Book Title: Gyansara Ashtak ane Deshna Sangraha
Author(s): Yashovijay
Publisher: Kailash Kanchan Bhavsagar Shraman Sangh Seva Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032774/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STARIR ONE Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I zrI kailAsasAgara surizvarajI smRti | graMtha - 1, nyAyavizArada nyAyAcArya zrImad yazovijayopAdhyAya viracita jJAnasAra aSTaka paNa bhASArtha ane zrImadda devacaMdrajI viracita jJAnamaMjarI TIkAnA bhASAntara sahita - prakAzaka :zrI kailAza kaMcana bhAvasAgara zramaNa saMgha sevA TrasTa 117/6 javAhara nagara, roDa naM. 8, goregAMva (ve) muMbaI-400 062. mudraka : kAtilAla cheDA, cheDA pheTa ophaseTa, vaDAlA, muMbaI-31. Te. naM. 412 41 41 Hao De SSSSS888888888 AtmAjJAnabhavaM duHkhaM AtmajJAnena hanyate / abhyasyaM tat tathA yena AtmA jJAnamayo bhavet // duHkha AtmAnA ajJAnathI thayeluM che ane te Atmaka jJAnathI nAza pAme che. mATe AtmajJAnane abhyAsa karavA jigyA che, jethI AtmA jJAnamaya thAya. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni ve da na jJAnasAra e jJAnanA sAraeTale navanItarUpa che. tenuM jema jema vAMcana ane manana karavAmAM Ave tema tema navInatA jaNAya che. uttama granthonuM lakSaNa e che ke jema jema tenuM vadhAre parizIlana thAya tema tema tethI navIna bhAvanI puraNa thAya che. te ja keTina A jJAnasAra grantha che. tethI tenA saMpAdanamAM mane te khUba rasa paDe che. jJAnasAranI racanA nyAyAcArya zrImad yazavijaya upAdhyAye karI che ane tenA upara temaNe pite ja bhASArtha (bAlAvabedha) lakhyo che. te saMkSiNa che, te paNa temAM jJAnasAranA bhAvane vizada (spaSTa) karyo che. te sivAya zrImad devacaMdrajIe jJAnasAra upara jJAnamaMjarI nAmanI TIkA karI che. temAM temaNe prasaMge prasaMge aneka zAstrIya bAbatenuM vivecana karyuM che, eTaluM ja nahi paraMtu aneka prasaMge aneka zAstranA utArA ApI jJAnasAranA rasanI puSTi karI che. "sthA mANasevA so ni:vaH punaH" adhyAtmarasanI upAsanAmAM amaryAdita rasane anubhava thAya che ane jJAnasAranA vAMcana ane mananathI tenI sahaja pratIti thAya che. jJAnasAra sAthe bhAvArtha ane jJAnamaMjarIne anuvAda ApavAthI granthanI upagitAmAM ghaNuM vadhAro thayo che. bhASArthanA saMpAdanamAM tenI eka prati zAMtisAgaranA bhaMDAranI maLI hatI te saMvata 1949 nI sAlamAM kacchanA koDAya gAmamAM lakhelI taddana navIna prati hatI. tene ane jaNAvyuM hatuM ke "saMvata 1768 nA varSe citra zudi 15 gurUvAre paM. zrI vijaya gaNInA ziSya paM. zrI jitavijaya gaNinA ci paM. zrI saubhAgyavijaya gaNue potAnA guru bhAI rUpAvajayane vAMcavA mATe lakhI hatI. tenA uparathI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana A pratane utAre karavAmAM Avyo che. te eka prati uparathI bhASArthanuM saMpAdana karavAmAM AvyuM che. temAM paNa bhASArthanA zabdo kAyama rAkhI tene ayanA kramathI mUkyA che ane jyAM na samajAya tyAM ja saraLatAthI samajavA mATe bhASArthanA bhAvane kAyama rAkhI cheDA zabdone pheraphAra kare paDe che. jJAnamaMjarI TIkAne anuvAda karavAmAM adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa taraphathI prakAzita thayela zrImad devacaMdra bhAga pahelAmAM mudrita thayela jJAnAMjarI TIkAne upayoga karyo che. paNa te pustaka ghaNuM azuddha chapAyeluM hovAthI ane keTalAka pAThe rahI gayelA hovAthI anuvAda karavAmAM ghaNI muzkelI naDI hatI. tyArabAda bhAvanagaranA saMghanA bhaMDAranI jJAnamaMjarI TokAnI prata zeTha zrI kuMvarajIbhAI ANaMdajI taraphathI maLI. paratu te prati paNa azuddha ane tenA akSare bhuMsAI gaelA hatA, chatAM anuvAda karavAmAM tenI kImatI madada maLI che. taduparAMta jJAnasAranA saMskRta zlokone zabdazaH artha paNa nIce TippaNamAM ApavAmAM Avyo che. anuvAda karavAmAM ane tenA saMzodhanamAM ghaNuM kALajI rAkhavAmAM AvI che. anya granthanA je AdhArabhUta pATha je je granthomAMthI maLI zakyA te te granthonA pATha sAthe meLavI zuddha karIne mUkyA che, chatAM matimandatAne kAraNe, daSTideSathI ke akSarajakanA pramAdathI bhUla rahI gaI hoya tene sudhArI levA sujJa vAcakone vinaMti che. -anuvAdaka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra stA 1 nA A jJAnasAranA kartA nyAyavizArada nyAyAcArya upAdhyAya zrIyazovijayajI che. jema mahApuruSa saMbadhe temanA prAmANika ItihAsanA abhAve satya, ardha satya ane asatya aneka jAtanI kiMvadantIo pracalita thAya che tema upAdhyAya zrIyazovijayajI saMbadhe sAcI beTI aneka kiMvadaMtIo pracalita thaI hatI. paraMtu jyArathI teozrInA samakAlIna zrIkAtivijaya gaNie racele sujasavelIbhAsa maLI AvyA te uparathI temanA jIvana saMbadhe theDI paNa vizvasanIya hakIkata jANavAmAM AvI che. te 'bhAsane anusarI ahIM temanuM saMkSipta jIvanacaritra ApavAmAM AvyuM che. gujarAtamAM kalela pAse kanaDuM nAme gAma che. tyAM nArAyaNa nAme vepArI rahetuM hatuM, tene saubhAgyadevI nAme patnI hatI. tene jasavaMta ane paddhasiMha nAmanA be putro hatA. jyAre paMDita nayavijayajI kuNegara gAmamAM cAturmAsa karI vi. saM. 1688mAM kanaDe AvyA tyAre mAtAnI sAthe jasavaMtakumAra sAdhune vandana karavA gayA, ane gurunA upadezathI vairAgya pAmI pATaNa jaIne vi. saM. 1688 mAM dIkSA lIdhI ane sAthe pAsiMhe paNa te prasaMgathI prerita thaIne dIkSA lIdhI. jasavaMtabhAranuM yazevijaya ane padmasiMhanuM padmavijaya nAma rAkhyuM. temanI vaDI dIkSA paNa te ja sAlamAM vijayadevasUrinA hAthe thai. teo baMnee 1 zrI mohanalAla dezAI saMpAdita sujasavelI bhAsamAMthI A jIvanacaritra levAmAM AvyuM che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstravizAra cogAniSTha jainAcArya 108 graMthapraNetA zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja janma vikrama saMvata 1930 mAhA vadi 14, vijApura dIkSA vikrama saMvata 1957 mAgasara sudi 6, pAlanapura AcAyaprada : vikrama saMvata 1970 mAgazara sudi 15, pethApura nirvANa - vikrama saMvata 1981 jeTha vadi 3, vijApura Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahesANA zrI sImaMdharasvAmI jina tIrtha nirmAtA 5. pU. jayadevazrI kailAsasAgarasurizvarajI ma. sA. 5. pU. A. bha. kailAsasurizvarajI ma. sA. nA ziSyaratna | mu. zrI kaMcanasAgarajI ma. sA.. 5. pU. A. bha. kailAsasAgarasurizvarajI ma. sA. nA ziSyaratna kaMcanasAgarajI ma. sA. nA tapasvI su. zrI bhAvasAgarajI ma. sA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvasAra gohana karatA sAmAyikAdi sUtrane abhyAsa karyo. tyArabAda zrIyazovijayajI gurunI sAthe vihAra karatA vi. saM. 1699 mAM amadAvAdamAM AvyA ane tyAM saMghasamakSa ATha avadhAna karyA. te vakhate amadAvAdanA rahIza zAha dhanajI sUrAe guru zrInavijayajIne vinaMti karI ke zrIyazovijayajI vidyAnuM yeca pAtra che, tethI je kAzI jaI SaDradarzananA granthone abhyAsa kare te bIjA hemacaMdrAcArya thAya, ane jinamArganI prabhAvanA kare. guru zrI. nayavijayajIe kahyuM ke e kAma dhanasAdhya che. kAraNa ke anyamato Dita vinA svArtha navIna nyAyazAstrane abhyAsa na karAve. hathI zAha dhanajI sUrAe utsAhapUrvaka kahyuM ke te kAmamAM huM dhananI sahAya karIza ane paMDitane satkAra karIza. mATe "yazavijayajIne kAzI jaI abhyAsa karAvo evI mArI icchA che. . ' dhanajI sUrAnI vinaMti mAnya rAkhI paMDita zrInavijayajIe yazovijayajI sAthe kAzI tarapha prayANa karyuM ane sarasvatInA dhAma kAzI pahoMcyA. tyAM cha darzanenuM rahasya jANanAra tArkikaziromaNi bhaTTAcArya rahetA hatA. temanI pAse sAtaso ziSya mImAMsAdi zAstrane abhyAsa karatA hatA. temanI pAse yazavijayajIe nyAya, mImAMsA, bauddha ane vazeSika darzane tathA cintAmaNi Adi navya nyAyazAstrane abhyAsa zarU karyo. e pramANe temaNe nirantara traNa varasa sudhI rasapUrvaka adhyayana karyuM. tyArabAda tyAM eka vidvAna saMnyAsI meTA ADaMbara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA sAthe vAda karavA AvyA ane paMDita yazovijayajIe vidvAnenI sabhA samakSa vAdamAM tene jItI lIdhuM. tethI paMDitAe temane nyAyavizAradanuM biruda ApyuM. tyArabAda temane kAzImAM vidvAnoe nyAyAcAryanI padavI ApI. nyAyAcArya padavIne ullekha sujasavelIbhAsamAM nathI, te paNa 'tarkabhASAnI prazastimAM tene spaSTa ullekha maLe che. tyArabAda cavijayajI kAzIthI AgrA AvyA ane tyAM nyAyAcAryanI pAse tarkazAstranA kaThaNa granthone abhyAsa karyo, ane pachI teo AgrAthI nIkaLI vAdIone chatatA amadAvAda AvyA ane nAgorI sarAhamAM utaryA. temanI vidvattAnI kIti rAjasabhAmAM gujarAtanA subA mahAbatakhAne sAMbhaLI ane vidvAna yazavijayajIne jovAnI tene IcchA thaI, tethI teo rAjasabhAmAM AvyA ane khAnanA kahevAthI tyAM aDhAra avadhAna karI batAvyA. mahebatakhAna khuza thaye ane temanI buddhinI prazaMsA karI tathA vAjate gAjate temane potAnA sthAnake pahoMcADyA. 1 pUrva nyAyavizAradatvabirudaM kAzyAM pradattaM budhai AyAcAryapadaM tataH kRtazatagranthasya yasyArpitam / ziSyaprArthanayA nayAdivijayaprAjJottamAnAM shishuH| tattvaM kiJcididaM yazovijaya ityAkhyAbhRdAkhyAtavAn // kAzImAM paMDite pahelAM jene nyAyavizAradanuM biruda ApyuM ane tyArabAda so grantha karyA pachI nyAyAcAryanuM biruda ApyuM, te niyavijaya paMDitanA ziSya yazavijaye kaMIka tatva lezamAtrathI kahyuM che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra tyArabAda sakaLa saMghe gacchanAyaka zrIvijayadevasUrine vinaMti karI ke yazovijayajI bahuzruta ane advitIya paMDita che ane tethI te upAdhyAyapadane gya che. ga7patie paNa gyatA jANI temane upAdhyAyapadavI ApavAne manamAM nizcaya karyo. te pachI paMDita yazovijayajIe vIzasthAnakanuM tapa vidhipUrvaka karyuM ane vi. saM. 1718 mAM vijayaprabhasUrie temane upAdhyAya padavI ApI. vi. saM. 1743 mAM upAdhyAya yazovijyajI DabhoImAM cAturmAsa rahyA, ane tyAM anazana karI svargastha thayA. je sthaLe temane agnisaMskAra karavAmAM Avyo hato te sthaLe vi. saM. 1745 mAM temanI pAdukA sthApana karavAmAM AvI. u0 yazovijayajIe vi. saM. 1688 mAM dIkSA lIdhI, saM. 169 mAM kAzI gayA ane tyAM traNa varasa rahI abhyAsa karyo. vidvAnonI sabhAmAM vidvAna vAdIne jItI nyAyavizAradanuM biruda meLavyuM. tyArabAda kAzIthI nIkaLI AgrA AvyA ane tyAM rahI cAra varasa paryanta tarkazAstranA granthane abhyAsa karyo. AgrAthI nIkaLI amadAvAda AvyA. tyAM. saM. 1718 mAM upAdhyAyapadavI lIdhI ane saM. 1743 mAM DAImAM temane svargavAsa thayo. ATalI sAlavAra hakIkata sujasavelI bhAsAmAM maLe che, paraMtu temane janmasaMvat ApavAmAM AvyuM nathI, tethI temanuM AyuSa keTaluM hatuM tene cokkasa nirNaya thaI zakatA nathI. te paNa dIkSA samaye temanI uMmara lagabhaga bAra varasanI hoya ema saMbhave che, tethI temane janma vi. saM. 1976 mAM have Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvA joIe ane temane vargavAsa vi. saM. 174 mAM thayo eTale temanuM AyuSa lagasaga cha lasaNuM kahI zakAya che. u0 yazovijayajI zrIvijayahIrasUrIzvaranA ziSya mahopAdhyAya kalyANavijayajInA ziSya paMDita lAbhavijayajInA ziSya paMDita jitavijayanA zarUjhAtA paMDita nayavijayajInA ziSya thAya. teo prakhara tArkika, zAharaNa tathA saMskRta ane prAkRta bhASAnA mahAna vidvAna hatA. temaNe tarka, Agama, adhyAtma, ga, sAhitya ItyAdi viSaye saMbandhI saMskRta ane prAkRta bhASAmAM kiDe granthanI racanA karI che, eTaluM ja nahi paNa gujarAtI bhASAmAM paNa dravyaguNaparyAyane rAsa vagere zAstrIya mahAna granthanI racanA karI che. temaNe ja hararAja devarAjanA patramAM lakhyuM che ke "svAduvAda paddhatithI bauddhAdinI ekAntayuktinuM khaMDana karI be lAkha zloka pramANa nyAyagranthanI racanA karI che." temAMnA ghaNu grantha atyAre maLatA nathI. kAzImAM rahIne je so grantha racyA tene te Aje patto maLato nathI, te sivAya bIjA 'rahasyapadAMkita eka se ATha tra karavAne temano vicAra hatuM. temAM pramArahasya ane syAdvAdarahasyanI racanA karyAne ullekha te temaNe bhASA rahasyanA avataraNamAM karela che. temAM pramArahasya ane svAduvAdarahasya te maLatA nathI, mAtra bhASArahasya, upadezarahasya ane nayarahasya e traNa grantha maLe che. te eka 1 "tato bhASAvizuddhayarthaM rahasyapadAGkitatayA cikorSitASTottarazatagranthAntargatapramArahasyasyAdvAdarahasyasajAtIyaM prakaraNamidamArabhyate // " Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAra ATha granthomAM keTalAnI racanA karI te jANavAnuM kaMI paNa sAdhana nathI. adhyayana adhyApananI pravRttine abhAve ane ApaNI bedarakArIne pariNAme temanA agAdha pAMDityapUrNa aneka mahAna grantharane mAtra aDhIsa varasa jeTalA kALamAM lupta thaI gayAM che. dA. ta. AjathI lagabhaga pacIza varasa pahelAM huM lAnA bhaMDAranI TIpa karatuM hatuM, te vakhate tyAM kADhI nAkhelA paracuraNa pAnAne kothaLA bharyuM hatuM, te tapAsatAM temAMthI yazovijayajI viracita tatvArtha TIkAnA eka adhyAya eTale bhAga maLI AvyA hatA. bAkIne bhAga meLavavA mATe ghaNI tapAsa karI paNa maLI zakaze nahi. AvI rIte bedarakArIthI temanA aneka grantha nAza pAmyA haze. vaLI temaNe pitAnA granthAmAM paNa aneka sthaLe svaracita granthane ulalekha karyo che, te granthAmAM paNa keTalAeka grantha haju maLI zakayA nathI, chatAM atyAre je 'grantha maLe che tenI paNa moTI saMkhyA che, jene vAMcavA ane vicAravA mATe samagra jIvana paNa paryApta nathI. zrI hemacandrAcArya pachI samartha vidvAna ane vicAraka upAdhyAyajI jevA ke haju sudhI thayA nathI. bhAsamAM paNa temane zrIharibhadrAcAryasUrinA laghubAMdhava athavA bIjA haribhadrAcArya tarIke oLakhAvyA che te yogya che. kAraNa ke temaNe zrIharibhadrasUrinA zAstravArtA samuccaya, DAka ItyAdi grantha upara vicArapUrNa TIkAo racI che tathA temanA 1 upAdhyAyajI viracita labhya ane alabhya pratyenI yAdI mATe juo paM. sukhalAlajI saMpAdita tarka bhASAnI prastAvanA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA granthanuM vastu laIne aneka svataMtra granthanI racanA karI che. temanI sUkSama vivecaka daSTi cheka granthanA marma sudhI pahoMce che. temanA granthamAM temanI svataMtra pratibhA ane sUkSama marmagrAhI daSTine anubhava thAya che. pAtaMjala yegabhASya upara temaNe vRtti karI che ane cagazAstranA padArthone jaina dRSTithI samanvaya karyo che. te sivAya temaNe digaMbara vidyAnandasUrinI aSTasahastrI upara aSTasahastrI TIkA karI che, temAM temaNe pitAnI agAdha vidvattA ane vizAla daSine paricaya karAvyuM che. teo TIkAnA prAraMbhamAM jaNAve che ke "jema samudramAM praveza karavAnA nadIonA aneka judA judA mArgo hoya che tema syAdvAdanA anugamAM vidvAnanA judA judA saMpradAye game teTalA hoya, tepaNa temAMnA eka paNa saMpradAyane viSe pitAnI kalpanA vaDe aruci karavI egya nathI, kAraNa ke ekAntamatanuM pratipAdana karanArA durvAdinA samUhane jItavAne jinekta samayane jANanArA badhA zuM sahAyaka thatA nathI"? taduparAta gujarAtI bhASAmAM nayarahasyagarbhita savAso gAthAnuM simaMdhara jinastavana, pratimAnA sthApana viSe deDha gAthAnuM mahAvIra jina stavana ane siddhAntarahasyagarbhita sADAtraNase gAthAnA simaMdharajinanA stavananI tathA dravyAnuyeganA viSa yamAM dravyaguNaparyAyarAsa vagerenI utkRSTa racanAo karI che. 1 150 gAthAnuM mahAvIra stavana vi. saM. 1733 IdalapuramAM vijayAdazamIe racyuM che. .2 dravyaguNaparyAyarAsanI racanA vi. saM. 1711 mAM siddhapuramAM karI che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra www w wwww w .* ** * * ** * * * * * * * * * * * * * * * * * * * upAdhyAyajI mahAna tArkika, advitIya vidvAna ane. samartha vicAraka hatA eTaluM ja nahi, paNa teo mahAna AdhyAtmika ane yegI hatA. temanAmAM vidvattA sAthe adhyAtmane vega suvarNa sAthe sugaMdhanA meLa je hate. temane mahAna cagI AnandaghanajIne samAgama thaye ane tethI temane ghaNo Ananda thayuM hatuM. te AnandanA prakaTIkaraNarUpe temaNe AnandaghanastutirUpa aSTapadInI racanA karI che. AnandaghanajI Atmika AnandamAM masta rahetA. tenA saMbadhe cothA padamAM kahyuM che ke - kAu Anandaghana chidra hI khita, jasarAya saMga caDI AyA; Anandaghana Anandarasa jhIlata, dekhate hI jasa guNa gAyA. upAdhyAyajIne AnandaghanajInA samAgamathI apUrva AdhyAtmika lAbha thaye hatuM, tenuM varNana teoe AThamA padamAM karyuM che- Anandaghanake saMga sujasa mile jaba, taba Anandasama bhaye sujasa; pArasasaMga lehA je pharasata, kaMcana heta hI tAke kasa. temaNe adhyAtmanA viSaya upara aneka grantha racyA che, temAM adhyAtmasAra ane jJAnasAra mukhya che. jJAnasA2mAM batrIza aSTake che ane eka eka aSTakamAM eka eka viSayanuM adUbhuta ane rahasyapUrNa varNana karavAmAM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prastAvanA AvyuM che. temaNe ja upasaMhAramAM jJAnasAranuM phaLa batAvyuM che ke nirvikAra ane bAdhA rahita jJAnasArane prApta thayelA, paranI AzA rahita mahAtmAone ahIM ja mokSa che. jJAnasAranI vANInA tarage vaDe jenuM citta bhIMjAyeluM che te manuSya tIvra mohAgninA dAhanI pIDA pAmate nathI. kriyAthI karela kalezane ya deDakAnA cUrNa samAna che ane jJAnasArathI karelo karmakSaya banI gayelA deDakAnA cUrNa sarakhe che. jJAnasAranI pUrNatA siddhapuramAM divALInA divase karavAmAM AvI che. paraMtu temaNe kaI sAlamAM tenI racanA karI te jaNAvyuM nathI. chatAM te grantha jJAnanI paripakava dazAmAM pitAnI uttarAvasthAmAM chevaTe racyo he joIe tema sahaja anumAna thaI zake che. bhAvArtha-jJAnasAra upara upAdhyAyajIe pate bhASArtha (Ta) lakhe che. temaNe tenA upara avaNuiM lakhI hatI, paNa atyAre te maLatI nathI. bhASArthanI racanA saMkSisa che, te paNa temane jyAM jyAM lakhavAnI jarUra lAgI tyAM tyAM granthanA bhAvane ghaNI spaSTa rIte pragaTa karyo che. dA. ta. pUNaSakamAM saccidAnandapUrNa AtmA samasta jagatane pUrNa rUpe jue che. ahIM zaMkA thAya ke apUrNa jagatane pUrNa rUpe jue che to tene brAti kema na kahevAya? tenA uttara rUpe bhASAthamAM lakhyuM che ke "nizcayanayanI dRSTie jAti nathI. eTale pUrNa AtmAnI nizcayanayanI dRSTi che, tethI temAM jAni nathI. A spaSTa khulAse jJAnamaMjarI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAvasAra TIkAmAM ane paM, gaMbhIravijayajInI TIkAmAM maLatuM nathI. e rIte temaNe jJAnasAranuM tAtparya ghaNe sthaLe spaSTapaNe batAvyuM che. bhASAnA saMbadhe chevaTe temaNe lakhyuM che ke "A bAlabadha bALakane lALa cATavA jevo nIrasa nathI, paNa yuktinA samUharUpa amRtanA pravAha tulya che tethI tene AsvAda laI meharUpa hAlAhalanI zAti thavAthI vizAla buddhivALA thAo." jJAnasAra uparane bAlAvabodha vidvAnone priya evI saMskRta bhASAmAM na lakhatAM prAkRta (gujarAtI) bhASAmAM kema lakhe tene uttara paNa temaNe bhASAthane chevaTe Apyo che ke"aatnvaanaa bhAratI bhAratI nastulyAvezA saMskRte prAkRte c| zuktisUktiyuktimuktAphalAnAM bhASAmedo naiva khedonmukhaH syaat||" pratibhA ane prIti utpanna karanArI tathA saMskRta ane prAkRta-lokabhASAmAM samAna prayatnavALI yuktirUpa muktAphaLonI janmabhUmi chIpa jevI sarasa uktirUpa amArI vANI che, tethI bhASAne bheda khedajanaka thato nathI." tAtparya e che ke saMskRta bhASA ke lokabhASAmAM granthanI racanA heya paraMtu temAM yukti hoya te te racanA lokone AdaraNIya thAya che. chevaTe temaNe jaNAvyuM che "zrIyazavijaya vAcake surajInA putra zAntidAsanA hRdayane Ananda ApavAnA vinehathI, AtmajJAna prApta karavAmAM vizrAnti ApanAra A bhASAthanI racanAne zrama (prayatna) karyo che." jJAnamaMjarI-jJAnasAranA viSayane puSTa karavAnA hetuthI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajAvA ane TIkAkAranA zabdomAM kahIe te jJAnasAranA AsvAdanI vRddhi karavAnA IrAdAthI zrI devacaMdrajIe vi. saM. 196mAM jJAnasAranI jJAnamaMjarI nAme TIkAnI racanA karI che. temAM temaNe bhASAthatatvArtha, dharmasaMgrahaNI ane kamaprakRti Adi granthane AdhAra lIdho che. jJAnamaMjarI TIkAmAM zrIdevacaMdrajIe AtmA pramAda dUra karI jAgRta thAya ane AtmajJAna meLavavA prayatnazIla thAya te mATe prasaMge prasaMge upadezanI dhArA varasAvI che. jyAre upAdhyAyajI cheDA zabdamAM bhASArthamAM jJAnasAranA bhAvane vizada (spaSTa) kare che tyAre devacaMdrajI prasaMgane anukula zAstranA utArAo tathA svata upadeza dvArA jJAnasAranA bhAvane jhIlavA AtmAne abhimukha kare che. upAdhyAyajIe bhASArthamAM jJAnasAranA Azayane spaSTa karavA pUratI gheDA zabdamAM TUMkI ane upayogI noMdha karI che, tyAre jJAnamaMjarImAM devacaMdrajIe jJAnasAranA viSayane lagatI ane prAsaMgika evI aneka bAbatenuM lakhANathI vivecana karyuM che. jJAnamaMjarImAM pAMDityane camatkAra nathI, te paNa temane tyAga, vairAgya ane adhyAtmane sIdhe upadeza AtmAne sacoTa ane UMDI asara kare che. saMskRta, prAkRta ane gujarAtI bhASAmAM aneka granthonI racanA karanAra zrIdevacaMdrajI kharataragacchanI zAkhAmAM thayelA rAjasAgara upAdhyAyanA ziSya jJAnadhama pAThakanA ziSya dIpacaMdra pAThakanA ziSya hatA. temaNe potAnA gurunI paraMparA jJAnamaMjarInI prazastimAM ApI che. temaNe saMskRta ane prAkRtabhASA karatAM gujarAtI bhASAmAM ghaNA grantha racyA che. teo AdhyAtmika puruSa hatA, tethI temanA grantha vairAgya Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 15 ane AdhyAtmibhAvathI pUrNa che. temanI badhI kRtione saMgraha adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLe zrImad devacaMdra bhAga pahelA ane bIjAmAM chapAvI pragaTa karyo che. - temanuM jIvanavRttAnta anupalabdha hatuM, paraMtu temanA ziSya temanA mRtyubAda tera varase saM. 1825 mAM devavilAsanI racanA karI che, te prApta thatAM temanA janma Adi saMbadhe cakkasa hakIkata maLI che tenA uparathI temanA jIvana saMbandhI saMkSipta vRttAnta ahIM ApavAmAM Avela che. mAravADanA bIkAnera pAsenA caMga nAme gAmamAM luNIyA getranA osavALa tulasIdAsajI rahetA hatA. tene dhanabAI nAmanI patnI hatI. eka vakhate tyAM rAjasAgara upAdhyAya AvyA. temane vaMdana karavA mATe daMpatI gayAM. gurune vaMdana karIne dhanabAIe kahyuM ke je mAre putra thaze te huM Apane bhAvapUrvaka arpaNa karIza. vi. saM. 146mAM dhanabAIe putrane janma Ape, ane tenuM nAma devacaMdra pADyuM. te ATha varSane thaze tyAre tyAM vihAra karatA rAjasAgara upAdhyAya AvyA ane temane mAtapitAe pitAnA pUrvanA saMkalpa pramANe devacaMdrane arpaNa karyo. tyArabAda rAjasAgara upAdhyAye vi. saM. 175da mAM devacaMdrane prathama dIkSA ApI tathA jinacandrasUrie vaDI dIkSA ApI ane temanuM nAma rAjavimala rAkhyuM. pachI rAjasAgara upAdhyAye devacaMdrajIne sarasvatIne anna Ape, 1 devacaMdrajInuM jIvanavRttAnta devavilAsa ane tenI zrI mehanalAla desAInI prastAvanA uparathI lakhavAmAM AvyuM che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvA jethI temaNe elADA gAmamAM veNu najanA kaThi loMyarAmAM besI sarasvatInuM ArAdhana karyuM. sarAtI prasanna thayAM ane temanI jihavAmAM vAsa karyo. pachI devacaMdrajIe vyAkaraNa kAvya, kAza, alaMkArAdi tathA tavALa, cAvaNyakanRhaduvRtti, vizeSAvazyaka bhASya, karmagrantha, kamaprakRti tathA Agama granthone abhyAsa karyo. ane hemacaMdrAcArya, haribhadrAcArya ane u. yazevijayajI vagerenA grantha sArI rIte paricita karyA. taduparAMta digabarIya gemasAra vagere granthanuM vAMcana karyuM. teoe mulatAnamAM cAtumasa karI vi. saM. 1766mAM zremacaMdrAcArya kRta jJAnANa uparathI dhyAnadIpikA catuSpadI racI. vi. saM. 1767 mAM 1dravyanA varNanarUpa dravyaprakAzanI racanA karI. saM. 1774 mAM rAjasAgara upAdhyAya ane saM. 1775 mAM jJAnadharma pAThakane svargavAsa thayo. tyArabAda saM. 1776 mAM potAnA mitra durgAdAsane samajAvavA maTakoTamAM AgamasAranI racanA karI. saM. 1777 mAM devacaMdrajI gujarAtamAM pATaNa zaheramAM padhAryA. tyAM temaNe pApa ane parigraha dUra karI kriSkAra karyo. saM. 1778 mAM temanA guru dIpacaMdrajI pAThaka svargastha thayA. tyArabAda devacaMdrajI navAnagara AvyA ane tyAM temaNe 1796 nA kAtika sudi 5 me jJAnasAranI jJAnamaMjarI TIkA saMpUrNa karI. devacaMdrajI uttama vyAkhyAnakAra hatA ane temanuM vyAkhyAna tattvajJAnamaya hatuM. teo kharataragacchanA hAvA chatAM temane gacchane kadAgraha nahoto. temane vihAra mAravADa ane gujarAta uparAMta mulatAna sudhI hatA. temaNe pATaNa, amadAvAda, zatruMjaya vagere sthaLe aneka ce ane bionI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA pratiSThA karI, aneka ane pratibaMdha pamADI vItarAga mAgamAM sthira karyA. vi. saM. 1812 mAM teo rAjanagaramAM AvyA ane tyAM temane ucAya padavI ApavAmAM AvI. rAjanagaramAM dezIvADAnI pANImAM devacaMdrajI birAjatA hatA tyAM temane eka divase vAyunA prakopathI vamanAdino vyAdhi thaye ane zarIre asamAdhi thaI. tethI temaNe manarUpajI vagere pitAnA ziSyone bolAvyuM, ane temanA mAthe hAtha mUkI kahyuM ke mArI avasthA kSINa thatI jAya che, anityatA e te pudgalane svabhAva che, have mArI vidAyanI veLA AvI pahoMcI che, mATe tame samayAnusAre vicara, hatyamAM pApabuddhi na rAkhaze, yathAzakti kartavyanuM pAlana karajo ane saMghanI AjJA mAna', ItyAdi zikhAmaNa ApI dazakAlika ane uttarAdhyayananuM zravaNa karatAM arihaMtanuM dhyAna karatA vi. saM. 1812mAM bhAdaravA vadi amAvAsyAe kAladharma pAmyA. devacaMdrajIe ghaNA granthanI racanA karI ane temAM temaNe saMskRta ane prAkRtabhASA karatAM gujarAtI bhASAmAM puSkaLa grantha lakhyA. saMskRtamAM mAtra temaNe nayacakra ane jJAnasAra aSTakanI jJAnamaMjarI TIkA racI che. devacandrajIne jheka vairAgya ane AtmajJAna tarapha hatuM ane te temanA granthamAM spaSTapaNe dekhAya che. teo guNI ane guNAnurAgI hatA. temane u0 yazovijayajI tarapha ghaNe Adara hatuM. temanA asAdhAraNa pAMDitya, adhyAtma ane tatvajJAna pracura granthonI temanA upara UMDI chApa paDI hatI. teoe jJAnamaMjarI TIkAnA ane ahIM sUtrakAra nyAyAcArya, vAgyAdI, sarasvatInuM varadAna pAmelA ane durvAdIrUpa meghane Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA nAza karavAmAM pavana samAna upAdhyAya zrIyazovijayajI che ityAdi vizeSathI upAdhyAyajI tarapha pitAnI bhakti pradarzita karI che. - zrI devendrajI kavi hatA ane temanI kavitAne viSaya bhakti, vairAgya, adhyAtma ane tattvajJAna hato. temanA stavane bhAvavAhI ane tAvika che. sAmAnya janasamAjane upakAra thAya te mATe saMskRtabhASAmAM nahi lakhatAM lokabhASAmAM ja ghaNu granthanI racanA karI che. temaNe kahyuM che ke - saMskRta vANI vAcaNI koika jANe jANa / sAtA janane hitakara jANI bhASA karuM vakhANa // dhyAnadIpikA 4 / ekaMdara temanA granthAmAM vidvattA karatAM AtmajJAna, tyAga, vairAgya ane bhaktinI pradhAnatA che. jijJAsune AtmajJAnanI tatparatA kare evI temanI upadezAtmaka zailI che. temane zuddha jJAna, zuddha kiyA tarapha prema hato. temaNe zuSka jJAna ane kriyAjaDatAno niSedha karyo che. jJAnasAra e temane priya grantha hato, temaNe jJAnamaMjarI TIkAnI samAptimAM lakhyuM ke mokSamArgamAM prayANa karanAre bhAtA samAna A jJAnasAra abhyAsa karavA yogya che. chevaTe temaNe "A jJAnamaMjarInI TIkAnA vAMcana ane abhyAsathI mane je lAbha thAya tethI huM dharmasAdhaka thAuM ane bIjA bhavya jIva paNa dharmasAdhanAmAM tatpara thAya", e IcchA pradazita karI jJAnamaMjarI TIkA samApta karI che. jaina sAITI 15). zAradAbhavana bhagavAnadAsa harakhacaMda dozI amadAvAda, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSipta vibacAnAma pRSTha 339 121 viSaya 1 pUrNASTaka 2 mamASTaka 3 sthiratASTaka ja mehatyAgASTaka 5 zAnASTaka 6 zamASTaka 7 indriyajayASTaka 8 tyAgASTaka 9 kiyASTaka 10 spaSTaka 11 nilepASTaka 12 nispRhASTaka 13 monASTaka 14 vidyA 15 vivekASTaka 16 mAdhyasthASTaka 17 nirbhayASTaka 18 anAbhazaMsASTaka 140 viSaya 19 tatvadRSTiaSTaka 301 20 sarvasamRtyaSTaka 316 21 karmavipAkacittanASTaka 326 22 bhAThegASTaka 23 lokasaMjJAtyAgASTaka 349 ra4 zAtrASTaka 3pa7 5 parigrahASTaka 368 tha6 anubhavASTaka 378 27 gASTaka 389 28 niyAgASTaka 400 29 pUjaSTaka 418 30 dhyAnASTaka 45 31 tapaaSTaka 435 3ra sarvanayAzrayaNASTaka 445 aSTakone nAmanirdeza 462 upasaMhAra 468 prazasti 482 mULa vyoko 488 155 169 185 194 215 230 249 279 288 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi Sa yA nu kAma viSaya 1 pUrNASTaka bhASArtha ane TIkAkAranuM maMgala.... ... pUrNa AtmAnI daSTi kevI hoya tenuM varNana. . svAbhAvika ane upAdhijanya pUrNatAnuM svarUpa. vikalpathI thayela avAstavika pUrNatA ane vAstavika pUrNatAnuM nirUpaNa. ... ... tRSNane dUra karanAra jJAnadaSTi jAgRta hovAthI pUrNanandane dInatAne abhAva. paudgalika parigrahanI upekSA ja pUrNatA che ane AvI pUrNa tAnI daSTi jJAnIne hoya che. ... ... ... pUrNananda svabhAvanA abhutapaNAnuM varNana. ... ... 11 paravastumAM svapaNAnI buddhithI moTA cakravata paNa pitAnI apUrNatA jue che, paNa pitAnA svarUpamAM svapaNanI buddhivALA ja kharekhara pUrNa che. . kRSNapAkSikapaNuM kSINa thatAM ane zukalapANikapaNAno udaya thatAM pUrNanandarUpa candranI saMpUrNa kalAne prakAza. 2 magnASTaka bhagnapaNAnuM svarUpa. ... ... . 17 magnane viSe nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanikSepanI yojanA. 17 parabrahmamAM magna thayelAnI bIjA viSayamAM pravRttine abhAva. 20 svabhAvasukhamAM magna thayelAnuM parabhAvonuM kartApaNuM nathI paNa sAkSIpaNuM che. * 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra parabrahmamAM magna thayelAne paugalika kathAmAM rasa heta nathI. 26 sAdhune cAritranA paryAyanI vRddhi thavAthI tejasthArUpa zubha pariNAmanI vRddhi thAya che te saMbadhe bhagavatIsUtranuM pratipAdana. * * * * saMyama sthAnakanuM svarU5. * 29 cAritranA paryAyanI vRddhi thavAthI tejesthAnI vRddhi thavA saMbaMdhe bhagavatIsUtrane pATha. .. ** * 31 jJAnamAM magna thayelAnuM sukha anirvacanIya che . . je jJAnAmRtanA bindunI paNa mahAkathAo pravarte che, to temAM sarvAge mama thayelAnuM varNana karavAnI azakyatA. . zubha jJAna ane dhyAnamAM magna thayelA gIne namaskAra.... 40 3 sthiratASTaka bhamI bhamIne khinna thayelAne sthiratAne upadeza ane pAse rahelA nidhine batAvanAra sthiratAnuM nirUpaNa. . 41 sthira thavAne upadeza.. . citta asthira hoya te vANI, netra ane AkRtine chupAvanArI ceSTA kalyANa karanAra thatI nathI. .. antaranuM zalya dUra na thAya tyAMsudhI kriyA guNa karanArI thatI nathI. ... mana, vacana ane kAyA vaDe sthiratAnA pariNAmavALA gI badheya samadaSTivALA hoya che. * * * sadA prakAza karanAra sthiratArUma ratnano dIvo ja atyanta Adara karavA yogya che. .. .. . . asthiratArUpa pavana dharmamegha samAdhine bhaMga karanAra che . 50 siddhomAM paNa sthiratArUpa cAritra che mATe sthiratA mATe prayatna karavA gya che. * * * * 51 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rI virAma * para 4 mAhayAgASTaka mehanA anna ane pratimatranuM svarU5. huM zuha AbhadravyarU5 chuM, ityAdi bhAvanA ja mohane nAza karavAnuM tIvra zAstra che. .. je audayikabhAmAM muMjhAto nathI te pApathI topAto nathI. vivekI paradravyanA nATakane jotAM kheda pAmato nathI. ... vikalpa vaDe mehamadirAnuM pAna karanAra prANI saMsArarUpa dArUpIThAmAM rahe che. ** .. *** 3 AtmAnA svarUpanI sphaTikanI peThe nirmalatA che, paraMtu temAM upAdhinA saMbandhane Aropa karanAra avivekIne thato ha. mehanA tyAgathI thatA svAbhAvika sukhane anubhava karavA chatAM tenuM varNana karavAmAM jJAnIne thatuM Azcarya. * jJAnarUpa darpaNamAM samasta AcAranuM sthApana karavAthI yogIne parakavyamAM thatA mohane abhAva. . . 67 5 gAnAka ajJAnInI ajJAnamAM ane jJAnInI jJAnamAM magnatAnuM varNana. bhAvanAjJAnanI sarvottamatAnuM pratipAdana. * * 98 svasvarUpanI prAptinA saMskAranA kAraNabhUta jJAnanuM ISTa5NuM. vAda ane prativAdathI tattvanI prAptine abhAva. pitAnA dravya, guNa ane paryAyanI pariNatirUpa muSTijJAna Atma saMtoSanuM kAraNa che. . prancinA bhedathI thatA jJAnanI upayogitA. ... pranthibhedanuM svarUpa ane prasaMgathI yathApravRttikaraNa, apUrva karaNa ane anivRttikaraNanuM svarU5. gInI IndranI sAthe samAnatA. " jJAnanI amRta, rasAyana ane ezvaryarUpatA. . Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zamASTaka jJAnanA paripAkara5 zamanuM varNana. karmakRta bhedane nahi gaNanAra ane AtmAthI abhinapaNe jagatane jenAra yogIne mekSane adhikAra... ... samAdhiga upara caDhavAnI IcchAvALA gIne zuddhinuM kAraNa bAhya kriyA hoya che ane yogArUDhanI zuddhinuM kAraNa zama che. zamathI ja vikAranuM unmelana. * * 99 zamathI ja guNenI prApti. .. . * 102 vRddhi pAmatA samatArasavALA munine carAcara jagatamAM upamAne abhAva. 107 zamabhAvanA subhASitathI siMcAyeluM mana rAgarUpa sApanA jheranI asarathI mukta hoya che. . . 105 7 IndriyajayApaka mumukSane indriyo upara jaya meLavavA mATe puruSArtha karavAnI AvazyakatA. * * * * * Dhabendriya ane bhAvendriyanuM svarUpa. . ' - 108 tRSNArUpa jaLathI bharelA IndriyarUpa kyArA vaDe vRddhi pAmelA viSavRkSothI tIvra mehanI utpatti kare che....... ... 112 Indriyo tRpta thatI nathI mATe antarAtmA vaDe tRpta thavAne upadeza. * . ** *** saMsAravAsathI vimukha AtmAne Indriya viSayo vaDe bAMdhe che. 116 avivekI manuSyonI jJAnAmRtane choDIne IndriyonA viSayamAM pravRtti. 117 eka eka IndriyanA deSathI prANI durdazA pAme che, te pAMce Indriyone vazavatI prANIne mATe zuM kahevuM ? .. 118 samAdhirUpa dhana luMTanAra IndrithI je jitAyo nathI te ja dhIra puruSeAmAM mukhya che. * * * 119 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 8 tyAgAyaka zuddha upayogarUpa pitA ane tirUpa mAtAne tathA zIlAdi badhuone Azrama karI laukika mAtApitA tathA badhuone tyAga karavAnI bhAvanA. .... *.. .. 121 samatArUpa strI tathA samAna AcAravALA sAdhuo25 jJAtine Azraya karI dharmasaMnyAsavALA thaI audayika bhAvanA dharmone tyAga karavAno upadeza. . . .. * 128 satsaMgathI utpanna thayelA zApathamika dharmone tyAga. ... 1ra9 gurusevAnI maryAdA. .. .. *** 132 jJAnAcArAdinI potapotAnA zuddha padanI prApti sudhInI maryAdA. 134 yogasaMnyAsathI samagra pogAne tyAga. ... 136 AtmAnA sarvathA niNapaNAne niSedha. 138 kriyAmAM tatpara evA jJAnInuM saMsArasamudrathI taravA ane bIjAne tAravAnuM sAmarthya. - " . 140 kiyArahita elA jJAnanI nirarthakatA vyavahArakiyAnA niSedha karanArane doSa. satiyA bhAvanI utpattimAM ane tene TakAvI rAkhavAmAM kAraNa che. .... ... ... ... 147 patitane paNa bhAvanI vRddhinuM kAraNa kiyA. .. guNanI vRddhi mATe ane tethI paDI na javAya te mATe kriyAnI upayogitA. ... ... " . 151 vacanAnuSThAnathI asaMgakriyAnI prApti. ... ... 15ra 10 spaSTaka, jJAna, kriyA ane samabhAva e tRptinuM kAraNa che. * 155 pitAnA guNo vaDe ja kadI vinAza na pAme tevI vami thAya che, *** 149 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 A ? ? ? ? tethI jJAnIne viSayonuM prayojana nathI. ... zAntarasanA AsvAdathI anubhavagamya je pti thAya che, te jivAtArA varasanA bejanathI thatI nathI. miyA pti ane vAstavika prinuM svarUpa. .. pagalothI pudagalonI ane AtmAthI AtmAnI taSThi. . parabrahmane viSe tRpti vacanane agocara che. ... ... pudgalothI atRpta thayelA ane jJAnathI tRpta thayelAnuM lakSaNa. 165 viSayathI atRpta indrAdine paNa sukha nathI, paNa jJAnathI tapta thayela bhikSu sukhI che. . .. * 16 11 nile pAraka saMsAramAM rahetA svArthI karmathI vepAya che, paNa zAnI karmathI pAtA nathI. * * * * * 169 hu pudagalabhAne kartA, karAvanAra tathA anumodana karanAra nathI', evI buddhivALA AtmajJAnIne karmane lepa lAgato nathI. 171 pugalo pugalo vaDe baMdhAya che, paNa huM pudagalothI baMdhAte nathI', ema dhyAna karanAra AtmA karmathI lepa nathI. 172 pugalonA baMdhanuM svarUpa. . 173 nipajJAnamAM magna thayelA gIne kriyAnI upayogitA. ... 176 kriyAvALAne paNa tapazrata AdinA abhimAnathI karmabandhano saMbhava ane niSkriya jJAnIne karmanA lepane asaMbhava. .. 177 nizcaya ane vyavahAranayathI AtmAnA liptapaNuM ane alipta paNanuM svarUpa ane tenI zuddhinuM kAraNa .. .. 180 jJAnadaSTi ane kriyAdaSTino sAthe ja vikAsa thAya che, paNa temAM ekaekanI mukhyatAnuM kAraNa. . ... - 181 jenuM jJAnasahita anuSThAna dUSita nathI evA zuddha svabhAvavALA bhagavaMtane namaskAra. - 5 - 83 , Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 -~ ~ * 100 viSayAma 12 nispRhatASTaka niHspRhatAnuM kAraNa.. *** . 185 spRhAvALA manuSya badhAnI prArthanA kare che, paNa nispRhane to jagata nRtulya che. * * * 187 spRhArUpa viSalatA jJAnarU5 dAtaraDA vaDe chedavA yogya che. .. paugalika bhAvamAM ratinuM kAraNa spRhA cittarUpa gharathI bahAra kADhavA yogya che. . . .. * 189 spRhAvALA badhA karatAM halakA che, chatAM te bhavasamudramAM buDe che e Azcarya... spRhArahita sAdhu potAnA gaurava, pratiSThA ane khyAtine pragaTa karato nathI. .. . . . . 191 nispRhane cakravatI karatAM paNa adhika sukha che. sukha ane duHkhanuM lakSaNa niHspRhatA ane paraspRhA che. .. muninuM lakSaNa mauna(munipaNuM) ane samyaktvanI ekatA. munine zAna, zraddhA ane AcAranI abhedapariNati. .. 198 zuddha jJAnanayanI dRSTithI jJAnanI ja jJAna, darzana ane cAritra rUpatA ane kriyAnayanA abhiprAye kriyAnI trirUpatA. .. 201 maNinA dRSTAntathI cAritrarahita jJAna ane zraddhAnI avAstavikatA. .. bhavonmAdane nirarthaka jANatA munine AtmatRpti heya che. .... 26, vAstavika maunanuM svarUpa. . . . 207. yogasthAnakanuM svarUpa. jenI badhI kriyA cetanyamaya che evA yogIonuM sarvotkRSTa mauna. 213 14 vidyASTaka vidyA ane avidyAnuM svarUpa. . je AtmAne nitya ane parasaMgane anitya jANe che tene w n on a * A " 215 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manasAra 218 meha kaMI paNa karI zakato nathI. lakSmI, AyuSa ane zarIranI anityatAne vicAra. * 219 avivekIne thatA zarIranI pavitratAnA vicAranI bhayaMkaratA 220 antarAtmAnI pavitratAne vicAra * rarara dehAdine viSe Atmabuddhi ja bandhanuM kAraNa che. 223 caitanyapariNAmathI paraspara maLelA jIva ane pudagala dravyanA bhedane anubhava. . . *** * 224 yogIne AtmAmAM ja paramAtmAnA darzanane anubhava. . rara9 15 vivekAraka vivekanuM svarU5. ... deha AtmA AdinA vivekanI ati durlabhatA. AtmAmAM avivekathI vikArenuM bhAna. * * 234 zuddha AtmAmAM karmaskandhonA phaLane avivekathI Aropa. .. avivekathI dehAdimAM AtmAnA abhedanI bhrAnti. vivekarUpa parvatathI nahi paDavAnA kAraNane upadeza. guNaNinuM svarUpa ane tenA prakAra. . . 239 je AtmAne vize AtmAnA cha kArakene saMbandha kare che tene avivekarUpa jvaranI viSamatAne abhAva. .. .241 vivekarUpa sarANathI tINa dhAravALA saMyamarUpa zastranuM karmane nAza karavAnuM sAmarthya. * * 248 16 mAdhyasthASTaka bAyocita capalatAne tajI madhyastha thavAne upadeza. . 249 madhyasthanuM mana yuktine anusare che ane kadAgrahInuM mana yuktine kheMce che.... . . 251 badhA nomAM samAna daSTivALA muninuM madhyasthapaNuM hoya che. 252 nAnuM svarUpa. . ra6 253 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAma 278 28 pitapotAnA karmane AdhIna manuSyomAM madhyasthane rAga-devane abhAva. .. ... ... ... 270 mana jyAM sudhI paranA doSa ane guNagrahaNa karavAmAM lAgeluM che, tyAMsudhI tene AtmAnI bhAvanAmAM pravartAvavuM. . 271 madhyasthanA judA judA mArga hoya te paNa tene parabrahmanI prApti. 273 madhyastha daSTivaDe svasiddhAntane Adara ane parasiddhAntane tyAga. 273 badhA apunabaMdhakAdine viSe cArisaMjIvanI carAvavAnA nyAyathI hitanI IcchA. . . . 275 17 nirbhayASTaka paranI apekSArahita ane kevaLa AtmasvabhAvanA anugAmIne bhayanI bhrAtithI thatA khedano abhAva. * * bhayasahita saMsAranA sukhanI nirarthaktA ane bhayarahita jJAnanA sukhanI vizeSatA..... ... jJAna vaDe ya padArthane jenAra munine nirbhayatA. . 281 AtmajJAnarUpa zastrane dhAraNa karI meharUpa senAne nAza karatA muninuM nirbhayapaNuM. . 283 jyAM jJAnadaSTi che tyAM bhayano abhAva. . jJAnarUpa bakharane dhAraNa karatA muni mohanA zastrane niSphaLa kare che. * - * * 284 bhayarUpa vAyuvaDe mUDha manuSyo ahIM tahIM bhramaNa kare che, paNa tethI jJAnIne kaMI paNa bhaya hoto nathI. . ... 285 cittamAM cAritranI pariNativALAne bhayane abhAva. .. 286 18 anAtmazaMsASTaka guNasahita hoya ke guNarahita hoya to paNa banne rIte AtmaprazaMsAnI nirarthakatA. * 288 AtmaprazaMsAthI phaLanI hAni. . * 292 *** 283 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 29 pitAnA abhimAnarUpa javaranI zAtine upAya. . ra93 cidAnandasvarUpa AtmAne zarIrAdi paravastunA dharma vaDe abhi mAnano abhAva. ... ... ... . 295 zuddha paryAya ane azuddha paryAyo mahAmunine utkarSanuM kAraNa nathI. ra87 abhimAna guNono nAzaka che, evo AbhAne upadeza. .. ra99 nirapekSa ane deza kALanI maryAdA rahita caitanyasvarUpa yogIne utka ane apakarSanI kalpanAno abhAva. . 300 19 tattvadaSTiaTaka pigalika rUpavALI draSTi ane arUpI tattvadaSTinuM pitAnA svarUpamAM bhagnapaNuM. ... ... ... 301 tattvadaSTi brAtirUpa viSatanI chAyAmAM sukhanI IcchAthI sUto nathI. ... ... 303 bAhyadaSTine je mehanuM kAraNa che te ja tatvadaSTine vairAgyanuM kAraNa thAya che. ... ... ... ... 30 sundara strI zarIrAdi paratve bAhyadRSTi ane tatvadaSTinI mAnyatA. 308 bhasma ane kezano loca', ityAdi kavaDe mahAtmApaNAnI bAhyadaSTinI mAnyatA ane tattvadRSTinI jJAnanI prabhutAvaDe mahAtmApaNAnI mAnyatA. ... .. 311 vizvanA upakArane mATe ja tatvadaSTi purUSonuM nirmANa. . 313 20 sarvasamRddhiaSTaka bAhyadaSTino pracAra kavAthI ja mahAtmAone antaramAM sarva samRddhinuM pragaTa thavuM. ... . 316 muninI Indra, cakravartI, nAgarAja, ziva ane kRSNanI sAthe samAnatA. ... brahmAnI sRSTi karatAM muninI atarguNa sRSTinI adhikatA. ... 324 yogasiddha purUne atinI padavInuM sulabhapaNuM. * 325 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( viSayAma thane ra1 kamapiAkASTaka karmanA vipAkane paravaza jagatane jANavA munine dukhanI prApti thaye dinapaNane ane sukhanI prAptimAM vismayane abhAva. 3ra6 karmanA vipAkanI viSamatAno vicAra. ... ... 330 jJAnIne paNa karmanA vipAkathI saMsAramAM paribhramaNa. ... 333 karmanA vipAka sivAya bIjI badhI sAmagrInuM akiMcitkarapaNuM. 336 karmavipAkathI caramapugala pAvarta pahelAnAM pudgalaparAvartAmAM vartatA AtmAnA dharmane apragaTabhAva ane caramapugalaparAvartamAM vartatA sAdhune dharma pragaTa thaye pramAdAdi dezane saMbhava. ... ... ... *** 33e karmavipAkane ciMtavanAra samabhAvI sAdhu ja jJAnAnandane bhoktA bane che. ..... .. ... ... 338 22 bhoDhegASTaka bhavanuM svarUpa ane tethI udvigna thayelA jJAnI purUSanI tene sarva prayatnathI taravAnA upAyanI IcchA. ... ... 339 saMsArathI bhayabhIta thayelA muninI cAritrakriyAmAM ekAgratA. 34 vyavahAranaye saMsAranA bhayathI ja muninI sthiratA ane AtmAnI samAdhimAM saMsAranA bhayano abhAva. - ra3 lokasaMjJAtyAgASTaka lokottara mArgamAM sthiti karanAra munine lokasaMjJAmAM Asa kitane abhAva. ... je lokane khuza karavA saddharmane tyAga kare che te mATe te kheda. 350 sAmAnya janasamUhanuM lokasaMjJAnA pravAhane anusaraNa, paNa rAjahaMsarU5 mahAmuninuM sAme pravAhe cAlavuM. ... 35ra lokapravAhane anusarIne kartavya karavAnuM hoya to mithyAdaSTine dharma kadI paNa tajavA cogya na hoya, e dejanuM batAvavuM. 353 *** Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mazAnasAra hA' 354 loka ame lokottara mArgamAM kalyANanA arthInI viralatA.... 354 lokasaMjJAthI haNAyelAne pitAnA satyavatamAM bhamavAtanI mahA vinA, AtmAnI sAkSIe dharmanI siddhi ane lokavyavahAranI nirarthakatA. 355 lokasaMjJAnA tyAgI sAdhune sukha. * * 35 24 zAyASTaka sAdhue zAstrarUpa cakSuvALA hoya che. jJAnIne zAstracakSu vaDe Urdhva, adhe ane tirachAyokamAM rahelA sarva bhAvonuM darzana. ... ... ... 31 zAstrano Adara sarva siddhinuM kAraNa che. .. ... 363 zAstrarU5 dIvA sivAya pakSa padArthanI pAchaLa doDatA avi veka manuSyane thatA kheda anubhava. . - 364 zAstranI AjJArahitane zuddha bhikSA Adi paNa hitakara nathI. 365 ajJAna ane svacchandatAne dUra karanAra tathA dharmanI puSTi karanAra zAstra che. - ... .. 366 zAstrokta AcAra pALanAra, zAstrajJa, zAstrano upadeza karanAra ane zAstranI dRSTivALA gIne parama padanI prApti. . 367 ra5 parigrahASTaka parigraharUpa grahanI vilakSaNatA. . . ... 368 parigraharUpa grahanA AvezathI veSadhArIonA vikArayukta pralApa. 370 bAhya ane abhyattara parigrahanA tyAgI traNa jagatane upAsanA karavA yogya che. ... - 371 aMtaraMga parigrahathI citta vyAkula hoya te bAhya parigrahanA tyAganuM nirarthakapaNuM. .. *** . 372 parigrahanA tyAgathI ja sakala karmano kSaya. . . 373 bAhya parigrahanA tyAgI, mUcha rahita yogIne pugalanA badhanano abhAva. 374 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viramagAma 383 *.. 386 dharmopa vaDe paNa niparigrahatAnI prApti... . 375 parigrahanuM kAraNa mUcha ane aparigrahanuM kAraNa mUchano abhAva. 377 26 anulavASTaka . kevalajJAna ane zrutajJAnathI bhinna anubhavanuM svarUpa. * 378 saMsArasamudra para pahoMcavAnuM kAraNa anubhava ja che. atIndriya paramAtmasvarUpa, vizuddha anubhava sivAya zAstranI seMkaDe yuktio vaDe jANavuM azakaya che. . . 383 hetuvAda (tarkanI yuktithI atIndriya padArthanA jJAnano asaMbhava. 384 kalpanAthI zAstramAM praveza karanArA ghaNA hoya che, paNa anu bhavathI tenA rasane jANanArA thoDA che. * *** 386 lipimaya, vANImaya ke manomaya dRSTithI vizuddha anubhava sivAya vizuddha brahma jANI zakAya nahi. anubhava e suSupti, svama ke jAgRta dazA nathI, paNa ethI ujAgara dazA che. .. *** * 387 pUrve zAstradaSTithI zabdabrahma jANuM pachI anubhavathI parabrahma jANavAno upadeza. *** * * 388 27 cuMgASTaka ganuM svarUpa ane tenA sthAnAdi pAMca bhede ... * 389 pAMca prakAranA yogamAM karmayoga ane jJAnayogano vibhAga. 392 yeganA IcchAdi bhedo ane tenuM kArya. .. - - 394 IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhinuM svarUpa .... * 396 caityavandanAdi kriyAmAM sthAna ane varNaccArane viSe prayatna tathA artha ane AlambananuM vAraMvAra maraNa yogIne hitakara che. 399 Alambana ane anAlambananuM svarUpa. 400 prIti, bhakti, vacana ane asaMga anuSThAnanA bhedathI sthA nAdi pratyeka yoganA prakAre. .. sthAnAdi garahitane sUtra zikhavavAmAM mahAdoSa. * 404 o, 407 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 28 niyAgASTaka bhAvayag5 niyAganuM svarUpa. .. niSkAma jJAnayajJa karavAne upadeza ane karmacAnI nirarthakatA. 411 karmayajJane paNa mananI zahidArA jJAnavarUpa mAnavAmAM deSa 411 gRhasthane vItarAganI pUjA Adi karma vayajJapa che ane yogIne jJAna ja brahmayajJa che. . . . 412 bhinna uddezathI zAstramAM upadezeluM karma karmane kSaya karavAne samartha nathI. .. ... 414 karmanA kartApaNAnA abhimAnane brahmAtrimAM hemavuM te ja brahmArpaNa che. .. - 15 brahmayAno vidhi ane brahmayajJa karanArane karmavepano abhAva. 417 * 421 dravyapUjAnA rUpakadhArA bhAvapUjAnuM svarUpa, ... ... 418 ATha sadasthAnanA tyAgarUpa aSTamaMgalanuM vA5. dharmasaMnyAsarU5 ami vaDe kSAyopathamika dharmanA tyAgarUpa lUNu utAravApUrvaka sAmarthyAgarUpa AratI karavAno upadeza. 421 anubhavarU5 maMgaladI ane saMyoga25 nRtya ane vAritra vaDe pUjA karavAno upadeza. * * 422 ullasita manavALA ane satyarU5 ghaMTA vagADanAra bhAvapUjAmAM Asakta thayelAne hatheLImAM ekSaprApti. . . 4ra3 30 thAnASTaka ekAgracittavALA dhyAnIne dukhano abhAva. . dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanuM svarUpa. maNinA daSTAtavaDe samApattinuM svarUpa. samApattithI Apatti ane saMpattinI prApti ... .. 401 khAnanA phaLa5 samApattithI vIsthAnakAdi tapanuM ucitapaNuM. 431 * 426 429 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 viSayAnAma dhyAtA kevA prakArano hoya tenuM savistara varNana. .... 43ra 3ii tapaaSTaka tapanuM svarU5. ... 435 jJAnI puruSonI sAme pravAhe cAlavAnI vRtti parama ta5rUpa che. 437 tatvajJAnIne zItatApAdi kaSTa sahana karavArUpa tapa duSkara nathI. 438 tapasvI evA jJAnIne sAdhyanA madhurapaNathI hamezAM AnandanI vRddhi hoya che. .. ... 438 tapa duHkharU5 hevAthI nirarthaka che, ema mAnanArA bauhonI buddhinuM kuMThitapaNe zuddha tapanuM lakSaNa ... .. . *** 441 tapa karavAno vidhi... *. *** ... 442 mUla ane uttaraguNanI prApti mATe bAhya ane abhyantara tapa karavAno upadeza. ... .. *** " .... 443 - 32 sarvanayAzrayaNASTaka badhA nAnI vastubhAvamAM sthiratA hovAthI cAritraguNamAM lIna - thayela sAdhune sarve nayane Azraya. .. 445 judA judA no paraspara vAda ane prativAdathI kadarthanA pAmelA che tethI samabhAvanA sukhanA anubhavI jJAnIne sarva nayone Azraya. .. *** .. *** 449 pramANa ane apramANanI vizeSatA. . . 451 sarva nayane jANanArAonuM madhyasthapaNuM athavA upakAra buddhi ane judAjudA nAnA AgrahavALAne abhimAna athavA atyanta koza. ... * * 454 sarva nayanA jANanArAonuM dharmavAdathI kalyANa. sarva nayAcita mArgane prakAza karanArA ane tenI pariNativALAne namaskAra * * * * 57 456 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ry paramAnandamaya sarvanayAzrita jJAnI puruSone jaya. aSTakane nAmanirdeza upasaMhAra. prazasti. mULa dhoko. V 18 *** V cha hI aha. namaH zrI kalAsa kaMthana bhAvasAgara zramaNa saMgha sevA TrasTanA prakAzane ) rezanA samuracaya bhA- zrI siddhacaka mahAya peja 725 (2) bhagavatI sUtra bhA-2, prazamarati prakaraNa-saMbodha kArikA-zAzvatI oLInA tAvika vyAkhAna peja 825 (4) AnaMda sudhA siMdhu bhA-1 (vibhAga-ra) aMtima sAdhanA-paryuSaNa parvanuM mahA-gajasiMhakumAranI kathA peja pa75 (5) AnaMda sudhA siMdhu bhAra peja dara (6) zrI jaina kathAratna maMjUSA peja 500. ) kANAMga sUtranA pAMcamA kANuga uparanA vyAkhyAne bhA-1-2 8) bArasA sUtra sacitra peja 168 - peja 900 (9) jJAnasAra aSTaka peja para (10) ratnapAla nRpAla kathA peja 14. (A) anupAtikazA peja 18 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAcArya zrImada yavijapAdhyAya viracita jJAnasAra aSTaka [ paNa bhASArtha ane zrImad devacaMdrajIkRta jJAnamaMjarI TIkAnA anuvAda sahita ] nAga aindravRndanata natyA vIraM tatvArthadezinam / arthaH zrIjJAnasArasya likhyate lokbhaassyaa|| . indranA samUhavaDe namAyelA ane tatvArthanA upadeza karanArA mahAvIra bhagavaMtane namaskAra karIne jJAnasArane artha lokabhASAmAM lakhuM chuM, TIkAne anuvAda zuddha svAduvAdanA upadeza karanArA zrI pArzvanAtha jinane namaskAra karIne AtmAnA vizuddha AnandanI prApti mATe huM jJAnasAranuM vivaraNa karuM chuM. pUrve guNarUpI ratnonA rehaNAcala samAna ane paropakAra karavAmAM tatpara evA aneka Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka munio thayA che, teonA suvAkyarUpI amRtanA pAnathI puSTa thayele huM pitAnA AtmAne hitakAraka ane sukhapUrvaka bedha thAya evI TIkA karuM chuM. A lekamAM mArA karatAM bIje kaI paNa saMsAranA hetuomAM dhIra-tatpara e upakArane pAtra nathI, tethI mArA pitAnA baMdha mATe bhASya vagere zAstranA arthanuM avalaMbana karIne TIkA karuM chuM. ' ahIM ziSTAcAranuM pAlana karavA mATe maMgala vagere karavuM joIe. je ke ahIM zuddha AtmasvarUpanuM pratipAdana karavAmAM AveluM hovAthI sarva grantha maMgalarUpa che, te paNa granthane viccheda na thAya, sukhapUrvaka baMdha thAya ane ziSyanI buddhine vikAsa thAya te mATe paMcaparameSThI maMgalanA bIjabhUta zrImunirAja vagere pAMca padanA smaraNa rUpa maMgala kareluM che. guNane stutipATha, aMjali karavI ane temane yeganA Ananda vagere kAraNathI utpanna thayelA AtmAnA guNane viSe arihaMtAdinA bahumAnanI ekatA rUpa bhAvamaMgala ane kartAnI vidyAsiddhinA bIjabhUta AkAranA smaraNarUpa maMgalapratipAdaka Adi leka granthakartA kahe che - 1 pUrNASTaka aindrazrIsukhamanena lIlAlagnamivAkhilam / sacidAnandapUrNena pUrNa jagadavekSyate // 1 // 1 zrIgulamane indra saMbadhI zrI-lakSmInA sukhamAM magna thayelA puruSa vaDe. trIjA sukhamAM mama thayeluM, sukhI. phuva=jema. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - jema IndranI lakSmInA sukhamAM magna thayele AtmA saMpUrNa jagatane lIlA-sukhamAM lAgeluM jue che, tema -- sattA rita-kAna ane anAja-sukha e traNe aMza vaDe paripUrNa jJAnI jagatane darzana, jJAna ane cAritra e traNe aze pUrNa jue che, tAtparya e che ke jema sukhI sarvane sukhI jANe che tema pUrNa badhAne pUrNa jANe che. nizcaya nayanI daSTie bhrAnti nathI, naivAsti rAjarAjasya yatsukhaM naiva devarAjasa / tatsukhamihaiva saadhorlokvyaapaarrhitsy|| . cakravatIne je sukha nathI, ane je sukha Indrane paNa nathI te sukha ahIM leSaNa rahita sAdhune heya che. yathArtha kSApazamika upayogavALA muni, upAdhyAya ane AcArya; kSAyika upayogavALA zrIarihaMta ane siddha paramAtmA tathA nyAyasarasvatI birudanA dhAraNa karanArA zrImadda yazovijaya upAdhyAya pUrNa-sakala, azuddha ane para-pautralika saMyegathI gamana karavAne-navA navA paryAyane prApta karavAne svabhAva hovAthI yathArtha nAmavALA jagatane grIsTAma" kalpanA vaDe kalpita sukhamAM mugdha thayeluM hoyanI zuM tevuM dekhe che. A kathanathI zuddha ane amUrta AtmAnA AnandanA anubhavamAM lIna thayelA yegI para-paugalika anubhavamAM magna thaelA janene mUDhapaNe jue che ema sthiraM sarva jagata.sahAnattvapUna=sa-sattA, ji=jJAna ane zAna= sukhathI pUrNa bhegI vaDe. pUrNa jJAna, darzana ane cAritrathI paripUrNa. gati =vizva. dekhAya che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka jaNAvyuM. para vastumAM kaMI paNa bhegyapaNuM nathI, tethI vAstavika rIte pitAnA guNa paryAyane anubhava kare e ja ucita che. mATe parasvarUpamAM magna thayelA mUDha che e tAtparya che. kevA prakAranA yogI A jagatane ka95nA vaDe kalpita sukhamAM mugdha-brAnta thayeluM hoya ema jue che- zrImuvamana' jJAnAdi ezvaryanA saMbandhathI 'Indra-AtmA, tenI zrI- AtmaguNarUpa lakSmI, tenA sukha-AnandamAM magna, ektAne prApta thayelA, vaLI sa-zubha athavA zAzvata, cittvajJAna ane AnaMda vaDe pUrNa eTale zAzvata jJAnAnandathI bharapUra evA gI jagatane mithyAtva ane asaMyamamAM magnamUDha thayeluM jue che. pUrNa puruSe apUrNa jagatane bhrAnta jANe che. tethI pUrNAnanda svarUpa AtmAnA smaraNa vaDe pUrNa - nanda sAdhya che. 1 ahIM devacaMdrajI mahArAja indra zabdane artha "AtmA" kare che, paraMtu upAdhyAyajI devendra e artha kare che ane te vadhAre ucita hoya tema lAge che, kAraNa ke temaNe te ja rIte upamA alaMkAra ghaTAvela che. jema sukhI sarvane sukhI mAne che tema pUrNa jJAnI badhAne pUrNa mAne che. ahIM "pUrNa jJAnI apUrNa jagatane pUrNa mAne te temane brAti kema na kahevAya?' e praznanA uttaramAM mULa granthakAre TabAmAM temanI nizcaya daSTi hovAthI temAM brAnita nathI' evo khulAso karyo che. devacaMdrajI mahArAja pUrNa jJAnI jagatane mithyAtva ane asaMyamamAM bhagna-mUDha thayeluM jANe che evo artha ghaTAve che, paratu upAdhyAyajIe pUrNa jJAnI jagatane pUrNa jANe che e artha karyo che. ane e artha vadhAre saMgata che, anyathA mULa zlokamAM kahela pUrNa padane artha kaI paNa rIte ghaTI zakato nathI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra have pUrNatAnuM svarUpa batAve che. pUrNatA yA paropAdheH sA yAcitakamaNDanam / yA tu svAbhAvikI saiva jaatyrtnvibhaanibhaa||2|| - je para vastu-AtmadravyathI bhinna dhana dhAnya parigrahAdi rUpa upAdhi-nimittathI pUrNatA che (arthAta paranI upAdhithI mAnI lIdhelI pUrNatA che) te vivAhAdi avasare bIjA pAsethI mAgI lAvelA ghareNAnA jevI che. paraMtu je svAbhAvika-jJAna, darzana ane cAritranI svabhAvasiddha pUrNatA che te uttama ratnanI kAti samAna che. (upAdhinI pUrNatA jAya, paNa svabhAvanI pUrNatA kadApi na jAya e bhAvArtha che.) para-pudgalanA saMyogathI thayelI zarIra, dhana, svajana ane yaza-kIrtirUpa je cakravatI ane Indra vagerenA jevI pUrNatA che te mAgelA AbharaNanI zobhAthI mAnI lIdhelA dhanavAnapaNA jevI che. je AtmAnI azuddhatAnuM kAraNa che ane jene jagatanA jIe anantavAra bhegavIne cheDI dIdhI che tenA saMbandha vaDe svarUpAnubhavathI bhraSTa thayelAne te zobhArUpa nathI, paNa tasvarasika puruSane svAbhAvikajJAna, darzana ane cAritrarUpa sakala AtmasvabhAvanA AvirbhAvathI thayelI zemAM te ja uttama ratnanI kAti sarakhI che. je muddagalAdi paravastunA saMgathI utpanna thayelI pUrNatA che te sphaTikanA rakta puSpAdinA saMnidhAnathI - pUtA=pUrNapaNuM. gA=je. ghoghA =para vastunA nimittathI. rAka tadanama=mAgI lAvelA ghareNuM samAna stramAyika havabhAva siddha. gha=o ja. nA navamAnamAM uttama rananI kAni jevI. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka bhAsamAna thayelA pAdhika varNa tulya che ane je svAbhAvika pUrNatA che te uttama mANikya ratnanI kAMtinA jevI che. A hetuthI pitAnI zuddha ane svAbhAvika pUrNatAne viSe ruci, jJAna ane ramaNatA karavA gya che. avAstavika ane vAstavika pUrNatAnuM svarUpaavaastvii vikalpaiH syAt puurnntaa'bdherivormibhiH| pUrNAnandastu bhagavAMstimitodadhisannibhaH // 3 // taraMga vaDe samudranI pUrNatA jevI vikalpa vaDe avAstavika pUrNatA hoya che ane pUrNAnanda svarUpa bhagavAna sthira-nizcala samudranA jevA che. jema samudranI pUrNatA taraMge vaDe hoya che tema "huM dhanavAna chuM, huM rUpavAna chuM, huM putra ane sIvALo chuMityAdi saMkalpa-vikalpa vaDe avastuthI utpanna thayelI jUThI sAcI nahi evI kalpita pUrNatA hoya che, paraMtu pUrNAnandaAnandathI paripUrNa bhagavAna-zuddha svabhAvavALe AtmA sthira samudranA je prazAnta) hoya che. AtmArUpa samudranI jJAnAdi ratna vaDe sadAya pUrNatA che ema vicAravuM. bAhya daSTi vikalparUpa kalele vaDe pUrNa mAne che. e bhAvArtha che. vastu-tatva, padArtha, tenA saMbandhathI thaela te vAstavika, ane je vAstavika na hoya te avAstavika. arthAta 1 vAstavI=avastuthI thaelI-kalpita. vivAha kalpanAo vaDe. yAta-heya. ma=samudranA. mimi =taraMgo vaDe. pUnad =pUrNa AnandavALa. mAvAna=zudha svabhAvavALo AtmA. timitapasavima=sthira samudranA je. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra paravastunA saMgathI utpanna thayelI pUrNatA che te rAga, dveSa ane mahAdithI utpanna thaelA vikalpa vaDe thAya che. te kalola vaDe thayelI samudranI pUrNatA jevI che. jema taraMge vaDe samudra agrAhI che eTale tenuM vAstavika svarUpa pratIyamAna thatuM nathI ane te praveza karavAne paNa agya che tema AtmA paNa rAgadveSarUpa taraMge vaDe agrAhya che. eTale tethI tenA vAstavika svarUpanI pratIti thatI nathI tathA te praveza karavAne paNa agya che. ane pUrNAnaMda-potAnI ananta saMpattine anubhava svarUpa ane jemAM paramAtmapaNuM prakaTa thayuM che evA parama aizvaryarUpa bhagavAna sthira samudranA jevA che. mATe caMcalatAne cheDI sthirasvarUpa thavuM. pitAnA svabhAvamAM sthira thayele AtmA nirvikalpa-vikalpa rahita hoya che, mATe nirvikalpadazA sAdhavA prayatna kare. jAgarti jJAnadRSTizcet tRssnnaakRssnnaahijaanggulii| pUrNAnandasya tat kiM syAd dainyavRzcikavedanA // 4 // je tRSNArUpa kRSNa sarpane viSe jAgulI vidyA samAna pUNatA jJAnanI dRSTi jAgRta thAya che te pUrNanandamaya AtmAne dInatArUpa vIMchInI vedanA kema hoya? pUNatA jJAnanI dRSTi tRSNAne nAza kare che, apUrNane taSNA vadhe che. jenAthI sarSanA viSanI pIDAne nAza 1 gArti-jAge che. pragaTa thAya che. jJAnadaSTi tatvajJAna rUpa cakSu. =je. digAMgutrI-tRSNArUpa kALA sApanA jherane nAza karanAra jaMgulI-gArUDI matra samAna. pUnatva=pUrNa AnandavALAne. tatka te. "kema, dAta heya. sainyavRzcinA -dInatArUpa vIMchInI pIDA. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka thAya, tenAthI vIMchInI pIDAne nAza kema na thAya? je pUrNa hoya te tRSNAthI dIna na hoya e bhAvArtha che. ' - je jJAnadaSTi-tattvajJAnarUpa daSTi jAgRta-pragaTa thAya che, to pUrNAnanda svarUpanA pragaTa thavA vaDe cidAnanda yukta bhagavaMtane dInatArUpa vIMchInI vedanA kema hoya? arthAt na hoya. tene dInatA hotI ja nathI, kAraNa ke tene potAnA svAbhAvika akRtrima AnandanI pUrNatA hoya che. vaLI te jJAnadaSTi tRSNA-paugalika bheganI pipAsArUpa kRSNasane damana karavAmAM jAMgulI-gArUDI manna samAna che. ahIM A bhAvArtha che-saMsAra cakamAM rahelA ane pitAnA asaMkhya pradezamAM vyApta thayelA jJAnAdi guNanA AsvAda rahita tathA paugalika bheganI tRSNA rUpa sApe jene DaMkha mArelo che evA AtmAne sva ane paranA vivekarUpa jJAnadaSTi samAna jAMgulI mancanA smaraNa vaDe para vastunI tRSNArUpa viSa utarI jAya che ane zuddha svarUpanI ekatArUpa dhyAnamAM magna thayelA ane kSAyika bhAvanA Anandane prApta karanAra evA te pUrNa jJAnIne dInatA hotI nathI. kAraNa ke tattvanI zraddhA vaDe yukta, AtmAne AtmasvarUpe ane parane parasvarUpe nizcita karI vicarato avirati samyagdaSTi tRSNAthI pIDita thatuM nathI. te pachI pUrNAnandamAM magna thayelA AtmAone mATe te zuM kahevuM? arthAta temane tRSNAjanya dInatA hetI nathI. pUryante yena kRpaNAstadupekSaiva puurnntaa| pUrNAnandasudhAsnigdhA dRSTireSA manISiNAm // 5 // 1 pUrvajo pUrAya che. jena=je dhanadhAnyAdi parigrahavaDe = Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra je dhanadhAnyAdi parigrahavaDe kRpaNe-hInasattva, lobhI prANuM pUrAya che te dhanadhAnyAdi parigrahanI upekSA-e pUNatA che. (ahIM dhanadhAnyAdi parigrahanuM upAdAna-grahaNa savikalparUpa che ane upekSA nirvikalpa che mATe ahIM upekSAnuM prahaNa kareluM che), pUrNAnandarUpa amRta vaDe snigdha-Adra thaelI A dRSTi paMDitonI hoya che. AtmadravyanA zuddha jJAnAdi paryAyanI pUrNatA sadA avasthita che, paraMtu tyAM pudgala saMkalpita apUrNatA jaNAtI nathI. parama upekSA vaDe skurAyamAna svarUpavALI pUNatA ja prakAze che-e bhAvArtha che. lobhamAM magna thayelA, AtmadharmanI saMpattithI rahita ane paravastunA AsvAdamAM rasika hovAthI pitAne dhanya mAnatA tathA vastudharmamAM sthiratA rahita kRpaNa AtmAo je dhanadhAnyAdi paigalika vastuone saMbandhathI pUrAya che, te pUrNatA upAdhijanya che ane tethI te upekSA karavA yogya che. arthAt aMgIkAra karavA gya nathI. athavA te pUrNatA upekSA-Arepita che, vAstavika pUrNatA nathI, paNa pUrNatA rUpe Arepa karele hevAthI aupacArika pUrNatA che. jemake pANI vinAne ghaTa bahAranI cikAzathI utpanna thayelA mela vaDe vyApta che to te melathI bharele kahevAya hInasattvavALA, bhI. tapekSA=tenI upekSA =ja pUrNatA svAbhAvika jJAnAdi guNanI paripUrNatA. pUnagdhAnidhA=pUrNanandarUpa amRtathI Arka thayelI. daSTi tattvajJAnarUpa cakSu. gvA=A. managamatatvajJAnInI.. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka che, kemake tenI pUrNatA melathI utpanna thayelI che, te zuM jalapUrNa ghaTanI avasthAne prApta kare? na ja kare, tema pitAnA ananta jJAnAdi svarUpa vaDe zUnya AtmAnI pUNatA kamanI upAdhithI thayelI che tene zuM tatvanA AsvAda vaDe pUrNatAne prApta thayelA jJAnI puruSe pUNatA svarUpe svIkAre? arthAt na ja svIkAre. ema jANIne tenI upekSA karavI. A ja hetuthI anAdi kALathI svarUpathI bhraSTa thayelA AtmAne para vastunI upAdhithI thayelI pUrNatA che, kAraNa ke paravastumAM abheda pariNatithI tanmayapaNe pravRtti kare che. samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa ratnatrayInI bhedarUpa pUrNatA svAbhAvika chatAM navIna abhyAsathI savikalparUpa hoya che, kAraNa ke tene kSaya thAya che. ane ratnatrayanA abheda rUpa pariNAmathI pariNata thayelA AtmAnI svAbhAvika pUrNatA nirvikalpa hoya che, savikalpa pUrNatAnuM sAdhya nirvikalpa pUrNatA hevAthI te mATe tatvanI sAdhanAmAM rasika thavuM e upadeza che. zuddha zraddhA ane jJAnapUrvaka svabhAvamAM ramaNa karavAne anukUla vayanI pravRttivALA paMDitenI pUNunandarUpa sudhA-amRta vaDe nigdha-Adra thayelI A daSTi che. arthAt svAbhAvika svarUpa vaDe pUrNa ane AtmAnA AtyaMtika (zAzvata), ekAtika niddha%-bAdhArahita Ananda vaDe snigdha daSTi tattvajJAnInI hoya che. AtmajJAnI svarUpAnandanI pUrNatAne ja pUrNatA rUpe mAne che. tyAM paugalika pUrNatAne saMkalpa ja nathI. kAraNa ke teoe tene upAdhirUpe nirdhAra karela che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra apUrNaH pUrNatAmeti pUryamANastu hiiyte| pUrNAnandasvabhAvo'yaM jagadadbhutadAyakaH // 6 // tyAganA bhAvathI dhanadhAnyAdi pudgala vaDe apUrNa chatAM AtmA (AtmaguNavaDe) pUrNatAne pAme che ane dhanadhAnyAdi pudagalavaDe pUrNa thate AtmA (jJAnAdi guNanI) hAni pAme che. pudgalanA nahi grahaNa karavAthI jJAnAdinI pUrNatA ane pudgalanA upacayathI jJAnAdi guNanI hAni e prasiddha ja che. A pUrNAnanda zuddha AtmAno svabhAva jagatane Azcarya karanAra che. laukika bhaMDAra pramukha apUrNa hoya to e pUrato nathI, pUrNa hoya te hAni pAmato nathI, ane AtmAne svabhAva tethI viparIta che mATe Azcaryakara che. tyAganI pariNatithI sakala pudgalenA tyAganI rUcivALe je pudgale vaDe apUrNa che te AtmAnuM jJAnAdi guNe vaDe pUrNatAne pAme che, ane pudgale vaDe pUrNa thatA AtmAnaMdathI rahita thAya che, A anubhavagocara pUrNananda AtmAne svabhAva jagatane Azcarya karanAra che. pUrNananda svabhAvanI A adbhutatA che ke paravastunA saMgane tyAga karavAthI tenI vRddhi thAya che ane parabhAvanI pUrNatAmAM hAni thAya che. bhAvArtha A che- 1 sapUrNa =dhanadhAnyAdi parigraha rahita pUrNatAM jJAnAdinI pUrNatAne. ti pAme che. pUryamALa: dhanadhAnyAdi parigrahathI pUrata. phrI hAni pAme che. pUnindavamAMva ==AnaMdathI paripUrNa AtmAno svabhAva. samaye A. kavizrutA=jagatane Azcarya karanAra, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka AtmAne sakalasvarUpanA AvirbhAvanA anubhavathI utpanna thayelo Ananda anAdikALanI paugalika pravRttimAM pravRtta thaelA ane pudgalAnanA bhaktA jagatane vismayarUpa che ane zuddha tattvathI paripUrNa thaelAne pitAnuM svarUpa hovAthI viramayarUpa nathI. tethI pUrNAnandanA sAdhanabhUta vizuddha samyajJAnAdi ratnatrayane sAdhavAmAM yatna karavA cogya che. parasvatvakRtonmAthA bhUnAthA nyUnatekSiNaH / svasvatvasugvapUrNasya nyUnatA na harerapi // 7 // padravyamAM svapaNAnI buddhithI jeNe vyAkulatA karI che evA rAjAo paNa bIjAnI apekSAe nyUnatA (apU tA) jovAnA svabhAvavALA che. arthAta bIjAnI apekSAo pitAnAmAM apUrNatA jue che. paraMtu AtmadravyamAM AtmapaNAnA sukha-nirapekSa anavachina Ananda vaDe pUrNa thaelA jJAnIne indra karatAM paNa nyanatA nathI. svabhAva sukha sarvane sarakhuM che, tyAM keinAthI adhikatA ke nyUnatA nathI, jenA saMga ane mamatvabhAvathI vibhAva pariNati thaelI che te para vastumAM jeNe vyAkuLatA karI che evA caka parvatamALA =jeoe paravatumAM AtmapaNAnI buddhithI unAtha-vyAkulatA karI che evA mUnAthA =rAjAo. nyUnattekSiNa = nyUnatAne jonArA, alpatAne anubhava karanArA. varavatvayuvapUrNazyaka AtmAne vize AtmapaNanA sukhathI pUrNa thaelAne. =nathI. natA= e chApaNuM. dRpi=Ija karatAM paNa. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 13 vatI rAjAo paNa bIjA karatA potAnAmAM nyUnatA-apUrNatA jevAnA svabhAvavALA che. kAraNa ke paugalika saMpattimAM rakta thaelAne cintAmaNinI ananta kaTi prApta thavA chatAM paNa tRpti thatI nathI. kemake tRNuM anantaguNI che, ane tenI pUrNatA nahi thatI hovAthI teo potAnI apUra rNatAne ja jue che. mATe tRSNA vibhAva hovAthI tenA tyAgamAM ja sukha che. ahIM svazabda AtmavAcaka che. AtmAmAM AtmapaNAnI buddhithI utpanna thayelA, AtmasvabhAvane nizcaya, jJAna ane svarUpadamaNanA anubhavarUpa sukhathI pUrNa thayelA jJAnIne IndrathI paNa nyUnatA nathI. kAraNa ke tasvarasika puruSe zubhAdhyavasAya vaDe bAMdhelA puNyanA vipAkane bhegavanArA ane AtmaguNanA anubhava vaDe zUnya evA indrAdinuM dInapaNuM ja jue che. svarUpa sukhane leza paNa jIvananuM parama amRta che ane puNyanA udayathI utpanna thayeluM keTagaNuM sukha paNa potAnA guNanA AvaraNarUpa hovAthI mahAduHkharUpa che. ahAhA !! karmanA bandha ane sattAthI paNa udayakALa bhayaMkara che, jethI AtmaguNa ava. rAya che. mATe svarUpa sukhamAM ruci karavA cogya che. kRSNe pakSe parikSINe zukle ca samudazcati / dyotante sakalAdhyakSAH pUrNAnandavidhoH kalAH // 8 // ne pakSe rilI=(sati saptamI) jyAre kRSNapakSano kSaya thAya che tyAre. zu ja samudrathati zukalapakSane udaya thAya che tyAre. ghotintaH prakAzamAna thAya che. sarca cakSA sarvane pratyakSa. pUnattvavigho =pUrNanandarUpa candranI. vA=aMza, caitanya paryAya. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNASTaka kRSNapakSano kSaya thatAM ane zukla pakSanI vRddhi thatAM sarvane pratyakSa evI pUrNAnandarUpa candramAnI kalA zobhe che. candrapakSe kRSNapakSa-aMdhArIyAnuM pakhavADIuM, ane zukalapakSa-ajavALIyAnuM pakhavADIu. kalA-soLa bhAga. pUrNAnattvapakSe kRSNapakSa-ardha pudagalaparAvartathI adhika asAraparibhramaNazakti, zukalapakSa-ardhapudgalaparAvartanI aMdarane saMsAra, kalA-caitanyaparyAyarUpa jANavI. jesimavaDo puggalapariaTTo sesao a sNsaaro| te sukkapakkhiA khalu avare puNa kaNhapakkhiA // jeone kaIka juna ardha pudagalaparAvarta saMsAra bAkI che te zukalapAkSika ane bIjA (tethI adhika sAravALA) kRSNapAkSika jANavA jo jo kiriyAvAI so bhavyoNiyamA sukkapakkhio aMto puggalapariadRssu sijmai // je je yiAvAdI (AtmavAdI) che te bhavya che ane avazya zukalapAkSika che. te pudgalaparAvartanI aMdara siddha thAya che. e dazAzrata cUrNine anusAre pudagalaparAvartathI adhika saMsAra te kRSNapakSa ane tenI aMdarano kALa te zuklapakSa jANavA kRSNapakSa kSINa thatAM ane zuklapakSane udaya thatAM sakala janane pratyakSa candramAnI kalA zobhe che. e lekaprasiddha pravRtti che. e pramANe kRSNa pakSa eTale ardhapudgakaparAvatathI adhika saMsArane kSaya thatAM ane zuklapakSa eTale adhapudgalaparAvatanI aMdarane kALa prApta thatAM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra pUrNa AnandavALA AtmAnI, svarUpane anukUla caitanyaparyAyanA AvibhaoNvarUpa kalA zebhe che. zuklapakSa prApta thAya che tyAre AtmAne viSe caitanya paryAya zele che ane kRSNapakSamAM anAdi kSayopazamarUpa cetanA ane vIryAdine pariNAma mithyAtva ane asaMyamanI sAthe ekatA thavAne lIdhe saMsArane tuM hovAthI zubhate nathI. mATe A AtmAnI svarUpa sAdhananI avasthA ja prazasta che. kRSNa pakSa ane zukalapakSanuM lakSaNa A pramANe kahyuM che jesi avaThThapuggalapariyaTTo sesao ya sNsaaro| te sukapakkhiyA khalu avare puNa kaNhapakkhiyA // jo jo kiriyAvAI so bhavvo NiyamA sukpkkhio| aMto puggalapariaTTassa u sijjhai NiyamA // pUrNatA guNarUpa hovAthI guNavALA AtmA sivAya hetI nathI. te pUrNa paNuM vastunA svarUpanI siddhimAM heya che. temAM koInuM pUrNa evuM zabdathI lAvavArUpa nAma hoya te nAma pUrNa. jene vize pUrNane AkAra hoya athavA ArAya karAya te sthApanA. jemake pUrNa ghaTanI sthApanA-akRti te sthApanApUrNa. dravya vaDe pUrNa dhanAtha athavA jaLa vagerethI bharelo ghaTa vagere, athavA dravyathI pUrNa eTale potAnA kAryathI paripUrNa. jemake ghaTapaTAdi dravya, kemake "arthanI kriyA karanAra hoya te dravya evu dravyanuM lakSaNa che. athavA dravyamAM pUrNa te dravyapUrNa. dhamastikAyane anya vagere. athavA "gagvagoLo ' anupayoga e Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pUrNASTaka dravyanuM lakSaNa hovAthI pUrNa padane artha jANanAra paNa tenA upayoga zUnya te AgamathI dravyapUrNa kahevAya che. AgamathI dravyapUrNa traNa prakAre che-jJazarIra, bhavya zarIra ane taduvyatirikta. temAM pUrNa padane artha jANanAra muni vagerenuM jIvarahita zarIra te jJazarIra, bhaviSyamAM pUrNa padane artha jANanAra laghu ziSya vagere bhavya zarIra ane guNAdi vaDe sattArUpe (zaktirUpe) pUNe, paraMtu tenI pravRttirahita, karma vaDe gherAyela ane jemAM pUrNatAne svabhAvanI vivakSA karAyelI nathI evo AtmA te vyatirikta dravyapUrNa kahevAya che. e saMbaMdhe vAdivetAla zAMtisUrie "saccaritte 1 nIvaDyuM tu" (utta10 rUd) nI TIkAmAM kahyuM che ke "jIvathI vyatirita dravya jIva kahevAya che. tu zabda vizeSaarthane dyotaka che.te vizeSa artha A pramANe che--kadI paNa tenA paryAya vaDe rahita dravya hetuM nathI, te paNa jyAre (jJAnAdi) paryAya rahita dravyanI vivakSA karAya tyAre te dravyanuM pradhAnapaNuM hovAthI dravyajIva kahevAya che" pUrNa padane artha jANanAra ane tene vize upagavALe AgamathI bhAvapUrNa ane AgamathI jJAnAdiguNe vaDe pUrNa bhAvapUrNa kahevAya che. te saMgrahanaya vaDe sarva jI, 1 "navaraM tadvyatiriktazca 'jIvadravyaM' dravyajIva ucyate iti prkrmH| tuH vizeSadyotakaH, sa cAyaM vizeSaH-yathA na kadAcit tatparyAyaviyuktaM dravyam , tathA'pi ca yadA tadviyuktatayA vivakSyate tadA tadravyaprAdhAnyato dravyajIvaH" // uttarA. a. 36 TIkA. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ane naigamanaya vaDe najIkanA kALamAM mokSagAmI pUNunandanA abhilASI cho bhAvapUrNa che. vyavahArathI tenA abhyAsavALA ja bhAvapUrNa che. bAjusUtrathI pUrNatAnA vikalpavALA jIvo bhAvapUrNa che. zabdanayathI samyagdarzanAdi sAdhaka guNanA AnaMdathI pUrNa ja bhAvapUrNa che. samabhirUDha nayathI arihaMta, AcArya, upAdhyAya ane sAdhuo svAbhAvika sukhanA anubhava vaDe bhAvathI udvigna thaelA hovAthI bhAvapUrNa che. tathA evaMbhUtanayathI anantaguNanA Ananda ane avyAbAdha sukha vaDe pUrNa hevAthI siddho bhAvapUrNa che. ahIM evaMbhUta nathI) bhAvanikSepa sAdhya che ane tethI AvA prakArane pUrNananda sAdhana tarIke svIkAre che. zuddha siddha nirmala anaH svAbhAvika svarUpabhUta sarva svabhAvanA AvibhavanA anubhava rUpa pUrNonanda sAdhya che ane je sAdhana che tene samya AtmaguNanA anubhavanA AnandarUpe paristhamAvI pUrNanandanI sAdhanA karavA cogya che. e pramANe pUNaSTakanI vyAkhyA karI. 2 manASTaka pratyAhRtyendriyavyUhaM samAdhAya manonijam / dadhacinmAtravizrAnti magna ityabhidhIyate // 1 // 1 pratyahRca=pratyAhAra karIne,viSathI nivRtta karIne. jiyazU= IndrionA samUhane. samAdhAca=AtmadavyamAM ekAgra karIne. ni mana = pitAnA manane. gha=dhAraNa karate. vinmAtravidhyAti cetanyasvarUpa AtmAne vize sthiratAne. ma=lIna thaela. na ema. miSaca= kahevAya che. . Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mASTaka IndrionA samUhane pratyAhArIne-potapotAnA viSayarUpa saMsArathI nivRtta karIne ane potAnA manane viSayAntara saMcArathI Atmadravyane vize eikA] karIne citmAtra -jJAnamAtrane viSe vizrAti-sthiratA karato AtmA magna kahevAya che. arthAta sarva bhAvanA jJAnarUpa bhAvane dhAraNa karanAra magna kahevAya che. have mannASTakanI vyAkhyA karAya che. temAM nAma ane sthApanA sugama che. "magna evuM nAma te nAmamagna. magna evA yogInI pratikRti te sthApanAmagna. dravya vaDe-dhana athavA madirApAnAdi vaDe magna thayele dravyamagna dravyathI -dhana ane suvarNAdi dravyathI magna athavA zarIrAdi dravyane vize magna thayela dravyamagna kahevAya che. athavA dravyamagna AgamathI ane te AgamathI be prakAre che. temAM magnapadanA arthane jANanAra ane tenA upayoga rahita AgamathI dravyamagna kahevAya che. AgamathI "jJazarIra ane bhavya zarIra pUrvanI peThe jANavA. ane mUDha, zUnya athavA jaDa vyatirikta dravyama... kahevAya che. bhAvamagna be prakAranA che. azuddha ane zuddha. temAM kodhAdimAM magna, vibhAva vaDe bhAvita che AtmA jene e azuddha bhAvamAM kahevAya che. zuddhamagna be prakAre che-sAdhaka ane siddha. temAM vastusvarUpane abhimukha, prathamanA cAra nayane AzrayI niranuSThAna ane dagdha vagere 1 magnapadanA arthane jANanAra muni vagerenuM acetana zarIra te tazarIra ane bhaviSyamAM magnapadano artha jANanAra te bhavya zarIra, 2-3 upayoganA abhAve saMchimanI pravRtti tulya je kriyA te niranuSThAna. A lekanI IcchAthI je kriyA karavAmAM Ave te Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra deSa rahita, vidhisahita dravyakriyAnI pravRttimAM pariNativALe ane vastusvarUpa sAdhavAnI rucivALe tathA zabdAdinayanI apekSAe samyagdarzana, jJAna ane cAritrAdirUpa AtmasamAdhimAM magna thaelo sAdhaka bhAvamagna kahevAya che. AvaraNa rahita saMpUrNa vastasvarUpamAM magna thaele siddha bhAvamagna kahevAya che. ahIM guNasthAnAdinA krama vaDe vizuddha svasvarUpanA AnandamAM magnatA hoya che, temAM magnanuM svarUpa batAvavA AcArya kahe che-sparzana, rasana, prANa, cakSu ane zAtra-e indriyAnA bUha-samUhane pratyAhAra karIne eTale viSayarUpa saMsArathI nivArIne. kAraNa ke "pratyAhasvindriyAna vikhyo samAti" viSAthI Indriene nivRtta karavI e pratyAhAra kahevAya che. tathA cetanA ane vIryanI ekatAnA vikalparUpa pitAnA manane samAdhimAM sthApIne eTale viSathane nirodha karI ane, AtmadravyanI sAthe ekAgratA karIne "vastu ta2evArthamAtramAnapUrvanAma" dhyeya artha mAtrane prakAza thavo-AbhAsa ke tene samAdhi kahe che. eTale mAtra AtmasvarUpane prakAzanI ekatA te samAdhi, tene vize manane sthApIne, cinmAtra-caitanyasvarUpa -jJAnasvarUpa AtmAne vize vizrAnti-sthiratA karanAra AtmA magna kahevAya che, kAraNake mukhyatve AtmA darzana ane jJAnamaya che-"vatto nAgavaMtA guhiM" AtmA jJAna ane darzanaguNu vaDe upagavALo che. mATe jJAnasarUpa svadravyane viSe sthiratA karanAra AtmA magna jANo. viSAnuSThAna, pAralokika IcchAthI je karAya te garanukAna-e ne dagdhAnuSThAna kahevAya che. A Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. magnASTaka anAdi kALathI A AtmA anerU evA paugalika kalpanA varNa, gandha, rasa, sparza ane zabdasvarUpa viSayamAM ane svajanAdimAM brAntivALo thaI keTakeTI vika pine karate ISTa viSane Iccho ane aniSTa viSayane nahi IcchatA vAyu vaDe uDelA sUkA pAMdaDAnI jema bhame che. kadAcita svaparanA vivekarUpa bhedajJAna pAmIne ananta jJAna, darzana ane Anandamaya pitAnA bhAvane svasvarUpe nirdhAraNa karIne ane "A viSayasaMga vagere mAruM svarUpa nathI, tema "huM tene bhaktA nathI, A te upAdhirUpa che. mArAmAM paravastunuM kartApaNuM, bhaktApaNuM ane grAhaka pAnuM nathI, meM svarUpathI bhraSTa thaIne A badhuM karyuM che, have jinAgamarUpI aMjana vaDe mane svaparanI viveka daSTi prApta thaI che, mATe viSayAdimAM ramaNa karavuM yukta nathI," ema vicArI svarU5 vaDe ananta, guNaparyAyanA svabhAvavALA, syAdvAdarUpa ananta-avinazvara AtmAne vize vizrAtine prApta thaelo pitAne ananta Ananda yukta jANIne paramAbhAnA sattAsvarUpamAM lIna thAya che te magna kahevAya che. je AtmAnA anubhavamAM magna thaele che te kevA svarUpavALe hoya che te kahe che yasya jJAnasudhAsindhau parabrahmaNi mgntaa| viSayAntarasaMcArastasya haalaahlopmH||2|| 1 ca=jene jJAnavAbathI=jJAnarUpI amRtanA samudra jevA, - aa =paramAtmAne vize, mananA manapaNuM, tallInapaNuM. vighAnAcAra:=paramAtmA sivAya bIjA vizvamAM pravRtti karavI. tene. sutrAdoma:= jhera jevI . . . . . I ,S Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra jene jJAnarUpI amRtanA samudra jevA prapaMca rahita zuddha AtmatirUpa parabrahmA-paramAtmasvarUpane vize magnatA che tene jJAna sivAya bIjA rUpa rasAdi viSayamAM pravRtti karavI te jhera jevI lAge che. jema mAlatInA puSpamAM rakta thaele bhramara keraDAnA jhADa upara na bese, tema aMtaraMga sukhamAM rakta thaelo bAhya pravRttio cAle nahi. je anAdi vibhAga pravRttithI nivRtta thaela ane jJAnasudhAsiMdhu-jJAnarUpI amRtanA samudra paramAtmasvarUpamAM magna thaela-lIna thaela che te jIvane viSayAntararUpabIjA varNa--gandhAdi viSamAM pravRtti karavI te tIvra jheranA bhakSaNa karavA jevI lAge che. - je amRtanA AsvAdamAM magna thaele che te viSayarUpa viSane bhakSaNa karavAmAM kema pravRtta thAya? jema mAlatI puSpana bhogamAM laMpaTa thaelo bhramara keraDA, bAvaLa vageremAM jaIne besatuM nathI, tema zuddha, niHsaMga,nirAmaya (bhAva rega rahita), lezarahita, pitAnI AtmajyatimAM magna thaele, ananta jIvanA eThavADa rUpa ane pote ja anantavAra bhogavIne cheDelA, vAstavika rIte nahi jogavavA gya evA pitAnA guNanA AvaraNarUpa viSayamAM pravRtta thato nathI-e tAtparya che. pharIthI te ja bAbatane spaSTa kare che- svabhAvasukhamanasya jgttttvaavlokinH| kartRtvaM nAnyabhAvAnAMsAkSitvamavaziSyate // 3 // 1 mayulamanasakaravAbhAvika gAnandamAM magna thaelA. kAra Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masASTaka sahajAnamAM magna thaelA ane jagatanA tatvanuMsyAdavAda vaDe zuddha svarUpanuM parIkSaNa karIne avalokana karanAra AtmAne anya bhAnuM-potAnA AtmAthI lina bIjA padArthonuM kartApaNuM nathI, paNa sAkSIpaNuM bAkI rahe che. mATI vagere bhAve ghaTAdhirUpe pariName che temAM kuMbhAra vagere sAkSI mAtra che, to te kema abhimAna rAkhe ke ame ghaTAdi padArthanA kartA chIe. tevI rIte bhASAvargaNAvya varNapaNe, varNa padapaNe, pada vAkayapaNe, vAgye mahAvAkyapaNe ane mahAvAkya granthapaNe pariName che, temAM granthakAra sAkSI mAtra che, to te kema abhimAna rAkhe ke "huM granthakartA chuM. sarva dravya sva sva pariNAmanA kartA che, para pariNAmane kaI kartA nathI. e bhAvanAe anya bhAvonuM kartApaNuM nathI, paNa sAkSIpaNuM che. svAbhAvika-ekAntika ane Atyantika (zAzvata) AnandamAM magna-tanmaya thaelA ane jagata-lakanA tattvadharmane yathArthapaNe avalokana karanArA-dekhanArA puruSane anya bhAvanuMrAgAdi vibhAvanuM, jJAnAvaraNadi karmonuM ane ghaTapaTAdi bAhya kanvene levA mUkavAmAM kartApaNuM nathI, paNa AtmAne jJAyaka svabhAva hovAthI sAkSIpaNuM che. kartApaNuM eTale eka pitAnA AzramamAM rahelI kriyAnuM karavuM. e hetuthI jIva pitAnA Azrita bhAvane kartA che, strAvona =jagatanA tatvane-sthAvAdathI zuddha svarUpane jenAra yogIne. trakartApaNuM, ra=nathI. mAvAnAmu=anyabhAvonuM. sAtvika sAkSAta draSTApaNuM mArA bAkI rahe che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 23 paNa parAzrita bhAvane kartA nathI. jIvana vize avaguNonuM ja kartApaNuM cetananA vIryane upakAraka kArakasamudAyanI apekSAe hoya che. jethI dharmAstikAyAdi dravyane vize eka AzrayamAM kiyA nahi hovAthI kartApaNuM nathI, jIvane vize paNa kartApaNuM pitAnA kAryanuM che. kaI paNa jIva jagatane kartA nathI, paNa pitAnAM kAryarUpe pariNAma pAmatA guNaparyAyane ja kartA che, para bhAvone kartA nathI. je para bhAvane kartA hoya te jeNe kAlekanuM svarUpa jANyuM che evA AtmAne mithyA Aropa ane siddhine- mokSane abhAva vagere doSa lAge. e hetuthI ja jIva parabhAvone kartA nathI, paraMtu svabhAvathI mUDha ane azuddha pariNatithI pariNata thaelo AtmA azuddha nizcaya navaDe rAgAdi vibhAvane kartA che, ane azuddha vyavahAra vaDe jJAnAvaraNAdi karmano karyA che, te paNa te ja AtmA sahaja sukhanI rUcivALe thatA ananta avinAzI svarUpavALA sukharU5 AtmAne jANIne AtmAnA paramAnandane bhaktA thAya che tyAre parabhAne kartA nathI, paraMtu jJAyaka ja hoya che. A AtmA potAnA svarUpane saMgI hovAthI pAtAnA guNarUpa karaNa vaDe sapravRttivALA potAnA vizeSa svabhAvane kartA hovA chatAM paNa guNarUpa karaNanA AvaraNathI para bhAvanA anuyAyI jJAnacetanA ane vIryAdi 1 je nizcaya nayanI daSTithI rAgAdi parabhAvone kartA heya, te te jIvanuM ja svarUpa hovAthI tethI nivRtta na thaI zake ane tethI mokSane abhAva thAya. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manASTaka kSApazamika guNeno ane tenA sahakArathI kartApaNuM vagere pariNAmone kartA che, parabhAvanA kartApaNAdirUpe vibhAva pariNamana thavAthI parabhAvanuM kartApaNuM vagere prApta thayA chatAM paNa te ja guNa svabhAvane sanmukha thatAM kartutvAdi bhAnuM parAvartana thAya che, eTale svabhAvanuM kartApaNuM hoya che ane parabhAvanuM kartApaNuM hotuM nathI. tethI samyagdarzana, jJAna ane cAritrapariNAmathI svarUpa sAdhananuM kartApaNuM vagere karate pUrNa guNa karaNa vaDe sAdhananuM kartApaNuM karIne guNanI pravRttirUpa zuddha AtmasvarUpanuM kahyuM tyAdi kare che. mATe svarUpane sanmukha thaelA sAdhaka samunione parabhAvanuM kartApaNuM nathI, paraMtu sAyakapaNuM ja che. pra-je munione parabhAvanuM akartApaNuM mAne che te kaSAya ane yoga e be hetuthI teone karmanuM kartApaNuM kema hoya? u-pitAnA svabhAvamAM magna thaelA sAdhaka munione IcchA sivAya svAbhAvika pravRtta thaela vIrya ane te vaDe yukta cetanA-karmacetanA vaDe karmabandhanuM kartApaNuM che, te paNa pitAne AdhIna guNanI pravRtti svabhAvane 1 karmabandhanA mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega e cAra hetuo che, temAM munione samyagdarzana ane cAritra hevAthI mithyAtva ane aviratiprayukta badha hoto nathI, paNa kapAya ane garUpa be hetuthI karmane bandha thAya che. ( 2 rAgapAdirUpa bhAva me te karmacetanA kahevAya che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra anukULa hovAthI. 'akartApaNuM che. athavA evaMbhUta nayanI daSTithI siddhapaNAnA anubhavanA AnandamAM magna thaelAne te parabhAvanuM kartApaNuM nathI. athavA samyagdarzanAdi guNanI prApti thaye vastunuM svarUpa prakAzita thaeluM hovAthI ane svarUpane anukUla vIrya hevAthI AtmAmAM parabhAvanuM kartApaNuM nathI ja, paNa jJAyakapaNuM ja che. 1 zabdAdinayanI apekSAe AtmA vibhAvAdi parabhAvone kartA nathI, jusUtranayanI daSTithI rAgadveSAdi vibhAvane kartA che paNa paugalika karmane kartA nathI, ane naigama ane vyavahAra nathI paugalika karmane kartA che. parAzritAnAM bhAvAnAM kartRtvAdyabhimAnataH / karmaNA badhyate'jJAnI jJAnavAMstu na lipyate // para-pudgalAzrita paryAnA kartApaNadinA abhimAnathI ajJAnI karmathI baMdhAya che, paNa jJAnI baMdhAto nathI. tAtparya e che ke vAstavika rIte AtmA parabhAvane kartA nathI, paNa kartApaNAnA abhimAnathI ajJAnI kamavaDe baMdhAya che. jJAnIne kartApaNAnuM abhimAna nahi hevAthI te baMdhAtuM nathI. A kataivamAtmA no puNyapApayorapi karmaNoH / rAgadveSAzayAnAM tu karteSTAniSTavastuSu // AtmA na vyApRtastatra rAgadveSAzayaM sRjan / tannimittopananeSu karmopAdAnakarmasu // ... 'adhyAramA ja, 1 : 110-114 e pramANe AtmA zubhAzubha karmane katI nathI, paNa iSTa ane aniSTa vastu nimite thatA rAgadveSarUpa Azayane kartA che. rAga Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magnASTaka tethI svarUpane vize rasika purUSane sarvabhAvanuM jJAyakapaNuM ane pitAnA pariNAmika bhAvanuM rtA paNuM che. mATe pitAnA AtmAne ekAte sthira karI anAdi kALanI bhAtithI utpanna thaeluM parabhAvanuM kartApaNu, bhaktA paNa ane grAhakapaNuM nivAravA gya ane akhaMDa AnaMdanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM karavA yogya che jaibrahma imANa 4thA pautrijI sAthari kkhAmI cAmIkaronmAdAH sphArA dArAdarAH kva ca // 4 // parabrahma-paramAtmAsvarUpane viSe magna thaelA purUSane pudagala saMbandhI kathA-vArtA zlathA-zithila-nIrasa lAge parUpa Azayane karate AtmA te nimitte prApta thatA karmane grahaNa karavAnI kriyAmAM pravRtta thatuM nathI. (A jusUtranayanuM kathana che). adhyAmasara sa. 6 Dho. 110-114 naigamavyavahArau tu brUtaH karmAdikartRtAm / vyApAraH phalaparyantaH paridRSTo yadAtmanaH // | madhyamasAra . Ro. 116 naigama ane vyavahAra naya karma vagerenuM kartApaNuM kahe che. kAraNa ke AtmAno vyApA phaLanA anta sudhI hoya che. tAtparya e che ke AtmA bhAvakamanA kartA che ane tenuM phaLa dravyakamane babdha che ane phaLaparyata AtmAne vyApAra levAthI AtmA dravyakarmane kartA che. 1 vA=paramAtma svarUpamAM. mannaca=lIna thaelAne. vaudratripugala saMbadhI. thA=vAta. RthA=nIrasa (lAge che). A, jAmInmA =dhananuM abhimAna. =kayAM (haiya). ca=ane =dedIpyamAna, cittane camatkArI. rAjA=strInA Adare. ja kyAM (hAya). Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra che. te pachI tene A dhananA unmAdo kayAMthI hoya ane dedIpyamAna evA strInA AliMganAdipa Adara paNa kayAMthI hoya? paramAtmasvarUpamAM magnatanmaya thaelA ane svarUpanA avalokana tathA ramaNathI raMgAelA vegIne pudgalasaMbandhI kathA zithila-narasa lAge che, kAraNa ke te paravastu hovAthI grahaNa karavA yogya nathI, tema bhegavavA gya paNa nathI e tene nizcaya thayela che. jenI vAta paNa nIrasa lAge, to pachI tenuM grahaNa te kyAMthI hoya? e hetuthI tene dhanane unmAda kayAMthI hoya? zuddha AtmaguNanI saMpattivALAne te paravastu hovAthI ane pApasthAnanuM kAraNa hovAthI dhanano parigraha ja hoto nathI, te pachI tenuM abhimAna te kayAMthI hoya? vaLI sundara strIonAM hAvabhAva, rUpa, zRMgArAdine vize Adara paNa kayAMthI hoya? svAbhAvika sukhanA bhegIne paugalika vastune bhega ja hotuM nathI, mAyAnI kuTI, rAganI paTI-sADI jevI ane azuddha vibhAvanI uttejaka naTI samAna evI strInA kaTI vagere aMgomAM tene Adara kema hoya? tejolezyAvivRddhiryA sAdhoH pryaayvRdvitH| bhASitA bhagavatyAdau setthaMbhUtasya yujyate // 5 // 1 vA=je. tenoTerava=tejolezyA-cittasukhanI vizeSa vizeSa vRddhi, sApo =sAdhune yakRti =mAsAdi cAritraparyAyanI vRddhi thavAthI. mAvatyAUMau=bhagavatI pramukha granthamAM. mASitA kahelI (che.) sA=o. phalyamUtaca=AvA prakAranA jJAnamagnane. mukhya=ghaTe che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritravaMta sAdhune mAsAdika cAritra paryAyanI vaddhi thavAthI cittasukhanI prAptirUpa telazyAnI vizeSa vRddhi bhagavatIsUtra pramukha granthane viSe kahI che te AvA prakAranA karme kame jJAnamagna hoya tene ghaTe che, bIjA je mandasaMvegI hoya tene e bhAva na hoya, (te saMbadhe bhagavatIsUtrane pATha vagere ane teno anuvAda, A lokanI TIkAnA anuvAdamAM Avelo che mATe, ahIM ApavAmAM Avyo nathI). | tejalezyA-svAbhAvika jJAnAnandanA AsvAdarUpa cittasukhanI prApti, temAM munione jJAnAnandanA anubhavathI utpanna thaela cittasukhanI prAptirUpa tejalezyA hoya che. te cittasukhanI vizeSataH vRddhi nigraMtha sAdhune mAsa-varSa vagere cAritraparyAyanI vRddhi thavAthI thAya che, te bhagavaMte pAMcamA aMga bhagavatIsUtra vagere granthamAM kahI che, te nirmala sukhanA anubhavarUpa cittasukhanI vRddhi AvA prakAranA AtmajJAnanimagna ane rAtrayanI ekatAmAM ramaNa karanAra munine ghaTe che, te sivAyanA bIjA mandasaMvegIne ghaTatI nathI. ahIM prAraMbhamAM prathama saMyamanuM svarUpa darzAvAya che. AtmAmAM cAritra nAmano guNa anaH paryAya sahita ananta avibhAjya azAnA samudAya rU5 che. vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che ke "dAnAdi pAMca labdhio ane cAritra siddhane paNa hoya che, kAraNa ke tenuM AvaraNa karanAra antarAyakarma ane cAritrAvaraNa-mehanIya karmane siddhane vize abhAva che. AvaraNarUpa karmano abhAva hovA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra chatAM dAnAdi labdhio ane cAritrano abhAva hoya te kSINamahAdi guNasthAnake cAritrAdinA abhAvane prasaMga thAya, tethI temanA mate siddha avasthAmAM cAritrAdine sadubhAva hoya che. cAritra cAritramehanIya karmathI DhaMkAyeluM che ane te tattvazraddhA-samyagdarzana ane samyajJAna vaDe pUrNanandanI IcchAno AvirbhAva ane pazcAttApAdithI kSayopazamAvasthAne prApta thAya che tyAre cAritramohanIya karmanA udayaprApta pudgalene bheLavIne kSaya karavAthI ane udayamAM nahi AvelA pudgalenA upazama-udayano nirodha karavAthI tathA keTalAeka pudgalene pradezadaya rUpe vedavAthI cAritraguNanA aMze pragaTa thAya che. temAM savathI hIna saMyamasthAnake sarvAkAzanA pradezathI anantaguNuM cAritranA paryAye pragaTa thAya che, te prathama saMyamasthAnaka che. te katiyA paesA savvAgAsassa maggaNA hoi ? / te tattiyA paesA avibhAgAo aNaMtaguNA / cAritranA keTalA pradeza-paryAya che? sava ATAzanI mAgaNa thAya che. sarva AkAzanA pradezane anantaguNa karatAM jeTalA pradeze thAya teTalA tenA paryAya che. 1 bAra kaSAya kSaya upazame jI saravaviratiguNaThANa / tenA AdimaThANamAM jI paryavarnu parimANa / / saravAkAza pradezathI jI aNaMtaguNA avibhAga / hatkalpanA bhApyamAM jI bhASe tuM mahAbhAga // saMyamaNi dALa 1 gA0 4-5 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manASTaka prathama saMcamasthAnaka sarvotkRSTa dezaviratinA vizuddha sthAnakathI anantaguNa vizuddha che. prathama saMyamasthAnakathI tenA anantamAM bhAganA avibhAjya aMzonI vRddhi karavAthI bIjuM saMyamasthAnaka thAya che. e pramANe trIjuM, cothuM ityAdi saMyamasthAnako jANavAM. e rIte anantabhAganI vRddhi karavA vaDe aMgula pramANa AkAzanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAtA AkAzapradeza pramANa saMyamasthAnako thAya che tyAre prathama kaMDaka thAya che. tyAra pachI asaMkhyAtamA bhAganI vRddhirUpa bIjuM kaMDaka thAya che. te A pramANe-prathama kaMDakanA chellA saMyamasthAnakamAM jeTalA avibhAjya aMze hoya tenA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA aMze hoya teTalAnI vRddhi karavAthI teTalA adhika kSapazamavALuM bIjA kaMDakanuM prathama saMcamasthAnaka hoya che. tyAra pachI ananta bhAganI vRddhi karavArUpa asaMkhyAtA sthAne hoya che ane te aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhya AkAzapradezanA zazi jeTalA che, tyAra pachI eka asaMkhyAtabhAga vRddhinuM sthAnaka hoya che. e pramANe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ananta bhAganI vRddhi jenA vacce AvelI che evI asaMkhyAtabhAganI vRddhi aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. e bIjuM sthAnaka thayuM. tyArabAda saMkhyAtabhAga vRddhi rUpa tRtIya sthAnaka thAya che. tyArapachI ananta bhAganI vRddhi anantAnubadhI sivAyanA bAkInA bAra kapAyanA kSayopazamathI sarvavirati guNasthAna prApta thAya che. tenA prathama saMyamasthAnamAM sarvAkAzathI anantaguNa maryA-aMze che tema bRhatka5 bhAgyamAM kahyuM che Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAnasAra vALA asaMkhyAtA sthAnaka thAya che, tyArabAda eka asaM. khyAtabhAga vRddhinuM sthAnaka hoya che. tyArapachI asaMkhyAtA anantabhAga vRddhinA sthAnaka hoya che, tyArabAda eka asaMkhyAta bhAga vRddhinuM sthAnaka hoya che. e pramANe vacce vacce anantabhAga vRddhinA aMtaravALA asaMkhyAtA asaMkhyAta bhAga vRddhinAM sthAnaka thayA pachI eka saMkhyAtabhAgavRddhinuM sthAnaka Ave che. evA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa saMkhyAtabhAga vRddhinA sthAnake vyatIta karyA pachI e ja kamathI saMkhyAta guNa vRddhi, asaMkhyAtaguNa vRddhi ane anantaguNa vRddhinAM asaMkhyAtA saMyamasthAnako thAya che. (tyArabAda asaMkhyAtaguNa vRddhivagere kamathI pAMca sthAnake thAya che. ema asaMkhyAtA SaDaguNa vRddhinA sthAnako thAya che). sarva saMyamasthAnakonI saMkhyA asaMkhyAtA kAkAzanA pradeze jeTalI che ane uttarettara vizuddha hoya che. zarUAtathI ja anukrame saMyamasthAna upara caDhate avazya nirvANa padane prApta thAya che. tathA zarUAtathI ja utkRSTa ane pachI madhyama saMyamasthAna upara caDhatA avazya paDe che e pramANe prathama sthAnathI ja anukame saMyamanA kSapazamavALAne tenA cAritraparyAye nirmala thayA hovAthI sukharUpa cAritra hoya che. ane e saMbadhe bhagavatIsUtrano pATha A pramANe che - ___ "je ime ajjattAe samaNA nirmagathA viharanti te NaM kassa teulessaM vitivayaMti / goyamA ! mAsapariAe samaNe nigaMthe vANamaMtarANaM devANaM teulessaM vitivayati / evaM dumAsapariAe samaNe nigaMthe asu Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maranASTaka riMdavajjiyANaM bhavaNavAsINaM devANaM teulemsaM vitivyti| timAsapariAe samaNe niggaMthe asuriMdakumArANaM devANaM teulemsaM vitivayati / caumAsapariAe samaNe niggaMthe caMdimasUravajjiyANaM gahagaNa-nakkhattatArArUvANaM joisiANaM teulemsa vitivayati / paMcamAsapariAe samaNe tigaMthe caidimasUriANaM joisiANaM teulessaM vitivayati / chamAsapariAe samaNe niggaMthe sohammIsANANaM devANaM teulessaM vitivayati / sattamAsapariAe samaNe niggaMthe saNaM kumAra-mAhiMdagANaM devANaM teulessaM vitiyati / aTTamAsapariAe samaNe nigaMthe baMbhaloga-laMtagadevANaM teulessaM vitivayati / navamAsapariAe samaNe niggaMthe mahAsukka-sahassArANaM devANaM teulemsa vitivayati / dasamAsapariAe samaNe niggaMdhe ANaya-pANaya-AraNa-accuANaM devANaM teulessaM vitivayati / ekkArasamAsapariAe samaNe niggaMthe gevijagANaM devANaM teulessaM vitivayati / bArasamAsapariAe samaNe niggaMthe aNuttarovavAiANaM devANaM teulessaM vitivayati / teNaM paraM sukka sukkAbhijAtI bhavittA sijjhai bujjhai mucca parinivvAi savvadukkhANamaMtaM karei // " magavatI za. 14-u0 9. je atyAre zramaNa nirca vicaratA hoya che teo konI telazyAne--cittasukhanI prAptine oLaMgI jAya che? gautama ! eka mAsanA paryAyavALA zramaNa ni vAnabantara devanA sukhane oLaMgI jAya che. be mAsanA paryAyavALe zramaNa ninya asurendra sivAyanA bhavanavAsI devonA sukhane oLaMgI jAya che. traNa mAsanA paryAyavALe Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAsAra 33 zramaNa nirgastha asurakumAra denA sukhane oLaMgI jAya che. cAra mAsanA paryAyavALo zramaNa nigrantha candra ane sUrya sivAyanA grahagaNa, nakSatra ane tArArUpa tiSika denA sukhane oLaMgI jAya che. pAMca mAsanA paryAyavALe zramaNa nircantha candra ane sUryarUpa tiSika devanA sukhane oLaMgI jAya che. cha mAsanA paryAyavALe zramaNa nigraMtha saudharma ane IzAna devenA sukhane oLaMgI jAya che, sAta mAsanA paryAyavALo zramaNa nigraMtha sanakumAra ane mahendra devanA sukhane oLaMgI jAya che. ATha mAsanA paryAyavALe zramaNa nircantha brahmaloka ane lAntaka devonA sukhane, nava mAsanA paryAyavALe zramaNa nircastha mahAzuka ane sahasAra denA sukhane, dasa mAsanA paryAyavALo zramaNa nircantha Anata, prAkRta, AraNa ane azruta denA sukhane, agiyAra mAsanA paryAyavALe zramaNa nigraMtha praveyaka devanA sukhane, ane bAra mAsanA paryAyavALe zramaNa ninya anuttaraupapAtika denA sukhane eLaMgI jAya che. tyArabAda saMvatsara pachI zukla-vizuddha, abhinna cAritravALA, amatsarI, kRtajJa, sadAraMbhI, hitAnubandhI (niraticAra cAritravALo), zuklAbhijAta-paramazukalapariNAmavALa, akicana, sadAgama vaDe vizuddha thaIne siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, nirvANa pAme che ane sarva dubene anta kare che. e saMbadhe kahyuM che ke Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 amASTaka AkizcanyaM mukhyaM brahmAtiparaM sadAgamavizuddham / sarva zuklamidaM khalu niyamAtsaMvatsarAdUrdhvam / / mukhya aMkicana paNa, brahmane vize ati tatparatA ane sadAgama-sazAstra vaDe vizuddha e sarva zukala che ane te eka varSanA cAritra pachI avazya hoya che'' A sthiti amuka ja zramaNane AzrayI kahelI che, paNa badhA zramaNe AvA prakAranA hotA nathI. ahIM mAsAdinA paryAyavALe zramaNa nigraMtha kahela che te saMyamazreNinI aMdara rahelA saMyamanA sthAne mAsAdinA paryAyavaDe prApta thayela saMyama bhAva vaDe oLaMgI teTalA pramANavALA saMyamasthAnane sparza karanAra zramaNa nigraMtha jANa. ahIM paraMparA A pramANe che-jaghanyathI utkRSTa sudhI asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANu kramathI ke kama sivAyanA saMyamasthAnamAM vatatA nitthAmAM mAsathI AraMbhI bAra mAsa sudhImAM saMyamasthAnane udghaghI uparanA saMyamasthAnakemAM vatate sAdhu AvA prakAranA devanA sukhane oLaMgI jAya che. arthAta, tenA karatAM adhika Atmika sukhane anubhava kare che. e saMbadhe dharmabindumAM kahyuM che ke - 3 mAsariyalsA zimi para tejaH prApnoti cAritrI sarvadevebhya uttamam / / 3. do . 36, cAritravALA sAdhu mAsAdi cAritraparyAya vadhatA para Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 5 woninu mAsanA paryAyavaDe sarva devo karatAM uttama evuM para-utkRSTa sukha pAme che. ahIM dharmabindunI TIkAmAM "tenazcittakuvAmarakSA' teja eTale cittasukhane lAbha e artha jaNAvela che. e pramANe AtmajJAnamAM nimagna thaelAne Atmika sukhanI vRddhi thAya che. jJAnamagnasya yaccharma tadvaktuM naiva shkyte| nopameyaM priyAzleSairnApi tcndndrvaiH||6|| jJAnamAM magna thayelAne je sukha che te kahI zakAya tevuM nathI. tema te strInA AliMgananA sukha sAthe sarakhAvavA yogya nathI, tathA bhAvanAndananA vilepananI sAthe paNa sarakhAmaNI karavA yogya nathI. kAraNa ke saMsAramAM bIjI keI upamA nathI. jJAnamAM nimagna thayelAne-Atmika sukhanA anubhava karanArane je sparzajJAnanA anubhavanuM sukha che, te anivacanIya che, vacana dvArA varNavI zakAya tevuM nathI, kAraNa ke te Indriyane tathA vANIne agocara che. te AdhyAtmika sukha ISTa strInA AliMgana sAthe tathA candananA vilepananI sAthe sarakhAvI zakAya tevuM nathI. kAraNa ke puSpamAlA, strI ane candana vagerethI thayeluM vAstavika sukha ja nathI, Atmika 1 nAnama maca=jJAnamAM magna thayelAne. ca=je. phArmasukha. tattrate vatuM kahevAnuM. naiva=nahi ja. rA =zakAya. eTale kahI zakAya nahi. na=nathI. 3pameyaM sarakhAvavA yogya. ziyA=priya strInA AliMgana vaDe, na=nathI va=paNuM tatte. vandana=candananA vilepana vaDe. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mASTaka sukhathI vaMcita thaelA purUSoe sukhanI buddhithI kapeluM che. jagatamAM pudgalanA saMyogajanita kalpita sukha duHkhanI ja jAti che-arthAta te duHkhathI bhinna nathI, vizeSAvazyakabhASyamAM kahyuM che ke - jatto ciya paJcakkhaM somma suhaM natthi dukkhamevedaM / tappaDiyAravibhattaM to puNNaphalaM ti dukkhaM ti // visayasuhaM dukkhaM ciya dukkhapaDiyArao tigiccha vva / taM suhamuvayArAo na uvayAro viNA tacca // sAyAsAyaM dukkhaM tabirahammi ya suhaM jao teNaM / dehidiesu dukha sokkha dehiMdiyAbhAve // vi0 A. bhA. gA. 2705 he saumya, te pratyakSa jaNAtuM sukha sukha nathI ja, paNa duHkharUpa che. kAraNa ke te du:khanA pratIkAramAtra vaDe dukhathI juduM kahyuM che. tethI puNyanuM phaLa paNa dukha ja che. viSayasukha duHkhanA pratIkArarUpa hevAthI cikitsAnI peThe vastutaH duHkha ja che paraMtu te upacArathI sukha che. upacAra paNa bIjI satya vastu sivAya hetuM nathI. arthAt viSayasukha sivAyanuM bIjuM paramArthika sukha che, ane tethI tene viSayasukhamAM Arepa karavAmAM Ave che. sAtA ane asAtA duHkha ja che, tenA abhAvamAM sukha che. te zarIra ane indriyonA AdhAre thatuM hovAthI dukha che ane zarIra ane IndriyAnA abhAvamAM sukha che. kahyuM che ke - Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra autsukyamAtramavasAdayati pratiSThA kliznAti labdhaparipAlanavRttireva / nAtizramApagamanAya na ca zramAya rAjyaM svahastadhRtadaNDamivAtapatram / / pratiSThA rAjAnA sukSma mAtrane nAza kare che ane prApta vastunA rakSaNa karavAnI vRtti ane kaleza utpanna kare che. potAnA hAthamAM jene daMDa dhAraNa kare che evA chatranI peThe rAjya kevaLa zramane mATe nathI, tema atyanta zramane dUra karavA mATe paNa nathI. rAjya e AbhimAnika sukha ane duHkharUpa che. - te mATe saMsAra sarva duHkhamaya ja che. svAbhAvika Ananda e ja sukha che. "jyAM sudhI IndriyasukhamAM sukhabuddhi che tyAM sudhI samyagdarzana ane jJAnamAM magna thayela nathI" ema tattvArthaTIkAmAM kahyuM che. tethI AdhyAtmika sukhane pudgalenA saMbandhathI thayelA sukhanI upamA ApI zakAya nahi. arthAt AdhyAtmika sukhanI paugalika sukhanI sAthe tulanA karI zakAya nahi. zamazaityapuSo yasya vibhuSo'pi mhaakthaaH| kiM stumo jJAnapIyUSe tatra sarvAGgamagratAm // 7 // 1 rAmaratyapuSaH=upazamarUpa zitaLatAne paNa karanArI. vaca=je jJAnAmRtanA. vizva =bindunI. pa=paNa mahethA=mahA vArtAo. rimU=kema, zI rIte. tuma =rastuti karIe. tatra jJAnapIyUSe te jJAnarUpa amRtane vize. samAnatAM=sava aMge manapaNAnI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majhASTaka wwmmmmmmmwwwwwwwwwwwwwwwwwww - je (jJAnAmRtanA) bindunI paNa upazamanI zItaLatAne piSaNa karanArI (jJAnAdinA dRSTAnta) mahAkathAo che, te jJAnAmRtane vize sarvAge manapaNAnI zI rIte stuti karIe? je jJAnAmRtanA bindurUpa dharmakathA sAMbhaLatAM mahAsukha upaje che te jJAnAmRtamAM sarvAge magna thaelA che tenA sukhanI zI vAta karavI ? anubhave te jANe, zama-upazama, rAga dveSane abhAva, AtmAne vize tattvanuM AsavAdakapaNuM nirdhArIne ISTa ane aniSTa vastune vize rAgAdi pariNAmanI zAnti thavI te zama. rAgAdi kaI paNa vastune pariNAma nathI, paraMtu vibhAvathI utpanna thaela brAMtine pariNAma che. vaLI pudgalAdine zubhAzubha pariNAma koI jIvane nimitte thaele nathI, paraMtu te pUraNa ane galanarUpa pariNAmika bhAvathI thAya che. je varNAdi janaka karmanA vipAkathI zubhAzubha pariNAma thAya che te temAM rAgadveSa karavA e brAti ja che. kahyuM che ke "kaNago loho na bhaNai rAge dose kuNaMtu majjha tumaM / niyatattaviluttANaM esa annaaiaprinnaamo|| "suvarNa ane leha ema nathI kahetA ke tame mArAmAM rAga dveSa kare. paraMtu svarUpathI bhraSTa thaelA chone A anAdi kALane pariNAma che". pitAnuM svarUpa pitAne adhIna ane pitAne ja bhegavavA gya hovAthI paravastunA saMga ane viyega vaDe ISTapaNuM ane aniSTapaNAnI kalapanA e upAdhi che. e pramANe upazamabhAvanA zItalapaNAne piSaNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra karanArI je jJAnAmRtanA bindumAtranI mahAvArtAo che, upazamabhAvane puSTa karanAra je jJAnAmRtane bindu paNa dulabha che, te jJAnAmRtamAM sarvoge magna paNAnuM zI rIte varNana karIe? tenuM varNana karavAne ame asamartha chIe e tAtparya che. je svarUpajJAnane anubhava che te atyanta prazaMsanIya che. kahyuM che ke lambhaha surasAmittaM labhai pahuattaNaM na sNdeho| . iko navari na lagabhai jiNidavaradesio dhammo // dhammo pavittirUvo lambhai kaiyA vi nirydukkhbhyaa| jo niyavatthusahAvo so dhammo dullaho loe / niyavatthudhammasavaNaM dulahaM vuttaM jinnidaannsuaN| taphAsaNamega huMti kesi ci dhIrANaM / / "devanuM svAmIpaNuM prApta thAya che, ane aizvarya maLe che emAM saMdeha nathI. paNa eka jinezvare kahelo dharma prApta thato nathI. kadAcit narakagatinA duHkhanA bhayathI pravRttisvarUpa-kriyArUpa dharma prApta thAya paNa je vastunA svabhAvarUpa dharma che te jagatamAM maLa durlabha che. nijavastunA dharmanuM zravaNa karavuM, jinendranI AjJAnuM zravaNa ane tene sparza kara e durlabha che ane te badhuM kaIka dhIra purUSomAM hoya che. AthI vastusvarUpa dharmanA sparza vaDe atyanta zAnta thaelA mahAtmAonuM atyanta pUjyapaNuM che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamrASTaka / yasya dRSTiH kRpAvRSTigiraH shmsudhaakirH| tasmai namaH zubhajJAnadhyAnamagnAya yogine // 8 // jenI daSTi karUNAnI vRSTi-varSA pravAha jevI che ane vANI upazamarUpa amRtane chaMTakAva karanArI che evA zubhaprazasta jJAna ane dhyAnamAM magna-lIna thayelA yogInegamArganA svAmIne namaskAra che, zubha-zuddha yathArtha vastunA svarUpane jaNAvanAruM jJAna, bhedajJAna vaDe sva-parane viveka karI svarUpanI ekatAnetanmayatAne anubhava te dhyAna, temAM magna thaelAlIna thaelA, ratnatrayanA abhyAsavaDe zuddha sAdhyane sAdhanArA, ane jenI dRSTi karuNAnI vRSTirUpa che-parama karuNAne varasAvanArI che, tathA jenI vANI zama-kedhAdinA upazamane siMcana karanArI che evA cittanI liSTa vRttione rekanArA yegIne namaskAra thAo. anAdi mithyAtva, avirati, kaSAya ane ganI pravRtti vaDe jenA AtmasvabhAvane ghAta thaele che ane ISTa ane aniSTa parabhAvanA grahaNa ane tyAgamAM rUcivALA hovAthI tenI prApti ane aprAptimAM rati ane aratinA azuddha adhyavasAyamAM je magna thaelA che temAM svarUpamagnapaNuM kyAMthI hoya? AthI zaMkAdi aticAra rahita 1 caca=jenI. =cakSu. kRpA =kRpAnI vRSTi vira:=vANI. rAmadudhAri =upazamarUpa amRtane chaMTakAva karanArI. taai te (ne). rumajhAna dhyAnamakanAca=prazasta jJAna ane dhyAnamAM lIna thaelA(ne). ne yogIne. namaH=namaskAra, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra vizuddha darzanane prApta thaele zuddhAzayavALo jIva duHkhI, moharUpa moTAM kASTho vaDe prajavalita thaelA karmarUpa agnimAM baLatA, azaraNa evA traNa bhuvananA prANIone joIne Atmika guNanA AvaraNathI du:khavaDe udvigna thaele, acalita tattvanI zraddhAvALe, AsavanI nivRtti ane saMvaranI tanmayatAnI pratijJA upara ArUDha thaIne tene daDha karavA mATe mahAvratanI pacIsa bhAvanAo vaDe antarAtmAne vAsita karanAra, bAra bhAvanAo vaDe adhyavasAyane sthira karanAra, pUrva karmanI nirjara ane navIna karmanA nahi grahaNa karavA vaDe pragaTa thaela svarUpa saMpattinA anubhavamAM magna thaela mahAtmA sukhI hoya che. e hetuthI zAstra zravaNa, vibhAva pariNatine tyAga, tattvane vicAra ane AtmatattavamAM ekAgratA vagere upa vaDe svarUpAnubhavamAM magna thavA gya che. saMsArane vize kamalezanI paraMparA jANIne saMsArathI udvigna thaIne vairAgyamArgamAM pravRtti karatAM AtmasvarUpanA AvirbhAvanA kAraNa samyagdarzana, jJAna, ane cAritramAM vartavA yogya che. 3 sthiratASTaka vatsa kiMcaJcalasvAntobhrAntvA bhrAntvA vissiidsi| nidhi svasannidhAveva sthiratA darzayiSyati // 1 // 1 =he vatsa! mi=kema. rIcanTasvAnta =caMcala antaHkaraNavALo. prAratva prA=bhamI bhamIne. vilI=beda pAme che. nirSika nidhAnane svasannidhau potAnI pAse rahelA. gva=ja. sthiratA=sthira paNuM. thithati=batAvaze. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiratASTaka he vatsa! caMcala cittavALe thaI [ThAme ThAme gAme gAme] bhamI bhamIne kema kheda pAme che? (je tuM nidhAnane athI che to) sthiratA tArI pAse ja rahelA nidhAnane dekhADaze, - have magnapaNuM sthiratAthI thAya che, mATe ahIM sthiratAchaka kahevAmAM Ave che. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNa dravyamAM akriyapaNuM hevAthI sthiratA che, ane pudgalanI sthiratA ska-dhAdine Azrita che, paraMtu te AtmasAdhanane hetu nathI, mATe tene vicAra ahIM karavAmAM AvyuM nathI, je vAstavika rIte sthira che, paNa para vastunI upAdhithI caMcala thayela che evA AtmAnI samyagdarzanAdi guNanI prApti thatAM parabhAvane vize nahi pravRtti karavA rUpa sthiratA che tene vicAra ahIM karavAmAM Avyo che. temAM nAma ane sthApanA nikSepa sugama che. dravyathI sthiratA mana, vacana ane kAyAganI ceSTAne rokavArUpa che. dravyane vize sthiratA mammaNa zeThanI peThe jANavI. dravyavaDe sthiratA vAtarogAdi vaDe zarIrAdinI jaDatArUpa che. dravyarUpa sthiratA te AgamathI ane neAgamathI be prakAre che. temAM Agamatho dravyasthiratA sthiratApadanA arthane jANanAra paNa tenA upayoga rahitane hoya che. svarUpanA upayogazUnya tathA sAdhya daSTi vinAnA AtmAnI prANAyAmAdine vize sthiratA athavA kAryotsargAdirUpa sthiratA noAgamathI dravyasthiratA kahevAya che. bhAvathI sthiratA be prakAre che-azuddha ane zuddha. temAM rAga-dveSa sahita manojJa viSayamAM tanmayapaNArUpa ekatA te azuddha bhAvasthiratA, ane samyagdarzana, jJAna ane cAritrAdi Atma Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra svarUpane vize tanmayatA tathA dharmadhyAna ane zukla dhyAnAdine vize acalatAbhAvarUpa sthiratA te zuddha bhAva sthiratA. zuddha sAdhya rahita yoga vagerenI sthiratA te durnarUpa che. je sAdhyanI vArtA vaDe sAdhyane siddha karavAnA pariNAma rahita sthiratA te nayAbhAsarUpa che. ane je sAdhyanA abhilASa tathA sAdhyanA udyamanA pariNAmavaDe sahita kAraNabhUta evI mana, vacana ane kAyA vagerenI dravyAzravanA tyAga karavA rUpa sthiratA che te prathamanA nigama, saMgraha, vyavahAra ane jusUtra-e cAra nayane saMmata che. je samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa svarUpanA sAdhanathI sAdhyane siddha karavAnA abhyAsavALI sthiratA che te zabda nayane mAnya che. je dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM rahelI ane svarUpathI nahi paDavAnA pariNAmavALI sthiratA che te samabhirUDha nayane saMmata che. ane je kSAyika darzana, jJAna, cAritra, virya ane sukha vagerethI apatita svabhAvavALI sthiratA te evaMbhUta nayane saMmata che. vibhAva dazAmAM paNa tatvanA vikapanI-vicArenI sthiratA sarvanayarUpa hoya che, te paNa ahIM paramAnandasamUhanA anubhavarUpa ane siddhatvanA sAdhanabhUta je svabhAva sthiratA che. tene avasara hevAthI tenI ja ahIM vyAkhyA karavAmAM Ave che. anAdi azuddhatAmAM magna thaelo ane svarUpasukhanI aprAptimAM IndriyasukhanI icchAthI jIva caMcala thaele che, tenA upara karuNAbuddhithI gurU kahe che he vatsa ! tuM capala antaHkaraNavALo thaI ahIM tahiM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiratASTaka bhamate eka vastune tyAga karate, bIjI vastune grahaNa karate ati dIna thaIne kema khinna thAya che? tuM paravastunI aprApti vaDe dIna thAya che ane prApti vaDe atRpta thAya che, mATe parabhAvamAM viSAda ja che, kAraNa ke sukhanI buddhithI grahaNa karela para vastumAM svataH sukharUpatA nahi hovAthI tenI prAptimAM paNa sukha nathI, mATe temAM pravRtti karavI te pariNAme khedarUpa ja che. re vatsa! tArI samIpe ja AtmAne vize svaguNanI saMpattinA bhAjana rUpa nidhi rahe che, tene jJAna, darzana ane cAritranA bheda ane abhedanI ekatA rUpa sthiratA batAvaze. tane tenuM jJAna karAvaze. mATe anAdi viSayanA AsvAdarUpa caMcalatAne cheDI zuddha jJAnAdi ananaguNanA samudAya rUpa AtmAne vize sthiratA kara. jJAnadugdhaM vinazyeta lobhavikSobhakUrcakaiH / amladravyAdivAsthairyAditi matvA sthiro bhava // 2 // jJAnarUpa dUdha asthiratArUpa khATA padArthathI lobhanA vikSobha-vikArarUpa kUcA thavA vaDe nAza pAme che, bagaDI jAya che ema jANIne sthira thA. ISTa paugalika vastunuM grahaNa ane aniSTanA tyAga karavA rUpa asthiratAnA pariNAmathI lebhanA vikSebhaparabhAvanI abhilASA lakSaNa azuddha pariNAmarUpa kucA thavA 1 jJAna,=jJAna rUpa dUdha. virata=vinAza pAme, bagaDI jAya. romavilomalebhanA vikSobha-vikAra rUpa kUcA thavA vaDe. arja dravya khATA padArthathI. rU=jema asthiratAthI. ti-ema. matrA mAnIne. sthira =sthiratAvALo. mavakathA. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra vaDe AtmatatvanA anubhavanI tanmayatArUpa jJAna nAza pAme che. lebha, lolupatA, IcchA, mUcha, gRddhi ane AkAMkSA e lAbhanA paryAye che. lebhane pariNAma AtmasvarUpanA anubhavanA nAzane hetu che. jema khATA padArthanA vegathI dUdha nAza pAme che, tema lAbhanA pariNAmathI AtmasvarUpanA anubhava janya sukhane nAza thAya che. lebhane pariNAma te - parabhAvane grahaNa karavAnI IcchAne pariNAma che, ema jANIne varNa, gabdha, rasa ane sparzarahita akhaMDAnanda ane ciMtanya svarUpa AtmAne vize zraddhA, jJAna ane ramaNa karavA vaDe sthira thA. zire daze citrA jAtrALAnA puMzcalyA iva kalyANakAriNI na prakIrtitA // 3 // citta asthira-sarvatra pharatuM hoya te vicitra vANuM, netra ane AkAra-AkRti veSAdikane gopana karavA rUpa (kriyA) asatI-kulaTA strInI peThe kalyANa karanArI kahI nathI. - hRdaya sthira karyA sivAya aneka kriyA paTarUpa kare tethI kaI paNa prakAre arthanI siddhi na thAya e bhAvArtha che. citta asthira-parabhAvanuM abhilASI chatAM citra-aneka prakAranI vANI, netra ane AkAra-veSAdikane gepavavA rUpa 1 kariyare 8 citta asthira hoya tyAre. citrA=vividha prakAre vIranetrAropanA vANI, netra ane AkAranuM gepana karavuM. kuM vyA =kulaTA strInI. rUva=jema. cAriNI kalyANa karanArI. prIfatA kahelI. na=nathI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiratASTaka wwww wwww pa dravyakriyA asatI strInI peThe hitakArI kahela nathI. jenenI dravyakiyA bhAvadharmasahita ke bhAvanI IcchAvALI ja prazaMsanIya che, bhAvadharmanI IcchArahita kiyA bilADInA saMyamanA jevI che. tAtvika rIte karAtI vyakriyA keTalAekane paraM. parAe dharmanA heturUpe thayelI che, paraMtu te devAdisukhanI tathA A lokane yaza vagerenI abhilASA rahitane ja bhAvadharmanuM kAraNa thAya che, paraMtu lokasaMjJAe pravRtti karanArane thatI nathI. mATe tatvasvarUpanI sanmukha thaIne AtmadharmanI sAthe tanmayatA karIne cittane sthira karavuM. antargataM mahAzalyamasthairya yadi nodhRtam / kriyauSadhasya ko doSastadA gunnmycchtH||4|| je hRdayamAM rahelA mahAzalyarUpa asthirapaNuM dUra karyuM nathI, to pachI guNa nahi karanAra kriyArUpa auSadhane ze doSa che? zalya atargata hoya te auSadha guNakAraka na thAya te auSadhane doSa nathI, paNa zalyane doSa che. mATe zalya kADhavuM joIe. cittamAM mahAzalyarUpa parabhAvane anusaranAra, parabhAvane prApta thaela cetanA ane vIryanI pariNatirUpa asthiratA che, ethI AtmapariNatine pitA potAnuM kArya nahi karavAmAM para 1 antataM aMdara rahelu. maracuMmoTuM sAla. maurya asthirapaNuM =je. 3Sai=bahAra kADheluM, dUra kareluM. na=nathI tA=o. gui=phAyada, lAbha. chata: nahi ApanAra. kiauSadha=kriyArUpa auSadhane. =ze. roH =doSa. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAbarakAra. Uuuuuuuuuuuuuwwwuuuuuuuuuuuuuuuwwwww vvvvvvvv mana ane bhAvane sanmukha pravRti karavArUpa asthiratA dUra karI nathI, te pachI kriyArUpa auSadha pitAnA AtmasvabhAvane pragaTa karavArUpa guNa na Ape te temAM tene zo deza che? kriyA e pravRttisvarUpa che, ane bhAvapariNati AtmaguNanI zuddhirUpa che. andara zalya heya te kriyArUpa auSadha vaDe bhAvaroga dUra thatuM nathI. mATe parabhAvanuM anuyAyIpaNuM, parabhAvanuM kartApaNuM ane parabhAvanA vyApakapaNArUpa abhyatra zalya dUra karavuM. sthiratA vAGmana kAryeSAmaGgAGgitAM gtaa| yoginaH samazIlAste grAme'raNye divA nizi // 5 // je puruSane sthiratA vANuM, mana ane kAyA vaDe aMgaLipaNAne-candranagabdhanI peThe ekIbhAva-tanmayapaNAne prApta thayelI che te yogIo grAma-nagaramAM ane araNyamAM, divase ane rAtrie samasvabhAvavALA che. je mahApuruSane mana, vacana ane kAyAga vaDe AtmaguNanuM nirdhAraNa, bhAsana ane ramaNatAnI ekatArUpa sthiratA tanmayapaNAne prApta thaelI che, te gIo samasvabhAvavALA che. svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAvarUpa AtmAnA svarUpathI bhinna padravyane vize bIju paratvasvarUpa che, tene samabhAvarUpe jANavAthI potAnA AtmAthI je bIjuM 1 vitA=sthirapaNuM. vAmanaHza=vANI, mana ane kAyAvaDe. ceSa =jeone. malitA ekIbhAvane, tanmayatAne. tA=prApta thaela che. te=o. niH=ogIo. rAme gAmamAMsara jaMgalamAM. tiva= divase, nizi=rA. samazA=samabhAvavALA. prApta thayelA anagana Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiratASTaka che te badhuM bhinna che-e pramANe jene samabhAva prApta thaele che tene grAma-janasamudAyamAM ane araNya-nirjana pradezamAM tulyapaNuM che-eTale tyAM ISTapaNI ane aniSTapaNane abhAva che, temaja teone divase ane rAtre rAga dveSanA abhAvarUpa sama pariNAma che. sthairyaratnapradIpazceda dIpaH sNklpdiipjaiH| tati pUaura pUratathAgaDha mAdhA. je sthiratArUpa ratnane dave sadA dedIpyamAna che te saMkalparUpa dIpathI utpanna thaelA vikalparUpa dhUmanuM zuM kAma che? arthAta tenuM kaMI paNa prayojana nathI. tathA atyata dhUma-malIna evA prANAtipAtAdika AsanuM paNa zuM kAma che? " saMkalparUpa dI kSaNavAra prakAza kare che ane vikalpa rU5) atizaya dhUmathI cittavRha malIna kare che, te mATe sadA prakAzI niSkalaMka sthiratArUpa dIpa ja Adara karavA yogya che. je sthiratArUpa ratnane deve je puruSane hamezAM dedIpyamAna hoya te tene saMkala5rUpa dIpathI utpanna thaelA vikalparUpa dhUmathI saryuM. parabhAvanI cintAne anusaranAra azuddha 1 TU-je. zaircaratna =sthiratArUpa ratnane dIvo. DhIka dedImAna, prakAzamAna. tatva=to saM5rI nai=saMkalparUpa dIvAthI utpanna thaelA. viva=vikalparUpa. dhUmai =dhUmADAonuM =(niSedhArthaka avyaya ). kAma nathI. tathA=vaLI. adhUma: atyaMta malIna. rAvai = prANAtipAta vagere Avo-karmabandhanA hetuonuM kAma nathI) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra calatArUpa saMkalpa che, ane tenuM vAraMvAra smaraNa karavA rUpa vika95 kahevAya che. evA saMkalpa vikalparUpa dhUmanuM kaMI paNa prajana nathI. jene svarUpanI ektArUpa sthiratA prakAzita che tene saMkalpa-vika hetA nathI. jo ke jJAna, darzana ane cAritranA abheda kALe nirvikalpa samAdhi hoya che, te paNa svarUpamAM lIna thaelAne sAMsArika saMka9pa-vikalapane abhAva hoya che. tathA atyanta dhUmanA jevA malina-deSavALA AcanuM paNa kaMI prayajana nathI. AthI saMka95vikalparUpa calAyamAna pariNatine tyAga karIne dravya ane bhAvarUpa prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, mithuna ane parigraharUpa AsAne tyAga karavo. je AtmasamAdhimAM rativALe ane pitAnA svabhAvamAM sthira che tene A kyAMthI hoya? kAraNa ke svabhAvanuM kartApaNuM, yathArtha jJAnasvarUpanuM grAhakapaNuM, pitAnA guNonuM bhaktApaNuM ane potAnA svabhAvanA rakSakapaNAnA guNamAM pariNamela AtmAne Asa letA nathI; paNa parabhAvapaNe pariNamelA e svabhAvanA Aso hoya che. svarUpanI bhrAnti ja svapariNAmane parabhAvanA kartApaNe pariNumAve che. jyAre AtmAne svarUpane bedha ane svakArya karavAne nizcaya thAya che tyAre svapariNAmane svabhAvarUpa kArya karavAmAM pravartAve che, parabhAvanA kartApaNAmAM pravartAvatuM nathI. svarUpamAM mUDha thaelAne vize kArakane samudAya paNa parabhAvanA kartApaNA Adi vyApAra vaDe azuddha karAyela che. jyAre AvA prakAranA vaparanA viveka vaDe huM AtmasvarUpa chuM ane para te paraja che, huM parabhAvane kartA nathI ane bhaktA paNa nathI-ema Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sthiratASTaka ekinkinekid bhedajJAnavALa thaIne pitAnA kArakasamudAyane pitAnuM kArya karavAmAM pravartAve che eTale AtmA, AtmAne, AtmA vaDe AtmA mATe AtmAthI ane AtmAne vize-ema kArakasamudAyane pravartAve che tyAre e prakAre svarUpamAM pariNamelAne Aso hetA nathI. udIrayiSyasi svAntAdasthairya pavanaM ydi| samAdhedharmameghasya ghaTAM vighaTayiSyasi // 7 // je ata:karaNathI asthiratArUpa pavana utpanna karIza te dharmamegha samAdhinI zreNine vikherI nAMkhIza. pAtaMjala yogazAstramAM dharmamegha samAdhine asaMprajJAta samAdhi kahI che. tenI ghaTAne eTale AvatA kevIjJAnane vikherI nAMkhIza. je antaHkaraNathI asthiratArUpe pavanane tuM pravartAvIza te svarUpamAM vizrAntirUpa dharmamegha nAme samAdhinI ghaTAne dUra karIza. asthira AtmAne vize samAdhine nAza thAya che. mATe Atmadharmane vize sthiratA karavA gya che. 1 cahejo. vAtAtu=antaHkaraNathI 3 asthiratArUpa, vinaMpavanane, kIrthiza=prerIza, utpanna karIza (to) dharmameghasya dharmamegha nAmanI. samA=samAdhinI ghaTAne. vicidhya =vikherI nAMkhIza 2 jyAM cittanI kliSTa vRttione rodha karavAmAM Ave che te saMprajJAta yoga ane kilaSTa ane akilaSTa banne prakAranI vRttieno rodha karavAmAM Ave che te asaMprajJAta yoga kahevAya che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra cAritraM sthiratArUpamataH siddhessvpiissyte| yatantAM yatayo'vazyamasyA eva prasiddhaye // 8 // ganI sthiratArUpa cAritra che, e hetuthI siddhane vize paNa kahyuM che, mATe he yatio ! Aja sthiratAnI prakaSTa-praripUrNa siddhi mATe avazya prayatna kare. siddhamAM sarva AtmapradezanI sthiratA e siddhA- narasiddha che, paNa siddhomAM cAritra niSedhyuM che te kriyArUpa cAritra samajavuM. siddhamAM je bhAva hoya te jAtisvabhAva guNa kahevAya, evI sthiratA che, te mATe sarva prakAre tenI siddhi karavI e upadeza che. cAritra sthiratArUpa che, A kAraNathI sakala karmathI mukta thaelA siddhAtmAne vize paNa cAritra hoya che. bhagavatI sUtramAM siddhone cAritrane abhAva kahyo che te kriyA- ganI pravRttirUpa cAritra samajavuM, paNa je sthiratArUpe cAritra che te vastune dharma hovAthI avazya hoya che. e pramANe prajJApanA, tatvArtha ane vizeSAvazyakAdi granthamAM spaSTa vyAkhyA karI che. kAraNa ke AvaraNanA abhAvamAM AvaraNa karavA yogya guNa pragaTa thAya che, tethI jeno cAritramoha gayela che tene cAritra prakaTa thAya che, mATe siddhone paNa sthiratArUpa cAritra hoya che. evI sthiratA sAdhavA yogya che. prathama samyagdarzanavaDe 1 cAria=cAritra. ricaratApaM sthiratArUpa. satata e hetuthI. vipu=siddhomAM. pikapaNa rUzca=IcchAya che, mAnavAmAM Ave che. catA =he yatio ! gA=A sthiratAnI. jIva-ja. valaye paripUrNa siddhine mATe. gavarayaM avazya. catatAmyatna karo. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohatyAgAka zraddhAnI sthiratA karIne samyagU jJAnasvarUpamAM vizrAti ane svarUpanI ekAgratArUpa sthiratA kare che, tyArabAda samasta guNa ane paryAnI potAnA kAryamAM pravRtti karavArUpa sthiratA niSpanna karIne sarva Atmika pariNatinI asaMga dazArUpa parama sthiratAne prApta kare che. e hetuthI sarva prakAranI capalatAno tyAga karI veganI sthiratA karIne ane upaganI sthiratA vaDe svarUpanuM kartApaNuM, svarUpamAM ramaNa ane svarUpanA bhaktApaNurUpa sthiratA sAdhavA yogya che. tethI sthiratAnuM sAdhana karavAmAM yatna kare e upadeza che. 4 mohatyAgASTaka ahaM mameti mantro'yaM mohasya jgdaandhykRt| ayameva hi napUrvaH pratimantro'pi mohajit // huM ane mAra e maharAjAne mAnya che te jagatane AMdhaLuM karanAra che ane nakArapUrvaka Aja vidhI manca paNa che te mehane jitanAra che. - "a" ane "ba" e cAra akSarane prANuone sarva saMsAracakavAlamAM jamADavAne mATe maharAjane mAtra che, nAduM ane 4 mama" e tene virodhI manca mehane jita 1 kadaM mama tihuM ane mAruM e. mayaMkaA moca=mohane. matra=devAdhikita vidyA. vAt jagatane AMdhaLuM karanAra,jJAnarUpa cakSano nAza karanAra. yamevaMkaA ja manna. napUrva =nakArapUrvaka pratimatra =virodhI manna. pikapaNu movi=mohane jItanAra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra nAra che. cAritradharma rAjA e mancane jApa daI bhavya prANIonA mehane nAza kare che. sthiratA e mehanA tyAgathI thAya che ane AtmAnA pariNAmanI capalatA mohanA udayathI thAya che. mehano udaya e tavanA nizcayarUpa samyagdarzana ane svarUpane vize ramaNatA karavArUpa cAritrane reke che. ane tethI - pazamavALo jIva cetanA ane varyAdi guNono viparyAsa, pararamaNatA ane saMtApAdi rUpe pariName che. tethI ja capalatA-asthiratA thAya che ane mehanA udayanuM nivAraNa karavAthI sthiratA thAya che. tethI ahIM mehatyAgASTakanI vyAkhyA karavAmAM AvI che-temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravya vaDe-madirApAna vagerethI mUDhatAno pariNAma, athavA dravyathI-dhana ane svajanAdinA viyegathI meha, athavA dravyane vize-zarIra ane parigrahAdine vize meha te dravyameha. athavA gavaiyA vagerenA mehatpAdaka saMgItAdine vize meha te paNa dravyaha che. athavA dravyameha Agama ane noAgamathI be prakAre che. meha padanA arthane jANavA chatAM tene vize upayoga rahita te AgamathI dravyameha ane mehi padanA arthane jANanAra jIvarahita zarIrAdi te noAgamathI dravya meha rAganI peThe jANo. bhAvathI maha prazasta ane aprazasta ema be prakAre che. sarva pApasthAnanA kAraNabhUta dravyane 1 mehanIya karmane paramANuone samUha e paNa dravyameha che ane te bhAvamohanuM kAraNa che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohatyAgASTaka * * vize moha te aprazasta ane mokSamArgane vize samyagdarzana, jJAna, cAritra ane tapanuM kAraNa sudeva, suguru ane saddharmane vize moha te prazasta meha. mohano tyAga kare eTale AtmAthI tene bhinna kare. ahIM je aprazasta meha che te sarvathA tyAga karavA yogya che. kAraNa ke te AtmAnI azuddhinuM kAraNa che. je prazasta meha che te AtmasAdhananuM asAdhAraNa kAraNa hovAthI pUrNa tatvanI niSpattinI pUrve karavA yevya hovA chatAM te upAdeya te nathI, mATe tene zraddhAthI vibhAvarUpe jANa. je ke prazastAha uttama vRtti che, zubha pariNAma che, te paNa te azuddha pariNati che, mATe sAdhya daSTie te sarva prakAranA mehano tyAga kare eja zraddhA karavA gya che. temAM prathamanA cAra nayanI apekSAe karmavargaNanA pudgalene, tenA saMbone, tenA grahaNa karavAnI pravRttithI thatA saMkalpane, baMdhAtA, sattAmAM rahelA, calita thayelA, udIraNAne prApta thaelA ane udayamAM AvelA karmapudgalene tathA azuddha vibhAva pariNAmanA kAraNene meha kahevAya che. zabdAdi traNa nayanI apekSAe mithyAtva, asaMyama tathA prazasta ane aprazasta meharUpe pari. mela cetanAnA pariNAmane meha kahevAya che. AthI navIna kamane grahaNa karavAnuM kAraNabhUta mehano pariNAma che. mehathI ja jagata baMdhAyeluM che. mehathI mUDha thaelA chA saMsAramAM bhramaNa kare che. je hetuthI jJAnAdi guNe ane svAbhAvika sukhane rekanArA tathA ananta e anantavAra bhegavIne cheDI dIdhelA jaDa, nahi grahaNa karavA gya Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasAra Iche ane aniSTa pulone grahaNa karavA ane tyAga karavA rUpa vikalpa mohathI utpanna thaele che. tethI pudgalamAM Asakta thaele, mehanI pariNatithI pudgalene anubhava karanAra ane svasvarUpane nahi jANavAthI temAM mUDha thayela jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che. mATe mehane tyAga karo eja hitakAraka che e saMbaMdhe kahyuM che ke - "AyA nANasahAvI daMsaNasIlo visuddhsuhruuvo| jo saMsAre bhamaI eso doso khu mohassa // jo u amutti akattA asaMga-nimmala sahAvapariNAmI / so kammakavayabaddho dINo so mohavasagace // hI dukkhaM AyabhavaM mohamappANameva dhaMseha / jassudae piyabhAvaM suddhaM sambaM pi no saraha // " "jJAnasvabhAvavALe, darzanasvabhAvavALe ane vizuddha sukha rUpa AtmA saMsAramAM paribhramaNa kare che te mohane doSa che. je amUrta, akartA, saMgarahita, nirmala ane svabhAvathI pariNAmI AtmA che te karmarUpa kavacathI baMdhAele, dIna ane mehanI paravazatAthI duHkhI thayela che. AtmAthI utpanna thaele meha AtmAne ja parAlava kare che eja duHkha che. jenA udayathI AtmA potAnA saMpUrNa zuddhasvabhAvanuM paNuM smaraNa karate nathI" mATe e pramANe mehanI ceSTA jANune tene tyAga karavA yogya che. e bAbata ahIM jaNAve che. AtmAnA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 mehatyAgASTaka azuddha pariNAmarUpa mehanI "nRpa" evI saMjJA che, te meha rAjAne "" "mama" "huM" ane "mAruM" e mAtra jagatanA jIne aMdha karanAra che, jagatanA jJAnarUpa cakSune rokanAra che. svarUpanA ajJAnathI unmAda thavo te "yahUM', parabhAvane karavAmAM kartApaNurUpa abhimAna te gardabhAva che. sarva svarUpa dravyathI bhinna evA pudgala ane jIvAdi padArthane vize "A mAruM che e mamatvane pariNAma mama kAra che. huM ane mArU" e pariNAma vaDe sarva paravastune pitAnI karelI che. A mehathI thaele azuddha adhyavasAya che ane te mehane pragaTa karanAra che. zuddha jJAnAMjana rahita chane abdha karanAra eTale svarUpane avelekana karavAnI zaktine nAza karanAra che. je Aja manna nakArapUrvaka hoya te. te " huM , mama ' huM nathI ane mAruM nathI-e virodhI manca mehane parAjaya karanAra thAya che. A je parabhAve che te huM nathI tema A parabhAve mArA nathI, A te brAnti che. have vastusvarUpanuM yathArtha jJAna thavAthI huM paravastune svAmI nathI ke parabhAva mArA nathI. e saMbadhe kahyuM che ke - - "ego haM natthi me koi nAhamannassa kassai / evaM adINamaNaso appANamaNusAsaha // ego me sAsao appA naanndNsnnsNjuo| sesA me bAhirA bhAvA savve saMjogalakkhaNA // saMjogamUlA jIveNa pattA dukkhprNpraa| tamhA saMjogasaMbaMdhaM savvaM tiviheNa vosire / / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra pa7 "huM eka (AtmasvarUpa chuM, mAruM koI nathI. tema huM ane koIne paNa nathI. e pramANe dInatArahita manavALe AtmAne upadeza kare. eka mAre zAzvata AtmA jJAna-darzana vaDe sahita che. bAkInA mArAthI bAhya-bhinna padArtho che ane te sAMyegika-saMgathI thaelA che. jIve saMganA kAraNathI ja duHkhanI paraMparA prApta karelI che, tethI sarva prakAranA saMga saMbandha mana, vacana ane kAyA vaDe tyAga karavA gya che. ema vicArIne dravya karma, zarIra, dhana ane svajanenI bhinnatAnI bhAvanA karI svabhAvamAM ekatA-tanmayatA karavA vaDe mehane jaya thAya che. ane ethI ja ahaMbhAva ane mamatvabhAvane tyAga ISTa che. zuddhAtmadravyamevAhaM zuddhajJAnaM guNo mama / nAnyo'haM na mamAnye cetyado mohAstramulbaNam // 2 // zuddha-nijasattA vyavasthita Atmadravya ja huM chuM vibhAve azuddha nathI. e saMbadhe kahyuM che ke - maggaNaguNaThANehiM caudasa ya havaMti taha ya asuddhnnyaa| viNNeyA saMsArI savve suddhA u suddhaNayA" // 1 suddhAtmakavRM=zuddha Atma dravya. i=ja. =huM chuM.) sudajJAnaM=kevalajJAna. mama=mAre. gukha guNa (che.) =tethI bhinna = huM. na=nathI. =ane. jo bIjA padArtho. mama=mArA. na=nathI. ruti e pramANe. a =A karavAM tIva. mAa=mahane nAza karavAnuM zastra. (che.) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 mohatyAgASTaka ngoan, nnnnnnnnn * "azuddha nayanI daSTithI mANAsthAnaka ane guNasthAnakanI apekSAe cauda prakAranA saMsArI ja che ane zuddhanayanI apekSAthI badhA jIvo zuddha che." zuddha jJAnakevaLajJAna ja mAre guNa che. tethI huM bIje nathI, tema bIjA dharmAstikAyAdi pAMca dravya mArA nathI. e dhyAvuM te mehane haNavAnuM AkaruM zastra che. zuddha-nirmala-sarva pudgalanA saMbanyarahita, jJAna, darzana, cAritra, vIrya, avyAbAdha sukha, amUtatva vagere anantaguNa paryAyarUpa, nitya anityAdi anantadharmamaya, asaMkhyapradezI, svabhAvathI pariNAmI, svarUpanuM kartApaNuM ane bhaktApaNuM vagere dharma sahita zuddha AtmadravyarUpa huM chuM. vaLI ananta syAdvAdarUpa svasattAne pragaTa karavAmAM rasika, nirantara Ananda vaDe paripUrNa, paramAtmA ane parama jyotirUpa chuM. tathA zuddha, AvaraNarahita sUryacandrAdinI sahAya vinA prakAzaka, eka samaye traNa kALanA traNa lokamAM rahelA sarva dravya ane paryAyanA utpAda, vyaya ane dhruvapaNane jANanAra kevalajJAna e mAre guNa che. huM jJAnane kartA chuM, mAruM kArya jJAna che. jJAnarUpa karaNa vaDe yukta, jJAna dAnanuM pAtra, jJAnathI jANatuM ane jJAnane AdhAra chuM. jJAna ja mAruM svarUpa che ema jANata, bIjA dhamastikAya adharmAstikAya, AkAza ane pudgale mArA pitAnAthI bhinna che. bIjA jIva paNa judA che, jIva ane pudgalanA saMgathI je anya vibhAva pariNAma che te sarve anya che, te huM nathI. A badhA pUrvokta padArtho mArAthI judA che. kAraNa ke dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI mArUM bhinna Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra paha paNuM che. je vyAkhyavyApakabhAvathI bhinna che te mArA nathI. je asaMkhyAtapradezarUpa pitAnA kSetramAM abhedarUpe pitAnA paryAyane pariNAma che te mAre che. kemake svasvarUpane vize svapaNuM ane parasvarUpane vize parapaNuM che. A bhedajJAna mehane chedanAra ugra zastra che. kAraNa ke AvA prakAranA bhedajJAnathI vibhakta-judA thaelA AtmAnA mohane kSaya thAya che. mATe sarva parabhAvathI bhinapaNuM karavA yogya che. ethI ja nitye Asane tyAga kare che. gurunA caraNene Azraya kare che. vanamAM vase che. karmanA udaya samaye udAsIna rahe che. Agane abhyAsa kare che. kAraNa ke uttama purUSone anAdi parabhAvane ucheda karavA mATe prayala hoya che. yo na muddhati lageSu bhAveSvaudayikAdiSu / AnA para nArI pena sirA je lAgelA audayikAdi bhAve mAM muMjhAto nathI, 1 Atmadravya ane tenA guNa-paryAyane bAya-vyApakabhAva che, paraMtu tenAthI bIjA bhAvane AtmAnI sAthe vyAkhyavyApaka bhAva nathI. 2 ca =je evuM lAgelA, gauridriSaaudayika vagere, mAvaiSa= bhAvamAM, 7 muti-muMjhAto nathI. asau=te, A jana=kAdavavaDe. mArAM AkAzanI. =jema. pAna=pApa vaDe. rivya pAse nathI. 3 bhAva pAMca prakAranA che. 1 kSAyika, 2 kSAyopathamika, 3 aupathamika, 4 audayika ane 5 pariNAmika. e saMbadhe juo navatattva vivecanasahita pA. 166 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatyAgASTaka pAMca prakAranA karmanA udaya ane kSayopazamAdi bhAvane pAmI svabhAvathI avicalitapaNe rAgadveSa karato nathI, te jema AkAza kAdavathI lepAtuM nathI tema pApathI lapAto nathI. kAmalegAdina nimitta mAtrathI karmabandha thato nathI, paNa temAM moha Ave che tethI karmabandha thAya che. kahyuM che kenn kAmabhogA samayaM uviti, gayA vi bhogA vigaI uviti| jo tappaosI a pariggahI aso tesu mohA vigaI uvei] // samo a jo tesu sa viiyraago|| uttara0 ma. 22 . 202 kAma samabhAvane prApta thatA nathI, tema bhego vikArane prApta thatA nathI, eTale kAma samabhAva ane vikAranuM kAraNa nathI. paraMtu je tene dveSa kare che ane temAM parigraha-mUcha kare che te temAM meha-rAga dveSa karavAthI vikAra pAme che. je samapariNAmavALe che te vItarAga che. je tattvavilAsI jIva pitAne vize lAgelA audayika bhAva-zubhAzubha karmanA udayarUpa vipAkamAM, Adi zabdathI parabhAvane abhimukha pravRtti karatA kSApazamika bhAvamAM ane tethI azuddha thaelA pariNAmika bhAvamAM muMjhAtuM nathI, tanmayatA anubhavatA nathI, paraMtu bhedajJAnarUpa vivekathI paravastunA saMgane tyAga karI avazya udayamAM AvelA karmaphaLamAM nirlepa rahe che, udAsInabhAve rahe che, jema AkAza kAdavathI lepAtuM nathI, tema te karmathI lepAtuM nathI. AkAzamAM rahela kAdava AkAzane lepa karanAra thatuM nathI, kAraNa ke te kAdavarUpe pariNamatuM nathI, tema zama, saMvega ane Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna sAthe nirveda vaDe parabhAvane rokanAra AtmAne avazya karmanA udayarUpa phaLa bhogavatAM chatAM temAM tanmaya na thatuM hovAthI karmane bandha thatA nathI. te mAtra pUrva karmanI nirjarI kare che, kAraNa ke pitAnA pariNAmane bhinna rAkhavAthI tene parabhAvanuM kartApaNuM nathI. e saMbadhe adhyAtmabindumAM kahyuM che ke"svtven svaM paramapi paratvena jAnan samastA nyadravyebhyo viramaNamiti yacinmayatvaM prpnnH| svAtmanyevAbhiratimupanayana svAtmazIlI svadarzI tyevaM kartA kathamapi bhavetkarmaNo naiSa jIvaH" / "pitAne svasvarUpe ane paravastune pararUpe jANa AtmA sarva padravyothI virAma pAme che. tethI citanyamaya svarUpane prApta thaI pitAnA AtmAne viSe ja rati karate, pitAnuM ja anuzIlana karata ane pitAne ja jete ke IpaNa rIte karmane kartA thatuM nathI ( rAmamo-ityAdi gAthA ane tene anuvAda bhASAthamAM Avela hovAthI ahIM ApavAmAM Avela nathI) e pramANe je paradravyamAM rati karatuM nathI te AtmA mUkAya che. mATe sarva saMgane tyAga kare, kAraNa ke saMga e mehanuM nimitta che. mehanA tyAgane athI mehanA nimittabhUta evA dhana, svajana, strI, bhega ane bhejanAdine tyAga kare che, kAraNa ke kAraNanA abhAve kAryano abhAva hoya che. bhAvAzravanI pariNatine rAdha kare e saMyama che Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohatyAgASTaka wwwmmmmmmm vuruwuwuuuuuuuuu tenA rakSaNa ane tenI vRddhi mATe munione dravyAzravano tyAga karavo hitAvaha che. jeoe parabhAvone abhegya ane agrAhya karyA che, te parabhAvamAM teo kema rati kare? pazyanneva paradravyanATakaM prtipaattkm| bhaMvacakrapurastho'pi nAmUDhaH parikhidyati // 4 // anAdi ananta karmapariNAma rAjAnI rAjadhAnI svarUpa bhavacakra nAmanA nagaramAM rahetA chatAM paNa ekendriya vikaleyiAdi nagaranI piLe paLe paradravya-pudgala dravyanuM janma, jarA ane maraNAdirUpa nATaka je meha rahita AtmA kheda pAmato nathI. vighara vALe maLe che' ItyAdi pAThamAM fNa dhAtu parapada che. mATe ahIM doSa rUpa nathI, | svarUpathI cuta na thAya evA AtmadharmanI tanmayatAmAM amUDha-mUDhatA rahita tattvajJAnI, svarUpanA sAdhanamAM tatpara thaelA AtmA ekendriya, vikalendriya ane paMcendriya jIva rU5 dareka paLe manuSya, tiryaca, deva ane narakarUpa saghaLA sthAne paradravya-pudgala dravyanuM janma, jarA ane maraNAdirUpa saMsthAnA nirmANa ane varNAdinA bheda vaDe vicitra nATaka jotAM kheda pAmato nathI. pudgalarUpa karmane vipAkathI utpanna thaelI vicitratAne jANe che, parantu tene pitAnuM svarUpa mAnatuM nathI, ajJAnI kamakRta vicitratAne pitAnuM 1 prativaravaM paLe paLe. dravyanA=janma jarA bharaNAdirUpa pudgala dravyanA nATakane. paracana=joto. i=ja. mavapura -bhavacakra nAmanA nagaramAM raheto. pikapaNa. mUDha =moharahita. parivivati= kheda nAmato nathI. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra svarUpa mAne che paNa tatvajJAnInI mAnyatA tevI nathI. te mUDhatArahita tatvajJAnI anAdikALathI pite karelA karmapariNAmarUpa gRpanI rAjadhAnIbhUta cAra gatirUpa saMsAracakramAM rahevA chatAM paNa AtmAne tethI bhinna jANato kheda pAmatA nathI. AthI karmanA phaLanI vicitratAne bhegavavA chatAM paNa jJAnIne kheda thatuM nathI. je karma karavAnA samaye arati ane anAdara nathI, te pachI bhegavavAnA samaye ze TheSa kare ? udayamAM AvelA kamane bhegavavAnA samaye rAgadveSane pariNAma ja navIna karmanA bandhanuM kAraNa che. e hetuthI udayamAM taTasthabhAve rahevuM. zubhakarmane udaya paNa AvaraNa che, azubha kamane udaya paNa AvaraNa che. zubha azubha bane kamane udaya AtmAnA guNane AvaraNa karavA rUpe sarakhe che, te temAM ISTapaNuM ane aniSTapaNuM zuM che? vikalpaJcaSakairAtmA pItamohAsavo'yayam / bhavocatAlamuttAlaprapaJcamadhitiSThati // 5 // 1 ahIM mULa pAThamAM vid dhAtu AtmAnapadI hovA chatAM paramaipadamAM vAparyo che te deSarUpa nathI, kAraNa ke "hati atre gA' evo paraupadI pATha paNa jovAmAM Ave che. 2 vipa-vikalparUpa madirA pIvAnA pAtrovaDe. timodAva =jeNe moharUpa madirA pIdhI che evo. 3yaM A. mAtmA chava. dI-kharekhara. kAraNacaM=jyAM hAtha uMcA karI tALIo ApavAnI ceSTA karavAmAM Ave che evA. mavocatArja saMsArarUpa dArUnA pIThAne mayititi=Azraya kare che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohatyAgASTaka | vikalparUpa mA pIvAnA pAtra vaDe jeNe meharUpa madirAnuM pAna kareluM che e A AtmA jyAM uMcA hAtha karIne tALIo ApavAnI ceSTA karavAmAM Ave che evA saMsArarUpa pAnagoSThI-dArUnA pIThAne Azraya kare che. vikalpa-para padArthone vize "A sAru "A kharAba evA mananA taraMgarUpa dAru pIvAnA pAtro che. te vaDe jeNe meharUpI Asava-mAdaka rasanuM pAna kareluM che e AtmA saMsArarUpa dArunA pIThAne Azraya karI vAraMvAra moTA avAje hAthanI tALIo ApavAnI ceSTA kare che. mehavALa jIvadAru pIdhelAnI peThe unmatta thaIne caMcalatA ane vikalatAnI ceSTA kare che. te paravastune pitAnI jANutA ane pitAnA svarUpane pararUpe jANate akArya karavAmAM nipuNa gaNuM pitAne pravartAvato pitAnA svarUpathI bhraSTa thaIne bhame che, mATe mehane tyAga kare e zreyaskara che. nirmalaM sphaTikasyeva sahaja ruupmaatmnH| adhyastopAdhisaMbandho jaDastatra vimutpti||6|| AtmAnuM sahaja-svabhAvasiddha svarUpa sphaTikanA jevuM nirmala che, temAM sthApyo che upAdhine saMbandha jeNe e jaDa-cUrNa avivekI tyAM muMjhAya che, meha pAme che. jema sphaTika svabhAve nimala che, kALA ane rAtA kulanA yogathI 1 raTizyakaTikanA. phuva jevuM. nirmadaM melarahita, svaccha. mamina=AtmAnuM. saddagaM=svabhAva siddha harSa svarUpa che. agastosaMpaN=Aropa che upAdhine saMbandha jeNe evo. =avivekI. ta=omAM. viguNati-muMjhAya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnasAra AAA ^^^^ 114 kALuM ane tuM kahevAya, tene je sphaTikasvabhAva jANe te mUkha-avivekI che, tema zuddha Atmadravyane upAdhinA saMbadhathI ekendriyAdi upAdhirUpa ja jANe te avivekI samaja. ghaNA mehI jIvo para vastumAM AtmabhAvane ArapI sukha mAne che te miththA sukha che. nidoSa, nirAvaraNa ane upAdhirahita sphaTikanA jevuM, jANavAnA svabhAvavALA AtmadravyanuM svAbhAvika zuddha svarUpa che. AthI vAstavika rIte AtmA saphaTikanA je nirmalanisaMga che. saMgrahanayathI AtmA paravaturUpa upAdhinA saMbandhavALe nathI, paNa parama jJAyaka ane cidAnandasvarUpa che. prApta thayela karma pudgalanA saMbandhathI ekendriyAdirUpa upAdhinA saMbandhavALo aneka prakArane regI ane zekAtura avasthAvALo, avivekI-vastusvarUpanA jJAna rahita chava te upAdhibhAvamAM muMjhAya che, tanmayatA pAme che. jema keI mUrkha kALA, lIlA ane pILA vagere puSpanA sAgathI sphaTikane abheda rUpe kALA, lIlA ane pILA vagere svabhAvavALuM jANe che, tema vatsvarUpanuM jJAna rahita jIva mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoganA nimitte bAMdhelA ekendriyAdi nAmakarmanA udayathI prApta thaela ekendriyAdi bhAvane ekendriyAdirUpa ja mAne che. huM ekendriya, vikalendriya ke paMcendriya chuM ema jANe che, paraMtu potAnA zuddha nirmala saccidAnanda svarUpane jANatA nathI-e avivekane pariNAma che. jema ratnanI parIkSA karanAra jhaverI khANamAM rahelA ratnane malina, AvaraNavALA ane mATI sahita hovA chatAM ratnarUpe jANe che tema je tatvajJAnI che te jJAnAvaraNAdithI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mehatyAgASTaka DhaMkAyelA, tadAkAra rahita ane jJAnarUpa tinA prakAza rahita hovA chatAM AtmAne pUrNanandasvarUpa, svAbhAvika, akRtrima, AnandaghanarUpa, sarvajJa ane sarva tattvanA svarUpathI abhinna che ema samyaga jJAnathI nizcaya kare che. AthI AtmA zuddha ja che evI zraddhA karavI. upAdhideSa hevA chatAM paNa tene AtmAnI sAthe abheda nahi hovAthI ane te mAtra saMsargathI utpanna thaela hovAthI AtmA tethI bhinna ja che ema nirdhAraNa karavA yogya che. anAropasukhaM mohatyAgAdanubhavannapi / AropapriyalokeSu vaktumAzcaryavAn bhavet // 7 // mehanA tyAgakSapazamathI Aropa rahita svabhAvanuM sukha yogI anubhavatA hovA chatAM Apa-ju jene priya che evA lokane vize kahevAne AzcaryavALo thAya che, pitAnA jJAnarUpa guNanA nirdhArathI pragaTa thatA sahaja sukhane mehanA upazamathI anubhavavA chatAM paNa Aropa-mithyAsukhanI kalapanA jeone priya che evA lokone vize Arepita sukhanuM varNana karavAne AzcaryavaMta thAya ? arthAt na thAya. jeNe Arepita sukha prApta kareluM che tene Aropita sukhamAM Azcarya thAya che. athavA sahaja sukhane anubhavI kapita sukhamAM prItivALA lokonI pAse 1 moracA dra=mohana tyAga karavAthI. kSayopazamathI. 3nA sue= sahaja sukhane. anumavana anubhavato. vA=paNa. lAropakayapu Aropa--asatya che priya jene evA lokomAM. vatuM kahevAne sArthavAna=AzcaryavALA mana thAya. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra Aropita sukha "sukha che e kahevAne Azcaryavata thAya che. eTale tene sukharUpe kahevAne samartha thatuM nathI. kAraNa ke te sukha nathI ane sukhanuM kAraNa paNa nathI. kharI rIte duHkhane "sukha che ema lokone samajAvavA kahevuM paDe che, te paNa svayaM tene Azcarya thAya che ke meM A zuM karuM? A sukha te nathI ja. para vastunA saMbaMdhathI utpanna thaeluM sukha sukhAbhAsarUpa che ane e hetuthI te nivAraNa karavA yegya che, kAraNa ke tenuM kAraNa meha che. paugalika sukhamAM sukhanI bhrAnti ja abhyantara mithyAtva che. yshcidrpnnvinystsmstaacaarcaarudhiiH| kva nAma sa paradravye'nupayogini muthati // 8 // je jJAnarUpa darpaNane vize sthApana karelA samasta jJAnAdi pAMca AcAra vaDe sundara buddhivALe che te yogI anupayogI-kAmamAM na Ave evA paravyane vize kayAM muMjhAya? moha pAme ? - Agamane anukUla AzayavALe ane sarva padAthane jANanAra jJAnarUpI darpaNane vize sthApelA samasta jJAnAdi AcAro vaDe manahara buddhivALA gI anupayogI-I paNa kAmamAM na Ave evA grahaNa karavAne ayogya pudgalAdi dravyamAM kayAM meha pAme ? je jJAnAdi pAMca AcAra 1 virSAvinyastasamatAvArathI =citrajJAnarUpa darpaNane vize sthApelA samasta jJAnAdi AcAra vaDe sundara buddhivALo. = je che. ta=o. manuyojini upayoga rahita, kAma na Ave evA. pAvai pudgala dravyamAM. =kayAM. pati=muMjhAya, meha pAme. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe saMskArane pAmelA upagavALo AtmA jJAnarUpI darpa Nane vize sahaja sukhane jete paradravyane vize kema moha pAme ? na ja pAme. tatvajJAna rahita, anAdi mithyAtva ane asaMyamavALA, svarUpanA anubhavathI zUnya AtmAone paradravyane vize sukhane anubhava thAya che, temAM je sukhanI jAti che te moha che. svabhAva dhamana nizcaya, jJAna ane ramazutAnA anubhavarUpa sukhanA AsvAdamAM lIna thaelAne moha hetuM nathI. mATe AtmasvarUpanI tanmayatA ja mehane tyAga karavAno upAya che. ethI anAdi kALanI bhrAnti cheDIne AtmAne anubhava karavAmAM rasika thavuM. AtmasvarUpanI zraddhA, jJAna, ramaNa ane anubhava kara e tAtparya che. AgamanA zravaNa ane satsaMgathI thaela tatvaci ane tattvajJAnanA baLathI saMyogajanya badhuM anitya, azaraNa ane saMsAranuM kAraNa che, AtmA eka che, anya sarva padArtho AtmAthI bhinna che, para vastune saMbandha e ja azuci che. parabhAvane anusaravuM te Asava, svarUpane anusaravuM te saMvara ane udayamAM amagnapaNuM-ityAdi pariNAma vaDe mehano tyAga kara. 5 jJAnASTakam kanyA vidyAne viTAmira sudhArA jJAnI nimajati jJAne marAla iva maanse||1|| 1 gara:-ajJAnI. zi=kharekhara. azAne ajJAnamAM nitina Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra jema Dara viSTAmAM magna thAya che, tema ajJAnI kharekhara ajJAnamAM magna thAya che. jema hasa mAna sarovaramAM nimagna thAya che tema jJAnI puruSa jJAnamAM nimagna thAya che, - mehane tyAga jJAnathI thAya che mATe tyArabAda jJAnAchakanuM kathana karavAmAM AvyuM che. temAM zabdarUpa vyavahArathI avirUddha, sarva padArthone jANavA rUpa, sAmAnya ane vizeSa rUpa padArthomAM vizeSa dharmanA dharUpa jJAna che. je vaDe vizeSarUpe padArthane baMdha thAya te jJAna. uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke__ evaM paMcavihaM nANaM davANa ya guNANa ya / pajavANaM ca sanvesiM nANaM nANIhiM desiyaM // adhya0 28 gA0 5 | sarva dravya, guNe ane paryAnuM jJAna jJAnI puruSoe upadezya che ane e jJAna pAMca prakAranuM che. jJAna e AtmAnuM vizeSa-asAdhAraNa lakSaNa che, temAM jJAna evA zabdarUpa nAmajJAna, athavA koInuM "jJAna" evuM nAma pADavAmAM Ave te nAmajJAna. siddhacakrAdine vize jJAnapadanI sthApanA te sthApanA jJAna. jJAnapadane jANanAra paNa tene vize upayoga rahita te AgamathI dravyajJAna. "upayoga rahita avasthA te dravyajJAna" ema 'tatvArtha nimagna thAya che. phuva=jema. vizvayAM viSTAmAM. rA: Dukakara. jJAnI jJAnavALe. ne jJAnamAM. (magna thAya che.) =jema. mani=mAna sarevaramAM majA =haMsa. .1 "tathA vyajJAnamapayuntAvarathA" taravArthakI ma. 1 . . Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnASTaka TIkAmAM kahyuM che. tethI pustaka patrAdimAM raheluM te AgamathI dravyajJAna kahevAya che. athavA vAcanA, pRcchanA, parAvatanA ane dharmakathAdi anuprekSA-mananarahita dravyajJAna che ane vALuM ane svaparano viveka karanAra che. tenA jJAna, avalokana ane bhAsana vagere paryAya zabda che. temAM naigama naya vaDe bhASAdi kAnuM jJAna che. saMgraha nayathI pustakAdinuM jJAna che. RjusUtra navaDe tenA pariNAma ane saMkalparUpa jJAna che. athavA nagama naya vaDe jJAnanA hetubhUta vIrya, saMgrahanayavaDe AtmA, vyavahAranaya vaDe pazamathI thaela jJAnanA bhede, jusUtravaDe yathArtha ane ayathArtha svarUpavALa ubhayarUpa vartamAna bedha, zabda navaDe samyagdarzanapUrvaka yathArtha avadharUpa, kArya-kAraNanI apekSAvALuM svaparaprakAzarUpa syAdvAdayukta, apita-apekSA ane anapita (bhinna apekSA) vagere sahita samyajJAna, samadhirUDhanayavaDe sakala jJAnanA vAcaka paryAya zabdonI bhinna bina arthamAM zaktinI pravRttirUpa ane evabhUtavaDe atyAdi jJAnanA svasvarUpanI pUrNatA. vAstavika rIte kevalajJAna e evabhUta nayathI jJAna kahevAya che. temAM mithyAdazanamAM viparyAsa sahita jJAna che ane te mahatyAganuM kAraNa nathI. ethI samyagdarzanapUrvaka svasvarUpanI upAdeyatA ane parabhAvanI heyatAnA upayogarUpa samyajJAna ahIM grahaNa kareluM che ane te ja saMsAra uparanI udAsInatAnuM kAraNa che. e saMbadhe kahyuM che ke - Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra tajJAnamera ramavati mite vimati rAjA - tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrataH sthaatum"| te jJAna ja nathI ke jene udaya thatAM rAgadveSAdi rahe, kAraNa ke sUryanA kiraNenI pAse rahevAnI aMdhakAranI zakti kayAMthI hoya? e mATe tatvanA avabodharUpa jJAna AtmAnA sva svabhAvanA AvirbhAvanuM kAraNa ane mekSamAganuM mULa che. "jJAnaziyAkhyA mokSa "jJAna ane kriyA vaDe mekSa thAya che" "Dha nA to DhA, urva niMdra vRkSanA prathama jJAna ane pachI dayA e pramANe jJAnapUrvaka dayAne svIkAra karIne sarva prakAranA saMyamI rahe che. ahIM anuprekSA-mananasahita sparzajJAnane avasara che, mATe tenI vyAkhyA kare che- svabhAva ane vibhAvane viveka nahi karanAre ajJAnI ajJAna-ayathArtha upayogamAM magna thAya che. eTale je yathArtha baMdha rahita che te ajJAnamAM lIna thAya che. jema bhuMDa sAruM bhakSya cheDI viSTAmAM magna thAya che tema ajJAnI nahi bhegavavA gya, AtmaguNenA AvaraNanuM kAraNa para vastumAM, sAtAdinA vipAkarUpa IndriyanA viSayamAM magna thAya che. je jJAnI che, yathArtha bedhavALA che, te tatvanA avadharUpa AtmasvarUpamAM magna thAya che, tanmaya thAya che. AtmasvarUpanA avabodha ane anubhavamAM lIna thaelA yogI indrAdine vismaya pamADanArA manojJa zabdAdi viSayAne tRtulya gaNe che, potAnA svarUpamAM ramaNa - 1 dazavaikAlika a. 4 gA. 10 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnAyaka kare che, bhayaMkara grISmaRtunA tApathI saMta zilA upara rahA hoya te paNa zItalatAne anubhava kare che, atyaMta ThaMDImAM paNa kaMpAyamAna thatA nathI, AtmatanuM dhyAna kare che, jagatane kSobha pamADanArA utpAte vaDe paNa kSobha pAmatA nathI, IndranI spardhA kare tevA cakravatInA vaibhavene tyAga kare che. vadhAre zuM kahevuM? AtmAnandanA anubhavamAM rasika purUSane bIjuM badhuM deSayukta bhAse che. yathArtha, saMpUrNa ane pratyakSa AtmAne vize rasika mahAtmAo pariSahe sahana kare che, zreNine prAraMbha kare che, svarUpanI tanmayatArUpa dhyAna kare che. mATe jJAnane AsvAda lenArA puruSo ja dhanyavAdane pAtra che. saMgaraMgazAlAmAM kahyuM che ke "te vakhata suyarA vehiM nivAravo gAyA je tatvohamoI te pujA savvamanvANaM // jesi nimmalanANaM jAyaM tacasahAvabhogitaM / te paramA tatsuhI tesiM nAma pi suTTayaraM" / - "teo dhanya ane kRtArtha che ke jeone AtmatatvanA 'bodhanI ruci thaelI che. jeo tattvadhanA bhegI che teo sarva bhavya jIne pUjavA gya che. jemAM nirmala jJAna ane tatva svabhAvanuM bhaktApaNuM che, teo tAttvika rIte parama sukhI che ane tenuM nAma paNa kalyANa karanAruM che." jeo Atma tatvanI acivALA che teone janma Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ane jIvita saphala che, ethI ja jema haMsa mAna sarovaramAM magna rahe che tema jJAnI puruSa jJAnane vize magna rahe che. nirvANapadamapyekaM bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamuskRSTaM nirvandho nAsti bhUyasA // 2 // eka paNa mokSanA sAdhanabhUta pada-vacananI je vAraMvAra bhAvanA karAya, ethI Agama ane zratayuktithI mananuM vAraMvAra smaraNa rU5 nididhyAsana batAvyuM, te ja jJAna utkRSTa che. kAraNa ke tethI tattvajJAna upaje che. sAmAyika para bhAvanI bhAvanAthI ananta siddha thaelA zAstramAM sAMbhanIe chIe. ghaNuM bhaNavAno Agraha nathI. bhAvanAzAna tharDa hoya to paNa ghaNuM che ane te vinA ghaNuM jJAna te zukazAharU5 che. samasta karmanA layane nirvANa athavA mokSa kahevAya che. tenA sAdhanabhUta eka paNa svAduvAdasApekSa padanI vAraMvAra AtmAnA tanmayapaNathI je bhAvanA karAya, eTale vAcanA, pRcchanA, parAvartana, anuprekSA(manana), dharmacintana, parizIlana, nididhyAsanarUpe karavuM, katapaNuM, kAryapaNuM, kAraNapaNuM, AdhArapANuM, AsvAda, vizrAma ane svarUpamAM ektA karAya te ja jJAna utkRSTa che. jethI AtmA svarUpamAM lIna thAya che. anAdi kALathI nahi anubhavelA Atmasukhane anubhave che. tevA eka padane paNa abhyAsa, tenI vAraMvAra 1 eka pikapaNa niparaM mekSanuM sAdhana pada, guru= vAraMvAra. mAvyavicArAya che. tava=te ja. sAnaM=jJAna. 3NaM zreSTha che. maya=ghaNuM jJAna vaDe ni :=Agraha. nAhita nathI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnASTaka bhAvanA karavI te basa che, bAkInA vANInA vistAra rUpa ghaNA jJAnane ze Agraha che? ghaNuM bakavAda karavA rUpa jJAnanuM zuM prayojana che? bhAvanA jJAna DuM hoya te paNa amRta samAna che ane te anAdi kALanA kamaregane dUra karavAne samartha che. svabhAvalAbhasaMskArakAraNaM jnyaanmissyte| dhyAndhyamAtramatastvanyat tathA coktaM mahAtmanA // 3 // AtmasvabhAvanI prAptinA saMskAra-vAsanAnuM kAraNabhata jJAna icchIe chIe; eTale thoDA ghaNu vItarAga vacanathI vicAraNA thatAM vItarAganuM smaraNa thavAthI AtmAmAM tarUpatAnuM kAraNa jJAna icchavA yogya che. e sivAya bIjuM je adhika bhaNavuM te buddhinuM adhapaNuM che. teja pramANe mahAtmAe (pataMjali trASie kahyuM che. ahIM pataMjali Sine prathama ganI dRSTithI mahAtmA kahela che. jJAnAdi anantaguNa-paryAya rUpa AtmasvabhAvanI prAptino saMskAra-vAsanAnA pragaTa thavAthI tenuM smaraNahamezAM tenA upaga rUpa jJAna te ahIM IcchavA yegya che, kAraNake tethI tattvanI prApti thAya che. te sivAyanuM bIjuM badhuM vANunA vilAsarUpa, sva1 mAvajImalaMbiMka svabhAvanI prAptinA saMskAranuM kAraNa sAnaM=jJAna. dRSya IcchAya che. mataH=ethI. tu=vaLI. anya bI. mAtre mAtra buddhinuM AMdhaLApaNuM tathA te pramANe. mahAtmanA= mahApuruSe kahyuM che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra rUpane sparza nahi karanAruM laukika ane lekettara zAstranA vikalpa rUpa bAhya jJAna che te buddhinu ardhapaNuM che, cittanA vyAkSeparUpa che. je jJAna svaparane viveka, AtmAmAM ekatAtanmayatA ane paravastunA tyAga mATe thatuM nathI te badhuM araNyarudana samAna che. haribhadrAcArye kahyuM che ke -"vuthAsaMvate vALa yugapADuM tra viyaM" asaMyamanI jugupsA rahita jJAna zukapAThanA jevuM jANavuM. anugadvAramAM kahyuM che ke__ "sikkhiyaM ThiyaM jiyaM miyaM jAva guruvAyaNovagayaM vAyaNAe pucchaNAe pariaTTaNAe dhammakahAe no aNuppehAe je puruSamAM zikhavAyeluM, sthira kareluM, vAraMvAra yAda kareluM, ane gurunI vAcanAdvArA prApta thaeluM zrutajJAna hoya ane te vAcanA, pRcchanA, parAvartana ane dharmakathA karate hoya te paNa je anuprekSA-manana rUpa upagamAM na hoya te te dravyakRta che." ema jeNe cetanAne pazama prApta karyo che evA AtmAne AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha-e cAra saMjJAomAM A lokanI IcchAthI ke paralokanI IcchAthI jJAna, IcchA pravRtti vagere zuM zuM thatuM nathI? paraMtu je sakala pudgalothI udvigna thayelA che ane avasvarUpa prApta karavAne abhilASI che te yathArtha svarUpe AtmAne jANe che te ja jJAna che. mATe svasAdhyanI siddhi mATe AtmajJAna meLavavA udyama karavA yogya che. kahyuM che ke - Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnASTaka "AtmAjJAnabhavaM duHkhaM AtmajJAnena hnyte| abhyasyaM tat tathA tena yenAtmA jJAnamayo bhavet // " AtmAnA ajJAnathI thaeluM dukha AtmAnA jJAnathI nAza pAme che. tethI AtmajJAnane tevA prakAre abhyAsa karavA yogya che ke jethI AtmA jJAnamaya thAya. khalpajJAnena no zAnti yAti dRptAtmanAM manaH / stokavRSTayA yathA taptabhUmiruSmAyatetarAm // " jJAnanA lezamAtrathI garviSTha thayelA AtmAonuM mana zAnta thatuM nathI. kemake theDI vRSTithI tapelI bhUmi vadhAre garama thAya che. AthI aticAra ane AzaMsA rahita yathArtha AtmadhamAM rasika thavuM. tenA mATe ja munione aMga, upAMga ane gopadhAnAdine abhyAsa karavAne kahyo che. ane te 1 Atama ajJAne karI, je bhavaduHkha lahiye / AtamajJAne te TaLe, ema mana saddahiye / Atamatattva vicArie / 20 ministavana 2 ajJaH sukhamArAdhyaH sukhataramArAdhyate vizeSajJaH / jJAnalavadurvidagdhaM brahmA'pi taM naraM na raJjayati // marjhara. ajJAnIne sahelAIthI samajAvI zakAya, vizeSa jJAnIne ghaNI sahelAIthI samajAvI zakAya, paNa jJAnanA lezamAtra vaDe paMDitAIna abhimAnavALAne brahmA paNa samajAvI zakato nathI. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamamammanunurinnnnnnnnnnnnnnnn sAnasAra pramANe mahAtmA pataMjali vageree tathA yazasvI ane sUkSamabuddhivALA haribhadrasUrie yogadaSTisamuccayamAM kahyuM che vAdAMca prativAdAMca vdntonishcitaaNstthaa| tattvAntaM naiva gacchanti tilapIlakavad gtii||4|| anizcita-anirdhArita arthavALA vAda-pUrvapakSa ane prativAda-uttarapakSane kahetAM te pramANe cha mAsa sudhI kaMThazeSa kare, paNa gamana karavAmAM ghAMcInA baLadanI peThe tattvane pAra pAme nahi, paDhe pAra kahAM pAvato, miTI na manakI Aza / jyU kolUke bayalako, gharahI kosa paMcAsa // bIjAne parAjaya ane pitAne jaya meLavavAnI IcchAthI pUrva pakSa ane uttarapakSa rU5, jemAM vastunA svarUpane nirNaya thatuM nathI evA vivAda ane zuSkavAdAdi karatAM vastudhamarUpa tatvane pAra pAmatA nathI. eTale atyanta ane svAbhAvika AtmajJAnanA anubhava rUpa phaLane meLavI zakatA nathI. jema gamana karavA chatAM ghANanI AsapAsa pharate ghAMcIne baLada eka sthAnethI bIjA sthAne pahoMcate nathI, tema tatvajJAnanI IcchA sivAya aneka zAstranA abhyAsane parizrama karavA chatAM paNa tasvAnubhavane prApta karate nathI. tethI yathArtha tattvajJAnanI acivALA thavuM. 1 nizcitAna=ktatvanA nirNaya vinAnA. cAva=pUrvapakSane. 2= ane. prativAlana=uttarapakSane. tathA te pramANe. vanta =kahenArA. tau= gamana karavAmAM. tipichavaghAMcInA baLadanI peThe. taravAnAM tatvanA pArane. vi kAnti pAmatA nathI ja. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAyaka svadravyaguNaparyAyacaryA varyA parA'nyathA / iti dattAtmasaMtuSTirmuSTijJAnasthitirmuneH // 5 // pitAnA zuddha AtmadravyamAM, pitAnA zuddha jJAna, darzana ane cAritrAdi guNamAM ane pitAnA zuddha artha ane vyaMjana paryAyamAM caryA-pariNati zreSTha che, ane paradravya, guNa ane paryAyamAM grahaNa ane utpattirUpa pariNati anyathA-zreSTa nathI. e pramANe jeNe AtmAne saMtoSa Ape che evI muSTijJAnanI-saMkSepathI rahasyajJAnanI sthiti-maryAdA munine hoya che. e saMbadhe kahyuM che kemAmaiva rana-zAna-nivArthathavA " ItyAdi, athavA munine darzana, jJAna ane cAritra AtmA ja che. jJAnAdi guNane Azraya rUpa zuddha AtmAne vize, eka dravyamAM rahelA sahabhAvI anaH paryAya vaDe sahita jJAna, darzana ane cAritra rUpa svaguNamAM ane dravya ane guNa ubhayanA Azraye rahelA artha ane vyaMjanAdi bhedavALA svaparyAyane vize caryA-tanmayatAnI pariNati te zreSTha che. kAraNa ke svadravya-guNa-paryAyamAM pariNati te AtmAne hitakAraka che. e saMbadhe kahyuM che ke - 1 svacaLa paryAyapetAnA dravya, guNa ane paryAyamAM caryA-pariNati. =beka. =anya pariNati. anyathA anya prakAre. phati ema. mu=muninI. rattAtmasaMtuSTi Ape che AbhAne saMtoSa jeNe evI. muSTijJAnarathati =saMkSepamAM rahasyajJAnanI maryAdA. (che.) ra vartamAna kALanA paryAya te artha paryAya ane vaikAlika paryAya te vyaMjana paryAya. jemake mATI te vyaMjana paryAya ane ghaTa te arthaparyAya. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra AyA sahAvanANI bhoI ramaI vi vatthudhammami / so uttamo mahappA avare bhavasyarA jIvA // ' je AtmA svabhAvano jJAnI, svabhAvano bhaktA ane vastudharmamAM ramaNa kare che te uttama mahAtmA che ane bIjA che saMsArarUpa kAdavamAM ramaNa karanArA Dukkara samAna che. paradavya-guNa-paryAyanuM smaraNa ane anubhava rUpa pariNAma akartavya ane ahitakAraka che. kAraNa ke parabhAvane vize pariNamana e ja bhavabhramaNanuM kAraNa che. e saMbadhe "parasaMgeNa baMdho mukkho parabhAvacAyaNe hoi| savvadosANa mUlaM parabhAvANubhavapariNAmo // " parabhAvanA saMgathI baMdha thAya che ane parabhAvanA tyAgathI mekSa thAya che. parabhAvanA anubhavane pariNAma sarva denuM mULa che." ethI ja dezavirativALA zrAvake ane sarvavirativALA sAdhu parigrahAdinuM pratyAkhyAna kare che, svajana-parijanane tyAga kare che, ekAkI vihArane aMgIkAra kare che. AtmAnI sattAnI kathA sAMbhaLe che, AtmAnA ananta dharmone vicAra kare che, AtmAnA guNa-paryAyanA pariNAmanuM dhyAna kare che, AtmAnA anubhava vaDe AtmasvarUpamAM magna thAya che ane sarva parabhAvanA anumodanane tyAga kare che. e pramANe traNe kALe viSaya saMga rahita tattvajJAnI muninI AtmAne saMtoSa ApanAra muSTijJAnanI-saMkSipta rahasya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnASTaka - vvvvvvv + + + + + * *** * * w w w w w w w w w w w w * * * * * * cha # ' ke ' * ** jJAnanI maryAdA che. AtmAnuM grahaNa ane parabhAvane tyAga e nigraMthanA jJAnanI maryAdA che. asti ced granthibhijjJAnaM kiM citraistantrayantraNaiH / pradIpAH kvopayujyante tamoghnI dRSTireva cet // 6 // je pranthinA bhedathI utpanna thaeluM jJAna che, (ahIM kAraNamAM kAryane upacAra che.) viSayapratibhAsa dala rahita AtmapariNativALuM jJAna che te vividha prakAranA zAstronA baMdhananuM zuM kAma che ? kAraNa ke e ja abhyAsanA paripAkathI taravasaMvedana thAya tyAre bhAvacAritra pariName. ahIM dAna-aMdhakArane nAza karanArI daSTi ja che te dIvAo kyAM upayogI thAya ? je sthibhedathI utpanna thaeluM viSaya pratibhAsa rahita, kevaLa veda evA AtmadharmanA saMvedanarUpa jJAna hoya te aneka prakAranA parasAdhana rUpa zAstranA bandhananuM zuM kAma che? kaMI paNa nathI. samyagdarzana, jJAna ane cAritra rUpa bhAvapariNativALAne paranI apekSAnuM zuM prajana che ? je daSTi ja aMdhakArane nAza karanArI che to dIvAne kyAM upayoga kare ? daSTi sarva padArthanuM avalokana karavAmAM samartha che te jovAmAM sAdhanabhUta dIvAnuM zuM kAma che ? ahIM sthibhedanuM svarUpa batAve che-paMcendriyapaNuM, 1 je. sthimajJAnaM=granthibhedathI thaeluM jJAna. sarita= che. ta) tri=aneka prakAranA. tatratra vizAstranA bandhanuM zuM kAma che? =je. tamodhI=aMdhakArane haNanArI. dRSTi =cakSu. va= ja che to) chIpA =dIvAo. =kayAM. uparyuSyanta upayogI thAya. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zAnadAra AMAA saMkSipaNuM ane paryAptapaNurUpa traNa labdhio vaDe sahita athavA upazamalabdha, upadezazravaNalabdhi ane traNa karaNanA hetubhUta utkRSTa yugalabdhi-e traNa labdhivALo AtmA yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa pahelA paNa antamuhUrta sudhI pratisamaya anantaguNa vRddhi vaDe vizuddha thatA cittanA pariNAmavALe heAya che. te granthine prApta thayelA abhavya jIvanI vizuddhi karatAM vizuddha che. tyAra bAda tethI anantaguNa vizuddhivALe thaI mati, kRta ane vibhaMga jJAnamAMthI kaI paNa sAkAra upagamAM vartato, traNa vizuddha lesthAmAMnI keI paNa eka lesthAnA pariNAmavALo, jaghanyathI te jelezyAnA, madhyamapaNe padmazyAnA ane utkRSTapaNe zuklalezyAnA pariNAmavALo pUrve AyuSa sivAyanA sAta kamanI sthitine anta:keTakeTI sAgaropama - 1 AhAra, zarIra, Indriya, zvAsosa, bhASA ane mana e cha paryApio che. temAM je jIve potAnA bhavane yogya jeTalI paryAptio che teTalI pUrI karI lIdhI che te paryApta kahevAya che, bAkInA aparyApta kahevAya che. 2 jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane antarAya karmanI utkRSTa sthiti trIza kaTAkedI sAgarepama pramANa che, mohanIyakarmanI sittera kaTAkedI sAgaropamanI utkRSTa sthiti che, nAma ane getra karmanI utkRSTa sthiti viza kaTAkedI sAgaropama pramANa che, ane AyuSa karmanI utkRSTa sthiti tetrIza sAgarepanI che. temAM AyuSa sivAyanAM bAkInAM sAta karmanI sthitino kSaya karI palyomane asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka keTakeTI sAgarepama pramANa sthiti bAkI rAkhe te anta TAkedI sAgaropama pramANa sthiti kahevAya che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAzaka pramANa kare che, ane tema karIne azubha karmanA cAra sthAnakavALA anubhAga-rasane besthAnakavALe kare che ane zubha karmanA be sthAnakavALA rasane cAra sthAnakavALe kare che. tathA suDatALIza dhruvabaMdhI prakRtine bAMdhate AyuSa sivAya pitapotAnA bhavane gya parAvartamAna zubha prakRtione ja bandha kare che kAraNa ke atyanta vizuddha pariNAmavALe AyuSano bandha karatuM nathI. mATe "AyuSa sivAya' kahyuM che. je tiryaMca ane manuSya hoya te prathama samyakatva prApta karatAM devagatine egya zubha prakRtie ja bAMdhe che. je deva ane nAraka hoya te prathama samyakatva prApta karatAM manuSyagatine vegya zubha prakRtio bAMdhe che. sAtamI naraka pRthivIne nAraka hoya te tiryaMcagati egya tiryaMcaddhika ane nIcagetrane baMdha kare che. vaLI je prakRtine badha kare che tenI antaHkaTAkoTI sAgaropama pramANa sthiti bAMdhe che, adhika bAMdhate nathI. yogane lIdhe utkRSTa, madhyama ane jaghanya pradeza bandha kare che eTale utkRSTa yugamAM vatate utkRSTa, madhyama vegamAM vatane madhyama ane jaghanya ge 1 bandhahetuonA sarbhAvamAM jene avazya bandha thAya che te dhruva badhinI prakRti kahevAya che, pAMca jJAnAvaraNa, nava darzanAvaraNa, mithyAtva, soLa kaSAya, bhaya, jugupsA, tejasa nAma, kAmaNa nAma, varNa, gabdha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa ane pAMca antarAya--e suDatALIza dhruvabadhinI prakRtio che. ra bandha ane udayamAM paraspara virUddha pravRtio parAvartamAna kahevAya che. jemake manuSyagati, devagati, tiryaMcagati ane narakagatinAma, e bandhamAM ane udayamAM parAvartamAna prakRti che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAra vatate jaghanya pradeza bandha kare che. sthitibandha pUrNa thAya eTale pUrvanA sthitibandhanI apekSAe palyopamanA saMkhyAtamA bhAge nyUna anya sthitibandha kare che, te sthitibandha pUrNa thAya eTale pUrvanA sthitibandhathI palyopamanA saM khyAtamA bhAge nyUna anya sthitibandha kare che. e pramANe pUrva pUrvanI sthitibandhanI apekSAe pApamanA saMkhyAtamA bhAge nyUna anya anya sthitibandha kare che. azubha prakRtie baMdhAtI hoya te tene be ThANIe rasa bAMdhe che ane te paNa pratisamaya anantaguNa hIna bAMdhe che. zubha prakRtione ceThANIo rasa bAMdhe che ane tene pratisamaya anantaguNa vRddhivALo kare che. e pramANe yathApravRttakaraNa kare che. tyArabAda apUrvakaraNa ane te pachI anivRttikaraNa kare che. karaNa e amuka prakArane vizuddha pariNAma che. e traNe karaNe pikI pratyeka karaNane kALa antamuhUrta pramANa che. ane badhAM karaNane kALa paNa antamuhUrta che, tyAra pachI upazAntane (upazamane) kALa che. tene paNa kALa antarmuhUrtane che. e saMbadhe karmaprakRtimAM kahyuM che - aNusamayaM varlDato ajjhavasANANa gNtgunnnnaae| pariNAmaTThANANaM dosu vi logA asNkhijaa|| karmaprakRti upazamanA gA0 9 pratisamaya anantaguNa vizuddhivaDe vizuddha adhyavasAye karaNanI samApti thAya tyAM sudhI vadhe che. yathApravRtta ane Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnASTaka * 5 apUrva e banne karaNanA adhyavasAye pratisamaya asaMkhyAtA kAkAzapradezapramANa hoya che. te A pramANe yathApravRtta karaNanA prathama samaye vizuddhi sthAnake judA judA chanI apekSAe asa khyAtA kAkAzapradezapramANa hoya che. tethI bIjA samaye vizeSAdhika hoya che. tethI triInA samaye vizeSAdhika hoya che. ema chellA samaya sudhI kahevuM. e pramANe apUrvakaraNamAM paNa jANavuM. A yathApravRtta ane apUrvakaraNanA adhyavasAyasthAnake ka95nA vaDe sthApana karIe te viSama catuSkoNa kSetrane reke che. te adhyavasAye upara upara anantaguNa vRddhithI vadhe che ane tIrachA cha sthAnakane prApta thAya che. tyArabAda anivRttikaraNanA adhyavasAyasthAnake metInI mALAnI jema upara upara anaMtaguNa vRddhithI pravarte che. yathApravRttakaraNamAM A pramANe kamathI vizuddhinI vRddhi thAya che-jemake be puruSa eka sAthe yathApravRttakaraNane prApta thaelA che. temAM eka sauthI jaghanya vizuddhine prApta thayela che ane anya sauthI utkRSTa vizuddhine prApta thaele che. prathama jIvane prathama samaye jaghanya manda vizuddhisthAnaka che. tene bIjA samaye jaghanya vizuddhi anantaguNa che. tethI paNa trIjA samaye jaghanya vizuddhi anantaguNa che. e pramANe yathApravRtta karaNanA saMkhyAmAM bhAga sudhI jANavuM. tyArabAda bIjA jIvanI prathama samaye utkRSTa vizuddhi tethI anantaguNa che. tyAra pachI je jaghanya sthAnathI nivRtta thaela che tenA uparanA samaye jaghanya vizuddhi anantaguNa che. tyAra pachI anya jIvanI bIjA samaye utkRSTa vizuddhi anantaguNa che. tyArabAda tenA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 5 uparanI jaghanya vizuddhi anantaguNa che. tyArabAda upara ane nIce eka eka vizuddhisthAna anataguNa ane jIvanuM tyAM sudhI jANavuM yAvat chellA samaye jaghanya vizuddhisthAnaka Ave. tyArabAda bAkInAM utkRSTa vizuddhisthAnake chellA samaya sudhI anukrame niraMtara anantaguNa kahevAM. e pramANe yathApravRttakaraNanuM svarUpa batAvyuM. A yathApravRttakaraNanuM "pUrvapravRtta evuM bIjuM nAma che. kAraNa ke bIjA apUrvakaraNadinI pahelAM pravRtta thaeluM hoya che. A yathApravRtta karaNamAM sthitighAta, rasaghAta ke guNazreNi hotI nathI, kevaLa pUrvokta svarUpavALI vizuddhi ja anantaguNa hoya che. A kAraNamAM rahele je azubha karma bAMdhe che tene dvisthAnaka rasa bAMdhe che ane je zubhakarma bAMdhe che tene catuHsthAnaka rasa hoya che. eka sthiti banya pUrNa thayA pachI anya sthitibandha kare che, te pUrvanA sthitibandha karatAM papamanA saMkhyAtamA bhAge nyUna hoya che. have apUrvakaraNanuM svarUpa batAve che-"vIrasya vIra nahaUUUvi sAMtallA " "bIjA apUrvakaraNanA bIjA samaye jaghanya vizuddhisthAnaka paNa anantara-prathama samayanA utkRSTa vizuddhisthAnakathI anantaguNa kahevu. tAtparya e che ke yathApravRttakaraNanI peThe prathamathI ja jaghanya vizuddhisthAnake nirantara anantaguNa na kahevAM, paraMtu apUrvakaraNanA prathama samaye jaghanya vizuddhi sauthI thoDI hoya che. te paNa yathApravRttakaraNanA chellA samayanA utkRSTa vizuddhisthAnakathI anantaguNa hoya che. tethI prathama samayanI utkRSTa vizuddhi Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnAke anantaguNa che. tethI bojA samayanI jaghanya vizuddhi anantaguNa che. tyArabAda teja bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anantaguNa che. e pramANe pratisamaya chellA samayanI utkRSTa vizuddhi sudhI kahevuM. apUrva evA karaNa-sthitighAtAdi jene vize che te apUrvakaraNa. te A pramANe-apUrvakaraNamAM praveza karate prathama samaye ja sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane anya sthitibandhane eka sAthe AraMbha kare che. temAM sattAgata karmanI sthitinA agrabhAgathI utkRSTa sAgaropamapRthakatva-ghaNuM seMkaDe sAgaropama pramANa ane jaghanyathI 55manA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane ukheDe che. ukheDIne nIce je sthitine khaMDana karavAnI nathI temAM pratisamaya te kamaMdalikane nAkhe che. antamuhUrta kAlamAM te sthitikhaMDa saMpUrNa khAlI karI nAMkhe che. e pramANe bIje, trIje ema hajAre sthitikhaMDene ghAta kare che. AthI apUrvakaraNanA prathama samaye je sattAgata sthiti hatI tenAthI tenA chellA samaye saMkhyAtaguNa hIna sthiti rasaghAta-azubha prakRtione sattAgata je rasa che tene anantama bhAga choDIne bAkInA ananya anubhAganA azene nAza kare che. tyArabAda bAkI rahelA rasane ananta bhAga cheDIne bAkInA anubhAgane nAza kare che. e pramANe hajAre anubhAgakhaMDene eka sthitikhaMDamAM nAza thAya che ane evA hajAre sthitikhaMDa vaDe bIjuM apUrvakaraNa samApta thAya che. anyasthitibandha-sthitibaMdhane kALa apUrvakaraNanA prathama samaye anya-apUrva Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAra v palyopamanA saMkhyAmAM bhAga hIna sthitine bandha kare che. sthitighAta ane sthitibaMdhane eka sAthe AraMbha ane samApti paNa eka sAthe ja thAya che. guNazreNinuM svarUpa A pramANe che guNaseDhI nikkhevo samaye samaye asNkhgunnnnaae| karmaprakRti upa0 gA0 15 guNazreNi-ghAta karavA gya sthitikhaMDanA madhyamAMthI dalika laIne udayasamayathI AraMbhI pratisamaya asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa nAMkhe che. udaya samayamAM ceDAM nAMkhe che, bIjA samayamAM asaMkhyAtaguNA, trIjA samayamAM asaMkhyAtaguNa ema antamuhUrta sudhInA samayamAM nAMkhe che. A prathama samaye grahaNa karelA karmadalane nAMkhavAne prakAra che. e pramANe bIjA trIjA ityAdi samaye grahaNa karelA karmadalikane nAMkhavAne prakAra jANo.eTale prathama samaye DA, bIjA samaye asaMkhyAtaguNa, trIjA samaye asaMkhyAtaguNA-ema guNazreNinA chellA samaya sudhI jANavuM. karmapudgalanI racanA karavA rUpa guNazreNine kALa apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa e bane karaNanA kALathI vizeSa adhika che. prathama samaye jeTalo guNazreNine kALa che tene samaye samaye vedavAthI ocho thAya che, tethI kamapugalanI racanA bAkI rahelA samayamAM thAya che, paNa guNazreNinI uparanA samayamAM thatI nathI. ema apUrvakarayunuM svarUpa kahyuM.. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnASTaka anivRttikaraNanA prathama samaye je cha aMtIta kALe hatA, atyAre che ane bhaviSya kALamAM haze te badhAnI vizuddhi samAna-eka ja prakAranI heya che. bIjA samaye paNa je atItakALe hatA, vartamAnakALe hoya che ane bhaviSyakALa haze te badhA jIvonI vizuddhi ekasarakhI hoya che. e pramANe anivRttikaraNanA badhA samayamAM jANavuM, paraMtu pUrvanA rAjya karatA pachInA samaye anantaguNa adhika vizuddhi hoya che. e pramANe chellA samaya sudhI samajavuM. A karaNamAM eka sAthe praveza karelA jInA adhyavasAyamAM paraspara nivRtti-bhinnatA hotI nathI tethI te anivRttikaraNa kahevAya che. anivRttikaraNanA jeTalA samaye che teTalA ja adhyavasAyasthAnako hoya che ane pUrva pUrvanA adhyavasAyathI pachInA adhyavasAya anantaguNa vizuddha hoya che. anivRttikaraNanA saMkhyAnA bhAge gayA pachI ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI hoya che tyAre udayasamayathI antamuhUrta mAtra nIce cheDIne mithyAtvanuM anDarakaraNa kare che, antakaraNane kALa attamuhUrta pramANa che, anDarakaraNa karate guNazreNine saMkhyAtame bhAga anDarakaraNanA dalikanI sAthe ukere che, ukerIne te kamaMdalika prathama sthiti ane bIjI sthitimAM nAMkhe che. ema udIraNA ane AgAlanA baLathI 1 prathama sthitimAMthI dalika grahaNa karIne udayasamayamAM nAkhe che. te udIraNA ane antarakaraNanI nIcenI bIjI sthitimAMthI karmalika laIne udaya samayamAM nAMkhe che te AgAla kahevAya che. e pramANe udaya ane udIraNa vaDe mithyAtvanI prathama sthiti anubhavatA jyAre be AvalikA bAkI rahe che tyAre AgAlanI nivRtti thAya Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnAra mithyAtvane udaya nivArIne jIva pathamika samyaktava pAme che. e saMbadhe kahyuM che ke - micchattudae khINe lahaha sammattamovasamiyaM so| laMmeNa jassa lagabhai AyahiyaM aladdhapuvvaM jN|| - jyAre mithyAtvane udaya kSINa thAya che tyAre jIva opazamika sabhyatva pAme che. jenI prAptithI pUrve nahi prApta thaelA AtmAne hitakArI ahalbata tatvanI zraddhA vagere thAya che. jema janmAnya puruSane cakSunI prApti thatAM ane mahAvyAdhithI pIDita thaelA manuSyane vyAdhi dUra thatAM mahAna Ananda thAya che, tema samyagdarzananI prApti thavAthI yathAvasthita tattvane prakAza ane tAtvika Ananda thAya che. ahIM siddhAntanA mate apUrvakaraNa che, paNa udIraNa hoya che ane eka AvalikA bAkI rahe che tyAre udIraNa paNa nivRtta thAya che. tyArabAda kevala udaya vaDe AvalikA pUrI thayA pachI mithyAtvane udaya nivRtta thAya che ane parAmika samyava pAme che. 1 siddhAntane mata A pramANe che-anAdi mithyAdaSTi tathAvidha sAmagrInA yoge apUrNakaraNa vaDe traNa puMja karIne zuddha pugalone vedata pazamika samyakatva prApta karyA sivAya prathama ja kSAyopathamika samyakatva prApta kare che. ane bIjo koI jIva yathApravRtti vagere traNa karaNanA kramathI anDarakaraNa karIne aupazamika samyakatva pAme che, paraMtu traNa puMja karato nathI. tyArabAda aupazamika samyakatvathI paDI avasya mithyAtva guNasthAnake jAya che. karmagranthane mata A pramANe che-badhAya mithAdaSTi prathama Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnASTaka vaDe traNa puMja karIne samyakatva puMja vedate prathama kSaye pazama samyakrava pAme che ane karmagranthanA mate traNa karaNa karIne prathama upazama samyakatva pAme che ane traNa puMja kare che. mATe granthibhedathI utpanna thaeluM jJAna tapAgI che, ane tene anya vikalpanI AvazyaktA nathI. mithyAtvazailapakSacchida jnyaandmbholishobhitH| nirbhayaH zakravada yogI nandatyAnandanandane // 7 // mithyAtvarUpa parvatanI pAMkhane chedanAra ane jJAnarUpa vajavaDe zobhAyamAna zakanI jema nirbhaya yogI AnandarU5 nandanavanane vize krIDA kare che-sukhane anubhave che. mokSanA kAraNabhUta jJAna, darzana ane cAritra rUpa yogavALA yegI zaka-IndranI peThe AtmAnA sahaja AnandarUpa nandana vanane vize krIDA kare che, jema Indra vajIvaDe parvatanI pAMkha kApanAra kahevAya che tema yogI jJAna rUpa vAvaDe mithyAtva rUpa parvatanI pAMkhe kApI nAkhe che. ethI samyakatva pAmavAnA samaye yathApravRjyAdi traNa karaNapUrvaka antarakaraNa karIne aupazamika samyakatva pAme che ane traNa puMja paNa avazya kare che. aupazamika samyakatvathI paDI zuddha puMjane udaya thavAthI kSApazamika samyagdaSTi thAya che, mizrapuMjane udaya thAya te mizradaSTi ane azuddhapuMjano udaya thAya te mithyAdaSTi thAya che. 1 mithyAtvAkSachimithyAtvarUpa parvatanI pAMkhane chedanAra. jJAnamoriomita =jJAnarU5 vajathI zobhita. nirmA: bhayarahita yof= gavALo. rAvata IndranI peThe. mAnana=AnandarUpa nandanavanamAM nanvati=sukha anubhave che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ema jaNAvyuM ke mithyAtvane bhedanAra jJAnarUpa vAvaDe sahita samyagdarzana, jJAna ane cAritranI pariNativALA nirbhaya yogI zraddhAtmAnA AnandarUpa nandanavanamAM krIDA kare che. pIyUSamasamudrotthaM rasAyanamanauSadham / avanyApekSamaizvarya jJAnamAhurmanISiNaH // 8 // jJAna samudrathI nahi utpanna thaeluM amRta, jarA ane maraNane haranAra rasAyana, paNa auSadharahita; bIjuM rasAyana auSadhajanita hoya che. jyAM anya hAthI ghoDA pramukhanI apekSA nathI evuM aizvarya-ThAkarapaNuM, bIju (aizvarya) anya sApekSa hoya che. ema meTA paMDito (jJAnI puruSo) kahe che. amRta samudramAMthI utpanna thaeluM che e lokokti che paNa jJAna samudrathI nahi utpanna thaeluM amRta che. jarA ane maraNane nAza karanAra rasAyana kahevAya che rasAyana auSadhajanita che ane jJAna e auSadha sivAya jarA ane maraNAdine nAza karanAra che. hAthI, ghoDA vagere bAhya vastu sApekSa ezvaryA che ane jJAna para vastunI apekSA rahita aizvaryarUpa che. kAna e pATha paNa che, tethI AzcaryakArI-camatkArI sva-paravastu pragaTa karanAra jJAna che ema paMDite kahe che. 1 naM=jJAnane samuTyasamudrathI nahi utpanna thaeluM. vacUi= amRta. vanauSadhaM=auSadha vinAnuM. rasAyanama-jarA ane maraNane nAza karanAra. ananyApekSe bIjAnI apekSA vinAnuM. Izvarya=prabhutva. manISiv= paMDite. Adu =kahe che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamASTaka AthI vAstavika rIte maraNanuM nivAraNa karanAra ane sarva reganI muktinuM kAraNa rasAyana jJAna che ane tAvika daSTithI jotAM anubhava vaDe camatkArI jJAna ja che. tethI yathArtha bedhasvarUpa ane parabhAvanA tyAgarUpa lakSaNavALuM AtmajJAna parama upAdeya che. anAdi parabhAvanI pariNativALA, mithyAtva, ajJAna ane asaMyamamAM mUDha thaelA jIvanI, parabhAvathI utpanna thaelI, AtmasvarUpane redha karanArI pariNatine tavarUpe aMgIkAra karato parabhAvamAM mAhita thaelo jIva sUkSmanidAdi cauda jIvasthAnakomAM bhame che ane tavajJAnarUpa amRtanA pariNAmavALe AtmA mithyAtvAdi doSane dUra karIne samyagdarzana, jJAna ane cAritranI sthitine prApta thaI svarUpanA anubhavajanya Anandayukta ane sarva doSathI rahita thAya che. ethI jJAna e amRta, ane rasAyanarUpa che, ane tethI tene mATe ja udyama kare joIe ema jaNAvyuM. 6 zamASTakam / vikalpaviSayottIrNaH svabhAvAlambanaH sdaa| jJAnasya paripAko yaH sa zamaH prikiirtitH||1|| cittanA vibhramarUpa vikalpanA viSayathI nivRtta thaela ane nirantara AtmAnA zuddha svarUpanuM AlaMbana jene 1 vizvavidyottIrNa =vikalpanA viSayathI nivRtta thayela. savA= nirantara. mAvAna =AtmAnA zuddha svabhAvanuM AlaMbana jene che evo. jJAna=jJAnane. =je. paripA=pariNAma. saH=o. rAma = samabhAva. parirtita =kahelo che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra che e jJAnano paripAka-zuddha pariNAma te zama kahevAya. che. ethI ja adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttikSaya e pAMca prakAranA rogamAM samatA nAme cotho yegane bheda kahyo che. pAMcamA jJAnASTakanA kathana pachI chaThThA zamASTakane prAraMbha karAya che. jJAnI jJAnavaDe krodhAdithI upazAnta thAya che, ethI tyArabAda zamASTaka kahevAmAM AvyuM che. AtmAnI kaSAyAdinA yopazamAdithI utpanna thaelI pariNati svabhAvapariNAma rUpe pariName che, paNa krodhAdirUpa saMtaptabhAve pariNamatI nathI te zama kahevAya che. temAM nAma ane sthApanA nikSepa sugama che. eTale keInuM zama evuM nAma pADavAmAM Ave te nAma zama. zamavALA muninI pratikRti-citra, mUti vagere te sthApanA zama. asamAdhine pariNAma hovA chatAM pravRttine saMkeca kare te dravyazama, zamanA svarUpane jANatA hovA chatAM paNa temAM upayogarahita te AgamathI dravyazama. mAyA vaDe labdhinI siddhi vagere mATe ke devagatyAdi mATe 'upakAra, apakAra ke vipAka kSamAdithI krodhane upazama e paNa dravya 1 upakArI, apakArI, vipAka, vacana ane dharmottara-e pAMca prakAranI kSamA che. "A mAro upakArI che, te tenA durvacanAdi sahana karavA yogya che ema samajI upakArIne vize kSamA rAkhavI te upakArakSamA. huM tenA durvacanAdi nahi sahana karuM te te mAro apakAra karaze' e bhAvanAthI apakArIne vize kSamAne pariNAma te apakArI kSamA. narakAdi durgatimAM karmanA phaLano anubhava karavo paDaze evA vicArathI dukhathI bhIru hevAne lIdhe kSamAne pariNAma thavo te vipAkakSamA "krodha na karo' ityAdi Agamane avalaMbIne kSamAne Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAka ~ ~~~~~~~~~~~ ~~~~~~~ ~~~~ ~ ~ zama kahevAya che. te upazamanA svarUpamAM je upagane pari. NAma te AgamathI bhAvazama kahevAya che. mithyAtvane tyAga karIne yathArthajJAnapUrvaka cAritramehanIyanA udayane abhAva hevAthI kSamAdi guNane pariNAma te ne AgamathI bhAvazama che. zama laukika ane lokettara ema be prakAre che. laukika zama vedAntAdi darzanavALAne hoya che ane jaina pravacanane anusare AtmAnAM zuddha svarUpane vize ramaNa karavuM te lokottara zama. prathamanA nagama, saMgraha, vyavahAra ane jusUtra e cAra nayanI apekSAe bhAvakSamAdi svarUpa guNanA pariNamananuM kAraNa mana vacana kAyAne saMkeca, vipAkanuM cintana ane tatvajJAnanI bhAvanA vagere zama kahevAya che. chellA traNa nayanI apekSAe kaSAyanA pazamAdithI thaela kSamAdine pariNAma. temAM zabdanayanI apekSAthI kSapakazreNinA madhyavatIne, samadhirUDhanayanI apekSAe sUkSma kaSAyanA udayavALA sUphamasaM5rAya guNasthAnakavALAne ane evaMbhUtanayanI apekSAe kSIName hAdine zama hoya che. ahIM tAtparya e che ke cintA, smRti, vipAka ane bhayAdinA kAraNathI ke anya koI kSayapazamabhAvAdinA sAdhanathI kSAyika zama sAdhya che. e pramANe zamanI pariNati kartavya che. kAraNa ke e AtmAne mULa svabhAva che ane mULa dharmanuM pariNamana hitAvaha che. te ja kAraNathI pariNAma te vacanakSamA. zarIrane cheda dAha vagera thAya te paNa bIjane pakAra karanAra sahaja bhAve thaele kSamAne pariNAma te dharmottarakSamA kahevAya che. juo dazama SoDazaka gA. 10 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasara zuddha AtmapadanI pravRtti thAya che. mATe saMgane tyAga, AtmadhyAna ane saMvaramAM tatparatA karavA yogya che. vikalpa-cittanA vizvamarUpa zubhAzubha saMkalpanA vistArathI nivRtta thaela eTale AtmasvarUpanA anubhavathI varNadirUpa paugalika viSayathI virAma pAmela, anantaguNa ane paryAyayukta, samyagajJAna, darzana ane cAritra svarUpa AtmAne zuddha svabhAva jenuM AlaMbana che e upagalakSaNa jJAnane paripAka-prauDha avasthA te zama kahevAya che, ethI AtmAnA svabhAvane jenAra, AtmAnA svabhAvane jANanAra, yAtmasvabhAvamAM ja ramaNa karanAra,AtmasvabhAvamAM vizrAntisthiratA karanAra, AtmasvabhAvane AsvAda-anubhava karanAra ane zuddhatatvanI pariNatiyukta AtmAnA upagarUpa jJAnane pariNAma zama che e jaNAvyuM. ahIM zrIharibhadvAcArye cAganA pAMca prakAra kahyA che-1 'adhyAtmaga, 2 bhAvanAga, 3 dhyAnayoga, 4 samatAga ane 5 vRtti 1 ucita pravRttivALA vratadhArInuM maitrI vagere bhAvasahita zAstrathI chavAdi tatvanuM cintana te 1 adhyAtmayoga. adhyAtmaneja pratidivasa vRddhi pAmate cittavRttinA nirodha sahita abhyAsa te 2 bhAvanAyoga. prazarata eka padArthanA viSayavALuM sthira dIvAnA samAna, utpAta vagere saMbandhI sUkSma upaga sahita citta te 3 dhyAnayoga. ajJAnathI kapelA iSTapaNA ane aniSTapaNAnI kalapanAne tyAga karIne zubha ane azubha viSayane samAnapaNe vicAra karavo te samatAga. manadvArA vikalparUpa ane zarIradhArA parispanda-calanA kriyArUpa anya vastunI sogAtmaka vRttione pharIthI nahi thavA vaDe nirodha karavo te risaMkSayarogajuo pegaviMzikA TIkA. gA. 3 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamAika kSayaga. temAM je anAdi parabhAvane audayika bhAvanI rama tArUpe nirdhArI tenI puSTinimitte kriyA karate, adharmane dharmanI vRttithI Icchate pravRtta thaelo che, te ja AtmA jyAre nirAmaya, niHsaMga ane zuddha AtmabhAvanA vaDe vAsita ata:karaNavALo thaIne "svabhAva e ja dharma che evA prakAranI gavRttithI pravRtta thAya che tyAre te adhyAtmayogI kahevAya che. sarva parabhAvane anityAdi bhAvanA vaDe jANIne anubhava bhAvanAthI svarUpane abhimukha gavRttimAM rahele je AtmAne mokSanA upAyamAM joDe te bhAvanAgI kahevAya che. te ja AtmA piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta dhyAnanA pariNAmavALo svarUpamAM tanmaya thaele thAnagI kahevAya che. dhyAnanA baLathI mehanIyakarmane nAza karanAra, saMtApAdinA pariNAma rahita samatAyegI kahevAya che. tathA bhegane adhIna karmanA udayathI thayelI anAdikALanI jIvanI vRttinA abhAvavALe svarUpanI vRttiyukta vRttikSayagI kahevAya che. e pAMca gemAM samatAnI AtmasAdhanA karavAmAM tatpara hoya che, mATe jJAnanI pUrNa avasthA zama kahevAya che. anicchan karmavaiSamyaM brahmAMzena samaM jagat / AtmAbhedena yaH pazyedasaumokSaMgamIzamI // 2 // 1 jarmAnce karmathI karelA vividha bhedane anicchana=nahi IcchatA. trakSarona brahmanA aMza vaDe. samaM eka svarUpavALA. tijagatane. mAtmAna=AtmAthI abhinnapaNe. je. =jue. mau=e. pAmI upazamavALo. mokSa jamI=mokSagAmI hoya che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " sAmasAra jJAnasAra ~~~~ ~~ miminimuonnon karmakRta varNAzramAdi bhedane nahi Icchato, dravyAstika nayanA mate brahmanA aMza-cetanya sattA vaDe sama-ekarUpa vALA carAcara jagatane AtmAthI abhinnapaNe je jue che e upazamavALe gI kSagAmI thAya che. bhagavadagItAmAM paNa kahyuM che kevidyaavinysNpne brAmaNe gavi hastini / zuni caiva zvapAke ca paMDitAH smdrshinH|| ihaiva taijitaH sargoM yeSAM sAmye sthitaM manaH / nidoSa hi samaM brahma tasmAd brahmaNi te sthitaaH|| nItA 0 5, zo 28-21 vidyA ane vinayavALa brAhmaNamAM, gAyamAM, hAthImAM, katarAmAM ane caMDALamAM jJAnI purUSa samadaSTivALA hoya che. jeonuM mana samabhAvamAM raheluM che teoe ahIM ja saMsArane jItyo che, kAraNa ke brahma nirdoSa ane eka svarUpa che, tethI teo brahma-paramAtmAmAM rahelA che. eTalI vizeSatA che ke tyAM ekAta abheda kahe che ane ahIM nayanA bhede nayanI vAsanA mArgAnusArI che. karmathI thaelA hInAdhikapaNAnA bhedane nahi IcchatA eTale kamanA udayathI thaela gati, jAti, varNa, saMsthAna, brAhmaNa, kSatriyAdinI vividhatAne tathA jJAna-vIryanA kSapazamarUpa kAryanI vividhatAne nahi Icchate, udayathI ane AvaraNanA kSapazamathI bheda hovA chatAM paNa caitanyarUpa babanA aMza vaDe, athavA vyAstika nayathI astitva, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~~~ rAmANika ~~~~ vastutva, sarava, agurulaghutva, prameyatva, cetanatva, amUva ane asaMyeyapradezarUpa pariNAma vaDe carAcara jagatane Atmatulya vRttithI je jue che, arthAt sarva jemAM samabhAvanI dRSTithI rAgadveSarahitapaNe varte che e yogI sarva karmanA kSayarUpa mokSane prApta thAya che. je sarva jIvone vize Atmatulya vRttithI rAgadveSanI pariNati dUra karIne AtmasvabhAvane anusare che e upazamavALe yogI mokSagAmI thAya che. ArurukSurmuniryogaM zrayed bAhyakriyAmapi / yogArUDhaH zamAdeva zudhyatyantargatakriyaH // 3 // samAdhiga upara caDhavAne icchato muni bAhya kriyAAcArane paNa seve che. e bhAvasAdhaka prIti, bhakti ane vacanarUpa zubha saMka95maya kriyA vaDe azubha saMkalpane dUra karate ArAdhaka thAya che. yogarUpa girizikhara upara caDhelo purUSa antargatakriyAvALo upazamathI ja zuddha thAya che, siddhagI te rAgadveSanA abhAvarUpa upazamathI ja kRtArtha che. tene asaMga kriyA che te lakSyarUpa che, paNa AlaMbanarUpa nathI. mokSanA upAyabhUta jJAna, darzana ane cAritra rUpa samAdhiyoga upara caDhavAnI IcchAvALo muni bAhya AcA 1 muni=sAdhu. cokasamAdhi upara. zAharaNu: caDhavAne icchato. vAAiM Ahya kriyAne-AcArane. pi=paNa seve, Acare. coLAI =ga upara caDhe. santani =abhyantarakriyAvALa. mAtra thavI, samabhAvathI. paraM=ja. suSyati zuddha thAya che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ^^ ^^^ ^^^^^^^ ^ ^ sAnasAra rane paNa seve che. e bhAvanA sAdhaka 'prIti, bhakti ane vacanarUpa zubha saMkalpamaya kriyAvaDe azubha saMkalpanuM nivAraNa karatA ArAdhaka thAya che, AtmAnA sAdhanabhUta ratraya-samyagdarzana, jJAna, ane cAritrarUpa yoga upara ArUDha thaelA ane sahaja vIryaguNanI pravRttirUpa antargata ThiyAvALo siddhayogI te rAgadveSanA abhAvathI ja upazamavALA ane kRtArtha thaelo che. tethI te zamathI ja-rAgazreSanA abhAvathI ja nirmala thAya che. e pramANe abhyanarakriyAvALo, rAtrayanI pariNativALe jJAnanA pariNamarUpa zamathI ja kSamA, mRdutA, nirlobhatAnI pariNativALa thaIne zuddha thAya che. ' dhyAnavRSTerdayAnadyAH zamapUre prasarpati / vikAratIravRkSANAM mUlAdunsUlanaM bhavet // 4 // 1 prIti, bhakti, vacana ane asaMga-ema cAra prakAranA anuSThAna che. je kriyAmAM atizaya prayatna ane abhyadayakAraka atyana prIti haya, tema bIjAM badhAM kAryano tyAga karI gya samaye eka niSThAthI kare te prItyanuSThAna kahevAya che te ja anuSThAna buddhi vacanane anusarI ucitapaNe dharmakriyAmAM pravRtti kare te vacanAnukAna ane atizaya abhyAsanA baLathI candananA gadhanI peThe svarUpabhUta kriyA thAya te asaMgAnuSThAna kahevAya che-juo 10 beDazaka. - 2 dhyAnag =dhyAnarUpa vRSTithI. cAnavA =dayArUpa nadInuM. rAma GupazamarUpa pUra. prati vadhe che tyAre. vivaratIkSA=vikArarU5 kAMThAnA jhADanuM. mUtramULathI. nyUTa-ukhaDI javuM. matala thAya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zamApaka dhyAnarUpa vRSTithI dayArUpa nadInuM zamarUpa pUra vRddhi pAme che tyAre vikAra-cittanA anyathA bhAvarUpa kAMThAnA vRkSanuM mULathI ja umUlana thAya che, dhyAna-dharmadhyAna ane zukladhyAna-e prazasta dhyAna levAM. antamuhUrta sudhI cittanI eka viSayamAM sthiti te dhyAna. kahyuM che ke"aNtomuhuttmittN cittAvatthANamegavatthummi / chaumatthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu"|| __ dhyAnazataka gA0 3 "antamuhUrta sudhI eka vastumAM cittanuM rahevuM te dhyAna chaghone hoya che ane yoganA nidharUpa dhayAna jina-kevalajJAnIne heya che." ahIM dhyAnanA nimittarUpa deva, guru ane dharmanA svarUpane vize abhutapaNu vagere yukta cittanI tanmayatA te dhama dhyAna. tenA cAra prakAra che-1 AjJAvica, 2 apAyavicaya, 3 vipAkavicaya ane 4 saMsthAnavicaya. temAM zrI jinanI AjJAnuM nirdhAraNa karavuM te samyagdarzanArUpa che. jinendra kathita AjJAnuM anantapaNuM, pUrvApara aviredhIpaNuM ItyAdi svarUpane vize camatkArapUrvaka cittanI sthiratA te AjJAviya dharmadhyAna. e pramANe rAgadveSAdi apAyarUpa che, karmanA pariNAmanuM cintana ane lokanA svarUpanI vicAraNA ItyAdinuM nirdhAraNa, bhAsana ane pUrvanA anubhava sahita cittanI sthiratA te anukrame apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnaviya dharmadhyAna che. ema zukaladhyAnanuM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra mmmmmmmmmmmmmmmmmmonwnmamaran svarUpa paNa zAthI samajI levuM. va ane paranA bhAva prANane AghAta nahi karavArUpa bhAva dayA, ane tenI vRddhi ane tenA rakSaNanuM kAraNa hovAthI sava paranA dravya prANane rakSaNa karavArUpa dravya dayA paNa dayArUpe Arepita che-ema 'vizeSAvazyakabhASyamAM gaNadharavAdanA adhikArane vize kahyuM che. dravya dayA kAraNarUpa che ane bhAva dayA dayAdhamarUpa che. e pramANe dhyAnarUpa vRSTi-varasAda thavAthI dayArUpa nadInuM zama rUpa pUra vRddhi pAme che, sarva kaSAyanA pariNAmanI zAnita te zama eTale rAgadveSane abhAva te rUpa pUra vadhe che tyAre vikAra-kAmakrodhAdi azuddha AtmAnA pariNAma che te rUpa kAMThAnA jhADanuM mUlathI umUlana thAya che. ethI dhyAna gathI dayAnadInuM samabhAvarUpa pUra vadhe che, ane te vadhatu jatuM pUra kAmakrodhAdirUpa nadInA kinArAnA vRkSonuM ucchedana kare che-e batAvyuM. A AtmA viSaya-kaSAyanA vikArathI pIDita thaelo svaguNane AvaraNa karanArA karmanA udayathI 1 pAMca samiti ane traNa guNiyukta, sarvathA jIvarakSAnA pariNAmavALA jJAnI ahiMsaka che ane tethI viparIta lakSaNavALA hiMsaka che, kAraNa ke tenA azubha pariNAma che. * je azubha pariNAma che te nizcaya nayathI hiMsA che. te kaI vAra bAhya jIvavAnI apekSA rAkhe che athavA rAkhatA nathI. kAraNa ke bAhya nimitta anaikAtika che. bAhya jIvaghAta thavA chatAM paNa ahiMsaka hoya che ane bAhya jIvaghAta na hovA chatAM paNa hiMsaka hoya che. azubha pariNAma pUrvaka je jIvane ghAta thAya che te hiMsA che. jene azubha pariNAma nimittarUpa nathI tene jIvaghAta thavA chatAM hiMsA nathI. juo vizeSAvazyaka bhASya gA. 1765-1767 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zamASTaka paribhramaNa kare che, te ja AtmA AtmasvarUpane grahaNa karavAthI tattvanI sAthe ekatA thatAM vRddhi pAmatuM zamarUpa pUra vikArane mULathI ukheDI nAMkhe che. jnyaandhyaantpshiil-smyktvshito'pyho| taM nApnoti guNaM sAdhuryamApnoti zamAnvitaH // 5 // jJAna-tattvane avadha, dhyAna-sajAtIya pariNAmanI dhArA, IcchAnA nirodha lakSaNa bAra prakArano tapa, zIlabrahmacarya, samyakatva-tatvanuM zraddhAna, rUci eTalA guNe vaDe sahita hovA chatAM paNa sAdhu te guNane prApta karate nathI ke je guNane samaguNa vaDe alaMkRta puruSa prApta kare che. tatvanA avabodharUpa jJAna, pariNAmanI sthiratArUpa dhyAna, IcchAne rekavArUpa tapa, zIla-brahmacarya, samyakatvatatvanI zraddhA-ItyAdi guNa sahita samyagdarzanAdi ratnatraya vaDe mokSane sAdhanAra sAdhu paNa je nirAvaraNa-AvaraNa rahita kevalajJAnAdi guNane prApta karato nathI te guNane samabhAvarUpa cAritravALe prApta kare che. ahIM jJAnAdi gaNe AvaraNa rahita nirmala kevalajJAnanuM paraMparA kAraNa che ane zama-kaSAyanA abhAvarUpa yathAkhyAta saMyama kevalajJAnanuM nikaTavatI kAraNa che. azvakarNa, samIkaraNa ane 1 jJAnadhAnatapa: svasatiH =jJAna, dhyAna, tapa, zIla- brahmacarya ane samyava sahita. sAdhu-sAdhu. =paNa. aho Azcarya arthamAM vaparAya che. taMtrate. juf=guNane. na mAnoti prApta karato nathI. caM=je guNane. sAmAnvita:=zayukta sAdhu. prApanoti=prApta kare che. 2 navamA anivRttikaraNa guNasthAnake AtmAnI vizuddhitho Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 103 kiTTIkaraNa vIya vaDe sUkSma lAbhanA khaMDa khaMDa karIne kSaya karyA pachI nirvikalpa samAdhimAM samyagdarzanAdi ratnatrayanA abheda pariNAmavALo loNamehanI avasthAmAM yathAkhyAtacAritravALo parama samaguNa vaDe sahita jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa ane antarAya kamane kSaya kare che ane saMpUrNa nirmala kevalajJAna, kevaladarzana ane parama dAnAdi labdhione prApta kare che. e hetuthI lApazamika jJAnI je guNane prApta karatuM nathI te guNane parama zamaguNayuktayegI prApta kare che. ethI ja darzana ane jJAnane vize nipuNa dhIra puruSe pUrvene abhyAsa kare che, gurukulavAsane Azraya kare che, nirjana vanamAM rahe che ane tethI AtmAnI vizuddhine athI zamanI pUrNatA mATe udyama kare che. svyNbhuurmnnsprdhivrdhissnnusmtaarsH| muniyanopamIyeta ko'pi nAsau carAcare // 6 // saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lAbhanA pUrva spardhakone pratisamaya anantaguNa hInarasa karIne apUrva spardha kare te azvakarNa karaNa. tyArabAda pUrva ane apUrva spardhakanI karmavargaNane laI tene anantaguNa hIrasavALAM karI vargaNanA kramamAM moTuM aMtara karavuM te kiTTIkaraNa. pachI sUkSmasaMparAya guNasthAnake teno saMkhyAtA bhAga gayA bAda lobhanI sthiti ghaTADI bAkInA guNarathAkanA kALanA jeTalI rAkhavI te samIkaraNa. 1 svayaMmaramAdhi-vaSNusamatI rasAsvayaMbhUramaNa samudranI spardhA karanAra ane vRddhi pAmato samatArasa jene che evA. mune sAdhu. ena=jenAthI. 3pamIta=sarakhAvAya. pau=e. yoga keIpaNa. cA =jagatamAM. nAsli=nathI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zamASTaka svayaMbhUramaNa- ardha rajajupramANa chelA samudranI spardhA karanAra ane vRddhizIla-vadhavAnA svabhAvavALe samatArasa-upazama rasa jene che evA muninI je vaDe sarakhAmaNI karI zakAya e kaI paNa carAcara-jagatamAM nathI, ardha rajaju pramANa chellA svayaMbhUramaNa samudranI sAthe spardhA karanAra ane prati samaya vadhato samatArasa jene che evA prakAranA, traNe kALe viSayAtIta thaelA-eTale atItakAlanA ramya viSayanA smaraNanA abhAvavALA, vartamAnakALe Indriyane gocara-prApta thaelA viSayamAM ratinA abhAvavALA, ane anAgatakALanA manojJa viSayanI IcchA rihita evA muni che, tenI sAthe je upamAna vaDe sarakhAmaNI karI zakAya e koI paNa padArtha A carAcare vizvamAM nathI. kAraNa ke badhuM acetana pudgalaskandhathI utpanna thaela ane mUrtarUpI che. tene svAbhAvika, zAzvatika ane nirupama caritavALA zamabhAvarUpa evA samatArasa sAthe zI rIte sarakhAvAya? kAraNa ke samatAsa durlabha che ane te sarva jagatanA zubha ane azubha bhAvathI para hovAne lIdhe temAM rAga dveSarahitapaNe vRttirUpa zuddha AtmAne anubhava che. e saMbadhe kahyuM che ke - "vaMdijjamANA na samukkasaMti hilijamANA na samujjalaMti / daMteNa citteNa carati dhIrA muNI samugdhAiyarAgadosA" // Ava0ni0 gA. 866 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 105 "bAlAbhirAmesu duhAvahesu na taM suhaM kAmaguNesu rAyaM / virattakAmANa tavodhaNANaM jaM bhikkhuNo sIlaguNe rayANaM" // 3ttarAdhyayana . 22 . 7. "jeoe rAga-dveSane nAza karyo che evA dhIra munio teone vaMdana karavAmAM Ave te paNa harSa pAmatA nathI, teonI nindA karavAmAM Ave to gusse thatA nathI, paraMtu teo dAnta-upazAnta thayelA citta vaDe vicare che. - he rAjana ! bAla-ajJa ne manahara lAgatA ane duHkha ApanArA evA kAmaguNone vize te sukha nathI ke je kAmagathI virakta thaelA, tarUpa dhanavALA ane zIlaguNene vize rativALA sAdhuone heAya che. e pramANe samatA rasane anubhava karanArAne cakavatI narezanA bhAge rego jevA, cintAmaNinA samUhe kAMkarAnA DhagalA jevA ane deva bALake-ajJAnI jevA lAge che, mATe paravastunA saMgathI utpanna thaelI rati duHkharUpa che ane samatA e ja mahA AnandarUpa che. zamasUktasudhAsiktaM yeSAM naktaMdinaM manaH / kadApi te na dayante rAgoragaviSormibhiH // 7 // 1 vAM=jeonu. manaH=mana. navadaMti=rAtadivasa. rAmAnujAlitaM zamanA subhASitarUpa amRta vaDe siMcAyeluM che. te teo. vAdapi kadI paNa gorANiiimaH=rAgarUpa sarSanA viSanI laharIo vaDe. 1 va baLatA nathI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zimASTaka zama-upazama rasanA varNana karanArA subhASita rU5 sudhA-amRta vaDe jeonuM mana rAtri-divasa siMcAluM che teo kadI paNa rAgarUpa sarpanA viSanA taraMge vaDe baLatA nathI, je mahAtmAonuM mana zama-kaSAnA abhAvarUpa cAritrapariNAmanA sUkta-subhASita rUpa amRta vaDe rAtadivasa siMcAeluM hoya che teo rAga-Asakti rUpa sapanA viSanI Urmi-taraMge vaDe kadApi baLatA nathI. rAgarUpa sarve jagatanA badhA jIvone DaselA che ane tenA jheranA tarage vaDe bhAna bhUlIne 'ISTa vastunA saMyoga ane aniSTa vastunA viyeganI cintAthI bhame che. bahu prakAranI bhaviSyakALanI cintAo yukta kalpanAo kare che, jagatanA eThavADa rUpa aneka prakAranA pugalaskandhane saMgraha kare che, bahu prakAre dhana meLavavAnA upAyonI yAcanA kare che, kuvAmAM pese che, vahANamAM besI dariyAnI musApharI kare che, ahitakArI dravyAdi vastuone hitakArI mAne che, paraMtu jyAre teo jagatanA upakAra karanArA tIrthakaranAM vA sAMbhaLIne samatArUpa dhanane prApta thAya che tyAre svarUpAnandanA bhegI thaIne svabhAvanuM jJAna, svabhAvamAM ramaNatA ane svabhAvanA anubhava vaDe hamezAM asaMga bhAvamAM magna thaIne AtmaguNarUpa nandana vanamAM vicAre che. mATe sarva parabhAvanI tanmayatene choDIne ane rAgadveSarUpa vibhAvapariNatine dUra karI zamabhAva prApta karavA yogya che. 1 ArtadhyAnanA cAra prakAra che-ISTaviyega, aniSTasaMga, rogacintA ane agraziauca-bhaviSyanI cintAyukta kalpanA. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra grjjjnyaangjottuNgrNgddhyaanturNgmaaH| jayanti munirAjasya zamasAmrAjyasaMpadaH // 8 // jemAM garjanA karatA jJAnarUpa hAthIo ane khelatA dhyAnarUpa ghaDAo che evI munirUpa rAjAnI zama-upazamanA sAmrAjya-ezvaryanI saMpatti jayavaMtI varte che. | munirUpa rAjAnI zamanA sAmrAjyanI saMpatti jayavaMtI vate che. jemAM kurAyamAna svaparanA prakAzaka jJAnarUpa garjanA karatA hAthIo ane uttaga-uMcA ane nRtya karatA dhyAnarUpa adho che. ethI jJAnarUpa gajo ane dhyAnarUpa azvothI ninjarUpa rAjAnI rAjya saMpatti sarvotkRSTa che ane samatAnA AvAsarUpa munienuM mahArAja paNuM hamezAM sarvotkRSTa che. e mATe zamanA abhyAsavALA thavuM e upadeza che. 7 indriyajayASTaka bibheSi yadi saMsArAd mokSaprApti ca kAGkSasi / tadendriyajayaM kartuM sphoraya sphArapauruSam // 1 // 1 rvajJAnanottakAthAnaturAmA =garjanA karatA jJAnarUpa hAthIo ane uMcA nRtya karatA dhyAnarUpa ghaDAo jemAM che evI. munarAganuM munirUpa rAjAnI. rAmasAgA =zamarUpa sAmrAjyanI saMpatti. nti=jayavaMtI-sauthI utkRSTa che. ra =je. saMsAta-saMsArathI, bhavabhramaNathI. vimeSi tuM pAme che. ra=ane mokSaprAptimokSanI prAptine. zAkSAta Icche che. tA= te. ntiyAyaM Indriyone jaya. tuM karavAne. harapauvaM=dedIpyamAna parAkramane. #oya pravartAva. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 IndriyajayASTaka je tuM saMsArathI bhaya pAme che ane mokSanA lAbhane Icche che te indriyane jaya karavAne mATe skAra-dedIpyamAna parAkramane pharava, zamabhAvane prApta karavAmAM antarAya karanAra IndriyonA sukhanI abhilASA che, tethI indriyane jaya karavAthI ja zamabhAvanI sthiti ghaTe che, mATe tyArabAda IndriyajayASTakanuM varNana karavAmAM AvyuM che. temAM sarva prakAranA parama aizvayaMnA vegathI 'Indrajava, tenuM liMga-ci te Indriya. Indriya jIvane sUcave che, pradazita kare che, jaNAve che, pragaTa kare che tethI te jIvanuM ci che. jIva Indriya dvArA viSayane jANe che tethI jIvamAM jJAyakapaNuM siddha thAya che. tenI siddhimAM "ugADhakvo nIvo "upayoga lakSaNavALe jIva che tethI jIvanI siddhi thAya che. Indriye be prakAre che- kansendriya ane bhAvendriya. temAM dravyendriyanA be prakAra che- 1 phun dhAtune artha aizvaryavALA thavuM evo thAya che. ra IndriyonA kandriya ane bhAvendriya e be prakAra che. bendriya pudagalarUpa che ane bhAvendriya Atmika pariNAmarUpa che. kandriyanA be prakAra che-nivRtti ane upakaraNa. nivRttinA be bheda che. bAhya nirvatti ane abhyantara nivRtti. indriyone nAka kAna vagere bAhya AkAra te bAhya nivRtti. ane viSaya grahaNa karavAnI zakti sahita svaccha pudgalothI banelo aMdarane AkAra te abhyattara nirdhAtti. abhyantara nivRttinI viSaya grahaNa karavAnI zaktirUpa upakarasendriya kahevAya che. bhAvendriya labdhi ane upayoga e be prakAre che. matijJAnAvaraNAdi karmanA pazamathI thaelI, AtmAnI pitAnA vidhyane grahaNa karavAnI zakita te labdhIndriya ane sparzadi viSayane Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAthI " elI nivRttIkaraNa ane A jJAnasAra 109 nivRttIndriya ane upakaraNendriya. temAM nivRtti eTale aMge pAMganAmakarmathI thaelA IndriyanAM dvAre, nirmANanAma ane aMgopAMganAma karmanA hetuthI thaelA zarIranA bhAgo, kavizeSathI saMskAra pAmelA zarIranA pradeze. upakaraNendriya be prakAre che-bAhya upakaraNa ane abhyantara upakaraNa. utpanna thaelI nivRttIndriyanI zaktine upaghAta nahi thavAthI ane tenA anugrahathI AtmAne viSayagrahaNa karavAmAM upakArI, pitApitAnA viSayane grahaNa karavAnI zaktirUpa upakaraNendriya che. bhAvendriya be prakAre che-labdhi ane upayoga. matijJAnAvaraNu, zrutajJAnAvaraNu, cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa ane vIryAntarAya karmanA kSayopazamathI utpanna thaelI spazadi viSayone grahaNa karanArI AtmAnI zakti te labdhi ane sparzAdi viSayonuM jJAna te upayoga. arthAt labdhinuM spazadi viSayenuM jJAnarUpa phala te upayogendriya che. ahIM Indriyane varNAdinuM jJAna thAya che, tethI varNAdijJAna IndriyonA viSayarUpa nathI, paraMtu jJAnathI jANelA mane jJa ane amanesa evA varNAdi viSayamAM ISTapaNuM ane anichapaNuM thavAthI ISTa viSayomAM abhimukhapaNuM ane aniSTa viSayamAM vimukhatArUpa mehane pariNAma thAya che te viSaya che. je jJAnane mehapariNatirUpa viSayavALuM mAnIe te grahaNa karavArUpa vyApAra te upagendriya. paraMtu tatvArthabhASyamAM nitIndriyanA bAhya ane abhyantara bheda batAvyA nathI paNa upakaraNendriyanA bAhya ane abhyatara e be bheda batAvyA che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 IndriyajayApaka siddha bhaMgavatene paNa mahapariNatirUpa viSayavALuM jJAna thavAne deSa lAge. tethI rAgadveSarUpe pravRtti karAvatuM jJAna e IndriyanA viSayarUpa che. ahIM kAraNa ane kAryanI ekatA che. cAritramohanA udayathI nahi ramaNa karavA yogya parabhAvamAM ramaNa karavuM te asaMyama che. tyAM varNAdi te mAtra jANavA gya che ema nathI, paNa ramya hovAthI temAM ramaNa karavuM eTale viSayane grahaNa karanAra IndriyadvArA pravRtta thaela jJAnanuM ISTapaNe ane aniSTapaNe pariNamana karavuM, tene jaya kare eTale ISTa ane aniSTapaNe pariNamatA jJAnane zekavuM te Indriyane jaya. tAtparya e che ke je dvArA varNAdinuM jJAna thAya, paNa ISTapaNuM ke aniSTapaNuM na thAya te Indriyajaya che. te anAdi kALanI azuddha asaMyamanI pravRttine nivAraNa karavArUpa che. jJAna e AtmAnuM pitAnuM lakSaNa hovAthI svapara vastunA baMdha thavArUpa che, paraMtu temAM ISTapaNA ane aniSTapaNArUpa vibhAva ja para vastunA saMgathI thaela anAdi paraMparAjanya azuddha pariNAma che te sarvathA tyAga karavA yogya che. mATe Indriyane jaya karavA yogya che. temAM dravya jaya e Indri nI pravRttine saMkeca karavA vagere rUpa che. bhAva jAya e AtmAnA cetanA ane vIryaguNonI svarUpane anukUla pravRtti karavA rU5 che. temAM nigama naya vaDe nivRtti ane upakaraNa rUpe pariNamanane yogya pudgalaska, saMgraha naya vaDe jIva ane pudgale, vyavahAra nayathI nivRtti ane upakaraNapaNe Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra pariNamela, nirmANAdi nAmakarmanA vipAkathI utpanna thaela IndriyenuM saMsthAna-AkAra che. jusUtra naya vaDe pita pitAnA viSayane grahaNa karavAmAM tatpara nivRtti ane upane karaNendriya che, zabdayavaDe saMjJArUpe grahaNa karAyela labdhinAM upagapariNAmanI pravRtti. saMjJArUpe grahaNa karAyela ane nahi grahaNa karAyela viSaya kSetramAM prApta thaelA viSayanuM jJAna, ane evaMbhUta nayavaDe matijJAna, zrutajJAna, cakSudarzana, acakSudarzana ane vIryantarAyanA kSapazamathI ane je jJAna thAya che te. temAM asaMyamIne ISTapaNA ane aniSTapaNuM sahita ja jJAna hoya che. tethI 'viSaya" e saMjJA bhaktApaNAnI azuddhatA rUpa AtmAne azuddha pariNAma che. tene jaya kara te paNa prathamanA cAra nayanI apekSAe kAraNa rUpa zabdAdi viSayamAM saMyama guNanA pragaTabhAva sahita cetanAdine pariNAma dravya jaya che, te paNa te bhAva jayanuM kAraNa hevAthI abhyAsa karavA yogya che ane bhAva jaya te AtmAne dharma hovAthI sAdhya ja che. te mATe jJAnI puru ne upadeza che- ' he bhavya! je te saMsArathI bhaya pAme che ane sakala karmanA kSaya karavA rUpa mekSaprAptine Icche che, te tuM Indriyone jaya karavA mATe dedIpyamAna-tejasvI parAkama-purupArthane pherava-pravartAva. AthI mahA kadathanA rUpa bhavakUpathI udvigna thaelo ane zuddha cidAnandane abhilASI jIva hAlAhala jheranA jevA IndriyonA viSayane tyAga kare che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 IndriyajayApaka "sallaMkAmA visaM kAmA kAmA aasiivisopmaa| kAme patthemANA akAmA jati duggaI // " uttarA0 a0 9 gA. 13 kAma e zalyarUpa che, kAma halAhala jhera che ane kAma sapanA jevA che. kAma-indriyanA viSayathI rahita hovA chatAM, kAmenI abhilASA karatA durgatimAM jAya che. vRddhAstRSNAjalApUrNairAlavAlaiH kilendriyaiH| mUrchAmatucchAM yacchanti vikAraviSapAdapAH // 2 // lAlasArUpa jaLavaDe bharelA indrirUpa kyArAo vaDe vRddhi pAmelA viSavRkSo kharekhara AkarI-tIvra mUchamahane Ape che. lobhathI thaela vyAkulatArUpa tRSNA che, te rUpa jalathI bharelA, viSayone upabhoga karavAmAM rasika Indri rUpa kayArA vaDe meTA thaelA viSavRkSo-jherI jhADe tIvra maha utpanna kare che. ethI "anAdi svarUpathI bhraSTa thaelA parabhAvamAM ramaNa karanArA, agya parabhAvane bhAgyapaNe mAnanArA ne sparzAdi viSayane grahaNa karanAra sparzanAdi Indriyo vaDe vRddhi pAmelA vikArarUpa viSavRkSe mahAmaha utpanna kare che ema jaNAvyuM. tRSNanI preraNAthI ja indriya 1 7LAnA pULe =tRSNArUpa jaLathI bharelA. kicai =Indrio rUpa. mAvA =jyArAvaDe. vRddhA =vRddhi pAmelA, moTA thaelA. vivAravijapA =vikArarUpa jherI jhADe tuccha=ghaNI. mUra=mamatAne. ghenanI avasthAne =Ape che, utpanna kare che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - 11 rUpa ghaDAo deDe che. tRSNanuM anantapaNuM che. e saMbadhe kahyuM che ke - "suvannaruppassa ya pavvayA bhave, siyA hu kelAsasamA asNkhyaa| narassa viluddhassa na hunti kiMci, icchA hu AgAsasamA aNaMtayA" // 3rara0 . 1 . 28 "vAramaNaMtaM bhuttA vaMtA cattA ya dhIrapurisehiM / te bhogA puNa icchai bhottuM tiNhAulo jIvo" // "senA ane rUpAnA parvate hoya ane te kailAsanA jevaDA (meTA) ane asaMkhyAtA hoya, te paNa atyaMta labhI manuSyane "kaMI paNa nathI ema lAge che. kAraNa ke IcchA AkAza samAna ananta che." "je bhegone jIvoe anantI vAra bhegavIne cheDI dIdhelA che ane jene dhIra purUSae tyAga karela che te bhegane tRNAthI vyAkula thaele jIva bhogavavAne icche che." tRSNAthI vyAkula thaelA jIvane viSe ramaNIya lAge che, ane te tRSNA anAdi abhyAsathI ane viSayanA prasaMgathI vadhe che. mATe indriyonA viSayone tyAga karavo yukta che. sritshsrdusspuursmudrodrsodrH| tRptimAn nendriyagrAmo bhava tRpto'ntarAtmanA // 3 // 1 siMdUrasamudroso =hajAre nadIo vaDe na pUrAI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 indriyajayASTaka hajAre nadIo vaDe na pUrI zakAya evA samudranA udarapeTa samAna indine samUha vata thato nathI, ema jANI he vatsa! antarAtmA vaDe samyaka zraddhAna karI tapta thA. ' he bhavya ! A Indriyone samUha kadI paNa tRpta thatA nathI, kAraNa ke nahi bhegavelA viSayamAM IcchA thAya che, bhagavAtA viSayomAM mamatA thAya che ane pUrve bhegavelA viSayonuM smaraNa thAya che e pramANe traNe kALamAM azuddha pravRtti cAlu che. mATe IndriyonA viSayomAM Asakta thaelAne tenAthI tRpti thatI nathI. je Indriyone samUha hajAro nadIonA pUra vaDe na pUrAI zake evA samudranA udara samAna che. A hetuthI indriyonI abhilASA pUravA chatAM apUrNa rahe che ane te zama ane saMtoSathI ja pUrNa thAya che. te mATe A hitopadeza che he uttama purUSa ! antarAtmAthI-AtmAnA antagata svarUpathI ja tRpta thA. kAraNa ke AtmasvarUpanA avalambana sivAya tRSNAne kSaya thato nathI. A jIva saMsAra-cakamAM grahaNa karelA para bhAvene AtmasvarUpe mAnate "zarIra ja AtmA che ema bAhya padArthomAM Atmabuddhi karIne mohathI gherAyele bahirAtamAM ananta pudgala parAvarta kALa sudhI bhame che, ane te ja nisarga-svabhAva ane adhigama-gurunA upadezAdi bAhya nimittathI sva ane parane viveka karavA vaDe huM zuddha Atma zake evA samudranA peTa jevo vigrAma =Indriyone samudAya. tRttimAna=tRpta. (te) na=nathI. (mATe) antarAmanA=antara Abha vaDe tRH:saMtAjI. makathA. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - 115 svarUpa chuM e nizcaya karI samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa AtmAne AtmasvarUpe jANate rAgAdi para bhAvone pararUpe nirdhAraNa karate samyagdaSTi antarAtmA kahevAya che. te ja jIva samyagdarzananI prApti samaye nirdhAraNa karelA tattvasvarUpanI pUrNa prApti thAya tyAre paramAtmA, paramAnandamaya ane saMpUrNa pragaTa thaelA svadharmane bhogI siddha thAya che. tethI mithyAtvane tyAga karI Atma svarUpane upabhega karavAthI eThavADa, mela ane kAdavanA jevA viSayene cheDe che. kahyuM che ke "visayavisaM hAlAhalaM, visayavisaM ukaDaM pIyaMtANaM / visayavisAinnaM piva, visayavisavisuiyA hoI" // upadezamAlA0 gA0 213 "kAmabhogagraho duSTaH kAlakUTaviSopamaH / tvyaamohnivRtyrthmaatmbhaavo'mRtopmH||" viSayarUpa viSa saMyamarUpa jIvitane nAza karanAra hovAthI hAlAhala-jhera samAna che, e viSayaviSanuM utkaTapaNe pAna karanArane viSayarUpa viSathI ajIrNanI peThe viSayaviSanI vizucikA (jhADA-ulaTI) thAya che." "kAmaga duSTa graharUpa che ane kALakUTa jhera samAna che. tene vyAmoha (brAnti) dUra karavA mATe AtmabhAva amRtatulya che." A hetuthI AtmasvarUpanA anubhavathI -saMtuSTa thA. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 IndriyajayASTaka elA ra punA satata AtmAnaM viSayaiH pAzairbhavavAsaparAGmukham / indriyANi nibadhnanti moharAjasya kiNkraaH||4|| mahArAjAnA kiMkara-cAkararUpa InDiye saMsAravAsathI parabhukha-vimukha thaelA AtmAne viSayarUpa pAza vaDe bAMdhe che. kAraNa ke moharAjAne moTA putra rAgakesarI che, tene viSayAbhilASa nAme pradhAna che, tenI saMtati Indri che. saMsAravAsathI parAmukha-udvigna thaelA AtmAne Indriya viSayarUpa pAza vaDe daDha bAMdhe che-eTale saMsAravAsane daDha kare che, kAraNa ke e mohanA kiMkara-parivAra rUpa che. upamitimAM jagatane vyAmoha-brAnti utpanna karanAra moharAjAne putra rAga kezarI che, tene pradhAna viSayAbhilASa che, mATe saMsAravAsanuM mULa viSayAbhilASane tyAga kara hitakAraka che. girimRtsnAM dhanaM pazyan dhAvatIndriyamohitaH / anAdinidhanaM jJAna-dhanaM pArzva na pazyati // 5 // indriyanA viSayamAM mUTa thaelo jIva parvatanI mATIne suvarNarajatAdi dhanarUpe jote cAre tarapha doDe che. paNa pAse 1 morArUTyu=moharAnA. =dAsa. tAbedAra. triA = Indri. mavA ramuvaM=saMsAvAsathI udiza elA. rAmAnaM= AbhAne. vi =viyopa. =bandhano vaMTe. navarAti=bAMdhe che. 2 motiH=onA viSayomAM mohita thaela. bipi mRtna=parvatanI mATIne. dhanaMdharUpe. paraM=je. vAvati doDe che. (paNa) parve-pAse rahelA. anAnidhanaM-anAdi ananta. evA jJAnaM jJAnarUpa. dhana-dhanane. na ratijoto nathI. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jJAnasAra 117 rahelA anAdi ananta sattAvikAnta-sattArUpe rahela jJAnarUpa dhanane jete nathI. kahyuM che ke - "kevalanANamaNaMtaM jIvasarUvaM tayaM niraavrnnN"| ananta ane nirAvaraNa-AvaraNa rahita kevalajJAna jIvanuM svarUpa che. IndriyanA viSayamAM Asakta thaelo mUDha jIva parvatanI mATI rUpa suvarNa rajatAdine dhanarUpe jete ahIM tahIM deDe che, paNa pAse rahelA jJAnarUpa dhanane jete nathI. je jJAna svalakSaNa bhUta, tattvanA avabodharUpa anAdi ananta che. sattA vaDe jenI Adi tathA anta nathI. arthAt je sattAvizrAMtasvarUpa che. e saMbadhe kahyuM che ke kevalanANamaNaMtaM jIvasarUvaM tayaM nirAvaraNaM / kevalajJAna anata ane AvaraNa rahita jIvanA sva . bhAvabhUta che. kAraNa ke siddhAvasthAmAM tene nAza thato nathI. nigodAvasthAmAM paNa atyanta dharUpa jJAna mahAmahane udaya hovA chatAM paNa sattArUpe rahela che. samyagdaSTi, dezavirati ane sarvaviratinuM sAdhya, zukladhyAnanuM phaLa, nivikalpa samAdhirUpa arihaMta ane siddhonuM parama svarUpa kevalajJAnarUpa dhana pitAnuM sahaja svarUpa che. tene bhUlIne upAdhi vaDe kapita mATI ane patthararUpa dhanamAM avivekI jane meha pAme che. puraH puraH sphurattuSNA mRgatRSNAnukAriSu / indriyArtheSu dhAvanti tyaktvA jJAnAmRtaM jddaaH||6|| 1 puH pula purA =AgaLa AgaLa vadhatI jatI tRSNa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 IndriyajayASTaka amminamin. AgaLa AgaLa vadhatI jatI tRSNA jeone che evA evA jaDa-mUrkha ja jJAnarUpa amRtane choDIne jhAMjhavAnA jaLa sarakhA IndriyonA rUpa, rasa, gabdha, sparza ane zabda rUpa viSayomAM cetarapha doDe che. AgaLa AgaLa vadhatI jatI tRSNA-bheganI abhilASA jeone che evA jaDa-sthAvAra rIte vastusvarUpanA bedharahita mUrkha, avinAzI padanA kAraNe jJAnarUpI amRtane choDIne mRgatRSNa-jhAMjhavAnA jaLa samAna rUpa, rasa, gabdha, sparza ane zabdarUpa IndriyanA viSayamAM doDe che. bheganI abhilASAthI pIDita thAya che. tene mATe daMbhanA vikalpanI kalpanA kare che, tene mATe khetI vagere samAraMbha kare che. jema mRgatRSNAnuM jala pANInI tRSAne dUra karatuM nathI, kAraNa ke te jaLanI bhrAnti rUpa che, tema IndriyanA bhego sukhanuM kAraNa nathI, sukharUpa nathI, mAtra tatvajJAna rahita ajJAnIne temAM sukhanI bhrAnti thAya che. pataGga-bhRGga-mInebha-sAraGgA yAnti durdazAm / ekaikendriyadoSAced duSTaistaiH kiMna pnycbhiH||7|| jeone che evA. 1 =bhUkha, ajJAnI. jJAnAmRta jJAnarUpa amRtane. vA= choDIne. mRtRUTInuwAray=jhAMjhavAnA jaLa jevA. phArthag= IndriyonA viSayamAM. dhArita=doDe che. 1 =je. tAmInemA =pataMgiyAM, bhramara, mAchalAM, hAthI ane haraNa. indriyapAta=eka eka IndriyanA doSathI. surA =mAThI avarathAne. cArita=pAme che. (to) yute pUvUmi= delavALI te pAMce Indrio vaDe. vuiM nakazuM na thAya ? Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 119 je pataMgiyAM, bhramara, matsya, hAthI ane sAraMgaharaNa eka eka IndriyanA doSathI maraNarUpa mAThI dazAne pAme che, te doSavALI pace indriya vaDe zuM na hoya? pataMga rUpamAM Asakta che, mIna-masya rasamAM AsaktivALo che, bhramara gandhamAM Asakta che, hAthI sparzamAM Asakta che ane haraNa zabdamAM AsaktivALe che. e prANuo eka eka IndriyanA doSathI duSTa-dIna avasthAne pAme che eTale mRtyarUpa mAThI dazAne prApta thAya che, te doSavALI pAMce Indriye hoya te tethI zuM duHkha na thAya? A hetuthI ja mahAna cakavartI, vAsudeva, mAMDalika rAjAo ane kaMDarIka vagere viSayethI brAntacittavALA narakamAM dIna avasthAne prApta thaelA che. vadhAre zuM kahevuM? mATe viSayarUpa viSane prasaMga karavA gya nathI. vivekadvIpaharyakSaH smaadhidhntskraiH| indriyoMna jito'sau dhIrANAM dhuri gaNyate // 8 // vivekarUpe hAthIne haNavAne siMha samAna ane nirvikalpa dhyAnarUpa samAdhidhanane luMTavAne taskara-cArarUpa indrivaDe je jitAyo nathI, indriyone vaza thayo nathI, te dhIra puruSomAM mukhya gaNAya che. sva ane paranA bhedajJAnarUpa hAthIne mAravAmAM siMha samAna, svarUpAnubhavanA sukhamAM sthiratA rUpa samAdhidhanane 1 vighA =vivekarUpa hAthIne haNavAne haryakSa-siMha samAna. samAdhinata samAdhirUpa dhanane luMTavAne ceranA jevI. ndri =Indriyo vaDe. =je. na nita jitAyo nathI. sate. dhIrA = dhIra puruSonI. puri=AdimAM. Akhya gaNAya che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriyajayASTaka haraNa karavAmAM cora jevI Indriyo vaDe nami rAjarSi, gaja sukumAla vagerenI peThe je jitAye nathI-je Indriyane AdhIna thayuM nathI te dhIra puruSamAM prathama gaNAya chevakhANAya che. e saMbadhe kahyuM che ke - dhanyAste ye viraktA guruvacanaratAstyaktasaMsArabhogAH, yogAbhyAse vilInA girivanagahane yauvanaM ye nayanti / tebhyo dhanyA viziSTAH prabalavaravadhUsaMgapazcAgniyuktAH, naivAkSaughe pramattAH paramanijarasaM tatvabhAvaM zrayanti // 1 // jeoe virakta thaI ane gurunA vacanamAM rakta thaIne saMsAranA bhoge tyAga karela che, jeo yuganA abhyAsamAM tallIna thaI parvata ane vananA gahana pradezamAM pitAnuM yauvana vyatIta kare che teone dhanya che. paraMtu jeo uttama vadhUnA saMga rUpa prabala-utkaTa paMcAgni yukta hovA chatAM IndriyonA samUhamAM pramAdI nahi thatAM parama AtmAnA anubhava rUpa tatvajJAnane Azraya kare che teo tenAthI paNa dhanya che ane uttama che." aho ! pUrva bhavamAM anubhavela samabhAvanA sukhanuM smaraNa thavAthI lavasattama de anuttara vimAnanA sukhane gaNatA nathI, viSayanA svAdane tyAga karavAne asamartha 1 upazamaNine prApta thaelA munio AyuSane ya thavAthI upazama zreNithI paDIne anuttaravimAnavAsI deva thAya che. je tenuM sAta lavanuM AyuSa adhika hota to teo Atmika vizuddhinA baLathI kSapakazreNi upara caDhI kevalajJAna pAse mokSe jAta. te lavasattama devo kahevAya che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ^ ^ ^^ ^^. jJAnasAra 11 IndrAdika deve pRthvI upara munionA caraNakamaLamAM ALoTe che. A hetuthI anAdi kALe aneka vAra bhagavelA viSayothI nivRtti karavA yogya che, tene saMga paNa karavA gya nathI, tene pUrva paricaya smaraNa karavA yogya nathI, e saMsAranA kAraNu IndriyenA viSaye pratisamaya jugupsA karavA yogya che. AthI nigraMtha munio vAcanAdi vaDe tatvanA avakana ane vicAraNA vageremAM kALa vyatIta kare che. kahyuM che ke - "nimmalanikkalanissaMgasiddhasambhAvaphAsaNA kaiyA" nirmala, niSkala, (paripUrNa) saMga rahita evA siddha bhagavaMtanA svarUpane sparza kyAre thaze?" ItyAdi civaDe ratnatrayanI pariNativALA vikalpa ane jinakalpamAM sthira thAya che. mATe sarva bhavyonuM e ja kartavya che. 8 tyAgASTakam saMyaMtAtmA zraye zuddhopayogaM pitaraM nijam / dhRtimambAM ca pitarau tanmAM visRjataM dhruvam // 1 // yuSmAkaM saMgamo'nAdirSandhavo'niyatAtmanAm / dhruvaikarUpAn zIlAdibandhUnityadhunA zraye // 2 // 1 saMcatAma=saMyamane abhimukha thaelo huM. supayoAM=zuddhaupayogarUpa. nibaM=patAnA. pitara-pitAne. ca=ane. dhRtiM-AtmaratirUpa. 3khyAM=mAtAne. thaye=Azraya karuM chuM. (to) pitarau=De mAtApitA! ma=mane. ghuvaM=avazya. vigata De. 2 kapa =he badhuo! niyatAtmanAM anizcita che AtmA- Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 tyAgASTaka * * * * * * * * * * * * * * * nizcaya nathI karavA mAMDyuM te "ka saMyama "grahavA mAMDyo te rahyo-ema saMyatAtmA eTale saMyamane abhimukha thaelo huM zuddhopaga-rAgadveSarahita zuddha AtmajJAnarUpa pitAnA pitAne ane dhRti-Atmarati rUpa mAtAne Azraya karuM chuM, to he mAtApitA ! mane avazya choDo. he badhuo! badhuM te zatru thAya ane zatra te badhu thAya ema anizcita che AtmA-paryAya jene evA tamAro saMgama-meLe pravAhathI anAdi che. dhruva-nizcayathI avicalita che eka svarUpa jeonuM evA je zIla, satya, zama, dama, saMtoSAdi badhuone hamezAM avicalita svarUpa hevAthI have Azraya karuM chuM, Indriyane ya mohana tyAgathI vadhe che, AtmAnA svarUpathI anya je para bhAva che te tajavA yogya che, mATe tyArabAda tyAgASTakanuM kathana karavAmAM AvyuM che. tajavuM te tyAga. parabhAvane tyAga kara e sarvane sukharUpa che. tyAga eTale choDavuM. temAM "vadravya, svakSetra, svakAla ane svabhAvapaNe vastunuM kathaMcit astitva che." e saptabhaMgImAMnA prathama bhaMgane vicAra karatAM AtmAmAM rahelA AtmAnA pariNAmarUpa svadharmane samavAyasaMbandhathI AtmAnI sAthe abheda hovAne lIdhe tene tyAga thaI zakatuM nathI, paraMtu samyajJAnAdi rUpa sAdhanathI visarI gayela svabhAvanuM smaraNa thatuM hovAthI, sattArUpe rahelA jJAnAdi svarUpanuM pragaTapaNe paryAya jene evA puSparvatamAre. saMgama =meLApa. anaH =anAdi che. rRti e hetuthI. ghuvaiRnizcita eka svarUpavALA. rASTravadhUnazIla vagere badhuone. madhunA=have. =Azraya karuM chuM. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 123 thavAthI ane nahi bhagavela svarUpane upaga thato hovAthI AtmAmAM tenuM upAdeyapaNuM che. bAkInA badhA para bhAva sAMgikapaNe jANavAthI tenuM heyapaNuM ja che. yadyapi sadeva, guru, ane dharmarUpa nimittonuM, zubha AcAra vagerenuM ane dhyAna vagere AtmasAdhanA pariNAmenuM, anAdi azuddha parizutine grahaNa karavAnI vRttinuM nivAraNa karavA mATe, grahaNa karAya che, te paNa AtmAnI siddhAvasthAmAM e hetA nathI, anAdi mithyASTi ane kudevAdimAM rakta thaelo AtmA che, te samyagdarzananA baLathI nirdhArita karelA svadharmanI rucivALo thaIne zuddha devAdi tattvane grahaNa kare che, te paNa tene pararUpe te jANe che ja. aprazastane tyAga kare che ane prazastane grahaNa kare che, tyAra bAda prazastane tyAga karI svasAdhananI pariNati grahaNa karI siddha thAya che. temAM nAma tyAga te zabdathI belavA rUpa che. daza yatidhamanI pUjA vageremAM tyAgadharmanI sthApanA te sthApanAtyAga. dravyathI eTale bAhyavRttithI athavA IndriyasukhanI abhilASAthI ke upaganA zUnyapaNAthI tyAga kare te dravyatyAga. AhAra, upadhi-upakaraNa pramukha eka dravya ke aneka dravyane tyAga karavo te dravyatyAga. te AgamathI ane AgamathI ema be prakAra che. temAM tyAganA svarUpane jANanAra, paNa temAM upaga rahIta AtmA te AgamathI dravyatyAga. AgamathI tyAganA svarUpane jANanAra muni vagerenuM acetana zarIra te zarIra dravyatyAga, tyAganA svarUpane bhaviSyamAM jANanAra laghu ziSya vagere bhavya zarIra dravyatyAga ane Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 124 tyAgASTaka pudgalanI AzaMsA, A leka ke paralokanI AzaMsA rahita, svarUpanuM sAdhana karavAmAM tatpara thaele jIva bAhya upadhi, zarIra, annapAna ke svajanAdine tyAga kare te taduvyatirakta dravyatyAga kahevAya che. abhyantara rAga-dveSa ane mithyAtvAdi AsavanI pariNatine tyAga, AtmAnA kSApazamika jJAnAdi guNanI parabhAvathI nivRtti te bhAvatyAga. te samyajJAnapUrvaka cAritra ane vIryanA sAMkarya-mizratAthI thaelo AtmAne pariNAma che. nagama ane saMgrahanaya nAma ane sthApanA tyAgane mAne che. vyavahAra naya viSAnuSThAna ane garalAnuSThAna rUpa tyAgane Icche che. jusUtra naya karmane azubha vipAkanA bhayathI thaelA tyAgane mAne che. zabda ane samabhirUDha naya taatakiyArUpa tyAga mAne che ane evabhUtanaya tyAga karavA parabhAvanA sarvathA tyAgane tyAgarUpe mAne che. 1 A lokanI IcchAthI je anukazAna karavAmAM Ave te viSAnukAna, paralokanI IcchAthI je anuSThAna thAya te garabAnuSThAna. tatkALa prANano nAza kare te viSa ane dhIme dhIme kAlAntare prANano nAza kare te garala kahevAya che. dhasaMjJAthI ke lokasaMjJAthI gatAnugatikapaNe ke upayogazanyatAthI je anuSThAna karavAmAM Ave te ananuSThAna. sad anuSThAnanA rAgathI mokSanA heturUpe je anuSThAna karAya te tahetuanuSThAna ane zuddha candananA gadhanI peThe sahaja bhAvadharma rUpa anuSThAna amRtAnuSThAna kahevAya che. temAM prathamanA traNa asadanuSThAna che ane tyArapachInA be sadanuSThAna che. temAM chelluM amRtAnuSThAna mehanA ugra vizvane nAza karanAra hovAthI sarva zreSTha che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 125 che athavA prathamanA cAra nayane anusarI AhArAdi bAhya vastune tyAga che ane zabdAdi traNa nayanA matathI abhyatara tyAga che ane te karavA yogya che evo granthakartA upadeza kare che. saMyamane abhimukha thaele AtmA zuddha upagarUpa pitAnA pitAne Azraya kare eTale rAgadveSa rahita thaele AtmajJAnane svIkAra kare ane AtmaratirUpa mAtAne Azraya kare. AhAraparyApti nAmakarmanA udayathI jIva jenAmAM utpanna thaelo che te mAtA. mAtAne bhegavanAra te pitA. e prakArane laukika saMbadha che. tethI laukika mAtApitAne kahe che ke he mAtapitA ! mane choDe. vastutaH huM tamAro putra nathI, tame mArAM mAtapitA nathI. A te laukika vyavahAra che. A saMbadhe eka daSTAnta - eka samaye bharatakSetramAM magadha dezanI suvaprAnagarImAM zatrune vaza karanAra, rAjanItimAM kuzala vAjaMgha nAme rAjA hatA. tene dhAriNe nAme rANa hatI. subhAnu nAme rAjakumAra hatA. te devanA je sundara kumAra anukame vidyAmAM Indra je, lAvaNyayukta ane svabhAvathI jina dharma, sAdhuvaMdana ane pUjanamAM tatpara hatA. te anukame kandapa kIDAne gya yuvAvasthAne prApta thayuM. tyAre pitAe tene rUpa, lAvaNya, zIla ane kalAyukta so rAjakanyAo paraNAvI. te tenI sAthe viSayasukha bhegavato trilokanA nAtha, triloka badhu bhagavaMtanI sevAmAM anurakta thaIne rahevA lAgyA. - tyArabAda eka vakhate aneka kevalajJAnI, aneka vipulamati ane bAjumati-mana 5ryavajJAnI, aneka avadhijJAnI, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 tyAgASTaka aneka pUrvadhare, aneka AcArya-upAdhyAya, aneka tapasvIo, aneka navIna dIkSita munio tathA aneka deva devIonA parivAra sahita zrI saMbhavanAtha tIrthakara sarvajJa, sarvadazI, AkAzamAM rahelA chatra vaDe, AkAzamAM rahelA caka vaDe, vIMjAtA veta cAmaro vaDe ane AgaLa cAlatA dharmadhvaja vaDe zobhatA, nagaranI bahAra samosaryA. devoe traNa gaDhavALuM samavasaraNa racyuM. vanapAle kumArane vadhAmaNI ApI ke tamArA puNyanA yoge jenuM pratidivasa darzana Iccho cho te, sarva jagatanA jInA vatsala tIrthakara samesaryA che. te samaye kumAra so strIo vaDe gherAyeluM hatuM. tethI teNe te strIone kahyuM ke sAMbhaLe-"mane tAranAra, mamatva rahita, ahaMkAra rahita, akiMcana, sarvajJa, sarvadazI, jina, vItarAga ane zuddha dharmanA upadezaka AvelA che, mATe huM temane vandana karavA mATe jauM chuM." ema kahI re mAMcayukta thaIne uDyo ane zrIjinanA vaMdanane mATe cAle. mArgamAM paNa lekanA samudAyane kahetuM hatuM ke "aho ! mArA bhagavAna akiMcana-parigraha rahita che, mArA bhagavAn tRSNArahita che, je tame sukhanA athI ho te vaMdana karavA cAle. tamane sarva saMzayane chedanAra paramezvaranA darzana thaze." ema bolato te strIonA parivAra sAthe udyAnamAM pahoMcyA. tIrthakaranA atizaye jaIne kahe che ke he bhadra! tribhuvananA jananA manane Azcarya karanAra ane surendro vaDe vaMdita che caraNa jenA e khuza thate bIje kaI che?" ema arihaMtanI sanmukha joIne prapullita thaelA netra ane vadanakamalavALo te kumAra belya- Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 127 "ahe! mAre puNyAMkura saphaLa thaye. ahe! Aja mAre amRtanI vRSTi thaI ke vItarAganuM darzana thayuM. ema anudana karate pAMca abhigamapUrvaka tIrthakaranA caraNe vAMdIne stuti karate ubhe che, teTalAmAM cAritramehanA kSapazama vaDe viratinA pariNAmavALe thaIne kahe che-he nAtha! he azaraNanA zaraNarUpa ! he mahAsArthavAha! he bhavasamudranA nirdhAmaka ! mane sAmAyikane upadeza kare, jethI mArA kaSAyane kSaya thAya." e pramANe kahyuM eTale arihate sAmAyika ApyuM. vrata grahaNa karIne te zramaNa thaye, teTalAmAM AyuSane kSaya thavAthI te kumArazramaNa mRtyu pAmyuM. tyArabAda tene pitA rAjA parivAra sahita tyAM AvyA. pitAnA putrane mRtyu pAmele jANe kheda pAmyo. mAtA paNa vilApa ane rudana karavA lAgI. eTalAmAM te subhAna kumArane jIva devapaNuM pAmI turata tIrthakaranI pAse Avyo. ane mAtApitAne vilApa karatAM joIne kahe che ke "evuM kayuM duHkha che ke tame parama sukha ApanArA jinacaraNone prApta karIne rudana kare che tyAre mAtApitA bolyAM ke-amAre atyanta vahAle putra maraNa pAme che tethI amane tene viroga thayo che, tenA viyeganuM dukha dusaha che. tyAre deve kahyuM ke rAjana ! te kumAranuM zarIra priya che ke tene jIva priya che? je jIva priya che te te huM ja chuM, mArA upara rAga kare. je tenuM zarIra priya hoya to tenA A zarIra upara rAga karo. vaLI kahe ke tamAre putra kyAM che, zarIramAM che ke jIvamAM che? Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 tyAgASTaka te banne hovA chatAM tame kema raDe che? tyAre tene pitA uttara Ape che ke te zarIra athavA jIvana vize rAgane ullAsa thato nathI. tyArabAda deve kahyuM ke-A te mAnyatA che. "A mAre putra che, A mAtA che ItyAdi vikalpa karIne avasvarUpa saMbandhamAM kema meha pAme che? A vacanathI te badhAe pratibaMdha pAmI pratrajyA lIdhI. A lekamAM je saMbandha che te brAntirUpa che. he mAtapitA, he badhuo, aniyata-saMyama rahita evA athavA anizcita svarUpavALA evA tamAre saMbandha pravAhathI anAdi che. kemake mitra zatru thAya che ane zatru mitra thAya che. have dhruva-nizcita eka-svarUpavALA, aneka prakAranA bhAva rahita evA zIla, satya, zama, dama, saMteSAdi hitakAraka baMdhuone hamezAM Azraya karuM chuM, arthAt sAdhaka evA zuddha AtmaguNarUpa badhuone svIkAra karuM chuM. kAntA me samataivaikA jJAtayo me smkriyaaH| vAhyavargamiti tyaktvA dharmasaMnyAsavAn bhavet // 3 // vahAlI strI ane eka samatA ja che, bIjI strI nathI. samAna kiyA-AcAravALA sAdhuo ja mArA sagA che, bIjA sagA kaMI paNa kAmanA nathI. e pramANe nizcaya bhAve karI bAhya parivArane tyAga karIne gRhastha dharma-ddhi pramukha 1 =mAre. samatA=samabhAva. gvaM=ja. =eka. kAntA=vahAlI strI che. me=bhAre. jJAtiyaH==sagAvahAlAM. samakriyA =samAna AcAravALA sAdhuo che. ta=e pramANe. vADhava=bAhya vargane. tyAra= choDIne. dharmAcAranavAna=dharmasaMnyAsavALo. mata=thAya. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 129 audayika bhAvanA tyAgavALo thAya, arthAta audayika bhAvane choDI kSayapasamabhAvavALe thAya, tatvajJAnI abhyantara saMbadhane vize rati kare che te jaNAve che-huM svarUpasAdhanamAM tatpara thaelo chuM, te mAre samatA eka ja bhagagya priya strI che. kAraNa ke paramArthanuM avalaMbana karanArane samatA rU5 vanitA hoya che, samAna AcAravALA sAdhuo mArA jJAti-sagAsaMbandhI che-ema vicArIne dharmasaMnyAsavA-gRhastha dharmane tyAgI thAya eTale odayika saMpattine cheDI kSAyopathamika sAdhanasaMpattine svIkAre. jIva anAdi kALathI paravastune saMga vagere vibhAvasaMpadAne Iccha, grahaNa karate ane bhAgavata bhavATavImAM paribhramaNa kare che ane te ja AtmA samyajJAna ane darzanavaDe cAritradharmanA pariNAmavALe thaI mekSane sAdhaka thAya che. dharmAstyAjyAH susaMgotthAH kSAyopazamikA api / prApya candanagandhAbhaM dharmasaMnyAsamuttamam // 4 // bAvanAcandananA gabdha samAna kSAyikapaNAthI uttama dharmasaMnyAsane prApta karIne satsaMgathI utpanna thaelA kSApazamika-kSapazamathI prApta thaelA kSamAdika dharmo paNa tyAga karavA yogya che, 1 vananivAmaM candananA gabdha samAna. sattamaM=zreTa. dharmavaMcANaM=dharmasaMnyAsane. prApya prApta karIne. suvaMcA=satsaMgathI utpanna thayelA. kSAyoparAmivA: kSayopazamathI prApta thaelA. pi=paNa dhamaka dharmo. cALyAH tajavA lAyaka che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 tyAgASTaka e atAttvika dharmasaMnyAsa kahevAya che. tAtvikadharmasaMnyAsa te kSapakazreNamAM AThame guNasthAnake hAya. kahyuM che ke "hitI pUrva prathamastAvi mata " prathama apUrvakaraNa samyakatva lAbhanuM ane bIjuM apUrvakaraNa AThamA guNasthAnakanuM jANavuM. tyAM prathamakta dharmasaMnyAsa tAtvika-pAramArthika hoya. yogadaSTisamuccaya granthamAM e ja bAbata kahevAmAM AvI che. candanane gandha sarakhA uttama kSAyika jJAna, darzana ane cAritranA abhedarUpa sahaja svadharmanA pariNAmasvarUpa dhamasaMnyAsane prApta karIne kSApazamika-jJAna darzana cAritranA bheda rUpa ane satsaMga-deva-gurunA prasaMgathI utpanna thaelA dharmo paNa tyAga karavA gya che. uttama dharma saMnyAsa candananA gandha tulya che, telAdikanI sugandha anya sugandhI puSpa vagere padArthane saMsargathI puruSAdina nimitte thAya che ane caMdanamAM sugadha sahajarUpe-tAdAmyarUpe svAbhAvika utpanna thaelI che. AthI AtmAmAM pitAnuM svarUpa svAbhAvika hovAthI dharmane pariNAma sahaja che, paraMtu te azuddhatAthI DhaMkAyela che ane te sadgururUpa nimitta maLavAthI pragaTa thAya che. temAM prathama jIva savikala55Ne sAMbhaLela jinapadezAdi nimittanI apekSAthI samyagdarzanAdine pragaTa kare che. tyArabAda vRddhi pAmatA te samyagdarzanAdi guNethI nimittAdinI apekSA vinA nivikalpa ratnatrayone abhedarUpa guNapariNAma sahaja dharmapariNAmarUpe pariName che, tyAre savikalpa sAdhanA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 13 tyAga karavA yogya che. e saMbadhe gadaSTisamuccayamAM kahyuM che ke -"dvitIyApUrvarane prathamatAttvio mata temAM samyagdarzananI prAptimAM prathama apUrvakaraNa che ane kSakazreNimAM AThamA nivRttinAdara guNasthAnake bIjuM apUkaraNa heya che. temAM bIjA apUrvakaraNe sAmarthyAganA prathama bhedarUpa dharmasaMnyAsa tAvika-pAramArthika heAya che. tAtparya e che ke samyagdarzanAdi kSApazamika guNe yadyapi arihaMtapravacanAdi svajAtine abAdhaka evA vijAti paradravya avalaMbIne pravarte che ane paranuM avalaMbana hovAthI atAvika che, kemake svasvarUpamAM tanmayatA nathI, arihatAdinA guNanuM avalaona le che, parane anusarI viSayakaSAyAdirUpa AzravanI pariNatine tyAga kare che ane niviSaya ane nisaMga tIrthaMkarAdinuM avalaMbana kare che, te paNa parAnuyAyipaNuM che ja, e hetuthI atAttvika che. jene samyagdarzanAdi guNanA kSapazakhasvarUpanuM nirdhAraNa, jJAna ane ramaNarUpa anya nimittAdinA avalambana sivAya sahaja bhAve che te tAvika che. ahIM ratnatrayInA svarUpamAM vItarAga sarvare kahelA yathArtha tatvanI zraddhA karavI te samyagdarzana, yathArtha tattvane bAdha te samyajJAna, tavamAM ramaNatA te sammacAritra.ema traNa guNane kSaye pazama arihaMtanA vAyAdinA avalaMbanathI thAya che te sAdhakSaNArUpa svaguNa hovA chatAM paNa karaNa hevAthI kamathI kAraNa thAya che. te atattvarUpa che, kAraNa ke vikalpapUrvaka antamuhUrta sudhI upAdeyapaNe svatattvanuM nirdhAraNa, jJAna ane ramaNarUpa tathA heyabuddhithI parabhAvanA tyAganuM nirdhAraNa, bhAsana ane ramaNatA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 tyAgASTaka sahita ratnatrayIne pariNAma thAya che te bhedaratnatrayIrUpa che. je sakala vibhAvanA heyapaNAnA avakana vagerethI rahita che, tathA vicAraNA, smaraNa ane dhyAnAdithI mukta che, eka samaye ja saMpUrNa AtmadharmanA nirdhAraNa, bhAsana ane ramaNutArUpa nivikalpa samAdhimaya che te abheda ratnatrayInuM svarUpa che. e saMbadhe dhyAnaprakAzamAM kahyuM che ke - jo ya viyappo cirakAlio saparobhayAlaMbaNe hoi| jiTTi vva purassa calaNe nimittagAhI bhave tei / sva, para ane ubhayanA AlabamAM je vikalpa lAMbA kALathI che, te AgaLa cAlavAmAM lAkaDInI peThe nimittarUpe upakArI thAya che, te bheda ratnatrayIne pariNAma che. egasamayeNa niyavatthudhammaMmi jaM guNatigaM rmii| paradavvANuvaogI nimittacAI abheI so|| eka samaye nija vastudharmamAM je jJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa guNa ramaNa kare che te paradravyanA upayoga rahita nimittane tyAga karanAra ratnatrayIne abheda pariNAma che. AvA abhedaratnatrayInI pariNativALAe prayAsa ane AzaMkA sahita ratnatrayInA bhedane pariNAma tyAga karavA gya che. gurutvaM svasya nodeti zikSAsAtmyena yaavtaa| AtmatattvaprakAzena tAvatsevyo guruuttmH||5|| 1 cAvatAM=jyAM sudhI zikSAsAnaHzikSAne samyak pariNAmathI. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 137 jyAM sudhI grahaNazikSA ane AsevanAzikSA e bane zikSAnA samyaka pariNAme zuddhAtmAsvarUpanA prakAzasaMzaya ane viparyA rahita bodha vaDe potAnA AtmAmAM gurupaNuM na udaya pAme-pragaTa na thAya tyAM sudhI uttama guru-jJAnapadezAcArya sevavA yogya che. he guru! tamArI pAthI mArA AtmAne vize gurupaNuM na Ave tyAM sudhI sUtrokta vidhie mAre tamArI sevA karavAnI che. ema guru sAthe saMketa kare. jyAM sudhI A sAdhakanA AtmAmAM zikSA-upadezanA pariNAme AtmatatvanA prakAzavaDe gurupaNuM na Ave, eTale piote ja potAne upadezaka na thAya, Atmadharmane pragaTa thavA vaDe saMzaya ane viparyAsa rahita zuddha Atmatattvane prakAzaka na thAya tyAM sudhI uttama, svaparane upakArI, jJAna-darzana cAritrarUpa ratnatrayanI pariNativALA, dravya ane bhAva evA gunA guNa sahita, tatvanA upadezaka gurunI sevA karavI. he gure! atIta ananta kALe nahi prApta thaela, paNa tamArA upadezarUpa aMjanathI AtmadharmanuM nirdhAraNa, bhAsana ane ramaNa rUpa AtmAnA anubhavanuM sukha jogavyuM. aho gurunI kRpA! ke jenAthI parama amRtanuM AsvAdana thAya che. e hetuthI jyAM sudhI pUrNananda prApta thAya tyAM sudhI gAmataravArona=AtmasvarUpanA bodha vaDe. svaca=pitAnuM. juhaa= gupaNuM. 1 yutikana pragaTa thAya. tAvatuMetyAMsudhI. gulAma =uttama guru sevya sevavA yogya che. 2 vrata, dharma ane pachavanikAya vagerenA svarUpanA parijJAnarUpa grahaNazilA che ane teonA pAlanarUpa AsevanAzikSA che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 tyAgASTaka tamArA caraNe mane zaraNarUpa thAo. e saMbadhe kahyuM che ke "nANassa hoi bhAgI thirayaro daMsaNe caritte ya / dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muJcati" // vi0 Ava0 bhASya gA0 3459 jJAnane bhAgI thAya che, darzana ane cAritramAM sthira thAya che. tethI bhAgyavaMta puruSe jIvana paryanta gurukulavAsane tyAga karatA nathI." e hetuthI tattvanI jijJAsu cakavartIpaNuM ke zreSThipaNuM choDIne zramaNapaNuM grahaNa kare che ane sadgurunA caraNAravinda seve che. jJAnAcArAdayo'pISTAH zuddhasvasvapadAvadhi / nirvikalpe punastyAge na vikalpo na ca kriyA // 6 // jJAnAcArAdi paNa zuddha evA pitAne padanI maryAdA sudhI iSTa che. jJAnAcAra prati ema kahevuM ke jyAM sudhI tAre prasAdathI tAruM zuddha pada kevalajJAna na Ave tyAM sudhI mAre tArI sevA karavAnI che. ema darzanAcAranI sevA kSAyika samyakatvarUpa zuddha padane lAbha thAya tyAM sudhI, cAritrAcAranI sevA tenA zuddha pada yathAkhyAta cAritranI prApti thAya tyAM sudhI, tapAcAranuM AcaraNa parama zukla 1 jJAnAvAya =jJAnAcAra vagere AcAro. vi=paNa. zuddhaajAdha=zuddha evA pitAnA padanI maryAdA sudhI. rUTa =ISTa che. (paNa) nirvijo vikalpa-cintArahita, cA=jyAganI avasthAmAM ja vi5 =vikalpa nathI. ane ziyA=kriyA paNa nathI. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 135 mune , dhyAnane lAbha thAya tyAM sudhI ane vIryAcAranI sevA vIryanI sarvathA zuddhi thAya tyAM sudhI karavAnI che. e zuddha saMka95pUrvaka sarva kriyA lekhe lAge, saMkalyahIna karma phaLe nahi, e zubhapayoga dazAmAM savikalpa tyAgInI maryAdA kahI, jyAre vikalparahita tyAga thAya che tyAre vikalpa nathI tema parispandAdika kriyA paNa nathI. guNanI vRddhi mATe jenuM AcaraNa-pAlana karAya te - AcAro. temAM gya kALe bhaNavuM, gurune vinaya kare, ItyAdi jJAnAcAra, tavamAM niHzaMka thavuM ItyAdi darzanAcAra, samiti gupti vagere cAritrAcAra, bAhya ane abhyantara tapanuM glAni sivAya karavuM te tapAcAra, zaktine chupAvyA sivAya sadanuSThAnamAM vIryanI pravRtti te vIryAcAra. te badhA jJAnAcArAdi AcAro paNa zuddha pitapotAnA padanI maryAdA sudhI pAlana karavA gya che eTale zubhapayoga dazAmAM jyAM sudhI savikalpapaNuM che tyAM sudhI ISTa che. "A tyAga karavA gya che, A grahaNa karavA gya che evA vika95 rahita tyAgadazAmAM svAbhAvika svarUpanI tanmayatAmAM vikalpa hotA nathI ane bala-vIryanI pravRtti rUpa kiyA paNa hotI nathI. tyAM svarUpanA avalaMbana karanAra guNanI pravRttimAM virya potAnA kSetramAM ja raheluM hovAthI calanAdi kiyA thatI nathI, paraMtu parabhAvanuM grahaNa hoya che tyAre parabhAvanA grAhaka paNe abhimukha thaelA viyanI pravRttimAM kAryanA nikaTavatI paNAne lIdhe viyenI viSamatA thavAthI calanAdi rUpa kriyA hoya che. AthI svarUpamAM magna thaelAne potapotAnA pradezamAM vyApta thaelA guNenI te te pradezamAM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAgASTaka rahelA vIryanI sahAyathI pravRtti thavAthI eka pradezathI anya pradezamAM javArUpa vIryanI calanAdi kriyA thatI nathI. kriyA be prakAranI che. bAdhaka ane sAdhaka. temAM mithyAtva, asaM. yama ane kaSAyanI preraNAthI cetanAne pariNAma paravastunI abhilASAvALo hovAthI para vastune grahaNa karavA mATe vIryane pravartAve che te Abhyantara kriyA che ane kudevanI sevAdarUpa bAhya kriyA che. te banne prakAranI kriyA karmabandhane hetu hovAthI bAdhaka kahevAya che. je zuddha devagurunI sevA, Asavanirodha ane saMvaranA pariNamana rUpa karmanA bandhane kinArI kriyA che te sAdhaka kriyA che. yadyapi nivi5 dhyAna-samAdhimAM bAdhaka kriyA ane bhAvasAdhaka bAhya kriyAne abhAva che, paraMtu guNane anusaranAra vIryanA pariNamanarUpa abhyantara kriyA hoya che, te paNa grahaNa ane yegane rodha karavAthI yogasaMnyAsa hoya che te kahe cheyogsNnyaaststyaagii yogAnapyakhilAMstyajet / ityevaM nirguNaM brahma paroktamupapadyate // 7 // (dharmasaMnyAsane tyAgI saMnyAsathI sarva pegone paNa tyAga kare. e yogasaMnyAsa caudamA guNasthAnake heya. 1 comAsanyAsatiH yogane rodha karavAthI cArityAgI thaelo. salina badhA. yojanayogono. pi=paNa. ca=jyAga kare. ti= ema. have e rIte. rof=bIjAe kahela. nibaM guNarahita. vA= AtmasvarUpa. 3papa ghaTe che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 137 Ataka ja "gAyo yAdave kritI phati tadira" | "AjyakaraNa karyA bAda bIje gasaMnyAsa heya che) kevalajJAna vaDe acitya vIryazaktithI bhopAhI kamane tevA prakAranI sthitimAM ANune kSaya karavAnI kriyA te A jyakaraNa, tenuM phaLa zailizI-yogonI atyanta sthiratA che. tyArabADha bIje gasaMnyAsa nAme sAmarthya ga che. ema tenA svarUpane jANanArA kahe che. zilisI avasthAmAM kAyAdi gana tyAga karavAthI "aga" nAme sarvasaMnyAsa rUpa sarvottama yoganI prApti thAya che. e pramANe bIjAe kahela nirguNa-guNarahita brahma-AtmasvarUpa ghaTe che. je vAdIo ema kahe che ke svabhAvaguNa jAya, te juThA che. ema te guNanA abhAve guNane abhAva thAya, paNa dharmasaMnyAsanA tyAgathI pAdhika dharma keganA abhAve nirguNa zabdano artha ghaTAva. bAhya abhyatara sarva parabhAvanA tyAgI AvejIkaraNa karyA bAda vegane rodha karavAthI badhA vIryanI ceSTArUpa gone tyAga kare che. ema samasta gene re karavAthI para-utkRSTa sarvae (?) (para-anya darzanee) kahela nirguNa-gAdi rahita satva, rajasa ane tamaguNa rahita brahmacatanyamaya AtmasvarUpa ghaTI zake che. yogane rodha karavA rUpa AtmAnuM vAstavika svarUpa che. 1 kevalajJAnI antarmuhUrtanuM AyuSa bAkI hoya tyAre AyuSa karatAM adhika vedanIyAdi karmone ghAta karavArUpa samuddaghAta karavA pahelAM AvAjIkaraNa kare che. te zubha mana, vacana ane kAyayoganA vyApArarUpa che. mokSa prati AbhAne sanmukha karavAnI kriyA te Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 tyAgASTaka nirguNa eTale sAMsargika guNa vaDe rahita ema kahevAthI "AtmA hamezAM nirguNa che ene niSedha kare che- vastutastu guNaiH pUrNamanantairbhAsate svtH| rUpaM tyaktAtmanaH sAdhornirabhrasya vidhoriva // 8 // vAdaLAM rahita candranI peThe tyAgavata che AtmA jene evA sAdhunuM svarUpa paramArthathI ananta jJAnAdi guNe vaDe pUrNa svaprakAzanI maryAdAe bhAse che. AvaraNanA javAthI svabhAvaguNa pragaTa thAya paNa jAya nahi, paramArthathI eTale padArthanA mULa svarUpe zuddha AtmA AvAjIkaraNa. keTalAeka kevalajJAnI samuddaghAta kare athavA na paNa kare. kAraNa ke jenA AyuSa karatAM vedanIyAdi karmo adhika hoya te samughAta kare ane jenA AyuSa karatAM vedanIyAdi karmo adhika nathI teo samughAta karatA nathI. paraMtu zubha yoganI pravRttirUpa AvaIkaraNa te badhA kevalajJAnI avazya kare che. (juo prajJApanA TIkA pA. 604) vizeSAvazyaka bhASyamAM "gAvajhAmuvakono vAvAno vA" e gAthAnI vyAkhyAmAM "mAre have A karavA yogya che evA prakArane kevalajJAnIne upayoga athavA udayAvalikAmAM karmane nAMkhavArUpa vyApArane AvakaraNa kaheluM che. (vi. Ava. gA. 3050) tyArabAda samughAta kare che ane samuddaghAta karyA pachI yogane rodha kare che. jeo samuddhAta karatA nathI teo AvakaraNa karyA pachI yogane redha karavAnI kriyA karI samagra yogone tyAga kare che. 1 nimra vAdaLAM rahita. vigho =candranI. va=peThe. tyAtmanaH= tyAgI che AtmA jene evA, sAdhoH sAdhunuM svarUpa. vastutaH =parabhArthathI. ananta =anA, guNe vaDe pUf=pUrNa svataH yaM. mAro bhAse che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 139 pitAnA svabhAvathI ananta guNe vaDe paripUrNa bhAse che. samyajJAna, darzana, cAritra ane ta5rUpa sAdhananA pariNamana vaDe anAdi paravastunA saMgane tyAga karavAthI svarUpanuM jJAna, ramaNa ane anubhavathI navIna kamanuM nahi grahaNa karavArUpa svarUpanI ekatAmAM tanmayapaNAthI pUrva karmanI nirjarA vaDe jyAre A AtmA zuddha ane sakala pudgalanI upAdhirahita thAya che tyAre jJAna, darzana, cAritra, vIrya, agurulaghu, avyAbAdha, asaMga, amUrta, parama dAna, lAbha, bhega, upabhega, akiyatA ane asiddhatvAdi anantaguNe vaDe pUrNa prakAzamAna thAya che. jeNe parabhAvane vize Atmabuddhine tyAga karyo che evA mokSapadanA sAdhaka sAdhunuM varUpa meghanA AvaraNa rahita candranA svarUpa jevuM prakAze che. jema vAdaLArahita candranuM svarUpa nirmala hoya che tema jJAnAvaraNAdi karmanA AvaraNa rahita zuddha AtmAnuM svarUpa nirmala hoya che. e hetuthI bAdhaka pariNatinA hetune tyAga karI sAdhakapaNAnuM avalambana karI, sAdhakapaNAmAM paNa vikalparUpa vartamAna apavAda sAdhanAne tyAga karate ane utsarga sAdhanAne grahaNa karate, punaH utsarga sAdhanAne tyAga karI pUrNAvasthAne prApta kare ane e kramathI AtmA badhA sAMgika bhAvanA nivAraNa karavAthI nirmala, niSkalaMka, asaMga, sarva AvaraNa rahita, saccidAnanda svarUpa thaI AtyaMtika, ekAntika, zraddharahita, sahaja, nirupama cAritra sukha vaDe paripUrNa thAya che. A hetuthI samyaga jJAnanA baLathI upAdeya tatvane viveka karI sarva prakAranA heya bhAvene tyAga karavo yogya che. kAraNa ke tyAga nija Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kiyASTaka rAnuM mULa che. parabhAvanuM grahaNa ja AtmAne ahitakAraka che. mATe AtmasvarUpanI abhilASAvALAe parabhAvane tyAga karavo ja joIe. 9 kriyASTaka jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyH| svayaM tI! bhavAmbhodheH parAMstArayituM kssmH||1|| je samyaga jJAnavALA, kriyAne vize tatpara, upazamavALA, ( jJAnAdi guNa vaDe) vAsita karyo che AtmA jeNe evA ane jitendriya che te pote saMsArasamudrathI tarelA che ane bIjAne tAravAne samartha che. para bhAvane-paugalika bhAvane tyAga kare e ja mokSasAdhaka kiyA che. e hetuthI tyAgISTaka pachI kiyASTakanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM. te AtmAne kartApaNAthI je karAya te kiyA-eTale dravyanA kartutvabhAvanI pravRtti. svarUpane anukUla darzana ane jJAnazaktine bodharUpa vyApAra te jJAna ane svarUpane anukUla vIryanI pravRtti te kiyA. jJAna-niyAkhyAM mokSa jJAna ane kiyAthI mekSa thAya che. temAM jJAna e svaparaprakAzanarUpa che ane kiyA svarUpamAM 1 jJAnI=nsamyajJAnavALA. vicAra =kriyAmAM tatpara. rantaH= upazamayukta. mAvitAmA=bhAvita che AtmA jene evA. jitendriya = Indriyone jitanAra. vAsmo =saMsArarUpa samudathI. svayaM pote. tI=narela che. (ane) pAna-bIjAne. tArathitumtAravAne. kSamaH= samartha che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 14 ramaNa karavArUpa che. temAM cAritra ane vIryaguNanI abheda pariNati te kriyA. te sAdhaka kriyA che. A anAdi jagatamAM kAyikI vagere azuddha kriyAnI pravRttithI saMsAra tharyo che ane te ja saMsAra vizuddha samiti, gupti vagere tathA vinaya-vaiyAvRtya Adi sankriyA karavAthI nivRtta thAya che. tethI saMsArane nAza karavA mATe saMvara ane nirjarArUpa kriyA karavA yogya che. temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravyakriyA zuddha ane azuddha ema be prakAranI che. temAM svarUpane anukUla ganI pravRtti rUpa zuddha kiyA ane kAyikI vagere kiyA te azuddha kriyA che. bhAvakiyA viryanI pravRtti rUpa che. paugalika bhAvane anukUla audArikAdi kAyavyApArane sanmukha vIryanI pravRtti te azuddha bhAvakriyA, ane pitAnA guNonuM svarUpe pariNamana thavAmAM nimittabhUta vIryavyApArarUpa kiyA te zuddha bhAvakriyA. temAM nagama naya vaDe kriyAne saMka95 te kriyA kahevAya che. saMgraha nayathI badhA saMsArI jIvo sakriya che. vyavahAra nathI zarIraparyApti pUrI thayA pachI kiyA kahevAya che. ajusUtra nayathI kArya sAdhana mATe jemAM ganI pravRtti mukhya che evI vIryanA pariNAmarUpa kriyA che. zabdanaya vaDe vIryazaktinI pravRttirUpa kiyA kahevAya che, samabhirUDha naya vaDe guNanI sAdhanA mATe karavA yogya sarva vyApAra te kiyA. 1 naigama saMkalpagrAhI che ane saMgrahanatya sattAgrAhI che. jema prasthanA saMkalpathI jaMgalamAM lAkaDuM levA janAra "prastha mATe jAya che e vyavahAra thAya che, te naigama nayano viSaya che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N 142 kiyASTaka evabhUta nayathI tatvanI ekatA ane viyanI utkaTatAne sahAyaka guNanA pariNamanarUpa kriyA kahevAya che. ahIM mokSamArganA sAdhakane mATe sAdhanarUpa kriyAne avasara che. kAraNa ke jJAna ane cAritrathI mokSa thAya che. tethI guNanI pravRttirUpa svarUpanuM grahaNa ane parabhAvanA tyAgarUpa kriyA mekSanI sAdhaka che. mATe tatvane jANI paramArthanI sAdhanA mATe samyaka kriyA karavA gya che ane tene mATe A upadeza che-kSAyika samyatvanI prApti thAya tyAM sudhI jinekta tattvamAM niHzaMkapaNuM vagere ATha prakAranA darzanAcAranI sevA karavI, kevalajJAna sudhI kALa, vinayAdi jJAnAcAranuM niraMtara pAlana karavuM, yathAkhyAta cAritranI prApti paryata cAritrAcAranI sevA karavI. parama zukladhyAna sudhI tapa AcAranuM pAlana karavuM. sarva saMvara sudhI vIryAcAranI sAdhanA avazya karavI. pAMca prakAranA AcAra sivAya mokSanI prApti thatI nathI. dazanathI ja svaguNanI pravRtti rUpa kriyA darzanAdi guNanI vizuddhi mATe thAya che, te nimittanuM avalaMbana karI pravRtti karavI te AcAra. e hetuthI guNanI pUrNatA thAya tyAM sudhI AcAra sevavA gya che. kemake AcArathI guNenI pUrNatA thAya che ane pUrNa guNavALAnI AcaraNa te bIjAnA upakAra mATe che. e hetuthI kahe che yathArtha tattvanA svarUpane jANanArA jJAnI, mekSa sAdhanane anukUla ganI pravRttirUpa athavA AtmAnA guNane anukUla vIryanI pravRttirUpa kriyAne vize tatpara, zAnta Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra wvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv kaSAyanA saMtApa rahita, bhAvitAtmA-zuddha svarUpamAM ramaNatAmaya AtmA jene che evA ane jitendriya-Indriyone jItanAra bhava samudrathI pite tarelA che ane upadeza vagerethI pitAnA Azrita bIjAne tAravAne samartha che. - je samyagdarzana, jJAna, ane cAritranI pariNativALA, AtmasvarUpamAM ramaNa karanArA, AtmAne vize sthiratA karanArA ane AtmAnA anubhavamAM magna thaelA che te svayaM saMsArathI nivRtta thaelA che, ane tenI sevA karanAra bIjAne tAre che. ahIM bhAvanArahita vacanavyApAra ane mananA vikalparUpa saMvedana jJAna sudhI dravyajJAna che ane bhAvajJAna te tattvanA anubhavarUpa upayoganuM kAraNa che. dravyakiyA ganI pravRttirUpa che ane te paNa svaguNane anukula svarUpanI pravRttirUpa bhAvakiyAnuM kAraNa che. ahIM jJAnanuM phaLa virati che ane tethI jJAna viratinuM kAraNa che. tattvAtha TakAmAM kahyuM ane jJAna cAritranuM kAraNa che ane cAritra e mokSanuM kAraNa che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke nAdaMsaNissa nANaM nANeNa viNA na huti crnngunnaa| aguNissa nasthi mokkho natthi amukkhassa nivvANaM / adhyayana 28 gA0 30 "tethI samyagdarzanarahitane jJAna hetuM nathI, jJAna sivAya cAritraguNe hetA nathI, cAritraguNarahitane mokSa thatuM nathI ane mokSarahitanuM nirvANa thatuM nathI." Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kriyApaka A kAraNathI kriyA sahita jJAna hitakAraka che, paNa ekaluM jJAna hitakAraka thatuM nathI-e bAbata kahe che'kriyaavirhitN hanta jJAnamAtramanarthakam / gati vinA pathajJo'pi nApnoti puramIpsitam // 2 // kriyA rahita ekaluM jJAna anartha-mokSarUpa phaLa sAdhavAne asamartha che. mArgane jANanAra paNa pAdavihAra sivAya icchita nagare pahoMcatuM nathI. mokSanA sAdhanamAM pravRtti karavArUpa kiyA vinAnuM ekaluM saMvedanarUpa (jANavArUpa) jJAna nirarthaka che eTale mokSarUpa kAryanuM sAdhaka thatuM nathI. tene vize A dRSTAnta che-mArgane jANanAra chatAM paNa page cAlavAnI kriyA sivAya icchita nagare pahoMcatuM nathI. page cAlavAthI ja Icchita nagare pahoMcAya che. kemake-"nAijharane movo" jJAna ane cAritra vaDe mela thAya che evuM zAstravacana che. sannANanANovagae mahesI aNuttaraM cariu dhammasaMcayaM / aNuttarenANadhare jasaMsI obhAsai sUrievaMtalikkhe // uttarA0 a0 21 gA0 27 "samyaka aneka prakAranA jJAnane prApta thayelA te maharSi pradhAna kSamAdi dharmanA samudAyane AcarIne anuttara-pradhAna - kriyavirahitaMtrakriyA vinAnuM. dRnta khedasUcaka avyaya. rAnamAa= ekaluM jJAna. anarthadaM=nirarthaka che. rAti vinAcAlavAnI kriyA sivAya. pathasfv=mArgane jANanAra paNa sataM icchita. puraM=nagare. nA noti= paheca nathI. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 145 kevalajJAnane dhAraNa karanArA AkAzamAM sUryanI peThe prakAze che. jJAnIne paNa kriyAnI AvazyakatA che-e batAve chesvaanukuulaaN kriyAM kAle jJAnapUrNo'pyapekSate / pradIpaH svaprakAzo'pi tailapUrtyAdikaM yathA // 3 // jema dave pite svaprakAzarUpa che te paNa tela pUravA vagere kriyAnI apekSA rAkhe che, tema pUrNajJAnI paNa Avasare svabhAvarUpa kAryane anukUla kriyAnI apekSA rAkhe che. (arthAta pUrNajJAnIne paNa avasare svabhAvane anukUla kriyAnI AvazyaktA che). sva ane paranA vivekavALA pUrNajJAnI paNa kArya karavAnA avasare svabhAvanI piSaka evI sAdhanakAryane karavArUpa kriyAnI apekSA rAkhe che. he pAdeya tattvane jJAtA samyajJAnI prathama saMvararUpa kAryanI rucivALo dezavirati ane sarvaviratirUpa kiyAne Azraya kare che. vaLI cAritrayukta tattvajJAnI kevalajJAnarUpa kAryane utpanna karavAnI icchAvALA zukaladhyAnArUDha thavAnI kriyAne Azraya kare che. ane kevalajJAnI sarvasaMvara ane pUrNAnanda prApta karavAnA avasare yoganA nirodha karavArUpa kriyA kare che. e hetuthI ja kahevAmAM AvyuM che ke "jJAnIne paNa kriyAnI apekSA 1 vA =vabhAvane anula, popaka. ci=AvasyakArti divAnI. =avasare. jJAna =jJAnavaDe paripAnuM, prArthanAnI. paNa. velase apekSA rAkhe che. jema. :=ii. pati prakAzarUpa. (chatAM) =paNa. te pUrvAjiMtrolanuM pravuM vagerenI ( apekSA rAkhe che.) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 kiyASTaka che. te mATe ja munione zAstramAM Avazyaka kriyA karavAnI kahelI che. temAM A daSTAnta che-jema dI svabhAvathI prakAzarUpa hovA chatAM tela pUravA vagere kriyAnI apekSA rAkhe che, tema jJAnI paNa prIti, bhakti, vacana ane asaMga kiyAnuSThAnamAM tatpara hoya che. kiyA e vIryanI zuddhinuM kAraNa che, azuddha vIrya vaDe Asravayukta jIva saMsAramAM bhramaNa kare che ane teja jIva guNa puruSanI sevAthI guNane pragaTAvavAmAM tatpara thaele saMvaravALo thAya che. karmapradezanuM grahaNa dvArA thAya che ane yogo viryathI thAya che. tethI yogane paramAtmAne vandana, svAdhyAya ane adhyAyanAdimAM joDyA hoya te te karmane grahaNa karavA mATe samartha thatA nathI. veganI pravRtti karavI e ja kriyA che. bAhyabhAvaM puraskRtya ye kriyAM vyvhaartH| vadane kavalakSepaM vinA te tRptikaaNkssinnH||4|| bAhya kriyAnA bhAvane AgaLa karIne jeo vyavahArathI kriyAne niSedha kare che teo mukhamAM koLIo nAMkhyA sivAya tRmine icche che. jeoe gurunA caraNanI sevA karI nathI evA je che bAhA bhAvane AgaLa karIne vyavahArathI kriyAne niSedha kare che, arthAt vyavahArakiyA e bAhyabhAva che, 1 vAmAvaMtrabAhya bhAvane. puraca=AgaLa karIne. re=jeo. varAti =vyavahArathI. trikriyAno (niSedha kare che). te teo. = moDhAmAM. vastrakSepa kaLIo nAMkhyA. vinA=sivAya. tRtIkSiNa = tRmine irachanArA che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 17. tethI zuM vaLavAnuM hatuM ema kahIne kriyA karavAmAM manda prayatnavALA thAya che te manuSya mukhamAM keLIo nAMkhyA sivAya tRptine IcchanArA che. guNavadabahumAnAdenityasmRtyA ca stkriyaa| jAtaM na pAtayed bhAvamajAtaM janayedapi // 5 // adhika guNavaMtanA bahumAnAdithI, (Adi zabdathI pApanI jugupsA, aticAranI AlocanA-vratamAM lAgelA doSa sadaguru samakSa pragaTa karavA, devagurunI bhakti ane uttara guNanI zraddhA levI.) tathA lIdhelA niyamane hamezAM saMbhAravA vaDe sa&iyA-zubha kiyA utpanna thayelA bhAvane na pADe, teno nAza na kare ane nahi utpanna thayelA bhAvane paNa utpanna kare, e saMbadhe vizatikAmAM zrIharibhadrAcArya "taddA zikSaNa vAgha ja divALanniA paDivakkhadugaMchAe pariNaiAloaNeNaM ca // titthaMkaramattIe susAhujaNapajjuvAsaNAe / uttaraguNasaddhAe ettha sayA hoi jaiavvaM / / evamasaMto vi imo jAyai jAo a na paDai kayAvi / tA etthaM buddhimayA apamAo hoi kAyavyo" / zrIvavivi. T0 1-28 1 guNavavaghumAna =guNijanane bahumAna vagerethI. ca=ane. nityacA =vatAdinA hamezAM smaraNa vaDe. sa cA=zubha kriyA. nAd= utpanna thaelA. mAvaM=bhAvane. na tatva=na pADe. (paratu) 3nAniM= nahi utpanna thaelA bhAvane. kapi paNa. sautpanna kare. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kiyASTaka "te mATe vratanuM nitya smaraNa, guNI janenuM bahu mAna, vratanA pratipakSanI jugupsA, pariNAmanI AlocanA, tIrthakaranI bhakti. susAdhu puruSanI sevA ane uttara guNanI zraddhA vaDe ahIM sadA prayatna karavA yogya che. e pramANe karanArane je bhAva utpanna na thayo hoya to thAya che ane thayuM hoya to te kadI paNa paDatuM nathI, tethI buddhimAna puruSe ahIM pramAdane tyAga karavo, sAvadhAna thavuM." samyagdarzana, jJAna, cAritra, kSamA, mArdava-namratA, Ava-saralatA Adi guNavALA puruSonuM bahumAna, pitAnAthI adhika guNavALAne Adara, AdizabdathI doSane pazcAttApa, pApanI jugupsA, aticAranuM Alocana, deva, guru ane sAdhamikanI bhakti, uttaraguNonI prApti vagere badhuM grahaNa karavuM. vaLI pUrve grahaNa karelA vratanuM smaraNa, navIna pratyAkhyAna, sAmAyika, catuviMzatistava, guruvaMdana, pratikamaNa, kAyetsarga ane paccakhANa vagerenA hamezAM smaraNa vaDe sakiyA-zubhakiyA thAya che. (A saMbadhe pUjya hari bhadrAcAryaviracita viMzatikAnI traNa gAthAo tathA tene anuvAda upara bhASArthamAM AvI gayela hovAthI ahIM ApavAmAM Avela nathI.) "suhapariNAmo Nicca causaraNagamAI AyaraM jiivo| kusalapayaDIo baMdhai baddhAo suhaannubNdhaao||" causaraNapainnayaM. gA0 59 "hamezAM cAra zaraNanuM grahaNa karavuM ityAdinuM AcaraNa karate zubha pariNAmavALe jIva karmanI zubha prakRtio bAMdhe Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 149 che ane pUrve bAMdhelI azubha prakRtio zubha anubandhavALI kare che. ItyAdi kriyAkalApa utpanna thaelA samyajJAnAdi saMvega ane nirvedarUpa bhAvane paDavA detA nathI, paraMtu nahi utpanna thayelA dharmadhyAna ane zukaladhyAnAdi bhAvane paNa utpanna kare che. zreNika ane kRSNa vagerene guNI jananA bahumAnathI, mRgAvatIne pazcAttApathI, AlecanA vaDe ati mukta nircIne, gurubhaktithI caMDarudrAcAryanA ziSyane-ItyAdi aneka munione paramAnandanI prApti AgamamAM saMbhaLAya che. kSAyopazamike bhAve yA kriyA kriyate tyaa| patitasyApi tadabhAvapravRddhirjAyate punaH // 6 // kSApazamika bhAve vartatAM tapa-saMyamane anukUla je kriyA karAya che, te kriyA vaDe paDI gayelAne paNa te bhAvanI-kriyAbhAvanI vRddhi thAya che. kahyuM che ke "khAovasamigabhAve daDhajattakayaM suhaM annudvaannN| paDivaDiya pi hu jAyai puNo vi tbbhaavvuddhikrN"| 3 paMcAzaka gA0 34 kSApazamika bhAvamAM vartatAM daDha thanathI kareluM zubha anuSThAna patita-paDI gaelAne paNa pharIthI te kSAyopathamika bhAvanI vRddhi karanAra thAya che, 1 sAcoparAmi mAvai=Ayopathamika bhAvamAM. cA=je. ci== tapa -saMyamane anukUla kriyA. citte karAya che. tayA-te kriyA vaDe. titara=paDI gayelAne. =paNa punaH=pharIthI. tAva tenA bhAvanI hi. bA-utpanna thAya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 kiyASTaka cAritrane anusaratA vIryane thopazama thavAthI je vandana-namaskArAdi kriyA karAya che te kriyAthI patita-guNathI parADamukha thaelA jIvane paNa pharIthI te bhAvanI vRddhi thAya che. (e saMbadhe 'vAyovAmiAma ityAdi gAthA ane tene artha upara AvI gayela hovAthI ahIM ApavAmAM Avela nathI.) audayika bhAvamAM kiyA thAya che, paraMtu tevA prakAranA guNanI vRddhi karanArI thatI nathI. uccagotra, subhaganAma, AdeyanAma ane yazanAmakarmanA udayathI tathA antarAya karmanA udayathI audayikI kiyA thAya che "uccagotranA udayathI tapa ane zruta Adine lAbha thAya che te prajJApanA sUtrathI jANavuM. jJAnAvaraNa, dazanAvaraNa, darzanamehanIya, cAritramehanIya ane antarAya karmanA kSapazamathI zuddha dharmane pragaTa karavAne mATe je kriyA thAya che te AtmAnA guNane pragaTa karanArI che. have te ja bAbatane darzAve che - guNavRddhathai tataH kuryAt kriyAmaskhalanAya vaa| ekaM tu saMyamasthAnaM jinAnAmavatiSThate // 7 // 1 "uccAgottassa kammassa jIveNaM baddhassa jAva aTThavihe aNubhAve pnntte| taM jahA-1 jAtivisiTThayA, 2 kulavisiTThayA, 3 balavisiTThayA, 4 rUvavisiTThayA, 5 tavavisiTThayA, 6 suyavisiTThayA, 7 lAbhavisiTThayA, 8 rUriyaviliyA " jIve bAMdhelA uccagAtra karmane yAvata ATha prakArane vipAka kahe che. te A pramANe-viziSTa jAti, kula, bala, rUpa, tapa, buta, lAbha ane ezvaryA. juo prajJApanA pada 26 5. 459 2 tataH=tethI. guNavRddhacai guNanI vRddhi mATe. vA=athavA. gad Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna sAthe - te hetuthI guNanI vRddhi karavA mATe athavA guNathI paDI na javAya te mATe kriyA karavI joIe. eka saMyamasthAna to kevalajJAnIne sthira rahe che. tethI svadharmane pragaTa karavAnuM kAraNa hovAthI jJAnAdi guNanI vRddhi-vistAra mATe, paraMtu AhAra vagere paMdara saMjJA nimitte nahi, tathA guNathI paDI na javAya te mATe savRttirUpa kriyA karavI joIe. kriyArahita sAdhakapaNAmAM rahevAne asamartha che. kAraNa ke vIryanuM capalapaNuM che. kriyAvALAne sakriyAmAM joDeluM vIrya paDavA mATe thatuM nathI. anyathA anAdi pravRttimAM pravRtta thayele jIva guNathI patita thAya che ane kriyA vaDe uttarottara vizuddha sthAnane prApta thAya che ema AgamamAM saMbhaLAya che. eka apratipAtI (nahi paDavAnA svabhAvavALuM) pUrNa svarUpanI ekatArUpa saMyamasthAna jinene eTale kSAyika jJAna ane cAritravALAne hoya che, bIjAne hotuM nathI. A hetuthI sAdhake navIna guNonI vRddhi mATe kriyA karavI joIe. mATe nirgathe vanamAM vase che, cityanI yAtrA mATe nandIzvarAdi dvIpamAM jAya che, zarIranA mamatvano tyAga kare che, nAya nahi paDavA mATe. trikriyA. yuti karavI joIe. pUrvaeka. saMcamAne tu saMyamanuM sthAnaka te. ninAnAM-kevalajJAnIne. vati= rahe che. + 1 AhAra, ra bhaya, 3 mithuna, aparigraha, 5 krodha, 6 bhAna, 7 mAyA, 8 lobha, 9 gha, 10 loka, 11 sukha, 12 duHkha, 13 moha, 14 zeka, 15 jugupsA ane 16 dharmae soLa saMjJAo che. temAM dharmasaMjJA sivAyanI paMdara saMjJA ahIM levI. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra kiyASTaka virAsanavaDe zarIrane saMkoce che, anazana karavAmAM utsuka thayelA saMlekhana kare che-zarIrane kRza kare che tathA parihAravizuddhi ane jinakalpAdi abhigrahone grahaNa kare che. vco'nusstthaanto'snggkriyaasNgtimnggti| seyaM jJAnakriyA'bhedabhUmirAnandapicchalA // 8 // vacanAnuSThAnathI nirvikalpa samAdhirUpa asaMgakriyAnI gyatAne prApta thAya che. te A jJAna-kriyAnI abheda bhUmikA che. kAraNa ke asaMga bhAvarUpa kriyA zuddha upaga ane zuddha vIlAsanI sAthe tAdAbhya (tanmayatA) dhAraNa kare che. vaLI te abheda bhUmikA svAbhAvika Ananda rUpa amRtarasathI A bhIMjAyelI che. viSa, gara ane anyAnuSThAnathI dUSita kiyA saMsAranuM kAraNa che, tethI je kiyA sAdhanane hetu che tene kahe che-vacana eTale arihaMtanI AjJA, tene anusarIne thatI kiyA dharmanuM kAraNa thAya che. kAraNa ke- "prazAntacittena gabhIrabhAvenaivAhatA sA saphalA kriyA ca / aMgAravRSTeH sahasA na ceSTA nAsaMgadopaikagugaprakarSA // " "ati zAnta cittathI ane gaMbhIra bhAvathI Adara pUrvaka karAyelI kiyA te saphala kriyA che. paNa aMgAravRSTithI 1 vaDanuSThAna =vacanAnudAnathI.mAMjIyAmaMtiMtraasaMgakriyAnI yogyatAne. lati pAme che. sa=o. yaMkaA (asaMgakriyA) jJAnavijyADamemi =jJAna ane kriyAnI abhedabhUmi-ekatArUpa che. (ane ) janapijI=AtmAnA Ananda vaDe AbhIMjAyelI che. re je kriyA karato hoya tethI anya kriyAmAM pramoda thavo te Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 153 ke anAbhogathI karAyelI, tathA eka guNanA prakarSa (utkarSa) karanArI AsaMgadeSavALI kriyA ISTa nathI." viSa, gara ane anyonyAnuSThAnanA tyAgathI zrImad rItarAga bhagavaMtanA vacanane anusAre utsaga ane apavAdanI apekSAvALI vacanAnuSThAna kriyA karavAthI nivikalpa ane sahaja svarUpa asaMga kriyAne vega pAme che. vacanakriyAvALa anukrame asaMgakiyA pAme che e tAtparya che. te asaMgakriyA ja jJAnakriyAnI abhedabhUmi jANavI. asaMgakriyA rUpa bhAvakiyA zuddho paga ane zuddha vIllAsanA tAdAbhyabhAvane dhAraNa kare che. "jJAna ane viryanI ekatA ja jJAna-kiyAne abheda che. e kathanathI "jyAM sudhI guNanI pUrNatA na thAya tyAM sudhI niranuSThAna (vacanAnuSThAna) rUpa kiyA karavI joIe ema jaNAvyuM. tatvajJAnI kriyAne niSedha karatA nathI, paraMtu kriyAdi zuddha ratnatrayIrUpa dharmanuM sAdhana karavAmAM kAraNa hovAthI dharmarUpe mAne che. mukhya dharma te AtmAmAM ja che. e saMbadhe pUjya haribhadrasUrie dazavaikAlika sUtranI TIkAmAM kahyuM che. "dharmarSanA dharma" dharmanuM sAdhana hovAthI dharma che. ethI dravyakriyAne dharmarUpe aMgAravRSTi nAmane cittane doSa che. jemake sAmAyika karate hoya tyAre tene jinapUjAmAM prIti thavI. ahIM prastuta anudAnamAM anAdara hovAthI te devarUpa che. je kriyA karato hoya temAM "A ja sundara che evA eka guNanA prakarSavALI kriyA AsaMgadAyukta che. A saMgadeva sahita kriyA gautamasvAmInI gurubhaktinA daSTAntathI te ja guNasthAnakamAM sthiti karAve che, paNa mehanA nAza dvArA kevalajJAnanI utpatti mATe samartha thatI nathI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kiyA ~ ~ ~~ ~ ~ ~ mAne che te kAraNamAM kAryane upacAra ja che. evA prakAranI zraddhArahita jIvane kriyA dharmane hetu thatI nathI. SaSTizatakamAM kahyuM che ke - "bahuguNavijAnilao ussuttabhAsI tahA vi muttavyo / jaha pavaramaNijutto vigdhakaro visaharo loe // 18 // " "usUtrabhASI bahu guNavALe ane vidvAna hoya to paNa tene tyAga kare. jema viSadhara zreSTha maNiyukta hoya te paNa lekamAM viza karanAra gaNAya che. eTale te tyAgavA gya che." tathA AcArAMga sUtramAM bhaya ane vicikitsAmAM saMyama nathI ema kahyuM che. ethI asaMga kriyAnuM nimitta hovAthI neranuSThAna-vacanAnuSThAnarUpa kriyA karavA lAgyA che. A asaMgakriyA svAbhAvika AnandarUpa amRta rasathI bhIMjAyelI che. A kAraNathI AtmatatvanA anubhavane Ananda prApta karavAnI IcchAvALAe satpavRttirUpa ane asapravRttinA tyAgarUpa niranuSThAna kriyA dravyathI ane bhAvathI svAduvAdarUpa svaguNane anukUla vIryanI vRddhi karanArI, ane navIna guNane pragaTa karanArI, AtmatatvamAM tanmayatA rUpa kiyA saMyamasthAna upara caDhavA mATe sAdhyanA sApekSapaNe pratisamaya karavA gya che. ethI "jJAnaviyAkhyAM mokSa jJAna ane kriyAthI mekSa thAya che-e nirdhAraNa karavA yogya che. dravya-kiyAmAM udyamavaMta jIva bhAva kiyAvALe thAya che ane bhAvakiyAthI AtmA svarUpanuM bhAjana thAya che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra wwww wwwwwww 10 tRptyaSTaka pItvA jJAnAmRtaM bhuktvA kriyAsuralatAphalam / sAmyatAmbUlamAsvAdya tRpti yAnti parAM muniH||1|| jJAnarUpa amRta pIna, kriyArUpa suralatA-kalpavallInA phaLane khAIne ane samatA pariNAmarUpa tAbUlane AsvAdIna-cAkhIne mahAsAdhu utkRSTa pti pAme che. kriyA karanArA jIvo kadAcita mada ane lobhanA AvezathI sad abhyAsane niSphaLa kare che, tethI kiyASTaka bAda kaSAyanA tyAgapUrvaka svarUpanA anubhavathI utpanna thayela tRptirUpa aSTakanuM varNana karavAmAM Ave che. ahIM tRpti nAma Adi bhedathI cAra prakAranI che. temAM koI jIva ke ajIvanuM "tRpti evuM nAma karAya te tRpti zabdathI belAvavA rUpa nAmatRpti. akSarothI lakhavA rUpa te sthApanA tRpti. tRpti padanA arthane jANanAra, paNa temAM upayoga- rahita te AgamathI dravyatRpti. ne AgamathI dravyatRpti zarIra, bhavya zarIra ane taduvyatiriktanA bhedathI traNa prakAre che. tRpti padanA arthane jANanAra muni vagerenuM acetana zarIra te zarIra, bhaviSyamAM tRptipadanA arthane jANanAra laghu ziSya vagere bhavya zarIra ane dravyathI eTale AhAra, dhana ane upakaraNa vaDe tRpti te taduvyatirikta 1 jJAnAmRtaMtrajJAnarUpa amRta. ratva=pIne. nisAsuraDhatAprakriyA 25 kelpalanA phaLane. mutvAkakhAIne. sAcatAbUdaM=samabhAvarUpa tAbUlane. sAcacAkhIne. muni sAdhu. para=atyanta. tRti tRpti. yAti pAme che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 tu tyaSTaka dravyatRpti kahevAya che. tRptipadanA arthane jANanAra ane temAM upayogavaMta hoya te AgamathI bhAvatRpti ane svarUpathI jJAnAnanda vaDe pUrNa ane nirantara sahaja AtmAnandanA anubhava karanArane AgamathI bhAvatRpti hoya che. naigamanathI jIva ane ajIva vaDe tRpti, saMgraha ane vyavahAranayavaDe grahaNa karavA gya dravyanI prAptimAM tRpti, bAjusUvanayathI Icchita padArthanI prAptimAM tRpti ane zabdAdi nayenI apekSAe nirAvaraNa ane pUrNa svasvarUpane nividyapaNe upabhoga karavAthI tRpti jANavI. A paddhati ghaniryuktinI TakAmAM ahiMsAmAM nayanI vicAraNA 1 oghaniryuktinI TIkAmAM ahiMsA ane hiMsA saMbadhe nIce mujaba nayanI vicAraNA karI che nigama nayanA mate jIva ane ajIvane vize hiMsA che. lekamAM ema kahevAya che ke eNe jIvane nAza karyo, eNe ghaTano nAza karyo. ahI badhe ya hiMsA zabdano saMbaMdha hovAthI naigama nayanA mate jIva ane ajIvamAM hiMsA che. ahiMsA paNa ema ja jANavI. saMgraha ane vyavahAra nayanA mate che jIvanikAyamAM hiMsA che. ahIM dezagrAhI-vizeSagrAhI saMgraha ke naigamanI antargata sAmAnyarUpa saMgraha jANo, vyavahAra naya sthUla vizepane grahaNa karanAra ane lekamAM vyavahAra karavAnA svabhAvavALo che. te saMbadhe kahe che keleka ghaNuM karIne cha javanikAyamAM ja hiMsA mAne che. Rjutra naya pratyeka jIvamAM judI judI hiMsA mAne che. zabda, samabhirUDha ane evabhUta naya AtmAne ja hiMsArUpa ane AtmAne ja ahiMsArUpa mAne che. e nizraya nayane abhiprAya che, kAraNa ke je pramAdayukta jIva che te hiMsaka che ane je pramAdarahita che te ahiMsaka chejuo niryukti gAthA 75 nI TIkA. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " jJAna sAthe 157 karI che tenI peThe jANavI. ahIM kAraNarUpe nAma vagere traNa nikSepa nagamAdi nayane mAnya che. vAstavika rIte zabdAdi nayane mAnya bhAvanikSeparUpa tRpti grahaNa karavA gya che. te sAdhanakALe apavAdathI utpanna thayelI ane siddha avasthAmAM otsagika tRpti grahaNa karavA cagya che. have te tRpti saMbandha kahe che- sAvadya-pApayukta bhASA nahi belanArA, pitAnA AtmAnA anubhavamAM lIna thayelA, muni yathArtha pitAne ane parapadArthanA svarUpane prakAza karanAra jJAnAmRtanuM pAna karIne, eTale zuddha, atyanta, niravacchinna jJAnadhArA vaDe parIkSA karAyelA heya ane upAdeya vastunA avakanane upayoga karIne, zubhaganI pravRttirUpa kiyA eTale taravanA pragaTa thavAthI rAgadveSAdi vibhAvanA abhAva vaDe bhAvita cetanA ane zraddhApUrvaka viryanI pravRtti, te rUpa kalpavallInA phaLane eTale sthiratAthI AtmAnA anubhava rUpa phaLane khAIne zubha ane azubha pudgalAdimAM samabhAvarUpa tAbUlane AsvAdIne utkRSTa tRpti pAme che. sAMsArika upAdhirUpa pudgalathI utpanna thayela vibhAva vaDe bhAvita che AtmA jene evA, anAdi mithyAtva, ajJAna ane asalkiyAmAM rAga-dveSa sahita evA AtmAne, jagatanI eTha jevA ane nahi jogavavA lAyaka varNadinA anubhavamAM magna hovAthI je Arepita tRpti thAya che, te kharekhara tRpti nathI, kAraNa ke tenI prApti thayA chatAM paNa tRSNa vadhatI jAya che ane tethI tRpti thatI nathI. nirantara AnandanA anubhavathI ja tRpti thAya che. ethI ja Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sapuruSa vijaLInA jevA capala strInA vilAsane taje che, udayamAM AvelA puNyavipAkane nirje che, bheganI Asa: ktivALA puruSanA saMgane tyAga kare che, zarIra uparanA zagane dUra kare che, svAdhyAya ane adhyayana vaDe tattvazravaNa, manana, nididhyAsananA abhyAsamAM praveza kare che ane parama avasthAne uttama mAne che. pharIthI nitya tRptinI vyAkhyA kare che- svaguNaireva tRptishcedaakaalmvinNshvrii| jJAnino viSayaiH kiM taiybhvettRptiritvrii||2|| je jJAnI purUSane pitAnA darzana, jJAna ane cAritraguNa vaDe ja sadAkALa vinAza na pAme tevI tRpti heya te je viSaye vaDe ceDA kALanI tRpti thAya te viSayanuM zuM prajana che? arthAta kaMI paNa nathI. je citanyanA svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAva bhUta evA amUrta, asaMga, anAkula ane cidAnandarUpa pitAnA guNothI ja (jakAra anyAgane niSedha karavA mATe che) eTale paraguNethI nahi evI, bhaviSyakALe paNa vinAza rahita, svAbhAvika hovAthI nitya tRpti yathArtha rUpe tattvane jANanArA jJAnI purUSone hoya te temane sparza, rasa, varNa, gandha ane zabdarUpa vizenuM zuM kAma che ? kaMI 1 =je. zanina =jJAnIne. sva=potAnA jJAnAdiguNa vaDe. gvaM=ja. joDhuM hamezAM. vinazvara =vinAza nahi pAme tevI. vRtti = mi. maheta thAya. (ta) =je viSayo vaDe. ara =thoDA kALanI. kRti =tRpti thAya che. tai=te viSayonuM. trizuM prayojana che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 158 11-2011- 10.0 10. 1 , . . 1,11,1 1 5,51 ,,5151 152 54 55 5 5 5 x 3 4 5 3 15 5 - 5 ^ 1 paNa nathI. je svarUpanA anubhavI che te vibhAvanA heturUpa IndriyanA viSayane gaNatA nathI. je zabdAdi viSaye vaDe thoDA kALanI aupacArika tRpti thAya tevA paravastunA vilAsarUpa viSAnuM sparzajJAnavALAne zuM prayojana che? arthAt kaMI paNa nathI. para vastune vilAsa banmanuM kAraNa che. tAtparya e che ke aneka vAra viSaye bhegavyA, te paNa AtmasvarUpa prApta na thayuM, tema e viSaye sukhanA kAraNa paNa thatA nathI, parantu temAM kRtrima sukhanI buddhi thAya che. tethI svarUpanA rasika purUSane viSaya tarapha vRtti ja hatI nathI. e hetuthI AtmAnA guNo vaDe ja tRpti karavA gya che. te ja tRptine vicAra kare che- yo zAntaikarasAsvAdAda bhavet tRptirtiindriyaa| sA na jihvendriyadvArA SaDrasAsvAdanAdapi // 3 // zAntarUpa advitIya rasanA AsvAda-anubhavathI je indriyane agocara kevala anubhavagamya tRpti thAya che te jihuvendriya vaDe basanA cAkhavAthI paNa thatI nathI. bIjI sarva ptithI jJAnatRpti adhika dekhADI e vyatikAlaMkAra che, je zAnta rasanA anubhavathI IndriyanA viSayarahita 1 rAjjaivarasAsvAvA=je zAntarUpa advitIya rasanA anubhavathI. atIniyA Indriyane agocara. cA=je- tRta: tRpti. mata thAya che. sa=o. nizidvArA=jindriya vaDe. "sAsvAdrinAnacha rasanA bhojanathI. gara=paNa. na thatI nathI. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 tyaSTaka tRpti thAya che, te tIkhA, khATA, madhura, turA, khArA ane kaDavA rasanA bhejanathI jihavendriyadvArA thatI nathI. kAraNa ke jIbha vaDe paugalika rasane anubhava thAya che. AtmA svarUpane anubhavI ane pudgalanA guNone jANanAra che, paNa tene bhaktA nathI. pudgalanA guNe bhegavavA gya nathI ja. mehanA udayathI ane AhAra saMjJAthI rasanuM A svAdana thAya che, paNa varUpathI thatuM nathI. svarUpa te jJAnanA anubhavarUpa che. mATe AtmaguNanA anubhavathI tRpti thAya che, paNa pugalaguNanA anubhavathI thatI nathI. saMsAre svapnavanmithyA tRptiH syAdAbhimAnikI / tathyA tu bhrAntizUnyasya sA''tmavIryavipAkakRt // 4 // jema sthAnamAM modaka khAdhA, dIThA tethI tRpti na thAya, tema saMsAramAM abhimAnasiddha-mAnI lIdhelI juThI tRpti thAya che. sAcI tRpti te mithyAjJAna rahita samyagdaSTine hoya che. te tati AtmAnA vIryanA paripAka-puSTi karanArI hoya che. tRptinuM lakSaNa vIryanI puSTi che. dravyathI cAragatirUpa ane bhAvathI mithyAtvAdi vibhAvarUpa saMsAramAM mithyA abhimAnathI utpanna thayelI eTale pudgalAdinI prAptimAM mAnyatArUpa tRpti hoya che. te svakhanI peThe mithyA-asatya kalapanArUpa che. kAraNa ke ajJAnI 1 vanavananI paDe. saMsAre saMsAramAM. gAmamAnirI=abhibhAna-mAnyatAthI thaelI. nRta:=nRmi. cAya che. (paNa) taththA tusAcI tRpti che. trAnisya mithyA jJAna rahitane hoya che. jAte. AtmavIryava7=AtmAnA vIryane puSTi karanAra che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAra 161 ane tRSNAnI jALamAM guMthAela chava pitAnI kalpanA vaDe kapita ISTatAthI IcchelA pudgalaskandhanI prAptimAM "aho ! mane maNi ane ratnAdine nidhi prApta thaye, vaLI duHkhanA samaye madhura vacana bolavAmAM catura e svajanasamudAya paNa maLyo evI mAnyatAthI tRpta thAya che. paraMtu te kalpanArUpa hovAthI, kamanA udayathI prApta thayela hovAthI, para vastu hovAthI ane AtmAnI sattA-svarUpane rokanArA ATha prakAranA karmabandhanA kAraNe rAga-dveSane utpanna karanAra hovAthI duHkharUpa ja che. tethI je tRpti thAya che te jhAMjhavAnA jaLa jevI ane sukhanuM kAraNe thatI nathI. paraMtu mithyAjJAnarahita, samyajJAnanA upagavALA ane Atmatatvane abhimukha thayelA jJAnI puruSane svabhAvanA pragaTa thavAthI AtmaguNanA anubhavarUpa tRpti sukhanuM kAraNa thAya che. te tRpti AtmAnA vIryanI puSTi karanArI che. tAtparya e che ke svabhAvarUpa guNanA anubhavathI thayelI tRpti AtmAnA sahaja vIryane puSTa kare che ane tenA sAmarthyathI guNe pragaTa thAya che. mATe sadgurunA caraNanI sevA, AgamanuM zravaNa ane tattvanuM grahaNa vagere kAraNethI AdhyAtmika tRpti karavA yogya che, e upadeza che. pudagalaiH pudagalAstRpti yAntyAtmA punraatmnaa| paratRptisamAropo jJAninastanna yujyate // 5 // 1 putrapugalo vaDe. putripugalo. tRti-pulanA upacayarUpa tRptine cAnti pAme che. mAtmana=AtmAnA guNa vaDe. mAtmA= AtmA. surata tRpti. cAnti-pAme che. tataete kAraNathI. sAnina = 11 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 vatyaSTaka pudagalo vaDe pudagalo upacayalakSaNa takti pAme che. vaLI AtmaguNapariNAmathI AtmA tRpti pAme che. te kAraNathI para pudagalanI tatine samAreSa-AtmAmAM upacAra abrAnta jJAnavatane ghaTato nathI. anya dravyane dharma paramAM-anyamAM Arope te samyajJAnI kema kahevAya ? zarIra, dhana, vastra, bhajana ane svajanAdirUpa pagale vaDe zarIrAdi pudgale pudgalanA upacayarUpa tRpti pAme che. eTale pudgale pacayathI vRddhi pAme che, ane amUrta jJAnAnandasvarUpa AtmA jJAna, cAritra ane AnandAdirUpa AtmaguNapariNAmathI tRpti pAme che. svarUpanA anubhavamAM rasika purUSone svarUpanA anubhava vaDe ja tRpti thAya che. te kAraNathI anekAntarUpa anantadharmAtmaka sva-para padArthanI parIkSAmAM kuzaLa evA jJAnI purUSane pugalonI tRptimAM AtmAnI tRptine mAnavIrUpa bhAtithI thaela abhimAna ghaTatuM nathI. tAtparya e che ke samyajJAnathI yathArtha bedhavALA jJAnI, AtmAmAM Atmadharmane ja svIkAre che. paravastu parasvarUpe hovAthI paravastumAM paradharmanuM sthApana kare che ane svadharma svasvarUpe hovAthI pitAnAmAM svadharmanuM sthApana kare che. A kAraNathI samyagdaSTi paugalika upacayamAM rAga karatA nathI. pudgalanA anubhavamAM sukha lAge che te mithyAjJAna che. kahyuM che kesamyajJAnavaMtane. pa2vRtinemAra :=pudgalanI tRptimAM AtmAno upacAra. na guca=ATa nathI. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 jJAnasAra "tavaha tavaM carai caraNaM suaMpi nava punya Ava anbhasaha / SA suraM ta no samAvinA | tapa tape, cAritra Acare ane tane paNa nava pUrva sudhI abhyAsa kare, paraMtu jyAM sudhI para vastuthI thatA sukhamAM sukhabuddhi che tyAM sudhI samyajJAna nathI" vaLI pUjya haribhadrasUrie kahyuM che ke"suavN sIlavaM cAI jiNamaggAyaraNAraI / paraM vA parasaMga vA dhamma mannai jo jddo||" kRtajJAnI, zIlavaMta, tyAgI ane jinamArganI AcaraNamAM prItivALo je paravastune ke paravastunA saMgane dharma mAne te jaDa-avivekI samaja." AtmAnA je jJAnAdi guNe sahaja svarUpa che te dharma che e tAtparya samajavuM. madhurAjyamahAzAkAgrAhye bAhye ca gorasAt / parabrahmaNi tRptiryA janAstAM jAnate'pi na // 6 // madhu-rAka =manahara rAjyanI mArA moTI AzAo che jene evA puruSathI agrAhya aprApya-na prApta thaI zake 1 madhu-rA-mArA-rAhe manohara rAjyamAM moTI AzA jeone che evA puruSo vaDe na prApta thaI zake evA. rasAvANIthI vAye= bahAra-agocara. varabrahmA-paramAtmAne viSe. cA=je tRti:=tRpti thAya che. to tene. nA=loke. tAnaseDara tai=jANatA paNa nathI. bhojana madhurA =miSTa ghI ane mArAvi=moTAM zAkothI grahaNa karavA gya che ane ra=dUdha-dahIM vagerethI bAhya nathI. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 tyaSTaka evA ane sAravANInA rasathI bahAra parabrahmamAM je tRpti che tene leke jANatA paNa nathI, te pAme kyAMthI? bhejanAdimAM je tRpti che te madhura-Aca=miSTa ghI ane moTA zAkathI grAhyaHgrahaNa karavA yogya che ane gerasathI (dUdha-dahIM vagerethI) bAhya nathI. "mane zakanotti ja na jonsozvi" "zAkAdi sahita paNa gerasa vinAnA bhejanamAM ze rasa che?" e vacanarthI jANI levuM. parabrahma to gorasa-vANuthI bAhya che. "to vAvo nivartinane sAthe mananA " jethI manasahita vANI prApta thayA sivAya pAchI phare che-evuM vedavAkya che. "gapayara thaM sthi" pada rahita AtmAnA svarUpane kahevA mATe kaI paNa pada samartha nathI. ityAdi siddhAtanA vacanathI jANavuM. e be artha kahyA. ahIM vyatirakAlaMkAra che. amUrta, ananta vijJAnaghana ane amRtasvarUpa parabrahmamAM svarUpathI samabhAvane prApta karavAthI Ananda ane caitanyanA vilAsarUpa je tRpti thAya che evI zuddha, atyanta, aikAMntika adhyAtmasvabhAvane anubhava karavArUpa tRptine leke jANatA paNa nathI, jenuM jJAna paNa nathI, tene anubhava te kyAMthI hoya? je tRpti madhura Ajya-ghI ane moTA zAkathI grahaNa karavA gya ane gerasathI-dUdhadahIM vagerethI yukta evA bhejanamAM nathI. madhu-miSTa rAjyane vize meTI AzA jene che evA parigraha ane aizvaryAnI abhilASA karanArA vaDe nahi prApta karavA gya ane gorasa vANIthI bAhya eTale vANIne agocara, kAraNake jethI mana sahita vANI pAchI phare che eTale je mana ane vANane agecara che evuM upaniSaddanuM kathana che. vaLI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra AcArAMgasUtramAM "patti natyi" padarahita evA AtmAnuM svarUpa jaNAvavAne kaI pada samartha nathI ema kahyuM che. A prakAranA parabrahmamAM-paramAtmAmAM je tRpti maLe che tene loko jANI zakatA paNa nathI. mATe pudgalenA hajAre upacArathI tRpti prApta thatI nathI. viSayormiviSodgAraH syAdatRptasya pudglaiH| jJAnatRptasya tu dhyAnasudhodgAraparamparA // 7 // pudgalathI tRpta nahi thayelAne viSayanA killolarUpI jheranA mAThA oDakAra hoya che ane jJAnathI tRpta thayelAne to dhyAnarUpa amRtanA oDakAranI paramparA heya che. bahu pudgala jana te viSabhajana che, tethI viSayaviSanA ajIrNa mAThA oDakAra Ave ane jJAnAmRtanuM bhejana karanAra mahAtRptivaMtane amRtanA oDakAra ja Ave. e mahAtaptinuM lakSaNa che. | svarUpanA anubhava rahita ane strInA AliMganAdirUpa pagalethI nahi tRpta thayelAne viSayemi-IndriyanA vilAsarUpa jheranA oDakAra pragaTa thAya che; kahyuM che ke" narvmono tarata vArisara(va) jA(ha) iMdiyasuhA duhA khalu agijjhA tao virattANaM // " - jema jema pudgalane upabhegA thAya che tema tema 1 viSafmaviNo =viSayanA taraMgarUpa jherano oDakAra. pu =pudgalothI. atRHhyuM=nahi tRpta thayelAne. cA=hoya che. jJAnavRkSaya tu jJAnathI tRpta thayelA che. dayAnasudhArAparA-dhyAnarUpa amRtanA oDakAranI paraMparA hoya che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 nRtyaSTaka te viSaya ane kaSAyane (vikathAne) vadhAre che. kharekhara IndriyanA sukha duHkharUpa che ane tethI virakta thayelAne te grahaNa karavA gya nathI." jJAnathI tRpta thayelA--potAnA AtmatatvanA anubhavathI pUrNa thayelAne AtmatattavamAM tanmayatArUpa dhyAnAmRtanA eDakAranI paramparA hoya che. dravya ane bhAva e banne prakAranA rogarahita ane nirmala paramAtma tatvane anubhava e tRptinuM lakSaNa che. ane tethI tavanI bhAvanA, tatvajJAna, ane tatvanA dhyAnarUpa amRtanA oDakAranI paramparAnI vRddhi thAya che. sukhino viSayAtRptA nendropendraadyo'pyho| bhikSurekaH sukhI loke jJAnatRpto niraJjanaH // 8 // viSayathI nahi tRpta thayelA indra, kRSNa vagere sukhI nathI e Azcarya che. cauda rAjalakamAM jJAnathI tRpta thayela niraMjana-karmamalinatA rahita eka bhikSu-sAdhu sukhI che Azcarya che ke Indra, kRSNa vagere IndriyanA saMgarUpa mane jJa viSayothI tRpta thayelA nathI. aneka strIonA vilAsa, parasa bhejana, sugaMdhI puSpanI vAsa, ramya AvAsa, kamaLa zabdanuM zravaNa, sundara rUpanuM avalokana ityAdi bhege ghaNo kALa bhegavavA chatAM tRpti pAmyA 1 viSayAtR =viSayathI nahi tRpta thayelA. rUpera =Indra, kRSNa vagere. 3=paNa yuvA=sukhI. na=nathI. ho e Azcarya che. rove jagatamAM. jJAnatRta =jJAnathI tRpta thayela. nirakana:=kamela rahita. g=eka. mig:sAdhu. suryA sukhI che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 167 nathI. kAraNake e bhege tRptinuM kAraNa thatA nathI, mAtra tRptine khoTo Aropa karavAmAM Ave che. cauda rajajupramANa ane kama sahita anantajIvAtmaka A lekamAM eka AhAranI tRSNArahita, kevaLa saMyamane nirvAha karavA mATe bhikSA karanArA, parigrahanA tyAgI bhikSu-sAdhu sukhI che. je svarUpanA- avadharUpa jJAnathI tRpta ane niraMjana-rAgAdinI malinatA rahita che. kAraNuM ke te svadharmanA bhegasahita che. je vastumAM je dharma nathI tethI tRpti thatI nathI. vizeSAvazyakabhASyamAM kahyuM che ke - jatto ciya paJcakkhaM somma ! suhaM nayi dukkhamevedaM / tappaDiyAravibhattaM to puNNaphalaM ti dukkhaM ti // visayasuhaM dukkhaM ciya dukkhapaDiyArao tigiccha cha / * taM suhamuvayArAo na uvayAro viNA tacca / sAyAsAyaM dukkhaM tanvirahami suhaM jao teNa / dehendiesu dukkhaM sukkhaM dehiMdiyAbhAve // vizeSA0 bhASya gA. 2005-7 he saumya! pratyakSa jaNAtuM sukha sukha ja nathI, paNa duHkha ja che. te duHkhanA pratIkArarUpa hovAthI juduM kahyuM che. tethI puNyanuM phaLa paNa duHkha ja che. duHkhanA pratIkArarUpa hovAthI cikitsAnI peThe viSayasukha paramArthathI duHkha ja che. paraMtu te upacArathI sukha che. paraMtu satya vastu vinA upacAra heta nathI. tAtparya e che ke viSayasukha sivAya bIjuM vAstavika sukha che ane Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~ ~~~ 18 tene viSayasukhamAM Aropa karavAmAM Ave che. sAtA ane asAtA banne duHkha ja che ane te banenA abhAvamAM sukha che. kAraNa ke te zarIra ane Indri nA nimitte thatuM hovAthI dukha che, ane zarIra ane IndriyonA abhAvamAM sukha che." ema sAtA ane asAtAnA phaLane ja bheda che, paNa AvaraNamAM bhinnatA nathI. avyAbAdha sukhane AvaraNa karavAno te bannene svabhAva che. je AtmAnA guNane ghAta kare che te duHkha che, tene sukharUpe keNa mAne? AtmAnA jJAna ane AnandanA anubhavarUpa tRpti prazaMsA karavA gya che, paNa upAdhi--para nimittathI thayelI tRpti prazaMsAne gya nathI. e hetuthI AtmAnA anubhavarUpa tRptine mATe samyagdaSTi jIva arihaMtanI stuti kare che, paramAtmAne pUje che, dezavirativALA paNa sAmAyika ane pauSadhapavAsa kare che, munie AtmAnubhavane AsvAda levA ekAnta rahe che, tene prApta karavA hiMsAdi pAMca a ne tyAga kare che, te Asane choDavA bhayaMkara grISma RtumAM tapelI zilAnA tApanI AtApanA le che, zizira RtumAM ThaMDAM candranAM kiraNanA sparzathI #bha pAmavA chatAM vastra vinA vanamAM vase che, Agane svAdhyAya kare che, kSamAdi dharma dvArA AtmAne vAsita kare che, tatvajJAna vaDe guNazreNinA zikhara upara caDhe che, ane AtmAnI ekatAne vicAra kare che. tatvamAM samAdhine mATe prANAyAmAdine prayatna ane jinakalpAdi AcAre che. mATe mumukSue potAnA svabhAvanA anubhavarUpa tRptine abhyAsa karavA gya che. sabhya paNa sAravAda levA e Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 11 nirlepASTaka saMsAre nivasan svArthasajaH kajalavezmani / lipyate nikhilo lokaH jJAnasiddho na lipyate // 1 // kAjaLanA ghara jevA saMsAramAM rahetA svArthamAM tatpara samagra loka lepAya che. (karmathI baMdhAya che) paNa je jJAnavaDe siddha che te puruSa pAse nathI. je karmathI alipta che tene tatvamAM cittanI sthiratA thAya che, pUrNanandanI tRpti paNa nilepane hoya che, tethI ahIM nirlepASTakanuM varNana karavAmAM Ave che. citanyane sarva parabhAvanA saMbandhane abhAva thavAthI vyApyatva, vyApakatva, grAhakatva, katRtva ane letRtva vagere AtmAnI zaktienuM pragaTa thavuM te nirlepa avasthA che. bolAvavArUpa jIva ane ajIva padArthanuM nirlepa evuM nAma te nAmanirlepa. nigraMtha muni vagerene AkAra vagere te sthApanA nirlepa. kAMsAnAM pAtra vagere te taduvyatirikta vyanirlepa. bAkI badhuM pUrvanI peThe jANavuM. bhAvanirlepa jIva ane ajIvanA bhedathI be prakAre che. dhamastikAya, adhamastikAya ane AkAzAstikAyAdi achavabhAvanilepa ane sarva vibhAvanA saMbandhathI rahita muktAtmA te chavabhAvanilepa. 1 navemani kAjaLanA ghara jevA. saMsade saMsAramAM niyana= rahe. rasAIla:svArthamAM tatpara. niti ro:=samasta ka. krika karmathI lepAya che. paNa jJAti =jJAna vaDe siddha-paripUrNa na = pAta nathI. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 nirlepASTaka nigama ane saMgraha nayanI apekSAe ja jAtithI alipta che. dravyathI parigrahanA tyAgI vyavahAra vayanI apekSAe alipta che. (jusUtranayathI nilepa pariNAmavALo nirlepa kahevAya che.) zabdanathI samyagdarzana ane samyajJAnathI jANIne parabhAvane tyAga karanAra tathA tenA nimittarUpa dhana, svajana ane upakaraNadimAM anAsakta alipta kahevAya che. samabhirUDha nayathI arihaMtAdina nimitte vaDe thatA ghaNA prakAranA pariNAmothI alipta hevAthI mahine kSaya karanAra bAramAM guNasthAnakavatI jina ane kevalajJAnI alipta che. ane evaMbhUta nayathI sarva vibhAva paryA vaDe alipta hovAthI siddha bhagavaMta alipta che. anya vAcanA pramANe deza prasiddha AkAra ane rUpa vaDe aMzataH tyAgI te nigama nayathI alipta kahevAya che. saMgraha nathI samyagdarzanI nirlepa che, kAraNa ke sattAthI AtmAne sarvathA bhinna jANe che. vyavahAra nayathI zraddhA vaDe aprazasta rAgAdi lepane tyAga karanAra nilepa kahevAya che. trAjusUtra naya vaDe prazasta nimittonuM rAga rahitapaNe avalaMbana karavAthI nirlepa che. zabda naya vaDe abhisaMdhija vIrya ane buddhipUrvaka upayoga rAgAdipe nahi pariNamate hovAthI nilepa che. samabhirUDha nayanI apekSAe sarva cetanA ane sarva vIrya vibhAvanA saMbandha rahita thavAthI nilepa che. ane evaMbhUta naya vaDe pUrvAbhyAsa rUpa cakabhramaNanA daSTAntathI vepagrAhI sarva pudgalanA saMbandha rahita siddhanuM nirUpaNuM che. prathamanA traNa nikSepaniMgamAdi Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 1LI none mAnya che ane bhAvanikSepane alita paryAya hevAne lIdhe zabdAdi traNa nA mAne che. ahIM to samyak sAdhana karanAra bhAvanilepane adhikAra che. rAgAdi pApasthAnakarUpa vibhAva ane tenA nimittabhUta dhana-svajanAdirUpa kAjaLanA ghara samAna saMsAramAM rahete, svArtha-sva-Arepita-AtmAo-bahirAtmAe karela ahaMkAra ane mamakArAdirUpa arthamAM sAvadhAna e sarva leka rAgAdi bhAva karmanA saMbandhathI samasta AtmAne kSApazamabhAva parabhAvane anusaratAM sarva sattAne DhAMkanAra bhAvakama, dravyakarma ane karmathI lepAya che. tathA heya ane upAdeyanI parIkSAthI sarva bhAvane pArakhI pitAnA AtmAmAM AtmapaNuM ane paravastumAM parapaNAnA upagavALo, pitAnA AtmAmAM ramaNa karanAra, svarUpane vilAsI jJAnasiddha AtmA karmathI lepAta nathI-eTale vividha prakAranA karmanA saMcaya vaDe baMdhAtuM nathI. A hetuthI AtmadharmanuM jJAna meLavavAmAM upAdeya buddhithI prayatna karavA yogya che e upadeza che. nahiM pudgalabhAvAnAM kartA kArayitApi ca / nAnumantApi cetyAtmajJAnavAn lipyate katham ? // 2 // hu paudgalika bhAna karanAra, karAvanAra ane anu1 sadaM=huM. puramAvAna=paulika bhAvone. kartA karanAra, thatA karAvanAra. pi =ane. anumatA=anumodana karanAra na=nathI. si=evA vicAravALe. mAtmajJAnavAna=AtmajJAnI. pathaM kema. tripAya. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwww vwwwvvwvvwuuuuuuu 172 nipApaka modana karanAra nathI. evA AtmAnI zamavaMta (mathI) kema lepAya? huM nirmala kevalajJAnamaya chuM, pitAnA pariNAmika bhAvarUpa paryAyane utpAda, vyaya, dhruvapaNuM, jJAyakapaNuM, bhaktApaNuM ane ramaNatA Adi Atmika bhAvane kartA chuM, paNa dravyakarma, nekama ane hiMsAdi pApavyApArone tathA ganI pravRttine kartA nathI, pudgalene grahaNa karavA ane mUkavAnuM mAruM kArya nathI, varNAdinuM grahaNa ane tenI prAptimAM huM kartA nathI, temaja pUrvokta pudgalabhAne bIjAnI pAse karAvanAra nathI, vaLI paugalika zubha varNAdinuM anumodana karanAra paNa nathI-evA prakAre bhedajJAnarUpa yathArthajJAna vaDe bhinna jANeluM che AtmAnuM svarUpa jeNe evA AtmajJAnavata kevI rIte lepAya? na ja lepAya. e rIte AtmAmAM sakala pudgalanuM traNe kALe agrAhakapaNuM, abhaktApaNuM ane akArakapaNuM hovAthI AtmajJAnI lekhAtA nathI, pudgalane anusaranAra karmacetanA vaDe lepa-karmabandha thAya che, paraMtu sarvathA saMga rahita AtmAne lepa thatuM nathI. lipyate pudgalaskandho na lipye pudgalairaham / citravyomAJjaneneva dhyAyanniti na lipyate // 3 // pudagalane skandha pudagale vaDe saMkramAdi upaca (pUrvanA pudagalo sAthe bIjA pudgalo maLavA vaDe upacaya thavAthI) 1 puruSa pudgalone skalpa. putra-pudgalovaDe. jitelepAya che. paNa paraM chuM. na sintha lepAta nathI. dava=jema. aneka aMjana vaDe citroma=vicitra AkAza. phate ema. vyAya-dhyAna karate AbhA. na ci=opAta nathI. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra lepAya che. jema citrAmaNavALuM (vividha varNavALuM) AkAza aMjanathI lepAtuM nathI, tema pudagalo vaDe huM lapAta nathI, e pramANe dhyAna karato AtmA lapAto nathI (karmathI baMdhAtuM nathI). paraspara maLavAthI saMkramAdi pariNAma vaDe pudgala skandha anya pudgale vaDe lepAya che-upacayavALe thAya che. [pudgalane bandha thavAmAM teone paraspara saMbaMdha e apekSita nathI, paNa pudgala dravyane svajAti dravyanI sAthe snigdhapaNuM ane rUkSapaNAne pariNAma paraspara bandhane hetu che. eTale snigdha pariNAmavALA ane rUkSa pariNAmavALA pudgalone paraspara bandha thAya che, paraMtu temAM apavAda che ke jaghanyaguNavALA snigdha ane jaghanya guNavALA rUkSa pudgalene paraspara baMdha thatuM nathI. jemakeekaguNavALA snigdha pudgalone ekaguNavALA rUkSa pudgalonI sAthe paraspara bandha thatuM nathI, paraMtu ekaguNavALA niSpane dviguNa triguNAdi rUkSa pugalonI sAthe anya thAya che. ema snigdha ane rUkSa pugalone vijAtIya banya kahyo. have snigdha pudgalene snigdhanI sAthe ane rUkSa pudgalone rUkSanI sAthenA sajAtIya bandhanI maryAdA jaNAve che. guNanI samAnatA hoya tyAre sajAtIya-snigdhane gnidhanI sAthe ane rUkSano rUkSanI sAthe bandha thatuM nathI, paNa guNanI viSamatA hoya tyAre sajAtIya pudgalene paraspara bandha thAya che. eTale tulyaguNavALA snigdhane tulyaguNavALA snigdhanI sAthe ke tulyaguNavALa rUkSane tulyaguNa vALA rUkSanI sAthe bandha thatuM nathI. paraMtu viSamaguNavALA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 nipAdaka snigdha ke rUkSane viSamaguNavALA snigdha ke rUkSanI sAthe bandha thAya che. temAM paNa eTalI maryAdA che ke dviguNAdi adhika sajAtIya pudgalene paraspara bandha thAya che. eTale ekaguNavALA snigdhane triguNa, catuguNa ItyAdi sinagdhaguNavALAnI sAthe ke rUkSane tevA prakAranA rakSaguNavALA pudgalaMnI sAthe paraspara bandha thAya che. e pramANe triguNane pacaguNa sAthe, paMcaguNane sataguNa sAthe bandha thAya che. ema badheya vicAra kare. evI rIte dviguNa caturguNa sAthe, catuguNa SaguNanI sAthe ane SaSNuNa aNaguNanI sAthe baMdhAya che. eTale ekarUpa pariNAma thAya che] ahIM sparzamAM rahelA snigdha ane rUkSa sparza ekAne skandhanuM upAdAna kAraNa nathI, kAraNa ke sparzaguNa hovAthI skandha karavAmAM upAdAnarUpa thatA nathI, rasa paNa kAraNa nathI. kAraNa ke rasa AsvAdarUpa che, mATe pUraNa ane galana dharmavALA pudgale ja dviguNAdi adhika snigdha ane rUkSa pariNAma sahita skandhanuM upAdAna kAraNa che. A kAraNathI pudgalenI sAthe pudgale ja lepAya che. huM nirmala-kamelarahita, Ananda ane caitanyasvarUpa chuM, paNa pudgalenI sAthe saMbandhavALe nathI. mATe zuddha AtmA pudgalathI lepAta nathI. vAstavika rIte pudgala ane AtmAne tAdAtmya (tadrupatA) saMbadhe ja nathI. saMgasaMbandha te upAdhithI thaele che. ane te citra-vicitra aMjanaraMganI sAthe AkAzanA jevo che. ema [] A kaTanI aMdarane pulonA baMdhanI maryAdA jaNAvanAro TIkAne bhAga aspaSTa ane azuddha hovAthI teTalo bhAga tattvArthI bhASyamAMthI lIdho che. anu. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 175 dhyAna karate AtmA karmathI lepAta nathI. jema AkAza vicitra raMge vaDe raMgAvA chatAM vAstavika raMgAtuM nathI. tema huM paNa amUrNa AtmasvabhAvarUpa chuM, tethI eka AkAzarUpa kSetramAM avagAhelA pudgale vaDe lepate nathI. je AtmasvarUpane jANe che te pitAnuM vIrya ane jJAnAdi zaktine AtmAmAM pravartAvate navA karmabandhanathI baMdhAto nathI. jeTalI AtmAnI zakti parabhAvane anusare che teTale Asava che ane jeTalI svazakti svarUpane anusare che te saMvara che e rahasya che. ahIM AtmajJAnamAtrathI saMtuSTa thayelA paraMtu rAga-dveSayukta ane samyagdarzanAdi guNathI bhraSTa thaelA AtmAne kamane bandha thato nathI ema AtmAne abandhasvarUpe mAne che te mata agrAhya che ema jaNAvyuM. uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che ke bhaNaMtA akaratA ya bndhmukkhpininno| vAyAviriyamitteNa samAsA saMti appayaM // na cittA tAyae bhAsA kao vijANusAsaNaM / visanA pAvakammehiM vAlA paMDiyamANiNo / artha0 6 |. 20-22 "bandha ane mokSanI pratijJAvALA, mukhathI bolatA paraMtu kaMI paNa nahi karatA vANInI zaktimAtrathI pitAne AzvAsana ApanArA che. vicitra evI bhASA temanuM rakSaNa karatI nathI, te vidyAnuM anuzAsana te kayAMthI rakSaNa kare ? ajJAnI chatAM pitAne paMDita mAnanArA teo pApakarmathI khinna thaelA che." Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bilapApaka A kAraNathI ja tatvanI zraddhArUpa samyagazana ane samajJAnanA upagavALA jyAre AtmAnI karmanA kSapazamathI prApta thaelI cetanA ane vIryAdi zaktione parabhAvarUpa vibhAvathI kheMcIne AtmAnA guNamAM pravartAve che, tyAre temane teTaluM abazvakapaNuM che ane jeTalI parabhAvane anusaratI viSaya ane kaSAyanI capalatA sahita zakti che teTaluM bandhakANuM che. ema jyAre sarva AtmAnI zakti svarUpamAM sthiratA ane ramaNatAyukta hoya che tyAre saMvathA abazvakabhAva hoya che e siddhAnta che. linatAjJAnasaMpAtapratighAtAya kevalam / nirlepajJAnamanasya kriyA sarvopayujyate // 4 // nirlapa jJAnamAM magna-huM nilapa chuM' evI sAdhArAmAM ArUDha thayelA gInI sarva kriyAo vyutthAnadazAmAM vyavahArabhAvathI liptapaNAnA jJAnanA saMpAtanuM AgamanaI) kevaLa nivAraNa karavA mATe upayogI thAya che-kAmamAM Ave che. e kAraNathI ja dayAnArane AvazyakAdi kriyA tevA prakAranI zuddhithI AtmadhyAnanI dhArAthI paDatA rAkhavA mATe AlaMbana kahI che. zuddha syAdvAdarUpa AtmajJAnamAM magna thaelA puruSane avazya karavArUpa AvazyakAdi kriyA lisapaNAnA jJAnarUpa 1 nirjIvajJAnamaHcaAtmAM nirlepa che' evA nirlepa paNanA jJAnamAM magna thayelAne. sa=badhI. niyA=AvazyakAdi kriyAo vacUM= kevaLa, triAtAjJAnasaMpatipratijJAtAca=AtmA karmabaddha che evA liptapaNAnA jJAnanA Agamanane rokavA mATe. 31 upayogI thAya che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 19s vibhAvacetanAnA upayogamAM paDavAnuM nivAraNa karavA mATe kevaLa upakArI thAya che. A kathanathI ema jaNAvyuM ke "dhyAnamAM ArUDha thaelAne kiyA karavAnI nathI, paraMtu bhAvanA ane cintAjJAnavALAne vighanuM nivAraNa karavA mATe kriyA upakArI che. dhyAnArUDha-avinAzI AtmasvarUpanA anubhavamAM rahelAne to vighAta karanArI che. AgamamAM paNa kahyuM che ke je kriyA pUrve amRta kuMbhanA jevI hatI te pachI viSakuMbhanA jevI thAya che. kahyuM che ke - jA kiriyA suThThayarI sA visuddhIe na appadhammo tti| pubdhi hiyA ya. pacchA ahiyA jaha nisshaaitigN|| je kiyA sAruM karanArI che te Atmavizuddhi mATe thAya che, paNa te AtmadharmarUpa nathI. e hetuthI durbalAdi traNanA dAMte pUrve hitakAraka ane pachIthI ahitakArI che. - tethI AtmasvarUpanA avabedhanI ekatA hitakArI che. tapAzrutAdinA mattaH kriyAvAnapi lipyte| bhAvanAjJAnasaMpanno niSkriyo'pi na lipyate // 5 // tapa ane zrata pramukhe karIne abhimAnavALo kiyAvAna hoya to paNa karmathI levAya che. bhAvanAjJAna-tattvajJAna vaDe saMpUrNa kriyArahita hoya to paNa levAtuM nathI. jinaka9pAdinA jevI utkRSTa kriyAne abhyAsI paNa 1 tapazutArinA=Apa ane mRtapramukhe karIne. matta =abhimAnavALe. bicAvAnApa=kriyAvAna hoya to paNa. lepAya che. mAvanAsAnasaMpanno bhAvanAjJAna-tattvajJAna vaDe saMpUrNa nioipika kriyArahita hoya to paNa, na gite lekhAto nathI. 12 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ^^ ^^-~ ~ 14 nipAdaka ^^^^^^^^^ tapa-kRta AdithI abhimAnI hoya te navIna karmabandhana vaDe lepAya che. krodha vaDe utkRSTa dayAvALI kriyA hitakArI thatI nathI. AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke-- "se vaMtA kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca eyaM pAsagassa dasaNaM uvarayasatthassa paliyatakarassa AyANaM sagaDabbhi // " AcArAMga adhya0 3 u0 4 sU0 121 jJAnAdiguNasahita AtmA krodha, mAna, mAyA ane lemane tyAga karaze. e sarvadaza, asaMyamarUpa bhAvazastranA tyAgI ane saMsArane anta karanArA jinanuM darzana che. ane te AdAna-Asane tyAga karI pote karelA kamane nAza karaze." "vaMtA logasana se maimaM parakamejAsi tti bemi" AcArAMga adhya0 2 u0 6 sU0 98 vaLI te buddhimAna lekasaMjJAne vamIne saMyamamAM parAkema kare" ema kahuM chuM. __"parinnAya logasannaM ca svvso| bAle puNa Nihe kAmasamaNugne asamiyadukkhe dukkhI dukkhANameva AvaTTa annupriykRtti ma" AcArAMga adhya0 2 u0 6 sU0 104 "lokasaMjJAne jANIne tene sarvathA tyAga kare. vaLI je bAla-ajJAnI, rAgavALa, kAmane Icchate, jenuM viSayakaSAyAdirUpa duHkha upazamabhAvane pAmyuM nathI evo ane zArIrika ane mAnasika duHkhavALo duHkhonA AvarUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che" Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnamAra 1 e hetuthI kriyAdi karanArane "AhAra, bhaya, maithuna, parigraha-e cAra saMjJAo, krodha, mAna, mAyA ane lebhA e krodhAdi cAra kaSAya tathA egha, leka, sukha, duHkha, zake, vicikitsA (jugupsA) ane meha e badhI maLI paMdara saMjJA vaDe dhamabhyAsanI pravRtti te dharma nathI ema AcArAMgasUtranI TIkAmAM kahyuM che. bhAvanA-anuprekSA (manane rUpa jJAnamAM magna thayelo nikyi eTale tevA prakAranA tIvratara vIryanI pravRtti rahita hoya te paNa baMdhAtA nathI. sUtrakRtAMgamAM kahyuM che ke - "na kammuNA kamma khavaMti bAlA, rAjA rAma rAti vIrA mehAviNo lobhamayAdatItA, saMtoLio no pati " bacca0 22 0 23 ajJAnI kama-kiyA vaDe kamarane kSaya karatA nathI, paNa vIra puruSo akarma-akriyabhAva vaDe kamane kSaya kare che. paMDite lebha ane bhayathI rahita ane saMtoSI thaI pApa karma karatA nathI". "jahA kummo saaMgAI sae dehe smaahre| evaM pAvAI mehAvI ajjhappeNaM samAhare // " sU0 50 8 0 26 jema kAcabe pitAnA aMgane pitAnA zarIramAM saMkecI le che, tema prajJAvALA mahAtmA adhyAtma vaDe pApakamane saMkocI le che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 nile pASTaka e kAraNathI AtmatatvanI ekatAnA anubhava sahita samyajJAna rUpa bhAvanAjJAnavALA jJAnI puruSa karmathI levAtA nathI. sarva prakAre sankriyAne abhyAsa zuddha siddha Atma svarUpane pragaTa karavArUpa sAdhyanI siddhine mATe AtmatatvanA anubhavajJAnavALAne hitakAraka thAya che. alipto nizcayenAtmA liptazca vyvhaartH| zuddhayatyaliptayA jJAnI kriyAvAn liptayA dRshaa||6|| nizcaya nayathI AtmA pAela nathI (karmathI baMdhAelo nathI) ane vyavahAra nathI lepAelo che (karmathI baMdhAela che). jJAnagI zuddha dhyAnathI alipta daSTie zuddha thAya che ane kriyAvALe liptapaNAnI dRSTie zuddha thAya che. lepa TALavA abhyAsane avalaMbe che. - nizcaya nayathI AtmA svarUpe eTale svabhAvanI apekSAe alipta-nirlepa che-karmanA saMbandharahita che ane vyavahAra nayathI bAhya pravRttinI upAdhithI AtmA karmathI lepAele che. A kAraNathI para vastunA saMbadhathI thayela vyavahArane tyAga karavAmAM prayatna karavA yogya che. e mATe alipta eTale zuddha cidAnandasvarUpanuM avalokana karavArUpa daSTithI AtmAne AtmasvarUpe ane para vastune 1 ninaHnizcaya nathI. sAmA=jIva. ti:=karmathI baMdhAelo nathI. ane vyavorena vyavahAra nathI. ti:karmathI baMdhAele che. jJAnI jJAnavALo. latiyA dazA=alipta daSTi vaDe jugati= zuddha thAya che. ane riyAvanaRkriyAvALo. riyA rAlisa daSTithI zuddha thAya che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 181 pararUpe rAga-dveSa rahita daSTithI vedya vastune jANanAra svavedana jJAnI zuddha thAya che. eTale sarva vibhAvarUpa melane dUra karavA vaDe nirmala thAya che. bIje kiyAvALe jIva huM azuddhAcaraNa vaDe lepAelo chuM, tethI zuddha AcaraNa vaDe pUrvanI prakRtione kSaya karIne ane navIna karmaprakRtione nahi bAMdhavA vaDe AtmAne choDAvuM evI lipta daSTithI vandana-namaskArAdi kiyA karato zuddha thAya chenirmala thAya che. ema nizcaya ane vyavahArane gauNa ane mukhyatAe mAnanArane sAdhanane kama batAvyuM. jJAnakriyAsamAvezaH sahaivonmIlane dvayoH / bhUmikAbhedatastvatra bhavedekaikamukhyatA // 7 // bane daSTi sAthe ughaDatAM jJAna ane kriyAne samAveza-ekIbhAva heya che ane guNasthAnakarUpa bhUmikAnA bhedathI ahIM jJAna-kriyAmAM eka ekanI mukhyatA hoya che. dhyAnadazAmAM jJAnanI mukhyatA ane vyavahAradazAmAM kiyAnI mukhyatA hoya che.. bane daSTine sAthe ja vikAsa thatAM jJAna-kriyAne samAveza eTale ekIbhAva thAya che. ekAte jJAnanI rucivALe samyagdaSTi nathI, tema ekAne kiyAnI rucivALo paNa samyagdaSTi nathI, paraMtu sApekSa daSTivALo samyagdaSTi 1 =bane daSTi. sadaiva sAthe. 3 ne ughaDatAM. jJAnakriyAsamAveza =jJAna-kriyAnI ekatA che. atra=ahIM jJAnakriyAmAM. bhUmi jAme guNasthAnakarUpa avasthAnA bhedathI. mukyatA=eka ekanuM mukhyapaNuM. ma=oya. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 nipASTaka -~~-~-~~- ~ ~ che. mATe jJAna-kriyAne samAveza eTale bannene saMga sAdhana rUpe nirdhAravA yogya che. temAM jema kacarAvALA moTA gharane sApha karavAmAM dI ane puruSa vagerenA prayatnanI jarUra paDe che, tema jIvanuM svarUpa kamarUpa kacarAthI DhaMkAyeluM che, tene zuddha karavAmAM jJAnAdi guNenA bhinna bhinna svabhAvanI pravRtti che. te saMbadhe Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke - . "nANaM pagAsagaM sohago tavo saMjamo u guttikro| tiNhaM pi samAoge mukkho jiNasAsaNe bhnnio||" jJAna prakAza karanAra che-sad asad vastunuM bhAna karAvanAra che, tapa zuddhi karanAra che ane saMyama rakSaNa karanAra che, e traNenA ge mokSa thAya che-ema jinapravacanamAM kahyuM che upadezapada prakaraNamAM kahyuM che ke-"kriyAthI thaele karmane kSaya deDakAnA kalevaranA cUrNa samAna ane jJAnathI thayele karmane kSaya deDakAnA zarIranI bhasma tulya che. jema deDakAnA zarIranuM cUrNa pANImAM nAMkhavAthI saMmUchima ghaNAM deDakAo utpanna thAya che, tema kiyAthI akAmanirjarAnA yege ghaNu kamane kSaya thAya paraMtu kamanA bIjarUpa mohane nAza nahi thayela hovAthI bIjA ghaNAM karma baMdhAya che. jema dekAnA zarIranI bhasmathI bIjA deDakAo utpanna thatA nathI, tema jJAnathI karmanA bIja rUpa mehane nAza thavAthI sakAma nirjarA thAya che ane bIjA navAM karma baMdhAtA nathI." Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra A ahIM sAdhananA avasare jJAna ane kriyAmAM ekaekanI mukhyatA hoya che te guNasthAnaka rUpa bhUmikAnA-avasthAnA bhedanA lIdhe che. dhyAnadinA avasare jJAna mukhya che ane pahelAM vyavahAradazAmAM kiyA ja mukhya che. tathA badhe ya jyAM jenI upagitA hoya tyAM te sAdhanasAmagrI karavA gya che. bhagavatIsUtranI TIkAmAM kahyuM che ke - "jaha jiNamayaM pavajaha tA mA vavahAranicchae muyh| phaLa vinA tirtha china kaLa vatannA" "je tuM jinamatane svIkAra kare, te vyavahAra ane nizcayane cheDIza nahi. kemake eka vyavahAra vinA tIrthane uccheda thAya ane anya nizcaya vinA satyane nAza thAya. e hetuthI sAdhana karavAmAM tatpara thayelA sarvane yathAyogya sthAne sthApe che. sajJAnaM yadanuSThAnaM na liptaM dosspngktH| zuddhabuddhasvabhAvAya tasmai bhagavate namaH // 8 // jJAna sahita jenuM kriyArUpa anuSThAna deSarUpa kacarAthI lepAyeluM nathI evA, zuddha-nirmala, buddha-kelkIrNa jJAnarUpa svabhAva che jene evA te bhagavaMtane namaskAra che. A lekanI IcchA, paralekanI IcchA ane krodha-mAna vagere dethI jenuM samyajJAna sahita AcaraNa dUSita 1 sarAnaM=jJAnasahita. anuSThAnaMjenuM kriyArUpa anuSThAna. ropapahRta doSarUpe kacarAthI. pitaM=lepAeluM nathI. evA ane suddhayuddhamAvAya zuddha kelkIrNa jJAnarUpa svabhAvavALA. tasmate. mAvase bhagavaMtane. nama:=namaskAra ho. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 nile pAka ^^^^^^^ ^^^^^^^^ ^^^^^ ^^^ thayuM nathI evA tathA zuddha-sarva prakAranA pugalanA saMbadhathI rahita ane buddha-jJAnamaya svabhAvavALA pUjya bhagavaMtane namaskAra thAo. A kahevAthI ema jaNAvyuM ke jevA prakAranuM sattAmAM svarUpa hatuM tevA prakAre AvaraNa rahita siddhanuM svarUpa pragaTa thAya che, tene sAdhanArA jJAna ane kriyAmAM sAvadhAna hoya che. tene bhAvArtha A pramANe che-anAdi kALanA abhyAsathI rUDha thayelI parabhAvamAM AtmabuddhirUpa mithyAjJAna vaDe parabhAvane AsvAda karavAthI vibhAvadazA prApta thayelI che ane te vibhAvadazArU5 vAdaLA vaDe tavajJAnarUpa sUrya DhaMkAI javAthI mithyAtvaasaMyama ane mahAmaharUpa gADha aMdhakAra vaDe prANIo aMdha-vivekahIna thaelA che. temAMnA keTalAka prANI sadAgamarUpa aMjana ane tatvanI prItirUpa pANI pIvAthI utpanna thayelA vivekane prApta thaI jJAnAvaraNAdi karmathI DhaMkAyelA, rAga-dveSAdi vibhAvarUpa melamAM tanmaya thaelA, zarIrAdi pudgalaskandhonI sAthe ekatAne prApta thayelA, mUrta ane khaMDitasvarUpavALA jaNAvA chatAM paNa amUrta, akhaMDa, jJAnamaya, Anandamaya ane ananta avyAbAdha svarUpa evA AtmAne jue che. viSayone upabhega karavA chatAM paNa teo AtmatattvanA anubhavanI rucivALA hoya che. aneka prakAranA upAyothI meLavela ane vividha vicitratAthI bharapUra dhananA samUhane tyAga kare che. svajana vargane choDe che, kroDa rUpiyAnuM dAna karanArA paNa bhikSA mAge che, mAkhaNa ane phUla jevI komaLa zayyAmAM sunArA paNa uMcI nIcI pattharanI bhUmi upara sUve che ane eka Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 185 AtmatattvanI sahaja svabhAvarUpa amUrta Ananda lIlAmAM magna thayelA jJAna ane kriyAnA abhyAsathI AvaraNarahita AtyaMtika akAntika ane sukha-duHkhAdinA kalezarahita, karmarUpa raMgarahita ane avinAzI evA siddhasvarUpane sAdhe che. evA prakAranA AtmasAdhanamAM udyamavaMta thaelA bhagavaMtane namaskAra ho. 22 nirAza svabhAvalAbhAt kimapi prAptavyaM naavshissyte| ityAtmaizvaryasaMpanno ni:spRho jAyate muniH // 1 // AtmAnA svabhAvanI prAptithI bIjuM kaMI paNa prApta karavAnuM bAkI rahetuM nathI. e prakAre AtmAnA aizvaryAprabhutAne prApta thaela muni nispRha-spahArahita thAya che. have nileSapaNAne daDha karavA mATe nispRhatAnuM svarUpa batAve che. sarva parabhAvanI abhilASAne tyAga kare, IcchA ane mUrchAne cheDavI te niHspRhatA. pRhA eTale IcchA ane tene abhAva te nispRhatA. temAM zabdathI bolavArUpa te nAmaniHspRha, pRhArahita muninI pratimA vagere te sthApanAnispRha. Aleka ane paralokamAM adhika sukhAdinI abhilASAthI ala5 sukhAdine nahi IcchanAra, 1 mAvaThAmAta=AtmasvabhAvanI prAptithI. dhimapi=bIjuM kaMI paNa prasance prApta karavA gya. na javaziSya bAkI rahetuM nathI. ti=ema. vAmaizvaryasaMpanna=AtmAnA aizvaryathI yukta. muni =sAdhu. niHspRhArahita. nAcate thAya che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 nispRhASTaka athavA bhAvadharmane anubhava sivAya AtmasvarUpathI anyavastunuM jJAna thavAthI dhanAdinI IcchA rahita dravyanispRha kahevAya che. bhAvani pRha prazasta ane aprazasta ema be prakAre che. vedAntAdi ekAntavAdI darzananA upadezathI ekAntarUpe mAnelI muktimAM anurakta thayela dhanAdimAM nispRha thAya te aprazasta bhAvaniHspRha ane syAdvAda-anekAta daSTithI parIkSA karIne jANelA AtmatatvanA anubhava, ruci ane pipAsAvALA puruSo badhA ya parabhAvane taje che ane svarUpamAM lIna thAya che te prazasta bhAvanispRha kahevAya che. prathamanA cAra ne nispRhatAnA sAdhana mATe che ane chellA traNa nayanI apekSAe nispRhatA siddha che. nagama nayathI jIva ane ajIvamAM nispRha, saMgraha ane vyavahArathI ajIvamAM nispRha, jusUtra nayathI pitAne bhogavavA gya padArthamAM ni:spRha, zabda ane samabhirUDha nayathI zubha nimittone parAdhIna sAdhananA pariNAmomAM nispRha ane evaMbhUta nayavaDe potAnA sAdhananA pariNa mathI prApta bhedajJAna, savikalpa cAritra, zukaladhyAna ane zilezIkaraNa vageremAM nispRha kahevAya che. ahIM prathamanA cAra nayathI nispRha che tenuM nirUpaNa karavAno avasara che. tAtparya e che ke anAdi saMsAramAM pRhAthI vyAkula thaelA jIvoe ghaNIvAra lAkhe duHkha prApta karyo che, tethI parabhAvanI spRhAthI rahita thavuM e upadeza che. jJAna, darzana, cAritra (svarUparamaNatA, amUrta paNuM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 187 ane avyAbAdha AnandasvarUpa vaDe nirantara siddhapaNunA zuddha pariNAmarUpa AtmadharmathI bIjuM kaI paNa prApta karavA gya bAkI rahetuM nathI. kAraNa ke AtmasvarUpathI bIjA bhAva jIve anantI vAra prApta karyA che. bAkI rahela AtmasvarUpane lAbha e ja kharekhara lAbha che. ema jANIne AtmAnA aizvarya-svarUpa sAmrAjya vaDe sahita muni jJaparijJAthI jANIne ane pratyAkhyAnaparijJAthI dravyAsavA ane bhAvAsavane tyAga karIne sarva zarIra, upakaraNa, parivAra, yaza ane bahumAnAdine vize nispRha-IcchArahita thAya che. kAraNa ke anAdi kALanI tRSNa AtmasvarUpanA anubhava sivAya zAnta thatI nathI. 'saMyojitakaraiH ke ke prArthyante na spRhaavhaiH| amAtrajJAnapAtrasya niHspRhasya tRNaM jagat // 2 // spRhAvALA puruSo hAtha joDIne kenI kenI pAse prArthanA karatA nathI-mAgatA nathI? arthAta badhA dAtA puruSanI pAse mAge che. aparimita jJAnanA pAtra evA ni:spRha munine te sarva jagata vaNatulya che. "tiNasaMthAranisano muNivaro bhttttraagmymoho| jaM pAvaha muttisuhaM katto taM cakkavaTTI vi // " tuNanA saMthArA upara beThelA ane jeNe rAga, mada 1 saMyojita =hAtha joDelAM che jeNe evA. sthAvaEpRhAvALA puruSae che keNa keNa, prArthanta prArthanA karAtA nathI. mAtrajJAnapatrica=amaryAdita jJAnanA pAtra. niHspRhI-niHspRha munine. =jagata, rUbaM-tRNavata che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 nispRhASTaka ane mohane nAza karyo che evA mahAmuni je mukti-nispRhatAnuM sukha pAme che tene cakravatI paNa kyAMthI pAme? IcchAomAM magna thayelA pRhAvALA puruSe hAtha joDIne parigrahabhArathI namI gaelA evA kayA kyA purujenI pAse yAcanA karatA nathI? ethI "viSayanI AzAmAM lubdha thaelA puruSo aneka rAjAo vagerenI sevA karavAmAM tatpara thAya che ema jaNAvyuM. aparimita jJAnanA bhaMDAra evA pRhArahita sAdhune jagata tarakhalA tulya lAge che. sArAMza e che ke parabhAvanI IcchAthI mukta thayelA nircantha munine jagat tRNanA jevuM niHsAra lAge che, teo mAtra AtmasvarUpane ja sArabhUta mAne che. (tibakaMthAnino' e gAthA ane tene artha upara AvI gayela hovAthI ahIM ApavAmAM Avela nathI.) AyasahAvavilAsI Ayavisuddho vi jo nie dhamme / narasuravisayavilAsaM tucchaM niHsAra mannati // je AtmasvabhAvane vilAsI e vizuddha AtmA pitAnA dharmamAM rahelo che te manuSya ane devonA viSayasukhane tuccha ane asAra mAne che." chindanti jJAnadAtreNa spRhAviSalatAM budhAH / mukhazoSaM ca mUrchA ca dainyaM yacchati yatphalam // 3 // 1 cadaM=je lAlasArUpa viSalatAnA phaLa. kuvo mukhanuM sukAvuM. mUccha=I. =ane. hejIMdInapaNuM. acchati=Ape che. pRhIM viSadi=te pRhArUpa vivelIne. vadhA=adhyAtmajJAnI paMDita purUSo. rAnavAba=jJAnarUpa dAtaraDA vaDe. chitti =chede che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 189 je spRhA-lAlasArUpaviSalatAnA phaLa mukhanuM sukAvuM, mUcha ane dInapaNuM Ape che te spRhArUpa viSavelIne adhyAtmajJAnI paMDita puruSa jJAnarUpa dAtaraDA vaDe chede che. tatvajJAnI jJAnarUpa dAtaraDA vaDe pRhA-tRSNarUpa viSavelIne chede che. je spRhArUpa viSalatAnuM phaLa mukhanuM sukAvuM, mUcha ane dInapaNuM Ape che. tAtparya e che ke pRhArUpa viSalatA mukhazeSa vagere phaLa Ape che. IcchanAra dInapaNuM pAme che. tethI halAhala jhera jevA viSayanI spRhA tajavA yogya che. niSkAsanIyA viduSA spRhA cittagRhAd bahiH / anAtmaraticANDAlIsaMgamaGgIkaroti yA // 4 // - je (spRhA) Atmaviruddha pugalanI ratirUpa cAMDAlIna prasaMge--sahavAsa svIkAre che-Adare che te spRhA paMDite cittarUpa gharathI bahAra kADhI mUkvA gya che. AtmasamAdhine sAdhavAmAM tatpara thayelA paMDite pArakI AzA manarUpa gharathI bahAra kADhI mUkavI joIe. kAraNa ke 1 jema viSalatA khAvAthI mukhazeSa-moTuM sukAI jAya, mUcha- bebhAna thaI jAya ane de -moDhA upara phIkAza Ave tema pRhAthI yAcanA karatA mukhazoSa-moTuM sukAya, mUrchA-Asakti ane dainyadInapaNuM Ave. 2 viSA=vidvAne. sprIM tRNA. citto-manarUpa gharathI. = bahAra. nisanIcA kADhI mUkavA yogya che. cA=je. 3nAtmaphatiyA - zrI AtmAthI bhinna pudgalamAM ratirUpa caMDAlaNane saMga. saMgIroti=aMgIkAra kare che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 nispRhASTaka pRhA-AzA e lebhano paryAya che ane lebha kaSAyane pariNAma che. tethI tene tyAga kare e zreyaskara che. je pRhA AtmAthI virUddha parabhAvamAM ramaNIyapaNAnA pariNAmarUpa cAMDAlIne saMga kare che. mATe spRhA tajavA lAyaka che. "je parabhAve rattA mattA visaesu pAvabahulesu / AsApAsanibaddhA bhamaMti cugimhaarne"|| jeo parabhAvamAM rativALA che ane ghaNA pApavALA viSayemAM masta che, tema ja AzArUpa jALamAM baMdhAyelA che, teo cAragatirUpa moTA araNyamAM bhame che" parabhAvamAM vRtti e ja vibhAva che ane te Atmazaktine nAza karavAmAM mudugara samAna che. ethI nigrantha munie pArakI AzArUpa jALane chedIne svarUpanuM cintana, svarUpamAM ramaNatA ane svarUpanA anubhavamAM lIna thAya che, tattvanA AnandathI puSTa thAya che, svarUpamAM ramaNa kare che ane viSayarUpa jIrNa bhavakRpamAM paDavAthI aTake che. spRhAvanto vilokyante laghavastRNatUlavat / mahAzcarya tathApyete majanti bhavavAridhau // 5 // spRhAvALAlAlacu che tRNu ane AkaDAnA rU jevA halakA dekhAya che, to paNa e saMsArarU5 samudramAM 1 kRdvitaHspRhAvALA. tRgatRvataetarakhalA ane AkaDAnA rUnI peThe. Dhaghava =halakA. voya te dekhAya che. tathAipikata paNa. jo eo. mavavAdhiau=saMsArasamudramAM. mannata buDe che. (ta) mAmoTuM Azcarya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 19ii Dube che e meTuM Azcarya che. bIjA je halakA hoya te bUDe nahi, kahyuM che ke - "tUlaM tRNAdapi laghu tUlAdapi hi yAcakaH / vAyunA kiM na nIto'sau mAmayaM prArthayiSyati" // "tuNathI AkaDAnuM rU halakuM che ane AkaDAnA rUthI paNa halake yAcaka che. te paNa "mArI pAse mAgaze evA bhayathI vAyu tene kheMcI ja nathI." paravastunI IcchAmAM Asakta thayelA spRhAvaH tRNa ane AkaDAnA rU jevA halakA, tuccha ane malina jaNAya che, ane halakA hevA chatAM paNa eo pRhA vagerethI bhavasamudramAM buDe che te Azcarya che. laukika vyavahAramAM laghupaNuM taravAnuM kAraNa che ane ahIM je laghupaNuM che te saMsAramAM buDavAnuM kAraNa che. jo ke teo prArthanA vagerenA vyavahAravALA che ane ethI halakA svabhAvavALA che, te paNa traNa bhuvanane dhana ane svajananI tRSNAthI bhAre thayelA hevAthI buDe che e bhAvArtha che. gauravaM pauravandyatvAt prakRSTatvaM prtisstthyaa| khyAti jAtiguNAt svasya pAduSkaryAnna ni:spRhH|| spRhArahita sAdhu nagaravAsI lokone vandanIya hovAthI pitAnI moTAIne, pratiSThA-zelAthI uttamapaNAne ane jAtikulasaMpannapaNAthI prasiddhine na pragaTa kare. 1 nichUHspRhArahita muni. vauravazvasva=nagaravAsIothI vaMdana karavA gya hovAthI. gauravaM=moTAIne pratiSThA=pratiSThA vaDe. praNavaMtra sarvottamapaNAne. svaca=patAnA. jJAtiguir=uttama jAtiguNathI. rahyAtiMtraprasiddhine. na khAvukutana pragaTa kare. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nispRhASTaka laukika pRhA rahita muni lekamAnyapaNAthI pitAnI moTAIne pratiSThAthI uttamatAne ane jAtiguNasaMpanna hovAthI kulInatAdi prasiddhine pragaTa karatuM nathI. tAtparya e che ke nispRha puruSe pitAnuM mahattva bIjAne jaNAvatA nathI. te saMbadhe spaSTatA karatA nathI. kAraNa ke niHspRhane yaza ke meTAInI abhilASA hotI nathI. marAvyA maikSarAnaM jIje vAre 6 vanA tathA'pi niHspRhasyAhocakriNo'pyadhikaM sukham // 7 // pRthivI te ja sukhazayA, bhikSAsamUhathI maLela AhAra, jUnuM phATeluM vastra ane vana e ja ghara che to paNa Azcarya che ke spRhArahitane cakravatI karatAM paNa adhika sukha che. munine vasuMdharA eja suvAne palaMga ane bhikSAthI prApta thayela bhejana che, e saMbadhe kahyuM che ke- "aho jiNehiM asAvajA vittI sAhUNa desiyaa| mokkhasAhaNaheussa sAhudehassa dhAraNA" / / "mokSanA sAdhanabhUta sAdhunA zarIrane dhAraNa karavA mATe jinee sAdhuone nirdoSa vRttino upadeza karyo che e Azcaryakara che." tathA jUnuM vastra ane vana e ghara che, te paNa Azcarya 1 niSNu pRhArahita munine. mAthA pRthivIrUpa zamyA. mahaM bhikSAthI maLela. aAnaM=bhojana. vIrthaMkajUnuM. vAsA =vastra. ane araNyarUpa. -ghara. (che). tathApi tepaNuM. aho Azcarya che ke. (temane). DipicakravartIthI paNa sadaM=adhika. suhaM=sukha che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra 193 che ke bAhya saMpatti rahita nispRha munine cakravartIthI paNa adhika sukha che. cakravatI vagere, vinezvara ane upAdhithI prApta thayelAM sukhethI pUrNa che ane muni svarUpathI utpanna thayelAM, avinazvara evA paramAnanda sukhathI paripUrNa che. tethI cakravatI karatAM paNa nispRha munine adhika sukha che. kAraNa ke Indriyasukha ane AtmAnuM sukha bane judI jAtanAM che. IndriyathI thayelA sukhamAM sukhapaNuM Arepita ja che. pudgalaskaMdhamAM te sukha nathI, tema sukhanuM kAraNa paNuM paNa nathI. AtmAmAM ja avicchinna sukhanI paraMparA che. sukhanA kartApaNuM vagere cha kArake AtmAmAM ja che. tethI vAstavika sukha jinanI AjJAthI parabhAvane rokanAra nispRha munine ja hoya che. tethI temane cakavI karatAM paNa Indriyane agocara vAbhAvika meTuM sukha hoya che. paraspRhA mahAduHkhaM niHspRhatvaM mahAsukham / etaduktaM samAsena lakSaNaM sukhaduHkhayoH // 8 // paranI AzA-lAlasA karavI te mahAduHkha che ane nispRhapaNuM te mahAsukha che. e saMkSepathI sukha ane dukhanuM lakSaNa kahyuM che. paravastunI, athavA bIjA pAsethI AzA rAkhavI te mahAduHkha che ane niHspRhapaNuM-IcchArahitapaNuM te mahA AnandarUpa che-ema saMkSepathI sukha ane duHkhanuM lakSaNa kahyuM 1 =para vastunI icchA. mA: haM=mahAduHkharUpa che. ni:hattva=niHspRhapaNuM. mAa=moTA sukharUpa che. utaHe. tamAre saMkSepathI. kula yogasukha ane duHkhanuM. RkSa cihna. 3jAM kahyuM che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvvvvv **vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv r * * 194 maunASTaka che. e prakAre kahevAthI ema jaNAvyuM ke paranI AzA ja dukha che. je vikArarahita, akhaMDa, saccidAnandamaya ane svAbhAvika AtmadharmanA bhaktAne parabhAvane abhilASA mAtra ja duHkharUpa che te paravastunI AzA kema karavI? ema sva-paranA viveka vaDe parabhAvane rokavAthI jeNe AtmAne ananta Ananda pragaTa karyo che evA AtmAne ni:spRhapaNuM e dharma che ane tenA anubhavathI sukha che. mATe spRhA tajavA gya che. kAraNa ke spRhA Atmika sAmarthyahIna manuSyane thAya che, paraMtu A AtmA te pUrNa AnandavALe, saMpUrNa zeyane jANanAra, sarva padArthane jANavAnA svabhAvavALo ane zuddha AtmAnandane bhaktA parama padArtha che, anAdikALathI svatatvanA anubhavathI bhraSTa thayo hovAne lIdhe tene paravastunI spRhA thAya che, te paNa avyAbAdhasvarUpa AtmAnI bhAvanA vaDe DhaMkelkIrNa nyAyathI jeNe AtmAnuM svarUpa jANyuM che tene paravastunI spRhA thatI nathI. 13 maunASTaka manyate yo jagattattvaM sa muniH prikiirtitH| samyaktvameva tanmaunaM maunaM samyattavameva vA // 1 // je jagatanA tattvane jANe te muni' ema tIrthaMkara-gaNa 1 =je. vAstavaM=jagatanA svarUpane. macate jANe che. saH=te. muni =muni. parikIrtita:=kahela che. tatva=tethI. sagevaM=samyakatva. parvaja. maunaM=muni paNuM. (che) vA=ane. maunaM=munipaNuM sabhya tvamevaka samyakatva ja che, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 15 dharee kahyuM che. te kAraNathI-munipadanI vyutpattinA nimittarUpa jagatanA tattvanuM jJAna hovAthI samyakatva ja munipaNuM che athavA munipaNuM e samyakatva ja che. AthI ja badhA ya zabda yiAvAcI che? evo evaMbhUta nayane abhiprAya laIne AcArAMgasUtramAM kahyuM che ke jaM-sammaM ti pAsahA taM moNaM ti pAsahA, jaM moNaM ti pAsahA taM sammaM ti paashaa| Na imaM sakaM siDhilehiM adijamANehiM guNAsAehi vaMkasamAyArehiM pamattehiM gAramAvasaMtehiM / muNI moNaM samAyAe dhuNe kammasarIragaM / paMtaM luhaM ca sevanti vIrA saMmattadaMsiNo // " __ adhya0 5 u0 3 sU0 155. je samyakatva che te ja munipaNuM che, je munipaNuM che te ja samyakatva che. e mauna (munipaNuM) zithila-mantavIrya vALA, Adra-rAgavALA, zabdAdi viSayane AsvAda lenArA, vakra AcAravALA-mAyAvI, ane pramAdI gRhasthAe pAlana karavuM zakya nathI. muni maunane grahaNa karIne kAmaNa zarIrano nAza kare tene mATe samyakatvadazI vIrapuruSe prAnta ane rUkSa bhajana kare che. pUrve kahelA e badhA guNe nircantha (parigraharahita) munine hoya che, mATe muninuM svarUpa batAve che. athavA lekamAM nigraMtha nahi hovA chatAM nircanthapaNAnA AropathI nigraMtha tarIke manAtA ane AtmAnA azuddha abhimAnathI tattvanA vivekathI rahita evA ja hoya che, teone upadeza karavA ane vizuddha gurutatvane bodha thavA mATe Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunASTaka kahe che-traNe kALe je AtmAne jANe te muni. temAM nAmamuni ane sthApanAmuni sugama che. dravyamuni jJazarIra, bhavya zarIra ane taduvyatiriktanA bhedathI traNa prakAre che. upaga rahita, veSa dhArI, dravyakriyAnI vRttivALA, sAdhyanA upaga rahita, pravRttinA vikalpAdimAM kaSAya rahita, paraMtu pariNAma dhArAmAM asaMyamanA pariNAmavALe dravyanigrantha che. cAritramehanIyanA kSapazama, upazama ane kSayathI pragaTa thayela svarUpamAM ramaNatAyukta, parabhAvathI nivRtti karanAra pariNati ane vikalpanI pravRttimAM AdinA bAra kaSAyanA udayathI mukta thayelA bhAvamuni che. - nigama, saMgraha ane vyavahAra nayanA abhiprAye dravyakriyAmAM pravRtti karatA ane dravyAsavathI virakta thayelAne muni paNuM hoya che. jusUtra nayanA mate bhAvanigraMthapaNAnA abhilASa ane saMkalpavALAne munipaNuM che. zabda, samabhirUDha ane evabhUta nayanI apekSAe pramattaguNasthAnakethI prabhAta AraMbhI kSINameha paryanta pariNatinA sAmAnya vizeSa samudAyarUpa AtmatatvamAM tanmayatA ane parama zamarUpa amRtamAM magna thayelAne muni paNuM hoya che. ahIM samyadarzana, jJAna ane cAritra jene pragaTa thayeluM che evA, dravya ane bhAvAvanI virativALA ane svarUpamAM ramaNa karanArA muninA svarUpanuM varNana karavAno avasara che. zama, saMvega, nirveda, anukampA ane AstikA lakSaNa sahita je jIva ane avarUpa jagatanA tatvane yathArtha upaga vaDe, dravyArthika, paryAyArthika, svabhAva, guNa ane Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 197 paryAyarUpe, nimitta, upAdAna, kAryakAraNabhAva, utsarga ane apavAdanI paddhatithI jANe che te tattvane jANanAra muni che, ema tIrthaMkara-gaNadharee kahela che. nirgastha munine svabhAvadharma te muni paNuM. te ja samyaktatva che. je prakAre jANeluM che tevA prakAranuM AcaraNa te samyakatva ane e ja munipaNuM che. athavA muni paNuM e samyakatva ja che. ahIM je zuddha zraddhA vaDe nirdhArita AtmasvabhAvamAM rahevuM te cAritra. samyagdarzana vaDe jeno nirNaya karelo che ane samyajJAna vaDe jene pagalAdithI bhinnarUpe jANela che te AtmasvarUpanuM upAdeyapaNuM che, temAM te prakAre ramaNa karavuM te cAritra ke muni paNuM che. mATe samyapha zraddhA vaDe nirdhArita AtmasvarUpane prakaTa karavuM te evabhUta nayathI samyakatva che ane evabhUta nayathI munipaNuM che. e samyakatva ane maunanuM yathArtha svarUpa che. ema jJaparijJA ane pratyAkhyAnaparijJAthI prApta thayela svarUpa ja e pramANe kAryasAdhaka che, tethI samyakatva ane munipaNuM abhedarUpa che. cothA guNasthAnakamAM rahelA samyagdaSTione je sAdhyarUpe nirdhArita che te pramANe munibhAvamAM pravRtti karatAM siddha avasthAmAM svarUpanI vyakti (AvirbhAva) thAya che. ethI zuddha siddhapaNane nirdhAra te samyakatva che. AcArAMgasUtramAM kahyuM che ke "samyakatva ja muni paNuM che ane je muni paNuM che te samyakatva ja che. te muni paNAnuM AcaraNa, zithila, Adra (gI), zabdAdi viSaemAM Asakta, vaka AcAravALA, pramatta ane gRhastha dhamIne zakaya nathI. muni munibhAvane svIkArIne kAmaNa Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 maunASTaka zarIrane dhujAve. ane te mATe samyakatvadazI vIra puruSa prAnta ane rUkSa AhAra kare che". tathA paMcAstikAyamAM cetanAlakSaNavALo jIva che ane te pote baMdhAyela ane vibhAva pariNatithI gherAyelo hovA chatAM paNa sattA vaDe karmamala rahita ane jJAnAnandasvarUpa che, te tene tevA svarUpe nirdhArIne tenuM AvaraNa maTADavA mATe mahinA kAraNa ane heyarUpe jANelA dravyAne dUra kare che. e pramANe samyakta e ja muninuM svarUpa che. AtmA''tmanyeva yacchuddhaM jAnAtyAtmAnamAtmanA / seyaM ratnatraye jJaptirucyAcAraikatA muneH||2|| AtmA AtmasvabhAvarUpa AdhArane viSe zuddha-kapAdhirahita ekatva-pRthakatvapRthakkariNata-abheda ane bhedarUpe pRthaspariNativALA svadravyarUpa AtmAne AtmA vaDe jJapariNA ane pratyAkhyAna pariNA ema dvividha parikSAe jANe, te A ratnatrayamAM jJAna, ci-zraddhA ane AcaraNanI abhedapariNati munine hoya che. kahyuM che ke - "AtmAnamAtmanA vetti mohatyAgAd yadAtmani / tadeva tasya cAritraM tajjJAnaM tacca darzanam // " "AtmA mahinA tyAgathI AtmAne viSe AtmA vaDe 1 gAma=AtmA. Atmani=AtmAne viSe. =ja. zuddha karma rahita-vizuddha. mAtmAnaM=AtmAne. ca=je. nAnAti-jANe che. sA=o. caMA. ratnatraye jJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa ratnamAM. taha jatA=jJAna, zraddhA ane AcAranI abheda pariNati. mune = munine (haya che). Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 199 AtmAne je jANe che te ja tenuM cAritra che, te jJAna che ane te darzana che. A ja kAraNathI je zratajJAnathI kevaLa AtmAne jANe te abheda nayanI apekSAe tathA je kevala saMpUrNa zratane jANe te bhedanayathI zrutakevalI che-ema samayaprAkRtamAM kahyuM che- jo hi sueNabhigacchai appANamiNaM tu kevalaM suddhaM / taM suakevalimisiNo bhaNaMti logappadIkyarA // jo suanANaM savvaM jANai suakevaliM tamAhu jinnaa| nANaM AyA savvaM jamhA suakevalI tamhA // samaya [0 1-10 je zrutajJAna vaDe kevaLa zuddha AtmAne jANe che tene lokamAM prakAza karanAra RSio zrutakevalI kahe che. je sarva zrutajJAnane jANe che tene jino zrutakevalI kahe che. kAraNa ke AtmA sarva jJAnarUpa che tethI te mRtakevalI kahevAya che. "risaho paMca dhaNussaya nava pAso satta rayaNIo viiro| sesaTTa-paMra-saTTa 2 pAtra--hINa" RSabhadevanuM zarIra pAMcase dhanuSa pramANa che. pArtha nAthanuM nava hAtha ane mahAvIra prabhunuM sAta hAthanuM che. bAkInA ATha tIrthakarenA zarIra temAMthI pacAsa pacAsa dhanuSa ochA karavA. tyAra bAda pAMca tIrthakaranuM dasa dasa dhanuSa ghaTADavuM ane pachInA pAMca tIrthakaronuM zarIra temAMthI * upAdhyAkRta TabAmAM A gAthA ApelI che, paNa tene pUrvApara saMbadha mAluma paDatuM nathI. -anu. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w ww^ ^ ^^ 200 mInASTaka pAMca pAMca dhanuSa ochuM karavuM abhinna evA jJAna, darzana ane cAritra guNenA upAdAna svarUpa AtmAne viSe jANavAnuM kArya karanAra pote AtmA ja che, te cha kArakanA samudAyarUpa che, te svayameva kartA ane kamarUpa hovA chatAM svataH karaNa, saMpradAna, apAdAna ane adhikaraNarUpa che-ema pUjya jinabhadragaNikSamAzramaNe vizepAvazyaka bhASyamAM vyAkhyA karI che. e kAraNathI AtmA eTale kartArUpa jIva AtmA vaDe eTale AtmasvarUpa jJAna ane vIrya vaDe ananta astitva, vastRtva, dravyatva, sattva, prameyatva ane siddhatvAdi dharmasahita AtmAne astitvAdi ananta dharmo ane paryAnA AdhArabhUta AtmAne vize jANe che, te A jANavA rUpa pravRtti te samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa traNa ratnamAM dharUpa jJAna, svarUpanA nirdhAraNarUpa ci ane AcArane abheda pariNAma munine hoya che. ethI ema jaNAvyuM ke AtmA vaDe AtmAne jANa tenI rUci ane tenuM AcaraNa e muninuM svarUpa che. tAtparya e che ke mithyAtva, ajJAna ane asaMyamamAM tanmayatA hovAne lIdhe paugalika sukhane sukharUpe nirdhArI ane jANIne tevA prakAranA paugalika sukhamAM pravRtta thaele te tatvanA ajJAnathI jema dAhajavarathI pIDita thayelAne mATIne lepa karavAmAM Ave tema mATInA lepa jevA kamapugale vaDe lepAya che ane tethI tene tattvazraddhAna, jJAna ane ramaNatAne lezamAtra anubhava thato nathI. paraMtu tene jyAre nisarga-svabhAvathI athavA gurunA upadezAdi rUpa nimittathI A jIva anAdi ananta, ananta jJAnAdi paryAyavALo, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 201 ~~~~~~~~~~~~~~~~ ~~ ~ ~~~~~~~ karma vaDe alipta ane amUrta svabhAvavALo anubhavagocara thAya che ane tene nirdhAra thAya che, tyAre tene huM sAdhya, sAdhaka ane siddhasvarUpa chuM, tathA jJAna, darzana ane AnandAdi anantaguNamaya chuM, evI tIvra jJAnadazA jAgRta thAya che. e prakAre jJAna, ruci ane AcaraNarUpa abhedapariNati muninuM svarUpa che. e saMbadhe kahyuM che ke-"mehanA tyAgathI AtmA AtmA vaDe AtmAne AtmAne vize je jANe che te ja tenuM cAritra, jJAna ane darzana che" pUjya haribhadrAcArye cheDazakamAM kahyuM che ke "vAlaH pazyati liGgaM madhyamabuddhirvicArayati vRttam / AgamatattvaM tu budhaH parIkSate sarvayatnena" // SoDazaka 1 gA. 2 viveka rahita ajJAnI bAhya veSane pradhAnapaNe jue che. kAraNa ke veSamAM ja tenI ruci hoya che. te dvArA dharmane nirNaya kare che. madhyama buddhivALo AcaraNane vicAra kare che. eTale te AcaraNane ja mukhyapaNe mAne che. paratu viziSTa vikasaMpanna sarva prakAranA yatnathI Agamatatvane-siddhAntanA paramArthane vicAra kare che. mATe AtmatatvamAM tanmayatA karavI e cAritra che. e ja arthane nayanA bhede vivaraNa karIne batAve che - cAritramAtmacaraNAd jJAnaM vA darzanaM muneH / zuddhajJAnanaye sAdhya kriyAlAbhAt kriyAnaye // 3 // 1 Atmajagata AtmAne viSe cAlavAthI. tAsiMcAritra che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 maunASTaka AtmAne viSe ja cAlavAthI-pudgala thakI nivRtti karavAthI cAritra, bedhasvarUpa hovAthI jJAna ane jinendra bhAvanI zraddhArUpa hovAthI darzana, ema zuddha jJAna naya eTale jJAnAdvaita nayanA abhiprAya munine sAdhya che; te eka vastune vyAvRtti-bhedanayanI apekSAe trirUpa kahe che. jJAnanA phalarUpa kriyAnA lAbhathI kriyAnayanA abhiprAya ekatA jANavI, viSayapratibhAsavyApAre jJAna, AtmapariNAma vyApAre te ja samyakatva, ane Asavane rokavAthI tattvajJAnavyApAre te ja cAritra, ema vyApAranA bhedathI eka jJAna trirUpa kahevuM. AtmasvarUpamAM ramaNa karavAthI ane parabhAvanI pravRttine tyAga karavAthI cAritra, AtmasvarUpanA avabegharUpa jJAna, ane pitAnA asaMkhyAtA pradezamAM vyApaka hovAthI "svAbhAvika jJAnAdi anantaparyAyavALo huM chuM, anya pudgalAdi tevA prakAranA nathI evo nirdhAra te samyagdarzana. e prakAre jJAne paga ane darzane paga-ema be prakAranA upayogaguNavALe AtmA che. e pramANe bhASyamAM kahyuM che jeo AtmAnA be guNanI ja vyAkhyA kare che, tenA mate jJAnamAM sthiratA e cAritra che. tethI jJAna ane cAritrane abheda ja che. AtmapariNAmanA vyApAravALuM jJAna te samyakatva. Asavane rokavArUpa tattvajJAnamAM ekatA te cAritra. ema vyApAranA bhedathI jJAnanI ja traNa avasthA che. kahyuM che ke-- (te) jJAnane zuddha jJAna nayanA abhiprAye. mune =munine. jJAna tA. haraniM=jJAna ane darzana. sAyaMsAdhya che. trijyAna kriyAyanA abhiprA. cimata jJAnanA phalarUpa kriyAnA lAbhathI sAdhyarUpa che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 20 "evaM jiNapaNNatte saddahamANassa bhAvao bhaave| puraNAmaLiyo saNaso vadda guro ?" sanmati0 kA 2 gA0 32 "ema jinekta bhAvone bhAvathI zraddhA karanAra purUSanA abhinibaMdhane viSe (matijJAnane viSe) darzana zabda yukta che." tathA kiyAnanA abhiprAye kiyAnA lAbhathI sAdhyanI siddhi karavA gya che. prathama kiyAnayathI sAdhyanI siddhi karavI ane jyAre Atmatattva pragaTa thAya tyAre badhuM jJAnanayathI sAdhya thAya che. vAstavika rIte te jJAnanI pravRtti e ja cAritra che. kAraNa ke jJAnasvarUpa AtmAnI sevA te AtmAne dharma che. tethI jJAnasvarUpa ja AtmA che. yataH pravRttina maNau labhyate vA na tatphalam / atAttvikI maNijJaptimaNi zraddhA ca sA yathA // 4 // jema jethI maNine vize pravRtti na thAya athavA viniyoga-alaMkArAdimAM yojanA karavA rUpa pravRttinuM phaLa paNa na prApta thAya te te maNinuM jJAna ane "A maNi che evI zraddhA avAstavika-asatya che. azuddha jJAnanuM niSphaLapaNuM daDha kare che-jema je maNi nathI temAM maNine Arepa karavAthI ke khoTA maNimAM 1 yathA=jema. vata:=jethI. maLa=maNine viSe. pravRtti =pravRtti. na=na thAya. vA=athavA. tasvaM pravRttinuM phaLa. na =na prApta thAya. rAtrate. tAttvidI=avAstavika. maLa=maNinuM jJAna. ane. maLadvA=maNinI zraddhA. (jANavI). Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 maunASTaka maNinI zraddhA karavAthI te maNithI jherane dUra karavArUpa pravRtti thatI nathI, temaja tenuM phaLa paNa maLatuM nathI. kAraNa ke maNinuM jJAna ane zraddhA vAstavika nathI. jhera utAravArUpa pravRtti sAcA maNithI thAya, paNa beTA maNithI na thAya. e saMbadhe kahyuM che ke-- *"pulleva muTThI jaha se asAre ayaMtie kUDakahAvaNe vaa| rADhAmaNI veruliyappagAse amahagghao hoi hu jANaesu" // uttarA0 adhya0 20 gA0 42 jema asAra evI khAlI muThI, ayaMtrita-prasiddhine nahi pAmela cheTe kArlApaNa (eka jAtane sikako) ane vaiDUryaratnanA jevA prakAzavALo kAcane maNi e badhAM jANanAra mANasomAM kiMmata vinAnA Thare che." tathA yato na zuddhAtmasvabhAvAcaraNaM bhavet / phalaM doSanivRttirvA na tajjJAnaM na drshnm||5|| tema jethI zuddha AtmasvabhAvanuM AcaraNa na thAya athavA zuddha AtmAnA lAbhanuM phaLa rAga, dveSa ane moharUpa deSanI nivRtti na thAya te jJAna nathI ane darzanasamyakatva paNa nathI. te prakAre ekAntarUpe AtmadravyanA nirdhArarUpa darzanathI athavA tatvanA avabodharUpa jJAnathI zuddha eTale 1 tathA tema. cataH=jethI. zuddhAtmaDhamAvAca=zuddha AtmasvabhAvanuM AcaraNa. vA=athavA. roSanivRtti =deSanI nivRttirUpa. svaMtraphaLa. na mana thAya. tatva=te. jJAnaM=jJAna. na=nathI. (a) DhInaM=zraddhA. ja nathI. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~ ~ ~ jJAnasAra 25 ~ ~ parabhAvarahita je svarUpalakSaNarUpa AtmasvabhAva che temAM AcaraNa-ekatArUpa tanmayapaNuM na thAya, te pravRtti vaDe zuddha AtmasvabhAvanA lAbhArUpa paramAtmapadanI prApti na thAya, athavA rAgAdi doSanI nivRtti na thAya te te sarva pravRtti bALakanI kIDA jevI che. kAraNa ke zuddha AtmasvarUpanA avalaMbana sivAya avedya-nahi jANavA yogya viSayane jANavArUpa jJAna te kharekhara jJAna ja nathI. tathA "sakala parabhAvanA saMgarUpa upAdhijanya AtmAnA azuddha adhyavasAyathI mukta, amUrtA, cinmaya ane Anandamaya, AtmAnA sahaja svabhAvarUpa huM chuM" evA nirdhArathI rahita te samyagdarzana nathI. e mATe mRtathI thatuM kevaLa AtmajJAna te abhedajJAna ane utsarga jJAna te. zrutanA akSarene AdhAre thatuM sarva dravyanA upayogarUpa bhedajJAna che. sarva akSarane jANanAra jyAM sudhI dravya kRtanuM avalaMbana le che tyAM sudhI te bhedajJAnI che. samayaprAbhUtamAM kahyuM che ke "je zrutajJAna vaDe kevaLa zuddha AtmAne jANe che tene lekane prakAza karanArA traSio zratakevalI kahe che. je sarva zrutajJAnane jANe che tene paNa jine zrutakevalI kahe che. kAraNa ke sarva prakAranuM jJAna AtmA che ane tethI te zrutakevalI che." kahyuM che keahmiko khalu suddho nimmamao naanndNsnnsmggo| tami Thio taJcitto samve ee khayaM nemi // samayasAra gA0 73. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mInASTaka kharekhara huM eka, zuddha, mamatvarahita ane jJAnadarzana vaDe paripUrNa chuM. vaLI zuddha caitanyasvabhAvamAM rahele ane caitanyanA anubhavamAM lIna thayele huM e badhA krodhAdi A ne kSaya karuM chuM." nirmala ane niSkalaMka jJAna-darzana upagavALe AtmA che ane te AtmAnuM jJAna te kharekhara jJAna che. kahyuM che ke - "dehAdevali jo vase deva aNAiaNaMta / so parajANahu joIyA anna na taM taM nmNt"| deharUpa devalamAM je anAdi ananta deva vase che te parama jJAnI che. tene he yogIzvare ! jANe. bIjA te te devane na name." AtmajJAnathI ja siddhi thAya che. sAdhya paNa pUrNa AtmajJAna ja che. te mATe anya darzanavALA vAdavivAda kare che, zvAsa-prazvAsanI recakAdi prANAyAma kriyA kare che, mauna dhAraNa kare che, parvata, vana ane udyAnamAM bhame che. te paNa ahaM te upadezelA Agamana zravaNathI syAduvAda vaDe sva ane paranI parIkSAthI nirdhArita svasvabhAvarUpa auSadha sivAya kAryasiddhi thatI nathI. tethI A prApta thayelA avasare AtmAne viSe AtmA vaDe anantaguNaparyAya svarUpa AtmajJAna karavA yogya che. kahyuM che ke - "AtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmajJAnena hnyte| abhyasyaM tad yathA yenAtmA jJAnamayo bhavet" / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 207 ^^^^^^ ^^^ "AtmAnA ajJAnathI thayeluM duHkha AtmAnA jJAnathI nAza pAme che. te mATe jethI AtmA jJAnamaya thAya tevA prakArane abhyAsa karavA gya che yathA zophasya puSTatvaM yathA vA vadhyamaNDanam / tathA jAnan bhavonmAdamAtmatRpto munirbhavet // 6 // jema sajAnuM puSTapaNe athavA vadha karavAne lai jatA puruSane kareNanA phulanI mALA vagere AbharaNa paherAvavAmAM Ave che, tenA jevA saMsAranA unmAda-ghelachAne jANatA muni AtmAne vize ja saMtuSTa hoya, jema sajAthI thayela zarIranuM sthalapaNuM vikArarUpa hovAthI puSTi mATe tene keAI IcchatuM nathI, athavA vadha karavA mATe laI javAmAM AvatA puruSane kareNanA phulanI mAlA vagere AbhUSaNa paherAvavAmAM Ave che, te paNa aniSTa che, tenI peThe ja saMsAranA unmAdane jANatA samasta parabhAvanA tyAgI muni anantaguNarUpa AtmasvarUpamAM saMtuSTa thAya che. tAtparya e che ke saMsAranuM svarUpa asAra, niSphaLa ane nahi bhegavavA egya jANI muni AtmasvarUpamAM magna thAya che. sulabhaM vAganuccAraM maunamekendriyeSvapi / pudgaleSvapravRttistu yogAnAM maunamuttamam // 7 // 1 cayA=jema. zastha sejAnuM. puNavaMtrapuSTapaNuM. vA=athavA. vadhyamAna=vadha karavA yogya puruSane kareNanI mALA vagerethI zaNagAravuM. tathA=tema. monmAdaM=saMsAranI ghelachAne. nAnana=jANanAra. muni =muni. kAtmatRta:=AbhAne viSe ja saMtuSTa. me thAya. 2 vAgudavAra vANIne nahi uccAravArUpa. maunaM=mauna. - Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 maunASTaka vacananA nahi uccAravArUpa mauna ekendriya jIvamAM sulabha (sukhe pAmIe tevuM) che, paraMtu pudagalamAM genI (mana-vacana-kAyAnI) avyApArarUpa apravRtti che te utkRSTa mauna che. e ja muninuM mauna che. vacanalabdhi nahi hevAthI vANInI apravRttirUpa mauna ekendrimAM paNa sulabha che. paraMtu te mauna mekSasAdhaka nathI. pudgalaskandamAM thaelA varNa, gandha, rasa, sparza ane AkRti vageremAM dravya ane bhAvathI mana-vacanakAyAnI apravRttirUpa zreSTha mauna che, ane zreSTha hevAthI tenuM badhA jIvomAM vyApakapaNuM nathI, paNa tenI viralatA che. te pugalaskandha prati vIryanI pravRtti ke apravRttithI rahita mauna uttama ane prazaMsanIya che. bhAvArtha e che ke parabhAvane anukUla cetanA ane vIryanI pravRttirUpa capalatAne revI te utkRSTa mauna che ane pariNAme AtmAne hitakArI che. yoganI capalatA te AtmAnuM kArya nathI, tethI tene redha kare e zreyaskara che. yeganuM svarUpa karmaprakRtimAM A pramANe batAvyuM che- viryAntarAya karmanA kSapazamathI prApta thayela AtmAnA vIryaguNanAM asaMkhya sthAnake che. temAM sauthI jaghanya prathama yogasthAnaka sUkSmanigedanA jIvanuM che ane te sUkSmanigodamAM utpanna thatA jIvane utpattinA prathama samaye vuiM ekendrimAM. pa=paNa. surama=sukhethI prApta thaI zake evuM che. tu=paratu. puSa-pudgalomAM. yAnAM mana, vacana ane kAyAnI. makavRtti =pravRtti na thavI te. uttamaM che. maunaM-mauna che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 20% hoya che. ahIM jIvanA vIryane kevalajJAnInI prajJArUpa zathI chedatAM chedatAM chevaTe jyAre tenA be bhAga na thaI zake tyAre te atima vibhAgane avibhAga aMza kahevAya che. vIryanA te avibhAgo eka eka jIvapradeze jaghanyathI paNa asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANe che ane utkRSTathI paNa teTalA ja che. tepaNuM jaghanya sthAnakanA avibhAgo karatAM utkRSTa pade asaMkhyAtaguNa hoya che. je jIvapradezamAM samAna saMkhyAvALA vIryanA avibhAgo hoya ane bIjA jIvapradezomAM rahelA vIryanA avibhAge karatAM thoDA hoya tevA ghanarUpe karAyelA lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAtA prataranA pradeza rAzipramANa jIvapradezane samudAya te prathama vargaNa. te ceDA avibhAgavALI hovAthI jaghanya vargayuM che. te jaghanya vargaNAthI je bIjA jIvapradeze eka eka avibhAga vaDe adhika hoya tevA ghanIkRta lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAtA prataranA pradeza jeTalA jIvapradezone samudAya te bIjI vargaNa. tyAra bAda be vayavibhAga vaDe adhika saMkhyAvALA jIvapradezane samudAya te trIjI vargaNA. ema eka eka avibhAga vaDe vadhatA jIva pradezanA samudAyarUpa asaMkhyAtI vagaNao thAya che. te vargaNAo ghanIkRta lekanI eka eka pradezanI paMktirUpa sUci zreNinA asaMkhyAtame bhAge rahelA AkAza pradeze jeTalI hoya teTalI vargaNAne samudAya te prathama spardhaka jANavuM. jyAM vagaNae paraspara eka eka avibhAganI vRddhithI spardhA kare te spardhaka kahevAya che. upara kahelA spardhakanI chellI vargaNAthI eka vIryAvibhAga vaDe adhika Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA. maunASTaka bIjA koI jIvanA pradeza nathI, tema be, traNa, saMkhyAtA. vIyavibhAga vaDe adhika jIvapradeza nathI, paraMtu asaMkhyAtA kAkAzapradeza pramANe asaMkhyAtA viryAvibhAga vaDe adhika jIvapradeza hoya che, teone samudAya te bIjA spardhakanI prathama vargaNuM. tyAra bAda eka vayavibhAga vaDe adhika jIvapradezane samudAya te bIjI vaNA. be varyAvibhAga vaDe adhika jIvapradezane samudAya te trIjI vargaNe. ema tyAM sudhI kahevuM ke sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAge vargaNAone samudAya te bIjuM spardhaka. tyArabAda asaM. khyAtA kAkAzapradeza pramANa vIryAvibhAga vaDe adhika e pramANe sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAza pradeza pramANa vargaNAone samudAya te trIjuM spardhaka. ema asaMkhyAtA spardhake kahevA. pUrve kahelA zreNinA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAtA AkAzapradeza pramANa spardhakone sUkSma nigodanA jIvane utpattinA prathama samaye hoya che. prathama sthAnakanA chellA spardhakanI chellI vargaNAthI asaMkhyAtA lokAkAzapradezapramANa adhika vizavALA anya jIvanA a5vayavALA jIvapradezane samudAya te prathama varganuM. tethI eka vIryAvibhAga vaDe adhika jIvapradezane samudAya te bIjI vagaNa. be avibhAga vaDe adhika jIvapradezane samudAya te trIjIvargaNA. ema eka eka varyAvibhAga vaDe vadhatA vadhatA zreNinA asaMkhyAtamAM Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 211 bhAgamAM rahelA AkAzapradezapramANa asaMkhyAta varga NAo thAya che. te vargaNAone samudAya te bIjA egasthAnakanuM prathama spardhaka. tyArabAda pUrvanA pegasthAnakamAM batAvelA kamathI dvitIyadi spardhake kahevA. zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradezanA jeTalA asaMkhyAtA spardhakone samudAya te bIjuM gasthAnaka tethI adhika vayavALA anya jIvana upara kahyA pramANe trIjuM yegasthAnaka thAya che. ema anya anya jIvanI apekSAe sarvotkRSTa gasthAnaka sudhI gasthAnake kahevAM. te yogasthAnake vIryAntarAya karmanA kSapazamanI vicitratAthI zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradeza jeTalA asaMkhyAtA hoya che. prave-jI anantA che ane dareka jIvane masthAnaka hoya che, te ananta yogasthAnake kahevAM joIe, asaMkhya sthAnake kema kaho cho ? u - sthAnake asaMkhyAtA che, paraMtu eka eka sarakhA sthAnakamAM anantA sthAvara ja rahelA che, tethI sarva jIvonI apekSAe paNa badhA maLIne asaMkhyAtA gasthAnake sarvajJa bhagavaMte kevalajJAnathI jANelAM che, tethI adhika nathI. eka pegasthAnake eka jIva jaghanyathI eka samaya ane utkRSTa ATha samaya sudhI rahe che. sarva jIvamAM sthAnanuM tAratamya hevAthI tenuM kramazaH adhikapaNuM nIcenI gAthAmAM kaheluM che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 maunASTaka "nirogAvo -vAgha-virAra-kama-mair | apajalahu paDhamadugurU pajahassiyaro asNkhgunno|| asamattatasukkoso pajahaniyara eva ThiiThANA / apajeyarasaMkhaguNA paramapajabie asaMkhaguNA" / / paMcama jarmagrantha parU-pa4. sauthI ala5vIryavALA labdhi aparyApta sUkSma nigedanA jIvane utpattinA prathama samaye alapa yoga hoya che (1). tethI labdhi aparyApta bAdara ekendriya, vikalendriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriyane prathama samaye jaghanya yaMga kramazaH asaMkhyAtaguNa jANa (7). tethI labdhi aparyAptA prathamaddhika-sUkSmanigada ane bAdara ekendriyane utkRSTaga anukrame asaMkhyAtaguNa jANo. (9) tethI paryApta sUkama nigoda ane bAdara ekendriyano jaghanya ga ane utkRSTa yoga kramaza: asaMkhyAtaguNa kahevo (13). tethI labdhi aparyAptA trasa-beIndriya, Indriya, caurindriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriyane utkRSTa yuga asaMkhyAtaguNa che. (18) tethI paryApta be Indriyadi trasane jaghanya ga kramaza: asaMkhyAtaguNa jANa (23). tethI paryApta beIndriyAdi trasa jene utkRSTa pega anukrame asaMkhyAtaguNa che (28). je kamathI gasthAnake kahyA te ja pramANe sthitisthAne paNa jANavAM. jaghanya sthitithI mAMDIne eka eka samayanI vRddhi karatAM sarvotkRSTa sthiti sudhInA je sthitinA bhede te sthitisthAnake kahevAya che. paraMtu sthitisthAnake uttarottara saMkhyAtaguNa kahevAM. temAM eTalI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - 13 * .-- * * - - * * *0. vizeSatA che ke aparyApta beIndriyane asaMkhyAtaguNA sthitisthAnake kahevAM. e pramANe aThyAvIza bhedanuM alpabahuva jANavuM. adhika yoga hoya tyAre jIva ghaNuM karma grahaNa kare che ane alapa yoga hoya tyAre thoDAM karma grahaNa kare che. tethI yoganI pugalanI grahaNa karavArUpa pravRttine rokavI te uttama mauna che. tRSNAvALo jIva bAhya yogene reke tethI zuM thAya ? mATe saMpUrNa nirmala jJAnAdi anantaguNanA samUha thI mahAprabhAvarUpa paramAtmabhAvamAM rasika janoe AtmAnI pagalAnusArI ganI pravRtti rokavA yogya che e upadeza che. jyotirmayIva dIpasya kriyA sarvA'pi cinmyii| yasyAnanyasvabhAvasya tasya maunamanuttaram // 8 // jema dIvAnI UMce gamana karavA ane nIce gamana karavA rU5 vagere badhI ya kiyA prakAzamaya che tema ananyasvabhAve eTale pudgalabhAve nahi pariNAma pAmelA evA jenI AhAra-vyavahAradi saghaLI kriyA jJAnamaya che tenuM mauna utkRSTa che. "vastusvabhAvAnurodhAdeva tatkArakAt viyat / saMpUrNatA tawtta bhava() dADamana" | 1 phuva=jema. rIpara=dIvAnI jaafsfv=badhI . risA=tinI UMce, nIce, ADIavaLa thavArUpa kriyA. gatithI=prakAzamaya che. (tema) nIvamAtra=anya svabhAve nahi pariNamelA(nI). carcAje AtmAnI. (sarva kriyA) janmatha=nAnamaya che. ta=tenuM. maunaMmuniparNa. dhanura =sarvotkRSTa che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saunASTaka vastusvabhAvane anusarIne tenI kAraNasAmagrIthI kAryanI utpatti thatAM AkAzanI pUrNatA thAya che. jema kAraNasAmagrIthI ghaTanI utpatti thatAM ghaTAkAzanI pUrNatA thAya che tema AtmAnI badhI kriyAo zAnadaSTi vaDe cetanyamaya thaI jAya che." AtmatatvanI ekatAmAM pariNata thayelAnuM yegane nigraha karavArUpa mauna sarvotkRSTa che. eTale svadharmane pragaTabhAva karavAmAM kartApaNA ane bhaktApaNAmAM jeNe pitAnuM badhuM vIrya pravartAveluM che ane kamane nAza karavAmAM apUrvakaraNa tathA kiTTIkaraNadimAM jeNe potAnuM vIrya sthira karyuM che evA muninI parabhAvamAM pravRtti nahi thatI hovAthI ganI capelatAne rokavArUpa tenuM mauna utkRSTa che. kAraNa ke guNane utkarSa sAdhavA mATe vIryanI pravRttirUpa tenI kriyA cinmaya-svarUpathI jJAnamaya athavA AtmAnA anubhavanI ekatArUpa che. jema dIvAnI UMcI, nIcI, ADI avaLI thavArUpa badhI kriyA prakAzamaya che tema parabhAvathI rahita eTale parabhAvamAM vyApta thatI cetanA ane abhisaMdhija vIryanI pravRtti rahita sahaja bhAve thatI vandana, namana vagere kiyA tathA guNasthAnaka upara caDhavArUpa sAdhunI kiyA tattvajJAnanA prakAzamaya hoya che. tethI tenuM mauna sarvazreSTha che. kahyuM che ke-"vastu svabhAvane anusarI tenI kAraNasAmagrIthI kAryanI utpatti thavAmAM AkAzanI pUrNatA thAya che. jema ghaTanI utpatti thatAM ghaTAkAzanI pUrNatA thAya che. ema jJAnadaSTi vaDe AtmAnI kriyAo jJAnamaya thaI jAya che. e nyAyathI jJAnInI kriyA kArya sAdhanamAM upakAraka jANavI. AtmatatvamAM ekatAnA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ra15 abhyAsavALA jJAnamaya AtmAnA svarUpane anukUla je kriyA che te jJAnasvarUpa prakAzanuM kAraNa che. AvaraNanuM nimitta asakiyA thAya che ane AvaraNa dUra karavA mATe sakriyA nimittabhUta che. paraMtu tattvamAM magna thayelAne nimittarUpa thatI nathI. mATe tattvajJAna ane svarUpanI ekatArUpe dhyAnamAM lIna thaelA te munionA caraNamAM namaskAra ho. 14 vidyASTaka nityazucyAtmatAkhyAtiranityAzucyanAtmasu / avidyA tattvadhIvidyA yogAcAryaH prakIrtitA // 1 // - anitya eTale AtmAthI bhinna prasaMgane viSe nityapaNAnI buddhi, tathA nava dvArathI maLane vahetAM ane zuci-apavitra zarIrane viSe pavitrapaNAnI buddhi ane AtmAthI bhinna pudagalAdi padArthane viSe AtmapaNAnI buddhi eTale ahaM buddhi tathA mamatvabuddhi e avidyA kahI che. tattvabuddhi eTale zuddha AtmadravyamAM nityapaNAnI, zucipaNAnI ane AtmapaNAnI buddhirUpa yathArtha jJAna te vidyA, ema ga daSTisaMpanna pataMjalipramukha yogAcAryoe kahyuM che, AvA prakAranuM mauna (muni paNuM) yathArtha jJAnarUpa vidyA vaDe AtmatatvamAM upagavALA jJAnavaMtane hoya che, mATe maunASTaka pachI vidyASTakane upadeza karyo che. temAM 1 nityAsucanAmanu=anitya, azuci ane AtmAthI bhinna pudgalAdimAM. niyazukhyAtmatA dhyAti = nityapaNA, zucipaNa ane AmapaNAnI buddhi. vicA=avidyA ane tavadhI:tatvanI buddhi. vivA=vidyA. cortha =ogAcAryoe. pravartitA=kahI che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 vidyASTaka jIvanu "vidyA' evuM nAma karavAmAM Ave te nAmavidyA. sthApanAcArya, keDA, kASTha ane pustakAdimAM vidyAnI athavA vidyAvaMtanI sthApanA karAya te sthApanAvidyA. zilpAdirUpa laukika vidyA te dravyavidyA. lokottara vidyA be prakAre cheH bhArata, rAmAyaNa ane upaniSaduvidyA te kuprAcanika lekatara vidyA ane Avazyaka, AcArAMgAdirUpa supAvacanika le kettara vidyA jANavI. jJazarIra,bhavya zarIra tathA vidyAne abhyAsa karavA chatAM tenA upayogathI zUnya hoya tyAre tavyatirikta dravya vidyA kahevAya che. athavA heya ane upAdeyanI parIkSA rahita, upagazUnya, apekSA rahita vAcanA, pRcchanA, parAvartana ane dharmakathArUpa sarva prakAranI vidyA jJAnarUpa cetanAnuM kAraNa hovAthI dravyavidyA kahevAya che. lokottara ahata praNeta AgamanA rahasyanA abhyAsInI nitya-anityAdi ananta paryAya sahita caitanya avarUpa AtmAnI upAdeyabuddhi ane vibhAvAdi ananta parabhAvanA tyAganI buddhi te bhAvavidyA che. ahIM bhAvavidyAnA abhyAsane prasaMga che. - temAM nigamanayathI matyAdi jJAnanA kSapazamanuM nimitta IndriyAdi vidyA kahevAya che. badhA jIvadravya saMgrahanayathI vidyArUpa che. pustakAdimAM lakheluM dravyakRta vyavahAra nayathI vidyA che. vAcanAdi pAMca prakArane svAdhyAya jusUtranayathI vidyA che. yathArtha upayoga te zabdanayathI vidyA che. kAraNakAryAdinA saMkararUpa (abhedarUpa) savikalpa cetanA te samabhirUDha nayathI vidyA che. ane kSApazamika nirvi Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' nAnakAra 17 kalpa cetanArUpa sAdhakanI avasthA evaMbhUta nayathI vidyA che. temAM nivikalparUpa vidyA tAttivaka ane paramapada sAdhaka che. tathA keTalAeka kevalajJAnarUpasiddhavidyAne evabhUta nayathI vidyA kahe che. prathamanA cAra na kavyanikSepane mAne che tethI tenA mate kAraNarUpa vidyAnuM grahaNa karyuM che ane chellA traNa na bhAvagrAhI hovAthI tenA mATe kAryarUpa uttarottara sUma vidyAnuM grahaNa karyuM che. temAM kAraNane viSe prayatna karavA vaDe kAryamAM AdaravALA thavuM gyA che. anitya, azuci ane AtmAthI bhinna zarIrAdi padArthomAM nityatA, azucitA ane AtmapaNAnI buddhi te avidyA che. anitya eTale cetanathI bhinna jAtinA mUrta pudgalanA-grahaNathI utpanna thaelA parasaMgamAM nityapaNAnI buddhi te avidyA. nava dvArarUpa chidrothI niraMtara maLane bahAra kADhatA zarIrAdi apavitra padArthomAM pavitratAnI buddhi ane AtmAthI bhinna pudgalAdi padArthomAM tathA zuddha svarUpane AvaraNa karanArA rAgAdi vibhAvapari NAmamAM AtmapaNAnI buddhi eTale ahaMbhAva ane mamatvabhAvanI mAnyatA, "A zarIra mAruM che, zarIra e huM ja chuM, te puSTa thatAM huM puSTa thAuM chuM" evI buddhi, kathana, 1 ghane vastre yathA''tmAnaM na ghanaM manyate tathA / __ ghane khadehe'pyAtmAnaM na ghanaM manyate budhaH // samadharAta. . jema jADuM vastra paheranAra potAne jADe (puSTa) mAnato nathI, tema pitAnuM zarIra jADuM hoya to paNa paMDita AtmAne puSTa bhAnato nathI. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www w w www - - 218 vighASTaka jJAna ane temAM ramaNatA e avidyA ke ajJAna che. je zuddha AtmAmAM nitya paNa, zucipaNuM ane AtmapaNAnI buddhi che te tattvabuddhi, vidyA ke tattvaviveka che. ahIM sarva padArtho utpAda, vyaya ane dhruvatArUpa hovA chatAM dravyArthika nayanI vivakSA ane paryAyArthika nayanI avivasAthI tenuM kUTastha nityapaNuM samajavuM. A vidyA paramArthanuM sAdhana karavAmAM samartha che ema bhega-jJAna, darzana ane cAritrarUpa mokSanA upAyamAM kuzala yogAcAryoe kahyuM che. ahIM bhedajJAna e sAdhana che. adhyAtmabindumAM kahyuM che ke"ye yAvanto dhvastabandhA abhUvan medajJAnAbhyAsa evAtra mUlam / ye yAvanto'dhvastabandhA bhramanti medajJAnAbhAva evAtra bIjam" // jeTalA ane jeo baMdhane nAza karI mukta thayA che temAM bhedajJAnane abhyAsa ja kAraNa che, ane jeTalA ane jeo badhAne nAza karyA sivAya saMsAramAM bhame che temAM bhedajJAnane abhAva ja kAraNa che ya pazyennityamAtmAnamanityaM parasaMgamam / chala landhuM na zaknoti tasya mohamalimlucaH // 2 // 1 =je. mAtmAnaM AtmAne. niyaM=sadA avinAzI. para= jue che. (ane) parasaMgamaM=para vastunA saMbadhane. niyaMtravinazvara (jue che). taca=tenA jIruM chiddha. dhuM meLavavAne. mori := moharUpa ra. na rAvanotisamartha thato nathI. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~ ~ ~~~~~~~~ jJAnasAra 219 ~ ~~ ~ je nitya-sadA avicalita svarUpavALA AtmAne dekhe che ane parasaMgane ava-asthira dekhe che tenuM chalachidra meLavavAne meharUpa cora samartha thatuM nathI. je AtmAthI AtmAne sadA avicalitasvarUpe jue che ane zarIrAdi parasaMgane anitya-azAzvata jue che. evA AtmasAdhanamAM tatpara thayelAne mithyAtyAdi brAtirUpa cAra chaLavAne samartha thatuM nathI. A kathanathI ema jaNAvyuM ke yathArtha jJAnIne rAgAdi doSe vadhatA nathI ane tene AtmA mohane AdhIna thatuM nathI. taraGgataralAM lakSmImAyurvAyuvadasthiram / adabhradhIranudhyAyedabhravad bhaguraM vapuH // 3 // nipuNa buddhivALe samudranA killola jevI capala lakSmIne, vAyu jevA asthira AyuSane ane vAdaLAMnA jevA vinAza pAmavAnA svabhAvavALA zarIrane cintave. prakharabuddhivALe "lamI samudranA kallola jevI capala che" ema vicAre. jIvita vAyunI peThe pratisamaya vahana karavAnA svabhAvavALuM 'adhyavasAyAdi vizayukta che ema 1 gajhadhI nipuNa buddhivALe. strIlakSmIne. tarajaMtarasamudranA taraMga jevI capala, Ayu =AyuSane. vAyuvevAyunA jevuM. mariyAM asthira. (ane ) gajhavavAdaLAM jevuM. ma=vinazvara. vA=zarIrane anuSyavicAre. 2 adhyavasAyAdi sAta prakAre AyuSa kSINa thAya che. "ajjhavasANa-nimitte AhAre veyaNA parAghAe / phAse ANApANU sattavihaM bhijae AuM" // vRhatasaMbaI ja. 222. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 vidyApaka ciMtave. ane pudgalakanA maLavAthI baneluM zarIra vAdaLAnI peThe nAza pAmavAnA svabhAvavALuM che ema vicAre. e vicAra yathArtha che. bhAvArtha e che ke Atmika saMpatti rahita purUSe pRthivIkAyanA paugalika skandha saMpattirUpe kapelA che, paNa te vAstavika saMpatti nathI. tathA jIva jJAna, darzana, vIrya ane AnandarUpa bhAva prANo vaDe jIve che. AyuSarUpa jIvana te bAhya prANanA saMbadhanI sthitinuM nimitta hovAthI te AtmAnuM svarUpa nathI. varNa, gadhe, rasa ane sparzavALuM, upacayane prApta thayeluM acetana zarIra paNa AtmAnuM svarUpa nathI, ane te badhAMya asthira che. te pachI asthira ane Atmadharmane vinAza karanAra para bhAvamAM meha za karavo? te mATe cetanA ane varyAdi Atmika guNone parabhAvane grahaNa karavAnI sanmukha keNa pravartAve? tethI AtmAne viSe AtmaguNonI pravRtti ja karavA yogya che. zucInyapyazucIkartuM samarthe'zucisaMbhave / dehe jalAdinA zaucabhramo mUDhasya daarunnH||4|| 1 rAga, sneha ane bhayarUpa adhyavasAya, ra zastrAdi nimitta, 3 ghaNo AhAra, 4 vedanA, 5 parAghAta, 6 sapadi-jherI prANInA sparza ane 7 zvAsozvAsano rodha kare-e sAta prakAre AyuSane kSaya thAya che. 1 phuvIni pavitra padArthane pi=paNa. arucIkartu=apavitra karavAne samarthe samartha (ane) zumi =apavitra padArthathI utpanna thayelA evA. zarIrane viSe. mUharaca=8 purUne. nacadrinA=pANI vagerethI. rau vabrama=pavitratAno bhrama. vALa =bhayaMkara che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra kapUra, karatUrI pramukha pavitra vastune paNa apavitra karavAne samartha tathA mAtAnuM rudhira ane pitAnA vIrya rUpa azuci padAthathI utpanna thayelA zarIrane viSe jaLamATI vagerethI pavitrapaNAne bhrama mAhathI muMjhAyelA zretrIyAdikane (vedapAThI brAhmaNadine) kadI na TaLI zake e bhayaMkara che. yathArtha upaga rahita mUDha-ajJAnI vedapAThI brAhmaNadine IndriyenA AdhArarUpa dehane viSe pANa-mATI vagerenA saMyogathI pavitratAne bhayaMkara bhrama hoya che. je svabhAvathI ja apavitra che te zuM pANInA pravAhathI pavitra thAya ? A deha kapUra Adi pavitra padArthone paNa apavitra karavAne samartha che. kAraNa ke zarIranA saMbandhathI caMdananA vilepana vagere paNa apavitra thAya che. vaLI A deha apavitra evA mAtAnA rakta ane pitAnA vIryathI utpanna thayela che. bhavabhAvanAmAM kahyuM che ke- "sukaM piuNo mAUe soNiyaM tadubhayaM pi saMsahU~ / tappaDhamAe jIvo AhArai tattha uppnno| kAkAisuNayabhakkhe kimikulavAse ya vAhikhitte ya / dehammi madhuvihure susANatthANe ya paDibaMdhe" // pitAnuM zukra ane mAtAnuM rudhira e bannene saMsarga thavAthI tyAM utpanna thayele jIva prathama tene AhAra kare che. kAgaDA ane kutarA vagerenA bhakSyarUpa, aneka kRmione rahevAnuM sthAna, vyAdhine upajavAnuM kSetra, zobhArahita Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara vidyASTaka ane smazAna jenuM sthAna che evA zarIramAM jIva pratibandhamoha kare che." tethI asthira, apavitra, upAdhirUpa,navIna karmabandhanuM kAraNa ane dravya-bhAva adhikaraNarUpa zarIrane snAnAdithI za saMskAra kare? have dehamAM AtmapaNAne Arepa kare te bahirAtmabhAva aneka doSanA samudAyarUpa che. tethI tenuM nivAraNa karIne potAnA svarUpamAM ja AtmAnI pavitratA karavA yogya che, te saMbadhe upadeza kare cheyH snAtvA samatAkuNDe hitvA kazmalaja malam / punarna yAti mAlinyaM so'ntarAtmA paraH shuciH||5|| je samatArUpa kuMDamAM snAna karIne ane pApathI utpanna thaelA melane choDIne pharIthI malinapaNuM pAmate nathI te atarAtmA-samyatvavAsita AtmA atyanta pavitra che. vaLa voTa yAvi samyagdaSTi kadApi bandha vaDe antAkaTAkedI sAgaropamanI sthitine ullaMghate nathI, eTale tethI adhika sthitibandha karatA nathI. e nyAye samyagdaSTi thayo eTale ja aMze snAtaka (kevalajJAnI) tha, jethI utkRSTa sthitibandharUpa mela samyagdaSTine na Ave e ja sahaja pavitrapaNuM jANavuM, 1 =je. samatAlukasamatArUpa kuDamAM. RtviAsnAna karIne. rAmagaM pApathI utpanna thayelA. ma=melane. sviA-tajIne. juna =pharIthI. mAhityaM malinapaNAne. na jAti=pAmato nathI. sara=0. gatarAtma= antarAbhA. :=atyanta. zu=pavitra che.) Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasAra zarIrathI bhinna AtmAne jANanAra, sva-paranA vivekavALe antarAtmA atyanta pavitra che. je rAgadveSarahita samabhAvarUpa kuMDamAM snAna karIne ane pApathI utpanna thayelA melane tajIne pharIthI malinatA pAmatuM nathI te samyakatvavAsita AtmA parama pavitra che. "vadhe La ghaTTa jaya "i te kadApi bandha vaDe antaHkoTAkoTI sAgaropamanI sthiti karatAM adhika bandha karato nathI-e zAstranA vacanathI samyagdaSTi aMzataH snAtaka thayelo che, tethI te utkRSTasthiti bAMdho nathI. e ja tenuM sahaja pavitrapaNuM che. Atmabodho navaH pAzo dehagehadhanAdiSu / yaH kSipto'pyAtmanA teSu svasya bandhAya jaayte|| zarIra, ghara ane dhana vagere padArthamAM AtmapaNAnI buddhi eTale "huM ane mAruM e ahaMbhAva ane mamatvabhAvane pariNAma te navIna (lekettara) pAza che. je pAza AtmAe dehAdikane vize nAMkhe che te paNa AtmAnA (potAnA ja ) bandhane mATe thAya che. bIje laukika pAza te jenA upara nAM hoya tene bAMdhe. dehAdimAM AtmabodharUpa pAza to dehAdika upa2 nAMkhe che te tene bAMdhate nathI, paNa nAMkhanArane bAMdhe che e Azcarya che. ' he bhavya ! zarIra, ghara ane dhanAdine viSe (na va: para:) tamane AtmajJAna e pAza-bandhanarUpa thatuM nathI. paNa dehA 1 dhanAdriSa=zarIra, ghara ane dhanAdimAM. mAtmavIdha =AtmapaNanI buddhi te. nava=navo, alaukika, para=pAza che. tevuM=zarIrAdimAM. mAtmA-AtmAo. kSiA =nAMkhalo. =je pAza. svastha pitAnA. vAca="dhane mATe. gAyate thAya che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 vivASTaka dimAM AtmAe (pa) rAganA pariNAmarUpa pAza nAMkhelo che te tene bAMdhatA nathI paNa potAnA ja bandhane mATe thAya che. A kathanathI ema jaNAvyuM ke je deha ane gRhAdimAM rakta che te sarva prakAranAM saMsAranAM badhunethI pitAne bAMdhe che. eTale pote ja pitAnA badhanuM kAraNa thAya che. tAtparya e che ke rAgAdi parabhAvo AtmAnA bandhanI vRddhinAM kAraNe che. mithoyuktpdaarthaanaamsNkrmcmkriyaa| cinmAtrapariNAmena viduSaivAnubhUyate // 7 / / paraspara maLelA jIva-pudgalAdi dravya-paryAyarUpa padAInA lakSaNa ane svarUpanA asaMkaraNa-bhinnatAne camakAra jJAnamAtra pariNAma vaDe vidvAnathI anubhavAya che. jJAnamAtra pariNAmavaMta, te anya vizeSa paryAya che tene jJAnAdi svalakSaNa vaDe anubhave che. sanmatimAM kahyuM che ke - annonnANugayANaM imaM taM ca tti vibhayaNamasakaM / jaha duddhapANiyANaM jAvaMta visesapaJjAyA / (aaN ? mA. 47) dUdha ane pANInI peThe paraspara maLelA-otapreta thayelA jIva ane pudgala dravyanA jeTalA vizeSa paryA che temAM "A jIva che ane A pudgala dravya che e vibhAga kare azakya che, paraMtu te bannenA avibhakta paryAya samajavA joIe." 1 mithoyuvAna=paraspara maLelA jIva-pulAdi padArthone. alaMka macAbhinnatArUpa camakAra. viduvA vidhAnathI ja. vinmAtrarAmena jJAnamAtra pariNAmavaDe. anumate anubhavAya che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra ra5 paraspara maLelA-eka kSetrarUpa AzrayamAM rahelA ane pitAnA kSetramAM pariNAma pAmatAM dharmAstikAyAdi dravya ane pudgala dravyanA eka bIjAnA svarUpamAM nahi praveza karavArUpa bhedane camatkAra vidvAna vaDe anubhavAya che eTale paMDite tene "svarUpathI bhinna che ema jANe che. te badhAM dravya eka kSetramAM rahelAM hovA chatAM paraspara eka bIjAnI kriyA karatA nathI, paNa pitAnI ja kriyA kare che, tethI judAM ja che. e bhedane camatkAra jJAnamAtra pariNAmathI eTale jJAna mAtranA baLathI vidvAna anubhave che. eka kSetramAM rahelA paMcAstikAye agurulaghu vagere sAdhAraNa guNothI samAna hovA chatAM gati, sthiti, avakAza, cetanA ane pUraNagalanAdi lakSaNarUpa asAdhAraNa dharmo vaDe bhinna che. AtmAnI azuddha grAhakatA vaDe grahaNa karelA pudgalomAM paNa AtmAnA guNane praveza thato nathI, tema AtmAmAM pudgalanA guNone praveza thatuM nathI. A bhedane camatkAra bhinna dravya ane sajAtIya dravyamAM jANa. eka dravyane AzrayI rahelA guNa-paryAya AdhArAdheyabhAvarUpe abhinna hovA chatAM svasvadharmanA pariNAmarUpe bhinna che. ema dravyathI dravyane, guNathI guNane ane paryAyathI paryAyane svabhAvabhedarUpa camakAra paMDite anubhave che dravyAnuyeganA jJAnarahita bIje kaI anubhavatuM nathI. sanmatitarkamAM kahyuM che ke "dUdha ane pANInI peThe paraspara maLelA jIva ane pudgala dravyamAM A ane te e vibhAga kare azakya che. jeTalA vizeSa paryAyo che te bannenA che. eTale pudgalanA paryAya che te jIvanA che ane jIvanA paryAya che te pudgalanA 15 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 . viASTaka che." pUjya haribhadrasUrie kahyuM che ke- "jaMdavvakhittakAle egavANaM pi bhAvadhammANa / suanANakAraNeNaM mee nANaM tu sA vijaa"|| dravya, kSetra ane kALamAM eka sAthe rahelA bhAvadhamaunuM zrutajJAnanA kAraNathI je bhedajJAna thAya te vidyA DevAya che." dravyAnuyoganuM mahatva zAstrakAre banAveluM che, kAraNa ke dravyAnuyogamAM lIna thayelAne AdhAkarmAdi denuM mukhyapaNuM mAnyuM nathI. bhagavatIsUtramAM kahyuM che ke "samaNovAsagassa NaM bhaMte ! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNa paDilAmemANe kiM kajai ? goyamA ! bahutarA se nijarA kirai / appatare me pAve kamme kajjai" // tavRttiH-'iha ca kecinmanyante-asaMstaraNAdikAraNe evAprAsukAdidAne bahutarA nirjarA bhavati nAkAraNam / yata uktam "saMtharaNammi asuddhaM doNha vi geNiMtaditayANa hiyaM / AuradiTTateNaM taM ceva hiyaM asaMtharaNe" // anye tyAhuH-kAraNe'pi guNavatpAtrAyAprAsukAdidAne pariNAmavazAd bahutarA nirjarA bhavati, alpataraM ca pApakarma, nirvizeSatvAt sUtrasya pariNAmasya ca prAmANyAt' / | "he bhagavana ! tevA prakAranA zramaNa athavA brAhmane amAsuka (acitta) ane aSaNIya (nahi grahaNa Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAnasAra 227, karavA yogya doSavALA) azana, pAna, khAdima ane svAdima AhArane ApanAra zramaNopAsakane (zrAvakane) ze lAbha thAya? he gautama ! tene ghaNI nirjarA thAya ane te ghaNuM DuM pApa karma bAMdhe. e saMbadhe bhagavatIsUtranI TIkAmAM kahyuM che-"ahIM keTalAeka AcAryo mAne che ke nirvAha na thatuM hoya ItyAdi kAraNe aprAsukAdi doSavALA AhArAdi dAnamAM ApanArane ghaNI nirjarA thAya che, paNa vinA kAraNe ApavAmAM Ave che tema thatuM nathI. kahyuM che ke-"nirvAha thata hoya tyAre azuddha AhArAdi ApanAra ane lenAra bannene ahitakAraka thAya che, paNa nirvAha na thato hoya tyAre rogInA dAktathI ApanAra ane lenAra banenA hita mATe thAya che." bIjA AcAryo te A pramANe kahe che-kAraNavaze guNavAna pAtrane aprAsukAdi AhAra ApavAmAM Ave te paNa pariNAmanI vizuddhine lIdhe ghaNuM nirjarA thAya che ane ghaNe thoDo pApakarmane badhe thAya che. kAraNa ke sUtramAM nivizeSatA hovAthI ane pariNAmanI pradhAnatA hovAthI uparanuM kathana che. kahyuM che ke - "paramarahassamisIcaM samattagaNipiDagadhariyasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM nicchayamavalaMbamANANaM" // "samasta dvAdazAMgIne sAra jANanArA naSionuM parama rahasya che ke nizcayanuM avalaMbana karanArane pariNAma ja pramANabhUta che, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 vidyAka "caraNakaraNappahANA ssmyprsmymukvaavaaraa| caraNakaraNassa sAraM nicchayasuddhaM na yANati" / / sati ja. 3 T0 67. "pAMca mahAvrata ane samiti-gupti vageremAM tatpara hovA chatAM paNa jeNe svadarzana ane paradarzanane jANavAnI pravRtti choDI dIdhI che evA puruSe nizcayathI zuddha caraNakaraNarUpa cAritrane sAre jANatA nathI". sUtrakRtAMgamAM kahyuM che ke-- "ahAgaDAI bhuMjaMti annamaNNe skmmunnaa| uvalitte viyANijjA aNuvalitte ti vA puNo / etehiM dohiM ThANehiM vavahAro Na viji| etehiM dohiM ThANehiM aNAyAraM tu jaanne"| bAgArazrAdhyayana 8-1. je sAdhuo AdhAmika (pitAne uddezI taiyAra karelA) AhAra vagerene paraspara upabhoga kare che teo pitAnA karmathI lepAya che ema na samajavuM, athavA lepAtA nathI ema paNa na samajavuM. kAraNa ke e banne pakSamAMthI kaI paNa eka pakSe vyavahAra kare egya nathI. e bane pakSamAMthI kaI paNa eka pakSe vyavahAra karatAM anAcAra thAya che ema samajavuM." je akalpanIya hoya che te gItArthane kahe che. e labdhi tattvajJAnIne ja hoya che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra 229 avidyAtimiradhvaMse izA vidyaanyjnspRshaa| pazyanti paramAtmAnamAtmanyeva hi yoginH||8|| yogIo mithyAjJAnarUpa andhakArano nAza thatAM tavabuddhirUpa aMjanane sparza karanArI daSTi vaDe potAnA antarAtmAne viSe ja paramAtmAne eTale utkRSTa jJAnavaMta kevaLa AtmAne dekhe che. ahIM yogIe samAdhidazAmAM pravRttacaka sadasata yogAgI jANavA bAhyAbhAmithyAjJAnI prathama guNasthAnake, antarAtmA samyagdaSTi cothA guNasthAnathI saDI bAramA guNasthAnaka sudhI ane paramAtmA kevalajJAnI teramA ane caudamA guNasthAnake hoya che. vyakti svarUpe (pragaTabhAve) bAhAtmA he te zaktie atarAtmA hAya, vyaktithI akhatarAtmA heya te zaktithI paramAtmA hoya. paramAtmA bhUtapUrva nyAye bAhyAmAM kahevAya, paNa vyaktirUpe paramAtmA hAya, je paramAtmA hoya te bAhAtmA tathA atarAtmA bhUtapUrva nyAye kahevAya, e navacanikA jANavI. samAdhidazAmAM pravRttacakra gIo ajJAna athavA ayathArtha upagarUpa andhakArane nAza thavAthI tatvabuddhirUpa aMjanane sparza karanArI daSTi vaDe AtmAmAM ja saMpUrNapaNe pragaTa thayela siddhatvasvarUpa jenuM che evA paramAtmAne jue che. eTale AtmAmAM paramAtmatatvane nirdhAra kare che, tAtparya 1 yoniH=ogIo. vidyAtimira=ajJAnarUpa aMdhakArane nAza thatAM. vighAkanagr=tattvabuddhirUpa aMjanane sparza karanArI. Tara=daSTi vaDe. Atmani=AbhAne viSe. i=ja. panAmAnaM-paramAbhAne. pati =jue che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 vivekASTaka e che ke mithyAjJAnarUpa andhakArane nAza thatAM samyagdaSTi, AtmAo AtmAne viSe paramAtmasvarUpane jue che. tethI ja aneka prakAranA upaga vaDe zAstranA abhyAsathI tattvanI parIkSA vaDe AtmasvarUpanI prApti mATe prayatna karavA yogya che. yathArtha AtmasvarUpanA jJAnarUpa vidyA atyanta upakAraka che ema jANavuM. 15 vivekASTaka karma jIvaM ca saMzliSTaM sarvadA kSIranIravat / vibhinnIkurute yo'sau munihaMso vivekavAn // 1 // dUdha ane pANInI peThe jJAnAvaraNAdi karma ane jIva sadA ekaThAM maLelAM che. tene je sAdhurUpa rAjahaMsa lakSaNa AdinA bhedathI bhinna kare te vivekanaMta kahevAya che. jIva ane ajIvanuM je bhedajJAna te viveka, tattvavidyA sva-paranA bheda jJAnarUpa viveka vaDe spaSTa thAya che, tethI vivekane abhyAsa karavA yogya che. vivecana karavuM eTale heya ane upAdeyanI parIkSA karavI te viveka. temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravyaviveka laukika ane kettara ema be prakAra che. dhana meLavavAmAM, rAjanItimAM ane kuLanI nItimAM kuzaLa manuSyane laukika dravya viveka hoya che. lokottara dravyaviveka dharmanI nItimAM 1 sarvA=hamezAM. kSIranI vadUdha ane pANInI peThe. saMcchika bhaLelAM. rma nIve ja karma ane jIvane. =je. munihaMsa =munirU5 rAjahaMsa. vibhinIte bhinna kare che. gau=o. vivAna vivekanaMta che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sAnasAra ' ' , wuwunurinnunen nipuNa purUSane heAya che. bhAvathI viveka bAhya ane abhyantara ema be prakAranuM che. svajana, dhana ane zarIra uparane rAga dUra kare te bhAvathI bAhya viveka che. jJAnAvaraNAdi dravya karma ane azuddha cetanAthI utpanna thayela vibhAvAdi bhAva karmanI ekatAne bhinna karavArUpa abhyantara viveka che. AgamamAM tenuM svarUpa A pramANe che- "pudi rAgAiyA vibhAvA savvao vibhjijaa| pacchA davvA kammA savvavibhinno nio appA" / "pUrve rAgAdi vibhAvathI sarvathA AtmAne bhinna kare, pachIthI dravya kamathI sarvathA AtmA bhinna thAya che. prAbhUtamAM kahyuM che ke-jema ratnaparIkSaka (jhaverI) badhA kAcanA kakaDAmAM paDelA ratnane grahaNa kare che tema samyadRSTi sarva vibhAvarUpa parabhAvanI pariNatinA madhyamAM rahelA acala, akhaMDa, avyaya ane jJAnAnandamaya AtmAne svarUpe bhinna karIne grahaNa kare che. zrIharibhadrasUrie kahyuM che ke-"prathama kSudratyAdi doSone upazama thavAthI mArganusArI guNe vaDe tatvajijJAsA pragaTe che. pachI tattvajJAnI gurunI sevAthI atyanta prIti vaDe zAstrazravaNamAM rasika thaIne yathArtha jIva ane ajIvanA vivekathI sarva parabhAvathI bhinna AtmAne jANIne bhedajJAnI thAya che. ane te anukrame AtmAthI bhinna para vastune DI sarva parabhAvene tyAgI thaI siddha thAya che. prathamanA traNa nayanA mate laukika ane lekottara viveka jANa. AjusUtra nayanI apekSAe dharmasAdhanarUpa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7ra vivekASTaka ^ ^^^ ^^^^^^^^^^^ viveka samaja ane zabdAdi traNa nayanA mate anukrame vibhAva parikRtine dUra karavA rUpa kSayopazama bhAvanA sAdhana upagathI mAMDI kSAyika bhAvanI sAdhaka pariNati sudhI viveka kANa. temAM AtmAnI kamanI sAthe je ektA thayelI che, tene viveka batAve che- jJAnAvaraNAdi karma ane saccidAnandarUpa jIvanI dUdha ane pANInI peThe sadA ekamekatA thayelI che, tene je lakSadinA bhedathI bhinna kare che eTale judA judA svarUpe anubhave che te munirUpa haMsa vivekavALA-bhedajJAnI che. jIva nitya che, pudgalasaMga anitya che, jIva amUrta che, puduMgalo mUta che; jIva acala che, pudgale calAyamAna che; jIva jJAnAdi ananta caitanyalakSaNavALe che, pudgale ace. tana che; jIva svarUpane kartA, svarUpane bhaktA ane svarUpanI ramaNatAmAM sthira che. pudgale kartavAdi bhAvarahita che-ItyAdi lakSaNathI bhedajJAna karIne je vairAgyavata thayela che te muni vivekayukta che ema jANavuM. 'dehAtmAdyaviveko'yaM sarvadA sulabho bhve| bhavakovyApi tadbhedavivekastvatidurlabhaH // 2 // saMsAramAM zarIra, AtmA, Adi zabdathI vacana, citta, citanyAdine aviveka-abheda e sadA sulabha che. te 1 masaMsAramAM. sarvatA=hamezAM. himAcala zarIra ane AtmA vagerene aviveka. suma=sukhethI prApta thaI zake evo che. (paratu ) movyA keTI janma vaDe. pipaNa ta%i=tenuM bhedajJAna. gatiruma =atyanta durlabha che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 233 dehAtmAdi bhedaparijJAna-AtmAnI ekatAne nizcaya keTi janmo vaDe paNa atyanta durlabha che. saMsAramAM badhA ya lavastha jIva zarIra ane AtmAnA abhedanI vAsanAthI vAsita ja che, bhedajJAnIkeika ja hoya che. samayaprAkRtamAM "sudaparicitANubhUtA savvassa vi kaambhogbNdhkhaa| egasassuvalaMbho gavari Na sulabho vibhattassa" // samayasAra gA0 4. sarva jIvone paNa kAmaganA bandhanI kathA sAMbhanavAmAM AvI che, paricayamAM AvI che ane anubhavamAM AvelI che, tethI sulabha che. paraMtu vibhakta-zarIrAdithI bhinna evA AtmAnI ekatA sAMbhaLavAmAM AvI nathI, paricayamAM AvI nathI ane anubhavamAM AvI nathI, tethI sulabha nathI" AtmA traNa prakAre che-bAhyAbhA, antarAtmA ane paramAtmA. jene zarIra, mana ane vacanAdimAM AtmapaNAnI buddhi che, "zarIra ja AtmA che' ema jene sarva paugalika pravRttimAM AtmapaNAnI buddhi che te bahirAtmA che ane te mithyAdaSTi che. karma sahita avasthAmAM paNa jJAnAdi upagavALA, zuddhacaitanya lakSaNayukta, maDAnandasvarUpa, nirvikAra, amRta, avyAbAdharUpa ane samasta parabhAvathI mukta thayelA AtmAmAM AtmapaNAnI buddhi te antarAtmA, samyagdaSTi guNasthAnakathI kSINameha guNasthAnaka sudhI antarAtmA kahevAya che. je sarva kamathI mukta, kevalajJAna-darzana nanA upagavALA zuddha siddha svarUpa che te paramAtmA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 vivekASTaka sagI kevalI, agI kevalI ane siddha e paramAtmA kahevAya che. badhe ya paramAtmapaNAnI sattA samAna che, tethI bhedajJAna vaDe sarva sAdhavA yogya che. zarIra, AtmA ane Adi zabdathI mana, vacana ane kAyAdimAM "A AtmA che e aviveka saMsAramAM sulabha che. paNa zarIra ane AtmAnA bhedajJAnarUpa viveka atyanta durlabha che. anAdi kALathI jeoe eka pitAnA svarUpe parabhAvane grahaNa karelA che teone potapotAnA lakSaNanA bheda vaDe bhedajJAna thavuM atidurlabha che. samyagdaSTi ja bhedajJAna kare che. bIjA AtmAne tene nizcaya ke kaThaNa che. samayaprAbhUtamAM kahyuM che ke "badhA ya jIvone kAmaga saMbadhI kathA sAMbhaLavAmAM AvelI, paricita ane anubhUta che, tethI sulabha che. paraMtu zarIrAdithI bhinna AtmAnA ekatvane anubhava the atyaMta durlabha che." AtmA jJAnAnandamaya che ane rAgAdi parabhAve che, tene AtmAthI bhinna karavA vaDe AtmasvarUpamAM rasavRttine upayoga kare durlabha che. zuddhe'pi vyomni timirAda rekhAbhirmizratA ythaa| vikAmizratA bhAti tathA'tmanyavivekataH // 3 // jema zuddha AkAzamAM paNa timira regathI nIlapItadi 1 cA=jema. zuddhasvaccha evA. vyogni=AkAzamAM. pitra paNa. timirAta-timira rogathI. sevAmitranIla, pIta vagere rekhAo vaDe. mitratA=mizrapaNuM. mati=bhAse che. tathA=tema. gAtmani=AbhAmAM. gati =avivekathI. vizvanaiH=vikAra vaDe. mitratA=mizrapaNuM (bhAse che.) Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 275 rekhAo vaDe mitratA-citravicitratA bhAse che, tema zuddhabhAne viSe kAmakrodhAdi vikAra vaDe avivekathI vikArarUpa vicitratA bhAse che, paraMtu zuddhAtmA nirvikAra che, jema zuddha AkAzamAM daSTine viSe jAti utpana karanAra timiraroga thavAthI lIlI, pILI vagere rekhAethI mizrapaNuM-kAbaracitrApaNuM dekhAya che, tema AtmAmAM asa upayAgarUpa avivekathI rAgAdi azuddha adhyavasAyarUpa vikAre vaDe mizrapaNuM-ektA jaNAya che. eTale AtmA anAdi vikArenI vikiyAnA pariNAmavALo bhAse che. tAtparya e che ke nizcaya nayathI nirvikAra, akhaMDa ane caitanyarUpa AtmA che, tepaNuM parabhAvanI sAthe tanmayatA thavAthI vikArayukta bhAse che. je AtmA parabhAvane kartA nathI, te para upAdhithI thayela vikAra vaDe te vikArI kema kahevAya ? e praznane uttara Ape che- yathA yodhaiH kRtaM yuddhaM svaaminyevopcryte| zuddhAtmanyavivekena karmaskandhorjitaM tathA // 4 // jema subhAe karelA yuddha svAmIne viSe ja upacAra karAya che, sevakane jaya ane parAjaya upacArathI svAmIne jaya-parAjaya kahevAmAM Ave che, tema aviveke karelA karmapudagalAne puyApuNya phalarUpa vilAsa zuddha 1 cagA=jema zodhe =hAeAe. kRtaM kareluM yuddha yuddha. sthAnika svAmI-rAjA vageremAM. =ja. uparI ApAya che. tathA tema. vive=aviveka vaDe. dhotiM karmaskandhanuM puNyapAparUpa phaLa. gulAtmaniHzuddha AtmAmAM ( AropAya che). Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 vivekASTaka AtmAmAM ApAya che, tethI te upacArathI zuddha AtmAne gaNAya che. jema vaiddhAoe kareluM yuddha tenA svAmI rAjAne viSe AropAya che. jemake rAjAe yuddha kare che, tethI yuddhamAM thayela jaya-parAjaya ane te nimitte thatA harSa, kheda, kIrti -apakIti vagere svAmInA ja gaNAya che jemake A rAjA jiye, A parAjaya pAmyuM ema lekamAM kahevAya che te svAmipaNAne aMza mamatvane lIdhe ekatAnI mAnyatAthI che. tema saMgraha nayathI zuddha AtmAmAM ajJAna ane asaM yamarUpa aviveke karela jJAnAvaraNAdi karmanA samUhanA puNya pAparUpa vipAkanuM sAmrAjya pravarte che, tethI svarUpanuM kartApaNuM ane bhaktApaNAnuM parAvartana thatAM grAhakatAdi zaktine svIkAra karavAthI tenA kartApaNune upacAra karAya che. asa-ATe Aropa karavo te upacAra che. paraMbhAvanA kartApaNudi pariNatinA abhAvamAM upAdhithI thayela kartApaNadine upacAra vAstavika nathI. pharIthI daSTAnta dvArA parabhAvanA prasaMgathI caitanyanI brAnti darzAve che- iSTakAdyapi hi svarNa pItonmatto yathekSate / AtmA'bhedabhramastadvad dehAdAvavivekinaH // 5 // 1 thayA=jema. vItonmatta =jeNe dhatUre pIdhe che evo. - ri=ITa vagerene. mari=paNa. svarNa-suvarNa. phrekSate=jue che. tae tenI paDe. veniH =vivekarahita, jaDa buddhivALAne. rehA zarIra vageremAM. mAtmADamena=AtmAnA abhedano bhrama-viparyasa (jANavo) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra , 237 vvvvvvvvvvvvvvv vvvv + + + + + jeNe dhare pIdho che te jema iMTa pramukhane paNa kharekhara suvarNa dekhe che, tema vivekarahita purUSane zarIrAdine viSe AtmA sAthe ekapaNAne viparyA? jANo jema kaI dhara pIvAthI unmatta thaele manuSya mATIne skalparUpa ITa vagerene kharekhara suvarNarUpe dekhe che. tenI peThe tattvajJAna rahita avivekI puruSane zarIrAdine viSe AtmAnI sAthe abheda-ekapaNAnI bhrAnita thAya che. tene zuddha AgamanuM zravaNa nahi thavAthI te sva-paranA bhedane jANatA nathI, tethI para vastune AtmasvarUpe jANatA ane AtmAnI dehAdi paravastunI sAthe ekatA mAnatA ananta kALa sudhI bhame che. mATe aviveka tajavAyegya che. pharIthI zuddhatAnA hetune upadeza kare che-- - iMcchan na paramAn bhAvAn vivekAdreH pttydhH| paramaM bhAvamanvicchan nAviveke nimajati // 6 // 1 TIkAkAra jaNAve che ke vItonmattaH' e zabdano artha thi nA nyAyane anusarIne karavo. jema paMktibaddha ratha paMktiratha kahevAya che tema ahIM padhattaronmatta zabdamAM patta zabdane lopa karavAthI dhatUrAnA pAna vaDe unmatta thayelo evo artha thAya che, paratu pajJa bhASArthamAM unmatta zabdano artha dhatUro karelo che, tethI jeNe dhatUro pIdho che evo artha karavAmAM Avyo che. 2 paramAna mAvAna=parama bhAvone. na =nahi Iccha. vizva =vivekarUpa parvatathI. navA-nIce. pati paDe che. (ane) paramaM mAvaM=parama bhAvane. viSNunaze. avive avivekamAM nimati nimagna thatuM nathI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 vivekASTaka parama bhAvone nahi icchato eTale paramabhAvagrAhaka nayasaMmata zuddhacetanyabhAvane TALI bIjA sAtvika, rAjasa ane tAmasa bhAvane Icchate vivekarUpa parvatanA apramattabhAvarUpa zikhara uparathI nIce paDe che. sarvavizuddha AtmabhAvanuM anveSaNa karato avivekamAM nimagna thato nathI. ethI ja sAdhu apUrvakaraNe ananta raddhi pAme, paNa tyAM Asakti dhAraNa na kare. "sAtadiraseSvaguruH praapyrddhivibhuutimsulbhaamnyaiH| . saktaH prazamaratisukhe na bhajati tasyAM muniH saMgam / / yA sarvasuravaraddhirvismayanIyA na jaatvngaarddhi(dvaiH)| nAti(Iti) sahastramA dizAsapunitAra" "anya prANuone durlabha evI phaddhi-labdhinI vibhUtine pAmIne sAtagaurava, ddhigaurava ane rasagaurava rahita muni prazamaratinA sukhamAM magna thAya che, paraMtu te ddhinA sukhamAM Asakti rAkhatA nathI. je vismaya pamADe tevI sarva devonI ddhi che tene lAkhavAra keTIguNI karIe te paNa kadI sAdhunI Atmika saMpattinA hajAramA bhAge ghaTatI nathI." paramabhAvagrAhaka nayane saMmata zuddha caitanyane anukULa sarva dharmanA pariNAma vaDe utsargathI zuddha naye upadezelA nitya-anityAdi ananta evA parama bhAvene nahi Icchate. tattvajJAna ane tattvamAM ramaNatArUpa girinA zikharathI nIce paDe che eTale vivekabhraSTa thAya che. zuddha tAdAtmya svarUpa sarvavizuddha AtmasvabhAvane svAduvAdanA upayoga vaDe gavepate, zuddha caitanyane upAdeyarUpe karate AtmA ajJAna Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 239 ke asaMyamamAM paDatuM nathI. adhyAtmasvarUpanI ekatAne anubhava karavAmAM pravRtta thaele parabhAvanuM cUrNa karavAmAM cakravatI ja che. mATe samasta parabhAvanA unmAdane dUra karavAmAM samartha zuddha AtmajJAnanI ramaNatAnA anubhavamAM prayatna karavA gya che, paNa vartamAna parabhAvanI pariNatimAM yatna karavA yogya nathI. e hetuthI apUrvakaraNamAM pravezelA munine aneka trAddhine lAbha thAya te paNa temAM tene Asakti thatI nathI. sarva navIna guNonI prAptimAM apUrvakaraNa thAya che. te navA guNe prApta karatAM guNazreNi thAya che. kahyuM che ke- samma-dara-savvaviraI aNavisaMjoya-dasaMkhavage y| mohama-santa-vaze vana-vonI- purI paMcama varma. je. 82. samyatvanI prAptimAM prathama guNazreNI, dezaviratinI prApti nimittaka bIjI guNazreNI, sarvaviratinI prApti nimittaka trIjI guNazreNI, anantAnubaMdhInI visayejanA karanArane 1 udayasamayathI AraMbhI pratisamaya asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa karma pulonI racanA te guNazreNi kahevAya che. tAtparya e che ke prathama samaye uparanI sthitithI karmapudgalo utArIne udayasabhayathI mAMDI antarmuhUrta kAlamAM uttarottara asaMkhyaguNA asaMkhya guNa adhika karma pudagalo nAMkhe che. temaja bIjA samaye paNa tenA karatAM paNa asaMkhyAtaguNa karmapugo uparanI sthitimAMthI laI antarmuhUrta kAlamAM pUrvanA kramathI nAkhe che. ema trIjA samaye, cothA samaye, yAvata antarmuhUrta sudhI tema kare che. e guNazreNi kahevAya che. uttarottara guNazreNimAM pUrva karatAM asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa karmanI nirA kare che, Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekANA cethI guNazreNI, darzanamohanIya kSaya karavAmAM pAMcamI guNazreNI, mohanIyane upazama karanAra upazamaNimAM anivRtti bAdara ane sUmasaM5rAyaguNasthAnake vartato hoya tyAre chakI guNazreNi, upazAntAha guNasthAnake sAtamI guNazreNi, mehanIya kSaya karanAra kSapakazreNimAM navamAM ane dazamA guNasthAnake AThamI guNazreNi, bAramA guNasthAnake kSINamehane navamI guNazreNi, sagI kevalIne dazamI guNazreNi ane agakevalI ne agiyAramI guNazreNi hoya che. ema agiyAra guNazreNi che. temAM prathama samyakatva guNazreNimAM traNa karaNa thAya che. bAkInI dasa guNazreNimAM apUrvakaraNa ane anivRttirUpa be karaNa thAya che. ema apUrva evA apUrva karaNa upara caDhavAthI kamarane nAza thAya che. ane apUrva prazama sukhanI prApti thAya che. kahyuM che ke-"sAtA, ddhi ane rasanA gauravarahita muni anyane durlabha trAddhi-labdhinI vibhUtine pAmIne prathama 1 ahIM devacaMdajI mahArAje jJAnamaMjarImAM samyakatvaprAptinimitta guNazreNimAM traNa karaNa ane bAkInI dasa guNaNimAM apUrvakaraNa ane nivRttikaraNa e be kAraNe thAya che ema kahyuM che te vAstavika nathI. paraMtu karmaprakRti vageremAM kahyuM che ke prathama samyakatva prAptimAM anatAnubandhinI visaMyojanAmAM darzanamohanIyanI kSapaNAmAM, mohanIya karmane upazamamAM ane cAritramehanIyanI kRpaNAmAM traNe karaNa thAya che dezavirati ane sarvaviratinI prAptimAM yathApravRtti ane apUrvakaraNa e be karaNa thAya che. upazAnameha, kSINaha saMyogI ane ayogI guNazreNimAM koI paNa kAraNa nathI. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 241 ratinA sukhamAM magna thAya che ane ddhimAM Asakti dhAraNa karatA nathI. je vismaya pamADe tevI devonI Rddhine lakSakeTIthI guNAkAra karatAM te anagAranA addhinA hajAramA bhAge paNa ghaTI zakatI nathI. AtmanyevAtmanaH kuryAt yaH SaTkArakasaMgatim / kAvivekajvarasyAsya vaiSamyaM jaDamajanAt // 7 // je AtmAne viSe ja AtmAnA cha kArakanA arthane anugAma-saMbadha kare che tene jaDa-pudgalanA prasaMgathI avivekarUpa jvaranuM viSamapaNuM kyAMthI hoya? jalamajajanathI-jalasnAnathI avivekI javaravALAne viSama javara hoya che te pheSa chAyA che. AtmA svataMtrapaNe pti (jANavAnI) kriyA kare che mATe AtmAne kartA che. jJAnasahita nirvatya, vikArya ane prApyarUpa pariNAmane Azraya kare che tethI karma che. upaga vaDe AtmA jJaprikriyAmAM sAdhakatama (atyaMta upakAraka) thAya che mATe te karaNa che. AtmA pote ja zubha pariNamanuM dAnapAtra che mATe te saMpradAna che. pUrva pUrvanA jJAnaparyAyathI uttarottara jJAnaparyAya zreSTha che, mATe vizleSamAM avadhi hovAthI apAdAna che. sAmAnya dhArAmAM vizeSa pariName che. jemAM sAmAnya dhArAmAM kaDA kuMDalAdi paryAya, e rUpe AdhAra che. e abhedane AzrayI paddhArakanA saMbandhanI 1 =je. Atmani=AtmAmAM. i=ja. gAma =AtmAnA. saMtiMtracha kArakano saMbadha. =kare. =ene. gama7nAta=jaDa-pudgalamAM magna thavAthI. varasya avivekarUpa javaranuM. vaiSavaM viSamapaNuM. kayAMthI hoya. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * * * * * * 242 vivekASTaka vyAkhyA karI. nayamAM nipuNa purU nayAntarane paNa AzrayI. vyAkhyA karavI. je AtmAnA kartApaNuM vagere vyApAra vibhAga karavAmAM kuzala puruSa eka pitAnA AtmadravyamAM kartA, karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna ane adhikAraNarUpa che kArakano abhedarUpa saMbandha kare che te puruSane jaDa pudgalamAM magna thavAthI aviveka-ajJAnarUpa jvaranI viSamatA kayAMthI hoya? "narimanavA' evuM pAThAntara che. jaDatAmUDhatAnA vegathI avivekarUpa viSamajavara kema heya? "narTamanAta' jvaravALAne jaLathI snAna karavAne lIdhe athavA narimanavA" jatA-ThaMDInA vegathI viSama javaranI utpatti thAya che. e zleSa che. ahI cha kArakanI vyAkhyA vizeSAvazyaka bhASyane anusarIne karavAmAM Ave che. AtmA kartA che ane je AtmA kartA che te bIjA kArakanA samudAya sahita ja che. svaguNanA pariNamanarUpa jJapti-jANavAnI kriyAne karanAra havAthI AtmA kartA che. jJAnAdi anantaguNanI pravRtti kArya (karma) che, guNo karaNarUpa che, utpAdarUpa guNaparyA nuM pAtra hovAthI AtmA saMpradAna che, nAza pAmelA paryAnA vizleSa-viyeganuM sthAna hovAthI AtmA apAdAna che, tathA anantaguNa paryAyane AdhAra hovAthI AtmA adhikaraNa che. AtmA, AtmAmAM, AtmasvarUpane, AtmA vaDe, AtmA mATe, AtmAthI pariNamananI vRttithI kare che. pUjya jinabhadragaNi kSamAzramaNe kahyuM che ke Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra ra43 "kAraNamahavA chaddhA kattA satato ti kAraNaM kttaa| kaapasAhagatamaM karaNaMmi u piNdddNddaaii"| vyAkhyA-athavA kAraNa cha prakAre che. temAM svataMtrasvAdhInapaNe kriyA karanAra te kartA. jema ghaTane kartA kuMbhAra che. AtmAmAM abhedarUpe vyApIne rahelA guNanI svasvarUpe pariNamanarUpa kAryamAM vyApArarUpa kriyA kare che tethI AtmA kartA che. kAryane sAdhavAmAM atyanta upakAraka kAraNa te karaNa. tenA upAdAna ane nimitta e be bheda che. jema mATIne piMDa ghaTanuM upAdAna kAraNa che ane daMDa vagere nimitta kAraNa che, tema AtmA kartA ane jJAnAdi kArya che. temAM svasattAne pariNAma te upAdAna kAraNa che. svarUpanI siddhirUpa zuddha pAriNAmika kAryamAM nimittane abhAva che. karmanA kSaya karavAthI zuddha AtmasvarUpane pragaTa karavArUpa kAryamAM paNa AtmA kartA che. tattvanI siddhi kArya che. svadharmanA sAdhananuM avalaMbana karanArA jJAna, darzana, cAritra ane vIryarUpa guNe upAdAna kAraNa che ane nirvikAra vItarAganA vAkya vagere nimitta kAraNa che. "kamma kiriyA kAraNamiha nicciTTo jao na saahei| ahavA kammaM kuMbho sa kAraNaM buddhiheu ti // bhavvo tti va joggo tti va sakko ti va so sarUvalAbhasma / kAraNasaMnijhaMmi vijaM naagaastthmaarNbho|| bajjhanimittAvikkhaM kajaM vi ya kajamANakAlaMmi / hoi sakAraNamiharA vivajayA'bhAvayA hojo" // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekASTaka ~ ~-~ kartA vaDe (triya) je karAya e vyutpattithI te karma kahevAya che. te kriyA ghaTa pratye kartAnA vyApArarUpa che ane te ghaTa ' kAryanuM kAraNa che e prasiddha che. ahIM koI prazna ka ke ahIM kuMbhAra ja ghaTa karate jaNAya che, paNa ghaTa : rAmAM pravartatI koI kiyA te dekhAtI nathI. tene uttara e che ke ceSTArahita kuMbhAra paNa ghaTa karI zakato nathI, tethI je kuMbhAranI ceSTA che te kriyA che, te te ghaTanuM kAraNa kema na hoya? athavA kartAne ghaTe kare ISTa hovAthI utpanna karAte ghaTa ja karma che. je ema che te te kArya ja che ane kArya hoya che kAraNa kema hoya ? kemake atyanta tINa soyane agrabhAga paNa pitAne vidhI zakatuM nathI. tethI kAryarUpe utpanna thato ghaTa pitAnuM kAraNa thAya te ayukta che. e praznanuM samAdhAna e che ke ghaTabuddhinuM kAraNa havAthI ghaTa kAraNa che. tAtparya e che ke badhA ya manuSya buddhimAM saMkalpa karIne ghaTAdi kArya kare che eve vyavahAra che. tethI buddhimAM saMkalpa karelA ghaTanuM karavAne Irachelo mATIne ghaTa ghaTabuddhinA avalabanarUpe kAraNa che ja. ahIM e zaMkA karavI yogya nathI ke ghaTa utpanna thayele nahi hovAthI asat che ane asat (avighamAna) ghaTa buddhinA avalaMbanarUpe kAraNa kema thAya? tene uttara e che ke dravyarUpe ghaTa sadA vidyamAna che. A pra-je mATInA kAryarUpa ghaTa che, tenA kAraNane vicAra ahIM prastuta che ane buddhimAM kapele ghaTa tethI bhinna che ane tethI buddhimAM vicArelA ghaTanA kAraNanuM kathana aprAsaMgika che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra u -tamArI zaMkA yogya che, paraMtu "mavini mUtasupavA bhAvI padArthamAM bhUtanA je Aropa thAya che. e nyAye buddhikalpita ane utpanna thatA ghaTane abheda hevAthI doSa nathI. sthAsa, keza ItyAdi AkRti karavAnA samaye "zuM kare che ema keI kuMbhArane pUche te te ghaTa karuM chuM evo uttara Ape che. kAraNa ke teNe buddhikalpita ghaTanI sAthe utpanna thavAnA ghaTanI ekatAne nirNaya karelo che. athavA je svarUpanA lAbhane (utpattine) egya che tene ja utpanna karI zakAya che. te mATe karI zakAya tevuM hovAthI kArya paNa pitAnuM kAraNa thAya che. mATe avazya karmane paNa kAraNa mAnavuM joIe. kAraNa ke badhAM kAraNe maLavA chatAM paNa kuMbhAra AkAzane mATe prayatna karatA nathI, paraMtu prastuta ghaTarUpa kArya mATe teno prayatna che. mATe ghaTanI sAthe ghaTa karavAnI kriyAne niyata saMbaMdha hovAthI kArya paNa pitAnuM kAraNa che. e bAbatane ja vicAra kare che-kuMbhAra, cAkaDe, derI vagere je bAhya nimitto che tenI apekSAe kriyA karavAne samaye aMtaraMga buddhithI vicArela kArya pitAnuM kAraNa thAya che, anyathA je buddhithI pUrve nahi vicAreluM kArya kare te kArya karavAnA samaye vicAra karyA sivAya zUnyamanathI AraMbhane viparyAsa thAya eTale ghaTanAM kAraNe maLavA chatAM paNa anya kaIka zakarA vagere kArya thaI jAya. athavA kAryane abhAva thAya, arthAt kaMI paNa kArya na thAya. tethI buddhimAM ka9peluM kArya pitAnuM kAraNa thAya che ema mAnavuM joIe. vadhAre zuM kahevuM? jyAM jyAM je je rIte yuktithI ghaTe te te prakAre buddhimAne kamane kAraNa Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 vivekASTaka mAnavuM. je kamane kAraNa na mAnavAmAM Ave te "jorIti -je kare te kAraka evI vyutpatti thatI hovAthI cha kAraka ghaTI zake nahi. deo sa jassa taM saMpayANamiya ta pi kAraNaM tassa / hoi tadatthittAo na kIrae ta viNA jaM so| te ghaTAdi navIna paryAya (kAya) jene ApavAnuM che te tenA prati saMpradAna kahevAya che. te saMpradAna paNa kAryanuM kAraNa che. kAraNa ke tene kaI athIra hovAthI te navIna paryAyarUpe thAya che. je tene kaI athI na hoya te navIna paryAyarUpe kAryanI utpatti na thAya. tAtparya e che ke navIna paryAyane kaI paNa grahaNa karanAra hovAthI ja kAryanI utpatti thAya che. bhUpiMDAvAyAo piMDo vA skraadvaayaao| cakamahAvAo vA'pAdANaM kAraNaM taM pi // pRthvIthI piMDane apAya-vizleSa thatAM sthira hevAthI pRthvI apAdAna che, mRtapiMDathI zarkarA-kAMkarA vagere judA thatAM sthira hovAthI piMDa apAdAna che. athavA ghaTane apAya-viyoga thavAthI cakra-cAka athavA bhaThThI apAdAna che. tAtparya e che ke pRthvIthI piMDa judo thatAM pRthvI dhruva che mATe pRthvI apAdAna che. athavA vivakSAne lIdhe mATInA piMDathI kAMkarA judA thavAthI piMDa dhruva che mATe apAdAna che, athavA cAka ane bhaThThIthI ghaTa jude thatAM sthira havAthI cAka ane bhaThThI apAdAna che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 jJAnasAra vasuhAgAsaM cakaM sarUvamiccAi saMnihANaM / / . kuMbhassa taM pi kAraNamabhAvao tassa jadasiddhI // ghaTane AdhAra cAka che, cAkane paNa AdhAra pRthvI che, tene AdhAra AkAza che ane te potAnA svarUpamAM raheluM hovAthI tene AdhAra pitAnuM svarUpa che ItyAdi najIka ane paraMparAe ghaTanA AdhAranI vivakSA karIe te badhAM tenAM kAraNa che. kAraNa ke tenA abhAve ghaTanI utpatti thatI nathI. e pramANe AtmA saMbadhe paNa jANavuM. jemake AtmA pitAnA jJAna, darzana, ramaNatA ane anubhavarUpa guNene kartA che. te guNenI pravRtti te kArya. sattAmAM rahelA AvaraNarahita guNe karaNarUpa che. te guNenA utpAda paryAyarUpa pariNAmanA AvirbhAvanuM dAnapAtra thavAthI te saMpradAna te ja jJAnAdi paryAyomAM pUrvanA paryAyane nAza thavAthI apAdAna ane samasta guNaparyAyenA AzrayabhUta AtmAnA asaMkhyAtapradezarUpa kSetra te AdhAra. ema sarvakAryanI niSpattirUpe pariNamelA cha kArakonuM jJAna te saviveka ane savivekavALAne sarva viSamatAne abhAva thAya che. e pramANe leka artha kahyo. have prasaMgane anusarI kahIe chIe-AtmapariNAmanI kavarUpa Atmazaktine pariNAma te kArakapaNuM. te pariNAma hamezAM AvaraNa rahita hovA chatAM bandha kAryanA kartApaNe karmarUpa pariNAmane kartA che. samyajJAnopayoga vaDe grahaNa karelA svarUpane abhilASI thaI potAnA guNone pragaTAvavArUpa svasAdhananA kAryane kartA thatAM pUrNanandarUpa siha5 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. vivASaka NAmAM pUrNatAne pAmI svarUpamAM guNanA pariNamanarUpazAyakatAdi mULa svarUpa kArya kartA thAya che. saMyamAstraM vivekena zANenottejitaM muneH| dhRtidhArolbaNaM karmazatrucchedakSamaM bhavet // 8 // vivekarUpa sarANe karIne utkRSTa teja-tIkSaNa kareluM, ane dhRti-saMteSarUpa dhAravaDe utkaTa evuM saMthamAsa muninA karmarUpa zatrunuM chedana karavAmAM samartha thAya che. svaparanA vivekarUpa sarANuvatI atyanta tejasvI kareluM ane saMteSarUpa ugra dhAravALuM parabhAvathI nivRtti karavArUpa lakSaNavALuM saMyamarUpa zastra che, te muninA jJAnAvaraNAdi karma rUpa zatrune uccheda karavAmAM samartha thAya che. anAdi mithyAtva, asaMyama ane ajJAnamAM magna thayela chava viziSTa ane utkRSTarUpa svadharmanI brAtivaDe parabhAvamAM ekatA thavA vaDe utpanna thaelA viparyAsathI kartApaNuM, bhaktApaNuM ane grAhakapaNuM vagere azuddha pariNati vaDe kamarUpa upadhine grahaNa karI tenA vipAkathI prApta thaelA zubhAzubha soganA bhagavaDe rAgadveSanI pariNativALo thaIne saMsAramAM bhame che te ja jIva traNa lokanA vatsala ahaMnta paramAtmAe kahelA parama Agamana gavaDe tavanuM rahasya jANIne svaparanA vivekathI parabhAva ane vibhAvathI nivRtta thaIne 1 vivena vivekarUpa. rALanasarANu vaDe. uttejitaM atyA tIkSNa kareluM. kRtidhArotrazaMsateSarUpa dhAravaDe ugra. mu=muninuM. saMyamaghaMsaMyamarUpa zastra. jharmanakSamaM karmarUpa zatrune nAza karavAmAM samartha. mata= thAya. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra zuddha AtmasvabhAvamAM rucivALe thatA sarva Asavane rokI paramAtmabhAvano sAdhaka thAya che. mATe sva-paranA bhedajJAnarUpa viveka karavA yogya che. sthIyatAmanupAlambhaM madhyasthenAntarAtmanA / kutarkakarkarakSepaistyajyatAM bAlacApalam // 1 // zuddha ataraMga pariNAme rAga-dveSane bane paDakhe rAkhI madhyastha thaine upAlaMbha (Thapake) na Ave tevI rIte rahe, kutarka-yuktirUpa kAMkarA nAMkhavAthI bAlyAvasthAnI ca5latAne tyAga kare. kutarUpa kAMkarA nAMkhavAthI ghaNAne Thapako khA paDe che. vivekI rAgadveSa rahita hoya che, ane tethI zubhAzubha saMgamAM madhyastha rahe che. mATe ahIM madhyasthapaNAnuM svarUpa batAve che-ahIM dharmadhyAnanA AlaMbanarUpa bhAvanAnA cAra prakAra che-1 metrI, 2 prada, 3 karuNA ane mAdhyastha. kahyuM che ke - "mA kArSIt ko'pi pApAni mA ca bhUt ko'pi duHkhitH| mucyatAM jagadapyeSA matimaitrI nigadyate // apAstAzeSadoSANAM vastutatvAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH sa pramodaH prkiirtitH|| 1 katarAtmanA=zuddha aMtaraMga pariNAme. madhyasthana=(rAgadveSane banne paDakhe rAkhI) madhyastha thaIne. anupAramaeN=upAlaMbha (Thapake) na Ave tevI rIte. thIyatAM raho. kutarakSe =kutarkakuyuktirUpa kAMkarA nAMkhavAthI. vAvamUlyAvasthAnI capalatAne. cakyatAM tyAga karo. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mAdhyasthASTaka dInemvAttaSu bhIteSu yAcamAneSu jIvitam / pratIkAraparA buddhiH kAruNyamabhidhIyate // ... krUrakarmasu niHzavaM devatAgurunindiSu / AtmazaMsiSu yopekSA tanmAdhyasthamudIritam" // .. ___yoga0 pra0 4 zlo0 117-121 kaI paNa pApa na kare, kaI paNa duHkhI na thAo ane jagat mukta thAo, evI buddhi te maitrIbhAvanA kahevAya che. badhA doSono tyAga karanArA ane vastutatvanuM avalekhana karanArA mahApuruSanA guNene vize pakSapAta-Adara te pramedabhAvanA kahevAya che. dIna, duHkhI, bhayabhIta thayelA ane jIvitanI yAcatA karanArA prANIonA duHkhane pratIkAra karavAnI buddhi te karuNAbhAvanA kahevAya che. nizaMkapaNe kara kAma karanArA, deva ane gurunI nindA karanArA ane pitAnI prazaMsA karanArAne vize upekSAsamabhAvanI vRtti te mAdhyasthabhAvane kahevAya che." ema vyavahAranayathI bhAvanAonuM lakSaNa vegazAstramAM kaheluM che. nizcayanayathI zubha ane azubharUpe pariNamelA sarva jIva ane pudgalamAM rAga-dveSarahita pariNati te mAdhyasthabhAvanA. madhyasthapaNuM nAmAdinA bhedathI cAra prakAre che. temAM nAma ane sthApanA sugama che. upayoga rahita ane sAdhya-sAdhananA vicArazUnyane dravyamAdhyastha hoya che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra muninI mAdhyastha bhAvanI pariNati te bhAvamAdhyastha kahevAya che. prathamanA cAra nayanI apekSAe dravyamAdhyastha che ane chellA traNa nayanI apekSAe sAdhana karavAnA avasare sAdhanA rUpa bhAvamAdhyastha che. vItazagane sarva anya che ane pudgalanA samudAyamAM rAga ane dveSanA abhAvarUpa e siddhamAdhyastha utsargathI evabhUtanayanI apekSAe che. have bhAvamAdhyastha saMbadhe kahe che- he uttama puru, kuyuktirUpa kAMkarA nAMkhavA vaDe ekAnta ajJAnathI raMgAyelA ajJAnInA vastasvarUpathI nirapakSa vacanarUpa capalapaNuM taje. tyAre zuM karavuM? te batAve che-madhyastha rAgadveSa rahita sAdhaka AtmArUpe thaIne antarAtmA vaDe sAdhaka dazAmAM doSa na lAge tevI rIte raho. ahIM madhyasthane svabhAvanA tyAgarUpa upAlaMbha samajo. manovatso yuktigavIM madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena tucchAgrahamana kpiH||2|| madhyastha purUSano manarUpa vAchaDe yuktirUpa gAyanI pAchaLa doDe che. tuccha AgrahavALA puruSane manarUpa vAMdara tene puchaDA vaDe kheMce che. jyAM yukti hoya tyAM madhyasthanuM citta Ave ane kadAgrahInuM citta zuddhinI kadarthanA kare e artha che. 1 mIca=madhyastha puruSane. manova=manarUpa vAchaDe. yunivI yuktirUpa gAyanI. anuvati pAchaLa doDe che. tuchI manaHvapatuccha AgrahavALA puruSane manarUpa vAMdare. tAMtrayuktirUpa gAyane pucchana=puMchaDA vaDe. gArSati-kheMce che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapara mAthasthASTaka madhyastha puruSanA manarUpa vAchaDe yathArtha vastusvarUpanuM jJAna karavA mATe yuktirUpa gAyanI pAchaLa jAya che. kAraNa ke tene pakSapAta nahi hovAthI vastune yathArtha baMdha thAya che. te samyajJAnanA kAraNabhUta yuktirUpa gAyane tuccha-syAduvAda, utsarga ane apavAdAdi ananta upagazanya evA kadAgrahavALA puruSanuM manarUpa mAMkaDuM puMchaDA vaDe kheMce che eTale yuktinI gatine reke che. kadAgrahavALA puruSanA manamAM tevA prakAranI yathArtha yukti praveza karatI nathI. tenAmAM pakSanI ja daSTi hoya che, tattvadaSTi hotI nathI. nayeSu svArthasatyeSu mogheSu paracAlane / samazIlaM mano yasya sa madhyastho mhaamuniH||3|| pitApitAnA abhiprAya sAcA ane bIjA nayanI yuktithI calAve tyAre niSphaLa evA namAM jenuM mana pakSapAta rahita samAna svabhAvane dhAraNa kare che te mahAmuni madhyastha che. sarva no sapratipakSa che. je eka nayapakSapAtI te aSTasiddhAnta (siddhAntane ajJAnI) kahIe kahyuM che ke "niyaniyavayaNijasaccA sambanayA paraviyAlaNe mohaa| te puNa Na diTThasamao vibhayai sacce va alie vA" / sanmati kAM0 1 gA0 28 1 vAIsa cepu=patapatAnA abhiprAya sAcA. paracAne bIjA nayonA vaktavyanuM nirAkaraNa karavAmAM. moghapu niSphaLa (evA). navu namAM. =jenuM. mana:=mana. samazItaM samasvabhAvavALuM che. sara=. mAmuni =mahAna muni, madhyartha=madhyastha che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 253 | sarve ne potapotAnA vaktavyamAM sAcA che. paNa bIjAnA vaktavyanuM nirAkaraNa karavAmAM cheTA che. paraMtu anekAnta siddhAntane jJAtA te nayone "A sAcA che ane A beTA che' e vibhAga karatA nathI. pitAnA vaktavya arthamAM sAcA eTale pitAnA ISTa arthanuM sthApana karavAmAM kuzala ane tethI anya arthanuM sthApana karavAmAM niSphaLa evA namAM eTale bIjA nA vaDe pratipAdana karAyela vastudharma ane tenI pravRttimAM jenuM mana samabhAvavALuM che, pakSapAta rahita che te mahAmuni madhyastha che. nA potAnA matanuM sthApana karavAmAM kuzala ane para pakSanuM nirAkaraNa karavAmAM asatya che. te namAM rAga-dveSa rahita upagavALA ane yathArtha bhedane samajavAvALA muni madhyastha che. ahIM nAnuM svarUpa batAvIe chIe- aneka dharmanA samUhayukta vastunuM eka dharma vaDe nizcayAtmaka jJAna, arthAta vastunA eka aMzane darzAvanAra jJAna te naya kahevAya che. na pipitAnA arthane grahaNa kare che. "A nitya ja che athavA anitya ja che, AvA prakAranuM eka pakSane sthApana karavArUpa ekAnta (eka dharmanA nirNaya rU5) mithyA jJAna che. sarva nanuM vaktavya sthApana karavAmAM tatpara sarva svabhAvAtmaka vastusvarUpanI apekSAvALuM gauNa -mukhyapaNe amuka dharmanI vivakSA ane tethI anya dharmanI avivakSAnA upagavALuM eka aMzanuM jJAna te naya. tethI anya nayanA vaktavyane niSedha karanAruM jJAna te dunaya kahevAya che. sApekSapaNe svarUpavRttinuM jJAna te sunaya che. sanmatitakamAM kahyuM che ke - Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mAyASTaka "tamhA savve vi nayA micchAdiTTI spkkhpddibddhaa| abonanissiyA uNa havaMti saMmattasambhAvA" || sanmati kAM. 1 gA0 21 "tethI mAtra potapotAnA pakSamAM lAgelA badhA na mithyASTi che, paraMtu e ja badhA ne paraspara sApekSa hoya te samyagarUpa thAya che." te na sAta prakAranA che. 1 naigama, 2 saMgraha, 3 vyavahAra, 4 jusUtra, 5 zabda, 6 samabhirUDha ane 7 evaMbhUta. temAM prathamanA cAra no dravyArthika che ane chellA traNa no paryAyArthika che, ema pUjya jinabhadragaNi kSamAzramaNane abhiprAya che. siddhasena divAkara prathamanA traNa nayane dravyArthika ane chellA cAra ane paryAyArthika mAne che. temAM je "nizcitte jANI zakAya te nigame eTale laukika artho, temAM thayela je adhyavasAya-jJAnane aMza. eTale laukika arthane grahaNa karanAra jJAnAMza te nigama. te sAmAnya buddhinuM kAraNa ane sAmAnya vacananuM kAraNa sAmAnyathI paNa vyavahAra kare che, vizeSarUpe atyanta bhinna padArtho hovA chatAM sattAmAtranI apekSAe temAM sAmAnya buddhirUpa cetanA teone ekarUpe svIkAre che. jemake azoka vanAdimAM aneka jAtinAM vRkSa hovA chatAM vanaspatirUpa sAmAnya hevAthI "A vana che' e sAmAnyarUpa bAdha thAya che. sAmAnya vacananuM kAraNa paNa sAmAnya che. jemake jIva ane ajIvanA bheda rahita dravya kahevAya che. vizeSa buddhi ane vizeSa vacananA kAraNarUpa cetanA sAmAnyathI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 255 atyaMta bhinna vizeSarUpe vyavahAra kare che. jemake paramANumAM rahelA vize. tathA sarva gepiMDamAM tvAdinI anuvRttirUpa ane azvAdinI vyAvRtti svarUpa sAmAnya vizeSarUpe paNa vyavahAra kare che. jemake sarva jAtanI gAyamAM "gotva che e baMdha thAya che. leke upara kahelA badhA prakAre vyavahAra kare che tema nigama paNa sAmAnya, vizeSa ane sAmAnya vizeSarUpe vyavahAra kare che. AgamamAM vasati ane prasthakanA daSTAntathI naigama nayane vicAra karela che. te naya vaiziSika darzananA siddhAntanuM mUla kAraNa che. nagama naya aMzagrAhI ane saMkalpagrAhI ema be prakAre che. aMzagrAhI naigama vasatinA daSTAntathI ane saMkalpagrAhI prasthakanA dAtathI jANavo. prastha (lAkaDAnuM mA5) banAvavA mATe lAkaDuM levA janAra mANasane keI pUche ke "tuM kayAM jAya che tyAre te prasthanA saMkalpathI thAya che mATe prastha mATe jauM chuM" ema uttara Ape che. te sat, asata, megyatA, bhUtapUrvanA ArepathI tathA atIta, anAgata ane vartamAna saMbandhI ArapAdinA bhedathI aneka prakAre che. jemake koI rAjA padabhraSTa thayo hoya te paNa bhUtapUrva nagama nayathI rAjA kahevAya che. rAjakumAra rAjA nahi hovA chatAM rAjA thavAnI yogyatAvALe che mATe te rAjA kahevAya che. te nigamanayanI pravRtti nAma, sthApanA ane dravya e traNa nikSepane viSe che. te aMzanA jJAnamAM saMpUrNa vastune Are5 kare che. bIjA nane niSedha na karatAM tenI apekSA rAkhe che te naigama naya sunaya kahevAya che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mAdhyasthApaka ~~~ ~~ ~ ~~~~~~~ ~~ ~~~ vastugata sAmAnya vaDe abhedarUpe sarvane saMgraha kare te saMgraha naya kahevAya che. te vastunI aMdara rahela sattA rU5 mahAsAmAnyane grahaNa karanAra che. je bhavananA saMbanyathI bhAvanA bhAvatvane (padArthapaNAne) svIkAra karIe te te ja tenuM saMpUrNa AtmasvarUpa hovAthI bhrAntinA kAraNa bhUta ghaTAdi bhedanI kalpanA nirarthaka thAya. ghaTAdi bhede paNa bhavananI pravRttine lIdhe che, te te tenAthI bhinna nahi hevAnA lIdhe pitAnA svarUpanI peThe bhAva ja che ema mAnavuM joIe. je bhavana-sattAthI bhinna mAnIe te te ghaTAdi bhede AkAzakamalanI peThe asat kare. athavA kharazRMgAdinuM satva kare. evI A dazananI mAnyatAthI sarvanuM nityatva, ekatva ane akAraNapaNanA vAde tathA kAla, puruSa ane svabhAvAdi vAdo upasthita thayA che. ahIM dravyAstikanA bhedarUpa saMgraha jIva, ajIva, gyatva, sadudravya, upacAra dravya, ekatva, abhedarUpa gocara-viSayanA bhedathI aneka prakAre che. athavA saMgraha naya be prakAre che-sattArUpa mahAsAmAnyane grahaNa karanAra ane dravyatvAdi avAntara sAmAnyane grahaNa karanAra, sattArUpa mahAsAmAnyathI abhipaNe saMgraha karelA padArthone vidhipUrvaka avasthAnA bhedathI vibhAga kare-bheda pADa, te padArthanA dharmanI pravRttithI bhinna jJAnarUpa vyavahAra naya kahevAya che. je ghaTAdi padArthonA leha zravaNa karavAthI ghaTavAdi sAmAnya yukta ane anya sAmAnyanA saMbandharahita padArthanuM sAMbhaLavA pramANe grahaNa na thAya, paratu sarva vizeSa nAmothI vizeSa vyaktino abhAva ja Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 257 mAtra bhAvarUpe vyakta thAya, eTale sarva ghaTapaTAdi vizeSa vyavahArathI pragaTa thayele bhAva ja te te ghaTapaTAdirUpe vyakta thAya te ghaTAdi kaI paNa vyaktinuM zravaNa karatAM sarva prakAranA bhedarUpa bhAvanI pratIti thAya ane tethI ghaTa, paTa ane pANI vagere sarva bhAvanI pratIti thatAM kaI paNa nizcaya nahi thAya. tathA upadeza, kiyA, upaga ane mekSanI vyavasthA vagerene abhAva siddha thavAthI badhA vyavahArane ucacheda thAya. vaLI sarva vizene svIkAra na karavAmAM Ave te tene nimitte bhavanane (sattAne) abhAva thavAthI padArthane paNa abhAva thAya. vizeSatAnA abhAvathI, abheda hevAthI ane nirUpaNa na thaI zake tema hovAthI ItyAdi kAraNe gadheDAnA ziMgaDAnI peThe padArthane ja abhAva thAya. jyAre vyavahAra prApta sAmAnyanA AzrayabhUta dravya pRthivI ane ghaTAdi rUpe kahevAya che tyAre ja traNa lekamAM abhinna svarUpavALuM, satata, avasthita ane jeNe pitAnA sAmAnyane tyAga nathI karyo evuM dravya mahAsAmAnyane tyAga karIne vyavahAra mArgamAM Ave che. AvA prakAranA vyavahAranayane svIkAra karavAthI varNAzrama sAthe saMbandha dharAvatA yama, niyama, gamya, agamya ane bhejanAdinI vyavasthA ghaTI zake che. tathA kuMbhAra vagerenI mATInuM lAvavuM, avamardana (palALIne khuMdavuM), zivaka (muspiDa ), sthAsaka vagere karavAnI pravRttimAM vetana (mUlya) ApavAnuM saphaLapaNuM che. vyavahArane nahi hovAthI AkAzakamaLa vagerenI peThe bAkInI avastu che. bAju-atIta ane anAgata vastunA svIkArarUpa 17 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 mAdhyasthASTaka vakatAne tyAga karI sarala-vartamAna vastune svIkAra karanAra, athavA sutAra jema sIdhuM sUtara chAMTe che tema sarala che zruta-siddhAMtamaryAdA jenI te jusUtra naya kahevAya che. kAraNa ke te bhUta ane bhaviSya vastune tyAga karI vartamAna kALanI maryAdA sahita hovAthI padArthanI vartamAna avasthAne anusare che. te bhAvanA prakArarUpa atIta ane anAgata vastunA parityAganA viSayamAM pravRtta thayela che, tathA sarva prakAranA bhedanI kalpanA rahita atyanta mUDha saMgrahanA AgrahathI mukta na hovAne lIdhe paga vinAnA laMgaDA mANasane garuDanA jevA vegavALA kahevAnI peThe vyavahAra nayanuM ayathArthapaNuM mAnato jusUtra vartamAna kSaNasthAyI pAramArthika vastunuM sthApana kare che. tenA mate bhUta ane bhaviSya vastune svIkAra kare te gadheDAne zigaDA mAnavA barAbara che. baLI gayela, marI gayela ke nAza pAmela padArtha keIne vizvAsapAtra nathI. aghaTAdi lakSaNavALI mATI vagerethI abhinna hovAthI ghaTAdi karavAnA kALe paNa ghaTAdi nahi thAya. eka ja mATIrUpa dravya anya prakAre varte che ema na kahevuM. tyAre zuM kahevuM? anya ja dravya kahevuM. kAraNa ke tenI bhinna pratIti thavAthI anya prakAre utpanna thAya che. tethI piMDAdinI kriyA karavAnA samaye kuMbhAra tarIke vyavahAra thatuM nathI. je anya vastu karatA hoya ane anyane kartA kahevAya te paTAdi karavAmAM pravRtta thayele paTAdi sivAya anya kuMbhAdi vijJAnanI parikRti rahita kuMbhAra kahevAya ane tethI badhA lekavyavahArane uchera thAya, mATe atIta ane anAgata aMza Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra - 250 rahita sarva vastumAM rahela vartamAnakALa ja satya che, paNa atIta anAgata satya nathI. e dazanamUlaka vartamAnavAdI nAstikAdinI mAnyatA che ke "khAo, pIo, Ananda karo, eTale Indriyone gecara che eTale ja leka che ItyAdi. jusUtranA sUkSma eka samayanA vartamAna paryAyane grahaNa karanAra sUma jusUtra ane manuSyAdi skUla vartamAna paryAyagrAhI sthala kAjusUtra kahevAya che. zabdanaya-sAmAnya ane vizeSa pariNatirUpa kSApazamika ane audayikAdi paryAyagrAhI zabdanAya che. A naya arthakRta vastunI vizeSatAne niSedha karyA sivAya zabdakRta arthanI vizeSatAne mAne che. je kevaLa arthane AdhIna vizeSatA hoya ane zabdakRta vizeSatA na hoya te ghaTanA vartamAna kALe kaI paNa jAtanI vizeSatA rahita ja ghaTa hoya ane karma, karaNa, saMpradAna, apAdAna ane svAmI vagerenI vizeSatAne na pAme, tethI gha8 varata ghaTane dekhe che, ItyAdi kArakathI karAyelA vyavahArane lepa thAya. mATe zabdanaya samAna liMgAdivALA zabdathI pragaTa karAyela vastune ja svIkAre che, ane bIjA arthane svIkAratA nathI. puruSa 1 ameina ghanerameTuM pratipadyamAnaH rASTra" kALa, kAraka, liMga, saMkhyA (vacana), purUSa ane upasarganA bhedathI zabdanA arthane bheda mAnanAra zabda naya che. jemake sumeru parvata ho, che ane haze. ahIM atIta, vartamAna ane bhaviSyakALane bheda hevAthI zabdanaya sumeru parvatane bhinna bhinna mAne che, paraMtu te dravyarUpe abhinna che tenI upekSA kare che. ghaTa kare che, ghaTa karAya che. ahIM katI ane karmakArakanA bhedathI ghaTa bhinna che. kuvo ane kuI. ahIM Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 mAdayasthASTaka ~ ~~ ~ e strI nathI, je tene bheda svIkAravAmAM na Ave te vAyanA arthanI hAni thAya. kAraNa ke arthanI bhinnatA jaNAvavA mATe vacana bolavAmAM Ave che. svAti, tArA, nakSatra. emAM liMga-jAtine bheda hovAthI te bhinna che. lIMbaDA, AMbA ane kada vana che. emAM vacanane bheda che. te rAMdhe che, tuM rAMdhe che, huM rAMdhu chuM, ame be rAMdhIe chIe, ame rAMdhIe chIe e badhAmAM pahelA purUSa, bIjA purUSa ane trIjA purUSa ane vacanane bheda hovAthI teone bhinna bhinna artha che. ItyAdi sarva vizeSa vaDe paraspara viruddha hovA chatAM ekarUpa mAnavAmAM Ave te avasvarUpa thAya. mATe paraspara vizeSothI viruddha hovAthI ekatA ane vasvarUpe svIkAravI joIe. jemake "agni ThaMDe che, e paraspara virUddha hovAthI avastu che. tema taTasa, taTo, taTas e paNa paraspara virUddha hovAthI tenI ekatA avastu che. jema rAtuM ane kALuM. je vastu paraspara avirUddha vizeSavALI che tene purUSa svIkAre che. jemake ghaTa, kuMbha ane kuTa vagere. jyAM artha zabdane vyabhicArI thatuM nathI te abhidhAna- zabda che. eTale samAna liMga, saMkhyA ane purUSane vAcaka zabda kahevAya che. e mAnyatAne lIdhe kahevAya che ke "arthavRttitAnAM rAlpha iva nivapana arthanI pravRttinA puliMga ane strIliMganA bhedathI bhinna artha che. dArA (bahuvacana) ane kalatra. ahIM vacananA bhedathI banneno artha paraspara bhinna che. huM rAMdhuM chuM, tuM rAdhe che. ahIM puruSanA bhedathI rAMdhavAnI kriyA bhinna che. AhAra, vihAra, saMhAra. ahIM upasarganA bhedathI bhinna bhinna artha che-juo "ratnAkarAvatArikA" pari0 7 sU0 32-33. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmasAra tattvanuM kAraNa zabda ja che. tavArthamAM zabdanayanA traNa bheda che-sAta, samabhirUDha ane evabhUta. sAmprata-vartamAna bhAvarUpa vastune svIkAre che mATe sAmmatanaya kahevAya che. eTale vartamAna kSaNamAM rahelI vastu saMbandhI adhyavasAya-nizcaya te sAMprata athavA sAmpratika kahevAya che. anugadvArAdi sUtromAM zabdanayanA judA kathana vaDe tenI bhinna vyAkhyA karavAmAM AvI che. arthAt temAM sAta mULa nAnuM pratipAdana kareluM hovAthI zabdanayanI mULa nayamAM gaNanA karI che. samabhirUDhaje je zabda kahevAmAM Ave tenA bhinna bhinna arthane Azraya kare te samabhirUDha. eTale zabdaparyAyanA bhede bhinna arthane svIkAra karanAra samabhirUDha naya kahevAya che. te naya kahe che ke liMga vagerenA bhedathI paraspara viruddha hovAne lIdhe rakta ane nIlanI peThe arthane bheda mAnavAmAM Ave te zabdanA bhedathI arthane bheda kema na mAna? kAraNa ke zabda vaDe vyutpattidvArA artha kahevAya che. AvA prakAranI vyutpatti thAya che mATe tene A artha che. jayAM vyutpattine bheda che tyAM arthane bheda mAnava jaIe, pUrvanA sAmprata-zabdanayathI te Indra, zaka vagerene eka karIne kahevAmAM Ave che, paraMtu te avAstavika che. kAraNa ke ghaTa ane agninI peThe te bannenAM bhinna pravRttinimitta che. tethI bannenI ekatAne svIkAra karavo te avAstavika che. ema ghaTa ane kuTamAM paNa ceSTA ane kuTilatA (vakratA) Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 mAdhyasthApaka rUpa pravRttinimittanA bhedathI te banne judA che. tema prakRti (mULa zabda) ane pratyayathI grahaNa karela pravRttinimittanA bhadathI zaka ane Indra zabda banne ekArthaka nathI, kAraNa ke baLada ane ghaDAnI peThe bannenA zakti ane aizvaryarUpa pravRttinimitta bhinna che. yathArtha pratIti thavAthI ane lokamAM rUDhi hovAne lIdhe indra zabdanA purandarAdi paryAye che, e mAnavuM paNa ayukta che. kAraNa ke jo ema hoya te sAmAnya ane vizeSavAcI zabda paNa paryAya zabdo gaNAya. jema "pIpaLe' kahevAthI prathama vRkSanA astitvanI pratIti thAya che. astitvanI yathArtha pratIti thatI hovAthI bIjI saMjJAnI kalpanA karavAmAM Ave te ahIM paNa kahelA arthathI nahi kahelA arthanI pratIti thatAM te banne zabdo paryAyarUpa thavAne prasaMga prApta thaze. jemake virA, pablIgharamAM praveza kara ane piMDa khA' evo adhyAhArathI nirNaya thAya che. tathA jyAM kaI paNa kriyApadane prayoga na karyo hoya tyAM trIjA puruSamAM asti' kriyApadane adhyAhAra thAya che. tethI "pIpaLo vRkSa che ema jANI zakAya che. mATe "ti e pIpaLAne paryAya thaze. mATe paryAya zabdanA arthane bheda mAnavo gya che. dantI ane hastIne ekArthika mAnIe te danta ane hasta-suMDhane paNa ekarthaka mAnavAne prasaMga Avaze. ema anyanI saMjJA vaDe anya arthanuM pratipAdana karavuM ayogya che. evaMbhUta-pravRttinimittarUpa kriyAne lIdhe zabdanI arthamAM pravRtti thAya te evaMbhUtanaya. A nayanA mate kaI Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra yadacchA (svecchApUrvaka pravartata) zabda nathI, paNa badhA kiyAvAcaka zabdo che. tethI ghaTanaceSTA karate hoya te ghaTa, kuTilatA-vakatA yukta hoya te kuTa, ane daityanA nagarane nAza karavAmAM pravRtta thayela puraMdara, tathA daMDanA saMbandhane anubhava karate hoya te daMDI kahevAya. je ema ne mAnIe te vyavahArane lepa thAya. jyAM nimittarUpa kiyA na hoya tyAM tene artha nathI. arthAt sevA karate hoya tyAre sevaka ane rasoI karato hoya tyAre rasa kahevAya. anya kiyA samaye sevaka ane rasoye na kahevAya. have nAnI tenAM avayanA vibhAga karIne vyAkhyA karavAmAM Ave che. nigama-nirAte rAvyA jevuM jyAM zabda uccArAya te nigama eTale deza kahevAya. te dezamAM uccArelA ghaTAdi zabda ane tene jaLane dhAraNa vagere karavAmAM samartha ghaTArirUpa artha che. ema ghaTAdi zabdanA vAcya ghaTAdirUpa ane avadha thAya te nigama naya. arthAt ghaTa zabdathI A ghaTarUpa artha kahevAya che, A ghaTarUpa athane A ghaTa zabda vAcaka che evA prakArane adhyavasAya te nigama naya. te naya sAmAnya ane vizeSanuM grahaNa karatA hovAthI tenA dezagrAhI-vizeSagrAhI ane samagragAhI-sAmAnyagrAhI e be bheda che. jyAre A naya svarUpathI ghaTanuM nirUpaNa kare che tyAre sarva samAna vyaktimAM rahelA "ghaTa" evA nAma ane ghaTAkAra pratItinuM kAraNa sAmAnya ghaTane Azraya kare che tethI te samagragAhI nigama naya che. tathA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyasthApaka vizeSarUpe senAne, mATIne ke rUpAne zveta varNane ghaTa che-ItyAdi vizeSa ghaTanuM nirUpaNa kare che tyAre te dezagrAhI gama kahevAya che. saMgraha-have saMgrahanayanA avayavane artha kahe che. sAmAnya ane vizeSarUpa ane abhedarUpe grahaNa karavArUpa adhyavasAya saMgraha naya kahevAya che. abhedarUpe grahaNa karavAnuM A rIte jANavuM. nigama na mAnelA sAmAnyavizeSane eka karIne saMgraha naya sattAsvarUpa kevaLa sAmAnyane ja svIkAre che. kAraNa ke sattAthI vizeSa bhinna nathI. vyavahAra-have vyavahAranayanuM lakSaNa kahe che-laukikasama, bahu prakAranA upacAravALo ane vistRta viSayavALo vyavahAra naya kahevAya che. laukika puruSonA jevo vyavahAra nAya che. jema ke vizeSarUpa ghaTAdi vaDe vyavahAra kare che, tema vyavahAranaya paNa vizeSa vaDe vyavahAra kare che mATe laukika jevo kahevAya che. anya sthaLe siddha vastune anya sthaLe Arepa kare te upacAra. jemake kuMDI kare che, raste jAya che. kuMDImAMnuM pANI jhare che to paNa kuMDI jhare che ema kahevAya che. rastAmAM purUSa jAya che chatAM "raste jAya che ema kahevAya che. mATe bahu upacAravALe vyavahAranaya che. tathA saMkalpAdi aneka arthavALo hovAthI vistRta viSayavALe vyavahAranaya che. RjusUva-jusUtranayanI vyAkhyA kare che. vidyamAna vartamAna arthone grahaNa karanAra zabda ane avadharUpa jusUtranaya che. A naya vidyamAna ane grahaNa kare che Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnamAra paNa AkAzapuSpanA jevA avidyamAna arthane grahaNa karate nathI. vidyamAna chatAM paNa vartamAna ane grahaNa karanAra zabda ane tenuM jJAna te anusUtra naya che. tAtparya e che ke vyavahAranaye mAnya karelA vizene Azraya karate vidyamAna-vatamAnakSaNavatI padArthane svIkAra kare che, ane vartamAna zabdane svIkAra kare che, bhUta ane bhaviSyane svIkAratA nathI. kAraNa ke vartamAna zabda vaDe bhUta ane bhaviSyane koI paNa padArtha kahI zakAto nathI. tathA vatamAna jJAnane svIkAra kare che, bhUta ane bhaviSya jJAnane svIkAra karatA nathI. kAraNa ke atIta anAgata jJAna vaDe padArthanA svabhAvane nizcaya thaI zakatuM nathI. tethI vastunuM nAma ane jJAna vartamAnarUpe svIkAranAra adhyavasAya te jusUtra. zabda-pathArtharUpa arthane kahenAra zabdanAya che. kAraNa ke nAma, sthApanA ane dravya rahita bhAvarUpa ghaTAdi padAtha yathArtha kahevAya che. tene kathana karavArUpa zabdane AzrayI je adhyavasAya te zabda naya. te vartamAna, pitAnA svarUpabhUta bhAva ghaTane ja Azraya kare che, bIjAne Azraya karatuM nathI. zabdanayanA traNa prakAra cheH 1 sAprata, 2 samabhirUDha ane 3 evabhUta. sAmprata-nAmAdine viSe pUrve prasiddha evA zabdathI arthane viSe bodha thavo te sAmpata naya kahevAya che. bhAvArtha e che ke viziSTa vartamAna paryAyane prApta thayelA nAmAdine vize je zabda vAcakarUpe prasiddha che evA bhAvarUpa ane Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 madhyasthA kahenArA te zabdathI bhAvarUpa vAgye arthane viSe pravRtta thayela adhyavasAya te sAmpata naya kahevAya che. kAraNa ke zabdane vAcya artha bhAva ja che ane tenAthI ja ISTa kAryanI siddhi thAya che. samariha-have samabhirUDhanayanuM lakSaNa darzAve che. vidyamAna-vartamAna paryAyane prApta thayelA ghaTAdi arthamAM asaMkrama eTale tene choDIne bIjA paryAya zabdanA arthamAM zabdanI pravRtti na kare te samabhirUDha naya. jemake vidyamAna ceSTArUpa ghaTane cheDIne bIjA kuTAdi padArthane kahevAnuM ghaTazabdanuM sAmarthya nathI. kAraNa ke ghaTazabdanuM abhidheya ceSTArUpa ghaTa ja che. je ghaTazabdane abhidheya-vAcya kuTArirUpa artha heya te pUrve kahelA saMkaravAdi doSa upaje. anya zabdane artha anya zabdathI kahI zakAya nahi. ema asaMkama-anya zabdanI anya arthamAM saMkrama-pravRtti na thavArUpa arthanI gaveSaNa karavAmAM tatpara samarUiDha naya kahevAya che. evabhUta-evaMbhUta nayanuM svarUpa kahe che. vyaMjanazabda ane tenA arthanuM saMghaTana karanAra evaMbhUtanaya che, eTale vyutpattinA arthanA saMbandhathI niyata thayelA ane bedha karanAra evaMbhUtanaya kahevAya che. ghaTa e zabda te ceSTAmAM pravRtta thayelA, jala lAvavA ane dhAraNa karavAmAM samartha ane vAcaka che ane jalAdine lAvavAnI ceSTA karate hoya tyAre ja ghaTa kahevAya che. paNa ceSTAthI nivRtta thayela ghaTa kahevAtuM nathI. e pramANe zabdanuM yathArthapaNuM svIkAranAra adhyavasAya evaMbhUtanaya kahevAya che. A Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAra naya e zo padArtha che? nIyanta-kanti ti na je bhinna bhinna abhiprAyarUpe dekhADAya te na. eTale je chAdi padArthane sAmAnyAdirUpe aMzataH prakAzita kare te naya. pitAne ISTa yuktio vaDe AtmAmAM te te arthane prApta karAve che, mATe na prApaka kahevAya che. AtmAne te te prakAranuM jJAna utpanna kare che mATe kAraka kahevAya che. apUrva arthane sAdhe che eTale paraspara bhedarUpa jJAna utpanna kare mATe na sAdhaka che. nizcita evA pitAnA abhiprAyathI utpanna thayelA adhyavasAya nivRtta thatA nathI mATe nirvaka kahevAya che. vastunA aMzane jaNAvanAra hovAthI nibhaMsaka kahevAya che. viziSTa pazamanI apekSAe atyanta sUma evA te te padArthone jaNAve che mATe naye upalaMbhaka kahevAya che. pitAnA abhiprAyathI vastune spaSTa kare che mATe vyaMjaka kahevAya che. ahIM kartA ane kriyAne atyanta bheda nathI, kAraNa ke svataMtra havAthI te ja padArtha kartA che ema kahevAya che ane te ja padArtha sAdhyarUpe vatate hoya tyAre kiyA kahevAya che, mATe kartA ane kriyAne atyanta bheda nathI. A vastunA AMzika jJAnamAM pravRtta thayelA nagamAdi no bhinna bhinna darzane che, ke jinavacanane vibhAga karanArA pitAnI buddhinA bheda vaDe pravRtta thayelA svatanya sAta pakSe che? AcArya uttara Ape che ke-e bhinna bhinna dazane nathI, tema buddhibhedathI pravartelA pakSe paNa nathI, paNa jIvAdi Neya padArthanA ke vAcya ghaTapaTAdi padArthanA vijJAnanA prakAre che. tAtparya e che ke aneka dharmAtmaka vastunuM aneka prakAranA jJAna vaDe nirUpaNa karavAmAM Ave che, mATe Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mAdhyasthASTaka vastu saMbadhI jJAnanA vize(bheda) che. tene udAharaNa dvArA samajAve che-"ghaTa" ema kahevAthI lokaprasiddha kuMbhAranI ceSTAthI banela, vizAla, taLa ane peTa vagere AkAravALo, pANI, ghI, dUdha vagerene lAvavA ane laI javAmAM samartha, bhaThThImAM pakAvavA vagere kiyAthI utpanna thayela dravyavizeSa ghaTa che. te sAmAnya ghaTane ane suvarNa, mATI ane rUpA vagerenA vizeSa ghaTane abhedapaNe grahaNa karanAra nigamanAya che. te saMkalpa, gyatA ane vasati vagerene grahaNa karanAra jJAnavizeSa vaDe ghaTane jANe che, tema lokaprasiddha cetanA ane yoganA vyApArarUpa ceSTAvALo, zarIrAkAre rahelA asaMkhyAtA pradeza vALo, aneka saMsthAnarUpa, AhAra-vihArAdi kiyA karavAmAM samartha, manuSya, tiryaMca, deva ane nArakarUpa, jJazarIrAdi tathA aparyAptAdi samagra paryAyAdi viziSTa dravyavizeSa jIva che ema jANe che. eka ghaTamAM athavA nAma, sthApanA, dravya ane bhAvarUpa tathA atIta, anAgata ane vartamAna paryAyarUpa ghaTamAM sAmAnyarUpe ghaTanuM jJAna thavuM tathA eka jIvamAM ke aneka jIvomAM ane tenA trikAlavatI paryA mAM, sUkSma nigodathI AraMbhI siddha paryanta badhA jIvamAM, tenA jJazarIra ane bhavya zarIramAM sabhAnapaNe jIvanI sattA grahaNa karanAra jJAnavizeSa te saMgrahanayane adhyavasAya-nizcaya che. adhikapaNe nizcaya thAya je vaDe te adhyavasAya kahevAya che. vyavahAranaya jaLa lAvavA laI javAnA vyavahArane yogya ghaTane ghaTarUpe mAne che, tema sukhaduHkhAdine jANavA Adi vyavahAramAM tatpara chavane AvarUpe mAne che. jusUtranaya vartamAna nAma, sthApanA, dravya ane bhAvaghaTanI ceSTAdi Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnAra 219 payayane vAcaka ghaTa zabda che ema mAne che. ema nAma, sthApanA, dravya ane bhAvasvarUpa dravya ane bhAva prANane dhAraNa karavArUpa jIvatvarUpe vastutAe vatate jIva che ema RjusUtranaya mAne che. zabdanaya ghaTa zabdanA vartamAna sarva paryAyane grahaNa kare che, paNa jIvanA deza pradezane jIvarUpa mAnatA nathI. ghaTamAM ghaTanA paryAya kalazAdi zabdanA asaMkama-apravRttirUpa samabhirUDhanaya che. jIvanA anya paryAyamAM asaMkrama (apravRttirUpa) svaparyAyano vAcaka jIva zabda che ema samabhirUDhanaya mAne che. evabhUtanaya jJAna-darzananA saMpUrNa paryAyanI pravRttimAM vartato jIva che ema kahe che. tattvArthanI TIkAmAM kahyuM che ke "aMzagrAhI maigamanaya vaDe sAmAnyagrAhI saMgrahanaya vaDe, vizeSagrAhI vyavahAranaya vaDe, vartamAna vastugrAhI AjusUvanaya vaDe, vartamAna bhAvarUpa vastu grahaNa karanAra zabdanaya vaDe, dareka zabdanA bhinna arthane grahaNa karanAra samabhirUDhanaya vaDe ane pitA potAnA kriyAviziSTa paryAyane grahaNa karanArA evabhUtanaya vaDe aneka jIvAjIvAdi tattvane viSe vicAra thAya che te tattvArthanI TakAthI jANu. - jJAna saMbadhe nayane vicAra karavAmAM Ave che-naigama naya vaDe e kendriyanI avasthAmAM akSaranA ananta bhAgarUpa cetanAne aMza che te jJAna kahevAya che. saMgrahAyathI sAmAnya sattAmAM rahela jJAnane pariNAma jJAna kahevAya che. vyavahAra nayathI pAMca jJAna ane traNa ajJAna maLI ATha prakAranA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. mAthasthApaka jJAna vastune jANavAmAM samartha hovAthI jJAna kahevAya che. bAjusUtranaya vaDe jinendra taravanI zraddhA karanAra samyagdaSTinA Indriya ke anindriyathI (manathI) thaelA sarva prakAranA jJAnane jJAna kahevAya che. mithyASTinA badhA jJAnane mithyArUpa mAnavAmAM Ave che. zabdanAya zrutajJAna ane kevalajJAnane jJAnarUpe mAne che. temAM sAmmatanaya kRtAdi cAra jJAnane jJAnarUpe mAne che, samabhirUDha zrutajJAna ane kevalajJAnane jJAnarUpe mAne che ane evabhUtanaya kevalajJAnane ja jJAna tarIke mAne che. ema pitAnA pakSanuM sthApana karavAmAM tatpara ane pitAnA matane pragaTa karanArA na vaDe aneka vakatAo vivAda kare che. te nAmAM jeonuM mana samabhAvavALuM che te munio madhyastha kahevAya che. mATe madhyasthapaNAne Azraya karavA gya che. svasvakarmakRtAvezAH svasvakarmabhujo nraaH| na rAgaM nApi ca dveSaM madhyasthasteSu gcchti||4|| pitapotAnA karmamAM jeNe Agraha karyo che eTale pitAnA karmane paravaza thayelA ane potapotAnA karmanA phaLanA joktA manuSyo che, te manuSyomAM madhyastha puruSa rAga-dveSane prApta thatuM nathI. * karmanA udayamAM samacittavALA madhyastha puruSa rAga 1 svachatA =potapotAnA karmamAM jeNe Agraha karyo che evA. svarmagunA=patatAnA karmane bhogavanArA. 4 =manuSyo che. tevuetemAM. madhyastha =madhyastha purUSa =rAgane. api =ane. teSane na chattistrApta thatuM nathI. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAre cheSa karatA nathI, kAraNa ke manuSya pitapotAnA karmamAM Agraha karanArA che eTale pitAnA karmane parAdhIna che, ane badhA pitAnA karmanA bhoktA che, tethI pite karelA karmanA zubha athavA azubha karmavipAkedayane viSe samabhAvavALA mahApuruSa, temanA caraNakamaLane Indro vaMdana kare, ke zIkArI ane macchImAra jevA zudra manuSya viDaMbanA kare te paNa tene viSe rAga-dveSa karatA nathI, tethI te madhyastha-samacittavRttivALA muni che. Avazyaka niryuktimAM "vaMdijamANA na samukkasaMti, helijamANA na samujjalaMti / daMteNa citteNa caraMti dhIrA, muNI samugghAiyarAgadosA" // kaI vaMdana kare che te pitAne utkarSa mAnatA nathI ane keI nindA kare te gusse thatA nathI, paraMtu vaza karelA mana vaDe rAga-dveSane nAza karanArA dhIra munio vicare che." manaH syAd vyAptaM yAvat paradoSaguNagrahe / kArya vyagraM varaM tAvanmadhyasthenAtmabhAvane // 5 // jyAM sudhI pArakAnA doSa ane guNa grahaNa karavAmAM mana pravarteluM hoya tyAMsudhI madhyastha puruSe AtmadhyAnane 1 cAvata=jyAMsudhI. mana=mana. roSaguNa pArakA doSa ane guNane grahaNa karavAmAM. cAkRtaMtrapravarteluM. cAta=Aya. tAva=tyAM sudhI. madhyana=madhyaratha puruSe. mAtmAne AtmadhyAnamAM racaj= Asakata. zarya karavuM. varaM=zreSTha che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra72 mAdhyasthASTaka viSe Asakta karavuM sAruM che. parane vize mana te citAsvarUpa hoya ane AtmAne viSe samAdhisvarUpa hAya eTalo vizeSa che. jyAM sudhI paranA deSa ane guNa grahaNa karavAmAM mana pravarte che tyAMsudhI madhyastha-samabhAvanuM AsvAdana karavAmAM rasikapurUSe tene AtmasvarUpanA cintanamAM vyagrarekavuM AtmAne Adhina karavuM e zreSTha kArya che. te vakhate amUrta SaNNuM hAni-vRddhirUpe pariNAma pAmatA agurulaghunA utpAda, vyaya ane dhruvatArUpa AtmasvarUpanA cintanamAM pravRtti karavI ane anya guNonA sahakAranI pravRttinuM cintanAdi karavuM. te cintanamAM vyagra thayelA jIvane sAMsArika guNa-deSanA vicArane avakAza ja hetuM nathI. tethI ja nircanho bAra bhAvanAone vicAra kare che, dravyAnuyeAganA granthane abhyAsa kare che, svabhAva ane vibhAvanA pariNAma saMbadhe prazna kare che, AvaraNa sahita ane AvaraNa rahita AtmasvarUpanuM avalokana kare che, karmabandhanA hetuothI thapelA pariNAmane vibhAga kare che, azuddha nimittone tyAga kare che, nikSepane vicAra kare che, nayanA anuga (vicAra)ne samanvaya kare che, dhyAnAdimAM tanmaya thAya che jethI anAdi vibhAvane anusarelI cetanA ane vIryanI pravRtti vaDe parasvarUpanuM upAdeyapaNuM grahaNa kareluM hovAthI pArakAnA deSa ane guNanA avalokana vaDe azuddha cintana thAya che tenuM nivAraNa karavA mATe syAdvAdane avalaMbI paMcAstikAyanA svarUpanA avalokanathI ajIvanA heyapaNAnuM ane jIvatattvanA upAdeyapaNunuM jJAna karavA gya che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra vibhinA api panthAna: samudraM saritAmiva / madhyasthAnAM paraM brahma prApnuvantyekamakSayam // 6 // jema nadIonA judA judA paNa mAge samudrane prApta kare che, tema apunarbandhaka, samyagdaSTi pramukha madhyasthAnA jinakalpa athavA sthavirakatpAdika bhinna bhinna mArgo, eka, kSayarahita, utkRSTa brA eTale sarva prapaMcadha viziSTa kevalajJAnane prApta kare che. dravya AcaraNathI mAMDIne zukaladhyAna sudhInA aneka prakAranA bhinna bhinna sAdhananI paddhatio, sAdhananA upAya jinakalpa-sthaviraka9pAdika hovA chatAM paNa apunarbandhaka samyagdaSTi pramukha madhyastha bhAvamAM vartatA purUSone eka kSayarahita zAzvata parabrA prApta thAya che. AthI badhA sAdhananA upAyo eka zuddha AtmasvarUpamAM maLe che. kAraNa ke sarva mumukSuonuM eka ja sAdhya che. jema nadIonA bhinna bhinna mArgo hovA chatAM teo samudrane maLe che, tema tattvamAM ekatva pariNativALA sAdhakenuM sarva sAdhana zuddha AtmabhAvane maLe che. mATe rAgadveSanA abhAvarUpa madhyasthapaNuM hitakAraka che. svAga rAgamAtreNa dveSamAtrAt parAgamam / 1 madhyasthAna=madhyasthanA. vimijA =judA judA paNa. sthAna =mArgo. g=eka. akSaye kSaya rahita, para-ukRSTa, trahma paramAtmasvarUpane. prApanuvati=prApta kare che. rU=jema. saritAM nadIonA. (judA judA mArgo) samuM samudrane maLe che. 2 vAmaM potAnA zAstrane. rAma-kevaLa rAgathI. na thayA - 18 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 mAdhyasthASTaka vvvvvvvvvvvvvvv na zrayAmastyajAmo vA kintu madhyasthayA dRzA // 7 // pitAnA siddhAntane vicAra rahita kevaLa rAgathI ame svIkAra karatA nathI, ane 52 siddhAntane vicAra rahita kevaLa dveSathI tyAga karatA nathI, paNa madhyastha daSTithI vicAra karIne svasiddhAntano Adara athavA para siddhAntane tyAga karIe chIe kahyuM che ke - "pakSapAto na me vIre na dvepaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH" // "mane zrI mahAvIrane pakSapAta nathI, tema kapilAdi munio upara dveSa nathI, paNa jenuM vacana yuktivALuM che te aMgIkAra karavA gya che." " zraddhA svara pakSapAta navamAtrAnA gi yathAvadAptatvaparIkSayA tu tvAmeva vIraprabhumAzritAH smH"|| he vIraprabhu ! amane kevaLa zraddhAthI tamArA upara pakSapAta nathI, tema kevaLa dveSathI anya upara aruci nathI, paNa yathArtha AsapaNAnI parIkSAthI ame tamAre Azraya karIe chIe." gaNadhara bhagavaMte kahelA Agamane mAtra rAgathI ame svIkAra karatA nathI. jemake "amArI paraMparAmAM thayelA puruSoe A zAstro mAnya karelAM che, mATe amAre mAnavAM joIe evA rAganI AturatAthI amane jinAsvIkAratA nathI. vA=ane. para/2=paranA zAstrane mAtrAtaHkevaLa dveSathI. na cagAma =tajatA nathI. vinatu=paratu. madhyasthI darA=madhyastha daSTi vaDe. (svIkAra ane tyAga karIe chIe.) Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ra75 gama upara Adara nathI, athavA kapilAdi munionAM zAstra upara pArakA hovAthI kevaLa dveSathI anAdara che ema nathI, parantu madhyastha daSTi vaDe yathArtha vastusvarUpanI parIkSA karIne jinAgamano Azraya karIe chIe. kAraNa ke te samyajJAnanuM kAraNa che ane nitya, anitya Adi ananta vastudharmanA kathanamAM tenuM avirodhIpaNuM che. tathA anya Agama vastunA svarUpanuM nirUpaNa viparyAsa sahita karatA hovAne lIdhe parIkSAmAM TakI zake tema nahi hovAthI tajavA yogya dhArI tene tyAga karIe chIe, paNa zreSamAtrathI tyAga karatA nathI. madhyasthayA dRzA sarveSvapunarbandhakAdiSu / cArisaMjIvinIcAranyAyAdAzAsmahe hitam // 8 // badhA apunabaMdhakAdine viSe-Adi zabdathI mArgo bhimukha-mArganI sanmukha thayelA, mArgapatita-mArgane prApta thayelA, avirati samyagdaSTi, dezavirati ane sarvaviratine viSe-madhyastha daSTivaDe, saMjIvinIne cAre carAvavAnA nyAyathI-ajANapaNe saMjIvinI pALe carAvatAM jema pazu TAlI manuSya kare te duSTAnta-hita icchIe chIe. yadyapi 1 sarvey=badhA. punarvavipu=apunarbandhakAdimAM. mathayA= madhyastha. daza=daSTi vaDe. vArisaMnavanIcaracAcA saMjIvanIne cAre carAvavAnA daSTAnnathI. hitaM kalyANa. mArAhmade IcchIe chIe. ra svastimatI nagarImAM eka brAhmaNanI putrI ane tenI atyanta prItipAtra sakhI rahetI hatI. paraMtu vivAha thavAthI te bannene judA judA sthaLe rahevAnuM thayuM. eka vAra brAhmaNanI putrI sakhIne maLavA mATe tenA ghera gaI. sakhIe kahyuM ke mAro pati mAre AdhIna na hovAthI huM bahu ja du:khI chuM. brAhmaNaputrIe sakhIne kahyuM ke tuM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAthASTaka maitrIbhAvanA sarva viSe che, te paNa pravRttine anukUla bhAvanA apunarbandhakAdi Azrita ja kahI che. | sarva maitrI, pramoda ane karuNAdi bhAvanAomAM madhyastha daSTi vaDe apunarbandhakAdine viSe cArisaMchavinI carAvavAnA dRSTAntathI kalyANa IcchIe chIe. apunarbana zvakanuM svarUpa pUjya haribhadrasUrinA vacanathI 'jANavuM. Adi cintA na kara, huM tArA patine jaDI khavarAvI baLada banAvI daIza. brAhmaNaputrI jaDI ApIne tenA ghera gaI. pAchaLathI te strIe jaDI khavarAvI potAnA patine baLada banAvI dIdhA. pati baLada banavAthI tenI patnI ghaNI duHkhI thaI. te hamezAM potAnA baLadarUpa patine carAvavA laI jatI hatI ane tenI sevA-suzruSA karatI hatI. eka divase te vaDanA jhADanI nIce besI baLadane carAvatI hatI tyAre eka vidyAdharanuM yugala vaDanI zAkhA upara besI ArAma letuM hatuM. te bannenI vAtacitanA prasaMge vidyAdhara bolyo ke A svabhAvathI baLada nathI, paNa jaDI khavarAvavAthI puruSa maTIne baLada thayelo che. je tene saMjIvanI nAme jaDI khavarAvavAmAM Ave to te baLada maTIne pharIthI puruSa thAya. te saMjIvanI A vaDanI nIce ja che. te sAMbhaLI te strIe baLadane saMjIvanI carAvavAno vicAra karyo, paraMtu te saMjIvanIne oLakhatI nahotI, tethI teNe vaDanI nIcenI badhI vanaspati baLadane carAvI dIdhI. te badhI vanaspatinI sAthe saMjIvanI khAvAmAM AvI hevAthI baLadanuM rUpa tyAga karI te pharIthI manuSya thayo. 1 je tIvra bhAvathI pApa karatA nathI te apunardhaka, tene eka pugala parAvartathI adhika saMsAra heta nathI. zukapaNuM vagere bhavAbhinandI doSono kSaya thavAthI zukla pakSanA caMdramAnI peThe vRddhi pAmatA guNavALo apunabaMdhaka che. mArgapatita ane bhArmAbhimukha e apunarbandhakanI ja avasthAvizeSa che. mArga eTale sApane Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsAra zabdathI mAgabhimukha-mAgane sanmukha thayela, mArga prAptamAgane prApta thayela, avirati samyagdaSTi, dezavirati ane sarvavirati jANavA. cArisaMchavinI carAvavAnuM dAnta A pramANe che jema keI strI vRSabharUpe thayelA pitAnA patine saMjIvinIne nahi oLakhavA chatAM paNa ajANapaNe saMjIvinI pAse khavarAvavAthI pazupaNAne tyAga karAvI manuSyapaNAne pragaTa karavArUpa hita kare che tema cAritra vageremAM manda prayatnavALo chatAM paNa adhyAtmane anukUla samabhAvanI pariNativALo thaI AtmAne anAdi pazupaNAnA bhAvathI dUra karIne svarUpanA jJAnamAM kuzala ane bhedajJAnarU5 divya cakSunA prakAzavALo kare che. ethI ja sAdhyanI apekSAvALAne sAdhana hitakAraka thAya che ane sAdhya nirapekSane sAdhana bALakanI kriIDArUpa che. vItarAga tetramAM kahyuM che ke "tathA zraddhA poDyuM noramya vanAi vizaMkhalA'pi vAgvRttiH zraddadhAnasya zobhate" / te paNa zraddhA vaDe mugdha e huM bhUla karavA chatAM paNa doSapAtra nathI. kAraNa ke zraddhAvALAnI saMbaMdha vinAnI vANuM paNa zebhe che." daramAM pesavAnI jema cittanuM sarala pravartana, viziSTa guNasthAnanI prAptine vegya svAbhAvika kSayapazabhavizeSa. tene prApta thayelo te mArga patita ane mArgamAM praveza karavAne gya bhAvane prApta thayelo te mArgAbhimukha kahevAya che. juo apunabaMdhakaThAtrizikA. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2% mAdhyasthApaka parabhAvamAM rAgadveSarahita AtmasvabhAvanI anukalatA e ja sAdhana che. yogazAstramAM kahyuM che ke - "Atmaiva darzanajJAnacAritrANyathavA yte| yattadAtmaka evaiSa zarIramadhitiSThati // AtmAnamAtmanA vetti mohatyAgAt yadAtmani / tadeva tasya cAritraM tajjJAnaM tacca darzanam / / AtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmajJAnena hnyte| tapasA''pyAtmavijJAnahInazchettuM na shkyte|| so'yaM samarasIbhAvastadekIkaraNaM matam / AtmA yadapRthakvena lIyate prmaatmni"|| athavA munine AtmA ja darzana, jJAna ane cAritrarUpa che. kAraNa ke jJAna-darzana-cAritrarUpa A AtmA ja zarIramAM rahe che. mehano tyAgathI AtmA AtmAmAM AtmAne jANe che te ja tenuM cAritra che, te jJAna che ane te darzana che. AtmAnA ajJAnathI thayeluM duHkha AtmajJAnathI nAza pAme che. te duHkhane AtmajJAnarahita cha tapathI paNa chedI zakatA nathI. AtmA jethI abhinnapaNe paramAtmAmAM lIna thAya che te samarasabhAva che, ane te AtmA ane paramAtmAnI ekatA karavArUpa mAnela che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra yasya nAsti parApekSA svbhaavaadvaitgaaminH| tasya kiM nu bhybhraantiklaantisntaantaanvm||1|| jene paranI apekSA nathI ane svabhAvanA advaitaneepaNane prApta karanAra che eTale kevaLa AtmasvabhAvanI prAptivALA che tene bhayanI bhrAntithI thayelA khedanI paraM. parAnuM alpapaNuM kema na hoya. arthAta tene bhayanI bhrAntithI thato kheda alpatAne pAme che. - madhyasthapaNAmAM sthiratA nirbhayane thAya che, bhayamohanIyanA udayathI pariNAmanI caMcalatA thAya che, tethI bhaya tajavA gya che. AtmA zuddha jJAnasvarUpa ane avinAzI che ane tethI te nirbhaya ja che. tenA nAma ane sthApanArtikSepa sugama che. sAta prakAranA bhaya rahita dravyanirbhaya che ane kamabandhanA kAraNarUpa vibhAva pariNatithI rahita bhAvanirbhaya che. badhAnA heturUpa rAga-dveSane pariNAma AtmAnI sattAne rekanAra navIna karmane bandha karanAra hovAthI mahAbhayarUpa che, te saMvarapariNAmanI pariNativALAne hete nathI. nagamanAya vaDe sarva dravya nirbhaya che, saMgrahanayathI 1 caJ=jene. pApekSA=bIjAnI apekSA nathI. (ane svamAvAta ITmanA svabhAvanI ekatAne prApta thanArA. taetene. mayagrAti nitasattAnatAnavaM=bhayanI bhrAntithI thayela khedanI paraMparAnuM apapaNuM hiM =kema na hoya? Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 niyAmaka vastunI sattAmAM nirbhayapaNuM che. kAraNa ke sattA vAstavika rIte avinAzI che. vyavahAranaya vaDe karmanA udayamAM lIna nahi thanAra dhIrapuruSane nirbhayatA che. jusUtranayathI nircantha-dravya-bhAvarUpa parigraharahita munine nirbhayatA che. zabdanaya vaDe AtmadhyAnamAM rahelA munine nirbhayatA che. samabhirUDhatayathI kevalajJAnIne nirbhayatA che ane evaMbhUtanaya vaDe avinAzI sarvaguNe pragaTa thavAthI siddha bhagavaMtane nirbhayatA che. ahIM yathArtha AtmasvarUpane jANanArA ane audayika (karmanA udayathI utpanna thayelA) bhAvamAM mamatvarahita munine sAdhanamAM nirbhayatA hoya che, tethI ahIM nirbhayASTakanI vyAkhyA karavAmAM Ave che- jene paranI apekSA-parAzraya ke paranI AzA nathI ane je svabhAvanI ekatA prati janArA eTale kevaLa AtmasvabhAvamAM rahenArA che te mahApuruSane bhaya, trAsa, jAtibrama, lAMti-khedanI paraMparAne nAza kema na hoya? arthAta tenA bhayAdi doSo nAza pAme che. paravastunuM saMrakSaNa karavAmAM paranI AzA vagerethI bhaya upaje che. paNa je parabhAvathI nispRha che, tene parabhAvamAM mamatva nahi hovAthI kheda kayAMthI thAya ? bhavasaukhyena kiM bhuuribhyjvlnbhsmnaa| sadA bhayojjhitajJAnasukhameva viziSyate // 2 // 1 miyagrasTanamamanA=ghaNuM bhayarUpa agnithI bhasmIbhUta thayelA. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsAra 28 ghaNA trAsarUpa agnithI bhasmIbhUta thaelA saMsAra sukhanuM zuM prayojana che? tethI te hamezAM bhayarahita jJAnasukha ja sarvAdhika che. punaH nirbhayatAnuM mULa bhAvanA darzAve che-A leka ane paralakAdi aneka prakAranA bhayarUpa agnithI bhasmIbhUta thayelA eTale cera, bhAgIdAra ane rAjayAdirUpa agnithI baLI gayelA IndriyAnA mAnI lIdhelA saMsAranA sukha duHkhanI ja jAti che, tevA sukhanuM zuM kAma che? kaMI paNa kAma nathI. AtmatatvanA anubhavanuM sukha hamezAM bhayarahita che ane tethI te sarva karatAM adhika che. jJAnamAM ja kharuM sukha che. paugalika sukhamAM sukhane Aropa karavo e brAnti ja che. kahyuM che ke - "jaM puggala jaM suhaM dukkhaM ceva tti jahaya tttss| gimhe maTTialevo viddNbnnaakhisnnaamuulN"| "je pudgalathI thayeluM sukha che te duHkha ja che, mATe te tajavA yogya che. te grISma trastumAM zarIra upara mATIne lepa karavA jevuM viDaMbanA ane nindAnuM mULa kAraNa che. tethI pudgalonuM grahaNa sukharUpa nathI, mATe te akartavya che. na gopyaM kApi nAropyaM heyaM deyaM ca na kvacit / kva bhayena muneHstheyaM jJeyaM jJAnena pazyataH // 3 // maunasaMsAranA sukhathI. viM=zuM. sA=haMmezAM. mannitajJAnayuvameva bhayarahita jJAnasukha ja. viziSTate sarvAdhika che. 1 zreyaM jANavA gya tattvane jJAnasvAnubhava vaDe. paraMta:= Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirbhayApaka - jANavA yogya vastune jJAna vaDe jANatA munine kyAMya gepavavA-chupAvavA yogya nathI, sthApana karavA cagya nathI, tema kyAMya chAMDavA gya ke devA gya nathI, to temane bhayathI kyAM rahevAnuM che? arthAta munine kyAMya bhaya nathI, jANavA yogya sva-para padArthane svAnubhava vaDe jANatA, sAdhyarUpa paramAtmabhAvanA sAdhanamAM rativALA ane Atmatattvane svasaMvedanarUpa anubhavamAM kuzala evA munine kayAMya gopavavA yogya kaI vastu nathI. kAraNa ke bIjAthI svadharmane grahaNa karI zakAtuM nathI. mATe te gopavavA gya nathI, te tene chupAvavAnuM kayAM hoya tema A5 karavA yogya paNa kaMI nathI, kAraNa ke Apa eTale avidyamAna guNanuM sthApana karavuM. kemake svayaM anantaguNasvarUpa hevAthI paranA guNa vaDe guNipaNAne prasaMga prApta thatuM nathI, tethI kayAMya ApavA gya paNa nathI, kayAMya chAMDavA gya nathI, kAraNa ke sarva chAMDavA gya parabhAvano tyAga karelo che. tathA kayAMya ApavA gya paNa nathI, kAraNa ke potAne dharma bIjAne ApI zakAtuM nathI. tethI rakSaNa karavAnI IcchAvALA thaI bhaya sahita munine kyAM rahevAnuM che ? kAraNa ke te paravastunI IcchA rahita che ane pitAnA svarUpanuM rakSaNa karavAmAM pite ja samartha che. jetA. mune =munine. lapi kyAMya paNa na poSya chupAvavA gya nathI. (ane) mAgaeN=mUkavA yogya nathI. tema) kyAMya deyaM choDavA yogya. (ane) he devA yogya nathI. (ta) mana=bhayathI. kyAM, yaM rahevA yogya che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ekaM brahmAstramAdAya nighnan mohacamUM muniH| bibheti naiva saMgrAmazIrSastha iva nAgarAT // 4 // eka brahmajJAnarUpa zasane dhAraNa karI meharUpa senAne haNatA muni saMgrAmanA mokharA upara rahelA mardonmatta hAthInI peThe bhaya pAmatA nathI, svarUpanA avalaMbana vaDe parabhAvathI virAma pAmelA muni eka AtmasvarUpanA avabodharUpa brahmAstrane grahaNa karIne meharUpa sainyane nAza karatA, saMgrAmanI AgaLa rahelA gajarAjanI peThe bhaya pAmatA nathI. jema manmatta zreSTha hAthI yuddhamAM bhaya pAmatuM nathI tema karmane parAjaya karavAmAM pravRtta thayela muni bhaya pAmatA nathI. je AtmasvarUpamAM AsaktivALA ane parabhAvane dhvaMsa karavAmAM tatpara thayelA che tene bhaya hotuM nathI. jyAre paravastunA sAgane nAza thAya che tyAre bhaya upaje che. tene nAza te muni karavAnuM che, kAraNa ke temaNe zarIrAdi sarva parabhAmAM mamatvane tyAga kare che, mATe munine bhaya nathI. mayUrI jJAnadRSTizcet prasarpati manovane / veSTanaM bhayasANAM na tadA''nandacandane // 5 // 1 pujaM eka. trahmAa paramAtmajJAnarUpa zastrane sArA grahaNa karIne. momaeN mohanI senAne. nitra=haNatA. muni muni. saMgrAmazIrSa:=saMgrAmanA mokhare rahelA. nAnA-uttama hastInI. rUpeThe. meiti=bhaya pAmatA nathI. 2 cetajo. zAnadaSTi jJAnanI daSTirUpa. mayUra =hela. manova= manarUpa vanamAM. prAti vicare che. tA=. zAnaddne AtmAnA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 nirbhayApaka je AtmajJAnanI daSTirUpa mayurI (maraNa) manarUpa vanamAM svacchandapaNe vicare che to AnandarUpa bAvanAcandananA jhADane viSe bhayarUpa sarponuM vIMTAvuM hotuM nathI. je cittarUpa udyAnamAM svabhAva ane parabhAvane viveka karanArI jJAnadaSTirUpa mayarI svecchAe vicAre che te svarUpAnubhavanA AnandarUpa candanavRkSamAM bhayarUpa sarpo vIMTAtA nathI. tAtparya e che ke jJAna vaDe sva-parane viveka karavAthI pitAnAmAM amUrta AnandaghanarUpa svarUpane ane paravastumAM parasvarUpano nirdhAra thatAM bhayanI utpatti thatI nathI. kRtamohAstravaiphalyaM jJAnavarma bibharti yH| kva bhIstasya kva vA bhaGgaH karmasaMgarakeliSu // 6 // karmanA saMgrAmanI krIDAmAM meharUpa zasane niSphaLa karanAra jJAnarUpa bakharane je dhAraNa kare che tene kyAM bhaya hoya athavA tene parAjaya kyAMthI thAya? je meharUpa zastrane niSphaLa karanAra jJAnarUpa bakhtara pahere che te svarUpAnandanA bhaktAne karmano kSaya karavAnA saMgrAmamAM bhaya kayAM hoya athavA tene parAjaya paNa kyAMthI hoya? sarvamehane nAza karanAra jJAnarUpa bakhtarane dhAraNa AnandarUpa candananA jhADamAM. mIsanAM bhaya rUpa sAponuM. veinaMvITAvuM. =thatuM nathI. 1 tamodIbravaijacaM=jeNe moharUpa zastranuM niSphaLapaNuM karyuM che evuM. jJAnavarma-jJAnarUpa bara. ca=je. vimafa=dhAraNa kare che. tathA tene. smAra tripu-karmanA saMgrAmanI kriIDAmAM. mI:bhaya. kava kayAMka hoya. jA=ane. maMga:=parAjaya. =kayAMthI hoya. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAra 285 karanAra munine kamathI karAyelA AtmAnA guNane ghAta karavAne bhaya kayAMthI hoya? tAtparya e che ke jeNe nayanA vibhAga vaDe sva ane para bhAvane nirNaya karyo che tene mahAdine bhaya nathI. tUlavallaghavo mUDhA bhramantyabhre bhyaanilaiH| nai romApi tainigariSThAnAM tu kampate // 7 // AkaDAnA rUnI peThe halakA mUDha puruSo bhayarUpa vAyu vaDe AkAzamAM bhame che. paraMtu jJAna vaDe atyaMta bhAre evA mahApuruSonuM eka rUMvADuM paNa kampatuM nathI. tattvajJAnarahita mUDha-avivekI halakA puruSa AkaDAnA rUnI peThe bhayarUpa pavananI preraNAthI AkAzamAM bhame che, paNa jJAna vaDe atyaMta bhAre evA puruSonuM bhayarUpa pavanathI eka rUvADuM paNa pharakatuM nathI. ethI sAta prakAranA bhayemAMthI koI paNa bhaya AvI paDatAM parabhAva ane AtmasvarUpanA jJAnamAM vivekarahita mUDhabuddhivALA paravastunA viyoganA bhayathI dhrujatA ahIM tahIM bhame che. je asaM. khyAta pradezarUpa ananta jJAnamaya AtmAnA svarUpanuM avalekana karanArA, jJAnathI bhAre thayelA che ane avinAzI citanyabhAvathI raMgAyelA che teone adhyavasAyarUpa eka rema paNa kaMpato nathI. je vastu nAza pAmavAnA svabhAvavALI 1 tUTava AkaDAnA rUnI peThe. dhava =halakA. mUThA =avivekI jano. mAni=bhayarUpa vAyuthI. AkAzamAM. amenti=bhame che. (paNa) rAnapariNAnAM=jJAna vaDe atyanta bhAre evA purUSonuM parva eka mApa ravADuM paNa na ja pharakatuM nathI. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 niyApaka che te nAza pAme che tethI zuM thayuM evA vicArathI kevaLa adhyAtmanA abhyAsamAM Anada vaDe prasanna rahetA hamezAM nirbhaya thaIne svarUpamAM sthira thAya che. vira Li va cAritrAmAmA . akhaNDajJAnarAjyasya tasya sAdhoH kuto bhayam // 8 jenAthI keine bhaya nathI (athavA jene keIthI bhaya nathI) evuM cAritra jenA cittamAM pariNameluM che evA akhaMDa jJAnarU5 rAyavALA sAdhune kenAthI bhaya hAya? arthAta tene koIthI paNa bhaya na hoya, prazamaratimAM AcArAdhyayanoktArthabhAvanAcaraNaguptahadayasya / na tadasti kAlavivaraM yatra kacanAbhibhavanaM syAt / / AcArAMganA adhyayanamAM kahelA arthanI bhAvanA ane cAritrathI jenuM mana surakSita che, tene evuM kAlarUpa chidra nathI ke jyAM tene kyAMya paNa parAbhava thAya, je nigraMtha muninA cittamAM jene keIthI bhaya nathI evuM svarUpamAM sthiratArUpa cAritra cetanA ane viryAdi guNone viSe tanmaya thayeluM che tevA akhaMDa jJAnarUpa sAmrA jyavALA sAdhune tenAthI bhaya heya? tene keIthI paNa bhaya hoto nathI. ethI vacanadharmarUpa (zAstranA vacananuM 1 carcA=jenA. jokacittamAM. somacaM=jene keInAthI bhaya nathI evuM. rAtre cAritra. pariNataMtrapariNameluM che. tasya te. evA nacarcA=akhaMDa jJAnarU5 rAjyavALA. sAtho sAdhune. ataH=kayAMthI matha bhaya hAya, Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~ ~~~ ~~~ ~~ ~~ jJAnasAra ~ ~ ~ avalaMbana karIne) kSamA, namratA, saralatArUpa pariNativALA, zuddha jJAnamAM ramaNa karanArA, dravya ane bhAvathI mukti (nirlobhatA) yukta ane parama akiMcana (niSparigraharUpa) dharmasahita sAdhune bhaya hotuM nathI. kezigautamAdhyayanamAM kahyuM che ke - "egappA ajie sattU kasAyA iMdiyANi a| te jiNittu jahAnAyaM viharAmi ahaM munnii|| rAgadosAdao tivvA nehapAsA bhyNkraa| te chiMdittu jahAnAyaM viharAmi jhkkm"| uttara ba0 23 jA. 28-43. eka AtmA ja nathI to te zatrurUpa che. tema kaSAya ane Indriye jItyA na hoya te te paNa zatru che. te badhAne jItIne zAstramAM kahyA pramANe apratibaddhapaNe vicarUM chuM." tIvra rAga-dveSAdi tathA putra kalatrAdinA sneha saMba bhayaMkara pAza che. tene chedIne nyAyapUrvaka yathAkrame vicaruM chuM" tathA namirAjarSinuM vacana che ke - "bahu khu muNiNo bhadaM aNagArassa bhikkhunno| savvao vippamukkassa egattamaNupassao" / / 32/050 2.. - bAhya ane antara parigrahathI sarvathA mukAyelA ane AtmAnI ekatAnuM paryAlacana karatA muni (jJAnI) gRhasthAzramanA tyAgI bhikSune atyanta sukha hoya che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 anAtmaza sASTaka ityAdi parapudgalanA saMgamAM yathArthajJAnavALAne bhaya nathI. 1.8 anAtmazaMsASTaka guNairyadi na pUrNo'si kRtmaatmprshNsyaa| guNairevAsi pUrNazcet kRtmaatmprshNsyaa||1|| je tuM guNe vaDe pUrNa nathI to potAnI prazaMsAthI saryuM. tethI te phogaTa kulAvAnuM thAya, je tuM guNe vaDe pUrNa ja che topaNa pitAnI prazaMsAthI saryuM. "kAvAra mAthAti" AcaraNa kulane jaNAve che-e nyAye guNa svayameva pragaTa thaze, nirbhayapaNuM sarva parabhAvane tyAga thaye thAya che, ane sava parabhAvane tyAga parabhAvamAM AtmabhAvanI buddhine tajavAthI thAya che. parabhAvamAM Atmabuddhine tyAga karavA mATe AtmAthI bhinna anAtmA-para bhAva che, tenA nirUpaNa karavArUpa anAtmazaMsAtmaka aSTakanI vyAkhyA karavAmAM Ave 1 =je. guau =guNavaDe. pUf=paripurNa na gaNituM nathI. (ta) mAtmaprazaMsayAM potAnI prazaMsA karavAthI. tama=saryuM ve=je. guau =guNo vaDe. pUrva =pUrNa. gvaM=ja. mahetuM che. (ta) sAmagrIcA=potAnI prazaMsAthI. taMtrasaryuM. 2 AbhazaMsA eTale potAnI prazaMsA karavI, potAnA vakhANa karavA, tenuM bIja parabhAvamAM Atmabuddhi che, tethI te AtmasvarUpathI bhinna anAtmArUpa che. tenuM nirUpaNa karavArUpa anAtmazaMsASTaka ahIM kahevAmAM AvyuM che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 289 che-temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravyathI anAtmazaMsA be prakAre che. bAhya ane aMtaraMga. bAhA laukika ane lokettaranA bhedathI be prakAre che. pitAnA upabhega Adi prajananA abhAve pArakuM dhana, pArakuM ghara ane parastrI vagere padArthane vize "A mArAM nathI evA AgraharUpa bAhya laukika anAtmazaMsA che. dhana, svajana ane zarIra vagere vinAzI levAthI parabhavamAM sahAya karanArA nathI, tathA dukhatpattinAM kAraNa ane svArthamAM tatpara svajane che, tethI teomAM parapaNAnI vicAraNArUpa jJAna te bAhya kettara anAtmazaMsA che. bhAvathI-aMtaraMgathI zuddha ane azuddha ema be prakAre anAtmazaMsA che. mokSanA abhilASapUrvaka tAmali tApasanA tyAganA jevI kukhAvacanika anAtmazaMsA azuddha anAtmazaMsA che ane samyagdarzanapUrvaka tattvanA vivekamAM upayogI samyajJAna vaDe AtmAnA svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAvathI bhinna upAdhirUpa badhuM ya para svarUpa che, mAruM svarUpa nathI" evuM vAstavika bhedajJAna te bhAvathI zuddha anAtmazaMsArUpa che. anAtmazaMsA AtmAthI paravastune bhinna jANavArUpa che ane tethI tattvajJAna thAya che. - nigama, saMgraha ane vyavahAranaya aniSTa ajIva padArthamAM, jIvAzrita karmanA pudgalamAM, te karma pudgalanA vipAkamAM ane tenA nimitte utpanna thayela azuddha vibhAvanA pariNAmamAM anAtmapaNuM mAne che. jusUtranaya ad nimittane AdhIna cetanA ane viyenA pariNAmavaDe bhAvagarUpa cetanAnA vikalpamAM anAtmapaNuM-parapaNuM mAne che. - 19 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 anAtmasASTaka zabdanaya dravyathI audayika bhAvanA sadAcAra, satyabhASA, satyamayegAdi ane sAdhanabhUta saMvaranA adhyavasA mAM tathA zuddha nimittanuM avalaMbana karanAra pitAnA AtmAnA pariNAme mAM anAtmapaNuM mAne che. samabhirUDhanaya rUpAtIta zukaladhyAna ane zelezIkaraNAdikamAM anAtyapaNuM mAne che, ane evabhUtanaya AtmAnA pariNAma rUpa ananta jJAna-darzanathI bIjuM badhuM anAtmarUpa che ema mAne che. ema padArthomAM anAtmapaNuM samyagdaSTine zraddhAthI hoya che, munione bhedajJAna vaDe hoya che, kevalajJAnIne bhinna bhAva vaDe hoya che ane siddhone sarvathA paravastunA abhAvathI anAtmapaNuM che, ema zraddhAthI sthApana karavA yogya che ane te karavA gya che. parabhAvanuM kartApaNuM, bhaktApaNuM, parabhAvane Azraya ane parabhAvane saMbandha e cetananuM kArya nathI, mATe ahIM sAdhanane avakAza che. AtmA ja sAmAyika che ane AtmA ja sAmAyikane artha che -ItyAdi ahaMta bhagavaMtanA upadezane anusaravuM. gazAstramAM kahyuM che ke - amRtasya cidAnandarUpasya prmaatmnH| niraJjanasya siddhasya dhyAnaM syAd rUpavarjitam // 1 bhagavatI sUtramAM bhagavaMta pArzvanAthana apatya kalAsavaizikaputra sthavira bhagavaMtane prazna kare che ke "he bhagavana! sAmAyika zuM che ane sAmAyikano artha (projana) zuM che? tenA uttaramAM sthavira bhagavaMta kahe che ke "AbhA sAmAyika che, AbhA sAmAyiko artha che. kAraNa ke samyagdarzanAdi guNane prApta thayelo jIva dravyAthika nayanA mate sAmAyika che. juo za. 1 u. 6, Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ityajasraM smaran yogI ttsvruupaavlmbnH| tanmayatvamavApnoti grAhyagrAhakavarjitam / / ananyazaraNIbhUya sa tasmin lIyate tathA / dhyAvRdhyAnobhayAbhAve dhyeyenaikaM yathA vrajet / / so'yaM samarasImAvastadekIkaraNaM matam / AtmA yadapRthaktvena lIyate paramAtmani / / alakSyaM lakSyasaMbandhanAt sthUlAt sUkSma vicintayet / sAlambAca nirAlambaM tattvavit tattvamaJjasA" // yoga0 pra0 10 zlo01-5. amU, cidAnandarUpa, niraMjana evA siddha paramA bhAnuM rUpAtIta dhyAna hoya che. ema nirantara smaraNa karate ane siddhanA svarUpanuM avalaMbana karanAra yegI dhyAtA ane dhyeya rahita tanmayatAne pAme che. te ananya zaraNavALe thaI temAM tevA prakAre lIna thAya ke dhyAtA ane dhyAna e banenA abhAve eka dhyeyanI sAthe tanmayatAne pAme. AtmA abhinnapaNe paramAtmAmAM lIna thAya che, te paramAtmAnI sAthe ekatA thavArUpa A samarasabhAva jJAnI puruSoe kahyo che. tattvajJAnI lakSyanA saMbaMdhathI alakSyanuM, sthalathI sUkSmanuM ane sAlabanathI nirAlaMbananuM zIgha cintana kare. ema AtmasvarUpanuM dhyAna karate badhI paravastune AtmAthI bhinna svarUpe jANe che, te AtmAne jANanAra pitAnI prazaMsA karatuM nathI, te bAbata kahe che- Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 anAtmaza sASTaka je tuM kevalajJAnAdi AtmAnA guNe vaDe pUrNa nathI te AtmAnI prazaMsA karavI vyartha-phogaTa che. guNa rahita AtmAnI zI prazaMsA karavI? paugalika upAdhinA saMbandhathI thayelA guNone guNarUpe mUDha mANaso kahe che, ane tethI te prazaMsA karavA gya nathI. je samyagdarzana, jJAna, cAritra ane tarUpa sAdhanabhUta guNo vaDe ane kSAyika jJAna, darzana ane cAritrarUpa siddha-paripUrNa guNa vaDe saMpUrNa che, te vANIthI AtmaprazaMsA karavAnuM kaMI prayajana nathI. AvirbhAva pAmelA guNe svayameva prasiddha thaze. zeraDI parALathI DhaMkAyelI lAMbA kALa sudhI rahetI nathI. te pachI pitAnA mukhe pitAnI prazaMsA zI karavI ? AtmaprazaMsA karavAthI vyavahArathI thatI phaLanI hAni darzAve che- zreyodrumasya mUlAni svotkrssaambhaaprvaahtH| puNyAni prakaTIkurvan phalaM kiM samavApsyasi ? // 2 // kalyANarUpa vRkSanAM pote karelAM sukRtarUpa mULe pitAnA guNenA utkarSavAdarUpI pANInA pravAhathI pragaTa karato kalyANarUpa vRkSanuM zuM phaLa pAmIza? kaMI paNa nahi pAme, gupta puNya ja phaLadAyaka che. kahyuM che ke-"dha kSati jIrtinAta" AtmaprazaMsAthI dharma nAza pAme che. 1 eyomacakakalyANarUpa vRkSanA. puSyAni puNyarUpa. mUAnika mULIyAne. svAmi pravAta:=potAnA utkarSavAdarU5 pANInA pravAhathI. pratISuvana=pragaTa karata. o=phaLa. viM=zuM. samavAsika pAmIza. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra he bhadra ! kalyANarUpa vRkSanAM pavitra mULo pitAnA vakhANa karavArUpa pANInA pravAhathI pragaTa karate zuM phaLa meLavIza ? kaMIpaNa phaLa nahi maLe. je vRkSanuM mULa tenA uparanI mATI khUMdIne pragaTa karavAmAM Ave che tene phaLa thatAM nathI. AlambitA hitAya syuH paraiH svgunnrshmyH| aho svayaM gRhItAstu pAtayanti bhavodadhau // 3 // bIjAe Alabana karelAM pitAnA guNarUpa doraDAe hitane mATe thAya che. paNa pote grahaNa kare to te saMsArasamudramAM pADe che. je bIjA guNe kahe te guNakArI thAya, Atmahutine dara pote grahaNa kare to buDADe ane bIjA grahaNa kare te tAre e Azcarya che. * pitAnA guNarUpa deraDAne bIjA smaraNa, cintana ane stutirUpe grahaNa kare che te kalyANane mATe thAya che. paNa Azcarya che ke potAnA guNarUpa deraDAne pite prazaM. sArUpe grahaNa kare che te bhavasamudramAM pADe che. mATe pitAnA mukhe pitAnA vakhANa karavAM yaMgya nathI. uccatvadRSTidoSotthasvotkarSajvarazAntikam / pUrvapuruSasiMhebhyo bhRzaM nIcatvabhAvanam // 4 // 1 jaoN bIjAe. sAzvatA =grahaNa karelA. svagujararUma =potAnA guNarUpa deraDAo. hitAca=hita mATe zuM thAya che. mAM Azcarya che che. ayaM pate. tAtu=prahaNa karelA hoya te te. morapau=bhavasamudramAM. patiyanti pADe che. 2 patriSTiotyatvotkarSavarAntizaMuccapaNanI daSTinA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 anAtmA sASTaka pitAnI uccapaNAnI daSTinA doSathI utpanna thayelA svAbhimAnarUpa jvaranI zAnti karanAra, pUrvapuruSarUpa siMhethI atyanta nyUnapaNAnI bhAvanA karavI te che. abhyAsathI prApta karelA jJAna, vinaya ane tArUpa guNenA antargata rahelA mahAmahanA udayathI pitAne viSe "guNavAna chuM, meM jJAna meLavyuM che, huM vinayaguNavALo chuM evA prakAranI uccapaNanI dRSTithI utpanna thayelA pitAnA abhimAnarUpa javaranI zAMtinuM kAraNa pUrve thayelA arihaMtAdi purUSasiMhethI potAnI nyUnatAnI bhAvanA karavI, te abhimAnarUpa tAvane zAnta karanAra che. kahyuM che ke - "jo jo co kimI dhUma jA jehiM visayakasAyA cattA rattA guNe niyae" / "dhanyakumAra, vajIsvAmI, zAlibhadra ane sthalabhadrane dhanya che ke jeo viSaya ane kaSAyone tyAga karI Atma. guNemAM rakta thayA che." pUrva puruSane dhanya che ke jeo Asane choDIne anAdikALathI bhogavela parabhAvanA AsvAdanA ramaNIyapaNane taje che. saMtapuruSonA upadezathI jANela AtmasattAgata sukhanI icchAthI Atmadhamane zravaNa karavAnA sukhane anubhava karatA cakravatInI saMpattine vipattirUpa mAne che ane pitAnA guNemAM ramaNa kare che. sthUlabhadrane dhanya che deSathI utpanna thayela potAnA abhimAnarUpa jvaranI zAnita karanAra pUrvapulabhya =pUrva puruSarUpa siMhethI. mu=atyaMta. nImAnajUnapaNanI bhAvanA karavI. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra rahya ke atyanta rAgathI pIDita kezyAnI prArthanA vaDe jenA pariNAma calita na thayA. huM te nirarthaka kuvikalparUpa zamyA. upara besIne viSayarUpa viSa meLavavAnA upAya ciMtavuM chuM. kahyuM che ke - "saMte vi kovi ujjhai ko vi asaMte vi ahilasai bhoe| cayai parapaJcayeNa vi pabhavo daTTaNa jaha jNbuu||" upa0 mA0 gA0 37. kaI chatA bhegone tyAga kare che, keI achata bhogane Irache che. bhegone tajatA bIjAne joIne kaI tyAga kare che. jema bhegene tajatA jaMbUsvAmIne joI prabhave bhegene tyAga karyo. ItyAdi bhAvanA vaDe pitAnA dene vicAra karI pitAnA abhimAnane pariNAma nivAravA yogya che. zarIrarUpalAvaNyagrAmArAmadhanAdibhiH / utkarSaH paraparyAyaizcidAnandaghanasya kaH ? // 5 // zarIranA rUpa, lAvaNya (saundarya), gAma, ArAmabAgabagIcA ane dhanAdi, Adi zabdathI putra-pautrAdi samRddhirUpa paraparyAya-padravyanA dharma vaDe utkarSa-atizaya abhimAna jJAnAnandavaDe pUrNa puruSane zuM hoya? arthAta 1 rAjI--avaLya-mImA-- nAiima zarIranA rUpa, lAvaNyasaundarya, grAma, ArAma-bagIcA ane dhana Adi rUpa. para = paradravyanA dharma vaDe. jivAnandaghana jJAna ane AnandathI bharapUra evA AtmAne zA=zuM. 3 =abhimAna heya. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. anAtmaza sASTaka kaMI paNa na hoya. prAyaH kaI pArakA dhanavaDe dhanavaMtapaNa na mAne, cidAnandaghana eTale jJAna ane AnandavaDe paripUrNa AtmAne paraparyAya eTale pudgalanA saMgathI utpanna thayelA vinAzI svabhAvavALA audArikAdi zarIre, saMsthAna, nirmANanAma ane varNanAma kamathI thayeluM rUpa, lAvaNyasaubhAgyanAmakamathI athavA puruSadAdi mehanIyakarmanA saMbandhathI thayeluM saundarya, mANasane rahevAnA sthAnarUpa gAma, ArAma-vana ane udyAnanI bhUmi tathA gaNima-gaNI zakAya, dharima-taLI zakAya ItyAdi rUpa dhana vagerethI abhimAna zuM hoya? kAraNa ke te para vastu che, karmabandhanuM kAraNa che ane svasvarUpane rokanAra che. tene saMyoga ja nindanIya che, te tenAthI cidAnandarU5 AtmAne utkarSa kema hoya? uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke"dhnnenn kiM dhammadhurAhigAre sayaNeNa vA kAmaguNehiM ceva / samaNA bhavissAmoguNohadhArI bahiM vihArA abhigamma mikkheN| ____ uttarA0 a0 14 gA0 17 na tassa dukkhaM vibhajati NAyao na mittavaggA na suA na bNdhvaa| iko sayaM pacaNuhoi dukkhaM rAme jugAra mAM | uttarA0 a0 13 gA0 23 dhamarUpa sarIne vahana karavAmAM dhana, svajana ane Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 29. kAmonuM zuM kAma che? ame te zikSAne meLavI pratibandharahita vihAra karanArA ane guNanA samUhane dhAraNa karanArA zramaNa thaIzuM. svajane, mitro, putro ane bAndha tene duHkhamAM bhAga paDAvatA nathI. jIva pote ekalo ja duHkha anubhave che, kAraNa ke karanArane ja karma anusare che. arthAt je kama kare che tenuM phaLa tene ja maLe che." | mATe Atmika guNonA AnandamAM pariNamelA jIvane karmanI upAdhithI prApta thayela padArthamAM abhimAna hetuM nathI. zuddhAH pratyAtmasAmyena paryAyAH pribhaavitaaH| azuddhAzcApakRSTatvAd notkarSAya mahAmuneH // 6 // zuddha naye vicAratAM zuddha-sahaja paryAya pratyeka AbhAmAM tulyapaNe che tethI ane azuddha-vibhAva paryAya tuccha hovAthI sarva nayamAM madhyasthapariNativALA sAdhune te abhimAnane mATe thatA nathI. tApanI parIkSAmAM uttIrNa thayela zuddha suvarNanI peThe AtmAnA zuddha svarUpane jANanArA nircastha mahAmunine samyajJAna, cAritra ane dhyAnavaDe pragaTa thavArUpa AtmAnA zuddha paryAye abhimAnanuM kAraNa thatA nathI. kAraNa ke te zuddha 1 mAMvitA =(zuddha nayanI dRSTithI) vicArelA. sudA=zuddha. jayA=paryA. pratyAtmisAnTena reka AbhAmAM sabhAnapaNe (che.) (ane) sA=azuddha-vibhAva paryA. satvA tuccha hovAthI. kaphane mahAmunine. RSaya abhimAna mATe. rathatA nathI. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 anAmaza sASTaka nayanI daSTithI vicAra karatAM dareka AtmAmAM samAnapaNe rahelA che, te mArAmAM adhika zuM che? A jJAnAdi guNe badhA AtmAmAM che, te pachI sarva sAdhAraNa vastumAM abhimAna zuM karavuM? sarva siddha ane saMsArI javAmAM sattAgata jJAnAdi ananta paryAnuM tulyapaNuM che. eTale sattAgata dharmo siddha ane saMsArI jemAM sarakhA che. saMvegaraMgazAlAmAM kahyuM che ke - "nANAiNaMtaguNoveyaM arUvamaNahaM ca logaparimANaM / ___kattA bhottA jIvaM mannahu siddhANa tullamiNaM" // jJAnAdi ananta guNa sahita, arUpI, deSarahita, vAkaparimita, kartA, bhaktA ane siddhanA je A jIva che tema mAne." pUjya jinabhadragaNi kSamAzramaNe vizeSAvazyakabhASyamAM jIvo guNapaDivamo nayassa davvAdviyassa smaaiaN"||2643|| vastutaH dravyane ja svIkAranAra dravyArthikanayanA mate guNane prApta thayela chava ja sAmAyika che. kAraNa ke tenA mate guNe aupacArika che ane vAstavika dravya ja che. tathA sthAnAMgasUtramAM "je mAyA eka AtmA che, eTalA badhA AtmAo sattAgata dharmavaDe ekarUpa che, ItyAdi pAThathI badhA AtmAnuM samAna paNuM che, te vidyamAna guNe pragaTa thAya temAM garva ze kare? audayikabhAvathI thayelA indrapaNuM vagere azuddha paryAye tuccha hevAthI-deSa Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakAra rUpa hovAthI guNanA nAza karanArA ane tavaramaNatAmAM pratibandhaka che, tethI sojAnA regathI thayela jADA zarIranI peThe abhimAnanuM kAraNa thatA nathI. "puddagalanA upayarUpa ane paravastunI upAdhithI thayela saMbo zuM kAmanA che? te saMbothI huM kyAre chuTIza--ema saMvega ane nirvedanI pariNativALA mahAmunine abhimAnane unmAda hetuM nathI. pharIthI AtmAne upadeza kare che- kSobhaM gacchan samudro'pi svotkrsspvneritH| guNoghAn budabudIkRtya vinAzayasi kiMmudhA | samudra-sAdhuveSanI maryAdA sahita hovA chatAM paNa potAnA utkarSa-abhimAnarUpe pavanathI prerita thaI ja pAmato guNanA samUhane parapoTArUpe karIne jegaTa kema vinAza kare che? jema samudrane pavanathI pANInA parapoTApa karI nAza kare na ghaTe, tema uttama puruSane utkarSathI potAnA guNano nAza kare na ghaTe, AtmatatvarUpa jalathI bharelA vasvarUpa mAna sarevaranA nivAsamAM rasika evA he haMsa! samudra-sAdhuveSarUpa mudrA-maryAdA sahita hevA chatAM pitAnA abhimAnarUpa pavananI preraNAthI adhyavasAye vaDe #bha pAmate, evA aneka prakAranA vikalpa karate, abhyAsathI utpanna thayela 1 samRtopa maryAdA sahita hovA chatAM paNa svotkarSakanerita = pitAnA abhimAnarUpa pavanathI prerita thayelo. (ane) somavyAkulatAne kapAmata. guLIyAna guNanA samudAyane yuTyuTI kaca=para paTArUpa karIne. muLa=ogaTa. mi . vinAyakavinAza kare che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 anAtmaza sASTaka mRtadhapaNuM, vratadhArIpaNuM tathA AmarSaauSadhi pramukha labdhirUpa guNanA samUhane parapoTA rUpe karI vyartha kema nAza kare che? guNanI prApti vaDe gaMbhIra thA, pitAnA guNa pitAnA ja hitanuM kAraNa che, temAM bIjAne dekhADavAnuM zuM prayajana che? abhimAnI manuSyanA guNe tuccha thAya che. mATe guNenuM abhimAna karavA yaMgya nathI. nirpekssaanvcchinnaanntcinmaatrmuurtyH| yogino glitotkrssaapkrssaanlpklpnaaH||8|| apekSArahita, anavacchinna-dezamAna rahita, anana -kAlamAnarahita jJAnamAtrarUpa (cAritrarU5) zarIravALA yogIzvara pitAnI adhikatA ane paranI hInatAnA ghaNA saMkalpavikalpavizeSathI rahita hoya che. arthAta yogI pitAnA utkarSa ane paranA apakarSanI kalpanA rahita hoya che. yama-niyamAdi aSTAMga yoganA abhyAsathI utpanna thaelA jJAna, darzana ane cAritralakSaNa ratnatrayarUpa gasiddha puruSe keInI paNa apekSA vinAnA, anAvacchinnadezarUpa maryAdA rahita, ananta-kAlanI maryAdA rahita ane 1. nirapekSAnavarijInAAnipAtramUrtava=nivesa-apekSA rahita -anavachinna-dezanI maryAdA rahita anantaHkALenI maryAdA rahita -vinmAtramUrvajJAnamaya svarUpa che jenuM evA.(ame) jastionipajyanA =ti-gaLI gayelI che. varSa-adhikatA ane apavarSa-hInatAnI ananjanA-ghaNuM kalpanAo jeonI evA. nigIo hoya che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra jJAnamAtrasvarUpavALA eTale parabhAvane anusaratI cetanA rahita ane zuddha svarUpane anukUla vicAranI pariNativALA gIo utkarSa-abhimAna ane apakarSa-dInatAnI ghaNuM kaha5nA-vikalpajALa rahita hoya che. jeo jJAnanI pariNativALA ane jJAnamAM ja rasavALA hoya che teo ja tattvanA sAdhanabhUta jJAnasvarUpamAM magna hoya che. tethI mAna ane unmAdane utpanna karanAra pitAne utkarSa rekavA yogya che. 19 tattvadRSTi aSTaka 'rUpe rUpavatI dRSTidRSTvA rUpaM vimuhyati / .. majjatyAtmani nIrUpe tattvadRSTistvarUpiNI // 1 // ' rUpavALI paugalika daSTi rUpane dekhIne temAM moha pAme che. ane tavadaSTi arUpI che, tethI te rU5 rahita AtmAne viSe magna thAya che. sarakhe sarakhAnA yogarUpa sama alaMkAra che. viziSTa zubha karmanA udaya vaDe puNyanA pragaTabhAvathI mahatvane prApta thayelA, kSApazamika matyAdijJAnanA sAmaeMthI thayela aneka prakAranA ekAtika tAtvika vikapanI kalpanAne lIdhe gurupaNAnA bhArathI bhAre thayelA ane tattva 1 rUpavatI daSTi =rUpavALI daSTi. maM=rUpane. =joIne. e= rUpamAM. viSayati moha pAme che. ane aNapinI rUparahita. taravaSTitu= tattvanI dRSTi te. nIkhe rU5 rahita. mAtmani=AtmAmAM. mAnasika magna thAya che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatvaSi apaka jJAna rahita jagatanA janee karelI stutinA pUrathI jenA kAna bharAI gayA che evA jIvane tatvadaSTi sivAya pitAnA abhimAnane tyAga thaI zakato nathI, mATe tatvadaSTi prApta karavA gya che. tatva eTale vastunuM svarUpa, jema jIvamAM jIvapaNuM eTale ananta citanyasvarUpa te tatva. ajIvamAM ajIvanuM svarUpa acetanapaNuM te tatva. yathArtha svAdavAdane anusarIne jANeluM jIvAdi padArthanuM svarUpa te tatva. temAM paNa potapotAnA sthAne dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAza ane jIvanuM tattvapaNuM che, te paNa mAruM pitAnuM je zuddha caitanyasvarUpa, ananta AnaMdarUpa, asaMkhya khyAtA pradezamAM rahela ananta jJAnAdi paryAyonA pariNamathI thayela utpAda, vyaya ane dhruvatArUpa padgaNa hAnivRddhirUpe pariNamela agurulaghurUpa, pAramArthika ekAtika (niyata) ane AtyaMtika (zAzvata) niratizaya, bAdhA rahita, mokSarUpa svarUpa che te svatattva che. temAM daSTi eTale dazana-zraddhAthI jevuM, tatvAvalokana ke yathArtha avabodha sahita zraddhAnI dRSTi te tattvadaSTi. te nAma, sthApanA, dravya ane bhAvathI cAra prakAre che, temAM tattvadaSTi evA nAmathI keIne bolAvAya te nAmatatvadaSTi. tatvadaSTinI vicAraNA karavAmAM sthiracittavALA ane mudrAvAsAdinuM avalaMbana karanArane sthApanAtattvadaSTi, saMvedana jJAnavaDe judA judA tavane viveka karanArane dravyatatvaSTi ane anubhavarUpa sparzajJAnamAM nimagnacittavALAne bhAvatattvadaSTi hoya che. prathamanA cAra na saMvedanA jJAna sudhI pravarte che. chellA traNa nayanI apekSAe sparzajJAnarUpa samyagdarzana Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAka ane samyakyAritranI ekatA ane dhyAnanI ekatAthI utpanna thayela kevalajJAnavALAne utsagathI tatvadaSTi hoya che. badhA upAyanA samUhathI tatvamAM daSTi karavA yogya che, ane tene mATe A upadeza che paugalika ane apaugalika e be prakAranI daSTi che. temAM pudgalanA svarUpane grahaNa karanArI daSTi eTale cakSu zvetAdi varNanA bhedavALA rUpane joIne varNa, gaLyuM, rasa ane sparzarUpa rUpamAM moha pAme che eTale mahAdhIna thAya che, ane rUparahita kevaLa caitanyazaktilakSaNa jJAnarUpa tatvadaSTi varNadirUpa mUrtadharma rahita zuddha caitanyasvarUpa AtmAmAM magna thAya che-AtmasvarUpamAM lIna thAya che, mATe anAdinI bAhya daSTi tajIne svarUpanA upayogamAM daSTi karavA gya che. 'vAdI hibdamachA ravAnA abhrAntastattvadRSTistunAsyAM zete sukhAzayA // 2 // bAhya daSTi e bhrAntinI vADI che ane bAhya daSTine prakAza te viparyAsa zaktiyukta bhramanI chAyArUpa che. jema viSavRkSanI chAyA viSarUpa hoya che, tema bAhya dRSTine prakAza brAtirUpa jANa, parantu brAti rahita tatvadaSTivALe e bhramarU5 chAyAmAM sukhanI icchAthI sUto nathI, 1 di=bAhyadaSTi. amATI=brAntinI vADI che. tarIkSa bAhyadaSTine prakAza. amachIyA=bhrAntinI chAyA che. tu=paratu. samrAtta=bhrAntirahita. tastittvanI daSTivALo. garcA=bhramanI chAyAmAM. phulArAyA=sukhanI IcchAthI. rote sUto nathI. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatvaSi aSTaka bahirdaSTine prakAza ( prakAza )candrAsannatA pratyaya nyAye bhamarUpa viSatAnI chAyA che. tene vizvAsa tattvajJAnI na kare, kAraNa ke te anandaSTi sukhathI pUrNa che. bramathI utpanna thayelI ane bhAtine hetu bAhya daSTi saMsAranuM kAraNa hovAthI nivAravA gya che. tatvadaSTi kalyANa karanArI che ane brAnti rahita che. he bhavya! bAhyadaSTi e bAhya bhAnu avalokana karavArUpa che. A meM sAruM karyuM che ane A kharAba karyuM che, A karuM chuM, A karavA gya che' ityAdi avelekanarUpa daSTi bhramanI rakSaNa karanArI vADI che ane bhramanA vikalpane vadhAranArI che. bAhya avalokanathI IcchatA ane aniSTatAnA cintana vaDe vikalpanI kalpanAo thAya che ane parabhAvanA avakanathI vyAkula thayelI cetanA AtmatattvathI vimukha thaIne parabhAvamAM rame che. kahyuM che ke - "rAge dose ratto iTANiduhiM bhamasuhaM ptto| kappei kappaNAo majjheyaM ahaM pi eyassa" // rAga-dveSamAM magna thayela AtmA ISTa ane aniSTapaNathI brAntinA sukhane prApta thaI "A mAruM che, ane huM paNa ene chuM" evI aneka kalpanAo kare che.' bAhya daSTithI jovuM te bramane prakAza che. zubha pudugalanA saMgamAM sukhane Arepa ane tenI aprAptimAM ke azubha pugalanI prAptimAM duHkhane Aropa te tevA prakAranuM ekAnta Arepita jJAna che. te bhramanI zItalatA athavA prakAzarUpa che, bhAtinA sthAnamAM bAhya daSTi ramaNa Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra 30 kare che. paraMtu yathArtha svAduvAdarUpe sva-parabhAvane jANa "vAmAM jenI daSTi che evA svarUpanA anubhavamAM magna thayelA tatvajJAnI bhramanI chAyAmAM sukha prApta karavAnI IcchAthI sUtA nathI. pUrva karmanA udayathI temAM vartatA hoya te paNa tapAvelI leDhAnI zilA upara paga mUkavAnI peThe zaMkAsahita ane saMkecasahita "A duHkharUpa ja che ema jANatA nirveda pAme che. kahyuM che ke - "ee visayA iTThA tatto vinnUNa micchadiTThINaM / vinnAiyatattANaM duhamUlA duhaphalA ceva // jaha cammakaro cammassa gaMdhaM no NAyai phale luddho| taha visayAsI jIvA visaye dukkhaM na jANaMti // sammadiTThI jIvo tattaruI aaybhaavrmnnpro| visae bhujato vi hu no rajai no vi majei" // tethI jANatA evA mithyASTine e viSaya priya lAge che, paNa tattvajJAnIne duHkha che mULa jenuM evA ane duHkharUpa phaLa denArA lAge che. jema phaLanI prAptimAM Asakta thayela camAra cAmaDAnI gadhane gaNate nathI, tema viSayanI IcchAvALA ja viSayane duHkharUpa gaNatA nathI. tattvanI rucivALe ane AtmasvabhAvamAM ramaNa karanAre samyagdaSTi jIva viSayone bhegavavA chatAM temAM rakta thatuM nathI, tema magna paNa thato nathI". mATe bAhya bhAvanuM avalambana karanArI cetanA dUra Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 taravadaSTi aSTaka * pa pa pa * * * * 5 karavI ane svarUpanuM avalaMbana karanArI cetanA karavI e upadeza che. 'grAmArAmAdi mohAya yada dRSTaM yAhyayA dRshaa| tattvadRSTayA tadevAntItaM vairAgyasaMpade // 3 // bAhyadaSTithI dekhelA grAma udyAna pramukha sundara bAhya padArthane samUha mehane mATe thAya che, mehanuM kAraNa thAya che. te ja tattvadRSTithI AtmAmAM utArela hoya te vairAgyanI prApti mATe thAya che. bAhya dRSTithI joyelAM gAma, udyAna vagere mohane mATe eTale asaMyamanI vRddhi mATe thAya che. ane te ja gAma, udyAna pramukha tattvadRSTithI eTale sva-parane bheda karanArI svAbhAvika daSTi vaDe AtmAnA upayogamAM utArela hoya te vairAgyane mATe-udAsInabhAvanI prApti mATe thAya che. te saMbadhe eka daSTAnta kahe che- jJAna ane cAritramAM tatpara, kRtanA rahasyane pAra pAmelA, bhavya jIvone tAranArA, aneka sAdhuonA pari vAra sahita, eka gAmathI bIje gAmavihAra karatA, vAcanAdi vaDe zramaNa saMghane samyagdarzanAdi mArgamAM praveza karAvatA, pAMca samiti ane traNaguptiyukta, ani tyAdi bhAvanA vaDe bhAvita che sarva yogo jenA evA 1 vAhyayA daza-bAhya daSTi vaDe. =dekhelA. grAmara| ma gAma ane udyAna vagere. moTA mohane mATe thAya che. taravA =tattvadaSTi vaDe. antarnAtaM=AtmAmAM utArelA. vairAgya re vairAgyanI prApti mATe thAya che, Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 7 koI eka AcArya zyAmakAntivALA aneka latAothI gherAyelA aneka pakSIonA nivAsabhUta eka vanamAM pahoMcyA. pachI teo vananI puSpa ane phaLanI zobhA joIne nirgasthane kahe che ke he nirgaLe! A vana juo. A pAMdaDAM ane puthI lacI paDelA gulamo ane phaLe je cetanA lakSa suvALA che te jJAnAvaraNu, darzanAvaraNa, cAritramehanIya, mithyAtvamehanIya ane antarAyanA udayathI dIna, hIna, duHkhI, ekendriyapaNAne prApta thayelA, bhayathI kaMpatA, asamartha, nirbaLa, duHkhathI haNAyelA, rakSaNa rahita, zaraNarahita, janmamaraNa sahita anukaMpAne yogya che, mana, zravaNu ane netra rahita che, enA upara kaNa anukaMpA kare? ema kahIne saMvega utpanna karIne AcArya AgaLa cAlyA. te nirgathe paNa jJAnAvaraNAdi baMdhanA kAraNanI jugupsA karatA AgaLa cAlyA. "ahaha AyA AyaM haNai AyaguNe saMtae vi dhNseh| : ramai visae ramme cayai nANAiguNabhAve // " are! AtmA AtmAne haNe che, vidyamAna evA AtmaguNene paNa nAza kare che, ramya viSamAM rame che ane jJAnAdiguNone tyAga kare che. ema vicAra karatAM jAya che, teTalAmAM eka moTuM nagara AvyuM. aneka rIte ane vAritronA zabda vaDe ane vivAhAdi utsava vaDe devaleka samAna, mUDha purUSane ramaNIya dekhAtA te nagarane joIne AcArya zramaNasaMghane kahe chenigraMtho! Aje A nagaramAM maharAjAnI dhADa paDI che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 tattvadaSTi aSTaka tethI bhayathI udvigna thayelA leke kevA uchaLe che? bhaya ane udveganA kAraNe ApaNe A nagaramAM praveza kare gya nathI. kAraNa ke koI paNa mahinA prahArathI vyAku latA pAme. mehanA pAzamAM baMdhAyelA leke kharekhara dayAne pAtra che. mehamadirAnA pAnathI unmatta thayelA loke upadezane yogya nathI. mATe ahIMthI AgaLa nIkaLI jAo. tyAre sAdhuoe kahyuM ke Ape sArU kahyuM. mahAzayathI gherAcelA, viSayanA pAtrabhUta kSetramAM javuM yogya nathI. ema vairAgya sahita vicAravA lAgyA. mATe AtmasukhamAM rahelAne grAma-nagara vagere vairAgyanuM kAraNa thAya che. bAhyadRSTeH sudhAsAraghaTitA bhAti sundarI / tattvadRSTastu sAkSAt sA viNmUtrapiTharodarI // 4 // bAhyadaSTine amRtanA sAra vaDe ghaDelI strI bhAse che, jevA udaravALI lAge che. saMsAramAM magna thayelA bAhyadaSTine strI amRtamayI lAge che. tene mATe dhana upArjana kare che, mehathI unmatta thayelA aneka muMjarAja Adi prANano tyAga kare che. paNa nirmala AnandarUpa AtmasvarUpanuM avalokana karavAmAM kuzala evA tattvadaSTine te sundarI maLamUtranA bhAjanarUpa udaravALI lAge che. kahyuM che ke 1 vAgha =AhyadaSTine. sundarI=strI. sudhArAghaTitA=amRtanA sAra vaDe ghaDelI. mati=bhAse che. taravadatu tattvadaSTine to. sAM= strI. sAkSAta=pratyakSa. vimUtrapiTarorI viSTA ane mUtranI hAMDalI jevA udaravALI lAge che, Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra sAsumamehosthimajJAsujhAvavAnA azucInAM padaM kAyaH zucitvaM tasya tatkutaH // vazvakatvaM nRzaMsatvaM caJcalatvaM kushiiltaa| iti naisargikA doSA yAsAM tAsu rameta kH|| bhavasya bIjaM narakadvAramArgasya dIpikA / zucAM kandaH kalermUlaM duHkhAnA khAniraGganA" // rasa, rudhira, mAMsa, meda (carabI), hADakAM majajA, zuka vIrya), AMtaraDAM ane viSTArUpa apavitra padArthonuM sthAna zarIra che, te tenuM pavitrapaNuM kayAMthI hoya? chetaravuM, kUrapaNuM, caMcalatA, ane kuzIlapaNuM e jeonA svAbhAvika de che, te strIomAM keNa rati kare? saMsAranuM kAraNa, narakamArganI dIvI, zokanuM mULa, kaMkAsanuM kAraNa ane duHkhanI khANa strI che. anya zAstramAM paNa kahyuM che ke - "kAntAkanakasUtreNa veSTitaM sakalaM jagat / " tANuM teDu viro vo dimuAra paramezvara " kAminI ane kAMcanarUpa sutarathI sarva jagata vIMTAyeluM che. temAM je manuSya virakta che te paramezvara che" ema tattvajJAnIne motanuM kAraNa hevAthI strI saMsArane bIjarUpa lAge che. 'lAvaNyalaharIpuNyaM vapuH pazyati bAhyaham / tattvadRSTiH zvakAkAnAM bhakSyaM kRmikulAkulam // 5 // 1 thIyara bAhyadaSTi. savaSyagvaM=sandaryanA taraMga vaDe Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 tatvadaSi aSTaka bAhyadaSTi lAvaNyanA taraMga vaDe pavitra evA zarIrane jue che, ane tattvadaza kAgaDA ane kUtarAne lakSaNa karavA gya tathA karamiyAnA samUhathI bhareluM jue che. bAhyadaSTi-lokavyavahArane anukula daSTivALo zarIrane lAvaNya-saundaryanA taraMge vaDe pavitra dekhe che. tattvadaSTisamyajJAnI te zarIrane kAgaDA ane kUtarAonuM bhakSya tathA kRminA samUhathI vyApta thayeluM jue che. kahyuM che ke - "nvsrotHsrvdvisrrsnisyndpicchile| dehe'pi zaucasaMkalpo mahAmohavijRmbhitam // " nava dvArothI vahetA durgadhI rasa vaDe vyApta zarIramAM paNa pavitrapaNAne vicAra te mahAmahanI ceSTA che." tethI kamanI upAdhithI utpanna thayeluM zarIra bandhanuM kAraNa hovAthI ahita karanAra che. mATe temAM rAga na karavo e zreyaskara che. 'gajAzvarbhUpabhavanaM vismayAya bahirdazaH / tatrAzvebhavanAt ko'pi bhedastatvadRzastu na // 6 // pavitra. vadhu =zarIra. 5rati dekhe che. taravaSTi tattvadaSTivALA - na=kAgaDA ane kUtarAone. maa khAvAgya. (ane) zamijurAvuka kRminA samUha vaDe bhareluM. (jue che.) 1 nA =hAthI ane ghoDAvaDe sahita. mUvamavanaM=rAjamandira. rA:=bAhyadaSTine. viramagA=vismayane mATe thAya che. tavadarADu= tattvadaSTine te. tatra temAM (rAjamandiramAM). 31mavanA-dheDA ane hAthInA vanathI. vaDapa kaMI paNa mera=vizeSa. na=nathI. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra meninowe 311 bAhyadaSTine hAthI ane gheDA sahita rAjamandira Azcaryane mATe thAya che. paNa tattvadaSTine te te rAjamanTi2mAM ghaDA ane hAthInA vanathI kaMI paNa atara lAgatuM nathI tavadaSTine kayAMya camatkAra nathI. te te pudgalane vilAsa mAne che. bAhyadaSTi jIvane hAthI ane ghoDAthI bharapUra rAjAnu bhavana vismaya pamADe che. ane tatvajJAnIne te hAthI ane gheDAnA vanathI rAjamandiramAM kaMI paNa attara lAgatuM nathI. ananta jJAnAnandanA atarUpa (ekatArU5) AtmAnA anubhavamAM rakta thayele tattvajJAnI vanane nagara tulya jANe che. 'bhasmanA kezalocena vapurdhatamalena vA / mahAntaM bAhyag vetti citsAmrAjyena tattvavit // bAhyadaSTi zarIre rAkha coLavAthI, kezane leca karavAthI athavA zarIre mela dhAraNa karavAthI A mahAtmA che ema jANe che. paraMtu tatvadRSTi jJAnanI prabhutAthI mahAna jANe che. bAhyadaSTi zarIre bhasma lagADavAthI, kezanuM luMcana karavAthI ke zarIre maLa dhAraNa karavAthI mahAnapaNuM, sAdhupaNuM ke AcArya paNuM jANe che. paraMtu arUpI AtmAnA 1 mamanA=rAkha ceLavAthI. zona=kezana lonca karavAthI. vA=athavA vaghutamana=zarIra upara mela dhAraNa karavAthI vAhyada=bA@daSTi. mAnta mahAtmArUpe.tti jANe che. taravavata tattvajJAnI. jAsAtrAna=jJAnanI prabhutAthI. (mahAna jANe che.) Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 tatvadaSTi aSTaka svarUpane jANanAra tattvajJAnI jJAnanI pUrNatAthI, ratnatrayInA pariNAmathI, zuddha akhaMDa AnandanA sAdhananI pravRttithI, pitAnA guNenA pragaTa thavAthI mahAtmA tarIke jANe che. DazakamAM kahyuM che ke"baalH pazyati liGga madhyamabuddhirvicArayati vRttam / AgamatattvaM tu budhaH parIkSate sarvayatnena" // 1-2 // bAla-ajJAnI veSane jue che, madhyamabuddhi AcArane vicAra kare che ane paMDita sa yatnathI Agamana tatvanI parIkSA kare che. uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke na vi muMDieNa samaNo na oMkAreNa baMbhaNo / na muNI raNNavAsena kusacIreNa taavso|| samayAe samaNo hoi baMbhacereNa bNbhnno| nANeNa muNI hoi tavasA hoi tAvaso // adhyayana 25, 26-32 mAthe muMDana karavAthI zramaNa kahevAtuM nathI, kArane jApa karavAthI brAhmaNa thatuM nathI, araNyamAM rahevAthI muni kahevAtuM nathI ane DAbhanA vastra vaDe tApasa thatuM nathI. paraMtu samabhAvathI zramaNa thAya che, brahmacaryathI brAhmaNa kahevAya che, jJAnathI muni ane tapa karavAthI tApasa kahevAya che." ethI "gAthA sAmAjI" "sAmAyika te AtmA che" ityAdi vyAkhyAprajJaptimAM kahyuM che. tethI AtmajJAna, AtmAmAM ramaNa, AtmAmAM sthiratA ane AtmAnA anubhavamAM lIna thayelA munio dInatA rahita hoya che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jJAnasAra 313 ww na vikArAya vizvasyopakArAyaiva nirmitaaH| sphuratkAruNyapIyUSavRSTayastattvadRSTayaH // 8 // skarAyamAna karaNArUpa amRtanI vRSTi karanArA tattvadaSTi puruSe vikArane mATe nahi, paNa vizvanA upakArane mATe ja utpanna karelA che. je AcAryoe, gurue ke upAdhyAyae grahaNa (taravajJAnarUpa) zikSA ane AsevanA (pAlana karavArUpa) zikSA ApavA vaDe AgamanuM sUma rahasya zIkhavIne tattvadaSTi puruSa utpanna karyA che, te vikAra eTale rAga-dveSarUpa upAdhinI vRddhi mATe nahi, paraMtu traNa jagatanA jIvo upara sadupadeza ApavA dvArA zuddha tattvanI prApti Adi upakArane mATe ja utpanna karyA che. jema anAdi mithyAtva ane asaMyamathI gherAyelA che tenAthI mukta karI saMsArasamudrane pAra pahoMcADavAmAM ame nirdhAmaka (nAvika) chIe, tema bIjA je paNa yathArtha jJAnamAM kuzala thaI anya jIvonA upakAra mATe thaze, tethI eene kRtanuM rahasya ApavuM egya che. vidhiprapAmAM kahyuM che ke "nijAmao bhavaNavuttAraNasaddhammajANavatami / mokkhapahasatthavAho annANaMdhANa cakkhU y|| 1 punarAgyapIyUSakRSTayaH kurAyamAna che karuNArUpa amRtanI vRSTi jenAthI evA. taravayaktattvanI daSTivALA purUSo. vizaRIJ= vikArane mATe. na=nahi. (paNa) vizva jagatanA. 3pa/ca=upakArane mATe. gva=ja. nirmitA =utpanna karelA che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 tatvaSTi aSTaka mmmm attANANaM tANaM nAho anAhANaM bhavvasattANaM / teNa tumaM sappurisa! guruagacchabhAre niyutto si" // "he satparUSa! tuM bhavasamudrane tAranAra saddharmarUpa yAnapAtrane viSe niryAmaka (nAvika), mokSarUpa mArgamAM sArthavAha, ajJAnathI abdha thayelA jIvene cakSu ApanAra, rakSaNa rahita chanuM rakSaNa karanAra ane anAtha evA bhavya jIne nAtha che, tethI tene mahAna gacchane bhAra upADavAmAM nimela che." "bhaI bahusuyANaM bahujaNasaMdehapucchajiNANaM" ghaNA mANasanA saMdehe pUchavA gya jene che evA bahuzrutanuM bhadra thAo". bahuzrutAdhyayanamAM kahyuM che ke "samuddagaMbhIrasamA durAsayA acakkiyA keNai dupphNsgaa| . suyassa puNNA viulassa tAiNo khavittu kammaM gaimuttamaM gyaa"| uttarA.. ?? nA. 26 samudranA samAna gaMbhIra, parAbhava karavAnI buddhithI jemanI pAse koI paNa na jaI zake tevA, pariSahAdithI trAsa na pAme tevA, keIthI paNa vAdamAM parAbhava na thaI zake tevA, vizALa zratathI paripUrNa ane dareka prANInuM rakSaNa karanArA bahuzruta munie kamane kSaya karIne uttama gatine pAmyA che. e mATe tattvadaSTipaNuM hitakAraka che, aneka zAstranA abhyAsathI bahuzrutapaNuM prApta thatuM nathI, paraMtu nizcita Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnAra ' zApa siddhAntane jANanAra bahuzruta kahevAya che. sanmatimAM "jo heuvAyapakkhammi heuo Agame ya aagmio| to samayaYuvrao sidavivAdano sanmati . rU. 45 - "je hetavAdanA pakSamAM hetuthI ane AgamavAdanA viSayamAM AgamathI pravRtti kare che te ja svasiddhAntanI prarUpaNa karanAra che, ane tethI anya siddhAntane virAdhaka che." ema naya ane pramANa vaDe svasamaya ane parasamayanA sArane yathArtha paNe jANanArA, svarUpanI prApti ja sArabhUta che jene evA ane mahinA pracArane rokanArA tattvadaSTi bhavasamudra tAravAmAM upakAra karanArI purAyamAna karuNarUpa amRtanI vRSTi karanArA che. arthAt jagatanA jIvo upara karuNAmRtanI vRSTi karanArA mahAtmAo hoya che. teo vicAre che ke "tattvathI vimukha thayelA leke viSayamAM rakta thaI AtmAne kema nAza kare che? arere, jenAgama vidyamAna chatAM ane ananta guNa ane paryAyanI sattArUpa AtmA hovA chatAM AtmAnI brAntithI saMsArATavImAM bhame che, mATe ame dharmanuM rahasya kahIe chIe. ema jagatamAM upakAra karavAmAM tatpara tattvajJAnI mahAtmA muni sevA karavA gya che. mATe he bhavyajI ! bAhyadaSTipaNAne tajIne abhyantara tattvajJAnamAM rasika thAo. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 sarva samRddhathaSTaka 20 sarvasamRddhayaSTaka bAMhyadRSTipracAreSu mudriteSu mhaatmnH| antarevAvabhAsante sphuTAH sarvAH smRddhyH||1|| bAhyadaSTine viSayasaMcAra (viSayapravRtti) rikavAthI jJAnavaDe mahAna AtmA je che evA puruSane AtmAmAM ja pragaTa thayelI sarva saMpatti anubhavathI bhAse che. Atmika saMpatti te sarva samRddhi kahevAya che. temAM jIva ke ajIvane samRddhi zabdathI bolAvavArUpa nAmasamRddhi, zaktinA Are parUpa sthApanAsamRddhi, Indra-cakravatI vagerene dhanadhAnyAdirUpa laukika dravyasamRddhi heya che ane kettara samRddhi munione pragaTa thayelI labdhirUpa che. "Amosahi vipposahi khelosahi jallamosahI ceva / saMbhinnasoya ujjumaI savvosahi ceva boddhavvA / / cAraNa AsIvisa kevalI ya maNanANiNo ya puncadharA / arihaMta cakavaTTI baladevA vAsudevA y||" * sIvani0 12-70. (1) jethI Ama-hastAdine sparza auSadhirUpa thAya te AmazauSadhi. je labdhi vaDe hastAdinA sparza mAtrathI vyAdhi dUra thAya te AmazeSAdhi. A labdhi keIne 1 vASTiprAreDu AdyadaSTinI pravRtti. murtipu badhu paDe che tyAre. mahAtmA =mahAtmAne. santava=antaramAM ja. purA =pragaTa thayelI. sa =sarva. samRddhasamRddhio. avamasanDe bhAse che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " " " " jJAnasAra 37 zarIranA eka bhAgamAM upaje che ane keIne sarva zarIramAM upaje che. tethI jyAre vyAdhine dUra karavAnI buddhithI te pitAne athavA parane sparza kare che tyAre tene rega dUra thAya che. (2) vipuDa-viSTA. jethI muninA viSTA ane mUtranA sparzathI vyAdhi dUra thAya te vipuDauSadhi. (3) jethI muninA khelaphanA sparzathI rage nAza pAme te khelauSadhi. (4) je labdhithI mahAtmAnA jalla-maLanA sparzathI rago nAza pAme te jallauSadhi. (5) jethI eka eka Indriya sarva IndriyonA viSayAne jANe, athavA zarIranA sarva avayavo vaDe sAMbhaLe te saMnnizrotelabdhi. (6) jethI bIjAe citavelA ghaTAdi padArthone sAmAnyarUpe jANe te trAjumati. (7) jethI sarva viSTA, mUtra, nakha, keza vagere badhAM vyAdhine dUra karavAmAM samartha heya te sarvoSadhi. (8) jethI AkAzamAM atyanta gamana karavAnI zakti prApta thAya te cAraNalabdhi. tenA be bheda che-ja ghAcAraNa ane vidyAcAraNa. cAritra ane tapa vizeSanA prabhAvathI atizaya gamana-Agamana karavAnI labdhi te jaMghAcAraNa. ane vidyAnA prabhAvathI gamana-Agamana karavAnI zakti te vidyAcAraNa temAM jaMghAcAraNa kaI paNa sthaLe javuM hoya tyAre sUryanA kiraNane paNa avalaMbIne jAya che. vidyAcAraNa paNa ema jaI zake che. cAraNalabdhi aneka prakAranI che. cAraNalabdhivALA keTalAeka paryakAsane athavA kAyotsarga avasthAmAM AkAzamAM gamana kare che. keTalAeka vAva, nadI ane samudrAdimAM pANI upara bhUmi upara cAle tema cAle che. keTalAeka agnizikhA, dhUma, candra ane sUryanAM kiraNone avalaMbI gati kare che. (9) Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 018 sarvasamRddhathaika | jenI AzI-dADha vageremAM viSa heya che te AzIviSa sApa, vIMchI ityAdi kahevAya che. tapazcaryA vagerethI upajelI je labdhithI zApa Adi vaDe bIjAne nAza kare te AzIviSalabdhikahevAya che. (10) kevalajJAnAvaraNa karmanA kSayathI trikAlavatI sarva padArthone jANavAnI zakti te kevalajJAna. (11) jethI paranA mane gata bhAvo vizeSarUpe jANavAnI zakti te (vipulamati) mana paryavajJAna. (12) daza pUrve ke cauda pUrvane jANanArane pUrvadharalabdhi hoya che. (13) arihaMtapaNuM (14) cakravatI paNuM. (15) baladevapaNuM. (16) vAsudevapaNuM. temAM vAsudevapaNuM, cakravatI paNuM ane tIrthakarapaNuM e trAddhi che ane AmazeSadhi vagere labdhio che. ItyAdi labdhio RddhirUpa che. temAM kevalajJAnAdi labdhio lekettara bhAvajhaddhi che. samyaprakAre addhi te samRddhi. ahIM sAdhana nirapekSa AtmasaMpattimAM magna thayelA mahAtmAone tanmayapaNe anubhavavA gya samRddhinuM svarUpa batAvavAne avasara che. naye prasthakanA dRSTAntAdinI bhAvanAthI jANavA. jema prasthaka-e jAtanuM mApa banAvavAnA saMka9pathI "lAkaDuM levA janAra "prastha mATe jAya che ema kahevAya che e naigama naya che samRddhinA kAraNe mAM, tene gya puruSamAM, tene meLavavAne tatpara thayelA tapasvIomAM prathamanA nagamAdi cAra na jANavA. sApekSa ane svAbhAvika utsargarUpa tenA guNemAM chellA zabdAdi traNa na jANavA. temAM prathama AtmAmAM samRddhinI pUrNatA je prakAre bhAse che te prakAre Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsAra 19 viSayamAM pravRttirUpa bAhya daSTinA vistArane rokavAmAM Ave che tyAre svarUpa ane pararUpanA bhedajJAnapUrvaka zuddha AtmAnA anubhavamAM lIna thayelA mahAtmAone pragaTa thayelI sarva samRddhi AtmAnI aMdara ja bhAse che. jemake huM AnandasvarUpa, nirmala, akhaMDa, sarva prakAzaka jJAnavALA ane akSaya anaH paryAyanI saMpattine yogya chuM, IndrAdinI Rddhi te mAtra aupacArika che, ema svasattAnA jJAnanA upagavALA mahAtmAne pitAnA AtmAmAM sarva samRddhi bhAse che. IndriyanI viSayamAM pravRttithI asthira upagavALA puruSone karmanA AvaraNathI DhaMkAyelI AtmAnI saMpatti jaNAtI nathI. tethI upayoganI bAhya viSayamAM pravRtti karavA gya nathI. samAdhinandanaM dhairya dambholiH samatA shcii| jJAnaM mahAvimAnaM ca vAsavazrIriyaM muneH // 2 // dhyAtA, dhyAna ane dayanI ekatArUpa samAdhi te ja nadanavana che, jenAthI pariSaharUpa parvatanI pAMkha dAya evuM bairyarUpa vaja che, samatA-madhyastha pariNati e ja IndrANI che ane svarUpanA bodharUpa jJAna e ja mahAvimAna che, ema munine AvI indranI lakSmI che. svarUpajJAnanA anubhavamAM lIna thayelA munine IndranI 1 rAmasimAdhirUpa. nandanaM nandana vana. baeNnce dharyarUpa. TramoTi=vaja. samata=samabhAva rUpa. rAva=IndrANI. ra=ane sAnaM= svarUpanA avabodharUpa. mahAvimAnaM meTuM vimAna. caM A. vAsavazrI = indranI lakSmI. =munine che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32e sarvasamRddhayApaka lakSmI hoya che. ahIM pavitra ratnatrayInA AdhArabhUta munirUpa Indrane yAtA, dhyAna ane dhyeyanI ekatAthI nirvikalpa AnandarUpa samAdhi ja nandanavana che. jema Indrane nandana vananI krIDA sukhanuM kAraNa che, tema sAdhune samAdhinI kIDA sukhanuM kAraNa che. temAM IndranI nandanavananI kIDA pAdhika sukharUpa che ane muninI samAdhinI kIDA Atmika sukharUpa che-ema banemAM moTe bheda che, te adhyAtmabhAvanAthI jANavA gya che. audayika bhAvathI bha nahi pAmavAthI vIryanI sthiratArUpa muninuM dheya te ja vaja che. ISTa ane aniSTa saMyogamAM samabhAva rAga-dveSarahitapaNuM e samatA che. kAMkarA ane cintAmaNirUpe pariNamelA badhA ya pudugale che, temaja bhaktapaNe ane abhakta paNe pariNAma pAmelA jIve che. te badhA mArA nathI, mArAthI bhinna che, temAM rAga-dveSanI pariNati zI karavI? evA vicArathI samapariNatirUpa samatA te ja IndrANI che. sva-para bhAvanuM yathArtha avadharUpa jJAna te ja mahA vimAna che. ItyAdi parivArayukta muni IndranA jevA che. yegazAstramAM kahyuM che ke "puMsAmayatnalabhyaM jJAnavatAmavyayaM padaM nUnam / yadyAtmanyAtmajJAnamAtramete samIhante / / zrayate suvarNabhAvaM siddhirasasparzato yathA loham / AtmadhyAnAdAtmA paramAtmatvaM tathA''pnoti" // yo10 g0 22 0 22-12 je jJAnavALA puruSane yatna sivAya prApta thavA yogya avinAzI pada-paramAtmasvarUpa te kharekhara AtmAne viSe Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 3ra1 mAtra AtmajJAna che, ane tene vegIo Icche che. jema siddhirasanA sparzathI letuM suvarNa thAya che tema AtmA AtmadhyAnathI paramAtmA thAya che. vistAritakriyAjJAnacarmacchano nivArayan / mohamlecchamahAvRSTiM cakravartI na kiM muniH // 3 // gapariNatirUpa kriyA ane upaga pariNatirUpa jJAna, te rUpa carmaratna ane chatraratna jeNe vistArela che evA, ane tethI moharUpa sveccha-uttarAkhaMDanA yavanee prerelA mithyAtva dee karelI kuvAsanArUpa maTI vRSTinuM nivAraNa karatA muni zuM cakravatI nathI? samasta Ane tajIne dravya ane bhAva saMvaramAM rakta thayelA, jemaNe kriyA ane jJAnarUpa carmaratna ane chatraratna vistArela che evA eTale sakiyAmAM udyamavaMta ane samyajJAnanA upagavALA, uttarakhaMDanA yavanee prerelA daityoe karelI vRSTinuM nivAraNa karatA cakravatInA jevA, mehathI prerAyelA mithyAtve vistArelI kuvAsanAnA samUhane zuddha samyagdarzana vaDe nivAratA muni bhAvacaka. vatI che. navabrahmasudhAkuNDaniSThAdhiSThAyako muniH| 1 vistAritabicAranavacchatra =kriyA ane jJAnarUpa carmaratna ane chatraratna jeNe vistArela che evA. monTecchamahaSTi meharUpa svecchAe karelI mahAvRSTine nivAcananivAratA. muni =sAdhu. - vartI cakravatIM. viM=zuM. na=nathI. 2 navabahAduthAnichAdhiSThAtha:=nava) prakAranA brahmacaryarUpa Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rara sarvasamRddhapaSTaka nAgalokezavad bhAti kSamAM rakSan prytntH||4|| - nava prakAranA brahmacaryarUpa amRtakuMDanI sthitinA sAmarthyathI svAmI ane yAnathI kSamA-sahiSNutA rAkhatA muni nAgakanA svAmInI peThe zebhe che. je bIje nAgalokane svAmI uragapati (zeSanAga) che te kSamA-pRthvIne dhAraNa karatAM zobhe che. | bhedajJAnathI jeNe AtmAnuM dhyAna kareluM che evA muni kSama-zAstrane anusarI krodhanA abhAvanI pariNatine rAkhatA, (kSamA) pRthivIne dhAraNa karatA nAgakanA svAmInI peThe zebhe che. ahIM zeSanAga pRthivIne dhAraNa kare che, te laukika upacArathI jANavuM. kAraNa ke ratnaprabhAdi pRthivIne koIe dhAraNa karI nathI. upamA te tenuM mahatva jaNAvavA ke sAmarthya jaNAvavA mATe che. vaLI te muni navIna brahmajJAnarUpI amRtanA kuMDanI sthitinA svAmI che. tethI teo tatvajJAnAmRtanA kuMDanI sthiratAnA rakSaNa karanArA che ema jaNAvyuM. muniradhyAtmakailAze vivekvRssbhsthitH| zobhate viratijJaptigaGgAgaurIyutaH zivaH // 5 // amRtanA kuMDanI sthitinA svAmI. muni:sAdhu prayatnatu:sAmarthathI. mAM sahiSNutAne (pRthivIne). rakSa dhAraNa karatA. nAnoverAvazeSanAganI paDe. mati=zobhe che. 1 muni =muni. mAtmAe=adhyAtmarUpa kailAsane viSe. vivetRSamariyatA=vivekarUpa vRSabha upara beThelA. viratijJAijarIyuta:= cAritrakalA ane jJAnakalArUpa gaMgA ane pArvatI sahita. ziva = mahAdevanI peThe. ramata zobhe che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnakAra 323 muni adhyAtmarUpa kailAsane viSe sada-asaddanA nirNa yarUpa vivekavRSabha upara beThelA tathA viraticAritrakalA ane jJAti-jJAnakalArUpa gaMgA ane pArvatI sahita mahAdevanI peThe zebhe che. ahIM A sAthenA traNa glaeNkamAM mahAdeva, kRSNa ane brahmAnI upamA ApI che te aupacArika che. kAraNa ke kailAsamAM rahelA, gaMgAthI suzobhita ane sRSTinA kartA teo nathI, paraMtu A mAtra lokokti che. tethI jAlaMkAra mATe A vAkyaracanA che te sAcI nathI. muni adhyAtma-AtmasvarUpanI ektArUpa kailAsamAM viveka-vaparanA bhedajJAnarUpa vRSabha upara besI virati-cAritranI kalA, AsavanA tyAgarUpa gaMgA ane jJapti-jJAnakalA, zuddha upagarUpa pArvatI sahita ziva samAna zebhe che. zaMkara ane gaMgAnuM sahacArIpaNuM vidyAdharapaNAmAM pArvatInA manane khuza karavA mATe vaikriya zarIra karavAnA samaye jANavuM. jJAnadarzacandrArkanetrasya nrkcchidH| sukhasAgaramagnasya kiM nyUnaM yogino hreH||6|| jJAna-vizeSa bedharUpa ane darzana-sAmAnya bedharUpa candramAM ane sUrya jenAM netra che evA, narakagatino nAza karanArA ane sukharUpa samudramAM magna thayelA gIne kRSNa karatAM zuM zuM che? kaMIpaNa nyUna nathI, ( 1 nAnInAnetra-jJAna-darzanarUpa candra ane sUrya jenAM netra che evA. narachidra=narakagatine nAza karanArA. (narakAsurane nAza karanArA). surasA ramezya-sukharUpa samudramAM magna thayelA. yonina = ; yogIne. =Na karatAM. diM=zuM. cU chuM che. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvvvvvvvvvvvvvvv 324 sarvasamRddhayASTaka ratnatrayIrUpe pariNamelA yegIne kRSNa karatAM zuM ochuM che? arthAta egI kRSNa samAna che. sAmAnya ane vizeSa rUpa vastumAM vizeSanA bodharUpa jJAna ane sAmAnya dharUpa darzana, te rUpa candra-sUrya jenAM netra che evA yegI che ane kRSNanA candra ane sUrya e banne netro che evI lokokti che. yogI narakagatinuM nivAraNa karanArA che ane kRSNa narakAsurane nAza karanAra che. gI samyajJAna, darzana ane cAritranI ekatArUpa samAdhithI utpanna thayelA Atmika sukhamAM magna che ane kRSNa Indriyajanya sukhanI lIlAnA samudramAM magna che. athavA kRSNa samudramAM zayana karatA hovAthI sAgaramAM magna che. mATe AdhyAtmika sukhanI pariNatinA bhAjana sAdhu kRSNathI keI paNa rIte utaratA nathI. yo sRSTibrahmaNo bAhyA baahyaapekssaavlmbinii| muneH parAnapekSA'ntarguNasRSTiH tato'dhikA // 7 // je brahmAnI sRSTi bAhya prapaMcagocara (bAhya jagatasaMbandhI) ane bAhya kAraNanI apekSAne avalakhe che ane muninI aMtaraMga guNanI sRSTi racanA paranI apekSA rahita che, tethI te brahmAnI sRSTithI adhika che. ahIM upamAnathI upameya adhika che. 1 ca=je. brahmA =brahmAnI. cha =sRSTi che. (te) vAhyA=bahu jagatarUpa. (ane) vAhyApekSA =bAhya kAraNanI apekSA rAkhanAra che. mune muninI. cantAsRSTi =aMtaraMga guNanI sRSTi. pAnapekSAra bIjAnI apekSA rahita che.) tataH=tethI, adhi=adhika che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra 3rapa je vidhAtAnI sRSTinI racanA bAhya-kektirUpa asatya che ane bAhya kAraNanI apekSA rAkhanArI che. svarUpasAdhananI siddhimAM magna thayelA muninI AtmAmAM vyApakarUpa guNenI sRSTi eTale guNenA pragaTabhAvanI pravRttinI pariNatirUpa che te bAhyabhAvathI adhika che ane paranI apekSA rahita che. arthAt parAzrayanA AlambanathI rahita ane svarUpanuM avalaMbana karavAmAM tatpara muninA guNanI racanA che. tethI te bAhyasRSTithI adhika che. ratnastribhiH pavitrA yA srotobhiriva jaahnvii| siddhayogasya sA'pyarhatpadavI na davIyasI // 8 // traNa pravAha vaDe pavitra gaMgA nadInI jema traNa raste vaDe pavitra arihaMtanI padavI paNa siddhagavALA sAdhune ati dUra nathI, kAraNa ke siddhAgane samApatti AdinA bhede tIrthaMkaranuM darzana thAya che ema kahyuM che- murubhaktiprabhAvena tIrthakRddarzanaM matam / samApayAdibhedena nirvANaikanibandhanam // gurubhaktinA prabhAvathI samApatti Adi dhyAno bheda karIne tIrthakaranuM darzana thAya che ema mAneluM che, Adi 1 phuvaM=jema. trima =traNa. srotoma=pravAha vaDe. pavitrA pavitra. nAhavI gaMgA che. (tema) trima ratna =traNa ratno vaDe. trA=pavitra. sA= te. nara =IkarapadavI. vi=paNa. rIca =atyanta dUra nathI. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 karmavipAkacintanASTaka tIrthakara padanI prApti thAya te paNa grahaNa karavuM, te nirvANanuM mukhya kAraNa che, aSTAMga yoganA sAdhanamAM siddha thayelA munine ananta jJAnAdi catuSTayarUpa ane ATha mahAprAtihArya sahita, jagatamAM dharmane upakAra karanArI arihaMtanI padavI paNa ati dUra nathI. jema gaMgA traNa pravAha vaDe pavitra che tema arihaMtanI padavI samyajJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa ratna vaDe pavitra che. traNa lekane upadeza dvArA adbhuta paramArthane lAbha karAvanAra ItyAdi atizaya yukta arihaM. tanI padavI paNa yathArtha mAgane prApta thayelA sAdhaka puruSane ati dUra nathI, paraMtu najIka ja che. tethI karmanI upAdhithI thayela badhA vibhAvene choDIne pitAnA traNa rananI sAdhanA kartavya che, jethI sarva samRddhi prApta thAya che. 21 karmavipAkacintanASTaka duHkhaM prApya na dInaH syAt sukhaM prApya ca vismitH| muniH karmavipAkasya jAnan paravazaM jagat // 1 // muni karmanA zubhAzubha pariNAmane paravaza thayelA jagatane jANatA du:kha pAmIne dIna na thAya ane sukha pAmIne vismayavALA na thAya, 1 muni =sAdhu. vighAra karmanA vipAkane, paravazaMkaparAdhIna thayelA. vAta=jagatane. gA=jANatA. suraM=du:khane. prApya pAmIne. hIna: dIna. na cAtakana thAya. =ane. suvaM=sukhane. prApya pAmIne. vimita =vismayayukta. (na thAya) Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 327 have avasara prApta thayela hovAthI nigraMthapaNAnA sAdhananI bhAvanA mATe samabhAvanI prAptimAM sAdhanabhUta karmavipAkacintanASTaka kahevAmAM Ave che. temAM mithyAvA ihetuo dvArA jIva vaDe je karAya te jJAnAvaraNAdi karma che. ahIM kamanI sattAne nahi mAnate koI eka ema kahe che ke-karma nathI, kAraNa ke te pratyakSa ane anumAnAdi pramANathI jaNAtuM nathI. vaLI karma pratyakSa nathI, kAraNa ke te Indriyane viSaya thatuM nathI. tema anumAnathI paNa jANI zakAtuM nathI. kAraNa ke anumAna pratyakSane AdhIna che. dhUmAdi liMga (hetu) sahita agni raseDA vageremAM joyA pachI tarkathI vyAptijJAna thaye parvatAdine vize dhUmAdine jevAthI vyaktinA smaraNapUrvaka agni vagerenA anumAnane saMbhava che. karmanuM anumAna karAvanAra tevA prakArane hetu nathI, mATe karma anumAnathI paNa jANI zakAya tema nathI. upamA to pratyakSa svabhAvavALI che. mATe upamAna pramANathI paNa jANI zakAya nahi. Agama paraspara bhinna bhinna vAvALuM che, tethI karmane nirNaya thaI zake tema nathI. tethI karmanI sattA nathI. ItyAdi aneka yuktinA samUhanuM pratipAdana karanArane AcArya kahe che ke karma sarvane pratyakSa che. bIjAne paNa kAryathI kAraNanA anumAna vaDe karma jaNAya che. pratyakSa sukhaduHkhane anubhava thAya che. te tenuM kAraNa hovuM joIe. aMkuranI peThe. jema aMkura pratyakSa dekhAya che, te tenuM kAraNa bIja hovuM joIe. je sarvane karma pratyakSa che, te mane pratyakSa kema jaNAtuM nathI ? tene uttara e che ke ekane pratyakSa ke tethI bIjAne paNa pratyakSa Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 karmavipAkadinanASTaka thavuM ja joIe e niyama nathI. siMha zarabha (aSTApada) sava lekane pratyakSa nathI, te paNa lekamAM DAhyA mANase tene pratyakSa mAne che, mATe sarvane pratyakSa jaNAtAM jJAnAvaraNIyAdi karma dareka prANane prasiddha sukharU:khanuM kAraNa che. jema aMkura kArya hevAthI bIja tenuM kAraNa che. tema ahIM sukha-duHkhanuM ja kAraNa che te karma che. kadAca tuM ema kahe ke puSpamAlA, candana, strI vagere tathA viSa- kaMTaka vagere pratyakSa ja sukha-duHkhanAM kAraNa che, te adaSTa karmane sukhaduHkhanuM kAraNa mAnavAnuM zuM prayojana che? A kathana ayukta che. kAraNa ke sukhaduHkhanA kAraNe aniyata che. je ekane sukhanuM kAraNa thAya che te bIjAne dukhanuM kAraNa thAya che. ISTa zabdAdi viSayarUpa samAna sukhanA sAdhanavALA ane aniSTa zabdAdi viSayarUpa samAna duHkhanA sAdhanavALA be jIvamAM ke ghaNA jIvomAM sukha-duHkhanA anubhavarUpa phaLanI vizeSatA jaNAya che. te adaI kamarUpa hetu sivAya ghaTI zakatI nathI. mATe sukhaduHkhanI vizeSatAnA kAraNabhUta kamane svIkAra kare joIe. vizeSAvazyaka bhASyamAM anya anumAna paNa kahyuM che- "kiriyAphalabhAvAo dANAINaM phalaM kisIe bva / taM ca dANAiphalaM maNappasAyAI jai buddhI // kiriyAsAmanAo jaM phalamassAvi taM mayaM kammaM / tassa pariNAmasvaM suhadukkhaphalaM jao bhujo||" gA0 1615-1616 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke "jema kRSinuM phaLa dhAnyanI prApti che tema dAnAdi kiyAnuM phaLa levuM joIe. kAraNa ke badhI kriyA phaLavALI che. te dAnAdi kriyAnuM phaLa karma che. je tuM ema mAne ke dAnAdi kriyAnuM phaLa mananI prasannatA Adi che, paraMtu adaSTa kamarUpa phaLa mAnavAnI jarUra nathI, te mananI prasannatA vagere paNa kriyArUpa hovAthI tenuM phaLa paNa mAnavuM joIe. tenuM je phaLa che te karma che. jethI te karmanA pariNAmarUpa sukha-duHkha phaLa vAraMvAra anubhavAya che ItyAdi agnibhUtinA vAdasthaLe jANavuM. temAM nAma ane sthApanA sugama che. baMdhAyelA ane baMdhAtA karmavargaNAnA sattAmAM rahelA pudgale athavA karmabandhanAM kAraNe te dravyakarma. jJAnAvaraNAdi vipAkane prApta thayelA, guNane rokavA Adi pitAnA kAryarUpe pariNamelA pudgale te bhAvakarma. nigamanayathI mithyAtvAdi bandhahetune utpanna karU nAra anyadarzanIne paricaya, prazaMsA vagere karma kahevAya che. saMgrahanathI karmabandhanI regyatA sahita jIva ane pudgalo karma kahevAya che. vyavahAranayathI grahaNa karAtI kAmaNagaNAne samudAya ane hiMsA vagere karma kahevAya che. bAjusUtranayathI bandhanA heturUpe pariNamelA athavA sattAmAM rahelA karmanA pugale, zabdanayathI udita thayelA, udIraNa pUrvaka vipAkane prApta thayelA pudgale, samabhirUDhanayathI jJAnAdi ananta guNemAM je guNene redha thAya che tenuM AvaraNa karanArA pudgale, ane evabhUta Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u30 karmavipAkacintanASTaka nayathI pitAnA kartApaNA grAhakapaNA, bhoktApaNuM ane vyApakatArUpe karmanA kArya karavAmAM pravRtta thayelA pudgalo e kema kahevAya che. siddhasenagaNI kahe che ke "zabdanayathI kamanuM kartApaNuM, samabhirUDhanayatho bhekatApaNuM ane vyApakapaNuM, ane evabhUtanayathI guNenuM AvaraNa karavApaNuM che ItyAdi bhAvanA karavI. temAM vipAkane prApta thayelA zubhAzubha karmamAM madhyasthapaNuM karavA yogya che, tene mATe A upadeza che. tAvarasika muni asAtAdi duHkhane pAmIne dIna na thAya. pite karelAM kama bhegavavAnA samaye dInatA zI karavI? karma karatI vakhate vagara vicAra karavAthI AvA prakArane vipAka prApta thayo che. evI rIte sAtAdi, rAjya ane ezvaryAdinA sukhane pAmI vismaya na pAme. pitAnA guNone AvaraNa karanArA zubha karmanA udayamAM che vismaya ? karmanA zubha ane azubha udayane paravaza thayeluM jagata che, badhuM jagata karmane AdhIna che ema jANato tattvajJAnI karmanA vipAkanI upekSA karIne tavanA sAdhanamAM puruSArtha kare che. ' yeSAM bhrUbhaGgamAtreNa bhajyante parvatA api / . tairaho karmavaiSamye bhUpaibhikSA'pi naapyte||2|| 12Sa=jeonA. mRmamAtrana=bhrakuTInA cAlavA mAtrathI. parvatA:= parvata, ma=paNa matte tUTI paDe che. tai=o. mUpa =rAjAoe. jarmavaivacce karmanI viSama dazA prApta thaze. nokaAzcarya che ke, mikSApatra bhikSA paNa na mAte meLavI zakAtI nathI. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 33 mimmmmm jeonI bhrakuTInA bhaMga mAtrathI (bhamaranA cAlavAthI) parvate paNa bhAMgI jAya che tevA balavAna rAjAo paNa karmanI viSamatA AvI paDe che tyAre bhikSA paNa meLavI zakatA nathI e Azcarya che. jeonI bhrakuTInA cAlavA mAtrathI moTA parvate paNa tUTI paDe che te rAjAo paNa karmanA udayathI duHkhI avasthAne prApta thAya che tyAre bhikSA paNa meLavI zakatA nathI, mATe karmanA zubhAzubha vipAkanuM vicitrapaNuM che. jAticAturyahIno'pi karmaNyabhyudayAvahe / kSaNAd raGko'pi rAjA syAt chtrchnndigntrH||3|| jAti ane caturAIthI hIna hovA chatAM paNa abhya daya karanAra-zubhakarmane udaya hoya tyAre kSaNavAramAM rAMka paNa nanda AdinI peThe chatravaDe DhAMkyuM che. dizAmaMDaLa jeNe e rAjA thAya che. jyAre zubha phaLavALA karmane udaya thAya che tyAre uttama jAti ane caturAIthI rahita ane raMka hovA chatAM paNa kSaNavAramAM potAnA eka chatra vaDe dizAone DhAMkI denAra rAjA thAya che, karmanA udaya vaDe jenI AjJAnuM koI ullaMghana na kare te cakavatI thAya che, temAM kAMI paNa 1 camyucAva =abhyadaya karanArA karmane udaya hoya che tyAre. jJAticAturthahInoDapa jAti ane caturAIthI hIna hovA chatAM paNa. (phroDapi rAMka hovA chatAM paNa. kSA=kSaNamAM. chatrachannaTriAnta:chatra vaDe DhAMkyA che dizAonA bhAgane jeNe e. rAnA=rAjA. cAthAya che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37ra karmavipAkacintanASTaka ammornvinman Azcarya nathI. paraMtu samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa Atmadharma pAma durlabha che. viSamA karmaNaH sRSTidRSTA karabhapRSThavat / jAtyAdibhUtivaiSamyAt kA ratistatra yoginH||4|| UMTanI pIThanI jevI jAti AdinI utpattinA viSamapaNAthI karmanI racanA kyAMya paNa sarakhI nahi evI viSama dIThI che, tethI karmanI sRSTimAM yogIne zI rIti (prIti) thAya? prazamaratimAM kahyuM che ke - "jAtikuladehavijJAnAyurbalabhogabhUtivaiSamyam / dRSTvA kathamiha viduSAM bhavasaMsAre ratirbhavati // " "jAti (mAtRpakSa), kula (pitRpakSa), zarIra, vijJAna, AyuSa, baLa, ane bheganI prAptinuM viSamapaNuM joine vidvAnene janmamaraNarUpa saMsAramAM kema prIti thAya"? arthAta keI paNa prakAranI rati na thAya, jAti, uccanIcAdi kuLa, saMsthAna (zarIrAkRti), varNa, svara ane saMpatti vagerenA bhedathI karmanA phaLanuM viSamapaNuM che, tethI karmanI racanA UMTanI pIThanA jevI viSama prakAranI jovAmAM Ave che. prazamaratimAM kahyuM che ke "jAti vagerenI viSamatA joine vidvAnane bhava-saMsAramAM kema rati thAya"? temAM zubha karmanA udayamAM aizva 1 magwa=UMTanI pIThanA jevI. varmaLa =karmanI. =racanA. gAmitiSatti =jAti AdinI utpattinA viSamapaNathI. viSamA= sarakhI nahi evI. chA=jANelI che. tatra temAM. yoniH=AgIne. = zI. tiHstrIti thAya. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ryAdinI prApti samaye paravastunA saMyogathI utpanna thatA aneka azuddha adhyavasAyamAM ratnatrayInI pariNativALA yogIne zI rati thAya? kaMI paNa na thAya. kahyuM che ke "suhajogo raiheU asuhajogo araiheutti / rAgo vaDDai teNaM avaro dosaM vivaDDei / / sivamaggavigdhabhUyA kammavivAgA carittabAhakarA / dhIrANaM samayA tihiM(tehiM) cAyapariNAmao havai // " / zubha karmane yoga ratinuM kAraNa che ane azubha kamane yoga aratinuM kAraNa che. zubhakamanA ge rAga vadhe che ane azubha karmane yoga dveSa vadhAre che. ' mekSamArganA vidmabhUta ane cAritrane bAdha karanArA karmanA vipAke che. tethI dhIra puruSone tyAganA pariNAmane lIdhe samabhAva thAya che." kamathI jJAnIne paNa saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe che e batAve che ArUDhAH prazamaNi zrutakevalino'pi c| bhrAmyante'nantasaMsAramaho duSTena karmaNA // 5 // upazamaNi upara yAvata agiyAramA guNasthAnake caDhelA ane zrutakevalI-cAdapUrvadharone paNa duSTa karma aho ! anata saMsAra bhamADe che. 1 prAmaMiaupazama zreNi upara. zAhaa:=caDhelA. pa = ane. buverana=caudapUrvadhare. Apa paNa. vAho Azcarya che ke. sunaHduSTa. jarmanA karma vaDe. anantasaMsAra ananta saMsAra. prakhyatve bhamADAya che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 karmavipAkacintanASTaka Wwwvvvvv ~ -~~- ~ keTalAeka munio nizcaya ratnatrayInA pariNAmathI tIvra kSapazamabhAva vaDe sAdhanane avalaMbI apUrvakaraNanA baLathI upazamacAritranA pariNAmarUpa upazamazreNine prApta thaI upazAntAha nAmanA agiyAramAM guNasthAnake sarvathA mahinA udayathI rahita thayelA ane zrutakevalI paNa duSTa karma-sattAmAM rahelA ane udayavasthAne prApta thayelA mohathI athavA AyuSa pUruM thavAthI tyAMthI paDIne aho ! cAragatirU5 ananta saMsAramAM bhame che. tethI cetanA karmane AdhIna karavA gya nathI. karmanA udayakALe pitAnA pazama svarUpane anusaranArI cetanA karavI, karmane vipAka paDavAmAM ke navIna karmabandhamAM kAraNa nathI, paraMtu pitAnI cetanA ane vIrya mehanA udayane anukUla hovAthI karmabandhanA heturUpe pariName che ane tethI bandha thAya che. mATe heturUpe thatA pariNAma ja nivAravA gya che. udaya guNone Avare che, paraMtu te badhAne hetu nathI. je karmane udaya bandhane hetu hoya te badhA udayAvasthAne prApta thayelA karma pudgale bandhanuM kAraNa thAya ane ema thatAM karmanuM kartApaNuM anyakRta Thare. kAraNa ke temAM AtmAnI zaktinI pravRtti nathI ane apravRtta thayelI zakti karma karanArI thatI nathI. mATe udaya kamane hetu nathI, paraMtu udayamAM AvelA mithyAtvAdi hetuothI samyakatvAdi guNo DhaMkAyelA che, ane cetanA, virya ane dAnAdi guNo kSApazamika viparIta zraddhA, mithyAjJAna ane pararamaNatA rUpe pariName che te navIna karmabandhanuM kAraNe thAya che. tethI azuddhatArUpe pari. mela AtmAnI pariNati navIna kamabandhanuM kAraNa che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra W vvvvvvvvvvvvvvvvv1che . * * * temAM daSTAnta tarIke sUkSma ekendriyane azuddhatAne anusaranAra alpa pazama hovAthI alpa bandha thAya che. ane saMjJI paMcendriyane azuddhatAne anukULa ghaNe kSayopazama hovAthI tIvra baMdha thAya che, ItyAdi jANavuM. kahyuM che ke-"pappA kare? vAruM thavA vei vasavaso gho"! "AtmA karma kare che ane tene paravaza thaIne AtmA karmane vede che." tathA bhagavatI ane prajJApanAdi sUtramAM kahyuM che ke sattA janma vaMti, no vara" AtmAe (pate) karelAM karma baMdhAya che, paNa bIjAe karelAM karma baMdhAtAM nathI. te paNa AtmapradezeAe avagAhelAM karma baMdhAya che, paNa anavagADha-Atmapradezae nahi avagAhelAM karma baMdhAtAM nathI. uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke -"sattA jarA vicArA ya suhA 5 TuhANa tha', "AtmA sukha ane duHkhane kartA ane akartA che" ityAdi. AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke "vAyA sAdima" AtmA piote karelA karmano nAza karanAra che. ItyAdi svayameva yojanA karavI, Avazyaka niryuktimAM zreNIthI paDavAnA adhikAramAM kahyuM che ke - uvasAmaM uvaNIyA guNamahayA jiNacarittasarisaM pi / paDivAyaMti kasAyA kiM puNa sese sarAgatthe / jai uvasaMtakasAo lahai aNaMtaM puNo vi paDivAyaM / na hu bhe vIsasiyavvaM thove vi kasAyasesaMmi // aNathovaM vaNathovaM aggithovaM kasAyathovaM ca / na hu me vIsasiyavvaM thevaM pi hu taM bahu hoi / Ava0ni0 gA0 118-120 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavipAkacittanASTaka dAsattaM deha riNaM airA maraNaM vaNo visppNto| savvassadAhamaggI diti kasAyA bhavamargataM // vizeSA0 bhA0 gA0 1311 guNe vaDe mahAna upazama cAritravALAe upazama bhAvane pamADelA kaSAyo jinanA samAna cAritravALAne paNa nIce pADe che, te bAkInA sarAgI ane mATe to zuM kahevuM ?. jenA badhA kaSAyo upazamabhAvane pAmyA che te pharIthI paNa anantavAra nIce paDI jAya che, te cheDe paNa kaSAya bAkI hoya tyAM sudhI tamAre tene vizvAsa karavo yogya nathI. thoDuM trANa, cheDe vraNa (ghA), thoDo agni ane thaDe kaSAya hoya te paNa tene tamAre vizvAsa na kare. kAraNa ke thaDe hoya te paNa ghaNe thAya che. (devuM) hoya te te dAsapaNuM Ape che, vRddhi pAmate traNa thoDA samayamAM mRtyu pamADe che, agni sarvasava bALI nAkhe che ane kaSAyo anantA bhava karAve che. mATe karmanA udayathI AtmA dIna bane che. arvAk sarvA'pi sAmagrI prAnteva paritiSThati / vipAkaH karmaNaH kAryaparyantamanudhAvati // 6 // 1 a bIjI. saspi badhI ya. sAmagrI kAraNasAmagrI zAnta thAkI gayelAnI peThe. paritikRti rahe che. (paratu) karmaLaH karmane vipAka. arthataMtra kAryanA antasudhI anupAvati=pAchaLa De che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 337 najIka rahelI bIjI badhI ya sAmagrI-kAraNojanA thAkelAnI peThe rahe che, paNa kArya karavAne utAvaLI thatI nathI. paraMtu karmane vipAka kAryanA cheDA sudhI daDe che. cheluM kAraNa hovAthI e ja pradhAna kAraNa che. badhI ya kAraNasAmagrI pahelAM thAkI gayelAnI peThe rahe che, paNa kArya karavAne samartha thatI nathI. paraMtu kamane vipAka-udaya e cheluM kAraNa che. tethI te kAryanA anya sudhI pravarte che. kAraNa ke upakaraNa-sAdhanarUpa bAhya sAmagrI karmanA udayane Azrita che. tethI karmane udaya bIjA kAraNe karatAM adhika balavAna che. mATe karmane kSaya karavA mATe prayatna karavA yogya che. asAvacaramAvarte dharma harati pazyataH / caramAvartisAdhostu chalamanviSya hRSyati // 7 // A karmavipAka carama pudgalaparAvartathI pahelAM anya pudagalaparAvartamAM dekhatAM chatAM dharmane hare che ane carama pudgalaparAvartavALA sAdhunuM te pramAdarUpa chidra- antarmarma gaveSIne harSa pAme che-khuza thAya che. A karmavipAka dekhatAM chatAM carama pudgalaparAvartana pahelAMnAM pagalaparAvartAmAM vartatA AtmAnA dharmane harI le che ane chellA pudgalaparAvartamAM vartatA mArganusArI nigraMthanA chidrane kheLIne harSa pAme che. eTale mArgonu 1 =A karmavipAka varte chellA pudgalaparAvarta sivAyanA bIjA pudgalaparAvartAmAM. parataH dekhatAM hatAM. dharma-dharmane. (rati=hare che. paramAtAdhotu=paNa carama pula parAvartAmAM vartatA sAdhunA. jIruM chidrane. viSya zodhIne. hRSyatiHkhuza thAya che. 22 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 karmavipAkacintanASTaka sArI nigraMthanA lAyopathamika guNe hevAthI pramAdAdi dene lIdhe zaMkAdi aticAra samaye..karmavipAka harSa pAme che eTale vadhe che. AthI karmanA vipAka samaye rAga-dveSa karavA yogya nathI. sAmyaM vibharti yaH karmavipAkaM hRdi cintayan / sa eva sthAccidAnandamakarandamadhuvrataH // 8 // je karmanA zubhAzubha pariNAmane hadayamAM vicAratA samabhAvane dhAraNa kare che te jJAnAnandarUpa makaranda-puSpaparAgane bhegI bhramara (rasajJa) thAya che. : je AtmAthI manamAM karmanA zubhAzubha vipAkane citavate iSTatA ane aniSTatA rahita samabhAvane dhAraNa kare che, te ja yogI jJAnAnandanA rahasyarUpa makarandane AsvAda lenAra bhramararUpa thAya che-AtmAnandane bhegI thAya che. ethI AtmAnandanA rasika muni zubhAzubha vipAkanA udayathI rAga-dveSavALA thatA nathI, paraMtu sarvanA prati samabhAvavALA thAya che. ema karmane vipAka prApta thaye samabhAvano vicAra kartavya che. 1 :=je. ri=manamAM. vamavipAraMgakarmanA vipAkane. cintayacintavato. rAjye samabhAva. vimati dhAraNa kare che. te va=te ja yogI che. vidvAnamaramadhurataH=jJAnAnandarUpa makaranda-parAgane bhAgI bhramara. (dhAya che). Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 330 ..nnnnnnvvvwww.sex JanAAAAA/ 22 bhavodvegASTaka 'yasya gambhIramadhyasyAjJAnavajramayaM talam / ruddhA vyasanazailodhaiH panthAno yatra durgmaaH||1|| pAtAlakalazA yatra bhRtaastRssnnaamhaanilaiH| kaSAyAzcittasaMkalpavelAvRddhi vitanvate // 2 // smaraurvAgnijvalatyantaryatra snehendhanaH sdaa| yo ghorarogazokAdimatsyakacchapasaMkulaH // 3 // durbuddhimatsaradrohai vidyuddatigarjitaiH / yatra sAMyAtrikA lokAH patantyutpAtasaMkaTe // 4 // 1 gambhIramadhyasyalI2 che madhya bhAga no, mevA. yasya= o saMsArasamudranu. ajJAnavajramayaMmajJAna35 100thI bane. talaM-djI cha. yatra=orni. vyasanazailoghaiH sa4835 patanA samUha 43. ruddhAH=3 dhAyesA. durgamAH=or- zaya tevA. panthAnaH mArgo cha. (1) yatra=oryAM. tRSNAmahAnilaiH=tR09||35 bhalA vAyuthI. bhRtAH mArekSA. pAtAlakalazAH= pAtAsa 42235. kaSAyAH=odhAdi yA2 4Ayo.cittasaMkalpavelAvRddhiM=bhananA sa78535 bharatIne. vitanvate vistAre che. (2) yatra-orii. antara=madhyamAM. sadAbheza snehendhanaH reneDa-rAga ra)35 dhanavANe. smaraurvAgniH= bha35 17vAnasa. jvalatipaNe cha. ya. ghorarogazokAdimatsyakacchapasaMkula: H42 / / bhane kAdirUpa mAchalAM ane kAcabAthI bharelo che. (3) ___durbuddhimatsaradrohai: huTamudi, matsa2 bhane 735. vidyudurvAtagajataiH viNI, vAlomane gaI / vaDe. yatra=rii. sAMyAtrikAH= khApaTI. lokAH / / . utpAtasaMkaTe to|n35 sabhAM . patanti= cha. (4) Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 bhahegASTaka jJAnI tasmAd bhavAmbhodhenityodvigno'tidAruNAt / tasya saMtaraNopAyaM sarvayatnena kAGkSati // 5 // jene madhyabhAga agAdha che evA saMsArasamudranuM ajJAnarUpa vanathI baneluM taLIuM che, jyAM saMkaTarUpa parvatenI zreNI vaDe dhAyelA ane duHkhe jaI zakAya evA viSama mArgo che. (1) jyAM tRSNA-viSayAbhilASarUpa mahAvAyuthI bharelA krodhAdi cAra kaSAyarUpa pAtAlakalaze mananA vikalparU5 velAnI vRddhi (bharatI) kare che. (2) jyAM madhyabhAgamAM sneha-rAga (jaLa)rUpa IdhanavALe kaMdarparUpa vaDavAnala haMmezAM maLe che. je (saMsArasAgara) AkarA rega-zokAdirUpa mAchalA ane kAcabA vaDe bharapUra che. (3) jyAM dubuddhi-mAThI buddhi, guNemAM roSa karavArUpa matsara, droha-apakAra karavAnI buddhirUpa vijaLI, bhayaMkara vAyu ane garjanA vaDe sAMyAtrika (vahANavaTI) loke utpAtarUpa saMkaTamAM paDe che. (4) evA atyaMta bhayaMkara saMsAra samudrathI nitya bhayabhIta thayelA jJAnI te bhavasamudrane sarva prakAranA prayatnathI tarI javAnA upAyane icche che. (5) karma vipAkathI udvigna thayele bhava-saMsArathI udvega 1 tamAlkate. rAta=bhayaMkara. mavAmo =saMsArarUpa samudrathI. nityoHi =haMmezAM bhayabhIta thayelA. jJAnI jJAnI puruSa. tasva=tene taLomaeN=taravAnA upAyane. sarvajona=sarva prayatna vaDe. ti= icche che. (5) Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ^^^, pAme che, tethI ahIM bhavhegASTaka kahevAmAM AvyuM che. temAM bhava-mahAdeva vagerenA nAma te nAmabhava athavA bhava zabdathI bolAvavA yogya te nAmabhava. sthApanAbhava te kAkAza athavA tene AkAra. bhavabhramaNamAM kAraNabhUta dhana-svajana vagere dravyabhava. ane cAragatirUpa ane janmamaraNAdi svarUpavALe saMsAra te bhAvabhava. bhavanA saMbadhe nayanuM svarUpa A pramANe che. prathamanA nAma, sthApanA ane dravyanikSepamAM pahelAnA cAra no pravarte che ane bhAvanikSepamAM zabdAdi traNa no pravarte che. ahIM saMsAramAM magna thayelA chene dhamanI IcchA thatI nathI. teo IndrithanA sukhAsvAdamAM lIna thaI unmattanI peThe viveka vinAnA bhame che. duHkhathI udvega pAmI duHkhane dUra karavA mATe aneka upAyanA cintanamAM vyagra thaIne teo bhuMDanI peThe bhaTake che. atyanta niSphaLa A saMsArasamudramAM sarvasiddhi karanAra dhama sivAya bIjuM zuM che? paraMtu saMsArasamudramAM mAchalAM jevA mithyAtvanI vAsanAthI vAsita thayelA che IndrienA sukhane mATe zrImat tIrthakara bhagavaMtane vaMdanAdi kare che. janmathI mAMDIne kareluM tapa upavAsAdi kaSTAnuSThAna niyANAnA (bheganI tIvra abhilASAnA) doSathI hArI jAya che, mekSanA kAraNabhUta jaina zAsanane gaNatA nathI, paraMtu devagati vagerenA sukhanuM kAraNa mAne che aizvarya AdimAM vyAmoha pAme che. tethI saMsArathI udvega pAmavA yogya che. jyAM Atmika sukhanI hAni thAya che evA saMsAranI abhilASA puruSo kema kare ? ethI ahIM bhavanuM svarUpa batAve che- Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34ra bhogASTaka uparanA A pAMca zlokanI vyAkhyA sAthe karavAmAM Ave che-tattvajJAnI A saMsArasamudrane pAra pAmavAnA upAyane sarva prayatna vaDe Icche che. je saMsArasamudrane madhya bhAga gaMbhIra-atyanta uMDe che, jenuM jIva ane ajIvanA viveka rahita tatvabodhazUnya mithyAjJAnarUpa vajAmaya duHkhe karIne bhedI zakAya evuM taLIyuM che. je saMsArasamudramAM kaSTarUpa parvatanA samUha vaDe saMdhAyelA sadgatinA javAnA mArgo durgama-jaI na zakAya evA che. arthAta ajJAnarUpa durbhedya taLIyAvALA, atigaMbhIra saMsAra samudranA mArgo rogazekaviyogAdinA kaNarUpa parvato vaDe rUMdhAI gayA che tethI temAM prANIone sukhapUrvaka namana karavuM azakaya che. (1) je bhavasamudramAM kodha, mAna, mAyA ane lebharUpa pAtAlakalaze tRSNA-viSayanA abhilASArUpa mahA vAyuthI bharelA che, ane te mananA saMka9parUpa veLAnI (bharatInI) vRddhi kare che. eTale saMsAra samudramAM ajJAnI manuSya kathA yanA udayathI tRSNArUpa vAyunI preraNA vaDe vikalparUpa bharatIne vistAre che. (2) je janma ane maraNarUpa saMsAra samudramAM sneha-rAgarUpa kASTha jene vize che e kaMdarparUpa vaDavAgni aMdara baLe che. kAmAgnimAM sneha-rAga idhana che ane vaDavAgnimAM neha-jaLa iMdhana che. je bhayaMkara rega-zekAdirUpa mAMchalAM ane kAcabAthI bhareluM che. eTale saMsAramAM rAgarUpa lAkaDAthI prajavalita thatA kaMdarparUpa agni ane roga zokAdi vaDe prANio saMtApa pAme che. (3) Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 343 'jyAM dubuddhirUpa vidyuta matsara-guNanI asahiSNutArUpa vAvAjhoDuM ane droha-kapaTarUpa gajenA vaDe sAMyAtrika-trata saMkaTamAM AvI paDe che. eTale dubuddhirUpa vijaLI, matsararUpa durvAta ane droharUpa gajenA vaDe gratAdirUpa vahANe cAlu hovA chatAM kumArge javAthI deSarUpa kAdavamAM kheMcI javArUpa saMkaTane prApta thAya che. ethI saMsArasamudramAM sanmArgane prApta thavAmAM e badhAM moTA viDyo che. (4) AvA prakAranA ati bhayaMkara saMsArasamudrathI nitya udAsIna thayelA jJAnI puruSa tene taravAnA upAyabhUta samyajJAna, darzana ane cAritrane Icche che, ane saMsArathI atyanta bhayabhIta thayo hoya tema rahe che. teo vicAre che ke zuddhajJAnamaya parama tatvanI ramaNatArUpa cAritra vaDe pavitra, rAga-dveSanA kSayathI utpanna thaela parama zama bhAva vaDe zItala, ananta AnandarUpa sukhamAM magna thayelA, sarvajJa, atyanta dakSa, zarIra ane AhAranA saMgathI mukta evA mane zArIrAdi duHkhanA bhArathI mArI Atmika zaktio dabAI jAya e kema ghaTe? mArI cetanA zakti zarIrasa hita, pudgalasahita, karma sahita ane janma-maraNasahita nathI, te A mane mahAmahane Avata-vamaLa kayAMthI ?" e pramANe udvigna thayelA jJAnI puruSa cAritrarUpa vahANa vaDe saM. sArasamudrane tarI javAno vicAra kare che. je cAritrarUpa vahANa svarUpanuM jJAna ane ramaNanI ekatA vaDe manahara che, samyadarzana rUpa sukAnavALuM, kSamAdi daza yatidharma ane aDhAra Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhoDhegASTaka ***** hajAra zIlAMgarUpa vicitra pATIyAnI majabUta racanA vaDe suzobhita che, samyajJAnarUpa niyamaka sahita, susAdhunA saMsagarUpa kAthInA deraDAnA samra bandhanathI bAMdheluM ane saMvararUpa khIlAthI jenAM badhAM AsavanAM dvAre badhe karelAM che, sAmAyika ane chede pasthApanIyarUpa be mALanI racanAvALuM ane tenA upara racelA sAdhusamAcArIrUpa karaNumaMDapavALuM che, cotarapha traNa gumirUpa prastArathI surakSita, asaMkhyAtA zubhAdhyavasAyarUpa bakhara dhAraNa karanAra durjaya hajAra yoddhAo vaDe duzmanothI jenA sAme joI na zakAya evuM ane cAre tarapha phelAyelA sadgurunA upadezarUpa dorIonA samUhavaDe madhya bhAgamAM sthApana karelA atyanta sthira ane sarala sabodharUpa kUpastaMbhavALuM che. te kRpastaMbha upara mUkelA atyaMta zubhAdhyavasAyarUpa saDhavALuM, teno agra bhAgamAM ArUDha thayela prauDha sadupayogarUpa dvArapALavALuM ane apramAdarUpa nagaravAsIonA parivAra sahita, sarvAga saMpUrNa che. te cAritrarUpa mahAyAnapAtramAM besIne jJAnI puruSe sarva prayatnathI samudrane taravAne upAya kare che. (5) tailapAtradharo yadvat rAdhAvedhodyato ythaa| kriyAsvananyacittaH syAd bhavabhItastathA muniH||6|| jema bAvanapalanA telathI saMpUrNa bharelA pAtra-thALane 1 =jema. taipAtradhara =telanA pAtrane dhAraNa karanAra. thAka jema. rAdhAvedhovata:rAdhAvedha sAdhavAmAM tapura (ekAgra manavALo hoya che.) tathAtema. mavamAtaH=saMsArathI bhaya pAmelA. muni =sAdhu. viyANu= cAritranI kriyAmAM. ananya =ekAgracittavALA hoya. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 34pa, dhAraNa karanAra manuSya maraNanA bhaye rAjAnA kahevAthI badhA cauTAmAM pharI tyAM thatAM nATakadine nahi dekhate apramattapaNe eka paNa TIpuM pADyA sivAya laI AvyuM ane jema rAdhAvedha sAdhavAmAM tatpara thayelo jenuM bIje kyAMya citta nathI e ekAgracittavALo hoya tema saMsArathI bhaya pAmelA muni cAritrakriyAmAM ekAgracittavALA hoya, jema telanA pAtrane dhAraNa karanAra maraNanA bhayathI bIte manuSya apramatta (sAvadhAnI rahe che, ane telanuM eka paNa TIpuM nIce paDavA detuM nathI, tema AtmaguNanA ghAta thavAnA bhayathI Dara pAmatA muni saMsAramAM apramatta rahe che. jema koI rAjAe kaI lakSaNavaMtA purUSane vadha karavAnI AjJA ApI. te vakhate sabhAjanee vinaMti karI ke he svAmI, teno aparAdha mApha karo ane tene na mAro. tyAre sabhAjanonI vinaMti sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke telathI saMpUrNa bharelA vALane aneka nATaka ane vAritrone zabdathI vyAsa sarva nagaranA cauTAmAM bhamIne telanuM eka paNa TIpuM nIce pADyA sivAya Ave te tene mArIza nahi. je thALamAMthI eka paNa TIpuM nIce paDaze te te ja vakhate tenA prANane nAza karavAmAM Avaze. rAjAe ema kahyuM eTale te puruSe te kAryane svIkAra karyo ane aneka mANasothI bharelA te nagaranA mArgamAM telanA thALane mAthe upADI mana, vacana ane kAyAnI ekAgratAvA che te eka paNa telanuM bindu pADyA sivAya bhamIne pAchA AvyA. tema muni aneka sukhadukhathI bharapUra saMsAramAM paNa svasiddhine mATe pramAdarahita pravRtti kare che. pharIthI bIjuM dRSTAnta kahe che--jema svayaMvaramAM Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 bhAThegASTaka wwwwwwwwwwwwwwwinninirinin kanyA paraNavA mATe rAdhAvedha sAdhavAmAM tatpara thayele rAjakumAra upayoga ane yugamAM sthiratA hovAthI laghulAghavI kaLAyukta sthira cittavALo thAya che, tema muni saMsArabhramaNa ane guNenA AvaraNa Adi mahAduHkhathI bhaya pAmI samiti, gupti, caraNasittari ane karaNasittari rUpa kriyAmAM ekAgra cittavALA thAya che. kahyuM che ke - . "gAijaMtIsurasuMdarIhiM vAijaMtA vi viinnmaaiihiN| taha vi hu samasattA vA ciTuMti muNI mhaabhaagaa|| pavyayasilAyalagayA bhAvasiehiM kNdduphaasehiN|| ujalaveyaNapattA samacittA huMti niggNthaa|| . AmisaluddheNa vaNe sIheNa ya daaddhvkksNghiyaa| taha vi hu samAhipattA saMvarajuttA muNivariMdA" // "devAMganAo gAna karatI hoya ane vINA pramukha vAditro vAgatAM hoya te paNa mahAbhAgyayaMta munio samAna cittavRttivALA hoya che. parvatanI zilA upara rahelA nirca bhAvathI zIta paNa pratikUla TADha, tApa vagerenA sparzathI tIvra vedanAo pAmavA chatAM samAdhine prApta thayelA hoya che. - vanamAM mAMsamAM lubdha evA siMhanI vaka dADhamAM sapaDAelA hoya to paNa saMyukta munivaro samAdhine prApta thayelA hoya che." AvA prakArane kamane vipAka prApta thaye nirga nirbhaya kema hoya che tenuM kAraNa darzAve che- Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 380 viSaM viSasya vahvezca vahireva yadauSadham / tatsatyaM bhavabhItAnAmupasarge'pi yanna bhiiH||7|| - viSanuM auSadha viSa ane agninuM auSadha agni ja kahevAya che te satya che. jethI saMsArathI bhaya pAmelAne upasarga prApta thavA chatAM paNa bhaya hoto nathI, viSathI pIDita thayela kaI viSanuM viSarUpa ja auSadha kare che. jemake jene sApa karaDyo hoya tene lIMbaDe vagere cavarAvavAmAM bhaya nathI, athavA keIka agnithI dAjhele heya tene agninA dAhanI pIDAnuM nivAraNa karavA mATe agnine zeka kare che, te sAcuM che. kAraNa ke saMsArathI bhaya pAmelA munione upasargo prApta thavA chatAM paNa bhaya hetuM nathI. kamarane kSaya karavAmAM tatpara thayelAne upasargo prApta thatAM tethI "ghaNuM karmone kSaya thaze ema mAnatA sAdhu tenA udayane vedavAthI bhayabhIta thatA nathI. kAraNa ke tethI tenuM sAdhya kArya jaladI siddha thAya che. sthairya bhavabhayAdeva vyavahAre munivrajet / svAtmArAmasamAdhau tu tadapyantarnimajati // 8 // 1 viSaca=viSanuM. sauSadhaM-esaDe. viSa-viSa che. =ane vahe= agnithI dAjhelAnuM (esaDa). vahi =agni che. tatva=te. satyaM sAcuM che. [ kAraNa ke. vItAno saMsArathI bhaya pAmelAne. 3pasfv=upasage prApta thavA chatAM paNa. mI =bhaya. na=ota nathI. 2 cavo vyavahAra naye. mevamayA=saMsAranA bhayathI. jIvaM=ja. muni sAdhu. =sthiratA. neta=pAme. tu=paratu. vAtamArAmasamAdhau= pitAnA AtmAnI ratirUpa samAdhimAM. tarAve te bhaya paNa. ta-i mannati aMdara vilIna thAya che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 bhagASTaka - vyavahAranaye muni saMsAranA bhayathI ja sthiratA pAme che, ane potAnA AtmAnI ratirUpanirvikalpa samAdhimAM hoya tyAre saMsArane bhaya paNa samAdhimAM ja magna thAya che, kAraNa ke "mokSe sarvatra niSpo nasAma" - mekSa ane saMsAramAM uttama muni nispRha hoya che, evuM zAstravacana che. tattvajJAnI muni narakanigodAdi saMsAranA duHkhanA bhayathI vyavahAranaye nirdoSa AhArAdi kriyAnI pravRttimAM sthiratA prApta kare che ane pitAne AtmAmAM ramaNatArUpa samAdhimAM eTale jJAnAnanda vageremAM saMsArane bhaya paNa aMdara vilIna thAya che. AtmasvarUpamAM ja bhaya vinAza pAme che. AtmadhyAnanI lIlAmAM lIna thayelAne sukhaduHkhanI samAnAvasthAmAM bhayane abhAva ja hoya che. tethI saMsArathI udvigna thayelA, prathama jJAna, darzana ane cAritrAcAranA abhyAsathI yeAga ane upaganI sthiratA karIne svarUpanI anantatArUpa syAdvAdatatvanI ekatArUpa samAdhimAM vartatA munine badheya samabhAva hoya che. kAraNa ke "uttama munio mekSa ane saMsAramAM niHspRha hoya che. mATe svarUpamAM lIna thayelA ane samAdhimAM magna thayelAne nirbhayatA hoya che. tethI vastu svarUpanA nizcaya vaDe vibhAvathI utpanna thayelA karmanA udayarUpa parasaMgathI utpanna thayelA saMsAramAM nirveda (udAsInatA) karavA yogya che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 349 . 23 lokasaMjJAtyAgASTaka 'prAptaH SaSThaM guNasthAnaM bhavadurgAdrilaGghanam / lokasaMjJArato na syaanmunirlokottrsthitiH||1|| saMsArarUpa viSama parvatanuM ullaMghana karavArUpa chaThThI guNasthAnakane prApta thayela. jenI leTettara mArgamAM sthitimaryAdA che, evA muni lake karyuM te ja karavuM, paNa zAstrArtha na vicAre evI buddhirUpa lokasaMzAmAM prItivALA na hoya, saMsArathI virakta thayela ane mokSanA sAdhanamAM udyamavaMta AtmA lokasaMjJAmAM muMjhAtuM nathI. kAraNa ke lekasaMjJA dharmanA sAdhanamAM vyAghAta karanArI che, tethI te Asa purUSae tajavA yogya che. mATe tenA upadezarUpa leka saMjJA tyAgASTakanuM varNana karavAmAM AvyuM che. temAM leka ATha prakAre che-1 temAM leka zabdathI bolAvavArUpa nAma leka, 2 akSaranI racanArUpa lekanAlikAnA yatvanI sthApanA te sthApanAloka, 3 rUpI ane arUpI evA ajIva ane jIvarUpa dravyaleka, 4 Urdhva, adhe ane tiglemAM AkAzanA pradeze te kSetraleka, pa samaya, AvalikA vagere kALanA parimANarUpa kAlaleka, 6 manuSya, nAraka vagere cAragatirUpa bhavaleka, cha audayikAdi bhAva 1 mavadri6=saMsArarUpa viSama parvatanuM ullaMghana karanAra, paNuM= pramatta nAme. guNasthAnakaM=guNasthAnakane. prA=prApta thayelA. Dhokottarasthiti=lokottara bhArgamAM sthiti jenI che evA. munaH= sAdhu. jhavaMrataH=lokasaMjJAmAM prItivALA. 7 yAtana hoya. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 lokasaMjJAtyAgASTaka pariNAmarUpa bhAvaleka, ane 8 kavyAdinuM guNa AdirUpe pariNamana te paryAvaloka kahevAya che. ItyAdi badhuM 'Avazyaka niryuktithI jANavuM. athavA dravyaleka saMsArarUpa che ane parabhAvamAM ekatArUpa jIvone samudAya te aprazasta bhAvaka che. ahIM bhavelaka ane aprazasta bhAvalokanI saMjJA tajavA gya che. dharmAthI puruSoe sAte nayanI apekSAe lokasaMjJAno tyAga kare. jeNe AsavanI virati karelI che evA saMyamI muni saMsArarUpa oLaMgI na zakAya evA viSama parvatane ullu'ghana karanAra sarva viratirUpa pramatta guNasthAnakane prApta thaIne lokoe karyuM te karavAnI buddhithI gatAnugatika pravRttirUpa lekasaMjJAmAM rakta na thAya, lokoe karyuM te karavA yogya che, e buddhi dUra karIne lekAtIta maryAdA vaDe rahelA muni AtmasAdhananA upAyamAM anurakta thAya. leke viSayanA abhilASI hoya che ane muni niSkAma che; leke pudgalanI saMpatti vaDe pitAnuM mahatva mAnanArA che ane muni jJAnAdi saMpattithI zreSTha che, tethI munine lekasaMjJAnuM zuM prayojana che? . yathA cintAmaNi datte baTharo badarIphalaiH / hahA jahAti saddharma tathaiva janaraJjanaiH // 2 // 1 juo Avazyakaniryukti gAthA 1057. 2 thA=jema. vArotramUkha. varI =bera vaDe (beranA mUlathI). jimnA icintAmaNi ratna. =Ape che. tadaiva temaja. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 351 jema mUkha bera vaDe (beranA mUlyathI) cintAmaNi ratna Ape che, temaja mUDha vividha prakAranA lokaraMjana karavA vaDe saddharmane taje che, e khedane viSaya che. jema keI mUrkha manuSya bara laIne cintAmaNiratna Ape che tema aphasesa che ke mUDha jIva lokenI prazaMsAnI abhilASAthI dravyAcaraNa ane tatvanA anubhavarUpa saddharmane tyAga kare che. arthAta mUDha jinabhakti, zAstrazravaNa ane AhAranA tyAgAdirUpa dhamane yaza ane pUjAdinI IcchAthI gumAve che. kahyuM che ke - "tvattaH suduSprApamidaM mayA''ptaM ratnatrayaM bhUribhavabhrameNa / pramAdanidrAvazato gataM tat kasyAgrato nAyaka ! pUtkaromi / vairAgyaraGgaH paravazcanAya dharmopadezo janaraJjanAya / vAdAya vidyAdhyayanaM ca me'bhUt kiyad bruve hAsyakara svmiish!"| he jagannAyaka! aneka bhavamAM bhramaNa karavA vaDe tamArI pAsethI prApta karela atyanta durlabha evuM jJAnAdi ratnatraya pramAdarUpa nidrAnA vazathI gumAvyuM, te have kenI pAse huM pikAra karuM ?" mAre vairAgyaraMga bIjAne chetaravA mATe, dharmopadeza mANasone raMjana karavA mATe ane vidyAbhyAsa vAdane mATe thaye, to he Iza ! hAsya karanAruM mAruM caritra keTaluM kahuM ?" () du-are. ganau =lokaraMjana karavA vaDe saddharma=saddharmane. rAti=dje che. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra lokasaMzAtyAgASTaka lokasaMjJAmahAnadyAmanusroto'nugA na ke| pratisroto'nugastveko rAjahaMso mahAmuniH // 3 // siMgArUpa maTI nadImAM tRNAdinI peThe pravAhane anusaranArA evA keNa nathI ? paNa sAme pravAhe cAlyo jAya e rAjahaMsa eka mahAmuni che. saMjJA-lekanI rItirUpa mahAnadInA pravAhanI pAchaLa cAlanArA koNa nathI? arthAt aneka loke hAya che. paratu pratisrotagAmI-sAme pravAhe cAlanArA rAjahaMsa samAna ekalA mahAmuni-zuddha zramaNa che. ghaNA che lekaThine anusare che, paNa kAMtithI prakAzamAna traNa ratnanuM sAdhana karavAmAM tatpara ninya che te ja svarUpane anusare che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke - "aNusoyapaDhiabahujaNaMmi paDisoaladdhalakkheNa / paDisoameva appA dAyavyo houkAmeNa // aNusoaho loo paDisoo Asavo suvihiyANaM / aNusoo saMsAro paDisoo tassa uttaaro|| viviraMtavaryAnUrijI, nA2- jyAre ghaNA mANase pravAhane anusarIne pravRtti kare che tyAre sAme pravAhe cAlavArUpa saMyamanuM lakSa jeNe 1 DhosAmAnaghAM leka saMsArUpa moTI nadImAM. anustrotonu = lokapravAhane anusaranArA. =koNa. =nathI. pratistrotonu:sAme pravAhe cAlanAra. rAThuM =rAjahaMsa jevA. g=eka. mahAmuni = munIzvara che. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra (353 rAkhyuM che evA, nirvANa prApta karavAnI icchAvALA nirgaLe sAme pravAhe AtmAne pravartAva. pravAhane anusaravAmAM sukha mAnanAra janasamUha che ane suvihita sAdhuone saMyama te pratijota-sAme pravAhe cAlavArUpa che. pravAhane anusaravuM e saMsAra che ane sAme pravAhe cAlavuM e saMsArane pAra pAmavArUpa che." tethI muni lokasaMjJAne anusaranArA na hoya. lokamAlambya kartavyaM kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmo na tyAjyaH syAt kadAcana // - jo lokane avalaMbIne ghaNA mANasee ja kareluM karavA yogya hoya te mithyASTino dharma kyAre paNa tajavA yogya na hoya lekanizrAe ghaNA mANasoe kareluM che te je karavA rogya hoya te kadI paNa mithyASTine dharma tyAga karavA yogya na gaNAya. kAraNa ke tene ghaNA mANase kare che. pitAnI IcchA pramANe AcaraNa karanArA ghaNA mANaso che, anAryothI A cheDA che, AthI jaina AcAravALA thoDA che, ane temAM paNa jenA pariNativALA ghoDA che. mATe ghaNA lokonuM anusaraNa karavuM yogya nathI. 1 lokane. mAtra avalaMbIne. =je. dumi =ghaNuM bhANa e. =ja. =kareluM. daj=karavA yogya hoya. teeto. micchAdazAM mithyAdaSTiena. dharma =dharma. jAgana=kadI paNa. cAgya:= tajavA yogya. na thAtuM=na hoya. 23 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 lokasaMgAtyAgASTaka zreyo'rthino hi bhUyAMso loke lokottare na c| stokA hi ratnavaNijaH stokAzca svaatmsaadhkaaH|| kharekhara mekSanA athI lekamArga ane lekettara mArgamAM ghaNA nathI. kAraNa ke ratnanA vahepArI thoDAM che, tema potAnA AtmAnA arthane sAdhanArA paNa thoDA che. " leka eTaleM bAhya pravAhamAM dhana, svajana, bhavana, vana ane zarIrAdi dvArA kalyANana athI ghaNu manuSya che. paNa amUrta saccidAnandarU5 AtmasvabhAvane pragaTa karavArUpa lokottaramArgamAM pravRtti karanArA mumukSu jIve ghaNuM nathI. kAraNa ke ratnanA vepArI (jhaverI) gheDA hoya che ane AtmAnA nirAvaraNa paNAne sAdhanArA cheDA heya che. - lokasaMjJAhatA hanta nIcairgamanadarzanaiH / - zaMsayanti svasatyAMgamarmaghAtamahAvyathAm // 6 // aphasosa che ke lokasaMjJAe karI haNAyelA dhIme javuM, nIcuM jovuM ityAdi pravRtti vaDe pitAnA satya vratarUpa 1 dikakharekhara. zreyorthinaH=mekSanA arthI. rolokamArgamAM. ra=ane. Tokottare lokottara bhArgamAM. mUya:=ghaNa. na=nathI. hiM= kAraNa ke. ratnAkarananA vepArI. stava =DA che. ra=ane. svAsA =patAnAM AtmAnuM sAdhana karanArA. to:=thoDA che. ( 2 dRnta =aphasosa che ke. Dhohita=lokasaMjJAthI haNAyelA. nominIne =dhIme cAlavA ane nIce jevA vaDe. svaryA marmatamArA potAnA satyavratarUpa aMgamAM marmaprahAranI mahAvedanAne. saMpatti jaNAve che. 2 vararAja zrImadda devacaMdrajI. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 Awwww wwww sAnasAra aMgamAM thayelI marma prahAranI mahAvedanAne jaNAve che. are! lokasaMjJAthI vyAkula thayelA je zarIrane nIce namAvI cAlavAthI ane bhUmi upara nIcI daSTi rAkhavA ityAdi ceSTA vaDe karaMjananA abhiprAye pitAnA satyAga-jaina vRttinA tyAgathI marma sthaLanA ghAnI mahApIDAne jaNAve che. "ame pIDAthI vAMkA vaLI gayelA zarIre bhamIe chIe ema darzAve che. lenindAnA bhayathI tyAga karanArA cha AtmasvarUpane ghAta karanArA hoya che. mAsivIrasiddha yAtrA tatra prasannacandrazca bharatazca nidarzane // 7 // AtmAnI sAkSIe saddharmanI siddhi thaI hoya te lAkyAtrA-lokavyavahAranuM zuM kAma che? lakane jaNAvavAthI zuM? temAM prasannacandra rAjarSi ane bharatarAjarSinA duSTAta che. prasannacandra rAjarSine dekhItuM bAhya cAritra hevA chatAM narakagati yogya karmabandha thaye ane bhAratamahArAjAne bAhya cAritra vinA paNa kevalajJAnanI prApti thaI he uttama puruSa ! AtmA che sAkSI jemAM evA zuddha dharmanI prApti thaye leyAtrAnuM zuM kAma che? lekene jaNAvavAthI zuM? lokone jaNAvavAnuM kaMI paNa prayojana nathI. kAraNa ke dharmanI prAptimAM AtmA ja sAkSI che. temAM 1 grAma siddhapauAtmA sAkSI jemAM che evA satya dharmanI prApti thaye. vItrA mitralokavyavahAranuM zuM kAma che? tatra temAM. prasanna prasannacandra rAjarSi. =ane. mAtA=bhArata Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 lokasaMjJAtyAgASTaka prasannacandra ane bharatarAjA e daSTAnta che. prasannacandra rAjarSi sAdhunA veze kAryotsargamAM rahelA hatA, tene duryAnathI narakagatine yogya bandha thayo. bharata cakravatI gRhasthAvasthAmAM mahilAnI krIDArUpa vanitAnA parivArayukta hovA chatAM paNa AtmAnI sAkSIe ekatva pariNAmarUpa dharmathI pariNata thaI kevalajJAna pAmyA. mATe jemAM AtmA sAkSI che te ja sAco dharma che ane te ja dharma karavA yogya che. .. lokasaMjJojjhitaH sAdhuH parabrahmasamAdhimAn / sukhamAste gatadrohamamatAmatsarajvaraH // 8 // lokasaMjJA rahita, parabrahmamAM lInatA thavArUpa samAdhivALA ane jenA droha, mamatA ane asararUpa javara gayA che evA sAdhu sukhe rahe che. lokasaMjJA rahita, parabrahma-zuddha AtmasvarUpane viSe sthiratArUpa samAdhivALA, AtmajJAnanA AnandamAM magna, jene droha-apakAra karavAnI buddhi, parabhAvamAM mamatva ane matsara-ahaMkArarUpa javara naSTa thayelo che evA, paramAtmabhAvane sAdhavAmAM tatpara sAdhu sukhe rahe che. tethI "kaSAyanI malinatA rahita, pitAnA AtmAmAM ramaNa karanAra, AtmAne jANanAra ane tattvane anubhava karanArA muni sukhapUrvaka 1 DhokokSiti=lokasaMjJAthI rahita. parabrahmasamAdhimAna=parabrahmane viSe samAdhivALA. taddoramamatamatsara =gayA che droha, mamatA. ane abhimAna javara jenA evA. sAdhu=muni. muna=sukhe. niti=rahe che. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 357 rahe che, e jaNAvyuM. lokasaMjJAnA tyAgathI svarUpanA vega ane bhegana sukhamAM magna thayelA nirca karmanA uda thatA prakAza jevuM mAne che, paNa tene satya sukharUpa mAnatA nathI. 24 zAstrASTaka carmacakSurbhUtaH sarve devAzcAvadhicakSuSaH / sarvatazcakSuSaH siddhAH sAdhavaH zAstracakSuSaH // 1 // badhA prANuo carmacakSane dhAraNa karanArA che, de avadhijJAnarUpa cakSuvALA che, siddha bhagavaMte sarva pradeza kevala upagarU5 cakSuvALA che ane sAdhuo zAsarUpa cakSuvALA che. samayasAramAM kahyuM che ke "AgamacakkhU sAhU cammacakkhUgi sababhUyANi / devA ya ohicakkhU siddhA puNa savvado cakkhU" // Agama cakSuvALA sAdhuo che, sarva prANIo carmacakSuvALA che, de avadhijJAnarUpa cakSuvALa che ane siddha sarvata:cakSuvALA che." have krama prApta yathArtha upayoganA kAraNabhUta zAstrAchakanI prarUpaNa karavAmAM Ave che. temAM zAstranuM svarUpa che. tevA =devo. avadhicakSuSa =avadhijJAnarUpa cakSuvALA che sA=siddho. sarvatacakSu sarva Atmapradeza kevalajJAna-darzanarUpa cakSavALA che. ca= ane. sAdhava sAdhuo. rAtracaya =zAstrarUpa cakSuvALA che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zAyASTaka A pramANe che-jemAM ekAtika ane AtyaMtika rAga dveSAdi kalezarahita, nirAmaya-garahita paramAtmapadanuM sAdhana syAdvAda paddhatie upadeza karavAmAM AveluM hoya te zAstra, te jainazAsanarUpa che. parantu A loka saMbadhI zikSArUpa bhArata ane rAmAyaNAdi zAstra kahevAtA nathI. jainAgama paNa samyagdaSTirUpe pariNamela zuddha vaktAne ja mokSanuM kAraNa thAya che ane mithyASTine te saMsAranuM kAraNa thAya che. naMdIsUtramAM kahyuM che ke - "duvAlasaMgaM gaNipiDagaM sammattapariggahi sammasuaM, micchattapariggahiyaM micchasuyaM" // "dvAdazAMga gaNipiTaka samyagdaSTie grahaNa kareluM te samyaka kRta ane mithyASTie grahaNa kareluM te mithyAzrata kahevAya che. pUjya jinabhadragaNikSamAzramaNe kahyuM che ke - "sadasadavisesaNAo bhavaheU jhddiovlNbhaao| nALAmAvAyo micchAtidina vagA" | "sad ane ane viveka nahi hovAthI, saMsAranuM kAraNa hevAthI, svachaMdapaNe jANavAthI ane jJAnanuM phaLa virati nahi hovAthI mithyASTinuM jJAna ajJAnarUpa che. jIvAjIvAdi dravyo ane tenA guNa-paryAyanA jJAnapUrvaka sarva Avone tyAga karanArane paNa nizcayika zraddhA thavAthI samyagdarzana thAya che. yathArtha sva-paranA bhedajJAna vaDe jANela svarUpanA upAdeya paNA ane parasvarUpanA heyapaNAnA vijJAnapUrvaka nimitta ane upAdAna kAraNanA nizcayarUpa zuddha ane avinazvara pitAnA siddhasvarUpanI pariNatimAM dharmanI Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 359 pratIti thavI te samyagdarzana che. ema samyagdarzana sahita paramAtmabhAvanI civALA puruSane tenA sAdhana ane upAyanuM niraMtara kathana karanAra zAstra che. te nAmAdinA bhedathI cAra prakAre che. AcArAMgAdi nAma te nAmazAstra, siddhacakAdine viSe sthApeluM zrutajJAna te sthApanAzAstra, pustakAdimAM raheluM te dravyazAstra athavA upagarahita puruSane kSapazamabhAvane prApta thayeluM jainAgama te dravyazAstra ane zAstranA upayogarUpa te bhAvazAstra. - nayanA vicAramAM nigamanayathI vacananA bolavArUpa vyaMjanAkSarAdi zAstra kahevAya che, saMgrahanayathI pudgalarUpa kabendriya ane varUpa bhAvendriya zAstranuM kAraNa hevAthI zAstra kahevAya che, vyavahAranayathI paThana, pAThana ane zravaNarUpa zAstra che, jusUvanayathI manana ane nididhyAsanarUpa zAstra che, zabdanayathI zratanA AdhAre AtmAnA sparza jJAnanA pariNAmavALo bhAvakSapazama zAstra che, samabhirUDha nayathI upayogavALAne zAstra kahevAya che. tanmayatAne pAmelA, sarva akSaranI labdhivALAne zuddha upaga te evabhUtanayathI zAstra kahevAya che. kAraNa ke sarva akSaranI labdhivALA nirvika95 upayoga samaye utsargathI bhAvazAstranA pariNamananA upayoga sahita che. tethI paramakANika bhagavaMtoe upadezeluM zAstra hitakAraka che. tasvAbhASyanI kArikAmAM kahyuM che ke - "ekamapi jinavacanAdyasmAbhirvAhakaM padaM bhavati / zrUyante cAnantAH saamaayikmaatrpdsiddhaaH|| Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360, zAyASTaka tasmAt tatprAmANyAt samAsato vyAsatazca jinavacanam / zreya iti nirvicAraM grAhya dhAya ca vAcyaM ca // na bhavati dharmaH zrotuH sarvasyakAntato hitazravaNAt / bruvato'nugrahabuddhyA vaktustvekAntato bhavati / / zramamavicintyAtmagataM tasmAcchyaH sadopadeSTavyam / sAmAnaM ra pa = hitopadADanuatti" che "kAraNa ke jinavacanathI grahaNa kareluM eka paNa pada saMsArathI pAra utAre che kemake anantA sAmAyika pada mAtrathI siddha thayelA zAstramAM saMbhaLAya che. te zAstranA prAmANyathI saMkSepathI ane vistArathI jinavacana zreyakara che, mATe niHzaMkapaNe grahaNa-zravaNa karavA yegya, dhAraNa karavA yogya ane upadeza karavA yogya che. hitakArI zAstranuM zravaNa karavAthI badhA zrotAne ekAnathI dharma thatuM nathI, paraMtu bIjAne upakAra buddhithI kahenAra vaktAne ekAntathI dharma thAya che. tethI pitAnA zramane vicAra karyA sivAya hamezAM zreyA-mAkSane upadeza kare egya che, kAraNa ke hitane upadeza karanAra pitAne ane parane upakAra kare che." ethI zAstramAM Adara utpanna karavA mATe granthakartA upadeza kare che-tiryaMca ane manuSya badhA carmacakSu dhAraNa karanArA che. eTale matizrutajJAnAvaraNIya ane vIryAntarAyanA kSapazama tathA jAtinAma, paryAtanAma, zarI Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra 36 nAma ane nirmANanAmakamanA udayathI prApta thayela cakSane dhAraNa karanArA che. deve avadhijJAnAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNIya karmanA pazamathI prApta thayela avadhijJAnarU5 cakSuvALA che. siddha bhagavaMte sarva pradeze thayelA kevalajJAna-darzananA upagavALA che ane nircantha sAdhuo zAstranA AdhAre thatA vijJAnarUpa cakSuvALA che. e hetuthI nircane vAcanAdi svAdhyAyanuM pradhAnapaNuM che. 'puraHsthitAnivodhistiryaglokavivartinaH / jJAnIe zAsrarUpa cakSu vaDe jANe AgaLa rahelA hoya tema saudharmAdi Urvalaka, narakAdi adholoka ane jaMbUlavaNAditiryakamAM vividha pariNAma pAmatA sarva bhAvapadArthane sAkSAta dekhe che. ahIM zrata sahacarita mAnasa acakSudarzanathI dekhe che ema jANavuM jJAnIe AgamanA upayogathI Urdhva, adhe ane tiyakamAM rahelA sarva sUma, bAdara, sahaja ane vibhAvarUpa anya kSetramAM rahelA pakSa bhAvene AgamanA baLathI sanmukha rahelA hoya tema dekhe che. ahIM darzana mAnasa kRtajJAnanA kSayApazamarUpa jANavuM. 1 jJAnina =jJAnI puruSo. rAtre zuSa zAstrarUpa cakSuthI. karNAdhatirthovini =Urdhva, adhe ane tiracholokamAM pariNAma pAmatA. sarvamAvA=sarva bhAvene pura:sthitAna sanmukha rahelA heya tema. sAkSAta=pratyakSa. santa dekhe che.. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ziAsASTaka 'sAvanAta trApurA luvAniyA vacanaM vItarAgasya tattu nAnyasya kasyacit // 3 // paMDitoe hita zikhavavAthI ane rakSaNa karavAnI zaktithI zAzva zabdanI vyutpatti karI che. te sarvaguNasahita kevalajJAna mULa kAraNa jenuM che evuM vItarAganuM vacana che. bIjA keinuM vacana te zAstra kahevA yogya nathI. prazamaratimAM kahyuM che ke- "zAsanasAmarthyena ca sNtraannvlenaanvdyen| yuktaM yat tacchAstraM tacaitat sarvavidvacanam" / "hitazikSA ApavAnA sAmarthathI, ane nirdoSarakSaNa karavAnI zaktithI yukta hoya te zAstra che ane te sarvajJanuM vacana che.' | hitazikSA ApavAthI ane saMsArathI bhaya pAmelA, kamathI gherAyelA ane vibhAvathI pIDita thayelA jIvonuM rakSaNa karavAnI zakti hovAthI vidvAnoe tene zAstra kahyuM che. "mokSamArgane zAsana-upadeza kare che mATe te zAstra che ema tattvArthakAra kahe che. sarva mohanA kSayathI parama zamasvabhAvane prApta thayelA vItarAganuM vacana mokSamArgane upadeza karanAra che. pUjya umAsvAtivAcake kahyuM che ke- "kevalamadhigamya vibhuH svayameva jJAnadarzanamanantam / . 1 sanAta-hitipadeza karavAthI. ca=ane gALI sarva jIvone rakSaNa karavAnA sAmarthyathI. yu=paMDitae. rAtre nire= zArjazabdanI vyutpatti karAya che. teTete zAstra to. vAtarA cakavItarAganuM vacanaM vacana che. varaca=bI. vAsthata keinuM. na=nathI. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAra ^^^^^^^^ lokahitAya kRtArtho'pi dezayAmAsa tIrthamidam // " tIrthakare kevaLa anata jJAna-darzana pAmIne kRtArtha hovA chatAM lekanA hita mATe svayameva A vartamAna tIrthane upadeza karyo che." te mATe temanuM vacana ja mokSanuM kAraNa che. pite asarvajJa chatAM pitAne sarvajJa mAnatA evA bIjA keInuM vacana mekSanuM kAraNa nathI. 'zAstre puraskRte tasmAda vItarAgaH purskRtH| puraskRte punastasmin niyamAt sarvasiddhayaH // 4 // tethI zAsa AgaLa karyuM mukhya karyuM eTale teNe vIta rAga bhagavaMta AgaLa karyA. zAstranA upage tenA rtA sAMbhare ja, ane vItarAgane AgaLa karyA eTale avazya sarva siddhio thAya che. kahyuM che ke - "asmin hRdayasthe sati hRdayasthastatvato munIndra iti / hRdayasthite ca tasmin niyamAt srvaarthsiddhyH"| vokarI 2 zo 24. "tIrthakara praNIta Agama hRdayamAM hoya tyAre paramA svataMtra praNetA che, ane jyAre tIrthakara bhagavaMta hRdayamAM heya tyAre avazya sarva arthanI siddhi thAya che." 1 tame tethI. rAtre pure zAstrane AgaLa karyuM eTale. vAtA=vItarAgane. purataH=AgaLa karyA che. punaH=vaLI. tamina puro te vItarAgane AgaLa karyA eTale. niyamati=avazya. sarvasa =sarva siddhi thAya che. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zAsASTaka te kAraNathI jyAre Adara-bahumAnapUrvaka zAstra-siddhAntane agresara karavAmAM Ave che tyAre vItarAga bhagavaMta agresara karAya che, ane jyAre vItarAga bhagavata agresara karAya che tyAre nizcayathI sarva siddhi-kevalajJAnAdi Atmika saMpatti pragaTa thAya che. AgamamAM kahyuM che ke - "AgamaM AyaraMteNa attaNo hiykNkhinno| titthanAho sayaMbuddho savve te bahumaniyA" // Agamane Adara karatA teNe AtmAnA hitanI icchAvALA ane svayaMbuddha tIrthaMkara vagere badhAnuM bahumAna karyuM che. A kAraNathI Agamane Adara karanAra arihaMta, muni ane saMghane Adara kare che. 'bAheMsgdhAvA pATalI vinA dAdA prApnuvanti paraM khedaM praskhalantaH pade pade // 5 // jaDa-avivekI manuSya zAsarUpa dIvA vinA adaSTanahi joyelA pakSa arthamAM pAchaLa deDatA ane pagale pagale khalanA pAmatA-Thokara khAtA ghaNe kheda pAme che. saMvara, nirjarA ane mokSarUpa adaSTa padArthamAM zAstrarUpa dIvAnA prakAza vinA pAchaLa doDatA ane pagale 5 1 rAtrI vinA=zAstrarUpa dIvA vinA. adArthe parokSa arthamAM. anupAvanta =pAchaLa deDatA. =avivekI jana. je pagale pagale. prAnta =keka khAtA. atyanta. -kalezanuM nti pAme che. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 365 gale atyanta Thokaro khAtA jaDa manuSyo atyanta kaleza pAme che. jeNe zuddha mArgane jANyuM nathI te aneka upAyamAM pravRtti kare te paNa aneka bhUla kare che. zuddhoJchAdyapi zAstrAjJAnirapekSasya no hitam / bhautahanturyathA tasya padasparzanivAraNam // 6 // zAstrajJAnI apekSArahita Apamatine (svecchAcArIne) zuddha-beMtALIza doSarahita-AhAragoSaNAdika paNa hitakAraka nathI. jema bhautamatine haNanAra zabarane tenA page sparza karavAnuM nivAraNa karavuM hitakAraka nathI. "jIvatA bhautamatine sparza na karo' e AjJA tenI pAse rahelA mayUrapicchanA atha zabare jema tene mArI tenA page sparza karyA sivAya mayurapiccha letAM pALI, tema Apamatine zAstrajJA vinA bAhyAcAranuM paripAlana jANavuM. je zAstranI AjJA nirapekSa svecchAcArI che tene zuddhabeMtALIza doSarahita-AhAra grahaNa kare, kezane loca kare, pRthvI upara sUvuM, brahmacarya pAlana karavuM vagere paNa hitakArI thatA nathI-eTale AtmAnA samyagdarzanAdi guNenI vRddhi mATe thatA nathI. jema bhautamati(bhUtavAdI)ne haNanAra bhillane pUjya hovAthI tenA gurunA caraNane sparza nivAravo te hitakAraka nathI. 1 rAtrIzAnirapekSaca zAstrAjJAnI apekSA rahita, svacchaMdamatine. succhapa zuddha bhikSA vagere bAhyAcAra paNa hataMtrahitakArI. na=nathI. cA=jema. mautahatu =bhautamatine haNanArane. tasyatenA. (bhautamatinA). pakSanivAraNa[=page sparza karavAne nivedha kare. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrASTaka kaI eka bhautamatinI pAse sundara mayUrapicchanuM chatra hatuM. tene bhakta eka bhillarAjA hatA. tenI rANIne te chatra khUba gamyuM hovAthI te bhillarAjAe guru pAse mAgyuM, paratu gurue ApavAnI nA pADI. tethI teNe pitAnA subhaTane hukama karyo ke guruno vadha karIne chatra lAve, paraMtu gurunA caraNa pUjya hovAthI tene sparza karaze nahi. pachI te bhillarAjAnA subhaTee gurune vadha karI tenI pAsethI chatra laI lIdhuM. jevI te bhillarAjAnI gurunA upara bhakti hatI, tevI ja zAstranirapekSa svarachandacArInI zuddha AhArAdi grahaNa karavA vagerenI pravRtti jANavI. jema mayUrapicchanA chatrano atha jilarAjA potAnA guru bhautamatino vadha kare che, paNa tenA caraNasparza niSedha kare che, tema zAstrAjJAnirapekSa svecchAcArI AtmAne haNane SaDajIvanikAyanI rakSA kare che. mATe mUDhatAne cheDIne tatvajJAna prApta karavuM. zuddha AhArAdi a9pa ga che ane svarUpanuM avalaMbana e mahAna ga che. tethI svarUpamAM ramaNatA sivAya zAstrajJAnirapekSa AhArAdinI zuddhithI AtmasAdhananI buddhivALA bhiautane vadha karanAra bhilarAjAnI peThe jANavA. ajJAnAhimahAmantraM svAcchandyajvaralaGghanam / dharmArAmasudhAkulyAM zAstramAhurmaharSayaH // 7 // | 1 marSa =moTA RSio. cUM=zAstrane ajJAnadimAmagraMka ajJAnarUpa sarpanuM jhera utAravAmAM mahAmatra samAna. svAcharA varaane svacchaMdatA rUpa jvarane nAza karavAmAM lAMghaNa samAna. dharma mahudhAnca=dharmarUpa bagIcAmAM amRtanI nIka jevA. sAsu =kahe che Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 367 maharSie zAstrane mithyAjJAnarUpa sarpane damavAne mahAmanca, svecchAcArIpaNArUpa varane pAcana ane zamana karavAmAM laMghanarUpa, ane dharmarUpa ArAma-bagIcAne viSe amRtanI nIka samAna kahe che. tattvadazI mahaSio tattvazraddhAmAM pratibandhaka mithyAjJAnarUpa sarSanA viSane nAza karavAmAM mahAmantra samAna, vecchAcArIpaNArUpa varane dUra karavAmAM laMghana samAna ane dharmarUpa ArAmane viSe amRtanI nIka tulya zAstrane kahe che. e hetuthI zAstrane abhyAsa parama sukhane mATe thAya che. zarivArajata ja rATAphA zaheranAmA zAstraikadRg mahAyogI prApnoti paramaM padam // 8 // zAstramAM kahelA AcAranuM pAlana karanAra, zAstrane jANanAra, zAstrano upadeza karanAra ane zAstrane viSe jenI eka-advitIya daSTi che evA mahAyogI paramapada-makSane pAme che. jaina AgamamAM kartavyarUpe je A cAre batAvelA che te pramANe AcaraNa karanArA, syAdvAdarUpe Agamane jANanAra, zAstrane upadeza karanAra tathA zAstranA advitIya rahasya grahaNa karanArI daSTivALA mahAgI paramapadane pAme che. ema zAeNkta mArgane AcaranArA, tatvajJAnI ane topadezaka mokSarUpa parama padane pAme che. tethI saMpUrNa 1 rAtriokatAvArataf=zAstramAM kahelA AcArane pALanAra. rAtrajJa = rAtreivada=zAstramAM eka daSTivALA. nAgA mahAna yogI. parama hiM parama padane (mokSane). grAnoti=pAme che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 paripakaDa Adara vaDe jaina Agamone abhyAsa karavA yogya che, jethI tatvanI prApti ane samagra prakAranI siddhinuM sAdhana thaI zake che. e hetuthI ja nirgaLe pravacananI vAcanA kare che, tenuM rahasya zikhave che, sUtranA pAThanuM parAvartana kare che, bhAvanA vaDe tenA arthanuM manana kare che, temAM tanmaya thAya che, AgamanA tatvamAM magna thaI pitAnA AtmAne Anandane anubhava karAve che, tatvanI prAptinA AnandamAM lInacittavALA dhamakathA kare che, mahAna AcAryonA samudAyanuM anumodana kare che, gopadhAnanI kriyA kare che ane zAstranA badhAmAM pravINatA meLavavAne IcchatA jIvanaparyanta gurukulavAsamAM vase che. 25 parigrahASTaka na parAvartate rAzervakratAM jAtu nojjhti| / parigrahagrahaH ko'yaM viddmbitjgtryH||1|| je rAzithI pAchA pharate nathI ane vakatAne tyAga karato nathI, jeNe traNa jagatane viDaMbanA karI che e A parigraharUpa kayo graha che? sarva grahathI parigraha graha balavAna che. enI gati keie jANI nathI, parigraharUpa grahathI gherAyelA ane aneka prakAranA 1 2 =rAzithI. ra parAvartate pAcho pharato nathI. nAtu kadIpaNa vatAM vakratAne ja unnati=naja nathI. vikhyatanapatraya =jeNe traNa jagatanA lokone viDaMbanA pamADI che e. yaM=A. kaH= parigraharU5 graha. =ke che Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 * , ** 4 * * * * * * * jJAnasAra dravyanuM upArjana, saMrakSaNa ane gepanamAM vyAkula cetanAvALA jIvane zAstrajJAna samyaka prakAre thatuM nathI, tethI ahIM parigrahatyAgane upadeza karavAmAM Avyo che. taraphathI grahaNa karavuM, grahaNa karavAnI buddhi te parigraha kahevAya che. dravyathI dhanadhAnyAdi parigraha che ane AzaMsA-paravastune grahaNa karavAnI IcchA te bhAvathI parigraha che. temAM AtmAne svarUpa paryAyanuM AvaraNa thatAM potAnA svarUpa paryAyanA svAmIpaNAnI pariNatine abhAva thaye azuddha balavIryanI pravRttithI grahaNa karelAM karmonA zubha vipAkamAM ane tenA hetu prazasta ane aprazasta pariNAmamAM mamatvabuddhi thavI te parigraha che, athavA pitAnA sattAgata zuddha guNethI anya vastumAM mamatva, tenA grahaNa ane saMrakSaNanI pariNatirUpa cetanAdinI vRtti te parigraha kahevAya che. tethI AtmAne pitAnA svarUpanuM bhAna, ramaNa ane anubhavane vyAghAtapratibandha thAya che. e hetuthI parigraha tajavA yogya che. kAraNa ke dravyaparigraha e bhAvaparigrahanuM kAraNa che. ane bhAvaparigraha AtmAnI azuddhinuM kAraNa che, mATe te tyAjya che. nayanI vyAkhyAmAM saMgrahanayathI jIva ane ajIvane viSe parigrahapaNuM che. kAraNa ke vizeSAvazyakabhASyamAM kahyuM che ke bIjA ane pAMcamA Asavane viSaya sarva dravyo che-eTale sarva dravyo mRSAvAda ane parigrahano viSaya che. vyavahAranayathI dhanAdi sahita ane jusUvathI tenI IcchA vALa parigraha yukta che. zabdanayathI puNyanI IcchA parigraha che, ItyAdi svayameva jANavuM. e mATe parigraha saMbadhI ahIM kahevAmAM Ave che- 24 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 parigrahASTaka .. , ./1 je anAdi kALathI rAzithI (dhananA rAzithI) pAcho pharate nathI, vaLI kadI paNa vakatAne tyAga karatuM nathI, tethI he AtmAthI puruSa ! A duHkhanuM mULa parigraharUpa graha traNa jagatanA lekanI viDaMbanAnuM kAraNa che. eTale parigrahano daDha anurAga traNa jagatanA prANIne parama kaleza Ape che. bIjA graha eka rAzithI nIkaLI sthAnAntara kare che, ane vakatA cheDI mAgIbhavana kare che, paraMtu te badhA graho karatAM parigrahagraha navIna balavAna graha che. parigrahagrahAvezAda durbhaassitrjaakiraam| / zrUyante vikRtAH kiM na pralApA liGginAmapi // 2 // parigraharUpa grahanA aMdara praveza thavAthI durbhASitautsavarUpa dhULane mAthe uDADanAra jaina veSadhArIonA paNa ghelachAnA vikAravaMta pralApa-asaMbaddha vacane zuM saMbhaLAtAM nathI? apitu saMbhaLAya che. to bIjAnA mATe te zuM kahevuM ? parigrahanI mAnyatAnA AvezathI utsutra vacanarUpa dhULane uDADanArA jaina veSane lajavanArA veSadhArIonA pralApa-yuktizUnya vikAramaya vacane zuM saMbhaLAtA nathI? 1 navi palaTe mULa rAzithI mAga kadIya na hoya. saluNA. parigrahagraha che. abhinavo sahune daye duHkha soya. saluNa. parigraha mamatA parihara. yazo. parigrahanI sajhAya. 2 pari =parigraharUpa grahano praveza thavAthI. humapitara3:pirAma=sUtra bhApaNurUpa dhULa uDADanAra. sTiniAmAMvidhArIonA paNa. vitA=vikAravALA. prApA =bakavAdo. di=zuM. na zrayantasaMbhaLAtA nathI. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra ema parigrahanI abhilASAthI jJAnapUjana Adi upadeza vaDe parigraha meLavavAmAM Asakta thayelA teo usUtra bele che, viSayane piSe che, jJAnanAM upakaraNone parigraha kare che, ane jJAnanAM upakaraNe vaDe pitAne moTA kahevarAve che. upamitibhavaprapaMcAkathAmAM kahevuM che ke "kadAcita manuSyapaNuM pAmI AyaMkula ane zrAvakadharmanI sAmagrIne ryoga prApta karIne tatvane upadeza sAMbhaLI vairAgya vaDe vratane grahaNa karI munisaMgha sahita zrutajJAnanA lAbhathI zrAvakavargothI pUjA satkAra pAmate, jJAnanI bhaktivALA puruSoe karelA caMdaravA vagere upakaraNa sahita ane te ja upakaraNe vaDe ramaNIyatA, mamatva ane ahaMkArathI dUSita thaI tIvra jJAnAvaraNIyAdi karmanA vazathI ananta bhavabhramaNarUpa nigodamAM paDe che. e pramANe sapuSae AtmAnA hita mATe bhavabhramaNanuM svarUpa vicAravA yogya che. e hetuthI dharmanA upakaraNa saMbandhI parigrahanA piSaNa Adi nivAravA rogya che. yastyaktvA tRNavad bAhyamAntaraM ca parigraham / udAste tatpadAmbhoja paryupAste jagatrayI // 3 // je tRNanI peThe dhanadhAnyAdi bAhya ane mithyAtvAdi aMtaraMga parigraha tajI udAsIna thaIne rahe che tenA caraNakamaLa traNa jagata eve che. 1 ca=je. tRNavattarakhalAnI peThe. vAhya bAhya. =ane. kAntAMtra aMtaraMga. pari=parigrahane. tyAM tajIne. vAste udAsIna rahe che. tatparAmonaeN tenA caraNakamalane. satrathI traNa jagata. vAte seve che. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 pariNahAka * *, , , , , , , , , , je sAdhu dhana, dhAnya, ghara, khetara, suvarNa, rUpya vagere bAhya parigraha ane mithyAtva rAga-dveSAdi AMtara pari. grahane tarakhalAnI peThe cheDIne udAsInabhAve rahe che, mehanuM kAraNa, AsaktinuM mULa, AtmAne lAgelA kAdava tulya ane vAstavika rIte asAra evA parigrahanuM mAre zuM kAma che? A mAruM nathI, madirAthI unmatta thayelA puruSane kAdavanA lepa tulya A parigrahathI huM sukhI nathI, huM jJAnAdi anantaguNo vaDe pUrNa chuM, te pudgalamAM kema rati karuM', ItyAdi bhAvanA vaDe jeNe parigrahane tyAga karela che tenA caraNakamaLane sura, asura ane manuSyarUpa traNe leka seve che. te traNa jagatane vaMdanIya thAya che. tethI svarUpanA AnandamAM rasika puruSone parigrahamAM Asakti thatI nathI. vaLI bAhya tyAga vaDe pitAne nirgastha mAnanArane upadeza kare che- citte'ntargranthagahane bahirnigranthatA vRthaa| tyAgAtkaJcukamAtrasya bhujago na hi nirvissH||4|| aMtaraMga parigraha karIne gahana-vyAkula citta chatAM bAhya nircanthapaNuM phegaTa che. kharekhara kAMcaLI mAtrane choDavAthI sApa viSarahita thatuM nathI. 1 ananya aMtaraMca paricaDe karIne vyAkula. citta=mana che te. vAsthananyatA=bAhya nigranthapaNuM. vRthA phogaTa che. hi kAraNa ke vukamAtrAtaHkAMcaLI mAtra chevAthI. munA=sarpa. nirvivaH viSa rahita, 7thato nathI. == === Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 377 citta aMtaraMga parigraha vaDe vyApta che-bhareluM che, eTale cetanAnI pariNati parigrahanI tRSNAmAM magna thayelI che te strIdhanAdi bAhya parigrahanA tyAgarUpa bAhya nirca thapaNuM niSphaLa che. kAraNa ke tene bAhya tyAga svarUpanA pragaTapaNAnuM kAraNa thato nathI. jema kAMcaLInA tyAgathI sApa nirviSa thato nathI, tema bAhyatyAgathI jIva tyAgI thato nathI, paNa aMtaraMga mamatvapariNAmanA tyAgathI ja tyAgI thAya che. tyakte parigrahe sAdhoH prayAti sakalaM rajaH / pAlityAge kSaNAdeva sarasaH salilaM yathA // 5 // jema pALane nAza karavAthI sarevaranuM saghaLuM pANI kSaNavAramAM cAlyuM jAya che tema parigrahane tyAga karavAthI sAdhunuM saghaLuM pApa cAlyuM jAya che. parigrahane tyAga karavAthI sAdhunA samagra pApano samUha cAlyA jAya che. ahIM daSTAnta kahe che-jema pALane nAza thavAthI sarevaranuM badhuM pAchuM cAlyuM jAya che. e hetuthI aMtaranI sAmAnya pariNatimAM lebhanA tyAgathI anukame sarva karmane abhAva thAya che. tyaktaputrakalatrasya mUrchAmuktasya yoginH| 1 cate rahe parigrahano tyAga karyo. sAtho sAdhunuM. sarjaka saghaLuM. :=pApa. kSanoveva kSaNamAM ja. prati jAya che. cA=jema. vAri=pALano nAza thatAM. sarasa sarovaranuM. satsaM pANI. (cAlyuM jAya che) ra rAjaputraratragraM=jeNe putra ane strIne tyAga kare che. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vurusu 374 parigrahASTaka cinmAtrapratibaddhasya kA pudgalaniyantraNA // 6 // - putra, kalatra-strI ane upalakSaNathI sarva bandhanane jeNe tyAga karale che, mUchathI rahita ane citmAtra-jJAnamAtramAM Asakta evA yogIne pudgalanuM bandhana zuM hoya? saMtAna ane strIne saMbandha jeNe tajI dIdhuM che, parigrahanI mUcha ane tenA saMrakSaNathI rahita, jJAnamAtramAM AsaktivALA evA samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa yogasahita yogIne pugalane viSe ekatArUpa pratibandha heya? tAtparya e che ke putra strI vagerenA saMgarahita, pudgalanA saMrakSaNanA vikalapathI mukta thayelA, jene cetanAnA vyApArarUpa upaga svarUpanI ekatAmAM lAgela che evA, svabhAvAnandanA vilAsanI vaNikA (vAnakI) rUpa zuddha jJAnAnubhavanA bhaktAne acetana, nazvara, eThavADarUpa ane Anadarahita pudgalemAM rAgane pariNAma thatuM nathI. ahIM vRddha saMpradAyathI A daSTAnta ApavAmAM Ave che-adhyA nagaramAM zrIvara nAme rAjA atyanta mithyAdaSTi hato. tene eka zrIkAnta nAme kumAra hato. te rUpa, lAvaNya ane saubhAgyamAM kuzala, IndranI peThe suzobhita zarIravALo, jIvAjIvAdi tattvane jANanAra, sUtra-ane arthanuM zravaNa karavAmAM prItivALe ane bAlyAvasthAmAM paNa bheganI lAlasAthI mukta hato. te kumArane vismaya pamADe tevA rUpavALI aneka rAjakanyAo pitAnI saMpattisahita paraNavA mUchamujaca=mUcha-mamatvathI rahita. vinmAtrasiddhaca=jJAnamAtramAM Asakta. yoginaH=AgIne. punicatragA=pudgalanuM niyatraMNa-bandhana. =zuM hoya? Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra (375 mATe AvI. eka divase te rAjakanyAone kumAre pUchayuMhe bhadra! tame tamArAM mAtapitAnuM ghara choDIne kema ahIM AvI che? te rAjakanyAoe kahyuM ke ame tamArA premanI abhilASAvALI chIe ane tamane ISTa, kAnta ane priya tarIke IrachIe chIe. tyAre kumAre kahyuM ke-jinendra niSedha karela, karmabandhananuM mULa kAraNa ane saMsAra vadhAranAra rAga che, kAraNathI AtmAnI sAthe ekatAne prApta thayelA, dharmanA sAdhanabhUta, pitAnA zarIra upara paNa rAga karo te sarvadazI jinAe nivAryo che, te ke catura purUSa pArakA zarIra upara rAga kare? te nirmala cAritrane AvaranAra ane kevalajJAnane rokanAra che. te rAga arihaMtAdine viSe kare zreSTha che, te paNa nizcayana tajavA yogya kahyo che. te pachI anartha pradhAna viSayaroga te kema karAya? pitAnA svabhAvamAM Asakta vItarAga bhagavaMta sukhI che, te mAre anyamAM rAga kare gya nathI ane tamAre paNa bIjAmAM rAga kare gya nathI. ema upadeza vaDe rAjakanyAone pratibodha karyo ane hajAra kanyAonA parivAra sAthe zramaNa tha. anukame anuttara jJAna, darzana, cAritra ane vIrya vaDe zukaladhyAnArUDha thaIne siddha thaye. te rAjakanyAo paNa nirvANane prApta thaI. ema rAga tyAga karavA yogya che. te parigrahane rAga kadApi AtmahitanuM kAraNa thato nathI. cinmAtradIpako gaccheda nirvaatsthaansNnibhaiH| niSparigrahatAsthairya dharmopakaraNairapi // 7 // 1 vimAtrA =jJAnamAtrane dIva (apramatta sAdhu). nirvAhyA Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 parigrahASTaka citmAtra-jJAnamAtra pariNAmavALA apramatta sAdhune - + A-V A N * --- tenAM grahaNa ane dhAraNAdi mUcha vinA na hoya, ane yuktAhArAdi te anAhAra bhAvanArUpa jJAnanuM prasAdhana che, tene asaMbhava sAdhune nathI evuM digaMbare kahe che. tene pratibandI dUSaNa ApavAnA abhiprAye granthakartA kahe che- jJAnamAtrane dIpaka (apramatta sAdhu) nirvAtasthAna jevA dharmopakaraNee karIne niSparigrahapaNAnI sthiratAne pAme che. eTale jJAnadIpane tailasamAna yuktAhAre jema AdhAra che, tema nivatasthAna tulya dharmopakaraNavaDe paNa AdhAra che ema jANavuM. - jJAnamAtranA dIpaka samAna apramatta sAdhu nivatapavananI preraNA rahita sthAna-tulya dharmopakaraNe vaDe paNa parigrahanA abhAvarUpa sthiratAne sAdhe che. ahIM digaMbare dharmopakaraNane paNa parigraha jANatA tene tyAga karavA prayatna kare che, paraMtu dharmopakaraNathI paNa sthiratA vadhe che. A saMbadhe dharmasaMgrahaNImAM kahyuM che ke "zIta, Atapa ane dezAdi pariSahe prApta thatA svAdhyAyane vyAghAta thaye nispRhapaNe dharmopakaraNanuM grahaNa karavuM te samAdhinI sthiratAnuM kAraNa thAya che. mUcharahitane tene parigraha nathI. pudgala ane jIvo eka kSetramAM rahelA che, tethI e parigraharUpa nathI. paraMtu cetanA tenA rAga-dveSanA pariNAma nasannimai=pavanarahita sthAnanA jevA. dhafpavA =dharmanAM upakaraNe vaDe. vi=paNa niparigrahatArtha parigrahanA tyAgarUpa sthiratAne. vAta pAme che. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - 377 vaDe pariNata thAya che tyAre te parigraharUpatAne pAme che. mATe upakaraNe tattvanuM sAdhana karavAmAM nimitta che. jema tatvanI sAdhanAmAM arihaMta ane gurune saMga nimitta che, tema AtmasvarUpamAM rahelAne pudgalaskandha bAdha karatA nathI. paraMtu pudgalaskandhone anusaranAra AtmA ja bAdhakatA utpanna kare che. pUchannadhi sarva nava rajA . mUrchayA rahitAnAM tu jagadevAparigrahaH // 8 // mUrchAe karIne jenI buddhi DhaMkAyelI che tene sarva jagata ja parigraha che ane mUchathI rahita jJAnIne te jagata ja aparigraharUpa che. vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che ke. tamhA kimatthi vatthu gaMtho'gaMtho va sanbahA loe / vatthAi teNa jaM jaM saMjamasAhaNamarAgadosassa / taM tamapariggaho cciya pariggaho jaM taduvaghAI // T0 rU. 75-76 "tethI lekamAM evI kaI vastu che ke jene sarvathA daSTithI mUchathI parigraha ane amUrchAthI aparigraha kahelo 1 mUrajIchannadha=mUchathI jenI buddhi aMkAyelI che. teone. sarva adhuM. sad gva jagata ja. ra =parigraharUpa che. tu=paraMtu. gUrjIyA=mUchathI. tiAna =rahitane. nA ga=jagata ja. paripraduH= aparigraharUpa che. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 anubhavASTaka vasAdi aparigraha rUpa che ane saMyamane upaghAta karanAra che te parigraha che. - | mamatva pariNAma vaDe jenI buddhi AcchAdita thayelI che evA mUcchamAM magna thayelA puruSane pitAnI AdhInatane nahi prApta thayela saghaLuM jagata parigraharUpa ja che. kAraNa ke teo svAmIpaNAmAM ane bhaktApaNAmAM sukhanI buddhi sahita che. jeo mUcharahita che ane pudgalonA bhinnapaNuM ane agrAhyapaNAthI tenA tyAganI buddhivALA che teone jagata aparigraharUpa che. kAraNa ke teone temAM ramaNatA nathI. vizeSAvazyakabhASyamAM kahyuM che ke-"duniyAmAM evI kaI vastu che ke jene sarvathA parigraha athavA aparigraha kahI zakAya? paNa nizcayanayanI daSTithI mUchathI parigraha ane amUrchAthI aparigraha kahe che. te mATe rAgadveSa rahitane saMyamanA sAdhana vastrAdi aparigraharUpa ja che ane saMyamano upaghAta karanAra parigraha che" e hetuthI parabhAvamAM rasavRtti e parigraha che ane te tene dharma nahi hovAthI AtmasvarUpamAM ramaNa karavuM yukta che. 26 anubhavASTaka zArada vinatrikhyAM revato chUthanA budhairanubhavo dRSTaH kevalArkAruNodayaH // 1 // 1 phuva=jema. nirAtrikhyAM=divasa ane rAtrithI. saMdhyA=saMdhyA. pRtha-judI che. tema) jevakRtayo: kevalajJAna ane zrutajJAnathI, pRthaka Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 3% jema divasa ane rAtrithI saMdhyA judI che, tema kevalajJAna ane zrutajJAnathI bhinna kevalajJAnarUpa sUryanA aru dayarUpa anubhava paMDitAe dITho che. eTale mati-sutajJAnanA uttarabhAvI ane kevalajJAnathI avyavahita (antara rahita) pUrvabhAvI prakAzane anubhava kahe che. tenuM bIjuM nAma prAbhijJAna che. zruta abhyAsa ane parigrahane tyAga vagere paNa anubhavajJAnavaMtane mekSanAM sAdhaka thAya che, paNa anubhavajJAna rahitane mekSanAM kAraNe thatA nathI, mATe tenuM pratipAdana karavA anubhavASTakanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che.' anubhava rahita jJAna pANI ane dUdhanA jevuM che ane anubhavayukta jJAna amRtanA samAna che. mATe vAstavika jJAna te anubhavajJAnIne hoya che. anugadvAramAM kahyuM che ke "vAthaTI--viSNu-mahA sagAvavAnnsuddhaa aNuppehArahiyassa davvasuyaM, aNuppehA bhaavsuyN"| bhinna. vALo =kevalajJAnarUpa sUryanAM aNadaya samAna. manu. mavaH=anubhava. 3 =jJAnI puruSoe. dIThe che. 1 udaka-payo'mRtakalpaM puMsAM sajjJAnamevAkhyAtam / vidhiyatnavattu gurubhirviSayatRDapahAri niyamena // SoDazaka 10 zlo0 13 mahAna gurUoe puruSone samyajJAna pANI samAna, dUdhasamAna ane amRta tulya kaheluM che. te vidhimAM prayatnavALuM ane avazya viSaya-tRSNAne dUra karanAruM che. temAM zrutajJAna svaccha ane svAdiSTa pANInA jevuM, cittAjJAna dUdhanA svAda jevuM ane anubhavajJAna amRtanA jevuM che. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 anubhavASTaka vAcana, pRcchanA, parivartana ane dharmakathA svara, akSara ane vyaMjanathI zuddha hoya, paNa anuprekSA (manana) rahitane dravyazruta kahyuM che ane anuprekSA e bhAvaththata che. tethI bhAvakRta e saMvedanarUpa che, paNa tattvane jaNavanAruM nathI. sparzarUpa jJAna tAvika che. 'sparzajJAna ane saMvedanajJAna ema be prakAranAM jJAna pUjya haribhadrAcArye kahyAM che. temAM sparzajJAna anubhavajJAnIne hoya che. tenuM lakSaNa yogadaSTi samuccayane anusAra A pramANe che __ "ythaarthvstukhruupoplbdhi-prbhaavaarmnn-tdaakhaadnktvamakumavA. yathArtha vastusvarUpanuM jJAna, parabhAvamAM ramaNatAne abhAva-svarUpamAM ramaNatA ane tenA AsvAdanamAM tanmathatA te anubhava arthAta heya (tajavA gya) ane AsvAda karavArUpa anubhava che. te nAma, rathApanA, dravya ane bhAvathI cAra prakAre che. temAM "anubhava" evuM keInuM nAma hoya te nAmaanu1 sparzastattattvAptiH saMvedanamAtramaviditaM tvanyat / vandhyamapi syAdetat sparzastvakSepatatphaladaH // vastunA svarUpanuM jJAna te sparzajJAna, ane vastu svarUpanA jJAna rahita, kaMIka jANavA chatAM paNa na jANyuM hoya tevuM niSphaLa saMvedana jJAna che. sparzajJAna te vagara vilaMbe svasAdhyarUpa phaLane ApanAruM che. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 381 bhava. anubhavavaMtanI AkRti vagere te sthApanA anubhava. bhegavAtA zubha ane azubha karmanA vipAkamAM upayoga nahi have te dravyAnubhava. kAraNa ke "aNuvono Tuvva" upayoga nahi ho" e dravyanuM lakSaNa che ema zAstramAM kahyuM che. bhAva anubhavanA be prakAra che. prazasta ane aprazasta. temAM sAMsArika viSaya ane kaSAyane anubhavamAM tanmayatA te aprazasta bhAvaanubhava ane arihaMtanA guNAnurAganA AsvAdamAM tanmayatA te prazasta bhAvaanubhava. svarUpanA ananta paryAyarUpe pariNamelA vicitra jJAnanA AsvAdanamAM tanmayatarUpa sthiratA te zuddha bhAva anubhava che. ahiM bhAva anubhavanuM nirUpaNa karavAne avasara che. nagamanathI anubhavanI icchA karanArane, saMgraha nayathI tenA kAraNamAM rahelI gyatAne AzrayI upagavALA ane upagarahitane, vyavahAranayathI zAstranA abhyAsa, vAcanA ane pRcchanA karanArane, RjusUtranayathI mananA vikalpane revA pUrvaka ekAgratAmAM vartanArane, zabdanayathI jJAne pagathI grahaNa karelA ananta. dharmayukta AtmadravyanI anantatAnA jJAnane anubhava karanArane, sama bhirUDhanayathI mukhya jJAna-darzana guNasvarUpa AtmadravyamAM ramaNatA, upaga ane temAM tanmayatAnA anubhava karanArane ane evabhUtanayathI AtmadravyanA eka mukhya paryAyamAM tanmayatAne anubhava karanArane anubhava kahevAya che. ahIM jene anubhava che tenI ja bhAvanA (vicAra) kartavya che. tethI svarUpanA anubhava sivAya jJAna ane Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 anubhavASTaka cAritrAdika dravyarUpa ja che, mATe Atmatattavane anubhavI thavuM. badheya guNane pariNAma thaye tenA anubhavathI ja Ananda prApta thAya che, nahi te arthajJAna rahitane zabda zravaNanI peThe nirarthaka ja che. zAstramAM saMbhaLAya che ke "anubhava sivAya koTi kaNAnuSThAna kare te paNa kulavAlaka muni AdinI peThe tatvanI prApti nathI." parigrahane prasaMga prApta thavAthI viSayane saMga thAya te paNa zuddha sAdhyanA rasika purUe antarmuhUrta sudhI AtmAnA anubhavane abhyAsa karavA egya che. tethI tene Adara thavA mATe upadeza kare che - jema divasa ane rAtrinA madhyamAM rahelI saMdhyA divasa ane rAtrithI bhinna che, tema kevalajJAna ane zrutajJAnanA madhyamAM rahela anubhava kevalajJAna ane zrutajJAnathI bhinna tattvanA svarUpane jANanAra jJAnI puruSoe dIThe che. lAMbA kALa sudhI abhyAsa karela zrutajJAnanA kAryarUpa ane samyagdaSTi guNasthAnakathI AraMbhI sAdhyarUpe nizcita karelA kevalajJAnanA asAdhAraNa kAraNarUpa anubhava AdhyAtmika ekatAnA AnandarUpa che. te saMpUrNa nirapekSa kevalajJAnarUpa sUryanA aruNodayarUpa che. jema aNu sUryanA sArathi tarIke prasiddha che, sUryanA pahelAM aruNe daya thAya che ane tyArabAda sUryane udaya thAya che, ema anubhavane udaya thavAthI kevalajJAnarUpa sUrya udaya thAya che. tethI anubhavapUrvaka kevalajJAna che. mATe bhAvanAjJAnanI ekatArUpa anubhava karavA gya che. gadaSTisamuccayamAM kahyuM che hai "matizrutottarabhAvI kevalAd avyavahitapUrvabhAtrI prakAzo'nu. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 383 mava:" matizrutajJAnathI uttarakALe thanAre ane kevalajJAnanI atyaMta najIka pUrva prakAza te anubhava che. vyApAraH sarvazAstrANAM dikpradarzana eva hi / pAraM tu prApayatyeko'nubhavo bhavavAridheH // 2 // kharekhara saghaLAM zAstrane vyApAra upAyapravartana dizA batAvavAnuM ja che. paraMtu eka anubhava saMsArasamudrane pAra pamADe che. cAra anuganuM pratipAdana karanArAM sarva zAne vyApAra-udyama dizA-mArga batAvavA pUrata che. jema ke musApharane mArga dekhADanAra nagarane mArga dekhADe che, paraMtu sukhapUrvaka cAlavAthI ja nagaramAM pahoMcAya che, tema atyanta prayAsarUpa zAstrane abhyAsa svatatvanA sAdhanane vidhi batAve che, paraMtu eka anubhava saMsAra samudrane pAra pamADe che, bIjo nahi. zrIsUtrakRtAMgAdi zAstromAM adhyAtmabhAvathI siddhi thAya che ema kahyuM che. tethI sadganA caraNakamalamAM bhramaranI peThe lIna thaIne AtmasvarUpanuM jJAna ane temAM tanmayatA karavA yogya che. atIndriyaM paraM brahma vizuddhAnubhavaM vinA / zAstrayuktizatenApi na gamyaM yad vudhA jguH||3|| 1 sarvarAtriAnAM sarva zAstrono. cAra =udyama drivAna = dizAne batAvanAra. i=ja. hiM=kharekhara che. tu=paratu. =eka anubhava =anubhava. mavavAra saMsArasamudrane pAra pAra. prAtaH pamADe che. 2 gatIjiye Indriyane agocara. tra=paramAtmasvarUpa. vi Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhavASTaka indriyane agecara sapAdhi rahita zuddha brahma-AtmA vizeSa zuddha anubhava vinA zAstranI seMkaDo yuktio vaDe paNa jANI zakAya tema nathI. jethI paDitAe kahyuM che. paMDitAe kahyuM che ke zAstranI seMkaDo yuktio vaDe paNa aneka prakAranA AgamanA rahasyane jANavAthI paNa nimaLa anubhava sivAya Indriya jJAnane agocara utkRSTa caitanyasvarUpa brahma-AtmA jANI zakAya tema nathI. ghaTa-paTAdi padArthanA samUhane sAdhanAra zabdasAdhana vaDe potapotAnA matanuM sthApana karavAmAM niSphaLa vicAra ane vikalparUpa zayAmAM mehanidrAvaza thayelA hoya te samyajJAnI nathI, parantu svAvAda-anekAnta dharmonA AzrayarUpa, ananta paryAnA utpAda ane vyayarUpa saMpUrNa peya padArthone avabe jene che evA tatvanA anubhavamAM lIna thayelA munie ja amUrta, akhaMDa ane AnandarU5 AtmAnA svarUpajJAnane AsvAda le che, paNa vacananI yuktithI vANInA vilAsane pragaTa karanArA tatvane anubhava karI zakatA nathI. jJAyerana hetuvAdena padArthA ydytiindriyaaH| kAlenaitAvatA prAjJaiH kRtaH syAt teSu nishcyH||4|| zudAnamAM vinAvizuddha anubhava sivAya. rAtrazirAna-zAstranI seMkaDo yuktio vaDe. pikapaNa na =jANavA yogya nathI. ca= jethI. yuvA =paMDitoe. guja=kahyuM che. 1 =je. hetuvAna-yuktithI. tariyA =Indriyone agocara. pavArthI =padArtho. jJAna jANI zakAya. (ta) utAvatA eTalA. na= kALe. prAra=paMDitae. tevu te atIndriya padArtha vize. nizcaya =nizcaya. ataH cAta karI lIdhA hatA. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sAnasAra 385 je yuktizAe karIne Indriyone agocara dharmAstikAyAdi padArtho hatheLImAM rahelA AmaLAnI peThe jANI zakAya te eTalA kALe atIndriya padArthone viSe paMDitAe asaMdigdha ane adhyAta nirNaya karyo hota. AtmA paNa atIndriya padArtha che, tenA paryAya paNa atIndriya che, mATe te te vyaktine cokkasa mokSanA upAyanuM pariNAna thavAne mATe sAmarthya yogarUpa anubhava pramANa avazya mAnavuM e bhAvArtha che. jeTalA kALe Indriyone agocara dharmAstikAyAdi padArtho hetuvAda eTale yukti ane pramANasamUhathI jANI zakAya teTalA kALa sudhI paramAtmabhAvanuM zravaNa, cintana ane nididhyAsana AdithI potAnA AtmasvarUpane viSe upayogAnubhava karyo hato te paMDite e dharmAstikAyAdi atIndriya padArthomAMnA zuddha Atmatatvane nizcaya karI lIdhe heta. tethI ema jaNAvyuM ke "jeTalA kALamAM paradravyane vicAra karyo che teTale kALa AtmasvarUpanA cintanamAM gALe heta te AtmA ane paradravya bane bodha thAta. tethI saMta puruSoe AtmasvabhAvanI bhAvanA karavAmAM mati jeDavA gya che. jethI anAyAse ja " goi nA je vyaM nA je ekane jANe che te sarvane jANe che-e ane tyAganI pariNati thAya che. 1 A zlokano artha jJAnamaMjarI TIkAmAM, zrImad yazovijayajI kRta bhASArthamAM karelo che te karatAM judI rIte karyo che. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 anubhavASTaka keSAM na kalpanAdarvI shaastrkssiiraangaahinii| . viralAstadrasAsvAdavido'nubhavajihvayA // 5 // kenI kalpanArUpa kaDachI zAsrarUpa kSIrAnamAM avagAhanArI-praveza karanArI nathI? arthAta sarvanI kalpanA zAstramAM praveza kare che. parantu anubhavarUpa jIbha vaDe zAstrarUpa kSIranA rasane AsvAda-rahasya carvaNAnA jANanArA cheDA che; eTale zAstrajJAna te bAhya ane anubhava te aMtaraMga ema jANavuM kayA puruSanI kalpanA-buddhinA vikalparUpa kaDachI zAsrarUpa kSIramAM praveza karatI nathI? matika95nAthI zAstranuM avagAhana karanArI buddhi ghaNuM puruSane hoya che. paraMtu anubhavarUpa jIbhavatI zAstranA rasAsvAdane jANanArA ghaNA thaDA che; arthAt zAstranA rahasyane jANanArA ghaNA cheDA hoya che. pazyatu brahma nirdvandva nirdvandvAnubhavaM vinaa| kathaM lipimayI dRSTimiyI vA manomayI // 6 // 1 =kenI. sapanA kalpanArUpa kaDachI. zAstrakSIrAnAdinI= zAstrarUpa kSIramAM praveza karanArI. na=nathI. (paNa) viraH=ADA. anumanihaMyA=anubhavarUpa jIbhavaDe. tadrasAsvAdi=zAstranA rasanA AsvAdane jANanArA che. 2 nindAnubhava vinA kaleza rahita zuddha anubhava vinA. bripimathI pustakarUpa. varmathI= vANIrUpa. manomathI=arthanA jJAnarUpa. dari= daSTi. niddhanaM rAgadveSAdi rahita, zuddha. brahnA-AtmasvarUpane. thaM kema. paraMtu dekhe. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnAra 387 ninda-sarva prakAranA kaleza rahita bahA-AtmasvarUpane dvandarahita-zuddha apakSa (pratyakSa) anubhava vinA lipi - macI-saMjJAkSarUpa,vAlmI -vyaMjanAkSara (uccAraNa karavA). rUpa ane manemacI-labdhayakSara (arthanA parijJAna)rUpa dRSTi kevI rIte dekhe? zAsadaSTie brahma na jaNAya, carmadaSTie to na ja jaNAya; parantu kevala(anubhava)daSTie ja jaNAya, pustakAdimAM rahela lipi-saMjJAkSararUpa, vADamayIvyaMjanAkSara rUpa ane mane mayI-mayeganI pravRttirUpa daSTi niddha-parabhAvanA upayoga rahita zuddha anubhavajJAna sivAya para vastunA saMga rahita nirmaLa brahma-AtmAne kema dekhe ? kamanI upAdhirUpa bAhya daSTinI pravRtti para brahmanA svarUpane grahaNa karatI nathI. anubhava jJAnI ja zuddha AtmasvarUpane dekhe che. na suSuptiramohatvAnnApi ca svaapjaagrau| kalpanAzilpavizrAntesturyaivAnubhavo dazA // 7 // anubhava e suSupti dazA nathI, kAraNa ke te moharahita che, ane suSupti to nirvikalpa che, paNa mehasAhita che. vaLI svamadazA ane jAgradazA paNa nathI, kAraNa ke kalapanA rUpa zilpa-kArIgarInI vizrAnti-abhAva che ane svama tathA jAgadazA to kapanArUpa che, mATe anubhava e cothI ja dazA -avasthA che. 1 mohavA=meharahita hovAthI. suSa =gADha nidrArUpa suSupti dazA. na=nathI. svA-nArasvama ane jAgrad dazA. gari 2=paNa. -nathI. jyanArAzAte =kalpanArUpa kArIgarIne abhAva hovAthI. (tethI) anubhava anubhava. ta=sethI. =ja. =avasthA che. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 anubhavASTaka nayacakramAM cAra dizAo kahI che-1 gADha nidrArUpa suSuptidazA mithyASTine heAya che 2 svamAvasthA samyagdaSTine, 3 jAgradazA pramatta ane apramatta munine ane 4 uttarAcethI ujAgaradazA dhyAnamAM rahelAne hoya che, tathA uttarottarI dazA sAgI kevalIne hoya che. viMzatikAmAM kahyuM che ke-suSusidazA tIvra mehanidrAthI bhramita cittavALAne hoya che, paraMtu anubhavajJAnIne hetI nathI. kAraNa ke anubhavajJAnI meharahita che ane suSuptidazAmAM rahela jIva mehamaya che, tethI anubhavajJAnIne suSuptidazA nathI. tavanA anubhavIne svapradazA ane jAgrazA paNa nathI, kAraNa ke e vikalpacetanAnA zilpa-vijJAnane abhAva che. tethI e banne dazArUpa nathI. mATe anubhava e cothI ja dazA kahevA yogya che. jo ke cothI dazA kevalajJAnIne che, te paNa yathArtha kRtabhAvanAthI bhAvita cetanAvALAne kevalajJAnanuM kAraNa hovAthI upacArathI ane svarUpathI cothI dazA ja kahI zakAya. kAraNa ke tyAM suSupti, svama ke jAgradazAne saMbhava nathI. tethI anubhava ja samAdhinuM kAraNa che. have granthartA siddhAnta darzAve che- adhigatyAkhilaM zabdabrahma zAstrahazA muniH / svasaMvedyaM paraM brahmAnubhavenAdhigacchati // 8 // muni zAsadaSTithI saghaLuM zabdabrahnA jANIne anubhava 1 muni=muni rAtradA=zAstra daSTivaDe. kavidaM=samasta. rASTrazabdabrahmane. adhipatya jANIne anubhavena anubhava vaDe. svataMtra Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 389 vaDe anya nirapekSa svaprakAzarUpa parama brahmane jANe che. prathama pUrvasevAnA sthAne zAstrane grahaNa karavAnI anubhava-svarUpagrAhaka dRSTithI kevaLa AtmAthI ja jANavA gya eTale jJAna vaDe anubhavavA yogya zuddha Atmasva "sasamayaM jANei, parasamayaM jANei, sasamayaM parasamayaM jANittA appANaM bhAvitA bhvii"| "svasamaya-svadarzanane jANe che, paradarzanane jANe che, svadarzana ane paradazanane jANIne AtmAnI bhAvanA kare che." tethI e prakAre AgamanA abhyAsamAM sUkSma buddhivALa tatvanA anubhava vaDe AtmasvarUpane pAme che. jethI anubhava prApta karavA mATe abhyAsa karavA yogya che. 27 yogASTaka mokSeNa yojanAd yogaH sarvo'pyAcAra iSyate / svayaMprakAza. (evA) paraM trahma=parabrahmane-paramAtmAne. pAchatijANe che. 1 moLa=mekSanI sAthe. roganAta-AtmAne joDavAthI. safsfv= badho ve. mAcAra:=AcAra. yoga. rUte kahevAya che. (te) vizigha=vizeSe karIne. sthAna-vaLa-artha-mArcasvana-pracAra: sthAnaAsanAdi, varNa-akSara, arthajJAna, AlaMbana ane ekAgratAvipaka che. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 pagAraka - -- --- - - - - - - mokSanI sAthe AtmAne joDavAthI yoga zabdano artha saghaLo ya AcAra ISTa che. vizeSe karIne (sAmAnya rAtre vizeSaparaka karIne) sthAna-muvA, varNa-akSara, zabda vAgya artha, kAyotsargAdinuM Alambana ane ekAgratA-siddha smaraNa e pAMca bAbatane gaucara je AcAra teyoga kahevA yogya che. have gASTakanI vyAkhyA karAya che. ahIM kamabandhanA kAraNa mithyAtvAdi hetu sahita mana, vacana ane gavizikAmAM zrI haribhadrAcArye AvA ja prakAranuM yoganuM svarUpa batAveluM che- mukkheNa joyaNAo jogo savvo vi dhmmvaavaaro| parisuddho vinneyo ThANAigao viseseNa // 1 // mekSanI sAthe AtmAne joDavAthI badho ya dharmavyApAra yoga kahevAya che. "yoganA co: "je che mATe ge" e vyutpattithI mekSanA kAraNabhUta AtmAno vyApAra e yoganuM lakSaNa sarvatra ghaTe che. te dharmavyApAra parizuddha eTale praNidhAnAdirUpa AzayanI vizuddhivALo jANavo. je AzayanI vizuddhi na hoya te te mAtra dravyakriyArUpa hovAthI asArabhUta che. 1 praNidhAna, ra pravRtti, 3 vighajaya, 4 siddhi ane 5 viniyoga e pAMca prakArane Azaya bhAvarUpa che e sivAyanI drakriyA ISTa phaLanI sAdhaka nahi hevAthI asAra che. 1 praNidhAna potAnA karatAM hIna guNavALA upara dveSa rAkhyA sivAya tenA upara upakAra karavAnI buddhi sahita, vartamAna dharmasthAnanA kartavyamAM upayoga rAkha te praNidhAna. 2 pravRtti-vartamAna dharmasthAnanA uddezathI tenA upAyasahita kriyAmAM vidhizuddha ane jaladI kriyAnI samApti karavAnI IcchAdirUpa utsukatA rahita tIvra prayatna te pravRtti. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 391 kAyAnA traNa ga te karmavRddhinuM kAraNa hovAthI grahaNa karavA gya nathI; parantu mokSasAdhanamAM kAraNabhUta zuddha AtmabhAvathI bhAvita cetanA ane vIryanI pariNatinA sAdhaka cha kArakanI pravRttirUpa ga grahaNa karavA gya che. ( 3 vighajaya-dharmakriyAmAM attarAyane dUra karanAra pariNAma te vidmajaya. te traNa prakAre che. 1 bhUkha tarasa ItyAdi pariSaDA, pravRttimAM vigha che ane tene je pariNAmathI ja thAya te vighajaya. sAdhune mekSamArgamAM pravRtti karatAM sudhA, tRSA ityAdi pariSaho prApta thAya tene titikSA bhAvanA vaDe sahana kare te prathama vighajaya. sAdhune zArIrika roge prApta thAya te vicAre ke e mArA svarUpanA bAdhaka thatA nathI, paNa mAtrane bAdhaka che." e bhAvanAthI samyapha dharmanuM ArAdhanA karavAmAM samartha thAya te madhyama vidmajaya. mokSamArgamAM pravartatA sAdhune mithyAvAdithI manovibhrama thAya te mithyAvAdinI 4 siddhi-ahisAdi tAtvika dhArmika bhUmikAnI prApti, jethI adhika guNavALA pratye bahumAnAdi, madhyama guNavALA prati, upakAranI bhAvanA ane hIna guNavALA ke nirguNanA prati dayA, dAna vagerenI pravRtti thAya te siddhi. 5 viniyoga-je ahiMsAdi dhArmika bhUmikA prApta karIne tene upAya dvArA bIjAne prApta karAvavI te viniyoga. e pramANe nizcayanayanI daSTithI praNidhAnAdi AzayanI vizuddhi yukta sarva prakArano dharmavyApAra e. yoga che te paNa vyavahAranayathI vizeSe karIne sthAnAdimAM rahela dharmavyApAra yoga kahevAya che, kAraNa ke sthAnAdine viSe gapadanI pravRtti zAstrasaMmata che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogASTaka pUrvaka abhyantarAcAranI zuddhirUpa che. sakala karmanA kSaya karavArUpa mekSanI sAthe AtmAne joDe che tethI te ga kahevAya che, ane te jinAgamamAM kahela caraNasittarI ane karaNasittararUpa sarva prakArane AcAra mokSanA upAyarUpa hevAthI garUpe mAnela che. temAM vizeSe karIne sthAna, varNa, artha, AlaMbana ane ekAgratA e pAMca prakArane vega mane hetu che. anAdikALathI parabhAvamAM magna thayelA jIvone mokSanA kAraNabhUta yoga prApta thatuM nathI. tAtparya e che ke ApaNe sAdhya mekSa che, tethI sadgurunA vacananuM smaraNa, tatvanI jijJAsA ItyAdi ge nirmaLa, nisTaMga ane paramAnandamaya svarUpanuM smaraNa karIne tenI kathAnA zravaNamAM prIti vagere kare che, te paraMparAe siddhayegI thAya che. marudevAnI peThe badhAne anAyAse siddhi thatI nathI. temane te a5 AzAtanA Adi deze karelA hevAthI prayatna sivAya nirvANa prApti thaI, bIjA jIvone lAMbA kALanI AzAtanAthI gADha karmo bAMdhelA hovAne lIdhe sthAnAdi yoganA kamathI ja te karmo dUra thatAM siddhi thAya che. have e pAMca yugamAM kamagarU5 bAhya ane jJAna garUpa aMtaraMga sAdhana batAve che - karmayogadvayaM tatra jJAnayogatrayaM viduH / - virateSveva niyamAda bIjamAtraM pareSvapi // 2 // 1 tatra temAM. varmayogagyaM be karmayoga. (ane) jJAnotrayaM traNa jJAnaga. (jJAnI) vivuM=jANe che. (e) virateputravirativaMtamAM. niyamati= avazya hoya che. blipi bIjAmAM paNuM. vanamatra=ganA bIjarUpa che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvasAra 393 te pAMca yugamAM be karmayoga-kyiA ane traNa jJAnayoga che ema jJAnI puruSa jANe che. e pAMca prakArane ga virativaMtamAM nizcayathI heya che ane bIjA mArgonusArI pramukhamAM kevaLa bIjarUpa hoya che. mekSasAdhanamAM sthAna ane varNa e kamAga che eTale kiyAnA AcaraNarUpa che. kemake te kAyotsargAdi jinAgamamAM kahelI kriyA karavAmAM hAtha, paga ane AsananI mudrArUpa che. viMzatikAmAM kahyuM che ke ThANunasthAlaMbaNarahio taMtammi paMcahA eso dugamitya kammajogo tahA tiya nANajogo u" // yogaviMzikA gA0 2 sthAna-kAyetsarga, paryakabandha ane padmAsana vagere AsanavizeSa, UrNa eTale zabda, kriyAnuSThAna vagere karatAM uccArAtA sUtranA varNAkSare, zabdanA arthane nizcaya, Alambana-bAhya pratimAdinuM dhyAna, rahita eTale rUpI dravyanA AlaMbana rahita nirvikalpa caitanyamAtranI samAdhi. ema pAMca prakArane vega zAstramAM kahelo che. ahIM sthAna ane zabda e banne kamaga che. kAraNa ke sthAna sAkSAt kriyArUpa che ane uccArAte zabda uccAraNanA aMzamAM kiyArUpa che. artha, Alambana ane Alabana rahita e traNa jJAnega che, kAraNa ke artha vagere sAkSAt jJAnarUpa che. e pAMca prakArane vega dezavirati (zrAvaka) ane sarvaviratine avazya hoya che. te mana, vacana ane kAya Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 cogA ganI capalatAne ronAra che. tethI gAbhyAsa karavA gya che. dezavirati ane sarvavirati sivAyanA bIjA bhAganusArI vageremAM pega bIjamAtrarUpa hoya che eTale atyanta alpa hoya che. viMzatikAmAM kahyuM che ke "dese savve ya tahA niyameNa so carittiNo hoi / / iyarassa bIyamittaM ittu ciya kei icchaMti // " yogaviMzikA gA0 3 dezathI ane sarvathI cAritravaMtane e pUrvokta yoga avazya hoya che, ane dezavirati ane sarvacAritrI lAeka AcAryo temAM bIjamAtrarUpa yoga mAne che. yadyapi cAritra mehanIyanA kSayopazamathI prApta thayela dezavirati, ane sarvavirati cAritravALAne ja sthAnAdirUpa yoga hoya che, te paNa dezavirati Adi guNasthAnaka rahita ane vyavahArathI zrAvakadharmAdimAM pravRtti karatA zrAvakAdine sthAnAdi kriyA yoganA bIjarUpa hoya che tethI apanabaMdhaka ane avirati samyagdaSTine viSe yoganuM bIjamAtra hoya che". IcchAdi veganA bhede ane tenuM kArya darzAve che- bhedAH prtyekmtrecchaaprvRttisthirsiddhyH||3|| 1 zatra=ahIM. pratyedaM pratyeka ganA dRchA-pravRtti-risara-siddhAH= IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi e cAra bhede che. (te) - nira-A-rAmotpattiLa =kupA, saMsArane bhaya, melanI IcchA, ane prazamanI utpatti karanArA che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra - 395 ahIM pratyeka yoganA icchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi e cAra bheda che, te kRpA-anukaMpA, nirveda-saMsArane bhaya, saMvega-mokSanI IcchA ane prazAma-upazamanI utpatti karanArA che. sthAnAdi veganA pAMca prakArane cAraguNA karatAM viza le thAya che. ahIM sthAnAdi pratyeka yoganA IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi e cAra bheda che. te anukrame 'anukaMpA-duHkhI prANIone duHkhathI mukta karavAnI IcchA, kamaLatAnA pariNAma, nirveda-saMsArane trAsa, cAragatirUpa saMsArane baMdhIkhAnA jevo jANa, saMvega-mekSanI abhilASA ane prazama-kaSAyanA abhAvarUpa pariNAmane utpanna karanArA che. evA prakAranI pariNativALA, saMsArathI udvigna thayelA ane zuddha AtmasvarUpanA anubhavanI IcchAvALAne bheganI sAdhanA thAya che. viMzatikAmAM kahyuM che ke- 1 ahIM devacaMdrajI mahArAje jJAnamaMjarI TIkAmAM anukaMpA vagerenAM pariNAma yoganI utpattinA kAraNa che ema jaNAvyuM che, paraMtu te svopa bhASArtha ane yogaviMzikAmAM jaNAvelA arthanI sAthe saMgata nathI. aNukaMpA nivveo saMvego hoi taha ya pasamu tti| eesiM aNubhAvA icchAINaM jahAsaMkhaM // 4 // ahIM IcchAdi veganuM kArya darzAve che-dravyathI ane bhAvathI duHkhI prANuonA duHkhane dUra karavAnI IcchA te anukaMpA. saMsAranuM nirguNapaNuM jANavAne lIdhe saMsArarUpa kArAgRhathI viraktapaNe te nirveda, saMvega-mokSane abhilASa, prathama-dharUpa kharaja ane viSayatRSNAne upazama. ema IcchAdi veganA kAryo che. jo ke Aga Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMga .. "ikiko ya cauddhA itthaM puNa tattao munneyvvo| rUchA-vatti-thi-siddhi meLo samAna" yortiriAvI che. ahIM sthAnAdiyogamAM pratyeka yoga paramArthathI yogazAstramAM kahelA kama vaDe IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhinA bhedathI cAra prakAre jANavo." icchA tadvatkathAprItiH pravRttiH pAlanaM param / sthairya bAdhakabhIhAniH siddhiranyArthasAdhanam // 4 // te gavALA pagInI kathA-vArtA sAMbhaLatAM prIti upaje te icchAyoga, adhika prayatnathI zubha upAyonuM pAlana karavuM te pravRttiyoga, bAdhaka-aticAranA bhayanI hAni - (tyAga) eTale jyAM aticAra lAge nahi te sthiratAyoga, tenA saMge vairane tyAga thAya ItyAdi parArthanuM sAdhana bhamAM anukaMpA vagere samyakatvanA lakSaNa kahelAM che, te paNa yuganA anubhavathI siddha thayelA viziSTa anukaMpAdi icchAga vagerenAM kArya kahevAmAM virodha nathI. vastutaH kevaLa samyakatvanI prAptimAM paNa vyavahArathI IcchAdi ganI pravRttithI anukaMpAdi bhAvanI niSpatti thAya che. eTale sAmAnya anukaMpAdimAM sAmAnya IcchA gAdi kAraNa che ane vizeSa anukaMpAdimAM viziSTa icchogAdi kAraNa che. juo viMzikA gA. 8 nI TIkA 1 taddayAtrIti =gInI kathAmAM prIti hevI te. phuccha=IcchAga. =adhika paranaM-upAyonuM pAlana karavuM te. pravRtti =pravRttiyoga, vAdhavAmAni =aticAranA bhayano tyAga te. dhairya-sthiratAyega. (ane) cAMrthadhanaM-bIjAnA arthanuM sAdhana karavuM te. siddhi siddhiAga che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra thAya te siddhi kahevAya. IcchA-sAdhakabhAvanI abhilASA eTale jenAmAM pAMca yoga hoya evA zramaNonI kathAomAM, teonA guNanI stuti vageremAM prIti thavI te IcchA ga. samyagdarzanAdi guNanI vRddhinA kAraNabhUta kriyAyoga ane kRtAbhyAsAdirUpa jJAnayoganuM utkRSTa pAlana karavuM te pravRttiyoga. pUjya haribhadrAcArye kahyuM che ke - "tajjuttakahApIIi saMgayA vipariNAmiNI icchaa| satrazurANA tapajhinamo uva 3" | yogaviMzikA gA0 5. sthAnAdiyogavALA munionI kathAmAM arthabaMdhanI IrachAthI utpanna thayela harSa sahita ane vidhipUrvaka anuSThAna karanArA prati bahumAnAdi garbhita potAnA vallAsathI kaMIka abhyAsarUpa vicitra pariNAmayukta IcchAyoga kahevAya che. ahIM dravya-kSetrAdi sAmagrInA abhAve zAsavihita sthAnAdi ganI IcchAthI yathAzakti sthAnAdiyoganuM AcaraNa IcchAyogarUpa che. sarva avasthAmAM upazamapUrvaka sthAnAdi yoganuM pAlana karavuM te pravRtti yoga che. ahIM adhika vIya hevAthI sAmagrInI paripUrNatAne lIdhe zAstravihita sthAnAdiyoganuM pAlana kare che mATe te pravRtti yogarUpa che." e pramANe IcchA ane pravRtti e bane yoga bAhya hovAthI ane kriyApradhAna hovAthI sAdhyanuM avalaMbana karanArane kAraNarUpa che ane te sivAyanA bIjA jene Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAgApaka vvvvvvvvv v vvvvvvvvvvvvvvv zubha azvanuM kAraNa che. bAdhaka eTale azuddha adhyavasAyarUpa aticAra, tenA bhayane abhAva, arthAta niraticAra guNanA pAlanarUpa sthiratA yoga che. jyAM kSayopazama paNa atiguNavALI sAdhanAmAM pariNata thayela hovAthI sahaja bhAve nirdoSaguNane sAdhaka thAya che te sthiratA yoga kahevAya che. bIjAone paNa zuddha paramAtmabhAvarUpa arthanI siddhimAM sAdhana thavuM te siddhi kahevAya che. kahyuM che keth ceva eya bAhakacintArahiyaM thirataNaM neyaM / savvaM parasthasAhagalavaM puNa hoi siddhi ti|| yogaviMzikA gA0 6 sthAnAdi yoganuM pAlana bAdhaka doSanI cintArahita hoya te sthiratA jANavI. pravRttirUpa yoga aticAra sahita hevAthI bAdhakanI citA sahita che, ane sthiratArUpa yoga zuddhivizeSathI bAdhaka deSanI cintArahita che. sarva sthAnAdi yoga pitAnAmAM upazamavizeSa Adi phaLa utpanna karatAM sthAnAdi yoganI zuddhirahita bIjAone paNa tenI zuddhi karavA dvArA pitAnA jevA phaLanA sAdhaka thAya te siddhi yoga. e hetuthI jeNe ahiMsAnI siddhi karI che evA yogIonI pAse hiMsaka prANIo paNa hiMsA karavA samartha thatA nathI. jeNe satyadharmanI siddhi karI che tenI pAse asatyavAdI asatya belI zakatA nathI e siddhiyoga samaja. jyAM sudhI dhyAnathI ekatA siddha na thAya tyAM sudhI ga ane upayoganI capaLatAne rokavA nyAsa, mudrA ane vaNanI zuddhipUrvaka Avazyaka, cityavandana, pratyupekSaNAdi Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAna sAthe avazya karavA gya che ane te sarva jIvone avazya hita karanAra che. tethI ja sthAna ane varNanA kramathI tatvanI prApti thAya che. arthAlambanayozcaityavandanAdau vibhAvanam / zreyase yoginaH sthAnavarNayoryatna eva ca // 5 // cityavandanAdi kriyAmAM artha ane Alambana e be yoganuM vibhAvana-vAraMvAra smaraNa karavuM te gInA kalyANa mATe thAya che, tathA sthAna ane vaNane viSe udyama ja kalyANakAraka che. A " . artha-vAyane bhAvArtha ane bAhya pratimAdine avalaMbI dayeyarUpa arvasvarUpamAM upaganI ekatA te Ala ana. te banne enuM cityavandanAdimAM-arihaMtane vandana karavAnA adhikAramAM vAraMvAra smaraNa karavuM te megIne kalyANane mATe che. vaLI sthAna eTale vandana ane kAyasarNAdimAM Asana ane mudrAdirUpe zarIranI sthiti ane varNa eTale "ahiMyA koma lakSya' ityAdi pAThanA varNa akSarAdinI zuddhine viSe yatna paNa hitakAraka che. AvazyakamAM kahyuM che ke___"jN vAiddhaM vaccAmeliyaM hINakkhariyaM acakkhariyaM payaH hINaM viNayahINaM ghosahINaM jogahINaM suTu dinnaM duTu paDi 1 caityavandranA caityavandanAdi kriyAmAM. athavunayo =artha ane AlambananuM. vimavanaMsmaraNa karavuM. ane cAnavarga = sthAna ane varNane viSe. yatna ivaudyama ja. yoni:=ogInA zreya kalyANane mATe che. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAgAka cchiyaM, akAle kao sajjhAo, kAle na kao sajjhAo, asajjhAe sajjhAiaM, sajjhAe na sajjhAiaM tassa micchAmi 2 vyAviddha-sUtranA pAThene ADA avaLA bolavA, vyatyAeNDita-eka pAThane be traNa vAra bela, nyUna akSara bela, adhika akSara bela, vinaya rahita, udAttAdi svara rahita, gepacAra rahita, gurue sArI rIte prasanna mane zIkhavela heya, paNa kaluSita mane grahaNa karela hoya, akAle svAdhyAya karyo hoya, kAle svAdhyAya na karyo heya, asvAdhyAyanA nimitta chatAM svAdhyAya karyo, svAdhyAya karavA yogya chatAM svAdhyAya na karyo, te saMbadhI mAre deSa mithyA thAo." tethI dravya, kSetra ane kALanI vizuddhi thaye bhAva sAdhananI siddhi thAya che. tethI dravya kriyA hitakAraka che. Alambanamiha jJeyaM dvividhaM rUpyarUpi ca / arUpiguNasAyujyayogo'nAlambanaH paraH // 6 // ahIM AlaMbana rUpI ane arUpI ema be prakAre jANavuM. arUpI guNa-siddhasvarUpanA tAdAmyapaNe yoga te ISa-thoDuM avalamba na hovAthI utkRSTa anAlaMbana yoga kahevAya che. kahyuM che ke - 1 hR ahIM. bASpanna=AlaMbana. parUpI. ca=ane. kapi= arUpI. dvivighaM be prakAre che. (temAM) gaNaparAsAyuyo=arUpIsihanA svarUpa sAthe tanmayapaNurUpa yoga che. para:=utkRSTa. nAcasvanaH= anAlaMbana yoga che. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 401 tatrApratiSThitaH khalu yataH pravRttazca tattvatastatra / sarvottamAnujaH khalu tenAnAlambano gItaH // voTaza 26 cho . paramAtmatatvanA darzananI asaMgabhAve icchArUpa jayAMsudhI paramAtmatatvanuM darzana thAya tyAMsudhI anAlaMbana yoga che. te paramAtmatatvamAM sthiratA rahita che ane jethI dhyAnadvArA paramAtmadarzanamAM pravRtti thAya che, tethI yoganirodharUpa sarvottama yoganA pUrvabhAvI anAlaMbana yoga kahelo che. nirAlaMbana yoga te dhArAvAhI prazAntavAhitA nAma citta che, te yatna sivAya smaraNanI apekSAe svarasathI ja te citta sadaza dhArAe pravarte che ema jANavuM, ahIM jinezvare kahelA mekSamArgamAM AlaMbana be prakAranuM che-eka rUpI ane bIjuM arUpI. temAM rUpInuM AlaMbana te jinamudrAdika piMDastha, padastha ane rUpastha dhyAna sudhI che. jyAM sudhI arihaMtanI avasthAnuM AlaMbane che tyAMsudhI atizaya sahita rUpI zarIranuM Ale. bana kAraNa AlaMbana che. temAM anAdi parabhAvarUpa zarIra, dhana ane svajananuM avalaMbana karanAre, parabhAvamAM pariNamela cetanAvALe jIva viSaya ane aizvaryAdi mATe tIrthakarAdinuM avalamba na le te paNa te saMsAranuM kAraNa che. svarUpanA Anandane prApta karavAnI IcchAvALo svarUpa sAdhanane mATe prathama vItarAgAdi guNanA samUha vaDe kAraNarU5 jinezvaranuM avalaMbana le che, yAvata mudrAdinuM ava 26 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 yogASTaka * * 1, 2. v - - - * * * * * * * * * + + laMbana le che tyAM sudhI te rUpInA AlaMbanavALe che. te ja arihaMta ane siddhanA svarUpabhUta jJAna-darzana-cAritrAdi ananta paryAya vaDe vizuddha zuddha adhyAtma dharmanuM avalabana le tyAre te arUpInA AlaMbanavALe che. tenI bhAvanA A pramANe che - anAdikALathI jIva mUrta pudgala skandhanA avalambanarUpa pariNativALo che, te prathamathI ja amUrta ane Anandamaya AtmasvarUpanuM avalaMbana kema laI zake ? tethI atizaya sahita vitarAga mudrAdika mUrta para vastunuM Alaona laIne viSaya ane kaSAyanI vRddhi karanAra strI-dhanAdi Alaonane tyAga kare che, A eka parAvartana che. vaLI te ja vicAre ke "atizayAdirUpa mUrta sarvathA avalambana karavA gya nathI, kAraNa ke huM amUrta chuM, tethI mArAmAM mUrtabhAvanuM rasikapaNuM upayogI nathI. yadyapi vItarAgamudrAdika arihaMta saMbandhI che, te paNa te audayikabhAva che, tethI te mArA AlabanarUpe cagya nathI, mAre te guNenuM avalaMbana levuM egya che-ema guNonuM avalaMbana karate mUrta bhAvene rasikapaNe grahaNa karato nathI, paNa apekSA sahita tene pararUpe jue che. e bIjuM parAvartana che. ema amUrta AtmaguNemAM rasika thAya che. tethI parameSThInA svarUpane kAraNa vaDe nizcaya karIne pitAnA asaMkhyAtA pradezamAM vyAkhyavyApakabhAve rahelA dravyarUpa ane paryAyarUpa nirmaLa, amUrta ane Anandamaya anaH svabhAvane dhyeyarUpe avalaMbe che. e trIjuM parAvartana che. e pramANe sAdhananI Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra ~~~~~~~~~~ paddhati che. arUpiguNe-siddhanA guNenI bhAvanA, siddhanA guNane tAdAbhyarUpe AtmAnA upaganI sAthe joDavA te sarvane svarUpa niSpattinuM sAdhana che. yadyapi kaIka zretAdinuM avalaMbana che, te paNa thoDuM avalaMbana hovAthI utkRSTa anAlaMbana yega kahyo che. kahyuM che ke "paramAtmatatvamAM sthiratA rahita ane jenAthI dhyAna dvArA paramAtmadarzanamAM pravRtti kare, tathA yoganirodharUpa sarvottama vegane pUrvabhAvI anAlaMbana yoga kahyo che. ahIM nirAlaMbana yugathI dhArAvAho (avicchinna pravRtta) prazAntavAhitA nAme citta che. tenA svabhAvathI ja citta sahaja dhArAmAM pravarte che. temAM prayatna kare paDato nathI. viMzatikAmAM kahyuM che ke "AlaMbaNaM pi eyaM rUvimarUvi ya ittha paramu ti| tagguNapariNairUvo suhumo aNAlaMbaNo naam"|| thoviMziza . ?. "ahIM vicAra prasaMge samavasaraNasthita jinarUpa ane tenI pratimAdirUpa rUpI Alambana tathA parama-paramAtmArUpa arUpI AlaMbana-ema AlaMbana be prakAre che. temAM arUpI paramAtmAnA kevalajJAnAdi guNenI tanmayatArUpa Indriyone agecara hevAthI sUkSma anAlambana yoga kahyo che." * ekAganuM ja bIjuM nAma anAlaMbana yoga che. ema sthAnAdi pAMca yogone IcchAdi cAra vege sAthe guNatAM vIza yoga thAya che. te pratyekane prItyAdi cAra Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 pAMgASTaka anuSThAnanI sAthe pejanA karatA yoganA eMzI prakAra thAya che. te 2135 mataian bhATa apahezaH 42. theprIti-bhakti-vaco-saMgaiH sthAnAdyapi caturvidham / tasmAdayogayogAptemokSayogaH kramAdbhavet // 7 // prIti, bhakti, vacana ane asaMga anuSThAnanA bhede sthAdika vIza cA paNa cAra prakAre che. te sakala yogathI aga nAme lezI yoganI prApti thavAthI anukAme mAkSayoga prApta thAya che. ithucha De- .. "yatrAdaro'sti paramaH prItizca hitodayA bhavati krtuH| zeSatyAgena karoti yacca tatprItyanuSThAnam // gauravavizeSayogAd buddhimato yadvizuddhatarayogam / .. kriyayetaratulyamapi jJeyaM tadbhaktyanuSThAnam // ... atyantavallabhA khalu patnI tadvaddhitA ca jananIti / tulyamapi kRtyamanayotiM syAt prItibhaktigatam / / vacanAtmikA pravRttiH sarvatraucityayogato yA tu| vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena // yatvabhyAsAtizayAt sAtmIbhUtamiva ceSTayate sdbhiH| tadasaMgAnuSThAnaM bhavati tvetat tdaavedhaad|| 1 prItibhaktivaco'saMgaiH prIti, masti, vayana ane asA manu74Ana 43. sthAnAdyapi 2thAnAdi yoga 51. caturvidhaM yAra pAre che. saMsmAt tethI. ayogayogApteH yoganA nirAdha35 yoganI prApti thavAthA. kramAt manu ma. mokSayoga: mokSa35 yoga. bhavet prAta thAya che. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 405 cakrabhramaNaM daNDAt tadabhAve caiva yatparaM bhavati / vacanAsaMgAnuSThAnayostu tajjJApakaM jJeyam // abhyudayaphale cAye niHzreyasasAdhane tathA crme| etadanuSThAnAnAM vijJeye iha gatApAye // ghoDaza 20 cho. rU-1. prItianuSThAnanuM lakSaNa- jemAM adhika prayatna haya, jenAthI karanArane hitakArI udaya thAya evI prIti-ruci heAya ane bAkInA prajanane tyAga karIne jene eka niSThAthI kare te prItianuSThAna kahevAya che." bhaktianuSThAnanuM lakSaNa vizeSa gaurava(mahattva)nA ge buddhimAna puruSanuM atyanta vizuddha vegavALuM, kriyA vaDe prItianuSThAnanA jevuM hevA chatAM te bhakti anuSThAna jANavuM." patrI kharekhara atyaMta priya che, tema hitakArI mAtA paNa atyaMta priya che. bannenA pAlana poSaNanuM kArya paNa sarakhuM che, to paNa prIti ane bhaktinI vizeSatA batAvavA mATe A udAharaNa che. palInuM kArya prItithI ane mAtAnuM kArya bhaktithI thAya che, eTalI prIti ane bhaktinI vizeSatA che." vacanAnuSThAnanuM lakSaNa- badhAya dharmavyApAramAM ucitapaNe Agamane anusarIne pravRtti karavI te vacanAnuSThAna che. te cAritravALA sAdhune avazya hoya che." Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMgAnuSThAnanuM lakSaNa "atyanta abhyAsathI candranagandhanA nyAye sahajabhAve satyarupAthI je kriyA karAya te asaMgaanuSThAna, te AgamanA saMskArathI thAya che." vacanAnuSThAna ane asaMganuSThAnanI vizeSatA- daMDa vaDe ceka kare che, ane pachI daMDanA prayogane abhAve paNa pharatuM rahe che, te vacanAnuSThAna ane asaMgAnuSThAnane jaNAvanAra udAharaNa che. jemAM prathama daMDanA yoge caka kare che ane pachI daMDanA abhAve saMskArathI phare che, tema vacanAnuSThAna AgamanA saMbadhathI pravarte che, ane pachI AgamanA saMskAra mAtrathI vacananI apekSA sivAya sahaja bhAve pravRtti kare che te asaMgAnuSThAna samajavuM." e cAre anuSThAnanuM phaLa prathamanAM be anuSThAna atyudaya-svarganAM kAraNa che. ane chellAM be anuSThAna mekSanAM kAraNa ane vizvavinAnAM che." e sthAnAdi vIza yuganA prIti, bhakti, vacana ane asaMga e cAra cAra bheda karatA yoganA eMzI bhedo thAya che. te gathI sarva yogenI capalatArahita anukrame aga nAme zelezIkaraNa (atyanta sthiratArUpa) yogane prApta thAya che. ane tethI anukame sarva karmanA abhAvathI AtmAnI svarUpamAM sthitirUpa mekSa nAme vega prApta thAya che. ema ganA saMbandhathI anukrame mekSa thAya che. e pramANe yogasAdhanAmAM prItivALe sarva yogane nirodha karIne chevaTe ayogI thAya che. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 jJAnasAra sthAnAdyayoginastIrthocchadAdyAlambanAdapi / sUtradAne mahAdoSa ityAcAryAH pracakSate // 8 // * * * * * * * * * * uchera thaze ItyAdi kAraNe paNa vandanAdi satra bhaNavavAmAM sUtranI AzAtanArUpa moTe deSa thAya che-ema haribhakAdi AcAryo kahe che. tIrthane uchedda thAya' ityAdi kAraNe paNa jevA tevAne na bhaNAvIe kahyuM che ke - -- "tirasurajevA vi dvAraMvasthita evA suttakiriyAinAso eso asamaJjasavihANA // so esa vakao ciyaM na ya sayaM mymaariyaannmviseso| eyaM pi bhAvi avvaM iha. tithuccheyabhIruhi" // 1. covizimAM 10 24- "tIrthane ucheda thaze. ityAdi AlaMbana paNa A avidhi anuSThAnamAM levuM gya nathI. eTale "tIrthane viccheda na thAya te mATe avidhi anuSThAna karavA gya che? e Alambana grahaNa karavA yogya nathI, kAraNa ke e pramANe sUtra viruddha karavAthI azuddha kriyAnI paraMparA cAlu rahe, ane tethI sUtrokta kriyAne viccheda thAya, te ja tIrthane ucheda che. kAraNa ke AjJA rahita janano samudAya te tIrtha nathI, paNa zAstravihita ucita kiyAviziSTa sAdhu, sAdhvI, 1 cAnavayoniH=sthAnAdi yoga rahitane. tIvarAvAvanApika tIrthane uccheda thAya ItyAdi AlaMbanathI paNa. sUtrone cityavaMdanAdi sUtra zikhavavAmAM. mAna-moTo vova =opa che. ti=ema sAcA =AcAryo. pravate kahe che. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 yogASTaka zrAvaka ane zrAvikAne samudAya te tIrtha che. tethI avidhinuM sthApana karavAmAM zAstrokta kriyAne uccheda thavAthI paramAWthI tIrthane ucchada thAya che. zAvihita kriyAne lepa kare e kaDavA phaLa ApanAra che. svayaM mRtyune prApta thayela ane te mArelAmAM vizeSatA nathI ema nathI. paraMtu eTalI vizeSatA che ke svayaM mRtyu pAme che tyAre temAM potAne duSTAzaya nimittarUpa nathI ane pite mAre che temAM duSTAzaya nimittarUpa che. tenI peThe svayaM kriyAmAM pravRtti nahi karanArA jIvanI apekSAe gurune dUSaNa nathI, paraMtu avidhinI prarUpaNAne avalaMbIne zretA avidhimAM pravRtti kare to unmArgamAM pravRtti karAvavAnA pariNAmathI avazya mahAdUSaNa che. e paNa tIrtha ucachedanA bhIrUe vicAra karavA yogya che. sthAnAdimAM pravRttirUpa garahitane "tIrthane ucheda thaze ItyAdi AlaMbanathI paNa sUtra bhaNAvavAmAM mahAdeSa che, ema zrIharibhadrasUri Adi AcAryo kahe che. nAstikane sUtra zikhavavAmAM kadAcita usUtraprarUpaNa karavAthI tIrthane ucheda thAya che. kahyuM che ke - "muttUNa logasannaM udaNa ya sAhUsamayasabbhAva / sammaM payaTTiavvaM buheNamainiuNabuddhIe / coviMzivaI T[0 6. zAstranirapekSa buddhirUpa lekasaMjJAne tajIne ane yathArtha cityavandanAdimAM vidhipUrvaka samyaka pravRtti karavA yogya che". Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra 49 e prakAre sthAnAdi yoganI vizuddhi karIne IcchAdi yoganI pariNativALe anukrame svarUpanuM avalaMbanAdi grahaNa karIne prIti Adi anuSThAnanA kama vaDe asaMga anuSThAnane prApta karI sarvajJa thaI ayogI thaIne siddha thAya che. mATe kamathI ArAdhanA karavI kalyANakArI che. ___ 28 niyAgASTaka 1 jAne duravAra karIne brahmA dAnavANA sa nizcitena yAgena niyAgapratipattimAn // 1 // jeNe jAjvalyamAna brahArUpa agnimAM dhyAna rUpa dhAvyA -samidhano prakSepa karanAra vedanI cA vaDe karmane hema karyo che te muni nirdhArita bhAva rU5 niyAgane-bhAvayajJane prApta thayelA che. dravya yajJa te yAga ane bhAva yajJa te niyAga, nizcayathI yajJa kare-kamane bALavA te niyAga. kahyuM che ke - susaMvuDA paMcahiM saMvarehi iha jIviyaM aNavakhamANA / vosaTTakAyA suicattadehA mahAjayaM jayai jnnsettuN|| ke te joI ke va te joiThANA, kA te sUyA kiMva te kaarisNg| ehA ya te kayarA saMti bhikkhU , kayareNa homeNa huNAsi joii| 1 =jeNe. rIte pradIpta karelA. vahyAmI brahmarUpa agnimAM. dhyAnadhAyA dhyAnarU5 vedanI RcA(manca) vaDe. karma-karmane. dutavAnahemyAM che. sA=te muni. nizcitaina-nirdhArita. cana=bhAvatha vaDe, nizAnagatiSattimAnaniyAgane prApta thayelA che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 niyAgASTaka tavo joI jIvo joiThANaM jogA suyA sarIraM kaarisNg| kammaM ehA saMjamajoga saMtI homaM huNAmi isiNaM pasatyaM / / uttara0 2 0 42-44. "ahiMsAdi pAMca mahAvratarUpa saMvara vaDe sahita, jIvitanI darakAra nahi karanArA, zarIra upara mamatvarahita, zuci-pavitra ane dehabhAvanA tyAgI munio kamane jaya karanArA zreSTha yajJane kare che. - he bhikSu ! tamAre agni kyo che, agninuM sthAna kayuM che, ghI nAMkhavAnI kaDachI kaI che, agni pradIpana karanAra zuM che, tamAre lAkaDAM kyAM che, vigha dUra karanAra zAnti pATha kakyo che, ane kevA prakAranA homathI tame yajJa kare che? tapa e ja agni che, jIva e agninuM sthAna che, mana, vacana ane kAyAnA yoge e ghI nAMkhavAnI kaDachI che, zarIra e tarUpa agnine pradIpana karanAra sAdhana che, kamarUpa kASTha che, saMyama vyApAra e zAntistAtra che, e RSione prazasta bhAva yajJa karUM chuM." ema uttarAdhyayanamAM pacIzamA yajJIya adhyayana tathA - AcArAMga sUtranI niyuktithI nikSepAdi jANavA. te niyAganuM svarUpa batAve che- jeNe dhyAnarUpa vedanA manca vaDe pradIpta karelA AtmasvarUpamAM ekatArUpa brahmAgnimAM jJAnAvaraNAdi kamane hama karyo che te muni nizcita eTale abhyantara samyagdarzana, jJAna, cAritranI ekatA ane vIryanI tIkSaNatArUpa yajJa vaDe niyAgane prApta thayelA che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra pAMpadhvaMsini niSkAme jJAnayajJe rato bhava / sAvadhaiH karmayajJaiH kiM bhUtikAmanayA''vilaiH // 2 // he vatsa! pApane vinAza kare evA, kAmanA rahita jJAnarUpa yajJane viSe Asakta thA. aihika sukhecchAe karI malina, pApa sahita evA jyotiSTAmAdi karmayanuM zuM prayojana che? kAMI nathI. "tilAmaH pazumAmeta' bhUtinI kAmanAvALe pazune hema kare-ityAdi zrutine anusAre te sakAma yajJa kahyA che. he buddhimAna ! sarva parabhAvanA abhilASa rahita, pApa karmanA vinAzaka, AtmAnA svarUpabhUta, sva-parane nizcaya karanAra jJAnayajJamAM tanmaya thA, A lekanA sukhanI icchAe karIne malina ane pApasahita evA karmapradhAna tethI te karavA yogya nathI. AtmasvarUpanA upayogamAM tanmayatArUpa ekatAnI pariNati karmane nAza karanArI che. tethI temAM prayatna karavA yogya che. vedoktatvAnmanaHzuddhayA karmayajJo'pi yoginaH / bahmayajJa itIcchantaH zyenayAgaM tyajanti kim ? // 1 vaizini=pApano nAza karanAra nirAme kAmanA rahita. (evA) jJAnayajJAnayajJamAM. rataH=Asakata. mavathA. mUtimayAtra sukhanI icchAvaDe. sAvi=malina. sAva =pApa sahita. jarmacaH vima= karmayonuM zuM kAma che. 2 veacvA-vedamAM kahelo hovAthI. mana:zuddhacA=mananI zuddhidvArA varmaroDa karmayajJa paNa yoni =jJAnagIne. graMhmacara =brahmayArUpa che. ti=ema. rUchanta:=mAnanArA. rUnA nayane. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyAgoSTaka " keI kahe che ke pratipadAkta phaLanA tyAgathI vekta kriyAe sattazuddhi dvArA vividiSA(jJAna)saMpattine arthe karmayajJa karIe te brahmayajJa heya, te mata "revAnuvacana rAhmaLA viviviparita thaze TrAna, tapatA ityAdi zrutithI che tenA matane dUSita kare che ? , , , vedamAM kahela hovAthI karmayajJa paNa mananI zuddhidvArA zAnayogIne brahmayajJa thAya" ema icchatI na yAgane kema taje che? , "veda vihita hovAthI mananI zuddhi karavA vaDe karmayajJa paNa brahmayajJarUpa che ema IcchatA yenayaNane kema cheDe che? e pramANe avivekI puruSo potAnA matanI kalapanA kare che te niSedha karavA yogya che. saMsAranI kAmanAthI karelI hiMsA sukhakara thatI nathI sAdhyanI zuddhi sivAya prayatna kare hitakAraka nathI. mATe te akartavya ja che. brahmayajJaH paraM karma gRhasthasyAdhikAriNaH / pUjAdi vItarAgasya jJAnameva tu yoginaH // 4 // nyAyopArjita dhanavALe ItyAdi ukta svarUpavALA adhikAra sahita gRhasthane kevaLa vItarAganI pUjA Adi svarUpathI sAvaghAnuSThAna karma brahmayajJa che ane jJAnayogIne sarva upAdhirahita zuddha jJAna ja brahmayajJa che. "nyAyathI upArjana karelA dhanavALe" ityAdi sAmAnya vikramU=kema. tyAta=AMje che. - 1 thayAdhiarijI =adhikArI gRhasthane. kevaLa. vItarA jastha=vItarAganI. pUnA-pUjA Adi. maMtrakriyA. graMhmAgA=brahmayajJa che. tu=ane yoniH =gine. jJAnamea=jJAna ja (utkRSTa brahmayajJa che.) Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanA adhikArI, sAvadha-hiMsAdi pApa kAryamAM pravRtta thayelA gRhasthane kevaLa vItarAganI pUjA vagere karma karavAM te brahma yajJa jANa. kAraNa ke saMvaranA abhAvamAM AsavanuM parAvatana karanArI prazasta kriyA karavI yukta che. kahyuM che ke - "akasiNapavattayANaM virayAvirayANa esa khalu jutto| saMsArapayaNukaraNo davvatthae kUvadihato" // .. paMcavastu gA0 1224 dezavirati saMyamamAM pravRtti karanArA zrAvakane saMsArane alpa karanAra dravyastava kupanA daSTAnta yukta che. jema ka khedatAM tRSA ane thAka lAge tathA zarIra ane kapaDAM melAM thAya, paraMtu pANI nIkaLatAM tenAthI tRSA dUra thAya, zarIra ane kapaDAM zuddha thAya; tema dravyastavamAM svarUpa hiMsAprayukta karmabaMdha thAya paNa bhAvanI vizuddhithI te karmane nAza thAya. ema rAgarUpa pApasthAnakane prazasta karavAne upadeza che. zAstramAM sAdhanarUpe sarva prazasta a ne svIkAra karela che. tethI muni ane pravacanane vinaya karavAmAM bhAvollAsanA kAraNe jIvane ghAta thAya te paNa pariNAmanI vizuddhi hovAne lIdhe te hiMsArUpa nathI. prajJApanA sUtranI TIkAmAM kahyuM che ke "munione cAre prakAranI bhASA nira 1 icceiyAiM cattAri bhAsajjAyAI bhAsamANe kiM ArAhate, vi rAhate ? goyamA ! icceiyAiM cattAri bhAsajjAyAiM AuttaM bhAsamANe aaraate, no virA prajJApanA sU0 14. "ema e cAra prakAranI bhASA bolatA muni ArAdhaka che ke Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyAgApaka vadya kahI che tethI zrAvakane hiMsAdi parabhAvanI vRtti guNavaMta puruSanI bhaktirUpa hoya te hitakAraka che. yogIne te jJAnamAM ramaNa karavuM hitakAraka che. muni bAhA pravRttimAM Asakta hotA nathI, paNa jJAnamAM ramaNa karatAM tatvane sAdhe che. bhinnoddezena vihitaM karma karmakSayAkSamam / klaptabhinnAdhikAraM ca puSTayAdivadiSyatAm // 5 // mikSa ane tenA upAya sivAya bIjA uddezathI vihita-zAstramAM upadezeluM karma-anuSThAna karmanA kSaya karavArUpa mekSa prAtine mATe asamartha che. kapelo che judo adhikAra jemAM evA putreSTi-putraprApti mATe yajJa AdinI peThe jANe. jema tethI vividiSArthatA na thAya. anAmivana ti' abhicAra karma karanAra zana yAga kare. ahIM yathAzrata abhicArarUpa phaLanA tyAgathI vividiSArthatA na heya, tema "mRtimA pazumeta" "abhyadayanI IcchAvALe pazune homa kare.--ItyAdi sthaLe paNa vividiSArthatA na na heya, e bhAvArtha che. . paramAtmabhAvanI sAdhanAnA uddeza sivAya bIjA puNyAdi phaLanA uddezathI kareluM zAstravihita pUjA vagere anuSThAna virAdhaka che? he gautama! ema e cAra prakAranI bhASA upayogapUrvaka bolatA muni ArAdhaka che, paNa virAdhaka nathI". 1 minorona =judA uddezathI zAstramAM kaheluM. karma=anuSThAna. varmakSacakSama karmano kSaya karavAmAM asamartha che. vesTaminnAdhAra = kalpelo che judo adhikAra jeno evA. puNyakTiva putraprAptine mATe karavAmAM AvatA yajJa vagerenI peThe. rUkyatA mAne, jANe. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwww jJAnasAra kApa karmane kSaya karavA samartha thatuM nathI. dharmarUpa sAdhyanA upayogazUnya manuSyanI bhinna uddezathI karela dayAdAnAdika saspravRtti nathI, paNa bALakanI kIDA tulya che. jene bhinna adhikAra kapela che evA putreSTi Adi yAganI peThe jANavuM. jema putra prAptinA uddezathI karelA putreSTi yajJanuM phaLa putraprApti sivAya bIjuM hotuM nathI. pANI bharavA gayelI koI strI kuvAnAM kAMThe. pANI kADhavA mATe ghaDAnA kAMThe doraDuM bAMdhatAM parapuruSanA rUpane jeI vyAkula cittavALI thaI ane ghaDAne badale pitAnA putranA gaLe deraDuM bAMdhI duHkhI thaI, tema sAdhyanA upayogazUnya jIvonI kriyA dukhanuM kAraNa thAya che.. brahmArpaNamapi brahmayajJAntarbhAvasAdhanam / brahmAgnau karmaNo yuktaM svakRtatvasmaye hute // 6 // | (karma)yajJane brahmayajJAmAM antarbhAvanuM kAraNa brahmarUpa agnimAM pote kareluM che evA kartApaNAnA ahaMkArane hemavAthI karmanuM brahmArpaNa paNa yukta che, anyathA nahi. brahmArpaNaM brahmahavibrahmAgnau brahmaNA hutam / brahmaiva tena gantavyaM bahmakarmasamAdhinA // . gItA adhyAya 4. zlo0 24 1 brahmajJAntivasAdhanaM-brahmayajJamAM antabhavanuM sAdhana. brahmAjanara=brahmane arpaNa karavuM paNa. grahmAmau=brahmarUpa agnimAM. rmanaH= karmane. svakRtatva=patAnA kRtapaNAnuM abhimAna du-hema karyo. gujaMyukta che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 niyAgASTaka | arpaNa karavAnI kriyA brahma che, homavAnI vastu brahma che, brahmarUpa agnimAM brahmarUpa hAmanAra hemeluM paNa brahma che ane brahmarUpa karmasamAdhivALAe prApta karavA yogya sthAna paNa brahma ja che". / karmaNyakarma yaH pazyedakarmaNi ca karma yH| sa buddhimAn manuSyeSu sa yuktaH kRtsnakarmakRt // tA adhyAya che 28 A "je niSkAma karmamAM akarmane ane ajJAnapUrvaka akarmamAM karmane jue che, te manuSyamAM baddhimAna che, yogI che ane sarva karmane kartA che. - ItyAdi gItAmAM kahela nizcaya naye sarva sAdhanane AtmAnI tatparatAe jANavuM, paNa niraMjana brahmane karma, taklArpaNa tathA kRtane ekAte akRtatvabuddhi te to mithyAtva vAsanA vilasita ja che. * he vidvAna ! je tuM brahmArpaNa eTale sarva pite karelA anuSThAnane paramAtmAne arpaNa karavuM, "A badhuM paramAtmAe karyuM che, meM kaMIpaNa karyuM nathI evI buddhine brahmayajJa-jJAnayajJamAM antarbhAvanuM eTale Atmika bhAvarUpa phaLanI prAptinuM kAraNa mAne che te te "A meM karyuM che evA kartApaNAnA ahaMkArane brahmarUpa agnimAM homa karavAthI yukta che. tAtparya e che ke brahma-zuddha tIvra upayoga sahita jJAna ane AzaMsA rahita taparUpa agnimAM jJAnAvaraNAdi karmanA kartApaNunA abhimAnanI Ahuti ApavI yogya che, paNa agnimAM pazune homa kara yukta nathI. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 417 brahmaNyarpitasarvasvo brahmag brhmsaadhnH| brahmaNA juhvadabrahma brahmaNi brahmaguptimAn // 7 // brahmAdhyayananiSThAvAn prbrhmsmaahitH| brAhmaNo lipyate nAdhairniyAgapratipattimAn // 8 // jeNe brahmane viSe sarvasva arpaNa karyuM che, jenI brahmamAM ja dRSTi che, bArUpa jJAna jenuM sAdhana che e, upayogarUpa brahmavaDe AdhArarUpa brahmamAM abrahma-ajJAnane homa, brahmacaryanI guptivALA (7), AcArAMganA prathama zrutaskalpanA nava adhyayananI niSThA-maryAdAvALe, parabrahma sAthe ekatAnI pariNativALo ane niyAga-brahmayajJane prApta thayela brAhmaNa zramaNa, bhikSu ane nircantha e cAra nAmane dhAraNa karanAra pApa vaDe lapAto nathI. (8) brahma-AtmAmAM jeNe sarvasva arpaNa karyuM che eTale sarva AtmAnI pariNatirUpa jJAna, vIrya, lAbha ane bhegAdirUpa pitAnA kSAyopathamika bhAvo jeNe AtmAmAM sthApana karyA che, brahma AtmA athavA AtmajJAna, temAM ja jenI daSTi che eTale AtmajJAnarUpa daSTivALo, athavA AtmAmAM daSTi-zraddhA te ja jene brahmAnuM sAdhana che, athavA 1 grALa brahmamAM. tisarvasva =jeNe sarvasva arpaNa karyuM che. trahmada=brahmamAM ja jenI dRSTi che. grahmasAdhana =brahmarUpa jJAna jenuM sAdhana che evo. ALA=upayogarUpa brahma vaDe. brahmadi=brAmAM. atra=ajJAnane. guhUtahema. trahmajutimAna brahmacaryanI guptivALe. zrAdhyayana niSThAvAna-brahma adhyayananI maryAdAvALe. brahmasamAtiH= parabrahmamAM samAdhivALo. niyA pratittimA-bhAvayajJane svIkAranAra, trA =nigrantha. =pApa vaDe. nilevAtA nathI. 27 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 pUjApaka vvvvvvvvvvvM vuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu brahma-AtmA ja jene sAdhana che evA prakAranuM svarUpamAM ramaNatArUpa brahmacaryanI guNiyukta sAdhaka jIva brahmamAM eTale AdhArarUpa sAdhaka avasthArUpe pariNata thayelA pitAnA AtmAmAM brahma-AtmajJAna ane vIrya vaDe ajJAna athavA AtmAthI bhinna pagalakamane hemIne bhasmIbhUta kare che. tethI kartA A AtmasvarUpabhUta karaNa vaDe AtmasvarUpane rokanArAM AtmAmAM rahelAM jJAnAvaraNAdi kamane dUra kare che. AcArAMganA prathama brahma zrutaskalpanA nava adhyayanamAM kahelI maryAdAvALo, arthAta tenI pariNativALo, parabrahmazuddha AtmasvarUpamAM samAdhimaya ane niyAga-karmanA kSaya karavArUpa brahmayajJane prApta thayele, dravya ane bhAvarUpa brahmacaryamAM Asakta brAhmaNa, zramaNa, bhikSu ke nigraMtha pApa vaDe lepAta nathI. tethI svarUpanA jJAna ane ramaNatAmAM pariNamele AtmA anAdi kamasamUhane kSaya karI siddha, buddha ane paramAnandamaya thAya che. mATe kamane dahana karavArUpa bhAvayajJa karavA gya che. 29 pUjASTaka dayAmbhasA kRtasnAnaH saMtoSazubhavastrabhRt / vivekatilakabhrAjI bhaavnaapaavnaashyH||1|| 1 ravAnsasa dayArUpa jaLa vaDe. tannAna =jeNe snAna karyuM che. saMto gumavatramRtasUteSa rU5 ujavaLa vastrane dhAraNa karanAra. vive tirAnI vivekarUpa tilakathI zobhata. mAvanAvanArA=bhAvanAe Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 jJAnasAra bhaktizraddhAnaghumRNonmizrapATIrajadravaiH / navabrahmAGgato devaM zuddhamAtmAnamarcaya // 2 // dayArUpa jaLathI jeNe snAna karyuM che ke, saMtoSarUpa ujvala vastra dhAraNa karanAra, vivekarUpa tilakathI zebha, bhAvanAe karI jene Azaya pavitra che e, bhakti-ArAdhana karavA yogya che evuM jJAna, zraddhA-"Aja paramArtha che evI buddhi terUpa kesara mizrita candanarasa vaDe navavidha brahmacaryarUpa aMge zuddha AtmArUpa devanI pUjA kara. e rIte bhAvapUjA thAya. dravyapUjAnI sAmagrInAM rUpaka dvArA bhAvapUjAnI bhAvanAnA upacArarUpa bhAvapUjANakanuM svarUpa batAve che temAM aneka sAMsArika bhAvathI trAsa pAmela gRhastha kadAcita nirvikAra AnandasvarUpa jinamudrAne joI vairAgyane prApta thAya che, ane saMsArathI uga pAmI sarva asaMyamanA tyAgane abhilASI thaI parama saMvararUpa paramAtmAnI sadbhaktithI pUjA kare che. potAnA yogo ane parigrahAdikane sarvathA tyAga karavAne asamartha che te paNa tIrthakaranI bhakti sahita badhuM kartavya kare che. tethI AtmA svaguNane pariNAmI thaI svarUpanI sAdhanArUpa bhAvapUjA kare che. temAM "pUjA' e nAmathI kahevuM te nAmapUjA. vastrAdine dhAraNa karavArUpa tenAM bAhya lakSaNonuM AcaraNa te sthApanA pUjA. karI jeno Azaya pavitra che e. majUthabrAnapumitrATIna = bhakti ane zraddhArUpa kesara mizrita candanarasa vaDe. navatrAkU =navA prakAranA brahmacaryarUpa aMge. zuddha=zuddha. sAmAnaM-AtmArUpa. Teka devanI. garcayapUjA kara. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420. pUjA upagazUnyapaNe candanAdi vaDe pUjA karavI te dravyapUjA ane guNonI ekatArUpa pUjA te bhAvapUja, te bhavipUjAnI be zleka vaDe ahIM vyAkhyA karavAmAM Ave che - he uttama puruSa ! sva ane paranA dravya prANa ane bhAvaprANanI rakSA karavArUpa dayA, te ja jaLa thI jeNe snAna karyuM che, pugalabhAvanI tRSNa ane tethI thatA ke zekanA abhAvarUpa sateSa, te ja vastrane dhAraNa karanAra, vivekasvaparanA bhedajJAnarUpa tilaka vaDe zobhata, arihaMtanA guNemAM tanmayatArUpa bhAvanA vaDe pavitra AzayavALa thaI bhakti-pUjyatAnI buddhi ane tatvanI zraddhArUpa kesamizrita candananA rasa vaDe zuddha AtmArUpa deva-paramezvaranI nava prakAranA brahmacaryarUpa aMge pUjA kara. arthAt temanI bhaktimAM Asakta thA. kSamApuSpasrajaM dharmayugmakSaumadvayaM tthaa| dhyAnAbharaNasAraM ca tadaGge vinivezaya // 3 // te zuddha AtmAnA aMge mArUpa phulanI mALA, vyavahAra ane nizcaya e be prakAranA dharmarUpa uttama vasyugala tathA dhyAnarU5 uttama AbharaNane mAnasabhA paherAva, have anukrame pUjAnA prakAra kahe che-he bhavya! zuddha AtmAnA svarUparUpa aMge krodhanA upazamathI thayela vacanakSamArUpa ane dharmakSamArUpa phulanI mALA paherAva, zrAvaka 1 to te AtmAnA aMge. kSamApuHTsadaM=AmArUpa phulanI mALAne. dharmayualaumaryA=nizcaya ane vyavahAra dharmarUpa be vastrone. tathA=ane. dhyAnamALat=dhyAnarUpa cheka alaMkArane. vinirAca=paherAva. ' Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsara rA papa papapa dharma ane sAdhudharma tathA zrutadharma ane cAritradharmarUpa uttama vastrayugala paherAva, tathA dharmadhyAna ane zukala dhyAnarUpa uttama AbharaNa paherAva. ema guNanI pariNatirUpa pUjA kara. madasthAnabhidAtyAgailikhAgre cASTamaGgalam / jJAnAnau zubhasaMkalpakAkatuNDaM ca dhUpaya // 4 // ATha madasthAnanA tyAganA prakArathI AtmAnI AgaLa aSTa maMgala ALekha, ane jJAnarUpa agnimAM zubha saMkalpa 25 kRSNagurune dhUpa kara. eTale zuddha upayogarUpa nirvikalpa samAdhirUpa pUjA thAya, zuddha AtmAnI AgaLa ATha madasthAnA tyAga karavArUpa aSTamaMgalanuM Alekhana kara ane jJAnarUpI agnimAM zubha saMkalparUpa kRSNaguru nAMkhIne dhUpa kara, tethI puNyabandhanA kAraNabhUta rAgarUpa zubha adhyavasAya che te mokSasAdhanamAM tajavA yogya ja che, ane tene tyAga jJAnabaLathI thAya che ema jaNAvyuM. progdharmalavaNottAraM dhrmsnyaasvhinaa| kurvan pUraya sAmarthyarAjannIrAjanAvidhim // 5 // 1 AtmAnI AgaLa. mAnamityau =madasthAnanA bhedane tyAga karavA vaDe. maNamahaM svastikAdi ATha maMgalane. sTika ALekha. ra=ane. rAnA nau=jJAnarUpa agnimAM. sumahaMtu kaMga zubha saMkalparUpa kRSNagu. dhUpaca=dhUpa kara. 2 dharmasaMnyAsavahinA=dharmasaMnyAsarUpa agni vaDe. dharmajIvaoottara jInapUrvanA lApazamika dharmarUpa lavaNuM utArate, teno tyAga karatA sAmarthyA /jhannara/kanAvisAmarthyayogarUpa zobhAyamAna AratInI vidhi. pUrA=pUrNakara Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 pUjaSTaka dharmasaMnyAsarUpa agni vaDe prAdhdharma-odayika ane kSAyopathamika dharmarUpa lavaNa utArata sAmagarUpa zebhatI AratInI vidhi pUrNa kara, ahIM AtmasvarUpanA arcanamAM dharma eTale sahaja svabhAvamAM pariNamanarUpa svarUpa sattAne samyak sthApana karavArUpa dharmasaMnyAsa agni vaDe savikalpa bhAvanArUpa pUrvanA sAdhana dharmano tyAga karavArUpa uNu utAre che. eTale tenuM nivAraNa kare che. kAraNa ke nirvikalpa samAdhimAM sAdhakanA savikala5 dharmane tyAga ja thAya che. ema bhAvarUpa paNa apavAde sAdhanarUpa dharmanA lavAra [ tyAga ] karavApUrvaka sAmarthyAgarUpa zebhAyamAna AratInI vidhi pUrNa kara. jayAM kamabandhanAM kAraNamAM pravartatA vIryanI tevA prakAranI pravRtti nathI, paNa pitAnA AtmadharmanA sAdhanarUpa anu bhavanI ekatAmAM virya sahaja bhAve pravarte che te sAmarthya vega kahevAya che. phuranmaGgaladIpaM ca sthApayAnubhavaM purH| yoganRtyaparastauryatrikasaMyamavAn bhava // 6 // anubhavarUpa skurAyamAna (tejasvI) maMgaladIvAne AgaLa sthApana kare ane saMyamayogarUpa nAyapUjAmAM tatpara thaI tauyaMtrika-gIta, nRtya ane vAritra e traNenI ekatAnA 1 anuma=anubhavarUpa. purasmIpaMkurAyamAna maMgaladIvAne. pura =AgaLa. rAjya sthApana kare. yogAra: saMyamagarUpa nATyapUjAmAM tatpara thayelo. tautripaMcamavAnagIta, nRtya ane vAritra e traNanA samUhanA jevA saMyamavALe. ma=thA. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -~-~~-~~~-~~-~ jJAnasAra 43 jevA saMyamavALo thA. "vAra thanA" eka viSayamAM dhAraNA, dhyAna ane samAdhi te saMyama kahevAya. e bhAvapanIta pUjAmAM hRdayane viSa dhAraNa karIe, sarva dravya-bhAva upadravathI rahita, dedIpyamAna AtmasvabhAvanA AsvAdana sahita sparzajJAnarUpa anubhava, te rUpa maMgaladIvAne AgaLa sthApana kara, ane sAdhanamAM mana, vacana ane kAyAganI pravRtti karAvavArUpa nRtyamAM tatpara thaI gana aMgabhUta parama adhyAtma, dhAraNA, dhyAna ane samAdhirUpa tUryAdi pUjAmAM lIna thA. tAtparya e che ke abhyattara pUjA vaDe tatvAnandamaya, cetanyalakSaNavALA pitAnA AtmAne svarUpamAM tanmaya kara. ullasanmanasaH satyaghaNTAM vAdayatastava / bhAvapUjAratasyetthaM karakoDe mahodayaH // 7 // ullAsa pAmatuM mana jenuM che evA, satyarUpa ghaMTA vagADatA ane bhAvapUjAmAM lIna thayelA tene hastamaye (hathenImAM) mekSa che. e prakAre bhAvapUjAmAM lIna thayelA, bhAvalAsa yukta cittavALA ane satyarUpa ghaMTAnAda karanArA evA tane hatheLImAM mekSa che. athAt pUrve kahelI bhAvapUjA karavAthI sarva zaktinA pragaTa thavArUpa mokSa thAya che. 1 urjanmanasa =ullasita manavALA. satyaghaTa vAyataH=satyarUpa ghaMTa vagADatAM. yaMtraema. mAvapUnArata=bhAvapUjAmAM rakta thayelA. tavArI. rame hatheLImAM. mahora=mekSa che. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjApaka dravyapUjocitA bhedopAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhUnAmabhedopAsanAtmikA // 8 // gRhasthane bheda vaDe upAsanA-sevA karavArUpa dravyapUjA ucita che ane abheda upAsanArUpa bhAvapUjA sAdhune yogya che. jo ke gRhasthane bhAvanopanIta mAnasa nAme bhAvapUjA hoya che, te paNa kAyikI [bhAvapUjA] te cAritravaMtane ja hoya e vizeSatA jANavI. pitAnA AtmAthI bhinna jJAnAnandanA vilAsI arihaMta paramAtmAnI nimittanA AlaMbanarUpa dravyapUjA gRhasthAne gya che, ane paramAtmA sAthe potAnA AtmAnA abhedarUpa bhAvapUjA sAdhuone ucita che. jo ke guNanA smaraNa ane bahumAnanA upagarUpa savikapa bhAvapUjA gRhasthAne hoya che te paNa nirvikalpa upagavALI svarUpamAM ekatArUpa bhAvapUjA nigranthane ja hoya che. ema AsavarUpa kaSAya ane bheganI capalatAnuM parAvartana karanArI dravyapUjAnA abhyAsathI arihaMtanA guNe ane pitAnA AtmadharmanI ekatA( abheda)rUpa bhAvapUjAnA adhikArI thAya che, ane tethI temAM tanmayatA prApta karIne siddha thAya che. ema sAdhyanA upaga sahita sAdhana vaDe niSkamatArUpa siddhi thAya che. 1 methinAma gRhasthane. metopAsanA=bhedapUrvaka upAsanArU5. karthapUgA=dravyapUjA. vitA=gya che. sAmevopAsanAhimavaI=abheda upAsanArUpa. mAthapUnA subhAvapUjA te. sAdhUnAma sAdhuone. (yogya che.) Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - 30 dhyAnASTaka dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM trayaM yasyaikatAM gatam / munerananyacittasya tasya duHkhaM na vidyate // 1 // thAtA-dhyAna karanAra, daya-dhyAna karavA yogya ane dhyAna e traNe jene ekatAne prApta thayela che eTale dhyAnAvasthAmAM svasvarUpane pAmela che, jenuM anya sthaLe citta nathI evA munine duHkha hetuM nathI, have dhyAnASTakanI vyAkhyA karavAmAM Ave che. niryuM ktimAM dhyAnanuM lakSaNa A pramANe che - "aMtomuttamitta cittAvatthANamegavatthummi / chaumatthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu"|| dhyAnarAta A0 2. "eka vastumAM antamuhUrta sudhI cittanI sthitirUpa dhyAna chadmasthane heAya che ane jinene yeganA niSedha karavArUpa dhyAna hoya che. tenA nAmAdi nikSepe svayaM jANavA. temAM dhyAnanA svarUpanuM nirUpaNa karatAM kahe che - dhyAtA, dayeya ane dhyAna e traNe jene ekatAne prApta thayelAM che, tathA tarUpacetanAmaya, arihaMta ane AtmAnuM svarUpa samAnapaNe jeNe jANeluM che evA munine 1 ca=jene. cAtA-dhyAna karanAra. ceyaM dhyAna karavA yogya. tathA=ane. dhyAnaMadhyAna. trae traNa pravaktAM ekapaNAne. taM=prApta thayela che. sana =jenuM citta anya sthaLe nathI evA ta muete munine susaM dukha. vica=hetuM nathI. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnASTaka pitAnA guNanA AvaraNarUpa pudgalanA saMgathI utpanna thayeluM duHkha hotuM nathI. pravacanasAramAM kahyuM che ke- "jo jANadi arihaMte davvatta-guNatta-pajavattehiM / so jANadi appANaM moho khalu jAdi tassa layaM" / "je arihaMta bhagavaMtane dravya, guNa ane paryAyarUpe jANe che, te AtmAne jANe che ane tene meha nAza pAme che." dhyAna karanAra AtmA, dhyAna karavA gya AtmAnuM varUpa ane dhyAna e traNe ekatAne prApta thayela hoya te te mahinA kSayane mATe thAya che. dhyAtA'ntarAtmA dhyeyastu paramAtmA prkiirtitH| dhyAnaM caikAgyasaMvittiH samApattistadekatA // 2 // thAna karanAra antarAtmA-samyagdarzana pariNAmavALe AtmA che, dhyAna karavA yogya siddha bhagavAna athavA ghAtI karma jemanAM kSINa thayAM che evA arihaMta che, ekAgra buddhi, vijAtIya jJAnanA antara rahita sajAtIya jJAnanI dhArA te dayAna che, e traNenI ekatA te samApatti kahI che e yogAcAryane mata che. pravacanasAramAM kahyuM che ke-"je arihaMtane dravya, guNa ane paryAyarUpe jANe che te AtmAne jANe che ane tene moha nAza pAme che." 1 thoti =dhyAna karanAra. gatarAtmA=antarAtmA che. geya =dhyAna karavA gya. tu=o. paramAtmA-paramAtmA. prartita =kahela che. (ane) naM dhyAna. prAsaMvittiH=ekAgratAnI buddhi che. tahezatA=e traNenI ekatA. tamArUtiHsabhApatti che. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA2 427 vizeSAvazyakamAM kahyuM che ke"j thiramajyavasANaM taM jhANaM calaM tayaM cittaM / taM hoja bhAvaNA vA aNuppehA vA ahava ciNtaa"| . dhyAnazataka gA0 2. "2 sthi2 adhyaksAna-mana che te dhyAna che, 2 calAyamAna mana che te citta che, te bhAvanA-dhyAnanI abhyAsakriyA anuprekSA-manana ke cintanarUpa hoya che". dhAtAnuM svarUpa pUjya zrI hemacandrAcAryo nIce pramANe 4thucha "amuzcan prANanAze'pi saMyamaikadhurINatAm / paramapyAtmavat pazyan khavarUpAparicyutaH / / upatApamasaMprAptaH zItavAtAtapAdibhiH / pipAsuramarIkAri yogAmRtarasAyanam // rAgAdibhiranAkrAntaM krodhAdibhirakSitam / AtmArAmaM manaH kurvan nirlepaH sarvakarmasu // virataH kAmabhogebhyaH khazarIre'pi niHspRhaH / saMvegahadanirmagnaH sarvatra samatAM zrayan / / narendre vA daridre vA tulyakalyANakAmanaH / amAtrakaruNApAtraM bhvsaukhypraangmukhH|| sumeruriva niSkampaH shshiivaannddaaykH| samIra iva niHsaGga sudhIrdhyAtA prshsyte"| yoga0 pra0 7 zlo02-7. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnASTaka prANane nAza thAya to paNa je saMyamane tyAga karate nathI, bIjAne paNa pitAnA jevA gaNe che ane je pitAnA svarUpathI kadI paDate thatuM nathI. je zIta vAyu ane tApa vaDe saMtApa pAmate nathI ane amara karanAra gAmRtarUpa rasAyanane pIvAne icche che. je rAgAdi zatruone vaza nahi thayelA ane krodhAdithI dUSita nahi thayelA manane AtmAmAM lIna kare che tathA je sarva kAryamAM nirlepa che. je kAmagothI virakta thaI pitAnA zarIrane viSe paNa nispRha che ane saMvegarUpa hadamAM nimagna thaIne badheya samabhAvamAM rahe che. - je rAjA ane raMkanuM samAnapaNe kalyANa karavAnI icchAvALe che, aparimita dayAno bhaMDAra che ane saMsAranA sukhathI parAmukha che. - je sumeru parvatanA je niSkapa che, caMdranI peThe Ananda ApanAra che ane vAyunI jema niHsaMga che e buddhimAnuM dhyAtA-dhyAna karanAra prazaMsAne pAtra che. ema dhyAtAnuM svarUpa kahyuM. AvA prakArane dhyAtA sAdhakane AtmA antarAtmasvarUpa che. paramAtmA eTale jeNe ghAtIkane kSaya kare che evA arihaMta ane jeNe ATha karmane nAza kare che evA siddha bhagavaMta dhyAna karavA gya che. athavA savRttithI sattAmAM rahela siddhAtmA dhyAna karavA gya che. tathA anantaparyAyarUpa paramAtmAnA svarUpamAM tanmayapaNe ekAgratArUpa jJAnane dhyAne kaheluM che. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara sAnasAra tethI arihaMtAdinA zuddha guNanuM jJAna, saMvedana ane tanmathatA te dhyAna che. arthAt sarva zApathamika cetanA ane viyadi guNanuM svarUpanA upayogamAM lIna thavuM te dhyAna kahevAya che. temAM dhyAna karanAra, dhyeya ane dhyeyanI ekAgratArUpa dhyAnamAM ekatA eTale nirvikalpa sthiti, tAratamyarahita caitanyanI pariNati te samApatti jANavI. - daSTAMta vaDe samApattinuM lakSaNa kahe che - maNAvirva praticchAyA samApattiH parAtmanaH / kSINavRttau bhaved dhyAnAdantarAtmani nirmale // 3 // jema maNine viSe pratibimbapaDachAyo paDe tema dhyAnathI atyata maLarUpa vRtti jenI kSINa thayelI che evA nirmaLa attarAtmAne vize paramAtmAnI pratiSThAyA (pratizio) paDe te samApatti kahI che. bIje sthaLe kahyuM che ke "maNerivAbhijAtasya kSINavRtterasaMzayam / tAtsthyAt tadaanatvAca samApattiH prakIrtitA" / / uttama maNinI jema kSINa vRttivALAne paramAtmAnA 1 ahIM zrImadda devacaMdrajI mahArAje "maLI vinuM e pATha svIkAryo che, paNa upAdhyAyajIe svapajJa bhASArthamAM "pavitra' e ja pATha rAkhyo che. 2 maLI =maNinI peThe. kSInavRttau kSINa vRttivALA. nimenTa maLa rahita-zuddha sattarAtmani-antarAtmAmAM. dAnAra=dhyAnathI. pa/mana=paramAtmAnuM pratiyA-pratibi. maheya. (te) samApti = mApati (kahI che). Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnASTaka guNanA saMsargopathI ane paramAtmAnA abheda AropathI nisaMzaya samApatti kahI che. guNa saMsargArapa ane talanA te antarAtmAmAM paramAtmAne abhedarepa jANe. e dhyAnanuM phaLa samAdhirUpa ativizuddha che. jema ratnane viSe biane paDachAyo paDe tema kSINa thaI che parAzrayarUpa vRtti jenI ane kaSAya ane vikalparUpa maLa rahita evA antarAtmAmAM dhyAnathI siddha paramAtmAnI pratirachAyA paDavI te AtmasvarUpa sAthe paramAtmAnI ekatA rUpa samApatti kahI che. samApatti thaye dhyAnanI siddhi thAya che. e pramANe anya sthaLe paNa kahyuM che- uttama maNinI peThe kSINavRttivALA antarAtmAmAM paramAtmAnA guNanA saMsargopathI ane paramAtmAnA abhedArepathI bannenI ekatArUpa samApatti thAya che." antarAtmAmAM paramAtmAno abheda Aropa te dhyAnanuM phaLa che ane te saMsarga AropathI thAya che. saMsargarapa eTale jenA tAttvika anantaguNo AvirbhAva pAmelA che evA siddha AtmAonA guNe viSe antarAtmAne upayoga. te calAyamAna cittavALAne Indriyone nirodha-nigraha karyA sivAya thatuM nathI. Indriyone dha jinapratimAdi avalaMbana sivAya thatuM nathI, mATe tattvanI prAptimAM sthApanA upakAraka che. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra opattizca tataH punnytiirthkkrmvndhtH| / tabhAvAbhimukhatvena saMpatizca kramAd bhavet // 4 // te samApattithI puNya prakRtirU5 tIrthaMkara nAmakarmanA badhathI Apatti nAme phaLa thAya. eTale jinanAmakarmanA bandharUpa Apatti jANavI, ane tIrthakarapaNAnA abhimukhapaNAthI (najIkapaNAthI) saMpatti nAme phaLa anukrame thAya, dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanI ekatArUpa samApattithI puNyaprakRtirUpa vipakAraka saMghanI sthApanArUpa atizayavALA tIrthakara nAmakarmane bandha thavAthI ApattirUpa phaLa thAya che, ane tIrthaMkarapaNAnA abhimukhapaNAthI tenA upa ga vaDe parama aizvaryanI prAptirUpa saMpatti thAya che. e pramANe samApattinuM anubandharahita phaLa batAvyuM. itthaM dhyAnaphalAd yuktaM viNshtisthaankaadypi| kaSTamAtraM tvabhavyAnAmapi no durlabhaM bhave // 5 // ema dhyAnanA vividha phaLathI vIzasthAnaka tapa pramukha paNa ghaTe che. ukta trividha dhyAnaphaLa rahita kaSTa to abhabene paNa saMsAramAM durlabha nathI. 1 tataH=te samApattithI. puSyatIrthatvamevata =puNya prakRti rUpa tIrthaMkara nAmakarmanA badhathI. mAttaH phaLanI prApti thAya. (ane) tadbhavAmimuvaanatIrthakarapaNAnA abhimukhapaNAthI. mAtu=anukrame. saMpattiH =Atmika saMpattirUpa phaLa. mata thAya. 2 phuyaeN e prakAre. dayAnAta=dhyAnanA phaLathI. virAtisthAnarAdi vIzAnaka Adi tapa. pikapaNa yu yogya che. chatAtre kaSTamAtrarU5 che. samAnAmapi abhAne paNa saMsAramAM sumaMtra durlabha. no nathI, Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnAka e pramANe samApati, Apatti ane saMpattirUpa traNa prakAranA dhyAnanA phaLathI vIzasthAnaka tapa vagere paNa guNavatanA bahu mAna vaDe karavA gya che. paraMtu abhAne dhyAnanA phaLarahita, samyagdarzanAdi guNavaMtanA bahumAna rahita ane dhyAnanA upaga zUnya vIzasthAnaka tapa vagere kAyakaleza mAtra saMsAramAM durlabha nathI. jinabhagavaMte kahelA bAhya AcaraNa abhavya e pUrve ghaNI vAra karyo che. have dhyAtAnuM svarUpa traNa zleka vaDe batAve che- jitendriyasya dhIrasya prazAntasya sthiraatmnH| sukhAsanasthasya nAsAgranyastanetrasya yoginaH // 6 // ruddhavAghamanovRtterdhAraNAdhArayA rayAt / prasamasyApramattasya cidAnandasudhAlihaH // 7 // sAmrAjyamapratidvandvamantareva vitanvataH / dhyAnino nopamA loke sadevamanuje'pi hi||8|| 1 nisendriya jeNe Indriya jItI che. vIra paisahita. prazannaJ=atyanta zAntaH rirAmana =jeno AtmA sthira-capalatA rahita che. suvAsanastha sukhakArI Asane rahelA. nAsAcisto:= jeNe nAsikAnA agra bhAgamAM locana sthApyAM che. yojana:=ogavALA. dhArAdhArayA=beyamAM cittanI sthiratArUpa dhAraNunI dhArA vaDe. yA=vegathI. ruddhavayimanovRtti =jeNe bAhya indriyane anusaranArI mananI vRtti rokI che. prasannaca=prasanna cittavALA. samaya pramAda rahita. jivAnagdhAHi =jJAnAnandarU5 amRtano AsvAda lenArA. santarva antaramAM ja tadranaM-vipakSa rahita. sAmrAcaMcakravatapaNuM vitavaMtaH=vistAratA. sthAnina =dhyAnavaMtane. hevamanane sToka Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 433 ' jeNe indriAne chatI che, dhIra-sarvavaMta, prazAtaupazamavaMta eTale dhIrazAnta nAme navamA rasanA nAyaka che, jene AtmA sthira che, jenuM AtmAsana sAdhanathI che, je pravRttacaka gI che (6), dhAraNA eTale keIka dayeyane viSe cittanA sthira bandhananI dhArAe jeNe vegathI bAhya indriyane anusaranArI mananI vRtti rekI che, prasanaakaluSita cittavALA, pramAdarahita, jJAnAnandarUpa amRtane AsvAda lenArA (7), AtmArAmamAM ja vipakSa (zatra) rahita meTA sAmrAjyane vistAratA evA dhyAnavaMta yogIne nathI (8); AvA prakAranA dhyAnIne deva ane manuSya sahita A lekamAM kharekhara keInI upamA ApI zakAya tema nathI. lekamAM tiryaMca ane naraka durgatirUpa hovAthI tenuM grahaNa karyuM nathI. arthAt traNa bhuvanamAM dhyAnInI sAthe keInI sarakhAmaNI karI zakAya tema nathI. kAraNa ke tattvajJAnanA anubhavamAM lIna thayelA ane sahaja Anandana vilAsa karanArane kenI upamA apAya ? jeo AtmAmAM ja bAhya ane abhyantara vipakSa (zatru) rahita, sarva parabhAvane agamya, svaguNanI saMpattirUpa, svabhAvarUpa parivAra sahita svataMtra sAmrAjyano vistAra kare che, arthAt svaguNanA svarAjyane anubhava kare che; jeoe svarUpanA upayogamAM devasahita manuSya lokamAM. =paNa. hiM=kharekhara. 35mAM upamA. na=nathI. 28 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 dhyAnASTaka vvvvvvvv w w w w www xvvvvvvvvvvvv sthiti karavAthI paugalika varNAdimAM nahi pariNamavAthI Indriyane jItI lIdhI che, jeo svavIryanA sAmarthyathI pariSaha ane upasargo prApta thatAM calAyamAna thatA nathI, thaI AtmAne anubhava kare che, svarUpanI raMmaNutAmAM jene AtmA sthira che, sAdhana pariNatimAM sukharUpa jene AtmA che, athavA sukharUpa jenuM Asana che, cAlatA rokavA mATe jeNe nAsikAnA agra bhAgamAM netra sthApana karyo che, je samyagdarzana, jJAna ane cAritralakSaNa ratnavayanI pariNatirUpa gavALA che, dhyeyane viSe cittanA sthira bandhanarUpa dhAraNAnI dhArA vaDe vegathI jeNe bAhyandriyane anusaratI mananI vRttione rokI che, je kaluSita vRttiDita prasanna che, je apramatta-ajJAnAdi ATha prakAranA pramAdarahita che, vaLI je jJAnanA AnandarUpa amRtane AsvAda lenArA che, AvA prakAranA Atmika sAmrAjyano anubhava karatA dhyAnInI tulanA kenI sAthe thAya? keInI sAthe na thAya. tethI sarva parabhAvanA tyAgarUpa daSTi sahita tattvanI ekatArUpa dhyAnAmRta pitAne ja bhegavavA gya che, tene bhekatAne ja parama sAmrAjya che. tethI sarva prakAre kare che, Asana ane mudrA Adi vaDe zarIrane saMkece che, recaka, pUraka ane kuMbhakarUpa prANAyAma sAdhe che, nijana vanamAM vase che, sarva IndriyonA viSayone taje che, te samabhAvanA sukhanuM mULa AtmAmAM ekAgratAne upayAga Atma Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - 4pa 31 tapaaSTaka jJAnameva budhAH prAhuH karmaNAM tApanAt tpH| tadAbhyantarameveSTaM vAyaM tadupahakam // 1 // karmone tapAvanAra hovAthI ta: te jJAna ja che ema paMDito kahe che. te aMtaraMga ja ta5 iSTa che ane anazanAdi bAhA tapa che te prAyazcittAdi bhedavALA jJAnavizeSarUpa ataraMga tapane vadhAranAra hoya te ja iSTa che. have ta5 aSTakanI vyAkhyA karavAmAM Ave che. paugalika sukhanI tRSNathI dIna banelA puruSa je kaSTa sahana kare che, athavA je lokasaMjJAthI DarIne parAdhInapaNe dInavRttithI AhAranA tyAgarUpa tapa kare che te tapanathI, kAraNa ke te kaSAyanA udayathI thatuM hovAne lIdhe ane kamabandhanuM kAraNa hevAthI Asava rUpa che. tevuM ta5) "pUrvanA antarAya karmanA udaya ane asatAvedanIya karmanA phaLarUpa che" ema prajJApanAsUtranI vRttimAM kahyuM che. tethI navIna IndriyanA sukhanI abhilASA rahita, nirmaLa AtmadravyanA sAdhakanuM kAyakaSTanuM AcaraNa tapa kahevAya che. paMcavastumAM kahyuM che ke "upavAsa Adi tapa karavAmAM aAvedanIyanI nirjarA thAya che ane 1 phudhA=paMkti. jarmanAM karmone. tAvanAta tapAvavAthI, jJAnamevajJAnane ja taetapa. praphuTa =kahe che. tatte tapa. sabhyantara aMtaraMga ja rU=ISTa che. tadupakaeNmU=tene vadhAranAra. vAa=bAhya tapa, (ISTa che.) Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu 436 ' tapa aSTaka bhejana karavAmAM sAtAnI nirjarA thAya che, ema bannenI samAnatA che, te upavAsa Adi karavAnuM zuM prajana che? che ane upavAsamAM tene abhAva hovAthI azubha navIna kamane bandha thatuM nathI. tethI saMvarapUrvaka sakAmanirjarAnuM kAraNa hovAthI upavAsAdinuM karavuM hitakAraka che. tathA A AtmAne sAtAnA udayamAM sarAgapaNAnuM kAraNa hovAthI ISTa saMgamAM ekatA anAdi sahaja pariNAmane lIdhe thAya che ane AtApanA Adi tapamAM karmanA vipAkamAM kAraNa tyAga ja sAdhananuM mULa siddha thAya che. temAM thoDA kALanI sAdhanA vaDe siddhine prApta thayelAmAM bharata rAjaSi AdinAM daSTAnta che. lAMbA kALa sudhI sAdhanA karanArAone sAtA vagere zubha vipAkanA saMgamAM vyApakatA (asaM. gabhAva)ne pariNAma raheto nathI. vizeSAvazyaka TIkAmAM kahyuM che ke "kalpamAM rati(Asakti) thAya mATe munione AtApanAdi kAyaSTa karavuM ucita che." nikSepanI vyAkhyA A pramANe che. nAma ane sthApanA tapa sugama che. AhArano tyAga vagere dravyatapa che ane AtmasvarUpamAM ekAgratArUpa bhAvatapa che. ahIM dravyapUrvaka bhAvatapanuM grahaNa che. - paMDite Atmapradeze lAgelAM karmone tapAvavAthI tIvra jJAnane ja tapa kahe che. te prAyazcittAdi aMtaraMga ja tapa ISTa che ane aMtaraMgatapanI vRddhinuM kAraNa anazanAdi Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 47 bAhyatapa paNa ISTa che. kAraNa ke dravyanikSepa kAraNarUpa che. dravyatapa paNa bhAvatapanuM kAraNa hovAthI ISTa che. AnuzrotasikI vRttirbAlAnAM sukhshiiltaa| prAtizrotasikI vRtti ninAM paramaM tpH||2|| ajJAnInI saMsAranA pravAhane anusaranArI bALar saddhi rokaatfma' huM lokonI sAthe haiza-ItyAdi lakSaNavALI pravRtti te sukhazIlapaNuM che. jJAnavaMtanI sAme pUre cAlavArUpa dharmasaMjJAmUlaka pravRtti utkRSTa ugra mAsakSapaNAdi taparUpa che. ethI ja caturgAnI tIrthaMkara pote "tabhavasiddhigAmI " ema jANatA chatAM tapa Adare che. ajJAnI jIvanI anAdi saMsAra pravAhane anusaranArI pravRtti sukhazIlapaNuM, IndriyenA sukhamAM magnapaNuM ke viSayasukhanI abhilASA che. saMsAranI sanmukhatA cheDIne saMsArathI parAmbukha pravRtti karavI te ja jJAnI puruSonuM parama tapa kahyuM che. Atmadharmane anusaranArI ane saMsArathI pratikUla pravRtti tapa kahevAya che. prAyazcittAdi bhAvata"ne pariNAma te svarUpamAM tanmayatA che ane te tapathI ja sakala kamane kSaya thAya che. dhanArthinAM yathA nAsti zItatApAdi dussaham / 1 vAnAM ajJAnInI. sAnatholiza loka pravAhane anusaranArI. vRtti =vRtti. suvaraNItA=sukhazIlapaNuM che. jJAnina =jJAnI puru nI. prAtizrotasiI sAme pravAhe cAlavArUpa. vRtti =vRtti. paramaMtra utkRSTa. tA:=tapa che. 2 thA=jema. dhanAthanAMadhananA athIne. rItatA pAkiTADha taDake. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 te aSTaka tathA bhavaviraktAnAM tattvajJAnArthinAmapi // 3 // - jema dhananA athIne TADha tApa pramukha dusaha nathI, tema saMsArathI virakta tattvajJAnanA athIne paNa zItatApAdi kaSTa sahana karavArUpa tapa duSkara nathI. jema dhane pArjana karavAnI vRttivALAne TADha tApa vagerenuM kaSTa dusaha nathI, kAraNa ke dhana upArjana karavAmAM kuzala puruSa TADha tApa Adi badhuMya kaSTa sahana kare che, tema tattvajJAnanA athI ane saMsArathI virakta thayelAne upavAsAdi tapa dusaha nathI, kAraNa ke kAryane athI tenA kAraNamAM pramAda karatA nathI. tethI paramAnandarUpa kAryane prApta karavAnI IcchAvALe upavAsAdi taparUpa kaNakiyAmAM sahapaNuM mAnato nathI. sdupaayprvRttaanaamupeymdhurtvtH| jJAninAM nityamAnandavRddhireva tapasvinAm // 4 // bhalA upAyamAM pravRtta thayelA jJAnI evA tapasvIne nisipAdhika icchAnA viSaya mokSarUpa sAdhyanI mIThAzathI haMmezAM AnandanI vRddhi ja hoya che. kaThaNa kriyAmAM paNa makSasAdhananA manarathathI Ananda ja hoya che. vairAgyaratimAM vagere kaSTa. TuhaMdusaha. nArita=nathI. tathA=tema.maravirajInAM saMsArathI virakta thayelA. tAnAthanA tattvajJAnanA arthane. pikapaNa. (zIta-tApAdi kaSTa sahana karavArUpa tapa duSkara nathI.) 1 sAyapravRttAnAM sArA upAyamAM pravRtta thayelA. jJAninAM jJAnI evA. tapavinAmUtapasvIne. have madhuravataH=mokSarUpa sAdhyanI mIThAzathI. nityaM haMmezAM. mAnavRddhio=AnandanI vRddhi ja hoya che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 439 uuuuuuuuuuuuuuuu kahyuM che ke "rateH samAdhAvaratiH kriyAsu nAtyantatIvAsvapi yoginAM syAt / anAkulA vahikaNAzane'pi na kiM sudhApAnaguNAcakorAH" // gIone samAdhimAM pati-prIti hovAthI atyA tIvra kriyAmAM paNa arati-aprIti thatI nathI. cara pakSIo sudhAne pIvAnA guNathI agninA kaNane khAvAmAM paNa zuM vyAkulatArahita letA nathI? mokSarUpa kAryanA sAdhaka saMvara ane nirArUpa samIcIna upAyamAM pravRtta thayelA, kaMIka adhika cha mAsa sudhI sarva prakAranA AhArane tyAga, AtApanA, kAryotsarga Adi tIvra tapamAM magna, jinakalpI ane parihAravizuddhi cAritravALA, sUkSma ananta sva-para paryAyanA vivekamAM lIna cittavALA jJAnI munione nirmala, avyaya evA mokSarUpa sAdhyanA madhurapaNAthI tapa karatAM, pariSahAdi prApta thatAM vana, nadI ane guphAmAM vasavA chatAM AnandanI vRddhi ja thAya che. jema ke devAdArane dhana prApta thayuM hoya te te leNadArane dhana ApatAM devAthI mukta thaye hovAne lIdhe pitAne dhanya mAne che, athavA keI labdhi ke siddhine athI pUrva bhUmikAmAM uMcA hAtha ane nIce mAthuM karavA Adi mahA kaSTakriyA kare che, ane tenI siddhi prApta karavAne abhilASI jema jema atyanta kaSTa sahana kare che tema tema harSa pAme che, tema paramAnanda, Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapaaSaka mananananana avinAzI, zuddha AtmasAdhanane athI tenA vighAtaka karmane kSaya karavA mATe tapa Adi kaSTa sahana karatAM pite Ananda pAme che. kAraNa ke tene mekSarUpa sAdhyanI madhuratane khyAla che. siddhinI madhuratAmAM Asakta thayela jANe che. mATe svadharmanA sAdhanamAM sAdhuone Ananda hoya che, duHkha hetuM nathI. jene sAdhanamAM kaSTapaNAnI buddhi che te sAdhaka nathI. itthaM ca duHkharUpatvAt tapo vyrthmitiicchtaam| bauddhAnAM nihatA buddhibauddhAnandAparikSayAt // 5 // ema heranA duHkhanI paDe duHkhanA bhegavavArUpa havAthI tapa niSphala che, e prakAre IcchatA bauddhonI buddhi-kalpanA haNAyelI-kuThita thayelI che. kAraNa ke (ta5mAM) buddhijanita aMtaraMga AnandanI dhArA khaMDita thatI nathI, eTale tapamAM paNa Atmika AnandanI dhArA akhaMDita heya che. 1 phuu e pramANe. su tvAta-duHkharUpa hovAthI. tA:tapa. vyartha niSphaLa che. kRti=ema. rUchatA=IcchanArA. vauddhAnAM bauddhonI. vRddhi =buddhi. vauddhAnadrahAyAta=jJAnAnandana nAza nahi thavAthI. nitAhaNAyelI-kuMThita thayelI che, vicAra karavAne asamartha che. 2 vidvAnaparikSA ' evo pATha zrI devacaMdrajI mahArAje svIkAryo che, paraMtu upAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAja "vauDhAnarikSayAA' e pAThane svIkAre che. 3 duHkhAtmakaM tapaH kecinmanyate tanna yuktimat / karmodayasvarUpatvAt balIvAdiduHkhavat / / Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnAra ema je tapa che te kaSTarUpa che evA jJAnapUrvaka karavAmAM Avatu tapa niSphaLa che, kAraNa ke te duHkharUpa che. tapa karavAmAM duHkha ane udvega thAya, jyAM Adara na hoya te kema hitakAraka thAya? ema tapane kaSTarUpa mAnatA ane parabhAvanA sukhanI abhilASA karatA bauddhonI buddhi atyata haNAyelI che. kAraNa ke temAM teonA jJAnAnandanI dhArAne kSaya thavAthI ta5 teone kaSTarUpa ane niSphaLa lAge che. yatra brahma jinArcA ca kaSAyANAM tathA htiH| sAnubandhA jinAjJA ca tattapaH zuddhamiSyate // 6 // jyAM brahAcarya vadhe, jyAM bhagavaMtanI pUjA thAya, viziSTajJAnasaMvegazamasAramatastapaH / kSAyopazamikaM jJeyamavyAbAdhasukhAtmakaM // 11 gaSTa. mo. 1-8 keTalAeka baLada vagere pazunA duHkhanI peThe asAtavedanIyanA udayarUpa hovAthI tapane duHkharUpa mAne che, te yuktiyukta nathI. viziSTa-pradhAna jJAna, saMvega-mekSanI IcchA ane kaSAyanA nirodharUpa samagarbhita tapa kSApazamika ane avyAbAdha sukharUpa che. arthAta tapa karmanA udayarUpa nathI paNa cAritramehanIyanA kSapazamathI thayela pariNatirUpa che. 1 yaMtra=jyAM. draznabrahmacarya heya. ninA=jinanI pUjA hoya. tathA=AthA. pAyAnat=kaSAyane. tiH=kSaya thAya. ane. sAnuvA= anubandhasahita. ninANA jinanI AjJA pravarte. tattva=te. tacpa. zu zuddha rUSa IcchAya che. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapaaSaka kaSAyano nAza thAya ane anubandhasahita vItarAganI AjJA pravarte te ta5 zuddha kahevAya che. je tapamAM mithunanA tyAgarUpa ke viSayonI anAsaktirUpa brahmacarya vRddhi pAme, jyAM jinekta tatvanA AdararUpa jinapUjA heya, jyAM krodhAdi kaSAyene nAza thAya ane jyAM vItarAge kahelA pravacananI paddhati sApekSapaNe pravarte te tapa zuddha kahevAya che. tAtparya e che ke prathama IndriyenA viSayenI abhilASA dUra karI zAnta pariNatithI siddhAntamAM kahela vidhi pramANe laukika phaLanI IcchA sivAya tapa thAya te vizuddha tapa che. anAdi kALathI parabhAvanA sukhanI IcchAthI keNe kayuM kaNAnuSThAna karyuM nathI? niHsaMga ane meharahita AtmatattavamAM ekatArUpa, bAdhaka parabhAvarUpa AhArAdinA grahaNane nivAraNa karanAra je ta5 che te zreSTha che. kahyuM che ke "niraNuTThANamayamoharahiyaM suddhatattasaMjuttaM / ajjhatthabhAvaNAe taM tavaM kammakhayahe" // gatAnugatithI sUtranI apekSA sivAya oghathI ke leka saMjJAne anusarI je karavAmAM Ave tethI bhi, mada ane meharahita zuddhatava sahita adhyAtmabhAvanA vaDe je tapa karAya te karmakSayanuM kAraNa che." tadeva hi tapaH kArya durdhyAnaM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante kSIyante nendriyANi ca // 7 // 1 catra=jyAM. hiM=kharekhara. TurnA=bhADuM dhyAna mata=na thAya. cena=jethI. co:=mana, vacana ane kAyAnA yogo. na rIcatte hAni Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . nakAra 43 te kharekhara te ja tapa karavA yogya che ke jayAM mAThuM (mArta ane raudra) dhyAna na thAya, jethI roga hInatA na pAme ane indriyone kSaya na thAya, kahyuM che ke - "so u tavo kAyavvo jeNa maNo maMgulaM Na ciMtei / jeNa Na iMdiyahANI jeNa ya jogAma hAyaMti" // jethI mana mADuM ciMtana na kare, jethI indriyo ane genI hAni na thAya, te tapa karavA gya che? - nizcaye te ja tapa karavuM joIe, jyAM ISTa pudgalonI AzaMsArUpa ke aniSTa pudgalenA viyogarUpa durthAna na thAya, je tapathI mana, vacana ane kAyarUpa yoga tatvanA anubhavathI svarUpanI ramaNatAne tyAga na kare, ane jyAM Indriyo kSINa na thAya eTale dharmasAdhaka svAdhyAya ke ahiMsAdimAM tenA kAryanI pravRtti nAza na pAme. eTale sAdhanArUpa cetanA ane vIryarUpa zaktinI hAni na thAya. te tapa zuddha ane karavA yogya che. mUlottaraguNazreNiprAjyasAmrAjyasiddhaye / bAhyamAbhyantaraM cetthaM tapaH kuryAnmahAmuniH // 8 // na pAme. ane. yAjJi=Indriyo. lIca te kSaya na pAme, kArya karavAne asamartha na thAya. tava=te ja. tai: tapa. =karavA yogya che. 1 mUkottarazuLikA trAsathe mULaguNa ane uttaraguNanI zreNirUpa vizAla sAmrAjyanI siddhine mATe. rUvaeN e pramANe mImuni =moTA muni. vAgheM bAhya. ane. myataraM=aMtaraMga. tA:= tapa kare. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mininin mULa guNa ane uttara guNarUpa vizAla sAmrAjyanI siddhine mATe mahAmunIzvara e pramANe bAha ane abhyattara tapa kare. ema parama nigrantha jJAna, darzana ane cAritrAdi mULabhUta guNe tathA samiti-gupti Adi uttaraguNenI zreNine vizeSa pragaTa thavA rUpa meTA sAmrAjya-prabhutvanI siddhine mATe eTale pitAnA guNonI prabhutA meLavavA lekanA ullAsanuM kAraNa ane prabhAvakapaNAnuM mULa bAhyata5 tathA anya loko jANI na zake tevuM Atmika guNemAM tanmayatArUpa abhyantara tapa karavA gya che. tapa saMvararUpa ane nirjarArUpa ema be prakAre che. temAM saMvararUpa tapa jJAna ane cAritranI tIvra dazArUpa che, ane te cetanA ane vIrya Adi guNenI ekatArUpa che. bIjuM nirjarArUpa tapa jJAna, cAritra, vIrya ane upagarUpa guNenI mizratAthI thayela, guNenA AsvAdanI ekatAnA anubhavavALuM sarva parabhAnI niHspRhatArUpa che. te jaghanyathI aMzanA tyAgapUrvaka aMzathI niHspRhatA guNanI ekatArUpa che. utkRSTathI zukladhyAnanA chellA adhyavasAyarUpa che. paraMbhAvane AsvAda karavAmAM Asakta azuddha pariNatine tyAga karIne svarUpanA AnandamAM magnatArUpa pariNati karavA gya che. navIna kamane nahi grahaNa karavArUpa saMvarapUrvaka sattAgata karmanI nirjarA karavArUpa tapa che. tapa vaDe devAdi gatirUpa phaLanI abhilASA karavI yogya nathI. nirja rArUpa tapa vaDe zubha kamane bandha kema thAya? Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra - ~- ~~ ~ tapasvIo devAyuSa pramukha karma bAMdhe che te rAgAdi prazasta adhyavasAyanimittaka che. tethI sarva karmanA kSaya vaDe pragaTa thayela ananta jJAnadarzanarUpa mokSanA sukhanuM mukhya kAraNa tapa che. AdhyAtmika, parabhAva rahita, svabhAvanI ekatAnA anubhavanI tIvratArUpa tapa parama sAdhana che. ema tapa aSTakanI vyAkhyA karI. tenI vyAkhyA karatAM sAdhananA svarUpanI paNa vyAkhyA karI. 32 sarvanayAzrayaNASTaka dhAvanto'pi nayAH sarve syurbhAve kRtvishrmaaH| cAritraguNalInaH sthAditi srvnyaashritH||1|| (patapatAnA abhiprAye) doDatA paNa bhAvamAM (vastu svabhAvamAM) jeNe vizrAnti karI che evA naigamAdi badhA na che, tethI cAritra-saMyamanA guNa-vardhamAna paryAyane viSe lIna-Asakta thayela sAdhu sarva nayane Azraya karanAra heya, kahyuM che ke - samvesipi nayANaM bahuvihavattavyayaM nnisaamittaa| taM savvaNayavisuddhaM jaM caraNaguNaDio sAhU // anuyoga0 pa0 267 1 dhAvantaH=potapotAnA abhiprAye deDatA. vi=paNa. mAtra vastusvabhAvamAM. vizvamA =jeNe sthiratA karI che evA. sarve badhA. navA=yo. yu =oya che. tietethI. cAritrapujana =cAritranA guNamAM lIna thayela, (sAdhu). saMnayAbita =jeNe sarva nayano Azraya karelo che evo (heya.) Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 / sarvanayAzrayaNASTaka badhAya nAnuM paraspara viruddha bahu prakAranuM vaktavya sAMbhaLIne sarvanayane saMmata vizuddha tatva grahaNa karavA yogya che, jethI sAdhu cAritra ane jJAnaguNamAM sthira thAya che. have aneka nayanA samUharUpa anekAnta jainamArgamAM ekAnta-eka nayanA AgraharUpa pakSapAtane cheDIne sarva namAM rAga-dveSanA abhAvarUpa samabhAvane pariNAma kartavya che. eTale pitapatAne sthAne sAdhanabhUta vijJAnamAM ramaNa tAne adhyavasAya karavA gya che. ekAntane Agraha e ja mithyAtva che. sarva nAyamAM sApekSa vRtti e samyagdarzana che. te yathArtha upagavALA ane yathArtha pravRttivALAne hoya che. e hetuthI nAnuM parama rahasya jANanAra zrImad yazavijaya upAdhyAya ekAnta AgrahanA tyAgathI sarva nAnA Azraya karavArUpa batrIzamuM aSTaka kahe che - are ! bAhya paddhatithI dharma thato nathI, te te nimitta kAraNarUpa che. zrIbhagavatIsUtramAM hiMsA vagere AsavanA tyAgarUpa saMvara Adi badhA amUrta ane jIvanA svarUpabhUta kahyA che. jeNe jIvanA svabhAvarUpa, zuddha, nirvikalapa, ratnatrayI-samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa dharmanI pratIti karI che te samyagdaSTi che. kuza-kAza(ghAsanA taraNa)nA avalaMbanathI samudra tarI zakAtuM nathI. pUjya haribhadrasUrie kahyuM che ke - rAyaNamAM ghAyatirtha zago sarva jA dasaNanANacaritnegacaM jIvassa pariNAma" // Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra "AtmAthI utpanna thayele dharma che ane te AtmAnuM svarUpa darzana, jJAna ane cAritranI ekatArUpa jIvane pariNAma che." ' he bhavya ! ame tArA hitane mATe kahIe chIesarva AgamamAM AtmAnI zuddha pariNatine ja dharma kahe che. bAhya AcaraNa te upAdAnane pragaTa karavAnuM kAraNa hevAthI sAdhaka tene abhyAsa kare che, te paNa zraddhAvate te dharmanA nimittarUpe grahaNa karavA gya che. pitAnA AtmakSetramAM vyApakarUpe rahela ananta paryAyarUpa dharma che, e uttarAdhyayana-Avazyaka Adi sarva siddhAntane Azaya che. te dharma rAga-dveSa rahita samabhAvanI pariNativALA jIne prApta thAya che. te rAga-dveSane abhAva sarva jIvamAM ane sarva pudgalemAM samabhAva karIne kAraNarUpa ane kAryarUpa, vividha pariNAmavALA Atmika jJAnAdi guNemAM gauNa ane mukhyatArUpa pariNAmane tyAga karavArUpa samabhAva sAdhavA gya che. pahelAM mithyAtvanA udayathI mukhya-pitAne ISTa vastudharmamAM mukhyapaNAnA bodhapUrvaka ekAntavAda (kadAgraha) hatA. te samyagdarzana vaDe kAraNa-kAryarUpe A mukhya che ane A gauNa che e bodha thAya che. jo ke ananta paryAyarUpa kevaLa vastumAM koI paNa svaparyAyanuM gauNa ke mukhyapaNuM nathI, paraMtu kSApathamika jJAnavaDe sarva dharmone eka samaye baMdha thaI zaktA nathI, kAraNa ke tethI asaMkhyAtA samaye vastunA eka aMzane bedhamAtra thAya che, tethI jJAna gauNu ane mukhyatArUpe pravarte che. tattvArthamAM Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nanininn 48. sarvanAvAyaNASTaka "pitAnarpita"i (. 2 phU. 32) e sUtranA vyAkhyAnamAM kahyuM che. sarvane te sarva vastu eka samaye jaNAya che. tethI vastudharmamAM gauNa ane mukhyatAnuM jJAna hetuM nathI, paNa vacananI pravRtti kramathI thatI hovAthI ane tenI parimita zakti hevAne lIdhe gauNu ane mukhyapaNuM hoya che, paNa rAga-dveSanI pariNatithI nathI. bandhanuM kAraNa rAgadveSane pariNAma che. tethI yathArtha baMdha thavA mATe nayasvarUpe vastunuM vivecana hitakArI che, paNa temAM rAga-dveSa hitakara nathI. mATe jJAnamAM samabhAva e ja cAritra che. te mATe nanuM svarUpa batAve che- badhA no pitapotAnA pakSane sthApana karatA chatAM paNa zuddha AtmadharmamAM sthira hoya che. tethI cAritraguNamAM lIna thayelA muni sarva nayane Azraya kare che. arthAta karmanA caya-samUhane rikta-khAlI kare te cAritra, temAM lIna-Asakta thayelA ane vRddhi pAmatA cAritraparyAyavALA muni madhyasthabhAve sarva nayane Azraya karanArA hoya che. eTale kAraNane grahaNa karanAra dravyAthikanayamAM, kAryane grahaNa karanAra paryAyArthikanayamAM, sAdhanamAM udyama karavArUpa kriyAnamAM ane AtmasvarUpamAM sthiratA karavArUpa jJAnanayamAM lIna thayelA hoya che. bhagavatIsUtranI TIkAmAM kahyuM che ke - 1 arpita-eka apekSAe ane tethI bIjI apekSAe paraspara viruddha dharmavALA vastusvarUpanI siddhi thAya che. athavA vivakSAne lIdhe dhAna ane apradhAnabhAve vastune vyavahAra thAya che. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsAra 449 "jai jiNamayaM pavajaha tA mA vavahAranicchae muyaha / - ikeNa viNA titthaM chiAi annaNa u tacaM" // jo tuM jinamatane svIkAra kare te vyavahAra ane nizcayane mUkIza nahi, kemake eka vyavahAranaya sivAya tIrthane uchera thaze ane bIjA nizcayanaya sivAya satyane uracheda thaze." mATe samabhAva hitakArI che. pharIthI te ja bAbatane daDha kare che- pRthagnayAH mithaH pakSapratipakSakadarthitAH / samavRttisukhAsvAdI jJAnI srvnyaashritH||2|| judA judA sarva ne paraspara vAda ane prativAdathI kadarthanA-viDaMbanA pAmelA che, paraMtu samavRtti-madhyasthapaNAnA sukhane anubhava karanAra jJAnI sarva nayane Azrita hoya che. "anyonyapakSapratipakSamAvAd yathA pare matsariNaH prvaadaaH| nayAnazeSAnavizeSamicchan na pakSapAtI samayastathA te"|| paraspaspara pakSa ane pratipakSa bhAvathI anya pravAda dveSathI bharelA che, paraMtu sarva ne samAnapaNe IcchanAra 1 pRthanA =judA judA naya. natha =paraspara. pakSapratipakSafthatA =vAda ane prativAdathI viDaMbita che. samarimuvAvavI=samabhAvanA sukhane anubhava karanAra. nAnI=jJAnavate. sarvanacAbita =sarva none Azraya karelo che. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 sarvanayAyaNASTaka tamAre samaya-siddhAnta pakSapAtI nathI." A bhinna bhinna na paraspara vAda ane prativAdanI kadarthanA vaDe dUSita thayelA dune che. tethI ISTatA ane aniSTatA rahita samabhAvanA sukhane anubhava karanArA jJAnI yathArtha jJAna vaDe sarva nayane Azraya kare che. eTale sarvanaya mArganA sApekSa bodhamAM magna thAya che. kahyuM che ke "paraspara pakSa ane pratipakSapaNAthI anya pravAde ekabIjAne hera kare che, paraMtu he prabhe! saghaLA ane samAnapaNe mAnanAra tamAro siddhAnta pakSapAtI nathI." "sSAvivi sarvasivAra satI nAtha! na ca tAsu bhavAn pradRzyate pravibhinnAsu sritvivoddhiH"| "he nAtha ! jema samudramAM sarva nadIo samAya che, tema sarva daSTie (daza) tamArAmAM samAI jAya che. paraMtu jema bhinna bhinna nadIomAM samudra dekhAtuM nathI, tema judI judI daSTiemAM tame dekhAtA nathI." sanmatitakamAM kahyuM che ke"nn ya taio asthi No Na ya sammattaM Na tesu pddipur| jeNa duve egantA vibhajamANA annegnto"|| - kAMDa 1 gA0 14 vyAstika ane paryAyAstikanayathI bhinna satsAmAnya-vizeSa ubhayAtmaka vastune grahaNa karanAra trIjo naya nathI. te bane namAM samyakatva-yathArthapaNuM saMpUrNa tayA nathI ema paNa nathI, kAraNa ke banne ekAto vizeSa rUpe-sApekSapaNe rahaNa karAtAM anekAnta bane che." Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAnasAra "jaha ee taha aNNe patteyaM dugNayA gayA sanve / iMdi humUlaNayANaM paNNavaNe vAvaDA te vi" // #aaN ? . 5 bajema e be no che tevI rIte bIjA badhA judA judA no dunaya che, kAraNa ke teo mULa nAnA pratipAva viSayane pratipAdana karavAmAM pravRtta thayelA che. ____ "savvanayasamUhammi vi gatyi gao ubhyvaaypnnnnvo| / mUlaNayANa u ANaM patteya visesiyaM viti" // kAMDa 1 gA0 16 badhA nAnA samUhamAM paNa sAmAnya vizeSa rUpa IzayavAdane jaNAvanAra koI paNa naya nathI, kAraNa ke te dareka naya mULa nayanA viSayane ja vividharUpe kahe che." zva sa vi nA mitrachAviThThI sapApavivA aNNoNaNissiA uNa havaMti sammattasabbhAvA" / kAMDa 1 gA0 21 tethI pitAnA pakSamAM pravRtta thayelA badhAya na mithyASTi che. paraMtu te badhA ne paraspara sApekSa hoya te yathArtharUpa bane che. pramANa ane apramANanI vizeSatA darzAve che- nAMpramANe pramANaM vA sarvamapyavizeSitam / vizeSitaM pramANaM syAditi sarvanayajJatA // 3 // 1 samaribadhAMya vacana vizeSitaM vizeSarahita heya te te Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para * sarvanayAmayaNASTaka badhAM ya vacana vizeSa rahita hoya te te ekAnta apramANa nathI ane ekAnta pramANa paNa nathI. jethI anya siddhAntamAM raheluM siddhacana paNa viSayanA parizedhanathI pramANa che. "tatrApi na ca dveSaH kAryoM viSayastu yatnato mRgyaH / tasyApi na sadvacanaM sarva yat pravacanAdanyat" // tene viSe paNa dveSa karavA yogya nathI, paraMtu viSayane prayatnathI vicAra, je pravacanathI bhinna che tenuM paNa badhuM saduvacana nathI." e ja bAbata kahe che vizeSita eTale viSayaparizeAdhaka nayathI yojita hoya to te pramANa che. upalakSaNathI svasiddhAntanuM vacana paNa anuyoge karI vizeSita na hoya te te apramANa che. e prakAre sarva syAdavAda yojanAthI sarva nAnuM jANuparNa hoya, kahyuM che ke - "aparicchiyasuyanihasassa kevalamabhinnasuttacArissa / savvujameNa vi kayaM annANatave bahuM pddii"| upadezamAlA gA0 415 jeNe muta-siddhAtanuM rahasya jANyuM nathI ane kevaLa sUtranA akSarane anusarI cAle che, tenuM sarva udyama vaDe kareluM kriyAnuSThAna ghaNuM ajJAna tapamAM Ave che." sarva vacana ekAte apramANa nathI ane pramANa nAmA ekAnta apramANa nathI. vA=ane pramA=pramANa paNa (nathI). viroSai=vizeSa sahita (sApekSa) hoya che. pramANaM=pramANu. cA che. ti e prakAre. sarvanayAtA=sarva nenuM jJAna hoya che. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra marino paNa nathI; parantu sApekSapaNe pramANa che ane nirapekSapaNe apramANa che. siddhAntamAM ekAnta vidhi ke niSedhane upadeza nathI. prathama je pramANabhUta-kartavyarUpa hoya che te guNanI vRddhinI apekSAe dhyAnamAM lIna thayelAne kartavyarUpa nathI. je AdhAkarmAdi deSasahita AhArAdi aktavyarUpa che te deza kAlAdi tathA gItAryAdinI apekSAe karta vyarUpa che-ItyAdi bhagavatIsUtranI TIkAne anusAre jANavuM. kahyuM che ke"prmrhssmisiinnN samattagaNipiDagahatthasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM NicchayamavalaMbamANANaM" / / vatu A0 602. jeNe samasta gaNipiTaka-dvAdazAMgIne sArane abhyAsa karela che evA RSionuM parama rahasya che ke dharmamArgamAM nizcayanuM avalaMbana karanArAne pariNAma e ja pramANabhUta che. paMcavastumAM "lAma tajutho nirdoSa AhAra Adi alpa go che," ema kahyuM che. ityAdi badhuM vizeSarahita-nirapekSa apramANa che. anya matamAM kaheluM vacana vizeSe karIne saMjita heya-sApekSa heya te te pramANa che. eTale viSayaparizodhaka nayathI yukta hoya te te pramANa che. upalakSaNathI svasiddhAntanuM vacana paNa anuyegathI jeluM na hoya te apramANa che. te pAMcamA aMga-bhAgavatIsUtramAM maDukazrAvakanA adhikArathI jANavuM. kahyuM che ke 1 juo bhagavatI za0 18 u0 7. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvanayAyaNASTaka "suttattho khalu paDhamobIonijjutimIso bhnnio| to ja Lio paNa vidhI lo raNuNone". bAva0 vi0 mA24 "prathama sUtrane artha, bIje niyukti sahita artha ane trIjo prasaMgAnuprasaMgathI samagra artha_e pramANe anuga-sUtranA vyAkhyAnane viSe A vidhi kahe che." tAtparya e che ke gurue prAthamika ziSyane matisaMmeha na thAya mATe prathama mAtra sUtranA artha kathanarUpa prathama anuyega karo. tyArabAda sUtra spezika niryukti mizrita artha kahe ane te pachI prasaMga ane anuprasaMga saMgatithI samagra artha kahe. A pramANe anuyegane vidhi che. anugarahita vacana apramANa che. kahyuM che ke"jeNe zrutajJAnanuM rahasya jANyuM nathI ane kevaLa sUtranA zabdArthane vaLagIne cAlanArA che tenuM sarva prayatnathI kareluM anuSThAna ghaNuM ajJAnatAmAM khape che. zrImad hemacaMdrAcArye kahyuM che ke-"temAM paNa dveSa karavA gya nathI, mAtra prayatnathI viSayane vicAra karavA gya che. je pravacanathI bhinna che tenuM badhuMya sarvacana nathI." ema vicArI svAduvAdanA jJAnamAM upayogI sarva nayonuM jJAna prApta karavA yogya che. pakSane tyAga karI samabhAvanuM avalaMbana karI AtmadharmamAM sthiratA karavI hitakAraka che. loke sarvanayajJAnAM tATasthyaM vaa'pynugrhH| 1 =lokamAM. sarvanayana sarva nAne jANanArane. tadartha= Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra syAt pRthanayamUDhAnAM smayArtirvA'tivigrahaH // 4 // lAkamAM sarva nayanA jANanArane taTasthapaNuM samavRtti paNuM athavA vyavahAradazAmAM upakArabuddhi hoya, paraMtu judA judA nayamAM mUDha thayelAne ahaMkAranI pIDA ane ghaNA kaleza thAya, lekamAM eTale nipuNa janasamUhamAM sarva nAnA rahasyane jANanArAonuM taTasthapaNuMpaDakhe rahevApaNuM (paNuM pakSamAM paDavAnuM nahi) samabhAvavRtti athavA upakAranI bhAvanA hoya che. badheya parIkSakapaNuM-vivekadaSTi hitakArI che. paratu judA judA nayanA pakSane grahaNa karI kadAgraha karanArAone abhimAnanA unmAdanI pIDA athavA atyanta kaleza hoya che. sanmatimAM kahyuM che ke "kAlo sahAva NiyaI puvakayaM puriskaarnnegNtaa| micchattaM te cevA samAsao hoti samma" // kAla, svabhAva, niyati (bhavitavyatA, pUrvakRta (karma) ane purUSarUpa kAraNa viSenA ekAntavAde mithyAtva-ayathArtha che ane te vAde samAsathI-paraspara sApekSapaNe samyavanyathArtha che. ahIM puruSArtha pradhAna kAraNa hevAthI tenuM mukhyapaNuM che. kAla, svabhAva ane pUrvakRta (karma) nimittarUpa sAdhAraNa madhyasthapaNuM. rA=athavA anukaH upakArabuddhi. ta=Aya. gyanamUThAno judA judA nAmAM mUDha-meha pAmelAne. ati =abhimAnanI pIDA. rAathavA. gativi =atyanta koza heya. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 sarvanayAzrayaNASTaka manun kAraNanI apekSAe kAraNa che. niyati-aupacArika kAraNa che. tenuM anityapaNuM vicArAmRtasaMgrahamAM kahyuM che. niyativAdane pakSa gozAlakanA anuyAyI AjIvaka saMpradAyane che ane te mithyA AgraharUpa che. tene ekAntavAda jainadazanane saMmata nathI, parantu jainadarzanamAM e badhA vAde sApekSapaNe vivakSA karI hevAthI yathArtharUpa che. zreyaH sarvanayajJAnAM vipulaM dharmavAdataH / zuSkavAdAd vivAdAcca pareSAM tu viparyayaH // 5 // sarva nayane jANanArAnuM tattvajJAnane athI pUche ane tattvajJa kahe te dharmavAdathI ghaNuM kalyANa thAya che. tethI bIjA ekAntadaSTinuM zuSkavAda ane vivAdathI akalyANa ja thAya che. zukavAda te kahIe ke jyAM kaMThatAluno zeSamAtra thAya, ane jyAM pa2 vArtAthI kAryanI hAni thAya te vivAda kahIe. ahIM zrI haribhadrasUrie racelA vAdASTakamAM traNa vAdanuM svarUpa batAveluM che, te A pramANe-zuSkavAda, vivAda ane dharmavAda ema traNa prakAranA vAda che. yathArtha paNa rahita kaMTha ane tAlune sukavanAra nIrasavAda te zuSkavAda, te kaSAyone vadhAranAra hovAthI tajavA yogya che. parapakSane 1 sarvanayajJAna=sarva nayane jANanArAonuM. dharmavAta:=dharmavAdathI. vipuchaMsghaNuM. zreyaH=kalyANa thAya che. ghaNAM tu bIjA ekAntadaSTionuM te. juvA =zuSkavAdathI. ca=ane, vivAhAta=vivAdathI. virya =viparIta, akalyANa thAya che. 2 juo 12muM vAdASTaka pA. 46. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 457 parAjaya karavAnI buddhithI svapakSanuM sthApana karavApUrvaka vAda kare te vivAda. te paNa tyAjya che. tattvajJAnI parane tavana bedha thavA mATe tatvanA jijJAsune je kahe te dharmavAda. sarva nAnA rahasyane jANanArAonuM dharmavAdathI parama kalyANa thAya che. eTale vakatA tattvanuM kathana karavAmAM rasika che ane zrotA tatvanuM jJAna meLavavAmAM rasika che. banene yathArtha ga thaye dharmakathanathI atyanta kalyANa thAya che. je zretA tevA prakAranI rasavRttivALo na hoya te paNa tattvane baMdha karavAnI IcchAthI dharmanuM kathana atyanta hitakArI thAya che, paraMtu zuSkavAda ane vivAdathI bIjA ekAntadaSTinuM akalyANa thAya che. pAtranI gyatAne anusarI sUkSma arthanuM kathana dharmane hita karanAra bhAva- dayArUpa che. sanmAnI prazaMsA kare che- prakAzitaM janAnAM yairmataM sarvanayAzritam / citte pariNataM cedaM yeSAM tebhyo namonamaH // 6 // ' je purUSAe lekene sarva na karIne Azrita eTale syAdavAdagarbhita pravacana prakAzita karyuM che ane jeonA cittane viSe A sarvanayAzrita pravacana pariNameluM che teone vAraMvAra namaskAra he, 1 =je purUSoe. sarvanayAtiMsarva nayAe karIne Azrita. ma=pravacana. ganAnAM lokone prati =prakAzita karyuM che. ra=ane. ceSAM=jeonA. citta citamAM. pariNa=pariNameluM che. teo teone. namonama vAraMvAra namaskAra ho. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 sarvanayAzrayaNASTaka - je samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpe pariNamelA sarvajJa, AcArya ane upAdhyAye tathA saMvignapAkSikayathArtha upadeza karanArA zrIharibhadrAdi sUrivaree sarvanaya sApekSa sthAvAdagarbhita A mekSamArgarUpa zAsana prakAzita karyuM che, teone atyata namaskAra ho. jagatamAM zuddha upadeza karanAra ja pUjya che. bhavabhAvanAmAM kahyuM che ke bhadaM bahusuyANaM bhujnnsNdehpucchnnijaannN| ujjoiabhuvaNANaM jhiNami vi kevalamayaMke / te pujA tialoe samvattha vi jANa nimmalaM nANaM / pujANa vi pujayarA nANI caritta juttA ya // pa0 671 gA0 506-505. kevalajJAnarUpa candra asta thaye jeNe jagatane prakAzita karyuM che ane ghaNu manuSyonA saMdehe jene pUchI zakAya evA bahuzrutenuM bhadra-kalyANa thAo. jeonuM sarva sthaLe paNa nirmaLa jJAna che, pUjya purUSone paNa atyanta pUjya evA cAritrayukta jJAnI traNalekamAM pUjavA yogya che. upadezamAlAmAM kahyuM che kesaavjjogprivjnnaao savvuttamo jaidhammo / bIo sAvagadhammo taio saMviggapakkhapaho // 519 // sujjhai jaI sucaraNo subai sussAvago vi gunnklio| osamacaraNakaraNo sujjhai saMviggapakkharuI / / 513 // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra saMviggapakkhiyANaM lakkhaNameyaM samAsao bhaNiyaM / osannacaraNakaraNA vi jeNaM kammaM visohaMti // 514 // suddhaM susAhudhammaM kahei niMdai ya niyayamAyAraM / sutavassiyANa purao hoi samvomarAyaNio // 515 / / vaMdaha na ya vaMdAvaha kiikamma kuNaha kAravai neva / attaTThA navi dikkhai dei susAhUNa boheuM / / 516 // sAvadya (hiMsAdi pApayukta) vegone sarvathA tyAga trIjo saMvigna pakSane mArga che. sucAritravALe sAdhu zuddha thAya che, samyagdarzanAdi ramAM zithila muni paNa saMvigna pakSanI rUcivALo zuddha thAya che. teo vrata ane AcAramAM zithila hovA chatAM kamane vizuddha kare che-kamane kSaya kare che. te zuddha susAdhune dharma kahe che, pitAnA AcArane nirdo che ane sutapasvIonI AgaLa sauthI laghu thaIne rahe che. pite vandana kare, paNa pitAne bIjA pAse vaMdana karAve nahi; pite ziSya karavA bIjAne dIkSA Ape nahi, paNa pratibaMdha karIne bIjA susAdhuone pe. - ItyAdi guNe sahita je puruSoe svAvAda garbhita Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 sarvanayAzrayaNASTaka satya tattvadharmane upadeza karyo che, tathA jeonA cittamAM zraddhA, jJAna, ramaNatA ane AdarapUrvaka pariNamela-vyApta thayela che teone paNa praNAma che. sarvare kahelA mArgane dharmane anusaranArA dhanya che, te te dharmanI pariNativALA hoya tene mATe te zuM kahevuM? namaH srvjnyshaasnaay| namaH srvjnymaargvrtipurusssNghaay| sarvajJanA zAsanane namaskAra che. sarvajJanA mArgamAM vartamAna puruSasaMghane namaskAra he. nizcaye vyavahAre ca tyaktvA jJAne ca karmaNi / ekapAkSikavizleSamArUDhAH zuddhabhUmikAm // 7 // amUDhalakSyAH sarvatra pksspaatvivrjitaaH| jayanti paramAnandamayAH sarvanayAzrayAH // 8 // nizcaya nayamAM ane vyavahAranayamAM, tathA jJAnapakSamAM ane kriyApakSamAM eka pakSagata bhrama-brAtinA sthAnane tajIne jJAnanA paripAkarUpa zuddha bhUmikA upara 1 nizcaye nizcaya nayamAM. vyavahAra vyavahAranayamAM. rAne=jJAnanayamAM ra=ane. varmA=kriyAnamAM. kSivicchedaM eka pakSamAM rahelA brAtinA sthAnane. cavavA=choDIne. zuddhabhUmiwAM zuddha bhUmikA upara. mAtA =caDhelA. amUDha =lakSa na cUke evA. sarvatra badheya. pakSavivafktA =pakSapAtarahita. paramAnandamathA =paramAnandarUpa. sarvanayAtrA=sarva nayanA AzrayabhUta. (jJAnI) yakta=jayavaMtA varte che. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv sAnasAra 461 caDhelA, lakSa (ve) na bhUle evA, sarva bhUmikAmAM pakSapAta-kadAgraharahita, parama AnandathI bharapUra sarva nayanA AzrayarUpa (jJAnI) satkarSathI varte che. zuddha AtmapariNatirUpa nizcayanayamAM ane vIryanA pravartanarUpa vyavahAranayamAM, tathA upayogasvarUpa jJAnamAM ane kriyA pakSamAM ekAnta AgraharUpa brAntinA sthAnane choDIne jJAnanA paripAkarUpa zuddha bhUmikAne prApta thayelA eTale jJAnanA anubhava sthAnamAM rahelA, lakSya-zuddha AtmasvarUpamAM mUDhatA rahita, sarva jIva achavAdi ISTa ane aniSTa vastumAM pakSapAta-ekAnta Agraha rahita, amUrta parama Ananda vaDe paripUrNa ane sarvananA AdhArarUpa jJAnI purUSe jyavaMtA vate che eTale samyagdarzanAdi guNothI pari pUrNa paNe varte che. tethI pitAnA sattAgata dharmanA sAdhana mATe taiyAra thayela, sAdhananA vyApAramAM pravatela, pitAnA kAryarUpa cetanAdinI pariNatirUpa cakrane preranArA, sarva parabhAvanA prasaMgathI rahita, svAduvAda (pramANa) ane nayanA mAgathI jeNe vastunuM yathArtha svarUpa jANyuM che evA AcArya ane upAdhyAya jayavaMtA vate che. jeoe samagra vizvanA vyAmohane nivAraNa karavAmAM samartha vAkyAmRtanA upadezathI anAdi moharUpa kAlakUTa viSane nAza karyo che evA nircA chatAM pitAnI AtmatatvanI saMpattinA vilAsanI lIlA sahita cakravatI che, asaMga hovA chatAM anantaguNone dhAraNa karavAmAM mazagula che, pravRtti rahita chatAM svatavanA sAdhanamAM vyAkula-citAvALA che, vanavAsI chatAM pitAnA paryAyarUpa makarandanuM pAna karavAmAM magna che; zrImAna Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 aSTano nAmaniza vvvvv * - * * * - * - ****** sarvare kahelI AjJAne nirvAha karavAmAM vRSabhasamAna che, mArgonusArI chatAM yathAzakti guNanI vRddhi karavAnuM jeoe lakSa rAkhyuM che; dravya ane bhAvarUpa sAdhana vaDe zuddha paramAtmarUpa sAdhyamAM jeoe daSTi rAkhI che. teo ja jJAnasArane grahaNa karavAmAM kuzala che. have upasaMhAra karavA mATe sarva aSTakonI bhAvanArUpa nAmane nirdeza kare che- pUrNoM manaH sthiro'moho jJAnI zAnto jitendriyH| tyAgI kriyAparastRpto nirlepo niHspRho muniH||1|| 1 pUrNa-pUre ane e hetuthI ja 2 magna-jJAnamAM magna thayele, paNa upara rahele nahi, tethI ja 3 sthira-ganI sthiratAvALe, tethI ja 4 ameha-meharahita, e hetuthI 5 jJAnI-tatvajJa, tethI ja 6 zAta-upazamavaMta, tethI ja 7 jitendriya-jeNe indriya jItI che, tethI 8 tyAgI. kahyuM che ke "bAndhavadhanendriyatyAgAt tyaktabhayavigrahaH saadhuH| tyaktAtmA nirgranthaH tyktaahNkaarmmkaar"| bAndhava, dhana ane indriyanA viSayane tyAga karavAthI jeNe bhaya ane kalezane tyAga karyo che e tyAgI =jJAnAdithI paripUrNa. mA =jJAnamAM magna thayo. thiH= yoganI sthiratAvALo. amo =meharahita. jJAnI tattvajJa. zAntA=upazamavaMta. nikriyA =jeNe indriya jItI che. tyA=jyAgavALo. riyApara =kriyAmAM tatpara. tRta =AtmasaMtuSTa. ni=oparahita. niH = spRhArahita. muni=bhAvamaunasahita che. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra, 463 sAdhu ahaMkAra ane mamatvano tyAga karelo hevAthI ninya che." ethI ja 9 kriyAmAM tatpara eTale zAstra vacanAnusAra kriyAthI uttIrNa thaI asaMgakriyAniSTha, tethI ja 10 AtmasaMtuSTa, tethI 11 nirlepa-leparahita, nirlepa hovAthI ja 12 nispRha-spRhArahita, ane tethI ja muni-bhAva maunavata che. anAdi kALathI parabhAvane ananta vAra AsvAda levA chatAM paNa A jIva tRNAthI gherAyelo hovAthI apUrNa- adhuro rahyo che, te ja jIva AtmAnA rasane anubhava karavA vaDe AtmAnA anantasvarUpathI pUrNa thaI AtmAnA anubhavane bAdhA nahi karanArA sarva guNanI niSpattimAM pUrNa kahevAya che, mATe pUrNatAnA svarUpane jaNAvanAra prathama aSTaka che. - je pUrNa che te ja AtmAnA pUrNatAsvarUpamAM magna thAya che, eTale AtmAnA anubhavamAM lIna thAya che, te ja lInatA svarUpamAM hoya che, parabhAvamAM lInatA e anantA saMsAra paribhramaNanuM mULa che. tethI tevA prakAranI magnatA anAdi kALathI che, te tajavA yogya che. je svarUpamAM magnatA che te ja vAstavika magnatA che tethI tenuM pratipAdana karavArUpa bIjuM aSTaka che. je svarUpamAM magna che te ja sthira hoya che. apUrNane grahaNa karavAnI IrachAthI capalatA thAya che ane pUrNane kaI vastu grahaNa karavAnI IcchA nahi hovAthI sthiratA hoya che tethI sthiratAaSTaka kahyuM che. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTane nAmanirdeza je sthira che te meha rahita hoya che tethI cothuM mehatyAgASTaka kahyuM che. moharahitane ja tatvajJAna thAya che mATe pAMcamuM tatvajJAnASTaka kahyuM che. je tattvajJAnI che te zAnta-upazamavALA hoya che mATe chaThuM zamASTaka kahyuM che. je zAnta-zama sahita che te Indriyone jIte che tethI IndriyajayASTaka kahyuM che. je Indriyo upara vijaya meLave che te ja parabhAvane tyAgI hoya che, tethI tyAgAchaka kahyuM che. je tyAgI che te ja vacanAnuSThAnanA (zAstravacanane anusAre thatI kriyAnA) kramathI asaMgakiyA sahita hoya che, tethI kiyASTaka kahyuM che. tethI ja tRpta-AtmasaMtuSTa thAya che, tethI tRtyaSTaka kahyuM che. je tRpta hoya che te nileparAgAdilepa rahita hoya che, tethI nilepa aSTaka kahyuM che. je nilepa che te niHspRha hoya che, tethI niHspRhASTaka kahyuM che. je nispRha che muni-maunasahita hoya che, tethI maunAchaka kahyuM che. vidyAvivekasaMpanno madhyastho bhyvrjitH| anAtmazaMsakastattvadRSTiH sarvasamRddhimAn // 2 // 14 vidyAsaMpanna, tethI ja 1pavikasaMpanna,16madhyastha, 17 sarva prakAranA bhaya rahita, 18 AtmazlAghA nahi karanAre, akIti ane bhayanA abhAvanI bhAvanA evI 1 vidyAviveHpanna =vidyAsaMpana-tattvabuddhirUpa vidyA sahita, ane vivekasaMpanna-karma ane jIvane judA karavArUpa vivekayukta. magaratha=pakSapAta rahita. mAvataH=nirbhaya. sanAtamAM =patAnI lAghA nahi karanAro. tava=paramArthamAM daSTivALo. (ane) sarvasamRddhimAna sarva Atmika saMpattivALA (hAya). Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 465 bhAvI che ke jethI te AtmazlAghA na kare. tethI ja 19 tattvadaSTi-paramArtha mAM daSTivALe ane 20 sarvasamRddhimAna-ghaTamAM pragaTI che sarva Rddhi jene evo hoya. zratanA abhyAsarUpa vidyA ane sva-paranA bhedajJAnarUpa viveka sahita haya, tethI vidyASTaka ane vivekAika kahyuM che. je vidyA ane viveka saMpanna che te madhyastha-ISTa ane aniSTa vastumAM rAgadveSa rahita hoya che. tethI mAdhyasthASTaka kahyuM che. madhyastha bhaya rahita hoya che tethI bhayatyAgASTaka kahyuM che. bhaya rahitane AtmazlAghA priya hotI nathI, tethI anAtmazaMsASTaka kahyuM che. je laukika kalAghA ane kIrti AdinI abhilASA rahita che te tattvadaSTivALo hoya che, tethI tattvadaSTi aSTaka kahyuM che. jene tattvadaSTi pragaTa thaI che te sarva samRddhivALe-parama saMpattivALA hoya che, tethI sarvasamRddhi aSTaka kahyuM che. dabAtA pArvavighatAnAdi mavAi lokasaMjJAvinirmuktaH zAmrA niSparigrahaH // 3 // | sarva samRddhinI sthiratAnA arthe ra1 karmaviSAkane vicAra karanAra, tethI vyavahAra dazAe rara saMsAra samudrathI udvigna-bhayabhIta hoya. tethI siddha nirvaguNavALe 23 lekasaMjJAthI mukta heya. tethI ja lekera mArgane prApta thaI 1 karmavikAna=karmanA phaLano vicAra karanAra. mavAre= saMsArasamudrathI. kadi =bhayabhIta thayelo jJAnamu:=lokasaMsAthI rahita. zAstrArjamAM ja daSTivALo. (a) nijhara =pariharahita. heya) 30 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsaka-zAstramAM daSTi jenI che evo ane tethI ja niSparigraha-parigraharahita hoya. je Atmika samRddhithI pUrNa che te vicitra karmanA udayamAM tenA vipAkano jJAtA ane tene vicAra karanAra hoya che. tethI karmavipAkASTaka kahyuM che. je karmanA vipAkane vicAra kare che te saMsArathI udvigna thAya che, mATe bhohegASTaka kahyuM che. je saMsArathI udvigna che te leka saMjJAne tyAga kare che, tethI lokasaMjJAtyAgASTaka kahyuM che. lekasazAnA tyAgathI te zAstramAM ja daSTivALA ane niSparigraha-parigraha rahita thAya che, tethI tyArabAda zAstra aSTaka ane parigrahASTaka kahyuM che. zuddhAnubhavavAn yogI niyAgapratipattimAn / bhAvArcAdhyAnatapasAM bhUmiH sarvanayAzritaH // 4 // tethI siddha niSparigraha guNe karIne 26 zuddha anubhavavALe, e hetuthI ja 27 bhAvayoga saMpanna, tethI 28 niyAgapratipattimAna-mokSane prApta karanAra, 29 bhAvapUjAnI bhUmi, 30 dayAnanI bhUmi, tathA 31 zuddha tapanI bhUmirUpa ane sarva vizuddhi dvArA 3ra sarva nayane Azraya karanAre hoya. je parigraha rahita che te ja zuddha Atmatattvane 1. zudvAnumavAnuM =zuddha anubhavavALo. goLa =bhAvayogavALo. niyA pratipattimAna=mokSane prApta thanAra. mAvAgyAnatA=bhAvapUjA, dhyAna ane tapanI. bhUmi =Azraya. sarvanAza sarva nayano jeNe Azraya karyo che evo hoya. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra anubhava kare che tethI anubhavASTaka kahyuM che. je svarUpane anubhava kare che te ja yoga-dhyAna ane samAdhivALo gI che, je yogI che te ja nizcayathI karmayajJane kartA che, tethI yegASTaka ane niyAgASTaka kahyuM che. je niyAgane kare che te bhAvapUjA, dhyeyanI sAthe ekatArUpa dhyAna ane tapanI bhUmi (Azraya) thAya che. tethI tenuM svarUpa batAvanAra anukrame traNa aSTaka kahyAM che. tyArabAda sarva nayano Azraya karavArUpa batrIzamuM aSTaka kahyuM che. ema kAraNakArya pUrvaka batrIza adhikArarUpa pATIyAM sahita jJAnasAra nAme vahANa upara caDhIne mithyAjJAnarUpa Avata vaDe bhayaMkara, mithyA temAM ekatArUpe jaLa vaDe gaMbhIra evA asaMyamarUpa samudrane oLaMgI samyagadazanarUpa piLe vaDe suzobhita, samyajJAnarUpa nidhAna sahita, samyaphacAritranA AnandanA AsvAda vaDe manohara, asaMkhyAtA pradeze svasaMvedya tatvanA anubhavarUpa saMpattiyukta, jinapravacanarUpa killA ane utsarga tathA apavAdarUpa khAI sahita, naya ane nikSeparUpa aneka guNanA samUharUpa sthAduvAdarUpa nagarane bhavya ja prApta kare che. ema zrIyazavijaya upAdhyAya jJAnasAranA phaLane upadeza karanAra granthanA mukuTarUpa chelo adhikAra kahe che - spaSTaM niSTaGkitaM tattvamaSTakaiH pratipannavAn / munirmahodayaM jJAnasAraM samadhigacchati // 2 // 1 =aSTavaDe. gha=paSTa nikriAM=nizcita karelA. taravaM= tattvane pratipannavAna=prApta thayelA. muni =sAdhu. mayaM=jethI mahAna Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 - upasaMhAra batrIza aSTaka vaDe pragaTa nirdhArelA tattvane prAta thayelA muni jenAthI mahAna udaya che evA zuddha cAritra tathA para muktirUpa jJAnasArane pAme che. kahyuM che ke__ "sAmAiamAiaM suanANaM jAva biNdusaaraao| tassa vi sAro caraNaM sAro caraNassa nivvANaM" // "sAmAyikathI mAMDI caudamA pUrva lekabindusAra sudhI zrutajJAna che, tene sAra cAritra che ane cAritrane sAra nirvANa che." aSTaka vaDe nirdhArita spaSTa tatva-AtmAnA pariNAme marUpa vastu dharmane prApta thayelA, traNe kALe viSayanI Asakti rahita muni mahA udayavALA jJAnanA sArabhUta cAritrarUpa parA muktine prApta thAya che. kahyuM che ke "sAmAyikathI AraMbhI lokabindusAra paryanta zrutajJAna che, tene paNa sAra cAritra che ane cAritrane sAra nirvANa prApti che. have sadya: phalajAtIya muktirUpa dekhADe che - nirvikAraM nirAbAdhaM jJAnasAramupeyuSAm / vinivRttaparAzAnAM mokSo'traiva mahAtmanAm // 6 // vikArarahita ane bAdhArahita evA jJAnasArane prApta abhyadaya thAya che evA. jJAnasAraM=jJAnanA sArabhUta cAritrane. samA ati prApta kare che. 1 nirvitAra vikAra rahita nirAdhaM pIDArahita. jJAnasAraM=nAsArane. 3yuva=prApta thayelA. (ane) vinivRttAvArInA=nivRtta thaI che paranI AzA jene evA. mahAmana=mahAbhAono. =A ja bhavamAM. mokSA=andhanI nivRttirUpa mekSa che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra thayelA ane paranI AzA jenI nivRtta thaI che evA mahAtmAone A ja bhavamAM badhunI nivRttirUpa mekSa che. vikAra rahita, pudgalanA saMgarUpa sarva prakAranI bAdhA vinAnA, jJAna-tattvabedhane sArabhUta-tattvamAM ekatArUpa cAritrane prApta thayelA ane dUra thaI che paranI AzA-tRSNA jeone eTale sarvathA pudgalanI tRSNA rahita niSkAmI ane AtmabhAvamAM pariNamelA mahAtmAone A ja bhavamAM mokSa che. jo ke kama sahita hovAthI teone mokSano abhAva ja che, te paNa ahIM Ananda ane samabhAvanI vRttivALA ane sahaja sukhamAM lIna thayelA mahAtmAone vAnakIrUpe aMzataH mekSanuM sukha hovAthI upacAratho mokSa kahyo che. cittamAIkRtaM jnyaansaarsaarsvtomibhiH| nApnoti tIvamohAgniploSazoSakadarthanAm // 7 // jJAnanA sArarUpa sarasvatIne kolee karIne ArkikemaLa karAyeluM citta tIvra (AkarA) meharUpa agninA dAhanA zeSanI pIDAne pAmatuM nathI. jJAnasAra nAmanA granthanI vANInA taraMge vaDe jeonuM citta bhIMjAyuM che te jIvane tIvra meharUpa agninA dAhathI thayela zeSanI pIDA prApta thatI nathI. eTale jJAnasAranI akhaMDa vRSTithI AcittavALA jene mahAgnine tApa lAgatuM nathI. 1 jJAnasAsarasvatafmaMmi =jJAnasArarUpa sarasvatI-vANInA taraMgo vaDe. gAai=kamaLatAne pAmeluM. citta mana. tIvramoSirorthanA=AkarA moharUpa agnine dAhanA zokhanI pIDAne na manotina pAmatuM nathI. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra 'bnng-b-gp-bk'p'th-n-ph- acintyA kA'pi sAdhUnAM jnyaansaargrisstthtaa| gatiryayordhvameva syAda adhaHpAtaH kadApi na // 8 sAdhuonA jJAnamAranuM gaurava-mahattva (bhAra) kaMIka na cintavI zakAya evuM che, je gauravathI ucI gati ja thAya, hekuM paDavuM kadApi na hoya. akaraNa niyamathI bIjI gurutA vaDe Urva gati na heya, adhogati heya. te mATe jJAnagurutA acitya ' he bhavya ! paramapadanA sAdhaka sAdhuonuM jJAnasAranuM gaurava (mahattva) kaMIka acintanIya che. eTale sva ane parano yathArtha che ke te jJAna che, tene sAra cAritra ke vairAgya che, tenA mahattvanuM svarUpa acinya che, vicArI na zakAya evuM che. bIjI gurutA (bhArepaNuM) agamananuM kAraNa che. bhAre vastu nIce paDavAnA svabhAvavALI hoya che, paNa jJAnanI gurutA Urdhva gatinuM kAraNa che, tethI ja acitya che. je gurutAthI Urdhva gati ja thAya, adhaHpAta kadApi thatuM nathI. dravyathI UrdhvatA one uccagetrAdinA udayarUpa che, kSetrathI UalekamAM gamana karavArUpa che ane samyavAdi uttarottara guNenI vRddhi thavArUpa bhAvathI UrdhvatA che. tethI jJAnathI mahAna che te svarga ane mekSarUpa athavA samyakrazcAritrAdi guNarUpa UrdhvatAne prApta kare che. 1 sAdhUna=munionuM. sAnasAranfchatA=jJAnasAra vaDe gaurava.(bhAra) ISni=keIka. vityAM=na ciMtavI zakAya evuM che. yA=je vaDe. karvameva=uMce ja tiH=gati thAya. jhAkikadI paNa. dhapatiH= nIce paDavuM. na=na thAya. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 471 jJAna ane kriyAthI mokSa thAya che. te bannemAMthI ekane paNa niSedha karanAra ekSane sAdhaka thatA nathI. kAraNa ke kiyA e vIryanI vizuddhirUpa che ane jJAna cetanAnI vizuddhirUpa che. jyAre cetanA ane vIryanI vizuddhi thAya che tyAre ja sarvasaMvararUpa meza thAya che, te paNa kriyAthI jJAnanI adhikatA batAve che- klezakSayo hi maNDUkacUrNatulyaH kriyaakRtH| dagdhataccUrNasadRzo jJAnasArakRtaH punaH // 9 // kriyAthI karele klezane nAza deDakAnA cUrNa sarakhe che. jema dekAnuM cUrNa meghanI vRSTithI pharI deDakA pedA kare, tema kriyAthI nAza pAmela kaleza kAraNage pharI pedA thAya, paratu jJAnasAre eTale zuddha kSapazama bhAve karele kaleane kSaya bALelA maMDUka cUrNanA jevo che. jema bALeluM deDakAnuM cUrNa seMkaDo varasAda paDe te paNa pharI deDakA utpanna na kare tema zAnadagdha karma pharIthI kuTI na nIkaLe, bhegavavAM na paDe. - kriyAthI karele kamane kSaya deDakAnA cUrNatulya samaja. jema deDakAnuM cUrNa vRSTinA cage tyAM aneka navA deDakAnI utpattinuM nimitta bane che, tema kriyAthI azubhakamane kSaya thAya, to paNa zubha karmanI atyanta vRddhi thAya che. ane zubhakamane bhegavavAnA samaye azubha karmanI 1 rAtaHkriyAthI karelo. sakSaya =kalezane nAza. mAtRjULatuca=deDakAnA zarIranA cUrNa samAna che. punaH=pavu. jJAnasAra tA=jJAnasArathI karAyelo (kalezano nAza.) vanarazULa za=baLI gayelA deDakAnA cUrNa sarakhe che. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 upasaMhAra vRddhi thAya che ema jANavuM. vaLI jJAnasArathI karele karmane kSaya bALI nAkhelA deDakAnA cUrNa samAna che. eTale jJAnanA Ananda vaDe karele karmane kSaya pharIthI navIna karmanI utpattinuM kAraNa thato nathI. jema deDakAnuM cUrNa bALI nAkhyuM hoya to tethI bIjA deDakAnI utpatti thatI nathI. A badhuM upadezapadathI jANavA yogya che. AgamamAM paNa "vI haiyuM, tu " ItyAdi pAThathI e ja vAta kahI che. paMcanircandhazatakamAM kahyuM che ke "apaDyutavALA munione AhArAdi saMjJA hoya che, ane bahuzruta munione AhArAdi saMjJA nathI. ema sarvatra yejanA karavI. jJAnapUtAM pare'pyAhuH kriyAM hemaghaTopamAm / yuktaM tadapi tadabhAvaM na yadbhagnA'pi sojjhti||10|| 1 cAra prakAranA purUSa kahyA che-1 eka zIlasaMpanna che, paNa mRtasaMpanna nathI. 2 eka mRtasaMpanna che, paNa zIlasaMpanna nathI. 3 eka zIlasaMpanna che ane mutasaMpanna paNa che. ane 4 eka zIlasaMpanna nathI ane zrutasaMpanna paNa nathI. temAM je prathama puruSa che te zIlasaMpanna-virativALA che, paNa dharmane jANatA nathI, te puruSa dezathI ArAdhaka che. bIjo puruSa zIlarahita-avirativALo che paNa mRtasaMpanna-dharmajJa che te puruSa dezavirAdhaka che. trIjo puruSa zIlasaMpanna ane zrutasaMpanna che eTale virativALo ane dharmane jANa che te puruSa sarva ArAdhaka che. ane cothA pujya zIlarahita ane tarahita che te viratirahita che ane dharmane jANato nathI. te sarva virAdhaka che. juo bhagavatI sUtra za0 8 10 10. 2 sf=bIjAo paNa. jJAnapUtAM=jJAnathI pavitra. biyAM kriyAne. paTopamAM suvarNanA ghaTa samAna. sAdu =kahe che. taSite paNa. yuf= Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 473 saugata-boddhAdi paNa jJAna karIne pavitra kriyAne suvaNanA ghaTa samAna kahe che, te paravacana paNa ghaTe che. kAraNa ke patita thAya (suvarNa ghaTa bhAMgI jAya) te paNa te kriyAnA bhAvane (suvarNabhAvane) choDatuM nathI. "vadheja thaI jA vi" baMdha vaDe aMta: keTakeTI sAgaropamane oLaMgI jato nathI. arthAta tethI adhika sthitine baMdha karatA nathI, jJAna sahita krIyAthI badhu TaLe te pharI na hoya, bauddhAdi anya danI paNa jJAna vaDe pavitra zubhaganA vyApArarUpa kiyAne suvarNana ghaTa samAna kahe che, kIMmata jatI nathI, tema samyagajJAna sahita kriyAthI paDI jAya te paNa tene karmanI adhika sthitine babdha hote nathI. kAraNa ke "dheLa na voTa vAyA vi" "jeNe granthibheda karyo che tene bandha vaDe adhika-utkRSTa sthitine badhe hote nathI", evuM AgamanuM vacana che. kriyA sahita jJAnI adhika sthitibandhane kSaya kare che, te tyAMthI paDI jAya to paNa te sthitisthAnane oLaMgI jato nathI. mATe jJAnapUrvaka ja kriyA tevA prakAranI che. aupapAtikasUtramAM kahyuM che ke "mithyASTi ekAte dravyayatinA liMga ane kriyA sahita navamA greveyaka sudhI jAya che, te paNa karmanI sthiti pUrI bAMdhe che. samyagdaSTi prApta thayA pachI tethI paDI jAya ane mithyAtvane prApta thAya te paNa eka koTAyogya che. cahna=kAraNa ke. sAte. maHIST=bhAMgI gayelI paNa. (bhAMgI gayelo ghaTa paNa) tAvaMtrakriyAnA bhAvane. (suvarNabhAvane) na 3ti= choDatI nathI. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra keTI sAgaropamanI aMdara sthitine bandha kare che, adhika sthiti bAMdhate nathI. mATe jJAnanuM adhikapaNuM che. vijuM ja rAjaM jJAnarUAvA ja jA jA. anayorantaraM jJeyaM bhAnukhadyotayoriva // 11 // kriyArahita je jJAna ane jJAnarahita kriyA e bannenuM antara sUrya ane khajuAnI peThe jANavuM. kriyAzUnya jJAna suryanI peThe mahA prakAzavALuM che ane khajuAnI peThe jJAnanya kriyA alpa prakAzavALI che. - Asavane rokanArI vyakriyAthI rahita yathArtha svasaMvedanarUpa tattvajJAna ane jJAnarahita kiyA te bannenuM antara sUrya ane AgIyAnI peThe jANavuM sUryanA prakAza samAna kriyAzUnya jJAna che ane AgIyAnA prakAza jevI jJAnarahita kiyA che. cAritraM viratiH pUrNA jJAnasyotkarSa eva hi| jJAnAdvaitanaye dRSTideyA tayogasiddhaye // 12 // pUrNa viratirUpa cAritra te kharekhara jJAnane utkarSa- 1 jJAnaM=je jJAna. biyAravaMtrakriyArahita che. ra=ane. jJAnarAcA=jJAnarahita. vA=je. yA=kriyA che. temano:=A bannenuM. uttaraattara, vizeSatA. mAnavatacorava sUrya ane khajuAnA jevuM che. 2 q=saMpUrNa viratiH=viratirUpa. cAritraM cAritra. hiM=kharekhara. jJAnastha jJAnano. =atizaya. =ja che. taete kAraNathI. cosiddha yoganI siddhi mATe. jJAnAtana kevaLa jJAnanayamAM. daSTi= daSTi. sevA ApavA yogya che. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 475 ka , ' + +" 1 atizaya ja che, te kAraNathI ganI siddhine mATe kevaLa jJAnanayane viSe daSTi devI. - saMpUrNa virati ke svarUpamAM ramaNa karavArUpa cAritra te nizcayathI jJAnane ja utkarSa che ema jANavuM, jJAnanI utkRSTa avasthA ke jJAnamAM ekatA te cAritra che. AtmAnI mULa vyAkhyAmAM jJAna ane darzana e be guNasvarUpa AtmA che. kAraNa ke zrIvizeSAvazyaka tathA uvavAIsUtramAM "garIrA nIvavA vavattA nAiTuMlaizuTiM"--zarIrarahita, jIvapradezanA ghanarUpa ane jJAnadarzana vaDe upayogavALA siddho che-ema kahyuM che, tethI jJAnamAM sthiratA e cAritra che, jJAnane Ananda te sukha che, "jJAnanA prakarSane bAdha na thave te sukha che ema bhAgamAM kahyuM che. jJAnane AsvAda le te bhega che ema bhAvanA karavI. vizeSAvazyakamAM guNonI judI bhAvanA paNa kahI che, jethI jJAnathI cAritra ane dAnAdi guNe judA mAne che ItyAdi. tethI upayogamaya AtmAmAM jJAna mukhyapaNe kahyuM che, tethI kevaLa jJAnanaye jJAna ja AtmA che, jJAna ja sAdhya che, AvaraNa rahita jJAna e ja siddhi che-ema jJAnayoganI siddhine mATe kevaLa jJAnanayamAM daSTi rAkhavI yogya che mATe jJAnapUrvaka kiyA hitakArI che. tethI sparzajJAna prApta karavA mATe khUba abhyAsa karavA yogya che e tAtparya che. jJAnano tyAga karavAthI siddhi thatI nathI. badheya sAdhanamAM jJAna ja pradhAna che. mATe jJAnanA athI thavuM yogya che. zrImadyazavijaya upAdhyAye jJAnasAra nAme zAstra Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 upasaMhAra kayAM ane kayAre racyuM te deza ane kALa Adi jaNAvavA mATe kAvya kahe che- - siddhi siddhapure purandarapuraspardhAvahe labdhavAM zciddIpoyamudArasAramahasA dIpotsave parvaNi / etadbhAvanabhAvapAvanamanazcazcacamatkAriNAM, taistairdIpazataiH sunizcayamatainityo'stu dIpotsavaH indranA nagaranI sAthe spardhA karanArA siddhapura naga2mAM atizaya manahara teja vaDe sahita A grantharUpa jJAnane dI dIvAlInA parvane viSe saMpUrNa thaye, e granthanI bhAvanA-carvaNAnA rahasyathI pavitra thayelA manamAM thatA camatkAravALA ne bhalA nizcayamatarUpa seMkaDe divAo vaDe bhAva dIvALI mahotsava hamezAM ho. A jJAnadIpakarUpa grantha purandaranA nagaranI sAthe spardhA karanArA siddhapuramAM sUtranI racanAthI pradhAna ane sArabhUta teja sahita dIvALInA parvane divase saMpUrNa thaye. A granthanI bhAvanA-AtmatamayatAthI prApta thayelA sama 1 3vArasAmA =pradhAna ane sArabhUta teja sahita. mayaMkaA. jirI :=jJAnarUpa dIvo. purarapuraHghavade dandranA nagaranI spardhA karanAra. siddhapure siddhapuramAM. seve vA=dIvALI parvamAM. siddhi jhadhavAna=samApta thayo. chatamAna mAtra pavana nathaacAraNAma A grantha bhAvanAnA rahezyathI pavitra thayelA manamAM thatA camatkAravALA jIvone. telai =o te. narcama =sArA niyamitarUpa. TrIpalai = seMkaDo dIvAo vaDe. TAvo =dIvALIne utsava. niH=hamezAM. ketu=. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 477 bhAvathI pavitra manamAM thatA camatkAravaMta chene sArI rIte vastumane nizcaya jene I che evA nirmaLa upa-garUpa seMkaDo dIvAo vaDe hamezAM dovALIne mahotsava che. tethI yathArthajJAna vaDe jANelA AtmarasamAM magna thayelA mahAna AtmAone haMmezAM divALIne utsava hoya che. keSAMcidviSayajvarAturamaho cittaM pareSAM viSA vegodarkakutarkamUJchitamathAnyeSAM kuvairaamytH| lagnAlakamabodhakUpapatitaM cAste pareSAmapi, stokAnAM tu vikArabhArarahitaM tajjJAnasArAzritam // ahe! keTalAekanuM mana viSayarUpa tAvathI pIDita thayeluM che, bIjAonuM mana-viSanA Avega-tvarA sarakhA ane tatkAla che phaLa jenuM evA kutarka-kavicAra vaDe mUrzita thayeluM che, anyanuM mana kurairAgya du:khagarbhita ane mehagarbhita vairAgyathI karaDele che haDakAyA kUtare jene evuM, eTale kAlAntare jeno mAThe vipAka thAya tevuM che, te sivAya bIjAonuM citta ajJAnarUpa kUvAmAM paDeluM che, 1 aho Azcarya che ke. vikeTalAekanuM. jid=mana. dvicAturaM viSayarUpa tAva vaDe pIDita che. jevAM bIjAonuM mane. viSAvenonachid=viSanA garUpa pariNAma jene che evA kutakaMthI mUcchita thayeluM che. za=anyanuM mana. rAta:=khoTA vairAgyathI. nA=jene haDakavA cAlyo hoya tevuM che. pAri= bIjAonuM mana paNa. vorpatitaM-ajJAnarUpa kUvAmAM paDeluM che. tu=paNa. to jAna =thoDAonuM mana. viramAra trivikAranA bhArathI rahita. jJAnazcita=te jJAnasAravaDe Azrita che. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4% upasaMhAra paratu thoDAonuM mana vikAra bhArathI rahita jJAnasAra vaDe Azrita che. Azcarya che ke keTalAeka nuM mana IndriyonA viSayanI abhilASArUpa varathI kalezane prApta thayuM che. bIjA keTalAekanuM mana mithyAtvarUpa viSanA vega samAna pariNAma jenuM che evA kutarkathI vyAkuLa thayeluM che, anya jIvonuM mana kuvairAgya eTale duHkhagarbhita ane mehagarbhita vairAgyathI jene haDakavA thayela hoya tenA jevuM che. kugurUothI bhramita thayelA bIjAonuM mana ajJAnarUpa kUvAmAM paDeluM che, paraMtu thoDA jInuM mana IndriyonA vikAsanA bhArathI rahita jJAnanA sArabhUta paramAtmasvarUpamAM vyApta thayeluM che. kharekhara, A jagatamAM kAmathI udvega pAmelA ane svarUpanA upayogamAM jenuM citta lIna thayuM che evA zuddha sAdhyanI daSTivALA puruSo thoDA che. pharIthI A granthanA abhyAsanuM phaLa batAve che - jAtodrekavivekatoraNatato dhAvalyamAtanvati hRdehe samayocitaH prasarati sphItazca gItadhvaniH / pUrNAnandaghanasya kiM sahajayA tadbhAgyabhaGgayA'bhavanaitadgranthamiSAt karagrahamahazcitraM critrshriyH||15|| 1 nAtovastorAtatau=jyAM adhikapaNe vivekarUpa taraNanI mALA bAMdhelI che. (ane dhAvamAtavaMtiujajavalatAne vistAratA. hR hRdayarU5 gharamAM. samayocita samayane yogya. taH=moTo. gItaSNunaH=gItane zabda. prasaravi=prasare che. pUnindaghanaca=pUrNa AnandavaDe bharapUra AtmAne. saddagayAvAbhAvika tAdrAmAyA tenA Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 479 jyAM adhikapaNe vivekarUpa taraNanI mAlA bAMdhI che, ane dhavalapaNuM- uvalapaNuM vistAratA hRdayarUpI gharamAM avasaricita vistRta gItano ivani prasare che. tethI pUrNA nandaghanarUpa zuddha AtmAnI sAthe svabhAvasiddha bhAgyanI racanA vaDe A granthanI racanAnA miSathI cAritrarUpa lamIne AzcaryakArI pANigrahano mahotsava thayo nathI zuM ? A granthanA miSathI eTale jJAnasAra granthanA abhyAsanA miSathI pUrNa AnandaghanarUpa AtmAnI sAthe cAri. varUpa lakSmIne pANIgrahaNa mahotsava thAya che, e saMbandha che. bAkI badhuM vayameva jANI levuM. bhauvastomapavitragomayarasaiH liptaiva bhUH sarvataH, saMsiktA samatodakairatha pathi nyastA vivekasrajaH / adhyAtmAmRtapoLAmArASatra zApura , pUrNAnandaghane puraM pravizati svIyaM kRtaM maMgalam // 16 // bhAgyanI racanAthI. uttarAmapAt=A granthanI racanAne bahAnAthI. cAritrakriyA cAritrarUpa lakrama sAthe. jia=Azcarya karanAra, praduma=pANigrahaNano mahotsava. viM=zuM. na jamava7=thayo nathI. 1 satra rAa=A zAstramAM. mAvatomapatromagA=bhAvanA samUharUpa chANanA rasa karIne. =bhUmi ti=lIMpAyelI ja che. sarvataH=cotarapha. samosamabhAvarUpa pANIvaDe. saMsa=kaMTAyelI che. sAthe tyArabAda. vaLa=mArgamAM vivecatA=vivekarUpa pu.panI zALAo catA =mUkI che. pura:=AgaLa. cAmAmRtapUjA :=adhyAtmarUpa amRtathI bharelo kAmakuMbha. =mUke che. (ema) nandaghane pUrNa AnandathI bharapUra AtmA pura pravarata=nagaramAM praveza kare che tyAre. vIthe potAnuM. mAruM maMgala. zarta karyuM che. 2 "sarvatra siva mUkI ti jha. | Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 upasaMhAra A zAstramAM bhAvanma samUharUpa pavitra kAmadhenunA chANanA rasathI lIMpelI ane samatArUpa pANI vaDe cA tarapha chAMTelI bhUmi che, mArgamAM vivekarUpa phulanI mALA sthApelI che, adhyAtmarUpa amRtathI bharela kAmakuMbha AgaLa mUkyo che. ema saccidAnanda pUrNa brahmasvarUpa zuddha AtmA batrIza adhikAre (sarva jIva) apramAda nagaramAM praveza kare che tyAre teNe potAnuM ja maMgala karyuM che. saccidAnanda pUrNa AtmA jyAre zuddha AtmajJAnarUpa nagaramAM praveza kare che tyAre teNe pitAnuM ja maMgala karyuM che e vAkyane saMbandha che. anAdi saMsAramAM paribhramaNa karavAthI mithyAtva, avirati, kaSAya ane garUpa cAra hetuo vaDe upacayane prApta thayelA jJAnAvaraNAdi karmathI jenA ananta paryAya DhaMkAyelA che evA jIvane AtmasAdhananI prApti thaI nathI; tethI viSama roga zekAdhirUpa kAMTAthI bharelI, antarAya karmanA udayathI AhArAdinI prApti nahi thavAne lIdhe aratinA tApa vaDe tapelI, hajAre mahA saMkaTerUpa siMha ane vAghathI vyAsa, kudarzanarUpa luMTArAnI dhADanA huMkArAnI gajenA vaDe bhayaMkara, kudevarUpa vetAlanA trAsayukta, IndriyonA viSayemAM sukhabuddhirUpa mRgajaLanA jevI brAntinuM sthAna, strInA vilAsAdirUpa viSavRkSanI chAyAvALI, saMsArarUpa mahA aTavImAM dhanAdinI tRSNAthI capala netravALA, tene prApta karavA vagerenI yojanAmAM dimUDha thayelA, paribhramaNa karatAM jIvane jagatane upakAra karavAmAM tatpara evA vidyAdhararUpa uttama gurune saMga thaya. gurue paNa tene mArga bhUlelA, ahIM Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 481 tahIM bhamatA dIna ane azaraNa jANIne kahyuM ke he bhadra! AnandanA kanvarUpa mekSanagarane mArga kahuM chuM te sAMbhaLa. jyAM tattvAmRtathI bharelAM sazAsrarUpa saravare che, AcArya, upAdhyAya ane nigraMtha Adi nagarajane che, samyagdarzana ane samyagajJAnanA upayoga vaDe nirdhArita cAlavAnA mArgo che, jyAM kSamA Adi yatidharma ane samyakatvAdi guNasthAnaka vizrAMtinAM sthAnake che, jyAM svAdhyAyarUpa saMgItanA samUhathI manahara mArganI racanA che, jyAM parizrama sivAya tatvane anubhava ane tatvamAM ekatArUpa mArganuM ullaMghana karavAnA upAya che, jyAM yama-niyama Adi aSTAMga garUpa vAhane che, jyAM zrImad ahaMtamahArAjanI rAjanItithI kuTilatArUpa taskare vaza thayelA che, jyAM cAritrAcAramAM pravINa sAmAyikAdi saMyamanA sthAnarUpa saMniveza (rahevAnA sthaLe) che, jyAM zraddhA ane jJAnavaDe nirdhArita muktirUpa nagare javAne aDacaNa vagarane ratnatrayIrUpa mokSamArga che, te mAge tuM pravRtta thA. jethI ATha karmarUpa zatrusamUhane kSaya karI nirmaLa Ananda vaDe zuddha, avyAbAdha (duHkha rahita) saMsAramAM pharI AvavuM na paDe evA, pUjya, ananta jJAna-darzanathI paripUrNa, parama avyaya (nAza rahita), amUrta, parabhAvanA saMgarahita, regarahita evA nivaNa nagarane vagara aDacaNe dekhIza. e pramANe gurune upadeza sAMbhaLIne te bhavya jIve te mAge grahaNa karyo. tethI gurue paNa mAtA samAna yathArtha upadezarUpa, zuddha anubhavanA AsvAdarUpa atyanta Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~ ~ ~ ~~~~~~~~ 482 prazasti ~ madhura svAdavALuM ane samatArUpa zItala jaLa sahita jJAnasAra ApyuM. tethI te nirvikalpapaNe mAga oLaMgavA lAgyo. mATe mokSamArge janArAe sukhethI nirvAha karavA mATe parama (utkRSTa) bhAtA samAna jJAnasAra abhyAsa karavA yogya che. te lAMbA kALa sudhI sthAyI rahe te mATe, tenA AsvAdanI vRddhi karavA mATe meM devacandra tattvArtha, vizepAvazyaka, dhamasaMgrahaNI ane kamaprakRti Adi granthanuM avalaMbana laIne vaparanA upakAranA arthe tattvabodhinI nAme TIkA karI che, te yAvaccandradivAkara (lAMbA kALa sudhI) Ananda Ape. ahIM meM je matiSathI bhrAntiyukta kahyuM hoya tene popakAramAM tatpara dakSa puruSa zuddha kare. kAraNa ke santa puruSe guNagrAhI hoya che, paNa matsarI hatA nathI. tethI puruSone atyanta Ananda ApanAra A TIkA samApta thaI - ahIM sUtrakAra nyAyAcArya, vAgyAdI, sarasvatInuM varadAna pAmelA, durvAdInA madarUpa meghanA samUhane nAza karavAmAM pavana samAna zrImadyazavijaya upAdhyAyanI prazastigcche zrIvijayAdidevasuguroH svacche guNAnAM gaNaiH, prauDhiM prauDhimadhAmni jItavijayaprAjJAH praamaiyruH| tatsAtIthyabhRtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizoH, zrImannyAyavizAradasya kRtinAmeSA kRtiH prItaye // sadaguru zrIvijayadevasUrinA guNenA samUhathI pavitra mahAna gacchamAM jItavijaya nAme paMDita atyanta maha Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnamAra 483 svazAlI thayA. temanA gurubhAI nayavijaya paMDitanA ziSya zrImadda nyAyavizArada (yazavijaya upAdhyAya)nI A kRti mahAbhAgyavaMta puruSonI prItine mATe thAo, zrIvijayadevasUrivaranA gacchamAM jItavijaya paMDita thayA. teonA gurubhrAtA nayavijaya paMDitanA ziSya thaze. vijaya upAdhyAye batrIza aSTaka pramANa jJAnasAra nAme granthanI racanA karI. tenI jJAnamaMjarI nAmanI TIkA zuddha mAganA upadezaka kharataragacchanA upAdhyAya zrIdIpacaMdranA ziSya devacaMdragaNIe karI. bAlAlAlApAnavad bAlabodho, cAla) vinu cAyAtrAdhavA AsvAdyainaM duritazamanaM] mohahAlAhalAya(lasya), jvAlAzAnte/vizAlA bhavantu // bAlikAne lALa cATavAnA jevo nIrasa A bAlabodha nathI, paraMtu nyAyamAlArUpa amRtanA pravAhasamAna che. tenA rasane cAkhIne meharU5 hAlAhala jheranI javAlA zAta thavAthI vizAla buddhivALA thAo. AtanvAnA bhAratI bhAratI tastulyAvezA saMskRte prAkRte vaa| zuktisUktiyuktimuktAphalAnAM bhASAmedo naiva khedonmukhaH syAt / / ma-ratI-pratibhA ane prIti utpanna karanArI amArI bhAratI-vANI saMskRta ane prAkRtamAM samAna AgrahavALI yuktirUpa muktAphaLonI janmabhUmi chIpa jevI sUkti (suMdara ukvi)rUpa che. tethI bhASAne bheda, khedajanaka nathI. jema chIpa vividha prakAranI hovA chatAM temAM muktAphaLone bheda nathI, tema Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 we'vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv prazasti bhASAnA bhedathI vividha prakAranI sUkti hovA chatAM temAM yuktione bheda nathI. sUrajItanayazAntidAsahanmodakAraNavinodataH kRtH| - AtmabodhadhRtavizramaH zrIyazovijayavAcakairayam / / zrIyazavijaya upAdhyAye sUrajInA putra zAntidAsanA hRdayamAM pramAda thavAnA kAraNe vidathI AtmajJAnamAM vizrAnti ApanAra A prayatna karyo che. iti jJAnasAragranthaTabArtha saMpUrNa. livIkRtazca saMvat 1768 vaSa caitra zudi 15 gurau sakala. paMDitasabhAbhAminIbhAlasthalatilakAyamAnapaMDitazrIyazovijayagaNiziSyapaM0 zrIjinavijayagaNiziSya paM0 zrIsaubhAgyavijayagaH NibhiH satIrthyagaNizrIrUpavijayavAcanArthamiti maMgalaM / livIkRtaM jIvarAjena saMvat 1949 varSe kacchadeze koDAya prAme jJAnakoSe cAyaM pratiH sthApitA / TIkAkAranI prazasti- syAdvAdarUpa, sarvajJa, devendronA samUha vaDe stuti karAyelA ane rAgadveSAdi zatrurahita mahAtmA mahAvIrane namaskAra che. zrIgautama IndrabhUtithI AraMbhI zrIdevaddhigaNi kSamAzramaNa paryanta aparimita jJAnavALA munIndro thayA,teonA uttama vaMzamAM sUryasamAna zrIvardhamAnasUri thayA. temanA ziSya saMgaraMgazAlA granthanA artha kahevAmAM * zrI amitabhAnasa Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 485 sUtradhAra sarakhA ane siddhinA sAdhanamAM dhIra evA 'jinezvarasUri thayA. temanA ziSya guNavaMta evA "jinacandrasUri thayA ane temanA ziSya abhayadevasUri kharataragacchanA adhipati thayA. jeoe nava aMga ane aupapAtika upAMganI vRtti karI, tathA bedhanI vRddhi karanAra paMcAzakAdinI TIkA karI. temanI pATe jinavallabhasUri ane jinadattasUri thayA. temanI paTTaparaMparAmAM sUryasamAna jinakuzalasUri guru thayA. temanA vaMzamAM guNarUpamaNinA samudra, mahAbhAgyavaMta, 1 jinezvarasUrie vi. saM. 1080 mAM durlabharAjanI sabhAmAM caityavAsI AcAryone jItIne kharatara biruda meLavyuM. juo kharataragacchanI paTTAvalI. 2 jinacandrasUrie vi. 1125 mAM saMvega raMgazAlA nAme granthanI racanA karI. 3 abhayadevasUri jinezvarasUri ane buddhisAgarasUrinA ziSya hatA. temano janma vi. saM. 107ra mAM the, vi. saM. 1008 mAM AcAryapade niyukta thayA, ane vi. saM. 1139mAM temano svargavAsa thayo. temaNe bAra aMga paikI nava aMga tathA aupapAtika sUtranI TIkA racI che. teo pitAnA gurU tarIke jinacaMdrasUrine nahi, paNa jinezvarasUri ane buddhisAgarasUrine jaNAve che. juo sthAnAMgAdi sUtranI temanI prazasti. 4 jinakuzalasUri (caityavadanakulakanI vRttinA karanAra) kharataragacchamAM 50 mI pATe thayA. temano janma vi. saM. 1337 mAM, dIkSA 1347mAM, AcAryapada 1377 mAM ane svargavAsa vi. saM. 1389 nA phAgaNa vadi amAvAsyAnA divase thayo. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasti kalikALarUpa paMkamAM kheMcI gayelA lokone bahAra kADhavAmAM dhIra ane navIna sUryanA kiraNa samAna pratApavALA zrI jinacandrasUri thayA. jenA nirmaLa guNanI saMkhyA indro vaDe karI zakAtI nathI. temanA ziSya puNyapradhAna pAThaka ane temanA ziSya vidyAmAM kuzaLa evA sumatisAgara thayA. temanA ziSya upAdhyAya sAdhuraMga ane temanA ziSya rAjasAra upAdhyAya thayA, jeo sarva darzananA arthanA rahasyane upadeza karavAmAM tatpara hatA. temanA ziSya parama uttama jJAnadharma pAThaka thayAteo jaina AgamanA rahasya zikhavanArA ane guNamAM agraNI hatA. teonA ziSya dIpacandra upAdhyAya thayA. teo ziSyavarga sahita mahApuNya kAryo karavAmAM tatpara hatA. jemaNe zatruMjaya tIrtha upara kunthanAthanI tathA samavasaraNanA caityanI uttama pratiSThA karI hatI. jemaNe siddhAcala giri upara samajIe karelA caumukhajInA maMdiranI tathA bIjA aneka bionI pratiSThA karI hatI. jemaNe amadAvAdamAM dhamanI vRddhi mATe sahastraphaNA pArzvanAtha Adi aneka bionI tathA caityanI pratiSThA karI hatI. temanA ziSya vidvAna devacakke pitAne baMdha thavA mATe sarala ane zuddha evI tattvadhinI TakA racI che. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 487 . syAddavAdanA rahasyanuM jJAna thavAthI jeNe abhyadaya prApta karyo che evA devacakke A uttama TIkA karI che. * saMvat 1796 nA varSe kArtika zukla paMcamInA divase navAnagaramAM jJAnamaMjarI TIkA pUrNa karI. che tenA vAMcanathI ane bhaNavAthI mane je lAbha thAya che tethI huM ane bhavya janene samudAya dharmanA sAdhaka thaIe. duone nAza karanAra jJAna ane AnandanA vilAsathI paripUrNa tathA sarva saMpattinI vRddhi karanAra jinarAjanuM zAsana jayavaMtu thAo. maMgalaM bhagavAn vIro maMgalaM gautmprbhuH| maMgalaM sthUlabhadrAdhA jainadharmostu maMgalam / bhagavAna mahAvIra maMgalarUpa thAo, gautama svAmI maMgalarUpa thAo, sthUlabhadra Adi munie maMgalarUpa thAo ane jainadharma maMgalarUpa thAo. jJAnasAra saMpUrNa Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra aSTaka 1 pUrNASTaka aindrazrIsukhamanena lIlAlamamivAkhilam / saccidAnaMdapUrNena pUrNa jagadavekSyate // 1 // pUrNatA yA paropAdheH sA yAcitakamaNDanam / yA tu svAbhAvikI saiva jAtyaratnavibhAnibhA // 2 // avAstavI vikalpaiH syAt pUrNatA'bdherivormibhiH / pUrNAnandastu bhagavAstimitodadhisannibhaH // 3 // jAgarti jJAnadRSTizcet tRSNAkRSNAhijAGgulI / pUrNAnandasya tat kiM syAd dainyavRzcikavedanA // 4 // pUryante yena kRpaNAstadupekSaiva pUrNatA / pUrNAnandasudhAsnigdhA dRSTireSA manISiNAm // 5 // apUrNaH pUrNatAmeti pUryamANastu hIyate / pUrNAnandasvabhAvo'yaM jagadadbhutadAyakaH // 6 // paraskhavakRtonmAthA bhUnAthA nyUnatekSiNaH / / khakhatvasukhapUrNasya nyUnatA na harerapi // 7 // kRSNe pakSe parikSINe zukle ca samudazcati / dyotante sakalAdhyakSAH pUrNAnandavidhoH kalAH // 8 // Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jnyaan||2 . " : 2.maranASTaka pratyAhatyendriyavyUha samAdhAya mano nijam / dadhacinmAtravizrAnti mana ityabhidhiyate // 1 // yasya jJAnasudhAsindhau parabrahmaNi magnatA / viSayAntarasaMcArastasya hAlAhalopamaH // 2 // khabhAvasukhamanasya jagattatvAvalokinaH / kartRtvaM nAnyabhAvAnAM sAkSitvamavaziSyate // 3 // parabrahmaNi manasya zlathA paudgalikI kathA / kvAmI cAmIkaronmAdAH sphArAH dArAdarAH kva ca // 4 tejolezyAvivRddhiryA sAdhoH paryAyavRddhitaH / bhASitA bhagavatyAdau setthaMbhUtasya yujyate // 5 // jJAnamagnasya yacchama tadvaktuM naiva zakyate / nopameyaM priyAzleSairnApi taccandanadravaiH // 6 // zamazaityapuSo yasya vigruSo'pi mahAkathAH / kiM stumo jJAnapIyUSe tatra sarvAGgamamatAm // 7 // yasya dRSTiH kRpAvRSTigiraH zamasudhAkaraH / tasmai namaH zubhajJAnadhyAnamagrAya yogine // 8 // 3 sthiratASTaka vatsa! kiM cazcalakhAnto bhrAntvA bhrAntvA viSIdasi / nidhi svasannidhAveva sthiratA darzayiSyati // 1 // jJAnadugdhaM vinazyeta lobhavikSobhakUrcakaiH / Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 jJAnasAra amladravyAdivAsthairyAditi matvA sthiro bhava // 2 // asthire hRdaye citrA vaangnetraakaargopnaa| puMzcalyA iva kalyANakAriNI na prakIrtitA // 3 // antargataM mahAzalyamasthairya yadi noddhRtam / kriyauSadhasya ko doSastadA gunnmycchtH||4|| sthiratA vAmanaHkAyairyeSAmaGgAGgitAM gtaa| yoginaH samazIlAste grAme'raNye divA nizi // 5 // sthairyaratnapradIpazced dIpraH sNklpdiipjaiH| tadvikalpairalaM dhUmairalaMdhUmaistathA''sravaiH // 6 // udIrayiSyasi svAntAdasthairya pavanaM yadi / samAdhedharmameghasya ghaTAM vighaTayiSyasi // 7 // cAritraM sthiratArUpamataH siddheSvapISyate / yatantAM yatayo'vazyamasyA eva prasiddhaye // 8 // 4 mohatyAgASTaka ahaM mameti matro'yaM mohasya jagadAdhyakRt / ayameva hi napUrvaH pratimatro'pi mohajit // 1 // zuddhAtmadravyamevAhaM zuddhajJAnaM guNo mama / nAnyo'haM na mamAnye cetyado mohAstramulbaNam // 2 // yo na muhyati lagneSu bhAveSvaudayikAdiSu / AkAzamiva pakkena nAsau pApena lipyate // 3 // pazyanneva paradravyanATakaM pratipATakam / bhavacakrapurastho'pi nAmUDhaH parikhidhati // 4 // Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra lA mammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm wimmmmmmm vikalpacaSakairAtmA pItamohAsavo'yayam / bhavoccatAlamuttAlaprapaJcamadhitiSThati // 5 // nirmalaM sphaTikasyeva sahaja ruupmaatmnH| adhyastopAdhisaMbandho jaDastatra vimuhyati // 6 // anAropasukhaM mohatyAgAdanubhavannapi / AropapriyalokeSu vaktumAzcaryavAn bhavet // 7 // yshciddrpnnvinystsmstaacaarcaarudhiiH| ka nAma sa paradravye'nupayogini muhyati // 8 // 5 jJAnASTaka majatyajJaH kilAjJAne viSTAyAmiva shuukrH| jJAnI nimajati jJAne marAla iva mAnase // 1 // nirvANapadamapyekaM bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTaM nirbandho nAsti bhUyasA // 2 // khabhAvalAbhasaMskArakAraNaM jnyaanmissyte| . dhyAndhyamAtramatastvanyat tathA coktaM mahAtmanA // 3 // vAdAMzca prativAdAMzca vdnto'nishcitaaNstthaa| tattvAntaM naiva gacchanti tilapIlakavad gatau // 4 // khadravyaguNaparyAyacaryA varyA parA'nyathA / iti dttaatmsNtussttisRssttijnyaansthitirmuneH||5|| asti ced granthibhijjJAnaM kiM citraistanvayatraNaH / pradIpAH kvopayujyante tamoghnI dRSTireva cet // 6 // Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara jJAnasAra mithyAtvazailapakSacchid jJAnadambholizobhitaH / nirbhayaH zakravad yogI nandatyAnandanandane // 7 // pIyUSamasamudrotthaM rasAyanamanauSadham / ananyApekSamaizvayaM jJAnamAhurmanISiNaH // 8 // 6 zamASTaka vikalpaviSayottIrNaH svabhAvAlambanaH sadA / jJAnasya paripAko yaH sa zamaH parikIrtitaH // 1 // anicchan karmavaiSamyaM brahmAMzena samaM jagat / AtmAbhedena yaH pazyedasau mokSaM gamI zamI // 2 // ArurukSurmuniyoMgaM zrayed bAhyakriyAmapi / yogArUDhaH zamAdeva zudhyatyantargatakriyaH // 3 // dhyAnavRSTerdayAnadyAH zamapUre prasarpati / vikAratIravRkSANAM mUlAdunmUlanaM bhavet // 4 // jnyaandhyaantpHshiilsmyktvshito'pyho| taM nApnoti guNaM sAdhuryamApnoti zamAnvitaH // 5 // vayaMbhUramaNaspardhivardhiSNusamatArasaH / muniyenopamIyeta ko'pi nAsau carAcare // 6 // zamasUktasudhAsiktaM yeSAM naktaMdinaM manaH / kadApi te na dahyante rAgoragaviSomibhiH // 7 // grjjjnyaangjottuNgrNgddhyaanturNgmaaH| jayanti munirAjasya zamasAmrAjyasaMpadaH // 8 // Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 493 7 indriyajayASTaka vibheSi yadi saMsArAd mokSaprAptiM ca kAsasi / tadendriyajayaM kartuM sphoraya sphArapauruSam // 1 // vRddhAstRSNAjalApUrNairAlavAlaiH kilendriyaiH / mUrchAmatucchAM yacchanti vikAraviSapAdapAH // 2 // sritshsrdusspuursmudrodrsodrH| tRptimAn nendriyagrAmo bhava tRpto'ntarAtmanA // 3 // AtmAnaM viSayaiH pAzairbhavavAsaparAGmukham / indriyANi nibadhnanti moharAjasya kiMkarAH // 4 // girimRtsnAM dhanaM pazyan dhAvatIndriyamohitaH / anAdinidhanaM jJAnadhanaM pArzve na pazyati // 5 // puraH puraH sphuranRSNAmRgatRSNAnukAriSu / indriyArtheSu dhAvanti tyaktvA jJAnAmRtaM jaDAH // 6 // pataGgabhRGgamInebhasAraGgA yAnti durdazAm / ekaikendriyadoSAcced duSTaistaiH kiM na paJcabhiH // 7 // vivekadvIpaharyakSaH smaadhidhntskraiH|| indriyairyo na jito'sau dhIrANAM dhuri gaNyate // 8 // 8 tyAgASTaka saMyatAtmA zraye zuddhopayogaM pitaraM nijam / dhRtimambAM ca pitarau tanmAM visRjataM dhruvam // 1 // yuSmAkaM saMgamonAdirbandhavopaniyatAtmanAm / Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasA2 . . dhruvaikarUpAn zIlAdibandhUnityadhunA zraye // 2 // kAntA me samatevaikA jJAtayo me samakriyAH / bAhyavargamiti tyaktvA dharmasaMnyAsavAn bhavet // 3 // dharmAstyAjyAH susaMgotthAH kSAyopazamikA api / prApya candanagandhAmaM dharmasaMnyAsamuttamam // 4 // gurutvaM svasya nodeti zikSAsAtmyena yaavtaa| AtmatattvaprakAzena tAvat sevyo guruttamaH // 5 // jJAnAcArAdayo'pISTAH zuddhaskhavapadAvadhi / nirvikalpe punastyAge na vikalpo na ca kriyA // 6 // yogasaMnyAsatastyAgI yogAnapyakhilAMstyajet / ityevaM nirguNaM brahma paroktamupapadyate // 7 // vastutastu guNaiH pUrNamanantairbhAsate svtH| rUpaM tyaktAtmanaH sAdhonirabhrasya vidhoriva // 8 // 9 kriyASTaka jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyaH / khayaM tIrNo bhavAmbhodheH parAMstArayituM kSamaH // 1 // kriyAvirahitaM hanta jJAnamAtramanarthakam / / gati vinA pathajJo'pi nAmoti puramIpsitam // 2 // khAnukUlAM kriyAM kAle jJAnapUrNo'pyapekSate / pradIpaH svaprakAzo'pi tailapUrtyAdikaM yathA // 3 // bAhyabhAvaM puraskRtya ye kriyAM vyavahArataH / vadane kavalakSepaM vinA te tRptikAMkSiNaH // 4 // Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jJAnasAra guNavabahumAnAdenityasmRtyA ca stkiyaa| jAtaM na pAtayed bhAvamajAtaM janayedapi // 5 // ... kSAyopazamike bhAve yA kriyA kriyate tyaa| / patitasyApi tadbhAvapravRddhirjAyate punaH // 6 // guNavRddhyai tataH kuryAt kriyAmaskhalanAya vaa| ekaM tu saMyamasthAnaM jinAnAmavatiSThate // 7 // vaco'nuSThAnato'saGgakriyAsaMgatimaGgati / seyaM jJAnakriyA'bhedabhUmirAnandapicchalA // 8 // - 10 tRptyaSTaka pIkhA jJAnAmRtaM bhuktvA kriyAsuralatAphalam / sAmyatAmbUlamAkhAdya tRpniM yAti parAM muniH // 1 // khaguNaireva tRptishcedaakaalmvinshvrii| . jJAnino viSayaiH kiM taiyairbhavettRptiritvarI // 2 // yA zAntaikarasAsvAdAd bhavet tRptirtiindriyaa| sA na jihvendriyadvArA SaDrasAsvAdanAdapi // 3 // saMsAre svamavanmithyA tRptiH syAdAbhimAnikI / tathyA tu bhrAntizUnyasya sA''tmavIryavipAkakRt // 4 // pudgalaiH pudgalAstRptiM yAntyAtmA punarAtmanA / paratRptisamAropo jJAninastanna yujyate // 5 // madhurAjyamahAzAkAgrAhye bAhye ca gorasAt / parabrahmaNi tRptiryA janAstAM jAnate'pi na // 6 // Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra viSayomiviSodgAraH syAdatRptasya pudglaiH| jJAnatRptasya tu dhyAnasudhodgAraparamparA // 7 // sukhino viSayAtRptA nendropendraadyo'pyho| bhikSurekaH sukhI loke jJAnatRpto nirnyjnH||8|| 11 nirlepASTaka saMsAre nivasan svArthasajaH kajalavezmani / lipyate nikhilo lokaH jJAnasiddho na lipyate // 1 // nAhaM pudgalabhAvAnAM kartA kArayitA'pi ca / nAnumantA'pi cetyAtmajJAnavAn lipyate katham ? // 2 // lipyate pudgalaskandho na lipye pudgalairaham / citravyomAJjaneneva dhyAyanniti na lipyate // 3 // lipsatAjJAnasaMpAtapratighAtAya kevalam / nirlepajJAnamanasya kriyA sarvopayujyate // 4 // tapaHzrutAdinA mattaH kriyAvAnapi lipyate / bhAvanAjJAnasaMpanno niSkriyo'pi na lipyate // 5 // alipto nizcayenAtmA liptazca vyavahArataH / zuddhyatyaliptayA jJAnI kriyAvAn liptayA dRzA // 6 // jJAnakriyAsamAvezaH sahaivonmIlane dvyoH| bhUmikAbhedatasvatra bhavedekaikamukhyatA // 7 // sajJAnaM yadanuSThAnaM na liptaM dosspngktH| zuddhabuddhasvabhAvAya tasmai bhagavate nmH||8|| Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra mannnnn 12 niHspRhASTaka khabhAvalAbhAt kimapi prAptavyaM nAvaziSyate / ityAtmaizvaryasaMpanno niHspRho jAyate muniH||1|| saMyojitakaraiH ke ke prArthyante na spRhAvahaiH / amAtrajJAnapAtrasya niHspRhasya tRNaM jagat // 2 // chindanti jJAnadAtreNa spRhAviSalatAM budhaaH| mukhazoSaM ca mUrchA ca dainyaM yacchati yatphalam // 3 // niSkAsanIyA viduSA spRhA cittagRhAd bahiH / anAtmaraticANDAlIsaMgamaGgIkaroti yA // 4 // spRhAvanto vilokyante laghavastRNatUlavat / mahAzcarya tathApyete majanti bhavavAridhau // 5 // gauravaM pauravandhatvAt prakRSTatvaM prtisstthyaa| khyAtiM jAtiguNAt svastha prAduSkuryAnna niHspRhaH // 6 // bhUzayyA bhaikSamazanaM jIrNa vAso gRhaM vanam / tathA'pi niHspRhassAho cakriNo'pyadhikaM sukham // 7 // paraspRhA mahAduHkhaM niHspRhatvaM mahAsukham / etaduktaM samAsena lakSaNaM sukhaduHkhayoH / / 8 // 13 maunASTaka manyate yo jagattatvaM sa muniH prikiirtitH| samyaktvameva tanmaunaM maunaM samyaktvameva vA // 1 // AtmA''tmanyeva yacchuddhaM jAnAtyAtmAnamAtmanA / seyaM ratnatraye jJaptirucyAcArakatA muneH / / 2 / / Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra cAritramAtmacaraNAd jJAnaM vA darzanaM muneH| .. zuddhajJAnanaye sAdhyaM kriyAlAmAt kriyAnaye // 3 // yataH pravRttirna maNau labhyate vA na tatphalam / atAtvikI maNijJaptirmaNizraddhA ca sA yathA // 4 // tathA yato na zuddhAtmasvabhAvAcaraNaM bhaveta phalaM doSanivRttirvA na tajjJAnaM na darzanam // 5 // yathA zophasya puSTavaM yathA vA vadhyamaNDanam / tathA jAnan bhavonmAdamAtmatRpto munirbhavet // 6 // sulabhaM vAganuccAraM maunamekendriyeSvapi / pudgaleSvapravRttistu yogAnAM maunamuttamam // 7 // jyotirmayIva dIpasya kriyA sarvA'pi cinmayI / yasyAnanyasvabhAvasya tasya maunamanuttaram / / 8 / / 14 vidyASTaka nityazucyAtmatAkhyAtiranityAzucyanAtmasu / avidyA tattvadhIvidyA yogAcAryaiH prakIrtitA // 1 // yaH pazyennityamAtmAnamanityaM parasaMgamam / DalaM labdhuM na zaknoti tasya mohamalimlucaH / / 2 / / taraGgataralAM lakSmImAyurvAyuvadasthiram / adabhradhIranudhyAyedabhravad bhaGguraM vapuH // 3 // zucInyapyazucIkartuM samarthe'zucisaMmave / dehe jalAdinA zaucabhramo mUDhasya dAruNaH // 4 // Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 488 * yaH snAtvA samatAkuNDe hitvA kazmala malam / punarna yAti mAlinyaM so'ntarAtmA paraH zuciH // 5 // Atmabodho navaH pAzo dehgehdhnaadissu| .. yaH kSipto'pyAtmanA teSu svasya bandhAya jAyate // 6 // mithoyuktpdaarthaanaamsNkrmcmkriyaa| cinmAtrapariNAmena viduSaivAnubhUyate // 7 // avidyAtimiradhvaMse dRzA vidyAJjanaspRzA / pazyanti paramAtmAnamAtmanyeva hi yoginaH // 8 // 15 vivekASTaka karma jIvaM ca saMzliSTaM sarvadA kSIranIravat / vibhinnIkurute yo'sau munihaMso vivekavAn // 1 // dehAtmAdyaviveko'yaM sarvadA sulabho bhave / bhavakoTyA'pi tadbhedavivekastvatidurlabhaH // 2 // zuddhe'pi vyomni timirAd rekhAbhirmizratA yathA / vikAraimizratA bhAti tathA'tmanyavivekataH // 3 / / yathA yodhaiH kRtaM yuddhaM khAminyevopacaryate / zuddhAtmanyavivekena karmaskandhojitaM tathA // 4 // iSTakAdyapi hi svarNa pItonmatto yathekSate / AtmAbhedabhramastadvad dehAdAvavivekinaH / / 5 / / icchan na paramAn bhAvAn vivekAtaH patatyadhaH / paramaM bhAvamanvicchan nAvineke nimajjati / / 6 / / Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 zAnasA2 AtmanyevAtmanaH kuryAt yaH SaTkArakasaMgatim / kvAvivekajvarasyAsya vaiSamyaM jaDamajanAt // 7 // saMyamAstraM vivekena zANenottejitaM muneH| dhRtidhArolbaNaM karmazatrucchedakSamaM bhavet // 8 // 16 mAdhyasthASTaka sthIyatAmanupAlambhaM madhyasthenAntarAtmanA / . kutarkakarkarakSepaistyajyatAM bAlacApalam // 1 // manovatso yuktigavIM madhyasthasyAnudhAvati / tAmAkarSati pucchena tucchAgrahamanaHkapiH // 2 // nayeSu svArthasatyeSu mogheSu paracAlane / samazIlaM mano yasya sa madhyastho mahAmuniH // 3 // svasvakarmakRtAvezAH svasvakarmabhujo narAH / na rAgaM nApi ca dveSaM madhyasthasteSu gacchati // 4 // manaH syAd vyApRtaM yAvat paradoSaguNagrahe / kArya vyagraM varaM tAvanmadhyasthenAtmabhAvane / / 5 / / madhyasthAnAM paraM brahma prApnuvantyekamakSayam // 6 // svAgamaM rAgamAtreNa dveSamAtrAt parAgamam / na zrayAmastyajAmo vA kintu madhyasthayA dRzA // 7 // madhyasthayA dRzA sarveSvapunarbandhakAdiSu / cArisaMjIvinIcAranyAyAdAzAsmahe hitam / / 8 // Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AR 51 17 nirbhayASTaka yasya nAsti parApekSA svbhaavaadvaitgaaminH| tasya kiM nu bhayabhrAntiklAntisantAnatAnavam // 1 // bhavasaukhyena kiM bhUribhayajvalanabhasmanA / sadA bhayojjhitajJAnasukhameva viziSyate // 2 // na gopyaM kvApi nAropyaM heyaM deyaM ca na kacit / ka bhayena muneH stheyaM jJeyaM jJAnena pazyataH // 3 // ekaM brahmAstramAdAya ninan mohacamaM muniH / bibheti naiva saMgrAmazIrSastha iva nAgarAT // 4 // mayUrI jJAnadRSTizcet prasarpati manovane / veSTanaM bhayasANAM na tadA''nandacandane // 5 // kRtamohAstravaiphalyaM jJAnavarma bibhatiM yaH / kva bhIstasya kva vA bhaGgaH karmasaMgarakeliSu // 6 // tUlavallaghavo mUDhA bhramantyabhre bhayAnilaiH / nai romApi tainigariSThAnAM tu kampate // 7 // citte pariNataM yasya cAritramakutobhayam / akhaNDajJAnarAjyasya tasya sAdhoH kuto bhayam // 8 // 18 anAtmazaMsASTaka guNairyadi na pUrNo'si kRtamAtmaprazaMsayA / guNairevAsi pUrNazcet kRtamAtmaprazaMsayA // 1 // zreyodrumasya mUlAni svotkarSAmbhaHpravAhataH / Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 jJAnasAra puNyAni prakaTIkurvan phalaM kiM samavApsyasi // 2 // AlambitA hitAya syuH paraiH svaguNarazmayaH / aho svayaM gRhItAstu pAtayanti bhavodadhau // 3 // uccakhadRSTidoSotthakhotkarSajvarazAntikam / pUrvapuruSasiMhebhyo bhRzaM nIcatvabhAvanam // 4 // zarIrarUpalAvaNyagrAmArAmadhanAdibhiH / utkarSaH paraparyAyazcidAnandaghanasya kaH ? // 5 // zuddhAH pratyAtmasAmyena paryAyAH paribhAvitAH / azuddhAzcApakRSTatvAd notkarSAya mahAmuneH // 6 // kSobha gacchan samudro'pi svotkarSapavaneritaH / guNaughAn bubudIkRtya vinAzayasi kiM mudhA ? // 7 // nirapekSAnavacchinnAnantacinmAtramUrtayaH / yogino galitotkarSApakarSAnalpakalpanAH // 8 // 19 tattvadRSTiaSTaka rUpe rUpavatI dRSTidRSTvA rUpaM vimuhyati / majatyAtmani nIrUpe tatvadRSTistvarUpiNI // 1 // bhramavATI bahidRSTibhramacchAyA tadIkSaNam / abhrAntastatvadRSTistu nAsyAM zete sukhAzayA // 2 // grAmArAmAdi mohAya yad dRSTaM bAhyayA dRzA / tatvadRSTyA tadevAntItaM vairAgyasaMpade // 3 // bAhyadRSTeH sudhAsAraghaTitA bhAti sundarI / tatvadRSTastu sAkSAt sA viNmUtrapiTharodarI // 4 // Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 503 tatvadRSTiH zvakAkAnAM bhakSyaM kRmikulAkulam // 5 // gajAzvarbhUpabhavanaM vismayAya bahirdezaH / tatrAzvebhavanAt ko'pi bhedastatvadRzastu na // 6 // bhasmanA kezalocena vapudhRtamalena vaa| mahAntaM bAhyadRg vetti citsAmrAjyena tatvavita // 7 // na vikArAya vizvasyopakArAyaiva nirmitaaH| sphuratkAruNyapIyUSavRSTayastatvadRSTayaH // 8 // bAhyadRSTipracAreSu mudriteSu mahAtmanaH / antarevAvabhAsante sphuTAH sarvAH samRddhayaH // 1 // samAdhirnandanaM dhairya dambholiH samatA zacI / jJAnaM mahAvimAnaM ca vAsavazrIriyaM muneH // 2 // vistAritakriyAjJAnacarmacchato nivArayan / mohamlecchamahAvRSTiM cakravartI na kiM muniH 1 // 3 // navabrahmasudhAkuNDaniSThAdhiSThAyako muniH / nAgalokezavad bhAti kSamAM rakSan prayatnataH // 4 // muniradhyAtmakailAze vivekavRSabhasthitaH / zobhate viratijJaptigaMgAgaurIyutaH zivaH // 5 // jJAnadarzanacandrArkanetrasya narakacchidaH / sukhasAgaramagnasya kiM nyUnaM yogino hareH // 6 // Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 jJAnasAra yA sRSTibrahmaNo bAhyA bAhyApekSAvalambinI / muneH parAnapekSA'ntarguNasRSTiH tato'dhikA // 7 // ratnastribhiH pavitrA yA srotobhiriva jAhavI / siddhayogasya sA'pyarhatpadavI na davIyasI // 8 // 21 karmavipAkacintanASTaka duHkhaM prApya na dInaH syAt sukhaM prApya ca vismitaH / muniH karmavipAkasya jAnan paravazaM jagat // 1 // tairaho karmavaiSamye bhUpaibhikSA'pi nApyate // 2 // jAticAturyahIno'pi karmaNyabhyudayAvahe / kSaNAd raGkopi rAjA syAt chatrachannadigantaraH // 3 // viSamA karmaNaH sRSTidRSTA karabhapRSThavat / jAtyAdibhUtivaiSamyAt kA ratistatra yoginaH // 4 // bhrAmyante'nantasaMsAramaho duSTena karmaNA // 5 // arvAk sarvA'pi sAmagrI zrAnteva paritiSThati / vipAkaH karmaNaH kAryaparyantamanudhAvati // 6 // asAvacaramAvarte dharma harati pazyataH / caramAvartisAdhostu chalamanviSya hRSyati // 7 // sAmyaM bibharti yaH karmavipAkaM hRdi cintayan / sa eva syAccidAnandamakarandamadhuvrataH / / 8 // Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 505 22 bhavodvegASTaka yasya gambhIramadhyasyAjJAnavajramayaM talam / ruddhA vyasanazailoSaiH panthAno yatra durgamAH // 1 // pAtAlakalazA yatra bhRtAstRSNAmahAnilaiH / kaSAyAzcittasaMkalpavelAvRddhiM vitanvate // 2 // smaraurvAgnirbalatyantaryatra snehendhanaH sadA / yo ghorarogazokAdimatsyakacchapasaMkulaH // 3 // durbuddhimtsrdrohaividhudurvaatgrjitaiH| yatra sAMyAtrikA lokAH patantyutpAtasaMkaTe // 4 // jJAnI tasmAd bhavAmbhodhenityodvino'tidAruNAt / tasya saMtaraNopAyaM sarvayatnena kAGkSati // 5 // tailapAtradharo yadvat rAdhAvedhodyato yathA / kriyAskhananyacittaH syAd bhavabhItastathA muniH // 6 // viSaM viSasya vahvezca vahnireva yadauSadham / tatsatyaM bhavabhItAnAmupasarge'pi yanna bhIH // 7 // sthairya bhavabhayAdeva vyavahAre munivrajet / svAtmArAmasamAdhau tu tadapyantarnimajati // 8 // 23 lokasaMjJAtyAgASTaka prAptaH SaSThaM guNasthAnaM bhavadurgAdrilaGghanam / lokasaMjJArato na syAnmunirlokottarasthitiH // 1 // yathA cintAmaNi datte vaTharo badarIphalaiH / Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 jJAnasAra hahA jahAti saddharma tathaiva janaraJjanaiH // 2 // lokasaMjJAmahAnadyAmanusroto'nugA na ke| pratisroto'nugastveko rAjahaMso mhaamuniH||3|| lokamAlambya kartavyaM kRtaM bahubhireva cet / ... tadA mithyAdRzAM dharmo na tyAjyaH syAt kadAcana // 4 // zreyo'rthino hi bhUyAMso loke lokottare na ca / stokA hi ratnavaNijaH stokAzca svAtmasAdhakAH // 5 // lokasaMjJAhatA hanta niicairgmndrshnaiH| zaMsayanti svasatyAMgamarmaghAtamahAvyathAm // 6 // AtmasAkSikasaddharmasiddhau kiM lokayAtrayA / tatra prasannacandrazca bharatazca nidarzane // 7 // lokasaMjJojjhitaH sAdhuH parabrahmasamAdhimAn / sukhamAste gatadrohamamatAmatsarajvaraH // 8 // 24 zAstrASTaka carmacakSurbhUtaH sarve devAzcAvadhicakSuSaH / sarvatazcakSuSaH siddhAH sAdhavaH zAstracakSuSaH // 1 // puraHsthitAnivodhistiryaglokavivartinaH / sarvAn bhAvAnavekSante jJAninaH zAstracakSuSA // 2 // zAsanAt trANazaktezca budhaiH zAstraM nirucyate / vacanaM vItarAgasya tattu nAnyasya kasyacit // 3 // zAstre puraskRte tasmAd vItarAgaH puraskRtaH / puraskRte punastasmin niyamAt srvsiddhyH||4|| Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnasAra 507 adRSTArthe'nudhAvantaH zAstradIpaM vinA jddaaH| prApnuvanti paraM khedaM praskhalantaH pade pade // 5 // zuddhoJchAdyapi zAstrAjJAnirapekSasya no hitam / bhautahanturyathA tasya padasparzanivAraNam // 6 // ajJAnAhimahAmantraM khAcchanyajvaralaGghanam / dharmArAmasudhAkulyAM zAstramAhumaharSayaH // 7 // zAstroktAcArakartA ca zAstrajJaH zAstradezakaH / zAkhakadRg mahAyogI prAmoti paramaM padam // 8 // 25 parigrahASTaka na parAvartate rAzervakratAM jAtu nojjhati / parigrahagrahaH ko'yaM viddmbitjgtryH||1|| parigrahagrahAvezAd durbhASitarajAkirAm / zrUyante vikRtAH kiM na pralApA liGginAmapi // 2 // yastyaktvA tRNavad bAhyamAntaraM ca parigraham / udAste tatpadAmbhoja paryupAste jagatrayI // 3 // citte'ntargranthagahane bahinimranthatA vRthaa| tyAgAtkaJcakamAtrasya bhujago na hi nirviSaH // 4 // tyakte parigrahe sAdhoH prayAti sakalaM rjH| pAlityAge kSaNAdeva sarasaH salilaM yathA // 5 // tyaktaputrakalatrasya mUrkhAmuktasya yoginaH / cinmAtrapratibaddhasva kA pudgalaniyatraNA // 6 // Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~ - ~ anAnmo0000000 508 jJAnasAra cinmAtradIpako gacched nirvAtasthAnasaMnibhaiH / niSparigrahatAsthairya dharmopakaraNairapi // 7 // mUrchAchannadhiyAM sarva jagadeva prigrhH| mUrchayA rahitAnAM tu jagadevAparigrahaH // 8 // 26 anubhavASTaka sandhyeva dinarAtribhyAM kevalazrutayoH pRthak / budhairanubhavo dRSTaH kevalArkAruNodayaH // 1 // vyApAraH sarvazAstrANAM dikpradarzana eva hi / pAraM tu prApayatyeko'nubhavo bhavavAridheH // 2 // atIndriyaM paraM brahma vizuddhAnubhavaM vinA / zAstrayuktizatenApi na gamyaM yad budhA jaguH // 3 // jJAyeran hetuvAdena padArthA ydytiindriyaaH| kAlenaitAvatA prAjJaiH kRtaH syAt teSu nizcayaH // 4 // pheSAM na kalpanAdarvI shaastrkssiiraangaahinii| viralAstadrasAsvAdavido'nubhavajihvayA // 5 // pazyatu brahma nirdvandvaM nirdvandvAnubhavaM vinA / kathaM lipimayI dRSTimiyI vA manomayI // 6 // na suSuptiramohatvAnnApi ca vApajAgarau / kalpanAzilpavizrAntesturyaivAnubhavo dazA // 7 // adhigatyAkhilaM zabdabrahma zAstradRzA muniH| . vasaMvedyaM paraM brahmAnubhavenAdhigacchati // 8 // Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra .vvvvvvRAM.AN 27 yogASTaka mokSaNa yojanA yogaH sarvo'pyAcAra iSyate / viziSya sthaanvaalmbnkaayygocrH||1|| karmayogadvayaM tatra jJAnayogatrayaM viduH| virateSveva niyamAd bIjamA pareSvapi // 2 // kRpaanirvedsNvegprshmotpttikaarinnH| bhedAH prtyekmtrecchaaprvRttisthirsiddhyH||3|| icchA tadvatkathAprItiH pravRttiH pAlanaM param / sthairya bAdhakabhIhAniH siddhiranyArthasAdhanam // 4 // arthAlambanayozcaityavandanAdau vibhAvanam / zreyase yoginaH sthAnavarNayoryatna eva ca // 5 // Alambanamiha jJeyaM dvividhaM rUpyarUpi ca / arUpiguNasAyujyayogo'nAlambanaH paraH // 6 // prItibhaktivaco'saMgaiH sthAnAdyapi caturvidham / tasmAdayogayogAtarmokSayogaH kramAdbhavet // 7 // sthAnAdhayoginastIrthocchedAdyAlambanAdapi / sUtradAne mahAdoSa ityAcAryAH pracakSate // 8 // ___28 niyAgASTaka yaH karma hutavAn dIpte brahmAnau dhyAnadhyAyyayA / sa nizcitena yAgena niyAgapratipattimAn // 1 // pApadhvaMsini niSkAme jJAnayajJe rato bhava / Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 jJAnasAra sAvadhaiH karmayajJaiH kiM bhUtikAmanayA''vilaiH // 2 // vedoktatvAnmanaHzukhyA karmayajJo'pi yoginaH / brahmayajJa itIcchantaH zyenayAgaM tyajanti kim ? // 3 // brahmayajJaH paraM karma gRhsthsyaadhikaarinnH| pUjAdi vItarAgasa jJAnameva tu yoginaH // 4 // bhimoddezena vihitaM karma karmakSayAkSamam / klRptabhinnAdhikAraM ca putraSTyAdivadiSyatAm // 5 // brahmArpaNamapi brahmayajJAntarbhAvasAdhanam / brahmAnau karmaNo yuktaM svakRtatvasmaye hute // 6 // brahmaNyarpitasarvakho brahmadRg brahmasAdhanaH / brahmaNA juhvadabrahma brahmaNi brahmaguptimAn // 7 // brahmAdhyayananiSThAvAn parabrahmasamAhitaH / brAhmaNo lipyate nAdhairniyAgapratipattimAn // 8 // ___ 29 pUjASTaka dayAmbhasA kRtastrAnaH saMtoSazubhavastrabhRt / vivekatilakabhrAjI bhAvanApAvanAzayaH // 1 // bhaktizraddhAnaghusRNonmizrapATIrajadravaiH / / navabrahmAGgato devaM zuddhamAtmAnamarcaya // 2 // kSamApuSpasrajaM dharmayugmakSaumadvayaM tathA / dhyAnAbharaNasAraM ca tadaGge vinivezaya // 3 // madasthAnabhidAtyAgailikhAgre cASTamaMgalam / jJAnAmau zubhasaMkalpakAkatuNDaM ca dhUpaya // 4 // Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra pan1 prAgdharmalavaNottAraM dhrmsnnyaasvhninaa| kurvan pUraya sAmarthya rAjannIrAjanAvidhim // 5 // sphuranmaGgaladIpaM ca sthApayAnubhavaM purH| yoganRtyaparastauryatrikasaMyamavAn bhava // 6 // ullasanmanasaH satyaghaNTAM vAdayatastava / bhAvapUjAratasyetthaM karakoDe mahodayaH // 7 // dravyapUjocitA bhedopAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhanAmabhedopAsanAtmikA // 8 // 30 dhyAnASTaka dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM trayaM yasyaikatAM gatam / munerananyacittasya tasya duHkhaM na vidyate // 1 // dhyAtA'ntarAtmA dhyeyastu paramAtmA prkiirtitH| dhyAnaM caikAgryasaMvittiH samApattistadekatA // 2 // maNAviva praticchAyA samApattiH parAtmanaH / kSINavRttau bhaved dhyAnAdantarAtmani nirmale // 3 // Apattizca tataH punnytiirthkRtkrmbndhtH| tadbhAvAbhimukhatvena saMpattizca kramAd bhavet // 4 // itthaM dhyAnaphalAd yuktaM viMzatisthAnakAdyapi / kaSTamAtraM tvabhavyAnAmapi no durlabhaM bhave // 5 // jitendriyasya dhIrasya prazAntasya sthirAtmanaH / sukhAsanasthasya nAsAgranyastanetrasya yoginaH // 6 // Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anasAra ruddhabAbamanovRtterdhAraNAghArayA syAt / prasamasyApramattasya cidAnandasudhAlihaH // 7 // sAmrAjyamapratidvandvamantareva vitanvataH / dhyAnino nopamA loke sadevamanuje'pi hi // 8 // 31 tapaaSTaka jJAnameva budhAH prAhuH karmaNAM tApanAt tpH| tadAbhyantarameveSTaM bAyaM tadupabRMhakam // 1 // AnuzrotasikI vRttirbAlAnAM sukhshiiltaa| prAtizrotasikI vRttiAninAM paramaM tapaH // 2 // dhanArthinAM yathA nAsti zItatApAdi dussaham / tathA bhavaviraktAnAM tattvajJAnArthinAmapi // 3 // sdupaayprvRttaanaamupeymdhurtvtH| jJAninAM nityamAnandavRddhireva tapasvinAm // 4 // itthaM ca duHkharUpatvAt tapo vyarthamitIcchatAm / bauddhAnAM nihatA buddhibauddhAnandAparikSayAt // 5 // yatra brahma jinAeM ca kaSAyANAM tathA hatiH / sAnubandhA jinAjJA ca tattapaH zuddhamiSyate // 6 // tadeva hi tapaH kArya durdhyAnaM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante kSIyante nendriyANi ca // 7 // mUlocaraguNazreNiprAjyasAmrAjyasiddhaye / bAbamAbhyantaraM cetthaM tapaH kuryAnmahAmuniH // 8 // Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra 513 32 sarvanayAzrayaNASTaka dhAvanto'pi nayAH sarve stharbhAve ktvishrmaaH| cAritraguNalInaH syAditi sarvanayAzritaH // 1 // pRthag nayAH mithaH pkssprtipksskdrthitaaH| samavRttisukhAkhAdI jJAnI srvnyaashritH||2|| nApramANaM pramANaM vA sarvamapyavizeSitam / vizeSitaM pramANaM syAditi sarvanayajJatA // 3 // loke sarvanayajJAnAM tATasthyaM vA'pyanugrahaH / syAt pRthagnayamUDhAnAM smayArtirvA'tivigrahaH // 4 // zreyaH sarvanayajJAnAM vipulaM dhrmvaadtH| zuSkavAdAd vivAdAcca pareSAM tu vipryyH||5|| prakAzitaM janAnAM yairmataM sarvanayAzritam / citte pariNataM cedaM yeSAM tebhyo namo namaH // 6 // nizcaye vyavahAre ca tyaktvA jJAne ca karmaNi / ekapAkSikavizleSamArUDhAH zuddhabhUmikAm // 7 // amRDhalakSyAH sarvatra pksspaatvivrjitaaH| jayanti paramAnandamayAH sarvanayAzrayAH // 8 // upasaMhAra pUrNo manaH sthiro'moho jJAnI zAnto jitendriyH| tyAgI kriyAparastRto nirlepo nispRho muniH||1|| vidhAvivekasapano madhyastho bhyvrjitH| Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa14 jJAnasAra anAtmazaMsakastattvadRSTiH sarvasamRddhimAn // 2 // . lokasaMjJAvinirmuktaH zAstradRg niSparigrahaH // 3 // zuddhAnubhavavAn yogI niyAgapratiprattimAn / bhAvArcAdhyAnatapasAM bhUmiH srvnyaashritH||4|| spaSTaM niSTaGkitaM tattvamaSTakaiH pratipannavAn / munirmahodayaM jJAnasAraM samadhigacchati // 5 // nirvikAraM nirAbAdhaM jJAnasAramupeyuSAm / vinivRttaparAzAnAM mokSo'traiva mahAtmanAm // 6 // cittamAkRtaM jJAnasArasArasvatormibhiH / nApnoti tIvramohAgniploSazoSakadarthanAm // 7 // acintyA kA'pi sAdhUnAM jnyaansaargrisstthtaa| gatiryayordhvameva syAt adhaHpAtaH kadApi na // 8 // klezakSayo hi maNDUkacUrNatulyaH kriyAkRtaH / dagdhataccUrNasadRzo hAnasArakRtaH punaH // 9 // jJAnapUtAM pare'pyAhuH kriyAM hemaghaTopamAm / yuktaM tadapi tadbhAvaM na yadbhagnA'pi sojjhati // 10 // kriyAzUnyaM ca yajjJAnaM jJAnazUnyA ca yA kriyaa| anayorantaraM jJeyaM bhAnukhadyotayoriva // 11 // cAritraM viratiH pUrNA jJAnasyotkarSa eva hi / jJAnAdvaitanaye dRSTiyA tadyogasiddhaye // 12 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAra N.VIA, siddhi siddhapure purandarapuraspardhAvahe labdhAM zvidIpo'yamudArasAramahasA dIpotsave parvaNi / etadbhAvanabhAvapAvanamanazcazvaJcamatkAriNAM, taistairdIpazataiH sunizcayamatainityo'stu diipotsvH||13|| keSAMcidviSayajvarAturamaho cittaM pareSAM viSA vegodarkakutarkamUJchitamathAnyeSAM kuvairAgyataH / lagnAlarkamabodhakUpapatitaM cAste pareSAmapi, stokAnAM tu vikArabhArarahitaM tajjJAnasArAzritam // 14 // jAtodrekavivekatoraNatatau dhAvalyamAtanvati, - hRdgahe samayocitaH prasarati sphItazca gItadhvaniH / pUrNAnandaghanasya kiM sahajayA tadbhAgyabhaGgyA'bhava caitadgranthamiSAt karagrahamahazcitra caritrazriyaH // 15 // bhAvastomapavitragomayarasaiH liva bhUH sarvataH, saMsiktA samatodakairatha pathi nyastA vivekasrajaH / adhyAtmAmRtapUrNakAmakalazacakreja zAstre puraH, pUrNAnandaghane puraM pravizati svIyaM kRtaM maMgalam // 16 // Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che cha gzvanAthAya namaH | mA ku-kathana anAdi anaMta evA saMsAracakramAM paribhramaNa karatAM A jIva mahApu paMcendriyapaNuM-Aryadeza-uttama kuLa-zrAvakapaNuM-devaguruno samAgama ItyAdika muktine yogya sAmagrI pAmyuM che. AgAmI bhAne sudhAravA sAru atyaMta upayogI evI te AtmakalyANa sAmagrI pAmavA chatAM A AtmAne zrI vItarAgaprabhunI vANI sAMbhaLavA maLavI muzkela che. mahAna puNyadaya sivAya bI jinavANuM sAMbhaLavA maLatI nathI. te vANI sAMbhaLavA IcchA thatI nathI! AtmA ati laghukama banela hoya to ja tene zrI sarvajJa paramAtmAnI vANI sAMbhaLavAnI IcchA thavA pAme che. tevI zubha IcchA thayA pachI paNa te bhavanistAraka vANI saMbhaLAvanArA zuddhaprarUpaka jJAnI guruno vega thavo te atyaMta durlabha che. seMkaDo varSo bAda vartamAnamAM jenonA parama saddabhAge tevA jainAgama ane tenA arthagAMbhIryanA pAradarzI bahuzruta gurudeva AnandasAgarasUrIzvarajI mahArAja prApta thayA hatA. teozrInA vyAkhyAno vijagatamAM sarvadezIya Atmahitakara ane ajoDa manAya che. AtmAnA tAretArane viSe raNajhaNATa zakti pedA kare tevA tAtvika, arthagaMbhIra ane preraka tarIke paMkAyelAM che. tevA te AgamadivAkara mahApuruSanA sUkSmatara bedhamAMthI satya padArthonI ramajhaTa jamAvatI amIdhArA samAna dezanAone bhaviSyamAM paNa aneka bhavya janane upakAro thavAnuM dhArIne mArA bhAdhitAraka pUjya gurudevazrI hemasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhebe dezanA vakhate ja devanAonuM yathAzakya avataraNa karI levA sukAyAsa Aryo. ane vyAkhyAnanI samApti bAda e avataraNanI yathAzravaNa tathA saMlama yejanA paNa jAte karIne krame dezanAono saMgraha taiyAra karyo. jenI janatAne e dezanAsaMgraha bahu upayogI jANane aneka mumukSujanoe tene chapAvIne prasiddha karavAnI tIvra lAgaNuM darzAvavAthI Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA pUjya gurudevazrIe te kepI saMksanAbaddha evI zuddha presa kepI karAvI Aja sudhImAM tene keTaloka vibhAga zrasiddhacakamahA ca, AnasudhAsiMdhu, tathA zrI bhagavatIjI AThamuM zataka, ane AnandasudhAsiMdhu (aparanAma) zrI bhagavatIjInAM vyAkhyAne vigere nAmanA Adarza pustake rUpe prasiddhimAM ANela che, jenAthI tavapipAsu bhavyajanonI ghaNA divasanI jJAnatRSA chIpAvavArUpa mahAna upakAra thavA pAmyuM hovAnuM aneka sthaLe jANIne Ananda thAya che. te presa kepImAMnA keTalAka vyAkhyAno parvadezanA nAmanA pustakamAM paNa prasiddha thavA pAmyAM che. presapI tarIke haju paNa zeSa rahelA seMkaDo vyAkhyAmAMthI AganI 45 saMkhyA anulakSIne 45 bhavya dezanAone saMgraha A mahAna AtmapakArI evA dezanA saMgraha prathama vibhAgamAM prasiddha karavAmAM Avela che. IcchIe ke-vAMcakavi A bhavya pustakanAM AtmakalyANuM vAcanane avagAhIne pUjya gurudevazrInAM stutya prayAsane saphaLa kare. A pachI me dezanA saMgraha nAmaka bIjA-trIjA Adi vibhAge paNa prasiddha karAvI samAjane pIrasavAnI pUjya gurdevInI tIna bhAvanA che. IcchIe chIe ke zAsanadeva teozrInA te puNyamaneraze satvara phaLIbhUta thAya tevuM baLa Ape. mArA paramepakArI zAnamUrti pUjya gurudevazrIne puNyahaste A graMtharatnamAM pIrasAyelI paramapUjya-dhyAnastha svargata-bahuzrata-AgamahAraka AcAryadevezazrI kathita-dezanAo ati tArika ane gaMbhIrArthapUrNa hovA chatAM AbAlavRddhane subodhajanaka evI sugama hevAthI AtmakalyANeU sarva janoe A dezanAsaMgrahanuM zAntacitte vAMcana, manana ane tenuM vAraMvAra parizIlana karavAthI agaNita lAbha prApta thaze, ema amAruM draDha maMtavya che. dvitIya vaizAkha vadI 6 jaina sAhityamaMdira ) sikSetrapAlatANA I muni amarendrasAgara Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama. viSaya pR8] viSaya - dezanA 1lI 'zreyAMsi bahuvivAninA kuTuMba dezanA 1| bIjo artha. kImatI cIjanI nakala heya 2 dAnanuM kharuM rahasya. jo "zanA rajI. samyaktva eTale svArtha bhega sAdharma bhakti ane paropakAranI parAyaNatA 44 sAdharmikene pratApa bhaTakatI jAti sAdharmikane paherAmaNuM karmanI dhuMsarI heya tyAM ja dezanA 3jI khAvApIvAnuM heya. 7 janma karmanI paraMparA kezanA darI daradanI bhayaMkaratA samaje 18 vivekIone prApta karavA mokSanI saDakanA khIMTA 20] lAyaka zuM? para digaMbarane garAsIyA. mAphaka viparyAsa buddhi cerI karatAM paNa na AvI. 21] { AtmAnI javAbadArI ane dezanA 4thI jokhamadArI manuSya jIvanano sadupayeAga 2 dezanA 7mI manuSyapaNuM meLavavAnA upAya bhavajela svabhAvathI maMda kaSAyo. 29 | adhyAtmanI vAto karanAra cAla bena cAla lavAbhAI daramacI zAstradaSTie adhyAtma kenuM madhyama guNe nAma ? manuSya jIvanane traNa prakAre daSTivAdepadezikI saMjJA 62 . upaga ane tenA phaLe. 5 luhArIyo karatAM paNa ApaNe darAnA paramI | jAtanI napAvaTatA. kAryakare traNa vastune nizcaya | mAgelI vastunA mAlIkane banAya64 kAle joIe. 39 | jaDanI kaDAmaNa. 34 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSNa viSaya * dezanA 8mI * dezanA 1ramI huM ne vicAra karavAnuM tamArA putroe kayA vArasAnI sthAna karyuM ? | AzAe tamAre tyAM janma kevaLa jinezvaranuM zAsana evuM TlIdhe ? 1e chake-jemAM deva thavAnI zakyatA che.70 dezanA 13mo samaktiI AtmAnI sthiti IndriyonI AdhInatA 7 kALamAM sAthe dhoLIyA baMdhAya vIza kalAka nirmaLa heya paNa AyuSyane baMdha kyAre paDe che ? te zuM thAya? * chA samakitI AtmA kyAM upaje ja kRSNapaNamaratu zanA hamI dharma cekIdAra 108 anya devane jinezvaranuM nATaka - rajA ane rAjInAmuM 108 cha7) paNa AvatuM nathI dezanA 14mI bIja ne jinezvarane veSa : tyAdi bhAva yukta hoya te ja dharma paNa bhajavatA na Avo | T buddhi vagarane pratyupakAra nA 10mI : . jarAnA 15mI bAstika pachI nAstikanI kamanI parI karavA mATe utpatti 86 cAra kaDIo che mukha malina kema ? 88 | dharma-parIkSAmAM bhU te nAkakkAnI ToLI 90 bhavabhava rakhAyA. 18 "rAnA 11mI paramezvara jagata banAvanAra nathI. jaina parvo ane tahevAre paNa batAvanAra che. AtmakalyANanAM sAdhana ane Tga gaMDIyA kayA bane tyAgapradhAna che. 9) dharmanI parIkSA kevI rIte - bhavyapaNAnI chApa jyAre? 85 karavI ? - - kare te bhogave tema nahi, koInAM paNa hitamAM che paraMtu kare karAve ane anu. na AvuM te upara eka mere te paNa bethave 98 protanuM brAMta. Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha, viSaya pAka dezanA 16mI sAhityanuM sAdhya 101 hitabuddhithI asuMdara kahevAsAhitya zabdanI vyAkhyA 1ra yeluM mAnya thAya. 142 yavani kathA 134 zAstra ke zAsanathI eka akSara pradhAnane prapaMca 138 ke pada viparIta belanA mAnasa sarovaramAM jema hasa | zAsanamAM sthAna nathI. 154 tema jJAna sarovaramAM jJAnI nirAzaMsapaNe tapa karavo. 16 gama rahe. 14 AjhavabaMdhanuM jAsusapaNuM. 167 saMpanAM traNa kAraNe 13 AveluM samakti TakAvI rAkho 168 zanA 17mI . subuddhi pradhAne samajAvela bharADIcera jevuM zarIra jyAM iSTaniSTasvarUpa 100 sudhI pavavAnuM ? 145 zarIra eTale azucikaraNayaMtra 171. kartavyaparAyaNa jIva " 145 samyakatvanuM prathama bhUSaNa 177 zarIra mane paDelI cIja che. 17 eka mananAM chatAM dharma cAie AhAra, zarIra, 1 sAMbhaLI bhinna mananA thayA ? 174 indriya vagere zA mATe rarAnA 19mI dhAraNa kare che? 149 praza sA-aniSedha sahavAsa jarAtI cenuM daSTAMta 151 e anamedananA prakAra che. 16 veranI khemAnagati zA mATe? 15 dayAnA duzmane. ' 178 ajhINIyAne aphINa vagara zrAvake mithyAtvane vividha mIrAba zikA lAge che. 156) trividha tyAga karavo joIe. 109 tenA bAvalAnI cAre bAju rahita bharelI heya. 119 . (zanA ra0mI pIpAtavALa vaiSa kevuM AtmAnI AjhAdI eka aApe ? jaDajIvana ane jIvajIvana 18 rAnA 18thI. gulAma AtmAnI AjhAdI 188 kamapI daranI bhayaMkaratA samyaktvanA pAMca bhUSa. 190 makhanI bhakti 12 16, Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachaj vizva marakAra 240 dezanA ra1mI razinA 25mI dharittasaMsArInA lakSaNe 193| zrAvaka pitA tarIkene vAraso ra37 sarvabhakSaka kALane bhakSaka 195 aprasiddha arthane jaNAvabhAvAstri pAmyA pachI | nAra te zAstra. 234 keTalA bhava bAkI ? 196 | 4 subhadeva 197 zrAvaka putrane bhavAMtaramAM paritasaMsArInuM eka lakSaNa 199 ! pazcAttApa paritasaMsArInAM bIjA lakSaNe 200 tarInAbAjalaNa3degdeg sAMba pAlakanuM vaMdana 238 dezanA raramI | jarAnA ra6mI mauna ekAdazInuM parva. 22 | hada zabdanI vyAkhyA charInA ghA rUjhAya che paNa | jitendra pUjA 244 vacananA ghA rUjhAtA nathI. 201] mUrtinI mAnyatA 4 gabhIratA na rAkhavAnuM bhaya jaina-jainetaranAdeva, guru, dharma 245 kara pariNAma. 27 nA ra7mI have vANumi upara eka vizvauddhAraka zI rIte banAye? : daSTAMta dhyAnamAM laIe 209 vizvabaMdhutva. 252 abhavI paNa prarUpaNA zAsa raMzanA 18mI. nanI ja kare. | huM eTale ke zuM ? 255 - dezanA ra7mI AtmAnI vyAkhyA 258 anuSya kartavya 215 pAdazAhane chelle hukama 260 mahela ke musApharakhAnuM ? 21 sapanA traNa kAraNe 26 ThAlyA gAMDA vacce pharaka. 219 A hzanA ram brahmAnI lavAbhAI - 221 | nizcaya vyavahAranA samyaktvAdi64 zA ra4mI zaratI leTe 25 manuSya bhavarUpI kalpavRkSa. 225 | azucikaraNa yaMtra zarIra 266 zarIra kedakhAnuM. 228 bahirAbhA, aMtarAtmA, kapAtIta siddhisukha, 231 ! paramAtmA 22 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 / viSaya dezana 3ii - 275 vitha kImatI vastunI nakala AtmAnuM svarUpa 300 AtmAno gulAmI 276 pariNAma dharma kyAre bane? 302 siddhi ane buddhinI mAgaNuM 280 vaiyAvaccanuM vicitra vrata. 302 AtmAja darzana-jJAnacAritra281| guru parAvartanIya hoI zake. 103 samyaktvane samanyava 282 nA 33mAM dezanA 31mI kaMcana, kAminI, kuTuMba oramAna putra je dharma 284 | ane kAyA bhUkharI mATInA nikAzanA pratibaMdha ane thAMbhalA jevA che. 3 5 pratibaMdha vagaranI cIje 286 rAjInAmuM ane rajA. 07 bhIkhArI karatAM paNa dharmane meLavyuM temelIne ja javAnuM che. 207 bhUDe gaNyA bhUkharUM mATInA thAMbhalA. 39 dharma e ramAna mAtA. maka svArthIlA sagA upara zeThano : puNya pApanI tugI 290 kathA. 10 prabhuzAsana sivAya tamAma nikAzanA pratibaMdha vagaranI padArtha julama karanAra 91 cIja kaI? 13 purasadI dharma 291 janmAMtarano beMka - 1 kAraNa meLave te pachI dharma ane pyAra kokane che. 31 kArya ApoApa thaI jaze. 29a ' dezanA 3rasI budhirma chatAM dharmanAzaka svarUpathI ponuM volaNa a5 | nAnA-34mAM garmamAM paNa sukhanI prAti | | vastunA mAlIka chatAM vyAdukhanI ati che. rela | Waa karavAne haka kyAre maLe? uMdarane hima ane sa. 1 sarvabhakSaka kALa. !silo upara kALanI asara bAdazAhano hakama cA nathI. bIrabalane amala. | ajaMtAnI bhAgIdArInuM nigI mULIyAM nihatuM para Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya kiMmatI vastuno upayoga game ? dezanA 38mI tema na karAya. 24|trikaTi deSa rahita zAstra. 350 lagnanI javAbadArI 326 hiMsAdithI pApa, tenI zinA 3pamI | nivRttithI dharma, e sarvakALa manuSyagati ja mAtra mekSanI ane kSetramAM siddha cIja che. paNa nisaraNI bIjA matavALAe Izvarane nArakInI siddhi 30 nara-ti ca gati mekSanI kaI jagyA para sthAna ApyuM ? 53 aro preritaH jaMtuH punyanIsaraNI nathI 334 devagatimAM paNa mekSa nathI. 34 | pApanA svabhAvathI sukhaduHkha rAnA 36mI thAya che; nahI ke IzvaranA svAbhAvika sukha sivAya | | karavAthI 3w duniyAnuM sukha sthAne hADakAM mUrti, caritra ane vacanacATavA jevuM che 37 | dvArA devanI parIkSA. 357 khAvAnuM na maLe te TnA raNa caDavAnuM sAdhana paNa khAjAne bhUke khAya paNa | kuvAnI nIsaraNuM heya te? 358 bhUkhyo zuM karavA rahe? 330 devane bAhya lakSaNo. 358 baLatuM raDuM kRSNArpaNa manuSya, hAjarI mAtra-rti, karavA taiyAra Wii. 740 hajAro varSo sudhI upakAra prathama kaI krAMtinI jarUra paDe. 4. karI zake. rasanA karI vidyamAna tIrthakare manuSyanA durgatimAM paDatAne dhArI rAkhe ! paNa parimita kSetramAM upakAra te dharma. 34 kare che jyAre teonI pApathI rokanAra-durgatimAM / marni, sarva kSetre ane traNeya bacAvanAra dharma. 34bhuvanamAM upakAra kare che? 60 durgatinA mahemAna pradezI kyA vaktAnuM vacana zretAne rAjAne dharme kevI rIte asara kare ? 351 sAgatimAM sthApana karyo? 48 traNa deva rahita zAstra. 36 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipatha pR8 viSaya vyAnI vAto kare paNa jIvanuM lobhane thobha heto nathI te svarUpa barAbarana jaNAve to? 363] upara brAhmaNuvidyArthInI kathA 380 dezanA 30mI je pramANamAM sukha joIe AMtara melane prakSAlana karanArI ] te pramANamAM sAdhanarUpa karma bhagavaMtanI vANuM. 064 | karavo joIe. 384 zaMkarAcArye bIjAMkura nyAye janma karma anAdinA asara ane pApa karIe mAnyA che. tenI asara keTalI? 386 nizcaya vagaranA musApharanI navA lakhelI bhale na thAya mane dazA 369 paNa eka lakhezrI bhIkhArI kAryasiddhinA traNa kAraNa na banazo. rAnA 40mI hajAre sArAM karatAM eka aNIvAlone badale paDIyAlI 72 kharAba bahu ja kharAba che 88 cAra dahADAnI cAMdaraNuM pachI dezanA 41mI. ghera aMdhArI rAta. 373 varadhI. dezanA 41mo 390 punyAnubaMdhI punya bAMdhavAnA duniyAdArInI apekSAe rastA, sAdhu tyAgI-gAMDA. 30 badhI IcchAmAM jaDasukhanI che. 5T zubha karma bAMdhavAmAM Ave tAruM sonuM pese to svataMtra. 392 mAruM 25) rUA. tele. A koIkavAra chava baLIye, cokasI kevA gaNAya? 377 keIkavAra karma baLIyAM. 194 pitAnA jIvanI kiMmata traNa jenA vege tIrthaMkaranAma lekanA rAjyaadhika pAra | | karma upArjana kare, te varakAnI kADI jeTalI paNa nahi. 377] bedhi samatva kyAre? 395 savAMga paripUrNa sukha joIe 309T jInA 43mAM sukha maLyA pachI javuM na | sAnvartha jagadaguru koNa che, tevuM mAMge che. 80I heI zake ? 375 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piya. pRSa , viSaya vItarAga zAsana thavAnuM kAraNa 400 | sAdhu-samAgama vagaranuM abhavya paNa kevaLa svarUpa che. 401T pariNAma. vItarAga thayA pachI dezanA kezanA ka5mI. kema Ape ? - 402 ArAdhanA viSayaka vyAkhyAna. 420 devatva eka bhavasiddhana thAya 404] maraNanI bhIMtamAM kANuM vadhi ane sAmAnya samya pADayuM nathI karI kRtva vaccenA uddezane AMkha cAra chatAM apaaAMtaro. 45 lakSaNavALI. sarakArI keTalakema ane ! mAsatusa muninI AradhiktA. 43 pAMjarApoLanA hareze | ArAdhanA kenI ? 24 vacceno pharaka. 406 | carAnA 46mI.. tIrthakara aparAvartanIya. 47 | dravya, kSetra ane kALa tArtha kare ja gaguru che. 04 | | ArAdhanA. sana 44 bhAvanamaskAra. 447 gha nA hetuo. 40 kRSNajI ane vIrAnuM vaMdana kara, nirbhaya ja; sarvazakti, bharata mahArAjA mericIne kaI apanI ke daridranArAyaNa. 40) darie vadana kare che. . pala jAnavaramAM kyAbhaDhyanuM guNane ceya vara Asa- ' - 412 dhanA nathI. kaa bhaviSyane udaya zilpA ArAdhanAnA drAdika sArA dhIna che. ja nikSepAo. 434 sAdhakanI kSati sAdhava umA kSetra AradhanA. AdhAra rAkhe che. jhAMthArIyAnuM dUdha apamAlikA, cAlo thaze ne pAchaLa 1 chatAM A sArI kema thaI jaa5. cAve tevI mAtAnI I. 416 kALa AdhavA. kaka kayA traNavA jAgaLa. T5rvItiyAne sAkAra 17 nI cImakI. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezavirati dharmArAdhaka prasaMge { dezanA jiNadhammo u jIvANaM, apuro kappapAyayo / saggApavaggasukakhANaM, phalANaM dAyago imo|| kuTuMba dezanA zAstrakAra mahArAjA AcArya bhagavAna devendrasUrijI mahArAja pitAnA mukhe zrAvakanAM kartavya jaNAve che. zrAvake sAMje kuTuMba bheLuM karI dharmopadeza ApavuM joIe. kAraNa pite teone dharma karatAM rokyA che. amukanAM ugharANuM dukAnAdi kAryo sepyA. eTale ke-vyAkhyAna sAMbhaLavAnA vakhate judAM judAM kAryo seMpyAM. AkhA kuTuMbane dharmazravaNa vakhate e kAma zI rIte bhaLAvuM? ADaktarI rIte. e rIte kuTuMbavargane dharma sAMbhaLatAM aTakAvyo. je dharma pAmI zakta, te vakhate re. badhAne laIne upAzraye bese te nirvAha zI rIte cAle? tyAre zuM karavuM ?te mATe je vyAkhyAnamAM dharma sAMbhaLyuM hoya, te sAMje kuTuMbane saMbhaLAve. senAdhipati kahe ke-lazkara mAruM kahyuM nathI mAnatuM, te vAta asaMbhavita nathI, paNa temAM senAdhipatinI nAlAyakI. lazkarane kabajAmAM na rAkhe te senAdhipati zAne? mATe temAM vAMka senAdhipatine che. mAstara ke divasathI chokarAne ghera bhaNAve che. eka divasa chokare kahe che kesAMje Ave tyAre ATha AnAnAM pAna letA Avajo. are....! huM nokara chuM ke mane A kAma sepe che? zeThane mAstarakahe che ke--mAruM rAjInAmuM le, mArI kimata na thAya tyAM nokarI na karavI. zuM thayuM? ema zeTha pUche che. Ama kahe che ke Ave tyAre ATha Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2) dezanA - dezanA AnAnAM pAna letA Avaje." zeTha kahe che ke A vAtanI mane khabara paDI hatI te huM tamane rajA Apate. pAMca pAMca varasamAM mAstare chokarAne ATale ja keLavyAne? je cheka mAstara pAse bhaye, te mAstaranI kiMmata na samajI zake, te mAstare zuM bhaNavyuM? tema lazkarane mAlika phariyAda kare ke-mArA kabajAmAM lazkara nathI, te te senAdhiMpatinI nAlezI che. kIMmatI cIjanI nakala hoya. mATe baccaene manuSya janma bagaDe, pAkhA rastAmAM jAya, te badhe mAbApanA athavA kuTuMbanA AgevAnane mAthe deSa che. mAsika mahenata kare ne kuTuMba na sudhare te AgevAna deSita nathI, mATe dareka zrAvakane aMge pharaja tarIke jaNAvyuM che ke-sAMje AkhA kuTuMbane ekaThuM karI dharmopadeza Apa. prathama dharmamAM sthira karavA, pachI dharmane mahimA jaNava sthira karavA mATe A gAthAo devendrasUri pitAnA mukhe jaNAve che. A gAthA zrAvakanA moMDhAnI che. eTale ke zrAvaka Ama pitAnA kuTuMbane kahe che, ema kahI zrI devendrasUrijI Ama anuvAda kare che - A upadezane vidhAyaka zrAvaka. "vinadho 3 lIlA jagatamAM dharma eka nathI, aneka che. duniyAmAM kaIpaNa nakalI dhULa banAvatuM nathI. keI nakalI letu, tAMbuM banAvatA nathI. cAMdI, senuM, hIrA, metI,neTe, rUpiyA nakkI banAve che. zuM dhULa, leTuM, tAMbuM nA kahe che ke mane nakkI na banAvIza? je vastu kimatI che tenI ja duniyA nakala kare che. vastu vadhAre kiMmatI tema tenI nakalo vadhAre vadhAre. aNasamaju nakalethI gabharAya. jeNe sAce padArtha le che teNe te nakkIthI bacavuM joIe. padArtha kiMmatI hoya tema duniyAmAM Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. pahelI [3 tenI nakale heya che. eka vastuthI ghaNuM vastu Ave, te te vastu kiMmatI heya eka rUpiyAnA 16 AnA Ave te rUpiye kiMmatI. eka dharmathI zuM zuM maLe che? manuSyapaNuM, nigIpaNuM Adi tamAma dharmathI maLe che, te dharma kiMmatI che. te dharmanI nakale jage jage para ghaNI maLavAnI. jenI vadhAre nakale che te ja kahI Ape che ke A dharma vastu kiMmatI che. dharma kiMmatI che te ja tenI nakla ghaNuM thavAnI. have jaina dharma asala ke na tene ze purA ? ApaNe dareka dharmavALAne pUchIe ke dharma karAya che zA mATe? te sarva dharmavALAone A vAta zarAbara kabUla che, ke dharma AtmakalyANa mATe ja karavAmAM Ave che. sarva e vAtane te maMjUra karavAnA ke dharma AtmakalyANa mATe ja karAya che, te kalyANa zAmAM che ? jaMjALa mAyAnA phasAmAMthI jeTalA bacAca, krodhAdikaochA thAya, Indriyone kabajo meLavavAmAM lyANa, mAnasika vega para kabajo-aMkuza meLavavAmAM kalyANu, jyAre A vAta nakkI thaI te e kayo dharma che ke je sarvathA IndriyonA temaja mana, vacana, kAyAnA kAbUne AgaLa kare che, ane kodAdikane maMda karavAnA upAya batAve che? jinezvara mahArAjanA dharma sivAya uparokta bheca kaI rAkhI zakatuM nathI. bIjAoe paramezvara zA mATe mAnyA ? havA-jhADa, pahADa paNa banAvI ApyA tethI paramezvara mAnyA. jene AtmakalyANanuM lakSya nathI, tevAne deva mAnyA. vItarAga sarvazane deva mAnyA hoya te mAtra jene e. pIngalika padArtha ApanAra ke hArane deva tarIke mAnyA nathI. vItarAgatA, sarvajJatA, ane kSINamehanIyane aMze Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] dezanA dezanAdevapaNuM mAnyuM che. kuLa, jAti, deva, getra ke gAmane nAme guru mAnyA nathI. pAMce pApane pariharanAra tyAgI guru joIe. jeo lyANane mArge caDe ane bIjAne caDAvI zake tema bIjAoe kanyA, khetara devA temAM dharma manAvyuM. jenee tyAga, vairAgya saMvaramAM dharma mAnya, Ave jenadharma hevAthI kuTuMbI pitAnA kuTuMbane jaNAve che ke ApaNe je jainadharma pAmyA chIe, e jainadharmakalpavRkSa jevuM che. bIjo dharma pAma saheluM che, paraMtu jaina dharma pAmave kaThIna che. A jIva anaMtI vakhata jugalIyAmAM jaI AvyuM che, tyAM anaMtI vakhata kalpavRkSa pAmyo che, paNa jainadharmarUpI kalpavRkSa pAme nathI. tema zAthI ? kSApazamika samyaktva asaMkhyAtI vakhata pamAya che, tema A che zApathamika samyaktva lIdhuM haze te vAta kharI, paraMtu bhaNele bhUlI jAya te phera taiyAra karavA bese, ne nave taiyAra karavA bese, e bemAM pharaka che ke nahIM? jo temAM pharaka che, te prathama samyakta pAmI vame ne pachIphera samyakta pAme te UMcI dazAnuM samyaktva pAme. e sthiti hovAthI mAnavuM paDe che ke ApaNe te pahelavahelA ja dharma pAmIe chIe.nahIMtarakaMI UMcI dazA hate. A ja kAraNathI samyaktva pahelAM apUrvakaraNa rAkhyuM che. ghaNA bhAge navA samyaktva pAmanArA, navA dharma pAmanArA ghaNA ochA hoya che. A dharmane lAbha apUrva che. kalpavRkSa anaMtI vakhate A jIvane maLyA che, paNa jenadharma A jIvane maLyuM nathI. kalpavRkSa pIgalika cIja mATe kAma lAge che. dharma Atmika temaja paudgalika ane sukha ApI zake che. pavRkSa bhagavanArA yugalIyA kALa karI devalekamAM jAya te jugalIyAthI vadhAre AyuSyavALA devalekamAM Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, bIjI $ dezanA-2 asalina rAzi, nA samavALo sAhammiyANaM guNasuhigANaM, tittha karANa vayaNe ThiyANaM // zrAji. . sAdharmika bhakti. zAstrakAra mahArAjA zrI devendrasUrijI, jInA upakAra na jAya. ahIM traNa palyopama Ayu hoya te tyAM traNathI vadhAre nahIM. dharma e kalpavRkSa che ke jene Azrita, nava varasanI jiMdagImAM 33 sAgaropamanI sarvArthasiddhinI sthiti paNa meLavI zake ! kApavRkSamAM mAge te ja maLe, vagara mAgye na Ape. dharma kalpavRkSa pAse mAgavuM na paDe. tamArI ciMtavanAmAM na hoya tevI cIja paNa Ape che! badhA devaleke daI zake che. kaI jago para evuM sthAna nathI ke tamane tyAMthI siddhinI jema garbhavAsAdika duHkha nahIM hoya. siddhimAM je sukha che te anaMtA pudagalaparAvarta jAya te paNa ochuM thavAnuM nahIM. siddhisukha meLavyuM te meLavyuM ja melavAnuM nahIM ! duniyAmAM te badhuM meLavyuM te melavAnA ja. 14 rAjakamAM jyAMthI meLave tyAMthI melavuMja paDaze-melavuM ja paDe, jyAre mokSa pachI melavAnuM ja nahi ! tethI apUrva sthAna mekSa che. mekSamAM koIpaNa AtmaguNa ocho thAya nahIM. tene mikSa ne devaka ApanAra heya te mAtra dharma ja che. te paNajinezvara bhagavate kahele ja ! tevA dharmamAM haMmezAM daDha rahevuM joIe. e samajI jeo kuTuMbane dharmamAM sthira karaze te A bhava parabhavamAM kayANa pAmI ekSasukhane viSe birAjamAna thaze. koI ne kaya to mArA ratha A meM Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 6] dezanamATe zrAddhadinakRtya graMtha racatAM-zrAvake kevI rIte dharmakriyA karI divasa saphaLa kare te vAta jaNAvI gayA. A ja kAraNathI tamAre parikramaNamAM vivAra ar belavuM paDe che. zrAvakane sabhAbaMdhI vyAkhyAnanI jarajA nathI. sAdhumAM paNa dareka sAdhune vyAkhyAnane adhikAra nathI. dharmanirUpaNa jinezvara mahArAje, paNa zrAvakane Dhore-dezanAdhikAra jaNAvyuM nathI. jo ke zahenazAhI DhaMDhere badhAne jANavAne che, chatAM te DhaMDhere saMbhaLAve keNI zerIpha saMbhaLAve. tema dharma nirUpaNa karyo jinezvara mahArAjAe, paNa te dharma sAdhu ja bIjAne saMbhaLAve. te dharma jAhera karavAnI yogyatA zrAvakamAM nathI. jinezvara mahArAjanA dharmane nirUpaNa karavAne mATe sAdhu ja yaMgya che. Azrava rekanAra, saMvara pedA karanAra, mekSa siddha karanAra e dharma jinezvarane heya. tethI hemacaMdra mahArAjAe kahyuM ke A lAMbu lAMbuM pIMjaNa che. Ama kahevAmAM zAstro upara anAdara nathI, paNa zAstromAM ghaNuM sUkSma vivecana che ema kahe che. kapAsahAyate pIMjaNa thAya, havAnuM pIMjaNa nahIM thAya. tema Azrava sadA heya, upAdeya saMvara, jema ghI-bIcaDInA be akSara tema jainazAsananA be akSara, pachI ene vistAra game teTale thAya. je je karma baMdhananA kAraNe te badhAM Azrava hovAthI chAMDavA lAyaka che. karma rokavAnAM kAraNa tenuM nAma saMvara, teja AdaravA lAyaka che. A ja vAta dhyAnamAM Avaze, tyAre sAmAyaka pAruM, te vakhate gurumahArAja gmovidA arthAt pharI sAmAyaka karavA lAyaka kahe che. e pachI zAkArotaro A pAryuM paNa sAmAyakane Adara have na cheDIza. pAratI vakhate paNa kaI chAyA ! jainazAsananuM Aja muSTijJAna che. je je karma bAMdhavAnAM kAraNe te Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, bIjI chAMDavA lAyaka ne je je karma cheDavAnAM kAraNe te AdaravA lAyaka. A muNijJAnane ja e pachI vistAra che. Azravane reka. saMvarazuM kare che? saMvara tapasyArUpI baLane utpanna kare che. saMvara nirbhara lAvaze. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya mahArAja kahe che ke - AbhavaH sarvathA heyaH, upAdeyazca saMvaraH / Azravo bhavahetuH syAtsaMvaro mokSakAraNam / tIrAmAEto mukAyA: pranzanam | jaina zAsanane be ja zabda. Azra sarvathA chAMDavA lAyaka che, saMvara AdaravA lAyaka che. tethI sAmAyaka pAravAne dAkhala Ape. dharma keNa kare? Azrava saMvara jANe te dharma kare. karma AvatA rokavAnAM kAraNe jANuM zake-jANe teja dharma karI zake. AtmAne jANanArA phakta kevaLajJAnI. AthI jinezvare kaheluM tattva. tamane jinezvara kyAre hevA AvyA?bhale pite ApaNane kahevA nathI AvyA; paNa AcArya, upAdhyAya, sAdhu-traNe. posTamena (TapAlI) kahe che. pisTamenane khAte ceka Avyo hoya te jame nathI karatAM tema AcArya, upAdhyAya tathA sAdhu, bhagavAnanA pisTamena. jinezvare je tatve batAvyA te ja ta AcAryAdi kahe che. arihaMta mahArAje kaheluM che te apekSAe sAcuM mAnIe chIe. zahenazAha DhaDhare AkhA dezanA mATe kAvyo che, chatAM paNa DhaMDhare keNa saMbhaLAvI zake? zerIpha tema jinezvare kahele dharma nirUpaNa keNa kare? AcArakalpa jANanAra, nizItha sUtra jANanAraja sAdhu. je tevA sAdhu dharmaprarUpaNa karI zake, te pachI zrAvakane viparIta prarUpaNAnuM paDikamaNuM zAnuM? te te mATe devendrasUri mahArAja jaNAve che ke ApaNAM kuTuMbane ApaNe kAmamAM rekaryuM, Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAdharma vakhate bIjuM kAma bhaLAvyuM, te dharmane aMtarAya kahevAya ke nahIM? anyAyane mAruM. nyAya karanArane bIjA kAmamAM joDI de eTale anyAyane notaruM dIdhuM gaNAya. bIjAne bIjA kAryamAM reke eTale e dharma karI zake nahIM. WDAM melAM thavAnA jANyA chatAM paheravA paNa paDe ane chevA paNa paDe. sAMje zrAvakanI pharaja che ke-je dharmanI pratIti thaI, te sAje kuTuMbanI AgaLa svarUpa samajAve, temAM viparIta prarUpaNa thaI heya tene huM micchAmi dukkaDaM dauM chuM. vyAkhyAna sAMbhaLanAranI pharaja thaI ke-sAMje badhAM kuTuMbane ekaThA karI dharmopadeza Ape. mAravADI, paMjAbI, gujarAtI vagere pitAnI nAta, jAta, vALA che; chatAM te te darekamAM dezane aMge sarakhA. re pADavAmAM Ave che. dezanA saMskAra pADavA jAti nAti e vastuo jevAya che. jema lazkaramAM ddhA judA judA dezanA hoya te paNa mAtra jIta ApaNuM thAya teTaluM ja sAdhya heya. tame sAdharmikanA samAgamamAM Ave, sAdharmika maLe tyAre anya anya judA dezathI Avela sAdhamike anya anya jAtio ane anya anya khyAtionA heya te paNa mAtra badhA sAdharmika baMdhuja gaNAya. jema jaya meLavavAnA muddAthI ekaThA thaelA sainike bhale judA judA dezanA haya, judI judI jAtethI utpanna thaelA heya, paraMtu temAM deza tarIke, kuLa tarIke bheda rakhAya te lazkara jItI zake nahIM. deza, jAti, kuLabheda jayamAM kerANe mUkvA paDe. te deza jAti kuLa choDI detAM nathI. paNa kAryamAM bheda rAkhavAmAM Ave te jItanuM kArya banAvI zake nahIM. eka vAta sarva dhamikoe lakSamAM rAkhavAnI che. ApaNe moha mallane jItavAne mATe sainika chIe. sainyamAM janarala karnala senika hoya paNa dhyeya eka ja Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. bIjI heya. meDane tajavA mATe taiyAra thaelA sainike kezu? jene zAsana mAnanArA. te sainikemAM deza, jAti, kuLane bheTa ADe AvI zake nahIM. rAjAnI vaphAdArI karanAra, rAjane vaphAdAra rahenAra badhA rAjyanA sevake che. evI rIte ahIM jeo jinezvaranA dharmane mAnanArA che te badhA sAdhamike che. samAna dharmathI pravRtti karanArA sAdharmika baMdhuo che. " jema vinirmukto mAbhuvaM cakravardapi / syAM ceTo paridro'pi jainadharmAdhivAsitaH // jenadharmanA saMskAra vagara eka vakhata cha khaMDa, 14 ratna, nave nidhAna maLI jAya to paNa te pariNAme suMdara nathI. jainadharmanA saMskAra vagarane cakavarI paNa na thAuM. jene dharmavALuM gulAmapaNuM cAhe che, paNa jenadharma rahita cakravartipaNuM cAhata nathI. anyamatamAM jaNAvyuM che ke-munie mAdhukarI vRtti ja levI. bIje mAdhukarI vRtti na maLe to sveccha kulathI paNa levI. brAhmaNa jAtinA RSio Ama kahe che. maleccha kuLathI paNa mAdhukarI vRtti levI. eka kuLathI te bRhaspati sarakhAne tyAMthIya eka gharanI vRti na karavI. devatAne guru bRhaspati. jyAM badhuM pavitra hoya tevA sthAnethI paNa ekAnna na levuM. ahIM oNracha kuLanI chUTa ApI. bRhaspatinAM gharanI manAI nathI karI, paNa tatva samajavAnI jarUra che. jainadharmavinirmukto, mAbhuvaM ckrvrtypi| syAM beTo daridro'pi, jainadharmAdhivAsitaH // zA mATe tema kahyuM? huM daridra thauM. daridrapaNAnI AzaMsA ke niyANuM nathI kasto. nava niyANAmAM evuM paNa niyANuM cAlyuM che. nava niyANAmAM e paNa prakAra cAle che. keI Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] " dezanA dezanAdIkSA levA taiyAra thAya che. kuTuMbI, riddhinAM baMdhane naDe che. bhavAMtaramAM paNa AvA baMdhana haze, te naDaze, mATe bhavAMtamAM kuTuMba, siddhi na hoya tevA sthAne janmavuM jethI dIkSAmAM mane keI na reke, A niyANuM dIkSAnI bhAvanAe kyuM che. dIkSAmAM keTalA keTalA vacamAM ADA AvatA haze. AvA paNa niyANAnA prakAre che. tema ahiM paNa huM gulAma thauM ema niyANuM nathI karatAM. teTalA mATe api zabda me. dharmano prabhAva jaNAvyuM. gulAma paNa thauM. gulAma ja thauM tema nahIM. AkAzavRttinuM jIvana hoya tevA prasaMge gulAmI paNa kabUla, paNa eka vastu thAya te-jene dharmanI vAsanAvALe thAuM? jaina dharma vagarane cakravartI paNa na thAuM. ahIM jaina dharmanI ATalI prabaLatA mukhyatA banI. kuTuMbamAM janmelA che te tamArA sAdharmika zAthI? jinezvara mahArAjane je dharma ApaNe mAnIe chIe tene teo mAnatA hevAthI. sAdhamikene pratApa. tame je dharma pAmyA che, pAme che, pAmI zakaze te sAdhamikenA ja pratApe. meTuM zahera hoya ne ekale zrAvaka hoya to te daherAsara, sAdhu, sAdharmikene lAbha meLavI zake ? daherAne, sAdhu, sAdhamikene lAbha sAdharmikonA ja pratApe maLe che. eTalA mATe kahe che ke e tane dharmamAM keTalA madadartA-sahAyaka che. te dhyAna de. sAdharmika nAmadhArI nathI. pite guNavAna banavA ane pitAne guNavAna banAvavA dareka cahAya che paNa zAstrakAra kahe che ke-aMjAne guNavAna mAnatA zIkha, bIjAnA guNanI kiMmata adhika gaNe teja mArgamAM AvI zake mATe kahe che ke-rAjagRhImAM kALA mahelamAM dhamI peThA-dhamInA Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. bIjI [11 mahelamAM badhA pesI gayA. e pAchA duniyAne adhamI kahevA taiyAra thAya che. zAstrakAra kahe che ke-pitAne adhama mAne teja dhamI. pitAnA alpa adharmane moTuM rUpa Ape te dhamI. A sthiti hovAthI bAravratadhArI zrAvake kALA mahelamAM piThA. amAre pramAda deSa kharekhara bhayaMkara che. A mAnanArA kALA mahelamAM piThA hatA teo pitAnA avaguNa netA ne TALavA taiyAra thatA. sAmAyikamAM pratijJA karI, samyagadarzanAdi traNa svarUpa jemAMthI nipaje te mAre karavuM. pApa vyApAre badhA choDuM chuM. "karemi "te sAmAIyaM" basa. "tasma bhaMte" je jJAnAdinA kAryo na karyA hoya, sAvadya kAryo karyA hoya, tenuM pratikamaNa, niMdana, gaIna karuM chuM. pApamaya AtmAne sirAvuM chuM. karelAM pAponuM niMdana garvana na kare tenuM sAmAyika bane kharuM? AtmA guNa mATe pratijJA kare che. navI pratijJA kenI saphaLa? je bhaviSyanA bhUtanA doSane pratikramaNa niMdana, gahana, karavAvaDe karIne vosirAve tenI ja bhaviSyanI pratijJA saphaLa che. bIjA badhA avaguNe hoya te paNa tenAmAM je aMze dharma rahyo che te dhyAnamAM . nahIMtara chadmastha AcArya upAdhyAyane zI rIte mAnI zakAya ? teo vItarAga sarvajJa nathI thayA chatAM temanAmAM mahAvrata dharma jabarajasta che, tethI temane mAnIe chIe. jinezvara mahArAjane zaraNe AvyuM te ghelegaDe paNa jinezvara je ja. rAjAne paTTo bAMdhI Ave te paNa rAjA jevo ja gaNAya. paTTAvALAmAM kazI ala nathI, chatAM rAjAne hukama jhaTa mAnI levo paDe che, te jeNe jinezvarane paTTo lIdhe huM jenI ema kahe che, tenI sAthe bheda kema rakhAya ? metAraka munine sanIe vAdhara-cAmaDAnI derI bhIMjAvIne Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] dezanA dezanAmAthe vIMTI taDake UbhA rAkhI mArI nAkhyA. muni jevI uttama vyaktine vAdhara vIMTI mArI nAMkhyA. evA bhadrika jIvane vAdhara vIMTI taDake UbhA rAkhI ghAtakIpaNe mAranAra e manuSya sAdhune veza paherIne bese che. zreNikanA subhaTa AvyA. bAraNuM ughADa. dharmalAbha le che. subhaTathI tyAM kaMI na thayuM. dharma lAbha belanAra sAme kaMI rAjanA nekrathI sattA na calAvAya. khUnamAM muni mahArAja, te paNa zreNika rAjAnA jamAI ! tenuM khUna. AvuM julmI kArya chatAM sattAvALAone thaMbhI javuM paDyuM. magadha dezanA mAlikane pitAne te sthaLe AvavuM paDe che. jamAI eka sAdhu tenuM khUna. zreNike dvAra khelavA kahyuM tyAre dharmalAbha, zreNika kahe-gune mApha che, khela khelyuM, banAva jANya. A sAdhupaNuM choDyuM te AkhA kuLane ghAMcInI ghANIe pIlIne mArI nAMkhIza. mArA jamAI tathA sAdhumahArAjanuM khUna karyuM chatAM A dharmalAbha ne veSanA pratApa choDuM chuM. AkhA rAjyamAM dharmanuM keTaluM sanmAna haze? sAdhamike kevI sthitie gaNatA haze? dareka jIva sAthe dareka saMbaMdhe anaMtI vakhata meLavyA paNa sAdhamika tarIke saMbaMdha haju maLyuM nathI. je sAdhamike jinezvara mahArAjane dharma mAne che, temanA guNamAM jeo rahelA che, teo vyAkhyAna suNatAM hoya, tyAM prabhAvanA hoya, te patAsA levA ekaThA thayAM che tema kahe che. paNa vaiSNavanA maMdire cAMdInA vADakA vahe tyAM kaI jAya che? patAsA AlaMbana bhale heya. navA jeDAya, dharmane pAme. dharmanA be akSare sAMbhaLe eTale dharmamAM joDAya. AthI ja bhAvanA sarva karmane nAza karanArI kahI che, chatAM tenA karatAM paNu prabhAvanA adhikakkI che. pagathIye mAtra caDyo te paNa dhanya bhAgya. anaMtIpuNyanI rAzIe manuSyapaNuM maLe tema tevI puNyanI Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, bIjI [13 rAzI ekaThI karI hoya tyAre ahIM pagathIye caDe. tene guNa thavAnI dizA tarapha ApaNuM lakSya nathI. ethI ja patAsAnI kiMmata gaNuM, guNanA lAbhanI kiMmata na gaNI. pitAne jenI kahevaDAvanArA paNa kyAM maLavAnA che? je guNao, dharmiSTha, sAdharmika tarIke kahevaDAvanArAo cAhe jevA heya paraMtu teo azeya tIrthakaranI AmanyAmAM AjJAne samajanArA che. nahIMtara "bhagavAna gayA bhaDake tema ke jenabhe? tIrthakaranA vacanamAM je sthira che, tevA sAdhamikenI bhakti sarva prakAre karavI joIe, avazya ApaNuM ktavya che. AvA sAdhamikanI bhakti jinezvaranI bhaktine aMge sAvadya nahi ja karUM, niravadyA ja karuM evuM kAMI vicAre che ? cAMdInA niravadya phUla meluM, sAvadya sacitta phUla zA mATe meluM ? tema vicAratA nathI. tema zrAvakane "bhakti, teja dhyeya hovuM joIe. sAdhamikane paherAmaNI. AcArya mahArAjA devendrasUrijI mahArAja zrAddhadina- kRtyamAM pahelI gAthAmAM sAdhamikenI bhakti kevI rIte karavI?te jaNAvatAM temAM deza, kuLa, jAtine bheda avakAza pAma na joIe, ema jaNAve che. sAdharmikamAM mAtra jinezvaranI mAnyatA, guNamAM majabUta, vartana samAna, jinezvarane dharma te AdhAre ja pravRtti, guNamAM nizcalapaNuM jevuM. A joIne sAdhamikenI bhakti karavI. kaI rIte karavI? pethaDazAha jAMjaDazAhanA adhikAra sAMbhaLo che? zrAvake dareka varSe AkhA varasamAM eka vakhata AkhA saMghane nimaMtraNa karavuM ne paherAmaNa ApavI. bALakane bALakane Akhe veSa. bAlikAne tene ja veSa heya ne yuvAnone pAghaDI sudhIne veSa. badhAne ene lAyakanA veSe ApavA te paherAmaNI "paridhApanikApUrvaka--e ja vAta ahIM kahe che. Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] dezanA dezanAuttamamAM uttama vastro lAvI dareka sAdhamikene ApavA. te sAdharmika bhaktine prakAra ekalA vastra ApavA ? aMja sufkSaNa duSkALa vigere kAraNemAM anAja ghera ghera mekalavuM tenuM nAma sAdharmika bhakti. keTalAka niravadya bhakti jaNAve che. zAstrakAra anAja meklavA kahe che. pANI pIvAnuM, kUvA taLAvanA pANu badhAne maLe che. paNa je je vakhate pAnanI jarUra, te te vakhate badhI jAtanA pANIe paNa sAdhamikene ApavA te paNa sAdharmika bhakti che. niravadya mAnIe te siddhAcalajI upara paraba besAraze, te kevA gaNavA? vastra, anAja, pANI ApavA dvArAe bhakti. dareka jAtanuM bhajana, kherAka khAdima. have khAdimamAM kadI ema laIe, elacI, sepArI, lavIMga ApyuM te cAle? khAdimamAM tyAM sudhI pahoMce che ke phUle ApavA te paNa sAdharmikanI bhakti! gaTAo ApavA, nAgaravelanA DamarA vagerenA pAMdaDAM ane sepArIo, vastra, anAja, pANI, kherAka, khAdima upalakSaNathI svAdima ApavA dvArA sAdhamikenI bhakti. je manuSya zrAvakapaNuM zobhAvA mAMgatA hoya tevA manuSyane (je je sArA zrAvake) A karavA lAyaka che. megyamAM pratyaya karI karavuM ja joIe. emAM je kharaca thayuM te kharacane saphaLa gaNe. sArA zrAvakene lhA AmAM che. AthI je je dharmiSTha zrAvake che te lagna vakhate occhava mAMDe che. jyAre ecachava joDe hoya, tyAre dhamikonuM sanmAna karavAnuM temAM banI zake che. je je pitAnAmAM sAruM zrAvakapaNuM dhAratA hoya te badhAe vastrAdidvArA zrAvakanI bhakti karavA lAyaka ja che. te koNe karI AjJAnusArIoe zraddhAnusArI vacana mAtrathI kabUla karavA taiyAra thAya; paNa badhA Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, trIjI ' [15 dezanA-3 janmakarmanI paraMparA. zAsakAra mahArAjA kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdra mahArAja bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thaka jaNAvI gayA ke-A saMsAramAM A jIva anAdi kALathI rakhaDyA kare che. A vAta sAMbhaLIne savAla thaze ke, amane A bhavanI, A janmanI, mAlama nathI, tene gayA janma ke gayA bhavanI buddhi-jJAna kayAMthI hoya? tenI pAse anAdinI vAta kare te bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavA jevuM thAya. tema amArI pAse anAdinI vAta seMkaDe vakhata karI jAya te kema manAya ? dareka jANe che ke ame janma lIdhe che. kayI dAyaNa hatI, zrotAo AjJAnusArI na hoya. keTalAka hetuyukta dRSTAMtathI samajanArA heya. te mATe kahe che ke-jema bharatakSetranA mAlika pahelA cakravattI evA bharata mahArAjAe badhuM sAdharmika vAtsalya karyuM sAdharmikenI samagra ciMtA, AkhA kuTuMbane nibhAva badhe pite pitAnA mAthA para lIdhe tenA rasoIyAne pANa thAkavuM paDela che, tethI parIkSA karI kAMkaNuM ratnathI cihno karavA paDyA. eTalA badhA sAdharmikanuM bharata mahArAjAe vAtsalya karyuM. bIjAo eTalA badhA mazagUla nahIM. jema bharata mahArAjAe samagra sAdhamikenuM vAtsalya karyuM tema dareka zrAvake, dareka sAdharmikenuM vAtsalya karavuM joIe. AvI rIte sAdharmikanA vAtsalyamAM lIna raheze te A bhava parabhava kalyANamALA paherI ekSasukhane viSe birAjamAna thaze. Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 16] dezanAtene khyAla Ave che ? mAtAnuM dUdha pIdhuM sarva jANe che paNa koIne yAda Ave che? A bhavanI hakIkta paNa keIne khyAlamAM nathI. garbhanI dazAne khyAla keIne Ave che? A bhavanI tAjI anubhavelI vAta khyAlamAM AvatI nathI, te pachI gayA janma ke gayA bhavanI vAta zAnI khyAlamAM Ave te pachI anAdinI vAta kare te zI rIte mAnavAmAM Ave? anaMtA bhavanI vAta kare, nirUpaNa kare te bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavA jevuM che. keTalIka vakhata vizeSa khyAlamAM na hoya te paNa sAmAnya vastu akkalathI samajI zakAya che. dANe hAthamAM lIdhe te kyA khetaramAM kayA kheDUte vALe, bIja kyAMthI lAvyA hatA te sarva khyAlamAM nathI. paNa utpatti zaktine vicAra karIe tyAre mAnavuM paDe ke aMkura vagara bIja na heya. te aMkura paNa bIja vagara na heya. utpatti zakti pahelAnI che. bhale ApaNe khetara, aMkura, pUrvanuM bIja nathI dekhyuM; chatAM anAdi te zakti mAnavI paDe, paraspara kAryakAraNabhAva hoya, svata: kAraNakAryarUpa haya, te vastu anAdinI heya. bIja aMkuranuM kAraNa, aMkura bIjanuM kAraNa paraspara kAraNakAryabhAva che. sAthe ja pote kAryarUpa ane kAraNarUpa che. aMkura pite kAraNarUpa ane kAryarUpa che. A aMkura A bIjanuM kArya che. evI rIte A bIja A aMkura A bIjanuM kAraNa che. paraspara kAryakAraNarUpa hevAthI tenI paraMparA anAdinI mAnavI paDe che. nahitara bIja vagara aMkura thaI jAya che ema mAnavuM paDe, paNa te mAnI zakAya nahi. temaja aMkura vagara bIja thAya che tema banI zakatuM nathI. keIpaNa samaju bemAMthI eke vAta kabUla kare nahi ke aMkura vagara bIja hoya che, ke bIja vagara aMkura hoya che. te be vAtathI Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI saMgraha, [17 utpattizaktine vicAra karyo tyAre anAdinI paraMparA mAnavI paDI. jamyA pachI bhale A bhavamAM lAgIe, paraMtu pahelAM bhavamAM kaI rIte hate. jema bIjane aMge kyA majUre la? kyA kheDUte vAvyo? te jANIe chatAM yukti dvArA jenAra joI zake che ke bIjA ane aMkuranI paraMparA anAdinI che. anAdinI paraMparA na mAne te bIja vagara aMkura mAnavA paDe. tethI ja bIja aMkuranI paraMparA anAdinI mAnavI ja paDe che. karAcArya jAha-sUtranA bhASyakAra, temane A vAta kamala karavI pad bIja aMkuranyAye saMsAre anAdi, upapadyate saMsArasya anAdivaM" e pramANe vyAkhyA karI che. yuktithI ghaTe che. smRtimAM paNa saMsAranuM anAdipaNuM maLe che. "bIjAMkuranyAyana saMsAra anAdi bIjAMkura nyAyathI saMsAra anAdi che. bIja aMkuranI paraMparA anAdinI che. pahele aMkura kahIe te vagara bIje aMkura mAne paDe. je pite kAryakAraNarUpa haya, paraspara kAryakAraNarUpa hoya tenI paraMparA anAdinI hoya. tevI ja rIte pote paNa kAryakAraNarUpa. evI rIte trIjA naMbaramAM je aMkura che, te kAraNakAryane paraspara paNa kArya tarIke che ane te anAdithI che ema mAnavuM paDe. have jIvane aMge vicArIe. janma ane karma, temAM bIja dekhyuM hatuM, aMkura dekhe na hatuM. tema janma te darekane pratyakSa che ne? janma pitAne pratyakSa che te janmanuM bIja paNa pratyakSa che. janma vividhatAvALA dekhAya che. dhAnya vividhatAvALuM dekhAya che. bAjarI mATe bArIne akura levuM paDe, A badhA che chatAM ApaNe amuka sthitinA manuSya lekhAIe te janma lIdhe, tenuM kAraNa tevAM karma: te have karma kayAMthI thayAM? pahele janma hatuM tyAM Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] dezanA dezanAkarma kyA? ke jethI tenAM phaLa tarIke A janma thayo. te vicAravuM ja paDe. have te janma bhaviSyanAM karmonuM kAraNa janma svayaM kArya ane kAraNarUpa paNa che, karma paNa bhUta janmanuM kArya bhaviSyanA janmanuM kAraNa. ahiM janma ane karma paraspara kAryakAraNarUpa che. svayaM karaNukAryarUpa heya tevAnI paraMparA anAdinI mAnavI paDe. bhale A bhavane samajI zakyuM na hoya, gayA bhavane na jANate hoya, paNa A nyAye anAdipaNane vicAra karI zakyA. yuktithI vicArIe te janma ane karmanI paraMparA anAdinI mAnavI paDe. eTale dareka jIva je je janmane dhAraNa karanAre che, te anAdithI janma karma karavAvALo che. daradanI bhayaMkratA samaje- have kahe ke eTalI badhI bhAMjagaDa zA mATe? tamAre dharma kare ema kahevuM che, te te ja kaho ? A badhI vAta karIne zuM kAma che? nAka pakaDavuM che te sIdhuM paka, drAvaDI prANAyAma zuM karavA kare che? vAta kharI, amAre dharmopadeza ja kare che. janma ane karma tenI paraMparA lAgelI che. tattva samaja. ApaNe ghera nAnuM bALaka 7-8 varasanuM hoya, jhADA thatA heya, vaida svarUpa jANane saMgrahaNI kahe che, chokare sAMbhaLyuM. pADozIe chokarAne pUchayuM ke zuM kahyuM vaide? saMgrahaNI cherAne reganI bhayAnaktAnI asara nathI; e te mAtra anuvAda kare che. baccAne reganI bhayaMkaratA teTalI asara na kare, e bhayAnaktA na samajavAthI kaDavI davA de te najara cukvIne DhALI nAkhe. davA kenA mATe che? chatAM kema DhaLI? eja kAraNa, ene daradanI bhayAnaktA vasI nathI. e nahi AveluM hovAthI, tamAre dAba hoya, je hoya te davA pIye, nahiMtara najara cUkavIne Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI saMgraha. [19 DhaLI nAMkhe che. vaida upara dveSa kare tenA upara cIDAya. vaida upara baLa paNa vApare che. vaida tene rega kADhavA davA Ape che. mAbApa tene rega kADhavA davA padha che; chatAM ema kema? daradanA bhayaMkarapaNAnuM bhAna nathI. daradIne dAdanA bhayaMkarapaNAnuM bhAna na hoya tyAM lagI daradanuM duHkha sahevAne taiyAra; paNa carI pALavAne taiyAra na thAya. kayuM darada A jIvane che, te kahevuM che te khyAlamAM na Ave tyAM sudhI dharmarUpI davA, gururUpI dAktaranuM sthAna kyI ja para rahe. kupagya khAtAM rekanAra vairI lAge che. zAthI? daradanI bhayaMkaratA khyAlamAM nathI AvI tethI. tethI rega ke daradanI bhayaMkaratA samajyA vagara dharmopadeza Ape te vairI thAya. bAdhA ApI te mahArAje bAMdhyA sajjaDa bAMdhyA. chaTakavAnI bArI na rAkhI. A zabda chekaramatanA che. jIva anAdinA regane bhayaMkara na samaje tyAM sudhI A jIva paNa bALaka je che. duHkha kADhavAnuM auSadha dharma che. dharmaguru baLAtkAra karanAra puruSa lAge, jene daradane khyAla na hoya tene mATe pahelAM darada samajAvavAnI jarUra che. dharmarUpI davA zA mATe ApavI che? dharmopadezakanAM pitAnA AtmAne e davAthI rega nathI javAne. tArA anAdinA raMgane maTADavA mATe te dharmopadeza Ape che. e reganI bhayaMkaratAne khyAla Ave tyAre ja oSadha ane tenA dAtA upara Adara thAya. saMsAra A che, duHkharUpe phaLe che. duHkhAnubaMdhI che. dukhasvarUpa che. saMsAraphaLa paNa du:kha che. hetu paNa duHkhane che. paraMparAe paNa duHkha ne dukha anAdi saMsAranuMya du:kharUpapAsuM-du:khaphaLa-du:khahetu jaNAvI saMsAranI bhayaMkaratA jaNAvavAmAM Ave, ne zrotAnA mAnavAmAM Ave te ja dharmarUpI auSadhamAM AdaravALe thAya. dharma ApanAra Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] dezanA dezanAguru tarapha AdaravALe thAya, tenA mULa puruSa tarapha paNa AdaravALe thAya. dharma, guru ane pravartaka, te traNa tarapha Adara thAya teja samakita. A traNanI mahattA manamAM vase tenuM ja nAma samakita. mekSanI saDakanA khaTA- have baLadapaNuM maLyuM. ghAMcIne baLada karavAmAM samaje. keTaluM pharyo? keTaluM bAkI rahyuM? tene hisAba tene na hoya, evI rIte mithyAtvI dazAmAM rahele jIva saMsAramAM keTale kALa pharyo? keTale pharaze? tene patto nathI. ahIM samyaktva na pAme tyAM sudhI tene te sthiti! ghAMcIne baLada ema ahIM darada, tenA samajAvanAra pravartaka na samaje, deva-guru dharma na samaje tyAM sudhI ghAMcInA baLada je gaNAya. bhavanI bhayaMkaratA, dharma auSadhanI kimata, denArAnI kiMmata, jinezvara devenI kimata, karavAmAM Ave tyAre tene hisAba. jinezvare mekSamArga prava taMtre che. mekSamArga mATe kaI kahe ke AMdhaLIyA thaIne cAlavAnuM che. A mekSane mArga e vicitra che ke aTavImAM keTaluM AvyA ne keTaluM bAkI rahyuM te mAlama na paDe, tema mekSanA mArgamAM keTaluM AvyA ne keTaluM bAkI rahyuM te mAlama na paDe. jyAM kaI kahenAra nahi. jaMgalanI, darIyAnI musApharI keTaluM AvyA? keTaluM javAnuM?tene patto nahi. ajJAnInI darIyAnI, ke jaMgalanI musApharI tene patto nahiM. tema amArI tevIja pravRtti che. ApaNe badhA mokSa mATe pravartIe chIe. keTaluM AvyA? have keTaluM bAkI che? tene patta nathI, cAlyA chatAM keTaluM AvyA? keTaluM bAkI te khabara na paDe tevI musApharI karanArane kahevuM zuM? ApaNe paNa mekSanA musAphara banyA, Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI saMgraha, ApaNe jaMgalI ja gaNAIe. ahiM te jage jage para mA nA khIMTA mArelA che. TheTha mekSanA sImADA sudhIne khIMTe che. tame AvyA keTaluM ? javAnuM keTaluM bAkI che, tenA khIMTA dATelA che. pachI je saDaka upara mAIlanA mApa AMka lakhelA che te jage para AMkha mIMcIne cAle te mAlama na paDe, temAM vAMka saDakavALAne, pATiyAne ke tamAre? mekSamArgane aMge jage page para mApa jaNAvanAra khIMTA mArelA che. te patthara upara tame najara na kare te zuM thAya? ApaNe AMkho mIMcI aMdhArI rAte musApharI karIe te kaMIka nyUna ardhapugalaparAvarta bAkI rahe tyAre samakita. vadhAre saMsAra bAkI hoya te samyakatva na thAya." vadhAremAM vadhAre samakita pAmIne paDI gaye e jIva jagatanAM je je meTAM pApa kahevAya che te badhAMya pApa karI le te paNa te ardhapudagalaparAvartAmAM mekSe jAya, jAya ne jAya ja. kahe khIMTe khare ke nahi? ema ahi mehanI 70 keDIkeDa sAgarepama sthiti, temAM aMta: keDIkeDI sAgarepamanI sthiti tethI AgaLa bIje khIMTe dezaviratine jemAM 7 thI 8 bhave mekSa. -8 bhava mekSa javAmAM bAkI hoya tyAre dezaviratine khI ATha bhavamAM ja jenI paraMparA ArAdhanAmAM ja hoya te ATha bhava. sAdhupaNuM maLe te ArAdhanAvALAne traNa ja bhava. vItarAgapaNuM maLe che te ja bhava. sarvajJApaNuM maLe te koDa puravathI vadhAre AMtaruM na hoya. agIpaNuM AvyuM hoya te pAMca hasvAphara jeTalo kALa. e khIMTA para najara karIe te jANakAra musAphara banIe. e samyakatvane khIMTe mekSanA mArgamAM zAstrakAroe kADhyo che. enuM ja nAma samyakatva. e ja khIMTe, e ja jage para samyakatva te keInuM dIdheluM, lIdheluM, Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 221 dezanAkaheluM, cereluM, hazayaluM thaI jatuM nathI. ApaNe keIne samakitI, mithyAtvI kahIe te lavAre che. te devA levAthI AvavAvALI cIja nathI. pariNatie AvavAvALI cIja che. Atmika arUpI guNa che. te mATe jaNAvyuM. saMsAranI du:kharUpatA-du:kha, phaLatA, duHkhaanubaMdhItA samaje te daradane TALanAra dharma auSadha che. guru dharma oSadhanA dAtA che. tenA pravartaka deva che. A traNenI pratiti enuM nAma ja samakita. digaMbarane garAsIyA mAphaka cerI karatAM paNa na AvaDI. Agamanane zAstro uThAvela digaMbare kahe che ke agama eke nathI, Ama kahI teNe badhAM game uthApyAM, chatAM kahe ke ame samakitI! te pitAne samakitI hovAne deve kaI rIte kare che? dharmadAtAne uDAvanAra, dharma gauSadha maLyAne dAva zI rIte karI zake? dArUnI ghenamAM cakacUra banele zuM na bele? mAtAne bAyaDI, bAyaDIne bahena kahI de. dArUnA ghenamAM cakrUra banele bastavika balavAnuM zIkhe na hoya. kadApi vAstavika belI de, paNa te DahApaNanuM vAkaya na bole, tevAne zAstro nakAmAM, huM kahuM te ja mAne. (digaMbarane kahe che) tamArA AcArya graMthe karyA te AgamanA AdhAre ke svataMtra kalpanAthI? bAradAna pakaDI rAkhyuM. mAla javA dIdhe. Agama hatAM te vakhate tamArA AcAryo graMthe ryA te graMthe pakaDI rAkhyA ne sarvajJanAM vacane javA dIdhAM, tIjorI luMTAvA dIdhI, kAgaLIAne pakaDI rAkhyA. sarvajJanAM vacanene sarvathA viccheda thavA dIdhe. ThAkaramalajIne anAmata dAbaDo jAya ne tamArI vIMTI na jAya te sAme zuM gaNe? tema tene sarvajJanAM vacananI cIMdaraDI paNa gaI! tamArA Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, trIjI [23 nAnA moTA badhAM graMthe rahI gayAM. te vakhate Agama na hatAM. viccheda thayAM te tamArA AcArye kyA zAstramAMthI lIdhuM? zvetA aranI mUrti, dehaze, tatvArthazAstra, naikAdaza jine kahI tamAruM khaMDana, mUccha parigraha, pauSadhanA aticAre, vetAmbaranAM zAstro tene amAre haka kahe che. ahiM umAsvAmi manAyA, temaNe umAsvAmi mAnyA, gRhasthapaNumAM umA nAma haze! sAdhu thayA tyAre svAmi kahe che, te tenuM gRhasthapaNAmAM umA nAma hatuM ? paraMtu kahe garAsIyAnI corI pakaDAyA vagara na rahe. eka garAsI zeThanA ghara pAse rahete hate. tAkaDe maLe te zeThane gherathI ghI uThAvI lAvuM. garAsIye gharamAM pesIne ghI cere che. ghI ziyALAnuM heI, lacake laI nIkaLavuM zI rIte? pheMTAnA cheDAmAM bAMdhatAM ghAlI dIdhuM, nIkaLe. zeTha AvyA. pADozIne bIjuM zuM kahevAya? hAM, ThAkara maLavA AvyA hatA ? bahAra gaye hate. te kyAM gaI hatI? sAmA gharamAM zeThANI gayA che. huM te zAtA pUchavA AvyuM hatuM. have pele garAsI zAtA pUchavAnI vAta kare che. pipaTa pALela hatuM. te pAMjarAmAMthI popaTa kahe che ke mAruM kahyuM keI mAne re, re, ThAkarane keI aDadho klAka taDake rAkhe ! zeThajIthI samajAyuM nahi. have ApaNe zuM karavuM? tame sukhazAtAmAM chene? vAta karatAM taDake laI gaye. pAMceka mInITa thaI eTale taDakAmAM le pigaLe ne relA utaryA! A zuM ? tyAM bIcArAne cAra tarIke jAhera thavuM paDayuM. garAsIye ghI cere te vAta keTalI vakhata chAnI rahI? zvetAMmbaranA graMthane cAre te vAta keTalI vakhata chAnI rahe? umAsvAmi nAma rAkhe te gRhasthapaNAnuM nAma umA ApavuM paDe. Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] dezanA dezanAgarAsIyAnI cerI taDake taphaDI uThI! digaMbare sarva zAstra apramANa gaNuM dharmane cAhavAvALA gaNAyA. jainamAMthI DhIyA paNa32 mAne, 45 Agama nahi mAne. teNe vaLI 13 taphaDAvyAM. zAstrane mArI nAkhe tevAne samakitanuM kayuM ThekANuM? mATe duHkharUpa, du:khaphaLa, duHkhahetuvALA saMsAranuM bhAna thAya tene A davA te darada TALanAra che. tevA dAtAne pravartakanI pratIti thAya, tyAre deva guru dharmanI pratIti te samyapha va. darzana bedha-pravRtti traNemAM samyapaNuM raheluM che. traNemAM samyakapaNuM chatAM tame samyapha zabdathI ekalI mAnyatA kema pakaDe che? te prazna badala kAraNa jaNAvyuM. kemahAnubhAva! jene lIdhe gharamAM lakSmI Ave, eka kuTumbamAM 10 ke 11 janma, temAM jene janma thAya ne lakSmI Ave, te vakhate bhAgyazALI kene gaNue? chatAM e mIktanuM mAlIka AkhuM ghara. gharamAM agiyAra hoya te agiyAre malaktanA mAlIka, chatAM bhAgyazALI eka ja! ekanA janma ja lakSamI vadhe che. enA pravAsathI lamamAM dhakko lAge tevA ekane bhAgyazALI kahIe chIe. jema jenA janma lakSmInI prApti, prayatna ne lakSamIne lAbha, tema jenA javAthI nyUnatA. jenA AvavAthI lakSmInI vRddhi thAya, tevAne bhAgyazALI kahIe tema ghaNA zAnIomAMthI jenA jJAnamAM samyapha paNa pravRttimAM samyaphapaNe tene bhAgyazALI kahIe paNa te tenAM nazIbatuM nathI. jJAnanuM sabhyapaNe tenA strIbanuM nahi. pravRttimAM samyakapaNuM pravRttinAM nasIbanuM nahi. nava pUrvanuM jJAna abhavyane, nava raiveyakane lAyakanuM cAritra cabhavya pALe chatAM samyapaNuM nahi. samyaphapaNuM eja cAritra, jJAna samyak Ave tyAre ja samyaga jJAna ne cAritra. bodhamAM samyaka Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha. sa graha, cothI [ 25 dezanA 4 manuSya jIvanane sadupayoga- "ii kamAlanA maMji, paurAI nirAzA tIrthasevA va paMcAsya, bhUSaNAni pracakSate // " zAstrakAra mahArAjA kalikAlasarvajJa bhagavAna hemacaMdrasUrIdharajI mahArAja dharmopadeza karatAM thakA AgaLa sUcavI gayA keA jagatamAM mIlakatanI mAlIkI kabaje maLe, mAlIkI kabaje heya paNa jene mIlaktanI durlabhatAne khyAla nathI, savyavasthA ke tene sadupayega, durupayoganAM nukazAnane khyAla nathI, tevAne tenI vyavasthA karavAne haka maLato nathI. eka zeThane cheka sagIra hoya. kahe mIlaktane mAlIka koNa? te sagIra chokare, chatAM te paNuM kharuM paNa pArakuM. bedhanA prabhAvanuM nahi paNa sAcI mAnyatAnA prabhAvanuM samyakta che. sAcI mAnyatA hoya te ja samyagajJAna, samyaka cAritra. jJAnanA ne cAritranA gharanuM samyakupaNuM nahi. bALa tapasyA zAstrIyajJAna e kharuM paNa jJAnane ajJAnarUpa paNa heya. samyaga mAnyatA che teja A benuM samyapaNuM. mAnyatAnuM ulaTApaNuM thAya te bodha ne cAritranuM ulaTApaNuM thAya. have samyakapaNuM konA AdhAre? mAnyatAnA AdhAre sabhyapaNuM jJAnacAritramAM rahyuM che. A vAta ka5nAthI karIe chIe, tema nahiM. zAstrakAre e vAta daDha karI che. samyaga mAnyatAne samyakrava kahevAya. have e samajI samyakutvane majabUta karavAnI keTalI jarUra ane tenI zobhA karavA mATe kyA AbhUSaNanI jarUra; te agre. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] dezanA dezanAkeIne te mIlakta vecAtI Ape te kAyade kabUla kare? bhADe Ape te paNa kAyade kabUla kare? tamAre gherathI nAne cheka rUpIo laIne mIThAI levA jAya te kaI mIThAI Ape khare? kema? e rUpiyAne chokare samajatA nathI. je vastunI muzkelIne samajato nathI, sadupayoganA phAyadAne, dupayeganA nukazAnane samajatA nathI te vyavasthA karavA lAyaka nathI. A vAta khyAlamAM rAkhI vicAre ke tame manuSyapaNAnA mAlIka cho. temAM bhAgIdAra nathI. svataMtra mAlIka che. tamArA kabajAnI cIja che. A be vAnAM chatAM paNa tame manuSyapaNAnI durlabhatA samajI zaktA nathI. sadupayoganuM phaLa, durupayoganuM nukazAna na samaje tyAM sudhI tenI vyavasthA karavAne tamane haka nathI. AthI tamArI vastu-manuSyapaNuM jhuMTavI levA nathI mAgatA. tame muzkelI samaje. rIsIvara sagIra chokarAne keLavaNI ApI lAyaka banAve. rIsIvara tenI mIkta jhuMTavI levA nathI mAgate, tema manuSyapaNAne samajanAre thAya tevuM gurumahArAja zAstrajJAna ApI lAyaka banAve. kaI jhuMTavI nathI letA. zAstrakAra jaNAve che ke mahAnubhAva! (zeThane ghera chokare jametene bApanI mIlkata maLe paNa tene mIkta meLavavAnI muzkelIne khyAla na Ave. tema) ajJAnI jIvane manuSpaguM kevI rIte maLyuM ? tene khyAla na Ave." pahelavahelI dazA tArI kaI hatI? anaMtA gaThIyA ekaThA karatuM hatuM, e badhAnI sAthe maLIne rahevA e badhAnuM baLa meLavI (nimedanuM) eka zarIra meLavavA teo sAthe mahenata karatA hatA, tyAre na dekhAya tevuM AgaLanAM asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM zarIra karI zakate hate. unnati pahelAnI A sthiti hatI. sAthe anaMtA prayatna kare tyAre dekhAya nahi Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, cothI L[27 tevuM zarIra mAtra banAvI zakAtuM. jagatamAM badhe makAna mIlaktamAM bhAgIdArI hoya paNa duniyAmAM kherAkakhAtAmAM bhAgIdArI na heya. zarIramAM, zvAsamAM, AhAramAM bhAgIdArI na hoya. te bhAgIdArImAM rahevuM paDyuM hatuM. anaMtA jIve ekaThA na maLe tyAMsudhI AhAra, zarIra, dhAsa nahi. pahelAnI dareka jIvanI A dazA hatI! temAMthI bhavitavyatAyege kama vadhAre na baMdhAyA. pahelAnA tUTyA eTale kaMIka AgaLa vadhyA. vacce AhAra, zarIra, dhAsa, anaMtA karyA, paraMtu mAtra pharaka keTale? ke dekhAya tevuM have zarIra maLyuM. emAMthI jyAre utkrAMti thaI tyAre eka ja jIve ekaja zarIra meLavyuM, te paNa na dekhAya tevuM ! temAMthI AgaLa vadhyA tyAre dekhAya tevuM zarIra maLyuM. tyAM jJAna mAnIe te sparza jANI zake teTaluM ja jJAna, rasa jANavAnI tAkAta nathI, jhADane kaDavuM ke mIThuM pANI sIMce te paNa pI leze. pariNAma game te Ave. tene rasane viSaya ja nathI. rasane viSaya hoya te ja kharAba rasa cheDe ne sAre le. upazama kaMIka vadhyA tyAre te jIva rasa jANavAnI tAkAtavALe thayo. temAM saMkhyAtA sAgarepa sudhI bhaTaka athata dariyAmAM pANI upara athaDAtI cIja kaI vakhata Ama kaI vakhata tema phare, tema A jIva paNa rasa jANavAnI tAkAtavALo thaye chatAM athaDAte rahyo. Ama rakhaDatAM anaMtI punyAi vadhI tyAre gaMdha jANavAnI tAkAta maLI. tethI anaMtI punyAI maLI. ema karatAM karatAM anaMtI punyAi vadhI tyAre rUpa jANavAnI tAkAta maLI. pachI anaMtI punyAi vadhI tyAre zabda jANa vAnI, pachI vicAra karavAnI tAkAta vimaLI: nAnA baccAne kehInUranI kimata na hoya paNa samajaNuM thAya tyAre te Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 28] dezanAkIMmata samajavI joIe ne? ATalI sthitie AvyA, zabda pArakhavAnI tAkAta vadhAre che. bhUlA paDyAne raste kutarA vigere jANI zake che. eka gAmathI bIje gAma javA mATe te raste nahiM bhUle, tenAmAM tAkAta che. sparza, rasa, gaMdha, rUpa, zabda, vicAra karavAnI paNa tAkAta che. hAthI, ghoDA, kutarAmAM vicAra karavAnI tAkAta che. piSaka ke pratispadhI, zerIne ke bahArane cera, zAhukAra te samajI zake che. temAM paNa manuSyapaNuM meLavavuM muzkela che. tenA kAraNamAM kahevuM paDyuM kemanuSyapaNuM keInI maherabAnIthI maLelI ke ApelI cIja nathI. manuSyapaNuM e svayaM meLaveluM che. sIdhI dRSTie ApeluM hoya te tenA guNa gAIe. vepAramAM be paisA maLyA te tene yaza IzvaranA mAthe nAkhe. paNa ADakatarI rItie vicArIe te jene paisA na maLyA tene te IzvaranI kapha marajI ne? be chokarA bAyaDIne maLe te Izvare ApyA ema kahe che, paNa maraNa thayuM to zuM Izvare laI lIdhA? temAM tenI kapha najarane? tArA hisAbe tenI maherabAnI jaNAvatAM artha karyo thaye ? eka vakIla prekaTIsa mATe selIsITarane tyAM AvyA che. selIsITare parIkSA karavA eka prazna karyo ke ATalI lITI karuM chuM----A lITIne kApavI nahi, vadhAravI nahi, aDakavuM nahi ne nAnI karI devI, zI rIte ? AvavAvALe vakIla alavA hatuM. teNe joDe meTI lITI karI. aDakyA, kApa melyA vagara meTI lITI karI eTale pelI lITI ApoApa nAnI thaI gaI. Izvare be chokarA ApyA eTale tenI upara Izvara maherabAnI kema nathI rAkhate? te manuSyapaNe keIe ApyuM nathI. paNa ApaNe meLaveluM che. Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethI saMgraha, [29 manuSyapaNuM meLavavAnA upAyo svabhAvathI maMdakaSAye. | 'payaII taNuM kasAo dANarUI majima guNo" pAtaLA kaSAyavA-mananA vego upara kAbU dharanAra mananA vege jAnavarane paNa che. jAnavarane lebha, krodha, gumAna nathI letA tema nahi. krodhAdi cAre mAnasika vikAre jAnavaramAM paNa rahyA che. badhAmAM rahyA che, paraMtu je AvatI jiMdagImAM manuSya thanAra hoya te jIva tenI upara kAbU dharanAra hoya te kAbU kyA rUpane? vakhata dekhI badhA kAbU dhare che. kUtare, reTIvALA reTale Ape eTale jIbha pUchaDuM TAMTIo tANe te paNa karaDatuM nathI. jIvADanAra che, ramADanAra che. bIjo aDapaluM kare te karaDe. eka jage para gusse kabajAmAM lIdhe. svArtha siddhi mATe svArthapaSaNa mATe jagat krodhAdika upara kAbU rAkhe che paNa tevA kAbUthI manuSyapaNuM na maLe. sAme kalekaTara Ave, kalekaTarane tamane dhakko vAge, tame "mApha karaje" kahe che. mANI kalekaTare mAgavAnI hatI paNa tene kaho te ? mata bola mAra khAyagA, eTale ApaNe sAmethI mAphI mAgIe. dharma--derAsaranI vAta lya. dharmakriyAne aMge mANInA prasaMge gune chatAM huM kema mAphI mAguM? paNe ApaNe levA devA nathI. ApaNane dhakako mAryo chatAM sAheba mApha karaje, kAbU kyAM? svArthane hAni pahoMce te dhArIne. desI vANIyA dukAna para gharAkane mAla Ape, bhAva kahe, "zeTha sAcuM kahe, sAcuM kaho, gharAke tema kahyuM. tene artha zuM ? "tame jUThA belA che." tema kahe chatAM AMkha lAla na thAya. "tArI AgaLa pheraphAra kahevAya, ema kare ! kema bhAI Ama kema? A gussAnuM daSTAMta dIdhuM. tema mAna, mAyA, lebhamAM paNa Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] dezanA dezanAsamajavuM. svArthasiddhi mATe dareka kAbU rAkhe che paNa tevA kAbuthI manuSyapaNuM na maLe, svabhAvathI pAtaLA kaSAya hAya te maLe. je uparI, amaladAra upara kodha karatAM pahelA kAbU rAkhe tema nyUnazaktivALA sAthe paNa kAbU rAkhavuM joIe. cAla bena cAla. svabhAva mATe daSTAMta dIdhuM che. eka gAmamAM kuMbhAraNa rahe che. jeTha mahinAne vakhata che. 1ra vAgyA che. gadheDI upara mATI nAkhI zaheramAM Ave che. bhUkhI tarasI gadheDI dhImI cAle che. pelIne utAvaLe calAvavI che. DaphaNuM mAre che ane methI "cAla bena cAla." kahe che! sAmethI AvanAra manuSya sAMbhaLI vicAre che ke-A zuM? ubhI rAkhI. bena A zA muddAthI bole che ? teNue kahyuM-kAraNa che. huM mATI utArI bajAramAM jaIza, mAe vAsaNe gedavyAM haze, te vAsaNa levA mATe ThAkara-zeThanI chokarIo, bene Avaze. eka ThAma levA mATe ekavIsa ThAma uMcA nIcA karaze. kerA mAraze, kiMmatamAM huM be ja paisA kahIza chatAM te deDha pele kaheze. pAMca (5) pAI karatAM kalAka karaze. tevA vakhatamAM huM "rAMDa! kabhArajA ! levuM heya te le, nahIM te cAlatI thA" tema kahuM te zuM thAya? mATe e zabdaja meM kADhI nAkhyA che. rAMDa, kabhArajA zabda kADhI nAkhyo che. game tevI TaMTAvALI sthitimAM paNa AvuM boluM, bIjA halakA zabda na beluM. AnuM nAma teNe zabdane svabhAvathI sudhAryA. tema AtmA krodhAdika upara kAbU meLavavA svabhAvathI kaSAye pAtaLA karI nAkhe. kRtrima nahI. nukazAnamAM mULanuM nukazAna thAya tyAre vyAja paNa choDI daIe chIe. nukazAnanA bhaye gussA upara gumAna, prapaMca, lebha upara kAbU meLavAya che tevA kAbuthI Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 31 saMgraha, cAthI manuSyatva maLI na jAya ! te karyo ke manuSyapaNuM Ape che? cAre kaSAyo upara kAbu meLave te ja manuSyapaNuM. ka kabU? kUtare DAMga dekhI karaDavA na Ave te manuSyapaNuM meLavI le? gussAne kAbU te meLavyuM paNa nukazAnanA bhaye krodha upara kAbU meLavyuM. tethI manuSyapaNuM na maLI jAya. kema? svabhAve anartha thaze te vicAraNuM ja nahIM. tyAre svabhAve ja mAnasikavikare upara kabU dharavAnuM thAya, te jIva AyaMde manuSya thaI zake; mATe samaje ke ApaNane maLeluM manuSyapaNuM keTaluM muzkela che? te muzkelI pasAra karI tyAre ja manuSya thayA. aphINanAM vyasanavALAne lADu peMDe jamADe paNa aphINa na maLe te badhuM lUkhuM-nakAmuM lAge. jene je Teva paDI hoya te temAM ja masta rahe. tame gussA para kAbU na meLavyuM hoya te tame kyI gatimAM masta rahevAnA? bALaka sarpane ramADe te paNa sApa DaMkha daI mArI nAkhavAne. lAkaDI mAre te paNa DaMkhe. tenuM zAstra ja eka gAya bheLI jAta gaNAya che. gAyane aMge vicArIe te zIMgaDuM e ja upAya. tene gusso Ave te zIMgaDAthI ja mAre. pachI strI, bALaka ke vRddha heya. bIjAne zuM nukazAna thAya te jovAnuM ja nahI. je potAnA gussAne saphaLa karavAnuM zIkhe che to kaI gatine lAyaka bane? jyAM gussAnI hada nathI, gussA gumAna para kAbU meLavanArA na hoya, tevA ja sapadikanI jAtimAM upaje, te pitAnA gUnA pite ja bhagave che. gussA-gumAna, prapaMca ke lebha upara kabaje rAkhyA vagara manuSyajAtimAM cAlI zakatuM nathI, mATe zAstrakAre kahyuM che kemanuSyapaNuM meLavanAre jIva svabhAve pAtaLA kaSAyavALo che joIe. A te gatine aMge jaNAvyuM. jyAM jIvananAM sAdhana Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] . dezanA dezanAna maLe tyAM manuSya gatiya zuM kare? gati vastu maLe chatAM te TakavAnAM sAdhana na hoya te? dAnaruci manuSyapaNAnuM jIvana eTalI badhI jarUrIAtathI bhareluM che ke teTalI jarUrIAta bIjI kaI jagyA para nathI. tame pRthvI vagara UbhA rahI na zake. tame pRthvInI darakAra rAkhe, pRthvIne tamArI zI darakAra? pANu vagara tame jIvI na zake, pANIne tamArI darakAra nahI. havA, agni, vanaspatimAM paNa A vAta. hAthI, gheDA, bheMsa, gAya, badhAnI tamAre darakAra. tamAruM jIvana hAjatethI bhareluM che. tethI hAjate purI ryA vagara jIvI zake nahi. tethI sakhA je detAM zIkhe heya te ja manuSya thAya ne? tene badhI hAjato pUrI paDe. nahIMtara jIvI zake nahi. bALapaNamAM ke garbhamAM ke janmatAM ja cAlyo jAya. je hAjatothI jIvavuM che te hAjate pUrI pADanAra koNa? pahelA bhavamAM dIdhelA dAnanuM puNya ja hAjata pUrI pADe che. dAna denAre nahIM, paNa dAnaruci. dAna ane dAnaruci judI vastu che. dAna dareka de che, pitAnI sthiti jALavavA mATe, lekenA sahakAra mATe, lekanA bhayathI devuM te paDe che. paraMtu dAnaruci na gaNAya. eka pAThazALAnI ke pAMjarApoLanI TIpa AvI temAM maMgaLabhAIe 500) lakhyA, have pAnAbhAI samajI gayA ke have ApaNane 400) thI nahIM choDe. have pAnAbhAI balavAnI zarUAta kare ke jue Ajane vepAra, AjanA vepAranI zI dazA che? kALI sAIDa pitAnA hAthe rajU kare che. pitAne AvuM bIje. kahevA Ave te cIDAya. pelo TIpa karavAvALe vastunI jarUrIAta jaNAve che, tyAre kahe ke-lakhe. temAM paNa 301 thI zarUAta karatAM Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 33 saMgraha.. cethI 350 mAM patI jAya te mAne ke-150 baccA, hAza. AmAM 350 nuM zuM zuM thayuM? khADAmAM gayA, eLe gayA ! na ApyA, na bharAvyA te bacyA, tyAre ApyA tenuM zuM thayuM? e ja para dAnacivALe heya to kahe ke-mane 401 bharavA ThIka lAge che. tame kahe te cheke vadhAre bharuM. A dAnaci. te ruci vinA paNa 350 nuM dAna te thayuM hatuMpaNa temAM zuM vaLyuM? zekIne vAve che. eka kheDUta hatuM, dANa vAvavA gaye. varasAda Avaze te saDI jaze. lagIra una karIne vAvIe te zaradI na thAya. tAvaDA para garama karIne vAvyA. sIdhA na vAvyA. tema dAnavALA sIdhA na va dAnacivALA sIdhesIdhA vAve. dAnaruci vagaranA zekIne vAve. e je manuSyapaNuM meLavyuM te kyA jhADanuM phaLa? svabhAve pAtaLA kapAyapaNuM rAkhyuM hatuM, tenuM phaLa. manuSya paNanAM jIvananuM phaLa. dAnarucipaNAnuM phaLa. nahIMtara sApa ke te. manuSya zAthI thayA? ahIMthI lauM lauMvALAne dAnaci nathI. maLyAthI have bhAgya meLavuM te dAnaci. maLelI lakSmI dAnamAM upayogI thaI te lekhe, te dAnarmaca. maLela lakSamInuM dAna nahIMtara bhegavaTa ne chevaTe nAza nAza chelle raste na heta te tamArI peDhIye keTalI thaI? gaNatarI vagaranI have eka eka peDhIvAlAe eka eka rUpIo saMgharyo hota ane tene nAza tha na hatuM te tamArI pAse Aja keTalA heta? gaNuM na zake teTalI mIta hota, chatAM kema nathI? nAza thatuM AvyuM. meLavyA kharA paNa nAza thaI jAya che. paisAnI traNa gati. e ja yAti je daI na zake, ane je vAparI paNa na zake tene nAzanI trIjI gati. lakSamI bhAgyodaye maLI tethI Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] dezanA dezanAbhAgya, kamAvAnuM khedAnamedAna karuM te mArA jeve kamanasIba ka? A hoya te ja manuSyapaNuM meLavavA lAyaka thAya. madhyama guNe- A be maLyA chatAM manuSyanuM jIvana sAmudAyika jIvana. jAnavara ekaluM uchare, jhADa ekle puSTa thAya. manuSya ekale jaMgalamAM rahe te gAMDe thaI jAya. jIvanamAM sahakAra mATe ja A traNa guNe. e traNa guNathI uttama ke hIna guNavALo hoya te manuSya na thAya. madhyama guNavALo ja manuSya thAya. traNa guNe heya te ja manuSyapaNuM meLavI zake. svabhAve pAtaLA kapAya, dAnacipaNuM, madhyamaguNa A traNa vastunA peTe-sATe phaLa tarIke ApaNane manuSyapaNuM maLeluM che. jema sagIra chokarAne kImatI neklesa paherAvyo. paNa te kIMmatI chatAM tenI kIMmatane khyAla nathI. tamane manuSyapaNuM kIMmatI maLyuM, chatAM tene khyAla nathI. tethI tenI vyavasthA karavAne tamane hakka nathI. manuSyapaNAnI muzkelIne khyAla na laIe te manuSyapaNanI vyavasthA karavAne ApaNane hakka nathI, mATe pahelAM A khyAlamAM le ke-jagatamAM jIve anaMtAnaMta bharelA che, paNa je jIve A vastuo meLavI zakyA nathI te manuSya thayA nathI. koInI maherabAnIthI, dAnathI ke jhuMTavIne ame manuSyapaNuM meLavyuM nathI, paraMtu A manuSyapaNuM amArA kartavyonuM phaLa che. e rIte A manuSyapaNuM mahAmuzkelIthI maLyuM ema jANyuM eTale tenI kiMmata jANI. paNa tene sadupayega, anupaga ke durupayeganAM pariNAma na samajAya tyAM sudhI zuM thAya ? nAnA chokare rUpI zabda sAMbha je, paNa te rUpIyAnuM chokare karaze zuM? rUpIyA mATe te risAye, bApa thAye, samaje che ke tene ApavAthI rUpIe Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, cothI [35 jaze. chevaTe kahe ke-le jA. ema chekarAne jhe rUpI maLe. muzkelI mAluma paDI. ATale re tyAre rUpIye maLe che, ema te samaje che, paNa tene upaga kamara tenuM tene bhAna nathI! e rIte ahiM paNa manuSyaNuM rakhaDatAM rakhaDatAM mahAmuzIbate maLyuM che-muzkelIthI maLyuM te vAta kharI paNa tene sadupayoga karyo? caMdrahAsa talavAra te hAtha AvI paNa tethI ghAsa kApyuM ! ne temAM pAchA abhimAna kare te ! caMdrahAsa talavArathI ghAsa kApavAne udyama karI temAM garva karavAvALe mUrkhaziromaNi bane, tema manuSyapaNuM caMdrahAsa talavAra jevuM advitIya che. je kArya samagra nArI, tiryA ane devatA maLI na karI zake tevuM kArya A manuSya karI zake che. manuSyajanma ATale badhe samartha che ke devatA, nArakI, tiyAthI je kArya na thAya te kArya eka ja manuSyabhava karI zake che ! karyuM kArya ? mikSa sAdhavAnuM. samagra kamarahita thaI saccidAnaMda sthAne rUM te kArya nArakI, devatA ke tiryaMce karI zakyuM nathI. mAtra manuSya ja te kArya karI zake che. methya e ja karmanI dakhalagIrI vagaranuM sthAna che. jemAM karma-pugala keDanI DakhalagIrI nathI. A jIvana che, te paNa je zvAsane lAyakane vAyu maLe te jIvana che! eTale jIvana e zvAsanA pudagalene AdhIna che tema zrotranA lAyaka pudagale maLe to zrotra! tevI ja rIte cakSu, nAsikA, jillo vagere paNa sparzane lAyaka pugale maLe te cakSu Adi che. A rIte pudaggalenA rIsIvarapaNAmAM tamAre rahevAnuM. pudagalanA tAbA vagaranuM tamAruM jIvana karyuM? manuSyajIvanano sadupayoga, durupayeAga ane anupaga tathA tenA phaLe. Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 36] dezanAjIvana, indriyo tAbA vagaranA nathI. te e rIte pArakAnA AdhAre jIvAI raheluM gulAmIvALuM jIvana zI rIte maTavAnuM? AtmA mekSa sivAya ke jage para AjhAda banI zakta nathI. zuddha AtmA, e ke jene keInI parAdhInatA nathI. zarIra, Indriya, zvAse zvAsanI darakAra ene nathI. zuddha AtmA jJAnasvarUpa che. akSayasthitivALo che. AtmAnI evI sthiti bane tyAre AtmAnI saMpUrNa AjhAdIH evI saMpUrNa svataMtratAne oLakhavAvALe manuSya ja e mokSa meLavI zake. saMpUrNa AbAdI paNa meLavI zake. jyAM keInIka zIya vAte tAbedArIdakhalagIrI na hoya, te ja AjhAdI. tevuM sthAna te mekSa: bAra varasa dIlhI jaI AvyA, vepAra karyo paraMtu eka paiso paNa karene na bharyo. kema? lAkaDA phADavAne vepAra karatA hatA. tene ra na hoya. tema ahiM AkAzAdine keInI parAdhInatA nathI, ne pudagalanI parAdhInatA che, tene karmanI gulAmI che. dharmAstikAya, AkAza vagere koIne paNa parAdhInatA nathI, paNa temane AbAdI ya nathI. kAraNa ke-cetanA nathI. AtmAnA jJAnadarzana-vItarAgatA-vIrya saMpUrNa hoya tenuM nAma AbAdI: manuSya te AbAdIne reja TakAvI na zake, kAraNa pite ja TakavAvALa nathI. manuSyapaNuM vadhumAM vadhu dezanakoDa pUrva sudhI ja AbAdI karavAvALuM-kvavALuM che. saMpUrNa AjhAdI ke AbAdI utpanna karanAra manuSyapaNuM che, e vAta kharI; paNa te bene TakAvI rAkhavAnI tAkAta manuSyamAM nathI. te tAkAta mekSamAM che. anaMta kALa pahelAM je siddha thaelA, tenA jevuM ja kSAyika kevalajJAna atyAranA utpanna thaelA kevalajJAnavALA manuSyamAM che, paNa tenI sthiti siddha jeTalI nathI. Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. cethI [37 A vastu jyAre dhyAnamAM levAze tyAre mAlama paDaze kemanuSyapaNuM mekSa mATe ja che. tethI ja kahIe chIe ke-te vahI te javAnuM ja che, emAM mUrkhAI karIe te kAma na lAge. kaIne kUve hate. zerIvALAne pANI bharatAM baMdha karyA ke- keIe amArA kuvAmAMthI pANI na bharavuM. potAne ghera lagna AvyAM tyAre tene pANInI jarUra paDI. paNa kR vahete baMdha karyo hato tethI era baMdha thaI ane teja nIkaLatuM hatuM teTaluM paNa na nIkaLyuM. nadIne pravAha vahe ja jAya che. pIo ke na pio tethI rekAI rahevAne nathI. A manuSyajIvanane sa6 upayoga na kare tevI paDI rahevAnuM nathI. te te dahADe dahADe ochuM thavAnuM che. mAM jANe ke-dIkare meTa thaye paNa AvaradAmAM e che ke. A vicArI kSaNe kSaNe javAvALI cIjamAMthI meLavI le. kiMmata karo. jene zAstranuM lakSa na hoya-zAstranI darakAra na hoya=zAstra, zAstra tarIke na hoya tevA mATe manuSyapaNanI kiMmata batAvavAnuM sthAna nathI. zAstro pheMkI devA che, tevAne te zAstro nakAmAM che. 48 minITanI eka sAmAyikamAM 9252525 palyopama devatAnuM jIvana tame meLavI zako che. eka eka minITe lagabhaga babbe koDa palyopama devatAnAM AyuSyane meLavI zake che! paNa kyAre? sadupayega karI jANe tyAre be koDa palyopama pramANa devAyuSyane lAvanArI eka minITa kyAre ? sadupayeAga kare tyAre. ane zAstra mAne te ja. zAstra mAnavAM nathI. zAstra pheMkavA che, tene manuSyapaNAnA sadupaganI kiMmata batAvavAne raste nathI. zAstranI zraddhAvALAne A vastu batAvI zakAya che. have anupagavALAne hAni ane duSpagavALAne tenuM nukazAna dhyAnamAM laIe. dAna, zIla, Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] dezanA dezanatapa, bhAvamAM ke mAnusArI ke dezavirati sarvaviratimAM na samaje te anupaga karyo. vinA baLo racAnAra jAnA: khAvuM, uMghavuM te kare che, paNa teTalA mAtrathI sadupayega ka gaNAya nahi. temAM paNa anupaga thatuM ja nathI tenuM kema? vAta kharI. mahAnubhAva! A tArA khAvA-pIvAnA upagene upaga kahIza, te jAnavaramAM kyo upayoga? jAnavara bAya pIe, ughe, bhayathI bacavAnA upAya kare che. saMtAnapAlanamAM te jAnavaro paNa jANe che. jAnavaronuM te kArya che. te manuSyapaNAnAM karyo nathI. mATe te upaga manuSyane hAya temAM manuSyapaNAne. sadupayoga thate nahi hevAthI anupaga ja che. have durupayegamAM manuSyapaNuM meLavI mahAghAtakI-julmI-mahAlebhI banI jagatane herAna karanArA thayA, cakavatI thaI sAtamI narake gayA mATe kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAje manuSyapaNuM tamArA kabajAnuM che, ema jaNAvI tenuM phaLa na samaje tyAM sudhI tenI vyavasthA karavA mATe tame lAyaka nathI, ema jaNavela che. sAce raste maLe te ja sadupayoga thAya. sarva pravRtti kare che te ISTa phaLa Avaze ema jANI pravRtti kare che, chatAM pravRtinAM phaLa aniSTa paNa Ave che. raste letAM bhUla thavAthI "vinAyaka prakuNe cayAmAsa vAnara jevI sthiti thAya che. brahmAjIe gaNapatinI suMDha bIje sthAnake (pAchaLa) lagADI. pravRttimAM phera paDe te vinAyakanA vAnarajI bane. pravRtti, yogya na thavAthI vAMdare thaze. dareka jaNa iSTa pravRtti kare che, paNa raste sAce na le te? mATe je manuSya ISTanI Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. pAMcamI [39 dezanA-5 chuM sthairya prabhAvanA bhaktiH, kauzalaM jinazAsane / tIrthasevA ca paMcAsya bhUSaNAni prayakSate // kArya karanAre traNa vastune nizcaya karavo joIe. kalikAlasarvajJa AcArya mahArAja zrI hemacaMdrasUrijI mahArAja, bhAjInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakAM AgaLa sUcavI gayA ke--jagatamAM jene paNa kArya karavAnI IcchA thAya, te dareka manuSya ke jIvane traNa vastu prathama nakkI karavI paDe che. te sivAya kAryanI siddhi pAmI zakatI nathI. kyI traNa vastu? te mATe sucavI gayA ke dareka manuSya pote AraMsiddhi karavI hoya te teNe traNa vAta karavI joIe. pahelAM te ISTanI siddhi karavI che. ISTanI siddhi ja karavI che. A be nizcaya na thAya tyAM sudhI ISTanI siddhi zI rIte thAya? bhUkhe che, peTa bharavuM che ne kherAkane aDakavuM nathI te bhUkha bhAMge kharI? jema khorAka vagara bhUkha bhAMgavA vicAra chatAM bhUkha bhAMgI zake ja nahi. tema iSTanI siddhinA sAdhane na maLe te ? mATe ISTa siddhinAM sAdhana meLavavA tenuM ja nAma samyagdarzana, jJAna, cAritra. e koI jhADanAM phaLa jevI cIja nathI. ISTasiddhinA niyamane vaLage, sAdhanene vaLage ane tene amala kare te ja darzana, jJAnane cAritra. have tame mAnyatA, bedha ane pravRtti e badhAmAM samyaphapaNuM rAkhyuM; chatAM te samyapha zabda mAtra mAnyatAmAM rAkhe. badha ane vartanane na lagADa, tenuM kAraNa? have te kevI rIte te zAstrakAra samajAvaze. te agre vartamAna. Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA mahenata vIrya mATe na karyo hoya te 40] dezanA bheluM kArya uttama che ke nahi ? te nizcaya kare. kAryane nizcaya ryA vagara kAryanAM sAdhane meLavavA tenI mahenata thAya te dekhAvamAM sarakhI dekhAya, paNa pariNAme dhape khAnAra thAya. bAIe ghAghare sIvavA Ape. darajIe bakhI dIdhe. kapaDuM che, saMcethI bakhIe dIdhe, paNa dhape khAdhe kema? game te cheDA sAthe bakhIe dIdhe! jethI ghAghare taiyAra na thAya, dare, mahenata vagere barAbara che, paNa kArya na thayuM. semade-saMge vigeremAM khAmI nathI, chatAM ulaTI ukelavAnI mahenata vadhI. cheDe meLavavAmAM bhUlya, tyAM zuM thAya? kArya mATe prayatna kare, kArya mATe kuTumba paisA vigerene bhoga Ape. paNa kAryanI suMdaratAne vicAra na karyo hoya te pariNAma zuM Ave? mAtra kArya pArIne karelI pravRtti mananI mahenatavALI hoya, tananI mahenatavALI haya, arthanA vyayavALI hoya paNa nakAmI. kAraNa ke-kAryanuM suMdarapaNuM kaI rIte che, te nizcita karyuM na hatuM, mATe kArya karanAre pahelAM pitAnA kAryane aMge nizcaya kare ke-A kArya suMdara che? ane jyAre kAryanI suMdaratAne nizcaya thAya tyAre eNe e khyAla rAkhe ke- evAM suvimAni-suMdaramAM saDe ghAlanAra Dagale pagale maLe. te sUkAne bIjo artha - jAnavara sArA anAjamAM pese, saDI gaelAmAM jAnavara paNa na pese. sArA kAryamAM saDo ghAlavA jagata taiyAra che, tethI jinabhadragaNI kSamAzramaNa sarakhA paNa lakhe che ke "zreyAMsa - vini' lyANakArI kArya hoya te vighone prathama naitaruM hoya che. kalyANakArI kArya hAtha dharuM temAM huM vighone prathama netaruM dauM chuM. A malekane artha, bIjA badhA AcAryo ema Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, pAMcamI [41 kare che ke-kalyANakArI kAryomAM vidhU Ave." tyAre kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjanA bhatrIjA zrI caMdrasenAcArya kahe che ke-ghaNuM vighavALA hoya te ja kalyANakArI kAryo gaNAya. zAstromAM samakti, jJAna, dAna, lAbha, bhega, upabhega, vIrya, cAritra vagerenAM AvaraNa kameM sAMbhaLavAmAM AvyA, paNa mithyAvAvaraNI, kupaNutAvaraNakarma kyAMI sAMbhaLyuM? kRpaNutA, ajJAna, mithyAtvane AvaraNa kema nahIM? te dhyAnamAM le ke-DAgha dhaLAne, kALAne DAgha kevo? DAgha paDyo eTale samajavuM ke dhoLuM che. DAgha paDavAne Dara dhaLuM hoya tyAM. AkhuM kALuM hoya tyAM DAghane zuM bhaya? AtmAnA je guNe te badhA AvaraNavALA. jJAna, darzana, vagere AvaraNavALA, vIrya sudhInA aMtarAyavALA, karmanI 158 prakRtimAM ajJAnanuM AvaraNa evI prakRti nathI. mithyAtva avirati alAbhAdinAM AvaraNa nathI. kRpaNutAdi e cIjo che, paNa lyANabhUta nathI. vAMsa vadu vinAni' tene artha caMdrasenAcArye bahu vidvatvane uddeza rAkhI zreyastatvanuM vidhAna karyuM. tethI kalekanA uttarArdhamAM akalyANamAM pravartelAne vizva AvatuM nathI" ema kahyuM jemAM ghaNuM to Ave teja kalyANakArI kAma. baMne muddAne vaLagIe te paNa eka artha nakkI che, ke kalyANakArI kArya karanAre samajavuM kebine netaruM dauM chuM. rASabhadevajIne aMtarAya hate. 83 lAkha pUrava sudhI aMtarAye mAthuM UMcuM na karyuM. dIkSA lIdhI ke aMtarAya Ubhe thaye. tapasyA varasanI karI na hatI. varasa lagI gecarI na maLI aMtarAyanA udaye. bhagavAna mahAvIra mahArAjA trIsa varasa gRhasthapaNAmAM rahyA. aMguThAthI meru calAvyuM. vetAlane bALapaNamAM sudI Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 42] dezanA mAtramAM dabAvyuM. tevA samartha bhagavAnane dIkSA lIdhA pachI tarata ja govALIe mAravA AvyuM che. nAkAraNaM bhavetkArya / anugrahArtha svasyAtisoM dAnaM / tenuM vaira trIza varasa sudhI kayAM gayuM? gevALIyAne trIza varasa sudhI vairanI vasulAta na sujhI, dIkSA lIdhI te ja dahADe sUjhayuM. A be dRSTAMtathI nakkI thAya che ke-kalyANakArI kArya AraMbhIe eTale vipnanuM netaruM. rasoI karIe tyAre ja kAgaDA kUtarAne bhaya. rAI na karate hoya te kAgaDA kUtarAne Dara hetuM nathI. kalyANakArI kAma karanAra vinnene netaruM ja de che. vizna AvavAnA ja che. ne tene teDIne mAre kAryasiddhi karavAnI che. dareka kArya karanArane muzIbatene netarAM devAnAM hoya che. kArya karanAra banavuM, kArya karatAM thavuM te pahelAM e nizcaya kara ke huM muzIbatene- vine aMtarAne netarAM dauM chuM. ugharANI kene tyAM? kethaLImAM nANuM heya tene tyAM. laI zakAya na hoya tevA pAse kaI dave nathI karatA, evAmAM te kamAye heya te badhA ugharANI Ave. kamANIe ugharANI karanArane naitaruM dIdhuM. ahIM paNa je kaMI kArya sAruM hoya, te sAruM kArya viddha lAvanAra che. muzIbatene UbhI karanAra che, saDAne zaNagAranAra che. uttama kArya A nizcaya thApanAruM che. te rIte je uttama kArya, vinene-muzIbatene netaruM denAra che, te kArya karanAre hiMmata choDI devI? e muzIbatanA Dare-saDAnA Dare uttama kArya baMdha karavAnuM keIne hetuM nathI. muzIbatene sAmane mAre kare, ADakhIlIone vaNI vINane kADhI nAkhavI. paNa mAre kArya karavuM." e nizcaya heya te ja uttama kArya thaI zake. duniyAdArImAM paNa kArya karanArane Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. pAMcamI [43 vijJanI saMbhAvanA rAkhI, te vinane dUra karI kArya karavAnuM hoya che. kAlA mAInakAryanI siddhi kANAdhIna che. muzIbatene dUra kare te kArya nizcaya. je kAraNathI kArya bane te kAraNe nizcita karavAM joIe tevI ja rIte kAryasiddhinA sAdhanene nizcaya kara joIe. sAdhanane nizcaya karyA vagara kArya karavA deDyo jAya, te paMjAba javAnI IcchAvALA madrAsanI gADImAM bese tevuM thAya. gADImAM beThe, rela cAlI, musApharI karI paNa have Dabala bhADuM ApI pharI musApharI kare tyAre paMjAba pahoMce. sAdhane nakkI karyA chatAM tenI racanA, amala nakkI thAya te Dabala musIbatamAM mUkavuM paDe. te mATe kahe che ke-jagatamAM kArya karanArane nizcaya, tenAM sAdhane, tene amala vagere prathama karavuM joIe. te vagara kAryasiddhi na thaI zake. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAja kahe che ke-duniyAnI vAta vivAda vagaranI lAgatI hoya te traNa vAta ja huM kahevA mAMguM chuM. dAnanuM kharuM rahasya. jema dAna zabdathI jagatamAM keNa ajAye che? paraMtu dAnanuM rahasya jeNe vicAryuM hoya tene dAnanI apUrvavA mAlama paDe. dAnanuM rahasya hatuM parane upakAra karanAra huM banuM, paranA upakAra mATe mArI vastune bhega ApuM. e prathama vAsanA-nizcaya thAya te dAna Ape. umAsvAtijI kahe che ke anurAI tija para bIjAnA upakAra mATe pitAnI vastune bhega Apa-arpaNa karavI te dAna. keIne kahIe ke-dasa zera dahIM lAvaje, dahIMnI maTakI lAge. maTakI maMgAvI na hatI. dahIM maMgAvyuM hatuM. maTakI maMgAvI na hatI tema kahe te mUrkha gaNAya. dahIM lAvavAnI vAta thaIeTale Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 44] dezanAtenuM bhAjana lAvavAne hakama thaI gayuM. bIjAnA upakAranI daSTi jaNAvI eTale svArthane bhega ApoApa thaI javAne. bIjAnA kalyANanI dRSTi thayA vagara bIjAnA kalyANa mATe ApaNe zAnA taiyAra thaIe? ApaNe gharaja visarajA" "keIkanuM paDe ne mane jaDe", maLyuM temAM meja gaNanArA hatA. ApyuM, choDyuM temAM lahera. svapramAM paNa AvI hatI? mArA bhege, mArI vastunA bhege, bIjAne upakAra thAya te mATe huM mAruM arpaNa karuM. mArApaNAne bhega ApI bIjAne upakAra karavA huM taiyAra thauM. e vAta na hatI. anAdikALathI daSTi kayI hatI ? huM AkhA gAmanuM khAuM, mAruM khAya tenuM nakhoda jAya. dAna guNa AvyA tyAre "mAruM khavaDAvavuM paNa tene lAbha thAya-tene uddhAra karuM" e bhAvanA AvI. daSTine palaTe keTale thaye? mArA bhege-sarvasvanA arpaNe bIjAnuM kalyANa thAya. jema dAnanuM svarUpa sAMbhaLyA pachI jJAnanI apUrvatA samajavAmAM Ave che tema jagatane aMge traNa cIjo batAvI. kArya karavAne nizcaya, tenA sAdhano ane amalane nizcaya traNa vastu bane te ja kArya banI zake, tenuM ja nAma samyagadarzana, jJAna ane cAritra. te mATe prasiddha zabdo kahuM chuM. samyaktva eTale svArthane bhega ane parepakAranI parAyaNatA. dAnanuM svarUpa jANyA pachI samyakatva zabda gharagaththu thaI gayA che. bhaMDArI ApyA kare tema ApaNe anukULa thaIe tyAre samaktiI, ane pratikULa thaIe te mithyAtvI. evA IlkAbe anukULatAe pratikULatAe daI daIe, paNa svarUpa samajo. ethamalajI-mAdhavajI pitAnuM samakti de. ema pitAnAM Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [45 saMgraha, pAMcamI samakita devAya che! bAIo bajAramAM bele ke-svarge javAne khapa kare te cemilane mAne, narake javAne khapa kare te gaNezamalane mAne." bAIo suddhAM tema bole che. bAIo mALavA mAravADamAM gherathI upAzraye jAya tyAre gIta gAya. tenA hAthanI chApa, zabda pakaDAye, svarUpa pakaDAyuM nathI. mArI vastunA bhege paNa papakAra karuM, te dAnanuM UMDuM tatva hatuM. tema samyaktvanuM UMDuM tatva kyAM che? svArtha parAyaNatAnI jyAM pika melAya, tyAM UMDuM tattva che. paramArthaparAyaNatAne moTI mAnavAmAM Ave tyAM paropakAra kare che, tema nahIM paNa bIjAne upakAra kare che, e vastu khaDI thAya. svane bhega ane bIjAne uddhAra. tema prasiddha zabda samyakatva, jJAna, cAritra. paNa temAM jaDa kaI? dareka suMdaranA pakSI che, pitAnuM kareluM kharAba che tema mAnavA kahevA keI taiyAra nathI. kharAba dhArIne kaI karavA taiyAra thatuM nathI, dhAraNAmAtrathI sArA kharAbamaNuM thaI jatuM nathI. keIpaNa pitAnI mAnyatAne kharAba mAnavA taiyAra nathI. dareka pitAnI mAnyatAne suMdara ja mAnavA taiyAra che. dareka pitAnI dhAraNu-vacana-kAryane suMdara manAvavA ja taiyAra che. suMdarapaNuM svabhAve-svarUpe raheluM che. svabhAve suMdarapaNuM hoya. eka padArthane nizcaya karavo hoya, tene judo pADavA mATe bIjI vastu lAvavI paDe; ane e jAtane vibhAga pADe tyAre nizcayamAM AvI zake. jema pazu-paMkhI-ghaTa-paTa padArthothI temanuM juduM svarUpa jANavuM paDe. sAkarabhAIne nizcaya karavA mATe vijAtinI vyAvRtti. Itara ane sajAtinI vyAvRtti vagara padArthane zuddha nizcaya thaI zake nahIM. be vyAvRtti, A bethI bhinnapaNuM, te nizcaya. tema nizcaya thayA vagara padArthane nizcayana thaI zake. samyakatvane Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAaMge nizcaya karavAne. vijAtithI vyAvRtti thayela Itara, sajAtithI vyAvRtti thaele jude paData. anAdikALathI geya karyuM pakaDayuM? kaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA e cAranuM. jAnavaramAM-devakamAM A cAra pakaDyAM hatAM. AtmA e cArane ja sAdhya tarIke caNa hate. kaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA A cAne sAdhya tarIke gaNatuM hatuM. te gaNate gaNate bicAre bhaTaktI prajA tarIke rahe. bhaTakatI jAti. gAma bahAra luvArIA Ave che, te kayA gAmanA ? kaI gAmanA nahIM. be mahInA eka gAmamAM be mahInA bIjA gAmamAM. vartamAnakALamAM tene ApaNe bhaTaktI prajA tarIke dekhIe chIe, tema ApaNeya bhaTakatI prajA. ApaNe kaI jago para be ghaDI, vadhAremAM vadhAre 33 sAgarepama. ApaNe sthiravAsa kyI jagyA para? ahi jANo cauda rAjalakane sudharelo te kalpanAmAM paNa nathI lAvI zakta. asaMkhyAta keDIkeDa jejane eka rAja thAya, tevA Udhdha adhe 14 rAjane ghana kare te saMkhyA jabarI thAya tevA 14 rAjakamAM vALanA agrabhAga eTalI jagyA paNa nathI ke-jyAM A AtmA nathI jana,nathI mRtyu pAme. DI je kalA mAre anaMtI vakhate jyAM janmyA, maryA na hoya te vALanA cheDA jeTale paNa kaI bhAga 14 rAjakamAM maLe nahIM. have bhaTavApaNAmAM ApaNe zuM bAkI rahyA ? ekendriyapaNuM levAnuM. A lavArIyAnI jAta ne A bAju dvArakA-jagannAtha-sultAna ke madrAsa temAM ja bhaTakatI jAta. ApaNuM te 14 rAjakamAM bhaTakanArI jAta! AvI jAtane bhaTaktI na kahevI te zuM kahevuM? Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, pAMcamI 47 te bhAgyazALI che ke-dalle TepalAmAM laIne sAthe laI jAya. A te evI bhaTaktI prajA ke-je meLavyuM te melyuM ne cAlyA, karaDe rUpiyA meLave. lAkha strIo hoya te paNa melavAnuM yAda mAphaka kareDenuM kuTumba hoya te paNa melavAnuM. bhaTakavuM ne meLaveluM melIne bhaTakavAnuM, A anAdikALathI karyuM. have ApaNe zuM nizcaya kare? mAre have bhaTakavuM nahIM ne meLavelI vastu melavI nahIM. samakti Aja, bIjuM samakti nahIM bhaTaktApaNuM choDuM. milakta evI ke-melavI na paDe, eja samati. bhaTakavuM kyAre na paDe? AyuSyanA AdhAre gaLuM na baMdhAya te bhaTakavuM na paDe. kAyAnA kASThapiMjarAmAM keda rahyA chIe, tyAM sudhI bhaTakavAnuM che. hamAre siddhazilA para tatva nathI. amAre te bhaTakavuM na paDe, jyAM tyAM gayA, tyAMthI khasavAnuM nahIM. evI milakta meLavavA para tatva che ke maraNute paNa te mikta melavI na paDe. gayA pachI ceTayA, khasavuM na paDe evA sthAnanI jhaMkhanA tenuM ja nAma samakti. zuM A? eja mekSa. karmanI dhuMsarI hoya tyAM ja khAvApIvAnuM heya. mekSamAM khAvuM, pIvuM, paheravuM, evuM nahIM. tevA mekSane zuM kare? ema kahe, te samaje ke-jhiMdAbAda pikAre te che, paNa tame khAvA, pIvA, haravApharavAnA ja rasiyA che. je ema che te AjhAdI AbAdI zabda bela pAlava nathI. tamAre te "AjhAdI AbAdI bhale na hoya paNa je rAjyamAM khAvA pIvA, haravA pharavAnI meja hoya tevuM rAjya joIe." ema ja belavuM joIe. eka sarakhI rIte kahevuM paDaze kee khAvApIvA vigeremAM dhULa paDI ke jemAM AjhadI AbAdI na heya. jenI upara karmane seTe vIMjhAte rahe, e A Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 48] saMsAra. temAM khAvA pIvAnA divase che paNa kamanI gulAmI che. AthI samajyA haze ke-karmanI puMsarI hoya tyAM javA pIvAnuM che. karmanI dhuMsarI nathI tyAM khAvA pIvAnuM nathI. A bemAMthI je pasaMda hoya te bole. tamane ramuja khAvA pIvAmAM che? karmanI gulAmI bula paNa khAvuM pIvuM maLavuM joIe emajane? AjhAdIne artha samajyA, dezane aMge AjhAdIne vicAra karyo, paNa AtmAne aMge kadI vicAra karyo ke-temAM koInI Dakhala na joIe. AmAM Dakhala na joIe tevuM vicAryuM? AtmAnI aMdara Dakhala koInI na joIe. AtmA pite ja svataMtra. akkala vagaranI svataMtratA te svachaMdatA aNasamajunI svataMtratA e svacchaMdatA, ajJAnadazA na hoya, temAM karma na hoya ane teja mekSakarma ADuM na Ave tevI dazA saMpUrNa kAlekanAM jJAnavALI dazA. temAM karmanI ADakhIlI nahIM. ApaNe kamANI mikta upara aMkuza. utpatti-Avakamikta upara aMkuza. tenA jevI gulAmI kayI? ahIM paNa mULa mikta kevaLajJAna-darzana che. tenA upara aMkuza ! mati Adi jJAne upara paNa tene dAba. sparzAdi viSayanA jJAna upara paNa tenI bAMhedharI ! tenI bAMhedharI eja sparza--rasa gaMdha_rUpa-zabdanuM jJAna, karmanI bahedharIe vicAra karI zakIe te tamAruM zuM? viSayanI pravRtti te paNa tenA kabajAmAM! kahe kevI gulAmI? AvI gulAmIdazAmAMthI chUTavAne je nizcaya te kharI AbAdI. paidA pArakA mATe karAya te AjhAdI nahI. gAya ghAsa khAIne dUdha kare te pitAne mATe nahiM bIjAne mATe. AthI te Dhera. ApaNe meLavIe duniyAdArInAM-karmanAM piSaNa mATe temAM ApaNuM kaMI nahI ! te nizcaya, te ja samakti Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - saMgraha, pAMcamI [49 karmanI ADakhIlI na hoya, janma jarA maraNa mane naDe nahIM tevuM sthAna meLavavAne nizcaya te samakita. mArI Atmariddhi khullI rahe evuM sthAna mAre meLavavuM che. Ama kAryane nizcaya tenuM ja nAma samakita. A te mekSane ja nahIM paNa AtmAne, karmane, janmAMtarane nahIM mAnanArAthI judApaNuM thayuM ? jinezvara deva, zuddha guru, kevaLIkathita dharma mAnya chatAM pelAM karatAM vadhAre muzkelImAM Ave! paNa ema nathI. Itara padArthothI senAne juduM pADavAmAM jeTalI muzkelI nathI, te pitaLathI senAne juduM pADavuM paDe temAM muzkelI che. te vakhate kasoTInI jarUra paDe. jema digaMbarathI laIe. teo kahe che ke-ame jinezvarane deva mAnIe. badhA jenanA phAMTA temAM devagurudhama sarakhA AvavAnA. e sthitimAM tenA nizcayanI muzkelI keTalI? mekSa, AtmA, baMdhana mAnatA na hatA tethI nizcaya thayo paNa mekSAdi mAne che yAvat jinezvarane deva, susAdhune guru, zuddha dharmane dharma mAne che. tenuM ke zAstra dharma mAnavA lAyaka nathI, ema kahe che ? paNa te vAta judI che. kAraNa ke-temAM sAcA jUThAne nirNaya zI rIte ? Itara dhAtuthI senAnuM juduM pADavuM te saheluM paDe che, tema pittaLathI juduM pADavAmAM muzkelI paDe. metIne mANeka hIrAthI juduM pADavAmAM sahelAI che, paNa kalacarathI juduM pADavAmAM muzkelI che. jinezvarane deva mAne chatAM mIMDuM. kAraNa ke-te zI rIte pArakhavA? te pArakhavA mATe zAstrakArane prayatna kare paDe che. zAstramAM kahelAM lakSaNavALA deva, AgamamAM lakSaNa kAM te lakSaNavALA guru ane dharmadevane mAnanArI dunIyA heya tema guru ane dharmane mAnanArI heya, paNa te kenA AdhAre? "gAma-AgamanA AdhAre: Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50] dezanA dezanAtIrthakarane, guruone ane dharmane sAcI rIte teNe mAnya gaNa? mAtra dhAraNathI deva-gurdharmanuM sAcApaNuM nahi. AtmAnAM kalyANanI IcchAvALe ane Agamane pramANa karanAre AtmA ja AgamamAM kahelAM lakSaNavALA devane deva tarIke mAne. te deve kahelAM zAstrAdhAre guru ane dharma mAne te te guru ane dharma zuddha mAnya gaNAya. A sAcA deva, guru ane dharma. AthI nakakI karyuM ke jeNe Agamene mAnyAM teNe ja sAcA deva guru dharmane mAnyA. saMpUrNa ADakhIlI vagaranuM sthAna. saMpUrNa akhaMDa rahevAnuM akhaMDasthAna, keIkAle jemAM ADakhIlI ke apUrNatA nahiM tevuM sthAna, te mekSa mATe AgamanA AdhAre zuddha deva-gu--dharmanuM Alambana kare te samakitavALA. prazna thaze ke te te mAnyatAmAM ja samakita kahI zakaze, baMdhamAM samakita kahI zakaze nahi; mATe bedha ane vartanamAM paNa samakti kahe." paraMtu mAnyatA eTale sAdhyane nizcaya, tene ja ahiM samakita kahIe chIe. cAritramAM, vartanamAM, jJAnamAM samakita mAnIe chIe, paNa te ahiM kahetA nathI. "vANayAne cho" bole che, paNa "vANuo chokare" ema kema nathI bolatA? bApanI jAta kahI eTale chokarAnI jAta AvI gaI. tema samyajJAna ne cAritra te chokarAM che ane samyatva te bApa che. samyagadarzana heya te ja jJAna ane cAritra kahevAya. jJAnamAM, cAritramAM, samyapaNuM darzananuM utareluM che. kaheze ke-jJAnamAM samyakapaNuM, cAritramAM sabhyapaNuM mAnIe chIe ne ?" vAta kharIdattaka lIdhe paNa milakta ApavAnI nathI. dattaka lIdhe kabUla, paNa te pachI te chokarAnI phAragatI tenA bhAInI cAle chekarAnI phAragatI na cAle. dattanI Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha chI [51 dezanA-6 2000 ku. vi. dvitIya pratipadA zanivAra sagarAmapura-surata. [ Aje kSatriya vaNakya varganA agresara gAMDAbhAI kaDIvALAe A pU. bahuzruta mahApuruSane pitAnA AMgaNe bhAre ADaMbarathI padharAvyA hatA. pitAnI keme jAhera-meTA rastAene vividha dhajApatAkAo AdithI ati ramaNIya banAvyA hatA. atizaya bhapakAdAra, renakadAra, bhAtabhAtanAM kApaDa-kInArIjarIkAma vagere ghaNI kiMmatI vastuonI kamAne ane teNethI zebhA karI sagarAmapurAnA rastA, makAne, zerIo abhUta zaNagAryA hatA ! je zebhAnI apUrvatAne najare jonAra ja anubhava karI zake. rastAmAM pU. AgAme ddhAraka maharSinA upadezathI jenadhamI banela te keme cekakhA-sAra-sAcA uttama prakAranA kiMmatI matInA ja sAthIyA karI, upara gInIo mUkI. gahuMlIo karI kRtArthatA anubhavI hatI! keTalIka jagee pAvalI-rUpIAbe AnA-AnA ane paisA AdinA svastike racavAmAM AvyA hatA, jeNe jenArane Azcaryacakti banAvyA hatA! lekenI ThaTha ajaba hatI. bhAre ADaMbarI sAmaiyuM zaheramAM traNa mAIlanA e pramANe phAragatI le, te dattaka lIdhe te sAbita thAya mATe dattaka hakkAra: dattaka lIdhe kabUla ne vArase na Ape te ImAnadArane na pAlave. kaheze ke-Ane artha te e thayo ke- "jJAnamAM, cAritramAM samyaktva mAnavuM che, ne jJAnamAM, cAritramAM samyaktva kahevuM nathI!' te samaje ke-jJAnanuM, cAritranuM tyAre ja samyaktvapaNuM ke je darzanamAM samyaphapaNuM heya. have te kevI rIte ? te agre. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2] dezanA dezanAcakAvAmAM pharIne sagarAmapure utaryA bAda pU. bahuzruta mahApuruSe A dezanAne prAraMbha karela.] Atmavat sarvabhUteSu,sukhadu khe priyaapriye| cintayannAtmano'niSTAm , hiMsAmanyasya nAcaret // vivekIone prApta karavA lAyaka zuM? zAstrakAra kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrImAna hemacaMdrasUrijI mahArAja bhavyonA upakAra mATe dharmopadeza karatA thA AgaLa sUcavI gayA ke-A jIvane anAdikALathI suMdara padArtho game che. je ke-sukha game che ema sAmAnya rIte kahevAya che. ane tenuM kAraNa, sahune duHkhane aNagame haMmezAM ya che. sUtAM-jAgatAM-musApharImAM ke beThA heya, te dareka avasthAmAM darekane sukha ja game che, ane du:khane aNagame rahe che. eTalA mATe "sAmA sarvabhUteSu' kahe che. e vacanane artha-pate mUrkha hoya te AkhA jagatane mUrkha samajavuM? pite vidvAna heya te badhAne vidvAna ane regI hoya te badhAne regI samajavA? pite dUdhapurI uDAve te AkhuM jagata dUdhapurI uDAve che?" tema samajavAvALe thANAnI gAMDanI IspitAlamAM zebhe. tema mAnanAre e manuSya bIjI jage para nahIM zeje, paNa thANAnI IspitAlamAM zobhaze. mahAnubhAva! te vacana kaI apekSAe kahyuM che? jagatamAM apekSAvAda na samaje tene eka vacana paNa bolavAne haka nathI. apekSAne samaje. A traNa AMgaLAmAM vacalIne nAnI ke meTI kahevI? pUjA kare che te anAmikA AMgaLIne nAnI kahevI ke meTI kahevI? kaniSThAnI apekSAe meTI, madhyamAnI apekSAe nAnI. apekSAeja emAM nAnA meTApaNuM. nAnA moTA zabdo paraspara viruddha chatAM Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, chaThThI fpa3 amuka apekSAe te nAnA meTApADyuM che, tethI graMthakArene tenuM nAnI-meTI nAma kahevAne badale anAmikA kahevuM paDayuM. e rIte apekSA na samaje teo " vatta sarvara e vAkaya samajavAne lAyaka na gaNAya. "je pitAne AtmA te jagatane AtmA te kayI apekSAe? te mATe kahyuM ke guNe dura rivAri regI nirigI, zAMta azAMtanI apekSAe sukhaduHkha, priya apriya nahIM, paraMtu jevuM AtmAne sukha vahAluM che ane du:kha aLakhAmaNuM che, tevuM anyane sukha hAluM che ane du:kha aLakhAmaNuM che, e apekSAe. te sAMbhaLI samajI zuM karavuM? te mATe samajAvyuM ke A vastu samajI eka ja karavAnuM ke-pitAne moTAmAM meTe Dara zAne lAge? jIvanane. tethI jIvana bacAvavA mATe pitAnA jIvananI jema bIjA prati vartavuM. dIyate mriyamANAya, koTi jIvitameva vaa| dhanakoTina gRhaNIyAt so jIvitamicchati // 'sabve jiviubhicchanti, ja mahi' maratAne keI ema kahe ke-"kAM te kroDaseneyA le, ane kAM te jiMdagI le te zuM grahaNa kare? dareka jIva, jidagIne ja IchavAvALe che. A vAta zAstranA e akSaramAM hatI. AjakAla pipara jANanArA, vAMcanArA joI zake che ke raziyAnA jhAre jarmanInA kaisare, aphaghAnanA sulatAne, irAnanA zAha, piTuM gIjha rAjAe, spenanI pArlAmenTa gAdI choDI dIdhI. zA mATe gAdIo cheDI? jIva vahAle hatA. raziyAnA jhArane rAjya karatAM jIva vahAle hatuM, tethI rAjInAmuM ApI jIva bacAvyo hate. jIvana eTaluM badhuM vahAluM che ke te AgaLa badhuM tuccha che, te jagatanA jIvone paNa potapotAnuM jIvana vahAluM che. A vAta phaLa tarIke jaNAvI. jagatane sukha vahAluM che. Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A irachA darekane para mathe che. nathI. 54] dezanA dezanAdu:kha aLakhAmaNuM che, A siddhAMta chatAM paNa A siddhAMta apavAda vagarane che. tema nahIM. apavAdavALA A siddhAMta che. je vastu gamI hoya, suMdara lAgI haya, gamelI suMdara vastu mATe sukhane bhega, ne du:kha sahana karavA javA taiyAra thAya che. mATe ja zAstrakAroe suMdarapaNuM e paheluM prApya gaNyuM. pahelavaheluM vivekIone prApta karavA lAyaka zuM? jemAM suMdarapaNuM te prApta karavA lAyaka, suMdarapaNAnI IcchA darekane rahe. temAM apavAda rahI zaktA nathI. suMdaranI siddhi mATe dareka jIve mathe che. emAM apavAda nathI. sukha mATe apavAda nathI, paraMtu suMdara meLavavAnI cAhanA! temAM apavAda nathI. sArI gamelI cIja meLavavAmAM cAhanA, temAM apavAda nathI suMdarapaNuM kenI upara AdhAra rAkhe che? dekhanAranI buddhi upara, suMdarapaNane AdhAra kenI upara suMdaratAnI tapAsa karanAranI buddhi upara, kaDI, mekeDI sArA rasamAM gaMdhamAM suMdaratA gaNe che. sAmAnya jagatanA che jemAM mehamAM muMjAya che, dAmAM cazUra banelA mAnavIo suMdara I cIja, te samajI zake nahIM. tevI ja rIte A jagatamAM mehanI mAyAmAM muMjhAyelA, behanA ghenamAM chakelA AtmAo, pitAne mATe zuM suMdara tenI parIkSA-nirNaya karI zaktA nathI. AtmAne karyuM suMdara meLavavA lAyaka tene A jIve khyAla paNa karyo nathI. suMdara zuM? te samajAvuM te pahelAM eka vAta khyAlamAM laI le. je kaIpaNa tamArI upara hukama bajAve, jema ke-vaida kahe ke maracuM nA khAze." e vaide hukama karyo e enA svArtha mATe hukama nathI. tamane maracuM khAvA mATe niSedha kare che. te niSedha vaidanA piSaNa mATe nathI, paraMtu jeo tamArI upara evA hukama karanAra hoya ke-gulAma bane ane Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha [55 prANa Apa." "svataMtra bane ane prANa Ape." te hukama kSamya, paNa "gulAma bane ne prANa Apo" te hukama koNa sahana kare? jagatamAM talavAranA jore taNakhaluM pakavuM paDatuM hoya tevA vakhate bhale AvA hukamane mAna Ape, paNa mehamAM muMjhAya che tenA upara e hukama bajAve tene koNa mAna Ape ? mehamAM muMjhAyelA upara te hukama bajAvanAra karma che. karma e A jIva upara hakama bajAve che ke gulAma bana, ne prANa Apa sarva gatio ne sarva bhava mATe tene eka sarakhe hukama che ke-gulAma bana ne prANa Apa. tAruM kevaLajJAna ne kevaLadarzana, vItarAgapaNuM ane AtmAnI zakti mArA majAmAM seMpI de! AtmAnI je zakti, te jJAnadarzanazakti-mAnyatAnI vartananI zakti. yAvat AtmAnI levAdevAnI zakti pate pahelA lakhAvIne AdhIna karI le che! dezamAM karavAla calAvAya temAM jema leDhAnI karavAla AkhA deza para asara na kare, paNa kalamanI karavAla AkhA dezamAM asara kare. - viparyAsa buddhi-tAre tArI zakti che, ema gaNavuM ja nahIM. tArI zakti upara te karmarAjAe buddhiviparyAsanI karavAla calAvI che. tArI I zakti che te tAre na vicAravuM, enA je buddhiviparyAsa karyo? mAruM bhaluM zAmAM? ema vicAravAnI ane evI rIte vartavAnI tAkAta cerI le e e buddhiviparyA che. pitAnI tAkAta ajamAvavA jAya tevA upara seTa paDe te keNu? maha. maha, A jIva upara johukamI calAvI pitAnA svarUpanuM, zaktinuM, sAcI mAnyatAnuM bhAna thavA na de; te pachI te svarUpAdine jAhera karavAne vakhata te kyAMthI ja heya? Avo julamI keNa? meharAjA! gulAmInI dhuMsarImAM bAkI rAkhI? e kahe che ke-prANa lauM! ane te paNa julamane Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada] dezanA dezanA- pAra na hoya tevI sthitimAM mUkIne! tamane gulAma banAvuM ne prANa lauM! bhavabhava janma jarA maraNanA cakkaramAM pheravuM ! lAkha seMkaDe-kaDe vakhata prANu lauM ! Ama karmarAjAnI julmI rItathI tamane gulAma banAvuM ne tamArA prANa lauM.! AnA jevI julmI rIti duniyAmAM na hoya. gulAma banAvuM ne prANa lauM. tamArI riddhine jAhera karavA na dauM. karma pitAnI apekSAe AtmAne drohI gaNe, ane janma-jarA-maraNarUpa ghAMcInI ghANImAM pale ! je karma A jIvane gulAmInI dhuMsarImAM joDI zake, jaMpIne besavA na de. janma jarA maraNanI ghANImAM pale te karma keTaluM dUra? manuSya vicAre kaMI ne kudarata kare kaMI! manuSyanI dhAraNA pramANe kArya thatuM hoya te cakravartinA vaMzamAM keTalIya vaMzaparaMparA sudhI cakravartiNuM raheta! paNa kudarata keI juduM ja kAma kare che. karmarAjA Ama AkhA jagatane gulAma rAkhavA mATe taiyAra rahe che, paNa kudarata manuSyapaNuM Ape che, tyAM karmarAjAnA TAMTIyA kapAI jAya che. A jIva, ekendriyAdimAM julama zuM cIja, te samajAte ja nathI, te nivAre kyAMthI? kudarate manuSyapaNAmAM karmanI pila ughADI pADavAnuM goThavyuM che. karmane cheda kravA mATe yaMtra goThavyA che. karmanAM hADakA bALI nakhAya evuM paDyuMtra banAvyuM che. zuddha cidAnaMdasvarUpa-AtmAnI dazA manuSyapaNAmAM ja meLavAya che. karmane sarvathA nAza kI, saMpUrNa AbAdI ane AjhAdI meLavavAnI dazA je kaIpaNa jaga para heya te mAtra manuSyapaNumAM ja che, paraMtu je deza pitAnI pavitratAe jagatanI Tece caDele hoya tevA dezamAM drohIo na hoya tevuM nathI. drohI vagarane keI deza nathI. mArA dezamAM drohIo na hoya Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThI [57 saMgraha. te kArya karuM, e vicAravALe kArya ja karI zake nahi. drohInA bhayathI sAvaceta rahI, drohI nirmULa karI kAma te karavuM joIe. - AtmAnI javAbadArI-khamadArI. AtmAne aMge samajAvyuM ke-tuM te javAbadAra ne lekhamadAra nathI banyuM. karma sattAmAM mekSavAdI paNa dezamAM droha karanAre, dezamAM pakSa dekhADI dezamAM vipakSanuM kArya kare, tema mekSavAdI AtmAne-karmane mAnIe chIe ane mokSa mAnIe chIe, ema pakSa dekhADIne karmasattAne teDavAnuM kArya kare. karmane mAnanArA banIne samajAve zuM ? nathI tArI javAbadArI ne nathI jokhamadArI te tevA manuSyanAM prayatnanuM phaLa zuM? tamArAmAM javAbadArI ne jokhamadArI na hoya ne AkhI prajA lehI reDI de, temAM zuM vaLe ? tame ahIM AtmAne keTalAka taraphathI ema paNa samajAvAyuM che ke-AtmA pitAnAM kRtya mATe javAbadAra jokhamadAra nathI !" A kevuM vicitra munie 5000 (pAMca hajAra) avaLA thAya teve vepAra karyo, temAM javAbadAra munIma paNa jokhamadAra zeTha gaNAya. kenI kothaLImAM kANuM paDaze ? tema ahIM huM javAbadArI ane jokhamadArI be zabdo lAgu karuM chuM. jagatamAM eka ja e dharma, zAstra, mata che ke-jIvane jIvanI javAbadArI ane jokhamadArImAM rAkhe che, jokhamadArI bhagavAnane zIra lagADatuM nathI. sadgati durgatinI jokhamakArI jIvanI potAnI che. mAbApa bhAI bhAMDunI javAbadArI ke jokhamadArI nathI. kahevAnuM tatva e che ke-duniyAnI apekSAe sAre sparza-naThAre sparza; tema rUpa, rasa, gaMdha vagere tapAsavAnuM. jaDanI apekSAe suMdara asuMdaratA tapAsavAnuM jAnavaramAM paNa che. spardhAdinuM sArAsArapaNuM tapAsavAnuM Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] dezanA dezanA { dezanA-7 ? 2000 phA. va. 3 sAmavAra nemubhAInI vADI surata. [ Aje vizALa maMDapa temaja vyAkhyAnapITha navIna suMdara taiyAra karI AkarSaka raMgamaMDapa jamAvyo hate. } bhavajela, zAstrakAra bhagavAna kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke-A jIva, pitAnAM svarUpane vicArate nathI. bhagavAna gaNadhara mahArAjA zAsanapravRtti vakhate eka ja Dhore jAhera kare che. kaye? tame je koIpaNa mArga samajavA mAge, AtmAnI unnati sAdhavA mAge, te prathama tame kedamAMthI chUTe. jenI cAre bAju bhIMta haya, daSTibaMdha hoya, tevAM sthAnane jela kahevAya. mahelanI cAre bAjue bArIo ane daravAjA heya. tema A tamAre bhava kedakhAnuM che ke mahela? te samaje. A bhava kedakhAnA tarIke heya te jAnavaramAM paNa che. paraMtu temAMnuM manuSyapaNAmAM kayuM rajIsTara thayuM che? AtmAnuM suMdara asuMdarapaNuM tapAsavAnuM rajIsTara manuSyapaNAmAM ja thayeluM che. tenuM ja nAma samyakatva. sArA-suMdarazebhanapaNuM, tenuM je nAma. tenuM tatva e ke suMdarapaNAne nizcita kare: keIpaNa upAye A suMdarapaNuM meLavavuM ja che. AtmAnAM suMdarapaNAne meLavavA aheniza prayatna kare. te sivAya bIjuM mAra khape nahiM. teja samyaktva e jene thAya tene pAMca vastu meLavavAnI rahe che. te kyI vastuo? vairya-prabhAvanA-bhaktiprabhuzAsanamAM kuzaLatA ane tIrthasevA. te kevI rIte ? te agre. Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, sAtamI [59 tame mahela banAve. je bhavanI aMdarathI gayA bhavanI ke AvatA bhavanI dRSTi pahoMcADAtI nathI, e cAre bAjunI dRSTibaMdhavALa bhava hoya tyAM tene zuM gaNavuM ? jemAM bahAra daSTi na jAya tevA sthAnane zuM gaNIe? e vicAraNA na Ave kegayA bhavamAM keNa hato? AvatA bhavamAM keNu thaIza? tevI daSTi na Ave te te bhava ke gaNave? baMdhIsthAnane ApaNe keda kahIe chIe. mahelanI aMdara cAre bAjunI daSTi khulI hoya. ApaNe bhava jela. je A bhavamAM, gayA ke AvatA bhavane vicAra na karIe te mahela kayAre ? cAre bAju daSTi pharI zake. zAstrakAra te tyAM sudhI kahe che kevicArazIla kene kahe? vyavahAradaSTie kene vicArazIla gaNa? lAMbI mudatanA vicAravALAne saMsI kahe che. tiya emAM paMcendrine, temaja nArakIne tathA manuSyane saMjJI bheda mAnya che, paNa te saMjJI bheda mAtra vyavahArathI prasiddhi mATe, samajaNa mATe. vyAkaraNakAmAM sUtra che ke " satya" eTale ke pahelA jUdA rastAmAM rahevuM joIe, pachI satyamAM javuM. jemake ara" hoya te sAce nahiM. paraMtu pachI "seja' tarIke sAcuM karAya: tema "madhu aga' pahelAM mUvuM paDe ane te pachI "maMA' karavuM paDe. e pramANe vyAkaraNukAne pahelAM asatya rastAmAM rahevuM paDe; paraMtu zAstrakAra e nathI mAgatA. zAstrakAre vyavahAramAM lhI pachI nizcayamAM javAnuM kahyuM che. haLI vakhate nAnAM baccAo dAnatanA kharAba nathI. juvAnIne kepha nathI. mazkarI meDhAnI kare, aMtaranI nahIM. apazabda bele te mAtra zabdathI, kema? aMta:karaNamAM apakriyA nathI vasI. paraMtu te kene zobhe? ajJAnIne. tema adhyAtmane nAme Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da] dezanA dezanAhe AtmA !" karyA kare, ane vyavahAramAM mIMDuM, e te lavA pAdazAha jevuM thAya. adhyAtmanI vAta karanAra lavAbhAI, la pAdazAha adhyAtmanI vAto karanAre. rAtanA bAra vAgyA sudhI adhyAtmanI vAta karanAre. lavAnI TeLImAM besanAra eka manuSyane gAma javuM paDyuM che. gharavALI kahe che ke-gharamAM gaLanI kAMkarI paNa nathI. tame gAma jAva che, paNa geLa vagara zuM thAya? pitAne vicAra thaye ke-rAte bAra eka vAge goLa levA kyAM javuM? bairIne eka rUpiye Ave ane kahyuM kesavAre goLa lAvaje. bairIe kahyuM ke-paNa huM mAla telamAM na samajuM. tyAre pelAe kahyuM-tAre kaMI paMcAta nahIM. bairI kahe che ke-kema? pele kahe che ke-lavAbhAIne geLanI dukAna che. rUpiye ane tapelI melIza ne keI sAthe "La" ema kahevaDAvIza eTale bhAva, tAla, mApa jevuM nahIM paDe. berI savAre lavAnI dukAne gaI. rUpiye ne tapelI ApI, kahevaDAvyuM. lavAe joyuM ke-gharAka, sAre narase samaje evuM nathI, tethI jUne ane khere goLa Ave. pele bahAragAmathI AvI jamavA beThe. geLa vinAnuM pharka jeTaluM kharAba na lAge teTaluM te khANuM kharAba. kharAba geLa paDe temAM besvAda thAya. ulaTI jevuM thAya. jamavA beThe. khAdhuM eTale meM kharAba thaI gayuM. bairIne kahyuM-cAkha. bAIe cAkhyuM. A zAmAM goTALe? geLa tapAsI AvuM? pele kahe ke-lAvI che jene tyAMthI? bairI he-lavAbhAIne tyAMthI. pele kahe-paNa temAM te kadi tapAsavAnuM hoya? ema kahI gALa tapAsavA na dIdhe. bairIe bIjI vastuo tapAsI. bAyaDI kahe che ke-tame goLa tapAsavAnI nA Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [61 saMgraha. sAtamI kaho che, paNa tapAsavA te dyo. kahIne goLa tapAsyA te belI ke geLamAM ja geTALe che. pele kahe-lAvI kene tyAMthI? bairI kahelavAbhAIne tyAMthI lavAbhAIe ja tenI Ape che. bairI geLa levA AvI tyAre lavAbhAIe koNa zuM mAMge che? joyuM nahi hoya, kAraNa ke-adhyAtmI puruSa che. game te ApI dIdhuM haze? ema mAnIne gaLanI tapelI laI lavAbhAI pAse AvyuM. bairI kAle savAre tamAre tyAMthI AgaLa laI gaI hatI, te juo, mAla phera che. lavAbhAIe kahyuM-arara...mane kheda thAya che. mArI mahenata para pANI pharI vaLyuM. ATalI mArI sebatamAM tame rahyA, chatAM tamane haju kaDavA mIThAne haju bheda rahyo ? bAra bAra vAgyA sudhI zekImAM besanArA, brahmanI vAta sAMbhaLanArA tame, haju karavuM mIThuM karanArA rahA ? pele kahe ke-mArI buddhi tevI nathI thaI, paNa AkhuM kuTumba tevuM ochuM hoya? mATe goLa bane Ape, ane bIjo na hoya te rUpiye pAcho Ape. lavAbhAI kahe-nAMkha nAMkha ukaraDe. vepale karavA beThA chIe ke zuM? tevI rIte kaLiyugamAM adhyAtmane nAme lekene deranArA kaI sthitimAM jAya che? kaLiyugamAM adhyAtmavAdIo hoLInAM bALake-geraiyA jevA hoya che. cittanI zuddhi rAkhIne vacana ane kAyAnI azuddhi rAkho, te te hoLInA gereyAmAM paNa kAyA ane vacananI azuddhi sAthe mananI paNa azuddhivALA te te lavAbhAI jevA ja ke bIjA ? zAstraSTie adhyAtma kenuM nAma? "AtmakalyANanI buddhie kaI divasa dharmanI kriyA karavAnI che. A lekanAM ke paralekanAM sukhanI icchAe nahi. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA kIrti-varNazlAghA--prazaMsA mATe dharmakriyA na karavI paNa mAtra kama nirjarA mATe ja dharmakaraNa karavI ema jaNAvavA mATe kahyuM ke bAramAnadhitva karmakSaya karI AtmAne nirmaLa karavA mATe dharmakriyA karavI. jJAnAcAra, darzanAcAra pAMce AcAranI pravRtti, AcAra te ja adhyAtma, vAte adhyAtmanI game che, paNa paramArtha samajAye nathI. karmakSaya mATe pAMce AcAranI pravRtti, te ja AdhyAtma, nahIMtara phAgaNane gerayA jevI dazA che. phAgaNanA geraiyA (hoLI ramanArA) vacana ane vartananAM kharAba paNa dAnata kharAba nathI. paNa jeo dAnata=pariNAma, mana vacana kAyAthI kharAba ane adhyAtmanI vAta kare te kevA samajavA? jemAM uccAra, AcAra, vicAra traNenI zuddhi na hoya, tevAnA he AtmA? kathanane zo artha ! adhyAtma enuM nAma ke-karmanI nirja. karmakSayanI buddhi rAkhI je dharmapAlana te ja adhyAtma. dRSTivAdezikI saMjJA have mULa vAtamAM AvIe. mAtra duniyAdArInA ja vicAre uccAre AcAse rahelA hoya, viSaya kaSAya mATe ja uccArAdi rahelA hoya, tevAne bhavAMtaranI daSTi thaI, tema kahI zakAya nahIM. vyavahAramAM rahIne nizcayamAM jAya. dharma eTale nizcaya, ane vyavahAra eTale duniyA gaNI le che tema nahIM. je kaMipaNa bAhya AcAranI-kriyAnI dhArmika pravRtti te vyavahAra ane temAM AtmAnI je pariNati te nizcaya. vyavahAramAM rahI nizcayamAM vadhe, tevI ja rIte vyavahAramAM rahevA khAtara, vyavahAra samajavA khAtara, lAMbA kALanI vicAraNAvALAne saMjJI kahyA, paNa tatvanI dRSTie ame tene saMjJI gaNatA nathI. bhale lAMbA Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha sAtamI [63 kALanI vicAraNAvALe heya, A bhavane aMge kaMcanAda mATe, samRddhi kuTumbakabilA mATe bhale lAMbA vicAra karanArA hoya, tene vicArazIla mAnatA nathI. zAsananI pravRtti-zarUAta karavAnI vakhate sarvajana samakSa jAhera kare che, ke-ame kuTumbAdikanA vicAra karanArAne sAcA saMsI kahetA nathI, paNa vastutaH ame tene ja vicArazIla kahIe chIe ke-je kSaye pazama samyaktva dhAraNa karanAre hoya. "huM kaIka bhavamAM hatuM, ne tyAMthI Avyo chuM. ane A bhavathI bIje bhava javAne chuM.' ATalA vicAravALe heAya te dRSTivAdedezikI saMjJAe saMjJI. e ja zAstradaSTie saMjJI. vyavahAra mAtrathI sAmAnya vicAravALA saMsI kharA, paNa zAstradaSTie saMjJI keNa? je kSapazamasamyaktva dhAraNa karanAra hoya te. gayA bhavamAMthI ahIM Avele chuM, A bhavathI bIje bhava janAre chuM. A vastu jene ramI rahI hoya tene ja zAstrakAre vicArazIla mAne che. ahIMthI AgaLa cAra gatimAMthI game tyAM javAnuM chuM. AvA vicAravALA hoya tene ja ame saMsI-vicArazIla mAnIe chIe. A vicAra na Ave tene ame vicArazIla mAnatA nathI. A vAta dareka gaNadhara mahArAjA tIrthanI pravRtti vakhate prathama jAhera kare che. A uparathI e nakkI thayuM ke ApaNe bhaTaktI prajA. luhArIyA karatAM paNa ApaNI jAtanI napAvaTatA. luhArIyAnI jAta eka gAmathI bIje gAma pharyA ja kare. tene gharabAra na hoya. te jAta karatAM A jAta bhUMDI hoya che. pelI bhaTakatI jAta, mAla TepalAmAM nAMkhI ke paThIyA upara bharI joDe laI jAya che. mAla sAthe laIne pharavAvALI bhaTakatI jAta. jyAre ApaNe mAla melIne bhaTakavAvALI prajA ! AkhI jiMdagI dravya Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAkareDenuM upArjana karyuM. strIo cakravartI mAphaka lAkhe paraNya. kuTumba yAda mAphaka moTuM bheguM karyuM. zarIra hajAre gAunuM moTuM karyuM. temAMthI laI javAnuM zuM ! saravALe zUnyane vepale. AkhI jiMdagI vepale karyo. A cAra vastu meLavavAne dhaMdho karyo. kaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA. pachI saravaiyAmAM chevaTe sAthe zuM AvavAnuM ? kaMcanAdi cAre ahIM mUkIne javAnuM. luvArIyA, kamANI TepalAmAM nAkhIne sAthe laI jAya, ApaNe khAlI hAthe javAnA. janma janma ApaNe mahenata karI, ApaNe vastu meLavI, paNa meLavIne ahIM melIne javAnuM! mAgeluM keTalI vakhata rahe? vivAhamAM mAMgeluM ghareNuM keTalA divasa rakhAya? mAgelI vastunA mAlIka na banAya. mAgelAnA mAlIkana banAya. gharanI cIjanA mAlika banAya. kaMcana, kAminI, kuTumba, kAyA sargika mAgelI cIja. AtmAzrI cIja nathI, jyAre mAgelI cIja che, tyAre te na rahe, temAM Azcarya zuM ? kayI cIja sAthe rahe? pitAnI cIja hoya teja sAthe rahe. haMmezAM mAgelI cIja sAthe na rahe. have pitAnI cIja kaI? pitAnI cIja samajavI tenuM nAma samakita. paranI cIja para tarIke. pitAnI cIja potAnA tarIke samajavI teja samakti. mekSa pAme tyAM paNa te mAthe! zarIrane sarvathA nAza thAya, mana, vacana, kAyA, zvAsa, Ayu, nAma, getrane sarvathA nAza thaI jAya te paNa e na khase. varanI zobhA mAgeluM ghareNuM rahe tyAM sudhI, mAgeluM utarI jAya pachI vara ughADe. mana, vacana, kAyA, ApaNI duniyAnI apekSAe aMtaranI cIja paNa e badhI cIja pugalanI madade meLavelIAtmAnI cIja mana, vacana, kAyA nathI. zuM kaMcana, kAminI, kuTumba, kayA Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Na saMgraha. sAtamI [65 AtmAnI cIja ? tyAre AtmAnI cIja kaI? te ja samakita. vedanIya karma, nAma, getra, Ayu, mana, vacana, kAyA cAlyA jAya te paNa jemAM nyUnatA na Ave, te ja tamArI cIja, te vastune oLakhe, te tamArI cIjane oLakhe. jIvAdi tatvanI zraddhA te samakita. jaDanI jakaDAmaNa. kharI rIte jaDa cetana be tatva hevAM hatAM. navane sAta tatve zA mATe kyAM ? jaDa ane cetana eja ta che, pachI sAta ne nava tattva zA mATe? sAta cIjo judI batAve te kharA! puNya ne pApa jIva ajIvathI judA batAvo! temaja baMdha ne nirjarA, Azrava ne saMvara, mekSa ne jIva A badhA jIvathI judA te batAve ? pachI tene sAta ke nava tarIkenI judAI kaI rIte kahe che ? jIva ane ajIva bemAM ja te sAta ke nava tattva che. pachI nava tatva zA mATe kA? jIva ajIvanuM jJAna zA mATe karAvavuM ? sUrya che ema bele te bele ke na bele tethI che ja, bolavAthI sUrya nathI thaye, na bele te bhAgI javAnuM nathI. tema jIva che e sarvakALa mATe jIva che. jIva kahe yA te na kahe. na mAne te paNa te jIva che te jIva che ja. jemAM tamArA kahevAthI kaIpaNa pharaka paDato nathI, je vidhAnamAM kaI bIjuM ke navuM kasthAnI, ekavAnI; ke palaTAvavAnI tAkAta hoya tevAM ja vidhAna karAya. ahIM tame jIva tarIke kahe ane ame tema mAnIe; paraMtu tethI tamArA jJAnanA prabhAve nathI jIvapaNuM AvavAnuM, nathI ajIvapaNuM thavAnuM, te zA mATe te kahevA joIe? jIvamAM jIvapaNuM sarvakALa mATe che. ajI paNuM paNa sarvakALa mATe che. pachI tene sAta ane nava tarIke Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA khelyA zA mATe? te samaje ke jaDa ane cetanane kholavAnuM kAraNa e ja ke cetana, jaDamAM jakaDAI gayuM che. jaDamAM jakaDAyelA jIvane judA pADavAnuM samajAvavA mATe. Azrava karma bAMdhavAnA kAraNe samajAvAya, tyAre ja jaDamAM jakaDAyAnI samajAvaTa thaI zake. jaDamAM jakaDAvAnuM kAraNa e ja Azrava, ene ja aMge kartavya zuM? e kejaDamAM na jakaDAIe, teja saMvara, jaDamAM jakaDAIe nahIM te raste te saMvara, eTaluM ja nahIM, paNa jakaDAvavuM be prakAranuM hoya che. agni senAne ghIne, mINane pIgaLAve paNa joDe heya tyAM sudhI, agni khasI jAya pachI sonuM, mINa, ghI thIjI jAya. keTalAkamAM kAraNene nAza thAya te paNa kArya rahe. bhaThThImAM ghaDAnuM pAkApaNuM, te agni elAya te paNa pAkApaNuM na khase. jaDanI jakaDAmaNanA kAraNomAM varyA, te te AgaLa jatAM ghaNuM nukazAna karaze. te mATe baMdha tatva mAnyuM. jaDanI e jakaDAmaNa seMsaravI nIkaLavAnI. jakaDAmaNathI chUTavAnA paNa rastA che. tenuM ja nAma nirjara. jakaDAmaNa kadI thaI gaI te paNa tethI chUTI javuM tenuM nAma nirjaze. jakaDAmaNa paNa evI teDe phera evI jakaDAmaNa thAya ja nahIM. nahIMtara keIpaNa e samaya nathI ke jemAM jakaDAmaNa jIva teDatA nathI. kedamAM paDele kedI darareja keda kape che, che mahinAnI sajA thaI, eka divasa bhagavyuM, eTale teTalI jela kApI. kedI dareka divase jela kApe che. jIva dareka samaye karma kApe che, teTalI nirjarA thAya che. paNa ahIM tava tarIke tevI nirjarA levI che ke je bhaviSyamAM aze paNa jakaDAmaNa rahe nahIM. ane navI jakaDAmaNa thAya nahIM. zAstrakArone, A jIne, jaDa cetananuM jJAna ApIne besI rahevuM nathI. ane jakaDA Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nAma nI vAta saMgraha, sAtamI [ 67 maNa AgaLa kevuM nukazAna kare che te samajAvavuM che. te vigere samajavuM, te ja samakita. jaDa-cetana jANavA sAthe jakaDAmaNa rikvAnA-teDavAnA rastA jANavA, phera jakaDAmaNa thAya nahIM te jANavuM, te vigere tanI mAnyatA te ja samakita. mAnyatAnuM nAma samakita kema rAkhyuM? jJAna suMdara, vartanamAM suMdarapaNuM chatAM tyAM samyakta zabda lAgu na karyo. samyak cAritra kahIe tyAM paNa satva zabda eksI mAnyatAmAM lAgu karIe chIe. mAnyatAnA samyakSaNa vagara jJAnanuM samyaphapaNuM nathI. vyavahAra daSTie samyakatva vagaranuM jJAna te samyaga jJAna nathI. mAnyatAmAM samyaga hoya te ja samyagajJAna. nava raiveyakapaNAnuM-kevaLIpaNAnAM telanuM cAritra hoya te paNa te cAritra samyaga nathI. paNa samyaktva sahita cAritra hoya te ja samyapha cAritra che. Ama samyajJAna ane samyakyAritrapaNuM mAnyatAnA prabhAvanuM ja che. A nizcaya hovAthI mAtra mAnyatAne ja samyatva zabda lagADe che. zuddha padArthane manAvavAvALuM manuSyane jIvane vicArazIla banAvavAvALuM evuM samyaktva mATe thaye pachI nAgA phare te mANasapaNuM cAlyuM nathI gayuM, paNa te mANasa na kahevAya. te Dhera karatAM paNa gayo ! Dherane aMge daSTi na pheravIe, paNa tenA taraphathI te daSTi jarura pheravIe. AbhUSaNa, alaMkAra vagarane manuSya daSTie dekhavA lAyaka nathI. samakita zebhe kyAre? alaMkAre, AbhUSaNe hoya tyAre zebhe. te mATe samyaktvanAM AbhUSaNe kyA? te agre- Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] dezanA dezanA 6 dezanA-8 6 2000 pha. va. 4 nemubhAInI vADI-surata huM"ne vicAra karavAnuM sthAna ?, "huM"ne khulAse nathI meLavyo. manuSyapaNAmAM AvyA chatAM huM ne khulAse ahIM na meLavIe te khulAso kayAM meLavIzuM? jAnavara, pazupaMkhInA bhAvamAM hupadane khulAse nahIM meLavI zakIe 'hune khulAso kyAM meLavaze ? AMkha ratna gaNAya, jIvana tarIke, AdhAra tarIke gaNAya paNa tenI Tevane tenI pAse rAkhe. AkhA jagatane jue, paraMtu pitAne na jue. AMkhamAM kaNIo paDe te AMkha na jue. hIrA, metI, pannA, jue paNa pitAne na jue! huM keNa e vicAre nahiM ! AkhA jagatanI ciMtA-vicAra kare paNa pitAne vicAra nahIM. mArI sthiti kaI hatI? ne have kaI thaze? te vicAra huM karatuM nathI. gharanuM bAraNuM, bArI, chAparAnuM Ama karavuM che, chokarA chokarI paraNAvavA che, kamANI karavI che, e vicAra karuM chuM. nAtavALAe vicAra kare ke Ama rivAja kare che, Ama Avaka jAvaka thAya che, tema gAmavALAo gAma saMbaMdhI vicAravAnuM kahe, paNa "huM vicAra karavAnuM sthAna kayuM? bIjA badhA padArthonA vicArenA sthAne che. kaMcana-ghara-hATa-strI-cArI vigerene vicAra karavAnAM sthAna rAkhyA. kAyAne vicAra karavA davAkhAnA rasoDA rAkhyA, paNa "huM ne vicAra karavAnuM sthAna kayuM? kAjInA kutarAnuM maraNa thAya, te gAma AkhuM AbhaDavA Ave, paNa kAjInA maraNamAM kaI na Ave. 'huM nA vicAre kayAM karyA ? mAtA Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha AThamI [9 pitA-zeTha-rAjA-pradhAna-senApati e badhA che, paNa temAMnAM kaI "huM ne vicAra karavAnuM kahetA nathI! A saMjogamAM "huM ne vicAra thAya zI rIte? rUpAnI kiMmata zIkhe tyAre chokare jANe. rUpAnI kiMmata nathI samajAvI tyAMsudhI chokare rUpAnI pATa upara pizAba kare, metInA DhagalA upara pizAba kare. tene kaMI che? tene kiMmatanuM bhUta peThuM nathI. kiMmatIpaNAne saMskAra ene piThe nathI. sonuM, metI, maNi, ATaluM kiMmatI che! ema e badhuM oLakhAvyuM eTale tenI kiMmata jANuM; paNa huM" keTale kiMmatI ? te keIe eLakhAvyuM ? jagatanI kiMmata oLakhI, paNa pitAnI kiMmata oLakhI nathI. jagatanA padArthonI parIkSA karI. khATuM-mIThuM-kadhaLuM e badhA guNane vicAra karyo. duniyAnA padArthone, tenA guNane vicAra karyo paNa "huM" ane tenA guNene vicAra kayAre karyo? upAzraya daherAne advitIya camatkArika prabhAva hoya te teja ke "huM ne te aNaukela keyaDo ukele. kAraNa? jinezvaranA maMdiramAM zuM che? bhagavAnanI mUrti. vyavahArathI bhagavAnanI mUrti che, paNa lagIra UMDA utare te ApaNe AtmAne ApI che. jene paNa avatAra ane Izvara baMne mAne che. anya matavALAo paNa te bane mAne che. ajene paNa avatAra ane Izvara baMnenI mAnyatA dharAve che. jene avatAramAMthI IzvaranI mAnyatA dharAve che, bIjAo IzvaramAMthI avatAra jaNAve che. rikhadevajIne 13 me chelle bhava, vIrane 27me chelle bhava, ema avatArajanma jene mAne che, pachI temAMthI AvI rIte AtmAnA guNa utpanna karyA. Ama Izvara thayA tyAre IzvaranI mUrti ubhI karI. tAre Izvara banavuM hoya te Ama vartAya. bIjA dharmavALAe Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 70] dezanA deva kema thavAya? te raste batAvyuM che? zaiva, vaiSNavamAM, kurAnamAM, bAyabalamAM deva thavAne raste nahIM, deva thavAne rasta batAvanAra jainazAsana ja. ahIM tame paNa deva thaI zake che! arihaMtarUpe, siddharUpe, paNa deva thaI zake che. jenazAsana sivAya devapaNAne mATe chUTa ApanAra keIpaNa dharma--mata nathI. jAtibheda, raMgabheda julama karanAra gaNAya te vyakti svAtaMtryamAM te pUchavuM ja zuM? kevaLa jinezvaranuM zAsana evuM che ke jemAM deva thavAnI chUTa che. saramukhatyAravALA paNa pitAnI pAchaLa anugAmI nIme che. hITalare gorIMgane nImya, A te eka vyakti che. tyAre jinezvara bhagavAna, "huM ja jinezvara chuM ane huM ema nahIM, tame paNa jinezvara thaI zake che. jinezvara thavA mATe sAdhana batAve che, prere che. jyAM deva thavAnI chUTa nathI, tyAM tenA sAdhana, preraNuM kyAMthI hoya? kevaLa jinezvara bhagavAnanuM zAsana evuM ke-jemAM sarvane samAna haka maLe che. pachI lAyakAta ochI hoya te deva na thAya te judI vAta che. ahiM badhAne lAyakAta tevuM phaLa meLavavAnI chUTa che. tame deva thaI zake che. te kevaLa jenazAsana ja besI zake che. huM deva thaye, e thayo tamAre kaIne deva thavAnuM nahIM, te bIjA matamAM. ahIM te badhAne chUTa che. ahIM varNa--jAti vyaktibheda vagere deva thavAmAM nahIM. sarva jIvane svataMtra thavAne mATe chUTa ApanAra hoya te kevaLa jaina zAsanamAM ja. kemake-jene ja e mAnyatAvALA che ke jIva ja pitAnA kRtya mATe javAbadAra ane jokhamadAra che. jene zAsana Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, AThamI [71 sivAya jIvane javAbadAra ane jokhamadAra gaNavA keI mata taiyAra nathI. "ane jaMtuna: A ajJAna jIva, pitAnAM sukha duHkha mATe samartha ja nathI. ajJAnI che, mUrNa che. keI manuSya, mUrkhamAM javAbadArI mUke khare? ema kahI e lokoe jIvene pahelethI ja ajJAnI mAnI lIdhA! keTalI vakhata mANasene javAbadArI, jokhamadArI judA paNa hoya che, tamAre khAte ne tamArA jokhame na paNa hoya. javAbadArI hoya ane jokhamadArI na hoya te kaMI nahIM, paraMtu A te javAbadArI ne jokhamadArI bane na haiya! nAnA chokarAnA nAme vepAra thAya temAM beTa jAya te kene jAya? javAbadArI ejaMTanI, jokhamadArI zeraholDaranI. javAbadArI jokhamadArI baMne judAM che. paNa jainazAsana sivAthanA darzanavALAoe pahelethI mIMDuM melI dIdhuM ke-A ajJAna AtmA, AmAM jANe ja nahIM. jANyA vagara javAbadArI melAya nahiM. enAM sArA kAryanuM phaLa devaleka, kharAba kAryanuM naraka phaLa. devake jAya te IzvaranI preraNAthI. vAstava, caMpA nA tranet svarga jAya ke narake jAya te IzvaranI marajIthI jAya ! jIvanI marajI zA kAmanI ? sukhadu:khamAM ke svarga narakamAM jIvanI svataMtratA nahiM. sukhadu:khamAM jIvanI svataMtratA nahiM. AnI puSTimAM tenI dalIla che ke "jIvanuM karyuM sukha thAya te sukhanI athI duniyAmAM duHkha ane durgati bhe keNa? ane duHkha ane durgati thAya che, te te cokkasa che, mATe duHkha ane durgati denAra keI che te khare ja." pitAnI svataMtratAe sukha, svarga maLI jAya te narake javA keI taiyAra na haya, mATe sukha du:kha, svarga naraka pitAnI marajInAM nathI, Ama kahevAvALAe vicAra karavAnI jarura che. Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] dezanA dezanA dapriyenI AdhInatA. eka manuSyane udharasa thaI che. AkhI rAta ujAgare thAya che. vaidyane batAvyuM. vaidhe kahyuM "udharasa sakhata che. tela maracAne aDavuM nahiM. telane lepa sarakho paNa na le, daradIne ane kuTuMbIone te vAta sAcI lAgI. pote tela maracuM khAvAnuM nukazAna sama che. na khAvuM tevA nizcayamAM Avyo che paNa kyAM sudhI? jamavA bese ne phIkuM lAge tyAM zuM thAya? mAbApa ane jeDevALA reke, mane kahe ke kheTuM thAya che, chatAM kema nathI rahevAtuM ? vaidyane verI je gaNavAmAM Ave che. tamArA regane haThAvavA mATe, reganI vRddhi aTakAvavA mATe, carI paLAvavAvALa vaidya duzamana jevuM lAge che? mArI vAlI cAra AMgaLanI dalAlaNa jIbha dATa vALI de che. vecanAra ane lenAra A hAtha ane peTa, vacamAM dalAlaNa jIbha, teNe vacamAM dATa vALyo. udharasa thaI hoya chatAM tela maracAM tarapha doryo. tame jIbhanA gulAma thayA. tame jIbhanA mAlika ke jIbha tamArI mAlika? duniyAdArIthI jIbha tamArI gaNAya, paNa ApaNe vicArIe ke ApaNe jIbhanAM mAlika nathI; jIbha ApaNI mAlika che. jIbhe dorIne tela maracAM khavaDAvavAmAM nAMkhyA. ekarasanAnA kabajAmAM AvyA eTale bhAna bhUlyA te pAMce iMdriyanA kabajAmAM Ave tyAre zuM thAya ? tame nirogI rahevA Iccho cho. pacca khAvuM te tamArA hAthanI cIja chatAM kema palaTo thaye? tamArAne tamArA vicAre vacce dakhalagIrI keNe karI ? cAra AMgaLanI dalAlaNanI dakhalagiri vakhate gulAma banI jAva te pachI pAMcenI paMcAtamAM paTakAI jAva te zuM thAya? pAMcamAM sAmaTA paTakAI paDe, tyAM zuM thAya? Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamI saMgraha, [73 vastune Aveza te to pavana sAthe-vAyarA sAthe laDanAre, te mahA vaDhavADa gaNAya. ApaNe te vAkyare pakaDIne hAlIe chIe. vicArane vAyu tene AdhIna rahI cAlIe chIe. vAyare jema taNakhalAne upADI cAhe tyAM pheMke che. "huM huM karI rahevAvALe AtmA, gusA-gumAna-prapaMca-lAbhanA Aveza pI vAyarAnI pAchaLa jAya. vAyare bhame tyAM zuM thAya? pANInAM vamaLamAM khalAsI paNa vaDANa hAthamAM rAkhI zakatA nathI, vimAnIe paNa hAthamAM vimAna rAkhI zaktA nathI. pachI ApaNe vezanA vAyarAnI pAchaLa bAdhIe te AtmAnuM zuM thAya ? vAyarA pAchaLa vaheto rahele heya, tenI IcchA kAma lAge kharI? vAyunA vegamAM paDelA padArthanuM avasthAna niyamita heya nahIM. gussAdikanA vAyarAmAM deDe, tenuM avasthAna niyamata zI rIte zahe? pachI bIjAne deSa deve nakAme che. cAra veganA vAyara pAchaLa ghasaDAIe pachI phaLa ApaNe bhegavavA paDe temAM navAI zI? kupacya karyuM, eTale udharasa vadhe. sAkara ApaNe khAIe ane mIThAza lagADanAra bIje joIe. te na bane. pApa pote kare ane pApanA phaLa bIje Ape, te bane ja nahIM. padArthane svabhAva na samaje, tene ADAavaLuM besavuM paDe. tevI rIte puNyakarmane, pApakarmane svabhAva samaje tene puNyathI thatI sadgatimAM bIjAne lAvavAnI jarUra na samaje. pApathI thatI durgati temAM bIjAne lAvavAnI jarUra nathI. karelAM puNya. pApa, svabhAve ja phaLa Ape che. kALIyA sAthe dhoLo baMdhAya te zuM thAya? eka vAta. eka mANasa pezAba karavA beThe. vAyare vAyo. naLIyuM kharUM, paDyuM ne vAgyuM te zuM bhagavAne karyuM ? bhuMDAmAM Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] dezanA dezanAbhagavAnane rAkhe te vAta judI. kALIyA sAthe joLI bAMdhe te zarIrane vAna na pakaDe paNa sAna pakaDe. tema. ajenenA paricayamAM AvyA. temAM jenapaNuM nathI cheDayuM, paNa tenI sAnamAM gayA. tamAre ghera kare janamya. akhaMDa saubhAgyavatIe putra ratnane janma Ape. tenAM lagna lakhe tyAre pa Na ciraMjIvI bhAI phalANAnAM lagnane ame niradhAra karyo che. ema lakhe ! tene paraNAvavAmAM vara te bIjA nahi! jyAre kAtarI (mela) lakho tyAre "phalANAbhAI devagata thayAM che, lakhatAM kalama kapa che, bAyaDI nAnI che, nAnA chokarAM nirAdhAra che; paramezvarane gamyuM te kharuM!" e kevI vicitratA? jaNavAmAM ane lagnamAM paramezvarane na gaThavyo paNa maryo tyAre paramezvarane gamyuM te kharuM! paramezvarane kyAM goThavyA? paramezvara zarIradhArI hoya te tamAruM kArDa vAMcI zuM na kare? badanakSI karI te zuM kare? arjunane tyAM chokare janme, tyAre keIka jIva puNyanA udayavALo thaele te bhegavavA mATe avataryo che, tema lakhyuM ! jyAre jenapaNAne kAgaLa ke heya? puNyadaye manuSyapaNuM pAmyA, paNa avirati karmane udaya che, jethI virati karI zakato nathI, emaja lakhe ne? paraNavAmAM paNa mehanA udayane lIdhe saMsAramAM utaravAnuM thAya che; tema kaketramAM lakhene? lakhyuM ? jaina dharma mAnanArAne aMge tamAre zuM lakhavuM joIe ? tamArI bairI chokaruM jaNavAne hakadAra che? vAMjaNa zuM karavA chokarAne janma nathI ApatI? bALake ke mAtAe sAre jIva jANuM kUkhamAM pesavAnuM ke pesADavAnuM karyuM nathI. mAtA, pitA, putra, janma ApavA levAmAM svAdhIna nathI. phalANIne kUkhe janma thaye, paNa janma Apyo che? janma ApavAmAM svataMtra che? bhalA, bApanI marajInI vAta Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - saMgraha AThamI [75 che ke kuLamAM chokarAne lAva ke na lAvavo? " avaLuM anyathA amuka banAvavAnI, na banAvavAnI ke ulaTuM karavAnI zaktivALe heya te ja kta gaNAya. bApamAM, mAtAmAM ke chekarAmAM-traNemAMthI ekeyamAM e sAmarthya che? paraNAvavAmAM tenA parasparanA saMbaMdha hoya tAja baMdha thAya. dhAryA jamAI ke kanyA maLI jAya che? te pachI-ume lagna niradhAryA che, te I rIte? A badhAM apalakSaNe konA gharamAMthI zIkhyA? kahe ke-anyamatavALA pAsethI zIkhyA. tame derAsareupAye jAva che paNa jenanA saMskAra bhuMsI nAMkhyA. jainatva kayAM! janmanAro bhAgyanA udayavALe tethI ahIM AvyuM che. te vicAramAM AvyuM ? paraNavAnuM mahAmehanIne lIdhe thAya che, te lakhyuM ? maraNa vakhate paNa "AyuSya pUruM thAya te ja mare che, Ayu bAMdhyuM teTaluM ja bhegavyuM, darekanAM karmo darekane bhogavavA ja paDe che, be mathALAnI ThaMDImAM vagara lIdhA bhegavavA paDe paNa karmamAM te karelAM ja bhegavavA paDe che, Ayu TUMkuM bAMdheluM teTaluM ja bhegavyuM, temAM nehIe keIpaNa bacAva karanAra nathI. azaraNa bhAvanA magajamAM jAgRta rahevI joIe, A lakhAyuM? nirAdhArapaNuM magajamAM nathI AvatuM ? ApaNe paNa temAMja chIe. jIvamAtrane nirAdhArapaNuM che. keI saMbaMdhI AdhAravALA thavAnA ja nathI. UgatA caMdane duniyA nAme che. A jIva tenI vAsanA-saMjoga-anakaLatAmAM rahe te duniyA tene khamAkhamA kare. ajenenA paricayamAM jenapaNuM nathI cheDayuM, paNa tenA saMgathI maraNamAM mAranAra bhagavAna lakhavA mAMDyA. Ama anyamatanI rItie cAlavuM cheTuM che, chatAM vahevAramAM rAkhyuM che! kRSNapaNamastu viSNunI eka bAI ananya bhagata vAsIduM bahAra nAMkhatA Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76] dezanA dezanAkRSNArpaNamastu. vAsIduM nAMkhatA tyAM emanA mate nAradajI nIkaLyA. tene guse ca. ke-mArA bhagavAnane kacare Ape che? caDI rIMsa, be lapaDAka jaDI dIdhI. akhaMDa brahmacArI nAradajI be jaDe bAIne te zuM thAya? A sthitimAM bAIe je svara, zabda, hRdaya kacare nakhatAM hatAM, teja svarAdie "kRSNapaNamatuM" belavuM cAluM rAkhyuM ! be lapaDAka paDI temAM paNa te svara-zabda-hRdaya na bhedAyA! kacaro nAkhatI vakhate je pramANe belAyuM teja pramANe be vAgI te paNa tevAja zade bele che! jaNavAne jerUM, paraNavAmAM paMDa ne mAravAmAM bhagavAna ! have evA manuSya zuM mAne? IzvaramAMthI ja avatAra mAnene? AvatAramAMthI izvara nahIM mAne. nirmaLamAMthI malina thavAnuM mAnanArA e avatAramAMthI Izvara mAne che. Adarza tarIke kaI mUrti heya? malina chatAM bhaviSyamAM nirmaLa tevIja mUrti AtmAne Adarza thaI zake. e Adarza banAvIe te hune khulAse thAya. AvA vItarAga svarUpe zAMta sthitie je AtmA che te huM chuM. AvI zAMta vItarAga sthitie ja "huM , e zikSaNa vitarAganI mUrti sivAya bIjI jago parathI lAve. huM ne Adarza dekhI sudevane deva, sAdhune guru ane te deve batAvela dharmane dharma mAne, teja samakitiH mithyAtvI AtmA teo ke-je pitAnA samakitanAM paDIkAnAM nAme vyavahAra kare. evAo e vAtamAM vItarAgane lAve, te vezyAnA ghumaTA che. A rIte tattva batAvyuM. "huM"padane Adarza maLe, "hupadane khulAsa-tene raste maLe tyAMja dharma manAya, teja samakti. have tenAM bhUSaNe kevA? te aMge Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graha, [77 navamI che dezanA-9 ? 2000 phI va. 5 nemubhAinI vADI gopIpurA-surata. anya devene jinezvaranuM nATaka paNu AvaDatuM nathI. zAstrakAra mahArAjA kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrAcArya mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke dareka jIva jagatamAM sArAne khapI che. boTAne koI khapI nathI. sAruM karato hoya ke na hoya te paNa sArAne ja khapI hoya che. sAcuM karavAvALe paNa sArAne ja khapI hoya che. khapImAM sArI ja dhAraNa heya. AkhI duniyA sArI ane sAcAnA ja khapavALI hoya che temAM matabhedanathI; paraMtu hemacaMdra mahArAja kahe che ke nAnAM baccAM mAtA joDe AvyA hoya, upavAsanuM mAtA paccakakhANa mAge; te vakhate nAnAM chokarAM khIsAmAMthI caNA khAtAM jAyane paccakakhANa meM paNa upavAsanuM karyuM, tema bole che. nAnAM baccA upavAsane sAre gaNutA hoya, paraMtu upavAsa kene kahevAya tenI gatAgama baccAne nathI. mAtra mAe upavAsanuM paccakkhANa lIdhuM eTale meM upavAsa karyo kahe che. te jema nAnAM baccAM ajJAnane lIdhe upavAsa padArthane samajatA nathI, paNa upavAsanuM sArApaNuM samajI meM upavAsa karyo kahe che, tema jagatamAM suMdara padArthanuM svarUpa samaje nahIM; ane bAMga mele ke meM karyuM te sAruM ane sAcuM che e bAMgamAMthI bAkAta keNa che? cAhe jene dRSTAMta tarIke laIe, keI bAkAta rahe che? huM sAcuM ja ane sAruM ja karavA mAguM chuM, tema nahi balavAvALo eke che? te pachI-samyaktvane IjAre tamAre tyAM zI rIte ? bIjA badhA zAsanane mane Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAmithyAtvI kahe che ane jenadarzane ja samyaktva vALuM kema? samyaktvane sIdhe artha te "sAcuM ane sAruM che ne? eTale sArA sAcAvALA tame ja che ema batAvavA sAthe bIjAne kharAba zabda na kaheve tene raste kADhaye. ajJAna bAIne pUche ke-tAre bALaka keTalA? paramezvare be ApyA che. paNa jene nathI tene paramezvare nathI ApyA tenuM zuM? tenI upara paramezvare kapha najara karI che ne? arthApattathI AvatA te ane bhale na bole, paNa Ape Apa eja artha siddha che, ke-jene bALaka nathI ApyA tenI upara paramezvaranI kapha marajI che, tema ja mAnavuM paDe. A bolavAvALA ajJAnI puruSe paramezvara ne jALamAM jakaDI lIdhe. paramezvaranuM kAma A ne? UDe vicAra na karyo. jaMgalImAM jaMgalI evuM kaI nathI ke-sAta varSanI aMdaranA bALake kArya karyuM hoya tene gunAhita kahI sajA kare. Izvara garbhamAM mAre. tyAM paNa tenI sajA cAle. janmatAM tenI sajA cAle, janmatAM lulA-laMgaDAM-baherAM-AMdhaLAM thAya te paramezvaranI dayALutA kaI? paramezvara, ApaNAM karma pramANe te badhuM kare che, tema mAnIe te tAjAM karmane paramezvara gunAhita nathI gaNatA ne tethI tenI ahiM turata sajA nathI karatA. be varSanA chokarAe capu mAryuM tenI phariyAda kaI kare che? kahe sAta varSamAM kArya thaI paNa jAya tene sarakAra gunAhita kArya gaNa sajA karavA taiyAra nathI. mANasa ajJAnatA aNa samajane lAbha Ape che. te jagA para Izvara aNasamajane paNa lAbha nathI Apate. Izvara karmanuM phaLa Ape che tema mAnI laIe te jIvane te karmanI javAbadArI jokhamadArI rahetI ja nathI, svabhAve rUpa maLe che, temAM praznane avakAza nathI. mAta-pitA Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, navamI putranI kAyA jaDa che. jaDane javAbadArI jokhamadArI nathI hotI. Izvara anaMtI samajaNavALo chatAM baccAM ajJAna duHkhI AMdhaLAM upara lUlAM laMgaDA upara mahera na karI zake te te Izvarane ke gaNa? karma kyanAM phaLa ApavAnI vAtamAM Izvarane joDavAmAM tenI dayALutA kayAM? ApaNe Izvarane kyA svarUpa mAnavAnI jarura che? khyAla rAkha ke-anukULa zabda paNa arthapattithI pratikULatAne siddha kare che. jema sArA zabdomAMthI arthapattithI kharAba arthanI utpatti thAya che. tema amArA devane aMge, gurune aMge, dharmane aMge amArAmAM samyakatva, te arthApattie jenetara badhA mithyAtvavALA vitarAgadevanI mAnyatA sivAyanI badhI mAnyatAo mithyAtva. tamArA devane aMge zAstra-dhama, mata-darzanane aMge A samyaktva. samyakatva zabdane artha suMdarapaNuM. emAM suMdarapaNuM nakkI karyuM eTale bIjAmAM arthapattithIja amuMdarapAzuM. mithyAtva zabda bhayaMkara lAge tethI tene karANe mUkIe te paNa ahIM suMdarapaNuM eTale bIje asuMdarapaNuM che ja! prazna thaze ke-bIjA deve gurue ke dharmomAM- zAstromAM mata mAM darzanamAM asuMdarapaNuM zI rIte kahI zake che ? bIjA devone jinezvarane veSa paNa | bhajavatA na AvaDa. duniyAmAM uttama nATakIye paNa veSa barAbara bhajave. akabara bane te hindu hoya te paNa musalamAnI Dresa paherIne ubhe rahe. zivAjI-aMgreja-pArasI ke musalamAna ekTara tarIke hoya te paNa zivAjI AdinA veSa vakhate hiMduAdine ja veSa pahere. jenuM anukaraNa karavuM hoya tene ja paheraveza rAkhe. Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 80] dezanA eka bahurUpI, rAjA pAse gayA che. pahele dahADe rUpa-veSa dekhI rAjAe tene dAna na ApyuM. hetu e hatuM ke atyAre dAna ApIza te bIjI kaLA nahIM batAve. bIje divase bIje varSo paherI Avya, rAjA khuza thayA, chatAM dAna na ApyuM. tema te bahurUpIe 99 veSa kADhyA chatAM rAjAe dAna na ApyuM. rAjA-sabhA khuza thAya che, paNa dAna keI nathI ApatuM. rAjAnAM dAna vagara bIjA paNa dAna nathI ApatA. bIjA Ape temAM rAjAnuM apamAna gaNAya. bahurUpI gAmAMtaramAM pharatA pharate dharmazALAmAM utaryo. tyAM sAdhunI kiyA joI-joyA karI. barAbara tenI ekaTIMga zIkhI lIdhI. have. sAdhu pAsethI kaLA lIdhI che, te batAvuM. sAdhu banIne Avyo, sabhAne khuza karI. kahyuM ke-rAjAjI have A chello veSa che, nahIMtara kAle jaIza, mATe ApavuM hoya te Apa. rAjAe hyuM-UbhA rahe. nekarane kahyuM ke-daza hajAra rUpIyA thALamAM bharIne lAva. rAjA daza hajAra rUpiyA Ape che. "uM huM karI bahupI cAlyuM gaye veSa palaTIne Avyo. have je ApavuM hoya te Apa. rAjAe kahyuM-te vakhate kema na lIdhuM. ? te veSamAM lauM te veSa lajavAya. have je devuM hoya te de. pachI rAjAe dAna ApyuM. kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrijI kahe che ke-jinezvara sivAyanA deva, nATakIyA deva banavAnuM paNa zIkhyA nathI. nATakIye deva bane te devanuM pUruM svarUpa te le che? nAma tarIke rAma-lakSamaNasItAnI mUrti haya, rAdhA kRSNanI mUrti heya te saMsArI sivAya bIjuM che? devapaNAmAM sItA-rAdhAnI mUrti jeDe rAkhIne bese che? AraMbha parigrahamAM lIna rahe te mekSe jAya ? krodhAdika, viSayAdikamAM Dubele mokSe jAya temake I zAstrakAra kahetA nathI, Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, navamI 81 zAMto dAMta mumukSa) kahe che. AtmAne vicAra karavAne adhikarI keNa? keIpaNa matavALAe-darzanavALAe ema mAnyu nathI ke krodhAdithI bharela hoya te AtmavicAraNane lAyaka heya. badhA darzana kare, deva zAMta dAMta hevA joIe, ema kahe che. devamAM krodhAdika zAMta thaelA hevA joIe ema kahe che. e sthiti vagara AtmAne vicAra karavAnuM na hoya. krodhAdike bharelA deva, dharma, zI rIte kahI zakaze? sanmArgamAM praveza kara hoya teNe prathama zAMti, IndriyanuM damana karavuM joIe. mekSanI ja abhilASA joIe. dareka dharmavALA dharmiSTha mATe, sanmArganA khapIo mATe, A traNa vastu rAkhavA mAge che. kaI ? to te mumukSuH zAMta, IjiyAnuM damana ane mekSanI ja abhilASA heya. e sivAya mAtra zAMtinI vAtevALe heya tene ke gaNave? je Indriyone AdhIna na thayo hoya te sanmArgane lAyaka gaNAya. mekSa tarapha najara nathI karI tevA mATe ke sanmArga kahe che? jyAre e traNa nahIM te paNa deve potAnAmAM te traNa vAnAM veSa tarIke te dAkhala karavA hatAne? vAtane anulakSIne ja kahe che kevpushc paryakazayaM zlathaM ca, dRzau ca nAlA niyate sthire ca / na zikSiteyaM paratIrthanAjinendra ! mudrApi tavAnyadAstAm / he jinendra ! anya deve ApanI mudrA paNa na karI zakyA, bIjI vAta te bAjue rahe; paraMtu anya deve tAre veSa paNa na zIkhyA? nATakIyA paNa veSa te barAbara kADhe. riddhi ne sattA nATakIyAnA tyAgamAM na hoya. nATakIye paNa veSa barAbara kADhyA vagara nATakI nathI banate je potAnA zarIrane pathaMkAsane sthApI na zake te nATakI deva paNa kayAMrtha. bane? Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA zarIra paNa sAmAnya manuSya gussAmAM na hoya te sIdhuM hoya, AvezamAM akkaDa heya "kaI raphA' zAMta devanuM zarIra &latha--akkaDAI vinAnuM hoya. kevuM ? paryakAsane evuM latha. akkaDa nahIM. aMga te sIdhAM rahevAM joIe. eka vakhata nATaka tarIke deva banyA che te paNa zarIra te sIdhuM rAkhavuM hatuM ne? paganuM UMcAnIcApaNuM nahotuM rAkhavuM. dI_vAMkI AMkhe keNa kare ? DAbI AMkha vikRta karavI na pAlave. daSTi nAsikAthI niyata nahIM, jamaNuM ke DAbI AMkhane kaTAkSa nahiM! eTaluM ja nahIM paNa " thira bagale mAchalAne pakaDavA mATe niyamita sthira Ubhe rahe, paNa mAchaluM na dekhe tyAM sudhI, mAchaluM dekhe eTale sthira na rahe. bilADI paNa uMdarane dekhatAMnI sAthe sthira na rahe. zAMta devanI dRSTa sadAne mATe nAsikA upara sthira rahe. A tamArI mudrA nATakIyA tarIke anukaraNa karanAe levI paDe. ATaluM nATakIyApaNuM paNa bIjAo laI zakyA nathI, tethI zrI hemacaMdrAcArya mahArAja kahe che ke zikSite 0' eTale ke-devapaNAnI mudrA AkAra, veSa, zarIrane paheraveza vagere pitAne ya deva hevaDAvanAra bIjAe zIkhyA nahi te teomAM vItarAgadevanA bIja guNenI AzA zI karIe? sattA ane sAhyabInI AzA zI rIte karI zakAya? je devenI aMdara devapaNane nATakIye veSa paNa nathI AvyuM, te te devapaNanI anaMta jJAna, darzana ane vItarAgatAnI te AzA zI rIte ja rakhAya ? kaheze ke-devamAM suMdarapaNuM na Ave temAM samAre zuM karavuM? cekasI,pittaLanuM pittaLapaNuM batAvavA taiyAra nathI, ne sonAne senA pramANe kahe ne kasa Ape tene ja senApaNuM mAnIne besI rahevuM tenA Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, navamI [83 samAdhAnamAM samajo ke-cekasI tapAsatAM senAne kasa na Ave tene pittala kahe temAM cekasI zuM kare? sonuM pArakhanAra sonAne sanuM kahe, eTale pittaLapaNuM bIjAmAM saheje jAya. temAM cekasI javerI, doSapAtra na gaNAya. senAne lakSaNathI nakakI karyuM paNa tema karavAmAM tene deza nahIM. teNe bIjAne pittaLa banAvavA mATe senuM nathI pArakhyuM, tema metI, hIrA pArakhanAre tenA lakSaNane aMge "metI che ema jaNAvyuM. bIjAne phaTakIyA banAvavA mATe nahI. tema devanI parIkSA karanAre devanuM suMdarapaNuM jaNAvyuM ke je paryakAsane rahyA hoya, lathapaNe zarIra rAkhanArA hoya, daSTi niyata ane sthira rAkhanAra hoya te deva kahevAya." kaheze ke "darekane sArApaNuM ne suMdarapaNuM game che. keIne kharAbapaNuM gamatuM nathI te pachI tevA devane jagata kema mAnI rahyuM che? samyapaNA vagaranA deva kema manAyA haze ?" te samaje keghaNAne aMdhAre savAzera akkala vaheMcAI. brahmAe akakala dhAre vaheMcI temAM hisAba karyo, tyAre ghaNAne pAzera vadhAre gaI eTale ke-ghaNAne eka zera ja akkala ApavAne vicAra karyo hate, temAM savAzera gaI ! aMdhAre akkala veMcAya temAM savAzeranA mAlIka badhA bane. ekane ja savAzera ApavAnI hatI chatA badhA savA zeranA mAlIka thayA. tema aMdhArAnA pacheDA devAyA. temAM bahu vAta kabUla thaI. anyane pUchaze ke tamArA bhagavAna badhA upara samabhAvI che, te AvA kema? te kaheze ke-e te lIlA che. Ama lIlAnAM aMdhArAmAM badhuM calAvyuM. Ama devanuM zAntapaNuM, dAntapaNuM tavika na rahyuM, te samaje ke--lIlA lIlAnA aMdhArapacheDAmAM devapaNuM veMcAyuM. jenAmatanI ja balihArI che. uttamatA che ke jeNe deva mATe paNa lIlAne paDade cIrI nAMkhe Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAche. je raste bhavyane deravavA che, te ja raste pite cAlyA che. vItarAgamAM ATaluM badhuM chatAM tenA devapaNAmAM sabhyapaNuM na kahIe to pachI AkAramAM jeNe zAMti, IndriyadamanatA, mumukSatA dhAraNa karI nathI tene samyakapaNuM kahevuM? zI rIte kahI zakAya? kaI jagyA para kaMI maLavAnI AzA hoya te "hAjI-hA" kahevAya. anyathA hAjI hA' zI rIte kahevAya? te samaje ke-jyAM bhaya lAge tyAM "mata bola mAra khAyagA e sthiti hovAthI tyAM paNa "hAjI hA karavI paDe. sahavAsa heya te zaramathI "hAjI hA' karavI paDe. manuSya AzAthI, trAsathI, sahavAsathI "hAjI hA" kahI deze. A traNathI hAjI hA paNuM thaI jAya; paNa aMdara khAtrI vagara mana kabUla nahi kare. pramANathI khAtrI thaze te ja mana kabUla kaze. devamAM samyaphapaNuM kaMIka te tapAsIe ne? lIlAnA paDadA pAchaLa devapaNane saMtADI de, pachI kaho ke deva mAne: to zI rIte deva mAnavA? uThe re merAri tamArA vinA dahIMnA maTaka ke pheDaze? tamArA vagara gopIonA cIra keNu cIraze re! tevAne deva manAvavA! bicArI vevalI bhaktANIe tevuM bele che te samaane nathI belatI, bhaktirAgamAM bole che. ahiM paNa bhaktAzuM bole che ne-gurujI pATe caDI caDI beThA, belAvyA bole nahi; gurujI mAge senAnI ThavaNuM te kyAMthI vaherAvIe?" tema te vevalI bhaktANuo paNa tevuM bolI de che. bhaktirAgamAM taNaelI te ajJAna bAIe ja tevuM bole che tema nahi, paraMtu tenA prakhara vidvAne paNa evuM bele che. kArikAvalIkAra muktAvalI nAmanI TIkA, dInakarI rAmastrI nAmanI TIkAo che. tenI aMdara mULamAM kahyuM ke -"nUtanagara Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, navamI dhararucaye, gopavadhUTidukUlacaurAya / tasmai kRSNAya nmH,sNsaarmadI hI rAma navA varSAdanI jevI zarIranI kAMti che jenI evA, tathA gapALanI juvAna strIonAM paheravAnAM vastro cAravAvALA ane saMsAravRkSanA bIja samAna evA te kRSNane namaskAra" pelI to mAtra vevalI bhaktANIe bhaktithI gAya che, paNa ahiM te te darzananAM vidvAne-prakhara vidvAne tevuM bole che! evI ja rIte mahAdevane aMge paNa kahela che ke- mAtu mA, sItAharapati=lIlAthI nATaka karavAmAM nipuNa evA mahAdeva tamArA kalyANa mATe thAva" te badhA eka ja bacAva kare che. zuM? lIlA lIlAne ja paDe. e rIte teone devanuM svarUpa, lIlAnA paDadAmAM kema nAkhavuM paDe che? te mATe hemacaMdrasUri mahArAjane kahevuM paDyuM ke he bhagavAna! tamAre veSa-AkArasthiti vagerenuM anya deve anukaraNa paNa na karI zakyA ! anukaraNa karI zakAya tevuM paNa anukaraNa karI zakayA nahI, pachI temAM samyaphapaNe zI rIte gaNavuM? ethI ja ApaNe jayAM ajJAnanuM AvaraNa khasI gayuM hoya, tyAM ja samyakSapaNAne vyavahAra karIe chIe. yAdavakuLanA vaMzavALa, kahIne gurune nabhAvavA mAgIe nahi. ApaNe gurunuM sabhyapaNuM kyAM rAkhIe? zAstrAnusArI hoya tevAne ja guru kahevAmAM ane khATAne vasAvavAmAM A zAsana, baTAne sarAvavAmAM lagIra paNa saMkoca rAkhatuM hota te jamAli jevAne sarAvate nahi. evAne paNa zAsane vesIre vesIre kaI rIte karyo haze ? mAruM gaNuM te sAmAne aMge, zAstrakAroe kaheluM hoya te sAcuM. tAramAM je samAcAra AvyA te sAcA mAnyA, zAthI? TeligrAmanI ophisanA bhase. dunIthAnA viSayamAM tenA jANakArane bharese rakhAya che, tema atIndriya Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA Astika pachI nAtinI utpatti. kalikAlasarvajJa bhagavAna hemacaMdrasUrijI mahArAja bhavya nA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke A saMsAramAM sahune sAruM game che, keIne paNa kharAba gamatuM nathI. pite kharAba karyuM hoya te tethI khasI javA mAge che. sarvane sAruM game che. sarvane sAcuM game che. namuM ke khoTuM bhale kare, paraMtu gamavAne aMge niyama kayo ? darekane sAruM--sAcuM game che ne? paraMtu sAcuM ane sAruM kayAM rahyuM che? A jagatamAM "vaidya gAMdhInA sahIyArA" tarIke pravRtti cAlI rahI che. ziva, kurAna vagere mate pitapatAne gAya che. zAstro zivane, zive bhagavAnane gAyA. Isue bAibalane, bAIbale Isune gAyA. tema jinezvara mahArAjane aMge paNa kahI zakAya ke-Agamee jinezvarane gAyA, jinezvare Agamane gAyA. Ama paraspara bhAvitapaNuM thAya teTalA mAtrathI samyakupaNuM mAnavuM ? haMmezA duniyAmAM kahevAya che ke belatAnI jIbha na pakaDAya. zaMkAkAranI jIbhane vyAkhyAkAra pakaDI zake nahi. ane e ja rIte ahiM zaMkA karIe ke-ahiM samyaktava zI rIte mAnavuM? tema pAchA padArtho-alokika padArthomAM paNa bharoso tenA jANanArane hoya. AthI atIndriya padArthone jANanArA sarvajJanA Agame-siddhAMtine mAnIe chIe. ane tenA AdhAre devagurune mAnIe chIe, tethI A dharmamAM sabhyapaNuM dhAravuM te ja samakti. have tene zobhAvavA mATe pAMca AbhUSaNe kahyAM che, te kevI rIte?te agre. Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamI saMgraha. [87 utarIe te zivapurANamAM zivanuM samyakrapaNuM. bhAgavatanA vAkayamAM viSNunI apramANiktA che? nahIM ja. e ene vakhANe, e ene vakhANe. AvI rIte zaMkAkA "suMdarapaNuM game che. sArApaNuM sAcApaNuM jagatane game che te siddhAMtane aMge kahe che ke "sAcApaNuM ane suMdarapaNuM zI rIte gaNavuM ? sahu potapotAnA gharamAM sAcA'. vAta kharI paNa tArI zaMkA pramANe-"kaseTIe ane senAe kasa kADha. te paraspara baMne maLI gayAM, tethI kasa kaDha, tema kaI kahe te senuM ne kaseTI be maLI gayAM, ema kahI zakAya ? e te na kahevAya. tenuM svataMtra dhAtu che, kaTI svataMtra patthara jAta che, pattharane dhAtunI jAta be paraspara maLI gayAM che, ema kahI zakAya nahIM. kalacara ane metIne judA pADanAra yaMtra judA pADe, tethI sAcAM metI ane yaMtra baMne maLI gayAM che, ema kahI zakAya nahiM. ema ahIM sarvajJa bhagavAne AganI prarUpaNA kare, sarvajJane ja deva tarIke nirUpaNa kare tethI Agama ane deva be maLI gayAM che, tema kahI zakAya nahiM. jene jIvane mAne che, vaiSNa, ze, musalamAne ne kIzciyane paNa java mAne che. prAcIna kALanI apekSAe nAstike paNa jIva mAne che. pachI bhUtathI pedA thayele mAne. Astika nAstikanI vyAkhyA kaI karI? 'paralekAdika nathI', evI jenI buddhi, tenuM nAma nAstika. "paralekAdika vastu che" tevI buddhivALA Astika. A jage para vicArIe ke-jagatamAM prathama Astika utpanna thaye ke nAstika? rAtadivasa-sajana durjana vigere paraspara apekSAvALA che. anAdinA viparItatAvALA che. nAstika zabda zI rIte banAvavAnA? na + Astika banAve tyAre nAstika bane. pahelAM Astika ja hatA ane te pachI Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA derAnAtemAMthI nAstika utpanna thayAM che. keIpaNa kumata, neve mata utpanna thAya, temAM mULamAM hetu have joIe. duniyA, paralekanI sAdhanA mATe-tyAga mATe pravRtti karavA lAgI eTale kAmanI pravRttimAMthI dUra rahevA lAgI; palekanI pradhAnatAne aMge kAmathI dUra rahevA lAgI. AthI te duniyA, nAstithI khamAI nahI. ghaNA evAya heya ke pite daI na zake, paNa bIjA de te paNa aMdarathI banyA kare. sukha malIna kema? sI bhartArane mukha paDI gayeluM dekhI pUche che ke-meTuM meluM kema ! "eka bheMsa ApI'. ema kIdhA pachI vicAra Avyo keA te 100nI uThI ! have zuM thAya? pariNAme te DAhya dAtAra gAMDe ba. kevI rIte? ke "are eka zuM? be ApIcAra ApI. AkhA gAmanI ApI. badhI bheMse meM tane ApI, ema bolavA lAgya! teNe te nakAme bakvATa kema karyo ? kahe ke eka bheMsa bacAvavA mATe karyo. eTale kaMI cApavAnuM na rahyuM. keTalIka vakhata DAhyA, gAMDA banI svArtha sAdhI le, kyAM gAMThase gIra paDA? kyA kaMIkuM dIdha? priyA pUche kaMtaku, mudrA kayuM malIna ? nA gAMThase gIra paDA, nA keIkuM dIdha, detAM dikhA erakuM, muDhA huvA mIna. bahArathI dhaNune Dhole meDhe ghera AveladekhI strI, anumAnathI pUche che ke "guMjAmAMthI kaIne kaI ApI devAyuM tenA pazcAtApathI malina meM thayuM che, ke koI gAMThethI gIra paDayuM che ane meM malina che? moM malina kema? tenA uttaramAM dhaNI kahe che ke-nA gAMThase gIra paDA' kAraNa ke-eka paDa hoya Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamI saMgraha, [89 te sAta gAMTha dauM. "nA keIkuM dIdha, guMjAmAM rAkhuM te devAyane? nArI kahe che ke-te moTuM meluM kema? te kahe che ke-detA dekhA erakuM muDhA havA malIna, bajAramAM phalANe zeTha dAna daI rahyo hato, tene dekhI ema thayuM keparasevAne pasa Ama uDADI de che! te dekhI mAruM meM karamAyuM che. tevI rIte mithyAtvanA joravALA evA hoya ke-pote karmanA bhayaMkara humalAthI na bace, paNa bIjA badhe te paNa tenAthI khamAya nahIM. e ja pramANe bIjAe dharma-tyAgasaMyama-tapa kare te nAstikathI na khamAya. te mATe nAstike zarUAta karI ke- etAvAn A dekhAya che teTaluM ja jagata che. Indriyone viSaya tarapha pravartAvavI e ja dharma, indriyanA viyenI prApti te ja dharma. AthI teoe kahyuM ke-gift pAsanA vinA.. saMyamo moviMdanA" kedIe rAjAne AdhIna rahevAthI kedanI pIDA bhegave che. hAthe karIne pIDA bhegavanAra varga ke ? tapasyA karanAra varga. jenAthI bIjAe tapasyA kare te nathI khamAtI. tene aMge tapasyA te hAthe karIne UbhI thaIne ? Ava kuhADA paga para paDa kedIo sattAne AdhIna hovAthI pIDA bhegave, paNa A te jANI joIne hAthe pIDA vahoranArA. saMyama e te bhegathI ThagAvAnuM. Thaga leke, jema ApaNuM hAthe ja ApaNuM nukazAna karAve tema saMyama ApaNe hAthe ja bhegathI ThagAve che. eka zeThane chekare kAThIyAvADI che. bApe jharIyAna pheTe lAvI dIdhuM che. nizALe gayeH nizALIAee dekhyuM ke A te jharIyAnapheTe-A te jharIyAna phaMTAvALe. ApaNuM mAbApa Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 90] dezanA dezanAte phe Ta Ape tema nathI. AnI AgaLa ApaNe halakA dekhAIzuM ! karavuM zuM ? be gaThIyAoe masalata karI. eka Ama gaye, bIje bIje gaye ne baMne judI judI dizAmAMthI pelA pAse AvyA. kahevA lAgyA ke-A to jarajara kapaDuM che. pelAe phe Ta kADhyo ane kheMcI kahevA lAge ke-Ama Ama karuM chuM teya nathI phATate jarajara hoya te jarIyAne na phATe palA gaThIomAMthI eke kahyuM ke-ema te A mAruM kapaDuM paNa na phATe, enI parIkSA karavI hoya te cheDethI kare. pitAne phe Te khAdIne have te lagIra phATyo. pelAe jarIyAnAne cheDethI kheMce te te Akhe Ubhe pheTa phADyo ! kema? te ke-kubuddhivALAne paDakhe caDyo. pitAne hAthe phADe te bIjAne gunegAra na banAve. tema ahIM nAstikane uchuMkhala pravRtti karavI, DhAranI peThe pravartavuM, temAM dharmanI vacce halakApaNuM thAya. viSaya kaSAya choDyA pAlavatA nathI. tethI nAstikee A kisso Ubhe karyo ke-tyAga ane saMyamavALAo parAdhInapaNe du:kha bhagave che. tevuM karIne tame AtmAne bhogathI vaMcita rAkho che. kuTumba, riddhi, bakarA, bAyaDI, choDIne nIkaLo te tamArA hAthe dezanikAlanI sajA jANI joIne bhegave che." AvuM kahenAra nAstikane bicArAone bIjAne tapasyA saMyama karatAM dekhI peTamAM lAya thAya che. tevA prakAranA nAstike e pedA thaI "aneka prakAranI tapasyA te pIDA che, saMyama te bhegavaMcanA che!" AvI rIte UbhuM karavuM paDyuM. nAka kaTTAnI ToLI. bIjAnuM dharmakRtya khamI zakAyuM nahi eTale eka nAkakaTTAne nAkakaTTAnI TeLI UbhI karavI paDI. nakkaTTo pite jyAM Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamI [91 saMgraha, jAya tyAM nAce. "bhagavAnane sAkSAt dekhuM chuM. nAka ADuM hatuM tyAM sudhI dekhate na hato. gayA pachI ja dekhAya che." ema nAcate jAya ne kahete jAya. AjakAla mArgathI khasela sthAnakavAsImAMthI paNa khasyA tyAre have mane samyagajJAna thayuM" ema kAnajI senagaDhamAM he ja che ne? eka pagathiyuM cUkI sthAnaka vAsImAM rahyA hatA, tyAM sudhI eka pagathiyuM cUkyA. pachI sthAnakvAsImAMthI nave paMtha kADhyo eTale have nahIM traNamAM teramAM jevuM thayuM. nahi zvetAmbaramAM-nahiM rathAnakavAsImAM ke nahiM digambaramAM ! ane mane jJAna thayuM che! nAka hatuM tyAM sudhI bhagavAnanAM darzana thatAM na hatAM. gayA pachI mane jJAna thayuM, bhagavAnanA darzana thAya che. sapaDAvIne temAM nAkhanAre joIe. cerenuM, jugArIonuM, raMDI vezyAonuM kadi nakheda gayuM? dekhItA kharAba chatAM tenuM nakheda jAya che? haiyApuTA AtmAe duniyAmAM nathI ema nahiM, haiyAM pheDanArA maLavA joIe. pelA nAkakaTTAne tema kahetA joIne eka jaNane thayuM keApaNe ya kapAvIe! trIjAe dekhyuM ke-bee kapAvyuM, tethI trIjA cethA ema hajAree nAka kapAvyuM ane nAkakaTTAonI TeLI UbhI thaI ! nAka na kapAve te IzvaranAM darzananI bahAra Ama nAstikanuM che. "teo tapasyAne karmanA kSayanuM sAdhana mAne dharmane parabhavana beMka mAne te jUnI gharethI ghasAelA rUDhIcusta orthoDekasa [orthodox]". AvA zabdo vAparI mArgamAM rahelAne bharamAve che. Ama nAstike utpanna thayA. "huMe vastu ekendrimAMthI paMcendriya DheraDhAMkharamAM paNa che. cetanA tarIke te te badhAmAM jIva raheluM che ema mAne chatAM parakAdi nathI evI jenI buddhi tenuM nAma nAstika. saMsAramAMthI tIrthakaranI Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] dezanA dezanAcovIzI thaI. cavIzIne aMge amuka kALe jAya, tethI tene aMge utpatti mAnavI paDe. AstikanI hayAti pachI nAstinI utpatti. kahevuM paDe ke-Astike sadAnA, anAdinA satata che. pachI nAstike che. evI ja rIte ahiM be danapaNuM sarakhuM Astika darzana kahevaDAve che tema nAstika paNa darzana kahevaDAve che. nAstike paNa jIva mAne che. parakAdi nathI mAnatA. zaiva, vaiSNa, musalamAne, krAIsTa jIvane mAne che. vartamAnakALamAM badhA jIvane mAne che. navatatva mAne tene samakti kahIe chIe, te navatatve ka mata nathI mAnata? jIva jaDa puNya, pApa, Azraya, pApa rekavAnuM, pApa javAnuM, vagere zuM bIjAo nathI mAnatA? jIvAdika jANe tene samakti che te kayA darzanavALA navatatva nathI jANatA mAnatA ? navatatvamAM kayuM tattva nathI mAnatA? tamAre ene samakitI nathI mAnavA paNa e leke navatatva nathI mAnatA ? zaive vaiSNave navatatva nathI mAnatA, tema kahI nahIM zake. pachI samaktiI kema nahiM! temaja samaktinA IjAradAra zA upara? bIjAne mithyAtvanI chApa zA upara Ape che? nAnuM baccuM "hIra" zabda bole che. hIre padArtha le che. peTImAM mUke che. rakSaNa kare che. keI le tenI sAthe laDe che. kAcanAM jhumaranA kaTakAne hIrA tarIke le che, sAcave che, te te bALaka sAce jhaverI. ane ? hI le sAcave te jhaverI, te pele kare jhaverI khare? hIrA zabdathI amAre taNAvAnuM nathI. hIrA padArthane hIre kahenAre have joIe. hIrAnI ceSTA karavA mAtrathI jhaverI na kahevAya paNa parIkSA karanAre have joIe. teNe te mAtra hIre zabda vAparyo che. hIrAnuM ThAmaThekANuM jANute nathI tyAre sA hI hoya tene re kahe, tene kiMmatIpaNe Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamI saMgraha. [93 saMghare, te jhaverI tema jIva padArthane jIva, zabdane barAbara samajanAre hoya x tene ja jIva zabda lAgu kare tene ane te ja ame suMdara kahevA taiyAra chIe. kevaLajJAnanA umedavArane kevaLajJAna lAyaka mAnanArA chIe. kaivalya svarUpa jIvane jena sivAya ke darzana jIvarUpe mAnatuM nathI. AthI jJAnAvaraNa-darzanAvaraNuM mAnavAM paDe. kevaLajJAna nathI thayuM tyAM sudhI jJAnAvaraNIthI vIMTaLAele, e A jIva che. te java jena sivAya keNu mAne ? tyAM sudhI sAdhya-kIDa ja kyAM che? svataMtratA na mAnate hoya te kegresane ogasTa mAsane TharAva pAchA kheMcI le, temAM jhera zAnuM? temane na gamatAnuM jhera che. tema ahIM, jema ogasTanA TharAvane te ja mAne ke-je dezanI AjhAdI AbAdI mAnate heya. te ja te TharAvane mane huM jJAnAvaraNI Adi karmane kSaya karI kevaLajJAnamayAdi ghauM te TharAva keNa karI zake ? jaina darzanathI jIva mAnanAre ja A TharAvane mAnanAre thAya. gItAmAM sarvajJa svarUpa jIva mAnya nathI. jeNe prajAne tenI gulAmI nathI mAnI, te svataMtratAnI vAta kare zAne ? kevaLajJAna, kevaLadarzana, vItarAgatAsvarUpa nathI mAnyAM, te jJAnAvaraNathI vIMTAyelA jIva che. kevaLajJAna avAyeluM che. tema mAnatA nathI, te tene kSaya karavA zI rIte taiyAra thAya? mATe tevI mAnyatA tenuM ja nAma samakti. jIvanuM asala svarUpa najara sAme khaDuM karyA pachI kuTumba, nAtavALA-zarIravALA ke dezavALA pratikULa paDe te paNa mAre mAruM svarUpa pragaTa karavuM ja che, tevI daDha pratijJA teja samakti. A jIvamAM kahyuM tema ajavAdi zeSa tamAM suMdara sAcApaNuM samyapaNuM jainazAsanamAM ja raheluM che. te samakti nANuM nathI. AbhUSaNe yukta che. tenAM AbhUSaNe kyAM? te agre. Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94] dezanA dezanA 6 dezanA-11 ; jina parvo ane tahevAre AtmakalyANanAM sAdhana ane tyAgapradhAna che. zAstrakAra mahArAjA kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke-sarvane suMdara ane sAcuM game che. duniyAmAM mAruM kharAba thAya evI IcchAvALo kaI ja nathI. dareka suMdara ne sAcI vastu mane maLe teja bhAvanAvALo hoya che. paNa sAcuM ane suMdara kahevuM ke ne? duniyA managamatuM sAruM ane sAcuM mAne, jherane ja suMdara mAne, khA pANIne pire khAsa paNane ja suMdara mane, chatAM paramArthe te vastu kevI che? anuSya sArI dhArIne vastu le. sAruM game che, sAruM dhArI le che; chatAM lIdheluM che te sAruM rahevuM joIe. tevI rIte dareka zAsanavALA-dharmamatavALA pitAnA devagurudharmane sArA gaNe che. pitAnA vAre tahevAre parvone sArA gaNe che. pitAnA devagura dharma beTA che, tema dhArI kaI letA nathI. tevI rIte dharma zAmAM rahyo che? AcAmAM. cAre mATe vAra tahevAranI janA karavAmAM AvI che. sArA gaNavA ke dhAravA mAtrathI pitAne gamavA mAtrathI temAM sArApaNuM AvI jatuM nathI. ATalI vAta ATale rAkhI bIje vicAra karIe. jagatamAM jeTalA Astika mata che, temAM "astika mata mAnanAre bhavya na hoya tema keTalAka kAcA mAne che. kAraNa ke teo devane mAne te paNa sudevanI buddhie mAne che, gurune sadgunI buddhie mAne Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha agiramI che ane kudharmane paNa sudharmanI buddhie mAne che. mAne paNa buddhi? anya dezanIo deva-guru-dharmane mAne che, temAM buddhi kaI? sunI. sugurupaNanI ke sudharmapaNAnI buddhie mAne che. kudevane mAnavA chatAM tene sudevanI buddhie ja mAne che. kudharmane paNa sudharmanI buddhie mAne che. eka ja kAraNa. kayuM ? mekSanuM vAhana. ApaNe mokSe javuM e cekasa. jaina-zaiva-vaiSNava badhA mekSane mAne cheteo paNa devane, gurune, dharmane mAne che te mokSane mATe. mekSanI mAnyatA te badhAe mAnI rAkhI teNe kudevAdane bhale mAnyA paNa mekSanAM sAdhana tarIke mAnyAM. abhavya hoya te mekSane mAnanAre heya ja nahIM. navata je tamArAmAM che temAM. tena tamAM ATha tara abhavya mAnI zake, paraMtu te navatatvamAM paNa kayuM tattva abhavya na mAne? mekSatatva abhavya mAnI zake nahIM. ATha ta te darekane vicArazreNImAM lAvavA paDe. bhavyapaNAnI chApa kyAre ? huM" e te prasiddha vastu che. huM sukhI dukhI chuM. huM zabda keIne zIkhavo paDato nathI. sarvane pitAnA AtmAthI siddha thaele huM zabda che. aMdara huM kaI padArtha che. huM padArtha sukha duHkha vedanA jJAnavALo huM mAnI lIdhuM, pachI jIva e zabdAMtara che. padArtha te mAnavo ja paDe. zarIra e huM nahIM. mAruM zarIra, eTale huM'. ane zarIra judAM. mArI jIbha, nAka, kAna, mAruM mana ema jaNAya tene Indriyo ane jIva judA dekhAya che. evI samajathI huM zabda vApare che. upacAra karIne UMDANathI huM eka judI vastu che, ema jANIne huM zabda vApare. jIva ne jaDa baMne mAnyA pachI pote sukhI Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA ke duHkhI keTalIka vakhata hoya? haMmezAM sukhI ke dukhI heya tema banatuM nathI. nArakIone paNa kalyANaka vakhate zAtA thAya che. ekAMte jagatamAM duHkhI ja hoya tevuM bane nahIM. ekAMte sukhI ja hoya tema paNa banatuM nathI. Ika sAruM che jethI sukhI thauM chuM. kaMIka kharAba paNa che ke jethI duHkhI thauM chuM. pachI pUNya ke pApa kahe, ke bIjA zabda kahe. paNa temAM sArI ke kharAba cIja vaLagelI che, tema mAnyA pachI pUNya pApane Azrava mAnave paDe je vastumAM kAraNanI jarUra nathI evI vastu haMmezA nitya vidyamAna ke haMmezA anitya avighamAna heya. jene kAraNanI jarUra nathI, ene bIjAnI darakAra na hevAthI haMmezAM vidyamAna ke avidyamAna heya. duHkhanuM sukhanuM kAraNa kaMIka che. karmabaMdha thavAnAM kAraNe, jene ApaNe Azrava kahIe chIe. sArAnA kAraNe maLyAM te vakhate kharAbanAM kAraNe na maLyAM, tethI sArA vakhate kharAba nathI AvatuM. e rIte Azrava mAnya. saMvara e rIte mAnya ke-kharAba vakhate sArAnuM na AvavuM. sukhanAM kAraNe palaTI duHkhanAM kAraNe thAya, duHkhanAM kAraNe khasyA vagara du:kha khase nahIM. tevI rIte AThe ta mAnavAM paDe. AThe tatva, abhavya sahita dareka mAne che. e dareka te tane bIjI rIte jyAM mAne che? mATe ema ATha tatva mAnanA thAya tyAM sudhI bhavyanI chApana apAya. bhavyapaNAnI chApa kyAre? mekSa nAmanAM tatvane mAne tyAre. AtmAnuM zuddha svarUpa mAne tyAre ja bhavyapaNAnI chApa. AthI mekSane lIdhe bhavyapaNAnI chApa hovAthI keTalAka AcAryo jeTalAM jeTalAM darzane-mate mekSa mAnanArA heya te abhavya na haya, ema abhavya na hoya ema kahe che. je bhavya jIva hoya te mekSa Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha agiyAramI [97 mAnanAre heya te kudevane devanI buddhie mAne. AvuM keTalAkanuM maMtavya che. te anusAre cAlIe tyAre kahevuM paDe ke dareka pitAnA devAdine kudevAdi hovA chatAM mAne che te suMdarapaNe ja sAruM sahune pAlavatuM hovAthI kharAba svarUpe hovA chatAM mAne suMdarapaNe. jema ke-deva, guru ne dharmane suMdaratAnI buddhie mAne che, AmAM mithyAtva kayAM? mithyAtva tyAM ke suMdaratA nahIM chatAM dara buddhithI mAnyA. tema parva ane tahevArone aMge dareka matavALA pitAnAM parva tahevArane suMdarapaNe ja mAne che, chatAM suMdarapaNuM kayAM che? tenI parIkSAmAM utaravAnI tene jarUra nathI. nAnuM bALaka pILA mAtrane senuM gaNe che. jema nAnuM baccuM senA ane pittaLanA vibhAgane na samaje, paraMtu meTe manuSya pILuM eTaluM sonuM mAnavA taiyAra nahIM thAya, maTe manuSya enI parIkSAmAM utarazetema ahIM jeo dharma nAM svarUpane na jANe, khara suMdarInAM svarUpane na jANe, tevA che, jeTalAM parvo, tahevAre teTalAM badhAM sArAM mAne. sArA narasAne vibhAga karavAne temane na hoya. ahIM jyAM sudhI jIvane viveka samajaNa na hoya tyAM sudhI badhAya parvo, tahevAre badhAya sArA che. deva, guru ane dharmane zA mATe mAnIe chIe ? AtmAnA kalyANa mATe mokSa mATe mAnIe chIe. durgatimAM javA mATe parvo, tahevAre mAnavA keI taiyAra nathI. tyAre sarva e mAnavA taiyAra che ke-hamArA pa, tahevAre AtmAnA kalyANa mATenA che. jIvavAnI IcchAe kALakTa jhera khAya te keTaluM jIve? jIvavAnA muddAo kALakUTa jhera khAya te jIve ke mare? jIvavAnI IcchAe kALakUTa jhera khAvAvALe IcchA jIvavAnI dharate hoya paNa jIve kayAMthI? je kALakUTamAM Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] dezanA dezanAjIvana ApavAnI tAkAta te nathI, paNa jIvavAnI zaktine haravAnI tAkAta che, tevuM kALakTa viSa khAI jIvavAnI IcchA rAkhavI te keTaluM badhuM ajugatuM che ? jema te behaMdu, ajJAnatAthI bhareluM che, tema AtmakalyANa mATe parvo, tahevAre karavA temAM AtmakalyANanuM piSakapaNuM na hoya te te parvo, tahevAre jIvavAnI IcchAe kALakUTa khAvA jevA che, mATe parve jIvanane piSavAnI tAkAtavALA hoya, AtmakalyANane poSanArA, sa guNene dharAvanAra hoya te ja AtmakalyANa mATe thAya. kare te bhagave tema nahIM, paraMtu kare karAve ane anamede to paNa bhegave. ApaNAmAM kare te bhagave ema belanArA che, paNa te mAnyatA mithyAtvanI che. te vAta samaje. camakaze nahIM. kare, karAve ane anude te paNa bhagave. bIje kare ne tene bIjo vakhANe te te vakhANavAvALe paNa bhagave, tema jaina zAstrakAra mAne che. bele che zuM? kare te bhogave. te pachI karaNa, karAvaraNane anumodana traNa vastu tamAre kyAM rahI? e traNamAMthI paccakakhANanA viSayamAM to mAtra karaNanAM ja paccakakhANa, chatAM te eka paccakhANathI te traNanAM paccakakhANa grahaNa karavA kahe. eTaluM ja nahIM, paNa AgaLa vadhIe enAkIsTanI TeLImAM jenuM nAma dAkhala thayuM che, te ghera beThA hoya te paNa gunegAra, rAjInAmuM Ape te ja chUTe thAya. kyArena bhagave? virati te ja na bAMdhe, na bhogave. virati na kare tyAM sudhI pApa na kare te paNa pApa aviratithI baMdhAya. aviratithI karma baMdhana jenazAsanamAM mAneluM che. niSNAhitiSAcA-kAradetA tIrthakara mahArAja sarakhAne paNa e niyama ke avi Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 saMgraha agiyAramI ratithI karma baMdhAya. tIrthakaranI dIkSAnI vAtamAM "arAgo aA ' tIrthakara, sAdhupaNuM pAmyA, ema kahevuM hatuM. "kAma" zA mATe ? "gharathI nIkaLI" e vizeSaNa zA mATe? "avI diva" eTaluM ja kahevuM hatuM. vaLI A padamAM paNa "brajA dhAtu gati arthamAM laI pravarata artha kare. hate, "a" ne "papranna artha kema kare paDe? "pravAta artha karavAthI dIkSA lIdhI artha thaI jatuM hatuM. vaLI 'pANi pada paNa kema melyuM ? te samajo ke-zAstrakArane ghaagu ne. pAmyA' artha kare che. vizeSathI vizeSaNa pRthaga heya tyAre ane te te artha nIpaje. kAvyo samajanArAne mAlama haze ke-"sakhIxxx xxx kIcaka jenuM nAma che jemAM vAyu purAya heya. vAyarAe purAyelA ane avAja kare tevA vAMsa hoya, tevA vAMsanuM nAma kicaka. bIjAnuM nAma veNuM. tevA kIcakane "mAhitapLuM " ema kema kahevuM paDayuM? tyAM kahevuM paDyuM ke jyAM vizeSaNa juduM kahyuM hoya tyAM vizeSya juduM rAkhavuM. AraMbha parigrahane cheDI nirAraMbhapaNuM pAmavAnuM hoya tyAM "pavaIene artha prApta karavuM paDaze. mukhya vAtamAM AvIe. te vAkyamAM prathama "marico kema kahevuM paDyuM ? "agArAt niSkamya=gharathI nIkaLIne aNagArapaNuM pAmyA che, ema jaNAvavA mATe. avirati TALavA mATe ghara saMsArane AraMbha tenI pratijJA karI sAdhupaNuM pAmyA, ema jaNAvavA mATe mArA kahyuM. tethI ""i pachI sAva joyA kahevuM paDe che. sAmAyikamAM zuM nathI AvatuM? samyakatva-zrutadezavirati, sarvavirati, sAmAyika vagere badhuM AvI jAya che. kahe ke-jainazAsana aviratine karmabaMdha mAne che, Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100] dezanA dezanA { dezanA-12 $ [Aje phA. va. 8nI savAre ratnasAgarajI jaina vidyAzALA-suratanAM kaMpAunDamAM khAsa maMDapa taiyAra karAvI temAM pUjya AgameddhAraka AcArya mahArAja zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjAnuM A vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. jyAM AgaLa vijJAnasUrijI, kalyANasUrijI mahArAjAdi saMkhyAbaMdha munivare paNa padhAryA hatA.) tamArA putroe kyA vArasAnI AzAe tamAre tyAM janma lIdho? mahAnubhAva! jagatamAM dareka pitAne vAra pitAnA putrane mATe avirati TALavA mATe sAvaje bega joDe ja kahevuM paDe che. aviratine karmabaMdhanuM kAraNa gaNIe, kaSAya-pramAdane karmabaMdhanuM kAraNa gaNIe, te AtmAne karmathI mukta karavA mATe je tahevAre ne pa AcarIe te kevA hevA joIe? mithyAtva-avirati-kaSAya-pramAdane tyAga karAvanAra parvo, tahevAre tene ja suMdara mAnI zakIe. je parvo, tahevAramAM mithyAtyAdine tyAga na hoya tevA pa, tahevArene AtmakalyANanAM sAdhana tarIke mAnI zakIe nahIM. mithyAtvAdine choDAvanAra tahevAre mAnIe te ja suMdarane suMdara mAnanArA chIe. jene eka paNa parva ke tahevAra tyAga vagaranA nathI. tyAre ja samakita gaNAya ke jyAre suMdarane suMdara tarIke mAnIe. tyAre ja samakti. jJAna-dana-cAritranA poSaka ane mithyAtvAdikane rAdhanArA hoIe teja samyakatvamAM AvyA gaNAIe. have te samyaphUlane zebhAvanAra bhUSaNe kyA? te agre vartamAna Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. bAramI [101 Ape che. musalamAne ke zeve bIjAne milkata ApI detA nathI. pitAnI sthAvara ke jaMgama bane milakta chokarAne Ape che. rUpiyA ane reDAM apAya che. AtmA apAtuM nathI. anAryo, mithyAtvI ne mleccha rUpiyAne reDAM Ape. tame samakitI paNa vArasAmAM rUpiyA ne reDa (makAne) Ape, te mithyAtvI ane samyakatvamAM taphAvata che? dareka jIva judA. eklA cha judA che tema nahIM. paNa jenAM karmo paNa judAM che. pula sattA putro waa keInAM karmo keIne lAgatA nathI. eka jIva kevaLajJAna pAme che. te vakhate tenI eTalI tAkAta vadhe che. vanamAM saLagelo dAvAnaLa eTalI tAkAta dharAve che ke-cAhe rAyaNa, lImaDA, AMbA ke AMkaDAnuM jhADa Ave tene bALI bhama karI nAMkhe che tema eka kevaLInAM kevaLajJAna pAmatI vakhatanA pariNAmanI dhArA zukaladhyAnanI agnimAM anaMtA nA karmo eka ja AtmAmAM paTakI devAmAM Ave te be ghaDImAM sApha thaI jAya! pachI keIne du:kha vedavAnuM, saMsAramAM rakhaDavAnuM thAya nahIM. paraMtu tema kema na thayuM? mATe tenuM kAraNa zuM? dareka AtmAnAM karmo judAM che. te pote ja bhagave te ja chuTakAre thAya. kevaLIne lekaleka jevAnA hoya che. 14 rAjaleka, 7 narake, tIracheMleka, devaleka jevAnuM maLe che. keTalAka jaMgalI jIve jANI joIne jAnavarane laDAve che. jenArane ramUja Ave che. Ama laDAImAM ramUja mAnanArA hoya tema keTalAka narakanI gatimAM jIva rakhaDe-du:khI thAya temAM meja mAnanArA paramAdhAmIo hoya che. tevA kevaLIo hotA nathI. kevaLIo ane tenI jema samaktiI che paNa eka ja dhAraNAvALA heya, ke AkhuM jagata, karmathI rahita thAya. AvI dhAraNa ane sAmarthya Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102] - dezanA dezanApaNa tevuM hoya. pachI vadhe che ke AkhA jagatane karmamukta nathI karatA? dhAraNA paNa AkhA jagatane mukata karavAnI, zakti paNa tevI ja, pachI badhAne muktapaNuM kema na thayuM ? eka ja kAraNa ke-keInuM karma kaImAM jatuM nathI, mATe siddhAMta karyo ke-dareka jIva judA che ane dareka jenAM karmo paNa judAM ja che. pachI AtmAne ApavAnI vArasAmAM vAta karI te zI rIte? jene te che ke je pitAnA baccAne AtmA arpaNa kare. A vAta maLatI nathI AvatI, te samaje ke pitAnA baccAne AtmAne oLakhatAM zIkhave, AtmAne oLakhata kare. teja vArase ke-je "huMpaNamAM anAdikALathI che, paraMtu AtmAnI samajaNavALe nathI tene AtmAnI samajaNavALo banAve. na banAve che jenapaNAnuM vaDIlapaNuM banAvyuM na gaNAya. te vaDIla tyAre ja gaNAya ke-pitAnA saMtAnane Atmatattva samajAve. jenapaNamAM teja vizeSa. tamArAmAM janmanAra bALakane sAcuM AtmatatvanuM nAma-jenatvanA saMskAra Ape. zrAvakapaNAnAM kuLamAM jIva kayA bhase Avyo che? dhArIne bhale nathI Avyo, paraMtu kaMIka sArA karmo karavAthI zrAvaka kuLamAM AvyuM che, e vAta nakakI che. e jIva vaDIlenA bharose AvyA che. zrAvake mArA vaDIle thayA haze te mane AtmAne vAraso maLaze. tamArA kuLamAM avataravAvALA kaI bhAvanAvALA hatA? jinadharmAt vinimukto, mA bhuvaM cakravartya pi / svAM ceTo daridro'pi, jainadharmAdhivAsitaH // zAstramAM kahevAya che ke-Indra mahArAja sabhAmAM beThA che. devatAe pUchayuM ke-Apa udAsInatAmAM kema che? Indra mahArAja kahe che ke-bhAIo ! huM AjJA, sahyabInI khAmIne aMge Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, bAramI [103 udAsIna nathI thayuM. ahIMthI mAre javAnuM che te cokkasa che, e vicAre udAsa beThe chuM. devalokamAM upajelA indrone paNa cavavAnuM che. "rAvavA phuga lo huM kyAM upajIza? e vicAramAM udAsa chuM. AvI samRddhi sAhyabI bhale cAlI jAya, paraMtu huM ahIMthI javI zrAvakakULamAM avataruM te samRddhi Adi gaI tene aphasosa nathI. paNa zrAvaka kuLa sivAya bIje upanuM te? tene aphasesa thAya che. tyAM AgaLa jaNAve che ke-jena dharma jyAM na hoya, je kuLamAM jenanA saMskAra, jJAna na hoya tevA kuLamAM cakravartipaNuM heya, te paNa tyAM na janme paNa jyAM gulAma thavuM paNa sAruM che, tyAM janme te ThIka. tyAre te Indra kayAne mAgaNa che?kevA daridra ke-gulAmapaNAne mAgaNa che? te vAta zAstrakAra kahe che ke nidhanadhArita je kuLane uparI jena dharmathI barAbara vAsita heya, AvA vicAre-bhoMsA, Indra, devatA vagere A kuLanA rAkhe, tevA kuLamAM tamArA baccAM tamArA bhase avatare, pachI tame tenA jIvane jenapaNanA saMskAra-jJAna na Ape te zuM thAya? zuddha devAdinuM jJAna saMskAra ene kyAM maLavAnA? e na kare tyAM sudhI teNe mUkele bhase tene bhAMganArA thayA ke nahi? cakravatI, vAsudevapaNane lAta mArI tamAre ghera cAhe je sthiti hoya tene teNe kabUla karI, tamAre tyAM AvyuM te kyA muAe? jaina dharma pALavAnA muddAo. have te dharmanuM jJAna ApavA taiyAra na thAva, te tame tene re keTale sAcavyo? te vizvAsa nabhAvavA mATe baccAne dhArmika keLavaNImAM barAbara taiyAra karavA joIe. cheka 7x7 =59 bele te zuM thAya? tamArA hRdayamAM keTale AghAta lAge? 10 nA pharakamAM camake te "o Izvara! tuM eka che! sara teM Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] dezanA dezanA $ dezanA-13 che samamiti AtmAnI pariNati ra4 klAka nirmaLaya. zAstrakAra mahArAjA kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAna zrImAna, hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa jaNAvI gayA ke-jema manuSya, maMdira, upAzraya, sAmAyika, paDikramaNane dharma na gaNanAre hoya tene samakti ja nathI. dharma na gaNanAro heya eTale zuM? ahIM upAzrayamAM guru pAsethI je jJAna lIdhuM, te pagathiyuM utaratAM bhUlI jAya, tevAne samakti nathI. dharmanI pariNati vize kalAka rahe. "tarikha 3jI samyaktva thayuM-samyaktvathI vAsita che, te vaimAnika sivAya AukhuM bAMdhe nahIM. tenA be apavAda A cAlu viSayamAM na hovAthI ahIM ApaNe jaNAvatA nathI. vaimAnika AyuSya kyAre na bAMdhe? pUrve baddhAyu haya, agara samyakatva khasI gayuM che. bIjI badhI prakRti dareka samaye baMdhAnArI che paNa 158 prakRtimAM AyuH eka ja evI prakRti che ke-AkhA bhavamAM eka ja vakhata baMdhAya, ane te ja AgaLanA bhAvamAM kAma lAge. jIvanI sattAmAM cAre gatinAM ane pAMce zarIranAM daLIyAM hoya, saMsAra te sAMbhaLI camakyA? pelA vAkayamAM vItarAgapaNuM nahi, ane A vAkyamAM kema ? zuddha devanAM deva upara pANI pharyuM, tyAM kema na camakyA? 10 ne pharaka paDe te na pAlave, ahIM Akhe pharaka paDe temAM kaMI nathI! tenuM kAraNa e ja ke jena dharmanI lAgaNI nathI, mATe te khyAla rAkhI putrane jaina dharmanI lAgaNIvALA kare. Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha teramI [15 paNa AyuSya bAMdhavA mATe eka sAthe be bhavanAM daLIyAM na hoya. vadhAre jAtanAM daLIyAM na hoya. AyuSya eka ja bhavanuM baMdhAya. vimAnikanuM ja badhe. Apa Apa AvI gayuM ke samyaktvavAsita thaye te java, badhe te vaimAnikanuM ja AyuSya bAMdhe. pahelAM AyuSya bAMdhyuM na hoya. samyatvathI khasele na hoya. vaimAnika zabda eTalA mATe vAparyo ke enAthI halakuM AyuSya na bAMdhe. samyaktvavALe jIva vaimAnikanuM ja ayuSya badhe. AyuSyane baMdha kyAre paDe? A nirNaya eka bAju rAkhI bIje vicAra karIe. AyubaMdhane samaya nirNaya karyo? zAstrakAre amuka kalAke AyuSya bAMdhavAnuM che, te nirNaya nathI karyo. "tithi dine baMdha hoya te prayika vacana che. tithi paNa gItArthanI AcaraNAe Agamata ane Acarita tithi samajavAnI che. prAyazcita ane aprAyazcita sthAna paNa-sUyagaDAMga, ThANAMga, samavAyAMga, bhagavatIjI Adi sUtranA AdhAre che. parvatathi Adie paNa dharmanuM pAlana na kare, thayela pApanuM prAyazcita na tye te jaMgalI ane kahevAtA. anAryo paNa ravivAranA divasee pitAnA dhaMdhA cheDIne te divase dharma kare che. te vAra upara javAvALA che. jemake-pAzcAtyamAM ravivAra, musalamAnamAM zukravAra, jyAre hindune bAre bhAgaLa mokaLI ! te mATe kahe che ke-AThama-caudaza-punamane amAvAsyA te cAra khAsa tithio che. e chane cAra pa kema kahe che? tenuM kAraNa eka ja keahIM punama, amAvAsyA svataMtra saMjJA che, tema AThama-cIdaza e svataMtra saMjJA nathI, vada-zudanI saMyukta saMjJA che. Aje suda AThama che ema kaI kahetuM nathI. sudanI 14 hoya Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] dezanA dezanAte paNa caudaza bole che. temaja vada pakSa hoya te paNa Aje vada AThama che-vada 14 ema keI kahetuM nathI. eTale vada hoya ke guda heya, paraMtu baMnemAM parvapaNuM, aSTamI ane codazapaNa aMge che. tethI "aSTamI" vyavahAra zuda ane vada baMne jage para eka sakhe che. amAvAsyAne divase pUrNimA nathI belatA, tethI punama-amAsa bane judA kahevAtA zabda upara parva paNuM keTaluM rAkhyuM che? ekeka divasanuM. jyAre AThama, caudaza baMne judA kahevAtA zabdo upara babbe divasanuM. A vAta nahi samajanArA ArAdhanA upara jAya che, te ArAdhanA te te cAraparvamAM cha che. vyavahAramAM tithi juo cAra ja che. e ja vyAkhyA zrI hemacaMdra mahArAje yegazAstramAM jaNAvI che ke zIta ane kRSNa 8, 14, 15, 0)) A catuSkarvI temAM zrAvaka cAra prakArane pauSadha na kare te prAyazcita. aticAramAM parvadivase pauSadha lIdhe nahiM, bole che te aticAra. parva divase pauSadha na kare te aticAra. aticAra lAge tevA parvo kyA? A zrAvakanI apekSAe catuSpavI. niyama 14, 8, 15, 0)). tyArapachI gItArtha AcAryoe dekhyuM ke-ATalAthI gRhastha AgaLa vadhI nahiM zake. tethI bIja, pAMcama Adi tithio gItArthoe ArAdhanA mATe jaNAvI, e gItArtha Acarita. zAstromAM kahela pauSadha na thAya te prAyazcita. 2, 5, 11, Adine pauSadha na thAya te prAyazcita nahIM. paDavAdikamAM aniyamita ane aSTamyAdikamAM niyamita pauSadha, tema tatvArtha bhASyamAM kaheluM che. trIje dahADe niyamita tithio Ave. A AvavAthI AcArepadeza graMthamAM kahyuM ke-zAstrokta ane gItAe kahelI tithio AcaravAthI AukhAnA trIjA bhAge bIjA bhavanuM AyuSya Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, teramI [107 bAMdhe. te na baMdhAyuM te tenA trIjA bhAga 3, 9, 27, 81mAM bhAge baMdhAvAne niyama. te ahIM AvI jAya che. tethI prAya: parvadeva ayu baMdhAya che tema jaNAvyuM. mULa vAtamAM AvIe prAye kahyuM te tithinA meLanI apekSAe. pahelI ghaDIe ke bIjI ghaDIe bAMdhaze tene niyama nathI. prAya: zabdanA arthamAM vicArIe te jainapaMcAMgamAM tithione kSaya mA hevAthI tithine kSaya AvavAne che. lokikamAM kSaya ane vRddhi baMne AvavAnA, tethI te parvatithie Ayu baMdhAvAne niyama nahI rahevAne. vaLI divasanA amuka bhAge ja AyuSya bAMdhe te paNa niyama nathI. pahele, bIje, trIje, cothe ke 5, 6, 7, 8me pahere Ayu bAMdhe te niyama nathI. samaktiI AtmA kayAM upaje? mULa viSayamAM Ave. "prAya' zabdathI be vAta nakakI thaI amuka tithie ja ke divase nahi, paraMtu 24 kalAkamAMthI keIpaNa ghaDIe Ayu bAMdhe te samativALe, ane te vaimAnika sivAya Ayu na bAMdhe. te sAthe trIje niyama bacce je lesthAmAM AyubaMdha teja lesthAmAM kALa karIne upajavAnuM. samakitavALAne ochAmAM ochI tolezyA. te-padya-zukla te traNa zubhalezyA. zubhalezyA te ochAmAM ochI. tiSane telekSA che, paNa samaktinI pariNatimAM jotiSanI pariNati kAma na lAge tethI samakiti, jyotiSanuM Ayu na badhe. vaimAnikanI je zuddhi telekyA te 24 kalAka samakitine rahevI joIe. e niyama na mAnIe te traNe vAte gabaDI jAya. keIne mithyAtvI thavuM gamatuM nathI. badhAne pitAne AtmA samakiti rahe e ja IcchA mithyAvI gaNAvA kaI paNa taiyAra nathI. vIsa kalAka je samAdhi vibhAgo Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 108] dezanA zubha evI tejesthAmAM rahevA taiyAra thayA ! khAtA he, vepAra karatA he tyAM paNa telesyA hevI ja joIe. A telezyA jyotiSathI AgaLanA devanuM Ayu baMdhAya tevI caDatI telezyA hovI joIe. sarvane samakitI thavuM game che, paNa samakitinI sthiti dhyAnamAM le. 24 kalAka sArA bhAvanI teje lezyA rahevI joIe. nahIMtara vaimAnikane lAyakanA AukhA lAyaka, tevI caDatI tejolezyAmAM 24 kalAka kyAre rahevAya? ekalA daherA, upAzrayamAM ja zubha pariNabharAkhIe, bIje zubha pariNAma na rAkhIe te ApaNe vaimAnikanA AyuSyanA zI rIte hadAra? "naka tiryaMcagati dUra nivArI' ema kahIe; eTale tyAM cokIdAra nathI besADyo paNa samyakatva pAmyA pachI naraka tirya canuM Ayu na baMdhAya. samakiti manuSya, vaimAnikanuM AyuSa bAMdhe paNa samiita vaimAnika, konuM bAMdhe? narakanI gati na baMdhAvAnA mATe samakita cAkIdAra. e cokIdAra cAra mIniTa pAse rahe ne pachI late thAya te zuM thavAnuM? ApaNe cokIdAra cAra mIniTa ja rAkhe che. ' dharma cekIdAra eka zeTha dukAna para beThA tyAM cAusa (Araba) cAkarI mATe AvyA che. zeThe kahyuM zuM pagAra laIza? cAuse kahyuM-pagAranuM nakkI karuM te pahelAM vAta samajI le ke-tamAre jAnamAla jekhamamAM hoya te vakhate mArI cAkarI na gaNavI. tene aMge huM jokhamadAra nahIM. bhale pagAra e che Apaje. varaghoDAmAM kutalanA ghoDA cAle paNa kuMtalanA ghaDA jevA cokIdAra na cAle. svArabeThaka vagarane gheDo varaghoDAmAM cAle, sainyamAM te sainikanA nabhAvI zakAya. tema ahIM te cAusa jevA cokIdAra cAle? e vAta Ayu nA sAvyo paNa nivArI enA zarIra Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, teramI [19 kabUla karatA he te tame dharma zA mATe kare che? AraudrathI bacavA ane dharma-zukalanAM piSaNa mATe dharma kare che. have tame niyama le te pahelAM chUTInA vakhate zarIrAdi kuTumbanAM kAraNe, gAdinAM kAraNe, Attarodra dhyAnane hallo AvavAne. te vakhate kahI gho ke dharma sAthe mAre lAgevaLage nahIM." te dharma cekIkAra ke pakaDa? zeThe te pelA cekIdArane vidAya karyo. paNa tame dharma cekIdAra ke rAkhe? jAnamAlanA bhaya vakhate cekIdAra nahIM. ApaNe te pahelethI cakI nakkI karIe chIe ke-mArA jAnamAlanA bhaya vakhate tArI cAkI nahIM. A kaI dazAnI sthiti ? AraudranAM piSaNe cAlatI vakhate dharma, sAmAyika vigere che te UMcAM melavAnAM? dharmane piSaNa karavAnI vakhate dharmanI kriyAne cheTe melavAnI ! dharmane dharma-zukala dhyAnanAM piSaNa mATe rAkhIe chIe, paNa temAM pahelethI belI rAkhIe chIe ke--dharmane Arodra vakhate chUTe rAkhIe chIe. rajA ane rAjInAmuM phalANe marI gayene kaMI na dekhAyuM paNa maratI vakhate zuM hatuM? cAre bAju vaidya, dAktara A hatuM. ughADI chAtIe sAme thaIne karyo ? ughADI chAtIe maranAra te lA. eke paNa rAjInAmuM daI maranArA nathI. rajA laIne maranArA che. nekarane khAnagI mAlama paDe ke-rajA ApavAnA che, te akkalavALo hoya te pahelethI rAjInAmuM Ape. A badhuM choDavAnuM che, ATaluM jANavA chatAM rAjInAmuM dIdhuM? jIvatAM badhuM vasire-sire karyuM ? rajA ApI tene kahevAya ke- hAthethI na chUTe, paNa parANe gharamAMthI nIkaLavuM paDe? rAjInAmuM sAmaTuM heya, rajA kaTake kaTake heya. 24-24 klAkanAM paccakhANa kare te rajA. DIsa Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110] dezanA dezanAmIsaHnAlAyaka thaI kADhe te rajA. kema? te ke-mamatA rahI che arthAt ApaNe te choDavuM nathI, paNa chuTI jAya temAM ApaNe upAya nathI. Ubhe page nIkaLavA ApaNe taiyAra nathI. ADe page khabhe upADI kADhe temAM taiyAra chIe ! zAthI? cakkasa jANIe chIe ke-A rajA daI devAnuM che. ArAdhanA kevI rItanI thAya che? samakiti 24 kalAka cAhe jevI vedanA-du:kha-pIDAmAM tejelezyAthI nIce nahIM utare. have the guNaThANe te jelezyA ja na joIe, kAraNa ke-zAstrakAra te chaThThA sudhI cha e lesyA hoya ema kahe che. sattafma samyaktva pAmyA pachI te chee guNasthAnakamAM cha lezyA hoya. A be niyama paraspara virudvatAvALA che. baMne niyama zAstrIya paraspara viruddhatAvALA chatAM tenuM samAdhAna che. azubha lezyA AvI jAya te paNa AyuSyanA baMdhane kALa che, teTalo kALa te vezyA Take nahi. sarvavirativALA pramAdIne azubha lezyA AvI che. AtmAmAM mULa bAMdhe te teje, padma ne zukala e traNa lehyA ja mULa bAMdhe, have padma ne zukala te te meTI vAta che. ochAmAM echI telesthAnI zubha pariNati rahe te ApaNe AtmA samakita che. deza-upAzraya-pUjA-prabhAvanAnI zubha pariNati rahe. upAzrayanuM pagathiyuM utaratAM mahArAjane zubha pariNati sepI jaIe, te 24 kalAka zubhalezyAvALA kayAMthI rahIe ? e na heya te samaktivALA kyAMthI kahevAIe ? AvI AtmAnI zuddhi karanAre mehanA mULane khedI nAkhe temAM navAI zI? ardha pagalaparAvartAmAM te saMsAra kApI ja nAMkhe. mULamAMthI jhADa Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, teramI 111 kApI nAMkhyuM, tevA jIvane vadhAremAM vadhAre ardha pagalaparAvarta kALa kahe, te te sAmAnyatayA asaMbhavita kALa kahyo che. eTale kALa badhAne rakhaDavAne hete nathI. e te gharamAM ghera jagatamAM badhAM pApa samaktimAMthI cavI ryA hoya te te ardha pudgalaparAvartathI vadhAre na rakhaDe. jagatamAMnA sarva ghora pApa karanAre keIka ja javA nIkaLI Ave. te paNa jIva hoya te paNa tene ardha pudgalathI vadhAre kALa saMsAramAM rakhaDavAnuM na hoya. darzana ArAdhanA jaghanyathI kare te ATha bhavamAM mekSa. samyakatvanI ochAmAM ochI ArAdhanA karanAre ATha bhavamAM mekSa pAme. pApanI tevI AkarI virAdhanAmAM je na Ave, te ATha bhavamAM mekSe jAya. asaMbhavita keTI ardha pudgalaparAvarta jaNAvI ke te AtmA, samakita mehane nAza kare. te jelezyA ochAmAM ochI rahevI ja joIe. prazna-tejalezyA, svabhAve Ave ke lAvelI Ave ?. javAba-pitAnI pravRtti ane vicAra kare tene AdhAre Ave. badhAne samaktiI thavuM game che, paNa samaktiI thavA IcchanAre 24 kalAkanI elezyAthI ochI telezyAvALA ApaNe na hevA joIe, A ja vAta dhyAnamAM rAkhI cAlavAnuM che. e samyakUvane prabhAva saMsAra pAra utAravAnI chApa. jJAnacAritramAM chApa nathI. jJAnamAM, cAritramAM amuka samaye mekSe javAnuM ja, e chApa nahIM. samyakRtvamAM e chApa ke ardha pugalamAM mekSe javAnuM ja. samyaphatvanI gerahAjarIvALA jJAnamAM, cAritramAM mekSe javAnI evI keI chApa nathI. samyagadarzanamAM chApa ke-jarUra tene mekSa thavAne. samyaktvavALe ja mArgamAM. samyaktvathI bhraSTa thaye te mekSathI bhaSTa thaye" eTaluM badhuM samyaktva upara jera devAyuM, te sama Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] dezanA dezanA 3 dezanA-14 che [Aje 2000nA kA. va. 11 semavAre pUrNa ThAThathI vaDA cauTAnA saMghe AcAryadevanuM suMdara svAgata karyuM hatuM ane pUjyazrIe kalyANa pArzvanAthajInAM daherAsaranA cekamAM vizALa suzobhita taiyAra karelA maMDapamAM vyAkhyAna ApyuM hatuM tene utAre.] mithyAdi bhAva yukata hoya te ja dharma, vakatRddhayA savA cotrazAstrakAra mahArAjA AcArya bhagavAn zrI harIbhadrasUrIzvarajI mahArAja bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke A jagatamAM sarva Arya prajA, dharmane prANa karatAM paNa vahAle gaNanArI che. sarva AryaprajA, dharmane cAhavAvALI hoya te paNa karelI cAhanA phaLibhUta kayAre thAya ? jyAre cAhanAnAM yogya kAraNe meLavavAmAM Ave tyAre ja cAhanA phalibhUta thAya che. keIpaNa Aryo e mAnyatA dharAvI nathI ke-cAhanA mAtrathI kArya thaI jAya. samagra sAmagrIne AdhIna kAryadazA che. lakSmInI cAhanA karIe paNa kAraNe meLavIe ja lakSamI siddha thAya, eTalA ja mATe nItikita kaI sthitinuM ? tenI derAmAM-upAzrayamAM 24 kalAka, 60 ghaDI, ATha pahora zubhapariNati rahevI joIe. rastAmAM upayogathI cAlatAM chatAM Thesa vAgI jAya, te anupaga hoya. te ja anupaga koI vakhata ane kathaMcita AvI jAya. AvuM samakita AbhUSaNathI bhAvavAnI jarUra che. te kevI rIte bhAvAya? te agre. Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha caudamI [113 kArane e hevuM paDyuM ke nAnA mavera kArya kAraNa vagara kArya thaI zakatuM nathI. e vAta darekane mAnavI paDe che, te sAthe bIjI vAta mAnavAnI jarUra che. "nAthAvALA' mATI kAraNa paNa lugaDuM banAvavuM hoya to mATIthI na banAvI zakAya. ghaDe banAva heya ne tAMtaNAnuM phIMDaluM upADe te zuM vaLe? tAMtaNuM vastranuM kAraNa, nahIM ke ghaDAnuM anyanuM kAraNa te kAraNa na gaNAya. je vastunI cAhanA karI hoya te ja vastunAM kAraNe meLavavA joIe. dareka jaNa dharmane kIMmatI gaNe che, paNa dharmanAM kAraNe kyA? ke-jene prApta karavAthI dharmanI siddhi thAya. mane mAtrathI dharmanI siddhi na thAya, anya kAraNe kAma na lAge tethI dharmanAM kAraNe dareka meLave che. dharmanI IcchAe prayatna kare che, te paNa kAraNa che, te darekane dharmanI siddhi kema nathI thatI? anya paNa kAraNa te kharuM ja, paNa te anyanuM kAraNa bane nahIM. mATI vastranuM kAraNa na banI zake. enAM khudanAM kAraNe joIe. khudanAM kAraNe hoya te ja kAryanI siddhi thAya. dUdha zabda vAparyo paNa therIyA-kharasANInuM dUdha kahevAya, te dUdha piSaka thaze? jema tharIyA-kharasANInuM dUdha kahevAya, paNa dUdhanuM kArya je piSaktA, te bIjA dUdhathI na thAya; tema dharmanAM sAcAM-kharAM vAstavika kAraNe meLavavAmAM Ave, to ja dharmanI siddhi thAya. A vAta sarvamAnya che. temAM vivAdane sthAna nathI. AryaprajA paNa dharmanI IcchAvALI che. te vAtamAM vivAda nathI. e vAta nakakI kara ke dharmanuM kharuM kAraNa puM? e vicAravAnI darekane jarUra che. mATe tA . dharmane haMmezAM sUkSmabuddhithI jANa. nahIMtara buddhi dharmanI rahe paraMtu dharmane nAza thAya. "anyathA dharmayudaLeva, taddhiAMta paNa vAstavika kAraNane-sAcA hetune amalamAM na mele te Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 114] dezanAte manuSyamAM dharmanI buddhi chatAM dharmane nAza karanAra thAya. buddhi vagarane pratyupakAra. eka juvAna manuSya, keI gharaDo-lUlelaMgaDe--bahere jatAM jatAM rastAmAM khADAmAM paDI gaye tene sAcavIne bahAra kADhyo. Dese hate. mArgamAM melyA. vRddha vicAra karyo kemanuSyamAM svAbhAvika rIte evI sthiti, ke--huM AkhA jagatanuM khAuM, mAruM khAya tenuM nakheda jAya. pRthvI, pANI Adi ApaNane upakAra kare, ApaNu taraphathI pRthvI, pANI Ardine karyo upakAra ? hAthI-ghaDA vigere manuSyane upakAra kare che. ApaNe je tenA upara upakAra karIe chIe ? manuSya manuSyane kareluM upakAra te vALa joIe, pRthvI Adine zI rIte upakAra vALa? manuSyane upakAra pAchuM vALI zakAya che, te DesAe vicAra karyo ke--mAre paNa upakAra pAche vALa joIe. A juvAna che, te te mArA bhAgyamege phUle-laMgaDebahere-gharaDa thaI azakta thAya ne 100 hAthanA UMDA khADAmAM paDe te huM kahuM ne tenuM lyANa karuM, te upakArane badale vaLI zake? upakAra pAcho vALavAnI buddhi chatAM ciMtavana zAnuM? ciMtavana anarthanuM. I buddhithI karyuM? AMdhaLA baheza DesAe upakAra vALavAnI daSTi rAkhI paNa zuM ciMtavyuM? pele juvAna, AMdhaLa-bahe-bhUlelaMgaDe thAya ane kUvAmAM paDe te upakAra vALI zakAya. Ama DesAne upakAra vALavAnI buddhi che, chatAM ciMtavana mahAjulamavALuM che. tema dharmanI buddhi chatAM dharmanAM kAraNe samajavAmAM na Ave te upakArabuddhi chatAM dharmane nAza thAya, tethI ja bhagavAna haribhadrasUrijIe jaNAvyuM ke dharma kone kahe? te mATe kahyuM ke meDyAlimArahayu Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, codamI T115 ane ghaH maitrI Adi bhAvavALI pravRtti-anuSThAna tenuM nAma dharma!te kevuM hovuM joIe? jemAM prathama pahele pAhe joIe. AkhA jagatanuM hita kema karuM? dharmane prathama pAye karyo? A vicAra ke-AkhA jagatanuM hita kema karuM ? mAre hita karavAmAM mitra ke zatru, svajana ke parajana na hoya. sarjana durjananAM bheda vagara jagatamAM tamAma januM hita karuM. te vicAra karyA chatAM have tene AgaLa zI rIte vadhAre? e mATe pramoguNanI pUjA. jeTalA ja guNa che, uttama che te badhAne sevaka temAM mitra, zatru, svajana, parajanane vibhAga nahIM. sadgaNI uttama lyANanA mArgamAM vadhelA te badhA. temAMnA mArA mitra ke zatru, sagA ke asagA hoya, tene bheda guNanI pUjAmAM nahIM. guNanI pUjA arkhalitapaNe pravartavI joIe. dharmanA dherI hoya te sarvanuM sanmAna vaMdana, stuti karavA joIe te bIjuM kAraNa te be karyA chatAM jIve pitAnI keTIthI adhama keTavALA jI upara upakAra mATe taiyAra rahevuM joIe, nahIMtara jIvana meLavI zuM karyuM? te mATe pratha: jAnavara dUdha ApavAdvArA, bhAra vahana karavAdvArA upakAra kare che. are! maryAdvArA cAmaDA, dAMta, zIMgaDA Adi ApIne upakAra kare che! te manuSyamAM? manuSya dharmiSTa thayA pachI upakAra na kare te sthiti zI? mATe manuSyane jagatanAM duHkhene nAza karavAnI buddhi hovI ja joIe. keTalAke guNavAnanA satkAranA buddhi temaja duHkhane nAza karavAnI buddhi AvI, chatAM avaLA hoya che. tame phAyadA karyA, te guNa mATe batAve paNa tene avaguNa thAya. te vakhate ApaNA lekamAM paddhati che ke-bhaluM karyuM te te meM karyuM ane bhuMDuM karyuM te tenA nasIbe karyuM. bhalAmAM Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] dezanA dezanA $ dezanA-15 dharmanI parIkSA karavA mATe cAra karsaTIo zAstrakAra mahArAjA AcArya bhagavAn zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja, dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA pite, bhuMDAmAM tene mAthe nAMkhavAmAM vAra nathI. te dharmabuddhi nathI. bemAM eka sarakho hisAba heya. jame ane udhAra mATe gaNita juduM che? je tema nathI te popakAramAM saravALe judo thaye? saravALe eka sarakho gaNe, mATe mAthA paropakAra karI zakyA te te jIvanuM nasIba hatuM te parepakAra thaI zakya ema gaNe. zAhukArInuM kAma te ja ke-je jamene te ja udhArane hisAba. je manuSya eka ja dhAre ke upakAra karuM, tenA nazIbe phAyado thAya. upakAra ke anupakAra thAya, temAM vizeSa madhyasthapaNuM, AcAravicAre dhamIjanane AkhA jaga. tane aMge hitanA, guNavAnane aMge satkAranA ane duHkhInAM du:kha nAza karavAnA vicAre heya. karmane tenA prabhAvane vicAra kare te keInA upara rAga dveSa na thAya. AvA vicAre anuSThAnane, dharma kahevAya. te vicAre jenI sAthe hoya te dhamI kahevAya. "maNi" maitrI-prameda-kAzya-mAdhyastha A cAra bhAvanAthI yukta je anuSThAna te dharma kahevAya. have te dharma ane kevI rIte? tenAM kAraNe na jaNa te dharma na thaI zake. bhayaMkara rega jaNAve eTalA mAtrathI nigI na thavAya. AvA vicAro sAthenI pravRtti sAthenuM anuSThAna kevI rIte bane? tenA hetuo utpanna thavAnI rIte batAvaze te agre Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, paMdaramI [117 ke-AryaprajAne dharmanA athI paNAnuM jJAna utpanna karavAnuM rahetuM nathI. kAraNa ke-tene te "siddhamAtra marthathatuM mata che aprasiddha arthavALuM zAstra, arthanI jema thAya che, nIvaDe che. vyAkhyAtA bele ke-sAMbhaLajo: "pa45=5" te kevuM gaNAya? je vAta jAheramAM jaNAtI hoya tene upadeza karavAne rahetuM nathI. zrotAmAM jAheramAM je vAta jANatA na hoya te vAta jaNAve te ja zAstra saphaLa gaNAya. zrotAoe na jANelI vAta jaNAve te zAstra saphaLa gaNAya. zAstra, saphaLa tyAre ja gaNAya ke-nahi jANavAmAM AvelI vAtane jaNAve te ja zrotAne apUrva jJAna thAya ane tethI zAstranI saphaLatA thAya. tevI rIte ahIM AryaprajAjana dareka dharmane athI ane pApathI DaravAvALo heya arthAt jema jagatamAM AgaLa eka vakhata jaNAvyuM che ke-ekathI aneka Ave tyAre aneka karatAM eka kIMmatI heya. eka AnAnA cAra paisA Ave tyAre AnAne kamatI mAnava paDe, tema ahIM AryaprajA spaSTa tarIke jANe che-mAne che-prape che ke manuSyapaNuM maLyuM, te dharmanA prabhAve. pAMca indriye. saMpUrNa lAMbuM jIvana, kIrti, jaza, kuTumba, kAyA, vagere nigI maLe te badhuM dharmanA prabhAve, AryaprajAjana, A vAta mAnanAre che ke dharmanA prabhAve manuSyabhava, pAMce Indriye saMpUrNa yAvat kuTuMbAdika maLe che, te kIMmatI koNa? eka vastuthI - aneka vastu maLe te eka vastu kIMmati hevI joIe. dharmathI badhI vastuo maLe te nIti khAtara paNa dharmane kIMmatI kahe, mAne ane gaNave joIe; mATe dharmanuM athI paNuM navuM utpanna karavAnuM nathI. dharma kIMmatI hovAthI dharmanI pAchaLa nakalIpaNAne dareDo che. duniyAmAM koI banAvaTI dhULa letuM, Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] dezanA dezanAtAMbuM karavA besatuM nathI. 5, sonuM, metI, hIrA banAvaTI kare che? kema? dhULamAM kacarAnI banAvaTa kema nahIM? kIMmata nathI, arthAt kimatI padArthonI pAchaLa ja nakalI padArthone doDe. e uparathI samajavAnuM che ke-je manuSya kIMmatI padArtha levA mATe keDa bAMdhI hoya teNe nakalI padArthathI bacavA mATe keDa bAMdhavI ja paDe. tema keDana bAMdhe te pariNAma zuM Ave? dharmaparIkSAmAM bhUlyA te bhavabhava rakhaDayA. zAka levA gayA ne bhUla khAdhI te eka TaMkanuM bhojana bagaDe, lugaDA levAmAM bhUla khAdhI te eka vAta bagaDe. bAyaDI levA gayA ne bhUla khAdhI, te bhava bagaDe. paNa dharma levAmAM bhUla khAdhI te bhava bagaDe. ApaNe dharmanA atha thayA paNa je dharmanI khejamAM bhUla khAdhI, nakalI dharmathI na bacyA te bhavane bagADe. AgaLa jaNAvI gayA ke--kIMmatI cIja pAchaLaja nIne dareDe, IraTezana thayAM tethI jhaverAtane dhaMdhe cheDI nathI dIdhuM. "jhagaDAmAM ApaNe na paDIe, virodha dekhAya te paDavuM ja nahIM te hIronI joDe piokharAjanuM virodhapaNuM che, tethI zuM jhaverIe jhaverIpaNuM choDI devuM ? banAvaTI hIrA, metI, cAMdI nIkaLyA te vepAra cheDI devAne ? tema dharmanA bhede dekhI "kaI dharma kaMI kahe che ane koI dharma kaMI kahe che, mATe ApaNe dharmanI paMcAtamAM utaravuM ja nahIM ene artha ze! eka ja kalacara imITezana dekhI jhaverIpaNuM cheDI devuM ke-vadhAre sAvaceta thavuM ? parIkSA karavA mATe taiyAra thavuM joIe. parIkSA karI sAcuM grahaNa karavA taiyAra thavuM joIe. lagIra sIdhI daSTie vicAre ke-tamArI najare tamane dharmanuM kIMmatIpaNuM khyAlamAM Avaze ! je mAlanI gharAkI vadhAre thAya Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, paMdaramI [119 tenI nakale vadhAre thAya. khoTA TreDamArka karIne paNa banAvaTI mAlanI vadhAre nakale nIkaLe. nakalI vastuomAM "traNa-cArapAMca-cha AnAmAM 16 AnA mAla maLe che, tevuM lAgavA mADe AthI jenI kIMmata vadhAre tene aMge naklIpaNane dareDe paDe. dharmanA bhede joIne-blATA joIne akkalavAnane e vicAra karavAne ke--dharma bahu kIMmatI che, ke jene aMge ATalI badhI banAva utpanna thaI che. akkalavAn puruSa, banAvaTa vadhAre dekhIne te mULanI kiMmata vadhAre samaje, paNa banAvaTa bahu dekhIne mAla le choDI na de. tema vadhAre dharmanA bheda dekhI dhamIMjana kaMTALe nahi. kaMTALe te ke gaNAya? jeNe akkala ghareNe mUkI heya, buddhinuM bAradAna pakaDI rAkhyuM hoya, khAMDanI guNa heya, temAMthI khAMDa nIkaLI gaI haya, ne bAradAna-guNI rahI gaI hoya, tema buddhi khasI jaI jeo buddhinA bAradAna rahyA hoya te ja Ama bele ke-ApaNe ragaDAjhagaDA na joIe. tyAre tene zuM karavuM paDe? dhamanI parIkSAmAM utaravuM paDe. dharmanA ghaNA bhede che. jeo kamane hetu tarIke mAne che, teo mAne che ke--manuSyanI buddhi-vikRtio judI judI che. tethI ke dharmanA nAme phasAI jAya, temAM navAI nathI. paramezvara jagata banAvanAra nathI paNa batAvanAra che. ' have je vAta huM chuM, te madhyastha rItie levAnI che. jena ane arjanamAM pharaka hoya te mAtra "ta' ane 'na" ne ja pharaka che. jene paramezvarane mAne che. paramezvarane na mAne te deza, tIrtho, japa raheja nahIM, paNa kevA paramezvarane mAne che? svarga naraka-pUNaya-pApa-sagati-durgatinuM svarUpa batAvanAra tarIke mAne che, ajene banAvanAra tarIke paramezvarane mAne che. * Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 120] dezanA svarga naraka, pUNya, pApa, sadgati, durgati keNe banAvI? te ke paramezvare. jena ane arjuna vacce pharaka ta ane mane. navALA AkhI jokhamadArI paramezvarane mAthe nAkhe che. zikSake vidyAthIne abhyAsa karAve. sajajana, durjana, zAhukArI, devALIyuM, nAgarika, nIti, anIti kene ane kema kahevAya ? tenI rIta-phAyadA-nukazAna vagere zikSaka samajAve. temAM zikSaka tamArI jiMdagInAM-vartananAM jokhamadAra nahIM, tenI javAbadArI zikSakane mAthe nahIM. pachI tamane ISTa lAge te raste jAva, ane tenI javAbadArI tamAre ja mAthe. tame sArA ke khoTA raste jAva tenI javAbadArI zikSakane mAthe nahIM. tenuM kAma asanmArganA durgaNa ane sanmArganA saguNa samajAvavA te ja. te ja tenI pharaja. tema paramezvara, Ama karavAthI pApa thAya. Ama karavAthI pUrNa thaze-Ama karavAthI saMsAramAM rakhaDavuM paDaze-Ama karavAthI mokSa maLI jaze-ema batAve. paNa jokhamadArI ane javAbadArI tamAre ja mAthe. sUrya khADAne khADA rUpe, kakarA-kAMTAne te rUpe batAvaze. khADAmAM paDatAM sUrya hAtha pakaDatuM nathI. tema jenenI mAnyatA pramANe paramezvara tIrthakara deve, mAtra dharma batAve. rIkhavadevajInI pahelAM hiMsA kare te pApa thatuM na hatuM ema na mAnavuM. teo thayA pachI pApa lAge." tema navuM batAvyuM nathI, paNa hiMsAdikathI pApa lAge te vAta anAdithI che, tethI keIpaNa vakhate pApathI vira mavAthI dharma thAya che. A karAya temAM pApa, A karAya temAM dhama thAya, ema tIrthaMkaradeve prathama batAvyuM. dharma raste thAya? te duniyAne mAlUma na hatuM. te tIrthakara devee batAvyuM. kAyadAmAM te huM jANatuM na hata" ema kahI chUTI javAya che. Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [121 saMgraha. paMdaramI kyAre ? kAyade prasiddha na karAya che. kAyado karanAra khAtrIvALo che, pALanAra nahIM. jeTalI jaga para kAyadAnI hakumata cAlavAnI heya, teTalI jago para te kAyade, bharesAvALA mANasa pAse jAhera kare. te kAyadA para traNe jagatamAM zIkhavadevajI bhagavAnanI chApa lAge, ajJAnIne cage kAyadAnuM kaMI nahIMne? jenI upara kAyadAne amala karavAnuM che tenI jANa na kare ane sattAne dAmala kare che tevI sattAne kevI gaNavI? paMkhImAM, jAnavaramAM eka jAtanAM paMkhI vaizAkha-jemAM bole keTake vIdhuM ke vadhu" paraMtu rAjA jAhera kare ke-Take vadhuM to ke, jamIna laI le, ane kheDIne pAka taiyAra kare. paMkhIo "pakaDI lAva TIpuM, pakaDI lAva TIpuM bele, ne kheDuta pANI pAIne pAka taiyAra kare. kAyade jAhera na karuM, ane tame AvyA eTale dhArI rAkhela kAyadAnA bhaMga karanAra tarIke gunegAra karI dauM te nyAya na gaNAya. bhagavAna zIkhavedevajIe "satya bolavAthI dharma thAya che, ane jUThathI pApa thAya che e pote kAyado karyo hoya te, AkhA jagatamAM te kAyade jAhera thaele hovo joIe. paramezvarane kAyado jaNAvavA mATe jokhamadArI nathI. banAvavA mATe jokhamadArI che. karmanI kuTila nItimAM badhuM samAya che. dharmanAM nAme dhUtavAnuM banavuM, karmanI kuTila nItimAM banI zake che, suracaMdabhAI batAvyA pachI beTI huMDI jANe, paNa sAthe tenAM jJAna pramANe A mANasa beTI huMDI batAvI mArA nAmane kathanane duSpaga karavAnuM che, ema jANe te vakhate suracaMdabhAIthI mauna besI na zakAya. dharmane phAMTA thayA, dharmane nAme adhama phelAvAyA te dharmanA banAvanArathI kema sahana thayuM ? sarakArI sattAnI jema Izvarane dhama banAvanAra tarIke mAnIe te Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122] dezanA dezanAIzvara sarvatra sattAvALA hoya tenI sattAmAM adharma mAnIne adharma kare te akSamya che, te dharma mAnI adharma kare te keTale akSa mya gaNAya? dharma, paramezvaranAM nAmanI ekta kahIe te cAle. phakta tenA nAmane durupayoga karI duniyA deDI rahI che. keTalAka nAstika vAdIo kahe che ke-"paramezvara banAvanAra." te AjanI sattA gunegArane sajA kare te gunegAranA ToLA vacce sajA kare che, baLavArene sajA karAya che temAM paNa baLa jAge heya tyAM mukhya mathake sajA karAya che tema IzvarathI sattAthI corI kare ke tarata hAtha kapAI jAya, jUThuM bolavA sAthe bebaDe banI jAya, raMDIbAjI karavA sAthe napuMsaka banI jAya, hiMsA karavA sAthe tene prANa jAya. paNa ahIM te marI jAya oNa ane AMsuM Ave paranI jema adharma ahIM kare, ne sajA tyAM! gune kare tyAM sajA nahIM. jagartAne te gunAnAM sthAnamAM ja sajA karavI joIe, te ja gunA rekAya. A vAta tamane karmavAdamAM kema nahIM Ave? duniyAmAM juo, reMTamAM zuM hoya ? pahelAnAM bharelA ThalavAya, nIce navA bharAya tema karmamAM pahelAM bAMdhelAM karmo ahIM bhagavAya ane navA karmo baMdhAya, eTale te AgaLa ja bhegavavAnuM rahe. karmanuM jera che. ekane bacapaNamAM DhIMcaNamAM vAgyuM, sajjaDa vAgyuM, davA karI ArAma na thayA. ghaDapaNanI avasthA thaI tyAM kaLe. ahIM kaLe che kema? tamane bALapaNamAM ahIM vAgyuM hatuM! ghaDapaNamAM te sAlyuM. vacamAM kaI ziyALA AvyA, te vakhate kema na sAhyuM? dubaLA thayA eTale pATu mAryuM ema nahIM. juvAnImAM pUnamAM jora hatuM. juvAnInI vakhate joma hovAthI kaLatara na thayuM. ghaDapaNamAM jema ghaTI gayuM eTale kaLatara thayuM. Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, paMdaramI [123 tema pahelA bhavamAM bAMdhelAM karmanuM jema heya te bhegavavAnuM prAbalya hoya tyAM vartamAnamAM karmanuM prAbalya kyAMthI hoya? pahelAMnA karmanuM jera jyAM sudhI tUTayuM na hoya, je AyuSya bAMdhyuM te pUruM na bhegavAya tyAM sudhI aMdara narakanuM Ayu gati bAMdhyA chatAM jera na karI zake. kaLatara jera karI zakatuM nathI. pahelAM bhavenAM karmonA jorane bhegavavAnA prasaMgane lIdhe navA karmane bhegavavAne vakhata na Ave, tethI navAM karmone bhegavavAne prasaMga pachI ja Ave. jagatamAM kudharma cAle che tenI jokhamadArI banAvanArane mAthe che, zA mATe kudharmo cAlavA phelAvA dIdhA! banAvanArane badhI sattA che. Izvarane mAtra mAstara tarIke mAnanArA te kudharmanAM pravartanane rekI zaktA nathI. guru gaMDIyA kayA jAne? je adharma-kudharma phelAve te paramezvaranA nAme ja phelAve che, zA mATe ? "guru gaMDIyA yA jAne ?" ema keI na kahI zake. bAvAjI celAne bhaNAve che "goiTara' bAvAjI guMcavAya ke Ane artha zo karaze ? celAjI! aba pustaka bAMdha. evAmAM artha yAda Avyo. are beTha jA. artha magajameM A gayA. vAkya bole. me, bAvAjInuM kAyamanuM bolavuM ", "trI se te sAlI sItA, "ra" vaha te kheDIyA hanumAna. saba milake artha-"TAMga tUTa gaI hai" leke kahevata artha, kIsa hisAbase zIkhe? celAjI kahe-gurujIne zIkhAyA! leke kahe-"guru gaMDIyA kyA jAne?" tema paramezvarane nAme adharmane phelAve te pitAne lAke, tevA kahI de. amArA guru jUThA, hamArA guru avaLA cAlelA, tema DIMDI pITAve, tevA AgaLa raste ja nahIM. je jagatamAM dharmane nAme kudharma pravartAve Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124] dezanA dezanAche, temAM eka paNa "bhagavAna kyA jAne?" te heta nathI. bApadAdAnA kUvAmAM DUbI maravuM ?" bApadAdAe kUve che, e vAkyane artha zuM ? keInA bApadAdA baccAne DUbI maravA ka khede? mAbApa evI cIja che ke-tene palaTe na thAya. pitA e pitA. janetA bIje thavAnuM nathI, khoLe jAva paNa janetA bIjo nahIM thAya. janayitrI bIjI nahIM thAya. mAbApa aparAvartanIya devagurunI mAnyatA lekene parAvartanavALI cIja bhale hoya, paraMtu jagatanA svabhAvathI aparAvartanIya cIja che. pachI "gurunA kUvAmAM DUbI maravuM?" tevI vAta kare tene kevA gaNavA? A te kuve badanArA pite "amAre DUbI maravuM?' tema bele che. ane te vicAra vagara meMmAM jema Ave tema dvavyA kare che. keIpaNa dharmavALe, bhale kudharma, anItimaya hoya chatAM bhagavAna zuM jANe? zuM samaje? tema kahenAra na hiya. badhA dharmavALA pitAnA dharmane mAnatA calAvatA phelAvatA mathALe zuM rAkhe ? jema copaDAmAM "ja--ane u--' hoya tema dareka dharmavALA pitAne dharma, adharma-anyAyaanItivALo hoya te paNa mathALe-"bhagavAna bhaluM karaze, bhaga vAnanuM Ama kahevuM che." Ama lakhaze, ane eTalA pUratuM e batAvanArA pakSe besaze, paNa banAvanAranA pakSamAMthI mukta kyAMthI thaze? jema abhyAsa karIne pAsa thaIne skUlamAMthI nIkaLela vidyAthI pitAnAM kRtya mATe teija jokhamadAra javAbadAra che, tema paramezvaranA upadezane samajanAre pitAnA vartana mATe pote ja javAbadAra ne jokhamadAra che. dharmane aMge sAcA dharmane levA mATe, mAnavA mATe jokhamadArI kene zIra? dharma karanArane zIra. paramezvarane zikSaka ke sUrya tarIke mAnIe Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, paMdaramI [125 te javAbadArI jokhamadArI dharmane karanAra upara rahelI che. AryaprajA dharmane kIMmatI gaNanArI che paNa kIMmatI vastu pAchaLa dareDe paDe che. dharma kIMmatI hevAthI khoTA dharmanA daroDA hoya che, tethI dharmanI parIkSA karavAnI jarUra che. dharmanI parIkSA kevI rIte karavI? have tenI parIkSA kyA dvArAe? rUpIyAne pArekha patharo, tenI upara khakhaDA eTale rUpIe ke klAI che te khabara paDe. pathare pakSapAta na kare. pathare te sAce hoya te sAcApaNuM, kheTe hoya te TApaNuM dekhADI de. dhyAna rAkhajo patha paNa kaLadArane parIkSaka kayAre gaNo ? pathare paNa pakSakAra nathI te parIkSaka gaNAya che. tema duniyAmAM paNa parIkSaka pakSakAra na hai joIe. pakSakAra banI parIkSaka bane te patharA karatAM paNa napAvaTa gaNAya. kaI prati rAgadveSa nahIM te ja parIkSaka bane. pathare paNa rAgadveSa hoya te parIkSaka na bane. mANasa rAgadveSavALuM hoya te parIkSaka na banI zake. kasoTI upara cekasI pItaLa ghase te kasa na Ave. mUrkha senuM ghase te kasa Ave. kema? pattharane devadattavadatta' nathI jevA, sAcuM ne khoTuM beja jevuM che. kaseTIne agnimAM dhamakAvIne caMdanathI pUjIne mele te paNa senAne ja kasa Apaze. pIttaLane kasa nahIM Ape. parIkSA mATe vyaktidveSa, vyaktirAga kAma lAge nahIM ne parIkSakapaNuM rahe ja nahIM. tema dharmanI parIkSAmAM I kasoTI? tyAre zAstrakAro kahe che ke-tArA hAthamAM ja kasoTI che. dArUDIye kalAlanI dukAne gaye. are! dArUnI vAnagI Apa. dukAnadAra hasavA lAgyuM. dArUDIye ciDA. kalAle dekhyuM kebesaze. pele kahe ke-vAnagI zAmAM devAya? je cIja kathaLe Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': ' dezanA 126] dezanAbAMdhelI hoya tenI vAnagI na hoya. kAchIyAne tyAM zAkanI, vAnagI nathI mAgatA kema? khullI jAhera paDelI che. jAheranI vAnagI na hoya. je mAre tyAM pIIne A keI dasa DagalA upara Dasa thaIne paDele che, te kaI 20-30-40-100 DagalA para paDele che A dArU pIne paDelA joI le. jema A jAhera che, tema dharmanI parIkSA pratyakSa ane jAhera che. mane pUchavAnI jarUra nathI. te vakhate mane evuM thAya ke-jagatamAM keInuM paNa ahita karanAre na thauM, ne hita karanAre ja thauM. AmAM vyaktirAga ke dveSanI gaMdha nathI. evuM mana thavuM te A dharmanI prathama kaTI. e prakAranuM mana thayuM hoya te samajavuM ke dharma ahIM che. e bIjI parIkSA. jagatamAM je je Atma lyANa sAdhanAra temAM AgaLa vadhanArA te badhAnI sevA karanAre huM thauM, cAhe mitra ke zatru hoya, sva ke parajana hoya. je kaI mekSamArganA sAdhaka AtmakalyANa karanArA, paiSanArA, vadhanArA te badhAMnI sevA karanAre thauM. patthara jyAre parIkSaka ba ? tamAruM mana paNa kayAre kharA dharmanuM parIkSaka bane ? kharA dharmamAM pravartavAvALuM bane? kalyANa sAdhanArAnI sevAmAM lIna rahuM ema mana thAya tyAre te bIjI parIkSA. dareka jenIone dhyAnamAM che ke-tIrthakara bhagavAna mukhyatAe devalekathI cavI mAtAnI kUkhamAM AvI rahe, te vakhate bhASA ke tenI paryApti ke vega na haya, mana ke tenI paryApti ke vega na heya, kAyA paNa ThekANu vagaranI hoya, te vakhateya 64 IndronAM Asana calAyamAna thAya! 64 Indra siMhAsanathI utarI paDe ane ekI kALe eka sarakhI rIte namutthaNuM kahIne stuti kare, te kyA re ? zarIranA jere ? zarIra vacana Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha paMdaramI [127 manaparyApti nathI, te pachI kenA jore? eka ja je. kayuM? aneka bhAmAM jIvana jagatanA hita mATe arpaNa karyuM, tene prabhAva-AvatamAM maLyuMne pue keInA paNa hitamAM ADe na AvuM te upara caMDapradyotanuM dRSTAMta. tamAma mAlamIkta-kuTumba-jIvanathI niHspRha thaI jIvanane tyAga karyo. AvI rItane tyAga, jenuM hita ja thAya, e kalpanAe ene aMge aneka jIvanamAM pitAnuM jIvana verI nAkhyuM-samarpita karI dIdhuM! je parajanA hitane arthe deza, gAma, kuTumba, riddhi, tyAga, yAvat zarIraskRDAne paNa * SS' tyAga karyo, te keTalA badhA ucca keTInA ? garbhamAM Ave ke tarata 64 IndronAM Asane DelAyamAna thAya che ane nIce utarI zakastava bhaNe che te zAne prabhAva? jagatanA hita-ciMtavanane prabhAva. ApaNA mananI parIkSA karavI hoya te pahelI hitaciMtavana dvArA parIkSA kare ke tuM AkhA jagatanAM jIvanuM hita karavA taiyAra thaye che? jagatanA jIvonuM hita karavAnI vAte nakkI thAya te cAhe zatru hoya te paNa tenuM ahita naja karavuM, na AvuM. A pahelI parIkSA kevI kyurI che? ahIM eka draSTAMta ApuM chuM.-kesaMbI nagarImAM zatAnika rAjA che. rANI mRgAvatI che. adbhata rUpavaMtI che. jenuM rUpa sAMbhaLI mAlavAdhipati caMDapradyota rAjA vikvala bane. lAja cheDI mRgAvatI rANInI mAgaNI karI! "vahukemAnAM mAgaNa na hoya. bena beTInA hoya. lAja-maryAdA cheDI mAMgaNI karI. 18 dezanA mAlIkane rANuM mekalAvavA kahevaDAve che. kaheNa kevuM che? jene uttara "nAmAM ja Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 128] dezanAAvavAne che. zatAnike kahevaDAvyuM ke rAjA thaye te nIti anItine na jANe?" paNa ghuvaDa divase AMdhaLA, keTalAka atadha rAtre na dekhe, paNa eka evA hoya ke rAta ke divase kazAmAM na dekhe, kAmAMdha-rAta ne divase paNa na dekhe ! tema caMDa-pradyotana kAmAMdha thaelo che. basa kahevaDAvyuM ke-tuM nA kahe che? mArI IrachAne tuM nA pADanAra koNa? mitra ane tAbedAra rAjAone bhegA kya. duniyAmAM jyAM pakSa AvyuM tyAM nyAya anyAya nahIM jotAM pakSagIrI ja jovAya che. sAmAnya karI janatAmAM ane vizeSe karI rAjamAM anyAya ne nyAya mAnavAmAM paNa vAM Avato nathI! 14nI laDAImAM khUnIne pakSakAra banyA hatA. esTrelIyAnA zAhajAdAnA khUnamAM laDAI thaI, temAM esTeTa lIyAnA rAjAne nyAya ApavAnA pakSamAM ja sahue UbhA rahevuM ghaTe paNa AdhInatA hoya, baMdhane hoya, tyAM nyAyAkhyAyane avakAza nathI. tema caMDapradyotane pArakI rANI paDAvI levA taiyArI karI te vakhate AdhIna rAjAone sAthe laDAI karavA nIka LavuM paDyuM. 14 mugaTabaddha rAjAe sAthe vatsadezamAM laDavA AvavuM paDyuM. magajamAM vicAre ! kaI sthiti ? anyAyane rApha phATavAmAM kaMI bAkI rahe che? caDyA vasaMdeze AvyA. zatAnikamAM tenI sAme laDI lya teTalI tAkAta hatI nahIM. bhaya lAge. atisAra the. rAtorAta zatAnika kALa karI gaye. have mRgAvatI, mahArAjA ceDAnI putrI, satImAM ziramaNI, teNIe dekhyuM ke-mAre mAlika gayo. AvA humalA vakhate rANa nirAdhAra laukika nItimAM kahevAya che ke teo kharekhara bhUkha che, parAbhava pAmavA sarajAelA che." keNa? sAme prapaMca kare tene prapaMca jeo prapaMcathI teDI nAkhe nahi te Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. paMdaramI ' [129 prapaMcIne prapaMca, prapaMcathI teDI na nAkhe te te chAtI ja khuve, tema nItikAra kahe che dharma nathI kahete. bIjAe karelA prapaMce, prapaMcathI teDI na nAkhe te pitAnAM jIvanane teDI nAMkhe, te vacana mRgAvatIne levuM paDyuM. nirAdhAra mRgAvatIe dUta mAraphata caMDapradyotanane kahevaDAvyuM. svAmI gayA have tamAre ja AdhAra che. caMDaadyatanane thayuM ke-vagara yuddha joItuM sAmuM AvI maLI gayuM ! saMtoSa thayo. pachI bIjo dUta kahyuM ke "kuMvara, bAlaka rAjA che, tenAM rakSaNanA vicAramAM paDI che. " tamane rakSaNane vicAra sUjhe che? have caDapradyotananI chAtImAM keTale saMtoSa thAya ! teNe mRgAvatIne kahevaDAvyuM ke " phikara kare nahi, huM beTho chuM." mRgAvatIe kahevaDAvyuM ke-" paNa tame ujeNImAM, huM kosaMbI. karA sthitimAM mArI nagarInuM zuM thAya ? mATe (1) killo kare, (2) koThAra bhare ne (3) koSa (bhaMDAra) bharapUra karo. 14 mugaTabaddha rAjA viruddha thaI Ave te paNa na paDe te koTa, teTaluM anAja, teTalo khajAne bhare." traNe mAgaNa caMDapradyotane pUrNa karI ujeNInI ITa maMgAvI kaTa karyo. tyAMthI mAla maMgAvI koThAra bharAvI dIdhuM ane khajAne paNa bharI dIdhuM. have badhuM rakSaNa taiyAra thaI gayuM. have mRgAvatI caMDaadyatanane dUta dvArA kahe che ke have ujaina padhAre, mane kaMI paNa kAraNa haze te jaNAvIza. " caMDapradyotane mRgAvatInA keTa, koThAra, keSa karyA-traNe taiyAra karyA te urjana pAchA sIdhAvavA mATe nathI karyA. mRgAvatIne lai javA mATe kyAM ane bharyA hatA. have A saMdeza AvyuM eTale caMDapradyatanane zuM thAya ? mRgAvatIe nAka Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130] dezanA dezanAkApyuM te kApyuM paNa kApIne hAthamAM ApyuM. tene thayuM kerAMDa jAte mane Thage. 14 rAjAnI samakSa ene AMgaNe Thage. have aMdaranA dveSane pAra rahe khare? mAla lIdhe, matA lIdhI, aMte tALI ApI dIdhI. kahe keTalI dAjha caDe ? ThagAImAM keTalI bAkI rahI? A sthitimAM caMDapradyotana pAcho jAya te duniyAmAM keTale phITakAra? kema mRgAvatIne laI AvyAne? zerInuM chInALuM zerIvALA jANe, paNa A to dezadezanuM chInALuM ! jeTalI jage para jAherAta teTalI jagA para nAkakaTTI. caMDapradyotane cAre bAju ghero ghAlyo. mRgAvatIne jue te vakhate zuM thAya? evAmAM mahAvIra bhagavAna tyAM samesaryA. mRgAvatIne khabara maLyA daravAjA kholyA ne mRgAvatIjI saparivAra bahAra nIkaLyA. caMDapradyotanane vAta pahoMcADI ke-mRgAvatI samesaraNamAM jAya che. caMDapradyatana paNa zrAvaka rAjA che, tethI vicAre che ke- atyAre te mRgAvatI AtmAnuM hita karavA jAya che, temAM ADA na paDAya.' nAka kApIne hAthamAM ApyuM che, tevI te mRgAvatIne dekhatAM chatAM tene aDakAyuM nahIM. caMDapradyotana paNa sAMbhaLavA samesaraNamAM Avyo. mRgAvatIne te dezanA sAMbhaLI dIkSA levI che. dezanA sAMbhaLyA bAda mRgAvatIe UbhA thaI prabhune kahyuMbhagavAna ! A caMDapradyotananI rajA mAguM chuM. mAre dIkSA levI che, huM caMDapradyotananI rajA mAguM chuM. vicAre, A sAMbhaLIne have caMDapradyotananA manamAM zI sthiti haze ? ke prema-dveSa? kevI sthiti? chatAM vicAra Avyo kedIkSA letAM kema rekAya? tenuM hita thatuM hoya temAM ADA ne avAya. teNe tyAM ne tyAM mRgAvatIne rajA ApI. mRgA Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, soLamI [131 dezanA-16 jAhera vyAkhyAnaH sAhityanuM sAdhana [ 2000. phA. va. 12. jAhera vyAkhyAna. vaThThalavADI, nANAvaTa, sUrata. 3 majatyazaH kilAzAne, vISTAyAmiva zUkaraH / jJAnI nimajati jJAne, marAla iva mAnase // vatIe dIkSA lIdhI. bIjAnuM hita thatuM hoya temAM sAmela thavuM, bIjAnuM ahita thAya temAM bhAga na le, evuM tamArA manamAM thAya che ! A kAmAMdhapaNuM hatuM. jeNuMne mATe 14 dezanI lajajA cheDI A badhuM karyuM che, te palaTI gaI ! te vakhate dveSamAM paNa bAkI nathI. tevA vakhate te rAjAnAM dilamAM teNInA hitane prasaMga Avye ! te vakhate tene viSayAdi kazAno saMbaMdha rahyo nathI ! Ama tamAre AtmA dharmamAM gaye che ke nahi ? tenI parIkSA mananI kasee karI zake che. guNavAnanAM caraNakamaLanI raja banAya eTale dharma. e mRgAvatIne namIne caMDapradyatana gaye. guNavAna thaI tyAM hAtha joDyA. mokSamArge cAlanAro hoya tevAnI sevA karavA ane koIpaNa jIvanA du:khane TALavA mATe taiyAra thAya tyAre trIjI kaTI. rAgadveSane prasaMga Ave tyAre te vakhate mauna rahe-upekSA karuM tyAre cethI kasoTI. Ama cAra kasoTIe pasAra thayeluM citta tevI kiyA te dharma. have te zAthI ? virodha vagaranAM zAstravacane dvArA ema aviruddha kahyA pramANe pravartatI bhAvanA, te yukta dharma te ja dharma kahevAya. Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132] dezanA dezanA sAhitya zabdanI vyAkhyA mahAnubhAve ! Ajane viSaya ke sAhityanuM sAdhya zuM ?" e rAkhe che. saheje samajAze ke-sAdhya zI zI, cIja che te na samajAya, sAhitya ane sAdhyanuM svarUpa na samajAya tyAMsudhI sAhityanuM sAdhya zuM e viSaya ApaNe samajI zakIe nahIM, mATe sAhityanuM svarUpa-sAdhyanuM svarUpa samajI pachI sAhityanuM sAdhya samajavAnI jarUra rahe. sAhitya zabda pracalita thayela che. sAhitya zabdathI sAtharavarga ajANyuM nathI, paNa jevI rIte sAhitya zabda, akSara mAtramAM prasiddha che, tevI rIte sAhityane artha te te-vyutpatti ghaNA thaDA sAkSaronA dhyAnamAM hoya che. sAhitya " zabda saMskRta kaI rIte banyuM ? vyAkaraNane khyAla haze. saMdhAna kare tenuM nAma " saMhita" jevA zabda bane te ja vyAkaraNanA niyame-sUtranA niyame te zabdamAMnA samane ... UDI jAya, tethI "sAhitya" banI zake; ane sahita racanA tene bhAva te sAhitya. racanA dareka matavALA kare che. jene zAstra kahIe chIe. zAstra naM ra ' keIpaNa mata zAstra vagara hete nathI. nAstike-deva guru dharmane na mAnatA heya, teone paNa zAstro pitAnA matanAM kahelAM mAnavA ja paDe che, arthAt nAstike paNa zAstrathI dUra nathI. zAstrathI vimukha rahI keIpaNa darzana-mata-dharma utpanna thaI zaktA nathI, cAlatuM nathI, vadhatuM nathI. dareka matamAM, darzanamAM, dharmamAM zAstrane sthAna ApavAmAM AveluM che. zAstrane dareka darzana vALA mAne che. zAstra e ja sAhitya. sAhitya e nAma eTalA mATe ApeluM che ke zAstronAM nAme judA judA che, Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, seLamI [133 keIke Agama, keIke purANa, veda, kurAna. bAIbala graMtha saMjJA ApI. dareka matavALAoe tipitAnA zAstronI ruDhithI judI saMjJA ApI. sAhitya zabda dareka matane lAgu paDanAra che. keIpaNa zAstra, racanA karyA vagara thatuM nathI. vidvAnene je vivakSA rAkhI hoya te pragaTa karavA mATe je zabdo bolavA paDe, tenI racanA karavI paDe te zAstrasaMdhAna pUrvApara=bhAvonuM saMdhAna karavuM. vivakSita zabdone goThavI tenuM sAdhana, tene hetu tenuM nAma sAhitya. te pachI Astika-nAstika, hindu-musalamAnanA matane pioSaNa karanAruM hoya, cAhe te dharmanuM piSaNa karanAra heya, te badhAne samAveza sAhitya zabdamAM dAkhala thAya che. tamAma racanAene jemAM samAveza karIe te sAhitya, AgamathI jainonA zAstronI racanA Ave tevI ja rIte vedAMtike AdithI veda, bAIbala, kurAna Ave. sAhitya zabda e ke jemAM badhAne samAveza thAya. keIpaNa zAstra chUTuM paDI zake tema nathI. te apekSAe vicArIe te eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke-dareka sAkSaravargo sAhityanA rasika thavAnI jarUra che. svasiddhAMtane jANanAra thAya te ja sarva siddhAMtanA jANunAra thaI zake. pitAne suMdara lAge te grahaNa karI zake. choDavAnuM ne grahaNa karavAnuM kayAre bane ? padArtha jANe, cheDavA lAyaka samaje, ne chaDe. AdaravA lAyaka samaje ne Adare. A ja kAraNathI pravRtti ne nivRtti karatAM jJAnanI vyApakatA mAnI che, jANyA vagaranI pravRttine nivRtti, e ghelInuM piraNuM che. pahere tyAre sAta pahere, nahIMtara ughADI phare. ke kalIka vakhata sAta zubha pravRtti thAya, keTalIka vakhata eke Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134] dezanA dezanAzubha pravRti na thAya. jANyA vagara pravRtti karanAra kyAM pravRtti-nivRtti kare tene patto nathI mATe pravRtti karanAra, nivRtti karanAra bannene jANavAnI jarUra rahe che. te mATe zAstra kahe che ke " saM saM ja tivAda" je te paNa zIkhavuM joIe. zIkheluM nAmuM na jAya. apaThita- ajJAnI zuM karavAne ? AMdhaLe e mAtra AMkhe AMdhaLe. paNa ajJAna, e badhI IndriyathI jANanAra chatAM gAtmAthI AMdhaLe che. ajJAnI sarvathI AMdhaLo. e phaLane meLavI zake nahIM, phaLa jANI zake nahIM. sAhitya vahAluM na gaNatA hoya te manuSya, hitanI pravRtti-ahitanI nivRtti mATe taiyAra thaI zake nahIM mATe je te paNa zIkhavuM te upara draSTAMta Ape che - cavarSinI sthA. eka rAjA jabarajasta baLa-kaLavALo che. aneka dhAraNA vALo che. akkalane ja avakAza che, te karatAM saMpattine ghaNo avakAza che. moTA moTA rAjyane saMpattinI lAlace ApI dabAvI zakIe chIe-pheDI zakIe chIe. ddhA senApatione pheDI zakIe chIe. jyAre akakala e duniyAne dekhADavAnI cIja che. vaijJAnika, udyamIo badhA saMpatti rAgaLa pANI bhare che. itihAsanA khyAlavALA jANatA haze ke-14nI laDAImAM vaijJAnikee-udhamIe ke saMpattie vijaya meLavyo? cA vAta rAjAnA khyAlamAM hovAthI e cAlyA gaye. ene ema thayuM ke-kevaLa saMpatti jema bane tema meLavavI, sattA jamAvavI. rAjAne koika vakhata vicAra thaye ke-sattA calAvIe chIe paNa je sattAmAM dakhalagIrIne upAya na hoya-dakhalagIrI na cAlI zake, te sattAnI kiMmata zI? mArI prajAmAM Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, soLamI [135 kaIkane kaI dhola mAre te tene keda karuM, paNa mArI prajAmAM kaI marI jAya tene upAya nahIM. kaI kaIne eka dAMta pADe te keda karuM, paNa avasthAthI 32 dAMta paDI jAya tene upAya nahIM. AkhA avaye saDI jAya, bhAgI jAya temAM mAre kaMI upAya nahIM. yAvat mArI prajAmAM kaI vadha kare tene pharI dauM ane mArI prajAnA seMkaDo mare te joyA karuM. tene artha ze? helamAM sajA karuM, eka dAMtamAM sajA karuM, ekane mAre tene sajA karuM. te jaga para kaI ribAya, kaIne kaI ribAve tenA para mAruM jera nahIM. badhA dAMta pADI nAkhe, seMkaDe prajAjanene mArI nAkhe, te upara mAruM jera nahI te huM rAjA zAne? dunIyAnI daSTie nyAyathI ke anyAyathI, bIjI sattAnI dakhalagIrIo sattAdhIzathI sahana thAya nahI. bIjAnI dakhalagIrI nyAyanI ke anyAyanI hoya paraMtu tene sahana karI jeo calAvI le, upekSA kare tene sattA calAvavAne lAyaka nathI. AvI sthiti che te je dezamAM prajA upara sattA calAvuM temAM dakhalagIrI karanAra koNa? A karmasattA mAnavAmAM AvI che. te karmasattA dareka Azramane aMge dakhalagIrI kare che. dakhalagIrI ke sattAthI rokI zakAtI nathI. tevI dakhalagIrI karanAra sattA kAmanI zI ? mATe mAre A na joIe. AvA vicArathI te rAjA, rAjya cheDI tyAgI thaye: paNa peluM magajanuM bhuMsuM haju ema ne ema che, ke-akkala upagI cIja nathI. sattAne saMpatti sivAya duniyAmAM bIjuM upayogI nathI, e magajanuM bhuMsuM bhuMsAyuM nahI. pApakarmane teDavA saMyavAM keTalAya varSo gayA. gue dekhyuM ke-haju A sattAmAM Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAmagarura che. tene kahevuM zuM ? sattAnA madamAM caDele e manuSya zuM sAMbhaLe ? tene abhyAsamAM jeDa. gurumahArAja jJAnI hatA. teoe ekkA te rAjarSine kahyuM ke-"juo tame jenI sattA teDavA mATe nIkaLyA che, tenI sattA tame ekalA teDe ne pharajade-tamArA bALake na teDe, temAM tamane jaza ke apajaza? mATe tamArA rAjyamAM jAva. tamArA pharajaMde, saMbadhIo che temane paNa karmanI sattA teDavA mATe taiyAra karo. lAkaDuM hovA chatAM caMdananuM lAkaDuM najIkavALAne sugaMdha Ape. cheTevALAne bhale na Ape. najIkanA sagAne karmasattA teDavA prayatna karo" gurune hukama thaye. rAjarSie vicAryuM ke-tyAM jauM, paNa samajAvavuM zI rIte ? sattA ane saMpatti jamAvaTamAM kAma lAge; paNa samajAvaTamAM kAma na lAge. sattA dabAvavAmAM kAma lAge, saMpatti pheDavAmAM kAma lAge, paNa samajAvaTamAM kAma na lAge. have huM tyAM jaIne zuM karIza? chatAM gurune huksa, tethI jauM chuM. huM atyAre sattAvALe ane saMpattivALo nathI, tema samajAvaTamAM ya mAruM kAma nahIM. e ciMtAmAM te potAnA mULa nagare jAya che. mArgamAM ke eka gAma kuMbhArane ghera utaryA che. tene ghera nAnA udaraDAo che. daramAMthI nIkaLI ahiMthI tahiM deDodeDa kare ne kuMbhArane joI daramAM pesI jAya. sukumAlakomalabhaddalayA tumhe rttihiNddnnsiilnnyaa| amhe pasAo naMtthi te bhaya dohapiTThAo tumha bhaya // kamaLa uMdaranI jAta, temAM ya nAnA uMdare eTale kemaLatA vadhAre. bhaktiA vadhAre. A sthitimAM jAtinA saMskArane lIdhe rAte dara cheDI Ama tema pharavAnI TevavALA uMdaranuM jera rAte ja, paraMtu kuMbhAra te baccAne kahe che ke tane Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. seLamI [137 mAravAvALe nathI. mArAthI tane bhaya nathI, paraMtu A verAna jevuM ghara che, temAMthI je sApa-nAga nIkaLe che tenAthI tene nukazAna thaze, mATe daramAM pesI jA." kuMbhAra ATale samajI! zAthI? sAhityazekhIna tethI gAthA kahe che. rAjarSi vicAre che ke-kuMbhAra ATalI racanA kare ne huM kaMI na jANuM ! e ja gAthA meDhe karI. tyAMthI AgaLa cAlyA. khetara AvyuM. khetaramAM java vAvelA che. barAbara ugelA che. eTale gadheDAnI jAta te khetara Amatema jue che. te joI kheDUta belya. 'ohAvasi pehAvasi mamaM ceva nirikkhasi // lakkhio te abhi go nava mati adA kahe che ke-Amane jAya che temane jAya che, paNa tAre vicAra jANe; tuM A jyane aMge lAgaNIvALo thayo che. A sAMbhaLIne rAjarSine thayuM ke-kheDUta ATalI racanA karavAvALa! sAhityane zekhIne kuMbhAra! e padya paNa rAjarSie meDhe karyuM. kuMbhAra ane kheDUta AvA zekhIne! rAjarSi AgaLa cAlyA. chokarA meyadAMDIe ramI rahyA che. tyAM meya uchaLI khADAmAM paDI ke kUvAmAM paDI ! chokarA cAre bAju deDI vaLyA, paNa kyAMthI na maLI eTale 'ao gayA tao gayA,' na ijanti na dIsai / amhe na didA tu na hi "sa judA aigyA. Ama gAthAo gokhatA gokhatA chokarAo gAmamAM gayA. rAjarSie te gAthA paNa sAMbhaLI ane meDhe karI ! have ahiM zuM banyuM ? e rAjAnuM nAma che cavarSi. sattA saMpattinA madavALe che, rAjaRSi (muni) thaye che te yavarSi che, enA chokarAnuM nAma gardabhilla, pradhAnanuM nAma dIrdhapRSTha, chokarInuM nAma aNalikA. dIkSA lIdhI tyAre kumAra gardabhilla nA hovAthI kumArane saMbhALavAnuM Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138] dezanA dezanAkAma te yuvarAjAe dIrghapRSTane bhaLAvela. have rAjAe dIkSA lIdhI eTale pAchaLathI pradhAne prapaMca karIne vicAryuM ke, kuMvarane mAruM, ane kuMvarI praNAlikAne mArA chokarA sAthe paraNAvI mArA chokarAne rAjagAdIe besADuM. yavAjAnA ghA - jamAI terIke chokarAne ja rAjagAdIe besADuM. A vicArathI pradhAne jaNAlikane upADI potAnAM ghara nIcenAM bhaMyarAmAM chupAvI dIdhI. have pale gardabhaThTha kuMvare (rAjA) potAnI te bahenanI cAre bAju tapAsa karavA chatAM tene patto na khAdhe. pradhAno prapaMca, tevAmAM gurunI AjJA pAmI vihAra karatA te yava=rAjarSi tyAM Ave che, te vAta sAMbhaLI pradhAne vicAryuM ke-rAjA jJAnI thayAM che. rAjA mArA prapaMcanI hakIkta jaNAvyA vagara raheze nahIM. javarSi vAta pheDaze te mAruM meta thaze. karmacArIo pitAnA rakSaNa mATe zaMkAzIla hoya. covIse kalAka mana DaMkheluM ja rahe. tenAM aMtaHkaraNamAM zAMtinuM sthAna na hoya. have zuM? AvanAra bApa che, herAna thanAra kuMvara che, prazna chokarIne karaze have temAM AduM zI rIte thavAya ? pUchaze nahI, ema kuMvarane kahevAya nahIM. karmacArIo kuTalatAmAM eTalA vadhelA hoya ke jyAM kAMkare hoya tyAM vahANa calAve. pelA pradhAne gabhIlUne bharamAvyo. mahArAjA ApanuM lUNa khAdhuM che ne khAuM chuM. Apane vALa vAMko thAya te mATe prANa jAya. eTale ApanA hita mATe, Apa ApattimAM na AvI paDe te mATe eka vAta kahuM. ApanA bApa muni ahIM Ave che, te tyAgIpaNuM pALI zakyA nathI. rAjyanI IcchA thaI che. sattAnA mehathI pAchA Ave che. te sattA leze, eTale darabArI maMDaLa tamAruM nahIM Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, semI [139 rahe. dhyAna deze ke-AvatA yavarSimAM tyAganA tiraskArane, sattAnA lebhane sthAna nathI, chatAM kuTIla karmacArIe te tyAgIne mATe evuM kahyuM gaThavyuM, ke-"Ave che te sattA mATe taiyAra thaze, te rAjyamaMDaLa tenA pakSamAM jaze, te tamArI bhUMDI vale thaze. tethI mAruM kALajuM kaMpe che." ahI dAnata zI che? gaI bhale dekhyuM ke-Ama bane ke na bane. kuMvare sIdhuM jaNAvyuM ke "mAruM sevakapaNuM, emanuM sevyapaNuM A jIvana sthira rahyuM che ne raheze e sattAne na letA hoya te huM arpaNa karuM chuM. huM enI sevA mATe jiMdagIbhara taiyAra chuM" have karmacArInA kaTA buThThA thayA. tevAmAM te gAme rAjarSi AvyA. kumAra vicAre che ke-pitA rAjarSi AvyA che. jJAnI thayA haze. eTale mArI benanuM zuM ? e vagere tene pUchI nirNaya karIza. guptacarcAe tapAsavA to de ke--jJAnI thaI AvyA che ke sattA levA AvyA che ? RSi utaryA hatA te gharanA bAraNA pAchaLa rAtre kuMvara guptacarcAe ubhe rahyo. have tyAM javarSinAM manamAM e ke savAre cheka ThAThathI Avaze tene upadezamAM zuM kahIza ? mane te kAMI AvaDatuM nathI, mATe traNa gAthAo maLI che tene pakaDI rAkhuM. gardabhIla AvyuM. tyAM aMdhArI rAtamAM bele che ehAvasi pahAvasI Amane tema jAya che, ne mane ja dekhe che. tAre vicAra meM jANe. he gardabha! tuM javanI tarapha IchA rAkhe che. tyAM chokarAne thayuM ke bApA jabarA jJAnI thaI AvyA che. rAtre ekale Avyo chuM. aMdhArI rAtamAM tene mAlama paDI, tAre abhiprAya jAye, vicAra jANyuM ke tuM gardabhIla cho ane yuvarAjAne jue che. gardabhIla vicAre che ke huM Avyo te te jANuM gayA, paraMtu mArI benanuM zuM thayuM ? te kahe te Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140] dezanA dezanA jJAnI jANuM, tevAmAM yuvarAjarSi bolyA, ane ghaNA to nathI ahIM gaI, tahI gaIcAre bAju tapAsa karI chatAM mAlama na paDI, amane rastAmAM na maLI tenuM kAraNa bheMyarAmAM saMtADI che" a he he bApAjI mArA kevA jJAnI! mananI vAta jANI! have kayA bheMyarAmAM? ane tyAM mArI benanuM zuM thAya? koNe saMtADI te zI rIte mAlama paDe? evAmAM cavarSi bolyA- mAruM jabaruM ' are atyaMta kamaLa rAjakumAra, are-bhadrika ! te tane bhaDakavAnI Teva paDI che. ( pradhAne tane bharamAvyo che ke-tAre pitA yavarSi, tyAgane sirAvavA mAge che tethI tene pala rajasattA pAchI levA mAge che !) paNa amArI taraphathI tane bhaya nathI, paraMtu dIrghapRSTha pradhAna taraphathI bhaya che ! A sAMbhaLI kumAra, gupacupa pAcho pharyo. pradhAnanA helanI cAre bAju cokI mUkI. aMdara tapAsatAM bhoMyarAmAMthI kanyA nIkaLI ! vicAre have yaSi jJAnI hovAnI pratItimAM-bharesAmAM kumArane lagIra paNa bAkI rahI ? kuMvara, savAre sAmaiyAnA ThAThathI namate AvyuM, ane "sAheba ! ApanuM jJAna agAdha ! amArA upara anahada upakAra karyo !" vagere hetathI belavA lAgyo. yava rAjarSi vastu samajI gayA. dekhyuM ke- hamaNAM cUpa rahevuM ThIka che. " sattA ane saMpatti karatAM tevI sAmAnya traNa gAthAnA abhyAsane te prabhAva joine manamAM "ahiMthI kyAre chUTuM ane gurumahArAjane jaI maLuM ane teonI pAse abhyAsa karuM ?" ema thayuM. te maphatanI jevIja traNa gAthA-kuMbhAranI, kheDUtanI ane karAvanI te traNa tattva vagaranI gAthA-dehAe ATaluM ATaluM Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, semI [141 kAma karyuM, te zAstra taiyAra-me karuM te zuM na thAya? mAnasa sarovaramAM jema haMsa, tema jJAna saro varamAM jJAnI magna rahe. e vicAramAM kuMvaranA sanmAna bAda sarva vAtamAM cUpa rahI, tyAMthI vihAra karI yavarSi kame guru pAse AvyA. sAhityamAM rasika banavAnI thaela vRttine lIdhe paMDita thayA ! sAhitya, evI jabarajasta cIja che ke-magajamAM AveluM te upakAra karanAra thAya ja, mATe sAhityane sarvee magajamAM levAnI jarura che. pachI chAMDavA lAyakane chAMDI zake che, ane AdaravA lAyakane AdarI zake che. sAhitya vagaranI ajJAna dazAmAM mANasa ke heya? te jaNAvavA kahyuM ke- manna : chAzane ' ajJAnI ajJAnamAM DUbe che. kaheze keajJAnapaNuM keIne gamatuM nathI, te tene khaseDanAra sAhitya jevI sArI cIja darekane kema na game ?" vAta kharI. ghaNA che te jAtisvabhAvathI evA che ke-kharAbaja game! sAruM na game, bhaNatara-zAstra tene na joIe ! teomAM chevaTe UMDe UMDe paNa e jaDa beThI hoya che ke--" kAgaLe para lakhavuM eTale dhaLAmAM kALAM karavAM eja ke bIjuM kAMI? AnA jevuM pApa karyuM ? " che ajJAnanI hada ? teo te lakhavA mAtramAM AvuM mAnavAvALA-dhaLA upara kALuM karanArA kahIne ajJAnamAM lIna rahenArA ! vISThA sarva mATe bUrAmAM bUrI cIja, paraMtu bhuMDa hoya tene zuM game ? bhuMDane khIra dUdhapAka na game, kharAba cIja vISTA chatAM temAM bhUMDa de jAya. viSTA tarapha daDe tenA 100mA bhAge anAja tarapha nahIM De. tema ajJAnanI aMdara mUrkhAo macI rahe. bhUMDavijhAmAM Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] dezanA dezanA'................ masta, tema ajJAnI-mUkhe manuSyo ajJAnamAM ja mata. tene 3 jJAnanI darakAra nahIM. paraMtu "phAnI nimati =jJAnI jJAnamAM nimagna hoya che. samajavAvALA jAtivAna jAnavara viSTAmAM mukha nahIM ghAle. viveka darekane che. indriyonA viSaya saMbaMdhI viveka tenA pramANamAM paMkhI, DhoraDhAMkharaneya hoya che. Dhera tarasyA thayA chatAM mutaranI kuMvamAM meM nahI ghAle, pANImAM meM ghAlaze. tamAkunA khetarane vADa kema nathI karavI paDatI ? jAnavaramAM e viveka che ke-A khAvA lAyaka nathI. e rIte parza-sa-gaMdha-rUpa-zabda mATe A badhAne aMge jAnavaromAM paNa viveka che, tyAre manuSyapaNAmAM zuM adhika ? e ke- manuSya, puNya pApane viveka karI zake. sAmAnya viSayanA sat asANAnAM vivekamAMja manuSyapaNuM nathI. sAmAnya viSayanuM sat--AsapaNuM te jAnavara paNa karI zake che, te paNa viSayane vibhAga-viveka karI zake che, manuSyapaNA saMbaMdhI viveka te kayuM karavAthI puNya ane kayuM karavAthI pApa baMdhAya te samajI pApa baMdha karavuM ane puNya AdaravuM te che. te viveka manuSyamAM ja hoya. e je viveka te Ave kyAMthI? paraMparAthI AvatuM nathI. zArIrika sthitine aMge bApanA mAnA ge chokarAne paraMparAthI Ave, paraMtu bApa ke mAnI buddhi chokarAmAM Ave che? buddhi paraMparAthI AvanArI cIja nathI. zarIrane vAna, rege paraMparAthI Ave che, buddhi para parAthI AvatI nathI. mUkhane chokarA vidvAne hoya che. vidvAna nenA chokarA mUkha paNa hoya che. akkala, vaMzautAra AvanArI cIja nathI. tevI rIte viveka, vaMzautAra na Ave. te Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. semI [143 te jJAna AvavAthI Ave che. samajadAra hoya tene buddhi zikhAmaNa ala maLavuM ema thAya che. temaja te magna rahe. haMsa kayAM magna rahe ? zAMtithI kayAM rahe ? mAnasa sarevaramAM magna rahe. khAbociyAM ke melAmAM haMsa, magna na rahe. jeo haMsa jevA uttama hoya, puNya-pApanA vivekane jANavAnI IcchA hoya, tevA jJAnamAM ja lIna rahe. tenuM sAdhana kayuM ? seMkaDe mANase jJAnane vakhANanArA, ekapaNa jJAna sAruM nathI ema nahIM kahe. sAruM kahyuM maLI jAtuM nathI. saMpanAM traNa kAraNe. - sAdhane ekaThAM karIe te maLe. saMpa sAro ke kusaMpa sAre ? tema pUchavAthI saMpa sAra ema ja javAba maLaze. saMpa pAsa karavAmAM bahumatinI jarUra na paDe. vagara hariphAIe cuMTAI jAya. bIjI vakhate mata laIe ke saMpanA kAraNe kyAM, ne tene amala keTale tuM kare che? tyAre kAraNe darzAvavAmAM seMkaDe 10 TakA nahIM Ave. amala karatI vakhate eka Take paNa nahIM nIkaLe. traNa vastu vagara saMpa utpanna thatuM nathI, Takta ke vadhatuM nathI. kaI traNa vastu ? sAvacetI rAkhavI, gAMTha bAMdhavI nahIM. vakhata mane visA nahIM. ApaNe keInA aparAdhamAM AvavuM nahIM. koInA aparAdha-nukazAnamAM AvavuM nahIM, nukazAnakAraka mArge na javuM, te sAvacetI rAkhavArUpa prathama raste. ApaNane keI nukazAna kare tenI gAMTha na bAMdhavI, e saMpane bIje raste, upakArane vakhata Ave te visare nahIM, te saMpane trIje raste. ApaNuM vartanamAM ApaNe sAvacetI na rAkhIe, keIe karela nukazAna khamI khAIe nahi ane keInA phAyadAmAM vartIe nahIM, ane saMpa saMpa saMpa karIe Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 144] dezanAtemAM zuM vaLe? pipaTane rAma zIkhavyuM paNa rAmanI mUrti upara viSTA karI bese ! sapanAM sAdhana upara lakSya na ApIe ane saMpa sAro kahyA karIne temAM zuM vaLe? saMpa sarvAnumate pasAra thAya tevI cIja, paNa tenAM kAraNane aMge jANavApaNuM ne pravRttine aMge dUra rahelI cIja. tema jJAnane pAsa karavAmAM bahamatinI cIja nathI. vagara harIphAIe sarvAnumatie jJAna pAsa thAya, tevI cIja. jJAnanAM sAdhanone khIlavavA. jJAnanA kyA sAdhana ! keTalA khIlavyA? tene aMge vicAra karIe te ? jJAna zabda sarvAnumatie pAsa thanAre paNa jJAnanAM sAdhane ane tene amala karavAnI vakhate keTalA TakA rahe che? jJAnanuM mukhya sAdhana sAhitya. sAhitya dvArA ja jJAna meLavI zakAya che. te sAhityane jJAnanuM sAdhana gayuM. jJAna sAdhya rahyuM. sAhitya sAdhana. sAdhana maLyuM. eTale sAdhya ApoApa thavAnuM. dareka kAryane aMge IcchA tene sAdhana mAnyuM che. nItikAre kahe che ke roga thAya che, tenI IcchA nathI chatAM kArya kema banyuM ? IcchA te sArA kAryanI sAmagrI mATe che. sArA kAryane aMge IcchA jarUrI paNa sarva kAryane aMge IcchA jarUrI nathI, paNa sAmagrI jarUrI che. sAmagrI na maLe te IcchA chatAM paNa kArya na thAya, tema jJAna sAdhya sAdhavuM hoya te sAhityarUpI kAraNe jarura meLavavAM paDaze, nahIMtara jJAnarUpI kAryanI siddhi thavAnI nathI. anaMtara ane paraMpara be prakAranA kAryo hAya. bIja vAvyuM. aMkura choDe thaye paNa dANa kayAre? vacamAM phaLanI paraMparA che. sAhityarUpI kAraNathI jJAna prApta thAya te te aMkura samajavuM, phaLa nahIM. sAdhyamAM lakSya na rahe te? zAstrone bhaNane mUrkha rahevAnA. vedI paMDitanuM sAMbha Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saha, sattaramI 145 $ dezanA-17 ? bharADIcera jevuM zarIra kayAM sudhI poSavAnuM? (2000 kA. va. 13 vaDA cauhA-surata) kataparAyaNa jIva -zAstrakAra mahArAjA haribhadraLIe chIe. kAzIthI bhaNIne A, ghI lAvya, AdhAra Adheya keNa? tapelIne AdhAre ghI ke ghIne AdhAre tapelI? nAnuM kANa? Adheya nAnuM heya. ghAsanAM taNakhalAM para sepArI na Take. Adheya meTuM hoya te na cAle. tapelI nA zeranI, thI pAMca zera mATe AdhAra dhI levuM joIe, Adheya tapelI hevI joIe. leke tapelImAM ghI le che. ahIM telanI apekSAe ghI AdhAra bane che, mATe tapAsavA de. ghI upara tapelI rahe che? uMdhuM vALyuM, ghI ThelAI gayuM. Ama jJAnanA sAdhyane na samaje. teo sAhityamAM rasika banyA chatAM AvA vedIyA bane, mATe kahevuM paDyuM ke tu ziyAvAna puew: vidA je jANI samajI lAyaka kAryamAM pravRtti kare, ayogya kAryathI nivRtti kare, te ja kharekhara vidvAna. adhyayana mAtra vidvattAnuM kAraNa nathI. zAstro bhaNyA chatAM mUrkha hoya, sAdhyamAM pravartavAvALo na haya, ahitathI dUra thanAra na hoya, te bhaye te ye zuM?ne na bhaNe che ke ? mATe sAhityanuM sAdhya kene kahevuM? te jaNAvatAM sAhityanuM sAdhya zuM? temAM paraMparAe phaLa karyuM AvavuM joIe? hitamAM joDAvuM, ahitArthathI nivRti, phaLa na Ave te sAhityanuM sAdhya pAmI na zake. jeo A phaLane pAmaze te A bhava parabhavamAM kalyANa pAmI aMte anatuM sukha pAmaze. Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA sUrijI mahArAja, bhavyanA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke A saMsAramA A jIva rtavyaparAyaNa rahyo che. cAhe sUkSma ekendriyamAM, bAdaramAM, vilendriyamAM, tiryaMcamAM, nArakImAM, manuSyamAM ke devatAmAM gaye. tamAma jagyA para chava kartavyaparAyaNa thayA vagara rahyo nathI. keIpaNa sthitimAM ktavyaparAyaNatA vagarane rahya ja nathI. ktavyaparAyaNutA vagarane mAtra agIpaNAmAM ja. jyAM mana, vacana, kAyAnI pravRtti nathI. e mekSanI najIkane ahIM je ayogIpaNAne vakhata che, te sivAya sarva jagyA para jIva rtavyaparAyaNa ja rahyo che. temAM paNa mukhya vya, kherAka le te. jIvane kherAkanI sIdhI jarura na hatI. arUpI jIvane rUpI rAkanI zI jarura? paNa bhaThThI haMmezanI joDe ja che. agnine svabhAva che ke jAnuM bALe ane navuM mAge. ahIM jyAM jAya tyAM Aga pitAnI joDe ja laIne phare che. ahIM keIpaNa kALe koIpaNa jIva Aga vagarane nathI-tejasa zarIranI bhaThThI sAthe ja laIne phare che dArikAdi pAMca zarIramAM dArikAdi pachI thAya, paNa dArika, vaikiya ke AhAranuM mULa taijasa zarIra anAdinuM. anAdithI rahelA te mULamAM kadApi khAmI AvI ja nathI. sarva kALe sAthe rahevAvALuM dArika marI gaye eTale tene audArikanI jaDa gaI. AhAraka zarIra 14 pUvIne ja hoya. AhAskane aMtarmuhUrtathI vadhAre rahevAnuM na hoya, te taijasa ane kArpaNa anAdinAM che. kArmaNa, AMgaLIe kamADa kelanAra. kAraNa ke-kAzmaNa ekaThA kare te karmanA pagale ApaNane sukhaduHkha Ape, te sukhaduHkhanAM bIjAM sAdhane meLavIne te dvArA Ape. karma sIdhuM sukhaduHkha na ApI zake. e te AgevAna-mekhare thanAruM Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, sattaramI [147 anAdi rahenAruM eTaluM ja nahIM paNa mokhare thanAruM. taijasa zarIra evuM nathI-tejasa zarIra AMgaLIe kamADa kelanAra nathI. karma. senAdhipati tarIke kAma kare, jyAre tejasa zUrA saradAra tarIke kAma kare. zasa saradAra tarIke heya te mAtra tejasa zarIra. e zarIrane che jyAM jAya tyAM goThIyA tarIke sAthe lIdhuM che, jene ApaNe jaTharAgni jhIe chIe. e anAdinuM. zarIra che. jI pitAnI sAthe ja bheLaveluM zarIra che. taijasane lIdhe jIvane AhAra karavuM ja paDe. zarIra gaLe paDelI cIja che. zarIra gaLe paDelI cIja che. je zarIra mATe prayatna karyo ja nathI. dareka gati jAtimAM prayatna karyo te mAtra khorAka mATe ja! tethI niryuktikAra e ja kahe che ke-tejasa zarIrane lIdha-kANa sahakRta evAM taijasa zarIrane lIdhe jIva pahelavahele je gatijAtimAM Ave tyAM rAka le che. zAne lIdhe? bhaThThI vaLagADI che tethI agnine svabhAva che ke jUnAne baLe nenavAne vaLage taijasane agni, AvelA pugalene pariNA ane navAne le. bALelA padArthone aMge khaDA thaye hoya, agni tenA tarapha jAya nahIM. tethI teSa pAme nahIM. jIva te rahI zake nahIM. ApaNe jaTharAgni zarIranA keIpaNa aMzane leto nathI. pAzera khorAkathI je tRpti thAya che, te tRpti zarIrathI thAya che? taijasa mATe zarIra e rAkheDe che. tene te navuM joIe. A vAta khyAlamAM leze eTale kvane anAdi mAnave sahele thaI paDaze. e bhaThThI-sagaDInA pratApe jIvane khorAka tarapha javuM paDe che. khorAkanI ktavyatA thayA pachI kherAkanA be bhAga. eka dhAtu bhAga, eka mela bhAga. dhAtu bhAganuM zarIra baMdhAya, mala bhAga Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 148] dezanAnIkaLI gaye. e rIte tyAM audArika zarIra vaLagyuM eTale zarIramAM je tatva che-tatva pudagale che, tenuM IndriyapaNe pariNamana thayuM, pachI zvAsozvAsa. Ama hamezAM jIva kartavya parAyaNa rahyo che. keI bhavamAM AhAra, zarIra, indriye nathI karyA tema nathI. bAhya kartavyamAM paNa jIva haMmezAM tatpara rahyo che. IjiyenA viSaye sparzAdi yAvat sukhaduHkhane ane jIva kartavyaparAyaNa thAya che. ahIM sudhI mArga baMdha che. AhAradikane aMge jIvane kartavyatAnuM bhAna he. viSayane aMge kta vyatAnuM bhAna rahetAM sudhI mekSane mArga baMdha. sukhadu:khanAM sAdhanAmAM prApti hAni ktavyatA rahe tyAM sudhI mokSane mArga baMdha rahe. mAragane jhapa kyAre bule? mela te dara che, paNa tene jhAMpa kyAre khule? AhAradika, viSayAdikamAMthI khasI jyAre dharma tarapha Ave. "dharma mATe AhArAdikane tyAga kare paDe te paNa mAre kabUla. dharma mATe ISTa viSaye cAlyA jAya te paNa tenI mAre darakAra nahIM" ema thAya tyAre anAdinI te rtavyatA pharI jAya. AhArAdika zA mATe karavAnA? temAM anAdikALathI jIve taMtratA mAnI hatI. AhAramAM, zarIramAM, IndriyamAM ane zvAsozvAsamAM jIve ktavyatA mAnI hatI. ISTa sparzedika meLavavA aniSTa sparzAdika cheDavA, A rtavyatAbuddhi, anAdithI sarva jImAM cAlu hatI. tene aMge A jIva pravRttivALa ja hate. cAhe jevo juvAna bahAdura manuSya heya paNa thelImAM paisA na hoya tyAre zAne vepAra kare? vakragatimAM upAya nathI; bAkI e samaya nathI jemAM jIve AhAradika mATe pravRtti na karI hoya ! ISTa viSaya mATe ane aniSTa viSayathI khasavA mATe pravRtti na karI hoya, tevA eka samaya nathI. A pravRttine Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ f149 saMgraha, sattaramI nivRttinA prayatna cAle tyAM sudhI mekSa maLa te baMdha che, paNa tene jhape paNa baMdha che. dazA palaTe tyAre jhAMpe khule che. sAdhuo AhAra zarIra Indriyo vigere zA mATe dhAraNa kare che? AhAra paNa zAnA mATe AhAra paNa dharma mATe, zarIra paNa dharma mATe. dharmane mATe Indriya, paNa indriya mATe dharma nahIM. zvAsa rUMdha te dharma mATe paNa zvAsa mATe dharma nahIM. tema anukULa viSa choDavA, pratikULa viSayamAM pravartavuM, te heya te ja mokSamArgane jhape khulpho thAya. baMgalA AgaLa kaMpAunDa be che temAM AgaLane jhAMpe kyAre khule? ktavyatAmAM ATalo pharaka paDe. pahelI ktavyatA kaI hatI? AhAra, zarIra, indriye A badhuM kartavya hatuM. e ktavya palaTI jAya ane kartavya dharmamAM thAya. AhAradika dharma mATe karuM, ISTa viSaye meLave te paNa dharma mATe. AhAradika dharma mATe ja meLavuM, iSTa viSayanI prApti aniSTa viSane parihAra te paNa dharma mATe A pariNati thAya te mArgane jhapa khule. mekSa mArgane haju vAra che. dharmanI parama ktavyatA thAya. AhAra te kare ke je dharmane bAdhaka na thAya. cAvat zvAsazvAsa evI rIte na pravartAvuM ke je dharmane bAdhaka hoya. zAstrakAroe gocarI laI AvatAM, AvatAM eka vastu kahI. "mura tA ' sAdhu dehanuM dhAraNa jarUra kare che. bIjAe dehanuM dhAraNa rakSaNa, poSaNa kare che, tema sAdhuo paNa dhAraNa rakSaNa piSaNa kare che, temAM pharaka nathI. Itara jI kherAka dvArA, zarIranuM dhAraNa poSaNa rakSaNa karI rahyA che. tema sAdhue paNa karI rahyA che. sAdhunA dehanuM dhAraNa che e cokkasa, paraMtu Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150] dezanA dezanA dhyeya e nahIM. dhyeya kayuM ? mekSa siddha karavAnuM. je jJAna darzana cAritra joIe, jJAnanI parAkASThA na thaI haiya, darzananI, cArikha tranI parAkASThA na thaI hoya tyAM sudhI jIvane mekSa maLI zako nathI. parAkASThAe pahoMcavA mATe-samyajJAna, darzana, cAritranI parAkASThAe pahoMcavA mATe sAdhune jIvananI jarUra. tene aMge tene zarIra dhAraNa piSaNa rakSaNa karavAnuM che. AmAM zarIra kharekhara mekSanuM kAraNa nathI. mekSanuM kAraNa hoya te samyaga darzana jJAna cAritranI UMcI dazA che. te vagara mekSa maLI zake ja nahIM. jIvana dhAraNa karI e tarapha vaLIe tyAre mekSa maLe. sAromAda su dharmasAdhanaM tenuM kAraNa sAdhunuM zarIra, mATe zarIranuM dhAraNa. tame je zabda jANe bela che, mAtra durupayega kare che. " mAgha dharmavAghara" eno artha tame ye lIdhe? tame eno artha zarIranAM rakSaNanAM dhyeyamAM lIdhe ! pachI zarIra dhyeya rAkhI adhama thAya, rAtrIbhAjana thAya. kaMdamULa khAya, ayogya padArtho khAvA paDe te vakhate "zarIra padya khalu dharmasAdhana. tamArA niyamene aMge te vAkyathI vaidya Adi bharamAve. je vastu tame karavA na mAgatA ho, paNa vaidya karavA mAgatA hoya tyAre tyAre A vAkya pikAre che. jeo. zarIranI zehamAM zaramAI gayA che, teo "zarIramAdya bala dharmasAdhana" vAkyane te duSpaga kare, vicAra kare te mAlama paDe ke zarIra zAnA mATe? zarIra, zarIra mATe nahi, paNa dharmanAM sAdhanA mATe dharmanuM sAdhana thAya tyAM sudhI ja zarIranuM dhAraNa. dharmane bAdha thAya te zarIra vasAvavAnuM. zarIra dharmane ja karanAruM. dharmamAM ja upayegI. A vAta daSTAMtadvArA nakkI karI che. Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramI saMgraha. [151 bharADI ceranuM dRSTAMta. eka rAjyamAM bharADI cera che. evI saphAIthI corI kare che ke-temAM tene pilIsa cokIdAre kazuM karI zaktA ja nathI. e rIte te ceranI beThaka bajAramAM, ne tene mAla lai janAra majUra eke jIvate AvatuM nathI. je majUre pAse corI karela mAla ucakAvI laI jAya, tene ekene bahAra AvavA detuM nathI. have corI zI rIte pakaDAya? te cera te bajAra vacce pATA bAMdhIne paDI rahe che. hajAre AdamI jAya Ave ne bicAre che, tema leke jANe. jyAM madhyarAtrI thAya, Akho divasa bajAramAM badhuM sAMbhaLyuM hoya ke phalANAne ghera mAla Ama Ama che, te sAMbhaLI khAtara pADI bhikhArIyA majUre pAse upaDAve, tene pitAnI gupta guphAmAM utAre, guphAmAM kU karela tyAM ceranI bahena te dareka majUranI mAvajata kare. sarabhara bAda majUrane A oraDAmAMthI bIjA oraDAmAM lAvI kUvAmAM pheMkI de. Ama mane kUvAmAM mArI nAMkhavAmAM Ave che. Ama bharI cera pakaDAtuM nathI. lekee rAjAne araja karI ke--tamArA sarakhA uttama sajA chatAM gAmamAM corI thAya, tene artha che ? arthAt tame rAjya calAvavA mATe nAlAyaka che. Tax% Tekasa zAnA le che? tamArA karatAM bhIla keLI sArA ke je nukazAna bharI de che. evA bhAvanAM vacanemAM lekee sajAne saphAIthI kahyuM, tyAre rAjAne thayuM ke-have cerane patto meLavavuM joIe. AvI vakhate ahIM kyA rAjAne kahIe ? sIdhA arthamAM na kahyuM ke-bhIla ratAM halakA che. tarata rAjAe cokIdArane belAvyA. kadAe kahyuM ke pakaDAtuM nathI. rAjAne thayuM ke-cerane pakaDIne zikSA karavI te mArI pharaja che. ceka Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152] dezanA dezanAdare te ADatIyA che, je amadAra huM. sAta divasamAM cAra na pakaDuM te huM citAmAM baLIza. prajAne thatA anyAya-hAnine sAMbhaLavA taiyAra nahIM hoya tevAne rAjA zI rIte kahevAya? rAjAe pratijJA karI ke sAta divasamAM cAra pakaDI lAve, na pakaDI lAvuM te mAruM jIvana vahevuM nakAmuM che. gunyu prapannara prahmari jaMyati prapaMca paramezvara paNa pAmate nathI. prapaMcanA prAge evA vicitra hoya ke brahmA paNa tene cheDe na pAme. chaThThA dahADAnI vAta che. killAnI aMdara bAraNuM che. tyAMthI jAya, pAcho Ave te zI rIte bane ? rAjA daridranA veze cAra kheLavA bhame che, pele cAra pATA bAMdhI divase bajAramAM besate hate. jogAnujoga rAjA maLyo. koNa? svara vicitra che. have palaTe khAvA de. huM eka majUra. (vAstavika rIte prajAne majUra) cAla tane mAladAra karI dauM. rAjAe vicAryuM cAlavA de. cAre bAtara pADyuM. mAla kADhyo. mAlanuM piTaluM rAjAnA mAthe. piTaluM bAMdhela kapaDAne rAjAnA gaLe vIMTele cheDo pitAnA hAthamAM rAkhe. bhAgavA jAya te pioTaluM uMcakanArane phAMso Ave. aMdhArI rAta che. guphAmAM gayA. mAla mukAvI dIdhe. cera belya-"e bena ! memAna AvyA bena paNa ceranI ne? padhAro padhAre !....ahoho ! unuM pANI nAvAnuM lAvI. sAmagrI lAvI. page tela ghase. evI saphAIthI ghare ke AvanAra udhI ja jAya. e kaLAne aMge majUra UMdhI ja jAya. jyAM UMdhI jhokuM khAya ke pATIyuM kheMcI nIce nAkhe. rAjAne tyAM besA lyo, paga masaLavA mAMDyA. have yamanA dvAravALo kUvo che. paNa 'vane raNe zatrujalAgnimadhye, rakSanti puNyAni purAkRtAni' pUrvanAM puNe ja rakSaNa karanAra che. benanA manamAM thayuM ke Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramI [153 A jIva keI bhAgyazALI che. A kyAMthI bhAInA hAthamAM phasAye. AvA bhAgyazALIne mArIne keTaluM jIvavuM? ceranI bahena vicAre che. vicAre ke-bhAgya sivAya ahIM koIne bhare che? guphA-rAtrI-nirAdhAra tyAM paLamAM palAyana thavAne vakhata che? lagIra uMgha AvI jAya te nAzamAM vAra che? pelIne vicAra Ave che ke-are! mAre keTaluMka jIvana kADhavuM che? have zuM karuM? Ane je na mAruM te ahIM mAre bhAI mArI nAkhe che, ema ahIM mAruM ane ahIM enuM mata che ! bhAI mane enA pakSamAM gaelI jANe te mAruM meta che! have zuM karavuM ? bene kahyuM ke bhAga! rAjA kera hatA, bheTa na hate. nIkaLI paDyo. bene dekhyuM ke dUra gaye haze. pachI pitAnA bacAva mATe bUma pADI ke-pele nAsI gaye. cera tarata talavAra laI pAchaLa che. rAjA guphAmAMthI nikaLe eTale pAchaLa pile cAra cheTe dekhA. A joI rAjA ke maMdiranA thAMbhalA pAchaLa saMtAI gaye. have cere dekhyuM ke talavArane ghA karI mArI nAkhuM, paNa maMdiramAM talavAra vAgI thAMbhalAne. rAjA tyAMthI darabAramAM AvyuM. jaNAvyuM cAra hAthamAM AvyuM che, paNa tamane jaNAvavAnI, mAla pavAnI theDI vAra che. prajAkIya manuSya ATalI vAta sAMbhaLe. pachI elaMbhe rAjAne na apAya. tenA manamAM rAjAe prathama citAmAM baLI maravAnI karelI pratijJAne have saMbaMdha na apAya. ceranI memAnagati zA mATe? savAre pAlakhI cAra manuSyavALI mekalI. rAjanA niyama pramANe bajAramAM AvI te AMkhe pATAvALe sUte hatuM, tene kahyuM ke-rAjAsAheba prasanna thayA che. pAlakhI levA melI che. Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] dezanA dezanIDresa paherAvI, pAlakhImAM besADIne joDe besADa. tyArathI cerI baMdha thaI. thoDA dahADA thayA bAda rAjAe te corane kahyuM ke-eka vAtanI mAMgaNI karavI che nA na kahe te vAta karuM." te bharADI cera che! tene heddA para caDAvyuM che! tene kahe che. tevAeya viveka khAtara paNa hA pADavI paDe. rAjAne kahe che ke"Apane mArA sarakhA mAmulI pAse mAgaNI hoya? sUcanAorDara kare, eTale basa che" rAjAe pelAne kahyuM-'tamArI bena sAthe huM lagna karavA mAMguM chuM, have zuM thAya? jema dunIyAmAM rete hoya ke hasate heya paNa Avyo che te paraNe khAIne ja javAne. cAra vicAre che ke A te mAgaNI kare che. paNa zuM vIne le te keNa revAnuM che? ema vicArIne hA sAheba, kahI benane paraNAvavI paDI. bAda rAjA, keIka vakhata coranI benane kahe che ke ApaNe ATaluM dhananuM kAma che, mATe bhAIne kahe ke dhana Ape. vaLI bIjo prasaMga lIdho ane teNIne kahyuM ke-vaLI A kAma AvyuM, AnA mATe ATaluM dhana joIe, bhAIne kahe." bhAI lAvIne dhana Ape che. ema ApatAM ApatAM chevaTa e bharADI cera khAlI thaye. kaMI na rahyuM. paracuraNa cIjo AvavA lAgI. cAMdaDIonuM buMgaNa kayAre karAya ! badhuM taLIyA jhATaka thayuM hoya tyAre. nakkI thayuM have AnI pAse kaMI rahyuM nathI. eTale e pachIthI bIje ja dahADe darabAramAM "cora mATe pharIyAda karI hatI te A cAra " ema jAhera karyuM. phAMsI devarAvI. kaheze ke-tevA bharADI cerane rAjAe ATalA dahADA kema jIvate rAkhe? te samaje kemAla kaDhAva hate. ceranA paMjAmAM paDelI mIlakta kADhavA mATe jIvate rAkhe. pAlakhImAM besADIne mAla kaDhAvI lIdho, Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, sattaramI [155 ciranI te badhI memAnagiri mAla kAvavA mATe hatI. ceranI memAnagiri cera tarIke na hatI. tema zAstrakAra kahe che ke A zarIra bharADI cera che. A zarIra AtmAnuM dhana, kevaLajJAnAdi caranAra bharADI cera che! AvA zarIrane bharADI cAra chatAM te dvArA mAla meLavI zakAya tyAM sudhI phAMsI na devAya. jJAna- darzana-cAritranI Avaka baMdha thAya. e vakhata Ave tyAre A zarIrane anazana dvArA visarjana karavAnuM. zrutakevalI bhagavAna zayyabhavasUrie jaNAvyuM ke-zarIra bharADI cera. chatAM mekSanA sAdhananuM kAraNa che. te mekSanA sAdhananuM kAraNa na bane tyAre sarAvavAnuM dharmanuM sAdhana na bane te zarIra kAmanuM nathI. "cAhe tema, dharma adharma karI, pApa karI, pratijJAo, segana teDIne paNa zarIra bacAvavuM te artha keTalAka kare che. romA haju gharmapatta vAkyane je e artha mAnavAmAM Ave te A zarIra dharmanuM sAdhana banyuM ke ghAtaka? A vAkyathI zarIra dharmanuM sAdhana banavAne badale ghAtaka na bane te samaje. A AtmAne anAdithI AhAra-zarIra-Indri ane viSayanI rtavyatA bhAsI che. jyAM sudhI A ktavyatA che tyAM sudhI mekSane je jhape che, te paNa khuba muzkela che. kherAka dharma mATe, zarIra-Indriya-viSa dharma mATe, dhAsa paNa dharma mATe. jyAre sarvanI aMdara dharmanI rtavyatA bhAse tyAre mekSamArgane jhape khule. jemAM graMthabheda pikArIe chIe. graMthabheda zI cIja? "dharma mATe nahIM paNa bharADI zarIra mATe e AhAra zarIra Indriye-ISTasparzAdaka meLavuM." A dhAraNA hatI, paNa have dharmane mATe AhAradika karuM. A buddhi palaTI teja graMthabheda. A graMthabheda thAya tyAre ja jIva Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 156] dezanA e buddhimAM Ave. ahaM ane mamanI buddhi hatI, tene badale dharma mATe buddhi thaI ! "ahaM ane mamae badhuM have dharma mATe e pachI maitrI-prada-kAruNya ane mAdhyastha vasAve. eTale ke-(1) jagatanA jIvanA hita mATe pravRtti thAya. (2) he dharmanI siddhi karanArA tarapha bahumAna thAya. have mahera najara kenI tarapha? dharmane raste Ave tenA tarapha. (3) dharma na karanAra, dharma karI zake tevuM nathI e daDha mAnyatA. (4) upadeza paNa dharma na karI zake te hoya te tarapha upekSAne dharAve. AvA vicAre pravarte che te ja anuSThAnane dharma karyuM mAdhyastha cAra bhAvanAvALuM hoya che, tethI te dharma kahevAya. aphINIyAne aphINa vagara mISTAnna phIkkA lAge. ApaNe AgaLa mokSamArgane jhAMpe khelavA mATe dharmanI vyAkhyA jaNAvI gayA. dharma ke sAdhya rahe jaIe, te jaNAvI gayA. A badhAM kAraNe jenene ja lAgu paDe che, tema nahIM. Itire paNa dharmane sAdhya gaNe che. ItamAM paNa pitAnA dharma mATe saMpatti, kuTuMba, deza-gAma cheDanArA hatA, nathI tema nathI. ItaramAM pANu dharma mATe jIva arpaNa karanArA che. ziva dharmanA vaiSNavanA dukhate te sAMbhaLaze. jIvanadharma mATe jIva arpaNa karyuM. mIta, kuTumba, jagata dharma mATe cheDI dIdhA. dharmane sAdhya ga. dharmanuM sAdhya na hatuM te kuTumba, dhana, jIvana zI rIte choDate? paraMtu nAnuM baccuM hIrAne saMghare-rakSaNa kare. te mATe laDe ane jhaverI hIrAne saMgharerakSaNa kare, te mATe laDe temAM kAMI pharaka khare? nAnAM baccAmAM ne jhaverImAM pharaka nahIM ne ? pharaka eTale ja ke-e sAcA Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -. . . : - - saMgraha, sattaramI [1pa7 hIrAne bALaka samajatuM nathI tethI kAcanA kaTakAne hIre samajI badhAM prayatna kare che. khAvuM pIvuM cheDIne hIre le. tALuM mAre. bhAI benamAM paNa bALaka hIre laI le te rIsAvA, bacakA bharavA taiyAra thAya. are, jhaverI belIne besI rahe, paNa baccuM te laDavA taiyAra thAya! jhaverI bacakAM-lavarIyAM na bhare, te hirAnI nAnAM baccAM jeTalI kIMmata jhaverIne nathI? bacuM che te bApa kadI hIrA laI le che te sAthe laDe. hIrAnuM rakSaNa karanAra vadhAre keNa? bApa ke baccuM ? eka vakhata tevuM keIe laI levAnuM banyuM ke--bacce hIrAnuM barAbara khaMtathI rakSaNa karavA mAMDe che. te evI rIte ke-benanI ke sagAMnI darakAra vagara mAre hIre mAre hIre kare che. jhaverIne hIre lIdhe heya te kaLAthI kaDhAve. bacuM mAnI lIdhelA hIrA mATe ATaluM kALajIvALuM che, paNa mULamAM mAla kheTe, have tenI samaja tene nathI. kAcane kaTake che. tene hare mAnya. tene mATe teNe ATalI jahemata uThAvI. rIsAye, mAbApana gaNyA! paNa mULamAM mAla kheTe tema mithyAdaSTie kalyANa nahIM karanAre e dharma grahaNa karavA chatAM lAgaNI baccAnI mAphaka UMcI dharAve che. teo vaDe sacavAyelA hIrAnI kIMmata vecatI vakhate keDInI che. teoe dharma grahaNa karyo, paNa dharmanAM svarUpane nahIM samaje. nAmathI te dharma che paNa mULamAM kIMmatI nahIM tyAM zuM thAya? mATe je dharma sAdhya tarIke rAkho AtmalyANa mATe le che te parIkSA karI kIMmatI hoya te ja levAnuM rAkhe. parIkSA vagara dharmanA nAme levAze, bhega apAze, tyAga karAze paNa te tyAga joga baccAMnI sthitimAM jaze. mAlamAM kIMmata hoya te ja kareluM rakSaNa, pAlana, dhAraNa upayogI thaI paDaze. Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hezana 158] dezanA mithyASTie dharma sAre kahe, paNa sAre dharma grahaNa ma karI zake. ahIM vAstavikamAM AtmalyANa karanAre hoya te dharma sAre che. kIMmatI dharma heya te tenI pAchaLa Ape bhega, tyAga vagere prazasApAtra zubha phaLa denAra thAya. duniyA dArInA padArthonI parIkSA paLamAM-rezama ke sUtaranI parIkSA AMgaLI lagAtAM vAra ja. kaDavuM ke mIThuM che te mATe ja upara lagADIe eTalI vAra. sugaMdhI-durgadhI mATe zvAsa kheMcIe teTalI vAra, kALA dheLAnI parIkSA AMkhane palakAre makArA mAtramAM ja zabdanI parIkSA kAna mAMDe ke tarata. IndrienA viSayenI parIkSA palanI. jyAre mANasanI parIkSA? sajajana che ke durjana, tenI parIkSA palakamAM na thAya. sonuM joIe kasI, mANasa joIe vasI' manuSyanI parIkSA dIrdhakALane vasavATa thAya tyAre A rIte sajajana ke durjana tarIkenI parIkSA dIrghakALanA vasavATa pachI paNa thaI zake, paraMtu dharmanI parIkSA vasavATe paNa na thAya. te te vyasana peThe lAgu paDe. pahelavahelA aNIyA thAya, te aphINanA nAmathI bhAge. aphINa lete thAya, pachI araNa vagara cAle nahIM. gaLe paDe. tema dharma zuddha hiya ke kudharma hoya, paNa te gaLe paDavAvALI cIja. tevI cIja hevAthI aNIyA mAphaka. aphINa vagara pAMca pakavAna Ape te aphINayAne phikkA. aphINa sAthe gheMsa Apa te paNa mIThI. tema jene kudharmanA saMskAra paDayA hoya tene sAre dharma phIka lAge. sArA dharmanA guNone avaguNanA rUpamAM dAkhala karavAne baMdha kare paDe. kudharmanA saMskAre thaI jAya tene sAre dharma lu lAge. tene kharA deva game nahIM graMthabheda thAya te pachI mokSamArga dekhADanAra, vItarAgatA Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha sattaramI [159 pAmelA kevaLajJAnIne deva mAnyA te AtmAne arIse. tArA AtmAne ke banAve tene Adarza paramAtmA. netAnA bAvalAnI cAre bAju dezabhakti bharelI hoya. dezanA netAnI-bAvalAnI cAre bAju dezabhaktinI havA ja bharelI heya, deza mATe bhega ApanAra sainikenA kabrastAna upara hAre caDAvAya che. te dezabhakta. e rIte tenI cAre bAju dezabhaktanI nAbate vAgI rahelI hoya che, te dharmanAM UMce zIkhare caDhelA tenI pratimA tamAre Adarza che. dezanetAne kaI vyakti-jAti-prAMta zahera upara rAga-reSa rAkhe na pAlave te vizvanA netA-jagatanA uddhArakane kaI cIja tarapha rAga ke reSa rAkhe pAlave ja zAne ? jyAre amuka upara rAga ane amuka upara dveSa dharAvanAra dezanetA thavA lAyaka na rahe, te jagatanI keIpaNa cIja para rAga ke dveSa dharAve che te vizvane netA-paramAtmA zI rIte banI zake ? vyaktidveSa ke rAga, gAma ke prAMta ati rAgadveSa dezanetAne karyo pAlave ja nahIM. tema vizvanetAne keIpaNa jIva ajava vyakti prAMta-deza tarapha rAga ke reSa rAkhe pAlave nahIM. tevA rAga-reSa rahita e ja vizvanA uddhAraka. te ja ApaNuM netA. enI ja pratimAnI cArebAju ApaNI bhakti vyApelI che. aphINanAM vyasanIne baraphI Ape paNa kADhA vagara phIkI lAge, tema duniyAnA, saMsAranA viSayanA vyasanIne vItarAga te paNa zikA lAge. "vahAra pADyuM pADyuM. guMjAmAM be bora heya paNa khuza thAya te kADhIne Ape. khuza thayA vagara mANasa be bera na Ape, te jenA pAsethI lyANakSameLavavo che te game te Apa Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 16] paNa khuza thAya tevA nathI, te tenI badAsa karavAthI zuM vaLe! A vicArevaDe mithyAtvIoe zuM karyuM? pakavAna kikuM lAgyuM kema? aphINIyApaNAnI Teva hevAthI. nahIMtara pakavAna chIna lAgata. tema rAga dveSamAM mAcelA evA manuSyane vitarAgapaNuM game nahIM, ethI AvA ceDA kADhayA. vItarAga mekSa Apaze tevI AzA zI rIte rAkhe che? stutinI kIMmata nathI. kAca ne hIrA sarakhe bhAve vecanArA vepArIne tyAM keNa jAya? A vastu keNa bolAve che? rAgadveSamAM-zUrAmAM DUbelA A bolAve che. sUryanI stuti karIe, niMdA karIe te zuM? tene sUrya bhakti, azakti, stutinI, niMdAnI, darakAra karatuM nathI. te sUrya, uta kaI divasa baMdha karate nathI. bhaktine lIdhe kheMcAvuM. abhaktine lIdhe khIjAvuM te tenA mATe ? te pariNati TALavA mATe, temanI pAse jaIe chIe. sanepAtavALA vaidya kevuM osaDa Ape? vaidyane sanepAta thayo hoya tenI pAsethI esaDa kyu maLe? ApaNe duniyAdArIne aMge rAgadveSa svArthamAM khuMca, eTale jenI pAse jaIe te paNa je AkhA jagatanA rAgadveSamAM guMcavAyela hoya te te ApaNe rega dUra zI rIte karaze? vitarAga, stuti-niMdA, bhakti-abhaktinI darakAra karyA vagara pitAnA AtmasvarUpamAM ramaNa kare che. rAga-dveSamAM mAlAramI rahelA ja sudevane sudeva tarIke mAnavA taiyAra na thAya tema sugurune age che suguru bAyaDI Adi ApatA nathI ane heya te bAyaDI chokarAne dIkSA ApI de che! paisA kharacAvI nAkhe che! Ama kema? te samaje ke-tenuM sanmArga dhyeya hevAthI sanmArge pravartAve che. A vAta rAga-veSamAM khelA Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI che dezanA-18 ? (ra000 rU. va. 14 nemubhAInI vADI, gopIpurA, surata) karmarUpI daradanI bhayaMkaratA samaje. zAstrakAra mahArAjA bhavya jIvonA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa jaNAvI gayA ke jema saMsAramAM hitabuddhi, rAjyamAM vaphAdArI A be vastu na hoya tyAM saMsAramAM ke rAjyamAM bhAra mUkAtuM nathI. hitabuddhi hoya tyAM ja bhare melAya. gurunA upAsakanAM dhyAnamAM na Ave. dayAne aMge paNa je te teone gharanAM chokarA ghaMTI cATe ne upAdhyAyane A Ape!" ema kahe che karatAM upAdhyAyanI kIMmata nahIM? teone jIvananA bhege upAdhyAyane ATe ApaNe joIe te siddhAMta kyAM rahyo ? ahIM te paNa peTe pATe bAMdhI sAdharmika vAtsalya kare che! A be vastu meLavazo? aphINIye arUNa na maLe tyAM sudhI mAtra paNa phIkuM gaNe. viSayamAM racele e AtmA vitarAga paramAtmAne deva, temaNe kahelA guru temaNe kahele dharma tene mIThApe gaNI zake nahI. phIkArUpe ja gaNe. aNiyAne aphINanI ja Teva paDI che. pItavALAne sAkara khavaDAve te paNa kaDavI lAge, tema kudevadinA saMskAramAM rAcI rahyA che tevAne sudevAdi game nahIM; mATe dhamanI parIkSA kare. dharmamAM maitrI, prameha, kAruNya ane mAdhyastha e cAra vicAre nakkI havA joIe. jagatanA chAnuM hita karuM vigere te cAra pravRtti kare ane te sudharma kahevAya. Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA heziyAra munIma heya paNuM hita takAsanAra na haya te tenA para bhareluM rahetuM nathI. ahita na thAya, hita ja thAya, e lakSa hoya te bhase rahe. AvI buddhivALA nekara hoya te ja bhasApAtra thAya. sagAsaMbaMdhInuM vacana kayAre mAnya thAya? mAruM hita kare tenA uparaja bhare thAya. hitanI buddhivALo asuMdara (pariNAme hitaka2) kahe te paNa mAnya thAya. hitabuddhithI asuMdara kahevAeluM mAnya thAya. eka vakhata meLAmAM keIke khUna karyuM. tenA bArIsTarane mAlama paDyuM. bArIsTara gUne kabUla karAve che. asIlane kahe che ke-khUna kabUla karI le. bIjA badhA gunAmAM bIjI vastunuM jokhama paraMtu khUna karavAmAM pitAnuM jokhama. kesa cAlyuM te vakhate nAkabUla karyuM. piolIsa have sAkSI kyAM kheLavA jAya? hitanI buddhivALe khUna kabUla karAve te paNa kabUla karI le. hitabuddhi hoya te ja tenI upara pramANikatA Ave. adhikArIomAM prathama vaphAdArInAM gana levarAvavAmAM Ave che. keTane vaphAdAra rahe. vAnA sevana na le te tyAM Ubhe na rakhAya. vaphAdArI vagaranA buddhibaLa nakAmA che. vaphAdArI vagaranA kAryakramanI kIMmata keDInI paNa gaNatI nathI. anAdikALathI akkalane mATe udyama karI rahyA che, jJAnane dhAraNa karI rahyA che, temAM pravRtti ane buddhi pudgala tarapha vAparI che. ISTa viSaya tarapha buddhi vApare che. tamArA vartanane uga tame pudgalamAM karyo che. pudgalanA hita tarapha tame cAlyA che. pugalanuM ahita thAya, tema tame varyA nathI. zuddha kevaLajJAna-darzanamaya evA AtmAne janma, jara, maraNa, rega, zenI, bhAMjagaDamAM utaravAnuM zAnuM hoya? Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha aDhAramI - 13 pudagala mArI sAthe joDAyuM na heta te koI divasa huM janma, jaza, maraNa, rega, zekanA sakaMjAmAM Avyo na hota. saddha cidAnaMdasvarUpa e che. AtmA janmajarAmaraNAgazekamAM aTavAya pugalanI ghANImAM pIlAya te pugalane AdhIna thaye tethI yugalanI dhUMsarImAM A jIvane paTavAnuM banyuM nahota te A AtmAne janma, jarA, maraNa, roga, zekanA puramAM AvavAnuM banata ja nahIM. duniyAmAM bALyAne zecavAnuM hetuM nathI, rahyAne bacAvavAnuM helma. Aga vakhate myunIsIpAliTI prathama joDenA chAparAnI pAMkha kApI nAkhe, eDavALAne bacAvI le; tema anAdikALathI AtmAnI A sthiti thaI. have te sthitine vicAra zA kAmane kUvAmAM mANasa paDyo te kema paDyo ? tenI bhAMjagaDa na kare, paNa kADhavAnI bhAMjagaDa kare. e badhI bhAMjagaDane choDI devAmAM Ave, kADhavAne raste le. kyA gAmane, kaI jAtine kema AvyuM, kema paDe te vicArAya ja nahi. tene kADha kema? tema A jIvane aMge anAdithI keTalA bhavathI rakhaDe che te vicAravAnuM na hoya. have nistAra kema thAya? teja vicAravAnuM. AtmA kayArane, karma kevI rIte baMdhAyuM, pudagale kevI rIte nacAvyA ? te have vicAravAnuM na hoya. have mAtra kevI rIte nisvAra thAya? te vicAravAnuM. daradanI bhayaMkaratA samajAyA vagara DokaTara ke vaidyanI kIMmata thatI nathI. bALakane saMgraha thaI haya, vaidya saMgrahaNI kahI. bALaka daranuM nAma bele che paNa bALakane saMgrahaNInA raMganI bhayaMkaratAnI asara nathI tevI rIte anAdi AtmA che. janma, jarA, maraNanA cakkaramAM AdhIna che. tenI asAratAne khyAla na Ave tyAM sudhI pudagalanI asAratAne khyAla na Ave. vakIla asIlanA nAme le che Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 164] dezanA badhuM, ane zabdathI bele che. paNa jokhamadArIne choTe vIlane nahIM. kathaLI khAlI thAya te vAdInI. bharAya te vAdInI. vAdInI vatI mAtra lakhyuM che. jokhamadArI nahIM. ApaNane paNa jinezvara mahArAje navatatve kahyAM che. Ama Azrava, saMvara, nirjarA, mekSa kahyA che. jinezvara mahArAje kahyuM che-e je Azra kahyA che tenA julamane karanAra huM. baMdha karanAra che. Azrava baMdhathI mAre pAchA haThavuM joIe. jokhamadArI ApaNA AtmAnI samajavI joIe. jinezvare navatatva kahyAM che, tema abhavya paNa navata kahe che. tenuM jJAna abhavya paNa meLave che navatatvanuM nirUpaNa paNa abhavya jaina zAsana pramANe ja kare che. zAstra ke zAsanathI eka akSara ke pada viparIta bolanArane zAsanamAM sthAna nathI. jaina zAsananI mahattA eTalI badhI che ke-abhavya nave tatve bhale na mAne, abhavya mekSatatva mAne ja nahIMmekSa mAne te abhavya heya nahIM. ATaluM chatAM tene nirUpaNa te navatAnuM karavuM paDe. eka akSara ADe belAya che tene zAsanamAM sthAna apAya nahIM. pade zAstro uthalAve tene jene zAsanamAM sthAna nahIM. akSara uthalAve tene paNa zAsanamAM sthAna nathI. te vAta jamAlimAM samajI zakyA chIe. jamAli pa00 rAjakumAra sAthe dIkSA lenAra. jenI strIe line eka akSaranA pheramAM zAsane choDI dIdhe! kADhI nArAje ! zAsana Ama majabUta, sahanazaktimAM-pravRttimAM majabUta, paNa prarUpaNAnI bAbatamAM tadana kamaLa! zAsanamAM eka padane, akSarane phera A zAsana sahana nahIM kare, tethI ja Avyane Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha aDhAmAM mAnyatA nahIM chatAM prarUpaNA nave tavanI karavI paDatI. abhavyane paNa jinezvaree Ama kahyuM che. tema kahIne naveya tane dekhADavA ja paDe. ApaNe navatatva zIkhIye, bIjAne samajAvIe ApaNe AtmA Azrava-baMdhanI bhayaMkaratA ane saMvaranirjarAnI uttamatA na samaje, tyAM sudhI ApaNe paNa te ta belIe temAM zuM ? chokare saMgrahaNI bele che, paNa pitAne te raMga thayuM che tenI bhayaMkaratA tenA khyAlamAM nathI tyAM sudhI davA ne dAktaranI kIMmata bALakanA khyAlamAM Ave nahIM. tema ahIM jIvane samyakatvanI kIMmata kyAre khyAlamAM Ave ? anAdi saMsAracakranuM bhayaMkarapaNuM na samaje, tyAM sudhI tene samyakatvanI kIMmata na thAya. bhaTakavuM bhayaMkara che, te na samaje tyAM sudhI samyaktvanI uttamatA na Ave, tema samyarUpI oSadha denAra vaidya samAna jinezvara deva upara Adara thAya nahIM. baccAMo ke meTA paNa keTalAka evA hoya ke davA pheMkI de che. kema? daradanI bhayaMkaratA khyAlamAM rahI nathI. tethI davAne, vaidyane garajI nathI banate daradanI lAyaMkaratAvALo davAne ane vaivane barAbara garajI heya te kahe tema kaSTa sahana kare, ane carI pALe che. je manuSya daradanI bhayaMkaratA nathI samajate te carI paLAvavAvALA vaidhane vairI gaNe radanI bhayaMkaratA nahIM samajanAre vaidya upara ItarAvALe thAya. ApaNane roga, zeka, janma, jarA, maNa vigerenI bhayaMkaratA khyAlamAM na Ave tyAM sudhI vitarAgadeva kahyA che chatAM te bALakanI mAphaka pheMkI devA lAyaka thAya. anAdinAM cakkara-zramaNane tathA prakAre kharAba nathI gaNatA eTale gurumahArAja haiyate dharama karIe, ane gumahArAjagayA eTale ca-vaLe, kaTAsaNa abharAIe melIe. davA keTalAka bALake Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanamAbApanI hAjarImAM le, te ADAavaLA gayA te DhaLI devI. gurumahArAjanI hAjarImAM dharma kare, vihAra kare te upAzraya na Ave. haju ApaNe karamata nathI gaI. kAraNa zuM ? jema baccAne dadanI bhayaMkaratA mAlama na hatI, tema A AtmAne pudgalanI parAdhInatA, IndriyanI athama dazA haju mAlama pI nathI. jema pudgalanA daradane aMge bhayaMkaratA mAlama paDe, pachI dAktare eka vakhata darada prati davA ane carI batAvI, pachI te davA carIne ApaNe cheDatA nathI eka vakhata muni mahArAjane vega maLe pachI AkhI jiMdagI dharmamAM tanmaya, prAcInakALanA manuSyane IndriyanI bhayaMkaratA bhAsI hatI. eka ja vakhata sArA DekaTare daradanI parIkSA karI hoya, pachI dAktara ghera jAya te paNa davA ne carI barAbara pakaDI rAkhe prAcIna kALamAM eka vakhata mahApuruSane joga thaye. temaNe je dharma kahyo tenI asara thaI. te jiMdagI sudhI na bhUle. te mATe ja kahe che ke anAdikALanA cakkaramAM ApaNe rakhaDyA, have bhayaMkaratA bhAse te navI jogavavAne vakhata na Ave. A samajaze te samakti zI cIja che? te samajAze. anAdi bhavacakramAM A jIva pilA 4 tethI pitAnAM svarUpane oLakhI na zake. have bhagavAna jinezvararUpI vaidya maLyAMte vaidhe bhAna karAvIne davA ApI. darada mAtramAM keke ce ka ja paDe. kahAnI dara kAra nahIM ne davA vI ema na karaya, tema ea meLavavA mATe je anuSThAna heya temAM anAdine bhavabhramaNane Dara zabavAne che. anAdinuM bhavabhramaNa TALavAne Dara darekane have ja joIe. nirAzasapaNe tapa kara. tame tapasyA kare. huM kahuM chuM, paNa A leka paraleka Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI [17 kIrtivarNa prazaMsA mATe tapa na kare. ahIM eka vAta dhyAnamAM rAkhaje. ahIM niSedha zA mATe karAya che? karmakSayane muddo, nirjarane muddo hRdayamAM rAkhI jarUra tapa kare. A leka, paraleka kIrti Adi mATe tapa na kare, karmanI nirjarA mATe tapa karavAne. sarva tapa AcAranI jaDa kaI? anAdithI rakhAvara karmone nAza ka. saMjaya ane nirjarAnA athI na banIe tyAM sudhI karmanAzane paMtha kayAMthI? keThe cekhe na heya ne baphara lepa karyo javAya te? khasa upara lepa karIe paNa aMdara kAThA sApha na hoya te lepa asara na kare. tema saMvaranI suMdaratA AzravanI asuMdaratA na samajAya te pachI game teTaluM tapa saMyama karAya tenI kIMmata nathI. jaDa padArthane AvabaMdha nathI. AzravabaMdha jIvane cetanane, paraMtu e be keNa che? karma rAjAnA jAsusa, AtmAmAM rahyA chatAM pipaNuM karma rAjAnuM ja kare che. AtmAnA kharA zUrA saradAra bhAyAta hitaiSI koNa? saMvara ane nirjarA. mokSadevaDAvanArA. A buddhi thAya tyAre ja dharma samaje gaNAya. AzravabaMdhanuM jAsusapaNuM kabaje ane mAlikI chatAM vyavasthA karavAne haka samajaNa vagara maLato nathI. nAnAM chokarAne metAne nekalesa paherAvyuM. have neklesa, tenA kabajAmAM che, tenI mAlikI che chatAM kaIne te ApI zake khare? tenI kimata na samajate hevAthI tenI vyavasthA karavAne haka tene nathI. Azrava ane baMdha baMne ApaNA AtmAmAM rahyA che, paNa e hita kare che ke ahita kare che? te na samajAya tyAM sudhI ApaNane tenI vyavasthA karavAne haka nathI, mATe ja AzravabaMdhanuM jAsusIpaNuM ne saMvarane Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zitA 198] dezanA nirjarAnuM zuravIra hitasvIpaNuM na samajAya tyAM sudhI samakti na thAya. mAce paDele mAre manuSya kuMvAre haiya, daridra hoya, chatAM te bairI ke nANAM na mAMge mAtra jIvana mAMge tema ahIM anAdithI vyAdhigrasta, mekSa ja mAMge tyAM samati tema ahIM jemane devaleka cakravartI vAsudevapaNuM eke gamatuM nathI. mAtra mokSaja game che. saMvara ane nijerA, mekSanA madadagAra mATe e ja mArA hitaiSI. baMdha Azrava e beja mAruM nukazAna karanArA nimakaharAma. rahe AtmAmAM ane AtmAne UMdhe mArge pravartAve! A be AtmAnI joDe rahenArA chatAM AtmAnuM kAsaLa kADhavAne baMdha karanArA tene nimakahalAla na gaNAya tema AtmAmAM rahelAM baMdha Azrava, rahe AtmAmAM-AtmA sAthe rahe paNa AtmAnuM kAsaLa kADhe. jyAre saMvara ane nirja e baMnenimakahalAla mATe saMvara ane nirjarA tarapha Adara thAya. AveluM samakti TakAvI rAkhe. mekSa sAdhya gaNe te ja samakti, paraMtu zAstrakAra kahe che ke evuM samakti AvyA chatAM e samaktine TakAvI na zakIe te zuM thAya? cekhA caDatAM keTalI vAra? AMdhaNa taiyAra hoya te be kalAka, AMdhaNa taiyAra na hoya te che. klAka. eka bAIe tapelI cUle caDAvI, pachI miniTa nIce utArI, pAchI upara melI. cUle cAlate rAkhe. ema sATha vakhata melI, te cokhA caDe kharAM? trIsa miniTane badale sATha miniTa cUle melI, kema cekhA na sIjyA ? ardhA kalAke cekhA caDe, niratara agni upara rahe te caDe. caDa-utara karyA karavAmAM cokhA na caDe. cekhA taddana picA ane vahelA caDavAvALA che, tethI dAkhala Ave. picA gaNAtA cekhA paNa tapelI sthira rahe Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saha. aDhAramI [169 te ja caDe. cokhA caDavAnuM sthiratA vagara na thAya, te tamAre Azrava baMdhane harAmakhora tarIke sAMbhaLatI vakhate kharAba mAnyA, paNa pachI ? bIjI vakhata sAMbhaLyA to vaLI dhyAna para AvyuM ke Azrava baMdha herAna karanAra che. Ama vAta gaI vAta AvI temAM kaMI na vaLe. Azrava ane baMdhane aMge harAmakherI samajyA che, te magajamAMthI khasavI na joIe. khAvA-pIvA, haravA-pharavA cAhe temAM che, paNa te vAte magajamAMthI khasavI na joIe. tamane duniyAmAM kaI banAvI gayuM hoya pachI te bAbatane nikAla paNa thaI gaye heya cekhavaTa paNa thaI hoya, chatAM kIne magajamAMthI ja nathI, tema baMdha AzravanI kInArI magajamAMthI na khase tyAM sudhI saMvara nirjarA mAre uddhAra karanAra-hita karanAra ema magajamAM Ave nahi. e vastu magajamAM Ave tyAre samati thayuM samajavuM. budhavArIyAmAM jatAM jatAM keIke tenA tamAma dAvA pitAnA Ate kabUla karyA, ane uparathI tene vepAra karavA mATe mAla Ave! A rIte parane upakAra pAmela manuSyane pelAne upakAra magajamAMthI nIkaLe khare? jyAre tene na bhUlIe te naraka nigada mATe AukhAM bAMdhavA taiyAra thaele hoya, tevA AtmAne chelle TAMNe saMva-nirjarane sAtha Ape. te saMvara ane nirjarAe bAMdhelA AukhAne ragadoLIne te AtmAne manuSya devanuM AukhuM bAMdhate karyo. AvA aNu vakhate du:kha vakhate AdhAra thanArA saMvara nirjarAne magajamAMthI kema vIsarI zakAya? Azrava baMdhanuM jAsusIpaNuM vIsare nahIM ane saMvara nijerAnuM hiteSIpaNuM magajamAMthI visare nahIM, tenuM nAma sthiratA. Ama buddhithI sthiratA thaI hoya te kharekhara bIjAnI AMkha ughADI zake. Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170] dezanA dazAnAsubuddhipradhAne samajAvela IbrAniSTa svarUpa eka rAjAne subuddhi nAmane pradhAna paramAstika svapnamAM paNa jene Azrava baMdhanuM bhayaMkarapaNuM ane saMvara-nirjarAnuM hitaiSIpaNuM paNa khasyuM nathI. jeo Azrava baMdhane kharAba gaNe teo tevA Azrava baMdhathI nIkaLI gaelAone mahApuruSa gaNe temAM navAI zI? arihaMta mahArAjA karmanA AzravathI nIkaLI gayelA, saMvaranA srotamAM snAna karelA, evA tarapha jhUke temAM navAI zI? subuddhi pradhAna vicAre che ke-je rAjAnuM lUNa khAuM tenuM hita na karuM te kevuM kahevAya ? jene huM hita mAnuM chuM, tevuM hita mAre tenuM karavuM joIe. A hita dunyavI nahIM paNa vAstavika hita hovuM joIe. saMgrahaNanA daradavALane lADu pitA apAtA nathI. kAraNa? tene lADu peMDA vAstavika hitakara nathI. tamAruM nAnuM bacyuM che. tame tenA pALaka tenA AdhAra tame che. bALaka raDe chatAM lADavA na Ape, zA mATe? tenA hita mATe. e ja rIte jagatanA jIve te pagale maLe te ja rAjI, paNa saMgrahaNIne regavALA bALaka mAphaka tene nukazAnakArI che. karmarAjAe mekalelI pAMcamI katAra che, ema vicArIne subuddhi dhAre che ke have sajAne mATe hitane raste lAve. A vicAramAM rahe che tevAmAM rAjA, subuddhi pradhAna sAthe yavADImAM nIkaLe che. gAma bahAra khAI AvI. maDadAM ane vijhAnI durgadha prasarI rahI che. AkhuM lazkara mukhe Duce daI gheDA deDAvI gayuM ! subuddhi pradhAna vicArate cAle, tene durgadhIne khyAla nathI. pradhAne vicAra karyo. rAjAne barobara A raste samajAvI zakAya tema che. e ja khAImAMthI pradhAne pAMca sAta ghaDA pANInA maMgAvyA. te maMgAvIne kalasA, rAkheDI Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, aDhAramI [171 dvArA gAnI saMskAra karIne te gaMdA pANIne phakkaDa banAvyuM. saMskAravALuM zItaLa sugaMdhI pANI banAvI rAjAne nimaMtraNa karyuM kemArA ghera pagalAM kare-jamavA padhAre. rAjA AvyuM. jamavA beThA. pANIne vakhata thaye tyAre nekare karelI sUcanA anusAra piluM pANI ApyuM. are subuddhi ! are....tuM pANIthI pAtaLo thaye? AvuM pANI tuM dareja pIe che ne mane dekhADate paNa nathI. huM tane aLakhAmaNuM lAge? subuddhapradhAna samaye ke gADI raste AvI. pItA sAruM lAge che, paNu utpatti kahI sAru nahIM lAge chatAM lAbha thavAne dhArIne kahyuM-mahArAja, je khAIethI tame deDI oNvyA teja khAInuM A pANI che. A raste-rIte A nirmaLa karyuM ! have rAjA camakayA te ja A gaMduM pANI? chatAM AvuM suMdara thayuM? rAjAne jyAM pratyakSa pArakhuM thAya tyAM bolavAno vakhata rahe nahIM. paNa pradhAnane A prayAsa kema kare paDe? e nAha samajavAthI rAjAe pUchayuM ke-tame ATalA pANI mATe ATalI mahenata kema karI? pradhAne kahyuM-eka ja kAraNa A yugalanuM aniSTapaNuM thAya tyAre tame "uM chuM kare che ane ISTapaNuM thAya tyAre vAhavAha hAM...hAM kare che. paraMtuM "zciThThamof viSayaH pariNAmavazAt punarbhavati azubhaH / kazcidazubho'pi bhUtvA kAlena punaH zubhA bhavati / tasmAt na vidyate kishcidissttniSTha vA" e vastu tamAre lakSa para lAvavI hatI. A jIva te ja arthamAM lIna ane nakAmuM kare che. pAMca pakavAna thALamAM suMdara dekhAya te ja pakavAna cAvatI vakhate sAmuM ATaluM rAkhe te gaLe paNa na utare. zarIra eTale azucikaraNa yaMtra, azucikaraNa yaMtramAM kherAka dAkhala thaye. padArtha kharAbamAMthI Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172] dezanA dezanA sArA banAve tevA yaMtro heya. paNa sArA padArthane halakA banAvanAra yaMtra je kaI hoya te A zarIra. anAjanI viSTA, pANIne pIzAba, kasturIne kacare karanAra A zarIra che. eja pakavAna viSTArUpe thayAM, tyAre durgachA thAya. te ja khetaramAM zAka taiyAra thayuM. pachI paisA kharacI levA taiyAra thayA. A jIva ISTa hoya tyAre teja padArtho pratye rAga ane aniSTa hoya tyAre te ja padArtha upara dveSa kare che. sAra thAya te khuzImAM Ave, naThAre thAya te nAkhuza thAya. ISTapaNe hatA enA e pudagale aniSTapaNe pariName. A khyAla lAvavA mATe A prayatna kare paDayo. A rIte jyAre jIvAdika padArtho samajAvyA tyAre rAjA samakitI . pulanuM IchAniSTapaNuM te karmarAjAnI pAMcamI ktAra che. phakIra, pAdazAha pAse AvyA. pAdazAha kALo che. are... koyalA! phakIre pAdazAhane keyale kahI belA. krodha caDe. phakIrane kahyuM-kayuM taNataNatA hai? phakIre kahyuM keyalA ja taNa taNa thAya. pAdazAhe dekhyuM ke A phakIra, huM prAMtane mAlika, A badhe dhumavAvALe tene huM zuM karIza! riddhivALAne daMDa thAya. dezane heya te dezanikAla karuM, kedamAM nAkhuM te bhaTakyuM mayuM. AvA ne phakIra olIyAnI upara bIje vicAra karIe te ThIka nahIM. pAdazAha De paDI gaye. ahiM e upanaya levAne ketaNutatA rahe te paNuM kele, dhIgatA rahe te paNa keyale. A pudgala sAruM rUpa karIne kheMce te paNa kharAba-pAMcamI klAra, dveSadvArA khADAmAM nAkhe te paNa pugala che te pAMcamI tAra, mATe he rAjana ! yugalanA anukULa pratikULapaNAe rAtmAne deravAnuM hoya nahIM. AtmAne pitAnA svarUpamAM Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - karI bAlavA lA? dharma ane duniyAmAM che saMgraha, aDhAramI [173 rAkhe tenuM nAma samakti. AvuM samyakatva utpanna thayAM chatAM eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke-darImAM musApharI karanAre darIyA vacce (jahAja) che te zuM thAya? mithyAtvamAM rahele jIve jeTaluM pitAne duniyAne nukazAna kare te karatAM samyaktva pAmI, dharma pAmI, dharmathI khasavAvALo sajajaDa nukazAna pAme. sabhyanuM prathama bhUSaNa tamArAmAMthI vaTalelA te bharadarIye jahAja cheDavAvALA. tame samakti eTale uttama khAnadAnIvALA. upadhAna karAvyA tevI chekarI bolavA lAgI ke mArA bApe mane DUbADI! eTale tamane thAya ke-AvA saMtAne? dharmane kuLane dhakko lAgyo. tamArAmAM Avele gharane bhedu thAya, te vakhate duniyAmAM zuM thAya? bharata cakravatIe cha khaMDa sahelAIthI jItyA te bhAratane bAhubaLane jItatAM bahu muzkelI paDI. bAhubaLajI AgaLa pAMca pAMca vakhata hAra khAdhI. dharatIne chata bahu muzkela. dhamI gaNAvA lAgelA evA dharmathI patita thAya, adharmamAM jAya tevA adharmanuM je piSaNa kare te arthanIya che. apIne saMbaMdhI sAkSI pUrI jAya, te keraTa zuM gaNe? samaktiI dhamIM gaNAyele e jyAre ulaTa thaI ADuM bolavA lAge, te duniyAmAM zuM gaNe? mATe A samyaktvane dharmane eka vAta sATa rAkhavAnI che ke samaktivA. sthiratAnA guNuvALa have joIe. nahIMtara duniyAnA samyakatvane bagADe. janmane mithyAtvI jeTale dharmane nahIM bagADe tenA karatAM samaktimAMthI nIkaLI je mithyAtvI thAya te bahu nukazAna karanAra thAya tamAre bhAgIye tamArA gharAka para laMka pADe tevI bIje lUMTa nahIM paDe. A vAta khyAlamAM Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174] dezane dezanA leze tyAre samyakatvanAM bhUSaNanI kiMmata jaNAze. samyaktvanAM pAMca bhUSaNe jaNAvatAM samyaphatvanuM prathama bhUSaNa sthiratA bAI rUpALI hoya paNa lugaDAM lattA ghareNAM vagaranI hoya te sajjanane meM pheravavuM paDe samyaktva sthiratA vagaranuM hoya te nANuM. samyakatvane aMge lugaDAM lattA ghareNAM gaNe te sthiratA che. AdamI lugaDAM ghareNAMvALA hoya te daSTi karavA lAyaka. e lugamAM kADhIne beThA hoya te ApaNe te raste cheDI devuM paDe. tema samyakRtva suMdara, mekSane mArga, paNa je te sthiratA vagaranuM hoya to te nAgI dazAne AdamI-samyaktva kyAre yogya? sthiratArUpI AbhUSaNa heAya te ja prazaMsavA lAyaka che, mATe e sthiratA karyA chatAM eka niyama che ke "bAnekA svAda dusareku khIlAva" bIjAne jamavA bolAvyA hoya te prazaMsA kare te ja khAvAne svAda ema samati suMdara lAgyuM. gamyuM paNa bIjAne tevA taiyAra kare te kyAre bane? prabhAvanA thAya tyAre. AthI samyakatvanuM bIjuM ghareNuM mAnA. jagatamAM prabhAvanA-lANI kare temAM dharmanI yazakIrti kevI vadhe che? ahiM patAsA badAma lADavAnI prabhAvanA nahIM paNa zraddhAnI lANI samajavAnI che. te lANI kare. keTalAka evA hoya ke hila vagaDAvyA temAM zuM ? evA bicArAne mAlama nathI kejeTalA ja dharmane vakhANavAvALA thAya, jeTalA jemAM dharmanI kIMmata-bahumAna thAya, teTalA ane tevA ja chevaTa AvatA bhave te samyaktva pAme. ApaNe samatinuM dAna karanArA thaIe chIe. eka mananA chatAM dharma sAMbhaLI bhinnamananA thayA! eka jage para be zeThIyA che. evA che ke- sAthe jamanAza Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI - - sagraha, [175 dezAMtare janArA hoya paNa A be geDIyA evA che ke-"ahIM ekanuM mana je thAya tyAM bIje bIje ThekANe rahele heya tene tapAse tethI lekee tenuM ekamaniyA nAma pADyuM. keIka vakhata te baMne tIrthakara pAse AvyA. dezanA sAMbhaLI. sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM ekane dharma ye, bIjAne na ruce. baMne vicAre che ke "ApaNe baMne eka manavALA chatAM jiMdagImAM pAchA vaLIne tIrthakarane pUchayuM ke ame abhinna manavALA chatAM dezanAmAM amane kema bheda paDe? bhagavaMte khulAso karyo ke, tame baMne pUrvabhavamAM cerane uMdhe karatAM hatAM. eka vakhata kebIjA che tevA A paNa manuSyo che. muMDIye apazukanIyo che. bIjAe vicAryuM ke A sAdhu mahAtmA che. A pramANe tyAM baMnene vicArabheda thavA pAmyA. A vicAranA bhedathI A bhave ahIM dezanAmAM tuM dharma pAmya, ane e dharma na pAme.... cerI karavA jatAM sAma sAdhu maLyA tethI harakhAya tene dharmanI sulabhatA thAya. pUjA prabhAvanA dekhI harSa thAya tevAne bIjA bhavamAM dharmaprApti, sulabha thAya, temAM navAI nathI. prabhAvanA bIjuM bhUSaNa ja jaNAvyuM. have prabhAvanA ghareNuM keTaluM kArya karanAra thAya che? te agre- Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17] dezanA dezanA $ dezanA-19 ] (2000 phA. va. 0)) nemubhAInI vADI, surata) prazaMsA-aniSedha-sahavAsa e anamedananA A prakAra che. zAstrakAra mahArAjA, bhavya jInA upakAra mATe dharmo padeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke jagatanA vyavahAramAM zrImaMtAIne ke UMcA kULane zrImaMta ke UMcA mULa tarIke jovAya che, teo vaDe paranuM hita thavAnI buddhie jovAya che. tenI tarapha jevI lAgaNI thAya tevI ahita jevAvALo, riddhivALA, ke kULavALe hoya te paNa te tarapha ApaNuM tevI mIThI daSTi thatI nathI. mahAriddhivALo heya-cAhe je kAryakara hoya, paNa vaphAdAra na hoya tene jAsusa gaNAya che. prajAjana gaNAte nathI. AtmAne AzrIne vicArIe te vaphAdAra keNa? bInavaphAdAra keNa? AtmAnA hitane ja takAze te vaphAdAra, ane pugalanA hitane ja takAze te bInavaphAdAra. pugalanA hitane ja takase te cetanamaya AtmAnI apekSAe kamarAjAnI pAMcamI ktAra. te ktAra mAraphata karmarAjA, AtmAnI upara pitAnA pagadaMDo jamAve che. jagatamAM manuSyanA jema Arya ane anArya prajA tarIkenA be vargo che, tema jagatanI aMdara-14 rAja lekanI aMdara paNa be ja varga che. jaDa ane cetana. A jagatanA padArthone aMge be ja vargo che. jaDa ane cetana. temAM karmarAjA jaDa pugale dvArA ja bIjAone nirbaLa kare che. bIjAomAM baLa jagAve, bevaphA karavA, te badhuM tenuM kAma. Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graha, ogaNIsamI 177 pudagala ja karmarAjAnI pAMcamI stAranuM kAma kare che. sArA sparzavALA, sArA gaMdha-rUpa-rasa-zabdavALA pudgale jIvane mUMjhave, tema kharAba sparzAdakavALA pagale dveSa karIne AtmAne muMjhave. ema pudagale, AtmAne baMne prakAre muMjhave. ISTa pumale ke aniSa puga rAga ke dveSadvArA AtmAne karma AdhIna karI muMjhave A vastu samajavI tenuM nAma samakita. samati vase tene AvI mAnyatA thAya. AmAthI pudagale kevA bhinna che, temaja te baMnenI kevI vicitratA che, te samaktiIne khyAlamAM Ave. AtmAnI zuddhi mATe kRtanizcayI thAya ane karma sattAnI sAme paDe tyAre ja samakita thAya. jJAtAjImAM kahyuM che ke jitazatru nAmane sajA che. subuddhi nAmane samaktiI pradhAna che. pUre samakitI che. zrAvakene trividha paccakakhANa hetA nathI. sAmAcika karo temAM "duviheM-tiviheNuM bole che. keTalAke "duvi-vivihaM', ne artha che? te nathI samajatA, tema pisa; sAmAyika ke pUjA karatAM che, te vakhate tame sIvIlaDethamAM nathI. sAmAyika karyA pachI pahelAMnI ugharANI karI zake. huM mAnuM chuM, mArA Apa'. paNa tuM te hamaNAM ja "sAvajha koi pra hAra kahIne beThe hate. pApavALA vepArano tyAga karyo hate, te huM mAguM chuM. te kayAMthI AvyuM? to samajo ke-zrAvaka sAmAMyika-pauSadha-upadhAna vageremAM bese, paNa leNadeNanI bAbatamAM te maraNa nathI pAmyo. mAlikI-kabaje nathI choDyo. bhale ja 4 sAva sAdhu je gaNAto chatAM mAline kabajo nathI choDyo. sAdhu dIkSA le te divase devAne mATe leNadeNane mATe marI gaele. anumodanano paNa tyAga. ApaNAmAM prasiddha tarIke anu medanAne artha vakhANavuM nahIM e che. paNa svarUpa samajyA nathI Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178] dezanA dezanAdayAnA duzamane. tevuM svarUpa dayAnA dumane (terApaMthIoe) dAkhala karyuM che. kema ke-e bicArAne khyAla nathI. paNa tAre te AgaLa paNu paMcAta che. tArA (terApaMthInA) hisAbe te java mAre te eka papasthAnaka, ane jIva bacAve te 18 pApasthAnaka lAge. te have huM hiMsA na karuM."te pratijJA karanAre keTalA pApasthAnake choDyA? eka ke aDhAra? je eka cheDyuM te teNe te 18ne netaryA ! hiMsA na karavAmAM bacAvavAmAM 18 pApasthAnaka lAge! jIva upara paga mele te 1 pApasthAnaka, jIva uparathI paga kheMcI le te 18 pApasthAnaka lAge! pitAnAM pANImAM kIDI paDe te zuM kare? kADhe, te 18 pAvasthAnaka lAge. jIvatAM na kADhe te mArIne kADhe ema? ane bacAve nahi te have "huM hiMsA na karuM' e pratijJA kyAM rahI? jIvatA na kADhavI eTale mAravI. tArA sAdhunAM pANImAM DI paDI, tArA bhajana upara kIDIe caDI te kIDIvALuM khAvuM ke kIDI utArIne khAvuM? kahe, tArI apekSAe hiMsA na karuM, tevI pratijJAvALA darekane 18 pApasthAnaka lAge. hiMsA na karuM tevI pratijJA lenAre hiMsAnI pratijJA laI jagatanA 18 pApasthAnake vahere che. jJAtAsUtramAM meghakumArane dAkhala che. teNe hAthInA bhavamAM sasalAnI anukaMpA karI te tArA mate te teNe sasalAnA 18 pApasthAnakanI anumodanA karI, te tene pariNAme te hAthIne jIva narake ke tiryace gaye? kyAM gaye? sUtrakAra to meghakumAra thaye ema kahe che. "teM prANabhUta satvane bacAvyo tenuM A medhakumAra thaye te phaLa." ema kahe che. je 18 pApasthAnaka jIva bAvavAmAM lAgyA to te hAthIne java narake kema nagaze? Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ogaNIsamI [1789 have mULa anudananA prasaMgamAM AvIe. prazaMsaddhA, niSedhadvArA ane sahavAsa dvArA ema traNa prakAre anudanA hoya che. prazaMsA karavI e anumodanA sahavAsamAM rahI karelAM phaLanI chAyA ApaNe laIe te sahavAsa dvArA anumodanA ane najara taLe karato hoya tene niSedha na karIe to te aniSedha anumodanA. e traNane badale tavA (terA nA hisAbe nathI karyuM, nathI karAvyuM, nathI prazaMsyu vakhANuM, e traNa prakAra laIza tyAre pUrve jaNAvyA te traNa prakAramAMnA sahavAsa ane aniSedha e be prakAra tane lAgaze. eTale ke je te hiMsAne niSedha na kare te anumodanA lAgaze. ema na thavA mATe tAre (5thIe) te hiMsAne niSedha karavA joIe. nahIMtara hiMsAnI amedanA lAgI jAya, ane ema thAya eTale tAruM trividha trividha paccakhANa kayAM gayuM? mahAvratanAM nAme jagatanI dayAnA duzmana bananArA teone e rIte eka anudanA chUTI mUkIne mahAvratanA nAme pharavuM che ! mahAvrate mAnavA pALavA nathI ne duniyAne dayAnI duzamana banAvavI che. tevA sahavAsa ane aniSedhane anamedanane prakAra batAvI zake nahIM. mULa vAtamAM AvIe. hiMsAdikane A zrAvakothI cAhe sAmAyika-pauSadha-upadhAnamAM bese te paNa trividha trividha paccakukhANa thatA nathI. paNa eka vastu evI che ke-jemAM vividha vividha paccakakhANa karI zakAya che. kaI cIja? mithyAtvane tyAga zrAvake mithyAtvane vividha trividha tyAga karavo joIe. mithyAtvanA tyAganA trividha trividha paccakhANa karavA ja joIe. e vAta khyAlamAM Avaze tyAre pahelAMnA zrAvake Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180] dezanA dezanAchokarI paraNAvavI hoya te paNa jenane paraNAve, anyane nahIM e vAtanuM rahasya samajAze. subhadrAnuM dRSTAMta prasiddha che. e subhadrAnI bauddha zeThe pitAnA chokarA mATe mAMgaNI karI hatI paNa subhadrAnA bApe te bauddha hovAthI na ApI, chokarI ne mithyA tvamAM denAre chokarIne jIvane bhabhava haNanAre, khUna karanAre, jIvanA eka bhavane haNanAre. AthI bauddha dharmavALAne chokarI na ApI. zAthI na ApI ? samaje. nahIMtara chekarI sAsare jAya pachI bApane zuM ? paraMtu dhyAna rAkhavuM ke-Apa vivAhane aMge vidhAtA na hoya-bApa vivAha aMge sammata na hAya karInA vivAhamAM sahamata na hoya tema AryathI na kahI zakAya. tethI bauddhamAM nahIM dauM. aniSedha paNa hiMsAnuM anumodana che. eTale ke-baudhane ghera jatInakuM, e vicAramAM te mane mithyA karavo joIe. AthI subuddhi pradhAnane thAya che ke-mAre rAjA mithyAtvI tenI sevA karuM, te trividha trividha mithyAtvane tyAga zI rIte kare? mArA te trividha trividha tyAgane kevI rIte jALavavuM? eTale gaMdA pANIne sarasa banAvI rAjAne pratibaMdha pamADyo. have rAjA, muni mahArAjanAM ja guNagAna karyA kare che. varasAdane aMge ulaTI ramata che. vAdaLAM kALAM to ApaNe dhULa, vAdaLAM dheLA te ApaNe kALA. ema vAdaLAMne aMge ulaTI ramata. tema bIjA sanmArga pAme temAM unmAne IrSyA thAya che. ISya evI cIja che ke bIjAnI avanatie ApaNe udaya. ApaNA udayathI pArakI avanati. keTalAka bIjAne udaya-prazaMsA sahana na karI zake. bIjAnuM kharAba thAya tyAre ja rAjI thAya, Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ogaNIsamI [181 tevA paNa bUra hoya che. tevA AtmAo, pheTegrAphanA kAca jevA che. rAjA, munimahArAjanuM varNana vAraMvAra kare che cAre bAju muninuM ja varNana kare che. ghuvaDane mana sUryaudaya na khamAya. tema dharmathI dUra rahelA, dharmanA udayane na khamI zake, rAjae kareluM muniguNavarNana sAMbhaLIne eka e. mANasa nIkaLyo ke-"munio upasarga-parIsaha sahana kare che. mahAvrato pALe che e badhuM kabUla, paNa...kahI AkhuM jALaveluM jhADa teDI nAMkhe! munie gharabAra choDyA vagere munimahArAja kahe che, "paNa" ema vAte vAte "paNa" kahI pANI pherave che. rAjAne te nAstika kahe che ke-"karma baMdhanuM-AzravanuM-bhavacakramAM bhamavAnuM kAraNa te mana che ne? mana sthira rahe tema che nahIM. ane mana sthira rahe nahIM eTale muni mahA rAjane ya te asthiratA bhavacakramAM bhamavAnuM kAraNa gaNAya. mana sthira na hoya to mahAvrata pAlana vagere thAya, te paNa saravALe badhuM mIMDuM che." nAstike kevI rIte vAta goThavI? 'utaraDa khaDakAvI nIcenuM mATaluM laI lauM chuM, bIjAne huM aData nathI, sAcavaje zuM sacavAya? tema rAjAe je kahyuM te badhuM kabUla paNa nAstika kahe che ke-mana vagara kaMI na bane, mATe muni vagere te bahAranI ramata !" rAjAe ahIM zuM karavuM? kAraNa ke-nAstikane te duniyAdArIne bAdhaka paDache che. mahAtmAnA mana mekSa tarapha DhaLelA hoya che, e rAjAnI mAnyatA chatAM-sAcuM chatAM, sAcuM paNa sAbita karavuM bahu muzkela che. have rAjAe mahAtmAnAM mana sAbita karavAM zI rIte? rAjA akkalane AMdhaLe na hatuM. e nAstikane eka pUre pahoMcele geDIye Ubho karyo. e gaThIyo thaye ke Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182] dezanA dezanAeka moTe bele. rAjAe jamAnAmAMthI amUlya hAra gaThIyAne Ape. te nAstikanA gharamAM nAMkhI Ava have gaThIye nAstikane ghera Ave jAyaphahare tene nAstikane kaI savAla nathI. A bAju rAjAe jAhera karyuM ke-mahelamAMthI hAra gaye che. keI hoya te tapAsI leje. sAta dahADAmAM nahIM Ave te pagalA bharIza." have nAstikanA manamAM vahema paNa nathI. sAta dahADA thaI gayA. hArane patte paNa nathI. rAjAne ghera corI chuM te prajA zI rIte zAMtithI besaze? mATe cerI pakavI. jaDatI zarU kare. ghare gharanI jaDatI levA mAMDI. pelA nAstikane tyAMthI hAra nIkaLe. hAra laIne ane nAstikane laIne sIpAIo darabAramAM AvyA. rAjAe hara bAbata pUchatAM nAstike kahyuMhuM kaMI jANatA nathI. rAjAe kahyuM-"te vAta kema manAya? huM atyAre tArI vAta mAnI lauM te sabhA mane zuM gaNe? mATe tenI khAtrI zI?" have gaThIyAne nAstike kahyuM ke "tArI sAthe Ama mitratA ne have rAjA pAsethI cheDAve nahIM?" pele gaThIye rAjA pAse gaye. rAjAne kahyuM ke A A cAra nathI. rAjAe hyuM-"tArI vAta kharI paNa ene ja gherathI hAra nIkaLe tenuM zuM ? hAra bAbata te nathI jANate te zA uparathI ahIMthI telane vATake bhIne ApuM, te vATake laIne bajAramAM 84 coTe phare ane ahIM Ave tyAM sudhImAM temAMthI eka paNa bindu na paDavuM joIe. e pramANe devatAI nirNaya thAya te mAnuM ke te hArane cera nathI. je chAMTeya paDaze te pAchaLa rAkhavAmAM AvanAra khullI zamazeravALA sIpAIo tarata mAthuM Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. ogaNIsamI [183 uDAvI deze. (sIpAIone keI na jANe tema kAnamAM kAMIka prajAne bharose the joIe" pelA zeThIyAe jaIne te vAta nAstika mitrane kahI, sAthe te zarata kabUlyA sivAya jIvita paNa nathI, ema kahyuM. have muMjhAelA nAstike jIvavA sAru rAjAnI zata svIkArI. A bAju rAjAe zaheramAM cAre bAju raMga jAmele dekhAya tevA raMga-berAka-pavA-nATaka vagerenI TheraThera gaThavaNI karAvI ! je keIne paNa jovAnuM mana thaI jAya. pele telane vATa pakaDAvela nAstika te comera nATaka-ceTakadinA jAmela ThATha ane gAnatAnamaca cauTAo vaccethI telanA vATakAmAMthI binduya paDavA dIdhA vinA AbAda pasAra thaI gaye ! ane sIpAIonA paherA sahita bharela vATake rAjA pAse pAcho AvyuM. rAjAe pUchyuM-AvI tArI ApattimAM sahAyaka bane tevA coTe kaI sagAvahAlA hatA ke nahi? tAruM ghara, tArI dukAna vagere hatuM ne ? nAstike kahyuM- mane khyAla nathI. rAjAe kahyuM- "sagAvhAlA ane hATa gharaneya khyAla kema rahyo nahIM?' nAstike kahyuM-bIje khyAla rAkhuM te chATe paDI jAya, ane choTe paDe te jIva jaya! te jIvane jeuM ke mane jonArane jouM? tethI meM mane jenArane mArgamAM joyA nathI. AthI keNa zuM karatuM hatuM te khyAlamAM nathI. rAjAe kahyuMThIka che. besI jA. sabhAne kahyuM ke tene pUche ke- tAruM mana ThekANe kema rahuM? A zekhIna-Ave ezaArAmI-AvI mamatAvALe chatAM tenuM mana vaza kema rahyuM ?" eka matanA bhAnamAM Ama mana vaza rAkhe, te anaMtA metamAM mana vaza Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] dezanA dezamA ? dezanA-20 (ra00 catra zudI 1 zani, nemubhAInI vADI-surata) AtmAnI AjhAdI. zAsakAra mahArAjA bhavenA upakAra mATe dharmopadeza katA dhakA AgaLa sUcavI gayA ke- jIva janma ane kamanI paraMparAmAM ja aTavAI rahyo che. nAdikALathI . javane kema na thAya? Dara lAge te tAru mana paNa vaza rahe che, te jeone nATaka ane ceTaka khapatuM nathI, teonuM mana vaza kema na rahe? nAstikanI sAna ThekANe AvI gaI. "sAheba, mArI bhUla thaI hatI, manane bhaya lAge mana vaza rahI zake che. A kabUla karyuM. tyAre rAjAe karela hArane keyaDe prajA vacce khulle karyo ke-"A hAra meM ja amukane ApyA hatA. rIti tarIke DhaDhere vagere badhuM karyuM hatuM. tene pariNAme ApaNe mana vaza thavAnuM kabUla karyuM che. mATe jANavuM ke- cera nathI. dharmane dhake-nukazAna karatA hatA, tethI sAcA gurunI zraddhA karAvavA mATe ATaluM karavuM paDyuM hatuM." A pramANe te rAjAjInuM mana sthira hatuM tethI rAjAe dhaDo besADyo. paNa potAnA manamAM ja sthiratA na hoya te bIjAnuM zuM karaze? mATe samyaktva pAmyA pachI AzavabaMdhana harAmakhopaNAnI eLakha rahevI joIe. pataMgIo raMga, kapaDAnI kiMmata thavA nahIM de. tema pataMgIyA raMga tarIke samyakatvanI zobhA nathI. have ratha nAmane guNa jaNAvyuM. have bAkInA samyavinA guNa kevA upayogI te agre - Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamI - - - - - saMgraha. [185 aMge tapAsa karIe te benI aMdara ja A jIva aTavAI gayA che. pUrvabhavamAM kamI karavA, A bhavamAM kama bhegavavA. ane navA bAMdhavA enI paraMparAmAM ja A jIva aTavAI rahyo che. jIvane pitAnI AjhAdI AbAdI nathI sUjhI te mATe jaNAve che ke-jIva pite ja anaMta jJAnasvarUpa chatAM je te pugalI madada vagara kazuM jANI zakatuM nathI. tenAthI Aje pitAnA svabhAva mATe paNa svataMtra kArya karI zakAtuM nathI ! jJAna AtmAnuM che, chatAM pudgalanI madada vagara e jJAna meLavI zake nahIM. keTalAka popaTa evA hoya ke tene pAMjarAmAMthI uDADI mUke che paNa pAchA pAMjarAmAM AvIne bese te ja zAMti vaLe. paMkhI mATe pAMjaruM parAdhInatAnuM sthAna. tema jIva mATe che! A jIvarUpI paMkhIe A zarIrarUpI pAMjarAnuM zaraNa lIdhuM che. A jIva paMkhIDe A kAyAmAM keda pakaDAyela che. A kAyAnA nAze tene prANano vega thAya. jIva amara che, chatAM maraNa zAthI pAme ? prANanA viyege. jIvanuM svarUpa ane jIvanuM jIvana tene nathI. jIva be prakAnAM jIvana jIve che. eka jaDa jIvana ane eka cetana jIvana. e te jIva be prakAranA na mAne te mokSa pAmelAne jIva gaNavAne vakhata nahIM rahe. siddhane zarI-AukhuM nathI. prANa nathI, to siddhanA jIvanuM jIvana zI rIte kahI zakAya? prANunA daza bhemAM pAMca bheda dIndranA. Indra eTale zuM? sparza--rasa-gaMdharUpa ane zabdane jANavAnAM pAMca sAdhane traNa bALa-mana vacana kAyAnA pudgalene AdhAre jIvanI pravRtti. zvAsozvAsa ane AyuSya. A daza prANa siddhane na heya ne siddhamAM kayA che tevA ke jethI temane Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA 186] jIva kahI zakAya! 10 prANamAMthI eke prANa siddhane nathI. paNa jIvajIvananI apekSAe temane jIva kahevAya. kevalya jJAnadarzana-vItarAgatA-anaMtavIrya e che jIvajIvana tethI ja siddha paramAtmAne jIva kahevAya. bIjI gatimAM jAya tyAre vacamAMvigrahagatimAM kyA prANa? tyAM cetanA svarUpa jIva raheluM che. jaDajIvana ane jIvajIvana. AkhI duniyA jaDajIvanamAM ja phasAI che. Indriye. vege, zvAsozvAsa ane AyunA AdhAreja jIvana vahe che. AnAthI bIjI parataMtratA kaI? java, te jaDanAM nukazAnamAM nukazAna ane tenA phAyade phAyade mAne! kevaLa pudgala je bAjI race te ja bAjIe pitAne ramavAnuM! pudgalanI parAdhInatAmAM jakaDAelane te pudugalane jaya teja pitAne jaya ane tene parAjaya te ja pitAne parAjaya mAne che! tenI vale zI? gulAma prajA meDhe belI na zake ke "mAre AjhAda thavuM che." AjhAda thavuM che, ema bole te gune! tema mithyAtvamAM rahele AtmA huM mekSa pAmuM te bele te? tene te "huM janma jarA maraNa rahita thAuM" ATale vicAra paNa bhayaMkara, e vicAra dharmarAjAne ISTa che, paNa kamarAjAe tene mATe Thare pITyo ke A manuSya have dezanikAlane lAyaka che. arthAt have ene ApaNuM rAjyamAM eka pudgalaparAvartathI vadhAre vakhata rAkhe nahIM, mithyAtvamAM rahele. AtmA, janma-jarA-maraNa rahita kema thavAya te jANatuM nathI. paraMtu mArgAnusArI banyuM tyArathI teNe pikAra karyo-aMtarane dhvani karyo ke mAre janma-jarAmaraNa rahita thavuM che. te pikArane karmarAjAe bhayaMkara gunho gaNe. have karmarAjAnA matanI nizAnI kaI ? pikAra e Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. visamI [187 vicAra-parAvartanathI ja Ubhe thAya che. vicAra-parAvartana thavuM te karmarAjAnA rAjyamAM e rIte bhayaMkara nivaDe che. A jIva anAdikALathI mArI bAyaDI, mAruM dhana vAraMvAra pokAre che. jyAre have mAruM "keIpaNa vakhate pudgalanI dhuMsarImAMthI nIkaLI janma-jarA-maraNa rahita" sthAna meLavavuM che, e ja vicAra. A vicAra che tene eka pudgalaparAvamAM jarUra mela. pudgalanI daramyAnagIrI na hoya, pugalanA hukame pravartavAnuM na hoya tevI jagyAe ja mAre rahevuM. AvuM thAya tene zAstrakAroe chApa ApI eka pudagalaparAvartamAM mekSa javAvALe hevAthI tene biruda ApyuM ke-"zulapAkSika" have te karmarAjAnI parAdhInatAvALI dhuMsarIne dakhala karavAvALo thaye; tethI teNe tene nAlAyaka drohI ga. anAdinA pitAnA sahavAsane bhUlI janAre tethI have tene eka pudgalaparAvartamAM pitAnAM rAjyamAMthI bahAra kADhI melavAne. have karmazajAe e pramANe viruddhatA karI tyAre dharmarAjAe zuM karyuM? AjhAdInA pakSavALA dharmarAjAe tene biruda ApyuM ke-"zukalapAkSika' eTale zuM ? "mokSa che, te mane maLe e ja manekAmanAvALo jabarajasta artha che dharma, artha ane kAma nAmanAM be artha karatAM kIMmatI dharma artha che. ApaNane te dazA haju nathI gAvI. mArgamAM Ave tyAre paNa Ave. zrAvake pahelAM dukAne besatAM "A zAsana ja artha che ema pikAra karatA hatA. dezanetAmAM vaMdemAtaramane pikAra cAlyA che jene maLatA tyAM A ja pokAratA ke-jinezvaranuM zAsana eja artha. AjhAdIne e ja raste. dharmamAM AgaLa vadhe tyAre "kAM ramI A zAsana e ja paramArtha. ethI AgaLa vadhe tyAre te mATe Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 188] dezanAA AjhAdInA rastA sivAya AkhuM jagata bhayaMkara che-enartha karI julamakArI che. karmarAjAe kahyuM ke have AnI hada AvI che. raheze to ghaNAne bagADaze. jyAre dharmarAjA tevAne IdakAba Ape che ke-samakti. A jagyA para samakitane IlkAba. AjhAdInA rastA sivAya a. IlkAba na maLyA. gulAma AtmAnI AjhAdI. tamane yAda Avaze je deze re gulAmI ja svIkArI che, temaNe pine pitAne itihAsa khece che. itihAsa na bhUlAve te gulAmI Take ja nahIM. tema ahIM mAruM zarIra, mArI indriya, mAruM manavacana-kAyA, A ItihAsa anAdithI rAkhe. have te gulAmI huM kevalyasvarUpa, kevaLadarzana svarUpa, zuddha vartanamaya, zuddha cidAnaMdamaya AtmA, ene itihAsa tane khyAlamAM AvavA nahIM de. jene e nizcaya thAya ke-mArI lAvI rItanI AjhAdI-AbAdI che, te prApta karavA sivAya AkhuM jagata julamagAra che, AtmAne pugalanI parAdhInatAnI dhuMsarImAMthI choDavAnAM je sAdhano, te meLavavAM. te sivAyanuM badhuM julamagAra." A dRSTi AvI teja svanA kare. dareka zrAvaka A ja vAkya bole mAM gAma esa nakke samakti zabda gharagaththu thaI gayo che, paNa samyakatva IlkAba kayAM che ? kaI daSTimAM che tene vicAra karavAnuM sUjhatuM nathI. huM jaDajIvanane AdhIna thaye chuM. javajIvanane bhUlya chuM tenuM bhAna-viveka-tenA rastA upara musApharI karavAnI lAgaNI, tenuM nAma samakita. jIva ajavamAM badhuM samAya jatuM hatuM, pachI - ta zA mATe kahyA? te 7 ane 9 tAvaDe temane bhAna karAve che ke-tamArI AjhAdI-AbAdIne bagADanAra Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, vIsamI [189 Azrava ane baMdha tattva che. AjhAdI-AbAdInI Toce pahoMcADanAra saMvara ne nirjarA che. AtmAnI saMpUrNa AjhAdI ane AbAdI te mekSa lezamAtra paNa parAdhInatA nathI. samaddhimAM nyUnatA nathI, tevuM sthAna te mokSa. samaktinI chApa zAstrakAre kema ApI? tame AjhAdI meLavavA mATe saMpUrNa kaTibaddha thayA tethI rdaridratAne tilAMjalI ApavA mATe taiyAra thayA tyAre ja tamane samakti AvyuM gaNAyuM. samakti bIjI cIja nathI. nava tatva kema kahevAyA? AjhAdI-AbAdI-gulAmI ane daridratAnuM bhAna thAya, mATe navatattva kahevAyA. tethI ja be na kahetAM nava jaNavyA. nava tattva kema kahevA paDyA, te AthI jaNAze. jIvAdika padArtho A rIte jANyA tethI ApeApa samakita. A jagyA para saheje kaI kaheze ke sudharma, gura, deva, mAnIe te sati gaNAya. devamAM devapaNAnI, gurumAM gupaNAnI ane dharmamAM dharmapaNAnI buddhi te samakti. amerikAmAM leke zIMgTananA nAma para kAma paDe te marI paDe. hamArA dezane svataMtra banAvanAre zIMgTana, tema anaMtA kALacakamAMnA phakta eka kALacakamAM paNa jIvane 18 kaDAkaDI sAgaropamanA aMdhArAmAMthI bahAra kADhanArA, sAgarepama eTale asaMkhyAta varSe 1 palyopama, tevA 10 koDAkoDa palyopame eka sAgarepama, tevA 18 kroDAkoDa sAgarepamanuM aMdhAruM. temAM rasto kADhanAra kevalI. vIza keDIkeDI sAgarepama kALa pramANanA te eka kAlacakramAMnI be sapiNuMmAMnI eka sapiNImAM tIrthakare, te te mAtra vIza ja thayA. kevaLajJAna-darzana-kSAyika samyakra-vItarAgatA-anaMtavIrya e sarva, kevaLI ane tIrthakaramAM juduM nathI. ame Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190] dezanA dezanArikana AkhI prajA svataMtra, paNa tene prathama jhaDe uMcakanAra keNa? zIMgTana-Ne aMgrejonI sAmA prathama jhaDe uMcakya ke-hame kAyadAmAM rahevA-pALavA taiyAra chIe paNa kAya te hamArI prajA kare te dUra rahelI laMDananI prajA kAyade kare te amane kabUla nathI. IglAMDa ane U. s. A. amerikAne bheda keTale? ATalA ja zabdone. mArI prajA kare te kAyade amAre zirasAvaMdya, paradezI prajA kAyade kare te amAre muddala mAnavA lAyaka nathI. jenazAsanane aMge AjhAdI AbAdI joIe, tene aMge prathama khaMDo uMcakanAra tIrtha kara bhagavAna. te bhagavaMte ahIM 18 keDIkeDInA aMdhArA pachI pite ekalAe ja e jhaMDe uMcakaze ! te bIjAne thayuM kedevaloka cakravarti rAjApaNAnA sukhe amAre na joIe, mAtra AjhAdI-AbAdI joIe. A rIza prajAmAM AyarIza prajAnI kacerImAM gunegArane sajA. eka gunegAra banyo tethI prajAnI sarakAre keda karyo. sarakArI keTane e joItuM hatuM. paradezI sarakArane dezanI phUTa joIe. eTale sarakAre tene choDAvyuM. hukama chUTyo ke-badhI jALIo ughADI de. samyaktvanA pAMca bhUSaNe. 18 keDIkeDIne aMdhArAmAM je kaMIpaNa AjhAdI-AbAdIne mArga karanAra hoya te mAtra jinezvaramahArAja. teo ja AjhAdI-AbAdInA vicAro sAthe avatarelA hatAM. te ja bhAvanA pUrvabhavathI sAthe cAlI AvI che. tethI ja te mArga calAvI zakyA. eTale suvAdine mAnavAnuM kAraNa e ja ke AjhAdI-AbAdImAM lAvanAra dezapUjya bane, tema AjhAdI Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, vIsamI [191 AbAdI meLavavAnI IcchAvALA tIrthakara. tene pUjya gaNe te ja samyaktva gaNAya, mATe sudevane sudevapaNe mAnyA mATe temane deva tarIke mAne. tenAM pUjana jApa tetrAdika kare te te ja che. have dezanetAnA eja Tene bIje daraje mAnIe ane ene na mAnIe te dezanetAne mAnyA gaNAya nahIM. duniyAne devA mATe kuTumba, mIlakta, sarva choDI dIdhAM che, vagara sajAe dezanikAlanI sajA bhegave che, paraMtu kuTuethI, milaktathI, sthAnathI chUTA paDavuM te dezanikAla. jeo AjhAdI-AbAdI meLavavA mATe meharAjAnI rAjadhAnImAMthI nIkaLI paDyA che, tevAne sadguru mAnavA te ja bIje samyaktvane pAme. tevI rIte dharma, pudgalanI daramyAna gIrI na rahe tevuM sthAna meLavavAne je mArga, anaMta kALa jAya te paNa jJAnAdikanI siddhimAM nyUnatA na thAya tevI AbAdI meLavavAnA rastA tenuM nAma dharma. AjhAda-AbAdInA raste na caDhanAra te zabda belyA kare temAM kaMI na vaLe. ATalA mATe-sudharmane sudharma mAne." sudharmane sudharma mAnavAnuM kAraNa ke te ja raste che. AvuM samyakatva thayuM hoya tene pAMca bhUSaNanI jarUra che. suvatu pakaDyA pachI drohI banavuM ThIka nahIM. " e karatAM na caDhyo heta te sAruM ema na thavuM joIe. te mArge caDyA pachI mana DagamagavuM na joIe. je raste AjhAdI AbAdIne che, te raste sAre gaNAya tevI prabhAvanA kare. te samyaktvanuM bIjuM bhUSaNa che. prabhAvanA karyA pachI bhega ApavAnI sthiti bhakti lAve. je pramANamAM bhakti te pramANamAM bhega apAya. dezanA uddhAra mATe bhakti jAge teja bhega ApI zakAya. traNemAM Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] dezanA dezanA bhakti bharapeTe hevI joIe. tethI bhakti, te samyaktvanuM trIjuM bhUSaNa che. mUrNanI bhakti bhakti mUrkhatAnI na hovI joIe. jeTha mahine paNa tarIke zeTha gaye che. ThaMDA pANIthI navaDAvI, zIkhaMDa khavarAvyo. A bhakti joI zeThe kahyuM-mAre tyAM padhAravuM. kela Apo. pele kahe che ke-badale nahIM vALuM. zeTha kahe-jAnavara paNa ghAsa khAIne dUdha Ape che, mATe padhAravuM. pelo mahA mahine te zeThane tyAM AvyuM. zeThe tene barapha jevA ThaMDA pANIe navaDAvyuM. paMkha nAkhavA beThA, zikhaMDa jamAveluM ne ThaMDuM thaeluM khavaDAvyuM. bAda kahyuM-sAheba mArAthI kaI bhakti na thaI, mApha karajo. pelAe kahyuM-are bhAI! jIva nibhaMgI ke nIkaLI gaye nahIM, bAkI tArI bhaktimAM khAmI nathI. bhaktinI vastunuM svarUpa na samaje, kALa na samaje tevI bhakti zA kAmanI ? jinezvaranAM zAsanamAM kuzaLatA-nipuNatA hevI joIe, mATe kauzala, e samyakatvanuM cothuM bhUSaNa che. Ama zAsananI sevAmAM taiyAra chatAM, eka vAta dhyAnamAM rAkhavI. kALAntaramAM dharmanI jaDa heya te tIrtha che. ArAdhanA kare nArA marI javAnA, hajajAro varSo upadezake nahI rahe jyAre 1000 varSa sudhI tIrtho rahevAnAM. AthI tIrtho cirasthAyI che, mATe tIrthasevA. jaMgama ne sthAvara tIrtho. A tIrthonI sevA mATe haMmezAM taiyAra rahevuM joIe, mATe "tIrthasevA" pAMcamuM bhUSaNa che. evA e pAMce bhUSaNa jeo dhAraNa karaze teo mekSasukhane viSe birAjamAna thaze. Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ekavIsamI [17 che dezanA- 21 ( 2000 kA zu 14 kaDavA ) parIsaMsArInA lakSaNe. jinavathaNe anurattA, jinavayaNa je kara ti bhAveNa / amalA asaliTTA, te hunti parIttasaMsArI / zAstrakAra mahArAjane bhavya jIve pitAnI sthiti sudhAravA mATe prazna karyo ke-"he mahArAja, huM A bheTatI jAtamAM anAdi kALathI bhaTaka chuM. bhaTakatI jAtamAM eka phAyade hatuM. ghara AkhuM te nahIM paNa Tepale te ghara pheravate hate. luvArIye pitAne Dabbo piTalAmAM ne piThIyA para rAkhI ekathI bIjI jagyA para pherave che. te bhaTakatI jAtamAM gaNAya. te Dabba (pitAne jarUrI sAmAna) jeDe laIne pharatI hatI. A evI bhaTakatI jAtane ke AkhI jiMdagI sudhI dhana, kuTuMba, kAminIo ekaThI kare, kAyA-zarIra paNa bAMdhe. cAre cIjo kaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA e cAre "kakAra, AkhI jiMdagI mahenata karI ekaThA kare paNa calatI kare tyAre eka aMza paNa sAthe nahIM. A te evI bhaTakatI jAtane che. bhaTate kaI jagyA para aMtarmuhUrta, kaI jagyA para traNa divasa, kaI jagyA para bAra divasa yAvat 33 sAgarepama; paNa aMte sthAna cheDanAra, A bhaTakatI jAtamAMthI huM kyAre nIkaLuM? anAdikALathI bhaTakatI jAtamAM bhaTake tyAMthI kyAre nIkaLuM? mAre meLavIne melI devuM paDe che. seMkaDo varSa, papama ke sAgarepama sudhI mahenata karI meLavuM ne chevaTe melI devuM paDe Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194] dezanA dezanAche. eka jagyA para sthira rahI zake nahIM. meLaveluM paNa na rahe mATe mAre nIstAra zI rIte thAya ? bhaTakatI jAtamAMthI nIkaLavuM ne meLaveluM kAyama rahe tevI sthiti kevI rIte maLe?" zAstrakAre kahyuM ke sarakArane hAni avasAna=saMsAra mAM evuM keI sthAna nathI ke jemAM tAre bhaTakatI jAtamAMthI nIkaLavAnuM bane, kemake badhAM sthAnake azAzvatA che. saMsAramAM evuM sthAna batAvI zakAya tema nathI ke-jyAM tuM jAya ne bhaTaktI jAtamAMthI bahAra nIkaLe. 14 rAjalekamAM tevuM sthAna nathI. kSetramahimA eve che AkhA saMsArakSetramAM eve eka mahimA che ke-je sthAnamAM gayelAne TukavAnuM nathI. te karyuM sthAna mekSa mekSamAM khAvuM pIvuM paheravuM vigere nathI. tyAM A jAtane bhaTakavAnuM nathI. mekSa pAmele jIva sthira jAtivALe che. tyAM bhaTakatI jAta nathI bhaTaktI jAtanI bahAra koIpaNa sthiti che te mAtra mokSanI ja sthiti che. asaMkhyAtA kALacako jAya, anaMtA pagalaparAvatuM jAya, paraMtu tyAMthI khasavAnuM nathI. eka ja sthAna evuM che ke jyAM bhaTakatI jAta dAkhala thatI nathI eTaluM ja nahIM paNa te bIjI vAta karI ke mAruM meLaveluM badhe selavuM paDe che, je bhavamAM kaMcana, kAminI, kuTumba, kAyA meLavuM chuM paNa maratI vakhate badhuM melI devuM paDe che! e te bIjo prazna karyo, tene aMge lagIra paNa meLaveluM melI devuM na paDe, tevuM sthAna te eka ja. ahIM anaMtuM jJAna-darzana meLave te sarva sAdi anaMtakALa rahe. vItarAgapaNuM, anaMtuM vIrya vagere meLave te paNa sarva kALa rahe, tevuM sthAna hoya te mAtra mekSa ja che. kevaLajJAnane, kSAyika darzanane, vItarAgapaNAne anaMta vIryane TakAva Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamI 15 bAra mAsa sivAya bIjuM sthAna nathI. jemAM aMza paNa e che na thAya, pheraphAra na thAya, jevuM che tevuM ne tevuM haMmezA rahe. sarvabhakSaka kALIne bhakSaka. AkhA jagatamAM eka rAkSasa che. tenuM nAma kALa. nA akSara kAla sarvane bhakSaka: 14 rAjakane aMge badhI vastune khAnAra kALa che, paraMtu kALane keLiye karanAra, kALane khAI janAra anaMta kaLa jAya te paNa tenI gaNatarI nahIM-jevI sthiti hoya tevI ne tevI ja sthitimAM rAkhanAra mekSa che. AkhA jagatamAM kALaja badhAne ke liye kare che, paNa siddhimAM kALajuM kaMI cAlatuM nathI. siddhi pAmyA pachI bhaTakatI jAtamAM AvavuM paDatuM nathI. meLaveluM melavuM paDatuM nathI. kALa asara karI zakatuM nathI. tevuM sthAna mAtra ekSasiddhi. paratu te siddhi maLe kema? kakko lakhave te tamArI kAyAnuM kAma. kAyAnA kAmamAM paNa keTalA kakkA vAMkA lakhAya tyAre eka kakko sIdhe Ave che. kAyAthI manathI tame lakhavA mAMge che, chatAM paNa Teva nathI paDI hatI tyAM sudhI kakko, eka paNa sIdhe nathI Avate te pachI anAdikALathI bhaTakavAne saMskAra, meLaveluM melI devAne saMskAra paDe che. te saMskAra zI rIte javAne? ane nahivat chuTela mela zI rIte sIdhe AvavAne? anAdikAbathI bhaTaktI jAtane saMskAra paDe che. te mANasAdhanAmAM ADe AvyA vagara nahIM rahe. ahIMnAM (A upAzrayana) pagathiyAM pahelAM UMcAnIcAM hatAM. pachI sIdhA thayA tyAre kaI vakhata khaMcakAvAnuM thayuM. e pagathithAne je saMskAra paDaye te te sIdhA pagathiyA vakhate paNa Thesa vagADanAra thAya. Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] dezanA dezanAanAdikALane saMskAra ahIM bhaTakatI jAtamAMthI nIkaLavAnI pravRtti kare te vakhate naDyA vagara kema rahevAne ? anAdikALanA saMskAra tamane naDavAnA che, te zAstrakAranI dhyAna bahAra nathI. anaMtI vakhate tame dravya kiyA karaze tyAre tame bhAva kriyAmAM Avaze. cAritra jevI mA pahoMcADanArI mukhya cIja, te mATe zAstrakAre e ja jaNAvyuM ke-avaMtI vakhata dravyacAritra Ave tyAre eka vakhata bhAvacAritraAve. bhAvacAritra pAmyA pachI keTalA bhava bAkI ? zaMkA karavAnI chUTa badhAne che. zaMkA be prakAre eka padArtha jANavAnI, kaheluM kabUla rAkhI vacamAM khulAse kavA mATe pUchavAmAM Ave te zaMkA. ane kahelAne aMge mULa kathana upara nirNaya na hoya tenuM nAma sAMzayaka mithyAtvI. mULa kathana upara zaMkA, te sazaka mithyAva. ahIM je zAstrakAre kahyuM ke anaMtA dravya caritra karavA paDe, te vAta kabUla, temAM zaMkA nathI. anaMtA dravyacAritra thavAnAM kahyA te kabUla ja, paNa prazna eka rahe che. mAdevA mAtA ke je kaI dahADe pRthvI, apAdimAM AvyA na hatA, ane kaI dahADo manuSyapaNAmAM AvyA na hatA, temane dravyacAritra anaMtI vakhata kayAMthI AvyuM haze? vAta kharI. te bAbata zAstrakAra cekhA zabdamAM samAdhAna Ape che. ApaNe zAstrakAranI nIti samajI levAnI. jene vyavahArarAzimAM AvyAne anaMta kALa thaye hoya tevA mATe mukhya prarUpaNa che. dareka jIva dareka jIva sAthe anaMtI vakhata mAtA, pitA, putra, strI Adi dareka saMbaMdhathI joDAyA, vyavahArarAzImAM AvyAne jene anaMta kALa thayo che, tene mATe te niyama. mATe zAstrakAranI anaMta saMbaMdhanI prarUpaNa. Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ekavIsamI [197 je vyavahArarAzImAM AvyAne anaMte kALa thayuM che tevAne mATe "anaMtA cAritra karyAnI prarUpaNa che. tamArI vAta sIdhA bhAvacaritranI che ane tame te bhAvacAritra sAthe anaMtA dravyacaritra jeDyA che, mATe ja zAstrakAre samAdhAna nathI ApyuM. samAdhAna karyuM ApyuM ? jema strI tIrthakara thAya te anaMtI utsarpiNIe thAya te AzcaryarUpa, tevI rIte marudevA mAtAnuM bhAvasthAtri eka Azcarya. marudevA mAtA anaMtI vakhate dravyacAritra pAmyA vagara bhAvacaritra pAmyA te AzcartharUpa che. eTale ApaNuM mATe ApaNe mAnavuM ja rahyuM ke-bhAvacAritra prApta karavA mATe anaMta dravyacAritrane anaMta kALa joIe che. A vastu zAstrakAranA mukhethI sAMbhaLI "ziSyanI e sthiti thaI te pachI mAruM zuM? hu haju anaMtAmAM ke TUMkI gaNatarImAM khare?" ema zrAvakane thAya. dravya caritra AvI paNa jAya-TUMkA zabdamAM kahIe ke cAritra maLI paNa jAya, chatAM anaMtI vakhata karavA paDe. bhAvacAritra maLe te amAre ghare ATha ja bhava karavA paDe. bhAvacAtrinA ATha bhAvathI mela thaI ja jAya. bhAvacAritra AvyA pachI 8 bhavamAM ja mokSa. sUryAbhadeva, avadhijJAnI sarakhAne potAnAmAM rahelA samakita guNanA nizcayanuM sthAna nathI, tethI sUryAbha sarakhA devane prazna kare paDe che ke he bhagavAna! huM samaktiI ke mithyAtvI ? rIyAnuM dUdha AMkhanuM auSadha banyuM ! bhale vidane pUchayuM ke-mArI AMkha du:khe che. vaidya kahyuM ketherIyAnuM dUdha lAvI lagADI de. bicAre tevuM dUdha lagADayuM. AMkha maTI Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 198] dezanAgaI ! bIje dahADe kerIne Tepale bharI vaidyane bheTa ApavA Avyo. vaidya kahyuM zAnI bheTa? bhale kahyuM "kAle davA batAvI hatI, therIyAnuM dUdha lagADyuM. AMkhanuM du:kha maTI gayuM." vadhe AvezamAM beTI davA batAvI ane te beTI davAthI paNa sAruM thaI gayuM ! vaidyane Azcarya thayuM. bhIlane kahyuM-therIye batAva, ukheDAvyuM. tyAM kaI varSonI keInI ghInI vADhI daTAI gaelI, temAM thorIyAnuM mULa gaeluM, tenuM dUdha AMkhe lagADela, ane AMkha sArI thayela! te te bhavitavyatAthI AMkha sArI thaI hIMtara thora, AMkhanuM auSadha nahIM sUryAbha tharIye che. jiMdagInA cheDA bhAga sivAya, jiMdagI sudhI jenA hAtha lehIthI kharaDAyelA rahetA. je nAstika pradezI rAjA hatA, marIne sUryAbhadeva thaela. paraMtu bolatAM belIe ke-dha zu, ne kameM zUrA, A vAkyane "te dharma zUrA" ema ulaTAvIne le. kam zUrAne bacAva kyAre ? dharme zUrA thAya te ja. karme zurA thanArAnuM osaDa eka ja. dham zUrA thAya te ja eka esaDa. ApaNe jiMdagIo sudhI dharmArAdhanA karIe paraMtu vastu najara AgaLa rAkhe. e sUryAbha, pradezanA bhavamAM jIvane puNya-pApane, devagati, narakagatine nahIM mAnanAro hatA. evAnI sthiti vicAre, gharanI rANuM jhera de che! jhare na mare te gaLe nakha de che! duniyAdArImAM bAkI karyuM? pitAnI rANI jhera de che! vakhate jheramAM upacArathI bacI jAya te ? mATe gaLe nakha paNa de che ! A sthitimAM pradezI rAjA, pite "khAmemi savva jave" sUtranuM zaraNa le che! temAM paNa vizeSa karIne sUryakAntane khamAvuM chuM, e bhAva Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, - ekavIsamI [19 nAne AgaLa kare che? ApaNe badhAne micchAmi dukkaDa daIe ne vera virodha thayA tene na khamAvIe te kaI sthiti? pariNati zerIyAnI jane? pradeza rAjA, pAchaLathI kezIkumArathI dharmamAM joDAyela hatA. tenA vege AvuM karuNa metaprasaMgeya evI ucca bhAvanAvALe banya! A pradezI rAjA, marIne saudharma devale ke sUryAbhadeva thaye. te ahIM AvIne bhagavAnane pUche che ke mahArAja ! huM samaktiI ke- mithyAtvI? traNa jJAnavALAne paNa samyaktvanA nizcaya mATe jJAnInuM zaraNuM levuM paDe che, te bIjA guNe jANavA mATe, jJAnInuM zaraNuM levuM paDe temAM zI navAI? parIrasaMsArInuM eka lakSaNa have ziSya ahIM pUche che ke "mArI zI vale? mAre haju dravyacAritra keTalAM bAkI haze? huM bhAvacAritramAM AvIza ke nahIM? parattasaMsArI keNa thAya? tenuM lakSaNa mane jaNAve. parItasaMsArI pAruM mane AvI jAya te huM kRtArtha " sUryAbhanA praznanA uttaramAM paNa carama bhava, ane A parIttasaMsAranA praznamAM thaDa bhava e jIvanuM lakSaNa karyuM ? AvA je jIve che te cheDe ja vakhata saMsAramAM rakhaDe, tevA lakSaNavALAne anaMta saMsAra rakhaDavAne hoya ja nahIM. cheDA bha karI deze jAya tenuM lakSaNa karyuM ? kavaca ajunattA teo jinavacanamAM ja rakta hoya che. rAga-e paNa UMcI nIcI keTIne hoya che. ghare mATInI piTha naMkhAvIe chIe, te mATI upara paNa rAga che. tijorImAM mUkelA dAgInA para paNa rAga che. strI, putra, parivAra upara paNa rAga heya che. paraMtu te UMcI nIcI keTIne hoya che. tema jinavacana Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] dezanAM dezanaupara raga te paNa UMcInIcI keTIne heya. te mATe jaNAve che ke-UMcI keTIne rAga paNa jinavacana upara rAkhanArA hoya che. vallabhIpuramAM bauddha ne jaina AcArya vacce vAda thaye. vadamAM jainAcArya hAryA. orDara karyo ke-adhA jene nagaranI bahAra nIkaLI jAva te vakhate zuM? AkhA seraThamAM je jene rahetAM hatAM te Tepale gharavALA hatAM ? te zI rIte kAThIyAvADa bAlI karyuM ? kumArapALanI bahena potAnA dhaNI rAjA sAthe saMgaThe rame che. saMgaThane mAravAnI jagyA para "mAra mukIne ema bole che. temAM rANuM dhaNIne ane rAjane choDIne bhAIne tyAM cAlI Ave che. dhaNI dharmanA tiraskArane eka ja zabda bele che, ane te paNa ramatamAM bele che. temAM rAjakuTuMba-dhaNIne cheDIne paNa bhAIne tyAM cAlI Ave che ! eTale eTalI UMcI rAganI koTi. jinavacanane aMge AdaravuM na AdaravuM, te zaktinI vastu che, paNa jinavaca nane aMge rAganI keTI UMcAmAM UMcI hovI joIe. tevA rAgavALA ane te saMsAra rakhaDavAvALA heya nahIM. kadAca kaheze ke- samakita pAmyA pachI jinavacanane rAga heya ja che ane tene vadhAremAM vadhAre addha pulAvarta thAya che, tenI ahIM kema nA kahe che?" te samaje ke-ahIM jina vacanane mAtra rAga nahIM paNa anurAga samajavAne che. UMcAmAM UMcI keTIne vacanane paga, jinavacanamAM UMcA rAga dharanAra parIrasaMsArI hoya tene anaMta saMsAra na thAya. A eka lakSaNa batAvyuM. tevI rIte bIjA paNa pIttasaMsArInAM lakSaNe kevAM che te joIe. parIttasaMsArInAM bIjAM lakSaNe. pahelA jaNAvelA adhikAra pramANe utkRSTA ArAdhaka mAM cAlI ja nane na Adara. A caganI ka0 Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ekavIsamI banI zake, bAkItAne kaI sthitimAM gaNavA? e jinezvaranAM vacanane jeo zuddha aMtaHkaraNathI vartanamAM melavAvALA che, te paNa alpasaMsArI bane che. jinezvara bhagavAnanuM vacana dvAda zAMgI, ane tuM apAra; paraMtu hemacaMdrasUri kahe che ke jinezvaranAM be ja vacane-bakIne ene vistAra che. sagAvahAlAM judA judA hoya, te kuTumba zabdane vistAra, tema zrIhamacadra mahArAja kahe che kejinezvaranuM vacana anatuM, paNa mULa zabe ja amArA zAya: rAyazca saMvara: ni juvar mAtara mukavA nam" jinezvara bhagavAnanAM vacananuM muNIjJAna-muMdamAM samAya evAM jJAna. Azrava heya che ane saMvara upAdeya che." be-bAkInuM badhuM vistAra che. * karmabaMdhananAM kAraNe sarvathA choDavA lAyaka che. -A eka vacana. "kama zekavAnA je je kAraNe te te kAraNe AdaravA lAyaka ja che te bIjuM vacana. karmabaMdhanA kAraNane sarvathA cheDavA te mukIjJAnanuM prathama jJAna, karmabaMdha thavAnAM kAraNe te AdaravA te bIjuM jJAna. A muchIjJAnane jeo karanArA hoya te parIsaMsArI che. ApaNumAMnAM navatatvanI gAthA bhaNelA keTalAka bhAI bahene, navatattva bolanAra hoya, paNa te vakIlAta tarIke belanArA hoya. vakIla A dAva calAve paNa tene javAbadArI eka paisAnI paNa nahIM. javAbadArI asIlane. hukamanAmuM thAya te lAbha-nukazAna gharAkane "zAstrakAra saMvaranA pa7 bheda kahe che." ema belyA karIe, ne temAM pravRtti na karIe te ApaNe vakIla jevA. saMvara keTale kare ? Ava keTale reka? te na vicArIe Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202] dezanA dezanA dezanA dezanA 22 ( 20 nA mAgazara zu. 11 luNAvADA. ) mana ekAdazInuM parva manyate yo jagadatattvaM, sa muniH prikotitH| samyaktvameva ta mauna mauna samyaktvameva vaa|| zAstrakAre mahArAjA mahopAdhyAya zrI yazovijyajI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe aTakaLa prakaraNa karatA thakA monapaNane aMge 13 mA aSTakamAM nirUpaNa kare che, te ApaNe paNa vakIla jevA. A vastu vicAraze te abhavya 10 pUrvamAM nyUna bhaNele chatAM kema saMsArane pAra pAmI zakatA nathI? te khyAlamAM Avaze. abhavI vakIlanI sthitivALo che. AzravathI dUra raDI eka vastu khyAlamAM zakhavAnI. dareka guNanAM ajIraNa che. dAnaguNanuM ajIraNa dAna karI bhasavAnuM. dAna daIne meM Ama karyuM bolyA te baLI dIdhuM. ema.jJAnavALe thaye te huM Ave!" e jJAna nahIM paNa jJAnanuM araNa ajJAna. tema tapasyAvALe thaye ane krodhamAM gaye te te tapanuM ajharaNatene te tapa tapa nahIM, paNa tApa! dareka lAbhanI pAchaLa alAbhanA rastA rahelA che. mela na joIe. krodhamAna-mAyA-lebhanI pariNati na joIe. anurakta vacana karavAvALe nirmaLa saMkaleza vagaranA hoya te jIve alpasaMsArI heya. A sAMbhaLI A lakSaNamAM pravRtti karaze te mekSasukhane vize birAjamAna thaze. Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha bAvIsamI [203 te pahelAM vicAravAnuM che ke dareka darzana-dharmasaMsthA, tahevAra ane ene mAnanAra hoya che. vaiSNa, brAhmaNe dareka tahevAre ane pa mAnanArA hoya che. rAjakIya saMsthAomAM rAjakIya uddeza pAra pADavA mATe tahevAre ne pa rAkhavAmAM AvelA che tevI ja rIte jaina zAsanamAM paNa tahevAre ane pa rAkhelA che. parva ane tahevAramAM pharaka zuM ? je divase, mAsika niyamita hAya-vArSika niyamita divase samudAyanI apekSAe hoya te pra. eka vastunI mahattA mATe je divase e chava joDavAmAM Ave, te tahevAra. jemake dIvALI te mahAvIra prabhunAM nirvANane aMge hovAthI tahevAra, jJAnapaMcamI dareka zAsanamAM karavAnI. AThama, caudaza, pUnama, amAsa ke jenI niyamitapaNe ArAdhanA hoya te parvo kahevAya. judA. judA muddAthI occhava niyamita karavAmAM Ave te tahevAra. have ahIM mauna ekAdazI pahelAthI na hatI. temanAthasvAmInAM vakhatathI te dareka varSe mahIne agiyArasa ArAdhAya che, te apekSAe parvamAM paNa levAya. mukhya kAraNathI UbhI thaI che manapaNanuM je dhyeya, te muddAo paNa che. mana mATe, kAyA mATe te parva na rAkhyuM, ne vacana rokavAne aMge parva kema rAkhyuM? vAta kharI, eka vAta dhyAnamAM laIza? jenanAM dareka anuSThAne mana, vacana, kAyA traNe-epavavAvALA che. jenA tahevAra ke pa mana, vacana kAyAnA AzrAnI chUTI ApatA nathI. laukika parve ke tahevAre mana, vacana, kAyAnA karmone pravartAvavAnA sAdhanarUpa che. jyAre jene lokettara kahIe chIe tenA parvo tahevAre eka ja dhyeyathI cAlelA che. mananA Ave, vacananA sAvadya niSphara vacanathI baMdhAtA karmo ane Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAkAyAthI thatA kameM rekI devAnA dhyeyathI pravartelA che. jenA dareka parvo ane tahevAra, mana, vacana, kAyAne Azrane rekavA mATe ja hevAthI tene ketara parva ane tahevAra kahevAya che. te leketara parvo ane tahevAromAM mana vigerene gepavavAnA hoya che. le kettara bIjA badhA parvomAM, jenanA bIjA badhA tahevAramAM mana vacana kAyA gepavavAnI vAta temAM karmone pravartAvavAnuM nahi, paNa pravRttipUrvakanI nivRtti. Arta zaidra, kI dharma, zukaladhyAnamAM manane pravartAvavuM eja eka dhyeya. sAvadya pApAraMbhanI pravRtti rekI devava dana, sAmAyikAdinI pravRtti vadhAravI. Ajane tahevAra eka viziSTatA jaNAve che. pahelA jaNAvyuM ke-kika parvo ane tahevAre karmabaMdhananAM sAdhane pUrA pADe che. jyAre lekara parvo ane tahevAre zubha karma tarapha dera che=AtmAnI mAnasika, vAcika, kAyika pravRtti tarapha dere che. mauna ekAdazImAM kaI viziSTatA? sAvadya ke niravadya? eka paNa vacana na bolavuM, mana ja zahevuM, e mana akAdazInI viziSTatA. have ahIM niravadha vacananI paNa kema baMdhI karI?. pApane rekavuM te zAstrakArane iSTa che. nirja thAya tema pravRtti karavI te zAstrakArane iSTa nathI tema nahIM. abhyAsa karanArA be prakAranA heya. eka guNI ne eka avaguNa. je manuSya abhyAsanA guNane dhyAnamAM rAkhI bIjA guNane bAdha na Ave tema abhyAsa kare te guNa. kALa, asvAdhyAya cheDI abhyAsa kare che te abhyAsa guNarUpa svAdhyAya vakhata na jue te abhyAsane avaguNa savAranA pahoramAM gurune pUche ke-mahArAja, Aja mAre svAdhyAya kare ke vaiyA Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha bAvIsamAM [205 vacca? te guru mahArAje kahyuM tema aglAe je kahyuM heya te karavAnuM. Ama keNa karI zake? guNa abhyAsaka heAya che ja Ama karI zake. charInA ghA rUjhAya che, paNa vacananA ghA rUjhAtA nathI tema bele te vacanane mATe paNa e ja vicAra karavAne che. niravadya vacana zukaladhyAna karavAne AjJA kare che-prere che. paNa te badhAM guNarUpa hevAM joIe. A mATe vacananI pravRtti upara aMkuza dharAve joIe. mana vigere traNanI pravRttinI aMdara manuSya mATe vacananI pravRtti upara kAbu levAnI jarUra che. kemake-jagatamAM vacana je anartha karanAra thAya che, te mana ke kAyAthI anartha nathI the. ghA mAryo te traNa divasamAM rUjhAI jAya che, paraMtu vacana kahyuM hoya te jiMdagI sudhI bhUlAtuM nathI, mATe "vacana upara kAbU rAkhatAM zIkhe " adhyAtmakalpadrumamAM kahyuM che ke "swAgALa, mauna che ja bibhrati ! niravadya vaco yeSAM, ghacauguptAMstu tAn stuve // " =vacananI pravRtti na karavI te rUpa mauna keNa nathI karatA? ekendriya anAdithI mauna rahyA che, mATe jeonuM vacana niravadya che, te vacanaguptivALA mahAtmAo che, ane teonI huM stavanA karuM chuM." mATe Aje mAre maunapaNuM "sAvadya ke niravadha vacana pravartAvavuM te mAre AdhIna che. huM tene AdhIna nathI." e ja ene vicAra. jenuM mana rekAyeluM hoya te jyAM sudhI vicAra karavA mAge tyAM sudhI vicAra karI zake. AyaleMDe 100 varSa sudhI svataMtra thavA prayatna karyo. glaeNDasTane Gladsion paNa temAM brIpha ApI, pArlAmenTamAM rajU karI, Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA 206] chatAM UDI gaI. tene vicAra ke heya? paNa 10 vAge UMdhavAnI TevavALe te 10 vAge UMghI gaye. brIphamAM nAsIpAsa thayA chatAM 10 vAge UMghI gaye. A oraDo khela tyAre te vicAra kare tevA ja manuSya vacana upara kAbU dharAvI zake. vacana upara kAbU hoya te mana upara kAbU AvI jAya. kayAne kAbU sAhajika che. mahAvIra mahArAjAne kaDAkeDa sAgarepama rakhaDavuM paDayuM, te vacathI sAcI vAta hatI. cANoda vAsudevAnAM pitA me cakravartinAM, pitAmaho jinendrANAmaho tti zuddha A badhuM sAcuM vacana bolyA hatAM. pachI keDA koDa sAgaropama saMsAra kema vadhAryo? teo zuM vAsudevamAM pahelAM na hatAM? pitA, cakravattImAM pahelA na hatA? dAdA tIrthakaramAM pahelA na hatA! huM tIrthakara, cakravarti, vAsudeva. triSaSThInI traNa padavIo hatI ja ne? te temAM khoTuM zuM hatuM ke jethI keDIkeDa sAgaropama saMsAra vadhAryo ? temAM hatuM e ke-"tame badhAM halakAM ne huM maTe ! mAruM keTaluM UMcuM kuLa?" pite UMcA chatAM bIjAne nIcA-halakA dekhAva pitAnI uttamatA jaNAvavI te zAsanane na pAlavI. bhagavAna RSabhadevajInA patra tIrthakara sarakhA jIvane mATe paNa A sAcI uttamatA dekhADI te pAlavI nahIM. nahIMtara paryuSaNamAM mahAvIra mahArAjAnA vacane sAMbhaLe che, temAM mIna mekha nathI. mInamekha zAmAM ? tame nahiM, huM ja uttama. Aja mAtra. have vicAre, A vacana kevuM bhayaMkara nivaDyuM keDIkeDa sAgaropama sudhI halakA kuLamAM janmavuM paDyuM, teTalA sAgarepame paNa te karmane cheDe nathI Avyo. tIrthaMkaranA bhAvamAM paNa halakA (yAcaka) phaLamAM upajyA, e badhuM zAne prabhAva ! vacana te paNa sAcuM Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. bAvIsamI [ 207 eka ja muda, ke-te vacane lavAmAM bIjAnI adhamatAne sthAna ApyuM, tethI tevA eka ja vacananA che ke keDa sAgarepama sudhI saMsAramAM rajhaLyA ane aMte nIca kaLamAM janmyA. laukika apekSAe eka vacana AkhA kuTumbane. nAza kare che. gaMbhIratA na rAkhavAnuM bhayaMkara pariNAma. eka zeTha che, tene paragAma vivAha thayela. pelI chokarI vagara vicAranI ramatiyALa che, tethI sAsare javA mAMgatI ja nathI. bIjAM teDAM AvyA, na gaI. chevaTe dhaNI teDavA AvyA. mAbApe kahyuM ke A vakhate bAMdhIne paNa mekalavI paDaze. vacamAM ja gala AvyuM. have tene pIyara cheDavuM nathI. apa lakSaNa nathI, e sthitimAM A chokarI vicAre che ke-"bhale rAMDuM, paNa piyara na choDuM.' Ama vicArI dhaNIne kahe che kemane tarasa lAgI che. dhaNu jarA najIkanA bhAganA kuve pANuM bharavA jAya che. strIe dhaNane dhakko mAryo. paNa kUvAmAM paDyuM. retI retI ghera gaI. pIyarIyAne kahevA lAgI kedhADa paDI, siMha dhaNune khAI gaye. piyarIyAe tapAsa na karI ane mAnI lIdhuM! patI gayuM: pIyara rahI che. ahIM kUvA pAse sArthavAha sathavAre nIkaLe che. pANI bhasvA keIke ghaDe kUvAmAM nAkhe. pelA kUvAmAM paDelA zeThe deraDuM pakaDyuMhalAvyuM ane kahyuM-"huM aMdara chuM, bahAra kADhe.'.-kAMThe - ubhele kahe che ke-tuM kema kUvAmAM ? have zeThe tene zuM kahevuM? banelI bInA hI nahIM. kahyuM ke-pANI levA gaye hatuM ne kUvAmAM paDyo. ema kahI vAta mAMDI saLI pitAne ghera gaye. samajI gaye ke-AIne ghera AvavuM nathI. pelA sathavArAvALA zeTha bAIne gAma AvyA che. vejAIne tyAM jamAI jIva Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 208), dezanAtAnI khabara AvI paNa kUvAmAM nAkhyA hatA te vAta dabAI gaI ghera Avela dhaNIne tenA mitra kahe che ke bAIne tuM laI Ava, dhaNI kahe- huM nahIM jAuM. mitre kahe-- teDuM kallA javuM joIe. cAle, joDe AvIe, chatAM dhaNIe nA kahI. mitro kahe-na javAnuM kAraNa kahe. aMte gAmanA pAMca jaNa sAthe bAIne tyAM AvyA. palIne paNa te vAta visAre paDavAne mudata thaI, eTale samajIne tenI je sIdhI ghera AvI. kaI mudata thaI-chokarAo thayAM. vepAra dhamadhokAra cAle che-eka vakhata bApa chokarAone zikhAmaNa ApatA kahe che ke-gaI gujarI bhUlI jaIe, paNa vitelI bolyA na karIe. ga gRjarIne yAda karI hatagaNI Dite te mArI zI dazA thatuM ? dareka gAmane leke tenI pAse nyAya karAvavA Ave che, tene paNa eka ja hita-zikhAmaNa ApyA kare ke- gaMbhIratA rAkhIe. gama khAtA zIkhIe te ja saMsAra-kuTuMba nabhe. chokarAone paNa dararoja vAraMvAra A zikhAmaNa Ape. eka divasa eka chokarAne kutuhaLa thayuM ke pitAjI eka ja zikhAmaNa ApaNane ane bIjAne Ape che te kaI kAraNa haze, tethI pitAjIne pUchayuM. pitAjI kahetA nathI. paNa haTha karI pUchyuM te strInI hakIkta kahI. chekarAe mane jaIne pUchyuM ke mA ! te Ama karyuM hatuM? mAe kahyuM-jamavA besa, pachI kahIza upara jaI gaLe phase khAdho. chokarAne thayuM ke-mAtAe mArAM vacanathI phase khAdhe. eTale chokarAe pite paNa phase khAdhe! zeTha ghera AvyA. raDuM khAlI kema? upara jaIne joyuM te beyanA gaLAmAM phasA. A joIne zeThe pite paNa gaLe phAMso khAdhe, vaNenI levAdevA Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha, bAvIsamI [229 vagara hatyA thaI! zAthI thaI? laukikramAM vacana upara kAbU na heca te A dazA Ave che. have lAgumi upara eka dRSTAMta dhyAnamAM laIe. keTalAka sAdhu pUrva saMbaMdhIone jevA ke maLavA mATe jatA hatA. mArgamAM ceree pakaDyA. sAdhu jANuM choDI dIdhA paNa ame ahIM rahyA chIe tema kene tamAre kahevuM nahi, ema tAkIda ApI. AgaLa jatAM mAtA, pitA, bhAI vigere maLyA, kemake mATe meLe hate. leke AvatA hatA, eTale mAtApitAdika sAthe sAdhue pAchA pharyA. mArgamAM "cere che, lUMTArA che." tevuM A sAdhuoe mAtAdikane kahyuM nahiM. sAdhu vacanagusivALA hatA. lUMTArA badhAne lUMTatA lUMTatA sAdhu pAse AvyA. kahe ke- A hamaNAM ja ApaNe cheDI dIdhA te ja sAdhu che. e sAMbhaLI sAdhunI mAtA ca pAse charI. mAge che ke-tamArI charI Ape, ke jethI A mArA stane kApI nAkhyuM. cAree pUchayuM, kAraNa? pelIe kahyuM ke _A mArA stana lajavAyAM. A (sAdhu) kuputra nIkaLyo ! jANate hevA chatAM amane cerethI cetavyA nahiM. ame luMTAI gayA." e sAdhune kahyuM ke kema na kahyuM ? sAdhue kahyuM ke-suni kahe ja nahiM. muni dharma e ja che. core paNa samajI gayA. lUTeluM pAchuM ApI dIdhuM ! vacanavibhaktimAM kuzaLa, ane utsargAdi jANate siddhAMtavidhithI A divasa bole te paNa vacanaguptivALe gaNAya. kuzala vacana uccArate je vacanagupta, te vacanasamita paNa che. he bhagavaMta! siddhAntoktamAge vacanasAdhAraNayA svAdhyAye cAyanisevanena jIvAH kiM phalaM nayaMti ? '-darzanaparyAyAna Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 20] dezanA dhati =darzanabheda-paya, tenA zabda, sahelA kahI zake che sAdhyAya karI zake che. tethI dravyAnuyogane svAdhyAya karavAthI aneka padArtho jANe che, sulabhadhi thAya che, durlabha bodha nijare che. A be sthiti najara samakSa rAkhaze. tyAre samajaze ke vacana upara kAbU rAkhavA mATe upAya karavuM joIe. te mATe ja A mona ekAdazI rAkhI che. huM vacanane mAlika chuM ke vacana mAruM mAlika che? tamArA vacanane tame AdhIna che ke vacana tamAre AdhIna che? te vicAro, vacanano bekAbu, lavAmAM anartha hoya tevuM tamArI pAse bolAve che. A vAta dhyAnamAM rAkhaze tyAre "ThANeNaM meNeNe jhaNeNa vALI pratijJA vacanane aMge karIe chIe te samajAze. amuka maryAdA sudhI kAryotsargamAM mauta rahevAnuM kahyuM che. vacana mAre AdhIna cIja che, enI sAbitI kaI? eka divasa nathI belavA mAMgate te nathI ja balate. chelyA vagara na cAle e zabda zuM kahe che? vacana tamAruM mAlika che, vacananA mAlika tame che ke nahIM? tenI parIkSA mauna ekAdazInA dahADe che. monanI apekSAe A vicArI, canane vega ApaNA kAbUmAM che ke nahIM ? te jovA mATe mauna ekAdazI. maunanI pharaja pADI have rUDha manane aMge vicArIe. mauna zI cIja ? duniyAmAM "mana" zabda mUka rahevAmAM vaparAya che. te ja apekSAe tahevaLa che. maunavrata karanArA sutrata zeThane maunathI keTale phAyade thaye che? te vicArI levuM. zAstrIya paribhASita mauna kene kahevuM? evI rIte rUDha "mona zabdane aMge vicAryuM. e saMbaMdhI jJAna, rAma lakSmaNa sAthe pharanArA Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - saMgraha bAvIsamAM [211 hevAthI, zamanuM nAma yAda karyuM eTale lamaNanuM paNa smapaNa thAya. tema ahIM mauna zabdane pAribhASika zabda paNa samajavuM joIe. keIka kahenArA nIkaLe ke zAstromAM mauna zabda ja nathI paNa zAstramAM mauna mATe meTuM sthAna che. tame sAmAnyathI sAMbhaLyuM haze. = gati paNa tuM tArita ve? zAstramAM maunane sthAna nathI, tema kahenArA AcArAMga sUtranA vacanane khyAlamAM laI bhUla sudhArI zakaze. abhavI paNa prarUpaNA zAsananI ja kare. samaktine dekhe che? jaina samA gaNanAre heya. muni paNuM ane samakti e be judI ja nathI. muniyANuM te ja samakti. A be eka kema bane? samakti the guNasthAnake zaru thayA. 17 pAjasthAnaka chUTAM paNa hoya. jinezvaranAM tattvone mAnanArA heya, te te samaktiI heya. muni paNa tane mAnanArA che. ema muniSANuM ane samakti e be eka bane. samakti traNa prakAranuM che. recakanI apekSAe bIjA samya tvavALA che. cothA khuNaThANAvALA che. dIpaka recaka kAraka samyakatva. dIpaka kayuM? gharamAM dI karIe chIe. dIvAthI AkhA paDA ukelIye, dI keTalA akSara ukele ? tevIrIte jenazAsanamAM paNa keTalAka che evA heya che ke je pitAnA hadayathI kerA dhAkera, mekSa, saMvara, mirAne na mAne tema abhavI mokSane lAyaka saMvara, nirjaza na mAne. chatAM tene jainadharmanI prarUpaNa karavI paDe. saMghanuM jora hevAthI abhavI hevA chatAM paNa te mokSanI prarUpaNa kare ! prabhunAM eka vacanane na mAnanArAne saMghamAM sthAna na Ape, tethI abhavyane paNa zAmAM kahyA pramANe saMvara-nirjarA-mAlanuM Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 212 ] dezanA svarUpa jaNAvavuM paDe. tame ja vicAre. tame te jamAline sAce kaheze, skUla dRSTie keNa sAce ? karavA mAMDelAmAM koDa vighna Ave ne kArya na paNa thAya, te have karyuM tene karyuM kahenAra sAcA ke karavA mAMDyuM tene karyuM kahenAra mahAvIra mahAvIra mahArAjanuM vacana saMdehavALuM lAge. ryAnuM vacana TaMkazALI kahevAya, te pachI mahAvIra mahArAjA kAcuM kApanArA ne? eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI dhamakaDAMka telavAnAM kAMTA haiya, tenAthI hIrA metI na telAya. bArIka dRSTivALA na hoya te tevuM vicAre. sUma dRSTithI vicAranArAne ja mahAvIranuM vacana sAcuM lAgaze. jaina zAsanane siddhAMta rekaDIye. je samaye Azrava saMvaranA pariNAma te ja samaye AzravanuM AvavuM ne saMvara rokAvAnuM. baMdhanA pariNAmane samaya e ja baMdha thavAne samaya, Azrama vane je samaya teja samaya pariNAmane. nirjarane pariNAma je samaye teja samaye nirjarA, eka samayamAM karyuM ne karuM chuM te be vibhAga kahyA che. eka bArIka bhAga samayakALane. tene pahele ane pachIne bhAga na kahevAya. tema samayamAM AraMbha samAptine bhAga ja nathI. AraMbhakALa te ja niSThAkALa. nikALa te ja AraMbhakALa. sekanDamAM pahelI sekanDa ane chellI sekanDa che, paraMtu jemAM Adi samApti bhAga jude na paDe, temAM kriyA ane nikAkALa judA na hoya. A vAta ATale ja rAkhIe. jamAlie "kaDemaNe keDe na kahyuM "kaDe ko" kahyuM. "bAne je na mAnyuM, te khAtara saMgha bahAra, 4 nI gAsaDIo. Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. bAvIsamI [213 eka vacana na mAnavAthI saMgha bahAra karyo. prabhu mahAvIre dIkSA lIdhI tyAre sAthe keI nahIM ane jamAlIe dIkSA lIdhI tyAre tenI sAthe dIkSA lenAra 500 te rAjakuvara! jamAlIe dIkSAmAM kuTumbane joDe lIdhuM. tenI patnIe 1000 strIo sAthe dIkSA lIdhI ! jenI strI (prabhunI putrI) patinA pakSa tarapha che. pitA(mahAvIra)ne khaseDIne patinA pakSamAM rahe che ! tevA te jamAline bhANeja gaNe ke jamAI gaNe, tevAne paNa eka vacana na mAnyuM eTale saMghanI bahAra karavAmAM saMkoca na rAkhe. A bArIka daSTinuM vacana na mAnyuM, to tevA jamAli sarakhAne paNa zAsana bahAra kADhayo ! ATaluM badhuM saMgha ane zAsananuM nizcalapaNuM hevAthI abhavIne paNa prarUpaNa te mela ne tenA sAcA mArganI ja karavI paDe. zAsanathI viruddha abhavya paNa na bole, mATe ja teone mokSanI mAnyatA nahi hovA chatAM saMvara-nirjarAne mekSanA kAraNabhUta kahevAM paDatAM. sAMbhaLanArAne mArganuM bhAna thAya tenA kAraNabhUta abhavya ke mithyAtvanuM vacana te dIpaka samyakatva. prabhunuM vacana pite mAnanAre thAya te recaka samyaphatva. vAtenA vaDAM karavAnAM, tAvaDI melavAnI nathI. vaDAMnI vAte karavAmAM tela keTaluM joIe? tevI rIte rucivALuM samyakatva, te kriyAmAM kaMI paNa nahIM. kAraNa samyakatva zraddhA, pramANe ja kriyA karavAne taiyAra thAya. saMvara-nirjarAnAM jeTalAM kAraNe jANe teTalAM A kare. baMdha Azravane chaDe. Ama kAraka samyaktvI, baMdha-AzravasaMvara-nirjarAne choDavA ane Ada ravAvAnI kriyAnI rucivALe ane karavAvALo heya. Ama samyaktva traNa prakAranuM. tene aMge zAstrakAra kahe che ke-kAraka Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 214] dezanAsaMkhyatva, te maunapaNuM-munipaNuM. munipaNuM te ja samyaka ema baMne eka bane. have munipaNuM zuM cIja ? mAthuM muMDA vavuM e lIdhe te? tamane ghaNA kahevAvALA che ke-mana ThekANe vagara zuM ? tene kahevuM ke-te tevuM tAre karavAmAM zI harakta che? ke manane baDDAne Dhaga che? manane vaza karavAnA nAme kriyAne lepanArA ghaNA che. je samakti te ja mona. munipaNamAM ane samaktimAM bheda nathI. je munipaNuM teja samakti. nizcayavALA te nizcayanA nAme paDyA che. muni pAyuM lIdhuM nathI, tene haju vyavahArathI samakita che. nizcaya te karyAne ja gaNanAra che. nizcaya vagaranA paDelA che. munipaNAnuM svarUpa kahe che. muMDAvavuM vigere muni paNAnuM cihna che, svarUpa nathI. te cinDa kevaLajJAnIone maMjUra che. nahIMtara nava tatvamAM bhede jaNAvatAM svaliMge siddha thayA che, ema zuM kAma jaNAvyuM ? tyAM evA vige ne liMga gayuM. anaMtajJAnIoe tyAgane svaliMga gaNAvyA che, tyAga mekSanuM liMga che tene melI daIe, te nizcaya vagarane agni ke? tyAre kALe na kahevAya. dhUmADe kALe paNa te te agninuM liMga che. agninuM svarUpa kahetI vakhate uSNatA kahevI paDe tema e e liMga che, svarUpa nathI. tyAga hovA chatAM e na hoya te munivaruM nathI. kAraNa ke-e paNa liMga-cihna che. mahAvIra mahArAja snAna nathI karatAM vigere hevA chatAM te paryAya, gRhastha paryAya gaNe che. te be varasanA munibhAva, muni paNAmAM nathI gayA. tyAganI pratijJA kare nahi tyAM sudhI tyAgI na gaNAya. bharata mahArAjAne kevaLajJAna thayuM, Indra vaMdanA na karI. sAdhupaNane veSa le, pachI vaMdanA karuM, Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamI [215 che dezanA-23 } jAhera vyAkhyAna: viSaya manuSya kartavya. mahAnubhA! Ajane viSaya manuSya ktavya nAme rAkhe vagara upadeza kare ja che. bakarInA janmamAM janmele jIva tenA klebe karate karate mare che. pADA, UMTa, ghoDA vigere pitAnAM kta karIne ja pitAnI jiMdagI pUrI kare. kaI paNa kartavyavihIna hotuM nathI. jIvana TakAvavuM, duHkhathI dUra rahevuM, sukha tarapha devuM, A kartavya dareka kare che. temAM upadezanI jarura paDatI nathI. jAnavare tenA upadezathI pitAnuM rtavya kare che? tenAM rtavyanuM bhAna pitAnI meLe ja meLave che, te manuSya sarakhI jAtine kartavyane upadeza za? bIjA jIvana mAphaka pitAnuM jIvana vahevAnuM ja che. pachI tamAre prabhune mana:paryava jJAna kayAre thayuM.? trIsa varSe tyAga karyo tyAre ja thayuM. A badhuM vicArazuM tyAre sAdhupaNAnA cihnamAM e ane le che, paNa svarUpe munipaNuM zI cIja ? jaga tanA svarUpane dhyAnamAM rAkhe. janmAdithI jagata kevuM pIDAyeluM che, jagat nisAra che, azaraNa che, ema samajI potAnA AtmAnA uddhAra mATe taiyAra thAya tenuM nAma ja munipaNuM che. Ama zAstramAM jaNAveluM munipaNAnuM svarUpa che. A samajI mauna ekAdazInI ArAdhanA mATe kaTibaddha thaze te kalyANadi Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] dezanA dezanA - kartavyo zA mATe? manuSyane ja kema! dareka prANIone kartavya rahelAM che. manuSya paNa rtavya karavAno ja che. temAM upadezanI jarUra nathI. A ja vAtanI ghADA vivAdo vA, thoDarthine rAvapurIjo kAM te vAyune rega, kAM te bhUta vaLageluM che. kene? zrotA athI na thaye haya, zrotA jijJAsAvALe na thayo hoya ne tene samajAvavA mAMDe!" tyAM athI paDyuM nathI. zrotAnuM athapaNuM na hoya tyAM sudhI tene upadeza karanAra vatAne vAyunA regavALo ke bhUta vaLageluM che. manuSya, svAbhAvika tathA kartavya karavAnuM che. upadeza de ke na de. bALakane raDavAnuM keNe zIkhavyuM ? sukhamAM rAjI thavuM, duHkhamAM dilagIra thavuM te bALakane paNa zIkhavavuM paDatuM nathI. e jJAna garbhasiddha che. eka bAIne ATha mahInAne garbha thaye che, hAtha bahAra nIkaLI meLA che. zahera hatuM. DokaTare meLA thayA.. have tyAM chokarA ! hAtha aMdara kheMcI le ema kahevAthI choka hAthI kheMcI na le. kema? chekare samajaNavALa nathI, kaTaree vicAryuM ke oparezana karavuM paDaze. hAtha aMdara goThavo paDaze. eka dezI vaidya AvyuM. teNe kahyuM-lagIra pAMca mInITa mane Apaze. pAMca mInITamAM kesa bagaDe tema nathI. DokaTaree kahyuM-tuM IlAja kara. dIvAsaLI maMgAvI, saLagAvIne hAtha para cAMpI eTale hAtha kheMcI lIdhe. A vAtathI samajavAnuM ke sukhanI IcchA, du:khanI aprIti garbhasiddha che. jIva, garbhamAM paNa sukhanI IcchA, duHkhanI tarapha aprItivALA hoya che. temAM upadezanI jarUra zI? vAta badhI kharI. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI. cha vartamAna sukha-pozailika sukha tarapha jevI daSTi rAkhe che, tenA badAmanA bhAganI paNa daSTi bhavAMtaranA sukhanI rAkhatA nathI. Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, trevIsamI [217 mahela ke musApharakhAnuM? huM kaMIkanI dharmazALAmAM utarela musAphara chuM. eka phakarane aMge banyuM. pAdazAhanA mahelamAM vagara pUchaye utAre karyo che. pAdazAha Avyo. are....musAphara ! musApharakhAnA mAphaka Idhara ke nizcita se rahA hai? phakIre kahyuM-e bhI mahela nahIM hai, musApharakhAnA he rAjA kahe-musApharakhAnA bahAra che, yaha te rAjamahela he. phakIre kahyuM-Apa musApharakhAnA kIsaku kahate hai? rAjAe kahyuM- musAphIra dhumatA Ave, Dere, aura calA jAya" phakIre kahyuM-"te IsI mahelameM tumerA vaDA AyA thA, rahA, aura cale gaye! tuma bhI cale jAyegA! phira tumerA laDakA AyagA! musApharakhAnA aura mahelameM kyA pharaka he !" - jema rAjyamAM nikAsanI pratibaMdhI thAya che tema bhavane aMge je meLavIe chIe te vastu nikAsanI pratibaMdhIvALI che. kaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA-A cAre cA meLavavA mATe rAtadivasa mahenata karIe chIe, te nikAzanA pratibaMdhavALI vastuo che. abajo rUpIyA heya paNa eka rUpIyo laI javA mAMgIe to sAthe na laI jaI zakAya. hajAre strIomAMthI eka paNa strIne sAthe bhavAMtaramAM na laI jaI zakAya. cAre cIjo pratibaMdhavALI che. rAjyamAM rahIne cAhe jeTaluM Ape ane tye bahAra nahiM laI javAya. A cAre cIjo bhavanA nikAzanI pratibaMdhavALI che. nikaLavA mAge te vakhate eka paNa cIjanI nikAza na karI zake. he pAdazAha ! AmAM tuM kema rAce che? A mahela paNa musApharakhAnuM che. mahela kahe, ghara kahe, havelI kahe, e badhAM A jIvanA mATe musApharakhAnArUpa che. A dRSTi Ave tyAre manuSya Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 218] dezanA gaNAya. vartamAna jIvana sukhI nivavuM joIe tevI dhAraNA vALA te jAnavara paNa che. vartamAna jIvanane aMge sukhanAM sAdhane meLavavAvALA ane dUrathI dUra rahevAvALA dareka hoya temAM navAI nathI. caMdrahAsa talavArathI ghAsa kApyuM, temAM bahAdurI nathI. A manuSya janma 84 lAkha javAnimAM bhaTaktAM bhaTaktAM muzkelIthI maLe tevuM che. manuSyane 9 mahInA sudhI garbhamAM rahevuM paDe. jAnavarAdikamAM pakALa rahevuM paDe che. uMdhe mAthe laTakavAnuM mAtra manuSyamAM. tiryaMcane tirlDa garbhasthAna e avasthAe tuM janma pAmI, haju vivekamAM na Ave. AvatA bhavane vicAra na kare te gati zuM ? kuTuMbamAM ane kAyAdimAM guMthAI rahyo te bhavAMtaramAM sthiti kaI ? ghera gheDa ja , care, mAlIkanuM kAma kare, saMtAna pedA kare, ApuM pUruM thAya eTale cAlatA thAya. zuM laI gaye ? ApaNe paNa bhaviSyane viveka dhyAnamAM na laIe te ApaNI jiMdagI paNa jAnavaranI jevI jAya. "yeSAM na vidyA na tapo na dAnaM, jJAna na zIlaM. guNo na dharmaH / te mRtyule ke bhUvi bhArabhUtA, manuSyarUpeNa -ti =manuSyane veSa lIdhe che. mAtra manuSyanuM cAmaDuM eDhayuM che. ziyALa, gadheDA upara vAghanuM cAmaDuM paherAve te kharekhara vAgha nathI. tapa, vidyA, guNa, zIla, dharma nathI. tevA manuSyanuM cAmaDuM oDhI jAnavararUpe phare che. bhale, manuSyarUpe hovA chatAM kharekhara jAnavarUpa che. A mRtyulekamAM tevA manuSya pRthvI para bhArabhUta che" vidyA dareka meLave che, bIla paNa pitAne lAyaka kaLA pitAnA chokarAne zIkhave che. jIvananirvAhanI kaLA, cera-zikArI-jugArI pitAnAM chokarA Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha trevIsamI [219 ene zIkhavaze: cere bheTha hetA nathI, jugArIo mUrkha tA nathI, cAlAka mANaso hoya che. te gunha karIne pakaDAtA paNa nathI, te paNa ApaNe tene vidyA kahetA nathI. kema? kA vidyA yA vimukaze-te ja vidyA ke je AtmAnA baMdhanene choDAvavAvALI thAya. karmane choDavanArI na hoya te vidyA nathI. je mekSa mATe thAya, teja ane tenuM nAma vidyA, te vidyA maLe te ja manuSyapaNuM. mokSa meLavavAnI cegyatA-zakti, mAtra manuSyamAM. nArakIo bhayaMkara du:kha veThe che. lAMbI jiMdagIo dhAraNa kare che, paNa mekSanI lAyakAta nahIM. devatA je samartha puNyazALI ThakurAivALA chatAM temAM paNa mekSanI lAyakAta nathI. tiryaMca ane nArakImAM te lAyakAta nathI. paNa devatA parAdhIna nathI. zakti vagaranA viveka vagaranA paNa nathI te chatAM paNa teo mekSa kema na meLave? manuSya ja mokSa meLavavAne IjA laine kema beThA cho? ApaNane A prazna dekhItI rIte guMcavADAvALa lAgaze. manuSya pANIne pare, dhAnyane dhaneDe. pirA pANI vagara na Take, tema A jIvana pANI ane dhAnya vagara na Take. tenI mekSa meLavavAnI tAkAta zIrIte? devatA zIrIte na meLavI zake? ApaNe zakti adhikane melane anadhikArI gaNIe chIe. A dareka matavALAe mAnyuM che. sarva dezane mAnelI cIja che. ame te yuktithI yeAgya hoya te ja mAnavAvALA chIe. sthira buddhithI vastu samaje. DANA gAMDA vacce pharaka eka zeTha sArI lakSmIvALe. kuTumbamAM keika vakhata daridra dazAmAM AvI gaye. gaNitamAM, vyavahAramAM, indriyanA viSaya Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA 220] mAM matabhedane sthAna nathI ra4=4 sAkarane gaLI kahevAmAM, karIyAtane kaDavuM kahevAmAM keIne matabheda nathI. paNa vicArane matabheda ThekANe ThekANe che. tenA jIvaDAne maMdI thAya te kRtrima che. vepAranI rUkha dareka vakhate judI rahe che. Indriya vyavahAranA viSayamAM eyamata rahe che. vicAramAM ekyatA rahetI nathI. eka ja kuTumbamAM ekane rAmuka vepAra karavAne sUje, ekane lAbha ekane nukazAna. temAM matabhedavALA hoya. te zeThe tethI vepAramAM dhana khayuM. anna dAMtane vera jevuM thayuM. have zuM karavuM ? jIvana, kuTumba TakAvavAnI muzkelI thaI. amuka zeTha mArA kuTumbane che te sukhI che, mATe kaMIka mAMgaNI karuM. tenuM zaraNa levA mATe tene tyAM AvyuM. dhanavAna zake A daridra dazAvALA kuTumbIne cheTethI dekhe. levA AvyA che. yukti karI loba thaI sUI gaye. devAnI bIke sUtele dekhe. pelAne e khabara nathI ke mane dekhIne sUta che. "vinaya vazIkaraNa che." maMtrataMtranA kAryo je nathI karI zakatA te vinaya karI de che. zeThanA paga dAbavA lAge. sUtele zuM dhAre che ? ke-nera AvyuM che ne pagacaMpI kare che. che. aDadho kalAka thaye. pelAe dhAryuM ke gaye jaNAya che. nekara dhArI sutelA zeThe pUchayuM-pelI belA gaI? AvanAra pAmI gaye ke- A mane Avate dekhI sUI gaye, mane belA gaNAve che. AthI paga dAbatAM dAbatAM be ke e balA page vaLagI che. A sAMbhaLI zeTha camakya. samajI gayA ke kapaTa khulluM thayuM. beThe the. tArAmAM ne mUrkhamAM AMtaruM keTaluM ? pelAe AMtara (zeThane pitAnI vacce hatuM te) gulathI veMtathI bharyuM. eka be-traNane cAra AMgaLAnuM. mArA ne mUrkha vacce eka veMtane Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha trivIsamI [221 cAra AMgaLanuM Ata. mULa vAtamAM AvIe lAkha ne koDa vacce eka paInuM AMtarUM. DAhyA ne gAMDAmAM AMtaruM keTaluM? je vicArane vicArathI gaLe, te DAhyo, ane vicAra AvyA ne gaLyA vagara pravRtti kare te gaDe. AvelA vicAra pramANe sAdhu vartana kare te gAMDe. sabhAmAM thuMkavAnI hAjata thaI. ahIM na thuMkAya. bIje jaIne zuM ke te DAhyo. ahIM ja vicAra A ne ahIM ja chuM ke te gaDe. vartana ane vicAra vacce gaLaNuM mUke te DAhyo. gaLaNuM mUkayA vagara pravarte te gADe. manuSya mekSa mATe lAyaka ne devatA nahIM, tenuM kAraNa A ja. devatAmAM devAnAM vAMchAnAM devatAmAM IcchA sAthe ja kArya thaI jAya. IcchA pachI vicAravAnuM sthAna hoya te mAtra manuSyane IcchA thayA pachI, vicAre thayA pachI kAryanA pari NAmane vicAravAnuM, pachI vartana karavuM te manuSyamAM manuSyanuM mukhya kartavya vidyA meLavavI, paNa kaI? gAya khetaramAM caravA pise paNa AjubAju dekhe che. jyAM khetaramAM rakhevALa dekhe ke tarata ja vADa kUdIne nAse, gAye paNa rAtanAM khetaramAM pese che. gAya jevImAM caturAI che. manuSyapaNamAM je eja caturAIvidyA hoya te kAmanI nathI. je janma, jarA, maraNanAM baMdhanene chedavAvALI thAya, mekSa mATe je vidyA meLavI hoya te ja manuSya che. nahIMtara manuSyanuM cAmaDuM che. paNa jAtane jAnavara che. je vidyA mukti mATe thAya te kaI vidyA ? pipaTanuM "are...are...rAma" jevuM nahIM. brahmajJAnI lavAbhAI lo karIne brahmajJAnI kahevAtuM. tenI vAtamAM bhalabhalA lIna thaI jAya. tenI gejhImAM paramarAgI eka zAhukAra che. te Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA paragAma jAya che. berI kahe che ke masAle geLa nathI. zAhakAra kahe che ke--huM rUpI ApuM chuM, laI Avaje. lavAbhAInI dukAna goLanI ja che? barI kahe-ThIka pelA bhAI te gAma gayA. bAIne rUpI Apyo. gejhImAM nipuNa lavA bhAI meTA, bAI tenI lAja rAkhe che. eka khUNe UbhI rahIne chedarA sAthe pI tapelI ApI. chokare jaIne lavAbhAIne kahyuM-gaLa maMgAve che, te Apa. lavAbhAI vicAre che ke-bhAva pachI nathI, mAla jotI nathI, te tela kyAM jevAnI che? kUtarA paNa na sUdhe te meLa Ave ane pAMca zerane badale kA zera Ape ! pelI bAI goLa laIne cAlI, ghera AvI. dALa zAkamAM nAkhyo. bIje divase dhaNI gAmathI ghera AvyA. zAkanuM phADavuM khAya che, te mahemAM pa nahi kAraNa? te goLa kharAbamAM kharAba hate. aphINa karatAM bUra. berIne pUche che keA che zuM? bairIe badhe tapAsa karI, kahyuM ke bIjI koI cIja navI nathI paNa A goLa navI cIja che ane te kharAba haze. dhaNue kahyuMLa lAvI kyAMthI ? bairI kahelavAbhAIne tyAMthI ghaNI kahe-temAM zuM pUchavuM ? bAIe geLa tapAsavA kahyuM-paNa dhaNane lavAbhAI upara bharese hevAthI geLa tapAsate nathI. berIe cAkhIne kahyuM A geLa ja eve che pele kahelavAbhAI, te vakhate dukAne nahIM hoya, mATe tyAM jauM badalI Apaze. ema dhArI pAcho ApavA jAya che. lavAbhAI he--A bhAI! pele zAhukAra kahe-A lagIra geLa rAzI che, cAle evuM nathI, mATe badalI Apane! lavAbhAI kahegaLa nAkha ukaraDe, ane te tene joIne Azcarya thAya che ke "AvuM ATaluM badhajJAna sAMbhaLyuM, chatAM tane haju tIkha Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - saMgraha, trevIsamI kavuM thAya che ! khere che, evA vicAra Ave che ? ATalA vasa te sAMbhaLyuM zuM?" "paNa pita karyuM zuM? e lavAbhAI vicAratA nathI! AvA jillAonI vAta karanAre che tenuM manuSyapaNuM nathI. tapasyA joIe, tapasyA na haioya te te vidyA manuSyapaNane daganArI bane che. AvI vidyA manuSyapaNanAM ghareNAMrUpa banatI nathI. tapa karI du:kha sahana karavA mAMDyuM kevI rIte? dhyeya bhajakaladAraMnuM hoyate tapamAM kaladArane ja bhajavAnI vAte hoya. A prakAranuM tapa kAyakaleza che. AvA kaladAranA dhyeyane lIdhe vAsanA te cAmaDI taTe paNa damaDI na chUTe, tevI ja hoya paraMtu teo hAthanA pelA hoya. eTale e dAnavALA 'paNa nathI. bAMdhI muThThIvALA luccAI karI zaktA nathI, mATe pile rAkhatA hoya che. evI jJAnazakti, tapa, dAnazakti, manuSyapaNAnuM bhUSaNa nathI. vidyA, tapa, dAna sAthe pavitra vartana haiya, teja bhAvALuM che. pavitra vartanavALuM dAna-tapa-vidyA bhApAtra te na hoya te tevAonAM vidyAdika manuSyapaNune zebhAvanAra na bane, mATe pavitra vartana pAMce Ini upara kAbU meLavanAra thAya. kodhAdika upara kAbU meLavanArA thAya. te navo kAbU na rAkhe te bIjA guNa zobhA pAmI zaktA nathI. e navane kAbU hoya chatAM je je lAyaka guNe joIe, te na AvyA te dAruDIyA heya, mArthAnusArIne aMge rupa ane zrAvakane aMge 21 guNe kahyA che. lAyakapaNu sAthe rahevAvALA guNe na hoya te te manuSyapaNane bhAvanArA na bane. nirvyasanapaNuM guNa joDe joIe ATaluM badhuM chatAM ghaNu eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI, Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA . . . . . . 224] dezanAdamaNa gayA haze ? jUnuM ne navuM damaNa che. vacamAM khADI che be bhAge zahera che. zeTha bIjA zaheramAM javA hiDImAM beThe. zeThane khalAsIe pUchyuM-keTalA vAgyA che? ghaDIyALa batAvyuM. je. khalAsI kahe-huM jotAM zIkhyo nathI. e be AMkaDA vAMcatA AvaDatA nathI. tevAmAM TAvaramAM TakArA vAgavA mAMDyA. zeThe kahyuM-gaNa. khalAsI kahegaNatAM zIkhe nathI. zeThe kahyuM-tArI aDadhI jiMdagI eLe gaI evAmAM vacamAM khaDaka AvyuM. khalAsIe kahyuM-zeThajI ! taratAM AvaDe che?" zeThe nA kahI. khalAsIe kahyuM-te samaje ketamArI te AkhIye gaI. vahANa DUkhyuM ane zeTha taravAnuM na jANe tethI zeThanI AkhI jiMdagI gaI ! vepArI hatI bhaNyuM hatuM chatAM jiMdagI gumAvI kema? taravAnI AvaData vinA. ema ApaNe bhavamAM-saMsAramAM vahI rahyA chIe te vakhate vidyA-tapa-dAna-zIla meLavyAM, paNa taravAnuM sAdhana dharma na meLavyo hoya te zuM thAya? zeThe taravAnuM na jANatA hovAthI badhuM gumAvyuM. tamArI AvatA bhavanI beMka keNa? ahIMnuM kareDonuM nANuM, strIo game teTalI hoya te tyAM ceka svIkAre tema nathI. parvata jevaDI kAyA hoya te paNa tyAM nahI svIkArAya. tyAM ophisa kenI che? kaMcana kAminI AdinI ophisa nathI. mAtra dharma ke puNyanI ophisa che. tene ceka na lIdhe heya te bhale tame dAna vartana rAkhanAra hoya chatAM paNa tarI zake nahIM, mATe kahe che ke "jene vidyA na heya tapa, dAna, zIla na haya, guNa na hoya, dharma paNa na hoya te manuSyabhavamAM mAtra bhArabhUta che. manuSyanA veSathI sUgalAo jagatamAM care che." dareka ja be tAMtaNe baMdhAya Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaha cAvIsamI [225 - - - 2 dezanA 24 ( 2000 mAgarAra vadI 4, godharA. guhyane upanya che manuSyabhavarUpI pavRkSa, samaprabha AcArya mahArAja bhavyanA upakAra mATe dharmapadeza detA thakAM jaNAve che ke A jagatamAM kalpavRkSa vRkSamAM uttattama gaNAya che. Icchita pUravA mATe samartha hoya te mAtra kalpavRkSa gaNAya. paNa kalpavRkSane artha e ke-kalpanAmAM AkhyA pachI phaLa Ape. vastu jANavI joIe. sArI mAnavI joIe ne te maLyAnI IcchA kare tyAre kalpavRkSa phaLa Ape, paraMtu A manuSya bhava kalpavRkSa karatAM paNa caDhIyAta che. kAraNa tame duniyAdArInA dareka viSayane jANa tapAsI zake che ke ISTa che ke aniSTa che, te jANI te meLavavAnI ke tene choDavAnI mahenata-prayatna karI zake che. eka evI cIja che ke je tamArI kalpanAnI bahAra che. tamAre AtmA, tene sparza, sma, gaMdha, rU5, zabdathI jANatA nathI. badhe AdhAra AtmA upara che, ane tenuM ja-AtmAnuM ja jJAna ApaNane nathI. je AtmAnI upara jJAna ne sukhane AdhAra che te AtmAne ApaNe pIchAnI zaktA nathI. che. te be tAMtaNA kyA?-karma ne kaleza. pUrvanA karmo bhegavavA ane navA bAMdhavA. A saMsAramAM dareka jIva A be tAMtaNAthI ja baMdhAyA che. tuM manuSya che, te prayatna kara, tArAthI ja te kAma bane tevuM che. karma ane kleza ane abhAva karI cidAnaMdasvarUpa tArA AtmAne banAva. Ama manuSyanA kartavya batAvyA-vizeSa mATe AgaLa, Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] dezanA zAnAbe jhaverI hatA. jaMgalamAM bhUlA paDyA vacamAM bhIlanuM jhuMpaDuM AvyuM. visAme karyo, jhaverIe pitAnI pAsenA metInA pANInI mAhomAMhe vAta kare che. kahe che ke A metI te pANIne darIye che-darIye A vAta bhale sAMbhaLI che laI metIne aDakADa! cheDe bhIne na thaye eTale bhale nakkI karyuM ke dunIyAmAM AvA ne AvA gappA hAMkanArA paDyA che. darIyA pANInI vAta kare che ane cheDe sarakhe ne nathI thatuM ! te gamAra bhIla taLAva kUvAnA pAne pANI samaje che. khetInA pANIne (tene) te bhIla pANI samajI zakta nathI. bhIla svamamAM paNa metInAM pANIne khyAla karI zakta nathI. AthI jhaverInI sAcI vAta paNa bhIlane gappAM jevI lAgI. tema ApaNe paNa zAmAM TevAyA chIe? pAMca IndriyanA viSayamAM. jamyA pachI khAuM...khAuM khAuM ATaluM batAve te paNa baTakA bharavA jaIe. nAnA chokarAya lAkaDAnuM cuMsaNayuM rAkhe che. zAthI? bhUkhane lIdhe nathI rAkhatA, ekaja lata, kaI ? khAvAnI. basa khAvuM khAvuM ne khAvuM. pachI samajaNuM thayA. AgaLa vadhatAM gaThIyA maLyA, pachI ramatanI lata lAgI. mAbApa bolAvyA kare te paNa ramatamAM ja jIvana lageTIyA goThIyA jyAM UpaDyA tyAM te pite jAya. mAbApa kheLyA ja kare. e pachI jyAM nizALamAM dAkhala thayA tyAM abhyAsanI lata pachI vepAramAM joDAyA, tyAM dhananI lata lAgI. ahIMthI lauM ke tahIMthI lauM. pachI kuTumbamAM paraNya eTale mArI DI-mArAM chokarAMnI lata, tema karatAM vRddhAvasthA AvI. eTale e badhuM visarIne "ke, mAthuM, zarIra dukhe che, e ja lata. AkhI jiMdagImAM je mULa AtmA che, tenI Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. vIsamI 27. lata kayAre lAgI? bALapaNathI te vRddhAvasthA sudhInI tamAma avasthAe tapAse. judI judI latAmAM jIvana pUruM karAya che. temAM mULa dhaNa-AtmAne jyAre tapAsya? tene tapAsavAne vakhata kaha? kAjInI kUtarI mare tyAre gAma zoka pALe. kAjI mare tyAre kaMI nahIM. kAjInI kUtarI jevI bIjI late mATe badhuM karIe ane AtmA mATe kahyuM nahIM? AtmA atIndriya che. Indriyane viSaya na hovAthI te lekamAM vivAdane viSaya banI rahe che. suMvALuM, kharabacaDuM, gaLyuM, kaDavuM. temAM keIne matabheda nathI. Indriya sivAyanI (AtmAnI) bAbatamAM tamAruM eka mata nathI. bajAramAM rUkha tejI-maMdI maMdInA vaDAne maMdI ja dekhAya, tejI kRtrima dekhI pheMkI de che. tenA jIvaDAne tejI ja dekhAya, te vaLI maMdIne kRtrima dekhe. e bheda kema paDyA? kahe ke-pratyakSa Indriyane sAkSAta viSaya nathI. khATuM, meLuM, tIkhuM te pratyakSa viSaya hatA. laDAI laDanAra jItanI IcchAe ja laDAI laDe che, chatAM eka ja kema jIte che? kema temAM bheda paDaye? mananAM viSayane aMge duniyA eka mate cAlatI nathI. jyAre matanA viSayamAM matabhedane pAra nathI te AtmA mana karatAM pANa para che. Avo IjiyenA viSayanI kalpanAthI atIta AtmA hAya ApaNAmAM keTalA-meza, mahArAje kahyA mATe mAnave joIe." ema kahe-e rIte mekSanI hA pADe paNa geDIyA bheLA thAya tyAre "mokSamAM khAvApIvA haravApharavAnuM nathI evuM evuM balavA mAMDe. eTaluM dhyAna rAkhe ke-mA, bApa, guru AgaLa Ama na bolAya. gAMTha khelAya te gaThIyA. eNe parama sukhanuM Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228] dezanA dezanAsthAna khAvApIvA AdimAM mAnI lIdhuM. bIjI bAju tapAsIe. A gulAmI nAbUda thaI te laDAImAM kayA gulAe hathiyAra upADyA ne laDAI thaI. gulAmI nAbUda karanArA sAme hathiyAre upADyA kema? gulAmIne gela samajatA hatA. bicAza, gulAmInuM tattva na samajatA tene ja sAruM gaNatA hatAM. pipaTa, pArevAne pAMjarAmAM rAkhe. pachI e eve TevAI jAya ke UDADI mUke te pharI tyAM ja AvyA kare. pAMjarApiLamAM pArevAM che, te UDe ja che-ke belAvA jAya che? pitAnI meLe ja Ave che. TevAI gayAM. gulAmImAM TevAI gaelA gulAmIne ja arI mAne, tevI ja rIte A kedamAM ApaNe TevAyA chIe kharekhara A zarIra kedakhAnuM che. jela saLagI jAya te kedIne saLagavuM ja paDe. sukhaduHkha, zAnA lIdhe duniyAdArInI Apatti zAne lIdhe? bhaTakatI jAtapaNu kevaLa A ja canA lIdhe ja. eTalA mATe zrI munisuMdarasUrijIe jaNAvyuM ke dehe mumuhya kuruSe kimaghana vetsi, dehastha eva bhajase bhavaduHkhajAla / lohAzrito hi sahate dhanayAtamagnirbAdhA na agni AdinAM AraMbhasamAraMbhanuM pApa kema jAte sthI ? A zarIrathI tuM TevAI gayuM che. zarIra e ja huM, huM e ja zarIra, AtmAne te hisAbamAMthI bahAra karI nAkhe che. zarIra regI-nigI te huM regI-nirogI, huM Uge te zarIra UMcuM; eTalI dazA karIne te zarIramAM muMjhAIne duniyAnAM badhAM pApa kare che, te badhAM pApanuM kAraNa zarIra, paraMtu Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- saMgraha cAvIsamI [229 khyAla rAkhe ke-sarakAra gunegArane sajA kare che, te sAdhanadvArA ja sajA kare che. A karmarAjA sajA bhogave che, te A zarIra dvArA. sAgarepame sudhI nakkamAM du:kha bhegavAve che, te zarIradvArAe ja. traNa gatimAM te duHkha bhegavAve. keTarIdhvajane ghera dhAvaNe cheka hoya, tene ghera devALuM AvyuM hAtha te chokarAne kaMI che? chokarAne zAkha-AbarUne khyAla nathI, khAvA-pIvAne ja khyAla che tema tamane mekSa, khAvApIvA kAma na lAge te khyAla che. A chokarAnA vicAre te alanI khAmIthI ke vastutAe che? dUdha vakhate dUdha pIvA ja maLI gayuM, te chekarAne basa che. AbarUnI kIMmata chekAne na hoya, duniyAdArImAM-enA viSayamAM mAcelAracelA AtmAnA svarUpanemekSane samaje nahIM, tethI mekSamAM khAvApIvAdinuM sukha nathI, ema kahyA kare. e ja bALaka samajaNamAM Ave tyAre te vakhate kayAM mArI Abaru hatI ema kahe. akkala AvyA pachI AbarUnI kIMmata samaje. tevI rIte ahIM paNa manuSya vicAra kare, tyAre khAvuM, pIvuM, evuM vigere AtmAne ke zarIrane ? zarIra pAMca bhUtanuM pUtaLuM, tene upayogI vastu na maLe eTale mekSamAM khAvAnuM nahIM, vagere vicAre thAya. mekSanI tulanA pAMca bhUtanA pUtaLAM sAthe karI. nAnuM baccuM pitAe koDanuM devALuM kADhyuM chatAM tenA magaja para asara kazI nathI. tevI rIte A AtmAne paNa A zarIranI kedamAM-pAMjarAmAM eTalI badhI daDhatA thaI gaI che ke-pAMjarAne lIdhe AtmAnI zI dazA thaI che? tene khyAla nathI. A zarIrarUpI pAMjarAmAM nAkhIne karmarAjA sajA bhegAvarAve che. jema sarakArane hadabahAranA gunAmAM nAIlAja rahevuM Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230] dezanA dezanApaDe che. eka vadha karyo te phAMsI, ne 10 gunA vadhanA kya te paNa eka ja phAMsI. nava gunAnuM zuM? sarakAra daza vakhata phAMsI detI nathI. pahelA chIMDIvALe kAyado hate. pahelAM phAMsInI sajAmAM gunegArane phAMsIe laTakAve. sArA zrImaMta khUna kareluM. kerTamAM kesa cAlyuM. berIsTara Ubhe rAkhe. berIsTara kaMi bele nahIM. mAre kaMI nathI kahevuM. kesa sAbita thaye. kosa paNa na karyo. cArja karI ApI TharAvyuM. pele zrImaMta samaje che ke-mAre berIsTara bacAva karaze, berIsTare nA pADI ke mAre kaMI nathI kahevuM. have korTane upAya na rahyo. zeTha berIsTarane kahe che ke A zuM? sajA thaI sajA amalamAM mUkavAne divasa o. zeThane mAMcaDe caDAvyo ke tarata berIsTare mAMcaDe teDI nAMkhe. vAMce, kAyadAmAM ema lakhyuM che ke-gunegArane phAMsIne lAkaDe laTakAva" basa laTakAvI dIdhe. lakhelI sajAne amala thaI gaye. "mArI nAMkhavuM" ema nathI lakhyuM. sarakArI heddedAra vile mukhe pAchA gayA. pachI sudhAre karyo ke-mare tyAM sudhI laTakAvavo. Ama pahelAM mArI hatI. te vakhate dasa vakhata paNa sajA karI zakta. have te bArI: vagarane cekhe kAyade che. jIva jyAM sudhI na jAya tyAM sudhI phasInA lAkaDe laTakAve. temAM paNa keIe dasanAM khUna karyA, temAM 1 gunAnI sajA thaI, navanuM zuM? tyAM sara kAranI sajA cAlI zaktI nathI. sAvaskarane phasI dIdhI tyAM kahyuM ke A janma ke AvatA janma mATe? huM aneka janma mAnanAra hindu chuM. ema ahIM gunAnI sajA thai, paraMtu Avate janma paNa tamAre mATe che. AgaLa ahIMyAnI sarakAranI sattA nathI, paraMtu karmarAjAnI cAre gatimAM rakhaDAva Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, covIsamI [231 vAnI sattA che. ahIM A pAMjarAmAM rAkhe, tyAM zarIrarUpI pAMjarAmAM rAkhe te ja sajA bajAvI zake. "haraNa ghA mAre bhale zarIrarUpI karmanI kedamAM rahele che mATe bhavadu:kha bhaje che. Agane kaI ghaNuM mAratuM nathI. loDhAmAM pese eTale ghaNu khamavA paDe. agni ghaNanA mAra zAthI sahana kare che? leDhAmAM peThe tethI. AthI kahe che ke "namova7 anAtha" AkAzanI jema anAzrayapaNAmAM-mekSamAM majhA che. AkAzane ghaNa vAge che ? te keImAM pesatuM nathI. tuM zarIranA be dhanathI nirALa hoya te janma, jarA, maraNAda du:kha sahana karavAnuM hoya nahIM. panAtIta sidisukha, A mekSa je ApaNI kalpanAmAM paNa na Ave te kalpanAtIta mekSa, evuM phaLa jemAMthI maLe tevuM jhADa tamane maLyuM. manuSyabhavarUpa kalpavRkSa maLyuM. tenuM phaLa mokSa che. temAM kevA prakAranuM sukha che te vacana-agecara hovAthI ahIM anubhava bahAranuM dRSTAMta bibhatsa che, paNa samajavA lAyaka hevAthI apAya che. be chekarIo cheTha bALapaNathI benapaNa. konuM ghara kayuM te na oLakhAya. be jaNa evI va ke pitAnuM ja ghara che. sUvuM, besavuM, khAvuM, pIvuM vagere sAthe ja hoya. AvI benapaNIo heya kyA gharanI chokarI te na vartAya-na jANI zakAya. be jaNIe vicAra karyo ke-ApaNuM mAbApa lagnanI vAte kare che emAM zuM evuM che? eka beTI bIjI nAnI hatI. meTInAM lagnanI vAta kare che. nAnI kahe-lagna mATe ATale ADaMbara kare che, te temAM zuM che te mane kaheje. mATInAM Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA ra3ra] dezanA lagna thayAM, sAsare gaI. patisukha anubhavyuM. pachI pUchayuM kezuM? sakhIpaNAmAM bheda nathI, AMtare paNa nathI paNa vAta ja anubhavanI, vacananA anubhavathI bahAra che tyAM zuM kahe ? AtmAne anubhavanI vAta hoya tyAM kevI rIte kahevAya? "mahArAja, mane mekSa dekhADe." have AMtare zIkhI have tAruM hRdaya cepyuM nathI. paNa te batAvI zakAtuM nathI ema nAnI samajatI nathI. tema mokSa batAvavAnI cIja nathI. je vastu jJAnI puruSanAM jJAnathI ja jANI zakAya, te IndriyenA viSayathI zIrIte jANI zakAya ? me atIndriya viSaya che kekalpanAmAM na AvI zake. evI atIndriya vastu parIkSAmAM na AvavAthI mAMgaNI na karI zake, chatAM tamane mekSane raste laI jaI mikSa apAvI de, tevI tAkAta A manuSyabhavarUpa jhADanI. A manuSyapaNArUpI vRkSa, evuM jabarajasta ke tamane kalpanAtIta phaLa ApI zake che. bIja vAvyA sAthe phaLa na thAya. aMkura-Da-DALAM-pAna-phUla ane pachI phaLa thAya. vacalA phaLo kayA? emAM jinezvara mahArAjane kema mAnavA? e pUjya kema? ame pUjaka kema? eka lAkha kharacI vasAvAya. eka hIre jaMgalamAM dATI devuM paDe. tamAre kAyado che. kheTe rUpIo Ave te gallAmAM mukAya nahIM, dhaNIne pAche paNa apAya nahIM. tyAM ne tyAM bhAMgI naMkhAya. tevI rIte hIrAmAM sArA cihnavALA hoya te gharanI AbAdI kare, keTalAka kAkapagA heya te gharamAM na rakhAya bIjAne paNa na apAya. ApaNe paNa hIrA. jinezvara mahArAja paNa hIrA. teo salakSaNa, ApaNe kAkapadA. kamarAjA naca tema nAcIe chIe. karma rAjAnAM pAtra chIe jyAre tIrthakare karmarAjAne pAtra banA Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAha, pacIsamI [233 $ dezanA-25 2 (2000. mAgazara vadI 5 gurUvAra. rAkhaDakI-godharA ) jinedrapUjA gurUparyupArita, satvAnukaMpA zubhaNadAnaM / guNAnurAgaH zrutirAgamasya nRjanmavRkSasya phalAnyamUni / / zrAvaka pitA tarIkeno vArase, zAstrakAra mahArAjA, bhavya jInA upakAra mATe dharmo padeza karatA thakA jaNAve che ke dareka manuSya potAnAM jIvananA nirvAha mATe, zarIrarakSaNa mATe, Abaru vadhAravA mATenAM Arthika saMjoga sudhAravA mATenAM prayatna vagara upadeze, pitAnI meLe ja kare che. eka vAta lakSamAM leze. zArIrika rakSaNa kaNa nathI karatA? jAnavare nathI karatAM? jAnavara pitAne upadravathI bacavA mATe prayatna te kare ja che. gAya viyANI hoya tyAre tame mAlIka hovA chatAM najIkamAM na jaI zake. zerImAM kUtarI vIMyANa haya, reTa khavaDAvanAra najIka na jAya. saMtAnapAlana mATe pote dhyAna rAkhanArI jAta che, vanAra tIrthakarapaNuM e paNa puNya nAmakarma che. tenA prabhAve zAsana pravartAvI karmarAjAne pAtra banAve. A vAta jaNAvavA mATe "jina" zabda rAkhe. aSabha-mahAvIra na rAkhatAM jina zabda rAkhe. tevA te jinezvare, pitAnA anuyAyIene jaNAve che ke-tame karmarAjAne pAtra banAve, te ja mArA anuyAyI te jaNAvavA mATe "jina" zabda vAparyo che. ApaNe jItanArI prajAne mAnanArA chIe. have te jinazabda vacanathI ane mUrti uparathI kevIrIte sAbita thAya che te agre- Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234] dezanA dezanAeTaluM ja nahIM paNa duniyAdArImAM tame ghara vece che. temAM gharanI mAlIkI vecI che te tamArA nahi paNa bIjA badhAnA hakane ema ne ema rAkhIne. zerImAM rahevAvALA kUtarA bIjAne zerImAM pesavA na de. zerInA bhaMgI heya, bhaMgI paNa bIjI zerInA bhaMgIne AvavA na de. zerIo DhIyAe ghareNe mele che. zerImAM tAre ja haka, mAre nahIM. jAnavare pitAnuM mamatva haMmezAM sAcave che. nIcI jAta paNa pitAnI mAlIkI hamezAM sAcave che. tame ghara vecyuM temAM bhegavaTe vece. zarIranA bacAva mATenI kriyA, saMtAnanA bacAva mATenI kiyA jAnavare paNa kare che. te uparathI samajAze ke te kiyAmAM upadezanI darakAra rahetI nathI. upadezanI jarUra zAmAM hoya ? aprasiddha arthane jaNAvanAra te zAstra, zAstra saphaLa kayAre kahevAya? je vAta pitAnI meLe pravatI na hoya, duniyAmAM siddha na hoya tevI vAta jaNAve, tyAre zAstra saphaLa gaNAya. 77=49. e badhA jANe che. je vastu pravatelI hAya, siddha heya, te vastu mATe zAstrakAre udyama karatA nathI. te mATe upadeza kare te zAstrakArapaNAne na bhAve. je padArtho nizcita thaelAna heya, te padArtho samajAve tyAre zAstra sArthaka gaNAya. zarIra-kuTu Arthika kAraNa mATe je karAtAM karmo, te kamene khaTakarmamAM sthAna ApatAM nathI, nahIMtara jhADe javuM-dAtaNa-bIDIcApANa-e paNa tamArI apekSAe khaTakarma gaNAvAM joIe. bhAva navakAra aniSTanuM nivAraNa ne ISTanI prApti batAve te zAsa. je kAryamAM aniSTanuM nivAraNa haya, ISTanI prApti hoya te ja Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, pacIsamAM [235 upadeza zAstrakArene hoya. zAstrakAre bhale A ISTa thaze te na jaNAve. ghaNI jagyA para zAstrakAre jaNAvI de che. navakAra badhA jANe che. keTalAke pAMca ja pada gaNe che. cAra pade nathI gaNatA. laMkA vagere pAMca pada gaNe che. bicArAne khyAla nathI ke navakAra batAvanAra mahApuruSe jaNAvyuM ke-A raste navakAra gaNe, te tamAre bhAva navakAra gaNAya. sarva pApanA nAza mATe navakAra gaNAya, te ja bhAva navakAra. arihaMtane namaskAra karyA chatAM pApanA nAza mATe na gaNavAmAM Ave te bhAva navakAra na gaNAya. abhavyone paNa te buddhi hoya che. kRSNae be kuMvarane hukama karyo ke-savAre nemanAthajIne je vahelAM vaMdana kare tene zreSTha gheDa InAma ApuM. kuTumbane dharmamAM kevI rIte pravartAvatA haze? samajatA hatA, ke kUkA ane reDAne vAra mithyAtvIne tyAM janmyA hate te paNa maLavAne hate. musalamAnane ghera janmele kare pitAnA bApadAdAnI sthAvara jaMgama miktane mAlika che. tevI rIte tamAre ghare janmele chokare sthAvara jaMgama milaktane mAlika thAya, te tamAre tyAM ja tenI viziSTatA zI? eka vAta. bIjI vAta bApanI pAse rahelI milakta e chekarAne na Ape ne raphedaphe thavA de, te bApanI kIMmata zuM? maratAM sudhI - chokarAne mIlakata Ape ke batAve ja nahIM te bApanI kIMmata keTalI gaNAya? ApaNe paNa jenadharma rUpI apUrva nidhAna - meLavyuM. te baccAne na leMpI zakIe, lekettara mArga baccAne na meLavI ApIe, te ApaNuM kuLamAM ne svecchanA kuLamAM janme temAM pharaka na rahyo. tamAre tyAM janmelo kettara saMskAra mAge che. rAjAne tyAM chokare janme tyArathI ja rAjya Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA - - - - - - 236] mAMge che. rAjya na maLe te haka chInavAye gaNuya. zrAvakakuLamAM janmelA baccAe lakattara mArga mAge ja che. baccAone lekettara mArga para na caDAve te tenA haka para mAtapitA chINI pherave che. te chokare jamAIne lakhI Ape te julama gaNIe chIe. zrAvaka varganI A bhAvanA hovI ja joIe ke-mArA chokarAne jevI mArI dravya mikta maLe che tevI ja mArI bhAva milakata paNa maLe tevI mArI bhAva mikta paNa lenArA hovA ja joIe. pitAnA jIvananA bhege pAga dharmasaMskArane vAra Ape. zrAvaka putrane bhavAMtaramAM pazcAttApa. eka zrAvaka che, dharmiSTha che. cheka badhI kaLAmAM heziyAra che paNa "A bhava mIThA te parabhava keNe dIThA e avaguNa che. baccAomAM mIThAza khAvA, pIvA, oDhavAnI heya. nAstika buddhivALAne "A bhava mIThA te parabhava keNe dIThA " hAya. vicAra karyA vagara manamAne tema bolanAre kare che. vepAra-dhaMdhAmAM cAlAka che. zrAvake dekhyuM ke A badhuM kharuM. nikAzanA pratibaMdhavALI cIja ApavAne ne pratibaMdha vagaranI cIja nahIM ApavAne. reDA (makAna vi0) ane rUpIyA, nikAzanA pratibaMdhavALI cIja, AgaLanA bhAve nahIM laI jaI zakAya. dharmaja mAtra parabhavamAM laI jaI zakaze. duniyAmAM badhe matabheda che. jIvane keIka mAne, keIka na paNa mAne, paNa meLaveluM melavAnuM che, temAM keIne matabheda nathI. zrAvaka pitAne thAya ke-meLavelI cIja melI devAnI che tene vAra chokarAne ApuM chuM. khAlI tijorI vArasAmAM seMpAya tene ThagAI kahIe. bApe Tha kahevAya. tevI ja rIte Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke, ' - 1 - - - saMska pacIsamI kukA ane DAMne chokarAne vAra Ave te te nikAzanA pratibaMdhavALI cIjane vAraso Ape. je cIja bhabhiva kAma lAganArI te dharma cIjane sadbhAva chokarAmAM nahI, nAmanizAna nahIM! mATe bApe vicAryuM ke-mArAM baccAne dharma samajAvavuM joIe. sArA vidvAna sAdhu AvyA. beTA! guru mahArAja AvA vidvAna che, jA te khare. kathana te sAMbhaLa. vyAkhyAna sAMbhaLa. chekarAne javuM nathI, paNa lekamaryAdA bApanA kahevAthI gaye. mahArAje puNya-pApanuM nirUpaNa karyuM. kalAka saMbhaLAvyuM. gurue kahyuM ke-A je kahevAyuM temAM samaje? chokare ke-nA, kAraNa ke-kahyuM teTalI vAra meM te daramAMthI makaDA 108 vAra nIkaLyA te gayA. saMje bApa AvyuM. pUchyuM te Ama banyuM, tema bApane mahArAje jaNAvyuM. kAryomAM vize AvavAthI manuSya pAchA paDe, te manuSya ke jAnavaranI gaNatarImAM nathI. jAnavara paNa bIjI trIjI ema aneka phaLa mAre che. zeThe dekhyuM ke-phikara nahI, guru pAse Avate te thaye. bIjI vakhata kaIka AcArya AvyA, bApe karIne kahyuM ke-AcArya mahArAja padhAryA che, mATe klAka sudhI dharmopadeza Ape. pUNyane pratApa samajAvyuM, aMte chokarAne pUchayuM-"vAta dhyAnamAM utarI?" pele kahe hA, tame kalAka belyA te daramyAna tamAre haDIye 108 vAra UMca-nIce the." have zuM karavuM? guru pAse jAya paNa tatva levAnI vAta nathI. AvI sthiti chatAM zeTha vicAre che ke- vartamAna bhavanuM ciMtavana jAnavare paNa kare che, paNa bhaviSyanA bhava mATe ciMtavavuM joIe. chevaTe te zrAvake Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 238] dezanA prabhunI mUrti upara tarata daSTi jAya, mATe gharanuM bAraNuM nIcuM karyuM, sAme bhagavAnanI mUrti besADI. pariNAme chekarAne mana nahIM chatAM prabhunuM darzana thaI javA mAMDayuM. keme karIne te zrAvaka ane chokare banne kALa karI gayA. pUNyane palaTe thayo. cheka darIyAmAM mAchaluM thaye. zAstrakArene sAmAnya niyama che ke be AkAra sivAya badhA AkAranA matsya heya. valayAkAra ane naLIyA AkAra, ema be AkAranA ja matsya na heya. maccha(mAchalA)nA AkAranI vicitratAmAM Aje navAI lAge tema nathI. madrAsa myujhIyamamAM te aneka AkAramAM jovA maLe che. evAmAM pratimA AkArane matsya chokarAnA jIva mAchalAnA jovAmAM AvyuM. apUrvatA lAgI te sAthe khyAla Ave ke keIka jagyA para A AkAra dekhyo che. e ja chekarAnA jIva mAchalAne jAtismaraNa thayuM. pachI pUrva bhava dekhyo. lAgyuM ke-zrAvakane bhava mIThe hate, A bhava kada nIkaLe, pazcAttApa thayo. vastu vaNasyA pachI ApaNI kasurathI te vastu nAza pAmI heya te pazcAttApa thAya. te (chokaro) mAchalAne te vakhate pUrvabhave mahArAje je be kalAka kaheluM te smaraNamAM AvyuM. eTale te mAchalAe AtmasAkSIe vrata lIdhAM. anazana karyuM. mAchale marI devaleke gaye. mAbApa chokarAone lekera mArgo rAkhavA mATe dharmanuM nizAna samarpaNa karavA mATe kaTibaddha rahevuM joIe, te ja zrAvakakuLamAM janmyA saphaLa. zAMbapAlakanuM vaMdana kRSNa mahArAje ghaDe chekarAne Apa temAM zuM kahyuM? "nemanAthajIne prathama vaMdana kare tene ghaDe Apa." apUrva Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [239 bhagraha, pacIsamI ghiDe che, vAsudeva sarakhA traNa khaMDanA svAmI te paNa mA bALabaccAM dharmamAM joDAya, e tamannA rAkhe che gharanAM chokaruM mATe A IchA rAkhI sAmAyika le, temAM A karaze tene A cIja ApIza tema rAkhyuM. pAsa thAya te sAyakala, ghaDIyALa lAvI ApuM. pAsa thavAne jevI tamArI lAgaNI temAMnI zatAMza lekettara tatva mATe lAgaNI che? enI kare te hIrAkaMThI ApuM tema kahyuM che? darakAra ja nathI. kRSNamahAzaja-avirati vAsudeva paNa baccAM mATe lekettara mArganI lAgaNIvALA che. zAMba ane pAlaka be kuMvarane A vAta kahI ke-prathama vaMdana karanArane gheADe ApIza. A vAta sAMbhaLIne vacamAMthI pAlaka, ke-je temanAtha bhagavAnanI mahattA samajatuM nathI, teNe na joI rAta ane na joyuM aMdhAruM, cAra vAge nIkaLe. bIjI bAju zAMba hatuM tene gheDe maLe ke na maLe, paNa AtmAnA lAbha mATe vaMdana karavAnuM che. AthI te cAra vAge UThI, nemanAthajI hatA te dizAmAM vaMdana karI, Avazyaka karI ajavALuM thayA pachI vaMdana karavA mATe gaye. prathama AvyuM chuM, tema kRSNajIne kaheje. pelA cAra vAgye pahoMcelA pAlake prabhu nemanAthajIne kahyuM. ema kahIne cAlyo gaye. sAMba jaNApUrvaka dvAdazAvarta vaMdana karIne gaye. kRSNamahArAje savAre nemanAthajIne pUchayuM ke-be kuMvaramAM prathama vaMdana karanArane gheDe ApavAne che, prathama keNa Avyo hate?" prabhue-have zuM kahevuM? prabhue kahyuM-"pAlaka AvyA te pahelAM zabe vidhi sahita vaMdana karI lIdhuM che." vaMdana zabe prathama karyuM. ahIM prathama Avye pAlaka, paNa vaMdana Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] dezanI 2 dezanA-26 che ! (2007. mAgazara vadI prathama 6. guhyA upAzraya, gedhara.) hindu zabdanI vyAkhyA, zAstrakAra mahArAja bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcI gayA ke-jAMbuDAne jhADe jAbu ja pAke. kerI jAMbuDAne jhADe na pAke. jevuM jhADa heya tevuM ja phaLa thAya, te niyama che. te niyamAnusAra jaNAve che ketame paNa jhADa tarIkenuM manuSya janmarUpa vRkSa che. manuSyabhava eka vRkSa che nArakI, tiryaMca, devatAne bhava e vRkSa nathI. te bhane vRkSa na lhA ne manuSya bhavane ja vRkSa kema kahyuM? "nura" zabda jAhera che paNa e duniyAmAM jAhera "nara zabdane artha koIne mAlUma nathI. hindu' zabdathI ke nathI ! kaheje ke-pahele AvyuM che, ema kahIne ja cAM gayo che! AthI kRSNae zabane cheDe Ave. kema? bhAvathI vaMdana karyuM. ahI AvI vidhipUrvaka vaMdana karyuM. ahIM pAlake te mAtra AvIne kahyuM ke prathama AvyuM chuM. basa! vaMdana karyuM nathI. sarva pApanA nAzane mudo rAkhe tyAre ja zAbanA je namasakAra thAya che. sthAnakavAzIoe pAMca padane namaskAra sAthe A vAta jeDI dIdhI. namaskAra maMtramAM jaNAvelA pAchalanA cAra padamAMnI aniSTatA nivAraNanI-ISTanI siddhinI namasakAranA phalane jaNAvanArI vAtane choDI dIdhI ! gRhasthanA khaTakarma kyA ? devapUjA vigere khaTabhai, ISTanI siddhi ane aniSTa nivAraNa kevI rIte kare che te aMge Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha chavIsamI [21 ajANyA nathI paNa te zabdano artha pUNe bharAI gayA che. musalamAnene hindu zabdano artha kAphara tarIke karavo paDe che. musalamAne vazamAM rahenArA. turkastAna, IrAna, phrAnsa, piorTa gIjha paNa hindane bhAga che. AthI teoe zatru tarIke hizabda badala kAphara zabda nathI vAparyo. nahIMtara surepIyane mATe paNa kAra zabda vAparate. teo te hindu zabdane ja artha kAra kahe che. AmAM khAsa kAraNa e che ke teo hinduthI bahu ja maLe che. musalamAnone paNa pUchone ke-tame pite hindu zabda jANe che, teone vyavahAra paNa jANe che, chatAM kAphara gaNe che tenI jaDa kaI che? khulAse nahIM karI zake. karaNa? te keInA khyAlamAM nathI. musalamAne, kADhIca, yahudIo e sarva dharmavALAe nyAyanA nAme= kyAmatanA nAme eka divasa mAnya che? sArAM ane nabaLAM karma karavAvALAone nyAya ApavAne eka ja divasa mAnya che! te divase badhA ne gharamAMthI UbhA karaze. te divase sAra karmavALAne besTa BesmAM ane kharAba karma karavAvALane dekhamAM ekalaze, tema teo paNa mAne che. kyAmatanA-rAjyanA divasane mAne te musalamAna. dekhamAMnAkhaze te te ThIka, paraMtu teo pAchA temAMthI nIkaLaze kayAre? jakhamAMthI nIkaLaze kyAre? tema pUche te khAsaDuM laI UbhuM thAya! kema? besta ane dejaba pachInI avasthA temanA gurue kahI nathI. svarga, narakamAMthI nIkaLavAnuM keI temanA gurune pUchI zake nahIM. te e kenI mAnyatA. mArI mAnyatA "avAja hile sa hirajue che. eka bhavathI bIje-trIje-cothe bhave tema hilyA ja javAnuM mAne te hindu te divase gata 9 to jakhama Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . - - dezanA zinAhindunA mata pramANe AtmA musAphara che jyAM sudhI mANa na maLe-ziva na jAya, tyAM sudhI tene eka bhavathI bIje bhava cAlyA ja karavAnuM. AtmAne e mAne te hindu, musAphara tarIke AtmAne mAnanArA hoya te hindu. zAhe ziva ha, viSNu che, teo tamArAthI judI mAnyatAvALA chatA AtmAne hinDanA mAnanArA che. have tame aneka janmanI vAta kare eTale te (musalamAne) cIDAya tenA pigambaraIsue Ama kahela che. zuM? " zani dUra' mudo cAle tyAMsudhI ThIka, dalIla khUTe eTale krodhathI pUre. tethI musalamAne hindune kAphara kahe che. hindu zabda A AtmAne musAphara tarIke gaNAvanArA hovAthI e lene kaDave jhera lAge. tethI hindu zabdane kaphara arthe te kahevA lAgyA. A arthamAM nahIM je ja bhAga utAre che. tevI rIte "nara' zabda paNa prasiddha ja che chatAM "nara' zabdanA arthamAM kaI utaryA nathI. jAtibhedane aMge naranArI zabda rAkhyA che. mULa bhedane vicAra karyo ja nathI. eka vAta khyAlamAM leje. devatatva, gustatva ane dharmatatvanI bAbatamAM darzanakAre vacce matabheda hoya, paraMtu gaNitamAM jAtibhedane sthAna nathI. acAorivAjamAM jAtibhedane sthAna che, paNa gaNitamAM hisAbamAM te bhedane sthAna nathI tevI rIte devagurudharma traNenAM svarUpane aMge darzanakAre vacce matabhedane sthAna che, paNa vyAkaraNa, keLa, kAvya tene aMge darzanabheda-jAtibhedane sthAna nathI. te vyAka karaNanI apekSAe 4 dhAtu naye. nIti jALavanArI keviNa jati cAre gatimAM hoya te mAtra manuSyanI, tiryaMca, nArakImAM nIti nathI. devatAmAM paNa Ina e ja vicAre che ke-kyAre Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamAM [23 bIjAnuM vimAna paDAvI lauM. pADezI rAjyanI takarAra heya. sarahadanI takarAra sukAya ja nahIM. tevI ja te saudharma Indra ane IzAna Ina tenI tAra sukAya ja nahIM. evI rIte takarAravALA chatAM akuzavALA che. maryAdA bahAra nathI. ApaNI takarAra huM hu" evuM hathiyAra rAkhavuM che, ke bUTuM na thAya. yutine buddhI karI zakAya. sAme kahe ke-mAre A haka DUbe che te ApaNe kahIe ke tAre A haka rAkhIe chIe, ema e badhAMnuM esaDa che, paNa hunuM osaDa nathI. ApaNe manuSyo thayA. cAyane mATe nara zabda dhAraNa karyo. nItine ghaDanAsa, piSanArA tethI nItinA zabdane ja dhAraNa karanAra hevAthI nara, nItinuM jIvana hoya te nara, nahIMtara che tethI saudharma-IzAna banenA I takarAra vakhate sanatyumAranA Indrane yAda kare, tyAM Ave. AvIne je cUkAdo Ape te baMnene mAnya. baMne Indrane te cUkAde kabUla kara paDe. Indra paNa keInuM paDe te mane jaDe tevA lebhI hoya che. rAjAnI sabhAmAMthI mugaTa pheI carI gaye tevuM kadApi sAMbhaLyuM nathI. IndramAM devatAmAM e bane che bhAgIne jAya kayAM? kRSNarAjImAM mugaTa cerI devatA kRSNarAjImAM pisI jAya indranI sabhAmAM A sthiti! tevI sthitimAM A nara zabda lAgu na karyo ! nara zabda nIti-nyAyane jaNAvanAra che, tethI te manuSyamAM ja lagADyo. karmane sarvathA khazeDI nAMkhavAnI tAkAta nArakA, tiryaMca ke devatAmAM nathI. mAtra te tAkAta naramAM ja che. AtmAne karmathI svataMtra banAve te manuSyathI ja banI zake che. nIti sAcave, anyAyane dUra kare, AvI rIte manuSyanI sthiti hovAthI manuSyanA bhavane vRkSanI upamA thAyI, have tenAM phaLe kayA ? Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 244] jidrapUjA, dareka darzanakara deva-guru-dharmane mAne che. traNa tattvane na mAne te darzana ja nathI. AryasamAjIne paramezvara te mAnavA ja paDe teo bhUlyA mUrtimAM-ardhA musala mAnane saMskAra, musalamAna ane hindumAM mUrti ane varNa zramane pharaka. pelAe hathiyArathI mUrti teDI. AryasamAjIee vANabANathI varNAzrama bagADa jevuM musalamAnene mUrti para jhera, tevuM ja AryasamAjIne paNa mUrti paw jhera. AryasamAjI karAMcImAM gaye hanumAna-vigerenI mUrti para TI kare che. kahevA lAge ke--hanumAna -rAmanI mUrti upara caDAvele hara uMdara tANI jAya te mUrti tamAruM zuM bhaluM karaze? e mUrti tamAruM zuM lyANa karaze? ' sanAtanIo paNa tyAM AvyA hatA. sanAtanInI sabhAe maLI eka kI karyo. kAle Ama kare. Ama karAMcImAM baneluM mRtinI mAnyatA dayAnaMdajInI sArI chabI-phakkaDa mahelI hatI, te chabIne gadheDAne pUchaDe bAMdhI. gadheDe kUdAkUda karavA lAye. sAthe sanAtana Dhela-jhAlara vagADatA hatA. dayAnaMdajInI chabIne lAte. vAgI. jema jema gadheDe doDe che tema tema lAto vAge che. pile AryasamAja utaryo che tyAM gadheDAne laI gayA. pelA AryasamAjIe A dekhIne phariyAda karI. mArA suranuM apa mAna karyuM. sanAtanI mahemAne kerTamAM belAvatAM hAjara thayA. keTe pUchayuM--tame A rIte saraghasa kahyuM hatuM. sanAtanIee kahyuM-hA. keTa kahendayAnaMdajInI chabI dheDAnA paMchaDe bAMdhI hatI? pachI te gadheDAne Dhela vagADI camakAvyA hatA? Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, chavIsamI [245 gadheDAe phaTAne lAta mArI hatI? Ama keInI lAgaNI dubhAya te ThIka kahevAya! sanAtanIo kahe-sAheba ! pahelAM emane pUchavuM joIe ke "te pheTane mAne che? dayAnaMdajInuM nAma te ame te saraghasamAM nathI bolyA. pachI te uzkerAyA kema? pite pheTAne mAne che? mUrti mAne che? pheTone cAhe je thayuM, temAM tene zuM? mUrtine mAnate nathI chatAM tene ATaluM duHkha thayuM te kAle rAmacaMdra ne kRSNanI mUrti mATe belI gaye temAM amane kema thayuM haze ? nahIM mAnanArAne Ama thayuM te mAnanArAnI lAgaNI dubhAya ke nahIM?" pele kerTamAM nAdAna che. pitA mATe mUrtinuM kharuM, mAtra tamArA mAnelA devanI mUrti mATe te AryasamAjane vadhe che! A vAta kerANe mUkIe. teo mUrtine nathI mAnatA paNa paramezvarane te mAne ja che. paramezvarane mAnavAmAM be mata nathI. pharaka kyAM che? jaina-jainetaranA deva, guru, dharma, bhATa ane cAraNa be jatA hatA. bemAM vAta thaI. cAraNa gAvAvALa-bhATane cIDavavA mATe bolyA ke-"bhATa bhATa bhATuDe, gaLe badhe cADe." bhATane thayuM ke-mArI mazkarI karI. A te bhATacANunI jAta. bhATe kahyuM "cAraNa cAraNa cAraNI, gaLe bAMdhyuM ghaMTInuM paiDuM!" kahevAnuM tatva ke-bhATa, cAraNanuM anukaraNa karavA gaye, paNa cAraNanI cakerAI kayAMthI lAve? devatatva mAnavAmAM duniyAe tamAruM anukaraNa karyuM, paNa tava kyAMthI lAve? temaNe deva mAnyA. kevA? janma ApanA. tene deve janma Ape ! sAkSAt janma ApanArane na mAnatAM kalpita janma ApanArane mAnavA taiyAra thaye. varasAde vanaspati taiyAra karI, kheDUta kherAka taiyAra kare che, Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246] dezana dezanate pratyakSa vAta che. sUryanI garamI varasAdane taiyAra kare che, te taiyArImAM javuM ke A taiyArImAM javuM? AMdhaLA karyA te paramezvare, ne dekhatA karyA te oNkTare! te deva te paramezvara, paNa DekaTara mahAparamezvarane? AvI bhotika-kalpita vAta karI. paramezvarane mAnavAnuM zaru karavuM paDayuM. kema? paramezvaranA mArgamAM temanA guthI AvI zakAya tema na hatuM. ahIM te paramezvarane manAya ke-je AtmAnI parama dazAe pahoMcyAM heya. tevI tAkAta tyAM temaNe kyAMthI lAvavI? tenAM darzanamAM viSaya-kaSAya, AraMbha, parigraha, kaSAye tyAgavAnI buddhi thAya tyAre bicArA jinezvarane mAne che ? bhATane cakerAI na hatI, cAraNane cakarAI hatI. tevuM jaina ane jenetare vacce che. te lekene dharmane bahAne bIjA lekene lUMTavA che. nAtane lAge baMdha thAya, paraMtu dhAgApaMthIne (brAhmaNane) lAge baMdha na thAya. maryA pachI paNa lejanA nAme paNa teo, leka pAsethI paDAve che. jamyA pachI paNa paDAve, ane maryA pachI paNa lejanA nAme-zrAddhanA nAme paDAve. AvI rIte bhaktone lUMTavA mATe dharmane nAme jeoe dhatIMga rAkhyAM, temane jinezvara deva mAnyA na pAlave, bhagavAnane mAtra pote lakhelI huMDI svIkA mATe ja rAkhelA che. krizcIyana-verA-musalamAna-khejA vigere badhAne joze te "amane ATaluM Ape ! ame tyAM meLavI ApIe!" teo bhagavAnane rtA mAnavAmAM eka ja merI masata che, ke-bhAgavAnanA nAme huMDIo lakhI zakAya. kaho ke e lekee jinezvara sarakhA devenI pravRtti dekhI-jena dhIonI pravRtti dekhI deva mAnavA pUratuM anukaraNa karI vAta AkhI palaTAvI ! Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, chavIsamI [247 covIsa kalAka mAyAjALamAM palaTAelAne mATe ahIM Ave tyAre paNa e ja vAta ! pachI dharmanuM sthAna kayuM ? sAdhu paNa tane bAyaDI, chekarA maLaze tema karavA jAya te, saMsAramAM e mATe ja cAvIza kalAka tapatA hatA, tema ahIM paNa e mATe ja tapavAnuM thayuM ! pachI kaSAyAgnithI zAMta thavAnuM sthAna kayAM? ane te kyAre bane? dharmasthAna ane sAmAyikamAM citta lagADo te ja. te ja tamane zAMti vaLe. tyAre ja jinezvarane deva mAnI zake ke dharmagurune ane dharmane tyAgamaya mAnI zake. kahe jinezvara bhagavAnane deva tarIke mAnavA te kone pAlave? jemane mokSamArga joIta heya-AtmAne zAMta kara hoya, tene ja jinezvara bhagavAnane deva tarIke mAnavA pAlave. bIjA matavALAne e ISTa nathI, ke huM bhagavAnane lAMcIyA, DaMkhIlA mAnuM. mAtra vyakti lAMcarUpa thAya che. je devane rAgI mAne tene jema DaMkhIlA lAMcIyA mAnavA taiyAra nathI, tema teo mAnelA bhagavAnanuM tyAganuM svarUpa kahevA paNa taiyAra nathI. "raMjana kAya?" parigrahathI kAmabuddhi thAya, pachI krodha thAya kRSNa mahArAje keTalI vakhata saMga cheDaze?tyAgInAM lakSaNa-"za ne mumu: che ne? teone pUcho ke "mahAdeva tema kyAre rahyA ? kRSNajI rAdhAthI chUTA kayAre rahyA ?" bacAvamAM lIlAne AgaLa kare. eTale zuM karyuM ? lIlAnA paDadA pAchaLa AkhA jagatane DubADavAnuM. kuLanA bALakanA nAme jagatane DubADI devAmAM AvyuM. eka jine. zvara deva ja lIlAnA paDadA phADIne pheMkI de che teoe tyAga dharma kaho, tema tyAgamAM rahyA che. kaheNI raheNa sarakhI karI hoya te mAtra jinezvare. jinezvara sivAya bIjA deva kaheNI Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] dezanA rAnA che dezanA 27 jAhera vyAkhyAna (20%nA mA va 13-godharA. } vidhauddhAraka zI rIte banAya? mahAnubhAve ! prAye karIne tame kalikAlasarvajJa hemacaMdra mahArAjanA nAmathI paricita nahIM ho tema nathI. temaNe raheNa sarakhI rAkhI zaktA nathI "uThe re...murAri, tamAre vinA dahIMne maTakAM keNa pheDaze? epIonAM cIra keNa cAraze re" A vastu kevala bAIo ja vevalI thaIne bolatI nathI, bAIe te ApaNAmAM paNa "gurujI bolAvyA bele nahIM, te kyAMthI vaherAvIe?" vagere le ja che ne ? paraMtu paradarzanemAM mAtra keIka bele che, tema nahIM, tenA dhuraMdharevidvAne tarkazAstranA pAragAmI paNa bele che ke___" nUtanajaladhararucaye gopavadhUTidukalacaurAya / tasmai genya nama: saMvAranI dhAra." tame kRSNAya namaH vizvanAtha paMcAnana," tarkazAstranA prakhara vidvAn Ama kahe che! gevALIyAnI juvAna strIne vastro eranAra tarIke kRSNane namaskAra kare che! jyAre jenee rAga-dveSane jItavArUpe, mokSamArganA praNetArUpe jinezvarane deva mAnyA che. bIjAne lIlAMnA nATake karavAM paDe che-lIlAnA paDadA nAkhavA paDe che, tema ahIM paDadA nAkhavA paDatA nathI. keIpaNa matamAM sIdho IzvarI saMdeza che? aSIoe agni, vAyumAMthI veda kAlyA. jASIee sIdhA na kADhyA ! IzvarI sIdhe saMdeza hoya te mAtra jinezvaranA matamAM che. tethI-sinegA . have jine dhara kevI rIte thaI zake? te vagere agre. Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha satyAvIsamI [249 jaina dharmamAM jema meTa phaLa Ape che, tema ItihAsavyAkaraNa-kAvya AdimAM paNa maTe phALo Apela heIne sarva darzanane phALo Apele hevAthI ane gujarAtamAM sarva sAkSarapuruSomAM-jyotirdhara puruSamAM prAcIna tarIke nAma levAtuM hovAthI temanA nAmathI gujarAtanI prajA rAjANI hoya tema mAnavAne kAraNa nathI. te ja hemacaMdra mahArAja jaNAve che ke-jagatamAM jAnavara, paMkhI, jaMgalI manuSyo ke aNasamaju manuSya lobhathI sarva zArIrika, kauTumbika, Arthika sAdhana sudhAravA mATe-meLavavA mATe-paSavA mATe te prayatna kare ja che. jAnavare pitAnAM baccAM sthAna-zarIra mATe udyama nathI karatA, tema kaI kahI zake tema nathI. paMkhIo, pazue, zarIrAdine piSavA-rakSaNa karavA-vadhAravA taiyAra nathI rahetA tema kahI zakAya nahIM. Ama svArthasiddhi mATe te jagatanA ajJAnI paNa pravRti karI rahelA hoya ja che, paraMtu bIjAnuM sAruM thAya e buddhi jAnavaramAM na hoya. paMkhImAM e buddhi dekhI? jaMgalI ajJAnImAM e buddhi dekhI? jagatamAM pravataMtI sthiti viSe mAravADInuM udAharaNa devAya che ke be mAravADI jaMgalamAM jatAM hatAM. khele kUve hate. eke pANI pIdhuM-jAe pIdhuM. A kUve dhasavA lAgyuM. meM pIyA, mArA baLade pANI pIdhuM-aba kUvA dhasa paDe. emAM mAre zI ciMtA ? A duniyA e dazAmAM pravartI rahI che. "vara mare ke kanyA mare paNa goranuM tarabhANuM bhare. paraMtu te kharI kahevata nathI. "vara vare kanyA vare paNa geranuM tarabhANuM bharo" ema kahevata che. vara vare-varanI phAvaTanA lagna thAva ke na thAva emAM gerane levAdevA nathI. mAruM tara Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250] dezanA dezanAbhANuM bharAyuM eTale basa. tevI rIte A jagata bIjAnuM zuM thAya te jovA taiyAra nathI. bIjA eka ivenuM sukha cAlyuM jAya, paNa ApaNAM sukhanI eka kSaNa paNa cAlI jAya, te javA devA taiyAra nathI. lAkhe jIvanAM jIvananA bhoge paNa ApaNu kSaNanAM jIvanane ApaNe TakAvavA-vadhAravA mAMgIe chIe. "Atmavat sarvabhUteSu" sAMbhaLIe chIe. e vAtane koI zAstra niSedha karatuM nathI. badhAe cA vAta eka sarakhI rIte kabUla paNa karI che, paraMtu te kabulAta mAtra vacanamAM. vartAvamAM sthiti kevI che? vartAvamAM ApaNe ApaNA sabaMdhIene, nAtIlAne, dezavALAne, manuSya mAtrane-jInA jIvana mAtrane vApaNu jevA gaNavA taiyAra nathI. bolavAmAM keIpaNa e vacana jUThuM che, e kabUla nathI, tema kahevA taiyAra nathI. mAtra vartanamAM ja vadhe che. kaye Astika tema bela nathI ? paNa pravRtti vakhate koIpaNa tema vartavA taiyAra nathI ! prasaMga Ave tyAre zI dazA ? coksI jevI. vaNajAre vepAra mATe dezAMtara nIkaLe che. vaNajAre mAla laine nIkaLe. paisA pUrA thayA. have zuM kavuM? mAla rUkha hoya tyAM vecAya. pitAne senAne dAgIne laI cekasIne tyAM gaye. kahyuM ke-Ane tela kara, daza telA thayA. mAre vecavuM che. tenI kiMmata Apa. cokasIe 10 paisA 10 telAnA ApyA. pelAe pUchayuM ke-dAgIne sonAne che ke nahIM ? ceksI kahe-hA. vaNajAre kahe ke te pachI 10 telAnA 10 pisA ja kema? ahIM tenuM sastuM lAge che, mATe bIjuM karIcANuM levA karatAM pise tele sonuM maLe te ApaNe te laIe ema vicArI cekIne kahyuM-10 rUpIAnuM senuM Ape. Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, satyAvIsamI [251 cokasI lo tela ne be vAla senuM ApavA mAMDe. vaNajArAe kahyuM-Ama kema? pele kahe-tamArA senAne bhAva paise le ne mArA senAne bhAva 3ra) rUA. tole ! AvAne cokasI zI rIte kahevAya ! badhA AstikamAM khapavA mAMgIe paNa pitAnA jIvane mAnavA taiyAra che, paNa pArakAnA jIvane mAnavA taiyAra nathI. potAnA sukha du:kha mAphaka pArakAnA sukha duHkhanI kIMmata kema nathI karatA? jevI ApaNane duHkha upara prIta che, tevI bIjAneya duHkha upara aprIta che, tema samaja ApaNe bIjAo prati vartavuM joIe. sukha upara prIti ApaNane che. tema jagatanA jIvone paNa sukha upara prIti che, tema samajIne vatIe nahIM tyAM sudhI hRdayanI AstiktA ApaNe dhAraNa karI nathI. vacananI AtiktA harakoI rAkhI zake che. vastutAe hRdayamAM vicAra kare, ke tamArA jIvane jIva mAne paraMtu vizvanA sarva jIvone sukhanI prItivALA-du:khanA SavALA mAne, temane sukha devAvALA na thAva. du:kha devAvALA thAva, te tame Astika zI rIte kahI zakAya ? tethI ja AjanA viSayamAM vizvane sthAna ApavuM paDayuM che, tethI amuka deza-amuka nAta-amuka khaMDa nathI samajatA tema nathI rAkhyuM, vizva nathI samajatuM ema rAkhyuM che. vizva zabdane eTalA mATe sthAna ApavuM paDyuM che keAtiktA manAvavI paDe, tyAre tuM e vizva vizva e tuM e buddhi nahIM Ave tyAM sudhI AstikapaNamAM Avele nahIM gaNAya. mAratAne hAtha pakaDAya, bolatAnI jIbha nA pakaDAya pitA mATe pite Astika banI jAya, temAM koI reke nahI. pitAne vizva je nahIM gaNe tyAM sudhI AstiktAnA paga Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa2] dezanA dezanAthiyA para caDI nahIM zake. A rIte vizva zabda rAkhIne azakya vAta AgaLa karI zakya vAtane khaseDavA mAgatA nathI. gAma bahAra bhavAIA nAcatA hatA. eka kaNabI tAnamAM AvI gaye ne bhavaiyAne bheMsa ApI dIdhI. pachI manane thayuM te A te banI uThI. bhave AgaLa prazaMsAmAM gaye. eTale kaNabIe kahyuM-be ApI. are ! AkhA gAmanI ApI. eTale zuM thayuM ? eka ApI hatI te paNa gaI ! jema pelAe be pAMca karatAM AkhAM gAmanI ApavAnuM kahI ekanI vAta paNa uDADI dIdhI. eka vAta kahIne eTale ke-eka vizvanI kahIne bIjI vAta urADI devA mAMgu chuM, tema nathI. sAmAnyathI manuSyanuM dhyeya UMcAmAM UMcuM hovuM joIe, ema kahevA mAMgu chuM. dhyeya tyAM sudhI UMcuM hovuM joIe ke--na punarAvRtti: e vastu eka janmathI zakya nathI, chatAM yeya e rAkhyuM. aza kaya lAgatI vastu sajjanee magajamAM rAkhavI joIe. AtmAnuM prAbalya evuM che ke azakya vastu paNa abhyAsathI kALe AtmAne susAdhya thAya che. bacapaNamAM besatA kyAre ? mA pAchaLa hAtha rAkhatI tyAre te vakhate deDavAnI-kUdavAnI zaktine saMbaMdha khare? azakya. atyAre ? e pramANe kALAM tare, abhyAse, parivartane keTalI vastu azakya hoya te paNa suzakya thAya che, mATe AkhA vizvane aMge je dukha kALa vAnI buddhi, sukhAptinI buddhi mArA mATe je prayatna karuM, te ja prayatna tenA sukha meLavavA mATe, duHkha TALavA mATe prayatna karuM. e vAta bhAvanAmAM haMmezAM rAkhavI. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI. TUMkuM paNa karI zake te dhIme dhIme lAMbuM kare. ThelaNa gADIe cAlavA mAMDayA. dhIme dhIme kUda Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMgraha savAvIsamI nAkA-doDanAra thayA tema dhIme dhIme pahelAM kuTumbanA dukhe dukhI, sukhe sukhI. kuTumbanA du:kha dUra karavA tayAra thAva. vizvanA aMza tarIke kuTuMba gaNune jAva, jethI AkhI jJAtimAM jAva. jIvananI jIvana jAya te paNa kuTumbamAMthI bahAra nIkaLI na zake. vizvabaMdhutva zerImAM eka dUta navuM Ave, te badhA kUtarA sAmA thAya. kuTumbane kuTumba tarIke sAcavavAmAM vRddhi nathI, mATe kuTuMbane vizvanA aMza tarIke le. AkhA vizvanuM hita karavuM che. tene A aMza che. tethI AgaLa vadhe eTale jJAti, deza, vizva. sarva jIva mATe te prayatna kare-prathamathI zaruAta kare. eka ghUMTa nathI tene gaNita zI rIte zIkhavavuM? jeone "vara vara ke kanyA vare paNa geranuM tarabhANuM bhare.' basa mAruM ja. svabhAvane mAtra vicAra. gharane vicAra ja nathI. panA hitamAM rAjI thavAtuM nathI. eka ghara che e 10000 thI vecyuM, bIjAe lIdhuM. tenI 25 hajAranI kIMmata thaI te tarata manamAM thAya ke-15 hajAra matanA bAI che. te dIdhuM ane teNe dvIdhuM che, chatAM tene na maLe temAM manamAM e thayuM! kema ? tene maLyA temAM tuM nArAja, bIjAnA lAbhamAM paNa ApaNane baLatarA. tevI rIte 10,000 nI kimata ghaTI gaI, te? turata kahe ke-le lete jA. bIjAnA lAbhane aMge nAkhuza ane hAnine aMge khuza thavAnI Adata paDI che. vizva tarapha zubha najaranI AzA zI rIte rAkhI zakAya? mATe ahIM prathama vizva zabda me. avibhakta bhAIne aMge jema thAya tema vizvane aMge thavuM 1 thavAnI bha najaranI na zakAya ? mATe Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254] zinA dezanA - joIe. kAraNa jagatamAM kaI vakhata ApaNI tuccha daSTi ApaNane kevI sthitimAM mele che? karI kAkAne tyAMthI vIja laI gaI. be varasa pachI chokarAnAM lagna tenI sAthe thayAM, duniyAmAM zatru kALAMtara mitra thAya. mi zatru thAya che. zAstranA hisAbe kaze paNa saMbaMdha niyamita nathI. A bhavanA putra parabhavanA zatru paNa thAya. A vizvamAM kaze niyama nathI, tethI samaju manuSya jagatane nATaka tarIke gaNe che. A jagatamAM paNa jIva kayA bhavamAM kaI sthitimAM kyA sabaMdhamAM Ave tene patto nathI, mATe vizva zabda lIdhe che. samudAya daSTi nahIM rAkhIe te zuM thAya ? je tuM kare te vizvane najaramAM rAkhI 2. vizva zabda pachI mAtRtva, putratva na lIdhuM ne baMdhutva kema lIdhuM ? baMdhu judA rahyA chatAM badhe saMbaMdha jALavavAnuM rahe che. mA dIkarAne putra bApane pRtha rahevAnuM, AryazAstramAM sthAna ja nathI. mArA putra-pitAputra judA rahe tene AryamAM sthAna nathI. bhAIo judA rahe chatAM thAvatajIvana snehanI gAMTha chUTe nahIM. dareka vyaktinI cetanA sukha-du:kha, pUNya-pApakarmo judAM che, paraMtu judI vyaktio chatAM bhAI bhAI, be vyakti judI chatAM AbarU, dhanamAM eka sarakhI rIte bhAgIdArImAM cAle che, jagatanA cha ApaNAthI judI vyaktio che te bheda chatAM emanI upara ApaNI pharaja hamezAM eka sarakhI rAkhavI joIe. te mATe baMdhu zabda rAkhe. ehanA taMtuothI baMdhAya. temAM deraDI bAMdhavAnI hatI nathI. evI rIte ahIM, vizvanA samagra jI sAthe ktavya-taMtuthI baMdhAvAnuM che tyAre ja pavitra nAma jyotirdhara puruSanuM jaNAvyuM hatuM. tevI Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aAvIsamI [ 655 - - - - zanA - 28 (2000 poSa sudI vejalapura) huM eTale zuM? kalikAlasarvajJa hemacaMdra mahArAjA bhInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke AkhuM jagata eka zabda jANe chemAne che. te pAchaLa bhave vyatIta kare che, paNa tenA artha tarapha kaI khyAla karatuM nathI, je zabda jANe mAne che, paNa tenA arthane khyAla aneka bhale thayAM chatAM karatuM nathI. "huM" e zabda kyA janmamAM na hatuM ! bALaka, vRddha, juvAna, strI, puruSa keIpaNanI jANa bahAra nathI, dareka "huM" zabda vyavahAra kare che. "huM" zabdanA kharA arthane choDI daIne ApaNe kukA(paisA)mAM nAMkhI dIdhe kaMIka nukazAna thayuM, eTale huM marI gaye. ema ja zarIra AdimAM. jaga thaye eTale "huM marI gaye. kuTumbamAM nukazAna thayuM eTale "huM" marI gaye. rUpIyA-seDAmAM, kaTumbamAM, zarIramAM "huM" zabda lagADe. "huM" zabdathI kaNa levAne che? A jagata cAra thAMbhalA upara AkhA bhavanI ImArata caNe che. rIte AkhA jagatane uddhAravA mATe, anAvRti karavA mATe, pApanA phaLathI mukta karavA mATe AtmA taiyAra thAya che, aneka janma sudhI evI rIte maMDI rahe te ja anAvRti thAya. aneka jiMdagI je AvI rIte jagatane uddhAra karavAnI bhAvanA rAkhe te ja jagatanA uddhAraka banI zake. dareka janmamAM A bhAvanA keLavavAnI jarUra che. Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 256] dezanIkaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA A cAra thAMbhalA upara AkhA bhavane mahela caNe che. tamAma kriyApravRtti A cAra upara. "huM te AveluM chuM ne javAvALe . " ni ti jina devuM-nA vicArI rAjArAme " bhava parA vartanane vakhata Ave che, te vakhate abajanI mIlakta heya te paNa jyAM sthApI hoya tyAM ja prasthAna tarIke paNa kAma na lAge, javuM hoya te dizAmAM muhUrta sAcavavA mATe prasthAnuM karIe. Agale bhAva nakkI heya eTale je maraNa bAda naraka gatimAM javuM che, te bede dATe. zuM kahyuM? narakanuM prasthAna karyuM. AyuSya manuSyanuM che. atyAre naraka javAya tema nathI. tethI prasthAna karyuM. temAM javuM che, te gheDA vagere vasAve. manuSya gatimAM javuM che, te nirAzcita-garIba vagere mATe khAvAmAM, dalAmAM vigeremAM khace. devaleke javuM che teo maMdira, jJAnamaMdira, devaLamAM vApare. nIkaLatI vakhate prasthAna sAthe levAya, paraMtu A prasthAna evuM che ke nIkaLatI vakhate jeDe na laI javAya A prasthAna sAthe na laI javAya. dravya cAhe jeTaluM ekaThuM karyuM hoya paNa melyuM tyAM ja rahevAnuM. chUTA paDatI vakhate saMbaMdhI UbhuM thaI relavemAM vaLAvA Ave paNa jene mATe jIvana arpaNa , pUNya pApa kuTumba nA gaNyuM, ane je dravya upArjana karyuM, te dravya eka DagaluM paNa pAchaLa AvavA taiyAra nathI. tyAM ne tyAM ja rahe! AzA, sadabhAvanA hoya tyAM rakhAya. gharamAM hoIe, bUma pADIe, sAMbhaLanAranI AzA rAkhIe; paNa bahere-laMgaDA hoya tyAM AvavAnI AzA na rAkhIe. bahere bolAvyAthI na Ave, pAMgaLe paNa na Ave. temAM kaMIpaNa Azcarya nathI. AvavAvALAnI Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acAvIsamI [250 hayAta heyamena Ave temAM Azcarya rahe. dravya avetana che evuM ratana dravya pAchaLa zI rIte Ave? vAta kharI paNa "mA" sa? e te cetanAvALI che ne? AkhI jiMdagI sudhI jene mArI gaNa, jene pitAnA gaNyA chatAM strIe mAtra visAmA sudhIja sAthe Ave. bhUla thaI ke--ApaNe potAnI gANa parakuTumbanI lAvelI strInI sagAi hai jalI majabUta paNa trAma. tiA putra vaccenI-mAtA putra vaccenI-mAmA bhANejanI sagAI svAbhAvika svAbhAvika zAImAM sagAI karavAnI jarUra paDatI nathI. janmasiddha sAruM che A jInI sagAI te karelI sagAI che. eTale te visAmAthI pAchI vaLI. kAkA-mAmA-aMdhu Adi te janmasiddha samAM hatAM. "tAha vele thaDe jAya tevI rIte janmasiddha sagA haju zAke svajane samazAnamAM AvyA. have te svajanee dekhyuM ke ame te khAvApIvA AkhA bhAgIdAra. suSama-jJAna aDhAnAM bhAgIdAra te tAruM zarIra. AkhA janmamAM sukhadu:kha zAnAjine are bhAgIdAra deha. dhana rahyuM tibedhamAM, dhI rahyuM zerImAM, sagAvahAlA smazAnamAM ane zarIre lakhyuM kebhAgIdAre je pApAta karyo. have rahevuM nakAmuM. A bhAI (AtmA)nuM kezu? nirAdhAra ekale javAvALa AtmA e ja "huM" badhAne choDIne badhAthI chUTe pachI eka javAvALe e huM A "huM" AcaDI, dukha, dhana, zarIrane ageja macce ! ate marI gae. "huM ne artha dravya zrI, kuTumbA, ke kAyA nathI, te "huM" eTale keNu? AbhA. A cAra thAMbhalAM te mATI, iTa, dhULane bhukha dhULane thAMbhale paNa haya che. bhukha mATIne-retIne thAMbhale. zaradI lAgatA sAthe kharI jAya. A Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258] dezanA dezanAtArA jIvananAM cAra thAMbhalA. te bhukharuM mATInA thAMbhalA che. ApoApa kharavA ja mAMDe. tene kheravavAne upAya na kare paDe. jene tuM "huM" zabdathI gaNe che, tArA jIvanane calAve che, jenI upara tAre Akho bhava veDaphe che, tene huM kahIne samajavAmAM keTalI bhUla kare che? kharekhara "ha" zabdathI jIva artha levAne che. janmIne tene cetana-prANI-jantu A badhAM zabdo kahe, chatAM temAM draSTi AgaLa nahIM cAlI zake. janmI eka janmavALo jaDa jIvana dhAraNa kare te prANa. java ane AtmAne eka gaNue chIe tyAre jIva ane AtmA judI vastu che. jIvamAM mAtra jIvanane svabhAva, tethI bIjAoe jIvAtmA ne paramAtmA ema be bhAga pADayA. jeo jIvAtmA teo ja paramAtmA che. te ja jIvAtmA che. teTalA mATe tene vi zabda lagADavAnI jarUra nathI. AtmA zabda khare che. keI zAstranI apekSAe eka arthavAcaka che. vyutpattinI apekSAe vicArIe te janma zabda janmamAM-prANadhAraNamAM bIjA artho raheze. AtmA zabdathI AkhI dazA dekhADI. te eka zabda temAM nathI. te mATe AtmA zabda kahyo. AtmAnI vyAkhyA AtmA haMmezAM atIta anaMta kALa gaye, anAgatakALa anaMte Avaze. vartamAnakALa pratyakSa che. traNe kALamAM je parivartana svabhAvavALe che. parivartana paNa vagarane keI kALa nathI. nigoda ke naraka, tiryaMca, manuSya devamAM hoya te paNa parivartana. duniyAmAM parivartana badhe che. paNa siddha paramAtmA e te saMsAra bahAra che ne tyAM AtmA che ke nahi? je sUma ekendriya yAvat vanaspati, kIDI, pazu, devatA, manuSyamAM Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, aThyAvIsamI [259 te ja AtmA siddhamAM. AtmA ene e ja. siddhapaNAmAM parivartane kyAMthI lAvaze ? vadhyAna yAni avAratethI parivartana svabhAvavALA che, paNa siddhamAM parivartana kayAM che?. parivartana be prakAranuM che. AMgaLIo sIdhI hatI tene vAMkI karI. prasaMge syAdavAda samajI leze. keTalAka syAdvAdane durupayega kare che. hA enI nA, ne nA enI hA. e artha syAdvAdane nathI. apekSAvALuM vacana te syAdvAda, dIdhe daSTithI vApareluM vacana te syAdvAda, devadattane putra mahAdatta tene putra viSNudatta. mahAdatta bApa ke dIkare? devadatta mahAdatta viSNu datta temAM kathaMcita putrapaNuM, kathaMcit pitA paNa che. evuM putra ke pitApaNuM nathI. evI ja rIte pIcamANe madhu datta vadati pIyamANanI apekSAe karma. madhudattane karma che. pIyamANu"nI apekSAe karma che. "vadayatinI apekSAe rtA che. apekSAe je je vastu hoya te nirUpaNa karavuM te syAdvAda che. have AMgaLI upara AvIe. AMgaLI tIcchI hatI. vAMka karI. eTale sIdhApaNune nAza ane vAMkApaNAnI utpatti thaI, chatAM temAM AMgaLIpaNuM sthira che. AgaLa vAMdhI karI, kAcamAM dekhI te AMgaLI vAMkI karI hatI tevI vAMkI dekhI. have palaTa eTale zuM thayuM ? pratibiMba hatuM tene palaTe thaye, kAcane palaTe nathI thaye. pratibiMbanA kere viziSTatA pharI. paraMtu mULa vastu na pharI. AMgaLImAM mULa vastu pharI nathI. AMgaLI pite sIdhI vAMkI thAya, paNa AMgaLI kAyama rahe. tema siddha mahArAjamAM lekAlekanA padArtho pratibhAsita che. atyAre siddha mahArAja mAre hAtha UMce che te jJAnavALA che. e ja hAtha nIce karatAM nIcA hAthanA jJAnavALA thayA. siddha mahArAjanuM Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260] dezanA dezanAjJAna te prakAranuM che. Ama siddha mahArAjamAM paNa premanA palaTAdvArA jJAnane palaTa thAya che. jJAna dvArA parivartanapAnuM siddhamAM paNa rahe che, tethI mitratAmAna ati re Ama A zabdamAM rAhu dhAtu satatapaNe javuM e arthamAM che satatapaNe javuM, eTale ke keIpaNa kALe tenA parivartana sivAyane nahIM A badhI vastu jaNAvavA mATe AtmA zabda rAkhe. tuM eka svabhAvavALo nathIcetana kA kiyA svabhAvavALo nathI. jhAlA haNA karI zakyuM nathI. javAbaLe-pari vartana pAmavAnA svabhAvavALA padArtha che. guNa nahIM. guNavALe che-aparApara parAvartana pAmanAra e AtmA huM zabdathI vAce che. te arthane khyAla Ave tyAre muMjhavANu maTe. pAdazAhane chevo hukama sIkaMdara pAdazAha maravA paDyo. cAre bAju saradAre, hakIma, bhaMDArIe beThA che, kuTua paNa che. (maye tene janamavAnuM thAya ke na thAya temAM zaMkA. mekSe jAya te maravAnuM na thAya. tArA piyu janmelAnuM mRtyu sekasa che. janmele maryo nathI tema banyuM nathI. cAhe tevA sAmaaivALA paraMtu mAraNa AdhIna te bA ja che. samyakatvanuM lakSaNa pheravatA kahe che ke janmane bhaya have joIe. maraNane bhaya Avaze temAM navuM nathI. maNune bhayAnaka che. jAyane hAtha ane ie. jamelo ke maraNane khaseDI zakya nathI, mATe mati janmathI Dare. saMsAramAM huM jAmyuM nahIM. janmelAne maraNa pAsa che. A darekanI vacce sIkaMdara kahe che ke hama janme che te maree cokkasa, e vAta cAlamAM laI le. je vakhate huM marI jAuM tyAre mArI nanAmInI Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha aThyAvIsamI pAse badhI strIone khaDI rAkhavI. bhaMDArane Dhagale kara. jeTalA vaidya hakImo hoya teTalAne tyAM khaDA karavA. baDe baDe hakIme hai unene nanAmI uDAnI. saba lazkara ke udhara khaDA rakhanA." pAdazAhane hukama temAM "kema?" kahevAne vakhata na hoya. rAja saMkrAnti vakhate rANuo bahAra hoya te lAvI lAvIne ahIM rAkhavI paDe. chUTA bhaMDArane sIla mAravA paDe. lazkarane sImADA para rAkhavAne vakhata che. tema ahIM sIkaMdarane saMkrAMti vakhata hovAthI hakIma vaidyo pazcAttApamAM hoya, pradhAne divAne, rANIo vagere nirAza thayA hoya te vakhate pAdazAhane A avAja keI samajI zakatuM nathI. sIkaMdara kahe che ke-dIvAnajI, zuM vicAre che? merA kahenekA tava khyAlameM nahIM AyA? huM duniyAne e batAvavA mAguM chuM kekaI evuM gumAna rAkhatA ho, ke-hakIma dAktarethI jIvI zakazuM te te khoTuM che. ATalA vaidyo hovA chatAM juone mane ja mRtyunA mukhamAMthI bacAvavA keI tAkAtadAra nathI. kaI strIo paNa bacAvI zakatI nathI. A bhaMDAra paNa bacAvavA taiyAra nathI dhanathI paNa bacI zakAtuM nathI. janAne ane khajAne eka kSaNanI paNa jiMdagI ApI zaktA nathI. AkhuM lakSya te paNa tAkAtadAra nathI. duniyAne mAre e ja batAvavuM che ke-koI paNa abhimAna na kare ke-hu sArI strI, puSkaLa dhana, akhUTa baLa ane agaNita lazkaravALe chuM. badhAne te badhuM nazIbathI prApta thAya che. badhuM mAtra dekhavAnuM che. temAMnuM ke svanuM kAryasAdhaka nathI." - have vicAre ke "" zabdathI zarIra, kuTumba, dhana, strIo levA mAMgIe te zuM thAya? temAMnA ekeyanI zAkhA para Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262] dezanA dazanAbhavamAM nathI. badhAMnI dukAna kAchIyAnI che. vahIvaTI taMtra nathI. dIyA lIyA ne bhUla gayA, e ja vahevAra che. A cAre dukAna kevI che? "dIyA lIyA ne bhUla gayejevI dukAna che. tenI upara zuM joIne abhimAna kare che? "huM nI mIktane khyAla nahIM hovAthI tene jame karAvI de che. "huM" eTale kaMcana, kAminI Adi nahIM. te te kAchIyAnI dukAna che, mATe hu" eTale bIjo kaI nahi, paNa AtmA. sarvakALa avasthAvALA dravya, kaLa, bhAvathI vicAravAmAM Ave te javAba denAra eka ja che. Ama huM" zabdathI AtmA nakkI karyo, paraMtu duniyAmAM zabdathI kIMmata hoya; padArthanI kIMmata hotI nathI. saMpanA traNa kAraNe jagatamAM saMpa sAre ke kharAba. temAM sArAmAM badhAnA mata neMdhAze, paraMtu teone pUchAya ke-saMpanA kAraNene amala kare che ke nahIM? te mAthuM khaMjavALaze. saMpanAM kAraNamAM tene veTa Vot mAge che? te ghaNe bhAga kaheze ke kAraNe jANatA nathI. tenAM kAraNene khyAla na hoya te kAryomAM zuM kare? Ama duniyA, mAtra zabdathI veTa Ape che. "saMpa" zabda sAre paNa arthamAM utare te koI saMpane artha karI zakyuM nathI. sapanA traNa kAraNa che. traNa kAraNa ja saMpanAM che. "(1) tuM gunegAra bana nahIM. (2) bIjAnA gunAnI gAMTha na vALa. ane (3) upakArane vakhata javA de. nahIM." kyA kAraNe jaNAvyA? pite gunAmAM AgaLa vadhe nahIM, bIjA gunegAra bane tenI gAMTha na vaLe. ane temAMya sapanA mukhya kAraNa upakArane vakhata bhUle nahIM. A traNa vastu karanArane saMpa kare ane AgaLa vadhAre sahele che. sapanAM Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha, aThyAvIsamI [263 kAraNene khyAla nathI, te duniyA saMpanA arthamAM nahIM, mAtra saMpa zabda mATe jhUke che. evI rIte ahIM duniyAe AtmA zabda laI lIdhe. dareka Astika darzanakAree AtmA mAnya che, paraMtu zabdathI ja. jema "saMpa' zabdathI vahAle che tema dareka danakAe "AtmA' zabda ladhe che. zabda eka pakaDelo hovAthI bhaktimAM, prArthanAmAM, sevAmAM tene mAnI lIdhe. bhaktipradhAna darzanavALAne bhakti zA mATe? AtmAnA kalyANane mATe dareka darzanamAM te javAba vyApelo che, paraMtu AtmA ke che? te tapAsavAne keIne TAIma nathI. AtmA mATene dharma e have joIe ke je sAdhyanA sAdhanarUpa heya. te ja dharma, nahIMtara dharma nathI. cit ane amyu te benuM kAraNa heya te dharma dharmane mokSanuM kAraNa banAve che te dharma kyA svarUpe che? AtmA kyA svarUpe che? te na jANe tyAMsudhI tenAM sAdhane vyAjabI che ke geravyAjabI che te kyAMthI jANI zake? mATe kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdra mahArAje AtmAnuM svarUpa jaNAvyuM. nAne kare hIre hIre belyA kare che, paNa temAM vaLe zuM? hIrAnuM svarUpa eLakhavuM joIe. ApaNe AtmAnuM svarUpa na samajIe te mAtra dharma-makSa zabda belanAra ja gaNAIe. "dharma sAdhana, mekSa sAdhya." bene saMbadha jANa joIe. bhavyane deravA mATe e nI vyAkhyA kevI rIte jaNAve che te agre- Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dazatA dezanA ra9 : (2000 poSa sudI 8 vejalapura-paMcamahAla.) nizcaya vyavahAranA samyakatvAdika kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrasUrIzvarajI dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke A saMsAramAM sakaLa jAti, gati, enimAMnA sakaLa javanA bhedemAM eka zabda vyApIne rahele che. keI jIvane, nine, gati, jAtine e bheda nathI, jenI aMdara "huM" zabda vyApaka na hoya. kayA jIvamAM huM e nathI? huM sukhI, duHkhI, regI nigI chuM. dareka vyavahAra vicAra huM zabdanI sAthe rahe che, paNa "huM" ne keyaDe ukelAyele nathI cATaluM hAthamAM che, suMdara che. kAca avaLI bAju che. meTuM zI rIte dekhAya? meDhAM tarapha kAca heya te pratibiMba dekhAya. "huM" darekanA khyAlamAM che, paNa "huM" eTale keNa? tene vicAra AvyuM nathI, tethI zAstra kAra mahArAja, AtmAnA traNa bheda kahe che. bahiramA, aMtazatmA, paramAtmA. huMthI zarIra, kuTumba, kaMcana, strI, ghara, bahAra, hATane le che. temAM nukazAna thAya te "huM" marI gaye, ema bUma mArI uThe che! te AtmA te bahirAbhA. pAMjarAnI saLI bhAMgI temAM pipaTa marI jAya ! ema kaMcanakAmanI vagere bAhya cIja, jene AtmA sAthe saMbaMdha nathI. chatAM paisA vadhyA te huM vaLe, ane kAyA javAthI huM maryo kahe che! te paisAmAM che zuM? tane vakhata che, vizvAsu munIma che. tIjorI khullI Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMha ogaNatrIsamI [265 karI 1. 2. 3. 4. 5. kethaLIo upADI. bhAra lAge. dAMte cAlavA mAMDI. dAMta khAkharA thavA lAgyA. nAke dIdhI. gaMdha na AvI te rUpIyAthI zuM sukha thayuM? te sukha zAmAM? zarIre khUce che, gaMdha AvatI nathI, te te paisA bAhya sukhanAM sAdhana tarIke che. paisAmAM sukhane upacAra karyo. "huM" daSTi kayAMthI AvI? mahAdhIna AtmA svarUpane jANatA nathI. cAra bahAranI vastu meLave. kaMcana, kAminI, kuTumba ane kAyA e bahAranI 8 vastu, AhAra, zarIra, Indriya ane tenA viSaye te aMdaranI cAra vastu. A java, te ATha vastu meLavavA mATe mahenata kare ne temAM huM mAnIne bhava pUre kare. paNa AtmAne aMge "huM"paNuM AvavuM joIe te AvatuM nathI. jevI rIte musApharane dharmazALA sAthe saMbaMdha nathI, tema A bhavamAM visAme karyo che. AgaLa javAnuM che musAphara dharmazALA laI jaI zaktA nathI. A AtmAne paNa ahIMthI kazuM laI javAne haka nathI. ATha cIjo nikAzanA pratibaMdhavALI che. ekamAMthI aMzane paNa nikAza thaI zakatuM nathI. kaMcana-kAminI-kuTumba ane kayA ke tenA aMzane paNa nikAza thatuM nathI. jemAM ApaNe muMjhAyA chIe. atyaMtara vastu mATe vicArIe te keI dharmAdA tarIke paNa na le. - zaratI pleTa, eka zahera hatuM temAM vasAvavA mATe jamInanA pleTa pADayA. jAhera karyuM ke-paTTe ApavAnA che. nIcenI zarate paleTe ApavAnA che. ame kahIe te pramANe amArA nakazA pramANe makAna bAMdhavuM. te makAnamAM dara varSe ATale vadhAre karavAne, ne jUnAnuM rakSaNa karavuM. temAM khAmI rAkhe te Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAjeTalA varasane paTe jamIna le tenI rakama pahelethI darabAramAM bharavI. varase varase bhADuM mAMgavA nahIM Ave. temAM makAna caNavAmAM-vadhAravAmAM sakSaNamAM gaphalata kare te daMDa karI, te daMDanI rakama temAMthI jame karAze. temAM tamane khabara nahIM ApavAmAM Ave. te rakama pUrI thAya pachI tethI 10 guNI rakama Ape te paNa te makAna pAchuM nahIM maLe. eTaluM ja nahIM paNa tamArI rakama pUrI thayAnI tamane neTIza paNa nahIM ApIe. je vakhate rakama pUrI thaze te vakhate amAre mANasa Avaze. te khAlI hAthe tamAre nIkaLI javAnuM. betIyA paNa melIne nIkaLI javAnuM." te zarate pleTa keNa le? makAna tamAre caNavuM, vadhAravuM, rakSaNa karavuM. pahelethI bhADuM jamInanA paTTAnuM bharI devuM. sipAI Ave tyAre paherela dhotIyuM paNa ApIne nIkaLI javuM, te paheTa levA keI taiyAra na thAya. A zarIrane pleTa ke che? mAtAnI kUkhamAM kama rAjAe mUkyA, zarIra bAMdhavuM, vadhAravuM te ApaNe mAthe. AukhuM pahelAM bhavathI sAmaTuM bAMdhI rAkhavuM. AukhuM te badale devabhavanuM Apa te paNa kAma na lAge. 100 guNuM pAchuM Ape te paNa tyAM na rahevAya. have DahApaNa hoya te bhADAnI jamIna laI tenA upara makAna-ghara kAMI ja bAMdhe nahIM ane kamAya ! patarAM UbhA kare te bhale paNa caNatara nahIM. thAMbhalA UbhA kare ne temAMthI Avaka khAI jAya. akkalavALe bhADAnI jamInamAM pitAne mAla vApare te kamANI karI le. asucikaraNa yaMtra zarIra, ApaNe paNa ApaNA zarIrane upayoga karIe te lAbha uThAvI zakIe. A zarIra bAbatamAM UMDA na utaraze. kema ? Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. ogaNatrIsamI [267 myunisipAliTInI melAnI gADI che. TInanuM pataruM cakTraka tema cAmaDI upara che. tyAM sudhI zebhA lAge che. nahIMtara aMdara zuM bharyuM che? myunisipAliTInI gADI meluM dUra kare che. A zarIra pakavAnanI viSTA, pANIne pezAba, ane AMkhamAM sUrame Aye te tene paNa mela kare che. A ApaNuM zarIra sArI cIjane jherI banAve che. havAne paNa jherI vAyu banAve che. AvI zarate lIdhele, AvA svarUpavALuM zarIra tene mAruM mAruM karI rAkhe ne aMdarathI sAra na meLave te tArA je. mUrkha koNa? bahirAtma puruSe AvA kedakhAnAne paNa majabUta banAve. aMte jiMdagI sudhI mahenata karI hAtha ghasate jAya. je khaMtathI meLavyuM hatuM te badhuM choDyuM ! dareka bhavamAM jiMdagInI mahenate vastuo meLavI ane e rIte paLavAramAM dareka vastu palAyana ! vastu meLavavAmAM Ama anaMtI vakhata nApAsa thaye chatAM haju A AtmAne viveka na AvyuM. bahirAtmA ja rahyA, paraMtu jene te chUTe che, te jaDa padArtho che, tatvarUpa nathI. mULa vastu AtmA che. ADambara thAya che. khuda vastune khyAla AvatuM nathI. khuda vastune aMge vicAratAM jaNAvyuM che ke-je vastu haMmezAM tArI che, tuM e rUpe ja che, te AtmA che tene aMge tene vicAra sarakheye paNa nathI. reDA, rUpIyA mATe hajArenA munIma rAkhyA. rAta divasa te mATe mathyA-mahenata uThAvI. AtmA mATe nAnI neTa paNa hisAba mATe na rAkhI. kema? tenI kiMmata sama jyA nathI. kiMmata samajavAmAM Ave. tene aMge Adara thAya. kiMmata samajyA pachI Adara na kare to ? bharata mahArAjA bolyA che ke-jagata nAstikane kharAba kahe che! nA, nAstike kharAba nathI, huM kharAba chuM. dRSTAMta kahe che vi , te A mATe Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268] dezanA ' dezanA jhaverA ane mUrkha jhaverI dukAne beTho che. evAmAM eka gamAra nIkaLe. jhaverInA hAthamAM gamAre have Ape che. tene te gamAra, caLako paththara kahe che. zeTha chokarAne ramADavA te patthara leze, ema dhArIne te gamAra zeTha pAse AvyA che. zeTha! A patthara le che! zeThe kahyuM-zuM levuM che? pile kahe-pAMca rUpIyA. zeThe dekhyuM ke-kaMI ochuM thaze. be rUpiyA Avaze. gamAra te tene patthara jANe che-tene pattharanI jAta tarIke oLakhe che. vicAre che ke-A zeTha bahu bahu te = rUpIA Apaze, traNathI AgaLa kyAM levAnuM che? Ama vicArIne paDozI jhaverInI dukAne gaye. jhaverIe kahyuM ke-hI che. gamAra kahe game te heya mAre te pAMca rUpiyA joIe. jhaverIe tene turata pAMca rUpIyA ApI dIdhA. gamAra rUpIyA laIne pAcho pharyo. pelA jhaverIe belA ane kahyuM ke-are, Apa... Apa. gamAre kahyuMe te ApI dIdhuM. he...are... mUkha, te te hIro hate. zeThajI mUrkha kahe temAM nA nahIM, paNa khare mUrkha keNa huM ke tame? huM te pattharanA pAMca mAgata hate, tame te hIre bemAM che. meM te pAMcamAM patthara Ave. ApaNe keIne pUchIe ke mUrkha keNa? tevI rIte nAstika hoya te puNya na mAne, te puNyanA mArge na cAle. paraMtu huM te puNyAdika mAnanAre ne tenA paMthathI cheTe rahenAre, durgati mAnanAre ne tenA rastA khelanAre! te huM kharAba ke nAstika kharAba? huM te puNya-pApa sagati-durgati vizerene mAnanAre chuM, chatAM 50-6-100 varasanI jiMdagI, te peTe sAgarepamanAM sukha jANuM chuM ne choDuM chuM. na jANe, Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa graha ogaNatrIsamI [269 na mAne ne na Ave tene vAMka ke mAne, jANe ne na Adare tene vAMka ? tevI rIte upadezamALAmAM zrI dharmadAsa gaNie kahyuM ke"je roja pIvo, javA vi ja yAti' = kharekhara te leke dayA-aphasesane pAtra che dhikkAranI lAgaNane AdhIna che, ke-je jinenA vacanane jANutA nathI. jIvAdika tatve je na jANe te dayApAtra che, paraMtu te jANe che ne karatA nathI te zoca karavA lAyakamAM vadhAre akasesa karavA lAyaka che. jANakAra manuSya jarUra udhama kara joIe. ATalA mATe samakti nizcaya nayanI apekSAe rAkhyuM. tene ja samakti samyagajJAna, kene? ke-je apramattapaNe sAdhupaNuM pALe. keTalIka vakhata keTalAke A nizcayane ja dAMDe pakaDabArA hoya che, paraMtu vyavahAranI sAthe nizcayane saMbaMdha zakhavAne che. vyavahAramAM chokare smakaDAne mArI gAdhya kahe tene mUrkha na gaNIe. paNa jayAre mATe mANasa pattharanI gAyane "hAla...cAla' kahe che tevI rIte vyavahAranI apesAe evuM samyakUva hoya. cAritra vagaranuM jJAna heya. nizcayavALe te je cAritra e ja darzane mAnanAre che. cAritra vagaranuM jJAna ke darzana nahIM. 4 mAM ti jAdA 4 mo vAha! je sunipaNuM teja samakti je sayakti te sunipaNuM. te munirja kevuM? eka pramAdI bIjo apramAdI. nizcayavALAne pramAdI jIvanuM munipaNuM kamanuM nahIM. tene te akakhAdInuM yunivaguM kAmanuM. nizcaya samakti ane matta cAritramAM che. nizcayavALAe apramatta cAritra na Ave tyAM sudhI mithyAtva mAneluM che. dIpaka, rocaka ane kAraka Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70] dezanA " dezanA samyaktva mAnelAM che. dIpakathI hajAre rakama lakhAya. paNa dave eka paNa rakama na lakhe. tevI rIte je zAsananI khaba radArIne lIdhe zAsanamAM eka padArtha avaLe kahenAra nIkaLe te zAsana tene saMgharavA taiyAra nathI. eka apekSAe jamAlI, mahAvIra mahArAjA karatAM vadhelA. mahAvIre ekalAe dIkSA lIdhI jyAre jamAlIe pa00 rAjakuMvara sAthe dIkSA lIdhI. bhagavAne ekalAe lIdhI, jyAre jamAlIe strI sAthe ane te strIe paNa hajAra kuMvarI sAthe dIkSA lIdhI chee keTalA prabhAvavALo puruSa haiya? enI eka ja vAsanA hatI keuLa mAM thI" ATaluM chatAM eka "T na mAnyuM te mAnyuM, teTalAmAM ja A zAsane khaMkherI pheMkI dIdhe! 500 sAthe dIkSita thanArA, 1000 strIone laIne nIkaLela strI sahita dIkSA lenArA! te jamAlIne ane tenI te strIne bannene pheMkI dIdhA. ATalI zAsananI khabaradArI havAthI avaLe padArtha kahenAra ahIM nabhato nathI abhavya jIva sAdhupaNuM pAmele, chatAM zraddhA na hoya chatAM tene prarUpaNA te zAsananA AdhAre ja karavI paDe. zAsanaviruddha prarUpaNAne A zAsana, lagIra paNa sahana na kare. abhavya ane mithyASTine zraddhA na hoya, chatAM jaina zAsanamAM kahelAM ja padArtho prarUpaNA vaDe te saMghamAM kahe. tethI abhavya, padArthonuM nirUpaNa karyuM kare ? zAstromAM kahelA padArtho nirUpaNa kare. te vakhate bIjA jIne bedha thAya, mATe tene samajAvanArane dIpaka samyakRtva kahyuM. mazAlIne pitAne aMdhAruM. jeone jIvAdika padArthonI ruci thAya tene samakti. vakIlane dhaMdhe ApaNe vadhAre karIe chIe, hajArenA Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ogaNatrIsamI [271 dAvA vakIle laDe vakIlene jokhamadArI nathI. te te sIlene heya. mAre asIla Ama kahe che. zAstrakAra ane Azraya saMvara, baMdha, nirjarA kahe che. tAre AtmA e pramANe AzranuM sevana karavAthI tevA prakArane thAya che te vicAryuM ! AzravAdikane aMge pitAnI javAbadArI jokhamadArI samaje tyAre recaka samyakatvate sama jyA pachI amalamAM na mUke te kAraka samyaktva nahIM. parirU saha upasarga niraticArapaNe sahana karavApUrvaka cAritranA AcAre pALavA tenuM nAma kAraka samyatva. = mobara jAradA naM ra ti pAtA=nizcayanuM samakti te ja munipaNuM evI nizcayanI vAta karanArane samakita na AvI jAya. nizcaya samyaktva, zubha vartanathI ja Ave che. jeo bahirAtmApaNuM choDI de. ApaNe dharma karavA taiyAra chIe, paNa mamatAbhAva khasele na hoya tyAM sudhI. kuTumba, pisA zarIrane agavaDa na Ave, te dharma kare. paisA-zarIra sAcavavA ne parama ktavya tenuM rakSaNa te paheluM. e daSTi hoya tyAM sudhI AtmA mArga upara AvI muzkela che. jIvana rahe ke jAva, paNa dharma rahe, e daSTi Ave tyAre mArga para. prazna-zAstronAM pAnAnAM vacanathI te darekane zI rIte bahAra karI zakAya? uttara-zAstranAM vacane te kevaLajJAnInA vacane che. je zAsananI praNAlikAe artha thatuM hoya tethI viruddha gaye, eTale khalAsa. kevaLInAM vacanene na mAnIe te zuM kAmanuM ? kevaLI mAnavA zA AdhAre? zraddhA upara ja kevaLI manAze. zraddhAthI kevaLI nahIM mAnanArA te kevaLInI hAjarI vakhate Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 22] paNa kevaLIne mAnatA na hatA. kevaLI vakhate kyAM ApaNe ja sIdhA hatA? te vakhate kevaLInAM vacanane paNa bakhA, kahenAra nahIM hAIe ? Aje paNa zAstrane gappA kahenAra che. bahirAtmA, aMtaraMgAtmA, paramAtmA kahevAnuM tatva e ke--haju nizcaya nayamAM nathI , vyavahAramAM rahyo che. bahirAtmAne te "mahAjana mArA mAthA para, paNa khIlI mArI khase nahIM.. badhuM mAne che paNa kaMcanAdikane bhegamAM dharavA na paDe te mAre punyAdika dharma kAmane che, ema tene na thAya bahirAtmapaNuM gayuM hoya tene te badhuM-ba bhega ApavAmAM harata nathI. mahAvIra mahArAjA kaI dizAmAM che te khabara ApanArane 1ra koDa senaiyA vadhAmaNamAM zI rIte apAtA haze? dhanane bhege, kuTumba, zarIranA bhAge paNa dharma ktavya evI uttama dhAraNA rahetI hatI. zreNika sarakhA mahAvIranAM vacana upara zraddhA rAkhatA hatA. akSayakumArane mahAvIra mahArAje dIkSA ApI. naMdAe paNa dIkSA lIdhI. tenI pAse navase hAra, devatAI kuMDaLa haThuvihalane ApyA. abhaye dIkSA lIdhI eTale sIMcANa hAthI paNa hadvavihalane Ape. keNika rAjAne paNa A vastu na mAM. padmAvatI rANIne thayuM ke rAjyane khare vaibhava hallavihala pAse che. teNIe keNika rAjAne kahyuM ke te hAthI, kuMDaLa ne hAra mAre joIe. keNike kahyuM-zreNika mahArAje tene ApyA che, ApaNAthI na maMgAya. rANIe haTha pakaDI. teone tene badale rAjya Ape paNa A vastuo mAre joIe. AthI keNike hallavihalane kahyuM ke rAjyane bhAga le, ane hAra-kuMDala tathA hAthI Ape. hallanihale kahyuM Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ogaNatrIsamI nA, amAre te pitAe ApyuM te basa che. keNike ghaNuM samajAvyA, paNa mAnatA nathI. huM te khAIza nahIM tema rANIe haTha pakaDI. pelA havihata hAthI, kuMDaLa, hAra laIne ceDA mahArAja pAse esALa bhAgI gayA. keNike kaheNuM meryuM ke-teone pAchA mokalI Ape, nahIMtara laDe. ceDA mahArAje na mokalyA. ane laDAI thaI te laDAImAM koDa mAnavIne saMhAra thaI gayo. te laDAInI jaDa, abhayakumAranI dIkSA, abhayakumAra tathA tenI mAtA naMdA dIkSA na le te A laDAI thavAnI na hatI. abhayakumAranI dIkSA pachI ja zreNikane keNike kedamAM nAkhyo. daseja cAbUkathI mAra mAre che! magadhane rAjA kedamAM paDyo che. dararoja chokarAnA hAthanA 100 keyaDA khAya che! tevI kaparI vakhate paNa zreNikane e vicAra AvyuM na hatuM ke-mahAvIra bhagavAne abhayane dIkSA na ApI heta te A pariNAma na Avata. abhaye dIkSA na lIdhI heta te tenI buddhithI mArI A dazA na AvaDe. AvA vakhate--mahAvIra mahArAje mArA nakhkhoda kAvyuM, tema vicAra AtmAne aMge lekara tattva hamezanuM che. AtmA, 'dareka dharmanAM kAryone aMge cAhe te bhega ApavuM paDe te paNa harakta nahIM,' evI samajavALe thAya tyAre aMtarAtmA. prasaMga Ave te vakhate bhega ApavA tatpara rahe deva, guru, dharma khAtara, badhI jAtanA bhega ApavA taiyAra rahe te aMtarAtmA. tevo AtmA, jyAre karmanA baMdhane khaMkherI nAkhe-AtmAne kevaLajJAnavALo banAvI de tyAre te paramAtmA. AtmAnA A traNa prakAre. aMtarAtmA thAya te paramAtmA Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 274] dezanA thAya. aMtarAtmA thayA sivAya paramAtmA thAya te bane nahIM, mATe kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAja kahe che ke-prathama AtmAnuM svarUpa dhyAnamAM le. "huM" eTale kezu? tene kIsso ukela. kayAre ukale? dareka Astika darzanakAre AtmA mAnyuM che, paNa sAcuM AtmasvarUpa jANa vAmAM ane mAnavAmAM na Ave tyAM sudhI AgaLa na vadhI zake mATe AtmA cIja zI ? te samajavAnI prathama jarUra che. eka vAta jagatanI dhyAnamAM le. kArya sAdhanAra keNa bane? temAM traNa vastu paDavI paDe che. kAryanI siddhi mATe dRDha nizcaya, rApara "=kArya sAdhavuM che, temAM zaMkAne sthAna na devuM. e nizcaya rAkhe te ja kArya siddha kare che. kArya siddha na thAya te " yAmi' ema nahIM kArya sAdhavuM che, ema khe. dharma--dAna-zIla-tapa-bhAva karavAM che, paNa aDacaNa na Ave te. e vicAravALAne te sagavaDIyAmAM dharma na banI zake. nizcayanA paMthe jAya te ja kArya sAdhI zake. kAryanAM sAdhane na meLave, te kArya sAdhI na zake. kAryanAM sAdhana jANIne tene saMgraha kare, te teTale ja jarurI che dIvAsaLI, rU, keDIyuM, divela vagere pAse ja che, paNa dIvAsaLI ghasIne dI na kare te ajavALuM kayAMthI thAya? tevI rIte sAdhane meLavanAra racanAmAM na Ave te kAryasiddhi na karI zake. kArya karavAno nizcaya, pachI sAdhana meLavavAM, pachI kAryanI racanA te ja darzana, jJAna ne cAstriomAM meLave te nizcaya te samyakatva, A samakti prAcInakALamAM samaktinAM vacane e ja rUpe jAhera hatAM ke amavmaleDano jJAnadarzanacAritranAM je sAdhane te ja artha paramArtha te Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamI [ 5 dezanA 30 (2000 poSa sudI 12 zukravAra-vejalapura) AtmAnuM svarUpa, mAtmaiva rzamazAnavAritrANyathavA yateH / yattadAtmaka pavaiSa zarIramadhitiSThati // kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrijI mahArAja dharmopadeza karatA cakA AgaLa sUcavI gayA ke anAdikALathI je vastune khyAla che. je vastune dareka gati, eni, jAtimAM ApaNe bhUlyA nathI, tenuM svarUpa jevAne ApaNe keI divasa taiyAra thayA nathI. evI kaI vastu che ke-je eni, jAti bhavamAM hatI ane sivAyanAM badhA anartharUpajene A pikAra-re cAlato hatuM. A nizcaya te ja samakti. e zAsananI kAbeliyata meLavyA pachI ja Azravane tyAga Adare. A badhuM karavuM tenuM ja nAma cAritra. mekSane daDha nizcaya te ja samakti. tenAM sAdhane jANavAM te samyagajJAna, tene amalamAM mUkavA te cAritra. A traNa cIja hoya te ja AtmA. darzana, jJAna, caritra ja AtmA. ekendriyanA AtmAnuM lakSaNa, tevuM ja siddhAtmAnuM lakSaNa viSaya, kaSAya, AraMbha, parigrahane cuMthanAza AtmA nathI levA, paNa apramatta sAdhumahArAjanA AtmA te ja darzana-jJAna-cAritra AtmArUpa che. aMkure -oDa pAMdaDAM thaze tyAre anAja thaze. AtmA, jJAna-darzana-cAritrarUpe kyAre khule thaze? vyavahArika jJAnAdika AdarIza tyAre, te nizcaya prApta thaze. have vyavahArika jJAna, darzana, cAritra kayA? te dvArA te nizcayanA darzanAdika kevI rIte sadhAya? te a- Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA - - - - 276] dezanA che? huM e vastu kayA bhavamAM-gati-jAtimAM na hatI? "huM" sukhI duHkhI, sAre ke kharAba te vyavahAra dareka gativALAe rAkhele che. paNa huM eTale keNa? teno vicAra kyAre karyo? eka paNa te bhava, gati, jAti nathI jemAM "huM" na heya. "huM" sukhI-duHkhI, dareka bhavamAM raheluM che. paNa "huM" eTale keNa? te tuMbaDImAM kAMkarA. huM ne khulAse anaMtA bhava rakhaDyo te paNa haju meLavyo nathI. "huM ne khulAse nahIM meLavanAra AtmA, saMsArarUpI samudrane tarI zaktA nathI. Astika mata vicArIe tyAre eka pagathiyuM caDavAnuM maLe. cAhe taiyAyika, vaizeSika hoya. huM" eTale AtmA, ema teo darekane "huM" zabdane artha maLe, paNa padArtha kyAM che? hIre... hire, ema kare pikAre che. paNa have zuM che, ema samaje tyAre ne? caLa kATavALa hoya, kIMmatI hoya tema samaje, paNa padArtha karyA che? bacapaNamAM hIre... hire zabda pikArate hate. AgaLa vaLe tyAre hIrAnuM svarUpa jANyuM. temAM dareka jIva, anAdikALathI huM. huM ema pokArate rahyo che, paNa "huM" eTale keNa samaye na hatuM. have AstikamAM AvyuM tyAre huM eTale jIva-AtmA paNa jIva ke? ema pUchIe te kahe ke-te jANIne zuM kAma che? jIvanuM svarUpa jANavAthI te tenA asaMkhyAta pradezamAMthI vadhavAno ke ghaTavAne nathI-tenAM kevaLajJAna svarUpamAM vadhavA ghaTavAnuM nathI. jenA jANavAthI ke na jANajathI padArthamAM nyUnatA adhikatA thavAnI nathI tene jANavAnI kaDAkUTa zA mATe karavI ? - AtmAnI gulAmI, AtmAnA svarUpane AtmA jANe tethI zuM?na jANe tethI zuM? Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saha. trIsamI [ 277 vAta sAcI paraMtu eka vAta dhyAnamAM le. eka mANasa jyAre cakravatInA jeTaluM nidhAna daTAyeluM che, te nidhAnanI khabara na hoya tyAMsudhI bhAjI mATe eka paise joIe te karagaravuM paDe. nidhanathI ajANa hovAthI pAIpaisA badale parasI karI herAna thaI jate heya te? ahIM eka paisA badale pasI karavI paDe. kema? te kenidhAnanI khabara nathI tema vicArIe te jANavAmAM Ave ke ApaNe AtmA kevaLajJAnane dhaNI che. AtmAnuM kevaLajJAna svarUpa ApaNe pragaTa karI zakyA nathI. karmanA kabajAmAMthI ApaNe tene choDAvI zakyA nathI tyAM sudhI ApaNI zI dazA che? suMvALuM che teTaluM jANavuM sparzana IndriyanuM jJAna te kevaLajJAnanA anaMtamA bhAge. sanA, dhrANa, zrota, cakSunuM jJAna, te kevaLajJAnanA anaMtame bhAge. tevAM alpatara jJAna mATe kevA phAMphA mArIe chIe? eTaluM paNa IndriyanI madadathI jANI zakAya che. ziyALAmAM sparzanA (cAmaDI) karI jAya te teTaluM suMvALApaNuM paNa jANa na zakAya! ATalA ajJAna keNa rAkhe che? karmarAjA, ghANa, IndriyanI madada Ave te ja suMghI zakIe, tevI ja rIte zabda, rasa, gaMdha paNa kAna, jIbha, dhrANathI jANI zakAya. kAle prakAzaka jJAna, AtmA pAse che. te AtmA sparza, rasa AdinA jJAna mATe A (karma)nA sAmuM jue! kevaLajJAnamAMthI anaMtamA bhAganuM jJAna karavuM hoya te karma sAmuM jovuM paDe. egya pagale na gaThavAya tyAM sudhI ApaNuM kAma na thAya. ApaNI cIjanI te gulAmI hoya, paraMtu A pArakI cIja mATe gulAmI karavI paDe! jJAna AtmAnAM gharanuM-AtmAne ja svabhAva, te jJAnane anaMtame bhAga meLava heya te pudgalane karmarAjAnI parasI Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78] dezanA dezanA(sIpArasa) karavI paDe. ApaNe pudagala ane karmane AdhIna thaI gayA chIe. rAjyamAM raiyata karatAM lazkara vadhAre na hoya, raiyata karatAM vadhAre lazkara hoya tevuM rAjya nahIM maLe. jyAre karmarAjA AtmAnA eka pradeza upara anaMtI karmavargaNa lagADIne rahe che. cAhe je kaDaka deza hoya, paNa temAM pote utpanna karelI cIja bhegave. jyAre karmarAjAnA dezamAM AtmA pitAnI cIjane bhegavanAra na thAya. karmarAjA dvArA paudgalika IndriyanI madada maLe tyAre AtmAne jJAna thAya IndriyeArA AtmAne jJAna thAya. karmarAjAnI mahera thAya. pugalane sAcavIe tyAre ApaNuM gharanuM jJAna ApaNane maLe. karmarAjAnI gulAmImAM gaye tethI A dazA che ne? AtmA karmane gulAma na hoya te tene pugalanI madadanI jarUra na rahe. siddha para mAtmAne leka aleka sarvanuM svarUpa dareka kSaNe jANavAnuM. temAM pugalanI madadanI jarUra nathI. karmarAjAnI maherane siddhone avakAza nathI. jenI heya te jIvavicAra jANe, navatatva jANe tyAre samajI zake che ke-je AtmA sUkSma ekendriyane, te ja AtmA siddha paramAtmAne. AtmA tarIke baMnemAM pharaka nathI. jIvanA be bheda pADIne nakkI karyuM ke je siddhane te ja ekendriyane AtmA. pharaka eka ja. karmanI gulAmImAMthI chUTI gayelA siddha, phasAyelA te ja saMsArI. AmAM kaMI jUnAdhiktA nathI! siddha saMsArI baMnenuM svarUpa eka sarakhuM ja che. pharaka eka ja. ApaNe karmanI gulAmImAM sapaDAyA chIe jyAre teo karmanI gulAmImAM chUTI gayelA che. huM""huM" badhA darzanakAree jANyuM, paNa tuM keNa che? Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, trIsamAM [279 te jena sivAya keIe na jANuM. bhUta Ave te tene keyaDA mArIne bolAvavA paDe che. keruM? pUchavA dhUNI daIne paNa lAvavA paDe che, tema "huM" eTale keNa chuM te te bela. "huM" ene khulAso meLavavA jaIe tyAre zuddha cidAnaMdasvarUpI asaMkhyAta pradezI AtmA, e ja "huM" ema samajAze. ema jANyA pachI svasvarUpane meLavavAnI IcachA thAya. padArtha na jANe tyAM sudhI meLavavAne zuM ? vaizeSike, maiyAyika, sAMkhya, za, vaiSNave ane tame AtmA mAne che paNa pharaka che ? pharaka e eka ja. jene AtmAne je kevaLajJAna-cidAnaMdasvarUpa-tisvarUpa mAne che, te te lekene na mAnavAnuM. tame dharmanI dareka kriyA kare temAM dhyeya kayuM? AtmAne jyoti svarUpa banAvavAnuM jinezvaranI bhaktimAM, sAmAyika, pauSadha, dAna vagere badhAmAM dhyeya kayuM? zAstrakAra jagyA jagyA para kahe che kesamakti vagaranI kriyA nakAmI. A te samaktinI vADa bAMdhI vADAmAM pUravA mAge che. bIDanI jamIna kharAba nathI hotI. varasAda barAbara varase che, chatAM khetI kema nathI thatI? eka ja kAraNa ke-vAvetara thayuM na hatuM tethI eluM ghAsa Uge che. anAja UgatuM nathI ke jethI laNe. sArI jamIna-varasAda thayAM chatAM vAvetara na thayuM hoya te laNavAne vakhata ne heya. jenadharma sivAya bIjA dharmamAM deva, guru, dharma ane ArAdhanA kahe, jApa-tapa-dhyAna badhuM kare paNa vAvetara kyAM che? vAvavAnuM ja nathI. kayA darzananI aMdara-matanI aMdara A vastu jaNAvavAmAM AvI che, ke-karmanI gulAmI teDavA mATe tamArI bhakti karuM chuM? bIjA darzanamAM A Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 280] zatabuddhi kyAM che? A buddhi na hoya te dhAraNA kayAMthI rahe siddhi ane buddhinI mAgaNuM. kalpavRkSa ke devatA AgaLa dhAraNa karavAmAM bhUla thAya te phaLa meLavavAmAM muzkelI thAya. suMdara phaLa meLavavA mATe muzkelIo paDe. kAma paDe te avaLuM paNa thAya. siddhi ne riddhi e be bAIo che. paraspara IrSAbara che. eka bAIe devatAnuM ArAdhana karyuM. 500 mahAra meLavI. bIjIne thayuM ke-huM paNa meLavuM. bIjIe paNa devane ArAdhya. aSTamAna thaye. mAga. tenA karatAM bamaNuM Apa. devatAe kahyuM-ApIza. 1000 naiyA maLyA. pahelIe phera ArAdhyuM, ane te karatAM bamaNuM mAgyuM. te deve te karatAM bamaNuM ApyuM. 2000 mahera maLI. have pahelIe IrSyAthI bIjInI be AMkha phaDAvavA mATe potAnI eka AMkha pheDavAnI mAMgI. pite phaDAvI gharamAM gUpacUpa bharAI rahI. apUrva mAMgyuM jaNAya che. have dekhAtI paNa nathI. bIjIe mAMgyuM enA karatAM bamaNuM zuM? be AMkhe pheDavAnuM mAgyuM ane maLyuM ! eTale ke-baMne Akhe AMdhaLI thaI. dhAraNAnI ayogyatA hovAthI devatAne ArAdhavA chatAM kaI dazA thaI ? dareka dharmavALA devAdhidevanI sevA, pUjA, ArAdhanA kare che, paNa dhAraNAnuM ThekANuM nathI. jenee AtmAnuM svarUpa mAnI vaLagelA karmo mAnI, tene kSaya karI nAkhavAnuM mAnyuM che, te dhAraNa bIjAne kyAMthI hoya? kaI darza namAM jJAna-darzana-sadavartana rekanAruM karma sAMbhaLyuM? jyAM AtmAnA guNanI vAta na hoya, jyAM te kamene bhedavAnI vAta na hoya tyAM AtmA dhAraNa zAnI kare? bIjA darzana Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamI [281 temAM "pama karavAthI lIlA-lahera thAya,' ema sAMbhaLo che, paNa kamAya kayAMya sAMbhaLyuM che? tamArI dhAraNa nakkI kare devanI sevA, gurunI bhakti ane dharmanI ArAdhana karatAM pahelAM dhyeya nakkI kare. karmane khaseDavAnuM dhyeya nakkI kare. AtmAja darzana-jJAna-cAriva. bANa, haraNAnavavivAni, AtmA e kAMI bIjI cIja nathI, darzana, jJAna ane cAritra traNa cIja ja AtmA che. have ema tamane lAge ke "AtmA jJAnAdika paNa arUpI, bahArathI TevAdinuM AlaMbana rahetuM hatuM paNa ahIM arUpI padArthomAM aMdhArAmAM phAMphAM mAravAnA rahyA. deva, gu, dhamane te dekhatA hatA. have AtmA upara dhyAna rAkhavA jaIe te dekhatA hatA te gayuM ane dekhatA nathI tevA AtmA jJAnAdika dekhatA nathI. " vAta kharI paNa sonuM kasa dvArAe ja oLakhAya ne? paNa kasa ekale keI divasa na heya. sonAnA pudagalamAM kasa hoya. jema senuM kasakArA oLakhAya, paNa te kasa senAnA pudgala vagarane heya tema hune artha, te jJAnAdikavALe te oLakhAvI AtmAvALe padArtha eLakhAvuM chuM. je apramatta sAdhu paramAtmA mahAtmA pramAda rahita sarva pApathI viramele te ja AtmA. te ja samyaga darzana, jJAna, cAritrasvarUpa che. sAdhu mahAtmAnA AtmAo te ja AtmAsvarUpa che. samyagadarzana-samyajJAna-samyapha cAritravALA che. saMpUrNa darzanAdivALA deva, gu, dharmane tame ArAdhe che, te darzana, jJAna, cAritranI buddhie devAdine ArAdhavAnA che. zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAne eka jitazatru nAmanA zrAvaka Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 282] dezanA rAjA, vaMdana-pUjana-sAmaiyuM kare che. eka vakhata dhAre kenaMdivardhana sAmaiyuM kare temAM naMdivardhanane mArA bhAI naMdIvardhana, te ja bhakti, sAmaiyuM, ArAdhanA kare, paraMtu tenI dhAraNa bhAI tarIkenI. tyAre jitazatru rAjA, pUjA-sAmaiyuM Adi kare te prabhubhaktithI kare che. paNe prabhubhaktinuM phaLa tyAre bIjI bAju bhAI paNAnuM phaLa che. eka ja vastu suMdara svarUpavALI-ArAdhavAvALo judA svarUpe ArAdhe te phaLa judA thAya. ApaNe paNa je deva-gu--dharmanI ArAdhanA, temAM lakSya eka ja rAkhe. suMdaramAM suMdara jJAna-darzana-cAritrasvarUpa vAbo AtmA che. temanI sevA huM karuM chuM. ramA zaktinA te prAdurbhAvavALA che, sAdhu mahAtmAo samyaktvAdikanI zaktine pragaTa karI rahyA che, mATe temane AtmA samyagadarzanAdi svarUpa che. sAdhunuM zarIra tuM dekhe che mATe sAdhune dAkhala ApuM chuM. gADavAmAM ghI bhareluM che. ghI lAvavuM hoya te gADe uThAve. sAdhubhagavaMte zarIramAM rahyA che. tenuM zarIra samyagadarzanAdi svarUpa che. ghIne AdhAre ja gADavAnI kIMmata naMganA AdhAre dAgInAnI kIMmata tema ahIM sAdhunA zarIranI kIMmata darzana-jJAna-cAritre bhale AtmA temAM ja che. samyakatvane samanvaya. zrI hemacaMdrAcArya mahArAje yegazAstranA pahelA prakAzamAM zrAvaka dharma batAvyuM. bIjAmAM sAdhu dharma batAvyo. tyAM kema na kahyuM ke-"vi vinodararo' jinezvare kahelA tamAM ruci te samyakRtva. keTalAkane svabhAvathI ne keTalAkane upadezathI paNa thAya. ema jJAna kahetI vakhate jinezvare kahelA jIvAdika tatve, tene baMdha thAya te jJAna, sAvadya gene Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - trIsamI CT 283 sarvathA tyAga te cAritra ane te ahiMsAdika pAMca prakAre kaheluM che. tyAM samyagadarzanAdinuM svarUpa sAdhunuM zarIra na kahetAM judAM lakSaNe kahyAM. cothA prakAzamAM A navuM kADhyuM. "bApA" kahIne palaTe mAryo. athavA zabda vAparIne ahIM A rUpe, tyAM te rUpe belyA! temAM zuM samajavuM? sarva sAvadya yogenA tyAgarUpa cAritra kahyuM che, temAM nA nathI pachI A zuM karavA beThA che? vAta kharI. keTalIka vakhata skUla lakSaNa ja jaNAvI, sUkSma lakSaNe jaNAya che. senAne eLakhAvavA mATe pILuM kahevAya che. AgaLa jatAM samaje tyAre kasavALuM kahIe chIe. pahelAM samyagadarzanAdi vyavahArika ALakhArA, have naicika oLakhAvIe chIe. te be bhede na pADIe, te je vakhate te bArIka dRSTivALe vicAra karavA jAya, te padArtha eI nAMkhe - jinezvare kahelA padArthomAM ruci eTale samakti. te manadvArA pratIti, tenuM nAma ci, te mana jene nathI tene samyagadarzana nahIMne? siddho te badhA mithyAtvIne? temane mana nathI. eka gatimAMthI-bIjI gatimAMthI Avate apathato hoya te vakhate mithyAtvI gaNa? jinezvare kahelA tanI satyapaNu tarIke mananI pratIti tenuM nAma samakti kaheluM hovAthI, mana nathI tyAM samaktine TakavuM muzkela paDe. have A jagyA para "rAInuM sacalana eka ja jagyA para belyA che. bIjuM lakSaNa chelyA nathI. hemacaMdrAcArya mahArAje be jagyA para samyaktvanA lakSaNa kahyAM ane umAsvAmijIe be vakhata na kahyAM eTale teo te DUbI gayAne? sAI ane sAnaM kema belyA? sarakA Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA - - - che dezanA 31 ? (2000. piSa vadI 6 ravivAra-chAyApurI.) eramAna putra je dharma. zAsakAra mahArAjA haribhadrasUrIzvarajI mahArAja bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke A saMsAramAM, jIva rakhaDu prajAnI mAphaka rakhaDyA nA sabhyonA kahevuM hatuM ne ijA AtmAnI nirmAtA ane mana vaDe karIne zraddhA karAya.-zraddhA" paNa pakaDI ane tenAM sAdhanabhUta AtmAnI nirmaLatA paNa pakaDI? bane paDyAM. evI ja rIte banne vastu AvI gaI aparyApta avasthAmAM siddha avasthAmAM samyakatva sakhavuM muzkela paDe. evI rIte "lIvAthInAM kinonim' jinezvare kahelA padArthone bedha, jene mana nathI tene te badhAne khyAla kayAMthI lAvaze? mATe aparyAptA ane siddha avasthAmAM AtmAnuM svarUpa jJAna che. sarva sAvadhane tyAga te cAritra paNa te zarIravALAne, pravRttivALAne te cAritra, paNa siddha mahArAjA ne paccakhANa nathI, mATe AtmA ja cAritra jJAna darzanasvarUpa rAkhIe te badhI jagyA para lAgu thaze, mATe hemacaMdra mahArAjane kahevAnI jarUra paDI ke "AtmA e ja samyagadarzana, jJAna, cAritra" te paNa kene? sAdhune. temanA zarIramAM te svarUpavALe AtmA rahela che. A samajI pitAnA uddhAra mATe deva, guru, dharmanuM ArAdhana karaze te kalyANa mAMgalikamALA paherIne mokSasukhane viSe birAjamAna thaze Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - saMgraha ekatrIsamI [285 kare che. bhaTakatI prajA, luhArIyAnI prajA, temanuM gAma kayuM? A jIva paNa bhaTakatI praja. kema? "sabaLa kAna arAlaya" je je sthAnake jAya che te te sthAnake azAthatAM che "siddha sudhInAM anuttara vimAnanA devenuM AyuSya 31-33 sAgarepama che. 31 sudhImAM rakhaDatI prajApaNe sthAna che. 33 mAM upaje te pachI mekSe jAya ja, tethI te pachIthI rAhatI prajAmAM na gaNAya. ApaNane pApama, sAgarepama kALa ghaNe lAMbe kAna lAge che, paNa jagatanI sthiti pramANe pudgalaparAvarta kALa paNa hisAbamAM nathI. eka puddagalapAvartanA anaMtamAM bhAgane sAgarepama kaI gaNatarImAM? kALa Akhe laIe tyAM A atIta kALa laIe. avyavahAra rAzimAM te bhUtakALa keTale gaye, tene patta nathI. tyAM asaMkhyAta pudgalaparAvarta, te eka sarakhI lAInamAM. aDhI AvalImAM jeTalA samaya teTalA puddagalaparAvarta rakhahatI prajA paNe jIva rakhaDe. A bhavi jIva, paNa bhavi tarIke te sAmAnya kathana che bhavyane paNa anaMtI vakhata nava grevethaka sudhI javAnuM thayuM. eka pakSa e che ke-aDhI AvalikAnA samaye jeTalA pudagalaparAvate jIva mekSe jAya, ApaNe atyAre sarva atIta kALanI vicAraNA karIe chIe. eka puddagalaparAvartana anaMte bhAga-kALacaka evAM te anaMtA kALacako gayAM. atIta kALanI AkhI maryAdA vicArIe te sAgaropama hisAbamAM nathI. 33 sAgaropamanI sthiti maLI te paNa tyAMthI khasavAnuM. nArakInAM sthAne paNa azA zvatA che. azAzvatA che te badhe. A jIva bhaTa . no japa vALane uparane bhAga aNuM, tene paNa Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] dezanA kema maNe teTalA bhAga mAtra paNa 14. rAjakamAM khAlI nI ke jyAM sarve jIva anatI vakhata janmyA maryA na hatA lavArIyA prajA bhaTaktI kahevAya che, tema ApaNA jANI jAta bhaTatI chetethI saMsAra zabda rAkhe che. upara dhAtu na samaje, ne sArI rIte sAra te saMsAra che paNa upasarga sAthe joDAya te dhAtu kahevAya. -sarA-saravuM. khasavuM. te paNa sara atyaMta khasavAnuM ja che. jemAM khasa vAnuM che, tethI saMsAra. jemAM cAre bAju rakhaDavAnuM che tema saMsAra zabda rAkhe. vikAzanA pratibaMdha ane pratibaMdha lagAranI cIja emAM eka nave vicAra karavAne che luvArIyA ane pittAnI cIja-vastu TepalAmAM bharIne sAthe laI jAya che. melIne na jAya. A evI prajA ke badhuM pedA kare ne melIne ma. cAra cIja ApaNe pedA karIe chIe. kaMcana, kAminI, kuo ane kAyA. A cAra bAhya vastu che. AhAra, zarIra, Indriya ane tenA viSaye A cAra atyaMtara vastu che. bahAranI cAra vastu paNa nikAzanA pratibaMdhavALI. A zavamAM che tyAM sudhI cAle tema pherave. A bhava che, te nikAzane pratibaMdha. abajo pAunDa tamArI pAse hoya temAMthI eka phUTI. badAma paNa sAthe laI javAnI nahIM. cakavato. 12 hajAra strI chatAM eka paNa sAthe laI jaI zakAya 56 kula keTa yAdavamAMthI eka kuTumbIne kujI sAme na gayA. hajAra ejananA zarIramAMthI TukaDe paNa bhavatA sAthe na laI jAya. luvArIyA prajA che, te laTakatI mA kahevAya, paNa tene meLavela mAla sAthe laIne pharavA Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamI [287 dhAhAra AkhI jiMdagI karIe. samaya paNa AhAra vagara nahIM zarIra Ikiye bAMdhIe, viSaye puSTa karIe, paNa cAlyA tyAre badhuM mUkIne javAnuM. khAnagImAM mUDI bheLI karIe te paNa Akhara te cheDavAnI ja. eka paNa cIja nikA nI pratibaMdha vagaranI kADhe tame ATha cIjo bhegI kare chethara bahAranI cAra aMdaranI e te ATha cIjo nikAzanA pratibaMdhavALI meLavIe chIe. gulAmImAM jIvana hoya tyAM sudhI te zeThanA hukama pramANe karavuM ja paDe. svataMtra jIvana thAya tyAre hitAhita jevuM paDe. jyAM sudhI kaMcanAdinI gulAmImAM rahIe tyAM sudhI AtmAnuM hita sAdhI zakAtuM nathI. mikAzane pratibaMdha ke che? tene vicAra nathI. have puNya pAMpanI te chUTa che ne? ApaNe pApane pratikULa gaNIe chIe tethI pApa karavAne aMge te ATha para pratibaMdha nathI, te te pApa para pratibaMdha nathI ! ane te te nukazAna che. pApane aMge nikAzane pratibaMdha hoya te te ulaTuM sAruM. bhIkhArI karatAM paNa dharmane bhUDe gaNa have rahyo dharma-samajavAnI jarUra che ke dharma zabda pADyuM che, paNa padArthamAM dharma nathI rAkhyuM. dharma kara paNa paNa zarIra, kherAka, IndriyamAM, paisAmAM, kuTumbamAM agavaDa kaMI nahIM Avene? dharma kare paNa te ATha cIja sAcavyA pachI ja dharma kara che. dharma eka ja cIja vahAlI che ane nikAzanA pratibaMdha vagaranI cIja che. vahAlI te che paNa samI che keTalI hadamAM! bhIkhArIne mATe kaI bhaThThI saLAja nathI. kuTuo mATe rasoI thAya, khavAya, pIvAya, keLAya temAM vadhe ne te vakhate bhikhArI AvI caDe te tene apAya Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAApaNe paNa dharmane bhikhArI karatAM paNa kuMDAmAM rAkhyo che. savAre uThIe, jhADe-jaMgale javA Adi vaDe kAyA kuTumba vagere prathama tapAsIe. pachI je phurasada maLe te dharma karo. tene mATe phUrasada meLavavI nathI. phurasadane vakhata maLe te ja dharma kare che. tethI dharmane haju barAbara samajyA ja nathI. dukAna-kuTumbaleNa mATe paNa udharANa karavAmAM phUrasada haze te ugharANuM jaizuM-dA phUrasada haze te karIzuM ema rAkhyuM che? kaMcana mATe phUda game tyAMthI meLavavAnI kAminI-kuTumba-kAvA mATe paNa phurasada maLavAnI. AhAradika mATe phUrasada meLavavAnI te darekamAM kurasada hoya te karuM tema nahIM, te dharma mATe paNa pharasada meLavavI paDe. bhikhArI mATe cule ke saLagAve nahIM. bhikhArI karatAM dharmane bhUDe gaye. dahere gayA-pakhAla na thaI hoya te bIjA bhagavAnane kula bhaLAvI devAya. DekaTarane tyAM javAmAM moDuM thAya-gADI meDI Ave te ghera pAchA Ave che? te badhAmAM te karavuM ja che, te nizcaya ! tyAM kartavyabuddhi che. melI javAnA ATha padArtho mATe kartavyabuddhi che--dharmane aMge rtavya buddhi nathI. jo ke-tame badhA dharma kare che, paNa pariNAmanI dazAe vicArIe te ATha cIja mATe badhuM. dharma mATe kheTI thavuM paDe te davAkhAnA, ke- 2mAM TAIma na jaLavAya te AMkha keNe na caDAvI? dharmamAM TAIma na jaLavAya te keIe AMkha caDAvI ? ATha cIjomAM jIvane kartavya buddhi che. dharmamAM mArI sagavaDa thAya te gharma kare che. jene aMge nikAzane pratibaMdha nathIjenA upara bhaviSyanI jiMdagIne AdhAra che. AvatA bhavamAM Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamI [28 sukha meLavavuM che tene ceka kare? sukha vasula karavAne ceka manuSyapaNuM-paMcendriyapaNuM, lAMbuM AyuSya vagere. sukha maLe jyA cekathI je AgaLa cAlavAnuM nathI-sAthe AvavAnuM nathI tevA mATe kartavyabuddhi che. oNkarIne aMge pArakuM dhana gaNIe chIe. vIla karatAM karInA nAme lakhatAM khUba vicAra karIe chIe. A kaMcanAdi-AhArAdi temAM tamAruM pitAnuM dhana kayuM? tene mATe kalame ne kalame lakhAya che. te mATe zrIharibhadrasUrijIne kahevuM paDyuM che ke anAdikALathI kaI sthitie rakhaDyA che, te vicAre mATe ja dharmane ktavya tarIke che. phurasada maLe te dharma karo tema na rAkhe. sAmAyika karavAnI taiyArI karatAM gharanuM, dukAnanuM kAma Ave te sAmAyika addhara rahe. dharmane sAre gaNe-kIMmatI gaNe, eka paisAnI traNa pAI eTale paisAne kIMmatI gaNe. tema eka dharma rIjathI aneka vastu maLe. lAMbuM AyuSya manuSyapaNuM vagere dharmathI maLe te dharma padArtha kIMmatI chatAM dharma kurasada heya te karIe. bIjI vastumAM phUrasada na maLe te nathI karatA tema bane che? phUrasada na maLavAthI pasA-- kuTue-zarIra na saMbhALyA tevA keTalA dahADA gayA? dharma omAna mAtA, eramAna mAtAne zakayanA chokarAne lekahajAze khAvA-pIvA ApavuM paDe, paNa aMdarathI hRdaya keruM dhAra. vyavahAra badhe sAcava paDe-aMdara kazuM na hoya. ATha cInI sagI mAtA, dharmathI ATha cIjo maLavAnI che. ahIM dharma nizreya-ayudaya mATe kaho che dharmathI mANa na maLe te svargAdika maLyA paNa dharmanuM phaLa vagedika ja Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29] dezanA nathI. kalakattA mATe musApharI karI. vacamAM nAgapura musAphara khAnAmAM rahyA, temAM nAgapuranuM musApharabAnuM phaLa nathI. tema dharma karatAM vacamAM AyuSya pUruM thAya. tethI devaleka maLe, te visAmA tarIke che. dharmathI jIvene mekSanA dhyeyathI tharmamAM pravartavAnuM heya, tethI vaccamAM maLe te devaleka visAmAM tarIke che. mekSa mATe amuka karuM chuM, tema svarga mATe karuM chuM tema nahI. ahIMthI mekSa na pamAya te devaleka te che jA, ahIMthI banArasa sTezana-klakattA mATe anukULa vacaluM sTezana, kalakatte pahoMcavAmAM eka dahADe cAle ja nahIM. AthI vacamAM visAme le. puNya pApanI caturbhagI. ghone je sAdhane maLe te sAkaranI mAba. mIThAza paNa le ane tene UDI javuM hoya tyAre UDI jAya. enI mAba temAM lapaTAI rahe jagatamAM lagnanI mAba jevA mANase nathI tema na kahevAya. te vakhate mekSa pAmavAnuM chUTuM hatuM, te te vakhate paNa badhA te jatA na hatAne? navakAra gaNIe temAM sarva pApane nAza kahIe chIe. sarva pApane nAza thAya tema dhAraNA rAkhavAnI. te dhAraNa bhAgamAM tare phaLIbhUta thAya. bIjA dharmane age vakhate te ne te bhAve kSe jAya, paNa tIrthakarapaNuM baMdhAvAvALA dharmathI te have bhakSe na jAya. jene mekSanI IcachA na hai, bIjI IcchA heya, tene pAyAnubaMdhI puNya hoya. mokSanA dhyeyavALAne vApAnubaMdhI puNya na heya. pramAda, bedarakArI dharmamAM haiya, tethI pApAnubaMdhI puNya baMdhAya. gharmane phUrasadIo gaNaga te zuM thAya ke tevA prazvaranA dharmathI paNa AgaLa Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [291 ekatrIsamI vAya che. eke jagyAthI dvAra baMdha nathI. bAhubaLajI abhimAnathI dharmamAM peThA che. AvuM thAya tyAre zuM gaNazuM ? prazAsana sivAya tamAma padArtha julama karanAra mAnuM dhyeya cUke te pApAnubaMdhI puNya baMdhAya. eve parma kare ke sthI senAnI beDI paNa na baMdhAya. pApane ke pUNayane baMdha nahIM, te vakhata 1bhe guNaThANe Ave. te vakhata belavA mAtrathI na Ave. vAMcamA guNasthAnakathI chaze, sAtame tema anukrame AgaLa caudamA sudhI javAnuM kare te te vakhata Ave. paraMtu mULamAMthI phurasadIyApaNuM kADhI nAMkhIe tyAre ne? A badhI vAtanuM tatva e che ke-dunIyAnI ATha cIjo jevI kartavya tarIke lAge che, tevI dharmamAM kartavya buddhi thaI nathI. dharmane pharaja samaje te haju nikAsabaMdhIvALI ane nikAsabaMdhI vinAnI baMne cIja sarakhI 4. inameva niggathe pAvayaNe aDhe paramaThe sesena zAsana jinezvarane dharma, artha. jema bIjA padArthone artha game tema dharma paNa artha che. te kahyA pachI te jinezvaranA dharmane adika karatAM paNa adhikagaNa paramArtha gaNe. pachI arthAdikane anartharUpa julamagAra gaNe. mAtra A zAsana ja paramArtha che, ema gaNe. prathamanA zrAvakanA A traNa ugAre dukAne beThA, pUrvanA zrAvake A traNa vastu samajAve. upAzayamAM ja nahIM, dukAne paNa grAhakane A padArtha samajAvI pachI mAla Ape. kukkI dharma. yathA yathA mucati vAkyavANaM tathA tathA tasya kuulpAka ApaNe phUrasada maLe te dharma kare, tevuM vAkya Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] dezanA dezanA bolIe chIe. zeThIne cAra dahADA bahAra javAnuM thAya te "huM" thAya che. geDI tamane dahe saMbhALavA kahe che. potAnAM bairAM-chokarAM ghara saMbhALavAnuM kahetA nathI chatA "gayA vagara cAle tema nathI?" tema goThIne kahIe chIe. vaDedarA gayA che ane sAkarabhAI zeTha AvyA che, temAM jo phalANA zeThane tyAM temane jamavAnuM thAya te ThIka nahIMtara ApaNe te chIe ja ne! AvA zabdo bolAya te? zeTha AvyA, te gaLe paDayA tarIke tuM gaNe che ne? zeTha eTalA vicAravALA ane bhagavAna vicArazUnya ne ? A te bhagavAnanI sevAne dAkhala didhe. ApaNe janamavAnA dahADAthI maravAnA dahADA sudhI pUjA karIe, te Aje bahu te 36000 vakhatathI vadhAre karavAnA nathI. tyAMnuM kAma te asaMkhyAta dahADA sudhI karavAnuM che. devakanI apekSAe manuSyaleka durgadhathI bhareluM. temAM deva tAne vAraMvAra AvavAnuM zI rIte pAlave? Indra nirlobhI che tema mAne che? indrone IndronI mArAmArI che. sadharma ane IzAna IndronI mArAmArI thAya tyAre sanaskumArane yAda kare, ne te AvIne baMnene nyAya cUkave. pedA nathI karavuM. pidA karavA sivAyanA vakhatamAM te jALavI leze ne? bhale hAsyAdikamAM vakhata jAya, paNa prabhupUjA mATe vakhata vAMdho. kahevAnuM e ke-jinezvaranI sevA sarakhe amUlya padArtha karIe chIe ApaNe ja. pakhALanuM ghI belI pakhALa laIe. chIe, te mata heya te dahADe karavA taiyAra nathI. ApaNe bolI belanArA, e ja vakhate ApaNuM para pharaja nAMkhe che? eTalA mATe dharma svarUpe samajo. kAraNe phaLa-bhedathI samajo. Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamI kAraNe meLave te pachI kArya ApoApa thai jaze. hetu-svarUpa-bheda-phaLadvArAe dharma samaje. tyAre ja paramaktavya cIja samajAze. have pahele bheda-hetu tene prathama vicAra karavAne. sAmAnyathI manuSya phaLane uddezIne pravarte. tethI ahIM dharmanuM phaLa prathama dekhAvuM joIe. dharmanuM prathama phaLa jaNAvavuM joIe. dharmanuM athapaNuM utpanna karavA mATe prathama phaLa kahevuM joIe. paNa je dharma karavAnI IcchAvALe teNe prathama kayuM jJAna meLavavuM? tyAre jene zAstranI rIti pramANe kAraNe sAmagrI ekaThI thAya te kArya anAyAse paNa thAya, arthAt phaLa ktavya cIja nathI paNa ApoApa banavAnI cIja che. roTalInuM sIdhuM te kartavya nathI. mAtra sIjhavAnA sAdhane eddha karavAM. kAraNe meLavyA vagara kArya na bane. temAM jenazAsanamAM prathama naMbare A vAta mAnavAnI. pahele guNaThANethI mekSanI IcchA. tame ethe guNaThANethI dhAstA he te nahIM. mithyAtva guNaThANuM heya tyAM mekSanI icchA UbhI thAya ? hA, zAstramAM niyama che, ke-eka pudagalaparAvarta mithyAtva guNaThANuM heya. phera eTale ja ke pilAmAM makSa paNa ethe mikSa ja. mekSanI IcchAe pugalaparAvartathI vadhAre saMsAra na hoya. ApaNe zuM kahevA mAMgIe chIe? ke mokSanI IcchA thAya pachI pudagalaparAvartathI vadhAre saMsAra na hoya. tethI eka pugalaparAvarta saMsAravALAne mikSanI IcchA thAya te niyama nathI. keTalIka vanaspatimAM Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA jIve che ke-Avate bhave ja mekSe javAnA hoya. kaI kALe pahele guNakANe mokSe gayA mATe mekSa ja joIe, e vAta ceAthe guNaThANe, sulasanA nAmathI koIpaNa ajANa nathI. tene putra nathI. lagana thayAne vadhAre vakhata thayo che. pite vivekavALI chatAM, dhaNI vivekavALe chete niyama nathI. sulasAne devatA prasanna thAya che. svAmIne ciMtAmAM dekhIne sulasA kahe che ke tamAre putranI IcchA hoya te bIjI paNa zake che. nAga sArathI kahe- mAre bIjIthI putra na joIe. ahIM sulasAne putra te nathI. AthI sulatAne daDha dharmArAdhana karavAnuM thayuM ane deva tuSTamAna thayA. "mAga.... mAga, mAge te ApuM kahyuM. paNa sulasAnI sthiti ApaNe jANIe chIe. mAne che ke-mAre mAgavuM che te tArI pAse nathI. tArI pAse dekhuM te mAguM ne? mAre sAdhya mekSa che. pachI devatAe prasanna thaI 32 guTikAo ApI. saMsAranA kaMTALAthI eka sAmaTI batrIza khAdhI. kara putra thayA. devatA mAgavAnuM kahe tyAre paNa te bAI jAtane bIjuM kAMI AgavI AvatuM nathI. mekSa AgaLa Ave che ! ApaNe samakitanAM paDIkAM bAMdhI laIe. paNa samaktinI sthiti nathI joItI. eka ja cIja AkhA jIvanamAM mAMgavAnI meLavavAnI. kaI ? eka mekSa ja. mokSa te pahele guNaThANe paNa pikAre che. cothe guNaThANe mokSa ja joIe A the guNaThANe advitIya asAdhAraNa bhAva hoya chatAM tyAMthI anaMtA kALamAM keImekSa ga nahIM ne jaze nahIM. 4 the pAMcamuM chaThuM meLavavAvALo dhera banyuM. te pachI 12 me gaye, te paNa mekSa nathI. 13 me gaye te tyAM paNa kevaLa meLavyuM Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamI che dezanA 3ra ke 2000 paNa vadI 7 sema-chANI. svarUpathI dharmanuM lakSaNa. suvaM ghana suraM pAna, zaritiH | * kAnaja: jApana, rAja paratha: I zAstrakAra mahArAja zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAja dharmopadeza karatAM thakAM AgaLa sUcavI gayAM ke-saMsAramAM nAnA rUcileka-De re tilA" kahevAya che. paNa mULa vastu mATe bheda nathI. sukhanI prIti ne duHkhanI aprIti. A vastumAM keIne matabheda nathI. sukhanI upara prIti eTale zatrune sukha upara prIti hoya te pite tethI viruddha na mAne. badhA meDhe khAya che, te mAre meDhe na khAvuM tema kaI mAne che ? temAM ekaci rahevuM paDe che. je jIvano svabhAva sukha upara prIti, dua upara aprIti. duniyAmAM bIjI vastu bahaMkAvavAnI hoya che. nAnA chokarAne kAMkarA ke motI ke hIrAnA DhagalA upara besADe-te temAM tene pharaka dekhAze nahIM, kAraNa ke-tene haju tenuM duniyAdArIthI kIMmatIpaNuM lAgyuM nathI. chatAM mokSa nahIM. caudame te mana vacana kAyAnA yoga nathI. tethI IcchA sarvathA jAya tyAM mekSa thAya. kAraNa meLavavAmAM Ave te vagara IcchAe paNa kArya thAya; mATe dharmanA athI jene dharmanAM phaLa karatAM dharmanuM kAraNa batAvavuM prathama jarUrI che. have temAM prathama zuM batAvavuM? dharmanAM mULane sahakArI karaNe kayA? te agre - Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duniyAe hIrA-mitInuM kImatIpaNuM gaNAvyuM, tethI tenI kIMmata. jAnavarane tenI kiMmatanuM bhUta nathI. duniyAnA padArtho kIMmatI gaNIne tene kIMmatavALA gayA che. e ja che, yuvAna thAya-vikRta dazA thAya tyAre ? gheDIyAmAM bALake heya. vara vahu heya ne bhAI bena hoya temAM pharakaze? juvAnInI vikAra dazAnA bhUtanI kimata-viSayanI kIMmata tene che. kuTumAM vadhAre hoya te jabarA gaNAya. paNa kUtarIne sAta janma gAyane eka vAcharaDuM tethI kutarI caDIyAtI na gaNAya. kaMcananuM-kAminInuM-kuTumbanuM vaLagADeluM bhUta che. paraMtu temAMnA darekane sukha duHkha upara prIti aprIti, te duniyAe vIgADela bhUta nathI. camAM paNa sukhanI prAti, duHkhanI aprIti che. eka bhAI che-ATha mahInA garbhane thayA evAmAM chekarA ne hAtha bahAra nIkaLI gayo. DokaTare AvyA. oNparezana karI hAtha aMdara ghAlave tema nakkI karyuM. kuTumbane jUne vaidya AvyuM. huM jaladI upAya karuM. dIvAsaLIne hAtha para cAMpI. chokarAe hAtha aMdara kheMcI lIdhe. tatva ke sukhanI prIti, duHkhanI aprIti te janmasiddha-svabhAvasiddha che. bAjI badhI cIjo bhUta vaLage tema vaLagADe che. sukhanAM sAdhana ekaThAM karIe te te paNa kevA joIe? lADavA joDe khATuM, tIkhuM joIe. du:khane aMge zAka tarIke paNa IcchA nathI. sukha sAthe duHkhanI IcchA thAya che? je duHkha eka zAkanI bApheka vacamAM svAda pheravavA tarIke paNa mAgatA nathI. sukhanuM ajharaNuM TALavA paNa duHkha IcchatA nathI. jyAre sukha sAdhane kevAM ekaThAM karyA ? sukha bhegavavuM joIe, pazu Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMha, batrIsamI sukhanAM sAdhane A bhavamAM pUratA meLavyA ! kaMcanAdi meLavyAM temAM paNa dhyAna na rAkhyuM ke te sAdhane keNe meLavI ApyA? gADAnI nIce kUtaruM cAle-te pite ema ja mAne che ke-huM ja bhAra kheMcuM chuM. evI rIte ApaNe mahenata zrIe ne maLe eTale mArI mahenatanuM phaLa ema mAnIe chIe. te mahenata kaNa nathI karatuM? te badhAM kema. paisAda nathI meLavI zaktA ? mahenatathI strIo maLatI hoya te vAMDha keNa rahe? mahenatathI kuTumba thAya te kuTuMba vagarano keNa rahe? mahenata te gADAnI nIce cAlatuM kutaruM paNa kare che. nazIba hoya te ja mahenata phaLa de. gADInI nIce kUtaruM cAle te jANe kUtaruM ke huM gADuM kheMcuM chuM. mahenata badhA karatA che chatAM dareka phaLa meLavatA nathI. maMdInA jIvaDA hoya tene maMdI sUjha, tejIvALAne teja sUjhe. temAM matabheda kema paDa? 42=4. mAM matabheda na paDyo. ne tejI maMdImAM kema matabheMda paDyo? nazIba caDatuM hoya tenuM lakSa tejImAM hoya chatAM maMdImAM javA vicAra thAya nazIbane AdhAre ja buddhi sUjhavAnI. te pramANe mahenata karaze. vicAranI vastumAM matabheda hoya, bhaviSyanA sukhanA vicAre lAve kezu? lAbhanI buddhi chatAM aMtarAyanAM kAraNanA vicAra Ave tenuM kAraNa? sukha meLavavAnAM sAdhane meLavyA chatAM tevA prakArane vicAra koNe sujhADa nazIbadArI sivAya anukULa mahenata sUjhe nahIM! uMdarane udyama ane lerIMganuM bhAgya. uMdara bhUkhe hata-mahenata karI, karaMDa ke. aMdara sApa bhUpe hata-nIkaLe ne bhUkhyuM hatuM tethI uMdarane khAI gaye. sApanA puryodaye kahe ke tene lIdhe uMdare karaMDIye Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] dazanA dezavAkee. bhUkhe sApa karaDIye ke uMdara ane bhUkha bhAMgI sApanI. sukhanuM sAdhana bAMkuM" UbhuM karyuM uMdara, ane phaLa maLyuM sApane. anya kare ane anya phaLa laI jAya. kyAre ? ApaNe bhAgyadaya na hoya tyAre. "hurva dhAM pApa eklA udyamathI sukha maLI jaze ke duHkha khasI jaze ema nahI, paraMtu udyama sAthe tamAruM bhAgya haze, te ja udhamathI sukha maLaze. viparyaya haze te ja udyamathI duHkha maLaze. teTalA mATe " e ata: giv vartAvo thAya pApathI khasatA rahe ne dharmane saMgraha kare." dharma e ja sukhanuM sAdhana che. vana-raNa tamAma jagyAe dharma ja rakSaNa karanAra che. kuTIla, manuSyanA zabda na vApare paNa azakaya banAvI de, bAdazAhane hama ane bIrabalane amala. bIrabalanA cUle jhADe phara!" te bAdazAhane hukama hate bIrabalathI ne na kahevAya. AthI teNe kuTumbanAM mANasane khaseDyAM ane cUle jhADe AvanAra mIyAne rasoDuM batAvyuM. kahyuM ke-cUle A rahyo, ahIM tame khuzIthI jhADe phare pachI berIne uddezIne kahyuM ke-"are... sAMbhaLe che ke ? jarA charI lAvaje. mIyAM camaka. bIrabalane kahe kecharI kema caMgAvI che? pAdazAhe jhADe pharavAnI chUTa ApI che.' bIrabale kahyuM-musalamAnAmAM pizAbanI vadhAre apavitratA che, tethI jhADe jaje paNa pizAba karaze te kApI nAMkhIza.' bAdazAhane hukama kabUla karyo paNa mIyA ahIM zuM kare? pizAba vagara jhADe manuSyane na hoya eTale bIrabale cUle jhADe pharavAnI hA kahI ane e rIte pizAbanA bahAne Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamI [299 mIyAne kArya karatA rokyA. vacamAM evI khAMca ghAlI ke mIyAM bAdazAhane hukama bajAvI na zake!" tema ahIM zAsakAre dharmanI sAbiti karI tyAre dharmanI vAta sAMbhaLI AcAryane kahe che ke "dharma, e Avazyaka cIja zI rIte? duniyAmAM Avazyaka kayA? bhUkha bhAMge-tarasa chIpAve te. bhajanathI bhUkha bhAMge. pANIthI tarasa chIpe. dharamathI bhUkha bhAMgaze? kAvyathI tarasa chIpaze ? tame paNa bhUkha tarasa vakhate bhajana-pANI le che. TADha vakhate dharamane ochADa, nathI eDhatA, tame pote ja bhejanA pANIne upaga kare che, vastra makAnane upayoga kare che. dharamane upayoga karatA nathI te dharama tamArA hisAbe ya kAmane nathI. kAraNa ke te te kAryamAM tame dharamane Avazyaka nathI rAkhe. tame bhUkha bhAMgavA vigere mATe dharamane upayogamAM lIdhuM hatuM te te dharma, e Avazyaka che evuM tamAruM kahevuM mAnate paraMtu A dareka bAbata jotAM Avazyaka cIjo sAthe dharamanI jarUra nathI." Ama vAdI AcAryane kahe che. kahe che ke-jarurIyAta vakhate tame ja dharamane pAchaLa rAkhe che. tame pote jarurI bhUkha vagere vakhate bhejanAdine jarurI gaNe che. Ama ziSya zaMkA karI tyAre kahyuM ke nirUpayogI mULIyAM. be AdamI vaTemArga tarIke jatA hatA. mArgamAM AMbe AvyuM. eke kahyuM ke-"kerI khAvA mATe jarurI, mAMjare kane lagADavA mATe jarurI, pAMdaDA, lAkaDA vagere paNa bALavA Adi mATe jarurI, paraMtu A vAMkAvAMkA mULIyAM, vagarajarUrI. te khAvA pIvA pATaDAmAM teraNamAM mULIyA kAma Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] dezanA dezanAna lAge, mATe tene kApI nAkhe. te nakAmuM pANI pI jaI jamInane rasakasa kheMcI le che ! mATe mULIyAM kApI nAMkhe vyavahAramAM upayogI tarIke kerI, mAMjara, pAMdaDA, DALI vagere ja che, e vAta kharI paNa mULIyAM vagara phaLAdika na maLe. upaga kevI vigerene thAya, mULIyAM kazA kAmanA nathI, chatAM badhAne AdhAra mULI ja che mULIAne AdhAre ja DALI, pAMdaDAM, mAMjara, kerI vagere che. jema vyavahAra pravRttithI mULIyAM kazAM kAma na lAge paraMtu badhAMne AdhAra mULIyAM upara che, tema dharma sIdhe khAvA-pIvA-oDhavA-raheThANamAM kAma nathI lAgatuM, paNa bhejana badhAMne kema nathI maLatuM ? te kahe. keTalAkane khAvApIvAnuM-makAna-vastro vagere bIlakula nathI maLatAM, tenuM kAraNa zuM ? kahevuM paDaze ke-pUrva hAtha karelAne sAdhane maLyAM che. puNaya nathI karyuM tene sAne nathI maLyAM. AthI nakkI thaze ke A badhAnI jaDa dharma che, mATe kaMcana-kAminI Adi karatAM kroDagaNe kIMmatI padArtha dharma che. | kIMmatI vastunI nakala ghaNI heya. A dharma jarUrI che, ema nakkI karyA pachI samajavAnuM kekIMmatI padArtho levA jAva to prathama sAvaceta thavuM joIe. dhULa levAvALIne-sarakhaDe levA jatAM sAvacetI rAkhavI paDe che. dhULanI nakala kaI karatuM nathI dhULa, DhA, tAMbAvALAne nakalathI sAvaceta rahevAnuM hotuM nathI. senA-cAMdI, hIrA-metI levA javAvALAne kalaI-pIttaLa, ImITezana kalacarathI sAvaceta rahevuM paDe che. kIMmatI padArtho nalIthI vIMTAelA hoya che. tethI ja kApaDa-davA sarakhAmAM reDamArka karavA paDe che. kIMmatI vastunI nakala vadhAre hoya. Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha batrIsamI [301 nALIyeranuM TeparuM aMdara hoya. bahAra paruM kema na ugADyuM ? phaLa chetarAM-choDAM sAthe vIMTAeluM hoya che, tema kIMmatI padArtha nakalIthI vIMTAyelA hoya che. levAvALAe nakalIthI sAvacetI rAkhavI joIe. dharma kIMmatI che. eTale tenI nakalane pAra na hAya mATe asala dharma, tapAsIne levA joIe. dharma tapAsAya te devagurunI parIkSA thAya. keIpaNa matavALo pitAnA devane adhama mAnavAvALe nathI. AcaraNa adharmanuM hoya te paNa dhama mAne lIlAne paDade nAMkhe che. vAta e ke-mAnela devane adhama nahIM mAne. gurune viSayI dekhe, temAM tene-gokuLanA bALaka mAne. kema? tenA meha janya AcaraNane lIlAne paDade nAkhe che. devaguru adhamI dekhAtA tenI phikara na hatuM, te lIlAne paDade nAkhe kharA? devane AdhAra dharma upara. gurune AdhAra dharma upara. dharma te dharmasvarUpa che, mATe devagurunA vicAramAM prathama dharma samajavAnI jarura che. dharma suMdara maLe te devaguru paNa suMdara maLe mATe devagurunI parIkSA pahelAM dharmaparIkSA prathama karavI joIe, mATe dharmanA hetu-svarUpa ane phaLa tarIke bhede vicAravAnI jarUra che. anyathA phaLanI IcchA siddha=nakkI jevI che. kemake je dharma heya te phaLanI IcchA na hoya te paNa phaLa maLavAnuM ja che, mATe dharmamAM phaLanI IcchA nakAmI cIja gaNI. mAtra pravRttine aMge bhale IcchA upagI heya. dharmanA hetu, svarUpa ane phaLa e traNa cIja samajavAnI jarUra che. bhede paNa chelle samajavAnA heya. manudhyapaNAnI siddhi vagara Arya anArya bheda hoI zake nahIM. tema dharmanI siddhi vagara te bhede heI na zake mATe dharmanA Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 302] bhenI vAta hAla bAjue mUke, ane dharmanI vAta kare pariNAma dharma kayAre bane? have dharmanuM svarUpa ne kAraNe vicAra kare. temAM dharma anuSThAna gaNIe,. paraMtu anuSThAna te karma gaNAya, mATe riNAma e dharma kahe joIe. pariNAma e dharmamAM mukhya cIja? nA nahI. paraMtu e pariNAma dharma mATe upayogI kyAM? jyAM kriyAne abhAva hoya tyAM Akasmika sAme - kriyAnA palaTAmAM pariNAma e dharma kahevAya. nahIMtara badhAM darzane dharmanA pariNAmavALA che. musalamAne-brAhmaNa, gAya-bakarAMne dharmanI dhAraNAthI sAre che vAmamAgIe anAcAra kare che te dharmanI dhAraNAthI ja pachI kudharmane mithyAtva kahevAne vakhata ja nathI. A te anya dharmanI vAta karI, paNa, sadharma hoya tyAM=dharmabuddhi heya te paNa mAtra dharmanuM kArya che, pariNAma dharma na hoya; tema paNa bane. eTale ke dharmabuddhi heya, bArIka buddhi na hoya te karAte dharma, dharmane nAza karanAra thAya te mATe daSTAMta dIdhuM che vaiyAvaccanuM vicitra bata. eka AcArya mahArAje vaiyAvaccanuM daSTAMta dIdhuM. jJAna jAya bhUlavAthI, samakita jAya mithyAtvathI, cAritra jAya che tAthI, adhyayana ahaMkArathI jAya, tapasyA krodhathI jAya paNa vaiyAvacane nArA kadi thAya ja nahIM, jene nAzaka ke nahIM dha-ahaMkAra Adi kazAthI vaiyAvaccane guNa nahIM jAya mATe taiyAra parivAra vaiyAvacca kyA pachI ema thAva ke-A meM kyAM karyuM? te paNa tene lAbha na jAya. tene Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMha, batrIsamI age bAhubaLajIne cakravatI kema na karI zakyA? eka bAhubaLajIne kroDa devatAnI sahAyavALe cakravartI paNa jItI zakate nathI. mahAvIra mahArAja pite kahe che ke- rAga che jinavacanane je mAnanAre deya te plAnanI mAvajata jarUra kare. prabhu vacanane mAnanArA glAnanI vaiyAvacca kareja." kaIka bhAvike niyama lIdhe ke-mAre mAMdAnI vaiyAvacca karavI. te niyama laI haMmezAM viyAvacca kare che. koIka divasa eve Avyo ke-keIyaNa sAdhu mAM nathI. AthI tene ciMtA thavA lAgI ahe ke suMdara niyama! paraMtu Aja mAruM nazIbe kamanazIba, kekeI mAMduM na paDyuM. e bhAvikane A vicAramAM buddhi dharmanI che, kriyA paNa dharmanI che, mAtra vivekanI khAmIthI e rIte vicArapalaTa thaye. "keI mA nathI thaye"eTalA mAtra palaTAne aMge dharmane vyAghAta thaye-dharmane nAza thaye, je bArIka buddhi na rAkhe-kriyAbuddhi dharmanI chatAM dharmane nAza thAya mATe dharma bArI buddhithI tapAsa joIe= karavo joIe. guru parAvartanIya hoI zake. bApadAdAnA kuvAmAM DUbI maravuM?" tema mAnanArAoe kahenArAoe pitAnA bApadAdA adharmane raste gayA hatA, tema mAnavuM paDaze. gurU parAvartana karI zake che. AtmArAmajI mahArAja DhaMDhIyAmAMthI dIkSA cheDI AvelA che. bApadAdAmAM parAvartanane avasara nathI. gurumAM parAvartanane avasara che. anyathA zuM draDhIyApaNane vaLagI rahe? pitAnA vaDIla AcArathI viruddha gayA hoya te tene visarAvavA joIene? guru parAvartanIya cIja che. mULa vAtamAM Ave. dharmanI buddhie dhamanI kriyA Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA - 304] dezanAchatAM vivekanIsUma buddhinI khAmI hoya te dharmane nAza thaze. mATe bArIka buddhie dharma jANavAnI jarUra che. Akasmika palaTAne sUcavanArA pariNAme baMdha che, mATe anuSThAna te dharma che. ghare jaitAna maracAne te vAkya dharmanuM lakSaNa nathI, paNa phaLa che. durgatithI bacAve-zubhasthAnamAM dhAraNa kare te dharmanuM phaLa jaNAvyuM. tene phaLane badale lakSaNa laIe te sUmamAMthI bAdaramAM AvyA te tyAM dharma hato? mahAnubhAva! dharmanuM lakSaNa judI vastu che. dharma e utkRSTa maMgaLa ane svarUpa che, lakSaNa nathI. anuSkAne kriyA-ceSTa-pravRtti zabda nathI vAparatA, paNa anuSThAna zabda vApare che. anuSThAnanA cAra bhede che. prIte-bhakti-tahetu ane asaMga. A cAra bhedanAM anuSThAne levA mATe anuSThAna zabda vApare che. have anuSThAna kevuM joIe? maicAdibhAva jeDe heya te ja, dharmane anuSThAna kahevAya. te uparathI anuSThAna gabaDI jAya te paNa dharma nahI khasI jAya. rejanA 12 sAmAyika karanArA hoya, chatAM * aMtyasamaye pravRtti rahetI nathI. chelle vakhate ya anuSThAna pravRttimAM hovuM joIe. mahinAnI tapasyA karanArA chatAM chellI vakhate ya te ja anuSThAna hoya tene dharma kahyo, Ama chatAM anuSThAna kavacita mukAI jAya tyAre paNa dharma rAkhave che, te dharma sAthe maicAdi bhAva heya te ja rahe. jemake caudamA guNaThANe pravRtti anuSThAna nathI chatAM dharma che. te mATe zAstrakArane kahevuM paDyuM ke mArAmAra zuM.' vidhAna karavAmAM ke niSedha karavAmAM Ave te vizepaNane lAgu thAya. "melAM lugaDAM kADhI nAkha." ema kahyuM temAM nAgo thaIne Ave che? te vAkya kahevAmAM tatva melAM kADhavAnuM Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamI , I 305 dezanA 33 ? ra000 piSa vadI 9 budha. vadarA, keThIpaLa sakSmabuddhayA sadA yo dha dharmArtha minaraiH / manyathA dharma buddhayaiva, tadvidhAtaH prasajyate / kaMcana-kAminI-kuTuMba ane kAyA, bhUkhI mATInA thAMbhalA jevA che. zAstrakAra AcArya bhagavAna haribhadrasUrijI mahArAja dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke-mahAnubhAvo ! tame tamArA jIvanamAM, vastuo meLavavAnA prayatnamAM mathI hatuM, lugaDAM karavAmAM tava na hatuM. nidhi elAkhaNarUpa vizeSaNamAM hatuM. vidhi paNa vizeSaNane lAgu thAya. jemake nyAye krIne paise pedA kare have jaIe." te e vAkyathI paisA pedA na karyA temAM dharma nahIM ne? tevI rIte ahIM kyA anuSThAnane dharma cho? paryanta dazAe dharmapaNuM vizeSaNamAM jAya. mitrI Adi cAra bhAvanA, mAdhyasthabhAvanA keLajJAna sudhI che. tethI vAMdho na Ave. jyAre A kahyuM tyAre yogika ke gAcAravALA paNa anuSThAna mAne che. evAM anuSThAnane dharma na mAnI che, tethI kahe che ke jinezvaranuM vidha rahita evuM anuSThAna te dharma. temanAM vacanadvArA janameluM je anuSThAna te dharma. Ama dharmanuM svarUpa samajAzuM, tenuM phaLa mekSa. Ama samajIne dharmanA hetu- svarUpa-phaLadvA : je dharmamAM udyama karaze te A bhava parabhavamAM kalyANa pAmI nekSasukhane viSe birAjamAna thaze. Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3061 dezanA dezanArahyA che. vastu meLavavAnA prayatnamAM divase divase vadhe che. cIja maLe tema saMteSa pAmatA jAva che, ne adhika meLavavA mATe udyama kare che. paNa tame kaI cIja meLave che, te vicAre che? bALake lezana karavAnuM che keIkanA makAna baMdhAvavA mATe AvelI dhULamAM makAna, bAga-bagIcA, vAvaDI banAve, temAM bALake paraspara kadAca laDe paNa kharA. pachI khAvAne vakhata thaye eTale te badhuM mUkIne cAlyA jAya. pachI karelA baMgalAnuM zuM thAya? te jue che? baccAnI dhULa khelavAnI ramata jevI ApaNI saMsAranI ramate che. mAtra temaNe temAM dhULanI mAlIkI paNa mAnI nathI. A dhULamAM baMgale ca tene aMge bALake laDAI karI. ApaNe paNa cAra cI bhegI karavA mathIe chIe. vadhAre karIne saMtoSa mAnIe chIe. kaMcana-kAminI-kuTumba ane kAyA A cAra bAhya cIja meLavavA mATe udyama karIe chIe, tethI saMtoSa mAnIe chIe, ne vadhAravA prayatna karIe chIe. A kIMmatI janma temAM gumAvIe chIe, e cAranI apekSAe atyaMtaranI cAra vastu AhAra-zarIra-Indriya ne viSaye paNa meLavavA mAMgIe chIe. jo ke temAM palaTe khAtA rahIe. eka sthitimAM rahetA nathI. taddana nAnI ummaramAM hatA tyAre khAvuM-khAvuM ne khAvuM hatuM. cATaluM batAve tyAre paNa tene khAvAnI cIja gaIe. AMgaLI-lugaDuM-cusaNIyuM vagere je hAtha caDe te badhuM khAvA mAMDIe. lAkaDAnuM cuMbaDIyuM mAbApa Ape ane ApaNe cuMbIe, te mAtra khAvAnI Teva hevAne lIdhe. Ama khAuM khAuMnI TevamAM cuMaNIe pahoMcyA. temAM rasa kAMI nathI. pahelAM janmanI sAthe khAvAnI TevamAM AgaLa vadhyA. Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamI [ 37 pachI avAjamAM ghaMTaDI vagADe emAM vadhyA tema keme kame IndriyenA viSayamAM vadhyA. lagIra umara thaI tyAre abhyAsa para vadhyA, ema karatAM AgaLa vadhI kamAvA para gayA, eTale copaDIo kabATamAM ! pachI kamAvAnI TevamAM gayA, pachI kuTumbamAM guMthAyAM, pachI zarIranI mAvajata. temAMthI kaI sthitimAM AvIe chIe? rAjInAmuM ane rajA. samaju kara hoya tene mAluma paDe ke zeTha rajA devAnA che, te jAte rAjInAmuM ApI de. rAjInAmuM na Ape ane zeTha rajA de ne nIkaLavuM paDe, te ke gaNAya? eka vastu cokkasa samajIe chIe ke "gAtArahi yaMgra" janmavAvALAne maraNa cokkasa che. marelAne janmavuM te cokkasa nathI. jemake- pAmelane janma nathI; janmelAne mRtyu te cAkara ja che. maraNa nakakI jANIe chatAM davA dAktaramAM udhama thAya, paNa sire karavAne vakhata Ave che? sajInAmuM ApavAno vakhata Ave che? tyAga karIne nIkaLe, te rAjInAmuM daI nIkaLe. ADA page kADhe, UbhA page na nIka jAya. ADA page nIkaLAya. Ama banyA kare ane te bALahanI dhULanI ramata ane ApaNI sthiti temAM pharaka che? bALake dhULanI ramatamAM paDatAM abhyAsa che, mAbApe mAra mAryo, kapaDAM melAM karyA. te dhULanI ramatamAMthI zuM lAjo ! lugaDuM zarIra melAM kya ane netAjIne mAra Ubho karyo, e ke bIjuM kAMI ? tema ahIM ApaNe zuM UbhuM karyuM? meLavyuM te melIne ja javAnuM che. duniyAmAM meLave che te melavA mATe meLavIne khelavAnuM Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 30] dezanAche. evI kaI cIja che ke je meLavyA pachI melavI na paDe? kaMcata. abajo pAunDa meLave, te paNa jatI vakhate melI devAtA! seMkaDe strIo sAthe lagna karyA, chatAM maratI vakhate melI devAnAM! yAdave piThe karaDenuM kuTumba heya, te paNa maratI vakhate melI devAnuM! hAthI jevaDuM maruM zarIra heya te paNa maratI vakhate te melI devAnuM ! kuTumbAdika ke-je jiMdagInI mahenate meLavAya che, te cIjo aMte melI devAnI, eTale zuM thayuM ? ji dagInI mahenatane aMte saravALAmAM zUnya! tamArI jiMdagIne hisAba kare. saravALAmAM zUnya Ave kAraNa? saravALe zUnya AvavAnuM kAraNa eka ja ke ApaNe rakhaDatI prajA, ane cIja meLavI nIkAzanA pratibaMdhavALI. ApaNe eTale bhaTaktI rakhaThatI prajA. luvAriyA jevI rakhaDatI prajA jevA ApaNe chIe. luvArIyA pAMca dahAya ahIM, pAMca dahADA tahIM. sthira rahevAvALI jAta nahIM. A AtmA paNa bhaTaktI cIja, pahele bhave kayAM hatA? te pahelAM kyAM hatA? Avate bhave kyAM jaIzuM? bhabhava jude jude sthAne bhaTakavAvALA, ethI ApaNeya bhaTaktI jAta. luvArIyA bhaTakatI jAta kharI paNa temAM eka vastu sArI che ke jyAM jAya tyAMthI meLavelI mIlakta sAthe laI jaI zake che. te kaMcana, kaminI, kuTumba, kAyA sAthe laI jaI zake che. mAlane sAthe laIne bhaTakavAvALI prajA che. jyAre ApaNe mAla melIne bhaTakavAvALI prajA chIe. dareka janmamAM A jIva, AhAra-zarIra-indriyane viSaya e cAre vastu meLave. jAnavaranA bhAvamAM paNa meLave paraMtu te cAreya vastunI nikAzane pratibaMdha hovAthI te meLa Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa graha, tetrIsamI vIne pAchA aMhIM ja melI che ane cAlate thAya. AthI ApaNe rakhaDAu prajA. nikAzanA pratibaMdhavALI cIja ekaThI kare, tenI akkala keTalI ? luvAriye pitAnI cIja vecIne tevI nikAzanA pratibaMdhavALI cIja kharIde tenA mUkha gaNAya ne? tema ApaNA AtmA mATe kadi vicAra karyo ke-AkhI jiMdagI zA mATe pUrI karI? . bhUkharuM mATInA thAMbhalA. gAra cIja ekaThI karI te kevI che sAthe AvavAnI che? pattharanA-lADAnA, mATInA thAMbhalA karatAM kharuM retane thAMbhale e ke zaradInI havA lAgavA mAtrathI kharavA mAMDe. tevI rIte tuM te cAra kevAM bheLAM kare che ? kevaLa bhukha mATIne thAMbhale jevA ke bIjuM kAMI?. te mATe kahyuM che ke-rUzani linina putra abajo rUpIyA game te rIte bhegA karyA temAM anIti-anyAya na gaNyo. e dravya upara tAre keTale prema che? tenuM Temparecara che. pachI nIkaLe tyAre te DagaluM paNa sAthe Ave che? relamAM be dahADA bhegA thayA che te utaratI vakhate mAsa bAraNA sudhI vaLAvavA paNa Ave. A dravya DagaluM paNa vaLAvavA Ave che? je dhana para tamAruM Temparecara tanmaya hatuM. na gaNe bhAIbhAMDuM, dhama-anyAyane na gaNe eTalo badhe teM jenA para prema rAkhyuM hatuM, jene mATe te Akhe divasa mALA japI hatI. ramA...mA....ramA karela hatuM. tenI mAyAmAM rAmanI mALA japavAne vakhata paNa meLavo hato. mAtra ramA= lakSamI, rAmA eTale bAyaDI tene jApa, 24 kalAka calAvyuM rAkhatuM hatuM, te ramA AdinI zI sthiti che te Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310] dezanA - zatAsamaja. tAre mATe te DagaluM paNa athe cAlavA taiyAra nathI. abajonuM dravya mehuM tyAM ja rahevAnuM. have dravyanI A vAta bAjue rAkhIe, ane cetananI vAta vicArIe. kAraNa kevicAravALA mATe vartananI AzA rakhAya dravya te jaDa cIja che. tevA jaDa mATe kema pAchaLa vaLAvavA na AvyuM?" te vicAra karavAne na hoya; parantu cetanavALA mATe te vaLAvAne avakAza heya. dhana jaDa hovAthI tenA mATe te avakAzanuM sthAna nathI, paraMtu strIo te cetana che ne? te te vicAravALI che ne? chatAM maryA bAda te paNa kema varte che? "nA vizrAma seMkaDe strIo hoya, paraMtu pAchaLa Ave mAtra visAmAnI jamIna Ave tyAM sudhI! pachI ghara tarapha vaLI jAya! jeDevALe kahe che ke-mahArAja, vAta ThIka karI ochA pAtrane adhikI kiMmatamAM gaThavIe tyAre tenI kiMmata kaI vadhI jAya tevI zake ahIM strakAra zuM kahevA mAge che? bAyaDI eTale karelI sagAI; janmasiddha sagAI nathI. keI jagyA para bApa beTA, mA dIkarA,kAkA bhatrIjAnI sagAI thaI tema sAMbhaLyuM? nA. kema? te te janmasiddha sagaI che. karavI paDatI nathI. A te sagAI karavI che ane vaTI sagAI che-keinI sAthe goThavaNa karelI sagAI che; mATe te vizrAmabhUmi sudhI Ave, AgaLa na Ave, temAM navAI nathI te cAle tyAre kuTumba sAthe te janmasiddha sagAI che ne ? chatAM "jana: hAphA !=kuTumbI masANa sudhI AvyAM! e ema kema? te ke tene paNa ema ja che kehave ame amArI jANIe, e enI jANe! svArthIlA sagA upara zeThanI kathA. eka zeTha che. riddhi-saMpattivALa hoya, tene AsapAsa Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha. tetrIsamo [311 mANu vaLagatA rahe. bApabhAIbhAMDuM! vagere saMpattinI sugaMdha heya te bhamarA piThe vaLage. e zeThe dekhyuM ke-A badhAM te evA che ke-mArA vagara jIve ja nahIM. mAruM jIvana TakAvavA pitAnuM jIvana Ape. AvI pUnamAM zeTha pitAnuM jIvana calAve che. keI vakhata munimahArAjAe dharmadezanAmAM jaNAvyuM ke-jagatamAM sarva jIvo svArthaparAyaNa ja che. A sAMbhaLI zeThe kahyuM-mahArAja Apa kahe che, tethI hA kahuM chuM; parantu mAruM kuTue te mArA mATe traNa pAthare evuM che. mane kajAjA thatha te eke na jIve" mahAtmA kahe ketamArI apekSAe tamane e vAta kharI lAge, paNa vastutAe " " nole' tamAma svArthanI ja IcchA rAkhe che. Ama banne vacce gaDamathala cAlI. have niveDo zI rIte lAva? mahArAje ane zeThe bee nakkI karyuM ke-parIkSA karI niveDe lAve. eka divasa nakkI karyo. zeDa ghera gayA ne sUI gayA. te ucA ja nahIM. vAyu re, eTalAmAM tyAM mA AvI. raDI paDI ane kahevA lAgI ke- AnA karatAM huM marI gaI hatI te sAruM thatuM." A sAMbhaLIne zeTha manamAM vicAre che ke huM kahuM chuM e kharuMne? evAmAM bhAIe AvyA. pikamUkIne belA UcA-ahahA!-gharane AdhAra gaye.tyAM te bAyaDI AvI pahoMcI ane kahevA lAgIe....! mArA jIvanasAthI ! Apa mane mUkI kayAM sidhAvI gayA?" ema mA-bApa-bAyaDI-bhAIe badhA AvyA. zeThane thayuM mahArAja, mAruM kahyuM mAnatA na hatA, paNa joI le. A te mAtra mAre Dhaga che, chatAM DhaMganA vakhatamAM paNa A badhAnI AvI sthiti che." Ama vicArI zeTha pitAnA vicAramAM Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA2] 312] dezanA dezanA majabUta thayA-pitAnI dhAraNA kharI paDI ema thayuM. evAmAM prathamathI karI rAkhelA saMketa pramANe mahAtmA te ghara pAse nIkaLyA saMbaMdhIone pUchayuM. zuM che? kahyuM ke-"zeTha tamAre tyAM upAzraye AvatA hatA, tene ekAeka kaMI thaI gayuM ! avAcaka thayA che! belatA nathI" mahAtmA kahe-hai..(pate te saMketa jANe che.) upAya karIe. kahIne loTAmAM pANI maMgAvyuM. dUdha maMgAvyuM. kAcanA glAsamAM dUdha-pANI bhegA karI eka paDIkI nAMkhI. pite maMtra bhaNavAne TaeNga karyo pachI paDIkuM pANImAM nAMkhe che. jema maMtra gaNatA jAya, tema pANInA raMga judA judA thatA jAya che. evAmAM avAcaka zeTha, lagIra hAlavA lAgyA. pachI mahArAja kahe che ke-eka vAta che. A saMpUrNa sAjo thAya kayAre? ke jyAre ene bAle bIjA taiyAra thAya te ja. bIjAne bhega ApIe te zeka UbhA thAya. zeThane sAjA karavAnI IcchAvALAe maMtrelI. A davA pIvA sAthe marI javuM paDaze. have bIjAne kahevA lAgyADizImA ! tame gharaDAM thayAM che, mATe tame pI jAva DozImA kahe-te bIjA cAra chokarA che. bhAIe kahyuM tyAre teoe kahyuM ke-mA te gharaDAM thayAM che, mATe tene aDacaNa nahIM, amArI te bairI saMDe tenuM zuM ! bAyaDIne kahyuM tyAre teNe kahyuM-te te kAle UbhA thaI bIjI paraNe, paNa mArA chokarAnuM zuM thAya? cherAne kahyuM tyAre huM maruM te jIvane jauM, maryA pachI mAre zo saMbaMdha? have munizaja beThA. kahyuM ke "sahu Ama kahe che tyAM zuM karavuM ! ke eka paNa cAle pIvA taiyAra thaIne Ave te bAkIne rega utArI dauM." kalAka thaye ke AvatuM nathI. maravA mATe keI taiyAra nathI. muni Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamI [313 mahArAja kahe che ke "je AvI khabara heta te huM A praga karate nahIM. have zuM karavuM? meM te e bharese A maMtranA jApa japavA zarU karyA hatA ke ene bacAvavA sAru tame maravA mATe paDApaDI karaze. paNa juo che ne ? tame bALavA mATe paDApaDI kare tema che ke maravA mATe? mAre te ene bacAvIne jIvate rAkhavAnuM hatuM, paNa have zuM thAya? A maMtra e che ke-enA jApa karyA eTale game te kaI ekane te e pyAlo pIIne maravuM ja paDaze." ema kahI pANI ardha karyuM-have mAre pote ja maravuM paDaze." A sAMbhaLIne pelA badhA kuTuMbIo kahevA lAgyA-"ahA... hA mahArAja ! Apa popakArI che, jagatanA upakAra mATe zarIra dhAraNa karanArA, Apa amArA AdhArastaMbha, marIne amane jIvADo temAM navAI zI?" pelA zeThane sAdhue pUre pUruM dekhADavuM hatuM. sAdhue kahyuM-"mAre te AvI paDyuM, have zuM karavuM? paNa huM kahuM chuM ke-e khyAla pItI vakhate tenA oDakArane gaMdha paNa je tamArI upara paDaze, te che mahInA pachI tame paNa e dazAmAM Avaze." A sAMbhaLIne zeTha pAsethI kuTuMbIo badhA aMdara cAlI gayA ! eTale sAdhue zeThane kahyuM-UThe. zeTha sAjA banI bahAra nIkaLIne sarata pramANe dIkSA levA jAya che, eTale bAyaDI AvI: kyAM jAya che? ema vArApharatI badhA AvyA. sAjA thayA eTale samA thavA sahu AvyA. paNa zeTha samajI gayA ane dIkSA laI chevaTanI jiMdagI sudhArI. - nikAzanA pratibaMdha vagaranI cIja kaI? je kuTumba mATe jIvana gujArIe chIe, te kuTumbIjane Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314] dezanA dezanA"yAnA arAne masANa sudhI AvyA, pachI dUra jaI beThA che. kema? dhana, bAyaDI, kuTumba e sukhaduHkhanI bhAgI dArIvALA e traNa na hatAM. jenA sukha duHkhe AtmA sukhI du:khI, evI bhAgIdArIvALuM keI hoya te mAtra zarIra. zarIra sAthe sukha duHkhanI bhAgIdArI. AthI "vitA' kAyAe vicAra karyo ke have zuM karavuM? nirAdhArapaNamAM dhaNInI pAchaLa strI satI thAya, ema have zA mATe zarIra dhAraNa karavuM? ema vicArI teNe agnimAM jhaMpalAvyuM. have e rIte kAyA citAmAM baLI jAya, paNa AtamarAmanuM zuM? e te rahyo eTale have ene koNa AdhAra ? AkhI jiMdagI jene pakaDayAM hatAM, vadhAryA hatA te te badhA A dazAmAM AvyA. AtamarAma jANe che ke-nikAzanA pratibaMdhavALA e kaMcanAdi cAra, janmAMtaramAM sAthe na laI jaI zakAya. AvAM te cArane jiMdagI sudhI meLavyAnA saravALAmAM zuM Ave? AkhA janamanuM saravaiyuM kADhIe te saravALAmAM zuM nIkaLe? mATe zAstrakAra kahe che ke "he bha! tame saravALe zUnyanI dukAna kADhI che, te karatAM AgaLa kAma lAge tevI cIja bhegI kare." nikAzane pratibaMdha na hoya tevI cIja mAtra dharma. dharma, e eka bhavathI bIje bhava sAthe AvavAvALI cIja. joDe ne joDe AvavAvALI evI cIja heya te mAtra dharma che. eka vAta lakSamAM le. ApaNuM jIvanaIndriye-janma, dhanathI maLavAvALA nathI. dhana-strI-kuTu ane kAyAnA jore jIvana nathI maLatuM. kevaLa dharmanA=pUNyanA je re ja jIvana maLe che. dharma-pUNaya tUTe te jIvana tUTe. manuSya jIvana jevI cIja, paMcendriyapaNuM te badhuM dharmanA Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, tetrIsamI ( [ 315 pratApathI. duniyAthI vicArIe ke janma lenA hukamathI? mAbApanA hukamathI maLavAvALA che? jIva mAne ke-A sArI bAI che tene mAtA karuM te te tema bane tema che ? janma kenI hakumatane? kahe-nazIbanI hakumatane-karmanI hakumatane. karma tevA rUpanAM hatAM tyAre ja jamyA. sarva upara dharmanI hakumata cAle che, jenI upara nikAzane pratibaMdha nathI. janmAktaranI beMka paradezamAM beMka heya-tenAM calaNa upara AdhAra hoya te. kene anusarIe? parabhavamAM suMdara janma, sArI sthitirUpa peDhI vasAvI ApanAra keNa! kaMcanAdimAMthI kaI sAthe UbhA rahenAra, nathI. sAthe UbhA rahenAra kevaLa eka ja cIja-dharma. jene puNya-nazIba-karma kahe. e ja ApaNuM AvatA bhavanI beMka, jemAMthI sukha samRddhi meLavI zakIe. AvatA bhavamAM sukhasaMpatti denArI cIja dharma AvI rIte dharma ghaNe ja kiMmatI che. eka paisAnI traNa pAI pAI karatAM pese ghaNe kiMmatI. tema eka ja dharmanA pratApe manuSya jIvana. eja dharmanA pratApe paMcendriyanI saMpUrNatA-caza-kIti-saMpatti badhuM Ave, te kiMmatI keNa? eka dharmarthI aneka kiMmatI cIja maLe che tethI vadhAre kiMmatI dharma che. AthI ja dharma tarapha A mAtra lakSa ApeluM che. tethI ja Aye, dhamI zabdathI zaru thAya che. AmAM dharmanI prItine janmathI saMskAra che. AvI rIte dharma zabda upara AkhA jagatane prIti che ane pApa zabda upara aprIti che. ane tenuM pariNAma paNa kyAM AvyuM ? pitAne dhamI gaNavAmAM pariNAma AvyuM che. kusaMpa karAve te gaNe te laDavA taiyAra Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316] dezanA dezanAthAya. vAtenA gapATA hAMkI kusaMpanA bIja rope che. phalANe Ave che-te badhAM kusaMpanA bIja repa che, chatAM kaI kahe ke-"tuM lavI mAranAra che, te? lAla pILA ne? kema? saMpa karAvanAra thavuM game che. te zabda game che. tema dhamI zabda darekane game che, paNa dharmanAM kAryo karavA taiyAra nathI. te upara zreNika vakhate eka dAkhale banyuM che ke dhama zabdano pyAra darekane che. zreNikanI sabhA bharAI che. temAM vAta kare che. kaLajuga haLAhaLa AvI gayA che. duniyA pApI-adhamI thaI gaI che. tema sabhAjane vAta kare che. abhayakumAra beThelA che te dekhe che ke duniyA adhamI banI gaI che tema kahevAvALo tevuM luccAIthI kahe che. abhayakumAra samaje che ke bAyaDIe, UMdhIne UdAsInapaNe beThelA patine pUchyuM, "kema, Aje udA sIna che?" pati kahe "huM svapnamAM rAM, tethI dilagIra thaye chuM" bAI cakara hatI. bAI kahe che "khammA tamane, tame zuM karavA roDa, huM ja na AMDuM?" tene artha ? tevI rIte A sabhA kahevA mAMge che, paNa "huM adhama ' ema kaI dhAratA nathI. chatAM AvuM bolavAmAM bIjAne adhama banAvavAne hetu che, mATe duniyAmAM kalejuga Avyo che. sivAya evuM belanAra tuMja pApa adharma cheDavA taiyAra thaye re nahIM kema? pitAne gaNAvuM che dhamImAM, paNa dharma kara nathI. dharmamAM rAcavuM nathI ne dhamI gaNAvuM che." Ama samajIne abhayakumAra, pelA vAtaDIyAne kahe che ke tamArA dhyAnamAM ema Ave che, paNa mArA dhyAnamAM bIjuM Ave che. huM te duniyAmAM dhamI vadhAre dekhuM chuM." sabhA abhayakumArane tara Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha tetrIsamI [317, choDatI nathI. paNa tenI vAta mAnatI nathI abhaye vicAryuM - "Worth n icing "zara viputra zani tatva prINi na kArayet' je manuSya sAthe prIti thaI hoya te TakAvavI heya-jIvana sudhI tene nibhAvavI hoya te traNa vAnAM na karavAM. tenI sAthe (1) vivAda na kara-tenI sAthe carcAmAM na utaravuM. eka kahe agiyAra navA, bIje jUnA kahe. prIti rAkhavI hoya te vivAdamAM na UtaravuM. (2) prIti rAkhavI hoya te koI paNa divasa paisAnI levaDadevaDa na karavI. 25) letI vakhate gulAma thaIne rahe, ApyA pachI tamArA gharanuM bAraNuM prathama cheDe-meTuM na juve. (3) ugharANuM kare te, te vakhate pote hAjara na hoya, tyAre tenI bAyaDI sAthe UbhA na rahevuM. eTale abhayakumAre vivAda hamaNuM che. nirNayanuM sthAna ahIM karyuM? dhamAM vadhAre ke adhama ? tenI kasoTI na heya. sabhAmAM te vAta paDatI melI abhayakumAra cAra buddhine nidhAna, cAra mahinA javA dIdhA. prasaMga Ave tyAre mahotsava vakhate nagarabahAra udyAnamAM eka baMgale gheLo ane eka baMgale kALe karAvyo. ane DAMDI pITAvI ke kAle ujANImAM dareke AvavuM. dhamIe dhaLA mahelamAM ane adhamIe kALA mahelamAM jANa karavA javAnuM che." vaLate divase badhAe veLA mahelamAM ja laMgara nAkhyuM ! pAchaLa bhAyAte, sAmaMta vagere laIne abhayakumAra dhaLA mahelanI bahAra UbhA rahyA. abhayakumArane duniyAne batAvavuM che ke mAnavIne dharma zabda tarapha cAra che, dharmavastu tarapha pyAra nathI" pahele eka kheDUta Avya, tene pUchayuM ke tuM ahIM dhoLA mahelamAM Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dezanA 318] devAnA kema AvyuM ? kheDUte kahyuM-anAja pedA kare chuM, te dharma na karuM te duniyA marI jAya, mArI khetIthI A badhA ja che, mATe huM dhamI chuM. tethI A helamAM AvyuM che. pachI mAchImAra nIkaLe. tene abhayakumAre pUchyuM. teNe kahyuM kejagatamAM jeTalA mAMsa macchI khAvA mATe TevAyelA che, teonAM jIvana hu nibhAvuM chuM. ghera AvyA. tene kahyuM ke alyA tuM te kAle baMdIkhAnAmAMthI chUTyo ne Aje ahIM kayAMthI pisI gayo? cera kahe-sAMbhaLe! huM lAkho jAnI AjIvikA karAvanAre chuM. amArI jAta keda-phAMsI veThe che. AkhI duniyAmAM cakarAI amArA lIdhe che. ame na heIe te kaI cakerAI na rAkhe. eTaluM nahI paNa luhAra-suthAra-cAkIdArane rojI maLe te amArA pratApe ja. ame na heIe te tALA, kuMcI, tijorI cekIdAronI zI jarUra? ATalAM du:kha veThIne baMdha karIe te badhA pisAya che. ema abhayakumAre eke ekane pUchayuM. tyAre luccA ane laphaMgAe badhAe AvA kIssA kADhI potAnI jAtane dhamIpaNAmAM khapAvI ! cAhe tevI kriyA karI tenA upara dharmane epa caDhAvyA, te samajavuM ke-dharma zabdanA ja vAramAM javAyuM che, padArthanA pyAramAM javAyuM nathI. kharekhara dharmapadArthanI IcchA hoya te buddhine jora ApI-dharmane kasIne pakaDe. bArIka buddhi rAkhI dharma tapAsavo joIe, nahIMtara buddhi dharmanI raheze ane dharmane nAza thaze. buddhi dharmanI chatAM dharmane nAza rAjA che-rastAmAM cAlyA jAya che. taddana garIba mANasajAnavaranA meDhAmAM phasAye che. rAjA tene choDAve che. have pele Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, tetrIsamI [319 vicAra kare che "rAba ane upakAra karyo che. upakAra khAI ja te te jAnavara.maNa na kare. kUtare jene reTale khAya tene karaDatuM nathI. pagathI ghasaDe te paNa tene karaDatuM nathI. kUtaruM paNuM upakArane samaje che, te huM te manuSyajAta, upakAra na samajuM te pazuthI gaye, mATe huM garIba mANasa rAjane zI rIte badale vALuM ? je rAjA rAjagAdIthI bhraSTa thaI jAya, dariddhI thaI jAya te badale vaLe tema che mATe rAjA daridra thaI jAya te ThIka thAya, ne huM rAjAne bacAvI lauM. je Ama thAya te huM mAre upakAra vALI dauM." upakArane badale vALavAnI buddhi jeI ! rAjA gAdIthI chUTe thAya--mUrkhatAne lIdhe apakAramAM dhakelavAnI buddhi thaI! tevI rIte ahIM bArIka buddhie dharma jovAmAM na Ave te dharmabuddhi chatAM dharmane nAza thAya. ATalA mATe haribhadrasUrijI kahe che ke--dharma, AryonuM jIvana che. paNa dharmane sUphamabuddhi LikhavAnI-tapAsavAnI parIkSA karavAnI dareka AryonI pharaja che. dharmane kAMI cAkhI e che ja evAya che? adhyAthI cAkhyAthI sthAthI rUma zabdathI dharmanI parIkSA thavAnI nathI. duniyAmAM buddhinI parIkSA zAthI karAya che? rUpAdithI tenI parIkSA thatI nathI, paNa vicAra-akkala-vivekathI buddhinI parIkSA thAya che, tema dharmanI indriyathI parIkSA na thAya. te dharma chatAM akkalathI sUma-ArIka buddhithI tenI parIkSA thAya che. have kevI rIte dharmanI parIkSA thAya, te agre- Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320] dezanA dezana . dezanA-34 2000 piSa vadI 10 vaDedarA-keraLa samyagdarzanazuddhaM yo jJAna vigatimeva cAmoti / duHkhanimittamapIda sena sulabdha bhavati janma / vastunA mAlIka chatAM vyavasthA karavAne haka kayAre maLe? zAstrakAra mahArAjA-bhASyakara umAsvAti mahArAja, dhame - padeza karatA thakA prathama bhavya jIne jaNAve che kemahAnubhAva ! maLelI cIjanI kIMmata karatAM te zIkha! vastu maLavI muzkela chatAM muzkelIne kAraNane-tenA sadupayegane-tenAM phaLane-tenA durupayegane tenA nukazAnane na samaje te tene, te cIjanI vyavasthA karavAne haka mAlikI chatAM maLato nathI. sagIranI mIlakatanI vyavasthAne haka-mAlikI-kabajo chatAM vahIvaTa kasvAne haka sagIrene maLatuM nathI. milaktane mAlIka sagIra, chatAM vahIvaTa karavAno haka sagIrane na maLe. tenI pAsethI vecAtI le. ghara lakhI Ape te keraTa kADhI nAkhe. ekAeka chokare haya, gharamAM rahete heya-tamane Ape te! vyavasthA karavAne haka nathI. kema nahIM? mAlIkI maLI gaI chatAM, kabaje maLI gayA chatAM kema haka nahIM! prathama prayatna mAlikI mATe thAya. jagatamAM mAlIkI lma meLavAya, A mAlIkI kabajo sagIrane te janmasiddha che, chatAM te sagIranI karelI vyavasthA koIne kabUla nathI. sagIra, makAnane mAlIka chatAM te makAnane vecAtuM ke bhADe paNa ApI na zake, Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamI - [31 kAraNa eka ja maLelI cIjanI durlabhatA maLelI cIjanA sapanA yoganA phAyadA, durupayoganA geraphAyadA te bALaka samaja nathI. tenI durlabhatAna samaje, te mAlIkI ane kamajo chatAM, vyavasthA vahIvaTa karavAne haka maLatuM nathI. A vAta duniyAdArIne oLakhanArAne navesarathI samajAvAnI hotI nathI. A vAta siddha mitI cIja che. paraMtu te vAta ApaNA para utAre. A tamAre manuSya janma namArI mAlIkIne-tamArA pitAnA kabajAne, tene bIjo koI mAlIka nathI. tamArA manuSya janmane kabaje tamArA hAthamAM ja che, chatAM te bhavatI vyavasthA karavAne haka tamane maLatuM nathI. ane je kaMI vyavasthA kare te kAkA bahAra. tevI rIte manuSyabhava tamArI mAlIkIne, tamArA jAne paraMtu vyavasthA karavA mATe tame lAyaka thayA nathI. bhavanI suzkelIne tame samajyA che? je manuSya, milaktanI kImata, tenI muzkelI na samaje te tene vyavasthA karavAne haka che tevI rIte manuSyabhavatI muzkelI ApaNe samajIe nahIM tyAM sudhI manuSya bhavanA bhale ApaNe mAlIka chIe chatAM vyavaza karavAne haka ApaNane maLe nahIM. | sarvarakSaka kALa, sarva darzana-dharmapi e vAta nakkI kare che ke 84 lAkha chavAyenimAM jAmatAM jamatAM manuSyabhava pAma mazkela che, tema dareka kahe che paraMtu jyA pe suzakela che teno vicAra echA darzanavALAe karyo che.! kAraNa ekaja jagatamAM be vastu haMmezA Take. te sarva zaktimattA, kAMte sarva zaktiatA. graho mArga hamezAM te tarI gusalAmAM caDa utara heya. sarva zaktimatAmAM caDavAnuM na rahyuM. sarva timatAmAM Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA 3ra3] utaravAnuM na rahyuM. jIvanane aMge vicArIe. be sthAne maiiyesarvathA UMcuM ke sarvathA nIcuM. jeone saMpUrNa guNe utpanna thaelA che, AjathI anaMtA kALa pahelAM jemane kevaLa thayuM che-vartamAnamAM thAya che ne thaze, te badhAnuM svarUpa ekaja sarakhuM. kALa AkhA jagatane keLiye kare che. kALa keLo na kare tevI cIja ja jagatamAM nathI. kALa evI cIja che ke te sarvane khAI jAya che. kALanA mukhamAMthI keI nIkaLI zakatuM nathI, AkhA jagatane kALa keLiye kare che. kALane keLiye karanAra keI hoya te te siddha paramAtmA, game teTalA anati kALa jAya te paNa, anaMtA kALacakro jAya te paNa, temanA guNamAM raja mAtra paNa adhikanyUnapaNuM na thAya. ApaNI jiMdagImAM cAMdA ne sUraja jamyA tyAre jevA hatA tevA ja yuvAna ke vRddhAvasthAmAM che-eka ja sarakhA caMdrasUrya evA ne evA ja. siddho upara kALanI asara nathI. ApaNu jidagInI apekSAe sUrya-caMdramAM pharaka nathI. tema jJAnI kevaLajJAnIonI apekSAe sarvakALe kevaLajJAnI siddhonuM svarUpa eka sarakhuM ja rahe. ApaNI jiMdagInI apekSAe kaze ja pharaka nahIM. tevI rIte siddha paramAtmAnuM svarUpa game te utsarvimAM ke ghaNA badhA kALe sarakhuM. tenI upara kALa asara karate nathI caMdrasUryamAM pUrva pazcima madhyagAmI tevI avasthA phare che. temAM biMbamAM bhale pharaka na hoya, paNa saMjogamAM pharaka che. siddha paramAtmAne ane anaMta kALa jAya te paNa svarUpa, kSetra ke kazAmAM pharaka na paDe. tethI kALanI asara siddho upara nathI. jevI rIte siddha paramAtmA sa - Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamI [3ra3 tkRSTa sthitivALA che tevI ja rIte sUma nigadanI avasthA sarvathI ochI. sarvathI halakAmAM halakI avasthA nigamI. eka ja evuM sthAna ke jenI aMdara anaMtI utsapiNI sudhI eka sarakhI sthiti siddhisthAna ke nigada che. sarva zaktivALA siddha mahArAjanuM sthAna ne bIjuM nigedanuM sthAna. ApaNe sarva zaktivALA te banelA nathI. janma, jarA, maraNa, rega, zekatA sapATAmAM ApaNe chIe. siddha thaelA AtmAo, janmanA maraNAdinA sapATAmAM AvatA nathI. e ja purAve che ke-haju ApaNe sarva zaktivALA thayA nathI. tyAre have nitya avasthA kaI bAkI rahI? mAtra nigehatI ja. anaMtAnI bhAgIdArIvALuM nimedanuM zarIra nigoda zabda ApaNe jANIe chIe, belIe-mAnIe chIe, mAtra DA utaravAne aMge DhIla karIe chIe. duniyAmAM badhI bhAgIdArI heya. makAnanI, mAlIkanI, AbarunI paNa bhAgIdArI kuTumbamAM heca, paraMtu keI paNa jagyA para zarIra- zvAsanI bhAgIdArI hoya che? zarIra badhAnAM svataMtra. zarIra bhAgIdArInI cIja nathI. zvAsa svataMtra rIja. ApaNu daSTi jagata tarapha jyAre pheravIe tyAre zarIra, zvAsa svataMtra mAlama paDaze, paNa nidamAM eka zarIra nAnuM, AganAM asaMkhyAtamA bhAga jevaDuM, dekhI na zakAya tevuM te paNa anaMtA jIvenI bhAgIdArIvALuM ! nigadanAM svarUpamAM daSTi nAMkhe. anaMtA jIvenI bhAgIdArIvALuM zarIra. jIvavicAramAM sAdhAraNa zabda vApare che. kAyA anaMtAnI eka. sAdhAraNa khorAka, zvAsa anaMtAne saMyA. AvA ApaNe pahelAM hatA. jagatanA dareka jIve Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zALA pAMhelA AvyA hatA ja keIka vitavyatAne jema thayo ke A mAno te svabhAva ullAsya, palaLe, zaktivyatAe mAda karI, tyAre ApaNe AmA AgaLa vadhe. kimatI vastune upayoga game tema na ! jIvanI utkrAMtine vicATha karo. jIvano mULa dA vize ane pachI tamArI utkrAMtine vicAra kare. te vidyAra ma . tyAM sudhI manuSya bhavanI vyavasthA karavAne haka nathI. e vicAra kare tyAre ja tame manuSyabhavanI vyavasthA karavAnA hakadAra thAva che, eTalA mATe ja jaNAvyuM ke-A manuSya janma, ke durlabha che? e arvatra jIve eka mAnA bhAgIdAra hatA. e bhAgIdAmAMthI mAtra ekAda aAgaLa AvyuM. keTalI muzkelI? eka heDImAM hajAra ThA. heDI DUbI temAM 9 DUbe ne ApaNe eka kAcA te ApaNane ApaNe keTalA bhAgyazALI maNIe 10 hajAramAM eka sAro-lAkhamAM eka bace bAkInA (1 emAM be ane eka bace te keTale adhe bhAgyazALI? ApaNe tene keTale badhe bhAgyazALI mAnIe te ApaNe anaMtamAMthI elA bahAra nIkaLyA. vyAmimAM AvyA. tyAM paNa zArIra. enuM eka mAtra caDAka ja ki. gAdI anaMtAnI zAsa-zvAsa bhAgIdArIvALa dhaka mAtra peDhuM zarIra dekhAya nahIM tevuM sUkSma hatuM, jyAre bAdhya evuM lAdara zarIra. je kAyA na dekhAya tevI hatI te have AvA lAgI. ema karatAM AgaLa vacce, sthAvaramAM AvyA, eTale eka jIvane zarIra, zvAsa vagere tuM te gunI, a, vigere prayANa Adara mRgIkAya dekhAya tevA paraMtu tene sanI batAgama nathI, mAtra sparza jANI zake. temAMthI pAI Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C. : " saMDa. cIramA [325 vadhI. beniyavALe thaye. eTale svataMtra zarIra dekhAya tevuM ane vadhAremAM sparza, rasa jANavAnI tAkAtavALA che. tethI vadhe tyAre teIndI, caurindI, pachI paMcendriya temAM paNa AgaLa vadhyA tyAre vicAra karavAnI tAkAta saheje maLI gaI! upadezapreraNuM nahIM. tyAre ApaNe manuSya janmamAM AvyA. jIvananI sAdhanasAmagrIvALA thayA. have ulkAtivAdanI apelAe vicArIe te keTalI muzkelIo ApaNane A zarIra maLyuM? keTalA vamaLamAMthI pasAra thaI nIkaLyA? ATalA vamaLamAMthI nIkaLyA tyAre tame manuSyabhavamAM AvavA pAmyA che. have tene sauoga ? kimatI padArtha, tene game te upayoga na hoya. tene upayoga egya che joIe. AvI durlabhatAthI A manuSyabhava maLe, have manuSya bhavane radda upayoga karyo? mahAnubhAva! caMdrahAsa talavAra hAI ghAsa kApe ne kahe ke meM A talavArane ke upayoga karyo ? te ApaNe hasIe. kAraNa? tevI talavArano upayoga ghAsa kApavA mATe na heya. temAM te cappa-dAtaraDuM basa che. tema sparza IndriyanA sukhe, rasanAnA khAvApIvA. ezaArAmanA sukha meLavIe ne manaeNlava saphaLa thayo gaNIe te manuSyabhavanI saphaLatA nathI. te gaNAvI saphaLatA te taravArathI taNuM kApavA jevI saphajatA che. indriyanA viSayane lIdhe manuSya bhavanI saphaLatA gaNA che te vidhAtAne zApa deze ke-kheda jaje tAruM ke te mane manuSya banAvyuM. kAraNa samaje. manuSya bhava eTale moMghavArIne khADe. cIjane mogherI banAvanAra, ghoDA-baLada- kUtarA-bilADA e badhA sparzanA sukhane anubhave che. strI Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dezanA 326] nApuruSanA samAgamanA sukha anubhave che. temane te medhA nathI, tamAre meMghA che. tame javAbadArI uThAve te strIsukha bhegavI zake. jenAM kuLamAM upajele dIkSAmAM ajANyA nathI. sAdhu gocarI Ave te te vakhate bAlikAo khasI jAya che. tadana nAnI hoya tyArathI ja jenanI bAlikAo A samaje che. sAdhvI becarI AvI hoya tyAre nAnA chokarA paNa khasI jAya. jANe che ke aDakAya nahIM. sAdhupaNAnI mULa jaDane jene bALakane khyAla hoya che. mahArAja gADImAM na bese, sAdhupaNanI maryAdA jenA bALaka paNa samaje che, paNa tame lagna karyo, lagna karyAne ATalI badhI mudata vItI gaI te paNa hajI sudhI lagnamAM samajyA cho? lagnanI javAbadArI. - lagnanI javAbadArI samajyA nathI. te eTalI badhI karavI che ke-kALajAM kakaDAve, duniyAdArInI sthitie kahuM chuM. devAdAra manuSya thAya te copaDA mekalAvI Ape ne InselavasImAM javAthI chUTI javAya. paNa bAyaDInA leNAthI chUTAtuM nathI. mahIne....mahIne bharaNapa paNa tamAre ApavuM ja joIe, na Ape te mahIne mahIne keda ne hukamanAmuM. tethI jiMdagInA cheDA sudhI javAbadArI che. paraNelAe A javAbaddarI khyAlamAM lIdhI! tamArAmAMthI A javAbadArI keTalAe vicArI! e bAyaDI 100) rU. kamAya te paNa tamArI pAse bharaNapiSaNa juduM ja mAge. tamArI javAbadArI na khase. bajAvavAmAM bhUla thAya te! saMtAna hoya te benAM bharaNapoSaNane dAve tamAre adA kare joIe. temAM leNA na rakhAya !traNa ke pAMca varasanI temAM mudata ja nahIM. jemAM budhavArIyAthI paNa Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamI 37. chaTakI na thAya, teTalI javAbadArI lagnanI che. paNa te vicArI nathI. kahe... jAnavarane AmAMnI eke javAbadArI che? te te pachI A manuSyapaNAnI meMkANa ja ne? jAnavarapaNAmAM A viSaya maghA na hatA, te manuSyapaNuM meLavIne zuM phAvyA? evI ja rIte rasanA-IndrimAM kIDI-makeDI-mAkhIo peTabhara mIThAIo khAI tame kaIkanI dukAnethI te rIte laIne khAvA te kharA! baTaku te laI jue! sajA thAya. manuSyapaNAmAM rasane vijaya megha paDe tevI rIte prANa Ijiyane e ge. rAjAnA bagIcAmAM bhamarAomAkhIone kaI rakaTeka na kare, tame jAva te tarata sipAI ke. manuSya thayA te tamane rakaTeka che ne? bhamarA-mAkhIone resakaTeka che? brANane aMge tevI rIte cakSu-zrotrane aMge tiyAne zikaTeka nahIM. ApaNane ekapaNa vastu meMghavArI-javAbadArIjokhamadArI vagaranI nahIM, te ApaNe manuSyapaNuM meLavIne karyuM zuM? InTinI je viSayanA uga tarIke saphaLatA gaNo te jAnavarapaNuM sAruM. te mATe umAsvAtijI vAcaka kahe che ke-manuSyapaNane saduga tyAre ja kahevAya ke (1) prApta karavA lAyaka cIjane nizcaya kara. (2) prApta karavA lAyaka cIjane siddha karavAnAM sAdhane meLavavA ane (3) maLelAM sAdhananI saphaLatA karavI. A traNa cIja karI zake te manuSya bhavanI saphaLatA. te zabda pracalita lAvIe te samyagU darzana, jJAna ne cAritra te ja prApta karavA lAyaka cIjane nizcaya. te ja meLavavuM che, te sivAya bIjuM nahIM, eja nizcaya. A sivAya bIjuM nahIM. sarva karmane kSaya karI, zuddha svarUpa dazA pragaTa karavI te sivAya bIjuM nahIM. A Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328] dezanA dezana dezanA 35 ? 2000 poSa vadI 11 deraLa-vaDodarA manuSyagati ja mAtra mekSanI nisaraNI. zAstrakAra mahArAja bhagavAna umAsvAtijI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke manuSyabhava, e ApaNA hAthamAM AvelI vastu ke jenA ApaNe mAlIka chIe, jene ApaNe kabaje dharAvIe chIe. paraMtu mAlikI-kabaje maLavAthI vastunI vyavasthA karavAne haka ApaNe nathI. sagIra je gharamAM rahyo hoya te ghara tenA kabajAnuM che chatAM temAMthI ekAda eraDe bhADe ApavAne sagIrane haka nathI. kAraNa? jyAre mAlikI kabajo tene che te te vyavasthA kare temAM aDacaNa zI che? te aDacaNa e che ke-mAlIkI kabaje chatAM paNa mIlaktanI utpattinI kIMmata, malaktane sadupayega, enA phAyadA-geraphAyadA, nukazAna vagerene sagIra, barAbara samaje nahIM tevA te sagIra sthiti Ave te ja samyagadarzana, Azrava choDa, saMvara nirjarA AdaravI, ema je jANamAM Ave te samyagAna. ane te AdarAya te cAritra. A samyagdarzanAdi rUDhithI belAya te A ja che. nizcaya, sAdhana ane tenI saphaLatA. A traNa vastu meLavavA mATe manuSyabhavane upayoga karI zakIe te manuSya bhava saphaLa karI zakIe. A traNa cIja devatA, nArakI, tiya na meLavI zake. manuSya sivAya A traNa cIja keI na meLavI zake. have A traNa cIja kevI rIte maLe che te a- Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pAMtrIsamI 29 manuSyane vyavasthA karavAmA haka rahetA nathI. A phila kalAmaNa jIvanamAM lAvIne manuSyabAnA ApaNe ja mAlIka chIe. kaba paNa ApaNA hAthamAM che, chatAM paNa manuSya janmabhavanI vyavasthA karavA mATe ApaNe lAyaka banyA nathI. manuSyabhavanI kIMmata ApaNu khyAlamAM nathI. te maLavAnI muzkelI ApaNA khyAlamAM na Ave tyAM sudhI tenI bisthA karavAne adhikAra ApaNane nathI. gaIkAle ApaNe jIvane aMge ulkAntivAdanI dizA jaNAvI. jIva pahelAM kyAM hatuM? tyAM kyAM jyAM pharyo. AgaLa caDIne je mAtra sparzanA jJAnavAba hatuM, te sparza-rasa-gaMdha-rUpanA vicAravALo thaye. yAvat mikSanI nIsaraNarUpa manuSyabhava meLavI zake mAkSa meLAvavAvALAne manuSyabhava e ja nIraNa anete kaLa gaye, jarA chatAM koI paNa jIva manuSyabhava niyamokSa meLavI zakatuM nathI meLavyo nathI temaja meLAvaze nahIM. koI paNa kALe kaIpaNa avasthAmAM manuSyapaNe sivAya mokSa meLavI zake ja nahIM e vAta zraddhAnusArI mAnI le; paraMtu javatamAM sarva jIve zraddhAnusArI nathI hotA. zraddhAnusArI te ke- zAstrakAre je kahyuM te mAnavuM, temAM yukti ke buddhi calAvavAnuM kAma nathI. mArA karatAM viziSTa zA mAe kahevuM che, te mAnavA lAyaka ja che AthI zrAvALA AtmAe kathana mAtrathI mAnI le, paraMtu sarva jI sarakhI dhAraNAvALA hatA nathI. keTalAka pUdhAtmanA AvA abu hAtha, paNa keTalAka sArI sthitimAM na AvyA hoya te sarvanI vAtamAM pANa tarkane jarUra mAge. nArakI, mekSa na meLavI zake tenuM kAraNa? devatA saktithI-jJAnathI--sAmarthyathI manuSya karatAM Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330] dezanA dezanA adhika chatAM te devatAo mekSa na meLavI zake tenuM kAraNa evA tarkanusArIone traNa gatimAM mekSa nathI maLatuM ema tarkathI nakkI thAya, tyAre manuSya bhavaja mekSanI nisaraNa" ema manAya. teone e traNa gatithI mokSa nathI meLavI zakAte e nakkI thavuM joIe. zaMkAkArane bolate aTakAva na joIe. pUI zaMkA karavA ja devI. aTakAvavAmAM Ave che te be paLe ja nahIM. nArakI, tiryaMca ane devatAne paNa mekSa nahI thavAnuM kAraNa zuM? e samajAya te manuSyabhava mekSanI nIsaraNI che ema manAya ane tenI kiMmata tathA sadupayega karavA mATe prayatna kare sujhe. nArakInI siddhi bIjA je vALAe kahyuM ke-"e vAta pachI. manuSyapaNuM eja mekSanI nIsaraNI, paNa te pahelAM siddha kare ke nArakI vagere mAnavA ja zAthI? A nArakInI jema devatAne aMgeya zaMkA rahe, paNa jyotiSacaka manuSya mATe pratyakSa viSaya che, tethI devatA haju manAya, paNa nArakI zI rIte mAnavA ? nArakI che, ugra pApa karanArane narakamAM javuM paDe che, tyAM kAramAM du: bhegavavA paDe che, temAM pramANa zuM ?" A vAta jeo zraddhAnusArI nathI, teo mATe che. te te tarkanusArI kahe che ke-nArakI che te te jaNAve, pachI nArakI mikSa na meLave te samajAya."mahAnubhAva! tArI vAta kharI. eka vAta dhyAnamAM laIza? gunA karatAM sajA caDIyAtI heya. eke pAMca rUpiyAnI corI karI tene pAMca rUpIyA daMDa karAya te cerI zekAya kharI? kahe ke-gunA karatAM sajA adhika hevI joIe. jagatanA niyamamAM sajA Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [331 saMgraha pAMtrIsamI adhika hoya te kudaratanA niyamamAM gunA karatAM sajA adhika hoya e vAta spaSTa. "sAla 3 eka vakhata kareluM pApa dazagaNuM te jarura jaghanyathI udayamAM Ave. jagatane temaja kudaratane niyama che, te rIte zAstrakAra paNa ema ja kahe che ke gunA karatAM sajA adhika heya. AkhI jiMdagI adhama jIvanathI jIvyA, tene kyAM sajA bhegave te te sajA pUrI thAya? lAkha varasa sudhI khATakI jevA adhama dhaMdhA karyA, lAkha varasanAM karelAM pApa bhegavavAnuM sthAna kyAMthI lAvavuM? game tevI karaDI sarakAra hoya chatAM paNa te sajA karavAmAM pAMgaLI che. eka mANase ekane vadha karyo, tenI sajA phAMsI- dasane vadha karyo hoya te paNa eka ja vakhata pharI. te navanA khUnanI sajA te sarakAra zI rIte pUrI karI zake? eka vakhatanI sajAmAM ja tenI sattA baMdha thAya che. pahelAnA kALamAM-agAunA vakhatamAM khUnIne phAMsIe laTakAva, ema kAyade hate. eka vakhata eka zrImaMtanA putre khUna karyuM. keTamAM kesa cA. khUnIne vakIla bacAvamAM kAMI ja bolyA vagara besI rahyo. khUnI ane tenA saMbaMdhIe vakIlane kahevA lAgyA kesa te mAryo jAya che, kAMIka te bele." vakIle kahyuM- mArA dhyAnamAM che, mATe kazuM nathI kahevuM" khUnInA bApe kahyuM-zuM dhAryuM che? mArA chokarAne phAMsIe mela che? chatAM vakIla kAMI ja na ! keTe phAMsInI sajA karI. laI gayA. phAMsIne mAMcaDe laTakAvya. phase nAkhe che ke tarata ja vakIle chokarAne pitAnA tarapha laI lIdhe! keraTavALA kahe che-kema? zuM lakhyuM che? "phasIne mAMcaDe laTakAva."--mAra' nathI Page #895 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhanukorTa hatAza banI. vakIla sIdhe chokarA thaIne ghera lAvyo. pachI te kAyadAmAM sudhAro karyo ke- jIva jAya tyAM sukhI laTakAvI rAkhI have e sudhArA pachI paNa dasa jaNanA khUnIne nara gunA AkI rahyA tenuM zuM? pipara vAMcanArane te khyAlamAM kesAvarakarane saMsI ApI tyAre sAvarakara kahe che ke sarakAra A bhavanI sajA kare che ke bhavAMtaranI !" arthAt sarakAra eka sajA karyA pachI pAMgaLI che paNa kudarata tevI pAMgaLI nathI. tethI lAkha varasanAM pApa bhegavavA mATe lAkhA varasanI lAMbI jiMdagI hevI joIe tema bALIne mAryA hoya teone lAkha vakhata baLavAne vakhata Ave tevuM sthAna mAnavuM joIe. te sthAna evuM mAnavuM joIe--mAtra duHkha ja bhagave paNa jIva na jAya. ahIMnI TADha karatAM anaMtagaNuM TADha bhagave paNa jIva na jAya. ahIM karatAM bhUkha-tarasa-zraDhatApariga anaMtagaNa sahana kare, paNa jIva na jAya, tevuM sthAna mAnavuM paDe. naraka zabda balavAnI bhale jarura na hoya; sattAnI upara aMkuza rAkhanAra heya te kudarata lAkha varase sudhI bhUkha-tase, garamI-ThaMDI asaMkhyAtAguNI sahana kare te paNa mare nahIM. tevA javAnuM keIpaNa sthAna mAnavuM ja paDe. e mAnyA sivAya pApanuM phaLa nahIM mAnI zake. AvuM duHkha vegavavAnuM sthAna tamAre evuM mAnavuM ja joIze. temAM paNa sarakAranI sajA junegAre khyAlamAM , tevI rIte gavAve che. keIe vadha karyo hoya te phAMsI vakhate bezuddha thAya te sarakAra, kaTAra lAvI tene zuddhimAM lAve. pachI pheMsI Ape. samajadArImAM thayelA gunAnI sajA samajadArImAM bhegavave. Page #896 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIsamI kaDhAma subADI mAMsIe nathI laTakAvatAM zA mATe ? sAnane amala samajadArImAM heya. A vAta dhyAnamAM leze tyAre nArakInA ne avadhijJAnaniyamita mAnyuM che, tene khullA thaze, sAnane aMge akkalavALe eTale matijJAnI, zikSita eTale taNAnI varga, atIndriya eTale avadhijJAnI varga, jANavAvALA eTale mana:paryavajJAnI va ane sarva jANavAvALe e kevaLI varga, A samasta jANanAra varga... vitarAga ja che. tethI tevAone yApane saMbhava na hoya. te varga pApa kare ja nahIM tenA vicAre jANanAra varga saMyata ja heya, mATe te paNa badhAmAM paDele na hoya, mAtra pahelA jaNa varya pApamAM paDelA heya te heya akkalavALo varga, zikSita varga ane dUra rahelA padArthone indriyanI madada vagara jANunAra varga, A traNa varga gunA karanArA. chellA be varga pApathI dUra rahenAra heya. arthAt e traNa varga pApane karavAnA haiya, ane chellA be varga pApa karanArA na hoya. zikSA meLavavAnuM sthAna vaka, temAM paNa mati-brAta-avadhi e traNa zaNita mAnavI paDe. te traNa zakita sAthe kareluM pApa bhagAvatI vakhate traNa ziktivALA rahevA ja joIe. A uparathI Avyo che zikSA bhogavavAnI. jJAnazakti AyuSya-zarIra vagere kevuM hovuM joIe te nakkI karyuM ! AnAthI anaMtagaNI kaDha-tApa-sukha-tarasathI jIvana na chUTe dAya--dAhe taLAya paNa jIvanana ke, tenuM jIvana mAnavuM paDe. vaikiya zarIra hoya. darika zarIsthI teTalI medanA sahana na thaI zake. lAkha varasa sudhI karelAM pApa bhogavavA mATe lAMbI zakti-jJAna-Ayu--zarIramAna ce. tevuM sthAna je hoya tene ame naraka kahIe chIe Page #897 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naranetiyala gati mANAnI nIraNa nathI. AvI sthiti nakanI hevAthI karelAM pApi gavavAnuM te sthAna. jelamAM gayelAne svataMtratA nathI hotI. bhale ja kuMvare hoya ke moTA zekIyA heya. karelAM pApanAM phaLa bhogave te vakhate tyAM svataMtrapaNe vartavAnuM na hoya. pApa bhegavavAmAM ja jiMdagI pUrNa thAya. pachI nArakImAM mokSasAdhanane age sAmagrI maLe ja kayAMthI? narane bhava sAgaropama kALane avadhi jJAnavALo hoya, vekiya zarIra hoya te paNa mokSa sAdhavA mATe upayogI na thAya. jAnavarane aMge parAdhInavivekahIna jiMdagI AtmAne vicAra karavAnI tAkAta tyAM kyAMthI lAvavI? tyAM viveka Avaze ane AtmAjika ema khavA te zI rIte bane? devamatimAM paNa moNa nathI na, tirya, mekSanI nIsaraNa nathI paraMtu devatAI jIvana mesanI nIsaraNI kema na bane? te na bane te manuSyajIvana mekSanI nIsaraNI kema bane? duniyAmAM DAhyA ne gAMDa vacce AkAza jamInanuM aMtara gaNAya che, paNa ArIka buddhithI vicArIe te lagIra ja atara che. lAkha ane karaDa vacce aMtara eka pAInuMja 9 99 rUpIA 15 AnA ane 11 pAI hoya tyAM sudhI lAkhanA keThAmAM. te koThAmAM mAtra eka pANI umerIe te te kaThe karaDanA keThAmAM. tema dunIyA dArInI dRSTie vicArIe te meTuM aMtara. vicArIne vicAra gaLyA vagara vartanamAM mUke te gAMDe. vicArathI vicAra gaLe te DAhyo. ahIM pezAbanI hAjata thaI, te ahIM sabhAmAM pizAba na karAya ema samaje te DAhyo, pezAbanI hAjata Page #898 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamI (335 thaI sabhAmAM pizAba ke e zake. devatAone AgevAno vAMchAmAM devatAonI siddhi-chAmAM, vicAra AvyA ke kAryanI siddhi! temane vicArane vartana vacce aMtara nathI. jaza AyuSya, jJAna, sAmarthyavALA chatAM vicAra ane vartana vacce aMtara nathI. vicAra dabAvavAnI tAkAta devatAmAM nathI. tevA devatAe mekSa mATe lAyaka na gaNAya! mezanI lAyakAtamAM pahelA naMbara ene ke je-anAdikALanA mahanA vicA ne dabAve. mahinA WiAza Ave ane tene dabAve. viSayakaSAyanA Avezene dabAvI zake, te mikSane lAyaka bane. vicAra dabAvavAthI pahelAnA karmo nIrasa bane-kamene nirasa banAve ne navA baMdhAtA karmo ke, te ja ekSane mAge jAya; mATe ja kahe ke-devatAone bhava mehanI nIsaraNI nathI. mATe manuSyabhava mekSanI nIsaraNI. manuSyabhava ke kImatI che te joyuM, have tene sadupayoga kare te mokSa meLavI zake. durupayoga kare te anaMte saMsAra rUkhaDAve, A saMmajAya te manuSya bhavanI vyavasthA karavAne lAyaka gaNuIe. kIMmatIpaNuM samajIe te vyavasthA karavAne haka ApaNane maLe te mATe tattvArtha sarakhe graMtha ane tenuM bhASya karatAM zrIumAsvAtijI mahArAje ATaluM jaNAvyuM ke tArA janmanI prathama paMcAta kara. mahAduHkhe maLela che. je tene durupayoga karIza te maLela manuSyabhava duHkhanuM ja kAraNa che, mATe mahAduHkhe manuSyabhave meLavyuM che tene eLe nahIM gumAva: aMdhArI-gaMdhAtI keTaDImAM hA mahinA garbhamAM rahevAnuM heya te mAtra manuSya bhavamAM je tiryaMcamAM garbhakALa eTale nathI, temaja UMdhe mAthe laTakavAnuM nathI. tiryacanA garbha Page #899 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI le che nIkaLI jAya che, te dezanA sthAno tirachI che, tethI tene garbhamAM UMdhe mAthe laTakavAnuM nathI. manuSyane UMdhe mAthe laTakavAnuM che. hA mahinAsudhI aMdhArI-gaMdhAtI keTalImAM laTake te garbha pAke, mATe dukhanuM nimitta, janma pANu yaMtrapalaNanI jema duHkhe maLe che. have tene durupayegA thAya te bhAvamAM paNa duHkhanuM kAraNa che, te sadupayega zI rIte thAya te mATe kahe che ketraNa vastu meLavI le te tArA janmane vakhANavA lAyaka banAvI zakAya, rakhaDapaTTImAMthI nIkaLI jyAM rakhaDapaTTI nathI tevuM sthAna meLavI le, tevuM sthAna mAre meLavavuM che, te nizcaya kara. "sAni kAja arANa' jagatanAM tamAma sthAnake maraNavALAM azAzvata che. maraNa vagaranuM mAtra eka ja sthAna che. ane teja meLavavA lAyaka che, mATe mAre te meLavavuM joIe, pitAne mATe e nizcaya ke-(1) te mA mane kema maLe? e pachI (2) tenAM sAdhane ane tenA Adhake dhyAnamAM le. pachI (3) te bAdhAthI khasI sAdhanone upayoga kare e pramANe te amaraNa sthAna prAmavane nizcama Adi te traNa vastu barAbara samajAya te mATe zAstrakAra kahe che ke-samyagadarzana, jJAna ane cAritra, te amane raNa dharma banavAnAM sAdhane che. tene khyAla le te saspaNa darzanapUrvakanuM jJAna, ane pachI tene amala kare te cAritra, tethI samyagadarzane karI sahita je jJAna pAme ane te pachI je samyakracAritrane pAme te AtmA, kharekhara maLela manuSyabhava sArthaka karI zake che. A sAMbhaLI te traNa ratna meLavavA je mAnavI udyama karaze te mAnavI A bhava parabhavamAM kalyANanI paraparA pAse mokSasukhane viSe birAjamAna thaze Page #900 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha chatrIsamI [ 337 dezanA 36 che 2000 poSa vadI 12 zanivAra, yAkubapurA-vaDedarA svAbhAvika sukha sivAya duniyAnuM sukha sthAne hADakAM cATavA jevuM che. zAstrakAra mahArAja zrI umAsvAtijI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ketuM zuM pAmyuM che? te te je. nAnA meTA bhAIo vigere pAse zuM zuM milakata che? te tuM jue. paisA mATe ATaluM lakSa rahe che, te puNyathI maLela vastunuM lakSya kema nathI rahetuM? manuSyapaNuM duniyAnI koI paNa bIjI cIjathI : maLI zakatuM nathI. ekendriya Adi tamAma cha karatAM vadhAre puNya ApaNu pAse ekaThuM thAya tyAre ja ApaNe manuSya thaI zakIe. bIjAjI, manuSya na thayA ane ApaNe manuSya kema thayA? ApaNumAM adhika pUNyAI hatI tyAre ja manuSya thayA chIe. keTalIka vakhata gAdI upara AvelAne rAjya kema meLavAya che, tenI muzkelI mAluma na paDe. bApa dAdAnI gAdI upara AvelAne rAjyaprAptinI muzkelInI khabara paDatI nathI. ApaNe samajaNuM thayA, te pahelAM manuSyapaNuM maLI gayuM, eTale manuSyapaNAnI muzkelI ApaNane mAlUma paDatI nathI. khAvAnuM na maLe te khAjAne bhUke khAya paNa bhUpe zuM karavA rahe? are bIrabala! e dubaLA, dubaLA kema che? bhIkhArI dubaLe kema? bIrabale kahyuM-jahAMpanAha! ene khAvAnuM maLatuM Page #901 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338]. dezanA nathI. A uttara sAMbhaLanAra pAdazAha che, amIrImAM ucharelA che, pAdazAhI magaja che, tethI kahe che ke te te bevakupha che, gaddho che. khAvAnuM na maLe te chevaTa khAjAne. bhUke khAya, paNa bhUkhe kema rahe che? pAdazAhanA manathI khAjAne bhUke eTale kaMI nahIM. pAdazAktA bhANAmAM bhUke na pIrasAya, tenA bhANamAM te AkhuM mUkavuM paDe. khAtAM khAtAM bhUThe bAkI rahe te te tene pheMkI devAnI cIja. AthI pAdazAhane khabara nathI ke-khAjane bhUke dubaLAne te dekhAya durlabha. ApaNe manuSyapaNamAM ucharyA-TevAyA, tethI te sivAyanI avasthA khyAlamAM nathI. eTale ApaNane manuSyapaNAnI kiMmatadurlabhatA khyAlamAM nathI. ApaNe paNa manuSyapaNuM pAmyA pachI samajaNa thayA. AvI ApaNI sthitie ApaNane manu paNuM e pAdazAhane khAjAne bhUke. jagata sAmuM daSTi kare tyAre A lAgate khAjAne bhUko dekha paNa muzkela che. ApaNe paNa manuSyabhavanI muzkelI jyAre samajIe? kIDI> maMkI, pazu-paMkhI, jhADa-pAMdaDA vagere tamAma ,ekendrIvikalendrI-pazu paMkhI kema? ane ApaNe manuSya kema? ATalA badhAne je nathI maLyuM te ApaNane maLyuM che. ApaNane dujA" eTale keIe manuSyavaNuM ApeluM nahIM, paNa maLI gayuM che. dukAna kare, munIma rAkhe, javAbadArI munImanI, jokhamadArI zeThanI. kapake munImane maLe. jevI rIte duniyAmAM tevI rIte jIvana kRtyanI javAbadArI jokhamadArI tamane manuSya bhava keIe Ave nathI, tamane ja maLe che. tame sAruM kRtye kya tethI tabhane manuSyabhava maLe che. mahAbhAgya je manuSya paNAnA Ayu-gati bAMdhIne manuSyapaNuM meLavI zakyA. A jaga Page #902 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM sAtI ApatI ema dhArI sa , chatrIsamI [339 tamAM janma mAtAnI marajI nathI. phalANa jIvane kUkhamAM lauM ema dhArIne janma ApatI nathI. pitA prema dharIne kaI jIvane kheMcI zakyuM nathI. tema jIve A mAtA sArI, A pitA sAre mATe tenI kUkhe ke vaMzamAM jauM tema dhArI janma lIdhe nathI. manuSya janma kenA prabhAvane? karmanA-pUNyanA prabhAvane janma. jevAM puNya bAMdhyA hoya tevAM puNya bhegavavAne sthAne A jIvane janamavAnuM thAya che. A jIvane bIje ke janma ApatuM nathI te mATe "sulakhyuM eTale tene maLela janma che. te sAthe AryakSetra, uttamakULa, uttamajAti, pacendriya saMpUrNapaNuM, dIrdha jIvana A badhuM "su" maLyuM che. nahIMtara. jamahA dhi mathurA garbhamAM paNa keI jIva marI jAya che" ATalI vastu tane maLI che, paraMtu maLelI vastune je upayoga karI jANe tene maLelI pramANa gaNI zakAya. nahIMtara nADuM pakaDayuM che ema kahevAya. gADuM cAlatuM hatuM. DhALa Avyo. velajI gADAmAM beThA hatA. gADA kheDu kahe-verAjI pakaDo. rAjIe ceraNAnuM nADuM pakaDayuM. baLadanuM nADuM paka DavAnuM kahyuM hatuM. te jagyA para cAraNanuM nADuM pakaDayuM gADuM UMdhuM paDayuM. rAjIne vAgyuM. pele kahe-kayuM nADuM pakaDavAnuM hatuM ane kahyuM pakaDayuM? verAjI kahe mane zuM khabara? vAta e ke Ine badale kaI nADuM pakaDe, temAM kaMI vaLe nahIM. tevI rIte manuSya janmamAM melavAnI vastu meLavIe temAM zuM? melAnuM tame meLave che emAMthI AgaLa kaMIpaNa lakhI javAnuM nathI. kaMcana-kAminI kuhummu ane kAyA, tema AhArazarIra-endriya ane viSaye ADe cIja meLavavA AkhI jiMdagI saccA, paNa ahIMthI cAlatI vakhate AmAMthI sAthe keNu? - Page #903 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340] dezanA dezanAte melI javAnI ATha vastune mATe AkhI jiMdagI udyama karyo. AkhuM manuSya jevuM kIMmatI jIvana veDaphI nAkhyuM. te ATha vastu mATe adharma--anIti-anyAyane paNa vicAra na karyo ane te melavI paDe tevI vastuo meLavI, paNa meLavIne na melavI paDe tevI vastu kaI? te mATe jaNAvyuM- bhAI ! haMmezanI nitya cIja AtmA-java. te ja haMmezanI cIja. sarvakALa TakavAvALI cIja. sarva bhavamAM sarvadA rahevAvALI te ja cIja, te AtmAnI cIja meLave te melavI na paDe. AtmA sivAyanI cIja bhale meLavIe paNa aMte melavI ja paDe. te mATe "sakhyAna-AtmAne na melavI paDe evI cIja zuddha samyagadarzana." e cIja haMmezAM rahe. duniyAnI cIja rAkhavA mAgIe te paNa na rahe. baLatuM raDuM kRSNarpaNa karavA taiyAra nathI. manuSya maraNa pAme. meta kaI mAMgatuM nathI. kaMcanAdi mane ke kamane choDavAM ja paDe. e rIte baLatuM raDuM kRSNarpaNa karyuM temAM zuM? paNa ApaNe te chellI vakhate teTaluM paNa karavA taiyAra nathI. mAre te te vakhate paNa rahevuM che, pachI javuM paDe che, ApaNe javA nathI mAgatA ! chatAM A kAyA rUpa beraDuM rahetuM nathI. kaMcanAdi cAhe jeTalA rAkhavA mAgIe te paNa na rahe. eka vakhata samyaktva AvI gayuM te adha pudgalamAM jarUra bIjI vakhata Ave. nigodamAM jAya te paNa ardhapudgalamAM bahAra nIkaLavAnuM cakkasa. paMDitane ne mUkhane sanepAta thayA. sanepAta vakhate banne sarakhAM paNa sanepAta jAya pachI paMDita te paMDita, ne mUrkha te mUrkha. samakitI nigadamAM jAya te paNa tyAMthI bahAra Page #904 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha chatrIsamI [341 nIkaLe eTale pAcho samaktiIvALo taiyAra. samakti bahAra kheMcI kADhyo. samakti cheDyuM cheDAya nahIM, evI te AtmAnI cIja hovAthI te meLavavA mATe AvI durlabhatAthI A manuSya janma meLavyuM che. have kaMI evI vastu meLave ke je have melavI na paDe? A jIve I vakhate kaMcanAdi nathI meLavyA? anaMtA bhavamAM dareka bhavamAM te vastuo meLavI, paNa aMte chUTI gaI. je sarvadA mATe AtmAmAM rahevAvALI cIja hoya te te samyagUdana. prathama kaI kAntinI jarUra paDe? jagatamAM cAhe rAjya saMkrAti heya paNa pahelA kyI saMkrAtinI jarura paDe? vicAranI. Congress-kesa atyAre ATaluM kAma kare che, paNa teNe pahelAM vicAranI krAnti sudhAravA keTalA varasa vitAvyAM? vicAranI saMkrAnti vagara UMcA mAne na pamAya. samyagadarzana paudgalika vastu nathI, mAtra vicAranuM parivartana. anAdikALathI A jIve sparza--sanA- nAka-cakSu-srotrathI thatAM sukhane sukharUpa gaNyAM hatAM. pudgalanAM sukhane sukha gayuM. kUtaruM hADakuM cATe, tene khAMce tALavAmAM vAge-pitAnA tALavAmAMthI lehI nIkaLe che, tene svAda Ave eTale jANe ke huM khATakIvADAnA hADakAnuM lehI cAhuM chuM. tema IndriyethI sukhane bhrama thAya che. tema ApaNuM AtmAne pugalamAMthI sukha meLavavAne bhrama thAya che. sukha AtmAnuM ke pudagalanuM? sukhadharma AtmAne che. pugalane sukhadharma nathI. AtmAnA svarUpa sivAyanuM sukha kUtarAe karaDAAM hADakAnAM lehI samAna che. te mATe kahe che ke vicAranI krAntinI prathama jarura che. Aja sudhI ApaNe pugala Page #905 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342] - dezanA dvArA sukha meLavIe chIe ema mAnatA. vicAranI kAnti thAya eTale have pugala dukha denArA che pachI te cAhe devakanAM ke manuSya bhavanAM che, paraMtu pugale duHkha ApanArA che. A vicAranI krAnti te ja samyaggadarzanamohanI majabUta gAMTha bhedAya tyAre samakti thAya, paraMtu e paNa joDe ja bele che ke-70 kaDakaDanI sthiti hoya tyAM nahIM, paNa eka keDIkeDa bAkI rahe tyAM gAMTha. je gharamAM rahetA hoIe te vakhate tenI khaTaka na rahe, paNa myunIsIpala hukama Ave keghara pADI nAMkhavuM paDaze te vakhate khaTaka lAge. ghara ATaluM upayogIkIMmatI-jarUrI vagere te vakhate kyAMthI sUjhayuM? kahe ke-vinAzanI vakhate upayogitAnuM bhAna vadhAre thAya. vinAza pAme te vakhate tenI upagitA khyAlamAM Ave. je padgalika vicAronA nAzane vakhata che te samajaNane vakhata che. te vakhate graMthI bhedAya ne nizcaya thAya ke-AtmAnAM samyagradarzana, jJAna, cAritra e traNe ja AtmAnI cIja melavI paDe tevI nathI. mekSamAM rahevAvALI che. te sivAya bhavAMtaramAM ke mekSamAM rahevAvALI cIja nathI. te ja samyagadarzana. ApaNe vicAranI A kani svamamAM paNa sAdhatA nathI, mATe zAsakAra kahe che ke-samya darzana manuSyabhavamAM meLavavA lAyaka. jagatamAM luccAe harAmakhore mUkha hatA nathI akkalavALA hoya tema tenI akkalanI zAbAzI nathI ApatA. kema? eka ja kAraNa jagata mATe tenI akkala-hoMziyArI zrApa samAna che-du:kharUpa che. AzIrvAda samAna akkala hoya te zAbAzI apAya. nyAyanI prItivALe luccAnI akkalane dhikkAre. jeo AtmA tarapha lakSyavALA nathI tevAnI akkalane Page #906 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamI [343 A dezanA-37 200 piSa vadI dazI. jAnI zerI-vaDodarA. durgatimAM paDatAne dhArI rAkhe te dharma. zAstrakAra mahArAjA, bhavyajInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa jaNAvI gayA ke-dareka manuSya, pitAne zAstrakAra nA vakhANe. AtmAne - sAdhyatApUrvakanuM jJAna maLe te kAmanuM. ejuM jJAna nahIM. kUve dekhI na khasIe te? eka AMdhaLo kUvAmAM paDe te dayAnuM pAtra keNu? bicAre paDI gaye te dayApAtra. AMdhaLe khADAmAM paDI gaye te jagatanuM dayAnuM pAtra. dekhate khADAmAM paDe te jagata bevakUpha kahe. paDyA, vAgyuM ane uparathI jagate bevakUpha banAvyA! kema? kAraNa ke-ApaNe dekhatA chIe-jANI zakIe chIe ke-ahIM khADe che. jANyA pachI jANyAne upaga karyo nahIM te bevakUpha bane. AMkha na hatI-apaMga hate-kUvAmAM paDaye. tene bahAra kADhIne dayA paNa dhare. AMdhaLo kUvAmAM paDe te dayAnuM pAtra thAya. dekhate kUvAmAM paDe te dhikkAranuM pAtra thAya. jeo AtmA, puNya vagere na mAne teo pudagalamAM gAMDA bane, te tevA dhikkArapAtra nathI, paNa jinezvaranAM vacanane jeo sAMbhaLe che- mAne che, teo pudagalamAM gAMDA bane te dhikkArapAtra mATe tevA AtmAo pudgalathI virati meLave. tethI samyagra darzanajJAna-cAritra je meLave tene manuSyabhava maLela saphaLa; mATe samyagadarzana-jJAna cAritra meLavavA udyama , e jANI je AtmA te traNa vastune udyama karaze te A bhava parabhava mAM lyANa pAmI ekSasukhane viSe birAjamAna thaze. Page #907 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 344] dezanA uttama mAnanAre heya. temAM pAMce Indriye saMpUrNapaNuM che, te paNa uttama che. lAMbI jiMdagI maLI che. garbhapaNumAM-bALapaNamAM yuvAvasthAmAM paNa ApaNe jIvyA tethI bhAgyeya che, te vAta sarve maMjUra kahe che. dharmanAM phaLa Icche che, paNa dharma karavA taiyAra nathI. "hA chaMti, ra punaH sata ' svapramAM duHkha thAya tyAM udAsI thAya. jIva svapramAM paNa du:khane nathI Icchate. arthAta haraghaDIe harapaLe A jIva, sukhanesArI sthitine ja Icche che. paraMtu A sukha je paugalika bhegavuM chuM, sArI sthiti anubhavuM chuM, temAM pahelAMnI pUNyAI ApaNe bhegavI laIe chIe e khyAla e chAne ja hoya che. Avaka vagaranuM kharca je peDhI kare temAM pariNAma zuM hoya? tevI rIte ApaNe AtmA pUNyane harapaLe harasamaye bhagavye jAya che, paNa navuM pUNya meLavatuM nathI. te puNya Ave che kema? ane te huM lauM-bheguM karuM te vicAra AvyuM? bALapaNamAM khAvApIvAne vicAra AvyuM, pachI bhaNavAne, pachI kuTumbane, pachI kamAvAne vicAra AvyA. jamyA tyArathI jiMdagInA cheDA sudhI vicAra ane vaitarAM karyA, paraMtu AgalI jiMdagI mATe zuM ? e vicAryuM ? jagatamAM matabheda, zAstro, dharmo, darzane judA judA che. paNa eka vAta te dareka dharmavALAne kabUla karavI paDe che. nAstike pUNya-pApa, svarga naraka, AtmA na mAne paNa huM kahuM temAM te mata meLave che. ahIMthI uThAMtarI badhAne karavAnI che. temAM nAstikane ke bIjA dharmavALAne matabheda nathI. cAhe abAdhipati hoya-lAkha strIone mAlIka heya-karoDanA kuTumbavALa hoya-eTI kAyAvALA hoya te paNa maravAnuM te Page #908 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. sADatrIsamI [ 345 che ja. je ahIMthI AgaLa maravAnuM che, to te pachI zuM? kayAM javAnuM che? tene vicAra karyo? kaIpaNa jIva AgaLanA bhavanuM sthAna-gati hAthamAM laI zakatA nathI. jeTalAo janmAMtara kare, bIjA janmamAM jAya te vakhate parAdhIna hoya-svAdhIna nahIM. janma kene AdhIna? AgalI gati sArI kharAba maLavI kene AdhIna? dharmane AdhIna. dAna-zIla-tapa-bhAva tene dharma saMjJA ApI che. te zAthI? pachI-a-ba-ka-Da." saMjJA ke "ka kha ga gha "saMjJA Apo. a. ba. ka. Da." saMjJA bolanArA hiMdupaNAmAMthI rAjInAmuM Ape che. te saMjJA A B C. D. aMgrejanI che. rA. A.. evuM nAma na ApatAM dharma evI saMjJA kema ApI? eTalA mATe e saMjJA ApI ke-jagatamAM nAma traNa prakAranAM che. padArthamAM jevA guNa heya ne tevuM nAma heya, te sArthaka nAma. padArthanuM svarUpa kaMI hoya ane padArtha kaMI heca tyAre te anartha nAma, ane trIjuM arthazUnya nAma dI sArthaka nAma. dIptI kare, ajavALuM kare dIpAve, dIpe tyAre dIve, te nAmane sArthaka nAma kahevAya. guNe pramANe nAma hoya te nAma sArthaka. tevI rIte Indragepaka paNa kIDe IndranuM rakSaNa karatuM nathI, tethI kIDAnuM Indragepaka nAma te nirarthaka nAma. kAraNa ke padArthamAM artha nathI. trIjuM arthazUnya. je nAmane artha ja nahIM. jema ke - harapavitha. evAM je kalpita nAma UbhA karyA. Ama traNa prakAranA nAme hoya che. temAM A dharma evuM je nAma te sArthaka che. kema? te mATe zAstrakAre jaNAvyuM ke rutikatA khajUra, caNAdAya tata dhatte caitAn zume sthAne, tasmAddharma iti smRtaH // Page #909 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA 346] pApathI rokanAra-durgatimAM paDatAne bacAvanAra dharma. viSaya-kaSAya-AraMbha-parigraha tarapha jIve deDelA che, jemAM AtmAne pitAne paNa bhase nathI. tame AMkhamAM AMgaLI te na ja mAre, chatAM paNa jo tamAre hAtha AMkha, AgaLa jAya te tarata ja tamArI AMkha mIMcAya che. eka zeTha ceka vaTAvI lAvyA, piyA lAvIne tijorImAM mUkyAM che. tyAM sUte, UMghI gaye. svapnamAM cera AvIne tijorImAMthI rUpiyA laI gaye. AMkha ughaDI eTale svapnamAM dekhyuM che, eTalA mAtrathI saMtoSa na vaLe. cAvI laI tijorI ughADI. rUpiyAnI rakama tapAse che. AthI samajo viSe ane tenAM sAdhane tarapha-parigraha tarapha AtmA keTale mUkele che? keTale gherAyelo che te juo. Ama jagatanI viSayakaSAya, AraMbha-parigraha tarapha buddhi rahelI che, te jagata durgati tarapha doDI rahyuM che, tene rekanAra koNa? gharamAM pAMca bhAI ekaThA thaIne beThA tyAre "AraMbha-parigraha nakAmA che tema ke eka bhAI bIjA bhAIne kahe che? nAtIlA pAMca ekaThA thAya tyAre "viSaya nakAmA che" te vAta thaI? gAma dezavALA bhegA thayA tyAM te vAta karI? vartana te bAjue rahyuM paNa te vAta paNa kyAM che? tenI vAta paNa karatA nathI. "viSayakavAya nakAmA che" e vAta mAtra be ja sthAne. jinezvaranA maMdiramAM ke muni mahArAjasthita upAzrayamAM. A be sivAya AraMbha-parigrahanA tyAganI vAta ja kyAM ? daherAsara AgaLa AraMbha-parigrahanA nivAraNanuM bAI, upazrayamAM paNa AraMbha-parigrahanA nivAraNanuM sthAna. phakta deva Page #910 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, sADatrIsamI [347 ane guru be ja, AraMbha-parigraha nivAraNa karanArA. viSayakaSAya, AraMbha-parigraha e cAra durgatinA rastA. e durgatinA rastA nivAravAnuM kahenAra kezu? te kahenArA jagatamAM nathI. jinezvara mahArAjane paNa te kahevAnuM kahevAmAM vAra lAgI. tIrthakaroe pite e nivArIne sAdhupaNa lIdhA, chatAM te bIjAne kahevA na beThA. kevaLajJAna thayA pachI te kahyuM. hajAra varasa pachI kevaLajJAna thAya te tyAM sudhI kema na kahyuM ? je manuSya pravartaka hoya tene athathI te iti sudhInI rajuAta karavI paDe che tyAre tIrthakare eTale dharmanA pravartaka tethI temane chellAmAM chelluM kevaLajJAnanuM phaLa rajU karavuM paDe che A jagatamAM kyAre yathArtha kahevAya? pite AraMbha-parigraha choDI kevaLajJAna meLavyuM hoya te ja upadeza daI zake. tethI tIrthakare chadmasthapaNAmAM upadeza detA nathI. tethI kAraNa kAryane sAkSAtkAra karAvavA mATe kevaLapaNamAM ja upadeza Ape che. pravartakane upadeza phaLa meLavyA pachI upadeza devAne rahe che. ApaNe tIrthakara mahArAjanI pAchaLa cAlanArA anucare, tethI temanAM nAme kahI zakIe. anucare pisTamenanI te kahI zake. TapAlamAM lAkha rupIyAne ceka AvyuM. te melanAranAM nAme jame thAya. piSTamenanA nAme jame na thAya. AcArya, upAdhyAya, sAdhu, tIrthakara mahArAjanA piSTamene. AcAryAdika, "jinezvara mahArAje Ama kahela che." ema kahI upadeza Ape. temanAM vacananA anuvAda tarIke AcAryAdika upadeza Ape che. AcArya, upAdhyAya, sAdhunuM kathana "jinezvara mahArAja kahe che ke e prakAre nIkaLe. kahevAnuM tatva e ke-viSayAdikamAM A java ragadeLAe Page #911 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA- 348] dezanA hevAthI rahevAthI te tarapha durgati tarapha jIve deDI rahyA che, temane rokanAra koNa? durgatimAM deDatA jIvane revAnI Teva gurumAM zakti nathI. je temanAmAM e tAkAta hota te eka paNa jIvane durgati tarapha deDavA na deta. pitAnA AtmAne durgatithI bacAvavAnuM heta te kayAranIe durgati baMdha karI dIdhI hota. tyAre durgatithI bacAvanAra koNa? durgatithI bacAvanAra dharma te devaguru zuM kare ? dharma dvArAe durgatithI bacAve. AthI teonA upadezadvArA dharmanuM AlaMbana laIe, te durgatithI bacIe. eTale tIrthakare, gurumahArAja dharma dvArAe durgatithI bacAve. kuMbhAra ghaDo banAve. paNa caka pheravyA vagara nahIM. caka kere mUkI kuMbhAra ghaDe banAvI zake? tIrthakarene jIve che ane dharma na hoya te tIrthakaro bacAvI na zake. je sattAmAM hoya te sattAnI vAta pragaTa karI zake. anaMta zaktine artha e nathI ke UthalapAthala karavI. jabare mANasa malla je paNa therIye hAthe ghasavA na jAya. anaMtI zaktivALo paNa adharmane uddhAra karavA na jAya. mULa vAtamAM Ave. tIrthakara mahArAjA jagatane uddhAra kare. gurumahArAja zrotAne uddhAra kare te nirapekSa ekAkI paNe nahIM paNa dharma dvArA uddhAra kare che. durgati tarapha de rahelA jaMtune je dhAraNa karI rAkhe--ahIMthI durgati tarapha deDI rahyA che, tevAne sadgatimAM sthApana kare te dharma datinA mahemAna pradezI rAjAne dhame kevI rIte saddagatimAM sthApana karyo? ApaNumAM pradezI rAjAnI kathA prasiddha che. pradeza rAjA, kezIkumAranA paricayamAM AvyuM na hatuM tyAM sudhI tenA hAtha Page #912 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. sADatrIsamI [349 24 kalAka lehIthI kharaDAyelA rahe. deva-gu--dharma keIne paNa nahIM mAnanAre te e AtmA. tene kezakumAra mahArAjane samAgama thaye eTale te dharmamAM daDha thaye. kALa karIne saudharma devalokamAM sUrya devatA thaye e ja pradezI rAjA-narakane mahemAna thavAnuM hatuM. te durgatine mahemAna thavAne taiyAra thayele tene bacAvI vaimAnika devatA banAvyuM. dharma dvArAe dharmamAM AvyuM tyAre kaI sthitimAM AvyuM? te vicAre. pariNati vicArIe tyAre vastu, vastugate TharI ThAma thAya. pradeza rAjA dharmamAM derAye. eka vAra dharmamAM derAyA pachI dharmanA kAryomAM ja rasa paDe. nATaka-ceTakamAM rasa na hoya, tethI nATakadina rasIlA , have te dharmamAM derAelA pradezI rAjAne kharAba gaNe. mithyAtvIe samaktiIne sArA nahIM gaNe. viSayAdikamAM rAcela cha, pradeza rAjAne kharAba gaNe. rANa sUryakAMtA paNa pradezI rAjA tarapha dveSe bharAI ene ema thayuM ke-A karatAM to te marI jAya te sAruM. je racavAmAgavAmAM joDe rahevAvALI hatI te rANI, pradezane dharmanI pariNati thaI tyAre "te marI jAya te sAruM" e durbhAvanAmAM AvI ! eTaluM ja nahIM paNa ene mAruM-mArI nAkhuM e vicAre tene jhera khavaDAvyuM. rANIe dhaNane jhera ApyuM ! zuM kAma? viSayakaSAyanA saMteSa khAtara. e ADe heya tyAMsudhI pitAnA viSaya svecchAthI piSAya tema nathI. tyAre rAjAne jhera utAravAne maNa lavAya che. e rANI dekhe che. tene thayuM ke-dhaNyuM senuM dhULamAM jaze." eTale tarata ja mUcchamAM paDela pradeza rAjA pAse AvI, ghUmaTe karI upara paDI ane nakha gaLe dIdhe! je vakhate jhera dIdhuM mAluma paDe te vakhate Page #913 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350] zAnA che dezanA-38 che 2000 poSa vadI 18 somavAra, jAnI , vAra. evaM savRttayuktena, yena zAstramukAitam / zivavatma para jyotirikAlApavarjitam / vikeTa deSa rahita zA. zAstrakAra mahArAja zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatAM thakAM jaNAve che keA jagatamAM kaIpaNa darzana-mata-dharma, traNa tane mAnyA sivAyane hete nathI. dareka darzana-mata-dharmavALA traNa tatva jarUra mAnavAvALA heya. mazIne ze vicAra thAya? nakha daIne mAre te vakhate pradezI sajA ze vicAra kare che? te kaparI paLe dharma pAmele rAja, vicAre che ke-jagatanA sarva jIvene khamAvuM chuM sUryakAMtAne vizeSe khamAvuM chuM? have ahIM vicArone vakhate e jIva kaI pariNatie AvyuM haze ? A ne Astika che, janmane Astika nahIM. ApaNe janmanA Astika chatAM A pariNati che? dharmane ja prabhAva ke je durgatine rokI zake ne sadagatimAM sthApI zake eTalA mATe te kiyA-anuSThAna-pariNatinuM nAma, bhAvanuM nAma dharma rAkhyuM bhaviSyanI jiMdagI na ja bagADavI joIe, tevA vicArI dareke dharmanuM sAdhana karavAnI jarUra che. tevI rIte je ArAraze te kalyANa pAmI AtmA mANasukhane vize birAjamAna thaze. Page #914 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamI [351 deva, guru ane dharma A traNa tatvane dareka dharmavALA-- darzanakAre -matavALAo mAne che, te pachI darzanane dharmanematene paraspara bheda kema? deva nAmathI devane, guru nAmathI gurune, dharma nAmathI dharmane dareka darzanakAre mAnyA, paNa tenAM lakSaNe pite kalita karI dIdhAM. AvA heya teNe AvA de, guru dharma mAnanA, Ama judA judA lakSANe kapIne zA judA devagurudharmanI mAnyatA karI. deva-guru-dharma traNa zabdane aMge darzana ke matamAM matabheda nathI, paNa lakSaNamAM pharaka paDe tyAre devagurudharma judA paDe. senAnuM lakSaNa karatAM kaseTI para parIkSA thAya, caLakatuM dekhAya te senuM, te lIMpaNa pANa ghasAIne caLakatuM thAya -zuM tene paNa ApaNe sonuM kahevuM? nahIM. sonuM, pIttaLa, cAMdI ghasAIne caLake tethI senA ke pIttaLa cAMdImAM paNa te lakSaNa AvI jAya? cAvatu pattharamAM, ArasamAM ghasavAthI caLaktApaNuM Ave che mATe "ghasAya ne caLake te se" e lakSaNa cheTuM che. jeNe beTuM lakSaNa lIdhuM, tene padArtha khe ja maLe. sAcuM lakSaNa na le tyAM sudhI sAthe padArtha maLI na zake. hisAdithI pApa, tenI nivRttithI dharma, e sarvakALa ane kSetramAM siddha cIja che. jene ane bIjAe devamAM pharaka kayo rAkhe? bIjAe vane manAvAmAM lakSaNa zuM AgaLa karyuM? bhAIne cheka AMka lakhate hoya ne te 1645=95 bele te AMkha phATI basa, pAMca pacIzanA pharakamAM AMkha caDI jAya che, paNa e ja soyane cheka " e Izvara tuM eka che. sara te saMsAra ema bolyA tyAre AMkha kema nathI raDatI? 1685=00, Page #915 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 352] dezanAnakhathI zIkhA sudhI pariNamyuM che. Izvara pariNamya nathI. bIjA matAe IzvarapaNuM rajIsTara karyuM che. emanAM zAstro, pustaka athathI te iti sudhI jANI lo ke-eka vakhata javane izvara thavuM hoya te tenA zAstramAM te mATene keI upAya che? ja kaheze. zAstromAM temane Izvara thavAne vakhata nathI, kevaLa jaina darzanamAM ja piteya Izvara thavAne vakhata che. ahIM Izvara, IzvarapaNuM rajIsTara karatA nathI. jenA darzana kahe che ke huM Izvara thaye chuM ane tame paNa thaI zake che. lAyaka jIvane Izvara thavAno adhikAra sepatuM hoya te jaina darzane ja sepe che. jenA sivAya bIjo keIpaNa mata Izvara thavAne aMge chUTa ApatA nathI. AgaLa cAlIe. IzvarapaNuM jenee ane anyae kyA rUpe mAnyuM? te baMnenI mAnyatAmAM mAtra te ane 7 jeTale ja pharaka che. jene e Izvarane batAvanAra ane anyoe banAvanAra mAnyA che. anya matavALAe jagatane jeNe banAvyuM te Izvara, jaina darzane jagata te anAdisiddha che, te jagatane jeNe batAvyuM te Izvara. Izvara-tIrthakara thayA na hatA, te pahelAM paNa pUNyanAM kAraNathI pUNya thatAM na hatAM tema nahIM-tema pApa vigere paNa hatAM ja ane thatA hatA. paNa te vakhate dayA pALe, hiMsA kare tethI puNya na lAgatuM hatuM, ane have dayApAlanathI puNya lAge che tema nathI. hisA, jUTha, cerI, parigraha karanArane pahelAM paNa pApa lAgatuM hatuM ja ane tIrthaka thayA pachI paNa pApa lAgatuM ja hatuM. tIrtha karee nave kAyade karyo nathI. tyAre kahe ke-sarvakALe, sarva kSetre, sarva avasthAe tapAsIe te hiMsAdika kanArane pApa lAgatuM hatuM, lAge che ane lAgaze. A vastu nitya hatI Page #916 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. ADatrIsamI [353 tyAre tIrthaMkara pahelAM ane pachI pApamAM zuM pharaka? tyAre te hIre hAjara hate. paNa dI na hatuM tyAM sudhI hIre ane krAMkarAmAM pharaka na hatuM. jyAre dI thAya tyAre baMnene pharaka jaNAI Ave. dIve, hIrAne hIrArUpe ane kAMkarAne kAMkarArUpe oLakhAve. tevI rIte tIrthakara pahelAM pUNya-pApa-adharma thatAM hatAM, mAtra jagatanA cha dharma-puNyanAM kAne dharmapUNyarUpe jANatA na hatA. te tIrthakara mahArAjAe batAvyA tamArA Izvare tenI pahelAM jIvene pApa lAgatuM na hatuM, ane lAgatuM karyuM che temaja hiMsA na kare te paNa pApa lAgatuM hatuM, te baMdha kara" karyuM zuM? hiMsAdikathI pApa thavuM te sarvakALe-kSetre siha cIja hatI. chatAM mAlUma na hatI. dI thaye paNane mAlUma paDayuM= paramezvara thayA teNe ApaNane jaNAvyuM ke-hiMsAdikanI pravRtithI pApa thaze, ane tenI nivRttizI du:khI nahIM thAva. tema batAvyuM. bIjA matavALAe izvarane kaI jagyA para bIjA darzanAre IzvaranuM IzvarapaNuM banAvyuM temAM nAMkhyuM. Izvarane jagyA para rAkhyA? jaMgalImAM jaMgalI prajA, gunAne ace baccAne rAjA lAyaka gaNatI nathI. eka nA bALaka keIka InA vALa kheMce te ke tene dholA mAre tamArI repI pADI nAkhe, te tene gune. aNu sajA kare che? nA. kema? agAna AvyuM che. te zuM samaje 2 vyavahAramAM ajJAnInA guvA zikhAmaNa nivAraNapAtra rahe che, Page #917 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354] sajApAtra hotA nathI, te IzvaranI apekSAe ApaNe ajJAnI chIe. utaratI hade chIe. ApaNI apekSAe bacuM utaratI hade che, te Izvara baccAMne sajA kare te Izvara ke gaNave? duniyAdArInI ATalI samajaNa ochI hoya te kAyade tene sajApAtra na gaNe, 14 varasanI aMdaranAne gunhegAra gaNavA ke nahIM? te mejIsTreTe vicAra karavA hoya che. samajaNa vALe che te ja te gunAnI sajA kare. kAyadAe 7 varasa pachI, samajaNa mAnI che. ApaNe dharamanAM kAmamAM baccuM zuM samaje? tema kahIe chIe, kAyadAe, 7 pachI samajaNa che, tema mAnela che, mULa vAtamAM AvIe. kAyadA sAta varasa pahelAMne, gune na gaNave. jagate baccAonA kAryane gunA gaNavAnuM na rAkhyuM, te Izvara e ke--ajJAnI bALakane sajA kare. IzvaranA jJAnanI apekSAe ApaNA jJAnamAM karoDagaNuM aMtara che, te ApaNA kRtyane Izvara gunAnuM kRtya zI rIte mAne? ane sajA zI rIte kare ? gamata, janmatAM meta, te amala IzvaranI sajAne chene? je Izvarane kartA mAnanAra che, tenI te te sajA Izvare karIne? bacapaNamAM rame, AMdhaLA, kUvA, laMgaDA thAya te je Izvare karyuM, te IzvaranI dazA kevI gaNavI? baccAM ukta vadhAre sajA-daMDa kare te te Izvarane ke gaNave? eka ja jaina darzana evuM che ke-jInAM kRtyenI javAbadArIjokhamadArI ivene ja mAthe. tamArI azubha kRtyanI jokhama dArI-javAbadArImAM Izvarane saMbaMdha nathI. tema mAnyatA dharAvatuM heya te te mAtra jaina darzana ja, pAMca hajAra avaLA thayA, te Thapake munImane, temAM javAbadArI munImanI-khamadArI zeThanI. bIjA darzanakoe javAbadArI jokhamadArI kADhI nAMkhI. Page #918 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAha ADatrIsamI [355 A prerita: jAnyapA5nA kAmathI. sukha dukha thAya che nahI ke izvaranA nathI pitAne duHkha thavAnuM te dUra karavAmAM anna anIza-asamartha IzvaranI preraNAthI thAya pataMgane kheMce tema chatAya. baccAMge derAdvArA pataMgane ci. tema Izvara jIvane devaloka ke narakamAM ekahI de! kevI vAta? pitAnAM kartAnI javAbadArI kayAM che? tene bacAvamAM kahe che ke duniyAmAM guno karanAra pitAnI meLe jelamAM jatuM nathI. gune karanArane cArja karanAra nyAyAdhIza koIe zIrapAva ApanAra paNa joIe. sAruM kAma karanArane zarapAva ApanAra zeTha rAjA joIe, mATe dukhanI sajA, sArAM kAmanA zIrapAva ApanArnI jarUra teoe kahyuti vagADI che, jemAM bheLA leke phasAI javA che "ApaNe apa karyuM te te bhagavanAra te joIene ?" ema kahyuM te kuyuktimAM manuM mAre che, paraMtu mAluma nathI ke mahAnubhAva tame sAkara khAdhI te sAkaranI mIThAza enI eLe thaI ke bIjuM kaI kevA Agetripha haraDe AdhIne jaMgahA pharavAnuM thayuM, maracAM khAdhAM ne baLatarA thaI te maracA tame khAdhAM ne baLatarA bIjAo kare? mATe svabhAva vicA. sAkara vaNAya che kemIThAza lAge. A padArthonA svabhAva che te cUthapApanA svabhAva hAtha temAM navAI zI? zaradI, e paNa svabhAva che. nyumenI zake te paramezvare ce e atibhAM jAya te jagatamAM pApa je cIja nathI. ja@da seMkAne pharI de che, te te badahA jalAkane kesa phAMsI nI tA . ahevuM paDaze ke-tene te riTanA hukamathI phAMsI devI paDe che. manuSyavadha te kare ja Page #919 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 3pa6] dezanA che. manuSyavadha te kare ja che paNa temAM sadeSa manuSya-gunegAra jallAda nathI, mATe tene nathI mAratA ke phAMsI nathI detA. jallAda karI rahyo che...nekarInA paisA le che, tyAre manuSyavadha kare che. jallAda je manuSyavadha kare che tene sadeSa manuSyavadha nathI kahetA. keraTamAM keI-meInA hukamathI keIne mAre che, tene Izvare preye te tene pApa zAnuM? kAM te sukhadu:kha nI pravRttithI svataMtra thAya che, kAM te e gunegAra nathI tema mAne pachI pApa jevI cIja nathI, mATe padArthanA svabhAvane oLakhIne cAlavAmAM Ave te saheje samajAze ke pUNyane svabhAva che ke te sukhanAM sAdhane meLavI Ape che. tevI ja rIte pApa, du:khanAM sAdhana meLavI Ape che. temAM vacamAM keIne ADe AvavAnuM hatu nathI, paraMtu eTalethI nahIM aTaktAM Aja vaijJAnika rIte prayatnathI banavAvALA padArthane paNa Izvara mAthe caDAvavAmAM AvyA che. luNanA agaramAM letuM nAMkhIe te te leDuM mIThArUpa thaI jAya che. kelasAnI khANamAM retI naMkhAya te amuka varSe-80-0 varSe kelase thAya che. AtmIya upakArathI IzvaranuM IzvarapaNuM rAkhyuM hoya te te mAtra jaina darzane ja. mAre AmA puNyapApanA mArge samaja na hatuM, te have samajIne pravRtti nivRttivALe thaye. bhagavAnane upadeza thayepUNya, AtmAnuM svarUpa samajAvyuM tyAre pApanA mArgane cheDavA lAge. AtmAnAM svarUpane samaja AtmasvarUpa pragaTa karavA mATe taiyAra thaye chuM. e rIte jenee AtmIya vastune samajAvanAra hovAthI deva mAnavAmAM AvelA che. janma Ape che sRSTi, pRthvI, pANI banAvyAM che te rIte te Izvara nathI Page #920 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ADatrIsamI [3pa7 mAnyA paNa AtmA pApa-pUNyanAM svarUpa samajAvI gya mArga batAvye tene lIdhe deva mAnelA che. mUrti, caritra ane vacanadvArA devanI parIkSA. vartamAna kALamAM sahunA paramezvara saMtAyelA che. muslIma, krIzIyana, ziva, vaiSNava ke jene game te he, sarvenA paramezvara saMtAyelA ja che. paramezvara hAjara hatA tyAre paramezvaranI parIkSA karI mAnatA hatA, paraMtu A vartamAnakALa te badhAne paramezvaranI gerahAjarIne kALa che. have paramezvarane pichAnavA zAthI ? te mATe jaNAvyuM ke-jema pakSa padArthane cihna dvArA jANI zakIe, sAmA gharamAM cUlo saLagye jotA nathI, paNa dhUmADAthI cUlo saLagye hevAnuM nakkI karI zakIe. pakSa e AMsa dhUmADA dvArA nizcita karI zakyA. tema pakSa evA paramezvarane paNa cihnadvAra nizcaya karI zakIe. paramezvarane oLakhavAnA sAdhane kayA? temanI mUrti, caritra ane vacane. A traNa paramezvaranI parIkSAnAM sAdhanamAM UMDA utarIe te paramezvarane nizcaya karI zakIe. mUrti, vartAva ane vacane kevAM hatAM te batAve keNu? zAstro mUrtinAM svarUpane nirNaya, temanA vartAvanAM zubhAzubhapaNane nirNaya, zAstranA AdhAre; mATe bhagavAna haribhadrasUrijI mahArAja, devatattvanI parIkSAmAM emanuM rAgadveSa ane ajJAna rahitapaNuM-nizcita mekSe javApaNuM A badhuM jaNAvIne e anusAre mUrtinI sthiti jaNAvIne devapaNuM daDha kare che. tevA vItarAgadevanI mUrtinI sthitimAM avatAra ane Izvara bane mAnanArA che. anya matavALA paNa tevA che. tame avatAramAMthI IzvarapaNuM thayeluM mAne che, jyAre bIjAe IzvaramAMthI Ubhe thayele avatAra mAne che. have Page #921 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa8] dezanA jAnAjyAre avatAramAMthI izvara UbhuM thAya tyAre vartana karyuM karavuM paDe? avatAramAMthI Izvara thavAvALAne AtmAnI ujavaLatA tarapha javuM paDe. nIsaraNuM caDavAnuM sAdhana paNa kUvAnI nIsaraNuM hoya che? mAyAmAMthI nimaya tarapha javAnuM thAya. ane Izvara mAMthI avatAra thAya tyAre zuM bane? mAyA rahitapaNAmAMthI mAyA tarapha dhasavAnuM hoya. karmamAMthI eka karma rahita thAya ane eka karma rahitamAMthI karma sahita thAya. ApaNe Adarza ka? ApaNe karmavALAmAMthI karma rahita thavuM che. dareka dhArmika bhUla karaze ke ApaNe AtmA karmathI lepAela che. temAMthI karma rahita thavA mAgIe chIe, te temAM AlaMbana kevuM joIe? kUvAnI nIsaraNa mALa nahIM caDAve kUvAnI nItaraNI nIce utAre. mahelanI nIsaraNa mALa caDAve. nIsaraNInuM avalaMbana lIdhuM, chatAM nIce utaravAnu aya mahelanI nIsaraNInuM avalaMbana laIe, te mALa para caDAya. AtmAne pAparahita kare che, te ApaNe Adarza ko dhare joIe? je AdarzamAM karmanI muktinuM sthAna hoya te ja ApaNI AgaLa Adarza parI zakAya. devanA bAhya lakSaNe. jaina matavALAoe bIjuM badhuM cAhe te kare. mATInI, rUpAnI, senAnI, hAthIdAMtanI, mANekanI, pannAnI mUrti banAve paNa "gharAmAjima privyu prasarUpa kayAMthI lAve? AkhA zarIranuM bAhya-atyaMtara Temparecara mApI ApanAra Akhe che. manuSyanI cAlAkI-bhAgyazALIpaNuM jevuM hoya tyAre Page #922 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ADatrIrAmI 359 AMkha. harSamAM vikasvara-zekamAM pANI mUkatI hoya te AMkha. AMsu mAtra AMkhamAM ja kema AvyA? AkhA zarIrane aMge bAhya prakRti maLavAnuM yaMtra cakSu, mATe prathama devanuM svarUpa jaNAvatAM deva cAhe tenA kahe, paraMtu je nirmANa mATe, kajALathI mukta deva levA mATe prathama dRSi, prazama rasamAM nimagna hevI joIe. mukhakamaLa prasanna hoya. krodha, dInatA, zeka kaMI paNa mukha para na heya. mukha e AtmAne arIse che, mATe te vadana kamala prasanna haca. devanI AvI sthiti jaNAvI. e te devanI jema bAhyAsthiti era heca, ema aMtara sthiti paNa era heya. ema nahIM heta te gRhIliMgasiddha, anyaliMgasiddha vagere mAnavAnuM heta ja nahIM. e rIte siddha thaelA AtmAone muniliMgane badale bIjuM liMga chatAM jene deva-tIrthakara mAnIe tene aMge te anyaliMga nahIM ja. ane te kALa gaye-jAya che ane jaze, paNa acaLa niyama che ketIrthakare, sAdhupaNAnA liMga sivAya na hoya. tIrthakare sAdhu. paNAvALA ja heya, tethI te devane aMka (khe) kAminIzUnya heya. pRthvIcaMdra guNasAgara caritramAM hAtha pakaDI pherA phare che. ATha strIo pherA phare che saMsArabhramaNanAM kAraNamAM karyuM eAchuM che? corImAM pherA phare che. tyAM kevaLajJAna thAya che. Ama kevaLajJAna pAmanArA, alige siddha thanArA, bIjA jIve hoya, paNa jene jinezvare mAnIe chIe, te te bIjA liMge kevaLa na pAme ke bIjA lige mokSe na jAya, sarvakALe-kSetre eka niyama ke tIrthakare svaligeja sAdhu liMgamAM ja kevaLa vare, tyAgI thAya ane mukti pAme. liMga vagara kevaLa vare ja nahIM. strInA saMsargathI rahita kheLAvALA keTalAka Page #923 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanakAyara paNa hoya, paNa A tema nathI, samartha che, chatAM - suma sAraMvaMyAM ? keIpaNa hAthamAM zatrunA saMhAra mATe sAdhana-ojAra-hathiyAra rAkhavuM te paNa nahI. A jemAM heya tene ja ApaNe pite mAyAvALA chatAM tene mAyAthI mukta thaelA gaNIe chIe. manuSya, hAjarI mAtra-sUtti, hajAre varSo sudhI upakAra karI zake. ApaNe paNa mAyAthI mukta thavAnI IcchAvALA hoIe te ApaNe evA thavA mATe tevA devanI mUrti Adarza che. mIstrIne makAna bAMdhavA mATe plAna ke nakaze hoya tema ApaNe paNa jinezvaranI mUrti ApaNA AtmA mATe plAna-naka che, Adarza che. kumatinI A sAmeya dalIla che ke-"tamArA paramezvarane AkAra tame bIjAnuM halakuM dekhADavA mATe sAre karyo che jema kemANasa gRhastha hoya chatAM paNa potAnA pratibibanuM parAvartana karI pheTe paDAve che. eka mANasa pote aneka rUpe pheTe paDAvI zake che. eka ja manuSyanA keTalA badhA AkAre hoya che. ?" paNa tenA devane te AkAra karavA pratibaMdha keNe karyo hate ? vAta te e che ke-saMge rAmAM ane hAthamAM zastra hovAnuM prasiddha hatuM, pachI tene AkAra anya kyAMthI banAve? jagata mUrtine dekhe che. manuSyane hAjarImAM dekhe jyAre mUrtine seMkaDe-hajAro varSo sudhI dekhe ! AthI mUrti hajAra varSa upakAra kare che. paramezvara eka kSetramAM eka kALa upakAra kare che. vidyamAna tIrthakare manuSyanA paNa parimita kSetramAM upakAra kare che, jyAre teonI mUrti, sarva kSetro ane traNeya bhuvanamAM upakAra kare che ! paramezvaranI mUrti, saMrva kSetramAM ane sarvakALa traNeya Page #924 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ADatrIsamI bhuvanamAM upakAra kare che. devalokamAM pAtALamAM-tIrthakara thayA nathI, chatAM tyAMnA deve ane nArakIone sAcA devatvanuM bhAna mUrtithI thAya che. manuSyalekamAM sarva kALa tIrthakare hotA nathI, chatAM tenuM bhAna karAvanAra mUrti che. e ja kAraNathI sAdhuo darzana-pUjAnA paccakakhANa ApIne kaDavA ghUMTaDA utarAve che. paramezvaranI zraddhA rAkhavA mATe tamArI pAse sAdhana hoya te mAtra mUrti ja. prabhumUrti ja Adarza. tamAre AtmA banAvavA mAMge che, tevuM rUpa dekhI le. mUrti nI jema pheTAmAM eka niyama nathI. mANasa, je hoya te ja pheTe paDAvAya, e niyama nathI. vidUSake, aneka prakAranA navanavA veSe paherIne ane vividha AkRtio dharAvIne chabIo paDAve che. puruSa, strInA AkAramAM chabI paDAve che. chabIthI nakkI na thaI zake ke-te A ja mANasa che. deva, dha vigerevALA na hoya, teTalAM mAtrathI devatvane nizcaya na karAya. teTalA mATe temanAM vacane jevAnAM ke-je chAyA pADanArI cIja che. vacana belanAranuM zarIra kIkImAM Ave che. tema nahIM-elanAranI chAyA paDe che. tema nahIM paNa temanA vacanathI temanuM AkhuM jIvana ApaNAM kALajAmAM Ave. "DAhI sAsare jAya nahIM ne gAMDIne zikhAmaNa de, ema nahIM. kayA vaktAnuM vacana zrotAne asara kare ? sAMbhaLanAranA kAne jevA vaktAnA zabdo Ave, AMkhamAM vaktAnI tasvIra Ave, tevI ja rIte sAMbhaLanAranAM hRdayamAM vaktAnuM jIvana Ave. te traNe zrotA upara ekarUpe Ave te ja zrotAne vaktAnuM vacana asara kare. jyAM sudhI A traNa ekarUpa na thAya tyAMsudhI vaktAnAM vacananI asara na thAya. Page #925 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA nATakIyA cAhe jeTalAM vairAgyanAM vacane kahe, tethI ke dIkSA nathI letuM. kemaketenuM te belivuM bhADutIpaNAnuM che, tethI. asara thatI nathI. devanuM svarUpa-vartana, mUrti dvArA vicArIe temAM mukhya AdhAra karyo? zAsa. e ja mUrtinI zaMkA TALanA--e ja devanAM sAcAM jIvanane jaNAvanAra. teTalA mATe haribhadrasUrijI mahArAja, "jeomAM meha, rAga ane dveSa traNe karIne rahita, sadvartana hatuM ane jeoe zAstrakAza A jagatane dharmamArga-kalyANane rasto batAvyo." ema aSTakamAM kahe che. zAstra kevuM? vakIla ke bArIsTaranI ophisa AgaLa beDa, kesanI salAhanuM heya, dAktaranA davAkhAtA pAse davAnuM beDa heya, tema jinezvare kayuM borDa lagAvyuM? "jeNe mekSamArga le heya teNe mulAkAta levA padhAravuM." A jIvane AtmAne raste batAvanAra e vAta karanAra A jagatamAM bIjA keInathI. sagAM-vahAlAM-jJAtIlAgAmavALA-dezavALAmAM kaI jagyA para AtamarAmanI vAta che? te sthAna hoya te mAtra jinezvara bhagavAnanAM zAsanamAM ja. zAsana eTale melane raste. traNa deSa rahita zAstra. keTalIka vakhata rastA suMdara heya, dhajAvALA hoya paNa tene cheDe jaMgalamAM heya. tevuM A mArga mATe nathI. zAstra, mane raste hevAne dAvo karyo, e sAthe parama tirUpa thavAnAM sAdhane paNa temAM kahelAM che. prazna-jI, dareka kALamAM mokSe javAnA, te tyAM saMkaDAmaNa nahIM thAya? dhyAnamAM rAkhavuM ke-dIvAnAM ajavALAmAM saMkaDAmaNa dekhI? nA. kema? kaho ke-ajavALuM prasaravAvALuM che. te aneka divAnuM eka ja Page #926 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamI [363 jagyAmAM vyApIne prasare, paNa ekeya dIvAnuM ajavALuM svataMtra jagyA nahIM reke. tevI ja rIte cidAnaMdasvarU5 AtmAe, bhale eka ja jagyAmAM sAthe anaMtA raheThANa kare, paNa jagyA rokanAra nathI. tethI siddhazilA para saMkaDAmaNane sthAna nathI. tevI ja tirUpa zAstra che. te kevuM che? traNe prakaranA dethI rahita che. keTalAka kahevAmAM sAruM bole che. gunegAra sAbita thaele paNa ethI kahe che ke huM te ninegAra ane jAhera karuM chuM. vacana mAtrathI sahu sArA banavA taiyAra che. keIpaNa hevAnIyatavALe dharma mAnanAro nathI. AthI dareka dharmadayA pALavAnI vAta te kare che, paNa dayA pALavAnA sAdhane kayA jaNAvyAM che? ema pUchaze, te te anya dharmavALA kahI nahIM zake. zrAvakane tyAM garaNa-pUjaNa-caravALA nIkaLaze. evA-DAsaNacaravaLI sAdhu pAse nIkaLaze. bIjA darzanavALA pAse te nahIM nIkaLe. kema? anyae dayA pALavAnI kahI paNa dayAnAM sAdhane na batAvyAM. jene dayAnAM sAdhane mAnavAvALA-dayAnA AcAra gaNavAvALA kema? tenAM zAstro I-bhASAsamiti batAvanArAM che. dayAnI vAte kare paNa jIvanuM svarUpa barAbara na jaNAve che? pratibiMba tarIkenA hIrAnuM svarUpa AkAra-teja vagere barebara chatAM te pratibiMbita hIrAnI kiMmata keTalI Ape? tenI kIMmata kaDInI na thAya. AtmA karma bAMdhate na hoya, AtmAnA kama tUTatAM na haiya, mekSa thatuM na hoya te zAsAmAM batAvela AcAra tenuM kathana vagerena zA kIMmata? ArI-sAmAM dekhAtA Page #927 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364] dezanA dezanA 39 che ra000 poSa vadI amAvAsyA. ghIkAMTA. vaDodarA. AMtara melane prakSAlana karanArI bhagavaMtanI vANuM. pAntu vaH zrI mahAvIrasvAmino dezanAgiraH / mazAnAmAMtamarakSAnA : I kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAja bhavya enA upakAra mATe AzIrvAdarUpe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayAM ke-A saMsAramAM A jIva, anAdi kALathI hIrAnI kiMmata keDInI paNa rahetI nathI. teja-AkAra-nirma LatA chatAM ArIsAmane hIre vyavahAra lAyaka nathI. tema ahIM vacananI suMdaratAvALA, vartananI suMdaratAvALA hoya chatAM jeo AtmAnA tevA svarUpane mAnanArA na hoya=( AtmA, karmane bAMdhanAre che- choDanAre che-mukti meLavI zake che-tenAM sAdhana nene meLavI zake che) te prakAranAM tatvane jeo mAnanArA na hoya te tatvanI kIMmata keTalI thAya? mATe kahyuM ke-kaSachedatApa e traNathI zAstranI parIkSA karajo. tethI vacana ane vartananI jema mAnyatA paNa zuddha bane. e traNa vastu zuddha joIe. je zAstra mekSasAdhaka thAya. traNa prakAranA dethI rahita zAstra jemaNe kahyuM che. tevA paramezvarane namaskAra karIe. guru ane dharma deve kahelA ja mAnavAnA, tethI guru ane dharmane AdhAra devatatva hevAthI jeo satya devane svIkArI temanI AjJA pramANe vartaze teo A bhava parabhavamAM kalyANa pAmI mokSasukhane viSe birAjamAna thaze Page #928 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha, ogaNacAlIsamI [ 365 rakhaDapaTTI karI rahyo che. kadAca kaI kaheze ke-"amane A bhavanuM pUruM bhAna nathI. ame sarva jANIe chIe ke ame jamyA, dUdha pIdhuM, dhULamAM ALoTyA, paNa janmanI avasthAne amane khyAla nathI. pite kaI jagyA para janme? kaI dAyaNa hAjara hatI? te khyAla hetuM nathI. tevI rIte mAtAnuM dUdha pIdhuM che te cokkasa che, paNa tene khyAla hetuM nathI. arthAta jamyAM pachInI avasthAne khyAla Avato nathI. A janmane ke A bhavane pUro khyAla nathI. mAtAnA garbhamAM Avyo tyArathI bhava gaNAya. mAtAnA garbhamAM aMdhArI-durgadhI keTaDImAM rahyo che, temane kaze khyAla nathI. nAka ke be eka mInITa baMdha kare te zuM thAya? te pachI tyAM garbhamAM kevI rIte rahyo haIza? paraMtu A jIvane A bhavane khyAla nathI. janmanuM paNa bhAna nathI. tevA jIvanI AgaLa anAdinI vAta kaze ke-anAdithI A jIva rakhaDe che. bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavA jevuM thAya. bheMzane kaMIpaNuM lekane baMdha thAya nahIM. ame A janmane paNa khyAla karI zaktA nathI. tevA pAse "anAdithI rakhaDapaTTI karatuM AvyuM che. ema vAta kare che, te bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavA jevuM thAya. vAta kharIA bhavanuM bhAna nathI, tevA pAse anAdinI vAte karavI te bheMsa AgaLa bhAgavata vAMcavA jevuM thAya; paraMtu vicArazaktithI muzkela keyaDAne paNa khelI zakAya che. ApaNuM hAthamAM bAjarI ke ghaune dANe hoya te phalANuM jagyA parathI lIdhe tenuM bhAna che, paNa te dANe kyA khetaramAM Uo? keNe vA? keNe lazke? tenuM bhAna nathI, chatAM utpatti zaktine vicAra karIe te utpatti zakti temAM Page #929 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA - dezanaanAdinI che ema samajI zakIe tema chIe." kemake che anAdinI na hoya te aMkurA vagara bIja ane bIja vagara aM kure thayA tema mAnavuM paDe. bIjAM kuranI rithati para parAe anAdinI che. tethI temAM je utpatti zakti che te anAdinI che. tema mAnavuM ja paDe. tema na mAnIe te bIja aMkura agara aMkura bIja mAnavuM paDe. ane aMkura anya anya kAryakAraNarUpa hoya te te vastu anAdithI hAya. beTa vagara bApa nahIM, bApa vagara beTe nahIM. kukaDI vagara IDuM nahIM, IDa vagara kukaDI nahIM. mATI ane ghaDe paraspara kAryakAraNarUpa hovA chatAM ubhaya kAraNakAryarUpa nathI, bIja aMkura bane ubhaya kAraNakAryarUpa che. kAraNarUpe pahelAM bIja hatuM temAMthI kAryarUpe aMkura thaye aMkurarUpa kAryamAMthI vaLI pAchuM bIjarUpa kArya thayuM che eTale kAryarUpa aMkure vaLI pAcho bIjanuM kAraNa thaze. je kaI eka bIja te bhUtakALanA aMkurAnuM kArya, bhaviSyanA aMkuranuM kAraNa tene te ja aMkura, bIjanuM kArya kAraNa che. arthAt bIja aMkura paraspara kAryakAraNarUpa che, mATe te bannenI paraMparA anAdinI mAnavI joIe. zaMkarAcAryo bIjAM kara nyAye janma karma anAdinA mAnyA che. jene ja eklA Ama mAne che tema nahIM, paNa zaMkarAcAryo paNa bIjA dura nyAye--bIja aMkuranA daSTAMte karI saMsAra anAdithI che e sUtranI vyAkhyAmAM kahyuM ke rApara yuvA pate saMsAranuM anAdipaNuM yuktithI ghaTe che." sarva jIne A vastu janmasiddha pratyakSa che-svayaM anubhavasiddha che. janma, karma hoya tyAre ane karma, janma hoya tyAre. ema bIjA Page #930 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamI [367 kura pramANe janmakarmanI paraMparA anAdinI che. karma vagara janma nahIM, ne janma vagara karma paNa nahIM. janma jema kAryakAraNarUpa tema karma paNa kAraNakAryarUpa che. tethI te karma anAdinAM mAnavAM paDe. anAkinAM karma che, te eka vAta spaSTa thaI jAya che ke AtmA pitAnA zuddha svabhAvamAM koI dahADo Avela nathI. janma, karmanI paraMparA anAdinI che, tethI A chava keIpaNa vakhate karma ane janma vagarane na hate. janma ane karma e be vastu AtmAne vaLagelI che. have pahelA bethI chUTavAvALAe kene viga kare? pahele karmane vijega ke pahele janmane vijega kave? janma kamanI, paraMparAmAM ekanA nAzathI bannene nAza thAya tevuM nathI. tyAM AgaLa yaM aMkurane-jane nAza thaI zake che. ahIM karma phaLa ApyA vagara rahe ja nahIM mATe janma thayA vagarane nAza na thAya eTalA mATe sAmAnya rIte nItine anusarIneya e kabUla kavuM paDe che. karma baMdhAyA tene bhegavyA sivAya kSaya ja nathI, karma phaLa dIdhA vagara nAza pAmanArI cIja nathI. janma nAza pAme, te karma thavAvALI cIja nathI, jene mukta thavuM hoya, te mukta thanAra jIvane karmane nAza kare te ja ktavya rahevAnuM che. kartavya na reke te janma nahIM rekAya. janma kayAre kAya? karma rokAya tyAre mATe zAstrakAra, bhavya jIvane eka ja kahe che ke--kane kSaya kare. bhavya tenuM ja nAma kahe vAya jeo sarvathA karmane kSaya ka e ja dhyeya rAkhe, mokSamAM paNa A sivAya bIjuM kazuM nathI. je AtmA karma vinAnezuddha svarUpavALe che, tenuM ja nAma mekSa. mAtra eka ja cIja karma tene AtmAne vaLagele lepa dura thAya eTale AtmA Page #931 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 368] pitAnA zuddha svarUpamAM Ave tenuM nAma ja e sAra padArtha game che te darekane, paNa gamyA mAtrathI ja sArA padArthanI siddhi thatI nathI. "AtmAnuM zuddha cidAnaMda varUpe pragaTa thAya tevA melane huM maLavuM" evI jenI IcchA thAya tene ja zALA kAra bhavyanI chApa Ape che. bhavya eTale mokSa mATe lAyaka mokSa mATe lAyaka nahIM te abhavya. AtmAnuM zuddha cidAnaMda svarUpa je mAne, meLavavAne I che-meLavavA mathe te bhavya. tenuM nAma lAyaka kayA jAne lAyaka gaNavAmAM AvyA che? bhavya gaNa vAmAM AvyA che? jeo AtmAnA zuddha saccidAnaMda svarUpane mAnavAvALA thAya teone te mAnavAvALe na thAya tyAM sudhI tene lAyaka kahetA nathI. bhavyanI nizAnI e ke-bhUta, vartamAna ke bhaviSya kALamAM AtmAnA zuddha saccidAnaMda svarUpe mana- vAvALA thAya. tevA jAne upadezadharmane lAyaka mAne che. tevA bhajya jIve mokSanI mAnyatAvALA thayA, paraMtu IcachA mAtra kArya karanArI cIja nathI. kArya karanArI cIja bIjI ja che. sarvane dhanavAna thavAnI IcchA hoya che, paNa sarva IcchA mAtrathI dhanavAna thaI jatA nathI. "ra hi thA" kAraNe maLI gayAM, te kArya ApoApa siddha thavAnuM. kAraNe na maLe te kArya na thAya. zuddha cidAnaMdasvarUpa thavuM, tenAM kAraNe kayA? je je Aritaka matavALA che, te tamAma melane rasto batAve che temAM keTalAka jJAna mAtrane, keTalAka kriyA mAtrane, keTalAka zraddhA mAtrane, keTalAka zraddhA, jJAna ane vartanane mekSane raste batAve. kaI paNa kArya karatI vakhate traNa vastu upara dhyAna rAkhavuM paDe. prathama kArya karavAne nizcaya. mAruM A ja rtavya, Ama nizcaya kare te ja kArya sAdhI zake. nahIMtara musAphara jevI dazA thAya. Page #932 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - saMgraha, ogaNacAlIsamI [39 nizcaya vagaranA musApharanI modazA. musAphara rastAmAM jAya che. rastAmAM vaNelI deraDI paDelI che, e dekhI, eTale "A sArI che majabUta che, lAva-laI lauM' ema dhArI levAne vicAra karyo. pAche bIje vicAra AvyuM ke-"A deraDI ukaraDAnI nathI, keInA kAmanI che. te huM lauM te kharekhara agya ja gaNAya." tethI na lIdhI. AgaLa cAlyA. ekAda phalAMga game tyAM vaLI vicAra AvyuM ke-jaMgalamAM deraDI amathI nAza pAmavAnI, nirupayogIpaNe nAza pAme tenA karatAM huM lauM te khoTuM zuM? pAcho Avye. tyAM vaLI vicAryuM ke pArakI cIja nAza pAme te bhale nAza pAme. mAlIkane e vicAra karavAne che. mAlIka vagara ene dupaga sadupaga vicAravAnI sattA bIjAne nathI.' AthI daraDI lIdhA vinA vaLI pAchA gaye. vaLI vicAra AvyA ke-kabaje hoya te mAlikInI cIjane, Ane te kabaje nathI mATe levI joIe." ema vicArI vaLI pAchA AvI deraDI le che, tyAM vicAra AvyuM ke eNe cheDI che ke chUTI gaI che. e zuM khabara? mATe enA mAlikane haka gaye nathI mATe mArAthI na levAya." tema kahI pAchA gaye. vaLI pAcho vicAra AvyuM ke "mAlika meLavavA mATe hakadAra che! mAlIkInI nahIM ne mArI paNa nahIM. mATe laI le, mAlIka mAgaze te daI devAze." ema vicArI pAchA levA AvyuM ane vaLI vicAravA lAge ke-mAlIkanI mAlikI gaI nathI. mAlikane zI khabara ke emanI deraDI meM ja lIdhI che? mATe A deraDIne kheLanAra ahIM Ave tyAM sudhI mAre ahIM ja UbhA rahevuM joIe." ema vicArI tyAM ne tyAM Ubhe. pachI Page #933 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370] dezanA dezanA taDake thaye. mAlika na Ave. have levAmAM aDacaNa nathI." ema vicArIne te deraDI lIdhI. cAlyuM. pAche vicAra AvyuM ke-mAlIke haju pitAnI mAlika cheDI nathI. huM to pArakI mAlikInI vastu paDAvI levAvALa khare ne ?' ema vicAratAM pharlAga AgaLa ane vicAra AvyuM ke-"khara mAlikonI cIja meM lIdhI te ThIka nahIM " vaLI vicAra Avyo ke- duniyAmAM jenA kabajAmAM Ave tenI mAliI." ema vAraMvAra jAya Ave ne deraDI le ane pAchI mUke. nyAyanA rastAne cUke te ja rastAnI pahelI vastu le. anizcita dazAne lIdhe javA AvavAnA vikalpanI paraMparAmAM ja dahADA pUre thaye, mATe kArya karavuM ja che tevI dhAraNAvALAnA heya te ghaDIka piSaNa karanAra, ghaDIka zoSaNa karanAza thAya ghaDIkamAM maMDana karanArA, ghaDIkamAM khaMDana karanArA thAya che, mATe prathama zuddha saccidAnaMdasvarUpa thavuM joIe. ane te thavuM hoya te nizcaya kara ketemAM nyUna nahIM. te sivAya nahIM. A traNa nizcaya e virodhIone bhAre paDe che. (1) e ja, (2) sivAya nahIM ane (3) saMpUrNa. ghuvaDanI e-ghuvaDanA barADAe dhUvaDanA dhUtakAre kAMI sUrya Umate heya tene baMdha karAya nahIM, ema nakkI kI virodhIone kahe ke e.vidhIe! tame karavAnA nizcayamAM Ave. AthI virodhI dubhAya tenI darakAra kare te kArya sAdhI na zake. jayAre tame nizcayamAM Ave tyAre ja kArya sAdhI zake. te ja hA kArya sahinA nuM kAraNa AtmAnuM zuddha svarUpe pragaTa karavAnuM kArya ja saMpUrNa karavuM che. lagIra paNa DAgha AvaraNa rahe tevuM nahIM "samyaka Page #934 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ogaNacAlIsamI [371. zabdane hamaNAM kerANe mUke. samyaggadarzana eTale zraddhA bheM. cagadarzananamiAdarzanane zIgaDA puMchaDA nathI. pahelAM kArya karanArAe AtmAnI hAlata nizcita karavI joIe e ja hA, e nizcaya karyA chatAM sAdhane khyAlamAM levAM joIe, terA bAdhakane khyAla kare, tenuM ja nAma samyaga jJAna. AtmAnAM zuddha svarUcane meLavavAnA sAdhane nizcita karavAM, bAdhakane nizcaya karAve te sabhyajJAna trIje naMbare. sAdhakane sAMzca Adhakene dUra karala joIe. ema thAya eTale nizcaya dha. sAdhanene grahaNa kare-sAdhakone dUra kare tenuM nAma cAritra. te ja kAryasiddhi thAya. tenuM ja nAma darzana, jJAna ane cAritra. AtmAne mela khase tyAre A kArya thAya. sAdhakapaNAnI buddhi thAya kyAre? AtmAne mela khase tyAre. AtmAne zuddha karavA mATe sAbu kSAranI-bAphanI jarUra nathI, paNa mahApurune upadeza AtmAno mela dUra karI zake. eTalA mATe zrImAna hemacaMdrAcArya mahArAja kahe che ke bhagavAna mahAvIranI vANI te ja tamArA kAryane karanArI che. "manAva." jema bahAramA melane dUra karavA mATe pANI apUrva sAdhana che, tema AtmAnA zuddha nizcaya -vartanane rokanArA melate traNe prakAranA mela, te aMtarane li. te melanuM prakSAlana karI nAkhavA tene sarvathA dhoI nAkhavA mATe mahApuruSane upadeza apUrva sAdhana che. pANInA pravAhathI elI cIja pharI pAchI melI thavA pAme che, paNa bhagavAnanI vANI dhAvAela AtmA te pharI malina thatA vathI. AtmAnI pharI malinatA na thAya, tedI rItanuM je chevuM te dhovA mATe pANI samAna keIpaNa cIja hoya te, malakSadvArA-mahAvIra bhagavAnanI vANuM che. Page #935 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372] dezanA dezanA 4 0 saMvata 2000 mahA suda trIja, Dabheda. pravezotsava pachInI dezanA. ja pu rAya, vidhALubhUkAna ! vizuddhA zIlavRttizca, punya punyAnubandhyadaH // aNIyAlIne badale paDIyAlI. zAsakAra mahArAja haribhadrasUrijI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa jaNAvI gayA keziSya zaMkA karI ke-mahArAja amAre karavuM zuM? aNIyALIne badale paDIyALI thaI jAya te eka akamI sipAI hate. aNIyALI gAmathI ThAkarane lAva hate. mAlike kahyuM-tuM jaIza? hAjaIza. aNasAlI e gAmanuM nAma yAda nahIM rahe. lAkaDImAM Ara hatI. tenuM nAma zuM ? aNI. te te uparathI yAda rAkhaje ke-aNIyAlI, aNIyAlI yAda rAkhavA mATe mAlike, lAkaDImAMnI aNI batAvI. sIpAI have nIkaLe. vacamAM pathare Avyo, paDI gaye. aNI jete te gaye, paNa vacamAM paDI gaye, te yAda rahyuM. AthI aNIyALIne badale lekene "paDIyAlI" pUche che ke paDIyAlI kyAM ? ke kahe-AgaLa. ema AgaLa cAlyA ja karyuM, leke kahete nAmanuM gAma kayAMya nathI. gAma na maLyuM. teNe . A sAMbhaLI je bhagavAnanI vANI taththu AdaravAjA thaze, te A bhava parabhavamAM mAMgalika mALA paherIne mezvasukhane viSe birAjamAna thaze Page #936 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNIyALI na cAlIsathI saMgraha [33 aNIyAlI kahyuM hatuM ne pUchayuM paDIyAlI, te keNa batAve? sAdhya cUke pachI pravRti grAhe jeTalI kare temAM kaI na vaLe. nAstike, mithyAtvIo-ajJAnIo besI rahelA nathI letA. badhA pravRtivALA hoya che, paNa dhyeya kayuM? AtmAnuM sAdhana vAnuM dhyeya, nAstikAdine AvatuM nathI. pravRti A divasa kare, paNa pelA sipAI jevuM thAya. aNIyAlI bhUlI gaye. ApaNe AtmAnuM sAdhavAnuM bhUlI jaIe, ane chekarAnAM nAme dhana-kuTumba viSayamAM pravRti karyA karIe te zuM thAya? AthI ziSya kahe che ke"mahArAja prathama nizcaya karAve ke amAre dhyAna kayAM rAkhavuM? mekSa e mukhya dhyeya hovuM joIe. paNa je kALamAM mekSe javAtuM na hoya te dhyeya khe zuM vaLe?" gurumahArAja kahe che ke-"paNuM eka dahADe muMbaI na pahoMcAya te vacamAM visAme karI muMbaI pahoMAdhya eka bhavamAM mekSa na maLe te vacce sArA bhavanA visAmA levAya, e rIte mekSa sAdhave. maratAM "narake jAuM te ThIka" ema kaI belatuM nathI ane mArI gati sArI thAya te ThIka" ema sahu IcachA kare che, paraMtu tAMbI pise laI bajAramAM jAya ne jhaverI pAsethI tene hIre mAge te maLe? tema pApa ekaThuM karI sadagati mAMgIe te na maLe. pUNya prakRti na meLavI hoya, te sagati kayAMthI maLe? cAra dahADAnI cAMdaraNI, pachI ghAre aMdhArI rAta, kuTumbAdika sArAM maLI gayAM chatAM-cAra dahADAnI cAMdaraNI ne pachI ghera aMdhArI rAta" subhamacakI ne chAvAdacakrIne maLavAmAM kaI bAkI hatuM ? jevA bharata mahArAjAne cha khaMDa, 14 rane, nidhAna tema temane paNa badhuM mA Page #937 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 374] dezanA dAnAja hatuM. pUNya udaya te sarakhe ja che. cakravartIpagAnI apekSAe pUnyadaya samAna hovA chatAM bharata-sanakumAranA puNya dayamAM pUNyanI pAchaLa paNa pUNya bhegave che ne pAchaLa pUNya baMdhAya. jyAre abhUma brahmadattane pUryodaya pa5 baMdhAvavAvALe. hate. keTalAka pRdaye pApane baMdha karAve. ziSya roye. je bhaktimAM rahe zaraNAgata thAya, tene aDacaNa Ave te mAlIkane javAbadArI. zaraNAgatane pALavA mATe ceDA mahArAje laDAI karI hallavihala zaraNe AvyA, te tene pALavA mATe laDAI karI pitAne prANa Ape, paNa zaraNugatInuM rakSaNa karyuM. ziSya kahe-ame zaraNe AvyA. sanmArge dere. A bhavanI vAta che. AvatA bhavamAM tame ane ame keNa jANe kayAM haIzuM? mATe A bhavamAM evuM puNya thAya ke-AvatA bhavamAM amane UMce kheMcyA vagara na rahe. anAryomAM, mithyAtvamAM, temAM riddhi samRddhi Adi che paNa te pUya, pApane netaravAvALuM che, mATe amane e raste batAve ke-je pUNya-pApane jaNAvI de. sArAMza e ke AvatA bhavanI sthiti atyArathI nakkI karavI. have haribhadrasUrijI kahe che ke e raste paNa jJAnIo kahe che ke AvatA bhave paNa pUNya ja baMdhAya. te mATe cAra rastA jaNavyA. kathA? " bhUteSu dAna1) jIva mAtramAM dayA. (2) vai =lUkhApaNuM-Asakti na hovI joIe. (3) muni mahArAjanI vidhipUrvaka sevA ane (4) nirmaLa evA zIlane vartAva. A cAra vastu evI ke-A bhAvamAM pUnya baMdhAve ne te udayamAM Ave te paNa pUNaya ja baMdhAya have vairAgya-kriyA Adi kevA hoya te agre ame kaNe ja mAM amane samaddhi A Page #938 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamI T375 zanA 41 2000 mahA suda trIja zanivAra DabhAI. punyAnubaMdhI punya bAMdhavAnA rastA. dayA bhUteSu vairAgyaM vidhivad gurupuujn| vizuddhA zIlavRttizca puNya puNyAnuvaMdhyadaH // 1 // badhI IcchAmAM jaDa sukhanI che. zAsakAra mahArAja haribhadrasUrIzvarajI mahArAja, bhavya jInA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke-rAMsAramAM sAmAnya rIte ema kahevAya che ke-mata keLavavA joIe. darekanA magaja judA judA hoya che. lekamAM bhinna bhinnaruci hoya che. keIne kuTumbanI, keIne dvitinI, keIne lADInI, keIne vADInI ema aneka prakAranI ruci hoya tema jIvane paNa judA judA vakhate judI judI ruci hoya che. cio apAra che, chatAM paNa jema jagatamAM badhAne eka mata paNa hoya che. jema ke bhUkha lAge tyAre badhAMne khAvAne ja mana thAya che. judI judI ruci, IcchA, mane ratha, abhilASa chatAM, e badhA mAtra DALAM pAMdaDA che. acinuM mULa eka ja che. AMbAnAM jhADane 150 DAMkhaLA heya, paNa mULa eka ja. khapa eka ja DALADAMkhaLA judA chatAM mULa eka ja hoya, tema IcchAdika dareka jIvamAM judA hoya che, chatAM sahune IcchA eka ja. sahune sukhanI ja IcchA. kuTumbandhana-makAna-lADI-vADI game te IcachA hoya paNa te darekanuM mULa zuM? eka ja ke Page #939 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAruM dhana janmI te parama sakhya 376] dezanA mane sukha thAya. te mATe jaMgalamAM jAya, vacamAM lUMTArAe maLe te bacavA khAtara badhuM dhana ApI de. zA mATe? sukha meLavavA mATe. sukha mATe je dhana vahAluM hatuM, te dhana bacavAnA sukha mATe ApI dIdhuM ! jagatamAM senuM kIMmatI chatAM kaI te senuM tapAvI-lAloLa karIne hAthamAM Ape te tevuM senu keTalA hAthamAM le? dhana sukha mATe joIe che. duHkha denAruM dhana keI nathI letA. rAvaNa sarakhA rAjavIe paNa mULa nakSatramAM charI janmI te tene jaMgalamAM tajAvI dIdhI. kuTu khAdika laIe te te temAM paNa parama sAdhya sukha mATe ja. sukhane sAdhavAnuM hoya tyAM sudhI le, te ja duHkhane lAvanAruM mAlama paDe te pachI cAhe je heya te paNa choDI de che aMga saDavA mAMDe te te pitAnA aMgane paNa kApI nAMkhe che. kAraNa ke-e aMga duHkha de evuM che. kahe cAhe paisA, lADI, vADI, kuTuMba vagere kaI paNanI IcchA hoya paraMtu te badhI IcchAmAM jaDasukhanI che. AthI nakkI che ke dareka IcchAmAM dareka jIva mukhya sukha Icche che. tethI zrIhemacaMdrAcArya mahArAjane "mAra ramUrepu : pati : guta.' leka palaTA nAkha paDaye, e zlekane sIdhe artha ema che ke-"pitAnA AtmA mAphaka jagatane jue te jenAra gaNAya." cekasI, pitAnAM senAnI kIMmata kare tevI ja rIte pArakAnAM sonAnI paNuM kiMmata kare che. cekasInI pharaja che ke potAnAM ke pArakAnAM sonAnI kiMmata sarakhI rIte ja kare. temAM jarApaNu dazephaTake thavA detuM nathI. tema A jIva, vastu pramANe te vastunI kIMmata karatAM zIkhyuM nathI. A jIva bIjA jIvenI pitA tarIke kiMmata karatAM zIkhe nathI! Page #940 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ektAlIsamo [377 tA senuM jise tela mAruM 25) rUA. tela. A ke gaNAya?' eka vaNajhAre hate. te mAla laIne pradeza nIkaLe che. keIka zaheramAM AvyuM. pitAnI pAse mAtra tyAM vecAya te nathI. have thAya zuM? pAse paisA nathI ane kharacI te joIe ja. dAgIne vecavA mATe cekIne tyAM gaye tela karAvI dAgInAnI parIkSA karavI. je kimata thAya tene paisA ApavA kahyuM. 25 telAnuM sonAnuM karyuM hatuM. cekasIe tenA ra5 paisA ApyA. vaNajhArAe jANyuM. ahIM tenuM sevuM jaNAya che. kaDuM pAchuM laI lIdhuM ane sAmethI coksIne kahyuM-tame sonuM taLe. cekasI kahe keTaluM ? vaNajhAre kahe-100 tolA te. 100 telA senAnAM vaNajhArAe cekasIne 100 paisA ApavA mAMDyA. ceksI kahe-heya...rUpIA 2500) joIe. vaNajhAre kahe ema kema? cesIe kahyuM tamAruM senuM paise tele, mAruM enuM 25) . tela. A cesI ke gaNa? e vAta tamane AzcaryakAraka lAge che, paNa e vAta anubhavamAM utArIe te rAtadivasa ApaNe ja te dhaMdhe che, ema kabUlavuM paDe tema che! kaheze ke-zuM e dhaMdhe ame karIe chIe? tehA. pitAnA jIvanI kiMmata traNa lokanAM rAjyaadhika pArakAnI keDI jeTalI paNa nahiM. tame jIva mAne che, paNa pitAnA mAne che! pAke nahIM. pitAnA jIva je pArake gaNe - anaMtakAya gAjara, lasaNa, DuMgaLI, AluM, seyanI aNI upara jeTaluM zarIra rahe, teTalAmAM anaMtA che. tene laTI, zekIe te zuM thAya? Page #941 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAra 378] dezanA e vicAra prathama Ave. mATe ApaNuM jIvanI kImata che. pArakAnA jIvanI kIMmata nathI. cekasIe pitAnAM senAnI kIMmata karI, pArakanAM senAnI nahIM. ApaNA jIvanI kImata ApaNe traNa lekanA rAjyathI adhika gaNIe chIe. pArakA jIvanI kIMmata keDInI gaNatA nathI ! raziyAnA jhAre, IrAtanA zAhe vigeree gAdI kema choDI dIdhI bacavA mATe pitAne jIva bacAvavA mATe. "marI na jAuM" e eka ja gaNatrIe. vartamAna jamAnAmAM pitAnA jIvanane rAjya, kuTumbI samRddhi karatAM paNa adhika gaNavAmAM Ave che. A rIte eka bAju ApaNe jyAre ApaNA jIvanI kIMmata traNa lekanI ThakurAI maLe te karatAM adhika gaNIe chIe. tyAre bIjI bAju ApaNe e jIvanA kSaNabharanAM sukhane khAtara ApaNe anaMtA jIvane laseTI-zekI nAkhIe chIe. bele ApaNe kevA prakAranA cekasI? ApaNane te ApaNuM jIvanI kIMmata. ApaNane ApaNe pitAne jIva vahAle, pArakAnA jIvanI kIMmata nahIMnahIMtara bIja jIvanA vadhanA AraMbha samAraMbha karIe chIe te kema bane? AthI ja bIjAe je rAkhyuM hatuM ke "bApAta iza Napati patripitAnI mAphaka sarva jIvane dekho." te uparathI zrI hemacaMdrAcArya mahArAje vicAryuM ke-"zuM te sUrNa hoya te bIjAne paNa mukhe gaNavA? pite regI hoya te bIjAne paNa rogI gaNa? pite vidvAna heya-nigI heya-dhanavAna heya-dhAyelA heya te tevA zuM bIjAne gaNavA?" nA tyAre zI bAbata pitAnI jevA bIjA ne gaNavA? e spaSTa kahe che ke pati - pApati vAkaya nahi, paNa je divasa Page #942 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [379 ektAlIsamI jIvomAM sarakhApaNuM, paNa zAnI apekSAe? tArA AtmAna, sukha vahAluM che tema jagatanA tamAma AtmAne sukha vahAluM che. temaja tane dukha aLakhAmaNuM che tema.gatanA sarva jIvane dukha aLakhAmaNuM che, mATe bIjA janAM sukhadu:khamAM teone pitAnI jevA mAnavA." A sthiti nakkI karI zakyA. jagatamAM judI judI IcchAvALA, maravALAnI judI judI rUci chatAM badhAne jaDa eka sukha ja che, ema kahI zakayA. AMbAnI DALa-DALIe aneka chatAM, mULIyuM-jaDa eka ja. tevI rIte ahIM judI judI ne chatAM paNa badhAMnI jaTha dekhIe che eka ja ke sukhanI ichA. mA juna vija * sagaparipUrNa sukha joIe. sukha paNa kevuM meLavavA mAge che? jamavA besADe ne ekalA lADavA pIrase te arthe lADa bAya ne meM bhAMgI jAya. mIThAsa sAthe sAdhana tarIke khATe khAre rasa mAMge che. tema sukhanI aMdara sAdhana tarIke paNa duHkha kaI maLatuM nathI. ekalA sukhamAM ajharaNa thaze, mATe vacamAM lagIra duHkha Ave te ThIka, tema kaI IcchatuM nathI. pakavAna sAthe zAkanI "mAphaka-athANAnI mAphaka keI sukha sAthe du:kha mAMgatu nathI jemAM bIlakula duHkha maLeluM na hoya, tevuM sukha mAge che. zrImaMta mANasa-keTIdhvaja heya, kuTumbavALe heya, chatAM saMgrahaNanuM darada heya to? ApaNuM zarIra sADAtraNa maNanuM che. aMdara aMguThe pAka che te vakhate citta nigI bhAga tarapha jAya che ke lagIra pAkelo bhAga che tyAM jAya che? caNAnA bhAga jeTalo bhAga saMDyo che tyAM ja citta jaya che sukha mAge che evuM ke du:kha vagaranuM. vacamAM dukhanI makha paNa na Page #943 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380] dezanA dezanAjoIe. sarvAge paripUrNa sukha mAge che. eka aMge du:kha heya te te sivAyanA sarva aMge sukha hovA chatAM duHkha mAnIe chIe. je sukha, duHkhanI sAthe mizrita na hoya tevuM sukha AtmA mAge che. duHkha lagIra paNa khapatuM nathI. lagIra paNa duHkha Ave te AkhA sukha upara chINI pharI vaLe che. bAkInAM badhA sukha mAthe chINI pharI vaLe che. AthI samajo ke-jIva sukha mAMge che, te paNa duHkha vagaranuM mAge che. jeo leza paNa duHkha joIe nahIM, sukha maLyA pachI javuM na joIe, tevuM mAMge che, " ja Agnit=tevuM paNa sukha, kadI pAchuM na javuM joIe. leNAnI-devAnI maryAdA "gAtA hi dhruvaM mRtyu = zarIra-AyuSyanI maryAdA, chatAM sukhanI IcchA maryAdAvALI che?. AyuSya pharavAnuM jANyA chatAM sukhanI buddhi pharatI nathI ? Avate bhave duHkhI na thauM, sukhI thauM. govALIA, kheDUta jAta vagere paNa "bhagavAna ! Avate bhave sukhI thavuM ema vicAre che. samaju ke aNasamaju tamAma varga AvatA bhavanAM sukhanI IcchA kare che. trIjA ethe game te bhave paNa evuM sukha chavA mAge che ke-AvyA pachI khase nahIM. je ke-duniyAnA sukhe te te DALAM pAMkhaDAM che. kuTumbAdika meLavAya che te paNa kALAMpAMkhaDAM che, chatAM lebhane thebha hetuM nathI. lAbhane thobha heto nathI te upara brAhmaNa vidyAthInI sthA, eka brAhmaNa vidyAthI hate. vidyAbhyAsa karavA mATe bahAra gaye che. kamdaye jene tyAM khAya pIe che tyAM eka gulAmaDI rahe che. halakI jAtane cALA caTakAmAM ThekANuM na Page #944 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja bharAyA . AthI saMgraha ektAlIsamI heya. A brAhamaNa chokare hate. cAvata vidyAthIne pelI gulAmaDI sAthe gharavAsa karyo. eTale have kaladAra joIe. cheka sukAye. have vidyAbhyAsa kare ke kaladAra kamAvA javuM? brAhmANane chokare che. phasAI gaye. zeTha vidyAbhyAsa kare te ja bharaNapoSaNa kare ema che. have zuM karavuM? muMjhAye strIe kahyuM kema muMjhAyA? rastA batAvuM. brAchANane kayAM kApaDanA tAkA pheravIne kamAvAnuM kahe che? AzIrvAdathI kamAvAnuM. savAre AzIrvAda Ape te be mAsA sonuM rAjA Ape che. rAjA pAse pahoMcI javuM. kahevuM ke-ocachavamAM kharacavA mAre joIe che. A salAha sAMbhaLIne pele sUte. sUte sUte vicAra kare che ke brAhaNanI vasti ghaNI che, temAMthI pahele keI jaze ne enuM laI Avaze te zuM thAya? mATe sahathI pahelAM mAre rAjAne tyAM javuM. vicAramAM UMgha na AvI. ajavALI rAta dekhI ke-prabhAta thaI gayuM jANIne nIkaLyo. pahelAMnA kALamAM keI akALe phare te cekImAM besADI de. ajANyA gAmanA brAhmaNane cheka nIkaLe. pilIse pakaDyo. thAkIe besADyo. chokarAne thayuM ke- ane A to ag:= abhyAsa gaye, AzAvAda paNa gayo ne sonuM paNa gayuM ! savAne pahera thayo. cakIvALe sipAI tene rAjA pAse laI gayo. rAjAe chokarAne pUchayuM-kema? choko vicAre che ke-ahIM khullI vAta karyA vagara cAle tema nathI. eTale teNe rAjAne kahyuM ke-"huM phalANu zeThane tyAM rahuM chuM. tyAM rahetI gulAmaDI joDe Ama saMbaMdha thayA che. temAM kaladAranI jarura paDI, tethI te bAInI salAhathI kaladAra mATe AzI vada ApavA AvatuM hatuM. vahelo nIkaLe eTale A sIpA Page #945 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382] dezanA dAnAIe pakaDyo. rAjAe vicAryuM bakhkhI vAta karI che. melI-gaMdIkharAba vAta hatI, paNa spaSTa vAta kahI dIdhI che. Ave sIdhe manuSya phasAI gayA che. have te vidyAbhyAsa choDI deze te tenI jiMdagI kema jaze? mATe tenuM mana khuza karavA de." Ama vicArI rAjAe kahyuM ke tAre joIe te mAga. vidyArthIe vicAryuM ke zuM mAguM ? tene e rIte vicAramAM paDela leI rAjAe zAntithI vicAravA sAru tene eka bAju jhADa nIce vicAramAM besADyo. have tyAM beThe te kare vicAre che ke-be mAsA mATe nI kanya hatuM, te be mAsA senuM mAgI lauM, paNa temAM to kAlane ecava pUre thaze. pAchI paMcAta te UbhA rahevAnI mATe dasa mAsA mAguM. paNa temAM te cha mahInA ja mAtra cAlaze. vidyAbhyAsa te vadhAre karavAne che, mATe 25 mAsA mAguM te varasa divasa cAlaze. ema AgaLa AgaLa vicAratAM "100 mAsA mAguM" ema thayuM. pAche vicAra AvyuM ke-te te tenA mArA tahevArone paTe, paNa teTalAmAM ghareNAM gAMTha na maLe mATe 1000 mAsA mAguM? paNa temAM te rasAlA senAnAM ghareNuM thAya mATe, nakakara nalane mATe 10000 mAsA mAguM. vaLI vicAra Avyo ke "dasa hajAra mAsA senAmAM te mAtra ghareNuM thAya, paNa gADIvADI na thAya. gADIvADI vagara te ame rakhaDatA chIe ane rakhaDatAM rahIe, mATe eka lAkha mAsA mAMguM. rAjA devAvALo be che te pachI mAre mAgavAmAM khamI zA mATe rAkhavI?" vaLI vicAryuM ke- paNa makAna vagara zuM karIza? mATe 10 lAkha mAMguM. vaLI vicAra AvyuM ke "dasa lAkhathI te Page #946 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, ekatAlIsamI [383 mAtra huM mAladAra thAuM paNa kuTuMbI-jJAtIlAe sukhI na thAya mATe koDa mosA mAguM !" pachI viveka sUjha. A javA "a H =jema jema lAbha thAya tema tema tenI pAchaLa lebha ubhA kare che! lAbha pAchaLa lAbha Ubhe kare che! taLAvamAM kAMkarI nAMkhe tyAre paheluM kuMDALuM nAnuM hoya, paNa pachI paheluM paheLuM thatuM jAya. kuMDALuM UbhuM na thAya tyAM sudhI kAMI nahIM, thayuM eTale vadhu vadhu pahoLuM jema jaLAzayamAM karAnI ramatamAM kAMkarAthI thaelA te kuMDALAne cheDe kAMThA vagara AvatA nathI, ema A jIvanI pAse kaMI nathI hatuM tyAre "10) rUpIyA maLe te gaMgA nAyA, pachI pase le harAma"--paNa te pratijJA, 100 na maLe tyAM sudhI. 100 maLe pachI 1000 nI IcchA. hAra maLyA pachI lAkhanI icchA. lAkha maLyA pachI koDanI vAta. paNa te vAta paNa kroDa maLyA nathI tyAM sudhI ja, kroDa maLyA pachI te abajanI ja vAta kare 10) rUA. nA-ra5) rUma nA pagAranA gumAstA lAkhepati thAya che. AvI nikarImAM hatA tyAre tevAe tevA niyama karyA hatA te niyame TakAvI zakyA nathI. A te bAyaDInA nAme, A te chekarAne nAme." e badhuM zAthI? eka ja kAraNa "nine paNa ghaNA vaSi jevAM" taLAvamAM kuMDALA hoya, tema lebhanA kuMDALA batAve che. nirdhana, 100) rUpIA basa kahe che. 100) vALo thayo eTale hajAra. te thayA eTale lAkha lAkhane mAlIka thaye eTale kroDa kaTIzvara bhaye eTale rAjApaNuM mAge, rAjA cakravartI paNuM mAge, zA vatI devatA thavA irache ane devatA Indra thavA Icche. lAbha bhULamAM mAne , paNa paNa kare" sava-zake - Page #947 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384] dezanA kerAnArAnI beThaka hoya te vadhatI vadhatI merI thAya che. zarAvalAMnI pahelA cAre dizAe vadhe che tema A le che. jema jema maLatuM jAya tema cAre bAju vadhatuM ja jAya. cheDe ja nahIM. je pramANamAM sukha joie te pramANamAM sAdhanarUpa dharma karavA joIe. ' tema sukhanI apekSAe vicArIe te sukhane cheDe karyo? devatA tuSTamAna thAya ane "joIe teTaluM sukha mAMga' kahe te zuM mAge? "mArI kalpanAmAM na Ave tevA hameza mATenA duHkha vagaranA sukha Apa." e ja ne? kahevAnuM taravA e keA jIva sukha, duHkha vagaranuM ane khase nahIM evuM mAMge che! te paNa kevuM ? mArI IcchA karatAM adhika! vicAre sukha AvuM meLavavuM che. ane te mATenAM sAdhana kevAM meLavIe chIe? duniyAmAM loDhAne thAMbhale majabUta, tenAM karatAM patthara ne kamajora, tenAthI IMTane kamajora paraMtu bhUkha mATIne thAMbhalA hoya te keTale vakhata Take? jene paDavA mATe pANInI jarura nahIM-zaradInI havA lAge eTale kharI paDe. bhukha mATIthI mANasa mahela banAve, te mATInA thAMbhalA upara mahela banAvavA taiyAra thanArAnI akkala keTalI? te pramANe ApaNe haMmezanuM kalpita sukha mAMgIe chIe, ane sAdhanA karIe chIe tyAre bhukharuM mATInA thAMbhalA. AkhA jIvanamAM kaMcana kAminI kuTumba ane kAyA" A cAra ja vastu bheLI karIe chIe. aMdaranI apekSAe AhArAdi cAra vastu bheLI karIne chIe, A AThe sagAM kyAM sudhI? ahIMthI nIkaLIe nahIM tyAM sudhI. aMdarathI nIkaLyA tyAre sagAmAM kezu? abajo rUpiyA hoya, lAkhe strIo hoya, yAdave peThe karaDenuM kuTuMba hoya, Page #948 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. ekatAlIsamAM ( 385 hajAra gAunuM zarIra hoya, temAMthI kaMIpaNa ke keIpaNa sAthe Avaze? tyAre sukha bhava joIe che ane sAdhano bheLAM varyA, A bhava paNa Take nahIM tevAM! A be zI rIte bane? pAMca rUpIyAbhAra mATI laIne keTalAya maNanI keDI banAvavI te kuMbhArathI paNa nathI banatuM. rUpIyA, strIo te tamAma A bhava mATe paNu rajIsTara thaelI vastu nathI. A bhavanuM paNuM pUruM sukha na de, te te AvatA lAvanAM sukhanuM sAdhana kyAMthI bane? vicAre.....kevuM sAdhana meLave che? "huM vaDedarA tarapha jAuM chuM." kahe ane deDe surata tarapha! te e vAta karanAra ADe gaNAya ke nahIM? sukha AvuM joIe, ne sAdhane vicitra meLave che! kaheze ke-"sukha joIe che-du:kha vagaranuM, khase nahIM evuM ane te paNa IcchA pUrI thatAM AyaLa vadhe tevuM, chatAM tevuM sukha Ape tevI koI cIja amane maLatI nathI!" paNa zAkavALAne tyAM mitI levA jAya te vAMka ke caNAya? mitI maLatuM nathI ke etI meLavavAne tene lIdhe nathI ? sadAnuM, duHkha vagaranuM ane chAbahAranuM sukha meLavavuM che, paNa tevuM sukha je meLavI Ape tene pagale paNa paheMce ? Akho divasa "ramArAmA! ghara jA ane visara jA! keInuM paDe ne mane jaDe." AvuM ja dhyAna dharyA kare che! kadi pUNyane Ave jApa karyo ? bhAbhava pApa herAna kare che. tArakInAM du:kha pApathI maLe che. lUlAM-laMgaDAdaridvI--gI pApathI thavAya che. paNa te te karyA ja kare che! A jotAM kahevuM paDe ke-kharekhara tame zAstrakAra ane AcArya mATe mAtra mIThAbhASAyA che. mIThAbhASIyA ja, mAtra sIDuM bele-karavAnuM Page #949 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386] ' dezanA SAME kaMI nahIM, huM sAheba! pApa kharAba che? durgati denAra che?" tema kahI AcAryane mIThuM lagADavAvALA che. beTuM na lagADaze, A eka dAkhale tamane kahuM chuM. svapnamAM sApa vIMTA tenI asara ane pApa karIe tenI asara keTalI? A bhAI beMkamAMthI sAMjanA moDuM thatAM 50 hajAra lAvyA, peTImAM melyA che, tijorIne tALuM mAryuM che. tijorI upara sUtA che, UMgha paNa AvatI nathI. kAcI UMghamAM svama dekhyuM ke-cera lUTAru AvyA. tijorImAMthI rUpiyA kADhI laIne nAsI gayA. bhAI jAgyA. svama nakakI thayuM. have te ucATa nathI ne? chatAM kahe ke svapramAM carAyuM dekhAyuM te badala tapAsI levA tijorI khelaze ke nahi! rakama dekhe nahIM tyAM sudhI japa vaLe khare? jIva, ramA rAmAne ke ceTa ? pite cerAyuM te svama jANyA chatAM tIjorI tapAsyA vinA jaMpa na vaLe! svamamAM sApa page vIMTaLAye che. jA. vIMTAyela na hate. cokakasa thayuM; chatAM tene svara tapAse! je svara bhayavALe thaI gayo che, te dasa mInITa sudhI ThekANe AvatuM nathI kema? tenI asara lAMbI cAle che. kALajA para hAtha mele-kALajAmAM dhaDa dhaDa dhaDAkA thAya che. kAyA mATe jUThI vastunI keTalI badhI asara? lakSmI para jUThe bhaya tenI paNa keTalI asara? eja rIte samaje ke-pApanuM kAma karI rUmamAMthI jAgyA. meM lagIra bagaDaze, paNa svaramAM lagIra paNa asara nathI! kALajAmAM lagIra paNa asara nathI! svamanA sApa ane cerInI jema svamAnAM pApamAM lagIra paNa asara kema na thaI! kAraNa? kahe ke-pApa samajAvanAra AcArya mahArAjane aMge ApaNe Page #950 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ektAlIsamI 1 380 mAtra mIThAbhASI banyA chIe. pApanA aMge aMdara bhaya nathI pApathI thatI herAnagatine bhaya nathI. "mahArAja! Apa sarakhA papakArI amane rastA nahIM batAve, te keNa batAvaze ?' ema mAtra bolavAnuM., mahAnubhAva! A bhavamAM evI keTalIya kriyA karAya che ke-je kriyAothI AvatA ane tethI paNa AgaLanA bhAvanuM sukha ApanAra thAya che. AthI zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja kahe che ke mekSa na pAme tyAM sudhI dareka lAvamAM rajIsTara sukha mATe kAMI karI zake tevuM batAvuM chuM." e sAMbhaLavA mATe zretA taiyAra thayA-utsuka banyA, tyAre haribhadrasUrijI mahArAja, te mATe kyA rastA batAve te age. [atre sInerane saMgha Avela hovAthI, Avela saMghanI bhakti sacavAya te mATe vyAkhyAna pharIthI vaMcAyuM hatuM.] prazna sukha joIe che paNa tenA sAcAM sAdhane meLavavA mATe prayatna karyo karAya che? ane kaye kara joIe ? bhinna bhinna rucinI jaDa eka ja hoya che. manuSyanA vicAre- rucio judI chatAM jaDa eka ja. kevaLa sukhanI ja jaDa lADu khAtAM paNa tene svAda phera lADu ja mAMge che. te mAphaka sukhamAM du:kha mAMgate nathI. lADu sAthe tIkhuM tamatamatuM mAMge che. tema sukhamAM lagIra paNa sukhaphera mAgatuM nathI. sukha saMpUrNa mAge che, paNa sukhanAM sAdhana tarIke kaMcanAdi mAge cheahArAdi mAge ? ke-je eka bhavamAM paNa pUrA Take nahIM. navA lakhezrI bhale na thAya paNa eka lazrI bhikhArI na bano. nikAzanA pratibaMdhavALI zI cIja che, te pahelAM tamane Page #951 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA. 388] dezanA khabara na hatI. AjakAla nikAzane pratibaMdha ke naDavA vALe che te have tame barAbara samajI gayA che. temAM paNa ghI-ghauM-cekhAne pratibaMdha naDe che, paNa kaMcana-kAminIkuTuMba ane kAyAne pratibaMdha (ke je bhavAMtara mATe che, te) naDe che? kareDanI mIlaktamAMthI, lAkha strIomAMthI, kare kuTuMbamAMthI eka paNa bhavAMtaramAM sAthe laI jaI zakAya che? A bhava pUrate paNa javAba na de, tenI pAchaLa jiMdagI pUrI karAya che, paNa AvatA bhavamAM javAba devAvALI cIja mATe kaMI paNa vicAra karAya che? AkhA jIvanamAM evI eka ja cIja che ke jenI upara koIne pratibaMdha nathI. evI kaI cIja ? pUNya. pUNya eka ja evI cIja che kejenI upara nikAzane pratibaMdha nathI. AvatA bhave joDe AvavAvALuM che. pUNya ja evI cIja che ke-jenA upara nikAzane pratibaMdha nathI. sarvArthasiddhamAM devatA thAya te ahIMnA pUNyanA pratApe. tyAMnuM pUrNa kareluM nathI. teTaluM pUNya tyAM thaI zake ja nahIM. devatA marI devatA na thAya. e devatAne lAyaka pUNya upArjana karavAnI tAkAta manuSyamAM ja che. manuSyomAM evuM puNya upArjana karavAnI tAkAta che ke-sAta rAja cheTe jAya te paNa puNya tenI sAthe ja rahe ! paraMtu puNyamAM paNa eka vAta dhyAnamAM rAkhaje. 100 navA lakhezrI bhale na thAya, paNa eka lakhezrI bhikhArI na banaze. hajAre sArA karatAM eka kharAba bahu ja kharAba che. * AkhuM zarIra cepyuM che. eka aMguThA para lagIra kellI thaI che. eka jagyA para tuveranI dALa jeTaluM pAke che. ApaNe jIva kahI Ape che ke-hajAragaNuM sArA karatAM eka lagIra Page #952 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ektAlIsamI [389 kharAba thAya tene vadhAre kharAba gaNe che. hajAre sArA karatAM eka kharAba bahu ja kharAba. evI rIte lakSmI Ave che? mATe Ave ke na Ave paNa hoya tenuM na jAya; tethI siddhAMta rAkhe che ke-pUNya evuM maLe ke AveluM pAchuM na jAya AthI puNya evuM joIe ke-je guNAkara thaI sukharUpe thAya. taLAImAM suvAnI Teva che, paNa pauSadhanI Teva nathI-saMthAre suvAnI Teva nathI tevAne saMthAre suvuM paDe te AkhI rAta UMgha na Ave. kema? duHkha Ape che. paraMtu je TevAyele nathI-gAdIe TevAyale che, tevAne kaI vakhata gAdI na maLe te ? zAka vagara khAvAnuM na bhAve tevI Teva pADI hoya tyAre ja ne? tamArI zAkanI Teva pariNAme prasaMge ajIraNa karAvanArI thaI. jIsa sukhameM phira dukha vase. tyAM AkhuM zarIra sukhadu:kharUpe thAya. sukhane guNAkAra, duHkhanA guNakArarUpe thAya; mATe amane puNya evuM maLavuM joIe ke-maLeluM khase nahIM. arthAt puNyAnubaMdhI puNyavALuM sukha joIe. amAre te evuM puNya joIe ke-khase ja nahIM. duHkha vagaranuM "mitrApApanI' sukha joIe. vAta sAcI. ahIMthI paNa tevA rastA che. ane te puNya bhegavatA AgaLa navuM puNya baMdhAya. sAkaranI mAkha, mIThAza le. bhaya lAge ke UDI jAya tene mIThAza maraNarUpa na thAya. madhanI mAMkha dhamAM paDI mIThAza le, paNa lepAyAthI bahAra na nIkaLe. jema devaleke gaelA cakravatI. ahIM sukha bhogave, tyAgI thAya ane durgatie na jAya. keTalAka lempanI mAMkha jevA hoya che. jema vAsudeva sarakhA traNa khaMDa vaza kare, paNa pariNAme durgati kema? navuM puNya na meLavI zake. keTalAka pattharanI Page #953 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398]' dezanA dezanA - - dezanA 42 varAdhi. [ saMvata 1996 poSa suda 3 ] barabodhita Arabhya paryodhata eva hi / tathAvidha samAdatte, karmasphItAzayaH pumAna / zAstrakAra mahArAjA bhagavAna zrIharibhadrasUrijI, bhavya jInA upakAra mATe aSTaka) prakaraNamAM AgaLa puNyAnubaMdhI puNyanA hetuo jaNAvI gayA, tyArabAda dezanAnA adhikAramAM jinezvare dezanA Ape che, te vItarAga thayA pachI ja dezanA de che, te jaNAve che. gaNadharAdika be avasthAmAM dezanA Ape. sarAga ane vItarAga bane avasthAmAM Ape. tIrtha - kare vItarAga thayA pachI ja dezanA de che. jagatane pite dharmo padeza kare che, tenuM phaLa kevaLajJAna ane mokSa. vItarAgatA mAMkha jevA hoya che. temane duniyAnuM sukha nathI paNa tyAgI thaI zake che. cAra prakAranA sukha che. A cAra prakAranI mAMkhamAMthI keIpaNa sAkaranI mAMkha sivAya bIjuM kAMI nahIM mAge kema ? sukha bhogave ne durgati na jAya, tevuM sukha, tenuM ja nAma puNyAnubaMdhI puNya. evuM puNya kema baMdhAya! cAra kAraNe-kSanI prApti na thAya tyAMsudhI duHkha na hoya. tenAM cAra kAraNa jIva mAtramAM dayA, jJAnagarbhita vairAgya, vidhipUrvaka gurumahArAjanI sevA ane nirmaLa zIlamAM vartavuM. A cAra vastu puNyAnubaMdhI puNya baMdhAve. have dayA Adi kevA ? te adhikAra agre vartamAna. Page #954 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha beMtAlIsamI [39 kevaLa ane mekSa e jainadharmanuM sAdhya hevAthI pite vItarAga-sarvajJa thAya pachI dharmanAM phaLanuM dRSTAMta pratyakSa bane che. pite vItarAga kevaLI thayA, te dharmanA pratApathI. dareka tIrthakarene aMge eka niyama. gaNadhare dvAdazAMgI gUMthI artha nirUpaNa kare. te vakhate prathama aMganA chellA bhAgamAM caritra temanuM hoya ke-je tIrthakaranI dvAdazAMgI hoya-jenuM zAsana hoya, tethI AcArAMgamAM mahAvIranuM caritra varNavyuM. sAdhu paNuM laIne kevaLajJAna meLavyuM te vaccenI dharmakAyanI avasthAkarmakA-dharmakAya-tattvakAya. aMganA aMtamAM navamA adhyayana tarIke tIrthakaranI dharmakAyanuM varNana hoya je varNana karavAmAM Ave te kevaLa dharmakAya avasthAmAM--e dharmakAya ava-- sthA, AkhA zAsanane daSTAMtarUpa. A mATe pite chadasthapaNuMmAM dezanA ApatA nathI, chadmasthapaNAmAM phaLa na jaNAvI zake. A vItarAgANuM, sarvajJApaNuM pitAnAmAM AvyuM te dharmanuM phaLa pratyakSa che. te mATe tIrthakara je dezanA de, te vItarAga avasthAmAM de. sarAga avasthAmAM kaMIpaNa nirUpaNa kare te zAsananA saMbaMdhamAM na Ave. zrInemanAthajIe ratha vALatI vakhate "hiMsAnuM AvuM phaLa che." e vagere kahyuM, te dezanAmAM na gaNAya. mallinAthajIe dIkSA lIdhA pahelAM mitrone je vacane kahyAM te, mahAvIra bhagavAnane svAti nAmanA brAhmaNa sAthe vAtacIta thaI te dezanArUpe nathI; sAmAnya vArtAlApa rUpe che. tame sarAga ane vItarAga avasthAmAM- baMnemAM dezanA detA ho te phikara nathI, paNa tIrthakarane mATe te niyama che ke-vItarAga thayA pachI ja dharmadezanA. vItarAgapaNa pachI AtmadazA. Page #955 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392] duniyAdArInI apekSAe sAdhu-tyAgI-gAMdha. barakAnI tAre zI paDI? tuM tAruM saMbhALane." e dazA rAgIne kahe ke amArI sAthe tAre saMbaMdha nahIM, ame te tamArI apekSAe pUrepUrA gAMDA." bajAra vacce jatAM kAchaDI mAthuM khulyuM che. dIkSA laIe tyAre paisA pheMkI daIe chIe. dukAna para beThele mANasa gallAmAMthI paisA pheMkvA mAMDe che tene meDahAusamAM mekala ghaDe. duniyAdArInI apekSAe sAdhu-saMta gAMDA. " ameseM mata mIle loke! hamake dIvAnA kahetA he" eka sarAgI saMta paNa duniyAdArInI darakAra vagaranA heya, te A vItarAga thayA, temane darakAra zI ?. ene te eka ja vAta " paranI tAre zI paDI, tuM tArI saMbhALa." pANI jeTaluM kAma Ave teTaluM gaLa. kUvA, taLAva keI gaLatuM nathI. sAmAnya saMte mATe duniyAnI darakAra karavAnI nathI te vItarAga thayA pachI kevaLa AmaramaNatA hovI joIe A AvyuM tene Ama bacAvuM-dharma kahuM, e vItarAgane nahIM. phakkaDa thayA eTale AkhA jagatanI ciMtA UbhI karI paNa ema nahIM. saMtapaNAthI te AtmArAmI thavAnuM che, te pachI vItarAga paramAtmAne jagatanI paMcAta zI? pahelAM karma bAMdhyuM che. nahIMtara zAsana pravartAvavAnI jarUra nathI. tIrthakaranAmakarma. te karma bIjAM karmo jevuM nathI. baMdha, udaye ane phaLe traNemAM te karma zubha che. samyaktvarUpI guNathI te baMdhAya. samyakUvI na hoya te tIrthakara nAmakarma Page #956 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raha, beMtAlIsamI [33 na bAMdhI zake. tethI te sabhyatva, baMdha vakhate paNa zubha udaye AhArakadi azubha ahIM audArika evuM ke udaya vakhate paNa zubha lekene dharma pamADavAnuM sAdhana. te zarIrarUpa sAdhananuM phaLa paNa zubhaekSa. e rIte tIrthakaranAmakarma. hetu-svarUpeanubaMdhe zubha. e karmane hetu vIsthAnakanuM ArAdhana. svarUpe jyAMsudhI tIrthakaranAmakarma sattAmAM rahe te na nirjare tyAM sudhI jyAM hoya tyAM uttamatA heya. ekendrimAM jAya te paNa rana jevI uttama jAtimAM jAya e pramANe anubaMdha paNa zuddha hoya te==o traNe prakAre zuddha hoya te A tIrthakaranAmakarma che. 158 prakRtimAM eka tIrthakaranAmakarmanI prakRti ja te traNeya prakAre zubha. enA udayathI vItarAga thayA chatAM dezanAmAM pravarte che. te prakRtti ja vItarAganeya dezanAmAM pravartAve che! ahIM vAdIe zaMkA karI ke- karma bAMdhavAmAM bhegavavAmAM jIvane svataMtra mAne che?" tene samAdhAna Ape che ke-"kama, bAMdhavA bhegavavAmAM svataMtra nathI karma, jIne ke-tIrthakare potAnI IcchAe karma bAMdhe che karma be prakA nAM-zubha ane azubha zubha karma IcchAthI bAMdhI zakAya. jinanAmaka vIza sthAnakanI ArAdhanAthI baMdhAya. karmo karmonAM kAraNathI baMdhAya che. zubha karmonA kAraNe jIvene meLavavA paDe che. zubha karma bAMdhavAM, temAM jIva svataMtra. AtmA udyamavALe thAya, pahelAMne kSaye pazama karI le, te bhale bAMdhe. parIkSAmAM pAsa thAya te ALasa choDavAvALA. abhyAsa kare svAdhIna, paNa te kene? ALasa cheDe tene svAdhIna. tema tIrthakara nAmakarma bAMdhavuM te svAdhIna, paNa udyamavALA thAya Page #957 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394] dezanA dezanAtene tIrthakara nAmakarma, jIva svataMtra bAMdhe che tIrthakaranAmakarma bAMdhe kayAre? vAsa sthAnanI ArAdhanA kare tyAre. temAM jagatanA uddhAranuM dhyeya rAkhe. jinezvaranI pUjA kare tyAre, te pUjAne dekhanArA samyakatva pAme. te pUjAne sthira kare- temAM AgaLa vadhe pUjA AMgI kare te paNa dhyeya eka ja kejagatane uddhAra karuM. e udyamathI trIje bhave tIrthakara thAya. tIrthanI sthApanA kare, vRddhi kare, temAM jagatanuM kalyANa thAya e arihaMtanI ArAdhanA tema siddhanI-vIse sthAnakanI ArAdhanA teo trIjA bhave jagatanA kalyANa mATe kare. jIva baLAtanA kalyANa mA jAnakanI AzA tethI A akajInI TIkAmAM jinezvarasUrijIe jaNAvyuM ke-papakAra kayA dvArAe? arihaMtAdika 20 sthAnakanI ArAdhanA karavA dvArA parepakAra. te ArAdhanA, tIrtha karanAmatra baMdhAve. tIrthaMkaranAmakarma evuM ke jIva bAMdhavAmAM svataMtra. keTalIka jagyA para jIva baLavAna che. jIva baLavAna na mAnIe to ajJAnamAMthI jJAnI thavAne vakhata na Ave. cAritrAdika prApta na ja thAya, mATe ja "thara kI trio ' te jagatanA cha du:khI kema thAya che? te samaje ke"darekane sukha ApanAruM AvuM puNya joIe che, paNa karmane dAbIne kamajora karavA, te karI zaktA nathI. mATe "tathA maoNriNiya' jIvane baLavAna karI zaktA nathI." tIrthakaranAmakarma evuM che ke jIva baLavAna thAya te ja te meLavI zake. jIvanI baLatarAe maLavAnuM nathI. tIrthaMkaranAmakarma bAMdhavuM, bhogavavuM ane teDavuM-temAM jIva svataMtra che. bAMdhavAmAM svataMtra kema ? 20 sthAnakanI ArAdhanA kare te Page #958 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha beMtAlImI [395 tIrthakaranAmatra bAMdhI zake. have tIrthakaranAmakarma bAMdhyuM zI rIte? tIrthakaronAM samyakatva be prakAranAM nayasAranA bhavamAM samyapha pAmyA, te mahAvIranA bhava sudhI TakayuM nathI. eka pratipAti cAlI jAya tevuM ane eka varabadhi, uttamabodhi=AvyuM kadi jAya nahIM tevuM. tIrthakaranA jIvane paNa baMne prakAranA samyaktva heya tIrtha karanAmakarma paDavAvALuM samyakatva hoya tyAre nikAcita na baMdhAya nikAcita tyAre ja kare ke-nahIM paDavAvALuM samyakatva thAya te tIrthakaranAmakarma opazamika sabhyatva vakhate bAMdhe, paNa nikAcita kayAre kare ? samyakatvapaNanI avasthAmAM uttama athavA apratipAtI evuM samyaktva thAya, tyAre ja vicAraNA evI thAya ke "jagatane uddhAra karuM" jenA cAge tIrtha karavAmagotra upArjana kare, te varabodhi samyakatva kyAre ? tIrthakara thavAvALo jIva che, samyaktva pAme che, paraMtu je samyaktvathI tIrthakaranAmakarma bAMdhe che, te varAdhi kayAre? varAdhi, e kevaLa tIrthakara. mahArAja mATe ja kema ? evuM e samyaktva kema che? darzanamehanInI je sAta prakRti che, te bIjA ane che, te ja tIrthaMkara mahArAjane sAta prakRti che. tyAre tene samyaktvane varabadhi kema kahe che?" tAre prazna vyAjabI che. paraMtu sAta prakRti teDavI te darekanuM kArya che te teDyA vagara koIpaNa samyaktva pAmate nathI. jAge tyAre AMkha UghaDe badhAnI. je vepAravALo hoya tene AMkha ughaDavA sAthe ja vepArane vicAra. abhyAsIne abhyAsane vicAra. paraMtu lakSyamAM pharaka hoya che tIrthakarane Page #959 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 396] dezanA- samyakatva thAya. prakRtine pazama thAya. pratIti thavA sAthe ene e thAya ke-jagatanuM aMdhAruM nAza karuM, dharmanuM teja tevuM hovA chatAM jagatanA ja kema bhaTakI rahyAM che? bIjAne e vicAra thAya ke-huM kema bhaTa ? AvuM dharma-teja, A dharmarUpI sUrya, chatAM A leke hajI paNa kema aMdhArAmAM bhaTake che? jagatanA ja saMbaMdhIne e vicAra vabadhine aMge thaye. bIjA samyaphone AvuM zAsananuM teja chatAM leke hajI bhavamAM kema bhaTake che? mATe te sahune tAruM" e vicAra na Ave. tIrthakara thavAvALe samyakRtva pAme tyAre tenI vicAraNA judI ja heya. bhASyakAre kahyuM che ke janmajarAmaraNAta, jagadazaraNamabhisamIkSya niHlAram / sphItamapahAya gajya, zamAya dhomAn pravavAja / tIrthakara dIkSA le tyAM AgaLa kALA kATu mArA jagatane janma, jarA vedanAgrasta dekhI=asAra, pIDAyeluM, vyAdhi, vedanAthI bhareluM dekhI dikSA le jagatanI vyAkuLatA baMdha karuM, te mATe jeo dIkSita thAya che. teonI karma kAya pachInI ane kevaLajJAna pahelAMnI dIkSAvALI badhI dharma kAyanI avasthA ene ja mATe. A badhA prabhAva trIje bhave samyaktva vakhate je paropakAranI buddhi jhaLakI tene che, mATe tIrthakara bhagavAne "voSitaH sArA' jyArathI trIjA bhavathI zreSTha samyakatva thayuM che tyArathI satatapaNe parArthaka vyasatI Adi hoya che. trIjA bhave cakravatI paNAmAM pIlAcArya dIkSA lIdhI tyArathI vrata cAlyAM che. satata ArAdhanA cAlI che. cakavatI paNa pachI halake bhava. A nathI pachI tarata padi' kalekene tAravAne daDha vicAra. "gha' eTale pitAnA sivAyanA Page #960 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa graha beMtAlIsamI. [ 397. pitAnA AtmA sivAyanA jagatanA sarva jIve ". te gharanA sa nmATe je hita karavuM-teo vaDe paranuM ahita kaI paNa prakAre na thAya tevuM karuM arthAt teone pApa karatAM baMdha karuM du:khI thatA baMdha karuM-makSa pamADuM. bIjA samyaphatvavALAne "jagatanA jI mArA vairI che ke mitra he, svajana ho ke parajana he. keIpaNa pApane raste na jAva.' eTalI bhAvanA hoya che. chatAM ja pApane raste jAya, te paNa jaina zAstra daMDapradhAna nathI, maherapradhAna che dayApradhAna che. duHkhI eTale jUnA pApI. tame navA gunegArane aMge daMDadaSTi rAkho te maheraSTi rahevAnI kayAM? dayAnuM sthAna keNa? du:khI bhAvathI duHkhI hoya te pahelAMnA karma bAMdhanArA heya. nirvizeSapaNe zakita anusAra dravya ane bhAva banne prakAre anukaMpA kare te dayA karI kahaivAya. gunegArane daMDa thavo ja joIe, te dayAdaSTi rahe ja nahI, te atyAranA du:khInI paNa dayA na rahe. jene dayApAtra gaNue chIe te jUnA pApI che. pachI teo daMDadaSTimAM rahetA nathI. AthI samyakatvanI bhAvanA ke- jagatane kaIpaNa jIva duHkhI na thAva. je navAM karma bAMdhe che, te paNa duHkhI na thAva. daMDadaSTimAM na AvavA mATe e bIjI bhAvanA rAkhavI paDI. jaina daSTimAM "nAmUva krodhi julita: bAMdhelA pApane tapasyAdvArAe teDanArA thAva paNa kaI du:khI na thAva. arthAt AkhuM jagata karmathI rahita thAva. ahIM zaMkAkAre zaMkA karI ke-jenazAstra pramANe paNa A vAta vAhiyAta lAge che ! kAraNa ke-abhavya te mese javAnA nathI ! bhavya paNa badhA kSe javAnA nathI ! te A vicAra yathArtha kaI rIte ? Page #961 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398] - dezanA RAtAkuTumbI mAMda paDyo. sarjana AvyuM. bacavAnI AzA nathI, chatAM kuTumbI sajajana manuSya ema belI zake kharA? ke-tyAre mare. mAMdA kuTumbI mATe e zabda te teonAM meDhAmAMthI na ja nIkaLe. bhale maravAne pAMca ja mInITa pachI heya, chatAM sajajana ke kuTumbI ema kahe ja nahIM. abhavya pitAnA svabhAva pramANe mokSa na meLavI zake, chatAM uttama javAnI bhAvanA e na heca ke-e te bhaTake. enI bhAvanA te e ja hoya ke-AkhuM jagata mukta thaI jAva. A samyaka vALAnI bhAvanA. jagatane keIpaNa jIva pApa na kare. duHkhI na thAva-mukta thAva. to tIrthakaranA samyakUvamAM vadhAre zuM? jethI temanAM samyakatvane varabodhi kahe che? tenAM samAdhAnamAM samaje kesamyakatva zuM vicAra kare che? ke-jagana jene pApa bAMdhatAM rokI dauM. du:khI jene du:khI thatAM baMdha karuM temaja badhAM ja mokSa pAme. tyAre tIrthakaranA jIvane trIjA bhave e bhAvanA hoya ke-huM badhAne mekSa pamADuM. A vicAravALuM je samyakRtva, te varAdhi. e jyArathI e mahApuruSane prApta thAya, tyArathI te bIjAne upakAramAM ja udyamavALA, enA hAthe upakAranAM ja kAryo thatAM jAya. apakAranAM kAryo bane ja nahIM. AthI ja "ghAyata hi" evA hevAthI "taLAviyaM samAre " devatAe karelA prAtihAryo temaja samesaraNadvArAe je karma bhegavAya-jagatanA uddhAra mATe je tIrthakara nAmakarma, te paNe baMdhAya. tathA " kahI tevuM ja karma ke je karma, devatAnI pUjAne ApavAvALuM, "tamArA pArtha te dvArA zAsana sthapAvAvALu Page #962 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, teMtAlIsamI [399 - - - dezanA-43 3 sAntartha jagadaguru keNu heI zake? zAstrakAra mahArAjA zrImAna haribhadrasUrIzvarajI mahArAja, aSTakaprakaraNa racatAM thakA "bhagavAna jinezvara mahArAjane kevaLajJAna thayA pachI-vItarAga thayA pachI zAmATe dezanA Ape che?" tevA prakAranAM ziSyanA praznanuM samAdhAna karatAM jaNAve che ke--keIpaNane pakSa karanAra nyAya cUkavavAne lAyaka nathI. paramezvarane AkhA jagatane nyAya cUkavavAne che. pUNya-pApabaMdha-nirjarAnAM kAraNa tarIke je padArtho jemaNe jaNAvyA, tene bAhA padArthane aMge rAga hoya te pakSa kheMcyA vagara na rahe. svajana parajanamAM cUkAdo ApavAne barAbara na hoya, tethI jIva ajavanI pariNatine-rAgadveSanI pariNatine kSaya thAya, pitAnAM zarIra para paNa jemane mUccha-prIti na thAya tevA vitarAga. vItarAga kahe che, tenA karatAM rAga vagaranAM jaNane? arAga kahAne ? te ke-nahIM. keIpaNa jIva anAtIrthakaranAmakarma bAMdhe che. parepakAramAM ja lIna heya. pariNAme uccatara ja rahe. A ucca AzayavALA puruSa jyArathI varAdhi thAya tyArathI parepakAramAM lIna hevAthI-ucca ArAyavALA hovAthI tIrthakaranAmakarma bAMdhe che. teo paNa vItarAga thaIne dezanA de che. tIrthakaranAmakarmanA kAraNa tarIke parepakArIpaNuM, sIta-udAra AzayapaNu jaNAvyuM e je tIrtha karanAmakarma, te kyAMsudhI Take? Take tyAMsudhI zuM paropakAranA kAryo kare che? kevAM kare che? te agre- Page #963 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA rAnA dikALathI rAga vagarane te che ja nahiM. bIjAo ema mAne che ke jene je traNa prakAranA mAne che. nityamukta, siddha ane saMsArI. nityasuta tIrthakara, muktinA ne saMsA 2nA" Ama jainadharmanuM khaMDana karavA jAya che, paNa teo jenadharmanuM svarUpa ja jANatA nathI. zAMkarabhASyamAM teo ema mAne che. jene matamAM evA traNa bhede che ja nahIM tIrthaka ne paNa nityamukta gaNavAmAM AvyA ja nathI. vItarAga zAsana thavAnuM kAraNa pahelAM te tIrthakare paNa rAgadveSavALA ja hatA sanmArga jo, vizvAsa che, tethI teo pitAnA AtmAne rAgamukta karI zakyA tIrthakarane dareka jIva haMmezane rAga rahita hatetema banatuM nathI. jene janma che, tene karma che ja. vItarAgane te janma thAya ja nahIM. tene karma bAMdhavAnA na heya, te vItarAgane pharIthI janmavAnuM hoya ja nahIM. je je janmavALA che te badhA rAgavALA che, tethI cAhe te tIrtha kara mahArAjane ke-gaNadhara mahArAjane jIva heya. keIpaNuM anAdithI zuddha nathI. AthI vItarAga zabda rAkha paDyo. vi-vizeSa karIne rAja zo castha =vItarAga-hate tyAre rAga gayo, na hoya tene javAnuM che ja nahIM. rAgane dUra kare tyAre ja vItarAga bane. gatAga vApare. "ga, rAga amAt " ema rAkho. rAga javAmAM jagatamAM kaIpaNa jIva sarvaviSayIka rAgavALA hetA nathI. keIkane kaIka para rAga khasele hoya. keI vakhata zarIra para rAga gayele haya, keI vakhata strI para, dhana para. mATe tema artha na le. "sarvathA prakAre gata:" e artha le. baMdha, udaya ke sattAmAM Page #964 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A [ 401 graha, teMtAlIsamI e rAga na hoya tevA vItarAga. je yuvarAja hite, pachI rAjagAdI para abhiSeka thayo. tene mahArAjA kahIe yuvarAja te apamAnavAcaka gaNAya. pite kuMvara hatA e badhuM kharuM paNa atyAre rAyaNanI caDatI avasthA hevAthI tene have yuvarAja na kahevAya tema vItarAgapaNa jagatanA rAgadveSathI bharelA AtmAonI apekSAe bhale caDiyAtuM che, paNa sarva paNanI apekSAe vItarAgapaNuM sAmAnya che kaheze ke "te pachI teramA suNasthAnakanI ATalI UMcI hadane pAmelAne vItarAga kahI kema saMbaMdha che? kAraNa ke sarvajJa thaelAne vItarAgathI oLakhAvavA te nIcI pAyarI che." te samaje kevItarAgapAyuM e sarvajJApaNuM lAvanAra vastu che. vItarAgapaNa vagara sarvajJApaNuM AvatuM nathI. vItarAgapaNane ane sarvajJapaNane AMtaruM kAcI be ghaDInuM che. bAramA guNaThANAnA vIsAmAmAM je aMtarmuhUrta javAnuM teTaluM ja AMtaruM. vItarAgapaNuM sarvajJapaNAnI pahelAM thanAra. paheluM ja vItarAgapaNuM, pachI ja sarvApaNuM thAya. sarvajJANu mATe karelA ume, e vItarAgapaNane nA lAve. vItarAgapaNa mATe karelA udyame sarvajJApaNuM lAve, mATe e vItarAgapaNe sarvajJapaNuM lAvanAra che. jagatane prANI, vItarAgapaNA mATe udyama kare to te vItarAgapaNuM sarva jhapaNuM lAve. A zAsanane paNa tethI vItarAga zAsana kahIe chIe, paNa sarvajJazAsana nathI kahetA. enuM dhyeya e ja ke tame rAgadveSa-mehane nAza karyo eTale sarvajJapazuM tamArI pAse ja che abhakhya paNa kevaLasvarUpa che. je je matavALA jIvane mAne che, te cetanAne mAne che. prazyala sarvajJa enuM nAma jIva. haMkAelA sarvajJa, e jIva. Page #965 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA e mAne te ja samyakatvanuM prathama pagathiyu. endriyathI mAMDI sarva saMsArI che karmathI avasAyelA kevaLajJAnavALA jIve che. abhavya laIe. abhavyane jIva paNa e rIte kevaLajJAnasvarUpa. abhavyanA jIvane kevaLajJAnasvarUpa na mAnIe te tene kevaLajJAnAvaraNIya mAnavuM ke nahIM? tene kevaLajJAnAvaraNIya baMdhAya te kene kaze? ekendriyathI mAMDI sarvArthasiddha sudhInA che te karmathI avarAyelA che. savAre paNuMsiddhapaNuM AvaraNa base eTale pragaTa thAya. AthI zrI haribhadrasUrijI mahArAja kahe che ke-krodhAdika rAga-dveSa ne mAnasikadi vikArathI dUra thAva. A jaina darzanane siddhAMta tethI jinezvare, vItarAga thaelA chatAM ane sarvara thaelA hevA chatAM paNa dharma dezanAmAM te pravarte. vItarAga thayA pachI dezanA kema Ape? A rIte sarvajJa, dezanA Ape ane temAM jagatanuM cAhe te thAya tenI tene darakAra nathI, te vAta kema mAnI zakAya? lAgaNIthI dezanA devI che ane lAgaNI bhagavAnane thatI nathI, ema mAnavuM che, e be sAthe na bane, vItazagapaNa sAthe dharma dezanA banI zake nahIM." AvI zakA karI, tenA javAbamAM jaNAve che ke-vItarAgapaNuM, rAgIpaNuM zAnA ane heya? sacetana ane pogalika padArthonA aMge. temAM sukhanAM sAdhana tarIkenI je prIti tenuM nAma rAgIpaNuM. AtmAnA guNene aMge je prIti thAya tene rAga nathI kahetA. vairAgI e te tamArA hisAbe meTA rAgI. jagatamAM ghana-kaMcananI kIMmata keTalI ? AtmAnA guNenI kIMmata keTalI? jagatanI asAra vastune rAga cheDI ajarAmara jevI meTI padavImAM raga rAkhavA Page #966 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raha. teMtAlIsamI [43 lAgyA te tamArA hisAbe merA rAgI, paraMtu AtmAnA guNone je rAga te paramArthathI rAga ja nathI. viSayasukhanAM sAdhananI lAgaNIne reke te vairAe kevaLajJAna moTAmAM moTuM kIMmatI. mekSa para rAga thaze. te mahArAgI thaze. vairAgI kyAM rahyo ? paNa ema nathI. viSayasukhanAM sAdhana para je lAgaNI thavI te rAga. te rAga khamyo hoya te vItarAga. ahIM paNa je je jagatanA ne upadeza Ape che, temAM mArA snehI amuka mArA che, tenA dhana-mAla mArA thAya evI keInI vAsanA nathI. temane te dezanAmAM-"jagatanA A jIve, vedanA ane vyAdhithI bharapUra banyA che, asAra duniyAmAM sAruM samajIne beThA che, temane samajAvuM chuM" ema ja lakSa heca. evI rIte jagatanA uddhAra karavAnA mudyae pote pravRtti kare che. ahIM viSayasukha ke kuTu-kabilA tarIke lAgaNuM nathI kAraNa ke-vItarAgapaNuM che. have bIjI vAta laIe ke "prabhue jene dharmopadeza dIdhe, te lAgaNIthI AvyAM. na sAMbhaLavA AvyA to lAgaNI bahAra sthAne che te upara te pazu lAga vinAnA gaNAyane ?" te samaye ke-"sAMbhaLavA nahi AvetAne paNa pote tevA rUpe rAkhatA nathI, ke tene na Ave na sAMbhaLe AvatAne reke te lAgaNI viddha gaNAya. te mATe jaNAvyuM kevItarAgApaNuM chatAM dezanA de che, temAM lAgaNI nathI. tevAo dezanA sAMbhaLavA AvyA pachI prabhu teo mATe nA kahe te tame tema kahI zake. prabhunI dezanAnA pahele-ve pohAre sarvane sAMbhaLavAnuM. jana sudhI tamAma sAMbhaLI zake. manaH"bIjA kevaLa e rIte dezanA na kare ne tIrthakare ja kare te zuM baMnenAM kevaLajJAnamAM pharaka che? bIjA kevI Page #967 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404] - dezanA oe paNa cAre ka sarakhI rIte kSaya karyA che, te tIrtha kare ja zAsana sthAne ane teonA sthApe, temAM kaI kAraNa? devA eka bhAve siddha na thAya. kevaLIpA siddhatva-AcAryAyiNa e vagereeka jiMdagInuM kArya paNa devAdhi devatva e aneka jiMdagIe ja thAya ke tIrthakera, teja bhavamAM 2 sthAnakanI ArAdhanA karI, tIrthakara thaI mekSe gaye, tevuM banyuM ja nathI banatuM nathI ane banavAnuM nathI. mithyavI sasthaku pAme, dvAdazAMgI guMthe te kevaLa pAmI mele jAya, te banI zake paraMtu e rIte tIrthakarapaNuM eka ja janmanuM kArya nathI. Avazayaka sUtranI vyAkhyA karatAM jaNAvela che ke-ra0 sthAnaknI ArAdhanA evI ke-saMsAra kApI nAkhe, paNa badhe saMsAra na kApe, traNa bhava cheDIne saMsAra kApe visa sthAnanI vicitra ArAdhanA che. tIrthakara mahArAjanA jIvamI 20 sthAnakanI ArAghanA AkhA saMsAracakrane ma Ape. traNa bhava te bAkI rahe ja. e traNa bhava bAkI rahe te vastu vicArIe te devAdhidevapaNuM eka eka bhavathI sAdhya nathI. devAdhideva tIrthakara pUrvanA trIjA bhave e 20 sthAnaka ArAdhe. tIrthaMkaranAmakarma nikacIta kare, ane te pachI paNa bIje bhave te tIrthakara na ja thAya. trIje bhave ja tIrthakara thAya. tIrthakara mahArAjA vItarAga avasthAmAM AvyA-sarvajJa thayA tyAre bAMdheluM tIrthakaranAmAgetra, pUjyatA UbhI karavI, aglAnie dharma dezanA pravartAvavI vagere kArya kare, ra0 sthAnakanI ArAdhanAmAM pUjyatA AnuSaMgIka rahe. pUjyatAnA nAme tIrtha kaMAmakarma bAMdhavA jAya te tIrthaMkaranAmakarma baMdhAya ja nahIM 20 sthAnanI ArAdhanAmAM te ArAdhatAnA yoge Ama Page #968 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agraha teMtAusamAM [45 atizaya prAtihAryavALa thauM ? tema dhAraNA rAkhe te tIrthakarapaNuM prApta kare ja nahIM jagatanA uddhAranI buddhie 20 sthAnaka ArAdhe te ja tIrthakara nAmakarma bAMdhe. vadhi ane sAmAnya samyakatva vaccenA udezane AAMtare meha aMdhakAramAM rakhaDatA jIne kevaLajJAnarUpI sUrya ughADI mA lAvuM. jenI pahelAM bhAmAM A dazA hoya ke-jagatAne tA. sAmAnya samyaktvavALa haiya, tene traNa bhAvanA hoya. (1) jagatane keIpaNa jIva duHkhI na thAva () pApa na kare, (3) sarva jI mukta thAva. te tIrtha. karanI bhAvanA kaI hoya? (1) jagatanA jIne pApa-duHkhathI bacavuM. (2) sukha apAvuM. (3) pApamukta karAvuM. bhAvanA- bannenI badhAne age che phakTa eTale ke-sAmAnya samyakatvavALe AzIrvAdamAM che, jyAre varabodhivALe pharaja samaje che. pApa karatAM baMdha karavA, pApathI bacAvavA te mArI pharaja, jInAM duHkhane nAza mAre karaze. gatanA jI, rAga-dveSa karmothI gherAI asArapaNe rakhaDe che, tene rakhaDavAthI huM mukta kare. pite javAbadArI le che. AvI rIte tamAma jIne pAparahita karAvavAnI, du:kha rahita karAvavAnI pharaja gaNane emAM, ja lIna thavAvALAheya teo ja trIje bhavetra aMtima bhare tIrthakara thaI zake. tIrthakaranAmagAtra bAMdhavAmAM jIva svataMtra che. bIjA karmo svataMtratAe bAMdhavAnA na thAya, paNa tIrthakaranAmakarma, svataMtratAe bAMdhe-bhagave ne teDe. AvuM viziSNanAmakarma, bAMdhI keNa zake? "thoSita Ama' je varabodhi pAmyA pachI satatapaNe parArtha Page #969 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA 406] vyasanI Adi heya te. samyakatva be prakAranAM viziSTa ane sAmAnya. sAmAnyamAM-badhA ja pApa na kare, dukhI na thAva. mukta thAva.' e bhAvanA, ane viziSTamAM "huM jagatanA badhA ene pApamukta karuM, duHkhathI bacAvuM." e bhAvanA. Ama viziSTa samyakatva na thAya tyAM sudhI tIrthaMkaranAmakarma na baMdhAya. "jagatanA jIvanuM duHkha kuM, teone karma rahita karuM. "evI bhAvanAmaya pravRti" enuM ja nAma varabadhi. varabodhi jyAre thAya tyArathI tIrthaMkaranAmakarmanI zaruAta. varabedhithI zarU karIne tIrthaMkaranAmakarma baMdhAya tyAM sudhI e bhAvanAmaya satata pravRtti. varabodhi na thAya te pahelAM tIrthakaranAmatra na baMdhAya. varabodhithI zarU karIne ja baMdhAya. ene ja kema vabodhi ? jaareta parivarabaSi parepakAra karavAmAM ja udyamavALe che-bIjAnA kalyANamAM ja pravRti karanAre hoya che tethI vadhi thAya tyArathI paramArthanA ja udyamavALe heya. sarakArI keTalakempa ane pAMjarApoLanA ude che vacce pharaka sarakAra mAne kempa uchere che, e rIte gAyane bacAvavAmAM tenI daSTi kayAM che? "Avate varase jAnavara na hoya te kheDUte khetI kayAMthI karaze ? ane khetI nahIM karaze te rAjyane Avaka kayAthI Avaze?" jyAre pAMjarApoLamAM hera rAkhe temAM daSTi kyAM che? tene bacAva karavAmAM ane tenI dayAmAM. Aje parajInI dayA, e prArthanAmAI. temAM svArthane lagIra AgaLa karatA nathI. gauzALAmAM pharaka ATale kALA gAyane mAtA mAnI pUjya mAne che ane te Page #970 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamI 47 apekSAe bacAve che. dezanI apekSAe macAve te badhA dUdhALAne bacAve. emAM paNa thayuM te bacAvavAnune ? te te paNa vAta ja ne? te ke nA, kAraNa ke te acAvavAnI aMdara svArtha samAyelA che. parArthe karavAmAM svArtha na joIe. mATe sArA =kevaLa uddhArane ja atiprAya jarA tanA uddhAra mATenI e pravRttimAM pitAne kaMIpaNa svArthakAyadAne Azaya nathI. devadattane pratibaMdha karIza te te mArI paraMparAmAM Avaze. ema thaze te te mArca rAkhaze. duniyA dArInI IcchA rAkhe te udAra Azaya na gaNAya. e upa zraratha pAche badale eItA nathI. je upakAra badalo meLalavAnI IcchA hoya te svArtha gaNAya. jene Azaya pALa badalo levAnI lAgaNI vagarane che, te tArAvizuddha Azaya. bIjAnA phAyadA mATe pravRtti kare te tIrthaMkaranAmakarma bAMdhe che. e rIte badalAnI lAgaNI vagara bAMdheluM tIrthaMkaranAmakrame jyAM sudhI rahe che tyAM sudhI te AtmA jarAtane sahaja upara karyA kare che. sImakarapaNuM aparAvartanIya, keTalAMka kamene cheDe AvI jAya. cakravavipaNAnuM karma mithapaNuM le, eTale che. eka bhavamAM cakravartipaNuM khasavAvALAM che. lAlanI pAchaLa alAbha eka janmamAM heya che. parAvartanavALI vastuo che. A tIrthakaranAmakarma evI vastu che ke jene eka bhAvamAM cheke nathI ane nirgathapaNuM le, te paNa tene cheDe nathI ! saMsAranAM cheDAmAM ja tene cheDe! e tIrthakarane AtmA, trIjA bhAvathI badalAnI icchA vagara, bIjAne pApathI bacAvavAnI lAgaNIthI udyama Page #971 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408] dezanA kare. jagatanA ne pA5 rahita, du:kha rahita karavAnI keziSa kare. bhavanI vacamAM e palaTI jAya ja nahIM. tIrtha karanAmakarma evI cIja ke bhavanI vacce palaTe ja nahIM. eka bhavamAM tIrthakara ane atIrthakara e be thAya ja nahI. vAlsa deva ke cakravartipaNe palaTI jAya. tIrthakare ja jagaguru che. pUjyatA pahelAM thaI gaI che, tethI karmane udaya, kevI ane pachI ja. tIrthakara bhagavAnanA pAca kalyANaka mAnIe chIe. pachI udaya cethA kalyANathI kema? te je dhyeya siddha karavAne udaya che, te 13mAM guNaThANathI che, paNa pUjyatAne lAyaka te prathamathI ja che. dhyeyanI siddhirUpe je udaya tIrtha - karanAmakarma ne. te kevaLI bane pachI te devapaNa mese jAya tyAM sudhI. AvyuM te AvyuM ja, pachI te jAya ja nahI. gurupaNuM patita thavAvALI cIja che. devapaNuM enIcita vastu che. tethI apratipAtIpaNuM che. Akhe janma devapaNane che. gurupaNuM AvyuM gayuM thAya. jyAM sudhInuM jinanAmakarma bAMdheluM che tyAM sudhI tIrthakara mahArAja dezanAmAM pravarte che. dareka manuSya pitAnA devagurune jagatagurUjagatane deva tarIke zabda vApare che, paNa te zAnA aMge? devane pahelAM te jagatanI bhASA nathI, vidvAne samajI zake tevI bhASA che. gIrvANagIra, tIrthakaree belavAmAM jagatanI bhASA nathI rAkhI, vidvAnanI bhASA rAkhI che. pachI jagadaguru zI rIte? ahIM 18 deze mizrita evI ardhamAgadhIthI upadeza. "kRti taravati ju' tatvane nirUpaNa kare te guru jagatanI bhASA pitAne balavI nathI, te jagataguru zI rIte? Page #972 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamI [229 gujarAtImAM ame upadeza ApIe chIe. mAravADa, mevADamAM bhASA palaTavI paDe. graMthanI bhASA aniyamita rahevI joIe, paraMtu ardhamAgadhI koI dezanI bhASA nathI. te zAstro te bhASAmAM kema rAkhavA? keTalIka vastuo vaktAnI sUcanAthI grahaNa karavAnI hoya che keTalIka utpAdakanA sAmarthyathI grahaNa karavAnI hoya che. khADAmAM nahIM paDIza khADe kene kahe ? sUcanA mAtrathI sAvacetI levAnI hoya. temAM mULa utpAdakane na je paDe, paNa vizvAsa dvArA pravRtti karavAnI hoya tyAM prAmANiktA tenA utpAdaka para. vaktAnI pramANiktAnA AdhAre pravRtti nivRtti karavAvALA che. pratyakSa padArthanI pravRtti nivRtti karAvavAvALA dharma-adhama-arUpI vastu, vaktAnAM vAkyanA AdhAre pravRtti nivRtti karAve che. hiMsAthI adharma thAya tema mAnIe to hiMsAthI khasI e. ahiMsAmAM dharma thAya tema mAnIe te ahiMsAmAM pravRtti karIe. vaktAnAM vacanane rAkhI melavuM joIe ardhamAgadhImAM zAstro che tyAM sudhI tIrtha karakathita kahevAya. bIjI bhASAmAM laI jAe te tIrthakarabhASita nahiM kahevAya. sUtranI utpatti ardhamAgadhImAM che. temanA vartanakALamAM teo jagatanI vyAvaka bhASAmAM upadeza ApatA hatA. te dvArAe ja jagadaguru che. pitAnA upadezanA zravaNa mATe ayogya keme gayA che? kSudranA kAnamAM zabda paDe te tapeluM sIsuM reDI mArI nAkhe ! zrutinA zabda, muddo sAMbhaLe te mArI nAkhe tevAne jagadaguru zI rIte banAvI zake? sarvajAtine dharma sAMbhaLavAnI-AdaravAnI ane adharmane cheDavAnI-tajavAnI chUTa. AkhA jagatane hita karavAvALe svabhAva. AthI jagatanI Page #973 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA I dezanA-44 108 vezAba 1.5 motIsukhIvAnI dharmazALA pAlItANA. dharmanA hetuo. sAdhusevA sadA bhaktayA, metrI satyeSu bhAvataH / kALIyAbaLoSa, parNadipa che nirbhaya ejaH sarvazaktisaMpa ke daridranArAyaNa zAsakAra mahArAjA haribhadrasUrijI mahArAja bhavya venA upakAra mATe dharmopadeza karatA thakA AgaLa sUcavI gayA ke-A jIva keTale caDyo che, te te tapAse. sAmAnyathI pitAnI zaktine khyAla prathama karavA joIe. dareka kSaNe pitAnI zaktine ane kAryane tapAsate nathI. te kaI divasa bRhatkAryanI siddhi karI zaktA nathI. zakita ane kArya tarapha hamezAM lakSa rAkhI kAryAraMbha kare joIe. ApaNI zakti keTalI? ItaranI apekSAe zakti tapAsavAmAM saheje vicAra thAya, paNa janmasiddha zaktine vicAra karavA TevAyelA nathI. sagI vastune, baLane aMge haMmezAM daSTi rAkhIe chIe, paraMtu sAMsiddhika baLa keTaluM che ? kema maLyuM che? keTalI durlabhatAe maLyuM che? te upara vicAra karatA nathI. pAchalI dazA upara dhyAna devAmAM na Ave, tyAre ApaNI atyAre dazA vyApaka bhASAthI upadeza ApI dezanAmAM jagadaguru pravarte che kevaLImAM kaI lAgaNIne pharaka? kevaLarAnI tIrthakara jeTaluM jANe chatAM teTaluM hita kevaLI kema na kare? evI viziSTatA tIrtha karanAmakarmamAM che, have te kevI rIte te a- Page #974 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saha. cummAlIsamI [11 keTalI vadhI che? te dhyAnamAM na Ave. ApaNA sAMsiddhika baLa pahelAM dazA kaI hatI? jena zAsana pharamAve che ke-jIva prathama zaktine prathama pagapriye hoya. UMcI ke adhama be sthiti haMmezAM TakI zake. nIcI vastune bhaya na hoya. UMcAmAM UMcIne bhaya na heya. cakravatIne koIne bhaya nathI. evI rIte jenI pAse keDI nathI tema bhaya na. te sthAne nirbhaya heya. te sthAna ja hamezanAM hoI zake, e be sthAna, jAthakanA hoI zake. e ja apekSA sAIna kANAmAM sAravAra =sarva sthAne azAzvata chekema ke-esivAya bIjA badhAM sthAne madhyama che. nitya che ja. UMcAmAM UMcuM saMpUrNa baLa hoya, karma zatrune jyAM bhaya nathI, evI sthiti siddhadazA. e dazA AtmAnA saMpUrNa udayavALI che. jyAM karmane pracAra nahIM ! kAM te halakamAM halakI sthiti. jIvanuM caitanya ochAmAM ochuM khulluM hoya, teTaluM ja jJAna ughADuM heya, te halakAmAM halakI sthiti. janmasiddha zakti ochAmAM ochI nigadamAM rahelI che. e uccatara ane nIcatara ane zaktimAM AkhA jagatanAM karmo ekaThAM thAya, ne eka ja jIvane-e ja nirmaLa cetanAne AvaravA taiyAra thAya, ne paNa AvarI zake nahIM. cAhe jeTalAM sajjaDa vAdaLAM thAya, paraMtu divasa ane rAtrine vibhAga mATe ja nahIM. e sthAna evAM che ke jemAM karmanuM jera cAlatuM nathI. eka te saMpUrNa AtmabaLa riddhi. tyAM karmanuM jera na cAle ane bIjuM sUtma ekendriya aparyAptAne prathama samaya: tyAM paNa badhAM karmo ekaThA thaI zakavA jAya te paNa te AtmAne jaghanya jJAna guNa rekI zake nahIM ! Page #975 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA - dezanA sarvadAnI cIje hoya te te be ja, nirbhaya cIne be ja. sarvazaktivALe ke daridranArAyaNajIvanI svAbhAvika zakitanI apekSAe be ja sthAna nirbhaya, sUkSma mizedane bhaya nathI. siddhane bhaya nathI. A jIva, e bemAMthI ekamAM ke I sthAne anAdithI rahele have joIe, siddhamAM nathI te nigedamAM gayA sivAya rahyo nathI. karmane upadrava siddhamAM kadApi na thAyaApaNe tevA nahIM hovAthI te sthAna pAmelA nathI. e sthAna pAmyA pachI kaI karmane upadravane AdhIna na hoya. sUlama ekendriya jIva, kevalajJAnI jIva jeTalI ja cetanAvALA. anAdikALathI sthira rahyA hoya te nigadamAM eka vAta mAjamAM levI paDe ke-jagatane keIpaNa jIva prathama daridranArAyaNanI dazAvALa hoya. temAMthI Aje kAMdAmAM AvyuM..? nahitI nigadamAM vicAra karavAnI, uccAra karavAnI tAkAta, sparzata sivAya cAra Indriya te svapane paNa nahIM manavacana enuM nahI. mAtra kAyayoge hatuM, e sparzane Indriya paNa eTalI alpa ke-AMgaLAnA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM ja mAtra zarIra, jAnavaramAM bhaNyAbhaDhyanuM jJAna che, mizedamAM anaMtAnaMta jIva heya paNa keIpaNa nigI thAnuM zarIra AMgaLane asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM. atatA bhAgIdAra thAya tyAre AgaLanI asaMkhyAtA bhAga jeTalI kAyA banAve. anaMtane prayatna ekasAthe cAle. AhAra paNa ekasAthe pariNumAve.. anaMtAe tevA ati bArIka eka ja zarIra dvArA ekI sAthe AhAra levAne ane pariNumAvavAne prayatna chatAM te badhAya maLIne te badhAyane rahevA zarIra banAve Page #976 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ' zumAlIsamI 13 tyAre AvavAnA asaMkhyAtA bhAga pramANu? dunIyAmAM pasAra nI, sukha-duHkhanI, AbarUnI bhAgIdArI hoya, paNa AhAranI. bhAgIdArI kyAM hatI nathI rAka khAvAmAM bhAgIdArI hotI nathI. tyAM sUma endripaNamAM khorAkamAM bhAgIdArI ane tanA prayane khorAka levAya-pariNumAvAya. zvAsa levA kADhavA te paNa anAtAnI madade. anaMtA che mahenata kare tyAre zarIra AgaLanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM, svapnanA saMtAnathI vale na rahe. ana tA ja maLI zarIra banAve te sUma. ne duniyAne upayogI. ma pitAne vyaktigata upayegI ! AvuM sUkSma zarIra, e anaMtA jIve mathe tyAre banI zake. zarIra banAvavAmAM je ekale hoya te ja skUla zarIra banAve. ekalo hoya te hajAra ejananuM paNa zarIra banAve. e anaMtAmAMthI ekale chUTo ane tevI tAkAtamAM AvyuM. sparzana-sa-dhrANa traNe IndrivALe thaze. tema rUpa-zabda jANavAvALI zakti-vicAranI zakti meLavI. temAM paNa bhAgyayoge sa6-asadu vicAranI tAkAta maLI. sAMmAcatayA jAnavaro paNa sada-asad vivevALA che eraMDIyA para kIDI caDatI nathI. sAkara patAsA para kIDIo caDI. pathA para kema nathI ekaThI thatI? ene e vicAra to che ja, ke A mAruM bhakSya che. patharAmAM mAruM bhakSya nathI. jAnavaranI AgaLa kharAba padArtha hAya-mutaraDInI DelamAM meM nahIM nAMkhe. IndriyanA hisAbe zubha azubha vicAra jAnavarone paNa cheIkiyenA viSane aMge kharekhara sArAsAra jANavAnI tAkAta manuSyane che. bhaviSyano udaya saMpAdhIna che. manuSyanI vicArazakti zAmAM caritArtha thAya ? AtmAne Page #977 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414] dezanA aMge sArAsAra padArthane vicAra kare che. vicAra karavAnI tevI tAkAta ApaNane AvI. prathama ApaNe kyAM hatA? keTalI sthitie AvyA? mekSa meLave e be ghaDInuM kAma. Arya kSetramAM uttamAdi mULamAM AvyA pachI je prANI, pitAnA AtmAne dharmane raste khIlavI le. te aMtarmuhUrtamAM mikSa. marudevA mAtA anAdikALathI dharmane pAmelA nathI. anAdithI rakhaDatA kadi manuSyapaNuM ke jAnavarapaNuM pAmyA rnathI. kevaLa vanaspatimAM ja rakhaDyA hatAM. vanaspati sivAya bIjo bhava nathI. anAdi vanaspatimAMthI Avele jIva, ekAeka yuga lika thayA. tyAM jugalIyApaNAmAMya dharma saMbaMdhI pavana nathI. e sthitinA manuSyapaNAmAM paNa jeNe lAkhe parvo pasAra karyA che. ene saMskAranuM sthAna nathI. Ama chatAM eka manuSya paNanA prabhAve camatkArIkarIte aMtarmuhUrtamAM me jAya che? sAdhane keTalAM ane kevA maLyA che? eka aMtamuha mAM maLelA sAdhanane upayoga karI zakIe te saMpUrNa sAMdhI zakIe, ATaluM baLa-sAdhana ApaNane Aje maLyAM che. cakavatinI sevAmAM hajAre che chatAM saMkalpamAM hArI jAya te? A iva bIjuM bhale na karI zake te paNa kArya siddha karI zake. A jIvane bhaviSyane udaya saMkalpane AdhIna che. A jIva jarUra kAryasiddhi karI zake. A badhI jagatanI svAbhAvika sthiti jaNAvI che. jagatanI svAbhAvika sthitimAM puruSArtha rahele hete nathI. sUryanuM amuka TAIme UgavuMAthamavuM svAbhAvika hovAthI tene aMge puruSArtha heya nahIM svabhAvasiddhanuM nirUpaNa puruSArtha mATe upagI nathI. sAdhakanI zakti sAdhana upara AdhAra rAkhe che. jIvanAM baLe jaNAvyAM paNa puruSArthane sthAna karyuM ? Page #978 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, cummAlIsamI [415 A jIva puruSArtha kare te bhavacakramAM eka aMtarmuhUrtamAM pitAnA sAthane siddha karI zake. paNa e puruSArtha kayAre ? AdhIna ja sAdhyasiddhi che. dIrgha dRSTithI vicArIzuM te mAlama paDaze ke-sahastradhI malla heya-hajAranI sAmA ekale yuddha karI zake te heya, tevAnA hAthamAM yuddha vakhate buThThI saMya Ave te zuM kAma karI zake? talavAra na hoya paNa buTTI sAtha hoya, te tethI te zuM kAma karI zake? puruSamAM tAkAta cAhe jeTalI hoya paNa naraNuMthI mAtra nakha utare, bIjuM kAma tethI na thaI zake. sAdhaka, zaktisaMpanna chatAM sAdhakanI zaktinuM phaLa tenAM sAdhana upara AdhAra rAkhe che. java e kane eka ja, bALaka hoya tyAre zarIra nAnuM, juvAna thayA pachI pATale upADI zake. te A zakti zarIranI ke AtmAnI? AtmAnI zakti hoya te bALaka hoya juvAna hoya ke gharaDe hAya, tepaNa sarakhI zakti hoya. bacapaNamAM taddana ochI zakti heya. sAdhaka zaktisaMpanna chatAM, sAdhakanI zakti sAdhanAnA AdhAre ja phalapa nIvaDe che. cazmA lAla Ave te badhuM lAla dekhAya. cakSu, sAdhana dvArAe ja dekhe che. sAdhanane AdhAre ja sAdhakanI zakitane upayoga. zaktinI eAchAzavALuM sAdhana tyAM kArya ochuM thAya. AtmAne zakti eTalI badhI maLI che ke-dhAre te aMtarmuhUrtamAM mekSa meLavI le. jhaDapI le. paraMtu "kyA kare nara bakaDA, thelIkA meM saMkaDa." sAdhana vagarane manuSya zaktivALe chatAM kaMI karI zaktA nathI, tema dareka bhavya, mokSanI lAyakAta dharAve che. te je sAdhanene meLavI zake te Page #979 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanA aMtarmuhUrtamAM mokSa meLavI zake che. meNa meLavavA mATe kyA sAdhane joIe tenA be prakAra che AMdhaLe vaNe ne vAchaDA cAve tevI AtmAnI dazA. - sAdhane meLavavAre sAdhane tarapha jevuM lakSa rAkhavuM jarUrI che, tevuM bAdhake dUra karavA mATe pAnuM lakSya rAkhavuM jarUrI che. A deza jItIle ne AkarSaNa na haThAvI zake te tenuM zuM thAya? kta meLave paNa "AMdhaLe vaNe ne vAcha cAve AMdhaLe vIza kalAka derI vaNe paNa vaNatA jAya tema tema vAchaDo cAvate jAya, pachI teNe keTalA hAthanI dorI vaNuM? ekAda be hAtha paNa nahIM! kema? kahe ke-sAdhana sAmagrIne upaga karatAM bAdhaka dUra karavAnI tAkAta meLavI nathI. zatrunA AkramaNane haThAvanAra jItanuM phaLa bhogavI zake. evI rIte ahIM bhagavAna haribhadrasUri kahe che ke- sAdhanane upayoga karavA pahelAM bAdhaka hallAne dUra kare - saMvara eTale zuM? karmazatrunAM AvaraNane hallAne rokavA te tenA AkramaNane rokavA, baMdha karavAM e ja saMvara. kama tamArI upara kayA dvArAe hallo kare che? karma tamArI upara aDhAra dvArethI hallo kare che. karmane tamArA para hallo karavAne 18 dvAra khullA che. bacAvanI dIvAla UbhI na karI zake tyAM sudhI tenAM AkramaNathI bacI na zake. saMvarane artha e ja che kekarmane te aDhAre maracAo evA baMdha karI de ke tamArA AtmagharamAM te ghusI na zake. AthI pahelAM haribhadrasUrijI mahArAje saMvarane upadeza Ape. "fasqtAviya: 2" karmazatru kayA kayA merathI hallo lAvI herAna kare che, te Page #980 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cummAlIsamI T417 jaNAvI gayA. have vartamAna ItihAsa jANanAra sArI rIte jANe che ke-era thayA pachI, jItyA pachI sAphasuphI na kare te baLa thayA vagara na rahe. tevI rIte ahIM aDhAra pApasthAnakanA maracAne reke, besADI de. paNa tamArAmAM ghuselA gerIlA, tenI sAphasuphI nahIM kare tyAM sudhI tamane pajavanArA te gerIlA, aMdaranA rAjA che. pUrvakAlanA karmo-pApa-gerIlA aMdara ghuselA paDyA che. tenI sAphasuphI na kare te baLave thayA vagara nahIM rahe. 11mAM guNaThANa sudhI baLavAne bhaya che. kayA traNa guNavALA AgaLa vadhI zake ? 11nI aMdara che tyAM sudhI nilaya nahi. bAramA guNaThANumAM pese te nirbhaya che. kSINumehanIya 12muM guNAnaka. tyAM gayele, tene karma zatrune lAya nathI, 11 guNaThANa sudhI A jIya-humalA, baLavAnA bhayamAM che. 11 oLaMgavA. zI rIte ? 1rame pahoMcavuM zI rIte ? jagata AkhuM sArAnI IcchAvALuM paNa zreya-udaya meLavI keNa zake? jeo sAdhane meLavI na zake, te zreya: meLavI zaktA nathI. aMdaranI sAphasuphI karavA mATe, sAdhanano sadupayoga mATe upaga de jarUrI che. zAstrakAra, batAve che, te meLavI le te sAphasuphI thavAmAM aDacaNa nahIM paDe. e sAdhana tenI tAkAta na saMbhALIe tyAM sudhI te sAdhanane hastagata karavA mahenata karI zakIe nahIM. dezane UMce lAva hoya tevA zuM karavuM paDe? AbAdInA badhA rastA UbhA karI devA joIe. te ja deza udayamAM AvI zake ke-je AbAdInA rastA pUrepUrA taiyAra kare. jenI aMdara aMdaranA saMpane na jALavI zake, saMpane majabUta na karI zake tevA saMpUrNa AjhAdIvALA hoya te Page #981 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418] dezanA . paNa cInanI zahenazAhata jevA che. cIna deza, sAda hovA chatAM mahemAMhenI rithati viSama havAthI gulAmImAM AvI gaye che. aMdaranI ekyatA UbhI na thaI hoya, pitAnA dhananibhAvane jeo niyamita karI zaktA na hoya, te samajavuM ke-teo mugalAInI peThe ezaArAma thaI gayA ke pitAne AgaLa vadhavuM ke TakavuM muzkela thavA mAMDyuM. TakI keNa zake? jemAM (1) AbAdInA saratA pUrepUrA taiyAra kare, (2) AbA-- dImAM vadhatA jAya ane (3) akayane saMgati karatA jAyaAvA traNa guNavALA hoya teo ja AgaLa vadhI zake. - sAdhu-samAgama vagaranuM pariNAma. AbAda banavAnuM sthAna kayuM? ekayanA sAdhane kayA? nirvAhanA sAdhane kyA? 9 zumo ni' haMmezAM sAre upadeza, sAputevA vasA mAravA haMmezAM aMtaHkaraNathIaMtaHkaraNanI bhaktithI sAdhu mahAtmAnI sevA, vinaya, vaiyAvacca vigere. guNa meLavI ApavAnuM sthAna hoya te sAdhumahAtmAnI sevA. vastunI chatamAM vastunA guNe mAluma na paDe, kAna vagara zI aDacaNa te kAnavALAne mAluma na paDe. janmathI ja barAbara sAMbhaLIe chIe. janmathI dekhatAne AMdhaLAnI aDacaNane khyAla na Ave. evI rIte ApaNane sAdhune samAgama haMmezAM maLela hevAthI sAdhunA abhAve kaI Apattio che, tene khyAla na Ave. pitAnI najare jovA sAthe, bIjAnI avasthAne cazmA tarIke le te bIjAnI avasthA khyAlamAM Ave. ahIM sAdhu mahAtmAne janmathI samAgama che, tethI teonA samAgama sivAya kaI aDacaNa che, te khyAvamAM na Ave. naMda maNIyAra sarakhe rAjagahIne rahenAra, dhanA Page #982 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, cummAlIsamI [419 hatya, ATale jabarajasta chatAM dharmanA mAge eTale AgaLa vadhe ke unALAmAM vihAraama karI pauSadha kare che ! keTalI badhI dharmanI pariNati hevI joIe. A jIva paNa bhagavAnanAM vacanane verI nAMkhanAra che. samyakRtyAdi mokSamArga te mekSamArga cUkI nAvuM-dhavuM-AnapAna vageremAM mikSa mArga, tevI mAnyatAmAM derAI gaye. bAravratadhArI mekSa cUkI, khAvA-pIvA-ravApharavAmAM derAI gaye! zAthI? sAdhunA saMsarga, suzruSA, samAgamanA abhAve hArI gayo. vatanuM rakSaNa karavuM muzkela che. sAdhunA upadezamAM rahe te ja vrata TakAvI zake. A vAta khyAlamAM laIzuM tyAre "sApurAvA raja mA 'nI kiMmata samajAze. bIjI bAju prAsa thaelA dharmanuM saMrakSaNa ane navA dharmanI prApti, e paNa eTaluM ja jarUrI che. saMprati mahArAjane anAryomAM paNa dharma pravartAva hatuM, tethI tyAM veSadhArI sAdhune paNa mokalyA AcAryadhArI nahIM. AnaMda maNIyAranI vAta, saMprati mahArAjAnI vAta, sAMbhachatAM nakkI karavuM paDaze ke-sAdhunI haMmezAM sevA karavI. sAdhunI sevA maLavA chatAM ekeya sAdhavAnI jarura che. dharmane raste vadhele prANI, gharanuM aikyantuTuMbanuM-nAtanuM-dezanuM aikya na samaje, rAjyanuM aikaya na samaje, paNa jagatanA jIva mAtranuM ekya samaje, ATaluM chatAM paNa-aikya saMgati thayA chatAM paNa jeo vartanamAM mIMDAvALA hoya te tenuM zuM thAya? mATe zrI haribhadrasUrijIe bIjo upAya batAvyuM. ko? mAchokSa' mAsa tarIkenI buddhine cheDI do. A traNa vastu karI zake te dharmanAM sAdhane kAraNe ane upAya che, te badhA AnAthI siddha thavAnA che. samaje, rAma chatAM paNa have te tenuM A ! Page #983 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420] dezanA derAnA ke dezanA 45 ? 1998 pra. je vada 14 gAtIsukhIyAnI dharmazALA-pAlItANA, prazamarati, ArAdhanA viSayaka vyAkhyAna. dharmAvazyakayogeSu bhAvitAtmA pramAdaparivI / samyaktvajJAnacAritrANAmArAdhako bhavati / zAstrakAra mahArAjA umAsvAtijI mahArAja, bhavyanA upakAra mATe ArAdhanAnI upayogitA hevAthI ArAdhanA karanAra keNa gaNAya tenI samajaNa mATe A kaleka jaNAve che. ArAdhanAnI upagitA hoya, te ArAdhanA kema ane tene vicAra karAya. jyAM sudhI ArAdhanA anupayogI jaNAtI hoya, tyAM sudhI te kevI? vigere vicAravAnI jarUra rahetI nathI. jaina zAsakoe mukhya vastu e ja rAkhI kemezamAge na caDyA te anArAdhaka mArge caDelA te ArAdhaka. A ja kAraNathI uvavAI sUtramAM prathama develeke yAvata vyaMtaramAM javAvALo jIva jaNAvyuM. chevaTe gautamasvAmIjIe ja prazna karyo kemahArAja! teo ArAdhaka kharA ke nahIM? 22 adhikAramAM chelle prazna e che ke he bhagavAna! teo ArAdhaka kharA ke nahIM? javAbamAM ajJAna tapasvI Adi mATe ArAdhaka nahIM, bIjAo mA hatA te mATe ArAdhaka che ema jaNAvyuM. jaina zAstramAM ArAdhaka ane anArAdhaka, zabda pracalita thayA che. tethI vItarAga tetramAM "zIlatAnapathayA. savAramAM ghara' tamArI sevA karatAM tamArI AjJAnuM ArAdhana jabarajasta che. Page #984 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha ' pIstAlIsamI [421 mokSamArgamAM AgaLa vadhavAnI je sthiti thAya te ArAdhanAmAM gaNAya. devakane oLaMgIne navaceyaka pAmavA jevI sthiti thAya teTalA mAtrathI ArAdhanA AvI jatI nathI. vicAre... navamA greveyaka, bAramA devaloka jevI sthiti thAya te paNa tArAdhanA kheMcAI AvatI nathI, te manuSyamAM rAjAmahArAjApaNAmAM ArAdhanA kema kheMcAI Ave? pUNya prakRti sAthe ArAdhanAne niyata saMbaMdha nathI. ArAdhanA opazamika guNa nathI, kSApazamika guNa che. bAhya saMga kAraNa bane, paNa te AdhIna nathI. ArAdhanA eTale mokSamArganI prApti agara te mArge vadhavuM. zrImaMte ghera pipaTa pALI tene "rAma" belatAM zIkhavyuM. paNa tethI zuM vaLe? e te "rAma-rAma" belate jAya ane emanI mUrti upara besI, tenI upara ja carake ! kAraNa? mUrtinI oLakhANa-khabara tene nathI. tema ahIM ArAdhanA pikAre, paNa svarUpa na jANe tyAM ArAdhanA karatAM chatAM virAdhanAne raste jAya che, mATe ArAdhanAnI AvazyaktA samajavAnI jarUra che. maraNanI bhIMtamAM kANuM pADayuM nathI. duniyAdArInA vicAramAM magna hoya te cAra vastumAM lIna rahevAnA. kaMcana, kAminI, kuTuMba ane kAyA. A cAra sivAya pAMcamuM tene nathI. A cAre ke jenI upara A bhavane AdhAra rAkhuM chuM. mArA manuSya bhavane kurabAna karuM chuM. te cAra vastu kaI sthitinI che? A cAre bhUkha mATInA staMbhe che. bhUkharu mATIne thAMbhalA heya te zaradImAM kharI paDe. tema tamAre saMsAranA-bhavanA-manuSya jIvananA cAra thAMbhalAM che, te kevaLa bhUkha mATInA che. eke para sukha duHkhane AdhAra Page #985 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAnathI. te vicAra na Ave ane bhavamAM bhamavAnA sAdhanamAM vicAra Ave mAruM zuM ? e vicAra na Ave. AvatA bhave hAjara rahe tevI kaI ? haju te maraNanI bhIMtamAM kANuM pADyuM nathI ke-AgaLa joI zakAya. jeNe maraNanI bhIMtamAM kANu pAyuM nathI te AgaLa kyAMthI joI zake? maraNa pachInI vica - raNa karI nathI, tevA manuSyane AvatA bhavane vicAra na Ave. ane e vicAra na Ave te "AvatA bhavamAM zuM raheze? mAruM zuM ?" e vicAra kayAMthI Ave? pUNya pApa be ja sAthe AvavAnA che, chatAM te bane paNa AtmAnA nathI ! e te "khetaramAM khetI thaI. UgyuM chatAM UnALe AvyuM kesUkAIne sApha jevuM thayuM ! tema pUchyuM ke pApa AtmAmA phaLa daI de ke vidAya le. puNya ane pApa e baMne vastu zubhAzubha phaLa dIdhA pachI TakavAvALI cIja nathI. haMmezAM TakavAvALI cIja kaI ? kacanAda AgalA bhave na AvanArI cIjo, puNya-pApa AgaLa cAlI janArI cIja, te TakanArI cIja kaI ? sarvakALa mATe AtmAmAM rahevA vALI cIja kaI? AtmAnA gharanI cIja kaI ? AtmAne aMge vicAra karavAnI haju AtmAne phUrasada nathI. AMkha cAra chatAM apalakSaNavALI. AMkha, ratana kahevAya. upayogI-jarurI kahevAya. AMkha vagaranAne AMdhaLe kahevAya teTale tiraskAra baherA, muMgApaNamAM nathI, paNa temAM jabarajasta apalakSaNa che. AkhA jagatane dekhe paNa pitAne na dekhe. pitAnA rakSaNa mATe AMkhe paDado rAkhe. bIjI Indrie pitAnA rakSaNa mATe paDado rAkhe nathI. bApane ke pitAne bhase AMkha na kare. Page #986 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahi, pIstAlIsamI T43 - Akha, sagA bApane paNa bhare na kare. ATalI badhI cakera rakSaNa mATe sAdhana rAkhanArI! ratana tarIke paMkAyelI chatAM te ja AMkha pitAne pate jue nahIM. jagatane AMkha upayogI chatAM moTI khoTa ke-pitAne ja pite jue nahI. paisA, strI, kuTuMba, kAyAnI ciMtA rAtadivasa, AvatA bhavane mATe puNya pApanI ciMtA rAtadivasa, paNa pitAnI ciMtA kSaNabhara nathI. potAnI ciMtA karI hate te "mAruM zuM ? e vicAravAne avakAza meLavata e avakAza nathI maLye, tenuM kAraNa e ja ke pite pitAne samajavA taiyAra nathI. jyAM sudhI pitAnuM svarUpa na jANe na samaje tyAM sudhI zANe AtmA, zAMtithI bese nahI. paNa ApaNe zAMtithI beThA chIe-nirAMta che. ucATa nathI. zAthI? AtmAnI vastu samajAI nathI. ArAdhanA padArthane khyAla na Ave tyAM sudhI ucATa nahI Ave, mATe ArAdhanA cIja zI? AtmAnI ArAdhaka bane keNa? ArAdhakanI gaNatrImAM na Ave tyAM sudhI mekSamArganI gaNatrImAM Avyo nathI. mumukSu gaNAya nahIM. ArAdhakapANAnA mArgamAM AvyA sivAya mekSanA musAphara gaNAya nahIM temAM AvavAnuM sAMbhaLyA pachI ArAdhaka hoya te, daridra hoya te paNa tene tene daridrapaNane hisAba nathI. paNa ArAdhaka keTine hisAba che. mAsatusa suninI ArAdhatA. anArAdhaka cakravatI hoya te paNa tene ArAdhya keTImAM sthAna nathI. parameSThImAM " rA' Adi nathI kahetA. sAdhune sthAna ApyuM. ArAdhanAne mArge caDyA te pite ArAdhanA karanArA ane bIjAne karAvanArA che. bI. e. mAM Page #987 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424] dezanA dezanAbhaNatA hoya te paNa nizALIyA. paripakava thavA AvelA te paNa abhyAsI "mAtura" muni, pATha karatAM bhUlyA te paNa abhyAsI. tema AtmA sAdhu thAya ane vadhIne kevaLajJAnI thAya te paNa parameSi, mAsatusa sarakhA paNa parameSThi. gue tene "mA rusa mA tusareSa na kara teSa na kara." eTaluM ja zIkhavyuM. tArA AtmAne samajAvI rAkha, kazA upara reSAyamAna, tumAna na thaIza. e be vastu samajAvavA mATe eTaluM zIkhavyuM, paNa jene teTaluM paNa nathI AvaDatuM, tevA zabdo paNa bhUlI jAya che. gekhe...bhUlI jAya! eTale keIka yAda karI Ape, tyAre pAchuM yAda Ave ane gekhe. AthI zerIvALA chokarAoe tenuM "mAsatusa nAma pADyuM. vicAro. jJAnanuM keTaluM paryavasAna ? jJAnAvaraNayane e keTale aprakarSa? evAM chatAM te ArAdhya. kAraNaketeo AtmAnAM svarUpamAM AvI gayA che. cAhe "ema. e" thayela haiya, chatAM paNa vidyAthI. mA, bA, bhU che. te paNa te vidyAthI, athathI iti sudhInI keTI tapAsIe, tema ArAdhya ane ArAdhyatAnI keTI athathI Iti sudhI che. pite ArA dhanAmAM UtaryA hoya te ArAdhya banAya. ArAdhanAmAM utaryA sivAya ArAdhya banatA nathI. pAMca parameSTI, ArAdhanAnI keTImAM na utaryA hoya te ArAdhyamAM AvI zaktA nathI. ArAdhanAmAM tatpara na hoya, tevAone jainazAsana ArAdhya keTImAM dAkhala karatuM nathI. ArAdhanA kahevA kene? nekAravALI gaNavAthI ArAdhanA AvI jatI nathI. vAraMvAra jAherAta karavAthI ArAdhanA AvI jatI nathI. ArAdhanA karI? ArAdhanA, pitAnI? mAtAnI? mahAdevanI kenI ArA Page #988 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha, pIstAlIsamI [425 dhanA karavI ? ArAdhanA kevaLa traNanI "zAna - varANAyA '=samyagadarzana-jJAna ne cAritranI. enI ja ArAdhanA karavA lAyaka jaNAvI che. A ArAdhanA karanAra Arodhaka gaNAya. jenA zAsanamAM ArAdhaka thaye koNa gaNAya? ArAdhanA zabda vahAle che. tevI ja rIte jainajagatumAM samyagdarzanAdi traNa vahAlAM che. paNa zabdaprIta cAhe jeTalI hoya, paraMtu padArtha prIti na thAya tyAMsudhI kAryasiddhi na thAya. lAkha manuSyane prazna karyo ke-saMpa vahAle ke kusaMpa? eka paNa kurUpa sAre ema nahIM kahe sahu "saMpa" sAre ema ja kahe, paraMtu mAtra zabdanA ja prIta. saMpa" padArthanI prIti nahIM. padArthaprItine aMge prayatna kare. saMpanA kAraNa keTalAM ne amala keTale karyo? kAraNe batAvanAra paNa nahIM nIkaLe. pote gunegAra na banavuM. bIjA nA gunAnI mAphI ApavI. bIjAne phAyado thato hoya te na kare. kuTuMba, nAta ke dezane aMge A traNa vastu Avaze te saMpa jALavI zakaze. pite gunegAra na thavuM. gune thavAthI haMmezAM pAchA haThavuM. bIjA gunegAra banyA hoya tenI gunAnI mAphI ApavI. tevI rIte bIjAne phAyadAne vakhata javA na deve, paraMtu lAkha mANasomAM tevA keTalA nIkaLe? saMpa zabdanI prIti heya-saMpa zabdanI prIti hatI, paraMtu "saMpa" padArtha nathI te vicAryuM ke nathI te vartanamAM mUkyo. ArAdhanA zabdane aMge prItivALA hoya che, bele che paNa ArAdhanAne padArtha karyo ? vezyA vadhAre ghumaTe kADhe. kulIna strI AMkha ke moDhuM DhAMke, vezyA peTa sudhI lAja kADhe. anArAdhake ArAdhakapaNane dekhAva vadhAre kare, tethI ArAdhakapaNuM AvI na Page #989 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426] dezanA dezanAjAya. lAMbe ghuma kahe tethI kAMI vezyA khAnadAna na kahevAya jema dekhAvanI lAja tenA vartanamAM, kuTumbamAM lAjane chAMToye nathI. sAdhanA zabda kiye jAya. padArtha na hoya tyAM ArAdhanAnA mArgamAM kIMmata thaI zaktI nathI. traNene ArAdhanArA mumukSu hoya. kacit ArAdhake judA paNa hoya. ArAdhanA karanAre chuM" e zabda badhAne game che. dareka jaNa uttama zade, pitAne lAgu pADavA mAge paNa vAstavika lAgu kane paDe? te mATe jaNAvyuM ke rAdhanA zAnI? ke-jethI ArAdhanAra ArAdhanA-ArAdhanA pikAre che. pahelAM mumukSuoe samajavuM joIe ke-ArAdhanA traNa cIjanI. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI jinezvara mahArAjA sarakhA zAsananuM nirUpaNa karanArA, teoe vIranI ke gautamanI ArAdhanA na Na vI. "vIranI, gautamanI ArAdhanA e ja sAdhanA ema kema na jaNAvyuM? ArAdhanAmAM samyaktvAdi kema jaNAvyA? AjakAla pitAne pitAnI kIMmata AMkAvavAnuM cAlyuM che! chaganIrAmanuM samakita, ethamalanuM samakti e ja ArAdhanA. emanI apekSAe mahAvIra mahArAjA bhUlyA ke jethI vIrasamyaktva na calAvyuM "vIra ane gautamanI ArAdhatA e ArAdhaka e vastu UbhI na karI. kenI ArAdhanAe Aradhaka? samyaktvanI. pachI samyaktvavALA je heya te, cAhe vIra mahArAjA che, ke-cAhe pArzvanAthajI , ke pachI kezIkumAra che. zAstramAM spaSTa jaNAvI dIdhuM ke-yaktipUjAne zrIjinazAsanamAM sthAna nathI, guNavAnane aMge sthAna che. samyagadarzanAdinA aMge ArAdhanA che. prazna thaze ke te pachI guNa mAnavA, vyaktione na mAnavA" paNa mahAnubhAva! jhave. Page #990 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha, beMtAlIsamI dezanA-46 che dravya, kSetra ane kALa ArAdhanA. 28 dvi je mu. 1, matImukhIyAnI dharmazALA, pAlItANA. bhAvanamaskAra, zAstrakAra mahArAjA zrImAn umAtijI mahArAja, zrI prazamaratiprakaraNamAM mokSanA upAya tarIke eka ja vastu jaNAve che ke -ArAdhanA vagara mekSa pAmI zakto nathI, kaI pAmaze paNa nahIM. mekSa pAmyA, pAme che ane pAmaze e sarva jI ArAdhanAnA pratApe ja ArAdhanAthI nirapekSa rahIne mekSa pAmI zakAtuM nathI AthI ArAdhanA sivAya mokSa nathI paNa ArAdhanA vastu na samajAya te ? ArAdhanA zabda lakhIne tenA sAmuM joyA karIe, te zuM vaLe ? Aje leke-ArAdhanA ArAdhanA zabda pakAre che. paMcaparameSThinI nekAravALI gaNe che, te choDIne sAdhanA nA ema gaNe rIe hIrAnuM teja levuM. hare na le ne? hIrA, metI, sonuM e vagere pANI-kasatejane aMge lekhAya che. mahAvIra mahArAjA, iSabhadevajI Adi yAvatu AjanA sAdhuo paNa guNavALI vyakita levAthI ArAdhya che. traNenI ArAdhanA karanAre ArAdhaka che. ArAdhanAnuM svarUpa kaNa? ArAdhya te jaNAvyA, ke jene AtmA Avazyaka gemAM bhAvita hoya, te AtmAe ArAdhaka che. pramAdene Dagale pagale TALavA taiyAra hoya, teo ArAdhaka bane che. teo mekSamArganA musAphara banI zake che. Page #991 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAte ArAdhanA thaI jAya ke ? ArAdhanAnuM dhyeya aMdarathI khasavuM na joIe. AradhanA vagara no lavara' karyA kare te ArAdhanA na thAya tema ArAdhanAne name kahevAthI ArAdhane thaI jatI nathI. AgaLanAM vyAkhyAnamAM kahI gayA hatA keArAdhanA traNa prakAranI. samyagadarzana, jJAna ane cAritra e traNanI ja ArAdhanA. te traNa vastunI ArAdhanA na hoya te bAsAdhanA nathI. kAra jevI sAmAnya kriyAthI, pApane nAza thAya ane maMgaLanI prApti thAya che e phaLa kAramAM levA paDyAM, pApanA nAzanuM dhyeya rAkhI, magaLanI prAptinuM dhyeya rAkhI namaskAra karavAne che. te bhAvanamaskAra che. namaskAranA pAMca pada ane navapadamAM kaye pharaka paDe che? pAMca pada dhyeyazUnya, eTale ke-dhyeya vagarane namaskAra. ane navapada, e dhyeyavALa namaskAra. beyavALe namaskAra teonuM che ke-jeo sarva pApane nAza ane prathama maMgaLa' tarIke navakAphaLa sahita mATe sarva pApanAzanA kAraNe tarIke namaskAra che. jema paca parameSTIne namaskAra e paNa pApanA nAthadvArAmAM che. sarva pApanA nAzanuM dhyeya na hoya te e namaskAra bhAvanamaskAra sudhI AvI zakatuM nathI. kaheze ke te bhagavatIjI vigeremAM pAMca yada ja kema kahyA? nava pada kema na melyA !" paNa mahAnubhAva! ArAdhanAne aMgene namaskAra ane maMgaLa tarIke gAte namaskAra temAM bheda samajI zake nahIM? sUtranI AdimAM bIjuM na belatAM "name arihaMtANuM' Adi pAMca pada kema kahAM ? namaskAramAM paNa ArAdhanA buddhi lAvavA mATe. e namaskArathI "pApane nAza ane maMgaLa buddhi, e dhyeya rAkhe che. maMgaLanI prAptinuM dhyeya hoya te namaskAra Page #992 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, chaMtAlImI [429 vAstavika phaLa de. paNa te vyaya na hoya te khuda arihaMtane karela namaskAra paNa vAstavika phaLa dete nathI. aNu ane vIrAnuM vaMdana, kRSNa ane vire sAlavI sarakhA namaskAra karanAra hatAM 18 hajAra sAdhune baMnee vAMdhA che. AthI varane kSAyika samyaktva gaNavuM? vIza sAlavInuM dhyeya kRSNajane hAjIye e vaMdanamAM "kRSNajI mArA para khuza rahe e enuM dhyeya. jyAre zrI kRSNajInuM dhyeya, karmane kSaya. te muddo AgaLa karIne jeonI pravRtti thaI, tene bhAvavaMdana gaNavAmAM AvyuM. vIrAnAM vaMdanane bhAvavaMdana na gayuM kema? tenuM dhyeya, pApanA nAzanuM na hatuM. maMgaLaprAptinuM dhyeya na hatuM. kRSNajI, duniyAmAM deva tarIke bhale manAya, paNa jena zAsanamAM mAtra samyakatvanA dhaNa dravya tIrthakara hatA. virAjIe vaMdanamAM kRSNajIne rAjI rAkhavAnI vAta rAkhI hatI. kRSNa paNa dravyatIrthakara hatA, te tene khuza karavAnI bhAvanA hoya te paNa vIrAne phaLa thavuM joIe. paNa te bhAvanAthI zAstramAM vyaktine aMge khuzanuM sthAna nathI. dravya tIrthakara jevA hoya te paNa tenA khuzIpAnI kIMmata nathI. vIre sAlavI, kRSNamahArAjane aMge tenI aNujAe-anujJAe vaMdana kare te tethI vaMdananA phaLamAM te anujJA kAma na lAgI, te pachI jaina zAsanamAM bIjI koI vyakitanuM ANaMjAIpaNa kAma lAgatuM nathI. bharata mahArAjA mIcine kaI dRSTie vaMdana kare che? jaina zAsanamAM kAma lAgatuM hoya te kevaLa guNanI dRSTi. vIrAne kRSNanI ANujAInI sthiti kAma na lAgI, te bharata mahArAjAe marIcine karela vaMdana te kema kAma lAgyuM? tene te Page #993 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430] - dezanA dezanA tIrthakara thavAne hajI 23-24 bhava bAkI hatA. te paNa meTA bhava! temAM paNa sUkSama te ghaNu bha bAkI hatA 27 bhavamAM kroDAkoDa kALa khUTe nahiM! 33 sAgaropama bhegavanAra, phera: 33mAM ma heya. 33 bhegavanAra nArakI ke devatA hoya. utkRSTa sthitivALA. bethI AgaLa keI na vadhe. mahAvIra mahArAjAne (kroDAkoDa sAgaropama saMsAramAM bAkI hatA tevA neeavaLe mAge gayelA marIcine vaMdana karanAra bhAratamahArAjAne vaMdana kema kAma lAgyuM ? te samaje ke-bharatamahArAjA, e marIcinA khuda pitA hatA, chatAM tene vaMdana karatI vakhate teo DAMDI pITIne kahe che ke- tuM avaLe mAge che. A vaMdana karuM chuM, te mAre kuLe janme tethI kIMmata nathI." jaina zAsana guNa upara keTaluM badhuM dhare che? vyakitathI keTaluM khase che? marIca sAdhupaNAmAM rahevA taiyAra na hate. ghera javA taiyAra hatuM chatAM matathA hetu na rAzi= ghera javuM che paNa bharata mahArAjAnI lajajAthI ghera jaI zakta nathI; cakravatI pitAne chokare ghera Ave te na khame. patitane cakravatI paNa apanAvavA taiyAra na hatA kema? padya te na gharane na bahArane. bharata mahArAjAnA chokarA patita thaI bharatane ghera Ave te bhAratane pAlavatuM nathI. nahIMtara marIcine ghera javAmAM zarama zAnI? bApa tevA na hatA te paDIne AvyuM chatAM "Ava...bhAI! sAruM thayuM ema AdaranI ja AzA raheta. paNa marIcine pAchuM ghera javAmAM te AzA nathI tethI vicAre che ke-lAjathI ghera na javAya." bharata dhikkAre tyAre ? bharata mahArAjA te vastune adharma na gaNe te marIcine ghera javAmAM vAMdho ja zuM ? pitAne cheka Page #994 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa caha. chetAlIsamI 431 patita thAya tene bharata dhikkAranAra hatA. marIci tyAM paga na daI zako, kema ? bharata mahArAjA, patita tarapha dhikkAra najara rAkhe che. bharata mahArAjanA haiyAmAM guNanI pUjA keTalI hade haze ? guNanA hAlamAM, guNathI dUra thavAmAM pitAnA putra upara paNa pyAra te nahIM, paNa dhikkAra che. bharata mahArAjAnA haiyAmAM eka aMza paNa guNanI kamatamAM khAmI heta te marIcine pitAnAM te kuTumbanI kIMmata AgaLathI thayA vagara rahete nahIM. cheka tarapha prIti rahe che, chatAM dharmazAstranI rItie avaguNa tarapha dhaselA tarapha dhikkAra ja hoya. AthI e marIcine "parivrAjakapaNuM svIkAruM paNa ghera na javuM. e nirNaya upara AvavuM paDyuM. bharatamahArAjAe paNa "A bicAre ukhaDI jaze" ema prabhune na kahyuM! parivrAjakapaNuM karyuM te paNa na kahyuM ke-patita thaze chatAM uttama prarUpaNavALe te che, chatAM na pAlavyo? adhama prarUpaNAnI vAta judI che. marIcinI parivrAjakapaNAmAM paNa sAdhu uttama che. huM pApI halake chuM. A sthiti che. tyAM sudhI samakti kharyuM nathI gaNatA. patita thaye chatAM prarUpaNuMmAnyatA sAcI ja che. sAdhue uttama che, ema ja mAnyatA che. eka bAju patita thAya ane bIjI bAju sAdhu karatAM paNa pitAne mahAsthitimAM mUkavA jAya tevAne kahevuM ja zuM? marIci, pitAnAM manamAM sAdhunI mahattA rAkhIne parivrAjakapaNamAM rahela che. prabhune bharata mahArAjAe prazna karyo ke--keI tIrthakarane jIva atre che!" prabhue marIci jaNAvyuM. bharatamahArAje joyuM te e khUNAmAM rahe che. e joI vicAre che ke-"patita pari Page #995 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432] dezanA dezanANAmane dhikakAra have joIe, kAraNa ke parakhadAmAM nathI besate. khUNAmAM bese che. je patitapaNamAM samajato hoya tene jAheramAM besavAnuM sthAna na haiya" tyAre bharata mahArAjA marIcine vaMdana karavA jAya che. ane tyAM paNa spaSTa kahe chehemarIci! huM tArA janmane, IzvAku kuLamAM janme, te vagerene vaMdana nathI karata-tArA parivrAjakapaNane nathI mAnate." marIcimAM tevAM apamAnajanaka vAkya sAMbhaLavAnI keTalI tAkAta? te vAkyothI kaleza na thayo ! nIcI pATIe-nIce pagathIe utarI gayelA AtmAo, pitAnI nIcApaNAnI jAherAtane aMge AvezamAM na Ave tyAre samajavuM ke-AtmAmAM kaMI che. marIci kahI zakate ke ke vAMdavA AvavAnuM netaruM dIdhuM che tema kahI zakate. paNa kahetuM nathI kema ? samaje che ke-have teo mane na vAMde-mArA janmane, mArA kuLane na vAMde-parivrAjakapaNAne na vAMde temAM navAI nathI. pitAne hanaguNavALA-guNahIna te ja dekhI zake jene uttama guNa tarapha mAna hoya. pitAnA hIna guNa sAMbhaLavA sAthe jenuM dhyeya TakatuM nathI, te mArgamAM nathI. bharata mahArAjA kahe che te marIci sAMbhaLI le che. AthI bharata mahArAje tene tema kahIne ya vAMdhA kaheze kevAMdhA-vAMdyAne, A bolIne zuM karavA vAMdhA ? eTaluM ja kahevuM hatuM ke "tIrtha kara thavAnuM che, mATe vAMduM chuM zAsana mAnanArA manuSyane avaguNIjanane tenA avaguNa jaNAvyA sivAya vaMdanA ayukta lAge. avaguNa na jaNAvI zake te guNa paNa jaNAvI zake nahIM. pitAne kare tIrthakara thanAre, chatAM temAM avaMdanIya padArtho hatA te khullA karavA paDayA. atyAre zuM vicAra Page #996 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - saMgrahe, chaMtAlIma [433 ravAnuM che? bharata mahArAjAe marIcine vaMdana karyuM, te vaMdana AthI lekhAmAM gaNAyuM. dharmazeSa grAcArya mahArAjAe te dravya tIrthaMkaranAM vaMdananA aMge dAkhale dIdhe. vIrAsAlavInA vaMdanamAM mIMDuM gaNe che. AthI lAMbe kALe thavAvALA te mahAvIra tIrthakaranAM vaMdanane ArAdhanAmAM gayuM, vIza sAlavIe vaMdana karyuM te te kRSNanuM anukaraNa karyuM. "kRSNa traNa khaMDanA mAlIka che, mATe temane khuzI karuM" e dhyeyathI vaMdana karyuM che. vaMdanamAM e rIte baMnenAM dhyeya judA thaI gayA che. ANujAImAM vAsudeva khuza thAya, e prakAre vIrAne dhyeya palaTAvavAthI ArAdhanAnA mArgamAM na gaNyo. bharatamahArAjAne ArAdhanAnA mArgamAM gaNyA. karmakSayane muddo hoya, dhyeya hoya tenuM vaMdana te ArAdhanA. Ama te jenazAsana, vyaktinI pUjAne paNa mAne che. nahIMtara "raNamAM ja ghare" ema vIzane vaMdana na karate. evIza tIrthakara vyakti che ke jAti? usabhAdi vyakti tIrtha kara che. guNanA dhyeya vagara ArAdhanA nathI. vyaktinuM ArAdhana jenazAsanamAM che, paNa vyakti tarIke ArAdhanA nathI. guNavAna tarIke ArAdhanA che vizvane hIrA jaDapIpi 4i rAkhavadevajIpaNane aMge vaMdana nathI. tyAre tIrthakalpaNane aMge-jinezvapaNane age-kelIpaNane aMge vaMdana che. AmAM vyaktinI pUjA che, paNuM guNavAna vyakti che mATe pUjA che-vaMdana che. sonuM ane kasa, sinAne choDI kasa judo nathI hIrA metInAM pANI judA nathI. vyaktinuM ArAdhana na mAnIe te cAra pada cheDI devAM paDe. zAstrakAra kahe che Page #997 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAnA jillAnA bora ne ja 434] dezanA dezanA- ke mukhya namaskAra, vaMdana, satkAra, parya pAsanA, vyaktinI hoya; paNa vyaktinI vyakti tarIke nahIM paNa guNavAna tarIke ArAdhanA che. tethI navakAramAM pAMca pada rAkhI zakIe. guNanuM dhyeya na hoya te ArAdhanA nathI. guNane vadhAravAnuM dhyAna rAkhe, samyakatva, jJAna, cAritra e traNe guNonI ArAdhanA kare. traNa gu ja ArAdhya mukhyatAe traNa guNe ArAdhya. ArAdhanAnA dravyAdika cAra nikSepAo. AvI rIte ArAdhanAnA viSayane joI gayA, paNa ArAdhanAnAM svarUpane hetune ApaNe joyA nathI, mATe have "kathi = La =vadhAre bheda na pADI zake, tyAM cAra bheda te jarura pATha ja dravyathakI ArAdhanA, te samyaktvanAM sAdhane jinezvaranI pratimA vagere je je dravya te ArAdhanAnA viSaye. siddha, AcArya, upAdhyAya, je je AlaMbanabhUta dravya, te dravya ArAdhana, kSetra ArAdhanA.. kSetrathI ArAdhanA, te pAMcase....pAcase... pAMcase jojananA meTA meTA devatAI prAsAda hoya, tyAM ekAda khIlI keTalA hisAbanI? tIrjIkamAM ArAdhanAnuM kSetre aDhIDhIpa sivAya nahIM. ahIdvIpamAM mAtra karmabhUmi, e sivAya ArAdhanAnuM kSetra nathI. karmabhUmimAM paNa ArAdhanAnuM kSetra, hajArameM bhAgeya nathI. 32 hajAra dezamAM paNa Arya deze mAtra sADI paccIza. hajArame bhAga paNa nahIM. vicAre keTalAme bhAga? sADIpaccIza Arya deza che, temAM paNa haMmezAM dharmanI pravRtti hiya tema nahIM. savikALe jinezvaranI, cakravartinI, vAsudeva, baLadevanI utpatti thavAne lAyaka kSetra te AryakSetra kSetra tarIke Page #998 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha, chetAlIsamI f435 jJAna Arya, dana Arya, cArika Arya, evI kaI kSetramaryAdA nathI, paNa sUrvakaLa cakravarti-Adi je kSetramAM utpanna thaI zake, tevI yogyatANAnA kSetre, te AryakSetre. ArAdhanAnuM sthAna A. - thorIyAnuM dUdha AMkha raDanAra, chatAM AMkha sArI kema thaI? eka gAmaDIyAne AMkhamAM dukhavA AvyuM. vaidyane tyAM AvyuM. kAmAra che. vaidane jema tema jolavA lAge, jethI vaidya adabAye. vaidya paisAne pUjArI hatA. tethI te gAmaDI tene paisA ApI e rIte herAna karavA lAgyuM kaMTALIne vede phahyuM-jAne..thArIyAnuM dUdha AMjI le. vede upAya batAvyuM eTale gAmaDIye cAlI nIkaLyA. vede phera bUma mArI, paNa e te pAcho na AvyuM. teNe te therIyAnuM dUdha lAvI AMkhamAM nAkhyuM. savAre uThaye tyAM vedanA zamI gaI ! gAmaDIyAne thayuM ke-mAre hAle....vaidya jabare! aThavADIyA sudhI na maTe te eka rAtamAM maTADI dIdhuM! khuza thaI kerIne Tepale bharI vaidyane bheTa ApavA gaye. vaidyane kahyuM ke-AMkha sArI thaI gaI, mATe le A kerIne Tepa. vaidyane Azcarya thayuM. gamArane laIne vaidya therI jovA gaye therIyAne kheDyo. therIyAnuM dUdha Akha pheDanAra chatAM paNa AMkha sArI kema thaI? e jANavA sAru kheDyo. joyuM te nIce ghIne gADa hate. jANyuM ke-ranI garamI badhI ghIthI sI gaI. gamArane e rIte zeranA dUdhathI AMkha maTI, mATe zuM zerIyAnuM dUdha davA gaNavI? bhAgyane yoga hoya ane ghInA gADavAvALe zerI maLI gaye tethI kAMI te therIye davA na gaNAya. Page #999 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanA dezanAtema kavacit bhAgyayoge anAryakSetramAM dharma maLI jAya tevI anAryakSetra dharmanuM sthAna na gaNAya. dharmanuM sthAna te AryakSetraja. evA AryakSetra 25 che. kALa ArAdhanA. te sAmAnyathI trIjA ArAne cheDe, cothe Are ane pAMcamA ArAmAM 21 hajAra eLe kALa. jinezvara mahArAje teTale kALa sAdhu zravakane ArAdhanAne aMge niyamita upayegI tarIke vizeSathI jaNAvyuM. jinezvara mahArAjAe kALanuM niyamana karI ArAdhanA kahI che, sAdhune aMge AvazyakamAM- vyavahAramAM AThama, caudaza upavAsa na kare te AleyaNa, mAsIe chaThTha, saMvachIe sAkma na kare te AleyaNa Ave. ArAdhana kALathakI niyamita karyuM. upavAsa kare tyAre AThama mAnavI ema nahIM paNa cArAdhanAne aMge tithi levA mAMge che, teone upavAsa kare te ja divase AThama. jeo upavAsane aMge AThama, caudaza mAnanArA hoya teone AThamane kSaya karyo kema pAlavaze? parva tithilopakone zAstrakAranI cImakI. chekarAnI vahune teDavA jAya ne cheka rAMDe che. pachI kene teDavA javuM? AThamane aMge upavAsa na kare te prAyazcita paNa AThama che ja nahIM te prAyazcita zAnuM? kSaya pAmelI AThama gaNuM te upavAsa kyAMthI AvyA? kahe ke-tithine aMge ArAdhanA che. ArAdhanAne aMge tithi nathI. ArAdhanAmAM parvatithikSaya pAmelI mAnIne tenuM ArAdhana karanArAo, magaja ThekANe lAvI vicAre te A vastu barAbara samajAze. TIpaNAmAM bhAdaravA suda ane kSaya Avye, te ArAdhanAmAM saMvacharI kyAre gaNavI ? kyAre Page #1000 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagraha, beMtAlIsamI [437, kare ? trIje mAnaze ne saMskarI karaze ? zAsanane anusaranArA. trIjanuM nAma nahIM kahe. tatvataraMgiNImAM cekhA zabdamAM kahyuM che ke-14no kSaya hoya te vakhate te" ema bolAya nahIM. keTalAke labADI kare che ke-e to pAMca pacAsa varasathI cAlyuM che, temane 1615ne taravataraMgiNuM graMtha joI le ke- "caudazanA kSaye terasa evuM nAma paNa kahevAne saMbhava nathI. dharmanA kAmamAM caudaza ja che. muhUrtAdi vizeSakArya sivAya 13 kahevAya nahIM. hIrA sAthe tAMbAnuM ghara heya, temAM hIre jo hoya te tAMbuM lAva tema kahe nahIM. hIre lAva. TIpaNunI caudazA kSaye teraza tAMbA jevI, caudaza hIrA jevI. te vakhate caudazane ja vyapadeza thAya jarUrI muhUrtAdika sivAya 13nA nAmanI zaMkA paNa na karavI. A dareka pAThe zuM kahe che? 14nA kSaye 13 karI le, paNa mAsI 14nA kSaye je tame terasa karavA jAva te AcArya kaheze ke tame te 14 ke punama baMnemAM nA rahyA. bemAMthI ekamAM na rahyA e ja vAta tatvataraMgiNamAM jaNAve che ke--tArA karatAM kUtarAnuM puchaDuM sIdhuM karavAne udyama karyo heta te ThIka thatuM." te dahADe 63 kahenArane kUtarAnA puchaDA je vAMke gaNe. keTalI vAMkAI ? ArAdhanAmAM parvatathine, kSaya mAnanArA pAse kaI eka paNa pATha ke paraMparAne AdhAra nathI chatAM haju vAMkAI gaI nathI. te vAMkAImAM teo carcAne graMtha bhale lakhe. AgamanI vAta kADhe. jaina gaNita pramANe dareka yugamAM aMtamAM be aSADa. bIjI aSADa sudhI punamane kSaya ja hoya. TIpaNAmAM bIjA aSADanI punama heya ja nahIM, chatAM jyAM Page #1001 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] herAnAyugamAM mAsI maryAdAnuM varNana kare che tyAM te kSINa punamane aSADI punama gaNe che punamanA nAmathI ja zAstrakAra saMbaMdhe che. te kSINa yunamane paMcAMgIkAra pite aSADI pUnama kema kahe che? pUnamane kSaya chatA. 14 udayavALI chatAM, pUnama udayavagaranI chatAM zAstrakAre tene pUnama tarIke lIdhI tethI 20 dahADA sthiratAnA AvyA. kSayavAdI-tithilapakane pUchIe ke-bhAdaravA suda ane divase te cethane kSaya hoya to zuM karaze? udayavALI trIja mAnIne te trIjane divase saMvasarInI ArAdhanA karaze ? yugapradhAna kalakAcArya mahArAjA kahe che ke-eka paNa divasa na vadhAre. te tamAre te bIje varase, tame ethe saMvatsarI kare te rAtrI, ullaMghana thAya ke nahIM? A varSe mAnI trIja, ane bIje varase mAnI cetha ! te 360 rAtrInI maryAdA tamAre kayAM rahI? 361thI rAtrI ullaMghana thAya tenuM kema? mAsI caudazane laya heya te A vakhate teNe cimAsI karaze paNa pachI bIjI vakhate zuM karaze? 120 divase karaze ke 121 divase ? saMjavalananI apekSAe AgaLa AgaLanA kaSAyamAM jaze. e rIte parvalepakene kAlakAcArya mahArAjAe nA kahI te rAtrI Dagale ne pagale oLaMgavI paDI. kALathI aSTamI Adi tithie niyamita ArAdhavAnI jaNAvI te AThama-caudaza-pUnama-amAvAsyA tarIke jaNAvI. temAM pauSadhaniyamita tithi urADI pauSadha kare te ArAdhanAnA mArgamAM na rahe kAraNa ke te tithio niyamita pauSadhavALI che. AThama caudaza sivAya sAdhuo upavAsa na kare te prAyazcita nathI eTalA ja mATe zAstrakAre ecatuSpaSya kahyuM. te cAra pavamAM Page #1002 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha. beMtAlIsamI [439 upavAsa na kare te prAyazcita karyuM. keTalAka UMTa-upAdhyAye parvatithine lepavAnA rasamAM zAstrasiddha evI rIte cArapavIne paNa jUThI rIte pracAre che ! yogazAstranI TIkAmAM khuda hemacaMdrAcArya mahArAje te cAraparvanI vyAkhyA karelI che ke AThama-caudaza-pUrNimA ane amAsa e catuSpavI gaNAya che, chatAM tevA uMTa upAdhyAya, punama ane amAsane zAstrasiddha parvamAMthI lepI nAkhavA be AThama ane be caudazane catuSpavI tarIke chApIne pracAre che ! e pakSavALAe praznanA uttaramAM utaryuM nahIM, ane Ama chAcArIpaNe lakhyA ja karavuM e ja vAta rAkhI che. maLIne praznottara karavA, te vAta e varga zIkhyA ja nathI. lakhavAne vakhata Avye, tyAre ekAMtamAM besIe baMne pakSe praznottare karavAnuM ane praznone khulAso karavAnuM nakkI thavA mujaba 15 divasa sudhI prazno thayA. ahIMthI lekhita sahI sAthe javAba apAyA; ane emane praznonA uttare ApavAnuM jaNAvyuM tyAre kahe-amAre te praznonA uttare levAnA che, ApavAnA nathI! AvI te e varganI pramANikatA che. te parvakSayavAdIoe 15 divasa sudhI je prazno pUchayA che, te prazna paNa badhA lokika TIppaNa saMbaMdhInA ja pUchayA! Agama, zAstra ke sAmAcArI Adine kaI khAsa prazna ja nahIM! mAtra "ame gaMbhIra prazno karyA che ema bicArAoe pitAnA aMdha anuyAyIone ghaDIbhara batAvyuM. TIpaNuM baMnene mAnya che. pachI ene aMge prazno zAne ? tamArA prazno? te vAta DAvI !uttaranI azaktine pikAratuM lakhANa lakhI mokalyuM. (Ata aTakI. aTakavAmAM sadgahasthane vacamAM nAkhyA. Page #1003 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440] dezanA dezanAkahyuM ke amArA prazno zarU karavA joIe. tene badale lekhI nA lhI che. eTale te gRhastha kahyuM sAheba! prazno pUchavAnI nA kahevAya? eTale ApaNe kahyuM ke ele, tyAre kayAre zarU karIe? tarata ja parvalepake vakatA AdarI ke-"mArA prazno pUrA thAya tyAre ApaNe kahyuM-kyAre pUrA karaze? te kahe aMtaHkaraNa sApha na thAya tyAM sudhI raste nahIM thAya. pahelAM hAlasela huM e ja pakSe navuM kahyuM, tyAre kene pUchyuM, hatuM! atyAre huM tamane jUThA vidhI kahuM chuM, pachI bIjAne vacamAM nAkhavAnI jarUra zI? chatAM gRhasthAe e vAta upADI lIdhI. amArI taraphathI traNanI saMmati na nAMkhaze. bahAra nIkaLe ja nahIM dUranAM nAma nAkhyA. vAta rakhaDavI. bacAva Adaryo ke mAre te mITI zuM kare che te jovAnuM che. aMte ApaNe kamITI kema nImAI ! te vagere lekamAM jaNAvI devuM paDayuM. matalaba ke lepake hA teTalA mathe paratu parvatithinuM ArAdhana kALathakI hovAthI ArAdhanAmAM parvatithine kSaya gaNavAnuM ArAdhakane paravaDe tema ja nathI. parvatithi kALathakI ArAdhanAnuM sthAna gaNAya, tethI parvatithine ArAdhanAmAM kSaya gaNAya nahIM. jyotiSacake parvatithione lepa batAvya-aSADhI pUnama jevI pavinaya kSaya batAvyo, paNa parvanuM ArAdhana kALathakI havAthI zAstrakArene te pAlavya nathI! e pramANe dravyathI, kSetrathI ane kALathI ArAdhanA jaNAvI. bhAvathI ArAdhanA agre kakakakakakaka bhAga 1 le samAsa. ke,0000000000000 Page #1004 -------------------------------------------------------------------------- _