभणियनंदो, वानरभावेण वट्टमागो सो। गहिओ मकडखेड्डा-बगेहि उचिओ त्ति काऊण ॥३६९७।। नट्टाइबहुकलाओ, सिकखवियो पइपुरं पि दंसित्ता। ते पुरिसा तं घेत्तुं, समागया सिरिपुरे कहवि ॥३६९८॥ : सुन्दर्या नृपप्रार्थनायाः निषेधः अनुमतिश्च नन्दस्य वानररूपेण आगमनम् । ॥२८७॥ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जातिस्मरणेन नन्दस्य देवत्वप्राप्तिः नृप ॥२८८॥ सुन्दरी प्रतिबोधश्च। खेल्लावित्ता पइमंदिरच, ते रायमंदिरम्मि गया। पारद्वो य तहिं सो, पणच्चिउं सव्वजत्तेण ॥३६९९॥ अह नच्चतेण कहिं पि, सुंदरी रायसंनिहिनिसन्ना। दिट्ठा णेणं चिरपणय-भाववियसंतनेत्तेण ॥३७००॥ कत्थ मए दिडेयं ति, चिंतयंतेण तेण पुणरुत्तं । जाई सरिया नाओ, सव्वो च्चिय पुव्ववित्तंतों ॥३७०१॥ तो परमं निव्वेय, समुव्वहंतेण चिन्तियं तेण। हा! हा! अणत्यनिहिणो, धिरत्यु संसारवासस्स ॥३७०२॥ जेण तहाविहनिम्मल-विवेयजुत्तो वि धम्मरागी वि। अणुसमयसमयसंसिय-विहिणाऽणुट्ठाणकारी वि ॥३७०३॥ तह बालमरणवसओ, विसमदसं एरिसिं समणुपत्तो। तिरियत्ते वट्टता य, संपयं किं करेमि अहं ॥३७०४॥ अहवा किमऽणेण विचिंतिएण, इय अवसराऽणुरूवं पि। पकरेमि धम्मकम्मं, पजतं जीबियव्वेण ॥३७०५।। इय सो परिभावंतो, 'सुढिओ ति मुणित्तु तेहिं पुरिसेहिनीओ सट्ठाणम्मि उ, तेणं पुण अणसणं गहियं ॥३७०६॥ पंचपरमेट्ठिमंतं, अणुसुमरंतो य सुद्धभावेण । मरिऊणं उववन्नो, दिवो देवो महिड्ढियो ॥३७०७॥ ओहिवसमुणियचिरवइ-यरो य अवयरिय बोहइ नरिंदं। सुंदरिमवि सूरीणं, अप्पइ पव्वजगहणऽत्थं ॥३७०८॥ इय तिरियत्तगयस्स वि, पडियमरणं पणामइ जीयस्स । सुगइपुरपरमरज, निरवज भणियजुत्तीए ॥३७०९।। किचआजम्मं पि करित्ता, कडमई रइयपावपब्भारं। पच्छा पंडियमरणं, लहिऊग य सुज्झए जीवो ॥३७१०॥ १ सुदिओ = आन्तः । ॥२८८॥ Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पण्डितमरणस्य माहात्म्यम् । ॥२८९॥ संसाररनपडिओ, अणाऽऽइजीवो न ताव उत्तरइ। जाव न पंडियमरणं, अपत्तपुव्वं इहं लहह ॥३७११॥ पंडियमरणेण मया, तेणेव भवेण केई सिझति । केई पुण देवलोए, गंतूण इहाऽऽगया सन्ता ॥३७१२॥ सावयकुलेसु जम्मं, पावित्ता सुचिरचरियसामन्ना। पंडियमरणेण मया, सिज्झति भवम्मि तइयम्मि ॥३७१३।। नारयतिरियविवज', सुमणुयदेवेसु विलसमाणा वि । अदुभवऽभन्तरओ, पंडियमरणेण सिझति ॥३७१४|| तत्थ य गिही मुणी वा, निजतुपएससंठियो विहिणा। उद्घरियसव्वसल्लो, वज्जियनीसेसाहारो ॥३७१५।। छक्कायरकरखणपरो, खामणमरिसावणाहिं उज्जुत्तो। अविराहगो अचवलो, जिइंदियो जियतिदंडरिऊ ॥३७१६।। जियचउकसायसेनो, समसत्तमित्तयाए वढतो। इय पंडियमरणेणं, जो हु मओ १सुरमओ सो हु ॥३७१७॥ एयं पंडियमरणं, सम्मट्ठिी लहंति लहुकम्मा। पाति मंदपुन्ना वि, किमिह चिन्तामणीरयणं ॥३७१८।। सेसं तु बालमरणं, बालाण पए पए सुलभमेव । नवरं तमणत्थफलं, संसारपवइढणं जेण ॥३७१९।। बालो मुक्खो सो पुण, सनियाणं अणसणं तवं विविहं । काऊण मओ जायइ, वंतरजाईसु असुहासु ॥३७२०।। तत्थुप्पन्नो तं तं, करेइ बालो व्व केलिपडिबद्धो। जेण पुण भवसमुद्दे. अणोरपारम्मि परिभमद ॥३७२१॥ तो तं पंडियमरणं, असेसकम्मकखयत्थमुवउत्ता। कुणमाणा सइ धीरा, नित्थारगपारगा इंतु ॥३७२२।। एग पडियमरणं, मरिऊग पुणो बहूणि मरणाणि । न मरंति अप्पमत्ता, चरित्तमाऽऽराहियं जहि ॥३७२३।। १ मुमृतः । ॥२८॥ Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पण्डितमरणस्यमहाप्रभावः। ॥२९॥ संजमगुणेसु सम्मं, सुसंवुडा सव्वसंगओ मुक्का । जे उ चयंति सरीरं, पंडियमरण कयं तेहि ॥३७२४॥ | जं निजरेइ कम्मं, असंवुडो सुबहुणा वि कालेण । तं संवुडो तिगुत्तो, खवेइ ऊसासमित्तेण ॥३७२५॥ निच्छयतिदंडविरया, तिगुत्तिगुत्ता तिसल्लनिस्सल्ला। तिविहेण अप्पमत्ता, जयजीवदयापहाणमणा ॥३७२६॥ पंचमहव्वयनिरया, संपुन्नचरित्तसीलसंजुत्ता । विहिपुव्वविहियमरणा, भवंति आराहगा मुणिणो ॥३७२७।। अच्चाहीणा जाहे, धीरा सुयसारकलियपरमऽत्था । तो आयरियविदिन्न, उति अब्भुञ्जय मरणं ॥३७२८॥ पंडियमरणं च इम, विसुज्झमाणस्स चेव जीवस्स । कस्स वि जइ संपञ्जइ, विसेसकुसलाऽणुबन्धस्स ॥३७२९॥ । रयणकरडयतुल्लं, उम्बरपुष्फ व दुल्लह लोए । एयं पंडियमरणं, पुन्नविहीणा न पावें ति ॥३७३०॥ मरणं चिय मरणाणं, जराण पुण पडिजर च्चिय विणासे । एयं पंडियमरणं, अपुणब्भावो य जम्मस्स ॥३७३१॥ सारीरमाणसोभय-समुभवाऽसंखतिकखदुकखाणं । पंडियमरणमएणं, सव्वाग जलंऽजली दिन्नो ॥३७३२॥ जं जं जयम्मि जायइ, जीवाणं साऽणुब'धमिट्ठसुह। त त वियाण सव', पडियमरणस्स विप्फुरियं ॥३७३३।। अहवाजं साऽणुबंधमिट्ट', जमणिट्ठ निरऽणुब'धमिह किंपि। तं सव्वं पि वियाणसु, पंडियमरणइमस्स फलं ॥३७३४॥ एक पंडियमरणं, सब्वभवाणिट्ठनिट्ठवगदकख । अहवेको अग्गिकणो, न डहा कि इंधणपब'धे ॥३७३५॥ ॥२९॥ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला एयं पंडियमरणं, पिया व माया व बंधुवग्गो व जीवाणं हियकरणे, रणम्मि सुहडोव्व परिहत्थं ढकियकुमइदुवार, पयडीकयसुगइपुरपवेसं च । निहारियदुरियरयं, पंडियमरणं जए जयउ अहमपुरिसाण दुलहं, उत्तमपुरिसाण सेवणिज जं । उत्तमफलसंजणयं, पंडियमरणं जए जयउ जं जं अहिलसणिजं, जं जं च सुदुल्लाह सलहणिजं । तस्संपाडणपडुयं, पंडियमरणं जए जयउ जं किर चिन्तामणिकाम - घेणुकम्पमाण वि असज्झ । तस्संपाडणपडुयं, पंडियमरणं जए जयउ एकं पंडियमरणं, छिन्दइ जाईसयाई बहुयाई । तं मरणं मरियव्व, जेण मओ सुहमओ होइ जड़ भयमत्थि मरणज, पंडियमरणेण ता मरेयव्व । एकं पंडियमरणं, छिन्दड़ सयलाणि मरणाणि के सा वन्ने, पंडियमरणस्स गुणगणं सम्मं । जं चरिऊण सुधीरा, असेसम्म कुखयमुवे ति इय पावलण जलभर - समाए संवेगरंगसालाए । आराहणाए मूलिल्ल - यम्मि परिकम्मविहिदा रे पत्थुपन्नरसण्ड', पडिदाराणं कमाऽणुसारेण । भणियमिमं बारसमं, अहिगयमरणं ति पडिदारं अहिंगयमरणे अंगी - कए वि नाऽऽराहणं विणा रसीति । आरोढुमलं जीवो त्ति, सीईदारं पत्रक्खामि ||३७४६ || सीई य होइ दुविहा, दव्वे भावे य तत्थ दव्वम्मि । उच्चट्ठाणाऽऽरोहण - हेऊ निस्सेणिगाईया संजमठाणाणं कंडगाण, लेसाठिईविसेसाणं । सुद्धतराणऽक्कमणं, भावसिई केवलं जाव ||३७४३ ।। ॥३७४४ ।। ।।३७४५ ।। ॥३७४७।। ।।३७४८।। १ परिहत्थं = कुशल = समर्थ मित्यर्थः । २ सीतिं = श्रेणिम् । ॥ ३७३६ || ॥३७३७॥ ॥३७३८॥ ॥३७३९।। ।।३७४०॥ ।।३७४१॥ ॥ ३७४२ || पण्डित - मरणस्य फलप्रदशनम् सीतिद्वारप्रारम्भश्व । ॥२९१ ॥ Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला भावश्रेण्यभावे स्वयम्भूदत्तकथायां एकदा दुर्भिक्षप्रारम्भः ॥२९२॥ तहाहिउवरुवरिमगुणठाणं, पडिवजंतस्स होइ भावसिई । दवसिई निस्सेणी, पासायमिवाऽऽरुहंतस्स ॥३७४९।। अह सो सिइमाऽऽरूढो !, वसहि उवहिं च उग्गमाऽईहिं । दोसेहिं उवहयं परि-हरित्तु सम्म खु विहरेज्जा ।।३७५०॥ गणिणा सह संलावो, कज पइ सेसएहिं साहूहिं। मोणं से मिच्छजणे, भज' १सन्नीसु सजणे य ॥३७५१।। इहरा जह तह अन्नोऽन्न-संकहकिखत्तचित्तपसरस्साकस्स वि पमायओ पत्थु-यत्थविग्यो वि होज तओ ॥३७५२॥ आराहणमिच्छतो, तदेगचित्तो जएज सीईए । एयाए विगमम्मि, सयंभुदत्तो व्व सीएज ॥३७५३॥ तहाहि- . कंचणपुरम्मि नगरे, वसंति दो भायरा जणपसिद्धा । अवरोप्परदढपणया, सयं दत्तो सुगुत्तो य ॥३७५४॥ णिययकुलक्कमअविरुद्ध-सुद्धवित्तीए जीवणोवायं । कुणमाणाणं तेसि, कालो वोलेइ लीलाए ॥३७५५॥ अह एगम्मि अवसरे, वुट्ठीविरहेग कूरगहवसओ। पउरजणजणियदुक्ख, दुब्भिकख निवडियं घोरं ॥३७५६।। खीणा चिरसंगहिया, ताहे तणरासिणो महंता वि । सुमहल्ला वि य पल्ला, धन्नाण वि उवगया निहणं ॥३७५७।। सीयंतचउप्पयदुपयवग्ग-मत्रलोइऊण उचिग्गो। परिचत्तववत्यो प-त्थिवो वि आणवइ नियपुरिसे ॥३७५८|| रे! रे! पुरीए जस्सऽत्थि, जेत्तिओ धन्नसंचओ एत्थ । तत्तियमेत्तस्सऽद्ध', तस्स बला गेण्हह लहु ति॥३७५९।। १ सन्नीसु = सम्यग्दृष्टिषु । ॥२९२॥ Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जनानां देशान्तरे गमन चिलातधाटी ॥२९३॥ पतन सार्थस्य विनाशश्व। एवं आणत्तेहि, तहेव सव्व अणुट्ठियं तेहिं । रायपुरिसेहि जमभिउडि-भंगभीमेहि सव्वत्थ ॥३७६०॥ तो सविसेसं लोगो, छुहाओ धणसयुणनासओ य दढ। अञ्चन्तरोगभरविहु-रियो य मरि समाढत्तो ॥३७६।। सुन्नीहुंतेसु य मंदिरेसु, रत्थासु रुंडमुंडेहिं । दुग्गम्मासु लोएसु, सुत्थदेसे सरंतेसु । ॥३७६२॥ सो वि हु सयंभुदत्तो, सुगुत्तसहितो पुराउ नीहरिओ। सत्थेण समं लग्गो, गंतु देसंतराभिमुह ॥३७६३॥ (दरपहमऽइकंते सत्थे, पत्ते य रनमज्झम्मि । संनद्धा रणसजा, चिलायधाडी समावडिया ॥३७६४|| पमुक्कहकभीसणा, चावोवलग्गमग्गणा । उन्बद्धउद्धकेसिया, जमेण 'नाइ पेसिया ॥३७६५॥ तमालालसामला, विपक्खभंगपञ्चला । फुरंततारखग्गिया, सविज्जू २नं ३घणोलिया ॥३७६६॥ वेल व्व सागरुट्ठिया, संछन्नभूमिवट्ठिया। सच्छंदचारदारुणा, निभिन्नरन्नवारणा ॥३७६७॥ कुरंगमंसपोसिया, विसिट्ठलोयसिया। जुझेण सा य लग्गिया, रणेकबद्धरंगिया) ॥३७६८॥ अह कुंतखग्गभल्लय-पमुहप्पहरणकरा समरधीरा । सत्थसुहडा वि तीए, समगं जुज्झेण संलग्गा ॥३७६९॥ खडियपर्यडसुहड, विहडियरणरहसनस्सिरनरोह । “उप्पित्थसत्थनाहं, जायं समरं महामीम ॥३७७०॥ अञ्चतनिदएणं, पबलबलेणं चिलायनिवहेणं । कलिकालेण व धम्मो, निहतो सत्थो समत्थो वि ॥३७७१॥ घेत्तूण सारमऽत्थं, सुरूवरामाजणं मणुस्से य । बंदग्गाहेण ततो, चिलायसेणा गया पल्लिं ॥३७७२॥ १. नाइ = इव । २ न' - इव । ३ घणोलिया = मेघपक्तिः । ४ उप्पिस्थ = त्रस्त । ॥२९३॥ Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला बन्दगृहीतस्वयभूदत्तस्य चामुण्डा ॥२९४|| भवने सो वि य सयंभुदत्तो, कहं पि नियलहुगभाउगविउत्तो। धणव ति चिंतिऊणं, चिलायसेणाए संगहितो ॥३७७३।। सुचिर निद्दयकसघाय-बधणाईहि उवहओ वि दढ। सो इच्छड़ जाव न किपि, देयदव्यं चिलाएहि ॥३७७४॥ ताव विणासियपसुमहिस-रुधिरधाराऽणुलित्तभवणाए। दाराऽवबद्धकुस्सर-रणंतगुरुघंटयाऽऽलीए ॥३७७५॥ पइदिणपुन्नोवाइय-चिलायकीरततप्पणविहीए । रत्तकणवीरमाला-विरइयपूओवयाराए ॥३७७६।। गयचम्मनिवसणाए, चामुडाए पयडरूवाए। उवहारऽत्थं नीओ, भयवसवेव तसव्वऽगो ॥३७७७॥ रे वणियाऽहम! जइ जीवि-यव्वमऽभिलससि ता लहुं दचं। अञ्ज वि इच्छसु अम्ह, किमऽकंडे जासि जमभवण ॥३७७८॥ एव ते जपता, सयंभुदत्तं न जाव खग्गेण । घायति ताव सहसा, समुडिओ बहलहलबोलो ॥३७७९॥ हंहो! मुचह एयं, वरागमऽणुसरह वेरिवग्गमिम । थीबालबुड्ढविद्धस-कारिण मा चिरावेह ॥३७८०॥ एसा हम्मइ पल्ली, दज्झन्ति मा मंदिराई पि । इय उल्लाव सोचा, सयंभुदत्तं विमोत्तूण ॥३७८१॥ पवणजइणा जवेणं, सुमरियचिरवेरिसुहडसंपाया। कच्चाइणीगिहातो, ते पुरिसा झत्ति नीहरिया ॥३७८२।। जाओ अज्जेव अह, अज्जे व य सयलसंपय पत्तो। इइ चिततो तुरिय', सय भुदत्तो अवकंतो ॥३७८३।। मीसणचिलायभयतर-लिओ य गिरिकुहरमज्झयारेण । बहलतरुवल्लिपडला-ऽऽउलेण अपहेण वच्चतो ॥३७८४॥ खरो भुयंगमेणं, उप्पन्ना वेयणा महाघोरा । परिचिंतिय' च तेणं, नूण विणस्सामि एत्ताहे ॥३७८५।। जइ कहवि चिलाएहि, पम्मुक्को ता कयंततुल्लेण। डसिओम्हि भुयंगेणं, अहह ! विचित्तं विहिसरूव ॥३७८६।। नयन स्थानान्तरगमने अजगरदशनं च। ॥२९४॥ Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अहवा जम्मो मरणेण, जोव्वणं सह जराए संजोगो। सममेव वियोगेणं, उप्पञ्जइ किमिह सोगेण ॥३७८७।। एवं परिभा-तो, जा वच्छच्छायमऽणुसरइ सिसिर । ता तरुणो हेट्ठठियं, चारणसमणं महासत्तं ॥३७८८॥ सुत्त' परियत्तत, विचित्तनयभंगसंगबिगम । पेच्छह पउमासणवन्ध-धीरमुवरुद्धमणपसर' ॥३७८९॥ विसमविमोरगविसविहु-रियस्स भयव ! ममेत्थ पत्थावे । सरणं तुमति जंपिय, विचेयणो तयणु सो पडिओ॥३७९०॥ अह त विसवसनिन्नट्ठ-चेयणं पेच्छिऊण करुणाए । परिचितइ मुणिवसभो, किमियाणि जुञ्जए काउं॥३७९१।। पावपओयणनिरयाण, नो गिहत्थाण ताव उबयारे। वट्टिउमुचिय' साहूण, सबभूयऽप्पभूयाण ॥३७९२॥ ताणुवयारे तबिहिय-पावट्ठाणाण कारणं जम्हा । निरवजवित्तिणो वि हु, भवंति गिहिसंगदोसेणं ॥३७९३।। जइ पुण ते उवयरिया, मोत्तूण सव्वसंगमऽचिरेण । पडिवजिय पव्वज, जयंति सद्धम्मकजेसु ॥३७९४।। ता होज तक्या नि-जरा वि इय चिन्तिरस्स समगस्स। अनिमित्तमेव सहसा, विष्फुरिथं दाहिण नयणं ॥३७९५॥ तो तदुवयारमाऽभो-गिऊण दट्टण से भुयगदंसं । चरणोवरिम्मि सुहुमं, बियाररहियं च मुणिवसभो ॥३७९६।। परिभावइ नूणमिमो, जीविस्सइ जग दंसठाणमिम । अविरुद्ध सिरपमुहाणि, चेव सत्थे विरुद्धाणि ॥३७९७|| तहाहिसीसे लिंगे चिबुए, कंठे २सखेसु तह गुदे य थणे। ओट्टे वच्छयलम्मि य, भुमयासु नामिनासउडे ॥३७९८॥ १ चिबुके = ना नायना भागमा २ झाङ्ग्वेषु = मामना नना भयकोने विषे । मुनेः सर्पदष्टस्वयम्भूदत्तस्य दर्शन उपकारचिन्ता विरुद्वाविरुद्धदंशस्थानस्वरूपम् च। २९५|| ॥२९५॥ Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ करचरणतले खंधे, ककखासु इकखणे निडाले य। केसंतसंघिदेसेसुं, जाइ दट्टो जमगिहम्मि ॥३७९९॥ संवेगरंगसाला तहा ॥२९६॥ सर्पदष्टरोगि विषये अशुभतिथ्यादिस्वरूपम् स्वयम्भूदत्तस्य जीवनं च। पंचमीअट्टमीछद्री-नवमीचउद्दसीतिहीसु अहिदट्ठो। पक्ख ते वि विणस्सइ, अञ्ज' च तिही वि न विरुद्धा ।।३८००॥ नकूखत्तं पि हु दुट्ठ, मघा विसाहा य मूलमऽसिलेसा। रोहिणिअद्दा कित्तिय, त पि न वट्टइ इह मुहुत्ते ।।३८०१॥ रिलु पि पुव्वमुणिणो, भगंति मणुयस्स भुयगदट्ठस्स। कंपो लालामुयणं, रजिभा नयणाऽरुणतं च ॥३८०२॥ मुच्छा सरीरभंगो, कवोलखामत्तणं पहाहाणी। ३हिक्का सरीरसीय-तणं च अचिरेण मरणाय ॥३८०३।। न य एत्तो एगं पि हु, दीसइ रिट्ठ इमस्स भव्वस्स । ता कीरइ पडियारो, दयापहाणो हि जिणधम्मो।।३८०४।। परिभाविऊण एवं, मुणिवसहो झाणनिमियथिरनयणो। अणुसुमरिउ पबत्तो, विसेससुत्तं समुवउत्तो ॥३८०५।। अह जाव सरयससहर-निब्भरपसरंतपहपहासिल्लं । उल्लवइ अमयकुल्ला-ऽणुकारिणि अक्खरस्सेणि ॥३८०६॥ ताव तिमिरं व दिवसयर-पहभरऽन्भाहयं महाहिविसं । नटुं सुत्तविउद्घो ब्व, उडिओ सो वि पडदेहो ॥३८०७।। तो जीवियव्वदाय त्ति, पवरसाहु त्ति जायपडिबन्धो । नमिऊण सबहुमाण, तं समणं भणिउमाऽऽद्वत्तो ॥३८०८॥ भयव ! भमंतभीसण-सावयकुलसंकुलाए अडवीए । मन्ने पुन्नेणं मे, तुम्ह निवासो इह जातो ॥३८०९।। कहमऽन्नहा महाविस-विसहरविसहरियचेयणस्स ममं । होज्जेह जीवियव्वं, जइ न तुम नाह ! होतो सि॥३८१०।। १ कृत्तिकानक्षत्रम् । २ जम्भा = अगा। ३ हिका = ९१। भावान । ॥२९६॥ Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मुनेः उपकारेण प्रवज्यास्वीकारः ॥२९७॥ कत्थ मरुमंडलो कत्थ, कप्पविडवी महाफलसमिद्धो। कत्य अधणस्स गेहं, कत्थ व तत्थेव स्यणनिही॥३८११२॥ कत्थाऽहं सुदुहट्टो, अणप्पमाहप्पवं च कत्थ तुमं । अहह ! विहिविलसियाणं, को परमत्थं जए मुगइ ॥३८१२।। एवं विहोवयारिस्स, तुज्झ भयवं महं अधन्नस्स । दिन्नेण केण केण व, करण जाएज रिणमोक्खो ॥३८१३।। मुणिणा भणियं भद्दय !, जइ रिणमोकूख समीहसे काउं। निरवज पव्वज, पडिवजसु ता तुममियाणिं॥३८१४।। उवयारो वि मए तुह, एईए कएण नणु कओ इहरा । अस्संजयचिन्ताए, अहिगारो नत्थि सुमुणीण ॥३८१५।। न य भद्द! धम्मवियल, सलहिलइ जीबियं मणुस्साणं । ता चयसु गिहाऽऽसंग, गिस्संगो हवसु सुस्समगो।।३८१६।। भालयलाऽऽरावियपाणि-कमलमउलेण तेण तो भणिय। भयवं! करेमि एयं, नवर लहुभाइपडिबंधो ॥३८१७।। बिहुरेइ मम मणं जइ य, होज सह तेण दंसणं कहवि । ता निस्सल्लो पव्वज-मेक्कचित्तो करेजमऽहं ।।३८१८|| मुणिणा पयंपियं भद्द !, जइ तुमं विसवसा मओ होतो। ता कह लहुग भाउग-मऽवलाईतो सि एवं च ॥३८१९।। परिचय पडिबंधमिमं, निरत्ययं सरसु धम्ममऽणवज। भाइ-पिइ-माइतुल्लो, एको एसो च्चिय जियाग ॥३८२०॥ एवं मुणिणा भणिए, सयंभुदत्तो परेण विणएण। पडिवाइ पचज', कुणइ विचित्तं तबोकम्म ॥३८२१।। विहरइ गुरुणा सद्धि', गामाऽऽगरनगरसंकुल वसुह। दुस्सहपरीसहचमु, अहियासितो महासत्तो ॥३८२२॥ एवं च चिर कालं, विहरित्ता नाणदंसणसमग्गो। थोवाऽऽयं च नाउ, भत्तपरिन्न' पवज्जतो ॥३८२३॥ गुरुणा पन्नविओ सो, अहो महाभाग! पुन्नभरलन्भ। पञ्जतकालियमिम, सविसेसाऽऽराहणविहाणं ॥३८२४|| ।।२९७॥ Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥२९८॥ ता सयणे उवहिम्मि य, कुले य गच्छे य निययदेहे वि। पडिबध मा काहिसि, मूलमऽणत्थाणमेस जओ॥३८२५।। इच्छामो अणुसढि ति, जंपिउ' गुरुगिराए बद्धरई। ताहे सयंभुदत्तो, पडिवन्नो उत्तम अ8 ॥३८२६॥ तप्पुनपगरिसेण य, १आउट्टो कुणइ पुरजणो पूर्य । अह सो पुव्वविउत्तो, सुगुत्तनामो लहुगभाया ॥३८२७।। परिभममाणो पत्तो, तम्मि पएसम्मि तो पुरीलोग। एगाऽभिमुह मुणिव-दणदुमित पलोइत्ता ॥३८२८॥ पुच्छियऽमणेण किं एस, एत्थ वच्चइ जणो समग्गो वि।कहियं नरेण ए*ण, तस्स जह एत्थ मुणिवसभो ॥३८२९॥ कयभत्तपरिच्चागो, सद्धम्ममहानिहि व्व पच्चकखो। निवसइ तं पुण तित्थं व, वंदिउ एस जाइ जणो ॥३८३०॥ एवं सोचा कोऊहलेण, लोगेण सह सुगुत्तो वि। समणं सयंभुदत्तं, दट्ठ तं देसमऽणुपत्तो ॥३८३१॥ अह मुणिणो रूवं पे-च्छिऊण संजायपच्चभिन्नाणो। पम्मुक्कदीहपोक, रोइत्ता भणिउमाऽऽद्वत्तो ॥३८३२॥ हे भाय! सयणवच्छल!, छलिओ सि कहं व कूडसमणेहि। जं एरिसिं अवत्थं, गओ तुमं दूरकिसियंऽगो ॥३८३३॥ अञ्ज वि छडेहि लहूं, पासंडमिमं वयामु नियदेसं । तुज्झ वियोगेण फुड, फुट्टइ मह हिययमचिरेण ॥३८३४॥ इय जंपियम्मि तेणं, सयंभुदत्तो वि ईसिपडिबधा। तं बाहरिउ पुच्छइ, समग्गमऽवि पुव्ववुत्तंत ॥३८३५।। सो वि य चिलायधाडी-विहडणपामोकखनियगवुत्त । साहेइ सोगखलिर-ऽखराए वाणीए दुक्खत्तो॥३८३६॥ अह कलुणवयणसवणुब्भवंत-पडिबधकलुसियज्झाणो। सव्वट्ठसिद्धिपाआग्ग-२कंडगाई पि खंडित्ता ॥३८३७॥ १ आवृत्तः = आवर्जितः । २ कण्डकानि = संयमणिअध्यवसायस्थानानि । अनशनस्वीकारः भ्रातृमिलनम् स्नेहकलुषितध्यानस्य स्वयम्भूदत्तस्य सौधर्म उत्पत्तिः। ॥२९८॥ Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भावनाद्वारे भावनानां स्वरूपम् । ॥२९९॥ तदुवरि सिणेहदोसेणं, मरिय सोहम्मदेवलोगम्मि। मज्झिमगाऽऽऊ देवो, सयंभुदत्तो समुप्पन्नो ॥३८३८।। एवं भावसिईए, जो जो जोगो हवेज पडिपंथी। आराहणाऽभिलासी, तं तं वज्जेज उज्जुत्तो ॥३८३९॥ एत्तो च्चिय गणिणा सह, इच्चाइ निदंसियं पयत्तेण । आराहणुच्चपासाय-भावसिई विलग्गस्स ॥३८४०॥ ता उत्तिमट्ठकारी, सव्वं सुहसीलयं १पयहिऊण । भावसिइमाऽऽरुहित्ता, विहरेजा पेमपामुक्को ॥३८४१॥ इय मयणभुयगगरुलो-वमाए संवेगरंगसालाए । आराहणाए मृलि-ल्लयम्मि परिकम्मविहिदारे ॥३८४२।। पत्थुयपन्नरसह, पडिदाराणं कमाऽणुसारेण। भणियमिमं तेरसम, सीइविसयं पडिदारं ॥३८४३॥ सीइसमारूढो वि हु, न भावणाए विणा थिरो होइ । ता भाषणदारमऽह , सवित्थरत्थं परूवेमि ॥३८४४।। भाविजइ इमीए, जीवो जं तेण भावणा भणिया । दुविहा सा पुण णेया, अपसत्था तह पसत्था य ॥३८४५।। कंदपर देवकिब्बिसर, अभियोगा३ आसुरी य संमोहा५ । एसा हु अप्पसत्था, पंचविहा भावणा तत्थ ॥३८४६।। कंदप्पभावणा नाम, जत्थ हासाऽऽइबहुपयारेहि। अप्पाणं भावेई, सा य भवे पंचहा एवं ॥३८४७।। कंदप्पे कोकुइए२, दुयसीलत्ते य३ हासकरणे य। परविम्हयजणणे वि य, कंदप्पो गहा तत्थ ॥३८४८।। अट्टहास-परिहास-णिहुयउल्लावकामकहरूवो। कामोवएसकाम-प्पसंसविसओ य नायव्वो ॥३८४९॥ कुकुइयं पुण तं जं, २सयमऽहसं अच्छिभुमयपमुहेहि। देहाऽवयवेहि परं, सपरिष्फ देहिं हासेइ ॥३८५०॥ १ प्रहाय । २ स्वयमहसन् । ॥२९९॥ Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कन्दर्पकिल्पिपिक आमियोगिक भावनानां स्वरूपम् । दुयसीलतं तं पुण, जं किर दप्पेण गमणभासाऽऽइ। सव्वं पि कअजायं, अच्चतदुयद्दयं कुणइ ॥३८५१॥ हासकरणं पि तं जं, वेसविसेसस्स करणओ अहवा। सवियारवयणतो वा, सपरेसि हासजणणं ति ॥३८५२॥ परविम्हयजणणं पि हु, जमिदजालकुहेडगाऽऽईहिं । परविम्हयं जणेई, थेवं पि सयं अविम्हइओ ॥३८५३॥ इय निद्दिट्ठा कंदप्प-भावणा अह कुदेवभावकरी। पंचवियप्पा किब्बिसिय-भावणा भन्नए बीया ॥३८५४॥ सुयनाण१ केवलीणं२, धम्मायरियाण३ सव्वसाहूणं । २अव्धन्नभासणं तह य, गाढमाइल्लया व त्ति ॥३८५५।। तत्थ सुयस्साऽवन्ना, एवं जे जीववयपमायाऽई। अत्था एगत्थुत्ता, अन्नत्थ वि ते पुणो वुत्ता ॥३८५६॥ केवलिणं पि अवन्ना, जइ सच्च ते पणट्ठपेमाणो। तो कीस भव्वसत्ताणं, चेव धम्म उवइसति ॥३८५७॥ धम्मगुरूणमवऽन्ना, जच्चाईहिं तु हीलणे तेसिं। एगकखेत्ते न रई, लहन्ति एमाऽऽइ य मुणीणं ॥३८५८॥ माइल्लया उ अप्पस्स, भावविणिगृहणाऽऽइवावारो। इय भणिया पंचविहा, किब्बिसिया भावणा बीया ॥३८५९।। गारवपडिबद्धस्सा-ऽभिओगिएहिं च मंतमाऽऽई हिं। जं अप्पभावणं सा, अमिओगियभावणा नेया ॥३८६०॥ कोउय? भृइकम्मं२, पसिणेहि ३ तह य पसिणपसिणेग४ । तह य निमित्तेग चिय, पंचवियप्पा भवे सा य ॥३८६१॥ तत्थ य अग्गीहोमो-सहाऽऽइणा जं परं वसे काउं। भत्ताऽऽइ उवजीवइ, कोउगआजीवणं तं तु ॥३८६२।। जं पुण भूईसुत्ताऽऽइएहि, रकूखं परस्स काऊणं । असणाऽई आजीबइ, भुकम्माऽऽजीवणं तं च ॥३८६३॥ १ कुहेडग = चमत्कारकारक मन्त्रतन्त्रादिज्ञानम् । २ अवर्णवादकथनम् । ॥३० ॥ Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अभियोगआसुरिकसंमोहभावनानां स्वरूपम् । ॥३०१॥ अंगुहाऽऽइसु देवय-मऽवयारिय जा परऽत्थनिन्नयणे । भत्ताऽऽईणुवलद्धी, तं पसिणाऽऽजीवणं विन्ति ॥३८६४॥ सुमिणगविजाघटिग-सबरीहितो परऽत्थनिच्छयणे । वित्ति पसिणापसिणा-ऽऽजीवणमाऽऽहंसु मुणिवसभा ॥३८६५।। लाभाऽलाभाऽऽइणिवे-यणेण उवजीवइ परेहितो। असणाऽऽइ जं निमित्ता-ऽजीवणमऽकरवति तं गुरुगो॥३८६६॥ अभियोगभावणा वि य, निदंसिया इन्हि असुरसिरिजणगा। पंचवियप्पा आसुरिय-भावणा भन्नए कि पि॥३८६७॥ सइ विग्गहसीलत्तर, संसत्ततवो निमित्तकहणं च३ । निक्किवया वि य अवरा, पंचमगं निरऽणुकंपत्तं ॥३८६८॥ तत्थ उ विग्गहसीलत्त-माहु निच्च पि कलहकरणरई। आहाराऽइनिमित्तं, तवं पि संसत्ततवकम्मं ॥३८६९॥ अमिमाणेण पओसेग, वा वितीयाऽऽइयाण जे कर्ण । भिक्खुस्स गिहत्थं पइ, निमित्तकहणं तयं भणियं ।।३८७०॥ जं हदुसरीरो बि हु, चकमणाऽऽईणि किर तसाऽईसु । पकरेइ निरऽणुतावो, भणियमिमं निक्किवत्त तु ॥३८७१।। दट्ठण: वि दुकखत्त, अच्चतभएण कंपमाणं च । जं निट्टरहिययत्तं, तं भणिय निरऽणुक पत्तं ॥३८७२।। आसुरियभावणेव, वुत्ता संमोहभावणा इन्हि । भन्नइ सपरेसि पि हु, संमोहुप्पायणसरूवा ॥३८७३।। उम्मग्गदेसणा मग्ग-दसणार मग्गविपडिवत्ती य । मोहो य मोहजणण५, एवं सा भवति पंचविहा ।।३८७४|| उम्मनगदेसणा तत्थ, सम्मनाणाऽऽड्याणि दृसित्ता । तविपरीय सिवपह-मुवइसमाणस्स मुणियव्वा ॥३८७५॥ निवाणमग्गभूयाणि, नाणमाऽऽईणि तट्टिय' च जणं । दूसितस्स भवे मग्ग-दूसणा मूलमऽसुहस्स. ॥३८७६॥ तह मग्गविपडिवत्ती, मग दूसित्तु नियवितकाए। उम्मग्गमऽणुसरं तस्स, जंतुणो होइ नायव्वा ॥३८७७।। ॥३०॥ Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला अशुभभावनानां फलम् तपादिभावनानां नामानि। ॥३०२॥ नाणऽतरेसु चरणऽतरेसु, परतित्थियाण रिद्धिसु य । मोहिजइ जेण जिओ, सो मोहो भन्नइ तहाहि ॥३८७८।। मन्ने परमऽत्थेणं, धम्मो ससरकखगेरुयाऽईण । पूयासक्कारा जेसि, होति लोगे परा एवं ॥३८७९।। सम्भावेण कवडेण, वा वि अन्नयरकुमयविसए जं। लोयस्स मोहमुवजणइ, तं भवे मोहजणणं ति ॥३८८०॥ एयाओ भावणाओ, चरित्तमलिणत्तहेउभूयाओ। अच्चंतदुग्गदुग्गइ-करीओ भणियाओ लेसेण ॥३८८११॥ जो संजओ वि एयासु, अप्पसत्थासु वट्टइ कहंपि । सो तबिहेसु गच्छइ, सुरेसु भइओ चरणहीणो ॥३८८२।। एयाहि अप्पाणं, भावें तो देवदुग्गई जाइ। तत्तो चुओ समाणो, भमइ भवसायरमणंत ॥३८८३॥ ता एयाओ दूरेण, वजिउ' भावणाओ भावेइ । सुपसत्थाओ सम्म, निस्सगो सव्वस गेसु ॥३८८४॥ तवभावणा' य सुयरे सत्त३, भावणेगत्तभावणा४ चेय। धीइबलभावणा वि य५, इय ताओ भवंति पंचविहा ॥३८८५।। तवभावणाए प'चेन्दियाणि, दंताणि जस्स वसमें ति । इंदियजोग्गाऽऽयरिओ, समाहिकरणाणि सो कुणइ ॥३८८६।। मणिनि दियम्मि इंदिय-सुहम्मि सत्तो परीसहपरद्धो । अकयपरिकम्मकीवो, मुज्झइ आराहणाकाले ॥३८८७।। जोगमऽकारिज'तो, आसो सुहलालिओ चिर काल । रणभूमीए वाहिज-माणओ जह न कजकरो ॥३८८८।। पुव्वमऽकारियजोगो, समाहिकामो तहा मरणकाले । न भवइ परीसहसहो, विसयसुहपरम्मुहो जीवो ॥३८८९॥ सुयभावणाए नाण, दंसणतवसंजमं न परिणमइ । तो उवयोगपइन्न', सुहमऽव्वहिओ समाणेइ ॥३८९०॥ जयणाए जोगपरिभावियस्स, जिणवयणमऽणुगयमइस्स। परिणामो न भविस्सइ, घोरे वि परीसहाऽऽवाए ॥३८९१॥ १ अव्यथितः । ॥३०२॥ Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शJA सत्त्वादिभावनानां स्वरूपम् एकत्वभावनायां पुष्पचूलदृष्टान्तः। ॥३०३॥ समग आवाए वि हु, सारीरियमाणसोभयदुहाण । चिन्तिय दुहं अईअं, न हु-मुज्झइ सत्तभावणओ ॥३८९२॥ बालमरणाणि धीरो, परिभाविय अत्तणो अणंताई। मरणे समुट्ठिए वि हु, न मुज्झइ सत्तभावणतो ॥३८९३।। जुज्झपरिभावियप्पा, बहुसो मुज्झइ रणे न जह सुहडो। तह सत्तभावणाए, मुज्झइन मुणी वि उवसग्गे ॥३८९४|| देवेहि भेसिओ वि हु, दिया व राओ व भीमरूवेहि। तो सत्तभावणाए, धम्मधुर' निब्भरो वहइ ॥३८९५।। एगत्तभावणाए, न कामभोगे मणे सरीरे वा। सजइ वेरग्गगतो, फासेइ अणुत्तर धम्म ॥३८९६॥ भगिणीए वि हम्मंतियाए, एगत्तभावणाए जहा। जिणकप्पियो न मृढो, खवगो विन मुज्झइ तहेव ॥३८९७।। तहाहिपुष्फउरे नरवइपुष्फ-केउणो पणइणीए उप्पन्नो । पुष्फवईए जमल-त्तणेण पुत्तो य धूया य ॥३८९८॥ उचियसमय मि नाम, विहिय पुत्तस्स पुष्फचूलो त्ति । धूयाए पुष्फचूल त्ति, दो वि पत्ताई तारुणं ॥३८९९॥ अच्चतपरोप्परनिबिड-पणयमज्वलोइऊण तेसि च। रन्ना वियोगवजण-कएण अणुरूवपत्थावे ॥३९००॥ परिणाविऊण पडिरूव-पुरिसहत्थेण पुष्फचूला उ। धरिया नियभवणे च्चिय, पइणा सह सा गमइ कालं ॥३९०१॥ भुजेइ पुकचूलो य, रजलच्छि जहिच्छमच्छिन्न । अविरहिय भइणीए, परमप्पणयम्मि वन्तो ॥३९०२॥ एगम्मि य पत्थावे, स महप्पा जायपरमसंवेगो। पवइओ तन्नेहेण, पुष्फचूला वि पव्वइया ॥३९०३।। | सो अहिगयसुत्तऽत्यो, जिणकप्पपवजणट्ठया धीरो। एगत्तभावणाए, परिकम्मइ बाढमप्पाणं ॥३९०४॥ ॥३०॥ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जिनकल्पपरिकम णि आर्य महा ॥३०४॥ गिरि दृष्टान्तः। अह तवीर्मसट्टा, एकेण सुरेण पुष्कचूलाए । बिडपुरिसहदारमिय-वयभंगाए दुहऽट्टाए जेटुञ्ज ! रकूख रकख त्ति, जंपिरीए, विउव्वियं रूव। तद8 पिस धीमं, अगणेतो सुद्धपरिणामो ॥३९०६॥ एगो च्चिय जीव ! तुम, किमिमेहिं बज्झसयणजोगेहिं । इय भावणाए चलितो, थेवं पि न धम्मझाणाओ ॥३९०७॥ कसिणा परीसहचम, सहोवसग्गेहिं जइ वि उद्वेजा। दूर दुस्सहवेगा, भयजणणी अप्पसत्ताण ॥३९०८॥ घिइधणियबद्धकच्छो, हत्थं पीडिजमाणगत्तो वि। पडिपुनवं छियऽत्थो व्व-ऽणाउलो तमाहियासेइ ॥३९०९॥ एयाए भावणाए, चिरकाल पविहरेज सुद्धाए। काऊण अत्तसुद्धि, देसणनाणे चरित्ते य ॥३९१०॥ पडिवञ्जतो कप्प, अप्पाणमिमाहिं तुलइ मुणिवसभो। एसो वि जहासत्ति, भावेइ इमाउ को दोसो ॥३९११।। धन्नो सो च्चिय भयव', सिरिअजमहागिरी गरुयसत्तो। रतीए वि हु जिणकप्पे, तप्परिकम्म कयं जेण ॥३९१२।। तथाहिकुसुमपुरनगररनो, नंदस्स विसिद्धबुद्धिमयरहरो। मंती सगडालो नाम, सावगो जिणमयविहन्नू ॥३९१३।। नलकूबरो व रूवेण, तस्स पुत्तो पवित्तगुणकलितो। नामेण धूलभद्दो, परमविलासी य भोगी य ॥३९१४॥ सो सगडालेण विस-प्पओगओ साहियम्मि मरण? । वररुहपवंचरुद्ध, दट्ठ नंद महासत्तो ॥३९१५॥ भणिओ रन्ना पिउस-तियं पयं भयसु पुव्वनाएण । रजभरमुधुर धरसु, धीर ! मोत्तण कुवियप ॥३९१६।। १ तद्विमार्थ = तत्परीक्षार्थम् । २ तीए, = अतीते = व्युच्छिन्ने । ३ पितृसत्कम् । ॥३०४॥ Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला श्रीस्थूलभद्रमुनिगुणवर्णनम् । ॥३०५|| मुहमहुर परिणइम'गुल च, सो चिन्तिऊण घरवासं । निच्छिन्नविसयवंछो, पडिवन्नो संजमुजोगं ॥३९१७॥ | संभूयविजयमुणिवइ-पयंऽतिएऽहिगयसयलसुत्तऽत्थो। अणुयोगधरो जातो, तत्कालियमुणिवरवरिटो ३९१८।। जो पुव्बपरिचियाए, उवकोसविलासिणीए गेहम्मि। वुत्थो चाउम्मासं, मुसुमरियमयणमाहप्पो ॥३९१९।। अच'तविम्हयकर', चरियं अऽवि निमामि जस्स । के के न हो ति आणंद-बहलपुलयंऽचियसरीरा ॥३९२०॥ धीरा ते च्चिय जेसि, संते वि मणवियारहेउम्मि । न बियारमेइ नग्गिह-गएण इति संसियं जेण ॥३९२१।। सीहगुहामुहउस्सग्ग-कारिपमुहप्पहाणमुणिमज्झे। अइदुक्करदुक्करकार-गो त्ति जो भासिओ, गुरुणा ॥३९२२।। निम्मलसीलाऽऽण दिय-मणाए नरनाहदिन्नपइपुरओ। उवकोसाए वि सभत्ति-पुब्वमुववूहिओ जो य ॥३९२३।। "न दुक्करं अम्बयलुबितोडण', न दुक्करं सिक्खिउ नच्चियाए। तं दुक्करंतं च महाऽणुभावं, जं सो मुणी पमयवणम्मि वुत्थो"||३९२४|| इय कोमुइमयल'छण-सच्छहजसलच्छिमंडियजयस्स । जाया से दो सीसा, महागिरी तह महत्थी य ॥३९२५।। ते वि तहाविहनिम्मल-गुणमणिनिहिणो विणिज्जियाऽण गा। भव्वजणकुमुयबोहण-पयंडससिमंडलसमाणा ॥३९२६।। चरणकरणाऽणुओग-पहाणसव्याऽणुओगपरिहत्या। उच्छाइयबहलसमु-उछलन्त मिच्छत्ततमपसरा ॥३९२७।। उवलद्धसुद्धगुणमणि-खणिगणिपयपयडपसरियपयावा। भुवणजणपणयचरणा, चिरकाल विहरिया वसुहं ॥३९२८॥ अह सिस्सपसिस्साण वि, विहिपुच्चुवइट्ठसयलमुत्तऽत्थो। निययगणमप्पिउण, महागिरी सिरिसुहत्थिस्स ॥३९२९।। ॥३०५॥ Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 संवेगरंगसाला वसुभूतिस्वजनप्रतिबोधाय आयसुहस्तिनः गमनम्। आर्यमहागिरेः भिक्षार्थम् आगमनं च। बुच्छिन्नं जिणकप्पं, मुणिऊण वि तदष्णुरूवपरिकम्मं । कुणमाणो सो विहरिउ-माऽऽरुद्धो गच्छनिस्साए ॥३९३०॥ विहरंतो य महप्पा, पाडलिपुत्तम्मि वरपुरम्मि गतो। भिक्खडा य पविट्ठो, समुचियसमयम्मि उवउत्तो ॥३९३१॥ अह तत्व पुरम्मि, वत्थव्वेणं स सयणबोहऽत्थं । अज्जसुहत्थी वसुभृइ-सेट्ठिणा नियगिहे नीओ ॥३९३२॥ पारद्धा धम्मकहा, तेणाऽवि य तबिबोहणनिमित्तं । एत्थंतरम्मि पत्तो, महागिरी तत्थ भिक्खडा ॥३९३३॥ द8 सुहत्थिणा भाव-सारमऽन्भुडिओ य स महप्पा । तो विम्हइयमणेणं, भणियं वसुभूइणा एवं ॥३९३४॥ भयव ! कि तुम्हाण वि, अन्ने विज्जति सूरिणो गरुया। जं एवमिमस्स कया, अब्भुदाणाऽऽइपडिवत्तीं ॥३९३५॥ भणियं सुहत्थिणा भद्द ! एस भयव सुदुक्कराऽरंभे । अईए बिहु जिणकप्पे, तप्परिकम्म इय करेइ ॥३९३६॥ उवसग्गवग्गसंसग्ग-निच्चलो उज्झियऽन्नभोई य। निच्चोल बियहत्थो, धम्मज्झाणेक्कपडिबद्धो ॥३९३७॥ ससरीरे वि हु मुच्छा-विवन्जियो नियगणे वि अममत्तो। सुन्नहरसुसाणाऽऽहसु, विचित्तठाणोवठाई य ॥३९३८॥ इय एवमाऽऽइजिणकप्प-विसयपरिकम्मकारिणो तस्स । गुणसंथवं करित्ता, सूरी धम्मे य ठविऊणं ॥३९३९।। वसुभूइसयणवग्ग, विणिग्गओ तग्गिहाओ अह सेट्ठी। भणइ नियपरियण जइ, कहंपि एवं विहो साहू ॥३९४०॥ आगच्छेजा भिक्खट्ट-मेत्थ उज्झतगाणि ता तुम्भे। काऊणाऽसणपाणाऽई, तस्स देज्जह पयत्तेण ॥३९४१॥ एवं दिन्न हि बहु-फल भवे इय परूविए संते। पत्तो महागिरी अन्न-वासरे भिक्रवणट्ठाए ॥३९४२॥ वसुभृइदिनसिकखाष्णु-रूवओ परियणं च दट्ठणं । दाणज्डमुवट्ठियमुज्झि-यन्नपाणप्पयारेण ॥३९४३॥ ॥३०६॥ Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३०७॥ दवाsss उत्तो, महागिरी मंदरो व्व गुरुसत्तो । जाणइ कवडविरयणं, अगहियभिक्खो नियत्तइ य || ३९४४ || aas य सुहत्थोसणा कया सो भणेड़ नणु केण । तुमए मह इंतम्मि, अब्भुट्ठाणं कुणतेण ।। ३९४५।। अह ते दो विसमं चिय, वइदिसनयरिं गया विहारेण । जियपडिम' वंदित्ता, तत्थञ्जमहागिरिमुणि दो ||३९४६ || ततो विणिकखमित्ता, गयग्गदयवंदणडया चलितो । नयरम्मि एलगच्छे, तमेलगच्छं च जह जायं तह भन्नइ किर पुत्रं, नामेण इम दसन्नपुरमाऽऽसि । तत्थ य सुसाविया मिच्छ-दिट्टिणो संतिया गिहिणी जिणधम्मनिच्चलमणा, पच्चकू खाणं पओससमयम्मि । कुणमाणी हीलाए, भणिया सा भत्तणा एवं ।। ३९४९ ॥ रयणीए मुद्धि ! कि कोई, भोयणं कुणइ जेण संवरणं । एवं पइदियह पि हु, निरत्थयं तं समायरस | | ३९५०॥ अमात्य - पञ्चकखाणे वि होज कोई गुणो । ता कहसु जेण अहमऽवि, पञ्चकखाणं करेमि त्ति ।। ३९५१ ।। ती पयंपियं अत्थि, चेव विनिवित्तिसंभवो सुगुणो । नवर' पच्चकुखाणे, घेत्तुं भग्गे महादोसो ।।३९५२ ।। . आ मुद्धि ! निसिम्मि तए, दिट्ठो हं किं कयाइ जेमंतो। इय हीलाए जंपिय. पञ्चकखाणं कयं तेण अह तद्देसगयाए, विचितियं देवयाए एक्काए । हीलाकरस्स एयस्स, अञ्ज फेडेमि दुव्विणयं ततो भगिणीरूखेण दिव्वमोयग पहणय घेत्तुं । देवी समागया से, पणामियं तीए तं भोज ।।३९५५।। सो जिउमाऽऽरो, पडिसिद्धो साविगाए तो भणइ । हो ! होउ कथं तुह मुद्धि !, कूडनियमेहिं मह इन्हि ।। ३९५६ ।। पणय = भोजनम् वा प्राभृतम् ।।३९४७॥ ||३९४८ ॥ ॥ ३९५३ || ।।३९५४।। एडकाक्षनग रोत्पत्तिवर्णनम् । ॥३०७॥ Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गजाग्रपदस्य दशार्णकूटत्वेन उत्पत्तेः वर्णनम् । ॥३०८॥ आ पाव ! जिणमयं पि हु, उबहससि विणसुहसमायार!। इइ जंपिरीए दढजाय-कोववसपाडलऽच्छीए ॥३९५७।। तह देवयाए पहओ, मुहम्मि सो स्यणिभोयणाऽऽसत्तो। जह अच्छिगोलगा दो वि, निवडिया तस्स भूवढे ॥३९५८|| अहह ! मह अवजसो एस, होहिइ इय वियकजायभया। काउस्सग्गेण ठिया, जिणपुरओ साविगा ताहे ॥३९५९॥ अह अड्ढरत्तसमए, समागया देवया इमं भणइ। कि सुमरियम्हि तीए, पयंपियं देवि ! अवणेसु ॥३९६०॥ अवजसमिमं ति तकखण-हणिजमाणेलगस्स अच्छीणि । अह घेत्तुं देवीए. तस्सऽच्छिजुयम्मि ठवियाणि ॥३९६१।। जाए पभायसमए, सविम्हयं सयणनयरलोएण। भणियं चोजमिमं भो !, जाओ तं एलगऽच्छो त्ति ॥३९६२।। एवं च एलगऽच्छो त्ति, सो पसिद्धि गतो हु सव्वत्थ। तस्संबधेग पुर पि, एलगऽच्छ तओ जायं ॥३९६३।। अह पुवऽमिहाणेणं, दसन्नकूडो ति विस्सुओ वि जए । स गयऽग्गपओ सेलो, जह जाओ तह परिकहेमि ॥३९६४॥ किर पुट्विं तत्थ पुरे, दसन्नभदो महानिवो आसि । तस्स य पंच सयाई, सुरूवरमणीण १ओरोहो ॥३९६५।। नियजोधणेण रूवेण, रायलच्छीए पवरसेणाए। पडिवबो सो सेसे, अवमन्नइ मेइणीवइणो ॥३९६६॥ अह एगम्मि अवसरे, दसन्नकडे गिरिम्मि जगनाहो। सिरिवद्धमाणसामी, समोसढो आगया तियसा ॥३९६७॥ तह बंदिस्सामि जिणं, जह केणवि नेव बंदियो पुव्विं । इइ गव्यमुव्वहतो, सव्वविभूईए संजुत्तो ॥३९६८|| चउरंगवलसणाहो, दसन्नभद्दो निवो गयाऽऽरूढो। अंतेउरपरियरिओ, गंतूणं बंदए नाई ॥३९६९॥ AL १ ओरोहो = अवरोध = अन्तःपुरम् । ॥३०८॥ Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दशार्णभद्रनृपबोधाय इन्द्रस्य ऋद्विविकुर्वणम् गजाग्रपदगिरौ महागिरेः अनशनेन देवत्वप्राप्तिः ॥३०९॥ अह तम्मणोगयकुवियप्प-मवगच्छिऊण सुरनाहो। अइरावणवयणे निम्म-वेइ अट्ठव वरदसणे ॥३९७०॥ एकेक्कम्मि य दसणे, विउव्वइ अट्ठ अट्ठ वावीओ। एकेकाए वावीए, तयऽणु अट्ठद्ध पउमाई ॥३९७१।। पउमे पउमे पवराई, अट्ठ पत्ताई तत्थ एकेके । पत्ते बत्तीसनिबद्ध-नाडयं निम्मवित्ताणं ॥३९७२।। तस्थाऽऽरूढो संतो, अणेगसुरकोडिपरिवुडो सामि'। तिपयाहिणि वंदइ, अच्छरियकरीए रिद्धीए ॥३९७३।। इय रिद्धिजुयं सकं, दट्ट गरिद्धिगारवो राया। पुल्विं अणेण धम्मो, कओ मए नो अहन्नेण ॥३९७४।। ता संपयं पि तं उबचिणेमि, इइ चितिऊण तव्वेलं । पव्वज पडिवाइ, चेचा रज महप्पा सो ॥३९७५।। अह सक्कहत्थिणो तत्थ, पव्वए देवयाऽणुभावेण । अग्गपयाई खुत्ताई, टकि उक्कीरियाणि व्व ॥३९७६।। तो सो दसन्नकूडो, तप्पभिई चिय समत्थलोबम्मि। पत्तो पर' पसिद्धि', गयऽग्गपयगो त्ति नामेण ॥३९७७।। इय तत्थ गयऽग्गपए, भय स महागिरी समणसीहो। चिरसुचरियसामन्नो, निस्सामन्नं तव का ॥३९७८।। जहविहिभावियभावण-निवहो कयभत्तपञ्चखाणो य। असुरसुरखयरमहिओ, मरि देवत्तमऽणुपत्तो ॥३९७९॥ एवं सव्वणं चिय, भववासविणासमऽभिलसंतेण। सुपसत्थभावणासु, पमायविरहेण जइयव्य ॥३९८०॥ इय चउकसायभयभ'जणीए, संवेगरगसालाए। आराहणाए मूलिल्ल-यम्मि परिकम्मविहिदारे ॥३९८१॥ पत्थुथपन्नरसण्हं, पडिदाराणं कमाऽणुसारेणं । भणियमिमं चोइसमं, भावणविसयं पडिदार' ॥३९८२।। सुपसत्थभावणाभावगी वि, नाऽऽराहणं खमइ काउ। जेण विणा तं भन्नइ, एत्तो संलेदमादारं ॥३९८३॥ ॥३०९॥ Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला संलेखनास्वरूपम् । ॥३१०॥ अहवा सव्वेसु पि हु, अरिहाऽऽइसु पुन्वणियदारेसु। परिकम्ममेव पगयं, तं च भवे भावसुद्धीए ॥३९८४॥ भावविसुद्धी उ हवेज, तिव्वरागाऽऽइवासणाविगमे। तधिगमो पुण मोहो-दयस्स विद्धसभावम्मि ॥३९८५।। तविद्ध सो पाएण, देहधाऊणमऽवचयवसेण । तदऽवचओ पुण जायइ, विचित्ततवसेवणाऽऽईहिं ॥३९८६॥ तवसेवणं पि संले-हणाऽणुग होइ पत्थुयऽत्थकर। ता एत्तो वित्थरओ, भन्नइ संलेहणादार ॥३९८७|| संलेहणा य एत्थं, तवकिरिया जिणवरेहि पन्नत्ता। जं तीए संलिहिजइ, देहकसायाऽऽइ नियमेण ॥३९८८॥ ओहेणं सव्वा चिय, तवकिरिया जइ वि एरिसी होइ । तह वि य इमा विसिट्ठा, घेप्पइ जा चरिमकालम्मि ॥३९८९।। एसा हि सुदीहरदुष्प-सज्झवाहिम्मि अब उवसग्गे। चारित्तधणविणासण-करम्मि वा कारणम्मि परे ॥३९९०।। सोइं दियाऽऽइविगलत्त-संभवे अहब तिकखदुम्भिकखे। कायव्या धीरेणं, समणेण सावएणं च ॥३९९१॥ जओपरिवालिऊषा विमल, सावगधम्म सुदीहर काल । आगमविहीए काउं, सम्मं सलेहणं अंते ॥३९९२।। आराहिउग्गकिरिया, इह आणंदाऽऽइणो महासत्ता। पत्ता कमेण परमं, कल्लाणपरं परमुयार ॥३९९३।। तह आदिकवाउ च्चिय, चिरं पि चरिऊण दुच्चरं चरणं । आजम्मं तं दित्त, तवं च तविउ महापुरिसा ॥३९९४।। अंते विसेससंले-हणाए सलिहियदव्वभावा य। काल का सुव्वंति, पुवरिसिणो वि सिद्धिगया ॥३९९५।। तित्थयरा वि हु तइलोक-तिलयभूया वि विबुहमहिया वि । अप्पडियनिम्मलनाण-किरणउजोवियजया वि ॥३९९६।। ॥३१०॥ Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ जघन्य संवेगरंगसाला उत्कृष्ट-संलेखनास्वरूपम् । ॥३१॥ सिरिरिसहसामिपमुहा, जेहि वि किर सिज्झियव्ययमऽवस्सं । ते वि विसेसतवपरा, अंते जाया किर नहाहि ॥३९९७।। निव्वाणमेत्तकिरिया, सा चोइसमेण पढमनाहस्स । सेसाणं मासिएणं, वीरजिणि दस्स छट्रेणं ॥३९९८॥ तप्पक्खवाइणो ता, ताण कमेणेव भविउकामस्स । भवभीयस्सऽन्नस्स वि, जुत्ता संलेहेणा काउ ॥३९९९।। कितु विणा तवकम्म, पायं नो झत्ति उज्झइ देहो। चियमंससोणियत्तं, ता कायव्वं इमं पढम ॥४०००॥ चियममसोणियस्स हि, असुहपवित्तीए कारणमऽवंझ। संजायइ मोहृदओ, सहकारिविसेसजोगेण ॥४००१।। सइ तम्मि विवेगी वि हु. साहेइ न नियमओ अहिगयट्ट। कि प्रण विवेयवियलो, अदीहदरिसी अतवसेवी ॥४००२॥ ता जह न देहपीडा, न या वि चियम'ससोणियत्तं तु । जह धम्मझाणवुड्ढी, तहेव संलेहणं कुला ॥४००३॥ एसा य दुविहभेया, उक्कोसा तह भवे जहन्ना य। उक्कोसा वरिसबारस-छम्मासे जाव य जहन्ना ॥४००४॥ अहवा वि दव्वओ भावओ य, संलेहणा दुहा तत्थ। दव्वे सरीरगस्सा, भावे इंदियकसायाण ॥४००५।। तत्थ य जा उक्कोसा, बारस वरिसाई कालो भणिया। सा दब्बओ पवुच्चई, सुत्तऽणुसारेण इय किंपि ॥४००६॥ विविहाऽभिग्गहसंगय-चउत्थछट्टष्टुमाऽऽइविविहतवं । काऊण सव्वकाम-गुणिएण चेव पारेंतो ॥४००७॥ पदमं वासचउक्क, गैमेइ खमगो पुणो वि चत्तारि । सुविचित्ततवोजुत्ताई', नवरि भुंजइ न सो विगई ॥४००८॥ एगंतरिओवासा-ऽऽयंबिलपारणगविहिसणाहाई। तबइ वरिसाईदोन्नि, इय वरिसाई दस गयाई ॥४००९॥ १ निधाणमन्तकिरिया = निर्वाणम् = अन्तक्रिया = मोक्षः B | ॥३११ Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनशनादानां स्वरूपम् । ॥३१२॥ अह एक्कारसवच्छर-छम्मासे आइमे तवं काउ'। नाइविगिट्ठ परिमिय-माऽऽयामेण च भुजेई अन्तिमछम्मासे पुण, अट्ठमदसमाऽऽइतवविहि काउ। आयामेण जहिच्छ', भुजइ तणुधारणहाए ॥४०११|| एवं एक्कारसवच्छराणि, गमिऊण बारसमवरिसं । कोडीसहियाऽऽयंबिल-तवकरणेण समाणेइ ॥४०१२।। नवरं बारसमस्सा, वरिसम्स उ अन्तिमम्मि चउमासे । एगऽतरियं सुचिर, धारेजा तेल्लगडूसं ॥४०१३।। तं छारमल्लगे प-किखवित्तु. धोवेज आणण तत्तो। कि' पुण एत्थ निमित्त भन्नइ वारण मा वयणं ॥४०१४॥ संमिल्लेजा तस्म उ, एवं च कयम्मि मरणसमए वि । उच्चरइ नमोकार', सयं अजत्तेण स महप्पा ॥४०१५।। एसुक्कोसा सले-हणा मए दव्वओ समकवाया। छ-चउम्पासाऽऽइया, एस चिय भन्नइ जहन्ना ॥४०१६।। सविसयपसत्तईदिय-कसायजोगाण निग्गहणरूवा । एसा उ भावसले-हणेह नाणीहि उबट्टा ॥४०१७॥ इय ताव विसेसविहि,पडुच्च संलेहगा विणिहिट्ठा । चिनियसामन्नेण', एवं चिय अणसणाऽऽईहि ॥४०१८॥ अणसण१ मृणोयरिया२, वित्तासंखेवणं ३ रसञ्चाओ। कायकिलेसो५ सेजा, विवित्तसंलीणयाऽऽई६ य ॥४०१९।। देसे सव्वेऽणसणं, सव्वाऽणसणं भणति भवचरिमं । देसे चउत्थमाऽऽई, जहसत्तीए कुणइ एसो ॥४०२०।। ऊपोयरिया दुविहा, दव्वे भावे य तत्थ दवम्मि । उवगरणभत्तपाणे, सा उवगरणे जिणाऽऽईणं ॥४०२१।। जिणकप्पऽभासीण व, न उ अन्नेसि पि संजमाऽभावा । अइरित्तपरिचाया, सव्वेसि वा जओ भणियं ॥४०२२।। जं वट्टइ उवयारे, उवगरण तं खु होइ नायव्वं । अइरेग अहिगरण, अजओ अजयं परिहरंतो ॥४०२३॥ ॥३१२॥ Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ऊनोदरिकायाः गोचरभूमीनां च स्वरूपम् । ॥३१॥ बत्तीस किर कवला, आहारा कुच्छिपूरओ भाणतो। पुरिसस्स महिलियाए, अट्ठावीसं भवे कवला ॥४०२४॥ कवलाण उ परिमाण, कुकुडिअंडयपमाणमेतं तु । जं वा अविगियवयगो, वयणम्मि छुहेज वीसत्यो ॥४०२५।।एवं ववत्थियम्मि, ऊणोयरिया उ भत्तपाणेसु । जिणगणहरपन्नत्ता, अप्पाऽऽहाराऽऽइपंचविहा ॥४०२६।। अप्पाऽऽहार-अवड्ढा, दुभागपत्ता तहेव कि चूणा । अट्ठदुवालससोलस-चउवीस तहेकतीसा य ॥४०२७।। अहवाएगाऽऽइकवलहाणी, नियगाऽऽहाराउ ताव जा कवल । कवलऽद्धमेगसित्थं, ऊणोयरिया इमा दव्वे ॥४०२८॥ कोहाऽईणमऽणुदिणं, चाओ जिणवयणभावणाए उ। भावेणोमोयरिया पन्नत्ता, बीयरागेहि ॥४०२९॥ वित्तीसंखेवो पुण, गोयरकालम्मि दत्तिभिक्खाण । जं परिमाणं पिंडे-सणाण पाणेसणाणं च ॥४०३०॥ अहवा पइदिवसं सो, चित्ताभिग्गहपरिग्गहणरूवो । ते पुण दवे खेत्ते, काले भावे य नायव्वा ॥४०३१॥ तत्थलेवड़मलेवर्ड वा, अमुगं दवं व अज २घेच्छामि । अमुगेण व दव्वेणं, अह दव्वामिग्गहो नाम ॥४०३२॥ से.र. २७ ॥३१३॥ तहा १ चिस० = चित्र = विविधः । २ घेच्छामि = ग्रहीष्यामि । Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ रंगसाला अमिग्रहविकृति-. आसनानां स्वरूपम् । ॥३१४॥ अर्द्ध उ गोयरभूमी, एलुगविकखभमेतगहणं च । सग्गामपरम्गामे, एवइयघराउ खेत्तम्मि .... ॥४०३३।। उज्जुयगंतु' पच्चाऽऽगई य, गोमुत्तिया पर्यमविही। पेडा य अद्धपेडा, अभिन्तरवाहिसंबुक्का ॥४०३४॥ काले अभिग्गहो पुण, आई मज्झे तहेव अवसाणे । अप्पत्ते सइ काले, आई बी मज्झि तइय'ऽते ॥४०३५।। दितगपडिच्छगाणं, हवेज सुहुमं पि मा हु अचियत्त। इइ अप्पत्त अईए, पवत्तणं मा य तो मज्झे ॥४०३६॥ उक्खित्तमाऽऽइचरगा, भावजुया खलु अभिग्गहा होति । गायतो य रुयतो, ज देइ निसन्नमाऽऽई वा ॥४०३७॥ ओसक्कणअहिसक्कण-पर मुहाल किएयरो वा वि । भावऽन्नयरेण जुओ, अह भावाऽभिग्गहो नाम ॥४०३८॥ खीराऽऽईरसो विगई, तासि चाओ उ होइ परिहारो। संथरओ जताओ, दुग्गइमलाउ भणियाउ ॥४०३९।। चत्तारि महाविगईओ, होति नवणीयमंसमहुमज्ज। कंखापसंगदप्पा-ऽसंजमकारीउ एयाउ ॥४०४०॥ आणामिकंखिणाऽवज-भीरुणा तवसमाहिकामेण । ताओ जावज्जीवं, १निज्जूढाओ पुरा चेवं ॥४०४१॥ खीरदहिसप्पितेल्ल, गुलो य ओगाहिमं च जहसति । निज्जूहइ अन्नाणि वि, सो लोणपलंडुमाऽऽईणि ॥४०४२।। विगतिपरिणतिधम्मो, मोहो जमुदिज्जए उइन्ने य । सुट्ट वि चित्तजयपरो, कहं अकज्जे न वट्टिहिइ ॥४०४३॥ दावोऽनलमज्झगतो, को तदुवसमट्टयाए जलमाऽऽई । संते वि न सेवेज्जा, मोहाऽनलदीविएसुवमा ॥४०४४॥ अणुसूर' पडिसूर च, उडूढसूर' च तिरियमर च । समपायमेगपाय, गद्धोलीणाऽऽइठाणाई ॥४०४५॥ १ नि! दाः = त्यक्ताः। ॥३१४॥ Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला कायक्लंशइन्द्रियसंलीनतादीनां स्वरूपम् । I ॥३१५॥ 'वीराऽऽसण-पलियंक, समपुय-गोदोहिया य उक्कडुयं । दंडाऽऽयय-उत्ताणय-ओमंथ-लगंडसयणाऽई ॥४०४६।। मगरमुहहत्थिसुडी-उड्ढसइत्तेगपाससाइत्ते । तणकलगसिलाभृमी-सयणाणि निसाअसाइत्तं ॥४०४७॥ अण्हाणमऽणुन्चट्टण-मकायकडुयणकेसलोय च । कायकिलेसो एसो, सीओण्हाऽऽयावणाऽई य ॥४०४८॥ दुक्खसहत्तमिह गुणा, कायनिरोहो दया य जीवेसु । परलोयमई य तहा, बहुमाणो चेव अन्नेसि ॥४०४९।। एत्तोऽणंततरगुणा, कट्ठाओ वेयणाश्रो नरएसु । १अवसेहिं सहिज्जती, तदवेकूखाए किमिह क8 ॥४०५०॥ इय भावणवसपाउ-ब्भवंतसंवेगपयरिसगुणाण । कायकिलेसो संसार-वासनिव्वेय रसभवणं ॥४०५१॥ तरुमलाऽऽरामुज्जाण-गिरिगुः सम-पवा-मसाणेसु। सुन्नघर-देउलेसु य, जाइयपरदिन्नगेहेसु ॥४०५२॥ उग्गमउपायण-एमणाहि परिसुद्धिया अओ चेव । अकया अकारियाऽणणु-मया य मूलाऽवसाणेसु ॥४०५३।। इत्थिनपुसगपसुवजिया य, सीया व होज उसिणा वा । उच्चावया व समविसम-भूमिगा वा वि बहिरंतो ॥४०५४॥ भद्दयपावयसदाऽऽइएहिं, जीए विसोत्तिया णत्थि । सज्झायझाणविग्ध व, नत्थि सेजा विवित्ता सा ॥४०५५।। एवंविहसेजाए, जम्हा पायं न संभवंती वि। सपरोभयसंजणिया, रागद्दोसाऽऽइया दोसा ॥४०५६।। सेज्जाए अणुगुणाए वि, संठिओ भावएज्ज अप्पागं । संलीणयाए सम्म, निग्गिन्हिय इंदियाऽईणि ॥४०५७।। सो नत्थि इंदियऽत्थो, निच्चमतित्ताणि जमणुभविऊण । तिन्दियाणि तित्ति, नाणाविहविसयरसियाणि ॥४०५८ १ अवशेः = परवशः। ॥३१५॥ Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भावसंलीनतातप-आदीनां स्वरूपम् । ॥३१६॥ एकको य इमेसि, विसयाण विसोवमाण हणणखमो । खमं पुण तस्स कहं, पंच वि जो सेवए जुगवं ॥४०५९।। जह किर दुइंतेहिं, तुरएहि रणंगणम्मि सारहिणो। विणडिज्जति तह इहं, परत्थ वि इंदिएहि पि॥४०६०॥ अन्ने वि बहुविहा इह, मुक्कमहापुरिससेवियकमाण । इंदियनिग्गहरहियाण, हो ति दुहदारुणा दोसा ॥४०६१॥ एमाऽऽइदुहविवागं, सम्मं परिभाविउ नियमईए । विसयरसिइ दियाणं, धीरो संलीणयं कुज्जा ॥४०६२॥ सा पुण तेसि इद्वे-यरेसु विसएसु सम्मभावेणं । रागद्दोसपसज्जण-धज्जणरूवा मुणेयव्वा ॥४०६३॥ अवि यसोच्चा दट्ट भोत्तण, जि घिउ फासिऊण तह विसए । जस्स न रई न अरई, इदियसंलीणया तस्स ॥४०६४।। ता गुविलविसयरण्णे, अणिबद्धमिओ तओ य वियरतं । नाणंऽकुसेण कुज्जा, अप्पवसं इंदियगई'दं ॥४०६५।। इय धीबलेण धीरो, दमेज्ज मणकुंजरं पितह कहवि । जह निज्जियपडिवकरखो. गिण्हेज्जाऽऽराहणपडायं ॥४०६६।। एवं कसायजोगे, निरुद्धपसरेऽरिणो व्व कुणमाणो। जणइ च्चिय तग्गोयर-मऽणहं संलीणयं धीमं (धणिय) ॥४०६७॥ संलीणय उवगतो, पसत्यजोगहिं सुप्पउत्तेहिं । पंचसमिओ तिगुत्तो, १आयऽद्यपरायणो होइ ॥४०६८॥ /जं निजरेइ कम्मं, असंवुडो सुमहया वि कालेणं । तं संवुडो तवस्सी, खवेइ अंतोमुहुत्तेणं ॥४०६९।। । तवमवि तं कुजा सो, जेण मणो मंगुलं ण चितेइ । जेण य न जोगहाणी, मणनिव्वाणी य होइ जओ ॥४०७०॥ १ आयढ० = आत्मार्थ । ॥३१६॥ Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तपः-अध्यवसायविशुद्धिकषायसंलेखना स्वरूपम् । ॥३१७॥ दव्वं खेतं कालं, भावं मुणिऊण धाउणो य तहा । कुजा तवं जहा वाय-पित्तसिभा न खुभति ॥४०७१।। इहरा उम्गमउप्पा-यणेसणासुद्धभत्तपाणेण । मियलहुयविरसलुक्का-इणा वि जावेज अप्पाणं ॥४०७२।। अणुपुश्वेणाऽऽहार', संवदितो य संलिहे देह । आय विलं तु तहिय, सभयविऊ विति उक्कोसं ॥४०७३॥ अप्पाहारस्स न इंदियाई, विसएसु संपयति । नेव किलिम्मइ तवसा, रसिएसु न सञ्जए वा वि ॥४०७४॥ किंबहुणा एक्ककं, तह असई सो तवं समऽन्भसइ । जह तेण करिसियम्स वि. न जायए कहवि असमाही ॥४०७५।। एवं सरीरसंले-हणाविहिं बहुविहं पि फासंतो। अज्झवसाणविसुद्धि', वर्ण पि खवओ न मुंचेजा ॥४०७६।। अमवसाणविसुद्धीए, बजिओ जो तवं विगिट्ठपि । कुणइ न जायइ जम्हा, सुद्धि च्चिय तस्स कइया वि ।।४०७७॥ अविगिट्ठपि तवं जो, करेइ सुविसुद्धसुक्कलेसागो। अज्झवसाणविसुद्धो, सो पावइ केवलं सुद्धि ॥४०७८।। अज्झवसाणविसुद्धी, कसायकलुसीकयस्स य न अस्थि । ता तस्स मुद्धिहे, संलिहइ दढ' कसायकलि ॥४०७९।। कोहं खमाए माणं च, मद्दवेणजवेण मायं च । संतोसेण य लोभ, संलिहइ लहु लहुन्भूओ (लहूभूओ) ॥४०८०।। कोहस्स य माणस्स य, मायालोभाण सो न एड वसं । जो तागं मूलाओ, उप्पत्ति चेव वज्जेइ ॥४०८१।। तं वत्थु मोत्तव्यं, जपइ उप्पञ्जए कसायऽग्गी । तं यत्युमाऽऽयरेजा, जेण कसाया न उट्ठिति ॥४०८२॥ ||ज अजिप चरितं, देसूणाए वि पुष्चकोडीए । तं पि कसाइयमेत्तो, हारेइ नरो मुहुत्तेण ॥४०८३॥ १ जावेज्ज = निहवेत् । २ असई - असकृत् = पुनः पुनः इत्यर्थः । ॥३१७॥ Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भावसंलेखनास्वरूपम् विधिविपरीतकरणे गङ्गदत्तदृष्टान्तः । ॥३१८॥ 1/जलिओ हि कसायऽम्पी, चरित्तसार डहेज कसिण पि । संमत्त पि विराहिय, अणंतसंसारियं कुजा ॥४०८४॥ । धन्नाणं खु कसाया, 'जगडिजंता वि परकसाएहिं । न चयति उट्ठिा जे, सुनिविट्ठो पंगुलो चेव ॥४०८५।। जइज लइ जलउ लोए, कुसत्थपवणाऽऽहतो कसायऽग्गी । तं चोज जंजिणवयण-सलिलसित्तो वि पज्जलइ ॥४०८६॥ कलुसफलेण न जुञ्जइ, किं चोज्जं जं इहं विगयरागो। संते वि जो कसाए, निगिण्हइ सो वि तत्तुल्लो ॥४०८७॥ रूवं उच्च गोष, अविसंवाओ सुहो य लाभो नि । कोहाऽऽइनिग्गहाणं, फलं कमेणुत्तमं नेय ॥४०८८॥ ता उप्पज्जतो चिय, कसायदावाऽनलो लहु चेव । इच्छामिच्छाउक्कड-जलेण विज्झावणिज्जो हु ॥४०८९।। 'तह चेव नोकसाया, संलिहियव्वा परेणुवसमेणं । संनाओ गारवाणि य, तह लेसाओ असुद्धाओ ॥४०९०।। परिवट्टिओवहाणो, वियडसिरान्हारुपंसुलिकडाहो । संलिहियकसाओ वि य, दुविहं संलेहणमुवेइ ॥४०९१॥ एवं सम्म कयदव-भावपरिकम्मविहिसमाओगो। संलिहियऽप्पा पाउणइ, चेव आराहगपडागं . ॥४०९२॥ जो पुण इयविहिविपरीय-करणओ नियमईए वदेज्जा। आराहगो न सो होज्ज, गंगदत्तो ब्व पज्जते ॥४०९३॥ तथाहिपुरनगरनिगमसंकुल-कुलगिरिगुरुदेवभवणरमणिज्जे । बच्छाविसए नयर, जयवद्धणमाऽऽसि सुपसिद्ध ॥४०९४।। सिद्ध'तपसिद्धविसुद्धधम्म-कम्मेकबद्धपडिबंधो । वधुपिओ नाम तहिं', अहेसि रसिट्ठी नयविसिट्ठो ४०९५।। । १ जगडिज्जंता = उत्थाप्यमानाः = अत्पन्न ।।। २ सिडी = श्रेष्ठी । ॥३१८॥ Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला गङ्गदत्तस्य कन्यया सह पाणिग्रहणम् दाहे जात विच्छायत्वप्राप्तिः । ॥३१९॥ सिट्ठाऽणुमओ पुत्तो य, गंगदत्तो ति तस्स सुविणीतो। सो य कमेणऽणुपत्तो, तारुणं तरुणिमणहरणं ॥४०९६।। तं च तहाविहमवलोइऊण, पिउणा सयंभुनामस्स ! वणिणो धृया वरिया, वीवाहट्ट पहिढणं ॥४०९७।। अह सुपसत्थे हत्थग्गहस्स, जोग्गम्मि तिहिमुहसम्मि । सा हरिसमुवगएणं, उव्बूढा गंगदत्तेणं ॥४०९८।। नवर जव्वेलं चिय, तीसे सो पाणिपाहवे लग्गो। तब्येलं चिय तीय. वियंभिओ दुस्सही दाहो ॥४०९९।। कि हुयवहेण आलि गियम्हि, सित्तम्हि कि विसरसेण । इति चितंती पल्हन्थ-वामहन्थाऽऽणणा विमणा ॥४१००॥ अच्छिन्नमच्छिपुडसं-घडंतबाहच्छडा वलियगीवा । निहुयं परिदेवंती, मयंभुणा एवमु छविया ॥४१.१॥ । वच्छे ! हरिसट्ठाणे विं, कीस संतावमेवमुबहसि । पहसिस्वयणा जं सहि-ज पि नाऽऽलयसि सप्पणयं ॥४१०२।। किंच न पेच्छसि तुह छणए, लोयणाऽऽणंदनिम्भरमणस्स । सविलासगीयनाई, सय गलोयस्स पुत्ति ! तुमं ॥४१.३॥ ता कुण सरलं गीवा-मुणालमऽवणेहि नयणजलकणिय। सच्छाय मुहलच्छि', पयडेहि विमुच सोगमिमं ॥४१०४॥ - अह अस्थि गाढतरसोग-कारणं किंपिता तमऽविसंकं । फुडययणेहि साहेहि, जेण अवणिजए सजो ॥४१०५।। तीएं पयंपियं ताय!, इण्डिं किमऽईयवत्थुकणेण । नकरखत्तमग्गणा मु-डिए सिरे के गुणं कुणइ ॥४१०६॥ "भणियं सयंभुणा पुत्ति !, तहषि साहेहि एत्थ परमत्थं । तो तीए सव्वो वि य, वरवुत्ततो समाऽऽइट्ठो ॥४१०७॥ सोऊण तं च वजा-हओ व्व अवहरियगेहसारो। मसिसलिलोहलिओ इव, सो विच्छायत्तमणुपत्तो ॥४१०८॥ र क्षणाके = उत्सवे ।., २ मधीसलिलाबखलितः । ॥३१९॥ Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गङ्गदत्तस्य दौर्भाग्येन कन्ययोः मरणम् बेराग्यश्च । ॥३२०॥ वित्तो य विवाहविही, सयणजणो वि य गओ समेहेसु । अह अवरवासरम्मि, ससुरगिहे निजमाणीए ॥४१०५।। अच्चंतदइयदोहग्ग-खग्गनिन्भिजमाणहिययाए । अन्न मोक्खोवायं, थेवं पि अपेच्छमाणीए ४११०|| पासायसिहरमाऽऽकहिय, तीए मरणढया लहु विमुक्को । अप्पा निवडियमेत्ता य, सा गया झत्ति पंचत्तं ॥४१११।। मिलिया अम्मापिउणो, सयणजणो वि य समागतो तुरियं । विहिओ य से समग्गो, सरीरसत्कारपमुहविही ॥४११२॥ तम्मरणनिमित्त पि य, सव्वत्थ पुरम्मि तत्थ वित्थरियं । नियदोहग्गेण ददं च, लजिओ गंगदत्तो वि ॥४११३।। नवर पिउणा भणिओ, मा वच्छ ! विसायमेत्थ थेवं पि । काहिसि तहा जइस्स, जह अवरा होज्ज तुह मज्जा ॥४११४॥ अह कहवि दरपुरवासि-बणियधूयं पुणो वि सो तेण । परिणाविओ तहाविह-पभूयतरदव्वविणिओगा ॥४११५॥ सा वि तहश्चिय हत्य-गहाओ उड़ गया परमसोगं । तग्गिहगमणाऽवसरे, नवर' उल्लंबणेण मया ॥४११६॥ तो सम्वत्थ वि देसे, दुस्सहदोहग्गसणं पत्तो । सोगभरविहुरियंऽगो य, गंगदत्तो विचितेइ ॥४११७॥ किं पुव्वभवेसु मए, पावं पावेणुवज्जियं गरुयं । जस्स पभावेणेवं, भवामि 'वेसोऽहमित्थीणं ॥४११८॥ धन्ना भयवंतो ते, सणंकुमाराऽऽइणो महासत्ता । दढपणयसालिणं पि हु, तत्तियमंऽतेउरं मोसु ॥४११९।। लग्गा संजममग्गे, अहं तु निव्भग्गवग्गवग्गू२ वि । दोहग्गवमित्थीणं, सुमिणे वि अपत्थणिज्जो य ॥४१२०॥ मिगपोयगो ब्व मायण्डियाए, निविसयविसयतण्हाए। विणडिज्जामि हयाऽऽसाए, अहह ! एत्तो सुह कत्तो ॥४१२।। १ वेसो = वैध्वः । २ वशू = अग्रेसरः । ॥३२०॥ Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आचार्यसमीपे गमन पूर्वभवश्रवणं प्रव्रज्यास्वीकारः च। ॥३२॥ इय जाव सो विचिंतइ, ताव पिया से समाऽऽगओ भणइ । वच्छ ! परिचय सोगं, निरत्थयं कुणसु कायव्वं ॥४१२२।। चिरभवपर परोवज्जियाण, पावाण विलसिय एय । वयणिज्जमेत्य कस्स वि, परमऽत्थेणं अओ नत्थि ॥४१२३।। ता एहि पुत्त ! जामो, भयवं गुणसायरो इहं सूरी । सुव्वइ समोसदो तं च, वंदिमो नाणरयणनिहिं ॥४१२४॥ पडिवन्न तेण ततो, मूरिसमीवे गया विणयपूव्वं । वंदित्तु त निसन्ना, संनिहियम्मि धरावढे ॥४१२५॥ सूरी वि दिव्वनाणो-वोगविनायसव्वनायचो । अकखेवणिविकखेवणि-सरूवमऽह कहइ धम्मकहं ॥४१२६।। अह पत्थावं उपलब्भ, गंगदत्तेण पुच्छिओ सूरी । म वं! पुरा मए कि, दोहग्गकरं कय कम्मं ॥४१२७।। जेणेहभवे परमं, विदेसं पाविओ म्हि जुबईण । इति तेण पुच्छियम्मि, भणइ गुरू भो! निसामेहि ॥४१२८।। नयरम्मि सयदुवारे, रन्नो सिरिसेहरस्स त भज्जा । अच'तवल्लहा आसि, गाढकामाऽणुबंधा य ॥४१२९॥ तस्स य रनो निम्मेर-रूवलायनमणहरंगीण । भज्जाणमणूणाई, हुन्ताणि सयाणि किर पंच ॥४१३ ॥ ताणि य तुमए विदेसणाऽइ-बहुकूडमंतत तेहिं । हणियाणि जहिच्छमऽविग्ध-मवणिवइरमणवंछाए ॥४१३१।। समुबज्जिउंच बज्ज व, दारुणं भूरिपावसंभार । तप्पच्चयं च अञ्चत-दुग्गदोहग्गकम्मं पि ॥४१३२।। पज्जन्ते य सुदुस्सह-सासाऽऽइपभूयपबलरोगेहिं । मरिऊण नरयतिरिएसु, णेगसो सहिय दुक्खाई ॥४१३३॥ कहकहवि कम्मलाघव-वसेण एत्थोवलद्धमणुयत्तो। पुवकयपावदोसेण, इन्हि दोहग्गमणुद्दवसि ॥४१३४॥ NI एवं सोचा संजाय-धम्मसद्धो भवाउ उबिग्गो। आपुच्छिऊण पियरं, सो पव्वजं पवज्जित्ता ॥४१३५॥ । ॥३२॥ Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३२२|| ।।४१३९ ।। ॥४१४२ ।। गामाऽऽगरनगरेसु, विहरह वाउ व्व चत्तपडिबंधो । गुरुकुलवासोऽवगतो, सुतत्थविभावणुज्जुत्तो अह केत्तियं पि कालं, पव्वज्जं निकलंकमऽणुचरिउं । भत्तपरिभाविहिणा, उवडिओ अणसणं काउं भणिओ थेरेहि तओ, अहो महाभाग ! अणुचियमिमं ते । उबचियसोणियमंसस्स, अणसणं एत्थ पत्थावे चत्तारि विचित्ताई', विगईनिजू हिया' चत्तारि । इच्चाsssणा कमेणं, तम्हा संलेहणं कुणसु संलिहियदव्वभावो, पच्छाऽणुट्ठेज्ज वंछियऽत्थंपि । इहरा विसोत्तिया वि. हु, भवेज्ज बहुविग्धमिममाऽऽहु ||४१४० ।। इय पद्मविओ वि बहु, तग्गिरमवगभिऊण सच्छदो । घेतून अणसणं गिरि - सिलायले सो निसन्नोति ॥४१४१ ॥ अह तस्स हा झाण-ट्टियस्स पडिरुद्वदुट्ठ जोगस्स । अगसगगयस्स जं किर, वित्तं तं संप सुणेह ताविच्छ्गुच्छसच्छह-सुक' तकु' तलक लावकलियाहि । छणमयल छणसच्छह-मुहजोन्हाधव लियदिसाहि निम्मलमऊहमुत्ताकलाव- रेह तथोरथणयाहिं । मुसिलिङलट्ठमणिक चि-दामसोह तरमणीहि ' वट्टाऽणुपुञ्चभाऽभिरामदिप्पंतज घजुयलाहि । चरणपरिलग्गरणझणिर-मंजुमंजीररम्माहि' अञ्च'तविचित्तमहग्घमुल्ल—दोगुल्लवर नियत्थाहि । मंदारकुसुमपरिमल-मिलंतभसलोलिसामाहि' सु'देरमणहराहि, तरुणीहिं परिगतो अणेगाहिं । विआहररायसुओ, अगंगकेऊ त्ति सुपसिद्धो सिद्धाऽऽययणाई बंदिऊण, सहि पड़च्च वञ्चतो । मुणिमणसट्ठियं जाणि - ऊण भूमितलमोनो तो गंगदत्तमभूरि-भत्तिभरनिस्सरंतरोमचो । सुचिर थुणिऊण गतो, रामाजणपरिवुडो सपुर ||४१३६ ॥ ४१३७॥ ||४१३८|| ॥ ।।४१४३।। ॥४१४४।। ।।४१४५ ।। ।।४१४६।। ॥४१४७॥ ॥४१४८" ।।४१४९ ।। अनशनस्वीकारः विद्याधर राजपुत्रस्य वन्दनाय आगमनम् । ।।३२२|| Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I संवेगरंगसाला ललनादर्शनेन निदानस्य करणम् अन्ततः भवभ्रमण च। ॥३२३॥ साहू वि तस्स सोहग्ग-मुग्गमञ्बलामणोहरणदख। दट्ठ पडिभग्गमणो, चितिउमेवं समाढत्तो ॥४१५०।। एस महप्पा एवं', विलासिणीसत्थपरिगओ ललइ । अयं तु पावकम्मो, तह तइया ताहिं परिभृओ ॥४१५१॥ ता धी! निरत्थयं मज्झ, जीवियं दुट्ट माणुसं जम्म। निरुवहयंऽगो वि तहा, विडंबणं जोऽणुपत्तो म्हि ॥४१५२।। इय कुवियप्पवसगतो, सो जपइ जइ इमस्स फलमऽस्थि । सामन्नस्स तया हं, इमो व्व होजामि परजम्मे ।।४१५३।। एयं नियाणव'ध', काऊण मओ महिंदकप्पम्मि। उववन्नो पवरसुरो, तत्थ य विसए निसेवित्ता ॥४१५४।। आउगविगमम्मि चुओ, उववनो भूमितिलयभूयाए। उज्जेणीए पुरीए, रनो सिरिसमरसीहस्स भजाए सोमनामाए पुत्तभावेण पवरसुमिणेहिं । कयमूओ नीरोओ, समुचियसमए पसूओ य ॥४१५६।। विहियं वद्धावणयं पत्थावे ठावियं च से नाम । रणमूरो ति कमेग, तारुन्नं पवरमऽणुपत्तो ॥४१५७।। अह पुव्वन्जियनिरवग्ग-हुग्गसोहग्गसंगतो जत्थ । सो भमइ तत्थ जुबईण, तम्मि निकिखत्तचकखूण ॥४१५८।। मयणवसविहियबहुहाव-भावविन्भमविलासलीलाण । अवहत्थियलजाणं, अबरे विरमति बाबारा ॥४१५९।। राइसरसेणावई-महिब्भसाम तमंतिधूयाहि । एसोऽम्ह पई अहवा वि, हुयवहो इइ वयंतीहि ॥४१६०॥ उब्बूढो गाढपरूढ-पणयसाराहिं ताहि समगं च। पंचविहविसयसोक्ख, अणुभुजइ दीहर कालं ॥४१६१।। मरिउं च भवुत्थसुतिकख-दुक्खलकूखाण भायणं भूओ। नियन्विलसियवसओ, चिरकालं गंगदत्तो त्ति ॥४१६२॥ एएण कारणेणं, वुच्चइ संलेहणं दुविहरूवं । काउ' पुव्वं पच्छा, भत्तपरिन' अणुडेजा ॥४१६३॥ ॥३२३।। Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३२४|| ॥४१६५।। एवं कयपरिकम्मस्स, पायसो नो विसोत्तिया होइ। आराहिजइ सम्मं, एवं चिय जिणवराऽऽणावि ॥ ४१६४ || इय सिरिजिणचन्दमुणिन्द - रइयसंवेगर गसालाए । परिकम्मविदीपा मोकूख - चउमहामूलदाराए आगहणाए पनरस - पडिदारमयस्स पढमदारस्स । परिकम्मविहीनामस्त, द सिय' चरमपडिदार तदसणाओ पनरस - पडिदारमयं पद सियं सम्मं । परिकम्मविहीनामग- मेयं पढमं महादार संवेग सालाऽऽराहणाए, पनरसपडिदारपडिबद्ध । परिकम्मविहीनामगं, पढमदार समत्तं ति अह अरयं अरुयं, अजर अमर अरागमऽपओसं । अभयमकम्मम जम्मं, सम्मं पणमह महावीर अह कयपरिकम्मविहिस्स, तस्स गणसंकम करें तस्स । विहिमऽवितह भणिस्सं, तत्थ य दाराणिमाणि दस ||४१७० ॥ दिस' खामण२ अणुसंडीर, परगण ४ सुट्ठियगवेसणा चेव ५ । उवसंपया ६ परिच्छा', पडिलेहा 'पुच्छ्ण पडिच्छा' • ॥४१७१॥ तत्थ य दिसति गच्छो जं तीए दिसिजए जइसमूहो। तीए दिसाए अणुष्णं, वण्णेमि जहाविहिं एत्तो ॥ ४१७२ ॥ इह पुण पुव्वपर्वचिय- कमाणुसारेण गहियपव्वओ । सडूढो व सुचिरपालिय-पव्वजो कोई साहू वा अव निम्मलगुणगण-वसपावियपूयणिअसूपिओ । साहु च्चिय आराहण - विहिमणहं काउमिच्छेजा एत्थ य जो सूरिपयं पवयणविद्दिणाऽणुपालिउ सुचिरं । निष्फाइड च सिस्से, सुत्तत्थेहि समत्थेहि इडिटरससायगाव - रहिय आगमठिईए विहरिता । बोहित्ता भव्वजणं, बछिञ्जाऽऽराहणविहाणं वड्ढन्तउत्तरोत्तर - पसत्थपरिणामपरमसंवेगो । सो अणुसरेज पढनं, बहुजइजोग्गं महाखेत्तं ।।४१७३ ।। ॥४१७४॥ ||४१७५ || ॥४१७६॥ ॥४१७७।। ।।४१६६।। ॥४१६७।। ॥४१६८॥ ॥४१६९॥ गणसङ्क्रमद्वारे दश द्वाराणि दिग्द्वारस्वरूपं न । ॥३२४|| Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३२५॥ सं. रं. २८ ॥४१७८ ॥ ॥४१८० ॥ ॥४१८१ ।। ।।४१८२ ।। ॥४१८३॥ ॥४१८४ ।। तो वाहरिऊण गंगं, निययं पुरखेडकब्बडाऽऽङ्गयं । तप्पुरओ पयडेई, तहाविहं अप्पमप्पाय आभोड़ऊण य तओ. अपकूखवाएण सम्मबुद्धीए । पढमं खु सगच्छे च्चिय, परगच्छे वा पुरिसरयणं ॥ ४१७९ ॥ आरियदेसुष्पन्न', जाईकुलरूवसंपया कलिय । कुसलं कलाकलावे, लोयपित्त पयइसुचिसिट्ठचेट्टं, पयइगुणऽभासनिच्चतलिच्छ । पयईए थिमियरूवं, पयईए जणाऽणुरागपय पयइसुपसन्नचित्तं पयईए पियपय पणपहाणं । पयइसुपसंतमुत्ति, एत्तो चिय पयइगंभीर पयइसुविसालसील पयइमहापुरिसचरियश्चित्तरः । पयइनिरवञ्जवि - समज्जणुज्जुत्त चित्तं च कल्लाणमित्तमेत्ती—पहाणमऽविकत्थणं अमाइल्लं । दढसंघयणं धीबलिय- मणुमयं धम्मियजणाण आहिंडियबहुदेसं, अवधारियसयलैदेसभासं च । परिचियबहुववहार, आयन्नियविविधवृत्तंतं दीदरिणमखुद्द दखिन्नमहोयहि सुलज्जालु । बुड्ढाऽणुगं विणीय, सव्वत्थ सुबद्धलख च अदुराऽऽरा गुणपकूख - वाइणं देसकालभावन्नु । परहियर विसेस -न्नुयं परं पावभीरु च सुगुरुविहिदिन्न दिख तयऽणुकमाऽही यसपरसमयविहि । चिरपरिचियसुत्तत्थं, जुगप्पहाणाऽऽगमध सुत्ताऽणुसारिबोह, तत्तविहिविसारयं च ख तिखमं । सक्किरियाकरणरयं, संविग्गं लद्धिमंतं च भाविप्रभवने गुन्न, सम्मं तत्तो विरत्तचित्तं च । सन्नाणाऽऽइगुणाणं, परूवगं पालगं च सयं संर्गहसील अपमाणं च, कडजोगिणं भणिइनिउणं । तह परलोमपसाइम - गुणगणसंगाइणे कुसलं ।।४१८५ ।। ॥४१८६॥ ॥४१८७।। ॥ ४१८८ || ॥४१८९॥ ॥४१९०॥ ॥४१९१ ।। च आचार्यपद - योग्यतावर्णनम् । ॥ ३२५॥ Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आचार्यपदयोग्यतावर्णनम् । ॥३२६॥ निच्चाऽऽसेवियगुरुकुल-निवासमाऽदेयमसमपसमरसं । संजमगुणेकरसिय', वच्छल्लपर पवयणस्स ॥४१९२॥ मणसुद्धवईसुद्ध', कायविसुद्ध' विसुद्धऽणुट्ठाणं । दव्वाइअगिद्धिपरं, जयणासार च सव्वत्थ ॥४१९३॥ दंति दियं तिगुत्तं, गुत्ताऽऽयार अमच्छरमणीसं । जहसत्तीए तवचाय-संगयं गयमयवियार ॥४१९४|| अणुवत्तणापहाणं, सच्चुवयारुजयं ददपइन्न । उकिवत्तभरुव्वहणेक-धीरधवलं अणाऽऽसंसं ॥४१९५॥ तेयस्सिणमोयस्सिण-मक्सिाइणमऽपरिसाविणं धीर। हियमियफुडवत्तार, कन्नसहोदत्तघोसं च ॥४१९६॥ मणवयणकायचावल्ल-वज्जियं सयलजइजणगुणइढ । अगिलाणीए जहट्ठिय-पवयणसुत्तऽत्थवत्तार ॥४१९७॥ दढजुत्तिहेउदाणा, पारद्वपमेयठावणपडिट्ठ' । तत्कालुप्पन्नुत्तर-पयाणपडयं सुमज्झत्थं ॥४१९८॥ पंचविहाऽऽयारधर, भवियाणुवएसदाणदुल्ललियं । जियपरिसं जियनिर्दे, विविहामिग्गहगहणनिरय ॥४१९९॥ कालसह भारसह, उवसग्गसह परीसहसहं च । खेयसहमञ्चक्कसह, कट्ठसहमिलव्व सव्वसह ॥४२००॥ उस्सग्गऽववायाण, नियनियसमए निसेवणपहाणं । मुद्धजणसमक्ख पुण, निसेवग नाऽववायाणं ॥४२०१॥ आवाए संवासे य, भद्दग' तह समुद्दबुद्धिल्लं । रायकरंडगतुल्लं, महुकुंभ महुपिहाणं च । ॥४२०२॥ बुट्ठिपरगज्जिरहिएण, जणगनिफायगेण य तहेव । खेते च्चिय काले च्चिय, देसे सब्वे य बुढिमया ॥४२०३॥ पुक्खलसंवट्टण य, मेहेण समं वहंतमुवमाणं । अंतो बहि च सारं, तह अप्पपराऽणुकंपपर ॥४२०४॥ तह परिगलंतसोय, निच्च आसंगलंतसोयं च । सुयदाणगहणविहिणा. सीयासीओयहस्य व ॥४२०५|| ॥३२६॥ Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३२७॥ ||४२०६ ॥ ॥४२०७॥ ||४२०८ || ॥४२०९॥ कालपरिहाणिदोसा, एत्तो एक्काऽऽङ्गुणविहीणं पि । अप्पलहुदोसवंतं पि सेसबहुगुरुगुणोवेय' एवंविहं सुसिस्सं, सूरी रिणमोयणं करिउकामो । आपुच्छित्ताण गणं, गणाऽहिवत्ते निरूवेजा नवरं गुरुससाणं, दो पि हु पवरच दबलकलिए | उच्चट्ठाणट्ठियसव्व - १ सुहगहालोगिए लग्गे नीसेससंघसहिओ, हिओवउत्तो गणे गणवई सो । सुत्तुत्तविहाणेणं, निययपय निसिरह तम्मि अह संघसमकूख' चिय, सुत्तत्तविहीए चेव निस्संगो । अणुजाणे दिसं सो, एस दिसा भ्रे ति भणमागो ||४२१० ॥ जो पुण सविसेसासेस-गुणगगोत्रेय पुरिसविरहम्मि । कइवयसुगुणुववेयं पि तदवरस्समेणऽवेकूखाए ।।४२११ ।। नियए पयम्मि न ठवेज्ज, नेव तस्साऽणुजाणड़ दिसं पि । सो हारेज्ज सकज्जं, गणं च सिवभद्दसूरि व्व ॥ ४२१२ ॥ तहाहि— कंचनपुरम्मि नयरे, सुयरयणमहोयही महाभागो । आसि सित्रभसूरी, बहुसिस्सगणस्स चकूखुसमो ॥४२१३॥ सो य महप्पा एगम्मि, अवसरे रयणिमज्झसमयम्मि । कालपरिन्नाणऽट्ठा, अवलोयइ नहयलं जाव ॥४२१४॥ तावुच्छलन्तजोन्हा - पवाहधव लियसमग्गदिसिचक' । समकालं पेच्छइ हरिण - लछणाणं जुगम कम्हा ।।४२१५।। मसंमोहा कि' दिट्टि - विन्भमो कि विहीसिया कि वा । इति विम्यिचित्तेणं, तेणुट्ठबिओ अवरसाहू ||४११६ ॥ भणितोय भद्द ! पेच्छसि गयणे हरिणंऽकमंडलजुगं किं । तेणं पय पियौं एक-मेव पेच्छामि निसिनाहं ॥४२१७|| १ सुहगहा भोगिए पाठां० । दिगननुज्ञायां शिवभद्रसूरि दृष्टान्तः । ॥३२७|| Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३२८॥ ॥४२१८॥ ॥४२२३ ॥ तो मुणिवणा नायं, नूणं पज्र्ज्जतपत्तमिव जीयं । तेणेसुप्पाओ मे, अदिट्ठपुव्वो पजाओ ि न कयाइ जेण चिरजीवि -गो जणा एरिसे उ उप्पाए । पेक्खति विम्यकरे, परेसिमऽञ्चतम घडते ॥ ४२१९ ॥ अहवा किं मणेण विगप्पिएण, उप्पायविरहओ वि जियं । तिणयऽग्गलग्गजलमिव, न चिराग्वत्थाणमऽणुभवइ ॥४२२० ॥ ता किमिह चोजमऽह किंव, वाउलत्तं क एव संमोहो ? । अणुसमयविणस्सिरजीवि - यव्वजुत्ताण सत्ताण ॥४२२१॥ चिरकालकलियनिम्मल - सीलाणं घोरचरियसुतवागं । परमभुदयनिमित्तं मरणं पि मणोरई कुणइ ॥४२२२॥ अणुवज्जियसद्धम्मा, अपोढपाहेअदूरपहिय व्व । परभवसंकमकाले, जे ते पुण दुत्थिआ हति तम्हा पडिरूवगुणम्मि, सयलमुणिलोयलोयणाऽऽणंदे । आरोविऊण गणभर - मेगम्मि नियविणेयम्मि अच्च तविगिट्ठविसिट्ठ—तवविसेसेहि' संलिहियकाओ । दीहरसामन्नफलं एगग्गमणो उवचिणामि नव सिस्सा मिमाण, कोवि कोवाऽऽउरो सहावेण । को वि य वियखणी नेव, सत्थपरमत्थवोहम् ॥४२२६ || को वि य वियलो रूवेण, को वि सिस्साऽणुवत्तणे अविऊ । को वि य कलिप्पिओ को वि, लोभमायाऽभिभूतो य ॥४२२७॥ कवि भूयगुणो विहु, हो हा ! कि करेमि सव्वगुणो । नेवऽत्थि कोवि गणहर—पयमिममाऽऽरोविमो जस्स ||४२२८|| भन्नइ य इमं गणधर -पयं हि जो ठवइ किर कुपत्तम्मि । जागंतो वि सिणेहा, सो पवयणपच्चणीओ ि ॥४२२९॥ दुका ताविहि, केहि विगुणेहिं जुत्तं पि । सिस्सगगं अवगणिउं, अविभावियभाविराऽणत्थो ||४२३० ॥ १ दुकवाए = अरुचिमत्वेन । ॥४२२४॥ ॥४२२५॥ चन्द्रद्वयदर्शनेन आयुरल्पत्व ज्ञाने शिष्या णाम् अयोग्यत्वविचारणा । ॥३२८॥ Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दिगननुज्ञायां दोषाः क्षामणाद्वारस्वरूपं च । ॥३२९॥ कालाऽणुरूवकायव्य-मुढभावो तहाविह किचि । संलेहणं करेत्ता, भत्तपरिणं चिय पवन्नो ॥४२३१।। तम्मि य तहट्ठिए जा न, सारणावारणाऽऽइ संभवति । ताव वणवारणा इव, सीसावि निरंकुसीया ॥४२३२॥ तह अप्पणो उवेहा-पर पहुं पेकिखऊण निरवेक्खा । तप्पडियरणाऽऽइपओ-यणेसु मंदाऽऽदरा जाया ॥४२३३।। सूरी वि ते तहा पे-च्छिऊण हिययम्मि धरियसंतावो । असमत्थिउत्तिमट्ठो, मरिउ असुरेसु उप्पन्नो ॥४२३४॥ सीसगणो वि य बाढ, नायगविरहेण नयरलोगो व्व । अतो अइनिक्किव-पमायरिउसुहडचक्केण ॥४२३५।। सिविलियमुणिकायव्यो, कोउयमंताऽऽइएसु बट्टतो। जाओ य सामिविरहे, आभागी अणत्थसत्थाण ॥४२३६।। एएण कारणेणं, मज्झिमगुणसंगयं पि ठविय पए । तबिहियगणाऽणुनो, गणी जएज्जुत्तिमट्ठम्मि ॥४२३७।। इहरा पवयणखिसा, धम्मब्भसो य मग्गबुच्छेओ। अहिगरणं धम्मुम्मुह-विष्परिणामाऽऽड्या दोसा ॥४२३८॥ इय कुगइतिमिरदिणयर-पहाए संवेगरंगसालाए । मरणरणजयपडागो-वलंभनिधिग्घहेऊए ॥४२३९॥ आराहणाए पडिदार-दसगजुत्तस्स बीयदारस्स । गणसंकमस्स भणियं, दिस ति पढम पडिदारं ॥४२४०॥ एवं नियपयठाविय-सीसनिवेइयदिसस्स वि गणिस्स । एगंतनिजरापे-हिणो वि जीए विणा सम्मं ॥४२४१।। उल्लासं न लहइ अइ-महल्लकल्लाणवल्लरी कहवि । सा खामगा इयाणि, कित्तिजइ कुगइनिम्महणी ॥४२४२॥ अह सो पसंतचित्तो, सबालवुड्ढाऽऽउलं गणं णियगं । तत्कालणिवेसियगण-वई च वाहरिय महुरगिरा ॥४२४३।। इय वागरेज हभो !, महाऽणुभावा! सहाऽऽवसंताणं । सुहुमं व बायरं वा, अचियत्तं किंपि होज धुवं ॥४२४४॥ ॥३२९॥ Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३३०॥ ॥४२४७॥ ताजं कया वि असणं, पाणं वत्थं व पत्तमह पीढ । धम्मोवयारजणयं, अन्न पि तहाविहं किंपि ॥ ४२४५ ।। द्धपि विजमाणं पि, कप्पणिज पि नो मए दिन दिनत वा अवरेण, कहवि होजा व पडिसिद्ध ॥४२४६ ॥ जं वा पुच्छंताण वि, अखरपयगाहअज्झयणमाऽऽई । सुत्तं नेवुवहट्ठ सम्मं वक्खाणियं नो वा जं वा किपि कह पि हु, इड्ढींरससायगाववसेण । खरफरुसगिराहि चिरं च, चोइया तजिया वा वि ।। ४२४८ ॥ अश्चत विणयपणया वि, गाढपडिबंधबंधुरा वि दढ । जं पि य रागाऽऽइवसा, पलोइया विसमदिट्ठीए ॥ ४२४९॥ जं च न संमं सुगुणs - अणे वि उवबूहिया जहाऽवसर । तं भे खामेमि अहं, निस्सल्लो निक्कसाओ य ||४२५०॥ तह भो देवाऽणुपिया !, पियस्स वि अपियमन्नणाए जं । अपए वि दूमिया काल - मेत्तियं तं पि खामेमि ॥ ४२५१ ।। कि केणाऽवि पियं चिय, अणिसं कस्साऽवि तीरए काउ' । ता जमऽपियं कथं कि 'पि, तुम्ह तं मे खमेआह ।।४२५२।। किं बहुणा - ।।४२५३॥ दव्वं खे तं कालं, भावं च पडुच्च अणुचियं जमिह । किपि कयं तुम्ह मए, तं सव्वं पिहु खमावेमि अह व तिब्वगुरुभत्ति चित्तजुत्तप्पविचिगो एयं । गुरुवयणमसुयपुव्यं, सोऊण ससज्झसं सव्वे ॥ ४२५४|| उप्पन्नमन्नुमंथर-गग्गरगलनालिणो सुविउणो वि । अणवरयफुरतोदार - बाहसलिलोल्लनयणिल्ला ॥४२५५॥ जंपति पहु अप्पा - यं पि सव्वपणा किलेसेउ । अम्हे श्चिय परिपुट्ठा, सामिय ! तुब्भेहि जेहि सया ||४२५६ || ते वि कह तुम्हे ह, खामेमि इमेरिसं भगह वयगं । अवि य सुगुणेसु ठविया, अणुमोएमो त्ति वत्तत्रं ॥ ४२५७ || हेतुदर्शनपूर्विका क्षमापना । ॥३३०॥ Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३३१॥ ।।४२५८ ।। ।।४२५९ ।। ॥४२६०॥ अपसगुणानं पावगति, पत्ताण वुडिट्ठजणग ति । कल्लाणवल्लरीका - रिणो त्ति एगंतहियय ति इय वच्छल ति निव्वाण - गमगसुपसत्य सत्यवाह त्ति । निकारणेकपियबंध-वति संजमसहाय ि सयलजयजीत्रपरिता - इणोति भवजलहिकन्नधार ति । सब्वंऽगिवग्गपरमत्थ - जणणिजंग ति काऊण जे तुम्हे सव्वेसि, परमवियडूढाण भव्वलोयाणं । जणणिजणगे वि चहउ, ' आसयणिजा महासत्ता ॥४२६१॥ ते कह कस्स वि तुभे, भयत्तभयमूयणा हियपरा य । होऊण अणुचियं भे-वसा वि चितिस्सह वि लोए ||४२६२॥ दव्वं खेत्तं कालं, पडुच्च पियमेव सव्वसत्ताण । निच्च चे ताणं, तुम्ह वि किं खामणिञ्जपर्यं ॥४२६३ ॥ एवं ॥४२६५॥ ॥४२६६॥ गुणो होहि त्ति, जं पि जंपेह किपि फरुसाई । तं पि परिणति सुहट्ठा, सुवेजकडुओसहकमेण ||४२६४ ॥ तम्हा अम्हेहिं चिय, तुम्हे उ पड़च्च अणुचियं किंपि । जमिह कयं कारियमष्णु-मयं च तं होइ खमणिज तं पुण रागाउ दो-सओ य मोहेण वा अणाभोगा । मणसा वयसा कारण, जमिह भते कयं तत्थ रागेण अप्पबहुमाणओ उ, दोसेण पहुपओसाओ । मोहेणं अन्नागा, विणोवओगं अणाऽऽभोगा Resuregate, अम्ह विहियं हियं पि तुम्हेहि । संभावियं च वितह, अम्हेहि किपि जं मणसा ||४२६८ || अन्तरभासाविप्पिय-पर्यापर्ण पट्ठिमंसभक्खित्तं । पेसुन्न तह जच्चाऽऽ - खिंसणं जं च वायाए कचरणोऽवहिसंघट्टणाऽऽ, कारण अणुचियं जमिह । विहियं त खामेमो, तिविह तिविहेण सव्वं पि ॥४२६७॥ ॥४२६९॥ ॥ ४२७० ॥ १ आसयणिज्ञा = आश्रयणीयाः । शिष्याणां गुणस्तुतिपूर्वकं गुरुं प्रति क्षमापना । ॥३३१॥ Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥३३२॥ तहा ॥४२७१ ॥ ।।४२७५।। पाणाऽसणाइ सुत्तस्थ-तदुभयं वत्थपतद डाऽऽई । सारणवारणचोयण - पडिचोयणपमुहमऽह जंच तुम्हेंहि चियत्तेहि, दिन्न' अम्हेहि अविणणं जं । भंते! पडिच्छियं कहवि, तं समग्गं पि खामेमो ||४२७२ || दव्वे खेत्ते काले, भावे य कहिं पिकावि हु कया जं । आसायणा य त पि हु, तिविहंतिविहेण खामेमो ॥ ४२७३ || कयमेत्थ पसंगेणं, एवं ते गुणगुरु गुरु णिययं । धम्माऽऽयरियं धम्मो - वासयं धम्मधुरधवलं ॥४२७४॥ भत्तिन्भरनिब्भरंगा, सम्मं कर्मकमलमिलियभालयला | पुणरुत्तमत्तविहियं, अहम्मकम्मं खमावे ति आदिकुखाकालाओ, अन्नाणपमायदोसव सगेहिं । पडिलोमिया जमाऽऽणा, हिओवएस पि दिताण. तुम्हाणं अम्हेहि, संजमभरधरणधवलगुणनिलय ! | मणवायाकाएहिं सव्वं पि हु तं खमामो आणंद सुनिवार्य, कुणमाणा इय मही निमियसीसा । खामेति ते जहऽरिह, जहारिह' खामिया गुरुणा एवं च खामणाए, कयाए जाएज अत्तणो सुद्धी । थेवं पि वेरकारण - मज्वरभवे नाणुवद्वेजा हरा नाणsoभासो, परोवएसाऽऽइधम्मवावारो । नयसीलसूरिणो इव भवेज विहलो परभवम्मि तहाहि ॥४२७६ ॥ , ॥४२७७॥ ||४२७८ || ।।४२७९ ।। ॥४२८० ॥ एगम्मि गरुयगच्छे, अतुच्छसुय नाणनायनायच्यो । दुरदिसाऽऽगयसुस्सु - सिस्ससंसयसम्महणो १ निमिय = न्यस्त । ।।४२८१ ।। शिष्याणां गुणस्तुतिपूर्वकं क्षमापना अक्षमापनायां नयशीलसूरि दृष्टान्तः । ||३३२|| Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शिष्योपरि प्रद्वेषण ॥३३३॥ सूरिणः सपत्वप्राप्तिः। नामेणं नयसीलो, अहेसि सूरी सयं सुरगुरु व । बुद्धीए नवरि न तहा, सुहसीलत्तेण किरियाए ॥४२८२।। सिस्सो य तस्स एगो, सम्मं नाणी य चरणजुत्तो य । तो तस्स समीवम्मि, समयऽत्थवियकूखणा लोगा ॥४२८३।। निसुणंति जिणवराऽऽगम-मुवउत्तमणा तहत्ति जंपंता । पकुणंति य बहुमाणं, पवित्तचारित्तजुत्तो ति ॥४२८४॥ एवं वचतम्मि, काले सो चितइ इमं सूरी । मोत्तूण ममं मुद्धा, किमिममिमे पज्जुवासंति ॥४२८५।। अहवा कुणंतु किपि हु, एए सच्छदचारिणो निहिणो। एसो वि कीस सिस्सो, बहुस्सुओ तह कओ वि मए ॥४२८६।। तह दिकिखओ वि तह पालिओ वि, तह गुरुगुणेसु ठवियो वि । २मममऽवगणिऊणेवं, वट्टइ परिसाए भेयम्मि ।।४२८७।। "रायम्मि जीवमाणे, न छत्तभंगो हवेई" एसो वि । मन्ने लोगपवाओ, न सुओ णेणं अणज्जेण ॥४२८८।। जह इण्हि निवारिजइ, धम्मकहाकरणओ मए एसो। ता मच्छरि त्ति लोगो, मन्नेज ममं महामुरो ।।४२८९।। ता कुणउ कि पि एवंविहाण, जुत्तं उवेहणं एकं । कीरंतमध्वरमफलं, तभत्तजणे विरूद्ध च ॥४२९०।। इय संकिलेसवसगो, पओसवं तदुवरिम्मि सो सूरी। अंतसमए वि तदविहिय-खामणो मरणमऽणुपत्तो ॥४२९१।। तो संकिलेसदोसा, तत्थेव वणम्मि पन्नगत्तेण । उववश्नो कूरऽप्पा, सन्नी ताविच्छसच्छाओ ॥४२९२॥ अह तेसि चिय साहूण, कहवि सज्झायझाणभूमीए । आगंतूणं तु ठिओ, इओ तओ परिभमंतो सो ॥४२९३॥ तम्मि य काले सज्झाय-करणवंछाए पट्ठिए सिस्से । अवसउणो संजाओ, पडिसिद्धो सो य थेरेहि ॥४२९४॥ १ निहिणो = तुच्छः । २ नाम् । ॥३३३ Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सर्पस्य स्वाध्यायमूमौ आगमनं शिष्याणाम् उपदेशेन सुरत्वप्राप्तिः । ॥३३॥ पडिवालिय स्वणमेक, पुणो पयम्मि तम्मि अवसउणो। पुणरवि तहेव जाओ, ताहे थेरा विचितंति ॥४२९५॥ होयव्यमेत्य केणावि, कारणेणं वयं पिता जामो । इ तेणं चिय समग, गया उ सज्झायभूमीए ॥४२९६॥ अह थेरमझयारे, पुष्यभवाऽतुच्छमच्छरवसेण । तं पेच्छिऊण भीमो, भुयगस्स वियंमिओ कोवो ॥४२९७।। तंडवियपयंडफणो, अरुणच्छिच्छोहपाडलियगयणो। दूरविदारियषयणो, पहुच तं धाविओ ताहे ॥४२९८॥ मोसण सेसमुणिणो, महया वेगेण सिस्समऽणुसरि । बच्चतो सो कहमवि, पडिहरो झचि थेरेहि ॥४२९९।। नायं च तेहिं नूर्ण, को वि इमो साहुपचणीओ ति। विद्व सियसामग्रो, एवं जो उबहइ घेर ॥४३००॥ एगम्मि य पत्थावे, समागओ तत्थ केवली भयवं । पुट्ठो धुसंतमिमं च, सो य थेरेहि जण ॥४३०११॥ तो केवलिणा तेसि, पुल्चोइयमूरिवइयरो सव्वो। तदुपरि पोसगम्भी, निदेसिओ मूलओ व ॥४३०२॥ एवं निसामिऊणं, घेरग्गाऽऽवडियधुद्धिणो मुणिणो। जंपति अहो भीम, पओसविलसियं जेण ।४३०३॥ वारिससुयनाणगुणाऽऽयरो वि, धीमं पि मुणियकियो वि । सुरी महाऽणुभावो, भीसणभुयगत्तणं पत्तो ॥४३०४॥ कह पुण भयव ! बेरो-वसामणं तस्स संपर्य होजा। केवलिणा पडिमणियं, गंतूर्ण तस्समीवम्मि ॥४३०५।। उवासह पुष्वभववेर-पइयर' कुणह खामणं बहुसो। एवं' कयम्मि सो जाय-जाइसरणो विघुमिहिर ॥४३०६॥ चेचा मच्छरमुप्पा-धम्मव'छो य अणसणं काउ' । आराहिही पुणी विदु, तकालुधियं सुधम्मविहि ॥४३०७।। तो थेरेहि तह चिय, सन्व भुयग पडुप पडिविहियं । कयअणसणाजकिचो, मरिऊण यसो सुरो जाओ॥४३०८॥ ॥३३४॥ Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ इस घेरपर परपसम-गड्या उसिमडकालम्मि । सविसेसा सिस्सगणस्स, खामणा सुहफला होइ ॥४३०९|| सैवेग रंगसाला अनुशास्तिद्वारस्वरूपम् । ॥३३५॥ खामितस्स इह गुणा, निस्सल्लया विणयदीवणा मग्गो । लापवियं एगतं, अपडियो य होई कओ॥४३१०॥ इय गुणमणिरोहणगिरिधराए, संवेगरंगसालाए । मरणरणजयपडागो-बलभनिबिग्घहेऊए ॥४३११॥ आराहणाए पडिदार-दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमणे भणियं हि, खामणा बीयपडिदार ॥४३१२॥ समयविहिविहियमुणिखामणो वि, न समाहिमुबलभइ सम्मं । जीए विणा सा एत्तो, देसिजइ कि पि अणुसड्डी ॥४३१।। अह जहविहीए एगग्गयाए, सव्येसु धम्मजोगेसु । उजममाणमणुदिणं, वहढतबिसुद्धउच्छाह ॥४३१४॥ अवगयसमयरहस्सं, जइजणजोग्गं समत्थमाऽऽयार । सयमविकलं कुणतं, सेसमुणीणं पि दसेत ॥४३१५॥ नियपयपइडियं पेच्छि-ऊण रिंगणं च नीसेसं । संजमरयं महप्पा, सो पुवुवद सियो पूरी ॥४३१६॥ अणुवकयपराणुग्गह-पसत्तचित्तो दह' महासत्तो । संवेगगम्भहियओ, अणुमोयइ उचियसमए य ॥४३१७॥ वियर गुरुगुणनिवह-प्पबुदिपुडीए धुयकवुद्धिमलं । सुपसममणो पुहमण-तुतिपयपसमनिस्संद' ॥४३१८|| मुसिणिबमसंदिर गंभीर' भवविरागसंजणणि । अणहममोह अमिहेय-गाहिणि कुग्गहग्गसणिं ॥४३१९।। मणतुरयधम्मजाहि, महुरत्तणविजियखीरमहुलाह। अणुरंजियमसहि, गणिणो सगणस्स अणुसहि ॥४३२०।। हमो देवाणुपिया !, अण्णा तुम्मे जयम्मि जेहिं इमं । पतं पिसेसदुलह, आरिषदेसम्म मणुपत्तं ॥४३२१।। ॥३३५॥ Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग THA रंगसाला सरिणा नूतन-आचार्य कृता अनुशास्तिः । ॥३३६॥ पणझ्यणसंकुलम्मि, कुलम्मिः जम्मों पसत्थजाई य । तह रूवं च उदग्गं, बलमाऽऽरोग्गं सुचिरमाऽऽउ ॥४३२२।। विनाणं सद्धम्मे, बुद्धी सम्मत्तम विकलं सीलं । न हि इय कुसलकलावो, कह वि अउन्नाण संपडइ ॥४३२३।। एवं सामन्नेणं, सव्वाणुववृहणं करेसाणं । तो पढर्म अणुसद्धि, वियरइ, गणनायगस जहा ॥४३२४॥ निजामओ-भवनव तारणसद्धम्मजाणवत्तम्मि । मोकवर्पहसत्यवाहो, अन्नाणऽधाण चकूल य ॥४३२५।। अत्ताणाणं ताणं, नाहोऽनाहाण भव्यसत्ताणं । तेण तुमं सुपुरिस ! गरुय-गच्छभारे निउत्तो सि ॥४३२६।। छत्तीसगुणधुराधरण-धीरधवलेहि पुरिससीहेहि । गोयमपामोक्खेहि, जं अक्खयसोकुरखमोकखकए ॥४३२७।। सव्वुत्तमफलजणयं, सव्वुत्तमपयमिमं समुव्बूढ । तुमए वि तयं दढमऽसह-द्विणा धीर! धरणीयं ॥४३२८।। धमाण निवेसिअइ,धमा गच्छंति पारमेयस्स । गंतु इमस्स पार, पार दुक्खाण वञ्चति ॥४३२९।। न इओ वि पर परमं, पयमऽथि जए वि कालदोसाओ। वोलीणेसु जिणेसु, जमिणं पवयणपयासकर ॥४३३०॥ अओ- - - - नाणाविणेयवग्गाऽणु-सारिसिरिजिणवराऽऽगमाऽनुगयं । अगिलाणीएऽणुवजीवि-णा य विहिणा पइदिणं पि ॥४३३१॥ कायव्वं वकूखाणं, जेण परत्थुञ्जएहि धीरेहिं । आरोवियं तुममिम', नित्थरसि पयं गणहराणं ॥४३३२।। जम्मजरमरणदारुण-दीहरभवगहणभमणरीणाणं । परमपयकप्पपायव-सुहफलसंपत्तिमिच्छ्रणं ॥४३३३॥ एयाण भव्वसत्ताण, जं न भुवणे वि सुदरो अन्नो। जिणभणियधम्मसत्थो-बएससरिसोऽथि उवयारो ॥४३३४॥ S ॥३३६॥ Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग अनुशास्तिः। रंगसाला ॥३३७॥ जं च परमत्थगोयर-संसयतमखंडणेकमायंड । संवेगपसमजणगं, कुग्गहगहनिग्गहपहाणं ॥४३३५॥ सपरोवयारगरुयं, पसत्यतित्थयरनामनिम्मवणं । जिणभणियाऽऽगमवकखाण-करणमिममऽणऽणुगुणजणगं ॥४३३६॥ अगणियपरिस्समो ता, परेसिमुवयारकरणदुल्ललिओ। सुंदर ! दरिसेज तुम, सम्म रम्म अरिहधम्म ॥४३३७।। पडिलेहणाऽऽइदसभेय-भिन्नमुणिचक्कवालकिरियाए। खंतीमहवपमुहे, दसप्पयार य जइधम्मे ॥४३३८॥ सत्तरसविहे तह संजमम्मि, सीले य सयलसुहफलए। कि वहुणा अन्नेसु वि, सभूमिगाउचियकिच्चेसु ॥४३३९।। निच्च पि अप्पमाओ, कायव्यो सव्वहा वि धीर ! तुमे। उज्जमपरे पहुम्मि, सीसा वि समुज्जमंति जओ ॥४३४०॥ सत्तेसु सया मेत्ती, पसंतचित्तण तह तुमे किच्चा । सम्माणदाणवयणाऽऽ-इएहि पीई पुण गुणिसु ॥४३४१॥ करणीय - कारुणं, दीणाणाहऽधबहिरदुहिएसु । अगुणिगुणिनिन्दगेसु, पावपसत्तेसु य उवेहा ॥४३४२॥ वड्ढ'तओ विहारो, कायव्यो सव्वहा तहा तुमए। हे सुंदर ! दरिसणनाण-चरणगुणपयरिसनिमित्तं ॥४३४३।। संखित्ता वि हु मूले, जह वढइ वित्थरेण वच्चंगी। उदहिंऽतेण वरनई, तह सीलगुणेहि वढाहि ॥४३४४।। मज्जाररसियसरिसं, सुंदर ! तं मा हु काहिसि विहारं। इहरा हारिहिसि धुवं, अप्पाणं चेव गच्छ' च ॥४३४५।। सीयावेइ विहार', गिद्धो सुहसीलयाए जो महो। सो नवर लिंगधारी, संजमसारेण निस्सारो ॥४३४६।। जो रज्जदेसपुरगाम-गिहकुले चइय ते च्चिय १ममाइ। सो नवर लिंगधारी, संजमसारेण निस्सारो ॥४३४७।। १ ममाइ = ममत् करोति । ॥३३७॥ Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनुशास्तिः । ॥३३८॥ निवइविहणं खेत्तं, निवई वा जत्थ दुट्ठओ होजा । पव्वजा य न लब्भइ, संजमघाओ य तं वज्जं ॥४३४८॥ वज्जेसु बज्जणिज्ज, नियपरपकूखे तहा विरोहं च। वायं असमाहिकर, विसऽग्गिभूए कसाए य ॥४३४९।। जो नियघर पलितं, नेच्छइ विज्झाविउ पयत्तेण । सो कह सद्दहियव्यो, परघरदाहं पसाउं ॥४३५०॥ नाणम्मि दंसणम्मि य, चरणम्मि य तीसु समयसारेसु । चाएइ जो ठवेउ', गणमऽप्पाणं गणहरो सो ॥४३५१॥. पिड' उवहि सेज्ज, उग्गमउप्पायणेसणाऽईहिं । परिसुद्ध' गिन्हेज्जासु, कच्छ ! चारित्तसुद्धिकए ॥४३५२॥ एसा गणहरमेरा, आयारत्थाणवनिया सुत्ते । आयारविरहिया जे, ते तमध्वस्सं विराहेति ॥४३५३।। अप्परिसावी सम्म, समदंसी होज्ज सबकज्जेसु । संरक्खसु चक्खु पिव, सबालवुड्ढाऽऽउलं गच्छं ॥४३५४॥ कणगतुला सममझे, धरिया भरमऽविसमं जहा धरइ। तुल्लगुणपुत्तजुगलं, माया व समं जहा वहइ ॥४३५५॥ नियनयणजुयलियं वा, अविसेसियमेव जह तुम वहसि। तह होज तुल्लदिट्ठी, विचित्तचित्ते वि सीसगणे ॥४३५६॥ अइनिबिडमूलगुणकलिय-मिह जहा पायवं सुपत्ताणि। परिवारिति समंता, विविहदिसामुहसमुत्थाणि ॥४३५७॥ तह निबिडमूलगुणसं-यं ति तुममवि इमे महामुणिणो। परिवारिहिति नाणा-दिसासमुत्था वि सव्वत्तो ॥४३५८॥ अन्न' च मोकखफलक खि-भवियसउगाण सेवणिज्जो त। होहिसि लद्धच्छाओ, तरु व्य मुणिपत्तजोगेण ॥४३५९॥ ता एए वरमुणिणो, मणयं पि हु नाचमागणीया ते। उक्खित्तभरुवहणे, परमसहाया तुह इमे जं ॥४३६०॥ રૂરતા १ वर्ष = बज्यै = स्याध्यम । . Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनुशास्तिः । ॥३३९॥ जह भद्द-मंद-मिग-सं-किन्नत्तणभेय भिन्नहत्थीणं । विविहाण वि विझगिरी, आहारो निचकालं पि ॥४३६१२॥ तह खत्तिय-माहण-वइस-सुद्द-कुलसंभवाण साहूण । सव्वाण वि आहारो, होज तुमं संजमठियाणं ॥४३६२॥ तह जह सो चिय आसन्न-दुरवणवत्तिहत्थिजहाणं । आधारभावमऽविसेस-मेव उब्बहइ सव्वाणं ॥४३६३॥ एवं तुम पि सुदर!, दूर सयणेयराऽऽसंकप्पं । मोत्तुमिमाण मुणीणं, सव्वाण वि होज आहारो ॥४३६४॥ सयणाणमऽसयणाण य, १भूणप्पायाण सयणरहियाण । रोगिनिरकखरकुक्खीण, बालजरजज्जराऽऽईण । ॥४३६५॥ पेमइदपिया व पियामहोऽह-वाऽणाहमंडवो वा वि । परमोवट्ठभकरो, सब्वेसि मुणीण होज तुमं ॥४३६६॥ तह इह दुसमागिम्हे, साहूणं धम्ममइपिवासाणं । परमपयपुरपहाऽणुग-सुविहियचरियापवाए ठिओ ॥४३६७॥ संपाडेज्जज्जाण वि, किच्चजलं देसणापणालीए । बज्जियसंसग्गीण वि, तुममंऽतेवासिणीउ त्ति ॥४३६८॥ तह दुविहो आयरियो, इहलोए होइ तह य परलोए । इहलोए सारणिओ, परलोए फुड भणंतो य ॥४३६९।। जीहाए वि लिहतो, न भद्दओ जत्थ सारणा णऽथि । दंडेण वि ताडेतो, स भद्दओ सारणा जत्थ ॥४३७०॥ जह सरणमुवगयाणं, जीवियववरोवणं कुणइ कोई । एवं सारणियाणं, मूरी वि असारओ गच्छे ॥४३७१॥ ता भो वाऽणुपिया !, परलोए होज सम्ममायऽऽरिओ । मा होल सपरनासी, होउं इहलाइयाऽऽयरियो ॥४३७२।। जं पाविऊण परमे, नाणाऽऽई दुहियतायणसमत्थे। भवभयभीयाण दद, ताणं जो कुणइ सो धन्नो ॥४३७३॥ १ भ्रूण : बोलतुल्यानाम् । ॥३३९॥ Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनुशास्तिः। ॥३४०॥ तह मणवइकाएहि, करिनु विप्पियसयाई नुह समणा । तेसु तुमं तु पियं चिय, करेज्ज मा विपियल पि ॥४३७४।। निग्गहिऊण 'अणकखे, अकुणतो तह य एगपक्वित्तं । साहम्मिएसु समचित्त-याए सव्वेसु बट्टेज्जा ॥४३७५।। सव्वजणबधुभावारिहं पि,एक्कस्स चेव पडिबद्धं । जो अप्पाणं कुणइ, तो वि मूढो हु को अन्नो ॥४३७६।। अप्पाणं पि हु परिपीडिऊण, साहम्मियाग कज्जेसु । तह कह वि वट्टियव्वं, जहऽप्पतुल्लो भवसि तेसि ॥४३७७॥ एवं च कीरमाणे, होही तुह भुवणभृसणा कित्ती। एत्तो चेव य चंद, पडुच्च केणाऽवि जं भणियं ॥४३७८|| गयणंऽगणपरिसकरण-खंडणदुक्खाई सहसु अणवरयं । न सुहेण हरिणलंकण, कीरइ जयपायडो अप्पा ॥४३७९।। तहाजे तुह अन्नाणवसा, जे वा पयइवियारदोसेण। मणसा वयसा कारण, परिभवं चेच जणयंति ॥४३८०॥ ते वि पहणा वि तुमए, बहुं खमंतेण महुरवयणेहि । खुद्दचरियाउ तत्तो, निवत्तणीया पयत्तेणं ॥४३८१।। अविणीए सासितो, कारिमकोवे वि मा हु मुचेजा। भद्दः परिणामसुद्धि, रहस्समेसा हि सव्वत्थ ॥४३८२।। उप्पाइयपीडाण वि, परिणामवसेण गतिविसेसो जं । जहा गोव-खस्य-सिद्ध-त्थयाग वीरं समासज ॥४३८३।। KI11 कन्ने कीलं छोटु, गोवो वीरस्स पावियो नरय । तं कइिवत्ता पत्ता, सुरलोयं खरय-सिद्धत्था ॥४३८४॥ तहा १. अणकग्खे = रोपादीन् । ॥३४०॥ Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधून् प्रति अनुशास्तिः । ॥३४॥ अतितिक्खो खेयकरो, होहिसि परिभवपर्य अइमिऊ य। परिवारम्मि वि सुदर!, मज्झत्थो तेण होज्ज तुमं ॥४३८५।। सपरावानिमित्तं, संभवइ जहा १असीअपरिवागे। एवं पहू वि ता तयऽणु-वत्तणाए जएज्ज तुमं ॥४३८६।। अणुबत्तणाए सीसा, पायं पाविति जोग्गयं परमं । रयणं पि गुणुकरिसं, पावह परिकम्मणगुणेण ॥४३८७।। अन्नान्नविरुद्वाण वि, जलजलणाऽमयविसाऽऽइयाण जहा । जोगे वि महाजलही, अवियारो चेव पयईए ॥४३८८|| इय बज्झकारणवसु-च्छलतविविहऽतरंगभावेहिं । सुदर! तुम पि निच्च', अविगियरूवो च्चिय हवेज्जा ॥४३८९।। को नाम भणिइकुसलो वि, एत्थ अञ्चभुयप्पभावम्मि । गणहरपए पइपयं, सब्बुवएसे खमो वोत्तुं ॥४३९०।। परमेत्तिय भणामो, जायइ जेणुन्नई पवयणस्म । तं तं विचिंतिऊणं, तुमए सयमेव कायव्वं ॥४३९१।। एवमऽणुसासिउणं, पढम गणनायगं विहाणेणं । अह सेससाहुणो सो, अणुसासइ सुयविहीए जहा ॥४३९२॥ हभो देवाऽणुपिया!, पियापिएमु समत्थविसएसु। होज्जाह मा हु तुब्भे, कया वि रागप्पओसपरा ।।४३९३।। होज्जाह अप्पमत्ता, मज्झायऽझायणझाणजोगेसु । अन्नेसु वि समणजणो-चिएसु किच्चेसु निच्चरया ॥४३९४|| जहवाइणो तहाका-रिणो वि होजाह मा य होजाह । निग्गंथे पावयणे, परिसिदिलमणा मणाग' पि ॥४३९५॥ कुणह पमार्य माऽऽवस्सएसु, संजमतवोविहाणेसु । निस्सारे माणुस्से, दुलहं बोहं वियाणिचा ॥१३९६॥ समिया पंचसु समिईसु, सया वि जिणवयणअणुगयमईया। तिहि गारवेहि रहिया, होह विणिग्गहियदंडाय॥४३९७॥ १ असीअ = असित = अनियन्त्रित । ॥३४॥ Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग-17 N साधून प्रति अनुशास्त्यां महिलासगे दोपाः। ॥३४२॥ सन्नाउ कसाए वि हु, अट्ट रोदं च परिहरह निच्च । दुट्ठाणि इंदियाणि य, सम्म सव्वऽप्पणा जिणह ॥४३९८॥ E -जह सन्नरो पग्महिय-चावद डों भडो पलायतो। निदिज्जइ तह इंदिय-कसायवसमऽणुगओ साहू ॥४३९९।। "धन्ना य साहुणो ते, जे विसयवसाऽणुगम्मि लोगम्मि। विहरति विगयसंगा, अकलंका नाणचरणेसु ॥४४००॥ जे य विमुक्कविरोहा अव्वामोहा अभिन्नमुहसोहा । अगलियगुणसंदोहा, जयन्ति ते पसरियजसोहा ॥४४०१।। सीसाऽणुसासणे वि हु, पारद्धे अह इम' तुम पि खणं । वन्निज्जंतं जइपहु !, पहिट्ठचित्तो निसामेहि ॥४४०२॥ वज्जेह अप्पमत्ता ! अजा-संसग्गिमऽग्गिविससरिसं। अजाणुचरो साह, पावइ वयणिज्जमऽचिरेण ॥४४०३।। थेरस्स तवस्सिस्स वि, सुबहुसुयस्स वि पमाणभूयस्स । अञ्जासंसग्गीए, निवडइ वयणिजदढवज्जं ॥४४०४।। कि पुण तरुगो अबहुस्सुओ य, अविगिट्ठतवपसत्तो य। सदाऽऽगुणपसत्तो, न लहइ जणजपणं लोए ॥४४०५॥ सव्वत्तो वि विमुक्को, साहू सव्वत्थ होइ अप्पवसो। सो चेव होइ अञ्जाओ, अणुचरतो अणऽष्पवसो ॥४४०६॥ साहुस्स नत्थि लोए, अजासरिसी-हु बधणे उवमा । लद्धपसराओ जं ताओ, भावसंमग्गखलणीओ ॥४४०७।। जइ वि सय थिरचित्तो, तहा वि संसग्गिलद्धपसराए । अग्गिसमीवे घयमिव, मणं विलीएज अजाए ॥४४०८।। एमेव सेसमहिला-वग्गेण वि दरओ पयत्तण । वज्जेज्जह संसग्गि, इंदियदमदारुदहणऽग्गि ॥४४०९।। 'महिला कुलं सर्वस, पई सुयं मायरं च पियरं च । विसयंऽधा अगणंती, दुक्खसमुद्दम्मि पाडेइ ॥४४१०॥ | माणुन्नयस्स पुरिसदमस्म, नीयो बि आरुहइ सीसं । महिलानिस्सेणीए, गुणगणफलकलियसाहस्स ॥४४११॥ ॥३४२॥ Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला IRI I महिलासगे दोषाः सुकुमारिकादृष्टान्तश्च । ॥३४॥ माणुन्नया वि पुरिसा, ओमथिज्जंति दुट्ठमहिलाहिं । जह अंकुसेण करिणो, निसियाविज्जति बलिणो वि ॥४४१२॥ सुव्वंति य महिलऽत्थे, लोगे जुज्झाई बहुपयाराई । भयजणयाई जणाणं, भारहरामायणाऽऽईसु ॥४४१३।। नीयगमाहिं सुपओहराहि, उप्पित्थमथरगई हि । महिलाहिं निन्नयाहि व, गिरि व्व गरुया वि भिज्जति ॥४४१४॥ सुट्ट वि जियासु सुट्ट वि प्रियास, सुट्ट वि परूटपेमामु। महिलासु भुयगीसु व, वीसंभं नाम को कुणइ ॥४४१५।। वीसभनिन्भरं पि हु, उवयाग्परं परूढपणय पि । कविप्पियं पिय झत्ति, निति निहणं हयाऽऽसाओ ॥४४१६।। सीमन्तिणीण सीम, दोसाण लहति नेय विउसा वि । जं गुरुदोसाण जए, ताओ च्चिय हो ति सीमाओ ॥४४१७॥ रमणीयदसणाओ, समालंगीओ गुणनिवद्धाओ। नवमालइमाला इव, हरंति हियय महिलियाओ ॥४४१८।। किंतु महिलाण तासि', दसणसुंदेरजणियमोहाणं । आलिंगणमऽचिरा देइ, वञ्जमालाण व विणासं ॥४४१९।। निक्कवडपेमपरवसमणो वि, सोमालियाए नरनाहो। पंगुलहेउ छुढो, नईए गंगाऽभिहाणाए ॥४४२०॥ तहाहिनयरम्मि वसन्तपुरे, जियसत्तुनराऽहिवो जयपसिद्धो। सोमालियाऽभिहाणा, भजा निप्पडिमरूवा से ॥४४२१॥ दढमऽणुरागपराजिय-हियओ सो तीए सद्धिमऽणवस्य । परिचत्तरञ्जकज्जो, कीलंतो वोलइ कालं ॥४४२२॥ रज्जच विसीयंत, दह मंतीहि तीए सह सहसा। निच्छूढो सो पुत्तो य, तस्स रजम्मि अहिसित्तो ॥४४२३।। जियसत्तू पुण मग्गे, गच्छतो निवडिओ अडविमज्झे । तन्हाऽऽउराए देवीए, मग्गिओ पाणिय पा ॥४४२४॥ ब ॥३४३॥ Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महिलानां दोषाणां स्वरूपम् । ॥३४४॥ ओसहिवस-अविणस्सिर-भुयरुहिर पाइया य नरवइणा। मा बाहेजति विचिं-तिरेण अच्छीणि ठइऊण ॥४४२५।। पुणरवि छुहाभिभुया, ऊरु छेत्तुं असाविया मंसं । संरोहिणीए ऊरू, पुणन्नवो तकखणं च कओ ॥४४२६॥ पत्ताणि दूरनयरे, तस्साऽऽभरणेहिं नरवई ताहे। नीसेसकलाकुसलो, वाणिज काउमाऽऽदत्तो ॥४४२७।। दिन्नो य तीए बीयो, पगू णेणं सुनिम्वियारो त्ति । गीयच्छलियकहाऽऽईहि, नवरि तेणऽजिया देवी ॥४४२८।। जाया तदेगचित्ता, भत्तारोवरि गया पओसें च। अवरम्मि अवसरम्मि, उज्जाणगओ सुवीसत्थो ॥४४२९॥ जियसत्तू पाइत्ता, पभूयतरमैइरमऽमरसरियाए । पक्खित्तो किर तीए, तं पंगुलमऽभिसरंतीए ॥४४३०॥ इय निययम'ससोणिय-पणामणेणं पि पीणियंऽगीओ। विस्सुमरिओवयाराओ, निति निहणं हयाऽऽसाी ॥४४३१॥ पाउसकालनईउ व्व, जाओ निच्च पि कलुसहिययाओ। धणहरणकयमईओ, चोरो ब्व सकअगरुयाओ ॥४४३२॥ बग्धि व्व घोररूवाओ, ताओ संझ व्व चवलरागाओ। मयभिभलाओ णिच्च, गयाऽऽवलीओ व्व महिलाओ ॥४४३३।। अलिएहिं हसियभणिएहि, अलियरून्नेहि अलियसवहेहिं । विवसं कुणंति चित्तं, नरस्स सुवियकखणस्सावि ॥४४३४।। महिला पुरिसं वयणेहि, हरइ हियएण हणइ निकरुणा। अमयमइया व वाया, विसमयमिव होइ हिययं से ॥४४३५।। रसोयसरि दुरियदरी, कवडकुडी महिलिया किलेसकरी। वइरविरोयणअरणी, दुकखरखणी सोकरखपडिवक्खा ॥४४३६॥ एत्तो चिय मायरमभवि, ससं पि धूयं पि नेव एगते। भासिं ति महासत्ता, मा सवियार मणो होहि ॥४४३७॥ १ अजिया = वशीकृता । २ सोयसरि = शोकसरिन् । ॥३४४॥ Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनुशास्तिद्वारे महिलानां स्वरूपम् । 44 ॥३४५।। अविहियपरियम्मो सम्मं, को नाम नामि तरइ । बम्महसबरमरोहे, दिद्विच्छोहे मयच्छीण ॥४४३८॥ घणमालाओ व समुन्नमंत-सुपओहराओ वड्दति । मोहविसं महिलाओ, गोणसगरलं व पुरिसस्स ॥४४३९।। परिहरह तहा तासि, दिदि दिद्विविमस्स व अहिस्स । पायं तीए निवाओ, चरित्तपाणे हणइ जम्हा ॥४४४०॥ महिलासंसग्गीए, अग्गीए घयं व अप्पसारस्म । मयणं व मणो मुणिणो त्रि, हंत सिग्घ चिय विलाइ ॥४४४१।। जइ वि परिचत्तसंगो, तवतणुयंगो तहा वि परिवडइ । महिलासंसग्गीए, कोसाभवणुसिओ ब्ब रिसी ॥४४४२॥ गुरुविहियथूलभद्दोव-वृहणुप्पन्नमच्छरुच्छाहो। किर उवकासघरम्मि, वासावासम्मि वट्टन्तो ॥४४४३॥ सभूयविजयसिस्सो, दुक्करतवसत्तिसमियमयराओ। सीलोवरकूखणट्ठा, उबकासाए सुवेसाए. ॥४४४४॥ सवियारहसियभासिय-चकमणद्धच्छीपेच्छियाऽऽइहिं । तह विहिओ लीलाए, 'साऽऽयत्तो जह लहुँ जाओ ॥४४४५।। अपुव्वसाहुसयसहस-मुल्लकंबलगदाइनरवइणो। पासम्मि पेसियो रयण-कवलस्सोवलंभट्ठा ॥४४४६।। इय संजमजीवियहरण-बद्धलक्खाण विहियदुकूरवाण । परमत्थचिंतणाए, अरीण नारीण न विसेसो ॥४४४७॥ तहासिंगारतरंगाए, विलासवेलाए जोव्वणजलाए । पहसियफेणाए मुणी, नारिनईए न २वुमन्ति ॥४४४८|| विसयजल' मोहकल', विलासबिब्बोयजलयराऽऽइन्न । मयमयरं उत्तिन्ना, तारुममहऽनवं धीरा ॥४४४९।। १ साऽऽयत्तो = स्वायत्तः = स्वाधीनः । २ वुम्भन्ति = उहान्ते । ॥३४५॥ Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३४६॥ ||४४५२|| ||४४५३ ।। पासो व्व बंधिउ जे, छेत्तुं महिला असि व्व पुरिसस्स । सल्ले व सल्लिउ जे विमोहिउ इंदजालं व ॥ ४४५० ।। फालेउ' करवत्तं व, होइ मूलं व महिलिया भेत्तुं । पुरिसस्स खुप्पिउ कदमो व्व मच्चु व्व मरिउ जे ॥४४५१ ॥ rssor तुच्छ व्य, मच्छिया दुक्कर' विमोएउ । इत्थीसंसग्गीओ, अप्पा णो पुरिसमे सव्वत्थ इत्थवग्गम्मि, अप्पमत्तो सया अवीसत्थो । नित्थरह बंभचेरं, तव्विवरीओ न नित्थरs महिलाणं जे दोसा, ते पुरिसाणं पि होति नीयागं । तत्तो अहिगतरा वा, तेसि बलसत्तिमंताणं ता सीलरकुखगाणं, पुरिसाणं निदियाउ महिलाउ । सीलं रकुखताणं, महिलाणं निंदिया पुरिसा कि : पुण गुणकलियाओ, महिलाओ दूरवित्थयजसाओ । तित्थयरचक्किहलहर - गणहरस पुरिसजणणीओ ||४४५६।। सीलवईओ सुव्वंति, महीयले पतपाडिहेराओ । नरलोयदेवयाओ, चरमसरीराओ पुजाओ 11884811 ।।४४५५।। ॥४४५७।। ओहेण न वूढाओ, जलं घोरऽग्गिणा न दड्ढाओ । सीहेहि सावएहि य, परिहरियाओ अपात्राओ ता सव्वहा न एयं, वोत्तुं जुत जहा महिलियाओ । अविसेसेणं होति, नियमेणं सीलवियलाओ किंतु भवे मोहवसा, जीवो सब्धो वि व दुस्सीलो । नवरं सो महिलाणं, पाएण जमुक्कडो होइ तेणेयं पनवणं, पहुच बुच्चति थीकया दोसा । ते य परिचितयंतो, विसएस विरजए पुरिसो ते सुकयसालिणो च्चिय, नियंविणीणं वसंति जे हियए । ताओ न जाण ते पुण, होति सुराणं पि नमणिजा ||४४६२ || इय भाविऊण भावेण सव्वहा अत्तणो हियत्थीहि । एत्थत्थे अच्चत्थ, अपमतेहि भवेयन्वं ||४४६३|| ||४४५८ || ।।४४५९ ।। ॥ ४४६० || ||४४६१।। अनुशास्तिद्वारे महिलांना स्वरूपम् । ||३४६ || Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रवर्तिन्य अनुशास्तिः। ॥३४७॥ एमाऽऽइणा कमेणं, सीसे अणुसासिऊण मुणिवसभो। संपइ पवित्तिणि पि हु, अणुसासइ समयनीईए ॥४४६४॥ जइ वि तुम कुसल च्चिय, सम्वत्य वि तहवि अम्ह अहिगारो। सिक्खादाणे तेणं, देवाऽणुपिए! पियं भणिमो ॥४४६५।। संपत्ता इय पयविं, समत्थगुणसाहणम्मि गरुययरी। ता तीए उत्तरोत्तर-बुढिकए कीरउ पयत्तो ॥४४६६॥ अवियसुत्तऽत्योभयरूवे, नाणे 'नाणुतकिच्चवग्गेसु । सत्ति' अइक्कमित्ता वि, उञ्जमो किर तुमे किच्चो ॥४४६७|| पावाओ वि पवित्ती, सुभम्मि परिणामसुंदरा पायं । कि पुण संवेगाओ, ता संवेगे य जइयव्वं ॥४४६८।। सुचिरपि तवो तवियं, चिन्नं चरण सुयं च बहु पढियं । संवेगरसेण विणा, विहल जंता तदुवएसो ॥४४६९।। तहाहिसन्नाणाऽऽगुणेसु, पवत्तणेणं इमाण समणीणं । सच्च पवत्तिणि च्चिय, जह होसि तहा जएज्ज तुमं ॥४४७०॥ सोहम्गनट्टरूवाऽऽइ-विविहविन्नाणरागरत्ताओ। लीयंति लोयदिट्ठीओ, रंगगयनट्टियाए जहा ॥४४७१॥ सनाणपमुहबहुविह-सद्धम्मगुणाष्णुरागरत्ताओ। नाणादेससमुभव-विसालकुलसंपसूयाओ ॥४४७२॥ देवाऽणुपिए ! पिइमाइणा वि, मोत्तूण तह इमाओ वि। पावियपवत्तिणिपय-रम्माए तुह समल्लीणा ॥४४७३।। तुम्हा जह स च्चिय नच्चणीह, संजससदिद्विदाणेण । भणियगुणपयडणेण य, पेच्छगदिट्ठीओ पीणेइ ॥४४७४|| १ नाणुत्त = ज्ञानोक्त । ..॥३४॥ Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 संवेगरंगसाला प्रपत्ति न्यै अनुशास्तिः । Iરૂ૪૮ संजसदिद्विपसाएण, धम्मगुणदाणओ य तह निच्चं। सम्म तुम पि पीणेज्ज, अज्जियाओ धुवमिमाओ ॥४४७५।। । निययगुणेहिं महग्ध, सियवियासं ससिकल जह कलाओ। कमसो समल्लियंति, पयइहिमहारधवलाओ ॥४४७६।। तह तुह वि तहाविहनिय-गुणेहि अग्धारिहाए लोगम्मि। एयाउ समल्लीणा पयइसुधवलुजलगुणाओ ॥४४७७|| जह ताहि तीए वुड्ढी, मूलाऽऽधारो उ ताण सा जह य । न घडइ ठिइ विजह वा, तयं विणा ताण थेवं पि ॥४४७८।। तह तुह इमाहिं वुड्ढी, मूलाऽऽधारो तुम पुण इमाण । सजणसलाहणिज्जा, ठिई वि न विणा तुममिमासि ॥४४७९|| तहासा चेव चंदलेहा, कलाहि' रहिया चिरायए न तहा। जह तह ताओ वि न त, विणा तहा जह विरायति ॥४४८०॥ एवं तुमं पि एत्थं, इमाहि रहिया विरायसे न तहा। एयाओ वि य न तहा, राइस्संति विणा तुमए ॥४४८१।। तम्हा निव्वाणपसाहगाण, जोगाण साहणविहीए। सम्मं सहाइणीए, होयव्वं सइ इमाण तए ॥४४८२।। तह वन्जसिखला इव, मजसा इव सुनिबिडवाडी व। पायारो ब्व हवेज्जसु, तुममजाणं पयत्तेण ॥४४८३।। अन्न' च विदमलया, मुत्तासुत्तीउ रयणरासीउ। अइमणहराउ धारइ, न केवलाओ जलहिवेला ॥४४८४।। किंतु जलसिप्पिणीउ, भेरीओ वराडियाऽऽइयाओ वि। १जलजोणित्तसमत्ता, असुंदराओ वि धारेह ॥४४८५|| एवं राईसरसेट्टि-पमुहपुत्तीओ पउरसयणाओ। बहुपढियपडियाओ, २सवग्गसयणीओ जाओ य ॥४४८६॥ १ जलयोनिवसमत्वात् । २ बर्गविण्यः । ॥३४८॥ Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रवर्तिन्यास्तथा आर्याणामनुशास्तिः । ॥३४९॥ मा ताओ चेव तुम, धारेज्जसु किंतु तदियराओ वि। संजमभरवहणगुणेण, जेण सब्बाउ तुल्लाओ ॥४४८७।। अवि नाम जलहिवेला, ताओ धरि कयाइ उज्झइ वि । निच्चं पि तुम तु धरेज, चेव एयाओ धन्नाओ ॥४४८८।। अन्नच दुत्थियाणं, दीणाणमणकखराण विगलाणं । ऊणहिययाण निबंध-बाण तह लद्धिरहियाणं ॥४४८९।। पयइनिराऽऽदेयाणं, विनाणविवजियाण अमुहाणं । असहायाण जरापरि-गयाण निब्बुद्धियाणं च ॥४४९०॥ भग्गविलुग्गगीण वि, विसमाऽवत्थगय'ख'ढरखरडाणं । इयरूवाण वि संजम-गुणेकरसियाण समणीणं ॥४४९१।। गुरुणी व अंगपडिचारिग ब्य, धावी व पियवयंसी व । होज्ज भगिणी व जणणी व, अहव पिइमाइभाया व ॥४४९२।। तह दढफलियमहादुम-साह व तुम पि उचियगुणसहला। समणीजणसउणिसाहा-रणाददं होज्ज कि बहुणा ॥४४९३।। एवमऽणुसासिउणं, पवत्तिणि अजियाउ अणुसासे । जह एसो तुम्ह गुरू, बंधू व पिया व माया व ॥४४९४॥ एए वि महामुणिणो, सहोयरा जेट्ठभायरो व सया। तुम्हं देवाणुपियाण, परमवच्छल्लतल्लिच्छा ॥४४९५॥ ता गुरुणो मुणिणो वि य, मणसा वयसा तहेव कारणं । न य पडिकूलेयव्वा, अवि य सुबहुमन्नियव्वा उ॥४४९६।। एवं पवित्तिणी वि हु, अखलियतव्वयणकरणओ चेव । सम्ममऽणुवत्तणिजा, न कोवणिजा मणाग पि॥४४९७।। कुविया वि कवि तुम्हं, सदोसपडिवत्तिपुव्वमऽणुवेलं । खामेयव्वा एसा, मिगावईए व्व नियगुरुणी ॥४४९८॥ एसा सिवपुरममणे, सुपसत्था सत्थवाहिणी जं भे। एसा पमायपरचक्क-पेल्लणे पहु (डु) यपडिसेणा ॥४४९९॥ १ खंद : कुब्ज ( अनुमानात् ) खरडाण = हीनजातीनाम् । सं.२.३० ॥३४९॥ Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३५०॥ ॥४५००।। ।।४५०१ ।। ।।४५०२ ।। सिकुखालकूवण अक्खड - खीरधारापयाणधेणुसमा । अन्नाणंऽधाण तहा, सत्ताणंजणसला गाओ माइकलिया इव महुयरीण, नलिणी व रायह सीण । वणराई इव सउणीण, सेवणीया इमा तुम्ह तह केलिकलहविगहा - पमायपरचकमकमित्ताणं । परलोगकिच्चनिच्चु -ज्जमाहिं जम्मो गमेयव्वो 'जेकणिस होयर-भगिणिगणेण व परोप्पर सम्म । संजमजोगपसाहण - सहाइणीहि य भवियन्वं तह निहु चंक्रमणं, निहुय' हसणं पयपियं निहुयं । सव्वं पि चेट्ठिय निहुय - महव तुम्हेहिं कायच्च चाहि उवस्सयाओ, पय' पि नेगागिणीहि दायव्वं । वुड्ढजियाजुयाहिं य, जिणजइगेहेसु गंतव्त्र' एकेक वग्गमेव', अणुसासित्ताण ताणमेव पुरो । सव्वेसि साहारण - मह सूरी देह अणुसट्ठि ||४५०३ ।। ॥४५०४ || ।।४५०५।। ||४५०६ ।। ॥४५०७ ।। ||४५०८ || भत्ती य सत्तीह य, वेयावच्चुजया सया होह । आणत्ति निरय त्ति य, सबालबुड्ढाऽऽउले गच्छे # सज्झायतवाऽऽईणं च, जेणं तं चिय पहाणयं वेति । सव्वं किर पडिवाई, वेयावच्च' अपडिवाई भरो बाहुबली विय, दसारकुलनंदणो य वसुदेवो । वेयावच्चाऽऽहरणा, तम्हा २पडितप्पह जई णं ॥ ४५०९ || तहाहि— रणसवडम्मुहपडिभड -भिडणुब्भडरायचकमक्कमिउ । छकूख डखोणिमंडल - साहणअप्प डिहयपयाव चउस हिस्स सुरू - पवररामाऽभिराममच्चत्थ' । पउरकरितुरयपाइक-संकुलं नवनिहिसणाह १ निज्जर पाठां अथवा आज्ञप्तिनिरताः । २ पंडितप्पह जई णं प्रतितर्पयत यतीन् ननु । ॥४५१०॥ ।।४५११।। आर्याणामनुशास्तिः तथा साधारणा अनुशास्तिः ॥३५०॥ Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधारणअनुशास्त्यां वैयावृत्त्यस्य माहात्म्यम् । ॥३५१॥ ईसि सवियासलोयण-पलायणाओ'नमंतसामंतं । निययपओयणनिरवेकख-जकरखकीर'तसांणिज्झ ॥४५१२॥ जं चक्कवट्टिज', भरहो भरहम्मि पाविओ पुचि। तं पुव्वजम्मजइजण-वेयावच्चस्स फलमाऽऽहु ॥४५१३।। जं सो वि महप्पा पबल-भुयबलुब्बूढधरणिभारो वि। पउररणं गणपविढत्त-सरयससिनिम्मलजसो वि ॥४५१४।। पडिवकूखसिरविदारण-निक्किवविकतचकपाणी वि। मन्ने किमेस चक्कि त्ति, रोविओ संसयतुलाए ॥४५१५।। दिट्ठीजुद्धाऽऽईहिं, निजिणिओ तियसलोयपच्चकख। लीलाए बाहुबलिणा, पयंडभूयदंडवलनिहिणा ॥४५१६।। तं पि सुसाहुजणोचिय-वेयावच्चस्स विलसियमसेसं । पवरोत्तरोत्तरफलु-प्पायणकप्पदुम बेति ॥४५१७।। जं च नियरूवच गिम-निजियजयपयडदप्पकंदप्पा। अहमहमिगाए मिगलो-यणाहि विजाहरसुयाहि ॥४४१८।। उत्तुंगथणस्थलसालिणीहि, नवजोव्वणाभिरामाहि। छणरयणीससहरवयणि-याहि मयणाऽऽउरगीहिं ॥४५१९।। जह तह परिभमिरो वि हु, दसारकुलकुमुयकोमुइमयंको। वसुदेवो तह तइया, उबूढो गाढपणयाहिं ॥४५२०॥ तं पि सुतवस्सिसिकरखग-बालगिलाणाऽऽइगोयरस्स फलं । निजियचितामणिणो, वेयावच्चस्स नीसेसं ॥४५२१।। इय भो महाऽणुभावा !, वेयावच्च अचितमाहप्पं । जो न करेइ समत्थो, संतो तं जाण सुहविमुहं ॥४५२२॥ तित्थयराऽऽणाकोवो, सुयधम्मविराहणा अणाज्यारो। अप्पा परो पवयणं, तेणं दूरुज्झिया होति ॥४५२३।। कि च अहुतगुणकए, हुतगुणाणं तु बुढिकरणाय । सुयणेहि चेव सद्धिं, सया वि संगं करेजाह ॥४५२४॥ १ ईसि = ईषत् । ॥३५१॥ Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला संसर्गजन्यगुणदोषाणां वर्णनम् । ॥३५२॥ हुँ'तगुणनासणभया, अहुतगुणदूरतरगमभएणं । दोसऽल्लियणभएण य, दुजणसंग विवज्जेह ॥४५२५॥ भाविजइ जइ दव्वेण, नवघडो सुरहिणेयरेणं वा। ता गुणदोसेहिं नरो, भाविजइ किन परसंगा ॥४५२६॥ दुजणसंसग्गीए, पायं सुयणो वि नियगुणं चयइ । संसग्गीए अग्गिस्स, जह जलं सीयलत्तगुणं ॥४५२७।। दुजणसंसग्गीए, संकिंजह सजणो वि दोसेहि। चडालगिहे दुद्ध', पिवंतओ बंभणो व्व जणे ॥४५२८॥ वेरग्गवं पि दुञ्जण-जणसंसग्गीए भाविओ पायं । न रमइ सजणमझे, रमइ य दुजणजणस्संऽतो ॥४५२९॥ कुसुममऽगंधं पि जहा, देवयसेस त्ति कीरए सीसे । तह सुयणमज्झवासी, पूइजइ दुजणो वि जणो ॥४५३०॥ अन्न पि तहा वत्थु, जं जं चरणगुणनासणं कुणइ । तं तं परिहरह तओ, होहिह दढसंजमा तुम्मे ॥४५३१॥ निच्च पासत्थाऽऽईहि, संथवं पि य पयत्तओ चयह । पुरिसो संसग्गिवसेण, तम्मओ होइ अचिरेण ॥४५३२॥ तहाहिसंविग्गस्स वि तस्संगईए, पीई ततो वि वीसंभो। सई वीसंमे य रई, होइ रईए य तम्मयया ॥४५३३॥ तत्तो लज्जाविगमो, पवत्तणं निव्विसंकमऽसुहऽत्थे । पियधम्मो वि हु एवं, परिभस्सइ संजमाओ लहु ॥४५३४॥ संविग्गाण उ मज्झे, अप्पियधम्मो वि कायरो वि नरो। उज्जमइ चरणकरणे, भावण-भय-माण-लज्जाहिं ॥४५३५॥ संविग्गो पुण तस्संगमेण, सविसेसगुणजुओ नियमा। जायइ जह कप्पूरो, सुरभितरो मिगमए मिलितो ॥४५३६॥ १ तम्मओ = तन्मयः -- तद्रूपः । ॥३५२।। Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधारणा अनुशास्तिः। ॥३५३॥ पासत्थसयसहस्साओ, हंदि एको वि वरमिह सुसीलो। जं संसियाण दंसण-नाणचेरित्ताणि वइदति ॥४५३७॥ वरमिह कुसीलकयपूयणाओ, संजयकओऽवमाणो वि । पढमाउ सीलविगमो, संपज्जइ न उण इयराओ ॥४५३८॥ कुसलेहिं पसमियं पि हु, कुसीलसंसग्गिमेहबद्दलए । वंतरविसं व कुप्पइ, पुणो वि मुणिणो पमायविसं ॥४५३९।। तम्हा पियदधम्मेहि, वज्जभीरुहि कुणह संसग्गिं । उज्जमइ मंदधम्मो बि, तप्पभावा जओ भणियं ॥४५४०॥ "नवधम्मस्स पाएणं, धम्मे न रमइ मई। वहए सो वि संजुत्तो, गोरिवाऽविधुर धुरं" ॥४५४१॥ संवासं सीलगुगड्ढएहिं, जो संकहं वियड्ढेहि। पीइं अलुद्धबुद्धीहि, कुणइ सो कुणइ अपहियं ॥४५४२।। आसयवसेण एवं, पुरिसा दोसं गुणं च पाति । तम्हा पसत्यगुणमेव, आसयं अल्लिएज्जाह कन्नकडुयं पि पत्थं, परोप्परं वागरेज्ज अट्ठा । कडुओसहं व होही, परिणामे सुदरं तं खु ॥४५४४॥ सगणे व परगणे वा, परपरिवायं च मा करेज्जाह । अच्चाऽऽसायणविरया, होह सया पावभीरू य ॥४५४५।। अन्नं च सब्बहा तह, परिकम्मह अप्पयं पयत्तेण । जह तुम्ह गुणपसूया, कित्ती सव्वत्थ वित्थरइ ॥४५४६॥ एए निम्मलसीला, बहुसुया नयपरा अणुवतावी। करणगुणसुट्ठिय त्ति य, धन्नाणं घोसणा भमइ . ॥४५४७।। एसो य मए तुम्हं, मग्गमज्जाणाण मग्गदेसरओ। चक्खू व अचकखूणं, सुवाहिविहुराण वेज्जो ब्व ॥४५४८।। असहायाण सहाओ, भवगत्तगयाण हत्यदाया य । दिनो गुरू गुणगुरू, अहं च परिमोकलो इन्हि ॥४५४९॥ १ अवद्यभीरुभिः । ॥३५३॥ Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधारणा अनुशास्तिः। ॥३५४॥ एयस्स य पयमूलं, मोत्तूण कयाइ कत्थइ तुम्ह । गंतु' जुत्तं न वरं, वयणेण इमस्स जइ कहवि ॥४५५०॥ एयाऽऽएसगएहि वि, कहिं चि पुन्नाऽऽगरो गुरू एस । भावेण न मोत्तव्यो, आणानिदेसनिरएहिं ॥४५५१॥ सामी भडेहिं अंधेहि, कड्ढओ पंथिएहि सत्थाहो । जह न विमुच्चइ एसो, तह तुब्भेहि विन मोत्तव्यो ॥४५५२।। एयम्मि सारणावार-णाऽऽइदाणे वि नेव कुवियव्वं । को हि सकन्नो कोवं, करेज हियकारिणि जणम्मि ॥४५५३॥ कडुयं पि कहवि भणिय, सप्पणयं तमऽमयं व मन्नंता। मा कुलबहु व्व तुम्हे, विणयं एयम्मि छड्डिहिह ॥४५५४॥ गुरुछंदाऽऽणंदलई, गुरुदिडिनिवायनियमियपयारा । गुरुरुइयविणयवेसा, कुलवहुसरिसा अओ सीसा ॥४५५५॥ भाविगुणाऽवेकखाए, कयगेणियरेण वा वि कोवेणं । आबद्धभीमभिउडी-भीसणयरभालबद्धो वि ॥४५५६।। होऊण कह वि तुम्हे, जइ वि इमो कन्जकारणविहन्नू । निब्भच्छइ निच्छुभइ य, तह वि इमो चेव सिगारो ॥४५५७।। अहं ति मन्नमाणा, सुनिउणतरविणयजोगओ तुम्हे । अमुमेव पसाएजह, एवं हिययम्मि भाता ॥४५५८|| सम्भावगम्भबहुविह-तहाविहप्पहुपसायणप्पवणे । पुणरुत्तमऽवंझफले, विविहोवाए नियमणम्मि ॥४५५९॥ चिंतिताणं धी जीविएण, १भव्वाण ताण जाण इहं । आकंपियपासजणं, खणं पि पहुणो न कुप्पंति ॥४५६०॥ तहाजह सागरम्मि मीणा, संखोभं सागरस्स असहंता। निति तओ सुहकामी, निग्गयमेत्ता विणस्संति ॥४५६१।। १ मिच्चाण पादा० । ॥३५४॥ Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला साधारणा अनुशास्तिः । ॥३५५॥ एवं गच्छसमुद्दे, तुम्भे गुरुसारणाऽऽइवीइहया। मा सुहकामी 'नीहिह, इहरा मीण ब्ब नासिहिह ॥४५६२।। एसो तुम्हाण पह, पभूयगुणरयणसायरो धीरो। नेयो एस महप्पा, तुम्ह भवाऽडविनिवडियाणं ॥४५६३॥ ओमो समराइणिओ, अप्पयरसुओऽहव त्ति धीरमिमं । परिभविहिह मा तुब्भे, गणि त्ति इन्हि ददं पुजो॥४५६४।। एयस्स नाणनिहिणो, वयणं न कयाइ लंधणीयं भे। वायाए तं पडिच्छिय, कायव्वं कम्मुणा सम्मं ॥४५६५॥ जम्हा इमस्स उवमा, न विज्जए बंधुणा न पिउणा वि । न य जणणीए वि तहा, निकारणवच्छलस्स जए ॥४५६६।। तम्हा एसरे च्चिय निच्च-मेव धम्मक्कबद्धबुद्धीहि । आमरणऽतं ताणं, सरणं च पवज्जियव्यो ति ॥४५६७।। मोकवात्थिणो हि तुब्भे, न य तदुवाओ गुरुं विणा अन्नो । ता गुणनिही इमो च्चिय, सेवेयव्यो हु तुम्हाणं ॥४५६८॥ अन्न' च इमस्स गिरा, अन्नोन्नुवगारिभावओ सम्मं । तुम्हेहि वट्टियव्वं, विवज्जए जं गुणो नत्थि ॥४५६९॥ तुम्बं विणा न अरया, न पुफपत्ताई जह विणा विटं। बधंति चयं तुब्भे वि, एवमेयं विणा नूणं ॥४५७०।। तुंब पि अश्यरहियं, विंटे पि य खुडियदलचयं न जहा । रेहइ न य कज्जकरो, पभू वि एवं अपरिवारो ॥४५७१॥ जइ पुण होज्ज परोप्पर-साध्वेकखा अवयवा अवयवी य । तो वंछियऽत्थसिद्धी, सोहा वि हवेज्ज चेव तहा ॥४५७२।। नासा मुहेण मुहमावि, नासाए सोहए जह तहेव । वरपरिवारेण पहू, परिवारो वि हु पवरपहुणा ॥४५७३॥ १ नीहिह = निर्गच्छत । ॥३५५॥ Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ३५६ ॥ तह स्कूखणीयरकुखग - भावं वणसीहविसयमऽन्नोन्न' । परिभाविऊण सम्मं, अन्नोन्न' वट्टियन्वं भे किंबहुना - भमिव्वे जिमियव्वे, भणिअव्वे सव्चचिट्ठिअव्वे य । होज्जह अईव 'निहुया, एसो उवएससारो ति एवमुवम म्हेहि, तुम्ह करुणाए इट्टयाए य । ता जह न हवइ विहलं, तह तुम्भेहि विहेयच्वं अह ते धरपीढलुठंत-सीसवीसन्तगुरुपर्यंऽबुरुहा | आनंदंऽसुपवाहं, परिमुचंता गुरूण पुरो तमन्नुपुन्न मंथर - कंठसमुट्ठि तगग्गरगिरिल्ला । गाढधरिज्जंतुण्हुण्ह - दीहनी हंतनीसासा कल्लाणं मंगलयं, देवयमsa चेइयं ति मन्नंता । इच्छामो अणुसट्ठि ति जंपिउ इय पुणो विति भयवं ! अणुग्गहो णे, जं नियदेहं व पालिया तुमए । सारणवारणपडिचो - यणाहि संठाविया मग्गे अचखुणो वि सच्च - खुणो दढं सहियया अहियया वि । निक्कन्ना वि सकन्ना, अइदुल्लहलद्धसिद्धि पहा विहिया अम्हे तुम्हेहि, संपयं पुण पणडुसन्नाणा । तुम्ह वियोए सामिय !, हा अम्हे कह भविस्सामो सव्वगज्जीवहिए, थेरे सब्वजगजीवनाहम्मि । पवसंते य मरंते, ही ! देसा सुन्नया हो ति सीलडूढगुगड्ढे, पसु अपरोपतावकारीसु । पवसन्तमरन्तेसु य देसा ओखंडिया हो ति वियलियबलेण जरजज्जरेण, गयदंतपंतिएणा वि । अज्ज वि कुलं सणाहं, जूहाऽहिव ! २५ई चरंतेण || ४५८५ || १ निया = निभृता: । ||४५८४ ।। पई = स्वया विचरता । २ ॥४५७४ ।। ।।४५७५।। ||४५७६ ।। ॥४५७७।। ।।४५७८।। ।।४५७९।। ॥४५८० ॥ ||४५८१ ।। ||४५८२ ।। ।।४५८३ ।। अनुशास्तिश्रवणानन्तर शिष्याणां वचनम् । ॥३५६॥ Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।३५७॥ सव्वस्तदायगाणं, समसुहदुक्वाण निष्पकंपाणं । दुक्ख खु विसहिउ जे, किर १पवासो वरगुरूणं ||४५८६ ॥ इय कुनय कुरंगयवागुराए, संवेगरंगसालाए । मरणरणजयपडागो - वलंभनिव्विग्धहेऊए ॥४५८७।। ।।४५८८ ।। आराहणाए पडिदार - दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमणे भणियं, तइयं अणुसट्ठिपडिदारं अणुसपणे वि, गणिणो सगणट्टियस्स न समाही । होज त्ति बेमि एत्तो, परगणसंकमणविहिदार ||४५८९ ।। अह स महप्पा पुत्र - पद सिओ मुणिवई निययसूरि । गणमऽवि पुन्बुवदिट्ठा - ऽणुसासणाऽणुगुण किञ्चपर पुणऽवि वाहरिकणं, मयंक जोन्हापवाहसिसिराए । आणंदसंदिराए, गिराए एवं समुल्लवइ भो देवाऽणुपिया !, संपइ तुम्हे पहुच जाओ हं । सुत्ताऽऽपयाणेणं, सम्मं कयसव्वकायच्यो ||४५९० ।। ।।४५९१ ।। ।।४५९२ ।। ता तो अवर मह, उबओगवओ वि तुम्ह विसयम्मि । विष्फुरइ किच्च मुवद - सियव्यमच तथोवं पि ॥ ४५९३ || ता तो विहुपुत्र निव्त्रिग्घाऽऽराहणाए सिद्धिकए । सम्मऽणुमन्नह ममं परगणसंकमणकरणाय ॥ ४५९४ ॥ भुज्जो भुज्जो मह सतियं च मिच्छामि दुक्कडमियाणि । हवउ विणीयाणवि भे, गुरुवरिं गरुयभत्तीण ॥ ४५९५ ।। अह ते विसोगमरस - गिलं तदढमन्नुपुन्नगलरंधा । नीर'धबाहजलचिंदु - पूरब्भ' तनयणपुडा ।।४५९६ ।। सूरिपय पंक उच्छंग-संगिसीसा सगग्गयं सीसा। जंपति पहू! किं सवण - सल्लतुल्लं समुल्लवह ॥४५९७॥ एवं तुभे अच्चत- दुस्सह जड़ वि सव्वहा अम्हे । न तहा उवयारकरा, न तहा दक्खा न तह गीया ॥ ४५९८ ।। १ प्रवासः = वियोगः । परगणसंक्रमणाय अनुमति याचनम् । ॥३५७|| Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला स्वगणे स्थानाय आचार्य प्रति ॥३५८॥ साधूनां प्रार्थना। न तहा जाग्गा गुरुपाय-पकयाऽऽराहणस्स न तहा य। पज्जतसमयसंसिय-संलेहणपमुहविहिकुसला ॥४५९९॥ तह वि य एगंतेणं, पराऽणुकंपापरेकचित्तेहि। परऽणुग्गहप्पहाणेहि, पत्थणाभंगभीरूहिं ॥४६००॥ तुब्भेहि नेव भयवं !, मोतुं उचिया जओ इमं जूहं । मज्झट्ठिएहिं रेहइ, अज्ज वि मे चलणकमलेहिं ॥४६०।ता कालचक्कनिवडण-कप्पेणं जापिएण पज्जतं । एएण चिंतिएण वि, तुम्हाणऽम्हं सुइट्ठाए ॥४६०२॥ इय तेहिं जपियम्मि, महुरगिराए गुरू वि वागरइ । हहो महाऽणुभावा!, परिणयअरिहंतवयणाण ॥४६०३॥ नियमइविहवविभाविय-जुत्ताज्जुत्ताण णेव तुम्हाणं । मणसा वि चिंतिउमिमं, जुत्त दूरे पयंपेउं ॥४६०४॥ को नाम किर सकन्नो, करेज्ज विकूखंभमुचियपकखे वि । अहवा किमिमं अरिहंत-भणियसमयम्मि नाऽणुमयं ॥४६०५॥ चिरपुरिसेहिं किवा, न सेवियं कि न कत्थ वि य दिट्ठ। किंच न पेच्छह पडुपवण-पहयधयवडचलं जीयं ॥४६०६।। जेणेवं निरऽवग्गह-मऽसदग्गहमऽणुसरित्तु वागरह । ता मा पडिकूलह सव्व-हा वि मह पत्थुयं अत्थं ॥४६०७॥ इच्चाऽऽइ गुरुगिरं निसुणि-उण तं विन्नविति पुण एवं । भयवं ! जइ वि हु एवं, तह वि अलं परगणगमेणं ॥४६०८॥ सगणे च्चिय कुणह समीहि-यऽत्यमेत्थ वि जमऽस्थि गीयत्था। पत्थुयकजसमत्था, निव्बूढभरा महामइणो ॥४६०९।। उच्छाहवुढिजणगा, निकपा मेवप्पडिभएसु । संविग्गा खतिखमा, सुविणीया साहुणो णेगे on एवं सुसाहुभणिओ, को वि हु तत्थेव वंछियं कुजा । निदिस्समाणगुणदोस-पखमऽभिविकिखउ अवरा ॥४६१।। १ बिक्वंभ = बिरोधम् । ॥३५८॥ Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला स्वगणे वासे आज्ञाकोपादिदोषाणां वर्णनम् । ॥३५९॥ भणियविहीए पुच्छिय, सगणं अब्भुज्जएण भावेण । आराहणाणिमित्तं, परगणगमणं कुणइ जम्हा ॥४६१२।। सगणे आणाकोवो, फरसबई२ कलहकरण ३ परितावः । निब्भय५ सिणेह६ १कोलुणिय, झाणविग्यो- य असमाही ॥ ॥४६१३॥ उड्डाहकरा थेरा, कलहकरा खुड्या खरा सेहा । आणाकोवं गणिणो, करेज्ज तो होज्ज असमाही ॥४६१४॥ जं तेसु न वावारो, जुज्जइ परगणनिवासिणो गणिणो। ता कह असमाहाणं, आणाकोवम्मि वि कयम्मि ॥४६१५॥ खुड्डो थेरे सेहे, असंवुडे दट्ठ भणइ सो फरुसं । पडिचोयणमऽसहंतेहि, तेहिं सह होज कलहो वि ॥४६१६॥ तत्तो गणिणो ताण य, होजा परितावणाऽऽइया दोसा। तेसु सगणम्मि गणिणो, ममत्तदोसेण असमाही ॥४६१७।। रोगाऽऽयंकाऽईहि य, सगणे परियावणाऽऽइ पत्तेसु। गणिणो भवेज्ज दुक्ख', असमाही वा सिणेहो वा ॥४६१८।। तन्हाऽऽइएमु अइदुस्सहेसु, सगणम्मि निभओ संतो। जाएज व सेवेज्ज व, अकप्पियं किचि वीसत्थो ॥४६१९।। अज्जाओ अणाहाओ, वुड्ढे य नियंकवढिए बाले। पासंतस्स सिणेहो, भवेज्ज अच्चंतियविओए ॥४६२०॥ खुड्डा व खुड्डिया वा, अज्जाओ च्चिय करेज कोलुणियं । ता होज झाणविग्धो, असमाही वा गणधरस्स ॥४६२१।। तहाहिभत्ते वा पाणे वा, सुस्मसाए व सीसवग्गम्मि । कुव्वंतम्मि पमायं, असमाही होज्ज गणवइणो ॥४६२२।। १ कौलणिय = कारुण्य । . ॥३५९॥ Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुस्थितगवेषणाद्वारम्। ॥३६०॥ एए दोसा गणिणो, पाएण हवंति सगणवासिस्स । भिक्खुस्स वि अप्पसमा, सरेज्ज तम्हा परगणं सो ॥४६२३।। संतं पि भत्तिमंतं पि, निययं गच्छं पिछड्डि एत्थ। पत्तो एस महप्पा, अम्हे मणसीकरेमाणो ॥४६२४॥ इइ चितिऊण परमाऽऽयरेण, सव्वाए निययसत्तीए। भत्तीए परमाए, बट्टइ से परगणो वि ददं ॥४६२५।। गीयस्थो चरणत्यो, पुच्छे ऊणाऽऽगयस्स खमगस्स । सव्वाऽऽयरेण सूरी वि, तस्स निजामगो होजा ॥४६२६।। संविग्गऽवमभीरुस्स, पायमूलम्मि तस्स विहरंतो। जिणवयणसव्वसारस्स, होइ आराहओ नियमा इय सुद्धबुद्धिसंजीवणीए, संवेगरंगसालाए। मरणरणजयपडागो-वलंभनिबिग्घहेऊए ॥४६२८॥ आराहणाए पडिदार-दसगमइयम्मि बीयदारंम्मि। गणसंकमे चउत्थं, भणियं परगणपडिहार ॥४६२९॥ परगणसंकमणम्मि वि, जहुत्तसुट्ठियगवेसणाऽभावे । न समीहियऽत्थसिद्धी, ता तं संपई परूवेमि ॥४६३०।। अह स महप्पा समय-प्पसिद्धनाएण मुकनियगगणो। समरपरिहत्थसंमिलिय-भूरिसेन्नं व निवरहियं ॥४६३१।। दरयरनयरपत्थिय-सत्यं पिव सत्थवाहपरिचत्तं । चरणाऽऽइगुरुगुणाऽऽगर-गुरुरहिय' परगणं मुणि ॥४६३२॥ जोयणसयाणि छ-स्सत्त, वा वि वरिसोण जाव बारसगं। निजामगमाऽयरियं, समाहिकामो गवेसेजा ॥४६३३॥ सो पुण चरणपहागो, सरणाऽऽगयवच्छलो थिरो सोमो। गंभीरो कयकरणो, पसिद्विपत्तो महासत्तो ॥४६३४॥ आयावर माऽऽहारवं२, ववहारोवीलए पकुव्वीय । निज्जवअवायदसी, अपरिस्सावी या बोधव्यो । [दारगाहा] ॥३६०॥ अप्पसमा = अप्रामाः । Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आचारवदादीनां स्वरूपम् । ॥३६१॥ आयार पंचविहं, चरइ चरावेइ जो निरइयारं। उवदंसइ य जहुत्तं, एसो आयारव' नाम ॥४६३६॥ दसविहठियकप्पम्मि, आचेलकाऽऽइए य जो निरओ। आयारवं स भन्नइ, पवयणमायासु उवउत्तो ॥४६३७॥ आयारत्यो दोसे, १पयहिय खमगं गुणेसु ठावेइ । आयारत्थो तम्हा, निज्जवगो होइ आयरियो ॥४६३८॥ चोदसदसनवपुव्वी, महामई सायरो व्व गभीरो। कप्पववहारधारो, भन्नइ आहारव नाम ॥४६३९।। नासेज्ज अगीयत्थो, चउरंग तस्स लोयसारंग। नट्ठम्मि य चउरंगे, न य सुलहं होइ चउरंग ॥४६४०॥ संसारसायरम्मि, अणंतभवतिकूखदुकुखसलिलम्मि। कह कहवि संसरतो, लहेइ जीवो मणुस्सत्तं ॥४६४१।। तम्मि हि दुल्लहलंभा, जिणवयणसुई य तीए पुण सद्धा । लद्धाए वि सद्धाए, सुदुल्लहो संजमो होइ ॥४६४२।। लद्धे य संजमे सो, संवेगकरि सुई अपावेतो। परिवडइ मरणकाले, अकयाऽऽहारम्स पासम्मि ॥४६४३।। किच आहारमओ जीवो, कहि वि आहारविरहिओ संतो। अट्टवसट्टो न रमइ, पसत्थतवसंजमाऽऽरामे ॥४६४४।। जिणवयणाऽमयसुइपाणएण, सरसाऽणुसद्विवयणेणं । तण्हाछुहाकिलंतो वि, होज्ज झाणम्मि आउत्तो ॥४६४५।। पढमेण व दोच्चेण व, चाहिज्जंतस्स तस्स खबगस्स । न कुणइ उवएसाऽऽई, समाहिकरणं अगीयत्थो ॥४६४६।। तेण पढमाऽऽइणा पुण, बाहिज्जंतो स कहवि कम्मवसा । कलुणं कालुणियं वा, जायणकिवणतणं कुजा ॥४६४७॥ संर, ३१ ॥३६१॥ -१ पयहिय = प्रहाय = त्यक्त्वा । Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गीतार्थव्यवहारवतोः स्वरूपम् । ॥३६२।। उबवेज्ज व सहसा, निग्गच्छेज्ज व करेज उडाह। गच्छेज्ज व मिच्छत्तं, मरेज असमाहिमरणेण ॥४६४८॥ एवं चइच्छासंपाडणओ, सरीरपरिकम्मकरणओ तह य । अन्नेहि व उवाएहि, दव्वक्खेत्ताऽऽइअणुरूवं ॥४६४९॥ परिजागइ गीयत्थो, सुयविहिणा कारणं समाहीए । पनवणं च तदुचियं, दिप्पइ जह से सुझाणऽग्गी ॥४६५०॥ मुणइ य फायदव्यं, उवकप्पे तहा १उदिन्नाणं । जाणइ पडियारं वाय-पित्तसिंभाण गीयत्थो ॥४६५१।। सम्म उबायपुब्ब', उस्सग्गऽववायजाणओ सो हु। खमगस्स पयलियं पि हु, चित्तं विहिणा पसामें तो ॥४६५२।। सम्मं समाहिकरणाणि, कुणइ तुट्ट' च कहवि कम्मवसा । संघेइ पुण समाहि, वारेइ असंवुडगिरं च ॥४६५३॥ जिणवयणसुइपभावा, पावियपसमो पणट्ठमोहतमो । गयपरितोसपओसो, विरागरोसो सुहं झाइ ॥४६५४॥ निम्महिय मोहजोह, समच्छरं रागरायमुरिउ । चउरंगबलेण तओ, भुजइ निव्वाणरज्जसुह ॥४६५५॥ गीयत्थपायमूले, होति गुणा एवमाऽऽइया बहवे । न हु होइ संकिलेसो, जायइ असमा समाही य ॥४६५६।। पंचविह ववहारं, जो जाणइ तनओ सवित्थारं । बहुसो य दिट्ठपट्ठा-बओ य ववहारवं नाम ॥४६५७॥ आणासुयागमधारणे य, जीए य होति ववहारा । एएसि सवित्थारा, परूवणा सुत्तनिद्दिवा ॥४६५८|| दव्वं खेतं कालं, भाव' करणपरिणाममुच्छाह । संघयणं परियाय, आगमपुरिसं च विन्नाय ॥४६५९।। उदिन्नाण' = उदीर्णानाम् = क्षुब्धानामित्यर्थः । ॥३६२॥ Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अपनीडकस्य स्वरूपम् । ॥३६३।। मोत्तूण रागदोसे, ववहारं पट्ठवेइ सो तस्स । ववहारकरणकुसलो, जिणवयगविसारओ धीरो ॥४६६०॥ ववहारमध्याणतो, ववहरणिज्जं च ववहरंतो य। ओसीयइ भवपंके, असुह कम्मं च आयरइ ॥४६६१।। जह रोगिणं न सज्जी-करेइ विज्जो तिगिच्छयाऽकुसलो। तह अव्यवहारविऊ, न सोहिकामं विसोहेइ ॥४६६२॥ तम्हा संवसियव्वं, ववहारविउस्स पायमूलम्मि । तत्थ हु विजा चरणं, समाहिबोहीओ नियमेण ॥४६६३।। ओयंसी तेयंसी, वच्चंसी पहियकित्ती आयरिओ। सीहोवमो य भणिओ, जिणेहि १ओवीलओ नाम ॥४६६४॥ निद्वमहुरेहि हिययंगमेहि, पल्हायणिज्जवयणेहि। परहियकरणपरायण-मणेण तेणाऽवि मुणिवइणा ॥४६६५।। इह पण्णविनमाणो, सम्म पि हु तिव्वगारवाऽऽईहिं। कोई णियए दोसे, सम्म नाऽऽलोयए खवगो ॥४६६६।। तो ओवीलेयव्यो, गुरुणा ओवीलएण सो अहवा । जह उयरत्थं मंसं, वमयइ सीही सियालीए ॥४६६७।। तह फरुसगिराहि अणुञ्जयस्स, खवगस्स नीहरइ दासे । आयरिओ तं कडुओ-सहं व पत्थं भवइ तस्स ॥४६६८।। सुलहा लोए आयट्ठ-चितगा परहियम्मि मुक्कधुरा । आयट्ठच पर8 च, चितयंता जए दुलहा ॥४६६९।। खवगस्स जइ न दासे, उग्गालेइ सुहुमे व इयरे वा। ता न नियत्तइ तत्तो, खवगो न गुणे य परिणमइ ॥४६७०।। तम्हा गणिणा ओवीलएग, खबगस्स दाससव्वस्सं । उग्गालेयव्वं खलु, तस्स हियं चितयंतेण ॥४६७१।। सेज्जासंथारोवहि-संभोगाऽऽहारनिकखमपवेसे। ठाणनिसीयतुयट्टण-विगिचगुब्बत्तणाऽऽईसु ॥४६७२।। १ ओबीलओ = अपनीडकः = AM२ रात्री प्रायश्चित्त । भो शियन तयार ४२ना२ । वा ॥३६३| Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रकुर्वकनिर्वापकयोः स्वरूपम्। ॥३६४॥ अब्भुज्जयचरियाए, उवयारमऽणुत्तरं पकुव्वंता । सव्वेण आयरेणं च, सव्वसत्तीए भत्तीए ॥४६७३॥ अप्पपरिस्सममऽगणिय, वट्टइ खवगस्स निच्चपडियरणे । जो आयरियो सो खलु, इह होइ पकुव्वओ नाम ॥४६७४॥ खवगो किलामियंऽगो, पडियरणगुणेण निव्वुई लहइ । तम्हा उ निवसियव्य, खवगेण पकुविणो पासे ॥४६७५।। संथारभत्तपाणे, अमणुन्ने अह चिरस्स दिन्ने वा। पडिचरगपमाएण व, सेहाऽऽअसंवुडगिराहिं ॥४६७६।। सीउन्हछहातन्हा-किलामिओ तिव्ववेयणत्तो वा । कुविओ भवेज्ज खवगो, मेरं वा भेत्तुमिच्छेजा ॥४६७७॥ निव्वावएण गणिणा, चित्तं खवगस्स निव्ववेयव्वं । अक्खोभेण खमाए, जुत्तेण पणट्ठमाणेण . ॥४६७८॥ अंगसुए य बहुविहे, नोअंगसुए य बहुविहे चेव । रयणकरंडयभूए, अइनिउणो तह तदऽत्थस्स ॥४६७९।। वत्ता कत्ता य दढं, विचित्तसुयधारओ विचित्तकहो। आओवायविहन्नू , मइसंपन्नो महाभागो ॥४६८०॥ निद्ध महरं हिययंगमं च, आहरणहेउजुत्तं च । कहइ कहं निव्ववओ, समाहिकरणाय खवगस्स ॥४६८१॥ खुहियं परीसहुम्मीहि, साहुपोयं भवोहबुब्भंतं । संजमरयणं निजा-मओ व निज्जावओ धरइ ॥४६८२॥ धीबलकरमाऽऽयहिय, महुरं कन्नाऽऽहुई जइ न देइ । सिवसुहकरिं च तो णं, चत्ता आराहणा होइ ॥४६८३।। ता निजामगसूरी, निव्ववओ चेव होइ खरगस्स । आराहणा वि निव्वा-वगस्स दारेण चेव धुवं ॥४६८४॥ तडपत्तस्साऽवि विचित्त-कम्मपरिणइवसेण खवगस्स तण्हाछुहाऽऽइएहि', अवि होज विसोत्तियाऽऽयं ॥४६८५।। तं पुण पूयाकामो, कित्तीकामो अवन्नभीरू य। निज्जूहणाभएणं, लज्जाए गारवेणं वा ॥४६८६॥ ॥३६४॥ Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शल्यअनुद्धरणे दोषाः। ॥३६५।। को वि विवेयवियलो, जइ नाऽऽलोएइ सम्ममुवउत्तो। तं जो अवायदंसण-पुरस्सरं सासए एवं ॥४६८७।। इहलोए अवियडते, सढो त्ति संभावणा अकित्ती य । परलोए पुण माइ-तणेण अंतो असारस्स ॥४६८८॥ इहभवकयभावविहूण-कट्ठकिरिया वि कुगइहेउ ति । सो चिय बुच्चइ सूरी, अवायदंसि त्ति नामेण ॥४६८९॥ एवं विहगुणगणसंगओ य, एसो महुरवयणेहिं । जंपेइ भो महायस!, खवग! विभावसु सम्ममिमं ॥४६९०।। जह नाम कंटगप्पमुह-दव्वसल्लं पि धुवमऽणुद्धरियं । जणयइ जणस्स देहे, ण केवलं वेयणं चेव ॥४६९१॥ किंतु १जरडाहरफग-जालागद्दभदुसज्झलुयती य । तदऽवररोगसमुहं पि, जणइ ता जाव मरणं पि ॥४६९२।। तह चेव भावसल्ल', भिकूखुस्स वि मोहमोहियमइस्स । सम्मं खु अणुद्धरियं, धरियं अप्पाणए चेव ॥४६९३।। जणयइ ण केवलं इह-भवम्मि अजसाऽऽई चेव कितु परं । संजमजीवियहरणा, चारित्ताऽभावमरणं पि ॥४६९४।। आसमलणं व अरिपोसणं व, निम्मवणमऽसुहकम्माणं । जणयइ भवंऽतरेसुं, अइदुल्लहबोहियत्तं च ॥४६९५॥ तो भट्ठबोहिलाभो, अणंतकालं भवन्नवे भीमे । जम्मणमरणाऽऽवत्ते, अणोरपारम्मि दुहसलिले ॥४६९६॥ उच्चाऽणुच्चासु विचित्त-भेयजोगीसु दुक्खदोणीसु । वच्चं'तो पच्चतो, सुतिकूखदुक्खऽग्गिणा चिट्टे ॥४६९७।। तहालद्धणमेत्य जीवो, संसारमहन्नवम्मि सामन्नं । तवसंजमं च अबुहो, नासेइ ससल्लमरणेण ॥४६९८॥ १ ज्वर-दाह-रप्फग = वल्मीको = रोगविशेषः - ज्वाला-गर्दभ = रोगविशेषः - दुःसाध्य-लुयती = रोगविशेषः इत्यादयो रोगाः । ॥३६५॥ Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥३६६|| ॥४६९९ ॥ 11800211 ॥४७०२ ॥ मरिउ सल्लमरणं, संसाराऽडविमहाकडिल्लम्मि । सुइरं भमंति जीवा, अणोरपारम्मि ओहन्ना नवितं सत्थं व विसंव, दुप्पउत्तो व्य कुणड वेयालो । जंतं व दुप्पउत्तं, सप्पो व्व पमाइओ कुद्धो ॥४७०० ॥ जं कुइ भावसल, अणुद्धियं मरणदेसकालम्मि | दुल्लहबोहीयत्तं, अनंतसंसारियत्तं च ता न खमं खु पमाया, मुहुत्तमऽवि चिट्ठिउ ससल्लेण । लजागारवरहिओ, अओ तुमं सल्लमुद्धरसु उप्पाडित्ता सल, मूलम सेसं पुणन्भवलयाए । उम्मुक्कभया धीरा, तरंति भवसायरं जेण इय जड़ अवायदंसी न होज निजामगो वि खवगस्स । ता तस्स ससल्लस्स वि, किं फलमाऽऽराहणाकरणं तम्हा वगेण सया, अवायदंसिस्स पायमूलम्मि । अप्पा निवेसियव्त्रो, धुवा हि आराहणा तत्थ आयसपत्तनिहित्तं जलं व आलोइया अईयारा । न परिस्सवन्ति जत्तो, अपरिस्सावि तयं बिंति मिद तेण रहस्सं, सो साहू तेण होड़ परिचत्तो । अप्पा गणो पवयणं, धम्मो आराहणा चैव लजाए गारवेण य, कोई दोसे परस्स कहियम्मि । विष्परिणवेज ओहा-वेज व गच्छेज मिच्छत्तं कोई रहस्सए, कए 'पउट्टो हणेज तं सूरिं । अप्पाणं वा गच्छ, मिदेज्ज करेज्ज उड्डाहं इच्चेवमाऽऽइदोसा न हो ति गणिणो रहस्सधारिस्स । अपरिस्सावी तेणं, मग्गिज्जर निज्जवगसूरी अट्टगुणोवेयस्स, सूरिणो पयपसायओ खवगो । आराहणमाऽऽराहर, संपुष्णं हयपमायरिऊ १ पउट्ठो = प्रद्विष्टः । ॥४७०३ ॥ ॥ ४७०४ || 11890411 ॥४७०६ ॥ ॥४७०७॥ ||४७०८ || ।।४७०९ ।। ॥४७१०॥ ॥४७११।। अपायदर्शिअपरिश्रावणोः स्वरूपम् । ॥३६६॥ Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||३६|| इय पावकमल हिमभर - समाए संवेगरंगसालाए । मरणरणजयपडागो - वलंभनिव्विग्घहेऊए आराहणाए पडिदार - दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गगसंक्रमम्मि पंचम - मुबइट्ठे सुट्ठियद्दारं रुट्ठियगवेसवं, क्या वि न फलप्पसाहणायालं । जब्बिरहे तं भणिमो, संपयमुवसंपयादारं अह सो परिमग्गित्ता, निज्जवयगुणेहि जुत्तमाऽऽयरियं । विज्जाचरणसमग्गं, उवसंपज्जइ तओ तस्स asari काऊ, पणुवीसायासहि परिसुद्ध । विणएण पंजलिउडो, सव्वाऽऽयरमेवमुल्लवड भयवं ! निस्सेसदुवालसंग - सुयजलहिपारगा तुम्हे । तुम्हेत्थ सयलसिरिसमण - संघनिज्जामगा गुरुणो तुम्हे चि अज्ज इहं, जिणसासणभवणधारणकख भा । भवगहणभमणरीणंऽगि - वग्गनिव्वुइपयं तुब्भे तुम्हे गई मई चिय, सरणमसरणाण अम्ह तुम्हेत्थ । तुब्भे चैव अणाहाण, अम्ह नाहा वि ता भंते ! ||४७१९ ॥ - आदिकुखादिवसाओ, काऊणाऽऽलोयणापयाणेण । दसणनाणचरित्तै, सुविसुद्धे सम्मभावेण ॥४७२०॥ ।।४७२१ ।। ||४७२२।। तुम्ह पयपरममूले, दीहरसामन्नफलमऽहमियाणि । कयउचियसेसकिच्चो निस्सल्लाऽऽराहणं काहं एवं वृत्ते तेणं, निज्जामगमृणिवई भणड़ भद्द ! । मणवंछियऽत्थमऽचिरा, साहेमि तुह अविग्घेणं धन्नो सि तुमं सुविहिय !, असेससंसारदुकुखखयजणणि । जो आराहणमणहं, एवं काउ समुच्छहसि ॥ ४७२३|| अच्छाहि ताव सुंदर !, वीसत्थो अणूसुगो य जाव खणं । पडिचरएहि सममहं इणम संपधारेमि ||४७२४|| tय दुग्गsyrपरिहो - माए संवेगर गसालाए । मरणरणजयपडागो-वलंभनिव्विग्घहेऊए ||४७२५।। ।।४७१२।। ।।४७१३।। ।।४७१४।। ॥ ४७१५॥ ॥४७१६॥ ॥ ४७१७॥ ॥४७१८।। उपसंपद् द्वारस्वरूपम् । ॥३६७॥ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला: परीक्षाद्वारस्वरूपम् । ॥३६८॥ आराहणाए पडिदार-दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमणे भणियं, छ?' उवसंपयादार ॥४७२६॥ उवसंपन्नो वि मुणी, अन्नोन्नपरिच्छणाए विरहम्मि । न लभइ समाहिमणहं, परिच्छदार अओ भणिमो ॥४७२७॥ अह जो अणसणकामो, साहू सूरी व पुव्वनिद्दिट्ठो। तग्गणनाहो मुणिणो य, निहुयबुद्धीए पढमं पि ॥४७२८॥ तेणं परिकिखयव्या, किमिमे भावियमणा व इयरे वा । तग्गणगयसाहहि वि, परिकिखयव्यो इमो बहुहा ॥४७२९।। तप्पहुणा वि न केवल-मऽणसणकामी परिकिरखयव्यो हु। किंतु नियगा वि मुणिणो, तदऽत्थनिव्वाहिणो व न वा ॥४७३०॥ आगंतुगेण तत्थ उ, विभावणिज्जो गणाहिवो ताव । जइ हरिसवियसियऽच्छो, सागयमिच्चाइ जंपतो ॥४७३१।। अब्भुटेज सयं चिय, इतं दट्ठण अहव नियमुणिणो। पेसेज्जुचियं काउ', ता सो पत्थुयविहि विहाया ॥४७३२॥ कसिणमुहच्छाओ सुन्न-चकूखुकुखेवो य विस्सरगिरो य । एवंविहो य नेओ, इयरो पत्थुयपवित्तीए ॥४७३३।। मुणिणो वि हु भणियव्वा, भिकूखाकाले अहो ! मह निमित्तं । कलमोयणं सखीर, तुब्भेहि आणियब्वं ति ॥४७३४॥ जइ ते एवं वुत्ता, हसंति अन्नोन्नमऽहवमुल्लुंठं । जति ता अभाविय-मइणो त्ति विभावणिज्जा ते ॥४७३५।। अह ते सहरिसमेवं, वयंति तुमए अणुग्गिहीयम्ह । एवं चिय काहामो, सइ लामे सव्वजत्तेण ॥४७३६॥ आगंतुगेण एवं, वत्थव्वपरिकखणा उ कायव्वा । आगंतुगं पि वत्थव्व-साहुणो इय परिकखन्ति ॥४७३७।। कलमोयणाऽऽइउत्तम-आहारमऽमग्गिया वि उवणिति । आगंतुगस्स जइ सो, सविम्हयं एवमुल्लवइ ॥४७३८॥ अहह चिरधरणिभमणे वि, एरिसा पवरगंधबंधुरया। सरसत्तगं पि नेवो-यणस्स दिट्ठ कहि पि मए ॥४७३९॥ ॥३६८॥ Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला परीक्षाद्वारस्वरूपम् । ॥३६९॥ न य वंजणसामग्गी वि, दीसइ अन्नत्थ एरिससरूवा । भुंजिस्सामि पकामं पि, ता अहं भोयणमिमं ति ॥४७४०॥ ता सो णिसेहियव्यो, न उत्तिमऽटुप्पसाहणायाऽलं । अजिइंदिओ त्ति पुणरवि, जहाऽऽगयं पेसियव्यो य ॥४७४१॥ जो पुण तारिसमऽसणं, दट्ट जंपेज उत्तिमट्टऽत्थी। हंहो महाऽणुभावा !, किमऽणेण ममोवणीएण ॥४७४२॥ एवं विहस्स पवराऽसणस्स. को भुंजिउ ममं कालो। तो णं पडिच्छियब्बो, स महासत्तो समुचिओ त्ति ॥४७४३॥ एवं कओवयारा, परोप्पर ठाणगमणसज्झाए । आवस्सयभिकखग्गह-वियारमाऽऽइसु परिकखति ॥४७४४॥ अह जइया सो अब्भु-च्छहेज आराहणं पकाउ' जे । वत्थव्वमूरिणा वि हु, परिक्खियव्यो तया एवं ॥४७४५।। सुंदर ! तुमए अप्पा, संलिहिओ? जइ वएज सो एवं । कि चम्मऽट्ठियमेतं, भयवं ! नो पेच्छसि ममंऽगं ॥४७४६॥ असुणंतो ब्व पुणो वि हु, ता पुच्छेजा पुणो वि स सरोसं । अइनिउणो सि न सिट्टे वि, नेव दिद्वे वि पत्तियसि ॥४७४७।। इइ जपतो जड़ नियग-मंगुलि भजिऊण दसेजा। पेच्छसु निउणं भयवं !, जह एत्थ सुथेवमेत्तं पि ॥४७४८॥ मंस व सोणियं वा, मज वा अस्थि एवमऽवि मते ! । कि संलिहामि ? तो णं, स सूरिणा एव भणियन्वो ॥४७४९।। "न हु ते दव्वसंलेहं, पुच्छे पासामि ते किसं । कीस ते अंगुली भग्गा, भावं संलिह मा तुर" ॥४७५०॥ "इंदियाणि कसाए य, गारवे य किसे कुरु । ण चेयं ते पसंसामि, किसं साह ! सरीरगं" ॥४७५१।। सिलोयजुयलं चेयं, वुत्तं वत्थव्वसूरिणा । आराहणानिमित्तेणं, आगयप्पडिबोहणे ॥४७५२॥ || एवं परोप्पर सइ, सुकयपरिक्खाण उभयपकखाण । भत्तपरिन्नाकाले, वं पि ण होज असमाही ॥४७५३॥ ॥३६९॥ Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला प्रतिलेखनाद्वार|स्वरूपम् ।। ॥३७०॥ अइरभसकयाणं पुण, पाएण पओयणाण पजते । धम्मऽत्थसंगयाण वि, न विवागो निव्वुई जणइ ॥४७५४॥ इय धम्मतावसाऽऽसम-समाए संवेगरंगसालाए। मरणरणजयपडागो-वलंभनिविग्घहेऊए ॥४७५५॥ आराहणाए पडिदार-दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमे परिच्छ ति, सत्तमं दारमुवइट्ठ ॥४७५६॥ विहिओभयपकखपरिकखणे वि, नाऽऽराहणऽस्थिणो कजं । जीए विणा निविग्धं, संपञ्जइ भाविकालम्मि ॥४७५७।। तं पडिलेहं एत्तो, कित्तेमि सा पुणो भवइ एवं । किर निजामगसूरी, सुगुरुपरंपरयपत्तेण ॥४७५८॥ खबगस्सुवसंपन्नस्स, तस्स आराहणाए वकूखेवं । दिव्वेण निमित्तेणं, पडिलेहइ अप्पमत्तमणो ॥४७५९॥ रजं खेत्तं अहिवइ-गणमऽप्पाणं च पडिलिहिताणं । तमऽविग्धम्मि पडिच्छइ, अप्पडिलेहाए बहुदोसा ॥४७६०॥ परओ वा तं नाउ', पारगमिच्छंति इहरहा नेव । सिवखेमसुभिक्खेसुं, निव्वाधाएण पडिवत्ती ॥४७६१।। इहरा रायाऽऽईणं, सरूवपडिलेहणाए विरहम्मि । आराहणाए विग्धो वि, होज हरिदत्तमुणिणो व्य ॥४७६२॥ तहाहि संखपुरे नयरम्मि, पसिद्धिपत्तो नराहिवो आसि । सिवभद्दो नामेणं, महाबलो विजियसत्तुकुलो उवरोहिओ य वेय-प्पमोकखनीसेससत्थकुसलमई । मतिसागराभिहाणो, अहेसि से सम्मओ बादं तेण य राया अणवस्य-मेव निबिग्घरजमुहहेउ । दुग्गइनिबंधणेसु वि, पयट्टियो 'जन्नकज्जेसु १ जन्नकज्जेसु = यज्ञकार्येषु । ॥४७६३॥ ॥४७६४॥ ॥४७६५॥ ॥३७॥ Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गुगशेखर पूरि देशनायां अह एगम्मि अवसरे, समोसढो नयरचाहिरुजाणे । बहुसमणसंघसहिओ, सूरी गुणसेहरो णाम ॥४७६६।। तव्यंदणवडियाए, सबालबुड्ढाऽऽउलो नगरलोगो। वाहणजाणाऽऽरूढो, महाविभूईए तत्थ गओ ॥४७६७।। राया वि तम्मि समए, तेणेव पुरोहिएण सह तुरए । आवाहिउँ पयट्टो, पुरस्स बहियाविभागम्मि ॥४७६८।। अह तं नयरीलोयं, इंतं विणियत्तमाणमऽवि दट्ट। कोऊहलेण रन्ना, पुटुं कि अज्ज को वि महो? ॥४७६९।। जेणेस जणो एवं, पवराऽलंकारभूसियसरीरो!। निययविहवाऽणुसारेण, सव्वओ वियरइ जहिच्छं ॥४७७०।। सिहो य परियणेणं, परमत्थो तो सविम्हओ राया। उजाणे तम्मि गओ, वंदिय सूरि निसन्नो य ॥४७७१॥ तो रायपमुहपरिसं, उदिसि मूरिणा वि धम्मकहा। पारद्वा जलहरगजि-गहीरघोसाए वाणीए ॥४७७२।। जीवदयास्वरूपम् । ॥३७॥ हंभो नरवर ! नीसेस-सस्थपरमत्थसंगया एत्थ । सलहिजइ जीवदया, एक च्चिय सव्वसोकखकरी ॥४७७३।। एयाए न विउत्तो, ससि व्व स्यणि विणा मणागं पि । पावइ सोहं धम्मो, तवनियमकलावकलियो वि ॥४७७४॥ एयाए निरयमणा, गिहिणो वि गया सुरिंदभवणेसु । एयविमुहा य मुणिणो वि, नरयमइदुहकरं पत्ता ॥४७७५|| जो बंछइ अच्छिन्न', सोकखमऽतुच्छ तहाऽऽयं दीहं । सो कप्पमहापायव-लयं व पालेइ जीवदयं ॥४७७६।। सुमुणिपणीओ वि सुजुत्तिओ वि, जो नाम जीवदयारहिओ। सो भीमभुयंगो इव, धम्मो दूरेण हेयव्यो ॥४७७७।। एवं भणिए गुरुणा, जागविहिपरूवगम्मि नरवइणा । उवरोहियम्मि दिट्ठी, कुवलयदलसच्छहा खित्ता ॥४७७८॥ ||३७१॥ Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पुरोहितरोपे मुनिकृतं वेदादिशात्रनिरूपितं जीवदया स्वरूपम्। ॥३७२॥ उवरोहिएण तत्तो, अंतो पसरततिव्वरोसेण । भणियं हंहो मुणिवर !, तुममऽम्हं दूससे जागं ॥४.७९॥ वेयऽत्थं अमुणे तो, पुराणसत्थाण किपि परमऽत्थं । अवियाणमाणगो वि हु, अहो ! सुधिद्वत्तणं तुज्झ ॥४७८०॥ गुरुणा भणियं भद्दय !, किमेवमुल्लवसि रोसवसगो तं । वेयपुराणाण तुमं, परमऽत्थं नेव मुणसि ति ॥४७८१।। कि भद्द ! तुज्झ सत्थेसु, पुव्वमुणिविरइएसु सव्वत्थ । जीवदया न कहिजइ, तब्वयणं वा न सुयमेयं ॥४७८२॥“यो ददाति सहस्राणि, गवामऽश्वशतानि च । अभयं सर्वसत्त्वेभ्य-स्तद्दानमऽतिरिच्यते ॥४७८३।। समग्रावयवान् दृष्ट्वा, नरान् प्राणिवधोद्यतान् । पंगुभ्यश्छिन्नहस्तेभ्यः, कुष्ठिभ्यः स्पृहयाम्यहं ॥४७८४॥ | कपिलानां सहस्र तु, यो द्विजेभ्यः प्रयच्छति । एकस्य जीवितं दद्यात्, कलां नाऽर्हति षोडशी ॥४७८५।। | नाऽतो भूयस्तमो धर्मः, कश्चिदज्योऽस्ति भूतले । प्राणिनां भयभीतानां, अभयं यत्प्रदीयते ॥४७८६॥ वरमेकस्य सत्त्वस्य, दत्ता ह्यभयदक्षिणा । न तु विप्रसहस्रेभ्यो, गोसहस्रमऽलंकृतं ॥४७८७|| । अभयं सर्वसत्वेभ्यो, यो ददाति दयापरः । तस्य देहाद्विमुक्तस्य, भयं नास्ति कुतश्चन ॥४७८८|| । हेमधेनुधराऽऽदीनां, दातारः सुलभा भुवि । दुर्लभः पुरुषो लोके, यः प्राणिष्वभयप्रदः ॥४७८९॥ महतामपि दानानां, कालेन क्षीयते फलं। भीताऽभयप्रदानस्य, क्षय एव न विद्यते ॥४७९०॥ दत्तमिष्टं तपस्तप्तं, तीथसेवा तथा श्रुतं । सर्वाण्यभयदानस्य, कलां नाऽहन्ति पोडशी' ॥४७९१॥ यथा मे न प्रिया मृत्युः, सर्वेषां प्राणनां तथा । तस्मान्मृत्युभयत्रस्ता-स्त्रातव्याः प्राणिनो बुधैः” ॥४७९२॥ ॥३७२॥ Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ||३७३|| सं रं. ३२ " एकत्र क्रतवः सर्वे, समग्रवरदक्षिणाः । एकतो भयभीतस्य, प्राणिनः प्राणरक्षणं सर्वसच्चेषु यद्दानं, एकस च या दया। सर्वसम्प्रदानाद्धि, दयैवैका प्रशस्यते सर्वे वेदा न तत् कुर्युः सर्व्वे यज्ञा यथोदिताः । सर्वतीर्थाभिषेकाथ, यत् कुर्यात् प्राणिनां दया" इ भो महास! तुमं, नियसत्थत्थ' पि किं न सुमरेसि ? । परमत्थघडतं षि हु, पडिवञ्जसि जं न जीवदयं एवमणुससिओ सो, समणोवरि दढपओसमाऽऽवन्नो । थेवमुवसंतचित्तो, राया पुण भहगो जातो सूरी वि भव्वसत्ते, ठाविय धम्मे जिणप्पणीयम्मि । तत्तो विणिक्खमित्ता, विहरिउमऽन्नत्थ आरहो अपुव्वखेड कब्बड - पुराऽऽगराऽऽइसु चिर च विहरिता । पुणरवि तत्थेव पुरे, समोसढो उचियदेसम्म तत्थ य ठियस्स हरिदत्त - नामगो मुणिधरो निययगच्छ । मोत्तूण उत्तिमट्ट, काउ' कयकायसंलिहणो आगंतॄण महष्पा, पयओ पयपंकयं पणमिऊणं । भालयलरहयपाणी, विन्नविउ एवमादत्तो भयवं ! कुणह पसायं, संसारसमुद्दनावकष्पेणं । संलिहियस्सा अणसण - दाणेणाऽणुरहं मज्झ तो निययगणं आपुच्छिऊण, करुणापहाणचित्तेण । पडिवन्नं तव्वयणं, मुणिवडगुणसेहरेण लहु अह सोहणे मुहुत्ते, अविभाविय पत्थुयत्थपच्चूहं । सहस श्चिय मुणिवडणा, सो ठविओ उत्तिमम्मि ||४८०४ || जाया पुरे पसिद्धी, ताहे भत्तीए कोऊहल्लेण । अणवरयमेड़ लोगो, वंदणवडियाए खवगस्स तस्य सिवभद्दनराऽहिवस्स, समयम्मि तम्मि जेसुओ । अवितक्रियाऽऽगमेणं, रोगेणं आउरो जाओ ||४८०६ || I ||४८०३|| ||४८०५|| ।।४७९३॥ ॥४७९४ ॥ ||४७९५ || ॥ ४७९६ ॥ ||४६९७|| ||४७९८ || ४७९९ ॥ ॥ ४८०० || ।।४८०१ ।। ||४८०२ ।। ॥ हरिदत्तमुनेः अनशनस्वीकारः । 1139311 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला राजपुत्ररोगे जिनशासनलघुत्वदूरीकरणाय | राज्ञः समीपे मुनेः गमनम् । ॥३७४॥ वाहरिया वरवेजा, कया तिगिच्छा विचित्तमंताऽई । उवजुजिया तहा वि य, पडियारो से न संपत्तो ॥४८०७।। किंकायव्वयवाउल-मणो य भूमीवई तओ बाढं । विच्छायवयणकमलो, सोगं का समाढत्तो ॥४८०८॥ एत्थ'तरम्मि तेणं, चिरकालच्छिद्दपेच्छणपरेण । धम्मपदुद्वेण पुरो-हिएण लद्वाऽवगासेण ॥४८०९।। भणियं देव ! कहं चिय, होइ सुहं तत्थ जत्थ निग्गंथा । अप्पथावे वि कुणंति, मरणमऽसणं परिचइउ॥४८१०॥ कहिओ य समग्गो उत्ति-मट्ठट्ठियखमगसाहुवुत्ततो। सुणिऊण तं च राया, अञ्चतं रोसमाऽऽवन्नो ॥४८११॥ आणत्ता नियपुरिसा, अरे इमे साहुणोऽम्ह विसयाओ। तह कुणह जहा सिग्घ, सव्वे वि य नीहर'ति ति ॥४८१२।। तो तेहि मूरिणो नर-वइस्स आणा निवेइया पुरओ। अह एगेणं मुणिणा, पयंडविजाबलजुएण ॥४८१३॥ जिणसासणलहुयत्तण-मऽवलोइय जंपियं सरोसेण । हंहो मूढा ! निम्मेर-मेवमुल्लवह कि तुब्भे ॥४८१४॥ किन मुणह मुणिणो जत्थ, समयसत्युत्तजुत्तिअविरुद्ध । धम्म किरियं पवजति, जंति असिवाऽऽइणो तत्तो ॥४८१५। भावे वि तेसि कहमऽवि, सकम्मुणो चेत्र एस अवराहो । साहसु कीस कुप्पह, विहलं चिय १कुप्पइ तुम्ह ॥४८१६॥ ता अम्ह गिराए निवं, मग्गे ठावेह मोयह कुतकं । ते कि भिचा सासे ति, जे प न कुपहपवणं ॥४८१७।। एवं भणिए पुरिसेहि, जंपियं समण ! मा बहु वयसु । जइ अच्छिउमिच्छसि ता, गंतु सयमेव सिकरखवसु ॥४८१८।। अह सो पुरिसेहि समं, गओ समीवम्मि पहइनाहस्स । आसीवायपुरस्सर-मेवं वोत्तुं पबत्तो य ॥४८१९॥ १ कुप्पद तुम्ह = कुप्यते युष्माभिरित्यर्थः । ॥३७४॥ Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मुनि-उपदेशेन कुग्रहापरित्यागे भयदर्शनेन नृपस्य प्रतिबोधः। ॥३७५॥ नरनाह ! न जुत्तं तुझ, थम्मे विग्धं पकप्पिउं एवं । धम्म पालेत च्चिय, वुढि पावंति भूवइणो ॥४८२०॥ तं पुण समणाण समय-वुत्तकिरियापवन्नचित्ताण । समदिट्ठीए पडणीय-लोयपडिसेहणेण भवे ॥४८२१।। मा य तुमं मुणसु इमे, समणा कि कोविया वि काहिन्ति । नणु अइमहिजमाणं, चंदणमऽवि मुयइ हव्ववहं ॥४८२२॥ एमाऽऽइ भूरि भणिओ वि, भूवइ जा न कुग्गहं मुयइ । ता तेण मुणिवरेणं, दुट्ठी त्ति विभाविउ विहियं ॥४८२३।। चलिरथिरथोरथंभ', कंपिरमणिकुट्टिमं टलंतसिरं । विहडंतपट्टसालं, नमंतवरतोरणाऽवयवं ॥४८२४|| पकखुभियभित्तिभागं, सव्वत्तो वेवमाणपागारं । पल्हत्थसंधिव'धं, विजासत्तीए तब्भवणं ॥४८२५॥ अह तं तहाविहं पे-च्छिऊण भीओ निवो सबहुमाणं । चलणेसु निवडिऊणं, साहु विनविउमाऽऽढत्तो॥४८२६।। भयवं! उवसमसारो, दयाऽऽगरो दमधरो तुमं चेव । तुममेव भयाऽवडनिवडि-याण हत्थाऽवलंबो सि ॥४८२७।। ता खमसु कलुसमइणो, एकं दुब्बिलसियं ममं एयं । न पुणो काहामि पसीय, इण्डिं नियदुविणेये व्व ॥४८२८।। न मुणि'द ! काउमेवं, मणसा वि कया वि संपहारेमि । कि तुं सुयविहुरयाए, दुट्टवएसा विहियमेयं ॥४८२९।। इन्हिं च तुज्झ सामथ-मंथमंथिजमाणमणजलही। इय वइयरववएसा, विवेयरयणाऽऽयरो जाओ ॥४८३०।। ता पजत्तं पुत्तेण, तेण तेण वि य रञ्जरडेण । जं तुम्हें पयपंकय-पडिकूलत्तेण मे होही ॥४८३१॥ अह पणयवच्छलेणं, मुणिणा भीओ ति भावि भूवो । आसासिओ पसंता-ऽऽणणेण महुरेहि वयणेहि ॥४८३२।। १ हचवह = हव्यवाहम् = अग्निम् । ॥३७५॥ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पृच्छाद्वारस्वरूपम् । ॥३७६|| एत्थंतरम्मि सड्ढो, जिणदासो तप्पभावपरितुट्ठो। वागरइ नरवई देव !, नूणमेयस्स वरमुणिणो . ॥४८३३।। नामग्गहणेण वि उवसमंति, गहभूयसाइणीदोसा। चलणकखालणपयसा, पसमंति उदग्गरोगा वि ॥४८३४॥ एवं सोचा रण्णा, मुणिपयपकूरखालणोदगेण सुओ। अभिसित्तो तव्वेलं च, पगुणदेहत्तण पत्तो ॥४८३५॥ तो तम्माहप्पुप्पेहणेण, निच्छइयधम्मसारत्तो। जिणधम्म पडिवनो, राया साहुस्स बयणेण ॥४८३६।। तत्तो सद्धम्मविरुद्ध-जंपिरं तं पुरोहियं अहियं । सुमुणिजणपञ्चणीयं, निव्वासेऊण नयरीओ ॥४८३७।। राया सचिड्ढीए, सव्वेणं आयरेण खवगस्स । उज्झियनियकायव्यो, बहुमाणं काउमाऽऽरद्धो ॥४८३८॥ एवं हरिदत्तमहा-मुणिस्स लीणस्स उत्तिमट्ठम्मि । समुवडिओ वि विग्यो, अइसइणा झत्ति पडिखलिओ ॥४८३९।। एवं विहा य अइसय-समन्निया केत्तिया व होहिति । ता तढम चिय विग्घ, पडिलेहिय उजमेयव्वं ॥४८४०॥ इय समयसिधुवेलोवमाए, संवेगरंगसालाए। मरणरणजयपडागो-बलंभनिबिग्घहेऊए ॥४८४१।। आराहणाए पडिदार-दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमणे वुत्तं, पडिलेहणदारमऽट्ठमग' ।।४८४२॥ पच्चूहाणं पडिलेहणे वि, नो जं विणा कुसलमट्ट। काउं पारइ खवगो, तं पुच्छादारमऽह भणिमो ॥४८४३॥ अह वत्थव्वगसूरी, णियगच्छगए तवस्सिणो सव्वे । वाहरिऊणं जंपइ, एसो खबगो महासत्तो ॥४८४४॥ निस्साए तुम्ह काउं', वंछइ आराहणाविहि अणहं । जइ पाणगाऽऽइदव्वाणि, खवगसुसमाहिकारीणि ॥४८४५।। सुलभाणि एत्थ खेत्ते, तुब्भे एयं च पडियरह सम्मं । ता साहह जेणेमं, महाऽणुभावं पडिच्छेमो ॥४८४६॥ ॥३७६॥ Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रतीच्छाद्वारस्वरूपम्। ॥३७७॥ तो जइ सहरिसमिय ते, भणंति सुलभाणि असणमाऽऽईणि । अणुगिण्हह खवगमिमं, सज्जा अम्हे वि एत्थऽत्थे ॥४८४७॥ ताहे पडिच्छियव्वो, खवगो इय होज तस्स निविग्धा। पंछियसिद्धी न परो-प्परं च थे पि असमाही ॥४८४८॥ निजावगाऽऽयरियाण, गणंतरादाऽऽगयस्स खवगस्स । णिज्जावगसाहूण य, पुच्छा सव्वेसि गुणजणिगा ॥४८४९॥ तदऽपुच्छणे परोप्पर-मऽचियत्तं भत्तपाणविरहे य । खवगस्स वि असमाही, एमाऽऽई होति बहुदोसा ॥४८५०॥ इय निव्वुइपहसंदणसमाए, संवेगरंगसालाए । मरणरणजयपडागो-वलंभनिन्बिग्घहेऊए ॥४८५१॥ आराहणाए पडिदार-दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमणे कहियं, नवमं पुच्छापडिदारं ॥४८५२॥ जहविहिकयपुच्छस्स वि, उत्तरकायव्यसंगयं सम्मं । खवगं पडुच्च संपइ, पडिच्छदारं पवकूरखामि ॥४८५३।। पुचपवंचियविहिणा, खमगं समुवट्ठियं पडिच्छंति । सव्वाऽऽयरेण मुणिवइ-तवस्सिणो उजया नवरं ॥४८५४।। जइ तत्थ गणे कहमऽवि, समकालं चिय उवट्ठिया दोन्नि । खवगा तेसि एक्को, पढम चिय संलिहियकाओ ॥४८५५।। जो सो संथारगओ, चयइ सरीरं जिणोवएसेण । बीयो संलिहइ तणु, उग्गेहि तवोविसेसेहि ॥४८५६।। तइयं च पुणो खवगं, वारेज उवट्ठियं पि विहिपुव्वं । पडिचरगाणमऽभावे, समाहिविगमो भवे इहरा ॥४८५७|| अहव पहुप्पंति कहंपि, तस्स जोग्गा वि पवरपडियरमा । तदऽणुन्नाओ संतो, ता सो वि पडिन्छियव्यो त्ति ॥४८५८।। तह भत्तपच्चखाया, जइ सो नो पत्थुयऽत्थनित्थरणं । काउंतरेज लोगेण, जाणिओ पेहिओ य भवे ॥४८५९॥ ता तस्स द्वाणम्मि, बीयो संलेहणाकरी साहू । ठवियव्यो रइयव्वा, तदंऽतरे १चिलिमिणी सम्म ॥४८६०॥ १ निलिमिणी = जवनिका = ५।। ॥३७७॥ Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||३७८॥ तो जेहिं पुव्वं सो, सुओ व दिट्ठो व होज्ज तो तेसिं । वंदिउसुवागयाणं, दंसेयव्त्रो मणागं पि इहरा होज्जुडाहो, पत्रयणखि साऽऽइया महादोसा । चिलिमणिवाहिठिय च्चिय, तेणं वंदाचियव्वा ते गणसंकमणं काउ, विहिणा एएण विहडियममत्ता । आणं आराहित्ता, करंरांत दुकूखकूखयं धीरा इय सिरिजिणचंद मुणिंद - रइयसंवेगरंगसालाए । मरणरणजयपडागो-वलंभनिव्विग्घहेऊए आराहणाए पडिदार - दसगमइयम्मि बीयदारम्मि । गणसंकमे पडिच्छत्ति, दसममुत्तं पडिहारं तब्भणणाओ य पुणो, परगणसंकमणनामगं एयं । मूलद्दारच उके, भणियं दारं दुइज्जं पि ॥ परगणसंकमाऽभिहाणं बीयं मूलिल्लदारं समत्तं ॥ ! दव्वे खेत्ते काले, भावम्मि य सव्वहा धुयममत्तो । भयवं भवंऽतयारी, निरंऽजणो जयह वीरजिणो परिकम्मियप्पणो वि हु, कयरपरगणसंकमस्स वि य जम्हा । अव्बुच्छिन्नममत्तस्स, नत्थि आराहणा तम्हा ||४८६८ || भणिउ' गणसंकमणं, इन्हिं वोच्छं ममत्तवोच्छेयं । तम्मि य पडिदाराई, कमेण एयाई नव होन्ति ॥ ४८६९ || आलोयणाविहाणं, सेज्जा २ संथारओ य निज्जवया ४ | दंसण ५ हाणी ६ पच्च - कुवाणं ७ तह खामणा खमणा९ ।। ४८७० ॥ अब्भुवगओ वि खमगो, गुरुणा नाऽऽलोयणं विणा सुद्धि । पावइ जं ताऽऽलोयण - विहाणदारं परूवेमि ||४८७१ ॥ किर भगइ गुरु aai, विहिणा महुरकूवरं गणसमकूखं । हो देवाऽणुप्पिय !, सम्मं संलिहियकाओ सि ||४८७२ || सम्मं पवन्नसामन्नवन्नियाऽसेस किच्च निरओ सि । सम्मं सीलगुणाऽऽगर - गुरुणपयसेत्रणपरो सि ॥४८६७॥ ||४८७३ ।। ॥४८६१।। ॥ ४८६२ || ||४८६३ ।। ॥४८६४॥ ॥४८६५।। ||४८६६ ॥ ममत्वव्युच्छेदमूलद्वारे आलोचनाविधानादि द्वाराणि । ॥ ३७८ ॥ Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३७९ ॥ ||४८७४ ।। 11820411 सम्मम पुन्नदुर्लभं परमं पयत्रिं तुमं पवन्नो सि । ता एतो सविसेसं, मुक्काऽहंकारममकारो अदुज्जयं पि इंदिय - कसायगारवपरी सहाऽणीयं । निज्जिणिऊणं सम्मं, उवसंत विसोत्तियातावो आलोएस विहीए, सुविहिय ! हियमऽप्पणो समीहंतो । दुच्चरियमणुयमेत्तं पि, इह पुणाऽऽलोयणविहाणे ||४८७६ || आलोयण दायव्वा, केवइकालाउ कस्स २ केणं २ वा । के य अदाणे दोसा ४, के य गुणा होन्ति दाणम्मि ५ ।।४८७७।। कह दायव्वा यता ६, आलोएयव्वयं च कि गुरुगो। कह व दवावेयव्वा, पच्छित्त फलं च१० दाराई ||४८७८ ।। ज वि हु पइदिणमपमत्त - माणसो जयह सव्चकिच्चेसु । कंटकवेहं व पहे, तहा वि किपि हु अईयारं ||४८७९ ।। आज सावञ्जविवञ्जगो वि, कम्मोदयस्स दोसेण । कत्थई किच्च विसेसे, तस्स य सुद्धि समीहन्तो ॥ ४८८० || पक्खियच उमासाऽऽसु नियमेणाऽऽलोयणं मुणी देजा । गिण्हेजऽभिग्गहे पुण, पुव्वग्गहिए निवेत्ता एमेव उत्तिमट्ठे, संवेगपरेण सीयलेणाऽवि । आलोयणा हु देया, जाणियजिणत्रयणसारेण इय जेत्तियकालाओ, देया आलोयण त्ति निद्दि । एतो जारिसयस्सा, देया सा तं पवकूखामि पड जह रोगो, कुसलस्स चिगिच्छगस्स लोगम्मि । लोगुत्तरे वि तह कुसल - सूरिणो भावरोगो वि ॥ ४८८४ ॥ कुसलोय सो चिय इहं, दोसस्स नियाणमाऽऽड़ जो मुणइ । अच्च तमप्पमाई, सव्वत्थ समो य सो दुविहो ||४८८५|| आगमओ सुयओ वा, आगमओ छव्विहो विणिद्दिट्ठो । केवल १ मणो - हि २-३ चोदस ४- दस ५ नव ६ - पुब्बी य नायव्वो । ।।४८८१ ।। ।।४८८२ ।। ।।४८८३ ।। ॥४८८६॥ आलोचनाविधानद्वारे कियत्कालादि दश द्वाराणि । ॥ ३७९ ॥ Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शोधिस्वरूपम् करणाकरणे गुणदोषाश्च । ॥३८०॥ कप्पपकप्पो य सुए, आणाइत्तो य धारणाए य । एसो वि हु कारणओ, कुसल इव जिणेहऽणुनाओ ॥४८८७।। जह किर विभंगिणो रोग-कारणं ओसहं च तस्समणं । नाउ विविहाऽऽमइणं पि, दिन्ति विविहोसहसमूहं ॥४८८८।। पाति तदुवओगेण, रोगिणो तकखणेण रोगखयं । निव्वुइमऽणहं च सया, एसेवुवमाओ इहई पि ॥४८८९॥ विभगिणो इव जिणा, रोगी साहू य रोग अवराहा । सोही य ओसहाई, सुद्धचरणं तु आरोग्गं ॥४८९०॥ जह य विभागिकएहि, रोग नाऊण वेजसत्थेहिं । भिसजा करिति किरियं, तह पुव्वधरा वि सोहिति ॥४८९१॥ कप्पपकप्पधरो चिय, आयारखमाऽऽइगुणगणोवेओ। सोहेइ भव्वसत्ते, सोहीए जिणोवइवाए ॥४८९२॥ जंघाबलहाणीए, देसंऽतरसंठियाण दोण्हं पि । अग्गीयगूढवियडणा, सोही आणाए एस विही ॥४८९३॥ असई कयं विसोहि, अवधारियसयलतत्ततम्मत्तो। तह चेव ववहरंतो, धरणाजुत्तो मुणेयव्यो ॥४८९४॥ निज्जुत्तीसुत्तऽत्थे, पीढधरो विय किलेत्थ जोगो ति । कालं पडुच्च नेओ, जीयधरो जो वि गीयत्थो ॥४८९५।। सेसा न हो ति जोगा, जह कूडचिगिच्छगा उ अवियड्ढा । रोगविवुड्ढेि मरणं च, रोगिमणुयाण उवणेति ॥४८९६।। पावेंति य ते गरिहं, लोए दंड' च निवसयासाओ। लोउत्तरे वि एवं, जोएजा सव्वमेय ति ॥४८९७।। कूडाऽऽलोइयसोही-दाणं विवरीयदोसपरिवुड्ढी । तत्तो चरणाऽभावो, मरणं पुण एत्थ नायव्वं ॥४८९८॥ गरिहा भवंऽतरेसु वि, जिणवयणविराहगाण गरिहेसु । ठाणेसु समुप्पत्ती, दंडो पुण दीहसंसारो ॥४८९९।। all. १ विङ्गिनः = वैद्याः (अनुमानात् ) । ॥३८०॥ Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला यादृशेन आलोचना देया इति द्वारम् । आलोयणारिहेसो, उस्सग्गध्ववायओ विणिदिहो। सा जारिसेण देया, तारिसयं संपयं वोच्छं ॥४९००|| जाइकुलविणयनाणे, दंसणचरणेहिं होइ संपन्नो। खंतो दंतो अमाई, अपच्छयावी य बोधव्यो ॥४९०१॥ जाईकुलसंपन्नो, पायमऽकजन सेवइ कहिं चि । आसेविउंच पच्छा, तग्गुणओ सम्ममाऽऽलोए ॥४९०२॥ विणएण उ संपन्नो, निसेजकिइकम्ममाऽऽइविणएणं । आलोएइ जहुत्तं, सुद्धसहावो सयं पावं ॥४९०३।। नाणेण उ संपन्नो, दोसविवागं वियाणि घोरं । आलोएइ सुहं चिय, पायच्छित्तं च अवगच्छे ॥४९०४॥ सुद्धो अहं ति सम्म, सद्दहई दसणेण संपन्नो। चरणेण उ संपन्नो, न कुणइ भुजो तमऽवराहं ॥४९०५।। अवियडिए य चरित्तं, न सुज्झइ मे त्ति सम्ममाऽऽलोए । खेतो आयरिएहि', फरुसं भणिओ वि नो रूसे ॥४९०६।। दंतो समत्थु वो?', पच्छित्तं जमिह दिजए तस्स । न पलिउंचे व अमाई, अपच्छयावी न परितप्पे ॥४९०७॥ एयारिसेण तम्हा, दायवाऽऽलोयणा जइजणेणं । संबिग्गेणऽप्पाणं, कयथमिय मन्त्रमाणेणं ॥४९०८॥ परलोयम्मि अवाया, एएसि दारुण त्ति दोसाणं । धन्नो हं जस्स गुरू, इहेव ते मे विसोहिन्ति ॥४९०९॥ सोहीए अभीएणं, अपुणक्करणुजएण दोसाणं । नो पडिवक्खजुएणं, जमेस भणिओ अजोगो त्ति ॥४९१०॥ आकंपइत्ता १ अणुमाणइत्ता २, जं दिट्ठ'३ बायरं ४ च सुहुमं ५ वा। छन्नं ६ सदाऽऽउलयं ७, बहुजण ८ .१अव्वत्त ९ तस्सेवी १०॥ [दारगाहा] ॥४९११॥ १ अच्चन्त पाठां० । ॥३८॥ Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला "आकम्पयित्वा" इत्यादि दशदोषाणां | स्वरूपम् । ॥३८२।। वेयावच्चाईहिं', पुव्वं आकंपइत्तु आयरियं । आलोएइ कहं मे, थेवं वियरेज पच्छित्तं ॥४९१२॥ तथाहिभत्तेण व पाणेण व, उवगरणेणं च कीइकम्मेणं । आकंपेऊण गणि, करेइ आलोयणं कोई ॥४९१३॥ आलोइयं असेसं, होही काही अणुग्गहमिमो त्ति। इय आलोइंतस्स उ, पढमो आलोयणादोसो ॥४९१४॥ नाऊण विसं पुरिसो, जह को वि पिवेज जीवियऽत्थी उ। मन्नतो हियमाहियं, सल्लविसोही तहेसा वि ॥४९१५॥ कि एस उग्गदंडो, मिउदंडो व त्ति एवमऽणुमाणे । अहव अबलो त्ति थेवं, पच्छित्तं मज्झ देजाहि ॥४९१६॥ धन्ना ते भगवंतो, सुट्ठ २निसट्ठ' च जे कुणंति तवं । वयइ निहीणो खु अहं, जं न समत्थो तवं काउ' ॥४९१७।। जाणह य मज्झ थाम, गहणीदोबल्लया अणाऽऽरोग्गं । तुम्ह पभावेण इमं, सोहि बहु नित्थरिस्सामि ॥४९१८॥ अणुमाणेऊण गुरु', एवं आलोयणं तओ पच्छा । कुणइ ससल्लो ता सो, बीयो आलोयणादोसो ॥४९१९॥ गुणकारओ त्ति भुंजइ, जहा सुहऽत्थी अपत्थमाऽऽहारं । पच्छा विवागकडुयं, सल्लविसोही तहेसा वि ॥४९२०।। दिट्ठा उ जे परेणं, दोसा बियडेइ ते च्चिय न अन्ने । सोहिभया जाणंतु व, एसो एयाऽवराहो ति ॥४९२१।। मोहेण मोहियमई, अद्दिट्ट' सम्वहा निगृहे तो। आलोएइ जं तं, तईओ आलोयणादोसो ॥४९२२॥ जह वालुयाए अवडो, पूरइ उक्कीरमाणओ चेव । तह कम्माऽऽयाणकरी, सल्लविसोही इमा होइ ॥४९२३॥ १ निसट्ट% प्रचुरम् । ॥३८२॥ Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आलोचनायाः चतुर्थादिनवमपर्यन्तदोषाणां स्वरूपम् । ॥३८३॥ बायरवडवराहे, जो आलोएड सुहमए नेय । अहवा बहुमे वियडइ, वरमन्नतो उ एवं तु ॥४९२४॥ जो सुहमे आलोयह, सो किह नाऽऽलोए बायरे दोसे । अवा जो बायरए, वियडइ सो किन सुहुमे उ॥४९२५।। वायरमाऽऽलोएइ, वयभंगो जत्थ जत्थ से जाओ। पच्छाएइ य सुहमं, चउत्थओ वियडणादोसो ॥४९२६।। जह कंसियभिगारो, अंतो मइलो वि सुद्धओ बाहिं। अंतो ससल्लदोसा, सल्लविसोही तहेसावि ॥४९२७॥ केवलइ च्चिय सुहुमे, आलोयइ थूलए उ गोवेइ । भयमयमायासहिओ, भवइ य सो पंचमो दोसो ॥४९२८॥ रसपीयलं व कडयं, जह वा जुत्तीसुवन्नकडयं च । जह व जउपूरकडयं, सल्लविसोही तहेसा वि ॥४९२९।। जइ मूलगुणे उत्तर-गुणे य कस्सइ विराहणा होजा । पदमे बीए तइए, चउत्थए पंचमे च वए ॥४९३०॥ को तस्स दिजइ तवो, इय पच्छन्न पपुच्छिउ कुणइ । सयमऽवि पायच्छित्त, छट्ठो आलोयणादोसो ॥४९३१॥ अहवा आलोईतो, छन्न आलोयए जहा नवरं । निसुणेइ अप्पण च्चिय, न परो छट्ठो भवइ एवं ॥४९३२॥ मयतण्हाओ उदयं, इच्छह कूरं व चंदपरिवेसे । जो सो इच्छइ सोहिं, अकहेंता अप्पणो दोसे ॥४९३३॥ पकिखय-चाउम्मासिय-संवच्छरिएसु सोहिकालेसु । सदाऽउले कहेइ, दोसे सो होइ सत्तमओ ॥४९३४।। अरहट्टयडीसरिसी, अहवा २वुदंछिओवमा होइ । भिन्नवडसरिच्छा वा, सल्लविसोही इमा तस्स ॥४९३५॥ एकस्साऽऽलोइत्ता, जो आलोए पुणो वि अन्नस्स । ते चेव उ अवराहे, तं होइ बहुजणं नाम ॥४९३६॥ . १ केवलइ - केवलान् । २ वुदछि औषमा = यथा वृन्दे भुतं न गण्यते तथा इति प्रतिभाति B | ॥३८३॥ Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला आलोचनायाः अदाने दोषाः । ॥३८४॥ आलोइऊण गुरुणो, पायच्छित्तं पडिच्छिउ तत्तो। तमऽसद्दहओ पुच्छइ, अन्नन्न अट्ठमो दोसो ॥४९३७॥ पउणो वणो ससल्लो, जह संतावेइ आउरं पच्छा । तिव्वाहि वेयणाहिं, सल्लविसोही तहेसा वि ॥४९३८।। जो सुयपरियाएहि', अब्वत्तो तस्स निययदुच्चरियं । आलोयंतस्स फुड', णवमो आलोयणादोसो कूडहिरन्न' जह निच्छएण, दुजणकया जहा मेत्ती । पच्छा होइ अपत्थं, सल्लविसोही तहेव इमा ॥४९४०॥ ते चेव जोऽवराहे, सेवइ सूरी स होइ तस्सेवी । तस्स समीवे एसो, मम समदोसो त्ति नो दोही ॥४९४१॥ अइगरुयं मह दंड ति, मोहओ संकिलिट्ठभावस्स । आलोयंतस्स भवे, दसमो आलोयणादोसो ॥४९४२॥ लोहियदसियवत्थं, धोवह जह कोवि लोहिएणेव । सोहीकएण मूढो, सल्लविसोही तहेव इमा ॥४९४३।। पवयणनिन्हवयाणं, जह दुक्करयं तवं करें'ताणं । दूरं खु सिद्धिगमणं, सल्लविसोही तहेसा वि ॥४९४४॥ इय दस वि इमे दोसे, सो भयलज्जाओ माणमायाओ। निज्जूहित्ता सुद्धं करेइ आलोयणं खवगो ॥४८४५॥ नचलवलियगिहिभास-मूयढड्ढरसरं च मोत्तूण । आलोएड् स धन्नो, सम्मं गुरुणो अभिमुहत्थो ॥४९४६॥ इय जेणं दायब्वा, सविवक्खो सो समासओ भणिओ। जे य अदाणे दोसा, तीए ते संपयं वोच्छं ॥४९४७॥ लजाए? गारवेण२ य, बहुस्सुयमएण वा वि३ दुचरियं । जे न कहेंति गुरूणं, न हु ते आराहगा होति ॥४९४८॥ जाए कहिंचि खलिए, ला नो वियडणाए कायव्वा । सा णवरं करणीया, अकिञ्चपडिसेवणे णिच्च ॥४९४९।। १ चलवलियं = चलत्वम् । २ वियडणाए = आलोचनायाम् । ॥३८४॥ Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आलोचनायाः गुणाः । ॥३८९॥ णियडीकिलिट्ठचित्तो, बंधइ कम्म किलिट्ठमेव बहु । जीवो पमायबहुलो, किलिद्रुकम्मस्स य नियाणं ॥५००४॥ अइसकिलिट्ठकम्माऽणु-वेयणे जो उ होई परिणामो। सो संकिलिट्ठकम्मस्स, कारण जमिह पाएणं ॥५००५॥ तत्तो य भवविवड्ढी, तओग्य दुकखाई णेगभेयाई। इइ संकिलेसमूलं, नियडि चिय होइ नायव्वा ॥५००६॥ उम्मलणेण तीसे, संजायइ अज्जवं जओ तेण । आलोयण दायव्या, सोहिनिमित्तं च जीवस्त ॥५००७।। दकरकरणं च इमं, जं सेविज्जड सुहं पमाण्ण । दकख आलोइज्जइ, जहट्ठियं कम्मदीसाओ ॥५०००। लज्जाअभिमाणाऽऽड-महाबले णेगभवसयभन्थे । वियति जे अगणिउ, ते दुकरकारया लोए ॥५००९॥ पाविति वि ते चेव य, अकलंकाऽऽगहणं महासत्ता । भवसयविवागमहणि', जे आलोयंति इय सम्मं ।।५०१०॥ तिन्थयराऽऽणापालण-गुरुजणविणओ य सेविओ हो । आलोयणापयाणे, सम्म नाणाऽऽइविणओ य ॥५०११॥ । “विणओ सासणे मुलं, विणीओ संजओ भवे । विणयाओ विप्पमुक्कम्स, कओ धम्मो को तवी ॥५०१२॥ जम्दा विणयह कम्म, अट्टविहं चाउरंतमोकखाण । तम्हा उ वयंति विऊ, विणयो त्ति विलीणसंसारा ॥५०१३॥ जं जायड निस्मल्लो, नियमा आलोडऊण जइसत्थो । नो अन्नह ति तम्हा, निस्सल्लत्तं गुणो तीए ॥५०१४॥ न ह सज्झइ ससल्लो, जह भणियं सासणे धुयरयाणं । उद्धरियसध्वसल्लो, सुज्झई जीवो धुयकिलेसो. ॥५०१५।। तो उद्धांति गारव-रहिया मलं पुणब्भवलयाणं । मिन्छादसणमलं, मायासल्लं नियाणं च | मिन्छादसणसळ, मायासल्न नियाणं च ॥५०१६॥ रद्धरियमव्वमहलो. आलोडयनिदिओ गुममयासे । होड़ अडरेगलहो, ओहरियभगे ब्व भारवहो ॥५०१७) ॥३८९।। Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आलोचना “यथादातव्या" इति द्वारम् । ॥३९०॥ आलोयणागुणा खलु, इइ एवं वन्निया समासेणं । एत्तो जह दायव्वा, तह वोच्छं तत्थिमा मेरा ॥५०१८॥ वखेवविरहिएण' पसत्थदव्याऽऽइजोग२ सुदिसाए । विणएण मुज्जुणाऽऽसे-वणाऽऽइलोमेण छस्सवणा ॥५०१९॥ वकूखेवविरहिएणं, निच चिय जइजणेण होयव्वं । मोत्तण संजमपयं, विसेसओ वियडणाए उ ॥५०२०॥ विहिं तिहिं वा दिवसेहि, दोयव्याऽऽलोयण त्ति तो सम्मं । सुत्तविउद्घो हियए, अवराहपए निवेसेज्जा ॥५०२१॥ तो ऋजुभावमुवगओ, सव्वे दोसे सरितु तिकखुत्ता। लेसाहिं विसुज्झतो, उवेइ सल्ल समुद्धरिउ ॥५०२२॥ पच्चाऽऽगयसंवेगो, सम्मं वियडेज तह जहा कम्मं । परिणामविसेसेणं, छिदेज भवंतरकयं पि ॥५०२३॥ दव्वाऽऽइया य चउरो, एकेक दुहा पसत्थमऽपसत्था । अपसत्थे वज्जेउ', पसत्थएसुं तु आलोए ॥५०२४॥ अमणुन्नधनरासी, अमणुन्नदुमा य होति दव्वम्मि । खेत्तम्मि भग्गझामिय-घरऊसरपमुहठाणाई ॥५०२५।। काले दड्ढतिही तह, अमावसा अट्ठमी य नवमी य । छट्ठी य चउत्थी बा-रसी य दोहं पि पक्खाणं ॥५०२६॥ तह संझागयरविगय-पमोकखनकखत्तअसुहजोगा य । भावे य रागदोसा, पमायमोहाऽऽदओ अहवा ॥५०२७।। एएसु नाऽऽलोए, आलोएज्जासु तविवखेसु । दब्वे सुवन्नमाऽऽईसु, खीरदुमाऽऽईसु वाऽलोए ॥५०२८॥ उच्छवणे सालिवणे, चेहरे चेव होइ खेत्तम्मि । गंभीरसाऽणुनाए. पयाहिणाऽऽवत्तमुदए य ॥५०२९॥ पुव्वुत्तसेसतिहिरिकख-करणजोगाऽऽडा सुकालम्मि । भावे मणाऽऽइपसमे, उच्चाऽऽइठिएमु य गहेसु ॥५०३०॥ सोमग्गहलग्गेसु व, पुन्नेसु पसत्थभावजणगेसु । सुहदव्वाऽऽइसमुदओ, जोगो पुण एत्थ विन्नेओ ॥५०३।। ॥३९ ॥ Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आलोचयितव्यविषयद्वारम् । ॥३९॥ सुदिसाओ पुण पुच्चुत्तराउ, अहवा चरति जिणमाऽऽई। जा नवपुची जीए, जीए जिणचेइयाई वा ॥५०३२॥ तत्थजइ पुव्वमुहाऽऽयरिओ, तो इयरो ठाइ उत्तराभिमुहो। अह उत्तरआयरिओ, तो इयरो ठाइ पुन्चमुहो ॥५०३३।। पाईणोदीणमुहो, चेइयत्तो व्य मुहनिसनो य। आलोयणं पडिच्छइ, परोवयारेकरसियमणो ॥५०३४॥ भत्तिबहुमाणपुच्चग-मुचियं दाऊणमाऽऽसणं गुरुणो । काऊण य किडकम्म, कयंजली अभिमुहो य ठिओ॥५०३५।। संविग्गभवुविग्गो, विसयविरत्तो य सो महासत्तो। उक्कोसेणुकुडुओ, जइ पुण अरिसाऽऽइरोगत्तो ॥५०३६॥ बहुपडिसेवी य भवे, अणुनवेउ' तओ निसेजगओ। भत्तिविणउत्तमंगो, वियडेजा अवितहं सव्वं ॥५०३७।। जह बालो जंपतो, कञ्जमऽकजं च उज्जुओ भणइ । तं तह आलोएजा, मायामयविप्पमुको य ॥५०३८॥ दुविहेणऽणुलोमेणं, आसेवणवियडणाऽभिहाणेणं । आसेवणाऽणुलोम, जं जह आसेविअं वियडे ॥५०३९॥ आलोयणाऽणुलोम, गुरुगऽबराहे उ पच्छओ वियडे । पणगाऽऽइणा कमेणं, जह जह पच्छित्तवुड्ढीओ ॥५०४०॥ तह आउट्टियदप-प्पमायओ कप्पओ य जयणाए । कज्जे वा जयणाए, जहट्ठियं सव्वमाऽऽलोए ॥५०४१।। चउसवणा साहणं, छस्सवणा साहणीण नायब्धा । सा पुण गुरुम्मि वुड्ढे, वुड्ढाए अप्पबीयाए ॥५०४२॥ होइ तह अट्ठसवणा, तरुणम्मि गुरुम्मि अप्पबीयस्स । अप्पबीयोए देया, तरुणीए थेरिसहियाए ॥५०४३।। जह दायव्वा तह वनिया उ, आलोयणा समासेणं । एत्तो उ अणेगविहं, आलोएयव्वयं वोच्छं ॥५०४४॥ ॥३९१॥ Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आलोचयितव्यविषयद्वारम् । ॥३९॥ - ते पुण नाणसण-चरणतवोविरियभेयभिन्नस्स । पंचविहाऽध्यारस्स3 वितहपवितीए मायच्वं ॥५०४५ तत्य समत्थपयत्थ-प्पयासणे सरयसूरसरिसस्स । अइसयनिहिणो नाणस्स, भयवओ भुवणमहियस्स ॥५०४६॥ जों को विहु अइयारो, कालाऽऽइसु वितहसेवणाजणिओ। सो कुसलसल्लभूओ, आलोएयव्वओ सम्मं ॥५०४७।। सन्नाणलच्छिविच्छड-धारगाणं च पुरिससीहाणं। तह नाणाऽधाराणं, पोत्थयघडपट्टियाऽऽईणं ॥५०४८॥ चरणाऽऽघट्टणेणे, हीलाकरणेण अविणएणं वा। जो अइयारो विहिओ, आलोएयव्वओ सो वि १५०४९॥ एवं खु दंसणम्मि वि, संकाऽऽईणं कहं पि करणेण । उववूहणाऽऽइयाण य, पमायदोसा अकरणेण ॥५०५०॥ RAL तह पवयणप्पभावग-पुरिसविसेसाण जणपसिद्धाणं । पावयणियपमुहाणं, उचियपवित्तीअकरणेण ॥५०५१।। सम्मत्तनिमित्ताणं, तहेव जिणभषणबिम्बमाऽऽईणं । जिणसिद्धसूखिायग-समणाग तवस्सिणीणं च ॥५०५२॥ सावयसुसाविगाण य, अचाऽऽसायणअवन्नमाऽईहिं । जो विहिओ अइयारो, सो वि हु-आलोयणाविसयो ॥५०५२। चरणम्मि वि मूलुत्तर-गुणरूवे समिइगुत्तिरूवे य । जो अड्यारो सो वि हु, आलोएयव्वओ तत्थ ॥५०५४॥ छजीवनिकायाण, घट्टणपरितावणाए उद्दवणे । पाणाऽइवायविरमण-विसयो संभवइ अइयारो ॥५०५५॥ एवं बीयवयम्मि वि, कोहेणं माणमायलोभेहिं । हासेण भएणं वा, तहाविहाऽसच्चवयणम्मि १५०५६।। पहुणा जमऽदिन्नाणं, सञ्चित्ताचित्तमीसदव्याणं । हरणं तं तइयव्वय-गोयरमइयारमऽवगच्छ ॥५०५७॥ सुरतिरियनरित्थीण, पत्थणबहिलसणसेवणाईहि । तुश्यियए अड्यारं, आलोएयध्वयं जाण १५०५८ ॥३९२॥ Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥३९३॥ ||५०६४।। I देसकुलगिहत्थेसु ं, अइरित्तवहिम्मि जो अईयारो । चरिमवए अइयारो, सो वि हु आलोयणाजोग्गो ।।५०५९।। दियगहियाऽऽइचउहा, निसिभत्तत्रयम्मि जो अईयारो । सुगुरुसमीपे सो वि हु, सम्मं आलोयणाअरिहो ||५०६०॥ उत्तरगुणे य पिंडग्गहम्मि, अहवा वि भिक्खुपडिमासु । भावणचारसगम्मि, दव्वाऽऽइअभिग्गहेसु च ॥ ५०६१। पडिलेहणापमञ्जण-पत्तुवहिनिसीयणाऽऽइविसयम्मि । जो अहयारो विहिओ, सो वि हु आलोयणिजो त्ति ||५०६२|| ईरिया अणुवओगे, सावज्जोहारिणीए भासाए । अविभत्तवाणाऽऽ - गहणओ एसणाएव ||५०६३।। अप्पडिलेहपमजिय-भंडगउवगरणगहणनिखेवे | उच्चाराईणमर्थ - डिले वि जह तह य परिट्ठवणे इय पंच समई, गुत्सु य तीसु जो अईयारो । जाओ पमायओ को वि, सो वि आलोयणाअरिहो ||५०६५। इय रागाssवसेणं, नविवेगेण असुहलेसेणं । जं कलुसियं चरितं तं सह आलोयणिज' तु एवं तवम्मि अणसण - माऽऽपयारेहि' बज्झरूवंम्मि । अभिंतरम्मि वि तहा, पायच्छित्ताऽऽइभेएहि सत्तीभावम्मि वि, जमणायरणं कथं पमाएणं । सो होड़ ऊईयारो, आलोएयव्वओ नियमा विरिए वि हु अइयारं, सपरकमगोवणेण किच्चेसु । सिवगइनित्र धणेसु आलोएयन्वयं जाण रागद्दोसकसाओ - वसग्गइंदियपरिसहट्टेण । जं दुट्टु वट्टिय तं पि, संममाऽऽलोइयन्वं ति मंदाऽवधारणते, जे य नो सुमरणापहे ठति । असदस्स तस्स ओहेण, ते वि आलोइयव्वा उ एवं विचित्तभेयं, आलोएयव्त्रयं तु निहिं । जह सा दवावियन्वा, गुरुणा तह संपयं वोच्छ ॥५०६६॥ ||५०६७।। ||५०६८।। ||५०६९।। 11400011 ॥५०७१ ॥ ।।५०७२ ।। आलोचयितव्य अतिचाराणां स्वरूपम् । led ।।३९३३ ॥ P Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ३९४॥ ।।५०७९ ।। yogत्तो चैव गुरू, णवरं जो तत्थ होइ आगमिओ । पडिवजिहि तिनाउ, पम्हुट्टे सारणं कुण जो विवि जत्तेण सासिओ तं तु । नो सारेइ भयवं, जम्हा सो सारणवसेण गच्छ पि परिचएजा, गुणगणपरिमंडियं तु लजाए | अहवा होज गिहत्थो, मिच्छत्तं वा वि गच्छेजा गुणदोसे मुणिऊणं, इच्छद आलोयणं पुणो पच्छा । चोएइ देसकाले, सम्मं पडिवज्जिही जम्मि एगंतेण अजोगं, मुणिऊणं अहव नो पडिच्छेइ । तह जह से न वि जायइ, सुडुमं पि अपत्तियं किंपि इयरेय सुयाईया, आलोयावेति ते पुण तिखुत्तो । सरिसत्थअप लिउ चि', आगाराऽऽईहि नाऊ आगारेहि सरेहि', पुव्वाऽवरवाहयाहि य गिराहिं । पलिउ चिस्स सरूवं, कुसला पाएण जाणंति जो सम्मं नाऽऽलोए, तस्सऽणुसट्ठि पुणो पजुंजंति । तह वि हु अठायमाणे, कारणओ नवरि पडिसेहो ||५०८०।। आह न छउमत्थेणं, पडिच्छियव्वे वि वियडणा नेय । दायव्वं पच्छित्तं, नाणस्स अभावओ सम्मं ॥ ५०८१ ॥ परिणामहे उकम्मं न य नज्जड़ कस्स केरिसो सो य। निच्छयओ अन्नाए, तम्मि य कम्मं पि तेण समं ।।५०८२ ।। भन्न जह छउमत्थो वि, आगमे कयपरिस्समो वेज्जो । दिट्ठकिरिओ य रोगं, अवणेइ तहेव एसो वि ||५०८३|| इय जह दवावियन्वा, गुरुणा आलोयण ति तह भणिया । पच्छित्तदारमेत्तो, समासओ संपवक्खामि ||५०८४|| दस विपायच्छित्तं, आलोयणमाऽऽइयं मुणेयव्वं । जो तत्थ जेण सुज्झइ, अइयारो तं तदऽरिहं तु आलोयणेण सुज्झइ, अइयारो को वि को वि पडिकमणे । मिस्सेण को वि ता जाव को वि पारंचिएणं ति ॥५०८६|| ||५०८५ || ।।५०७३।। ॥५०७४ ।। ||५०७५ || ॥५०७६ ।। ।।५०७७।। ||५०७८ || " यथा आलोचना "दापयितव्या" इति द्वारम् 1 ॥३९४॥ Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संबेगरंगसाला प्रायश्चित्तफल-द्वारयोः स्वरूपम् । ॥३९५॥ पच्छित्ताई चरेंतस्स, सुद्धचित्तस्स अप्पमायाओ। जायइ पावविसुद्धी, भुज्जो तदऽकरणसत्तस्स ॥५०८७॥ तम्हा यज्झऽन्भन्तर-करणसमग्गेण धम्मिएणेह । निच्च चिय होयव्वं, न अन्नहागाहजुत्तेण ॥५०८८॥ पच्छित्तदारमेवं, कमपत्तं वन्नियं समासेण । फलदारमओ वोच्छं, चोएइ य चोयगो तत्थ ॥५०८९॥ आलोयणाए पुव्वं, जे चेव गुणा पवनिया इहई। तयऽणंतरभावाओ, ते चेव फलं किमेएण? ॥५०९०॥ भन्नइ न एत्य दोसो, ते चेवाऽणंतरं फलं किंतु । इह परंपरफलं, पाच दारस्सुवन्नासो ॥५०९१॥ तं पुण इमीए भणियं, जिणेहि जियरागदोसमोहेहि। मोक्खो सारीरेयर-दुक्खकरखयओ सयासोक्खो ॥५०९२।। सम्मत्सनाणचरणा, तवो य ज मोकूखहेयवो भणियो। सइ चरणम्मि य नियमा, हवंति सम्मत्तनाणाई॥५०९३।। तस्स य पमायदोसा, मालिन्नमुवागयस्स संतस्स । भवसयसहस्समहणी, कीरइ सोही इमाए उ ॥५०९४॥ सुद्धचरणो य साहू, जयमाणो अप्पमायवं धीरो। खविऊण कम्मसेसं, अचिरा वरकेवलमुवेइ ॥५०९५॥ संपत्तकेवलो पुण, तेणेव भवेण 'नीरओ भयवं । असुरसुरमणुयमहिओ, उबेइ मोकूरख सयासोकूरख ॥५०९६।। एवं पच्छित्तफलं, लेसुद्देसेण किंपि उबट्ट। तन्भणणा पुण भणियं, पत्थूयमाऽऽलोयणविहाणं ॥५०९७।। एवं च सम्ममऽवगम्म, खवग! परिचत्तअत्तरउकोसो। उक्कोसं आराहण-विहाणमामिलसिउकामो सो ॥५०९८॥ ठाणाऽऽइसु अइयार, अणुमेतं पि. समदरसु भीर!। अकयप्पडियारो विस-लवो वि मारेइ णियमेण ।।५०९९।। १ नीरजाः = कर्मरतः । २ उकोको - उत्कर्षः = अहङ्कारः । ॥३९५॥ Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||३९६ ।। विहु अइयारो, पायं जं होड़ बहुअणिफलो | एत्थं पुण आहरणं, विन्नेयं सूरतेयनिवो तहाहि — ।।५१०१ ।। ॥५१०२ ।। ॥५१०४॥ पउमावईए पुरीए, विविहऽच्छेरयनिवासभूयांए । राया अहेसि नामेण, विस्सुओ सूरतेओ ि निक्कasपेमधरणी, नामेणं धारणी उसे भज्जा । तीए समं नरवणो, विसयसुहं भुजमाणस्स उचियसमयाऽणुरूवं, जणवयकज' च चिंतयंतस्स । धम्मत्थं पि हु परिभा - विरस्स वच्चति दियहाइ ॥ ५१०३ || अह एगम्म अवसरे, सुयसागरपारगो जयपसिद्धो । पुरबहिया उज्जाणे, एगो सूरी समोसरिओ सागमणं सोउ, राया पुरिपवरलोयपरियरियो । करिकंधराऽधिरूढो, सिरोवरि धरियसियछत्तो पासट्ठियतरुणीयण-करचालियचारुचामरुप्पीलो । सहरिसपुरपरिसप्पिर - मागहगिज' तगुणनिवहो अरिहंतधम्मसवणऽत्थ- माऽऽगओ तम्मि चेव उज्जाणे । नमिउ च सूरिचरणे, उचियपएसम्म आसीणो अह मुणिवरणा नाऊण, जोग्गयं सजलमेहगहीराए । वाणीए सुद्धसद्धम्म - देसणा काउमाऽऽरवा जहा ।।५१००॥ ।।५१०५।। ॥५१०६ ॥ ॥ ५१०७॥ ॥५१०८ ।। ।।५१०९ ।। 'परियट्टिऊण जीवा, सुचिरं भवसायरे अपारम्मि | कहकहवि कम्मलहुय-तणेण पावेति मणुयत्तं पत्ते वितम्मि हीण-तणेण खेत्तस्स हो ति निम्मा । पवरे वि तम्मि जाती - कुलवियला कि पकुव्वंति ||५११०॥ उत्तमजाकुला वि हु, रुवाऽरोग्गाऽऽइगुणगणविउत्ता । न खमंति किंपि काउ' छायापुरिस व्व सुहमत्थं ॥ ५१११ ।। स्तोफा विचारस्य बहुअनिष्टफले सूरतेज नृपदृष्टान्तः । ||३९६ Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G संवेगरंगसाला देशनायाम् आन्तीनृपनरसुन्दरयोः दृष्टान्तौ। ॥३९७॥ रूवाऽऽगेग्गाऽऽईहि पि, संगया थोर आउयत्तण । नेवाऽवत्थाणं पा-उणति जलबुब्बुय च चिर ॥५११२॥ सुचिराऽऽउणो वि बुद्धी-सवणोग्गहविरहिया हियऽत्थेसु । विमुहा के वि हु मूढा, अच्च'तं विसमसरविहुरा ॥५११३॥ तत्तोवएसयं सुह-गुरु पि वेरि व दुञ्जणजणं व । मन्नता विसएसु, अणवरयं पि हु पयति ॥५११४॥ ते य तह संपयट्टा. विविहाहि आवयाहि परियरिया। मरणमुवे ति अवंति-निवो ब्व विहलियमणुस्सभवा ॥५११५।। अन्ने पुण कुसलमईए, मुणियविसयत्थसोकखविगुणत्ता । नरसुदरो व्ब ददधम्म-बद्धलक्खा लहु होन्ति ॥५११६।। अह सूरतेयरना, विम्हियहियएण पुच्छियं भते!। कोऽयमऽवतीनाहो, को वा नरसुदरो एसो गुरुणा भणियं नरवर !. कहेमि सम्म तुम निसामेसु । धरणियलमंडणाए, नयरीए तामलित्तीए ॥५११८॥ कोवम्मि जमो कित्तीए, अज्जुणो भुयजुयम्मि बलभद्दो। एगो वि अणेगो इव, राया नरसुदरो आसि ॥५११९॥ अप्पडिमरूवकलिया, रइ ब्च लच्छि ब्ब पवरलायन्ना । भइणी बधुमई से, अहेसि ददनेहपडिवदा ॥५१२०॥ सा य विसालापुरिनायगेण, रन्ना अवंतिनाहेण । परमेण आयरेणं, परिणीया पत्थणापुव्वं .. ॥५१२१|| ता सो तीए चाद', अणुरत्तो मजपाणवमणे य । आसत्तो अणवरयं, दिवसाई गमेउमाऽऽदो ॥५१२२।। तस्स उ पमायदोसा, रज्जे रट्ठ य सीयमाणम्मि । पयइपहाणजणेहि', सचिवेहि य मंतिउ' सम्मं ॥५१२३॥ तप्पुत्तो रजम्मि, ठविओ सो पुण निसाए पासुत्तो। पउर पाइय मइर', देवीए समं नियनरेहि ।।५१२४|| पल्ल कठिओ संकेइएहि, नेऊण उझिओ रन्ने। हरिहरिणकोलसद्दल-मिल्लभल्लु किबहुलम्मि ॥५१२५॥ । ३९७ a. र. ३४ Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेररंगसाला अवन्तीनृपस्य कोपः ताम्रलिप्त्यां गमनंच । ॥३९८॥ बद्धो य उत्तरिज्जे, लेहोऽ-णाऽऽगमणसूयगो तस्स । अह पच्चूसे उवलद्ध-चेयणो ववगयमओ य ॥५१२६॥ पासाई जा पलोयइ, राया ता वत्थअंचलनिबद्धं । लेहं दट्ट तं .वा-इउ च विन्नायपरमत्थो ॥५१२७॥ भालयलडियभिउडी, कोववसाऽऽयंबिरच्छिविच्छोहो । दसणऽग्गदट्ठउट्ठो, इय भज्जं भणिउमाऽऽद्वत्तो ॥५१२८॥ ओ! पेच्छ पेच्छ पावाण, मंतिसामंतभिच्चपमुहाण । निच्च कओवयाराण, निच्च दिजतदाणाणं ॥५१२९॥ निच्चमऽपुव्वाऽपुव्व-प्पसायविष्फारियऽप्पसिद्धीणं । अबराहे वि हु निच', सपणयदिट्ठीए दिट्ठाण ॥५१३०॥ अविभिन्नरहस्साणं, संसइयऽत्थेसु पुच्छणिजाणं । नियकुलकमाऽणुरूवं, एवं विहचेट्ठियं सुयणु! ॥५१३१॥ मन्ने सयमेव मुहम्मि, मच्चुणो पविसि समीहंति । ते पावा कहमिहरा, सामिद्दोहे मई होजा ॥५१३२।। ता तम्मुडाई खडिऊण, महिमंडलं अहं इन्हेिं । मंडेमि निसिचरे वि हु, तदीयपिसिएण पोसेमि ॥५१३३॥ तल्लोहिएण तण्इं, अवणेमि य पूयणासमूहस्स । कीणासस्स व कुवियस्स, मज्झ किमऽसज्झमिह सुयणु! ॥५१३४॥ एमाऽऽइ जपमाणो, अविभावियनिययदेव्यपरिणामो । राया बधुमईए, विनत्तो मंजुलगिराए ॥५१३५॥ देव ! पसीयसु संपइ, मुंचसु को न एस पत्थावो । समओचियं हि सव्वं, कीरत बहुगुणं होइ ॥५१३६॥ तुममऽसहाओ पन्भ-लट्ठरजो विरत्तपयई य । कह नाह ! इन्हि सत्तूग, विप्पियं काउमुच्छहसि ॥५१३७॥ ता ऊसुगत्तमुझसु, वच्चामो तामलित्तिनयरीए । पेच्छामो दढपणय', तत्थ य नरसुदरनरेंदें ॥५१३८॥ पडिवन्नमिमं रन्ना, कमेण गंतु च संपयट्टाई। पत्ताणि य सामते, नयरीए तामलित्तीए ॥५१३९।। ॥३९८॥ Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नासुन्दरस्य अन्तीनृप अदर्शने बधुमत्याः शोकः । ॥३९॥ अह देवीए भणिय', नरवर ! तुममेत्य ठाहि उजाणे । अहमऽवि कहेमि गंतूण, भाउणो तुज्झ आगमणं ॥५१४०।। जेणं सो हरिक रिजोह-संदणुद्दामनिययरिद्धीए । आगंतूणाऽभिमुहो, तुम पवेसेइ नयरीए ॥५१४१॥ एवं होउ त्ति निवेण, जंपिए सा गया नरेंदहर। सीहासणे निसन्नो, दिट्ठो नरसुदरो य तहि ॥५१४२।। अवितक्कियमाऽऽगमणं, द' तेणाऽवि विम्हियमणेणं । उचियपडिवत्तिपुव्वं, पुट्ठा सव्वं पि वुत्तंत ॥५१४३॥ सिट्ठो य तीए ता जाव, अमुगट्ठाणम्मि चिट्ठइ निवो त्ति । तो सो सव्विड्ढीए, तदऽभिमुहं पढिओ झत्ति ॥५१४४॥ सो पुण अवंतिनाहो, तव्वेलं दढछुहाए संतत्तो। वालंकिकच्छयम्मि, चिभिडिगाभकखणनिमित्तं ॥५१४५।। चोरो ब्व अवदारेण, पबिसमाणो उ कच्छगनरेण । मम्मपएसे पहओ, जट्ठीए निरऽणुकंपेण ॥५१४६॥ अह घोरघायवसनटु-चेयणो बत्तिणी बिईणंऽतो। कघडिओ व पडिओ, निच्चेट्ठो धरणिवदुम्मि ॥५१४७।। एत्थंऽतरम्मि नरसु-दरो निवो विजयरहवराऽऽरूढो । तस्साऽवलोयणऽत्थं, पत्तो तम्मि पएसम्मि ॥५१४८|| नवरं तरलतुरंगम-खुरप्पहारकरखएहि रेणूहि । तिमिरभरऽकंतं पिव, तव्वेलं नहयल लायं ॥५१४९॥ अवलोयणविरहेण य, निवरहतिकखऽग्गचक्कधाराए । तह निवडियस्स कंठो, दुद्दाकओ अवंतिनाहस्स ॥५१५०॥ अह पुन्चुवदिढे ठाणगम्मि, भइणीवति अपेच्छंतो। राया बधुमईए, वित्तंतमिम कहावेइ ॥५१५१॥ हा हा दिब! किमयं ? ति, संभसुन्भंततरलतारऽच्छी । बधुगिरं बधुमती, सुणिऊण समागया झत्ति ॥५१५२॥ १ वतीनामन्तः = पानी वयमा । ॥३९९॥ Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला बन्धुमत्याः विलापाः । ॥४०॥ तो अवलोयंतीए, सुनिउणदिट्ठीए नट्ठरयणं व । तमऽवत्थं संपत्तो, कहकहवि हु तीए सो दिवो ॥५१५३॥ दटुं च नहजीयं, तं मोग्गरचूरिय व्य दुक्खत्ता । मुच्छानिमीलियऽच्छी, झडत्ति धरणीयले पडिया ॥५१५४॥ पासपरिवत्तिपरियण-कयसिसिरुवयारविगयमुच्छा य । पम्मुक्कदीहपोकं, विलविउमेवं समारद्धा ॥५१५५॥ हा हा अवंतिनरवर !, निरुवमविकमनिहाण ! पावेण । एवंविहं अवत्थं, केणाऽणज्जेण नीओ सि ॥५१५६॥ हा पाणनाह ! तुमए, सग्गोरगयम्मि मह अपुनाए । अञ्ज वि य जीवियव्वे, विजइ नाऽऽलंबणं कि पि ॥५१५७॥ हयदिव्व ! किन तुट्ठो, रजवहारेण देसचाएण । सुहिजणविओयणेण य, जमेयमवि ववसिओ पाच ! ॥५१५८॥ हे हियय ! हीण ! निग्धिण !, अणज्ज ! वज्जेण किमऽसि निम्मवियं ? । जंन विलिजसि अन्ज वि, पियविरहहुयासतवियं पि ॥ ॥५१५९॥ सा रायसिरी सो भय-नमंतसामंतमंडलो सामी। तमऽणनकामिणीजण-कमणीय तस्स मइ पेम्मं ॥५१६०॥ तं आणिस्सरिय' सयल-लोयसाहारणं धणं घिद्धी! । नहूँ एकपए चिय, सव्वं गंधवनयरं व ॥५१६१॥ आणंदसंदिसंदर-मुहे दुमज्वलोइङ' च देवस्स । कहमिन्हिं पेच्छिस्सं, थुईंकियाई खलु मुहाई ॥५१६२॥ कह वा देवपसाएग, विविहकीलाहि कीलिऊणिन्हिं । रुद्धपयारा रिउगे-हिणि ब्व वसिहं परगिहम्मि ॥५१६३।। एमाऽऽइ विलबमाणी, करताडणदलियपीणथणवट्ठा। विलुलियकुतलभुयउत्त-रिजपरिगलियवलया य ॥५१६४॥ १ बत्स्यामि = Cश । ॥४००। Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नरसुन्दरनृपस्य संसारस्वरूप चिन्तनम् । ॥४०१॥ अप्पाणं सुचिर अरिऊणं, तं कि पि सोगसंभार। हिययम्मि उव्वहंती, नरसुंदरराइणा बहुसो ॥५१६५।। वारिज्जती वि बहु-प्पयारवयणेहि भत्तुणा समगं । जालाऽऽउलम्मि जलणम्मि, निवडिया सा पयंगि व्व ॥५१६६।। अह संवेगोवगओ, गया नरसुदरो विचिंतेइ । अविचिंतणीयरूवा, धिद्वी एसा भवस्स ठिई ॥५१६७।। जत्थ सुही वि हु दुहिओ, निवो वि सेरो सुमित्तमऽवि सत्तू । संपत्ती वि विवत्ती, परिणमइ निमेसमित्ते वि ॥५१६८।। कहमऽहुण च्चिय तीए, चिरकालाओ समागमो जाओ। कहमिन्हेिं पि विओगो, घिरऽत्थु संसारवासस्स ॥५१६९।। मन्ने करिकन्नसुरिंदचाव-तडिचावलेण निम्मवियं । वत्थु समत्थं एत्थ, तेणं खणदिदुनटुं तं ॥५१७०।। एवंविहे य कहमिह, खणमऽवि निवसंति मुणियपरमत्था । वीसत्था सगिहेसु, अहह ! महा घिडिमा तेसि ।।५१७१।। इय संसारविरत्तो, स महासत्तो सुयं निययरज्जे । ठविऊण कयाऽणसणो, सुहम्मि भावम्मि वतो ॥५१७२।। सव्वन्नुसामणम्मि, बहुमाणमऽपुन्चमुव्वहंतो य । मरिऊण भलोए, भासुररूवो सुरो जाओ ॥५१७३।। तत्तो य उत्तरोत्तर-विसोहिवमओ स कइ वि भवगहणे । नरसुरसिरिमऽणुभविउ, परमसुहं सिवपयं पत्तो ॥५१७४।। एवमऽवंतीवइणो, रन्नो नरसुदरस्स वि य चरियं । जं पुच्छियमाऽऽसि तए, नरवर! तमऽसेसमऽवि सिटुं ।।५१७५।। सोचा य इमं पडिवकख-पक्खनिक्खित्तअसुहकायव्यो। तह कह वि पयट्टसु सूर-तेय ! जह सूरतेओ सि ॥५१७६।। एवं गुरुणा कहिए, राया परमुल्लसन्तसंवेगो। देवीए धारिणीए, सह पन्चइओ गुरुसमीवे ॥५१७७॥ अहिगयमुत्तऽत्थान य, पइदिणक्ड्ढ'तसुद्धभाकाण । अइआरकलंकविमुक्क-साहुकिरिआरइपराण ॥५१७८।। IN I ॥४०॥ Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगमाला हस्तिनागपुरे दत्तस्य नटपुत्र्या उपरि रागः । ॥४०२॥ छट्टऽट्टमाऽऽइणिद्वर - तवोविहाणेक्कबद्धलकूखाणं । दोहं पि तेसि अपमत्त-याए वोले ति दियहाई ॥५१७९॥ अह अग्णया कयाई, स महप्पा विविहदूरदेसेसु । विहरित्ता संपत्तो, नयरम्मि हत्थिणागपुरे ॥५१८०॥ थीपसुपंडगरहिए, ठिओ य एगस्स गहवइस्स घरे । ओग्गहमऽणुजाणाविय, वासावासस्स करणथ ॥५१८११॥ सा वि ह अजा कहमऽवि, विहरती तत्थ चेव नयरम्मि । वासाकालं का, वुत्था उचियप्पएसम्मि ॥५१८२॥ तेसि च समणधम्म, पालिताणं विसुद्धचित्ताणं । जो वित्तंतो जाओ, तत्थ पुरे तं णिसामेह ॥५१८३।। नियधणवित्थरनिजिय-कुबेरविवस्स विन्हुनामस्स । इब्भस्स सुओ दत्तो त्ति, विस्सुओ मयणपडिरूवो ॥५१८४॥ नीसेसकलाकुसलो, विविहविलासाऽऽलओ विमलसीलो । विउसवयस्साऽणुगओ, नडपेच्छणयं गओ दद्वं ॥५१८५॥ तत्थ य विसट्टकंदोट्ट-दीहरऽच्छी रइ व्व पच्चक्खा । दिट्ठा नडस्स धूया, तदुवरि रागो य से जाओ ॥५१८६।। तव्वेलं चिय अविआरिऊण, आकम्मकालियकलंकं । निययकुलस स दूरं, उज्झियलजो गिहे गंतु ॥५१८७।। तं चेव सुमरमाणो, जोगि व्व निरुद्धसेसवावारो। मत्तो व्व मुच्छिओ इव, घरेगदेसे ठिओ विजणे ॥५१८८॥ आपुच्छिओ य पिउणा, वच्छ ! किमेवं तुम अयंडे वि । करचरणचंपिओ चंप-गोव्व नजसि सिरीमुक्को ॥५१८९॥ कि रोसवसा किंवाऽ-वमाणओ कि व कहि वि पडिबंधा । एवं वहसि पुत्तय!, कहेसु जा तदुचियं कुणिमो ॥५१९०॥ दत्तेण जंपियं ताय!, किपि न मुणेमि कारणं सम्मं । नवरं अन्नाणं अणु-भवामि पीलिजमाणं व ॥५१९१॥ तो आदनो सेट्टी, कया य तप्पसमणे बहुउवाया। न य थेवो वि हु जाओ, पडियारो अह वयस्सेहिं ॥५१९२॥ ॥४०२॥ Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नटकन्यायाः परिणयनम् । ।।४०३॥ पेच्छणयदिद्वनडधूय-पेहणुप्पनरागवुतंतो। सिट्ठो सेट्ठिस्स तओ, सो चितेउ समाढत्तो ॥५१९३॥ अहह कुलीण तम्मि वि, पडिरुलणपरम्मि सुंदरविवेगे। पभवंते वि स उल्लसइ, को वि जीवस्स उम्माओ ॥५१९४।। जेण न गणेइ गुरुणो, न लोयलजं न धम्मविद्धसं । नो कित्तिं नो बंधुं, नो दुग्गइपडणपडिघायं ॥५१९५।। ता कि करेमि एवं, ठियस्स एयस्स मूढहिययस्स । नत्थि स को वि उवाओ, जो लोयदुगस्स अविरुद्धो॥५१९६।। तह वि हु सुकुलपसूयाउ, कन्नगाउ मणोहरंऽगीउ । दंसेमि इमस्स मणो, जइ पुण विरमइ कहवि तत्तो ॥५१९७।। एवं विभाविऊणं, निदंसिओ कन्नगाजणी तस्स । नडधूयाहरियमणो, खिवइ न सो तत्थ चकू पि ॥५१९८|| तो अचिकिच्छो ति विभा-विऊण सो सेट्ठिणा कओ सिढिलो। उज्झियलज्जेण तओ, तेणं दाउ नडाण धणं ॥५१९९।। परिणीया सा कन्ना, अहह ! अकज कयं ति नयरे य । सव्वत्थ वि वित्थरिओ, लोयऽववाओ अपडिघाओ॥५२००।। जणमुहपरंपराए, सोऊण इमं च ईसि रागवसा । जंपेइ सूरतेओ, सविम्यं नत्थि रागस्स ॥५२०१॥ नूणमसज्झकिंचिवि, कहमिहरा पवरकूलपसूओ वि । एवं विहं अकज, काउं ववसेज स वरागो ॥५२०२।। तीए वि साहुणीए, बंदणवडियाए आगयाए तहि । वित्तंतमिमं सोच्चा, भणियं ईसि पओसवसा ॥५२०३॥ भो! होउ हीणजणसंकहाए, नियकजसाहणे जयह । मयणवसाणमऽकिच्च, सुलहं चिय किमिह वयणिज्ज ॥५२०४।। इय संकहाए मुणिणो, सुहुमो रागो तवस्सिणीए वि । सुहुमपओसो जाओ, पमायओ तं च गुरूमूले ॥५२०५।। सम्ममऽणालोइत्ता, तव्वसओ नीयगोयमुवचिणि । पजतम्मि मयाई, काऊणं अणसणविहाणं ॥५२०६॥ ॥४०३॥ Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला 118 811 ॥५२०७ ॥ ॥५२०८ ॥ ।।५२०९ ।। वनायि देवत्तणेण, सोहम्मदेवलोयमि । घुसिणघणसार निव्भर - सोरभपब्भारभरियम्मि उचभुंजिऊण तत्थ य, पंचपयाराई विसयसोकुखाइ । सो सूरतेयजीवो, चविऊणं इब्भवणियगिहे पुत्तत्तेणुववनो, देवी विहु लंखगस्स गेहम्मि । धूयतेणुववन्ना, कयं च दोहि वि कलागणं पत्ताणि य तारुण्णं, न य कहमऽवि तस्स जुवइवग्गम्मि । उप्पञ्जइ रागमई, तीए वि हु पुरिसवग्गम्मि ॥ ५२१०॥ एवं च तेसि वच्च तयम्मि, कालम्मि एगया कहवि । तुडिजोगा संजोगो, जाओ अच्चतरागो य ।।५२११ ।। दत्तेण व तेण तओ, मयणहुयासणतविजमाणेण । वारिञ्ज तेण वि जणणि जणगपमुहेहि सयणेहि ॥५२१२ || नडभूरिदाणपुव्वं, उब्वूढा सा विमुक्कलज्जेण । उज्झियगिहो य अह सो, नडेहि सह भमिउमादत्तो ॥ ५२१३ || सुचिरं च दूरदेऽतरेसु, भमिरस्स कहवि से जायं । मुणिदंसणमीहापोह - भावओ जाइसरणं च अह सुमरियपुव्वभवो, स महप्पा उज्झिउ विसयसंगं । पव्व पडिवन्नो, पत्तो अंते य देवत्तं इय अकयपडिविहाणं, अड्यार थोयमऽवि मुणेऊण । कुसलपडिखलणपडुयं, परिणतिकडुयं च कुसलमई ॥ ५२१६।। पुव्वपर्वचियविहिणा, तह कहवि हु कुणइ अत्तणो सोहि । जह सुक्कज्झाणऽग्गीए, दड्ढनीसेसकम्मवणो ॥५२१७॥ tesगमत्थयमणी, सिद्धो बुद्धो निरऽजणो । सव्वन्नू सव्वदरिसी य, अणंतसुहवीरिओ अकूखओ निरुजो निच्चो, कल्लाणी मंगलाऽऽलओ । अपुणन्भू सिवं ठाणं, उवे अपुणाऽऽगमं एवं पवयणसायर - पारगओ सो चरित्तसोहीए । पायच्छित्तविहन्नू, कुणड़ विसुद्ध तयं खवगं ॥५२१४।। ।।५२१५।। ॥५२१८॥ ॥५२१९॥ ॥५२२०॥ — विशोधेः करणेन शिवपदप्राप्तिः । ||४०४ || Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला 1180411 ।।५२२१।। ।।५२२२।। ॥५२२३॥ ॥५२२४॥ ।।५२२५।। ॥५२२६॥ एयारिस गणिणो, असइ उवज्झायमाऽऽपामूले । सोहेजा अप्पाणं, खवगो आराहणाकंखी पडि सेवणायारा, जइ वीसरिया कहि पि होजाहि । सल्लुद्धरणनिमित्तं तव्विसए इय भणेयव्वं जेमे जाणंति जिगा, अत्रराहा जेसु जेसु ठाणेसु । ते हं आलोएमि, उबडिओ सव्वभावेणं एवं आलोइ तो, गावरहिओ विसुद्रपरिणामो । विस्सुमरियाग्वराहु-त्थपावपसर पि पडिहाइ इय पावकलिल जलविग्भमाए, संवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर - कुसुमियवणरा इतुल्लाए आराहणाए पडिदार - नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे आलो - यणाविहाणं पढमदार पुव्ववदंसियविहिणा, कयसोही वि हु न जं विणा खवगो । पावइ समाहिमऽह तं, सेजादार परूवेमि ॥५२२७|| सेजा भन्न बसही, तं पुण खरकम्मियाण चोराण। वेसाण मच्छबंधाण, लोद्वयाऽऽईण पावाण हिंसग - असम्भभासग - कीवाणं कामुयाऽऽड्याणं च । लोयाण पाडिवेसे, नो पडिगाहेज खवगकए मा असमंजससद्दाऽऽइयाण, सवणाऽऽणा उ खवगग्स । एवंविहसेजाए, होज समाहीए वाघाओ कुच्छियसंसग्गीए भावियमहणो वि भावपरियत्तो । संपजइ एत्तो च्चिय, पडिसिद्धा पावसंसग्गी असुहसुहसंगवसओ, दीसंति य पयडमेव दोसगुणा । तेरिकूखजोणियाण वि, गिरिसुयजुयलं इहं नायं विझमहागिरिपरिसर- सरंतसरियासह स्सरमणिजा । कुलडेव विडवरुद्धा, अडवी कायंबरी अस्थि ।।५२२८ ।। ॥५२२९॥ ॥५२३०॥ ।।५२३१।। ॥ ५२३२ ॥ ।। ५२३३॥ १ संनिधौ = पाडोशमां । शय्याद्वार स्वरूपम् । ॥४०५॥ Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला वसतिशय्यास्वरूपम्। ॥४०६॥ निबऽबजबुजेचीर-सालअंकोल्लवेणुसेलुया। सल्लइमोयइमालुय-बउलपलासा करंजा य ॥५२३४॥ पुनागनागसीवन्नि-सत्तवन्नप्पमुकुखरुकरवगणा । रेहंति जत्थ मंसल - परिमलकुसुमेहि संछन्ना ॥५२३५॥ तत्थ य दीहरबडविडवि-कोडरे सूहगा सुगे दोणि । अविणट्ठलट्ठदेहे, समुचियसमयम्मि उ पसूया ॥५२३६॥ पखानिलपइदिणचूण्णि-दाणओ वढिया य ते तीए । थेवोवलद्धनहगम-सामत्था अवरदियहम्मि ॥५२३७॥ चावल्याए तत्तो, उड्डित्ता जाव गंतुमाऽऽरद्धा । दुबलपकूखत्तणओं, ता पडिया अद्धमग्गम्मि ॥५२३८॥ तद्देसमाऽऽगएहि, अह एगो तेसि तावसेहि सह । नीओ आवासम्मि, इयरो मिल्लेहिं पल्लीए ॥५२३९॥ "हण छिद मिद मंसं, अससु लहु लोहियं पिब इमस्स"। इच्चाऽऽइदुट्ठवयणाई', मिल्लपल्लीठिओ कीरो ॥५२४०॥ पइखणम विराम चिय, सुणमाणो तम्मणो दढं जाओ । इयरो य तावसाणं, करुणारसियंऽतकरणाण ॥५२४१॥ "मा मा मारह जीवे, कुणह दयं पंथियाऽऽइणो दुहिए। अणुकंपह" इच्चाऽऽइ-वयणेहि भाविओ बाद ॥५२४२॥ एवं वच्चतम्मि, काले एगम्मि अवसरे राया। नामेण कणगकेऊ, वसंतपुरनयरवत्थव्यो ॥५२४३॥ विवरीयसिकरखतुरगेण, सिग्धवेगेण अवहडो इंतो। मिल्लसुएणं तरुसिहर-संठिएणं कहवि दिट्ठो ॥५२४४॥ अह पावभावणाभाविएण, तेणं पयंपियं “रे रे। मिल्ला ! धावह गेण्हह, सिग्घमिमं नरवई जंतं ॥५२४५।। एयस्म दिव्यमणिकणग-रयणाऽलंकारमऽवहरह तुरियं । इहरा पेच्छंताण वि, तुम्हाण पलायणे लग्गो" ॥५२४६।। देसम्मि जत्थ विहगा वि, एरिसा दुग्ओ स मोत्तव्यो। इइ चिन्तिऊण राया सिग्धं तत्तो अवतो ॥५२४७॥ ॥४०६॥ Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला गिरिशुकयोः सङ्गेन गुणदोषग्रहणम्। ॥४०७|| पत्तो य तावसाऽऽसम-समीवदेसम्म कहवि तुडिजोगा। इयरसुगेणं दट्ठण, महुरवाणीए तो भणियं ॥५२४८|| हंहो तारसमुणिणा!, तुरंगहरिओ नराहियो एसो। एइ चउराऽऽसमगुरू, ता कुणह इमस्स पडिबत्ति ॥५२४९॥ तव्वयणेण य सन्चा-यरेण निययाऽऽसमम्मि नरनाहो । नेऊण तावसेहि, उवयरिओ भोयणाऽऽईहिं॥५२५०॥ अह वीसत्थसरीरो, विम्हइयमणो नियो सुगं भणइ । तुल्लम्मि वि तिरियत्त, विसरिससीलत्तणं कि मे ॥५२५१॥ जेणं स मिल्लपल्ली-सुगो तहा निद्वरं पयंपेइ । तुममऽवि एवं मंजुल-गिराए उल्लवसि हियमेव ॥५२५२॥ ताहे सुगेण सिटुं, एगा जणणी पिया वि एक्को य । मम तस्स य नवंर सो, नीओ पल्लीए भिल्लेहिं ॥५२५३।। अहमऽवि मुणीहिं नियनिय-संसग्गसमुब्भवा य गुणदोसा। संजाया अम्हाणं, पयड तुमए वि दिट्ठमिमं ॥५२५४॥ एवं जइ तिरियाण वि, संसग्गिवसेण दोसगुणसिद्धी। लोयम्मि वि सुपसिद्धा, ता न कहं तवेण किसियस्स ॥५२५५।। दुरऽणुचरमुत्तिमटुं, पसाहिउँ उञ्जयस्स खवगस्स । दुट्ठजणपाडिवेसेण, होज सज्झाणविग्घाऽई ॥५२५६।। सुट्ठ वि समी वि सुट्ठ वि, दमी वि सुट्ठ वि पणट्ठमाणो वि। कि चोजं कलुसिञ्जइ, कुसीलजणसनिहाणेण ॥५२५७|| कलहो बोलो झंझा, वामोहो संकरा ममत्तं च । झाणज्ज्झयगविधाओ, नत्थि विवित्ताए वसहीए ॥५२५८॥ तम्हा मणखोहकगे, पंचिंदियगोयरो जहिं णत्थि । चिट्ठउ तत्थ तिगुत्तो, खवगो सुहझाणसंजुत्तो ॥५२५९।। उग्गमउप्पायणएसणाहि, सुद्धाए अपरिकम्माए । वसईइ असंसत्ताए, निप्पाहुडियाए सेजाए ॥५२६०॥ घणकुड्डे सकवाडे, गामबहिं बालवुइढगणजोगे। उजाणघरे ठायइ, सेलगुहाए य सुन्नघरे ॥५२६१॥ ॥४०७॥ Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शय्याद्वारस्वरूपसमाप्तिः संस्तारकद्वारप्रारम्भश्च । ॥४०८॥ दो तिनि य वसहीओ, लेजा सुहनिग्गमप्पवेसाओ। कडचिलिमिणिजुत्ताओ, धम्मकहामंडवजुयाओ ॥५२६२॥ एगत्थ ठवे खवगं, गच्छट्ठियसाहुणो य अन्नत्थ । मा होज भोयणरुई, खवगस्साऽऽहारगंधेण ॥५२६३॥ पाणाऽऽईणि वि तहियं, ठवेज जम्मि निएज नो खवगो। न य अपरिणया मुणिणो, कम्हा नणु भन्नइ निमित्तं ॥५२६४॥ असमाहियस्स खवगस्स, कहवि मा पेच्छिऊण दिज्जत । असणाऽऽई मुद्धाणं, तदुवरि अप्पच्चओ होजा ॥५२६५॥ चिरभवपरंपरापरि-चियत्तणेणाऽवि कहवि मा गिरी। पाउब्भवेज सहसा, खवगस्स महाऽणुभावस्स ॥५२६६॥ आराहणामहोयहि-तडपत्तरसावि खवगपोयस्स । आवडइ कहवि विग्यो वि, जेण तेणेस जत्तो ति ॥५२६७॥ इय धम्मसत्थमत्थयमणीए, संवेगरंगसालाए। संविग्गमणोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए ॥५२६८॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे बीयं, भणियं सेज ति पडिदारं ॥५२६९।। सेञ्जाए जहुत्ताए वि, होज्ज संथारगं विणा न रई। आराहगस्स तम्हा, तद्दारमियाणि कित्तेमि। ॥५२७०॥ पुव्वं पवंचियाए, सेज्जाए जत्थ किर पएसम्मि । मूसगरयउक्केरस्स, नत्थि थेवं पि उद्दवणं ॥५२७१॥ ऊसतुसाराऽऽईणं, न विणासो न य पईवविज्जूणं । न य पबलप्पवणाणं, पाईणपडीणपभिईणं ॥५२७२॥ न य संघट्टो वीयाण. सालिपमुहाण नेव हरियाणं । नोवद्दवणं पि पिपीलि-याऽऽइयाणं तसजियाणं ॥५२७३॥ अमणुन्नदव्वगंधा-ऽऽइणो य असमाहिकारिणो न जहिं । तत्थ घसभिलुगरहिए, 'हियए खबगस्स पयईए ।।५२७४।। १ हितदे । ॥४०८॥ Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला संस्तारकस्वरूपम् । ॥४.९॥ पुढवीसिलामओ वा, फलहमओ तणमओ य संथारो। कीरइ समाहिहे उत्तरसिर अहव पुव्वमुहो ॥५२७५।। तत्थ य फायदेसे, समे अझुसिरे य भूमिसंथारो। अप्फुडियअसंसत्तो, समपद्विासिलामओ होइ ॥५२७६।। निच्छिड्डुगनिकंपो, लहुओ एगऽगिओ य फलहमओ । निस्संधी १अप्पोल्लो, तणसंथारो भवति मउओ ॥५२७७।। एसो पुण संथारो, उभओकालपडिलेहणासुद्धो। जुत्तपमाणविरइओ, आरुहियव्यो तिगुत्तेण ॥५२७८॥ निस्संगयाए लिंगं, भणिया एए वि दबसंथारा । मुणिणो भावसमाहीए, कारणत्तेण अह तत्थ ॥५२७९।। संलीणयाठियप्पो, संवेगगुणन्निओ य तक्कालं । संथारम्मि निसन्नो, विहरइ संलेहओ धीरो ॥५२८०॥ अह दढकढिणत्तणओ, तणसंथाराऽऽइएसु खवगस्स । चिट्ठिउमऽपारयंतस्स, होज्ज जइ कह वि असमाही ॥५२८१॥ ता तत्थ पत्थरिजंति, एगदुगमाऽऽझ्या वि से [कथा] कप्पा। अववाएणं ताजा, पावारगतूलिमाऽई वि ॥५२८२॥ एवमऽणेगपयारो, वुत्तो दव्वं पडुच्च संथारो। तं चिय अणेगभेयं, जाणसु भावं पुण पडुच्च ॥५२८३।। रागं दोसं मोहं, कसायजालं च दरमुज्झितो। संपत्तपरमपसमो, २आय चिय होइ संथारो ॥५२८४॥ सावज्जजोगविरओ, संजमसारो तिगुत्तिगुत्तो य। समियप्पा भावजई, आय चिय होइ संथारो ॥५२८५।। निम्ममनिरऽहंकारो, समतणमणिलेट्टकंचणो धणियं । मुणियपरमऽत्थसारो, आय चिय होइ संथारो ॥५२८६।। जस्स परे सयणे वा, मित्ते सत्तम्मि अप्पपरविसए। परमसमया हु सो चिय, आया संथारओ नेओ ॥५२८७।। १ अप्पोल्लो = शुधिररहितः । २ आय = आत्मा । ॥४०९॥ Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ४१० ॥ ॥५२८९ ।। जस्स पियविप्पियपरे, परे समुक्करिसमऽहव अवकरिसं । न मणो मणयं पि हु भयइ, तस्स आया हु संथारा ॥ ५२८८ ।। दव्वे खेत्ते काले, भावे पडिबधवञ्जणुज्जुत्तो । सत्तेसु मेत्तिसारो, आय चिय होड़ संथारो / सम्मत्तनाणचारित्त-लकूखणा मोकूखसाहगगुणा जे । एत्थं खु संथरिज्जंति, तेण आया हु संथा अनेरुद्धाssसबदारो, अप्पागं न य धरेह सारम्मि । आरुहह य संथारं, अविद्धो तस्स संथारो जो गारवेहि' मत्तो, नेच्छा आलोयणं गुरुसगासे । आरुहइ य संथारं, अविसुद्धो तस्स संथारो / जो पुण पत्तभूओ, करेइ आलोयणं गुरुसगासे । आरुहइ य संथारं, सुविसुद्धो तस्स संथारो सच्चविगहाविमुको, सत्तभयट्ठाणविरहिओ धीमं । आरुहइ य संथारं, सुविसुद्धो तस्स संथारो नवभचेरगुत्तो, जुत्तो जो दसवहे समणधम्मे | आरुहइ य संथारं, सुविसुद्धो तस्स संथारो अट्ठमयट्ठाण विसंठुलस्स, निधसस्स लुद्धस्स । उवसमविउत्तचित्तस्स काहि किमिह संथारो रागी दोसी मोही, कोही माणी य मायवं लोभी । जो सो संथारत्थो वि, नेय संथारफलभागी अनिरुद्धजोगपसरा, सव्वंऽगं जो असंकुडप्पा य । परमत्थसाररहिओ, कह सो संथारफलभागी जता गुणरहिओ वि हु, संधारत्थो समीहए मोकुखं । तो पहियदमगसेवग - जणाण पढमं हवउ मोकूखो बज्झतरगुणहीणो, बज्झतरदोसदूसियऽप्पा य । संथारत्थो न वि थेव - मवि फलं लहइ स बराओ बज्झतरगुणकलिओ, बज्झतर दोसदूरवत्ती य । संथारगऽणुवविट्ठो वि, इदुफलभायणं होड़ ॥५२९०॥ ।।५२९१।। ।।५२९२ ॥ ।।५२९३॥ ।।५२९४ ॥ ।।५२९५।। ॥५२९६॥ ।।५२९७॥ ।।५२९८ ।। ।। ५२९९ ।। ||५३०० || ॥५३०१ ॥ संस्तारक स्वरूपम् । ॥ ४१० ॥ Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला संस्तारकस्वरूपम् । ॥४१॥ पणा य गारवतिगेण रहिआ, तिदंडपरिमोडणे पहियकित्ती । जो य निराऽऽसंसमणो, सफलो खलु तस्स संथारो ॥५३०२॥ छकायस्कूखणऽट्टा, निविट्ठचेट्ठो पणट्ठअट्ठमओ। विसयसुहनिप्पिवासो, जो सो संथारफलंभागी ॥५३०३॥ समणो समाहियमणो, संजमतवनियमजोगजुत्तमणो। सपरकसायपसमणो, जो सो संथारफलभागी ॥५३०४॥ सुविहियगुणवित्थारं, संथार जे लहंति सप्पुरिसा । तेहि जियलोगसार', रयणाऽऽहरणं कयं होइ ॥५३०५॥ सव्वंसहत्तसन्नाह-विहियसव्वंऽगरकखणो खिप्पं । सम्मन्नाणाऽऽइगुणा, मोहमहापहरणवमालो ॥५३०६॥ अइयारमलविवज्जिय-पंचमहव्वयगइंदमाऽऽरूढो। पत्थुयसंथाररणंड-गणाऽऽवलीविलसमाणो य ॥५३०७॥ , उवसग्गपरीसहसुहड-उब्भड पबलकम्मरिउसेण्णं । निज्जिणिऊणं गेण्हइ, वीरो आराहणपडागं ॥५३०८॥ सम्मत्तभूमिगाए, विसुद्धसद्धम्मगुणतणेसु च । पसमफलगे व सुविसुज्झ-माणलेसासिलाए वा ॥५३०९।। संथारइ अप्पाणं, काउ संलेहणं पर आया। जम्हा तिगुत्तिगुत्तो, ता सो च्चिय होइ संथारो ॥५३१०॥ किंचन वि कारणं तणमओ, संथारो न वि य फासुया भूमी। अप्पा खलु संथारो, भवति विसुद्ध मरंतस्स ॥५३११॥ अग्गिम्मि वि उदगम्मि वि, पाणेसु य तह य बीयहरिएसु । तस्स भवे संथारो, तिविहेण वि जो असंभंतो॥५३१२॥ अग्गिउदगपाणाऽऽइसु, जहाकमेणं भवंति आहरणा। गयसकुमालनियसुय-चिलाइपुत्ताऽऽइणो धीरा ॥५३१३॥ तहादि ॥४११॥ Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनलोदकसंस्तारकयोः गजसुकुमालअर्णिकापुत्रयोः दृष्टान्तौ । ॥४१२॥ बारवईए नयरीए, अहेसि कन्हो त्ति पच्छिमो विन्हू । जायवकुलेककेऊ, भरहद्धवसुंधरानाहो ॥५३१४॥ गयसुकुमालो नामेण तस्स, आसी कणीयसो भाया । सो य अणिच्छंतो वि हु, जणणिजणदणपमोकखेहि ॥५३१५।। सयणेहि सोमसम्माऽ-मिहाणविष्पस्स संतियं धूयं । परिणाविओ वि सोउ, धम्मं जिणनेमिपासम्मि ॥५३१६॥ नवजोव्वणो वि कामोवमो वि, खणनस्सरं जयं नाउ'। पव्वज पडिबन्नो, चरिमसरीरो महासत्तो ॥५३१७॥ विहरइ पुराऽऽगराऽऽइसु, जिणेण सद्धि पणट्ठभयमोहो । चिरकालाओ पुणरवि, नयरिं बारवइमऽणुपत्तो ॥५३१८॥ रेवयगिरिम्मि य जिणो, समोसढो तियसविरइओसरणो । गयसुकुमालमुणी पुण, पडिमाए ठिओ मसाणम्मि ॥५३१९॥ अह कहवि तं पएस, पत्तेणं तेण सोमसम्मेण । सो एस मज्झ धूया, परिणित्ता उज्झिया जेणं ॥५३२०॥ इइ जायतिव्यकोवेण, हणिउकामेण तस्स सीसम्मि । काऊण मट्टियाए, पाली भरिया चियऽग्गीए ॥५३२१॥ ताहे गयसुकुमालो, डझतो तेण सीसजलणेण । आपूरियसुहझाणो, अंतगडो केवली जाओ ॥५३२२॥ इय अग्गी संथारो, इमस्स एत्तो य सलिलसंथारो। जस्साऽहेसि स सीसइ, अनियपुत्तो मुणिवरिंदो ॥५३२३॥ सिरिपुष्फभद्दनयरे, पयंडरिउपक्खदलणदुल्ललिओ। आसी महानरेंदो, नामेणं पुण्फकेउ त्ति ॥५३२४॥ देवी से पुष्फवई, तीए पुण जमलगत्तणुप्पन्नो । पुत्तोऽथि पुष्फचूलो, धूया पुण पुष्कचूल त्ति ॥५३२५॥ ताणि य परोप्परं गाढ–पणयवंताणि पेच्छिउ रना । अवियोगकए परिणा-वियाणि अन्नोन्नमेव तओ॥५३२६॥ ॥४१२॥ Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नरकस्वर्गयोः प्रश्ने अर्णिक पुत्राचार्यस्य प्ररूपणा। ॥४१३॥ पुष्फबई तेणं चिय, निव्वेएणं पवज्जिङ दिख । देवत्तं संपत्ता, अह सा करुणाए सुमिणम्मि ॥५३२७॥ नरए नेरइए वि य, दरिसइ तह तिक्खदुक्खसंतत्ते । पडिबोहणऽट्टया सुह-सुत्ताए पुष्फचूलाए ॥५३२८॥ अह ते भीसणरूवे, द8 सा झत्ति जायपडिबोहा । साहेइ नरयवित्त, नरवइणो सो विवाहरि ॥५३२९।। पासंडिणो असेसे, पुच्छइ देवीए पच्चयनिमित्तं । भो! केरिसया नरया, तह तेसु दुहं ? ति साहेह ॥५३३०॥ नियनियमयाऽणुरूवेण, तेहि सिट्ठो य नरयवित्तंतो। नवर' नो पडिवन्नो, देवीए तयऽणु भूवइणा ॥५३३१॥ अन्नियपुत्ताऽऽयरियो, बहुस्सुओ विस्तुओ य थेरो य । वाहरिऊणं पुट्ठो, जहडिओ तेण सिट्ठो य ॥५३३२॥ तो भत्तिनिब्भराए, भणियं देवीए पुफचूलाए । कि' भयवं! तुमए वि हु, दिट्ठो सुमिणम्मि एसो त्ति ॥५३३३।। गुरुणा भणियं भद्दे !, जिणि दसमयप्पईवसामत्था । तं णत्थि जं न नाइ, केत्तियमेत्तं नरयवित्तं ॥५३३४॥ अवरसमए य तिस्सा, तीए जणणीए दंसियो सग्गो। सुविणम्मि विम्हयाऽऽवह-विभूइरेहंतसुरनियरो ॥५३३५।। पुव्वं पिव पुणरवि पत्थिवेण, ता जाव पुच्छिो सूरी । तेणाऽवि तस्परूवं, निवेइयं हरिसिया देवी ॥५३३६।। चलणेसु णिवडिऊणं, भत्तीए जपि समाढत्ता। कह होज नरयदुकुख, कह वा सुरसोकखसंपत्ती ॥५३३७।। गुरुणा भणियं भद्दे !, विसयपसत्तिप्पमोकखपावेहिं । पाविजइ नरयदुहं, तच्चागेणं च सग्गसुई ॥५३३८॥ ताहे सा पडिबुद्धा वि, सम्म मोत्तण विसयवासंग। पव्वजागहणऽत्थं, आपुच्छइ पत्थिवं तत्तो ॥५३३९।। अन्नत्थ विहरियव्वं, तुमए ण कया वि इइ पइन्नाए। कहकहवि अणुन्नाया, नरवइणा विरहविहुरेण ॥५३४०॥ ॥४१३॥ Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥४१४॥ घेत्तण य पव्वज्ज, विचित्ततवकम्मनिम्महियपावा । "ओमं" ति दूरदेसे, पेसियनीसेससीसस्स ॥५३४१॥ |आचार्यस्य जंघाबलपरिहीणस्स, तस्स एगागिणो ठियस्स तहिं । सूरिस्स असणपाणं, निवभवणाओ पणामेइ ॥५३४२॥ वैयावृत्त्य एवं वचतम्मि, काले अच्चतसुद्धपरिणामा। निद्धणियघाइकम्मा, सा पत्ता केवलाऽऽलोयं ॥५३४३॥ | केवलिपुव्यपवत्तं विणयं च, केवली अमुणिओ न लंघेइ । इइ सा पुव्वकमेणं, गुरुणो असणाऽऽइ उवणेइ ॥५३४४॥ IN आशातनायां एगम्मि य पत्यावे, सि भेणऽब्भाऽऽहयस्स सूरिस्स । जायाए तित्तभोयण-वंछाए उचियसमयम्मि ॥५३४५॥ पश्चात्तापश्च । तीए य तहच्चिय पूरियाए, विम्हइयमाणसो सूरी । भणइ कहं नायमिणं, मम माणसियं तए अज्जे! ॥५३४६॥ जं उवणीयं अइदल्लहं पि, भोजं अकालपरिहीणं । तीए भणियं नाणेण, केण ? पडिवायरहिएण ॥५३४७॥ धी! धी! मए अणज्जेण, कहमिमो केवली महासत्तो । आसाइओ त्ति सोगं, तो सरी काउमाऽऽरद्धो॥५३४८॥ मा मुणिवर ! कुण सोगं, अमुणिज्जंतो हु केवली वि जओ। पुवट्ठिई न मिदइ, एवं तीए य पडिसिद्धो ॥५३४९।। चिरसुचरियसामन्नो वि. किन निव्वुइमऽहं लहिस्सामि । इइ संसयं कुणंतो य, तीए सूरी पुणो भणिओ ॥५३५०॥ संदेहं कीस मुगीस !. कुगसि निव्वुइकएण जेण लहु। सुरसरियमुत्तरंतो, काहिसि कम्मक्खयं तुमऽवि ॥६३५१।। एवं निसामिऊणं, सूरी नाए आरुहिय गंगं । अइलंघिउ पवत्तो, परतीरगमामिलासेण ॥५३५२॥ णवरं जत्तो जत्तो, स निसीयइ कम्मदोसओ सो सो। नावादेसो मञ्जइ, सुरसरिसलिलम्मि अत्थाहे ॥५३५३॥ ॥४१४॥ सव्वविणासं आसंकिऊण, निजामगेहि तो खित्तो। अन्नियपुत्ताऽऽयरियो, नावाहितो सलिलमज्झे ॥५३५४॥ Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला निर्याकद्वार| स्वरूपम् । ॥४१५॥ अह परमपसमरसपरिणयरस, सुपसन्नचित्तवित्तिस्स । सव्वप्पणा निरंभिय-नीसेसाऽऽसवदुवारस्स ॥५३५५।। दव्येणं भावेण य, परमं निस्संगयं उवगयस्स । सुविमुज्झमाणदढसुक्क-झाणनिम्महियकम्मस्स ॥५३५६॥ जलसंथारगयम्स वि, अच्चतनिरुद्धसव्वजोगस्स । मणवंछियऽत्थसिद्धी, जाया निव्याणलाभेणं ॥५३५७॥ एवं जलसंथारय-माऽऽसजनियसुओ समऽणुसिट्ठो। तससंथारगविसए य, संसिओ च्चिय चिलाइसुओ ॥५३५८।। अन्नत्थ वि जो जम्मि, समभावा पाउणेज पजते । सुसमाहि सो सम्बो, नायव्यो तस्स संथारो ॥५३५९॥ इय संथारगओ सो, अणुत्तरं तवसमाहिमाऽऽरूढो। पफोडतो विहरइ, बहुभवबाहाकरं कम्मं ॥५३६०॥ |चक्कीण वि न य सुहं तं, न तं सुहं सयलसुरवराणं पि। जं दव्वभावसंथा-रगत्थमुणिणो अरागस्स ॥५३६१॥ एवं संथारगतो, गओ व्व चिररूढकम्मदुमगणं । चूरेतो चरणेणं, चरेज निरऽवजतरजोगो ॥५३६२॥ इय मयणभुयगगरुलोवमाए, संवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए ॥५३६३॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे भणियं, तइयं संथारपडिदारं ॥५३६४॥ तह संथारगयस्स वि, निजामगमंऽतरेण न समाही। संपजइ खवगस्सा, ता तद्दारं निदंसेमि ॥५३६५॥ अह सो कयसलेहो, निहयपरीसहकसायसंताणो। छत्तीसगुणोवेए, पच्छित्तविसारए धीरे ॥५३६६॥ पंचसमिए तिगुत्ते, अणिस्सिए गगदोसमयरहिए। कडजोगी कालन्नू, नाणचरणदंसणसमिद्धे ॥५३६७॥ मरणविहिकालकुसले, इंगियपत्थियसहायवेत्तारे। ववहारविहिविहन्नू , अब्भुजयमरणसारहिणो ॥५३६८॥ ॥४१५॥ Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मवेगरंगसाला अष्टचत्वारिंशद्निर्यामकाण, स्वरूपम् । ॥४१६॥ अवलियाऽऽइगुण निय-दुवालसंगीसुएकजलनिहिणो। नियनिजामगगुरुणो, मग्गेजा निजवगमुणिणो ॥५३६९।। तो तेसि सूरीणं, पयमूले पवयणप्पईवाणं । पडिवज्जेज महत्थं, धीरो अन्भुजयं मरणं ॥५३७०॥ अह तस्स अप्पनिद्दा, संविग्गाऽवजभीरुणो धीरा । पासत्थोसन्नकुसील-ठाणपरिवजणुज्जमिणो ॥५३७१॥ खतिखमा मद्दविया, असढअलोला य लद्विसंपन्ना। असदग्गाहविमुक्का, दक्खा सुसरा महासत्ता ॥५३७२॥ सुत्तऽत्थअपडिबद्धा, निज्जरपेही जिइंदिया दंता । कोऊहलविष्पमुका, पियदधम्मा सउच्छाहा ॥५३७३॥ आगाढमणा गाढे, सदहगनिवेयगा य सट्ठाणे । छंदन्नू पच्चइया, पञ्चकूखाणम्मि य विहन्नू ॥५३७४॥ कप्पाऽकप्पे कुसला, समाहिकरणुज्जया सुयरहस्सा । मुणिणो अडयालीसं, गुरुदिन्ना होति निज्जवगा॥५३७५॥ तहाहि- उव्वत्त १ दार २ संथार ३, कहग ४ वाई ५ य अग्गदारम्मि ६ । भत्त ७ पाण ८ उच्चार ९ वियारे १०, कहग ११ दिसासु १२ च चउ चउरो॥ ॥५३७६।। उव्वत्तणपरियतण-संचारणपमुहमंऽगपरिकम्मं । अच्चतकोमलकरा, करेंति चत्तारि खवगस्स ॥५३७७॥ 'संचारिज्जति उत्थंधिओ हु, अह जइ स नाहियासेइ । संथारगडिओ चिय, ता संचारिज्जए तेहिं ॥५३७८॥ अभंतरदारम्मि, चउरो चिट्ठति सम्ममुवउत्ता। चत्तारि य संथारं, रइंति पडिलेहणापुव्वं ॥५३७९॥ अव्वाविद्धमऽविच्चा-मिलियमकूखलियमऽणहियमऽणूणं । अविलंबियमऽदुयमऽमि-लियमऽपुणरुत्तं सुघोसं च ॥५३८०॥ फुडवन्नमऽणुच्चमणीय-मऽणलीय तह य साऽणुणायं च । सुद्ध' सपरिच्छेयं, जह होइ तहा असंदिद्ध ॥५३८११॥ ॥४१६॥ Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मंवेगरंगसाला निर्यामकसङ्ख्यायाः गणना । ॥४१७॥ खवगस्स कहेयव्वा उ, सा कहा जं सुणित्तु सो सम्मं । चयइ विसोत्तियभावं, वच्चइ संवेगनिव्वेयं ॥५३८२।। चत्तारि वाइमुणिणो, खलंति परिवाइणो पयंपते । अग्गवारे चउरो, तवस्सिणो ठंति उवउत्ता ॥५३८३।। मग्गंति अणुब्बिग्गा, पाउग्गं भोयणं च चत्तारि । छंदियमवगयदोसं, अमाइणो लद्धिसंपन्ना ॥५३८४॥ चत्तारि जणा पाणग-मुवकप्पे ति अ गिलाणपाउग्गं । उज्झति अ उच्चारं, चउरो खवगस्स मुणिवसभा ॥५३८५।। चउरो चयंति विहिणा, पासवणं खेलमल्लगाऽई य । बाहिम्मि धम्मकहिणो, गीयत्था ठंति चत्तारि ॥५३८६।। चउसु वि दिसासु चउरो, सहस्समल्ला तवस्सिणो ठंति । इय निजवंति खवगं, अडयालीसं तु निजवगा ॥५३८७॥ जो जारिसओ कालो, भरहेरखएसु होइ वासेसु । ते तारिसया तइया, अडयालीसं तु निजवगा ॥५३८८॥ कालाऽणुसारओ पुण, चउरो चउरो कमेण हावेजा। जा चउरो अहवा दो, हो ति जहन्नेण निजवगा ॥५३८९।। भणियं च"जो जारिसओ कालो, भरहेरवएसु होइ वासेसु । ते तारिसया तइया, दुवे जहन्नेण निज्जवया" ५३९०।। एगो खवगं पडिचरइ, पासवत्ती सया वि अपमत्तो। बीओ तदप्पणोचिय-मऽसणाऽऽई मग्गइ पयओ ॥५३९१।। जइ पुण एगागि च्चिय, कहं पि खवगस्स होज्ज निज्जवओ । ता सो सनिमित्तंपि हु, भिक्खब्भमणाऽऽइ अकुणंतो ॥५३९२।। अप्पाणं परिवेयइ, तविवरीयत्तणेण खवगं बा। तच्चागे य अवस्स, दूरं चत्तो समणधम्मो ॥५३९३।। NII जे सेवेज्ज अकप्पं, कुज्जा वा जायणाइ उड्डाहं । तन्हाछुहाऽऽइभग्गो, खरगो निज्जवगविरहम्मि ५३९४।। ॥४१७॥ Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | निर्यामकद्वार समाप्तिः दर्शनद्वारप्रारम्भश्च । ॥४१८॥ असमाहिणा व कालं. करेज्ज वच्चेज्ज दुग्गईए वि । तेण जहण्णेण वि होति, दुन्नि खवगस्स निज्जवया॥५३९५॥ किंचसंलेहगं सुणेत्ता, जुत्ताऽऽयारेहि निज्जविजंतं । सव्वेहि वि गंतव्वं, जईहिं इयरत्थ भयणिज्ज ॥५३९६॥ संलेहगस्स मूलं, जो वच्चइ तिव्वभत्तिराएण । भोत्तूण दिव्वसोखं, सो पावइ उत्तमं ठाणं ॥५३९७॥ एकम्मि वि भवगहणे, समाहिमरणेण जो मओ जीवो। न हु सो हिंडइ बहुसो, सत्तट्ठभवे पमोत्तूणं ॥५३९८॥ सोऊण उत्तमऽदुस्स, साहगं तिव्वभत्तिसंजुत्तो। जइ नो वच्चइ का उत्त-मट्ठमरणम्मि से भत्ती ॥५३९९॥ जस्सुत्तमट्ठमरणम्मि, नेव भत्ती वि विज्जए तस्स । कह उत्तमट्टमरणं, संपज्जइ मरणकालम्मि ॥५४००॥ न य खमगस समीवे, अल्लियणमसंवुडाण दायव्यं । तेसि असंवुडगिराहि, होज खवगस्स असमाही ॥५४०१॥ तेल्लकसायाऽऽईहि, बहुसो गंडूसया य दायव्वा । इइ जिब्भाकन्नवलं, जायइ वयणं च से विसयं ॥५४०२॥ इय धम्मवएसमणोहराए, संवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए ॥५४०३॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे तुरियं, भणियं निजवगपडिदारं ॥५४०४॥ एवं सामग्गीसंभवम्मि, आहारचायकामस्स । खवगस्स सव्ववत्थूसु, सम्मं नाउ' निरीहतं ॥५४०५॥ दायव्वमऽणसणं तं च, नजए भोयणाऽऽइदंसणओ। ता तहसणदारं, एत्तो लेसेण साहेमि ॥५४०६॥ १ विशदम् = निर्मलम् । ॥४१८॥ Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग दशनद्वार रंगसाला समाप्तिः । ॥४१९॥ अह स महप्पा पइसमय-पवरवड्ढंतसुद्धपरिणामो। गिम्हामिहउ व्व मरुम्मि, बहलदलकिन्नतरुणो व्व ॥५४०७॥ अच्चतरोगविहुरो ब्व, दक्खपडिचारए ब्व निजवए । लभ्रूण गुरुं पणमित्तु, भत्तीए विन्नवेज इमं ॥५४०८॥ भयवं ! दुल्लहलंभा, सामग्गी एरिसी मए पत्ता। ता एत्तो नो जुत्तो, कालविलंबो ममं का ॥५४०९।। कुणसु पसायं वियरसु, अणसणमेत्ता वि कि ममं इमिणा । असणाईणुवभोगेण, सुचिरसंलिहियकायस्स ॥५४१०॥ तो तं निरीहभावो-वलंभहेउ गुरू पदंसेजा। पयइसुरसाणि पयईए, चित्तसंतोसकारीणि ॥५४११॥ पयईए सुरहिगंधु-दुराणि उक्कोसगाणि दव्वाणि । असण पभिईणि पयईए, तस्स अखेवजणगाणि ॥५४१२।। एएसु दंसिएसु य, हिययगतो तस्स नूण संकप्पो । कुरराऽऽरवं निसामिय, मीणगणो इव भवे पयडो ॥५४१३॥ दव्वपयासमऽकिच्चा, जइ कोरइ तस्स तिविबोसिरणं । ता कहिं वि भत्तभेयम्मि, उज्जुगो होज सो खवगो॥५४१४।। किंचभुत्तभोगी पुरा जो य, गीयत्थो वि सुभाविओ। सत्यो आहारधम्मसु, सो वि खिप्पं तु खुब्भए ॥५४१५।। तम्हा तिविहाऽऽहारं, पडुच्च संवरणकरगकामस्स । उक्कस्सियाणि सव्वाणि, तस्स दव्वाणि दंसेजा ॥५४१६।। इय चउकसायभयभंजणीए, संवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए ॥५४१७॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे पंचम-मुत्तं दंसणपडिदारं ॥५४१८॥ दब्बप्पयापणाणं-तरं च खवगस्स जो हु परिणामो। कमपत्तहाणिदार-प्परूवणेण तयं वोच्छ ॥५४१९॥ ॥४१९॥ Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला हानिद्वारे आहारदर्शने क्षपकस्य वैराग्यम् । ॥४२०॥ अञ्चतपबलसत्तो-ऽणुष्णाओ भोयणऽट्ठया गुरुणा । पुरओ उवणीयाई, दव्वाई असणमाऽऽईणि ॥५४२०॥ पासित्ता फासित्ता, जिपित्ता अहव ताई गिन्हेत्ता। ववगयकोऊहल्लो, सम्म एवं विचिंतेजा ॥५४२१॥ भवगहणम्मि अणाइम्मि, गंतसो इह मए भमंतेणं । कि नो भुत्तं किं नेव, फासियं जि घियं कि नो॥५४२२॥ कि कि संपन्न नेव, बंछियं तह वि पावजीवस्स । तित्ती मणागमेत्तं पि, जा पुरा नेव संपन्ना ॥५४२३॥ सा कि अहुणा होही, ता तीरगयस्सिमेहि कि मज्झ । इइ चितंतो कोई, संवेगपरायणो होइ ॥५४२४॥ आसाइत्ता कोई, तीर पचस्सिमेहि कि मज्झ । वेरग्गमऽणुसरतो, संवेगपरायणो होइ ॥५४२५॥ । देसं भोच्चा कोई; हा हा! इन्हिं इमेहि कि मज्झ । वेरग्गमऽणुसरतो, सबेगपरायणो होइ ॥५४२६॥ सव्वं भोच्चा कोई, धिद्धि ! इन्हि इमेहिं कि मज्झ । वेरग्गमऽणुसरतो, सवेगपरायणो होइ ॥५४२७॥ कोई तमाध्यइत्ता, मणुन्नरसरसियचित्तपरिणामो। पकुणइ अणुबंध सव्व-देसविसयं तहिं चेव ॥५४२८॥ तस्स य रसाऽणुवधाऽ-वहारिपल्हायणिजवयणेहिं । धम्मकहं कहइ गुरू, खवगस्स पुणो वि बोहकए ॥५४२९॥ धम्मकहं चिय न कहेइ, केवलं कितु तस्स भयहेउ । मुहुमस्सावि अवाए, इय दंसइ गिद्धिसल्लस्स ॥५४३०॥ हिमवंतमलयमंदर-दीवोदहिधरणिसरिसरासीतो। अहिययरो आहारो, छुहिएणाऽऽहारिओ होजा ॥५४३१॥ । संसारचक्कवाले, सब्वे वि य पोग्गला तुमे बहुसो। आहारिया य परिणा-मिया न तुम तह वि तित्तो ॥५४३२॥ आहारनिमित्ता गंतु, मंखु सव्वेसु नरयलोएसु । उववन्नो अइबहुसो, सव्वासु य मेच्छजातीसु ॥५४३३।। ॥४२॥ Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला व रसगृद्धः दोषाः। ॥४२१॥ । आहारनिमित्तागं, मच्छा गच्छंतरऽणुत्तरं नरयं । सव्वं आहारविहि, ता मा मणसा वि चितेजा ॥५४३४॥ । तणकटेहि व अग्गी, लवणजलो वा नईसहस्सेहिं । न इमो जीयो सक्को, तिप्पे भोयणविहीहि ॥५४३५॥ जं किर जलं पिपीयं, धम्माऽयवजगडिएग तं पि इहं । सव्वेसु वि अगडतलाय-नईसमुद्देसु वि न होजा ॥५४३६।। पीयः थणयच्छीरं, सागरसलिलाउ होज, अहिययरं । संसारम्मि अयंते, माऊणं अन्नमऽन्नाणं ॥५४३७।। घयखीरुच्छरसेसु य, साऊसु महोयहीसु. बहुसो वि । उववो न य तण्हा, छिन्ना ते सीयलजलेण ॥५४३८॥ जा ता न गतो तित्ति', अणतएण कि अईयकालेण । ता किमियाणि वि एवं, ठियस्स तुह एत्थ गिरीए ॥५४३९॥ जह जह कीरइ गिट्टी, अवगासो तह तहा अविरईए । जह जह य तदऽवगासो, तप्पच्चइओ तह तहेह ॥५४४०॥ जीवाग कम्मबंधो, तओ भवो दुहपरंपस-य तहि । इय सयलाऽवायाणं, रसगिद्धी कारणं तम्हा ॥५४४१॥ नीसेसकिलेसाऽऽयास-गरुयमाणाऽवमाणमूलपये । संसारियसत्ताणं, विद्धि एमा हु रसगिरी ॥५४४२॥ एवं स महासत्तो, सम्मं आराहणाविहिपसत्तों । नाणाऽऽइगुणगुरुगा, गुरुणा २दियदीहदुहतरुणा ॥५४४३।। निउणमुवदंसिएसु', विविहाऽवाएसु गिद्विसंल्लस्स । भवभमणदुखभीओ, संविग्गो चयइ रसगिद्धि ॥५४४४॥ अह कोवि कम्मदोसा, न चएज्जा तं भणिजमाणो वि । ता तप्पयईए हियं, वियरिजइ भोजमऽणवअं॥५४४५।। तदऽसंपत्तीए पुण, मग्गिअइ तह अलब्भमाणं च । कीयाऽऽइययारेण वि. दावेयव्वं समाहिकए ॥५४४६।। १ अणुत्तर = चरमाम् = सप्तमीम् । २ दिय = दित = छेदित । रताना ॥४२१॥ सं.र.३६ Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगमाला पानकपरिकर्मयुक्तप्रत्याख्यानद्वारस्वरूपम् । ॥४२२।। नवरं गुरुगा मुणिणो, सिकूखवियन्वा रहम्मि एयपुगे। बत्तव्यं तुम्भेहि, “पाउग्गं एत्थ दुलहं ति" ॥५४४७॥ ते य तहा पनविया, तहेव जंपति खवगमुणिपुरओ। किच्छेण थोयथोयं, अणुदियहं देंति य सखेया ॥५४४८॥ उचियसमयम्मि य गुरू, सासइ भो खबग ! पेच्छ तुज्ज्ञ कए। मुणिणो दुल्लहअसणाऽऽइ-जायणे कह किलिस्संति ॥५४४९॥ अह जायपच्छयायो, खवगो एकेककवलचागेण । पइदियहं हावेतो, ठवेइ पोराणमाऽऽहारं ॥५४५०|| अणुपुव्वेण य तं पि हु. संवढे'तो वि सव्वमाऽहारं । पाणगपरिकम्मेणं, खवगो भावेइ अप्पाणं ॥५४५१॥ इय कुमयकमलहिमभर-समाए संवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए ॥५४५२॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे भणियं, छटुं हाणि त्ति पडिदारं ॥५४५३।। अह पाणगपरिकम्मण-पुरस्सरं जह स कुणइ संवरणं । तह पच्चखाणदारं, लेसुद्देसेण साहेमि ॥५४५४|| अच्छे बहलं लेवड-मऽलेवर्ड' तह ससित्थयमऽसित्थं । छव्विहपाणगमेयं, भणियं परिकम्मपाओग्गं. ॥५४५५॥ तं पुण तिलजवगोहम-पमुहधन्नाण धोयणुप्पन्न । गुडरंडभंडधोयण-संभूयं अंबिलाऽऽईयं ॥५४५६।। एयपयारं अवरं पि, सपरसत्थेहि जायविद्धंसं । नवकोरिपरिसुद्ध', मुहियाए जणाउ उवलद्धं ॥५४५७|| साहूण होइ जोग्गं, जहोवलद्धेण तेण खवगमुणी। परिकम्मेजऽप्पाणं, समाहिहेउ सया णवरं ॥५४५८॥ आयंबिलेण सिंभो, खिजइ पित्तं च. उवसमं जाइ । वायरस रकखणट्ठा, पुव्वुवइट्ठ' विहि कुजा ॥५४५९।। तित्ताई पाणयाई', वजित्ता उदरमलविसुद्धिकए । महर 'पज्जयव्यो, मंदं च विरेयणं खवगो ॥५४६०॥ १ पज्जेयव्यो = पायितव्यः । ॥४२२॥ Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रत्याख्यानगुणाः । 11४२३॥ एलतयनागकेसर-तमालपत्तं ससकर दुद्ध। पाऊण कढियसीयल-समाहिपाणं इमं पच्छा ॥५४६१॥ महुरविरेयणमेसो, कायब्यो फोफलाऽऽइदव्वेहि । निव्वाविओदरऽग्गी, जेण समाहिं सुहं लहइ ॥५४६२।। आणाई बत्थिमाऽऽईहि, वा वि कायन्वमुदरसोहणयं । वेयणमुप्पाएजा, करीसमऽच्छतयं उदरे । ॥५४६३।। तो जाजीवं तिविहं, आहार वोसिरेहिइ खवगो। इइ निजवगाऽऽयरिओ, संघस्स इमं भणावेइ ॥५४६४।। एस महप्पा खवगो, जाजीवियमऽणसणं गहेउमणो । सिरि रइयपाणिपउमो, तुम पयवंदणं कुणइ ॥५४६५।। विन्नवइ य तह कदमवि, सपसाएणं ममं भवेयव्वं । भयवं ! तुमए जह वं-छियऽत्थनित्थारगो होमि ॥५४६६॥ आराहणपच्चइयं, खबगस्स य निरुवसग्गपच्चइयं । काउस्सग्गमऽणुव्विग्ग-माणसो कुणइ तो संघो ॥५४६७।। पच्चकखावेइ तओ, सूरी खवगं चउव्विहाऽऽहार । संघसमवायमज्झे, चिइवंदणपुव्वयं विहिणा ॥५४६८।। अहवा समाहिहेउ', साऽऽगार चयइ तिविहमाऽऽहार। तो पाणगं पि पच्छा, वोसिरियव् सयाकालं ॥५४६९।। जं पाणगपरिकम्मम्मि, छविहं पाणगं समक्खायं । तं से ताहे कप्पइ, तिविहाऽऽहारस्स वोसिरणे ॥५४७०॥ आरुहियचरित्तभरेण, गुरुसयासे अणूसुगेण सया। दव्वे खेत्ते काले, भावम्मि य अपडिबद्धेण ५४७१।। पच्चकूखाणम्मि कए, आसवदाराई हो ति पिहियाई। आसववोच्छेयम्मि उ, तन्हावोच्छेयणं होई ||५४७२।। तन्हावोच्छेयम्मि, जीवस्स उ पावपसमणं होइ । पावस्स पसमणेण उ, विसुद्धमाऽऽवासयं लहइ ॥५४७३॥ आवासयसोहीए, दंसणसोहिं तु पावए जीवो। दंसणसोहीए पुणो, चरित्तसोहि धुवं लहइ ॥५४७४॥ ॥४२३ Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संधेगरंगसाला क्षामणाद्वारस्वरूपम् । ॥४२४॥ लहर चरित्त विसुद्धो, झाणज्ज्झयणस्स सोहणं जीवो। झाणऽज्झयणविसुद्धो, परिणामविसुद्धयं लहइ ॥५४७५॥ । परिणामविसुद्धीए, कम्म विसुद्धत्तणं लहइ जीवो। कम्मविसोहिविसुद्धो, वच्चइ सिद्धि'धयकिलेसो ॥५४७६॥ इय दुग्गइपुरपरिहोवमाए, संवेगरंगसालाए । संविग्गमगोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए ।।५४७७॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवुच्छेए । तइए दारे पच्च-कूखाणं सत्तमपडिदार' ॥५४७८॥ कयपञ्चकवाणस्स वि, न सोग्गई खामगाए विरहेण । खवगस्स तेण एत्तो, खामणदार' निदंसेमि ॥५४७९।। अह निजामगसूरी, खवगं महुरऽखरेहि' बागरइ । हहो देवाणुप्पिय !, पिया व वधू व मित्तो व्व ॥५४८०॥ । एसो बहुगुणसंघो, संघो तइलोकवंदणिज्जेहिं । तित्थयरेहि नमिओ, "तित्थस्स नमो" त्ति काऊण ॥५४८१।। तुममऽणुगिन्हिउमिहई, समागओ बट्टए महाभागो। बहुभवपर परुब्भव-दुक्कियतमकंडमायंडो ॥५४८२॥ ता भत्तिनिब्भरमणो, एयं भयवंतमाऽऽयरेण तुमं । खामेसु पुव्वकालिय-आसायणनिवहचाएण ॥५४८३॥ अह सो भत्तिभरोणय-सीसोवरि विरइयंजली सम्मं । इच्छामो अणुसदि, लट्ठ अणुसासिओ हं ति ॥५४८४॥ गुरुगिरमुवबूहें तो, तिकरणसुद्वीए कयपणामो य । खामेइ सव्वसंघ, संवेग संजणेमाणो ॥५४८५॥ हे भते! भट्टारग!, गुणरयणसमुद्द! सिरिसमणसंघ !। जं किंचि पडुच्च तुम, पावं पावाऽणुबधि मए ॥५४८६॥ सुहम व बायरं वा, एत्थ भवम्मि भवंतरे वा वि। मगसा विचि तियं भा-सियं च वयसा कयं तणुणा ॥५४८७।। । अहवा मणवइकाएहि, जं कयं कारियं अणुमयं वा । तं सव्वं तिविहे गं, संपइ सव्वं खमावेमि ॥५४८८॥ ॥४२४॥ Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मंवेगरंगसाला ॥ ४२५॥ ' तुज्झ नमो तुज्झ नमो, भावेण पुणो वि तुज्झ चैव नमो । पायवडिओ च्चिय तुमं, भुञ्जो भुञ्जो खमावेमि ॥ ५४८९ ।। खम य भयवं संघो वि, मज्झ दीणत्स काउमऽणुकंपं । होउ य आसीसपरो, निब्बिग्घाऽऽराहणाए कए । ५४९० ।। तु खामणाए तं नत्थि, एत्थ भुवणे वि खामियं जं नो । जणणिजण गोवमाणो, तुमं खु जं जीवलोयस्स || ५४९१ ।। आयरियउवज्झाए, सीसे साहम्मिए कुलगणे य । जे मे केई कसाया, सव्वे तिविहेण खामेमि ।।५४९२॥ मणवइकाएहि पुरा, कए य तह कारिए अणुमए य । सव्वे तव्विसए वि हु, अहमज्वराहे खमावेमि ।। ५४९३ ।। समसत्तमित्त चित्ता, जियाण करुणारसेक्कजल निहिणो । भगवंतो ते वि महं, खमंतु अणुकंपणीयस्स खमावए तत्तो । सम्मं संविग्गमणो, पुत्रविरुद्वे विसेसेण ।।५४९४॥ इय खामंतो संघ, सबाल ।।५४९५।। जहा जं कि पिपमाएं, न भे वट्टियं मए पुब्विं । निस्सल्लनिकसाओ, सव्वं खामेमि तमियाणि इय समओयहिअमओ - वमाए सवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर - कुसुमियवण इतुल्लाए आराहणाए पडिदार - नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे खामण-पडिदारं भणिअममयं नो खामणिञ्जवग्गम्मि, खामिए वि हु सयं अखमणाए । वंछियसिद्धी होइ नि, खवणदार' इओ बोच्छं ॥ ५४९९ ॥ सम्भावगन्भमिच्छा - दुक्कडदाणाऽऽणा कसायजओ । जो एत्थं परमत्थेण सा पर भष्णइ खमणा ।।५४९८ ।। ॥५५००॥ १ सययं पाठां० । ।।५४९६ ॥ ॥५४९७॥ क्षमणाद्वार स्वरूपम् । ॥ ४२५॥ Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्षमणायां चण्डरुद्रसूरिदृष्टान्तः । ॥४२६॥ एईए च्चिय जम्हा, तिवणुभागाण दीहठियाण । कम्माण निबिडबद्धाण, होज विगमो पुरकयाण ॥५५०१॥ एवं सोचा सम्मं, निजामगमरिणो सयासाउ । संवेगमुव्वहंतो, पुणरवि खवगो भणेज इमं ॥५५०२॥ सव्वे अवराहपए, खामेमि अहं खमेउ मह भयवं । अहमऽवि खमामि सुद्धो, गुणसंघायस्स संघस्स ॥५५०३॥ विनायम विनायं, अबराहपयं परस्स निस्सेसं । सुविसुद्धतिगरणऽप्पा, खमामि सम्म खु एस अहं ॥५५०४॥ जाणतो अजाणतो व, खमउ मा वा परो खमउ मज्झ। तहवि अहं निस्सल्लो, तिविहेण खमामि चेव सयं ॥५५०५।। जइ ता परो वि खमई, ता लट्ठे होइ उभयवग्गे वि । अह गाढाणुसयपरो, परो न खमि तरइ तह वि ॥५५०६।। मुक्काऽहंकारपओ, पवियंभियपसमपयरिसाऽऽरूढो । सुविसुद्धतिगरणगणो, सामाइयपरिणयऽप्पा य ॥५५०७।। अकूखमणपरे वि परे, सम्मं तकखमणकारणपरो हैं। एस खमामि खलु सयं, जमेस मह खामणाकालो ॥५५०८॥ खामेमि अहं सव्वे, जीवे ते वि य खमंतु मह सव्वे । उवरयवइरो मेत्ती-परो अहं सबजीवेसु ॥५५०९॥ एवं खामेमाणो, सयं पि खमणापरो विसुद्धमणो। सिरिचंडरुद्दसूरि ब्व, तकखणा कुणइ कम्मखयं ॥५५१०॥ तहाहिउज्जेणीनयरीए, गयो अवजवअणुज्जुत्तो। सूरी अहेसि नामेण, विस्सुओ चंडो ति ॥५५११॥ पयईए चिय सो पुण, पयंडकोवत्तणेण मुणिमझे । ठाउँ सयमऽतरतो, साहुविवित्ताए वसहीए ॥५५१२॥ सज्झायज्झाणपरो, जत्तेण पसमभावणाए ददं । अप्पाणं भावें तो, विहरइ गच्छस्स निस्साए ॥५५१३॥ ॥४२६॥ Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ इभ्यसुतदीक्षा। संवेगरंगसाला For m War ॥४२७॥ अह एगम्मि अवसरे, केलिप्पियपियवयस्सपरिगरिओ। एगो महिन्भपुत्तो, नवपरिणीओ कयविभूसो ॥५५१४॥ वियरतो तियचच्चर-चउप्पहाऽऽईसु तेसि साहूणं । परिहासकयपणामो, आसीणो पायदेसम्मि ॥५५१५॥ तो तरस वयस्सहिं, परिहासेणं पयंपियं भंते !। एसो अग्ह वयस्सो, भववासाओ समुव्विग्गो ॥५५९६॥ इच्छइ घेत्तुं दिकखं, एतो चिय विहियपवरसिंगारो। इहई समागओ ता, पव्वञ्जमिमस्स देह ति ॥५५१७॥ आगारि गियकुसला, मुणिणो य मुणित्तु तेसि परिहासं । अणेता इव ठिया निय-कलाई काउमाऽऽद्वत्ता ॥५५१८॥ भुजो भुजो सुइर-पलाविणो जाव नेव विरमंति । दुस्सिखिया हु सिक्खंतु, ताव इइ चितयंतेहिं ॥५५१९।। साहहि विवित्तपएस-संठिओ चंडरुद्दमुणिनाहो । अम्हाण गुरू एसो, दाही दिकख ति निद्दिवो ॥५५२०॥ केलीकिलत्तणेणं, तत्तो ते सूरिणो गया पासे । पुवठिईए य सिट्ठा य, इन्भसुयदिखगहणिच्छा ॥५५२१॥ . अहह ! मए वि हु सद्धि', केलि' कुव्वंति कह महापावा । इइ चित्तऽभतरजाय-तव्वकोवेण तो तेणं ॥५५२२॥ भणियं जइ एवमऽहो, ता मह भूई लहु समप्पेह । उपणीया य लहु चिय कत्तो वि य से वयंसेहि ॥५५२३।। तो इब्भसुयं निबिड-गहेण घेत्तण तं सहत्थेण । उच्चरियनमोकारो, सूरी लुचेउमाऽऽरद्धो ॥५५२४॥ भवियव्ययावसेण य, जाव वयस्सा न किंपि जपंति । न य इन्भसुओ ता तेण, संसलोओ विणिग्मविओ ॥५५२५।। तो भणियमिब्भपुत्तण, भयवमाऽऽसी य एत्तियं कालं। परिहासो संपइ पुण, सब्भावो ता कुण पसायं ॥५५२६।। वियरेसु भावसार, संसारसमुद्दतरणतरकंड। दिनसिवनयरसोक्ख', जयगुरुजिणदेसियं दिकख ।५५२७॥ IAS ॥४२७॥ Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रथमं शिष्यस्य पश्चात् सूरिणः केवलप्राप्तिः । ॥४२८॥ एवं वुत्ते दिण्णा, पव्वजा तस्स तेग मुणिवइणा । वेलकखयं उवगया, गया सठाणेसु य वयंसा ॥५५२८॥ तेगं भणियं भते !, बहुसयणो नो लहिस्समऽहमेत्य । धम्म काउमऽविग्धं, ता जामो अन्नगामम्मि ॥५५२९॥ एवं होउ तिष्णुमन्नि-ऊण सो पेसिओ तओ गुरुणा । मग्गपडिलेहणऽत्थं, पडिलेहिय आगए तम्मि ॥५५३०॥ सणियं कयपयखेवो, वेवंतो सो जराए मुणिनाहो । तकख धनिहियदकिखण-कोय गंतु समाऽऽद्वत्तो ॥५५३१॥ थेवपयखलणे वि हु, पहम्मि रयणीए चखुबलवियलो। जायपकोवा बाढं, निब्भच्छइ सिकखगं भुजो ॥५५३२॥ ताडेइ दंडएण य, सिरम्मि एवंविही पहो तुमए । पडिलेहिओ त्ति पुणरुत्त-मेव परुसं पयपंतो ॥५५३३॥ अह सिकखगो वि चितइ, अहो महापावभायणेण मएं । एस महप्पा एरिस-किलेस जलहिम्मि पकिखत्तो ॥५५३४॥ अहमेको चिय एयस्स, धम्मरासिस्स सिस्सछउमेणं । जाओ म्हि पञ्चणीओ, घिदी ! दुविलसियं मज्झ ॥५५३५।। इय अप्पाणं निदंतयस्स, सा का वि भावणा जाया । पाउब्भूओ जीए, से विमलो केवलाऽऽलोओ ॥५५३६।। तो सो निम्मलकेवल-पईवपायडियतिहुयणाऽऽभोगो। गंतु तहा पयट्टो, पयखलणा जह न से हवइ ॥५५३७॥ अह जायम्मि पभाए, दंडपहारुत्थरुहिरउल्लसिर। दट्टण सिकखगं चंड-रुदसूरी विचितेइ ॥५५३८॥ पढमदिणदिकिखयस्स वि, अहो!खमा सिकखगस्स एवविहा। एवंविहमाऽऽयरियं,मह पुण चिरदिकिखयस्साऽवि।।५५३९।। धी! धी! ममं विवेओ, धिद्धी ! सुयसंपया ममं विहला। धी! धी ! मम मूरितं, खमागुणेणं विहीणस्स ॥५५४०॥ इय संवेगोवगओ, तं खामे तो पराए भत्तीए । तं झाणं पडिवन्नो, जेणं सो केवली जाओ ॥५५४॥ ॥४२८॥ Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५५४२॥ ॥५५४३॥ ममत्वव्युच्छेदाभिधानतृतीयमूलद्वारसमाप्तिः । ॥४२९॥ एवं खामणखमणाहि, दूरनिम्महियपावसंधाओ। भवइ जिओ तेणेमा, किच्च ति कयं पसंगणं खमणापरो य खमगो, अणुत्तरं तवसमाहिमाऽऽरूढो । पफोडे तो विहरइ, बहुभवबाहाकरं कम्मं । तहाहिजमऽतुच्छमहामिच्छत्त-वासणापरिगएण चिरकालं । अच्चतपावपच्चल-पावट्ठाणाऽणुचरणेण जं च पमायमहामय-मत्तेण कसायकलुसिएणं वा । दुग्गइगमेक्कसज', अवजमाऽऽवज्जियं कि पि तं सुद्धभावणाऽणिल-संधुक्कियरखमणजलणजालाहिं । खमगो खणेण निद्दहइ, सुक्कवडविडविनिवहं व इय सम्मं घाइयविग्ध-संघसंघाऽऽइखामणापरमो। सयमावि विरइय-निस्सेस-संघपामोकवसत्तखमो इहलोए परलोए, अनियाणो जीविए य मरणे य । वासीचंदणकप्पो, समो य माणाऽवमाणेसु निसिरित्ता अप्पाणं, सव्वगुणसमनियम्मि निजवए । संथारगविनिविट्ठो, अणूसुगो चेव विहरेजा इय परिकम्मविहीए, गणंऽतरत्थो ममत्तवोच्छेयं । काऊण मोकखकंखी, समाहिलाभत्थमुञ्जमइ इय सिरिजिणचंदमुणिद-रइयसंवेगरंगसालाए । संविग्गमणोमहुयर-कुसुमियवणराइतुल्लाए आराहणाए पडिदार-नवगमइए ममत्तवोच्छेए । तइए दारे भणिय, नवमं खमण त्ति पडिदारं । तब्भणणाओ य पुणो, ममत्तवोच्छेयनामयं एयं । मूलद्दारचउक्के, भणियं दारं तइजं पि संवेगरंगसालाराहणाए, पडिदारनवगनिम्मायं । ममत्तवोच्छेयामिहाणं, तइयं मलद्दार' समत्तं ॥५५४४॥ ॥५५४५॥ ॥५५४६॥ ॥५५४७॥ ॥५५४८॥ ॥५५४९॥ ॥५५५०॥ ॥५५५११॥ ॥५५५२॥ ॥५५५३॥ ॥५५५४॥ पणराइतुल्लाए . ॥४२९ Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग | अनुशास्तिद्वार|स्वरूपम् । रंगसाला ॥४३०॥ सद्धम्मोसहदाणा, पसमियकम्माऽऽमयो तयऽणु काउ' । सव्वंगनिव्वुई लद्ध-जयपसिद्धी सुवेजो व ॥५५५५॥ तइलोकमत्थयमणी, रमणीहियत्थाण दाणदुल्ललिओ। सिविद्धमाणसामी, समाहिलाभाय भवउ ममं ॥५५५६॥ परिकम्मउ अप्पाणं, गच्छउ गच्छंऽतर ममत्तं पि । छिदउ तहवि न साहइ, विणा समाहि अहिगयऽत्थं ॥५५५५॥ जम्हा खवगो तम्हा, ममत्तवोच्छेयमकिखउ वोच्छ। दार समाहिलाभो ति, तत्थ पडिदारनवगमिमं ॥५५५८॥ १अणुसट्ठी २पडिवत्ती य, ३सारणा ४कवयमह पर ५समया।६झाणं लेसा ८आराहणाफलं ९विजयणा चरिमं ॥५५५९॥ इह खलु कारणविरहे, न कजमुप्पाइ त्ति कज' च । एत्थं पत्थुयमऽच्चत्थ-मेक्कमाऽऽराहणारूवं ॥५५६०॥ तक्कारणं च पडिवन्न-चउविहाऽऽहारपञ्चखाणस्स । परमं समाहिलाभो, सो पुण अणुसद्विदाणम्मि ॥५५६१॥ होइ त्ति वित्थरेणं, वोच्छ पढममष्णुसद्विदारमऽहं । पडिसेहविहिपहाणऽत्थ-सत्थपयडणपईवसमं ॥५५६२॥ किर सुप्पसंतचित्त, सयमावि परिचत्तपाववावार । महुरगिराए खवगं, भणंति निजामगा गुरुणो ॥५५६३॥ हहो देवाणुप्पिय !, धन्नो सुहलकखणो सुकयसीमा। ससहरसरिच्छजसलच्छि-धवलियाऽऽसो तुम एत्थ ॥५५६४॥ माणुस्सजम्मजीविय-फलं तु तुमए पर समणुपत्तं । दोग्गइनिबंधणाण य, कम्माण जलंऽजली दिन्नो ॥५५६५।। जेणं तुमए तणमिव, पुत्तकलत्ताऽऽइपरियणपहाणं । संतं पि गिहाऽऽवासं, मोत्तण जिणि दवरदिकूखा ॥५५६६।। अच्चतभावसार, पडिवन्ना पालिया य चिरकालं । इन्हिं च सुणिजत पि, चित्तसंखोभसंजणगं ॥५५६७॥ १ मनई हितार्थानाम् । ॥४३०॥ Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला | अनुशास्तिद्वारे अष्टादशप्रतिद्वारनामानि । ॥४३१॥ अइदुक्कर' च पागय-जणस्स इममुत्तिमट्ठमऽणुसरिय । एवं चट्टसि अपमत्त-चित्तयाए तुमं धीरो ॥५५६८॥ एवं ठियस्स य तुहं, सविसेसगुणप्पसाहणसमत्थं । दावियदुग्गइपढि, देमि अहं किंपि अणुसहि ॥५५६९॥ | एत्थं पुण परिहरणीय-वत्थुविसयाणि पंच दाराणि । करणीयवत्थुविसयाणि, ताणि तेरस वियाणाहि ॥५५७०॥ ताई पुण १ अट्ठारस-पावट्ठाणाई २ अट्ठमयठाणा । ३ कोहाऽऽइणो ४ पमाया, ५ पडिबंधच्चायदार च ॥५५७१॥ तह ६ संमत्तथिरतं, ७ अरिहाऽईछक्कभत्तिमत्तं च । ८ पंचनमोक्कारपरतं, ९ संममाऽऽणोवओगोय ॥५५७२।। १०पंचमहव्वयरकखा, तहाऽवरं ११ खवगचउसरणगमणं । १२ दुक्कडगरिहाकरणं १३ तह सुकडऽणुमोयणा अण्णं ॥५५७३।। १४ वारसभावणनाम, तहाऽवरं १५ सीलपालणं जाण । १६इंदियदमणं १७ तवउज्जु-गत्त १८ निस्सल्लयं चेव ॥५५७४॥ एवं अट्ठारसग, पडिदाराणमऽणुसद्विदारम्मि । पडिसेहविहिमुहेणं, निद्दिट्ट नाममेत्तणं ॥५५७५॥ नियनियकमपत्ताई, ताई चिय वित्थरेण कित्तिसं । सिद्ध तसिद्धदिद्रुत-जुत्तिपरमत्थजुत्ताई ॥५५७६॥ इन्हिं तु तेर्सि' पढम, अट्ठारसपावठाणदारमऽहं । अट्ठारसपडिदार-प्पडिबई' ताव बन्नेमि ॥५५७७॥ पंसयइ अवगुडइ, जीवं जं तेण भन्नइ पावं । ठाणाणि पयाणि भवंति, तस्स अट्ठारस इमाणि ॥५५७८|| १पाणिवहाऽ २ लिय ३ मद्दत्त-गहण ४ मेहुण ५परिग्गहो ६ कोहो। ७माणो ८ माया ९ लोभो, १० पेज ११ दोसो तहा १२ कलहो । ॥५५७९॥ १३अब्भकूरवाणं १४अरईरई य, १५पेसुण्ण १६परपरीवाओ। १७मायामोसं १८मिच्छा-दंसणसल्लं ति पदममिह ॥५५८०॥ ॥४३१॥ Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्राणिवधस्वरूपम् । ॥४३२॥ पाणा उस्सासाऽऽई, संति इमेसि ति पाणिणो जीवा । तेसि वहो विद्ध 'सो, पाणिवहो सो य नरयपहो ॥५५८१॥ धम्मज्झाणसरोरुह-संडाणमऽकंडचंडहिमवुट्ठी। निस्सूगयाऽगणीए, महल्लचुल्लीपरिकलेवो ॥५५८२॥ तह रोद्दट्टज्झाणतणंऽकु-रेकपारोहपाउसाऽऽरंभो। जलकुल्ला य महल्ला, अकित्तिवल्लीवियाणस्स ॥५५८३॥ परचक्काऽऽगमसवणं, पसन्नजणवयणमणजणवयाणं । तह असहणयाअविरई-रइपीईणं कुसुमबाणो ॥५५८४॥ पजलियदीवपत्तं, महंतपाणिपयंगवग्गस्स । तलमुदहिणो अगाहं, अच्चुक्कडपावपंकस्स ॥५५८५॥ अच्चतदुग्गदुग्गइ-सेलगुहाए महं मुहपवेसं । भवदहणतवियबहुदेहि-लोहघणघायअहिगरणी ॥५५८६॥ खताऽऽइगुणकणुक्कर-पीसणकरघणघरट्टजंतं व । तह नरयभूमिहरयस्स, पउणअवयरणनिस्सेणी ॥५५८७|| वहबंधरोहधणहरण-जायणामारणाणि इह चेव । पाणिवहम्मि पसत्तो, सत्तो पावेइ पुणरुतं ॥५५८८॥ दिक्खादेवऽच्चणदाण-झाणतवविणयपमुहकिरियाओ। जीवदयाए विहीणा, सव्वाउ निरत्थिया होति ॥५५८९।। • जइ नाम परमधम्मो, गोबभणमहिलवहनिवित्तीए । तत्ता वि कहं न परमो, सो सव्वजियाण रकूखाए ॥५५९०॥ सव्वे चिय संबंधा, पत्ता जीवेण सव्वजीवेटिं। तो मारेंतो जीवे, मारइ संबधिणो सव्वे ॥५५९१॥ मारेइ एगमऽवि जो, जीवं सो बहसु जम्मकोडीसु । बहुसो मारिज'तो, मरइ विहाणेहिं बहुएहिं ॥५५९२॥ जावइयाई दुक्खाई, होति चउगइगयस्स जीवस्स । सव्वाई ताई हिंसा-फलाई निउणं निरुवेसु ॥५५९३॥ जीववहो अप्पवहो, जीवदया अप्पणो दया होइ । इय सव्वजीवहिंसा, परिचत्ता अत्तकामेहि ॥५५९४॥ ॥४३२।। Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अभपदानस्प माहात्यम् । ॥४३३॥ नचा मच्चुदुहत्ते, नाणाजोणीसमस्सिए जीवे । न हणेज बुहो केवल-मऽप्पोवम्मेण पासेजा ॥५५९५।। विद्धस्स कंटगेण वि, जायइ जीवस्स वेयणा तिव्वा । किं पुण पहम्ममाणस्स, सेल्लकुताऽऽइसत्थेहिं ॥५५९६॥ दठुमुवट्ठियहत्थत्थसत्थ-वहगे विसोयभयविहुरो। कंपइ जीवो ही! पत्थि, मच्चुतल्ल भयं लोए ॥५५९७।। 'मरसु' इमम्मि वि भणिए, जायइ जीवस्स दारुणं दुक्ख । कि पुण मारिज तस्स, तिकूखसत्थाऽमिघाएहि ॥५५९८।। जो जत्थेव य जायइ, जीवो सो तत्थ चेव कुणइ ई । दयमेव तेण संतो, निच्च कुव्वंति जीवेसुं ॥५५९९।। अभयप्पयाणसरिसं, अन्न दाणं न विजइ जए वि । ता तद्दाया जो किर, सच्च' सो चेव २दाणवई ॥५६००॥ दिजह धणकोडी जीवियं च, इह जंतुणो मरंतस्स । न य धणकोडि गेण्हइ, इच्छतो जीवियं जीवो ॥५६०१॥ राया वि देज वसुहं, मरणे समुवट्ठिए इय महग्धं । जो देइ जीवियं अखय-दाणदाई स जियलोए ॥५६०२॥ सो धम्मिओ विणीओ, सुविऊ दक्खो सुई विवेगी य । जीवेसु सुहदुहं जो, अप्पोवम्मेण परिमिणइ ॥५६०३।। दटुं समुवट्ठियमरण-मऽप्पणो जायए महादुक्ख । दट्ठव्या सव्वे वि हु, जीवा तेणाऽणुमाणेणं ॥५६०४॥ जं अप्पणो अणिटुं, परेसिमऽवि तं न सबहा कुजा। जारिसयं इह किजइ, पेच्चा वि फलं पि तारिसयं ॥५६०५॥ पाणेहितो वि पियं, न किचि जीवाण विजइ जए वि । ता अप्पोवम्मेणं, तेसु दया चेव कायव्या ॥५६०६॥ जो जह करेइ पावं, जेहिं निमित्तहिं जेण विहिणा य । सो तफलं पि पावइ, बहुसो तेहि चिय कमेहि ॥५६०७॥ १ रई = रतिम् । २ दानव्रती । . ॥४३३॥ Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला हिंसात्यागस्य दयापालनस्य च गुणाः । ॥४३४॥ जह दाया छेत्ता वा, एत्थ. फलं लहइ तम्विहं चैव । सुहृदुहदाई वि तहा, पुनं पावं च पाउणइ ॥५६०८॥ दुट्ठमणवयणकायाऽऽहेहि, जीवे उ जे चिहि संति । दसगुणियाऽइअणत, तेहिं चिय ते विहम्मति ॥५६०९॥ भीमभवकूखयदक्ख', दयं न बुज्झति जे उ हिसिल्ला। निवडई तेसु समजा, अवजवजाऽसणी घोरा " ॥५६१०॥ ता भो.! भणामि सच्च', विवजियव्वेव सव्वहा हिंसा। हिंसा विवज्जिया जइ, कुगती वि विवन्जिया चेव ॥५६११॥ पाणाऽइवायसंजणिय-पावपब्भारभारिया संता। जीवा पडति नरए, जले जहा लोहमयपिंडो ॥५६१२।। जे पुण इह. जीवेसुं, कुणंति सम्म विसुद्धजीवदयं । ते सग्गे मंगलगीय-तूरवसवणसुहए ॥५६१३॥ अच्छरगणाऽऽउलेसु य, रयणपयासेसु-बसविमाणेसु । जहचिंतियसंपन्जंत-सयल विसया सुरा हो ति ५६१४॥ तत्तो वि चुया असरिच्छ-लच्छिविच्छड्डपंडरजसेसु । सुकुलेसु चेव जायंति, सयलजयजीवसुहया य ॥५६१५।। दीहाळया अरोगा, निश्चमऽणुप्पन्नसोगसंतावा । कायकिलेसविमुक्का, दयाऽणुभावेण होन्ति नरा ॥५६१६।। जायंति.न हीणंऽगा, न पंगवो न वडहा न खुजा य । नो वामणा नलायन-वजिया नो विरूवा य ॥५६१७॥ सुदररूवा सोहना-संगया बहुधणा गुणगरिठ्ठा । अप्पडिमबलपरक्कम-गुणरयणविराइयसरीरा ॥५६१८॥ अम्मापिइपीइपरा, अणुरत्तकलत्तपुत्तमित्ता य । हुति य कुलवुढिकरा, नरा दयाधम्मकरणाओ ॥५६१९।। न पिएहिं विप्पओगो, न यावि अप्पियसमागमो तेसि । न भयं न गिलाणत्तं, न दोमणस्सं न हाणी य ॥५६२०॥ पुन्नाऽणु धिपुन्नाऽणु-भावी बज्झमंऽतर सव्वं । एवं अणकूलं चिय, सया वि संपज्जए तेसि ॥५६२१॥ ॥४३४॥ Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्राणिवधत्यागात्यागयोः श्वश्रृस्नुषयाः दृष्टान्तः । ॥४३५॥ लहिऊण य. संपुनः जिणमयमाऽऽराहिउ च तं विहिणी । जीवदयाए फलं पार-मत्थियं पाउणंति नरा॥५६२२।। एवं कल्लाणपरं-परं परं पाणिणो समजिति। जीए पसाया प्रजा य, होति' सो जयउ जीवदया ॥५६२३।। लोइयसत्थेसु पि हु, परिहरणिज्जत्तणेण वुत्तमिम । पुव्वं व पाणिवणं, कि पुण लोगुत्तरे समए ॥५६२४॥ एत्थेव भन्ने पाणिवह-निस्यविरयाण हो ति दोसगुणा । उभयत्थ वि दिद्वैतो; सासुयसुन्हा तहा धूया ॥५६२५।। तहाहिजणबहुले धणबहुले, अदिदुपरचक्कचोरमारिभए । संखउरे नयरम्मि, अहेसि राया बलो नाम ॥५६२६॥ तस्स य रन्नो पडिबध-भायणं सयलधणियलोयमओ। सेट्ठी सागरदत्तो, आसी सव्वत्थ सुपसिद्धो ॥५६२७।। भजा य संपया से, पुमो मुणिचंदनामगो ताणं । धूया बधुमई दास-चेडओ थाबरो नाम ॥५६२८॥ तस्स पुरस्स अरे वडबद्दमिहाणगोउले नियगे। सेट्ठी गंतु चित, करेइ नियगोसमूहस्स.. ॥५६२९।। पइमासं आणेइ.य, तत्तो घयदुद्धभरियसगड़ाई। वियरई य वधुमित्ताण, दीणदुत्याण य जणाण। ॥५६३०॥ बंधुमई वि जिणाणं, धम्म सोऊण साविया जाया। पाणिवहपमुहपाव-ट्ठाणविरत्ता पसंता य ॥५६३१॥ अह अन्नया कयाई, हरिघणुचडुलत्तणेण जीयस्स । सागरदत्तो सेट्ठी, कमेण पंचत्तमऽणुपत्तो ॥५६३२॥ ठविओ तस्स पयम्भि य, मुणिचंदो पउरसयणलोएण । पुवठिईए बट्टइ, सव्वेसु वि सपरकज्जेसु ॥५६३३॥ १ वणिय • पाठा। . HK१९ ॥४३५॥ Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||४३६॥ ॥५६३५|| ॥५६३८॥ सेह य बहुमाणं, पुव्वपवाहेण थावरो तस्स । घरकआणि य चिंता, सुहि व्व पुत्तो व्व बंधु व्व ॥ ५६३४॥ नवरं इत्थसहावा, विवेयवियलत्तणेण य विसीला । तं दद्दूणं चिते, संपया मयणसरविहुरा केणोवारण समं, इमेण अणिवारियं विसयसोक्ख । भुंजिस्समऽहं निप्पच्च - वायमेगंतमऽल्लीणा कह वा मुणिचंदमिमं वावाइत्ता सयस्स भवणस्स । धणकणगसमिद्धस्स वि, नाहमिमं ठावइस्सामि एवं विचितयंती, सविसेसं न्हाणभोयणाऽऽईहि । उवचरइ थावरं अहह !, दुट्टया पावमहिलाण अमुणियतदभिप्पाओ, वट्टति तं च तह निएऊण । चितेइ थावरो इय, जणणित्तं मह करेह इमा ॥५६३९ ॥ अह उज्झिऊण लजं, दुरे मोतुं च सकुलमज्जायं । तीए तस्सेगंते, सव्वाऽऽयरमऽपिओ अप्पा ॥५६४०॥ भणिओ य भद्द ! वावाइऊण, मुणिचंदमेत्थ गेहम्मि । सामि व्व मए सद्धि, भोगे भुंजाहि वीसत्थो ।। ५६४१ ।। तेण भणियं एसो, मुणिचदो कह णु मारियन्यो ति । तीए वृत्तं गोउल - पडियरणत्थं तुमं तं च ॥५६४२ ॥ पेसिस्सामि अहं किर, तो तुममऽसिणा वहेज्ज तं मग्गे । पडिवन्नमिमं तेणं, किम किम्च चत्तलज्जाण ॥ ५६४३ || ॥५६४४ ॥ धुमईअ एसो य, वइयरो निसुणिओ सिणेहेण । सिट्ठो य भाउणो त कुखणेण गेहम्मि इंतस्स तंतुण्डिकं काउ', मुणिच दो मंदिरम्मि संपत्तो । कवडेणं जणणी वि हु, रोविउमऽच्चतमाऽऽरा पुट्ठा तेणं किं रुयसि, अम्म ! तीए पयंपियं वच्छ ! । णियकज्जाई सीयंत - याई दट्ठूण रोएमि जीवंतो तुज्झ पिया, जया तया नूण मासपज्जते। गंतूण गोउलाओ, घयदुद्वाहं पणामे तो ॥५६३६॥ ॥५६३७|| ॥५६४५|| ॥५६४६॥ ॥५६४७॥ संपदायाः पदनम् । ॥४३६॥ Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मंगरंगसाला स्थावरेण कृतं घातोपायचिन्तनम् । ॥४३७॥ इन्हिं तु तुमं पुत्तय !, अच्चतपमायसंगओ संतो। गोउलतत्ति न करेसि, किपि भण कस्स साहेमि ॥५६४८॥ भणियं च तेण अम्मो!, मा रुयसु अहं सयं पभायम्मि । वच्चामि गोउले था-वरेण सद्धिं चयसु सोगं ॥५६४९।। इय सोउ' सा तुट्ठा, ठिया य मोणेण अह बिइजदिणे । आरुहिऊण तुरंग, चलिओ सो थावरेण समं ॥५६५०॥ वचतो य विचितइ, थावरओ जइ कहं पि मुणिचंदो। पुरओ बच्चइ ता खग्ग-जट्ठिणा लहु हणामि अहं ॥५६५१॥ मुणिचंदो वि हु भइणी-निवेइयं वइयर' विभा'तो। जमलो से अपमत्तो, मग्गे गंतु पवत्तो ति ॥५६५२॥ अह विसमगड्डदेसे, पत्ते तुरओ कसप्पहारेण । पहओ थावरएणं, पुरओ गंतु पयट्टो य ॥५६५३।। मुणिचंदो य ससंको, जा गच्छइ ताव तेण करवालो। पट्ठिठिएणाऽऽयढिउ-माऽऽरद्वो तव्वहनिमित्तं ॥५६५४॥ पेच्छइ य पडिच्छायं, मुणिचंदो तारिसं तओ तुरओ। वेगेण वाहिओ तेण, वंचिओ खग्गधाओ य ॥५६५५।। पत्तो य गोउलं सो, गोउलवइणा कया य पडिवत्ती। अन्नऽन्नसंकहाहि, ठिया य ता जाव दिवसंऽतं ॥५६५६।। घाओवाए पेहइ, तम्मारणकारणेण थावरओ। चितेइ य रयणीए, वावाइस्सामि धुवमेयं ॥५६५७॥ अह मंदिरस्स मज्झे, सयणिज्जे विरइयम्मि स्यणीए । मुणिचं देणं भणियं, चिरकाला आगओऽहमिह ।।५६५८॥ ता गोवाडम्मि इमं, रएह जह तत्थ संठिओ सव्वं । गोमहिसणं हं, सम्मं पेहेमि पत्तेयं ॥५६५९।। तह चेव तं कयं परि-यणेण तो तत्थ संठिओ संतो। चितेइ मिच्चविलसिय-मसेसमऽहमञ्ज पेच्छामि ॥५६६०॥ पइरिके य ठियं तं, दट्ठ तुट्ठो मणम्मि थावरओ। निव्वयणिज्जं अज्ज, सुहेण वज्झो त्ति काऊण ॥५६६१॥ ॥४३७॥ Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||४३८|| ॥५६६५॥ अह सुत्तम्मि जम्मि, मुणिच दो निसियखग्गमादाय । पडाउयं च खोडिं, णियसयणिज्जम्मि ठचिऊण || ५६६२ ॥ तदुव्विलसिय अवलो- यणट्टया वाढमऽप्पमत्तमणो । निहुओ मोणेण ठिओ, एगंते अह खणस्सं ते nig थावरओ, वीसत्थो जाव पहरए तत्थ । ता मुणिच देण हओ, असिणा पत्तो य पंचतं वित्तस्स य एयस्स, गोवणङ्कं समग्गगोवग्गं । वाडाओ नीणित्ता, वाहरिउमिमो समादत्तो हो ! धाव धावह, गावीओ तकरेहि हरियाओ । वहिओ य थावरो तो, सव्वत्तो धाविया पुरिसा || ५६६६|| गावीओ वालियाओ, नट्ठा चोर ति चितियं तेहि । मयकिच्च णिव्वत्तिय - मसेसमऽवि थावरस्स तओ ||५६६७| कि होहि त्ति सचिता, जा तम्मग्गं पलोयए जगणी । ता एगागी गेहे, मुणिचदो झत्ति संपत्तो ॥ ५६६८ ।। दिनाssसणो निसण्णो, खग्गं गिहकीलगे विमोत्तृण । पयसोहणं च काउं, पारद्ध तस्स भजाए gst य ससोगाए, जणणीए वच्छ ! थावरो कत्थ । तेगं वृत्तं अम्मो, मंदगई पिट्ठओ एह तो संबुद्धा एसा, असिहुत्तं जा पलोयए ताव । पेच्छड़ पिपीलियाओ, इतीओ रुहिरगंघेणं सम्मं पेहंतीए, दिट्ठो खग्गो वि लोहियविलित्तो । ता पबलकोहहुयवह - पलित्तगत्ताए पावाए आयऊिण तम दिस्स - माणदेहाए झत्ति पुत्तस्स। सीसं छिन्नं तीए, कहं पि चक्खित्तचित्तस्स तो सामिमारणुप्पन्न - तिव्वकोवाए तस्स भजाए । मुसलेण मारिया सा, बंधुमईए नियंतीए सा पुण पाणिवहाओ, विरत्तचित्ता महंतसंतावं । हिययम्मि उब्वहंती, ठिया घरस्सेग सम्मि ।।५६६९।। ।।५६७० ।। ।। ५६७१ ।। ॥५६७२।। ॥ ५६७३ || ॥५६६३॥ ॥५६६४|| ॥५६७४। ।। ५६७५ ।। जनन्या पुत्रस्य मारणं पुत्रभार्यया श्वश्रवाः हननं च । ॥४३८॥ Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अलीकवचनस्वरूपं तदोषाश्च । ॥४३९|| मिलिओ य नयरलोगो, वित्तंतं मुणिय तं च सा भणिया। कीस तए नो हणिया, मायाए विणासिगा एसा ।।५६७६।। पाणिवह विरहरूवो-ऽभिप्पाओ साहिओ य सो तीए। तो सलहिया जणेणं, धिसिकियाई च सेसाई ॥५६७७|| गिहसार नरवडणा, गहियं सुन्हा य चारगे धरिया । इयरी य पूया इय, पाणिवहोणत्थहेउ ति ॥५६७८|| पागवहनामगमिमं पावट्ठाणं निदंसियं पढमं । एत्तो उ अलियवयणाऽ-मिहागगं बीयमखेमि मक्खाम1५६७९॥ अलियं हि रुद्दकंदो, वाढमविस्सासदुमसमूहस्स । वजाऽसणीनिवाओ, जणपच्चयसेलसिहरस्स ॥५६८०॥ गरिहापणतरुणीए, गहणगदाणं सुवासणासिहिणो । जलपक्खेवो संकेय-मंदिरं अजसकुलडाए ॥५६८॥ उभयभवभाविआवय-कुमुयपबंधस्स सारयमयंको। सुविसुद्धधम्मगुणसस्स-संपयाए कुवाओ य ।।५६८२॥ पुव्वाऽवरवयणविरोह-रूवपडिविंबणस्स आयरिसो। सस्थाहमस्थयमणी, नीसेसाऽणत्थसत्थस्स ॥५६८३॥ सप्पुरिसत्तणकाणण-निद्दहणम्मि य सुतिव्वहन्यवहो । ता एयप्परिहारो, कायव्वो सब्वजत्तण 4५६८४॥ किचजह परमऽन्नस्स विसं, विणासयं जह य जोव्वणस्स जरा । तह जाण असच पि हु, विणासयं सव्वधम्मस्स ॥५६८५।। होउ य जडी सिहंडी, मुडी वा वकली व नग्गो वा। लोए असच्चवाई, भन्नइ पासंडिचंडालो ॥५६८६।। अलियं सई पि भणियं, विहणइ बहुयाई सच्चवयणाई। एवं च सच्चवयणे वि, तम्मि अप्पच्चओ चेव ।।५६८७।। अलियं न भासियव्वं, गरहिजइ जं जणे अलियवाई । अप्पच्चयं च अप्पा-णयम्मि संजणइ जणमज्झे ॥४३९॥ Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संघेणरंगसाला असत्यवचनस्य दोषाः । ॥४४॥ कारावेइ य अलिय-प्पयंपणे चिट्ठचेट्ठियं दटुं। जीहाछेदाऽयं, चंड' दंड' नरवई वि . ॥५६८९॥ इहलोगम्मि अकित्ती, सव्वजहन्ना गई य परलोए । अलियपयंपणपभवेण, होइ पावेण जीवस्स ॥५६९०॥ /नो कोहमाणमाया-लोभेहितो न हासओ न भया। भासेज अलियवयणं, परलोयाराऽऽहणेकमणो ॥५६९१।। ईसाकसायकलिओ, अलियगिराहिं पर उवहणंतो। मुणइ वराओ नेवं, जह अप्पाणं चिय हणेमि ॥५६९२॥ उक्कोडागहणरओत्ति, कूडसकिखत्ति अलियवाइत्ति । धिक्कारमोग्गरहओ, णिवडइ नरए महाघोरे ॥५६९३।। | नो कित्ती नो अत्थो, नयावि मणनेव्वुई न धम्मो त्ति । उक्कोडागहणरयस्स, किंतु कुगईगमो व 1॥५६९४॥ | सील कुलमऽप्पाणं, लज्ज' मजायमऽह जसो जाई । नायं सत्थं धम्मं च, कूडसक्खी परिच्चयइ ॥५६९५।। वियलि दिया जडा मूअ-ल्ला य हीणस्सरा य पूइमुहा । मुहरोगिणो गरहिया, जायंति असच्चवाइत्ता ॥५६९६॥ । सग्गापवग्गऽमग्गग्गलं व, कुगतीए पुण पहो पउणो । अलियप्पयंपणं अप्प-णो य माहप्पलुंपणयं ॥५६९७।। | लोए वि मुसावाओ, समत्थसाहुजणगरहिओ गाढं । भूयाणमऽविस्सासो, तम्हा भासेज मा मोसं ॥५६९८॥ लोए वि जो समूगो, अलियं सहसा न भासए कि पि। जइ दिकिखयो विअलियं,भासइ ता कि'च दिखाए ॥५६९९॥ । सच्च पि न वत्तव्वं, असच्चवयणं कहि पि सच्च पि । जं जीवदुक्खजणयं, सच्चपि असच्चतुल्ल तं ॥५७००।। जे परपीडाजणगं, हासेण व तं न होइ बत्तव्वं । हासेग भकिखयं कि, कडुयविवागं विसं न भवे ॥५७०१॥ Pाता भो! भणामि सच्च, वजेयव्वं खु सबहा अलियं । तं जइ विवज्जियं तो, कुगई वि बज्जिया चेव ॥५७०२।। . ॥४४०॥ Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४४१॥ ॥५७०३ ।। 11400811 11400411 ।।५७०६ ।। अलि पर्यपण संपत्त- पावपब्भारभारिया संता । जीवा पडति नरए, जले जहा लोहमयपि 'डो ता चइऊणम सच, सच्च' चिय निश्चमेव भासेज । सग्गाऽपवग्गगमणे, मणोहर' तं विमाणं जं कित्तिकरं धम्मकरं, नरयदुवारऽग्गलं सुहनिहाणं । गुणपयडणप्पईवं, इटुं मिट्ठे च सिट्टा , परिहरियस परपीड', बुद्धीए पेहियं पयइसोमं । निरवज्ज' कजखमं, जं वयणं तं मुणसु सच्च इय सच्चवयणमंता - भिमंतिया नो विसं पि पक्कमइ । धीरेहि सच्चवयणेण, साविओ डहह न सिही बि ।।५७०७ || उम्मम्गविलग्गा गिरि-नई वि थंभिजड़ हु सच्चेण । सच्चेण साविया कीलि-य व्व सप्पा वि चिट्ठति ॥५७०८ || भवइ न सच्चवयणेण, थंभिओ दित्तपहरणगणो वि । दिव्वट्ठाणेसु वि सच्च-सावणा झति सुज्झति ॥५७०९ ॥ आकंपिज्जंति सुरा वि, सच्चवयणेण धीरपुरिसेहि । डाइणिपिसायभूया -ऽऽइणो वि न छलंति सच्चहया एत्थ भवे सच्चेणं, निभिच्च संचिऊण पुन्नचय । होउ महिड़िढयसुरो, सुमाणुसतं लभइ तत्थ सव्वत्थ गेज्झवको, आदेओ दित्तिमं पयइसोमो । दीसंतो दिट्ठिसुहो, चितिज्र्ज्जतो य मणहारी खीरं व महु व सुहा रसं व सुइमाणसं सुनिसिरेह । इह वयणगुणो पुरिसो, भासतो होड़ सच्चेणं न जो न मूलोवा, नयाऽवि हीणस्सरो न कागसरो । न य मुहरोगी न य पूड़-गंधवयणो य सच्चेण सुहिओ समाहिपत्तो, पमुहअपकीलिओ रइपरो य । सुहसलहणिजचेट्ठो, इड्डो कंतो परियणस्स जे पदमपावठाण - पडिवग्वगुणा उ वन्निया पुव्विं । तेहि इमेहि य कलिओ, होइ नगे सच्चभासिति ॥ ५७१६ ।। ।। ५७१० । ।। ५७११ ।। ।।५७१२।। ।। ५७१५।। ।।५७१३।। ॥५७१४ | सत्यवचनस्य गुणाः प्रभावश्व ॥४४१॥ Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला एवं कल्लाणपरं-परं परं पाणिणो समजिति । जीए पसाया पुजा य, होति सा जयइ सचगिरा ॥५७१७॥ सच्चम्मि तवो सच्चम्मि, संजमो तम्मि चेव सव्वगुणा । अइसंजओ वि मोसेण, होइ तिणलवसमो पुरिसो ॥५७१८॥ इय सुंदर ! जाणित्ता, सच्चाऽसच्चचवियाण दोसगुणे । चेचा असच्चवयणं, सच्चगिरं चिय समुल्लवसु ॥५७१९॥ बीयगपावट्ठाणे, ठाणभंसाऽऽइणो बह दोसा । वसुणो ब्व तन्नियत्ताण, पुण गुणा नारयस्सेव ॥५७२०॥ सत्यासत्यवचनयोः नारदवसुमृपयोः कथा। ॥४४२॥ तहाहि जंबुद्दीवे दीवे, सुत्तिमईए पुरीए नरनाहो। अभिचंदनामधेओ, अहेसि पुत्तो य तस्स वसू ॥५७२१॥ वेयाऽवगमनिमित्तं, सो पिउणा आयरेण उवणीओ। अज्झावगस्स गुणिणो, खीरकर्यबस्स विपस्स ॥५७२२॥ पव्वयगेणं उज्झाय-मूणुणा नारएण य समेओ। पढइ वसुरायपुत्तो, वेयरहस्सं अविस्सामं ॥५७२३॥ अन्नदियहम्मि तिन्नि वि, एए पासित्तु गयणगामीहि । अइसयनाणीहि महा-मुणीहि अवरोप्परं भणिय ॥५७२४॥ वेयमऽहिज्जति इमे, जे तेसि दोन्नि अहरगइगामी। एगो य उड्ढगामि त्ति, जंपिउ ते तिरोभूया ॥५७२५॥ खीरकयंबो य इम, सोचा धी! धी! निरत्थपाढेण । इति संवेगमुवगतो, पव्वइओ मोक्खमऽणुपत्तो ॥५७२६॥ अह अहिचं देण वसू , अहिसित्तो णियपए णिवो जाओ। रज्जं च मुंजमाणस्स, तस्स एगेण पुरिसेण ॥५७२७॥ आगंतूणं भणियं, अडवीए गएण देव ! अन्ज मए । हणणट्ठा पामुक्को, बाणो हरिणस्स सो य लहु ॥५७२८।। पच्छाहत्तो अभिडिऊण, पडिओ सबिम्हएण मए । तो फलिहसिला विमला, दिट्ठा करफरिसणवसेण ॥५७२९॥ ॥४४२॥ Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अजशब्दार्थविवादे पर्वतस्य जिह्वाछेदप्रतिज्ञा । ॥४४३॥ जेणऽतरियो हरिणी, पयडो दीसइ तमऽभुयं स्यणं । देवस्स चेव जोग्गं ति, आगओ तुम्ह कहणट्ठा॥५७३०॥ एवं सोचा रना, फलिहसिलाऽऽणाविऊण सा रहसि । सिंहासणकरणट्ठा, समप्पिया सिप्पियजणस्स ॥५७३१॥ निम्मायम्मि य तम्मि, अत्याणीमंडवे य ठवियम्मि । आसीणो नरनाहो, नजइ गयणं गणठिओ व्व ॥५७३२॥ विम्हइओ नयरिजणो, गया पसिद्धी य सेसराईसु । सच्चेण वम् राया, जह अच्छइ नहयलाऽऽसीणो ॥५७३३।। एयपवायनिमित्तं च, सिप्पिणो ते विणासिया सव्वे । दूरट्ठिओ य लोगो, लहेइ विन्नत्तियं काउ' ॥५७३४|| एवं वच्चति काले, ते पुण पब्बयगनारया सिस्से । वेयरहस्सं पाढंति, नियगनियगेसु गेहेसु ॥५७३५।। अवरम्मि य पत्थावे, पुचप्पणएण पव्वयगपासे । बहुसिस्सपरिवुडो ना-रओ गओ सगुरुपुत्तो ति ॥५७३६।। विहिया से पडिवत्ती, पब्वयगेणं ठिया य गोट्ठीए । पत्यावे पव्वयगेण, अद्ववकूरखायवेयपयं ॥५७३७।। जन्नाहिगारसंतिय-मञ्जेहिं जवमिति ससिस्सागं । वक्खाणियं अजेहि, छयलेहिं इइ विमूढेणं ॥५७३८|| तो नारएण भणियं, भणंति अजा तिवरिसपरिवसिया । इह वीहियाऽऽदओ तेहिं', चेव जट्टव्वमाऽऽह गुरू ॥५७३९॥ नो पडिवन्नमिमं प-व्वएण जाओ महं विसंवाओ। जिब्भच्छेयपइन्ना, कया य जो जिप्पइ वाए ॥५७४०॥ सहपढिओ ति वसुनिवो, एत्थ पमाणं कया इय ववत्था । अह तज्जणणी भीया, सच्चगिरं नारयं नाउ ॥५७४१।। धुवमिन्हिं मह पुत्तो, जीहच्छेएण पाविही मरणं । ता पन्नवेमि नरवइ-मिइ सा वसुमंदिरम्मि गया ॥५७४२।। अब्भुट्टिया य रन्ना, गुरुणो भञ्ज ति तीए तो सिट्ठो। एगंते से सव्वो, नारयपव्वयगवुत्तो ॥५७४३॥ ॥४४३॥ Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४४४॥ वसुणाय जंपियं अम्म !, कहसु किं एत्थ मज्झ किच्च ति । तीए वृत्तं पुत्तो, जह जिगह तहा करेआसु ॥ ५७४४|| उवहसीलयाए, पडिवन्नमिमं पि वसुनरिदेण । बीयदिवसे य दोन्नि वि, पकूखा तस्संऽतियं पत्ता ॥ ५७४५ ॥ काऊण सच्चसावण - मह भणियं नारएण भो राय ! | तुममिह धम्मतुला, तं पढमो सच्चवाईणं ॥५७४६॥ ता कह कहं गुरुणा, अजेहि जट्टव्वमिह पवकूखायं । ताहे रन्ना परिचत्त - सच्चवाइत्तवारण ॥५७४७॥ जंपियमजेहि छगलेहि, भद ! जट्टव्यमिह पवखायं । एवं भणिए कुलदेव - याए अइकूडसक्खि त्ति ॥५७४८|| कुवियाए पाडिऊणं, फालियसीहासणाओ सो निहओ । अन्ने वि भूमिवइणो, तप्पयपरिवत्तिणो अट्ठ ॥ ५७४९॥ पव्ययगो वि जणेणं, घिसिकिओ दढमसच्चवाइ ति । मरिऊण य नरयम्मि उववष्णो वसुनरेदो वि ।। ५७५० ।। इयरो य सच्वाइ त्ति, नयरलोएहि विहियसकारो । ससिसमदित्ति कित्ति, पत्तो सुरलोयलच्छिं च ।। ५७५१ ।। बीयं पावड्डाणग - मेवं मोसाऽभिहाणमुवइटुं । एत्तो तइयमदत्ता - दाणमिहाणं पत्रकूखामि ।।५७५२ ।। / पंको व्व जलं किट्टो व्व, दप्पणं चित्तभित्तिमिव धूमो। महलेइ चित्तरयणं, परधणहरणस्स सरणं पि ॥५७५३ ॥ एयपसत्तो सत्तो, अविभावेऊण धम्मविद्वांसं । अवहत्थिऊण सप्पुरिस - सेवियं कुलववत्थं पि कित्तिकलंकं पि अपेहिऊण, अवहीरिऊण जीयं पि । गीयखं हरिणो इव, पईवकलियं पयंगो व्व बडिसाऽऽमिसं व मीणो, भमरो कमलं व करिवहूफरिसं । वणवारणो व्व पावो, परधणहरणं कुणइ सो य ।।५७५६ ।। तजम्मे चि पावs, करकन्नच्छेयमच्छिनासं वा । करवत्तकिंतणं उत्ति-मंगपमुहंगभंग वा ।।५७५४।। ।।५७५५ ।। ॥५७५७॥ असत्यकथनेन वसुनृपस्य नरके गमनम् अदत्तादानस्वरूपं च । ॥४४४॥ Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अदत्तादानस्य दोषाः । ॥४४५।। परसंतियं हरित्ता, अत्थं हरिसिजइ नियऽत्थे य । हरिए परेण सहसत्ति, सत्तिभिन्नो ब्व होई दुही ॥५७५८॥ लोओ वि कुणइ पकूख, अवरज्झतस्स अन्नमऽवराहं । २नीयल्लया वि पक्खे, न हो ति चोरिक्कसीलस्स ।।५७५९।। अन्न अवरज्झतस्स, देति नियए घरम्मि ओगासं । माया वि हु ओगासं, न देइ परदव्वहारिस्स ॥५७६०॥ जस्स य घरम्मि सो लहइ, अल्लियावं कहंपि तं सहसा । पाडेइ अइमहल्ले, अयसे दुक्खे महावसणे ॥५७६१॥ कहकहवि किपि सुचिरेण, विविहआसाहिं संचिणइ दबं । इय जो जीयसमं तं, हरेज तत्तो वि को पावो ॥५७६२।। संसारियसत्ताणं. पाणसमो सम्बहा इमो अत्थो। तेसि च तं हरतो, हरेइ तज्जीवियमऽहम्मो ॥५७६३।। विहवम्मि उ अवहरिए, केवि छुहाए मरंति दीणमुहा । किवणप्पाया तप्पंति, केवि सोयऽग्गिणा अन्ने ।।५७६४।। पदमपसूयपि चउ-पयाऽऽइयं अवहरंति निक्करणा । जणणिविउत्ता तब्वच्छ-गा य दुहिया मरंति तओ ।।५७६५|| एवं च हणइ पाणे, भासइ मोसं अदत्तहरणपरो। तो इहभवे वि पावइ, बहुविहवसणाणि मरणं च ॥५७६६।। दारिदं भीरुतं, पियपुत्तकलत्तबधुवोच्छेयं । एमाऽऽइए य दोसे, भवंऽतरे ३तेनपावाओ ॥५७६७।। ता भो! भणामि सच्च', विवजणीयं खु परधणं सव्वं । परधणविवजणाओ, कुगई वि विवजिया दूरं ॥५७६८।। अद्दत्तगहणसंजणिय-पावपब्भारभारिया संता। नरए पडति जीवा, जले जहा लोहमयपिंडो ॥५७६९॥ अद्दत्ताऽऽदाणफलं, एयं नाऊण दारुणविवागं । तविरई कायव्या, अत्तहियनिहित्तचित्तेण ॥५७७०॥ १ निजाथै = म्बधने । २ नीयल्लया = निजकाः = वजनाः B। ३ म्तैन्यपापात् । .र. ३८ | ॥४४५ Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||४४६ ॥ परदव्वहरणबुद्धि' पि, जे न कुव्वंति सव्वहा जीवा । पुन्वत्तदौसजालं, मलति ते वामपाणं पावेति सुदेवत्तं तत्तो सुकुलेसु माणुसतं च । लधुं च सुद्धधम्मं, आयहियम्मि पयहृति मणिकणगरयणधणसंचयड्ढ - कुललमणुयजम्मस्स । तेनवयपत्त पुन्नाऽणु - च विपुन्नस्स धन्नस्स गामे वा नगरे वा, खेते व खले व अह अरन्ने वा । गेहे वा पंथे वा, राओ वा दिवसओ वा वि भूमी निहाणगयं, अहवा जहकहवि गोवियं संतं । पयड चिय मुकं वा, एमेव कहि' वि पडियं वा ॥ ५७७५।। पम्हु वा कत्थवि, वढिपउत्तं च उज्झियं जइवि । नो तस्स नस्सइ धगं, धणियं वडूढइ अ कि बहुणा ॥ ५७७६ ।। सच्चित्तं अश्चित्तं, मी वा किंपि तं पिहू अपयं । दुपयं चउप्पयं वा, तहा जहा कहमऽवि ठियपि ॥५७७७ || देसनगराऽऽगराणं, गामाण य दारुणोवघाए वि । न कहि पि किपि पलय, पावेह तप्परिग्गहियं ॥ ५७७८ || अकिलेसघड ताणं, जहिच्छियाणं व होइ दव्वाणं । सामी भोई य तहा, तस्स अणत्था खयं जंति ॥५७७९॥ ^ भोजाऽऽगयहेरियहरिय-थेरिगिहसारललियगोट्टी व । इह तइयपावठाणग- निरया पाविति बधाऽऽई जे पुण तओ विरत्ता, ते सुद्धसहावओ च्चिय न हो ति । तम्मज्झबुत्थसावय - पुत्तो व्व कया वि दोसपर्यं ॥ ५७८१ ।। ॥ ५७८० ।। ताहि नयरम्मि वसंत पुरे, वसंतसेणाऽभिहाणथेरीए । जेमाविओ पुरजणो, एगम्मि महसवे सव्वो १ मलंति = मृगन्ति = नाशयन्ति । ॥५७७१ ॥ ॥५७७२ ।। ॥५७७३ ॥ ||५७७४ || ।।५७८२ ।। अदत्तत्यागे गुणाः । ||४४६ || Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मैथुनस्य दोषाः । ॥४४७॥ अह तत्थेव पुरम्मि, वत्थव्वा अस्थि दुल्ललियगोट्ठी। तीए य थेरिगेहं, 'हेरित्ता स्यणिसमयम्मि लुंटेड आरद्ध', नवरं सावयसुओ उ वसुदत्तो। तग्गोट्ठिमज्झवत्ती वि, नेव चोरिकयमकासी तो तं मोत्तुं थेरीए, चोरचरणा पणामववएसा। मा चोरह ति भणिरीए, अंकिया मोरपित्तेण मुसिऊण गेहसारं, निकखता ते तओ पभायम्मि । थेरीए नरवइणो, तव्वुसंतो लहुँ कहिओ अह मोरपित्तलंछिय-पयपुरिसपलोयणं कुणंतेहिं। रायनिउत्तनरेहि, दिट्ठा सा दुल्ललियगोट्ठी सच्छंदपाणभोयणविहीए, सव्वाऽऽयरं विलसमाणी। संजायनिच्छएहि', तो नीया नरवइसमीवे अल्लछियपयसावय-मेकं चेवुज्झिऊण ते सेसा । छिदणभिदणबहुजा-यणाहि निणं समुवणीया एवमऽदत्तादाण-पवित्तिविणिवित्तिमंतजंतूणं । दट्टणमऽसुहफल-मेत्तो विरमसु तुमं वच्छ ! इय तइयपावठाणग-मदत्तगहणाभिहाणमुवइटुं। भूरिविसयं पि एत्तो, लेसेण चउत्थमखेमि मेहुन्नं सुचिरकिलेस-पत्तवित्तस्स मूलविद्ध सो। दोसुप्पत्तीणमऽवंझ, कारणं ठाणमजसस्स गुणपयरिसकणनियरस्स, दारुणोदहलो रहलग्गं च । सञ्चमहीए महिया, विवेयरविकिरणपसरस्स एत्थ पडिबद्धचित्तो, सत्तो विवरम्मुहो भवे गुरुणो। पडिवकूखत्ते बट्टइ, भाउयभइणीसुयाणं पि कुणइ अकजं कजं पि, चयइ लजइ विसिद्धगोट्ठीए । झाएइ बज्झवावार-विस्यचित्तो सया एवं १ हेरित्ता = निरीक्ष्य । २ हलायम् । ॥५७८३॥ ॥५७८४॥ ॥५७८५॥ ॥५७८६॥ ॥५७८७॥ ॥५७८८॥ ॥५७८९॥ ॥५७९०|| ॥५७९१॥ ॥५७९२॥ ॥५७९३२॥ ॥५७९४॥ ॥५७९५।। ॥४४७॥ Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||४४८ ।। ।।५७९७।। ।।५७९८ ।। ॥५७९९ ॥ ।।५८०० ।। ॥५८०१ ॥ अहह ! रमणीण रेes, अरुणाऽरुणन हम ऊहविच्छुरियं । चलणजुयं कमलं पिव, नवदिणयर किरणसंव लयं ।।५७९६ ।। अणुपुत्रवट्टमहर - मुरुमणिभि' गारनालरमणीयं । जंघाजुयलं वम्मह - करिकर करणि समुव्वहर रमणफलयं पिपंच - पयाररुइरयणकंतिपडिव । गयणयलं पिव सोहर, फुरंतसुररायधणुक लियं उयरम्मि मुट्ठिगेज्झे, मणोहरा चलिपरंपरा सह । थणगिरिसिहराऽऽरोहण-करण सोवागपंति व्व अंत वियसंत नवकमल - कमलनालोवमं समुम्बइ । कोमलमंसलकररेह - माणभुयवल्लरीजुयलं आणंद बिंदु मंदिर-सुंदेरुदाम मिदुबिंच व कामिचओराण मणो, उल्लासह वयणस्यवत्तं अलिकुलकञ्जलकसिणो, सुसिद्धिो सहर केसपन्भारो । चित्तन्भन्तरपञ्जलिय - मयणसिहिधूमनिवहो व्व एवं विलासिणीजण - सर्व्वऽगाऽवयवचिंतणाऽऽसत्तो । तदुवहयमाणसो इव, तदऽट्ठिसंघाय डिओ व्व तदहिडिओ व्व सव्वप - णावि तप्परिणईपरिणओ व्व । जंपइ अहो ! जयम्मि, कुवलयदलसच्छहऽच्छीणं ॥। ५८०४|| जुबईण विजियहंसं, गड़विलसियम हह ! मणहरा वाणी । अऽच्छिपेच्छियाणं, अहहो ! छेयत्तणमतुच्छं || ५८०५ || अहह ! दरद लियकइरव - सुहयं इसिये फुरतदंतऽग्गं । उक्कंपिरथोरथण-स्थलं अहो कणगकंडुयणं 'गंतवलीवलयं, पायडियविसट्टनाभिकंदोट्ट फुट्ट तकचुयम हो !, पेहह मोट्टाइयमरड एककमवि इमेसि, दुलहमिमाणं किमंग समवाओ । अहवा किं वन्निजड़, तासि संसारसाराणं ॥५८०२ || ।।५८०३ ।। ||५८०६ ।। ।।५८०७ ।। ।।५८०८|| १ करण = साहत्यम् । कामिजनकृताः ललनानाम् अङ्गेषु विविधोपमाः । ||४४८ ॥ Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मैथुनस्य दोषाः । ॥४४९।। चितणमऽवि सयमोल्ल', जासि अवलोयणं सहसमुल्ल । गोट्ठी य कोडीमुल्ला, अमोल्लओ अंगसंभोगो ॥५८०९॥ एवं च सो वराओ, तग्गयचिंताविलावचेट्टाहिं। मत्तो व्व मुच्छिओ इव, सव्वग्गहनियचेट्ठो व ५८१०।। दिवसं निसं पिवास, छहं अरणं परं सुहं दुखं । सीयं उण्हं गम्मं, अगम्ममावि नो मुणइ किंतु ॥५८११।। वामकरधरियवयणो, विच्छाओ दीहमुस्ससइ खलइ । वेल्लइ परिदेवइ रुयइ, सुबइ जंभायइ य बहुसो ॥५८१२।। एवं अणंतचिता-संताणुत्तम्ममाणकामीण । कयदुग्गइप्पयारं, वियारमऽवलोइय बुहेण ॥५८१३।। सव्वं पि हु मेहुण्णं, दिव्वं माणुस्सयं तिरिच्छ' च । उइढमऽहतिरियखेत्ते, राओ वा दिवसओ वा वि ॥५८१४॥ रागाओ दोसाओ वा, दोसाण समुस्सयं महापावं । सव्वाऽवायनिमित्तं ति, चितणिज्जं न मणसा वि ॥५८१५।। चितिज्जंते य इमम्मि, पायसो पवरबुद्धिणो वि ददं । अविभावियपरनियजुवइ-सेवणादोसगुणपकखो ॥५८१६।। आरनकरिवरो इव, दुव्वारो जायए तदभिलासो। जीवाण जमऽगळंई, मेहुणसण्णा सहावाओ ॥५८१७॥ तो पइदिणवड्ढेता-मिलासपवणप्पदिप्पमाणसिहो। निरुवसमं सव्वंऽगं, पयंडमयणाऽनिलो जलइ ॥५८१८॥ तेण य डज्झतो असम-साहसं मणसि संपहारिता । जीयं पि पणं काउ', गुरुजणलज्जाऽऽइ अवगणि॥५८१९।। सेवेज मेहुणं पि हु, तत्तो इह परभवे बहू दोसा । हो ति जओ सो निच्चं, ससंकिओ भमइ सव्वत्थ ॥५८२०।। अह तकारि त्ति कयाइ, कहवि लोगेण जइ स नज्जेजा। तो दीणमुहो जायइ, खणेण मरमाणलिंगो य॥५८२१।। गिहसामियनगराऽऽरकिरखएहि, वा गहियनिहयबद्धस्स । दुट्ठखराऽऽरोवणपुव्व-गं च अह से वरायस्स ॥५८२२।। ॥४४९ Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G सवेगरंगसाला मैथुनस्य दोषाः तत्यागे गुणाश्च । ॥४५०॥ उग्घोसणा पुरे तिक-चउक्कचच्चरपहेसु परिभमइ । जह हंभो पउरजणा!, अवरज्झइ नेह रायाई ॥५८२३॥ केवलमऽवरज्झति, पावाई सयं कडाई कम्माई। ता भो! इयरूवाई, इमाइं अन्नो वि मा कुजा ॥५८२४।। करचरणछेयवहबध-रोहणुल्लचणाऽऽइमरणंऽता । के के न हो ति दोसा, इहभविया ? मेहुणपरस्स ॥५८२५।। परभविए पुण दोसे, केत्तियमेत्ते उ कित्तिमो तस्स । जं मेहुणपाउन्भव-पावाउ अणंतभवभमणं ॥५८२६॥ ता. भो! भणामि सच्च, चयाहि सव्वं पि मेहुणं सम्मं । तप्परिचागा कुगई, चत्त च्चिय होइ दुहपगई ॥५८२७।। अन्नं चपायडियविगियरूवं, आयासकिलेससाहणिज्ज च। सव्वंगियगुरुवायाम-जणियसेया हिउव्वेग ॥५८२८॥ सज्झसरुज्झतगिरं, विलज्जकज जुगुज्छणि च । एत्तो चेव निमित्ता, पच्छन्नाऽऽसेवणीयं पि ॥५८२९॥ हिययुकखइखयपामोकूरव-विविवाहीण हेउभूयं च । अप्पत्थभोयणं पिव, बलवीरियहाणिजणगं च ॥५८३०॥ किपागफलं पिव भुज-माणमऽवसाणविरसमइतुच्छ । वामोहकरं नडनच्चि-यं व गंधवनयरं व ॥५८३१॥ सयलजणजणियनिरसण-सुणगाऽऽइनिहीणजंतुसामन्नं । सव्वामिसंकणीयं, धम्मत्थपरत्तविग्धकरं ॥५८३२॥ आवायमेत्तसुहलेस-संभवम्मि विवेगवं को णु । निहुयणसोक्ख कंखेज, मोक्खसोक्खेक्कपरिकंखी ॥५८३३॥ मेहणपसंगसंजणिय-पावपन्भारभारिया संता। निवड'ति नरा नरए, जले जहा लोहमयपिंडो ॥५८३४॥ अकखडबंभचेरं, चरिउ संपुन्नपुन्नपब्भारा । समुवि ति चिंतियऽत्थं, पाति पहाणदेवत्तं ॥५८३५॥ ॥४५०॥ Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ब्रह्मव्रतपालनस्य गुणाः। ॥४५१॥ तत्तो चुया नरत्ते वि, तियसतुल्लोवभोगभोगजुया। जायंति पुनदेहा, विसिडकुलजाइसंपन्ना ॥५८३६॥ होति १जणगज्झवयणा, सुभगा पियमासिणी सुसंठाणा । रूवस्सिणो य सोमा, पमुइयपक्कीलिया निच्च ।।५८३७॥ नीरोगा य असोगा, चिराऽऽउसो कित्तिकोमुइमयंका । अकिलेसाऽऽयासपयं, सुहोइया अतुलबलविरिया ॥५८३८॥ सव्वंगलकखणधरा, साऽलंकारा सुकव्वगंथ व्व । सिरिमंता य वियड्ढा, विवेइणो सीलकलिया य ॥५८३९॥ भरियाऽवत्था थिमिया, दक्खा तेयस्सिणो बहुमया य । परितूलियविण्हुबभा, बंभव्वयपालगा हो ति ॥५८४०॥ इह तुरियपावठाणग-पवित्तिविणिवित्तिदोसगुणविसए । गिरिनयरनिवासिवयंसि-दारगा होइ दिटुंतो ॥५८४१॥ तहाहिरेवययगिरिविराइय-विसिट्ठसोरटुदेसतिलयम्मि । गिरिनयरे तिन्नि वयंसि-याओ इब्माण धूयाओ ॥५८४२।। परिणीयाओ तत्थेव, पवरसुंदेरमणहरंगीओ। ताओ य पम्याओ, कालेणे-केकगं तणयं ॥५८४३॥ अह अन्नया कयाई. पुरपरिसरकाणणम्मि मिलियाओ। किलंतीओ ताओ, तिन्नि वि चोरेहि घेत्तूणं ॥५८४४॥ पारसकूले वेसंगणाण, दिन्नाओ भूरिदव्वेण । सिक्खवियाओ ताहिं, वेसाचरियं निरऽवसेसं ॥५८४५।। दूरदिसाऽऽगयउत्तम-वणिपुत्ताऽऽईण तयऽणु ठवियाओ। उवभोगतेण जणा, लद्धपसिद्धी य जायाओ ॥५८४६।। अह तासि पुव्वसुया, तिन्नि वि तारुन्नभावमऽणुपत्ता । जणणीनाएणं चिय, वट्टतन्नोन्नपीईए ॥५८४७॥ १ जनग्राह्यवचनाः । ॥४५१॥ Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वयस्यिकापुत्राणां दृष्टान्तः पारसकूले गमनं च। ॥४५२॥ णवरं एगो तेसि, सावयपुत्तो अणुव्वयधरो य । नियदारुवभोगी चिय, अवरे पुण मिच्छदिहि ति ॥५८४८॥ एगम्मि य पत्थावे, विचित्तभंड' गहाय नावाहिं। दव्वोवजणहेउ', पारसकूलम्मि ते य गया ॥५८४९॥ भवियव्वयावसेणं, वुत्था तासि गिहेसु वेसाणं । णवरमऽणुव्वयधारिण-मऽवलोइय निव्वियारमणं ॥५८५०॥ भणियं एगाए भद्द !, कहसु कत्तो समागओ तं सि । कि होति तुज्झ एए, तो तेण पयंपियं भद्दे !॥५८५१॥ गिरिनयराओ अम्हे, तिन्नि वि होमो परोप्परं मित्ता। अम्हं पुण जणणीओ, तिण्हं पि 'हडाओ चोरेहि ॥५८५२॥ तीए पयंपियं संप-यं पि कि भद्द ! तत्थ जिणदत्तो। पियमित्तो धणदत्तो य, तिन्नि वणिणो परिवसंति ॥५८५३॥ तेणं भणियं कि तेहि, तुज्झ तीए पयंपियं पइणो। ते अम्हाणं तिण्हं पि, आसि पुत्तो य एकेको॥५८५४॥ एमाई सव्वो वि हु, वुत्तंतो साहिओ तओ तेण । भणियं जिणदत्तसुओ, अहं ति एए य इयरसुया ॥५८५५।। एवं वुत्ते पुत्तो ति, कंठमाऽलंबिऊण सा बाढं । रोविउमाऽऽद्धत्ता मुक्क-कंठमियरो वि तह चेव ॥५८५६।। सुहृदुकूख खणमेत्तं च, पुच्छिउँ सो जवेण मित्ताण । अक्जकरणवारण-बुद्धीए गआ समीवम्मि ॥५८५७।। सिट्टो एगंतम्मि, सव्वा तव्वइयरो तओ ते य । तव्वेलकयाऽकज त्ति, सोगविहुरा दढ जाया ॥५८५८॥ अह सव्वाओ वि पभूय-दव्वदाणेण वेसहत्थाओ। मोयावित्ता बलिया, ताहि समं नियपुरामिमुहं ॥५८५९।। इंताणमुयहिमज्झे, तेसिं चिता इमा समुप्पन्ना। सयणाण कयाऽकजा, दंसिस्सामो कहं वयणं १ हताः । ॥४५२॥ Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I संवेगरंगसाला परिग्रहस्वरूपम् । ॥४५३॥ इय संखोभवसेणं, लजाए गया दुवे विदेसम्मि । तम्मायरो य जलहिम्मि, चेव पडि विवन्नाओ ॥५८६१॥ सो उ अणुव्वयधारी, जणणि' घेत्तुं गओ सनयरम्मि । विनायवइयरेणं, पसंसियो पउरलोएण ॥५८६२॥ इय सोऊणं सुंदर !, दरजणणं मुणियपरमतत्ताणं । चय अब्बम बंभ च, भयसु आराहणेक्कमणो ॥५८६३।। एवं मेहुणनामग-पावट्ठाणं चउत्थमऽकूखायं । पंचमपावट्ठाणं, परिग्गहमओ निदंसेमि ॥५८६४॥ एसो य सयलपाव-ट्ठाणगपासायनिच्चलपइट्ठा । भूरिसिरासंपवहो, गंभीरसंसारकूवस्स ॥५८६५॥ महुसमओ बुहनि दिय-कुवियप्पअणप्पपल्लवुब्भेए । एगग्गचित्तयादीहि-याए गिम्हुम्हसंभारो ॥५८६६।। पाउससमओ नाणाऽऽइ-विमलगुणरायहंसवग्गस्स । सरयाऽऽगमो य गरुयाऽऽ-रंभमहासस्ससिद्धीए ॥५८६७।। साऽऽयत्ताऽऽणंदविसिट्ठ-सोकखकमलिणिवणस्स हेमंतो। सिसिराऽवसरो सुविसुद्ध-धम्मतरुपत्तसाडस्स ॥५८६८॥ मुच्छावल्लीए अखंड-मंडवो काणणं दुहतरूणं । संतोससस्यससिणो, दाढुग्गा विडप्पमुहं ॥५८६९॥ अच्चतमऽविस्सासस्स, भायणं मंदिरं कसायाणं । दुन्निग्गहो गहो इव, परिग्गहो कं न विनडेइ ॥५८७०॥ धणधनखेत्तवत्थूसु, रुप्पसुवन्ने चउप्पए दुपए । कुविए य करेज बुहो, एत्तो च्चिय निचपरिमाणं ॥५८७१॥ इहरा उ इमा इच्छा, दिनजहिच्छा अईव दुचिगिच्छा । सपरजणरुद्धदिच्छा, पूरिजइ कहवि जई किच्छा ॥५८७२।। जीवस्स जमिह तोसो, न सया न सहस्सओ न लक्खाओ। न य कोडिओ न रजा, न य देवत्ता न इंदत्ता॥५८७३॥ जओ ॥४५३॥ Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संधेगरंगसाला परिग्रहस्वरूपम् । ॥४५४॥ अवराडगो वराडग-मह पत्तवराडगो पुण वराओ। अहिलसइ रूवगं तंपि, पाविउ' ईहए दम्म पत्तो वि तं तदेगु-त्तराए वुड्ढीए जाव दम्मसयं । तं पत्तो य सहस्सं, सहस्सव कखए लकूर्ख ॥५८७५॥ लकखबई पुण कोडिं, कोडिबई पुण समीहए रज। रजवई चक्कित्तं, चक्की पुण महइ देवत्तं ॥५८७६॥ तं पि कहंपि हु पत्तो, पावो ईहइ पुरंदरत्तं पि। तम्मि वि पत्ते इच्छा, दीहट्टा वट्टए चेव ॥५८७७॥ उवरि पवित्थरइ दढ', अणुकर्म मल्लगस्स घडणव्व । इच्छा जस्स स सुगई, अवहत्थिय पत्थइ कुगई ॥५८७८॥ बहुसो वि मिजमाणो, न आढओ कहवि मूडओ होइ । इय जो धणलवभागी, सो कि कोडीसरो होइ ।।५८७९॥ जं पुव्वकम्मनिम्मिय-मज्जत्तओ लभइ तत्तियं चेव । दोणघणे वि य बुट्ठ, चिट्ठइ न जलं गिरिसिरम्मि ।।५८८०॥ जाकिर जहन्नपुनो, समाहियमीहइ धणं धणिय वेट्ठो। गयणंगणं गहे, सो नियहत्थेण पत्थेइ ॥५८८१।। जइ लब्भइ निब्भग्गेहि, भूयले एत्थ पत्थियपयत्यो। रजाऽऽई ता न दुही, दीसेज कयावि कोवि कहि ॥५८८२।। मणिकणगरयणपुन्न, लोयं पि हु पाउणेज जइ कह वि। तह वि य अछिन्नवंछो, ही ! अकयत्थो च्चिय वराओ॥५८८३॥ पन्नेहि सन्नो विह, अत्थे पत्थेइ जो विमूढऽप्पा। एमेव सो विणस्सइ, असमत्तमणोरहो चेव ॥५८८४॥ पवणेणं पूरेउ', न सकणिजो जोत्थ कोत्थलओ । इय अत्थेण न सको, कहिं पि अप्पा वि पूरेउ ॥५८८५॥ इच्छावोच्छेयकए, संतोसो चेव ता वरं विहिओ। संतोसिणो हि सोक्ख', दुक्खमऽसंतोसिणो धणियं ॥५८८६॥ १ दीर्घत्वात् । Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुवर्णकुशानाम् अल्पमूल्येन ग्रहणम् । ॥४५५॥ पंचमपावट्ठाणग-पसत्तविणियत्तयाण दोसगुणा । जह लोहनंदजिणदास-सावगाणं तहा णेया ॥५८८७|| तहाहिपाडलिपुत्ते नगरे, बहुसमरविढत्तविजयजसपसरो। आसि जयसेणनामो, नरनाहो भूरिगुणकलिओ ॥५८८८॥ तत्थ य पुरम्मि अधरिय-कुबेरधणवित्थरा परिवसति । नंदपमोकूखा वणिणो, जिणदासाऽई सुसड्ढा य॥५८८९॥ अह एगम्मि अवसरे, समुद्ददत्तामिहाणवणिएण। चिरकालियं सरोवर-माऽऽरद्धं खाणि एकं ॥५८९०॥ तत्थ खणिजंतम्मि, उड्डेहिं पुव्वपुरिसपक्खित्ता । लद्धा सुवनकुसया, चिरकालियकिट्टचयमलिणा ॥५८९२॥ तो लोहमय त्ति वियाणिऊण, वणियाण तेहिं उवणीया। जिणदासेणं गहिया य, दोन्नि नाऊण लोहमया ॥५८९२।। अह तेण नियंतेणं, सम्मं नाउ' सुवन्नमइय त्ति । परिमाणाऽइक्कमभयो, दिन्ना तित्थयरभवणम्मि ॥५८९३।। अवरे पुणो न गहिया, नवरं न देण जाणमाणेण । आढत्ता ते घेत्तुं, समहियअथव्वएणावि ॥५८९४॥ उड्डा य इमं भणिया, लोहकुसे मा परस्स देजाह । अहमिच्छियं दलिस्सामि, तुम्ह तेहिं च पडिवणं ॥५८९५॥ अवरम्मि दिणे मित्तेण, सो बला भोयणऽट्ठया नीओ। तेण य पुत्तो भणिओ, जह तह गिण्हेजसु कुस त्ति ॥५८९६॥ पडिसुयमिमं सुएणं, भोत्तुं मित्तग्गिहे गओ ताहे । अञ्चतवाउलमणो, भोत्तुं च १गिहंमुहो चलिओ ॥५८९७।। अमुणियपरमत्थेण य, समाहियमोल्ल तिनो कुसा गहिया । तेण सुएणं उड्डा य, जायकोवा परत्थ गया॥५८९८॥ १ गिहमुहो = गृहोन्मुखः = गृहसंमुखः । ॥४५५॥ १, समाहियमोल्लाह । अचंतबाउलमणोजह तह गिण्हेजस Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्रोधपापस्थानस्वरूपम् । ॥४५६॥ जत्तो तत्तो य खिवंतयाण, अह कहवि ववगए किट्टे । एगस्स उ कुसयस्सा, पयर्ड चामीयरं जायं ॥५८९९।। रायपुरिसेहिं तत्तो, उड्डा गहि समप्पिया रन्नो। पुट्ठा य कत्थ अन्ने, विक्कीया कहह कुसग त्ति ॥५९००॥ तेहिं कहियं नराहिव :, दिन्ना जिणदाससेद्विणो दोन्नि । अवसेसा नीसेसा, उवणीया नंदवणियस्स ॥५९०१॥ एवं भणिए रन्ना, वाहरि' पुच्छिओ हु जिणदासो। सिट्ठो य तेण सव्वो, जहडिओ नियगवुत्तंतो ॥५९०२॥ ताहे रन्ना सम्माणिऊण, सो पेसिओ नियगिहम्मि । नदो य नियमहट्ट', समागओ पुच्छए पुत्तं ॥५९०३।। कि रे! कुसया गहिया, न वत्ति तेणं पयंपियं ताय!। बहुमुल्ल त्ति न गहिया, तो ताडितो उरं नंदो ॥५९०४॥ हा! हा ! मुट्ठो त्ति पयंपिरो य, जंघाउ भंजइ कुसेण । एयाणमेस दोसो, जेण गओ हं परगिहे त्ति ॥५९०५।। तो वज्झो आणत्तो, सो रन्ना अवहड च सव्वस्सं । एमाऽऽई बहू दोसा, इच्छाविणिवित्तिरहियाणं ॥५९०६।। इय खमग! मणागं पि हु, परिग्गहे मा मणो धरिजासि । खणदिट्ठनहरूवे, का वंछा तत्थ धीराण ॥५९०७॥ एवं परिग्गहविसयं, पंचमगं पावठाणगं वुत्तं । कोवसरूवाऽऽवेयण-परमेत्तो भन्नइ छटुं ॥५९०८॥ कोहो विगंधिदव्यु-भवो ब्व कोहो न कस्स उव्वेयं । उवजणयइ एत्तो च्चिय, चत्तो दूरेण विबुहेहिं॥५९०९।। किञ्च गुरुकोवजलणजाला-कलावसविसेसकवलियविवेगो। न वियाणइ अप्पाणं, परं च परमत्थओ पुरिसो ॥५९१०॥ । उप्पजमाणओ चिय, कोहो पुरिसं डहेइ ता पढमं । जत्थुप्पण्णो तं चेव, इंधणं धूमकेउव्व ॥५९११॥ ॥४५६॥ Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्रोधस्वरूपम् । ॥४५७|| नियकत्तारं कोवो, डहइ अबस्सं परे अणेगंतो। नियपयडहणे सिहिणो वि, अब नियमो न अन्नत्थ ॥५९१२॥ सो कि व कुणउ अन्नस्स, पेसिओ खीणसत्तिसंजोगो। जो निययमाऽऽसयं नि-दहेइ कोवो महापावो॥५९१३।। जस्स किर कोवकलिणा, कलुसीकयमाणसस्स जति दिणा । इह परलोगे वि नरस्स, तस्स कह सोकूखसंपत्ती॥५९१४॥ अवयारी किर वेरी वि, होइ एकम्मि चेव जम्मम्मि । कोहो पुण होइ दढं, दोसु वि जम्मेसु अवयारी ॥५९१५।। जं कन्जमुवसमपरो, साहइ न हु तं कया वि कोवपरो। जं कजकरणदकूखा, बुद्धी कुद्धस्स सा कत्तो॥५९१६।। अन्नं चकोहो उव्वेवणओ, पियबंधुविणासओ महापावो । कोहो संतावयरो, सोग्गइपहबंधणो कोहो ॥५९१७॥ बुहृयणसहस्सपरिनि दियस्स, पयईए पावसीलस्स । कोहस्स न जंति वसं, विवेइणो तेण कइया वि ॥५९१८॥ कोहाउ हणइ पाणे, कोहाओ भासइ मुसावायं । कोहा अदत्तगहणं, कोहाओ बभवयमंगो ॥५९१९॥ कोहाउ महाऽऽरंभो, परिग्गहो वि हु पयट्टए कोहा। कि बहुणा सव्वाणि वि, पावट्ठाणाणि कोहाओ ।।५९२०॥ ता तिकूखखंतिखग्गेण, खडिउ दक्खयाए निरवेकखो । कोहमहापडिमल्लं, पडिवजसु पसमजयलच्छिं ॥५९२१।। कोहो दुक्खणिमित्तं, तप्पसमो पुण सुहेकहेउ ति । उभए वि हु अप्पवसे, तप्पसमो च्चिय वरं जुत्तो ।।५९२२।। कोहो मणसा वि कओ, नरगाय भवे सिवाय तदुवसमो। उभयत्थ वि रायरिसी, पसन्नचंदो इहं नायं ॥५९२३॥ तहाहि सं.र. ३९ ॥४५७॥ Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सैनिकवचनेन प्रसन्नचन्द्रस्य मनसि कोपः श्रेणिकस्य प्रश्न: च । ॥४५८॥ उग्गविसविसहराऽऽउल-घरं व पोयणपुराहिवो रजं । मोत्तुं वीरजिणंऽते, पसन्नचंदो विणिकवतो ॥५९२४॥ विहरतो जयगुरुणा, समं च रायग्गिहम्मि संपत्तो। ओलंबियभुयपरिहो, उस्सग्गेण य ठिओ सम्मं ॥५९२५।। जिणवंदणज्टुपट्ठिय-सेणियनिवअग्गसेन्नगामीहिं। दिट्ठो दुम्मसुमुहाऽ-मिहाणपुरिसेहिं दोहिं तओ ॥५९२६।। सुमुहेण जंपियं जयइ, एसो सहलं च जीवियमिमस्स । जो रज तह वज्जिय, पव्वज इय पवन्नो त्ति ॥५९२७।। तो दुम्मुहेण भणियं, भद्द ! अलं संकहाए एयस्स । जो असमत्थं पुत्तं, रज्जे ठविउ सयं कीबो ॥५९२८।। पासंडं पडिवन्नो, वेरिभया एवमेत्य संवसई । रज्जं सुओ पया वि य, तह पीडिज्जंति सत्तूहि ॥५९२९।। एवं सोचा तकखण-विस्सुमरियधम्मझोणपडिबधो। साहू पसन्नचंदो, कुवियो चितेउमाऽऽढत्तो ॥५९३०।। को मइ जीवंतम्मि वि, मज्झ सुयं रजमवि य विद्दवइ । मन्ने सीमालमही-वईण दुविलसियं एयं ॥५९३१।। ता ते विद्ध सित्ता, करेमि सुत्थं ति पुब्वनाएण । उस्सग्गठियो वि रणेण, तेहिं सद्धि समाऽवडिओ॥५९३२॥ धम्मज्झाणठियं पिव, अह तं दळूण सेणिओ राया। अहह ! महप्पा कह वह त्ति, विम्हयरसाऽऽउलिओ।।५९३३।। भत्तिभरमुबहन्तो, सव्वाऽऽयरविहियतप्पयपणामो। चितइ एरिसमुहझाण-संगओ जइ जियं चयइ ॥५९३४।। एसो महाऽणुभावो, उप्पजइ ता कहि ति जिणनाहं । पुच्छिस्सं ति विभाविय, जयगुरुपासं समल्लीणो॥५९३५।। पुट्ठो य जएक्कपहू, पसन्नचंदो तहाविहे भावे । वट्टतो मरिऊणं, उप्पजइ कत्थ मे कहसु ॥५९३६।। भणियं पहुणा सत्तम !, नरए उप्पाइ त्ति तो राया । नूणं मए न सम्मं, सुयं ति चिंताऽऽउरो जाओ ॥५९३७॥ ॥४५८॥ Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।४५९।। एत्थंतरस्मि मणसा, जुज्झतेणं पसन्नचंदेणं । निट्ठियपहरणनिवहेण, सीसताणेण वि रिउस्स ।।५९३८।। ।।५९४२ ।। ॥५९४३॥ घायं कामणेणं, सीसे हत्थो निवेसिओ सहसा । लुंचियचिहुरचयम्मि य, तम्मि छिकम्मि उवउत्तो ॥ ५९३९ ॥ समणो हं ति विसायं कुणमाणो कि पि तं सुहं झाणं । पडिवन्नो स महप्पा, जेण लहु केवली जाओ ||५९४०॥ केवलिमहिमा य कया, संनिहियसुरेहि दुदुही पहया । पुठ्ठे च सेणिएणं, कि तूरखो इमो भयवं ! ||५९४१॥ भणियं जएकपहुणा, केवलिमहिमं पसन्नचंदस्स । देवा कुणति एए, विम्हओ सेणिओ ता पुत्राऽवरवयणाणं, विरोहमुब्भाविऊण पुच्छेइ । को नाह! इहं हेऊ, कहियं च जहट्ठियं पहुणा, इय मुणिय खबग ! तं कोह - विगमसंपत्तपसमरससिद्धी । सुपसन्नमाणसो तं विसुद्वमाऽऽराहणं लहसु ॥ ५९४४ || छठ्ठे पावट्ठाणं, परूवियं कोहनामधेयमिमं । माणाऽभिहाणमेत्तो य, सत्तमं किपि जपेमि माणो संतावयरो, माणो पंथो अणत्थसत्थाण | माणो परिभवमूलं, पियबंधुविणासगो माणो माणमहागहगहिओ, जसं च कित्ति च अत्तणो हणइ । थद्वत्तणदोसाओ, जायड़ अवहीरणाठाणं लहुयत्तणस्स मूलं, सोग्गइपहनासणी कुगइमग्गो । सीलसिलोच्चयवञ्ज, एसो माणो महापावो माण थद्धकाओ, अयाणमाणो हियाऽहियं अत्थं । अहमऽवि किमेत्थ कस्स वि, हीणो किं वा वि गुणवियलो ।।५९४९ ।। इय कलसबुद्धिवसगो, संजममूलं न कुव्र्वए विणयं । विणयरहिए ण नाणं, नाणाभावे य नो चरणं ॥ ५९५० ॥ चरणगुणविप्पीणो, पावेइ न निजरं जए विउलं । तयऽभावाउ न मोकुखो, मोकूखाऽभावे य किं सोकुख ।। ५९५१ ।। ।।५९४५ ।। ।।५९४८।। ॥५९४६॥ ॥५९४७॥ शुभभावेन प्रसन्नचन्द्रस्य केवलज्ञानं मानकषायस्वरूपं च । ॥४५९॥ Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मानकपायस्वरूपम् । ॥४६०॥ माणतमभरऽकतो, कजाऽकज्जेसु मुज्झिउ' मूढो । बहुमन्नि अगुणिणो, गुणिणो अवमन्नि बहुसो ॥५९५२॥ गयबुद्धी गोट्ठामा-हिलो व्व पावो असेससुहमूलं । सम्मत्तकप्पतरुमऽवि, उम्मूलई मूलओ चेव ॥५९५३।। एवं नीयागोयं, माणऽधो कम्ममऽसुहमुवचिणिउं । नीएसु वि नीयतमो, परियडइ अणंतसंसारं ॥५९५४॥ तहाचइऊण वि किर संग, संपावित्ता वि चरणकरणगुणे । चरिऊणं पि तवाऽऽई, कट्ठाणुट्ठाणमऽच्चुग्गं ॥५९५५।। वयमेव चत्तसंगा, वयमेव बहुस्सुया वयं गुणिणो । वयमेव उग्गकिरिया, लिंगुवजीवी किमऽन्ने उ ॥५९५६॥ इय विलसमाणमाणाऽ-णलेण हद्वी! दहंति संतं पि। पुव्वपवन्नियनियगुण-वणसंड' अहह ! कट्ठमऽहो! ॥५९५७।। अन्नं चविवरीयवित्तिधम्मा, आरंभपरिग्गहाउ अनियत्ता । पावा सयं विमूढा, सेसं पि जणं विमोहित्ता ॥५९५८॥ हिंसति जीवनिवहं, करेंति कम्मं सयाऽऽगमविरुद्ध । तहवि य वहंति गव्वं, धम्मनिमित्तं इहं अम्हे ॥५९५९॥ सायरसरिद्धिगरुया, दव्वक्खेत्ताऽऽइकयममत्ता य । निययकिरियाऽणुरूवं, परूवयंता जिणमयं पि ॥५९६०॥ दव्वक्खेत्ताऽऽईण अणु-रूवम्मि बलवीरियपमुहे । संते वि जहासत्ति, अजयंता चरणकरणेसु ॥५९६१।। अबवायपयपसत्ता, पूइज्जता तहाविहजणेणं । अम्हे चेव इह त्ति, अत्तुकरिसाऽभिमाणाओ ॥५९६२॥ ॥४६॥ Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मानकषायेण गुणानां हानिः बाहुबलिदृष्टान्तः च । ॥४६१॥ कालाष्णुरूवकिरिया-रए य संविग्गगीयवरमुणिणो। माइट्ठाणाऽऽइपरा-यण त्ति खिसति जणपुरओ ॥५९६३॥ निययकिरियाऽणुरूवेण, वट्टमाणं ममत्तपडिबद्ध । निकुडिलं ति वयंता, पासत्थजणं च सलहंति ॥५९६४॥ एवं च असुहचेट्ठा, कम्मं बधति किपि तं बहुसो। जेण बहुतिकखदुक्खे, भमंति संसारकंतारे ॥५९६५॥ जह जह करेइ माणं, पुरिसो तह तह गुणा परिगलंति । गुणपरिगलणेण पुणो, कमेण गुणविरहियत्तं से ।।५९६६॥ गुणसंजोगेण विवजिओ य, पुरिसो जयम्मि धणुहं व । साहइ न इच्छियऽत्थं, उत्तमवंसुब्भवत्ते वि ॥५९६७॥ सपरोभयकजहरो, इह परलोए य तिकूखदुकुरखकरो। जत्तेण परिचत्तो, माणो दूरं विवेईहि ॥५९६८॥ ता सुंदर! चयसु तुमं पि, माणमऽणवजयं गवेसेतो। खविए पडिवकरवम्मि, सपकखसिद्धी जओ भणिया ।।५९६९।। एयम्मि अवगयम्मि, जरे व्व परमं सरीरसुत्थतं । जायइ तह एवं चिय, गुणकरमाऽऽराहणापत्थं ॥५९७०॥ सत्तमपावट्ठाणग-दोसेण किलेसिओ हु बाहुबली। सो चिय तओ नियत्तो, सहस चिय केवली जाओ ।।५९७१॥ तहाहितकूखसिलानयरीए, इकूखागकुलुब्भवो जयकखातो । बाहुबलि ति जहऽत्थो, उसभसुओ पत्थिवो आसि ॥५९७२।। भरहेण चक्कवइणा, अट्ठाणवइकणिट्ठभाऊसु। पव्वइएसु सेवं, अपडिच्छंतो स इय भणिओ ॥५९७३॥ परिचयसु लहु रज', अहवा आणापरायणो होसु । अज्जेव समरसजो, वट्टसु सवडम्मुहो अहवा ॥५९७४॥ एवं सोचा निपडिम-भुयबलोहामियऽन्नसुहडेणं । संगामो पारद्वो, तेणं चक्का हिवेण समं ॥५९७५॥ ॥४६॥ Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला बाहुबले भरतोपरि कोपः | पश्चात्तापेन प्रव्रज्या च । ॥४६२॥ अवि यपडतमत्तकुंजरं, हम्मन्तजोहनिब्भरं। पलायमाणकायरं, निभिन्नसंदणुक्करं ॥५९७६॥ मिलंतजोगिणीकुलं, वहंतलोहियाऽऽकुलं । कयंतगेहदारुणं, महाभएक्ककारण ॥५९७७॥ सराऽवरुद्धभूयलं, गइंददाणवद्दलं। पयट्टसूरमग्गणं, भमंततुट्ठमग्गणं ॥५९७८॥ पलोइउ रणंऽगणं, अणेगलोगमारणं । दयारसेकमाणसो, भणेइ सो महायसो ॥५९७९॥ हे भरह ! कि जणेणं, निरवराहेण मारिएणिमिणा । जुज्झामो तुममयं च, जेसिमज्वरोप्परं वेरं ॥५९८०॥ पडिवन्नमिमं भरहेण, जुज्झिउ ते तओ समाढत्ता । ता जाव बाहुबलिणा, सव्वत्थ विणिजिओ भरहो॥५९८१॥ तो सो चितइ चक्की, किमऽहं न भवामि एस चक्कहरो। जं भुयबलेण सव्वत्थ, णेण जिप्पामि इयरो व्व ॥५९८२॥ इय चितिरस्स भरहस्स, दंडरयणं फुरंततडितरलं । करकमलम्मि निलीणं, पयंडजमदंडदुप्पेच्छं ॥५९८३॥ अह बाहुबली तं तह, पलोइड विलसमाणकोहग्गी। दंडेण समं पि इमं, कि चूरेमि त्ति चितंतो॥५९८४॥ खणमेगं अच्छित्ता, मणागमुवलद्धसुद्धबुद्धीए । परिभाविउ पयत्तो, धिद्वी ! विसयाऽणुसंगस्स ॥५९८५।। जेणऽभिभृया सत्ता, मित्तं सयणं पिबंधवजणं पि । न गणंति तिणसमं पि हु, काउमऽकिच्चपि ववसंति ।।५९८६।। ता विसयवासणाए, निवडउ वजाऽसणि ति चिंततो। सयमेव विहियलोओ, निस्संगो सो महासत्तो ॥५९८७।। पव्वज घेत्तूणं, कह लहुभाऊण वंदणं काहं । सामिसमीवम्मि गओ त्ति, माणदोसेण तत्थेव ॥५९८८॥ ॥४६२॥ Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला मानत्यागेन बाहुबले केवलप्राप्तिः मायास्वरूपं च। ॥४६३॥ काउस्सग्गेण ठिओ, उप्पन्ने केवलम्मि बच्चिस्सं । एत्तो ति कयपइन्नो, आवरिसं निरऽसणो किसिओ ॥५९८९॥ वरिसंऽते जिणपेसिय-बभीसुदरीतवस्सिणीहिं च । भणिओ भाउग! ताओ, आणवइ न हत्थिचडियाण ॥५९९०॥ उप्पजइ किर नाणं ति, तयणु सो जा विभावए सम्मं । ता माणमेव हत्थिं, मुणिऊणं जोयसुहभावो॥५९९१॥ उज्झियमाणो जिणपाय-मूलगमणाय उकिखवियचलणो। तिन्नपइन्नो जाओ, वरकेवलनाणलाभेणं ॥५९९२॥ इय माणपवित्तिनिवित्तिभाव-संपजमाणदोसगुणे । खमग! महासत्त! विहा-विऊण सुद्धाएं बुद्धीए ॥५९९३॥ तुममाऽऽराहणमेयं, आराहिय चरणवरगुणोवेयं । दंसणनाणसमेयं, पावसु सिवसोकखमऽपमेयं ॥५९९४॥ सत्तमयपावठाणं, उवइ8 माणगोयरं एयं । एत्तो मायाविसयं, अट्ठमयं कि पि साहेमि ॥५९९५॥ माया उव्वेयकरी, धम्मियसत्थेसु निदिया माया । माया पावुष्पत्ती, धम्मक्खयकारिणी माया ॥५९९६॥ माया गुणहाणिकरी, दोसाण विवड्ढणी फुड' माया । माया विवेयहरिणंऽक-बिंबगसणेकराहुगहो ॥५९९७।। पढियं नाणं चरियं च, दंसणं पावियं च चारितं । तवियं सुचिरं पि तवं, जइ माया ता यं सव्वं ॥५९९८।। अच्छउ तो परलोए, इहलोए चिय नरो उ माइल्लो । जइ वि अकयाऽवराहो, तहा वि सप्पो व्व भयहेऊ ॥५९९९।। जह जह करेइ माय, तह तह १अप्पच्चयं जणे जणइ । अप्पच्चयाओ पुरिसो, २अक्कयतूला लहु होइ ॥६०००। ता भाविऊण एयं, सुंदर! परिहरसु सव्वहा मायं । तव्वजणेण अणवञ्ज, अजवं जायए जेण ॥६००११॥ १ अप्रत्ययम् = अविश्वासम् । २ अर्कतूलात् । ॥४६३॥ Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आर्जवस्य गुणाः पाण्डरायाः दृष्टान्तः च । ॥४६४॥ अजवगुणेण पुरिसो, संचरई जत्थ जत्थ तत्थ तहिं । सुयणो सरलसहावो, इमो त्ति सलहिजइ जणेणं ॥६००२॥ आरूढजणपसंसस्स, पुण्णगुणा संकमंति सयराहं । गुणगणगवेसिणो ता, जुत्तो जत्तो तहिं का ॥६००३॥ महुरतं दंसित्ता, माई पच्छा वि दरिसियवियारो । तकं व जयम्मि नरो, न रोयए चत्तमहुरत्तो ॥६००४॥ अट्ठमयपावठाणग-दोसे नायमिह पंडरजाए । अहवा दोसगुणेसु वि, अहक्कम दो वणियपुत्ता ॥६००५॥ तथाहिएगम्मि पुरे धणवंत-गरुयकुलसंभवा भवुविग्गा । पव्वज' पडिवन्ना, एगा सुस्सावगाण सुया ॥६००६॥ सुस्समणीण मज्झे, वसमाणी सा य गिम्हसमयम्मि । अच्चतमलपरीसह-पराजिया देहसकारं ॥६००७।। अंसुयसकारं पि हु, कुणमाणी चोयणं च समणीहिं। दिजति असहंती, भिन्नम्मि पडिस्सयम्मिठिया ॥६००८॥ पंडरपडदेहत्तेण, सा पसिद्धा य पंडरज त्ति । कुणइ य पूयाहेउ', विजाए नयरजणखोभं ॥६००९॥ अह पच्छिमम्मि काले, कहं पि संजायपरमवेरग्गा । सुगुरुसमीवे पडिवन्न-पुव्वदुचरियपच्छित्ता ॥६०१०॥ संघसमकख घेत्तृण-मष्णसणं सा ठिया सुहज्झाणे । णवरं पूयाहेउ, मंतेणाऽऽयड्ढइ लोयं ॥६०११।। तीए समीवे पुरलोय-मितमणिसं पलोइउ गुरुणा । भणिया महाऽणुभावे !, मंतऽभिओगो न ते जुत्तो॥६०१२।। "मिच्छा मि दुक्कडं" "नो, पुणो विकाहामि चोइया सुट्ठ" । पडिभणियमिणं तीए, नवरं अवरम्मि पुण दियहे॥६०१३॥ विजणे ठाउं अतरंतियाए, आयढिओ पुणो लोगो । पडिसिद्धा य गुरूहि, ता जाव चउत्थवेलाए ॥६०१४॥ ॥४६४॥ Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ का संवेगरंगसाला लोभपापस्थानस्वरूपम् । ॥४६५॥ मायासीलत्तेणं, तीए भणियं न किपि भंते ! ई। विजाबलं पजॅजेमि, किंतु सयमेह एस जणो ॥६०१५।। एवं सा मायावस-विहुणियाराहणाफला मरिउ । सोहम्मे एरावण-सुररमणीभावमऽणुपत्ता ॥६०१६॥ इय दोसे दिढतो, निद्दिवो ताव पंडरजाए । दोसगुणेसु य पुब्यो-वइट्ठवणिए निदंसेमि ॥६०१७॥ अवरविदेहे दो वणि-यवयंसा माइउज्जुगत्तेण । ववहरि चिरकालं, दो वि मया भरहवासम्मि ॥६०१८॥ उज्जुगभावो मिहणत्तणेण, अवरो य हथिभावेण । उप्पन्ना कालेणं, परोप्पर सणं जायं ॥६०१९।। मायावसविढवियआभि-योगकम्मोदएण अह करिणा । खंधम्मि विलइयं तं, मिहुणगमऽव्वत्तपीईए ॥६०२०॥ इय माइणो अणत्थं, तन्विवरीयस्स पेच्छिउंच गुणं । खमग ! तुमं निम्माओ, सम्मं आराहणं लहसु ॥६०२१॥ पावट्ठाणगमऽट्ठम-मेवं लेसेण संसियं एत्तो। लोभसरूवाऽऽवेयण-परमं नवमं पि कित्तेमि ॥६०२२।। जायइ जाओ वड्ढइ, जह पाउसजलहरो अहु'तो. वि । तह पुरिसस्स वि लोभो, जायइ पसरइ य पइसमयं ॥६०२३॥ लोमे य पसरमाणे, कजाऽकज' अचिन्तयन्तो य । मरणं पि हु अगणेतो, कुणइ महासाहसं पुरिसो ॥६०२४॥ अडइ गिरिदरिसमुद्दे, पविसइ दारुणरणंऽगणम्मि तहा। पियबंधवे नियं जी-वियं पि लोभा परिचयइ ॥६०२५।। किच अच्चतमुत्तरोत्तर-समीहियऽत्थाऽऽगमे वि लोभवओ। तण्ह च्चिय परिवडूढइ, सुमिणे वि न जायए तित्ती॥६०२६॥ || लोभो अकूखयवाही, सयंभुरमणोदहि व दुप्पूरो । लामि'धणेण जलणो ब्व, वुढिमञ्च'तमऽणुसरइ ॥६०२७॥ | ॥४६५॥ | Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कपिलस्य वेदपठनार्थ श्रावस्त्यां गमनम् । ॥४६६॥ लोभो सव्वविणासी, लोभो परिवारचित्तभेयकरो। सव्वाऽऽवइकुगईणं, लोभो संचाररायपहो ॥६०२८॥ एयदारेण नरो, घोरं पावं पवंचिउँ सुचिरं । अविहियतप्पडियारो, परियडइ भवकडिल्लम्मि ॥६०२९॥ जो पुण लोभविवागं, नोऊण विवेगओ महासत्तो। तबिवरीयं चिट्ठइ, उभयभवसुहाऽऽवहो स भवे ॥६०३०॥ एत्थ य पावट्ठाणे, दिटुंतो होइ माहणो कविलो। जो चडिओ कोडीए, कणगस्स दुमासगऽत्थी वि ॥६०३।। तप्पडिवकूखे वि हु खविय-सयलपस्थूिलसुहमलोभंसो। सो चिय दिटुंतपयं, संपावियकेवलाऽऽलोगो॥६०३२॥ तहाहिकोसंबीनयरीए, जसोयनामाए माहणीए सुओ। कविलो नामेणाऽऽसी, लहुयस्स वि तस्स किर जणगो॥६०३३।। पंचतं संपत्तो, पियसमवयसं विभूतिसंपन्नं । माहणमध्वरं दटुं, से जणणी संभरियनाहा ॥६०३४॥ रोविउमाऽऽढत्ता पु-च्छिया य कविलेण रुयसि कि अम्मो!। तीए पयंपियं पुत्त!, पउरमिह रोवियव्वं मे ॥६०३५।। तेण भणियं किमत्थं ?, तीए वुत्तं तुमम्मि जायम्मि । वच्छ ! विभूई निहणं, गया तहा जह य एस दिओ ॥६०३६।। तह तुज्झ पिया वि पुरा, विभूइमं आसि तेण वञ्जरियं । केण गुणेणं तीए, पयंपियं वेयकुसलत्ता ॥६०३७॥ सामरिसेणं कविलेण, भासियं तं अहं पि सिकूखामि । तीए भणियं एवं, करेसु गंतूण सावत्थिं ॥६०३८॥ पिइमित्तइंददत्ताऽ-भिहाणअज्झावगरस पासम्मि । इह अत्थि वच्छ ! सम्मं, न तुज्झ सिकूखावगो को वि ॥६०३९।। एवं ति सो पवजिय, सावत्थिपुरीए इंददत्तस्स । पासम्मि गओ पुट्ठो य, तेण कहिए य वुत्तंते ॥६०४०॥ ॥४६६॥ Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चेटीकथनेन नृपात् सुवर्णस्य याचनम् । ॥४६७॥ पियमित्तसुओत्ति वियाणिऊण, अज्झावगेण अवगूढो । भणिओ य बच्छ ! गिण्हसु, संऽगोवंग पि चउवेयं ॥६०४१।। कितु समिद्ध धणसेट्ठि-मेत्य भोयणकएण पत्थेसु। अब्भत्थिओय कविलेण, साऽऽयर तेण वि य भणिया॥६०४२।। एगा नियगा चेडी, भुंजावेजासि पाढगमिमं ति । एवं भोयणसुत्थो, वेए सो पढिउमाऽऽद्वत्तो ॥६०४३।। नवर साऽऽयरपइदिण-भोयणदाणेण संथवेणं च । चेडीए उवरि जाओ, अचत तस्स पडिबधो ॥६०४४।। अह तीए सो भणिओ, छणो त्ति कयविविहचारुसिंगारा । नियनियकामुयवियरिय-विसिट्ठवत्थाऽऽइरमणिज्जा ॥६०४५।। पुरवेसाओ नीहिति, कल्लदियहम्मि अच्चि मयणं । तासि च अहं मझे, जंती बीभच्छनेवत्था ॥६०४६।। सहियाहि हसिजिस्सं, ता पिययम ! तं सि पत्थणिजो मे। तह कुणसु कह विजह नो-वहासपयवि पवामि ॥६०४७।। एवं सोउ कविलो, कयत्थिओ अद्धिईए पारद्वो। नट्ठा निसिम्मि निद्दा, पुणो वि चेडीए सो भणिओ ॥६०४८।। पिय ! परिहर संतावं, वच्चसु तं राइणो समीवम्मि । सो किर पइदियह चिय, पढमपबुद्धो पढमदि8 ॥६०४९।। विष्पं सुवन्नमासग-दुगदाणेणाऽमिनंदइ इमं च । आयनिऊण कविलो, अवियाणियरयणिपरिमाणो ॥६०५०।। नीहरिओ गेहाओ बच्चतो दंडवासिएहि तओ। चोरो ति गहिय बद्धो, पच्चूसे दंसिओ रणो ॥६०५१।। आगारिंगियकुसलत्तणेण, साहु त्ति जाणिउ रन्ना । आपुच्छिओ तगो भद्द!, को तुमं ? तेण वि य सब्धो ॥६०५२॥ मूलाओ च्चिय सिट्ठो, नियवुत्तंतो तओ सकरुणेण । रन्ना भणियं भय ! जं मग्गसि तं पयच्छामि ॥६०५३॥ १ नीहिति = गमिष्यन्ति । ॥४६७० Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जातिस्मरणेन प्रव्रज्यास्वीकारः केवलप्राप्तिःच। ॥४६॥ कविलेण जंपियं देव !, रहसि आलोचिऊण मग्गामि । पडिवनमिमं रनो, एगते सो तओ ठाउ' ॥६०५४॥ आलोचिउ पयत्तो न कि पि कणगस्स मासगदुगेण । पत्थेमि दम्मदसगं, तेण वि वत्थं भवे एकं ॥६०५५॥ ता पत्थिजइ वीसा, अहवा तीए वि हवइ नाऽऽभरणं । ता जाएमि सयमऽहं, तेण वि कितीए कि मज्झ॥६०५६।। मग्गेमि सहसमेकं, नवरं तेणावि थोवनिव्वाहो । एवं दससाहस्सिं, चडिओ ता जाव कोडि पि ॥६०५७।। एवं च उत्तरोत्तर-वइदंतुद्दामदव्ववंछेण । मूलाभिलासमणुसरिय, तेण संचितियं एवं ॥६०५८॥ , "जहा लाभो तहा लोभो, लामा लोभो पचड्ढइ । दोमासकयं कज', कोडीए वि न निट्ठियं" ॥६०५९।। "हा दुटु दुट्ठ लोभस्स, चेट्ठियं" इइ विचिंतयंतो सो। सरिऊण पुव्वभवकय-पव्वज जायसंवेगो ॥६०६०॥ संबुद्धो पब्वइओ, गओ य भूमीवइस्स पासम्मि । तेणाऽऽवि पुच्छिओ भद्द !, किमिह आलोचियं तुमए ॥६०६१॥ कोडीपजवसाणो, सिट्ठो नियवइयरो य कविलेण । रन्ना भणियं कोर्डि' पि, देमि मा कुणसु संदेहं ॥६०६२॥ अलमेत्तो मज्झ परिग्गहेण, इइ संसि च निकखतो । कविलो रायगिहाओ, संपत्तो केवलाऽऽलोयं ॥६०६३॥ इय एवं लोभरिउ, सुंदर! संतोसतिकखखग्गेणं । जिणिऊण दुजयं पि हु, तमऽप्पणो नेव्वुई कुणसु ॥६०६४।। नवमं पावट्ठाणग-मेवं लोभाभिहाणमुवइटुं। पेजाहिहाणमेत्तो, दसमं पि हु संपवकूखामि ॥६०६५॥ अच्चन्तलोभमाया-रूवमऽभिस्संगमेतमिह पेज। आयप्परिणाम चिय, तिलोयपुजा परूवंति पेज हि नाम पुरिसस्स, देहे दाहो निरग्गिओ घोरो। अविसुब्भवा य मुच्छा, अमंततंतो गहाऽऽवेसो ॥६०६७।। ।।४६८॥ Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पेज = प्रेमपापस्थानस्वरूपम् । ॥४६९॥ अणुवयमच्छिसवणा-णमऽवलत्तं तहेव बहिर । परवसगतं च अणप्प-विक्कयं अहह धी! पेज ॥६०६८॥ अवि यअंगुब्वत्त-किसत्तण-परितावुकंपियाणि अवणिदो । असई वियंमियाओ, दिट्ठीए अप्पसनतं ॥६०६९।। मुच्छापलावकरतउ-व्वेवुण्हुण्हदीहनीससणं । इय पेजस्स जरस्स व, मणयं पिन लिंगभेओ त्थि ॥६०७०॥ चिंतइ अचिंतणीयं पि, तह य निच्च असच्चमावि वयइ । पेच्छइ अपेच्छणीयं पि, फुसइ अफरिसणिजं पि॥६०७१॥ भकखइ अभकखणीयं पि, पिबइ अपेयं अगम्ममऽवि जोइ । कुणइ अकज पि नरो, पेञ्जपसंगा कुलीणो वि ॥६०७२।। अन्नं चजइ पेज चिय न भवे, जीवाण विडवणाकरं इह ता । असुइकलमलभरिए, रमेज को माणुसीदेहे ॥६०७३॥ जं असुई दुग्गंधं, बीभच्छं बुहजपणेण परिहरियं । जो रमइ तेण मूढो, अन्यो! विरमेज सो केण ॥६०७४॥ लजाकरं ति जं किर, मंगुलरूवं ठइजए लोए । तं चेव जस्स रम्म, अहो ! विसं महुरयं तस्स ॥६०७५।। ऊससइ ससइ महिला, मउलइ नयणाई नीसहा होइ । तं चिय कुणइ मरंती, रागिस्स तहा वि रमणिजा ॥६०७६।। असुइ अदंसणिज, मलाविलं पूइगंधि दुप्पेच्छ। अच्छतलञ्जणिज', सुगोवणिज अओ चेव ॥६०७७॥ तह असुइपवहमणिसं, बुहनि दियमंऽगदेसमित्थीणं । जं सोंडीरा वि नरा, रमंति ही! रागचरियं तं॥६०७८॥ एवं सरीररागा, अभंगुव्वट्टणाऽऽइणा तस्स । खिजइ न य चिंतइ जमिम-मसुइमेवोवचरियं पि ॥६०७९॥ ॥४६९॥ Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रेम्णः दुःखहेतुत्वं तत्यागस्य सुखहेतुत्वं च। ॥४७०॥ एवं धणधन्नेसु', सुवष्णरुप्पेसु खेत्तवत्यूसु। दुपयचउप्पयविसए य, बद्धरागो कए ताण ॥६०८०॥ हिंडइ देसा देसं, पवणुधुयसुक्कपत्तसमचित्तो। सारीरमाणसाऽसंख-तिकखदुक्खाई अणुहवइ ॥६०८॥ कि बहुणा भणिएणं ?, जं जं जीवाण जायइ जयम्मि । दुख सुतिकूखवियणं, तं तं रागफलं सव्वं ॥६०८२॥ जं.देसचायवट्टण-निप्पीसणयं च कुंकुमस्सावि । जं वा मंजिट्ठाए, कंडुप्पाडाऽऽइकढणंऽतं ॥६०८३॥ जवणकंडणपायाऽऽइ-मद्दणं जं च किर कुसुभस्स । तं दवओ वि रागस्स, चेव दुविलसियं जाण ॥६०८४॥ एवं तदारेणं, दुक्ख दुखेण अट्टरोदाई । तेहिं च होइ देही, इहपरलोगे य दुहभागी ॥६०८५।। सयलाऽसमंजसकरो, रागो चिय अत्थि जइ जियाणेको। ता पजत्तं संसार-हेउजालेण अवरेण ॥६०८६॥ रागाऽईहि य वत्थु, इओ तओ साहिऊण य किलेसा । जह जह तमऽणुभवेइ, तह तह परिवडूढइ रागो॥६०८७।। जइ बिंदुहि भरिजइ, उदही तिप्पेज १विधणेहि सिही। तो रागतिसापरिगय-पुरिसो वि लभेज इह तित्ति ॥६०८८॥ न य पुण केणाऽवि इम, दिटुं व सुयं व एत्थ लोगम्मि । ता तविजए जत्तो, जुत्तो काउ सइ विवेगे ॥६०८९॥ जं जं जीवाण जयम्मि, जायए सुहमुयारमऽणुबंधि । तं तं दुजयरागारि-विजयविष्फुरियमऽकूख'ड' ॥६०९०॥ एयस्स पुरो रेहइ, न य दिव्यं माणुसं व वरसोक्ख । लेसेण वि उत्तमरयण-रासिणो कायमणिउ व्य॥६०९१॥ इह पेजपावठाणग-दोसे अरिहन्नयस्स किर भला । नायं तप्पडिवखे, तद्दियरो चिय अरिहमित्तो ॥६०९२॥ १ विंधणेहिं = वा इंधणेहिं । ॥४७॥ Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४७१ ॥ ताहि— सिरिखिहपट्टियपुरे, अरहन्नयअरिहमित्तनामाणो । अवरोप्परदढपणया, निवसंति भाउणो दोन्नि ॥६०९३॥ जेस्स गेहिणीए, तिब्बऽणुरागाए एगसमयम्मि । अम्भस्थिओ कणिट्ठो, पडिसिद्धा तेण सा बहुसो ॥ ६०९४ || तह वि हु उवसग्गंती, भणिया कि नियसि भाउगं न हु मे । तो तीए भतारो, विणा सिओ अणत्थसीलाए । ६०९५ ।। पच्छा भणिओ एवं पि कीस नो इच्छसि त्ति तो तेणं । तत्तो भाइविणासं, विणिच्छिउ गिहविरत्तेण ||६०९६ || गहिया जिणपव्वञ्ज, साहूहि' समं च विहरिओ बहिया । इयरी अट्टवसट्टा, सुणिगा मरिऊण उप्पन्ना ||६०९७|| गामम्मि जत्थ सुणिगा, सा वट्ट तत्थ चैव विहरंतो । समणगणेण समेओ, समागओ अरिहमित्तो वि ।।६०९८ ।। तो पुत्रमवसगा, सा सुणिगा तस्स न मुयइ समीवं । उवसग्गो त्ति निसाए, ताहे नट्ठो अरिहमित्तो ।। ६०९९ ।। इयरी वि तव्विओगेण, मरिय अडवीए मकडी जाया । सो वि महप्पा कहमऽवि, तमेव अडविं समऽणुपत्तो ॥ ६१०० ॥ दिट्ठो य मकडीए, लग्गा कंठम्मि पुव्वपेमेण । मोयाविओ य कहमऽवि, सेसमुणीहि पलाणो सो ॥६१०१ ॥ सा पुण तव्त्रिरहम्मि, मरिऊणं जखिणी समुप्पन्ना । तच्छिड्डाई विमग्गई, विहरंतं तं च नीरागं हसिऊण तरुणसमणा, भणति धन्नोऽसि अरिहमित्त ! तुमं । जं च पिओ सुणियाणं, वयंस ! गिरिमकडीणं च एवं कयपरिहासो वि, निक्कसाओ स अवरसमयम्मि । जलपवह मऽइकमिउ, पसारिउ दीहरं जंघ जा गंतु आरहो, ता गतिभेएण लगछिड्डाए । पुत्र्वपरुट्टाए ज - क्विणीए से ऊरुओ छिन्नो ६१०२ || ।। ॥६१०३ ॥ ॥६१०४॥ ॥६१०५।। | अर्हनकस्य भार्यायाः अर्हन्मित्रस्योपरि रागः रागेण शुनिका दिभवाः च । ॥४७१॥ Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला द्वेषपापस्थानस्वरूपम् । ॥४७२॥ हा दुटु दुटु मा आउ-कायजीवा विराहिया होजा । एवं परिभातो, अधिई जा कुणइ सो झत्ति ॥६१०६॥ ता सम्मदिहिगाए उ, देवयाए पराजिणित्ता तं । सपएसो से ऊरू, संघडिय पुणन्नवो विहिओ ॥६१०७॥ एवं पेजविवखे, वटुंतो सो हु सुगतिमऽणुपत्तो । इयरी य पेजनडिया, विडंबणाभायणं जाया ॥६१०८॥ इय भो देवाणुप्पिय ! तुम पि जिणवयणविमलसलिलेण। निव्वावसु पेज्जऽग्गिं, समीहियऽत्थस्स सिद्धिकए ॥६१०९।। दसमं पावट्ठाणग-मेवं संखेवओ पवक्खायं । दोसामिहाणमेत्तो, एक्कारसमं परिकहेमि ॥६११०॥ अचंतकोहमाणु-भवो इहं असुहआयपरिणामो । दोसो भन्नइ जम्हा, दृसिज्जइ तेण सपरजणो ॥६१११।। दोसो अणत्थभवणं, दोसो भयकलहदुखभंडारो। दोसो कज्जविणासी, दोसो असमंजसाण निही ॥६११२।। दोसो अनिव्वुइकरो, दोसो पियमित्तदोहकारी य । सपरोभयतावकरो, दोसो दोसो गुणविणासो ॥६११३॥ दोसेण चेव कलिओ, परगुणदोसे विकत्थइ पुरिसो। दोसकलुसियमणो च्चिय, आवहइ ऊणहिययत्तं ॥६११४॥ ऊणहिययस्स उ परो, जं जं चेट्टइ उ अप्पगयमेव । अप्पविसयं खु तं तं, मन्नइ मूढो किलिस्सइ य॥६११५॥ धम्मोवएसरूवं, रइठाणं पि हु परेण सीसंतं । महुसंमियपायसमिव, दूसइ पित्तद्दिओ व जडो ॥६११६।। ता जइ रइठाणं पि हु, अरइपयं होइ जस्स दोसेण । ता दोसस्स न जुत्तो, दाउमऽणज्जस्स अवयासो ॥६११७॥ जे जेत्तिया य पुव्विं, भणिया दोसा हयाऽऽसदोसस्स । ते तेत्तिय च्चिय गुणा, भवंति सुविसुद्धपसमस्स ॥६११८॥ १ संभिय = संभृत = मिश्रित । ॥४७२॥ Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४७३॥ दोसदवाऽनलजोगा, दड्ढं दहढं समंबुवरिसेण । चित्तसमाहाणवणं, नियमेण पुणनवीहोइ इह दोसपावठाणा, चरणमसुद्ध अकासि धम्मरुई । पच्छाऽऽगयसंवेगो, सो च्चिय सुद्ध तयमकासि तथाहि ॥६१२१॥ ॥६१२२॥ गंगामहानईए, नंदो नावाऽहिवो बहु' लोगं । मोल्लेणं उत्तार, एगम्मि य अवसरे साहू बहुलद्धिसंपउत्तो, धम्मरुई नाम गंगमुत्तिनो । नावाए मोल्लकए, धरिओ नंदेण नइपुलिणे फिडिया मिकूखावेला, रविकरसंतत्तवेलुयाए दढं । गिम्देण य अभिभूओ, तह वि हु तेणं अमुच्च तो ॥६१२३|| रुट्ठो दिट्ठिहुयासेणं, भासरासि' तयं करिता सो । अन्नत्थ गओ इयरो, सभाए घरकोइलो जाओ ॥ ६१२४।। साहू वि विहरमाणो, भतं पाणं गहाय गामाओ । भोयणकरणनिमित्तं तं चैव सभं अणुपविट्ठो ।।६१२५ ।। द तं च दढya - वेरओ जायतिव्वकोवो सो । भोतुं आरद्धस्स उ, मुणिणो उवरि ठिओ संतो पाडिउमाऽऽरद्बो कयवरं ति, तो उज्झिऊण तं ठाणं । साहू अन्नत्थ ठिओ, तत्थ वि सो खिविउमादत्तो ॥ ६१२७|| अन्नत्थ वि एवं चिय, कयवरकरणम्मि जायकोवेण । को एस नंदकप्पो त्ति, जंपिओ धम्मरुणा वि ।।६१२८ ।। निढो सो ताहे, उप्पन्नो मयंगगंगतीरम्मि । हंसो मुणी वि तत्तो, विहरियगामाऽणुगामेण तेणेव परसेणं, वच्च तो कहवि दिव्वजोएणं । दिट्ठो तेणं कुविएण, तयऽणु जलभरियपकूखाहि सि' चिमाsseat अह, पर्यडकोवेण साहुणा दड़ढो । मरिऊणं उववन्नो सीहो अंजणगिरि दम्मि ॥६१२६ ॥ ।।६१२९ ।। ॥६११९॥ ॥६१२० ॥ ।।६१३० ॥ ॥६१३१॥ द्वेषोपरि धर्मरुचिदृष्टान्ते नन्दस्य गृहकोलिलसहभवौ । ॥४७३ ॥ Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृपीभूतनन्देन धर्मरुवेः उपलक्षणार्थ सार्धश्लोकेन समस्यापदरचना । ॥४७४॥ साहू वि सत्थसहिओ, तेण पएसेण कहवि वच्चतो। दिट्ठो सीहेण तओ, उज्झियसत्थो मुणि हंतु ॥६१३२॥ सो इंतो निद्दड्ढो, मुणिणा वाणारसीए णयरीए । ताहे बडुगो जाओ, साहू वि य कहावि तुडिजोगा॥६१३३॥ तं चेव पुरि पत्तो, तो से भिक्खट्टया पविट्ठस्स । बडुगेणं आरद्धा, धूलिक्खेवाऽऽइउवसग्गा ॥६१३४॥ तत्थ वि पुवठिईए, दइढो जाओ य तीए नयरीए । राया मुणी वि सुचिरं, विहरिउमऽन्नत्थ आरद्धो॥६१३५।। इयरो पुण रजसिरि, अणुभुंजतो सरित्तु नियजाई । भयभीओ संचितइ, जइ सो मारेइ एत्ताहे ॥६१३६॥ ता होइ महाऽणत्थो, टालिजामि य विसिट्ठसोक्खाओ। जाणामि जइ तमहं, कहं पिता लहु खमावेमि ॥६१३७॥ तो तन्नाणनिमित्तं, तेण नरें देण पुव्वभववित्तं । रइङ' सइढसिलोगेण, गेहबाहिम्मि उन्भवियं ॥६१३८॥ जहा- "गंगाए नाविओ नंदो, सभाए घरकोइलो। हंसो मयंगतीराए, सीहो अंजणपव्वए ॥६१३९॥ वाणारसीए बडुओ, राया तत्थेव आगओ ति" जो किर एयं पूरइ, राया रजस्स देई से अद्ध । आघोसियं च एवं, पुरीए तो सव्वपुरिलोगो ॥६१४०॥ निअमइविहवाणुरूवेण, विरइऊणुत्तरद्धमऽणुसरइ । रायाणं नवरं नेव, तेण से पच्चओ होइ ॥६१४१॥ अह धम्मरुई सुचिरं, हिडिय अन्नत्थ आगओ तत्थ । वुत्थो आरामम्मि, सुओ य आरामिओ तम्मि ॥६१४२॥ पुणरुत्तमुच्चरंतो, "गंगाए नाविगाऽऽइयपयाई" । भणिओ कीस इमाई, पुणो पुणो वाहरसि भद्द! ॥६१४३॥ कहिओ सव्वो वि हु तेण, वइयरो जोणिऊण परमऽत्थं । ताहे मुणिणा तस्संऽति-मद्धमाऽऽपूरियं एवं ॥६१४४॥ ॥४७४॥ Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४७५ ॥ 46 'एएसि घायगो जो उ, सो एत्थेव समागतो त्ति " अह पडिपुन्नसमस्पं, घेत्तूगाऽऽरामिओ गओ रन्नो । पासम्मि तयऽणु सिहं, तओ नरेंदो भयवसट्टो ॥ ६१४५ ॥ मुच्छा निमीलियऽच्छो, झडत्ति वियलत्तणं समऽणुपत्तो । पहुणो अणिट्टकारि त्ति, जायकोवेण लोगेण ॥६१४६॥ सो भइ हम्ममाणो, कव्वं काउ' अहं न याणामि । लोयस्स कलिकरंडो, एसो समणेण मह कहिओ ।। ६१४७।। खणलचेयणेणं, पडिसिद्धो राइणा स हम्मंतो । पुट्ठो य केण रइयं ति, तेण सिद्धं च मुणिण ति ॥ ६१४८ ॥ ताहे पहाणपुरिसे, पेसिय पुच्छाविओ नरिंदेग । साहू जइ अणुजाणह, ता वंदि महमुवेम ॥६१४९॥ पडवन्नम्म मुणिणा, समागओ सावगो य संवृत्तो धम्मरुई वि महप्पा, सरिऊणं पुव्वदुच्चरियं ।।६१५०॥ आलोइयपडिकतो, दूरं निम्महिअसव्वकम्मं सो । उम्मूलियदोसतरू, सिवम यलमऽणुत्तरं पत्तो एयं नाउ' तप्पसम - वारिवरिसेण पडिहयप्पसरं । पसरंतदोसदावा- नलं तुमं कुणसु सप्पुरिस ! एवं कए य सुंदर !, तुमं पि तिव्वयरजायसंवेगो । अंगीकयक समुह - पारगामी लहु होसु एकारसमं एवं निदंसियं पावठाणगं एत्तो । कलहाऽभिहाणपाव - द्वाणगमकुखेमि बारसगं कोहाऽहिट्ठियजणवयण - जुज्झसरूवो भणिञ्जए कलहो । सो य तणुमाणसुब्भव - असंखसोक्खाण पडिवकूखो ।।६१५५ ।। कलहो कालुसकरो, कलहो वेराऽणुबंधफुडहेऊ । कलहो मित्तत्तासी, कलहो कित्तीए खयकालो कहो अत्थयकरो, कलही दालिद्दपदमपाओ य । कलहो अविवेयफलं, कलहो असमाहिसमवायो ॥ ६१५७।। ॥६१५१ ॥ ॥६१५२।। ॥६१५३॥ ।।६१५४॥ ॥६१५६॥ आरामिकेण समस्यापूरणं नृपस्य धर्मप्राप्तिः धर्मरुचेः शिवप्राप्तिः कलहपापस्थानस्वरूपं च । ।।४७५।। Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||४७६ ॥ राउलगहो य कलहो, नासह कलहाउ गिहगया वि सिरी । कलहाउ कुलप्फेडो, कलहाउ अणत्थपत्थारी ।। ६१५८ ।। कलहाओ दोहरणं, संपजड़ परभवं पि दुव्विसहं । कलहाउ गलइ धम्मो, पावप्पसरो य कलहाओ ।।६१५९ ।। कलहो सुगइगमहरो, कलहो कुगतीगमे पउणपयवी । कलहाउ हिययसोसो, पच्छा परितप्पणं कलहा ॥६१६०॥ कलहो वेयालो इव, लद्वप्पसरो सरीरमऽवि हणइ । कलहाओ गुणहाणी, समत्थदोसाऽऽगमो कलहा ॥६१६१।। आयपरोभयहियउरु- पिढरपरिसंठियं सिणेहरसं । आवट्टिऊण तिव्वाऽ-नलोव्व कलहो खयं नेह ॥६१६२॥ कलहो हि कीरमाणो, धम्मकलं हणइ तेण तन्नाम । " कलहं" ति सद्दलकूखण - वियकूखणा भिक्खुणो बिति ।।६१६३ ।। अच्छउ ता किर अन्नो, निययंऽगसमुब्भवो वि कलहपिओ । फोडो व्व दुव्विसहणं, तिकूखं दुकूखं जणे जण ॥६१६४ ।। जावया किर दोसा, सत्थे कलहुब्भवा भणिज्जंति । तावइया चैव गुणा, तप्परिहारेण जायंति पसमवणभंगकलहं, कलहं परिभाविऊण ता धीर ! । तव्विजए निव्वत्तिय - परमसुहे रम सुहे निच्च तह अप्पणी परस्स य, न होइ कलहो जहा तहा किश्च । अह कहऽवि उडिओ तह वि, कुणसु तह जह न वइढइ सो कलहो गयपोओ वि हु, पवइढमाणो उ होइ दुव्वारो । नाणाविहवहवंधण - निबंधणं जायए तत्तो इह कलहपावठाणग-दोसेणं दूसिओ उ हरिएसो । नियजणणीजणगाण वि, उब्वियणिजो दढं जाओ सो च्चिय अहिदुगवइयर - दंसणदारेण नायपरमत्थो । साहुतं पडिवण्णो जाओ पुञ्ज सुराणं पि तहाहि ॥६१६५॥ ॥६१६६ ॥ ॥ ६१६७॥ ॥६१६८॥ ||६१६९ || ॥६१७० ॥ कलहस्वरूपम् तस्य दोषाः च । ॥४७६॥ Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शङ्खनृपस्य प्रव्रज्या, पुरोहितस्य प्रव्रज्या, जातिमदेन मातङ्गकुले उत्पत्तिः च । ॥४७७॥ महुराए नगरीए, संखो भूमिवई महाभागो। परिचत्तसव्वसंगो, सुगुरुसमीवम्मि पब्वइओ ॥६१७१॥ कालक्कमेण अहिगय-सुत्तऽत्थो सो महिं परियडतो। तियचच्चराऽभिरामे, गजउरनगरम्मि संपत्तो ॥६१७२।। भिकूखपविद्वेण य तेण, गूढसिहिकलियपहसमीवत्थो। पुट्ठो पुरोहिओ सोम-देवनामो पहेणिमिणा ॥६१७३।। किमऽहं बच्चामि ततो, हुयवहमग्गेण वच्चमाणमिमं । डज्झत पेच्छिस्सं ति, चितिउ तेण भणियमिमं ॥६१७४॥ बच्चसु भयवं ! ति मुणी, इरिउवउत्तो य गंतुमाऽऽरद्वो। ओलोयणढिओ अह, पुरोहिओ सणियसणियं तं ॥६१७५॥ वोलेंत पेच्छित्ता, तेण पहेणं गओ तओ सिसिरं । तं उवलंमिय विम्हइय-माणसो इय विचिंतेइ ॥६१७६।। धिद्वी! पाविट्ठो हं, जेणाऽणुद्वियमिमं महापावं । दट्ठव्यो य महप्पा, सो जस्स तवप्पभावेण ॥६१७७।। जलणाऽऽउलो वि मग्गो, झडत्ति हिमसलिलसीयलो जाओ। विम्हयकरचरियाणं, महाऽणुभावाण किमऽसझ॥६१७८॥ एवं परिभातो, गओ समीवे तवस्सिणो तस्स । नमि च भावसारं, णियदुच्चरियं निवेदेइ ॥६१७९॥ मुणिणा वि य जिणधम्मो, परूवियो वित्थरेण से मया । तं सोचा पडिबुद्धो, पब्वइओ सो समणधम्मं ॥६१८०॥ पालेइ जहाविहिणा, नवरं नो कहवि जाइमयमेसो। उज्झइ निसुणतो वि हु, तस्स विवागं महाभीमं ॥६१८१।। पज्जते मरिऊणं, उववन्नो भासुरो सुरो सग्गे । तत्तो चुओ समाणो, तीरम्मि तियससरियाए जाइमयाऽवलेवा, मायंगकुले सुओ सपुष्पन्नो । बलनामो गयरूवो, नियबंधूणं पि हसणिजो ॥६१८३॥ अच्चतकलहकारी, उब्वियणिजो महापिसाउ व्व । दोसेहि य देहेण य, कमेण वुढिं समऽणुपत्तो ॥६१८४॥ ॥४७७॥ Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला 1189411 ॥६१८५॥ ॥६१८६॥ ॥६१८७॥ पत्ते य वसंतमहे, पाणपणच्चणपराण सयणाणं । मज्झाओ निच्छूढो, कुणमाणो भंडणं सो य परमविसाओवगओ, पासठिओ पवरविविहकीलाहि । अभिरममाणो सयणे, पेच्छंतो अच्छए जा ताव मसिमेहसामो, समागओ गयकरोवमो सप्पो । तत्थ परसे वावा - इओ य लोगेण मिलिऊण अह खणमेत्तम्मि गए, तहेव अवरो समागओ सप्पो । नवरमऽविसोत्ति काउ, केणऽवि वावाइओ नेव ||६१८८ ।। एयं च पेच्छिऊणं, बलेण परिचितियं ध्रुवं सव्वो । असुहसुहं लभइ फलं, नियदोसगुणोचियं तम्हा ॥६१८९॥ “reगेणेव होय, पावइ भद्दाणि भद्दओ । सविसो हम्मइ सप्पो, निव्विसो तत्थ मुच्च" ॥६१९०॥ किं' चोज दोसपरा, पराभविज्जति जं निएहि पि । ता उज्झिऊण दोसे, इहिं पि गुणे पयासेमि ॥६१९१॥ एवं भावेमाणो, धम्मं सोऊण साहुमूलम्मि । भववासादुव्विग्गो, मायंगमहामुनी जाओ छट्ठमदसमदुवालसऽद्ध-मासाऽऽविहितवनिरओ । विहरंतो स महप्पा, पत्तो वाणारसिपुरीए ॥६१९२॥ ॥६१९३॥ ॥६१९४॥ ॥६१९५।। गंडीत दुगजकूखस्स, मंदिरे ति दुगम्मि उज्जाणे । वुत्थो य तं च जकूखो, भत्तीओ पज्जुवासे अन्नम्म य पत्थावे, उज्जाणंतर निवासिजकूखेण । आगंतूणं गंडी - ति दुगजकूखो इमं वुत्तो हे भाय ! किन्न दीससि, तेणं भणियं इमं मुणिवरिहं । नीसेसगुणाऽऽहारं, निच्च चिट्ठामि थुणमाणो ॥६१९६॥ दट्ठं मुणिस्स चेहूं, परितुट्ठो सो वितिदुगं भणइ । तं चिय मित्त! कयत्थो, जस्स वणे वसइ एस मुणी ।।६१९७।। मज्झवि वसति मुणिणो, उज्जाणे ता खणं तुमं एहि । गंतु समगं ते वि हु, वंदामो तो गया दो वि ।।६१९८।। प्रव्रज्यास्वीकारः यक्षकृता सेवा च । ॥४७८ ॥ Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मुनिनिन्दया नृपकन्यायाः उन्माद: यक्षवचनेन मुनिसमीपे कन्याप्रेषणं च। ॥४७९॥ दिवा य तेहिं मुणिणो, कहवि पमायाउ विकहकरणरया । ताहे गाढयरागं, अणुस्त्ता तम्मि ते जकूखा ॥६१९९॥ अह निच्च पि य भावेण, वंदमाणस्स पूयपावस्स । तं मुणिवसहं जकूखस्स, परमसोक्खेण जंति दिणा ॥६२००।। एगम्मि य पत्थावे, कोसलियमहीवइस्स भद्द त्ति । धूया बहुविहफलफुल्ल-पडलकरकिं कराऽणुगया ॥६२०१॥ आगंतूणं जकूरखस्स, पडिममऽच्चेइ परमभत्तीए । तं अच्चिऊण देती, पयाहिणं मलविलित्ततj ॥६२०२॥ कालविगरालरूवं, लायन्नविवज्जियं तवक्किसियं । मायंगमुणि पेच्छइ, काउस्सग्गेण बटुंतं ॥६२०३।। तो निच्छूढमऽणाए, मूढत्तणओ लहुच कुद्धेण । मुणिनि'दाकरणाओ, जकूखेण अहिट्ठिया सा य ॥६२०४॥ असमंजसाई बहुसो, पलवंती कहवि रायभवणम्मि । नीया नरवइणाऽवि हु, अच्चतविसबचित्तेण ॥६२०५॥ बहुमंतप्तपरमत्थ-वेइणो वाहराविया पुरिसा। विजा वि य तेहिं कया, चउप्पयारा वि से किरिया ॥६२०६।। अकयपडियारेतु य, वेजाऽऽइसु उवरएसु सो जक्खो। जंपइ पत्तम्मि ठिओ, एयाए निदिओ साहू ॥६२०७।। ता जइ एयं तस्सेव, देह मुंचामि नऽनहा मोकखो। जह तह जियउ वराइ त्ति, राइणा पडिसुयमिमं पि॥६२०८॥ अह सा पगुणसरीरा, सव्वाऽलंकारभूसिया घेत्तुं । वीवाहजोग्गमुवगरण-माऽऽगया भूरिरिद्वीए ॥६२०९।। चलणेसु निवडिऊणं, भणइ मुणि' कुण पसायमिह भगवं!। मझ सयंवराए, गिण्हेसु करं करेणं ति॥६२१०॥ मुणिणा वुत्तं इत्थीहि, जे समं जंपिउ पि नेच्छंति । ते कह निययकरेहि, रमणीण करे गहिस्संति॥६२१॥ सिद्धिवहुबद्धरागा, दुग्गइमूलासु कह णु जुवईसु । रज्जति महामुणिणो, गेवेजनिवासितियस व ॥६२१२॥ ॥४७९॥ Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला यक्षगृहीतमुक्तकन्यायाः रुद्रदेवस्य दानं तस्य यज्ञे मुनेः भिक्षायै आगमनं च। ॥४८०॥ अह तिव्वाऽमरिसेणं, जकूखेणऽच्छाइऊण मुणिरूवं । उब्बूढा वेलविया य, सव्वरयणि पि सा तेण ॥६२१३॥ सुमिणं व मन्नमाणी, पभायसमयम्मि सोगविहुरंगी। पिउणो गया समीचं, सिट्ठो सव्वो य वुत्ततो ॥६२१४॥ २आदन्नो नरनाहो, मुणियसरूवेण रुद्ददेवेण । उवरोहिएण भणियं, देव ! इमा साहुणो पत्ती ॥६२१५॥ तेण विमुक्का कप्पइ, पणामि तुम्ह बंभणाणं ति । पडिवन्नमिमं रना, दिना तस्सेव सा तत्तो ॥६२१६॥ अह सो तीए सद्धि', विसयनिसेवणपरो गमइ कालं । अन्नम्मि य पत्थावे, जन्नो तेणं समारतो ॥६२१७।। तत्थाऽऽगया य बहवे, वेयऽत्थवियकूखणा उवज्झाया। बहुभट्टचट्टचडयर-सहिया देसंतरेहितो ॥६२१८॥ अह सो मायंगमुणी, भिकूरखकए तत्थ जन्नवाडम्मि । सिद्धबहुभेयभत्ते, समागओ मासपारणए ॥६२१९॥ तं च तवकिसियकाय, पंतोवहियं मलीमसं लुक्ख । दळूण धम्मदुट्ठा, बहुप्पयारं पहसमाणा ॥६२२०॥ जंपेन्ति भट्टवट्टा!, कीस तुम एत्थ आगओ पाव!। इन्हिं चिय एयाओ, थामाओ लहु विणिस्सरसु ॥६२२१।। एत्यंतरम्मि जकूखो, रिसिणो देहम्मि पविसि भणइ । भिकखऽत्थमागतो हं, तत्तो विप्पेहि पडिभणियं ॥६२२२।। जाव दिएहि न भुत्तो, पढमं जलणम्मि जाव न वि छुढो। ताव न दिजइ एसो, सुद्दाणं वच्च तं समण! ॥६२२३।। जह कालम्मि सुखेत्ते, विहिणा बीयं सुवावियं फलयं । जायइ तह पिइबंभण-जलणम्मि णिवेसियं दाणं ॥६२२४॥ अह मुणिणा ते भणिया, जाइमित्तण हो ति नो विप्पा । तुम्हारिस व्व पावा, हिंसाऽलियमेहुणाऽऽसत्ता ॥६२२५॥ १ वेलविया = वञ्चिता = विडम्बिता इत्यर्थः । २ आदन्नो = व्याकुलीभूतः । ॥४८०॥ Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मुनिप्रद्विष्टब्राह्मणानां यक्षकोपेन मुनेः क्षमायाचनम् । ॥४८॥ जलणो वि पावहेऊ, कह तम्मि निवेसियं सुहं कुणउ । पिउणो वि परभवगया, इह दिन्नं कह णु गिण्हंतु ॥६२२६॥ १नच्चा य पडिकुद्धो त्ति, जायकोवा तओ मुणि हन्तु। दंडकसालेठुकरा, सव्वत्तो धाविया विप्पा ॥६२२७॥ छिन्नतरुणो ब्व ताणं, निवाडिया केवि तत्थ जकखेण । अन्ने पहरेहि हया, अन्ने पुण वामिया रुहिरं ।।६२२८॥ एवं विहं अवत्थं, संपत्ते पेच्छिऊण ते सव्वे । भयवेवमाणहियया, भट्टा भणिउ समाढत्ता ॥६२२९॥ एसो सो जेण तया, सयंवरा उवणया अहं चत्ता । जो सिद्विवहूरत्तो, नेच्छइ सुरसुंदरीओ वि ॥६२३०॥ अइयोरतवपरक्कम-वसीकयाऽसेसतिरियनरदेवो। तेलोकपणयचलणो, नाणाविहलद्धिसंपन्नो ॥६२३१॥ जियकोहमाणमाओ, जियलोहपरीसहो महासत्तो। सूरो व्व दूरपसरत-पावतमनियरनिद्दलणो ॥६२३२॥ जलणो ब्व दहइ भुवणं, कुविओ तं चेव रक्खए तुट्ठो। ता एवं तजिता वच्चिस्सह मच्चुवयणम्मि ॥६२३३॥ चलणेसु निवडिऊणं, एयं तोसेह महरिसिं तम्हा । इय सुणिय रुद्ददेवो, सभारिओ भणिउमाऽऽढतो ॥६२३४॥ रागाऽऽइएहि जं मे अवरद्ध तं खमाहि २णे भयवं । पणिवइयवच्छल चिय, भवंति लोगम्मि वरमुणिणो ॥६२३५।। अह ते मुणिणा भणिया, संसारनिबंधणस्स कोवस्स । को अवगासं देजा, विसेसओ मुणियजिणवयणो॥६२३६॥ नवरं मम भत्तिपरायणस्स, जकखस्स विलसियं एयं । ता तं चेव पसायह, कुसलत्तं पाउणह जेण ॥६२३७।। ताहे बहुप्पयारेहि, जकूरखमुवसामिऊण भत्तीए । साहु हरिसवसुग्गय-रोमंचा माहणा सव्वे ॥६२३८॥ १ उज्झा पाठां० (बुवा)। २ अम्माकम् । सं.२,४१ था ॥४८१॥ Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४८२॥ रुद्दो व्व अजसम समं, पावइ तेरसमपावठाणाओ । अंगरिसी विव तव्विरय - माणसो लभइ कल्लाणं तद्दाहि— ॥६२५३॥ ॥६२५४॥ ।।६२५५।। ॥६२५६॥ चंपाए नगरीए, अज्झावगकोसियाजपासम्म । अंगरिसी रुद्दो वि य, धम्मेण पति दो सीसा आणत्ताऽणज्झाए, ते पुण तेणं अरे उवणमेह । एकेक कडहारग - मज्डवीहि तो लहु अञ्ज पईए च्चिय सरलो, तहत्ति पडिवजिऊण अंगरिसी । अडवीए कट्ठाणं, आणयणट्ठा गओ तुरियं रुद्दो य दुट्ठसीलो, गेहाउ नीहरित डिभेहि । सह कीलिउमाऽऽरहो, जाए य विगालसमयम्मि चलिओ अडवीत्तं, दूरे दिट्ठो य गहियकट्ठेभरो। इंतो सो अंगरिसी, अविहियकजो त्ति तो भीओ ।। ६२५७।। तद्देसगामिणि कट्ट - हारिणि मारिऊण जोइजसं । थेरि तकट्ठेभरं, घेत्तणं तं च गत्ताए ।।६२५८।। पक्र्खिविऊणं सिग्धं, समागओ भइ कवडसीलो सो । उज्झाय ! सज्झसकरं, चरियं तुह धम्मसीसस्स ||६२५९॥ अज समत्थं पि दिणं, रमिउ इण्डिं च मारिउ थेरिं । तकट्टभरं घेत्तुं जवेण सो एड अगरिसी ॥६२६० ॥ जइ पत्तियह न तुब्भे, आगच्छह ता जहा निदंसेमि । जमऽवत्थं उवणीया, जहि च खित्ता य सा थेरी ॥ ६२६१ ॥ एवं भणमाणम्मि, कट्टभरं घेतुमाऽऽगओ झत्ति । अगरिसी कुद्वेणं, भणितो अज्झावगेण तओ आ पाव ! अकिञ्चमिमं, काउ' अञ्ज वि तुमं गिहे एसि । अवसर दिट्ठिपहाओ, पञ्जत्तं तुज्झ पाढेण १ काष्ठभारकम् । ।।६२५२॥ ॥६२६२॥ ॥६२६३ || अभ्याख्यानविषये रुद्रस्य असत्यकथनेन अङ्ग : गृहात् निष्कासनम् । ॥४८२ ॥ Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अभ्याख्यानपापस्थानस्वरूपम् । ॥४८३॥ पडिलामिति तेहि, सनिमित्तोवकूखडेहि भनेहि। जकूखेण य तुडेणं, खित्ता गयणाउ वसुहारा ॥६२३९॥ गंधोदयं च वुटुं, भमराऽऽउलपुष्फनियरसंवलियं । कलहवागणेवं, सो जाओ देवपुजो त्ति पपुआ ति ॥६२४०॥ कलहे तच्चागम्मि य, इय दोसगुणे विभाविउ सम्मं । तह कहवि खमग! वट्टसु, जह सिज्झइ पत्थुयऽत्थो ते॥६२४१॥ पावट्ठाणगमेवं, बारसमं पि हु पवनियं किपि । अब्भकखाणमिहाणं, एत्तो कित्तेमि तेरसमं ॥६२४२॥ पाएणं पञ्चखं, उद्दिस्स परं असंतदोसाणं । आरोवणं जमेत्थं, अब्भकखाणं तयं बेति ॥६२४३॥ एयं अब्भकूखाणं, सपरोभयदुद्दचित्तसंजणगं । तप्परिणओ य पुरिसो, कि कि पावं न अज्जेइ ॥६२४४॥ तज्जपणे य जे कोह-कलहप्पमुहेसु वन्निया केवि । इहपरभवुब्भवा ते, दोसा सव्वे वि जायंति ॥६२४५॥ जइवि किर परमथोयं, पावमऽभकखाणदाणयं तहवि । देइ दसगुणविवागं, सव्वन्नूहिजओ भणियं ॥६२४६॥ "वबंधणअब्भक्खाण-दाणपरधणविलोवणाऽईणं । सव्वजहन्नो उदओ, दसगुणिओ एक्कसि कयाणं" ॥६२४७।। "तिव्वयरे उ पओसे, सयगुणितो सयसहस्सकोडिगुणो। कोडाकोडिगुणो वा, होज विवागो बहुतरो वा ॥६२४८॥ तहासव्वेसि सोकूखाणं, निरासकरणम्मि सुपडिवकूखाणं । गणणाए असंखोणं, कुओ वि नो भाविरकखाणं ॥६२४९।। अच्च'ततिकखाणं, यियदरीदारणेक्कदकखाणं । एयं अब्भकूखाणं, निव'धणं सव्वदुकूखाणं ॥६२५०॥ एयविरत्ताणं पुण, इहपरभवभाविभल्लिमा सव्वा । अप्पवस च्चिय निच, जहिच्छिया जायइ जयम्मि ॥२५॥ ॥४८३॥ Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४८४॥ ॥६२६४॥ ॥६२६५॥ वञ्जवडणं व दुस्सह-मब्भकखाणं इमं च सुणिऊण । परमविसायमुवगतो, संचितिउमेवमाऽऽदत्तो आ पावजीव ! पुव्वब्भवम्मि, एवंविहं कथं कम्मं । किंपि तए तेणेमं, दुव्विसहं वसणमाऽऽवडियं इय संवेगोवगतो, सरिउ चिरभवसुचिष्णसामन्नं । सुहझाणहणियकम्मो, सो केवललच्छिमऽणुपत्तो ॥६२६६॥ महिओ देवनरेहि य, रुद्दो पुण तेहि चैव सव्वत्थ । पावो त्ति खिसिओ बहु, तह अन्भकखाणदाइ ति ॥ ६२६७॥ इय सोऊणं तुममऽवि, अब्भकूखाणाउ विरम् भो खमग ! जेणीहियगुणसाहण - हेउसमाहि' लहु लहसि ||६२६८|| तेरसमपावठाणग-मुबइ लेसओ इमं ताव । अरइरइनामधेयं, एत्तो दंसेमि चोदसमं ॥६२६९॥ rosoft दोहि fa, एकं चिय विति पावठाणं जं । विसओवयारवसओ, अरई वि रई रई १ वरई ||६२७० ॥ जह निप्पम्हदिसाए, पावारे पाउयम्मि जा अरई । स चिय पम्हदिसाए, तप्पाउरणे रई होइ तह पहिल्लदिसाए, पावारे पाउयम्मि जा य रई । स च्चिय इयरदिसाए, तप्पाउरणे भवे अरई जह य असंपत्तीए, पत्थियवत्थुस्स होइ जा अरई । स च्चिय रत्तणेणं, तस्संपत्तीए परिणमह तह जा संपत्तीए, पत्थुयवत्थुस्स होइ एत्थ रती । अरइत्तणेण स च्चिय, तस्स वित्तीय परिणमह ॥६२७४॥ अहवा बज्झनिमित्तं, विणा वि किर अरतिमोहकम्मुदया। देहे च्चिय जा जायइ, अणागयाऽणिट्टसूयणिया ॥६२७५।। सा अरई तव्वसओ, अलसो विहलंघलो विगयसन्नो । इहपरलोयपओयण - पसाहणेसु पमायंतो ॥६२७१।। ॥६२७२॥ ॥६२७३॥ ||६२७६ ॥ १ वरई = वि अरई या प्रमाणे संधि अनी । अङ्गः जातिस्मरणेन केवलप्राप्तिः अरतिरतिपापस्थान स्वरूपं च । ॥४८४॥ Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४८५ ॥ उच्छाहिओ वि उच्छद्दइ, नेय किच्च म्मि कम्मि वि कयाइ । छगलगलत्थणसरिसं स, तारिसो जियह जियलोए ||६२७७|| तह रइपसत्तचित्तो, कहिं वि तत्तो नियत्तिउमऽसत्तो । चिक्खल्लखुतजरगोण-उव्व रतिमोहकम्मवसा ।। ६२७८ ।। कजमिहलोइयं पि हु, न कुणइ पारत्तियं पुण कहं व । अच्च तपपयत्तपत्त - चित्तनिव्वत्तणिज जं ॥६२७९॥ एवं अरइरईऊ, भवभावनिबंधणं वियाणित्ता । मा तासि अवगासं, खणं पि दाहिसि तुमं अहवा ॥६२८०॥ अहं पि कुसु अस्सं -जमम्मि संजमगुणेसु य रई पि । एवं च पकुव्वतो, लहिहिसि आराहणं पि धुवं ॥ ६२८१ ॥ कि बहुणा भणिणं, अरहर भवनिव धणं धुणिउ । काउमधम्मे अरई, धम्माऽऽरामे रति कुण समभावपरिणईए, इट्ठाऽणिट्ठविसएस जड़ तुज्झ । धीर ! न रई न अरई, ता तुममाऽऽराहणं ह धम्माऽहम्मे अरई—– रईओ, पुरिसं करंति जणसोच्च' । खुड्डुगकुमारमुणिमिव, संजमभरधरणपरितंतं सम्मं असंजमे संज- मे य अरईरई हि पुण होआ। सो चिय पच्चागयचेय - णो य जह तह जणे पुञ्जो ।। ६२८५ ।। तहाहि— ॥६२८२॥ ||६२८३ ।। ॥६२८४ ॥ सायमि पुरवरे, पुंडरीओ नाम भूवई तस्स । कंडरीओ लहुभाया, जसभद्दा नाम से भजा अच्च तमणहरंगी, चंक्रम्मंती घरंगणे सा य। दिट्ठा पुंडरीएणं, अज्जुववन्नेण अह तेणं दुई विजिया लजि-ए तीए य सा पडिनिसिद्धा । अच्च तं निब्बधे य, राइणो तीए पडिणियं कि न लहुभाइणो वि हु, तं लञ्जसि जेण उल्लवसि एवं । पच्छन्नो कंडरीओ, तयणु विणासाविओ रन्ना ॥६२८६॥ ॥६२८७॥ || ६२८८ ।। ॥६२८९ ॥ अरतिरत्योः स्वरूपम् पुण्डरीककण्डरीकयोः दृष्टान्तश्च । ॥४८५ ॥ Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४८६॥ अन्भत्थिया पुणो वि हु, ताहे सा सीलखंडणभएण । नियगाऽऽभरणाणि लहु, गहाय गेहाओ नीहरिया ||६२९०॥ सत्थेण समं गागिणी वि, पडिवन्नजणगभावस्स । थेरवणियस्स निस्साए, नयरिं सावत्थिमष्णुपत्ता ॥ ६२९९ ॥ जियसेणसूरिसिस्सिणि-कित्तिमईमयहरीसमीवे य । वंदणवडियाए गया, कहिओ सव्वो य वृत्तो ॥ ६२९२॥ संबुद्धा पव्वइया, हुतो वि न साहिओ तीए गन्भो । मयहरियाए मज्झं, मा पव्वजं न दाहि त्ति ॥ ६२९३॥ कालकमेण वुहिढं, गयम्मि गन्भम्मि मयहरीए सा । पुट्ठा एगंतम्मि कारणमऽवि तीए परिकहियं ॥ ६२९४ ॥ पच्छा पच्छन्न च्चिय, ता धरिया जा सुयं पसूया सा । सड्ढकुलम्मि संवटि - ओ य सो जाव पव्वइओ || ६२९५ ।। सूरिम्स समीवम्मि, कयं च से नाम खुड्डगकुमारो । सिक्खविओ य समग्गं, जईण जोग्गं समायारं ॥६२९६॥ अह जोव्वेणमऽणुपत्तो, संजममऽणुपालिउ अचाईतो । पडिभग्गो जणणि सो, पुच्छछ उन्निकूखमणहेउ ||६२९७|| पडिसिद्धो जणणीए, बहुप्पयारेहिं तहवि नो ठाइ । पच्छा तीए भणिओ, पुत्तय ! मज्झोवरोहेण ।।६२९८ ।। पडिवालसु बारस बच्छराई, एवं ति तेण पडिवण्णं । तेसु य अइकंतेसु, पट्टिओ तीए पुण भणिओ ।। ६२९९ ।। मह गुरुणि' आपुच्छसु, आपुट्ठाए य तीए वि य धरिओ । तेत्तियमेत्तं कालं, आयरिएणाऽवमेव ॥ ६३०० || एवं उज्झाएण वि, अडयालीसं गयाणि वरिसाणि । तह वि हु अठार्यमाणो, उवेहिओ णवरि जणणीए ॥६३०१ ॥ fusarisar मुद्दा, कंबलरयणं च पुव्वसंठवियं । तस्सऽपिऊण सिहं, मा पुत्तय ! तत्थ तत्थेव ॥६३०२॥ विज्ञतो वि हुन साहिओ गन्भो पाठां० । १ आपुच्छिया पाठां० । क्षुल्लककुमारस्य | जनन्यादिअनुरोधेन संयमपालनम् । ॥४८६ ॥ Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग- II रंगसाला N नर्तिकागीतिश्रवणेन | क्षुल्लककुमारस्य पुनः वैराग्यप्राप्तिः । ॥४८७॥ वञ्चिहिसि किंतु पुंडरीय-भूवइ होइ ते महल्लपिया। पिउणामं मुई, दरिसेन्जासि य तस्स इमं ॥६३०३॥ जेणं स तुज्झ रज, परियाणित्ता पणामइ अवस्सं । एवं ति पवजित्ता, विणिग्गओ खुड्डगकुमारो ॥६३०४॥ कालक्कमेण पत्तो, साकेयपुरम्मि राइणो गेहे । तव्वेलं पुण बट्टइ, पेच्छणयं अच्छरियभूयं ॥६३०५॥ कल्ले पेच्छिस्सं भू-वई ति संचितिऊण तत्थेव । आसीगो नट्टविहि, एगग्गो दठुमाऽऽरद्धो ॥६३०६॥ तत्थ य सव्वंपि निसं, पणच्चिउ नट्टिया परिस्संता। ईसि निदायंती, जणणीए पभायसमयम्मि ॥६३०७॥ विविहकरणप्पओगाऽ-भिरामसंजायरंगभंगभया। गीईगाणमिसेणं, सहस च्चिय बोहिया एवं ॥६३०८।। "सुट्ठ गाइयं सुठ्ठ वाइयं, सुठु नच्चियं सामसुंदरि!। अणुपालिय दीहराइयाउ, सुमिणंऽते मा पमायए" ॥६३०९॥ सोच्चेमं चेल्लणं, कंबलरयणं पणामियं तीए । कुंडलरयणं नरवइ-सुएण तह सत्थवाहीए ॥६३१०।। सिरिकताए हारो, कडगो जयसंधिणा अमच्चेण । रयणंऽकुसो य मिठेण, लक्खमुल्लाई सव्वाई ॥६३११॥ अह भावजाणणट्ठा, रन्ना पढम पि खुड्डगो भणिओ। कीस तए दिन्नमिमं ति, तेण तो सव्ववुत्तंतो ॥६३१२॥ मूलाउ चिय कहिओ, ता जाव समागओ म्हि रजकए । गीइं इमं निसामिय, संबुद्धो विगयविसइच्छो ।।६३१३।। पव्वजाथिरचित्तो, जाओ म्हि अओ इमीए गुरुणो ति। कंबलरयणं दिणं, पञ्चभिजाणित्तु तं च निवो ॥६३१४।। जंपेइ वच्छ ! गेण्हसु, रजमिमं चेल्लएण पडिभणियं । आउयसेसम्मि कि, चिरसंजमविहलणेणिण्डिं ॥६३१५॥ अह नियपुत्तप्पमुहा, भणिया रन्ना कहेह तुम्हाणं । दाणम्मि कारणं कि, तो वुत्तं रायपुत्तेण ॥६३१६॥ ॥४८७॥ Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला गीतिकावणेन राजपुत्रादीनां अकार्यनिवृत्तिः । ॥४८८॥ ताय ! तुमं वावाइय, रजमऽहं गिहिउ समीहंतो। गीइयमेयं च निसा-मिऊण रजाउ विणियत्तो ॥६३१७॥ तह सत्थाहीए वि हु, भणियं पइणो ममं पउत्थस्स । वोकंताई बारस, वरिसाइं अहं च चितेमि ॥६३१८॥ अवर पई करेमि ति, तस्स आसाए कि किलिस्सामि । सिट्ठमऽमच्चेण तओ, देव अहं अन्नराईहिं॥६३१९।। संधि घडामि किंवा, न व त्ति पुव्वं इमं विचिंततो। मिठेणावि य भणियं, अहं पि सीमालराईहिं ॥६३२०॥ आणेहि पट्टहत्थिं, अहवा मारेहि इइ बहु वुत्तो। संसयदोलाचलचित्त-वित्तिओ संठिओ य चिरं ॥६३२१॥ अह तेसिमभिप्पाय, जाणिय तुटेण पुंडरीयरना । दिन्नाऽणुन्ना जंभे, पडिहासइ तं करेह ति ॥६३२२॥ एवंविहं अकिञ्च', काउ' केवच्चिर' वयं कालं । जीविस्सामो त्ति पयं-पिऊण संजायवेरग्गा ॥६३२३॥ खुड्डगकुमारमूले, सव्वे वि य तकखणेण पव्वइया । तेहिं च सह महप्पा, विहरइ सो सयलजणपुञ्जो ॥६३२४॥ इय एयनिदंसणओ, अस्संजमसंजमे पडुच्च तुमं । अरइरईओ वि करेसु, खमग! मणवंछियऽत्थकए ॥६३२५।। चोदसमपावठाणग-मेवं लेसेण साहिउ' एत्तो। पेसुन्ननामधेयं, पन्नरसमं पि हु परिकहेमि ॥६३२६।। पच्छन्नं चिय जमऽसंत-संतपरदोसपयडणसरूवं । पिसुणस्स कम्ममिह तं, भन्नइ लोगम्मि पेसुन्नं ॥६३२७॥ एयं च मोहनढो, कुणमाणो सुकुलसंपसूओ वि । चाई वि मुणी वि जणे, कित्तिजइ एस पिसुणो ति॥६३२८॥ तहा १ सद्धि पाठां० । ॥४८८॥ Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पैशुन्यपापस्थानस्वरूपम् । ॥४८९॥ ता मित्तं सुहचित्तं, ताव च्चिय इह नराण मेत्ती वि । थेवं पि अंतराले, जाव न संचरह हयपिसुणो ॥६३२९।। पेसुन्नतिकखतरपरसु-हत्थओ अहह पिसुणलोहारो। दारेइ च्चिय निच्च, पुरिसाणं पेमदारूणि ॥६३३०॥ बाढं बीहावणओ, लोयाणं दारुणो पिसुणसुणओ। जो पट्ठीए भसंतो, खणेइ कन्ने अनिम्विन्नो ॥६३३१॥ अहवुञ्जलवेसे पाडि-वेसिए सामिए परिचिए य । दाणपरे य न सुणओ, भसइ वराओ जहा पिसुणो॥६३३२॥ सजणसंजोगम्मि वि, गुणो न पिसुणस्स जायए अहवा । ससिमंडलमज्झपरि-ठिओ वि कलुसो च्चिय कुरंगो ॥६३३३।। जइ इह पेसुन्न चिय, ता कि अन्नेण दोसजालेण । एयं चिय एकं उभय-लोगविहलत्तणं काही ॥६३३४॥ कीरइ पडुच्च जमिमं, तदऽणत्थुप्पायणे अणेगंतो। पेसुण्णकारिणो पुण, पओसभावा धुवोऽणत्थो ॥६३३५।। माइत्तमऽसच्चत्तं, निस्सूगत्तं च दुजणत्तं च । निद्धम्मत्ताऽई वि य, दोसा पेसुन्नओ विविहा ॥६३३६।। वरमुत्तमंऽगछेओ, परस्स विहिओ न चेव पेसुन्नं । जं न तह दुही पढमे, मणग्गिदाणं तु सइ इयरे॥६३३७।। न य पेसुन्नाउ परं, पावं विहिएण जेण आजम्मं । विसदिवसेल्लभल्ली-सल्लियदेहो ब्व जियइ परो ॥६३३८॥ कि सामिघायगो गुरु-विणासगो हीणचिडिओ अहवा। पेसुन्नकरो न हि न हि, इमाण अन्नो अहम्मयरो॥६३३९।। पेसुन्नगदोसेणं, सुबंधुसचिवो विडवणं पत्तो। तदऽकरणेणं तदुवरि, चाणक्को पुण गतो सुगति ॥६३४०॥ तहाहिपाडलिपुत्ते नयरे, मोरियकुलसंभवो अहेसि निवो। नामेण बिंदुसारो, तस्स सुमंती य चाणको ॥६३४१॥ ॥४८९॥ Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुबन्धुना नृपस्य कर्णविपकरणे चाणक्येन वाससमुद्गकस्य करणम् । ॥४९॥ जिणधम्मनिरयचित्तो, उप्पत्तियपमुहबुद्धिसंपन्नो। सासणपभावणऽभु-जओ य सो गमइ दियहाई ॥६३४२॥ पुव्वुच्छोइयनिवनंद-मंतिणा एगया य तच्छिदं । पावित्ता नरवइणो, सुबंधुनामेण भणियमिणं ॥६३४३॥ देव ! न जइ वि हु तुब्भे, पसायसवियासचखुणा वि ममं । पेच्छह तहा वि तुम्भ, हियमेवऽम्हेहिं वत्तव्वं ॥६३४४॥ तुब्भं जणणी चाणक-मंतिणा फालिऊण फुडमुयरं । पंचत्तं उवणीया, ता मे एत्तो वि को वेरी ॥६३४५।। एवं सोचा कुविएण, राइणा पुच्छिया नियगधावी । तीए वि तहा कहियं, मूलाउ न कारणं सिडें ॥६३४६॥ पत्थावे चाणको, समागओ भूवई वि तं दट्ठ। भालयलरइयमिउडी, झडित्ति विपरंमुहो जाओ ॥६३४७।। अहह ! कहं गयजीओ त्ति, परिभवं मह करेइ एस निवो। परिभाविऊण एवं, चाणको नियगिहम्मि गओ॥६३४८॥ दाऊण गेहसारं, पुत्तपोत्ताऽऽइसयणवग्गस्स । निउणमईए विभावइ, मह पयसंपत्तिवंछाए ॥६३४९।। केण वि पिसुणेण इमो, मन्ने राया पकोविओ एवं । ता तह करेमि जह सो, दुक्खामिहओ चिरं जियइ ॥६३५०॥ ता पवरगंधबंधुर-जुत्तिपओगेण साहिया वासा । खित्ता समुग्गयम्मि, लिहियं भुजम्मि तह एयं ॥६३५१।। जो एए वरवासे, जिघित्ता इंदियाण अणुकूले । विसए निसेवइस्सइ, सो वच्चिस्सइ जमघरम्मि ॥६३५२॥ वरवत्थाऽऽभरणविलेव-णाई तूलीउ दिव्यमल्लाई । हाणं सिंगारे वि हु, जो काही सो वि लहु मरिही॥६३५३॥ इय वाससरूवपरूव-णापरं भुजयं पि वासंतो। पक्खिविऊण समुग्गो, ठविओ मंजूसमझम्मि ॥६३५४॥ सा वि हु पवरोवरए, जडिउ पउराहिं किलियाहिं दढं । पम्मुक्को तालित्ता, तस्स कवाडाई निबिडाई ॥६३५५॥ ॥४९०॥ Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नृपपृष्टया धात्र्या पूववृत्तकथन सुबन्धुना करीषे अग्निक्षेपणं च । ॥४९॥ खामित्ता सयणजणं, जिणि दधम्मे नियोजिऊणं च । रन्नेऽणाउलठाणे, इंगिणीमरणं पवनो सो ॥६३५६॥ जाणियपरमत्थाए, अह धावीए नराहिवो वुत्तो। पिउणो वि हु अब्भहिओ, चाणको कीस परिभूओ॥६३५७।। रत्ना भणियं जणणी-विणासगो एस तीए तो भणियं । जइ तं न विणासंतो, एसो ता तुमवि नो हु'तो ॥६३५८॥ जम्हा तुह पिउविसभावियऽन्न-कवलं गहाय भुंजती । पइ गभठिए देवी, विसविहुरा मरणमणुपत्ता ॥६३५९॥ तम्मरणं च पलोइय, चाणकेणं महाऽणुभावेणं । उयरं वियारिऊणं, छुरियाए तुमं विणिच्छूढो ॥६३६०॥ तह तुह नीहरियस्स वि, विसबिंदू जो सिरम्मि संलग्गो। मसिवन्नो तेण तुमं, निव! वुच्चसि बिंदुसारो त्ति ॥६३६१।। एवं सोचा राया, परमं संतावमुवगओ संतो। सव्वविभूईए गतो, सहसा चाणकपासम्मि ॥६३६२।। दिट्ठो य सो महप्पा, करीसमज्झट्ठिो विगयसंगो। सव्वाऽऽयरेण रन्ना, पणमित्ता खामिओ बहुसो ॥६३६३।। भणिओ य एहि नगरं, रज' चितेहि तेण तो वुत्तं । पडिवन्नाऽणसणो हं, विमुक्कसंगो य वट्टामि ॥६३६४॥ न य नोऊण वि सिढे, सुबंधुदुब्बिलसियं तया रन्नो। चाणक्केणं पेसुन्न-कडुविवागं मुणतेण ॥६३६५।। अह भालयलाऽऽरोविय-करेण राया सुबधुणा भणिओ। अणुजाणह देव ! ममं, जह भत्तिमिमस्स पकरेमि॥६३६६॥ अणुजाणिएण य तओ, सुबधुणा खुद्दबुद्धिणा य धुवं । दहिऊण तदंगारो, करीसमज्झम्मि पकिसत्तो ॥६३६७।। सट्ठाणगए य नराऽ-हिवाऽऽइलोगम्मि सुद्धलेसाए । वट्टतो चाणको, तेण करीसऽग्गिणा दड्ढो ॥६३६८॥ उववन्नो सुरलोए, भासुरवोंदी महिडिढओ देवो। सो पुण सुबधुसचिवो, तम्मरणाऽऽणंदिओ संतो ॥६३६९।। ॥४९१। Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४९२॥ अवसरपत्थियपत्थिव - विदिन्नचाणक्कमंदिरम्मि गओ । पेच्छड गंधोवरयं, घट्टियनिबिडुब्भडकवाड' ॥६३७०॥ इह सव्वमत्थसारं, लहिहं ति कवाडविहडणं काउं। निच्छूढा मंजूसा, ता जावऽग्घाइया वासा ॥६३७१॥ दिवं च भुञ्जलिहियं, तस्सत्थो वि य वियाणिओ सम्मं । तो पच्चयत्थमेको, वासे अग्घाविओ पुरिसो ||६३७२ ॥ जाविओ य विस, गओ य सो तकूखणेण पंचतं । एवं विसिट्ठवत्थूसु, सेसेसु वि पच्चओ विहिओ ||६३७३ || हा ! तेण मएण विमारिओ म्हि इह परमदुक्खसंतत्तो। जीयऽट्ठी स वरागो, सुमुणी इव ठाउमाऽऽरो ||६३७४ || इयदो पेसुन्न, तप्परिहारं च इयगुणं नाउ । तुममाऽऽराहणचित्तो, चित्ते वि हु मा तयं धरसु ।।६३७५।। पन्नरसमिमं भणियं, पावट्ठाणं इयाणि वन्नेमि । परपरिवायऽभिहाणं, संखेवेणेव सोलसमं लोयाण समकख चिय, परदोसविकत्थणं जमिह सो उ । परपरिवाओ मच्छर - अत्तुक रिसेहि संभवइ जम्हा मच्छरगहिओ, न गणइ पणयं न चेव पडिवन्नं । न य कयमुवयारं पि य, न परिचयं नेय दक्खिन्नं न गणेइ य सुयणत्तं न यऽप्पपरभूमिगाविसेसं पि । न कुलकमं न धम्म-ट्ठिरं च नवरं स निश्च पि चल ववहरs कह सो, कि' चितड़ भासह कुणइ किं वा । इय परछिद्दनिरिक्खण - वक्खित्तमणो मुणइ न सुहं ॥ ६३८० ॥ एवं कमेण एको वि, मच्छरो जायए परो हेऊ । परपरिवायविहीए, कि पुण अत्तुकरिससहिओ ।।६३८१।। सुरगिरिगरूयं पि परं परमाणुं मुणइ अत्तउक्करिसी । अप्पाणं पुण तिणतुल्ल-मवि गुरु अमरगिरिणो वि ॥६३८२ ॥ एवं परपरिवार्य, अकथं कह पोढकारणत्तणओ । धरिउ सक्को सको वि, नामरहिओ वि वेगेण ।।६३८३ ॥ ॥६३७९ ॥ ॥६३७६ ॥ ॥६३७७॥ ।। ६३७८ ।। चाणक्यस्य देवत्वेन उत्पत्तिः, सुबन्धोः बलात्कारेण दुःखपूर्वं स्थानं परपरिवाद - स्वरूपं च । ॥४९२॥ Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला परपरिवादपापस्थानस्वरूपम् । ॥४९॥ जह जह परपरिवाय, करेइ तह तह लहुत्तणमुवेइ । जह जह तमुवेइ जणे, तह तह जायइ दढम पुजो ॥६३८४॥ जह जह परपरिवाओ, किजई तह तह गुणा पणस्संति । जह जह ताण पणासो, तह तह दोसाण संकमणं ॥६३८५।। जह जह तस्संकमणं, तह तह वयणिजभायणं हवइ । एवमऽकल्लाणाणं, परपरिवाओ पढमठाणं ॥६३८६।। परपरिवाएणं सं-घडंति दोसा अहुतया वि नरे। हुता पुण बहुबहुतर-बहुतमघणनिबिडया होति ॥६३८७।। परपरिवायं मच्छर-अत्तुक्करिसेहि जो नरो कुणइ । जम्मंऽतरेसु वि चिरं, सो भमइ निहीणजोणीसु ॥६३८८।। गुणस्यणहारणं दोस-कारणं जाणिऊण न करें'ति । धन्ना परपरिवायं, परमगुरूहि वि जओ भणियं ॥६३८९।। परपखिायं गिण्हइ, अट्ठमयविरिल्लणे सया रमइ । डज्झइ य परसिरीए, सकसाओ दुखिओ निच्च ॥६३९०॥ विग्गहविवायरुइणो, कुलगणसंघेण बाहिरकयस्स । नऽस्थि किर देवलोए वि, देवसमिईसु अवगासो ॥६३९१।। जइ ता जणसंववहार-वज्जियमकन्जमाऽऽयरइ अन्नो। जो तं पुणो विकत्थइ, परस्स बसणेण सो दुहिओ॥६३९२॥ सुट्ठ वि उजममाणं, पंचेव करेंति रित्तयं समणं । अप्पथुई परनिदा, जिब्भोवत्था कसाया य ॥६३९३।। परपरिवायमई उ, दूसइ वयणेहि जेहिं जेहि परं । ते ते पावइ दोसे, परपरिवाई इय अपेच्छो ॥६३९४|| परपरिवायपसत्तो, सत्तो दोसे परस्स जपतो। ते चिय भवंऽतरगओ-ऽणताणते सयं लहइ ॥६३९५॥ एवं परपरिखाओ, किर्जतो परमदारुणविवाओ। बसणसयसन्निवाओ, समत्थगुणकरिसणकुवाओ ॥६३९६।। सुहगिरिखञ्जनिवाओ, न देइ गंतु' कहि पि हु भवाओ । इह सव्वदुहसमवाओ, भवंतरे दोग्गइनिवाओ॥६३९७॥ सं.रं. ४२ ब ६३९६॥ ॥१९॥ Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग• रंगसाला सुभद्रया महामुनिनेत्रात तृणकणस्य अपनयनम् । ॥४९४॥ परपरिवायपसत्तो, उवरि सुभद्दाए ससुरवग्गो व्व । अजसप्पवायपहओ, जणमज्झे पावए खिसं ॥६३९८॥ परपरिवायपरम्मि वि, तम्मि सा पुण तयं अकुव्वंती । देवकयपाडिहेरा, कित्ति पत्ता महासत्ता ॥६३९९॥ तहाहिचंपाए नयरीए, पतञ्चण्णियभत्तवणियपुत्तेण । दिट्ठा कहमऽवि जिणदत्त-सइधूया सुभद्द ति ॥६४००॥ उप्पन्नतिव्वरागेण, मग्गिया सा य तेण परिणे । जणगेण य नो दिन्ना, मिच्छद्दिट्टि त्ति काऊण ॥६४०१॥ तप्परिणयणनिमित्तं च, तेण कवडेण साहुमूलम्मि । पडिवन्नो जिणधम्मो, भावेण य परिणओ पच्छा ॥६४०२॥ निच्छउमधम्मनिरओ त्ति, निच्छिउँ सावगेण वि सुभद्दा । दिन्ना कओ विवाहो, भणितो य विभिन्नगेहम्मि ॥६४०३॥ धारेजसु मह धूयं, विसरिसधम्मम्मि ससुरगेहम्मि । कत्तो इमीए इहरा, होही नियधम्मवावारो ॥६४०४॥ पडिवन्नमिमं तेण वि, तहेब ठविया विभिन्नगेहम्मि । जिणपूयणमुणिदाणाऽऽइ-धम्ममणिसं च सा कुणइ ॥६४०५॥ जिणधम्मपच्चणीय-तणेण तीए परं ससुरवग्गो। छिद्दाई पेहमाणो, निंद का समादत्तो ॥६४०६।। तब्भत्ता वि पउछ त्ति, तग्गिरं धरइ नेव चित्तम्मि । एवं बच्चइ कालो, तेसि सद्धम्मनिरयाणं ॥६४०७॥ अह एगम्मि दिणम्मि, निप्पडिकम्मो महामुणी एगो। भिक्खष्ट्ठाए पविट्ठो, ताण गिहे तो सुभद्दाए॥६४०८॥ मिकूख देतीए नयण-निवडियं कणुगमऽग्गजीहाए। अवणीयं मुणिणो छेय-याए पीडाकरं नाउँ ॥६४८९॥ १ तच्चण्णियभत्त० = बौद्धभक्त । ॥४९४॥ Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ननान्दृप्रमुखः सुभद्रायाः कलङ्कदानं देवकृतसांनिध्यं च । ॥४९५॥ नवरं तीसे तयऽवणय-णेण भालयलविरइओ तिलओ। लग्गो मुणिणो भाले, नणंदपमुहाहि दिट्ठोय ॥६४१०।। चिरकाललद्धछिद्दाहि, ताहि तप्पिययमो ततो भणिओ। पेच्छसु नियभजाए, एवं विहसीलम कलंकं ॥६४११॥ इन्हिं चिय एस मुणी, भोए भोत्तुं विसजिओ तीए । पत्तियसि जइ न ता नियसु, समणभालम्मि तत्तिलयं ॥६४१२॥ तह चेव तं पलोइय, विलिओ अविभाविऊण परमत्थं । सिढिलियपुव्वप्पणओ, तदुवरि मंदाऽऽदरो जाओ ।।६४१३॥ पायडियं ससुरकुले, सव्वत्थ वि ताहिं तं च वयणिज्ज । अच्चंतपरंमुहपइ-पलोयणाओ जणाओ य ॥६४१४।। सासणखिसासम्मिस्स-मऽप्पणो सीलमलिणमालिन् । नाऊण सुभदाए, बाढं सोगं वहंतीए ॥६४१५॥ जिणपूयं काऊणं, भणियं जइ को वि देवयविसेसो। सांणिज्झ मज्झ काही, ता एत्तो हं चलिस्सामि ॥६४१६॥ तो उस्सग्गेण ठिया, सुनिचला परमसत्तसंजुत्ता। तब्भावरंजिओ अह, सम्मट्ठिी सुरो पत्तो ॥६४१७।। भणियं च तेण भद्दे !, कहेहि जं भे करेमि करणिज । उस्सग्गं पारित्ता, वुत्तं च इमं सुभदाए ॥६४१८॥ हंहो ! तह कुण जह सासणस्स, जायइ पभावणा धणियं । हणिऊण दुट्ठजणजणिय-वयणमालिन्नमचिरेण ॥६४१९।। एवं काहं ति पवजिऊण, देवेण सा इमं भणिया । कल्लम्मि तह पुरीए, दारकवाडाणि सव्वाणि ॥६४२०॥ गाढाणि ठइस्से हं, उग्घाडेन को वि जह तरह । गयणडिओ भणिस्सं च, सुद्धसीला पर नारी ॥६४२११॥ तिकखुत्तखित्तचालणि-निहित्तजलचुलुयताडियकवाडा । उग्घाडिस्सइ एयाई, न उण अन्ना ततोऽणेगा ॥६४२२॥ नारीओ अकयपओयणाओ, विरमंति जाव ताव तुमं । पुत्पुत्तविहिसणाहा, उग्घाडेजासि लीलाए ॥६४२३॥ ॥४९५॥ का Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥४९६॥ ! एवं सिक्खविऊणं, झडत्ति सो सुखरो तिरोभूओ । इयरी वि सिद्धकज त्ति, उबगया परमसंतोसं अह जायम्मि पभाए, अणुग्घडंतेसु पुरीकवाडेसु । आदनो नगरिजणो, जाया गयणे य सा वाणी ताहे निवसेणावर - सुकुलपसूयाओ सीलकलियाओ । दारुग्घाडणहेउ, नारीओ उवट्ठियाओ लहु नवरमsठायंते चालणीए, सलिलम्मि विगयगव्वाओ। अकयप्पओयणाओ, विणियत्तंतीओ दट्ठूण अच्च आदन्नो, सव्वो लोगो पुणो वि नयरीए । सव्वत्थ वि सविसेसं, सीलवईमग्गणा विहिया एत्थंतरे सुभद्दा, सासुयपमुहाण सविणयं पणया । भणइ अहं पि हु नयरी - दुवारमुग्धाडिउ' जामि ज अणुजाणह तुब्भे, निहुयं हसियं परोप्पर ताहि । तो भणियं साऽसूयं, तुममेव महासई पुत्ति सुपसिद्धा सुमिम्मि वि, अजायमलिणा य ता लहु वच्च । अप्पाणमप्पण च्चिय, विगोवसु एत्थ किम जुत्तं ॥ ६४३१|| एवं च ताहि भणिया, विहियण्हाणा नियत्थसियवसणा । चालणिनिहित्तसलिला, लोगेणं अग्घविजती ||६४३२ || कित्तिजती बंदिण - जणेण सा तिन्नि नयरिदाराई । उग्घाडिऊण जंप, चउत्थगं दारमिममिन्हिं सीलेण मह सरिच्छा, जा उघाडेज सा परं नारी । इय तीए तं विमुकं, ताहे रायाऽऽइलोगेण सा पूइया समाणी, गेहम्मि गया तओ ससुरखग्गो । लोगेण खि सिओ बहु, असच्चपरिवायकारि ति नाऊणं ममवि, खमग ! वराऽऽराहणेकतलिच्छो। मा मणसा वि हु काहिसि, परपरिवार्य बहुअवायं ॥ ६४३६ ॥ सोलसमपावठाणग-मुवदंसियमिय समासओ इण्हिं । मायामोसऽभिहाणं, सतरसमं पि हु पवकूखामि ॥६४३७॥ ||६४३३|| ।।६४३४।। ||६४३५ || ॥६४२४॥ ॥६४२५ || ॥६४२६॥ ॥६४२७॥ ॥ ६४२८|| ॥ ६४२९ ॥ ||६४३० || श्वश्रूप्रमुखैः हसितया अपि सुभद्रया द्वारोघाटनेन कलङ्कस्य | अपनयनम् । ॥४९६॥ Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मायामृषावापापस्थानस्वरूपम् । ॥४९७॥ मायाए कुडिलयाए, संवलियं मोसमालियमिह वयणं । मायामोसं भन्नइ, अच्चतकिलिट्ठयापभवं ॥६४३८॥ एयं च बीय-अट्ठम-पावट्ठाणेसु जइवि उवइटुं । पत्तेयदोसवन्नण-दारेण तहावि दोहिं पि ॥६४३९॥ सविसेसपरपयारण-पहाणनेवत्थछेयभणिईहिं । जेण पयट्टइ पावे, तेण पुढो भण्णइ इमं च ॥६४४०॥ मुद्धजणमणकुरंगाण, वागुरा सीलवंसियालीए । फलसंभवो य पच्छिम-गिरिगमणं नाणसूरस्स ॥६४४१॥ मेत्तीए नासगं विणय-भंसगं कारणं अकित्तीए। जं ता दुग्गइविमुहो, समायरेजा न कहवि बुहो ॥६४४२।। अवि यहम्मउ गिरी सिरेणं, चाविजउ तिकखखग्गधारऽग्गं । पिजउ जलियऽग्गिसिहा, छिजउ अप्पा करकएणं ॥६४४३॥ निवडिजउ जलहिजले, पविसिजउ जममुहम्मि कि बहुणा । एक चिय मा किजउ, मायामोसं निमेसं पि॥६४४४॥ सिरगिरिहणणाऽऽईणि हि, कया वि साहसधणाण धीराण । अवगारीणि न हो ति वि, अदिवसाणिज्झसामत्था ॥६४४५।। अह अवगारीणि वि होति, तह वि एकम्मि चेव जम्मम्मि । मायामोसविही पुण, अणंतभवदारुणविवागो॥६४४६।। (जह अंबिलेण दुद्ध', सुरालवेण जह पंचगव्वं वा । जाइ विहलं समाया-मोसं तह धम्मकरणं पि ॥६४४७॥ तवउ तवं पढउ सुयं, धरउ वयं तह चिरं चरउ चरणं । जइ ता मायामोसी, गुणाय न तयं तहवि होही॥६४४८॥ मायामोसी अइधम्मिओ य, एवं विरुद्धनामदुगं । एकम्मि चेव पुरिसे, मुद्धाण वि धुवमऽसद्धेयं ॥६४४९॥ को नाम किर सकन्नो, करेज ता अप्पणो हियगवेसी । मायामोसं पोसं, भवस्स सुव्वंतबहृदोसं ॥६४५०॥ ॥४९७॥ Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ४९८ ॥ अह दोग्गगमणमणो, ताव य सेसाणि पावठाणाणि । मायामोसं एकं पि चैव तन्नयणविहिपडुयं जह ता मायामोस, एगंतेणं न होज बहुदोसं । ता न कहिसु सुधोसं, चिरमुणिणो एवम पओसं जो वि य पाडेऊणं, मायामोसेहि खाइ मुद्धजणं । तिग्गाममज्झवासी, सोयइ सो कूडखवगो व्व ताहि ॥ ६४५१ ॥ ।।६४५२।। ॥६४५३॥ ॥६४५४॥ ।।६४५५ ।। उज्जेणीनयरीए, अञ्च्चत' कूडकवडपडिबद्धो । नामेण अघोरसिवो, अहेसि विप्पो महाखुहो माइंदजालिओ इव, वट्टतो लोयवंचणम्मि य सो । निद्वाडिओ जणेणं, पुरीओ देसंऽतरम्मि गओ तत्थ वि विडाण मिलिओ, भणइ य तो संकिलिट्ठपरिणामो । जइ संवाह ममं, तुब्भे ता हूं मुणी होउ ।। ६४५६ || सन्भावविवछिद्दाणि, जाणिउ निच्छएण लोगोण | साहेमि तुम्ह तत्तो, सुहेण तुम्भे वि ते मुसह ||६४५७॥ पडिवन' सव्वमिमं विडेहि' सो वि हु तिदंडिणो वेसं । घेत्तूण गामतिगमज्झ - उववणम्मि ठिओ गंतु ।। ६४५८ ।। तेहि य कओ पवाओ, एसो नाणी महातवस्सी य । मासाओ मासाओ, आहारं गिन्हई महापा ।।६४५९ ।। तं च बहुवसणखिन सभावओ च्चिय किसं पलोइत्ता । लोगो महातवस्सि त्ति, पूयए परमभत्तीए ॥ ६४६०॥ निययगिसु निमंतर, सम्भावं कहइ पुच्छह निमित्तं । दंसेइ विभववित्थर - मणुदियहं कुणइ से सेवं ॥ ६४६१ || सो पुण बगचेट्ठा, लोगाणुग्गहपरं निदंसेइ । अत्राणं चोराण य, तच्छिदाई परिकहेइ ॥६४६२॥ रयणीए चोराण, मिलिओ गेहाणि मुसद्द य अणओ । कालंतरेण य जणो, न स को विन जो तद्दि मुट्ठो ॥ ६४६३ || मायामृषावादे कूटक्षपकदृष्टान्तः । ॥४९८॥ Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मिथ्यादर्शनशल्यपापस्थानस्वरूपम् । ॥४९९॥ एगम्मि य पत्थावे, तेहि खत्तं खणेउमाऽऽरद्ध। एगम्मि घरे घरना-यगेण नायं च तो तेण ॥६४६४॥ खत्तमुहम्मि ठवेऊण, पासियं विसहरो व्व पविसंतो। गहिओ एगो चोरो, सेसा सव्वे वि य पलाणा॥६४६५।। जाए पभायसमए, चोरो भूमिवइस्स उवणीओ। तेणं भणियं मुंचह, एयं जइ कहइ सम्भावं , ॥६४६६।। मुक्को तहवि न साहइ, पच्छा कसदंडलेठुमुट्ठीहि । हम्मंतेण तेणं, कहिओ सव्वो वि वुत्तंतो ॥६४६७॥ बंधेऊण य सिग्धं, सो वि तिदंडी तओ समाणीओ। ता पहओ जा तेण वि, पडिवन्न निययदुच्चरियं ॥६४६८॥ पच्छा सोत्तियपुत्तो त्ति, चखुजुयलं समुक्खयं तस्स । निब्भच्छिऊण हत्थं, पुराउ निव्वासिओ तत्तो ॥६४६९।। भिक्ख परिन्भमंतो, खिसिज्जतो जणेण य दुहट्टो। हा! कीस मए एयं, कयं ति सोएइ अप्पाणं ॥६४७०।। एवमऽविणयपहाणं, मायामोसमऽसमंजसनिहाणं । मोत्तुं परमपहाणं, सुंदर ! कुण मणसमाहाणं ॥६४७१।। सत्तरसमपावठाणं, निदंसियं संपयं च दंसेमि । अट्ठारसमं मिच्छा-दंसणसल्लामिहाणं पि . ॥६४७२।। मिच्छा विवरीयं दंस-णं ति दिट्ठीविवजयसरूवं । ससंहरदुगदरिसणमिव, मिच्छादसणं तमिह ॥६४७३।। एयं च दुरुद्धरणतणेण, दाइत्तणेण य दुहाणं । सल्लं व तेण मिच्छा-दसणसल्लं ववइसंति ॥६४७४|| नवरं सल्ल' दुविहं, नायव्वं दव्यभावभेएहि । दवम्मि तोमराऽऽइ, अह मिच्छादसणं भावे ॥६४७५।। मिच्छादसणसल्ल', सल्लव पइट्टियं हिययमज्झे । सव्वेसि पि अवायाण, कारणं दारुणविवागं ॥६४७६॥ पढममऽवायनिमित्तं पि, नूणमेक्स्स चेव विन्नेयं । भावे जं पुण सल्ल', तं उभयस्सावि दुहहेउ ॥६४७७।। ॥४९९॥ Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मिथ्यादर्शनशल्यस्य अशुभाः उपमाः । ॥५०॥ जह राहुपहापडलं, हणइ पयासं न केवलं रविणो । तामिस्सयाए पहणइ, नूण पयासं जयस्सावि ॥६४७८॥ एवं खु भावसल्ल पि, विलसमाण न चेव एक्कस्स । हणइ पयासं कि' पुण, हणइ पयासं जगस्सावि ॥६४७९॥ जह राहुपहापडलं, किर मिच्छादसणं तहा नेयं । जह य रखी तह पुरिसो, पयासतुल्लच सम्मत्तं ॥६४८०॥ एवं च ठिए मिच्छा-दंसणराहुप्पहाकडप्पेणं । हयसम्मत्पयासो, तहाविहो को वि पुरिसरवी ॥६४८१॥ भावतमनियरकारण-मिच्छादसणविमोहिओ संतो। तं चैव परे तह अप्प-यम्मि बद्धारइ मूढो ॥६४८२॥ तेण य परंपरापसर-माणमाणाऽइरित्तएण ददं । गुविलगिरिकंदरे इव, विगयाऽऽलोयम्मि लोयम्मि ॥६४८३॥ भववासुन्विग्गाण वि, सम्मं पेच्छिउमणाण वि पयत्थे । कह सम्मत्तपयासो, सुहेण संपन्जइ जियाण ॥६४८४॥ कि'चएयं सो दिसिमोहो, एवं सो अच्छिपट्टबंधो उ। तमिमं जच्चऽधत्तं, नेत्तुद्वारो स एयं ति ॥६४८५॥ आसुपरिभमणभममाण-भुवणपडिहासमाणमऽहव इमं । हिमवंतगमणमिममऽहव-सायरं गंतुकामस्स ॥६४८६॥ कसुडुगनाणमिमं, अहवा मइविब्भमो स एसो त्ति । सुत्तीए स्ययविसयं, विनाणं वा तमेयं ति ॥६४८७॥ उज्जलजलविसओ वा, एस स मायण्हियासु पडिहासो। तं च इमं जं सुव्वइ, जणम्मि विवरीयधाउत्तं ॥६४८८॥ तमऽकंडविड्डरमिम, तह तमिमं पंसुवुट्ठिउव्वहणं । घोरंऽधकूवकुहरम्मि, निवडणं नणु तमेयं चि ॥६४८९।। जमिम मिच्छादसण-सल्ल सम्मत्तखलणपडिमल्लं । [वासा]समयम्मि महल्लं', पयट्टमाणस्स चिखल्ल ॥६४९०॥ ॥५०॥ Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५०१॥ अनं च जमदेव विहु देवो, अगुरू वि गुरू अतत्तमऽवि तत्तं । जमऽधम्मो वि हु धम्म-तणेण सन्निइ जिएहि ||६४९१ ।। जं पि जहुत्तगुणम्मि वि, देवम्मि गुरुम्मि तत्तत्वग्गे य । धम्मे य परमपयसा-हगम्मि अरई पओसो वा ||६४९२।। 2) जमुदासीणतं पि हु, परमपयत्थेसु देवपमुहेसु मिच्छादंसणसलस्स, तमिह दुव्विलसियं सव्वं ॥६४९३॥ तहा— ॥६४९४॥ ||६४९५|| / अविवेयमूलबीयं, अणुवहयं सव्वहा इमं जम्हा | मिच्छत्ता होड़ नरो, मूढमणो जइ वि बुद्धिघणो मयतन्हियाउ उदयं, मग्गंति मिगा जहा गरुयतिन्हा । सन्भूयमसभूयं, तहेव मिच्छत्तमूढमणा पेच्छइ असंतमऽत्थं, भक्खियधत्तूरओ जहा पुरिसो । मिच्छत्तमोहियमणो, तह धम्माऽहमविसयं पि ॥ ६४९६ ।। | मिच्छत्तभावणाए, अणाऽऽइकाले मोहिओ जीवो । लद्वे वि खओवसमा सम्मत्ते दुकरं रमइ ॥६४९७॥ न वितं करेइ अग्गी, नेव विसं नेय किन्हसप्पो य । जं कुणइ महादोसं, तिव्वं जीवस्स मिच्छत्तं ।। ६४९८ || कडुम्मि अनिव्वलियम्म, दोद्वीए जह विणस्सए खीरं । तह मिच्छत्तकलुसिए, जीवे तवनाणचरणाणि ॥ ६४९९ ।। संसारमहातरुण, मिच्छत्तम तुच्छबीयमेयं ति । तम्हा तं मोत्तन्त्रं, सिवसोकूख कखमाणेहि ।।६५००। मिच्छत्तमोहियमणा, म्रुणंति जीवा न अतत्ततत्तं पि । कुसमय सवणसमुब्भव - कुवासणावासिया संता ॥६५०१।। नहु मिच्छत्तं धत्तण-संछन्नविवेय चक्खुणो जीवा । सद्धम्मदेसगरवि, पेच्छेति वि तामसखग व्व ।।६५०२ ।। मिथ्यात्व - स्वरूपम् । ॥५०१॥ Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥५०२ ॥ जइ एयं चिय एक, नरेसु मिच्छत्तसल्लमल्लीणं । ता सयलदुहाण कए, तं चिय होही किमऽन्नेण मिच्छत्तसल्लविद्धा, तिव्वाउ वेयणाउ पावेंति । विसलित्तकंडविद्धा, जह पुरिसा निप्पडीयारा ता पयडिय दच्छत्तं, हत्थं उच्छादिऊण मिच्छत्तं । सुंदर ! कुणसु ममत्तं, पडुच्च निच्च पि सम्मत्तं मिच्छादंसणस, वत्थुविवासबोहजणगमिणं । सद्धम्मदुसगं का-रंगं च भवगणभमणस्स तात्र च्चिय मणभवणे, सम्मत्तपईवओ पहं देइ । जाव न मिच्छादंसण - पयंडपवणो पणोल्ले पत्तं पि पुनपव्भार - लब्भसम्मत्तरयणमुत्तरः । मिच्छाऽभिमाणमइरा-मत्तस्स जहा जमालिस्स तथाहि ॥६४०९ ।। ।।६५१०।। ।।६५११। जयगुरुणो वीरजिणेसरस्स, पासम्मि गहियपव्वज्जो । पंचसयरायपुत्तेहि परिगओ चत्तरञ्जसुहो भयवंतभइणिपुत्तो, जमालिनामो सुधम्मसद्धाए । संवेगसारमऽणगा - रियाए किरियाए बट्टंतो एगम्म अवसरे पबल - पित्तजरविहुरयाए पडिभग्गो । सयणत्थं णियथेरे, संथारं संथरावे अह वयणाऽणंतरतूर-माणमुणिदीयमाणसंथारे । कालविलम्बं थेवं पि, असहमाणेण तेण पुणो संथरिओ किं' वन वत्ति, पुच्छिया साहुणो तओ तेहि । थेवमऽसंथरिए वि हु, "संथरिओ" इह पवृत्तम्मि ||६५१३|| तं देसमाऽऽगओ संथ - रिञ्जमाणं पलोइउ तं च । सहस त्ति जमाली जाय - विग्भमो भणिउमाऽऽढत्तो ॥ ६५१४ || मुणिणो ! कीस असच्च, जंपह जं संथरिजमाणम्मि । संथरियं संथारं ति, वयह थेरेहि' तो भणियं ॥ ६५१५।। ।।६५१२।। ॥ ६५०३ || ॥६५०४|| ॥ ६५०५ || ।।६५०६।। ।।६५०७।। ।।६५०८ ।। मिथ्यात्व - स्वरूपम् असंस्कृत संस्तारक दशनेन जमालेः विप्रतिपत्तिश्च । ॥५०२॥ Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जमाले लान्तकस्वर्गे उत्पत्तिः पापस्थान वर्णनममाप्तिः ॥५०३॥ जह कजमाणयं कड-माऽऽह पहू भुवणदिणयरो वीरो। तह संथरिजमाणो, संथरिओ एस किमजुत्तं ॥६५१६॥ एवं पि तेहि भणिओ. मिच्छामिनिवसनियसम्मत्तो । कडमेव कडं ति कुपकूख-तरलिओ सो चिरं कालं ॥६५१७॥ विप्पडिवन्नो तइलोक-बंधुणो विहियदुक्करतवो वि। विहरित्था वसुहाए, बुग्गाहिंतो जणं मुद्धं ॥६५१८॥ किचनियहियो नियहत्थेण, दिकिखया सइ सयं च सिक्खविया। पियदंसणा वि अंजा, जमालिपकवं अणुसरंती ॥६५१९।। विप्पडिवन्ना मिच्छत्त-दोसओ अहह ! सा वि जयगुरुणो। पञ्चकखभुवणभक्खर-भूयस्स वि बद्धमाणस्स ॥६५२०।। कयमिन्हेिं पसंगेणं, विहलीकयसंजमो अह जमाली । मरिउ लेतयकप्पे, किब्बिसियसुरो समुप्पण्णो ॥६५२१।। ते चरणगुणा सो नाण-पयरिसो तं च तस्स सच्चरियं । एकपए च्चिय णटुं, धिरऽत्थु मिच्छाभिमाणस्स ॥६५२२।। दे! पेच्छ पेच्छ मिच्छत्त-पडलपच्छाइयाण जंतूण । वत्थु पि अवत्थुत्तेण, तकखणे चेव परिणमइ ॥६५२३।। सम्मत्ताऽऽगुणसिरी, सा तस्स तहाविहा जइ न हुता। मिच्छत्ततमंऽतरिया, न याणिमो तो किमऽवि हुतं ।।६५२४।। इय मुणिय विवेयाऽमय-पाणपयोगेण मणसरीरगयं । मिच्छत्तगरलमेयं, वमसु तुमं सव्वहा वच्छ! ॥६५२५।। मिच्छत्तगरलमुक्को, ववगयनिस्सेसतब्वियारो य । सुत्थीभूओ सम्मं, पत्थुयमाऽऽराहणं लहसु ॥६५२६।। एवं मिच्छादसण-सल्लमिमं कहियमेयकहणाओ। कहियाणि असेसाणि वि, अट्ठारस पावठाणाणि ॥६५२७।। एकेकमऽवि इमेसि, पावट्ठाणाण इय विवागकरं। जो उ विवागो तेसि, समवाए तत्थ कि भणिमो॥६५२८॥ १ विवाहकरो पाठां । ' वन्धु पि गई, धिरऽत्यु मिरो समुप्पणो ॥५०३॥ Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला Ital अष्टमदस्थानद्वारे क्षपकस्य हितशिक्षा । ॥५०४॥ अवि यइहलोयसुहपसत्ता, सत्ता सत्ताण हिंसभावेण । फरुसाऽऽइअलियवयणेणऽ-ज्णदव्बहरणेण य परेसि ॥६५२९॥ विसयव्यासंगेणं, नरसुरतिरिजुवइगोयरेण दढं । निच्चविचित्तापरिमिय-परिग्गहाऽऽरंभकरणेण ॥६५३०॥ कोहेण कयविरोहेण, तह य माणेण दुहविहाणेण । मायाए फुडअवायाए, निहयसोहेण लोहेण ॥६५३१॥ पेज्जेण सुमुणिजणवजिएण, दोसेण कुगइपोसेण । कलहेण पणयरिउणा, अब्भकखाणेण य खलेण ॥६५३२।। अरइरईहिं कयभवगईहिं', अवजसमहापवाहेणं । परपरिवाएणं नीय-लोयकयहिययतोसेणं . ॥६५३३॥ मायामोसेणं तह, अच्चत संकिलेसपभवेणं । मिच्छादसणसल्लेण, सुद्धपहसुहडमल्लेण ॥६५३४॥ मणसा वयसा वउसा, मूढमणा अप्पणो सुहनिमित्तं । अकयपरलोयचिता, समजिउ पबलपावभरं ॥६५३५॥ चुलसीइजीणिलक्खाऽऽ-उलम्मि भवसायरे अणाऽऽइम्मि । पुणरुत्तजम्ममरणे, अणुभवमाणा चिरमण्ड'ति ॥६५३६।। एयाणि य जो मूढो, उदीरए अप्पणा परस्साऽवि । सो तनिमित्तबद्धेण, लिप्पए पावकम्मेण ॥६५३७।। ता भो देवाणुप्पिय !, पयत्तजुत्तो इमं वियाणेत्ता । लहु तेहितो विरमिय, तप्पडिवखे समुञ्जमसु ॥६५३८|| भणियमऽणुसद्विदारे, अट्ठारसपावठाणदारमिणं । एत्तो बीयं भन्नइ, अट्ठमयट्ठाणपडिदारं ॥६५३९॥ अट्ठारसपावट्ठाण-विरयचित्तं पलखिऊण गुरू । सविसेसगुणाऽऽवजण-कएण खवगं इमं भणइ ॥६५४०॥ धन्नो तुमं गुणायर !, गुरुयाऽऽराहणधुराधरणधवल ! । एत्थ ठिओ सब्वे वि हु, मणोवियारे निलंभित्ता ॥६५४१॥ ॥५०४॥ Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||५०५।। सं. रं. ४३ जाइमयं १ कुलमयं २, रूवमयं ३ बलमयं ४ सुयमयं ५ च । तवमय६ मऽह लाभमयं ७, इस्सरियमयं ८ च अट्टमयं ॥ परिहर परिहरणीयं, धम्मत्थीणं सया अकरणीयं । नीयजणाऽऽयरणीयं, गुणधणलुंटणपराऽणीयं जिणवयणभावियमई, तत्थ तुमं ताव तिव्वतावकरं । मा काहिसि जाइमयं, पढमं पढमं अणत्थपयं जं एस कीरमाणो, माणधणाणं पि माणमालिष्णं । कालेण कुणइ णियमा, पावित्तु तहाविहाऽवत्थं किंच ॥६५४८॥ ।।६५४९ ॥ अड्डवियड' हि ंडिय, निहीणजोणीसु कहवि संपत्ते । एक्कासि उच्चागोए बुहाण किर को मयाऽवसरो ॥ ६५४६ ॥ arra saओ, ओ जइ स होज जाइगुणो । इहरा पुण पवणुप्फुन्न - वेत्थिपाएण किं तेण ।।६५४७।। कम्मवसा जाईओ, उत्तममज्झिमजहनियाउ भवे । द सुदिट्ठपरमत्थ - ओ वि को तम्मयं कुजा इंदिय निव्वत्तणपुब - गाओ पावेति पाणिणो बहुहा । जाईउ संसारे, अवट्ठियत्तं न ताण ततो राया वि बंभणो इह, होउ जइ ता भवंतरे सो वि । कम्मवसा सोवागो, जायइ ता तम्मणाऽलं सव्युत्तमजाइस्स वि, कल्लाणनिबंधणं गुणा चेव । जाइरहिओ वि गुणवं, पूइअह जेण जणमज्झे वेयाण पाढगो बभ - सुत्तधारि ति लोयगउरविओ । भूदेवो हं सव्बु- तिमो त्ति जाइमओम्मत्तो जह बभणो विसुद्दाऽहमाण, गेहेसु होज कम्मकरो । ता जुतं काउ से, सरणं मरणं न जाइमओ ॥ ६५५० ॥ ।।६५५१ ।। ॥६५४२॥ ||६५४३॥ ॥६५४४॥ ।।६५४५।। ।।६५५२ ।। ॥६५५३॥ मदनामानि जातिमद स्वरूपं च । ||५०५॥ Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विप्रसुतदृष्टान्ते वसन्तवर्णनम् । ।।५०६॥ कुणमाणो जाइमयं, बधइ जाईए चेव नीयत्तं । सावत्थीवत्थव्यो, विप्पसुओ एत्थ दिढतो ॥६५५४॥ तहाहिसुरभवणवाविदीहिय-पोकखरणिकाणणोलिरम्माए । सावत्थीए पुरीए, बहुपत्थिवपणयपयपउमो ॥६५५५॥ आसी नरेंदसीहो, नामेण महीवई जयपसिद्धो। वेयऽत्थवियारविऊ, पुरोहिओ अमरदत्तो से ॥६५५६॥ पुत्तो य तस्स सुलसो, तारुण्णेणं सुएण विभवेण । नरवइसक्कारेण य, सो परमं गव्वमुबहइ ॥६५५७॥ समवयवयस्सजणपरि-गओ य तियचच्चराऽऽइसु पुरीए । सच्छंदं विहरइ वार-णो व्व अवगणियजणसंको॥६५५८॥ एगम्मि य पत्थावे, सुहाऽऽसणत्थस्स तस्स उवणीया। सहयारमंजरी मालि-एण रणझणिरभमरउला ॥६५५९।। तो वम्महलिहियसहत्थ-पत्तलं पिव पलोइऊणं तं । पत्तो वसंतमासो त्ति, जायहरिसो सहत्थेण ॥६५६०॥ वियरेऊण य से पारि-ओसियं छेयपरियणाऽणुगओ। नंदणवणामिहाणे, उजाणे सो गओ झत्ति ॥६५६१॥ तो कयअन्भुट्ठाणेण, नंदणुजाणपालगेण सयं । भणिओ कुमार! चकू, खिवसु खणं इहपएसम्मि ॥६५६२।। पसरंतबहलपरिमल-मिलतअलिवलयकलियसाहऽग्गा । रुद्दकूखमालहत्था, बउला जोगि व्व रेहति ॥६५६३॥ कंकेल्लिणो वि उम्मिल्ल-पल्लवुल्लिहियनहयलाऽऽभोगा। पजलियजलणपुज व्व, दिति विरहीण संतावं ॥६५६४॥ कमलमुही किसुयकुसुम-अंसुया मल्लियामउलदसणा । पाडलनयणा कोरइय-कुरवयत्थवयथोरथणी ॥६५६५।। फुरियसुसिणिद्धतिलया, वणलच्छी तारपरहुयरवेण । 'उग्गायइ व्य वम्मह-महिवइणो तिजयविजयजसं ॥६५६६॥ १ उग्गायणि पाठां। ॥५०६॥ Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५०७॥ ॥६५६७॥ ।।६५६८।। ॥६५६९॥ ॥ ६५७० ।। ।।६५७१ ।। ।।६५७२ ।। इय नंदणवणवालय - पिसुणियतरुसोहदुगुणिउच्छाहो । सो उज्जाणस्सऽभं - तरम्मि परिभमिउमाऽऽरद्धो परिभ्रममाणेण य तेण, कहवि एगत्थ वणनिउजम्मि । वट्टंतो सज्झाए, एगो दिट्ठो मुणिव रिट्ठो तो पाविट्टत्तणओ, जाइमयं परममुव्वहन्तेण । परिहासं काउमणेणं, वंदिओ भत्तिसारं च भणितोय भदंत ! ममं भवभयभीरुस्स कहसु नियधम्मं । तुज्झ पयपउममूले, जा पडिवआमि पव्व उज्जुयभावत्तणओ, भणिओ मुणिणा वि जीवदयामूलो । अलियपरदव्यमेहुण - परिग्गहच्चायपडिबद्धो पिडविसुद्धिष्पमुह-पहाणगुणनिवहबंधुरो सम्मं । सिवगइपञ्जवसाणो, जयगुरुजिणदेसियो धम्मो अह तं सोऊणं सो, सहासमुल्लविउमेवमाऽऽरद्धो । हे समण ! केण एवं, वेलविओ तंत् पच्चकूखदिस्समाणं पि, जेण मोत्तूण दिव्वविसयहं । परमप्पाणं च किलेस कप्पणा जीवदया वही, धम्मो तस्स फलं च मोकूखो त्ति । दद्रूण केण सिहं, कई जं एवमाऽऽयरसि ॥६५७५ ।। ता एहि मए सद्धि, वणलच्छिं पेच्छ मुंच पासंडं । विलससु पासायगओ, समं मयच्छीहि य जहिच्छं ||६५७६॥ इय असमंजसभासिय—हासियनियपरियणेण तेण मुणी । घेत्तूण करे तत्तो, गिद्दहुतं नेउमा रो एत्थंतरम्मि वणदेवयाए, मुणिहसणजायकोवाए । कट्ठे व नद्वचेट्ठो, निवाडिओ सो मह ||६५७३|| ।।६५७४।। ।।६५७७।। ।।६५७८ ।। साहू वि मणागं पि हु, अपउस्सन्तो ठिओ सकिच्चम्मि । सुलसो वि तावत्थो, गेहे नीओ वयस्सेहिं ॥ ६५७९ ।। सिट्ठो तव्वुत्ततो, कया य तप्पसमणडया पिउणा । देवयपूयापमुद्दा, विविहोवाया दुट्टेण ।।६५८० ।। साधोः उपहासेन सुलसस्य निश्चेष्टावस्था । ॥५०७॥ Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||५०८|| न मागं पि हु जाओ, तदुवसमो तो मुणिस्स सो पासे । नेऊणं पम्मुको, जाओ पउणो मणागं च ॥६५८१ ॥ भणितोय मुणी पिउणा, भयवं ! तुह हीलणाफलं एयं । ता कुणसु पसायं अव - हरेसु दोसं सुयस्स ममं ||६५८२ | एमाsss जा पर्यप, पुरोहिओ देवयाए ता वृत्तं । किं' रे मिलेच्छसच्छह !, सच्छंद' बहु समुल्लवसि ||६५८३ ॥ जइ दुसुओ एसो, मुणिणो दासो व्व वट्टइ सया वि । ता पउणत्तं पाउणर, इयरहा नऽत्थि जीयं पि ।। ६५८४ | तो जहतह जीवंतं, पेहिस्समऽहं ति चिंतयंतेण । पिउणा समप्पिओ सो, मुणिस्स तेणाऽवि भणियमिणं ।। ६५८५ ।। अस्संजए गिद्दत्थे, कुव्वन्ति परिग्गहम्मि नो समणा । पडिवजड़ जड़ दिखं, ता ठाउ इमो मह समीवे ॥ ६५८६ ॥ एवं भणिए मुणिणा, पुरोहिएणं पर्यपिओ पुत्तो । वच्छ! न जइ वि हु जुत्तं, तुहृहुत्तं एवमुल्लविउ तहवि हु परो उवाओ, न विजए तुज्झ जीवियव्वम्मि । ता एयस्स समीवे, जइस्स गिण्हाहि पव्व नयवच्छ ! अकल्लाणं, होही तुह धम्ममाऽऽयरंतस्स । मणवंछियसंपाडण - पडुओ धम्मो परं जेण अह निरुवममरणभवु --भवन्तसन्तावदीणवयणेण । सुलसेण अकामेण वि, वयणं जणगस्स पडिवन्नं वाविओ य मुणिणा, कायव्यविद्दी य दंसिओ सव्वो । जाणाविओ य समय त्थ - वित्थरं उचियसमयम्मि ।। ६५९१ ।। मच्चुभयगहियदिकखो, विचित्तपरिवत्तमाणसुत्तत्थो । जाओ जिणिदधम्मम्मि सो थिरो विणयनिरओ य ।। ६५९२।। नवरं नो जाइमयं, मुयइ मुणंतो वि तस्स फलमसुहं । तमणाऽऽलोइतु मओ, जाओ देवो य सोहम्मे ||६५९३ ॥ आउकूखयमि तत्तो, चविऊणं नंदीवद्वणपुरम्मि । जाईमयदोसेणं, मायंगसुओ समुप्पन्नो ।।६५९४॥ ॥६५८७॥ ॥ ६५८८ ।। ।।६५८९ ।। ॥६५९०॥ कष्टदूरीकरणाय प्रव्रज्यास्वीकारः देवभवानन्तरं मातङ्गसुतत्वेन उत्पत्तिः च । ||५०८ || Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कुण्डिनपुरे मित्रः वृत्तान्तकथनेन वधस्य आज्ञा । ॥५०९|| ईसिचिरसुकयवसओ, रूवी सोहग्गवं च संवुत्तो। जणमणनयणाऽऽणंदं, कमेण पत्तो य तरुणतं ॥६५९५॥ दळूण य विलसंते, नायरए सो विचिंतए एवं । सिट्ठजणनि दणिज, धिद्वी! हुजीवियं मज्झ ॥६५९६॥ तारुनसिरी जस्सेरिसी वि, मायंगसंगगयसोहा। रन्ननलिणि व्व निव्वुइ-मुवजणयह नो विसिट्ठाणं ॥६५९७॥ हयविहि ! विहिओजम्मो, कुलम्मि जइ नि दियम्मि मह तुमए । रूवाऽऽइणो गुणा कि, विहल च्चिय ता समुवणीया ॥६५९८॥ अहवा किमऽणेणाऽण-स्थएण परिदेविएण वच्चामि । देसम्मि तम्मि जम्मि, जाई नो मुणइ मज्झ जणो ॥६५९९॥ एवं परिभावित्ता, अकहित्ता निययसयणमित्ताण । केणाऽवि अनज्जतो. अवकंतो सो सनयरीओ ॥६६००॥ पत्तो य दरतरदेस-संठिए कुंडिणम्मि नयरम्मि । ओलग्गि पवतो, तहिं च रणो दियाऽमच ॥६६०१।। • जाओ य नियगुणेहि, पसायठाणं परं अमच्चस्स । निस्संकं विसयसुह, भुंजइ पंचप्पयारं पि ॥६६०२।। एगम्मि य पत्यावे, सावत्थीउ वयंसया तस्स । अच'तगीयकुसला, भममाणा तत्थ संपत्ता ॥६६०३॥ गायंतेहिं तेहि य, अमच्चपुरओ पलोइओ एसो। तो हरिसुक्करिसवसा, अविभावियभाविदोसेहिं ॥६६०४।। भणिओ वयंस! इहई, उवेहि चिरदसणोचियं जेण । आलिंगणाऽऽइ कुणिमो, पियाऽऽइवत्तं च साहेमो ॥६६०५।। अह सो ते दळूणं, वयणं पच्छाइड' अवकंतो। तो विम्मिहण पुट्ठा, ते वुत्तंतं अमच्चेणं ॥६६०६।। मुद्धत्तणेण सिट्ठो, जहडिओ तेहि तो अमच्चेण । कुविएणं आणत्तो, वज्झो मूलापओगेण ॥६६०७॥ तो रासहम्मि आरोविऊण, पुरिसेहिं नयरिमज्झम्मि । सनिकारं हिंडाविय, नीओ मूलापएसम्मि ॥६६०८॥ ॥५०९ Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५१०॥ ॥६६०९॥ ॥६६१०॥ ॥६६११॥ I एत्थंतरम्मि अंजण- सिद्धेण अदिस्समाणरूवेण । जोगेसरनामेणं, उप्पन्नाऽपुव्वकरुणेण कह वच्चिही वराओ, अपत्तकाले वि एस पंचतं । थोयवओ इन्हिं चिय, एवं परिभावयतेणं अंजण सलाइयाए, झत्ति से अंजियाई नयणाई । भणिओ य वच्च एत्तो, अबीहमाणो जमाओ वि तो सो तओ पलाणो, अंजणसिद्ध नमित्त विणएण । मरिऊण य उववन्नो, कह वि भवे हीणजोणीसु ॥ ६६१२ ॥ तो पाविय माणुस्सं, केवलिकहणाउ मुणियपुव्वभवो । घेत्तूणं पव्वज, महिदकप्पे सुरो जाओ ॥६६१३॥ इय जाइमयसमुभव - दोसं द अणिट्ठफलजणगं । मा काहिसि जाइमयं, तुमं मणागं पि हे खमग ! ||६६१४ ।। एवं पढमं वृत्तं मयठाणं संपयं च वोच्छामि । कुलविसयं बीयमऽहं मयठाणं किचि लेसेणं ॥६६१५॥ एमेव कुलमयं पि हु, कुणमाणा माणवा गुणविहीणा । परमत्थमज्जाणंता, अप्पाणं चिय विडौंबंति ॥६६१६॥ जओ गुणसंकुलं कुलं कि, काहीह दुरऽप्पणो सयम गुणिणो । किं किमिणो कुसुमेसुं, गंधइढेसुं न जायंति ||६६१७|| ही कुलुपपन्ना वि हु, गुणवंतो सव्वहा जणऽग्धविया । पंकुन्भवं पि पउमं, सिरोवर वुब्भइ जणेण ॥६६१८|| 1. सीलबलरूवमहसु - विहवप्पमुहऽन्नपुन्नगुणसुन्नो । जह जायइ सुकुलीणो वि, ता अलं कुलमणा ॥६६१९॥ होउ कुलं सुविसाल, सालंकारो वि कीरउ कुसीलो । चोराऽऽइदुट्ठसंभावणस्स - किं' कुलमओ कुणउ ॥ ६६२० ।। हीणकुलस्स वि सुकुलु–ग्गया वि जइ इह मुहं पलोयंति । ता सेउ मरणं चिय, न कुलमओ ताण अष्णं च ।। ६६२१|| योगेश्वरेण वधात् कृता रक्षा कुलमदस्वरूपं च । ॥५१०॥ Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मरिचेः जन्म प्रव्रज्या च । ॥५१॥ जइ नत्थि गुणा ता कि, कुलेण गुणिणो कुलेण न हु कन्ज। कुलमऽकलंकं गुणव-जियाण गरुयं चिय कलंकं ॥६६२२।। जइ ता न कुणंतो च्चिय, मिरिई कुलगोयरं मयं तइया । ता नाऽणुभवंतो चिय, चरमभवे कुलपरावत्तं ॥६६२३॥ तहाहिनाहिसुयरञ्जकज्जुञ्जमंत-नरविणयतुहियएणं । सक्कण विनिम्मविया, आसि विणीया पुरी पवरा ॥६६२४।। तिहुयणपहुउसभजिणिद-चलणतामरसफरिसपूयाए । अमरावई वि जीए, न पुरो परभागमुवलभइ ॥६६२५।। सुंदेरमुदारं जीए, अणिमिसऽच्छीहि पेच्छमाणेहि । तियसेहि अणिमिसत्तं, तयाऽऽइ पत्तं अहं मन्नं ॥६६२६।। तं पालित्था पत्थिव-मत्थयमणिकिरणविच्छुरियचरणो । लल्लक्कचकनिक-त्तियाऽरिचको भरहराया ॥६६२७।। थणवीढलुढंतंऽसुय-मुरुपहरयणासियंऽगरुइपसरं । मुत्ताहारपरिग्गह-मुव जियसिरिफलसमूहं ॥६६२८॥ हरिपीलुकलियमंदिर-मल्लीणं पयडवालवियणं च । जस्सारिवहूविंद, होत्था दुत्थं पि सुत्थं व ॥६६२९।। तस्स पियपणइणीए, वम्मानामाए उचियसमयम्मि । सूरो व्व सुओ जाओ, मिरीइजालं विमुंचंतो ।६६३०॥ पत्ते य बारसाऽहे, परमविभूईए तस्स नरवडणा। जम्मसमयाऽणुरूवं, मिरिइ-त्ति पइट्ठियं नामं ॥६६३१।। वोक्तबालभावो, स महप्पा एगया जिणि दस्स । उसभस्स समीवम्मि; धम्मं सोऊण पडिबुद्धो ॥६६३२।। नलिणिदलऽग्गविलग्गंबु-बिंदुलोलं पलोइडं जीयं । विसरारुभवुत्थसमत्थ-वत्थुसत्थं च नाऊण ॥६६३३।। परिचत्तविसयसोफखो, अणवेकिखयबंधवाऽऽइपडिबंधो। भुवणगुरुणो समीवे, पडिवन्नो संजमुजोगं ॥६६३४॥ 1.५११॥ Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५१२।। ॥६६३९॥ विहरित्था य जिणेणं, समं पढंतो पराए सद्धाए । थेराण अंतियम्मि, सामाइयमाऽऽ अंगसुर्य अह अन्नया कयाई, पयंडमायंडकरकरालम्मि । जायम्मि गिम्हणाले, संतत्ते मेहणितलम्मि वायंतेसु य पवणेसु, सक्करुके रफरुसफरुसेसु । अन्हाणवसकिलंतो, इमं कुलिंग विचि तेह समणा तिदंडविरया, भगवंतो निहुयसंकुचियगत्ता | अजिइंदियदंडस्स य, होउ तिदंडं महं चिंध लोइंदियमुंडा संजया उ, अहयं खुरेण ससिहागो । थूलगपाणिवहाओ, वेरमणं मे सया होउ निक्किचणा य समणा, ममं पुणो होउ किं चणं किचि । सीलसुगंधा समणा, अहयं सीलेण दुग्गंधो ॥६६४० ॥ aarयमोहा समणा, मोहच्छन्नस्स छत्तयं होउ । अणुवाहणा य समणा, मज्झ तु उवाहणा होतु ॥६६४१॥ सुकंवरा य समणा, निरंडबरा मज्झ धाउरत्ताई । वत्थाई होतु जमन्हं, अरिहामि कसायकलुसमई ॥ ६६४२॥ वज्जेति वञ्जभीरू, बहुजीवसमाऽऽउलं जलाऽऽरंभं । होउ मम परिमिएणं, जलेण ण्हाणं च पियणं च ||६६४३ | इय सच्छंदविगप्पिय - विचित्तबहुजुत्तिनिवहसंजुत्तं । समणविलकूखणरूवं, पारिव्वज' पवत्तेइ ॥६६४४॥ विहरइ य जिणेण समं, भव्वे पडिवोहिउ समप्पड़ य । सीसत्तेणं भुवणेक- भाणुणो उसभसामिस्स ।।६६४५।। अह भरहेणोसरणे, निष्पडिमिस्सरियम रहओ ददु । होहिन्ति केत्तिया ताय !, तुज्झ सरिस त्ति पुट्ठेण ॥ ६६४६॥ सिड्डा अजियाऽऽइजिणा, जयगुरुणा चक्किणो य पुट्ठेण । अप्पुट्टेण वि सिट्ठा, हरिहलिणो पुण भणइ भरहो ||६६४७|| भयवं ! किमेत्तियाए, सदेवमणुयाऽसुराए परिसाए । तुह संतियाह होही, इह भरहे कोई तित्थयरो ॥ ६६४८।। ॥६६३५॥ ॥६६३६॥ ॥६६३७॥ ॥६६३८|| मरिचेः त्रिदण्डवेष कल्पना पर्षदायां मरिचेः तीर्थंकरादिविषययः प्रश्नः च । ॥५१२॥ Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५१३॥ ॥६६५१ ।। ।।६६५२।। तो एगंतनिलीणं, सिरोवरं धरियछत्तयं मिरिहं । दंसेइ जिणो भरहस्स, एस चरिमोऽरिहा होही सोच्चि विण्हूणं, पढमो पोयणपुरम्मि आयादी । म्याए विदेहे चक्क - वट्टिलच्छिं लहिस्सा य एवं सोउ' भरहो, हरिसवसविसप्पिबहलरोमंचो । सामि आपुच्छित्ता, मिरिहं अभिवंदिउ' जाइ तो तिखुत्तो दाउ, पयाहिणं परमभत्तिसंजुत्तो । सम्ममऽभिवंदिऊणं, महुरगिरा भणिउमात्तो धनो तुमं महायस !, तुमए च्चिय पावणिञ्जमिह पत्तं । जं होहिसि तित्थयरो, अपच्छिमो वीरनामो त्ति ।। ६६५३|| पढमो य वासुदेवाण, भरहवास महिनाहो । छकूखंडखोणीमंडल - सामी मूयाए चक्की य ॥६६५४॥ पारिव्वज' जम्मं च तुज्झ नो मणहरं ति वंदामि । किं तु जिणो होहिसि जं, अपच्छिमो तेण पणमामि ।। ६६५५ ।। marsss संथुणित्ता, गयम्मि भरहे जहाऽऽगयं मिरिई । उप्पण्णगाढहरिसो, विसट्टक दोट्टदलनयणो रंगगओ मल्लो इव, तिवई अप्फोडिऊण तिकूखुत्तो । तं नियविवेयमवहाय, जंपिउ' एवमात्तो "जइ वासुदेवपढमो, मूयविदेहाए चकवट्टी वि । चरिमो तित्थयराणं, अहो ! अलं एत्तियं मज्झ पढमो हं विण्हूणं, पिया य मे चक्कवट्टिवंसस्स । अजो तित्थयराणं, अहो ! कुलं उत्तमं मज्झ" एवं नियकुलचंगिम - संकित्तणकलुस भाववसगेणं । नीयागोयं कम्मं, बद्धः तप्पच्चयं च तओ स महप्पा उप्पन्नो, छ भवग्गहणाई माहणकुलेसु । नीएस अन्नेसु य, हरिचक्किसिरि च अणुभविउ अरिहंताऽऽइवीसं, ठाणाई फासिऊण चरिमभवे । चिरबद्धनीयकम्मस्स, दोसओ माहणकुलम्मि ॥६६५६॥ ।।६६५७।। ॥६६४९ ।। ॥६६५०॥ ।।६६५८।। ।।६६५९।। ॥६६६०॥ ॥६६६१॥ ॥६६६२॥ मरीचेः कुलमदचिन्तनम् नीचगोत्रबन्धः च । ॥५१३॥ Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रूपमदविषये | काकन्दीवास्तव्य-भ्रात्रोः दृष्टान्तः । ॥५१४॥ देवाणंदाए माहणीए, गम्भे अरिहा वि उप्पन्नो । बायासीइदिणंऽते, नवरं सक्कण नाऊण ॥६६६३॥ अणुचियमेयं ति विभाविउच, हरिणेगमेसिमाऽऽइसि। सिद्धत्थरायगेहिणि-तिसिलाए ठाविओ गब्मे॥६६६४॥ उचियसमए पसूओ, अहिसित्तो मंदरम्मि तियसेहिं । तित्थं पवत्तिऊणं, संपत्तो सो य परमपयं ॥६६६५॥ इय जइ सकुलपसंसण-समुवज्जियनीयकम्मदोसेण । एवंविहं अवत्थं, उति सिरितित्थनाहा वि ॥६६६६॥ ता कह मुणियभवाणं, कुलमयविसया भवेज बुद्धी वि । एवं च खमग ! तुममिम-मित्तो मा काहिसि कहं पि॥६६६७॥ इय कुलमयपडिदारं, बीयं पन्नत्तमिन्हि तइयं पि। रूवमयगोयरमऽहं, लेसुद्देसेण कित्तेमि ॥६६६८॥ पढम पि सुक्कसोणिय-संजोयवसेण जस्स उप्पत्ती । रूवस्स तं पि आसज्ज, न हु मओ होइ कायन्वो ॥६६६९।। रोगा पोग्गलगलणं, जरा य मरणं च जस्स नासम्मि । कारणगणो सहचरो, तम्मि वि रूवे मओ न मओ॥६६७०।। वत्थाऽऽहरणाऽऽईणं, संजोगा चेव किचि रमणीए। निच परिसंठप्पे, निच्च च चयाऽवचयधम्मे ॥६६७१॥ अंतो कलुसाऽऽउण्णे, बाहिं तु तयाए वेढिए अथिरे । रूवे मयाऽवगासो वि, नऽथि चितिजमाणम्मि॥६६७२॥ होइ विरूवो रूवी, कम्मवसा रूव पि गयरूवो । कार्यदीवत्थव्वा, इह नायं भायरो दोनि ॥६६७३॥ तहाहिबहुदेसपसिद्धाए, विविहऽच्छेरयनिवासभूयाए । कार्यदीए पुरीए, आसी इब्भो जसो नाम ॥६६७४॥ कणगवई से भजा, पुत्तो पढमो य ताण वसुदेवो। देवकुमारोवमरूव-लच्छिविम्हइयजियलोगो ॥६६७५॥ ॥५१४॥ Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मुनिना कथितः भ्रात्रोः पूर्वभवः । ॥५१५॥ बीओ य खंदओ नाम, कायरऽच्छो अईव मडहंगो। कि बहुणा सव्वेसि, निदंसणं सो विरूवाणं ॥६६७६।। लोगुत्तरं च तेसि, रूविविरूवित्तणं णिसामेत्ता। दूराओ एइ जणो, दळु कोऊहलाऽऽउलिओ ॥६६७७|| एवं वच्च तेसु, दिणेसु एगम्मि अवसरे सूरी। विमलजसो नाम तहिं, समोसढो ओहिनाणधरो ॥६६७८॥ तस्साऽऽगमणं नाउ', वंदणवडियाए भूवईपमुहो । नयरिजणो संपत्तो, ते वि य इन्भस्स दो वि सुया ॥६६७९।। तिकखुत्तो विहियपया-हिणा य उव्बूढगाढभत्तिभरा । कयमरिचलणनमणा, समुचियठाणेसु आसोणा ॥६६८०|| अह धम्मकहं कुणमाणयस्स, दिट्ठी कहिं पि मुणिवइणो। इब्भसुएसु य तेसु', पडिया पीऊसवुट्टि व्व ॥६६८१।। तो ताण चकूखुपेकिखय, तप्पुव्वभवेण ईसि हसिरेण । संलत्तं गुरुणा अहह !, कम्मदुविलसियं भीमं ॥६६८२।। जं निरुवमरूवो वि हु, होइ विरूवो ददं विरूवो य । विसमसरोवमरूव-त्तणेण परिणमइ सो चेव ॥६६८३॥ अह विम्हिएण परिसाजणेण, भणियं कयप्पणामेण । परमत्थमेत्थ साहसु, अम्ह कोऊहलं भंते ! ॥६६८४॥ तो गुरुणा संलतं, होऊणं अवहिया निसामेह । एए हि इन्भपुत्ता, नयरीए तामलित्तीए ॥६६८५।। आसी दो वि वयंसा, धणरक्रूिखयधम्मदेवनामाणो । एसि' रूवी पढमो, परमविरूवो बिइजो य ॥६६८६॥ कीलंति य अन्नोन्नं, नवरं धणरक्खिओ बहुपयारं । रूवमएणं परिहसइ, धम्मदेवं जणसमक्ख ॥६६८७।। अह एगम्मि अवसरे, भणिओ धणरकिखएण सो भद्द ! । भजाए विणा विहलो, सयलो गिहवासवासंगो॥६६८८॥ दारपरिग्गहविमुहो, ता कि दिणगमणियं करेसि मुहा । एवं पि जइ समीहसि, ठाउता होसु पव्वइओ ॥६६८९॥ ॥५१५॥ Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कुबेरश्रेष्ठिदुहित्रा | सह धनदेवस्य पाणिग्रहणम् । ।।५१६॥ उज्जुसभावसणओ य, जंपियं तेण मित्त ! सच्चमिणं । णवरं इत्थीलाभे, दो चेव भवंति इह हेऊ ॥६६९०॥ जणमणहरणं रूवं, लच्छी वा दूरपत्तवित्थारा । एयमुभयं पि हयविहि-वसेण नो मज्ज्ञ संपन्न ॥६६९१॥ अह एवं पि तहाविह-बुद्धिवसा संभवेज थीलाभो। ता साहेसु तुम चिय, कओ पणामंजली तुज्झ ॥६६९२॥ एवं तेण पवुत्ते, वुत्तं धणरकिखएण हे मित्त!। निच्चि'तो अच्छ तुमे, एत्थऽत्थे हं भलिस्सामि ॥६६९३॥ अत्थेणं बुद्धीए, परक्कमेणं नएण अनएण। कि बहुणा जह तह तुज्झ, बंछियऽत्थं करिस्सामि ॥६६९४॥ तेणं पयंपियं कुणसु, कि'पि निक्कवडपेम्मनिम्माए । तइ उवणीयसदुकूखो, संवुत्तो हं सुही एत्तो॥६६९५।। धणरकिखएण तत्तो, कुवेरसेविस्स संतिया धूया। तत्तुल्लरूवविहवा, भणाविया दुइवयणेण ॥६६९६।। कुसुमाऽऽउहसमरूवं, तुज्झ अहं पिययमं पणामेमि । जमऽहं भणेमि तं जइ, पडिवजसि मुक्ककुवियप्पा ॥६६९७।। तीए भणावियं निवि-संकमाऽऽइससु तेण तो वुत्तं । अन्ज निसाए केणइ, अमुणिज्जती मुगुंदगिहे ॥६६९८॥ एजासि जेण सम्म, तेण समं तुह घडेमि वीवाहं । पडिवन्न तीए तओ, अत्थमिए कमलब'धुम्मि ॥६६९९।। पसरतेसु कलकंठ-कंठकलुसेसु तिमिरनियरेसु । होतीसु य पइवेलं, निस्संचारासु रत्थासु ॥६७००॥ परिणयणोचियउवगरण-धारिणा परमहरिसियमणेण । सो तत्थ मुगुंदगिहे, गओ समं धम्मदेवेण ॥६७०१॥ तत्कालोचियनेवत्थ-धारिणी सा वि तत्थ संपत्ता । विहियं संखेवेणं, पाणिग्गहणं तओ तेसि ॥६७०२॥ उवणेऊण पईवं, तत्तो धणरकिखएण हसिरेणं । भणिया भद्दे ! पइणो, तारामेलं करेसु त्ति ॥६७०३।। ॥५१६॥ Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पतिवैरूप्यदर्शनेन भार्यायाः पलायनम् । ||५१७॥ तो दीवुओएणं, लज्जावसथिमियलोयणा जाव । ईसुनमंतवयणा, पलोयणं काउमाऽऽरद्वा ॥६७०४॥ ताव अहरऽग्गलग्गोरु-दसणमञ्चंतचिबिडनासग्गं । चिबुगेगदेसनिग्गय-कइवयबीभच्छखररोमं ॥६७०५॥ घूयाऽणुरूवनयणं, वयणऽभंतरपविट्ठगंडयलं । तिरियट्ठियधूमलयाऽ–णुरूवभुमयं मसिच्छायं ॥६७०६॥ पडियं चखुपहम्मि, तस्स मुहं तीए वयणमऽवि तस्स । तत्तुल्लगणं नवरं, तत्तो भेओ अरोमत्ते ॥६७०७।। अह झत्ति वलियकंठं, तीए परियत्तिऊण नियवयणं । भणियं धणरकिखय ! विप्प-यारिया हं धुवं तुमए ॥६७०८॥ मयणोवमं पयंपिय, पिसल्लतल्ल पई कुणंतेणं । मह तुमए आचंद, अप्पा अजसेण उवलित्तो ॥६७०९।। धणरकिखएण भणिय, मा मे कुप्पसु जओ विही चेव । सरिसं सरिसेण समं, संघडइ क एव मह दोसो ॥६७१०॥ अह तिव्वकोवदंतऽग्ग-दट्ठउट्ठा सभावकसिणं पि। सविसेसं कसिणंती, वयणं अफुडऽकखरं किंपि ॥६७११॥ मंदं समुल्लवंती, पल्हत्थियहत्थकंकणा झत्ति । अप्परिणीय व्व तओ, मुगुदगेहाउ निकूखंता ॥६७१२॥ हिययवियंमियहासेण, तयऽणु धणरकिखएण सो वुत्तो। हंभो वयंस ! एत्तो वि, उत्तरं कि पि ण करेसि ॥६७१३॥ तो उज्जुयभावेणं, संतावं परममुन्वहंतेणं । भणियमियरेण भाउय !, एत्तो वि हु कि भणेयव्वं ॥६७१४॥ वच्चसु सगिहम्मि तुमं, ममं तु कि जीविएण एत्ताहे । जो रकखसितुल्लाए, एवं तीए वि परिभूओ ॥६७१५॥ धणरकिरखएण वुत्तं, पजत्तमिमेण अलियसोगेण । इत्थीसु पुरिसगुणदोस-विसयविनाणविमुहासु ॥६७१६॥ १ कि भण करेमि पाठां० । ॥५१७॥ Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला रुपमददृष्टान्तसमाप्तिः बलमदस्वरूपं च। ॥५१८॥ नीओ य कहवि गेहे, नवरं रयणीए नीहरेऊण । पडिवन्नो सो दिकूख', तावसमुणिणो समीवम्मि ॥६७१७॥ काऊणं बालतवं, देवत्तं पाविओ मओ रूवी । एसो सो इन्भसुओ, जाओ वसुदेवनामो त्ति ॥६७१८॥ धणरकिखओ वि बाढं, रूवमउम्मत्तमाणसो मरिउ। अकयपरलोयकिच्चो, तिरियाऽऽइगईसु चिरकालं ॥६७१९॥ आहिँडिय रूवमउत्थ-दोसओ एस खंदनामो त्ति । उववन्नो एवंविह-विहीणसव्वंगलायन्नो ॥६७२०॥ ता जो तुब्भेहि पुरा, परमत्थो पुच्छिओ स एसो ति। आयनिऊण य इमं, जं उचियं तं समायरह ॥६७२१॥ एवं निसामिऊणं, पडिबुद्धा पाणिणो तहिं बहवे । इम्भसुया पुण घेत्तुं, पव्वज सिवपयं पत्ता ॥६७२२।। इय रूवमयसमुत्थं, दोसं तच्चागसंभवं च गुणं । मुणिऊणं खवग ! तुमं, मा तं थेवं पि हु करेज ॥६७२३॥ रुवमयट्ठाणमिमं, तइयं उवदंसियं मए कि पि । एत्तो बलमयठाणं, चउत्थमऽकखेमि संखेवा ॥६७२४॥ खणउवचियम्मि खण-अवचियम्मि जंतूण सइ सरीरबले । अणिययरूवत्तणओ, को णु बुहो तम्मयं कुणइ ॥६७२५॥ तहाहोऊण पुरा बलवं, पुरिसो संपुष्णगलकवोलो य । भयरोगसोगवसओ, खणेण विबलो जया होइ ॥६७२६।। विबलत्तमुवगतो तह, होउ परिसुसियगलकवोलो वि । उवयारवसेण पुणो, सो वि य जायइ जया बलवं ॥६७२७॥ । तह पबलबलो वि नरो, जया कयंतं पडुच्च निच्च पि । अचंत' अबलो चिय, कह णु तया बलमओ जुत्तो ॥६७२८॥ । सामन्नभूवईणं, बलेण भद्दा भवंति बलभद्दा । तत्तो य भद्दया चक्क-वट्टिणो होति तत्तो वि ॥६७२९॥ ॥५१८॥ Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | मल्लदेवस्य |सैन्यनायकं प्रति दक्षिणनरेन्द्रस्य | सैन्येन सह प्रयाणम् । ॥५१९॥ तत्तो वि अणंतबला, तित्थयरा उत्तरोत्तरपहाणे । एवं बलम्मि नूगं, अबुहा कुव्वंति बलगव्वं ॥६७३०॥ खओवसमवसोवज्जिय-बललेसेणं पि जो उ मज्जेज । सो तब्भवे वि निहणं, लभेज निवमल्लदेवो व्व ॥६७३१।। तहाहिसिरिपुरनगरे राया, अहेसि निप्पडिमलच्छिविच्छड्डो। नामेण विजयसेणो, सरयनिसायरसमजसोहो ॥६७३२॥ सो एगया सभाए, जावऽच्छह आसणे सुहनिसन्नो । दाहिणदिसिपेसियसेन्न-नायगो ताव संपत्तो ॥६७३३।। कयपंचंगपणामो, तयऽणु निविट्ठो समीवदेसम्मि । सुसिणिद्धचकखुणा पेकिख-ऊण भणितो य नरवइणा ॥६७३४॥ अइकुसलं तुह तेणं, पयंपियं देवपयपसाएणं । कुसलं न केवलं चिय, विजिओ दाहिणनरेंदो वि ॥६७३५॥ तो गाढहरिसपयरिस-विष्फारियलोयणेण नरवइणा । संलत्तं कहसु कहं, तेणं भणियं णिसामेह ॥६७३६॥ देवाऽऽएसेण अहं, हयगयरहजोहजहसंजुत्तो। गंतूण ठिओ दाहिण-दिसिभूवइदेससंधीए ॥६७३७॥ यवयणेण तत्तो, भणाविओ सो मए जहा सिग्ध। सेवं मे पडिवजसु, संगरसञोऽहवा होसु ॥६७३८॥ आयन्निऊण एवं, तेणं रन्ना पर्यडकोवेणं । निद्धाडिऊण यं, आइट्ठा नियपहाणनरा ॥६७३९॥ रे! रे! सिग्घ सन्नाह-मूहगं भेरिमिन्हि ताडेह । पगुणीकरेह चउरंऽग-सेन्नमाऽऽणेह जयहत्थिं ॥६७४०॥ उवणेह पहरणं मे, सिग्ध' च पयाणगं दवावेह । तकखणमेव नरेहि, तहत्ति संपाडियं सव्वं. ॥६७४१॥ तो मगरगरुलसढुल-पमुहधयभीसणाए सेणाए । कवलिउमणो व्व तइलोक्क-मेक्कहेलाए संचलिओ ॥६७४२॥ ॥५१९॥ Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दक्षिणनृपसुतस्य मल्लदेवनामस्थापनम् |विजयसेननृपस्य तापसदीक्षाग्रहणं च । ॥५२०॥ अहमऽवि चारनिवेइय-तदाऽऽगमो विहियसेनसंवाहो । अणवस्यपयाणेहि, गंतु तदभिमुहमाद्वो ॥६७४३।। नवरं चारेहिन्तो, तस्स समीवं गएण तस्सेणं । नाउ अपरिमियं कई-यवेण जुज्झिउमणेण मए ॥६७४४॥ दरिसाव से दाउ', अइजविणतुरंगमेहि नियसेन्नं । पच्छाहुत्तं सिग्घ', नियत्तियं ताव जा दूरं ॥६७४५॥ भीयं ति मं वयंत, नाउं अच्छतवइिढउच्छाहो। सो राया मुद्धमई, लग्गो सेनस्स पट्ठीए ॥६७४६॥ अह पइदिणगमणवसा, दढसुढियं संकडे य आवडियं । अभयं पमत्तचित्तं च, पेच्छिउ तस्स सेन्नमऽहं ॥६७४७॥ सव्वऽप्पणा पयट्टो, जुझेउ देव ! तुह पभावेण । अइरेण निजियं पर-बलं च बहुसुहडकलियं पि ॥६७४८॥ एत्थंतरम्मि सेणाऽहिवुत्त-पुरिसेहि तस्स भंडारो। पुत्तो य अट्ठवरिसो, उवणीओ भूमिनाहस्स ॥६७४९।। भणिय सेणावइणा, देव! इमो दाहिणेसभंडारो। पुत्तो य इमो तस्सेव, जमुचियं कुणसु तं इन्हिं ॥६७५०॥ तो रणो तं सुयमणि-मिसाए दिवीए पेहमाणस्स । केवलमऽणुभवगम्मो, जाओ पुत्ते व्व पडिबंधो ॥६७५११॥ पयपीढम्मि उववेसिऊण, चुबिय सिरम्मि भणितो य । अच्छाहि वच्छ ! नियमंदिरे व्ब, इहई अणुव्विग्गो ॥६७५२।। सन्निहिमाऽऽसीणाए, सव्वाऽऽयरसमप्पिओ य देवीए । एसो सुओ मए तुह, दिनो त्ति पयंपियं रन्ना ॥६७५३।। अब्भुवगओ य तीए, कलाकलावो य अहिगओ तेण । निजियसुरसुंदेरं, कमेण तारुण्णमऽणुपत्तो ॥६७५४॥ अच्छतभुयबलेणं, महल्लमल्ला विनिजिया तेण । तत्तो रन्ना ठवियं, नाम से मल्लदेवो त्ति ॥६७५५॥ अह जोगो ति नियपए, निवेसिऊणं तयं महीनाहो। घेत्तण तावसाणं, दिकख वणवासमल्लीणो ॥६७५६।। ॥५२०॥ Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५२१॥ ॥६७६१॥ इयरो य पबलभुयबल - निजियसीमालसयलमहीवालो । उव्वहमाणो बलमय-मसमं पालेइ नियर घोसावियं च तेणं, जो मम पडिमल्लमुबइसइ कोई । दीणारलकूखमेकं नूणमऽहं तस्स देमि ति सोऊण इमं एको, पाउयजरकप्पडो किसियकाओ । देसंतरिओ पुरिसो, रायाणमुवट्ठिओ भण देव ! निसामेसु मए, परिव्भमंतेण सयलदिसिचकं । पुव्वदिसाए दिट्ठो, राया नामेण वञ्जहरो अप्पडिमपट्टिबलेण, तेणं निजियविपक्खचकेण । गायाविजइ अप्पा, पयडं तेलोकवीरो ति नय संभवइ न एवं, जं लीलाए वि तेण भूवइणा । करडी चवेडपहओ, उम्मिंठो वि हु पठाइ ॥६७६२॥ एवं निसामिकणं, दाऊणं तस्स देयमाऽऽड्डा । नियपुरिसा रे! गंतु, तं भूवं एवमुल्लवह ॥६७६३॥ जर कहवि माहेहि, तिलोगवीरो चि कित्तिओ तं सि । दाणत्थीहि ता कि, तुमए ते नेव पडिसिद्धा ? ॥ ६७६४॥ अहवा किं एएणं, इन्हिं पि विसेसणं चयसु एयं । इहराऽहमाऽऽगओ एस, जुज्झसजो भवेजासि पुरिसेहि तओ गंतु, तद्दत्ति सव्वं निवेइयं तस्स । तो बद्धभिउडिभीमाऽऽ - गणेण तेणेवमुल्लवियं को सो रे तुम्ह निवो ?, नामं पि हु इन्हि से मए नायं । को वा इय वत्तव्वे, तस्सऽ हिगारोऽहवा हो जइ मह समरहुयासण – सिहाए पावइ पयंगपयवि नो । स वरागो दुन्नयवाय - वलियअसमत्थपक्खचलो ||६७६८|| ता रे ! वच्चह सिग्घ', पेसह तं जेण तम्मयं कुणिमो । सोऊणेवं विणिय-चिऊण पुरिसेहि से सिहं ॥६७६९ ॥ ।।६७६५|| ।।६७६६॥ ॥६७६७॥ १ उम्मिंठो = निरङ्कुशः = मदोन्मत्तः इत्यर्थः । ।।६७५७।। ॥६७५८।। ।।६७५९ ।। ॥६७६०॥ त्रलोक्यवीरविरुदश्रवणेन मल्लदेवस्य रोषोत्पत्तिः । ॥५२१॥ Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | श्रुतमदस्वरूपम् । ॥५२२।। अह सव्वसेनसहिओ, वारिजंतो वि मंतिवग्गेण । सा गंतु आरद्धो, कमेण पत्तो य तसं ॥६७७०॥ सोउं तस्साऽऽगमणं, वजहरी वि हु समागओ तुरियं । बहुसुहडक्खयजणणं, जायं च परोप्परं जुज्झ ॥६७७१।। दछृणं लोयखयं, वजहरेण भणाविओ इयरो। जब वहसि बलमयं ता, तुममऽहमऽवि दो वि जुज्झामो॥६७७२॥ कि निरवराहलोयकखएण, एएण उभयपकखे वि। पडिवनं तेणेयं, लग्गा अन्नोन्नजुरेण ॥६७७३।। मल्लाणं पिव उट्ठाण-पडणपरियत्तणुव्वलणभीमो। विम्हइयदेवमणुओ, जाओ सिं समरसंमद्दो ॥६७७४|| अह पबलभुयबलेणं, वजहरेणं स निजिओ झत्ति । बलमयकयंतवसगो, इय सो पंचत्तमणुपत्तो ॥६७७५॥ एवंविहदोसविसेस-कारयं बलमयं वियाणित्ता। आराहणाठिओ खमग!, मा तुमं तं करेजासि ॥६७७६।। बलमयनामगमेयं, चउत्थयं कित्तियं मयट्ठाणं । सुयगोयरं पि एत्तो, पंचमगं कि पि साहेमि ॥६७७७॥ संपड़ पसरतनिरंतरोरु-मिच्छत्ततिमिरपब्भारे । पभवंतपबलपरमय-जोइसचक्कप्पयारम्मि ॥६७७८।। परमप्पमायनिब्भर-विलसंतसुदुब्बियइढघूयम्मि । दंसणपयत्तपरपाणि-निवहहयदि ट्ठिपसरम्मि . ॥६७७९॥ भुवणगयणंऽगणम्मि, सन्नाणदिवायरो अहं चेव । एवं तुमं सुयमयं, मणयं पि करेज मा धोर! ॥६७८०।। किचसुत्तत्थतदुभएहिम्वि, चोद्दसपुवाणि जाण होताणि । छट्ठाणाऽऽवडियत्त, सुव्वइ ताणं पि अन्नोन्नं ॥६७८१।। जइ ता को णु सुयमओ, विसेसओ अञ्जकालियजईणं । जेसि मइतुच्छता, न तहाविहसुयसमिद्धी वि ॥६७८२।। हाम ॥५२२॥ Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५२३॥ तथाहि नो ता अंगाणं गप्पविट्ठ- सुयसुद्धपरिचयो अञ्ज । नो तह निज्जुतीसु वि, न भासचुष्णिसु न वित्तीसु ||६७८३ || / संविग्गगयस किरिय- पुथ्वमुणिकयपइन्नगाऽऽइसु वि । जइ न तह परिचओ ता, न हु कायन्वो सुयमओ वि ॥ ६७८४ ।। संते विसयलसुतत्थ - पारगत्ते न सुयमओ जुत्तो । काउ' किमंग ! तदपार-गत्तणम्मि जओ भणियं ।। ६७८५ ।। मा वहउ को वि गव्वं, एत्थ जए पंडिओ अहं चेव । आसव्वन्नुमयाओ, तरतमजोगेण महविहवो ||६७८६ ।। दुस्सिखियकरइए, समयविरुद्धे य अहिगए वि दढं । पगरणकहापबंधे, अवगासो चिय न हु मयस्स || ६७८७।। सामाइया वि, केवलाऽऽलोयम मलमऽणुपत्ता । सुयसि धुपारगा पुण, बुत्थाऽणं चिरकालं ।।६७८८।। तामा सव्वमयहरं, सुयं पि संपाविऊण तव्विसयं । थेवं पि मयं काहिसि, तुममऽणसणिओ विसेसेण || ६७८९।। किन सुयं सुयरासी, सुयमयदोसेण थूलभदो वि । अतिमचउपुव्वाणं, छिन्नाऽणुनो कओ गुरुणा तद्दाहि— ।।६७९०॥ पाडलिपुत्ते नगरे, रनो नंदस्स विस्सुयजसस्स । मंती सयडालो आसि, सयलनिरवञ्जकजकरो तो य थूलभद्दो, पढमो से बीयओ सिरिओ ति । रूववईओ धूयाओ, सत्त जक्खापमोकखाओ सेणा वेणा रेणत्ति, ताण पञ्ज तिमाउ तिन्नेव । गेव्हंति एक-दो- तीहि, वायणेहि अपुव्वसुर्य जिणपयपूयणवंदण - समयऽत्थविभावणप्पमुहधम्मं । सम्मं कुणमाणाणं, तेसि वोले ति दियद्दाई ।।६७९१ ।। ।।६७९२।। ।।६७९३।। ।।६७९४ ।। श्रुतमदे स्थूलभद्रदृष्टान्तः । ॥५२३॥ Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥५२४॥ ।।६७९५ ।। ॥६७९६॥ ।।६७९८ ।। ॥६७९९ ।। ॥६८००॥ अह वत्थवो तत्थेव भूवई वररुई कई विप्पो । अप्पुव्वऽट्ठसएणं, वित्ताणं थुणइ पइदियहं तक्कव्वसत्तितुट्ठो, राया दाणं समीहए दाउ । नवरं सयडालम्मि, अपसंसंते न देइ ति तो वररुणा सयडाल - भारिया कुसुमदाणमाऽऽईहि । उवचरिया तो तीए, भणिओ सो कहसु कति ||६७९७|| वजरियं तेण तए, भणियव्वो तह कहं पि हु अमच्चो । जह रायपुरो कव्वं, पढंतयं मं पसंसेड़ पडिसुयमिमीए वृत्तो, मंती किं वररुदं न सलहेस । तेणं पयंपियं कह, मिच्छदिट्ठि पसंसामि अह पुणरुत्तं तीए, भणिरीए पडिस्सुयं अमच्चेणं । रायपुरो पढमाणों, पसंसिओ सो सुपढियं ति तो अट्ठसयं रन्ना, दीणाराणं दवावियं तस्स । जाया पइदिवसं चिय, एत्तियमेत्ता य से वित्ती अत्थखयं च पलोय, भणियमऽमच्चेण देव ! किमिमस्स । देहि त्ति तेण वृत्तं, सलाहिओ जं तए एस भणियम मच्चेण मए, अविणङ्कं पदड़ लोयकव्वं ति । सलहियमेयस्स ततो रन्ना पुट्ठो कहं एवं तेण भणियं मज्झ, धूयाओ वि हु पदंति जेणेवं । उचियसमए य पत्तो, पढणत्थं वररुई तत्तो जवणियअतरियाओ, धरियाओ मंतिणा सधूयाओ । सेणाए पढमवाराए, अहिगयं से पढंतस्स ता ती नरवणो, पुरओ अविणट्ठमुच्चरंतीए । वाराहि दोहि पढियं, वेणाए तीए वृत्तम्मि तइयाए वाराए, रेणाए अहिगयं च वृत्तं च । चिरपढियं पिव सयमेव, विरइयं पिब नरिदपुरो तो कुविएणं रन्ना, दुवारमवि वारियं वररुइस्स । पच्छा सो गंगाए, जंतपयोगेण दीणारे ।।६८०१ || || ६८०२ || ||६८०३|| ||६८०४॥ ।।६८०५।। ||६८०६|| ||६८०७।। ||६८०८।। मन्त्रिणा प्रशंसायां कृतायां दीनाराणां दानं युक्त्या निवारणं च । ॥५२४॥ Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वररुचिरहस्यप्रकटनेन शकटालस्य उपरि मृपस्य कोपः। ॥५२५॥ ठविऊणं रयणीए, पभायसमयम्मि संथवं काउ। पाएण हणइ जंतं, तत्तो गिण्हेइ दीणारे ॥६८०९॥ भणइ य लोयाण पुरो, थुइतुट्ठा मज्झ देइ गंग त्ति । कालंतरेण रना, सो सिटुं अमच्चस्स ॥६८१०॥ तेणं भणियं जइ मह, पुरो इमा देइ देइ ता देव ! । बच्चामो य पभाए, गंगाए पडिस्सुयं रना ॥६८११॥ अह मंतिणा वियाले, पच्चइओ नियनरो समाइट्ठो। गंगाए पच्छन्नो, अच्छा जं वररुई सलिले. ॥६८१२॥ कि पि हु ठवेइ तं गिन्हि-ऊण मह भद्द ! उवणमेजासि । गंतूण नरेण तओ, आणीया दम्मपोट्टलिया ॥६८१३॥ गोसम्मि गओ नंदो, मंती य पलोइओ थुर्णतो सो। गंगं जलनिब्बुड्डो, थुइअवसाणे य तं जंतं ॥६८१४॥ करचरणेहि सुचिरं पि, घट्टियं जाव वियरइ न किपि । अच्चतविलकूखत्तण-मष्णुपत्तो वररुई ताव ॥६८१५॥ पायडिया सयडालेण, राइणो सा य दम्मपोट्टलिया। हसिओ य राइणा सो, कुविओ मंतिस्स उवरि तओ ॥६८१६॥ आरद्वो छिड्डाई, पलोइ अन्नया य सयडालो। वीवाहं काउमणो, सिरियस्स नरिंदजोग्गाई ॥६८१७॥ विविहाई आउहाई, पच्छन्नं कारवेइ एयं च । उवयरियाए कहियं, वररुइणो मंतिदासीए ॥६८१८॥ पावियछिड्डेण तओ, तेणं डिभाई मोयगे दाउ । सिंघाडगतियचच्चर-ठाणेसुं पाढियाणि इमं ॥६८१९॥ "एउ लोओ नवि जाणइ, जं सगडालु करेस्सइ । नंदु राउ मारेविणु, सिरियउ रजि ठवेस्सई" - ॥६८२०॥ सुणियं च इमं रण्णा, चरेहि पेहावियं च मंतिगिहं । दठ्ठण कीरमाणं, पच्छण्णं आउहाऽऽइबहु ॥६८२१॥ सिर्ल्ड रनो तेहिं, कुविओ राया ठिओ पराहुत्तो। सेवागयस्स चलणेसु, निवडमाणस्स मंतिस्स ॥६८२२॥ । ॥५२५॥ Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मन्त्रिपदव्यै स्थूलभद्रस्य |आकारणं . प्रव्रज्या श्रियकाय मन्त्रिपदवीदानम् । ॥५२६॥ कुविय त्ति निवं नाउ, सयडालो मंदिरम्मि गंतूण । कहइ सिरियस्स पुत्तय !, राया मारेइ सव्वाइं ॥६८२३॥ जइ न मरिस्सामि अहं, ता रन्नो पायनिवडियं वच्छ ! । मं मारेजासि तुमं, ठड्या सिरिएण तो सवणा ॥६८२४॥.. सयडालेणं भणियं, तालउडे भक्खियम्मि मयपुव्वं । निवपायपडणकाले, मारेजसु तं गयाऽऽसंको ॥६८२५।। सव्वविणासाऽसंकिय-मणेण पडिसुयमिमं च सिरिएण । तह चेव पायपडियस्स, सीसमयस्स छिण्णं ति ॥६८२६।। हा! हा! अहो ! अकज ति, जंपिरो उडिओ य नंदनिवो। भणिओ सिरिएण तओ, देव ! अलं वाउलत्तेण ।।६८२७॥ जो तुम्हं पडिकूलो, तेणं पिउणा वि नत्थि मे कज। तो सो रन्ना वुत्तो, पडिवजसु मंतिपयविति ॥६८२८॥ तेणं भणियं भाया, जेट्ठो मे थूलभदनामोत्थि । बारसमं से परिसं, वेसाए गिहे वसंतस्स ॥६८२९॥ सदाविओ स रण्णा, वुत्तो य भयाहि मंतिपयविति । तेणं भणियं चितेमि, राइणा पेसियो ताहे ॥६८३०॥ सनिहियअसोगवणे, तत्थ य सो चिंति समारद्घो। परकजवावडाणं, के भोगा कि च सोखं ति ॥६८३१॥ सोकखे वि हु गंतव्यं, नरए अवस्सं अलं तदेतेहिं । इय चिंतिऊण वेरग्ग-मुवगओ भवविरत्तमणो ॥६८३२।। काऊण पंचमुट्ठिय-लोयं सयमेव गहियमुणिवेसो। गंतूणं भणइ निवं, इम मए चिन्तियं राय।। ॥६८३३॥ उववृहिओ निवेणं, नीहरिओ मंदिराओ स महप्पा । गणियाए घरे जाहि त्ति, पेहिओ राइणा जंतो ॥६८३४॥ दळूण मयकलेवर-दुग्गंधपहेण वच्चमाणं तं । रन्ना नायं निबिन-कामभोगो धुवमिमो त्ति ॥६८३५॥ ठविओ पयम्मि सिरिओ, इयरो संभूयविजयपानले । पव्वइओ अच्चुग्गं, करेइ विविहं तवच्चरणं ॥६८३६॥ ॥५२६॥ Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सिंहरूपविकुर्वण अपराधेन | स्थूलभद्रस्य ॥५२७|| | चतुर्णी पूर्वाणामर्थस्य अप्राप्तिः । एत्थाऽवसरे वररुह-विणासणाऽऽइ सुयाउ वत्तव्वं । ता जाव भद्दबाहुस्स, थूलभद्दो गओ पासे ॥६८३७॥ पढियाई पुव्वाई', देसूणाई च तेण दस तत्तो। सुयगुरुणा सह पत्तो, पाडलिपुत्तम्मि विहरंतो ॥६८३८॥ जकूखापामोक्खाओ, सत्त वि भइणीओ गहियदिक्खाओ। भाउयवंदणहे, समागयाओ तओ सूरि ॥६८३९॥ वंदित्ता पुच्छंति, जेट्ठजो कत्थ सूरिणा भणियं । सुत्तं परियत्ततो, अच्छइ इह देवउलियाए ॥६८४०॥ तो पत्थियाउ तहियं, दटुं इतीउ थूलभद्दमुणी। नियरिद्धिदंसणत्थं, केसरिरूवं विउव्वेइ ॥६८४१२॥ तं दटुं नट्ठाओ, अजाओ सूरिणो निवेइति । भयवं ! कुरंगराएण, भक्खिओ नूण जेट्ठजो ॥६८४२॥ उवउत्ता आयरिया, भणंति सीहो न थूलभद्दो सो। वच्चह इन्हिं ताओ, गयाओ बंदंति तं तत्तो ॥६८४३॥ पुच्छिय विहारवत्तं, ठाऊण खणं गयाओ सट्ठाणं । बीयदिणे उद्देसण-कालम्मि उवडिओ संतो ॥६८४४॥ पडिसिद्धो सूरीहि, तुम अजोगो त्ति थूलभद्दमुणी। सीहविउव्वणरूवं, तेण य मुणिऊण नियदोसं ॥६८४५।। भणिओ सूरी भंते !, न पुणो काहामि खमह मह एयं । पडिवनं मुणिवइणा, कहंपि महया किलेसेण ॥६८४६॥ नवरं गुरुणा वुत्तो, अंतिमपुव्वाणि पढसु चत्वारि । अन्नेसि मा देजसु, वोच्छिन्नाई तओ ताई ॥६८४७॥ एवं विहियाऽणत्थो, न सम्मओ सुयमओ वरमुणीणं । ता खमग ! तं विवज्जिय, पत्थुयकज्जे समुजमसु ॥६८४८॥ इय पंचममऽकूखायं, सुयमयठाणं इओ पवकूखामि । तवविसयमयनिसेहण-परमं छटुं समासेण ॥६८४९॥ उग्गं पि तवो तवियं, चिरकालं बालिसो कुणइ विहलं । अहमेव दुक्करतवो-कारि ति मयं परिवहंतो॥६८५०॥ ॥५२७॥ I Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तपोमदस्वरूपं दृढप्रहारिदृष्टान्तः च। ॥५२८॥ वंसाउ व्व तवाउ, मओ हुयासो व्य अहह ! संभूओ। सट्ठाणं डहइ न कि नु, सेसगुणतरुसमूहं पि ॥६८५१॥ सेसाऽणुट्ठाणाणं, सुदुक्करं वागरेंति तवमेव । तं पि मएणं हारिति, ही! महं मोहमोहप्पं ॥६८५२॥ कि च जिणिदाऽईणं, अगिलाए अणुवजीवणेणं च । अणिगृहियबलवीरिय-तणेण निरवेकखवित्तीए॥६८५३॥ तिहुयणदिष्णऽच्छेर', तवकम्ममऽणुत्तर निसामेत्ता । मज्जेज को अणजो, थेवेणाऽवि हु नियतवेण ॥६८५४॥ अच्छंतु पुव्वपुरिसा, असरिसबलबुद्धिबंधुरा धणियं । जो न तहाविहअहिगय-सुओ वि सामनरूवो वि ॥६८५५॥ साहू दढप्पहारी, तस्स वि नाऊण घोरतवचरणं । तवविसए थेवं पि हु, को णु सयष्णो मयं कुजा ॥६८५६॥ तहाहिएगम्मि महानगरे, नयवंतो माहणो वसइ एको। पुत्तो दुइंतो से, अविणयमाऽऽयरइ अविरामं ॥६८५७।। संताविएण पिउणा, स नीणिओ अन्नया नियगिहाओ। हिंडतो य कहंपि हु, तक्करपल्लिं समल्लीणो॥६८५८॥ दिट्ठो सेणावइणा, अपुत्तएणं च पुत्तबुद्धीए । संगहिओ सिक्खविओ य, खग्गधणुपहरणाऽऽइकलं ॥६८५९॥ अच्चत पत्तट्ठो, जाओ सो निययबुद्विविभवेण । पाणप्पिओ य सेणा-वइस्स सेसस्स य जणस्स ॥६८६०॥ निद्दयदढप्पहारित्तणेण, नाम दढप्पहारि त्ति । गोनं पइट्ठियं से, सेणावइणा पहिडेण ॥६८६१॥ अह हयलीलाहरिधणु-विणस्सरत्तेण सव्वभावाणं । सेणावई तहाविह-रोगवसा मरणमऽणुपत्तो ॥६८६२।। १ गोनं = गुणवाचकम् । ॥५२८॥ Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दृढप्रहारिणा ब्राह्मणादीनां घातः । ॥५२९॥ तम्मयकिच्च काउ', जणेण सेणावइत्तणे ठविओ। उचिओ विभाविऊणं, दढप्पहारी पणमिओ य ॥६८६३।। पुवठिईए पालइ, सो य महाविक्कमो नियं लोयं । लुटेइ य विगयभओ, गामाऽऽगरनगरनिगमाणि ॥६८६४॥ अह अन्नया कयाई, हंतुं गामं कुसत्थलं स गओ। तहियं च देवसम्मो, अइरोरो माहणो वसइ ॥६८६५॥ तम्मि य दिणम्मि पायस-कएण सो पत्थिओ अवच्चेहि। अच्च'तपयत्तण, घरघरि मग्गि दुद्ध' ॥६८६६।। सह तंदुलेहि अप्पह, महिलाए तयणु तम्मि सिज्झते । सरियातीरे वच्चइ, काउ' देवञ्चणाऽऽइविहिं ॥६८६७॥ चोरा य तस्स भवणे, पत्ता दिट्ठो य पायसो सिद्धो । गहिओ य तक्करेणं, एक्केण छुहाकिलंतेण ॥६८६८॥ तं हीरंतं दटुं, हा! हा! मुट्ठ त्ति जंपिराई जवा । गंतूण चेडरूवाई, देवसम्मस्स साहिति ॥६८६९।। अह सो कोववसुग्गय-भालयलकरालभिउडिभीममुहो। पुणरुत्तचंडतंडविय-तारनयणो विमुक्कसिहो ॥६८७०॥ अइवेगगमणविगलिय-कडिल्लसंठवणवावडकरग्गो। करहसिसुपुच्छसच्छह-मंसूणि परामुसंतो य ॥६८७१॥ रे! रे ! कहिं गमिस्सह, पाव ! मिलेच्छ ! त्ति वाहरेमाणो। परिहं घेत्तुं लग्गो, जुझेउ तक्करेहि समं ॥६८७२।। गुरुपब्भभरकन्ता, जुज्झतं तं च वारए महिला। तहवि न सो पहरन्तो, विरमइ कुविओ कयंतो व्व ॥६८७३।। तो तेणं हम्मंते, दटुं सेणावई निययचोरे। अच्चतजायकोवो, आयढिय तिकखकरवालं ॥६८७४॥ छिदेइ माहणं माह-णि' च तस्संऽतरम्मि वति । मा पहरसु ति पुणरुत्त-जंपिरि अड्डदिनकरं ॥६८७५।। दटुं च फुरुफुरंत, असिघाएणं दुहाकयं गभं । संजायपच्छयावो, दढप्पहारी विचितेइ ॥६८७६॥ सं.रं.४५ ।।२९| Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दृढप्रहारिणः श्रामण्येन निर्वाणप्राप्तिः ॥५३०॥ हा! हा! अहो ! अकज, कयं मए कहमिमाउ पावाओ। मुंचिस्समऽहं एत्तो, ता कि तित्थेसु वच्चामि ॥६८७७॥ किवा भेरवपडणे, पडामि जलणम्मि अहव पविसामि । किवा खिवामि भागी-रहीए सलिलम्मि अप्पाणं ॥६८७८॥ एमाऽऽइ विसुद्धिकए, उब्बिग्गमणो विचिंतयंतो सो। पेच्छइ मुणिणो एगस्थ, संठिए धम्मझाणपरे ॥६८७९॥ तप्पायपंकयं वंदि-ऊण परमाऽऽयरेण सो भणइ । एवंविहस्स पावस्स, कहह भंते ! मह विसुद्धिं ॥६८८०॥ नीसेसपावपव्वय-निद्दलणुद्दामकुलिसपडितल्लो । कहिओ तस्स मुणीहि, कयसिवसम्मो समणधम्मो ॥६८८१।। उवलद्धकम्मविवरत्तणेण, अमयं व तस्स अभिरुइओ। तो संवेगोवगतो, ताण समीवम्मि निकूखंतो ॥६८८२।। सुमरिस्सं जत्थ दिणे, तं दुचरियं न तत्थ भुंजिस्सं । इयमिग्गहं च घेत्तुं, विहरइ तत्थेव गामम्मि ॥६८८३॥ सो एस तहाविहगरुय-पावकारि त्ति जंपमाणेण । निदिजइ लोगेणं, हम्मइ य पहम्मि हिंडतो ॥६८८४॥ अहियासइ सो सम्मं, अत्ताणं निदइ य पुणरुत्तं । न य गिन्हइ आहारं, धम्मज्झाणम्मि वट्टइ य ॥६८८५॥ एवं च तेण धीरेण, एक्कसि पि हु कयाइ न हु भुत्तं । उप्पाडियं च नाणं, विहुणियनीसेसकम्मरयं ॥६८८६।। सुरअसुरवाणमंतर-धुव्वंतमयंकनिम्मलगुणोहो । अकलियसुहप्पमाणं, कमेण पत्तो य निव्वाणं ॥६८८७।। एयं णिसामिऊणं, सुट्ठ विगिटुं तवं करेंतो वि । मा तम्मयं करेजासि, खवग! थेवं पि सिवकामी ॥६८८८॥ छट्ठमयट्ठाणमिम, निद्दिढ़ लेसओ सदिद्रुतं । एत्तो य लाभविसयं, सत्तमयं तं पसाहेमि ॥६८८९॥ खउवसमाउ लाभंतराय-नामस्स कम्मुणो लाभो । तस्सेव उदयओ पुण, होइ अलाभो नराण तओ ॥६८९०॥ ॥५३०॥ Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला लाभमदस्वरूप ढंढणकुमारपूर्वभवे | पाराशरविप्र| वृत्तान्तः च । ॥५३१॥ लामे वि लद्धिमंतो-ऽहमेव एवं न अत्तउकरिसो। न विसाओ य अलामे, विवेयवंतेण कायव्वो ॥६८९१॥ जो लाभवं इहभवे, मिक्खं पि भवंतरे न सो लभइ । कम्मवसा दिलुतो, इहं मुणी ढंढणकुमारो ॥६८९२॥ तहाहिमगहाविसए नामेण, धण्णपूरो त्ति अत्थि वरगामो । किसिपरो पारासरनामो, तत्थ धणड्ढो वसइ विप्पो ॥६८९३॥ कुणइ य जं जमुवायं, दव्वकए करिसणाऽऽइयं किंपि । लाभाय भवइ सो सो, तस्स चिरन्जियसुकयवसओ ॥६८९४॥ विलसइ य पवरभूसण-दिव्वंऽसुयकुसुममणहरसरीरो। बंधूहि समं एयं, लच्छीए फलं ति मन्नतो ॥६८९५।। मगहा हिवनरवइणो, आएसा सो य गामपुरिसेहिं । करिसावेइ चरीओ, हलाण पंचहि सएहि सया ॥६८९६॥ अह अन्नया नराहिव-चरीउ करिसित्तु उवरया एए। भोयणसमयम्मि छुहा-किलामिया करिसगा सुढिया ॥६८९७॥ वसहा य चंभमेकेक-मऽप्पणो तेण दाविया छेत्ते । हत्यमणिच्छंता वि हु, बलाभियोगा अकरुणेण ॥६८९८॥ तप्पच्चइयं च दद, निव्वत्तियमंऽतराइयं कम्मं । मरिऊण समुप्पन्नो, नेरइओ नरयपुढवीए ॥६८९९॥ तत्तो उव्वट्टित्ता, विचित्तभेयासु तिरियजोणीसु । देवेसु मणुस्सेसु य, संसरिओ कहवि सुकयवसा ॥६९००॥ जलनिहिसंगेण व पत्त-पुण्णलावण्णमणहरंऽगीहिं । रामाहिं रायमाणे, विसिट्ठसोरट्ठदेसम्मि ॥६९०१॥ धणधन्नसमिद्धाए, पञ्चक्ख देवलोगभूयाए । पयइगुणरागिसद्धाण-मरेधम्मिट्ठलोयाए ॥६९०२॥ १ सुदिया = आन्ताः । ॥५३१॥ Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अरिष्टनेमेः भगवतः आगमन ढंढणकुमारस्य प्रव्रज्या च। ॥५३२॥ बारवईए पुरीए, मुसुप्रियकेसिकंसदप्पस्स । तिखडभरहभूवइ-सिरमणिरुहरुहरचरणस्स ॥६९०३॥ जायवकुलनहयलदिणयरस्स, सिरिकन्हवासुदेवस्स । पुत्तत्तेणुववन्नो, नामेणं ढंढणकुमारो ॥६९०४॥ अहिगयकलाकलावो, कमेण सो तरुणभावमऽणुपत्तो । जुवईणं मझगओ, विलसइ दोगुंदुगसुरो व्व ॥६९०५॥ अह अन्नया कयाइ, पसमियसव्वंऽगिवग्गसंतावो । देहप्पहाहि दिसि दिसि, कुवलयपयरं व विकिरंतो ॥६९०६॥ अट्ठारससहसेहि, सीलंगाणं व पवरसाहणं । सहिओ सहिओ इव धम्म-गारिजइयरवग्गस्स ॥६९०७॥ भयवं अरिद्वनेमी, गामाऽऽईसुं कमेण विहरंतो। संपत्तो बारवई, समोसढो रेवउजाणे ॥६९०८॥ तो जिणपउत्तिविणिउत्त-माणवेहि कयप्पणामेहि। आगमणेणं तित्थाऽ-हिवस्स बद्धाविओ कन्हो ॥६९०९॥ तेसि च पारिओसिय-मुचियं दावाविऊण महुमहणो । जायववग्गेण समं, निक्खमिओ वंदिउँ नेमि ॥६९१०॥ तो परमहरिसपगरिस-विष्कारियलोयणो जिणं नमि। गणहरपमुहे य मुणी, समुचियठाणे समासीणो॥६९११॥ सुरमणुयतिरियसाहारणाए, वाणीए भुवणनाहेण । पारद्धा धम्मकहा, पडिबुद्धा पाणिणो बहवे ॥६९१२॥ अञ्चततहाबिहकुसल-कम्मसंभारभाविकल्लाणो । पडिबुद्धो धम्मकहं, सुणि ढंढणकुमारो वि ॥६९१३॥ मुणियऽवयारं मित्तं, भुयंगभीमं गिहं व विसयसुहं । उज्झित्ता सो धन्नो, पव्वइओ जयगुरुसयासे ॥६९१४॥ संसारासारतं, भावें तो सइ सुयं १अहिज्जेह । कुव्वंतो विविहतवं, विहरइ सव्वन्नुणा सद्धिं ॥६९१५॥ १ अहिजन्तो पाठां । ॥५३२॥ Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जिनस्य प्रशंसया कृष्णकृता ढणकुमारस्य वन्दना । ॥५३३॥ विहरंतस्स य तं पुन्व-जम्मनिव्वत्तियं अणिट्ठफलं । समुदिष्णमंतराइय-कम्म ढंढणकुमारस्स ॥६९१६।। तो तदोसेणं जेण, साहुणा सह भइ सो भिक्ख । उवहणइ तस्स लद्धिं पि, अहह ! भीमाई कम्माई ॥६९१७॥ एगम्मि अवसरम्मि, मुणीहि तदऽलाभवइयरे सिट्टे । मूलाओ चिय सिट्ठो, तव्युत्तंतो जिणि देण ॥६९१८॥ तं सो सो धीमं, अभिग्गहं गिण्हइ जिणसगासे । एत्तो परलद्धीए, अँजिस्समऽहं न कइया वि ॥६९१९॥ एवमऽविसष्णचित्तो, सुहडोव्व रणाऽवणि समल्लीणो। दुकम्मवेरिविहियं, दुक्ख थेवं पि अगणेतो ॥६९२०॥ निव्वाणविजयलच्छिं, उवलधु विहियविविवावारो। उवभुत्तोऽमयवरभो-यणो व दिवसाई वोलेइ ॥६९२१।। अह अन्नया जिणि दो, पुट्ठो कंसारिणा भयवमेसि । साहूणं मज्झे को, दुक्करकारि त्ति वागरसु ॥६९२२।। तो भणियं जयगुरुणा, नणु दुक्करकारया इमे सव्वे । नवरं दुक्करकारी, एत्तो वि हु ढढणकुमारो ॥६९२३॥ बहुकालो वोलीणो, जम्हा एयस्स धीरहिययस्स । दुसहमऽलाभपरीसह-मसमं सम्म सहतस्स ॥६९२४॥ धन्नो कयपुनो सो, जं कित्तइ इय सयं जएकपहू । एवं परिभावंतो, जहाऽऽगयं पढिओ कन्हो ॥६९२५॥ पविसंतेण पुरीए, तेण य दिट्ठो कहिं पि दिव्ववसा । मिकूख भममाणो उच्च-नीयगेहेसु स महप्पा ॥६९२६॥ तो दराओ च्चिय करिवराओ, ओयरिय परमभत्तीए। धरपीढलुलंतसिरेण, वंदिओ सो सिरिहरेण ॥६९२७॥ तं महुमहेण वंदिज-माणमऽवलोइऊण इन्भेण । गेहट्ठिएण एकेण, चितियं विम्हियमणेण ॥६९२८॥ धण्णो एस महप्पा, जो एवं महिवेण भत्तीए। वंदिजइ सविसेस, देवाण वि वंदणिज्जेण ॥६९२९॥ ॥५३३॥ Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ढंढणकुमारस्य मोक्षप्राप्तिः ऐश्वर्यमदस्वरूपं च । ॥५३४॥ अह वंदिउ नियत्ते, हरिम्मि भिकूख कमेण भममाणो। इन्भस्स तस्स भवणे, संपत्तो ढंढणकुमारो ॥६९३०॥ तो तेण सिंहकेसर-मोयगथालेण गरुयभत्तीए । पडिलामिओ महप्पा, गओ य सव्वन्नुपामूले ॥६९३१॥ नमिऊण भणइ भगवं !, किमंतरायं ममेण्हि खीणं ति। जयगुरुणा वागरियं, विजइ अन्ज वि य तस्सेसं ॥६९३२॥ एसा उ कन्हलद्वी, परमत्थेणं जओ नमंतं तं । तुह पेच्छिऊण इन्भेण, वियरिया मोयगा एए ॥६९३३॥ एवं जिणेण भणिए, स महप्पा ते परस्स लद्धि ति । गंतूण थंडिलम्मि, सम्मं परिठविउमाऽऽरद्धो ॥६९३४॥ परिठवमाणस्स य कम्म-कडुयविवागं विचितयंतस्स । सुद्धज्झाणवसेणं, उप्पन्नं केवलं नाणं ॥६९३५।। तो केवलिपज्जायं, पालित्ता बोहिउ च भव्वजणं । जस्सष्टा पब्वइओ, तं मोक्खपयं समणुपत्तो ॥६९३६॥ एवं कम्माऽऽयत्तं, लाभाऽलाभं विभाविउ धीर! । मा लाभवं पि काहिसि, तम्मयमञ्च'तपडिसिद्ध ॥६९३७॥ इय लाभमयट्ठाणं, सत्तममुवटुमद्धमं इन्हिं । इस्सरियमयनिवारण-परमं अकखामि संखेवा ॥६९३८॥ गणिमं धरिमं मेज', पारिच्छेज धणं पभूयं में। कोट्ठागारा खेत्तं, वत्थु च अणेगहा मज्झ ॥६९३९॥ रुप्पसुवन्नाण चया, आणासंपाडगा विविहमिच्चा । दासीदासजणा विय, रहा य तुरगा करिवरा य ॥६९४०॥ गोमहिसिकरहपमिइय-विचित्तभेया पभूयभंडारा। गामनगराऽऽगराऽई, अणुरत्तकलत्तपुत्ताऽई ॥६९४१।। एवं पसत्थसव्वत्थ-वित्थराऽवत्थमीसरतं मे। मन्नेऽहमेव ता इह, सकूखा जकूरखो स वेसमणो ॥६९४२॥ इय इस्सरियं पि पडुच्च, न हु मओ सव्वहा वि कायव्यो । संसारुत्थपयत्था, सव्वे वि विणस्सरा जम्हा ॥६९४३॥ Songs ॥५३४॥ Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दक्षिणोत्तरमथुरावणिजोः धनसारधनमित्रयोः पस्परसम्बन्धचिन्तनम् । ॥५३५॥ वनार रायऽग्गिचोरदाइय-परिकुवियसुराऽऽइकारणगणम्मि । सइ सन्निहिए विहव-कखयस्स न हु तम्मओ जुत्तो ॥६९४४॥ किचन कुणंति दकिखणुत्तर-महुरावणियाण सोउमऽक्खाणं । समयपसिद्ध धन्ना, इस्सरियत्ते मयलवं पि ॥६९४५॥ तहाहिसुपसत्थतित्थजयपहु-सुपासमणिथूभसोमिया नयरो। नामेण अस्थि महुरा, मणोहरा चमरचंच व्व ॥६९४६।। "तुलिएलविलमहाधण-संभारो तीए लोयविक्खाओ। इब्भो परमविलासी, अहेसि नामेण धणसारो ॥६९४७॥ सो अन्नया तहाविह-कजवसा भूरिपुरिसपरियरिओ। दाहिणमहुराए गओ, तहिं च समविभवकलिएण॥६९४८॥ धणमित्तेण वणिएण, विहियपाहुन्नयाऽऽइकिच्चस्स । अञ्चतपणयसारा, जाया निक्कित्तिमा मेत्ती ॥६९४९॥ अन्नम्मि वासरम्मि, पसन्नचित्ताण सुहनिसन्माण । उल्लावो संवुत्तो, तेसि अन्नोन्नमियरूवो, ॥६९५०॥ पुहवीएं भमंताणं, केसि समं नेव होति उल्लावा । के वा पणयपहाणं, न मित्तभावं प्रवजंति ॥६९५१॥ संबंधमऽतरेणं, कि तु सरतेसु भूरिदिवसेसु । सो पल्हत्थइ वेलुय-निम्माओ पालिबंधो ब्व ॥६९५२॥ संबंधो य १दुरूवो, मूलभवो होइ उत्तरभवो य। पिइमाइभाइविसओ, मूलो सो इन्हि नेवाथि ॥६९५३।। उत्तरसंबन्धो पुण, वीवाहितेण संभवइ सो य । जइ णो धूया जायइ, सुओ व का तओ जुत्तो ॥६९५४॥ १ दुरुत्तो पाठां । सालमवा व ॥५३५॥ Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धनसारपुत्रस्य सुवर्णकलशादीनां गगनमार्गेण पलायनम् । ||५३६॥ एवं च जावजीवं, विहडइ मेत्ती न वजजडिय ब्व । पडिवन्नमिमं दोहि वि, जुत्तं ति विमुक्तकुवियप्पं ॥६९५५।। अह धणमित्तस्स सुओ, जाओ धणसारसेट्ठिणो धूया । अण्णोष्णं ताण कयं, बालाण वि तेहिं दिजति ॥६९५६।। नियनगरीए य गओ, धणसारो साहिऊण नियकों। इयरो य संपउत्तो, वट्टिउमऽभिरुइयकिच्चेसु ॥६९५७॥ एगम्मि य पत्थावे, सरयऽभचलत्तणेण जीयस्स । सो पत्तो पंचतं, तस्स पयम्मि य ठिओ पुत्तो ॥६९५८।। सो एगया निसनो, मजणपीढम्मि ण्हाणकरणत्थं । तइया चउसु दिसासु, चउरो कलहोयवरकलसा ॥६९५९॥ तत्तो दुव्वर्णमया, तंबमया तयणु मिउमया तत्तो। तेहिं च कीरमाणे, ण्हाणे महया पबंधेण ॥६९६०।। इस्सरियतस्स सुरेंद-चावचवलत्तणेण कणयमओ। पुव्वदिसाए कलसो, नट्ठो गयणेण खयरो व्य ॥६९६१।। एवं चिय सव्वे वि हु, नट्ठा तो उडियस्स हाणाओ। नटुं मजणपीढं पि, विविहमणिकणयचिचइयं ॥६९६२॥ तो जायगाढसोगो, सो तब्विहवइयरं पलोइत्ता । गेयट्ठमुवट्ठियनाड-इजपुरिसे विसज्जेइ ॥६९६३॥ जाओ भोयणसमओ, भिच्चेहि रसवई उवट्ठविया । कयदेवऽचणकिच्चो, भोयणकरणथमाऽऽसीणो ॥६९६४॥ विहियं पुरिसेहि पुरो, तस्सिंदुसमुज्जलं स्ययथालं। अच्चतजच्चकंचण-कच्चोलयरुप्पसिप्पिजुयं । ॥६९६५।। भुजंतस्स य एकेक-भायणं नासि समारद्ध । ता जाव मूलथालं पि, पत्थियं नासणकएण ॥६९६६॥ तो तेण विम्हिएणं, गहियं हत्थेण तं पणस्संतं । गहियं च जेत्तियं मोत्तुं, तत्ति सेसयं नहूँ ॥६९६७॥ तो सिरिहरं पलोयइ, तं पि हु पेहेइ विगयसव्वधणं । नट्ठाई निहाणाई, वढिपउत्तं पिनो लहइ ॥६९६८॥ ॥५३६॥ Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५३७॥ आभरणसमूहं पि हु, नो पावर निययहत्थठवियं पि । तह उवयरिओ लहु दास-दासीवग्गो वि हु पलीणो ।। ६९६९ ।। सणगणोवि समग्गो, कओवयारो वि णेगवाराओ । बाढ अपरिचिओ इव, कत्थइ किच्चे ण वट्टे ||६९७० ॥ एवं च तं समग्गं, गंधव्वपुरं व सुमिणदिट्ठे व । परिभाविऊण सो सोग - विदुरहियओ विचिते धी ! मज्झ जीविएणं, जस्सेवं मंदभग्गसिरमणिणो । जम्मंतरं व पल्लट्ट - मेक्कदिवसस्स चिय अंते ॥६९७१॥ ।।६९७२।। सयखंड' विहडियसं - पयं पुणो संघड ति सप्पुरिसा । हारिति विजमाणं पि, मारिसा अहह ! काउरिसा ।। ६९७३ ।। मने पुव्यभवम्मि, धुवं मए किंपि नो कयं सुकयं । पडिओ इण्हिं चिय तेण, एस विसमो दसापागो ॥ ६९७४ || ता संपयं पि सुकयऽञ्जणाय, वट्टामि होउ सोगेण । इह चिन्तिऊण सिरिधम्म - घोसमूलम्मि पव्वइओ ।।६९७५ ।। संवेगाssवडियमई, विणयपरो परमधम्मसद्धाए । सुत्तेणं अत्थेण य, पढेइ एक्कारसंडगाई ।।६९७६ ।। पुव्वगहियं च तं थाल - खंडमुज्झइ न कोउहल्लेण । जह पुण विहरंतो कहवि, पुव्वथालं निएमि त्ति ॥ ६९७७॥ अनिययविहारचरियाए, विहरमाणो य सो कहि पि गओ । उत्तरमहुरपुरीए, मिकूखट्ठाए य भममाणो ॥ ६९७८।। तस्स धणसारइव्भस्स, मंदिरे सुंदरे कहवि पत्तो । मञ्जिता तव्वेलं, इन्भो य उवडिओ भों ।।६९७९ ।। दिन्नं पुरओ तं चेव, रययत्थालं सुयो वि से पुरओ । नवजोव्वणाऽभिरामा, ठिया गहेऊण वीर्याणगं ॥६९८०॥ साहू वि अणिमिसऽच्छो, खंड थालं पलोयए जाव । इन्भेण ताव भिक्खा, दवाविया तहवि नो जाइ ॥ ६९८१ ।। तो इन्भेण भणियं भयवं! कि पेच्छसे ममं धूयं । वागरियं मुणिणा भद !, नत्थि धूयाए मे का' ।। ६९८२ ॥ धनमित्रपुत्रस्य पश्चात्तापः प्रव्रज्या धनसारगृहे आगमनं च । ॥५३७॥ Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पूर्ववृत्तकथनं | धनसारस्य | संवेगप्राप्तिः ॥५३८॥ कि तु कहेसु कहं ते, थालमिणं तेण जंपियं भंते !। अजयपजयपडिपज-याऽऽगयं साहुणा भणियं ॥६९८३॥ साहेसु अवितहं तो, इन्भेणं पर्यपि महं मयवं! । व्हायंतस्स उवट्ठिय-मखिलं पहाणोवगरणमिणं ॥६९८४॥ भोयणसमए य इम, भोयणभंडगपमोक्खमुवगरणं । सिरिघरमवि पउरेहि, निहीहि आऊरियं गाढं ॥६९८५।। मुणिणा भणियं सव्वं, एयं मह आसि तेण तो वुत्तो। कहमेयं ? तो मुणिणा, पच्चयहे तओ थालं॥६९८६॥ आणावेत्ता तं थाल-खडगं पुव्वकालसंगहियं । ढोइयमह तत्तं पिव, १झडत्ति लग्गं सठाणम्मि ॥६९८७।। सिट्टो य धामपिउनाम-विभवविद्ध सवइयरो सव्वो। सो एस मज्झ जामा-उओ ति नाऊण तो इन्भो॥६९८८॥ अतोपसरंतमहंत-सोगवसनीहरंतबाहजलो। साहुमुवगृहिऊणं, बाढ रोवेउमाऽऽरदो ॥६९८९॥ विम्हइयमणेण य परि-यणेण कहकहवि वारिओ संतो। गाढपर्डिंबंधबंधुर-मेवं साहुं समुल्लवइ ॥६९९०॥ धणवित्थारो सब्बो, तदऽवत्थो एस अच्छइ तुज्झ । एसा य पुवदिष्णा, धूया मे तुज्झ साहीणा ॥६९९१॥ आणानिदेसकरो, कि करवग्गो य एस नीसेसो। ता पव्यज मोत्तुं, विलससु सगिहे व्व सच्छंदं ॥६९९२।। मणिणा भणियं पुत्वं, पुरिसो परिचयइ कामभोगगुणे । ते वा पुन्वं पुरिसं, चयंति सुकयाऽवसाणम्मि॥६९९३।। जे उज्झिऊण वच्चंति, तेसि गहणं न माणिणो जुत्तं । सरयऽब्भविब्भमेहि, ता मज्झ तेहिं पजत्तं ॥६९९४॥ एवं निसामिऊणं, इब्भो पाउम्भवंतसंवेगो। चितेइ ममं पि इमे, पावा निययं चइस्संति ॥६९९५॥ ॥५३८॥ १ चडत्ति पाठां• । Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तप-ऐश्वर्यमदस्थाने बुद्धिवल्लभत्वमदस्वरूपम् । ॥५३९।। ता कि इमेहि नियमा, विणाससीलेहि कडुविवागेहि। दुग्गइनिबंधणेहि, भूवइचोराऽऽइगोहि ॥६९९६॥ हिययाऽऽयासकरेहि', दुस्संठप्पेहि दुकूखदेएहि । सव्वासु अवत्थासु, बाद सम्मोहजणएहि ॥६९९७॥ एवं विभाविऊणं, इन्भो मोत्तूण सव्वमावि संगं । सुगुरुसमीवे सम्मं, पडिवन्नो सुमुणिपव्वज ॥६९९८॥ इय इस्सरियं नाउ, विणस्सरं तम्मयं कहं कुसलो। कुजा तहाविहे वि हु, विहवे पत्तम्मि कम्मवसा ।।६९९९।। तहासीसा सीसिणियाओ, आणापरसव्वसंधपरिसा मे । मह सपरसमयसंतिय-महत्थपोत्थयपवित्थारो ॥७०००। मह पउरवत्थपायाऽऽ-सणाई अहमेव पउरजणनेयो । एवंपमुहो वि दद, इस्सरियमओ अणिफलो ॥७००१॥ एवं अट्ठपयारं, मयं निरुद्ध ऽगिसोग्गइपयारं । कयषणतमंऽधयारं, मा काहिसि बहुदुहवियारं ॥७००२॥ अहवा तवइस्सरिय-ट्ठाणेसु बुद्धिवल्लहत्ताई। वत्तव्वाई तेसि, सरूवमेयं समवसेयं ।।७००३॥ गहणुग्गाहणनवकिइ-वियारणट्ठाऽवधारणाऽईसु । बुद्धीए वियप्पेसु, अणंतपजायवुड्ढेसु ७००४॥ पुव्वपुरिससीहाणं, विनाणोऽइसयगुणअणंतत्तं । सोउ संपयपुरिसा, कह नियबुद्धीए जंति मयं ॥७००५॥ चाडसएहि काऊण, वल्लहं अप्पयं परजणस्स । सुणहो व्व ही! वराओ, गरुयमरट्ट पय इ ॥७००६॥ तह तेणेव स मण्णइ, इमस्स अहमेव वल्लहो एको। कत्ता हत्ता च अहं, एयगिहे सव्वकज्जेसु ॥७००७॥ न उण वियाणइ मूढो, पुराकडेहिं सुनिउणपुन्नेहिं । एयस्स पुननिहिणो, विहिओ सव्वंगकम्मयरो ॥७००८॥ पपई ॥५३९।। Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५४०॥ ।।७०१२।। ।।७०१३।। ।।७०१५ ।। अह अवगष्णिय कइया वि, जइ तहाभूयवल्लहत्तं से । दंसेइ विष्पियत्तं, ता तं डहइ विसायऽग्गी ता एवंविव-लत्तणे पाविए वि को णु गुणो । मयकरणेणं सुंदर !, दरिसियपच्छावियारम्मि चाणक्कयसगडाला ऽ - मिहाणमंतीण पुव्वकहियाई । सोउं कहाणयाई, मा काहिसि वल्लहत्तमयं ता एयवल्लहो हं ति, वायमऽवहाय भीमभुयगं व संपत्तवल्लहत्तो वि, तुममिमं चेव भावेजा अणवेकखयनियकञ्जो, वट्टामि इमस्स सयलकज्जेसु । तेण पणयप्पहाणं, पयडइ मह वल्लहतमिमो जड़ पुण निरवेकखो हं, भवामि ता नूण निरुवयारिति । चकुखुपहम्मि वि ठाउ, न लहामि कथाऽवराहो व्व ॥ ७०१४ | अट्ठ मयट्ठाणाई, उवलकूखणवयणमेव जाणाहि । इहरा बाई वत्ता, पोरुसिओ नी मंतो हं इच्चाऽऽइगुणुक्करिसा, मयठाणाई अणेगभेयाई । सव्वगुणगोयरं पि हु, ता मा काहिसि मयं वच्छ ! ॥७०१६।। जाइकुलाऽऽइमयपरे, पुरिसे न गुणोऽत्थि किं तु मयकरणे । जाइकुलाऽऽईणं चिय, भवंतरे लहइ हीणतं ॥७०१७| अन्नं निययगुणेहि, खिसतो तेहि चेव अप्पाणं । उक्करिसंतो बंधइ, नीयागोयं घणं कम्मं तप्पच्चयं च सुचिरं सरइ अपारम्मि भवसमुद्दम्मि । अच्च ताऽहमजोणी - कल्लोलुप्पीलहीरंतो इहभवियसव्वगुणगण-गोयरगव्वं अकुव्यमाणो य । जम्मंऽतरम्मि निम्मल - समत्थगुणभायणं भव इचीयं पडिदारं, अट्टमयट्ठाणनामगं भणियं । कोहाऽऽइनिग्गहमिओ, तइयं दारं पवखामि कोहाऽऽईण विवागो, अट्ठारसपावठाणगे वृत्तो । पत्तेयं पत्तेयं, जइ वि हु दिडुंतदारेण ।।७०१८।। ।।७०१९ ।। ॥७०२० ॥ ।।७०२१ ।। ॥७०२२ ॥ 11000811 ॥७०१० ॥ ।।७०११ ।। वल्लभत्वमदप्रतिपक्षभावना क्रोधादि निग्रहद्वार प्रारम्भः च । ॥५४०॥ Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्रोधनिग्रहद्वार स्वरूपम् । ॥५४१॥ तह वि ह तविणिवित्ती, अच'त' दुक्कर ति एत्थं पि । भुजो ठागाऽसुष्णत्थ-माऽऽह खवगं पडुच्च गुरू ॥७०२३॥ कोहाऽऽईण विवागं, नाऊणं ताण निग्गहे य गुणं । निग्गिन्हसु तं सुपुरिस !, कसायरिउणो पयत्तेणं ॥७०२४॥ जं अइतिकख दुक्ख, जं च सुहं उत्तमं तिलोईए । तं जाण कसायाणं, वुढिकरखयहेउयं सव्वं ॥७०२५॥ न वितं करेंति रिउणो, न वाहिणो न य मयारिणो कुविया । कुव्वंति जमऽवयारं, मुणिणो कुविया कसायरिऊ ॥७०२६॥ रागद्दोसवसगया, कसायवामोहिया नरा बहवे । संसारुच्छेयकर, जिणेदवयणं पि सिढिले ति ॥७०२७।। धण्णाणं खु कसाया, होऊणं जलहरा व्व साऽऽडोवा । परकोवपवणपहया, दुरुल्लसिया वि विहडंति ॥७०२८॥ धन्नाणं खु कसाया. मयणवियार व्व कुलपसूयाणं । अंतो चिय जंति खयं, अकयाऽकजा सयाकालं ॥७०२९॥ धन्नाणं खु कसाया, गिम्हाऽऽयवसेयसलिलबिंदु व्व । जत्थुप्पन्ना निणं पि, नूण तत्थेव वच्चति ॥७.३०॥ धन्नाणं खु कसाया, परमुहकोदालगरुयघाएहिं । अतो च्चिय जति खयं, सुरंगधूलि व्व खम्मंता ७.३१।। धन्नाणं खु कसाया, परवयणाऽनिलवसेण संभूया । होन्ति असारफल चिय, तुंगा वि हु सरयमेह व्व ॥७०३२॥ धन्नाणं खु कसाया, अमरिसवसवढ़िया सुभीसणया। गरुया वि जंति विलयं, जलकल्लोल व्व तडपत्ता ॥७०३३॥ धण्णाण वि ते धण्णा, कसायगोधूमजवकणे जे उ। निप्पिट्ठपेसणे सह-करेंति अंतोघरट्ट ब्व ॥७०३४॥ ता भो देवाणुपिया!, तुमं पि कोहाऽऽइनिग्गहपहाणो। होऊण तहा जय जह, सम्मं आराहणं लहसि ॥७.३५॥ इय कोहाइविणिग्गह-दारं तइयं समासओ कहियं । तुरियमिओ सवियप्पं, पमायदारं पयंपेमि ७०३६॥ से रं. ४६ | ॥५४॥ INI Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रमादवर्जन संवेगरंगसाला द्वारे मद्यदोषाः। ॥५४२॥ धम्मे जेण पमायइ, स पमाओ सोय होइ पंचविहो। मज१ विसय २ कसाए ३, निदं ४ विगहं ५ पि य पडुच्च ॥७०३७।। तत्थ य मजइ जीवो, जेणं मजति भन्नई तेण । सव्वेसि पि वियाराण-मविकलं कारणं पयड ॥७०३८॥ अबुहअविसिट्ठपेयं, एयं हेयं तु बुहविसिट्ठाण । जम्हा पेयमऽपेयं, विबुहविसिट्ठ च्चिय मुणति ॥७०३९॥ इहपरलोयवियारे, जमऽदुटुं दिट्ठमिह विसिटेहिं । तं उत्तम जसकरं, पयड पेयं पवित्तं च ॥७०४०॥ जं वाऽऽगमपडिकुटुं, विसिट्ठजणनि दियं वियारकरं । इहलोगे च्चिय पच्चकख-मेव दीसन्तबहुदोसं ॥७०४१॥ जं पीयं पच्छायइ, विमलं पि मई मणं च उवहणइ । सव्विंदियाण जणयइ, वत्थुविबोहे विवजासं ॥७०४२॥ अप्पा विजओ समभाव-पत्तसव्वे दियो वि सुत्थो वि । पोढमई वि हु फुडचेय-णो वि छेयाण वि नराण ॥७०४३।। आसाइयमेत्ताओ, सहस चिय अन्नहा विपरिणमइ । तं किर मजमऽणज', को णु सयण्णो पिबेज फुड ॥७०४४॥ इहपरभवदुहजणगा, दोसा पइसमयमेव मजाओ। पाउब्भवंति विविहा, बीयंऽकूरा इव जलाओ ॥७०४५।। तहामजा रागुक्करिसो, रागुकरिसाउ बढइ कामो । कामाऽऽसत्तो य दढ', गम्माऽगम्मं न चितेइ ॥७०४६॥ विगलत्तमऽविगलाणं, मज' जइ जणइ इहभवे चेव । ता वहँउ विसं समसीसि-यं पि सह तेण कि मणिमो ॥७०४७।। अह मन चिय जम्मतरेवि, विगलि दियत्तण देइ । एकभवियं विसं ता, कह मज्जेणं समं तुलइ ॥७०४८॥ न य चितणीयमेयं, जह संधाणत्तओ विसिट्ठाण । पेञ्ज चिय मजमऽहो !, जहाऽऽर्रनालं हि जेणेह ॥७०४९।। ॥५४२॥ Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मद्यपानदोषाः। ॥५४३॥ पेयाऽपेयववत्था, सव्वा वि विसिट्ठलोयसत्थकया। संधाणसमत्ते वि हु, पेयं एकं परं न तहा ७०५०॥ सिहॅ संघियदकूखाऽऽइ-पाणगं सव्वहा जहा पेयं । संधाणत्ते तुल्ले वि, न तह अस्थियकरीरजलं २ ॥७०५१॥ ता एसा लोयकया, पेयववत्था इमा उ सत्थकया। लोइयलोउत्तरियं, तं च दुहा तत्थिमं पढमं ॥७०५२॥ गौडी पैष्टी तथा माध्वी, विज्ञेया त्रिविधा सुरा । यथा चैका तथा सर्वा, न पातव्या द्विजोत्तमैः ॥७०५३।। यस्य कायगतं ब्रह्म, मद्येन प्लाव्यते सकृत् । तस्य व्यपैति ब्राह्मण्यं, शूद्रत्वं च नियच्छति ॥७०५४॥ नारीपुरुषयोर्हन्ता, कन्यादृषकमद्यपौ । एते पातकिनः प्रोक्ताः, पञ्चमस्तैः सहाऽऽवसन् ॥७०५५।। वर्षाणि द्वादश बने, ब्रह्महा व्रतमाऽऽचरेत् । गुरुतल्पः सुरापो वा, नाऽमृतौ शुद्विमर्हतः ॥७०५६।। मधेन मद्यगंधेन, स्पृष्टं भाण्डमऽपि द्विजः। न संस्पृशेदऽथ स्पृष्टं, तदा स्नानेन शुध्यति ॥७०५७॥ मजप्पमायविरओ, अमजमंसाऽसि एवमाऽऽइ पुण । लोउत्तरियं सत्थं, उभयनिसिद्ध तओ मज' ७०५८|| जेहूँ कारणमेयं, मन्ने पावस्स तेण किर मज। विणिवेसियं विऊहिं, सव्वपमायाणमाऽऽईए ॥७०५९॥ अप्पीए साऽऽकंखा, पीए विहलंघला य होति जओ। सव्वऽत्थेसुं तम्हा, निच्चमज्जोग्गा तदाऽऽसत्ता ॥७०६०॥ विजन्ती वि हुन फुरइ, मत्तस्स मइ ति निच्छओ मज्झ । कहमनहा उ अत्थे, गमइ अणत्थे उ आणेइ ॥७०६१।। रिउगम्मत्तप्पमुहा, इहलोगे चेव ताव बहुदोसा । परलोगे पुण दुग्गइ-गमाऽऽइणो मजपाणस्स ॥७०६२॥ मत्तस्स वयणखलणं, जं तं आउकखउव्वुवट्ठियओ। नरगं व पत्थिओ तह, अहो लुठंतो सयं जाइ ॥७०६३॥ ॥५४३॥ Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।५४४।। ॥७०६८।। ॥७०६९॥ नयणाऽरुणत्तमवि किर, आसनीमूयनरयतावकयं । अनिबद्धहृत्थखिवणा, मन्ने जाओ निरालंबो ॥७०६४॥ रिसिणो य बंभणा विय, अन्ने वि हु धम्मकंखिणो जे य । मञ्जम्मि जड़ न विजइ, दोसो तो कीस न पिबंति ॥ ७०६५॥ पढमम्मि पमायंऽगे, सुहचित्तविद्सगम्मि मजम्मि । दोसा पच्चकख चिय, भंडणपमुहा अणेगविद्दा ॥७०६६॥ सुव्वइ य लोइयरिसी, होऊण महातवो वि मञ्जाओ । देवीहि खित्तचित्तो, मूढो व्व विडवणं पत्तो ॥ ७०६७|| कोइ रिसी तव तवं भीओ इंदो उ तस्स खोभकए । पेसेड़ देवीओ, ताहे आगम्म ताउ तयं आराहिऊण विणया, वरदाणोवट्ठियं च अभणिसु । मज' हिंस' अम्हे, पडिमाभंगं च सेवेसु एयाई जइ न चउरो, ता एकं किंपि आयसु भरते ! । एवं स ताहि भणिओ, सेसाणं नरयहेउतं ॥ ७०७० || परिभाविण समई - ए सुहहेउत्तणं च मञ्जस्स । मज' पिविसु मत्तो य, निब्भरं मंसपरिभोगं तपागकर दारु - पडिमा भ'ग' च तासि भोगं च । नूणमकासी उज्झिय लज्जो पम्मुकमजाओ तो भग्गतवोसत्तीं, मरिऊणं दोग्गई गओ सो उ। एवं बहुसावञ्ज, मञ्ज' पुंज' च दोसाणं मञ्जाउ जायवाणं पि, दोसमझदारुणं निसामेत्ता । मजपमायं सुंदर !, सुदूरमुज्झसु य सुयतत्तो तस्स निरंतरधम्मो तस्सेव य सव्वदाणफलमडलं । सो सव्वतित्थन्हाओ, मञ्जनिवत्ती कया जेण जह संघाणुप्पअंत-जंतुसंभारकारणत्तेण । मज' च बहुसावा, तह मंसं मक्खणमहु ं पि अवश्य जंतुसंभू - भावओ सिद्धनि दियत्तेण । संपाइमसत्तविणा-सओ य एएस दुतं ॥७०७१।। ।।७०७२।। ।।७०७३ ।। 11900811 ।।७०७५ ।। ॥७०७६ ॥ ॥७०७७ ।। मद्यपानदोषे दृष्टान्तः । ॥५४४॥ Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मांसस्य | अभक्ष्यत्वम् । ॥५४५॥ तहासारो धम्मस्स दया, सा पुण भण मंसभक्खिणो कत्तो। ता सम्मं धम्ममई, वजेजा मंसमाऽऽजम्मं ॥७०७८|| संतेसु अन्नसु वि, अपाणिपीडाकरेसु पुरिसाणं । सुस्साऊसु सिणिद्धेसु, महुरपयइपवित्तेसु ७०७९॥ वन्नरसगंधफासेहि, पयइसव्विंदियाभिरामेसु । अरिहेसु विसिट्ठाणं, विसिट्ठवत्सु लोगम्मि ॥७०८०॥ कि गरहिएण मंसेण, असिएणं हा! घिरत्थु मंसस्स । सुविसत्थथिराऽतक्किय-परपाणविणासणं जत्थ ॥७०८१॥ जेण न रुकखाहितो, जायइ मंसं न पुष्फफलओ वा। न य भूमीओ न गयणा, नवरं घोराउ पाणिवहा ।।७०८२॥ ता को णु निकिवो किर, दारुणपरिणामजीववहजायं । मंसमऽसेजा सज्जो, जं भुजिय पडइ पयवीओ॥७०८३॥ अन्नं च पयारंतर-जायं ताऽवस्सजढरभरणस्स । एगस्स वि दहढसरी-गस्स एयस्स भरणत्थं ॥७०८४॥ जं मुद्धो कुणइ जणो, जीववहं तुच्छसुहकए तमिह । कि तस्स पयइकरिकन्न-पालिचलमवि थिरं जीयं ॥७०८५।। न य चिंतणीयमेयं, जीवंऽगत्तेण नणु विसिट्ठाणं । असणीयमेव मंस, सेसाहारो व्व इह जेण ॥७०८६।। । भकूखाऽभकखववत्था, सव्वा वि विसिट्ठलोयसत्थकया। जीवंगसमत्ते वि य, एगं भकूख पर न तहा ।।७०८७।। 'सुपसिद्धमिणं गावीए, जह पयं पिजए न तह रुहिरं । जीवंऽगते तुल्ले वि, एवमऽण्णत्थ वि य नेयं ॥७०८८।। गोसाणमंसपडिसेह-णं पि न कहिं पि जुज्जए एवं । हड्डाई वि असणीयं, होजा जीवंऽगतुल्लता ॥७०८९॥ किच ॥५४५॥ Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मांसभक्षणस्य दोषाः त्यागस्य फलं च । ॥५४६॥ जह जीवंऽगत्तसमत्त-मत्तओ किजए इह पवित्ती। जणणीगिहिणीसु थीभाव-ओ य ता सा भवे तुल्ला ॥७०९०॥ तो एसा लोगकया, भक्खववत्था इमा उ सत्थकया। लोइयलोउत्तरियं, तं च दुहा तत्थिमं पढमं ॥७०९१॥ हिंसाप्रवर्तकं मांस, अधर्मस्य च बर्द्धनं । दुःखस्योत्पादकं मांस, तस्मान्मांस न भक्षयेत् ॥७०९२॥ स्वमांसं परमांसेन, यो बर्द्धयितुमिच्छति । उद्विग्नं लभते वासं, यत्र यत्रोपजायते ॥७०९३॥ दीक्षितो ब्रह्मचारी वा, यो हि मांसं प्रभक्षयेत् । व्यक्तं स नरक याति, अधर्मः पापपूरुषः ७०९४॥ 'आकाशगामिनो विप्राः, पतिता मांसभक्षणात् । विप्राणां पतनं दृष्ट्वा, तस्मान्मांसं न भक्षयेत् ॥७०९५॥ गच्छन्ति नरक घोरं. तिर्यग्योनि कुमानुष । येत्र खादन्ति मांसानि, जन्तूनां मृत्युभीमतां ॥७०९६॥ योऽत्ति यस्य च तन्मांसं. अनयोः पश्यताऽन्तरम् । एकस्य क्षणिका तृप्ति-न्यः प्राणवियुज्यते ॥७०९७॥ श्रयन्ते यानि तीर्थानि, त्रिषु लोकेषु भारत !। तेषु प्राप्नोति स स्नान', यो मांसं नैव भक्षयेत् ॥७०९८।। , निर्वाणं देवलोक वा, प्रार्थयन्ति हि ये नराः। न वजयन्ति मांसानि, हेतुरेषां न विद्यते ॥७०९९॥ कि लिङ्गवेषग्रहणः, कि शिरस्तुण्डमुण्डनैः। यदि खादन्ति मांसानि, सर्वमेव निरर्थक ॥७१००॥ यो दद्यात् काश्चन मेरु, कृत्स्नां चैत्र वसुन्धरां । अभक्षणं च मांसस्य, न च तुल्यं युधिष्ठिर! ॥७१०१॥ 16. नाऽकृत्वा प्राणिनां हिंसां, मांसमुत्पद्यते क्वचित् । न च प्राणिवधे स्वर्ग-स्तरमान्मांसं न भक्षयेत् ॥७१०२।। । शुक्रशोणितसंभूतं, यो मांसं खादते नरः । जलेन कुरुते शौचं, हसन्ते तत्र देवताः ॥७१०३॥ ॥५४६॥ Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मांसस्य | मुद्गादिधान्यस्य च अभक्ष्यभक्ष्यत्वयोः युकूतयः । ॥५४७॥ यथा वनगजः स्नातो, निर्मले सलिलार्णवे । रजसा गुंडयेद् गात्रं, तद्वन्मांसस्य भक्षणं ॥७१०४॥ कपिलानां सहस्रं तु, यो द्विजेभ्यः प्रयच्छति । एकस्य जीवितं दद्यात् , कलां नार्धति षोडशीं ॥७१०५॥ अनुमन्ता विशसिता, निहन्ता क्रयविक्रयी। संस्कर्ता चान्यदाता च, खादकश्चाऽष्ट घातकाः ॥७१०६।। । अल्पायुषो दरिद्राश्च, परकर्मोपजीविनः। दुःकुलेषु प्रजायन्ते, नरा ये मांसभक्षकाः ।७१०७॥ इचाऽऽबहुपयारं, लोइयसत्यमऽवि अस्थि एत्थऽत्थे। लोउत्तरियं च पुणो, 'अमजमंसाऽसि' इच्चाइ ॥७१०८।। अहवा जं चिय लोइय-सत्थं इह हेढओ विणिद्दिडं । लोउत्तरियं तं पि हु, इहाऽवयारित्तु भणणाओ ॥७१०९।। मिच्छादिट्ठीसुयं पि हु, किर सम्मदिविणा परिग्गहियं । सम्मसुयं होइ रसोव-विद्धलोहं पिव सुवनं ॥७११०॥ आह किर जइ बुहेहि, जीवंऽगत्ता विवञ्जिय मंसं । मुग्गाऽऽइणो वि कि नो, जीवंऽगं दृसिया जं नो ॥७१११॥ भन्नइ जेसि तदंऽगं, न ते जिया तल्लरूविणो जम्हा । जह पंचेंदियजीवा, माणसविनाणपडिबद्धा ॥७११२।। तणुदेसछि जमाणासु, मंसपेसीसु निसियसत्थेहि। अच्चतदुखिया होति, पइखणुम्मुक्कसिकारा ॥७११३॥ जीवत्तम्मि तुल्ले वि, नो तहा एगईदियत्तेग । मुग्गाऽऽइणो भवंती, ता कहमेसि मिहो समया ॥७११४॥ तहाहिरे! ! मारेह लहुं, भकूखामो एयमेवमाऽऽईयं । अञ्चतककसगिरं, सोत्तंऽता सुणइ फुडमेव ७११५॥ उकूरवयसुतिकरखरखग्गाऽऽइ-वग्गकरपुरिसओ पहारं पि । भयभमिरतरलतारा-3 हत्थमऽच्छीओ पेच्छति ॥७११६।। ॥५४७॥ Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चित्तं च वेयइ भयं, जायभओ पुण पकंपिरसरीरो। कप्पेइ इय वराओ, अहह ! ममोवडियं मरणं ॥७११७॥ एवं च जियत्तम्मि, तुल्ले वि पणि दियो जहा तिखं । दुखं अणुहवइ फुड', न तहा मुग्गाऽऽइएगिदी॥७११८॥ मांसभक्षण- . त्यागे | युक्तयः। ॥५४८॥ मणवइकायतिगेण वि, साऽवेकखेणं परोप्परमऽवरसं । अच्चंत व चिय, दुकूख अणुहवइ पंचिदी ॥७११९॥ मुग्गाऽऽइणो य एगिदिया उ, संपज्जमाणमऽवि दुक्खं । काएणं चिय तं पि हु, अव्वत्तं किंचि वेयति ॥७१२०॥ अन्नच मरणभीओ, दळूणमुवट्ठियं कहवि वहगं । नियजीयस्कूखणकए, इओ तओ जह जह वराओ ॥७१२१॥ चलवलइ तसइ नासइ, लुक्कइ अवलोकई य पं.दी। तह तह वहगो वि दहें, जायाऽवेसो पिसियगिरो॥७१२२॥ तव्विस्सासणवंचण-संगिण्हणमारणाऽऽइओवाए । जह चिंतइ एगिदिय-हणणम्मि नो तहा नियमा ॥७१२३॥ ता जत्थ जत्थ बहुदुक्ख-संभवो घायणिज्जविसयम्मि । घायगविसयम्मि य जत्थ, जत्थ दुट्ठामिसंधित्तं ॥७१२४॥ तत्थेव य बहुदोसो. तं पुण संभवति तसजिएसु फुड । तेणं तदंऽगमेव हि, मंस तं चेव य निसिद्धं ॥७१२५।। तविवरीयत्तणओ, जीवबहुत्ते वि मुग्गमाऽऽईया । नो मंसं न य दुट्ठा, लोगम्मि वि तह पसिद्धीउ ॥७१२६।। न य जीवंऽगत्तादेव, केवलमेयमऽभकखणीयमिमं । किं तु तदुभवबहुअन्न-जीवभावा जओ भणियं ॥७१२७।। "आमासु य पक्कासु य, विपच्चमाणासु मंसपेसीसु । आयंतियमुववाओ, भणिओ य निओयजीवाणं" ॥७१२८॥ १ वत्त व्यक्तम् । ॥५४८॥ Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५४९ ॥ अन्ने उ पंचमुग्गाण, भकूखणे भकूखणं पणि दिस्स । जंपंति मूढमहणो, तष्ण जओ मोहवयणं तं ।।७१२९।। अवरोप्परसाऽवेक्खत्त-संगया तंतवो जह पडत्तं । पावेति न उण निरवेकूख-याए मिलिया सुबहवो वि ॥ ७१३० ॥ इसावेकखाण मिहो, समवायो इंदियाण एगत्थ । पावइ पणिदियत्तं, सगोयरग्गहणपवणाणं ॥७१३१॥ विनाणपयरिसो वि हु, सुहदुहसंवेयगो तहि चेव । पडिभिन्नईदिएसुं, मुग्गाऽऽइसु बहुसु वि न सो उ ।। ७१३२॥ इय अच्च तमवत्तं, फासि दियनाणमेकमाऽऽसञ्ज । मुग्गाऽऽइसु बहुए वि, पणिदियत्तं अजुत्तं ति लोयसत्थे मंसं, भणियकमा वारिउ पणुन्नायं । आवइसद्वाऽऽईसुं, तत्थेव य जेण भणियमिणं प्रोक्षितं भक्षयेन्मांसं, ब्राह्मणानां च काम्यया । यथाविधिनियुक्तस्तु : प्राणानामेव वाऽत्यये ॥७१३३॥ ॥७१३४॥ ।।७१३५।। ॥७१३६॥ यथाविधिनियुक्तस्तु, यो मांसं नाति वै द्विजः । स प्रेत्य पशुतां याति संभवानेकविंशतिम् एवमणुन्नायस्स वि, इमस्स परिवजणं चिये पहाणं | जम्हा तस्सत्थेसु वि, पुणो वि एवं समकुखायं ॥ ७१३७।। आपद्यपि च श्राद्धे च, यो मांसं नाऽत्ति वै द्विजः । सदायादः सगोत्रोऽसौ, सूर्यलोके महीयते !ता लोइयलोउत्तर - सत्थनिरत्थं अउ चिय अवत्युं । परिवजणिञ्जमेव हि मंसं दूरेण धीरेहि | सव्वजणाउ अवन्ना, भवंतरे दारुणं दरिदत्तं । जाइकुलाणमञ्लाभो, सुनीयकम्मोवजीवित्तं ।।७१३८।। ॥७१३९॥ ॥७१४०॥ | देहे असत्तिमत्तं, भयाऽऽउरतं सुदीहरोगित्तं । सव्वत्थाऽणिट्ठत्तं, जायइ मंसाऽसिणो नियमा ।।७१४१ ॥ / विक्किणगो घणलोभा, उवभोगविहाणओ य भकूखागो । बंधणवहेहि हंता, तिन्ह वि मंसाउ वहगत ॥७१४२॥ मांसस्य त्याज्यत्वम् भक्षणस्य दोषाः च । ॥५४९॥ Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अभयामारेण | मांसस्य | महात्वस्थापनम् । ॥५५॥ जो किर मंसं नाऽसइ, नासइ सो अप्पणो अजसवायं । जो पुण तयमाऽऽसेवइ, सेवइ सो नीयठाणाणि ॥७१४३॥ || एवं अच्चतदुरंत-दुकूखनरएक्ककारणं मंसं । अपवित्तमऽणुचियं सव्व-हा वि हेयं ति नाऽऽदेयं ॥७१४४॥ जं दुटुं ववहारे, लोए सत्थे य दृसियं जं च । तं मंसमऽभकूख चिय, चकूहि वि नो निरिकखेजा ॥७१४५॥ | करगहियमंसपेसी, चंडालाई वि कहवि मग्गम्मि । पुरओ आगच्छंत, लजइ दटुं विसिट्ठजणं ॥७१४६॥ गोहेममहीदाणाणि, तेण दिनाणि लकूरखसंखाणि । जो बहुदोससमुस्सय-मऽसेज मंसं न मणसा वि ॥७१४७॥ तहाजह परमंसं तह जइ, समंसमेवाऽऽयरेज तब्भोई । ता न तहा दोसं पि हु, परपीडाऽभावओ मन्ने ॥७१४८॥ संभवइ न उण एयं, अट्ठारसकणयकोडिओ इहरा । मसजवतिगकए कह, मिलिया सुव्वंति अभयस्स ॥७१४९॥ तथाहि रायग्गिहम्मि नयरे, अत्थाणीमडवे निसनस्स । अभयकुमारप्पमुह-पहाणमतीहिं सहियस्स ॥७१५०॥ . सेणियरन्नो पुरओ, विविहकहासु पयट्टमाणीसु। पत्थविवसा भणिय, एक्केण पहाणपुरिसेणं ॥७१५१॥ देव ! महग्धमऽसुलहं, धणधन्नाऽऽइ इह तुम्ह नयरम्मि । नवरमऽमहग्धमेकं, मस सुलभं च सव्वत्थ ॥७१५२॥ इय तव्वयणं सामत-मतिजुत्तेण राइणा सम्म । पडिवन केवलमऽमल-बुद्धिणा भणियमऽभएण ॥७१५३॥ ताय ! किमेवं मुझह, मसाओ वि हु महग्धमिह नस्थि । जह तह सुलहाई कंस-दूसपमुहाणि वत्थूणि ॥७१५४॥ ॥५५॥ Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।५५१॥ मांसयवत्रिकस्य याचने अभयस्य अष्टादश कनककोटिप्राप्तिः यशोवादश्च। मतीहि जंपियं थेव-मुल्लदाणे वि भूरिलाभाओ। कहमऽच्चतमहग्यत्त-मेवमुल्लवसि मसस्स ॥७१५५।। पच्चकख चिय सेसाणि, पेच्छ वत्थूणि पउरदव्वेण । लभंति एव भणिए, मोणं काउठिओ अभओ ॥७१५६॥ नवरमिममेव वयणं, पइदिउ तेण सेणियनरेंदो। वुत्तो पंच दिणाई, ताय ! महं देहि रजति ॥७१५७॥ वाहरिउ सयलजणं, अभओ रजे पइडिओ रण्णा । बाहइ सिरं ति सयमऽवि, वुत्थो अंतेउरस्संऽतो ॥७१५८॥ अभएण वि उस्सुको, अकरो लोगो को समत्थो वि । घोसाविया अमारी, नियरज्जे वट्टमाणम्मि ॥७१५९॥ पत्ते य पंचमदिणे, रयणीए विहियवेसपरियत्तो । सामंतमंतिगेहेसु, सो गतो सोगविहुरो ब्व ॥७१६०॥ वुत्तो सामंताऽऽईहि', नाह ! कि एवमाऽऽगमणकज । भणियमऽभएण राया. अइविहुरो सीसवियणाए ॥७१६१॥ विज्जेहि य कालेजय-मोसहमाऽऽइट्टमुत्तमनराण । नियगस्स तस्स तुब्भे, ता सिग्घ जवतिगं देह ॥७१६२।। खुदो एसो ति विचितिऊण, तेहि पि अप्परकवट्ठा । रयणीए दिनाओ, अट्ठारस कणयकोडीओ ॥७१६३।। जाए पभायसमए, पुनो अवहि त्ति रञ्जमुवणीयं । अभएणं नियपिउणो, अह सो त कणयगुरुरासि ॥७१६४॥ दळूण आउलमणो, विचितए निद्वणो धुवमऽणेण । लोगो को कहऽन्नह, एत्तियमेत्तऽत्थसंपत्ती ॥७१६५।। अह नयरवासिलोय-प्पवायमुवलंभि नरि देण । गूढनरा तियचच्चर-चउप्पहाऽऽईसु आइट्ठा ॥७१६६॥ आचंदसूरियं रज-लच्छिमऽणुहवउ निग्गयपयावो । सुचिरं अभयकुमारो, मणहारी अमयमुत्ति व्व ॥७१६१॥ इय पडगेहं चिय जण-मुहाउ सोउं पुरम्मि जसवायं । गूढनरा नरवहणो. जहट्ठियं सव्वमऽकहिंसु ॥१६॥ ॥५५१॥ NII Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला |विषयद्वारस्वरूपम् । 1५५२॥ ताहे विम्हइयमणेण, राइणा पुच्छिओभयकुमारो। कत्तो एत्तियमेत्ता, धणरिद्धी पुत्त ! पत्त ति ॥७१६९।। तेणावि मंसजवतिग-मग्गणपमुहो उ सव्ववुत्तंतो। सिट्ठो जहडिओ सेणि-यस्स विम्हइयहिययस्स ॥७१७०॥ अच्चतमहग्धत्तं, सुदुल्लहत्तं च तयऽणु मंसस्स । रना निव्वभिचारं, पडिवन सेसएहि ति (पि) ॥७१७१।। इय सोऊणं सम्मं, मंसस्साऽऽसेवणं पुरा वि कयं । आराहणाकयमणो, मुणिवर ! मा संभरेज तुम ॥७१७२।। एवं पसंगपाविय-मंसाऽऽइसरूवकहणसंबद्धं । भणिऊण मजदारं, विसयद्दारं पवकूखामि ॥७१७३॥ पुव्वं अणंतरं चिय, जे दोसा मजगोयरा भणिया। पाएणं विसएसु वि, ते चेव भवंति सविसेसा ॥७१७४॥ जम्हा उ विसेसेणं, सीयंति इमेसु कयमणा मणुया। एएण कारणेणं, विसयत्ति निरुत्तमेएसिं ॥७१७५॥ एए उ महासल्ल', इमे महासत्तुणो परे लोए । एए उ महावाही, एए उ परमदारिदं ॥७१७६॥ सल्लं' हिययनिहितं, न सुहेल्लि देइ देहिणो उ जहा । अंतो विचिंतिया तह, विसया वि दुहाऽऽवहा चेव ॥७१७७।। जह नाम महासत्तू, दावेइ कयत्थणाओ विविहाओ। एमेव य विसया वि हु, अहवा एए परभवे वि॥७१७८|| जह नाम महावाही विहुरत्तं कुणइ इहभवम्मि तहा । विसया वि नवरमेए, भवंतरेसु वि अणंतगुणं ॥७१७९॥ ठाणं पराभवाणं, सव्वाण जहेह परमदारिदं । विसया वि किर तह च्चिय, पराभवाणं परं ठाणं ॥७१८०॥ पत्ताई पावेंति, पाविस्संति य बहूणि बहवो वि । परिभवपयाई पुरिसा, ते जे विसयाऽमिसपसत्ता ॥७१८१॥ मन्नइ तणं पिव जगं, संदेहपए वि पविसइ विसइ । मरणस्स वि देइ उरं, अपत्थणिज पि पत्थेइ ॥७१८२।। ॥५५२॥ Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विषयाणाम अशुभत्व दर्शनम् । ॥५५३॥ [लघति समुदं भीसणं पि, साहेति घोरवेयालं। कि बहुणा विसयकए, पविसंति जमाऽऽणणे वि नरा ॥७१८३।। गरुयं पि हु परिवजिय, कज विसयाऽऽउरो मुहुत्तेण । तं कुणइ जेण हासो, जावजीवं जए होइ ॥७१८४॥ ववसइ पिउणो वि वह, बंधुं सत्तुं व मनइ मूढो । होइ अणिबद्धकजो, विसयग्गहपरिगओ पुरिसो ॥७१८५॥ विसया अणत्थपंथो, विसया माहप्पलुंपगा पावा। विसया लहुत्तपयवी, अकंडविडरकरा विसया ॥७१८६।। । बिसया अवमाणपयं, विसया मालिनकारणमऽवंझं । विसया दुहेक्कहेऊ, इहपरभवबाहगा विसया ॥७१८७॥ (खलइ मणो गलइ मई, परिहायइ पोरिस पि पुरिसस्स । विसयाऽऽसत्तस्स गुरू-वइट्ठमिटुं पि वीसरइ ॥७१८८॥ सा जाई तं च कुलं, सा कित्ती भुवणभूसणपयंडा । जइ ता विसयपसत्ती, ता फुसिया वामपाएणं ॥७१८९॥ जिणवयणदकूखचकूखू वि, पेकूखए पेकखणिजभावे ता। जाबऽजवि विसयपसत्ति-लकखणा नीलिमा न भवे ॥७१९०॥ (धम्माऽभिप्पायपई-चओ मणोमंदिरम्मि ता फुरइ । जावजवि विसयपसत्ति-लकखणा नेइ वाओली ॥७१९१॥ सव्वन्नुवयणपोओ, ता भवजलहीउ तारणसमत्थो । विसयप्पसंगपवणो, जावञ्जवि नाऽवकूलेइ ॥७१९२॥ विमलं विवेयरयणं, तावजवि दिप्पए पयासइ वा । विसयप्पसंगपंसू , जावजवि नाऽवगुंडेइ ॥७१९३॥ विमलं पि जीवसंखें, पइट्ठियं सहइ ताव सीलजलं । विसयामिनिविसेसाऽसुइ-संगा कलुसिञ्जई न जाव ॥७१९४॥ धम्म काउमऽसत्ता, विसयपसत्ता निहीणतमसत्ता । १अत्ताणं अत्ताणं, न मुणंति हियं च न कुणंति ॥७१९५॥ १ अत्राणम् आत्मानम् । ॥५५३॥ सं.रं. ४७ Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला विषयासकूतस्य आत्मनः उपमाः । ॥५५४॥ विसया विऊण 'विसया, दूरध्वगनियजिणाऽऽगमंऽकुसया। तणुरुहिरहरणमसया, भवंति दावियअणिट्ठसया ॥७१९६।। ।। सुचिरं पि तवो तवियं, चिन्नं चरणं सुयं च बहु पढियं । जइ ता विसएसु मई, ता तं ही! निष्फलं सव्वं ॥७१९७॥ सन्माणमणिमहग्ध', फुरंतचारित्तरयणचि चइयं । ओ! विसयचंडचरडा, लुटंति जीवभंडारं ॥७१९८॥ /सा तुंगिमा स तेओ, तं विन्नाणं गुणा वि ते चेव । सव्वं खणेण नटुं, घिरत्थु विसयाऽऽमिलासस्स ॥७१९९।। हद्धी! अलद्धपुव्वं, जिणवयणरसायणं पि घोट्टेउ। विसयमहाहालाहल-हल्लोहलिएहि उग्गिलियं ॥७२००॥ सुहचरिए २अप्पाणं, पावा पावाऽऽसवेसु सप्पाणं । अप्पाणं अप्पाणं, विसयाण कए कयत्थिति ॥७२०१॥ चिट्ठइ दिह्रिविसगोयरम्मि, वग्गइ य तिकूरखरखग्गऽग्गे । असिपंजरम्मि कीलइ, सोयइ सत्तीए अग्गम्मि ॥७२०२।। बंधइ पडम्मि अग्गिं, मूढो नियमत्थएण हणइ गिरि। आलिंगइ सुहुयहुया-सणं च विसमऽसइ जीयऽत्थी ॥७२०३॥ छुहियं सीहं कुवियं च, पन्नगं सुबहुमच्छियं च महं। आहणइ सो अणजो, जो विसएसुं कुणइ गिद्धिं ॥७२०४॥ अहवा विसं मुहे च्चिय, खंधे चिय सुनिसिओ असी तस्स । गत्ता मुहपुरओ चिय, उच्छंगे चिय कसिणसप्पो ॥७२०५।। पासडिओ च्चिय जमो, हियए च्चिय तस्स जलइ पलयऽग्गी । मूलनिलीणो य कली, विसएसु जस्स किर गिद्धी ॥७२०६॥ अहवा नियवत्थंऽचल-गंठीबद्धं खु धरह सो मरणं । सोयइ य निस्सहंऽगो, चलंतकुड्डयलपासाए ॥७२०७।। उवविसइ स मूलाए, पविसइ य जलंतजउहरस्संऽतो। कुंतऽग्गम्मि य नच्चइ, करेइ विसएसु जो गिद्धिं ॥७२०८॥ १ विषदाः । २ अप्राणम् = बलरहितम् । ॥५५४॥ Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | विषयाणां दारुणत्वम् । ॥५५५॥ । अहवा दिट्ठिविसाऽई, होति विणासाय तब्भवे चेव । एए पुण हयविसया, अणंतभवदारुणविवागा ॥७२०९॥ अहवा ते सव्वे मंत-तंतदेवाऽऽइथंभिया संता। न भवंति तब्भवे वि हु, भयाय विसया उण दुरंता ॥७२१०॥ विसए सेविति जडा, अरईदुक्खस्स पसमणनिमित्तं । तं पुण तेहिं दढयरं, उच्छलइ घएण जलणो व्व ॥७२११॥ सूरा वि विसयगिद्धा, मुहजोया हो ति महिलियाणंपि । जे पुण ताण विरत्ता, ते देवाणं पि पणतिपयं ।।७२१२॥ मोहमहागहगहितो, सहितो अरईए धम्मरइरहिओ। विसयवसो वावारइ, मणवइकाए अविसए वि ॥७२१३।। विसयरणाऽवणिविणिवेसिया य, दुव्वारकरणकरडिघडा । मणवइतणूहि विलसइ, पेक्खियपडिवखरूवाऽई ॥७२१४॥ अण्णं च विसयवासंग-वजिएणाऽवि निययबुद्धीए । पुरिसेण धरतेणं, तहाविहं निम्मलविवेयं ॥७२१५॥ सब्भावो वीसंभो, नेहो रइवइयरो य जुवइजणे । कीरंतो अचिरेणं, तवसीलवयाई फेडेजा ॥७२१६॥ जह जह कीरइ संगो, तह तह पसरो खणे खणे होइ । थेवो वि होइ बहुओ, न य लहइ धिई निरंभतो॥७२१७॥ एवं च सो अणजो, ववगयलजो समीहियअकजो। तं चेव कुणइ सजओ, मुकंगीकयसुकयकजो ॥७२१८॥ भीओभीयाए समं, समंतओ विहियनिहुयरइकिरिओ । अहह ! तहावि स विसई, जइ होज सुही दुही कोणु ?॥७२१९॥ किचदुलहं चरित्तरयणं, खंडिउमेकसि कहि चि विसयवसो। पावइ दुगुंछियत्तं, जावजीवं पि सयलजणे ॥७२२०॥ आवायमेत्तसुहया वि, किपि बहुभाविभवनिमित्तत्ता । विसया सप्पुरिसाणं, सेविजंता वि दुहजणया ॥७२२१॥ ॥५५५॥ Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला विषयसुखअप्राप्ती संसारभ्रमणे कण्डरीकदृष्टान्तः । ॥५५६॥ | हा! धी! विलीणबीभच्छ-कुच्छणिजम्मि रमइ अंगम्मि। किमियो व्व एस जीवो, दुहं पि सोकखं ति मनंतो॥७२२२॥ ता ताण कए दुहसय-निबंधणं भयइ बहुविहं जीवो। आरंभमहपरिग्गह-मओ उ.बंध पि पावाणं ॥७२२३॥ ता नरयवेयणाओ, तिरियगतीओ य पाउणइ बहुसो । इय जरियजंतुणो मजि-याऽऽइपाणोवमा विसया ॥७२२४॥ जइ होज गुणो विसयाण, कोई ता न हु जिणि दचक्किबला। दुरुज्झियविसयसुहा, धम्माऽऽरामे तह रमंता ॥७२२५॥ ता भो देवाणुपिया!, पयओ परिभाविऊण तुममेवं । चयसु १मियं विसयसुह, अपरिमियं भयसु पसमसुहं ॥७२२६॥ जेणमकिलेससाहण-मलजणीयं विवागसुदरयं । पसमसुहमिमाहितो-ऽणताणंतेहिं संगुणियं ॥७२२७॥ ता सुकयत्था एत्थेव, गाढपडिबद्धमाणसा धीरा । धन्ना ते चिय परमत्थ-साहगा साहुणो निच ॥७२२८॥ अणवस्य-मरण-रणरणय-भीसणं पेच्छिऊण संसारं । चत्तं विसं व विसमं, विसयसुहं जेहिं दूरेण ॥७२२९॥ विसयाऽऽसासंदाणिय-चित्ता य अपत्तविसयसोक्खा वि। हिंडति कंडरीउ व्व, नियमओ घोरसंसारे ॥७२३०॥ तहाहिपुंडरीगिणीपुरीए, पयंडभुयदंडखडियविपकूरखो। आसी पुंडरीयनिवो, जिणि दधम्मक्कपडिबद्धो ॥७२३१॥ सो य महप्पा तडिदंड-भंगुरं जाणिऊण रजसिरिं। खरपवणाऽऽहयदीवय-सिहं व जीयं पि परिलोलं ॥७२३२॥ किपागफलं व विराम-दिनदुकूख च विसयसोकख पि। लकिखत्ता सविसेस, सुगुरुसमीवाउ पडिबुद्धो ॥७२३३॥ १ भितम् = अल्पम् । Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कण्डरीकस्य प्रव्रज्याराज्याय पुनरागमनं च। RAAN ॥५५७॥ पव्वज काउमणो, कणिदुनियभायरं दढप्पणयं । कंडरीयनामधेयं, वाहरि भणिउमाऽजत्तो ॥७२३४॥ GI हे भाय ! रअलच्छिं, उवभुंजसु संपयं तुम एत्थ । भववासाउ विरत्तो, अहमिन्हिं पव्वइस्सामि ॥७२३५॥ कंडरीएणं भणियं, दुग्गइमूलं ति जइ तुमं रजं। मोत्तूणं पव्वज', वंछसि घेत्तुं महाभाग! ॥७२३६॥ ता कि मज्झ वि रज्जेण, सव्वहा हं गुरुस्स पामूले । इन्हिं चिय निस्संगो, जिणि ददिकूख गहिस्सामि ॥७२३७॥ अह नरवइणा सुबहु-प्पयारहेऊहिं वारियो वि दढं । अच'ततरलयाए, सूरिसमीवे स निकुखतो ॥७२३८॥ गुरुकुलवासोवगओ य, विहरमाणो पुरागराऽईसु । अणुचियआहारवसा, संजायसरीरगेलो ॥७२३९॥ चिरकालाओ पुंडरि-गिणीए नयरीए आगओ संतो। उवयरिओ वेजोसह-विहीए पुंडरियनरवइणा ॥७२४०॥ जाओ पगुणसरीरो, रसगिरीए तहावि अनत्थ । विहरिउमऽणुच्छहतो, रमा उच्छाहिओ एवं ॥७२४१॥ धन्नो तुम महायस!, निस्संगो जो न दबमाऽईसु । थेवं पि हु पडिबंधं, करेसि तवसुसियदेहो वि ॥७२४२।। तुममेव अम्ह कुलनह-यलम्मि संपुग्नपुनिमाचंदो। सच्चरियपहापसरेण, जस्स धवलिजए भुवणं ॥७२४३॥ अप्पडिबद्धविहारो, तुमए चियष्णुडिओ महाभाग ! । जो मज्झष्णुवित्तीए वि, ठासि नो एत्थ ठाणम्मि ॥७२४४॥ इय उच्छाहगवयणेहि, राइणा तह कह पि पनविओ। जह सीयविहारी विहु, कडरिओ विहरिओ बहिया ॥७२४५॥ संजमपडिभग्गमणो, भूसयाऽसारभोयणाईहिं। सीलमहाभरपडिवहण-भंगुरो चत्तमाओ ॥७२४६॥ का विसयामिसंगगरुओ, गुरुकुलवासाउ सो विनिकखमि। रजोवभुंजणट्ठा, समागओ पुण सनयरीए ॥७२४७॥ ॥५५७॥ Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५५८॥ ॥७२४८ ॥ ॥७२४९ ॥ ।।७२५० ।। ॥७२५१ ॥ ।।७२५२ ।। तत्तो निवउज्जाणे, तरुसालोलइयधम्मउवगरणो । हरियाऽऽउलधरणियलम्मि, संनिसन्नो य निल्लजो तं च तद्दट्ठियमाऽऽयन्निऊण, राया समागओ नमिउ । संजमथिरकरणट्ठा, एवं भणिउ समारो तुममेको चिय धन्नो, कयपुन्नो लद्धजीवियफलो य । पालेसि निरइयारं, जो पव्वज' जिणुद्दिनं दोग्गइनिबंधणेणं, रज्जेणं निबिडबंधणेणं व । बद्धो हं पुण न लभामि, धम्मक किमऽवि का उ एवं बुत्तो वि हु रुकूख-चक्खुकूखेवो न जाव सो किपि । जंपेइ ताव रन्ना, वेरग्गं उव्वहंतेणं पुणरवि भणिओ हे मूढ !, पुव्वकाले वि वारिओ बाढं । पव्वज्जापडिवत्ति, तुमं कुणतो मए तइया ॥ ७२५३॥ दितोय रञ्जमिन्हिं च, तस्स दाणे वि कि' सुहं तुज्झ । उज्झियनिययपइष्णस्स, तिणलवाओ वि लहुयस्स ॥ ७२५४॥ एवं भणिऊण नराऽहिवेण, रज' पणामियं तस्स । काऊण सयं लोयं, गहिओ सव्वो वि तव्वेसो ॥७२५५ ॥ तो सयमऽवि पडिवजिय, पव्वज अइगओ गुरुसमीवे । तत्थ पुण गहियदिकूखो, छट्टकूखमणस्स परिणए । ७२५६॥ अणुचियआहारवसा, बाढं संजायपोट्टसूलो य । मरिऊणं उववन्नो, देवो सव्वट्टसिद्धिम्मि ।।७२५७।। ।।७२५८।। ।।७२५९।। इयरो य मंतिसामंत - दंडनाहाऽऽइसयललोगेण । हीलिज तो पव्वञ्ज - चायकारि ति पावो ति अच्चतविसयगिद्धीए, पउररसपाणभोयणाऽऽसत्तो । रुद्दज्झाणोवगओ, विसूइयादोस निहयाऽऽऊ मरिऊणं नेरइओ, उप्पन्नो सत्तमा पुढवीए । एवमपाविय विसया, विसइणो दुग्गइमुवेन्ति ता सुंदर ! दरिसियदोस - दूसिए निरसिऊण हयविसए । आराहणाकयमणो, मणोऽणवञ्ज चिय धरे ॥७२६० ॥ ॥७२६१॥ पुण्डरीकस्य संयमेन सर्वार्थसिद्धौ गमनं कण्डरीकस्य विषय-गृद्ध्या नरकप्राप्तिः च । ।।५५८।। Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कषायद्वारस्वरूपम् । ॥५५९।। एवं विसयदारं, निदंसियं संपयं च लेसेणं । तइयं कसायदारं, कमपत्तं चिय परूवेमि ॥७२६२॥ जइ वि कसाया हेट्ठा, उवइट्ठा भूरिभणिइनिवहेण । दुज्जेय त्ति तहावि हु, पुणो वि भण्णंति लेसेण ॥७२६३॥ एए दुट्ठकसाया, विडंबणाकारिणो जह पिसाया। पच्छा विहियविसाया. असुहविहाणेक्कववसाया ॥७२६४॥ जणियदुरऽज्झवसाया, अणिट्ठदाणेण दावियपसाया। संरुद्धसिद्धिसाया, परलोगे विहियविरसाऽऽया ॥७२६५।। आणे ति परं वसण, गाले ति य संपयं सुविउलं पि। कजच हारवें ति, सेविजन्ता इह कसाया ॥७२६६॥ धम्मस्स सुयस्स जसस्स, अहवा सव्वस्स गुणकलावस्स । अव्वो! कसायकरणा, पुरिसेण जलंजली दिण्णो ॥७२६७।। सव्वजणगरहियत्तं, कसायकरणेण एत्थ लोगम्मि । परलोए संसारो, जायइ जरमरणदुत्तारो ॥७२६८॥ अह पुनपावखेलय-चउगइसंसारवाहियालीए । गिरिउ व्व भमइ जीवो, कसायचोयाण हम्मंतो ॥७२६९।। सव्वाऽवत्थासु पि हि अ-णिडियाऽणिटुकारिणो चेव । जीवाण हयकसाया, पुव्वमुणीहि वि जओ भणियं ॥७२७०।। । कडुयकसायतरूणं, पुषं च फलं च दो वि विरसाई । पुप्फेण झाइ कुविओ, फलेण पावं समायरइ ॥७२७१॥ जकिर मणुयाण सुह, जं च सुहं सव्वसुरवराण पि। तत्तोऽणतगुणं तं, कसायजइणो जिणा बेति। ॥७२७२।। पीडाकर पि लोए, खलाउ अक्कोसहणणमाऽऽइयं । चंदणरसं व मण्णइ, सुतवस्सिजणो अओ चेव ॥७२७३।। अकोसहणणमारण-धम्मभंसाण बालसुलभाणं । लाभ मन्नइ धीरो, जहुत्तराणं अभावम्मि ॥७२७४|| अहह ! बलिया कसाया, विजिया विजिया समुच्छलंति पुणो। तग्विजयकयमणाण वि, मुणीण समए विजं भणियं ।।७२७५।। ।।५५९॥ Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला जिनवचनरसायनेन काषायान् जयेत् । ॥५६॥ उवसामं पुवणीया, गुणमहया जिणचरित्तसरिस पि। पडिवायंति कसाया, कि पुण सेसे सरागत्थे ॥७२७६॥ जीवो कसायकलुसो, चउगइसंसारसायरे घोरे । मिनं व जाणवतं, पूरिजइ पावसलिलेण ॥७२७७॥ किच| कोहो माणो माया, लोभो रागो य दोसमोहो य । कंदप्पो दप्पो मच्छ-य एए महारिउणो। ॥७२७८|| एए हि जीवसव्वस्स-हारिणो कारिणो अणस्थाणं । सम्मं विषेयपडिव्ह-विरयणा कुणसु निप्पसरे ॥७२७९॥ दुम्महणकसायपयंड-सत्तुणा पीडियं जयं सव्वं । ता सो धन्नो जो तं, हतूण समं समल्लियइ ।।७२८०॥ कामत्थरइपरद्धा, मुज्झन्ति जमेत्थ धीरपुरिसा वि । तं मन्ने हं नूणं वियमियं हयकसायाणं ॥७२८१॥ ता तह कहविहु किच', जह न कसाया उइंति उइया वा। अंतो चेव सुरंगाधूली-निचउ व्व निसमिति ॥७२८२।। जई जलइ जलउ लोए, कुसत्थपवणाऽऽहओ कसायऽग्गी। तमजुतं जं जिणवयण-सलिलसित्तो वि पन्जलइ ॥७२८३।। उक्कडकसायरोग-प्पकोबओ जायनिविडपीडस्स । पसमाऽऽरोग्गं जायइ, जिणवयणरसायणाहितो ॥७२८४॥ अइभीमकसायविसप्पि-दप्पसप्पेहि परिगयंऽगाणं । तणुसत्ताणं ताणं, जिणवयणमहंतमंताओ ॥७२८५॥ किंचजइ ताव कसाय श्चिय, विणिजिया दुजया महारिउणो। ता निजियं तुमे खलु, सध्यं जेयव्यचकं पि ॥७२८६।। हंतुं कसायतेणे, मोहमहावग्धपेल्ल काउं। नाणाऽऽइमग्गलग्गो, लंघसु भीमं भवाऽरणं ॥७२८७॥ ॥५६०॥ Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५६१।। ।।७२८८ ।। ।।७२८९ ॥ एवं कसायदारं, परूवियं संपयं कमप्पत्तं । अहठियदोसाऽणुगयं, निद्दादारं निदंसेमि अदिस्समाणरूवो, निद्दाराहू जयम्मि कोई इमो । जो जीवससिरवीणं, करेइ गहणं निराऽऽलोयं सा खयमुवेउ निद्दा, जीवन्तो च्चिय मओ व्व जीए नरो । मत्तो व्व मुच्छिओ इव, पणट्ठसत्तो लहु होइ जह पयइकुसलसयलि'- दियगामो वि हु नरो विसं पाउ । लहु उवहयतस्सत्ती, जायइ तह निद्दवसगो वि ॥ ७२९१॥ किच ।।७२९० ॥ निउणनिमीलियनयणं, पुणरुत्तविमुकघोरघुरुडुकं । विहडियउट्ठउडुग्धाड - दंतविगरालमुहकुहरं अस्संठवियनिवसणं, इओ तओ खित्तअगुवंगं च । गयलायन्नमसन्नं, नियसु पसुतं मतं व तहा— | निद्दावसेण पुरिसो असमंजससंभवंततणुचेट्ठो । सुहुमे य बायरे वि हु, उवमदह पाणिणोऽणेगे ) निद्दा उअमविग्घो, निद्दा विसघारियत्तमिव परमं । निद्दा असिट्ठचेट्ठा, निद्दा भयसंभवो परमो | निद्दा नाणाऽभावो, निद्दा निस्सेसगुणगणं तरणं । निद्दा विवेयससिणो, बहलमहा मेहपडलसमा | इहलोयपारलोइय - ववसायाणं निरंभणी निदा । सव्वाऽवायाण परं निबंधणं निच्छियं निद्दा तेणेव अगलदत्तो, निहाचागेण जीवियं पत्तो । इयरनरा पुण निद्दा - पमायओ पाविया निहणं तथाहि— ।७२९२।। ।।७२९३ ।। ।।७२९४ ॥ ।।७२९५ ।। ॥७२९६॥ ।।७२९७॥ ।।७२९८ ।। प्रमादद्वारस्वरूपे निद्रास्वरूपम् । ॥५६१॥ Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कौशाम्ब्यां पठनाय |अगडदत्तस्य गमनं तस्करस्य उपद्रवः च । ॥५६२॥ उज्जेणीए जियसत्तु-राइणो सम्मओ अमोहरहो । नामेण आसि रहिओ, जसोवई पणइणी तस्स ॥७२९९॥ पुत्तो य अगलदत्तो, तम्मि य बाले मओ अमोहरहो । तं जीवणं च दिन, रमा अन्नस्स रहियस्स ॥७३००॥ अह तं जसोमई पेच्छि-ऊण विलसंतमऽत्तणो य सुयं । अकलाकुसलं बाढं, सोगेण अभिक्खणं रुयइ ॥७३०१॥ पुट्ठा पुत्तण सा, अम्मो! तं कीस रूयसि निश्च। निबंधे १सिटुं तीए, कारणं तेण तो वुत्तं ॥७३०२॥ अम्मो! किमाथि इह कोवि, सो ममं जो कलाउ सिकरखवइ । तीए वुत्तं पुत्तय! नत्थि इहं किंतु पिउमित्तो ॥७३०३॥ कोसंबीए पुरीए, दढप्पहारित्ति अस्थि तो सिग्ध। सो तत्थ गओ तस्संऽ-तियम्मि तेणावि पुत्तो व्व ॥७३०४॥ रईसत्थाऽऽइकलासु, परमं कोसल्लयं समुवणीओ। नीओ य रायपासे, नियविजादसणकएण ॥७३०५।। दंसियमसेसमीसत्थ-पमुहकोसल्लमऽगलदत्तेण । तुट्ठा सव्वो लोगो, नवरि न एको महीनाहो ॥७३०६॥ तह वि य तेणं वुत्तो, भण कि ते जीवणं दवावेमि । दुरोणामियसीसेणं, भणियमऽह अगलदत्तेण ॥७३०७॥ साहकारं जइ मे, न देसि ता कि परेण दाणेण । एत्थंतरम्मि राया, विनत्तो नगरिलोएणं ॥७३०८॥ देव ! समग्गा नयरी, लुटिजइ तकरण केणाऽवि । गूढपयारेणं तस्स, वारणं कुणउ ता देवो ॥७३०९।। तो वुत्तो नरवडणा, नयराऽऽरकूखो जहा तुमं भद! । सत्तदिवसाण अब्भं-तरम्मि चोरं लहेसु ति ॥७३१०॥ अह जा नयराऽऽरकूखो, सुरुक्खचकूख न किपि जंपेइ । ता अबसरो त्ति कलिऊण, जंपियं अगलदत्तेण ॥७३११॥ १ जहडियं पाठा । २ इण्वस्त्रादिकलासु । ॥५६२॥ Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अगडदत्तस्य परिव्राजकवेषण | तस्करेण सह | मिलनम् । ॥५६३॥ देव! पसीयह वियरह, आएसमिमं महं जहा तुम्ह । उवणेमि तक्करं सत्त-रत्तमज्झम्मि कत्तो वि ॥७३१२॥ दिन्नो रन्नाऽऽएसो, तत्तो सो राउलाओ नीहरिओ। चितेइ विविहणेवत्थ-धारिणो लिगिवेसा य ॥७३१३॥ सुन्नसभाऽऽसमदेउल-पमोक्खठाणेसु तक्करा पायं । निवसति चारपुरिसेहि, ताणि ता पेहयामि अहं ॥७३१४॥ एवं विचितिऊणं, सव्वट्ठाणाणि मग्गिओ सम्मं । नीहरिओ नयरीओ, पत्तो एगम्मि उजाणे ॥७३१५॥ अह सहयारतरुतले, निवसियमलिणंऽसुओ समाऽऽसीणो। चोरग्गहणोवायं, चिततो अच्छए जाव ॥७३१६॥ ता आगओ कुओ वि हु, तत्थ परिवायगो रुणुझुणतो। भंजिय तरुसाहं विर-इयाऽऽसणे सन्निसन्नो य ॥७३१७॥ दठ्ठण तं च उब्बद्ध-पिंडियं तालदीहयरजंघ। कूरच्छमेस चोरो त्ति, चितियं अगलदत्तेण ॥७३१८॥ एवं विचिंतयंता, तेण परिव्वायगेण सो भणिओ। आओ सि वच्छ ! कत्तो, हिंडसि केण व निमित्तणं ॥७३१९॥ तेणं भणियं भयवं !, उज्जेणीओ पहीणविभवो हैं । एवं भमामि नेवत्थि, कोई मे जीवणोवाओ ॥७३२०॥ मुणिणा वुत्तं पुत्तय !, जइ एवं देमि ता अहं दव्वं । संलत्तमऽगलदत्तेण, सामि ! दढमणुगिहीओ हं ॥७३२१॥ एत्थंऽतरम्मि अथवण-मुवगयं चंडभाणुणो बिम्बं । तदऽकजकरणवंछ ब्व, पसरिया सव्वओ संझा ॥७३२२।। तीए य अइगयाए, समुच्छलंतेसु तिमिरनियरेसु । आयइिढऊण खग्गं, तिदंडमज्झाउ निसियऽग्गं ॥७३२३॥ आवद्धपरियरो सो, समग चिय झत्ति अगलदत्तेण । नगरीए गओ खत्तं च, पाडियं धणवइगिहम्मि ॥७३२४॥ आयढियाउ तत्तो, पेडाउ भूरिभडभरियाउ । मोत्तूण अगलदत्तं, तहिं च सुरभवणसुत्तनरा ॥७३२५।। । ॥५६३॥ Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अगडदत्तस्य स्तेनमारणम् भूमिगृहे प्राप्तिः च । ॥५६४॥ उद्वविऊणं उवलोमिच, परिवायगेण आणीया। गिन्हावियाओ ताओ, तत्तो तेहि सह पुरीओ ॥७३२६।। सिग्ध चिय निकूखंतो, पत्तो एगम्मि जिन्नउजाणे । भणिया य तेण पुरिसा, सप्पणयं अगलदत्तो य॥७३२७।। रे पुत्ता ! सुयह खणं, इहेव जा सव्वरी गलइ किपि । पडिवन्नं सव्वेहि, सुत्ता य सुनिब्भरं सव्वे ॥७३२८॥ नवरं संकियचित्तो, निदाकवडेण ठाउँ खणमेकं । तरुगहणम्मि निलुक्को, नीहरिऊणं अगलदत्तो ॥७३२९॥ निद्दावसगा य परे, पुरिसा गाउँ तिदंडिणा निहया। सत्थरए हणणत्थं, निरिक्खिओ अगलदत्तो वि ॥७३३०॥ तं च अपेच्छंतो सो, वणगहणे पेहि समाऽऽरद्धो। अभिमुहमि तो य हओ, खग्गेणं अगलदत्तेणं ॥७३३१॥ अह गाढघायवियणा- घुम्मिरदेहेण तेण संलत्तं । विगयप्पायं हे वच्छ !, जीवियव्वं मह इयाणि ॥७३३२॥ ता गिन्हसु मम खग्गं, वच्चसु य मसाणपच्छिमविभागे। तहियं च चंडियाऽऽययण-मित्तिपासम्मि ठाऊणं ॥७३३३।। सदं करेज जेणं, तभूमिहराउ नीइ मम भइणी । दंसेजसु तीए असि, जेणं सा भवइ तुह भजा ॥७३३४॥ दंसइ य गेहसारं, एवं वुत्तम्मि अगलदत्तेण। तह चेव कयं ता जाव, भूमिभवणम्मि वि पइट्ठो ॥७३३५॥ दिट्ठा य तत्थ पायाल-कन्नगा विव मणोहरसरीरा। एगा जुबई पुट्ठो, तीए कतो तुमं सि त्ति ॥७३३६।। आयडिढऊण खग्गं, निदंसियं तीए अगलदत्तेण । मुणियं च णाए नियभाउ-मरणमऽह रंभिउ सोगं ।।७३३७।। संभमभरियऽच्छीए, सुहय ! तुहं सागयं ति भणिरीए । उवणीयमाऽऽसणं से, आसीणो सो य साऽऽसंको॥७३३८॥ तीए य पुबविरइय-गरुयसिलाजंतसंगया सेजा। दिव्योवहाणकलिया, पगुणा सव्वाऽऽयरेण कया ॥७३३९॥ ॥५६४॥ Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५६५॥ | चौरभगिन्या कृते शिलापातने निद्रात्यागेन अगडदत्तस्य रक्षणम् । भणिो य अगलदत्तो, वीसमसु खगं इहं महाभाग ! । वीसंता सो य तह, नवरं एवं विचितेइ ॥७३४०॥ नूणं न सुंदरमिहाऽ-वत्थाणं मा भवेज कूडमिमं । ता निदं अकुणंतो, ठामि इमा वच्चए जाव ॥७३४१॥ अह ठाऊण खणं सा, जंतनिवाडणकरण नीहरिया । इयरो वि पएसन्तर-मल्लीणो उज्झिांसेज ॥७३४२।। तीए य कीलियं फे-डिऊण सा पाडिया सिला सहसा । भग्गा य तीए सेजा, सव्वत्तो निवडमाणीए॥७३४३।। तो परमहरिसपसरिय-वियसियहिययाए तीए सलत्तं । हा ! सुटु हओ दुवो, मह भाउविणासकारि ति॥७३४४।। तो धाविऊण धरिया, केसकलावम्मि अगलदत्तेण । हा! हा ! दासीधीए !, को मं हणइ त्ति भणिरेण ।।७३४५॥ पाएसु निवडिऊण य, संलत्तं तीए रकूख रक्ख त्ति । चत्ता तत्तो नीया य, राइणो पायमूलम्मि ॥७३४६।। सयलो से वुत्तता, सिट्ठो तुडेण तो महीवइणा। दिन्ना महई भुत्ती, लोगेण य पूइओ बाढं ॥७३४७॥ सव्वत्थ जायकित्ती, गओ य कालक्कमेण नियनगरि। दिन्ना पिउणा भुत्ती, रना सक्कारिऊणं से ॥७३४८॥ निद्दाचागाऽचागे, एवं संपेहिऊण गुणदोसे । इहपरभवसुहकामी, को बहुमन्नेज निदं ति ॥७३४९॥ किच| नरवइसेवापमुहे, ववसाए बहुविहे वि इहभविए । सज्झायज्झाणाऽऽई, परभविए वि हु हणइ निदा ॥७३५०॥ ॥ रिउणो लहंति छिड', डसंति सप्पा पसुत्तमह कहवि । अग्गीए होइ गम्मो, सुविरो त्ति हसंति मित्ताऽई ॥७३५१।। दोसकरोवरिसंठिय-जियमुत्ताई मुहेऽहवा पडइ । अह खुद्ददेवया वा, छलइ पसुत्तं पमत्तं ति ॥७३५२॥ S सं.रं. ४८ ॥५६५॥ Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५६६॥ तं दकखत्तं सो बुद्धि- पयरिसो तं च किर सुविन्नाणं । पारसस्स अन्तरिअर, एकपए चेव निद्दाए ॥ ७३५३ ॥ अन्नं च निधातमस्स सरिसो, सव्वाssवारी परं तमो णत्थि । ता निजिणेञ्ज सम्मं, निदं झाणस्स विग्घकरिं ॥ ७३५४ || जओ जागरिया धम्मीणं, आहम्मीणं तु सुत्तया सेया । वच्छाऽहिवभगिणीए, अकहिंसु जिणो जयंतीए / ॥ ७३५५॥ / सुयइ सुयंतस्स सुर्य, संकियखलियं भवे पमत्तस्स । जागरमाणस्स सुयं, थिरपरिचियमऽप्पमत्तस्स ।।७३५६ ॥ सुयइ य अयगरभूओ, सुयं च से नासए अमयभूयं । होही ! गोणब्भूओ, नट्टम्मि सुए अमयभूए ॥ ७३५७॥ ता भो देवाऽणुपिया !, जिणिउ' निद्दापमायपरचकं । अप्पडिहयप्पवोहो, विहरसु थिरपरिचियसुयत्थो || ७३५८ ॥ एवं चउत्थमुवइट्ठ- मेत्थ निद्दाऽभिहाणपडिदारं । एत्तो विगहादारं, पंचमगं पि हु पचे ।।७३५९ ।। विवि विरुवा वा अहवा संजमविवाहगतेण । संभवइ जा विरुद्धा, कहा वि विगह ति सा भणिया ||७३६० || विस पडुच्च सा पुण, चउप्पयारा परूविया समए । इत्थिकहा भत्तकहा, देसकहा तह य रायकहा || ७३६१ || इत्थ इत्थी व कह त्ति इत्थीकहा मुणेयव्वा । तद्दारेणं संजम - विरोहिगा जा उ सा विकहा ॥७३६२॥ जाइकुलरूववत्थ - गोयरा थीकहा भवे चउहा । तत्थवि खत्तिणिवंभणि- वेसिणिसुद्दीण मज्झाओ अन्नयरजाइयाए, पसंसणा निंदणा व कीरह जा । सा जाइकहा भन्नई, तीए सरूवं इमं तु जहा ॥७३६३॥ ॥७३६४॥ निद्रायाः दोषाः |विकथाद्वारस्वरूपं च । ॥५६६॥ Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जाति-कुलरूपकथानां | स्वरूपम् । १॥५६७॥ SCS धी! जीविएण खत्तिणि-बंभणिवेसीण बालविहवाणं । जीवन्तमयाए सव्व-ओ वि तह संकणिजाण ॥७३६५।। सुद्दीओ च्चिय मण्णे, धण्णाउ जयम्मि नवरमेकाउ । नो जाण नवनवऽन्नऽन्न-पुरिसकरणे वि दोसोत्थि॥७३६६॥ जाइकहा । उग्गाऽऽइ-कुलुप्पन्नाण-मन्नतरगाण जा पुण पसंसा। निदा वा किर कीरइ, भणंति तं कुलकहं ति जहा ॥७३६७।। चोलुक्कसुयाणं चिय, तहाविहं साहसं न अन्नाणं । निप्पेमा वि हु पविसंति, जाउ जलणं पइम्मि मए ॥७३६८॥ कुलकहा। जा पुर्ण रूवपसंसा, धिप्पमिईण अन्नतरंगाए । निदा वा तम्विउणो, तं रूवकह भणंति जहा। ॥७३६९॥ लीलाललंतलोयणमुहीसु, लायन्नसलिलजलहीसु । रइरमणो वि हु अधीसु, चेव सव्वंगमऽल्लीणो ॥७३७०॥ अहवाधूलिपंगुरियतणू, जउमयमणिया वि नो गले बहुया । जट्टीए कारविया, उट्ठवइस्सं तहवि पहिया ॥७३७१॥ रूवकहा। तासि चिय अन्नयरीए, जाउ नेवत्थसंसणाऽऽइया। सा पुण नेवत्थकहेह, देसिया तविऊहिं जहा ॥७३७२॥ अत्तुच्छीष्णच्छेणं, नेवत्थेणं सुछाइयंगीए। वियसंतनयणनीलु-प्पलाए सोहग्गवावीए ॥७३७३॥ नारीए उ दिव्वाए, घिरऽत्थु तारुण्णयस वरुणेहिं । लायनजलं नयणंड-जलीहि नाऽपिज्जए जीए ॥७३७४॥ ॥५६७॥ Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला भकूतकथादेशकथयोः स्वरूपम् । ॥५६८॥ इच्चाऽऽइनेवत्थकहा। गया इत्थिकहा ॥ भत्तकहा वि चउद्धा, आवायकहा तहेव निवावे । आरंभकहा तइया, निट्ठाणकहा चउत्थी उ ॥७३७५॥ आवायकहा इह रसवतीए, एवइयगाउ सागाऽऽई । एत्तियमेत्ता य घयाऽऽ-इणो रसा पुण पउत्त त्ति ॥७३७६॥ इच्चाइ आवायकहा । निव्वावकहा भन्नइ, एत्तियमेत्ता उ वैजणपयारा । तह पक्कन्नविसेसा, एवइया तत्थ भोज्जे ति ॥७३७७॥ इच्चाऽऽइ निव्वावकहा । अह आरंभकहा पुण, जलथलखहयरजियाण उवओगो। एत्तियमेत्ताण फुडं, संजायइ तत्थ भोज्जे ति ॥७३७८॥ इच्चाऽऽऽ आरंभकहा । निट्ठाणकहा एसा, सयं वे पंच व सया सहस्सं वा । कि बहुणा लक्खाऽऽइ वि, उवजुजइ तत्थ भोजे ति ॥७३७९॥ इचाऽऽइ निट्ठाणकहा। भणिया भत्तकहा ॥ देसकहा वि चउद्धा, छंदकहा विहिकहा वियप्पकहा । नेवत्थकहा य तहा, तत्थ य देसो उ मगहाऽऽई ॥७३८०॥ छंदो गम्माऽगम्मं, जह किर लाडाण माउलगधूया। गम्मा गोल्लाऽऽईणं, भगिणि चिय सा अगम्मेव ।।७३८१॥ अहवा उ उइच्चाणं, माउसवत्ती जहा भवे गम्मा। अन्नेसि नेव तहा, जणणि व्व इमा उ छंदकहा ॥७३८२॥ इच्चा छंदकहा । ॥५६८॥ ITA Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५६९॥ तप्पढमयाए जं जत्थ, भ्रुअए सा भवे उ देसविही । तीए कहा पुण जा सा, देसविहिकहा मुणेयव्वा ॥ ७३८३ ॥ अहवा विवाहभायण - भोयण मणिव्वए पसाहणाऽऽईणं । जा विरयणा विहीए, कहेह सा विहिकहा होइ || ७३८४|| विहिका । अह होइ विगर्षकहा, तत्थ विगप्पो हु सासनिष्पत्ती । तह वप्पकूवसारणि - नइरेल्लगसालिरोप्पाऽऽई । ७३८५॥ घरदेवउलविभागो, तहा निवेसो य गामनगराऽऽई । एमाऽऽईओ तस्स उ कहा भवे इह वियष्पकहा ||७३८६|| नेवत्थं इह भन्नइ, इत्थी पुरिसाण संतिओ वेसो । सो य दुहा साहाविय - भूसोपच्चइय भेएणं ।।७३८७।। तरसंसा निंदा वा, नेवत्थकहा भवे मुणेयव्वा । इइ चउहा देसकहा, रायकहा भन्नए अहुणा ।।७३८८।। सा वि चउद्धा भणिया, निजाणकहा तहेव अइयाणे । होइ बलवाहणकहा, तह कोट्ठाऽगारकोसकहा ॥ ७३८९॥ गामनगराऽऽगराओ, निग्गमणं नरवइस्स निजाणं । एएसुं चिय जं पवि-सणं तु तं वेति अइजाणं निजाणं अइयाणं, पडुच्च जं वण्णणं णरे दस्स । सा किर निआणकहा, अइयाणकहा य होइ तहा तहा उद्दामसद्ददुंदुहि-झौंकारमिलंतमंतिसामंतो । करितुरयच किपाइक - चक्क अकंतमहिवींढो करिपट्टिसंनिविट्ठो, ससिसच्छहछत्तचामराऽऽडोवो । नयराउ नीइ राया, राया व सुराण रिद्वीए २ वियरित्तु चित्तकीलं, कीलागिरिकाणणाऽऽइसु जहिच्छ' । तुरयखुरुकुखयखोणी - रयधूसरसयलसेनजणो ॥ ७३९४ ॥ १ ० मणिच्चपसाहणाईंणं पाठां । २ विरइत्तु B | ॥ ७३९० ॥ ।।७३९१ ।। ।।७३९२ ।। ।।७३९३।। विकल्पकथाआदिविकथानां स्वरूपम् । yove. ॥५६९॥ . Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला विकथाजन्यदोषाणां स्वरूपम् । ॥५७०॥ भूभंगमोक्कलिञ्जत-जंतसामंतकप्पियपणामो। अणवजवजिराऽऽउज-मेस राया पुरमईइ ॥७३९५॥ बलवाहणं तु भण्णइ, गयहयवेगसरकरहपमिईयं । तव्वण्णणस्सरूवा, वुच्चइ बलवाहणकह ति। हयगयरहजोहसमूह-दुम्महुम्महियभूरिरिउवग्गं । एवंविहं न सेणं, मन्ने अन्नस्स नरवइणो ॥७३९७॥ कोट्ठाऽगारा धन्नाऽऽलया उ, कोसो य होइ भंडारो। तव्वणणं तु जं सा, कहा वि तन्नामपुव्वा उ॥७३९८।। नियभुयपरक्कमकन्त-रायकोसेहिं निच्चवइढंतो। नियवंसजपुरिसपरं-परागओ जयइ से कोसो ॥७३९९॥ इच्चेयाओ चउरो, विगहाओ इमीसु कीरमाणीसु । जे दोसा ते भणिमो, तत्थित्थिकहाए ता पढमं ॥७४००॥ दढमऽप्पणो परस्स य, मोहस्सुद्दीरणं थिइकहाओ। उद्दीरियमोहो पुण, दुरुज्झियलजमजाओ . ॥७४०१॥ कि किन चिंतइ मणे, असुहं कि किन जंपइ गिगए। कारण कि' व न कुणइ, कए य तह पवयणुड्डाहो ॥७४०२॥ इत्थीकहं कहंत, सो दट्टुं च जेण छेयजणो । उग्गाराऽऽगारेहि', इयमित्तो एस इइ कलई ॥७४०३॥ जओवंकमणियाई कतो, कत्तो अद्धऽच्छिपेच्छियव्वाई । ऊससियं पि मुणिजइ, वियड्ढजणसंकुले गामे ॥७४०४॥ एवं परेहि परिकलिय-मज्झसारस्स तस्स तुच्छस्स । बंभव्वए वि कीरइ, नूणमऽसंभावणा न कहं ॥७४०५॥ संभावणाचुतो पुण, चितइ एवं पि णऽथि साहुत्तं । ता ते कयं वरं जं, अप्पामिमयं ति तो मूढो॥७४०६॥ इय चितिउ' पमायइ, न अट्ठदसठाणगाई पेहेइ । हंभो! ऽत्थ दूसमाए, दुप्पजीवीपभीईणि ॥७४०७॥ ॥५७०॥ Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला इय इत्थिकहादोसा, अहवा कमसो कहाचउक्के वि । दोसे भणामि ठाणंऽत-रुत्तगाहाचउक्केण आयपरमोहुदीरण-उड्डाहो सुत्तमाऽऽइपरिहाणी । बंभव्वए अगुत्ती, पसंगदोसा उ गमणाऽई आहारमंऽतरेण वि, गेहीओ जायए सइंगालं । अजिइंदियओ परिया-वाओ य अणुष्णदोसा य रागद्दोसुप्पत्ती, सपकूरखपरपकूओ उ अहिगरणं । बहुगुण इमो त्ति देसो, सो गमणं च अनेसि चारियचोराऽभिमरे-हि य मारियसंककाउकामा वा । भुत्ताऽभुत्तोहाणे, करेज वा आससपओगं -||७४०८॥ ॥७४०९॥ ॥७४१०॥ ॥७४११॥ ॥७४१२॥ विकथानां विविधाः दोषाः । ॥५७१॥ तहा जो जं किर कहइ कहं, सो तप्परिणामपरिणओ संतो। तं कहइ सउकरिसं, काउ' तरलिजइ य पायं ॥७४१३॥ तरलियचित्तो य नरो, संतमसंतं पि पत्थुयऽत्थगयं । गुणदोसं आरोवइ, ता तस्स असच्चवाइत्तं ॥७४१४॥ रुइयऽत्थपयरिसाऽऽरो-वणं च रागाउ होति तह दोसा । तप्पडिवकूखनिरसणं, एवं पुण रागिदोसितं ॥७४१५॥ तम्हा असच्चवाइत्त १-रागि २-दोसित ३-कारणं विकहा । सव्वा वि वाणिज्जा, अवजहेउ ति साहूर्ण ॥७४१६॥ । विगहा परो पमाओ, विगहा सद्धम्मझाणविग्धयरी । विगहा अबोहिबीयं, विगहा सज्झाय-पलिमंथो ॥७४१७॥ विगहा अणत्थजणणी, परममसंभावणापयं विगहा। विगहा असिटुपयवी, लहुयत्तणकारिया विगहा ॥७४१८॥ विगहा य समिइमहणी, विगहा संजमगुणाण हाणिकरी। विगहा गुत्तिविवत्ती, कुवासणाकारणं विगहा ।।७४१९॥ ॥गा तम्हा विगहाउ विवजिऊण, हे अज्ज ! होज तं निछ। निव्वाणंगमध्वंझ, सज्झायं पइ पयत्तपरो ॥७४२०॥ ॥५७१॥ Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धर्मगुणयुतकथाकरणे उपदेशः । ॥५७२॥ तिप्परिसंतो संतो, संतोसं चिय मणे परिवहंतो। संजमगुणाविरुद्धा, ता चेव कहा कहेज जहा ॥७४२१॥ ( तेलोकतिलयकप्पं, पसविता पुत्तरयणमंऽतम्मि । अन्तगडकेवलितं, पत्ता मुत्ति' च मरुदेवी ॥७४२२॥ पासंडिवयणपवणु-च्छलतमिच्छत्तपंसुपडलेण । पिहियपहं पि न विहियं, दंसणरयणं च सुलसाए ॥७४२३॥ इय धन्ना इय पुन्ना, अन्ना मन्ने जयम्मि नत्थित्थी। भुवणगुरुग्गिनगुणा, सुए वि सा चेव जं भणिया ॥७४२४॥ रागद्दोसविउत्त, संतं बायालदोसपरिचत्तं । संजमपोसपवितं, निच्चमुवटुंमियचरितं ॥७४२५॥ मुत्तुत्तविहिनिउत्तं, सुमुहाजीवित्तमेत्तसंपन्न । जुत्तं भत्तं भोत्तुं, उत्तमसाहुत्तणनिमित्तं ॥७४२६॥ आणंदसंदिराई, जिणि दचंदाण मंदिराई जहिं । अन्नयवइरेगगया, गुणा य तेरस इमे जत्थ ॥७४२७॥ चिकखल्लपाणथंडिल-वसहीगोरसजलाऽऽउले वेज्जे । ओसहनिचया हिवइ-पासंडा भिकूखसज्झाए: ७४२८॥ साहम्मियजणपउरो, अणुडओ आरिओ अपञ्चन्तो । संजमगुणेक्कहेऊ, साहुविहारारिहो देसो ॥७४२९|| बंडभुयदंडमंडव-निवेसियाऽसेसचक्कवट्टिसिरी । नमिरनरनाहसिरमणि-मऊहविच्छरियपयवीडो ॥७४३०॥ भरहो राया रयणंऽ-गुलीयगलणुब्भवन्तसंवेगो। अंतेउरमझगओ वि, केवलं झत्ति संपत्तो ||७४३१॥ एवं विहाउ थीभत्त-देसनरनाहगोयराओ वि । धम्मगुणहेउयाओ, कहाओ ताओ न विकहाओ ॥७४३२॥ इय जइ विगहागहगसिय-धम्मसारस्स परिगलंति गुणा। संजमगुणोवउत्तस्स, ता वरं चिट्ठिउ जुत्तं ॥७४३३।। एस विकहापमाओ, भणिओ तब्भणणओ य पुण भणिओ। मजाऽऽइलकूखणो खलु, पंचपयारो पमाओ वि ॥७४३४॥ SEN. in ॥५७२॥ Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धूतप्रमादस्य स्वरूपम् । ॥५७३॥ अन्नं पि समयविउणो, जूयपमायं भणंति किर छटुं । सो पुण लोगद्गस्सावि, बाहगो चेव निद्दिट्ठो॥७४३५।। इहलोगे ताव नगे दुञ्जयजूयप्पमायसत्तुजिओ। चउरंगबलसमेयं, सज्जो रज पि हारेइ ॥७४३६।। हारेइ धणं धन्नं, खेत्तं वत्थु सुवनयं रुप्पं । दुपयं चउप्पयं पि हु, निस्सेसं कुवियजायं च ॥७४३७।। कि बहुणा अंगगयं पि, जाव कच्छोटयं पि हारित्ता। पहपडियपत्तकप्पड-पच्छाइयकडियलविभागो ॥७४३८॥ हारियसव्वस्सो वि हु, देहाऽवयवं पि हत्थपायाऽऽई । उड्डिय जुयाराणं, जूयं चिय रमइ मूढमणो ॥७४३९।। 'ढिंढो रणाऽवणीए, अगणियअत्थव्वओ सह परेहि। जयबद्धमणो विलसइ, जूयारो रायपुत्तो व्व ७४४०।। अहवाअगणियछुहापिवासो, अगणियसीउण्हदंसमसगो य । अगणियअत्तसुहदुहो, अगणियसयणाऽऽइपडिबंधो ॥७४४१।। अगणियपरोवहासो, निप्पडिकम्मो निराऽऽवरणदेहो । जियनिदो थिरएगग्ग-धारणो पत्थुयथम्मि ७४४२।। अन्नत्तो विणियत्तिय, तुरंगतरतरलइंदियप्पसरो। ओ! नजइ ज़्यारो, झाणोवगओ महरिसि व्व ॥७४४३॥ जरचीरियानिवसणो, लीहालयखडियखरडियसरीरो। कंडूयणुट्ठियरेहो, समंतओ लुलियकेसो य ॥७४४४॥ खरफरुससरीरच्छवि-कडित्तघसणुत्थहत्थकिणजालो। अवणिद्दयरत्तऽच्छो, उवमिजइ केण जयारो ॥७४४५॥ सो तारिसो बराओ, पइदिणवइदंतजयदढराओ। पइखणअवरोप्परविहिय-संपराओ अगाराओ ॥७४४६॥ .१ दिदो = पतितः । ॥५७३॥ Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५७४ ।। कि ंपि हु अपावमाणो, हारइ भज पि तं च मोएउ । चितेइ चोरियं पि हु, तप्परिणयमाणसो य तओ ||७४४७॥ तत्थेव संपयट्टइ, तहा पयट्टो य पावइ पावो । सो तइयपावठाणग-वन्नियदोसे असेसे वि ओवाइयाई इच्छह, कुलदेवयजक्खसकमाऽऽईणं । निवडंतसमत्थाऽणत्थ- सत्यनित्थरणकञ्जकए I ॥७४४८|| ॥७४४९ ॥ जहा अहियं सऽहिओ खिज्जउ, जूययरा खयमुवे तु सव्वे वि । पसंमंतु अणत्था पुण, होउ य अत्थो महं विउलो ।।७४५०॥ एवं च चिंतयंतो, अपुन्नवंछो वहं च बंधं च । रोहं अगच्छेयं, तेहि तो लहइ मरणं पि ॥७४५१ ।। ॥७४५२॥ ।।७४५३ ।। एवं च कुलं सीलं कित्ति मित्तिं परकमं सकमं । सत्थं अत्थं कामं, जूयप्पसत्तो पणासेह इय इहलोइयगुणव- जिओ कहं सुगइहेउणो सम्मं । सक्को समऽञ्जिणेउ, गुणे जणे लद्धधिकारो पामाकंडुयणसुहेल्लि - तुल्लमऽवि वासणाजणियमऽणुयं । किर किवि कामकीलाए, कामुओ कलयइ सुहं पि ॥ ७४५४ ॥ नीरस चिरकालि हड्ड - खंडकवलणसमेण साणो व्व । ज्यरमणेण किर कि, जूयारो पुण मुणइ सोकूखं ।। ७४५५।। गेहसिरी देहसिरी, सिट्रुत्तसिरी य सुहसिरी अहवा । इहपरलोयगुणसिरी, सञ्जो ज्याओ जाइ खयं ॥७४५६॥ सुव्वंति य एत्थत्थे, सत्थेसु अणेगहा कहाणाई । । हारियरञ्जाऽऽईणं, नलपंडवपमुहराईणं ॥७४५७॥ अन्ने पुण अन्नाणं १, मिच्छानाणं २ च संसय ३ रागं ४ । दोसं ५ सुईऍ ६ भंसं, अणाऽऽयरं तह य धम्मम्मि ७ ॥ ७४५८।। मणवयणकायजोगाण, दुष्पणिहाणाणमह ८ परं काउ । पत्थुयपमायमेयं, अट्ठपयारं ॥७४५९॥ द्यूत-स्वरूपं प्रकारान्तरेण अष्ट-प्रमादनामानि च । ॥५७४ ॥ Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अज्ञानादिप्रमादानां स्वरूपम् । ॥५७५॥ तत्थ य नाणाऽभावं, अन्नाणं नाणरासिणो बेति । तं पुण सव्वाणं पि हु, जीवाणं दारुणो सत्तू ॥७४६०॥ कट्ठाण परमकहूँ, अहिडिओ जेण एस जंतुगणो। अप्पगयं पि हियाहिय-मऽष्टुं न मुणइ मणागं पि ॥७४६१॥ नवरं नाणाऽभावो, थोवत्तविवकखया इहं नेयो। नो पुण स सव्वह च्चिय, जहा इमा अणुदरी कण्णा ॥७४६२॥ थेवत्तणे वि नाणस्स, मासतुसयाऽऽइयाण जइ बि सुए। सुव्वंति केवलाई, बहुनाणत्तं खु तहवि वरं ॥७४६३॥ जओजह जह सुयमऽवगाहइ, अइसयरसपसरनिब्भरमऽपुव्वं । तह तह पल्हाइ मुणी, नवनवसंवेगसद्धाओ ॥७४६४॥ सुगुरुपरतंतयाए, सिद्धे वि हु मासतुसपमोकखाणं । नाणित्ते अन्नाणं, बहुनाणाऽभावओ नेयं ॥७४६५।। पायं पमायदोसा, जम्हा जायइ जियाणमऽनाणं । कारणकज्जुवयारा, ता अन्नाणं चिय पमाओ ॥७४६६।। नाणं पुण थेवं पि हु, भवंतमिह किपि जायए सम्मं । अन्न न तहा तं पुण, मिच्छानाणं मुणेयव्वं ॥७४६७।। मिच्छत्तभणणओ च्चिय, हेट्ठा खलु तं निदंसियमिहेव । अह संसओ ति सो पुण, मिच्छानाणस्स चेवंऽसो ॥७४६८॥ दोलायमाणमाणस-करणाओ देससव्वगो एस । उप्पजतो जीवाऽ-इएसु जिणदेसियऽत्थेसु ॥७४६९॥ सम्मत्तमहारयणं, निम्मलमवि जेण कुणइ अइमलिणं । जिणऽपच्चयादऽकिच्चो, जीवाऽऽइसु संसओ तम्हा ॥७४७०॥ रागद्दोसपमाया वि, हेदुओ पेजदोसभणणेण । भणिय च्चिय ता ते वि हु, खमग ! तुमं परिचयसु जेण ॥७४७१॥ जं न लहइ सम्मत्तं, लघृण यजंन एइ संवेगं । विसयसुहेसु य रजइ, सो दोसो रागदोसाणं ॥७४७२॥ ॥५७५ Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गगद्वेषादिप्रमादानां दारुणत्वम् । ॥५७६।। न वि तं कुणइ अमित्तो, सुट्ठ वि सुविराहिओ समत्थो वि । जं दो वि अणिग्गहिया, करेइ रागो य दोसो य ॥७४७३॥ इहलोए आयासं, अयसं च करेंति गुणविणासं च । पसवंति य परलोए, सारीरमणोगए दुक्खे ॥७४७४॥ धी! धी! अहो अकज', जं जाणंतो वि रागदोसेहिं । फलमउलं कडुयरसं, तं येव निसेवए जीवो ॥७४७५।। को दुकुखं पावेजा, कस्स व सोकखेहि विम्हओ होजा । को व न लभेज मोकूखं, रागद्दोसा जइ न होता ॥७४७६॥ तो बहुगुणनासाणं, सम्मत्तचरित्तगुणविणासाणं । न हु वसमाऽऽगंतव्वं, रागद्दोसाण पावाणं ॥৩৪৩৩৷৷ सुइभ सो पुण नेओ, जिणि दवयणस्स सवणविद्धसो। सपरोभयाण विगहा-कलहाऽऽइविग्धकरणेणं ॥७४७८।। एसो य महापावो, पयासिओ परमसमयकेहि । निविडुक्कडनाणाऽऽवरण-कम्मबंधेकहेउ त्ति ॥७४७९॥ धम्मे अणाऽऽयरो पुण, पमायभेओ सुदारुणो चेव । धम्माऽऽयराउ जम्हा, समत्थकल्लाणनिष्फत्ती ॥७४८०।। को नाम किर सकन्नो, कहि पि चितामणि पि पावित्ता । कल्लाणेकनिहाणे, होजाणाऽऽयरपरो तत्थ ॥७४८१।। दुष्पणिहाणतिग पि हु, निम्सेसाऽणट्ठदंडमूलपयं । सम्ममऽवग़म्म सुप्पणि-हाणतिगे चेव जड्यध्वं ॥७४८२॥ एवं एस पमाओ, मजाऽऽइबहुप्पयारनिम्माओ । सद्धम्मगुणाऽवाओ, भणिो कयकुगइविणिवाओ ॥७४८३॥ दव्वं खेतं कालं, भावं च पडुच्च भवकडिल्लम्मि । कट्ठाऽवत्था जायइ जीवाणं एत्थ जा का वि ॥७४८४॥ तं सव्वं पि वियाणसु, इमस्स अच्चन्तकडुविवागरस । जम्मंऽतरनिव्वत्तिय-पावपमायस्स विप्फुरियं ॥७४८५॥ सुबहु पि सुयमहि जिय, सुदीहमऽवि पालिऊण परियायं । पावपमायपरवसा, मूढा हारंति सव्वं पि ॥७४८६।। ॥५७६॥ Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रमाद-निग्रहे उपदेशः प्रतिबन्धवर्जन-द्वारप्रारम्भःच। ॥५७७॥ तं सामग्गिं संजमगुणाण, तं तारिसं महापयवि। ओहारेइ पमाई, धिरत्थु ही! ही! पमायस्स ।७४८७॥ देवा वि दीणभावं, पच्छाया परव्वसत्ताऽऽई । जमऽणुभवंति फलं तं, जम्मंऽतरकयपमायस्स ॥७४८८॥ तिरियत्तमऽणेगविहं, हीणनरत्तं च नारगत्तं च । जं जीवाणं तं पि हु, जम्मऽन्तरकयपमायफलं ॥७४८९।। । एसो परमत्थरिऊ, एसो परमत्थदारुणो नरओ। एसो परमत्थवाही, एसो परमत्थदारिदं ॥७४९०॥ एसो परमत्थखओ, एसो परमत्थदुक्खसमवाओ। एसो परमत्थरिणं, जीवाणमिमो पमाओ जो ॥७४९१।। सुयकेवली वि आहारगो वि, उवसमियसव्वमोहो वि । जइ पडइ पमायवसा, कहा वि ता का परेसि तु॥७४९२॥ धम्मो अत्थो कामो, मोक्खो य पमायओ परिगलंति । विरलतरंऽगुलिकरयल-निलीणसलिलं व पुरिसस्स ॥७४९३॥ इमिणा विड बिओ एक-सि पि जो होज इहभवे जीवो। भवकोडिसयसहस्से, अडेज स विडंबणानडिओ॥७४९४॥ एयम्मि अणिग्गहिए, समग्गकल्लाणनिग्गहो विहिओ। अह निग्गहो पमायस्स, सयलकल्लाणपभवो ता ॥७४९५॥ इय भो देवाणुप्पिय !, पियर्या व इह निग्गहो पमायस्स । विहिओ हियावहो होही, तुह ता तत्थेव कुण जत्तं ॥७४९६॥ एवमऽणुसहिदारे, सवित्थरऽत्थं सभेयपडिमेयं । भणियं पमायनिग्गह-नाम तुरियं पडिदारं ॥७४९७॥ एत्तो पमायनिग्गह-निमित्तभूयं भणामि संखेवा । सव्वपडिबंधवजण-नामं पंचमपडिदारं ॥७४९८॥ अमिसंगलकखणं खलु, पडिबंधं बेति बुद्धवयणविऊ । दव्वं खेतं कालं, भावं च पडुच्च सो चउहा ॥७४९९।। १ तत्ते व पाठां० । सं.२.४९ ॥५७७॥ Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला प्रतिबन्धस्वरूपम् । r ॥५७८॥ तत्थ सचित्तमऽचिनं, मीस चतिभेयमिह भवे दव्वं । दुपयं चउप्पयं अपय-मिय पुणो तं तिहेककं ॥७५००॥ एवं च विसयभेया, तब्भेयन्नूहि समयकेऊहिं । संखेवेणऽक्खाओ, नवभेओ दव्वपरिबंधो ॥७५०१॥ पढमो पुरिसित्थिसुगाऽऽइएसु, बीओ य हयगयाऽऽईसु । तइओ पुष्फफलाऽऽसु, इय ता सच्चित्तदव्वगओ॥७५०२॥ सगडरहाऽऽइसु तुरिओ उ, पट्टखट्टाऽऽइएसु पंचमओ। कणगाऽऽइएसु छट्ठो, इमो उ अच्चित्तदव्वगओ ॥७५०३॥ सत्तद्धमा उ कमसी, साऽऽहरणाऽऽवरणनरगयाऽऽईसु । नवमो य कुसुममालाऽऽ-इएसु इय मीसदव्वगओ ॥७५०४॥ अह गामनगरगेहाऽऽ-वणाऽऽइविसएसु खेत्तपडिबंधो। काले वसंतसरयाऽऽ-इएसु राओ दियाओ वा ॥७५०५॥ भावे पुण पडिबंधो, सुंदरसदाऽऽइगोयरा गिद्धी । अहवा उ कोहमाणाऽऽ-इयाण निच्च अचाओ जो ॥७५०६॥ एसो य कीरमाणो, सव्वो वि दुरंतदीहंदुहदाई । दिट्ठो विसिदिट्ठीहि, देसिए सासणे जइणे ॥७५०७॥ किंचजत्तियमेत्तो एसो, पडिबंधो तत्तिओ दुहो होइ । जायइ जीवाण जओ, ता वरमेसो परिच्चत्तो ॥७५०८॥ एयम्मि अपरिचत्ते, न होइ चत्ता अणत्थरिछोली । अह सो परिचत्तो ता, सा वि हु दूरं परिचसा ॥७५०९।। पडिबंधो वि हु कीरइ, जई ता तव्विसयवत्थुजायम्मि । सारत्तं कि पि भवे, अह नो ता किं च एएण ॥७५१०।। पयइखणभंगुरेसु वि, पयइअसारेसु पयइतुच्छेसु । का भल्लिमा भणिजइ, संसारसमुत्थवत्थूसु ॥७५११॥ तहाहि Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग अशुभप्रतिबन्धत्यागेन रंगसाला शुभ ॥५७९॥ प्रतिबन्धकरणे उपदेशः । काओ करिकन्नचलो, रूवं पुण खणविणस्सरसरूवं । तारुणं पि परिमियं, लायन दिन्नवेवनं ॥७५१२॥ सोहग्गं पि हु विहडइ, विगलत्तमुवेंति इंदियाई पि । सरिसवमेत्तं पि सुह, सुरगिरिगुरुदुहभरऽकंतं ॥७५१३॥ चवलत्तमुवेइ बलं, जीयं पि य जलतरंगतरलमिणं । सुमिणसमाणं पेम्मं, छायसरिच्छाओ लच्छीओ ॥७५१४॥ भोगा सुरचावचवला, संजोगा सिहिसिहोवमा सव्वे । तं नऽस्थि सेसवत्थु पि, कि पिजं सासयसहावं ॥७४१५।। एवं च समत्थेसु वि, भवुत्थवत्थूसु सोकखकज्जेण । कीरंतो पडिबंधो, सुंदर! दुक्खेण परिणमिही ॥७४१६॥ जाओ न समं बंधृहि, किर तुमं न य मओ वि सह तेहिं । ताऽलं तेहिं पि समं, सुंदर ! पडिबंधकरणेणं ॥७४१७।। जं भवजलहिम्मि जिया, कम्ममहालहरिवेगवुभंता । संघडणविहडणाओ, लहन्ति ता कस्स को बंधू ॥७४१८॥ पुणरुत्तजम्ममरणे, चिरं भमंतो भवम्मि न हु कोई । अस्थि स जीवो जाओ, जो न मिहोऽणेगहा बंधू ॥७५१९।। जं चेच्चा गंतव्वं, तम'ऽप्पणिज कहं भवे नाम । इय चितिचएजा, बुहो सरीरे वि पडिबंध ॥७५२०।। चिरमुवयरियं विविहो-वयारकरणेहिं जई सरीरं पि। दरिसइ वियारमऽते, ता सेसऽत्थेसु का आसा ।।७५२१।। पडिबंधो बुद्धिहरो, पडिबंधो बंधणं धणियमुग्गं । पडिबंधो भवसंघो, पडिबंध धीर! ता चयसु ॥७५२२।। जइ पुण तुमं महायस!, सक्को न हु सव्वहा इमं चइडं। पडिबंधता सुपसत्थ-वत्थुविसयं करेसु जओ ॥७५२३॥ तित्थयरे पडिबंधो, पडिबंधो सुविहिए जइजणे य। एसो पसत्थगो चिय, सरागसंजमजईणज ॥७५२४।। १ अप्पणिज्ज = आत्मीयम् । ॥५७९॥ Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥ ५८० ॥ ॥७५२७॥ अहवा सित्रसुहसाहग- गुणसाहण हे उगम्मि दव्वे वि । तह सिवसाहगगुणसा - हणाऽणुकूलम्मि खेत्ते वि ॥७५२५।। तह सिसाहगगुगसा - हणावसरलक्खणम्मि काले वि । सिवसाहगगुणरूवे, भावम्मि वि कुणसु पडिबंध ।।७५२६ ।। एपि सत्थपत्थ-विसयपडिबंधकरणमऽच्च'त । केवलनाणदिवायर - पयासविकूखं भगं भणियं । एतो चिय जयगुरुवीर - नाहविसए वि बद्धपडिबंधो । सुचरियचरणो वि चिरं, न गोयमो केवलं पत्तो ।।७५२७|| हंभो देवाणुप्पिय !, इह जइ सुहवत्थुगोयरो वि इमो । एवंविहपरिणामो, पडिबंधो ता अलं तेण ।।७५२८ ।। कि' च सुहत्थी जीवो, सुहं च संजोगओ इहं पायं । ता संजोगं इच्छह, सो दव्वाऽऽईहि सुहहेउ || ७५३०॥ दव्वाण य निच्चवओ, खेत्ताणि वि निच्चमेव न रहकए । कालो वि परावत्तह, एगसहावो न भावो वि ।।७५३१ ।। संजोगो वि इमेहि, जो होत्था अस्थि होहि कोवि । कस्स वि सो सव्वो वि हु, नियमेण वियोगपञ्ज तो ।।७५३२ ।। एवं च वियोगऽते, नियमा दव्वाऽऽइएहि संजोगे । दव्वाऽऽइसु पडिबंधो, कीरन्तो कं गुणं लहइ अन्नं च जीवदव्वाऽऽइयाण - मध्वरोप्परेण अन्नतं । अन्नाऽऽयतं असुहं च, सुहं चिय परवण ।।७५३३ ।। ॥७५३६ ।। पढमं पिन काहिस, अन्नाऽऽयत्तम्मि चित्त ! पडिबंध । ता तव्बियोगजणियं, दुकूखं पि हु नेव पाविहिसि जह जह किर पडबंध', संसारपयत्थवित्थरे कुणइ । तह तह बंधह कम्मं, इह मूढो गाढगाढयरं एवं पि नो विभावs, पडिबंधो जत्थ कीरs पयत्थे । स खलु विणासी तुच्छो, विचित्तभवहेउओ य तओ ।।७५३७|| बी भीमभवाओ, उब्वियसु य पुव्वविहियपावाओ । कुणसु पडिबंधचायं, जह इच्छसि अप्पणो पत्थं । ७५३८ ।। ।।७५३४ ।। ॥७५३५ ।। प्रतिबन्धत्यागे उपदेशः । ॥५८०॥ Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ सवेगरंगसाला सम्यक्त्वद्वारस्वरूपम् । ॥५८१।। जह जह संगच्चाओ, तह तह कम्माण अवचओ होइ । जह जह सो पुण तह तह. आसन्न होइ परमपयं ।।७५३९।। । | आराहगाकयमणो, मुणिवर! सव्वं पि पावपडिबंध । ता दुरमुज्झिऊणं, आयाऽऽरामो भवसु निच्च ॥७५४०॥ पचममेवं भणियं, पडिबंधच्चायनामपडिदारं । सम्मत्तविसयमेत्तो, छटुं पडिदारमऽकूखेमि |७५४१॥ जमणंतम्मि वि न कयाइ, पत्तपुव्वं अईयकालम्मि । लंघिजइ गोपयमिव. जस्सामत्थेण भवजलही ॥७५४२।। अल्लियइ पाणिकमले, जस्स पभावेण मोकखसोकरखसिरी। जं च पवेसवारं, महल्लकल्लाणकोसस्स ॥७५४३।। मिच्छत्तपबलहुयवह-तावियजीवाण जं च अमयं व । पडियारपर्य पत्तं, सम्मत्तं खवग! तं तुमए ॥७५४४॥ : एत्थ य संपत्तम्मि, मा भाहिसि भीमभवभयाहितो। एयाऽणुगएहिं जओ, भवस्स सलिलंजली दिन्नो ॥७५४५।। नरयम्मि वरं अइदीहरं पि, कालं ठिओ सम इमिणा। मा पुण एयविउत्तस्स, देवलोगे वि उववाओ॥७५४६॥ जम्हा नरयाउ इहाऽऽगयाण, सुद्धस्स तस्स अणुभावा । सुव्वंति केसु वि सुए, तित्थयरत्ताऽऽइलद्धीओ ॥७५४७।। सम्मत्तगुणविहीणस्स, देवलोगाओ पुण चुयस्सेह । पुढवाऽऽईसु वि गमणं, सुबइ दीहट्टिई य तहिं ॥७५४८॥ • अंतोमुत्तमत्तं पि, फासियं जइ भवेज कहवि इमं । ता एस अणाऽऽई वि हु, भवोयही ग्रोपर्य मण्णे ॥७५४९॥ धणवमऽधणो वि पुरिसो, सम्मत्तमहाधणं हि जस्सऽथि । इहभवसुही जइ धणी, सुही सुदिट्ठी पइभवंपि ॥७५५०॥ सम्मत्तरयणमइयार-पंसुपरिवज्जियं मणोभवणे । जस्स वियंभइ मिच्छत्त-तिमिरविहुरो कहं स भवे ॥७५५१॥ ॥५८१॥ Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सम्यकृत्वस्य माहात्म्यम् । ॥५८२॥ सव्वाऽइसयनिमित्तं, मणम्मि सम्मत्तलकखणो मतो। जस्सऽत्थिन तं पुरिसं, मोहपिसाओ छलेउमऽलं ॥७५५२॥ जस्स मणोगयणयले, सम्मत्तदिवायरो परिप्फुरइ । न कुमयजोइसचक, तम्मि पयासं पि पाउणइ ॥७५५३॥ पासंडिदिदिविस-विसयगो वि, सम्मतदिव्वमणिधारी। जो न हु कुवासणाविस-संकन्ती तस्स संभवइ ॥७५५४॥ तो मा कासि पमायं, सम्मत्ते सव्वदुक्खखयजणगे। जेणेयपईट्ठाणाई, नाणतववीरियचरणाई ॥७५५५॥ नगरस्स जह दुवारं, मुहम्स चकूखु तरुस्स जह मूलं । तह जाणसु सम्मत्तं, वीरियतवनाणचरणाणं ॥७५५६॥ भावाऽणुरायपेमाऽणुराय-सुगुणाऽणुरायरत्तो य । धम्माऽणुरायरत्तो य, होसु जिणसासणे निच्च ॥७५५७।। अन्नो को वि पभावो, इमस्स निस्सेसगुणपहाणस्स । सम्मत्तमहारयणस्स, पावियस्सेह जं भणियं ॥७५५८॥ (जस्स दिवसं पि एकं, समत्तं निच्चलं जहा मेरू । संकाऽऽइदोसरहियं, न पडइ सो नरयतिरिएसु ॥७५५९॥ । सणभट्ठो भट्ठो, न हु भट्ठो होइ चरणपन्भट्ठो। दसणमऽमुयंतस्स हु, परियडणं नास्थि संसारे ॥७५६०॥ सुद्धे सम्मत्ते अविरओ वि, अजिणइ तित्थयरनामं । जं आगमेसिभद्दा, हरिकुलपहु-सेणिया जाया ॥७५६१॥ कल्लाणपरंपरयं, लभंति जीवा विसुद्धसम्मत्ता । सम्मत्तमहारयणं, नऽग्घइ ससुराऽसुरो लोगो ॥७५६२॥ सो च्चिय जयम्मि जाओ, पत्तं सम्मत्तरयणमिह जेण । अरहट्टजंतसरिसे, संसारे को किर न जाओ ॥७५६३॥ निन्जियचिंतामणिकप्प-पायवं ता लहित्तु सम्मत्त । तुमए एत्थं सुदर!, खणं पि जत्तो न मोत्तव्यो ॥७५६४॥ सम्मत्तजाणवतं, अप्पत्ता दुत्तरे भवसमुद्दे । एत्य निमजिस्संति, तहा निमग्गा निमजति ॥७५६५॥ ॥५८२॥ Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अईदादि संवेगरंगसाला | षट्क भक्तिद्वारं भक्तिमाहात्म्य ॥५८३॥ सम्मत्तजाणवतं. पावित्ता दुत्तरंपि भवजलहि। तिन्ना तरंति भविया, अचिरेण तहा तरिस्संति ॥७५६६॥ आराहणाकयमणो, मणोरहाणं पि दुल्लहं तम्हा । पावित्ता सम्मत्त, धीर! तुम मा पमाएज ॥७५६७॥ इहरा उ पमायपरस्स, पत्थुयाऽऽराहणा इमा तुज्झ । नाव ब्व भट्ठिपत्ता, तडत्ति विहडिस्सइ नूणं ॥७५६८॥ सम्मत्तणामधेयं, छटुं पडिदारमेवमऽक्खायं । अरिहाऽऽइछक्कभत्ती-विसयं अह सत्तमं भणिमो ॥७५६९॥ अरिहंत १ सिद्ध २ चेइय ३-आयरि ४ उज्झाय ५साहुणो६ त्ति इमं । छकं सिवपुरपयवी-सत्याहसमं मुणेऊण ॥७५७०॥ हे खवग! हरिसपयरिस-वसवियसियहिययसररुहस्संतो। भत्तीए धरसु सम्म, निम्विग्ध पत्थुययकए ॥७५७१।। एगा वि किर समत्था, जिणभत्ती दुग्गई णिवारेउ । दुलहाई लहावेउ', आसिद्धिपरंपरसुहाई ॥७५७२॥ कि पुण परमेसरसिद्ध-चेइयाऽऽयरियवायगाऽऽईसु । भत्ती न होज संसार-कंदनिकंदणसमत्था ॥७५७३॥ विजा वि ताण भत्तीए, सिद्धिमुवयाइ होइ फलदा य । कि पुण निव्वुइविजा, सिज्झिहिइ अभत्तिमंतस्स ।।७५७४।। तेसि आराहणनाय-गाण न करेज जो नरो भत्ति । विहलेइ संजमं सो, ऊसरमहिववियसालि व ॥७६७५।। बीएण विणा सस्सं, इच्छइ सो वासमऽभएण विणा । आराहणमीहइ जो, आराहगभत्तिविरहेण ॥७५७६॥ विहिववियस्स वि सस्सस्स, जह य निफावगं भवइ वासं । तह आराहगभत्ती, तवदंसणनाणचरणाणं ॥७५७७॥ एक्कक्कगोयरा वि हु, अरिहाऽऽसु सुहपरंपरं जणइ । भत्ती उ कीरमाणा, कणगरहनिवो इहं नायं ॥७५७८|| तहाहि ॥५८३॥ Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५८४ ॥ ।।७५८० ।। ।।७५८१ ।। ।।७५८२ ।। सुदरपइकयरकूखा, सुदीहरऽच्छा सुवच्छकलिया य । जा महिल व्व विरायह, तीसे मिहिलाए नगरीए । ७५७९ ॥ आसी कणगरहनिवो, जस्स रविस्स व पयावपसरेण । इयमरिकुलम सिरीयं, संकुइयं कुमुयसंड' व पणइजण जणियतोस, अवशेप्परदूरवज्जियपओसं । तस्स य नीइपहाणं, रजसुहं भुंजमाणस्स एगम्मि अवसरे रयण - रुरसि हासणे निसन्नस्स । दुरोणामियसिरसा, विष्णत्तं संधिपालेण देव ! महच्छरियमिमं जं जिप्पड़ दिणयरो वि तिमिरेण । केसरिकिसोरकेसर- सडा वि तोडिज मिगेण || ७५८३ || चिरकालपेसियं तुम्ह, संतियं तित्तियं पि चउरंगं । सेन भजइ उत्तर- दिसिनाहमहि दसीहेण ।।७५८४ | किर तप्पउत्तिविणिउत्त-गूढपुरिसेहि' सिग्घमाऽऽगंतुं । इन्हिं चिय मह कहिओ, जहडिओ समरवृत्तं तो ।।७५८५।। तत्थ य जो तुम्ह पसाय - ठाणमाऽऽसि कलि गनरनाहो । सो पडिवक्खेण समं, पडिवन्नो भेयमविलजो || ७५८६ ।। कुरुदेसाऽहिवई वि हु, तुह सेणाऽहिवपओसदोसेण । तव्वेलमऽवकतो, रणऽगणाओ अदकिखनो ।।७५८७।। ।।७५८८ ।। ।।७५८९ ।। अन् य कालकुंजर - सिरिसेहरसंकराऽऽइसामंता । ओसरिया समराओ, दट्ठूण विसंहयं सेन एवं च मत्तकरिकर - चूरितप्पहाणरहनिवहं । रहनिवहचूरणुत्तट्ट - तुरयहम्मंतनरनियरं नरनियरपडणदुग्गम - मग्गाऽऽउलसं चरंतवरसुहड' । वरसुहडपरोप्परमिडण - वाउलिख तसेनजणं सेन्नजणमुकपोक्कार - वोलनासंतकायरनरोहं । हयजोहं जमगेहं तुह सेन पावियं रिउणा एवं सोचा भालयल-घडियविंगरालभिउडिणा रन्ना । ताडाविया गुरुरवा, पयाणयाऽऽवेइया भेरी ॥७५९२ ।। 11948011 ।।७५९१ ।। कनकरथनृपदृष्टान्ते महेन्द्रसिहेन कृतः सैन्यपराजयः । ॥५८४॥ Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कनकरथमृपस्य शत्रुनृपेण सह संग्राम: मन्त्रिशिक्षा च। ॥५८५॥ अह मेहसंघनिग्योस-निब्भरेणं वेण लहु तीए । मुणियपयाणपओयण-मुवद्वियं चाउरंगवलं ॥७५९३॥ ताहे तेणाऽणुगओ, कणगरहमहीवई ददं कुविओ। अविलंबियप्पयाणेहि, सत्तणो भूमिमऽणुपत्तो ॥७५९४॥ अह तं आगयमुवलकिखऊण, उव्बूढगाढरहसेण । पडिरिउणा पारद्वो, सुमहंतो समरसंरंभो ॥७५९५॥ अह मुक्कचकनारायवग्ग, उत्थरिय सुहड तेइण उदग्ग । कंकणमणिकंतिकयाऽवरोह, नं कुवियकयंतह दिद्विछोह ॥७५९६।। मणपवणवेगतुरयाण थट्ट, रिउसेन्निण सह जुज्झिण पयट्ट । हयदंड सहहिं पुंडरीयजाल, मुंजेवि चत्त नं जमिण थाल । ७५९७॥ पडिवकूखवग्गनिल्लुणियकंठ, रणकम्मणतोसियतियसवंठ । णियसामिकञ्जपरिचत्तदेह, कयकिच्च नाइ नच्चिय सुजोह ।। ॥७५९८॥ रुहिरद्दमुंडमंडियधरित्ति, रत्तुप्पलेहिं नं रइय मित्ति । दोहंडियकुंजर भूमिवडिय, नं रेहहि अंजणकूड खुडिय ॥७५९९।। इय एवंविहसंगरि बहुजणखयकरि, वटुंतइ मिहिलाहिवेण । नियकुंजरु चोयाविउ रणपहे ठाविउ, रिउसवडम्मुहु दुवरिण ॥ ॥७६००॥ एत्थंतरम्मि मंतीहि, जंपियं देव ! विरमह रणाओ। मा पूरह सत्तूणं, मणोरहे नियह नियसत्ति ॥७६०१॥ एसो हि उत्तरदिसा-नराहिवो समरकम्मपरिहत्थो। तियसकयपाडिहेरो, पयंडपक्खो महासत्तो ॥७६०२॥ एवं गूढचरेहि, णिवेइयं अम्ह संपयं चेव । ता न खमं खणमेत्तं पि, अच्छि एत्थ थाणम्मि ॥७६०३॥ ॥५८५॥ Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संबेगरंगसाला मुनिसुव्रतजिनदेना-श्रवणं विद्युत्प्रभदेवमिलनं च। ॥५८७|| अजहाबलमाऽऽरंभो य, देव ! मूलं वयंति मच्चुस्स । ता सव्वपयारेहिं वि, अप्प चिय रक्खियव्वो त्ति ॥७६०४॥ अविदलियबलो इण्डिं पि, जइ तुमं देव! विरमसि रणाओ। ता अकलियमझो निय-पुरि पि पावेसि निविग्ध ॥ ॥७६०५॥ इहरा विहिवसविहडिय-विजयस्स परेहि भग्गपसरस्स । असहायस्स य एत्तो, पलायणं पि हु न तुह सुलहं ॥७६०६॥ इय मंतिवयणगाढो-बरोहओ निभओ वि कणगरहो। ओसरिओ समराओ, फुडमऽवसरवेइणो गरुया ॥७६०७॥ पडिभग्गं पडिवकूख, पलायमाणं महेंदसीहो वि। अवलोइऊण चलिओ, करुणाए अकयतप्पहरो ॥७६०८॥ अह जायमाणभंगो, हिययऽभतरफुरंतदढसोगो। अप्पाणं निहयं पिव, मन्नतो कणगरहराया ॥७६०९॥ पेच्छइ विणियत्तंतो, तियसाहिवनिवहविहियपयसेवं । सिरिमुणिसुव्वयसामि, समोसढं सुसुमारपुरे ॥७६१०॥ ताहे दुरुज्झियराय-चिधउवसंतधरियनेवत्थो। तिखुत्तो दाऊणं, पयाहिणं गाढभत्तीए ॥७६११॥ जयनाहं वंदित्ता, गणधरमणिकेवलीहि परियरियं । सुद्धमहीए निसण्णा, नरनाहो धम्मसवणत्थं खणमेत्तं च निसामिय, सामिगिरं समरवइयरं सरिउ । परिचिंति पयत्तो, घिरऽत्थु मह जीवियव्वस्स ॥७६१३॥ जस्स तह सत्तुपडिहय-परकमस्स पणट्ठसारस्स । अवहरियपुव्वसुकया, वित्थरिया धणियमऽपसिद्धी ॥७६१४॥ एवमऽणुचितयंतो, विच्छायमुहो महीवई सामि । नमिऊण निकखमंतो, ओसरणाओ सकरुणेण ॥७६१५॥ विज्जुप्पभनामेणाऽ-सुरे'दसामाणिएण देवेण । भणिओ भद्द ! किमेवं, पहरिसठाणे वि तुममेत्थ ॥७६१६॥ ॥५८७॥ Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जिनभक्त्या कनकरथनृपस्य विजयः प्रव्रज्यास्वीकारःच। .॥५८६॥ हिययऽब्भंतरनिकिखत्त-तिकखसल्लो व वहसि संतावं । करमलियनलिणतुल्ले, गयसोहे धरसि नयणुल्ले ॥७६१७।। सायरकयप्पणामेण, तयणु मिहिलाहिवेण पडिभणियं । सयमेव मुणह तुब्भे, जहट्ठियं किमिह साहेमि ॥७६१८॥ चिरकालवोलियाणि वि, अञ्चत दरकालभावीणि । जे किर मुणति कजाणि, तेसि नणु केत्तियं एवं ॥७६१९॥ एवं रन्ना भणिए, ओहिनाणेण नायपरमत्थो । विज्जुप्पभो सुरखरो, पयंपिउ' एवमाऽऽढत्तो ॥७६२०।। रिउपरिभवलकखणतिक्ख-दुक्खमुवहसि तुममऽहो! हियए। दुकखविमोकखणमूला य, गिजए जिणवरे भत्ती ॥७६२१॥ ता नरवर! जयगुरुपाय-पउमवंदणविहीए तुज्झ अहं । तुट्ठो अह सत्तुजयं, ममाऽणुभावेण कुणसु लहु ॥७६२२।। इय तियसवयणमाऽऽयनिऊण, राया वियासिमुहकमलो । सेन्नाऽणुगओ सहसा, पडिपडिक्कूख पडिनियत्तो ।।७६२३।। अह भूरिसमरसंपन्न-विजयगव्वो पुणो वि तं इंतं । सोचा महेंदसीहो, सजीहोउठिओऽभिमुहो ॥७६२४।। जुज्झच समावडियं, नवरं विज्जुप्पभप्पभावेण । मिहिलाहिवेण विजिओ, महिंदसीहो पढममेव ॥७६२५।। अवहरिय पुव्वपग्गहिय-हत्थितुरगाऽऽइविविहरजंगे। सेवं च गाहिऊणं, मुक्को तत्थेव रजम्मि ॥७६२६॥ अह निजियजेयव्यो, कणगरहो आगो निययनयरिं। सरयनिसायरकरगोर-लद्धकित्ती जए जाओ ॥७६२७।। अवरम्मि य पत्थावे, विसुद्धलेसाए वट्टमाणो सो। परिचिंति पवत्तो, अहो जिणिंदस्स माहप्पं ॥७६२८॥ जमऽहं तइया वंदण-मेत्तेण वि वंछियऽत्थमञ्चत्थं । पत्तो मणोरहाण वि, अगोयरं नूण लीलाए ॥७६२९॥ एवं च सो चिय परं, परमप्पा कप्पपायवप्पडिमो। इहपरभवभाविरभद्द-करणसीलो जएक्कपहू ॥७६३०॥ ॥५८६॥ Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पञ्चनमस्कारद्वारे नमस्कारस्य प्रभावः। ॥५८८॥ तरम अणुसरणिजो भवइ ति, चिति' सुव्वयस्स पामूले । पडिवन्नो पव्वज', राया का च तं विहिणा ॥७६३१॥ गुणगणहरगणहरनाम-गोयकम्मं च बंधिऊणंऽते । मरिउ देवो जाओ, महिडिढओ भासुरसरीरो ॥७६३२॥ तत्तो चुओ य सुकुले, माणुस्सं पाविऊण भोगे य । तित्थयरपायमूले निकखमिउं गणहरो हो ॥७६३३॥ निम्मूलुम्मूलियभव-महदुमो पत्तकेवलाऽऽभोगो। जरजम्ममरणरहियं, निव्वाणं पाविही परमं ॥७६३४॥ एवंविहोत्तरोत्तर-कल्लाणनिबंधणं मुणेऊणं । अरिहाऽईसु भत्ति, खवग ! तुम सम्ममाऽऽयरसु । ॥७६३५॥ अरिहाऽऽइछक्कभत्ति त्ति, सत्तमं दारमिय मए वुत्तं । अट्ठममिओ भणिसं, पंचनमोक्कारपडिदारं ॥७६३६॥ हंभो खवगमहामुणि! पारद्धविसुद्धधम्मअणुबंधं । बंधवभूयाण जिणाण-मिहि तह सव्वसिद्धाणं ॥७६३७॥ आयारपालयाण, आयरियाणं च सुत्तदाईणं । उज्झायाणं सिवसा-हगाण तह सव्वसाहणं ॥७६३८॥ निच्छ भव उज्जुत्तो, समाहियऽप्पा पहीणकुवियप्पो। सिद्धिसुहसाणम्मि, नूण नमोकारकरणम्मि ॥७६३९॥ जेणेस नमोकारो, सरणं संसारसमरपडियाण । कारणमऽसंखदुक्ख-कूखयस्स हेऊ सिवपयस्स ॥७६४०॥ कल्लाणकप्पतरुणो, अवझवीयं पयंडमायंडो। भवहिमगिरिसिहराणं, पक्खिपहू पावभुयगाणं ॥७६४१२॥ आमूलुकखणणम्मि, वराहदाढा दरिदकंदस्स । राहणधरणी पढमु-भवंतसम्मत्तरयणस्स ॥७६४२॥ कुसुमोग्गमो य सोग्गइ-आउयबंधदुमस्स निविग्छ । उवलंभचिधमऽमलं, विसुद्धसद्धम्मसिद्धीए ॥७६४३॥ १ पक्षिप्रभुः = गरुडः । ॥५८८॥ Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नमस्कारमन्त्रस्य प्रभावः । ॥५८९॥ अन्न' चएयस्स जहाविहिविहिय-सव्वआराहणापयारस्स । कामियफलसंपायण-पहाणमंतस्स य पभावा ॥७६४४॥ । सत्तू वि होइ मित्तो, तालउडविस पि जायए अमय। भीमाण्डवी वि वियरइ, चित्तरई वासभवणं व ॥७६४५।। चोरा वि रक्खगतं, उति साऽणुग्गहा भवंति गहा । अवसउणा वि हु सुहसउण-साहणिज' जणंति फलं ॥७६४६।। जणणीओ इव न कुणंति, डाइणीओ वि थोवमऽवि पीड। पभवंति न रुदा मंत-तंतजंतप्पयारा वि ॥७६४७॥ पंकयपुजो व्व सिही, सीहो गोमाउओ ब्व वणहत्थी। मिगसावो व्व विहावइ, पंचनमोक्कारसामत्था ॥७६४८॥ । एत्तो चिअ सुमरिजइ, निसियणउट्ठाणखलणपडणेसु । सुरखेयरपभिईहिं वि, एसो परमाए भत्तीए ॥७६४९॥ धण्णाण मणोभवणे, सदाबहुमाणवढिनेहिल्लो। मिच्छत्ततिमिरहरणो, वियरइ नवकारवरदीवो ॥७६५०॥ जाण मणवणणिगुंजे, रमइ णमोकारकेसरिकिसोरो। ताण अणिट्ठदोघट्ट-घट्टघडणा न नियडे वि ॥७६५१॥ ता निविडनिगडघडणा-गुत्ती ता वजपंजरनिरोहो। नो जावजवि जविओ, एस नमोकारवरमंतो ' ॥७६५२।। दप्पिट्ठदुट्ठनिठुर-सुरुद्वंदिट्ठी वि होइ ताव परो। नवकारमंतचिंतण-पुव न पलोइओ जाव ॥७६५३॥ मरणरणऽगणगणसं-गमे गमे गामनगरमाऽऽईण। एय' सुमरंताण', ताण' संमाणणं च भवे ॥७६५४॥ तहाजलमाणमणिपहुफुन्न-फारफणिवइफणागणाहितो। पसरंतकिरणभरभग्ग-भीमतिमिरम्मि पायाले ॥१६५५॥ सं.रं. ५. ॥५८९॥ Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नमस्कारस्य फले चक्रिसमृद्धिवर्णनम् । ॥५९०॥ चिन्ताऽणंतरघडमाण-माणसाऽऽणंदिइंदियऽत्था ज। विलसंति दाणवा किर, तपि नमोकारफुरियलवो ॥७६५६॥ जपि य विसिट्ठपयवी-विजाविन्नाणविणयनयनिउण। अक्खलियपसरपसरंत-कंतजसभरियभुवणयलं ॥७६५७॥ अच्चतऽणुरत्तकलत्त-पुत्तपामोकखसयलसुहिसयण । आणापडिच्छणुच्छाहि-दच्छगिहकम्मकारिजण ॥७६५८॥ अच्छिन्नलच्छिविच्छह-सामिभोइत्तवियरणपहाण। रायाऽमच्चाऽऽइविसिद्ध-लोयपयईबहुमय च ॥७६५९॥ जहचिंतियफलसंपत्ति-सुंदर दिण्णदुक्कहचमक । पाविजइ मणुयत्त, तपि नमोक्कारफललेसो ७६६०॥ ज' पि य सव्वंगपहाण-लडहचउसद्विसहसविलयाल। बत्तीससहस्समह-प्पभावभासंतसामन्तं ॥७६६१॥ पवरपुरसरिसछन्नवइ-गामकोडीकडप्पदुप्पसर । सुरनयरसरिसपुरवर-बिसत्तरीसहससंखाल ॥७६६२॥ बहुसंखखेडकब्बड-मडंबदोणमुहपमुहबहुवसिम'। दीसंतकंतसुदर-संदणसंदोहदिष्णदिहि' ॥७६६३॥ परचक्ककप्पणाऽणप्प-दप्पपाइक्कचक्कसंकिन्न। पगलंतगंडमंडल-पयंडदोघट्टथट्टिल्ल ॥७६६४॥ मणपवणजवणचंचल-खुरुक्खयखोणितलतुरंगाल। सोलससहस्सपरिसंख-जक्खरक्खापरिकिन्न ॥७६६५॥ नवनिहिचोदसरयण-प्पभावपाउन्भवंतसयलऽत्य । छक्खंडभरहखेत्ताऽ-हिवत्तणं लब्भए भुवणे ॥७६६६॥ त' पि हु किर सद्धासलिल-सेयपरिवुढियस्स तस्सेव । पंचनमोक्कारतरुस्स, को वि फलविलसियविसेसो ॥७६६७॥ जपि य सियदेवंऽसुय-संवुयसुरसयणसुदरुच्छंगे। सिप्पिपुड'ऽतो मुत्ता-हल' व उववजई तत्तो ॥७६६८॥ आजम्म रम्मतणू, आजम्ममुदग्गजोव्वणाऽवत्थो। आजम्म रोगजरा-रयसेय विविजियसरीरो ॥७६६९॥ ॥५९०॥ Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नमस्कारआराधनाया: इन्द्रत्वादिफलं। ॥५९१॥ आजम्म हारुवसट्ठि-मंसरुहिराऽऽइतणुमलविमुक्को। आजम्म अमिलायन्त-मल्लवरदेवदसधरो ॥७६७०॥ उत्तत्तजच्चकंचण-तरुणदिवायरसमप्पहसरीरो। पंचप्पहरयणाऽहरण-किरणकब्बुरियदिसियको ॥७६७११॥ अखंडगंडमंडल-लुलंतकुडलपहापहासिल्लो। रमणीयरसणअमरण-रमणीगणमणहरो कि च ॥७६७२॥ गहचक्कमेक्कहेल', पाडेउ भूयल' भमाडेउ। सयलकुलाऽचलचकं, चूरेउ तह य लीलाए ॥७६७३॥ माणसपमुहमहासर-सरियादहसायराण सलिलाई। पलयपवणो व्व समकाल-मेव सत्तो विसोसेउ ॥७६७४॥ तेलोकपूरणस्थ झत्ति विउव्वियमहल्लबहुरूवो। परमाणुमेत्तरूवो वि, तह य होउ लहु समत्थो ॥७६७५।। तह एककरंऽगुलिपंचगस्स, पत्तेयमऽग्गभागेसु । मेरुपणगाउ एकेक्क-मेक्ककाल धरणसत्तो ॥७६७६॥ कि बहुणा सन्त पि हु. असंतय तह असंतमवि संत। वत्थु एक्कखणे चिय, दंसेउमऽल करेउ च ॥७६७७।। नमिरसुरविसरसिरमणि-मऊहरि छोलिविच्छुरियपाओ। भूभंगाऽऽइट्ठपहिट्ठ-संभमुट्टितपरिवारो ॥७६७८॥ चिंताऽणंतरसहसत्ति-संघडंताऽणुकूलविसयगणो। अणवरयरइरसाऽऽविल-विलासकरणेकदुल्ललिओ ॥७६७९॥ निम्मलओहिन्नाणा-ऽनिमेसदिट्ठीए दिट्ठदट्ठन्यो। समकालोदयसमुवित-सयलसुहकम्मपयई य ॥७६८०॥ रिद्धिप्पबंधबंधुर-विमाणमालाहिवत्तण सुइरं। पालइ अखलियपसर', सुरलोए किर सुरेंदो वि ॥७६८१॥ त' पि असेस जाणसु, सम्म सब्भावगम्भविहियस्स। पंचनमोक्काराऽऽरा-हणस्स लीलाइयलवोत्ति ॥७६८२॥ उढाऽहोतिरियतिलोग-रंगमज्झम्मि अइसयविसेसो। दवं खेत्तं काल, भाव च पडुच्च चोजकरो ॥७६८३॥ ॥५९॥ Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नमस्कारस्य सर्वकार्यसिद्धौ सामर्थ्यम् । ॥५९२॥ दीसइ सुणिजए वा, जो को वि हु कहवि कस्स वि जियस्स । सव्वो वि सो नमोक्कार-सरणमाहप्पनिफनो॥७६८४॥ जलदुग्गे थलदुग्गे, पव्वयदुग्गे मसाणदुग्गे वा। अन्नत्य वि दुत्थपए, ताण सरण नमोकारा ॥७६८५।। वसियरणुच्चाडणथोभ-णेसु पुरखोभथंभणाऽऽइसु य। एसो चिय पञ्चलओ, तहा पउत्तो नमोकारो ॥७६८६।। मंतंऽतरपारद्भाई, जाई कजाई ताई वि समेइ। ताण' चिय नियसुमरण-पुव्वाऽऽरद्वाण सिद्धिकरो ॥७६८७॥ ता सयलाओ सिद्धीओ, मंगलाई च अहिलसंतेण। सव्वत्थ सया सम्म, चितेयव्यो नमोकारो ॥७६८८॥ १ जागरण-सुयण-छीयण-चिट्ठण-चंकमण-खलण-पडणेसु। एस किर परममंतो, अणुसरियन्वो पयत्तेण ॥७६८९॥ । जेणेस नमोकारो, पत्तो पुन्नाऽणुबंधिपुण्णेण । नारयतिरियगईओ, तस्साऽवस्स निरुद्धाओ ॥७६९०॥ न स पुणरुत्त पावइ, कया वि किर अयसनीयगोत्ताई। जम्मंऽतरे वि दुलहो, तस्स न एसो नमोकारो॥७६९१।। जो पुण सम्म गुणिउ', नरो नमोकारलकूखमऽखंड। पूएइ जिण संघ, बंधइ तित्थयरनाम सो ॥७६९२॥ होन्ति नमोकारपभा-बओ य जम्मऽतरे वि किर तस्स । जाईकुलरूवाऽऽरोग्ग-संपयाओ पहाणाओ ॥७६९३॥ ताव न जायइ चित्तेण, चिंतिय पत्थिय च वायाए। कारण य पारद्धं, जाव न सरिओ नमोकारो ॥७६९४।। अन्नं च इमाउ च्चिय, न होइ मणुओ कयाइ संसारे। दासो पेसो दुइगो, नीओ विगलि दिओ चेव ॥७६९५॥ इहपरलोयसुद्दयरो, इहपरलोयदुइदलणपच्चलओ। एस परमेट्ठिविसओ, भत्तिपउत्तो नमुक्कारो ॥७६९६॥ कि वन्निएण बहुणा, त नत्थि जयम्मि जकिर न सको। काउं एस जियाण, भत्तिपउत्तो नमुक्कारो ॥७६९७॥ ॥५९२॥ Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नमस्कारआराधनायाः दुलेभत्वम् । ॥५९३॥ जइ ताव परमदुलह, संपाडइ परमपयसुह पि इमो। तावदऽणुसंगसज्झे, तदन्नसोक्खम्मि का गणणा ॥७६९८॥ पत्ता पाविस्संति, पाविन्ति य परमपयपुरं जं ते। पंचनमोक्कोरमहा-रहस्ससामत्थजोगेण ॥७६९९॥ सुचिरं पि तवो तविय, चिन्न चरणं सुयं च बहु पढियं । जइ ता न नमोक्कारे, रई तओ तंगय विहल ॥७७००॥ चउरंऽगाए वि सेणाए, नायगो दीवगो जहा होइ। तह भावनमोकारो, दंसणतवनाणचरणाण ॥७७०१॥ भावनमोकारविवज्जियाई, जीवेण अकयकजाई । गहियाणि य मुक्काणि य, अणंतसो दव्वलिंगाई ॥७७०२॥ तम्हा नाऊणेवं, जत्तेण तुम पि भावणासारं। आराहणाकयमणो, मगम्मि सुंदर! तयं धरसु ॥७७०३॥ हंभो देवाणुप्पिय !, पुणरुत्तं पत्थिओ सि एत्थ तुमं । संसारजलहिसेउ', सिढिलेजसु मा नमोकारं ॥७७०४॥ जं एस नमोकारो, जम्मजरामरणदारुणसरूवे । संसाराऽरन्नम्मि, न मंदपुग्नाण संपडइ ॥७७०५।। विज्झइ राहा वि फुड', उम्मूलिजइ गिरी वि मूलाउ । गम्मद गयणयलेणं, दुलहो य इमो नमोकारो ७७०६।। सव्वत्थऽन्नत्थ वि धीधणेण, सरणं ति एस सरियव्यो । सविसेसं पुण एत्थं, समहिगयाऽऽराहणाकाले ॥७७०७।। आराहणापडागा-गहणे हत्थो इमो नमोकारो । सग्गाऽपवम्गमग्गो, दोग्गइदारऽग्गला गई ॥७७०८॥ पढियव्वो गुणियब्वो, सुणियन्वो समऽणुपेहियव्यो य । एसऽन्नया वि निच्च', किमंग पुण मरणकालम्मि ॥७७०९।। गेहे जहा पलित्ते, सेसं मोत्तूण लेइ तस्सामी। एग पि महारयणं, आवइनित्थारणसमत्थं ॥७७१०॥ १ अणुसंगसज्झे = प्रसङ्गसाध्ये = प्रासङ्गिके इत्यर्थः । ॥५९३. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५९४॥ ।।७७१५।। ॥ ७७१६ || ॥७७१७॥ आउ भए भडो वा, अमोहमेकं पि लेह जह सत्थं । आबद्ध भिउडिभडसं - कडे रणे कञ्जकरणखमं एवं न आउरते, सको बारसविहं सुयकूखं । सव्वं पि विचितेउ सम्मं तग्गयमगो वि तओ मोतुं पि बारसं गं स एव मरणम्मि कीरए सम्मं । पंचनमोक्कारो खलु, जम्दा सो बारसंगऽत्थो सव्वं पि बारसं गं, परिणामविसुद्धिहेउमेत्तागं । तकारणभावाओ, कह न तदत्थो नमोकारो तग्गयचित्तो तम्हा, समऽणुसरेजा विसुद्धसुहलेसो । तं चैव नमोकारं, कयत्थयं मन्नमाणो उ को नाम किर सकन्नो, कन्नाऽमयसच्छहं नमोकारं । नो आयरेज मरणे, रणे व्व सुहडो जयपडागं एको वि नमोकारो, परमेड्डीणं पगिट्ठभावाओ । सयलं किलेसजालं, जलं व पवणो पणोल्लेह संविग्गेणं मणसा, अखलियफुडमणहरेण य सरेण । पउमाऽऽसणिओ करबद्ध - जोगमुद्दो य कारणं सम्मं संपुन चिय, समुच्चरेजा सयं णमोकारं । उस्सग्गेणेस विही, अह बलगलणे तहा न पहू तन्नामाऽणुग असिया - उस त्ति, पंचकूखरे तहवि सम्मं । निहुयं पि परावत्तेञ्ज, कह वि अह तत्थऽवि असतो ।।७७२० ॥ ता झाएजा ओमिति संगहिया जं इमेण अरहंता । असरीरा आयरिया, उवझाया मुणिवरा सव्वे एयन्नामाऽऽइनिसन्न - वन्नसंधिप्पयोगओ जम्हा | सद्दन्नुएहि एसो, ओंकारो किर विणिद्दिट्ठो एयज्झाणा परमे - द्विणो फुड' झाइया भवे पंच | अहवा जो एयं पि हु, झाएउ होज असमत्थो सो पासट्ठियकल्लाण- मित्तवग्गेण पंचनवकारं । निसुणेञ्ज पढिजत, हिययम्मि इमं च भावेजा ।।७७१८ ।। ॥७७१९॥ ।।७७२१ ॥ ।।७७२२।। ॥७७२३॥ ।।७७२४॥ ।।७७११ ।। ।।७७१२।। ।।७७१३॥ ।।७७१४॥ संक्षेपेण अपि नमस्कार - ध्यानं अथवा श्रवणं कुर्यात् । ।।५९४ ।। Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नमस्कारस्य अत्यादरेण श्रवणं कुर्यात् । ॥५९५॥ कारा एसो स सारगंठी, एस स को वि हु दुलंभलंभो त्ति । एसो स इट्ठसंगो, एयं तं परमतत्तं ति ॥७७२५॥ अहह ! तडत्थो जाओ, नूणं भवजलहिणो अहं अज । अन्नह कहिं अहं कह व, एस एवं समाओगो॥७७२६॥ धन्नो हं जेण मए, अणोरपारम्मि भवसमुद्दम्मि । पंचण्ह नमोकारो, अचिंतचिंतामणी पत्तो ॥७७२७॥ कि नाम अञ्ज अमय-तणेण सव्वंऽगियं परिणओ हैं। कि वा सयलसुहमओ, कओ अकंडे वि केणावि ॥७७२८॥ इय परमसमरसापत्ति-पुव्वमाऽऽयन्निओ नमोकारो। निहणइ किलिट्टकम्म, विसं व सियधारणाजोगो ॥७७२९॥ जेणेस नमोकारो, सरिओ भावेण अंतकालम्मि । तेणाहूयं सोकूखं, दुक्खस्स जलंजली दिन्नो ॥७७३०॥ एसो जणओ जणणी य, एस एसो अकारणो बंधू । एसो मित्तं एसो, परमुवयारी नमोकारो ७७३१॥ सेयाण परमसेयं, मंगल्लाणं च परममंगल्ल । पुन्नाण परमपुन्न, फलं फलाणं नमोकारो ॥७७३२॥ तह एस नमोकारो, इहलोगगिहाओ जीवपहियाण । परलोयपहपयट्टाण, परम पच्छयणसारिच्छो ॥७७३३॥ जह जह तस्सवणरसो, परिणमइ मणम्मि तह तह कमेण। खयमेइ कम्मगंठी, नीरनिहित्ताऽऽमकुंभो व्व ॥७७३४॥ तवनियमसंजमरहो, पंचनमोकारसारहिपउत्तो। नाणतुरंगमजुत्तो, नेइ नर नेव्वुइनगर ॥७७३५।। जलणो वि होज्ज सीओ, पडिपहहुत्तं वहेज्ज सुरसरिया। न य नाम न नेज्ज इमो, परमपयपुरं नमोकारो॥७७३६॥ आराहणापुरस्सर-मणबहियओ विसुद्धलेसागो। संसारुच्छेयकरं, ता मा सिढिलसु नमोकारं ॥৩৩3৷ १ पच्छयण = पथ्यदनं = शम्बलम् । ॥५९५॥ Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मित्या संवेगरंगसाला नमस्कारस्य द्विविधं ॥५९६॥ एसो हि नमोकारो, कीरइ नियमेण मरणकालम्मि । जं जिणवरेहिं दिट्ठो, संसारुच्छेयणसमत्थो ॥७७३८॥ अकूखेवेणं कम्म-खओ तहा मंगलाऽऽगमो नियमा। तकाले च्चिय सम्मं, पंचनमोक्कारकरणफलं ॥७७३९॥ कालन्तरभाविफलं तु, दुविहमिहभवियमऽण्णभवियं च। इहभवियमऽत्थकामा, उभयभवसुहावहा सम्मं ॥७७४०॥ इहभवसुहावहा तत्थ, ताव अकिलेसभवणओ ताण । आरोग्गपुव्वगं तह, निविग्धं ताण माणणओ ॥७७४१।। परभवसुहावहा पुण, सुत्तविहीए सुठाणविणियोगा। पंचनमोकारफलं, अह भन्नइ अन्नभवियं पि ॥७७४२॥ जइ वि न तजम्मे च्चिय, सिद्धिगमो कह वि जायए तह वि । पत्तनमोकारा एक्क-सि पिकिर तमऽविराहिता॥७७४३॥ उत्तमदेवेसु तहा, कुलेसु विउलेसु अतुलसुभकलिया। हिंडित्ता पजते, सिझंति चेव विहुयरया ॥७७४४॥ इह पुण परमत्थेणं, नाणावरणाऽऽइयाण कम्माणं । पइखणमणंतपोग्गल-विगमम्मि जायमाणम्मि ७७४५॥ पाउणइ नमोकारस्स, पढमं वण्णं नकारमऽह सेसे । वन्ने पत्तेयं चिय, तदणंतविसुद्विसब्भावो ॥७७४६॥ एवं एकेकं पि हु, अकूखरमऽच्चन्तकम्मखयलब्भं । जस्स स कहं न वंछिय-फलदाई होइ नवकारो ॥७७४७॥ किचइहभवियमऽत्थकामा, जं भणियं तत्थ अत्थविसए ता। सावगपुत्तो नायं, जायऽत्थो मडगवइयरओ ॥७७४८॥ तहाहिएगम्मि महानगरे, सावगपुत्तो उ जोवणुम्मत्तो। वेसाजयपसंगी, अच्चंतपमायपडिबद्धो ॥७७४९॥ ॥५९६॥ Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पितु:नमस्कारविषये शिक्षा त्रिदण्डिमिलनं च । ॥५९७॥ सुचिरं बहुप्पयारेहि, भन्नमाणो वि धम्मपडिवति। न कुणइ निरंऽकुसो करि-वरो व्व विस्संथुलं ललइ ॥७७५०॥ अह सो पिउणा करुणाए, वाहरेऊण मरणसमयम्मि। भणिओ पुत्तय ! जइ वि हु, दढं पमत्तो तहावि तुमं ॥७७५१॥ पंचनमोक्कारमिमं, समत्थवत्थूण साहणसमत्थं । पढसु सया य सरेजसु, दुत्थाऽवत्थासु वरमंतं ॥७७५२॥ एयस्स पभावेणं, न विद्दवंतीह भूयवेयाला । खुद्दोवद्दववग्गो, सेसो वि पणस्सइ अवस्सं ॥७७५३॥ एयं पिउणो वयणो-वरोहओ सो तहत्ति पडिवन्नो। कालं गए य जणए, खीणम्मि य अत्थसारम्मि ॥७७५४॥ सच्छंदभमणसीलो, घडेइ मेति तिदंडिणा सद्धि' । उज्झियकुलक्कमाणं, केत्तियमिममऽहव पुरिसाणं ॥७७५५।। एगम्मि अवसरे सो, भणिओ य तिदंडिणा सविस्संभं । कसिणचउद्दसिरयणीए, मडयमविणट्ठलटुंऽगं ॥७७५६।। आणेसि जइ तुमं भद्द !, ता तुहं विद्दवेमि दारिदं । तं साहिऊण अहयं, दिव्वाए मंतसत्तीए ॥७७५७॥ पडिवन्नमिमं सावयसुएण, पत्ते य भणियसमयम्मि । विजणमसाणपएसे, तहेव तेणोवणीयं से ॥७७५८॥ पाणिपइट्ठियखग्गं, ठवियं च तयं तु मंडलगउवरि । सावयसुओ य पुरओ, तस्सेव निवेसियो तत्थ ॥७७५९॥ सो य तिदंडी बाढ, विजं उच्चारि समाऽऽरद्धो । विजाऽऽवेसवसेण य, मडगं उडेउमाऽऽरद्ध ॥७७६०॥ भीओ सावयपुत्तो, सरिओ य झडत्ति पंचनवकारो। तप्पडिहयसामत्थं, पडियं च महीयले मडयं ॥७७६१॥ पुणरवि तिदंडिदढविज-जावओ उडिऊण पडियम्मि । मडए भणियमऽणेणं, सावयसुय ! मुणसि किपि तुम।।७७६२॥ तेणं पयंपियं. नेव, किपि. अह झाणपयरिसाऽऽरूढो । जवि पुणो तिदंडी, पारद्धो निययवरविज ७७६३॥ ॥५९७|| Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥५९८॥ ॥७७६४ ॥ सइढसुयमऽकखमेणं, पंचनमोक्काररकिखयं । दोहंडिओ तिदंडी, मडएण झडत्ति खग्गेण . अह मडयखग्गघायप्पभाव -संजायजायरूवंऽगो । सावयसुएण दिट्ठो, झति तिदंडी पट्टेिण ता तदंगुवंगाई, खंडिउ णियगिहे निहित्ताइ । पंचपरमेट्ठिमत - प्पभावओ ईसरो जाओ ।।७७६५।। ।।७७६६॥ / कामविसयम्मि नायं तु, साविगा मिच्छदिट्टिणो भजा । जीए नमोकाराओ, जाओ सप्पो विं कुसुमसरी ॥७७६७॥ तथाहि ॥७७६८।। ।।७७६९।। ॥ ७७७०॥ ॥७७७१ ॥ एगम्म सन्निवेसे, मिच्छद्दिट्ठी गिहाऽहिवो एको । भजा य साविया से अच्चन्त धम्मपडिबद्धा तीसे उबरिं' अबरं, भञ्जं परिणेउमीहमाणो सो । ससवत्तिगो त्ति तं पुण, अलहंतो, खुद्दपरिणामो चिन्तेइ पुव्वभञ्ज, कहं हणिस्सं ति अन्नया कसिणं । सप्पं घडे ३ निहित्ता, भवणस्स भन्तरे ठवइ कोणतं भण, सावियं अमुगठाणणिहियाउ । घडयाओ कुसुममालं, भद्दे ! मज्झं पणामेहि अह सा गिहे पविट्ठा, अचक्खुविसओ ति पंचनवकारं । सरमाणी तम्मि घडे, कुसुमत्थं पक्खिवइ हत्थं ॥७७७२। एत्थंतरम्मि सप्पो, अवहरितो देवयाए गंधड्ढा । ठविया य तम्मि ठाणे, वियसियसियकुसुमवरमाला ॥ ७७७३॥ घेत्तुं सा तीए सम - पिया य पइणो तओ ससंभंतो। गंतूण तं णिहालह, घडयं नो पेच्छद पं ता महभावत, पायवडिओ कहेइ नियवत्तं । खामेऊण य ठाव, तं नियघरसामिणिपयम्मि ॥७७७४॥ ।।७७७५ ।। १ दोहंडिओ = द्विखण्डितः । २ कुसुमसरी = कुसुममाला । ३ छुहित्ता पाठां ० । नमस्कार प्रभावेण दारिद्र्य नाशः श्राविकायाः सर्पाद् रक्षा च । ॥५९८॥ Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तस्करस्य नमस्कास्मरणेन यक्षत्वेन उत्पत्तिः जिनदत्तस्य रक्षा च । ॥५९९॥ इय इहलोगे धणकाम-साहगो एस ताव नवकारो। परलोगे च्चिय सुहओ, इंडियजकूखस्स व इमो त्ति ॥७७७६॥ तथाहिमहुराए नगरीए, हुंडिजनामो उ तकरो लोयं । मुसमाणो अणवस्यं, पत्तो आरकूखपुरिसेहि ७७७७॥ आरोवेऊणं सस-भम्मि नगरीए भामिओ पच्छा। पक्खित्तो मूलाए, मिष्णसरीरो य तीए दद ।७७७८॥ तन्हाकिलामियंऽगो, तेण पएसेण पेच्छिउँ जंतं । जिणदत्तणामधेयं, सुसावगं भणइ सुदुहट्टो ॥७७७९॥ हंभो ! महायस! तुमं, सुसावगो दुखिएसु करुणपरो। ता मम तिसियस्स लहुं, कत्तो वि जलं पणामेहि ॥७७८०॥ अह सावरण भणियं, इमं नमोकारमऽणुविचितेहि। जा ते आणेमि जलं, जइ पुण विस्सारिहिसि एयं ॥७७८१।। ता आणीयं पि न तुज्झ, भद्द ! दाहामि एव भणिओ सो। तल्लोलुययाए दढ, नवकारं सरिउमाऽऽरद्धो ।।७७८२।। जिणदत्तो पुण सलिलं, गहाय गेहाओ आगओ जाव । नवकारमुच्चरंतस्स, ताव से अइगयं जीयं ॥७७८३।। तो तप्पभावओ सो, मरि जकूखत्तण' समऽणुपत्तो। अह चोरभत्तदाइत्ति, रायपुरिसेहिं जिणदत्तो ॥७७८४॥ घेत्तूण अप्पिओ नर-वइस्स तेणावि जंपियमिमं पि। मूलाए आरोवह, तकारपडितुल्लदोसं ति ॥७७८५॥ एवं वुत्ते नीओ, जिणदत्तो तेहिं आघयणठाणे। एत्थंतरम्मि हुंडिय-जकखेण पउँजिओ ओही ॥७७८६॥ मूलाए निभिन्न, नियदेहं सावयं च तह दटुं। रुडो सो नयरोवरि, पव्वयमुप्पाडिउ' भणइ ॥७७८७॥ रे! रे! देवयभूयं, सावयमेयं खमाविउं मुयह। इहरा इमेण गिरिणा, तुम्भे सव्वे वि चूरिस्सं ॥७७८८॥ व ॥५९९॥ Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | सम्यगज्ञानोपयोगद्वार-स्वरूपम्। ॥६००॥ अह भीएणं रना, जिणदत्तो खामिऊण पम्मुक्को। इय हुडियचोरस्स व, परलोगसुद्दो नमुक्कारो ॥७७८९॥ एवं च उभयलोगे वि, सोक्खमूलं इमं मुणेऊणं । आराहणाऽभिलासी, खवग! तुम सइ सरेज जओ ॥७७९०॥ "पंचण्ह णमोकारो, जीवं मोएइ भवसहस्साओ। भावेण कीरमाणो, होइ पुणो बोहिलाभाय ॥७७९१॥ पंचण्ड णमोकारो, धन्नाण भवकखयं करेन्ताणं । हिययं अणुम्मुयंतो, विसोत्तियावारओ होइ ||७७९२॥ पंचण्ह नमोकारो, एवं खलु वन्नियो महऽत्यो त्ति । जो मरणम्मि उवग्गे अभिकखणं कीरए बहुसो ॥७७९३॥ पंचण्ड नमोकारो, सव्वपावप्पणासणो। मंगलाणं च सव्वेसि', पढम भवइ मंगलं" ॥७७९४|| इय ताव भणियमेयं, पंचनमोकारनामपडिदारं। सम्मन्नाणुवओगामि-हाणमऽखेमि अह नवमं ॥७७९५।। खमग! पमायं उम्मूलिऊण, नाणोवओगवं होसु । जम्हा सव्वाऽऽवाहा-विवज्जियं जीवलोगस्स ॥७७९६।। नाणं चकूखू नाणं, पईवओ नाणमेव दिणणाहो। तिहुयणतिमिसगुहाए, पगासरयणं परं नाणं ॥७७९७॥ जइ ताव नाणचक्खू , न होज जीवाण जीवलोगम्मि । ता मोक्खमग्गविसया, सम्मपवित्ती न जाएजा ॥७७९८॥ कह वा कुबोहसलहाऽ-वहारिनाणप्पईवविरहेण । होजा जयं वराय, मिच्छत्ततमोभरऽकंतं ॥७७९९॥ तह फुरइ फुड हयतम-सनाणदिवायरप्पभावेण। संसारसरे सुंदर-विवेयकमलाऽऽयरवियासो ॥७८००|| तिहुयणतिमिसगुहाए, अन्नाणतमंऽधयारघोराए। जइ नो हुँतो सन्नाण-कागणीरयणवावारो ॥७८०१२॥ ता कह इमं वरायं, मूढ जिणचक्किमग्गमऽणुलग्गं । अप्पडिहयप्पयारं, इह 'नीहंतं भवियसेणं ||७८०२॥ १ नीहंत = निरसरिष्यत् B | ॥६००॥ Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला श्रुतज्ञानस्य माहात्म्यम् । ॥६०१॥ सक्का सुएण णा, उड्दं च अहं च तिरियलोगं च । ससुराऽसुरं समणुयं, सगरुलभुयगं सगंधव्वं ॥७८०३॥ बंध मोकूख गइमाऽऽगई च, जीवाण जीवलोगम्मि । जाणंति सुयसमिद्धा, जिणसासणभावियमईया ॥७८०४॥ सूई जहा ससुत्ता, न नासई कयवरम्मि पडिया वि । जीवो वि तह ससुत्तो, न नासइ गओ वि संसारे ॥७८०५।। सूई जहा असुत्ता, नासइ पडिया कयारमज्झम्मि । पुरिसो वि तह असुत्तो, नासइ संसारगहणम्मि ॥७८०६॥ जह आगमेण वेजो, जाणइ वाहिं चिगिच्छिउँ निउणो। तह आगमेण नाणी, जाणइ सोहि चरित्तस्स ॥७८०७॥ जह आगमपरिहीणो, वेजो वाहिस्स न मुणइ तिगिच्छं । तह आगमपरिहीणो, चरित्तसोहिं न याणाइ ॥७८०८।। तम्हा पुव्वं पुवरिसि-परूवियम्मि अप्पमत्तेहिं । उज्जोओ कायव्यो, नरेहिं मोक्खामिकंखीहि ॥७८०९॥ मेहा होज न होज व, जं सा कम्मकखओवसमसज्झा। उझोओ कायव्यो, नाणं अमिकंखमाणेहि ॥७८१०॥ । जइ वि य दिवसेण पयं, पढेइ पकखेण वा सिलोगई। नाणं सिक्खेउमणो, तह वि हु मा मुंच उजोगं ॥७८११।। पेच्छह ता अच्छेरं, अणऽच्छमाणीए अच्छमाणस्स । पासाणस्स बलवओ, खओ को वारिधाराए ॥७८१२।। तह सीयएण मउयएण, जोगं अमुंचमाणेण । उदएण गिरी मिन्नो, थेवं थेवं वहंतेण ॥७८१३॥ १अपरिजिएण मणूसो, बहुणा वि सुएण अपरिसुद्धेण । खलिएण संकिएण य, जाणुयजणहासओ होइ ॥७८१४।। थेवेण वि अखलियसुद्धएण, थिरपरिचिएण गहियत्थो। सज्झाएण मणूसो, अलजियाऽणाउलो होइ ॥७८१५॥ १ अपरिचितेन । ॥६०१॥ Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NGI संवेगरंगसाला | सम्यगज्ञान-पठनस्य माहात्म्यम् । ॥६०२॥ गंगाए वालयं जो मिणेज, उस्सिंचिऊण य समत्थो। हत्थउडेहि समुई, सो नाणगुणे अणुमिणेजा ॥७८१६॥ पावाउ विणिवित्ती, तहा पवित्ती य कुसलधम्मस्स । विणयस्स य पडिवत्ती, तिन्नि वि नाणस्स कजाई ॥७८१७॥ संजमजोगे आराहणा य, आणा य वद्धमाणस्स । सक्का नाउ' नाणेण, तेण नाणं अहिज्जेजा ॥७८१८॥ | नाणे आउत्ताणं, नागीणं नाणजोगजुत्ताणं । को निजरं तुलेजा, पयडियसिवपउणपयवीणं ॥७८१९।। | छटुटुमदसमदुवालसेहि, अबहुस्सुयस्स जा सोही। तत्तो बहुतरगुणिया, हवेज जिमियस्स नाणिस्स ॥७८२०॥ । एकाऽहेण तवस्सी, भवेज नऽत्थेत्थ संसओ को वि । एक्काऽहेण सुयधरो, न होइ धंतं पि तूरंतो ॥७८२१॥ जं नेरइओ कम्मं, खवेइ बहुयाहि वासकोडीहिं । तं नाणी तिहि गुत्तो, खवेइ ऊसासमेत्तेण ॥७८२२॥ नाणेण सव्वभावा, नजति चराचरा तिहुयणत्था। तम्हा नाणं कुसलेण, सिकिखयः पयत्तेणं ॥७८२३॥ नाणं गिण्हइ नाणं गुणेज, नाणेण कुणइ किच्चाई। इय संसारसमुई, नाणी नाणडिओ तरइ ॥७८२४।। नाणं खु सिकिखयव्यं, नरेण लघृण दुल्लहं बोहि । जइ इच्छा नाउं जे, जीवस्स विसोहणं परमं ॥७८२५॥ सव्वत्थामेण सुयं, घेत्तव्वं जहबलं तवो किच्च। उस्सुत्तं कीरंतो, तवो वि न जओ गुणाय भवे ॥७८२६।। किच न ह मरणम्मि उवग्गे, सको बारसविहो सुयकवंधो। सव्वो अणुचिंतेउ, धणियं पि समत्थचित्तेणं ॥७८२७।। MI/ता जो एकपयम्मि वि, संजोगं कुणइ वीयरागमए। सो तेण मोहजालं, छिदइ अज्झप्पजोगेणं ॥७८२८।। ॥६०२॥ Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला श्रुतज्ञानस्य भवसमुद्रात् तारकत्वम् । ॥६०३॥ एकम्मि वि मोकखनिबंधणम्मि, जो होइ निच्चमाऽऽउत्तो। तं तस्स होइ नाणं, जेण विरागत्तणमुवेइ ॥७८२९॥ जे पयणुभत्तपाणा, सुयहे ते तवस्सिणो नेया। सुत्तविउत्ताण तवो, जरविहुराण व छुहामारो ॥७८३०॥ नाणेण वणिज, वजिजइ किञ्जइ य करणिज । नाणी जाणइ काउं, कज्जमऽकज्जं च वज्जे ॥७८३१।। नाणसहियं चरितं, नूणं संपायगं गुणसयाणं। एसा जिणाणमाऽऽणा, नस्थि चरितं विणाऽऽणाए ॥७८३२॥ जं नाणं तं करणं, जं करणं पवयणस्स सो सारो। जो पवयणस्स सारो, सो परमत्थो त्ति नायव्यो ॥७८३३॥ परमत्थगहियसारो, बंध मोक्खं मुणेइ जीवाणं । नाऊण बंधमोकूखं, खवेइ भवसंचियं कम्मं ॥७८३४॥ नाऽदंसणिस्स नाणं, न य अन्नाणिस्स होति चरणगुणा । अगुणस्स नत्थि मोकुरखो, नत्थि असुत्तस्स निव्वाणं ॥७८३५॥ भई बहुस्सुयाणं, सव्वत्थेसु परिपुच्छणिज्जाणं । नाणेणुज्जोयकरा, जे सिद्धिगएसु वि जिणेसु ॥७८३६॥ कि एत्तो लट्ठयरं, अच्छेरयरं व सुंदरतरं वा। चंदमिव जमिह लोया, बहुस्सुयमुहं पलोयंति ॥७८३७॥ चंदाउ नीइ जोन्हा, बहुस्सुयमुहाउ नीइ जिणवयणं । जं सोऊण मणूसा, तरंति संसारकंतारं ॥७८३८।। चोदसपुवधरा जे, ओहिनाणी य केवली चेव । लोगुत्तमपुरिसाणं, तेसि नाणं अभिन्नाणं ॥७८३९॥ १दढमूढमहाणम्मि वि, वरमेगो वि सुयसीलसंपन्नो। मा हु सुयसीलविगलं, काहिसि माणं पवयणम्मि ॥७८४०।। । तम्हा सुयम्मि जत्तो, काय वो होइ अप्पमत्तेणं । जेणऽप्पाणं परमवि, दुकखसमुदाउ तारेइ ॥७८४१॥ १ दढमूदपहाणम्मि BI ॥६०३॥ Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मनो-वशीकरणे ज्ञानं अपूर्व | साधनम् । ॥६०४॥ नाणोवयोगरहितो, न तरइ नियचित्तनिग्गरं काउं। नाणं अकुसभूय, चित्तस्सुम्मत्तकरिणो व्व ॥७८४२॥ विज्जा जहा पिसायं, सुठ्ठ पउत्ता करेइ पुरिसवसं । नाणं हिययपिसायं, सुट्ठ पउत्तं तह करेइ ॥७८४३॥ । उपसमइ किन्हसप्पो, जह मंतेण विहिणा पउत्तेण। तह हिययकिन्हसप्पो, सुठ्ठवउत्तेण नाणेण ॥७८४४॥ आरनओ वि हत्थी, मत्तो नियमिज्जए वरत्ताए । जह तह इह नियमिज्जइ, नाणवरत्ताए मणहत्थी ॥७८४५॥ ॥ जह मक्कडओ खणमऽवि, रज्जूए विणा न ठाइ एगत्थ । तह खणमऽवि मज्झत्थो, नाणेण विणा न होइ मणो ॥७८४६॥ । तम्हा सो अइचवलो, मणमक्कडओ जिणोवएसेणं । काउ सुत्तनिबद्धो, रामेयवो सुहज्झाणे ॥७८४७॥ नाणुवओगो तम्हा, खमगस्स विसेसओ सया भणिओ। जह १चक्कटुवओगो, चंदगवेझं करेंतस्स ॥७८४८॥ । नाणपईवो पज्जलइ, जस्स हियए विसुद्धलेसस्स। जिणदिट्ठमोक्खमग्गे, न पणासभयं भवे तस्स ॥७८४९।। नाणुज्जोएण विणा, जो इच्छइ मोक्खमग्गमुवगंतुं। गंतु कडिल्लमिच्छइ, जम्मंऽधो इव वरागो सो ॥७८५०॥ जइ खंडसिलोगेहि वि, मरणाउ रखिओ जवो साहू । ता कह नो रक्खिज्जइ, जिणुत्तसुत्तेण भवभयओ॥७८५१॥ तहाहिउज्जेणीनगरीए, अनिलसुओ नरवई जवो आसि । पुत्तो य गद्दभो से, जुवराओ परमपणयपय ॥७८५२॥ नीसेसरज्जकज्जाण, चितगो दिग्धपिट्ठनामो य। मंती अहेसि विस्सास-भायणं सव्वकज्जेसु ॥७८५३।। १ चक्राष्टकोपयोगः । ॥६०४॥ Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला यवसाधोः कर्षकडिम्भयोः वचनश्रवणम् । ॥६०५॥ अच्चतरूवकलिया, जवस्स धूया अडोल्लिया आसि। भइणी जुवरनो गद्द-भस्स नवजोव्वणसुहंऽगी ॥७८५४॥ तं एगया पलोइय, जुवराया मयणविहुरिओ संतो। तदऽसंपत्तीए किसो, पइदियह होउमाऽऽरद्धो ॥७८५५॥ पुट्ठो य अमच्चेणं, कीस किसो होसि गाढनिब्बंधे। तेणेगंते सिटुं, ताहे वुत्तं अमच्चेण ।।७८५६॥ जह कोवि नेव जाणइ, तह भूमिहरे इमं छुहेऊण । भुंजेसु विसयसोकूखं, सतप्पसि कीस तं कुमर! ॥७८५७॥ एवं कयम्मि लोगो वि, जाणिही नूण केणई हडत्ति। पडिवन्नं कुमरेणं, कयं च तह चेव मूढेणं ॥७८५८॥ वइयरमिमं च नाउं', जवराया जायगाढनिव्वेओ। पुत्तं रज्जे ठविउ, सुगुरुसमीवम्मि पव्वइओ ॥७८५९॥ अणुसासिज्जंतो वि हु, न तहा पाढम्मि सो समुन्जमइ । पुत्तप्पडिबंधेण य, पुणो पुणो एइ उज्जेणि ॥७८६०॥ अह अन्नया कयाई, उज्जेणिपुर पडुच्च वच्चंतो। जवखेत्तरक्खणुञ्जय-मइनिहुयमिओतओ हुँतं ॥७८६१॥ अणुसरिय रासहं खेत्त-सामिणा फुडगिराए भष्णतं । पायडियभावमेय, खंडसिलोगं निसामेत्था ॥७८६२॥ "आधावसि पधावसि, ममं चेव निरिक्खसि । लक्खितो ते मए भावो, जवं पत्थेसि गद्दहा!" ॥७८६३। एयं च सिलोगं कोउगेण, अवधारिऊण सो साहू । गंतुं पहे पयट्टो, नवरं एगत्थ ठाणम्मि ॥७८६४॥ रममाणेहि डिभेहिं', खिप्पमाणा कहि पि बिलमज्झे । पडिया अमुणिज्जती, अडोल्लिया तं च सव्वत्थ ॥७८६५।। मग्गंति डिभाई, निउणं जा नेव कहवि पेच्छंति । ता तं बिलं पलोइय, डिभेणेकण पढियमिमं ॥७८६६।। "इओ गया इओ गया, मग्गिज्वंती न दीसइ । अहमेयं वियाणामि, बिले पडिया अडोल्लिया" ॥७८६७॥ ॥६०५॥ Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रगसाला श्लोकानां श्रवणेन नृपपुत्रस्य पितृ-विषये प्रत्ययः । ॥६०६॥ सोच्चा इमो वि मुणिणा, कोऊहलओऽवधारिओ सम्मं । पत्तो य स उज्जेणि', ठिओ गिहे कुंभयारस्स ।।७८६८॥ तत्थ वि य कुंभयारो, भयभीयमिओतओ पलायंत । मूसगमाऽऽसज्ज इम, खंडसिलोगं पढेइ जहा ॥७८६९।। “सुकुमालया भद्दलया, रत्ति हिंडणसीलया। दीइपिट्ठस्स बीहेहि, नत्थि ते ममओ भयं" ॥७८७०॥ एसो वि रायरिसिणा, जवेण अवधारिओ सिलोयतियं । एयं च विभावेतो. अच्छइ सो धम्मकिच्चपरो॥७८७१॥ नवरं पुव्वाऽणुसयं, किपि वहंतेण दिग्धपिटेण । तव्वसहीए विविहाऽऽ-उहाणि ठविउणिवो भणिओ ॥७८७२।। सामनपराभग्गो, रजत्थमिहाऽऽगओ तुहं जणगो। पत्तियसि जइ न मज्झं, ता तव्वसहीए पेहेसु ॥७८७३।। विविहाई आउहाई, विविहपयारेहि नूमियाई तओ। पेहावियाई रन्ना, दिद्वाणि य ताई तह चेव ॥७८७४॥ रजाऽवहारभीओ, तयऽणु णिवो दिग्यपिट्ठपरियरिओ। लोयाज्ञवायरकखण करण रयणीए घेत्तूण ॥७८७५।। नीलपहोलिकरालं, करवालं कुंभयारभवणम्मि । केणइ अमुणिज्जंतो, गतो लहु साहुहणणट्ठा ॥७८७६॥ एत्थंतरम्मि मुणिणा, कहंपि पढिओ स पढमसिलोगो। रन्नो नाय' नूणं, अइसेसी एस नाओम्हि ॥७८७७॥ अह वीओ, वि हु पढिओ, मुणिणा तं पुण निसामि राया। विम्हइओ अहह ! कहं, भइणीवित्तं पि नायति ॥७८७८॥ अह तइओ वि हु पढिओ, तत्तो राया पवढियाऽमरिसो। चिन्तइ उज्झियरजो, कह मज्झ पिया पुणो रज्जं ॥७८७९॥ बंछेइ नवरमेसो, पावाऽमच्चो ममं विणासेउ। एवं कुणइ पयत्तं, ता दुट्ठमिमं हणेमि त्ति ॥७८८०॥ १ नीलपहोलि० = नील = श्यामप्रभावलिकरालम् । ॥६०६॥ Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पश्चमहाव्रत संवेगरंगसाला स्वरूपम् । ॥६०७॥ सीसं से छिदित्ता, कहेइ साहुम्स निययवुत्ततं । तो सो सुयपढणे जाय-उजमो इय विचितेइ ॥७८८१॥ सिकिखयव्वं मणूसेण, अवि जारिसतारिसं। पेच्छ खंडसिलोगेहि, जीविय परिरकिखयं एत्तो चिय पढणत्थं, पुरा ममं गुरुजणोऽणुसासितो। मुक्खत्तणेण य अहं, तइया थेवं पि न पढेतो ॥७८८३॥ जइ मृढलोयरइयं पि, पढियमेवंफलं सुयं होइ । ता जिणवरप्पणीयं, कहं न होही महाफलय ॥७८८४|| एवं विभाविउ सो, गओ समीवे गुरुस्स दुविणय। खामेत्ता जत्तेणं, पढिउ सुत्तं समारद्धो ॥७८८५।। जीय संजमपरिपालणं च, एवं जवो समणुपत्तो । इयरो य जणगअविणा-सणेण कित्तिच सुगति च ॥७८८६॥ इय सामन्नसुयस्स वि, पहावउमुवलकिखऊण खवग! तुमं । तेल्लोकपहुपणीए, सुयम्मि सव्वाऽऽयरं कुणसु ॥७८८७।। एवं सम्मंनाणोवयोग-पडिदारमऽकिखयं एत्तो। पंचमहव्वयस्कूखा-दारं दसमं पवकूखामि ॥७८८८॥ सम्मन्नाणोवओगस्स, होइ वयरकखणं फलं । वरनिव्वाणनयरपहसं-दणाण ताणं पुण वयाण ॥७८८९॥ पढमं वहचाओ बीय-मलीयविरई तइजगमऽतेणं। मेहुणनिवित्ती तुरिय, पंचममऽपरिग्गहो तत्थ ॥७८९०॥ परिहर छजीववहं, सम्मं मणवयणकायजोगेडिं। जीवविसेसे नाउ, जाजीवमिमे य ते जीवा ॥७८९१॥ पुढविदगाऽगणिवाया, एकेका सुहुमबायरा होति । साहारणपत्तेओ, दुविहो य वणस्सई होइ ॥७८९२॥ साहारणो य दुविहो, सुहुमो तह बायरो य नायव्यो। पजत्तापञ्जत्तग-भेया सव्वे वि बावीसं ॥७८९३।। || दुतिचार दिया मा तह बायरो य नायर दुतिचउरिदियविगला, पणि दि सणी असनिणो दुविहा। पजत्ताऽपजत्तग-भेएण तसा दसवियप्पा ॥७८९४।। शाम ॥६०७॥ Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ रंगसाला अहिंसाव्रतस्वरूपम् । ॥६०८॥ एमाऽऽइवियप्पेसु, जीवेसु सया वि नायपरमत्थो। सव्वाऽऽयरमुवउत्तो, अप्पोवम्मेण कुणसु दयं ॥७८९५॥ तहाहिसव्वे वि हु जीवा जीवियं खु, इच्छति नेय मरि जे । ता पाणवहं घोरं, धीरा परिवञ्जयंति सया॥७८९६॥ तन्हाछहाऽऽइपरिताविओ वि, जीवाण घायणं काउं। पडियारं सुमिणम्मि वि, कइयावि हु मा करेजासि ॥७८९७॥ रइअरइहरिसभयऊस-गत्तदीणत्तणाऽऽइजुत्तो वि । भोगपरिभोगद्दे, मा तं चितेसु जीववहं ॥७८९८॥ तेलोक्कजीवियाणं, वरेहि एगयरयं ति देवेहि। भणिए तेलोकं को, वरेज नियजीवियं मोत्तुं ॥७८९९॥ जं एवं तेल्लोकं, णऽग्घइ जीवस्स जीवियं तम्हा । भुवणत्तयलाभाओ वि, दुल्लहं वल्लहं च सया ॥७९००॥ थोवत्थोवेण बहु, संजममज्जिणिय महुयरो व्व महु। तिहुयणसारं हिंसा-महंतकलसेहिं मा चयसु ॥७९०१॥ नत्थि अणूओ अप्पं, आयासाओ महल्लय नस्थि । जह तह जियरकवाओ, अवरं परं न वयमाथि ॥७९०२॥ तहाजह पब्बएसु मेरू, उच्चागो होइ सव्वलोगम्मि । तह जाणसु अइगरुय, सीलेसु वएसु य अहिंसं ॥७९०३॥ जह आयासे लोगो, दीवसमुद्दा जहा य भूमीए । तह जाण अहिंसाए, ठियाणि तवदाणसीलाणि ॥७९०४॥ जं जीववहेण विणा, विसयसुहं नत्थि जीवलोगम्मि । ता जीवदया जायइ, महन्वय विसयविमुहस्स ॥७९०५।। परिचत्तविसयसंगे, फासुयआहारपाणभोइम्मि । मणवयणकायगुत्ते, होइ अहिंसावय' सुद्ध ॥७९०६॥ ॥६०८॥ Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अहिंसायाः मेदानां स्वरूपम् । ॥६०९॥ कुव्वंतस्स वि जतं, तुंबेण विणा न ठंति जह अरया। अरएहिं विणा य जहा, तुंबं पिन साहइ सकजं ॥७९०७॥ तह जाण अहिंसाए, विणा उ न पयं लहंति सेसगुणा । न य तेहिं च विउत्ता, कुणइ सकज अहिंसा वि॥७९०८॥ सच्चऽमचोरिकं बंभ-चेरमपरिग्गहो अनिसिभत्तं । एयाई अहिंसाए, स्कूखा दिकखाए गहणं च ॥७९०९॥ जम्हा असच्चवयणाऽऽइएहि, दुक्ख परस्स होइ दढ । तप्परिहारो तम्हा, परं अहिंसा गुणाऽऽहाणं ॥७९१०॥ मारणसीलो कुणइ, जीवाणं रक्खसो व्व उव्वेवं । संबंधिणो वि मारंत-यंमि नो जंति विस्सासं ॥७९११॥ जीवगयाजीवगया, दुविहा हिंसा उ तत्थ जीवगया । अठुत्तरसयभेया, इयरा एक्कारसविहा उ ॥७९१२।। जोगेहिं कसाएहि, कयकारियअणुमईहिं तह गुणिया। संरंभसमारंभा-रंभाउ भवंति अट्ठसयं ॥७९१३॥ तत्थसंरंभो संकप्पो, परितावकरो भवे समारंभो। आरंभा उद्दवओ, सबनयाणं विसुद्धाणं ॥७९१४॥ निकखेवो निव्वत्ती, तहेव संजोयणा निसग्गो य । कमसो चउ-दुग-दुगतिग-भेयादेकारस भवंति। ॥७९१५॥ अपमन्जियदुपमज्जिय-सहसाऽणाभोगओ य णिकखेवो। कोउयदुष्पउत्तो, तहोवगरणं च निव्वत्ती ॥७९१६॥ संजोयणमुवगरणाण, पढममियरं च भत्तपाणाणं । दुट्ठनिसिट्ठा मणवइ-काया भेया निसग्गस्स ॥७९१७॥ हिंसाओ अविरमणं, वहपरिणामो य होइ हिंसा जं। तम्हा पमत्तजोगो, पाणव्ववरोवओ निच्चं ॥७९१८॥ जीवो कसायबहुलो, संतो जीवाण घायणं कुणइ । जो पुण विजियकसायो, सो जीववहं परिचयइ ॥७९१९॥ ॥६०९॥ Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६१०॥ ॥७९२५ ॥ आयाणे निकखेवे, वोसि रणे ठाणगमणसयणे य । सव्वत्थ अप्पमत्ते, दयावरे होह हु अहिंसा कासु निरारंभे, सन्नाणे रइपरायणमणम्मि । सव्वत्थुवओगपरे, संपुन्ना होइ हु अहिंसा तेणेवाऽऽरं भरया - णाणेसणीयाऽऽइपिडभोईण । घरसरणप्पडिबद्धाण, सायरस गिद्धिगिद्धाणं सच्छंदपयाराणं, गामकुलाई कयममत्ताण । अन्नाणीणम हिंसा, न घडइ खरसिरविसाणं व ता नाणदादिकखा- दुक्करतव जागसुगुरुसेवाणं । जोगब्भासाणं पि हु, सारो एक्को च्चिय अहिंसा (अप्पा उमडणारोग्गं, दोहग्ग- दुरूवया य दोगच्च । दुव्वन्नगंधरसया य, होंति वहगस्स परलोए तम्हा इह परलोए, दुकूखाणि सया अणिच्छमाणेणं । उवओगो कायव्वो, जीवदयाए सया मुणिणा ॥ ७९२६॥ 'जं किंचि सुहमुयारं, पहुत्तगं पयइसुंदरं जं च । आरोग्गं सोहग्गं, तं तमऽहि साफलं सव्वं परिहर असच्चवयणं, खमग ! चउन्भेयमऽवि पयत्तेण । संजमवंता वि जओ, भासादोसेण लिप्यंति सन्भूयत्थनिसेहो, पढमम सच्च न सन्ति जह जीवा । वीयमसन्भूयकहा, संति जहा भूयकत्तारा अन्नह वयणं तइयं निच्चो जीवो भवे अणिच्चो वा । साऽवजमऽणेगविहं, वयणम सच्च चत्थं तु जत्तो पाणिवहाऽऽई, दोसा जायंति तमिह सावज्जं । अप्पियवयणं च तदा, कक्कसपेसुण्णमाऽऽइयं हासेण व कोहेण व, लोभेण भएण वा वि तमसच्च' । मा भणसु भणसु सच्च, जीवहियत्थं पसत्थमिणं ॥ ७९३२ ॥ मियमहुरमऽखरमऽफरुस - मच्छलकज्जोवगं असावज्जं । धम्माऽहम्मियसुहयं भणाहि तं चैव य सुणाहि ॥७९३३॥ ॥७९२७॥ ॥७९२८ ॥ ॥७९२९ ॥ ॥७९३०॥ ॥७९३१॥ ।।७९२० ॥ ॥७९२१ ॥ ।।७९२२ ॥ ।।७९२३ ॥ ॥७९२४ ॥ |असत्यवचनत्याग स्वरूपम् । ॥६१०॥ Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सत्यवचनस्य प्रभाव: अलीकवचनस्य दोषाः च । ॥६११॥ सच्च वयंति रिसिणो, रिसीहिं विहियाउ सव्वविजाउ । मेच्छस्स वि सिझंती, नियमेणं सच्वाइस्स ॥७९३४॥ विस्ससणिजो माय ब्व, होइ पुञ्जो गुरुव्व लोगस्स । सयणो ब्व सच्चवाई, पुरिसो सव्वस्स होइ पिओ ॥७९३५।। सच्चम्मि तवो सच्चम्मि, संजमो तम्मि चेव सव्वगुणा । इह संजओ वि मोसेण, होइ तणतुच्छओ पुरिसो।।७९३६।। न डहइ अग्गी न जलं पि, बोलए सच्चवाइणं पुरिसं । सच्चबलियं सुपुरिसं, न नेइ तिकूखा गिरिनई वि ॥७९३७।। सच्चेण देवयाओ, नमंति पुरिसस्स ठंति य वसम्मि। सच्चेण गहग्गहियं, मोइंति करेंति स्कूख च ॥७९३८॥ सच्चं ववगयदोसं, वोत्तूण जणस्स मज्झयारम्मि । पावइ परमं पीइं. जसं च जयविस्सुयं लहइ ॥७९३९॥ मायाए वि हु वेसो, पुरिसो अलिएण होइ एकण । कि पुण सेसाण भुयं-गमो व्व नो होज अइवेसो॥७९४०॥ अप्पच्चओ अकित्ती, धिक्कारो कलहवेरभयसोगा। धणनासो वहबंधो, असच्चवाइम्मि संनिहिया ॥७९४१॥ परलोगम्मि वि दोसा, ते चेव हवंति अलियवाइस्स । चोरिकाऽऽई सेसे, जत्तेण वि परिहरंतस्स ॥७९४२॥ इहलोगपारलोइय-दोसा जे होति अलियश्यणस्स । कक्कसवयणाऽऽईण वि, दोसा ते चेव नायव्वा ॥७९४३॥ अलियं पयंपमाणो, एमाऽई पावए बहू दोसे । परिहरमाणो तं पुण, तव्विवरीए य लहइ गुणे ॥७९४४॥ मो कुणसु धीर! बुद्धि, अप्पं च बहुच परधणं घेतं । दंतंतरसोहणयं, किलि'चमेतं पि अविइण्णं ॥७९४५॥ जह मकडओ पक्कफलाई, दट्ठण धाइ धाओ वि । इय जीवो परविहवं, विविहं दट्टण अहिलसइ ॥७९४६॥ १ भ्रातः = तृप्तः । ॥६११॥ Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ परद्रव्य संवेगरंगसाला हरणस्य दोषाः । ॥६१२॥ न य तं लहइ न भुजइ, भुत्तं पि न कुणइ निव्वुई तस्स । सव्वजएण वि जीवो, लोभाऽऽविट्ठो न लिप्पइ य ॥७९४७॥ तह जो अत्थं अवहरइ, जस्स सो जीवियं पि से हरइ । जं सो अत्यकएणं, उज्झइ जीयं न उण अत्थं ॥७९४८|| हुंते य तम्मि जीवइ, सुहं च सकलत्तओ तओ लहइ । तं पुण तस्स हरंतेण, तेण सव्वं पि हडमेव ॥७९४९॥ ता जीवदयं परमं, धर्म गहिऊण गेण्ह माऽदिष्णं । जिणगणहरपडिसिद्ध, लोयविरुद्ध च अहमं च ॥७९५०॥ चरि पि चिर चरणं, किलि'चमेत्तं पि घेत्तुमऽविदिणं । तणलहुओ होइ नरो, अप्पञ्चइओ य चोरोव्व ॥७९५१।। वहबंधजायणाओ, छायाभंसं पराभवं सोगं । पावइ चोरो सयमावि, मरणं सव्वस्सहरणं च ॥७९५२।। निच दिवा य रत्ति च, संकेमाणो न निद्दमुवलभइ । भयतरलं पेच्छंतो, अच्छइ गच्छद य हरिणो व्य ॥७९५३॥ उ'दुरकयं पि सद, सोचा परिवेवमाणसव्वंऽगो । सहसा समंतओ तह, उब्विग्गो धावइ खलंतो ॥७९५४॥ परलोगम्मि वि चोरो, करेइ नरयम्मि अप्पणो वसहि । तिव्वाओ वेयणाओ, अणुभवइ तत्थ सुचिरं पि ॥७९५५।। तिरियगईए वि तहा, चोरो पाउणइ तिकखदुक्खाई। कि बहुणा दुत्तारे, संसारसरे सरइ बहुसो ॥७९५६।। हरिया व अहरिया वा, नस्संति नरभवेवि तस्सऽत्था । न हु से धणमुवचीयइ, सयं च ओलोह धणाओ॥७९५७।। १परदव्वहरणबुद्धी, सिरिभूई दुकूखदारुणे नरए । पडिओ ततोऽणतं, भमिओ संसारकंतारे ॥७९५८॥ एए सब्वे दोसा, न हॉति परदव्वहरणविरयस्स । होति समग्गा य गुणा, एत्तो च्चिय निच्चमुवउत्तो ॥७९५९॥ १ इयं गाथा ताडपत्रीयप्रत्यां नास्ति । ॥६१२॥ Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ब्रह्मचर्यस्वरूपं कामाशंसाकृतदोषाः च । ॥६१३॥ देवेंदरायगहवइ-सागरिसाहम्मिओग्गहम्मि तुमं । समुचियविहिणा दिणं, गेण्हसु सामण्णहे ति ॥७९६०॥ रकखाहि बंभचेरं च, बंभगुत्तीहि नवहिं परिसुद्ध। निच्च पि अप्पमत्तो, पंचविहे इथिवेरग्गे ॥७९६१॥ जीवो बंभा जीवम्मि, चेव चरिया भवेज जा जइणो। तं जाण बंभचेरं, विमुक्कपरदेहतत्तिस्स ॥७९६२॥ "वसहिकहनिसेज्जे दिय-कुडतरपुव्वकीलियपणीए । अइमायाऽऽहोरविभूसणा य, नव बंभगुत्तीओ" ॥७९६३।। कामकया १ इत्थिकया २, दोसा असुइत्त ३ वुड्ढसेवा ४ य । संसग्गीदोसा५वि य, करेंति इत्थीसु वेरग्गं ॥७९६४॥ जाँचइया किर दोसा, इह परलोगे दुहाऽऽवहा होति । आवहइ ते उ सव्वे, मेहुणसन्ना मणूसस्स ॥७९६५।। सोयइ वेवइ तप्पइ, जंपइ कामाऽऽउरो असंबद्ध । रत्ति दिया वि निद्द, न लहइ पज्झाइ विमणो य ॥७९६६।। सयणे जणे व सयणाऽऽसणे वि, गामे घरे अरन्ने वा। कामपिसायग्गहिओ, न रमइ तह भोयणाऽऽईसु ॥७९६७॥ कामाऽऽउरस्स गच्छइ, खणो वि संवच्छरो व्व पुरिसस्स । सीयंति य अंगाई, वहइ मणे इट्ठउकंठं ॥७९६८।। करयलकलियकवोलं, बहुसो चितेइ किपि दीणमुहो। कामुम्मत्तो अंतो, अंतो डज्झइ य चिंताए ॥७९६९॥ विवरीयविहिवसेण य, कामिजंते जणे अलब्भंते । पाडइ निरत्ययं सो, गिरिजलजलणेसु अप्पाणं ।७९७०।। अरइरइतरलजीहोजुएण, संकप्पउब्भडफडेण । विसयबिलवासिणा मय-सुहेण बिब्बोयरोसेण 1.७९७१॥ कामभुयगेण दट्ठा, विलासनिम्मोयेदप्पदाढेण । नासंति नरा अवसा, दुसहदुकुखुक्कडविसेण ॥७९७२।। आसीविसेण दट्ठस्स, हो ति वेया नरस्स सत्तेव । कामभुयंगमददुस्स, होति वेया दस दुरंता । ॥७९७३॥ ॥६१३॥ सं.२.५२ Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कामसुखस्य अशुभत्वं दृष्टान्ताःच ॥६१४॥ पढमे चितइ वेगे, दट्टुं ते इच्छए बिइयवेगे। नीससइ तइयवेगे, आरुहइ जरो चउत्थम्मि ॥७९७४|| डज्झइ पंचमवेगे, अंग छढे न रोयए भत्तं । मुच्छिाइ सत्तमए, उम्मत्तो होइ अट्ठमए ॥७९७५॥ नवमे किंपि न याणइ, दसमे पाणेहिं मुच्चइ अवस्सं । संकप्पवसेण पुणो, वेगा तिव्वा य मंदा य ॥७९७६॥ सूरऽग्गी दहइ दिया, रत्तिच दिवा य दहइ कामऽग्गी। सूरग्गिणोऽस्थि उच्छा-यणं पि कामग्गिणो नत्थि ॥७९७७॥ विज्झायइ सूरग्गा, जलोवयाराऽऽइणा न कामग्गी । सूरग्गी दहइ तयं, सबाहिरऽभतरं इयरो ॥७९७८॥ कामपिसायग्गहिओ, हियम हियं वा न अप्पणो मुणइ । पेच्छइ कामंग्वत्थो, हियं भणंतं पि सत्तुं व ॥७९७९॥ कामग्घत्थो पुरिसो, तिलोयसारं पि चयइ सुयरयणं । तेलोकपूइयं न य, माहप्पं पि हु गणइ मूढो ॥७९८०॥ तेलोक्कपूयणिज्जे, जिणेहिं भणिए सयं च विन्नेये । मन्नइ तणं व तवनाण-चरणदंसणवरगुणे वि ॥७९८१।। अरहंतसिद्धआयरिय-वायगाणं च साहुवग्गस्स । कुणइ अवन्नमऽधन्नो, अविभावेतो भवुत्थभयं ॥७९८२।। अयसमऽणत्थं दुखं, इहलोए दुग्गइं च परलोए । संसारं च अणतं, न गणइ विसयाऽऽमिसे गिद्धो ॥७९८३।। लल्लकनरयवियणाउ, घोरसंसारसायरुब्रहणं । संगच्छइ न य पेच्छइ, तुच्छत्तं कामियसुहस्स ॥७९८४॥ गायइ नच्चइ धोवइ, चलणजुयं पि हु मलेइ अंगाई । सोहइ मुत्तपुरीसं, कुलम्मि जाओ वि विसयवसो॥७९८५॥ वम्महसरसयविद्वो, गिद्धो वणिओ ब्व रायपत्तीए । पाउक्खालयगेहे, दुग्गंधे णेगसो वसिओ ॥७९८६।। कामुम्मत्तो न मुणइ, गम्माऽगम्मं च वेसियागो व्य । सेट्ठी कुबेरदत्तो ध, नियसुयासुरयरइसत्तो ॥७९८७।। ॥६१४॥ Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला महिलानां |दुर्गुणाः । IA ॥६१५॥ इहलोगे वि महल्लं, दुक्खं कामस्स वसगओ पत्तो। मरिच पावबद्धो, कडारपिंगो गओ नरयं ॥७९८८॥ एए सव्वे दोसा, न होति पुरिसस्स बंभयारिरस्स । तश्विरीया य गुणा, भवंति विविहा विरागिस्स ॥७९८९॥ महिला इहपरभविए, हणिऊण गुणे नरस्स सवसस्स । उभयभवदुक्खजणगे, दोसे नियमेण आणेइ ॥७९९०॥ महिला सहावकुडिला, १अडणिव बहु पि अणुसरिज'ती। पुरिसं सभूमिगाउ, वालिय विविहं भमाडेइ ।।७९९१॥ महिला पहधूलिसमा, सहावकलुसा अकलुसपयई पि । लद्धप्पसरा पुरिसं, सव्वंग चेव कलुसेइ ॥७९९२॥ महिला वंसकुडंगी व, गहणभूया सहावओ चेव । संपन्नफला वि हु कुणइ, निययवंसक्खयं दुट्ठा ॥७९९३॥ महिलासु नत्थि वीसंभएण, पणयपरिचयकयन्नुयाऽऽइगुणा । उज्झंति नियकुलाई, जमऽन्नचित्ताओ ताओ लहुं ॥७९९४॥ पुरिसे वीसंभेइ, महिला हेलाए चेव पुरिसा उ । महिलं वीसंमेउ', बहुप्पयारेहि वि न सका ॥७९९५॥ अइलहुगे वि अविणए, कयम्मि सुकयाण लकखमऽगणेती। पइमऽप्पाणं सयणं, कुलं धणं नासए महिला ॥७९९६।। अहवाअकए वि हु अवराहे, नारीओ नरंऽतरे कयमणाओ। कुव्वंति वहं पइणो, सुयस्स ससुरस्स पिउणो वि॥७९९७॥ सकारं उवयारं, गुणं च सुहलालणं च नेहं च । महुरवयणं च महिला, परप्पसत्ता परिप्फुसइ ॥७९९८॥ चोर ग्गिवग्यविसजलहि-मत्तगयकसिणसप्पसत्तुसु । सो वीसंभं गच्छइ, वीसंभइ जो महिलियासु ॥७९९९।। १ अडणी = मार्गः । ॥६१५॥ Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महिलामनसः दुर्जेयत्वम् । ॥६१६॥ वग्घाऽऽइया य अहवा, दोसं न नरस्स तमिह कुव्बंति । जं कुणइ महादोसं, दुट्ठा महिला मणूसस्स ॥८०००॥ रोगों दारिदं वा, जरा व न उवेइ जाव पुरिसस्स । ताव पिओ हवइ नरो, कुलजायाए वि महिलाए ॥८००१॥ जुन्नो व दरिदो वा, रोगी व पिओ व होइ से विस्से। निप्पीलिओ व उच्छू, माला व मिलाणगयगंधी ॥८००२॥ महिला पुरिसमऽवन्नाए, चेव वंचेइ कूडकवडेहि। पुरिसो समुजओ वि हु, महिलं न चएइ वंचे ॥८००३॥ वाओलीउ व रयाऽऽउलाउ, मइलि ति महिलियाउ नरं । संझाउ ब्व अवस्सं, भवंति खणमेत्तरागाओ ॥८००४॥ जावइयाई जलाई, वीईओ वालुगा व जलहीसु । नइसु य हवंति तत्तो, महिलाचित्ताई बहुयाई ॥८००५।। आगासभूमिजलनिहि-सुरगिरिपवणाऽऽइणो वि पुरिसेहि । नाउँ सक्का न पुणो, कहमऽवि इत्थीण चित्ताई ।।८००६॥ चिट्ठति जहा न चिरं, विज्जू जलबुब्बुया व उक्का वा । तह न चिरं महिलाणं, एक्कम्मि नरे रमइ चित्तं ॥८००७।। परमाणू वि कहंचि वि, आगच्छेञ्ज गहणं मणूसस्स । न य सक्का घेत्तुं जे, चित्तं महिलाण अइसुहुमं ।।८००८॥ कुविओ वि कन्हसप्पो, दुट्ठो सीहो वि मत्तहत्थी वि । घेप्पइ कह वि नरेणं, न य चित्तं दुट्ठमहिलाए ॥८००९॥ उदगम्मि वितरइ सिला, सिही वि न दहेइ होइ हिमसिसिरो । न उण महिलाण कइय वि, उज्जुभावो भवइ पुरिसे॥८०१०॥ उज्जुगभावम्मि असंतयम्मि, कह होइ तासु वीसंभो । वीसंभे य असंते, का होज रई महिलियासु ॥८०११॥ गच्छेज समुद्दस्स वि, पारं पुरिसो भुयाहि तरिऊण । मायाजलमहिलोयहि-पारं न य सक्कए गंतुं ॥८०१२॥ रयणसहिया सवग्धा, गुहा व सीयलजला सगाहा य । सरिय व जणमगहरा (विहु), उब्वियणिज्जा यही! महिला ॥८०१३॥ ॥३१६॥ Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महिलानाम्नां निरुक्तयः महिलानां दोषाः च । ॥६१७॥ दिलृ पिन सब्भावं, पडिवाइ नियडिमेव उड्डेइ । गोहानिलुक्कमित्थी, करेइ पुरिसम्मि कुलजा वि ॥८०१४॥ तारिसओ णथि अरी, नरस्स अन्नो त्ति वुच्चए नारी। पुरिसं सया पमत्तं, कुणइ ति य वुच्चए पमया ॥८०१५॥ पुरिसम्मि अणस्थसए, विलायइ जेण तेण विलया सा। जोजेइ नरं दुकखे य, तेण जुबई य जोसा य ॥८०१६॥ अबल त्ति होइ ज से, न ददं हिययम्मि धिइत्रलं अत्थि। इय महिलानामाणि वि, चितिज्जताणि असुहाणि ॥८०१७॥ निलओ कलीए अलियाण, आलओ कुलहरं अविणयाणं । आयासस्स य वसही, महिला मूलं तु कलहस्स ॥८०१८॥ धम्मस्स परमविग्यो, पाउब्भावो य धुवमऽधम्मस्स । संदेहो देहस्स वि, हेऊ माणाऽवमाणाणं ॥८०१९॥ पीयं पराभवाणं, महिलाओ कारणं अकित्तीएं । अत्थाणं सव्वगमो, समागमो तह -अणत्थाणं ॥८०२०॥ दोग्गइमग्गो सग्गाऽप-वग्गमग्गे य अग्गला उग्गा । दोसाण नियाऽऽवासो, सव्व-गुणाणं पवासो य ॥८०२१॥ चंदो वि होज उण्हो, सीओ सूरो वि निबिडमाऽऽयासं। न य होज अदोसा भ-द्दिया य महिला सुकुलजा वि ॥८०२२॥ इच्चाऽई बहुदोसे, महिलाविसए विचितयंतस्स । पायं विरजइ मणो, महिलाहिंतो विवेइस्स ॥८०२३॥ जह जाणिऊण दोसे, बग्घाऽई एत्थ परिहरिजति । तह दट्टणं दोसे, महिलाहिंतो वि विरमेज ॥८०२४॥ कि बहुणा भणिएणं, दोसा महिलाकया इहं चेव । हेट्ठाणुसहिदारे, गणवइणा देसिया चेव ॥८०२५॥ जं सुद्धकारणकयं, कारणसुद्धीए सुज्झइ तयं तु । कत्तो अमेज्झघडियस्स, होज सुद्धी सरीरस्स ॥८०२६॥ देहस्स सुक्कसोभिय-मसुई उप्पत्तिकारणं जम्हा। ता देहो च्चिय असुई, अमेज्झघडिओ जहा घडओ ॥८०२७॥ ॥६१७॥ Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संगरंगसाला ॥८०२८॥ ॥८०२९॥ ॥८०३०॥ गर्भावस्थास्वरूपम् । तहाहि- . अम्मापिउसंजोगे, सोणियसुक्काण मीलणे कलुसं। जं होइ तत्थ जीवो, उप्पजइ पढममेव तओ तं कलुसं सत्ताहं, कललं होऊण अब्बुयं होइ । सत्ताहं चिय तत्तो, घणरूवं पढममासम्मि करिसूणं पलमेतं, जायइ बीयम्मि तं च मासम्मि । घणरूवमंसपेसी, संपज्जइ तइयमासे य जणणीए जणइ डोहल-मंऽगाणि य पीणइ चउत्थम्मि । निव्वत्तइ पंचमगे, सिरकरचरणऽकुरमऽवत्तं उवचिणइ छट्टमासे, सोणियपित्ताई सत्तमम्मि पुणो। सत्तसयाई सिराणं, पंच सयाई च पेसीणं धमणीओ नव सव्वंग-भाविअधुट्ठरोमकोडीओ। निव्वत्तइ अट्ठमए, वित्तीकप्पो भवइ पच्छा नवमे वा दसमे वा, जणणि अप्पाणयं च पीडतो । नीसरइ जोणिकुहराओ, विरससई रसेमाणो अणुपुव्वीए वुड्ढीगए य, देहम्मि मुत्तहिराणं । पत्तेयमाऽऽढयं कुल-वओ य तह सि भपित्ताणं सुक्कस्स अद्धकुलवो, हवेइ पत्थो य मत्थुलिंगस्स । अद्वाऽऽढओ वसाए, एक्को पत्थो पुरीसस्स अट्ठीणं तिनि सया, भरिया बीभच्छकुणिममजाए। संधीणं सव्वग्गं, सट्ठीअहियं सयं होइ नव हारूण सयाई, सिरासयाई च हांति सत्तेव । होति य पंच सयाई, देहम्मि मंसपेसीणं इय सुक्कसोणियप्पमुह-कलुसपोग्गलचएण निम्माओ। नवमाससमाओ असुई-रसपाणुवलद्धपरिवुइढी जोणिमुहनीहरिओ वि, जणणीथणछीरपीणिओ बाद। पगइअमेज्झमइओ, सुइत्तमाऽऽवहा कहं देहो ॥८०३२॥ ॥८०३३॥ ॥८०३४॥ ॥८०३५॥ ।।८०३६।। ॥८०३७॥ ॥८.३८॥ ॥८०३९॥ ८०४०॥ ॥६१८॥ Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।६१९।। ॥८०४५।। एवंविहे य इहई, बहिरंगतो वा वि कयलिथंबे (भे) व्व । सम्मं पेहिज्जंते, न विजए सारलेसो वि 11608211 / सप्पेसु मणी दंता गएसु चमरीसु केसपन्भारो । दिट्ठो सारो न उणत्थि को वि सारो मणुयदेहे ||८०४२|| छगणे मुत्ते दुद्धे, गोणीए दीविणो य चम्मम्भि । सुचिया दिट्ठा न उणत्थि का वि सुचिया मणुयदेहे ॥ ८०४३ ॥ वाइयपत्तियसि मिय-रोगा तन्हाछुहाऽऽड्या य तदा । निच्च तवंति देहं १ अद्दहियजलं व जलियऽग्गी ||८०४४|| एवंविदेहो वि हु. बालो जोव्वणमएण वामूढो । ससरीरतुल्लकारण निम्मायम्मि वि जुवइदेहे उमेड़ के सहत्थं, बरहिकलावेण भालवड पि । अट्ठमिमयंक विवेण, नयणमं भोरुहद लेण अहरं पि पोमराएण, गीवमुवमे पंचयन्नेण । कणयकलसेहि थणए, भुयजुयलं नलिणिनालेण पाणि पि पल्लवेणं, नियंवफलये पि कंवणसिलाए । रंभाहिं ऊरुजुयं, चलणे रतुप्पलेहि च - न विभावेइ अणजो, कत्तिच्छण्णं अमेज्झनिम्मायं । कलमलयमंससोणिय - पुन्नमिमं अप्पदेहं व सुरहिविलेवणतंबोल- कुसुमनिम्मलदुगूलभूसाहि । खणमेत्तपत्त बाहिर - सोहं रम्मं ति काऊण केवलमबलादेहं परिभुज काममोहियमणेहि । जह कडुहड्डाऽऽइजुयं, मंसमसिइ सपूई पि ||८०४६ ॥ ॥८०४७।। ॥८०४८।। ॥८०४९।। ।।८०५०।। ॥८०५१ ॥ तहा बालो अमेज्झलित्तो, अमेज्झमज्झम्मि चेव जह रमइ । तह रमइ नरो मूढो, महिलअमेज्झे सयममेज्झो ||८०५२।। १ अद्दहियजल आहितजलम् । देहस्य अशुभत्वं नारीदेहस्य विशेषतः अशुभत्वं च । ॥६१९ ॥ Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६२०॥ ॥८०५३ ॥ ।।८०५४ ।। ॥८०५५ ।। कुणिमरसकुणिमगंधं, सेवंता महिलियातणुकुडीरं । सायाऽभिमाणिणो जे, ते लोए होंति इसणिञ्जा एवं एए अत्थे, देहे चिन्तन्तयस्स पुरिसस्स । परदेहं परिभोत्तुं इच्छा कह होज सघिणस्स एए अत्थे सम्म, देहे पेच्छंतओ नरो सघिणो । ससरीरे वि विरजइ, कि पुण अण्णरूप देहम्मि थेरा वा तरुणा वा, बुड्ढा सीलेहिं हुति वुड्ढेहिं । थेरा वा तरुणा वा, तरुणा सीले हि तरुणेहिं ॥८०५६॥ खोइ पत्थरो जह, दहे पडतो पसंतमऽवि पंकं । खोभेइ तहा मोहं, पसंतमऽवि तरुगसंसग्गी ॥८०५७।। कलुसीक पि उदयं, विमलं जह होह कयगफलजोगा । तह मोहकलुसियमणो, जीवो वि हु वुड्ढसेवाए ॥ ८०५८ || तरुणो वि वुड्ढसीलो, होइ नरो वुइढसंसिओ अइरा । लज्जाऽवरोहका - गउरवभयधम्मबुद्धीहिं बुढो वि तरुणसीलो, होइ नरो तरुणसंसिओ अइरा । वीसंभनिव्विसंको, समोहणिजो य पयईए ॥८०६०|| लीणो वि मट्टियाए, जायइ जलजोगओ जहा गंधो। तह लीणो वि वियंभर, मोहो तरुणाण सेयाओ || ८०६१।। तरुणेहि सह वसंतो, संतो वि चलिदिओ चलमणो य । अचिरेण सइरचारी, पावइ महिलागयं दो ||८०६२|| पुरिसस्स य अपसत्थो, भावो तिहि कारणेहि संभवइ । विरहम्मि अंधयारे, कुसीलसेवाए सयराहं ॥८०६३॥ जह चैव चारुदत्तो, गोट्ठीदोसेण आवई पत्तो । पत्तो य उन्नई सो, पुणो वि तह बुड्ढसेवाए ॥८०५९।। ॥८०६४ || ताहि— पान असि भाणू त्ति सावगो इन्भो । भजा य से सुभद्दा, पुत्तो पुण चारुदत्तो ॥८०६५। संसर्गेण मोहोत्पत्ति स्वरूपम् । ॥६२०॥ Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चारुदत्तस्य | धनोपार्जनाय | त्रिदण्डिना सह गमनम् । ॥६२१॥ जोव्वणमऽणुपत्तो वि हु, सो पुण साहु व्व निम्वियारमणो । वंछइ न विसयनामं पि, गेण्हिांकि पुणाऽयरि॥८०६६॥ तो जणणीजणगेहि खित्तो दल्ललियगोहिमज्झम्मि । भावपरियत्तणकए, तो तीए सह स वट्टतो ॥८०६७॥ जातो विसयामिमुहो, ठितो य गेहे वसंतसेणाए । वेसाए समा चारस, नीयं निहणं च सव्वधणं ॥८०६८।। निव्वासिओ य भवणाहि, वाइयाए गओ स गेहम्मि । अम्मापिऊण मरणं, सोऊण य गाढदुक्खत्तो ॥८०६९॥ भजाऽलंकारं गेण्हिऊण, वाणिज्जकरणवंछाए । माउलगेणं सद्धि, उसीरवत्ते पुरम्मि गओ ॥८०७०॥ कप्पासं गेण्हेत्ता, तत्तो वलितो य तामलित्तीए। दावऽग्गिणा य दड्ढो, कप्पासो अद्धमग्गम्मि ॥८०७१॥ अह संभमम्मि मोत्तुं, माउलगं तुरगमाऽऽरुहिय तुरियं । पुव्वदिसाए पलाणो, पत्तो य पियंगुनयरम्मि ।।८०७२॥ दिट्ठो य तहिं पिउणो, मित्तेण सुरेंददत्तनामेण । पुत्तो व्व गोरवेणं, धरिओ य चिरं नियगिहम्मि ॥८०७३।। अह तस्स जाणवत्तेण, दन्वुवजणकएण परतीरे । गंतूण चारुदत्तेण, अज्जिया अट्ठ धणकोडी ॥८०७४।। बलमाणस्स य सहसा, मज्झे उदहिस्स विहडियं वहणं । लद्धं च फलगखंड', कहकहवि य चारुदत्तेणें ॥८०७५॥ ता उत्तिन्नो जलहि', पत्तो य कहिपि रायउरनयरे । दिद्यो य तहि एक्को, रवि व्य रुइरो तिदंडिमुणी ॥८०७६।। पुट्ठो य तेण कत्तो, तुमं ति सिट्ठा य चारुदत्तणं । सव्व चिय नियवत्ता, भणियं च तिदंडिणा वच्छ !॥८०७७।। एहि करेमि धणइडं, वच्चामो पव्वयं रस तत्तो। आणित्ता चिरदिटुं, पच्चइयं कोडिवेहं ति ॥८०७८|| १ वेश्याजनन्या । ॥६२१॥ Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रसार्थ कूपे पतनं नमस्कारेण | रक्षणं च। ॥६२२॥ पडिवन्न इयरेणं, गया य ते दो वि पव्वयनिगुंजे। कीणासवयणभीमा, दिट्ठा रसकूविया य तहिं ॥८०७९॥ वुत्तो तिदंडिणा सो, भद्द ! इहं पविस तुंबयं घेत्तुं । रज्जुमज्वलंबिऊणं, पुगो वि लहु नीहरिजासि ॥८०८०॥ तो रज्जुबलेणं सो, तीए पविट्ठो अईव उडाए । ठाऊण मेहलाए, जाव रस गेण्हि लग्गो ॥८०८१॥ ताव निसिद्धो केणइ, मा मा भो भद्द ! गेन्हसु रस ति । भणियं च चारुदत्तेण', को तुम मं निवारेसि ॥८०८२॥ तेण पयंपियं उयहि-भिन्नपोओ अहं इहं वणिओ। धणलुद्धो रसहेउ, तिदंडिणा रज्जुणा खित्तो ८०८३॥ रसभरियतुम्बए अप्पि-यम्मि पावेण उज्झिओ एवं । रसविवरपूयणत्थं, छगलो व्व सकजसिद्धिकए ॥८०८४॥ रसखद्धद्धसरीरो, वट्टामि य इण्हि कंठगयजीवो। जइ अप्पिहिसि रस से, ता तुममऽवि इय विणस्सिहिसि ॥८०८५॥ ढोएसु मे अलावू, जेण' भरिऊण ते समप्पेमि । एवं तेण वुत्ते, तमऽप्पियं चारुदत्तेण ॥८०८६॥ अह रसभरिए तेण, उवणीए तम्मि चारुदत्तेण । तत्तो उत्तरणत्थं, करेण संचालिया रज्जू ॥८०८७॥ आयड्ढिउमाऽऽरद्धो, तं च तिदंडी रस' समीहंतो। नवरं न चारुदत्तं, उत्तारइ जाव कहमऽवि य ॥८०८८॥ ताव रसो परिचत्तो, कूवे च्चिय झत्ति चारुदत्तेण । तो सो सरज्जुओ च्चिय, रुसिएण तिदंडिणा मुक्को॥८०८९।। पडिओ य मेहलाए, एत्तो नो जीवियं ति चितता। कयसाऽऽगारअणसणो, परमेद्धि सरिउमाऽऽरद्धो ॥८०९०॥ भणिओ य तेण वणिणा, अईयदिणे इह रस गया पाउं। गोहा जइ एज पुणो, ता तुज्झ हवेज नीहरणं ॥८०९१॥ एवं सोऊणं सो, ईसि उवलद्धजीवियव्वाऽऽसो। पंचनमोकारपरो, जावऽच्छइ ताव अन्नादिणे ॥८०९२॥ ॥६२२॥ Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चारुदत्तस्य अजभस्त्रायाः सलिले पतनम् । ॥६२३॥ गोहा समागया तं, रसच पाऊण निकखमंती सा। पुच्छम्मि ददं गहिया, जीयत्थं चारुदत्तेण ॥८०९३॥ उत्तारिओ य तीए, तत्तो अच्चतजायपरितोसो। गंतुं पुणो पयट्टो, उत्तिष्णो कहवि कंतारं ॥८०९४॥ एगम्मि य कुग्गामे, मिलिओ रुद्दो त्ति माउलगमित्तो । तेणेव तओ सद्धि, टंकणदेसम्मि संपत्तो ॥८०९५॥ तत्थ य सुवनभूमी-गमणकए दो अजे दढे घेत्तुं । चलिया पत्ता दूरे, वुत्तो रुदेण तो इयरो ॥८०९६॥ भाय ! न एत्तो गंतुं, तीरिजइ ता इमे अजे हणिउ। कीरंति भत्थाओ, अब्भतरनिहियरोमाउ ॥८०९७॥ तासु य सत्थं गेण्डिय, पविसिञ्जइ जेण आमिसाऽऽसाए। घेत्तूणं भारुडा, सुवन्नभूमीए मेल्लति ॥८०९८॥ तत्थ य संपत्ताणं, होही विउला सुवनसंपत्ती । उप्पण्णघिणेण तओ, पयंपियं चारुदत्तेणं ॥८०९९॥ मा मा एवं उल्लवसु, भद्द ! को पावमेरिसं काही । जं जीववहेण धणं, तं मज्झ कुले वि मा होउ ।।८१००॥ रुद्देण जंपियमऽहं, निययअजे निच्छियं हणिस्सामि । कि तुज्झ एत्थ तत्तो, उन्विग्गमणो ठिओ इयरो ॥८१०१॥ अह हणि पारद्धो, रुद्देण अजो सुनिग्षिणमणेण । ठाऊण कन्नमूले, अजस्स अह चारुदत्तेणं ॥८१०२॥ भगिओ पंचाऽणुन्वय-सारो परमेट्ठिपंचनवकारो। तस्सुइसुइभावेण य, मरिऊण अजो सुरो जाओ ॥८१०३॥ तकूखल्लाए तत्तो, पक्खिविउ चारुदत्तमियराए । अजखल्लाए य सयं, सो रुद्दो लहु पविट्ठी ति ॥८१०४॥ तो आमिसलोलेहि, भारुडेहि दुवे वि उकिखत्ता । णवरं वच्चताणं, पक्खीणं परोप्परं जुज्झे ॥८१०५।। पडिओ चंचुपुडाओ, सलिलोवरि कहवि चारुदत्तो तं । सत्थेण मिदिऊणं, गम्भाओ इव विणिकखंतो ॥८१०६।। चारुदत्तण ॥६२३॥ Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ । सुणसु ॥८१०७|| रत्नद्वीपे गमनं संवेगरंगसाला मुनिदर्शनं विद्याधरयोः आगमनं च। ॥६२४॥ एवंविहवसणाई, अणिट्ठसंगेण पाविओ इण्डिं । जह सिट्ठसंगतो सिरि-मऽणुपत्तो सो तहा सुणसु तं जलमुल्लपित्ता, संनिहिए सो गतो स्यणदीवे । तं च पलोएमाणो, आरूढो सेलकूडम्मि ॥८१०८॥ काउस्सग्गेण ठियं, अमियगई नाम चारणं समणं । तत्थ य दह्र वंदइ, पहरिसपुलयंचियसरीरो ॥८१०९॥ मुणिणा वि काउसग्गं, पाराविय दिन्नधम्मलाभेण । भणियं कह दुग्गे इह, समागओ चारुदत्त! तुमं ॥८११०॥ सुमरसि किन महायस!, जं तुमए हं पुरीए चंपाए । सत्तुब्बद्धो काणण-गएण परिमोइओ पुच्वं ॥८१११॥ विजाहररजसिरि', भुंजित्ता केत्तियाणि वि दिणाणि । पडिवन्नो पव्वजं, आयावितो इह वसामि ॥८११२।। एमाऽऽइ जा पयंपइ, अमियगती ताव मयणपडिरूवा । ओयरिया गयणाउ, दोणि विजाहरकुमारा ॥८११३।। साहं नमसिऊणं, अमिवंदेऊण चारुदत्तं च । आसीणा धरणीए, भालोवरि रइयकरकमला ॥८११४॥ एथंतरम्मि मणिमय-मउडोणामियसिरो सुरो एइ । वंदइ य चारुदत्तं, पदम पच्छा तवस्सिं पि ॥८११५॥ अह विम्हिएहि विजाहरेहि', पुट्ठो सुरो अहो! कम्हा । साहुं मोत्तॄण तुमं, पडिओ गिहिणो पएसुं ति ॥८११६॥ भणियं सुरेण एसो, धम्मगुरू मज्झ चारुदत्तो त्ति । पावाविओ इमेणं, दितेणं जिणणमोकारं ॥८११७॥ मरणम्मि अजो हुँतो, देवसिरि एरिसं सुदुल्लभ । एत्तो च्चिय जाणामि, मुणिणो सव्वन्नुणो य जओ॥८११८॥ वुत्तो य चारुदत्तो, सुरेण भो! वरसु संपइ वरं ति । एजासि सुमरणम्मि, इय भणिओ चारुदत्तेण ॥८११९।। देवो गओ सथाम, तत्तो विज्जाहरेहि गुणवं ति । पउरमणिकणयसंभार-भरियगुरुए विमाणम्मि ॥८१२०॥ ॥६२४॥ Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आरोविऊण चंपा-पुरीए नेऊण निययभवणम्मि । मुक्को य चारुदत्तो, पत्तो य समुन्नई परमं इय दुट्ठसिट्ठगोट्ठी-फलाई आलोइउ' इहभवे वि । निम्मलगुणड्ढसुवियडूढ-वुड्ढसेवाए जइयव्वं ॥८१२१॥ ॥८१२२॥ | महिलासंसर्गे दोषाः। ॥६२५॥ निचं वुड्ढसहावे, तरुणे वुड्ढे य सुट्ठ सेवंता। तह गुरुकुलमऽमुयंता, चरंति बंभव्वयं धीरा ८१२३॥ कामाणिलेण हिययं, पचलइ पुरिसस्स अप्पसारस्स । पेच्छंतस्स य बहुसो, इत्थीयणवयणरमणाणि ॥८१२४॥ __ मंथरगइठाणविलास-हासबिब्बोयहावभावेहि। सोहग्गरूवलावन-लट्ठसंठाणचेट्टाहि ॥८१२५।। अद्धच्छिपेच्छिएहि वि, विसेसदरहसियजंपियव्वेहिं । सरसपइकूखणसंलाव-ललियलीलाइयव्वेहि ॥८१२६।। पयईए सिणिद्धेहि, पयईए मणोहरेहिं पाएणं । थीसंतिएहिं पुरिसो, रहमिलणेहिं च खुभइ तओ ॥८१२७।। कमवढियपीइरइ-पावियवीसंभपणयपसरो य। लजालुओ वि पुरिसो, कि कि तं जन.वि करेइ ॥८१२८॥ तथाहिपिइमाइमित्तगुरुसिद्ध-लोयरायाऽऽइसंतियं लज। गउरवमऽवरोहं परि-चयं च दरेण परिहरइ ॥८१२९।। कित्ति अत्थविणासं, कुलक्कम पाविए य धम्मगुणे । करचरणकन्ननासाऽऽइ-लुंपणं पि हुन पेहेजा ॥८१३०॥ संसग्गीमूडमणो, मेहुणरमिओ विमुक्कमजाओ। पुन्वावरमऽगणे तो, किमऽकिच्च जं न आयरइ ॥८१३१॥ इंदियकसायसन्ना-गारवपमुहा सहावओ सन्वे । संसग्गिलद्धपसरे, पुरिसे अचिरा वियंभंति ॥८१३२॥ ॥६२५॥ सं.२.५३ Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महिलासंसग-त्यागे गुणाः तद्विषये उपदेशः च । ॥६२६॥ । थेरो बहुस्सुओ वि हु, पमाणभूओ मुगी तवस्सी वि। अचिरेण लहइ दोसं, महिलावग्गस संसग्गा ॥८१३३॥ कि पुण तरुणा अबहु-स्सुयाऽऽइणो सरुइचारिणो मंदा । तस्संसग्गीए मूलओ, (ते) विनट्ठ च्चिय भवंति ॥४१३४॥ महिलासंसग्गीए, अमाणुसाऽडविकडिल्लवासी वि । नइकूलवालगमुणी, विडंबणं पाविओ परमं ॥८१३५॥ जो महिलासंसग्गिं, विसं व दुराउ चेव परिहरइ । नित्थरइ बंभचेरं, जावजीवं अकंपं सो अवलोयणमेत्तेण वि, जं मुच्छं ताओ दें ति पुरिसस्स । तेण हयमहिलियाणं, नयणाई विसाऽऽलयाई फुड ॥८१३७।। मारेइ एकसि चिय, तिव्वविसभुयंगवग्गसंसग्गी । इत्थीसंसग्गी पुण, अणतखुत्तो नरं हणइ ॥८१३८॥ इय वयवणमूलग्गिं , थीसंसग्गिं सया वि जो चयइ । स सुहेण बंभचेरं, नित्थरइ जसं च वित्थरइ ॥८१३९॥ ता खवग! विसयवंछा, जइ होज कयाइ मोहदोसेण । तह वि हु होसु उवउत्तो, पंचविहे इत्थिवेरग्गे ॥८१४०॥ जायं पंकम्मि जलम्मि, वढियं पंकयं जह न तेहिं । लिप्पइ मुणी वि एवं, विसयसलिलइस्थिपंकेहि ॥८१४१॥ बहुदोससावयगणे, मायामाइण्हियासणाहम्मि । कुमइगहणे वि मुणी, न मुज्झइ इत्थिरबम्मि ॥८१४२॥ सबम्मि इत्थिवग्गम्मि, अप्पमत्तो सया सुवीसत्थो । बंभवयं णित्थरइ, चरित्तमूलं सुगइहे ॥८१४३॥ मज्झन्हतिकखसूरं व, इत्थिरूवं न पासइ चिरं जो। खिप्पं पडिसाहरइ य, दिढि सो नित्थरइ बंभं ॥८१४४॥ कि जंपइ कह पासइ, परो ममं कहमऽहं च वट्टामि। इइ जो सयाऽणुवेहइ, सो दढवंभवओ होइ ॥८१४५॥ जोव्वणजलहिं दरहसिय-जंपिउम्मीचियं विसयसलिलं । धण्णा समुत्तरंती, महिलामगरेहिं अच्छिक्का ॥८१४६॥ १ जंपिउम्मीचियं = जल्पितोमिचितम् । ॥६२६॥ Le Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अभ्यन्तरबाह्य-ग्रन्थयोः स्वरूपम् ग्रन्थार्जने कष्टानि च । ॥६२७॥ अन्भिन्तरबाहिरिए, सव्वे गंथे तुमं विवाहि । कयकारियअणुमईहिं, मणवइकाएहिं तत्थ इहं ॥८१४७।। मिच्छत्तं वेयतिगं, जाणसु हासाऽऽझ्याण छकं च। कोहाऽऽईण चउक, चोइस अन्भिन्तरा गंथा ॥८१४८॥ बाहिरगंथं खेत्तं, वत्थु धणधन्नकुप्परुष्पाणि । दुपयचउप्पयमऽपयं, सयणाऽऽसणमाऽऽइ जाणाहि ॥८१४९॥ जह कुडओ न सका, सोहेउ तंदुलस्स सतुसस्स । तह जीवस्स न सक्का, कम्ममलं संगसहियस्स ॥८१५०॥ जइया रागा दोसा, गारवसनाउ तह उदयति । तइया गंथं घेत्तुं, लुद्धो बुद्धि कुणइ तत्तो ॥८१५१॥ तस्स निमित्तं मारइ, भणेइ अलियं करेइ चोरिक। सेवइ मेहुणमऽत्थं च, अपरिमाणं कुणइ जीवो ॥८१५२॥ सन्नागारवपेसुष्ण-कलहफरसाणि भंडणविवाया। के के न होंति अच्चत्थ-मऽत्थवामोहमृढस्स ॥८१५३॥ गंथो भयं नराणं, सहोयरा एलगच्छया जं ते । अन्नोऽन्नं मारेउ', अत्थनिमित्तं मइमकासी ८१५४॥ अत्थनिमित्तमऽभयं, जायं चोराणमेकमेकेहि। मज्जे मंसे य विसं, संजोय मारिया जं ते ॥८१५५॥ संगो महाभयं जं, विहेडिओ सावरण संतेण । पुत्तेण हिए अथम्मि, मुणिवई कुंचिएणाऽवि ॥८१५६।। अत्थनिमित्तं सीयं, उहं तण्हं छुहं च वासं च । दुस्सेज दुभत्तं च, सहइ वहई य गुरुभारं ॥८१५७॥ गायइ नच्चइ धावइ, कंपइ विलवेइ मलइ असुईपि । नीयं च कुणइ कम्मं, कुलम्मि जाओ वि गंथऽत्थी ।।८१५८॥ एवं चिट्ठतस्स वि, संसइओ होइ अत्यलाभो से। न य संचीयइ अत्थो, सुचिरेण वि मंदभग्गस्स ॥८१५९॥ || जइ पुण कहिंचि संचय-मुवेइ अत्थो तहावि से नत्थि । तित्ती पउरऽत्थेण वि, लाभे लोभो पवइढइ जं ॥८१६०॥ ॥६२७॥ Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला |जह इंधणेण अग्गी, न तिप्पइ जलनिही जलनईहिं। तह जीवस्स न तित्ती, अत्थि तिलोए वि लद्धम्मि ॥८१६१॥ आहम्मइ मारिजइ, रुभइ भिजइ य निरवराहो वि । धणवं आमिसहत्थो, तत्थो पकूखीहि जह पकूखी ॥८१६२।। मायापिइपुत्तेसु वि, दारेसु वि नेय जाय वीसंभं । गंथनिमित्तं जग्गइ, रक्खतो सव्वरत्ति पि ॥८१६३॥ अंतोहत्तं डज्झइ, पुरिसो नढे सयम्मि अत्थम्मि । उम्मत्तो इव विलवइ, परिदेवइ कुणइ उत्कंठ' ॥८१६४॥ गंथस्स गहणरकूरवण-सारवणाई सयं करेमाणो। वक्खित्तमणो झाणं, उवेइ कह मुक्कमजाओ ॥८१६५।। अर्थासक्तस्य स्वरूपम् अर्थत्यागस्य गुणाः च । ॥६२८॥ गंथेसु गढियहियओ, होइ दरिदो भवेसु बहुएसु । गंथनिमित्तं कम्म, किलिट्ठहियो समाइयइ । एएहि दोसेहि, मुच्चइ मुंचंतओ मुणी अत्थं । परमऽब्भुदयपहाणं, पावेइ गुणाण पब्भारं सप्पबहुले अरण्णे, अमंतविजोसहो जहा पुरिसो। पावइ अणत्थमऽत्थं, धरंतओ तह मुणी वि परं रागो होइ मणुण्णे, गंथे दोसो य होइ अमणुण्णे । गंथच्चाएण पुणो, रागद्दोसा दुवे चत्ता सीउण्हदंसमसगाऽऽइयाण, दिनो परीसहाण उरो। तब्विणिवारणहेउ', अत्थं दरे चयंतेण निस्संगो चेव सया, कसायसंलेहणं कुणइ साहू । संगो कसायहेऊ, अग्गिरस व हॉति कट्ठाणि सव्वत्थ होइ लहुओ, रूवं वेसासियं भवइ तस्स । गरुओ य संगसत्तो, संकिजइ चेव सव्वत्थ १ गदिय = आसक्त । ॥८१६६॥ ॥८१६७॥ ॥८१६८॥ ॥८१६९।। ॥८१७०॥ ॥८१७१॥ ॥८१७२।। ॥६२८॥ Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संगरंगसाला महाव्रतानां स्वरूपम् प्रथमद्वितीयव्रतयोः भावनाःच। ॥६२९॥ तम्हा सव्वे संगे, अणागए वद्यमाणएऽतीए । परिहरसु तुमं सुविहिय !, कयकारियअणुमईहिं सया ॥८१७३॥ ।इय चत्तसव्वसंगो, सीईभूओ पसंतचित्तो य । जीवंतो चिय पावइ, साहू निव्वाणसुहमऽणहं ॥८१७४॥ साहेति जं महत्थं, आयरियाई च ज महल्लेहिं । जं च महल्लाई तओ, महब्बयाई ति भणंति ॥८१७५।। एसि च स्कूखणट्ठा, करेसु सइ रयणिभोयणनिवित्ति। पत्तेयं भावेजसु, सम्मं तब्भावणाओ य ॥८१७६।। तत्थजुगमित्तनिमियनयणं, अखलियलकूखं पए पए 'अदुयं । जायइ जयं चरंतस्स, पढमवयभावणा पढमा ॥८१७७।। आराहिएसणस्स वि, अवलोयणपुन्वयं असणपाणे । जायइ जयं कुणंतस्स, पढमवयभावणा बीया ॥८१७८।। सपमजसपडिलेहं, भंडुवगरणस्स गहणनिखेवं । जायइ जयं कुणंतस्स, पढमवयभावणा तइया ॥८१७९।। असुहविसयं निरुभिय, सम्म सुविसयमाऽऽगमविहीए। जायइ मणं कुणंतस्स, पढमवयभावणा तुरिया॥८१८०॥ रुद्धपसरं अकज्जे, कज्जे वि हु सुयविहीए निउणवई । निसिरंते पढमवयस्स, भावणा पंचमी होइ ॥८१८१॥ भणियकमविवरीयं, चिट्ठतो पुण विहिंसए जीवे । पढमवयदढत्तकए, भावणपणगे जएज तओ ॥८१८२।। हासं विणा वयंतस्स, बीयवयभावणा भवे पढमा। अणुवीइभासिणो पुण, बीयन्वयभावणा बीया ॥८१८३॥ कोहाओ लोभाओ, भयाओ अस्सच्चसंभवो पायं । तो ताण चायओ चेव, बीयवयभावणा तिनि ॥८१८४|| १ अदुयं = अद्रुतम् । ॥६२९॥ Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तृतीय-चतुर्थपश्चमव्रतानां भोवनाः । ॥६३०॥ पहुमऽह पहुसंदिटुं, अणुजाणावेज ओग्गहं विहिणा । इहरा भावअदत्तं ति, तइयवयभावणा पढमा ॥८१८५॥ अह दव्वाऽऽईचउहा-ऽणुन्नवणं कारवेज सागरियं । तस्सीमाऽवगमकए, तइयव्वयभावणा बीया ॥८१८६॥ कयसीमं चिय विहिणा, सेवेजाऽवग्गहं सया इहरा । होज अदत्तं एवं च, तइयवयभावणा तइया ॥८१८७।। साहम्मियसामण्णं, अण्णं पाणं च तेहिं गुरुणा य । अणुजाणियं असंतस्स, तइयवयभावणा तुरिया ॥८१८८।। मासाऽऽइकालमाण, पंचकोसाऽऽइखेत्तरूवं च । गीयत्थसमंतुजय-विहारिसाहम्मियगुणाण ॥८१८९।। ओग्गहमह तव्वसहि, तदऽणुष्णापुव्वगं निसेवेजा। इहरा होज अदत्तं ति, तइयवयभावणा चरिमा ॥८१९०।। सुसिणिद्धमऽइपमाणं, आहारं परिहरेज बंभवई । एवं चिय संजायइ, चउत्थवयभावणा पढमा ।।८१९१॥ सिंगारदव्वजोग, सरीरनहदन्तकेससंठप्पं । भूसाकए न कुजा, चउत्थवयभावणा बीया ॥८१९२।। इत्थीगइंदियाई, सरागचेट्ठाउ नो मणे कुजा । जोएजा वि न एयं, चउत्थवयभावणा तइया ॥८१९३॥ पसुपंडगइत्थीहिं, संसत्तं वसहिमाऽऽसणं सयणं । परिहरमाणस्स भवे, चउत्थवयभावणा तुरिया ॥८१९४॥ इत्थीण केवलाणं, तव्विसयं वा कहं अकहमाणो । पुव्वरयं असरंते, चउत्थवयभावणा चरिमा ॥८१९५।। अमणुन्नेयरसदाइ-विसयपणगे पओसगेहीओ। अकुणंतस्स उ जायइ, पंचमवयभावणापणगं ॥८१९६॥ इय पंचमहन्वयभावणाण, पणुवीसई पि भावेसु । सुदर! इच्छंतो अप्प-यम्मि परमं वयदढतं ॥८१९७॥ इहरा पडुपवणपणोल्लमाण-नववणलयासमाणमणो । तेसु अणवट्ठियप्पा, पाविहिसि न तप्फलं खवग! ॥८१९८॥ ॥६३०॥ Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महावतानाम् अरक्षणे दोषाः। ॥६३१॥ ता भो देवाणुपिया !, पंचसु वि महन्वएसु होज ददो। एएसु वंचिओ जो, स वंचिओ सयलठाणेसु ॥८१९९॥ जह तुंबस्स दढतं, विणा न अरया सकजकरणखमा । एवं महव्वएसु वि, अदढस्स असेसधमम्मगुणा ॥८२००॥ जह तरुणो साहपसाह-पुष्फफलकारणं भवे मूलं । एवं धम्मगुणाण वि, मूलं सुमहन्वयदढत्तं ॥८२०१।। घुणखद्धमज्झसारो, नाऽलं खंभो जहा घरं धरि । एवं वएसु अदढो, पोढो वोढुन धम्मधुरं ॥८२०२।। अदढा छिडजुया वि य, भंड नावा जहा न वोढुमऽलं । एवं वएसु अदढो, अइयारजुओ य धम्मगुणे ।।८२०३।। अदढो छिडजुञ्जो वि य, नाऽलं कुंभो जहा जलं धरिउ। एवं वएसु अदढो अइयारजुओ य धम्मगुणे ॥८२०४।। अन्न' चभमिया भमंति भमिहिति, एत्थ वित्थिण्णभवसमुद्दम्मि । एयाणमऽणत्थित्ते, अदढत्ते साइयारत्ते ||८२०५॥ अन्न च तुमं सुंदर !, सम्म संविग्गमाणसो होउ। पुवरिसिभासियाई, परिभावेजसु इमाई जहा ||८२०६॥ संसारो य अणंतो, भट्ठचरित्तस्स लिगजीविस्स । पंचमहव्वयतुंगो, पागारो भेल्लिओ जेण ८२०७।। महव्वयअणुव्वयाई, छड्डेउ' जो तवं चरइ अन्न। सो अनाणी मृढो, नावावुद्दो (बुड्डो B) मुणेयन्वो ॥८२०८।। सीलव्वयाई जो बहुफलाई. हंतूण सोखमाहिलसइ । धीदुब्बलो तवस्सी, कोडीए कागणी किणइ ॥८२०९।। अन्न च चउब्विहमिलिय-सयलसिरिसंघरंगमज्झम्मि। भीमभववाहिविहुरो, अन्नत्तो ताणमऽलभंतो ॥८०१०॥ एसो महोऽणुभावो, वेत्राण व अम्ह सरणमऽल्लीणो। ता अणुकंपेयव्वो, इय बुद्धीए सुहगुरूहि ॥८०११।। ॥६३१॥ Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महाव्रतानां दृढत्वे गुणाः । ॥६३२॥ एयाई तुज्झ सुदर !, निवेसियाई अणुग्गहपरेहि। ता होसु इमेसु दढो, होउ कुवियप्पविष्पजढो ॥८२१२॥ जह नाम सारगब्भो, खंभो भारं गिहस्स वोढुमऽलं । एवं वएसु सुदढो, पोढो वोढुं सुधम्मधुरं ॥८२१३॥ सव्वं गेसु पि दढो, गोणो जह होइ भरमऽलं वोढुं । एवं वएसु सुदढो, पोढो वोढुं सुधम्मधुरं ॥८२१४॥ सुदिदंगी निच्छिड्डा, भंडं वोटु जहा अलं नावा । एवं वएसु वि दढो, निरईयारो य धम्मगुणे ॥८२१५॥ कुंभो वि जह दढंगो, अखंडछिड्डो अलं जलं धरि। एवं वएसु वि दढो, निरईयारो य धम्मगुणे ॥८२१६॥ | तिन्ना तरंति तरिहिंति, एत्थ वित्थिण्णभवसमुद्दम्मि । एयाणं सब्भावे, सुदढत्ते निरइयारत्ते ॥८२१७॥ धण्णाणमेयलाभो, धण्णाणं चिय इमेसु सुदढत्तं । धन्नाणं चिय एएसु, निरइयारत्तणं परमं ॥८२१८॥ पंचमहव्वयरयणाई, ता तुमं पाविउ सुदुलहाई। मा उज्झेजसु एओ-वजीवणं मा १करेजसु य ॥८२१९॥ इहरा तुम पि उज्झिय-भोगवतीओ जहा तहा एत्थ। लहूं जहन्नपयवि, अजसमऽसोकूखं च पाविहिसि ॥८२२०॥ तो होसु ददचित्तो, पंचमहव्वयधुराधरणधवलो। पालेज इमाई सयं, अण्णेसि पि य पयासेज ॥८२२१॥ पत्तो उत्तमपयविं, कित्तिं च सया वि होहिसि सुहीओ। धणनामसेविसुण्हाउ, रकिखया रोहिणीउ जहा ।।८२२२॥ तहाहिरायगिहे धणसेट्ठी, धणपालाई सुया उ चत्तारि । उज्झियभोगवतीरकिख-या य तह रोहिणी वहुया॥८२२३।। १ कुणेज्जसु पाठां० । ॥६३२॥ Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महाव्रतानां विनाशरक्षणयोः उज्झिकादिदृष्टान्तः उपनयः च । ॥६३३॥ वयपरिणामे चिंता, गिहं समप्पेमि तासि पारिच्छा । भोयगसयणनिमंतण-भुत्ते तब्बंधुपच्चरखं ॥८२२४॥ पत्तेयं अप्पिणणं, पालेजह मग्गिया य देजाह । इय भणिउमाऽऽयरेणं, पंचण्डं सालिकणयाणं ॥८२२५॥ पढमाए उज्झिया ते, बीयाए छोल्लिया य तइयाए । बंधण करंडिराखण, चरिमाए रोविया विहिणा ॥८२२६।। कालेणं बहुएणं, भोयणपुव्वं तहेव जायणया । पढमा सरणविलकूखा, तह बीया तइय अप्पिणणं ॥८२२७॥ चरिमाए कुचिगाओ, खित्ताओ तुम्ह वयणपालणया। सा एवं चिय इहरा, सत्तिविणासा न सम्म ति ॥८२२८॥ तब्बंधूणमिहाणं, तुझे कल्लाणसाहगा मे त्ति । कि जुत्तमेत्थ मज्झं, ते आहु तुम मुणेसि त्ति ॥८२२९॥ तत्तो य कजउज्झण-कोट्ठगभंडोरगिहसमप्पणया । जाहासंखमिमीणं, नियकज साहुवाओ य ॥८२३०॥ (जह सेट्ठी तह गुरुणो, जह नाइजणी तहा समणसंघो। जह वहुया तह भव्या, जह सालिकणा तह वयाई ।।८२३१॥ जह सा उज्झियनामा, उज्झियसाली जहत्यअभिहाणा । पेसणगारित्तेणं, असंखदुकखकखणी जाया ॥८२३२॥ तह भव्वो जो कोई, संघसमक्ख गुरूहि दिन्नाई। पडिव जिउँ' समुज्झइ, महब्बयाई महामोहा ॥८२३३।। सो इह चेव भवम्मि, जणाण धिक्कारभायणं होइ । परलोए उ दुहत्तो, नाणाजोणीसु संचरइ ॥८२३४॥ जह वा सा भोगवई, जहत्थनामोवभुत्तसालिकणा । पेसणविसेसकारि-तणेग पत्ता दुह चेव ॥८२३५॥ तह जो महव्वयाई, उवभुजइ जीविय ति पालें तो। आहाराऽऽइसु सचो, चत्तो सिवसाहणिच्छाए ॥८२३६।। सो एत्य जहिच्छाए, पावइ आहारमाऽऽई लिंगि ति । विउसोण नाऽइपुजो, परलोगम्मि दुही चेव ॥८२३७।। ॥६३३॥ Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अनुशास्तिद्वारसमाप्तिः चतुःशरणगमनद्वारप्रारम्भःच। ॥६३४॥ जह वा रक्खियवहुया, रक्खियसालीकणा जहत्थकखा। परिजणमण्णा जाया, भोगसुहाई च संपत्ता ॥८२३८॥ तह जो जीवो सम्म, पडिवजित्ता महव्वए पंच । पालेइ निरइयारे, पमायलेसं पि वज्जितो ॥८२३९॥ सो अप्पहिएक्करई, इहलोगम्मि वि विऊहिं पणयपओ। एगंतसुही जायइ, परम्मि मोक्ख पि पावेइ ॥८२४०॥ जह रोहिणी उ सुण्हा, रोवियसाली जहत्थनामा उ। वढित्ता सालिकणे, पत्ता सबस्ससामित्तं ॥८२४१।। तह जो भव्यो पाविय, वयाई पालेइ अप्पणा सम्मं । अन्नेसि वि भव्वाणं, देइ अणेगेसि सुहहेउ ॥८२४२।। सो इह संघपहाणो, जुगप्पहाणो त्ति लहइ संसदं । अप्पपरेसि कल्लाण-कारओ गणहरपहु च ॥८२४३॥ तित्थस्स वुडिढकारी, अक्खेवणओ कुतित्थियाऽऽईणं । विउसनरसेवियकमो, कमेण सिद्धि पि पावेइ ॥८२४४।। एवमऽणुसद्विदारे, सवित्थरत्थं मए समक्खायं । पंचमहव्वयरक्खा-नाम दसमं पडिदारं ॥८२४५॥ एत्तो कमाऽणुपत्त, परमपवित्तत्तजणणसुनिमित्तं । चउसरणगमणनामे-गारसमकखेमि पडिदारं ॥८२४६॥ अरहन्तसिद्धसाहू-जिणधम्मचउक्कमिममऽहो खबग!। सरणत्तेण पवजसु, कयवयरकृखाविहाणो वि ।८२४७॥ तत्थनिट्ठियनाणाऽऽवरणे, अप्पडिहयनाणदंसणपयारे । भीमभवभमणकारण-विद्धसणपत्तअरुहन्ते ॥८२४८॥ सव्वुत्तमचारित्ते, सव्वुत्तमलकखणंऽकियसरीरे । सव्वुत्तमगुणकलिए, सव्वुत्तमपुन्नपब्भारे ।।८२४९॥ सव्वजगजीवहिए, सव्वजगजीवपरमबंधुजणे । अरिहंते भगवंते, सुंदर ! सरणं पवाहि ॥८२५०॥ ॥६३४॥ Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला अहद्भगवतः गुणानां स्वरूपं शरण-स्वीकारे उपदेशः च । ॥६३५॥ सव्वंगनिकलंके, समत्थतेलोकनयलमयंके। परिगलियपावपंके, दुहत्तजयजीवजणयंके परमगरुयाऽणुभावे, परमपयपसाहगे परमपुरिसे । परमप्पाणे परमे-सरे य तह परमकल्लाणे सब्भूयभावपरमत्थ-देसगे भूसगे य भुवणस्स । अरिहंते भगवंते, सुंदर ! सरणं पवजाहि भवियजणकुमुयचंदे, तइलोकपयासणेक्कदिणनाहे । संसारसरणरीणंऽगि-बग्गवीसामथामे य परमाऽइसयसमिद्धे, अणंतबलविरियसत्तसंजुत्ते । भीमभवजलहिमजत-जंतुगणजाणवत्ते य हरिहरवंभपुरंदर-दुम्महवम्महमहाऽरिदप्पहरे। अरिहंते भगवंते, सुंदर ! सरणं पवजाहि तेलोकसिरीतिलए, मिच्छत्ततमोविणासदिवसयरे । तेलोकरंगमज्झे, अतुल्लमल्ले महासत्ते तेलोकपणयपाए, समत्थतेलोक्पसरियपयावे । पसरियपयावखंडिय-पयंडपासंडियपभावे पसरंतकित्तिकमलिणि-वित्थरसंघडसमत्थभुवणसरे। भुवणसररायहंसे, धम्मधुराधरणवरधवले सव्वाश्वत्थपसत्थे, अप्पडिहयसासणे अमियतेए । संपुष्णपुण्णपब्भार-लब्भदंसणविसेसे य सिरिमंते भगवंते, करुणावंते पगिट्ठजयवंते । सव्वे वि हु अरिहंते, सुंदर ! सरणं पवजाहि परिपालिय इह चरणं, काउ'पावाऽऽसवाण संवरणं । मरिउ' पंडियमरणं, निरसिय संसारपरिसरणं सिद्धे कयकिञ्चत्ता, बुद्ध उण विमलकेवलगुणेण । मुक्के भवहेऊहिं, परिनिव्वुडए सुहसिरीए कयसयलदुक्खअंते, सन्नाणाऽऽगुणेहि य अगंते । विरियसिरीए अणंते, अणंतसुहरासिसंकंते ॥८२५१॥ ॥८२५२।। ॥८२५३।। ॥८२५४॥ ॥८२५५|| ।।८२५६॥ ॥८२५७॥ ॥८२५८|| ॥८२५९॥ ॥८२६०॥ ॥८२६१॥ ॥८२६२।। ॥८२६३।। ॥८२६४॥ ॥६३५॥ Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला सिद्धभगवतः गुणानां स्वरूपं शरण-स्वीकारे उपदेशः च । ॥६३६॥ सव्योवलेवरहिए, अहेउणो सपरकम्मबंधस्स । अह भगवंते सिद्धे, सुंदर! सरणं पवजाहि ॥८२६५॥ ववगयकम्माऽऽवरणे, नित्थरियसमत्थजम्मजरमरणे । तेलोक्कसिराऽऽभरणे, सव्वजगजीववरसरणे ॥८२६६॥ खाइयगुणप्पभूए, समत्थतेलोककयपरमपूए । सासयसोकूखसरूवे, दूज्झियवन्नरसरूवे ॥८२६७॥ मंगलनिलए मंगल-निबंधणे परमनाणमयतणुणो। अह भगवंते सिद्धे, सुंदर! सरणं पवजाहिं ॥८२६८॥ लोयऽग्गसंनिविटे, साहियदुस्सज्झसन्वपरमढे । पत्तपगिट्ठपइठे, एत्तो च्चिय निट्ठियढे वि ॥८२६९।। सद्दाऽऽईणमऽगम्मे, अमुत्तिमंते अनि दियजनाणे । परमाऽइसयसमिद्धे, सिद्धे सरणं पवजाहि ॥८२७०॥ अच्छिज्जे धाराणं, अमिंदणिज्जे य सव्वअणियाणं । अपलावणिजरूवे, जलाणमऽग्गीण य अडझे ॥८२७१।। पलयपबलानिलाण वि, अहीरणिज्जे न वजदलणिज्जे । सुहमे निरंजणे अकुख-ए य अच्चिन्तमाहप्पे ॥८२७२।। अच्चन्तपरमजोगीहि, चेव जाणियजहट्ठियसरूवे । कयकिच्चे निच्चे वि य, अजे य अजरे अमरणे य ॥८२७३॥ इणिउमणो नियकम्म, सम्म आराहणाणिविट्ठो य। सुंदर ! तुम विसप्पंत-तिव्वसंवेगरसफुण्णो ॥८२७४॥ सिरिमते भगवंते, अरुहंते सव्वहा विजयवंते । परमेसरे सरण्णे, सिद्धे सरणं पवजाहि ॥८२७५॥ सइ अहिगयजीवाऽजीव-पमुहपरमत्थवित्थरे सम्म । समवगयपयइनिग्गुण-संसाराऽऽवाससब्भावे ॥८२७६॥ संवेगगरुयगीयत्थ-सुद्धकिरियापराण धीराणं । सारणवारणचोयण-पडिचोयणदायगाणं च ॥८२७७॥ सुगुरूण पायमूले, सम्म पडिवनपुन्नसामण्णो । अह समणे निग्गंथे, सुदर! सरणं पवजाहि ८२७८॥ ॥६३६॥ Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला |श्रमणगुणानां वर्णनम् शरण-स्वीकारे उपदेशः च । ॥६३७॥ मोक्खम्मि बद्धलकखे, संसारियमुहविरत्तचित्ते य । गुरुसंवेगा संसार-वाससव्वंगनिन्विन्ने एत्तो चिय चत्तकलत्त-पुत्तमित्ताऽऽइचित्तपडिबंधे । पडिबंधमेत्तपरिचत्त-सयलगिहवासवासंगे सव्वजियअप्पभूए, निब्भरपसमरसथिमियसव्वंगे। अह समणे निग्गथे, सुदर ! सरणं पवजाहि इच्छामिच्छाऽईयं, पडिलेहपमजणापमुहमऽहवा । दसभेयचक्कवालय-सामायार पइ सुलग्गे छद्रुष्टुमदसमदुवालसद्ध-मासाऽऽइतवविसेसेसु । जहसत्तिमुञ्जमंते, १पउमाऽऽतीहि उवमिणिज्जे पंचसमिइप्पहाणे, पंचविहाऽऽयारधारए धीरे। सुंदर! पावपसमणे, समणे सरणं पवजाहि गुणरयणमहानिहिणो, समत्थसावजजोगपडिविरए । विहडियसिणेहनियडे, संजमभरवहणधुरधवले जियकोहे रहियमाणे, जियमाए विजियलोहजोहे य । जियरागदोसमोहे, जिइंदिए विजियनिद्दे य जियमच्छरे जियमए, जियकामे जियपरीसहाष्णीए। अह समणे भगवंते, सुंदर ! सरणं पवजाहि वासीचंदणकप्पे, तुल्ले संमाणणाऽवमाणेसु । सुहृदुहसमाणचित्ते, समचित्ते सत्तुमित्तेसु सज्झायऽज्झयणपरे, परोक्यारेककरणदुलिए । सुविसुज्झमाणभावे, सम्म पिहियाऽऽसवदुवारे मणगुत्ते वइगुत्ते य, कायगुत्ते ३पसत्थलेसे य । अह भगवंते समणे, सुंदर ! सरणं पवजाहि नवकोडीपरिसुद्ध', मियमपणीयं अरागदोसं च । कारणछक्काऽणुगर्य, महुयरवित्तीपवित्तं च १ पउमातीहिं = पद्मादिभिः । २ हियमाणे = हतमानान् । ३ पसन्तलेसे पाठां । ॥८२७९॥ ॥८२८०॥ ॥८२८॥ ॥८२८२।। ॥८२८३॥ ॥८२८४॥ ॥८२८५॥ ॥८२८६।। ॥८२८७।। ॥८२८८॥ ॥८२८९॥ ॥८२९०॥ ॥८२९१॥ . ॥६३७|| Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जिनधर्मस्य गुणानां वर्णनम् शरण-स्वीकारे उपदेशः च । ॥६३८॥ निरवज्जमेगवेलिय-मरसं विरसं च समणजणजोग्गं । भत्तं भुजिउकामे, भोच्चा संजमगुणरए य ॥८२९२॥ | उग्गतवसा किसंऽगे, सुक्के लुक्खे य अपडिकम्मंगे। अहिगयदुवालसंगे, समणे सरणं पवज्जाहि ॥८२९३।। संविग्गे गीयत्थे, धुवमुस्सप्पंतचरणकरणगुणे । संसारसरणकारण-पमायपयवज्जणुज्जुत्ते ॥८२९४॥ वोकताऽणुत्तरदेव-तेओलेसेऽवहत्थियकिलेसे । सफलीकयचउरंगे, दूरसमुज्झियसयलसंगे ॥८२९५॥ धीमते गुणवंते, सिरिमते सीलवन्तभगवंते । सुंदर! सुहभावेणं, समणे सरणं पवज्जाहि ॥८२९६॥ सव्वाइसयनिहाणं, समस्थपरतित्थिसासणपहाणं । सुविचित्तसंविहाणं, निबंधणं निरुवमसुहाणं ॥८२९७॥ असम जससुइदुक्खाद्दियाण, आणंददुंदुभिनिनायं । रागाऽऽवज्झपडहं, मग्गं सग्गाऽपवग्गाणं ॥८२९८॥ भीमभवाऽगडनिवडिय-भुवणसमुद्धरणसज्जरज्जु व । अह जिणधम्म सम्म, सुंदर! सरणं पवज्जाहि ॥८२९९।। जोयमहामइमुणिजण-पणमियचलणेहिं तित्थनाहेहिं । झेयत्तेणुवइट्ठो, मुणीण तं मोहनिम्महणं ॥८३००॥ सुनिउणमऽणाइनिहणं, भूयहियं भूयभावणमऽणग्धं । अमियमऽजियं महत्थं, महाणुभावं महाविसयं ॥८३०१॥ सुविचित्तजुत्तिजुत्तं, अप्पुणरुत्तं सुहाऽऽसयणिमित्तं । अनिउणजणदुन्नेयं, नयभंगपमाणगमगहणं ।।८३०२॥ नीसेसकिलेसहरं, हरिणकवलक्खगुणगणोवेयं । अह सुंदर! जिणधम्म, सम्म सरणं पवजाहि ॥८३०३॥ सग्गाऽपवग्गमग्गाऽणु-लग्गसंविग्गसव्वभव्वाणं । अप्पडिहयप्पमेयं, परमपमाणं जमऽच्चत्थं ॥८३०४॥ दव्वं खेतं कालं, भावं च पडुच्च सयललोयगयं । जम्मजरमरणवेयाल-वारणे सिद्धवरमंतं ।।८३०५॥ ॥६३८॥ Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६३९॥ I पयडियपयत्थगोयर - हे ओवाएयसम्मपविभागं । तं सुंदर ! जिणधम्मं, सम्मं सरणं पवज्जाहि सयलस रिवाल्यासयल - जलहिजलमेलसमुदयाहिंतो । पइमुत्तमणंतगुणं, अत्थं अहं परिवहतं मिच्छत्ततमंऽघाणं, निव्वाघायप्पयासवरदीवं । आसं दीणासासग, दीवं च भवोयहिगयाणं चित्ताssकन्तपयाणओ य, चिन्तामणीओ अब्भहियं । हे खवग ! जिणपणीयं, धम्मं सरणं पवज्जाहि जणगं व हियं जणणि व, वच्छलं बंधवं व गुणजणगं । मित्तं व अदोहकरं, समत्थजयजीवरासिस्स सोयव्वाण पयरिसं, दुलहाणं परमदुल्लहं लोए । भावाऽमयं व परमं, देसगम समं सिवपहस्स नाहं अपत्तपावणगुणेण, पत्तस्स पालणेणं च । सुंदर ! जिणे दधम्मं, सम्मं सरणं पवज्जाहि वत्थुगयबोहसाह - मंगाणं गप्पविट्ठसुयरुवं । विहिपडिसेहाऽणुगकिरिय-रूवं चारित्तरूवं च निव्विवरवेरिवारोव - रुद्वकायरनरा व्व तायारं । नावं व जलाहिपडिओ, धम्म सरणं पवज्जाहि अहिकम्मचयरित्ति - कारगं वारगं च कुगतीए । परिचितेउ' सोउ पि, दुक्करं कायरजणाणं सुपसत्थमहत्थाणं, सव्वाण वि दव्वभावरूवाणं । साइसयविचित्ताणं, निबंधणं द्धिरिद्वीणं असुरसुररायकि ंनर - नरवरविदाण वंदणिज्जुगुणं । सुंदर ! जिणिदधम्म सम्म सरणं पवज्जाहि समाववज्जियं पि हु, बाहिरकिरियाकलावरूवं पि । अकूखंड कीरंतं, गेवेज्जगसुरसमिद्धिफलं तेणेव भवेणं पुण, उकोसाऽऽराहगाण सिवफलयं । सत्तट्ठभवंते उण, जहन्न आराहगाणं पि ॥८३०६ ॥ ८३०७॥ ॥ ८३०८ ॥ ॥ ८३०९ ॥ ॥ ८३१० ॥ ॥८३११॥ ॥ ८३१२ ॥ ॥ ८३१३॥ ।।८३१४॥ ॥८३१५॥ ॥८३१६॥ ॥८३१७॥ ॥८३१८॥ ॥८३१९॥ जिनधर्मस्य गुणानां वर्णनम् शरण- स्वीकारे उपदेशः च । ॥६३९॥ Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | दुष्कृतगर्हाद्वारम् । ॥६४०॥ लोगुत्तमगुणमइयं, लोगुत्तमगुणहरेहि निम्मवियं । लोगुत्तमसेवियमवि, फलं पि लोगुत्तमं देति (देंतं B)॥८३२०॥ सिरिकेवलिपन्नत्तं, सिद्धतनिबंधणं च भगवंतं । सम्म रम्म धम्म पि, धीर! सरणं पवजाहि ॥८३२१।। इय कयचउसरणगमो, खमग! महाकम्मसत्तुसंभूयं । भयमऽविगणयंतो तुम-मिच्छियमऽत्थं लहुं लहसु ॥८३२२॥ चउसरणगमणनाम, भणियं एक्कारसं पडिदारं । दुक्कडगरिहानाम', एत्तो कित्तेमि बारसम ॥८३२३।। अरिहंतप्पमुहाण, चउण्हमिहिं च उवगओ सरणं । गरिहाहि दुकडं कडु-विवागनिग्गहकए धीर! ॥८३२४॥ तत्थ जमऽरिहंतेसु, जं वा तच्चेइएमु सिद्धेसु। सूरीसु ओज्झाएसु, साहसुसाहुणीसुच ॥८३२५|| एमाऽऽइसु अण्णेसु वि, सव्वेसु विसुद्धधम्मठाणेसु । वंदणपूयणसकार-करणसम्माणविसएसु ॥८३२६।। जं च तहा माईसु य, पिईसु य बंधवेसु मित्तेसु । उवगारीसुकझ्या वि, कहवि मणवयणकाएहि ॥८३२७॥ किचि विकयं अणुचियं, उचियं च न चेव जं व कि पि कयं। तं सम्मं सव्वं पिह, तिविहं तिविहेण गरिहाहि ॥८३२८॥ अट्ठमयट्ठाणेसु, अट्ठारसपावठाणगेसु वा। जं कहवि किपि कइया वि, वट्टियं तं पि गरिहाहि ॥८३२९॥ जं पि कयं कारियमऽणु-मयं च पावं पगिट्ठमियरं वा । कोहा माणा मायाए, लोभओ तं पि गरिहाहि ।।८३३०॥ रागा वा दोसा वा, मोहा वा गयविवेयरयणेण । इहपरलोयविरुद्ध', जंपि कयं तं पि गरिहाहि ॥८३३१॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, मिच्छादिद्वित्तमऽणुसरंतेणं । जिणभवणबिम्बसंघाऽऽइ-याण मणवयणकाएहि ॥८३३२॥ जो किर कओ पओसो, अवन्नवाओ तहोवघायाऽई । तं तिविहं तिविहेणं, सुंदर ! सव्वं पि गरिहाहि ॥८३३३।। ॥६४०॥ Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जिनबिम्बविनाशादिदुष्कृतानां गएकरणे | उपदेशः । ॥६४१॥ अच्चन्तपावमइणा, मोहमहागहगसिजमाणेण । जिणबिम्बभंगगालण-फोडणकयविकया जे य ॥८३३४॥ लोभाऽऽलिंगियमणसा, कया य काराविया य सपरेहिं । गरिहाहि ते वि सम्म', स एस तुह गरिहणाकालो॥८३३५।। तह एत्थ भवे अन्नत्थ, वा वि मिच्छत्तवुड्ढिसंजणगं । सुहुमाण बायराण य, तसाण तह थावराणं च ॥८३३६।। जीवाण एगंतेण, चेव उवघायकारणमऽवंझं । उक्खलअरहट्टघरट्ट-मुसलहलकुलिससत्थाऽऽइ ॥८३३७॥ १धम्मऽग्गिट्ठियवावी-कूवतलायाऽऽइजागपमुहं च । जमऽहिंगरणं पवत्तिय-मऽसेसमऽवि तं पि गरिहाहि ।।८३३८।। सम्मत्तं पि हु लळूण, तविरुद्ध कयं जमिह किचि । तं पि तुम संविग्गो, सम्म सव्वं पि गरिहाहि ।।८३३९।। इह अन्नत्य व जम्मे, जइणा सइढेण वा वि संतेण । जिणभवणबिम्बसंघाऽऽ-इएसु रागाऽऽइवसगेण ॥८३४०॥ जं सपरबुद्धिकप्पण-पुरस्सरं थेवमवि उदासत्तं । विहियं जा य अवण्णा, कया विधाओ पओसो वा ॥८३४१।। खवग! मणवयणकाएहिं, करणकारावणाऽणुमोयणओ। सम्म तिविहंतिविहेण, तं पि सव्वं पि पडिकमसु ॥८३४२॥ संपत्तसावगत्तेण, जं पि अणुव्वयगुणव्वयाऽऽईसु । अइयारपयं कि पि हु, पकप्पियं तं पि पडिहणसु ॥८३४३।। इंगालकम्ममह जं, वणकम्मं जं च सागडीकम्मं । जं वा भाडीकम्म, फोडीकम्मच जं किचि ॥८३४४॥ जं वा दंतवणिज, रसवाणिजच लकूखवाणिज। विसवाणिज्ज जं वा, केसवणिज च जं किचि ॥८३४५।। जंतप्पीलणनेलंछणाण, कम दवग्गिदाणं जं। सरदहतलायसोसं, असईपोसं च जं कि पि ॥८३४६।। १ धम्मग्गिहिय = कर्षणार्थ क्षेत्रे जीर्णतृणानि दयन्ते सा धर्माग्निष्ठिका उच्यते । ॥६४१॥ Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला परपरिभवकरणादिदुष्कृतानां | गरे। ॥६४२॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, कयं तहा करियं अणुमयं च । तं पि दुगंछसु सम्म, तिविहं तिविहेण सव्वं पि॥८३४७॥ जं किंचि कयं पावं, पमायओ दप्पओ उवेच्चाए। सहसाणाभोगेण व, तं पि हु तिविहेण गरिहाहि ॥८३४८॥ परपरिभवकरणाओ, परवसणसुहित्तणाउ जं अहवा । जं परहसणाओ वा, जं परविस्सासघाइत्ता ॥८३४९॥ जं परदकिखन्नाओ, सुतिव्वविसयाभिलसओ जं च । जं वा कीलाकेली-कुऊहलाऽऽसत्तचित्तत्ता ॥८३५०॥ रोद्दद्देहि जं वा, अत्थाओ अणत्थदंडओ अहवा । पावं समज्जियं किपि, तं पि सव्वं पि गरिहाहि ॥८३५१॥ । तह धम्मसामायारी-भंगो जो जो य नियमवयभंगो। मोहंऽधेणं विहिओ, तं पि पयत्तेण निंदाहि ॥८३५२॥ । देवे अदेवबुद्धी, जमऽदेवे चेव देवबुद्धी य । सुगुरुम्मि अगुरुबुद्धी, अगुरुम्मि वि जं च गुरुबुद्धी ॥८३५३॥ तत्ते अतत्तबुद्धी, जं च अतत्ते वि तत्तबुद्धी उ । धम्मे अधम्मबुद्धी, जमऽधम्मे धम्मबुद्धी उ ॥८३५४॥ एत्य परत्थ व जम्मे, कया तहा कारिया अणुमया य। मिच्छत्ततमंधेणं, तं च विसेसेण निदाहि ॥८३५५॥ सत्तेसु जं न मेत्ती, कया पमोओ न जं गुणड्ढेसु । जं च न कयं कया वि हु, किलिस्समाणेसु कारुणं ॥८३५६।। तह पावपसत्तेसु, सत्तेसु नो कया उवेहा जं। जं च न सुस्मुसा तह, कया पसत्थेसु सत्थेसु ॥८३५७।। जं च जिणपहुपणीए, चरित्तधम्मे कओ न अणुरागो। वेयावच्च गुरुदेव-गोयरं जं च नो विहियं ॥८३५८॥ बिहियं च हीलण ताण, जं च मिच्छत्तमोहमूढेण । तं पि य सव्वं सुंदर !, दूरं निंदाहि गरिहाहि ॥८३५९॥ जिणवयणमऽमयभूयं, पत्थमऽतुच्छं च भव्वसत्ताणं । निसुयं पि जन सम्मं, नो सद्दहियं च सोऊणं ॥८३६०॥ ॥६४२॥ Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दर्शनादियाआचारे अतिचाराणां गहों। ॥६४३॥ संतम्मि बले संतम्मि, वीरिए तह परक्कमे संते । संते य पुरिसयारे, सोऊणं सद्दहेउवा ॥८३६१॥ अंगीकयं न सम्मं, अंगीकयमावि न पालियं जच । तप्पालणापरेसु य, ज' च पओसो समुव्बूढो ॥८३६२॥ भगो य पओसाओ, विहिओ तकरणगोयरो च। तं तं गरिहाहि तुमं, स एस तुह गरिहणाकालो॥८३६३॥ तह नाणे जो को वि हु, अयारो दसणे व चरणे वा । विहिओ तवे य विरिए, तं पि हु तिविहेण गरिहाहि ॥८३६४॥ नाणे तत्थ अकाले, विणएण विणा य अबहुमाणेण । अविहियजहोबहाणं, सुत्तत्थे गिन्हमाणेण ॥८३६५॥ तद्दायगनिण्हवणा, सुयाऽऽइअसुयाऽऽड्जपणाउ तहा। सुत्तस्स व अत्थस्स व, उभयस्स व अन्नहाकरणा ॥८३६६॥ वोलीणाऽणागयवट्टमाण - कालेसु जो कओ कह वि । अझ्यारो तमऽसेस, तिविहं तिविहेण गरिहाहि ॥८३६७॥ अह दंसणम्मि जीवाऽऽइ-गोयरं देससव्वगं संकं । अवराज्वरदंसणगाह-गोयरं दुविहम वि कंख ॥८३६८॥ तह दाणसीलतवमाषणाऽऽइ-फलगोयरं च वितिगिच्छं । जल्लमललित्तगत्ते, मुणिणो य पडुच्च वि दुगुच्छं।८३६९॥ दिहीमोहं च कुणतएण, अकुणंतएण धम्मीण। उववूहथिरीकरणे, वच्छल्लपभावणाओ य ॥८३७०॥ कालम्मि अईयम्मि, पडुपण्णेऽणागए य जो विहिओ। अइयारो तमसेस, तिविहं तिविहेण गरिहाहि ॥८३७१।। तह चरणपहाणासु, पंचसु समिईसु तीसु गुत्तीसु । पढमाए तत्थ जो अणु-वउत्तगमण कुण तेण ॥८३७२॥ तह वयणमऽणुवउत्तं, जो भासतेण बीयसमिईए । तइयाए अणुवउत्तं, भत्तग्गहण कुण तेण ॥८३७३॥ उवगरणगहणनिकिखवण-मणुवउत्तं चउत्थसमितीए । चरिमाए चयणीय-चायमज्जयण कुण तेण ॥८३७४॥ ॥६४३॥ Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला गुप्त्यादिविषये दोषाणां गर्हा। ॥६४४॥ तह पढमगुचिविसए, माणसमऽसमंजसं धरतेण । बीयाए कजवज', कज्जे वा जयणवज पि ॥८३७५॥ वयणं भासतेणं, एवं कारण तइयगुत्तीए । चेटुंतेण अकज्जे, जयणावजच कज्जे वा ॥८३७६॥ जो को वि हु अइयारो, विहिओ कालत्तए वि चरणम्मि । तं तिविहं तिविहेणं, सम्म सव्वं पि गरिहाहि ॥८३७७।। रागद्दोसकसायाऽऽ-इएसु पसरेण कलुसियं जच। चारित्तमहारयणं, तं पि विसेसेण निदाहि ॥८३७८।। एत्तो दुवालसविहे, तवम्मि कइया वि कहवि जो विहिआ। सव्वंपि तंपि सम्मं, अइयारं धीर! गरिहाहि ॥८३७९।। तह नाणाऽऽइगुणेसुं, बलविरियपरकमाण भावे वि। न परक्कमियं ज तं, विरियऽइयारं पि गरिहाहि ॥८३८०॥ जो दसविहजइधम्मे, जो वा किर चरणकरणगुणविसए । तिविहंतिविहेण तयं पि, धीर! गरिहाहि अइयारं ॥८३८१॥ जे पाणवहाऽऽईणं, मूलगुणाणं पि के वि अइयारा । सुहुमा व बायरा वा, सम्म गरिहाहि ते सव्वे ॥८३८२॥ पिडविसुद्धाऽऽईणं, अइयारा जे य उत्तरगुणाणं । सुहुमा व बायरा वा, ते वि हु गरिहाहि भावेणं ॥८३८३॥ मिच्छत्तुच्छाइयसुद्ध-बुद्धिणा धम्मिए जणे ज' च । पावमध्वन्नारूवं, रइयं गरिहाहि तं सव्वं ॥८३८४॥ आहारभयपरिग्गह-मेहुणसम्मानिसन्नचित्तेणं । पावं ज' पि पवत्तिय-मेताहे तं पि निंदाहि ॥८३८५।। इय दुक्कडगरिहं कारिऊण, खवगं गुरू जहाजोगं । दुक्कडगरिहाकज', खामणमवि इय करावेइ ॥८३८६।। चउगइगएण हे खमग !, पाणिणो ठाविया तुमे दुक्खे । जे के वि ते खमावेसु, एस तुह खामणाकालो ॥८३८७|| तथाहि ॥६४४॥ Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६४५॥ 1 ॥ ८३९०॥ ॥ ८३९१ ॥ 1 रयतेज नारयाण, नरयम्मि कम्मवसगाणं । भवधारणिञ्जउत्तर - वेउव्वियरूवदेहेहि विलुञ्जलककसदुस्सहाउ, वियणाउ निम्मियाउ दढं । खामेसु तं समग्गं स एस तुह खामणाकालो तह वन्नगंधरसफास - भेयभिन्नाण पुढविपभिईण । एगि दियजीवाणं, तिरियत्त संसरंतेण एगि दियत्तपत्तेण, चेव अनोन्नसंगसत्थाओ । जा का वि कहिं पि कया, विराहणां तं पि खामेसु बेदियाsssपंचे' - दियाऽवसाणाण जा वि जीवाणं । एगिदियत्तणे च्चिय, विराहणा तं पि खामेसु ॥ ८३९२|| तत्थ पुढवित्तणाओ, विराहणा किर बिइंदियाऽऽणं । उवरिम्मि सिलालेडुग - १ भिउडी पडणाऽइदारेण || ८३९३॥ आउकायत्तणओ, तब्बाद्दा तप्पलावणा अहवा । हिमकरगवरिसधारा - जलच्छडच्छोडणाऽऽईहि विज्जुविणिवायजलियऽग्गि- पडणवणदवपलीवणाऽऽईसु । तेउक्कायसाओ, बिइंदियाऽऽईण विद्दवणं वाक्कायत्तणओ वि, होइ तेसि विराहणा नूणं । सोसणछणणुप्पाडण-भंजणपरिमोडणाऽऽईहिं अहवा वणस्सइत्ता, तरुसाहानिवडणादुवरि तेसि । पयइविरुद्धविसरूव - वणस्सईभक्खणाओ य इंदियाsssभावं, गएण एगि दियाऽऽइजीवाणं । विहिया विराहणा जा, तं पि हु तिविहेण खामेसु ||८३९८ || तब्भावणा फुड च्चिय, अलसाऽऽददुराऽवसाणा ज' । संवदित्ता पुढवि, पढमं बोंदि' पि गिण्हंति ॥ ८३९९|| आउकाउप्पण्णा, अणवरउप्फिडणफंदणाऽऽईहिं । परिचमढणपिवणाऽऽइ, कुणमाणा तं विराहें ति ॥ ८३९७|| ॥८४०० ॥ १ भिउडी = भूभङ्गः । ।।८३८८।। |८३८९ ॥ ॥। ८३९४ ।। ।।८३९५|| ||८३९६ || नरकादिगत्यां विविध प्रकारैः विराधनानां स्वरूपं क्षामणे उपदेशः च । ॥६४५ ॥ Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला नरतियगगत्योः विराधनानां क्षामणा । ॥६४६॥ खारकडुतिकरखकक्कस-रसफासबिइंदियाऽऽइदेहाओ। संभवइ तेउवाउ-कायाण वि किर विराहणया ॥८४०१॥ वणसइकायतोबहि-जायतेहिं बिइंदियाऽईहिं। वणसतिकायस्स वि सा, किजइ तकूखामणा तेण ॥८४०२॥ बेइंदियाऽऽइभावं, गएण बेइंदियाऽऽइणो चेव । सपरोभयजातीया, विराहिया के वि जे जीवा ॥८४०३॥ एत्य भवे अन्नत्थ व, सयं परेणं च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पि हु, स एस तुह खामणाकालो ॥८४०४॥ जलचरथलचरखहचर-जाइत्तमुवागएण जा का वि । सपरोभयजाईणं, जलथलखयराण चेव मिहो ॥८४०५॥ आहारभयाऽऽलयऽवच्च-रकखणाऽऽइकए नराणं च । विहिया विराहणा जा, तं पि य तिविहेण खामेसु ॥८४०६॥ इय तिरियत्ते तिरिनर-जीवाण विराहणं खमावेत्ता । खामेसु पुण नरत्ते, तिरिनरसुरगोयरं पि तयं ॥८४०७।। तत्थ नरत्ते सहुमा, इयरा वा जे विराहिया जीवा । खामेसु ते वि सव्वे, स एस तुह खामणाकालो ॥८४०८॥ दंतालहलकूखडणेसु, कूपवावीतलायखणणेसु । घरहट्टाऽऽरंभाऽईसु, विराहिया पुढविजीवा जं ॥८४०९।। एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेणं च तं पि गरिहेसु । तिविहं तिविहेणं पि हु, स एस तुह खामणाकालो।।८४१०॥ करचरणमुहकखालण-अंगोहलिण्हाणसोयपाणेसु । जलकीलणाऽऽइएसु य, विराहिया आउजीवा जं ॥८४११॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहि व तं पिखामेसु । तिविहं तिविहेणं पिहु, स एस तुह खामणाकालो॥८४१२॥ सेयणविसीयणाऽऽहार-पागडहणंऽकणप्पईवेसु । सेसतदाऽऽरंभेसु य, विराहिया तेउजीवा जे ॥८४१३॥ एत्थ भवे अन्नत्य व, सयं परेहि व ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पि य, स एस तुह खामणाकालो।।८४१४॥ ॥६४६॥ Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वाय्वादिजीवानां विराधनानां क्षामणा । ॥६४७॥ तालोट्टवियणगोफण-निस्ससणुस्सासधवणफुक्कासु । संखाऽऽइनायणेसु य, विराहिया वाउजीवा जे ॥८४१५॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहि च ते वि खामेहि । तिविहं तिबिहेण पिहु, स एस तुह खामणाकालो॥८४१६॥ तच्छणछेयणमोडण-तोडणउकखणणभक्षणाऽऽईहिं । खेत्तखलाऽऽरामाईसु, विराहिया जे वणस्सइणो ॥८४१७॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहिं च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेण पि य, स एस तुह खामणाकालो ॥८४१८॥ गंडोलयअलसजलूय-किमियसंखाणअसंखसंखा य । सिप्पिकवड्डाईया, विइंदिया जे वि कहवि हया ।।८४१९॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहिं च ते विखामेसु । तिविहं तिविहेण पिहु, स एस तुह खामणाकालो॥८४२०॥ मंकुणमंकोडगकुंथु-कीडिया कत्तरा य घेइल्ला । उद्देहियजयाई, तिइंदिया जे वि कहवि हया ॥८४२१॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहि च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पिहु, स एस तुह खामणाकालो ॥८४२२॥ कंडरतिइपयंगा, दंसा मसगा य मच्छिया भमरा । विच्चुयपमुहा उ विरा-हिया उ चउर दिया जे य ॥८४२३॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहि च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पि हु, स एस तुह खामणाकालो॥८४२४॥ अहिनउलसरडगोहा, कुड्डगिरोलगतदंडगाऽऽईया । मूसगकागसियाला, सुणगा मजारपमुहा य ॥८४२५॥ हासेण पओसेण व, अत्थाओ अणत्थओ य कीलणओ। आभोगअणाभोगा, बहिया पंचेंदिया जे य ॥८४२६॥ एत्थ भवे अन्नत्य व, सयं परेहिं च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पिहु, स एस तुह खामणाकालो ॥८४२७॥ अहवा ॥६४७॥ Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जलचरादिजीवानां विराधनानां क्षामणा । ॥६४८॥ मंडुक्कमच्छकच्छभ-मगराऽऽईया य जलचरा जे य । थलचारिणो य हरिहरिण-रोझसूयरससाईया ॥८४२८॥ खचरा य हंससारस-पारावयकुंचतित्तिराऽऽईया । संकप्पाऽऽरंभेहि, विराहिया विविहजीवा जे ॥८४२९॥ जे वा संघट्टियअभिहया य, परिताविया य तासियया । ठाणाउ ठाणंतर-महवा संकामिया जे य ॥८४३०॥ जे वा किलामिया मिया य, संघाइया य अन्नोनं । इय विविहदुहे ठविया, पाणे छड्डाविया जोव ॥८४३१॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहिं व ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पि य, स एस तुह खामणाकालो॥८४३२॥ जे वि मणुयत्तणे चिय, वट्टतेण मणुया तए कहवि । रायाऽवत्थाऽऽगएण, पीडिया ते वि खामेसु ॥८४३३॥ जे तत्थ दुट्ठचित्तेण, चिंतिया जे य दुट्ठवायाए । भणिया तह जे तणुणा, पलोइया दुहृदिट्ठीए ॥८४३४|| नायं पि हु अन्नायं, नायमऽनायं पि ठावमाणेण । कलुसत्तणओ दिव्वे, दहाविया सोहिया जे य ॥८४३५।। सच्चमलियं व दोसं, आगेवित्ता गहाविया जे य । खोडगअडिल्लासु, गोत्तिसु व खिवाविया जे य॥८४३६।। बंधाविया य निगडाविया य, ताडाविया व तह जे य । कुट्टाविया य सेहा-विया य विविहप्पयारेहिं ॥८४३७॥ दंडाविया य मुंडाविया य, छिदावियाई तह जाण । जाणुकरचणनासोट्ठ-कनपमुहऽगुवंगाई ॥८४३८॥ गहिऊण य सत्थाई, तच्छिय उक्कत्तिऊण वा देहं । पच्छा वि य सव्वंगं, खारेहि दहाविया जे य ॥८४३९।। पीलाविया य जंतेहिं, जे य पउलाविया य अग्गीए । निहणाविया य गत्तासु, जे उ उल्लंबिया रुक्खे ॥८४४०॥ गालियवसणा उक्खणिय-चखुणो जे विलुत्तदसणा य । विहिया तह तिकखाए, मूलाए रोविया जे य॥८४४१॥ १ गालितवृषणाः । ॥६४८॥ Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६४९॥ सं. २.५५ ।।८४४५ ।। आहेडगेसु अहवा, रणंऽगणेसुं च तिरियमणुया जे । छिन्ना भिन्ना य १ विलुं - पिया य घुम्माविया जे य ॥ ८४४२ ॥ पहरंत अपहरंता, जे वि य मुक्काऽऽउहा पलायंता । अइतिव्वरागदोसा, ववगयजीवा कया जे य ||८४४३ ॥ एत्थ भवे अन्नत्थव, सयं परेहिं च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पि हु, स एस तुह खामणाकालो ॥८४४४ ॥ पुरिसते इत्थित्ते, जं परदाराऽऽइगोयरमण | रागं घेणं पावं, समज्जियं तं पि निंदाहि जं च कयाइ कत्थई, एत्थ भमंतेण भवकडिल्लग्मि । विहवाऽऽइसलित्ते, पावसमुन्भुयगन्भाणं तिण्डुण्हदव्वभकूवण - कट्टतुवरसुतिकूखखारपाणेहिं । तह पोट्टमलणखीलग - पकूखेवाऽऽइपओगेद्दि ' अवराणमप्पणो वा, पगिट्ठरागाऽऽ गाढमूढेण । गालणसाडणपाडण - विणासणाsss कयं पाव पच्चागयसंवेगो, तिविहं तिविहेण सव्वहा सव्यं । गरिहाहि खवग ! वंछिय - निव्विग्घाऽऽराहणकरण जं च जुवइत्तणम्मि, सवकिवेदाऽऽणा कयं पावं । तग्गग्भथंभणाऽऽज्य - महवा पघायणाऽऽईयं जं च वसियरणकारण - कयकम्मणविहडणाऽऽ णो विहियं । विहियं जीवंतमय-तणं तुमं तं पि निंदाहि जं पि किर पंतुलित्ते, विहियं जीवंतडि भछडणयं । वेसत्ते पुण परवा लियाण हरणं अदत्ताणं जं च मणुयत्तणे च्चिय, रागद्दोसाऽभिभूयचित्तेणं । सुपउत्तमंततंत-प्पओगओ निविडपीडक रं भणथोच्चाडण - विदेसीकरणवसियरणमाऽई । जेसि कहंपि विहियं, जीवाणं मोहमूदेणं १ विलुंगिया पाठां० । ।।८४४६॥ ॥८४४७॥ ॥८४४८|| ॥ ८४४९ ॥ ॥८४५०॥ ॥ ८४५१ ॥ ॥८४५२ ॥ ||८४५३ ॥ ॥८४५४॥ | आखेटकवशीकरणादिपापक्रियाणां क्षामणा । ॥६४९॥ Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AL संवेगरंगसाला देवत्वे कृतविराधमानां क्षामणा । ॥६५०॥ एत्थ भवे अण्णत्थ व, सयं परेहि च ते वि खामेसु । तिविहंातविहेणं पि हु, स एस तुह खामणाकालो॥८४५५।। तह जे भूयाऽऽईया, सुरा वि मताऽऽदिसत्तिजोगेण । कत्थइ कयाइ कहवि हु, आगरिसित्ता बला चेव ॥८४५६।। कारावणेण आणाऽऽई, पीडिया अहव पत्तमोइन्ना । जे के वि कीलिया ता-डिया व मोयाविया पत्तं ॥८४५७।। एत्थ भवे अन्नत्थ व, सयं परेहि च ते वि खामेसु । तिविहं तिविहेणं पि हु, स एस तुह खामणाकालो॥८४५८॥ इय तिरियमणुयदेवे, मणुयत्तविरहिए खमावेत्ता । खोमेसु खवग ! संपइ, देवत्तविराहिए सम्मं ॥८४५९॥ भवणवईवाणमंतर-जोइसवेमाणियत्तपत्तेणं । नेरइयतिरियमणुया, दूहविया जे य देवा य ॥८४६०॥ मज्झत्थमणो होउ, तिविहं तिविहेण भावओ खवग!। खामेसु संपयं ते, स एस तुह खामणाकालो ॥८४६१॥ तत्यपरमाहम्मियभावं, गएण दुक्खाई बहुपयारेहिं । नेरइयाणं रइयाई, जाई ताई पि खामेसु ॥८४६२॥ उवभोगपरीभोगाऽऽइ-कारणपुढविकायपभिईणं । तन्निस्सियाण बेइं-दियाऽऽइजीवाण तह जं च ॥८४६३॥ देवत्तणम्मि विहियं, विराहणं रागदोसमोहेहि। खामेसु तं पि सम्म, स एस तुह खामणाकालो ॥८४६४॥ जं च किर माणुसाणं पि, वइरनिजायणाऽऽइकज्जेण । अवहरणं बंधवहछेय-भेयधणहरणमरणाऽई ॥८४६५॥ देवत्तणे च्चिय कय, तिखं दुख कसायकलुसेणं । खामेसु त पि सम्मं, स एस तुह खामणाकालो॥८४६६॥ जं च तियसत्तणे च्चिय, महिड्ढियत्तेण इयरदेवाणं । आएसदाणवाहण-ताडणपरिभवकरणपमुहं ॥८४६७॥ ॥६५॥ Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पञ्चमहाव्रतविषयकविराधनानां क्षामणा । ॥६५॥ विहियं महंतमऽसुहं, चित्ताऽचलचुन्नणेकवजसमं । खामेसु तं पि सम्मं, स एस तुह खामणाकालो ॥८४६८॥ इय नारयतिरियनराऽमरंगि-कयखामणो वि पत्तेयं । पंचमहव्वयविसयं, अइयारं इण्हि परिहरि ॥८४६९॥ सव्वजगजीवेसुं, सुहुमेसु य बायरेसु जं दुक्खं । इह परभवे य मणयं पि, कप्पियं तं पि निदाहि ॥८४७०॥ संजणियपाणिपीडं, पओसहासाऽऽइणा अलियवयणं । अन्नाणंऽधेणं जषि, जापियं तं पि निंदाहि ॥८४७१॥ परसंतमदत्तं कहवि, किपि लोभाऽऽइगहियमऽवलवियं । ज' तं पि पावसुं, पसरन्तं भद ! रुभाहि ॥८४७२॥ नरतिरियाऽमरगोयर-मणवायाकायमेहुणसमुत्थं । ज पि य पावं तं पि हु, तिविहं तिविहेण निंदाहि॥८४७३॥ सच्चित्ताऽच्चित्ताऽऽईसु, दव्वेसु परिग्गरं कुणंतेणं । ज पा खवग! कयं, तं णिदसु तिविहतिविहेणं ॥८४७४॥ रसगिदीए कारणवसेण, अन्नाणओ य कि पि कहिं । जरत्तीए भुत्तं, तं पि हु सव्वं पि निंदाहि ॥८४७५॥ वोलीणाऽणागयवट्टमाण-कालेसु जाई वइराई । जीवेहि सह कयाई, ताणि वि निंदाहि सव्वाणि ॥८४७६॥ जे य मणोवइकाया, असुहा उ सुहाऽसुहेसु वत्थूसु । वावारिया उ तीसु वि, कालेसुं ते वि निदाहि ॥८४७७॥ दव्वं खेतं कालं, भावं च पडुच्च जच सकं पि । न कयं किच्चमकिच्चपि, विहियमऽह तं पि गरिहाहि ॥८४७८॥ लोयम्मि कुतित्थपवत्तणांउ, मिच्छत्तसत्थदिसणाउ । मग्गविणिगृहणाओ, उम्मग्गपरूवणाओ य ॥८४७९॥ कम्मप्पबंधबंधण-निबंधणं अप्पणो परेसिं च । जाओ सि खवग! जतं, तिविहं तिविहेण गरिहाहि ॥८४८०॥ पावाऽरंभपसत्ताई, जाई एत्थं अणाइनिहणम्मि । पइजम्मं कम्मवसा, भवचक चकमंतेणं ॥८४८१॥ ॥६५१॥ Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शरीर-कुटुम्बधनादिपापस्थानानां गरे । ॥६५२॥ गहियाणि य मुक्काणि य, हे खमग! सरीरगाणि विविहाणि । सुसिणिद्धकुटुंबाणि य, ताई सव्वाणि बोसिरसु ॥८४८२॥ लोहवसट्टेण समजिऊण, जो पावठाणपडिबद्धो। विहिओ अत्थो तं पि हु, सम्मं सव्वं पि वोसिरसु ॥८४८३॥ वोलीणाऽणागयवट्टमाण-काले पवत्तिया जे य । पावाऽऽरंभा ते वि हु, सम्मं सव्वे वि वोसिरसु ॥८४८४॥ वितहं परूवियं ज, जिणवयणं वितहमेव सद्दहियं । अणुमणिय व वितह, तं तसव्वं पि गरिहाहि ॥८४८५॥ खेत्तद्धाऽऽइदोसा, जइवि न सम्म अणुट्ठिउ तरियं । जिणवयणं तह वि हुज', पडिबंधो असदऽणुट्ठाणे ॥८४८६॥ विहिओ मणोरहा वि हु, सम्माऽणुट्ठाणगोयरा न कया। तसविसेसं सुंदर !, निंदाहि पुणो पुणो सम्मं ॥८४८७।। कि बहुणा भणिएणं, समतणमणिलेढुकंचणो होउ । समसत्तुमित्तचित्तो य, गरुयसंवेगसारो य ॥८४८८॥ सच्चित्तम चित्तं मीस-गं च दव्वं पडुच्च जपावं । विहियं तपि हु गरिहाहि, तिविहतिविहेण खवग! तुमं ॥८४८९॥ नगनगराऽऽगरगामाऽऽ-रामविमाणाऽऽइभवणखलगाऽऽइ । आसज जपि किंचि वि, उड्ढा होतिरियलोएसु॥८४९०॥ वोलीणाऽणागयवट्टमाण-सीउण्हवासकालेसु । जपि य कहं पि राओ, दियाओ दीहऽप्पठिइयं वा ॥८४९१॥ ओदइयाऽऽइयभावट्ठिएण, गुरुरागदोसमोहेहिं । सुवणे जागरणे वा, तिव्वाऽऽइभेयमिन्नं च ॥८४९२॥ पावाऽणुबंधिपावं, सुहुमं वा बायरं व मणसा वा । वायाए कारण व, कय व कारियमणुमय वा ॥८४९३॥ एत्थ व जम्मे जम्मन्तरे व, सव्वन्नुवयणओ निउणं । नाऊण दुक्कडं गरह-णीयमिणमुज्झणीय च ॥८४९४॥ अरहन्तसिद्धगुरुसंघ-सखिय दुक्खसंखयनिमित्तं । निदसु गरिहसु पडिकमसु, सव्वहा सव्वमवि सम्मं ॥८४९५॥ ॥६५२॥ Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | सुकृतानु| मोदनाद्वारे तीर्थङ्करस्य गुणवणेनम् ॥६५३॥ Som इय खवग! भावसारं, सारंग सयलपावसुद्धीए । आराहणाकयमणो, मणे विसप्पंतसंवेगो ८४९६॥ मिच्छामि दुक्कड' भण, पुणो वि मिच्छामि दुक्कड चेव । मिच्छामि दुक्कडती, तदपुणकरणं च पडिवज ॥८४९७॥ दुक्कडगरिहानाम, बारसमं वन्नियं पडिदारं । सुकयाऽणुमोयणादार-मिण्हि साहेमि तेरसमं ॥८४९८॥ भावाऽऽरोग्गणिमित्तं, खवग! महारोगवग्गविहुरंगो। सत्थऽत्थकुसलवेजो-वइकिरियाकलावं व ॥८४९९॥ सुहकम्मसमाऽऽसेवण-भावियभावत्तणं बहुभवेसु । अणुमोएजसु सम्मं, सव्वेसि जिणवरिंदाणं ॥८५००॥ तह तित्थयरभवाओ, आरेणं ऊसरितु तइयभवे । तित्थयरत्तनिबंधण-वीसटाणाणुसेवित्तं ॥८५०१॥ 'सुरलोगभवाउ चिय, सरिसाऽऽगयमइसुओहिरवेणं । निम्मलनाणतिगेणं, सहियं गब्भाऽवयारितं ॥८५०२॥ सहसा निरंतरोवित-सयलसुरपूरियंऽबरत्तणओ। नियकल्लाणदिणेसु, दावियलोगत्तिगेगत्तं ॥८५०३॥ 'सन्वजगजीववच्छल-तित्थपवत्तणपरायणतं च । सव्वगुणपयरिसत्तं, सव्वुत्तमपुण्णरासितं .. ||८५०४॥ 'सव्वाऽइसयनिहितं, तह ववगयरागदोसमोहत्तं । लोयाङ्लोयपगासग-केवलसिरिसंगयत्तं च ॥८५०५॥ अमरविणिम्मियलटुष्टु-पयडपहपाडिहेरसोहितं । सुरविरइयचामीयर-पउमोवरिपयनिवेसितं ॥८५०६॥ · अगिलाणीएऽणुवजीवणेण, भव्वाण धम्मदेसित्तं । अणुवकयपराऽणुग्गह-संपायणलंपडतं च ॥८५०७॥ समकालोदयमाऽऽगच्छमाण-निस्सेसपुनपयडितं । तेलोकचक्ककीरंत-पायपउमोबसेवित्तं ॥८५०८॥ - अपडिहयपसरफुरंतनाण-दसणगुणाण धारितं । अहखायचरणलकखण-सिरीसमिद्धासियत्तं च ॥८५०९॥ ॥६५३॥ Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला सिद्धभगवतः | तथा आचायभगवतः गुणवर्णनम् । ॥६५४॥ अप्पडिहयप्पयावं, विहरित्तु अणुत्तराए चरियाए । जम्मजरमरणवज्जिय-सासयसुहपयगमित्तं च सव्वेसि सधन्नूण, सव्वदरिसीण जिणवरिंदाणं । तिविहंतिविहेण सया, अणुमोएजसु तुमं सम्म एवं सिद्धाणं पि हु, पहीणपुणरुत्तभवनिवासित्तं । ववगयनाणाऽऽवरणाऽऽइ-सयलकम्मोवलेवत्तं तह राहुगहपहापडल-विगमओ सूरससहराणं व । अणुमोएजसु सम्मं, जहडियप्पाऽवभासितं अमरत्तं अजरतं, अजम्मणतं अमुत्तिमत्तं वा। निरुजत्तमऽसामित्तं, सिद्धिपुरीए णिवासित्त अपरायत्तेगतिय-अच्चतियऽणंतसुहसमिद्धत्त । वितिमिरअणतकेवल-नाणईसणसरूवत्त समकालसयललोया-लोयगसब्भूयभावदरिसित्त। एत्तो च्चिय अचतिय-अणंतवीरियपरिगयत्त सद्दाऽऽइअगम्मत्त, अच्छेज्जत्त अमिदणीयत्त । निच्च कयकिञ्चत्त, अणि दियत्त' अणुवमत्त सव्वाऽसुहवियलत्त, अणवत्त निरंजणत्तं च । निबंदत्तमऽकिरियत्त-मऽच्चुयत्त सुथिमियत सव्वाऽवेकखारहियत्तणं च, खाइगसमत्थगुणवत्तं । ववगयपरतंतत्तं, तिलोयचूडामणित्तं च सव्वेसि सिद्धाणं, समत्थतेलोकवंदणिजाणं । तिविहंतिविहेण सया, अणुमोएजसु तुमं सम्म तह पंचपयारस्स वि, सम्मं सुविहियजणाऽणुचिन्नस्स । आयारस्स भगवओ, पहुपायपसायपत्तस्स अगिलाणीएऽणुवजीवणेण, परिपालगत्तर्ण सम्मं । सम्मं परूवगतं, सव्वेसि भव्वसत्ताणं अहिणवपुरस्सरं तेसि-मेव कारावणं च तस्सेव । सव्वेसि सूरीणं, अणुमोएजसु तुम सम्म ॥८५१०॥ ॥८५१२॥ ॥८५१२॥ ॥८५१३॥ ॥८५१४॥ ॥८५१५॥ ॥८५१६॥ ॥८५१७॥ ॥८५१८॥ ॥८५१९॥ ॥८५२०॥ ॥८५२१॥ ॥८५२२॥ ॥८५२३॥ ॥६५४॥ Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | उपाध्यायादीन | गुणवर्णनम् । ॥६५५॥ एव उवज्झायाण, पंचविहायारपालणरयाणं । पयईए चेव परो-चयारकरणेक्करसियाण । सुत्तऽत्थतदुभएहिं, अंगोवंगपाइन्नगप्पमुहं । सुत्तं जिणप्पणीयं, अहिअमाणेण ताव सयं तह अन्नेसि पि दुवालसंग-गणिपिडगसुत्तदाइत्तं । तिविहंतिविहेण सया, अणुमोएजसु तुमं सव्वं एवं कयउन्नाणं, चरित्तचूडामणीण धीराणं । सुगिहीयणामधेयाण, विविहगुणरयणरासीणं समणाण सुविहियाणं, अकलंकविसालसीलसालितं । जावजी निरऽवञ्ज-वित्तिवत्तित्तणं तह य. जयजीववच्छलतं, ससरीरे वि हु ममत्तरहियत्तं । सयणजणेसु समतं, सुनिरुद्धपमायपसरतं पसमरसनिन्भरतं, सज्झायज्झाणपरमरसियत्तं । आणापरतंतत्तं, संजमगुणबद्धलकूखत्तं परमत्थगवेसितं, भवद्विइनिग्गुणत्तभावितं । तत्तो य तव्विरागि-त्तणं परं परमसंवेगा भवसंकडिल्लपडिवकूख-भूयकिरियाकलावकारित्तं । तिविहंतिविहेण सया, अणुमोएजसु तुमं सम्मं तह सम्वेसि पि हु सावगाण, पयईए पियसुधम्मत्तं । जिणवयणधम्मरागा-ऽणुरत्तदेहविमिजतं जीवाऽजीवाऽऽइसमत्थ-वत्थुविसयम्मि परमकुसलत्तं । निग्गंथा पावयणा, देवाऽऽईहि वि अखोभित्तं सम्मइंसणपामोकूख-मोकूखसाहगगुणेसु गाढतं । तिविहंतिविहेण सया, अणुमोएजसु तुम सम्मं अन्नेसि पि हु आसष्ण-भाकिमहाण भविउकामाणं । कल्लाणाऽऽसयवित्तीण, पयणुकम्माऽणुभोवाणं देवाण दाणवाण य, नरतिरियाणं पि सव्वसत्ताणं । सम्मग्गाऽणुगयत्तं, अणुमोएजसु तुमं सम्मं ॥८५२४॥ ॥८५२५॥ ॥८५२६॥ ॥८५२७॥ ॥८५२८॥ ॥८५२९॥ ॥८५३०॥ ॥८५३१॥ ॥८५३२॥ ॥८५३३॥ ॥८५३४॥ ॥८५३५॥ ॥८५३६॥ ॥८५३७॥ ॥६५५॥ Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दानादियत्नकरणे उपदेशः दृष्टान्ताः च । ॥६५६॥ एवं अरिहंताईसु, सुकडऽणुमोयणमऽणुकुखणं सम्मं । भालयलाऽऽरोवियपाणि-पल्लवो भद्द ! कुणमाणो ॥८५३८॥ सिढिलेसि तेसि हाणि, खवेसि चिरसंचियं पि कम्ममलं । निहणियकम्मा सम्मं, सुंदर! आराहओ होसि ॥८५३९॥ सुकडाणुमोयणादार-मेवमक्खायमिण्हि साहेमि । चउदसमं पडिदारं, भावणपडलाऽभिहाणं ति ॥८५४०॥ पाएणं सव्वरसाण, लवणवेहेण जह पहाणत्तं । जह वा पारयरससं-गमेण लोहाण कणगतं ॥८५४१॥ एवं दाणाऽऽईण वि, धम्मगाणं न भावणाए विणा । वंछियफलदाइत्तं, ता तीए खवग! कुण जत्तं ॥८५४२॥ तथाहिदिन्नं पहुं पि दोणं, सीलं पि हु पालियं चिरं कालं । सुट्ठ तवियं तवो वि हु, भावणवियलं न कि पि तयं ॥८५४३॥ दाणे अहिणवसेट्ठी, दि8तो होइ भावसुन्नम्मि । सीलतवेसु पुण विर-हिएसु भावेण कंडरिओ ॥८५४४॥ हलिपारावणकयमण-हरिणस्स किमाऽऽसि दाणमऽह तह वि । तब्भावणापयरिसा, दायगतुल्लं फलं जायं ॥८५४५॥ अह वा उ जुन्नसेट्ठी, दिर्सेतो सो वि दाणविरहे वि। तप्परिणामपरिणओ, पत्तो तह पुन्नपन्भारं ॥८५४६॥ तह सीलतवाऽभावे वि, पयइपसरंततिव्वसंवेगा। तप्परिणामपरिणया, मरुदेवीसामिणी सिद्धा ॥८५४७॥ तह परिमियसीलतवाऽ-वहीं वि भयवं अवंतिसुकुमालो । सुहभावणागुणा भो!, जाओ देवो महिइिढओ॥८५४८॥ अन्नं च दाणधम्मो, अवेकखई नूणमऽत्थसब्भावं । सीलतवा वि जहुत्ता, संहणणविसेससाऽवेकूखा ॥८५४९॥ एसा हि भावणा पुण, न पयत्थंतरमऽवेकूखए कि पि। कि तु सुहचित्तपभवा, ता जइयव्वं चिय इमीए॥८५५०॥ ॥६५६॥ Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | भावनानां स्वरूपं नामानि च । ॥६५७॥ नणु अंतरदिहीए, बज्झ कारणमध्वेकखइ इमा वि । न सुहं झाउमऽलं जं, उब्बिग्गमणो मणागं पि ॥८५५१॥ एत्तो च्चिय कित्तिजइ, मणुनभोयणमणुण्णगेहेसु । संतेसु झायइ मुणी, मणोनमऽविसनमणजोगो ॥८५५२।। तन अवेक्खाकारण-विरहेणं भावणा वि सच्चमिणं । नवरं मणोनिरोहा-ऽसमत्थमुणिणो पहुच्च इमा ॥८५५३॥ जे पुण अणप्पतरविरिय-जोगसामथनिहयमणपसरा । पसरंततिव्यपरकय-वियणावाउलियतणुणो वि ॥८५५४॥ मिदति थेवमेत्तं पि, नो सुहज्झाणमुज्झियकसाया। खंदगसिस्साणं पिव, कि तेसि बज्झहेऊहिं ॥८५५५।। तह सवसे चेव सुहाऽसुइम्मि, भावे वरं सुहो स कओ। साहीणाऽमयमुज्झिय, को नाम विसं गहेज बुहो।।८५५६।। ता भो देवाणुप्पिय !, पियं ममेयं ति निच्छयं का। मोकखेक्कबद्धलकखो, होसु सया भाषणासारो ॥८५५७॥ भीमभवुभंतेहि, भाविजंतीह भब्वभविएहिं । जं तेहिं इमासि भाव-णत्ति विहियं निरुत्तं पि ॥८५५८॥ जा किर एगंतसुहो, भावो सो चेव भावणाउ वि। जाउ वि भावणाउ, ता एवेगंतसुहभानो ॥८५५९॥ सो भावो वारसहा, अहवा ताउ भवंति वारसहा । सो ताउ य सुहा पुण, संवेगरसाइरेगाओ ॥८५६०॥ तो तस्स कए कमसो, भावेज अणिच्चयं १ असरणतं २ । संसारं ३ एगत्तं ४, अन्नत्तं ५ तह य असुइत्तं ६ ॥८५६१॥ भावेज आसवं ७ संव-२८ च कम्माण निजरं९ तह य। लोगसहावं १० बोहीए ११, धम्मगुरुणो य दुलहत्तं ॥८५६२॥ संसारसमुत्थसमत्थवत्थु-सत्थस्स एत्य वारसगे। भावेजा पढम चिय, निचमाणिच्चत्तणं एवं ॥८५६३॥ विज्जु व्व जोवणं संप-या वि संझऽब्भरागरेह ब्व । जलबुब्बुओ व्व जीविय-मञ्च'तमणिच्चमेवमहो! ॥८५६४॥ ॥६५७॥ Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६५८ ॥ ॥८५६५॥ ||८५६६|| ॥८५६७।। मायापि पुत्तेहि, मित्तेहि य परमपेमपत्तेहि । जो संवासो सो वि हु, अणिच्चयावलिओ सन्चो देहो सुभगत्तमहीण - पुन्नपंचेदियत्तणं रूवं । बलमाऽऽरोग्गं लायनसंपया सयलमऽवि अथिरं भवणवइवाणमंतर - जोइसकप्पाऽऽभवदेवाणं । सव्वाणं पि हु सव्वं पि, देहरूवाsss वि अणिच्च भवणेहि' उववणेहि य, सयणाऽऽसणजाणवाहणाऽऽईहि । जो संजोगो सो वि हु, इहपरलोगेसु वि अणिच्चो ॥८५६८ || एगपत्थमाणेण - णिच्चयं निच्छिऊण सव्वगयं । धन्ना धम्मम्मि समुज-मति नग्गइनरेदो व्व ।।८५६९।। तथाहि ॥८५७० ।। ।।८५७१ ।। ॥८५७२ ।। गंधारजणवयवई, नग्गइनामो निवो सनयरीओ । बहुहयगय रहसंठिय- सामतसमूहपरियरिओ महसमयसमागमसोह - माणवणराइपेच्छणट्ठाए । नीहरिओ महया रिद्धि- समुदएणं विरायंतो अह पेच्छइ अद्धपहे, उम्मिल्लम हल्लपल्लव सिरिल्ल । मयरंदबिंदुपि जरिय - मंजरीपु'जरमणिजं उग्गायंत व भमत - भमरनिउरु' बगुजिय मिसेण । पवणपणोल्लिरसाहा - भुयाहि पारद्धनड व मयमत्तपरहुयारब-मिसेण मीणज्झयं थुणतं व । नीरंधपत्तपरियर - परिकिष्णं तरुणचूयतरु अह तस्स रम्मयागुण - रंजियहियएण राहणा तेणं । कोऊइलेण गहिया, जंतेणं मंजरी एका तो निययसामिमग्गा - णुगामिसेवगजणाण मज्झाओ । केणाऽवि मंजरीपत्त - गुच्छमध्वरेण साहगं horse पल्लववय- मन्ने मऽपिकफलभरं पि ददं । गिण्हतेणं विहिओ, खणेण खाणु व्व सो रुकूखो ||८५७७ ।। ।।८५७३ ।। ।।८५७४ ।। ।।८५७५।। ।।८५७६ ।। अनित्यभावना स्वरूपं नग्नजित् नरेन्द्र दृष्टान्तः च । ॥६५८॥ Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगशाला लूनाम्रवृक्षदर्शनेन विरागः प्रत्येकबुद्धता ॥६५९॥ च । राया वि पयट्टरहट्ट-जंतचिक्कारबहिरियदिसेसु । उप्पित्थपउत्थ व तीसे, वियसिरसिसिरप्पएसेसु ॥८५७८॥ पसरतपरिमलुप्पील-मिलियभसलाऽऽवलीमणहरेसु । उजाणेसु विहरिय, खणमेकं पडिनियत्तत्तो ॥८५७९॥ तेण पहेणं चूयं, अपेच्छमाणो य पुच्छती(इ) लोयं । सो कत्थ चूयसाहि ति, दसियो तयऽणु लोगेण ॥८५८०॥ सो खाणुसरिसरूवो, ताहे विम्हियमणेण भणियमिणं । कि एरिसो ति सिट्ठो, लोगेण वि पुव्ववुत्तंतो ॥८५८१॥ आयनिऊण तं नर-वई वि संजायपरमसंवेगो । परिचिंति पवत्तो, अच्चत' सुहमबुद्धीए ॥८५८२॥ धी! धी! भवदुव्विलसिय-महो न जत्थऽत्थि वत्थु किपि तयं । सव्वंगीण घत्यं, जं नेवाणिच्चयाए सया ।।८५८३॥ चूयाऽणुमाणओ चिय, अणिच्चयऽकंतसव्ववत्थूसु । कि पडिबंधट्ठाणं, ससरीराऽऽइसु वि विउसाण ॥८५८४॥ इय सो विचिंतिऊणं, रज' अंतेउरं पुरं चेचा। पत्तेयबुद्धलिंगो, जाओ समणो महासत्तो ॥८५८५॥ एवं सोचा सुंदर!, विजणम्मि गीयसाहुसहिएण । भावेयव्वा तुमए, अणिच्चया सव्वभावाणं ॥८५८६॥ जेणेन समत्थाण वि, भवुत्थवत्थूण दढमणिच्चत्तं । तेणं चिय तेहितो, सरणं पि न किंपि पाणीणं ॥८५८७॥ नीसेससत्तसंताग-ताणकरणेक्कवच्छलमऽतुच्छं । एक चिय करुणारस-पहाणजिणवयणमऽवहाय ॥८५८८॥ जम्मजरमरणरणरणय-सोगसंताववाहिविहरम्मि । नत्थेत्थ कत्थइ भीम-भववणे सरणमंगीण ॥८५८९॥ तहासाऽऽवरणमत्तकरितरल-तुरयरहजोहजहवहेहिं । बुद्धीए नीइबलेण, वा वि फुडपोरिसेणं वा ॥६५९॥ ॥८५९०॥ Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अशरणत्वस्वरूपं कौशाम्बीइभ्यपुत्रदृष्टान्तः च । ॥६६०॥ पुरिसाणं तह देवाण, वा वि मज्झाओ दिव्वसत्तीए। जिणवयणठिए मोत्तुं, जियपुव्वो केण विन मच्चू ॥८५९१॥ मायापिहपुत्तकलत्त-मित्तसुसिणिबंधुधणनिचया। बाहिविहुरे वि पुरिसे, थेवं पि न होति सरणाय ॥८५९२॥ मंगलकोउयजोगेहि, मंतवेजोसहीहि विविहाहिं। नो हवइ परित्ताणं, मोत्तुं जिणवयणमेवेकं ॥८५९३।। जेणं चिय चिंतित-मेत्थ नो वत्थु किंपि सरणाय । तेणं चिय दुस्सहचकूखु-वेयणावाउलियगत्तो ॥८५९४॥ कोसम्बिइब्भपुत्तो, बटुंतो दिव्वजोव्वणे पढमे । संगमवहाय धीम, पडिवण्णो संजमुजोगं ॥८५९५॥ तहाहिरायगिहनगरनाहो, सेणियराया विहारजत्ताए । नीहरिओ पेच्छइ मंडि-कुच्छिउजाणमज्झम्मि ॥८५९६॥ तरुमूलम्मि निसणं, ससिरीयं वम्महं व रइरहियं । सरइंदुकलाकोमल-सरीरमेगं मुणिप्पवरं ॥८५९७॥ तं पेच्छिऊण राया, रूवाऽऽइगुणे पसंसिउ बादं । साऽयस्कयप्पणामो, तिपयाहिणपुव्वयम। ॥८५९८॥ ठाऊण पंजलिउडो, सविम्हयं भणिउमेवमाऽऽढत्तो। तरुणत्तणे वि भन्ते !, उवढिओ कीस ? सामण्णे ॥८५९९॥ समणेण जंपियं पुहइ-नाह ! सरणं न को वि मह हुंतो। तेणेसा पडिवण्णा, दिकूखा दुक्खाण खयजणणी ॥८६००॥ अह हासवसविसप्पंत-दंतकंतीए धवलयंतेण । पढमुग्गमतदिणयर-रुइरोहूँ जंपियं रना ॥८६०१॥ अप्पडिमरूवलकखण-पिसुणियबहुविहव वित्थरस्स कहं । तुह भयवमऽसरणत्तं, कहिजमाणं पि सद्दहिमो ॥८६०२॥ अहवा किमऽणेणं, होमि, तुझं सरणं अहं भयसु गेहं । भुंजसु य विसयसोखं, दुलहं खु पुणा वि माणुस्सं ॥८६०३॥ ॥६६०॥ Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला अक्षिवेदनोपशमे प्रव्रज्यास्वीकारप्रतिज्ञा । ॥६६१॥ मुणिणा भणियं नरवर !, सयमऽवि सरणेण विरहियस्स तुहं । कहमिव परेसि सरण-प्पयाणसामत्थउवलंभो ॥८६०४॥ एवं वुत्तो संतो, संभंतो नरवई पयंपेइ । पउरकरितुरयरहसुहड-लकूखसामग्गिकलिओ हं ॥८६०५॥ कहमिव सरणाय परेसि, नेव होमि त्ति मा मुसं वयसु । भयवं ! कह वा सयमऽवि, निस्सरणो हं तए वुत्तो॥८६०६॥ मुणिणा संलतं भूमि-नाह ! एयस्स मुणसि नेवऽत्थं । नेव य उत्थाणं ता, सुणेहि एगग्गचित्तो तं ॥८६०७॥ कोसंबीनयरीए, उवहसियकुबेरविहववित्थारो। आसि बहुसयणवग्गो, मज्झ पिया पायडो भुवणे ॥८६०८॥ होत्था य ममं तइया, पढमवए च्चिय सुदुस्सहा धणियं । अच्छिवियणा महंती, तव्वसओ देहदाहोय ॥८६०९॥ देहंऽतो भमिरमहंत-निसियकुंतो व्व असणिनिहओ व्व । उकुवियनयणपीडा-भरेण विवसो म्हि संवुत्तो ॥८६१०॥ बहुमंततंतविजा-चिगिच्छसत्थऽत्थवेइणो य जणा। कासी मज्झ चिगिच्छं, नाऽऽसी थेवो वि पडियारो॥८६११॥ पिउणा वि य पडिवन, सबस्ससमप्पणं पि किर तस्स । जो मज्झ थेवमेत्तं पि, वेयणं अवहरेज लहुं ।।८६१२।। पम्मुक्कपाणभोयण विलेवणाहरणपमुहवावारो। मायाभाउगभगिणी-कलत्तमेत्ताऽऽसयणगणो ॥८६१३॥ अच्चन्तचित्तपीडा-विणिन्तबाहप्पवाहधोयमुहो। किंकायव्वयमूढो, ठिओ समीवम्मि मे सव्वो ॥८६१४॥ तह वि हु अणियत्ततीए, अच्छिवियणाए थेवमेत्तं पि । अहह !न को विहु सरणं, मम ति परिचिन्तयन्तेणं ॥८६१५॥ विहिया मए पइन्ना, जइ मुंचेञ्जा इमाइ वियणाए। तो चत्तसव्वसंगो, काहं अणगारियं धम्म ॥८६१६॥ एवं बिहियपइन्नस्स, मज्झ रयणीए आगया निदा । खयमुवगया य वियणा, जाओम्हि पुणण्णवसरीरो।।८६१७॥ ॥६६॥ Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला संसारभावनास्वरूपम् । ..॥६६२॥ जाए पभायसमए, तत्तो आपुच्छिउ सयणवग्गं । सव्वन्नुणा पणीय, दिक्खं सरणं पवन्नोम्हि ॥८६१८॥ ता नरवर ! एवं विह-दुहनिवहग्वत्थपाणिसत्थस्स । मोत्तुं जिणि दधम्म', सरण ताण न अन्नत्तो ॥८६१९॥ एवं सो राया, तहत्ति पडिवजिउ कयपणामो । निययट्ठाणमुवगओ, साहू वि तओ विणिकवतो ॥८६२०॥ इय खवग! समत्थभवुत्थ-वत्थुपडिबंधबुद्धिमवहाय । भावेसु निहुयचित्तो, निस्सरणयभावण' सम्म ॥८६२१॥ जेण चिय पइवत्थु पि, एत्थ चितिजमाणमऽगीण । सरण न कि पि तेणेव, नियसु संसारमऽइविसम ॥८६२२।। जिणवयणविरहिओ इह, मोहमहातिमिरपडलपडिहणियो। जीवो वियारवोकंत-वेयणाविवससव्वंऽगो ॥८६२३।। इगिविगलि दियजलथल-खयराऽऽदिविचित्ततिरियजोणीसु । सव्वसुरमणुयजोणीसु, नरएसु य भमडिओ बहुसो ॥८६२४।। वहबंधणधणहरणाऽ-वमाणगुरुरोगसोगसंतावा । पत्ता विचित्तरूवा, बहुसो एकेकजातीसु ॥८६२५।। उड्ढं तिरियमऽहे वा, लोयपएसो वि नत्थि सो को वि । पत्ताई जत्थ बहुसो. न जम्मजरमरणपभिईणि ॥८६२६।। भोगोवखरदेहत्त-चंधवहणाऽऽइकारणत्तेण । बहुसो वि रूविदव्वाणि, पत्तपुव्याणि सव्वाणि ॥८६२७॥ 'सयणसुहिसामिदासत्त-सत्तुभावेहि परिणया सव्वे । जीवा अणेगसो चिय, संसारे संसरंतस्स ॥८६२८॥ हद्धी! उब्वियणिजो, संसारो जत्थ णिययजणणी वि । मरिऊण होइ दुहिया, पिया य मरिऊण पुण पुत्तो ॥८६२९॥ सोहग्गरूवगव्वं, समुन्वहंतो जुवा वि मरिऊण । तत्थेव नियसरीरे, जायइ जम्मि किमित्तेण ॥८६३०॥ जणणी वि भवंऽतरपत्त-पुत्तपिसियं पि भकखए जं च। ही! एत्तो वि किमऽन्नं, कटुं दुहम्मि संसारे ॥८६३१॥ ॥६६२॥ Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तापसश्रेष्ठिनः पुत्रस्य पुत्रत्वेन उत्पत्तिः मुनिआगमनं च । ॥६६३॥ सामी मिच्चो मिचो वि, नायगो नियसओ वि हवइ पियो । जणगो वि वेरिबुद्धीए, हम्मए धी! भवसरूवं ॥८६३२॥ केत्तियमेतं भण्णइ, विविहऽच्छेरयनिहिम्मि संसारे । तावससेद्विव्व चिरं, विणडिजइ जत्थ जंतुगणो ॥८६३३॥ तथाहिकोसंबीनयरीए, तावससेट्टि ति आसि सुपसिद्धो। सद्धम्मबाहिरमई, महयरआरंभकरणपरो ॥८६३४॥ अच्चन्तगेहमुच्छा-गदिओ मरिउ सए चिय गिहम्मि । कोलत्तणुववन्नो, जाईसरणं च से जायं ॥८६३५॥ अन्नम्मि अवसरे तस्स, सूणुणा तस्स चेव कज्जेण । संवच्छरियविहाण, पारद्ध' गुरुपबंधेणं ॥८६३६॥ सयणा माहणसमणा, निमंतिया तन्निमित्तमोकूखडियं । मंसं सूयारीए, मजाराऽऽईहि तं च हडं ॥८६३७।। अह गिहवइभीयाए, परमंसंऽतरमध्पाउणंतीए । सो चिय कोलो हणिओ, झडत्ति तीए उवकूखडिओ ॥८६३८॥ तत्तो मओ य सो पुण, तत्थेव घरम्मि पन्नगो जाओ। सूयारिदंसणेण य, मरणमहाभयवसट्टेण ॥८६३९॥ सरिया जाई तेणं, तीए वि हु सूवयाररमणीए । पकओ बोलो मिलिओ, जणो वि निहओ भुयंगो सो ॥८६४०॥ कयपाणच्चागो पुण, नियपुत्तस्सेव पुत्तभावेणं । संवुत्तो सरिऊण य, जाई एवं विचितेइ ॥८६४१॥ कह नियपुत्तं पियरं, वहुं च जणणि उदाहरिस्सामि । इइ कयसंकप्पो सो, मोणेणं ठाउमाऽऽरद्धो ॥८६४२॥ पत्तो कुमारभावं, कालेण समागओ तहिं नाणी। धम्मरहो नाम गणी, समोसदो बाहिरुजाणे ॥८६४३॥ नाणाऽऽलोएण पलोइयं च, को बुझिहि त्ति तेण परं । मुणिओ मोणव्वइओ, सो चिय तो साहुणो दोष्णि ॥८६४४॥ ॥६६३॥ IN Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संबेगरंगसाला | एकत्वभावनारवरूपम् । ॥६६४॥ पुव्वभवप्पडिबद्ध', गाहं सिकूखविय पेसिया तस्स । पासम्मि बोहणत्थं, तेहिं गतूण पढिया य ॥८६४५।। "तावस ! किमिणा मोणव्वएण, पडिवज जाणि धम्मं । मरिऊण सूयरोरग, जाओ पुत्तस्स पुत्तो ति" ॥८६४६।। अह सो नियभववित्तं, सोऊणं तकखणेण पडिबुद्धो । सूरिसमीवे गंतुं, पडिवन्नो तित्थयरधम्मं ॥८६४७॥ अलमत्थ पसंगेणं, संसारे तिकखदुक्खलकखाई । पत्ताई पाविही तह, जीवो धम्म जइ न काही ॥८६४८॥ इय खवग! महादुहहेउ-भूयभवभावभावणुज्जुत्तो। भवसु तहा जह पत्थुय-मऽत्थं लीलाए साहेसि [संसारो]॥८६४९॥ जेणं चिय संसारो, एस अणिच्चत्तणेण वत्थूण । अणुवलभणिजसरणी, तेणेव जियाण एगतं ॥८६५०॥ एगत्तभावणं ता, पइ मयपवड्डमाणसंवेगो। भावसु छिन्नममत्तो, तत्तं हिययम्मि काऊण . ॥८६५१॥ एगो आया संजोगियं तु, सेसं इमस्स पाएणे । दुक्खनिमित्तं सव्वं, मोतुं मज्झत्थभावं तु ॥८६५२॥ जं एको चिय जीवो, सुहं दुहं वा भवम्मि अणुभवइ । न हु तस्स को विबीओ, सो विन अन्नस्स कस्सावि ।।८६५३।। एगो च्चिय सोयताण, चेव मज्झाओ जाइ बंधूणं । न य तं अणुगच्छंती, पियपुत्तकलत्तमित्तजणा ॥८६५४।। 'एक्को करेइ कम्म, एक्को च्चिय तफलं पि भुजेइ । जायइ मरइ य एको, एक्को हु भवंऽतरं सरइ ॥८६५५॥ को केण समं जायइ, को केण समं च परभवं जाइ । को कस्स कि करेइ, कस्स वि को कि च फेडेइ ।।८६५६।। अणुसोयइ अण्णजणं, अन्नभवऽन्तरगयं तु बालजणो। न य सोयइ अप्पाणं, किलिस्समाणं भवे एकं ॥८६५७।। संतं पि समत्थपयत्थ-वित्थरं बज्झमुज्झिउ' झत्ति । परलोगा इहलोगे, आगच्छइ गच्छइ एको ॥८६५८।। ॥६६४॥ Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला वीरभगवतः | रक्षणाय वृषभाणां समर्पणम् गोषस्य पृच्छा च। ॥६६५॥ एक्को नरयम्मि दुहं, सहइ न भिच्चा न बंधुणो तत्थ । एगो सग्गे वि सुह, भुजइ न य से परे सयणा ॥८६५९॥ एक्को च्चिय भवपंके, किलिस्सई नेव से वरायस्स । इट्ठो दिट्ठिपहे वि हु, निवडइ समसोकूखदुक्खसहो ॥८६६०॥ एत्तो च्चिय तिव्वुवसग्ग-वग्गदुक्खे वि नो अवेक्खंति । परसाहेज मुणिणो, वीरो ब्व सहति कि तु सयं ।।८६६१॥ तहाहिकुंडग्गामपुरप्पहु-पसिद्धसिद्धत्थपत्थिवंगरुहो । नियजम्मजणियतिहुयण-परममहो सिरिमहावीरो ॥८६६२॥ भत्तिभरनमिरसामंत-मंतिमणिमउडलीढपयवीदं । आणापडिच्छकिंकर-नरनियरं रजमऽवहाय ।।८६६३॥ जयजयरवमुहरमिलंत-तियसकीरंतपूयपन्भारो। परिचत्तपेमबंधुर-बंधुजणो गहियसामण्णो ॥८६६४॥ पढमे च्चिय दिकखदिणे, कुम्मारग्गामबाहिरुद्देसे । वट्ट'तो गोवेणं, भणिओष्णज्जेण किर एवं ॥८६६५॥ देवञ्जय ! जाव अहं, गेहे गंतूण पडिनियत्तेमि । ताव तुमं मम वसमे, सम्मं एए निएजासु ॥८६६६॥ एवं भणिउ' तम्मि, गयम्मि वसभा जहिच्छमडमाणा । अडवि अणुप्पविट्ठा, उस्सग्गठियस्स जयगुरुणो ॥८६६७।। खणमेत्तेण च समागओ य, वसहे अपेच्छमाणो सो। ते कत्थ गय त्ति जिणं, पुच्छह संजायसंतावो ॥८६६८॥ पडिवयणमलभमाणो, सव्वत्तो पेहि समारो। ते वि य वसभा सुचिरं, चरिउ जिणपासमऽल्लीणा ॥८६६९॥ इयरो वि सयलरयणि', परियडिउ' तं पएसमऽणुपत्तो। पेहेइ निययवसभे, रोमंथते जिणसमीवे ॥८६७०॥ नूर्ण भूमिय देवज्जएण, हरणट्ठया इमे धरिया । कहमऽनहा न कहिया, मए बहुं पुच्छिएणावि ॥८६७१॥ ॥६६५॥ Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६६६॥ ॥ ८६७७ || ॥८६७८।। इय कुवियपवसुप्पन्न - तिब्वकोवो जवेण सो गोवो । आकोसि तो निठुर-मुवट्टिओ जयगुरु हणिउ ॥८६७२ ॥ एत्थंतरम्मि ओहीए, सुरखई पेच्छिऊण जयपहुणो । तारिसमवत्थमुप्पित्थ - माणसो झति ओ नो ॥८६७३|| निव्भच्छिऊण गोवं, तिपयाहिणपुब्वगं जिणं नमिउ' । भालयलविरइयंऽजली, भत्तीए भणिउमाऽऽत्तो ||८६७४ || संवच्छराई बारस, एत्तो होहिं ति तुम्ह उवसग्गा । ता देह ममाऽऽएस, जेणुज्झियसेसकायन्वो ॥८६७५॥ नरतिरियतियस विद्दिए, उवसग्गे पडिखलेमि पासठिओ । जयपहुणा संलत्त, सुरिंद ! तं कुणसि सव्वमिमं ||८६७६ || नवरं इमं न होही, नो हूयं भवइ नेव कइया वि । जं पुव्वविहियदुव्विलसि - उत्थकम्माण निञ्जरणं साणिज्झेणं कस्स वि, भवेज मोत्तुं सयं समणुभवणं । दुक्करतवचरणं वा, जीवाण भवे भमताणं एको च्चिय सुहदुकूखे, जीवो अणुभवइ कम्मपरतंतो । उवयारवयारकरा, तदवेकखच्चिय परे हो ति एवं जिणेण भणिए, सक्को नमिउ गओ जहाऽभिमयं । दुस्सहपरीस हे सह, एगगो भुवणनादो वि ॥८६८०॥ इज चरमजिणो वि हु, एक्को च्चिय सहइ दुक्खसोक्खाई। ता कह न खवग ! एगत - भावणाभावगो होसि ||८६८१॥ जेणं चिय संतेसु वि, सयणाऽऽविचित्तवज्झवत्थूसु । एगत्तम गिणो तेण, ताणमन्नोन्नमन्नत ॥८६८२॥ भुजताण सयंकड - कम्मफलं भिन्नभिन्नमऽगीणं । को कस्स एत्थ सयणो भवेज को वा परजणो वि ||८६८३ || अन्नो देहाउ जिओ, अन्नो य इमाउ सयलविभवाउ । अन्नो चिय पियपि पुत्त - मित्तसयणाऽऽइवग्गाओ || ८६८४ ॥ एए वि जियादन्ने, सच्चित्ताऽचित्तवित्थरा सन्वे । ता काउ खम से अप्प - णो हियं अप्पणी चैव ॥ ८६८५॥ ॥ ८६७९ ॥ उपसर्गरक्षणे इन्द्रस्य प्राथना अन्यत्वभावनास्वरूपं च । ॥६६६॥ Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सुलसपरिहासवचनेन शिवस्प वैराग्य । ॥६६७॥ एतो चिय नरयसमुत्थ-तिक्खदुक्खोवहम्ममाणंऽगो। अणुसासिओ सिवेणं, जेट्ठो भाया सुलसनामो ॥८६८६॥ तथाहिनगरम्मि दसन्नपुरे, सुलसो य सिवो य भायरो दोन्नि । निवसंति परोप्परपउर-पणयपडिबद्धदढचित्ता ॥८६८७।। नवरं पढमो अइनिबिड-कम्मगंठित्तणेण जिणधम्मं । सद्दहइ न भन्नतं पि, हेउदिवंतजुत्तीहि ॥८६८८॥ बीओ पुण अइलहुकम्मयाए, पडिवन्नतित्थयरधम्मो । जइपज्जुवासणाऽऽइसु, पयट्टइ सिट्टचेट्ठासु ॥८६८९॥ अच्चतपावपडिबद्ध-माणसं जेद्वभाउगं च सया । अणुसासद कीस करेसि, भाय ! असमंजसाई तुम ॥८६९०॥ कि नो पेच्छसि आउ, सछिड़करकमलकलियसलिलं व । गलमाणमऽणुकखणमंग-चंगिमं पि हु पणस्संति ॥८६९१॥ कि' वा न पेच्छसि सिरि, हायति' सरयमेहसोहं व। विहडंतं पियजणसंग-मं पि सरियातरंग व ॥८६९२॥ किवा न पेकखसि सयं, पइदिणमरमाणमाणवसमहं । विविहाऽऽवयाऽवगाद', महासमुदं व जियलोयं ।।८६९३॥ जेणेयं नरयनिवास-कारणं घोरपावमाऽऽयरसि । उजमसि न थेवं पि हु, तवदाणदयाऽऽइधम्मम्मि ॥८६९४॥ सुलसेण जंपियं मुद्ध!, धुत्तलोगेण विनडिओ तं सि । सोसेसि जो नियतणु', तवसा दुहहेउभूएण ॥८६९५।। वियरसि य किलेसज्जिय-मऽत्थं तित्थाऽऽइएसु णिचपि । जीवदयारसियमणो, ठवसि न चरणं पि धरणीए ।।८६९६॥ एवंविहस्स य तुहं, सिक्खादाणेण नऽत्थि मे कज। को पीडइ अप्पाणं, इय सपरिहासभाउग-बयणाई णिसामि सिवो विलिओ। इममेव य वेरग्गं, समुन्वहंतो सुगुरुपूले ॥८६९८॥ ॥६६७॥ Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला नरके उत्पन्नाय सुलसजीवाय शिवस्य हितशिक्षा। ॥६६८॥ पव्वइङ उग्गतवं च, सुचिरकालं चरित्तु कालगतो। उववन्नो कयपुण्णो, देवत्तेणऽच्चुए कप्पे - ॥८६९९॥ सुलसो वि विहियपवि-प्पबन्धमऽच्चन्तमाजिऊण मओ। उववष्णो नेरइओ, तइयाए नरयपुढवीए ॥८७००॥ अणवरयदहणताडण-बंधणपामोकूखभूरिदुक्खाई। विसहइ तहि च कलुणं, विलवंतो गुत्तिखित्तो व्व ॥८७०१॥ अह तं तहाविहं पेच्छिऊण, ओहीए पुव्यपणएण । सो देवो तस्संतिय-मोयरिउ' भणिउमाऽऽढत्तो ॥८७०२॥ किं पञ्चभिजाणसि भद !, नेव तो सो ससंभमं भणइ । को मणहररूवधरं, देवं न तुमं वियाणाइ . ॥८७०३॥ ताहे तियसेणं पुव्व-जम्मरूवं जहद्वियं तस्स । उवदंसियं तओ सो, पञ्चभिजाणित्तु तं सम्मं ॥८७०४।। ईसि सवियासचकूख, भणइ कहं दिव्वदेवरिद्धीयं । उवलद्धा तुमए भाय !, कहसु तियसेण तो वुत्तं ॥८७०५।। भद्द ! मए दुक्करतव-विसेससज्झायझाणजोगेहिं । देहो कयत्थिो तह, जह रिद्धिमिमं समणुपत्तो ॥८७०६॥ तुमए पुण बहुविहलालणाहि, पुद्धि तणु नयंतेणं । धणसयणाऽऽइनिमित्तं, पावाणि सया कुणतेणं ॥८७०७॥ सासिजतेण वि धम्मकम्म-विसए पमायवसगेण । तह कहवि वट्टियं जह, एवं विहवसणमाऽऽवडियं ॥८७०८॥ एयं पि नेव नायं, जीवाओ जहा इम सरीरं पि । अन्नं धणसयणा वि हु, विहुरे ताणाय न हवंति ॥८७०९॥ एत्तो चिय भद्दय ! सीय-तावछुहवेयणाओ विसहंति । देहे दुक्ख हि महा-फलं ति मुणिणो विचितिता ॥८७१०॥ सुलसेण जंपियं संपर्य पि, तं मज्झ संतियं देहं । जइ एवं ता भाउय !, जाएहि जहा सुही होमि ॥८७११।। देवेण जंपियं भाय !, जीयरहिएण जाइएण गुणो। को? तेण संपयं ता, विसहसु पुव्वं कयं कम ॥८७१२॥ ॥६६८॥ Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अशुचित्वभावनास्वरूपम् । ॥६६९॥ इय तमऽणुसासिऊणं, असक्पडियारवसणमुवलब्भ । देवो गओ सुराऽऽलय-मियरो नरए चिर वुत्थो ॥८७१।। एवं सरीरधणसयण-भिन्नमुवलक्खिऊण खवग! तुमं । जीवदयापडिबद्धो, धम्मे च्चिय उजओ होजा ॥८७१४॥ जेणं चिय देहाओ, अण्णत्तं तत्तओ य जीवस्स । तेणं चिय सो सिद्धाऽ-वत्थो चिय दव्वभावसुई ॥८७१५॥ इहरा तदष्णष्णता, न सव्वहा दव्वभावसुइभावो। जीवस्स धुवं जायइ, देहस्स सया वि असुइत्ता ॥८७१६॥ तस्साऽसुइत्तणं पुण, पढम चिय सुक्कसोणिउट्ठाणा । अणवरयमऽमेज्झरसाऽ-सायणनिष्फत्तिओ य तहा ॥८७१७॥ जंबालपडलगाढा-बेढणओ जोणिनिग्गमाओ य । पूइथणछीरपाणाओ, पबलदुग्गंधभावाओ ॥८७१८॥ रोगसयवाउलत्ता, निच्च पि पुरीसमुत्तधरणाओ। नवछिडगलंतुब्भड-बीभच्छमलत्तणाओ य ॥८७१९॥ असुइप्फुन्नघडस्स व, समत्थतित्थुत्थसुरहिसलिलेहि। आजम्मं धोयाण वि हु, थेवं पि अलद्धसुद्धिस्स ॥८७२०॥ जो पुण असुइसरूवे, एत्थं सुइवायवाउलो भमइ । सुइवोदमाहणो इव, सोऽणत्थपरंपरं लभइ . ॥८७२१॥ तथाहिएगम्मि महानगरे, वेयपुराणाऽऽइसत्यकुसलमई । एगो विष्पो सुइबाय-हसियनीसेसपुरलोगो ॥८७२२॥ करधरियकुसऽक्खयमिस्स-वारिजुयतम्बभायणो भमइ । असुइयमिमं ति सव्वं, अब्भोखितो पुरपहेसु ॥८७२३॥ सो अन्नया विचिंतइ, वसिमे वसिन जुञ्जए मज्झ । असुइजणसंगदुटे, एत्थं हि सुइत्तणं कतो ॥८७२४॥ ता जलनिहिणो दीवे, कम्मि वि जणविरहियम्मि गंतूण । अच्छामि उच्छुमाऽऽईहिं, पाणवित्ति' पकप्पिंतो ॥८७२५॥ ॥६६९॥ Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शुचित्व|आग्रहेण शुचिवोद्रस्य परमं दुःखम् । ॥६७०॥ एवं कयसंकप्पो, परतीरपयट्टजाणवत्तेण । उयहिं विलंघिऊणं, थक्को सो उच्छुदीवम्मि ॥८७२६॥ उच्छुमऽतुच्छं छुहिओ, जहिच्छमाणुवासरं च भुंजतो। पडिभग्गो उच्छुच्छल्लि-छणियवणो परं भोजं ॥८७२७॥ अवलोयंतो पेच्छद, एगस्थ समुद्दभिन्ननावस्स । वणिणो उच्छुरसेणं, उप्पाइयदढविरेयस्स। ॥८७२८॥ उच्चारं उच्छृणं, हेट्ठा निस्संकमाणसो तं च । पिंडीभूयं उच्छुप्फलं ति, भक्खेउमाऽऽरद्धो ॥८७२९॥ कालेण तस्स वणिएण, दंसणं तेण कहवि संपन्न । सह संवासाउ च्चिय, जाया य परोप्परं पीई ॥८७३०॥ भोयणकाले पुच्छा, कि भकूखसि तेण जंपियं इकु । विप्पेण भणियमिक्खु-फलाई कि लहसि नो एत्थ ॥८७३१॥ वणिएणं संलत्तं, इख़्ण फलाई नेव जायंति । इयरेण भणियमाऽऽगच्छ, जेण दंसेमि इण्हिं पि ॥८७३२।। ताहे कठिणीभूया, विट्ठा हेढट्ठिया य इखूण । सा तेण दंसिया से, भणियं वणिएण तो एवं ॥८७३३॥ हा! हा! महायस! विमो-हिओ सि एसो उ मज्झ उच्चारो । एवं सोउ विप्पो, विचिगिच्छं परममाऽऽवन्नो ॥८७३४॥ भणइ कहं भद्द ! एवं, वणिएणं पच्चश्रो तओ विहिओ। तदश्वरबोसिरिउच्चार-कढिणसमरूवहेऊहिं ॥८७३५॥ परमं सोगमुवगओ, विप्पो तद्देसगामिनावाए । आरुहिऊणं पुणरवि, निययं ठाणं समणुपत्तो . ॥८७३६॥ इय इहलोए वि भवंति, पाणिणो गाढसोयगहगहिया । एवं विहाणऽणत्थाण, भायणं अमुणियसरूवा ॥८७३७॥ परलोए पुण असुई-जुगंछणुब्भूयपावपसरेण । पाति हीणजोगीसु, णेगसो जम्ममाईणि ॥८७३८॥ ता खवग! देहविसयं, असुइत्तं सबहा वि मुणिऊणं । परमसुइत्तनिमित्ते, धम्मे चिय उज्जम कुणसु ॥८७३९॥ ॥६७०॥ Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला अर्थकामानाम् अशुभत्वम् । ॥६७१॥ अन्ने उ पत्थुयम्मि, एत्थं असुइत्तभावणाठाणे । असुहत्तभावणं उव-इसंति तो तं पि पयडेमि ॥८७४०॥ वन्जिय जिणि दधम्मं, न सुहं भुवणे वि विजए अन्न । कज वा ठाणं वा, कहि'चि मच्चे व सग्गे वा ॥८७४१॥ धम्मऽत्थकामभेया, तिविहं कज' मणिच्छियं तत्थ । धम्मो च्चिय सुहकज', असुहा पुण अत्थकामा उ॥८७४२॥ वइराण रायहाणी, आयासकिलेससोगदुहखाणी। सावजाऽऽरंभपयं, पावाण परा य सूईया ॥८७४३॥ कुलसीलठिइविडंबी, सयणेहि वि सह विरोहकारी य । कुगईकारणमऽत्थो, अणत्थसत्थाण पंथो य ॥८७४४॥ लज्जाकरा विलीणा, तुच्छा आयाससाहणिज्जा य । किंचि मुहे महुरा वि हु, दुहाऽवसाणा सुबीभच्छा ।।८७४५।। धम्मगुणहाणिजणगा, भयबहुला अप्पकालिया घोरा । संसारबुड्ढिजणगा, कामा कामिजमाणा वि ॥८७४६।। सनरयतिरियगणम्मि, समाणुसाऽमरजणम्मि संसारे । निरुवद्दवं न कि चिवि, विजइ ठाणं पि जीवाणं ॥८७४७॥ बहुविहदुहाऽऽउलत्ता, परव्वसत्ता महंतमोहत्ता । तिरिएसु वि न सुहत्तं, नरए पुण तं कुओ चेव ॥८७४८॥ तह गब्भजम्मदारिद-रोगजरमरणविप्पओगेहिं । अभिभूएसु मणुएसु, नऽत्थि वे पि हु सुहृत्तं ॥८७४९॥ मंसबसण्हारुरुहिरऽद्वि-विट्ठमुत्तंऽतपयइकलुसम्मि । नवछिड्डपज्झरंते, तदेहे वि हु सुहत्तं कि? ॥८७५०॥ पियविप्पओगसंताव-चवणभयगम्भभवणचिंताहिं। विहिएहि दुखेहि, अभिकखणं खिजमाणाणं ॥८७५१।। ईसाविसायमयलोह-पमुहदढभाववेरिएहि पि । देवा वि निच्च नडिया, ता कत्तो ताण वि सुहत्तं ॥८७५२॥ सव्वाऽवत्थासु पि हु, असुहसरूवे भवम्मि किचि । जीवो इमो किलिसइ, पावाऽऽसवविलसियं तं से ।।८७५३।। ॥६७१॥ Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आश्रवसंवर-निर्जरा| भावनानां |स्वरूपम् । ॥६७२॥ पावस्स आसवो सो, पाणवहाऽईहिं तह कसाएहि । अनिरुद्धि दियमणवइ-काएहि अविरईए य ॥८७५४॥ मिच्छत्तवासणाए य, पाणिणो आइयंति जं पावं । अच्चंतभूरिसलिलं, भूरिदुवारो तडागो ब्व ८७५५।। तथाहिजह सव्वओ असंवुड-वियडदुवारेहि कलुससलिलभरो। पविसइ सरोवरम्मि, कत्तो वि अपत्तपडिखलणो ॥८७५६॥ तह इहई पि हु जीवे, पाणवहाऽईहि गरुयदारेहि। निच्च असंवुडेहि, संगलइ पभूयपावभरो ॥८७५७॥ तो तेणं पडहत्थो, मच्छाऽऽईण व अणेगदुक्खाण । आभागी होइ जिओ, ता वजसु आसवं खवग ! ॥८७५८॥ आसववसगो सत्तो, संतावं तिव्वमुव्वहइ जम्हा। ता पाणवहाऽऽइविरम-णेण तस्संवरं कुणसु ॥८७५९॥ सव्वजियअप्पतुल्लो, संवरियाऽसेसआसवदुवारो। जीवो न तलागो इव, पूरिजइ पावसलिलेहि ॥८७६०॥ तथाहिजह संवरियदुवारे, न पविस्सइ पाणियं वरतलागे। तह ठवियाऽऽसवदारे, जीवम्मि पावनिवहो वि ॥८७६१॥ ते धण्णा ताण नमो, तेहि समं निश्च होज संवासो। जे पिहियाऽऽसवदारा, दूरं पावस्स विहरंति ॥८७६२॥ संवरियसव्वआसव-दुवारपसरो य संपयं सम्मं । नवमं विणिजराभाव-णं पि भावेसु खवग! जहा ॥८७६३॥ पुव्वं सयं कडाण, सुदुप्परकंतदुद्दचिन्नाणं । कम्माण वेयणाओ, भणिओ मोक्खो जिणेहि तहा ॥८७६४॥ तिव्वसुहऽज्झवसाया, सव्वासि चेव कम्मपगडीणं । अनिकाइयाण पायं, जायइ सजो विनिजरणं ॥८७६५॥ सच्चजियअप्पतुल्लो, संवरिया समवई जम्हा। ता पाणESSERTHओ, ता वजसु आसवं खग ॥६७२॥ Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला निर्जराभावना|स्वरूपम् । ॥६७३॥ छद्रुष्टुमदसमदुवालसद्ध-मासाऽऽइणा विचित्तेण । तवसा पुण कम्माण, निकाइयाणं पि निजरणं ॥८७६६॥ तावेइ तयारुहिराऽऽइ-धाउणो तह य सव्वकम्माणि । तेण तवो त्ति निरुत्तं, तवस्स समयन्नुणो बिति ॥८७६७॥ तत्थ किर वेयणेणं, नेरइयाऽऽईण कम्मनिजरणं । सुहभावा भरहाऽऽईण, संवपमुहाण पुण तवसा ॥८७६८॥ तथाहिनेरइयाऽऽईणं किर, अणवरयविचित्तदुक्खतवियाणं । कम्माण विणिञ्जरणं ति, कित्तिजइ देसओ नवरं ॥८७६९॥ भरहाऽऽईणं पि दद, विसुज्झमाणप्पहाणभावाणं । सिटुं सिद्धते वि हु, तहाविहं कम्मनिजरणं ॥८७७०॥ संवपमुहा य कुमरा, हरिपुच्छियनेमिनाहकहियम्मि । बारसवरिसाणंऽते, बारवइपुरी विणासम्मि ॥८७७१॥ संवेगसमाऽऽवण्णा, नेमिसमीवम्मि गिहिउ दिखं । दुक्करतवचणरया, कम्मविणिजरणमऽकरिसु ॥८७७२॥ जह सीयतावपवणाऽ-वधूयमुवसुसइ वारि पोराणं । पडिरुद्धाऽवरसलिल-प्पवेससलिलासयल्लीणं तह पिहियाऽऽसवजीवत्थ-पुव्वपावं पि निजरमुवेइ । तवनाणझाणऽज्झयण-पमुहसुविसुद्धकिरियाए एवं च तुमं सुंदर!, विणिजराभावणासुनावाए । कम्मजले दुत्तारे, तारेजसु खिप्पमऽप्पाणं अह सव्वसंगचागी, सम्म होऊण निजराभागी। भावणनवगाऽऽसंगी, लोगठिई पि हु तुममरागी भावेज जहसरूवं, उडूढं तिरियं अहो य उवउत्तो। तग्गयसञ्चित्ताचित्त-सव्वदव्वस्सरूवं च ॥८७७३॥ ॥८७७४॥ ॥८७७५॥ ॥८७७६॥ ॥८७७७॥ ॥६७३॥ सं.२,१७ ला Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रगसाला लोक-स्वरूपं शिवराजर्षेः जिनवचनश्रवणेन अवधिज्ञानस्य प्राप्तिः च । ॥६७४॥ उड्ढे तियसविमाणाऽऽदी, दीवोयहिणो असंखया तिरियं । हेट्ठा य सत्त पुढवी, लोगसभावो इय समासा ॥८७७८॥ अजहट्ठिइलोगट्ठिइ-नाया न सकजसाहगो होइ । तस्सम्मपरित्राणा, होइ च्चिय तावससिवो ब्व ॥८७७९॥ तथाहिगयउरनगरे राया, नामेण सिवो विहाय रजसिरि'। घेत्तुं तावसदिकखं, वणवासविहारमऽल्लीणो ॥८७८०॥ सूरुम्मुहनिम्मियनिमेस-रहियनयणो तवेइ गाढतवं । कुणइ य नियसमयऽणुरूव-सेसकिरियाकलावं च ॥८७८१॥ एवं तवं तर्वितस्स, तस्स पयईए भद्दयत्तेण । विभंग संजायं, कम्मखओवसमओ य तहा ॥८७८२।। अह सत्तदीवसायर-मे लोयं वियाणि तेणं । सिवरायरिसी तुट्ठो, विसिट्टनियनाणपसरेण ॥८७८३।। तो आगंतूणं गय-पुरम्मि तियचच्चरेसु लोयाणं । साहेइ इहं लोए, दीवोदहिणो परं सत्त ॥८७८४॥ तत्तो परेण लोगो, वोच्छिन्नो एवमऽमलनाणेण । जाणामि पासामि य, करयलठियकुवलयफलं व ॥८७८५॥ तम्मि य समए सामी, समोसढो तत्थ चेव वीरजिणो। भिक्खऽटुं च पविट्ठो, गोयमसामी वि नयरम्मि ।।८७८६॥ अह सत्तोयहिदीव-प्पवायमाऽऽयनिऊण लोगाओ। विम्हियमणो नियत्तिय, समुचियसमयम्मि जयनाहं ।।८७८७॥ पुच्छेद गोयमो नाह !, केत्तिया एत्थ दीवजलनिहिणो । जयगुरुणा संलतं, अस्संखा सिंधुदीव ति ॥८७८८॥ एवं जिणप्पणीयं, लोगाओ निसामि सिवो सहसा । संकाकंखो-वहओ, जावऽच्छद ताव विभंग ॥८७८९।। पविडियं से खिप्पं, ताहे अच्चन्तभत्तिभरभरिओ। सम्मन्त्राणनिमित्तं, आगंतुं बंदए वीरं ॥८७९०॥ ॥६७४॥ Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।६७५॥ ।।८७९७॥ सिरविरयकरकमलो ठाउ सन्निहियभूमिभागे य। जिणवयणणिहियचक्खु, उज्जुत्तो पज्जुवासेइ ।।८७९१ ।। अह् तियसतिरियनरसंकुलाए, परिसाए तस्स य जिणिदो । लोगसरूवं सासह, सवित्थरं धम्मसारं च ॥ ८७९२॥ तं च निसामिय सम्मं, पडिबुद्धो जिणवरस्स पासम्मि । पव्व पडिवअर, स महप्पा कयतवच्चरणो ॥ ८७९३ || कम्मट्ठगंठिमऽइनिडुरं पि, लीलाए निट्ठवेऊण । अरुयम जम्मममरणं, सिवम कूखयसोकुखमणुपत्तो ||८७९४ ॥ इय मुणियजगसरूवो, निस्संगो पत्थुयत्थसिद्धिकए । खवग ! मणागं पि मणो ऽणिजंतियं मा धरेजासु ।।८७९५ ।। जहठयोगसरूवं, वियाणमाणो य पयहिय पमायं । बोहीए दुल्लहत्तं परमं भावेसु खवग ! जहा ॥ ८७९६ ॥ कम्मपरतंतयाए, इओ तओ भववणे भमंताणं | जीवाण जंगमत्तं पि, दुल्लभं जं सुए भणियं अस्थि अनंता जीवा, जेहिं न पत्तो तसत्तपरिणामो । उप्पअंति चयंति य, पुणो वि तत्थेव तत्थेव ||८७९८ || कहकहवि जंगमत्ते, पत्ते पंचिदियत्तमऽइदुलहं । जलथलखहयरजोणी-चक्के चिरसंचरणओ य ।।८७९९ ।। तमिव अगाहजलजल हि - खित्तजुगसमिलजोगनाएणं । दुलहं चिय मणुयत्तं तम्मि वि अइदुल्लहा बोही ॥८८०० || asकम्मभूमिअंतर - दीवेसुं मुणिविहारविरहेण । कत्तो पायं बोही, कम्मगभूमीए अंतो वि ।।८८०१ ।। छं खंडाणं खंड - पंचगं सव्वहा वि हु अगञ्ज । मज्झिमखंडस्त बहि, धम्माणरिहं ति काऊण ||८८०२ || जं पि भरहम्मि लठ्ठे, छटुं खंड' अउज्झमज्झेणं । सढपणुवीसजणवय - वञ्जमण तयं पि दर्द सद्धपणुवीस जणवय - मेतं चिय खितमाऽऽरियं जं च । तत्थ वि साहुविहारो, कहिं पि कइया वि जं भणियं ॥ ८८०४ || ||८८०३ || बोधिदुर्लभत्व भावनास्वरूपम् । ॥६७५|| Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला आर्यदेशानां तथा नगरीणां | नामानि बोधिदुलभत्वं च। ॥६७६॥ रायगिह मगह १ चंपा, अंगा २ तह तामलित्ति वंगा य३ । कंचणपुरं कलिंगा ४, वाणारसि चेव कासी य५ ॥८८०५॥ साएय कोसला ६ गय-पुरं च कुरु ७ सोरियं कुसट्टा य ८। कंपिल्लं पंचाला ९, अहिछत्ता जंगला चेव १० ॥८८०६॥ बारवती य सुरट्ठा ११, मिहिल विदेहा १२ य वच्छ कोसंबी१३। नंदिपुरं संडिब्भा(ल्ला)१४, भदिलपुरमेव मलया य १५ ॥ ॥८८०७॥ वइराड वच्छ १६ वरणा, अच्छा १७ तह मत्तियावइ दसन्ना १८ । सोत्तीमइयचेई १९, वीइभयं सिंधुसोवीरा २०॥८८०८॥ महुरा य सूरसेणा २१, पावा भंगी २२ य मासपुरि वट्टा(च्छा)? २३ । ___ सावत्थी य कुणाला २४, कोडीवरिसं च लाढा य २५ ॥ ॥८८०९॥ सेयविया वि य णयरी, केइयअद्धच आरियं २६ भणियं । एत्थुप्पत्ती जिणाणं, चक्कीणं रामकण्हाणं ॥८८१०॥ पुव्वेण अंगमागह-विसयं अह दाहिणेण कोसंबी । अवरेण (घूथूणविसओ, कुणालविसयं च उत्तरओ ॥८८११॥ एयं आरियखेतं, एत्य विहारो उ कप्पइ जईणं । बाहिं पुण नो कप्पड़, जत्थ च नाणाऽऽइ नोसप्पे ॥८८१२॥ जत्थ उण नेय मुणिणो, सम्मन्नाणाऽऽइगुणरयणनिहिणो। विहरंति वयणकिरणेहि, हणियमिच्छत्ततमपसरा ॥८८१३॥ तम्मि पयंडपासंडि-मंडलीचंडवयणपवणेहि। निरु ख्यपूणिया इव, पणोल्लियों दुल्लहा बोही ॥८८१४॥ इय भो देवाणुपिया!, नाउ' बोहीए परमदुलहत्तं । चिरकालभीमभवभमण-ओ तयं पाविऊणं च ॥८८१५।। ॥६७६॥ Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तह कहवि तए किच्छ, निच अचाऽऽयरेण जह तीए । लद्वाए तुडिवसेणं, साफल्ल' जायए जम्हा ॥८८१६।। लद्धेल्लियं च बोहि, अकरेंतोऽणागयं च पत्तिो । अन्न दाई बोहि, लब्भिसि कयरेण मोल्लेण ॥८८१७॥ किंचकत्थइ सुहं सुरसम, कत्थई निरओवमं महादुक्ख । कत्थइ तिरियाऽईणं, दहणंऽकणपमुहमऽवि असुहं ॥८८१८॥ दळूण वि नियदिट्ठीए, किचि किंचि वि परोवएसेणं । नाऊणं पि हु मूढा, न बोहिमणहं पवजति ।।८८१९।। जह नाम पट्टणगया, मोल्ले सन्ते वि मूढभावेण । न लहंति नरा लाभ, नरभवपत्ता वि सह बोहि ॥८८२०॥ बोधिदुर्लभत्वे वणिकपुत्रदृष्टान्तः । ॥६७७॥ चितामणि' व मूढा, सब्भावपरिकूखणं अयाणंता। कहमऽवि लद्ध' पि हु बोहि-मुत्तमं झत्ति उज्झंति ।।८८२१॥ गयबोहिणो य पुणरवि, गवेसमाणा वि तं ण पावेंति । वणियंऽतरदिनाई, रयणाई वणियपुत्त ब्व ॥८८२२॥ तथाहिएगम्मि महानगरे. महिन्भजणसंकुले कलाकुसलो। वसइ सिवदत्तनामो, सेट्ठी सुपसंतनेवत्थो ॥८८२३॥ तस्स य जरभूयपिसाय-साइणीपमुहदोसहरणाणि । पायडपहावकलियाणि, संति विविहाणि रयणाणि ॥८८२४॥ ताणि य सो जीवियमिव, महानिहाणं व रक्खइ सया वि। दंसइ जहा तहा नेव, निययपुत्ताऽऽइयाणं पि ॥८८२५॥ १ दाई = दायिनम् , बोधिदातारम् इत्यर्थः । ॥६७७॥ Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रत्नविक्रयेण ध्वजऊर्चीकरणम् । ॥६७८॥ अह तत्थ पुरे एगत्थ, ऊसवे जत्तियाउ कोडीउ । अत्थस्स जस्स तेणं, इब्मेणं तेत्तियधयाओ ॥८८२६॥ उब्भवियाओ नियनिय-धवलहरऽग्गेसु ससहरसियाओ। ताओ य पलोइत्ता, भणिओ पुत्तेहिं सो सेट्ठी ॥८८२७।। विक्किणसु ताय ! रयणाई, कुणेसु अत्थं इमेहिं कि कन्ज। कोडिज्झएहि गेहं, अम्हं पि हु सोहमुव्वहउ ॥८८२८॥ रुद्वेण सेट्टिणा जं-पियं तओ रे! पुणो वि मा एवं । भासेजह मह पुरओ, इमाई न कहं पि विकेमि ॥८८२९॥ एवमुवलद्धतन्नि-च्छएहि पुत्तेहि मोणमह विहियं । सेट्ठी वि कज्जवसओ, वीसत्थमणो गओ गामं ॥८८३०॥ पुत्तेहि वि विजणं जाणिऊण, अविमरिसियनकज्जेहिं । दूदिसाऽऽगयवणियाण, ताणि रयणाणि दिनाणि ॥८८३१॥ तविक्कयपत्तपभूयदव्व-कोडिअणुरूवसंखाए । संखधवलाउ गेहे, उन्भविया उ धयवडा तो ॥८८३२॥ केवइकालाउ आगयो य, सेट्ठी पलोइउ गेहं । विम्हइयमणो सहसा, पुच्छइ पुत्ते किमेयं ति ॥८८३३॥ सिट्ठो य तेहिं सव्वो, वुत्वंतो तो ददं परुटेणं । निठुरगिराहि सुचिरं, निब्भच्छिता अतुच्छाहिं ॥८८३४॥ ताणि रयणाणि घेत्तुं, एजह मे मंदिरम्मि इइ भणिउ' । कंठे हठेण धरि, निच्छुढा निययगेहाओ ॥८८३५॥ कह ते पुणो वरागा, दूरदिसोवगयवणियपासाओ। निययस्यणाणि पावेंति, नूणं सुचिरं भमंता वि ॥८८३६॥ अह्वा लभंति ते वि हु, कहिं पि रयणाई देवयाऽऽइवसा । बोही उ न पन्भट्ठा, लब्भइ अच्छतदुल्लभा ।।८८३७।। किंचजाहे य पावियव्वं, इहपरलोए य होइ कल्लाणं । ताहे चिय जिणभणियं, पडिवाइ भावओ धम्मं ॥८८३८॥ ॥६७८॥ Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६७९ ॥ ॥८८४०॥ ।।८८४९ ।। ॥८८४२ ॥ ॥ ८८४३ ॥ जह जह दोसोवरमो, जह जह विसएसु होइ वेरगं । तह तह विन्नायव्वं, आसण्णो बोहिलाभो ति ॥८८३९॥ दुग्गे भवतारे, भ्रममाणेहि सुइरं पि नट्ठेहि' । इट्ठो जिणोवहट्ठो, सोग्गइमग्गो दढ दुलहो पत्ते वि हु मणुयत्ते, मोहस्सुदएण दुल्लहो सुपहो । कुपहबहुयत्तणेण य, विसयसुहाणं च लोभेण बहुमोल्लरयणनिहिलाभ - सन्निहं पाविऊण तं तम्हा । मा तुच्छसुहाण कए, एमेव य निष्फलं नेसु लद्धा दुल्लहाए वि, कवि बोहीए एत्थ संसारे । दुल्लहो धम्माऽऽयरिओ, पयडं चिय जेण पेच्छ इमं रयणत्थिणो यथोवा, तद्दायारो य जह य लोगम्मि । इय सुद्धधम्मरयणत्थि - दायगा दढयरं नेया | एत्थ य सत्थुत्तकसाsss - सुद्धधम्मस्स दायगा गुरुणो । साहुतणे जहुत्ते, ते पुण पावेति सुगुरुतं एतो चिय णिद्दिट्ठो, विसिदिट्ठीहि भावसाहु ति । हंदि पमाणठियत्थो, तं च पमाणं इमं होड़ सत्थुत्तगुणो साहू, न सेस इइ णे पइन इह हेऊ । अगुणत्ता इति नेओ, दिट्टंतो पुण सुवणं व विसघाइ १ रसायण २ मंगलत्थ ३ - विणिए ४ पयाहिणाऽऽवत्ते ५ । गरुए ६ अझ ७ कुच्छे ८ अट्ठ सुवन्ने गुणा होंति ॥ ॥ ८८४४ || ॥ ८८४५ || ॥८८४६ ॥ ॥८८४७॥ ।।८८४८।। इय मोहविसं घाय, सिवोवएसा रसायणं होई । गुणओ यं मंगलत्थं, कुणइ विणीओ य जोगो त्ति ॥८८४९|| मग्गऽणुसारिपयाहिण-गंभीरो गरुयओ तहा होइ । कोहऽग्गिणा अडज्झो, अकुच्छ सह सीलभावेणं ॥८८५० ॥ १ शास्त्रोक्तकषादिशुद्ध धर्मस्य । धर्मदेशकगुरोः दुर्लभत्वं सुवर्णस्य अष्टौ गुणाः च । ॥६७९॥ Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धर्मगुरोः परीक्षा । ॥६८०॥ एवं दिट्ठन्तगुणा, सज्झम्मि वि एत्थ होंति नायव्वा । न हि सोहम्माऽभावे, पायं जं होइ दिद्रुतो ॥८८५१॥ चउकारणपरिसुद्ध', कसछेयत्तावतालगाए य । जं तं विसघाइरसा-यणाऽऽगुणसंजुयं होइ - ॥८८५२॥ इयरम्मि कसाऽऽईया, विसिट्ठलेसा तहेगसारत्तं । अवगारिणि अणुक पो, वसणे अइनिच्चलं चित्तं ॥८८५३॥ तं कसिणगुणोवेयं, होइ सुवण्णं न सेसयं जुत्ती। न वि नामरूवमेत्तेण, एवमऽगुणो भवइ साहू ॥८८५४॥ जुत्तीसुवन्नगं पुण, सुवन्नवन पि जइ वि कीरेजा। न हु होइ तं सुवष्णं, सेसेहि गुणेहि असंतेहि ॥८८५५।। जे इह सत्थे भणिया, साहुगुणा तेहिं होइ सो साहू । वन्नेणं जच्चसुवन्न-गं व संते गुणनिहिम्मि ॥८८५६॥ जो साहुगुणरहिओ, भिख हिंडइ न होइ सो साहू । वन्नेणं जुत्तिसुवन्न-गं वसंते गुणनिहिम्मि ॥८८५७॥ उद्दिटुकडं भुंजइ, छक्कायपमद्दणो घरं कुणइ । पञ्चक्ख च जलगए, जो पियइ कहं नु सो साहू ॥८८५८॥ । अन्ने उ कसाऽईया, किल एए एत्थ होंति नायव्वा । एयाहि परिकखाहिं', साहुपरिकूखेह कायव्वा ।।८८५९॥ तम्हा जे इह सत्थे, साहुगुणा तेहि होइ सो साहू । अञ्चन्तसुपरिसुद्धेहि, मोक्खसिद्धित्ति काऊणं ॥८८६०॥ इय मोक्खसाहगगुणाण, साहणा देसिओ य जो साहू । धम्मोवएसगिरणा, सो चेव गुरू वि ता एत्तो।।८८६१॥ नीसेससाहुगुणस्यणाऽ-लंकियतणुस्स वि गुरुस्स । सविसेसमऽसेसजणं, वियोहि भण्णइ परिक्खा ॥८८६२॥ सा पुण परलोयपरंमुहस्स, इहलोगबद्धबुद्धिस्स । सद्धम्मवासणाविर-हियस्स विसओ न होइ तहा ॥८८६३॥ लोइयठिईए जो वि य, जणणीजणए वि देवयब्भूए । दुपरिचए चइत्ता, निस्सीकाऊण के पि नरं ॥८८६४॥ ॥६८०॥ Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला | सद्गुरोः स्वरूपम् । ॥६८१॥ सुयविमुद्दो गडरिया-पवाहमेत्ताऽणुसारिचरिओ य । धम्मऽत्थी वि सबुद्धीए, कट्ठाऽणुट्ठाणविहियरुई ॥८८६५॥ मग्गं पि चरिउकामो, चरमाणो वा मुणी तहारूवो। तस्स वि न चेव जायइ, विसओ एसो गुरुपरिक्खा ॥८८६६॥ भावियभवनेगुन्नस्स, जंतुणो जायभवविरागस्स । सद्धम्मपरूवगगुरु-गवेसिणो नणु इमा विसओ ॥८८६७॥ ता भवभयभीएणं, भविणा सद्धम्मबद्धलक्खेणं । धणवं व दरिदेणं, तरंडमिव जलहिपडिएण ॥८८६८॥ इह परमपयपुरप्पह-पयट्टपाणीण परमसत्थाहो । सन्नाणाऽऽड्गुणगुरू, परिकिखयव्वो गुरू णिउणं ॥८८६९॥ तुच्छप्फलो वि एको वि, रूबगो जइ परिक्खि गज्झो। परमफलओ गुरू ता, परिकिखयब्वो पयत्तेणं ।।८८७०॥ करितुरयोऽऽइ जह जए, सुगुणं ति मुणिज्जए सुचि'धेहि। तह सुहगुरू वि नेओ, धम्मुज्जमणाऽऽइलकखणओ॥८८७१॥ धम्मऽत्थकाममोक्खा, चत्तारि भवंति एत्थ पुरिसत्था । ते सुहगुरूवएसा, लब्भति विणा किलेसेणं ॥८८७२॥ इह जोगिणो कयत्था, विसिट्ठनाणाऽवलोइयपयत्या । दकखा सावाऽणुग्गह-करणे गुरुसंगमा होति ॥८८७३॥ | तिहुयणभवणऽभतर-पसरंतऽनाणतिमिरभरहणे । सन्जोइदित्तरूवो, पावपयंगकूरखए दकूखो ॥८८७४॥ बंछियपयत्थपयडण-परो य न भवेज नइ गुरुपईवो। अंधबहिरं इमं तो, जगं वरायं कहं हुन्तं ॥८८७५॥ गच्छद य समुच्छेयं, जह नाम सुवेजवयणओ वाही। तह सुहगुरूवएसाउ, कम्मवाही वि विन्नेयो ॥८८७६॥ कलिकालकवलियजए, वंछियविविहफलदाणदुल्ललिओ। अखंडगुणो सकखा, होइ गुरू कप्परुकूखो व्य॥८८७७॥ सम्मत्तनाणचरणाऽऽ-इएहिं भवजलहितारणसहेहि। निव्वाणकारणेहि य, गुणेहिं गरुओ गुरू होई ॥८८७८|| ॥६८१॥ I Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सद्गुरोः: स्वरूपम् । ॥६८२॥ देसकुलजाइरूवाऽऽइ-गुणजुओ चत्तसव्वसावजो । सुहगुरुदिन्नगुरुपओ, पसममहप्पा गुरू भणिओ ॥८८७९॥ सयलाऽणत्थनिहाणं, मज वज्जेइ जो सयाकालं । मंसं च असुइमूलं, गुरुत्तणं तस्स होइ फुड ॥८८८०॥ हलखेत्तगाविमहिसी-घरघरिणीपुत्तभंडववहारो। सीसस्स व गुरुणो वि हु, जइ ता सरियं गुरुत्तेण ॥८८८१॥ पावाऽरंभा सीसस्स, जे उ ते चेव होति गुरुणो वि । जइ ता लीलाए च्चिय, भवंबुरासी अहो! तिष्णो ।।८८८२॥ पाणऽच्चए वि पीडं, परस्स न हु सव्वहा विचितेह । जीवाण जणणिसरिसो, करुणेकरसो गुरू कहियो।।८८८३।। विसयामिसे पसत्तो, पुरिसो परवंचणे मणं कुणइ । ता जो विसयविरत्तो, परमत्येणं स चेव गुरू ॥८८८४॥ निच्च अकयमकारिय-मऽणणुमयं सयलदोसपरिहीणं । बालगिलाणाऽऽइए, संभोइत्ता जहाजोगं ॥८८८५।। वेयावच्चाऽऽइकारणेहि, इंगालधूमपरिहीणं । जो उवभुंजइ उछ, सो चिय सच गुरू भणिओ ।।८८८६॥ दव्वं खेत्तं कालं, भावं च पडुच्च णिचकालं पि। जो पडिबंधच्चाई, सो चिय सच्च गुरू भणिआ ॥८८८७॥ वासाइ महामुणिणो, तवसुसियतणू वि जत्थ पडिभग्गा । तं घोरबंभचेरं, चरंतओ चेव भावगुरू ॥८८८८॥ निश्चसमुच्छलणपरं, सपरोभयविसयमऽवि कसायऽग्गिं । पसमोवएससलिलेण, जो य उवसामणसमत्थो ॥८८८९।। खतिप्पमोकूखदसविह-निम्मलमुणिधम्मगुणमणिगणस्स । रोहणगिरिभूमिसमो, जिणनिदिट्ठो स इद्वगुरू ॥८८९०॥ पंचसमिओ तिगुत्तो, जमनियमपरायणो महासत्तो। समयाऽमयरसतित्तो, जो सो भणिओ उ भावगुरू ॥८८९१॥ सक्कयपाययअवहट्ठ-देसीभासाविसेसवयणेहि। सीसाऽवबोहकुसलो, पियंवओ होइ भावगुरू ॥८८९२॥ ॥६८२॥ Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६८३॥ ||८८९३ ॥ ।।८८९५।। ॥८८९६ || | जह रन्नो रंकस्स वि, तहेव समसरिसचित्तवित्तीए । अकूख तो सद्धम्मं, भावपहाणो गुरू होइ समसुहदुकूखो समतिण-मणी य समकणयकयवरो धीरो । समपरिभवसम्माणो, समसुहिसत्तु य होइ गुरू ||८८९४॥ सारीरमाणसाग- दुकूखसंतावतावियजणाण । तुहिणाऽऽयरो व्व सिसिरो, जो होइ गुरुत्तणं तस्स | संवेगगन्भहियओ, सम्मं संबेगगन्भवयणो य । संवेगगव्भकिरियो, जो सो परमत्थओ सुगुरू सावञ्जणवञ्जगिरं, जाणइ जो बजई य सावज' । निरवज' कज्जे च्चिय, वजरइ य तं गुरुं १ सयउ ॥ ८८९७॥ सावञ्जऽणवञ्जाणं, वयणाणं जो न जाणइ विसेसं । वोत्तुं पि तस्स न खमं, किमंडग ! पुण देसणं काउ' ।। ८८९८ ॥ ता हेउवा पकखम्मि, हेऊओ आगमे य आगमिओ । जो स गुरू इयरो पुण, जिणवयणविरहगो जम्हा ||८८९९ ॥ नियमइअचराहेणं, असंगयत्थाण पोसगो मूढो । जणय परस्स बुद्धि, सव्वन्नू अलियवाई दुरऽहीयकुनयलवमय-विमोहिओ जिणमयं अयाणंतो । खोतुं तमना वि हु, कुमईए गमेइ सपरुभयं ॥ ८९०१ ॥ ॥८९०० ॥ तुम्हा ससमय परसमयविऊ १, संविग्गो २ सेसयाण संवेगं । जणयंतो ३ मज्झत्थो ४, कयकरणो ५ गाहणाकुसलो ॥ ८९०२॥ सत्तुवयारम्मिरओ ७, दढप्पइनो ८ ऽणुवत्तओ ९ मइमं १० । अरिहइ जिणि दमणियं, धम्मं परिसाए परिकहिउ ।।८९०३ || ससमयपरसमयविऊ, तित्थियसमयाउ दंसह विसेसं । जिणधम्मस्स अओ सो, उच्छाहं कुणइ जिणधम्मे ||८९०४ || १ श्रयतु । २ उक्त्वा । सुगुरोः स्वरूपे दश स्थानानि । ॥६८३॥ Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दशानां स्थानानां | स्वरूपम् धर्मगुरोः दुलभत्वं च। ॥६८४॥ सुत्तत्थं च पयासइ, निस्सेसनएहिं जिणमयन्नू य । उस्सग्गजवायाणं, जहट्ठियं दंसइ विसेसं ॥८९०५॥ संविग्गो सब्भावं, कहेइ इइ पच्चओ न इयरम्मि । चरणकरणं चयंतो, चएज सव्वंपि ववहारं ॥८९०६॥ गुणसुट्टियस्स वयणं, घयमहुसित्तो ब्व पावओ भाइ । गुणहीणस्स न सोहइ, नेहविहीणो जहा दीवो ॥८९०७॥ आयारे बतो, आयारपरूवणे असंकेओ। आयारपरिभट्ठो, सुद्धचरणदेसणे भइओ ॥८९०८॥ भवसयसहस्सलद्ध, जिणवयणं भावओ चयंतस्स । जस्स न जायं दुकख, न तस्स दुकूख परे दुहिए ॥८९०९॥ जहथाममुज्जमतो, संवेगं कुणइ तह य मज्झत्यो। अब्भुट्ठिएऽणुगिण्हइ, कयकरणो गाहणाकुसलो ॥८९१०॥ सत्तुवयारम्मि रओ, थिरपरिचियमऽत्थसुत्तमऽगिलाए । पुणरुत्तवाणिदाणाऽऽइ-णाउ सेहे करावेइ ॥८९११॥ सेवेइ नाऽववाय, मियाण पुरओ दढपइन्नो त्ति [दारं] । अणुवत्तगो अणुवत्तइ, जहजोग्गं बहुविहविणेए ॥८९१२॥ मइमं जाणइ नियमा, उस्सग्गऽववायगोयरमऽसेसं । परिणामगाऽऽइसीसे य, विविहमयदेसणाजोग्गे ॥८९१३॥ पुढवि पिव सव्वसहं, मेरुं व अपियं ठियं धम्मे । चंदमिव सोमलेस, तं धम्मगुरुं पसंसति ॥८९१४॥ कालन्नु देसन्नु, नाणाविहहेउकारणविहन्तुं । संगहुवग्गहकुसलं, तं धम्मगुरुं पसंसंति ॥८९१५॥ लोइयवेइयलोउत्तरेसु, नाणाविहेसु सत्थेसु । लट्ठ गहियटुं, तं धम्मगुरुं पसंसंति ॥८९१६॥ धम्मगुरुसहस्साई, लहइ य जीवो भवेसु बहुएसु । कम्मेसु सिप्पेसु य, अन्नेसु य धम्मचरणेसु ॥८९१७॥ जो पुण जिणप्पणीए, निग्गंथे पवयणम्मि धम्मगुरू । संसारमोकूखमग्गस्स, देसी स इह दुल्लभो ॥८९१८॥ ॥६८४॥ Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।६८५॥ सं. रं. ५८ 'जह दीवा दीवसयं, पइप्पएसो य दिप्पए दीवो । दीवसमो धम्मगुरू, अप्पं च परं च दीवेह धम्मन्नू धम्मपरायणो य, सम्मं च धम्मकत्ता य । सत्तांण धम्मसत्थत्थ - देसगो भण्णए सुगुरू चाणक्कपंचतंतय-कामंदकमाऽऽइरायनीईउ । वक्खाणंतो जीवाण, ण खलु अणुक पओ होह तह जोइसऽघडाऽऽड, वेज्जयं मणुयतुरयहत्थीणं । धणुवेयधाउवायं च परिकहंतो हाइ जीवे वावी व तडागाइ - गोयरं न खलु देइ उवएसं । जमसंखविणासेणं, न होइ थोत्राणमणुक पा एत्तो च्चिय सो हलसगड-पोयसंगामगोहणाऽऽईसु । उवएस पि हु कहं देह, सत्तअणुक 'पसंजुत्तो ता कसछेयाऽऽ विसुद्ध - धम्मगुणकणगदायगस्सेव । गुरुणो इह पत्थुयभाव - गाए दुलहत्तणं भणियं इय भावणाउ बारस, भद्दय ! संवेगसारचित्तेण । भावेसु भीमभवमित्ति-भंजणे करिघडाउ व्व जह जह दढप्पइष्णो, समणो वेरग्गभावणं कुणइ । तह तह असुहं सुगऽऽ - हयं व तिमिरं खयमुवेइ पइसमयभावणाभाव - णेण सब्भावनिब्भरं भविणो । मयणं व तिव्वतरजलण - संगमा गलइ चिरकम्मं एइ न बंध' नवकम्मं, अवितहा भावणापहाणस्स । छिजति चिन्भडुब्भड - गंधा सुकुमारियाउ व्व अकूखंडचंडमायंडे - किरणकवलियहिमोवलो व्त्र खयं । वच्चर कम्मपबंधो, असुहो सुहभावणाहि तो ता सुंदर ! दरमउलंत - लोयणो झाणजोगनिद्दाए । बारसगमऽसंगो भाव - णाण भावेसु भवभीओ इय बारसविभावण - पडलपडिद्दारमेयमकखायं । कित्तेमि सीलपालण - पडिदारं पन्नरसमेतो ।।८९१९ ।। ॥८९२० ॥ ॥८९२१॥ ॥८९२२॥ ॥८९२३ ॥ ॥८९२४ ॥ ॥८९२५॥ ॥८९२६॥ ॥८९२७|| ॥८९२८ ॥ ॥८९२९ ।। ॥८९३० ॥ ॥८९३१॥ ॥८९३२ ।। भावनानां | माहात्म्यम् । ॥६८५॥ Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६८६॥ ॥८९३३॥ ॥८९३८ ॥ ॥८९३९ ।। सील पुरिससहावो, सीलं चारितपालणं भणियं । आसवदारनिरोहा, अहवा सालं मणसमाही पुरिससहावो य दुहा, पसत्थओ तह य अप्पसत्थो य । रागद्दोसाऽऽईहि, कलुसो जो अप्पसत्थो सो ||८९३४|| होइ पत्थो चित्तस्स, सरलया पयणुरागदोसितं । धम्माऽमिप्पात्तं च, एत्थ पमयं पसत्येणं एयं सुपसत्थसहाब - लकखणं सीलमऽविगलं जस्स । सो मूलगुणाऽऽधारो, धरिही सेसं पि गुणनियरं चय रित्तीकरणाओ, चारितं पुण भवे अणुट्ठाणं । विहिपडिसेहाऽणुगयं, आसवविरईए तं च भवे जम्हा चरिचपालण - लकूखणसीलस्स चैव वुढिकए। आसवनिभणपरं इममुवएसं दिसंति जहा इंदियदमणं काउ, कसायसेनं पि निम्महिय सव्वं । आसवदारनिरोहे, जइज सह निजरापेही इंदियकसायहणणा, हणिय श्चिय आसवा जओ होइ । अहियाऽऽहारे मुके, रोगा इव आउरजणस्स तोचि सव्वे वि, जिएस वट्टंति अप्पर व्व मुणी । न य एत्तो वि उवाओ, अन्नो विजइ सुगइलाभे ॥८९४१ ॥ ता नाणज्झाणेहि, तत्रोत्रलेण य बला निरुभित्ता । सव्वाऽऽसवदाराई, धारेजा अविगलं सीलं तह मणसमाहिलखण - मवि सीलं मोकूखसाहणगुणाणं । जाणाहि मूलकारण-भूयं जम्हा सुए भणियं जस्स धिई तस्स तवो, जस्स तवो तस्स सोग्गइ सुलहा । जे अधिइमंतपुरिसा, तवो वि खलु दुल्लहो तेसि ॥८९४४ ॥ किंच मणवयणकाया, जे भणिया करणसन्निया तिन्नि । ते घितिमंतस्स गुणाय, होंति दोसाय इयरस्स ।। ८९४५ ।। हा पुरंधिपडिबंध-बंधणं दुहनिबंधणं धुणिउ । सामन्नं पडिवन्ना, धण्णा भवभवण निव्विण्णा ॥८९४६ ॥ ॥८९४० ॥ ॥८९४२ ॥ ॥ ८९४३ || ॥८९३५|| ॥८९३६ ॥ ॥८९३७॥ शीलपालनद्वारे शीलस्वरूपम् । ॥६८६॥ Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला शीलस्य माहात्म्यम् । ॥६८७॥ धण्णा सत्तहियाई, सुगंति धण्णा करेंति निसुयाई । धन्ना सोग्गइमग्गे, रमंति सीले गुणुप्पीले ॥८९४७॥ सन्नाणवायसहितो, सीलुजलिओ विगिट्ठतवजलणो। संसारमूलबीयं, दहइ दवऽग्गी व तणरासि ॥८९४८॥ निम्मलसीलधराणं, इहलोए चेव तह य परलोए । गउरवमुवेइ अप्पा, परमप्पा एस चेव ति ॥८९४९॥ अञ्चतमहाघोरा वि, आवया सच्चसंधणपरेहि। लीलाए नित्थरिजइ, सोच्छाई सीलबलिएहिं ॥८९५०॥ सीलसमलंकियाणं, मरणं पि वरं खु तकखणा चेव । चिरजीवियं पि मा पुण, सीलाऽलंकारचुकाणं ॥८९५१॥ वरमऽरिषरेसु भिकूखा, अभिकूखणं भमडिया सुसीलेणं । चक्कित्तणं पि मा पुण, परिमलियविसालसीलस्स ॥८९५२॥ गरुयगिरितुंगसिंगा, वरं खु विसमे कहि पि पडिऊण । दढकढिणपत्थरऽतो, अप्पा सयसिकरं नीओ ॥८९५३॥ परिकुवियफारफुकार-घोररुहिराऽरुणच्छिदुप्पेच्छे । वरमाहिमुइम्मि हत्थो, पकिखत्तो तिकूखदसणम्मि ॥८९५४॥ गयणविसप्पणदुप्पेच्छ-पचुरजालाकलावकलियम्मि । वरमऽप्पा पक्खित्तो, खयऽग्गिकुंडे पयंडम्मि ॥८९५५॥ मत्तकरिकरडपुडपाडणेक-दप्पिट्ठदुट्ठकेसरिणो। वरमाऽऽणणे पवेसो, सुतिकूखदबदाढकढिणम्मि ॥८९५६॥ मा पुण सुदीहकालं, परिवालियविमलसीलरयणस्स । हे बच्छ ! तए भवसुइ-कएण विहिओ परिचाओ ॥८९५७॥ सीलाऽलंकाराऽलं-किओ हु अधणो वि होइ जणपुजो। दुस्सीलो पुण धणवं-तओ वि सयणेसु वि न पुजो ॥८९५८॥ विमलं सीलं पालितगाण, चिरकालजीवियं होउ। पावाऽऽसत्ताणं पुण, न किंचि चिरजीवियव्वेण ॥८९५९।। Vा ता भो धम्मगुणाऽऽगर !, गरलं व वमित्तु दुट्ठसीलत्त । आराहणाकयमणो, ममहरहरिणककरविमलं ॥८९६०॥ ॥६८७॥ Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ||६८८|| ॥८९६१॥ ॥८९६२ ॥ ॥८९६३ ॥ ॥८९६६ ॥ ॥८९६७॥ हयभववंसकरील, चित्तचमकियसुराऽसुरुप्पीलं । सिवपुरनिवेस कीलं, परिवजियजीवपरिपीलं कुगइपहविहियहीलं पावपवित्तीय कयगयनिमीलं । परमपयललणलीलं, परिपालसु निम्मलं सीलं सीलपरिपालणादार - मेवमकूखायमिहि सोलसमं । इंदियदमाऽभिहाणं, पडिदारं किपि दंसेमि इंदो जीवो तस्स उ, इमाणि तेणि दियाणि भन्नंति । नाणाऽऽइगुणसिरीए, स पुण जिओ ललणपासादो || ८९६४॥ तस्स गवखाऽऽभूय - दारकष्पाणि इंदियाणि धुवं । नियनिययविसयविरमण - कवाडविरहेण पुण तेसु ॥ ८९६५ ।। पविसन्तपउरकुवियप्प-कप्पणापावपंसुपूरेण । ओमइलिज्जइ जोन्हु-जला वि नाणाऽऽइगुण लच्छी अहवा अनिरुद्ध दिय-दारे पविसित जीवपासाए । हयविसयचंडचरडा, नाणाऽऽइसिरि' अवहरति एवमवगम्म सम्मं, तस्संरकूखणकए कयपयत्तो । सव्वें दियदाराई, सुनिरुद्धाई धरसु धीर ! ससमयपरसमयमया - ऽवगाहगरुयं पि पंडियं पि नरं । बलवं इंदियगामो, गंजइ अनिरुद्धपडिपसरो | धरउ वयं चरउ तवं सरउ गुरु झरउ सुत्तअत्थे वि । इंदियदमपरिहीणस्स, तस्स तुसकंडणं सव्वं मयचंडगंडमंडल-करडिघडाविहडणेक्कपडुओ वि । जइ नेव इंदियजई, ता सो च्चिय कायरो पढमो तावश्चिय गरुयत्तं ताव च्चिय भुवणभूसणा किसी । संभावणा वि पुरिसस्स, ताव जावि दियाणि वसे अह सो च्चिय ताण वसे, जायइ जड़ ता कुले जसे धम्मे । संबे गुरुसुहिवग्गे, देइ मसीकुच्चयमध्वस्सं दीण मणादेयत्तणं च सव्वाऽभिसंकणीयत्तं । कि कि तमऽणि जं, इंदियवसगा न पावे ॥८९६८ ।। ॥८९६९ ॥ ॥८९७० ॥ ॥८९७१ ।। ॥८९७२ ॥ ॥८९७३॥ ॥८९७४ ॥ इन्द्रियदमनस्य माहात्म्यम् । ||६८८|| Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला इन्द्रियदमस्य दुष्करत्वम् । ॥६८९॥ मिजद गिरि वि सिरसा, पिजइ जालाकरालजलणो वि । खग्गग्गे वि चरिजइ, दुदमा पुण इंदियतुरंगा ।।८९७५॥ विसयारनपवन्नो, अणवरयमणंकुसं व दुइन्तो। भंजंतो सीलवणं, ओ वियरइ इंदियगइंदो ॥८९७६।। तत्तं दिसंति तवमऽवि, तवन्ति पालिति संजमगुणे वि । इंदियनिरोहकरणे, रणे ब्व कीवा विसीयंति ॥८९७७॥ सको जमऽच्छिबहुलो, जं च हरी १वयवहूविहियहासो। भट्टारओ विरि'ची वि, जं च जाओ चउव्वयणो ॥८९७८॥ निद्दद्धाऽणंगो वि हु, जमऽद्धनारीसरो किर हरो वि । तं दुञ्जयस्स विलसिय-मऽसेसमिदियनरिंदस्स ॥८९७९॥ पंचण्ह वसे होउ, होइ वसे सयलजीवलोगस्स । पंचण्ह जयं काउ', जयइ समत्थं तिहुयणं पि ॥८९८०॥ जइ नेव इंदियदमो, विहिओ ता किमिह सेसधम्मेहिं । अह सो विकओ सम्म, तहा वि कि सेसधम्महि ।।८९८१॥ अहह ! बलधसमि दिय-गामस्स जमऽथिणो वि तं दमि। सकंति नेव समय-प्पसिद्धतदुवायविउणो वि ॥८९८२॥ मोत्तृग जिणे जिणमयठिए य, पहवंतइंदियबलाई । न जिणिसु जिणइ जेस्सइ, मन्ने अन्नो तिहुयणे वि ॥८९८३।। सो चिय सूरो सो चेव, पंडिओ नणु गुणी वि सो चेव । सो चेव कुलपईवो, इंदियविजई जए जो उ १८९८४॥ तस्स गुणा तस्स जसो, तस्स सुहं पाणिपल्लवऽल्लीणं । तस्स धिई सो मइमं, जयम्मि जो इंदियदमत्थो ॥८९८५।। जं सग्गे सुरराया, विलसइ सुरसेणिपणयपयकमलो। फणिमणिपहपहयतमो, जंच फणिदो वि पायाले ॥८९८६॥ जं व निहयारिचकं, चकं चक्किस्स करयले ललइ । तं दित्ति दियदमलव-लीलाए विलसियं सव्वं ॥८९८७॥ १ ब्रजवधूविहितहासः । ॥६८९॥ Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥ ६९०॥ ॥८९८८ ।। तं नमह तं पसंससह, तं सेवह तं विहेह य सहायं । जेण य वसं नीओ, दुरंतो इंदियगइंदो सुगुरू स चैव देवो, तस्स नमो तेण भूसियं भवणं । न विसयपवणहओ वि हु, इंदियअग्गी जलइ जस्स ॥८९८९ ॥ तेण सुद्धो जम्मो, जीवियमवि तस्स चेव इह सहलं । जेण णिरुद्धो पसरो, इमस्स दुट्ठि दियबलस्स ।। ८९९०॥ ता भी देवाणुप्पिय !, पियं भणामो तुमं पि तह कह वि । चेट्ठसु जहि दियाई, आयारामाई जायंति ॥ ८९९१ ॥ इंदिपभवं सोक्खं, सोक्खाऽऽभासो स न उण तं सोकूखं । तं पि हु कम्मोवचयाय, सो वि दुक्खेकहेउ ति ॥ ८९९२ ॥ इंदियविसयपसत्ता, पति संसारकंदरे घोरे । पक्खि व्व छिन्नपकूखा, सुसीलगुणपेहुणविहीणा ।।८९९३ ॥ महुलित्तं असिधारं, जहा लिहंतो सुहं मुणइ पुरिसो । इंदियविसयसुहं तह, भयावहं पि हु अणुभवतो ||८९९४ ॥ विमग्गितो, कत्थइ कयलीए नत्थि जह सारो । इंदियविसएस तहा, नत्थि सुहं सुठु वि गविहं ॥ ८९९५ ।। गिम्म्हयस्स दुहं, जह धावंतस्स विरलतरुहेडा | छायासुहमऽप्पं चिय, इंदियसोकूख' पि तह जाण ।। ८९९६ ॥ अहह ! कहमप्पणिजो, चिरमुवयरिओ वि इंदियग्गामो । विसयपसत्तो संतो, सत्तुजणं पि हु विसेसेइ ।।८९९७ । | जो इंदियाण छंदे, बट्टइ मोहेण मोहिओ संतो। सत्तू तस्सऽप्पा चैव, अप्पणो तिकूखदुकूखकरो सोइ दिएण भद्दा, चकूखुराएण समरधीरनिवो । घाणेण रायपुत्तो, निहओ रसणाए सोयासो ।।८९९८ ।। ॥८९९९ ॥ फासि दिएण दिट्ठो, नट्ठो सयवारनयस्वत्थव्वो । एकेकेण वि निहया, किं पुण जो पंचसु पत्तो एयाण य भावत्थं, जहकमं साहिमो समासेणं । तत्थेमं अवसेयं, सोइ दियगोयर नायं ॥९०००॥ ॥९००१ ॥ इन्द्रिय-अविजये भद्रादीनां | दृष्टान्ताः । ॥ ६९०॥ Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥६९१॥ ॥९००२ ॥ ॥९००३॥ ॥९००४ ॥ ।। ९००५ ।। ॥९००६ ॥ नयरम्मि वसंत पुरे, अच्चन्तं सुस्सरो विरूवीं य । नामेण पुण्फसालो चि, गायणो आसि सुपसिद्धो तत्थेव पुरे एगो, सत्थाहो सो गओ परं देसं । भद्द ति तस्स भजा, घरवावारं विचितेइ तीए य एगया कारण केणाऽवि निययचेडीओ । हट्टम्मि पेसियाओ, ताओ पुण पुण्फसालस्स किन्नरपडिरूवसरेण, गाायमाणस्स भूरिजणपुरओ । गीयखं सोऊणं, ठियाउ भित्तीए लिहिय व्व चिरवेलं अच्छित्ता, नियमंदिरमाऽऽगयाउ कुवियाए । तत्तो भद्दाए तजि-याओ फरुसेहि' वयणेहि' भणियं च ताहि सामिण !, मा रूससु सुणसु तत्थ अम्हेहि । तं किर सुयं पसूण वि, जं हरइ मणं किमण्णेसि ॥ ९००७॥ भणियं भद्दाए कहं ति, तयऽणु ताहि निवेइयं सव्वं । तो तीए चितियं कह, सो ददुव्वो महाभागो ।। ९००८ ॥ एगम्मि य पत्थावे, जत्ता पारंभिया सुरगिहम्मि | लोगो य तहि सव्वो, बच्चइ द नियत्तइ य ॥९००९॥ भद्दा वि दासचेडीहि, परिबुडा उग्गयम्मि सुरम्मि । तत्थ गया गाईत्ता, परिसंतो पुष्फसालो वि ॥९०१०॥ तम्मि सुरमंदिरपरिसरम्मि सुत्तो कहं पि चेडीहि । दिट्ठो सिट्ठो य स एस, पुण्फसालो सि भद्दा अह तं चिविडियनासं, बीभच्छुट्टं दंतुरं मडहवच्छं । पेच्छित्ता हुं दिडं, रूवेण वि गेयमेयस्स इय जंपिरीए तीए, निच्छूढं दूरवलियवयणाए । सुट्ठियस्स एयं कुसीलवेहि च सिहं से सोऊण इमं सो कोव - दावनिद्दज्झमाणसव्वंगो । हद्धी ! सा वि हयाऽऽसा, वणिणो गिहिणी ममं हसा ||९०१४ ॥ tय असरिस अमरिसस - विस्सुमरियनिययसव्ववावारो । अवयारं काउमणो, तीए गेहम्मि संपत्तो ॥९०१५।। । ९०११ ।। ॥९०१२ ॥ ॥९०१३। भद्रया कृतः पुष्पशाल गायनस्य उपहासः । ॥६९१॥ Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला गेयवशेन पुष्पशालस्य |विनाशः |चक्षुरिन्द्रिय| विषये समरधीरमृपदृष्टान्तः च। ॥६९२॥ पारद्धो य कलगिरं, पउत्थवइयानिबद्धवित्ततं । अञ्चन्तमाऽऽयरेणं, गाइउमेवं जहा तुज्झ ॥९०१६॥ पुच्छइ वत्तं सत्था-हिवो दढ पेसइ सया लेहं । तुह नामग्गहणेणं, पर पमोयं समुन्वहइ ॥९०१७॥ तुह दंसणूसुओ एस, एइ इण्हिं गिहम्मि पविसइ य । एमाऽऽइ तह कहं पि हु, तेणं गीयं पुरो तीसे॥९०१८॥ जह सा सव्वं सर्च', इमं ति एइ य पई त्ति मण्णंती। अब्भुविउ विमुंचइ, आगासतलाओ अप्पाणं ॥९०१९॥ अइउच्चभूमिगावडण-घायसंजायजीयनीहरणी। जिणमजणसमए हरि-तणु व्व पंचत्तमष्णुपत्ता ॥९०२०॥ कालकमेण तीसे, समागओ निसुणिउपई वत्तं । मुणि च १पईवत्त, अञ्चन्तं पुफसालस्स ॥९०२१॥ सो वाहराविऊणं, विसिट्टतरभोयणेण आकंठं । भुंजाविऊण वुत्तो, गायंतो भद्द ! पासायं ॥९०२२॥ आरोहसु ति तो सो, अच्चन्तं गाढगेयदप्पेण । गायंतो आरूढो, भवणोवरि सव्वसत्तीए ॥९०२३॥ अह गेयपरिस्समवड्ढमाण-वेगुड्ढसासफुट्टसिरो। निहणं गओ वरागो, सोई दियमिय महादोसं ॥९०२४॥ चविखंदियदोसे पुण, आहरणं पउमसंडनगरम्मि । अणुभवइ रजलच्छिं, नामेण निवो समरधीरो ॥९०२५॥ जणणि व्व परकलतं, परकीयधणं तणं व जस्स सया। परकजं णियकज व, आसि नीसेसनयनिहिणो॥९०२६॥ सरणाऽऽगयरकखणदुकिख-यंगिउणद्धरणधम्मकिच्चेसु । वटुंत चिय नियजीवि-यं पि बहुमन्नियं जेण ॥९०२७।। तस्सेगम्मि अवसरे, सुहाऽऽसणत्थस्स सणियमाऽऽगंतुं । विनतं पडिहारेण, सायर कयपणामेण ॥९०२८॥ १ पवत्तं = प्रतीपत्वम् = प्रतिकूलत्वम् । ॥६९२॥ Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला कन्यारूपदर्शनेन प्रत्ययित| पुरुषाणां मोहोत्पत्तिः। ॥६९३॥ देव ! तुह पोयपंकय-पलोयणत्थं समागओ बाहि। चिट्ठइ सिवसत्थाहो, आगच्छउ एत्थ गच्छउ वा ॥९०२९॥ रना वुत्तं एउ ति, तो पविट्ठो कयप्पणामो य । उचियाऽऽसणमाऽऽसीणो, सो भणिउमिमं समाढत्तो ॥९.३०॥ देव ! मह अस्थि धूया, उम्माइणिणामिया विसालऽच्छी । रूबोहामियरंभा, सुजोव्वणा पवणि दुमुही ॥९०३१॥ सा य विलयाण मज्झे, रयणब्भूया तुमं च स्यणाण । नाहो सि ता तुममिम, गिण्हसु जइ देव ! पडिहाइ ॥९०३२॥ तुज्झ अनिवेइऊणं, कण्णारयणे परस्स दिजते । का होइ सामिभत्ति ति, देव ! साहिजए तुम्ह ॥९.३३॥ अम्मापिउणो सलहिंति, सच्चमञ्चन्तनिग्गुणाई पि । निययाऽबच्चाई परं, अन्न च्चिय चगिमा तीए ॥९०३४॥ तथाहिजम्मणभवणऽब्भन्तर-मिमीए देहेण जम्मसमए वि । विज्जुब्जोएणं पिव, सो उजोइयमऽसेसं ॥९०३५।। एयमऽवलोइङ पिव, उच्चट्ठाणं ठिया गहा वि फुडं । एवं च देव ! तीए, न तुमाहिन्तो पई होइ ॥९०३६।। एवं मुणिऊण नराहिवेण, अञ्चन्तविम्हियमणेण । तीसे पलोयणट्ठा, पच्चइया पेसिया पुरिसा ॥९०३७॥ सत्थाहेणेव समं, गया य ते मंदिरम्मि दिट्ठा सा। अच्छरियन्भूएण य, रूबेणं तोए अकिखत्ता ॥९०३८॥ मत्त व्व मुच्छिया इव, अवहडहियय ब्व गमिय खणमेक्कं । एगंते ठाऊण य, मंतिउमेवं समाढत्ता ॥९०३९।। विजियऽच्छरमऽच्छरियं, कि पि इमीए सुरूवनेवत्थं । परिणयवया वि जीए, वयमेवं मोहमुवणीया ॥९०४०॥ अम्हारिसा वि परिणयवया वि, जइ दसणे वि एईए । एवं विहं अवत्थं, पत्ता ता वसुमइनाहो ॥९०४१॥ ॥६९३॥ Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।६९४|| ॥ ९०४२ ॥ ॥९०४३॥ ॥९०४४ ॥ नवजोव्वणाऽभिरामो, निरंकुसो सयलसंपयाssवासी । अजिइंदिओ कहं नो, एईए वसा भवे विवसो विवसत् यस्स य, कहं न रज ददं विसीएज । तत्थ य विसीयमाणे, अजहत्थं भूमिनाहतं इय नाऊण विरणो, वयंसहत्थेणिमं उवणमिता । कह नो समत्थभाविर - दोसाणं कारणं होमो ता किपि कहिय दोसं, इमीए वावत्तिमो महीनाहं । पडिवनं सव्वेहि वि, गया य रन्नो समीवम्मि || ९०४५ || धरणियलचुंविणा मत्थ - एण सव्वाऽऽयरं कयपणामा । ओण मियसीसवीसंत - पाणिणो भणिउमाढा ॥९०४६ ॥ देव ! समग्गगुणेहि, रूवाऽऽईहिं विराइया कन्ना । सा केवलं अलकूखण- मेक गुरु धरह पइवहगं ॥ ९०४७॥ तो रन्ना परिचत्ता, तत्तो तस्सेव भूमिनाहस्स । सेणावइणो दिन्ना, पिउणा सा परिणीया तेण रूवेण जोन्वणेण य, सोहग्गेणं च अवहरियहियओ । जाओ तदेगचित्तो, दूरं सेणावई तीए वसु दिणेसुं, एगम्मि अवसरम्मि नरनाहो । भडचडयरपरियरिओ, तेणं सेणाऽहिवेण समं करिकंधराऽधिरूढो, धुव्वंतुद्दामचामरुप्पीलो । ऊसियसियाऽऽयवत्तो, नीहरियो रायवाडीए अह सेणावइभजा, सा चितइ कहमऽहं महीचणा । अवलक्षण त्ति चत्ता, दट्ठव्वो सो मए इन्तो ॥ ९०५२ ॥ एवं परिभावित्ता, नियंसिया मलमहग्घदोगुल्ला । रन्नोऽवलोयणट्टा, पासाए आरुहित्तु ठिया राया व तुरगकरिरहवरेहि, काउ' परिस्समं बहिया । खणमेक' नियभवणं, पहुच्च आगंतुमाऽऽरद्धो इस य कवि नराsहिवस्स, वियसंतकमलदलदीहा । तीए तहट्टियाए, निस्सङ्कं निवडिया दिडी ॥९०४८॥ ॥९०४९॥ ॥९०५०॥ ।। ९०५१।। ॥९०५३॥ ॥९०५४।। ॥ ९०५५ ॥ बहिर्निर्गत नृपस्य सेनापतिभार्यायाः दर्शनम् । ॥६९४॥ Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।६९५ ॥ किं नु रई कि रंभा, कि वा पायाल कन्नगा कि वा । तेयसिरी इय राया, संचित तो तदेगमणो ।। ९०५६ ।। ठाऊण खणं चकूर्खु, लज्जारज्जूहि संजमिय बाढं । दुट्टतुरगं व कहकहवि, पडिगओ निययभवणम्मि || ९०५७।। सट्टाणपेसियाऽसेस-मंतिसामंतसुहडवग्गो य । वावारंऽतरविरओ, कहमऽवि सेजाए आसीणो ।। ९०५८ ।। ।।९०५९।। अह तीए अंगपच'ग, चौंगिमाऽऽलोयणाऽऽउलमणस्स । अंगमऽणंगो रण्णो, बाढ पीडेउमाऽऽरद्धी तो तं चिकुवलयलोय - णं निवो सव्यहि पलोयंतो । जाओ तम्मयचित्तो, चित्ताऽऽलिहिओ व्व निष्कंदो ||९०६०|| निययाऽवसरम्मि समागतो य, सेणावई महीवइणा । पुट्ठो का तुज्झ तया, भवणोवरि देवया आसि ॥ ९०६१।। तेणं पयंपियं देव !, सा इमा जा तए परिच्चत्ता । सत्थाहसुया मह महिलि-य त्ति संपइ परं जाया ।। ९०६२ ॥ अहह ! कहं छलिओ हं, कारणियनरेहि तं कुरंगऽच्छिं । निद्दोसं पि सदोसं ति, वाहरंतेहि पावेहि ॥ ९०६३ ।। एवं संचित'तो, राया पम्मुक्कदीहरुस्सासो । दुस्सहविसमसिलीमुह-सिहिसंतावं परं पत्तो ॥९०६४।। जाणियपरमत्थेणं, सेणावणा लहित्तु पत्थावं । सामी ! कुणसु पसायं, गिण्हसु तं मज्झ भज ति ॥९०६५॥ भिच्चाण संतियं जीवि-यं पि नूणं पहूण साहीणं । किं पुण धणपरियणभवण - वित्थरो बज्झरूवो त्ति ॥ ९०६६ ।। एवं सोउ राया, हिययम्मि विभाविउ समादत्तो । दुसहो मयणहुयासो, बाढं कुलगंजणा गरुई आ चंदकालिअअजस - फंसणा नीइनिहणमऽञ्चन्तं । परजुवइसेवणं मारि-साण मरणे वि नो जुत्त इय निच्छिऊण राया, सेणाहिवई पर्यंपए भद्दा ! । एवंविहं अकिच्च भुजो मा मे कहेजासि ॥९०६७॥ ।।९०६८।। ॥९०६९॥ नृपस्य अनुरागः पश्चात्तापः च । ॥६९५॥ Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला घ्राणेन्द्रियदोषे गन्धप्रियदृष्टान्तः । ॥६९६॥ नस्यपुरेक्कदुवार', निम्मलगुणभवणबहलमसिकुच्चो। नीईधरेहिं कीरइ, कहमिव परदारपरिभोगो ॥९०७०॥ सेणावइणा वुत्तं, जइ परदार ति गिण्हसि न देव!। देवाऽऽययणेसु इम, विलासिणित्तेण तो देमि ॥९०७१॥ तत्तो तुब्भे वेस ति, सेवमाणा परिस्थिदोसस्स । न भविस्सह नाह ! पयं, ता मह इह देह आएसं ॥९०७२॥ रना पयंपियं होउ, कि पि मरणे वि एरिसमऽकिच्च। नो काहमऽहं विरमसु, सेणावि ! भूरिभणणाओ ॥९०७३॥ तो पणमित्ता सेणाऽ-हिवो गओ नियगिहम्मि राया वि । तईसणाणुरागड-ग्गिणा दढ डज्झमाणंऽगो॥९०७४॥ परिचत्तरायकजो, तं कि पि हु हिययगाढसंघट्ट । संपत्तो जेण मओ, जाओ तिरिओ य अट्टवसा ॥९०७५॥ चकखरागो एवं-विहाण दोसाण कारणं भणिओ। घाणम्मि इन्हि दोसं, संखेवेणं निदंसेमो ॥९०७६॥ किर एगो रायसुश्री, गाढं गंधप्पिओ सुरहिवत्थु । जं पेच्छइ अग्घायइ, तमऽसेसं सो य कइयो वि ॥९०७७।। नावाहि कीलइ नई-सलिलम्मि बहुवयस्सपरियरिओ। तं च तहा कीलतं, नाऊण सवत्तिजणणीए ॥९०७८॥ निययसुयरज्जवंछाए, तस्स गंधप्पियत्तणं मुणि। मारणहेउ उग्गं, महाविसं भूरिभत्तीहि ॥९०७९॥ ठवियं मंजूसाए, सा नइसलिले पवाहिया तत्तो। रममाणेणं तेणे, दिवा व कहि पि किर इंती ॥९०८०॥ तो तं उत्तारित्ता, उग्घाडइ तीए मज्झ संठवियं । एगं समुग्गयं नियइ, तं पि विहडेइ तस्संऽतो ॥९०८१॥ पाउणइ गठिमेक', तं पुण उभिदिऊण गंधपिओ। तं विसमुग्जि'घतो, झडत्ति पंचत्तमऽणुपत्तो ॥९०८२॥ एवं विहवसणकर, घाणि दियमक्खियं सदिद्वंतं । रसणादोसोदाहरण-मिन्हिं लेसेण कित्तेमि ॥९०८३॥ ॥६९६॥ Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सारसना-दोषण सोदासस्य अटव्यां परित्यागः। ॥६९७॥ भूमिपइट्ठियनगरे, सोदासो नाम भूवई आसि । अञ्चतं मंसपिओ, तेण य एगम्मि पत्थावे ॥९०८४॥ घोसाविया अमारी, सव्वत्थ पुरम्मि नवरि सूयस्स । रायनिमित्तं मंसं, उवकूखडितस्स जत्तण ॥९०८५॥ लद्ध'ऽतरेण हरियं, कहवि विरालेण तो स भयभीओ। अन्नं पलमलहंतो, सोयरियाऽईण गेहेसु ॥९०८६॥ अन्नायमेगडिभ', रहम्मि वावाइ नरिंदस्स । भोयणसमए दलयइ, अच्चंतसुसंमियं किच्चा ॥९०८७॥ तं भुंजिऊण राया, तुट्ठो वागरइ कहसु हे सूब!। कत्तो इमस्स लाभो ति, तेण सिटुं च जहवित्तं ॥९०८८॥ सोऊण तं च राया, रसणादोसेण वाउलिजतो। माणुसमंसनिमित्तं, स्वस्स सहाइणो देइ ॥९०८९॥ तो सो रायनरेहि, परियरिओ मारिउ जणं मंस । उवखडइ निवनिमित्तं, एवं जंतेसु दियहेसु ॥९०९०॥ कारणियनरेहि सो, लखित्ता रकखसो ति रयणीए । पाइत्ता पउरसुरं, परिचत्तो अडविमझम्मि ॥९०९१॥ तत्थ य करगहियगदो, तप्पहपरिवत्तिणं जणं हणि । भुंजइ परिभमेइ य, विगयाऽऽसंको कयंतो व्व॥९०९२॥ अवरम्मि अवसरम्मि, तेण पएसेण निसि गओ सत्यो। सुत्तेण वेइओ नेव, तेण णवरं कहवि मुणिणो ॥९०९३॥ सत्थब्भट्ठा दिट्ठा, कुणमाणाऽऽवस्सयं तओ पायो। सो तेसि हणणट्ठा, पासे ठाउँ समारो ॥९०९४॥ पबलतवतेयपहओ, साहुसमीवे य ठाउमञ्चइंतो। चिंतेइ धम्मसवणं, पडिबुद्धो संजओ जामो ॥९०९५॥ जइ वि हु सो पजते, पत्तो बोहि तहा वि पुव्वं पि। रज्जुद्दालणपमुहं, दोसं रसणाइ उवणीओ ॥९०९६॥ फासिं दियदोसे पुण, आहरणं किर पुरे सयदुवारे । नामेण सोमदेवो, विष्पस्स सुओ परिव्वसइ ॥९०९७॥ सं.२ ५९ ॥६९७॥ Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला स्पर्शन-दोषेण तस्करीभूतविप्रस्य राजपुरुषैः ग्रहणम् । ॥६९८॥ संपत्तजोव्वणो सो, सद्धिं रइसुंदरीए वेसाए । रूवेणं फासेण य, गढिओ वुत्यो चिरं कालं ॥९०९८॥ पुव्वपुरिसज्जियं आसि, किपि जं दव्वमऽप्पणो भुवणे । तं सव्वं निद्ववियं, तत्तो अस्थस्स विरहम्मि ॥९०९९॥ निच्छूढो अत्ताए, गेहाउ विमणदुम्मणो तत्तो। चितेइ सो अणेगे, अत्थस्स उवजणोवाए ॥९१००॥ अलभंतो य उवाय, तहाविहं अत्थवंतगेहेसु । जीवं काऊण पणं, पाडइ खत्ताई रयणीए . ॥९१०१॥ विलसइ य जहच्छंदं, तीए समं तदुवलद्धदव्वेणं । दोगुंदुगो ब्व अत्ता वि, अत्थलुद्धा वसे जाया ॥९१०२॥ नवरं अतिगूढाए, तक्करकिरियाए तस्स नयरजणो। अच्छतपीडिओ चोरु-वद्दवं कहइ नरवइणो ॥९१०३॥ तो नरवडणाऽऽरक्खिय-पुरिसा निभच्छिया खरगिराहि । वुत्ता य जइ न चोरे, लहिहि ता मे हणिस्सं ति ॥९१०४॥ अह तियचच्चरचउपह-पवासभाऽऽईसु विविहठाणेसु । भयभीया ते तकर-पलोयणे उजया जाया ॥९१०५॥ कत्यइ य अपाता, चोरपउत्ति' गिहाणि गणियाणं । अवलोइउमाऽऽरद्धा, दिट्ठो य कहिं पि सो विष्पो ॥९१०६॥ चंदणरसचच्चिक्किय-देहो सुविसुद्धपरिहियदुकूलो। तीए वेसाए सम, विलसंतो इन्भपुत्तो व्व ॥९१०७॥ तो तेहि चिंतियं कह-मिमस्स एवं विहा वरविलासा । पइदियह चिय वित्ती-करणपरभवणभमिरस्स ॥९१०८॥ ता निच्छियं इमेणं, होयव्यमऽसुंदरेण इइ नाउ । कवडकयकोवतिवली-तरंगरंगन्तभालेहिं ॥९१०९॥ रे रडुडोइ ! वचिहसि, कत्थ निवसन्त ! एत्थ वीसत्थं । लुटित्ता सयलपुरं, कि रेन वयं तुम मुणिमो॥९११०॥ एवं तेहि भणिए, सकम्मदोसेण सो भउब्भंतो। मुणिओ ति पलायंतो, गहिओ रनो य उवणीओ ॥९१११॥ ॥६९८॥ Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | तपोद्वारे तपःकरण| अकरणयोः गुणदोषाः । ॥६९९ रइसुंदरीए गेहं, उक्कड्ढित्ता पलोइयं सम्मं । दिद्वं विविहपयारं, मोसं लोएण नायं च. ॥९११२॥ तो कुविएणं रना, वेसा निवासिया सनगराओ। विप्पसुओ पुण वज्झो, आणत्तो कुंभिपाएणं ॥९११३॥ एवंविहदोससमुस्सयस्स, फासे दियस्स वसगाणं । इहपरभवेसु दुकूखं, होइ असंखं च तिकूखं च ॥९११४॥ ता विसयकुपहपत्थिय-इंदियतुरगे निलंमिउ भद्द! । संमग्गम्मि निजुजसु, कढिय वेरग्गवग्गाए ॥९११५॥ अप्पऽपविसयपरिधावमाण-मिदियकुरंगवग्गमिमं । सन्नाणभावणाबागु-राए बद्ध धरेजासु ॥९११६॥ तह धीर! धिइवलेणं, दुइंते दमसु इंदियतुरंगे। जह उक्खयपडिवकूखो, हरेसि आराहणपडागं ॥९११७॥ इंदियदमामिहाणं, पडिदारं किपि दंसियं एवं । एत्तो तवाऽभिहाणं, तमऽहं सत्तरसमं वोच्छं ॥९११८॥ अन्भिन्तरबाहिरयं, कुणसु तवं वीरियं अगृहे तो। वीरियनिग्गही बंधइ, मायं विरियंतरायं च ॥९.११९॥ सुहसीलयाए अलस-तणेण देहपडिबद्धयाए य । सत्तीए तवमकुव्, निव्वत्तइ मायमोहणियं ॥९१२०॥ सुहसीलयाए जीवा, तिव्वं बंधंतऽसायवेयणियं । अलसत्तणेण बंधइ, चरित्तमोहं च मूढमई ॥९१२१॥ देहपडिबंधओ पुण, परिग्गहो होइ ता विवजित्ता । सुहसीलयाऽऽइदोसे, तवम्मि निच पि उञ्जमसु ॥९१२२॥ तवमकुणंतस्सेए, जहसत्ति साहुणो भवे दोसा। तं कुणमाणस्स पुणो, इह परलोगे.य होति गुणा ॥९१२३॥ कल्लाणिढिसुहाई, जावइयाई भये सुरनराणं । परम च निव्वुइसुहं, एयाति तवेण लम्भंति ॥९१२४॥ १ एयाति = एतानि । ॥६९९॥ Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ॥७००॥ तथा दुरियगिरिकुलिसदंडं, रोगुब्भडकुमुयसंडमायंडं । कामकरिहरिपयंडं, भवसागरतरणतरकंड ! ढक्कियकुगइदुवारं, दावियमणवंछियऽत्थसंभारं । कयजयजसप्पसारं सारं एकं तवं बेंति ॥९१२५॥ ॥९१२६॥ ॥९१२७॥ ॥९१३१॥ एयं नाऊण तुम, महागुणं संजमित्तु मणपसरं । सरहसमऽणुदिवसं चिय, तवसा भावेसु अप्पाणं | नवर' जह न तणुपीडा, न याऽवि चियम ससोणियत्तं च । जह धम्मझाणवुड्ढी, तह खवग! इम करेआसु ॥ ९१२८ ।। तवनामप्पडिदार, परूवियं संपयं समासेण । निस्सल्यपडिदार, अट्ठारसम' पि साहेमि ॥९१२९ ॥ निस्सलस्सेव गुणा, भवंति हे खवग ! सल्लमऽवि तिविहं । जाणसु नियाणमाया - मिच्छादंसणवियप्पेहि ॥९१३० ॥ तत्थ नियाणं तिविहं, रागद्दोसेहि' मोहओ चेव । रागेण रूवसोहग्ग - भोगसुहपत्थणारूवं दोसेण परभवं पि हु, परमारणऽणिकरणरूवं तु । धम्मऽत्थं हीणकुलाsss - पत्थणं मोहओ होइ अव नियाणं तिविहं होइ पसत्थाऽपसत्थभोगकयं । तिविहं पि तं नियाणं, वज्जेयव्वं तए तत्थ संजमहेउ पुरिसत्त - सत्तबल विरियसंघयणबुद्धी । सावयबंधुकुलाऽऽइसु, होइ नियाणं पसत्यमिणं सोहग्गजाइकुलरूव - माऽऽइआयरियगणहरजिणत्तं । पत्थंते अपसत्थं, माणेणं नंदिसेणे व्व कोण परवदं जो, मरिउ पत्थे तस्स अपसत्थं । बारवईविणासनिबद्ध - बुद्धिदीवायणस्सेव देवियमाणुस भोए, राईसरसेट्ठिसत्थवाहत्तं । हलधरचक्कधरतं च, पत्थमाणस्स भोगकर्यं ॥९१३२॥ ॥ ९१३३ ॥ ॥९१३४॥ ॥९१३५॥ ॥९१३६।। ॥९१३७॥ निःशल्यताद्वारे शल्यानां स्वरूपम् । ॥७००॥ Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७०१ ॥ पुरिसत्ताऽऽइनियाणं, पसत्थमऽवि जं निवारियं एत्थ । तं निरऽभिसंगमुणिणो, पडुच्च णेयं न उण इयरे ॥ ९१३८ ॥ । दुकूखकूखयकम्मकूखय- समाहिमरणं च बोहिलाभो य । एमाऽऽइपत्थणं पि हु, साऽभिस्संगाण संभव ||९१३९ ॥ संजमसिहराssरूढो य, विहियदुक्करतवो तिगुत्तो वि । अवगभिऊण सिवसुह - मसमं पि परीसहाऽभिहओ ॥ ९१४० ॥ एवं नियाणबंध, जो कुणइ सुतुच्छविसयसुहहेउ । सो कायमणिकरणं, वेरुलियमणि' पणासेह ॥९१४१ ॥ मुहमहुरमंऽतविरसं भोक्तुं च सुहं नियाणवसलद्ध । नरयाऽवडम्मि निवडs, बहुदुकूखे बंभदसो व्व तथाहि 1 ।।९१४२ ।। ॥ सायम्मि पुरवरे, आसि चंडावडे सओ राया । मुणिचंदो से पुत्तो, सो पुण संजायवेरग्गो सायर चंदमुणि दस्स, अतिए गेण्हिऊण पव्व । सुत्तत्थेऽहिञ्ज तो, दुक्करतवकम्ममाऽऽयर‍ वचतोय कहं पि हु, गुरुणा सह दूरदेसमंऽभिसरिउ । भिक्खट्ठाइ पविट्ठो, गामे मुक्को य सत्थेग गागी विपयट्टो, गंतुं पडिओ य कह वि अडवीए । तन्हाछुहापरिस्सम-वसेण बाढ किलंतो य गोवालदारगेहि', चउहि परिपालियो पयत्तेण । जाओ पगुणसरीरो, सिट्ठो धम्मो य तेणेसि पडिबुद्धा ते सव्वे, जाया सिस्सा य तस्स साहुस्स । कुब्वंति समणधम्मं, नवरं काउ' दुर्गुछ दो मरिऊण देवलोए, पत्ता देवत्तणं तवपहावा । कालक्कमेण तत्तो, चहऊणं दसपुरे नगरे संडिलदिएण जइमइ - दासीए जमलगा सुया जाया । बुद्धिबलजोव्वणेहि, कमेण समलंकिया ते य ॥९१४३॥ ।।९१४४॥ ९१४५ ॥ ९१४६ ॥ ।।९१४७।। ।।९१४८ ।। ॥९१४९॥ ।।९१५० ।। || निदानशल्ये ब्रह्मदत्तस्य पूर्वभवानां वर्णनम् । ॥७०१ ॥ Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७०२ ॥ ।।९१५३॥ ।।९१५४ ।। ।।९१५५।। ।।९१५६ ।। ।।९१५७॥ छेत्तस्स रकूखणट्ठा, अडवीए गया णिसिम्मि य पसुता । वडविडविणो तलम्मि, डक्का य तहिं भ्रुयंगेण ।। ९१५१ ।। पडियरणाभावम्मिय, मरिउ जमलत्तणेण दो वि मिगा । कालि जरम्मि जाया, नेहेण समं चिय चरंता ॥ ९१५२ ॥ पारद्विमुबगएणं, लोद्वेणं एककंडघाएणं । हणिऊण दो वि कीणास मंदिरं पेसिया विवसा तत्तो गंगातीरे, हंसा जमलत्तणेण संवृत्ता । तत्थ वि य धीवरेणं, बद्धा एकेण पासेण विणिवाइया य वलिऊण, कंधरं तेण निद्दयमणेण । तत्तो पुरीए वाणा-रसीए मायंगअद्दिवइणो बहुघणघण्णसमिद्धस्स भूयदिष्णस्स दो वि ते पुत्ता । उववन्ना दढपणया, नामेणं चित्तसंभूया अह अन्नया कयाई, ती पुरीए निवेण संखेण । नमुई नाम अमच्चो, पत्ते गरुयाऽवराहम्मि लोगाववायगोवण-कण पच्छन्नवज्झयाऽऽएसो । कुविएणं उवणीओ, पाणाऽहिवभूयदिन्नस्स वज्झद्वाणं नीओ, तेणं वृत्तो य जइ सुए मज्झ । पाढसि भूमिहरठिओ, ता तं मुंचामि अयं ति ॥९१५९ ॥ जीवियमिच्छतेणं, पडिवन्नमिमं च तेण तो पुते । पाढेउ' आढत्तो, नवरं पम्मुकमजाओ तजणणीए सद्धि, अच्छं तो इंगियाऽऽइकुसलेण । जारो ति मुणिय पाणा - हिवेण मारेउमाऽऽरद्बो उवयारिति वियाणिय, परमत्थेहिं व तस्स एगंते । नियपिउणो अभिप्पाओ, सिट्ठो संभूयचित्ते हि ततो निसाए नट्ठो, गओ य नगरम्मि हत्थिणागपुरे । जातो य तहि मंती, चकिस्स सणकुमारस्स तेहि पुण पाणपुत्तेहि, गीयनट्टाऽऽइएस कुसलेहिं । अच्चत हयहियओ, विहिओ वाणारसी लोगो ।।९१५८ ।। ॥९१६०॥ ।।९१६१।। ॥ ९१६२ || ॥९१६३।। ॥९१६४॥ | नमुचेः हस्तिनागपुरे गमनम् । ॥७०२॥ Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाका हीनजातिनिदेन |चित्रसंभूतयोः |मरणाय |गमनम्। ७०३॥ अह अन्नया पयट्टे, पुरीए तियचच्चरेसु मयणमहे । गिजंतीसुं विविहासु, चच्चरीसु पुरंधीहिं ॥९१६५॥ नच तेसुं तरुणी-यणेसु ते तत्थ चित्तसंभूया। नियचच्चरिमझगया, गाइउमञ्च्चतमाऽऽरद्धा ॥९१६६।। गेएणं नट्टेण य, अक्खित्तमणो जणो गओ तेसि । सव्वो वि समीवम्मि, विसेसओ पउरतरुणीजणो ॥९१६७॥ तत्तो ईसावसओ, चाउव्वेजाऽऽइपउरलोगेण । विनत्तो महिनाहो, देव ! पुरीए जणो सव्वो ॥९१६८।। एएहि पाणपुत्तेहि, संचरंतेहि मुक्कपरिसंकं । एगाऽऽगारो विहितो ति, तो नरेंदेण नगरीए ॥९१६९॥ तेसि पवेसो पडिसे-हिओ त्ति अवरम्मि नवरि पत्यावे । जायम्मि कोमुइमहे, अवगन्निय सासणं रणो ॥९१७०॥ लोलिदियत्तणेणं, कोऊहलओ य विहियसिंगारा । ते नगरीए पविट्ठा, ठाऊण य एगदेसम्मि ॥९१७१।। असुयकयमुहकोसा, हरिसेणं गाइउ समाढत्ता। परिवारिया य लोगेण, गेयअवहरियहियएण ॥९१७२॥ अच्चंतसुस्सरा के, इमे त्ति वत्थे मुहाओ अवणीए । विनाया ते एए, मायंगसुय ति कुविएण ॥९१७३॥ लोगेण तओ हण हण, हण त्ति परिजंपिरेण निस्सहूँ । सव्वत्तो पारद्वा, हतुं जट्टिगाऽऽइहिं ॥९१७४।। कहकहवि हम्ममाणा, विणिग्गया ते य नयरिमज्झाओ। संचितिउ पवत्ता, अञ्चत जायसंतावा ॥९१७५।। धी! अम्ह जीविएणं, रूवाऽइसमग्गगुणगणेणं पि। जे निंदियजाइवसा, एवं हीलापयं जाया ॥९१७६॥ तो वेरग्गोवगया, अकहित्ता सयणबंधवाऽईणं । मरणकयनिच्छया ते, दाहिणहुतं लहु पयट्टा ॥९१७७।। वचतेहि य तेहि, दिह्रो एगत्थ गिरिवरो तुंगो। मरणत्थमाऽऽरुहंतेहि, तत्थ एगत्थ सिहरम्मि ॥९१७८।। ॥७०३॥ Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७०४ ॥ ॥९१८२॥ ।।९१८५ ।। घोरतवकि सियकाओ, धम्मज्झाणे परम्मि वट्टन्तो । उस्सग्गगओ साहू, पलोइओ हरिसियंऽगेहि भत्तीए वंदिओ सो, मुणिणा वि हु जोग्गयं णिएऊण । झाणस्स समत्तीए, पुट्ठा कत्तो भवंतो ति तेहि पि व्यवसंत - कहणपुव्यो सचित्तसंकप्पो । गिरिपडणमरणरूवो, निवेइओ तस्स साहुस्स तत्तो मुणिणा भणियं महाणुभावा ! अजुत्ततरमेयं । जइ सच्च उब्विग्गा, ता जइधम्मं समायरह पडिवनं तेहिं तओ, दिना दिकुखा तवस्सिणा तेसि । जोग ति मुणिय अवितह - अइसयनाणोवलंभेण ॥ ९१८३॥ कालकमेण जाया, गीयत्था अह कहं पि बिहरंता । दुक्करतवकरणपरा, संपत्ता हत्थिनागपुरे ।।९ १८४ ॥ एत्थ काणणम्मि, त्था मासस्स पारणगदिवसे । संभूयमुणी नगरे, मिकूखट्टाए अह पविट्ठो दिट्ठो य नमुहणा सो, नाओ य तओ महं इमो कहिही । दुव्विलसियं जणाणं ति, गाढकुवियप्पवसगेण ।। ९१८६ ॥ नियपुरिसे पेसित्ता, जट्टी मुट्ठीहिं हणिय णिस्स । निद्धाडिओ पुराओ, तो मुणिणो निरऽवराहस्स ।।९१८७।। उग्गयपयंडकोवरस, पुरिसदहणट्टया मुद्दाहि तो । नीहरिउ आरद्धा, तेउलेसा महाभीमा ।।९१८८।। अधारियं च नगरं, कसिणभसमाहि धूमवत्तीहि । ताहे चक्की लोगो य, तोसिउ तं पवत्तोति ॥९१८९ ॥ जा न पसीय थेवं पि, ताव लोगाउ सुणिय वृतंतं । चित्तो समागओ झत्ति, महुरवाणीए तं भगइ ॥ ९१९० ।। भो भो महायस ! कहूं, जिणवयणं मुणिय कुणसि तं कोवं । न वियाणसि तप्पभवं भवभमणमऽणंत भयभवणं ।। ९१९१ ।। star dasant अवारकरस्स नणु वरायस्स । दुकूखे सुहे य कम्माणि, जेण पभवंति जंतूण ॥९१९२॥ ।।९१७९ ॥ ॥ ९९८० ॥ ॥९१८१ ॥ नमुचिपुरुषकृत-ताडनेन संभूतमुनेः कोपोत्पत्तिः । 1190811 Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पूर्वमन्त्रातज्ञानाय समस्याश्लोकाईविरचनम् । ॥७०५॥ एमाऽऽइपसमपीऊस-सारवाणीए पसमियकसायो। उवसंतो संभृतो, गया य ते दो वि उआणं ॥९१९३॥ पडिवजिऊणमऽणसण-माऽऽसीणा दो वि एगदेसम्मि । तत्तो सणंकुमारो, चक्की अंतेउरेण समं ॥९१९४॥ आगंतु' भत्तीए, तेसि चलणुप्पले नमसेइ । एवं थीरयण' पि हु, नवरं तचिहरसुहफास' ॥९१९५॥ अणुभवमाणो संभूय-मुणिवरो भणइ जइ इमस्स फलं । अत्थि तवस्स तया हं, भवंतरे होज चक्कि त्ति ॥९१९६।। एवं नियाणबंधो, तेण कओ चित्तसाहुणा बहुसो । वारिज'तेण वि भव-विवागसंसूयगगिराहि ॥९१९७।। आउकूखएण मरिउ, सोहम्मे भासुरा सुरा जाया। तत्तो चविउ चित्तो, उववो पुरिमतालम्मि ॥९१९८॥ इन्भस्स सुयत्तेण', संभूओ पुण पुरम्मि कंपिल्ले । बंभस्स भूमिवइणो, चुलणीए सुओ समुप्पभो ॥९१९९।। विहियं च बंभदत्तो ति, तत्थ नाम पसत्यदिवसम्मि। एत्थ य ता वत्तव्य', जा सो चफित्तणं पत्तो ॥९२००। साहियसमग्गभरहो, भरहो इव भुंजए विसयसोखं । अह जायजाइसरणो, कहमऽवि एगत्थ पत्यावे ॥९२०१॥ पुव्वभवभाउजाणण-कएण दासाऽऽइपंचभवगम्भं । लोगाण सणत्थं, विरएइ इमं सिलोगद्ध ॥९२०२॥ "आस्व दासौ मृगौ हंसौ, मातंगावमरौ तथा।" इति एयं च रायवारे, ओलंबावेत्तु इय भणावेइ । जो एयपच्छिम ', पूरइ से देमि रजद्ध' ॥९२०३॥ अह सो पुव्वुवइट्ठो, जीवो चित्तस्स मोत्तु गिहवासं । संजायजाइसरणो सम्म घेत्तण पव्वज ॥९२०४॥ अप्पडिबद्धविहार, विहरंतो आगओ तहिं नयरे । एगत्थुजाणम्मि, ठिओ य सद्धम्मझाणेणं ॥९२०५॥ ॥७०५॥ Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला चक्रिसाध्वोः संवादः मुनेः | मोक्षप्राप्तिः चक्रिणः नरकप्राप्तिः च। ॥७०६॥ एत्यंतरम्मि अरहट्टिएण, पढियं तयं सिलीगद्ध । उबउत्तेणं मुणिणा वि, पच्छिमद्धं भणियमेवं ॥९२०६॥ "एषा नौ पष्ठिका जाति-रन्योन्याभ्यां वियुक्तयोः ॥” इति ॥९२०७॥ अह आरहट्टिएणं, एयं गंतु णिवेइयं रनो। राया वि तं णिसामिय, भाइसिणेहाइरेगेण ॥९२०८॥ मुच्छावसेण वियलत्त-मुवगओ तो अणिटुकारि ति । ताडिउमारतो आर-हडिओ रायपुरिसेहिं ॥९२०९॥ हम्मतेण य तेणं, भणियं मा हणह कयमिणं मुणिणा। खणलद्धचेयणो निसुणि-ऊण एयं च नरनाहो ॥९२१०॥ सव्वाइ विभूईए, गतो समीबम्मि तस्स साहुस्स । चलणे य वंदिऊणं, आसीणो दढसिणेहेण ॥९२११॥ विहिया मुणिणा सद्धम्म-देसणा तं च अवगणे तेण । साहू भणिओ चक्काऽ-हिवेण भयवं कुण पसायं ॥९२१२॥ अंगीकरेसु रज', भुजसु भोए चयाहि पव्वज। पुव्वं पिव समगं चिय, कालं अइवाहयामो त्ति ॥९२१३॥ मुणिणा भणिय नरवर !, रज भोगा य दुग्गइमग्गो। ता मुणियजिणमयऽत्यो, एए तुमसुज्झिउण लहुं ॥९२१४॥ पडिवज्जसु पव्वज्ज, जेण सम चिय तवं अणुचरामो। कि तुच्छकालिएण, रज्जाऽऽइसमुत्थसोक्खेण ॥९२१५।। भणिय रमा भयवं !, दि8 मोत्तूण कि अदिट्ठकए । तम्मसि मुहाए जेण, वयण मे इय विकूलेसि ॥९२१६।। अह साहू नरवइणो, नियाणदुविलसियस्स सामत्था । मुणिऊण असज्झत्तं, उवसंतो धम्मकहणाओ ॥९२१७॥ कालक्कमेण विहुणिय-कम्ममलो सासय पर्य' पत्तो। चक्की वि अंतसमए, रुद्दज्झाणम्मि बट्टतो ॥९२१८।। मरिऊण तमतमाए, उक्कोसठिई उ नारगो जाओ। एवं विहदोसकर, खवग ! नियाणं विवज्जेसु ॥९२१९।। ॥७०६॥ Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मायाशल्ये पाठमहापीठदृष्टान्तः । ॥७०७ भणियं नियाणसल्ल, मायासल्ल' तु तं वियाणेहि । जं काऊणइयोरं, थोवं पि चरित्तविसयम्मि ॥९२२०॥ गोरवलजाऽऽईहिं, नेवाऽऽलोएइ अंतिए गुरुगो । अहवा उवरोहेणं, आलोयइ नवरि नो सम्मं ॥९२२१॥ एवंविहं च माया-सल्लमऽणुल्लूरिऊण तवनिरया। न सुहं पावंति फलं, चिरकालं पि हु किलिस्संता ॥९२२२॥ तेणं चिय तव्वसगा, सुचरियचिरकालदुक्करतवा वि । इत्थीभावं पत्ता, तवस्सिणो पीढमहपीढा ॥९२२३॥ तथाहि किर पुव्वमाऽऽसि जिणउसमजीवु. वेजस्स पुत्तु नियकुलाईवु । निवमंतिसेट्ठिसत्थाहपुत्त, संजाय तस्स चनारि मित्त ॥ ॥९२२४॥ सो नियवि साहु किमिकोढरखीणु, सुहधम्मझाणि निचल निलीणु । जायाऽणुकंषु तसु कयतिगिच्छु, अजिणिवि पुण्णसंचउ अतुच्छ ।। ॥९२२५॥ आउकखयम्मि कयपाणचाउ, सव्वन्नुधम्मरस भिन्नधाउ । चउहि पि वयस्सिहि सहुंरसुरत्तु, अच्चुत्तमु अच्चुयकप्पि पत्तु ।। ॥९२२६॥ अह जंबुदीवतिलओवमाए, वेसमणनयरिसमविन्भमाए। सिरिपुव्वविदेहसिरोमणीए, नामि पुरीए पुंडरीगिणीए ॥९२२७॥ सुररायपणयपयपंकयस्स, सिरिवइरसेणभूमिवइस्स । देवीए विमलगुणधारणीए, जयविस्सुयाए किर धारिणीए ॥९२२८॥ ते सग्गह पंच वि चविवि पुत्त, उप्पन्न अणोवमरूवजुत्त । अप्पडिमपरमगुणलच्छिसार, बुढिंच पत्त तेवरकुमार ॥९२२९॥ १ नियवि = दृष्ट्या । २ मुरन्तु = सुरत्वम् । ॥७०७|| Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ सेवेगरेगसाला श्रीवज्रसेनजिन| समवसरणे वज्रनाभस्य आगमनम् । ॥७०८॥ तह पढमु चकिसिरिवइरनाहु, पुरपरिहदीहथिरथोरबाहु । तो बाहुसुबाहु तउ विपीढ, पंचमु महपीढुगुणाऽवलीढ ॥९२३०॥ अह पुब्बबद्धतित्थयरनामु, सिरिवइरसेणु सुरकयपणामु । आरोविवि नियपइ वरनाहु, वरचकवट्टिलच्छीसणाहु ॥९२३१॥ बहुनिवसयसहिउ सुसमणु जाउ, परिचइवि रज्जु निधुणियपावु । थुव्वंतु देवदाणवगणेहि, आणंदजलाउललोयणेहि ॥ ॥९२३२॥ अह जियमोहमहाबलु पाविय केवलु, घोहितउ सो भव्वजणु । महिमंडलमंडणु तमभरखंडणु, विहरिउ तह जह खरकिरणु ॥ ॥९२३३॥ विहरेविणु पुरगामाऽऽगरेसु, कब्बडमडंबआसमधरेसु । पुंडरीगिणीए नयरीए पत्तु, ओसरणु रइउ तियसिहि विचितु॥ ॥९२३४॥ उवविठ्ठ तेत्थु तो तित्थनाहु, अह आगउ तक्खणि वइरनाहु । नियभाउजुत्तु जिणवरु थुर्णतु, आसीणु महीयलि भत्तिमंतु ॥ ॥९२३५॥ पारद्ध जिणि दिण धम्मकहा, संसारमहाभयहणणसहा । तं निसुणिऊण सिरिवइरनाकु, सहुंचउहि विभाउहि जाउसाहु ॥ ॥९२३६॥ अहिगयसमत्थसुत्तऽस्थसत्थु, दावेंतउ भव्वहं मोक्खपंथु । सज्झायझाणपडिबद्धचित्तु, वोलइ दिणाई समसत्तमित्तु ।। ॥९२३७॥ ॥७०८॥ Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मायाशल्यदोषण पीठमहापीठयोः ब्राह्मीसुन्दरीत्वेन || उत्पत्तिः । ॥७०९॥ ति वि बाहुसुबाहु तवस्सि दो वि, एकारसंग सम्म पढेवि । असणाऽऽइदाणविस्सामणाउ, कुव्वंति तवस्सिहिं सुहमणाउ ॥ ॥९२३८॥ इयरे विदो वि सज्झायझाणि, वटुंति उकुडुयाऽऽइठाणि । पढमउ पुण वीस ठाणगाई, फासइ जिणत्तनिव्वत्तगाई ॥९२३९॥ अह बाहुसुबाहुहुं विणयवित्ति; अणवरउ पसंसइ जा(उ) भत्ति । मुणिवइरनाहु किर जिणमयम्मि, उववूहजुत्तवृत्ति य गुणम्मि ।। ॥९२४०॥ तं निसुणिऊण महपीढपीढ, चितेति किपि माणोवगूढ । सलहिजहिं ते जे विणयवंत, नो अम्हे नियसज्झायजुत्त ॥९२४१॥ एवंविहु य कुवियप्पु तेहि, नवि सुठु सिठ्ठ वियडंतएहि। इत्थित्तजणगु तो बद्ध कम्मु, काऊण वि सुचिरु जिणि दधम्मु ।। ॥९२४२॥ अह आउगविगमि सव्वट्ठसिद्धि, पंच वि लहेवि तियसत्तरिद्धि । तो एत्थ भरहि नाभिस्स पुत्तु, हुउ वरनाहु रिसहो त्ति वुत्तु ॥ ॥९२४३॥ ति वि बाहुसुबाहू चविवि पुत्त, रिसहस्स जाय रूवाऽऽइजुत्त । पढमउ चक्कीसरु भरहनामु, बीयओ पुण बाहुबली सुथाम् ।। ॥९२४४॥ इयरे पुण दोनि वि धूय जाय, तसु बंभीसुंदरीनामधेय । पुन्वजियमायासल्लदोसु, इय एरिसु असुहहं विहियपोसु ॥ ॥९२४५॥ ॥७०९॥ Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥९२४६॥ ॥९२४७॥ ॥९२४८॥ ॥९२४९॥ वीरजिनस्य समीपे नन्दश्रेष्ठिकृतं ब्रतानां ग्रहणम् । ॥७१०॥ एवं मायासल्ल, वजित्ता खवग! सम्ममुज्जुत्तो। दुग्गइगमणनिमित्तं, चयाहि मिच्छत्तसल्ल पि मिच्छादसणसल्ल', मिच्छत्तं चेव सल्लमक्खायं । मिच्छत्तमोहकम्मस्स, उदयभावम्मि तं च तिहा उप्पजइ मइभेएण, संथवेणं कुतित्थियाऽऽणंदा। अहवाऽभिनिवेसेणं, जीवाणमऽपुण्णवन्ताणं एयं च अमुचतो, दाणाऽऽइरओ वि दुग्गई जाइ। नंदमणियारसेटिव्व, कलुसबुद्धीए हयसम्मो तहाहिएत्थेव जंबुद्दीवे, भरहे वासम्मि रायगिहनयरे । अतुलियबलसिरिसेणिय-भूवइभुयपरिहकयरकूखो वेसमणसमाणधणो, लोयाऽऽणंदो अहेसि नंदो त्ति । मणियारवणिपहाणो, सेट्ठी रनो वि महणिजओ सो एगया निसामिय, सामि जयवंधवं जिणं वीरं । पुरपरिसरे सुराऽसुर-थुणिजमाणं समोसरियं वंदणवडियाए लहुं, समागतो जायभत्तिपब्भारो। पयचारेणं चिय पउर-पुरिसपरियालपरिखित्तो तिपयाहिणापुरस्सर-मह महया गउरवेण जिणनाई। वंदित्ता धरणियले, आसीणो धम्मसवणत्थं अह तिहुयणेकतिलएण, धम्मनिलएण वीरनाहेण । पाणिवहविरइसारो, असञ्चचोरेकपम्मुक्को मेहुणचायपहाणो, परिग्गहग्गहविणिग्गहुग्गाढो। साहुगिहीण समुचिओ, रम्मो धम्मो समुवइट्ठो नंदमणियारसेट्ठी, सोऊण इमं च जायसुहबोहो । बारसवयसंपुग्नं, गिहत्थधम्म पवज्जेइ संसारुत्तिन' पित्र, मन्नता अप्पयं ततो सामि । गुरुभत्तीए भुज्जो, वंदित्ता थोउमाऽऽरद्धो ॥९२५०॥ ॥९२५१।। ॥९२५२॥ ॥९२५३॥ ॥९२५४॥ ॥९२५५॥ ॥९२५६॥ ॥९२५७॥ ॥९२५८॥ ॥७१०॥ Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला नन्दकृता वीरभगवतः |स्तुतिः । ॥७११॥ जय देव ! भीमभवसंभ-वोरुभयभंगविमलबाहुबल!। कलिकलिलहरणजलभर !, भूरिमहागुणगणाऽगार! ॥९२५९।। परसमयबहलतमतिमिर-हरणखरकिरण ! मारतरुदाव ! । जय तरलतरतुरंगम-समकरणोदारदामसम! ॥९२६०॥ जय मोहमहाकुंजर-कंठीरव ! लोभकमलहिमकिरण ! । संसारसरणिसंचरण-रीणबहुदेहिदाहहर! ॥९२६१॥ जय रोगजरामरणारि-वारभयविरहिदेह ! परमदम !। अदयापरागखरतर-समीर! मायाहिविहगवर ! ॥९२६२॥ जय करुणारससागर !, गरलसमाऽमय ! महीमहासीर! । रंभाभिरामरामा-रमणरसाऽबद्धसंबंध! ॥९२६३॥ जय जंतुविसरबंधुर-बंधो! संबंधबुद्धिविलयकर!। करणवरचरणसंगिरण-सार ! नयनिवहमयसमय! ॥९२६४॥ जय वंदारुसुरासुर-चूडामणि किरणपिंगचरणतल!। कंकेल्लिपल्लवाऽरुण-पाणिसरोरुह ! महाभाग! ॥९२६५॥ भववारिनिलयपारग!, गरिमाऽऽकर ! वीर ! धरणिधरधीर!। भवविच्छितिनिमित्त, भवंतमहमऽहमऽभिवंदे॥९२६६।। इय समसक्कयगाहाहिं, थुणि वीरं पवनजिणधम्मो । नंदमणियोरसेट्ठी, पहङ्कचित्तो गओ सगिहं ॥९२६७॥ परिवालेइ जहुत्त, बारसवयसुंदरं पि जिणधम्मं । विहरिउमाऽऽरद्वो जय-गुरू वि अन्नन्नट्ठाणेसु ॥९२६८॥ अह अन्नया कयाइ, विरहम्भि सुविहियोण साहूण । पुणरुत्तदसणेण य, अञ्चन्तमऽसंजयजणस्स ॥९२६९॥ हीयंतेसु य सम्मत्तपज्ज-वेसु पइकूखणं चेव । वच्चंतेसु य वुदि, बादं मिच्छत्तदलिएसु ॥९२७०॥ सो सम्मत्तविउत्तो, पोसहसालाए जेट्टमासम्मि । एगम्मि अवसरम्मि, सअट्ठमं पोसहं कुणइ ॥९२७१॥ अह अट्ठमतवकम्मे, परिणममाणमि नंदसेडिस्स । तन्हाछुहाकिलन्तस्स, एरिसी वासणा जाया ॥९२७२॥ ॥७११॥ Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला तृष्णापीडितेन नन्देन रम्या पुष्करिणी कारिता षोडशरोगाणां उत्पत्तिः च। ॥७१२॥ IA ते धन्ना कयपुन्ना, जेहिं पुरीपरिसरम्मि रम्माओ। पुकूखरिणीओ कारा-वियाओ सुइसलिलभरियाओ ॥९२७३॥ जासु नयरस्स लोगो, पियइ जलं वहइ मज्जइ य निच। ता जायम्मि पभाए, अहं पिआपुच्छिऊण निवं ॥९२७४॥ कारावेमि महंति, पोखरणि इय विभाविऊणं सो। सूरे समुग्गयम्मि, पारित्ता पोसहं हाओ ॥९२७५॥ परिहियविसुद्धवत्यो, पायडहत्थो गो निवसमीवं । साऽऽयरकयप्पणामो, रायं विनविउमाऽऽरद्धो ॥९२७६। देव ! तुहाऽणुन्नाओ, पोखरणिं नयरपरिसरम्मि अहं । काउं इच्छामि तओ, रना सो अब्भणुनाओ॥९२७७।। तत्तो तेण समीहिय-देसे तरुसंडमंडियाऽभोगे । आरोग्गपहियभोयण-विसालसालोवगूढन्ता ॥९२७८॥ कल्हारकुमुयकुवलय-वलयविरायन्तसलिलपडिहत्था। हत्थं चिय कारविया, नंदानामेण पोकूखरिणी ॥९२७९॥ मअन्तो कीलंतो, जलं पिबन्तो य तत्थ अनोनं । वाहरइ जणो एवं, धन्नो सो नंदमणियारो ॥९२८०॥ जेण इमा पोक्खरिणी, कारविया विमलसलिलपडिपुन्ना। भममाणमच्छकच्छव-विहंगमिहुणोहरमणिजा ॥९२८१।। एवंविहप्पवायं च, निसुणि जायगाढपरितोसो। मन्नइ स नंदसेट्ठी, अत्ताणं अमयसित्तं व ॥९२८२॥ वच तेसु य दिवसेसु, पुव्वभवअसुहकम्मदोसेण । तस्साहिट्ठियमंऽगं, सत्ताह व दुखकारीहि ॥९२८३॥ . जर १ सास २ कास ३ दाह ४ ऽच्छि ५, कुच्छि ६ सिरसूल ७ कोढ८ कडूहि९। अरिस १० दगोदर ११ कन्नच्छि १२-वेयणा अजीर १३ अरुईहि॥ ॥९२८४॥ अइउग्गभगंदर १६ दारुणेहि, वाहीहि सोलसहि जुगवं । तब्बेयणपारद्धेण, तेण घोसावियं च पुरे ॥९२८५।। ७१२॥. Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७१३॥ नन्दस्य दर्दुरत्वेन उत्पत्तिः, जिनवन्दनाय गमनं श्रेणिकस्य आगमनं च। एएसि रोगाणं, एकं पि हु जो ममं पणासेइ । दोगचविच्चुइकर, तस्स बहुं देमि दब्बमऽहं ॥९२८६॥ सोऊणेवं बहवे, चिगिच्छसजा समागया वेजा। पारंभंति तिगिच्छं, हत्थमष्णेगप्पगारेहि ॥९२८७॥ थोवो वि नो विसेसो, उप्पजइ तस्स तो परिस्संतो । लजावसविच्छाया, जहागयं पडिगया वेजा ॥९२८८।। नंदो पुण रोगाऽवेग-वेयणाविहुरिओ मरेऊण । नियपोकूखरिणीए सन्नि-दहरत्तेण उववन्नो ॥९२८९॥ धन्नो गंदो सेट्ठी, जेणेसा कारिय त्ति जणवायं । निसुणतेण य तेणं, नियजाई सुमरिया सहसा ॥९२९०॥ तो सम्वेगोवगतो, मिच्छत्तफलं इमं ति मन्नतो। देसविरइप्पहाणं, पुणो वि अणुसरइ जिणधम्मं ॥९२९१॥ गेण्हइ य इममभिग्गह-मेत्तो छटुं सया वि काहऽमहं । पारणगे भुजिम्स, १फासुगमुबलणिगाइ परं ॥९२९२।। एवं विणिच्छिऊणं, स महप्पा अच्छिउ समारद्वो । अवरम्मि अवसरम्मि, समोसढो तत्थ वीरजिणो ॥९२९३॥ तो पोकखरिणीए जणो, मजतो तीए एवमऽन्नोन्न। जंपइ चलह लहुं चिय, वंदामो जेण जिणवीरं ॥९२९४।। गुणसिलए उजाणे, समोसढं तियसविहियपयपूर्य । सो च दद्दरो इय, संजायाऽतुच्छभत्तिभरो ॥९२९५॥ जिणनाहवंदण?', उक्किट्ठाए गईए निययाए । गुणसिलउजाणं पइ, झडत्ति संपद्वियो गंतुं ॥९२९६॥ अह गुडियकरिघडाऽऽरूढ-सुहडदघडियनिबिडपरिवेढो । तरलतरतुरयपहकर-खरखुरखडियधरावट्ठो ॥९२९७॥ सामंतमंतिसत्थाह-सेडिसेणाहिवेहि परिवरियो। करिकंधराधिरूढो, सिरोवरि धरियसियछत्तो ॥९२९८॥ १ फासुगमुबलणिगाइ = प्रासुकशेवालादि B I ॥७१३॥ पा Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला खुरप्रहत-दर्दुरस्य | अनशनेन देवत्वप्राप्तिः प्रतिपत्तिद्वारप्रारम्भः च। ॥७१४॥ सुमहग्याऽलंकारेहि, भूसिओ सेणिओ महाराया। भत्तीए जिणवरवीर-वंदणत्यं लहु पयट्टो ॥९२९९॥ तस्स य एगेण तुरंगमेण, सो दद्दरा खुरऽग्गेण । पहओ पहम्मि जंतो, भत्तीए वंदिउ' नाहं ॥९३००॥ तो घायपीडिओ सो, घेत्तणं अणसणं जिणं सम्मं । सुमरंतो मरिऊणं, सोहम्मे देवलोगम्मि ॥९३०१॥ दद्दरवडेंसयम्मि, पवरविमाणम्मि दद्दरंकोत्ति । देवो जातो तत्तो य, सिज्झिही सो विदेहम्मि ॥१३०२॥ लहुसिद्धिओ वि एवं, जइ नंदो निदियं तिरियजोणि । मिच्छत्तसल्लवसओ, पत्तो ता तं चयसु खवग! ॥९३०३॥ ता उज्झियसल्लतिगो, पंचहि समिईहिं तिहि य गुत्तीहिं। सम्मत्ताऽऽइगुणगणं, कयसिवसोख पसाहेसु ॥९३०४॥ इय उवएसामयपाणएण, पल्हाइयम्मि चित्तम्मि । निव्वुइसुवेइ खवगो, पाऊण व पाणियं तिसिओ ॥९३०५॥ इय संसारमहोयहि-तरीए संवेगरंगसालाए। चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए ॥९३०६॥ आराहणाए पडिदार-नवगनिम्मियसमाहिलाभस्स । तुरियदारष्टारस-पडिदारेहि विरइयम्मि ॥९३०७॥ पढमेऽणुसट्ठिदारे, चरिमं निस्सल्लयापडिदारं। भणियं तब्भणणाओ, समत्तमाणुसद्विदारमिणं ॥९३०८॥ एवमऽणुसद्विसवणे वि, जं विणा विणयणं न कम्माणं । संपज्जइ तमियाणि, भणामि पडिवत्तिपडिदारं ॥९३०९।। बहुवत्तव्वयवित्थर-निम्मियअणुसविसवणपरितुट्ठो। ममतो उत्तिन' व, अप्पयं भवसमुद्दाओ ॥९३१०॥ सिरधरियपाणिपउमो, हरिसुक्करिसुच्छलंतरोमंचो। अंतोविसप्पिसुहसाहि-अंकुरुप्पीलकलिओ व्व ॥९३११॥ खवगमुणी पुणरुत्तं, सम्म अणुसासिओ त्ति जंपतो। भत्तिब्भरनिब्भराए, गिराए भासेज गुरुमेवं ॥९३१२॥ ॥७१४॥ Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मिथ्यात्वादीनां त्यागः सम्यकत्वादीनां स्वीकारः च । ॥७१५॥ भयवं! परमत्थेणं, न तुमाहितो वि विजए वेज्जो। जो तुममिय मृलाओ, कम्ममहावाहिमुवहणसि।। ॥९३१३॥ तुममेव य अंतरपबल-सत्तुहम्मंतजंतुनिवहस्स । करणरणरंगभूभीए, सरणमेको असरणस्स ॥९३१४॥ तुममेव यतिहुयणवित्थरंत-मिच्छत्ततिमिरपूरस्स । विद्धसणम्मि विप्फुरिय-नाणकिरणुक्करो सूरो ॥९३१५॥ ता तुमए जसिह, विवज्जणीयत्तणेण णिच्च पि । अञ्चन्तदीहसंसार-साहिमलप्परोहसमं ॥९३१६॥ निस्सट्टकयाऽणिट्ठ', अट्ठारसपावठाणपडलं मे । कालतियगोयरं पि हु, तमऽहं तिविहेण उज्झामि ॥९३१७।। सुमुणीणमऽकरणीयं, अलियवियद्धाण चेव सरणीयं । निदामि निदणीयं, अट्ठमयट्ठाणअग्गणीयं ॥९३१८॥ दुहनिवहहेउदुग्गइ-परिभमणसहाइणो कयाऽरइणो। कोहाऽऽइणो वि तिविह-तिविहेण इयाणि उज्झामि ॥९३१९।। छडावियपसमाऽऽयं, पइसमयविसप्पमाणउम्मायं । सव्वं चेव पमायं, तिविहंतिविहेण वज्जामि ॥९३२०॥ अच्चतपावसंध, पायडिअपयंडदुग्गइरंधं । पडिबंधं बंध पिव, तिविहंतिविहेण वि धुणामि ॥९३२१॥ संकाऽऽइपंकपम्मुक्क-मेकमुक्किट्ठसिट्ठचेट्ठाणं । सम्मत्तमुत्तमं पुण, तुम्ह समकूखं पवजामि ॥९३२२॥ हरिसुक्करिसुब्भिञ्जत-रोमकूवो पइकखणं पि अहं । अरिहाऽऽइछक्कविसयं, करेमि भत्ति पयत्तण ।९३२३॥ पुणरुत्तभवपरंपर-करडिघडाविहडणेकपंचमुहं । पंचनमोकारमऽहं, सरामि सव्वं पयत्तेणं । ॥९३२४॥ पडिवजामि य वज' व, सव्वसावजसेलदलणाम्मि । भन्वजणदावियमहं, सम्मन्नाणोवयोगमऽहं ॥९३२५॥ १ अहमयहाणगाणीय पाठां० । ॥७१५॥ Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महावतादीनां रक्षाकरणादिस्वरूपम् । ॥७१६॥ भवभयभंजणदकख, विद्धंसियसन्चपावपडिवकूख। पंचमहव्वयरकूख', करेमि तुम्हाण पच्चकूख ॥९३२६॥ तह तिजगजगडणुब्भड-रागारिभयप्पणासणसमत्थं । मूढाणं दुरहिगम, चउसरणगमं पवजामि ॥९३२७॥ पुत्वभवप्पडिबद्ध', पडुपन्नगयं भविस्सविसयं पि। भुजो भुजो दुक्कड-मऽइउक्कडमवि दुगुंछामि ॥९३२८॥ भुवणजणपणयपयपउम-जुयलसिरिवीयरायवजरियं । जमऽणुसरंतेण कयं, तं अणुमोएमि अहमऽहुणा ॥९३२९॥ बहुविहगुणनिम्मायं, सुहमीणगहे पगिट्ठजालं व । भावणजालं विलसंत-सुद्धभावो सरामि ददं ॥९३३०॥ सुहुमं पि हु अइयारं, विवजयंतो भयंत ! सविसेसं । फलिहं व निम्मलं सील-मिन्हि पालेमि अकूखलियं ॥९३३१॥ सुकयतरुसंडखंडण-पडिबद्धं गंधसिधुरकुलं व । इंदियवग्गं पि हु संज-मेमि सन्नाणरज्जूए ॥९३३२॥ अभिंतरवाहिरभेय-भिन्न बारसविगप्पतवकम्मं । समओवइट्टविहिणा, काउ' ववसेमि सम्ममऽहं ॥९३३३॥ जं पि य तिविहं सल्लं, तुमए पहु ! संसियं महंतं पि । इन्हिं सविसेसतरं, तिविहं तिविहेण वजामि ॥९३३४॥ इय उज्झियव्वकायव्व-वत्थुविसयम्मि विहियपडिवत्ती। आराहणुत्तरोत्तर-पयवि खवगो! समारुहइ ॥९३३५॥ तिसियस्स य अकसायं, अणंऽविलं अकडुयं अतित्तं च । पत्थब्भूयं तस्संऽ-तरंऽतरा पाणगं देजा ॥९३३६॥ अह वोच्छिन्नतदिच्छो, स महप्पा होज पाणगं पि तओ। पञ्चक्खावेइ गुरू, निजवगो जाणि समयं ॥९३३७॥ अह वा भवविगुणत्ताऽ-वधारणा धरियधम्मपडिबंधो । सुस्सावगो वि को वि हु, भवेज आराहगो तो सो॥९३३८॥ पुव्वुवदंसियविहिणा, काउ सयणाऽऽइखामणाकिच्च। संथारगपव्वजं, पवजिउ उज्जमेज इहं ॥९३३९॥ ॥७१६॥ Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७१७॥ ।।९३४५।। तयभावे गिहिधम्मं, पुव्वपवन' दुवालसविहं पि । सुविसुद्वतरं भुजो, सुविसुद्धतमं च कुणमाणो नाणस्स दंसणस्स य, अणुव्वयाणं गुणव्वयाणं च । सिकूखावयाण य तहा, परिवञ्ज तो अईयारे सिरधरियपाणिपउमो, पइसमय पवडूढमाणसंवेगो । दुच्चरियमुद्धिहेउ, उवउत्तो इय पयंपेजा मणकाहि कथं, जमऽणुचियं किचि इह मए मोहा । सिरिसंघस्स भगवओ, तमहं तिविहेण खामेमि असहायाण सहायो, सत्थाहो मोक्खपहपवन्नाणं । नाणाऽऽगुणपयरिसो, भयवं संघो वि खमउ महं संघो हि गुरू मज्झ, माया व पियो व मज्झ सिरिसंघो । संघो परमं मित्तं, निकारणबंधवो संघो ता तीयाणागयवट्ट - माणकालेसु रागदोसेहि । मोहेण वा कया का रिया व अणुमन्निया जाय सिरिसंघस्स भगवओ, मए उ आसायणा मणागं पि । तं सम्मं आलोए, पायच्छित्तं च पडिवज्जे तह सुविहियाण साहूण, सुविहियाणं तवस्सिणीणं च । संविग्गसावगाणं, तह सुविहियसाविगाणं च ॥९३४८॥ मणवइकाएहि कयं, जमऽणुचियं किचि कवि कइया वि। सहसाऽणाभोगेण व, तमऽहं तिविहेण खामेमि ||९३४९|| कारुन्नाऽऽउन्नमणा, इमे वि सव्वे उत्तविणयस्स । संवेगपरायणमाण - सरस सम्मं खमंतु महं ॥९३५० ॥ एएस पि हुजा का वि, कहवि आसायणा मए विहिया । तं सम्मं आलोए, पायच्छित्तं च पडिवज्जे तह जा विहिया जिणभवण- विश्वसमणाऽऽपचय उवेहा । हीला पओसबुद्धी य, तं पि सम्मं समालोए चेयदव्वं साहा - रणं तहा रागदोसमोहेहि । भक्खियमुवेकिखयं वा, जं तं सम्मं समालोए ॥९३४६ ॥ ॥९३४७॥ ॥ ९३४० ॥ ॥९३४१ ॥ ॥९३४२॥ ||९३४३ ॥ ॥ ९३४४ || ||९३५१ ॥ ॥९३५२ ।। ।।९३५३ ॥ श्रीस इन्स्य माहात्म्यं क्षामणा च । ॥७१७॥ Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७१८ ॥ ॥९३६०॥ जं सरवंजणमत्ता - बिंदुपयाऽऽईहि ऊणमऽहियं वा । पढियं जिणवयणं उचिय - कालविणयाऽऽइरहियं च ॥९३५४॥ तह रागदोसमोह - प्पसत्तचित्तेण मंदपुन्नेण । मणुयत्ताऽऽइसुदुल्लाह - समग्गसामग्गिजोगे वि ॥९३५५।। सव्वन्नुपणीयाऽऽगम - वयणं परमत्थअमयभूयं पि । जं न सुयं सुयम हवा, अविहीए सुयमऽवि वा जं ॥९३५६ ॥ जं न मए सद्दहियं, जं वा सद्दहियमन्ना कह वि । बहुमन्नियं न जं वा, वितहं व परूवियं जं च ॥९३५७॥ तह संतेसु वि बलविरिय - पुरिसकाराऽऽइएसु न तदुत्तं । नियभूमिगाऽणुरूवं, कयं मए वितहमऽव कयं ॥९३५८॥ जो वा तत्थुवहासो, जो य पओसो मए कओ कहवि । तं सव्वं आलोए, पायच्छित्तं च पडिवज्जे ॥९३५९ ॥ तह भीमभवाऽरन्ने, परिभ्रममाणेण विविहजम्मेसु । जस्स जयं अवरुद्ध, पत्तेयं तं पि खामेमि खामेमि माइवग्गं, पिइवग्गम से सबंधुवग्गं च । खामेमि मित्तवग्गं, सर्विसेसमऽमित्तवग्गं च उवगाविग्गमित्तो, खामेमि अणुवगाविग्गं च । खामेमि दिट्ठवग्गं, अदिट्ठवग्गं पि खामेभि सुयमयं वा नायं, अनायमुवयरियमऽणुवयरियं च । आभासियं अगाऽऽभा - सियं च परिचियमऽपरिचिययं ॥ ९३६३ ॥ दीणाणाहप्पमुहं च, अंगिवग्गं समग्गमऽवि सम्मं । खामेमि अहं पयओ, स एस मह खामणाकालो || ९३६४ || सम्मं धम्मियवग्गं खामेमि अधम्मियाण वग्गं पि । तह साहम्मियवग्गं, तदियरवग्गं च खामेमि ॥ ९३६५ ॥ सम्मग्गट्ठियवग्गं, वग्गम मग्गट्ठियाण खामेमि । समुवडिओ जमिन्हिं, स एस मह खामणाकालो ॥९३६६॥ परमाहम्मियभावं, गएण अवरोप्परं च नरगम्मि । नेरइयाणं जा जा यणा कया तं च खामेमि ॥९३६७॥ ।।९३६१॥ ॥९३६२॥ जिनवचनादिविषये कृत विराधनायाः क्षामणा । ॥७१८॥ Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७१९ ॥ ।।९३७१।। ॥९३७२ ॥ ॥९३७३॥ एग दियाsssभावं, गएण एगि दियाऽऽइजीवाणं । तह जलयस्थलयरखह - परतणं कह वि पत्तेणं ॥ ९३६८॥ जं किंचि जलयराऽऽईण, चेव मणवयणकायजोगेहि । तिरिएसु कयं मणयं पि, मंगुलं तं पि निंदामि ॥ ९३६९॥ तह मणुसु वि रागा, दोसा मोहा भया व हासा वा । सोगाओ कोहमाणेहि, मायाउ लोभतो वा वि ।।९३७० ॥ एत्थ भवे अन्नत्थ व भवम्मि जं दोमणस्समवहसणं । तञ्जणतालणबंधण- निब्भच्छणमारणं तं च सारीरमाणसाग- पीडसंपाडणं कयं कह वि । कारियमऽणुमयमऽवि तं, तिविहेणं चैव निंदामि तह मंताssसामत्थओ य, देवेसु जं पि अवरुद्ध | पत्ताऽवयारचावण - थंभणकीलणपयोगेहि अव तिरियत्तपत्तेण चैव किर तिरियनरसुराणं जं । तह पत्तनरत्तेण य, तिरिनरसुरगोयरं जं च पत्तसुरत्तेणं पुण, नेरइयतिरिक्खनरसुराणं जं । सारीरमाणसं वा, विप्पियमुप्पाइयं किं पि सम्मं तं पि समत्थं, तिविहंतिविहेण ते वि सयमऽवि य । खामेमि तह खमामि य, स एस मह खामणा कालो चिट्ठउ ता पावमईए, पावमाऽऽहेडगाऽऽह जं विहियं । धम्ममईए वि कथं, पावं पावाऽणुबंधकरं सुरहिसुयवीवाहण - जागऽग्गिट्टियपवापयाणं जं । जुत्तहलगो महीलोह - हेम तिलधेणुदाणं जं जं व इह कुंडकूवाs - रघट्टवावीतलायखायाऽऽई । गोतरुपूरणचंदण - कप्पासाऽऽपयाणाऽऽई देवे अदेवबुद्धी, जा य अदेवम्मि देवबुद्धी य । अगुरुम्मि वि गुरुबुद्धी, गुरुम्मि पुण अगुरुबुद्धी य ॥ ९३८० ॥ तत्ते अतत्तबुद्धी, जा य अतत्ते वि तत्तबुद्धी य । काराविया कया अणु-मया य जइ कह वि कइया वि ॥ ९३८१ ॥ ॥९३७४ ।। ।।९३७८।। ।।९३७९॥ ।। ९३७५ ।। || ९३७६ ॥ ।।९३७७॥ एकेन्द्रियभवादिषु गतेन कृतविराधनायाः क्षामणा । ॥७१९॥ Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७२० ॥ ॥९३८२ ॥ ।।९३८४।। ॥९३८५॥ तं तं सव्वं मिच्छत - कारणं परिकलित्तु जत्तेण । आलोएमि सम्मं, पायच्छितं च पडिवज्जे मिच्छत्तमूढमतिणा, जं च कुतित्थं पवत्तियं लोए। अवलविऊण सुमग्गं पि, देसिओ जं कुमग्गो य ॥ ९३८३ || कुग्गहनिबंधणाई, मिच्छत्तपवट्टगाणि य जणाणं । रइयाई कुसत्थाई, अह व अहीयाणि तं निदे पावपसत्तिपराई, जम्मणगहियाई मरणमुक्काई । जाणि सरीराणिहिं, ताई भावेण बोसिरिमो तह जं पि पासपहरण - हलमुसलुक् खलघरट्टजंताऽऽई । कयमव कारिय अणु-मयं च जीवोवघायकरं ।। ९३८६ ॥ एत्थ व जम्मे जम्मं तरम्मि, वा सव्वमहिगरणजाय । तं पि सपरिग्गहाओ, तिविहं तिविहेण वोसिरिय ||९३८७ || आवजिऊण किच्छेण, लोभओ मोहओ य रक्खियओ । मूढेण पावठाणेसु चैव वावारिओ जो य ।।९३८८।। तं अत्थमणत्थापय खु, संपय भावओ समत्थं पि । सपरिग्गदाओ तिविहं, तिविहेणं वोसिरामि अहं ॥ ९३८९ ॥ जा का विकेण वि समं मह वरपरंपरा अभू अस्थि । तं पि पसमडिओ हं, संपइ खामेमि निस्सेसं ॥ ९३९० ॥ जो गेहकुंटुंबाऽऽइस य, सुदरेसु ममाऽऽसि पडिबंधो । इन्हिं च अत्थि जो वा, सो वि मए संपय' चत्तो ॥ ९३९१ ॥ कि बहुणा भणिएणं, इत्थेव भवे भवंतरेसु वा । इत्थीपुरिसनपुंसग-भावेसु वट्टमाणेणं ॥९३९२ ॥ गब्भपरिसाडणाई, परदाराऽभिगमणाऽऽइयमऽणअ' । विसयाऽभिलासवसगेणं, जं कय दारुणं पावं ॥९३९३॥ सपरहणणाsss कोहेण, जं च परनिरसणाऽऽह माणेणं । परखंचणाऽऽइरूवं, जं पि कय किंपि मायाए । । ९३९४ || जं च महाऽऽरंभपरिग्गहाऽऽह - लोभाऽणुबंधओ विहिय । अट्टदुहट्टवसेणं, विविहम समंजसं जं च ।।९३९५।। मिथ्यात्व कारणानां हिंसोप करणादीनां च व्युत्सगः । ॥७२० ॥ Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पापगर्दा |हितशिक्षा च। ॥७२॥ रागेण मंसभकखण-पामोकूख अभकूखभकखणाऽयं । महुमजलावगरस-प्पमुहं पाणं च जंकिंचि ॥९३९६।। दोसेण परगुणाऽसहण-निदणखिसणाऽऽइ किचि । मोहमहागहगहिएण, बहुविहं बहुविहाणेहि ॥१३९७।। हे श्रोवाएयवियार-सुबचित्चेण जच किर किचि । पावाऽणुबंधिपावं, पमायओ वा कयं जं च ॥९३९८॥ कयमिममिमं च काहं, करेमि इमगं तु इयवियप्पेहिं । वोलीणाऽणागयवट्ट-माणकालत्तिगाऽणुगयं ॥९३९९।। तं संविग्गमणो हं, तिविहंतिविहेण गरहणविसुद्धो। आलोयणनिंदणगरि-दणाहिं सव्वं विसोहेमि ॥९४००॥ एवं दुचरियगणं, गुणाऽऽगरो गरहिऊण जहसरियं । पडिबंधनिगेहकए, अप्पाणं पनवेज जहा ॥९४०१॥ अच्चतपरमरमणीययाए, एत्तो अणंततमगुणिए । सुरलोयरइजणए. सिगारपए य सद्दाऽऽई ॥९४०२।। विसए अणुहविय पुणो, इमे वि इहभवियतुच्छवीभच्छे । तयणंतगुगविहीणे, मा चितेजासि जीव! तुमं ।।९४०३॥ तहऽसंखतिकृखलकखत्तणेण, एत्तो अणंततमगुणियं । दीहरनिरंतरं दुकख-मेव नरएसु सहिऊण ॥९४०४।। नाणाविहसारीरिय-बाहाजोगे वि मा इयाणि पि। आराहणाकयमणो, मणा वि कोवेज जीव! तुमं ॥९४०५॥ पेहेसु निउणबुद्धीए, नथि थेवं पि तुज्झ साहारो। दुक्खाण सम्मसहणं, मोत्तं सयणाओ जेण सया ॥९४०६।। एको चिय भद्द ! तुमं,ण विजए तिहुयणे वि तुह बीओ। तुममऽवि न चेव बोओ, कस्स वि अन्नस्स भुवणंतो॥९४०७॥ अकखंडनाणदंसण-चरित्तपरिणामपरिणओ धणियं । अप्प चिय तुह बायो, सम्मं धम्माऽणुगो एक्को ॥९४०८॥ संजोगकारणो खलु, जीवाणं दुकूखसमुदयो सब्वो। ता सव्वं संजोग, जावजीवं पि वजितो ॥९४०९॥ सं.र.६१ ॥७२॥ Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७२२॥ ॥९४११॥ सव्वं पि हु आहारं सव्वं पि तहाविहं उवहिजायं । सव्वं खेत्तगयं पि हु, पडिबंधं निधुणाहि लहु ।।९४१० ॥ जं पिय इट्ठ कन्तं, पियं मणुष्णं इमं इयसरीरं । जीवस्स दुकूखछड, तिणतुल्ल' तं पि मन्नेसु इय कयसुहपणिहाणो, सम्मं वढियविसेससंवेगो । सम्म उद्धियसल्लो, सम्म आराहणाकंखी सम्म समाहियमणो, मणोरहाणं पि परमदुल्लभं । अभिलसमाणो य मणे, पंडियमरणं रणं व भडो बद्धपरमाऽऽसणो च्चिय, जहासमाहीए धरियदेहो वा । संथारत्थाऽवत्थो वि, दंसमसगाsss अगणे तो नियभालयलनिलीणं, काऊणं पाणिपंकयं धीरो । भत्तिभरनिव्भरमणों, भुञ्जो भुज्जो भोज इम एस करेमि पणाम, अरिहंताणं तिलोयमहियाणं । परमत्थबंधवाणं, सम्म देवाहिदेवाणं एस करेमि पणाम, सिद्धाणं परमसुहसमिद्वाणं । निक्कलरूवधराणं, सिवपयसरराय हंसाणं एस करेमि पणाम, आयरियाणं पि पसमरासीणं । परमत्थजाणगाणं, ससमयपरसमयकुसलाणं एस करेमि पणाम, उज्झायाणं सुझाणझाईणं । भवियजणवच्छलाणं, सुत्तपयाणप्पसत्ताणं एस करेमि पणाम, साहूणं सिद्धिपहसहायाणं । संजम सिरिनिलयाण, परमत्थणिबद्धल खाण एस करेमि पणाम, सव्वन्नुपणीयपवयणस्साऽवि । संसारसरणरीण गि-वग्गविस्सामथामस्स एस करेमि पणाम, समत्थतित्थयरकयपणामस्स | सुहकम्मोदयणिद्दलिय - विग्घसंघस्स संघस वंदामि ते पसे, जम्मणनिकूखमणनाणनिव्वाण' । पत्तं जेसु जिणेहि, कल्लाणनिहाणभूएहि ' I ॥९४१२॥ ॥९४१३ ॥ ॥९४१४ ॥ ।।९४१५।। ॥९४१६॥ ॥९४१७।। ।।९४१८।। ।।९४१९ ॥ ।।९४२० ॥ ।९४२१ ॥ ।।९४२२ ॥ ॥९४२३॥ पण्डितमरण आराधनाय अईदादीनां प्रणाम करणम् । ।।७२२।। Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विशेषेण सम्यक्त्वादीनां स्वीकारः । ॥७२३॥ बंदामि सीलसोरभ भरविजियवरगुरूण सुगुरूण । भवभीयज तुसरणे, चरणे कल्लाणकुलभवणे ॥९,४२४॥ पुट्विं पि पणयजणवच्छलाण, संविग्गणाणरासीणं । कालाऽणुरूवकिरिया-कलावजुत्ताण थेराणं ॥५४२५॥ पामूलम्मि सम्म, रम्मं धर्म पवजमाणेणं । सवं पच्चकूखेयं, पच्चक्खायं मए आसि ॥९४२६॥ पडिवज्जियव्यय पुण, पडिवन्नं अह विसेससंविग्गो। तं चेव संपय' पुण, सविसेसतमं करेमि अहं ॥६४२७॥ तत्थ पढम पि सम्म, मिच्छताओ पडिक्कमित्ताणं । तह सविसेसतममऽहं, काउं सम्मत्तपडिवत्ति ॥६४२८। तत्तो पडिक्कमित्ता, अट्ठारसपावठाणगेहितो। विहियकसायनिरोहो, अट्ठमयट्ठाणपरिवजी ॥८४२९॥ परिचत्तपमायपो, दवाऽऽइचउक्कमुक्कपडिबंधो । जहसंभवंतसुहुमा-ऽइयारपइसमयसोहिपरो ॥८४३०॥ पुणरुत्तुच्चरियअणुव्वओ य, कयसत्तखामणो धणिय । पुव्वुत्ताऽणसगक्कम-कयसव्वाऽऽहारपरिहारो ॥८४३१॥ नाणोवयोगपुव्वं, पइकिच्चं निच्चमेव वड्ढ(९)तो। पंचाऽणुव्वयस्कूखा-परायणो सीलसाली य ॥८४३२॥ इदियदमप्पहाणो, निचमणिचाऽऽइभावणापरमो। साहेमि उत्तिमटुं, एवं कयकिच्चपडिवत्ती ॥८४३३॥ जीवियमरणाऽऽसंसप्पयोग-पडिवाणुज्जु(ज)ओ मइम । इहपरलोगाऽऽसंस-पओगमऽवि परिहरंतो य ।१४३४॥ कयकामभोगविसयाऽऽ-संसापरिवजणो पसमरासी। पंडियमरणरणाऽवणि-विजयपडागागहणसुहडो ॥८४३५॥ पच्चक्खायतहाविह-पच्चकखाणाऽरिहऽत्थसत्थो सो। तह कायवमिणं, ती पडिवन्नपवजियव्वो य ॥९४३६॥ नवनवतकालसमुच्छलंत-संवेगपयरिसगुणेण । अप्पुव्वमिवऽप्पाणं, पए पए परिकलंतो य ॥६४३७॥ । ॥७२३॥ Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७२४ ॥ ॥९४३८|| ॥९४३९॥ ॥९४४० ॥ ॥९४४२॥ समस मित्तचित्तो, समतणमणिलेडुकंचणो धीम। पइखणविलसंतमणो- समाहिरसपयरिसमुवे तो सोच्चा दट्ठूणं भुंजिऊण, परिजि घिऊण फासित्ता । अच्चताऽसुंदरसुद-रे वि सदाऽऽणो विसए अरइरईणमकरणा वत्थुसहावाऽवबोहजोगेण । सारयसरियाजलसुप्प - सन्तचित्तो महासत्तो गुरुदेवयापणाम, काउ' उचियाऽऽसणडिओ चेव । एसो स चंदवेज्झग-समओ ति मणे विचिते तो ॥९४४१॥ निस्सेसक म्मदुमवण - विसेसपच्चलदवानलुत्थाणं । सम्म धम्मज्झाणं, झाएजा तत्थ सो अहवा संपुन्नचंदवयणं, उवमाऽइकंतरूवलायष्णं । परमाऽऽणंदनिबंधण - मऽइसयसय समुदयमय च चकं कुसकुलिसज्झय - पामोक्खऽकूखंडलकूखणधरंऽगं । सव्युत्तमगुणकलियां, सव्युत्तमपुष्णरासिमय सरयससिकरवलच्छ-छत्ततिगाऽसोगतरुतलनिलीणं । सिंहासणोवविहूं, दुहुहिघणघणिय निग्घोसं धम्मम सदेवासुराए, परिसाए वागरेमाणं । सव्वजगजीववच्छल - मऽचि ततमसत्तिमाहप्पं सत्वयारपवित्तं, समत्थकलाणकारणमवंशं । सिवबुद्धबंभपमुहा - भिहाणधेयं परेसि पि जुगवं सव्वं नेयं, निउणं नाणा मुर्णतपासंतं । किर मुत्तिमंतधम्मं, झोएज जिणं जगपईवं अहवा तस्सेव जिणस्स, भगवओ तिहुयणस्स वि पमाणं । झाएज सुयं दुहतावि - यंगिपीऊसवरिसं व ॥९४४९॥ जड़ पुण गेलण्णवसा, न हु 'सक्का एत्तियं भणेउ' सो । “असियाउस" त्ति वंजण-पणगं पि मणस्मि झाएजा ।।९४४८ ।। ||९४५० || १ सका = शक्नुयात् । ॥९४४३ ॥ ॥९४४४॥ ॥९४४५॥ ॥९४४६ ॥ ॥९४४७।। धर्मध्यानचिन्तनम् । ॥७२४ ॥ Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | उत्तमार्थस्थित संवेगरंगसाला यतेः मधुरशब्देन नमस्कारादिश्रावणम् । । ७२५॥ परमेट्ठिपंचगाओ, जायइ एकेक्कयं पि दुरियहरं । जइ ता किमंग समगं, समगं पणगं न पावाणं ॥९४५१॥ परमेट्ठिपणगमेयं, कुणउ पयं मह मणे खणं जेण । साहेमि सकजमऽहं, इत्थं पत्थेज य तयाणि ॥९४५२॥ भवजलहितरणपोओ, सुगइपहे रहवरो कुगइपिणं । सग्गगमणे विमाणं, सिवपासाए य निस्सेणी ॥९४५३।। परलोयपहे पाहेय-मेस कल्लाणवल्लरीकंदो। दुक्खकरो सोकखकरो, परमेट्ठीणं नमोकारो ॥९४५४॥ पिंचनमोक्कारसमा, अंते वच्चतु नूण मह पाणा । जेण मवसंभवाणं, दुहाण सलिलंजलि देमि ॥९४५५॥ इय पंचनमोकारे, पणिहाणपरेण सव्वकालंपि। भवियव्वं बुद्धिमया, कि पुण पजंतकालम्मि ॥९४५६।। पासहिएहि अहवा, पढिजमाणं इमं नमोकारं। अवधारेजा एगग्ग-माणसो सबहुमाणं सो ॥९४५७|| चंदावेज्झयआराहणाऽऽइ, संवेगजणगगंथे य । सम्मं अवधारेजा, निजामगजइपढिजते ॥९४५८॥ वायाऽऽइउवयगिरो, अच्चतं आउरत्तपत्तो वा। भासिउमऽसहो अंगुलि-माईहिं करेज सणं ति ॥९४५९॥ निआमणापरा ते वि, साहुणो तस्स उत्तिमट्ठस्स । आसन्नाऽऽसन्नतम, हो सुइसुहयसद्देण ॥९४६०॥ जावऽजवि लकिखजइ, अंगोवंगाऽऽइसंगया उम्हा । उवउत्तमाणसा ताव, अप्पणो खेयमगणेता ॥९४६१॥ अइनिझुण' करेंता, गंथे संवेगभावणाजणगे । पंचनमोकारं वा, पढंति अणवस्यमऽखलियं ॥९४६२॥ इट्ठमऽसण व छुहिओ, सुसाउसीयलजलं व अइतिसिओ। परमोसहं व रोगी, गेण्हइ बहुमन्नइ य सो तं ॥९४६३॥ १ शामकम् । ॥७२५| Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सारणाद्वारे उत्पन्नरोगस्य औषधादिमिः शमनम् । ॥७२६॥ इय अकूखंडविहीए, सारीरबलकखए वि भावबलं । अवलंबिऊण धीरो, करेज कालं पुरिससोहो ॥९४६४॥ आसण्णभाविभद्दो हु, जइ परं कोइ किर महासत्तो। इत्थं कहियकमेण, पुरिसो पाणे परिचय ॥९४६५॥ इय पावजलणजलहर-समाए संवेगरंगसालाए । चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए ॥९४६६॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए समाहिलामम्मि । भणियं चउत्थदारे, बीयं पडिवत्तिदारमिण ॥९४६७।। पडिवत्तिवओ वि कुओ वि, हेऊओ कहवि होज से खोहो । इय तप्पसमनिमित्तं, सारणदारं णिदंसेमि ॥९४६८॥ संथारगट्ठियस्स वि, कहं पि आराहणुञ्जयस्साऽवि । दढधीसंघयणस्स वि, अमिलसियसुदुक्करस्सावि ॥९४६९॥ पयईए चिय परमं, संसारुव्वेयमुव्वहंतस्स । अच्चतमुत्तरोत्तर-वड्दतसुहाऽऽसयस्साऽवि ॥९४७०॥ खमगस्स महामुणिणो, चिरभवदुच्चिन्नकम्मदोसेण । वायाऽऽइखोमओ वा, निसियणउव्वत्तणाऽऽइसु वा ॥९४७१॥ ऊरूदरसिरकरसवण-वयणदसणऽच्छिपद्विपामोकूखे । अंगे कत्य वि उद्वेज, वेयणा झाणविग्धकरी ॥९४७२॥ तो गुणमणिपडहत्थो, हत्थं पोउ व्व मिजए खमगो। मिन्नो य भीमभवसा-यरम्मि सुइरं परिभमइ ॥९४७३॥ तं च तहा दळूण वि, निजामगसद्दमुब्वहतो वि । कुणइ उवेकख जो किर, निद्धम्मो को तओ अन्नो ॥९४७४॥ निजावगसाहुगुणा, जे पुट्विं वनिया इहं आसि । तेसिस होइ दूरे, खवगमुवेकखेज जो मूढो ॥९४७५।। तो तस्स चिगिच्छाजाण-एहिं साहूहि अप्पणा चेव । वेज्जाऽऽएसेणऽहवा, परिकम्मं होइ कायव्वं ॥९४७६॥ वायकफपित्तपमुहं, कारणमुवलकिखऊण वियणाए। फासुयदव्वेहि करेज्ज, झत्ति विज्झवणमुवउत्तो ॥९४७७।। ॥७२६॥ Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७२७|| ॥ ९४७८ ॥ वृत्थअणुवासगावणेहि, आलेवसीय किरियाहि । अभंगण परिमण - पमुहेहिं चिच्छिए खवगं ज तहवि असुहकम्मोदरण, वियणा न से उवसमेजा। अहवो तण्हाऽऽईया, परीसहा से उदिज्जेजा ||९४७९ ॥ तो वेणाभिभूओ, परिसहाऽऽईहि वा वहिज'तो । खवगो अणप्पवसगो, ओहासेज व पलवेज संमुज्झतो तो सो, तह कायव्वो जहाऽऽगमं गणिणा । जह सम्मं संवेगा, पच्चाऽऽगयचेयणो होइ “को सि तुम' ? किं' नामो, कत्थ वससि को व संपयं कालो। कि कुणसि कह व अच्छसि को वा हं" इय विचि तेसु ॥९४८२ ॥ एवं सारेयचो, निजामगरिणा सयं खवगो | साहम्मियवच्छल्ल, बहुलाभं मन्त्रमाणेणं ॥९४८० ।। 11886211 ॥९४८३॥ ।।९४८४ ।। ।।९४८५।। इय कुगइतिमिरदिणयर - पहाए संवेगरंगसालाए । चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए आराहणाए पडिदार - नवगमइए समाहिलाभम्मि । भणियं चउत्थदारे, तइयमिणं सारणादारं अह सारियो वि खवगो, न जं विणा धीरिमं धरेउमऽलं | धम्मुवएससरूवं, तं कवयद्दारमऽकुखेमि दुस्सहपरीसहोहामियस्स, मज्जायमुज्झिउमणस्स । आगारिंगियकुसलो, खवगस्स वियाणिऊण गुरू सिरिसचे णिजामणेक- निउणो विमुक्कनियकिच्चो । निद्वाहि महुराहि, गिराहि' अणुसासणं कुञ्ज रोगाssयंके सुविहिय !, निञ्जिणसु परीसहे य धीबलिओ । तो निव्वूढपइनो, मरणे आराहओ होसि ॥९४८६ ॥ ।।९४८७।। ॥९४८८ ॥ ॥९४८९ ॥ तहा इत्थि व्व तुम अवहत्थिऊण, आलाणखंभमिव मेरं । इत्थिवयत्थाणीए, गुरुणो वि य अवगणेऊण ॥९४९०॥ कवचद्वार स्वरूपम् 1 ॥७२७॥ Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला क्षपकस्य हितशिक्षा। ७२८॥ अंकुससरिसं अवधीरिऊण, तेसि च सदुपदेस पि। अंगपडिचारगे वि हु, नियगे वि परंमुहे ठविउं ॥९४९१॥ अञ्चतभत्तिकोऊ-हलाऽऽगयं पेच्छग पि बहुलोगं । विपरंमुहिउ निरवज-लजरज्जु च तोडित्ता ॥९४९२॥ पडिबद्धरिद्धिकुसुम', पत्तपरिग्गहपसोहियच्छायं । भममाणो सीलवणं, भंजिहिसि लहुं महाभाग! ॥९४९३॥ खडिहिसि समिइगिहमित्ति-संचयं लूरइस्ससि असेसं । गुत्तिवईवग्गं पिहु, दलिहिसि सुगुणाऽऽवणस्सेणि ॥९४९४॥ नूर्ण न भद्द ! कुलसंभवो ति, इय जणपवायरेणूहि । अवगुंडिजिहिसि चिरं, स(ग रिहिन्जसि बालगजणेण ॥९४९५॥ पुवाऽणुभूयरायाऽऽइ-विहियसम्माणणाऽऽइयगुणाणं । चुक्तिहिसि कुगइगड्डा-वडणेणं अह विणस्सिहिसि ॥९४९६॥ ता भद्द ! समीहियकज-सिद्धिविग्योउ विरमसु इमाउ । कंटगवेहुवमाउ, असमाहिपयाउ इण्हिं पि ॥९४९७॥ तह खुडकुमारी इव, तुम पिं अणुसरसु सम्मबुद्धीए । इण्हिं पि सुट्ठ गाइय-मिचाइगीइयाअत्थं ॥९४९८॥ निव्वाहिया हु तुमए, कोडी वयणिजवजिएणेव । अहुणा कागणिनिव्वा-हणे वि कीबत्तमुव्वहसि ॥९४९९॥ तिण्णो महासखुद्दो, तस्यिव्वं गोपयं तुहेयाणि । समइकंतो मेरू, परमाणू चिट्ठइ एत्तो ॥९५००॥ ता धीर! धरसु अञ्चन्त-धीरिम चयसु कीवपयइत्तं । हरिणकनिम्मलं निय-कुलं पि सम्म विभावेसु ॥९५०१॥ मल्लो व्व पेल्लिऊणं, पमायपरचकमेकहेलाए । एत्थेव पत्थुयत्थे, जहसत्तीए परकमसु ॥९५०२॥ परिभावेसु य पयईए, सुंदरतं तहाऽणुगामित्तं । भुजो य दुल्लहत्तं, धम्मगुणाणं अणग्याण ॥९५०३॥ सह सरसु खबग ! जं तं, मज्झम्मि चउव्विहस्स संघस्स । बूढा महापइन्ना, अयं आराहइस्सं ति ॥९५०४॥ ॥७२८॥ Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला उपसर्गवर्गेऽपि कम्बलशम्बलादीनां दाढ्र्येन अवस्थानम्। ॥७२९॥ को नाम भडो कुलजो, माणी थूलाइऊण जणमझे । जुज्झे पलाइआवडिय-मेत्तओ चेव अरिभीओ ॥९५०५॥ चलाइऊण पुव्वं, माणी संतो परीसहाऽरीहि । आवडियमेत्तगो चेव, को विसनो भवइ साहू ॥९५०६॥ धूलाइयस्स कुलयस्स, माणिणो रणमुहे वरं मरणं । न य लज्जणयं काउं, जावज्जीवं पि जणमझे ॥९५०७॥ समणस्स माणिणो उज्जयस्स, निहणगमणं पि होउ वरं । न य नियपइन्नभंगेण, इयरजणजपणं सहियं ॥९५०८॥ एक्कस्स कए नियजीवियस्स, को जंपणं करेज्ज नरो। पुत्तयपोचाऽऽईणं, समरम्मि पलायमाणो ब्व ॥९५०९॥ तह अप्पणो कुलस्स य, संघस्स य मा हु जीवियत्थी उ। कुणसु जणे जंपणयं, जाणियजिणवयणसारो वि ।।९५१०॥ जइ नाम तहऽनाणी, संसारपवट्टणाए लेसाए । तिव्वाए वेयणाए, समाउला तह करिति घिति ॥९५११।। कि पुण जइणा संसार-सव्वदुक्खक्खयं करेंतेण । बहुतिव्वदुक्खरसजाण-एण न घिई करेयव्वा ॥९५१२॥ तिरिया वि तोडपीडा-विहुरियदेहा वि गोणपोयलया। कि अणसणं पवन्ना, कंबलसंबला सुया न तए ॥९५१३।। तुच्छतणू तुच्छबलो, पयईए चेव तुच्छतिरिओ य । अणसणविहिं पवनो, वेयरणी वानरो य तहा ॥९५१४॥ खुद्दो वि पिपीलियविहिय-तिन्ववियणो वि जायपडिबोहो। मासद्धमऽणसणविहि, पडिवनो कोसियो सप्पो॥९५१५॥ जम्मन्तरजणणी को-सलस्स वग्धीभवम्मि लद्धसुई । तिरिया वि छुहावेयण-मऽगणिय तह संठियाऽणसणे ॥९५१६॥ जइ ता पसुणो वि इमे, अणसणमऽकरिंसु थिरसमाहिपरा। ता नरसीहो वि तुम, सुंदर! तं कीस न करेसि ॥९५१७॥ देवीदारेण तहो-बसग्गजोगे सुदंसणगिही वि । अवि मरणमझवसियो, पडिवनवया न उण चलिओ ॥९५१८॥ ॥७२९॥ Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७३० ॥ ।। ९५२५।। तह सव्वराइउस्सग्ग–जणियवियणं सुतिव्वमऽगणंतो | चंडावडि सयनिवो, सुगई पत्तो अचलसत्तो गोठे पायोवगओ, सुबंधुणा गोमए पलिवियम्मि । डज्झतो चाणक्को, पडिवन्नो उत्तमं अट्ठ इज गिहिणो वि तहा, अकूखलियसमाहिणो अहिगयत्थे । जाया तुमं पिं ता समण-सीह ! तं कुणसु सविसेसं मेरु ब्व निष्पकंपा, अकूखोभा सायरो व्व गंभीरा । धीमंतो सप्पुरिसा, होंति महल्लावऽऽवईसुं पि धीरा विमुक्कसंगा, आयाऽऽरोवियभरा अपरिकम्मा । गिरिपब्भारमऽइगया, बहुसावयसंकडं भीमं धीधणियबद्धकच्छा, समयुत्तविहारिणो सुहसहाया । साहिति उत्तिमट्ठ, सावयदाऽतरगया वि भालुंकीए अकरुणं, खज्जंतो घोरवेयणड्ढो वि । आराहणं पवन्नो, झाणेण अवंतिसुकुमालो गिलगिरिम्मि सुकोसलो वि, सिद्धत्थदइयओ भयवं । वग्घीए खज्जंतो, पडिवनो उत्तिमं अट्ठ ॥९५२६॥ पडिमाए ठिओ सीसे, दिएण पज्जालियम्मि जलणम्मि । भयवं गयसुकुमालो, पडिवन्नो उत्तिमं अट्ठ ॥९५२७|| एवं चिय भयवं पि हु, कुरुदत्तसुओ ठिओ य पडिमाए । साएयनयरबाहि, गोहरणे कुढियदिन्नग्गी ।। ९५२८।। उद्दायणरायरिसी, उक्कड विसवेयणापरद्वो वि । अविगणियदेहपीडो, पडिवन्नो उत्तिमं अट्ठ ।। ९५२९ ।। नावाओ पक्खित्तो, गंगामज्झे अमुज्झमाणमणो । आराहणं पवन्नो, अंतगडो अन्नियापुत्तो ।।९५३०|| चंपा मासखमणं, करितु गंगातडम्मि तहाए । घोराए धम्मघोसो, पडिवन्नो उत्तिमं अट्ठ ।।९५३१॥ ।।९५१९।। ।। ९५२० ।। ।। ९५२१ ।। ॥९५२२ ॥ ।। ९५२३।। ।।९५२४॥ वेदनासहने चन्द्रावतंसेकादीनां दृष्टान्ताः । ॥७३०॥ Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७३१ ॥ ॥९५३४ ॥ ॥९५३५।। रोहीडयम्मि सन्नी, हओ वि कुंचेण खदगकुमारो । तं वेयणमऽहियासिय, पडिवन्नो उत्तम अट्ठ इत्थिणपुर कुरुदत्तो, बिलीफाली व दोणीमंतम्मि । उज्झतो अहियासिय, पडिवन्नो उत्तमं अट्ठ वसीए पलिवियाए, रिट्ठाऽमच्चेण उसभसेणो वि । आराहणं पवनो, सह परिसाए कुणालाए तह वरखुड्डगो वि हु, पाओवगओ सिलायले तत्ते । आराहणं पवन्नो, मयणं व विलीयमाणो वि छिन्नद्वाणे सरिया - जलम्मि सबसे वि तण्डकयदाहो । धणसम्मु खुड्डगो वि हु, अहयसमाही दिवं पत्तो ॥ ९५३६ ॥ समकालमसयपिज्जत - देहरुहिरो वि सुमणभद्दमुणी । तदवारणेण सम्मं, अहियासितो दिवं पत्तो ।।९५३७॥ | मेयजो वि महरिसी, सीसाऽऽवेढेण निग्गयऽच्छी बि । तह कह वि समाहिमकासि, झत्ति जाओ जहं तगडी ॥९५३८ ॥ | भगवं पि महावीरो, बारसवासाई विसहए सम्मं । विविहोवसग्गवग्गं, तेलोके कल्लमल्लो वि ॥९५३९॥ कच्छु जरसाससोसाऽ- भत्तच्छंदऽच्छिकुच्छिवियणाओ । भयवं सणकुमारो, अहियासह सत्त वाससए ।। ९५४०॥ A अरिहन्नओ वि भयवं, पच्चाऽऽगयचेयणो जणणिवयणा । सुकुमालयाए तणुणो, अखमो चरिउ चिरं चरणं ॥ ९५४१ ॥ पायोवगओ धीरो, तत्तसिलाए मुहुत्तमेत्तेणं । सहसा विलीणदेहो, कालगओ गुरुसमाहीए हेमंते रत्तीए, अपाउयंडगा तवस्सिणो लहा । पुरपव्वयंऽतरपहे, आगासे संठिया पडिमं ।।९५४२॥ ।। ९५४३ ।। किं' न सुया ते सुंदर !, चउरो सिरिभद्दवाहुणो सीसा। सीएण विचेदुगा, समाहिणा तह गया सुगई ॥९५४४ ॥ ॥९५३२॥ ।।९५३३ ।। वेदनासहने कुरुदत्तादीनां | दृष्टान्ताः । ॥७३१॥ Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला कालवेशिकमुन्यादीनां दृष्टान्ताः । ॥७३२॥ किन सुया ते तइया, भगवंतो कुंभकारकडनयरे । खदगसूरिविणेया, समाहिपत्ता महासत्ता ॥९५४५॥ दंडगिरन्नो उवरोहिएण, पावेण पालगदिएण । आराहणं पवन्ना, पीलिज्जंता वि जंतेण ॥९५४६॥ तह कालवेसियमुणी, अरिसारोगेण तिव्ववियणो वि । तेगिच्छमाणिच्छंतो, विहरंतो मुग्गसेलपुरं ॥९५४७॥ पत्तो तत्थट्ठियमगिणि-दिन्नअरिसोसहेऽहिगरणं ति । भत्तं पञ्चकिखत्ता, विवित्तदेसे ठिओ पडिमं ॥९५४८॥ तिव्वसडिंभसियालीए, खिक्खियंतीए खज्जमाणो वि । आराहणं पवन्नो, देवाणुपिया तह महप्पा ॥९५४९।। तह सावत्थिपुरीए, जियसत्तुसुओ कुमारभावम्मि । पव्वइयो भद्दमुणी, विहरंतो कहवि वेरज्जे ॥९५५०॥ रायपुरिसेहिं पणिहित्ते, गेण्हिउ आहणित्तु तच्छित्ता। खयखित्ततिक्खखारो, डब्मेहि य वेढिउ मुक्को ॥९५५१॥ सुकतरुहिरखयखुत्त-डब्भतणजणियतिकखदुक्खो वि। सम्ममहियासमाणो, समाहिणा चेव कालगतो ॥९५५२।। तिकुखुम्गतुंडलग्गिर-समकालपिवीलियापरद्धो वि । भयवं चिलाइपुत्तो, पडिवन्नो उत्तिमं अट्ठ ॥९५५३॥ | गुरुपकूखवायविहियाऽ-णुसासणासवणजणियकोवेण । गोसालएण सहसा, मुक्काए तेउलेसाए ॥९५५४॥ पलयाऽनलतुल्लाए, डज्झन्तो वि हु मुणी सुनकखत्तो। आराहणं पवन्नो, एवं सव्वाणुभूई वि ॥९५५५।। तह सुंदर ! कि तुमए, न सुओ सो दंडनामअणगारो। उग्गतवो गुणरासी, खतिखमोजो किर महप्पा ॥९५५६॥ जउणावंकुजाणे, बाहिं महुरापुरीए नितेणं । आयावितो दह्ल, दुद्वेणं जउणनरवइणा ॥९५५७॥ " मुकाए तउलसाए ॥७३२॥ Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला उत्तमार्थसाधने क्षपकस्य प्रेरणा। I७३३॥ अकुसलकम्मुदउम्भव-कोवेण सिरम्मि निठुरफलेण । पहओ तभिच्चेहि, पत्थररासीकओ सहसा ॥९५५८॥ अह तह वि तेण मुणिणा, समाहिणा अहह ! कहवि तह सहियं । जह खवियकम्मकवओ, अंतगडोकेवली जाओ॥९५५९।। कि' वा कोसंबिनिवासि-जण्णदत्तस्स माहणस्स सुओ। सुणिओ न सोमदेवो, तब्भाया सोमदत्तो य ॥९५६०।। सिरिसोमभूइमुणिणो, पासे सम्मं पवनसामन्ना । संविग्गा गीयत्था, जाया ते अह विहरमाणा ॥९५६१॥ उज्जेणीसंकंताण, जणणिजणयाण बोहणणिमित्तं । पासम्मि गया तत्थ य, दिया वि वियर्ड किर पिबंति॥९५६२।। तो दव्वंऽतरजुत्तं, मुणीण सन्नायगेहि किर वियर्ड। दिन अन्ने अन्ना-णओ य वियर्ड चिय भणंति ॥९५६३॥ पीयं च तं विसेस, अयाणमाणेहि तेहिं साहूहि। जाया य वियडविहुरा, तदऽवगमे मुणियपरमत्था ॥९५६४।। चितेति ही! अजं, कयं ति एयं महापमायपयं । इय वेरग्गा भत्तं, पचविखय ते महाधीरा ॥९५६५।। एगम्मि नईतीरे, सुविसंठुलकडकूडउवरिम्मि । पाओवगया य अकाल-चरिससरिपूरहीरंता ॥९५६६।। जलहिगया जलचरभकख-णे वि उच्छल्लणाऽऽइदुत्थे वि। सम्मं समाहिपत्ता, अचलियसत्ता दिवं पत्ता ॥९५६७।। जइ ता एए एवं, असहाया तिव्ववेयणइढा वि। अच्चतमऽपडिकम्मा, पडिवण्णा उत्तिमं अटुं ॥९५६८॥ कि पुण अणगारसहायएण, कीरंतयम्मि परिकम्मे । संघे य समीवत्थे, आराहे न सकेजा ॥९५६९।। जिणवयणमऽमयभूयं, महुरं कन्नसुहयं सुणतेण । सक्को हु संघमज्झे, साहेउ उत्तिमो अट्ठो ॥९५७०॥ १ जण्णदंड पाठां । ॥७३३॥ सं.रै ६२ चि Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७३४॥ तह नारयतिरिएसु, माणुसदेवत्तणेसु य ठिएणं । जं पत्तं सुहदुकूखं तं तह चिन्तेसु तच्चित्तो नरसु वेयणाओ, सीउन्हकयाओ बहुवियप्पाओ । कायनिमित्तं पत्तो, अनंतखुत्तो सुतिकूखाओ जइ दगवारगमाणं, अयपिंड' कोइ पक्खिवे नरए । उन्हे भूमिमं पत्तो, निमिसेण तओं विलीएञ्जा तह चैव तप्पमाणो, पञ्जलियो सीयनरयपक्खित्तो । सो च्चिय भूमिमऽपत्तो, निमिसेण सडेज अयपिंडो जं सूलकूडसामलि - वेयरणिकलंबवालुयाऽसिवणे । नरए लोहंडगारे, खाविजतो दुहं पत्तो ।। ९५७५ ।। भजिययं पिव जं भजि - ओ सि जं गालिओ सि रसियं व । जं कप्पियो सि वल्लूर-यं व चुन्न' व चुन्निकओ ||९५७६ ॥ तलिओ तत्तकवल्लीहि, जं च कुंभीहि पकओ जं वा । भिन्नो भल्लीहि फलेहि, फालिओ तं विचि' तेसु ॥ ९५७७॥ तिरिय छुतहुन्छ - सीयमूलं कुसंऽकदमणकयं । वहबंधमरणजणियं, धणियं चितेसु तं दुकूखं पियविरहे अप्पियसंग - मे य मणुयत्तणम्मि जं दुक्खं । धणहरणदारधरिसण - दारिद्दोवद्दवकयं च ख'डणमुंडणताडण - जररोगवियोगसोगसंतावं । सारीरमाणसं तदुभयं च सम्मं विचिंतेसु 'आणाभियोगपरिभव-ईसामरिसाऽऽ माणसं दुक्ख । देवेसु चवणचिंता - वियोगविदुरेसु चितेसु ।। ९५७८ ।। ।। ९५७९ ।। ।।९५८० ।। ।।९५८१ ॥ ॥९५७१ ।। ।।९५७२ ।। ॥९५७३ ॥ ||९५७४ || किंच सहसा परियाणिय चवण - चिंध' विदुरो सुरो विचितेइ । विरहाऽऽउरतरलच्छो, तमऽमरलच्छिं नियच्छंतो ॥९५८२ ॥ १ वल्लूरयं = मांसखण्डम् । नरकतिर्यगादिः गतदुःखानां वर्णनम् । ॥७३४॥ Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ देवभवे संवेगरंगसाला | च्यवनसमयगत| दुःखवणेनम् । ॥७३५॥ वसि निच्चुञ्जोए, सुरलोए सुरहिपरिमलग्यविए । निवसिस्सं गब्भहरे, दुग्गंधमहंऽधयारम्मि ॥९५८३॥ वसिऊण य पूइपुरीस-रुहिरररसअसुइनिब्भरे गम्भे । संकोडियंगमंगो, पनीहं कह कडिकुडिच्छाओ ॥९५८४॥ तह नयणाऽमयबुदि, दटुं सुरसुंदरीण मुहचंदं । हा! हत्थं नारीणं, मयनियडिघुडुक्कियं वयणं ॥९५८५॥ रमि' सुररमणीओ, सोमालसुयं व बंधुरंगीओ। नारिं पगलंताऽसुइ-घट्टीसरिच्छं कह रमिस्सं ॥९५८६॥ दुग्गंधमणुयतणुपरि-मलाउ दूरं पुरा पलायंतो। तं नरदेहं पूइं, पत्तो कत्तो पलाइस्सं ॥९५८७।। न कयं दीणुद्धरणं, न कयं धम्मियजणम्मि वच्छल्लं । हिययम्मि वीयराओ, न धारिओ हारिओ जम्मो ॥९५८८॥ ।। न कया य मए महिमा, जिणकल्लाणेसु सुकयकल्लाणा । मंदरगिरिनंदीसर-माऽऽईसु न सिद्धकूडेसु ॥९५८९॥ विसयविसमुच्छिएणं, मोहतमंऽधेण वीयरागाणं । वयणाऽमयं न पीयं, सुरजम्मं हा! मुहा नीयं ॥९५९०।। दलइ व जलइ व चलइ च, हिययं पीलिजइ व मिजइ व। चितिय सुरविवसिरि, घट्ट व तडत्ति फुट्टइ व ॥९५९१॥ भवणं भवणाउ वणं, वणाउ सयणाउ सयणमल्लियइ । तत्तसिलायलघोलिर-मच्छो व्व रई न पावेइ ॥९५९२॥ तं भभियं तं रमियं, तं हसियं तं पियाहिं सह वसियं । हा! कत्थ पुणो दच्छं, इय २पलवं झत्ति विज्झाइ ॥९५९३।। इय चवणसमयभयविहुर-विबुहविसमं दसं नियंताणं । मोत्तुं धम्मं धीराणं, कि व हिययम्मि संठाउ ॥९५९४॥ । एयमणंतं दुकुखं, चउगइगहणे परव्वसं सोढुं । तत्तो अणंतभागं, सहसु इमं सम्ममऽप्पवसो ॥९५९५॥ १ नौह = निःसरिष्यामि । २ पलवं = प्रलपन् = पिलपन् इत्यर्थः । ॥७३५॥ Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७३६॥ किं च तुहणंतखुत्तो, आसी तन्हा भवम्मि तारिसिया । जं पसमेउ सव्वे, नइजलनिहिणो विन तरेखा ।। ९५९६ ।। आसी अनंतखुत्तो, संसारे ते छुहा य तारिसिया । जं पसमेउ सब्बो, पोग्गलकाओ वि न तरेजा ॥९५९७॥ जड़ तारिसिया तन्हा, छुहा य अवसेण ते तया सोढा । धम्मो त्ति इण्हि सवसो, कहमेयाओ न सहसि तुमं ।। ९५९८ ।। १ सुइपाणण अणुसट्टि - भोयणेण य सया उवग्गहियो । झाणोसहेण तिव्वं पि, वेयणं अरिहसे सोदु ॥९५९९ ॥ तथा - अरिहंतसिद्धकेवलि - पञ्चकख सव्वसंघसक्खिस्स । पच्चक्खाणस्स कयस्स, भंजणाउ वरं मरणं ॥९६०३॥ ॥९६००॥ जड़ ता कया पमाणं, अरिहंताऽऽई भवेज खवग ! तए । ता तस्सक्खियमऽरिहसि, पच्चक्खाणं न भंजेउ ।। ९६०१ ॥ सक्खिकयरायहीलण - माऽऽवह नरस्स जह महादोसं । तह जिणवराऽइआसा - यणा वि महदोसमाऽऽवह ||९६०२ ॥ न तहा दोसं पावह, पच्चकखाणमकरितु कालगओ । जह भंजणाउ पावइ, तस्सेव अबोहिबीयकयं संलेहणापरिस्सम-मिमं कयं दुक्करं च सामण्णं । मा अप्पसोक्खहेउ, तिलोगसारं विणासेहि धीरपुरिसपण्णत्तं, सप्पुरिसनिसेविअं इमं घेत्तु । धन्ना निरवेयकूखा, संथारगया विवज ति इय पनविजमाणो, सो पुव्वं जायसंकिलेसो वि । विणियत्तो तं दुकुख, पासिह परदेहदुकूख' च tय माणस महिटियस्स उस्सग्गियं भवे कवयं । अववाइयं पि कवयं, आगाढे होइ कायव्वं १ श्रुतिपानकेन = धर्मश्रवणरूपपानी येन । ॥९६०४॥ ।।९६०५।। ॥९६०६॥ ॥ ९६०७|| औत्सर्गिक कवच स्वरूपम् । ॥७३६ ॥ Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७३७॥ इय गुणमणिरोहणागिरि - धराए संवेगरंगसालाए । चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए आराहणाए पडिदार - नवगमइए समाहिलाभम्मि । भणियं चउत्थदारे, कवयं ति चउत्थपडिदारं अह परकञ्जन्भुञ्जय - निजामयगुरुगिराए कयकवओ । जं कुणइ तं इयाणि, समयादारेण दंसेमि अतिनिबिडकवयजुत्तो, सुहडो व्व झडत्ति आरुहेऊण । निययपइनाकुंजर - माऽऽराहणरणमुहम्मि ठिओ उच्छालियउच्छाहो, पासत्थपदंतसाडुबंदीहि । वेरग्गगंथवायण - रणतूररवेण कयहरिसो संवेगपसमनिव्वेय - मुहदिव्वाऽऽउहप्पभावेण । निद्धाडि तो उन्भड अट्टमयद्वाणसुहडोलि हासाऽऽइछकदुकंत - करिघडं उन्भर्ड पि विइड तो । पडिखलमाणो इंदिय-तुरंगथङ्कं पयतं दुस्सहपरिसहपाइक – चक्कमऽच्चुक्कड' पि विजयंतो । मोहमहारायं पि हु, निहणंतो तिजयदुज्जेयं खवगो पडिचकजया, पावियनिरवजजयजसपडागो । सव्वत्थ अपडिबद्धो, उवेइ सव्वत्थ समभावं तथाहि सव्वेसु दव्वपञ्जव - विधीसु निच्च ममत्तदोसजढो । विप्पणयदोसमोहो, उवेइ सव्वत्थ समभावं संजोगविप्पओगेसु, चयइ इट्ठेसु वा अणिट्ठेसु । रइअरऊसुगतं, हरिसं दीणत्तणं च तहा मित्सु य नाईसु व सीसे साइम्मिए कुले वा वि । रागं वा दोसं वा, पुव्वुष्पन्नं पि सो चयइ भोसु देवमाणूस्स- एस न करेइ पत्थणं स्ववओ । मग्गो विराहणाए, भणिओ विसयाऽमिलासो जं ॥९६०८॥ ॥९६०९॥ ॥९६१०॥ ॥९६११॥ ॥९६१२॥ ॥९६१३॥ ॥९६१४॥ ॥९६१५॥ ॥९६१६॥ ।।९६१७।। ।।९६१८।। ॥ ९६१९ ॥ ॥९६२० ॥ समताद्वार स्वरूपम् । ॥७३७॥ Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला be ना मैत्र्यादि भावनानां तथा ध्यानद्वारस्य स्वरूपम् । ॥७३८॥ इटेसु अणिटेसु य, सद्दष्फरिसरसरूवगंधेसु । इहपरलोए जीविय-मरणे माणाऽवमाणेसु सव्वत्थ निव्विसेसो, होइ तगो रागदोसरहियप्पा । खवगस्स रागदोसा, जमुत्तमट्ठ विराहेति एवं सव्वऽत्थेसु वि, समभावं उवगओ विसुद्धप्पा । मेति करुणं मुइयं, उवेइ खवगो उवेहं च | तत्थ समत्थजिएसु, मित्ति करुणं किलिस्समाणेसु । मुइयं गुणाहिएK, अविणेयजणेसु य उवेहं दंसणनाणचरितं, तवं च विरियं समाहिजोगं च । तिविहेणुवसंपजिय, सव्वुवरिल्लं कम कुणइ इय कुनयकुरंगयवग्गुराए, संवेगरंगसालाए । चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए आराहणाए पडिदार-नवगमइए समाहिलाभम्मि । भणियं चउत्थदारे, समया पंचमपडिदारं समयापरायणेण वि, असुहज्झाणं विहाय सज्झाणे । जइयव्वं खवगेणं ति, झाणदारं निदंसेमि | जियरागो जियदोसो, जिइंदिओ जियभओ जियकसाओ। अरइरइमोहमहणो, कयभवदुममूलनिद्दहणो । अट्ठ रोदं च दुवे, झाणाई दुहमहानिहाणाई। निउणमईए समयाउ, बुझिऊणुज्झिऊणं च । (धम्म चउप्पयारं, सुकं पि चउन्विहं किलेसहरं । संसारभमणभीओ, झायइ शाणाई सो दोष्णि न परीसहेहि संताविओ वि, झाएज्ज अट्टरोद्दाई । सुळुवहाणविसुद्धं पि, जेण एयाई नासिति || अमणुनसंपयोगे, मणुनविगमम्मि वाहिविहुरत्ते । परइढिपत्थणम्मि य, अट्ट चउहा जिणा बेति । हिंसालियचोरिकाऽणु-बंधिसारकखणाऽणुबंधि च । तिव्वकसायरउद्दे, रुदं पि चउन्विहं अहवा ॥९६२१॥ ॥९६२२॥ ॥९६२३॥ ॥९६२४॥ ॥९६२५॥ ॥९६२६॥ ॥९६२७॥ ॥९६२८॥ ॥१६२९।। ॥९६३०॥ ॥९६३१॥ ॥९६३२॥ ॥९६३३॥ ॥१६३४॥ ॥७३८॥ Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला धर्म-शुक्रध्यानमेदानां स्वरूपम् । ॥७३९॥ । “कामाऽणुरंजियं अटुं, रोदं हिंसाऽणुरंजियं । धम्माऽणुरंजियं धर्म, सुक्क झाणं निरंजणं" ॥९६३५॥ अट्टे चउप्पयारे, रुद्दम्मि चउविहम्मि जे भेया। ते सव्वे परिजाणइ, संथारगओ खवगसाहू ॥९६३६॥ तो भावणाहिं भाविय-चित्तो झाएइ धम्मवरझाणं । चउहा वि नाणदंसण-चरित्तवेरग्गरूवाहिं ॥९६३७॥ पढम आणाविचयं, विपाकविचयं अवायविचयं च । संठाणविचयमेवं, धम्मज्झाणे झियाइ मुणी ॥९६३८॥ पउणमऽणवजमऽणुवम-मऽणाऽऽइनिहणं महत्थमऽवहत्थं । हियमजियमऽवितह-मऽविरोहमऽमोहमोहहरं ॥९६३९॥ गंभीरजुत्तिगरुयं, सुइसुहयमबाहयं महाविसयं । निउणं जिणाणऽऽमाण, चितेइ अचितमाहप्पं [दारं] १९६४०॥ इंदियविसयकसायाऽऽसवाऽऽइ-किरियासु वट्टमाणाणं । नरयाऽऽइभवाऽऽवासे, विविहाऽवाए विचितेजा [दारं] ॥९६४१॥ मिच्छत्ताऽऽइनिमित्तं, सुहाऽसुहं पयइठिइपएसाइं । कम्मविवागं चितेइ, तिव्वमंदाऽणुभावं सो [दारं] ।९६४२॥ पंचऽस्थिकायमइयं, लोगमऽणाऽऽइनिहणं जिणऽकूखायं । तिविहम होलोगाऽई, दीवसमुदाइ चितेइ ॥९६४३॥ होइ य झाणविरमे, निच्चमणिच्चाऽऽइभावणाऽणुगओ। ताओ य सुविहियाण, पवयणविहिणा पसिद्धाओ ॥९६४४॥ एवं समइक्कतो, धम्मज्झाणं जया भवइ खवओ। तत्तो झायइ सुक्क, चउमेयं सुद्धलेसागो ॥१६४५॥ विति पुहत्तवियक, सवियारं जिणवरा पढमसुक्क। बीयं सुक्कज्झाणं, एगत्तवियकमवियारं ॥९६४६॥ सुहुमकिरियानियट्टि', सुक्कज्झाणं भणंति तइयं तु । वोच्छिन्नकिरियमऽप्पडि-वाइकं खु चउत्थं पि ॥९६४७॥ पिहु वित्थरो ति भण्णइ, वित्थयभावो भवे प्रहत्तं ति। वित्थरओ तक्यई, चिंतयइ तो वियक ति ॥९६४८॥ ॥७३९॥ Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७४० ॥ ।।९६५२॥ ॥९६५३॥ ॥९६५४॥ ॥९६५५ ॥ far वित्थरओ भors, परमाणुजियाऽऽइएगदव्वमि । उप्पायहिभंगा, मुत्तामुत्ताऽऽपञ्जाया तेसि' जं अणुसरणं, नयभेएहि बहुप्पयारेहि । होइ वियको त्ति सुयं, तो पुव्वसुयाऽणुसारेणं विचरण होइ विचारो, गमणं अन्नोनपजवेसुं तु । संकमणं अत्थवंजण, को अत्थो वंजणं किंवा दव्वं तु हो अत्थो, वंजण होअक्खरं तु नामं च । जोगो य मणाऽऽईओ, अंतरभेएस एएस जं संचरण नोन्ने, सो नियमा भण्णए वियारो त्ति । सह तेण वियारेणं, तो सवियारं पढमसुक' अहुणेगत्तवियक', एगत्तं नाम एगपजाये । उप्पायठिईभंगाऽऽह - याणं जं होइ एगयरे होइ वियक' ति सुयं, पुव्वगय' तेण तं वियक्क' ति । न वि धरइ जमऽण्णन्ने, वंजण अत्थे व जोगे वा तो भन्नइ अवियारं, निकंपं तं निवायदीवो व्त्र । बियसुक्कमेव भणियं, एगत्तवियकमऽवियारं सुमम्मि कायजोगे, केवलिणो होइ सुहुमकिरियं तु । अकिरियमऽप्पडिवाई, सेलेसीए चउत्थमिणं एयं कसायजुज्झम्मि, होइ खवगस्स आउहं झाणं । झाणविहुणो ण जिणइ, जुज्झं व निराऽऽउहो सुहडो ॥ ९६५८ ।। इय झायंतो खवओ, जझ्या वोत्तम समत्थओ होइ । तइया निजवगाणं, साऽभिप्पायप्पयडणत्थं ।।९६५९।। हुंकारंऽजलिभमुखंगुलीहि, अच्छीविकूणणेणं वा । सिरचालणपमुहेहि य, लिंगेहि निदंसह सष्णं तो पडियरगा खवगस्स, देति आराहणाए उपयोगं । जाणंति सुयरहस्सा, कयसन्ना तस्स माणसियं इय समभावमुवगओ, तह झाय तो पसत्थय झाणं । लेसाहि ́ विसुज्झतो, गुणसेढि सो समारुहइ ॥९६५६॥ ॥९६५७॥ ॥९६६०॥ ॥९६६१ ॥ ॥९६६२।। ।।९६४९।। ॥९६५०॥ ॥९६५१ ।। शुक्लध्यानभेदानां स्वरूपम् । ॥७४० ॥ Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला लेश्या-स्वरूपम् जम्बूफलमक्षक दृष्टान्तः च। ॥७४१॥ इय धम्मसत्थमत्ययमणीए, संवेगरंगसालाए। चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए । ॥९६६३॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए समाहिलामम्मि । भणिय' चउत्थदारे, छटुं झाणं ति पडिदारं ॥९६६४॥ लेसाविसेसउ चिय, सुहअसुहगईओ झाणजोगे वि । जायति जेण तम्हा, लेसादार निदंसेमि ॥९६६५॥ किन्हाऽऽइकम्मदव्वाण, विविहरूवाण सनिहाणेण । पयईए निम्मलस्स वि, फालिहमणिणो ब्व जीवस्स ॥९६६६॥ जंबूफलभक्खगपुरिस-छक्कपरिणामभेयसंसिद्धो। हिंसाऽऽइभावभेओ, भण्णइ लेस त्ति परिणामो ॥९६६७॥ तथाहिएगम्मि वणनिगुंजे, परिब्भमंतेहिं छहिं उ पुरिसेहि। गयणंऽगणऽग्गगविसण-कए व्व उड्ढं पवइडंतो ॥९६६८॥ चक्कलविसालमूलो, सुपक्कफलभरनमंतसाहग्गो । पसरियबहुप्पसाहो, समंतओ गुच्छसंछइओ ॥९६६९।। तह पइगुच्छं पेच्छिज्ज-माणपरिपिक्कसुरसफारफलो। पवणछडच्छोडणझडिय-पडियफलफुल्लतलभूमी ॥९६७०।। एक्को जंबूरुक्खो भुक्खाए खामकुक्खिकुहरेहिं । दिट्ठो अदिट्ठपुल्वो, पच्चक्खं कप्परुकूखो व्व ॥९६७१।। तो जंपिउ पयत्ता, परोप्परं ते जहो अहो! एसो। संपाविओ सुपुन्नेहि, पायवो कह वि अम्हेहिं ॥९६७२॥ ता एह महातरुणो, इमस्स अमओवमाणि एयाणि । खामो खणं फलाई, एवं होउ ति किन्तु कहं ॥९६७३॥ अह तत्थेको जंपइ, आरुहमाणाण जीवसंदेहो। तो छिदिऊण मुले, पाडेउताहे भक्खामो ॥९६७४॥ बीओ बेइ किमिमिणा, तरुणा सव्वंगिएण छिन्नेण । छिदह महल्लसाई, एकं तइओ पुण पसाहं ॥९६७५॥ ॥७४१॥ Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला दृष्टान्तस्य उपनयः ग्रामविलुम्पकदृष्टान्तः च। ७४२॥ गोच्छे बेइ चउत्थो, पंचमओ भणइ भुंजह फलाई । छट्ठो भणइ सयं चिय, पडिए भूमीए भकखामो॥१६७६॥ दिद्रुतस्सोवणओ, जो भणइ तत्थ छिदिमो मूला । सो वट्टइ कण्हाए, साहाछिदावगो य नरो ॥९६७७॥ नीलाए लेसाए, पसाहछि दावगो कवोयाए । गोच्छच्छेदुवएसी, बट्टइ पुण तेउलेसाए। ॥१६७८॥ तग्गयफलगाही पुण, पम्हाए बट्टइ य सुक्काए । सयमेव धरणिणिवडिय-फलगहणुवएसदाणपरो ॥१६७९॥ अह वा गामविलंपग-छच्चोरा ताण जंपए एगो। दुपयं चउप्पयं वा, जं पासह हणह तं सव्वं ॥९६८०॥ बीओ य माणुसाई, पुरिसे च्चिय तइयओ हणावेइ । सत्थकरे उ चउत्थो, पंचमगो पहरमाणे उ ॥९६८१।। छट्ठो भणेइ तुम्हे, एकं ता हरह निद्दया दविणं । अन्न मारेह जणं, अहह ! महापावमेयं ति ॥९६८२।। ता मा करेह एवं, दविणं चिय लेह ज १चए पत्ते । तुम्ह पुण हवइ एयं, उवसंहारो इमो तेसि ॥९६८३॥ वट्टई सो कण्हाए, जो जंपइ हणह सव्वगामं ति । एवं कमेण सेसा, जा चरिमो सुक्कलेसाए ॥९६८४॥ किण्हा नीला काऊ, लेसाओ तिन्नि अप्पसत्थाओ। चयसु सुविसुद्धकरणो, संवेगमऽणुत्तरं पत्तो ॥९६८५॥ तेऊ पम्हा सुक्का, लेसाओ तिनि सुप्पसत्थाओ। उवसंपन्जसु कमसो, संवेगमऽणुत्तरं पत्तो ॥९६८६॥ परिणामविसुद्धीए, लेसासुद्धी उ होइ जीवस्स । परिणामविसुद्धी पुण, मंदकसायस्स नायव्वा ॥९६८७॥ मंदा होंति कसाया, बाहिरदव्वेसु संगरहियस्स । पावइ लेसासुद्धि', तम्हा देहाऽऽइसु असंगो ॥९६८८॥ १ चए = च्यबे = जन्मान्तरे इत्यर्थः । ।७४२॥ Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला फलद्वारस्वरूपम् । ॥७४३॥ जह तंदुलस्स कुंडय-सोही सतुसस्स तीरइ न काउ'। तह जीवस्स न सका, लेसासोही ससंगस्स ॥९६८९।। उकोसाऽऽइठाणेसु, सुद्धलेसाण वट्टमाणो सो। कालं करेज जइ ता, तारिसमाऽऽराहणं लहइ ॥९६९०।। ता लेसासुद्धीए, जत्तो नियमेण होइ कायव्यो। जल्लेसो मरइ जिओ, तल्लेसेसु तु उववज्जे ॥९६९॥ लेसाईयं तु गतो, परिणाम नाणदंसणसमग्गो। अक्खयसोकखसमिद्धि, पावइ सिद्धिं धुयकिलेसो ॥९६९२।। इय समयसिधुवेलोवमाए, संवेगरंगसालाए । चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए ॥९६९३॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए समाहिलाभम्मि । भणियं चउत्थदारे, लेसा सत्तमपडिदारं ॥९६९४॥ लेसाविसुद्धिमाऽरोहिऊण, आराहणं खमगसाहू । जं पाउणइ तमेतो, फलदारेणं निदंसेमि ॥९६९५॥ आराहगो य तिविहो, उक्कोसो मज्झिमो जहनो य । लेसादारेण फुडं, वोच्छामि विसेसमेयस्स ॥९६९६॥ सुक्काए लेसाए, उकोसगमंऽसगं परिणमेना। जो मरइ सो हु नियमा, उकोसाऽराहगो होइ ॥९६९७।। जे सेसा सुक्काए, अंसा जे आवि पम्हलेसाए । ते पुण जो सो भणिओ, मज्झिमओ वीयरागेहिं ॥९६९८॥ तेउलेस्साए जे, अंसा अह ते उ जो परिणमित्ता। मरइ तओ वि हु नेओ, जहन्नाराहगो एत्थ ॥९६९९॥ एसो पुण सम्मत्ताइ-संगओ चेव होइ विन्नेओ। न हुलेसामित्तेणं, तं जमऽभव्वाण वि सुराणं ॥९७००॥ एवं च केइ उकोस-गाए आराहणाए नीसेसे । खविऊणं कम्मंसे, सिद्धि गच्छति विहुयरया ॥९७०१॥ अह मज्झिममाऽऽराहण-माऽऽराहिय साऽवसेसकम्मंसा । सुविसुद्धसुकलेसा, भवंति लवसत्तमा देवा ॥९७०२॥ ॥७४३॥ Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | सिद्धिसुखस्य सर्वसुखेभ्यः उत्तमत्वम् । ।७४४॥ था। कप्पोवगा सुरा जं, अच्छरसहिया सुहं अणुभवंति । तत्तो अणंतगुणियं, सोकखं लवसत्तमसुराणं ॥९७०३॥ | केइ वि मज्झिमलेसा, चरित्ततवनाणदंसणगुणा य । वेमाणियदेविदा, भवंति सामाणियसुरा वि ॥९७०४॥ सुयभत्तीए समग्गा, उग्गतवा नियमजोगसंसुद्धा । लोगंतिया सुरवरा, हवंति आराया धीरा ॥९७०५॥ जावइयाउ रिद्धीओ, होंति इंदियगयाणि य सुहाणि । फुडमाऽऽगमेसिभद्दा, लभंति आराया ताई ॥९७०६॥ जे वि हु जहन्नियं तेओ-लेसियाऽऽराहणं पवजंति । ते वि जहन्नेणं चिय, लभंति सोहम्मदेविड्ढि ॥९७०७॥ भोए अणुत्तरे भुंजि-ऊण तत्तो चुया सुमाणुस्से । इड्ढिमऽउलं चइत्ता, चरंति जिणदेसिय धम्म ॥९७०८॥ सइमंता धीमंता, सद्धासंवेगवीरिओवगया। जित्ता परीसहचमुं, उवसग्गरिउ अभिभवित्ता ॥९७०९॥ सुक्कं लेसमुवगया, सुक्कज्झाणेण खवियसंसारा । उम्मुक्ककम्मकवया, उति सिद्धिं धुयकिलेसा ॥९७१०॥ /जेण जहन्नेणाऽवि हु, काऊणाऽऽराहणं धुयकिलेसा। सत्तट्ठभवाणऽभ-तरम्मि पाविति परमपय ॥९७११॥ सव्वन्नू सव्वदरिसी, निरुवमसुहसंगया य तें तत्थ । जम्माऽऽइदोसरहिया, चिट्ठति सया वि भगवंतो ॥९७१२॥ | नारयतिरिएसु दुई, किंचि सुहं होइ तह य मणुएसु। देवेसु किचि दुक्ख', मोक्खे पुण सव्वहा सोक्ख ॥९७१३॥ तथा ||७४४॥ रागाऽईणमभावा, जम्माऽऽईणं असंभवाओ य । अव्वाबाहाओ खलु, सासयसोक्ख खु सिद्धाणं रागो दोसो मोहो, दोसाऽभिस्संगमाऽऽइलिंग त्ति । अइसंकिलेस वा, हेऊ चिय संकिलेसस्स ॥९७१४॥ ॥९७१५॥ Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मोक्षे परमसौख्यसिद्धिः। ॥७४५॥ एएहमिभूयाणं, संसारीणं कओ सुहं किंचि । जाइजरामरणजलं, भवजलहि परियड'ताणं ॥९७१६॥ रागाऽऽइविरहओ जं, सोख जीवस्स तं जिणो मुणइ । न हि सन्निवायगहिओ, जाणइ तदऽभावज सोक्खं ॥९७१७॥ डइडम्मि जहा बीए, न होइ पुण अंकुरस्स उप्पत्ती। तह चेव कम्मबीए, दड्ढम्मि भवंऽकुरस्साऽवि ॥९७१८॥ जम्माऽभावे न जरा, न य मरणं न य भयं न संसारो। एएसिमभावाओ, कहं न मोक्खे परं सोक्खं ॥९७१९॥ अव्वाबाहाउ चिय, सयलिदियविसयभोगपज्जते । उच्छुकनियत्तीओ, संसारसुहं व सद्धेयं ॥९७२०॥ एसा सयलिन्दियविसय-भोगपज्जन्तवत्तिणी नवरं । उच्छुक्कनिवित्ती थेव-कालिया पुण तदिच्छाओ ॥९७२१॥ पुणरमिलासाऽभावा, सिद्धाणं सव्वकालिगी पुण सा। एगतिगा य अचंति-गो य ता तेसि परमसुहं ॥९७२२॥ इय अणुहवजुत्तीहेउ-संगयं नूण निट्ठियऽट्ठाणं । अत्थि सुहं सद्धेयं, तह जिणचंदाऽऽगमाओ य ॥९७२३।। आराहणविहिमेयं, आराहिता जहाऽऽगमं सम्मं । तीयद्धाए अणंता, सिद्धा जीवा धुयकिलेसा ॥९७२४॥ आराहणविहिमेयं, आराहित्ता जहाऽऽगम्म सम्मं । इन्हेिं पि हु संखेजा, सिझंति विवकिखए काले ॥९७२५॥ आराहणविहिमेय', आराहित्ता जहाऽऽगम सम्म। एसद्धाए अणंता, सिज्झिस्संति धुवं जीवा ॥९७२६॥ आराहणविहिमेय', एमेव विराहिउ तिकालं पि । एत्थु अणेगे जीवा, संसारपवड्ढगा भणिता ॥९७२७॥ नाऊण एवमेय', इमीए आराहणाए जइयव्वं । न हु अण्णो पडियारो, को वि इहं भवसमुद्दम्मि ॥९७२८॥ मूलमिमीए वि नेय', एगंतेणेव भव्वसत्तेहिं । सद्धाऽऽइभावओ खलु, आगमपरतंतया गई ॥९७२९॥ ॥७४५॥ Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला मरणानां फलस्वरूपम् । ॥७४६॥ जम्हा न मोक्खमग्गे, मोत्तूणं आगम इह पमाणं । विजइ छउमत्थाणं, तम्हा तत्थेव जइयव्वं ॥९७३०॥ आगमपरतंतेहि, तम्हा निच्च पि सोकखकंखीहिं। सव्वमऽणुट्ठाणं खलु, कायव्वं अप्पमत्तेहिं ॥९७३१॥ मरणविभत्तिद्दारे, पुट्विं जं सूइय इहाऽऽसि जहा। भणिय आराहणफल-दारे मरणफलं पि फुड' ॥९७३२॥ अह अणुकमेण संपइ, संपत्ते तम्मि अहिगयद्दारे। मरणाणं पि फलमऽहं, केत्तियमित्तं पि कित्तेमि ॥९७३३॥ तत्थ य अविसेसेणं, वेहाणसगद्धपट्ठजुत्ताई। पढममरणाणि अट्ठ वि, भणंति दुग्गइफलाई ॥९७३४॥ तह सामण्णेणं चिय, पुव्वुत्तविहोए कित्तियकमाणि । सत्त उण उवरिमाई, मरणाई सोग्गइफलाइं ॥९७३५।। नवरं अंतिममरण-त्तिगस्स सविसेसमावि फलं वोच्छं । सेसचउक्कस्स उ त-प्पवेसओ तुल्लमेव फलं ॥९७३६॥ तत्थ वि भत्तपरिना-पवनिय चिय फलं णियट्ठाणे । एत्तो उ इंगिणीमरण-गोयरं फलमिम भणिमो ॥९७३७।। भणियविहीए सम्म', साहेत्ता इंगिणि' धुयकिलेसा। सिझंति केइ केई, भवंति देवा विमाणेसु ॥९७३८॥ इय इंगिणिमरणफलं पि, पयडिय सुत्तसाहियविहीए। अह पायवोवगमणाऽ-मिहाणमरणफलं भणिमो ॥९७३९।। सम्म पाओवगओ, धम्म सुकं च सुठु झाय'तो। उज्झियदेहो जायइ, को वि वेमाणियसुरेसु ॥९७४०॥ को वि य पहीणकम्मो, कमेण पाउणइ सिद्धिसोक्खं पि । तस्स य भणामि लाभ-कम सरूवं च ओहेण ॥९७४१॥ आराहगो जहुत्तर-चरणविसुद्धीए धम्मसुक्काई । झायतो सुहलेसो, अपुव्वकरणाऽऽइगकमेण ॥९७४२॥ महिऊण मोहजोहं, साऽऽवरणं खवगसेढिमा रूढो। सुहडो इव रणसीसं, केवलरज्जं समजिणइ ॥९७४३॥ ॥७४६॥ Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला केवलिसमुद्घातस्वरूपम् योग निरोधभास्वरूपं च । ७४७॥ तत्तो देसूर्ण पुव्वकोडि-मंऽतोमुहत्तमेत्तं वा। विहरइ अह वेयणिज्जं, अइवयं थोवमाऽऽऽ' च ॥९७४४॥ होज तओ स महप्पा, अंतमुहुत्तम्मि आउगे सेसे । कुणइ समुग्धाय तुल्ल-ठिइकए सेसकम्माण ॥९७४५।। उल्लं संतं वत्थं, विरिल्लिय जह विसुक्कइ खणेणं । संवेल्लियं तु न तहा, तह वेयणियाऽऽइकम्माई ॥९७४६॥ बहुकालकखवणिज्जाई-ऽणुकम वेयणेण किर जाई। खिज्जति ताई णियमा, समवयस्स कुखणेणं पि ॥९७४७॥ इय नीसेसाऽऽवरणाऽ-वगमविय भंतवीरिउल्लासो। आरभइ समुग्धाय', लहुकम्मखयट्ठया तत्थ ॥९७४८॥ चउहि समएहि दंडग-कवाडमंथजयपूरणाणि तओ। कुणइ कमेण णियत्तइ, तहेब सो चउहि समएहि ॥९७४९।। काऊणाऽऽउसमं सो, वेयणिय तह य नामगोत्ताति (ई)। सेलेसिमुवागंतुं, जोगनिरोहं तओ कुणइ ॥९७५०।। बायरमणप्पओगं, वायरकाएण बायरवई च । बायरकाय पि तहा, रुंभइ सुहुमेण काएण ॥९७५१॥ तत्तो सुहुमं मणवइ-जोगं रुंभेत्तु सुहुमकाएण । काइयजोगे सुहुमम्मि, सुहुमकिरिय जिणो झाइ ॥९७५२।। सुहमकिरिएण झाणेण, सुनिरुद्धे सुहमकायजोगे वि । सेलेसी होइ तओ, अबंधगो निच्चलपएसो ॥९७५३।। अवसेसकम्मअंस-कृखयाय पंचकूखरुग्गिरणकालं । वोच्छिन्नकिरियमऽप्पडि-वाइ झाणं झियाइ तओ ॥९७५४॥ सो तेण पंचमत्ता-कालेण खवेइ चरिमझाणेण । अणुइनाओ उबरिम-समए सव्वाउ पयडीउ ॥९७५५॥ चरिमसमयम्मि तो सो, खवेइ वेइजमाणपयडीओ। बारस तित्थयरजिणो, एक्कारस सेससव्वन्नू ॥९७५६॥ || तत्तो अविग्गहाए, गईए समए अणंतरे चेव । पावइ जगस्स सिहरं, खेतं कालं च अफुसंतो ॥९७५७॥ ॥७४७॥ Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शैलेशीकरणस्वरूपम् । ॥७४८॥ तथाहिपज्जत्तमेत्तसन्निस्स, जेत्तियाई जहन्नजोगिस्स । होति मणोदव्वाई, तव्वावारो य जम्मत्तो ॥९७५८॥ तयऽसंखगुणविहीणे, समए समए निरंभमाणो सो। मणसो सव्वनिरोई, कुणइ असंखेजसमएहिं ॥९७५९॥ पज्जत्तमेत्तविंदिय-जहन्नवइजोगपज्जया जे उ। तदऽसंखगुणविहीणे, समए समए निरंभतो ॥९७६०॥ सव्ववइजोगरोहं, संखोऽईएहि कुणइ समएहि । तत्तो उ सुहुमपणगस्स, पढमसमओववनस्स ॥९७६१॥ जो किर जहन्नजोगो, तदऽसंखेजगुणहीणमेकसमएण । समए निरंभमाणो, देहतिभागं च मुंचंतो ॥९७६२॥ रुभइ स कायजोगं, संखाईएहि चेव समएहिं । तो कयजोगनिरोहो, सेलेसीभावणामेइ ॥९७६३॥ सेलेसो किर मेरू, सेलेसी होइ जा तहाऽचलया। होउ व असेलेसो, सेलेसी होइ थिरयाए ॥९७६४॥ अहवा सेलु व्व इसी, सेलेसी होइ सो उ थिरयाए । सेव अलेसी होइ, सेलेसी होअलोवाओ ॥९७६५॥ सील व समाहाणं, निच्छयओ सव्वसंवरो सो य । तस्सेसो सीलेसो, सेलेसी होइ तदऽवत्था ॥९७६६।। हस्सऽकखराई मज्झेण, जेण कालेण पंच भणंति । अच्छइ सेलेसिगओ, तत्तियमेतं तओ कालं ॥९७६७॥ तणुरोहाऽऽरंभाओ, झायइ सुहुमकिरियाऽनियट्टि सो। वोच्छिन्नकिरियमऽप्पडि-वाइ सेलेसिकालम्मि ॥९७६८॥ तदऽसंखेजगुणासेढीए, विरइयं आसि जं पुरा कम्मं । समए समए खवय', कमसो सेलेसिकालेण ॥९७६९। १ तदऽसंखेजगुणाए, गुणसेढीए रइयं पुरा कम्मं पाठां । ॥७४८॥ Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला सिद्धस्य स्वरूपं सौख्यं च। ॥७४९॥ सव्वं खवेइ तं पुण, निल्लेवं किंचि दुचरिमए समए । किचि व्व होइ चरिमे, सेलेसीए तयं वोच्छं ॥९७७०॥ मणुयगइजाइतसबाय-रं च पजत्तसुभगमाऽएजं । अन्नयरवेयणिज्ज, नराउमुच्च जसो नाम ॥९७७१॥ संभवओ जिणनाम, नराऽणुपुब्बी य चरिमसमयम्मि। सेसा जिणसंताओ, दुचरिमसमयम्मि निद्दिति ॥९७७२।। ओरालियाऽऽइसव्वाहि, चयइ विप्पजहणाहिं जं भणियं । निस्सेसतया न जहा, देसच्चारण सो पुब्बिं ॥९७७३॥ तस्सोदइया भावा, भव्वत्तं च विणियत्तए समयं । सम्मत्तनाणदंसण-सुहसिद्धत्ताणि मोत्तूर्ण ॥९७७४॥ रिजुसेडिं पडिवनो, समयपएसंऽतरं अफुसमाणो। एगसमएण सिज्झइ, अह सागारोवउत्तो सो ॥९७७५॥ उड्ढं बंधणमुक्को, तहा सहावत्तओ य सो जाइ । जह एरंडस्स फलं, बंधणमुक समुफिडइ ॥९७७६॥ परओ धम्माऽभावा, तस्स गई नत्थि कम्ममुक्कस्स । होइ अधम्मेण ठिई, साइअणतं च से कालं ॥९७७७॥ इह देहतिगं मोत्तुं, सिज्झइ गंतुं तहिं सहावत्यों। चरिमतणुतिभागूणं, अवगाहमुवेइ जीवघणं ॥९७७८॥ ईसीपब्भाराए, सीयाए जोयणेण लोगऽतो। सिद्धाणोगाहणया, उक्कोसं कोसछब्भाओ ॥९७७९॥ तेलोकमत्थयत्थो, सो सिद्धो दव्वपञ्जवसमेयं । जाणइ पासइ भगवं, तिकालजुत्तं जयमऽसेसं ॥९७८०॥ भावे समविसमत्थे, सूरो जुगवं जहा पयासेइ । लोगमलोगं च तहा, निव्वाणगओ पयासेइ ॥९७८१॥ जं नत्थि सबबाहाओ, तस्स सव्वं पि जाणइ जयं जं । जं च निरुस्सुगभावो, परमसुही तेण सुपसिद्धो ॥९७८२॥ परमिड्ढीपत्ताण, मणुजाणं नत्थि तं सुहं लोगे। अव्वाबाहमऽणुवर्म, जं सोक्खं तस्स सिद्धस्स ॥९७८३॥ ।७४९॥ Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ बाद सुह तस्स संवेगरंगसाला फलद्वार-समाप्तिः विजहनाद्वारस्वरूपं च । ॥७५०॥ देवेंदचक्कवट्टी, इंदियसोकूख च जं अणुहवंति । ततो अणंतगुणियं; अव्वाबाहं सुहं तस्स ॥९७८४॥ तीसु वि कालेसु सुहाणि, जाणि पवराणि नरसुरिंदाणं । ताणेगसिद्धसोक्खस्स, एगसमयं पि नऽग्धंति ॥९७८५॥ विसएहि से न कज', जं नत्थि छुहाऽऽइयाओ बाहाओ। रागाइआ य उवभोग-हेउणो तस्स जं नत्थि॥९७८६॥ एत्तो चिय निच्चपि हु, भासणचंकमणचिंतणाऽऽईणं । चेट्ठाण नत्थि भावो, निट्ठियअहम्मि सिद्धम्मि ॥९७८७।। अणुवममऽमेयमक्खय-मऽमलं सिवमज्जरमऽरुजऽमभयं धुवं । एगतियमञ्चतिय-मऽव्वाबाहं सुहं तस्स ॥९७८८॥ इय पायवोवगमणाभिहाण-जिणजोग्गचरममरणस्स । आगमजुत्तीए फलं, संखेवेणं समक्खायं ॥९७८९॥ आराहणाफलमिणं, सो संवेगवड्ढिउच्छाहा । काऊण तई सव्वे, भव्वा निव्वुइसुहमुवितु ॥९७९०॥ इय करणसउणिपंजरसमाए, संवेगरंगसालाए । चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणवयवीए ॥९७९१॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए समाहिलभम्मि । भणियं चउत्थदारे, फलं ति अट्ठमपडिदारं ॥९७९२॥ जीवं पडुच्च पुव्वं, फलाऽवसाणाणि अरिहमाऽऽईणि । दाराणि दंसियाई, एत्तो पुण जीववियलस्स ॥९७९३॥ खमगसरीरस्स भवे, जो किर कायव्ववित्थरो कोई । सो विजहणदारेणं, जिणमयनिद्दिट्ठनाएणं ॥९७९४॥ भन्नइ साहूण अणु-ग्गहट्ठया होंति विजहणाए य । परिठवणा परिचाओ, उज्झणमिच्चाइ एगट्ठा ॥९७९५॥ सा पुण पुव्वपवष्णिय-कमेण खमगम्मि मरणमऽणुपत्ते । निजामगेहि सम्म, तदीयदेहस्स कायव्वा ॥९७९६॥ न य कायव्यो सोगो, जहा अहो ! सो तहा महाभागो। चिरमुवचरिओ चिरपज्जु-वासिओ चिरमऽहावसिओ॥९७९७॥ ॥७५०॥ Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७५१ ।। ॥९७९९॥ ॥९८०० ॥ ॥९८०४ ॥ सिक्खाविओ य सुचिरं, समाहिकरणेण चिरमऽणुग्गहिओ । नाणाऽऽईहि गुणेहि, बंधु व्व सुओ व्व मित्तो व्व ॥९७९८ ॥ अहं इट्ठो आसी, निकित्तिमपेमभायणं च परं । इन्हिं च मत्तुणा कह - मञ्वहरिओ निक्किवेणं सो हा ! हा! मुट्ठा मुट्ठत्ति, एवमऽकंदसद्दमाऽऽईओ । जम्हा इह कीरंते, सरीरयं सि ( झ ) जई अचिरा परिगल बलम से, सई पणस्सर विवञ्जए बुद्धी । उप्पजह गहिलत्तं, संभवइ हिययरोगो वि हायंति इंदियाई, छलंति खुद्दा य देवया कहवि । झिजइ समयाऽऽयन्त्रण - सम्मुन्भवो सुहविवेगो वि संजय लहुयत्तं, संभाविज दढ विमूढत्तं । कि बहुणाऽणत्थाणं, सोगो सव्वेसि समवायो ता तं दूरम्मि समुज्झिऊण, निआमगा महामुणिणो । दढमऽप्पमत्तचित्ता, भवठिइमेवं विभावे ति हे जीव ! कीस सोयसि, किं न तुमं मुणसि जो इहं जाओ । तस्साऽवस्संभावी, मच्चू जम्मो पुणो मरणं ) अप्पडियारं च इमं, कहमिहरा भासरासिणो उदए । कूरग्गहस्स वि तहा, विनवणम्मि वि सुरिंदस्स अतुलियबलसारेणं ति - जयपहुपरमेसरेण वीरेण । पडिवालियं न थेवं पि, सिद्धिगमणं जिणवरेणं न य तस्स सुचिरसंचिय - सुकयस्स गुणोलिनिलयभूयस्स । अघोरपंकपम्मुक्क-संजमुजोगजुत्तस्स आराहणमाऽऽराहिय, पंचत्तं पावियस्स खमगस्स । विजइ मणागमेतं पि, नूण संसोयणिजं ति अलमेत्थ पसंगेणं, एवं सम्मं विभाविउ धीरा । तग्गयविहि समग्गं कुव्वंति लहु णिरुव्विग्गा नवरं कालगयस्स हु, सरीरमं तो व्व होज बाहिम्बा । जह अंतो निजवगा, इमेण विहिणा विगि चन्ति ॥ ९८११ ॥ ।। ९८०५ || ॥ ९८०६ ॥ ॥९८०७॥ ॥९८०८ ॥ ॥९८०९ ॥ 11868011 ॥९८०१ ॥ ॥९८०२ || 11860311 क्षपकस्य मृत्यौ शोकाकरणं । ॥७५१॥ Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला परिष्ठापनदिकफलं नक्षत्रादिविधिःच। ७५२॥ मासकप्पं. वासावासं व साहणो ठंति । पढम चिय गीयत्था. तत्थ महाथंडिले पेहे ॥९८१२॥ दिसि अवरदकिखणा १ दकिखणा २ य, अवरा ३ य दक्षिणापुब्बा ४ । अवरुत्तरा ५ य पुव्वा ६, उत्तर७ पुव्वुत्तरा चेव८॥ ॥९८१३॥ पढमाए अन्नपाणं, सुलहं बीयाए दुल्लहं होइ । उवही पुण तइयाए, नत्थि चउत्थीए सज्झाओ ॥९८१४॥ पंचमियाए कलहो, गणमेओ ताण होइ छट्ठीए । सत्तमदिसि गेलन, मरणं पुण अट्टमीए उ ॥९८१५॥ पढमदिसावाघाए, बीयाऽऽईणं पि सो गुणो होइ । कमसो सव्वासु तओ, दिसासु महथंडिले पेहे ॥९८१६॥ जंवेलं कालगओ, तव्वेलंगुट्ठमाऽऽइ बंधेजा। छेयणजग्गण वसभा, कुणंति धीरा सुयरहस्सा ॥९८१७।। वन्तरमाऽऽई वि तयं, देहम हिद्वेज तेण उडेजा। आगमविहिणा धीरेहि, उवसमो तस्स कायव्वो ॥९८१८॥ दोनि य दिवइडभोगे, दब्भमया पुत्तला य कायव्वा । समभोगे पुण एगो, अवड्ढभोगे न कायव्यो ॥९८१९॥ तिन्नेव उत्तराई, पुणव्वसू रोहिणी विसाहा य । एए छन्नक्खत्ता, पणयालमुहुत्तसंभोगा ॥९८२०॥ सयभिसया-भरणीओ, अद्दा अस्सेस साइ जेट्ठा य । छ इमे अवड्ढभोगा, समभोगा सेसनक्खत्ता ॥९८२१॥ जत्तोहुत्तो गामो, तत्तो सीसं ठवेत्तु तं घेत्तुं । गच्छंति थंडिलं पति, अपच्छओ ते नियच्छंता ॥९८२२॥ सुत्तत्थतदुभयविऊ, पुरओ घेत्तण पाणगकुसे य । गच्छइ य तणाई सो, समाई सव्वत्थ संथरइ ॥९८२३॥ विसमा जइ होज तणा, उवरि मज्झे व हेट्टओ वा वि। मरणं गेलन्नं वा, ता गणधरवसभमिक्खूण ॥९८२४॥ ॥७५२।। Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला विजहनाद्वारसमाप्तिः समाधिलामवा समाप्तिः च। ॥७५३॥ जत्थ य नस्थि तणाई, चुन्नेहि तत्थ केसरेहि व। कोयम्बोऽत्थ ककारो, हेट्टि तकारं च बंधेसा ॥९८२५।। जाए दिसाए गामो, तत्तो सीसं तु होइ कायव्वं । उढितरकखणट्ठा, न नियत्तेा पयकिखणि' ॥९८२६।। चिट्ठा स्यहरणं, दोसा उ भवे अचि'धकरणम्मि । गच्छेअ व सो मिच्छं, राया व करेज गामवहं ॥९८२७॥ जो जहियं सो तत्तो, नियत्तइ अविहिकाउसग्गं च । आगम्म गुरुसयासे, कुणंति तत्थेव न कुणंति ॥९८२८॥ खमणमऽस(सम)ज्झायं वा, रायणियमहानिनायनियगेसु । कायव्वं नियमेणं, असिवाऽऽइमए न कायव्यं ॥९८२९।। बीयदियहम्मि थेरा, सुत्तत्थविसारया पलोएति । खमगसरीरं तत्तो, सुहाऽसुहगई विजाणति ॥९८३०॥ तरुसिहरगए सीसे, निव्याण १ विमाणवासि २ थलकरणे । जोइसियवाणमंतर, समम्मि ३ खड्डाइ भवणवई ।।९८३१॥ जइ दिवसे संविकूरवइ, तमऽणालिद्धच अकूखयं मडयं । तइ वरिसाणि सुमिकूखं, खेमसिवं तम्मि रजम्मि ॥९८३२॥ जं वा दिसमुवणीयं, सरीरयं सावएहि खवगस्स । ताए दिसाए सुमिकख, विहारजोग्गं सुविहियाणं ॥९८३३॥ इय सिरिजिणचंदमुणि'द-रइयसंवेगरंगसालाए। चउमूलद्दाराए, सोग्गइगमपउणपयवीए ॥९८३४॥ आराहणाए पडिदार-नवगमइए समाहिलामम्मि । भणियं चउत्थदारम्मि, विजहणा नवमपडिदारं ॥९८३५॥ तब्भणणा पुण वुत्तं, समाहिलाभो ति तुरियदारं पि । तब्भणणे य समत्थिय-मित्थं आराहणासत्थं ॥९८३६॥ इय महसेणस्स महा-मुणिस्स जह गोयमेण सिमिमं । तह सव्वं निद्दिढुं, एतो जं वुत्तमाऽऽसि पुरा ॥९८३७॥ जह तं आराहिता, सिद्धिं सो पाविहित्ति तमियाणि । साहेमि समासेणं, गोयमकहियाऽणुसारेणं ॥९८३८॥ ॥७५३॥ Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला |आराधनाकृतां प्रशंसा | महसेनकृता गौतमस्तुतिःच ॥७५४॥ तेलोक्कतिलयकप्पस्स, कप्पपहुवंदियस्स वीरस्स। सीसो मोषमसामी, सवित्थराऽऽराहणविहाणं . ॥९८३९॥ पडिपुन्नमेवमऽणगार-वग्गगिहिगोयरं सदिद्रुतं । पन्नविउ महसेणं, पुव्वुढि मुणि भणइ ॥९८४०॥ भो भो महायस! तए, जं पुटुं आसि तं मए सिट्ठ। ता एत्तो अपमत्तो, एत्थुजमसु तुमं जम्हो ॥९८४१॥ ते धन्ना सप्पुरिसा, तेहि सुलद्धं च माणुसं जम्मं । आराहणा हु एसा, पडिवण्णा जेहिं संपुन्ना ॥९८४२॥ ते सूरा ते धीरा, पडिवन्जिय जेहिं संघमज्झम्मि । आराहणापडागा, सुहेण गहिया चउक्खंधा ॥९८४३॥ कि नाम तेहिं लोए, महाणुभावेहि होज्ज नो लद्ध। जेहिं इमं संपत्तं, अणग्धमाऽऽराहणारयणं ॥९८४४॥ आराहणाठियाणं, कुणति साहिजमुज्जुया जे य । जम्मे जम्मे पावंति, ते वि आराहणं परमं ॥९८४५।। आराहयं मुणि जे, सेविति नमति भत्तिसंजुत्ता । आराहणाफलं सुगइ-सोकखरूवं लहंति ते ॥९८४६॥ इय गोयमेण भणिए, हरिसवसुच्छलियबहलरोमंचो। महसेणो रायरिसी, तिपयाहिणिऊण गणनाहं ॥९८४७॥ धरणियलचुंबिणा मत्थ-एण पणमित्तु अपुणरुत्ताहि । अञ्चन्तमहत्थाहिं, गिराहि इय थोउमाऽऽरद्धो ॥९८४८॥ जय मोहतिमिरपूरिय-तिहुयणभवणप्पयासणपईव ! । जय निघुइपुरसंमुह-पस्थियभव्बोहसस्थाह ! ॥९८४९।। जय विमलकेवलालोय-लोयणाऽऽलोइयऽत्थवित्थार ! | जय निरुवमरूवाइ-सयविजियससुरासुऽरतिलोय ! ॥९८५०॥ जय सुक्कज्झाणाऽनल-निदइयणघाइकम्मवणगहण! । जय परमविम्यावह-ससहरहरहसियसियचरिय! ॥९८५१॥ जय निकारणवच्छल!, सुपुरिसजणपत्तपढमयररेह।। जय साहुलोयवंछिय-पयाणनिप्पडिमकप्पदुम! ॥९८५२।। all ॥७५४॥ Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला महसेनस्य गौतमकृता अनुशास्तिः। ॥७५५॥ - जयसि तुमं सिरिगोयम-गणधर! हरिणंऽकविमलजसपसर!। सरणाऽऽगयरक्खणबद्ध-लक्ख ! रागाऽरिपडिवक्ख ! ॥ ॥९८५३॥ तुममेव ममं सामी, जणगो य तुमं गई मई तं सि । मित्तो बंधू य तुमं, न तुमाहितो वि मज्झ हिओ ॥९८५४॥ जेण तुमए भवाऽगड-गओ म्हि हत्थाऽवलंबदाणेण । उद्धरिओ आराहण-विहिमेयं उवइसंतेणं ॥९८५५॥ धन्नो कयपुनो हं, पत्तं च समीहियं मए सव्वं । जं तुम्ह वयणपीऊस-सलिलधाराहि सित्तो म्हि ॥९८५६॥ पाविजइ तिहुयणसंपया वि, अच्चंतदुलहलंभा वि । परमगुरु ! तुज्झ वाणी-सवणं न हु लब्भइ कया वि ॥९८५७॥ इण्डिं च भुवणबंधव!, तुमए अणुजाणिओऽहमिच्छामि । आराहणाविहाणं, काउं संलेहणापुव्वं ॥९८५८॥ अह कंतदंतपसरंत-सेयपहपडलधवलिय दिसेण । सिरिगोयमेण भणियं, हंभो! महसेण! मुणिपवर ! ॥९८५९।। सुविसुद्धबुद्धिपयरिस-परिभावियविगुणभवसरूवाण । परलोयबद्धलक्खाण, दूरमऽणवेकिखयसुहाण ॥९८६०॥ तुम्हारिसाण सविसेस-सुगुरुसेवोवलद्धतनाण । जुत्तमिणं ता थेवं पि, एत्थ मा कुणसु पडिबंधं ॥९८६१।। बहुविग्यो हु मुहुत्तो, पुणो वि दुलहा य धम्मसामग्गी। सव्वंगं चिय पच्चूह-संगया सेयसंसिद्धी ॥९८६२।। एवं ठिए य जेणं, सव्वपयत्तेण धम्मकज्जेसु । उज्जमियं तेणं चिय, लद्धा लोए जयपडागा . ॥९८६३॥ दिनो जलंऽजली भव-भयस्स करकमलगोयरं नीया । सग्गाऽपवग्गलच्छी, किंवा नो साहियं तेण ॥९८६४॥ || तो सुचरियसामन्नो, कयपुन्नो तं सि जस्स सविसेसं । आराहणाविहाणे, विजंमए चित्तपडिवत्ती ॥९८६५॥ ॥७५५॥ Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला महसेनस्य आराधनायै चिन्तनम् । ॥७५६॥ जइ विहु तुह सव्व चिय, किरिया आराहणो महाभाग !। तह विहु भणियविहीए, इमीए एसो ददं जयसु ॥९८६६॥ एवं सोचा परम-प्पमोयपाउम्भवंतरोमंचो। चलणेसु निवडिऊणं, सिरोवरि रइयकरकमलो ॥९८६७॥ रायरिसी महसेणो, जं भयवं! आणवेसि तुममेत्तो। तं काहं ति पइन्न, काउ' तत्तो विणिखतो ॥९८६८॥ पुव्वपवंचियविहिणा, सम्म कयदव्वभावसंलिहणो। सविसेसविहियदुष्कर-तवचरणविहाणझीणंऽगो ॥९८६९॥ परिचत्तहेयपकखो, सव्वोबादेयपकखपडिबद्धो। विहरिता निस्संगो, केत्तियमेत्तं पि सो कालं ॥९८७०॥ अञ्चतमऽवचयं मंस-सोणियाऽऽईण देहधाऊण । विघलत्तं गत्तस्स य, दट्टण इमं विचिंतेइ ॥९८७१॥ निजधम्मसूरिखागरिय-वित्थराऽऽराहणाऽणुसारेण । उजमियं ताव मए, सन्वेसु वि धम्मकिच्चेसु ॥९८७२॥ वावारिया य भव्या, निव्वुइमग्गम्मि सध्वजत्तेण । सुसस्थभावणाए य, भाविओ सम्ममऽप्पा वि ॥९८७३॥ अणिगूहि तेण बलं, बोलगिलाणाऽऽइसाहुंकज्जेसु । वावारंऽतरविरएण, वट्टियं एसियं कालं ॥९८७४।। इण्डिं च भट्ठदिट्ठीयलस्स, वइभासणे वि असहस्स । अञ्चतकिससरीर-सणेण गमणे वि अखमस्स ॥९८७५।। कि जीविएण विहलेण, तेण सुकयप्पसाहणाऽभावे । धम्मऽजणप्पहाणं हि, जीवियं कित्तयति सुहं ॥९८७६॥ तो धम्मगुरु आपुच्छिऊण, निजामणाविहिबिहन्नू । थेरे धम्मसहाए, काऊण य भणियविहिपुव्वं ॥९८७७॥ सत्तोवरोहरहिए, देसम्मि सिलायलं पमजिसा। भत्तपरिभाए मम, जुअइ देहं परिचइउ' ॥९८७८॥ एपं परिभावेत्ता, स महप्पो सणियसणियगमणेण । गंतूणं गणनाहं, पणमिय भणिउ समाढत्तो ॥९८७९॥ ॥७५६॥ Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७५७। सं. रं. ६४ भयवं जहसतीए, छट्ठट्ठमपमुहदुकरतवेहि' । संलिहिओ तावड़प्पा जा चम्मट्ठीणि सेसाणि संयमहं च सको, न थेवमेते वि कुसलकायन्वे । इच्छामि तेण भयवं !, गीयत्थत्थेर निस्साए तुन्भेहि अणुभाओ, विवित्तदेसम्म अणसणं काउ' । एतो एत्तियमेत्तं, जेणं मह पत्थियन्नं ति अह विमल केवलाऽऽलोय - लोयणेणं पलोइउ तस्स । निव्विग्घपत्थुयत्थ- प्पसाहणं गोयमो भयवं एवं कुसु महायस !, नित्थास्यपारओ य लहु होसु । महसेणमेवमऽणुजा - णिऊण थेरे इमं भगइ हो महाणुभावा !, असहायसहायदाणतलिच्छा । एयस्स उत्तिम काउ' अन्भुट्टियस्स दर्द तुम्भे एगग्गमणा, समओचियविहियसव्वकायव्वा । निजामणं पकुव्वह, पासठिया आयरेणं ति अह ते सव्वे वि पमाय - निग्भरुब्भिनगरुयरोमंचा। भत्तीए मन्नंता, अच्चन्तयत्थमप्पाणं आणं सीसेण पडिच्छिऊण, सिरिइंदभूइणो सम्मं । रायरिसि महसेणं, उबट्ठिया पत्थुयत्थकए तो तेंहि परिगओ सो, गओ व्व अन्नेहि भद्दजाईहि । सुथिरेहि सुदंतेहि, महागएहि व रातो सणियं सणियं पयपंकयाइं, नमिऊण गोयमस्स गओ । पुव्वपडिलेहियम्मि, सिलायले बीयतसरहिए तत्थ य पुव्ववंचिय - विहिपुव्वं विहियसेसकायव्वो । वोसिरह सव्वमऽसणं, चउव्विहं पि हु महासत्तो थेरा चि तस्स पुरओ, संवेगपराई पसमसाराई । सत्थाई महत्थाई, परियटूटेउ समारद्वा सुसमाहियमणवयण - कायजोगस्स धम्मझाइस्स । तस्स सुहदुकूखजीविय - मरणाऽऽइसु तुलचिचस्स ॥९८९३॥ ।। ९८९२ ।। ।। ९८८० ।। ।।९८८१ ।। ॥९८८२ ।। 11866311 ।।९८८४ ।। ।। ९८८५ ।। ||९८८६ ।। ।।९८८७।। ॥९८८८ ।। ॥९८८९ ।। ॥ ९८९० ।। ॥ ९८९१ ।। महसेनस्य अनशन प्रारम्भः । ॥७५७॥ Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | इन्द्रकृता प्रशंसा परीक्षायै देवागमनं मेघविकुर्वणं च। ७५८॥ राहावेहसमुजय-मणुयस्स व दूरमप्पमत्तस्स । आराहणाविहाणे, पयत्तओ बद्धलक्खस्स ॥९८९४॥ अच'तथिरत्तं पेहिऊण, ओहीए रंजिओ बाढं । सोहम्मि तियसनाहो, सभागओ भणइ निययसुरे ॥९८९५॥ हो! पेच्छह पेच्छह, निययथिरतेण विजियसुरसेलं । साहुमिमं वट्टत, निचलचित्तं समाहीए ॥९८९६॥ मन्ने पलउब्भवपबल-पवणपक्खोलणाऽऽउलजलोहा । जलनिहिणो वि हु मेरं, मुयंति न इमो नियपइन्न ।।९८९७॥ निचाऽवडियरूवा वि, कि पि पावित्तु वत्थुणो हेउ। मिदंति च्चिय नियय-व्ववत्थमेसो न पुण साहू ॥९८९८॥ जे करयलम्मि लीलाए, लेढुगणणाए सयलकुलगिरिणो। धारिन्ति सिंधुणो विहु, सोसेति निमेसमेत्तेण ॥९८९९॥ ते विहु मन्ने तियसा, अतुल्लबलसालिणो इमस्स धुवं । न चिरेण वि खोमेउ', पारेति मणो मणागं पि ॥९९००॥ चोजमिणं एत्थ जए, जायंति के वि ते महासत्ता। जेसि महिमाऽवधूयं, असारभूयं तिहुयणं पि ॥९९०१॥ इयजंपिरसुरवइवयण-मलियबुद्धी असद्दहेमाणो । एक्को सुरो सरोसं, चिंतेउमिमं समाढत्तो ॥९९०२॥ बालाणं व पहूण वि, वयणाई जहा तहा पयति । वत्थुसतत्तपरामरिस-मणुयमित्तं पि न कुणंति ॥९९०३॥ कहमऽनहा महाबल-कलिएहि बि एस खोहिउन जई। तीरइ सुरेहि एवं, वएज सक्को इह विसंकं ॥९९०४॥ अहवो किमऽणेण विगप्पिएण, सयमेव तं मुणि गंतुं । खोभेमि झाणाओ, करेमि हरिणो गिरं वितहं ॥९९०५।। ताहे गईए मणपवण-विजइणीए तओ विणिक्खंतो। महसेणमुणिसमीवे, पत्तो य निमेसमेत्तेण ॥९९०६॥ उप्पाइओ य पलइ व्व, दारुणो विजुपुंजदुप्पेच्छो । अयसीकुसुमच्छाओ, सव्वत्तो मेहसंधाओ ॥९९०७॥ ७५८॥ Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला जल-उपसर्गे साधु-अनुचितवचने महसेनस्य ॥७५९॥ दृढता चिन्तनं च । मुसलोवमोहिं नीरंध-भावबद्धंऽधयारघोराहि । धाराहि तकखणं चिय, पासे वरिसेउमाऽऽद्धो ॥९९०८।। उन्भडसलिलुप्पीडेहि, पूरियं दंसिऊण दिसिवलय। निजमगमुणिम्मि संक-मित्तु महसेणमुल्लवइ ॥९९०९॥ हंभो ! किन्न पलोयसि, सव्वत्तो पसरमाणसलिलेण । गयणऽग्गलग्गसिहरा वि, गरुयगिरिणो वि हीरंति ॥९९१०॥ दीहरजडाकडप्पो-स्थइयधरामंडला वि दुमनिवहा । उम्मूलिया जलेणं, पलालपडलं विव लुलंति ॥९९११॥ किम्वा न नियच्छसि वोम-विवरपसरंतवारिपूरेहि। तारानियरो वि फुडं, तिरोहिओ नाइ न सम्मं ॥९९१२॥ इय एरिससलिलमहा-पवाहवेगेण वुब्भमाणस्स । तुह अम्हाण वि एत्थं, न जाव संपजए मरणं ॥९९१३॥ तावेतो ओसरिउ', जुञ्जइ मुणिवसह! मुयसु मरणरुई । जत्तेण रकखणिजो, अप्पा हु सुये जो भणिय ॥९९१४॥ "सव्वत्थ संजमं संज-माउ अप्पाणमेव स्खंतो। मुचइ अइवायाओ, पुणो विसोही न याविरई" ॥९९१५॥ न य अम्हारिसमुणिजण-विणाससंभूयभूरिपावाओ। एत्थ द्वियस्स थेवं पि, अत्थि मोकूखो धुवं तुज्झ ॥९९१६॥ जम्हा तुझ कएणं, अम्हे इह भद्द ! आवसामो त्ति । इहरा जीविउकामो, बसेज कि' को वि जलमज्झे ॥९९१७॥ इय साहुवयणमाऽऽयनि-ऊण थोय पि अविचलियचित्तो। महसेणो रायरिसी, परिभावइ निउणबुद्धीए ॥९९१८॥ को एसो पत्थावो, घणस्स कह वा इमो महासत्तो। साहू दरं अणुचिय-मेवं जंपेज दीणमणो ॥९९१९॥ अच्चतमेवमऽघडंतमेव, उपसग्गि' मम मन्ने । भावं परिक्खि वा, केणइ असुराऽऽइणा विहिय ॥९९२०॥ साहावियं जइ पुण, भवेज ता दिवसव्वदट्ठब्यो। गोयमसामी न मम, थेरे य इहाऽणुमन्नेा ॥९९२१।। ॥७५९॥ Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७६०॥ ॥९९२४ ॥ ।। ९९२५ ।। ॥९९२६॥ ॥९९२७॥ ता जइ वि हु होयव्वं, सुराऽऽइदुव्विलसिएण केणाऽवि । हे हियय ! तहवि पत्थुय - पओयणे निश्चलं होतु ॥९९२२ ॥ जइ ताव निहाणाऽऽइसु, गिण्डिज्जंतेसु होंति पच्चूहा । परमदुसाहगे कह, ण होंति ता उत्तिमम्मि ॥९९२३ ॥ इय पुव्युवदंसियधीर - भावमयकवयविहियदढरकूखो । अक्खुभियमणो धीम, धम्मज्झाणे थिरो जाओ तै च तहाविमाऽऽभोगिऊण, तियसो खणेण संहरिउ । मेहं तओ विउव्वद्द, भीमं दावानलं पुरओ अह दावानलपसरत - फारजाला कलावसंवलितं । उल्लसियधूमलेहा - संछाइयरविकराऽऽभोगं खरवणुप्पाइयंदीह-रचिदज्झततारयाचकं । उच्छलियतडयडाऽऽरवठयावरसवावारं दाभयवेविराऽमर - खयरवहूविहियगाढहलबोलं । सव्वत्तो वि पलितं व झत्ति जायं जयम से सं एवंविधं पितं पासि - ऊणं झाणाओ जा न थेवं पि । चलिओ महसेणमुणी, ताव सुरो रसबई १ परं ।। ९९२९ ।। नाणाविद्दवंजणमकूख-भोयणाऽगपाणयाऽऽइन्न । उवदंसिऊण पुरओ, महुरगिराए इमं भणइ हे समण ! कि किलिस्ससि, निरत्थयं निरसणो महाभाग ! । नणु णवकोडिविसुद्ध आहारं भुंजसु एयं निरखआऽऽहाराणं, साहूणं निश्चमेव उववासो । कि सुमरसि सुतमिमं न तुम जं सोसयसि अंग ।। ९९३२।। चित्तसमाहाणं चिय, कायव्वं कि' व कट्टकिरियाए । तपसुसिओ वि हु अहरं, गई गओ जेण कंडरिओ ।। ९९३३ ।। तज्जे पुण भाया, पुंडरिओ सुद्धचितपरिणामो । अकयतवो वि महप्पा, उवबन्नो देवलोगम्मि I ।।९९२८। ।।९९३० ।। ॥ ९९३१ ॥ ॥९९३४ ॥ १ पवरं पाठां० । दावानल उपसर्गः रसवतीविकुर्वन भोजनप्रार्थना च । ॥७६०॥ Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७६१॥ ।।९९३५ ।। ॥९९३६॥ ॥९९३७॥ ॥९९३८॥ ॥९९३९ ॥ ॥९९४०॥ ता उज्झिय कुग्गाहं, भुंजसु सुविसुद्धमेवमाऽऽहारं । जइ संजमाओ निव्वेय-भावमुव्वहसि नो भद्द ! इय मुणिवेसेण सुरेण, भूरिसो भासिओ वि महसेणो । ईसि पि जा न चलिओ, झाणाओ ता पुणो तेण सुने वत्थधरीओ, उन्भडसिगारमणहरंगीओ । जुवईओ निम्मियाओ, तम्मणवामोहणढाए अह सवियारविजंमित- कडकूखविक्खेव सबलिय दिसाहि । सुंदरमूहि दुजोन्हा - पवाहहसियाऽमरनई हि सविलासुल्ला सियबाहु - वल्लिपायडियथोरथणयाहि । चरणपडिलग्गरणक ( झ ) णिर - मंजुमंजीररम्माहि' रसणामणिकिरणसमूह-रइयदिसिचकसक्कचावाहि । मंदारदामपरिमल - आयड्ढियभसलजालाहि नीवीसं जमणच्छल - पयडियखणपीणसोणिबिम्बाहि । अनिमित्तुवदंसियगाय-भंग पिसुणिय वियाराहि ' बहुहावभावविव्भम- सुंदरविविहोवयारकुसलाहि । दे नाह ! पसिय तायसु तुममेव गई मई अम्ह इय जंपिरीहि विरइय- करंजलीहि पि तियसजुवतीहि । उवसग्गिओ वि चलिओ, झाणाउ न सो महासत्तो ॥ ९९४३ ॥ पडिलोमऽणुलोममहोव - सग्गवग्गं च निष्फलं नाउ । परिसंतो सो तियसो, चितेउमिमं समादत्तो ॥९९४४॥ धी ! धी! पावेण मए, असद्दहंतेण अवितद्दं पि गिरं । हरिणो महाणुभावस्स, एस आसाइओ साहू एवं विहगुणगणरयण - रासिमुणिजायणुत्थपावेण । दूमिज्जंतस्स ममं, कत्तो एत्तो परित्ताणं ॥९९४१॥ ॥९९४२॥ ||९९४५ || ॥९९४६॥ ॥९९४७॥ तं कुण किंपि कञ्ज, सयमेसो महविवञ्जए जीवो । जेणऽतो सल्लेण व, पीडिज तो दुहं जियइ इय झुरिऊण सुचिरं पराए मसीए थुणिय महसेणं । जत्तेण खामिऊण य, जहागयं पडिगओ तियसो ॥९९४८॥ सुरयुवतिविकुवणेन उपसर्गकरणम् निश्चलत्वे ज्ञाते क्षामणा च । ॥७६१॥ Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला | महसेनस्य काल-करणं सर्वाथसिद्धी उत्पत्तिः च। ॥७६२॥ महसेणो वि सममणो, माणघमाणेसु दुक्खसुक्खेसु । सविसेसमुत्तरोत्तर-वड्ढतविसुद्धपरिणामो ॥९९४९॥ अञ्चतसमाहीए, कालं काऊणं भासुरो देवो । तेतीससागराऊ, जाओ सब्वट्ठसिद्धम्मि ॥९९५०|| अह कालगयं तं जाणि-ऊण थेरा जहाऽऽगमविहीए । तकालोचियकायव्य-वेइणो मुणियभवभावा ॥९९५१॥ तस्स सरीरं तसबीज-पाणहरियंऽकुराऽऽइणा रहिए। पुव्वपडिलेहिए थं-डिलम्मि सम्म परिठवेंति ॥९९५२॥ तयणंतरं पडिग्गह-पमुहधम्मोवगरणमावि तस्स । घेत्तुं अतुरियचवलं, गोयमसामि समल्लीणा ॥९९५३॥ तिपयाहिणदाणपुरस्सरं च, तं वंदिऊण पणयसिरा । उवणीयतदुवगरणा, एवं भणि समाढता ॥९९५४॥ भयवं स तुम्ह सीसो, खंतिखमो विजियदुजयाऽणंगो। पम्मुक्कसव्वसंगो, वज्जियनीसेससावजो ॥९९५५॥ पयईए चिय सरलो, पयईए चिय सुचिमसामनो। पयईए य विणीओ, पयईए चिय महासत्तो ॥९९५६॥ सम्मऽहियासियदुस्सह-परीसहो सरियपंचनवकारो। आराहणमाऽऽराहिय, निस्सामन्म दिवं पत्तो ॥९९५७।। अह मालइमालाहि व, दसणपहाहि पसाहयंतो व्व । थेरे गोयमसामी, महुरगिराए समुल्लवइ ॥९९५८॥ हंहो महाणुभावा!, सम्म निजामिओ स तुम्भेहिं । जाणियजिणवयणाणं, एवं चिय बट्टिङ' जुतं ॥९९५९॥ . असहायसहायतं, करेंति जं संजम करेंतस्स । एएण कारणेणं, नमणिजा साहुणो होति ॥९९६०॥ न य एत्तो उवयारो, अन्नो वि हु विजए जए सारो। जसुवटुंभो कीरइ, पञ्जताऽऽराहणासमए ॥९९६१॥ धन्नो य सो महप्पा, जेणं आराहणासुनावाए। दुहमयरनियरकिनो, तिम्रो ब्व भवनवो भीमो ॥९९६२॥ ॥७६२॥ Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शिष्यैः पृष्टेन गौतमेन महसेनस्य भाविभवकथनम् । ॥७६३॥ अह थेरेहि भणियं, भयवं! एत्तो कहि स उववनो। कइया य निहयकम्मो, निव्वाणं पाविही कहसु ॥९९६३॥ तिहुयणभवणऽभंतर-विस्सुयजसवीरनाहसिस्सेण । पढमेण तओ भणिय, एगग्गमणा णिसामेह ॥९९६४॥ सो महसेणमुणिवरो, सम्मं आराहणाए थिरचित्तो। सुरवइकयप्पसंसा-कुवियाऽमरविहियविग्यो वि ॥९९६५।। झाणाउ निमेसं पि हु, अचलंतो मंदरो व्व काऊण । कालं सव्वट्ठम्मि, भासुरबोंदी सुरो जाओ ॥९९६६॥ आउखएण तत्तो, चविऊणं एत्थ जंबुदीवम्मि । उप्पजंतनिरंतर-जिणचक्किदसारवग्गम्मि ॥९९६७॥ पुवविदेहे वासे, वासवपुरिमणहराए नयरीए । अवराजियाए जियवेरि-वग्गविकंतकित्तिस्स ॥९९६८॥ कित्तिधरधरावइणो, वयणोहामियमयंकबिचाए । बिबाहराए देवीए, विजयसेणामिहाणाए ॥९९६९॥ मुहपविसंतचिरुग्गय-संपुग्नमयंकसुमिणकयसूओ। गम्भे पाउन्भविही, पुत्तत्तणं महप्पा सो ॥९९७०॥ अट्ठमराईदिय-समहियमासेसु नवसु विगएसु । होही य तस्स जम्मो, सोहणनकूखत्ततिहिजोगे ॥९९७१॥ अश्चंतपुष्णपगरिस-आगरिसियमाणसा य संनिहिया। देवा तज्जम्मम्मि, पडिसंतरयं दिसाभोगं ॥९९७२॥ वायतमदपवणं, कीलंतजणं समतओ का। कुंभग्गसो खिविस्संति, पवररयणाई नगरीए। ॥९९७३॥ अह मंगलमुहलमिलंत-वारविलयासहस्सरमणीयं । रमणीयमणिविभूसण-भूसियनीसेसनयरजणं ॥९९७४॥ नयरजणदिजमाण-प्पभूयधणतुट्ठमग्गणयलोग। मग्गणलोउक्कित्तिज-माणपायडगुणप्पसरं ॥९९७५॥ गुणपसरसवणसरहस-मिलंतसामंतचक्कक्रयतोस । वद्वावणयं होहो, महया रिद्धीसमुदएणं ॥९९७६।।. ॥७६३॥ Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला महसेनजीव| रत्नाकरेण आराधनास्थित|दमघोषमुनि ॥७६४॥ दर्शनं उचियसमयम्मि पियरो, स्यणुक्करवरिसणेण य जहत्थं । रयणायरो ति नाम, तस्स पइट्ठावइस्संति ॥९९७७॥ उम्मुकबालभावो, कमेण अहिगयसमत्थसत्थऽत्थो। कइवयसमवयसुइवेस-विउससुवयस्सपरियरिओ ॥९९७८॥ पयईए च्चिय विसय-प्पसंगविवरंमुहो भवविरागी। वियरंतो लीलाए, मणहरकाणणपएसेसु ॥९९७९॥ एगम्मि अवसरे नयरि-पासपरिवत्तिपव्वयनिगुंजे । सो पेच्छिही विसाले, सिलायले अणसणपवणं ॥९९८०॥ संनिहिनिसनमुणिजण-सव्वाऽऽयरदिञ्जमाणअणुसडिं। विविहतवकिसियकाय, दमघोसमिहाणमुणिवसभं ॥१९८१॥ तं पेच्छिऊण तस्स य, कत्थ वि य मए वि एरिसाऽवत्था । सयमेव समणुभूय त्ति, ईहापोह करेंतस्स ॥९९८२॥ जाईसरणं उप्प-जिही लहु तदणुभावओ सम्म । सुमरियपुव्वभवऽब्भत्थ-सयलआराहणविहाणो ॥९९८३॥ पासं व घराऽऽवास, विसं व विसए धणं पि निहणं व । पियजोगसुहं दुकखव, बुद्धिचकखूए पेहंतो ॥९९८४॥ सव्वविरई पवजिउ-कामो वि हु जणणिजणगवयणेण । दारपरिग्गहविमुहो, वसिहि गेहे कइवि वरिसे ॥९९८५॥ नवरं विसालसाला-मणहरगोउरविरायमाणाणि । उत्तुंगसिंगसोहा-पहसियहिमसिहरिसिहराई ॥९९८६॥ पवणपकंपिरधयवड-रणतमाणकि किणीमणहराई । हरिणक-कुमुयखीरोय-फेणफलिहुजलपहाई ॥९९८७॥ गायतथुणंतपढंत-भव्वहलबोलवाउलदिसाई। अणवस्यपयट्टसव-कीरंतविसेसपूयाई ॥९९८८॥ देवंगदसविरइय-उल्लोयविरायमाणमझाई। मणिकुट्टिमतलनिम्मिय-मुत्ताहलवरचउक्काई ।।९९८९॥ डझंतनिरंतरकुंदुरुक–घणसारसुरहिधूवाई । कुसुमोवहारपरिमल-मिलंतरणझणिरभमराई ॥९९९०॥ जिनमन्दिरादिकार्याणां करणं च । ॥७६४॥ Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला रत्नाकरस्य व्रतपालनवर्णनम् । ॥७६५॥ अइसंतकंतसुंदर-सरूवजिणबिंबसोभमाणाई। काराविही विहीए, पउराई जिणि'दभवणाई ॥९९९१॥ अइदुक्करतवचरणोवउत्त-मुणिपज्जुवासणानिरओ। साहम्मियजणवच्छल्ल-संगओ उवसमपहाणो ॥९९९२॥ लोगविरुद्धच्चाई, जत्तेणं विजियइंदियग्गामो। सम्ममणुव्वयगुणवय-सिकखावयपालणपहाणो ॥९९९३॥ उवसंतवेसधारी, पडिमाऽणुट्ठाणविहियपरिकम्मो । गमिऊण केत्तियं पि हु, कालं निरवजवित्तीए ॥९९९४॥ स महप्पा रायसिरिं, नयरिं धणकणगरयणसंभारं । अम्मापियरो दढनेह-निन्भरं बंधवजणं च ॥९९९५॥ मोत्तूण तणं व पडऽग्गलग्ग-मुवसमदमप्पहाणस्स । चोद्दसपुवमहासुय-रयणनिहाणस्स मूरिस्स ॥९९९६॥ धम्मजसनामधेयस्स, अंतिए तियसनिवहकयमहिमो। घणकम्मसेलवज, पव्वज गिव्हिही सम्म ॥९९९७॥ तो चिरकालं सुत्तत्थ-वित्थरुद्दामविलसिरतरंगं । अइसयरयणाऽऽइन्न', अवगाहे तो समयसिधु ॥९९९८॥ छट्ठट्ठमाऽऽइदुक्कर-विगिट्ठतवचरणभावणाहिं दद। दुहओ वि हु अप्पाणं, पइदियहं संलिहंतो य ॥९९९९।। कायरचित्तचमक्कार-कारिवीरासणाऽऽइठाणेहि । संलीणत्तं परमं, पइकखणं अब्भसंतो य ॥१००००|| संसारभीरुभव्वे, धम्मुवएसप्पयाणरज्जूए । मिच्छत्तकूवयाओ, समुद्धरंतो य करुणाए ॥१०००१॥ सूरो व्व दित्ततेओ, ससि व्व सोमो धर व्व सव्वसहो। सीहो व्व दुप्पधरिसो, एगागी खग्गसिंग व ॥१०००२॥ वाउ ब अपडिबद्धो, संखो व्व निरंजणो गिरि व्व थिरो। भारुडो व्वपमत्तो, गंभीरो खीरजलहि व्व॥१०००३।। इय लोगुत्तरगुणगण-विराइओ विहरिऊण धरणीए । पजते सविसेसं, काही संलेहणविहाणं ॥१०००४॥ ॥७६५॥ Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७६६॥ ॥१०००६॥ ॥१०००७॥ ॥१०००८ ॥ ॥१०००९॥ ॥१००१०॥ ॥१००११॥ संलिहियऽप्पा य तओ, चउव्विहाऽऽहारविहियसंवरणो । मासं पाओवगओ, सुक्कज्झाणाऽनलेण लहुं ॥१०००५॥ नीसेसं कम्मवणं, निदहिऊणं जरामरणरहियं । इट्ठविओगाऽणिट्ठ - प्पओगदोगचपम्मुकं एगतिय अच्च तिय-श्रव्वाबाहप्पहाणसुहमहुरं । अप्पुणरागममऽचलं, नीरयमऽरुयं खयविहीणं असुहसुहकम्मविडंभ - लब्भमब्भयमणंतमऽसवत्तं । निव्वाणमेगसमएण, पाविधी सो महाभागो देवा य भतिवसनिस्स - रंतरोमंचकंचुइयकाया । निव्वाणमहिममुवउत्त- माणसा तस्स काहिति इय भो थेरा ! सम्मं, महसेण महामुणिस्स सोऊणं । पवरुत्तरोत्तरफलं, कल्लाणपरंपरं परमं परिवजियप्पमाया, मायामयमयणमाणनिम्महणा । भववासविरत्तमणा, विसोत्तियाहि विउत्ता य जिणमयमयरहरुम्पन्न - मेयमाऽऽराहणाऽमयं पियह । अजरामरा सया वि हु, जेण परं निव्वुइसुवेद एवं निम्मलनाणा - बलोय निद्दलिय मोहतिमिरेण । गोयमपहुणा भणिए, जहट्ठिए वत्थुपरमत्थे मत्थयथिरविणिवेसिय—- करकमला हरिसवियसियकवोला । थेरा सविणयपणया, इय संधुणिउ समादत्ता ॥ १००१४ ॥ जय निनिमित्तवच्छल !, अतुच्छमिच्छत्ततिमिरदिवसयर ! । सपरोभयभयभंजण !, जणगंजणमयण निम्महण ||१००१५ || नीहारगोरपसरंत - किचिपन्भारभरियतइलोय ! । ससुरासुरनरविरइय - सव्वाऽऽयररुहरथुइवाय ! जय निव्वाणपुरुम्मुह - पट्ठियभव्वोहपरमसत्थाह ! । अत्थाहउद हिविग्भम - निग्भरकरुणारसपवाह ! तं वमाणं नेवsत्थि, जेण उवमिजसे तुमं सामि ! नवरं तुमए वि तुमं, उवमिञ्जसि न उण अन्नेण ॥ १००१८ || ॥१००१२ ॥ ॥१००१३॥ ॥१००१६॥ ॥१००१७॥ महसेनजीव रत्नाकरस्य निर्वाणप्राप्तिः स्थरविरकृता गौतमस्तुतिः च। ॥७६६॥ Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ग्रन्थकतपरम्परावर्णनम् । ७६७॥ हीणेणुवमाणेण हि, हवेज का चंगिमोवमेयस्स । न तडागो व्य समुद्दो, ति उवमियं पावए सोहं ॥१००१९॥ सोहम्माऽहिवपमुहा वि, जस्स गुणसंथवे न परिहत्था । तस्स पहु ! तुज्झ किंतुच्छ-बुद्धिणो संधुणंतु परे॥१००२०॥ एवं च निरुवमो थुइ-अगोयरो जइ वि नाह! तं तह वि । सुगुरु त्ति चकूखुदाइ ति, दूरपरमोवगारि ति॥१००२१॥ भत्तिभरतरलिएहि, अम्हेहिं थुणिजसे तुमं चेव ! न तुमाहिन्तो विजओ, थोयव्वो अत्थि किर अन्नो ॥१००२२॥ ता जयसि तुम चिय एत्थ, जेण भवजल हिमअमाणाणं । आराहणातरंडं, एयं भव्वाणमुवइट्ठ ॥१००२३॥ इय थोऊणं थेरा, भयवंतं गोयमं समणसीहं । पारद्धधम्मकिच्चेसुं, बट्टि संपयद॒ति ॥१००२४॥ एवमिमेह समप्पइ, संपइ संवेगरंगसालत्ति । आराहणा इयाणि', तस्सेसं कि पि जंपेमि ॥१००२५॥ आसि उसभाऽऽइयाणं, तित्थयराणं अपच्छिमो भयवं । तेलोकपहियकित्ती, चउवीसइमो जिणवरिंदो ॥१००२६॥ दित्तंऽतरंगरिंउक्ग्ग-गंजणजियजहुत्तवीरत्थो। तेलोकरंगमज्झे, अतुल्लमल्लो महावीरो ॥१००२७॥ लीलाललणसुहम्मो, संयमलच्छीए तस्स य सुहम्मो । सीसो ततो जंबू, गुणिजणसउणीण वरजंबू ॥१००२८॥ नाणाऽऽइगुणप्पभवो, तत्तो य अभू महापभू पभवो । तयणंतरं च भयवं, आसी सेज भवो भयवं ॥१००२९॥ अह तस्स महापहुणो, मूलाओ चेव न हु जडाणुगए। न जहुत्तरं तणुतरे, परिमियपव्ये वि य न चेव ॥१००३०॥ सव्वंगं सारे च्चिय, न अप्पवोच्छेयदच्छरुच्छफले। पत्तन्तसाडरहिए, समंतओ निच्चसच्छाए ॥१००३१॥ न य अन्नेसि गम्मे, अकंटए निरवसाणबुढिगुणे । तुंगमहीधरमुद्धाऽ-णुगे वि भुवि पावियपइढे ॥१००३२॥ ॥७६७॥ Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ग्रन्थकर्तृगुदीनां नामादिवर्णनम् । ॥७६८॥ अच्चतं सरले चिय, अपुव्ववंसम्मि परिवहंतम्मि । जाओ य वइरसामी, महापभू परमपयगामी ॥१००३३॥ तस्साहाए निम्मल-जसधवलो सिद्धिकामलोयाणं । सविसेसवंदणिजो य, रायणा थो(थेरप्पवग्गो व्व ॥१००३४॥ कालेणं संभूओ, भयवं सिरिवद्धमाणमुणिवसभो। निप्पडिमपसमलच्छी-विच्छड्डाऽखंडभंडारो मपसमलच्छो-विच्छड्डाऽखंडभंडारो ॥१००३५॥ ववहारनिच्छयनय व्व, दव्वभावत्थय व्व धम्मस्स । परमुन्नइजणगा तस्स, दोणि सीसा समुप्पण्णा ॥१००३६।। पढमो सिरिसूरिजिणेसरो ति, सूरो व्व जम्मि उइयम्मि । होत्था पहाऽवहारो, दूरंततेयस्सिचकस्स ॥१००३७॥ अन्ज वि य जस्स हरहास-हंसगोरं गुणाण पब्भारं । सुमरंता भव्वा उव्व-हंति रोमंचमंगेसु ॥१००३८॥ बीओ पुण विरइयनिउण-पवरवागरणपमुहबहुसत्थो। नामेण बुद्धिसागर-भूरि त्ति अहेसि जयपयडो ॥१००३९॥ तेसि पयपंकउच्छंग-संगसंपत्तपरममाहप्पो । सिस्सो पढमो जिणचंद-मूरिनामो समुप्पन्नो ॥१००४०॥ अन्नो य पुनिमाससहरो ब्व, निब्ववियभव्यकुमुयवणो। सिरिअभयदेवसरि त्ति, पत्तकित्ती परं भुवणे॥१००४१॥ जेण कुबोहमहारिउ-विहम्ममाणस्स नरवइस्सेव । सुयधम्मस्स दढत्त, निव्वत्तियमंऽगवित्तीहि ॥१००४२॥ तस्सऽभत्थणवसओ, सिरिजिणचंदेण मुणिवरेण इमा। मालागारेण व उ-चिणित्तु वरवयणकुसुमाई ॥१००४३॥ मूलसुयकाणणाओ, गुथित्ता निययमइगुणेण दढ । विविहऽत्थसोरभभरा, निम्मवियाऽऽराणामाला ॥१००४४॥ एयं च समणमहुयर-हिययहरं अत्तणो सुहनिमित्तं । सव्वाऽऽयरेण भव्वा, विलासिणो इव निसेवंतु ॥१००४५॥ ॥७६८॥ Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग रंगसाला ग्रन्थरचनाया: सहायकस्य नगर्याश्च नामनी रचनासमयश्च। ॥७६९॥ एसा य सुगुणमुणिजण-पयप्पणामपवित्तभालस्स । सुपसिद्धसेडिगोद्धण-सुयविस्सुयजअणागस्स ॥१००४६।। अंगुब्भवाण सुपसत्थ-तित्थजत्ताविहाणपयडाणं । निप्पडिमगुणजियकुमुय-सच्छहाऽतुच्छकित्तीर्ण ॥१००४७॥ जिणबिबपइट्ठावण-सुयलेहणपमुहधम्मकिच्चेहि। अत्तुकासगदुकुह-चित्तचमकारकारीणं ॥१००४८॥ जिणमयभावियबुद्धीण, सिद्धवीरामिहाणसेट्ठीणं । साहेज्जेणं परमेण, आयरेणं च निम्मविया ॥१००४९॥ एईए विरयणेण य, जमाअियं कि पि कुसलमऽम्हेहि । पावितु तेण भव्वा, जिणवयणाऽऽराहणं परमं ॥१००५०।। छत्तावल्लिपुरीए, जेजयसुयपासणागभुवणम्मि । विक्कमनिवकालाओ, समइकन्तेसु वरिसाण ॥१००५१॥ एक्कारससु सएसुं, पणुवीसासमहिएसु निष्फत्ति । संपत्ता एसाऽऽरा-हण ति फुडपायडपयत्था ॥१००५२॥ लिहिया य इमा पढमम्मि, पोत्थए विणयनयपहाणेण । सिस्सेणमऽसेसगुणाऽऽ-लएण जिणदत्तगणिण ति ॥१००५३॥ तेवण्णभहियाई, गाहाणं इत्थ दससहस्साई । सव्वग्गं ठवियं निच्छि-ऊण सम्मोहमहणथं ॥१००५४॥ इति श्रीजिनचन्द्रसूरिकता तद्विनेयश्रीप्रसनचन्द्राचार्यसमभ्यर्थितगुणचन्द्रगणिप्रतिसंस्कृता जिनवल्लभगणिना च संशोधिता संवेगरंगशालामिधानाऽऽराधना समाप्ता ॥ संवत् १२०३वर्षे ज्येष्ठ शुदि १४ गुरौ अयेह श्रीवटपद्रके दंडश्रीवासरे प्रतिपत्तौ संवेगरंगशालापुस्तकं लिखितमिति । शिवमऽस्तु सर्वजगतः, परहितनिरता भवन्तु भूतगणाः । दोषाः प्रयान्तु नाशं, सर्वत्र सुखी भवतु लोकः ॥१॥ ॥७९॥ Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला 1100011 लेखक - प्रशस्तिः १ जन्मदिने चरणभरा - क्रान्तशिरः सुरगिरेरिवाप्तेन । रुकूमरुचिसमयेन, स्फुरत्तनुर्जयति जिनवीरः सद्राजहंसचक्र - क्रीडाक्रमवति विलासिदलकमले । श्रीमत्यणाहिलपाटक- नगरे सरसीव कृतवासः श्रीमल्लमालगुरुगोत्रसमुद्धृति यः, चक्रेऽभिरामगुणसम्पदुपेतमूर्त्तिः । ताराधिनाथकमनीयशाः स धीरः, श्रीजीववानिति मतो भुवि ठक्कुरोऽभूत् ॥१॥ IIRII ॥३॥ ॥५॥ भद्रप्रकृत्यैव यथाग्रनागः सदाऽभवत् सत्कृतवीतरागः । कटप्रविस्तारितभूरिदानः, तन्नन्दनः ठक्कुरवर्द्धमानः || ४ || तस्य चाजनि सत्पत्नी, नदीनाथक्रियागमा । यशोदेवीति गङ्गेव, सुमनोहरचेष्टिता पुत्रः प्रेयानेतयोश्चन्द्रतुल्यो, जज्ञे शश्वत् कौ मुदाप्यानहेतुः । प्राप्तः स्फाति वृद्धये वै बुधानामीशः श्लाघ्यः ठक्कुरः पार्श्वनामा यत्कारितं वीरजिनेन्द्रसन, चतुर्मुखं भाति कुमारपल्ल्याम् । ॥६॥ ॥७॥ शुभ्र वणत्काञ्चनकुम्भमुच्चैः, शृङ्ग' हिमाद्रेर्ध्वलदौषधीव सत्पादजयिकात्रिक - मन्यमुखाभरणबहुविधविलासम् । यच्छालिभञ्जिकागण - मुद्रहति स्वमिव सुशिरस्कम् ॥८॥ निःसपत्नाऽभवत् पत्नी, तस्य शस्यचरित्रभूः । गौरीव गिरीशालीना, धंधिका बन्धुवत्सला ॥९॥ ૨ જેસલમેરના ભંડારની પ્રત ઉપરથી પૂ. મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે કરાવેલી ફાટા કાપીમાં સ ંવેગર'ગશાળાની પ્રત લખાવનારની આ પ્રાપ્તિ આપેલી છે. लेखक प्रशस्तिः । ॥७७० ॥ Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७७१। पुत्राः पञ्चाजनिपुरनयोर्लोकपालायमाना, मानम्लानिप्रथनपटवः क्षुद्रजिह्वालतानाम् । सर्वज्ञाचमुनिवितरणन्यायसंस्थापनोत्था, कीर्त्तिर्येषां विचरति शरच्चन्द्रकुन्दावदाता महत्तमो नन्नुक एषु पूर्वजो, द्वितीयकः ठक्कुरलक्ष्मणः सुधीः । वज्रीव नासत्यकृतप्रतिष्ठिति - स्तृतीय आनन्दमहत्तमः कृती वाणी यस्य प्रसरति रसात् सोदरी शर्करायाः, चेतोवृत्तिर्विलसति तुलां कल्पयन्ती सत्कर्पूराञ्जनमित्र लसच्चेष्टितं शिष्टदृष्टीः, पुष्टिं नित्यं नयति यदि वा सुन्दरं धनपालनागदेवौ, ठक्कुरौ तुर्यपञ्चमौ । श्रियादेवी च सत्पुत्री, जातैका शीलशालिनी एतेष्वानन्दमहत्तमस्य पत्न्यौ क्रमादभूतां द्वे । धृतशस्यशैलसंपत्, पूर्व्वा वसुधेव विजयमतिः भिल्लमाल कुलव्योम - सोमः श्रावकसोहिकः । ज्योत्स्नेव लखुका तस्य, पत्नी सभीतिभूरभूत् गुरूत्तरः सौम्यकान्ति - छड्डक स्तनयस्तयोः । मतिबुद्धिसमे जाते, राजिनीसीलुके सुते तत्रोपयेमे विधिवद्विनीता - मानन्दमन्त्री किल राजिनी' ताम् । पतिव्रतां यां प्रविलोक्य लोकाः, स्मरन्ति शीतादिमहासतीनाम् अजनि सचिवानन्दस्याङ्गो-द्भवो भुवि ठक्कुरः शरणिग इति ख्यातो नाम्ना महीशपुरस्कृतः । विजयमतितत्रासापेतः स राहणसद्गरे-र्मणिश्वि खनेर्यस्तेजस्वी स्वगोत्रविभूषणः || १८ || ( हरिणी) सुधायाः । किन यस्य ॥१०॥ ११॥ ॥१२॥ ॥१३॥ ॥१४॥ ॥१५॥ ॥१६॥ ॥१७॥ लेखक प्रशस्तिः । ॥७७१॥ Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला लेखकप्रशस्तिः । ॥७७२॥ सोदरी भगिनी चास्य, शान्तापीष्टसतीव्रता । सदुत्तरापि सर्वेषां, दक्षिणा घांउकाभिधा ॥१९॥ राजिन्यथाङ्गजमसूत घराकलङ्कम् , पूर्णप्रसादकतनामकमिष्टबन्धुम् । भ्रातुः प्रियं शरणिगस्य नमस्यनम्रम् , रामस्य लक्ष्मणमिव प्रसरत्सुमित्रम् ॥२०॥ (बसन्ततिलका) तनया पूर्बादेवी च, तस्याः समुदपद्यत । सदाम्भस्थाननिरता, हंसीव मृदुवादिनी ॥२१॥ अथान्यदानन्दमहत्तमोऽसौ, शुश्राव सम्यग् गुरुसभिधाने । धर्म श्रुतज्ञानचरित्ररूपं, मोक्षार्थिसम्पादितमोक्षमुच्चैः॥२२॥ तत्रापि विज्ञानविनाकृतायाः, साफल्यमाहुर्न जिनाः क्रियायाः । तदानमादाक्त एव सर्व-दानेषु शंसन्ति पठन्ति चैवं ॥२३॥ ये ज्ञानदानमपरं परिपाल्य यद्वा, सत्पुस्तकादि च विलेख्य समाचरन्ति । ते नष्टमोहतिमिराः फिल केवलेन, सम्यग् विलोक्य भुवनं विभवो भवन्ति ॥२४॥ न ते नरा दुर्गतिमाप्नुवन्ति, न चान्धता पुद्धिविहीनतां च । न मूकतां नैव जडस्वभावं, ये लेखयन्तीह जिनस्य वाक्यम् ॥२५॥ श्रुत्वेदमिमा संवेग-रङ्गशालामलीलिखदम्याम् । निजपल्या राजिन्याः, पुण्याय महत्तमानन्दः ॥२६॥ प्रासादः सिद्धिरहन्नृपतिरनुपमा तत्प्रिया ज्ञानलक्ष्मी:-नीतिः सिद्धान्तगीः श्री-व्ययकरणसमौ साधुसबस्थधम्मौ । कारा १घादिरादीनषिषु गुणिषु तु, स्वःशिवश्रीनियोगः, साम्राज्यं यावदित्थं प्रतपतु भुवने पुस्तकस्तावदेषः ॥२७॥ १ आदीनविषु = क्लिष्टेषु = क्लेश' प्राप्तेषु । ॥७७२॥ Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला || शुद्धि-पत्रकम् पत्रम् १ २ ४ ||७७३॥ |ur ur 9५० शुद्धि-पत्रकम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् । पत्रम् टि. २ ऋपभ ऋषभ २ अपुव्वपईवा अप्पुवपईवा २४ उसरे ऊसरे भवस्स. भवस्स २५ मोहणीजस्स मोहणिजस्स सुगुरुवएससवणा सुगुरूवएससवणा ९ आरहणमिच्छंतो आराहणमिच्छंतो अनिरुद्ध अनिरुद्धं कुसलकगे कुसलकरो इमेसि सत्यत्तमणत्थयं सत्थं तमणत्थयं તાડપત્રીય પ્રતમાં પાઠાંતર છે. श्लोका जशुद्धम् शुद्धम् ४८ घण्णतरगाणं धण्णतरगाण ५२ बझाऽणुट्ठाणकट्टेणं बज्झाऽणुट्ठाणकडेणं ६५ नयणसुहदाईणी नयणसुहृदाइणी एत्थं भारहं कहं भारहकहं ८३ परिक्खित्ता परिखित्ता जलनिहिजगइ- जलनिहिजगई वेढिय वेढिय परंमुहा परम्मुहा निदारियदसिरवेरि निदारियदरिय विबुहाणं विबुहाण ० इमेसि ० .० नि ॥७७३॥ Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग । शुद्धि-पत्रकम् रंगसाला ७७४॥ १०१ पत्रम् श्लोक: अशुद्धम् ९६ छन्नंतरं निद्दविखन विसंह अवंगहार उवसप्पिउणेवं १२० अक्खुद्धमणो १२३ च्चिए सेवगाहमा १३ १३३ पहूणं १३ १३६ कमेगंते १३ १३८ तुह हयस्स, १४ १४३ रूसिएण ૧ તાડપત્રીય પ્રતમાં પાઠાંતર છે, शुद्धम् च्छन्न तरं निदक्खिन्नतं विसंछु यंगहार उवसप्पिऊणेवं अखुद्धमणो चिय सेवगाहमा ! पहूण कमेणंते तुह, हयस्स रुसिएण पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् १४ १४४ पहरणफडाडोवं पहरणफडाडो १५ १५५ कम्स कस्स जुवइजण जुवईजण १५ . १६२ रयजाणवसुक्खय- रयजाणवसुक्खय कूखोणिरयं, खोणिरयं, १६४ विपक्खक्खएकसहं विपक्खखए. १६४ पाविय भूरिमहं पावियभूरिमहं १६८ अहह अहह ! १६ १६८ विबुवहनिसिद्ध, विबुहनिसिद्ध, १६ . १६८ अकजमेवविहं अकजमेवंविहं, १७६ १८१ कि १२९ अहह ! ॥७७४॥ Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पत्रम् संवेगरंगसाला पत्रम् २३ शुद्धि-पत्रकम् १८ ७७५॥ २०९ २८८ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् १९१ भूमिपालं. भूमीपालं २०४ कि सबरजुवाणेहि, सबरजुवाणेहि कयाइ, कयाई, २१२ इण्डिं २१६ सालिगामम्मि, सालिग्गामम्मि, २२. वच्चंतेसु वच्चंतेसु २२२ विहाणेणं विहाणेण २३० सज्ज भट्ट ! (usi०) नईनोरे नइनीरे जीविअव्वस जीविअव्वस्स २५९ इंदअग्गामे इंदिअग्गामे श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् २५९ मिवखाय मिकखाए २६३ सलहेमि सलहेमि २६७ मलमलीण. मलमलिण. सुयणु सुयणु! २८८ चत्तासि चत्ता सि विमणुम्मणयमि विमणुम्मणयम्मि ३०१ तडट्ठिया, आवयकूवावडियं, ३१० तेण तेणं ३११ सा ३१८ जीव जीव ! ३२२ तारुण्णं' तारुण, ३२५ तुझं རྣཛཚཛཚཛཚཛཞསོ २९८ २० २४६ नइनार २७ २७ ७७५॥ २३ तुज्झ, Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७७६॥ पत्रम् श्लोकः २८ २९ २९ २९ २९ ३० x mmmm ३० ३१ ३२ ३२ ३२ ३३ ३३८ ३३९ ३४० ३४० ३४१ ३५५ ३६० ३७९ ३८३ ३८६ ३८६ ३९४ अशुद्धम् नरसुरलच्छी, विसय० भवन्नां वगगो किलिसिउ ०पीऊस, पस० तिवख घटिस्सन्ति परभवे जणा ब्व दणं शुद्धम् नरसुरलच्छी, विसय० भवन्नवं वरागो किलिस्सि उ ०पीऊस - पस० तिकूख घट्टिस्सन्ति इह-परभवेसु जणा ! व्व दहूणं पत्रम् ३३ ३३ ३६ ४० ४० ४५ ४५ ५० ५० ५० ५० ५० श्लोकः ३९४ ४१० अशुद्धम् पडिबुद्धा ० चिघो - पंच० वियागां ४३४ ४८३ अदुराराहा ४८७ णिणिय ५४८ ५४८ ६११ ६१९ ६२१ ६२२ ६२२ शुद्धम् पडिबुद्धो ० चिंधो, पंच० वियोगाइ अदुराराहो णियणिय जहसतीए जंहसचीए पमायविरहो पमायविरहा छेयोवाणिए छेयोवडावणिए निम्सेसदुट्ठनिग्गह निस्सेसदुट्ठनिग्गह परमारहं परमाहं मणिरोहणगिरी मणिरोहण गिरी ससा पुरिससीहेसु शुद्धि-पत्रकम् 1190811 Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला पत्रम् ५० पत्रम् ६५ | शुद्धि-पत्रकम् |७७७॥ अS ६८ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् । ६२२ भत्तिबहुमाणकरां भत्तिबहुमाणकरणं | ६३१ सम्मतं सम्म ६३४ भावारीचक्क. भावारिचक्क. आहार आहारं ६६५ नमाम नमामि ६६७ सणकुमारकप्पंम्मि सणकुमारकप्पम्मि ६७५ पुत्तय,! पुत्तय !, ६८६ पिच्छि-ऊण पिच्छि-ऊण ७०२ कारणत्तेणऊ कारणत्तेण उ ७३६ दुंदहीथणियसद्द० दुंदुहीथणियसद्द० ७५४ महुरगिगए, महुरगिराए, ७८८ जयगुरुसाहण, जयगुरुसाहूण, | श्लोकः जशुद्धम् शुद्धम् डी आराधनाह आराधना ८१६ पबयणपसंसणाए पवयणपसंसणाए .८२१ नियय निययं ८३८ विमलजसो विमलजसो ८४५ आणत्ता, आणत्तो, ८५२ पज्जालित्ता, पञ्जालिन्ता, टि.१ पसरच्छरभ० प्रसरच्छरभ० ८९९ नव हरियसलिल नवहरियसलिल. ९०५ विग्सुमरइ विस्सुमरह ९४७ पत्ता ९७० दिन हेडी नेयम- नियम ७६ पत्तो दिन ||999 Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७७८ ।। पत्रम् श्लोकः ७८ ८० ९७६ १००० ८० ડીંગ ८२ १०३१ ८३ १०३४ ८३ १०४४ ८४ १०५२ ८४ १०५४ ८५ १०७४ ८६ 612 अशुद्धम् शुद्धम् समुल्लरांतरंगन्त समुल्लसंतरंगन्त नश्च णऽट्ठया नच्च - णट्ठया उरुषवेषकरण - पुरुषवेपकरण आरुढो महाणुभावे ! जेण, कुलं अच्छरियमहो धी धी अहह असारिसं विहु आरूढो, ८७ रेडींग युद्धवणनम् महाणुभावे !, जेण कुलं, अच्छिरियमहो ! धी ! धी! अहह ! १०० १०१ १०१ १०२ १०७ १०८ युद्धवर्णनम् ११६ असरिसं विहु १०८० ११०२ फुरन्ततिकूखग्गयं फुरन्ततिकूखखग्गयं पत्रम् ८८ ८९. ९० ९४ ९७ श्लोकः १११३ सोहम्म Àાક નબર ૧૨૨૪ ११२९ देसिआ ११८४ ુડીંગ १२६१ १२६८ १२७७ - १२७८ १३४७ १३५८ १४६१ अशुद्धम् गुणदर्शनम् माणे हि निग्विणमणा - निग्विणमणा, गुणदर्शनम् मा हि तस्स तग्स कर्यंतओ दुष्व पडिवखलियं गणसिक्ख शुद्धम् भवंतर फलं मेरा मंगू सोहम्म ૧૧૨૪ देसिओ कर्यतदुओ व्व पडिखलियं गणसिकूखं भवंतरफलं महुरा मंगू शुद्धि-पत्रकम् ॥७७८॥ Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला 11008!1 पत्रम् श्लोकः ११७ હેડીંગ १३५ १७१७ १३६ १७२४ १४० १७८२ १४२ १७९७ १४२ १८०६ १४४ १८३१ १४८ १८८२ १४८ १८८४ १५२ १९२४ १६१ २०४८ १६२ હૅડી'ગ अशुद्धम् शुद्धम् जिहवा नरवडणा किं समुभवो किसमुन्भवो अच्चतसामाहीए अच्चतसमाहीए तो कामगुणकूडे एता कामगुगकूडे सत्तत्त० अच्चन्त ਰ विसएहि ता • सामरिहत्ते • दश जिह्वा नरवणो सत्तुत्त० अच्चन्तं तं विसएहिंता • सारमरिहन्ते • दर्शने पत्रम् श्लोकः १६३ १६४ १६६ १७२ अशुद्धम् ० करुणा सा-य० पडलाइऽऽवा ० हिम्म शुद्धम् ० करुणासा-यरेण पडलाऽऽइवा० संनिहिम्मि २०८३ २०९६ २११० २१९० १७२ २१९५ १७३ २२०५ १७४ २२२१ १७७ २२५४ १७७ २२५८ जस्साऽऽममम्मि जस्साऽऽसमम्मि १७८ २२६९ गुणन्नुयापंयडणं गुणन्नुयापयडणं १७८ २२८० १७९ २२८३ परुप्पेजा किन तालोक पकुप्पेजा किन तइलोक तमऽहोरतं महोतं दंमममगाण समसगाण सेम सेस तमाss सो तमाssवासो शुद्धि-पत्रकम् ।।७७९ ॥ Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७८० ॥ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् २२९६ ० चित्तारा ० • चित्तरह० २३०४ दिसि दिसि २३०२ पछी ४, ५, ६, ७, ८, भने ८ નબર છે ત્યાં ૩, ૪, ૫, ૬, ૭ અને ૮ શ્લોક નંબર સમજવા २३६६ १८५ किच्च किच्चं १८७ २३८२ पणरमणाणं पणरमणीणं १८७ २३८५ डिया १८८ २४०२ १८८ २४०४ १९० २४२५ १९० २४२७ १९० २४२७ पत्रम् १८० १८० १८० परिवुडानयर दराओ जंपति गिरिसर० • कल्लोल चंचल ठिया परिबुडा नयर दूराओ जपंति गिरिसिर ० • कल्लोलचंचल • पत्रम् श्लोकः १९१ २४३६ १९५ २४९४ २०० २५५५ २०४ *२६०५ २०५ २६०५ २०५ હૂંડીંગ २०७ २६४८ २०८ २६६८ २१० २६९६ २११ २७०३ २१५ २७६० २७६७ २१६ अशुद्धम् शुद्धम् अम्मो ! अम्मो ! • रोवणेवक ० क्खित्त० सम्भोहमूढ हं भो मुनिदशनं मुनिदर्शन धम्मकम्मावही धम्मकम्मविहि चितणविखत्त चिंतणक्खित्त टाई दाह गुरुणा गुरुणो सत्तमपाडमाए सत्तमपडिमाए सयणसिहे सयणसिणेहे • रोवणेक उaar • सम्मोहमूढ हंभो शुद्धि-पत्रकम् 1102611 Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेग गंगसाला शुद्धि-पत्रकम् पत्रम् २१७ २१९ २२२ २२४ २२४ ॥७८१॥ २३२ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् पत्रम् २७८० पडिवंध० पडिबंध २३३ २८१५ संचारेजो संचारेज्जा २३४ २८५० पडिवक्खा पडिवक्खो २३५ २८७६ उवडंभ० उवठभ० २३६ २८७९ मक्खायसावि० मऽकूखाय साविः २३६ २९८० हियत्थवित्ताए हियऽत्थवित्तीए ! २३६ २९८९ कहबि कहावि २३६ २९९० विहरंतो विहरते २३७ २९९३ धरावट्ठा धरावट्ठो २३७ २९९४ ___सोउ ३७ २९९६ मेहमहावन मोहमहावत्त ३००२ पडिववखपवखन पडिवकूखपकूख- २३८ निकिखत्त निकिखत्त । २४८ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ही गुरोरुपशश्च गुरोरुपदेशश्च ३००९ दमणं दंसणं ३०१९ रबी रवी ३०३१ देसचारित्ता देसचारित्तो ३०३३ जयणापमाय० जयणा पमाय: ३०३६ सकलत्तादन्नन्थ सकलत्तादनत्थ ३०४४ अमिग्गहा अभिग्गहा ३०४७ निरुवण निरूवणं ३०४८ त ३०४९ जिणगिहंऽता जिणगिहऽतो ३०५३ त ३०६० आसनाऽणासन्न आसन्नाऽणासन्न ३१८७ लित्तअगों लित्तअंगो २३२ २३३ २३३ २३३ सोउ २३३ ॥७८१॥ Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरमसाला शुद्धि-पत्रकम् ७८२।। पत्रम् श्लोक: अशुद्धम् . शुद्धम् पत्रम् २४९ ३२०५ सगमो संगमो २७१ २५१ ३२२३ सुमिणा सुमिणो २७१ २५१ ३२२९ - एव एवं २५३ ३२४९ नियं निठुयं २७२ २५८ ३३१९ पक् पक्खं २७३ २६० ३३४९ निरंतरुप्पात्तमरण निरंतरुप्पत्तिमरण । २७४ २६३ ३३८३ सविमेसं सविसेसं २७७ २६६ ३४१८ समाढत्ता- समाढत्तो २७८ २६६ ३४२१ किपिकिपि २७८ २६६ ३४२४ देहाऽऽइसु देहाऽईसु २६७ ३४३५ तइलाकरंगमज्झे तइलोक्करंगमझे २७८ २६९ ३४६५ २७९ २७० ३४७१ मोत्त | २८० श्लोकः ३४८२ ३४९१ ३४९१ ६ ३५०९ ३५१८ ३५५८ ३५७५ ३५७६ ३५७८ ३५८१ ३५८७ ३६०२ अशुद्धम् पामुक्कपोक्कर मोकखकए हासट्ठाण भागप्रार्थने साह ०खय अक्वित्तं मोत्तण सइनासा पामुक्कपोक्करवं मोकूखकए हासट्ठाण भोगप्रार्थने साहू ०खयं अकिखत्तं मोत्तण सइनासो कम कमइ घेतं घेत्तु पाअवगमणमेतो पाओवगमणमेत्तो सुद्धलेसा सुद्धलेसागो भणात भणंति ॥७८२।। प्रोत्त Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ शुद्धि-पत्रकम् संवेगरंगसाला ७८३॥ oसुहड ८३ १९५ संखेसु ८३ पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम पत्रम् २८१ ३६११ गुणलेतो गुणलेसो २९० ८२ ३६२६ तता ततो | २९२ तिरियत्त० तिरियत २९३ २८२ ३६३० जिआ जिओ २९५ ३६३६ पबंछमाणाण पवंछमाणाण ३६३८ नदस्स नंदस्स २९७ ३६४० पुरसिरीए पुवसिरीए २९७ ३६६४ जपियं जंपियं २९८ ૨૮૮ ३७०५ जीबियब्वेण जीवियव्येण २९८ २८९ ३७१६ ०कखणपरो कखणपरो २८९ ३७१८ पाति ___पाति ३०० २८९ कम्मकरखय० कम्मकूखय० ३०० २९० ३७३१ अपणब्भावो अपुणब्भावो । ३०२ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ३७३२ तिक्ख० तिकूख० ३७५४ सयादत्तो सयंभुदत्तो ३७७० सुहड ३७९५ विप्फुरिथं विष्फुरियं ३७९८ सखेसु ३८१७ भालयलाऽऽरा. भालयलाऽऽरोविय३८१८ बिहुरेह विहुरेइ एकण एक्कण ३८३५ बाहरि बाहरि ३८३७ पाआग्ग पाओग्ग ३८५३ कूकुहेड० कूकुहेड. ३८६३ आजीबइ आजीवह ३८८८ कजकरा कज्जकरो ३८२९ २९८ ॥७८३॥ Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ शुद्धि-पत्रकम् संवेगरंगसाला ||७८४॥ पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ३०२ ३८९१ परीसहाऽऽवाए परीसहाऽऽवाए ३०३ ३९०० अच्चतपराप्पर अच्चतपरोप्पर३०५ ३९१९ विलासणीए विलासिणीए ३०५ ३९२९ सुत्तऽत्था सुत्तऽत्यो ३०६ ३९३५ भयव! भयवं ! ३०६ सीटी 3 आयसुहस्तिनः आर्यसुहस्तिनः ३०६ गती भिक्षाथम् मिक्षार्थम् ३०७ ३९५५ भगिणीरूखेग भगिणीरूवेण ३०८ ३९५९ जणपुरआ जणपुरओ ३०८ ३९६४ जाआ जाओ ३०९गसीटी ऋद्धिविकुवणम् ऋद्धिविकुवर्णम् ३११ ४००९ दान दोन्नि ३१२ ४०१६ : सले-हणा संले-हणा पत्रम् श्लोक: अशुद्धम् शुद्धम् ३१५ ४०५२ गिरिश असम गिरिगुहाऽऽसम ३१५ ४०५८ जतिन्दियाणि जंतिन्दियाणि ३१६ ४०५९ खमं खेमं ३१६४०७० सा सो ३१८४०८६ जइज लइ जइ जलइ ३१८ ४०९३ वटेजा वट्टेजा ३१८ ४०९४ नयर नयरं ३२१ ४१२५ विणयपव्वं विणयपुवं ३२१ ४१२७ भवं ३२२ ४१३६ गुरुकुलवासोऽवगतो गुरुकुलवासोवगतो ३२४ ४१६९ अमर अमरं ३२४ ४१६९ अभयऽमक० अभयमक ३२४ ४१७६ वछिजाऽऽराहण वंछिजाऽऽराहण भयवं ॥७८४॥ Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला || शुद्धि-पत्रकम् पत्रम् || ३२५ Kा ३२५ ३३० ३३१ ३३३ ७८५॥ सयं ३३४ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् पत्रम् ४१८५ सयलेदसभासं सयलदेसभासं । ३४२ ४१८७ देमकालभावन्नुं देसकालभावन्नु, ३४३ ४२४८ चिर चिरं ३४४ ४२६० जणणिजगग जणणिजणग ३४४ ४२८२ सां ३४५ ४३०० विद्व सिय० विद्धं सिय० ४३२२ सकुलम्मि संकुलम्मि ३४७ ४३२५ निजामओ-भवऽनव ३४७ निजामओ भवनव- ३४९ ४३७९ परिसक्करण परिसक्कण ३५१ ४३८० ३५१ ४३८८ अन्नानविरुद्धाण अन्नोन्नविरुद्धाण ३५१ ४४०३ अजाणुचरा अजाणुचरो | ३५३ ३४५ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ४४११ पुरिसदमस्म पुरिसदुमस्स ४४२० छुढो छूटो ४४२४ निवडिआ निवडिओ ४४३१ मंससोणिग- मंससोणिय४४४४ सभूयविजय० संभूयविजय ४४४६ रयण-कंवलस्सो. कंबलस्सो. ४४६६ उत्तरात्तर उत्तरोत्तर ४४७४ तुम्हा ४४९९ सिवपुरममणे सिवपुरगमणे ४५१२ पलायणाओ पलोयणाओ ४५१३ चकवट्टिज चक्कवट्टिरज ४५१७ कप्पद्रुम कप्पद्रुमं ४५४१ गोरिवाऽविधुर गोरिवाऽविधुरं ३३६ ३३६ चेच ३४० ३४० ३४१ ३४२ ॥७८५॥ Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ शुद्धि-पत्रकम् संवेगरंगसाला पत्रम् ३५६ ३५७ ३५७ ३५७ ३५८ ३५८ ३५९ अशुद्धम् शुद्धम् । सव्वगजीव० सबजगजीव० । दुकूख दुखं किन्चमुवद-सिय किच्चमुवदं-सिय सम्मऽणुमन्नह सम्ममऽणुमन्नह जाग्गा जोग्गा ॥७८६॥ ३७३ ४७१० श्लोकः ४५८३ ४५८६ ४५९३ ४५९४ ४५९९ ४६०४ ४६१५ ४६३५ ४६६६ ४६७० ४७०३ ४७०७ ४७१४ पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ३७१ Amla गुणशेखशुरि गुणशेखरसूरि ३७१ ४७७८ उबराहियम्मि उवरोहियम्मि ३७२ ४७९२ प्रिया प्रियो ३७२ .४७९२ प्राणनां प्राणिनां ४७९८ विहारउमऽन्नत्थ विहरिउमऽन्नत्थ ३७५ ४८२५ संधिबंध संधिबंध ३७६ ४८४० तढम पढमं ३७७ ४८६० सलेहणाकरा संलेहणाकरो ३७८ ४८६३ करंति ३७८ ४८६८ कयरपरगण- कयपरगण ३८४ ४९३९ आलायगादोसो आलोयणादोसो ३८४ ४९४१ दोही ३८४ नम२ ४८४५ ४९४५ करांत ३६३ ३६३ परगणनिवासिणा परगणनिवासिणो | अवायदसी,' अवायदंसी,' पण्णविजमाणो पण्णविजमाणो खवगा खवगो उप्पाडत्ता उप्पोडिता साह साहू सुट्टियगवेसणेवं सुट्ठियगवेसणेवं | दाही ॥७८६॥ ३६६ ३६७ Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | शुद्धि-पत्रकम् संवेगरंगसाला पत्रम् ३८५ ३८७ ३८९ ३८९ ३८९ ॥७८७। ३८९ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम । पत्रम् ४९६२ आवंठ आकंठं | ३९७ ४९८५ साकूखकए सोकूखकए। ३९६ ५००८ दक्करकरणं, दक्खं दुक्करकरणं, दुक्ख' ३९९ ५०१४ जाय जाय ३९९ ५०१५ सुज्झड सुज्झइ ३९९ ५०१५ धयरयाणं धुयरयाणं ४०१ ५०१५ सव्वसल्ला सव्वसल्लो ५०१६ मलं ४०१ ५०१६ पणब्भव० पुणब्भव० ४०२ ५०१६ द्धिरिय० उद्धरिय० ४०२ ५०२२ तिकखुत्ता तिकखुत्तो ५०७० वट्टिय वट्टिय ४०३ राग आलाचना आलोचना । ४०३ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ५११२ थोआउयत्तेण थोयआउयत्तेण५१२५ कोलसबल कोलसद्ल ५१४० अविताकय० अवितक्किय० ५१४४ झात्त झत्ति ५१४९ लायं जायं ५१६५ झरिऊणं अरिऊणं ५१७३ सामणम्मि सासणम्मि ५१७४ विसोहिवपओ विसोहिवसओ ५१८० अण्णया- अण्णया ५१८७ आकम्म० आजम्म ५१९४ पडिख्लणं० पडिखलणं. ५१९८ निदंसिआ निदंसिओ ५१९८ कन्नगाजणा कन्नगाजणो ८९ ३८९ ३८९ मूलं ३८९ ३९० ३९३ ३९४ ७८७॥ Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला १७८८ ।। पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ४०७ ५२४९ तावसमुणिणा !, तावसमुणिणो !, ४०७ ५२५० र नवरं ४०७ ५२५८ संकरा संकरो ४०८ वीयाण बीयाण ४०९ सत्तम्मि सम्मि अनिरुद्धाऽऽसव ० ४१० ४१० ० चित्तस्स ४१० • जोगपसरो ४०२ ५३०२ रहिओ ४११ ५३०६ ●इगुणो, तणमओ ४११ ५३११ ४१३ बेडींगमां पुत्राचार्यस्य ४१३ ५३५२ एवं ५२७३ ५२८७ ५२९१ ५२९६ ५२९८ अनेोद्धाssसव ० चित्तस्सं ० जागपसरा रहिआ ० गुणा, तणमआ पुत्राचायस्य qi पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ४१५ हेडींगमां निर्याकद्वार- निर्यामकद्धार - ४१६ हेडींगमां नियमिकाणा निर्यामकाणां ४१८ ५३९९ ना नो ४१९ ५४१० अणसणमेत्ता - अणसणमेत्तो४१९ "५४१२ असण पभिईणि असणपभिईणि५४१६ संवरण ० ५४१९ दव्वप्पया णाणं- दव्वप्पयासणाऽणंरसाऽणुवंधा - रसाऽणुबंधा ४१९ सवरण ० ४१९ ४२० ५४२९ ४२४ ५४७५ चरित विसुद्धो, चरितविसुद्धो, चंडस्टो ४२६ ५५११ चंडरुद्दो ४२७ ५५१६ ४२७ ५५९७ ४२७ ५५२२ अद्द, ५५९६ दिकख तव्वकोवेण अम्ह, ५५१६ दिकूख' तिब्वकोवेण शुद्धि-पत्रकम् ।।७८८ || Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ॥७८९ ॥ पत्रम् श्लोकः ४२७ ५५२५ ४२८ ५५३२ ४३० ५५५९ ४३१ ५५६२ ४३१ ५५६८ ४३१ ५५७६ ४३२ ५५९० ४३३ ५६०७ ४३४ ५६१४ ४३५ ५६३३ ४३९ ५६७७ ४३९ ५६८३ ४४० ५६९७ ४४३ ५७३७ अशुद्धम् विणि मविओ जायपकोवा विजयणा संममाऽऽणो धीरा farai | तत्ता निमित्तहि बरविमाणेसु पवम्मि पाणिवह सथाह ० ०वग्ग मग्गग्गलं अदू० शुद्धम् विणिम्मविओ जायपकोवो विजहणा सम्मनाणो० धीरो कित्तिस्सं । तत्तो निमित्तेहि वरविमाणेसु पयम्मि पाणिवह सत्थाह० वामग्गऽग्गल अद्ध० पत्रम् श्लोकः ४४६ ५७७१ ४४६ ५७८० ४४८ ५८०७ ४४९ ५८१८ ४५२ ५८५७ ४५२ ५८५९ ४५४ ५८७४ ४५४ ५८७५ ४५४ ५८७५ ४५४ ५८८० ४५४ ५८८१ ४५४ ५८८१ ४५४ ५९१७ अशुद्धम् ० दासजाल' भाजा० ० कचुयः ०णाऽनिलो गआ सव्वा दम्म सहस्सव कखए वुट्ठ जा • वेट्टो काहो शुद्धम् ० दोस जाल' भोजा ० कंचुय० णाsनलो गओ सव्वो दम्मं सहस्सर्वं कंखए जो कोहो शुद्धि-पत्रकम् ॥७८९ ॥ Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ । संवेगरंगसाला शुद्धम् सत्तम-नरए शुद्धि-पत्रकम् तूरवो पूइज्जता ७९०॥ पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् ४५८ ५९३७ सत्तम!, नरए ४५९ ५९४१ तूरखो ४६० ५९६२ पइज्जता ४६३ ६००० लहु ४६४ ६०११ घेत्तृग ४७३ डीभ गृहकोलिल ६१८३ सपुप्पन्नो ४७९ ६२११ रमणाण ४८५ ६२७९ अच'तपपयत्त ४९. हम सुबन्धुना४९३ ६३५५ पम्मुक्का ४९५ ६३९६ बसण० ४९५ ६४२३ पुपुत्त० पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ५०० ६४८९ चि ५०. ६४९० [वासा] समयम्मि सम्मग्गम्मि ५०४ ६५३७ अप्पणा अप्पणो ५०८ - ६५९० ०भवु-भ० भयु-भ० ५०९ ६६०६ विम्हिहण विम्हिएण ५१० ६६२० सुविसाल सुविसालं ६६३७ ०फरुसफरुसेसु फरुसफरिसेसु ५२२ ६७७० सा ५२४ ६८०८ ता ५४४ ७०६४ आसन्नीमूय० आसन्नीभूय० ७१०२ __ स्तरमान्मांसं स्तस्मान्मांसं ५४७ ७११४ एगइंदियत्तंण एगइंदियत्तेण ५४७ घेत्तूण गृहकोकिल समुप्पन्नो रमणीण अच्चतपयत्त सुबन्धुनापम्मुक्को वसण० पुव्युत्त० ४७७ तो ५४६ ॥७९०॥ Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ । शुद्धि-पत्रकम् संवेगरंगसाला पत्रम् ५४९ ५५३ ५६० ५६२ ५६३ शुद्धम् वहगत्तं विषयाणाम् कषायान् ॥७९१॥ तुट्ठो श्लोकः अशुद्धम् ७१४२ वहगत्त सीम विषयाणाम डीग कापायान् ७३०६ तुट्ठा ७३१९ बिचिंतयंता ७३४० वीसंता ७३४७ वुर्तता ७३४७ ७३५३ पारसस्स ७४८२ तिग ७५०० ७५४० दरमु० ७५५२ जरस. विचिंतयंतो वीसंतो पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् ५८२ ७५५६ मुहम्स ५८६ ७६१२ निसण्णा, ५८६ पाना न ५८७ ५८६ हरी देना ५९१ ७६८२ असेस ७६८५ नमोकारा ७६९४ चिंतिय ७७८५ तक्कार० ६०० ७८०१ ०वावारा ७८१५ मणूसा ७८४२ निग्गह ६०४ ७८४२ नाण ६०४ ७८४२ अकुसभूय शुद्धम् मुहस्स निसण्णो, ५८६ देशना असेसं नमोकारो चितियं तकर वावारो मणूसो निग्गहं नाणं अंकुसभूयं वुत्तो ५६५ ५६५ ५६६ ५७६ ५७८ ५८१ ५८२ पूइओ पुरिसस्स तिग मीसं मीस ॥७९ ॥ जस्स० Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला ।।७९२ ॥ पत्रम् श्लोकः ६०४ ६०४ ६०५ ७८४४ ७८५३ ७८५७ ६०६ ७८८० ६०७ ७८८७ ६०८ ७९०५ ६१० ७९२२ ६११ ७९४६ ६१२ ७९४७ ६१४ ७९७८ ६१९ ८०५२ ६२० ६२२ ८०५५ ८०९० अशुद्धम् उरसमइ ...ती सतप्पसि बंछेड़ पहावउमुत्र ० मह वयं ०णाणे णीया० दट्ठण लिप्पड़ सूरग्गा सयममेज्झा अण्णस्म चितता शुद्धम् उवसमइ मंती संतप्पसि छेड़ पहावमुव० महव्वयं णाऽणेसणीया० दण तिप्पड़ सूरग्गी सयममेज्झो अण्णस्स चितंतो श्लोकः ६२४ ८१०७ ६२४ ८११५ ६२४ ८११६ ६२५ ८१३२ ६२६ હડીમ ६३१ ८२०० ६३१ ८२०४ ६३७ ८२८९ ६३९ ८३१४ ६३९ ८३१४ ६३९ ८३१७ ६३९ ८३१८ ६४४ ८३७९ पत्रम् अशुद्धम् एवं ह ० पढम मोत्तृण दियकसाय संसग - त्यागे ०धमम्मगुणा छिड्डजुजो शुद्धम् एवं विह० पढम मोण इंदियकसाय संसर्ग - त्यागे ०धम्मगुणा छिड्डजुओ • करणदुलिए • करणदुल्ललिए रुद्धकायरनरा रुद्रकायरनरो जलाहिपडिओ, जलहिपडिओ वंदणिज्जुगुणं वंदणिञ्जगुणं समाववज्जियं सम्भाववज्जियं विहिओ विहिआ शुद्धि-पत्रकम् ।।७९२ ॥ Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पत्रम् श्लोक: अशुद्धम् शुद्धम् पत्रम् श्लोक: संवेगरंगसाला ६४७ ६५० ६५१ खामेसु तिविहेणं भवचक्के शुद्धम् धर्मगुरोः भरहरणे शुद्धि अशुद्धम् धर्मगुराः ०भरहणे नइ गुणजुआ भणिओ ६८० ६८१ ६८१ ६८२ ६८२ ॥७९३॥ ८८५१ ८८७४ ८८७५ ८८७९ ८८७९ जह पत्रकम् निदंसु निदसु गुणजुओ भणिओ ६५४ सिद्धिपुरीए आचार्य ६५४ ६८४ वि ८४१८ खामेसु ८४५५ तिविहेणं ८४८१ भवचक्क ८४९५ ८५१४ सिद्धिपुराए आचाय ८५५४ ८६५१ पइमयपवइह० ८६५५ रइ હેડીંગ रवरूपम् भुजइ હેડીંગ प्राथना ८७३५ .. पचआ ६८६ स्क ६५७ ६६४ ६६४ દ૬૪ पइसमयपवड्ढ० सरह स्वरूपम् ६८७ ६८९ ८९३३ सालं सीलं ८९६० दुट्ठसीलत दुट्टसीलत्त ८९६० ०हरिणक० हरिणंऽक० ८९९३ मोत्तृण मोत्तण ८९८८ पसंससह पसंसह ९००५ गाायमाणस्स गायमाणस्स ९०२७ -यंगिउणद्वरण. -यंगिउद्धरण । भुंजइ ॥७९३॥ प्रार्थना पत्रो ६९१ ६९२ Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ पत्रम् संवेग शुद्धिपत्रकम् रंगसाला ॥७९४॥ ६९७ ६९८ ६९८ ७०४ ७०७ ७०७ ७०७ ७१२ ७१२ ७१२ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ९०८८ कत्ता कत्तो ९०९९ भुवणे भवणे ९१११ उवणीआ उवणीओ ९१९२ तस्सऽवराहा, तस्सऽवराहो सग पाठमहापीठ- पीठमहापीठ९२२४ नियकुलाईवु नियकुलपईवु ९२२६ सहुरसुरत्तु - सहु सुरत्तु ९२७६ पायडहत्था पाहुडहत्थो ९२८३ सत्ताह सत्तूहि ९२८४ वेयणा अजीर वेयणा१३अजीर १३अरुईहि॥ १४अरुईहिं१५॥ ९३०० ददुरा दद्दुरो ९३२३ पयत्तंण पत्रम् ७१५ ७२० ७२१ ७२१ ७२४ ७२४ ७२५ ७२५ ७२५ श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् ९३२५ दलणाम्मि । ०दलणम्मि । डीग व्युत्सगः व्युत्सर्गः ९४०६ ___ सग्मसहणं, सम्मसहणं ९४०६ मोतं मोत्तुं ही चिन्तनमू चिन्तनम् ९४४५ दुहुहिघणघणिय० दु'दुहिघणथणिय० ९४५४ दुक्खकरो दुक्खहरो ९४५५ मवसंभवाणं भवसंभवाणं ग यतेः गृहिणः ९४८८ विमुक्कनियकिच्चा विमुक्कनियकिच्चो ९५२० डझंता डझंतो ९५३८ वि ९५५१ डब्मेहि डब्भेहि ७२७ ७१४ ७१५ ७३० ७३१ ७३२ ॥७९४॥ पयत्तण Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ संवेगरंगसाला शुद्धिपत्रकम् ॥७९५॥ पत्रम् श्लोकः अशुद्धम् शुद्धम् पत्रम् ७३३ ९५६३ अन्नं अन्ने । ७५६ ७३४ ९५८१ वियोगावहुरेसु वियोगविहुरेसु | ७६१ ७३५ ९५८४ रुहिरररस० रुहिररस० ७६३ ७३७ ९६२० विसयाऽमिलासो विसयाऽभिलासो | ७६३ ९७९१ ०पउणवयवीए पउणपयवीए ७६४ ७५० ९७९२ समाहिलभम्मि समाहिलामम्मि | ७६६ ७५४ ९८५० सुरासुऽरतिलोय ! सुराऽसुरतिलोय ! | ७७१ श्लोकः ९८७९ म ९९६७ ९९७६ ९९८७ ही १८ अशुद्धम् । एप विकुवणेन विकुर्वणेन उप्पजंतनिरंतर- उप्पजतनिरंतर होहो होही ०रणंतमाण० ०रणंतमणि स्थरविस्कृता स्थविरकृता राहणसाद्गरे- रोहणसद्गिरे ॥७९५॥ 5 Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 卐00000000005 F0000000000OROPPEOPPOOOOOOOFF इति श्रीतपागच्छीय-वज्रशाखीय-नवाङ्गीवृत्तिकारगुरुभ्रातृश्रीअभयदेवसूरिसमभ्यर्थित-श्रीजिनचन्द्रसूरिविरचिता संवेगरङ्गशाला समाप्ता । रचनासमयः वि. सं. ११२५ 30000000000000000000000000000 50000000000 Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - શ્ર ધાં જ લિ | છે જે ઉદ્ધારક મહાપુરુષે મારા જેવા રંક ઉપર કરુણુ કરી ધમધ આપે. મારા અંતરમાં વૈરાગ્યભાવ પલ્લવિત કરી સંયમરનનું દાન કર્યું, ખૂબ ખંતથી ગ્રહણ-આસેવન શિક્ષા આપી સંયમજીવન સુસંસ્કારિત બનાવ્યું. જૈનશાસનને અમૂલ્ય જ્ઞાનખજાને બતાવી સંસારથી સદા માટે વિમુખ બનાવ્યો. તપની પરિણતિ જગાવી અદ્ભુત આત્મતેજ પ્રગટાવ્યું. જી જે પુણ્યપુરુષની અસીમકપાના બળે શ્રીવર્ધમાન આયંબિલની ૧૦૦ ઓળી નિવિદને પૂર્ણ કરી શકો. જે મહાપકારી ગુરુભગવંતને અંતિમ સમયે સમાધિમાં સહાયક બની ધન્યાતિધન્ય બન્યો છું. તે સુગ્રહીતનામધેય સ્વગત ગુરુદેવ શાસનપ્રભાવક પ્રશાંતમૂતિ આચાર્યભગવાન શ્રીમદ વિજય મનોહર સૂરીશ્વરજી મહારાજાના કરકમલમાં અમારા વડે સંશોધિત-સંપાદિત “સંગરંગશાળા જ ગ્રંથરત્નનું સમર્પણ કરી યત્કિંચિત કૃતકૃત્યતા અનુભવું છું. સમર્પક – આપને લઘુશિષ્ય હેમેન્દ્રવિજય Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ પૂ. મુનિરાજ શ્રીહેમેન્દ્રવિજયજી મહારાજસાહેબની વર્ધમાન તપની 100 એળીની નિર્વિઘ્ન પૂર્ણાહુતિ નિમિત્તે શ્રુત-આરાધનરાગી શ્રાવકસંધ તરફથી ભેટ