Book Title: Prakarana Ratnakar Part 4
Author(s): Bhimsinh Manek Shravak Mumbai
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002168/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AD DaleleasinAnTaLaka ADMI MEINGMOK nAga 4 tho. jinavacanAmRtamahodadhijanya dhuraMdhara suvihita gItArthajJa pUrvAcArya vacana taraMga biMdurUpa yA vividha viSayaka prakaraNAkhya graMthono yatkicit saMgraha karIne jJAnavRddhyarthe upAvI prasika karanAra zA0 nImasiMda mANakanI vatI zA0 nANajI mAyA ghara naMbara 224-231 zAka gallI, mAMDavI, muMbaI. AvRtti trIjI. ___ zake 1834 saMvat 1968 azADa zudi 2 sane 1912. bA. rA. ghANekare "nirNayasAgara" mupAyaMtramA prasiddha karanArane mATe gapI ne.Sil sarva hakka svAdhIna. A pustaka sane 1867 nA 25 mA ekTa pramANe rajIsTarDa karAveluM che. Dunqueraenesosenwauaques EmericanAnAnAhakAlAnnAnAnkAhAnchA K Yave Aveva_sexoeXboXBOX OXYDOWewezoeXOOX XBOXoexbexsexs XOXOOXorce OUVOJVOOOOOOOOOOXGOROBY 74700AGACHINTAMAN Y ATATASTOTASAGAR Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. zrA prakaraNaratnAkarAkhya pustakano caturtha nAga, arhajJAnasiMdhunAyisujha puruSonI pAthI saMpUrNa karIne, yatkiMcit graMthaprayojana saMbaMdhI sUcaka lakhANa karavAne vikajana pAsethI anujhA mAgI lalaM : zrA caturtha nAga sarvotkRSTa . tathA saghalA sUkSma ane sthUla buddhimAn saGanone vAhlAdakAraka thAya tevo be, kAraNa ke sAMpratamujitakRta nAgamA mukhyatve karI je asmanmatAjilASi sAdhu, sAdhvI, zrAvaka tathA zrAvikA prabhRti , teune nizcaya karI ApaNe arhanmatasthatva kahevAze? e viSayonuM yatkiMcit jhAna thAya, evA hetuthI kSetrasamAsa, saMghayaNIsUtra tathA SaTkarmagraMthano bAlAvabodha sahita savistara samAveza karelo . anyacca zrA prakaraNaratnAkarAkhya pustakanA prathama nAgathI caturtha nAga paryaMta zrImadarhatpraNIta caturanuyogano paNa yatkiMcit samAveza karelo le. - prathama saMghayaNI nAmaka graMtha, je etatpustakagata kasyo be, temAM devAdika cAturgatika jIvonAM pratyeka juvanAdi hAra kahyAM . temAM paNa devagati saMbaMdhI vyaktatA vizeSa je. jyAMsudhI e graMthay zAna na hoya, tyAMsudhI te manuSyane devAdi cAturgatika jIva vigerenuM pratipannatva hotuM nathI, mATe enuM jJAna asmadAdikane melavavAnI atyAvazyakatA be. zrI jinanajagaNikSamAzramaNakRta bRhatsaMghayaNI naNavAno hAlamAM vizeSa paricaya na hovAne sIdhe mAtra zrI traNaseM gAthAno saMghayaNI graMtha, sAMprata samayamA bAhulye karI sarve sajano naNe vAMce , mATe teja graMtha thA pustakamAM mujita kasyo be. bIjo kSetrasamAsa nAmano graMtha, thA caturtha jAgamA dAkhala kasyo be, te paNa sUtrarucimAn jIvone jANavoja joze, kemake temAM jaMbuddhIpa pramukha manuSyone rahevAnA aDhIchIpanA kulagiri, praha, kuMma, nadI, parvata, zikhara ityAdika zAzvatA padArthonAM mAnAdikanuM svarUpa savistara jaNAvyu De. juna ke e sarva padArtha pRthvIgata utAM tathA tadzAnadAyaka evA maha hiracita graMtho batAM svadharmAnusArIne tenuM jJAna na hoya to kevI moTI nUla gaNAya? mATe te graMtha paNa etatpustaka madhye dAkhala kasyo . yadyapi pUrvAcAryaviracita mahoTA kSetrasamAsa upara zrImalayagiri mahArAje sumAre saptasahatrAdhika zloka TIkA karI, tathApi te kSetrasamAsano bAlAvabodha na hovAne lIdhe tathA sthUla buddhivAlAthI teno lAla na laz zakAya tethI tathA dAlamA ghaNA kharA sar3Ano yA pustakamA mujita karelAja kSetrasamAsa- adhyayana adhyApana kare De mATe teneja A pustakamAM bApI prasihatAmAM mUkyo be. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. A cothA jAganA aMtamA u karmagraMtha paNa lIpIkRta kasyA je. te sarvottamottama be; kemake tenA paripUrNa jJAna vinA manuSyane karma ane jIvanuM svarUpa temaja jIvane tat saMbaMdhAsaMbaMdhe karI jJAnAjJAnAtmakatva utpanna thAya le tenuM yathArtha svarUpa jANavAmA zrAvatuM nathI, ane jyAMsudhI jJAnAjAva hoya, tyAMsudhI saMpUrNa karmanirjarA thAya nahIM, mATe etadgraMthAcyAsI jIva, zrAtmasvarUpa jJAna pAmI, karmanirjarA karI siddhatvapadane prApta thAya ne ane jeNe karmanuM svarUpa yathArtha lAdhyu le teNeja zrIvItarAgapraNIta dharmanuM nirmala rahasya spaSTa jAeyu be, evo nizcayaja be. e karmagraMtha madhye karma saMbaMdhI vicAra ati sUkSma rIte darzAvyA be. teno anujava buddhimAn zrotA tathA vaktAne turata thAya . emAM jUdI jUdI bAbatotuM savistara vivecana kasu De ke jezrI sthUla buddhivAlA manuSya paNa samajI zake. jemake karma eTale zu? te karmanI mUla prakRti keTalA prakAranI ? tathA uttara prakRti keTalA prakAranI ? tenAM nAma tathA svarUpanuM vistAra sAthe nirUpaNa je. valI mohanIyAdika karmaprakRti sAthe jIva, kevI rIte baMdhAya ane pADo kevI rIte bUTe ne? tenuM yathArtha jJAna e graMthathI male, e rIte e bae karmagraMthonI unnati prasika De, mATe yahIM ATavU kahevU basa De. keTalAeka dehastha iMjiyaviSayanA sukhane satya kahetA evA nAstikapakatiprApta loko matimAMye karI svamukhathakI zrA pramANe vAgvidoSa nissAra kare :-jemake, zrutacAritrAtmaka dharma ane mithyAtvaviratipramAdakaSAyamaya adharma paNa nathI, baMdha naMthI, moda nathI, puNya nathI, pApa nathI, Azrava nathI, saMvara nathI, karmAnunava nathI, karmanuM vinAza nathI, parajava nathI, deva nathI, devI nathI, naraka nathI. evA nAstikonA vitaMDAvAdanA khaMmanakAraka evA thA u karmagraMtho , tejeno kharekharoanu. java nAvapUrvaka vAMcavAthI tathA zravaNa karavAthI thaze. ____ e karmagraMtho upara mukhyatve karI jUdA jUdA traNa paMDitavaryoe bAlAvabodha karelo . temAM eka to paMmitazreSTha jIvavijayajIno racelo be, te ghaNo sarala be. tenI zlokasaMkhyA sumAre daza sahasranI . bIjo bAlAvabodha TIkAnusAre paMDita maticaMjI. viracita , tenI zlokasaMkhyA sumAre dvAdaza sahasranI be. te graMtha paNa adhika prazaMsanIya be. tRtIya bAlAvabodha paMmitaratna yazaHsomaziSya paMmita zrIjayasomakRta ne. thA bAMsAvabodhakartAe keTalIeka vAto evA khulAsAthI tathA saralatAthI samajAvI ne ke vAMcanAra temaja jaNanAra kadI jADya buddhivAlo hoya topaNa tene sahajamAM sama.. jA jAya. valI e bae karmagraMthomA ati sUkSmArthanI vAto hovAthI te sarva, smaraNa, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. ajJa vAcanAra sAMjalanArane turata upasthita rahe evaM nathI, mATe bAlAvabodhakartAe evI khUbI vAparI ke je je sthale eja vAta pharI prasaMge zrAve, te te sthale te vAta saMlagna karI be, ke jethI vAMcanAra sAMjalanArane te avazya yAda rahe. valI jyA jyAM apUrva apUrva viSayaka sUkSma vicAro zrAvyA netyAM tyAM TIkAnusAre tathA anya graMthAnusAre te viSayonA spaSTa artha lakhIne tenAM rUpa darzAvyAM ne. eTale 'amuka vAta zI haze?' evo saMzaya kiMcit paNa rahe nahIM. valI tahiSayaka savistara adhikAra je graMthamAM hoya teno prekSaNaprayAsa paNa na rahe. etAdRza racanAthI bAlAvabodhaprabaMdha kasyo be, tenI zAtimanodara racanAnI khUbI, sajanone vakIyadRSTipathagata tathA zravaNAtithi thavAthI mAlama pamaze, mATe tenI zrati stuti prastAvanA nUyastvajayathI lakhI nathI. e bAlAvabodhanI zlokasaMkhyA sumAre (17000) be. prathama jyAre liSTo prasiddha kIdhAM, te vakhate pUrvokta paMmita zrI jIvavijayajIviracita bAlAvabodha sahita bae karmagraMtho gapavAno vicAra hato, paraMtu te graMtha jovAthI te madhye pahelAthI mAmIne pAMcamA karmagraMtha paryaMta pAMce karmagraMthano bAlAvabodha sAmAnya vistRta hato, paNa jevo jozae tevo vistArapUrvaka na hato, temAM paNa valI pAMcamA karmagraMthano bAlAvabodha to ghaNoja saMkSipta kasyo hato, mATe sAdhAraNa buddhi vAlA manuSyone te sarva ziromaNi graMthano lAja paripUrNa rIte nahIM male, evA hetuthI te bAlAvabodha, thA caturtha nAgamA lIdho nathI. kadAcit jo te bAlAvabodha thA nAgamA bApyo hota to yo graMtha, hAla jeTalo vizAla thayo ne teTalo thAta paNa nahIM ane kSetrasamAsa, saMghayaNI tathA karmagraMthAdikanAM yaMtro tathA citro zrane gaNitano pUrato samAveza paNa thA jAgamA tha jAta. valI samAveza thatAM batAM paNa pUrvamujita jAgatrayapramANa thA jAga vistRta thAta, paraMtu te bAlAvabodha bApavAno vicAra pUrvokta kAraNathI baMdha rAkhyo. tyArapaDI bIjo upAya na batA meM gae karmagraMthono bAlAvabodha TIkA uparathI karAvIne gapavAno samAraMja kasyo. te bAlAvabodha, karmagraMtha sahita thA pustaka madhye pRSTha (305) mAthI mAMDIne pRSTha (336) sudhI gapyo, te bApatAM pUrvaprazaMsita paMmita jayasomaviracita bAlAvabodhanI prata, muja hastagata tha tathA tenI yathArtha pUrvakathitasamAnastuti madRSTimArgagata thavAthI meM mArA hRdayamA vicAra kasyo ke, yAvA mahApaMmitakRta bAlAvabodha batAM zrApaNe ajJa thazne navIna kRti karAvI gapavo te ucita nahIM, mATe thA atirucira, paMmita jayasomaviracita bAlAvabodhaja bApavo, evo dRDha nizcaya kasyo. * trIjI AvRtti pRSTha 276 zrI 316 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. / valI te mahArA vicArane anukUla matsAdharmI sarva suvicAra janonI sammati paNa panI, zrane tee kahyu ke, AvA bRhadgraMtho vAraMvAra zodha karI pAtA nathI, mATe yadyapi thA caturtha nAga ghaNo mahoTo thaze, tathApi thA atikamanIya bAlAvabodha gapavo te keTalIeka rIte atyuttama , ane te bApavAthI samagra sUtraruci, paThanapAThana karanAra sAmAnya buddhimAnano paNa mahoTo upakAra thaze. etAdRza manmatyanugAmI vAkprasAra sAMjalIne te TIkAparathI karelA bAlAvabodhanA bApelA cAra phArama je je, tyAM teTalAMja rAkhI punaH pRSTha (337) mAthI paMmita zrI jayasomaviracita bAlAvabodha sahita gae karmagraMthano mujaNAraMjano kharo dRDha vicAra karIne te bae karmagraMtha, mArI alpamatyanusAra zodhI bApIne subuddhimAn vivekI jana sAnnidhyamA nivedana kasyA , te pUrvokta hetuthI thA nAga pUrvamujita jAgatrayathI zrati gaurava pAmyo be. valI zrA nAganI mahattAe karIne pratyeka pustaka dI bAra thAnAnI kimata jeTalA paisA vadhAre paNa mAre kharacavA paDyA De, tema utAM paNa yaMtra ane citrAdikano samAveza jevo jozae tevo thara zakyo nathI. mAtra AraMnathI traNa karmagraMthanAM yaMtro dAkhala thaz zakyAM zrane zeSa te graMthonA yaMtrAdika jarUra A caturtha nAgamA dAkhala thavA jozae; kAraNa ke yaMtrAdika jo sAthe na hoya to e graMtha apUrNa kahevAya ane sAdhAraNa vAMcanArane kadAcit yathArtha graMthAvabodha paNa thAya nahIM, paraMtu thA karmagraMthano mahoTo bAlAvabodha bApavAthI tema banI zakyuM nahIM.. ___ graMthamahattAnA nayathI yA pustaka madhye rahelA azubhatAnA doSo saMbaMdhI, sujano pAse kSamA paNa mAgI nathI tathApi prathama mujita nAgo madhye dAkhala karelI kSamApanA ne teja thA turya jAgamA je ema mAnI muja dInapara dIrgha dayAdRSTi rAkhaze. ||thaaryaa gItivRttaM // prakaraNaratnAkara thA, pustaka sAdyaMta pUrNa kara lIdhUM; arhatprasAda pAmI, vighna rahita zreSTha kAma zuja sIdhuM // 2 // jinavara pada vaMdana maya, maMgala avasAnarUpa karuM preme ||shm nivartipaNAthI, anya kRti paNa thajo pUrNa neme // 2 // jinavara ANA garpita, nAnA vijAnAniracita girA // gadya padya vA saralA, prasisi pAmo akhaMma sakala dharA // 3 // zArdUlavikrIDitavRttam // he zrI vIra sudhIra Iza aja ne devAdhideva praju, vaMdUM huM yuta nakti nAva dharine thAjo sahAye vitu // AvAM kRtya aneka te kari zakuM rUDI kRpA tevI, kIje mANaka putra nImasi zire joye tathA jehavI // 1 // zA0 nImasiMha mANaka. * trIjI AvRtti pRSTha. 317 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha, zuddhipatraka karmagraMtha padevo. 1 gAthA 3jI pahelA pAriyAphamA 10 mI paMktimAM nAmakarmanA gatyAdika 75 tathA piMmaprakRti z7 te vivecanamAM piMmaprakRtinA sthale pratyeka prakRti ra samajavAnI be. 2 gAthA 5 mI nehA pArigrAphamAM DevaTanI uparanI paMktimAM svAmI, viSaya, pramANa, parokSatA zrane sAdharmya ema karela De te badala kAla, kAraNa, svAmI, viSaya, parokSa e pAMca bAbatamA sAdharmyapaNuM . 3 gAthA 43 mI trIjI paMktimAM aNupUrvIceM trika De tyAM aNupUrvI zabda kADhI nAkhI bAdhe nAre phakta trika zabda joze. karmagraMtha bIjo. 4 gAthA 6 hI pArigrApha bIjAnI 6 hI paMktimAM manuSya te tiryaMca ane devAyuja bAMdhe te badala manuSya ane tiryaMca te banne gatinA jIva devAyuja bAMdhe ema joze. samyagdRSTi De mATe. ___5 gAthA 27 mI pArigrApha bIjAmAM trIjI paMktimA dAyopazamika ane dAyika e beu samyaktva batAM evA zabda ne temA dAyika zabda kADhI te badala upazama levu joze. tene 145 nI sattA hoya. dAyikane to 130 nI sattA hoya. karmagraMtha trIjo. 6 gAthA 10 pArigrApha bIjAmA besI 3 paMkti uparanI be paMktimA manuSyatrika, audArika zarIra, bahuM saMsthAna ane huM saMghayaNa e 6 TAlIe ema je te samIcIna nathI, paNa te badala manuSyatrika, audArika hika zrane prathama saMghayaNa malI 6 TAlavI te barAbara lAge , thane temAMja mevaTanI paMktimA tiryaMca karatAM manuSyamAM jinanAma umeravA jalAmaNa karI temAM ughe trIje cothe pAMcame ema batAvyuM temAM trIje zabda prayojana vagarano ke. 7 gAthA 16 pArigrApha besAmA 5mI paMktimA eka surAyujnelIe tevAre 50 prakRtino baMdha hoya te sthAnake 57 badala 5e grahaNa karavI. karmagraMtha cotho. 7 gAthA 24 pArimApha pahelo (mazsu) panI matijJAna mArgaNA tathA zrutajJAna mArgaNA e zabda vadhAravAno be. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha cotho. e gAthA 31 pArigrApha bIjAmAM kevalI samudghAtanI hakIkatamA bIje samaye audArika ane bIjo mizra e be yogI hoya te barAbara nazrI, paNa tenI jagyAe eka audArika mizrayoga hoya. 10 gAthA 32 pArigrApha bIjo bevaTa audArike mizra kArmaNa ne te badala zraudArika mizra ane kArmaNa samajavA yogya . 11 gAthA 50 mInI 11 mI paMktimA audArika mizra e chika badala audArika ane audArika mizra e hika joie. 12 gAthA 56 pArigrApha 4 AhAraka hika zrane jinanAma varjIne jJAnAvaraNInI pAMca thAdi 65 prakRti ema De temAM nAmakarmanI 32 karI le te badala nAmanI 31 barAbara malI rahe be, ane eka prakRti ghaTe te badale devAyu umeravAnI jarura le. 13 gAthA 57 pArigrApha pAMcamAmAM mithyAtva guNagaNA saMbaMdhI dasathI 27 baMdhahetunI samajaNamA bevaTa eka naya, bIjI jugupsA, trIjo anaMtAnubaMdhI tathA bakAyano vadha evaM e, dasamuM mithyAtva eka yugala evaM 15, traNa veda evaM 15, be kaSAya ane 17 mo yoga e pramANe je. emAM 3 veda badale eka veda jozae ane be kaSAya te badala traNa kaSAya jozae ane eka iMjinI avirati vadhAravAnI De e 3 bAbatamAM sudhAra. zrAgala jatAM 15 mA pArigrAphamA teja guNagaNA saMbaMdhamAM dasathI 10 baMdhahetunA saravAlAmA 16 baMdhahetunA nAMgA zz6400 karyA ne te badala 266400 samajavA. 14 gAthA 67 mAM DevaTa zeSa 25 moha prakRtino upazama thayAthI je sthiratArUpa cAritra pragaTa thAya tene aupazamika cAritra kahIe temAM 25 badala 21 samajavAnI be. ___ 15 gAthA 67 prathama pArigrAphamAM dAyika cAritra saMbaMdhI hakIkatamAM paNa pUrvokta 25 badala 1 samajavI. valI tenA bIjA pArigrAphanI emI paMktimA avadhi zrane manaHparyava jJAnAvaraNa paDI je acakudarzanAvaraNa je te atre nirupayogI hovAthI kADhI nAkhavU. valI temAM bevaTa be paMkti upara anaMtAnubaMdhIyA 4 mithyAtva mohanIyanA yopazame hoya ane samakita mohanIyanA udayane vede evA zabda be temAM anaMtAnubaMdhIyA 4 ane mithyAtva mohanIyanA kSayopazame ane samyaktva mohanIyanA udayane vede tyAM vedaka samyakUtva hoya. 16 gAthA 71 cothI paMktimA upazama samyakdRSTi badala dAyika samyakdRSTi grahaNa kara. nahi to anartha thAya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha pAMcamo. karmagraMtha pAMcamo. 17 gAthA 5 mI pArigrApha 4 thAmAM zrAdi adhruva lakhela De tyAM Adi dhruva joze. 10 gAthA 6 hI pArigrApha jAnI bIjI paMktimA varNa 4 tyAM varNAdika 4 joze. 1e gAthA 7 mI pArigrApha trIjAmA 7 mI lITImA adhruvabaMdhInI kamu De tyAM te badala adhruva udayI grahaNa karavI. 20 gAthA e mI pArigrApha bIjAmAM samyaktva tathA mizra modanIyanI sattA anAdi mithyAtvIne hoya te badala na hoya ema vyAjabI be. 1 gAthA 24 mI pArigrApha pahelAmAM namI paMktimA 33 sAgaropama pUrvakoDI pRthaktva kamu De tyAM 33 badala 135 sAgaropama saMnave . mithyAtva sAkhAdananA anAva naNI. 22 gAthA 27 mI pArigrApha pahelAmA 6 hI lAinamA avadhi darzanAvaraNIya panI kevalajhAnAvaraNIya te jJAnAvaraNa zabda kADhI darzanAvaraNa zabda karavAno be. 23 gAthA ze pArigrApha bIjAmAM mI paMktimA pIta varNa ane kaTu rasa ne tyAM nIla varNa ane kaTu rasa jozae. 24 gAthA 32 bIjI paMktimA khAsa catuSkamAM napaghAta gaeyuM tene badale udyota joze, kAraNa ke tejasU paMcakamAM upaghAta gaNA gayela . teja gAthAnI vIzamI paMktimAM saikaDA varSa te karmanI abAdhA jANavI tyAra par3I te zabdanA badale ane zabda joie, palI jaghanya zabda le tenI panI sthitibaMdhe eTalA zabda vadhAravA jaruranA lAge . ane teja gAthAmAM bevaTa 14 prakRti melavI ne temAM gAthA 26 mInA zrAvela narakAyu, devAyunI hakIkata negI gaNavI zrane je gAthA 30 mAM samakita tathA mizra mohanIya gaNI je te prakRti melavavA mATe samajavU, teno sthitibaMdha jUdo hoto nathI. valI 157 melavavA mATe AhAraka saptaka tathA jinanAma tathA manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya je Agala zrAvaze te daza vadhAravAthI 157 malI raheze. 25 gAthA 33 pArigrApha bekhAnI pAMcamI paMktimA saMkhyAtA varSanA manuSya vinA anya gatithI cavI yugalIyuM manuSya na thAya te ThekANe saMkhyAtA zrAyuSyavAlA manuSya ane tiryaMca vinA ema samajavaM. tathA trIjI paMktimAM manuSyanu sakhyu De tyAM manuSya ane tiyaMcanuM joze. 26 gAthA 34 pArigrApha pahelAmAM besI lAznamAM teTalA kAle hIna zabda le te Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha pAMcamo. hIna zabda bAda karavA yogya , tyAM ane zabda mUkavAnI jarurIzrAta je ane teja gAthAmAM beDA pArigrAphamAM bahI paMktimAM teTalIja hoya evA zabda par3I thATavU vadhAravA jarura jaNAya , bevaTa aMtarmuhUrta Ayu rahe thake paNa parAnava zrAyu bAMdhe. tethI aMtarmuhUrta abAdhA paNa hoya. 27 gAthA 35 pArigrApha pahelAmAM navamI lAznamA ATha aMtaramuhUrta kasyAM ne tyAM aMtara zabda kADhI nAkhavA yogya . 27 gAthA 36 pArigrApha 4 ekatAlIza prakRti ne tyAMnIca gotra nelavavAnI jarura be te nelavI 42 grahaNa karavI, ane tenA 7 mA pArigrAphamAM bIjI lITImA rae prakRti karI ne tyAM uMca gotra nelavI 20 karavA yogya be. sababa ke prathama ekejiyane utkRSTa sthitibaMdha kahevAya temAM jaMca gotra paNa ekejiyane paNa baMdhAya be. kadAca thAmAM kozne zaMkA thAya ke be prakRti vadhe tenuM samAdhAna evaM De ke kRma varNa zrane tIkta rasa be vakhata grahaNa kareluM jaNAya be te badala eka vakhata gaNIe to kula saMkhyAmA vAMdho zrAvaze nahIM. emA pArigrAphanI 10 mI paMktimA komAkomI zabda rada karavA yogya le. ee gAthA 40 pArigrApha 1 lAmAM aMtaramuhUrta karyA ne tyAM aMtara zabda kADhI nAkhavo ane 26 ne ThekANe 36 samajavA. 30 gAthA 44 pArigrApha pahelAmA devalokanI hakIkatamAM trIjA e zabda vadhArI cothA Adi jomI devu tathA pArigrApha bIjAnI 7 mI paMktimAM narakaTikanA badale narahika (manuSya Thika) joze. 31 gAthA 46 pArigrApha 4 sAtamI paMktimA prathama anutkRSTa zabda badala utkRSTa zabda jozae thane teja paMktimA utkRSTa badala anutkRSTa joie ane mI paMktimA paNa prathama anutkRSTa badala utkRSTa joze. 32 gAthA bhae pArigrApha bIjAmA 2 jI paMktimA asaMkhyAtameM jAge hoya, nAge zabda par3I hIna zabda jomI devo. 33 gAthA 51 pAriyApha trIjAmAM bebInI agAunI lITImAM kaSAyanI maMdatAe utkRSTa ane kaSAyanI tIvratAe maMda te ThekANe kaSAyanI tIvratAe utkRSTa zrane kaSAyanI maMdatAe maMda ema samajavA yogya ve. 34 gAthA 55 cothA pArigrAphamAM cothI paMktimAM teNe karI sahita je paThI jIva zabda vadhAravAdI samajavU sugama paDe tema . 35 gAthA 56 pArigropha trIjAmAMtrIjI lAznamA dezavirati laz3 pakSyopama Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha pAMcamo. A sage yugaliyAmAM jAya ema be te badale sIdho cAra palyopama zrayue vaimAnika deva yAya ema jaNAya be, kAraNa ke dezavirati yugaliyAM thAya te barAbara nathI. 36 gAthA 57 manuSyajava saptaka tathA koi ThekANe 9 java gaNela be te bAbatamAM pAMca java be, paNa thatAja nathI; kadAca devatAnA pAMca java karyA paDhIno manuSyajava gae to 6 yAya, sAta to koi rIte malI zakatA nathI. 37 gAthA 60 pArigrApha pahelAmAM dezavirati lai yugaliyA thavAnuM vyAjabI lAgatuM nayI, paNa pUrvokta rIti anusAra 4 palyopama Ayue deva thAya. 30 gAthA 63 pArigrApha bIjAmAM bevaTanI doTeka paMktimA be ke zubha prakRtinI rasApavartanA zuja pariNAme hoya ane azubha prakRtinI rasApavartanA azubha pariNAme hoya e viruddha ne tene badale zubha prakRtinI rasApavartanA azubha pariNAme hoya ane prakRtinI rasApavartanA zubha pariNAme hoya ema joie. tathA 4 thA pAriyAphanI pAMcamI paMktimA rasa baMdhAya ema be tyAM paDhI ema samajavuM ke maMda kaSAyodaye zujano rasa ne tIvra kaSAyodaye azujano rasa baMdhAya. tathA pArigrApha pAMcamAnI trIjI paMktimA te madhye zabda be pachI temAM paNa puNyano covANIyo paNa eTalA akSaro vadhAravA jarura be. pArigrApha 6 hAnI bahI paMktimAM saMjvalana pachI ane zabda joDI saMjvalana ne pratyAkhyAnIya ema karI paDhI zrapratyAkhyAnIya pavI anaMtAnubaMdhIya ema traNa vibhAga samajavA. kemake zujano ekaThANIyo rasa baMdhAto nathI. 30 gAthA 65 pArigrApha pahelAmA 10 mI paMktimAM selamIno rasa kADhatAM ekagaNiyo ardha zera vigere zabdo badala zelaDIno sahejano ekaThANIyo rasa be ane tene kaDhatAM ardha zera ema zabdo karavA yogya be; ane temAM kADhatA zabdane ThekANe kaDhatA zabda joie. 40 gAthA 60 pArigrApha 4 yAnI pahelI paMktimA darzanAvaraNIya epaThI azAtAvedanIya jomI devI ne valI zragala jatAM prathama saMghayaNa vinAne badale prathama ane belA vinA madhyanA 4 saMghayaNa joie. 41 gAthA 74 pArigrApha bIjAmAM trIjI paMktimAM jhapakanA dazamA guNaThANAnA aMtasamaye pAmIe ema be tyAM rUpaka badala upazama zabda joie. upazama vinA paka saMvatuM nathI ne paDyA vinA sAdipaeM kema ghaTe ? 42 gAthA 75 tejas ane jASA saMbaMdhI tathA jASA zrane zvAsa saMbaMdhI zrane mana karma saMbaMdhI hakIkatamAM bedu zarIrane agrahaNa yogya be, tyAM zarIra zabda lAgu to nathI. banne jomanAM zarIra hoya to ThIka, paNa tema nathI. For Private Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha cho. 43 gAthA 77 lekhI traNa paMktinI uparanI paMktimA 26 ane tathA banne zabda kADhI nAkhavA yogya . ___Y4 gAthA 3 pahelI paMktimA arupI zabda je tyAM rupI samajavo. 45 gAthA 7 sAtamI paMktimAM triguNIthI hIna De mATe saMkhyAta guNInA badala vizeSAdhika joze. 46 gAthA 7 mAM pujala parAvartananI hakIkata yaz rahyA palI prakArAMtare varNAdika 11 nuM svarUpa De te 22 agurulaghu sahita karI gaeyA te samajAtuMnathI. 20 nelA agurulaghu nelo gaNavAzrI 51 thAya paNa te barAbara nazrI. 20 vyAjabI lAge je. 4 gAthA e1 bevaTathI upara jatAM 4 thI paMktimAM zAtAvedanIyano ema je tyAM azAtAvedanIyano ema joze. zAtA saMbaMdhI hakIkata zragAna 17 prakRtimAM zrAvI gai. 4 gAthA e pArigrApha trIjAmAM jyAM tiryaMcanu ke narakanuM AyuSya baMdhAtuM hoya tyAM pATha karmano baMdhaka hoya. bIjI prakRtimA 7 karmano baMdhaka grahaNa karavo. 4e gAthA e6 pArigrApha trIjAmAM kevala yoge karIja par3hI agIyArame zabda bAramA agAu vadhAravAno be. 50 gAthA eG pArigrApha cothAmAM be ThekANe khapAve zabda badale upazamAve joze. bevaTa RNa lITI par3I cothI lITImAM jJAnAvaraNAdino be ve muhUrta je tyAM be be aMtamuhUrta joze. karmagraMtha ho. 51 gAthA e trIjA pAriyAphamAM cothA paMktimA AThamAnA bIjA jAgathI mAmIne 11 mA guNagaNA lage ema De tyAM 19 mA badala 10 guNagaNA sudhI grahaNa karavU. 52 gAthA 17 pahelA pArigrAphamAM 10 mI paMktimAM bIjAapratyAkhyAnAdi cArele te badala cAre zabda rada karI traNe joze zrane bAramI paMktimAM bIjA pratyAkhyAnAdika traNe badale be zabda jozae tathA tenA bIjA pArigrAphamAM eka mithyAtva sAtane udaye lahIe tathA zrAvA zabdamAMthI eka mithyAtva bAda karI te jagyAe mithyAtvAdi sAtane udaye ema samajavU ane lahIe tathA e zabda paNa rada karavA yogya je. jadaye par3I hAsyAdi joDI devu ane valI temaja besI paMktimA e 7 ne udaye par3I mithyAtva lahIe tevAre eTaduM paNa bAda karavA yogya be; ane tenA mA pArigrAphA sAtamI paMktimAM anaMtAnubaMdhInA udaya rahita sAsvAdanapaNuM na ghaTe temAMthI na zabda kADhI nAkhavA yogya be. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmagraMtha bo. 53 gAthA 27 bevaTanI be uparanI paMktimAM ( ikvikkI baMdha vihI) paDhI turata eka nAMgo tathA eTalA zabda vadhArI ekavidha zabda be te jomI devo. 54 gAthA 20 pArigrApha mAmAM pAMcanuM bAdara bahuM paryApta be te badala paryApta athavA aparyApta ema samajavuM tathA yAja gAthAmAM be gati vacAle paryApta gaeyuM be te saMjavanI apekSAe samajavuM 55 gAthA 33 pArigrApha mAmAM 20 ne baMdhe 00 nI sattA badalanI sattA saMjavebe ne teja gAthAmAM jinanAmanI sattA hoya te jinanAmano baMdha paNa kare. kadAca jo ema lahIye to narake jatAM paryAptAvasthAe jinanAmanI sattA hoya, paNa baMdha hoto nathI, mATe sattA hoya tene baMdha hoyaja ema niyama nayI ane temAM 14 mA pArigrAphamA cothI paMktimAM eTaluM vizeSa je par3I tejakAya tathA eTaluM joDavA yogya be. 56 gAthA 30 pArigrApha pahelAnI 9 mI paMktimA sayogI kevalIne yogI kevalInI pere be te badala sayogI ne yogI kevalIne ema goThavaj. 51 gAthA 40 pArigrApha trIjAnI cothI paMktimAM sAta, ATha, nava ane 10 e 4 udaya sthAnaka hoya ne zreNIthI pakI koI Ave nahIM, mATe 9 nuM udayasthAnaka bAda karI 3 pInA udaya sthAnaka hoya. 50 gAthA 41-42 nA vivecanamAM bellAnA upalA pArigrAphamAM 28 nA baMdhe 80 nI sattA paNa 80 bAda karI te badala 8 samajavA yogya ve ane belA pArigrAphanI bIjI paMktimA 4 sattAsthAnaka 11 me guNaThANe te pabI ATalaM umeravuM hoya ane AgalanA 4 tera prakRtinA kaya karyA pabInA kINamohane levA ema joie. 50 gAthA 65 trIjI paMktimA ane trIzanuM tiryaMca prAyogyaja hoya te samIcIna nayI, paNa tiryaMca prAyogya udyota sahita trIza manuSya prAyogya tIrthaMkara sahita trIza 30 nuM Ama joie. 60 gAthA 11 bIjA pArigrAphanI trIjI paMktimAM ne udaya udIraNA vicheda yA pI ema be tyAM udaya zabda kADhI nAkhI udIraNA ekaja grahaNa karavI. 61 gAthA 5 mImAM carama samaye 57 sattAthI TAlI ema be tyAM varNa catuSka lIdhuM be. jo 148 sattAmAM varNa vIza grahIe to 57 badala 73 yAya ema samajavuM. 62 gAthA mAM pArigrApha pahelAmAM bellI 3 paMkti uparanI paMktimAM 47 badala 57 karavI. iti. For Private Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . . // shrii|| prakaraNaratnAkarAnidha pustakanA cothA nAga mAMdelA samasta graMthonI sthUla viSayAnukramaNikA prAraMjaH 1 pahevU iMjiyaparAjayazatakaM bAlAvabodhasahitam. 2 bIjuM zrahaMdAdistavanaM vividhapadyaracanAtmakam. 3 trIju zrI pArzvanAthastavanaM anuSTuvavRttabacham. cothu zrI caturviMzatijinastavanaM nAnApadya nibajham. .... 2 pAMcamuM zrI yugAdijinastavanaM anuSTuvRttaviracitam..... 3 bahuM zrI pArzvajinastavanaM anuSTabavRttayuktam. 7 sAtamuM zrI jinaprajasUrikRtaM anekapadyagrathitaM zrI zAMti jinastavanam. jAgmuM parAgazabdASTottarazatArtha nibaI sAdhAraNa jinastavanaM vividhavRttavalam. 25 e navamuM zrI mahAvIra jinastavanaM bahulapadyasvarUpam. .... 10 dazabhu zrI pArzvanAtha jinastavanaM zArdUlavikrIDitavRttakathitam. .... 11 agIzrAramuM zrI zaSanAdijinastavanaM drutavilaMbitavRttaprayutam. .... .... 12 bAramo saMghayaNIratna trailokyadIpikAkhya graMtha bAlAvabodha sahita be, te .... madhye jUdAM jUdA cotrIza chAra , tenI anukramaNikA lakhIe bIe. ..... 1 prathama doDha gAthAe karI graMthakartAe maMgalAcaraNa tathA e graMtha madhye kahevAnAM cotrIza chAranAM nAma tathA anidheya, prayojana, saMbaMdha ane adhikArI, e cAranuM pratipAdana kasyuM . .... 2 vIjI gAthAnA uttarAIthI mAmIne aDhAramI gAthA paryaMta cAre nikAyanA devonI jaghanyotkRSTAyunI sthitinuM prathama hAra kA be. 3 uMgaNIzamI gAthAthI mAMDIne ekazo pAMtrIzamI gAthA paryaMta cAre nikAyanA devonI juvanasaMkhyA- bIjuM hAra kaDaM . te madhye temanA iMsonAM nAma tathA AjaraNo zrane mukuTanAM cihna, zarIranA varNa, vastronA varNa, sAmAnika devonI tathA AtmarakSaka devonI saMkhyA, sAta kaTakanAM nAma, trAyastriMzaka devonI saMkhyA, vimAnonuM pramANa tathA AkAra ane caMjasUryanA parivAra, caMsUryanAM mAmalA tathA tamaskAyarnu mahatvapaNuM ane cauda rAjalokanuM svarUpa ityAdika aneka vAto prasaMge kahI be. .... .... 41 4 ekazo ne batrIzamI gAthAthI devonAM zarIranI avagAhanAnuM trIjeM chAra kahyu je. e Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 5 ekazo beMtAlIzamI gAthAthI devone utpAta virahakAlanu codhuM dhAra ane cavana virahakAlanuM pAMcamuM hAra tathA eka samaye utpAtanI saMkhyA ane cavananI saMkhyAnAM bejhAra ema cAra bAra kahyAM De. . .... e3 6 ekazo sumatAlIzamI gAthAthI devonuM zrApamuM gatihAra kaDaM be. tyA prasaMge. ekazo sattAvanamI gAthAthI saMghayaNa tathA va saMsthAnanuM svarUpa paNa kaDaM be. ee 7 ekazo cosammI gAthAthI devonuM navamuM zrAgatihAra kahyu be..... je devatAne devAMganA sAthe saMjoga De tathA jene saMjoga nathI teno prakAra. 103 e devIna utpattisthAna kahyu . .... .... .... .... .... 104 10 kidibaSiyA devatAnAM sthAnaka kahyAM be. .... 11 devatAne je lezyA hoya te doDha gAthAe karI kahI be. .... .... 15 vaimAnika devonAM zarIranA varNa kahyA ..... 13 devatAne thAhAra tathA zvAsozvAsanA kAlanuM mAna kahyu be. 14 devatAne navapratyayika avadhijJAnana viSayakSetra kahIne (1e7) mI gAthA - sudhI devonAM nave chArano adhikAra saMpUrNa kasyo ..... .... .... 114 15 nArakInAM AyuSyanI jaghanyotkRSTa sthitinuM prathama bAra kahyu te madhye nArakIne viSe vividha prakAranI vedanAnuM svarUpa paNa kahyu be. .... .... 116 16 nArakInuM bIjuM navanahAra vakhAeyuM be. .... .... .... 123 17 nArakInAM zarIranA mAnatuM trIjuM hAra varNavyuM be. .... .... 131 17 nArakInA utpAta virahanuM hAra tathA cavana virahanuM hAra tathA eka samaya upaz2avAnI saMkhyAnuM chAra thane eka samaye cavavAnI saMkhyA- chAra e rIte cAra chAra kahyAMbe. .... .... .... 1e nArakInA AThamA gatihAra madhye ene saMghayaNa ane lezyA kahI be. .... 136 20 nArakI naraka thakI nikalI kyAM zrAve? tenuM navamuM gatihAra kahyu be. .... 13e 21 nArakIne avadhijJAnanuM detra kahIne nave dhArano adhikAra saMpUrNa kasyo . 140 22 manuSyanuM jaghanyotkRSTAyunuM dhAra tathA avagAhanAnuM dhAra tathA upapAta ucha tanAnA virahakAlanAM be hAra tathA eka samaye keTalA upaje ane keTalA cave, tenI saMkhyAnAM be ghAra, sarva malI hAra kahyAM be. .... .... .... 141 23 kayo jIva marIne manuSyagatimA upaje, tenuM sAtamuM gatihAra tathA tadaMtargata cakravartinAM cauda ratna tathA vAsudevanAM sAta ratnanAM nAma kahyAM be. .... 145 .... 134 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 24 manuSya marIne khajAve kyAM jAya? tenuM zrAumuM zrAgatihAra, e chAramAM veda pAzrI kaz gatinA zrAvelA keTalA jIva eka samayamAM siki pAme, ityAdika kahIne manuSyanAM Ave hArano adhikAra saMpUrNa kasyo . .... 144 25 tiryaMcanI AyuHsthiti, kAyasthiti tathA javasthitinuM prathama chAra kaDaM be. 150 26 tiryaMcanAM zarIranI avagAhanAnuM bIjuM hAra kaDaM ..... .... .... 153 27 tiryaMcane upapAtavirahakAla ane cavana virahakAlanAM bechAra kahyAM be. .... 155 20 tiryaMcane eka samaye upajavA zrane maravAnI saMkhyAnAM be dvAra kahyAM . .... 155 zae kayA karmathI jIvane ekejiyapaNAnI prApti thAya te kaDaM ..... .... 157 30 tiryaMcamAM kayo jIva bhAvI upaje, evaM sAtamuMgatihAra kaDaM . .... 157 31 tiryaMcanuM zrApamuM zrAgatihAra karvA , tadaMtargata tiyaca tathA manuSyane / lezyA paNa kahI . zrahIM tiryaMcanAM Ave chArano adhikAra saMpUrNa kasyo . 157 32 cAre gatinA jIvone sAmAnyapaNe veda kahIne utsedhAMgula, pramANAMgula ane AtmAMgulanuM kharUpa kaDaM be. te paLI corAzI lada yoni, kulakomInI saMkhyA tathA saMvRttAdika yoni kahI je. te paDI ekalA manuSyane yoni kahela be. 160 33 baMdha, abaMdha,sopakrama, nirupakramAdika sAta prakAre zrAyunA neda kahyA ..... 165 34 sarva jIvane paryApti tathA paryAptinuM lakSaNa ane daza prANanuM svarUpa kaDu be..... 170 35 atisaMkSiptatara saMghayaNI covIza chAre karI kahI be. .... .... 172 13 teramo zrIratnazekharasUrikRta kSetrasamAsa nAmA graMtha mUla tathA bAlAvabodha sahita bApyo , tenI anukramaNikA lakhIe bIe. .... .... ... 273 1 graMthanI zrAdi maMgalAcaraNa kaDaM . .... 2 tiLa detramAMde chIpa samujnu sAmAnyapaNe mAna, tathA te chIpa, samuna sarva jagatIe karI viMTyA , mATe jagatInAM svarUpa savistara kahyAMbe. .... 173 3 jaMbuddhIpanAMba kula giri tathA sAta kSetranuM svarUpa tathA kula giri upara rahelA. padmAdi aha tathA te pahane viSe rahelA zrIdevI pramukhanAM kamala upara juvana tathA te devIunA parivAranAM kamalo vagere savistara varNavyAM ..... .... 12 4 pahanAM bAraNAM tathA te madhyethI je nadI nIkalI , tenAM nAma tathA gati tathA jIjI tathA kuMma tathA kuMDanI vacce bIpa tenuM pramANa, nadIno vistAra tathA jaMDapaNuM tathA parivAra tathA saMkhyA vagere kahIje..... .... 150 5 kulagirinA kUTa saMbaMdhI vicAramA tenuM uMcapaNuM tathA tihAM jinanavano , tenuM mAna tathA sahasrAMka kUTa tathA vaitAdyanAM kUTa tathA sarva kUTano vistAra ___ .... 173 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. tathA jaMbuvRdanI pIThikAnAM pATha kUTa tathA cotrIza SanakUTa tathA e sarva kUTanIsamagra saMkhyA tathA je kUTopara jina javana te kUTo ane vaitADhyanuM kharUpa vagere kahyu be..... .... .... .... .... .... 1e 6 cotrIza vaitADhyone viSe ve be guphA , tenuM svarUpa kAM je. .... .... 207 dakSiNa jarata madhye ayodhyA nagarInuM pramANa tathA mAgadhAdi tIrtha kahyAMbe. 20e narata tathA airavata madhye bAra bArArUpa kAlacakranuMkharUpAdika kaDaM . .... 210 e cAra vRttavaitADhyanuM be gAthAe karI svarUpa kayuM . .... .... .... 217 10 jaMbuddhIpanA madhyane viSe meru parvata je te tathA merunAM vana tathA jinanavana tathA zilA zrane te zilAne viSe rahelAM siMhAsananuM svarUpAdi karvA . .... 217 11 gajadaMtagiri tathA tenI sthiti ane varNa tathA UMcapaNuM tathA paholapaNuM tathA adholokane viSe rahenArI digrakumArikAnAM sthAnaka kahyAM be tathA kurukSetranA madhya nAganuM paholapaNuM tathA kurukSetranA giri tathA kurukSetranI nadInA paha tathA kulagiri, jamala parvata, tathA pAMca saha ane meru, enA sAta aAMtarA vagere kahyA . .... .... .... 225 15 jaMbuvRkSa tathA zAmalIvRda vakhAeyAM be..... .... .... zae 13 mahAvidehanA batrIza vijayanuM paholapaNuM tathA lAMbapaNuM tathA sola vakSaskAra parvata zrane bAra aMtara nadInAM nAma tathA batrIza vijayanAM nAma tathA batrIza vijayanI mukhya batrIza nagarIunAM nAma tathA batrIza vijayanI nadI tathA zItA ane zItodA nadI, kharUpa katyu ..... .... .... .... 235 14 jagatInI mAMdelI dizie banne bAjunAM cAra vanamukhanu svarUpa kaDaM . .... 236 15 vijayAdikano vistAra ekaTho karI lAkha yojana pUrNa karI dekhADyo be. 237 16 adholoka madhye je gAma le te vakhAeyAM . .... .... .... 230 17 tIrthakara tathA cakravartti pramukha kyAM upaje ? tenAM sthAnaka kahyAM . .... 237 10 caMjamA thane sUryanAM cAra kSetra tathA tenAM mAmalA tathA mAmalAM mAmalAnuM aMtara tathA caMcha sUryanAM mAmalAMgeM paraspara aMtara tathA te caMdra sUryanA pratyeka mAMDalAne viSa muhUrtagati tathA eka caMddhamAnI paLavADe tArAdikanI saMkhyA tathA lavaNa samujne viSe caMDa sUryanI saMkhyA tathA gati tathA manuSyakSetrathI bAheralA caMDa sUryano vicAra kahyo be. .... ... .... .... 230 rae jaMbuddIpano paridhi tathA gaNitapada temaja paridhi, iku, jIvA, dhanuHpRSTa pramukha zrAva bola jANavAno vidhi tathA jaratadevanA pratara karavAno vidhi Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .25e .... 21 23 anukramaNikA. tathA vaitATya pramukhanA pratara karavAno vidhi tathA ghanagaNita kahIne ahIM sudhI jaMbuchIpano adhikAra saMpUrNa kasyo be. 20 lavaNasamupano adhikAra kahyo be. .... 251 1 upanna aMtara chIpanI sthiti kahI . .... 25 caMcha sUryanA lavaNa samujne viSe je chIpa te kahyA . .... .... 262 23 dhAtakIkhaMma nAmA bIjA chIpano adhikAra kahyo be.. 264 24 kAloda samuno adhikAra tathA puSkaradala chIpano adhikAra kahyo be. 270 25 manuSyadetra mAhelA sarva parvatanI saMkhyA kahI be. 26 manuSyadevathI bAhera je padArtha na hoya, tenAM nAma kahyAM . .... .... 176 27 naMdIzvara, kuMDala ane rucaka dIpane viSe je jinajavana De te kayAM be. 27 dizikumarIne vasavAnAM sthAnaka kahyAM be..... ... 14 caudamuM zrI siddhAMtastavanaM nAnApadyavajham. 15 pannaramuM zrI RSanAdivarDamAnAMtajinastavanaM vasaMtatilakAvRttapathitam. 16 sola, yamakamayacaturviMzati jinastutiH...... zva 17 sattaramo TIkA uparathI karelA bAlAvabodha sahita karmagraMthanAM ekatrIza pRSTha je. 276 17 aDhAramo karmavipAka nAmA prathama karmagraMtha , tenI anukramaNikA lakhIe bIe. 317 1 prathama anISTa devatAnI stutyAdikanuM pratipAdana kareluM be. .... .... 317 2 prakRtibaMdhAdika cAra prakAra, karmabaMdhanA dekhADyA be..... ..... ....31 3 te cAra prakAra madhye prathama prakRtibaMdhanA mUla neda bhAva dekhADyA be. .... 320 4 te ATha karmanI anukrame uttara prakRti dekhADatAM prathama jhAnAvaraNIya karmanA matyAdika pAMca prakAra darzAvatAM te madhye matijhAnanA ahAvIza uttara nedamAMhe vyaMjanAvagrahAdikanuM svarUpa savistara dekhADyuM be. .... .... 5 zrutajJAnanA cauda neda tathA bIjA vIza neda dekhADyA be. .... .... 6 avadhijJAnanA banneda tathA manaHparyavajJAnanA be neda dekhADyA be. .... 7 pAMca prakAranA jJAnanA thAvaraNa kahyA ..... darzanAvaraNIya karmanA nava neda tathA vedanIya karmanA be neda dekhADyA be..... 334 e mohanIya karmanA ahAvIza neda tathA zrAyunA cAra neda kahyA be..... .... 10 nAmakarmanA neda dekhADyA be. e madhye cauda piMDaprakRtinA uttara da tathA __ saMghayaNa, saMsthAna, baMdhana, saMghAtanAdikanAM svarUpa kahyAMbe. .... .... 34e 11 gotrakarmanA be neda tathA aMtarAyanA pAMca neda kahyA be. .... .... 375 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 15 e zrApa karma bAMdhavAnA sthUla hetu darzAvyA be. .... .... .... 300 rae uMgaNIzamo karmastava nAmA bIjo karmagraMtha be, tenI anukramaNikA lakhIe bIe. .... .:. ...... .... .... 37 1 prathama maMgalAcaraNa karI par3I cauda guNagaNAMnAM nAma kahyAM ..... .... 37 2 kayA kayA guNagaNe keTalI keTalI karmaprakRti baMdhAya ? tathA kayA guNagaNe keTalI karmaprakRtino baMdhaviccheda thAya? te dekhADyuM be..... 3 je guNagaNe jeTalI karmaprakRtino udaya hoya tathA je guNagaNe jeTalI karma prakRtino udayavicheda hoya te kayuM . .... .... .... .... 403 4 je guNagaNe jeTalI prakRtinI udIraNA hoya te dekhAmI be. .... .... 417 5 cauda guNagaNAM mAMdelAM kayA guNagaNe keTalI prakRti sattAe hoya tathA kayA guNagaNe keTalI prakRtino sattAvicheda thAya te darzAvyuM ..... .... 417 ..... .... 3e 20 vIzamo baMdhasvAmitva nAmA tRtIya karmagraMtha je. emAM maMgalAcaraNa karIne cauda mArgaNAnAM uttara bAsaTha mArgaNA sthAnakane viSe rahelA jIvo kayI mArgaNAe sAmAnya keTalI prakRtinA baMdhAdhikArI hoya, tathA vizeSAdeze pratyeka mArgapAe rahelA jIvane keTalAM keTalAM guNagaNAM hoya? tathA te mAMdelA kayA kayA guNagaNe rahelo jIva, keTalI keTalI prakRtino baMdhAdhikArI hoya. jemake cauda mArgaNA madhye prathama gatimArgaNA be. to gatimArgaNAnA narakAdika cAra gatinA neda karI cAra neda be. te madhye prathama narakagatine viSa rahyo thako jIva, jaMghe keTalI prakRtino baMdhAdhikArI hoya tathA vizeSe narakagati madhye cAra guNagaNAMbe, te mAMdelA kayA guNagaNe rahyo thako jIva, keTalI prakRtino baMdhAdhikArI hoya. evI rIte sarva bAsaThe mArgaNAne viSe baMdhasvAmitvapaNuM dekhADyuM be. .... ..... .... .... 427 21 ekavIzamo SamazItikA nAmA caturtha karmagraMtha ne tenI anukramaNikA. .... 467 1 prathama A graMtha madhye kahevAnAM hAra tathA pratihAranAM nAma kahyAM . .... 467 2 cauda jIvasthAnaka mAMdelA kayAM kayAM jIvasthAnake kayAM kayAM guNagaNAM tathA keTalA yoga, upayoga, lezyA tathA karmaprakRtinA baMdhanAM sthAnaka, udayanAM sthAnaka, udIraNAnAM sthAnaka tathA sattAnAM sthAnaka keTalA hoya? e zrApa pratihAra darzAvyAM be. .... .... .... .... .... 42 3 cauda mUla mArgaNA tathA bAsaTha uttara mArgaNAnAM nAma kahyAM . .... 4Ae Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 4 bAsaTha mArgaNAdvAre pratyeke cauda jIvanneda vicAsyA de. 5 bAsaTha mArgaNAdvAre pratyeke guNagaNAM vicAsyAM . .... ....4 6 bAsaTha mArgaNAdvAre pratyeke paMdara yoga vicAsyA ..... ....4ee 7 bAsaTha mArgaNAdhAre pratyeke bAra upayoga vicAsyA be. .... 506 7 mana, vacana zrane kAyA, e traNa yogamArgaNAne viSe jIvasthAna, guNasthAna, yoga ane upayoga zrAzrI matAMtara kaDaM . " bAsana mArgaNAsAre pratyekalecyA mAtI leyA mAhelA lezyA khuuN| be..... .... 510 10 bAsaTha mArgaNAnA jIvonuM mUla cauda mArgaNAe karI pratyeka mArgaNAnA jIvo viSe alpabahutva vicAyuM . .... .... 512 11 cauda guNagaNAne viSa jIvaneda, yoga, upayoga, lezyA vicAsyAM . .... 51 // 15 cauda guNagaNAne viSa mUla karmabaMdhanA baMdhahetu cAra zrane uttara baMdhahetu sattAvana . te sarva nAMgA sahita vicAsyA be. .... .... .... 524 13 cauda guNagaNe udaya zrane sattA tathA udIraNAnAM sthAnaka kahyAM . .... 540 24 cauda guNagaNe varttatA jIvanuM aspabahutva kahyu be. .... .... 542 15 aupazamAdika pAMca nAvanu svarUpa, pratineda tathA jAMgA sahita pratyeka guNagaNe vivarIne palI zrApa karmane viSe vivarIne kaDaM . .... .... 544 16 saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMtAnA neda kahyA be..... .... .... 554 22 bAvIzamo zataka nAmA paMcama karmagraMtha , tenI anukramaNikA lakhIe bIe. 567 1 maMgalAcaraNa karI graMthanA anidheyanUta vIza hAranAM nAma kahyA be. .... 567 2 dhruvabaMdhinI tathA adhruvabaMdhinI prakRtinAM nAmonuM paheDhuM zrane bIjuM hAra. ....56e 3 dhruvodayI tathA adhruvodayI prakRtinAM nAmonuM trIjuM tathA cothu chAra kA . 575 4 prakRtinI sattAnA dhruvAdhruvapaNAnuM pAMcamuM tathA bahuM hAra kaDaM be. .... .... 576 5 sarvaghAti tathA aghAti prakRtinuM sAtamuM ane zrApamuMhAra kaDaM . ....era 6 puNya tathA pApaprakRtinAM nAmonuM navamuM zrane dazamuMhAra kaDaM . .... 505 aparAvarta parAvarttamAna prakRtinuM agIdhArabhu tathA bAramuMhAra kahyu . ... 57 7 detravipAkI prakRtinuM hAra, jIva vipAkI prakRtinuM hAra, navavipAkI prakRtinuM chAra tathA pujala vipAkI prakRtinuM hAra, e cAra hAra kayAM be. .... .... 5e e prakRti, sthiti, rasa ane pradeza e cAra prakAranA baMdhanAM cAra hAra kahyAM je. ee3 10 mUla prakRti pAunAM baMdhasthAnaka kahIne tene viSe nUyaskArAdika cAra baMdha phalAvyA le tathA nUyaskArAdika baMdhanAM lakSaNa kahyAM . .... .... 55 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 11 sarva uttara prakRtinAM sAmAnye ugaNatrIza baMdhasthAnaka De tenAM nAma kahIne par3I tene viSe nUyaskArAdika cAra baMdha kahyA be. ..... ...... ee 12 pratyeka karmanI uttara prakRtinAM vizeSe jUdAM jUdAM baMdhasthAnaka kahIne tene viSe nUyaskArAdika cAra baMdha vicAsyA . .... .... .... .... 600 13 mUla prakRtino jaghanyotkRSTa sthitibaMdha tathA abAdhAkAla kahyo be. ... 605 14 uttara prakRtino jaghanyotkRSTa sthitibaMdha tathA zrabAdhAkAla sarva jIvone viSe kahyo . te madhye kukSaka navanuM mAna paNa kaDaM be. .... .... .... 607 15 uttara prakRtinA utkRSTa tathA jaghanya sthitibaMdhasvAmI guNagaNe tathA jIva nede kahIne prakRtibaMdhano adhikAra pUrNa kasyo . .... .... .... 621 16 utkRSTAdi sthitibaMdhane viSe utkRSTAdi tathA sAdyAdi cAra nAMgA kahyA . 656 17 guNagaNA AzrI utkRSTa jaghanya sthitibaMdha kahyo ..... .... 6e 10 ekeDiyAdikane viSe hInAdhika sthitibaMdhanuM alpabahutva kayuM . .... 630 rae manAdika yogarnu kharUpa tathA yogasthAnakanA svAmI kahyA . .... .... 635 20 cauda jAtinA jIvane karmabaMdhanA jaghanya ane utkRSTa sthitinA vacamAne AMtare jeTalA samaya teTalA sthitibaMdhanAM sthAnaka le. tenuM alpabahutva tathA ekekI sthitinAM adhyavasAyasthAnakanuM alpabahutva kaDaM De. .... .... 640 1 narakatrikAdika ekatAlIza prakRti, utkRSTa baMdhAMtara tathA abaMdhakAla pUravAno upAya tathA keTalIeka prakRtino satata baMdhano kAla kahIne sthitabidhano adhikAra pUrNa kasyo be..... . .... .... 642 22 rasabaMdhanA adhikAramA rasavinAga vargaNA tathA sparDakanuM svarUpa tathA eka gaNIzrA, begaNIzrAdika zunAzuna rasana svarUpa kaDaM je. .... .... 650 23 utkRSTa tathA jaghanya rasabaMdhanA khAmI dekhADyA De. .... 24 jaghanya, ajaghanya, utkRSTa zrane anutkRSTa e cAra prakAranA rasabaMdhane viSe sAyAdi cAra nAga vicArIne rasabaMdhano adhikAra pUrNa kasyo . .... 25 pradezabaMdha kaheto thako prathama audArikAdika vargaNAnuM svarUpa kaDaM je. .... 670 26 jevAM karmadala jIva grahaNa kare te kahyAM be, tathA te karmadalageM avagAhanAdetra kaDaM be tathA mUla pATha karmanAM dalanI nAgavijajanA kahIne panI uttara prakRtinAM dalanI nAgavinajanA kahI be. karmanA pradeza nirjarAvavAne arthe samyaktvAdi agIzrAra arthe guNazreNI kahI . 677 27 cauda guNagaNAMno aMtarakAla kahyo . .... .... 6e? .... 677 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. zae pATha prakAranA pujalaparAvarttanuM kAlamAna samajAvavAne kAlamAnanA muhU tathI mAmIne paDhyopamAdika sarva neda vistAre kahyAM be. .... ....daera 30 utkRSTa tathA jaghanya pradezabaMdhanuM svarUpa tathA te baMdhanA khAmI kahyA . .... 705 31 pradezabaMdhane viSe sAdi anAdyAdika cAra nAMgA kahyA . ..... 35 yogyasthAnaka, kharUpa tathA alpabahutva kahIne pradezabaMdha samApta kasyo 33 prakRtisthityAdika cAra baMdhane viSe baMdhanA vizeSa hetu kahyA le..... .... 34 cauda rAjalokanI zreNI, pratara tathA ghanAdikanuM mAna kahuM . .... .... 115 35 upazamazreNI tathA 6pakazreNInuM svarUpa kahyu . .... .... .... 717 23 trevIzamo saptatikA nAmA SaSTha karmagraMtha De tenI anukramaNikA lakhIe bIe. 125 1 prathama maMgalAcaraNa tathA prayojanAdika cAra vAnAM kahyAM . .... .... 75 2 sAmAnyapaNe mUla ATha prakRtinAM nAma tathA kharUpa kahyAM . .... .... / 3 mUla ATha prakRtinA baMdha, udaya ane sattAnAM sthAnaka kahyAMne tathA kayuM karma bAMdhatAM kayAM baMdhasthAnaka hoya ? tathA kayI prakRtine udaye keTalAM udayasthA. naka hoya, tathA kayI prakRtinI sattAe kayoM kayoM sattAsthAnaka hoya tathA enAM baMdha, udaya, sattA, sthAnakano paraspara saMvedha tathA cauda guNagaNe enA nAMgA kahyA be. 4 uttara prakRti zrAzrI saMvedha kahyo be, te madhye prathama jJAnAvaraNIya zrane aMta rAya be karmanI uttara prakRtinA pUrvokta rIteja baMdha, udaya tathA sattAsthAnaka saMvedhe nAMgAnI prarUpaNA savistara karI De..... .... .... 734 5 temaja darzanAvaraNIya karmanI uttara prakRti AzrI baMdhAdika sthAnaka kahyAM le tathA teno paraspara saMvedha dekhADyo .. .... 6 vedanIya, zrAyu ane gotra, e traNa karmanI uttara prakRtinA nAMgA kahyA ..... 737 mohanIya karma uttara prakRtinAM baMdhAdika sthAnakono saMvedha kahyo . ... bhara nAmakarmanI uttara prakRtinAM baMdhAdi sthAnako kahIne panI saMvedha kahyo ..... 761 ecauda jIvasthAnake prathama jJAnAvaraNIya tathA aMtarAya karmanA baMdhodaya sattA saMvedhe nAMgA kahIne paThI darzanAvaraNIya, vedanIya, gotra,Ayu, mohanIya ane nAmakarmanA baMdhAdikane saMvedhe mAMgA kahyA je. ___ .... .... aje 10 cauda guNagaNe jJAnAvaraNIya ane aMtarAya karmanA nAMgA kahyA be. 11 cauda guNagaNe darzanAvaraNIya karmanA baMdhAdi sthAnanA nAMgA kahyA . .... pue 15 cauda guNagaNe vedanIya ane gotrakarmanA baMdhAdi sthAnanA nAMgA kahyA..... 001 .... prazna .... 735 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 13 cauda guNagaNe AyuHkarmanA baMdhAdi sthAnanA nAMgA kahyA ..... .... para 14 cauda guNagaNe mohanIya karmanA baMdhAdi sthAnakanA nAMgA kahyA be. 15 mohanIyanA udaya nAMgA tathA udayapadavRMda te yoga, upayoga ane vezyA / sAthe caude guNagaNe gueyA be..... .... G06 16 cauda guNagaNe mohanIyanAM sattAsthAnaka kahIne saMvedhe nAMgA kahyA be. .... 14 17 cauda guNagaNe nAmakarmanA baMdhodaya, sattAsthAnaka ane nAMgA kahyA . .... 16 17 mithyAtva zrane sAkhAdana guNagaNe mohanIyanAM baMdhasthAnakanA nAMgAnI saMkhyA __ tathA udayasthAnakanA nAMgAnI saravAle saMkhyA kahI a. .... .... U27 ee cAra gatine viSe nAmakarmanAM baMdhAdi sthAnaka kahyAM . .... 20 ekeMjiyAdikane viSe nAmakarmanAM baMdhodaya sattAsthAnaka kahyAM . .... 735 1 ahIzrA udIraNA na kahI tenuM kAraNa tathA ekatAlIza prakRtino udaya udIraNAe aMtara je te tathA kayA guNagaNe kayI prakRti bAMdhe ? te tathA je gatine viSe jeTalI prakRti sattAe pAmIe te kaDaM . .... .... .... 34 22 upazamazreNInu svarUpa vistArapUrvaka kaDaM . .... .... .... 3 23 pakazreNInuM svarUpa vistArapUrvaka kahyu be..... .... .... 54 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // shrii|| // atha iMdriyaparAjayazataka praarNbhH|| sucia sUro soceva paMmi taM pasaMsimo nicaM // iMdiya coresiyA, na buMTiaM jassa caraNadhaNaM // 1 // iMdiya cavala turaMgo, jugga ma ggANu dhAvire nicaM // nAvianavassarUvo rNjinnvynnrssiihiN||2|| vyAkhyA- tehaja sUro ke zUra, tehaja paMDi ke paMDita, taM ke teneja, prasaMsimo niccaM ke niraMtara huM prazaMsu DaM, ke, jehay sayA ke sadA, iMdiyacore ke0 iMjiurUpa coroe, caraNadhaNaM ke cAritrarUpI dhana nathI khuMTyaM // 1 // iMdiyacavalaturaMgo ke iMjiyorUpa je capala ghoDA , te uggara ke urgatinA, maggANu ke0 mArge, nicaM ke niraMtara, dhAvire ke0 doDavAnuM kare be, tene javassarUvo ke saMsAra svarUpane jeNe nAvi ke jAvyo , te prANI jiNavayaNarassIhiM ke zrIvItarAganAM vacanarUpa rassIhiM ke doramIe karIne raMjaI ke ruMdhe . 1 iMdiya dhuttANamaho tikhatusa mittaMpi desu mA psrN||jsh dino to nI u jabakhaNo varisa koddismo||3||aji iMdiedi caraNaM, kaLaMvaghuNe di kira asAraM // to dhammabididaDhaM, jai acaM iMdiya jyNmi||4|| vyAkhyA- aho uttamajana ! iMdiyadhuttANaM ke0 iMjiyarUpa dhUrtane, tilatusamittaMpi ke tikhanA botarA jeTaluM paNa prasaraM ke0 pasaravA, desumA ke deza nahI. jazadino ke jo pasaravA dIdho to nI ke lIdhuM. zuM lIdhuM ? te kaheje, jala ke jyAM khaNo ke kSaNamAtramA paNa varisakoDIsamo ke0 varasanI koDI samAna uHkhamaya , te, chaHkha lIdhuM. // 3 // jeNe iMjina jItI nathI tenuM cAritra, kaLaM vighuNehiM kIra asAraM-kaThavighuNehiM ke kASTamA rahenArA kIDAe jema kASTane karaDIne asAraM ke0 asAra kIra ke ko. evaM asAra jANavaM. e mATe dhamabi ke dharmanA arthi jane idijayaMmi ke iMjirDa jItavAne mATe daha jazzravvaM ke0 dRDha yatna karavo. // 4 // jada kAgiNI ideU, koDiM rayaNANadArae koI // tada tuba visaya gidhA jIvAdAraMti sidisuhaM // 5 // tilamittaM visayasudaM udaM ca girirAyasiMgatuMgayaraM // nava koDIdiM na niha jaMjANasutaMkaridyAsu // 6 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 iMDiyaparAjayazataka. vyAkhyA - jaha ke0 jema koi ke0 koieka kAgiNI ke0 kAMgaNIne he ke0 hetu eTale arthe ko maraNApahArae ke0 koDiralane hAre; taha ke0 tema tucha ke nIca evA visaya giddhA ke0 viSayamA lolupa thaelA jIvA ke0 jIvo be te potAnA siddhi - sudaM ke0 mokSasukhane dAraMti ke0 hArIjAyate // 5 // tila mittaM visayasuhaM ke0 timAtra paNa viSayasukha, te DuhaMca girirAyasiMgatuMgayaraM ke duHkharUpa girirAya ke0 parvata - tenA tuMgayaraM ke0 uMcAM evAM siMga ke0 zikhara be, evaM jANavuM - arthAt thoDaM paNa viSayasukha ne te mahADuHkhanuM detu jAvaM. e viSayasukhane mATe jabakoDIdiM ke0 javanI koDie duHkha jogavatAM paNa na ni5i ke0 na nivarte. evaM be, mATe jaM ke0 je dhyAnamA yAve taM ke0 tema karijhAsu ke0 karaje // 6 // jaMtA madurA vivAga virasA kiMpAgatullA ime // kacakaMDu eMva DuHka jayA dAviMti buddhisude || mana he mayatirihava sayayaM vidyAni saMdhi payA // ttAditti kujamma joNigadAM jogA madAveriNo // 7 // vyAkhyA - joga kevA be ? te kahe be. muMjaMtA ke0 jogavatAM thakA madurA ke0 madhurA paNa vivAga ke pariNAme - zrathavA vipAke kiMpAkatullAime ke0 kiMpAkavRkSatulya virasa ke0 nirasa be, valI kachakaMkuzraNaM ke0khasanuM je khaNavaM - te khaNatAM to sAraM lAge, paNa pariNAme mahA duHkha thAya. tema e sukha jogave be, te paNa ikajaNyA ke0 te khasanA khaNavA sarakhAM duHkhanAM upajAvaNahAra evAM buddhisudaM ke0 buddhisukhane dAviMti debe ne mana ke0 majana karatAM thakAM arthAt jogamAM tallIna hotAM thakAM mayati hi ke0 mRgatRmA je jAMUvAM tenI pare sayayaM ke0 niraMtara miThA nisaMdhippayA ke0 khoTA abhiprAyanA denArA be; chAne juttA ke0 jogavyA thakA, kujammajo NigahaNaM ke0 kujanmanI yoninuM je grahaNa, tene diMti ke0 de be. e mATe jogo mahAveriNo to joga je viSayAdika sukha te mahAverI be, ema jANavuM // 7 // sakkA aggI nivArejaM vAriNo jalina vidu // savodadi jaleNAvi kAmagga punnivAra // 8 // visamiva mudaMmi mahurA pariNAma nikAma dAruNA visayA // kAlamaNataM juttA vimuttaM na kiM jutta // e // vyAkhyA- rasa ho ghoja lAgelo evo je aggI ke ni, tene vAriNo 0 pANI karIne nivArijasakkA ke0 nivAraNa karI zakIe; paraMtu kAmaggI ke0 kAmAni je bete, saboda hijaleNAvi ke0 sarva samudronA pANIe karI paNa DunnivAra to nivAraNa karavo mahA dohalo be. // 8 // he mUDha ! yA saMsAranA joga viSaya bete For Private Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMkhyiparAjayazataka. muhaMmi ke prathama zrAdhamAM mahurA ke madhurAbe, paNa pariNAma ke aMte visa miva ke viSanI pare nikAma ke atyaMta asAra ane dAruNA ke mahA jayaMkara evA . taM ke0 teM, kAlamaNaMtaMjuttA ke anaMtakAla yAvat nogavyA, to paNa aU ke hajI navImuttaM ke nathI tyAga karato ? kiMjutta ke e viSayasukhamAM kema yukta tha rahyo ? // e|| viSayarasAsavamatto juttAjuttaM na jANaI jIvo // ra kaluNaMpalA patto narayaM mahAghoraM ||10||jd niMbaummapattokIDo kaDupi ma nae mahuraM // taha sidhisudaparukA saMsAra uhaM suhaM viti // 11 // vyAkhyA- e jIva, viSayarasAsavamatto ke viSayarasarUpa zrAsava eTale madirAe karI madonmatta hoto thako juttAjutta ke yuktAyukta eTale yogya ane ayogyane najAgaI ke nathI jANato; paNa pachA ke par3I jyAre kakSuNaM ke mahApuHkha jaya evA mahAghoraM ke atizaya jayaMkara narayaM ke0 narakane patto ke pAmyo, tyAre raza ke phUreDe, arthAt pazcAttApa kare be. ||10||jh ke jema, niMbadhammapatto ke lIMbamAnA vRdanuM pAMdaDaM te kaDuaMpi ke kaDavU de to paNa kImo ke te pAMdaDAmA rahenAro kIDo mahuraM ke madhura evaM mannae ke0 mAne je; taha ke tema e jIva sidhisuhaMparurakA ke mokSasukhathI parokSa je saMsAra'haM ke saMsAranAM duHkha tene suhaMviMti ke0 sukha tarike jANe . // 11 // athirANa caMcalANaya khaNamitta suhaMkarANa pAvANaM // uggai nibaMdha gANaM viramasu eANa nogANaM ||1||ptaaykaamnogaa suresu asuresu tadaya mnnuesu||nyjiivtuprtittii jalaNassavakaniyareNa // 13 // vyAkhyA-re ajANa jIva ! tuM, athirANa ke asthira, zrane caMcalANaya ke capala evA khaNamitta ke kSaNamAtra suhaM ke sukhane karANa ke0 karanArA evA, ane pAvANaM ke mahApAparUpa tathA uggara ke urgatie nibaMdhaNANaM ke baMdhana thavAnA heturUpa je jogANaM ke joga, tethI viramasu ke virama-pAge usara ? // 12 // suresu ke devatAune viSe, suresu ke asuradevatAneviSe, temaja maNuesu ke manuSyane viSe he jIva ! tuM kAmanoga ke kAmanA loga je strI viSayAdika sukha te pattA ke pAmyo; topaNa jema jalaNa ke agni kahaniyareNa ke kASTonA samUhe paNa tRpti pAmato nathI, tema nayajIva tupratittI ke0 he jIva ! tane paNa tRpti thatI nathI. // 13 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMkhyiparAjayazataka. jahAya kiMpAgaphalA maNoramA raseNavaneNaya muMjamANA // tekhuTTae jIviya paccamANA euvamA kAmaguNA vivAge // 14 // sarvavilaviraM gIaM srvnviddNbnnaa|| saveAnaraNAnArA savekAmAudAvadA // 15 // vyAkhyA-jahAya ke jema kiMpAga ke0 kiMpAkanAmaka vRdanAM phalA ke phala te maNoramA ke manohara, raseNa ke rasekarI paripUrNa, vannena ke varNekarI rUmAM paNa te muMjamANA ke0 khAdhA thakAMpane paJcamANA ke pacyAM thakAM jIviya ke jIvitavyane khuTTaya ke khuTADe. euvamA ke0 e kiMpAkanAmaka vRkSanA phalanIja upamA, kAmaguNAvivAge ke kAmanA guNano je vipAka-teneviSe jANavI. arthAt kAmaguNa vipAka te dekhatA manohara, rasekarI paripUrNa ane bAhyaraMgekarI ruDAbe, paNa teUno pariNAma mahA puHkhadAyaka // 14 // saMsAramA gIaM keje gIta je te savvaM ke0 sarva vilavitha ke0 vilApatulya jANavAM, savvaM ke sarva, naTTa ke0 nATaka te viDaMbaNA ke0 viTaMbanA jevA jANavAM, savve ke sarva AjaraNA ke je AjaraNa te jArA ke nArarUpa evA jANavAM, zrane savve ke0 sarva kAmA ke kAma te uhAvadA ke puHkhadA jANavA.15 deviMda cakkavahittaNArajAiM uttamA jogaa|| pattA aNaMtakhutto naya haM tattiM gauttehiM // 16 // saMsAracakavAle saveviya puggalAmae bhuso|| AdAriAya pariNAmiAya nayatesu tittodN||17|| vyAkhyA-re jIva ! deviMda ke iMja, cakkava hittaNAI ke cakravartitvAdika, racAI ke rAjya, ane uttamanogAke uttama prakAranA joga eTale viSayAdisukha, te tuM zrapaMtakhutto ke anaMta vAra patto ke pAmyo, topaNa tehiM ke teue karIne na yahaMtatti ke tRptine pAmyo nahI // 16 // aho mae ke meM, saMsAracakkavAle ke saMsArarUpa cakravAlaneviSe savveviya ke saghalAe puggalA ke pujalone ghaNIvAra yAhAriyAya pariNAmizrAya ke zrAhAriyA eTakhe khAdhA ne thAhArapaNe pariNamAvyA kharA, paNa tesu ke0 teneviSe tittohaM ke huM tRpti naya ke pAmyo nahI // 17 // uvalevo do logesu anogI novalippaI ||jogii namai saMsAre anogI vippamuccaI // 17 // allo sukkoa do bUTA golayA mahi AmayA // doviAvaDiAkUDe jo allo taba laggaI // 1 // vyAkhyA-jogIpuruSane jogesu ke joganeviSe ubalevo ke lapaTAvaM te ho ke0 thAya , zrane ajogI ke vAMchanArahita evA puruSo novalippaI ke na lapeTAya, jogI jamera saMsAre ke zrA saMsArane viSe jogI hoya te name , ajogIvippamuccaI ke0 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMDiyaparAjayazataka. ane ajogI puruSa saMsArathI mukta thAya je. // 17 // zraho ke lIlo zrane sukko ke0 sUko evA do ke be mahiAmayA ke0 mATImaya golayA ke golA be, te beya golA jItane viSe zrAvaDiyA ke aphAlyA, temAthI jo ke je aho ke lIlo golA hato te taba ke jItaneviSe lagga ke lAgI rahyo. // 1 // evaM lagaMti ummedA je narA kAmalAlasA // virattona na laggaMti jadA suke agolae // 20 // taNakadiva aggI lavaNasamuddo naIsahassehiM // na zmo jIvo sako tipenaM kAmanogedi // 1 // vyAkhyA-evaM ke0 e pramANe lagaMti ke lAge. ummehA ke 'rbuddhi evAje narA ke puruSa, kAmalAlasA ke kAmalaMpaTa. eTale je kAmalaMpaTa evA purbuki puruSo be, te zrA saMsAraneviSe jItane viSe lIlA golAnI pere lAgI radebe, ane je viratto ke saMsArathI viramyo, te jema sUko golo jItane viSe na coTe-na lAge tema na laggati ke nathI laagto||20|| jema tRNakaThehiva ke jema tRNakASThe karIne aggI ke agni tRpta thato nathI, ane nadInA sahasroekarI jema lavaNa samuSa tRpta thato nathI, tema kAmanoge karIne thA jIva paNa tRpta zravAne zaktivaMta thato nathI. // 1 // juttUNavi nogasudaM suranara khayaresu puNa pamAeNaM ||pisshnresuner va kalakalaetanataMba paannaashN||2||ko loneNa na nidarja kassa naramaNIhiM noliaM diayaMko maccuNA nagadi ko gichoneva visaedi // 23 vyAkhyA- jIva nogasuhaM ke loganAM je sukha, sura ke te devatA, nara ke manuSya zrane khayara ke khecarane viSe juttUNaM vi ke jogavIne paNa puNa ke valI, pamAeNaM ke pramAdekarIne naraesu ke narakane viSe nerava ke jayaMkara evA kalakalae ke agniekarI tapta thaelA taMbapANA ke0 trAMbAnA pAnane pila ke pIe. // 2 // ko ke0 koNa puruSa, loneNa ke lone na nida ke na nihata eTale nathI haNAyo ? ane ko ke koNa puruSanA hizrayaM ke hRdayane ramaNI ke strIe najoliyaM ke nathI jolavyu ? ane ko ke koNa puruSane macuNA ke mRtyue nagahi ke nathI grahyo ? zrane ko ke0 koNa puruSa, visaehiM ke viSayoe karI nevagiko ke nathI gRha thayo?23 khaNamitta surakA bahukAla urakA // pagAma urakA anikAma suskaa|| saMsAra mukassa vipaka nUyA // khaann| aNabANa na kAmanogA ||24||sv gadANaM panavo madAgado saba dospaayhi||kaamggdo charappA jeNanitaaM jagaM savaM // 25 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMjyiparAjayazataka. vyAkhyA-zrA saMsAraneviSe khaNa mitta ke kSaNamAtra sukA ke sukha ,ane puHrakA ke kuHkha to bahukAla ke ghaNAkAla sudhI . te valI pagAmapurakA ke atizaya puHkha De; ane zranikAmasukA ke atizaya toDaM sukha je. emATe saMsAra muskassa vipakanUthA ke0 saMsArane mUkavo thane tethI vipakSanUta tharbu ane e kAmanogA ke kAma viSayAdikanA je logo ne te, aNabANa ke anarthanI khANI ke khANa . // // jeNa ke jeNe jagaMsavvaM ke sarvajagatne jitUjhaM ke nedyaM saMtApyu, evo purappA ke purAtmA kAmaggaho ke0 kAmarUpI graha, te savvaggahANaM ke sarva grahone panavo ke upajAvAnuM mUla kAraNa be, ane savvadosapAyaTTI ke sarva doSono pragaTa karanAra, evo mahAgaho ke mahoTo graha jANavo. // 25 // jada kabullokaLa kaMDuamaNo udaM muNaz sukaM // mohAurA maNussA tada kAmaudaM sudaMviti // 26 // sallaMkAmA visaMkAmA kAmA AsIvisovamA // kAmepabeyamANA akAmA jaMti uggaiM // // . vyAkhyA-jaha ke jema, kaThulokalukamuzramANo ke khasano dhaNI khasane khaNato thako, jo ke pariNAme 'haM ke duHkha jogave , topaNa tene suhaMmuNa ke sukha mAne; taha ke tema mohAurA ke modekarI Atura eTale pImita evA maNussA ke manuSyo kAma'haM ke kAmanogAdikanA viSayapuHkhane suhaMviMti ke sukhakarI jANe. // 26 // kAmA ke kAma me te saddhaM ke sAlarUpa , visaM ke viSarUpa le ane zrAsIvisovamA ke sarpanI dADhamAM je viSa ne tenI upamAe be. kAmepacheyamANA ke0 e kAmanI mAtra prArthanA karatAM zrane akAmA ke aNajogavye thake paNa jIva uggaI ke purgatie jaMti ke jAya. // 27 // visae avazvaMtA paDaMti saMsArasAyare ghore ||viisesu nirAvikA taraMti saMsAra kaaNtaare|| // khiyA avazkatA nirAvaz kA gayA aviggheNaM ||tmdaapvynnsaare nirAvazkeNa doavaM sh|| vyAkhyA-visae zravazvaMtA ke viSayanI apekSA pratibaMdha karatAM jIva saMsAra sAyareghore ke saMsArarUpI mahA jayaMkara evA samujne viSe pati ke paDe De, ane visaesu nirAvikA ke viSayane viSe nirapekSa hotAM thakAM saMsArakAMtAre ke saMsArarUpI tharaNyane taraMti ke tare je.|| 27 ||bliyaa ke balavaMta evA viSayanI avazkhaMtA ke apekSAthI je nirAvazkA ke nirapekSa thayA, te zraviggheNaM ke thavighna Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdriyaparAjayazataka. ng paNe gayA ke0 moke gayA. tamhA ke0 te mATe pavayaNasAre ke0 pravacananuM sAra je cAritra - vedane viSe nirAvairakeovvaM ke0 nirapekSa yavuM // 7 // siyArako niass niravirako tarai uttara navodaM // devIdIvasa - mAgaya jAnA kupraleNa dito // 30 // jaMprai tirakaMDukaM jaMca sudaM uttamaM tilomi // taMjANasu visayANaM buDhiskaya desavaM // 32 // vyAkhyA - visayA viko ke0 viSayanI apekSA dharato jIva nivamai ke0 saMsAraneviSepa be, ane je saMsArathI nirapekSa be te uttara ke0 dustara evo A je java ke0 saMsAra tene tara ke0 tare be. jema devInA dvIpane viSe samAgata ke AvelA evA jAujule ke0 jAtA eTale jAinuM yugala. arthAt be jAi tenA dito ke0 dRSTAMte jANaM. eTale be jAimAthI eka jAie devInA sanmukha kiMcit jAyuM, tethI te samudramAM jai paDyo ne bIjo jAi nirapekSa rahyo, to samudra pAra utasyo. e kathA jJAtAjI mAM be, tyAMthI jANavI // 30 // jaM ke0 je zrai ke0 atizaya tirakaMDukaM ke0 tIkSNaDuHkhAne je valI tilomi ke0 trailokyane viSe uttamaMsuhaM ke0 uttama prakAranA sukha be, taM ke0 te savvaM ke0 sarva, viSayANaM ke0 viSayanI je vuDhikaya ke0 vRddhi ane kAya eTale hANI tenAM heAM ke0 hetu be. ema he jIva, ! tuM jANasu ke0 jANaje. // 31 // iMdiya visaya pattI paDaMti saMsArasAyare jIvA // parikava cinnapaMkhA susIla guNape hue vidi // 32||nl daijadA sidaMto mudilliyaM yaM dviyaM jadA surDa / sosaI tAlura siddhaM vividaMtomanna sukhaM // 33 // vyAkhyA - iMdiya visayapattI ke0 iMdriyonA visayone viSe vizeSa karI yAsakta evo jIva, parikavvanniparakA ke0 jenI pAMkha bedAi be evo pakSI jema zrAkAzathI pRthvI upara jai paDe, tema susIlaguNa pehuNa vihiyA ke0 suzIla guNarUpI pAMkhovinA jIva, saMsAra sAyare ke0 saMsAra sAgarane viSe paDaMti ke0 paDe be // 32 // jaha ke0 jema suke0 zvAna muhilliyAM hiAM ke0 madoDaM hAmakuM lihato ke cATatAM thakAM nalada ke0 nathI jANatuM, ke tAluara sizraM ke0 potAnA tAlavAno rasa zoSe be !! e zvAna potAnAja tAlavAno rasa cATe be, to paNa te cATatAM thakAM vivihaMto ke0 vividha prakaranAM sukhaM ke sukhane mannae ke0 mAne be // 33 // midilAekAyasevI na ladai kiMcivi sudaM tadA puriso // so mannae varAje sayakAya parissamaM sukaM // 34 // suhuvimaggito kavi kayalInaci jada sAro // iMdiya visaesa tadA nabisudaM suhuvigavihaM // 35 // For Private Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMjyiparAjayazataka. ___ vyAkhyA-tema mahilANakAyasevI ke strInI kAyAno sevaNahAra puruSa te kiMci ke kAMDa paNa suhaM ke sukhane na lahara ke nathI laheto; paraMtu te varAu ke bApamo rAMka sayakAya ke0 potAnI kAyAnA parissamaM ke parizramane sukhamannae ke sukharUpa mAne be.|| 34 // suvimaggisaMto ke atizaya avilokyuM to paNa kachavi ke kahIMe paNa kayadI ke0 kevine viSe jaha ke jema sAro ke sAra nahi ke nathI, tahA ke0 temaja iMdiyavisaesu ke0 iMjiunA viSayone viSe paNa suhaM ke sukha te suchavi gavihaM ke atize zruSTu joztuM nahi ke0 nathI. // 35 // siMgArataraMgAe vilAsavelAi juvnnjlaae||keke jayaMmi purisA nArInaIe na buDhatI // 36 // soasarI uriadarI kavaDakumImadiliyAkikhesakarI // vazraviroyaNaaraNI urakakhANIsukapaDivarakA // 37 // vyAkhyA-siMgArataraMgAe ke zaMgArarUpa jemA taraMga ke kabolo , ane vilAsa velA ke0 vilAsarUpa jemAM jalatramara be, ane juvvaNa jalAe ke0 yauvanarUpa jemAM jala , evI nArInaIe ke nArIrUpa nadIne viSe na buDhaMti ke nathI bamatA, evA jayaMmi ke jagatne viSe keke ke koNa koNa purisA ke puruSa ? arthAt nArIrUpa nadIne viSe nathI baDyo evo koi paNa puruSa jagatamA nathI. // 36 // soyasarI ke zokarUpa nadI evI, kuritha ke kapaTa, tenI darI ke0 guphA evI, kavama ke ka paTatAnI kumI ke kuMmI evI, kilesakarI ke kvezanI karanArI evI, vazra ke vaira te rUpa viroyaNa ke0 vizvAnara eTale agni, tene upajAvavA mATe araNI ke0 zraraNInA kASTha sarakhI, evI mahilIyA ke strI , te ukakhANI ke kuHkhanI khANa, zrane surakapamivarakA ke sukhathI uparAMThI . // 37 // amuNimaNaparikammo sammaM ko nAma nAsi tara // vammadasarapasarode dimbiohe mayaDINaM // 3 // paridarasu taUtAsiM dihiMdichIvi sassava adissa // ramaNi nayaNabANA carittapANe vinnaasNti||3|| vyAkhyA- amuNizra maNaparikammo ke nathI jAeyuM mana- parAkrama jeNe evo ko ke koNapuruSa mayahINaM ke mRgAdinA dibiohe ke dRSTidone karI vammahasara ke0 kaMdarpanAM je bANa, pasarohe ke pasare; tenAthI nAsitaM tara ke nAsavAne samartha thAya? athAt ko samartha na thAya, // 30 // emATe he jIva ! ahissa ke sarpanI visassavaditi ke viSamaya dRSTi tevI jenI viSayaSTi, ane jaM ke je ra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMkhyiparAjayazataka. maNi nayaNavANA ke strInAM nayanarUpI bANo caritta ke cAritrarUpa pANe ke prANane viNAsaMti ke nAza pamADe , tevI strIne parihara ke0 parityAga kara. // 35 // siIta jaladipAraMgavivijidivisUrovi // daDhacittovi balijA juvA pisAIhiM khuDDAhiM // 40 // maNaya navaNIya vila jada jAyara jlnnsNnidaannNmi|| tada ramaNisaMnidANe viddavai maNo munniinnNpi||41|| vyAkhyA- daDhacitto ke dRDha citta vAlo evo visurovi ke vizeSa karI zUro puruSa je sikaMtajala hipAraMga ke siddhAMtasamujne vizeSe karIne pAra pahoMcelo evo zrane vijidi ke iMjiune jeNe jItI hoya tehane paNa juvara ke0 juvatirUpa pisAhiMrakuDAhiM ke0 kujaNI evI pizAcaNI balisa ke bale be. ||40||jh ke0 jema jalaNa ke agni- tenA saMnihANaM mi ke sannidha eTale samIpanAganeviSa maNaya ke mINa ane navaNIya ke navanIta eTale mAkhaNa, vilajAya ke jaMgalI jAya be; taha ke tema ramaNisaMnihANe ke0 strInA sannidhe eTale samIpatnAge muNINaM pi ke munizvaratuM paNa maNo ke mana vidava ke vizeSe karIvita thAya je. eTale mana jaMgalI jAya . // 41 // nIaMgamAdi supanarAhiM ppisamaMtharagaIdiM // mahilAhiM ninaggAzva giravaraguruzrA vinisaMti // 4 // visayajalaM modakalaM vilAsavilo ajalayarAzttaM // mayamayaraMuttinnA tArumamadannavaM dhIrA // 43 // vyAkhyA-nIaMgamAhiM ke nIcI gatIe , temATe supajarAhiM ke pANIsahita evI, ane maMtharagar3ha ke maMthara gatie De mATe upicha ke jovA yogya evI, mahisAhiM ke strI te nimaggAzva ke nadInIpareM girivaraguruthA ke0 merUparvata sarakhA sthiramanavAlAune paNa vinizaMti ke vizeSe karInede . // 42 // visayajalaM ke viSayarUpa te jala, mohakalaM ke moharUpa kalajoga, ane vilAsa vidyoajalayarAztaM ke hAvanAvarUpIthA jalacara jIvo teNe AkIrNa eTale jarelo evo ane maya ke mada- te rUpa mayaraM ke0 magara mavAlo evo tAruNamahannavaM ke tAruNa eTale yauvanAvasthArUpa mahArNava eTale mahAsamujne dhIrA ke je dhIrapuruSa te uttinnA ke utare. arthAt evA samuprane tarI pAra utarele. // 3 // javi paricattasaMgo tava taNuaMgo tadAvi parivaDaz // midikhA saMsagmIe kosAnavaNU simUNivA // 44 // savaggaMthavimukko sIInnU UpasaMticittotra // pAva mUttisudaM na cakavaTTIvi taM khd||45|| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMDiyaparAjayazataka. vyAkhyA - jaivi ke0 yadyapi paricattasaMgo ke samasta prakAre bAhya kuTuMbAdikanA saMgane parityAga ko ve jeNe ane tava ke tapekarI tAMgo ke DubaluM aMga jeNe kasbe; tahAvI ke0 topaNa mihilAsaMsaggIe ke0 mahilA je strI, tenA saMsarge parians ke0 saMsAramAMde paDe. konI pere ? to ke-kosA ke0 vezyA, tehanA bhuvananeviSe nivAsa karanAra evA je siMhaguphAvAsI munivara tenI peThe jANIleM // 44 // sabagaMtha ke sarva graMthathI vimukko ke0 vimukta, arthAt saMsAranA sarva baMdhanathI rahita evo ne je cittochA ke0 cittaneviSe UpasaMti ke0 prazAMtatA pAmyo ane jaM ke0 je pAvazmuttisu ke0 modanuM sukha pAme taM ke0 te sukha cakkavahIvi ke0 cakravartti paNa na lahai ke0 nayI leto. // 45 // " 10 'khelaMmi paDiyamappaM jaha na tara macicyAvimoena // tada visayakhelapaDipraM na tarai appaMpi kAmaMdhI // 46 // jaM ladai vIrAja sukaM taM mui succic na anno // na vigattA sUcparaka jANai suraloi surakaM // 47 // vyAkhyA - jaha ke0 jema khelaMmi ke zleSmane viSe pari ke0 parelI evI je mavivi ke makSikA paNa appaM ke0 potAne na moekatara ke0 mUkAvavAne samartha yatI nathI; taha ke tema visayakhela pani ke0 viSayarUpa zleSmamAMhe paDyo evo kAmaMdho ke0 kAme karI aMdha thalo puruSa paMpi ke0 potAne paNa natarai ke0 na mUkAvI zake. // 47 // jaM ke0 je sukhaM ke0 sukhane vIrAja ke0 vItarAga lahara ke lahe, taM te sukhane zrI vItarAgaja jANe. paNa na anno ke anya koi jANe nahIM. jema vigattA ke gartA eTale khAnAmA rahelA karddamane viSe magna thalo evo je sUjharaU ke0 sUra - tuMga te suraloithaM surakaM ke0 svargalokanAM sukhane na jAei ke0 jANe nahIM. vi jIvANaM visaesu udAsavesu paDibaMdho // taM najai gurucyAevi pralaMghaNiko mahAmodo // 48 // je kAmaMdhA jIvA ramaMti visaesa te vigayasaMkA // je puNa jiNavayaNarayA te jIru tesu viramaMti // 49 // vyAkhyA - jaM ke0 je kAraNa mATe jhavi ke0 hajI sudhIpaNa, jIvANaM ke0 jIvone visasuhAsa vesu ke duHkhaneja zrAzrava eTale zravanArA je viSaya tene viSe prati - baMdha be. taM ke0 te kAraNa mATe guruzrANavi ke mahoTAne paNa mahAmoho ke0 mahAmoha je be te laMghaNo ke alaMghanIya be evaM, najhai ke0 jANie bIe. // 58 // je ke0 je kAmaMdhA jIvA ke0 kAme karI aMdha thapalA jIvo, te vigayasaMkA ke0 zaMkArahita hotA thA visaesa ke0 viSayone viSe ramaMtI ke0 rame be. je ke0 je puNa ke0 jaM For Private Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMghiyaparAjayazataka. valI jiNavayaNarayA ke jinavacanamAM rakta, tejI ke saMsArathI bIkaNa, tesu ke te viSayothI viramaMti ke virame . // 4 // asuzmuttamalapavAdarUvayaM vaMtapittavasamaUphopphasaMmeamaMsa bahudaDukaraMDaaMcammamittapabAzve juvai aMgayaM ||5||mNsNshmNmuttpuriismiisNsiNghaannkhelaai aninarataM // evaM aNicaM kimiANavAsaM pAsaM narANaM mazvAdirANaM // 5 // vyAkhyA-asu ke azuci, mutta ke mUtra ane malapavAharUvayaM ke viSTApravAha tadrUpa ane vaMta ke vamana pitta ke pita vasA ke carabI zrane masA ke hADakAM mAMhelo nuko phoppha ke sojo saMme ke saMmedA, maMsa ke mAMsa bahuhama ke0 ghaNAM hADakAMuno karaMDa ke karaMDI te cammamitaM ke carmamAtre karI evaM paThAi ke0 prAbAdI eTale thAbAdIlaM evaM, juvara ke strInuM aMgayaM ke aMga be. // 50 // zmaM ke0 e masaM ke mAMsa mutta ke mUtra ane purIsa ke0 viSTA teNe karI mIsaM ke mizrita ane siMghANa ke nAsikAno mala khelAiva ke baDakhA eunuM niraMtaM ke nikaraNa eraM ke e, zraNiccaM ke niraMtara anitya je. valI kimiANa vAsaM ke karamIzrAnuM AvAsasthAna, ebuM strIu~nuM je zarIra te mazbAhirANaM narANaM ke matibAhira arthAt bAhyadRSTi evA puruSone pAsa ke pAza rUpa . // 51 // pAseNa paMjareNaya baUMti canappayAya prkii||shyjuvsh paMjareNaM bajhA purisA kilissaMti // 5 // aho moho madAmallo jeNa ammArisAvitu // jANaMtAviaNivattaM viramaMti na khaNaMpihu // 53 // _vyAkhyA-jema pAseNa ke pAze karI ane paMjareNa ke pAMjarekarI canappayAya pakI ke cAra paganAM paMkhIne bazaMti ke bAMdhe, tema zya ke zrA juvazpaMjareNa ke yuvatirUpa pAMjare karI purisAbakA ke bAMdhelA evA puruSo te kilissaMti ke kleza pAme . // 55 // aho iti Azcarye moho mahAmaho ke moharUpa mahAmana . jeNa ke jeNe karI ammArisAvihu ke amArA sarakhA paNa aNivvattaM ke nayI nivartatA. jANaMtAvi ke jANatAM utAM paNa khaNaM pihu ke kSaNamAtra paNa na viramaMti ke nathI |vrmtaa. arthAt moharUpI mahAmane, ame jANIye baie to paNa kSaNamAtra tajI zakatA nthii.||53|| juvAdiMsada kuNaMto saMsaggiM kuNai sayalakoI // nadi musagANaMsaMgo doza sudo saha bimAlidiM // 54 // daridara caurANaNa caMda sUrakhaM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMkhyiparAjayazataka. dAzNo vijedevA // nAriNa kiMkarataM kuNaMtidhihI visaya tinnA // 55 // vyAkhyA-juvahiMsaha ke yuvatI sahavartamAna saMsagikuNaMto ke saMsarga karato thako sayalapurakehiM saMsagiMga kuNaza ke samasta puHkhono saMsarga kare . e mATe biDAlIsaha ke bIlAmInI sAthe musagANaM ke mUSaka eTale uMdarano saMgo ke saMsarga athavA saMgata nahihozsuho ke sukhadAyaka na thAya. // 55 // hari ke vAsudeva, hara ke mahAdeva, caurANaNa ke caturAnana evA brahmA, caMdasUra ke caMDa sUrya zrane khaMdAzNo ke SamAnana evA kArtikeyakhAmi thAde dezne vijedevA ke bIjA je devatA te paNa nAriNa kiMkarataM kuNaMti ke strIu~nu kiMkarapaNuM kare . e mATe te visayatinnA ke0 viSayane viSe tRSNA je jene, evA pUrvokta prANInI tRSNAne ghikI ke0 dhikAra ne ! dhikkAra ! // 55 // sIaMca jagadaMca sadaMti mUDhA zbIsu sattA aviveavNtaa||shvaashputtv cayaMti jAiMjIaMca nAsaMti arAvaNucha // 56 // vuttUMNa vijIvANaM su ukkarAyaMti pAvacariAiMjayavaM jAsAsAsA paccA eso hushnnmote||5|| vyAkhyA-mUDhA ke0 mUrkha evA puruSo sIaM ke sIta ca ke ane uNhaM ke jala evo tApa sahaMti ke sahana kare, ane te avivezavaMtA ke avivekavaMta evA hotA thakA, zvIsusattA ke strIneviSe Asakta te zvAzputtaM ke0 zlAti putranI pare cayaMti jAI ke svajAtino tyAga kare. ane te rAvaNuvva ke rAvaNanI pare jIraMcanAsaMti ke jIvitavyano nAza kare . to paNa te strIzrAdikane nathI ddaaNddtaa.||56||vuttuN. Navi ke bolIne paNa jIvANaM ke jIvonA je sukkarAyaMti pAvacariyA ke zratyaMta puSkara evAM pApa caritra, jayavaM ke jagavan jAsA ke jehatA te ? sAsA ke te te paccAesohuzNa mote ke eja tane pratyAdeza be // 7 // jllvtrkhNjiiaNathiraalbiivinNgurodedo||tubaay kAma nogA nibaMdhaNaM uskalakANaM // 5 // nAgo jadA paMkajalAvasanno duhuMthalaM naanismeshtiirN|| evaM jiA kAmaguNesugihA sudhammamagge narayA davaMti ||5e // vyAkhyA-jalalava ke jalabiMdu eTale jalanA parapoTA samAna tarala ke0 capala evaM jIaM ke jIvitavya De, ane laDI ke lakSmI te paNa athirAvi ke asthira be, ane naMguro deho ke daNanaMgura evo A deha be. kAmajogA ke kAmanoga je De te tuchAya ke tucha evA ane puskalarakANaM nibaMdhaNaM ke lAkho game uHkhanA hetu evA . // 50 // jahA ke jema, nAgo ke hAthI te paMkajalAvasanno ke kAdavane Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMDiyaparAjayazataka. jale bUDyo thako daLaM ke dekhe to paNa te thalaM ke sthalathI tIra ke tIre nAnisame ke na jaz zake; evaM ke e pramANe jiyA ke jIvo kAmaguNesu ke kAmasamUhaneviSe gijA ke zrAsakta thakA sudhammamamge ke sudharmanA mArgane viSe narayAhavaMti ke na rattA eTale sAvadhAna na thakSa zeka. // 5 // jadavipuMjakhutto kimI sudaM mannae sayAkAlaM // tada visayAsuzratto jIvo vimuNa suhaM muuddho||60|| mayaraharova jalehiM tada vihu uppUra kazme AyA // visayA misaMmi gicho nave nave vaccazna tattiM // 61 // vyAkhyA-jaha ke jema vighpuMjakhitto ke viSTAnA DhagalAmAMhe khUtelo kimI ke0 karamI, sayAkAdaM ke sadAkAla suhaMmannae ke sukha mAne je; taha ke tema visayAsuzratto ke viSayarUpa azucineviSe rakta thaelo evo mUDho ke mUDha jIvo ke jIva te viSayaneviSeja suhaM vimuNaza ke vizeSe karIne sukha mAne je. // 60 // mayarahara eTale magaradara te magarane haraNa karanAra evo je samuja te jema jalehiM ke pANIekarI uppUra ke0 pUravo dohilo be. eTale duHkhe pUrAya, arthAt samujamAMgame teTaDaM pANI nAkho topaNa te tethI tRpti pAme nahI tema, e thAyA ke AtmA, visayAmisaMmigiko ke viSayarUpa AmiSa eTale mAMsane viSe sakta thayo thako jave jave ke navajavane viSe tattiM ke tRpti pratye na vaccara ke na pAme. // 61 // visayavisahAjIvA janaDarUvAiesu vividesu||nvsy sadassaulakSnamuNaMtigayaMpi niajammaM // 6 // citi visayavivasA muttaMlagnaMpikevi gayasaMkA // na gaNaMti kevi maraNaM visayaMkusa salliyA jIvA // 63 // vyAkhyA-viSayavisaTTAjIvA ke viSayarUpa je viSa teNe karI Arta eTale pImAyamAn thaelA evA jIva, upaDarUvAie ke udanaTarUpa dhAdideza viviDesu ke vividha prakAranoM rUpa te navasayasahassa ke navanA zatasahaste karIne eTale lAkho game jave karIne paNa mulahaM ke purkhana evo nidhajammaM ke manuSya janma te gayaMpi ke0 gayo thako paNa na muNaMti ke na jANe. // 63 // visayaMkusasaliyo jIvA ke vi. SayarUpa aMkuze sAkSyA evA jIvo, visayavivasAciThaMti ke viSayane vaza thayA thakA tiSThaMti ke rahe . ane laUpi ke0 lajAne paNa muttaM ke mUke be, keTalAeka jIvo gayAsaMkA ke gaelIle zaMkA jeUnI evA, ane kevi ke keTalAka maraNaM na gaNaMti ke maraNane paNa nathI gaNatA // 3 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 iMkhyiparAjayazataka. visaya viseNaM jIvA jiNadhammaMdArimaNa dA nryN||vcNtijdaa cittaya nivaariuNbNndttnivo||6||dhiidhii tANa narANaM je jiNavayaNA mayaMpimuttUNa // camaga vimaMbaNakaraM piyaMti visayAsavaM ghoraM // 65 // vyAkhyA-visayaviseNaM ke viSayarUpa je viSa teNe karIne jIvA ke jIva jiNadhammahAriUNa ke0 jinadharma hArIne hA iti khede narayaM ke narake jAya je. jaha ke jema cittaya ke citrasAdhu evA je jA teNe nivAri ke vAsyo evo je baMjadattanivo ke brahmadattanRpa cakravarti jema saMsArane viSe manuSya java hAsyo tema. // 64 // dhIdhI ke dhikkAra ! dhikkAra ! tANanarANaM ke te narane, ke je ke je nara jiNavayaNAmayapi mutUNaM ke jinavacanarUpI amRtane mUkIne caga viDaMbaNakaraM ke cAre gatinI je viDaMbanAno karanAra evo je visayAsavaMghoraM ke rauja evo viSayAsava ke viSayarUpa madirA tene piyaMti ke pIe ne. // 65 // maraNevi dINavayaNaM mANadharA je narA na jaMpaMti // te vihakuNaMti lalliM bAlANaM neda gada gidilA // 66 // sakkovineva sakka mAdappamaDupphuraM jae jesi // tevi narA nArIhiM karAvitrA niaya dAsattaM // 6 // vyAkhyA-maraNevi ke maraNakAla prApta thayo utAM paNa mANadharA jenarA ke mAnane dhAraNa karanAra je puruSa te dInavayaNaM na jaMpaMti ke dInavacana na bole, ane teja puruSa, bAlANaM nehagaha gihilA ke bAlA je strI teno je nehagaha ke0 sneharUpagraha teNe karIne gahilA ke ghedelA thayA thakA laviMkuNaMti ke lAlana kare . // 66 // jesiM ke jenA mAhappamaphupphuraM ke mAhAtmya zrane ADaMbara tene jagatmAM zakropi eTale iMcha paNa khaMmana nevasakara ke na karI zake. tevI narA ke tevA paNa puruSone nArIhiM ke nArIe nizraya ke potAnA dAsattaM ke dAsapaNA pratye karAvizrA ke karAvyA // 6 // jana naMdaNo madappA jiNanAyA vayadharo caramadedo // rahanemI rAyamaI rAyamaI kAsi dIvisayA ||6naamynn pavaNeNa jai tArisAvi suraselanicalA cliaa||taa paka pattasattANa zara sattANa kAvattA // 6 // vyAkhyA-jaunaMdaNo ke yAdavano naMdana eTale putra, mahappA jiNanAyA ke mahAtmA evA jina je neminAtha teno nAi, vayadharo ke vrattadhArI ane caramadeho ke caramazarIrI evo je rahanemI, te rAyamaI ke rAjImatI upara rAyamarza ke rAgane viSe Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMjyiparAjayazataka. be mati jenI evo zrAsIt ke hoto havo. mATe hI visayA ke hI iti khede dhikAra ne viSayane! // 6 // mayaNapavaNeNa ke madanarUpI pavane karI jara ke jo meruparvata sarakhA niccalAcaliyA ke nizcala evA calyA to paDe pakkapattasattANa ke pAkAM pAMdamAM sarakhAM je jIvanAM satva be evA iara ke itara sattANa ke satva evA jIvonI kAvattA ke zI vArtA ? arthAt kAmadevarUpI pavane karI meruparvata sarakhA dhairyavaMta puruSo calAyamAna thayA, to panI alpasatvavAlA evA jIvonIzI vArtA? 6e jippaMti sudeNaM citra dari kari sappAiNo madAkUrA // iku viyoH kAmo kaya sivasuda viraamo||40|| visamA visaya pavAsA aNAznavanAvaNA jIvANaM // az'dyetaha ANiya iMdiAI caMcalaMcittaM // 7 // vyAkhyA-hari ke siMha, kari ke hAthI ane sappAiNo ke sAdika mahAkarA ke mahAkrUra evAune suheNaM jippaMti ke sukhe karIne jItAe, paNa kaya sivasuha virAmo ke kasyo De mokSasukhathI virAma jeNe evo ikkuviya ke eka paNa kAmo ke kaMdarpa, te uTha ke jItavo urlana . // 70 // jIvANaM ke jIvane visamA ke viSama evA visaya ke viSayonI pavAsA ke pipAsA eTale tarasa be, ane praNA ke anAdinI, navajAvaNA ke saMsAranI nAvanA be; ane iMdizrA ke iMjina De te azze ke atizaya purjaya De, taha ke0 temaja cittaM ke citta ne te caMcalaM ke capala . // 7 // kalamalaara anurakI vAhI dAdAi vivida uskaai|| maraNaMpitra virahAisu saMpanai kAmataviANaM // 2 // paMciMdiya visaya pasaMgaresi maNavayaNa kAya navi saMvaresi // taM vAhisi kattia galapaesi jaMahakamma navinizArasi // 73 // - vyAkhyA-kAmatavizrANaM ke kAme karI tapta zraelA evA janone, kalamala ke kalamala, tathA araza ke arati upaje, ane jurakI ke nUkha, vAhI ke vyAdhi, dAhAz ke dAgha jvarAdi pramukha vivihArakAI ke vividha prakAranAM kuHkho, maraNaM ke maraNa, ane pithavirahAI ke priya viyogAdika saMpanaza ke saMpaje. // 7 // he jIva ! paMciMdiya visaya pasaMgaresi ke pAMca iMjinA viSaya prasaMgane mATe maNavayaNakAya ke mana vacana ane kAyA, navisaMvaresiM ke nathI saMvarato; ane jaM ke je zra kamma ke zrApa karmone navi nisArasi ke nathI nirkarA pamADato taM ke te tuM vAhisikattizragalapaesi ke galapradezane game katti ke kAtI eTale kAtara vAhe .73 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 iMkhyiparAjayazataka. kiMtumaMdhosi kiMvAsi dhatturi adava kiMsaMnivAraNa Akari // amaya sa mudhammajaM visava avamannase visaya visavisama amiyaMva bahumannase // 4 // tudhi tuhanANa vinnANa guNaDaMbaro jalaNa jAlAsu nivaDaMtu jia niro|| paya vAmesu kAmesu jaraGasejehiMpuNapuNa vinirayAnalepaccase // 5 // ___ vyAkhyA. he jIva! kiMtumaMdhosi ke zuM tuM AMdhalo le ? kiMvAsidhatturi ke \ teM dhaMturo pIdhone ? ahava ke athavA tuM zuM saMnivAeNazrAUri ke sannipAta rogekarI Akurita ke paripUrNa ? ke jaM ke0 je mATe amayasamudhamma ke amRtasamAna dharma be, tene visava ke0 viSavat avamannase ke mAne !! zrane visaya visavisama ke viSayarUpa je mahA viSama viSa, tene amiyaMvabahumannase ke amRtavat bahu mAne ! // 4 // jitha ke he jIva ! tusi ke tuM tuhanANavinnANa guNaDaMbaro ke tAruM jJAna tAruM vijJAna ane guNono ADaMbara te jalaNa jAlAsu ke jvalana jvAlAne viSe nipparo ke atyaMtapaNe nivaDaMtu ke0 pamo. jaM ke je kAraNa mATe payazvAmesu ke prakRtie karI vAMkA-viparIta evA je kAmesu ke kAmanoga teneviSe rasase ke tuM rAce . mATe jehiM ke je kAmanogekarIne tuM puNa puNa ke valI valI vizeSe karIne nirayAnale ke narakarUpI agnine viSe paJcase ke paceDe // 5 // dada gosIsa sirakaMDa garakae bagala gadaNaha merAvaNaM vikkae ||kpptrutoddi eraMDa sovAvae juli visaehiM mANuattaNaM dArae // 7 // adhuvaM jIviaMnacA sikSmiggaM viprANiyA // viNi ahizta nogesu AlaM parimiamappaNo // 7 // vyAkhyA-jujhi keNje puruSa visaehiM ke viSaye karIne maNuattaNaMhArae ke manuSyapaNaM hAre to te dahazgosIsa sirakhaMgabArakae ke sUkI rAkhane mATe gozIrSa te bAvanA caMdana zrane sirakhaMga eTale sukhama tene dahaz ke bAle be, ane bagala gahaNata ke bokaDo sevAne arthe merAvaNaM vikkae ke airAvatahAthIne vecele. ane so ke te kappatarutoDi ke kalpavRkSane toDI eraMgavAvae ke eraMmAne vaave.|| 6 // je uttama puruSo De te adhuvaM ke zrazAzvatuM e je jIviyanaccA ke jIvitavya jANatA thakA, ane sikimagga ke modamArgane paNa vizrANiyA ke jANatA, ane appaNo ke potAnaM parimiaM ke parimita eTale pramANasahita zrAyuSya jANIne, arthAt ATajhuMja AyuSya be; evaM te jANatA thakA jogesu ke joga thakI viNizrahita ke nivarte // // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMjyiparAjayazataka. sivamagga saMviANavi jada ujheA jiANa paNavisayA // tada anaM kiMpi jae aM nani sayalevi // 7 // saviDaMkunaDarUvA dihA mode jA maNaM shni|| AyadiaM ciMtaMtA dUrayareNaM paridaraMti // e // vyAkhyA-jaha ke jema sayale ke sarvajagataneviSe sivamaggasaMvidhANavi ke modamArge je rahyAne, evA jiANa ke jIvone paNa visayA ke pAMca viSaya je te urjaya be; taha ke tema annaMkiMpi ke anya kora paNa nabI ujeyaM ke urjaya nathI. arthAt viSaya jItavA teja pUrjaya be, paNa te sivAya bIjuM kAMza pUrjaya nathI // // saviDaMkulamarUvA ke saviTaMka unnaTarUpa evI iti ke0 strI, te dihA ke dIThI thakI manane moha pamADe be. te ne zrAya hiyaM ke zrAtmahitane ciMtaMtA ke ciMtavatA evA je puruSa te, dhyareNaM pariharaMti ke pUrathI parihare . // e|| savaM suaMpisIlaM vinnANaM tada tavaMpi veraggaM // vaccara khaNaNasacaM visaya viseNaM jiinnNpi||0||rejiiv maya vigappiya nimesa sudalAlaso kaI mUDha // sAsayasuda masamatamaM dArisi sisi soaraMcajasaM // 1 // vyAkhyA-savvaMsudhaM ke sarvazruta, sIla ke sarvazIla, vinnANaM ke sarva vijJAna taha ke temaja veraggaM ke vairAgya te savvaM ke0 sarva jaNaM pi ke yatine paNa visaya viseNaM ke viSayarUpa viSekarIne khaNeNa vacca ke kSaNamAtramA jatAM rahe. // 70 // re jIva ! sAsayasuha masamatamaM ke zAzvatAM sukha, jenA samAna jagatamAM bIjAM ko sukha nathI tene, ane jemAM sasisobaraMcajasaM ke caMjamA sarakho ujvala yaza , tene he mUDha, mayavigappiya ke potAnI matie kahapyAM evAM nimesasudalAlaso ke nimeSamAtra sukhamAM laMpaTa thazne kahaMhArisi ke kema hAre ! // 1 // pasalina visayaaggI carittasAraM Dadidya ksinnNpi|| sammattaM pivirAdi aNaMta saMsAriaM kudyA // 2 // nIsaNa nava kaMtAre visamA jIvANa visytiedaa||jaae namicandasapuchIvirulaMti hu nigoe73 vyAkhyA-patasiDa ke prajvalita thaelo evo je visayazraggI ke viSayarUpa agni je te kasipi ke samasta evA carittasAraM ke0 cAritranA sArane mahidya ke bAle . ane sammattaM ke samyaktvane virAhiya ke virAdhIne aNaMta saMsArizra ke anaMta saMsArIpaNAne kuzzA ke kare be. // // jIvANa ke jIvane nIsaNa ke jayaMkara evA javakaM. tAre ke saMsAra rUpI araeyaneviSe visamAvisaya tihArDa ke viSama evI je viSaya mr Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMkhyiparAjayazanaka. rUpa tRmA ne. je tRmAe namizrA ke nacAvelA evA candasapuvvIvi ke cauda pUrvadhArI paNa hu ke nizcayeM karIne nigoe ke nigodane viSe rulaMti ke jame . // 3 // hA visamA dAvisamA visayA jIvANa jedi paDiba-zA // hiMDaMtti navasamudde aNaMta'kAi paavNtaa||7||maa iMdajAlacavalA visayA jivANa vijatea smaa|| khaNadizA khaNanihA tAtesiM ko hu paDibaMdho // 5 // vyAkhyA-hA iti khede ! visamA ke0 viSama, valI hA iti khede ! visamA ke0 viSama evA visayA ke viSayo, te jIvane viSama je jehi ke je viSayoe karIne pa. mibaMDA ke pratibaMdha thaelA evA jIva aNaMtaHkA pAvaMtA ke anaMta duHkha pAmatA thakA navasamudda ke saMsAra samujneviSe hiMmaMti ke0 hiMDele. // 4 // mAtiniSedhe iMdajAlacavalA ke iMujAlanI pere capala evA je visayA ke viSayo be, te jIvANa ke jIvane te viSayo vihAteyasamA ke vijalInA teja samAna khaNadihA ke kSaNamAtramA dekhAelA, paNa par3I khaNanihA ke kSaNamAtramA nAza pAmavAnuM ne zIla jenuM, eTale ema ke-vijalI jema kSaNamA dekhavAmAM Ave zrane valI kSaNamAM na dIgamAM zrAve, tema e viSayo paNa kSaNamAtra dekhavAmAM Ave ane daNamAM na dIgamAM zrAve, tA ke te mATe tesiM ke temano hu ke nizce kopaDibaMdho ke zo pratibaMdha karavo? // 5 // sattuvisaM pisAka velo huavadovipaGgulina // taM nakuNa jaM kuviA kuNaMti rAgAiNo dede||6||joraagaaiinnvse vasaMmi sosayalauraka lakANaM // jassa vase rAgAI tassavase sayalasukAI // 7 // vyAkhyA-jaM ke jeTaluM rAgANo ke rAgadveSAdika kuvidhA ke kopyA thakA dede ke dehaneviSe puHkhapratye kuNaMti ke karele, taM ke teTatuM duHkha satta ke zatra visaM ke viSa, pisAna ke pizAca, veAlo ke0 vaitAla ane pAli huzavahovi ke prajvalita thaelo agni paNa na kuNaz ke na karI zake. // 6 // jo ke je puruSa rAgAINavase ke0 rAgAdikane vaza be, so ke te puruSa sayalapuskalakANaM ke phuHkha samasta lAkho game tene vasaMmi ke0 vaza tha rahyo ema jANavU; ane jassa ke je puruSanA vase ke vazamAM eTale svAdhInamA rAgAI ke rAgAdika De, tassavase ke te puruSanA vazamAM sayalasuskAI ke saghalAM sukha De ema jANavU // 7 // kevala juda nimmavie paDi saMsArasAyare jIvo // jaM aNudavA kilesaM taM AsavadekaaM savaM // 1 // dI saMsAre vidiNA madilArU Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1e iMkhyiparAjayazataka. veNa maMDiaM jAlaMbasaMti jaba mUDhA maNUA tiriyA surA asuraa||ne|| vyAkhyA- kevala danimmavie ke niHkevala puHkhekarIne nIpajAvelo evo je saMsArasAyare ke saMsArarUpI sAgara- tene viSe jIvo ke jIva paDi ke paDyo , ane tyAM je kilesaM aNuhavara ke kleza anujave , taM savvaM ke te saghalo kleza zrAsavahejaaM ke zrAzrava ne hetu jeno evo . // // hI itikhede zrado saMsAre ke thA saMsArane viSe karma je be, teNe mahilArUveNa ke strIrUpe jAlaMmaMmizra ke0 jAla mAMmI. jaba ke je jAlaneviSe mUDha evA maNuthA ke manuSyo, tiriyA ke tiryaMca, surA ke devo, ane asurA ke0 asurakumAra devo bazaMti ke baMdhAyaDe // // visamA visayanuaMgA jehiM DaMsi jiaanvvrnnmi||kiisNti udaggIdiM culsiiiijonnilkesu||esNsaarcaargijhe visayakuvAediluki jIvA // diamadia amuNaMtA aNudavaMti apNtHkaaie| vyAkhyA-visamA ke viSama evA viSayajuaMgA ke viSayarUpa jujaMgo eTale sarpo, jehiM ke jee navavarNami ke saMsArarUpa araNyaneviSe jiyA ke jIva, maMsiyA ke karaDyA batAM muhaggIhiM ke phuHkharUpa agnie karIne culasIIjoNilarakesu ke corAsI lAkha jIvA yonineviSa kIsaMti ke kleza pAme. // e // saMsAracAra ke saMsAranuM cAlavU, tapa giTe ke grISmakAla tene viSe visaya ke viSayarUpa kuvAya ke nagaro vAyaro, teNekarI khukriyA ke lukAyA thakA evAje jIvo, tehizrama hithaM ke0 hitagrahitane amuNaMtA ke ajANatA thakA thapaMtapurakAI ke anaMta phuHkhone aNuhavaMti ke anunave . e? dAhA'raMtahA visayaturaMgA kusikiyA loe // nIsaNanavADavIe pADaMti jiANa mumhANaM // e|| visaya pivAsAtattArattAnArIsu paMkilasaraMmi // udiA dINA khINA ruvaMti jIvA navavaNaMmi // e3 // vyAkhyA-hAhA iti khede ! muzANaM jiyANa ke mugdha evA jIvone puraMta ke jeno aMta kuHkhe karIne be, evA puchA ke puSTa je visayaturaMgA ke viSayarUpa tu. raMga, eTale ghomA te kusirikathA ke0 viparIta zikhAvelA evA loe ke khokane viSe nIsaNajavADavIe ke jayaMkara evI saMsArarUpI aTavImAhe pADaMti ke pADe . // e // visaya pivAsA ke0 viSayarUpa pipAsA eTase tRSA-teNe karI tattA ke tapta thaelA evA, ane nArIsurattA ke strIneviSe zAsakta evA jIvA ke jIvo javavaNaM mi ke0 saMsArarUpI vananeviSe strIrUpa paMkilasaraMmi ke kAdavavAlA sarovaramA cha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. hizrA ke puHkhIzrA, dINA ke0 dIna, ane khI NA ke0 kSINa evA hotA thakA rUlaMti ke jame je. // e3 // guNakAri AdhaNiaMdhizraa niti AiMtuda jIvA niyAIdi AI valliniattAturaMguva ||e|| maNavayaNakAyajogAsuniattA tevi guNakarADaMti // aniattA puNa naMjati mattakariNuva sIlavaNaM // e5 // vyAkhyA-he jIva ! tuha ke tane dhaNizaMdhiraju ke atize dhRtirUpa je raG eTale doraDaM teNe karIniaMtAI ke vaza thaelI evI nizrayAiM iMdiyA niyatta ke0 potAnI iMjina De te guNakArI je. jema turaMguva ke turaMga eTase vaza thaelA evA bAMdhelA ghoDAnI peThe vadhi ke vAsavAyogya . // e4 // maNa vayaNa kAya ke mana vacana ane kAyanA je yoga be, te paNa gADha evA nivattA ke niyaMtriyA thakA eTale vaza thayA thakA teviguNakarAhu~ti ke te paNa vizeSe karI guNakArI thAya be. zrane zra. niyattA ke na yaMtriyA thakA puNa ke valI, matta kariNava ke madonmatta hastinI peThe silavaNaM ke zIlarUpa vanane maMjaMti ke nAMge . // e5 // jada jada dosA virama jada jada visaedi doz verggN|| tada tad vinAyavaM AsannaM se parama payaM // 56 // ukkarame jadiMedi kayaMsamaNehiM juvvaNabediM // naggaM iMdiyasinnaM dhipAyAraM vilggediN|| e7 // vyAkhyA-jahajaha ke jema jema dosA virama ke doSo virame be, ane jahajaha ke jema jema visaehiM hoI vairagga ke0 viSayamI vairAgya thAya be; taha taha ke0 tema tema vinAyavaM ke jANavU ke seba ke tedane paramapayaM zrAsannaM ke paramapadanuM zrAsanna eTale DhuMkaDApaNuM thAya be. // e6 // ehiM pukkara mekayaM ke teNe puSkara kAma kasuM. te koNe puSkara kAma kayuM ? te kahe . ke jehiMsamaNehiM ke je zramaNoe juvaNabehiM ke jobana avasthAne viSa iMdizasinnaM ke0 iMjiyarUpa sainyane jaggaM ke nAMgyu. te puruSa dhipAyAraM ke dhairyarUpapAyAra eTale prAkAra je gaDha-tene vilaggehiM ke valagyA jANavA // e|| tedhannA tANanamo dAsodaM tANasaMjamadharANaM // addhani pabirI jANa nahi aekhaDakaMti // // kiMbahuNA jazvaMsi jIvatumaM sAsayaM sudaM arudaM tA piasu visaya vimudo saMvegarasAyaNaM niccaM // ee|| vyAkhyA-jANa ke je puruSane hithae ke hRdayane viSe ajhavi pacirI ke ardhapaDiyAlI AMkhe arthAt kaTAda netra karI jonArI strI nakhaDakaMti ke nazrI khaTa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. katI; te ke te puruSa dhannA ke dhanya be. tANa ke tene hu~ namo ke namaskAra karuM bu, tANa ke0 tevA saMjamadharANaM ke saMyama dhArIno dAsohaM ke hu~ dAsa bu. ||e|| kiMbahuNA ke vadhAre zuM kahe ? he jIva tumaM! zraruthaM sAsayaM suhaMjazvaMsi ke tuM niroga evaM zAzvatuM modasukha jo vAMDe ne tA ke to visayavimuho ke viSayathI vimukha thA, thane nicca ke nitya saMgeva rasAyaNaM pithasu ke saMvega rasAyaNane pI eTale pAna kara. // ee // ti iMjyiparAjaya zatakaM saMpUrNam // // atha zrIadAdistavanam // maunenorvI vyahRtaparito vatsarANAM sahastraM yo nirmANazcaraNayugalaM javyamAlopakArI // zrannuttArayatu hRdayAtsa khakIyaM kalAnAM yo nirmANazcaraNayugalaM javyamAlopakArI // 1 // namasyatpaulomIpatimukuTaratnAMzukabaraM natAnAM dattazrIdhanayuvatiratnAMzukavaraM // trilokIjaMtUnAmanilaSitasaMpAdakamalaM jinasya zrIzAMteH stutasarajasaM pAdakamalaM // 2 // apunarnavamArgalaMjakakramakamalAnalinIprajApateH // zaraNaM samupaimi neminaH kramakamalAnalinItanutviSaH // 3 // pArzvaprarjinaH kalitA'pacayaM vidadhajagataH kalitApacayaM // phaNicakramaNIruciraMjitakhaH pradadAtu sukhaM ruciraM jitkhH|| 4 // agaNayaMtamupaplavamuccakai rahitasaMgamakA'maranirmitaM namata vIra jinaM munisattamaM rahitasaMgamakAmarasaM mudA // 5 // zivarato varatoSavazAnnato mghvtaa'ghvtaamtipuurgH||amdno madanodanako vidaH zamamalaM mama laMjayatAjinaH // 6 // avikalaM vikalaMkadhiyAM sukhaM vidadhataM dadhataM jagadI shitaa|| akalahaM kalahaMsagartizraye jinavaraM navaraMgataraMgitaH // 7 // vedvatkalyANavaThThIvipinavanamucaH svargagaMgAtaraMga chAyAdAyAdarociHpaTaladhavalitAkhaMDa dingmNddlsy||nmraamaa limauliprasRtaparimalojAramaMdAramAlAcyaya'zcaMpranasya prajavatu navatAM nUtaye pAdapadmaH // 7 // iti zrIaIdAdistavanaM samAptam // ||ath zrIpArzvanAthastavana prAraMjaH // zrIpAca lAvataH staumi mahodadhimagarhitaM // ujaraMtaM jagaduHkhamahodadhimagarhitaM // 1 // dRggocaraM javAn yeSAM priyaMgurucirAyate // prApnuvaMti sukhaM nAtha priyaMgurucirAyate // 2 // tvAM catuHSaSTiritrANAM tuSTAvAmeyavainavaM // samUlakASaM kaSituM tuSTAvAmeyavaijavaM // 3 // pavanInavituM karma vanadadepaNAyate // konAMghrikamale nannA'vanada kSepaNAyate // 4 // navaMdyastvaM gatairmuktAvinatAmarasAnanaH // khapne'pi svadate tena vinatAmarasAnanaH // 5 // nuvi stuto yena javAniMdIvaradalAsitaH // khakIrtipUrastene puniMdIvarada laasitH||6|| api vyAmohitAzeSasuradAnavamAnavA // na tvAmacukujannArI suradA'navamA navA // 7 // phullatphaNiphaNAratnarucirAjitavigrahe // tvayi prItiH sphuratu me rucirAjitavigrahe // // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. yupatimukuTaproddhRSTAMghri jagatkamalAkara grupatimanaghaM stutveti tvAM kRtAMjalirarthaye // prazamajaladhe mahyaM sadyaHprasahya vitIryatAprazamanavidhI nAvArINAM jinprnvissnnutaa||e|| iti zrIpArzvanAthastavanaM samAptam // ___ ||ath caturviMzatijinastavana prAraMjaH // jinarSaja prINitanavyasArtha samastadoSAjita tIrthanAtha // zrIsaMjavAkhaMmalavaMdya naMdyAH svAmin prajAnAmanidaMdanastvaM // 1 // sukhAya puMsAM sumate mukhAstamRgAMkapadmaprana gaurakAMte // supArzvanetarmahasenaputra trailokyalokastavanIya nUyAH // 2 // virocanAnaM suvidhi jine khnnaavtHshiitlmrcyaami||shreyaaNsmvN divijabajenAsaktaM na saMpatsunavAsupUjya // 3 // suvarNakAMte vimalatvamuccakairanaMtavijJAnaniviSTa viSTapa // aharmaNe dharmapathaprakAzane kuruSva zAMtehitamaMjinAM padaM // 4 // niHsImasUratanaya sthitimArgadIpa nirmAhi zarma sudRzAM priyamuktidAra // nibhraSTagAruDaruce nigRhItamoha maddheza modita mahAzaya suvratena // 5 // athonamInAMkanirAsadada saMprINitAzeSasamuanema // zAMtAravAmeya guNAnirAma zrIvardhamAnaighi sukha zriye naH // 6 // nirvyAjamedhitatamodaraNaikadakSa sarvajharA jimahanIyapade nayADhye // sarvodite nava sarasvatipotarUpe mithyAtvavAriNisadA mayi suprasanne // // iti caturvizati jinastavanaM samAptam // ||ath zrIyugAdijinastavana prAraMjaH // astu zrInAnirdevo vipanAsanakarmavaH // pavitra poSayennAkaM sudharmAdhipatiHzriye ||1||jaaddykhNddnpaaNmityprauddho jgtivishrutH|| hinastuvastamaHstomaM pAvako nAninaMdanaH // 2 // sUryAnaMdImahodhyAsIsaMyaminyAyadhIzvaraH // samavartIjagannetA jIyAdAdijinezvaraH // 3 // sanAkInAdRtodadyAdRSano niItirmudaM // yodoSAcaraNa prItIranikArezivesthitaH // 4 // asaMstutojaDaibijradapAzaMsarvadAzayaM // nAnneyaHzreyase nUyAdapUrvocnuvanezvaraH // 5 // pAyAdanalasakhyAtibaMdhurohariNAdRtaH // ahiMsojhAsamAtanvan zrInAneyo mahAbalaH // 6 // nasevitaHkiMpuruSaiH sarvavittApavarjitaH // navaDheSIcaSanaH zrIdo jayatinUtanaH // 7 // caMDAvadAtadeha zrIvRSanAsanatatparaH // zivAlaya mitaH pAyAdIzAnaH prathamo jinaH // 7 // damAprAgjAradhartAraM yaMzrImAnzrayatehariH // bijrANaHkamalaMzubhaMso'naMtaHpAtunAninUH // // vayaMjUbrahmalokezaH zuklapakSasamAzritaH // sakalaM kamalAsInaH kurutAmRSanaHsukhaM // 10 // evamAdimamuneHstavanaMyaH paappiitishtthtaamphaay|| vinaghAtana vidhaupaTimAnaM tasya bitratidazApidigIzAH // 11 // iti zrIjinaprajasUrikRtaM zrIyugAdijinastavanaM samAptam // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. ||ath zrIpArzva jinastavanaprAraMjaH // zrIpArzvaHzreyaSenUyAdalitAlasamAnaruk // anaMtAsaMmRtiryena dlitaalsmaanruk||1|| ajJAnamepuradhvAMtakAriNastvaguNAnalaM // ajJAnamepuradhvAMtanAno'niSTAtumIzagIH // 2 // tathApinunnoM'tarnaktiraMhasAmahitAyate // guNalezaMstavImyuccairaMdasAmahitAyate ||3||th. pArekAmarogeNa brAMtosminavavAridhau // apArekAmarAgaNadarzanena vinAtava // 4 // zrApyedAnIMdarzanaMte narAmarasajAjanaM // spRhayAmipranorAjyaM narAmarasanAjanaM // 5 // nehAcame'psarolokaM sakAmamanasaMprati // rucayemuktikAMtApi sakAmamanasaMprati // 6 // pueyodayAdadamayA muktatvadarzanesati // puNyodayAdadamayA svAtmAyaMparinizcitaH // 7 // jinAsya'sArasaMsAra kiMnedAnIMvarAkare // jinAsyasArasaMsAramadyayahIditaMmayA // 7 // dhanyAstapreNatAstunyaM vAsavAmeyazaktaye // trAtuMjagatsarvaguNAvAsavAmeyazaktaye // e|| kalyANagiridhIreme tvayicetparamezvara // kalyANa giridhIreme karasthAH sarvasaMpadaH // 10 // tavAMgelInadRSTitvAdUrIkRtatamAlanne // jIvanmuktidRzAMkardidharIkRtatamAlanne // 11 // kamalAyatanetrAnirakubdhamanasastava // kamalAyatanetrA'nirametAMmadRzaumukhe // 12 // dRSTetavamukheprItyA rajanIzvarakomale // nanirvANapadesthAsnurajanIzvarako'male // 13 // adonnaMgaMlIrahitaM tavArAdhyavacaHprajo // zrado'naMgaMjIrahitaMniSkarmAlanatepadaM // 14 // pItvAvAcomRtaMte'stakalikAmadhugarhitaM // menejanaiHsvargataroH kalikAmadhugarhitaM // 15 // kramatAmarasahaMsevanetavasAdaraM // kramatAmarasamAmakInaMmanaHsadA // 16 // zriyastavAgamodadyAhitatAnayazonitaH // yastavaiva vidoSatvA hitatAnayazo'nitaH // 17 // zralaMtepadarAjIvAcyarcanaikaratAHprano // adNtepdraajiivaamuktipurgsvyNgrhe|| 10 // vazIcakrejavAnmuktimahilAMvitavigrahaH // khairguNaistrAtarAkAlamahilAMvitavigraha // 15 // sadAnamastapApAyagatyA jitavategajaM // sadAnnamastapApAyameghazyAmAMgakAyate // 20 // yastvAmekAgradhIHstauti devapadmAvatInataM // iSTArthalAnairacirAdevapadmA'vatInataM // 1 // sadAnaMdaMtinAmoghamApyacAzvIyamatrake // sdaanNdNtinaamoghtvghnktikRtnishcyaaH||25|| yenamrAstvayivaMdyAHsyurmadanAgavirAjate // teSAMcarUpAratimadanAgavirAjate ||13||shrhiine nasadAreNa sevymaankRpaanidhe|| zrahInenasadAreNanaMpAhyAMtareNamAM ||24||htvaaNtraariiNstvdaajhaavidyaasmrnnnuussitaaH // jayalakSmIvayaMnAtha vidyaaHsmrnnnuussitaaH||25|| namoharAjenabrahmazakrAdInapijiSNunA // namoharAjenabrahmayonayevijitAyate // 26 // yaH syAttvatpAdapadmA ruciraMjitamAnasaH // sarvatrasajatesaukhyaM ruciraMjitamAnasaH // 7 // sarvaMkaSAyamohelApatayeAhyatastava // sarvaMkaSAyamohelAgAsarAdUpamaMvacaH // 27 // sarasvatIpAtutavopadezAmRtapUritA // yatprajAvAGanairmuktipadezA'mRtapUritA // e // kA. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jinastavanAni. madehatamohe'linIlavarNenatastvayi // kAmadehatamo'situtyenA'nuvatezriyaM // 30 // svargAyatiyazovizvaprakAzaMte'marIcayaH // yasyAgrenaivazItAMzoHprakAzaM temarIcayaH // 31 // darpakoparatAyAsavidemunigaNAyate // darpako'paratAyAsaspRhayAbunakaHkhalu // 35 // kavyANAnAMpaMcatayaM mudyatkuvalayadyute // kasyanaprItayejAtanuyatkuvalayadyute // 33 // kamalAkSatapastyAgazrIjujaMgajinezvara // kamalAkSatapastyAgastimirApunI himAM // 34 // tvadAnanaMjagannetramudArAmaghanodakaM // nirmimItAMmamaprItimudArAmaghanodakam // 35 // yaistvaM kRtemnHkRtvaaprmdaajognaaginH|| naveyurdivite divyapramadAnoganAginaH // 36 // nA'thavA'ritamohaMsamuktizarmA pipurkhanaM // nAthavAritamohaMsateSAmAkaluSAtmanAM // 3 // yugmaM // zrAnaMdatoyadachAyajaMtujAtaMnanAmate // AnaMdatoyadachAyamuktizrIstatrarAgitAM // 30 // yenatvadAgamaHsvAmInasyAchAdenoparAjitaH // nirNItaH satutIrthAnAM syAhAdenoparAjitaH // 3 // smarAmitrasyate navyasamUdAyA'jayapradaM // smarA'mitrasyatejavyazriyAMdhAmapadamyaM // 40 // navyahRtpakSiNAMvAsakSaNadAnAyakAnanaM // tvAMparyupAsate dhanyAHkSaNadAnAyakAnanam ||4||jnnvysnaadhiirshriivaameynvenve // jananavyasanAdhIrajUyAsvAmItvamevame // 42 // tvaguNastutiraMjodakAMteyamakahAriNI // javyAnavatu vijJAnAMkAMteyamakahAriNI // 43 // itiprajotestavanaMpaThaMtiye yuktizriyaHpretyabuvaMtitehRdi // jinaprajA'cAryamanA'tizAyinIjAgartiteSAmidapaMmitabaje // 4 // iti zrIpArzvajinastavanaM samAptam // // atha zrIzAMtijinastavana prAraMjaH // zrIzAMtinAthojagavAnaSTApadasamAnaruk // vijraguNAnmayAstotAnaSTApadasamAnaruk // 1 // kalyANakamalobAsazrISeNanavatorjitaM // bodhiratnaMjagannAthazrISeNajavato'rjitaM // 2 // sutAnayotthAjagatImahasAravirAgataH // tvaMyugmadharmimaryeSumahasAra virAgataH // 3 // saudharme'thanavAnsaukhyAdvaitADhyesuratAmitaH // tato'nUtakhecarorvInRt vaitADhyesuratA mitaH // 4 // sthitvA'thaprANateja baladevoparAjitaH // yasmAdarigaNaH sthAnAbaladevoparAjitaH // 5 // bhUtvA'maMdamudApAtramacyutAkhaMDalojavAn // vajrAyudho'jUdayAyAmacyutAkhaMDa lojavAn // 6 // prApyauveyakaMpuNyairathonavamamuttamaiH // sevyonRpairajUdaMgharatho'navamamu ttamaiH // 7 // sarvArthasiddhimitvAca vizvasenAMgalUratUH // cakrIgajapure'ghAnAMvizvasenAMganUrajUH // 7 // jIyAttejananIzAstara cirAdevasaMstutA // yAMstoturjAyate muktiracirAdevasaMstutA // e // janmasnAtrejavAnUhehariNAMkena naavinaa|| tannAauyanna sodyotaMharipAMkenanAvinA // 10 // rAjyaMprajAvipatrANahayAnekaparAjitaM // azAzciraMpattirathahayAnekaparAjitaM // 11 // trAtuMphurgatijUnedamahAsIrasataHkSamAM // zAMtiM vIkRtyaSakhaMDAma Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zya jinastavanAni. hAsIrasatAdamAM // 15 // juktvAItyaMkramAtIrtha nirmAyajagatIhitaM // padaMprApapranokhyAtaMnirmAyajagatIhitaM // 13 // kalyANapaMcakaMstotuMcaraNInUtamIzate // kenAmavizvavizvAjajaraNIcUtamIzate // 14 // tvadanyo'laMsatAmuccairaMhaH pramathanAyakaH // paraMdhatte'dhakadhvaMsaraMhaHpramathanAyakaH // 15 // yattvayAyudhijaitrApikaMdarpo'pAsitApadaH // tatsatAMhaM sigarumakaMdarpopAsitA'padaH // 16 // catvAriMzajhanUcastvaMpAtAnmAnatamodinaH // nidhiAnasya puHkhAMdhupAtAnmAnatamodinaH // 1 // zmaMspRzakRpAMkRtvAhRdyakalyANa nAjanaM // dRzAnadasamAyustvaMhRdyakalyANanAjanaM // 17 // ksyphuHkhnnaathtvNshaaNtedhaamnidhehinH||tdHkhitaanmRgaaNkjaakshaaNtedhaamnidhehinH // 1 // stutvAtvAmitimArgayemuhuridaMzrInartakInartane nATyAcAryajinaprajaMjanamahA vighnAMbudAbAdane // dhattAMsaMtatamevatAvakaguNagrAmAjirAmastavaprajJApAramitAmapAramahimaprAnnAra mannArAtI // 20 // iti zrIjinapranakRtaM zrIzAMtinAthastavanaM samAptam // atha parAgazabdASTottarazatArtha nibarkasAdhAraNa jinastavanaM // // zArdUlavikrImita baMda // zrIdeveMSanareMjamaulimukuToddhRSTAMghriyugmaMjinaM natvAkurmiparAgazabda vividhArthotpattimAlAMcayAM // pApaMpiM DhitadIyapuNyavazatoyanmAmakInaM vijo'nidhyAtItaphalApavarjanasudhAviSvANakAra-skaraH 1 vasaMtatilakA baMda // vakrAbjavAyujitapadmaparAgapUraM hRnmaMdirasthakhaparAgahatapracAraM // proddIptakAMcanaparAgasavarNavarNaM tvajAparAgarasikaHstutimAnayetvAM // // devAparAganikRtipratatipratAnachedekuThArasuparAgasamAMgagaMgaM // tvAMsaMzrayAmyanimiSAdhipacAparAga saMsAramuktanuvivistRtasaMparAga // 3 // svAmiJjayatvamanizaMsaparaMparAgamAdiprakAzakaciraMgatapAparAga // yazcApyuvakthakaSirA jiSupuSparAgavRtivighahitamaNIbakacAparAga // 4 // pUrvAparasvara viparyayataHparAga tatvAvabodhamihirojamaneparA'ga // tvaMkiMparAgamayasemayimuktidAne kuptAparAgasijitArirathaprasIda // 5 // tRSNAparAgavirataMnirataMkriyAyAMlIlAparAgaticaraMtamaghaMharaMtaM // vizvAparAgapatizukhyazonirAmavaMde priyaMvadaparA'gaNanIyazIlaM // 6 // nUvAHparAgapuruSeSukRpAMdadhAno maayaapraagvnitaavdhvainteyH|| yaHkoparAgarahitastvamasInatena sevenavaMtamaparAgamazailavajraM // 7 // dhvastoparAgaparajAgavinUSitAMgaM sUrAparAgamasamIkRtakarmadharma // puNyAparAgajanadattajavaMjajeyaM devA'parAgaNitalakSaNasaMcayaMtvAM // 7 // sevAparA'gaNitasaukhyakaraMzrayAmi hRttAparAgaharaNaMkaraNaMguNAnAM // prodyatparAgatigataMzaraNaMjanAnAmiSTArthasAdhanasuparvaparAgakalpaM // e|| tejovirAjitaparAMgasamIparAgoSachidaMdhanahayachiparAgahInaM // gemesatitaparAganamaskaromi gesthejayekalitapApaparAgamAzu // 10 // gesthe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. jitejananamRtyujarAparAgaM mAdehitacivapadaM vilasatparAgaM // rAnnehatasmaraparAgapakauparAgariktaM parAgaNadharasthitikAryakArin // 11 // pasthAMgadevakRtacaMdanasatparAgoyo chAparAgamagirostinajaMjapUkaH // geyaM vidhAyakRtakRtasaMparAgamIDepratItamaparAgamanikhyayAtaM // 1 // gepAgragejitapunarnavanAparAgarAsthAnaketamuditenuvaneparAga // gezekRtenihatamohamahAparAga gesthepaNekurusukhaMzamadhIparAga // 13 // ge'rtheparAgakaraNodyaminaMnamAmigesosthitekhalaparAgajayapramuktam // gennekRte'rpitaparAgadharAdhavatvaMpehesthitezuciparAgapavitrakIrti // 14 // gesthenavesakalajaMtukRtAparAgagede nibrhitkssaaymhtpraag|| gezevidhehisukhamuzitaHparAgagevesatitrijagadaMgikRpAparAga // 15 // pesauparAgasamadhairyasuvaryavIryapeseparAgazivanIrumaniSTuvetvAM // yenIkRtedhanavadhUpranutAparAgarApnoditezuciparAgaradAlikAMte // 16 // ritrAMkRte'nucita dehaparAgaleparitrAMgate jayaparAganavAdhikazrIH // unnetiraHsuvihitejanatAparAgagedhekRte galitamohamadAparAga // 17 // upajAtayaH // parAMganAyAstupaveparAgasaMgenamuktaMmanasAnato'smi // pevekRtedevanamatparAgasaMtyaktaraktAsthiparAMga saMga // 17 // prAptAparAgAdhajavAbdhitIraMvaMdeparAgAravimuktaciMtaM // tRSNAparAgarvaruSAnipUdanaMvazAparAgAryaguNopapannaM // 1 // divyAparAgarjanatAmatItaMsevAparA'gastyamukharSivaMdyaM // parAgana stibavito'dhikapranaM parAgajAviHkRtasamartizraye // 20 // parAgatArthapratipAdanApriyaM janaMparA'garghavacaHparaMparaM // parAgaladUSaNadhoraNI parAgadAdhinamahaMnavImi // 21 // parAgarutmasthitimUrtisevyaM parA'garuSavyasudhUpayogyaM // parAgamAcAravicAraNIyaM parA'gadaMkAramahaMlajAmi // 2 // mAdyatparA'gamyapadapradhAnadadaMparA'garvaguNaMzrayadhvaM // surUparAgottha vikAratarjakaMjarA'parA'gatvarajItivarjitaM // 23 // parA'gajAvArivizuddhavaMzaHparAgariSTa sthitinneddrshii||sevaapraarintckrmaabjH kRpAparA'gAlidavAkyajIyAH // 4 // yodIparAgAMgisamAtmabodhano vilAparAgAdivimuktacetAH // niHsvAparA'gAhyatarasvarUpaH surAparA'gAhyaguNaHsasevyaH // 25 // apUrvarANAMgaparAgajAtazIlaMparADagaMdhavacaHprakAzaM ||praagtipraaptpraagtijhN stoSyeparAgopagatipratItaM // 6 // vaMdeparAgarjagativyatItaM sadAparAgADhatapaHpravRttaM ||raa'praaNgaarkshonnpaannipraaNgriiyHpdviiNshryNt||2|| zArdUlavikrIDitabaMda // zrImahAcakacakravartisuguruzrIharSakaholasaliSyaH paMDitamaMDalIbahumataHzrIlakSmikabolakaH // saivedaMracayAMcakArasuparAgArthASTayuktaMzataM tenApnotukRtIjanaH zivasukhaMpurayenalabdhodayaM // 27 // iti parAgazabdASTottarazatArtha nibarkasAdhAraNa jinastavanaM mahopAdhyAyacakravartizrIharSakabolagaNikramakamalamarAlAyamAnena paeikatalakSmIkabolagaNinA racayAMcave // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. // atha zrImahAvIrastavana praarNjH|| asamazamanivAsaM vAsavAcAryavAcAmaviSayamahimAnaM jJAnasaMkrAMtavizvaM // praNamadamaracUDAratnaghRSTAMdhipIThaM jinavaravarada tvAM naumi nktipryuktH||1|| bAlasyApi mamoktaM tava stutAvarthameSyati budhAnAM // kanyAkartitasUtre na gauravaM mAMtrikAH kimu vaheyuH // 2 // yomimIteMtyavArNAghapAthaHpalairyaHparichettumISTenanaHsvAMgulaiH // yo'nivegenakalpAMtavAtaMjayet tvaguNAnAmiyattAmasauvetticet // 3 // zraninutya javaMtamanaMtaguNaM stutikAragirAjisatIcaritaM // yadiyaMguNareNukaNAktatanuM stavanIyamupaitinajAtuparaM // 4 // ndRssttessttbaadhHprairlNghytaantvmuktencaashkykRtyopdeshH|| tathApizritAstannamithyAtvalInA naniMbapriyAHkiMhiSaMtIkumuSTrAH ||5||citNjnomRtrucirljtaaN vRSasaMzrayeNa paramoccapadaM ||prmdaashritepyhhttrljaaN pravadaMti nvddhvmucH||6|| phalagocaralakSaNairupetaM gaditaM yannavatA pramANayugmaM // kRtayatnazatA apIha doSAnalamunnAvayituMnavAdino'nye // 7 // saMdehAnyugapadapohituMnRtiryak devAnAMzrutiSusudhArasaMniSettuM // tvAM hitvAkalayitumIza- -nASAtajJaupyaM kazvagiraikayAlamanyaH // 7 // nakemanaHzuddhiyugAgrayojitaprabodhacAritraturaMgamadhyaM // rathaMsamAruhya tavezazAsanaM samAsadanmuktipurImavinataH // e // yogenaki kimathatIrthaparaMparAniH kiMdaivataiHkimutapoliradhItinikiM // maMtrAdaraM jinajinetijapaMtusaMtaHpAratrikaihikamupeyamupetukAmAH // 10 // tvannAmakAmasAmarthyAnadhyAyadhyAyataHsataH // saMpanIpadyatesadyaH saMpatkaMpaparAGmukhI // 11 // asatparINAmaparazvadhena macittapeTAMprasannavinidya // jJAnAdiratnAniharaMticaurA rAgAdayastAnigRhANanAtha // 15 // tvadheipyadhipatauzivapuryAM shruuytenhibhujnvaasH|| dhiravidhiHkunRpatAvapimohe vIdayatelavapurIjanapUrNA // 13 // nAthabAdhitumanAthavatsudhAno jinopivibudhAnyamadamaH // mAnavAMstutavapItadezanAvAksudhAn batadRzApinAspRzat // 15 // yuktisphUrjattIkSNadhArAzayeyaizcake yauSmAkINavANIkRpANI // teSAMnAvArAtiniyuddhakeliM kurvANAnAMsyAtkarasthAjayazrIH // 15 // pramathitamithovirodhAH suhRdIjUyAsateMginonikhitAH // tvaddezanAjuvamitA nayavAdAzvajavatsamayaM // 16 // inakutIrthikakalpitagarhaNA vacana jasmanirujjvalitepyaho // tavayazomukureparadaivatavajayazonakhalapratibiMbitaM // 17 // ruMdhannedhitamanyatIrthikataterauchatyavaMdhyAcalaMsaccetojalapaMkahanmadhasuhRchAtApisaMtApanaM // helAzoSitamoharAjamahimAMnodhirjinatvadyazogastiH saiSabajastihastidazanachedAvadAtaviH // 17 // zezohiryasyamUlaMkanakagirirapiskaMdhabaMdhazcatastraH kASThAHzAkhAHprazAkhAvidizaurutalaM vyomajAlaMdalAnAM // tArAH puSpANi sikAspadamatha zikharaMpuSpadaMtauphalazrIThAyA vizrAMta vizvaHsphuratitavayazaHpAdapaHsoyamuccaiH // 1e // avaoNlamArohatihanna Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. jonRNAM tvannaktirAgAMzupatiryathAyathA // tathAtathAMhaHpaTalIbalIyasInAyevadevakSyatipra. tikSaNaM // // svajanakamanastApAdhAnonavAgha vipakrimavyasanamapi hIhaMtuMkAmanazaktimadhuHpare // tavapunarinazrImohorvIpati sabalaMbidhAparidalayituMkASThApyekAlaganna raNAMgaNe // 21 // nadoSANAMsvasminnadhipanavatA'dAyi vasatirguNAnAMnaivAnyairha rihara viraMcipranRtitiH // zivaMteSAmuzAsayitumanisaMdhistavanavaM tadAtAtecyastenatukimivavaiziSTayamadhikaM // 22 // zrApakoTI vighaTanapaTuH saMpadAkRSTimaMtraHzreyovahIvanavanadharastasvadhIsaudhadIpaH // vidyAkaMdoratipatiyazaHdIrabacupracAra zvetovRttiM mamaramayatutvatpadAbja. praNAmaH // 23 // kaSAyatapanAtapaglapitamaprazasta kriyAnuciMtanamalImasaM viSayatarSaparyAkulaM // javajhuNakadaMbakastutisudhAhade majAnaM jineshitrnudnnNsRjtumaamkiinNmnH||2|| trijuvanajavanAjoganAvanAsanagRhamaNisama natajanatAnimatArthasArtha vitaraNakalpadruma vividhabaMdojAtiruciramitisaMstavamakaravamapavRjinapranasUri nivahamahanIyamahaMtavayatkaMThapIusImaniluvatisaiSatasya puruSasya jinakaratalamupaiti sakaleTaphalasihiriguNataruvipina // 25 // iti zrImahAvIrastavanaM // ||ath zrIpArzvanAthastavana prAraMjaH // kAmevAmeyazaktivatutavaguNastomalezaprazastaunasyAdyasyAmadhIzaHsurapatisacivasyApivANIvilAsaH // mAnevAvAhivArAMkalayatikazvaprauDhimArUDhadhArAMjaktivyaktiprayuktaH stadapikimapitesaMstavaMprastavImi // 1 // saMsArAMnodhibemAnibimajaDamatidhvAMtavidhvaMsahaMsaH zyAmAzyAmAMgadhAmAzaThakamaThatapodharmanirmAthapAthaH // sphArasphUrjatphaNIMpraguNaphaNamaNijyotirudyotitAzAcakrazcakridhvajatvaMjayatijinavi jidavyajAvArivAra // 2 // kamrAnamrAMgicetaH zikhikula vilasattAMDavADaMbarazrIhetuH khannakhAlIrucirarucitaDidAmanetrA. nirAmaH ||priitiphulltphnnaanaangmnnighRnnisumnshcaapvitriikRtdyaudeyaa stvNdeshnaavaastnitsukhkromeghvnme'ghhNtH||3|| niMdanlokapravAhaprabalatara sritpuurmuccairvhNtNjNtuunaaNcittnuumausjytijgtitvchcovaarikaaNtH||muktvaagaaddhgRhiitaanpivintjnaanytprnaavaayaarlonuuystnmdhymevprvishtijttitikruurmohaavhaarH||4|| laulyAbAvaNyalakSmImadhuramadhurasaMtvanmukhAMnoruhotthaMpAyaMpAyaM nareNapraNatajavanRtAnetrapuSpaMdhayAdayaH // nUnaMharSapraka|jatanayanapayaHpUradaMnenapUraM mithyAklocanAnA masujaganagavansadyaevoriMti // 5 // nispaMdAnaMdakaMdaH kalimalakadalIkAMmakhaMmIkRtoyatkadAkaudeyakasyadApitanavazataMnetrapI. yuSasatraM // zreyAzrIvatihasIsakamalayamarunnAgyamArogyaladamyAdarzakaMdarpadarpadvijapatipatanedarzanaMtAvakInaM // 6 // vidyA vidyAdharINAMmaNimayamukuraH krUravairA rijaitrogAtrazrImaitryapAtrIkRtaratiramaNaHsaccaritraiH pvitrH|| sanogAjogajAgIzunagimajavanaMzrIjinazrIdasaMpanniH Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. za kaMpaH saMpanIpadyataihamanujaH sAdhunatvA jinatvA // 7 // devyAvAco pivAcAma viSaya diviSanmaMdiradvAra sevA devAkI sarvanAkI zvaramukuTataTI ghRSTapAdAMbujasya || netAzcaitanyazUnyaH sakalakalayiturmuktimAtrasya dAtAjuktiM muktiM cadAtuH kathamivajavataH kalpavRkSaH sadRzaH // 8 // caMpraH pratyudakAzayaMpratiphalatye konacArtha kriyAkArItyeSana vAstavasta va punarvRttaMjayatyadbhutaM // ekastvaMpratimAna saMvasa siyagavyAtmanAmekadA sarveSAmatha ca prayaSTha siphalaM teSAM manovAMbitaM // yamaka guNastutiM vikiratI jhuMDA mivAMtargataprItiMsphItimatImatI vasuraniMdAnAMbuvA bivratI // trailokyaikasuraDumaDumavanAnIvonmadAvA sitAyuSmadbhaktiralaMjana ktina vinAmenAM sihRdvAsitA // 10 // zrAdhAre sthirato jhite khalujavatyAdheyamApi sthiraM soyaMjJAnapathastathApi kimapisvArthekaniSThove // thadhAMtaMmamacaMcalepimana sikhA minvadhAna sthititrailokyAdhipazaktijA jiya divArkinopapannatvayi // 11 // vizvezaprasatvadIyayazasAvyAlupyamAne prajAsa jagadAkramai kapaTuna nUnaM dvijAnAMpatiH // zastrIlAMunakaitavAtpratinizaMkukSi pradeze dipanako pATopavazAda sAvudayate vipula hitaM // 12 // vaktreNatvamapAharaH zazidhara syAkhaM mamUrteHzriyaMvyA kozasyakuzezayasya suSamA sarvasvamapyagrahIH // yattukhyavyasanAda pismaja hitaune to virodhaM mithastenAkArisamAnazIla vipadAMsAMkhyapravAdomRSA // 13 // puSTAMgI vyavahAra nizcayanayaprottuMga zuMgaMzujaddAnAdyaM tricatuSTayaMca vikasajjJAna kriyAlocanaM // nityacheka vivekapuchalatikaMsyAdvAdaparyullasatpInoccaiH kakudaM kurtI tRNamuktevRSaMgaustava // 14 // yAkaMThaM kamaThAMbudo jitapayaH pUre nimagnAMga kasyotphullaM mukhapaMkajaMta va papauyA kautukotkarSataH // nAgastraiNa vilocanAvipaTalI saMkhyAyadhuryaivatAMdhanyAnAM gaNanAdaNena khalu sArekhAnyataH sarpati // 15 // vaMdAroH priyako pitapraNayinIhakkoNa zoNa viSaH sAMdra snigdhasamucchalatkamanakhazreNI mayUkhAstava // vastu tiDUtikA nimu khitapANau cikIrSoH ziva zrIrAmAMnavapadmarAgasahitaMvanaMti maulaumama // 16 // evaMnRdevamahitaH sahitaH prajAvabhUtyAprabhUtatamayA vinutomayA'yaM // pArzvaHprajurvimala cinmaya cittasaudhamuttaMsayatvavRjinapranasUrivarNya // 17 // iti zrIpA0 sa0 // // atha zrIkRSanAdijinastavana prAraMbhaH // RSaja namrasurAsurazekhara prapatayAluparAgapizaM gitaM // kramasarojamahaMtava maulinA jinavanavamatadyute // 1 // aparavastu vilokanalAlasA viSa niSedhabudhasukhamAsudhAM // vapupite pibatAmamacakuSI jitanA jitanAskarakAMcana // 2 // hariharAdisuraugha vilakSaNAhutacaritracamatkRta viSTapaM // sujananoH padapITha viloluvat sumanasaMmanasaM java daivataM // 3 // ma danaDurdamadaM tidameharistarumRgAMkita mUrtirupAzritAn // DutamahArajatadyutirapraNIH zamavatAmavatAda jinaMdanaH // 4 // caraNalakSmikaragrahaNotsave viravitairayana dvitayovadhiM // dhRtasukhAtizayAvasuvarSaNairvasumatI sumatI zakRtAtvayA // 5 // smitajapAkusumopamadIdhitiMzaraNamIza * For Private Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastavanAni. mupaimijgtryii| kumatakokakulAmRtadIdhitimudaraviMdararvidharanaMdanaM ||6||skllokcmkRtikaarinniiN jinasupArzvanavaguNadhoraNIM // kazvanomatimAnjuvanatrayekumudanAmudanA. vayAccakaiH // 7 // zuciyadaMgarucAtuparAjitaH zazadharoMkamiSAdyamazizrayat // sapadilocanayormamakalpatAMsamahasemahasenasuto jinaH // 7 // suvidhitIrthakarakaruNAkaraMkaraNaviSkirapAzamupAzmahe // karaNakAMtivirAjitakArtikI himakaraMmakaraMdadhataMdhvajaM // e // jayatizItaladevasarasvatItrijagatIM punatIkavisevitA // madhurimAtizayenatRNIkRtAmRtarasAtarasAstatRSAtava // 10 // jinavaro'vatugaMDakalAMunaHprathama viSNunatAMghisaroruhaH // prathitaviSNunRpAnvayapuSkarAMbaramaNIramaNIyaguNAMbudhiH // 11 // munipatirvasupUjyanRpAtmajUrjayatinirjitarjayacittanUH // sujanakokakadaMbakalocanotsavara virvara vijumavigrahaH // 12 // sukRtinaHkRtavarmadharA dhavAnvayananastalanAsananAskaraM // zrayatakAMcanavArirahanadachavimalaM vimalaMjagadIzvaraM // 13 // upanamaMtitamIzasamutsakaM prnnytocrituNsklaaHshriyH|| jagatitujyamanaMtanamaskriyAmakalayekalayechinayenayaH // 14 // avatudharmajineukunAvanA rajaninAzanasaptahayodayaH // zamamayaHsamayastava suvratAtanayamAMnayamAMsalavistaraH // 15 // hRdynaaykckrijinshriyotthividhvairijyorjitvikrmH||jvnyaanininttujvnmtaanugvishaaNg vizAMtivijojavAn // 16 // kimiti tIvatapobatazIlanaiH kimutayogarahasya niSevaNaH // dalayituMkugatiyadivorucirvRjinakuMjinakuMthurupAsyatAM // 17 // praNatavAsavamaulimaNipranApaTalasaMvalitAMghrinakhatviSAM // smaratanavyajanAHsmarakuMjarAkuzamaraMzamaraMjitasajanaM // 17 // aninumaHprajumahimapAkRtasmarazaraprasarAMzizutAvadheH // marakatadyutidarpavilopanadama vinAma vinAvyaguNa zriyaM // 15 // kamalamaNila dimaniketane parahitavatazAlinisuvrate // avirasaMmamanaktirasaHsphuratvanavamenavameghatanudyutau // 20 // alamanukupadenasRtaMdhanairyuvatiniH kRtamastunRpazriyA // narucayemamamuktipadaM tavastavanamenavamejavatupriyaM // 1 // danujajinujavIryamadajvaraprazamanaikaniSagvaradorbalaM // mamatanemi jinaMjuvanatrayIsurataraM ratarupataruhipaM // 25 // zivasukhasyakathAmapi veditAnakhabusAjanatAjinakarhi cit // sajatiyAprajupArzvakuvAsanAzatavazA tavazAsanalaMghanaM // 23 // casanakoTivighaTTanacaMcalIkRtasurAcalavIrajagajuro // trijuvanA'zivanAza vidhau jina pranavate javate jagavannamaH // 24 // svaravatArajanitratakevalAdarapadAptidinAnipunaMtunaH // jagavatAMvidadhaMtijagatrayIM mudamitAM damitAMtara vihiSAM // 25 // tijinapranasUrinirIDitAH prnnticNcujnaayjnaadhipaaH|| dadhatuzIlitasidrivadhUmukhAMbujarasAjarasArahitaMpadaM // 26 // jinavarAHkunayAlimRNAlinImukulanaikatuSAramarIcayaH // vidadhataHpraNataMjatamAhatasmaracayaMracayaMtumanAMsinaH // 27 // jagavatA'nihitArthamadhIyatAM kupathamAthikadarthitamanmathaM // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. zrutamudAttamudAttapurassaraHsvaracitaM rcitNgnndhaariniH||2||prthmklpptiHprthitaay. tiHprvcnaaNbujsaurjssttpdH|| kulizazonitapANirupaplavazamayatAmayatAmihanamratAM // 3 // ||shrii vrdhmaansvaaminyonmonmH|| // atha zrI saMghayaNIratna trailokyadIpikAkhyagraMtha bAlAvabodha sahita praarcyte.|| prathama arthaka nuM maMgalAcaraNa. zrIpArzvanAthaM phalavRddhikAkhyaM guruM tathA zrIjinadattasUriM // vAgdevatAyAzcaraNaucanatvAtamAzraye zrIjinana nAmnA // 1 // nirmathyajainAgamavArirAzi, prakAzitAyairiyamaprapaMcA // zrIcaMjasUrinpraNipatyasamyak, karomitAMsaMgrahaNIMsphuTArthI // 2 // yugmaM // zrIharSasAra gururAjahitaprasAda, mAdhAyacetasicidarthakRtepramAdaM tasmAdizukravacanovigatAvasAdI, vyAkhyAMsphuTAMzivanidhAnagaNivitene // 3 // have prathama graMthakartA doDha gAthAe karI ziSTAcAra pAlavAne arthe ane vighna nivAravA arthe maMgala kare . tathA anidheya, prayojana, saMbaMdha, ane adhikArI e cAranuM pratipAdana kare . namilaM arihaMtAI vinavaNo gAhaNAya patteyaM // sura nArayANa vubaM nara tiriyANaM viNAjavaNaM // 1 // uvavAya cavaNavirahaM saMkhaM ga samazyaM gamAgamaNe // vyAkhyA-arihaMtAI ke tharihaMtAdika pAMca parameSTIpratye namijaM ke namaskAra karI eTale namaskArarUpa maMgala thA. e namaskAre karI graMthakartA tathA graMthanA zrotAne vighna na thAya. ema pAMce parameSTIne namaskAra karIne, sura ke devatA, zrane nArayANa ke nA. rakI, e beThane pratyeke zrAyuSyanI vizke sthiti, javaNa ke ghara, avagAhanA ke zarIranumAna, vuddhaM ke kahIzu. eTale deva tathA nArakInuM AyuSya, juvana tathA zarIranI zravagAhanA kahIzuM. paNa eTaduM vizeSa je nara ke manuSya, ane tiriyANaM ke tiryaMca, e bejanA juvana te ekAMta nizcala zAzvatAM nathI, mATe viNAjavaNaM ke juvana vinA bAkInAM zrAyuSya zrane avagAhanA kahIzu. valI eka deva upanyA palI bIjo deva keTalA kAlane zrAMtare upaje ? te uvavAyavirahaM ke upapAtavirahakAla, valI eka deva cavyA paDI bIjo deva keTalA kAlane thAMtare cave ? te cavaNa ke cavanavirahakAla. tathA saMkhaMgasamazyaM ke eka samaye saMkhyAe gaNatAM keTalA deva upaje ? te eka samaye upapAta saMkhyA, valI eka samaye saMkhyAe gaNatAM keTalA devo cave te eka samaya Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 saMgrahaNIsUtra. cavanasaMkhyA. valI devo marIne keTalI gatimAM jAya ? te gamA ke0 gati, tathA keTalI gatinA zrAvyA jIvo devapaNe upaje ? te zrAgamaNe ke0 zrAgati. ema e va bola jema devane tema nArakI, manuSya, tathA tiryaMcane paNa sarakhA jAevA. eTale natra nava dvAradeva tathA nArakInAM kahIzuM. ane juvana vinA ATha ATha dvAra manuSya tathA tiryaMcanAM kahI zuM. e rIte sarva malI cotrIza dvAra kahI zuM. ahIyAM upara gAthAmAM yakArano cakAra thAya be, mATe ca zabda ujayAnvayI be, tethI deva, nArakI, manuSya, tiryaMca - e cArenAM varNa, cinha, lezyAdika paNa kahI zuM. eTale nidheyaka. graMthakarttA ne have e graMthakarttAne graMtha bAMdhyAno bodha thayo be, tenuM pragaTIkaraNa te naMtara prayojana thayuM tathA enA anugraha paraMparAe mokSAvApti te graMthakarttAne paraMpara prayojana, temaja zrotAne devAdikanuM svarUpa jANavuM, te anaMtara prayojana paraMparAe mokSAvAti te paraMpara prayojana. e rIte graMtha karavAnuM prayojana kayuM. ne ethI have jo saMbaMdha te be prakAre be. temAM eka upAyopeya lakSaNa, bIjo guruparvakramalakSaNa. temAMde e saMghayaNI graMtha te upAya, chAne e graMtha tatvajJAna te upeya. e upAyopeyalakSaNa samajavuM. dave guruparvakramalakSaNa te, e graMthano artha zrIvarddhamAna svAmIe vakhAeyo; tevAra paDhI zrI sudharmAsvAmIe dvAdazAMgImAM guMthyo. tyAMthI zyAmAcAryA dike pannavaNA pramukha sUtromAM uddhasyo. valI temAMthI zrI jinanaDagaNI kSamAzramaNe pAMcaseM gAthAnI mahoTI saMghayaNI karI; temAM avatArayo, tyAMthI saMkSepa rucivaMta jIvone zrIcaMdrasUri te mahoTI saMghayaNIno artha saMkSepIne ihAM bAMdhyo. e guruparvakramalakSaNa jANavuM. e saMbaMdha kahyo. have sAdhu, sAdhavI, zrAvaka, ghane zrAvikA - e cAre yA graMthanAM adhikArI jANavA. e cothuM adhikArIpaNuM kayuM. // 1 // avataraNa - jevA anukrame dvAra kahyAM be, tevAja anukrame pahelAM devonI sthiti pramukha nava dvAra kahe be. temAM prathama cAra prakAranA devomAMthI bhuvanapati devonA zrAyuSyanI jaghanya sthiti gAthAe karI graMthakAra kahe . dasavAsa sadassAI javaNavaINaM jannaviI // 2 // vyAkhyA - navaNavaINaM ke0 bhuvanapatinA daze nikAyanA devo, ane juvanapatinI devI - e banenI sAmAnyapaNe dasavAsasahassAI ke0 dazahajAra varSenI jahanna viI ke0 jaghanya thakI zrAyuSyanI sthiti hoya; paNa tethI bI na hoya. // 2 // For Private Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. avataraNa-nuvanapati devonA zrAyuSyanI utkRSTI sthiti ve gAthAe karI kahe je. camara bali sAra mhiaN|| taddevINaM tu timi cattAri // paliyAI shaaii|| sesANaM navanikAyANaM // 3 // dAhiNadivaDha paliyaM ||jttr hu~ti unni desUNA // tadevI maha pliyN||desuunnN aajmukkosN||4|| vyAkhyA-juvanapati devonA daza nikAya De, te merunA thATha rucaka pradeza be, tyAMthI eka dakSiNa dizino ane eka uttaradizino, evA arkoaH be khaMDa karIe, te bedizimAM ekeka dizineviSe ekeka nikAyano ekeka iMja. ema ekeka nikAyanA bedizie be iMja be. temAM pahelA nikAyaneviSe je dakSiNa dizirUpa arDa teno adhipati asurakumArano rAjA camareMja be; tenuM AyuSya sAra ke eka sAgaropamanuM utkRSTuM jANavU. ahIyAM sArapade sAgaropama kaDaM, te padano eka deza hoya, topaNa padanA samudAyano upacAra karavo evo niyama ; mATe kayu. tathA bIjo uttarAIno rAjA baliM . tenuM AyuSya eka sAgaropama ahiyaM ke adhika, eTale eka sAgaropama jAkelaM utkRSTathI jANavu. valI tadevINaM ke0 te camareMDanI devInuM AyuSya yathAsaMkhyAye savAtinnipaliyAI ke sADhAtraNa paTyopamanuM jANavU. ane baliMjanI devInuM AyuSya savAJcattAripaliyA ke sADhAcAra paDhyopamanuM utkRSTuM jANavU. ane e camareMDa, tathA baliMDa, e be TAlIne zeSa je nava nikAya // 3 // temAM dAhiNa ke0 dakSiNa dizinA dharaNe pramukha nave iMDonuM divaDhapaliyaM ke doDha palyopama tathA uttaradizinA nUtAne pramukha nave iMjornu unnidesUNA ke dezejaNuM be paDhyopamanuM AyuSya jANavU. ane taddevIma ke0 te dharaNe pramukha nave iMjanI devIunuM arddhapaTyopamanuM AyuSya, tathA nRtAne pramukha nave iMjhonI devIu~nu paliyaM desuNa ke0 dezejaNuM eka palyopamarnu AjamukkosaM ke0 zrAyuSya utkRSTuM jANavaM. ane te jaghanyAyunI upara jyAMsudhI utkRSTAyu saMpUrNa thAya nahIM, tyAMsudhI sarva madhyamAyu jANavU // 4 // e rIte navanapati deva tathA devInuM jaghanya tathA utkRSTuM zrAyuSya kamu. // have vyaMtara deva ane devIunu jaghanyotkRSTAyu gAthAnA traNa pade karI kahe je.|| vaMtariyANa jadannaM // dasa vAsa sahassa paliya mukkosaM // devINaM paliI // - artha-vaMtariyANa ke vyaMtaradeva tathA devIunuM jahannaM ke0 jaghanyAyu dasavAsa sahassa ke dazahajAra varSanuM hoya, ane paliya ke eka pakSyopamanuM devornu, tathA paliyaUM ke apaThyopamanuM devIunu, ukkosaM ke utkRSTAyu hoya. ahIMyAM kozka ajANa ema kahe je je, vyaMtaranI devIunu eka pakSyopamAyu . te jU kahe . Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 saMgrahaNIsUtra. kemake zrIpannavaNAsUtramadhye kadhuM be. - vANamaMtarINaM jaMte kevazyaM kAlaM hi pannatA goyamA jahanneNaM dasa vAsa sahaslAI ukkoseNaM zrarupa lidevamaM // e vacane vyaMtarIka devI nuM utkRSTuM zrAyuSya zraI palyopama be. ane zrI, hI, dhRti, kIrtti, buddhi, ane lakSmIe ba devIunuM zrAyuSya eka palyopama be, te devI javanapatinI be. vyaMtarI kanI nathI. ema jANavuM // 4 // have caMdramA, sUrya, graha, nakSatra, ane tArA-e pAMca jAtanA jyotabinA devo tathA devInA zrAyuSyanI jaghanyotkRSTI sthiti be gAthA ane eka par3hekarI kahe. paliyaM prayiM sasi ravINaM // 5 // larakeNa sadasseAya // vAsANa gar3hA paliya meesiM // vi pra devINaM // kameNa narakatta tArANaM // 6 // pali cananAgo // cana paDa jAgAdigAna devINaM // cana jule ca jAgo jahanna maDa jAga paMcama // 7 // vyAkhyA - jyota SidevonA be bheda be. eka cara ane bIjA sthira. temAM chADhI dvIpamAMhe je jyotiSacakrabe te cara; chAne aDhI dvIpazrI bAhera je jyotiSacakra be te sthira kaddevAya be. tyAM jaMbudvIpa de dene asaMkhyAtA dvIpa samudramAMhe je sasi ke0 caMdramA zrane caMdramAnA vimAnavAsI devo be, temanuM utkRSTAyu paliyA diye ke0 eka palyopamanapare larake ke0 eka lAkha varSa adhika, tathA ravINaM ke0 sUrya ne sUryanA vimAnavAsI devonuM utkRSTAyu eka palyopamaupara sadasseNayavAsAya ke0 ekahajAra varSa adhika be. tathA gahANa ke0 ser grahanA vimAnavAsI devonuM paliya ke0 eka palyopamanuM utkRSTAyu hoya. ane eesiM ke0 e pUrvokta caMdramA, sUrya tathA graha temaja caMdamA, sUryAne grahanA vimAnavAsI devonuM je zrAyuSya kayuM; tethI temanI devINaM ke0 devInA AyuSyanI viI ke0 sthiti te zuddhaM ke0 zraI jANavI. eTale caMdramAnI devI tathA caMdramAnA vimAnavAsI devonI devIunuM utkRSTAyu zra pasyopama chAne pacAsa hajAra varSa upara tathA sUryanI devI ne sUryanA vimAnavAsI devonI devIunuM utkRSTAyu arko palyopama ne pAMcase varSa upara tathA grahanI devI tathA grahanA vimAnavAsI devonI devIunuM utkRSTAyu arko palyopama jANavuM. ema e traNe jyotaSinI devInA zrAyuSyanI sthiti te devatAnA potAnA AyuSyathI arka hoya. have kameNanaskattatArANaM ke0 anukrame nakSatra tathA tArAnuM utkRSTAyu kahe be. // 6 // nakSatra tathA nakSatranA vimAnavAsI devonuM utkRSTAyu paliya ke0 zrapatyopamanuM jANavuM tathA temanI devIunuM caujAga ke0 palyopamAno cothojAga Ayu hoya. ane For Private Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 saMgrahaNIsUtra tArA tathA tArAnA vimAnavAsI devonuM utkRSTAyu caunnAgAhiga ke pakSyopamano cotho nAga vizeSAdhika, eTale kAzka jhAlaM, tathA temanI devINaM ke devIunu utkRSTAyu amanAga ke0 pasyopamano AgmojAga ahiga ke kAMzka vizeSAdhika jAlaM Aja ke Ayu jANavU. eTale devo tathA devI malIne pAMce jyotaSinA yugalanuM utkRSTAyu kaDuM. __ have jaghanyAyu kahele. ahIMyAM nAvArtha e je je, caMpramA, sUrya, graha, nakSatra thane tArA-e pAMca jAtanA jyotaSimAM caMpramA ane sUrya e be iM . bAkI traNa vimAnanA dhaNIune, tethI temanuM jaghanya tathA madhyamAyu na hoya kiMtu utkRSTaja hoya. te mUkIne caujuale ke cAra yugala te-ekato caMjamAnA vimAnavAsIdeva zrane vimAnavAsI devI, paNa caMjamA pote nahI; e eka yugala. tathA sUryanA vimAnavAsI deva ane devI; e bIjuM yugala. tathA grahanA vimAnavAsI deva ane devI, e trIga~ yugala. ane nakSatranA vimAnavAsI deva zrane devIu, e cothu yugala.e cAre yugalanu jaghanyAyu, paThyopamano canajAgo ke cotho jAga hoya, ane tArAnA vimAnavAsI deva tathA devI e paMcamae ke pAMcamA yugalanu jaghanyAyu paDhyopamano zramajAga ke pAThamojAga jANavU. eTale jyotaSi deva tathA devIu~nAthAyuSyanI jaghanyotkRSTasthiti khii| // have vaimAnikadevonI utkRSTa zrAyusthiti doDha gAthAe karI kahe // dosAdi satta sAdiya // dasa canadasa satara ayara jA sukko ||3kik mahiya mitto ||jaa gatI suvari gevije // 7 // tittIsaNuttaresu // sodammAzsu zmA liI jitA // vyAkhyA-dosAhisatta sAhiya dasa caudasa satara zrayara-erIte jAsuko ke0 yAvat zukra devaloka sudhI utkRSTa zrAyusthiti jANavI te kahe.jehano ghaNA kAle tarIne pAra pAmIe te sAgara kahIe. te sAgarekarI je kAla mavije tene sAgaropama kahIe. tyAM saudharmadevaloke belle terame pratare do ke be sAgaropamanA zrAyuSyanI utkRSTa sthiti jANavI. ane bIje IzAna devaloke ve sAgaropama pakSyopamane asaMkhyAtame nAge sAhi ke sAdhika eTale jApherA. trIje sanatkumAre satta ke0 sAta sAgaropama, cothe maheMjadevaloke sAtasAgaropama paDhyopamane asaMkhyAtame jAge sAhiya ke0 sAdhika te phApherA. pAMcame brahmadevaloke dasa ke0 daza sAgaropama, bache lAMtaka devaloke caudasa ke cauda sAgaropama, sAtame zukradevaloke sattarathayara ke0 sattarasAgaropama. itto ke e palI zukra devalokathI uparanA je devaloka De, tyAM zakkikama Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 saMgrahaNIsUtra. hiya ke0 ekekA sAgaropamanI vRddhi karIe te jA ke0 yAvat uvarigevije ke0 uparalI navamI graiveyake igatIsa ke0 ekatrIza sAgaropamanuM AyuSya yAya, te khii| batAve. AvamA sahasrAra devaloke DhAra sAgaropama, navamA khAnatadevaloke ugaNIza, dazamA prANatadevaloke vIza, agyAramA AraNadevaloke ekavIza, bAramA adbhuta devaloke bAvIza sAgaropama, prathama he Thima he hima graiveyake trevIza, bIje he hima madhyama graiveyake covIza; trIje he himajavarima graiveyake pacIza, cothe madhyama he hima yaiveyake vIza, pAMcame madhyamamadhyama graiveyake satyAvIza, baThe madhyamovarima graiveyake vIza, sAtame varima hima graiveyake ugaNatrIza, AThame uvarima madhyama graiveyake trIza, navame uvarimajavarima graiveyake ekatrIza sAgaropama utkRSTI AyuSyanI sthiti hoya // 8 // ehI Agala aNuttaresu ke0 pAMca anuttara vimAnoneviSe ekekA sAgaropanI vRddhi karIe nahIM, kiMtu zrahIyAM svanAve zrAyuSya tittIsa ke0 tetrI sAgaropamanuM hoya, erIte sohammAisu ke0 saudharmAdikathI mAMDIne pAMca anuttara lagI imA ke0 e vaimAnika devanA AyuSyamI hi ke0 sthiti te jihA ke0 utkRSTI kahI. vyAkhyA // dave e vaimAnika devonA tryAyuSyanI jaghanya sthiti be gAthAvaDe kade // be sor3hamme IsA // jahanna ThiI paliya mahiyaM ca // e // do sAdi satta dasa canadasa // sattara yarAI jA sahassAro // tappara ikkikkaM // diyaM jaannuttrcnke||10|| igatI sasAgarAI sabaThe puNajadannanici sohamme ke saudharmadevaloke tera pratare pratyeke paliya ke0 eka paDhyopamanI jahannaI ke0 jaghanya sthiti AyuSyanI jAvI. ane IsA ke IzAna devaloke payopamane zrasaMkhyAtame jAge ahiAM ke0 adhika eka palyopamanuM AyuSya jAvaM. // e // zrahIyAMthI AAgala trIjA sanatkumAre be sAgaropama jaghanya sthiti, cothA maheMdre be sAgaropama jAkerA, pAMcamA brahmadevaloke sAta sAgaropama, baDA lAMtake daza sAgaropama, sAtamA mahAzukre cauda sAgaropama. ema jA ke0 yAvat zrAmA sahassAro ke sahasrAra devaloke sattarasAgaropama, paDhe tappara ke0 tehanAjapara natAdika devalokane viSe ikkikahiyaM ke0 ekeko sAgaropama vadhAratA jaie te; jA ke0 yAvat ettaracanake ke0 cAra anuttara vimAne ekatrIza sAgaropamanI pratyeke jaghanya sthitI yAya te kahe be. khAnate 17 prANate 15 AraNe 20 te 21 emaja nave ke ekeka vadhAratAM navame graiveyake trIza sAgaropama jaghanyAyuSyanI sthiti thAya. tevArapaDhI eka vijaya, bIjo vijayAMta, trIjo jayaMta, cotho aparAjita, e Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNI sUtra. 37 nUttaracatuSke // 10 // igatI sasAgarAi ke0 ekatrIza sAgaropama zrAyuSyanI jaghanya sthiti hoya, ne pue ke0 valI savajahanna vizna bi ke0 savArtha siddhanAmA pAMcamA anuttara vimAne jaghanyAyunI sthiti nathI. kemake zrahIyAM ajaghanyotkRSTa tetrI sAgaropamanIja sthiti be. mATe. // have vaimAnika devInI jaghanya tathA utkRSTAyu sthiti doDhagAthA vaDe kahe be // parigahicyApiya rANiya || sohammI sA devINaM // 11 // paliyaM diyaMcakamA // viI jahannA ijeya nakkosA // paliyAI satta pamAsa // tadaya nava paMcavannAya // 12 // vyAkhyA - vaimAnika devInI utpatti saudharma tathA IzAna e be devalokane viSe hoya d. te devI be prakAranI be. eka paraNelI kulAMganA sarakhI te parigRhItA devI kahIe. bIjI sAdhAraNa vezyA sarakhI te aparigRhItAdevI jAvI. temAMhe saudharma devalo - kI parigRhItA tathA aparigRhItA devInuM jahannAna ke0 jaghanyAyuSya pakSiyaM ke0 eka pakSyopamanuM jANavuM. chAne bIjA IzAna devalokanI devIunuM jaghanyAyu eka palyAmAhiyaM ke adhika eTale eka palyopama kAkeruM jANavuM. have enaM ukkAsA ke0 utkRSTuM yu kahe be. saudharmadevaloke parigRhItAdevInaM paliyA satta ke sAMta palyopamanuM, ne parigRhItAdevInuM pannAsa ke0 pacAza pasyopamanuM utkRSTAyu jANavuM tada ke0 temaja IzAnadevaloke parigRhItAdevInaM nava ke0 nava palyopama ne aparigrahItAdevInaM, paMcavannA ke paMcAvana paDhyopamanuM zrAyuSya jANavuM devalokanA devonI je jogya pativratA devI be, tehane parigRhItA devI kahIe. thAne saudharmadevaloke pa rigRhItA devInAM va lAkha vimAna be; te vezyAnI jAti be. mATe ehane deva vezyA kahIe. temAM paNa je trIjA devalokanI nibhAe be, te trIje devalokeja jAya. tathA IzAna devaloke parigRhItA devInAM cAralAkha vimAna be, ahIyAM paNa je cothA devalokanA devatAne jogya yogya be. te cothe devalokeja jAya; ema sarvatra jANavuM // 12 // eTale vaimAnika devI unI Ayu sthiti kahI. have devIne adhikAre asurAdikanI mahiSInI saMkhyA eka gAthAvaDe he . iMdrANI 13 // paNa baccana canaya // kameNa patteya magga mahisI // asura nAgAi vaMtara // joIsa kappa igiMdaNaM // tejaramAMhe pradhAna paTarANI sarakhI je devI tene gramahiSI kahIe. te asurA ke0 asurakumAranA camareMdra tathA baliMdra e javanapatinA pahelA nikAyanA vyAkhyA - sarva Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 saMgrahaNIsUtra. dizinA iMdra be. tehane ekekAne paNa ke0 pAMca pAMca aggamahisI ke chAtramahiSI be. tathA nAgAi ke0 nAgakumAra zrade deIne bAkI je juvanapatinA nava nikAya be, tehanA dharaNeMdra tathA bhUtAneMdra yAde dezane DhAre iMdrane pratyeke ke ba 0 mahiSI be. tathA vaMtara ke0 vyaMtara devatAnA sola nikAyanA kAla mahAkAlAdika batrI iMdra be. tehane pratyeke cala cala ke0 cAra cAra gramahiSI be. ane joIsa ke0 jyotabinA iMdra caMdramA tathA sUryane pratyeke ca ca ke0 cAra cAra agramahiSI be. tathA kapaDugiMdA ke0 saudharma chAne IzAna e ve kalpanA be iMdrane pratyeke zraya ke0 mahiSI. pahelA tathA bIjA devalokI uparalA devalokane viSe devInaM upajatuM nathI. tethI tyAM parigRhitA devI paNa nathI; kiMtu te devalokanA iMdra tathA devone jevAre yathAyogya viSaya sevavAnI vAMDA yAya tevAre tene saudharma ne IzAna devalokana parigRhItA devI yathAyogyapaNe upabhogane zrarthe yAya. temATe tyAM mahiSI saMjave nahI // 13 // pUrve vaimAnika devona Ayusthiti samuccayarthI kahI dekhADI. have pratare pratare jaghanya utkRSTI sthiti kahevAne arthe prathama e devalokonI pratara saMkhyA gAthAvake kahe be. Dusuterasa Dusu bArasa // bappaNa cana cana Duge Dugeya ca gevija guttare dasa || bisaTha payarA javarikhoe // 14 // // vyAkhyA - pratara zabde jema gharane uparAjaparI mAla hoya, tema devalokamAM uparA upare pratara hoya . temAM Dusuterasa ke0 saudharma, IzAna e be devaloka malyA tera pratara valayAkArabe; temAM pUrva mahAvideha ne pazcimamahA videha. vacamAM arddha valayAkAra khaMmathakI zraddhA khaMga karIe. eka dakSiNadizi khaMDa, bIjo uttaradizi khaMma. temAM dakSiNadizi khaMDa saudharma iMdrano, eTale te dizinA arddha valayakhaMganA pratara saudharma iMdranA be; ane uttara dizinA zrarddha valayakhaMganA pratara IzAneMdranA jANavA. jo arko khaMga karI pratara na kahIe to tera pratara saudharmeMdranA, ane tera IzAneMdranA melavatAM navIza pratara thaI jAya be. te yAzaMkA nivAravAne aa ArDa khaMDa karIne prataranI gaNanA karIe. ema bIje paNa valayAkAra devaloka yugale ehaja vyavasthA karavI. temaja DusubArasa ke0 sanakumAra ne mAheMdre paNa malyA valayAkAra bAra pratara be. zrahIyAM paNa zraddhA karI dakSiNa dizi sanatkumAreMdranA ne uttaradizi mAheMdranA pratara karavA. brahmadevaloke a to a pratara be. ane lAMtake paNa ke0 pAMca prattara, tathA zukadevaloke ca ke0 cAra pratara be, sahasrAre ca ke0 cAra pratara, tathA cAnata ane prANata e Duge ke0 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra be devaloke malIne cau ke cAra pratara, tathA zrAraNya zrane acuta e ugeya ke be devaloke malIne cana ke cAra pratara. evaM bAvana pratarathayA. tathA gevi ke nava graiveyake ekeko pratara gaNatAM nava pratara thAya. thane aNuttare kahetAM pAMce anuttaravimAne ekapratara, evaM malIne dasa ke0 daza pratara, te pUrvokta bAvana sAthe melavatAM bisahipayarA ke0 bAsaTha pratara te uvariloe ke uparalA UrdhvalokaneviSe . // 14 // // dave pratare pratare jUDaM jUThaM utkRSTa tathA jaghanyAyu jANavAne arthe prathama saudharma devaloke upAya kahe je.|| sohammukkosa hiza niya payara vidatta zca saMguNi // payarukkosa hi // sababa jahannopaliyaM // 15 // artha- sohammukkosahi ke saudharma devaloke je utkRSTisthiti be sAgaropamanI be, tene niyapayarasaM ke potAnA tera pratara sAthe vihatta ke veheMcIe, par3I zvasaMguNi ke ahIMyAM pAMcamA athavA sAtamA je prataratuM zrAyu kADhavAne zvayaM hoya, te prataH ranI sAthe guNIe, tevAre te payara ke prataranI ukosahiza ke utkRSTi sthiti pAmIe, te AvI rIte je, saudharmadevalokanAteramA pratare utkRSTI sthiti be sAgaropamanI je, te ekekA sAgaropamanA tera tera jAga karIetevArebe sAgaropamanA terIzrAbavIsa nAga thAya,tene tere jAge veheMcatAM eka sAgaropamanA terIyA be nAganuM zrAyu pahele pratare hoya. emaja bojA prataratuM zrAyu kADhaq hoya, tevAre tene te sAthe guNIe to terIyA cAra jAga yAve, tema trIje ujAga, cothe zrApa jAga, pAMcame dazajAga, bache bAra nAga, sAtame cauda jAga eTale eka sAgaropamanA tera nAga ane upara terI eka nAga, bAgme eka sAgaropama ne traNa nAga, navame eka sAgaropama ne pAMca nAga, dazame eka sAgaropama ne sAta nAga, agyArame eka sAgaropama ne nava nAga, bArame eka sAgaropama ne agyAra nAga, ane terame pratare be sAgaropama pUrUM zrAyu hoya. evIja rIte IzAna devaloke paNa pratyeka pratarane viSe zrAyuSya kADhavAno upAya karavo.mAtra eTabuM vizeSa je e devalokanA pahele pratare sAgaropamanA terIyA be nAga kApherA kahevA. ema pratyeka pratare kApherA kahetAM javU; tevAre terame pratare ve sAgaropama sAdhika Ayusthiti thAya. ane sabachajahannopaliyaM ke sarvatra eTale saudharma devalokanA tereM prataraneviSe jaghanya eka pakhyopamanIja zrAyusthiti jANavI, ane IzAna devalokanA pratyeka prataraneviSe jaghanyathI eka pakSyopama kArI zrAyusthiti jANavI. e rIte saudharma tathA IzAna devalokanA tera pratara, teneviSe pratyeke jaghanyotkRSTa zrAyu samajavAnoupAya kahyo. // 15 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ qi saMgrahaNIsUtra. // have sanatkumArAdika uparanA devalokonA pratyeka prataroneviSe jaghanyotkRSTa zrAyuSyI sthiti jANavAne arthe upAya kahe be // surakappaviiviseso // sagapayaravidatta iva saMguNi // dihila sahi // itiya payaraMmi nakkosA // 16 // artha- surakappa ke0 devonA kalpa eTale bAra devaloka tene kalpa kahIe. ane nava graiveyaka, tathA pAMca anuttara vimAna ene kalpAtIta kahIe. tenA utkRSTA zrAyuyanI je vii ke sthiti be, tenuM viseso ke0 vizleSa karIe. eTale adhikI sthitimAMthI bI sthiti kADhI e. ema vizleSa kasyA paDhI je vadhe, tene surakalpa sthiti vizleSa kahIe. paDhI te vizleSa devalokanA potapotAnA payara ke0 pratare karI vitta ke0 verhecIe. paDhI saMguTi ke0 atra e sthAne te vAMbIta pratara sAthai samyakprakAre guNIe ne je zrAMka Ave tene hilli ike0 devalI utkRSTi sthiti teNeM sahi ke0 sahita karIe, tevAre icchiyapayaraMmi ke0 itiprataranI ukkosA ke0 ukRSTI sthiti zrAve. nuM udAharaNa kahe . saudharmadevalokanA terame pratare utkRSTI sthiti ve sAgaro - pamanI be. chAne sanatkumAranaM utkuSTAyu sAta sAgaropama be; temAMthI devalI sthitinA pUrvokta saudharma devalokanA be sAgaropama bAda karIe vAre bAkI pAMca sAgaropama rahe. te pAMca sAgaropamane sanat kumAranA bAra pratara be, teNekarI verhecIe-te yAvI rIte je, eka sAgaropamanA bAra bAra jAga karIe, to pAMce sAgaropamanA bArIyA sATha jAga yAya, tehane bAre pratare veheMcIye tevAre ekekA pratare sAgaropamanA bArIyA pAMca pAMca jAga Ave. paDhI devalA saudharmadevalokanI utkRSTI sthiti be sAgaropamanIbe te tehanI sAthe jelIe, tevAre trIjA sanatkumAra devalokanA pahelA pratarane viSe ve sAgaropama ne eka sAgaropamanA bArIyA pAMca jAga upara eTalI utkRSTI AyuSyanI sthiti thAya be. temaja bIjA pratare be sAgaropama ne upara bArIyA daza jAga kadevA. trIje pratare traNa sAgaropama ne upara bArIyA traNa nAga kahevA. e rIte pratare pratare bArIyA pAMca pAMca jAga vadhAratA jaie vAre, bellA bAramA pratare saMpUrNa sAta sAgaropamanuM utkRSTAyu thA. ema mAheM sAdhika sthiti jANavI. ehaja rIte uparanA sarva devaloke prataronA AyuSyanI sthiti kADhavAne upAya karavo // 16 // For Private Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 saMgradaNIsUtra. // have bAre devalokonA iMzone rehevAnAM sthAnaka kahe . // kappassa aMtapayare // niya kappa vaDiMsayA vimANA // iMda nivAsA tesiM // camadisi logapAlANaM // 17 // artha- kappassa ke kaTapa je devaloka tenA aMtapayare ke aMtano pratara eTale sarva devalokanA belA prataranA madhya nAganeviSe pratyeke niyakappavaDiM siyA ke nijakalpavataMsaka eTale potapotAnA kalpane nAme avataMsakanAmA vimAna be. eTale saudharmadevalokanA uparanA teramA prataraneviSe sudharmAvataMsaka nAmA vimAna be; tema IzAna devalokanA teramA prataraneviSe IzAnAvataMsaka nAmA vimAna be. e rIte sarva devaloke jANavU. paNa eTaluM vizeSa je navamA tathA dazamA e be devalokano eka iMDa be. tyAM cothA pratare prANAvataMsaka nAmA vimAna be. ane agyAramA tathA bAramA e be devalokano paNa ekaja iMsa je. tyAMpaNa cothe pratare acutAvataMsaka nAmA vimAna . e a. vataMsakanAmA vimAnoneviSe iMdanivAsa ke iMjano nivAsa be, thane tesiM ke te vimAnane caU disi ke cAredizineviSe cAra vimAno je be, tyAM logapAlANaM ke soma, yama, varuNa ne vaizramaNa e cAra lokapAlono nivAsa be. // 17 // ||hve saudharmejanA cAra lokapAlonuM utkRSTAyu kahe . // soma jamANaMsatinAga paliya varuNassa unni desuunnaa|| vesamaNe do paliyA // esa hi logpaalaannN||17|| artha- pUrvadizino lokapAla soma, ane dakSiNa dizino lokapAla yama- e bejano satinAga liya ke eka paTyopamanA trIjA nAga sahita eka palyopama thAyuSya . tathA trIjo pazcimadizino varuNanAmA lokapAla , tehanuM AyuSya - nidesUNA ke0 deze UNA be paDhyopama . valI uttara dizinA vaizramaNa nAmA cothA lokapAlatuM AyuSya dopaliyA ke be pakSyopamanuM be. esahizlogapAlANaM ke e saudharmejanA cAre lokapAlanA AyuSyanI sthiti jANavI // 17 // eTale devatAnA AyuSyanuM prathama chAra saMpUrNa thayuM. ||hve devagatineviSe juvanasaMbaMdhI bIjuM hAra kahe je.|| asurA nAga suvannA // vi aggIya dIva udhii|| disi pavaNa thaNiya dasavida // lavaNavaI tesu uiMdA // 2 // artha- devatAnA cAra nikAyamA prathama juvanapatino nikAyamA juvana kahevAne arthe pahelA juvanapatinI daza jAtonAM nAma kahe . je nahIM sura te asura. eTale Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. vaimAnika nahIM te asurA ke eka asurakumAra nikAya, bIjA nAga ke nAgakumAra, trIjA suvannA ke suparNakumAra, cothA viju ke0 vidyutakumAra, pAMcamA aggIya ke agnikumAra, bahA diva ke chIpakumAra, sAtamA udahiya ke udadhikumAra, zrApamA dizi ke dizikumAra, navamA pavaNa ke vAyukumAra, dazamA thaNiya ke stanitakumAra, e rIte dasavihajavaNavaI ke dazaprakAranA juvanapatidevo, tesu ke0 te ekekA nikAyaneviSe eka dakSiNazreNIno, ane eka uttarazreNIno, e rIte pratyeke cha. udA ke bebe iMkaje. ahIMyAM e dazanikAyanA devone kumAra evaM vizeSaNa eTalAmATe dIdhuM le ke te bAlakanI pare krIDA karanArA De // 15 // // have pUrvokta dazanikAyanA iMzonAM nAma kahe . // camare balIa dharaNe // nUyANaMdeya veNudeveya // tattoya veNudAlI harikaMte harissare ceva // 20 // aggisida aggimANava // punna visi tadeva jlkNte|| jalapada taha amiagii| miya vAhaNa dAhiNuttara ||1||velNbey panaMjaNa // ghosa mahAghosa esi mnnyro|| jaMbuddIvaM uttaM // meruM daMDaM padukAnaM // 22 // artha-zrahIyAM " dAhiNuttara " e pada daze sthAnake joDIe. kemake ekeka nikAyanA eka dakSiNa zreNIno iMja, thane bIjo uttarazreNIno iM . temanAM krame karI nAma kahe . tyAM pahelA asurakumAranikAyanA dakSiNa dizino camareMDa asurakumAra, ane uttaradizino baliM asurakumAra, bIjA nAgakumAranikAyanA dakSiNa dizino dharaNe ane uttara dizino nUtAne. trIjA suparNakumAranikAye dakSiNa dizino veNudeveMza, ane uttaradizino veNudAliMDa, cothA vidyutkumAranikAye harikaMteMDa ane harisaheMja. ceva ke nizcethakI // 20 // pAMcamA agnikumAra nikAye agnizikheM, ane agnimANaveMja. bahA dIpakumAranikAye dakSiNa pUrNe, ane uttare viziSTeDa. sAtamA udadhikumAranikAye dakSiNe jalakaMteM, ane uttare jalapraneDa. zrApamA dizikumAranikAye dakSiNe amitagatIM ane uttare amitavAhanechaH ||21||nvmaa vAyukumAranikAye dakSiNe velaMbeMja ane uttare pranaMjaneM. dazamA stanitakumAra nikAye dakSiNe ghoSe ane uttare mahAghoja. esiM ke e vIze iMja mAMhelo koI paNa iMsa jo potAnI samarthAI phorave to jaMbuddhIpane batrAkAre kare, ane meruparvatano daMDa kAU ke0 karavAne samartha De, eTale meruparvatane DAbAhAtha upare dhare topaNa zarIrane kA prayAsa jaNAya nahIM. evA e sarve iMjo pahu ke pranu eTale samartha De. arthAt sAdhAraNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 saMgrahaNIsUtra. zakti ne te kahI. je vastu pUrve kIdhI le te hamaNAM kare be, ane Agamika kAle karaze tene zakti kahIe, ane je zakti be; paraMtu kIdhI nathI, karato paNa nathI, ne karaze paNa nahIM, te zaktiviSayI kahIe. e paramArtha, vRti thakI jANajo. // 12 // // have asurakumArAdika nikAyonI dakSiNazreNinI nuvanasaMkhyA dekhADe . // canatIsA canacattA // ahattIsAya catta paMcaNDaM // pannA cattA kmso||lkaa navaNANa dAhiNaje // 23 // artha- pahelA asurakumAra devonAM calatIsA ke cotrIzalAkha juvana, nAgakumAranAM cacattA ke cumAlIza lAkha nuvana, ane suparNakumAranAM ahattIsAya ke zrA. maMtrIzalAkha juvana. eka vidyutakumAra, bIjo agnikumAra, trIjo chIpakumAra, cotho udadhikumAra, pAMcamo dizikumAra, e paMcaNhaM ke pAMce nikAyaneviSe catta ke0 cAlIza cAlIza lAkha juvana . ane pavanakumAranAM pannA ke pacAza lAkha juvana . stanitakumAranAM cattA ke cAlIza lAkha juvana be. kamaso ke e anukrame larakA ke0 lAkho dAhiNa ke dakSiNazreNineviSe lavaNANa ke juvanonI saMkhyA kahI. ||hve uttarazreNinAM nuvananI saMkhyA kahe . // ||cn cana laraka visNA ||taavshyaa ceva uttara disAe savevi sattakoDI // bAvattari hu~ti lakAya // 24 // artha- je dakSiNazreNie daze nikAyanA juvananI saMkhyA pUrve kahI, temAMhe ekekAne cau cana laraka vihaNA ke cAra cAra lAkhe ubAM karayAM thakAM zeSa jeTalAM nuvana je je nikAyanAM rahe, tAvazyA ke teTalA teTalAM ceva ke nizcethakI hu~ti ke0 hoya. uttara disAe ke uttaradizinA nikAyane juvana hoya. ema sarva malI dakSiNa zreNinAM juvana cAra kroma ne u lAkha thAya. uttarazreNinAM juvana traNa kroma ane bAsaTha lAkha thAya. e rIte savvevi ke0 sarvemalIne sayakoDI ke sAtakoma ane bAvattarilarakAya ke bahotera lAkha nuvana te DaMti ke hoya. // 24 // // have e pUrvokta juvana kyoM ? te sthAnaka batAve . // rayaNAe dihuvari // joyaNa sahassaM vimuttu te nvnnaa|| jaMbuddIvasamA taha // saMkha masaMkhijA vibArA // 25 // artha- rayaNAe ke0 ratnaprajA pRthvIno eka lAkha ne eMsI hajAra yojanano piMga jAmapaNe De, temAMthI hituvari ke heThe ne upara, eTale nIce ane upara, joyaNa sahassaMvimuttu ke eka eka hajAra jojana mUkIne vacamAMnA eka lAkha abhyotera Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saMgrahaNIsUtra. hajAra yojanamAMde te ke0 te juvanapati devonAM javaNA ke juvana je. te juvana nhAnAMmAM nhAnAM, te paNa jaMbuddIvasamA ke jaMbuThIpa jevaDAM mahoTAM be. ane taha ke temaja madhyama te saMkha ke saMkhyAtAkoTI yojana pramANa . tathA utkRSTA te asaMkhiU ke asaMkhyAtA komAkoDI yojana pramANa vibArA ke vistAravaMta De. // 25 // zrahIyAM keTalAka zrAcArya ema kahe je je, eka lAkha eMsI hacAra yojananA piMDa mAMDethI bannu hajAra uMbA karIe, vAkI corAzI hajAra yojanamAMde yathAyogyapaNe nuvanapatinA juvana ke. juvana zabde mahAmaMmapa samAna AvAsa te nagara bAhera vATalAkAre be, ane madhyamAMhe eTale mAMhelIkore cokhUNA , aMtaramadhya samacaUrasa, tathA tale kamalanIkarNikAne AkAre jANavA. have jeNe karI ghaNA devomAM potapotAnA nikAya ulakhavAmAM Ave evA pratyeke asurAdika daze nikAyanA mukuTa ane sarvAjaraNaneviSe cinho hoya te kahe . cUDAmaNi phaNi garuDe // va taha kalasa sIda asseya // gaya mayara vakSmANe // asurAINaM muNasu ciMdhe // 26 // zrartha-asurakumAranA mukuTaneviSe cUmAmaNi- cinha, nAgakumArane sarvAnaraNaneviSe sarpanI phaNinu cinha be, suparNakumArane zrAraNe garumanu cinha, vidyutkumArane sarvAnaraNe vaje ke vajranuM cinha be, agnikumArane zrAraNe pUrNa kalaza cinha, hIpakumArane naraNe siMhacinha , udadhikumArane AnaraNane viSe asseya ke azvacinha, dizikumArane bAjaraNaneviSe hastinuM cinha, vAyukumArane bAjaraNaneviSe mayara ke magaranu cinha, stanitakumArane vAnaraNaneviSe vakamANe ke0 varDamAna eTale sarAvasaMpUTanu cinha, e asurAINaM ke asurAdika daze prakAranA juvanapatinAM ciMdhe ke cinho muNasu ke jANavAM. ahIyAM siddhAMtamAhe cinhonAM pAgaMtara be, te virodhatA TAlIne zrI pannavaNAjI tathA uvavAznA pATha pramANa karavA. // have e asurAdika daze prakAranA juvanapatinA zarIranA varNa kahe je.|| asurA kAlA nAgu dadi paMmurA taha suvanna disi thaNiyA // kaNagAna viju sidi dIva aruNA vAna piyaMgu ninnA // 2 // artha-asurAkAlA ke0 asurakumAranAM zarIra kAle varNe hoya, nAgudahi ke nAgakumAra ane udadhikumAra e benAM zarIra paMgurA ke0 gaura varNe be, taha ke temaja savanna ke suparNakumAra, disi ke dizikumAra, ane thaNiyA ke0 stanitakumAra, e traNanAM zarIra kaNagAna ke0 kanakavaNe eTale kasavaTI upara sonAnI rekhA samAna eve Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. praya varNe le. ane vija ke0 vidyutkumAra, sihi ke agnikumAra, dIva ke chIpakumAra, e RNanAM zarIra aruNA ke rAte vaNe , ane vAna ke vAyukumAranI piyaMgu ke0 priyaMgu vRdanA varNanIpare nIle varaNe nitA ke kAMti be. // 27 // // have asurakumArAdikanAM vastrono varNa kahe be. // asurANa vana rattA // nAgodadi vimu dIvasidi niilaa|| disi thaNiya suvannANaM ||dhvlaa vAjaNa sNkruii||2|| artha-asurANa ke asura kumAranAM vana ke0 vastra te rattA ke0 rAtAMbe, ane nAgodahi ke nAgakumAra, udadhikumAra tathA viku ke vidyutkumAra, dIva ke chopakumAra, sihi ke agnikumAra, e pAMcene nIlAM ke nIlAM vastra be. valI disi ke0 dizikumAra, thaNiya ke0 stanitakumAra, suvannANaM ke suparNakumAra e traNenAM vastra te dhavalA ke ujvala . tathA vAjaNa ke vAyukumArane saMsaruI ke saMdhyArAga sadRza vastra . // 2 // // have e nuvanapatyAdika daze nikAyanA sonA je sAmAnika devo eTale iMza sarakhI dhinA dhaNI, tenI saMkhyA, tathA iMjhonA zarIranI radA karanAra evA je AtmarakSaka devo ,tenI saMkhyA kahe . // canasahi sahi asure|| baca sahassAI dhrnnmaaiinnN|| sAmANiyA imesi // canagguNA AyarakAya // 2 // artha-asure ke0 asurakumAranikAyanA be iMje temAMhe pahelA camareMsane causahi ke cosaTha hajAra, ane bIjA baliMDane sahi ke sATha hajAra, ane bAkInA dharaNamAINaM ke dharaNe Adedezne je nuvanapatinA aDhAra iMja; temAMnA ekekAne pratyeke baccasahassAI ke0 hajAra sAmANiyA ke sAmAnika devo , ane te ekekA iMjanA sAmAnika devo thakI cajagguNA ke cAraguNA karIe teTalA ekekAnA thAyarakAya ke0 aMgaradaka devo jANavA // e|| e rIte e daze juvanapatinAM nAma' dakSiNeMDa, uttareMja, dakSiNanuvanasaMkhyA, uttarajuvanasaMkhyA, cinha te lakSaNa, dehavarNa, vastravarNa, dakSiNa sAmAnikadeva, uttara sAmAnika deva, dakSiNa AtmarakSaka deva, tathA uttaradizi AtmarakSakadeva kahyA. // have vyaMtaradevonI vaktavyatA kaheto thako temAM prathama vyaMtaradevonAM nuvana kahe . // rayaNAe paDhama joyaNa // sahasse divari saya saya viNe // vaMtariyANaM rammA ||nomaa nagarA asaMkhijhA // 30 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 saMgrahaNosUtra. __ artha-rayaNAe ke ratnaprajA pRthvInApiMDa mAhelA paDhama ke0 padelA uparanA joyaNasahasse ke0 hajAra yojana je mUkyA be, temAMthI hihuvarisayasaya vihUNA ke helinA ane uparanA so so yojana mUkIe,eTale so yojana nIce mUkIe bhane so yojana upara mUkIe, vacamAMnA AThase yojana rahyA; temAM vaMtariyANaMrammA ke vyaMtaradevonAM ghara te ghaNAM ramaNika manohara jovAyogya be. jomA ke pRthvIkAyasaMbaMdhI nayarA ke nagara, te asaM rikadyA ke asaMkhyAtA be. ane bIjA manuSyadevathI bAhera asaMkhyAte hIpasamujhe je vyaMtaradevonAM nagara je; tenI vaktavyatA jIvAnigamAdi sUtrathakI jANavI // 30 // // have vyaMtaronA gharanA zrAkAra kahe . // bAhiM vahA aMto // caraMsa ado kamiyAyArA ||nv Na vaINaM taha vaMtarANa // iMda javaNA nAyavA // 31 // artha-te gharono bAhiM ke bAherano nAga te vahA ke vRtAkAre be, ane aMto ke| mAMhelIkore cauraMsa ke cokhUNA be. tathA aho ke zradhonAge eTale heThe kaniyAkArA ke kamalanI karNikAne zrAkAre , evA AkAre navaNavaINaM ke juvanapati, taha ke temaja vaMtarANa ke0 vyaMtarika devonAMjavaNArDa ke juvana te nAyabA ke jaannvaaN||31 tahiM devA vaMtariyA // vara taruNI gIya vAzya kheNaM // niccaM sudiyA pamuzyA // gayaMpi kAlaM nayANaMti // 32 // artha- tahiM ke te juvanomAMhe devAvaMtariyA ke vyaMtarika devatA je be, te vara ke pradhAna eTale nalI sonAgyavaMti suhAmaNI, atisuMdara, kusumalatA samAna De sugaMdha jehanI, evI dedIpyamAna taruNI ke0 devI, te manane priyakArI ehavA madhura vacanekarI gIya ke gIta gAya , tathA batrIzavaka nATakanI racanAe mRdaMgAdika paTahanera ehavA vAzya ke vAjina vagADe be. tehanA kheNaM ke zabde karIne te devatA niccaMsuhiyA ke niraMtara sukhIyA be. tathA pamuzyA ke pramudita eTale harSavAn thakA potAnA AyuSyano gayaMpikAlaM ke je gayo kAla te paNa nayANaMti ke0 nayI jANatA. // 32 // // have te vyaMtara devonA nagaronuM pramANa tathA nikAyanAM nAma kahe . // te jaMbudIva nArada // videha sama guru jahanna mjhimgaa|| vaMtara puNa avidA ||pisaay nUyA tahA jarakA // 33 ||rks kiMnara kiMpurisA // madoragA aha mAya gaMdhavA // dAdiNa uttara neyA // solasa tesiM zme iMdA // 34 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. artha- te ke te vyaMtarika devonAM nagara je guru ke mohoTAM De, te jaMbudIva ke jaMbuddhIpa jeTalAM barAbara eka lAkha yojana gola, cUmIne zrAkAre be. tathA je jahanna ke jaghanya De, te jAraha ke jaratakSetra jevaDA (526) yojana ane eka yojananA uMgaNIyA bannAga upara De, ane je majimagA ke madhyama vana De te, videha ke mahAvidehadevapramANa ( 33604 ) yojana ane eka yojananA jaMgaNIyA cArajAga ja. para eTalAM mahoTAM be. have te nagara nivAsI vaMtara ke vyaMtaradevonA puNa ke0 valI ahavihA ke ATha prakAra be. te kahe . eka pisAya ke pizAca, bIjA nUyA ke nUta, tahA ke temaja trIjA jarakA ke jada, // 33 // cothA rAvasa, pAMcamA kiMnara, bahA kiMpuruSa, sAtamA madoraga, AThamA gaMdharva, have e AThenA pratinneda kahe. tyAM khanAve pracurapaNe karIne svarUpavAna tathA somya darzana jemacaM, tathA hasta ane grIvAne viSe ratnamaya AjUSaNa dhAraNa karanArA evA kuSmAMmA, paTakA, joSA, zrAnhikA, kAlA, mahAkAlA, codA, acokSA, tAla pizAcA, mukharapizAcA, adhastArakA, dehA, mahAdehA, tUdanIkA, ane vanapizAcA, e pannara prakAranA pizAca devo be. tathA svarUpavaMta saumya mukhavAlA ane vividha prakArac De vilepana jemane, evA kharUpA, pratirUpA, thatirUpA, nUtottamA, skaMdikA, mahAskaMdikA, mahAvegA, pratibatrA, ane AkAzagA, e nava prakAranA nUtadevo be. tathA khanAve gaMjIra ane jemanaM darzana priya be, tathA vizeSe karI mAna tathA u. nmAnanuM je pramANa- teNe karI sahita. valI hAtha, ane paganAM taliyAM tathA nakha, tAlu, jIja, hoTha, eTalAM vAnAM jemanAM lAla ,ane dedIpyamAna mukuTanA dharanAra tathA nAnAprakAranAM zrAjUSaNo ne jemanAM, evA pUrNajanA, mANinA, svetajamA, harijanA, sumanonA, vyatipAkanaDA, sujA, sarvatonamA, manuSyapadA, dhanAdhipatayo, dhanAhArA, rUpayadA ane yadottamA, e tera neda yadadevonA De. tathA khanAve jayaMkara ane jemanuM darzana paNa jayaMkara tathA vikarAla ane rakta, tathA lAMbA hoThavAlA, tapanIya AnnUSaNavAlA, nAnAprakAranAM vilepana karanAra, evA jImA, mahAnImA, vighnA, vinAyakA, jalarAkSasA, rAkSasarAkSasA, ane brahmarAkSasA, e sAta prakAranA rAkSasa devo be. tathA jemanuM darzana saumya be, tathA jemanA mukhane viSe adhika rUpa ane zojA be, tathA mastakane viSe mukuTa De bAjUSaNa jemane, evA kiMnarA, kiMpuruSA, kiMpuruSottamA, hRdayaMgamA, rUpazAlinaH, aniMditA, kiMnarottamA, manoramA, ratipriyA ane ratizreSThA, e daza prakAranA kinnara devo . tathA jemanA sAthala zrane nujAune viSe adhika rUpa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 saMgrahaNIsUtra. ane zojA be, tathA mukhanI adhika kAMtI ne tathA nAnAprakAranAM zrAjaraNa tathA nUSaNa dhAraNa karanArA, evA puruSA, satpuruSA, mAhApuruSA, puruSavRSanA, puruSottamA, atipuruSA, mahAdevA, marutA, merupranA ane yazasvaMta-e daza neda kiMpuruSa devonA be. tathA jemano vega atyaMta be, jemanuM saumya darzana De, ane je mahoTA zarIravAlA, valI skaMdha ane grIvA e baMne jemanAM vistAravaMta ane puSTa De, tathA vicitra prakAranAM zrAnaraNa ane nUSaNa je jemanAM, evA juyaMgA, jogazAlina, mahAkAyA, atikAyA, skaMdhasAkhinaH, manoramA, mahAvegA, mahezvadA, merukAMtA ane nAsvaMta-e daza prakAranA mahoraga devo be. tathA priya le darzana jemana, valI svarUpavaMta nalo ne mukhAkAra jemano, tathA naloDe khara jemano, valI mastakaneviSe mukuTane dhAraNa karanArA, tathA hAra ne nUSaNa jemane, evA hAhAH, huhu, tuMburava, nAradA, zaSivAdakA, nUtavAdakA, kAdaMbA, mahAkAdaMbA, raivatA, vizvAvasava, gItarati, ane gItayaza-e bAra prakAranA gaMdharva devo . e rIte ATha vyaMtara nikAyanA ekekA nikAyaneviSe dAhiNa uttara ke dakSiNa ane uttarazreNinA neyA ke nede karIne tesiM ke tenA solasakaMdA ke sola iMDo be; te zme ke0 e AgalI be gAthAe karI kahe . // 34 // kAleya mahAkAle // murUva paDirUva punna naddeya // tada ceva mANinadde ||niimey tahA madAnIne // 35 // kiMnara kiMpurise sappurisA // mahApurisa tahaya azkAe // mahAkAya giiyrii||giiyjse unni unni kamA // 36 // artha- pahelA pizAca nAmA vyaMtaranikAyane dakSiNa dizie kAleMja ane uttara dizie mahAkAleMja, e anukrame nUtanikAyane svarUpeMDa, pratirUpeMDa. jadanikAyane pUrNanA tathA mANijama, rAkSasanikAyane nImeM, mahAnI meM // 35 // kiMnaranikAyane kiMnareMDa, kiMpuruSa tathA kiMpuriSanikAyane satpuruSe ane mahApuruSa, mahoraga. nikAyane atikAya, tathA mahAkAya. gaMdharvane gItarati zrane gItayaza. e rIte ATha nikAyane munni munnikamA ke be be iMcha , te ahIMyAM anukrame kahevA. // 36 // // have e pizAcAdika AThanikAyanA devonI dhvajAne viSe cinha hoya je te kahe . // ciMdhaM kalaMba sulase ||vdd khaDage asoga caMpayae // nA ge tuMbarua nae // khaTaMga vivajiyA rukA // 37 // artha-pizAcane kadaMbavRdanuM cinha, nUtane sulase ke sulasavRdanu cinha, yadane Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4e saMgrahaNIsUtra. vaDavRkSanu cinha, rAkSasane khaTuMge ke tApasa vizeSa mahAvRttinA upakaraNa- cinha, kinnarane azokavRdanu cinha, kiMpuruSane caMpayae ke caMpakavRdanu cinha, mahoragane nAgavRdanu cinha, gaMdharvane tuMbaruva ke tuMbarAnA vRdanu cinha. emAM khaDaMgavivajiyA ke eka khaTAMga varjine bAkI sarvene rukA ke vRdanAM ciMdhe ke cinha jANavAM. te cinha vyaMtaradevonI nae ke dhvajAneviSe hoya // 3 // // have e vyaMtaradevonA zarIranA varNa kahe . // jaka pisAya mahoraga // gaMdhavA sAma kiMnarA nIlA // raka sa kiMpurisAviya // dhavalA nUyA puNo kAlA // 30 // artha- eka jaraka ke jada, bIjA pizAca, trIjA mahoraga, cothA gAMdharva, e cArano varNa sAma ke0 zyAma eTale kiMcit kRSNa jANavo. ane kinarA ke kinnara ghaNA zyAma paNa nIlA ke0 kiMcit nIlavarNe jANavA, ane rAkSasa tathA kiMpurisAviya ke0 kiMpuruSa paNa dhavalA ke ujvala varNe , tathA nUyA ke nUtanikAyanA devo te puNo ke valI kAlA ke zyAmavarNe be, eTale sarvAtmAe kRmavaNe . // 30 // // have ATha jAtanA bIjA vyaMtara vizeSa devo te kahe . // aNapannI paNapannI // isivAI nUyavAIe ceva // kaMdIya mahA kaMdI // kodaMDe ceva payaeya // 3e||shy paDhama joyaNa sae // rayaNAea vaMtarA avare // tesu iha solasiMdA ruyaga aho dAdiNuttara // 40 // artha- eka zraNapannInikAya, bIjo paNapannInikAya, trIjo kRSivAdI nikAya, cotho jUtavAdInikAya, ceva ke nizce, pAMcamo kaMdita nikAya, baho mahAkaMditanikAya, sAtamo kohaMDikanikAya, ceva ke nizce, thAumo payaeya ke pataMganikAya. ||3e // zya ke0 e zrAganikAya te rayaNAe ke ratnapranApRthvInA piMjhamAhelA paDhamajoyaNasae ke padelA so yojanamAMhelA dazayojana upara, ane dazayojana nIce mUkI vacamAMnA eMsI yojanamAMhe vasanArA aha ke ATha jAtanA vyaMtara te, pUrve je ATha jAtanA vyaMtara kahyA tethI avare ke ninna jANavA. tesu ke0 tenA ruyagazraho ke0 zrAvarucaka pradezathakI dazayojana adho eTale nIce je eMsI yojana be, temA rahelA dAhiNuttara ke dakSiNa ane uttaradizInA nede karI solasiMdA ke sola zo . temanAM nAmAI ke nAma te zya ke AgalI gAthAe kaheze. saMnidie sAmANe ||sh vihAe isIya isivAle // Isara mahe Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 saMgrahaNIsUtra. sare viya // havasuvane visAleya // 41 // dAse dAsa raIviya // seeya nave tadA mahAsee // payage payagavaIviya // solasa iMdANa naamaa||4|| artha-eka saMnihita,bIjo sAmAnaraMja,trIjodhAtA, cotho vidhAtA,pAMcamo RSI,bahozaSIpAleMja, sAtamo Izvaraja, zrApamo mahezvaraiMja,havara ke hoya. navamo suvabaiMja, dazamo visAla // 41 // agIyAramo hAsyaraMja, bAramo hAsyaratiiMja, teramoM kheta, nave ke hoya. tahA ke0 temaja caudamo mahAsveta, pannaramo pataMgaDa, solamo pataMgapati iMpha, viya ke nizce. solasadA ke solanAM nAmAiM ke nAmo jANavAM // 42 // e sola iMDa vANavyaMtaranA kahyA. tema pUrve sola iMja vyaMtaranA kahyA , sarva malI batrIza iMjavyaMtaranA thayA. tathA navanapatinA vIza iMpha, valI yadyapi caMpramA, tathA sUrya to asaMkhyAtA iM . tathApi jAtinI apedAe caMdra sUrya beja gaNIe, mATe jyotiSInA be iMsa, ane vaimAnikanA daza iMcha malI cosaTha iMDa gaNatImAM ne. ||hve vyaMtara tathA jyotiSi e beunI sarakhI vaktavyatA naNI enaa|| // sAmAnika devo ane yAtmarakSaka devo, e benI saMkhyA kahe . // sAmANiyANa cnro|| sahassa solasaya AyarakA NaM // patteyaM sabesi ||vNtrvssi ravINaMca // 43 // artha- sAmANiyANa ke sAmAnika devo te caurosahassa ke cAra hajAra ane sokhasaya ke sola hajAra AyarakANaM ke zrAtmarakSaka devo, te savvesi ke sarvanikAyaneviSe patteyaM ke pratyeke vaMtaravara ke vyaMtaranA pati je batrIza iMja, tene tathA sasI ravINaMca ke caMdra ane sUrya e be jyotiSInA UnI paNa vaktavyatA vyaMtarasarakhIja be; mATe e sarvane hoya. eTale vyaMtaranA nagaronI vaktavyatA kahI. // 43 // // have badhA devo keTalA prakAranA ? te kahe . // iMda sama taaytiisaa|| parisatiyA raka logapAlAya // aNiya paznnA aniUMgA // kibbisaM dasa navaNa mANI // 44 // artha- eka iMdasama ke iMja, zrane sAmAnika devo, ane tAyatIsA ke trAyatriMzakadevo, tathA parisatiyA ke traNa parkhadAnA devo, Ayaraka ke aMgarakSaka devo, logapAlAya ke cAra lokapAla, aNiya ke anIya te kaTakanA devo, pannA ke prakIrNa, prajAnA devo, anilaMga ke aniyogIka te kiMkaradevo, ki bbisaM ke0 kilaviSIka devo, daza ke e daza jAtinA devo te juvaNa ke juvanapati, vyaMtara tathA vemANI ke0 vaimAnikamAM // 44 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. // have kaTakanA devonA sAta prakAra kahe . // gaMdhava naha daya gaya ||rd jama aNiyANi savva iMdANaM // ve mANiyANa vasadA // mahisAya ahonivAsINaM // 45 // artha- eka gaMdhava ke gAMdharva devo te mRdaMgAdhara jANavA, bIjaM naTTa te nATaka karanAra, trIjuM haya te ghomAneM, cothaM gaya te hAthIna, pAMcamuM raha ke rathana, baruM nama ke0 pAlAnu kaTaka. eka prakAranA thaNiyANi ke0 anIka eTale kaTaka, te savaiMdANaM ke sarva iMsrone hoya. ane vemANiyANa ke eka vaimAnikane sAtamuM vasahA ke vRpanaveM kaTaka hoya. tathA ahonivAsINaM ke adhonivAsI je juvanapati tathA vyaMtara , tene sAtamuM kaTaka mahisAya ke mahiSAnuM hoya // 45 // // have trAyatriMzakAdika devonI saMkhyA pratyeka iMdhanI kahe . // tittIsa taaytiisaa||pristi logapAla cattAri ||a NiyANa satta stty|| aNiyAhiva sava iMdANaM // 46 // artha- tittIsaM ke tetrIza devo te tAyatIsA ke trAyatriMzaka eTale gurusthAnIyA iMsarakhA, iMdhane salAha pUbavA yogya, sarvane pUjanIka hoya. tathA eka bAhya, bIjI atyaMtara, trIjI madhyama, e rIte sarva malIne parisa ke0 parkhadA te, tIyA ke traNa hoya. tathA eka soma, bIjo yama, trIjo varuNa cotho kubera, e rIte logapAla ke lokapAla te cattAri ke cAra hoya, ane aNiyANa ke anika te pUrvokta gAMdharva pramukha sattasattaya ke sAtasAta jAta, kaTaka te sarva iMDone hoya. te aNiyAhiva ke0 e sAte kaTakanA adhipati savvadANaM ke0 sarva iMjo hoya // 46 / / navaraM vaMtara joisa // iMdANa na hu~ti logapAlA // tAyattIsa nihANA // tiyasAviya tesiM nahu hu~ti // 4 // artha-paNa navaraM ke eTavaM vizeSa je vaMtara ke vyaMtaranA batrIza sone, tathA josa ke jyotiSInA be iMsone, logapAlA ke lokapAla, naTuMti ke na hoya, tathA tAyattIsa ke trAyatriMzaka De anidhAna ke nAma jenuM, evA tiyasAvi ke je devo te paNa tesiM ke0 te vyaMtara tathA jyotiSInA iMjone nahuhu~ti ke na hoya. // 7 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. // have jyotiSI devonAM vimAnonI vaktavyatA kahe je. te jyotiSI tiryaklokane viSe be. te tiryakloka merumadhya rucakathI navase yojana napara, ane navase yojana nIce malI aDhArase yojana pramANa be. tyAM jaMcA navase yojana je tiryakalokanA be; temAM keTalAM yojana UMcAM jyotiSinAM vimAno De ? te kahe . // samanUtalAna ahahiM / dasUNa joyaNasaehiM Arana // navari dasUttara joyaNa // sayaMmi ciMti joisiyA // 4 // artha-meruparvatanA madhyatnAge ATha rucakapradeza te samajUtala kahIe. tyAMthI ahiM joyaNa saehiM ke AThase yojana, te dasUNa ke daza yojane aMDA, eTale sAtaseM ne ne yojana jaMcA jaeM, tyAhAMthI Arana ke zrAraMjIne uvari ke upare jAmapaNe-dasUttarajoyaNasayaMmi ke ekazo daza yojanamAMhe jorasiyA ke jyotiSI devo, citi ke rahe . // 4 // ||te jyotiSidevo ekaso daza yojanamAM kevIrIte rahyA De ? te kahe . // taba ravI dasa joyaNa // asI tajjvari sasIya rikesu // ada naraNi sA nagari // badi mUlo niMtare aniI ||4e| zrartha-taba ke tyAMthI eTale ekaso daza yojana mAMhelA dasajoyaNa ke daza yojana te, ravI ke0 sUrya uMco . ya ke valI tamuvari ke tehanA upara sasI ke caMjamA te asI ke eMzI yojana UMco . valI te thakI cAra yojana UMcA rikesu ke nakSatra . te sarva malI thahAvIza natra je. temAMhe eka jaraNInatra te sarva nakSatrathakI ada ke adho eTale nIce cAle . ane sAra ke khAti nakSatra te sarva nadAtrathakI uvAra ke upare cAle . tathA mUlo ke0 mUlanakSatra sarvathakI bahiM ke bAhirane maMmale cAle be. sarva nadAtrane antire ke vacAle aniI ke anicit nadatra cAle . // 4 // tAra ravi caMda rikA ||bud sukA jIva maMgala saNiyA // saga saya najaya dasa asi||cn cana kamaso tiyaacnsu||50|| artha-samajUtalApRthvIthakI sagasaya ke sAtaseM ne najaya ke netu yojana upare tAra ke0 tArA be. te upara daza ke0 daza yojana UMco ravi ke sUrya je. tethakI upara eMsI yojana caMjamA be. pharI te thakI upare cala ke cAra yojana UMcA rikA ke nakSatra . tethI cala ke cAra yojana UMco buha ke0 budhanAmA graha , tethI UMcA tiyA ke traNa traNa yojanane aMtare causu ke bAkInA cAra graha, te kamaso ke anukrame De. e. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 53. Tale tehathI traNa yojana uMco zukra be, tyAMthI traNa yojana uMco bRhaspati be, tyAMthI traNa yojana uMco maMgala be, tyAMthI traNa yojana upare zanIno tAro be, e rIte samanUtala kI sAtaseM nevu yojana upare ekazone daza yojanamAMhe sarva jyotiSacaka cAle be. sarva malI samanUtalathI upara navaseM yojane zanizcara be. ahIMyAM yojana pramANAMgu karI levA. // 50 // // have manuSyakSetramAM carajyotiSi meruparvatathakI keTalA yojana ire cAle ? tathA manuSyaloka beDe lokazrI rA keTalI bAdhAe jyotiSI rahe te kahe be. // ikArasa joyaNa saya // igavIsi kkAra sAhiyA kamaso // merulogAbAhiM // joisa cakkaM carai hAi // 51 // artha-yAraso ne ekavIrA yojana tathA vallI agIyAraso ne ikkAra ke0 gIyAra yojana sAhiya ke0 sAdhika, te kamaso ke anukrame meruparvata kI logA bAhiM ke0 loka abAdhAe jyotiSanuM cakra te carai ke0 cAle be, ghane hAI ho sthira rahe . vArtha ema je meruparvatathakI agIyAraso ekavIza yojana beTe jyotiSacakra cAle . te manuSyadetramAMde cAle be. ane lokanA beheDAtha kI gIyAraseM ne zrIyAra yojana cAre dizAe mAMhelIkore lokanI abAdhAe eTale aMtare jyotiSacakra thira rahe be; eTale manuSyadetramAMhe cara be; thane bAhiranA kSetromAMhe sthira be. // 51 // kavidyAgArA // phalimayA ramma joisa vimANA // vaMtara nayarehiMto // saMkhi guNA ime huMti // 52 // artha-kavihAgArA ke0 arddha koThaphalAkAre caMdrAdika jyotiSinAM vimAna hoya. te phalimayA ke sphaTika ratnamaya sAmAnye sphaTikanAM be, ramya ke0 ramaNika jovA yogya manane AlhAdakArI evAM sarva joisa vibhANA ke0 jyota pinAM vimAno be; te pUrve hyAM je vaMtaranayarehiMto ke vyaMtaradevonAM asaMkhyAtAM nagaro, te thakI saMkhitaguNA ke0 saMkhyAta guNA ime ke0 e pratyakSa dekhAtA jotiSinAM vimAno be. pUrddhA ko phalAkAre jyotiSinAM vimAno be, to udaya, stane tiryakparibhramaNakAle kema prakAre dekhAtAM nayI ? mAthAupara zrAvyAM tAM vRtAkAreja be, ema dekhAya be, paraMtu tiryak paribhramaNa kAle tema na dekhAtAM ma dekhA be ? e praznano uttara kahe be. jyotiSirtanAM vimAna sarvathA pra ko phalAkAre nathI, kiMtu vimAnonI pITha ghaDIbaMdha arddha koThaphalAkAre - kAre For Private Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 saMgradaNIsUtra. be. te upara caMdrAdika jyotiSirjanAM prAsAda be. te prAsAda yadyapi vartulAdika koi paNa prakAre rahyAM tAM pIThikA sahita prAye vATalAkAra dekhAya be, vAMko AkAra paNa dUra thakI vRttAkAre pratijAse be, temATe dUrathakI sUrya vimAna vATalaM dekhAya be emAM kAM doSa nathI. tAi vimAlAI pu // savAI huMti phAlimayAI // daga phAlI - hamayA puNa // lavaNe je joisa vimANA // 53 // artha - tAi ke0 te jyotiSInAM vimANAI ke0 vimAna te puNa ke0 valI savvAI 0 sarva phAlimayA ke0 sphATikaratnamaya huMti ke0 doya. ne pue ke0 valI lavaNe to lavaNa samudrane viSe je joisavimANA ke0 je jyotaSInAM vimAna be, te dagaphAlIdamayA ke0 udakasphATika ratnamaya be. kemake lavaNasamunI zikhA daza hajAra yojana poholI, ane sola hajAra yojana uMcI be. chAne jyotiSInAM vimAna to navaseM yojana uMcAimAM be, te sarva zikhAmAMde cAle be. paNa udakasphATikaralanA prajAve karI pANI phATIne mokaluM yaI jAya be, tethI vimAnone tyAM pANI mAMhe pharavAne bAdhA yatI nathI. vimAnamAM pANI jarAtuM nathI. je sphATikane saMyoge tathAvidha jagat svanAve pANI phATI jAya, tene udakasphATika kahIe. je mATe sUryaprajJapti niyuktikAra kahe . jyotiSirtanAM sarva vimAno sadA sphATikamaya chAne je lavaNasamudramAM vimAno be, te udakasphATikamaya be. je kAraNa mATe lavaNasamudranI zikhAmAM cAlatAM thakAM vimAnonA tejano je prakAza be, teno aMtarAya pANIthI thato nathI // 53 // have caMdrAdi jyotiSInAM vimAnonuM pramANa kahe be. // joyaNi gasahi jAgA // bappanna'DayAla gAnaDa iga 6 // caMdAi vimANAyAma || vivaDA 6 muccattaM // 54 // artha-joya gisa DijAgA ke0 eka yojananA ekasaTha jAga karIe, tevA bapanna ke0 nRpanna jAganuM caMdramAnuM vimAna lAMbuM be, ane aDayAla ke0 zramatAlIza nAganuM sUryanuM vimAna lAMbuM be. chAne gAuDuga ke0 be gAjanAM grahanAM vimAno be tathA iga ke0 eka gAnAM nakSatranAM vimAna be. addha ke arddhagAunAM tArAnAM vimAna be. koika nhAnA paNa be. e rIte caMdAi ke0 caMdrAdika pAMca jAtanA jyotiSinAM vimANA ke0 vimAna, temano yAyAma ke lAMbapaNAno ne poholapaNAno te vivamA ke0 vistAra jA vo ne jeTalA lAMbapaNe be tethI arddha ke addha uccataM ke0 uMcapaNe sarva pAMce jyotiSInAM vimAna jAevAM. e utkRSTAyuvAlA tArAnAM vimAnonuM pramANa kayuM; paNa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra 55 jaghanyAyuvAlA tArAnAM vimAnonuM pramANa laMbAi pohAlAi pAMcase dhanuSya, ane uMcAz adIseM dhanuSya paNa je. // 54 // ||hve manuSyalokanuM pramANa ane manuSyadevathI bAheranA sthira caMgAdi ||paaNce jyotiSIunA vimAnonuM svarUpa kahe . // paNayAla laka joyaNa // nara khittaM tabime sayA jamirA // narakhittAu badiM punn||apmaannaa khyiA nicaM // 55 // artha- e pUrvokta rIte paNayAlalaskajoyaNa ke0 pistAlIzalAkhayojananuM narakhittaM ke manuSyatra le. tabime ke temAMhe e jyotiSi sarva sayAnamirA ke sadAkAla vramaNazIla be. ane nara khittAubahiM ke manuSyavetrathI bAhera je pAMce jAtanA jyotiSI , temanAM vimAna puNa ke valI Agala je manuSyakSetranA jyotiSInuM pramANa kahyu be, tethakI apamANA ke arDa pramANa de. ane te niccaM ke0 nitya hiyA ke sthira rahyAM je. eTale manuSyakSetramAhelA caMdranuM vimAna yojananA ekasaThIzrA upanna jAgarnu be; to manuSyadetrathI bAheranA caMpramAnuM vimAna ahAvIza nAgarnu je. ema pAMce jyotiSIunAM vimAna laMbA poholAie arbapramANa jANavAM. temaja uMcAie paNa aIpramANa jANavAM. // 55 // ||hve e manuSyavetramAhe jyotiSIunI zIghazIghrataragatinuM trtmpnnuN|| kaheto thako prathama manuSyadetranuM lakSaNa kahe . // manuSyadevane viMTI rahelo suvarNamaya sattaraseM ekavIza yojana UMco mAnuSottara parvata ; tyAMsudhI manuSya, janma maraNa thAya be; paNa tezrI bAhera manuSyanuM janmamaraNa nathI. kadAcit koI devatA pUrva javanA vairathI manuSyane upAmI aDhI chIpathI bAhera mUke, athavA ganiNIstrIne mUke, paraMtu tyAM janmamaraNa thayuM paNa nathI, thAtuM paNa nathI, ane thaze paNa nahIM. kemake valI evaM kAraNa male ke jethI saMharIne pAlo ANI zrA manuSyadetramA mUke, ane jaMghAcAraNAdika naMdIzvara tathA rucaka hIpe yAtrA karavA jAya be kharA, paraMtu te manuSyalokamAhe pAbA zrAvIneja mare; temATe manuSya kSetra kahIeM. te manuSyadevamAMhelA caMdramA sUrya zrAde dezne jyotiSI devatA zreNibaMdha . // have e manuSya kSetramAhelA jyotiSIunI cAlavAnI gati tathA emanAM // // vimAnane vahaNahAra devatA keTalA je ? ityAdikanuM svarUpa kahe . // sasi ravi gaha naskattA // tArAGa hu~ti jahuttaraM sigghA // vivarIyAna mdddia|| vimANa vadagA kameNesiM // 56 ||so. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 saMgrahaNIsUtra. lasa solasa aDa cana // do sura sahassA puroya dAhiNa // pacima uttara sIhA // habI vasadA dayA kmso||5|| artha-caMDa, sUrya, graha, nakSatra, tArA- e anukrame zIghratara jANavA. temAM prathama sarvamA sasi ke0 caMdramAne cAlavAnI gati maMda . te thakI sUrya zIghratara, te thakI grahane cAlavAnI gati utAvalI, te thakI nadAtra utAvalA, te thakI tArA zIghratara, zrane hu zabde pUrve kahelA eka bIjAthI jaMcA rahelA grahano krama lahIe; te zrAvI rIte je, grahamA valI budhathakI zukranI gati zIghra be, ane zukrathakI maMgala, tathA maMgalathakI bRhaspati, bRhaspati thakI zanizcaranI zIghra gati jANavI. e rIte jahattaraM ke yathottarapaNe ekekathakI sigghA ke zIghragativAlA te hu~ti ke be. have e gatinI rIta kahI; tethakI vivarIyA ke viparItapaNe jyotiSIunuM mahaDDiya ke ma. hakipaNuM kahevU. zrAvI rIte je, sarvathakI alpa zakivaMta tArA be, te thakI nakSatra maharDika, tethakI graha maharDika, tethakI sUrya mahA:ka, sUryathI caMumA maharDika. have enA varNa kahe . tArA paMcavarNA be, ane bIjA sarva jyotiSi agnie tapAvelA sonAne varNe jANavA. tathA e caMDAdika pAMce jyotiSI te nalAM vastra yAnaraNe alaMkRta mukuTe maMmita mastakavAlA , tathA caMjamA thane caMdramAnA vimAnavAsI devonA mukuTane agrajAge caMjamaMDalAkAre cinha jANavAM. emaja sUryane mukuTe sUryamaMmalAkAre cinha hoya. ane grahane mukuTe grahAkAre cinha, nakSatrane mukuTe nakSatrAkAre cinha, tArAne mukuTe tArAkAre cinha, temaja sarva jyotiSInA potapotAnA vimAnavAsI de. vonA mukuTaneviSe paNa evAMja cinha hoya. e cinhe karI pAMce jyotiSIne ulakhIe. have e pAMce jyotiSIunA vimANavahagA ke0 vimAnanA vahaNahArA devo te, kameNesi ke anukrame kahe je // 56 // prathama caMDamAnA vimAnavAhaka solasa sahassa ke sola hajAra devo, ane sUryanA vimAnavAhaka sola hajAra devA, ane grahanA vimAnavAhaka amasahassa ke0 ATha hajAra devo, natranA vimAnavAhaka causahassa ke cAra hajAra devo, tathA tArAnA vimAnavAhaka do sahassA ke be hajAra sura ke0 devo jANavA. ahIMyAM lAvArtha to e le je jagatsvanAve caMDAdikanAM vimAna nirAlaMba AkAzane viSe potAnI mele vadetAM rahe be; paNa zrAdezakArI devo potAnI prajutA vadhAravAne arthe athavA potA sarakhA devomAMbahumAna dekhAmavAne arthe svanAve te sevakadevatA vimAnatale siMhAdikane rUpe, hega thakA vahe , paNa e aniyogIka devone vimAnatale vahetAM vimAnano nAra lAge nahI. jema kozka unnata strIne ghaNA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. zrAnUSaNano jAra lAge nahI, tema aniyogIka devone paNa tathAvidha karmodayathakI cAlavAne viSe rati be, mATe svasvanAve vahetA vimAnone tale e paNa vahetA rahe. e pAMce jyotiSInAM vimAnonA calAvanAra devo te sarakhA cothe cothe nAge cAre dizie jUdA jUdA rUpe hoya te kahe . prathama puroya ke pUrva dizAe sIhA ke siMhane rUpe hoya, ane dAhiNo ke dakSiNa dizAe havi ke hAthIne rUpe hoya, tathA pachima ke pazcima dizAe vasahA ke vRSanane rUpe hoya, ane uttara ke uttara dizAe hayA ke azvane rUpe hoya, kamasA ke0 e anukrame vimAnavAhaka jaannvaa.||5|| ||hve e sarva jyotiSiumAM adhika zajivaMta caMdramA De mATe caMDamAno parivAra kheje.|| gada ahAsI nakatta // aDavIsaM tAra koDi komINaM // ga sahi sahassa navasaya // paNadattari ega sasi sinnaM // 5 // / artha- maMgalAdika graha aThAsI ke avyAzI be, ane anicita pramukha nakatta ke nakSatra te aDavIsaM ke ahAvIza ,zrane DAsahisahassa ke bagasaha hajAra, tathA navasaya ke navaseM ne paNahattari ke paMccotera eTalI komIkomINaM ke koDAkoDI tAra ke tArA eTale bAsaha hajAra koDAkoDI navase koDAkomI ane paMccotera koDA komI eTalA tArAnI saMkhyA. e sarva egasasi ke eka caMDamAno sinnaM ke0 sainya eTale parivAra jANavo // 5 // ___ ahIMyAM ziSya pUje je ke, manuSyakSetra to pistAlIza lAkha yojana be, ane tA. rAnI saMkhyA vadhAre kaho bo; mATe eTalA kSetramA samAveza na thAya, to e vAtano saMjava kema thAya ? e AzaMkA guru AgalI gAthAe TAle . koDA komI sannaM // taraMtu mannaMti khitta thovatayA // keI annenasse // haMgula mANeNa taaraannN|| ee|| artha- ahIMyAM be mata je. keka AcArya koDIkoDI saMjhAtara kahetAM nAmAMtara kahe be. jema vIzane paNa koDI kahIe, eTale komAkoDI kehetAM koTI ebuMja nAmAMtara mannaMti ke mAne je. kAraNake khitta ke manuSyadevanI nUmi thova ke thoDI be. tayA ke temATe mAne . valI kezyanne ke anya valI koIka AcArya te pramANAMgulane ThekANe ussahaMgulamANeNa ke utsedhAMgulane pramANe tArANaM ke tArAnAM vimAna kahe . ema karatAM pramANAMgula detramA utsedhAMgulanAM vimAna samAra jAya. kemake vizeSaNavati graMthamAM zrIjinanagaNi kSamAzramaNe ehaja uttara dIdhA le. valI " nagapuDhavivimANA miNasupamaNaM guseNaMca " e pATha prAyika be. kyAMka vighaTe paNa . Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. ahIMyAM cArase utsedhAMgule eka pramANAMgula thAya je. ane keTalAka graMthomA eka hajAra utsedhAMgule eka pramANAMgula thAya ema kaDaM be. tethI detranA apatva mATe utsedhAMgulane mAne tArAnA vimAnanuM pramANa mAne . // 5 // // caMjanA parivAranI vaktavyatAne prastAve tenAja parivArajUta // // grahonI aMtargata rAhunI vaktavyatA jUdI kahe je. // kiAdaM rAhu vimANaM // niccaM caMdeNa ho avirahiyaM // canaraMgulamappattaM // hijAcaMdassa taM cr3|| 6 // artha- rAhuvimANaM ke rAhunuM vimAna te kiNhaM ke kAryu be, ane nicca ke nityapratye caMdeNa ke caMjamAnA vimAnathI hoi avirahiyaM ke ghara thAtuM nathI. pAseja be. mAtra cauraMgulaM ke cAra aMgula appattaM ke aprApta eTale cAra aMgula vegaDhuM thakuM hiThAcaMdassa ke caMjamAnA vimAnathakI hetuM thakuM taM ke te rAhuna vimAna carazke cAle . __ahIMyAM eka nityarAhu ne bIjo parvarAhu e rIte rAhu be prakAranA . temAM parvarAhu te jaghanyathI mAse caMdramA ane sUryane grahaNa kare, eTale potAnA vimAne karI te. manA vimAnane Avare. utkRSTuM caMjamAne betAlIza mahIne grahaNa kare. ane sUryane aDatAlIza varSe grahaNa kare. temaja rAhunIpare kevAreka ketu paNa grahaNa kare. ___ ane bIjuM nityarAhunuM vimAna te varSe kArbu , ane te jagatvanAve sarvadA caMDamAnI sAthe cAle. caMmAthakI cAra aMgula vegaDhuM thakuM nIcuM cAle. temAM aMdhArA pade caMjamaMgalanA pannara nAga karIeM, temAMnA ekekA nAgane dinapratye Avare-DhAMke. ane ajavAle pade je zrAvasyo hoya temAMyI ekeko nAga pADage mUke. eTale e je nityarAhu te sarvakAla Avare nahIM. paNa caMjamAnA trIza dIvase karI trIza nAga karIeM te eka pakhavAmIye vaheMcIye, tevAre dinapratye bebe jAga Ave. te aMdhAre pakhavADIe dararoja bebe nAga Avare-DhAMke, ane ajuzrAle pakhavADIe dararoja be be nAga mUkato jAya, tevAre lokamAM caMDamamalanA tejanI hANI vRjhino nAsa thAya. ahIMyAM ko pale je cakramAnaM vimAna mahoTuM, ane rAhanuM vimAna nhAna to rAthI caMjamA zIrIte grahevAya ? tehane uttara kahe ke ke grahornu vimAna be kosanuM kaDaM le te prAyika be; mATe prAyika zabda nizcevAcaka nathI; tethI e grahonA vimAnanuM je pra. mANa kayuM , te thakI adhikuM paNa saMjava thAya. tethI sarvAtmAe caMDamAne rAhu DhAMke be. athavA keTalAeka AcArya ema kahe je je rAhunuM vimAna nhAnuM batAM kAluM De, mATe jo kAj thoDaM hoya topaNa ghaNA ujvalAne zrAbAdana karI zake be. e pramANe Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ee saMgrahaNIsUtra. behu rIte prazna karanAranI zaMkA TAlI. jema masInA eka TIpAzrI sphaa|ttkno kaTako kAlo dekhAya, tema rAhunA yoge caMDamA kAlo dekhAya . // have jaMbujhIpane viSe tathA bIjA paNa manuSyadetramA eka tArAthI bIjA // // tArAnA vimAnornu parvatAdikanA vyAghAte jaghanyotkRSTa aMtara, ane // // vyAghAtavinA jaghanyotkRSTa aMtara keTaDhuM hoya ? te kahe . // tArassaya tArassaya // jaMbuddIvaMmi aMtaraM guruyaM // bArasa joyaNa sahassA // unnisayA ceva bAyAlA // 6 // artha-tArassayatArassaya ke eka tArAnA vimAnathakI bIjA tArAnA vimAnane jaM. buddIvaMmi ke0 thA jaMbuchIpaneviSe guruyaM ke utkRSTuM jo aMtaraM ke aMtara hoya to keTaluM hoya ? te kahe . bArasajoyaNa sahassA ke bAra hajAra yojana upare unnisayA ke0 baso ceva ke nizcethakI. valI bAyAlA ke betAlIsa upara eTale (12242) yojananuM aMtara hoya. te meruparvatane vyAghAte e aMtara jANavU. jema meru, pRthIvi nIce daza hajAra yojana jAmo, tema valI meru tathA tArAne eka bAjue, (1951) yojanana aMtara , teQja bIjI bAjue paNa (1921) yojana- aMtara be, mATe e traNanI saMkhyA ekaThI karIe, tevAre eka tArAzrI bIjA tArAcaM utkRSTuM aMtara (12242 ) yojana thAya. // 1 // // have vyAghAte tathA nirvyAghAte jaghanya tathA utkRSTuM aMtara kahe . // nisaDhoya niilvNto||cttaarisy ucca paMca sykuuddaa||anvaar rikA ||crNti unnaya 5 bAdAe ||6||gvhaaunnisyaa||jhnn meyaM tu doshvaaghaae||nivaaghaae guru lhu||dogaany dhaNusayA pNc||63 artha-nisaDhoya ke niSadha ane nIlavaMta e be parvata te cattArisaya ke cArase yo. jana nUmIthakI ucca ke UMcA be. ane te parvatanAM paMcasaya ke pAMcaveM yojananA jaMcA, ane tenA akaM ke artha eTale aDhIseM yojana uvAra ke upara paholAMDe, ane nIce pAMcase yojana tathA madhye poNAcAraseM yojana paholAM be, evAM nava nava kUDA ke kUTa eTale zikharo, ema sarva malInUmi thakI navase yojana UMcA thayA. te kUTa eTase zikharanA unnaya ke be bAjue yaha ke ATha ATha yojananI abAhAe ke0 abAdhAe rikA ke nakSatra caraMti ke vicare . // 6 // eTale aDhIseM yojana zikharanI paholA tathA be bAjunA zrApa ATha yojananI abAdhA malIne bAvaTA sunnisayA ke0 baseM ne bAsaTha yojana, te jahanna ke jaghanya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 saMgrahaNIsUtra. thakI eyaM ke0 e tArA tArAne, nakSatra nadAtrane mAMhomAMhe vAghAe ke parvatAdikanI vyAghAte aMtara be. ane nivAghAe ke nirvyAghAte to guru ke0 utkRSTa aMtara dogAu ke be gAunu, ane lahu ke0 jaghanya aMtara te dhaNusayA paMca ke0 pAMcase dhanuSyanuM . eha sUrapannati tathA jIvAnigama pramukha graMthomAM kaDaM be, paNa mahoTI saMghayaNI tathA jaMbuddhIpapannatimAM e vyAghAtanirvyAghAta karvA nathI. // 63 // // have manuSyadevanI bAhera ghaMTAkAre sthira rahyA je caMga // // ane sUrya- temanuM mAMhomAMhe aMtara pramANa kahe . // mANusa nagAna bAhiM // caMdA sUrassa sUra caMdassa // joyaNa sahassa pannAsa ||nnunngaa aMtaraM dilaM // 4 // artha- je manuSyadevanI sIma eTale maryAdAkAraka mANusa ke mAnuSottara nAmA nagAu ke parvata tene bAhiM ke bAheranA je caMdA ke caMdramA ane sUrassa ke sUrya be, te sUra ke sUrya ane caMdassa ke caMjamAne eTale caMDamAthakI sUryane ane sUryathakI caMjamAne mAhomAMhe joyaNasahassa pannAsa ke pacAza hajAra yojana- aNUNagA ke anyUna eTale pUrNa aMtaraM ke aMtara te diDa ke zrI tIrthakara gaNadhare dI. // 64 // __ have pUrvanI gAthAmAM sUryathakI pacAza hajAra yojana caMDamA, ane caMpramAthakI pacAza hajAra yojana sUryanuM aMtara kaDaM. tevAre eka sUryathakI bIjA sUryanuM ane eka caMthakI bIjA caMjanuM aMtara keTabuM thAya ? te eka gAthAe karI kahe je. sasi sasi ravi ravi saahiy||joynn khakeNa aMtaraM hoii|| ravi aMtariyA sasiNo // sasiaMtariyA ravi dittA // 65 // artha- sasi sasi ke caM caM, ane ravi ravi ke0 sUrya sUryana, sAhiya ke0 sAdhika joyaNa larakeNa ke eka lAkha yojana aMtara ho ke aMtara hoya. kemake ravi aMtariyA sasiNo ke sUryane aMtare caMmA , ane sasiaMtariyAravi ke0 caMdhamAne aM. tare sUrya je; te dittA ke dIptavaMta nAsvara eTale tejavaMta je. eTale eka caMdramA ane bIjA caMdramAne eka lAkha yojana upara eka jojananA ekasaThIyA amatAlIza nAge adhika, tathA eka sUrya ane bIjA sUryane vacce eka lAkha yojana upare ekasaThIyA bapanna nAge adhika aMtara be. kAraNa caMjamA ane caMDamA vacce sUryanuM vimAna adhika hoya. ane sUrya sUrya vacce caMDamAnu vimAna adhika hoya, tethI te vimAna jeTalu mahoTuM hoya, teTarbu adhika aMtara jANavU. // 65 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. bahiyAna mANusuttara // caMdA sUrA avadhiyA // caMdAnI juttA // sUrA puNe huMti pussediM // 66 // -- mANusuttara ke mAnuSottara parvatane bahiyAja ke0 bAhere caMdAsUrA ke0 caMdramA sUrya be; te ke0 avasthita nizcala be. ane sadaiva sarakhA utoyA ke0 udyota rebe, eTale sUrya te atyaMta tapatA nathI, ane caMdramA atyaMta zItalatA karatA nathI. mAM caMdA ke0 caMdramA te sadaiva yajIyajuttA ke0 ajijita nakSatre yukta be ne puNa ke0 valI sUrA ke0 jeTalA sUrya be te sarva pussehiM ke0 puSya nakSatre yukta huMti ke0 be. 66 have dvIpasamudrone viSe caMdrAdikonI saMkhyAne kharthe prathama dvIpasamudronAM pramANa kahe de | udAra sAgara Duge // saDhe samaedi tulla dIbudadI // 5 guNA DuguNa pavicara // valayAgArA paDhama vajraM // 67 // 61 artha - uddhArasAgara ke0 uddhArasAgaropama DugesaDhe ke0 aDhI eTale aDhIuddhAra sAgaropamanA jeTalA samaehiM ke0 samaya hoya, tehane tula ke0 barAbara tAvatpramANa dIva ke dvIpa ne udahI ke0 samudra be. te ekeka thakI DugaNA Dugala ke0 bamalA bamA eTale pahelA thakI bIjo bamaNo, te thakI trIjo bamaNo, ema pavivara ke0 vistAre kA be. temAM paDhama ke0 pahelo jaMbudvIpa te thAlIne yAkAre be, te va ke0 varjIne bIjA sarva dvIpa tathA samudra te valayAgArA ke0 valaya eTale cUDIne zrAkAre be // 67 // eja artha vizeSapaNe vakhANe be. paDhamo joyaNa lakaM // vaTTataM vedina viyA sesA // paDhamo jaMbuddIvo // sayaMjuramaNoda hI caramo // 68 // artha - paDhamo ke pahelo jaMbudvIpa joyaelakaM ke0 ekalAkha yojanano, te vaTTo ho telanA pUmA sarakho vATalo be, taM ke0 tehane sesA ke0 zeSa sarva dvIpa samudra te vedIjaM ke0 vIMTIne ThiyA ke0 rahyA be. te jema paDhamo ke0 pahelo jaMbuddivo ke0 jaMbuddhIpa be. te sarva dvIpa samudrathI caramo ke0 bello svayaMmUramaNa nAmA udahI ke0 samudra be. 60 // valI keTalAka dvIpa ne samudronAM nAma kahe be. // jaMbudhAya purakara // vAruNivara khIra ghaya khoya naMdisarA // aruNa ruvAya kuMDala // saMkha ruyaga juyaga kusa kuMcA // 60 // artha- prathama jaMbudvIpa, bIjo dhAtakIkhaMDadvIpa, trIjo puSkaravaradvIpa, cotho vAruNIvaradvIpa, pAMcamo kSIravaradvIpa, baDo ghRtavaradvIpa, sAtamo ituvaradvIpa, zramo naMdIzvarI, navama aruNadvIpa, ahIMyAM aruNopapAta evo e zabdano bIjo artha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 saMgrahaNIsUtra thAya be; paNa ahIyAMthI ekekA chIpanAM traNa nAma kahevA mATe arthamAMde, dazamo aruNavarahIpa kahevo, agIyAramo aruNavarAvajAsahIpa, e trIjuM nAma kahyu. ema bAramo kuMDalachIpa, teramo kuMmalavara chIpa, caudamo kuMDalavarAvanAsahIpa, pannaramo saMkhachIpa, solamo saMkhavarahIpa, sattaramo saMkhavarAvanAsa, zraDhoramo rucaka, jaMgaNIzamo rucakavara, vIzamo rucakavarAvanAsa, ekavIzamo nUyaMga, bAvIzamo nUyaMgavara, trevIzamo nUyaMgavarAvanAsa, covIzamo kusa, pacIzamo kusavara, vIzamo kusavarAvanAsa, satA. vIzamo krauMca, ahAvIzamo krauMcavara, gaNatrIzamo krauMcavarAvanAsa hIpa . // e samasta chIpa ekeke samujhe vIMvyA be, te samujhonAM nAma kahe . // paDhame lavaNo jlhi|| bIe kAloya puskarAIsu ||dii vesu hu~ti jlhii|| dIva samANehiM nAmehiM // 7 // artha- paDhame ke pahele chIpe lavaNo ke lavaNa nAmA jalahI ke samu . bIe ke bIje chIpe kAloe ke kAlodadhi nAmA samu. tethakI Agala trIje dIpe purakarAIsu ke puSkaravarAdika dIvesu ke chIpaneviSe je jalahI ke0 samupha be, te dIvasamANehiM ke chIpane samAna nAmehiM ke nAmeja te samukhonA nAma huMti ke be. eTale pAgala hIpachIpane nAme samujanAM nAma paNa jANavAM. jema vAruNIvara hIpe vAruNIvarasamuha, e rIte sarva hIpa sarakheja nAme samujhe vIMTyA be. ane sIpa tathA tenA samujnuM nAma sarva ekaja be. tathA jevU nAma tehavo guNa be. jema jaMbuvRde karI jaMbujhIpa nAma De, ane lavaNa sarakhaM khAraM pANI mATe lavaNasamupha nAma . dhAvaDI vRke karI dhAtakIkhaMDa nAma . e rIte bIjA sarva bIpa samujanAM artha sahita nAma jANavAM. // 70 // zrahIyAM chIpa samujnA adhipati je vyaMtaradevatA, tehay eka pakhyopama AyuSya jANavU. // have bIjA chIpasamujnA kevAM kevAM nAma De ? te atidezekarI kahe . // AnaraNa va gaMdhe // jappala tilaeya panama nihi rayaNe // vAsadara dada naI // vijayA vaskAra kappidA // 1 // kuru maMdara AvAsA // kUDA narakatta caMda sUrAya // annevi eva mAI // pasaba vajUNa je naamaa||72|| tannAmA dIvudadI // tipaDo yAyAra huMti arunnaaii|| jaMbUlavaNAIyA // patteya te asaMkhijA // 33 // tANaM tima sUravarA ||vnaas jaladI paraMtu ikikA // deve nAge jake // nUeya sayaMjuramaNeya // 4 // artha-bAjaraNa ke hAra pramukha je alaMkAra-tenAM jeTalAM nAma , te nAme chIpa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. samuja je. va ke vastronA jeTalAM nAma , te nAme chIpa samutra je. gaMdha ke kUTa pramukhane nAme, utpala te kumuda pramukha je caMDavikAsI kamalo temane nAme, tilaeya ke tilakane nAme, eTale vRtatilaka kalazatilakAdikane nAme, athavA tilakAdika vRda pramukhane nAme, pajama ke0 padma te zatapatra puMgarikAdika sUrya vikAzI kamalane nAme, mahA padmAdi navanidhine nAme, karketanAdika ratnane nAme, athavA cakravarti vAsudevanA ratnane nAme, vAsahara ke varSadhara je himavaMtAdika parvatane nAme, daha ke0 uhane nAme, gaMgA pramukha nA ke nadIne nAme, kalAdika vijayane nAme, vaskAra ke0 mAlyavaMtAdika vRdaskArane nAme, eTale vakhArAdika parvatane nAme kappa ke saudharmAdika devalokane nAme, iMdA ke0 zakraMmAdikane nAme. // 1 // devakuru uttarakurune nAme, tiryakalokaneviSe maMdara ke merune nAme, iMsAdikonA AvAsane nAme, kUDA ke0 kUTaparvatane nAme, nakatta ke kRtikAdika nadatrane nAme, caMmA sUryanAM je nAma le te nAme, ema annevi ke anya paNa evamAI ke0 e pUrvokta Ade dezne prazasta nalI vastuUnAM nAma je jagatmAM be. // // ta. nAmA ke0 te nAme dIvudahi ke hIpa ane samuno De, ane pUrve kahyA je aruNazrAde karI tripratyayAvatAra hu~ti ke je. eTale e artha je aruNAdikathI mAMDIne kauMcasIma traNa traNa nAme karI tripatyayAvatAra kahyA De. temaja valI bIjA yAnaraNAdikane nAme je dvIpa samumo kahyA, temAM paNa eka ekane tripratyayAvatAra karI dekhADe je. jema hArachIpa, hArasamukha, hAravarahIpa, hAravarasamukha, hAravarAvanAsahIpa, hAravarAvanAsa samuja. evIrIte nAma kahevAM. ema te vipatyayAvatAra tyAMlage karavA, jyAMlage devachIpa thakI pahelo sUryavarAva jAsa hIpa, sUryavarAvanAsa samukha zrane jaMbuchIpanAme chIpa asaMkhyAtA, tathA lavaNasamunnAme samucha paNa asaMkhyAtA. ema jaMbudvIpa tathA lavaNasamuSa zrAdedezne asaMkhyAto je chIpa ane samuja, patteyate asaM khidyA ke te pratyeke asaMkhyAtA asaMkhyAtA samajavA. // 3 // evA asaMkhyAtAhIpa samujatANa ke teno aMtima ke bebo je sUravarAvanAsa jalahI ke0 sUryavarAvanAsa samuSa be, tyAMsIma tripatyayAvatAra karIe. tevAra palI valI sarva tilA lokane beDe devAdika pAMca chIpa zrane e chIpane nAmeja devAdika pAMca samukha, te pratyeke ekekA nAme , mATe eno tripatyayAvatAra na thAya. ane e zrasaMkhyAtA paNa nathI. kiMtu pAMca nAma, dvIpa samujanAM ekekAMja meM, eTale e nAme bIjo kohIpa samupha nathI, e jAvArtha . e pAMcanAM nAma kahe . eka devadIpa ne devasamupha, bIjo nAgahIpa ne nAgasamukha,trIjo jadachIpa ane janasamuja, cotho Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 saMgrahaNIsUtra. nUtachIpa ane nUtasamukha, pAMcamo svayaMjuramaNachIpane svayaMjuramaNa samuja-e pAMcenAM nAma kahyAM. jema A jaMbuddhIpe jaMbuvRda be, sarva ratnamaya jagatI , te pATha yojana UMcI be. tenA vijaya, vijayaMta, jayaMta ne aparAjita evA cAra nAme cAra daravAjAnA deva . tema bIjA je asaMkhyAtA jaMbunAme bIpa, ane lavaNanAme samuja, tyA sarvatra eja sthiti jANavI. te jaMbudvIpe thA jaMbuchIpanA aNADhIyA devanI rAjadhAnI be. temaja lavaNasamujanA devatAnI te lavaNasamukhe rAjadhAnI je. ema bIjA chIpa samujyAzrI paNa samajavU. // 4 // - // have samasta samujonAM prANI tathA matsonuM vizeSa svarUpa kahe . // vAruNivara khIravaro // ghayavara lavaNoya hu~ti ninnarasA // kAloya puskaro dhi|| sayaMjuramaNoya nadagarasA ||5||iskurs sesa jldii||khvnne kAloya carima bahumanA // paNa saga dasa joyaNa saya // taNu kamA thova sesesu // 6 // - artha-eka vAruNIvara samujnuM pANI madirA sarakhaM, bIjA kSIrasamujnuM pANI te traNa nAga gaudha ane cotho nAga mizrI, e rIte mizrimizrata dUdha sarakhaM jANavU. trIjA ghRtavarasamujnuM pANI gAyanA ghRtathakI suvAdiSTa, cothA lavaNasamujnuM lavaNa sarakhaM pANI. e cAre samujanAM pANI te ninnarasA ke jUdA jUdA svAdanAM huMti ke be. eTale jevU nAma tevo pariNAme pANIno svAda je. tathA eka kAlodadhi, bIjo puSkaravara, trIjo svayaMjuramaNa, e traNa udahi ke0 samuja, tenAM pANI khAnAvika udagarasA ke megha je varSAda tenA pANI jevA pAlara pANInI mAphaka svAdiSTa be. // 5 // zrane sesa ke bAkInA naMdIzvarasamuja Ade deine nUtasamuja paryaMta sarva samujanAM pANI te ikarasa ke0 zelamInA rasa jevAM khAdiSTa be. ahIMyAM taja, elacI, kesara ane marI, e cAra jaNaza sarakhe nAge lezne tenI sAthe traNajAga avaTAyAM je kurasa te sarakhaM pANI jANavU. lavaNa, kAlodadhi, ane carima ke beho khayaMjuramaNa-e traNa samujamA bahumalA ke0 ghaNA jAtanA maTha kachapAdika mAbalAMnI jAti je; tenA paNasaya ke pAMcaveM aMne saga ke sAtaseM dasasaya ke eka hajAra joyaNa ke0 yojananAM taNu ke zarIra le jenAM, evA maTho be. te kamA ke anukrame zrAvI rIte kaDevA. temAM lavaNasamukhamA utkRSTA pAMcase yojananA zarIravAlA . kAlodadhImAM utkRSTA sAtaseM yojananA zarIravAlA . tathA svayaMjuramaNamAM hajAra yojananA zarIravAlA . e joyaNa utse Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 65 dhAMgulanA mAne jANavA. ane sesesu ke zeSa bAkInA je samujabe, temAM thova ke thoDA ma . ane te nhAnA paNa . valI lavaNasamujamA sAtakulakoDInI jAtI , kAlodadhImAM nava kulakoDInI jAtI be. ane svayaMjuramaNamAM sADhIbAra kulakomInI jAtI je. e paramArtha zrIjIvAnigamaupAMgamA vistArapaNe vakhAeyo . e rIte savistarapaNe chIpa samujano adhikAra kahyo. // 6 // // have prati chIpe ane prati samujhe caMga sUryanI saMkhyA kahe. // do sasi do ravi paDhame // uguNA lavaNaMmi dhAyaI saMDe // bArasa sasi bArasa rvi|| tappani nidiha sasiraviNo // 7 // tiguNA puvina juyA // aNaMtarA eMtaraMmikhittaMmi // kAloM e bAyAlA // bisattarI purakara iMmi // 7 // artha- paDhame ke pahelA jaMbu chIpaneviSe be caMjamA ane be sUrya . tathA lavaNasamujne viSe tethI puguNA ke bamaNA karIe, eTale cAra caMdramA ane cAra sUrya hoya. tathA dhAtakIkhamaneviSe bAra caMDamA ane bAra sUrya tappanira ke tatprabhRti te dhAtakIkhaMga pramukha tehaneviSe nidiha ke kahyA je sasiraviNo ke caMjamA ane sUrya te. hane // 76 // tiguNA ke traNa guNA karIe tevAre trIza thAya. tenI sAthe puvillajuyA ke pUrvanA be jaMbuchIpanA ane cAra lavaNasamunA malI va caMdra yukta karIe tevAre betAlIza caMDamA, temaja betAlIza sUrya te kAlodadhi samujne viSa hoya . evI rIte zrAgalA chIpasamukhonevISe eja karaNa karIe tevAre te chIpamAM caMcha sUyenI saMkhyA zrAve. te zrAvI rIte je pUrvokta betAlIzane triguNA karatAM ekasone bavIza thAya. temAM dhAtakI khaMmanA bAra, lavaNasamujnA cAra, ane jaMbujhIpanA be. e rIte aDhAra melavatAM ekasone cumAlIza caM ane ekasone cumAlIza sUrya te pukaravara chIpaneviSe De, paNa temAM aDadhuM manuSyatra . mATe bahotera sUrya ane bahotera caMjamA ahIMyAM manuSyadevanI gaNatImAM gaNavA. mATe upalA pAThamA bisattarI purakarakaMmi ebuM kaDaM . ane pADalA aI puSkaravara bIpamA je bahotera caMDa ane bahotera sUrya je te sthira be, paNa cara nathI. samazreNImAM nathI mATe gaeyA nathI. te puSkaravaranA ekaso cumAlIzane triguNA karatAM cArase batrIza thAya. temA pUrvanA be jaMbUhIpanA, cAra lavaNasamujnA, bAra dhAtakIkhaMDanA, ane betAlIza kAlodadhinA melavatAM cArase ne bANu caMr3a tathA cArase ne bANu sUrya puSkaravarasamujhe thAya . ema zrAgalA chIpa samujhe anukrame caM'sUryanI saMkhyA karavAtuM karaNa eja rIte Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. jANavU. te zrIjinanagaNi dAmAzramaNe mahoTI saMghayaNImAM kaDaM , tathA jyotiS karaMgaka payannAmadhye ane caMdapannati tathA sUrapannati pramukhamAMhe paNa eja rIte kaDaM be. __ ane keTalAka AcArya ema kahe je je manuSyadevamAMheja e prakAra be, paNa manuSyadetrathI bAheranA chIpa samujhe to pacAza hajAra yojana zrAgala gayA eka caMDamA, ane pharI bIjA pacAza hajAra yojana bAgala gayA eka sUrya. e rIte eka lAkha yojana madhye eka caMjamA tathA eka sUrya hoya. e rIte gaNIta karatAM mAnuSottaraparvatane bAhera vATalo paridhi ATha lAkha yojananA zrApa paridhi be. tyAM pahelA paridhie ekalo pistAlIza caMjamA ane ekaso pistAlIza sUrya, ane bIjA paridhie pratyeke caMdramA ane sUrya ba ba vadhArIeM tevAre ( 151) caMDa (151) sUrya thAya. trIjA paridhIe sAta caMDa ane sAta sUrya vadhArIeM tevAre ( 157 ) caMDa ane(157) sUrya thAya, cothI paMktie u vadhAratAM (164) thAya. pAMcamIe vadhAratAM (170) thAya. bahIe sAta vadhAratA (177) thAya. sAtamIe vadhAratAM (173 ) thAya. thAmIe ba vadhAratAM ( 1 ) thAya. e sarva malI uttarArdhanA bAheralA puSkarAmadhye ( 1337) pratyeka caMDamA tathA sUrya hoya. e digaMbarano mata be, mATe te zrApaNane pramANa nahIM. ema bIje mate paNa (1964) pratyeka caMjhamA ane sUrya hoya; paraMtu mahoTI saMghayaNIsUtranI vRttimadhye tathA kSetrasamAsaneviSe " tiguNA puvisajuyA" ehaja pada mAnyoDe. tyAM je kaDaM, manuSyadevamAM caMjamA sUrya sUznI pere zreNI rahyA cAra care be. tyAM sUrye sUryane paraspara caMDe caMr3ane paraspara ekeka lAkha yojana aMtara . e rIte karatAM jaMbUTIpe tathA lavaNasamujhe aMtara male, paraMtu dhAtakIkhaMDe cAra lAkha yojanamAMhe eke dizAe ba sUryanuM aMtara kema male ? ane kAlodadhi samuna zrATha lAkha yojana , temAM ekavIza sUrya eka dizAe lAkha lAkha yojanane aMtare kema mase ? emaja puSkarAH paNa ATha lAkha yojanamAM eke dizAe utrIza sUrya kema saMcave ? tathA valayAkAre paridhinA lAkha yojana mAnIe to pUrvanI rIte sUrya tathA caMdra ghaNA thAya. temATe ahiM lekhaka doSe lAkha yojana sUrya sUryanuM mAMhomAMhe aMtara lakhAeM. te upara pUrvAcArya gatAnugatike jema dIvaM tema lakhyu, paNa vicAsyuM nahIM, mATe hamaNAM jema vicArIe tema malatuM nathI. ema bIjA paNa graMthomAMhe ghaNA mata , te gItArthe vicArI samajavA; paraMtu samazreNIe lAkha yojanane aMtare manuSyalokamAMhe caMjamA sUrya cAra care , e pATha sarvathA malato nathI mATe aniyata aMtare samazreNIe pAgaMtara. te mATe aMtaranA nizcayavinA samazreNIe caMjamA sUrya cara cAre . // 17 // 7 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. // have manuSyalokamAM caMdramA sUryanI paMkti saMkhyA kahete. // do sasi doravi paMtI // egaMtariyA basaThi saMkhAyA // meruM payAditA // mANusa khitte paripraDaMti // 79 // artha- dosasi ke0 ve caMdramA ane doravi ke0 be sUryanI paMtI ke0 paMkti te zreNI be; te egaMtariyA ke0 ekekane aMtarebe. eka yathAkrame eka sUryanI paMktine aMtare eka paMkti caMdramAnI ema caMdra paMktine aMtare sUryanI be. e rIte cAra paMkti be. te ekekI caMdra paMktie basa hisaMkhAyA ke0 bAsaTha caMdramA be, chAne ekekI sUrya paMktie area sUrya be; te cAre paMkti jaMbUdvIpanA merupayA hitA ke0 meruparvatane pradakSiNA detI thakI mANusakhitte ke0 manuSya kSetrane viSe pariAti ke0 praribhramaNa kare be. eTale pharatI rahe . eTale jaMbUdvIpanA meruthakI eka sUrya dakSiNa dizAe cAra care; tevAre bIjo sUrya uttara dizAe cAra care. temaja lavaNasamunI ekeka dizAe bebe sUrya cAra care, dhAtakInA cha, kAlodadhinA ekavIza, puSkarArddhanA batrIza. ema sarva malI area sUrya dakSiNa dizAe chAne bAsava uttara dizAe. e beu samazreNI sUryanI maye ke ekaso bIza sUrya, temaja bAsaTha bAsava caMdramAnI ve paMkti madhye thake ekaso batrIza caMdramA manuSyalokamAMhe cAra care // 79 // // have grahanI paMkti manuSyakSetramAM kahe . // evaM gAiNovi // navaraM dhruva pAsavattiNo tArA // taM ciya payAditA // tacaiva sayA parijamaMti // 80 // lng artha evaM ke0 e pUrvokta sUrya caMdranI paMktinI pareja gahAiyovidu ke0 prahAdika paNa nice jANavA. eTale graha tathA nakSatranI paMkti jANavI. te yAvIrIte ke, ekeka caMdramAnI paDhavADe advAzI nakSatranI eka paMkti evI bAsaTha bAsavanI be paMkti malI ekasone vatrIza paMkti, zradvAzI ahAzI nakSatronI caMdramAnI pAula jANavI. temaja ahAvIza grahanI eka paMkti, evI bArAvanI be paMkti te sarva meru pAMkhati phare be, navaraM ke0 eTaluM vizeSa je, zrIgaNAMgasUtrane viSe jaMbudvIpe cAra dizAe cAra dhruvatArA be. dhuvapAsavattiNo tArA ke0 e dhruva tArAnA pArzvavartti je tArA be, eTale dhruvatA pAse je bIja sattarisAdikanA tArA be, te taMciya payAhiNaMtA ke0 te dhruvatArAja pradakSiNA pharatA vartte, tabbevasayA parijamaMti ke0 tyAMja sadA paribhramaNa kare. hAM prastAvAta alpa vaktavyatA jaNI eka bAta kahe be ke, caMdramA ane sUryanI sAthe nakSatronI gati niyata be; paraMtu maMDala sadA anavasthita be. kemake caM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. amA nIco zrane nakSatra uMcAM be; paraMtu upara nIce karI saMgAteja cAra care je. a. jyaMtaracAri anijita nadAtra te bAhera na hoya, ane bAheracAri mUla nadAtra te zrajyaMtaracAri na hoya. te mATe natrano maMgala te caMdra sUrya ane graha saMgAte aniyatasthiti yogIja hoya. // have jaMbUchIpaneviSe caMjasUryanA mAMDalAnI vaktavyatA kahe . // pannarasa cUlasIisayaM // ihasasi ravimaMDalAiM ttakittaM // jo yaNa paNa sayadasadiya // nAgA aDayAla gasahA // 1 // artha-maMDala eTale eka sUrya dakSiNa dizithI cAlI uttara dizAe zrAve, ane bIjo uttara dizithI cAlI dakSiNa dizAe zrAve, eka ahorAtre arDa maMDaladetra dakSiNa dizino sUrya ane artha maMDaladetra uttara dizino sUrya jakhaMghe. beja matyA maMmalAkAra thAya. temATe ene maMDala kahIeM. maMDala, kSetra jeTalA kSetramA caMDamA sUrya pota potAnAM maMDala jramaNa kare, te detra pAMcase daza yojana upara eka yojananA ekasaThIyA ghaDatAlIza nAga be, te nIce gAthAnA arthamAM lakhe be. pannarasa ke paMdara mAMDalA caMpramAnA , zrane culasIisayaM ke0 ( 174) mAMDalA sUryanA . iha ke e sasi ravi maMmalAi ke0 caM sUryanA mAMDalA takittaM ke tehanu kSetra jaMbuchIpane viSe jeTavU ne teTarbu kahe . joyaNapaNasaya dasahiya ke0 pAMcase daza yojana ane upara eka yojananA gasahA ke0 ekasaThIyA nAgA abhyAla ke aDatAlIza nAga adhika eTalA kSetramA sarva mAmalA . // 1 // // have enuM gaNatIe parimANa kare be. // tisi gasahA canaro // ga ga sahassa satta nazyassa // paNatIsaM ca cha joyaNa // sasi raviNo maMDalaM tarayaM // 2 // artha-eka yojananA gasaga ke ekazaTha nAga karIye, tevA tisi ke trIza nAga zrane ga ke eka gasaThassa ke ekasaThIthA nAganA sattanazyassa ke sAta nAga karIeM, tevA cUraNIyA cajaro ke cAra nAga, ane paNatIsaMca joyaNa ke pAMtrIza yojana upara eTaduM sasi ke caMdramAne mAMDale mAMDale aMtara . zrane mujoyaNa ke0 be yojana- raviNo ke sUryane maMDalaM ke maMmalA maMDalAne aMtarayaM ke aMtara be. tehanI gaNatI zrAvI rIte be, je sUryanA ekaso corAzI mAMDalAnA ekaso tryAsI aMtarA , te ekekA aMtarAnuM parimANa be yojana , tehane ekaso vyAzI guNA karIe, tevAre sarva malItraNase bAza jojana prAMtarAnA thoya. valI sUryanA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. ekekA maMgalamA ( vimAnatuM ) jADapaNuM jojananA ekasaThIyA aDatAlIza nAganuM be, tene ekaso corAzI mAMgale guNIye tevAre (32 ) nAga thAya. tehane (61) jAga dIje tevAre ( 144) yojana ane upara eka yojananA ekasaThIyA aDatAlIza jAga vadhe, te pUrvokta AMtarAnA traNaseM bAsaTha yojanamAM nelIye tevAre sarva masI pAMcaso daza yojana, ane eka yojananA ekasaThIzrA amatAlIza nAga upara, eTavU sUryane cAra caravAna; eTale vicaravAnuM detra hoya. e sUryane vicaravAnA devanI gaNatI kahI, tathA caMjamA ane sUrya e beunA mAmalA mAMDalAnuM aMtara paNa kaDaM. have caMpramAnA mAMDalA pannara , tenA AMtarA cauda be. te ekekA mAMDalA- jA. DapaNuM yojananA ekasaThIyA upanna nAganuM . tevAre sarva malI (40) jAga thayA, tene ekasaThe jAga ApIeM, tevAre tera yojana upara eka yojananA ekasaThIzrA samatAlIza jAga vadhe; tathA pannara mAMDalAnA cauda zrAMtarA , te eka mAMDalAthI bIjA mAMDalAnuM aMtara pAMtrIza jojana upara ekasaThIyA trIza nAga, tathA eka ekasaThIthA nAganA sAta nAga karIeM tevA cAra nAga. eTalaM aMtarale. tevA cauda AMtarA be; temATe zrAMtarAnA yojanane cauda guNA karIeM tevAre (e) yojana upara ekasaThI eka nAga vadhyo, te pUrvokta pannare mAMDalAnA jAmapaNAno tera yojana ane ekasaThIyA saDatAlIsa nAga thAya. e banne sAthe melavIe tevAre pAMcaso daza yojana ane eka yojananA ekasaThIyA aDatAlIza nAga upara thAya. eTabuM caMdramAnA maMDalane vicaravArnu kSetra jANavU. // 2 // have e caMcha sUryanA keTalA mAmalA jaMbUchIpamAM tathA keTalA lavaNa samuamAM ne ? te kahele. maMDala dasagaM lavaNe // paNagaM nisaDhaMmi doz caMdassa // maMDala aMtara mANaM // jANapamANaM purA kahiyaM // 73 // paNasahI nisaDhaMmiya // unniya bAhA ujoyaNaM tariyA // IguNavIsaMtu sayaM // sUrassaya maMDalA lavaNe // 4 // artha-prathama caMDamAnA daza mAmalA lavaNasamurumAM be, ane pAMca mAMDalA jaMbUhIpamAhe niSadhaparvata upara le. e rIte pannara mAMDalA, tenA aMtaranuM mANaM ke pramANa pAMtrIza yojana ane ekasaThI trIza nAga ane cUrNIyA cAra jAga upara, tathA jANapamANaM ke vimAnanuM pramANa te jema purAkahiyaM ke pUrva bapanna nAganuM kartuM be, tema jANavU // 3 // ane sUryanA niSadhaparvata upare pAMsaha mAmalA, temAMkunniya ke0 be maMmala bAhA ke0 niSadha parvatane bAhera harivarSanI jIvhAne agrajAge; e rIte jaM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 saMgradaNIsUtra. bUdvIpamAMhe sUryanA pAMsaTha mAMDalA, te mahoTI saMghayaNImAMhe tathA jyotiS karaM ka payannAmAM maMgala vicAra prakaraNamAMhe " bAsaThI nisiDhaM miya tinniya bAhAe, ehavo pATha paraMtu yAMkane varttAre to " tesa priyanisaDhaMmI " e pATha malebe; te gItArthe vicArI jo ane ( 11 ) sUryanA maMDala lavaNasamudramAdeve. te sarva maMDalanuM paraspara mahoma joriyA ke0 be yojananuM aMtarabe // 84 // // dave jaMbUdvIpamAMhe caMdramA tathA sUryanuM cArakSetra keTalA yojana ? // // ne lavaNa samudramahe keTalA yojana ? te pragaTa kahe. // sasi ravi lavaNaMmicA // joyaNa saya tinni tIsa di yAI // siyaM tu joyaNa sayaM // jaMbuddIvaMmi pavisaMti // 85 // artha-sasi ke0 caMdramA chAne raviNo ke0 sUryanuM cArakSetra lavaNaM mitra ke0 lavaNa samudramAM joyaNasya tinni ke0 traNaso yojana ne tIsa ke0 trIza upara hoya. chAne pADho valatAM siyaMtujoyaNasayaM ke0 ekasone eMzI yojana ne eka yojanA ekasayA aDatAlI jAge ahiyAI ke0 adhika jaMbuddIvaMmi ke0 jaMbUddhIpamAMhe pavisaMti to praveza karI sarva abhyaMtara maMDala kare. e sarva malI (510 ) yojana chAne eksa yA (40) jAga upara thayA. te jaMbUdvIpathakI nIkalIne ( 330 ) yojana lavaNa - samudramAMde pese, pATho valatAM ( 100 ) yojana jaMbUdvIpamAMde praveza karI sarvaabhyaMtara mAMDalA kare. "" chAne nakSatra tArAnuM ekaja maMDala. je nakSatra je maMDale cAra kare, te nakSatra tehaja maMgale phare paNa dakSiNA uttarAyana hoya nahI. // 85 // // have dvIpasamudramAM graha nakSatra ane tArAnI saMkhyA jANavAmATe upAya kahe . // gar3ha rika tAra saMkhaM // jabecchasi nAu mudahi dIvevA // tasassasiddhi ega sasiNo // guNasaMkhaM doi savagaM // 86 // artha- gar3ha ke grahanI riska ke0 nakSatranI, chAne tAra ke0 tArAnI saMkhaM ke0 saMkhyA teja ke0 je udahi ke0 udadhi eTale samudraneviSe vA ke0 athavA dIve ke0 iI. paviSe nAsi ke0 jANavA ivIe eTale vAMbIe, tasa ke0 te dvIpa samujhe jeTalA sasihi ke0 caMdramA hoya teTalA mAMDIne egasasiNo ke0 eka caMdramAno jeTalA graha, nakSatra, tArAdikano parivAra be, tenIsAthe guNa ke0 guNIe, tevAre graha, nakSatra, tathA tArAnI saMkhaM hoi savvagaM ke0 sarva saMkhyA yAve. udAharaNa - jema lavaNasamudramAM cAra caMdramA be; te ekekA caMdramAne aAzI For Private Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. ahAzI grahano parivAra be, tehane cAra guNA karIe to (352 ) graha thAya, emaja ahAviza natrane cAra guNA karIe tevAre ekazone bAra nakSatra thAya. temaja tArAnI koDAkoDI jeTalI pUrve kahI, tehane cAraguNA karIe, tevAre be lAkha koDAkomI samasaTha hajAra koDAkoDI navase koDA komI eTalI tArAnI saMkhyA hoya. e rIte sarva chIpasamujne viSe upAya karatAM javaM, to graha nakSatra ane tArAnI saMkhyA zrAve. e rIte sarva jyotiSInI vaktavyatA vistArapaNe kahI. // 6 // ||hve vaimAnikanI vAta kahe. temAM prathama enAM vimAna khele.|| battIsa hAvIsA // bArasa aDa cana vimANa lkaaii|| pannAsa catta ba sadassa // kameNa sohammamAIsu // 7 // ususaya canasusaya tiga // migArasadiyaM sayaM tigedihA // mo sattuttara saya // muvari tige saya muvari paMca // 7 // artha- saudharme batrIza lAkha, IzAne ahAvIza lAkha, sanatkumAre bAra lAkha, mA. heDe ATha lAkha, brahmadevaloke cAra lAkha vimANa ke vimAna jANavAM. larakA ke lAkhanI saMkhyAe. lAMtake pacAza hajAra vimAna, zukra devaloke catta ke0 cAlIza hajAra, sahasrAre ba hajAra, sahassa ke hajAranI saMkhyAe. kameNa ke0 e anukrame sohammAzsu ke saudharmAdi devalokaneviSe vimAnanI saMkhyA jANavI. // // zrANata tathA prANata e usu ke be devalokaneviSe sayacaDa ke cArase vimAna, ane zrAraNa tathA accuta e musu ke be devaloke malI sayatigaM ke traNaso vimAna jANavAM. heglA traNa graiveyake gArasahiyaM ke ekaso agIyAra vimAna. mane ke0 vacalA traNa graiveyake sattuttarasayaM ke ekaso sAta vimAna, uvaritige ke uparanA e traNa graiveyake saya ke so vimAna be. ne uvari ke upare pAMca anuttaravimAne paMca ke pAMca vimAna be. // 7 // // pUrvokta vimAnonI ekaMdara saMkhyA tathA vimAnAdikanuM svarUpa kahe . // culasI laraka sattANavaza // sahassA vimANa tevIsaM // sabagga muDha logaMmi // iMdayA bisahi payaresu // nae // artha-culasI laraka ke0 corAzIlAkha sattANava sahassA ke0 sattANuhajAra zrane tevIsaM ke trevIza upare, eTalA sabaggaM ke0 sarvAgra saMkhyAe je. ane uDhalogaMmi ke0 jarvaloke je bAsaTha pratara , tehanA madhya nAganeviSe bAsaThe pratare ekekuM iMjaka vimAna be. tevAre bAsaTha pratare bAsaTha iMdhaka vimAna be. // e|| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. canadisi canapaMtI // bAsaha vimANiyA paDhama payare // na vari zakika hINA // aNuttare jAva ikikaM // e0 // artha-te ekekA iMdhaka vimAnathakI cAradizAe bAsaTha bAsaTha vimAnanI cAra zreNI be. ahIMyAM lAvArtha e le je pahelu namunAme iMdhaka vimAna vATarbu je. tehanI cAradizAe cAra paMkti bAsaTha bAsaTha vimAnanInIkalI. valIbIjAprataranA bIjA iMDaka vimAnathIcAredizAe cArapaMkti ekasaTha ekasaTha vimAnanI nIkalI. panI te upare pratare pratare cAre dizinI paMktie paMktie ekekuM vimAna hINA ke ghaTAmatAM, ema yAva ke yAvat sarvArthasiddhe bAsaThame pratare ekekA vimAnanI cAra paMkti jANavI. eTale tyAM cAra dizAe cAra paMkti , ane ekekI paMktie ekekuM vimAna be. // e0 // iMdaya vahA pNtisu|| to kamaso taMsa canaraMsA vttttaa|| vividA pupphavakinnA ||tyNtre muttuM puvadisiM // 1 // artha-paMtisu ke0 te paMktine viSe iMdaya ke iMjaka vimAna le te vahA ke vATalaM.ne sarvanI vacamAM be. to ke tevAra parI kamaso ke anukrame zreNIviSe pahelA taMsa ke trikhUNAM vimAna be, te par3I cauraMsA ke cokhUNAM , te panI valI vaTTA ke vATalAM be. e traNa rIte paMktigata vimAna be, ane naMdAvarta svastikAdika vivihA pupphavikannA ke vividha prakAranA saMsthAne karI sahita puSpAvakarNa vimAna de, tayaMtari ke te pUrvokta cAra paMktiThanA aMtaranI vacce e puSpAvakirNa vimAna be, te mutta puvadisi ke eka pUrva dizi mUkIne bAkInI traNa dizine viSe puSpAvakirNa vimAna be. jema rAyaNanAM phUla buTAM vikhesyAM thakA jematema buTAM vikhare, te rIte puSpAva kirNa vimAna luTAM . // e1 // // have pahelA prataranI ekekI paMktinAM bAsaTha bAsaTha vimAna cAre dizAe // // kIyA kIyA sthAnake be ? te kahe . // egaM deve dIve // jveya nAgodahIsu bodhaye // cattAri jakadIve // nUya samuddesu aheva // e2|| sokhasa sayaMjuramaNe // dIvesu pahiyA ya surajavaNA ||gtiisNc vimANA // sayaMjuramaNe samuddeya // e3 // artha- egaM ke pahelA prataratuM paheluM paMktivimAna te devedIve ke devachIpe , te ekekuM cAradizAe, ane jveyanAgodahIsu ke be vimAna nAgasamuprane viSa bodhave ke jANavA. tathA cattArijarakadIve ke cAra vimAna jadachIpane viSe . valI nRya samuddesuaTheva ke nUtasamujaneviSe zrApa vimAna . // e|| ane sola vimAna Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. svayaMjuramaNa nAmA chIpaneviSe paThiyAya ke pratiSThita eTale rahyAM be. surajavaNA ke devatAnAM juvana. tathA gatIsaMcavimANA ke ekatrIza paMktinAM vimAna te svayaMnuramaNasamujneviSe . e sarva nelAM karIe tevAre eka dizAe eka zrAvali eTale paM. ktimAMdelA bAsaTha vimAna hoya. ema cAradizAe be. // e3|| have cAre dizAe bIjA prataranAM ekasaTha vimAnonI samazreNI zI rIte ? te kahe be. vaMha vaDhe ssuvari // taMsaM taMsassa javarimaM do|| canaraMse cnrNsN|| narsetu vimANa seddhiie|| e4|| artha-vaMhavassuvAra ke vATalA upare vATavU vimAna , zrane taMsaMtaMsassauvarimaho ke0 trikhUNAupare trikhUeM vimAna hoya, tathA cauraMsaMcaraMse ke caukhUNA u. para caukhUNuM vimAna je. ema uparAupare naTuMtuvimANaseDhIe ke0 e Urdhvalokane viSe vimAnanI zreNI . te mAthakI ekeka ghaTAmIe te jyahAM lage bAsaThame pratare sarvArthasike iMjaka vimAnathakI cAre dizAe ekekuM trikhUeNvimAna devakIpa upare , tyAM lage. sarva prataraneviSe cAre paMktine madhyanAge iMkavimAna vATalA be. tyahAM thakI cAre dizAe vimAnanI paMktineviSe anukrame trikhaNAM cAra vimAna, pabIcokhUNAM cAra vimAna, palI vATalAkAre cAre dizinAM cAra vimAna, tevAra paDI valI trikhUNAM,cajakhUNAM,vATalAM-ema karatAM jyahAM lage zreNI pUrI thAya,tyahAMlage anukrame kahe. "je vATalAM vimAna te valayAkAra hoya. ane saMghoDAne AkAre trikhaNAM vimAna be; tathA nATakanA akhAmA sarakhA zrAkAre cokhUNAM vimAna je. // e4 // save vaTTa vimANA // ega jvArA havaMti nAyabA // timiya taMsavimANe // cattAriya hu~ti canarase // e|| artha- savevaTTa vimANA ke0 sarva vATalAM vimAnaneviSe egavArAhavaMti ke eka eka bAraNuM hoya te nAyabA ke jANavA yogya. tathA tiNiyataMsavimANA ke0 trikhUNAM vimAnane viSetraNa traNa daravAjA hoya ane cattAriyahu~ti cauraMse ke0 cokhUNAM vimA. naneviSe cAra cAra daravAjA hoya. // e5 // pAgAra pariskittA // vahavimANA havaMti savevi // canaraMsa vimANANaM // canadisivezyA hoii|| e6|| artha- pAgAra ke0 prAkAra te gaDha - teNe karI pariskittA ke0 parikSipta eTale viMTyA thakA vaTTavimANA ke0 vATalAM vimAna havaMti ke hoya. savevi ke sarvane, ane cauraMsa vimANANaM ke je caturaMstra eTale cAra khUNIyAM vimAna be, tehane cana Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 saMgrahaNIsUtra. hisiM ke cAredizie vezyA hoi ke vedikA hoya. je kAMgarA vinA gaDha hoya tehane vedikA kahIye. eTale samasta vATalAM vimAnane kAMgarA sahita koTa hoya. zrane cokhUNIyAM vimAnanI cAre dizAe kAMgarA vinA sAdo koTa le tehane vedikA khiie.||6|| jatto vaha vimANA // tatto taMsaMssa vezyA do|| pAgAro bodhavo // avasesehiM tu pAsesu // e|| artha- jattovadRvimANA ke je dizie vATalAM vimAna hoya, tatto ke0 te di. zAe taMsaMssa ke trikhUNI vimAnane vezyAho ke vedikA hoya. zrane avasesehiM ke bAkI sarva pAsesu ke bAjuneviSe pAgAro bodhavo ke0 prAkAra te gaDha jAevo. trikhUNIyAM vimAnanI je dizAe vATalAM vimAna De, te dizAe kAMgarA vinAno koTa be, ane bIjI beja dizAe kAMgarA sahita koTa be. // e|| Avaliya vimANANaM // aMtaraM niyamaso asaMkhijI sNkhijmsNkhij|| naNiyaM pupphAvakinANaM // e|| artha- zrAvaliyavimANANaM ke zrAvalikAgata je bAsaThe vimAna , tene viSe mAhomAMhe aMtaraM ke aMtara niyamaso ke nizcayathakI asaM khijaM ke asaMkhyAtA yojananu be. ane saMkhijAmasaM khiUM ke saMkhyAtA yojana tathA asaMkhyAtA yojana paNa pupphAva kinnANaM ke puSpAva kirNa vimAna tene aMtaro naNiyaM ke kaDaM be. eTale eka pUrvadizi TAlIne traNa dizinAM puSpAva kirNa vimAna De, tehane paraspara aMtara keTalAekane to saMkhyAtA yojananu be, ane keTalAekane asaMkhyAtA yojana- be. acaMta suradi gaMdhA // phAse navaNIya maya sudaphAsA // nicujoyArammA // sayaMpadA te virAyaMti // ee|| artha- have te vimAna aJcaMta ke atyaMta surahigaMdhA ke surajigaMdhamaya be, tathA phAse ke0 sparza karI navaNIya ke0 mAkhaNanI pare majya ke mRDa be, eTale sukumAla be. ane suhaphAsA ke sukhakArI ne sparza jehano, valI nicaloyA ke0 nityaprate udyotavaMta , rammA ke manohara , sayapahA ke0 te potAnI prajA je kAMti teNe karIne virAyaMti ke virAjamAna . // ee|| je dakiNeNa iMdA // dAhiNa AvalI muNeyavA // je puNa uttara iNdaa|| uttara AvalI muNe tesiM // 10 // artha- jedarikaNeNa iMdA ke je dakSiNa dizie saudharme tathA sanatkumArecha , Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. tehanAM dAhiNa ke dakSiNa dizinI zrAvalI ke vimAnanI zreNInAM vimAna te muNeyavA ke jANavAM. tathA je puNa ke0 je valI uttara ke uttara dizinA IzAne tathA mAheM te uttara ke uttaradizinAM vimAnanI zrAvalI ke0 zreNI te tesiM ke temanI muNe ke0 jANavI. // 10 // putreNa patrimeNaya // sAmamA AvalI muNeyavA ||je puNa vaha vimaannaa|| manillA dAdiNallANaM // 201 // artha- pUrva dizi ane pazcima dizinA vimAnanI AvalI ke zreNI te saudharma tathA IzAna e be iMDane sAmalA ke sAmAnyapaNe sAdhAraNa sarakhI jANavI. tathA je puNa ke0 je valI vadRvimANA ke vATalAM vimAna manina ke madhya nAgane viSa be, te dAhiNavANaM ke dakSiNa dizinA saudharmejanA jANavAM. // 101 // puNa patrimeNaya // jevahA tevi dAhiNilassa // taMsa canaraMsagA puNa ||saammaa hu~ti ehaMpi // 10 // artha- pUrvadizi ane pazcimadizinAM vimAnanI zreNIne viSe jevahA ke jeTalA vATalAM vimAna be, tevi dAhiNibassa ke0 te paNa dakSiNadizinA saudharmejanA . zrane je taMsa ke trikhUNIyAM ane cauraMsagA ke cokhUNAM vimAna , te puNa ke valI sAmanA ke sAmAnyapaNe kueIpi ke nizcethakI saudharma tathA IzAna malI beu iMjanA hu~ti ke je. eTale tehanA bela iMza arko tharDa dhaNI jANavA. // 10 // ||hve pratidevaloke zreNInAM vimAnanI saMkhyA zrANavA mATe upAya kahe je.|| paDhamaM tima payarAvali // vimANa muha nUmi tssmaasii|| payara guNamiha kappe // savaggaM pupphakanniyare // 103 // artha-saudharma ane IzAnAdidevaloka krame paDhama ke pahelA prataranI zrAvalI ke0 paMktinI vimAnasaMkhyA muha ke mukha kahIeM. zrane aMtima ke behA prataranI AvalInA vimAnanI saMkhyA nUmi kahIeM. tassa ke0 te mukha ane nUminA vimAnone e. kAM karIe tasa ke tene samAsa kahIeM. tenuM akaM ke arka karIeM. palI zva ke0 iSTa je vAMbitadevaloka, tenA jeTalA payara ke pratara hoya, teTale pratare guNaM ke0 guNIe tevAre te vAMbita kappa ke devaloke zrAvalIkA vimAnonI savaggaM ke0 sarva saMkhyA lAne. udAharaNa-jema saudharma tathA IzAna e beja devalokaneviSe mukha (zvae) vi. mAna, ane baseM eka nUmI, e be ekagaM karIeM tevAre (450) thAya. ehanu tharDa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. karIeM tevAre baso pacIza thAya. tene e beja devalokanA potAnA tera pratare guNIeM tevAre saudharma tathA IzAnanAM vimAnanI zreNInI sarvAgra saMkhyA ( zae5) thAya. have e beu devalokanAM sarva malI sAulAkha vimAna be; temAMhethI (zaez5) zreNInAM vimAna kADhIeM tevAre ( eeeJ075 ) eTalAM puSpAva kirNa vimAno pabavADe rahe. e rIte AgalA devaloke paNa vicAraNA karavI. e rIte mukha, nUmi tathA samA. sAdi karaNanA upAya jANavA. // 103 // // have kIyA devaloke, kIyA pratare, keI paMktie, keTalAM trikhUNAM vimAna, keTalAM cana. khUNAM, keTalAM vATalAM vimAna hoya ? tenI saMkhyA karavA sAru upAya kahe . // gadisi paMti vimaannaa|| tivinattA taMsa canaraMsA vahA // taMsesu sesa megaM // khivasesa ugassa zakikaM // 104 // taMsesu caraMsesuya to rAsi tigaMpi canaguNaM kAna // vahesu iMdayaM khiva // payaradhaNaM mIliyaM kappe // 105 // zrartha-vAMcyA devaloke vAMjyA prataranI eka dizinI paMktinAM jeTalAM vimAna hoya tene tivijattA ke traNa nAge vaheMcIeM, tevAre anukrame taMsa ke trikhUNAM, yane cauraMsA ke cArakhUNAM, tathA vahA ke0 vATalAM evA traNa nAga thAya. e rIte karatA sesamegaM ke zeSa jo eka vadhe to taMsa ke0 trikhUNAMmAMhe khivasesa ke nelIeM, ane jo pugassa ke be vadhe to zakikaM ke ekeko nelIeM // 104 // eTale eka trikhUNAmAMde nelIeM, ane bIjo cArakhUNAmAMhe nelIeM, tevAre eka dizinAM tri. khUNAM, cArakhUNAM, ane vATalAM vimAnanI saMkhyA thAya. to ke tevAra pabI e rAsitigaMpi ke traNa rAzI mAMdelI ekekI rAzIne pratyeke caguNaM kAu ke cAraguNAM karIne paDhI vaTTesu ke vATalAM vimAnamAMhe iMdayaMkhiva ke eka iMdhaka vimAna nAkhIeM, tevAre vAMbita payara ke pratarane viSe dhaNaM ke0 trikhUNAM, cokhUNAM ane vATalAM vimAna-teunI saMkhyA thAya. sarva prataratuM dhana tera zrAdi prataranI vimAna saMkhyAne ekaThI miliyaM ke melavIeM tevAre kappe ke0 saudharma IzAnAdika vAMDIta devaloke sarva dhana hoya. sarva vimAnonI saMkhyA thAyaH // 105 // udAharaNa-jema saudharma tathA IzAna devalokanA pehelA pratare ekadizie bAsaTha vimAna be. te traNa nAge vaheMcIeM, tevAre ekekA jAge vIza vIza Ave; bAkI be vadhe, temAMhelo eka trikhUNAmAMhe nelIeM, bIjo caukhUNAmAMhe nelIeM tevAre ekavIza trikhUNAM thAya, ekavIza cokhUNAM thAya ane vIza vATalAM thAya. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. pI e traNa rAzInAM bAsava vimAnane cauguNAM karIne vATalAMmAMhe eka iMDaka vimAna jelIeM, tevAre pahelA prataranI cAra dizinI cAre paMktie malIne corAzI trikhUNAM, tathA corAzI cArakhUNAM ane ekyAzI vATalAM - sarva malI baseM ne ugaNapacAza thAya. emaja bIje pratare eka dizie ekasaTha vimAnanI paMkti be, tenA traNa jAga ka ratAM vIza vIza khAve, chAne upara eka vadhe te trikhUNAmAMhe jelIeM, paDhI e traNe rAzIne cAra guNAM karIeM, temAMde eka iMdraka vimAna vATalAMmAMhe nelIeM, tevAre bIje pratare corAzI vimAna trikhUNAM ne eMsI cArakhUNAM tathA ekyAzI vATalA malI ( 245 ) thayAM, ema sarva pratare pratare jAvanA karIeM; tevAre teramA bellA pratare (201) thAya. e sarva tera prataranA vimAnonI ekaMdara saMkhyA ( e80 ) trikhUSAM, ( e92 ) caukhUri, (65) vATalAM malI (2015) thAya. bIjA devaloke paNa eja rIte jAvanA karavI. tathA saudharma ane IzAna e beTa malyAM thakAM valayAkAra be. temAMhe & saudharmeMdranAM ghane IzAneMdranAM, ema eka valayAM be iMdra be. tyAM madhyajAge tera iMdraka vimAna be. temAMhe teramA pratare saudhanuM saudharmAvataMsakanAmA iMdrakavimAna be. tyAMthI uttara dizAe asaMkhyAtI komAkomI yojana jAieM; tyAM IzAneMdranuM iMdrakavimAna e. pUrvanI tathA pazcimanI zreNImAMhelAM je vATalA vimAna ve te saudharmeMdranA jANavAM ne trikhUNAM tathA caukhUNAM vimAna jeTalAMbe, te sarva beja iMdranAM ddha arddha jAvAM te prathama kahyAM ve. // have saudharmeMdranAM vATalAM, tathA trikhUNAM, chAne caukhUNAM keTalAM vimAna be ? tathA IzAneMdranAM keTalA vimAna be ? tathA puSpAvaki keTalAM vimAna be ? te judAMjudAM pratyeke pratyeke mahoTI saMghayaNInI gAthAe karI kahe . // satta saya sattavIsA // cattAri sayAya huMti caDaNaDayA // cattAriya bAsIyA // sohamme huMtihAi // 106 // artha- saudharma devaloke sAtaseM ne sattAvIsa vATalAM vimAna be, ghane cAra corANuM trikhUNAM vimAna, tathA cAraseM byAzI cajakhUNAM vimAna. e sarva malI sattaraso sAta vimAna paMkti eTale zreNInAM be. tathA ( 3108203 ) eTalAM puSpAva kirNa vimAnabe, e te sarva malI batrIzalAkha vimAna saudharmadevaloke jANavAM // 106 // emevayaIsANe || navaraM vaTTA hoi nANattaM // GG dosa hattIsA // sesA jada caiva sohamme // 107 // artha - IzAna devaloke eTaluM vizeSa je vATalAM vimAna baso zramatrIza be, sesA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IG saMgrahaNIsUtra. ke zeSa eTale bAkI jahacevasohamme ke jema saudharme'nAM trikhUNAM vimAna (e4) tathA cokhUNAM vimAna (46), teTalAM IzAna devalokamAM paNa be. e sarva mayAM thakAM bAraso aDhAra paMkti vimAna IzAnadevaloke be. ane (e ) eTalAM pupAvakirNa vimAna be, sarva malI ahAvIza lAkha vimAna IzAnadevaloka madhye be. tathA sanatkumAra ane mAheMja malI valayarUpa thAya tyAM paNa sanatkumAre (525) vATalAM vimAna, (356 ) trikhUNAM vimAna ane (340) cokhUNAM vimAna malI (1926) paMktivimAna zrane ( 11e74) eTalAM puSpAvakirNa vimAna. sarva malI bAralAkha vi. mAna le. mAheM ( 170 ) vATalAM, (356) trikhUNAM, (347) caukhUNAM. ema sarva malI (4) paMkti vimAna, tathA (ee126 ) puSpAvataMsaka vimAna malI thAulAkha vimAna. ema bIjA sarva devalokanAM vimAnanI saMkhyA yaMtrathI jANavI. paMktinAM vimAna vimAnane mAhomAMhe asaMkhyAtA yojananuM aMtara . ane puSpAva kirNa vimAnanuM mAMhomAMhe saMkhyAtA yojana, tathA kozkanuM asaMkhyAtA yojana- aMtara . // 10 // have lokAMtika deva kIyA devaloke ane kIyA vimAne vase be ? te zrahIyAM prasaMgAgata kahe . yA jaMbUhIpathakI tirabA asaMkhyAtA dIpasamukha uddhaMghIeM tevAre aruNavaranAmA chIpAve. te chIpanI vedikAnA beDAzrI aruNavaranAmA.samupanImAMde betAlIza hajAra yojana jAeM, tyAM pANInA uparanA talIyAthI uMco apakAyamayamahAMdhakArarUpa tamaskAya nIkaTyo be, te agIyAraso yojana sudhI nIta sarakho thazne panI tiraDaga vistAra pAmato pAmato saudharma, IzAna, sanatkumAra, maheMdra - e cAra devalokane thAvarI uMco brahma devaloke ariSTanAmA trIje pratare jaI rahyo, e tamaskAya nIce jItane zrAkAre, zarAvalAnA talIyAne AkAre , ane upara, kUkamAnA pAMjarAne zrAkAre, tehana saMsthAna ne. te dhurathI saMkhyAtA yojana UMco . nIce vistAre saMkhyAtA yojana, tyAMthI pAgala vistAre asaMkhyAtA yojana pramANa, ahIyAMthI asaMkhyAtame chIpasamujhe e tamaskAya uThyo, mATe e tamaskAyano paridhI asaMkhyAtA yojana pramANa jANavo. e tamaskAyarnu mahatvapaNuM gItArtha ema kahe je ke, kozka maharDika devatA traNa capaTI vagAmIeM eTalA vakhatamAM ekavIza vAra jaMbUhIpane pradakSiNA karI thAve, tehaja devatA mahIne tamaskAyane saMkhyAtA yojana vistAre ulaMghe, paraMtu upare asaMkhyAtA yojana vistAre tamaskAyanI jagatine ulaMghe nahIM. have e ariSTanAmA pAMcamA devalokano trIjo pratara, tyAM ariSTavimAnane cAre dizie sacitta acitta pRthvImaya be be kalarAjI be; te dekhADe be. temAM uttara dizinI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. 39 bemarAja pUrvapazcima dizAe lAMbI De. ane dakSiNadizinI be kRmarAjI paNa pUrvapazcima dizA lAMbI be. tyAM bena kumarAjI mAMde ( 1 ) pUrva dizinI abhyaMtara kRmarAjI, te dakSiNa dizinI bAheranI kumarAjIne pharase. emaja ( 2 ) dakSiNa dizinI abhyaMtara kRmarAjI te pazcima dizinI bAheranI kRmarAjIne pharase. tathA (3) pazcimanI abhyaMtara kumarojI te uttaranI bAhyakumarAjIne pharase. chAne (4) uttaranI abhyaMtara kRmarAjI pUrvadizinI bAhya kRtarAjIne pharase. e rIte nATakanA khAmAne zrAkAre cAre dizinI va kumarAjI be, tenI sthApanA karI be. tyAM pIbAnI lejo. // have e kumarAjInA khUNA kahe be. // vAparA balaMsA // taMsApu dAhiNuttarA bana // apriMtara caraMsA // sadhAviya karaharAi // 108 // artha- pUrvadizi ne pazcimadizinI bAheranI kRmarAjInA balaMsA ke0 va khUpA be. dakSiNAne uttara dizinI bAheranI kRmarAjI trikhUNI be, ghane mAMhelI cAre kRmarAjI caDakhUNI be. e prAThe kRmarAjI jAmapaNe saMkhyAtAyojana tathA lAMbapaNe pAkhati pharati saMkhyAtA hajAra yojana. e kRmarAjIno vicAra zrIjagavatisUmAM jagavAne vakhAyo be. e AThe kRmarAjInA ATha yAMtarA be; tyAM zrAva vimAna be, te kahe be. brahmalokanAmA pAMcamuM devaloka, tene samIpe vase tene lokAMtika kahIeM. athavA navamaM riSTanAmA kRmarAjInA vacamAMnA madhyajAganuM vimAna te vimAnanA devatA te ekAvatArI be, mATe lokazabde saMsArane te thayA. tethI enuM lokAMtika ehaM nAma kahIeM, chAne bIjA va vimAnanA devatA ekAMte ekAvatArI na hoya, paNa navamA vimAnanA devatA ekAMte ekAvatArIja hoya. // 108 // dave uttarAne pUrvI abhyaMtara kRmarAjInA madhyajAge arci vimAna be, tyAM sArasvata nAme lokAMtika devatA vase be. tene sAtaso devatAno parivAra be. abhyaMtara bAhya pUrvadizinI kRkSarAjIne madhyajAge zrarcimAlinAmA vimAna be. tyAM zrA ditya nAme deva vase be. teno sAtaso devatAno parivAra be. ane pUrva ne dakSiNanI abhyaMtara kRmarAjIne madhyamAge vairocana vimAne vanhinAme devatA vase be. tene cauda sahasra devatAno parivAra be. tathA anyaMtara chAne bAhya dakSiNa dizinI kRmarAjInA madhyA kara vimAne varuNanAme deva, tene caudasahasra devatAno parivAra be. tathA dakSiNa pazcima abhyaMtara kRmarAjInA madhyamAge caMdrAna vimAne gardatoya nAme deva, tene sAta sahasra devatAno parivAra be ne pazcimadizinI abhyaMtarAne bAhya kurAjInI vacamAM sUryAjavimAne tuSitanAme devatA sAta sahasra devatAnA parivAre For Private Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Go saMgrahaNIsUtra. vase . valI pazcima ane uttaranI atyaMtara kRkSarAjInI vacamAM zukrAna vimAne zravyAbAdha devatA navaso devatAnA parivAre vase . acyaMtara bAhya uttaradizinI kRsarAjInI vacamAM supratiSTAjavimAne agneyadeva vase . tene navaseM devano parivAra be. ane e samasta kRlarAjInA madhya nAge riSTAnavimAne riSTAlanAme deva bIjA navaseM devatAnA parivAra vase be. e nave vimAne devatArnu thAyuSya thA sAgaropama . ane e nave vimAna pAMcamA devalokane beDe . e vimAna thakI asaMkhyAtA hajAra yojana beTe lokAMtika be. tevAra par3I aloka be. eTalI vAta saMghayaNInA mUlapATha thakI adhika vakhANI. // 107 // // have daza vaimAnika iMDonA sAmAnika devatA tathA AtmarakSakadevatA, kahe . // culasI asi bAvattari // sattari sahIya panna cattAlA ||tull sura tIsa viisaa|| dasasahassa Aya raka canaguNiyA // 10 // artha-tujhasura madhyasthapada daze sthAnake jomIeM. tyAM saudharmeMnA sAmAnika deva corAzI hajAra jANavA, IzAnejanA eMsI hajAra, sanatkumArajanA bahotera hajAra, mAheMjanA sittara hajAra,brahme'nA sATha hajAra,lAMtakeMnA pacAsa hajAra, mahAzukraMjanA cAlIza hajAra, sahasrAreMjanAtrIza hajAra, ANata prANatejanA vIza hajAra, thAraNa zracyuteMDanA daza hajAra. e sAmAnika devathakI pAyaraka ke AtmarakSaka deva te canaguNiyA ke pratyeka iMjanA cAra guNA hoya; tevAre traNa lAkha ne batrIza hajAra Atmaradaka deva saudharmejanA jANavA. ema sarvatra coguNA karavA. // 10 // // have e saudharmAdika bAra devalokanA devonAM cinha kahe . // kappesuya miya mahiso // varAda sIdAya ugala sAlUrA // daya gaya juyaMga khaggI ||vsdaa viDimAiM ciNdhaaii||11|| artha-kappesuya ke devalokane viSe saudharma devaloke miya ke mRgarnu cinha . ane iMzAne mahiso ke pAmArnu cinha je. sanatkumAre varAha ke sUaranuM cinha . mAheMDe sIhAya ke siMhanu cinha . brahmadevaloke bagala ke bokamArnu cinha . lAMtake sAlurA ke demakAnuM cinha . zukre haya ke ghoDAnu cinha . sahasrAre gaya ke hAthIna cinha . ANate juyaMga ke0 sarpanuM cinha be, prANate khaggI ke geMDAnuM cinha je. zrAraNe vasahA ke vRSana- cinha . acyute viDimAI ciMdhAI ke mRga vizeSa jAti Ade deIne cinha jANavAM. kemake dezI nAmamAlAmAMhe viDimazabde mRga kayu , e cinha sarva mukuTaneviSe hoya. e cinhe karI devatAnA devaloka usakhAya je A devatA amuka devalokano be. uvavAz pramukha sUtre tathA vRttie daze Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. iMjanAM cinha kayAM be, daze iMcha vimAne bezI jagavaMtane vAMdavAne artha zrAvyA vakhANyA . ahIMyAM tatva kevalI jANe. // 10 // // have e uparanAM vimAna kone AdhAre rayAM le ? te kahe . // usu tisu tisu kappesu // ghaNudahi ghaNavAya tanayaM ca kamA // suranavaNa pahANaM // AgAsa pAThiyA javariM // 11 // artha-usu ke saudharma ane IzAna e be devalokane ghaNudahi ke zItakAle thI' pANI hoya, tevaM jagat khannAve jAmyuM pANI hAle cAle nahIM. tevA pANI japare rahyAM vimAna vaNase nahI, temATe be devaloke ghaNodadhi AdhAra be. anetrIjo cotho tathA pAMcamo e tisukappesu ke traNa devalokaneviSe ghaNavAya ke0 dhanavAtano AdhAra be, ghanavAta te zrINo vAyu eTale jAmyo vAyu. te paNa svajAve hAle cAle nahIM. valI ke sAtame ane bAgme e, tisukappesu ke traNa devalokaneviSe tAnayaM ke ghanodadhI ane ghanavAta e banneno AdhAra De. kamA ke0 e anukrame AdhAra jANavA. e thakI AgalanA devalokaneviSe je surajavaNapazThANaM ke devanAM vimAna pratiSThita eTale rahyAM . te kevala AgAsapaThiyA uvAra ke AkAzane AdhAre pra. tiSThita eTale rahyAMbe, te AkAza paNa zrIjANa. // 119 // // have je pRthivI upara vimAna rahyAM , te pRthivIno piMma ane pRthivii|| // upara vimAna, uMcapaNuM traNa gAthAe karI graMthakAra kahe . // sattAvIsa sayAI // puDhavI piMDo vimANa uccattaM // paMcasayA kappa uge // paDhame tattoya ikikaM // 12 // dAyaz puDhavIsu sayaM // vaDhanavaNesu 5 kappesu // canage navage pnnge| tadeva jANuttare sunnave // 113 // gavIsa sayA puDhavI // vimANa mikAra sevaya sayAI // battIsa joyaNa sayA // miliyA sababa nAyabA // 124 // artha-sattAvIsa sayAI ke0 sattAvIso yojanano pramANAMgule puDhavIpiMko ke puthvIno piMDa jAmapaNe, ane vimANauccattaM ke0 vimAna, uMcapaNuM paMcAsayA ke pAMcaseM yojananu, te paDhame ke0 padelA kappaphuge ke be devaloke . tattoya ke tevAra palI zakikaM ke ekekaso yojana // 19 // puDhavIsu ke pRthvInA dalamAMdethI hAya kena' jaMga karatA jazeM. ane navaNesu ke0 vimAnane viSe, sayaMvadvasu ke soso yojana vadhAratA jazeM. e rIte 3 ke trIjo ane coyo e be, tathA valI ke pAMcamo .. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNI sUtra. boe be, pharI Du ke0 sAtamo ne AThamo e ve chAne ca ke0 navamo, dazamo, agIyAramo ne bAramo e cArenI eka rIta tathA navage ke0 nava graiveyaka tadeva ke0 temaja jA ke0 yAvat paNage ke pAMca aNuttare sujave ke0 anuttaravimAnane viSe hoya // 113 // igavIsasayA ke0 ekavIzaso yojana puDhavI ke0 pRthvIno piMga hoya, ne vimANaM ke0 vimAna te ikkArasevaya sayAI ke0 agIyAraso yojana vimAnanuM uMcapaNaM hoya. e rIte pRthvIpiMga tathA vimAnanuM uMcapaNuM miliyA ke0 malIne saba ke sarvatra te battIsa joyaNa sayA ke0 batrIzaso yojana te nAyavvA ke0 jANavA. // 114 // te zrAvI rIte - pahele ane bIje devaloke ( 2300 ) yojana pRthvI piMDa, ane ( 500 ) yojana vimAna uMcapaNe; trIje ane cothe devaloke ( 2600 ) yojana pRthvI piMDa, chAne ( 600 ) yojana vimAnanI uMcAi; pAMca zra devaloke ( 2500 ) yojana pRthvIpiMga ane ( 300 ) yojana vimAnanuM uMcapaNaM; sAta ne zrame devaloke ( 2400 ) yojana pRthvIpiMga ne (800 ) yojana vi mAnanuM uMcapaNuM; navame, dazame, agIyArame ane bArame e cAra devaloke ( 2300 ) yojana pRthvI piMDAne ( e00 ) yojana vimAnanuM uMcapaNuM; navagraiveyake ( 2200 ) yojana pRthvI piMDa ne ( 1000 ) yojana vimAnanuM uMcapaNuM pAMca anuttara vimAne ( 2100 ) yojana pRthvIpiMga ane ( 1100 ) yojana vimAnanuM uMcapaNaM. sarva pRthvI piMnA yojana tathA vimAnanA uMcapaNAnA yojana melA: karIeM tevAre batrI yojana thAya. 2 G // have saudharmAdika vimAnanA varNa tathA tyAMnA paNa cati Duvama vimANa // sadhaya su javari siya javaNa vaMtara // joisiyANaM artha- sahasrAranAmA AThamA devaloka sudhI gaNatAM ve be devaloke anukrame pAMca, cAra, cAra, ane be varNanAM vimAna be. te zrAvI rIte je saudharma tathA IzAna devaloke sAya ke0 dhvajAsahita paNa ke0 pAMce varNanAM vimAna be ghane sanatkumAra tathA maheMdre eka kAlo varNa varjIne bAkI caDa ke cAra varNanAM vimAna be. brahma tathA lAMtaka ebe devaloke kAlo tathA nIlo e ve varNa varjIne bAkI ti ke0 traNa varNanAM vimAna be. tathA zukra chAne sahasrAre kAlo, nIlo, ghane rAto e traNa varNa varjIne bAkI Duvasa ke0 ve varNanAM vimAna be. tyAMthI uparanA ANatAdika cAra de loka tathA nava graiveyaka ne pAMca anuttara vimAna sudhI siya ke0 zveta eTale dholA devonA varNa kahe . // suya jA sadassAro // vivida vA // 115 // For Private Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. varNanAM javaNa ke0 vimAna be, jevo vimAnano varNa tevoja dhvajAno varNa sarvatra jA vo. valI juvanapatinAM navana, ane vyaMtaranAM nagara tathA jyotaSInAM vimAna te vivihavAlA ke vividha prakAranA varNanAM je. eTale koza kAlAM, ko pIlAM, ko rAtAM, ko nIlAM, koz zveta varNanAM jANavAM. e rIte vimAnikane adhikAre juvanapati pra. mukhanA nagarAdikanA paNa varNa kahyA. // 115 // // have saudharmAdika vimAna, lAMbapaNuM, paholapaNuM, vimAna mAMhelo paridhi // ||ane bAherano paridhi mApavAno vidhi kahe . // raviNo udaya baMtara // canaNava sahassa paNasaya gvIsA // bAyAla saThi naagaa|| kakaDa saMkaMti diyahaMmi // 126 // eyaMmi puNo guNie // ti paMca saga navaya hoi kamamANaM // tiguNamiya dolakA // tesI sahassa paMca sayA // 117 // asiI sati nAgA // joyaNa cana laraka bisatari sahassA // baccasayA tettIsA // tIsa kalAyaMca guNiyami // 127 // satta guNe ba larakA // gasaThi sahassa usaya gasIyA // canapanna kalA tada nava // guNami amalaraka shaa||11|| satta sayA cttaalaa|| ahArasa kalAya zya kamA cauro // caMDA cavalA jayaNA // vegAya tadA gaI canaro // 10 // zcaya gaI canabiM // jaya NayariM nAma kei mannaMti // ehiM kamehiM mimAdi // gaIdiM cajaro surA kamaso // 11 // viskaMna AyAmaM // parihiM agnitaraMca bAhiriyaM // jugavaM miNaMti bammAsa // jAva na tadAvi tepAraM // 12 // pAvaMti vimANANaM // kesiMpitu ahava tiguNayAIe // kama canage patteyaM // caMDAI gaIna jozjA // 123 // tiguNeNa kappa canage // paMca guNeNaMtu aha sumuNijA // gevile sattaguNeNaM // nava guNe guttara canakke // 14 // artha-e nava gAthA prakaTArtha be, tathApi kAMka artha lakhIe baie. raviNo ke0 sUryano udayabaMtara ke udaya thaIne asta thAya, tevAre aMtara keTalA yojana- thAya ? te kahe . cajaNava sahassa ke0 corANu hajAra zrane paNasaya ke pAMcaso, valI - bIsA ke bavIza upare, tathA bAyAlasahinAgA ke eka yojananA sAThIthA betA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84. saMgrahaNIsUtra. lIza jAga upare eTale ( 4526 ) yojana ne sAThIcyA (42) jAga eTaluM sUrya eka, kakkaDa ke0 karka saMkaMti ke0 saMkrAMtinA pahelA didami ke0 divasane viSe cAle, tebAre pUrvokta yojananuM aMtara paDe. paTaluM sUryanuM tApakSetra kahIeM. // 116 // have eyaMmi ke0 e cAlavAnI gatinA jojanane puNo ke0 valI tiguNIya ke0 traNagaNuM karIeM, tathA paMca ke0 pAMcagaeM karIe, tathA saga ke0 sAtagaM karIeM, valI navaya ke0 navagaNuM karIeM, tehano je je trAMka ghyAve te kamamANaM ke0 kramamAna hoya, eTale eka paga upAmI bIjo paga mUkIye, temAMhe eTalA yojana vaimAnika devatAne viSe mAna hoya. tehaja kahe be. e sUryatApakSetrane triguNuM karIeM, tevAre dolakA ke0 belAkha tryAzI hajAra pAMcaseM // 117 // ne eMsI yojana tenA upara sAThIcA va jAga yAya. eTale ( 203500 ) yojana ne eka yojananA sAThIcyA ba jAga yAya. tathA paMcaguNiyaMmi ke pAMcaguNaM karatAM caDhalaka ke0 cAra lAkha bahotera hajAra baseM ne tetrI yojana ne eka yojananA sAThIcyA trIza jAga u para thAya // 998 // tathA sattaguNe ke sAtaguNuM karatAM ( 661606 ) yojana upara sAThIcA copana nAga yAve. ne temaja navaguNaMmi ke0 navaguNaM karatA malaka saDhArja ke0 sADhA AThalAkha // 115 // upara sAtaseM ne cAlIza yojana, tathA eka yojananA sAThI zrA DhAra jAga eTale ( 850540 ) upara sAThIcyA aDhAra jAga yAya. iha ke0 e prakAranA kSetramA karIne cauro ke cAra bhede vaimAnika devatAnI kamA ke0 krama je gati te kavI. te cauro ke cAra prakAre be, tenAM nAma kahe be. eka caMmA, bIjI capalA, trIjI jayA ane cothI vegA. tahAgazcauro ke0 te cAregati ekeka thakI zIghratara zIghratama jANavI // 120 // iya ke0 ahIMyAM koika yAcArya cothI vegavatinAmA gatine jayayariM ke0 yavanaMtarI evaM nAma mAne be. tevAra paDhI ekamehiM ho e pUrvokta cAra krame karIne caMmAdika cAre gatiye cAra devatA imAhiM ke0 e anukrame vimAnone mApe // 121 // te AvI rIte je eka devatA triguNIka me vimAna nanA vikaMa ho polapaNAne caMDAgatieM karI miNe eTale mApe, ane bIjo devatA paMcaguNeme capalagatie karI vimAnanA zrAyAma ke0 lAMbapaNAne miNe eTale mApe. tathA trI jo devatA sAtaguNekrame yavanAgatie vimAnanI niMtaraM parihiM ke0 mAMhelA paridhIne mApe, ane ca ke0 valI cotho devatA navaguNekrame cothI vegavati gatieM kara vimAnana bAhiriyaM ke0 bAheranA paridhine mApe . e rIte yugavaM ke0 sa For Private Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G4 saMgrahaNIsUtra. makAle e cAre devatA anukrame umAsasudhI niraMtara vimAnane mApe; topaNa keTalAkavimAnano pAra pAme nahI. // 12 // .. valI pakSAMtara kahe je. jema keTalAeka vimAnano pAra pAme nahIM, tema keTalAeka devatA vimAnano pAra paNa pAme. pahelA cAra devaloke triguNekrame caMDAgatie paholapaNe, ane capAlAgatie lAMbapaNe triguNekrame, yavanAgatie anyaMtara paridhI triguNekrame, tathA vegavatie bAheranI paridhI triguNekame kozka devatA mApe to pAra pAme tathA brahmadevalokathI mAMDIne accuta devalokasudhI pATha devaloke pAMcaguNekrame caMDAdika cAre gatie lAMbA paholA madhyaparidhI ane bAhera paridhI mave to pAra pAme. // 13 // / zrane sAtaguNekrame caMmAdika cAre gatie navauveyakanA lAMbapaNAdika cAreno pAra pAme. tathA navaguNekrame eTale pUrve navaguNAno zrAMka zrAvyo be, teTalA yojana- eka magaDhuM jaratA thakA cAre devatA caMmAdika cAre gatie kari aMtarahita mAsa sudhI cAle. tevAre paMcAnuttaravimAnamAMhelA sarvArtha siddhi vimAna TAlIne bAkInA cauke ke0 cAra vimAnanA lAMbapaNAdikano pAra pAme. // 124 // ahIMyAM ko prazna pUje ke, jo e krame ane caMmAdika gatie u mAsa lage paNa keTalAeka vimAnano pAra pAme nahIM, to doDha rAja pramANa saudharmadevalokathakI be pahora rAtrImAMhe devatA zrAvIne tIrthakaranA janmAniSekAdika kalyANakano mahimA karavA mATe manuSyalokamAM kema Ave je ? kemake vimAnanI laMbAzthakI saudharmadevaloka to atyaMta ghara be. taMtrottaraM- jema pasyopamanuM pramANa kalpita , tema e kramamAna gatinuM parimANa paNa kalpita jANavu. jagavatipramukha siddhAMtamAhe jyAM devagatirnu parimANa lakhyu; te sarva kalpita kahI loka samajAvyA, paraMtu javasvanAvathakI devatA atyaMta zaktivaMta tathA svanAve atyaMta zIghragativaMta hoya. eTale bIjuM evaM dRzaMta ko nathI ke je kahIne badmastha manuSyane samajAvieM; mATe pUrvAcArye e cAra gatie kramamAna kalpIne devalokanI atyaMta mahoTA vakhANI. e rIte saudharmAdika devalokaneviSe sAmAnyapaNe vimAnatuM pramANa kaDaM. // have kAMzka vizeSa vakhANe . // paDhama payaraMmi paDhame // kappe naDu nAma iMdaya vimANaM // paNayAla lakajoyaNa // lakaM sakhuvarisavaThaM // 125 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 saMgradaNIsUtra. artha - pahelA devalokanA pahelA prataraneviSe ukunAme mukhya iMdrakavimAna deM, te vRttAkAre thAla sarakhaM pistAlIsa lAkha yojana pramANe, ghane savvuvari ke0 sarvanA upara bellA bAsavamA pratare eka lAkha yojananuM sarvArtha siddhanAme vimAna vRttAkAre be. // have bAsava pratarane viSe madhyajAge bAsaTha iMdraka vimAna be, tedanAM nAma kahe . uDu caMda rayaNa vaggu // vIriya varuNe tadeva ANaMde // bane kaMcaNa rune // caMda aruNeya varuNeya // 126 // // mAna, - paheluM muvimAna, bIjuM caMdraka vimAna, trIjuM ratanavimAna, cothuM vapuvipAMcamuM vIrya vimAna, ThakuM varuNavimAna, tadeva ke0 temaja sAtamuM zrAnaMda vimAna, zramuM brahmavimAna, navamaM kAMcanavimAna, dazamuM ruciprana vimAna, agIyAramuM caMdra vimAna, bAramuM aruNa, teramuM varuNa e tera saudharma tathA IzAnadevaloke be. // 126 // veruliya ruyaga ruire // aMke phalide tadeva tavapi // meDhe ggha dalidde // naliai taha lohiyarake ya // 127 // artha - 14 muM vaikurya, 15 muM rucaka, 16 muM rucira, 17 muM aMka, 10 muM sphATika, temaja 17 muM tapanIya, 20 muM megha, 21 muM zrargha, 22 muM hAsiDa, 23 muM nalina, taha ke0 temaja 24 muM lohitA // 127 // vaire aMjaNa varamAla || riTTha deveya soma maMgalae // balade cakka gayA // sovaciya diyAvatte // 128 // artha - 25 muM vajra, e bAra bIje tathA cothe devaloke be. chAne 26 muM aMjana, 27 muM varamAla, 20 muM riSTa, 27 muM deve, 30 muM saumya, 31 muM maMgala. e va vimAna brahma nAmA pAMcame devaloke be. 32 muM balajadra, 33 muM cakra, 34 muM gadA, 35 muM svastika, 36 muM naMdAvarttaka, e pAMca prataranAM vimAna baThe lAMtakadevaloke be. // 128 // yA kareya gi-6 // keU garu leya doi bodhave // bane baMja die puMNa // baMjuttara saMtae ceva // 129 // artha - 37 muM jaMkara, 30 muM gRdhI, 30 muM ketu, 40 muM garuma, e cAra pratara mahAzukadevaloke hoi ke0 hoya, te bodha ke0 jANavA. 41 muM brahma, 42 muM brahmahita, valI 43 muM brahmottara, 44 muM lAMtaka, e cAra te ceva ke0 nizce sahasrAra devaloke jAvAM // 129 // mahasukka sahassAre // Aya taha pANaeya bodhave // pupphelaMkAra AraNa || tahAviya accue ceva / / 130 / / For Private Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 51 artha- 45 muM mahAzukra, 46 muM sahastrAra, 47 muMANata, tema 4 muM prANata, e cAra pratara navame ane dazame kahape le. te bodhave ke jANavAM. 4e muM puSpa, 50 muM alaMkAra, 51 muMvAraNa, temaja 52 muM accuta- e cAra ceva ke nizce zrAraNa tathA acuta e be devaloke . // 130 // sudaMsaNa supaDibajhe ||mnnorme ceva hoi paDhama tige // tattoya sabanadde // visAlae sumaNe ceva // 13 // artha- 53 muM sudarzana,54 muM supratibaka, 55 muM manorama, e traNa pratare je iMkavimAna te ho ke hoya, graiveyakanA paDhamatige ke pahelA trikaneviSe, tattoya ke0 tevAra pabI 56 muM sarvatonasa, 57 muM vizAla, 57 muM sumanasa, ceva ke0 nizce e traNa vimAna aveyakane bIje trike hoya. // 131 // somaNase pIzkare // Azcce ceva ho tazya tige // sabasidi nAme // iMdayA eva bAsaThI // 132 // artha- 5e muM somanasa, 60 muM prItikara, 61 muMzrAditya - e traNa pratara nizcethakI temaja aveyakanA trIjA trikane viSe hoya. ane 65 muM pAMca anuttara vimAne sarvArthasiphinAmA eka iMdhaka vimAna . iMdayA eva ke0 e iMjaka vimAnanAM nAma bAsahI ke0 bAsaTha kahyAM. // 13 // paNayAlIsaM lakA // sImaMtaya mANusaM uDu sivaM ca // apayahANo sabaha // jaMbuddIvomaM lakaM // 133 // artha- pistAlIza lAkha yojanano sImaMtaya ke0 sImaMta nAme narakAvAsa be. bIjuM mANusaM ke0 manuSyakSetra be. trIjuM uDu ke umuvimAna be. cothu sivaMca ke0 sijhazilA. e cAra padArtha pratyeke pistAlIza lAkha yojananA thAyAma viSkaMnne be. ane apayahANo ke sAtamA narakano apANanAme narakAvAsa, bIjuM sabaka ke sarvArthasika vimAna, trIjo jaMbuDIvo ke jaMbuddIpa, zmaM ke e traNa padArtha pratyeke kharakaM ke0 lAkha yojananA . // 133 // // have Urdhvaloka ane adholokano vivaro kahe . // ada nAgAsaga puDhavIsu // rajju zakika tahaya sohamme // mAhiMda khaMta sadassAra // accuya gevija logaMte // 134 // artha - have meruparvatanI madhyavRttimAM gostanAkAre rucaka pradeza be, tyAMthakI sAta rAja uMco Urdhvaloka be, tathA sAta rAja nIco adholoka , e rIte sarva malI lo Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cic saMgrahaNIsUtra. kAkAza canada rAja uMcapaNe be, teno vivaro kahe . aha ke0 adholoka te rucaka pradeza thakI deThe je pRthvI be; tehanA sAta nAga karIeM, te ekeko jAga ekeka rAjapramANa je. eTale ratnaprajA pRthvIno uparano talo zrAde dezne yAvat zarkaraprajAno uparano talo Ave; teTalo eka rAja vacamAM ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, ane avakAza te sarva eka rAjamAMhe . ema sAte narake karI adholoke sAta rAjaloka thAya De. temaja ratnapranAnA uparanA talAnI uparanI pIThikAzrI mAMDIne saudharmadevalokanA uparanA teramA pratarasudhI eka rAja loka jANavU. tevArapanI mAMhejadevalokane beDe, bIjo rAja, tevArapanI laMta ke0 lAMtaka devalokane De trIjo rAja. tevAra panI sahasAre coyo rAja, accutane aMte pAMcamo rAja, praiveyakane aMte ko rAja, ane behA logaMte ke lokAMte sAtamo rAja, e rIte ekekA jAge karI sAta rAja loka u. para jANavA. // 134 // ahIyAM kozka-sohammamidivaDhA // avAjAyarAmAdiMde // paMcevasahassAre // acue sattalogaMte // 1 // e gAthA kahe , te matAMtara apramANa jANavI. kemake cauda pUrvadhara zrInaprabAhusvAmI zrIyAvazyaka sUtrane viSe ehavIgAthA kahe . te Agala pAThamAMja lakhI be. sammatta caraNa sahiyA // sacaM logaM phuse niravasesaM // sattaya candasanAe ||pNcy suya desa viriie|| 135 // artha- samyakcAritra sahita je kevalI te kevalIsamudghAta avasthAe sarva cauda rAjaloka potAnA Atmapradeze karI pharaze.kemake dharmAstikAyanA pradeza,adharmAstikAyanA pradeza ane lokAkAzanA pradeza, tathA eka jIvasaMbaMdhI pradeza -e cAre mAMhomAMhe barAbara be. temATe jevAre kevalI kevalIsamudghAta kare, tevAre ekekA lokAkAza pradeze ekeko potAnA jIvano pradeza thApe, tevAre sarvalAkane pharaze. valI samyakcAritra sahita utkRSTa tapasvI zrutajhAna sahita te jevAre anuttara vimAne isikAgatie upaje, tevAre lokanA caudIyA sAta rAja pharaze. valI samyakadRSTi zruta zAnIe pUrvenarakAyu bAMdhyu hoya, ane paDI samyaka cAritra pAmyo hoya, te jIva bahI narakapRthvIe ilikAgatie upaje, tevAre caudIyA pAMca nAga pharaze. valI dezaviratI ilikAgatie accuta devaloke upaje tevAre caudIyA pAMca lAga pharaze. narakanuM jeNe pUrve Ayu bAMdhyu hoya, te dezaviratIpaNuMna pAme.temATe adholokanA caudIyA pAMca nAga pharaza AzrI vikalpa ciMtavyo te kAraNe cUrNikAra kahe je je, dezavira hega, naUvavajAzteNa paMcauvariM aJcuyaM jAvatijaNiyamiti eTale lokanA caudanAga ka Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nae saMgrahaNIsUtra. rIe. tyAM rucakathakI navase yojana UMcA, ane navase yojana nIcA. e rIte aDhAraseM yojana pramANa tirabo loka, tethakI uparano Urdhvaloka kAMzka jaNAM sAta rAja . tiryaklokathI nIce adholoka. e sAta rAjayI kAMzka adhika je. kemake ratnaprajApathvImAhe jyAre asaMkhyAtA yojananI komI jAeM, tevAre canada rAjano madhya nAga hoya. temATe bahI narakapRthvImAhe paNa asaMkhyAtA yojana koDI jazaeM tevAre pAMca rAja hoya. eTale je, dezavirati IlikAgatIe bArame devaloke upaje te caudIyA pAMca nAga pharaze. ema utAM je eha kahe ke, dezavirati accute ilikAgatIe jAya to caudIyA nAga pharaze. evI rIte je kahe , te matAMtarI jANavA. kemake zrutazAnIe aMgIkAra kaDaM nahI. temATe apramANa jANavU, ahIyAM tatva kevalI jANe. e rIte samasta lokanI uMcI nIcI vyavasthA kahI. have ahIMyAM prasaMgAgata tirA lokanI vyavasthA kahe . tiryagaloka madhyanAge cAra pradeza uparanA, ane cAra pradeza nIcenA; e rIte gostanAkAra ATha pradezano rucaka . have heglA cAra pradezathakI lokAMta sIma mAmAne AkAre mAMgo, eka rAjapramANa, bIjo uparanA cAra pradezano eka rAja pramANa mAMmo, ane cAra pradezathakI cAra vidizi eka pradezathakI nIkalI te pradezanI vacce krame pradeza pradeza varkamAna te vadhatI vadhatI asaMkhyAta pradezI cAradizi nIkalI. e bena pradezanA mAMmA eka rAja pramANa, temAMhe uparanA mAMmAthakI Urdhva loke pradeze vadhatAM vadhatAM brahma nAmA devalokamadhye pAMca rAjanuM poholapaNuM thayu. valI tyAMthI pradeze hANI karatAM sijhazilAnA mastakauparanA belA pradezano mAMgo te paNa eka rAja pramANa be, emaja heglA cAra pradezathakI pradeza vRddhIe vadhatA prathama narakathakI lezne sAtamA naraka tale sAta rAja tiraDaM pramANa kAzka jaNuM jANavU. eTale mohoTA kuMmAne dhuM karI te upara sarAvasaMpuTa dharI rAkhIeM, te zrAkAre loka je. athavA valoNuM valovato uno puruSa kaTie hAtha dIdhA hoya, ehave saMsthAne loka jANavo. te puruSanA pagatale sAta rAja paholAi ane nAnI pradeze eka rAja paholA, koNIe pAMca rAja paholA, ane ziratale eka rAja, pramANa jANavU. ahIMyAM pagatale je sAta rAja kahyA; te deze UNA De; paraMtu thoDA UNA be; mATe vivadA karI nathI. pUrA sAta rAja kahyA tehanI sthApanAno yaMtra nAkhyo , temAMthI joz levaM. eTale devatAnAM juvanahArano upasaMhAra karato avagAhanA chAra, anisaMdhAna kare // 135 // suresujavaNadArasammataM. 12 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B saMgrahaNIsUtra. // have zrIjuM devanA zarIranI avagAhanAnuM dvAra kahe be. // isiMha ugAhaNAdAraMjAi vaNavaNa joi sodammI sANe satta dava taNumANaM // 5 5 5 caTakke gevi guttare hANi ikvikaM // 136 // artha - javanapati tathA vyaMtara tathA jyotaSI, saudharma devaloka tathA IzAna devaloka sudhI utsedhAMgula pramANa sattahbatamANaM ke0 sAta hAtha zarIranuM mAna utkRSTuM jAvaM. tevArapaThI Du ke0 trIjo ane cothA e be devaloka, tathA bIjIvAra zabde pAMcamo tathA baTho devaloka, tathA trIjIvAra Du zabde sAtamo tathA AThamo, ne cakke eTale catuSke ke0 navamo, dazamo, agIyAramo, ghane bAramo, tathA gevija ke0 nava graiveyaka, aNuttare ke0 anuttara vimAne, e va ThekANe kramekarI hANi ikikaM ke0 eka eka hAtha nI hANI karatA jaieM, tevAre anuttaravimAne eka hAthanuM zarIra yAya be. eTale trIjA tathA cothA devaloke va hAtha, brahma ne lAMtake pAMca hAtha, zukra chAne sahasrAre cAra hAtha, AraNAdika cAra devaloke traNa hAtha, graiveyake be hAtha ne anuttara vimAne eka hAthanA zarIranuM mAna jAvaM. e rIte sAmAnyapaNe devatAnA zarIranuM mAna kayuM // 136 // have vizeSe sAgaropama AyuSyanI vRddhie karI sanatkumArAdikane viSe dehamAna kahe te. // kappa DugaDu TuDu canage || navage paNageya jivi prayarA || do satta canda dvArasa || bAvIsigatI satittIsA // 137 // vivare tANi kuNe // ikkArasa gAu pAmie sesA // dacikkArasa jAgA // yare prayare samadiyaMmi // 138 // caya putra sarIrA || kameNa IguttarAi bukIe // evaM hiI visesA // sakumArAi taNumANaM // 130 // artha - e pUrvokta rIte prathama kappaDuga ke0 pahelA chAne bIjA devaloke, tathA Du ke0 trIjA ne cothA devaloke, tathA Du ke pAMcamA chAne bahA devaloke, tathA DuM to sAtamA ne zrAvamA devaloke, thane cauge ke0 cAra te navame, dazame, agIyArame ne bArame devaloke, tathA navage ke0 nava graiveyake, tathA page ke0 pAMca anuttara For Private Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 1 vimAne, eTale sthAna ke zrAyuSyanI jiha ke0 utkRSTa vii ke0 sthiti te anukrame kahe be.' pahelA be kalpe yarAdo ke0 be sAgaropama, bIjA be devaloke satta ke0 sAta sAgaropama, trIjA be devaloke canda ke0 cajada sAgaropama. cothA be devaloke eTale sAtamA chAne zrAvamA devazoMke prahArasa ke0 aDhAra sAgaropama, tathA navamAthI bAramAsudhInA cAra devaloke bAvIsa ke0 bAvIza sAgaropama tathA nava graiveyake igatIsa ke0 ekatrIza sAgaropama, tathA pAMca anuttara vimAnane viSe tittIsA ke0 tetrIza sAgaropamanI utkRSTI sthiti be // 137 // ki sthitimAMhethI bI sthiti kADhIeM tehane vivara eTale vizleSaka - hIeM. pI bAkI rahe temAMthI tAki ke0 ekarUpa jaMbo karIe. te valI ikArasa gAu pADIe ke chAgIyAra hastagatanAgamAMhethI pADelAne sthAnake je sesA ke0 bAkI rahelA vikArasajAgA ke0 eka hAthanA agIyArIyA jAga tene devatAnA zrAyumAMhI are re samahiyaMmi ke0 ekaeka sAgaropama sama adhika yayuM yakuM // 138 // - cayaputra zarIrA ke0 pUrvapUrva zarIrapramANa mAMhethI kameNa ke0 anukrame karI eguttarAivuDhIe ke0 ekottara vRddhIe agIyArIyA jAga uThA karatA jaieM, evaMviI visesA ke0 e rIte zrAyuSyanI sthiti vizeSe kara eTale sAgaropama vRddhIrUpe karIne sakumArAi ke0 sanatkumAra yAdi devatAnA taNumANaM ke0 zarIranuM pramANa yAya. te va te je pUrvAcAryoMne devatAnA zarIranuM pramANa karavAnuM kAraNa bIjuM koi upanuM nahIM, tevAre tryAyuSyanuM mAna vivarIne sAgaropama upara dehamAna kayuM // 13 // yadyapi IzAna tathA mAMhedra devaloke sAgaropama kAkerAM je zrAyu be te jAke hIyAM gaNaai nahIM. saudharma tathA IzAnanuM sAta hAtha dehamAna kayuM. have sanatkumAreMdranuM zarIramAna kahe be. vivare eTale vivaraNa te vizleSa karIeM. arthAt adhika sthitimAMdethakI bI sthiti kADhIeM. jema saudharmAdika sAta sthAnaka je kahyAM, tenI utkRSTI sthiti be sAgaropamAdi be. teno vivaraNa karIeM, eTale vizleSa karIeM; te ema ke mahoTI sthitimAMthI nhAnI sthiti kAye thake bAkI je rahe temAMthI eka uMbo karIeM; paDhI eka hAthanA agI cAra jAga karIeM, te jAgamAMthI vizleSa karatAM eka uMbo karatAM je yAMka ugarayo be; te pramANe hAthanA zeSa jAga te yAde deza ekeka sAgaropame vadhate ekeka jAga ghaTato yAMka mAMDIeM. pUrva zarIramAnathakI ekeka sAgaropame vadhatAM ekeka jAga anukrame caya ke0 ghaTAeM. ema sthiti vizeSa sAgaropama vadhatA sanatkumArAdikane viSe devanA zarIranuM mAna thAya. For Private Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e saMgrahaNIsUtra. teja udAharaNe karI dekhADIeM nieM. jema saudharma tathA IzAna devaloke utkRSTI sthiti be sAgaropamanI be. ane sanatkumAra tathA mAheM sAta sAgaropama . have sAta sAgaropamamAthI be kADhIeM, kemake be sAgaropamavAlA yAyuSyanA devatAnA zarIranuM mAna sAta hAtha kaDaM be. te be sAgaropama kADhatAM bAkI pAMca sAgaropama rahe, temAMhethI eka udo karIeM tevAre cAra rahe. have saudharma ane IzAna e be deva. lokanA devatArnu sAta hAtharnu zarIra . temAMhethI hAtha pUrA rAkhIeM, ane sAtamA hAthanA agIyAra nAga karIeM, te mAMhelA cAra nAga kADhI lazeM; bAkI sAta nAga rahe te pamatA mUkIeM eTale sanatkumAra, tathA mAhecha delalokanA traNa sAgaropamanA zrAyuSyavAlA devatAnuM zarIramAna u hAtha pUrA ane eka hothanA agIyAra jAga karIeM, tevA cAra nAga upara zarIranu mAna jANavU. ema ekeko sAgaropama va. dhAratAM ane ekeko nAga ghaTADatAM cAra sAgaropamanA zrAyuSyavAlA devatAne u hAtha ne agIyArIyA traNa nAga dehamAna, tathA pAMca sAgaropamanA AyuSyavAlA devatAne bahAtha ne agIyArIyA be nAga zarIramAna. tathA ba sAgaropamavAlA devatAne ba hAtha ne agIyArI eka nAga upara. tathA sAta sAgaropamavAlA devatAne pUrA u hAtha zarIranuM mAna jANavU. ema AgalanA sarva devalokanA zarIranAM dehamAna e rItanA hisAbathI jANavAM. te sarvanA jUdA jUdA yaMtra karelA be te uparathI jovU sulala paDaze. bIjaM udAharaNa kahe je. jema brahmadevaloke tathA lAMtake cajada sAgaropamanI AyuSyanI utkRSTI sthiti be, temAMhethI sanatkumAra tathA mAheMnA sAta sAgaropamanA sAta AMka bAda karIeM. bAkI sAta rahe, temAMthI eka ugo karIeM tevAre bAkI ba rahe. palI eka hAthanA agIyArIyA nAga mAMhelA pAMca pamatA mUkI bAkI 3 jAga rahe te, ane pAMca hAtha upara. eTabuM ATha sAgaropamavAlA devatAnuM zarIramAna thayu. e rIte ekeko sAgaropamAyu vadhatAM ekeko agIArI nAga zarIrano mAnamAMhethI ghaTAmavo. navadhAraNika esA // uttara vInavi joyaNA lakaM // gevijANuttaresu // uttara venaciyA nani // 140 // artha- e rIte je devanA zarIranuM mAna pUrva karvA te navadhAraNIya zarIra kahIeM,je devatAnA navamAM jyAMsudhI devatA jIve tyAMsudhI je zarIra dhAraNa kare tehane navadhAraNIya zarIra kahIeM. ane kozka kArya upane thake je vikUrvaNA karI zarIra nIpa. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e3 saMgrahaNIsUtra. jAve te vaikriyazarIra utkRSTuM lAkha yojana pramANa kare. ane nava graiveyaka tathA pAMca anuttara vimAnane viSe javadhAraNIyaja zarIra be, paraMtu uttaravaikriya zarIra karavAnI zakti batAM paNa ko kAma paDatuM nathI, ke je thakI temanA rahevAsI devatAne uttaravaikriya zarIra karavU pame. // 14 // // have javadhAraNIyazarIra, tathA uttaravaikriyazarIranI jaghanya avagAhanA kahe . // sAhAviya venaviya // taNa jahannA kameNa pAraMje // aM gula asaMkha naago||aNgul saMkhijanAgoya // 24 // artha- sAhAviya ke svAnAvika te navadhAraNIya ane venaviya ke uttaravaikriya e baMne je taNU ke zarIra te jahannA ke jaghanyathakI kameNa ke anukrame pAraMne ke prAraMjanI velAe javadhAraNIya zarIra karavA mAMDatAM aMgula asaMkha nAgo ke jaghanyathI aMgulane asaMkhyAtame nAge hoya. ane uttaravaikriya karavA mAMgatAM jaghanyathI aMgulasaM. khir3a nAgoya ke0 aMgulane saMkhyAtame jAge hoya. eTalo mAhomAMhe phera be; e ja. ghanya zarIra te prAraMjakAleja hoya. anyathA na hoya. // 141 // " suresu ugAhaNAdAraM sammattaM "-devatAne viSe avagAhanA saMbaMdhI trIjuM hAra saMpUrNa thayuM. // ( iNhi viraha kAlovavAya uvaTTaNANaM dAraMjAma ) have devane utpAta virahakAlanuM ane cavana virahakAla- e ve chAra sAthe kahe je|| sAmanneNaM canavida // suresu bArasa muhuttanakosA // nava vAya virada kaalo|| aha navaNAIsu patteyaM // 24 // artha- sAmaneNaM ke sAmAnyapaNe canavihasuresu ke cAre nikAyanA devatAneviSe samuccaya bAra muhartano utkRSTo upajavAno virahakAla jANavo. ___ ahIMyAM nAvArtha e je ke cAre nikAyanA devatA niraMtara upaje be. te upajavAmAM kevAreka utkRSTa aMtara paDe, to sAmAnyapaNe bAra muharttanuM paDe. tevArapanI avazya cAre nikAyamAMhelA kozka nikAyamA kozka devatA nIpaje. ehanI zAkha paMcasaMgraha graMtha kahe je ke, garjajatiryaMca, manuSya, devatA ane nArakI, e cArene upapAta virahakAla utkRSTo bAra muhUrttano hoya. tathA samUrchima manuSyane utkRSTo upapAta virahakAla covIsa muhUrttano hoya. vikaleMDInuM aMtara muhUrta ane mana rahita jIvanuM aMtara muhUrta. graMthaprasaMge e artha lakhyo. aha ke0 zratha eTale have navanapati pra. mukha cAre nikAyanA devatAneviSe patteyaM ke pratyeke virahakAla kahIeM bieM // 15 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. javaNa vaNa joi sohammI // sANesu muhutta canavIsaM // to navadiNa vIsamuhU // bArasa diNa dasa muhuttAya // 143 // bAvIsa saDhadiyahA // paNayAla asIi diNa sayaM tatto // saMkhijA usu mAsA // suvAsA tisu tigesu kamA // 144 // vAsANa sayA sahassA ||lrk taha canasu vijaya mAIsu // paliyA asaMkha nAgo // saba saMkhannAgoya // 245 // zrartha-nuvanapati, vyaMtara, jyotaSI tathA sohammIsANesu ke saudharma thane iMzAnavAsI devatAne pratyeke covIza muhUrta utkRSTo upajavAno viraha kAla be. to ke tevAra panI nizce bIjo devatA upaje, ane sanatkumAre nava divasa ane vIsa muha ke vIza muharta tathA mAheMja devaloke bAra divasa ane dasamuhuttAya ke0 daza mu. harttaH // 143 // brahmadevaloke bAvIsa saDhadiyahA ke sADhIbAvIza divasa, lAMtake paNayAla ke0 pistAlIza divasa, zukre asI ke eMsI divasa, tatto ke tevAra par3I sahasrAre sayaM ke0 so divasa, thane ANata tathA prANata e musu ke0 be devaloke pra. tyeke saMkhijAmAsA ke0 saMkhyAtA mAsano upajavAno viraha, eTale zrANate mAsa daza ane prANate mAsa agIyAra, ane AraNa tathA accuta e usu ke be devaloke vAsA ke0 saMkhyAtA varSano upajavAno viraha jANavo. paThI jarUra bIjo devatA ja. paje, te jyAMsudhI so varSa pUrA na thAya, tyAMsudhI saMkhyAtAM varSa gaNavAM. tathA nave graiveyakanA traNa trika karavA. te traNa trikane viSe kamA ke anukrame upajavAno virahakAla kahe . // 14 // pahelA trike vAsANasayA ke0 saMkhyAtA zatavarSa eTale saMkhyAtAM saiMkaDo varSa, bIjA madhyama trike saMkhyAtAM hajAra varSano upajavAno virahakAla. trIjA uparanA trike saMkhyAtAM lAkha varSano upajavAno virahakAla, jyAMsudhI saMkhyAtAMvarSa sahasra pUrI na thAya tyAMsudhI saMkhyAtAM varSa zata gaNavAM, jyAMsudhI lAkha varSa pUrI na thAya tyAM sudhI saMkhyAtAM varSa sahasra gaNavAM, jyAM sudhI kroDa varSa pUrA na thAya tyAM sudhI saMkhyAtAM varSa lAkha gaNavAM. taha ke0 tema causu vijayamAIsu ke cAra vijayAdika te vijaya, vijayaMta, jayaMta, ne aparAjita, e cAra vimAnaneviSe pakhyopamano asaMkhyAtamojAga virahakAla hoya. ane saba ke sarvArthasika vimAnane viSe pakhyopamano saMkhanAgoya ke saMkhyAtamo nAga upapAta virahakAla hoya. panI avazya bIjo devatA upaje. eTale devatAne upapAta virahakAla utkRSTa paNe kahyo. // 145 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. // dave e devatArjuno jaghanya virahakAla dekhADI paDhI cavaNa // virahakAla saMdepe dekhADe be. // savesiMpi jnno|| samarja e meva cavaNa virahovi // iga ti saMkha masaMkhA // igasamae huMtiya cavaMti // 146 // artha- samasta juvanapati yAde deza sarvArthasiddha paryaMta devatAnAM sarva sthAnake pi ho nizcaya kI janno ke0 jaghanyapaNe samarja ke0 eka samaye upajavAno virahakAla hoya. emeva ke0 emaja upapAta virahanI pare cavaNaviraho ke0 catraNa viraha paNa utkRSTa tathA jaghanyapaNe jANavo have upapAta chAne cavana te yA zrI devonI saMkhyA kahe be. iga ke0 eka ghoda ti ke0 traNa yAvat saMkha ke0 saMkhyAtA tathA asaMkhA ke0 zrasaMkhyAtA devatA te igasamae ke0 eka samayane viSe huMti ke0 hoya. eTale upaje. chAne cavaMti ke ve. juvanapatithI mAMgIne sahasrAra devalokasudhI jaghanya to eka samayamAMhe jo upaje to eka, be, traNa upaje tathA cave. ane utkRSTA saMkhyAtA athavA zrasaMkhyAtA upaje tathA cave. kemake sahasrAra devaloka sudhI tiryaMca paNa jAya be. mATe asaMkhyAtA upaje ne cave. ane e AvamA devalokathI uparanA devatA eka samaye saMkhyAtA upaje ne saMkhyAtA cave; paNa asaMkhyAtA nahI. kemake tyAM manuSyaja jAya beM. netyAMno devatA cave te paNa manuSyaja thAya be. temATe te manuSya saMkhyAtAja be. mATe tyAM saMkhyAtA upaje ne cave // 146 // eTale upapAta tathA cavana saMkhyAdvAra saMpUrNa yuM. // // dave devatAnI gatimAMhe koNa koNa yAvI upaje ? te yAgati dvAra kahe be. nara paMcidiya tiriyA // guppattI suranave pajuttANaM // javasAya visesA // tesiM gai tAratammaMtu // 147 // artha - pattA ke paryAptA nara ke0 manuSya tathA paryAptA paMceMdriya tiryaca, e besuranave ke devatAnI gatimAMhe uppatti ke0 upaje ne zeSa devatA, nArakI, ekeMdriya, vigaleMdriya, valI paryAptApaMceMdrI, tiryaMca, tathA manuSya, eTalA mAMhelo koi jIva marIne devatA yAya nahIM. have devagatie upajavAnuM vizeSapaeM kahe be; ke eka juvanapati, eka vyaMtara, eka jyotaSI, eka vaimAnika, temAMhe paNa valI eka zuddhivaMta, eka maharddhika, eka alpa ruddhivaMta, eka mahoTA zrAyuSyavAlo, eka thoDA zrAyuSyavAlo - ityAdika vizeSanuM kAraNa potAnA avasAya visesA ke0 adhyavasAnA vizeSapaNAtha kI gatinuM tAratamyapaeM eTale jinna ninnapaeM be. adhyavasAya zabde For Private Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e6 saMgrahaNIsUtra. manovyApAra kahIeM. te tIvra, tIvratara, tIvratama-teNe karI jUdI jUdI devatAnI gati pAme. tIvra adhyavasAyathakI uMcI devagatI pAme. ema adhyavasAyanA vizeSapaNAyakI devatAnI gatinuM tAratamyapaNuM jANavU. // 147 // ||vlii koNa koNa jIva devatAnIgati pAme ? te kahe . // nara tiri asaMkhajIvI // save niyameNa jaMti devesu // niya Anaya sama hINA ||nesuiisaann aNtesu||24|| .. artha- asaMkhyAtA AyuSyavAlA yugalIyA, manuSya, tathA tiryaMca hoya, te so ke sarve niyameNa ke nizcethakI jaMtidevesu ke devatAnI gatimAMheja avatare. paNa bIjI gatimAhe jAya nahIM. te niya ke potAnuM jeTaluM ahIMyAM yugalIkapaNe bhAjaya ke zrAyuSya hoya, teTale sama ke0 sarakhe AyuSye, athavA tehathI hINA ke0 jebA thAyuSye devatAmAM upaje, paNa vadhatA AyuSye japaje nahIM. te utkRSTapaNe IsANa aMtesu ke0 IzAnadevalokanA aMta paryaMtanA devatAmAMhe upaje. kemake yugaliyAne utkRSTa AyuSya traNa patyopamarnu hoya, te AyuSya IzAnadevalokalagI temATe. have vivarIne lakhu bu je, pathyopamane asaMkhyAtame jAge asaMkhyAtA AyuSya. vAlA yugalIzrA, paMceMDI tiryaMca, paMkhI, valI bapanna aMtarachIpavAlA tiryaMca, manuSya, yugaliyA marIne nuvanapati tathA vyaMtarane viSe upaje, paNa jyotaSI pramukhaneviSe upaje nahIM. kemake jyotaSImAMhe jaghanyathakI paTyopamano zrAThamo nAga zrAyuSya , mATe. ane bIjA yugaliyo yathAyogyapaNe potapotAnA AyuSya pramANe athavA uMDe zrAyuSye IzAna devalokasudhI upaje, paNa uesu ke0 tethI uMco upajavAnuM sarvathA niSedha . // 14 // jaMti samucima tiriyA // lavaNa vaNesu na jozmAIsu // jaMtesiM navavA // paliyA saMkhaMsa Ajasu // 14 // artha- samUrbima tiryaMca marIne utkRSTapaNe juvanapati tathA vaNesu ke0 vyaMtaraneviSe jaMtiya ke0 jAya. paNa jozmAIsu ke jyotaSI zrAdikaneviSe na ke0 na jAya. kemake jaM ke je tesiM ke te samUrbima tiryaMca utkRSTapaNe pathyopamanA asaMkhyAtamA nAganA AyuSyavaMta devatApaNeja uvavArDa ke upaje. paNa vadhAre zrAyuSyapaNe upaje nahIM. thane teTarbu zrAyuSya to nuvanapati tathA vyaMtaramAMheja be; paNa jyotaSI pramukhamAhe nathI. // 14 // zrahIMyAM ko prazna kare ke pUrve ehavaM kaDaM je, adhyavasAya vizeSe eTale manapariNAmavyApAra vizeSe devatA thAya; to samUrchima tiryaMca manarahita Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pg saMgrahaNIsUtra, . mATe kevI rIte devatA thAya ? tehane uttara zrApavAmATe jagavatIsUtranA vRttikAra zrIajayadevasUri evaM samAdhAna kare ke, saMAvizeSarUpa adhyavasAe karI manarahita samUrchima paNa devagati pAme. // have valI adhyavasAya vizeSe gatirnu taratamapaNuM kahe . // bAlatave paDibachA // nakkaDa rosA taveNa gAraviyA // vereNaya paDibajhA // marilaM asuresu jaayNti||15|| artha- je arihaMtanI zrAjhArahita tatvajJAne zUnya te bAla eTale mithyAtvI hoya, tehanuM je paMcAgni pramukha tapa te tapa ghaNA jIvonu ghAtakArI, tevA tapaneviSe pratibaMdha eTakhe Asakta hoya. valI tapasvI thakAM jakaDarosA ke0 utkRSTaroSanAdharanAra hoya, tathA valI tapasyA karIne ahaMkAra kare. valI tapasvI thakAM kRma daipAyananIpare kozka jIvanI sAthe vairajAva karavAno pratibaMka kare. ehavA jIva marI asuresu jAyaMti ke asurakumArajuvanapatimAhe upaje. // 150 // raagAda visa nakaNa // jala jalaNa pavesa taeha buda uda girisira paDaNAna muyA // suhanAvA huMti vaMtariyA // 15 // valI rajhugAha ke je gale doraDAno phAMso khAi mare, tathA viSanadaNa karI mare, valI jala ke pANImAMhe baDIne mare, tathA jalaNa ke agnimAMhe praveza karI mare, taNha ke tRSAye karI mare, tathA buha ke0 dhAye pIDyo thako mare, virahAdika ukhe karI mare, giri sira ke0 parvatanA zikhara thakI pamIne mare. eTalAM sthAnake, abhyaMtara roja pariNAmane anAve, ane maMda zuja pariNAme, zUlapANI pramukhanIpare jo zuja pariNAma zrAve to marIne vyaMtara devatAnI gati pAme. // 151 // tAvasa jA josiyA // caraga parivAya banalogo jA // jA sadassAro paMciMdi // tiriya jA accu saDhA // 15 // artha- valI kaMda mUla phala zrAhArI vanavAsI tAvasa ke tApasa jAti marIne nuvanapati zrAde deza jA ke yAvat utkRSTuM josiyA ke jyotaSIsudhI jAya. tathA cAra pAMca nelA thakSa ToDhuM malI nikSA mAge, tedane caraka kahIeM. ane kapilamati parivrAjaka te tridaMmiyA kahIeM. te marIne juvanapati Ade deza utkRSTA brahma devaloka sudhI jAya. garnaja paryAptA paMcenI hAthI, balada, pramukha tiryaMca saMbala kaMbala sarakhA samyaktva dezavirati sahita marIne sahasrAra devalokasudhI jAya. dezavirati sahA ke0 zrAvaka manuSya marIne bAramA zracutadevalokasudhI jAya. // 15 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e saMgrahaNIsUtra. jaza liMga mitra dihI ||gevijaa jAva jaMti ukkosaM // payamavi asadahaMto // suttabaM mibadichI // 153 // artha-je rajoharaNAdika sAdhuno veSadhArI jatInA liMge mithyAdRSTI hoya, te kriyAnA bale karI dazavidha cakravAlasAmAcArInA prajAve marIne aMgAramaIkAcAryanIpare utkRSTA navamA graiveyaka sudhI upaje. te mithyAtvI kone kahIyeM ? je chAdazAMgI sUtra sudhAM sabahe, paraMtu sUtroka eka padane paNa asadahato rahe to tehane dezathakI mithyAtvI kahIeM tathA vItarAgokta sUtrathakI zrane sUtranA arthathakI padamAtra paNa sahahe nahIM tene sarvazrakI mithyAtvI kahIeM. // 153 // temATe sUtralakSaNa kahe . suttaM gaNahara razyaM // tadeva patteya buddha razyaMca // suya kevaliNA razyaM // aninnadasa puviNA razyaM // 154 // artha- have saudharmasvAmi pramukha gaNadharanAM racelAM je zrAcArAMgAdika sUtra, temaja nemirAjA pramukha pratyekabuddhanAM racyAM nemipravrajyA dika, vati canadapUrvadhara zruta kevalI saMyyaMjavasUri pramukhanAM racyAM dazavaikAlikAdika sUtra, valI ajinnadasapuviNArazyaM ke saMpUrNa dazapUrvadharanAM je racyAM e sarvane sUtra kahIeM // 15 // banamana saMjayANaM // navavA jakkosa a sb|| tesiM saDhANaM piya // jadama hoi sohamme // 255 // artha-baumaTha ke banastha saMjayANa ke saMyata je sAdhu tenuM upaja utkRSTapaNe sarvArtha sijhavimAnasudhI hoya. tathA tesiM ke teja badmastha sAdhune tathA saTThANaM ke0 zrAvakane paNa api ke nizce jahaba ke jaghanya thakI saudharma kalpe upajaq thAya. paNa temAMheM eTabuM vizeSa je udmastha sAdhune saudharma devaloke pakSyopama pRthakvAyu hoya. ane zrAvakane eka paDhyopamanuM zrAyuSya hoya. // 155 // khatami canada puvissa tAvasAINa vaMtaresu tadA // esiM uvavAya vidi // niya kiriya gyiANa sabovi // 156 // artha- caudapUrvI sAdhu jaghanyathakI lAMtaka devaloke upaje. tApasa, saMnyAsI, zA kyAdikane jaghanyathakI vyaMtaraneviSe upaja hoya. e sabovi ke sarvane upajavAno vidhi te je niya ke potapotAnI kriyAneviSe ThiyANa ke0 sthita eTale sAvadhAna rahyA hoya tevA sarvane jANavA. // 156 // ahIMyAM zrI pannavaNAsUtramadhye tApasane jaghanyathakI juvanapatimAhe upajavU kaDaM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 11 3. e upapAtavidhI eTave upajavAno mArga te Apa zrApaNA mArganA AcAravaMtane jANavo. jevAre potapotAnA zAstrokta mArge cAle tevAre e e sthAnake upaje. // have saMghayaNavizeSe devatAnI gativizeSa hoya temATe saMghayaNanuM kharUpa kahe . // vajArisadanArAyaM // paDhamaM bIyaM ca risadanArAyaM // naaraaymnaaraay|| kIliyA tadaya deva // 15 // e essaMghayaNA // risaho paTToya kIliyA vuuN||j na makaDa baMdho // nArA do vine // 25 // artha- je zarIranA hAmano dRDha dRDhatara baMdha tehane saMghayaNa kahIeM. tehanA neva 2. pahelo vajraSajanArAca, bIjo ruSajanArAca, trIjo nArAca, cotho arDanArAca, pAMcamo kilikA, baho bevako, eTale sevA // 157 // have ehano artha kahe je. be hADanI saMdhI upareM viMTaNo je pATo te ruSana kahIeM. teupare khIlo te kAlikA vaja ke vana samAna kahIeM. ane je hAmakAnI banne sAMdhane markaTAkAre je baMdha mAhomAMhe milita te nArAca jANavo. etraNe miyAM thakAM vajraSajanArAca saMghayaNa kahIeM. ane kIlikArahita te bIjo zaSajanArAca, kevala markaTabaMdha te trIjo nArAca, eka pAse markaTabaMdha ane bIje pAse kIlikA te cotho arDanArAca, jyAM hAmano baMdha ekalI kIlikAeja hoya te pAMcamo kIlikA, zrane jyAM bela hADakAMnA beDA sagAreka lAgyA hoya, paNa pUrvanA vajraSajanArAcamAMheno baMdha ko hoya nahIM, thane sevA ke tela copaq tathA vimANAnI vAMbA kare. tethI keTaloka kAla rahe. paDI vaNase te sevA ho saMghayaNa kahIeM. TIkAmAM Ama kaDaM je je AsapAsa sparzarUpa sevAmAtre karIne vyApta evAM hADa niraMtara snehAcyaMgAdikonuM vAraMvAra saMghaTananI apekSA kare je te sevAe hRta ke vyApta athavA sevAne pAmeluM te sevAta. evA pakha ko ThekANe artha . ane bevaLaM evo paNa kyAMka kyAMka pATha , tyAM bedapRSTaM ke bedekarI spaSTa evo artha jANavo. // 15 // // have e gae saMghayaNa kiyA kiyA jIvamA lAne ? te vigatathI kahe . // ba ganna tiri narANaM // samucima paNidi vigala bevakaM // suranerazyA egidiyAya // saveasaMghayaNA // 15 // artha- garnaja, tiryaMca tathA manuSyane chae saMghayaNa hoya, valI samUrchima paMcejitiryeca tathA samUrchimamanuSyane eka bevako saMghayaNa hoya. tathA vigala ke beMjI, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 saMgradaNIsUtra. teMDI, caureMDI e ne vigar3I kahIeM, ehane paNa bevaDo saMghayaNa hAya. valI kampayamImAMhe samUrvvimapaMceMdrI tiryaMcane bae saMghayaNa kahyA be ne sura ke devatA tathA nerayA ke0 nArakI tathA samasta ekeMdrI e sarvane saMghayaNI kahIe. emAM koi saMghI nathI. kemake je asthinI racanA tehane saMghayaNa kahIeM, te emAM nathI. - topa devatAmA sthirUpa saMghayaNa vinA je zaktivizeSa tene paNa upacAre saMghayaNa kahIeM. kemake devatAmAMhe cakravartti karatAM paNa zakti ghaNI be. te zaktinA guNe devatAmahe paNa vajraruSajanArAca saMghayaNa kahIeM. have thomI sI zakti ekeMdrI mAMde pa be, te guNekarI ekeMDIne paNa koika bevaDo saMghayaNa kahe be. paraMtu mUlajAge va sthirUpa saMghayaNa devatAmAM nI // 159 // // have saMghayaNa kI gati kahe be. // paNe va jagammai // canaro jAkappa kIliyAIsu // canasuDaDu kappa bumI // paDhameNaM jAva siddhIvi // 160 // artha- bevaDe saMghayaNe karI adhyavasAya vizeSathakI juvanapati, vyaMtara, jyotaSI, vaimAnikAMnA yAvat cothA devalokasudhI jAya. chAne kilikAdika viparItagaNatAM cAre saMghayaNe karI DuDu ke0 bebe devaloka caDhatAM caDhatAM upaje, te zrAvI te je kilikAsaMghayaNe karI pAMcamA ne bahA devalokasudhI jAya. arddhanArAca saMghayaNe karI zukra ne sahasrAra devalokasudhI jAya. ane nArAca saMghayaNe karI - tane prANata devalokasudhI jAya. chAne SananArAce karI AraNa ane acuta devaloka sudhI jAya. ne vajraruSajanArAca prathama saMghayaNe karI sarvatra nuvanapati, vyaMtara, jyotiSI, bAra devaloka, nava graiveyaka, ane pAMca anuttara vimAne jAya. chAne yAvat siddhIvi ke0 mohane viSe paNa jAya, eTale pahelA saMghayaNano dhaNI ati utkRSTa adhyavasAye caDhatI padavInA devatAmAMhe upaje, chAne koika karma khapAvI kevala pAmI mode paNa jAya. // dave jyAM saMghayaNa tyAM saMsthAna hoya, saMsthAna eTale zarIrano AkAra vizeSa. te saMsthAna va prakAranAM be, tenAM nAma kahe be. // saMmacaraMse naggoda // sAi vAmaNaya khuU DhuMDeya // jIvA - e ba saMgaNA // saGghabasu lakaNaM paDhamaM // 162 // nAhIe vari bIyaM // taya mado piThi uyara naravaUM // sira gIva pANi pAe // sulakaNaM taM cavaMtu // 162 // vivarIyaM paM For Private Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 saMgradaNIsUtra. camagaM // sababa alakaNaM nave 5 // ganaya nara tiriya badA // surAsamA huMDayA sesA // 163 // artha- pahelu samacauraMsa, bIju nyagrodha parimaMgala, trIjuM sAdi, cothu vAmana, pAMcamuM kuja, huM huMmaka, e rIte jIvanAM e ba saMsthAna hoya. ane ajIvanAM pAMca saMsthAna hoya. eka parimaMgala, bIjaM vaTTa, trIju triMsa, cothu caraMsa zrane pAMcamuM Ayata. e pAMca saMsthAna te ajIvapujalaskaMdhanA hoya. pahelA sarva sthAnake sarva avayavaneviSe lakSaNopeta pahetuM saMsthAna hoya. samA ke lakSaNopeta cAredizinA cAra astra ke zarIranA khUNA le. jyAM padmAsana bega cAre dorI sarakhI hoya te samacaraMsa saMsthAna tIrthakaranI pratimAne hoya. ___zrane je vaDavRdanIpare eTale jema vaDavRda nIce thoDaM hIna hoya, ane upara saMpUrNa pUrUM hoya; tema je saMsthAna nAhIe ke nAjine heThe hIna hoya; ane upara ladaNopeta hoya. te bIyaM ke bIju nyagrodha saMsthAna jANavaM. trIju sAdi ke zrAdi te nAnine aho ke adho eTale nAnine nIce lakSaNopeta ane nAjiupara hIna te sAdisaMsthAna jANavU. cothu vAmana ke0 pUTha, udara ane ura ke hRdaya e hInalakSaNe hoya; eTalAMne vajaM ke varjakarIne eTale tyAga karIne bAkI mastaka, grIvA, pANI ke hAtha, pAe ke paga eTalAM sulakSaNAM hoya te vAmana saMsthAna jANavaM. // 16 // vivarIyaM paMcamagaM ke pAMcamuM ethakI viparIta eTale pUTha, udara, ane hRdaya e sarva lakSaNopeta hoya. ane mastaka, grIvA, hAtha, paga, lakSaNe hIna hoya. e rIte vAmana saMsthAnathakI je viparIta aMga hoya te kubja saMsthAna kahIeM. haM samasta zarIranA avayavarUpa alakSaNa eTale viparIta lakSaNa hoya. te huMDaka saMsthAna kahIeM. // 13 // ||hve e ba saMsthAna te kiyA kiyA jIvane viSe hoya ? te judA judA vivarine kahe . // garnejamanuSya tathA garnejatiyeMcamAMhe bahA ke bae saMsthAna hoya, ane surA ke devatAne eka samA ke0 samacaraMstra saMsthAna hoya, ane zeSa thAkatA nArakI, ekeDI, beMjI, teMDI, canareMjI tathA samUrchimapaMceMjItiryaMca, tathA samUrbimamanuSya e sarva huMmayA ke0 DhuMmaka saMsthAnavAlA hoya. // 163 // ___ kammapayaDIneviSe samUrchimapaMceMDItiryaMcamAMhe bae saMsthAna vakhANyAM be. ekeMjImAMhe DhuMDakasaMsthAna, temAMhe paNa pRthvI masUracaMdA, thane apakAyatuM stibuka biMDa jevaM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 saMgrahaNIsUtra. saMsthAna; tathA teukAyatuM sUcIkalApa saMsthAna, vAyukAyatuM patAkAne zrAkAre saMsthAna, ane vanaspatIkAya vIcitra prakAranAM saMsthAnavaMta hoya. e rIte kammapayaDImAM vakhANyAM De. - vAyukAya vaikriyazarIra kare, topaNa patAkA jevAM saMsthAne kare, ane paMceMjItiryaca ane paMceMDImanuSya, tathA bAramA devalokanA devatAsudhI je uttara vaikriyarUpa kare; te nAnAprakAranuM saMsthAna jANavaM. zrane mUlagururUpa samacaraMtra jANavU. tathA nArakI je uttaravaikriyarUpa kare te paNa huMDakasaMsthAne jANaQ. e devatA, gatichAra saMpUrNa thayuM. // have devatA devagati thakI cavIne kyA kyA upaje ? te Agati chAra kahe . // jati surA saMkhAjaya // gannaya paGatta maNya tiriesu // pajatte suya bAyara // nUdaga patteya gavaNesu // 164 // artha- sAmAnyapaNe cAre nikAyanAsurA ke devatA te devagatithakI cavIne eka yugaliyAvinA bIjA garnaja paryAtA saMkhAu ke saMkhyAtA AyuSyanA dhaNIje manuSya tathA tiyaMca tene viSe jaMti ke jAya. valI paGAtte ke paryAptA bAyara ke bAdara, pRthvIkAya, appakAya, ane pratyeka vanaspatIkAya e traNamAMhe devatA marIne upaje. ane zeSa sUkSmapRthvI, appa, sAdhAraNa vanaspatI, tathA aparyAptA bAdara, pRthvI, appa tathA pratyeka vanaspati, teukAya, vAyukAya, beMDI, tejI, caureMDI, tathA yugaliyA ane sa. mUrbima aparyAptAtiryaMca, tathA samUrchima aparyAptAmanuSya, valI devatA, tathA nArakI-eTale sthAnake devatA cavIne upaje nahIM. // valI zrAgatinuM vizeSapaNuM kahe . // tabavi snnNkumaarN||ppniii egidiesu noti // - Naya pamudA cavilaM ||mnnuesu ceva gabaMti // 165 // artha- tabavi ke tyAM te zrAgatineviSe paNa saNaMkumAraMpaniI ke sanatkumAra zrAde deIne sahasrAra devaloka sudhInA devatA cavIne ekeMjImAMhe upaje nahI. paNa zeSa eTale bAkInA sthAnake garnajaparyAptA saMkhyAtA zrAyuSyanA dhaNI ehavA sAmAnya manuSya tathA tiryaMca temAMhe upaje. valI thANata pramukha devalokathI mAMmI anuttaravi. mAna sudhInA devatA cavIne garnaja paryAptA saMkhyAtA thAyuSyavAlA sAmAnya manuSyamAMhe upaje. paNa pRthvyAdika ekeMjImAMhe naupaje.tathA tiryaMcamAMhe paNa upaje nhiiN||165|| Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 saMgrahaNIsUtra. // have je devatAne je rIte devAMganA sAthe saMjoga , ane je devatAne sarvathA saMjoga nathI te prakAra kahe . // do kappa kAya sevI // do do do pharisa rUvasaddehiM // ca uromaNeNu varimA // appa viyArA aNaMta sudA // 166 // artha- juvanapati, vyaMtara, jyotaSI, zrane dokappa ke saudharma ane IzAna e be devalokanA devatA te kAyasevI ke ati utkRSTa puruSa vedane udaye manuSyanIpare viSaya sevA kare. kAyasevAvinA devAMganA paNa tRpti pAme nahIM. manuSyanIpare devatAne paNa vIrya hoya. tezrI devAMganAne bala tathA kAMti adhika hoya. e vAta zrIpannavaNA upAMgamAhe kahI le. ane sanatakumAra tathA mAheM e be devalokanA devatA te devAMganAnA stana, juja tehanAM zrAliMgane karI kAyasparzeja saMjogasukha mAne. valI brahma ane lAMtaka e be devalokanA devatA te devAMganAnuM rUpa dekhIneja sukha pAme.tathA zukra ane sahastrAra devalokanA devatA te potAne joga yogya je devAMganA, tehanAM gIta, hAsya, vilAsa, jASita, nUSaNa, nepura pramukhanA zabda sAMjalIne kAmasukha anunave. tathA zrANatAdika cAre devalokanA devatA te je ramavA yogya devI manamAMhe ciMtave tevAre te devI potAnA sthAnake beThI zrRMgAra karI jalI burI kAmaceSTAne manamAhe dharatI jogane mATe sAvadhAna thAya, tevAre te devatA tyAMja rahyA thakA mana saMkalpe pUrNa sukha pAme. pharasAdika samasta sthAnake kAyasevInIpare devatAnI zaktieM karI devAMganAnA zarIramAMde zukranA pujala saMcare, tethI devAMganAne saMjogasukha upaje. kemake devatAne zukrapujala je; teNe karI devAMganAne sarva sukha upaje. paraMtu vaikriya punale garna upaje nahIM. ane je cakravartinA vaikriyazarIranA zukrapumalathakI garna upaje be, tehay mUla zarIra audArika , tethI vaikriyapujala udArikapaNe paraNamAve; tethI garna upaje. vaikriyapugala udArikapaNe je paraNamAve be; te nAvArtha zrIrAyapaseNIsUtranI TIkAmAMhe malayagirizrAcArya vakhAeyo . tathA uparanA navagraiveyaka, ane paMcaanuttaravimAnanA devatA te apravIcArA eTale viSayasevArahita puruSavedathakI atyaMta maMda mane karI paNa strIne prArthe nahIM. - kAyasevIthakI anaMtagaNuM sukha sparzasevIne jANavaM, tethakI rUpasevIne anaMtagaNuM sukha, tethakI zabdasevIne anaMtamaNuM sukha, tethakI valI manasevIne anaMtagaNuM sukha, tethakI apravIcArIne anaMtagaNuM sukha jANavU. have zrahIyAM ko pUDhe ke navaveyaka tathA paMcAnuttaravimAnanA devatA jo viSayasevA rahita ne to ehane brahmacArI kema Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 saMgrahaNIsUtra. na kahIye? tehane uttara kahe je je, avirati nAma karmodayathakI devatAnA javakhanAve karI cAritra pariNAmano anAva , ane apravIcAra sukhathakI upazama sukha anaMtagaNuM . kyAMka apravicArane sthAne alpavikAra evaM lakhyuM . // 166 // // teja sUtrakAra AgalI gAthAe kahe . // jaM ca kAmasuhaM loe // jaM ca divaM mahAsudaM ||vii yarAga shssey||t naagNpinggh||16|| artha- loe ke lokaneviSe jaM ke je kAmasuhaM ke0 kAmasukha kAyasevArUpa, tathA devatAsaMbaMdhI je mahA ke paramasuratasukha te sarva zrIvItarAga eTale vizeSekarI gayA je rAga heSa jehanA, evA zrIvItarAgarnu je prazamasukha tehane anaMtame nAge paNa e pUrvokta sukha samarthe nahIM. eTale vItarAganA sukhanA anaMtamA nAga sarakhaM paNa na hoya. // have devInuM utpattisthAna kahe . // uvavA devINaM // kappa pugaM jA paro sadassArA // gamaNA gamaNaM nhii|| accuya para suraannNpi||16|| artha-juvanapati, vyaMtara, jyotaSI, saudharma, ane IzAna devaloka sudhI yAvat devINaM ke devI ne uvavA ke upaja hoya. uparAMta devIne upaja hoya nahIM. ane devatAnA jogane mATe uparanA devalokamAMhe saudharma tathA IzAnadevalokanI aparigRhitA devI uparo ke upara sahasrAra devalokasudhI jAya. ane sahasrAra devalokathI uparanA devaloke devI/no gamaNAgamaNaM nabI ke jAvu zrAva, nathI. kadAcit zrANatAdi devaloka yogya devIne kAyasevAnI vAMDA upaje, to manuSyasAthe athavA saudharma ane IzAna devalokanA devatAsAthe kAyasevA paNa kare, paraMtu viSayasevAmATe ANatAdi devalokaneviSe jAya nahIM. tathA te devo paNa zrAve nahIM. kadAcit bAramA devalokano devatA manasevI manuSyalokamAM zrAvI manuSaNi strIsAthe kAyasevA kare, to marIne teja strIne peTe upaje. temaja devIne paNa kAyasevA hoya. valI accuta para surANaMpi ke acuta devalokathakI uparAMta devatArnu paNa gamanAgamana nahIM. heglA devone bAramA devalokathakI uparAMta jAvAnI zakti nathI. tathA uparanA devatAne ahIMyAM AvavAnuM prayojana nathI. kemake graiveyaka tathA paMcAnuttaranAdevatA te, tIrthaMkaranA kalyANikamahImAe paNa zayyA thakI nIce utare nahIM. kiMtu zayyAeM begaja namaskArAdika nakti sAcave. ane saMdeha upaje to manavargaNAe prazna kare, te kevalI kevalajJAne jANIne tehano manovargaNAeM uttara zrApe. tIrthakaranI manovargaNA uttarasahita te prazna avadhijJAne jApIne devatA potAno saMdeha TAle. paraMtu ahIyAM Ave nahI. // 167 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 saMgrahaNIsUtra. // have kIla viSiyA devatAnAM sthAnaka kahe je.|| ti paliya tisAra terasa // sArA kappa uga tazya laMta aho / kibbisiya nahu~ti uvriN|| accuya paraunigAI // 16e // artha-azuja karmanA udayekarI devatAmAMde caMDAla sarakhA, te kilaviSiyA devatA kahIeM. te saudharma tathA IzAna devalokatale tipaliya ke traNa pakSyopamane AyuSye vase be. temaja sanatkumAradevalokane tale tisAra ketraNa sAgaropamane AyuSye vase be. emaja terasa ke tera sAgaropamane zrAyuSye baDe laMta ke lAMtaka devalokane zraho ke adhojAge vase . kibbisiya na hu~ti uvAra ke e kiviSiyA devatA te lAMtakanAmA baga devalokathI uparAMta upaje nahIM. valI accuya ke aJcata devalokathI para ke uparAMta aniu~gAke aniyogikAdika devatA tathA zrAdizabdathI sAmAnikAdika devatA paNa na upaje. kiMtu e nava. graiveyaka, tathA paMcAnuttara vimAnavAsI samasta devatA te svayamevapaNe iMu sarakhA jANavA. // have saudharma tathA IzAnadevaloke aparigrahitA devInA keTalA vimAna tathA keTayuM AyuSya ? tathA kiyA kiyA vimAnavAsI devatAne upajoga yogya hoya ? e artha vistArathI kahe be.|| apariggada devINaM // vimANalarakA u hu~ti sohamme // paliyAI smyaadiy||hi jAsi jAva dasapaliyA // 10 // tA saNaMkumArA ||nnevN vahRti paliya dasagediM // jA baMna suka ANaya // AraNa devANa pannAsA // 17 // IsANe cana larakA / sAdiya paliyAI samaya adia viz // jA panara paliya jAsi // tATha mAhiMda devANaM // 13 // eeNa kameNa nave // samayAdiya paliya dasaga vuDhIe ||vNt sahasAra pANaya // accuya devANa paNa pannA // 173 // artha- kevala aparigrahitAdevInAM u lAkha vimAna saudharmadevaloke be. temAhe je vaimAnamAMhelI devIunu eka paTyopamarnu pUrNa AyuSya , te devI saudharmavAsI devatAne joga yogya jANavI. ane je devIne paliyA ke eka palyopamAdika eTale eka paTyopama upare samayAhiya ke eka samaya adhika, athavA be samaya, traNa samaya, saMkhyAtAsamaya, asaMkhyAtAsamaya, adhika-ema jAva ke0 yAvat daza patyopamanA AyuSyavAlI apa. 14 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 saMgrahaNIsUtra. riyahitAdevI // 7 // te sarva saNaMkumArA ke sanatkumAravAsI devatAne upaloga yogya jANavI. paNa te devI tethI uparanA devalokanA devatAne vAMche nahI. emaja pharI daza pakSyopamadhI uparAMta eka samaya, be samaya, traNa samaya, zrAde dazne dasagehiM ke daza pasyopamasudhInI bIjI vRddhi karIeM, eTale vIza pakhyopamanuM AyuSya brahmadevalokanA devatAne nogayogya devInuM jANavU. ___ valI tevArapanI e emaja samaya zrAde dezne daza pakSyopamanI vRddhi sudhI eTale trIzapaTyopamanA zrAyuSyavAlI devI te zukradevalokanA devatAne jogayogya jANavI. tevAra palI valI samayAdi vRddhie cAlIza patyopamanA AyuSyavAlI devI te ANatadevalokavAsI devatAne jogayogya hoya. valI tevArapaDhI samayAdi vRddhie yAvat pacAza pasyopamanA zrAyuSyavAlI devI te thAraNa devalokanA devatAne upajoga yogya hoya. have IzAnadevaloke aparigrahitA devInAM cAra lAkha vimAna be; temAMhe je devIunu eka pakSyopama sAdhika AyuSya be; te devI IzAnadevalokanA devatAne logayogya . tevAra panI samayAdi vRddhie yAvat pannara pasyopamanA zrAyuSyanI devI te mAheMja devalokanA devatAne nogayogya hoya. // 172 // ehaja krame karI pUrva rIte daza paTyopama vadhAratAM yogyapaNe pacIza paTyopamanA zrAyuSyanI devI lAMtaka devalokanA devatAne nogayogya hoya. tathA pAMtrIza paTyopamanA AyuSyavAlI devI sahastrAra devalokanA devatAne nogayogya hoya. ane pistAlIza pasyopamanA zrAyupyanI devI te prANata devalokanA devatAne nogayogya hoya, ane paMcAvana pasyopamanA zrAyuSyavAlI devI te accutadevalokanA devatAne jogayogya hoya. // 173 // ||hve devane lezyA doDhagAthAe karI kahe // kindA nIlA kAka // teka pamhAya sukka lessA // navaNavaNa paDhama canalesa // joisa kappa uge teja // 17 // kappatiya pamda lesA // vaMtAzsu sukkalesa huMti surA // artha-jeNe karI jIva karma sAthe zrAzleSa pAme tene vezyA kahIeM. te lezyAnA be neda be. eka avyalezyA tathA bIjI jAvalezyA. tyAM zrAtmAne kAlAM tathA pIlAM avyarUpa karma pujala saMyoga te avyalezyA, ane AtmAnA zunAzuja pariNAma te nAvalezyA. e vAta nArakIne adhikAre prakaTapaNe vakhANaze. te lezyAnA baneda . eka kRmA, bIjI nIlA, trIjI kApota, cothI tejo, pAMcamI padmathane bahI zukla-temA javaNavaNa ke0 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 107 javanapati ne vyaMtarane kRma, nIla, kApota ne tejo e paDhama ke0 pahelI calesa to cAra lezyA hoya. tyAM paramAdhAmIne eka kamalezyAja hoya. ane joisa ke0 jyotaSI tathA kappa Duge ke0 saudharma tathA IzAna e be devalokane viSe eka teU ke0 tejolezyA hoya. // 174 // te uparAMta kappati ke sanatkumAra, mAheMdra ne brahma - etraNa devaloke eka pamhalesA ke0 padmalezyA hoya. tevAra paDhI latAsu ke0 lAMtaka yAde dezane paMcAnuttara sudhInAsurA ke0 devone ekalI zuklalezyA hoya. e sarva lezyA anukrame nirmala zuddha zuddhatara jANavI. javanapati yAde dei nava graiveyakasudhI jAva parAvartte karI jAvalezyA bae saMjave. paMcAnuttaranA devo prAye vizuddha dravyalezyAvaMta hoya; chAne parittasaMsArI hoya. temATe te devo jAvataH vizuddha vezyAvaMta hoya. vanapati, vyaMtara, chAne jyotaSinA zarIrano varNa pUrve e devonA adhikAre kahyo be. // have vaimAnika devono varNa kahe be. // kaNagAna panama kesara // vannA su tisu uvari dhavalA // 175 // artha- saudharma ne IzAna e Dusu ke0 be devalokanA devanAM zarIra kaNagAna ke0 rAtA suvarNa jevAM kAMtivAlAM jANavAM ane tisu ke0 trIjo, cotho ne pAMcamo e traNa devaloke devAnAM zarIra te pauma ke0 padma eTale kamalano kesara je parAga tevA varNe . ne varidhavalA ke0 lAMtaka Ade deine uparanA devalokanA deva te, dhavalA eTale zukla zuklatama varNe uttarottara jANavA. yadyapi zrIjIvA nigamasUtramAM vaMloga AMtaka devA mahUya puSpavannA evaM kartuM be, tathApi mahuDAnuM pAkuM phUla aise gaura hoya, te gauramAMde gaNIeM. ghane mahumAnuM kAcaM phUla kAMika pAMguru hoya, mATe dhavala mAMhe gaNaeM. tethI ahIMyAM siddhAMta vIrodha nathI. // 175 // // have devatAne AhAra tathA zvAsovAsanuM svarUpa kahe be. // dasavAsa sadassAI // jannamAnuM dharaMti je devA // tesiM canyA dAro || sattadi yovehiM UsAso // 176 // artha- je javanapati ne vyaMtara devomAM daza hajAra varSanA jaghanyAyuvAlA deva hoya; tesiM ke0 te devane cathAdAro ke0 cotha pI eTale eka ahorAtrAne zrAMtare hAranI ichA upaje. te ichA upanA thakA sarva iMDijane AlhAdakArI manojJa pu karI ichA tRpti pAme, ne sattahiMthovehiM ke0 sAta stoke zvAsovAsa hoya. zarIra mAMde vAyu uMco nIco vadhe-yAve te sAte stoke uMco zvAsa khAve, sAte For Private Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 saMgrahaNIsUtra. stoke nIco zvAsa zrAve, eTalA kAlanA vacamA nizcala rahe; sAte sAte stoke zvAsovAsa kare. // have pUrvokta stokanuM pramANa kahe . // Adi vAdi vimukkassa // nIsAsUssAsa egago // pANu satta zmo thovo|| sovi sattaguNo lavo // 17 // lava stthttriie|| doz muTuttozmami uusaasaa||sgtiissytihuttr|| tIsaguNA te ahoratte // 17 // lakaMterasa sahasA // nanayasayaM ayara saMkhayAdeve // parakehiM UsAse ||vaasshssehiN AhAro // 17 // artha- zrAhivAhi vimukkassa ke zrAdhi te mananI pImA, zrane vyAdhi te zarIranI pImA, tethI vImukkassa ke vizeSe karIne rahita, ciMtA tathA zramathI rahita evA manuSyano eka nizvAsa-uzvAsa tene prANa kahIeM. pANusattazmo ke0 evA sAte prANe thovo ke eka stoka kahIeM. sovisattaguNolavo ke evA sAte stoke eka lava hoya. // 177 // ahIMyAM sAta prANane eka stoka kahIeM. tene sAtaguNA karIeM tevAre uMgaNapacAza prANe eka lava thAya ne. __ sava sattahattarIe ke sittotara lave hozmuhutto ke eka muhUrta hoya. maMmi ke0 e eka muhUrtamAMhe UsAsA ke keTalA zvAsozvAsa hoya ? te kahe . pUrvokta . gaNapacAzane sIttotera guNA karIeM, tevAre sagatIsasayatahuttara ke sAmatrIzaseM ne tahotera zvAsozvAsa hoya. te ahoratte ke eka ahorAtramAhe trIza muhUrta thAyabe, mATe tene trIzaguNA karIeM; // 17 // tevAre eka lAkha tera hajAra ekazo ne nevu zvAsozvAsa thAya. ene trIza guNA karIeM, tevAre tetrIza lAkha paMcANu hajAra ne sAtase zvAsozvAsa eka mAsanA thAyaDe. tene bAraguNA karatAM cAra kroma sAta lAkha zraDatAlIza hajAra ne cArase zvAsozvAsa eka varSanA thAyaje. emaja so varSaneviSe paNa nAvanA karavI. have ayarasaMkhayAdeveparakehiM ke je devatA- jeTalA sAgaropamanuM AyuSya hoya, te devatAne teTale padeM zvAsozvAsa hoya, ane teTale hajAra varSe thAhAra hoya. te zrAvI rIte ke, je devatA, eka sAgaropamAyu hoya tene ekapade nazvAsa hoya, ane eka hajAravarSe thAhAranI zchA upaje. jema sarvArtha sijhe tetrIza sAgaropamAyu de, to tetrIza pade zvAsozvAsa ane tetrIza hajAravarSe thAhAranI zchA upaje. // 17 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. // have je devonuM daza hajAra varSa uparAMta paNa eka sAgaropamanuM pUrNAyu na hoya tenA vacamAMzAhAra ane uzvAsanuM kAlamAna kahe. // dasa vAsa sadassuvAreM // samayAI jAva sAgaraM UNaM // divasa muhutta pahuttA // AdArUsAsa sesANaM // 180 // artha- je devatAnuM daza hajAra varSa uparAMta, samayAi ke0 samayAdika eTale sa-maya, AvalI, muhUrta, divasa, pakSa, mAsa, saMvatsara, yuga, eka be yAdi pavyopama, ema jAva ke0 yAvat sAgaraMUNaM ke0 kAMika UNuM sAgaropamAyu hoya, te devatAne divasa pRthaktve AhArA jilASA thAya, ane te muhUrtta pRthaktve usAsa kare. siddhAMtanASAe pRthaktva zabdano artha ve yAde deIne nava sIma saMkhyAnuM mAna kahIeM. yahIMyAM e jAvArtha je daza hajAra varSathI uparAMta eka samayAdi vRddhie anukrame divasa pRthaktve AhAra, muhUrtta pRthaktve usAsane vadhAratA jazeM, te tyAMsudhI vadhArIeM ke jyAMsudhI pUrNa sAgaropamAyupratye pathakI usAsa ne eka hajAra varSathakI AhAra thAya // 180 // // have siddhAMtamAM hAranA RNa neda be te kaDe. // sarireNa jyAhAro // tayAi phAseNa loma AhAro // pakevA dAro puNa // kAvali doi nAyavo // 182 // artha - kevala zarIre karI je AhAra te jAdArI. yadyapi zarIra pAMca be. tathApi tejasa ne kArmaNa zarIre karI jIva utpatti deze zrAvI pUrva zarIra tyAge. vigrahagati athavA vigraha gativAlo jIva prathama samaye zradArika zarIra yogya pujalA - hAra kare. bIjA samaya Ade deI kArmaNasAthe audArika mizra AhAra kare. te jyAMsudhI zarIra pUrNa nIpaje, tyAMsudhI. e pUrvokta sarva guMjaH kadetAM tejasa zarIra, teNe karI je AhAra te prathama jAhAra jANavo. chAne tathA ke0 tathA phAse ke sparzeDiye karI je AhAra-jema ke tela copanavAthakI mukhe cIkAza thAya. unAle pANInI bAMTa lAgavAthI zItala punale tRSA maTe. e bIjo loma zrAhAro ke0 lomAdAra jANavo. ane parakevAhAro ke0 pradepAhAra, te puNa ke0 valI kAvalIudoi ke0 kolI Ae karI mukha pradepe je AhAra te trIjo pradepAhAra jAvo. // 101 // // dave eNe AhAra ke kei avasthAne viSe hoya ? te kahe be. // jyAdArA save // apajatta pajatta loma AdAro // sura niya igiMdi viNA // sesA navavA sa parakevA // 182 // For Private Personal Use Only 207 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 saMgrahaNIsUtra. artha- kevala tejasa zarIre karI utpatti dezaviSe zrApaNA zarIrayogya je pula te uja, tenA zrAhArI satve ke0 sarva jIva ekaichi Ade dene paMceMti paryaMta aparyAtAjIva te ujA AhArI jANavA. koi ema kahe je ke samasta khayogya jene jeTalI paryApti kahI , teTalI paryAptie aparyAptA hoya te ujAhArI jANavA. te jU kahe be. kAraNa ke, zarIra paryAptithakI prAraMjI jIva lomAhArI lome kare, aMga pratyaMge karI pujalAkarSI zrAhAra kare; temATe ahIMyAM zarIra paryApte aparyApta hoya te jANavaM. paraMtu AhAra paryApte aparyApto na jANavo. kemake te to aNAhArI hoya, ane zarIra paryApte pajatta ke paryAptA te sarvane lomAhAro ke0 lomAhAra hoya. ___ane sura nirayagidiviNA ke devatA,nArakI zrane ekeMjI e traNa vinA sesAnavabA ke0 zeSa je bAkI samasta navastha eTale saMsArI jIva beMjI, teMDI, caureMjI, paMceMji, tiryaMca, manuSya, te sapakevA ke0 saprakSepA prakSepa te kavalAhArI hoya. ane devatA, nArakI, tathA ekeMjIne kavalahAra nathI; kiMtu paryApti pUrNa kasyA palI lomAhArI hoya. temAM devatA te manakalpita zuja pumala sarva kAyAe AhAra kare. nArakIne azujapaNe pariName; te devatA nArakInA zrAhAra pujalane vizujha, avadhijJAnI evA paMcAnuttaravimAnavAsI devatA dekhe tathA jANe, paraMtu nArakI zrAde deza aveyaka sudhInA devatA avadhijhAne AhAra pujala na dekhe.. // valI AhAra vizeSa kahe . // saccittA citto jaya ||ruuvo AhAra saba tiriyANaM // sava narANaM ca tadA // suranerazyANa aJcitto // 173 // artha- savatiriyANaM ke sarva tiryaMcane, ane savanarANaM ke0 sarva manuSyone trividhAhAra hoya. kevAreka sacitta, kevAreka acitta, ane kevAreka utnayarUvo ke unnayarUpa; eTale sacittAcitta te mizra AhAra hoya. ca ke0 valI tahA ke0 temaja suranerazyANa ke devatA ane nArakIne acito ke sadA acittAhAra hoya. AlogA NAnogA // savesiM do loma praadaaro|| nirayANaM amaNuno // pariNama surANa samaNunno // 14 // artha-aparyAptAvasthAeM sarva jIvone ajANapaNe zrAhAra pariName. jema varSAkAle zItala pujalane pharasavAthI ghaNuM mUtra zrave, ane paryAptAvasthAeM sarva lomAhArI jIvone Ajoga ke jANatAM zrane aNAnoga ke ajANatAM eTale kevAreka jANatAM ane kevAreka ajANatAM zrAhAra pariName, ane ekeMDIne tathA samUrchima manuSyane manarahitapaNe sarvathA ajANatAMja thAhAra pariName, te lomAhAra nirayANaM ke0 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 111 nArakIne azuddha karmodaye karI zramanno ke0 amanojJa eTale manane suhAmaNo pariNama keo pariName tathA tehaja lomAhAra surANa ke0 devatAne zubha karmodaye karI samaNunno ke0 manojJapaNe sahita pariName. tevAra paDhI tRtipUrvaka parama saMtoSa thA. e kAraNe devatAne AyuSya upara AhAra kAlamAna be; paraMtu nArakIne zrAhAre kAlamAna na jANavuM // 184 // // eja AhAra prastAve nArakI, tiryaMca tathA manuSyone paNa AhAra kAlamAna kahe . || tadavigala nArayANaM // aMtamuhuttA sadoi nakkoso // paMciMdi tiri narANaM // sAdAvije vaha ahama // 185 // artha - taha ke0 temaja vigala ke0 vikaleMDI te beMdrI, teMDI ane caureMr3I, valI nArayANaM ke0 nArakIne ekavAra zrAhAra bIghA paDhI valI AhAranI ichA ukkoso ke0 utkRSTa aMtamuttAsahoi ke aMtara muhUrtta uparAMta upaje ne ekeMdrI pRthvIkAyAdikane zrAhArA jilASa sadA eTale niraMtara upaje ne paMciMditiri ke0 paMceMDI tiryaMcane sAhAvirDa ke0 svanAve tApa rogAdikanA ajAve utkRSTo bagha ke0 be ahorAtrane aMtare AhArA jilASa upaje. ane narANaM ke0 manuSyane ahama ke0 traNa aho - rAtra aMtare zrAdvArA jilASa upaje. e beu utkRSTa AhArAMtara te uttarakuru, devakuru, tathA jarata ne airavate sUSama sUSamAkAle traNa palyopamAyuvAlA tiryaMca manuSya zrI jAvo // 185 // // have kI yo jIva AhAraka ane kIyo jIva anAhAraka ? te kar3e be. // viggada gai mAvannA // kevaliyo samudayA jogI ya // siddhAya praNAdArA // sesA khAdAragA jIvA // 286 // artha-vigrahagativAlA jIva je samazreNI mUkIne vidizAe dekhAya; athavA vidizAe upanyA, eTale viggahagai mAvannA ke0 vigrahagatine prApta thapalA jIva, tathA kevalI samudghAta karatAM, ane cha jogIya ke0 sailezIkaraNa karatAM yogI nAmA cau guNA thakA valI ATha karma daya karI je siddha thayA; e sarva jIva aNAhArA ke0 aAhAraka jANavA. ane sesA AhAragAjIvA ke0 zeSa eTale bAkI bIjA saMsArI jIva te sarva AhAraka jANavA. // 106 // jAvArtha e be je vigrahagativAlA utkRSTapaNe cAra samaya aNAhArI hoya; zrane ATha samaya pramANa kevalI samudghAta be. temAM trIje cothe ne pAMcame samaye kevala kArmaNa kAyayogI hoya. te tyAM traNa samaya zrAhAraka jANavA. ane caudame guNa For Private Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 saMgrahaNIsUtra. gaNe sailezIkaraNe aMtara muhurtapramANa aNAhAraka jANavA. ane sAdi anaMta modamAhe sijhanA jIva anaMtakAla zraNAhAraka jANavA. // have devatA, kharUpa kahe . // kesahi maMsa nada roma // rudira vasa camma mutta purisehiM // rahiyA nimmala dedA // sugaMdha nIsAsa gaya levA // 17 // artha-sarva devatArnu pUrvanavanAM upajAvelAM zujakarmanA udayathakI keza, ahi ke hAma, maMsa ke mAMsa, nakha, roma, rudhira, vasA ke mAMsanI carabI, cAmamI, mUtra, puriSa, ( viSThA ), enae karI rahiyA ke0 rahita evaM nimmala ke malarahita zarIra hoya. kapUra tathA kasturInA sugaMdha sarakho mukhano nizvAsa hoya. tathA gatalepA ke jAti lAvaNyanI pere raja prazvedAdikanA upalepa rahita hoya. // 17 // aMtamuhutteNaMciya // pajAttA taruNa purisa saMkAsA // savaMga nUsaNadharA // ajarA niruyA samA devA // 17 // artha-valI utpattikAle aMtaramuhUrttamAMde paryApti pUrNa kasyA palI atyaMta taruNa puruSa sarakhA savaMga ke sarvAMganevISe nUSaNanA dharanAra, ahIMyAM zrIjIvAnigamasUtranA abhiprAye kozka kahe De ke, devatA zrAjaraNa tathA vastrekarI rahita be, te utpattikAleja jANavA. paraMtu upapAta sajAe upaje, aniSeka sajAe snAna kare, alaMkAra sajAe alaMkAra pehere, vyavasAya sajAe pustaka vAMcI dhArmika pIbI pramukha pUjopakaraNa vyavasAya lIe, paDhI sudharmA sajAe sihAyatanane viSe jinapratimAne pUje. e sarva jUdAM jUdAM kRtya kare to tene sadAkAla zrAjaraNa ane vastrarahita kema kahieM? te mATe je ema kahe je te asaMpradAya artha jANavo. mAtra utpatti velAeja bAjaraNa tathA vastrarahita hoya. valI sadA yauvanavaya prApta, jarArahita, niruyA ke0 niruja te kAza zvAsAdika rogarahita, samA ke samacaturaMta saMsthAnI devA ke0 deva hoya. aNimisa nayaNA maNa // kaja sAhaNA puppha dAma amilA nnaa|| canaraMguleNa nUmi ||n biMti surAjiNAbiMti // ene|| artha-valI devatA svanAve aNi misanayaNA ke animiSanetra eTale devazakti vizeSe AMkha mITakAre nahIM. maNakaUsAhaNA ke manekarI sarva kArya sAdhaka hoya, ane jemanA uraneviSe pupphadAma ke phUlanI mAlA te niraMtara zramilANa ke amlAna eTale kumalAya nahIM evI hoya. valI je manuSyalokamAMhe AvyA thakA cauraMguseNacUmi ke cAra aMgula nUmikAthakI uMcA paga rAkhe; paNa nUmikAne najivaMti ke0 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 113 pharase nahI. evA surA ke0 deva jilAbiMti ke0 zrItIrthaMkara chAne kevalIe kalA be // dave je kAraNe devatA manuSyalokamAM Ave te kAraNa kahe be // paMcasu jiNakalANesu // caiva maharisi tavANunAvArDa // jammaMttara nedeAya // khAgacaMti surA idayaM // 100 // artha- paMcasujiekalAsu ke0 zrI tIrthaMkaranA janmAdika pAMca kalyANakone viSe tathA mahari sitavANujAvA ke mahoTA SIzvaranA tapAnujAve eTale tapane prajAve, valI jammaMtaranedeya ke0 janmAMtaranA snehe karI jema zAlinaDanA pitA yAvyA tema, athavA rIza thakI saMgamo deva jema zrAvyo tema, e kAraNe gachaMtisurA ihayaM ke devatA yAve, paNa kAraNavinA ve nahIM // 10 // - // te deva kAraNavinA zAmATe na khAve ? te kahe be. // saMkaMti divapemA // visaya pasattA samatta kattavA // dI mayakA // naranavamasudaM naIti surA // 11 // artha-jevAre devatA devalokane viSe upaje, tevAre tatkAla ramaNika devAMganAnA - gaviSe divya prema paraspara saMkaMti ke0 saMkrame eTale male. valI viSaya je devAMganAnA sparza, zabda, rUpa teneviSe atyaMta pasattA ke prasakta eTale vizeSe karIne sakta te eka ghamIparyaMta paNa mUkI zake nahIM. valI snAna, vanavihAra, nATakavilokana, pramukha devakArya pUrNa yayA vinA, valI devatAne manuSyasAruM kArya kAM nahIM ke jenA dhinapaNe karI devatA manuSyalokamAM yAve. te kAraNe azu ne durgaMdhamaya evA manuSyalokaneviSe devatA na yAve. tehaja durgaMdhapaNuM kahe . // 101 // cattAri paMca joyaNa // sayAi gaMdoya maNuya logassa // naGkaM vacca jeNaM // nahudevA te AvaMti // 192 // artha- jeNaM ke0 je kAraNe cAraseM pAMca yojana sudhI maNuyalogassa ke0 manuSyalokasaMbaMdhI mRtakalevara, mUtra, purISasaMbaMdhI je durgaMdha te uduMbaccai ke0 uMce jAya. tela ho te kAraNe manuSya lokane viSe nahudevA zrAvaMti ke0 devatA na ghAve. ahIyAM nava yojanasudhI mUlagA gaMdha pujala tevAra paDhI te pujale yAgalA pula vAsI je, valI te punale AgalA pula vAsIje, ema anyonya anerA anerA pula vAsatAM cAra athavA pAMca yojanasudhI UMco gaMdha jAya. je kAle zrIzrajItanAthane vAre ghaNA manuSya hoya, tevAre kalevara pramukha paNa ghaNa hoya. tyAM pAMca yojana sudhI, tathA bIjI pare cAraseM yojanasudhI gaMdha uMco jAya. athavA 15 For Private Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 saMgrahaNIsUtra. devatA atyaMta zubha prakRtivaMta be; tene thoUM duHkha te paNa ghaNuM ya pariName; tethI cAraseM pAMca yojana kahyA. nahIM to manuSyane ghrANeMdriyano viSaya nava yojana sudhI be, chAne devatAne ekAMte nizcaya nathI. // 102 // // ve devatAne va pratyayika avadhijJAnanuM viSayakSetra kahe // do kappa paDhama puDhaviM // do do do bIya taiyagaM cathiM // ca varima hIe // pAsaMti paMcamaM puDhaviM // 103 // chArtha - dokapa ke pahelA be devalokanA deva te paDhamapuDhaviM ke0 pehelI narakapRthvI sudhI avadhijJAne karI dekhe. ahIyAM e jAvArtha be je saudharma ane IzAneMdranA sAmAnikAdika utkRSTAyuvAlA je devo, te ratnapranA pRthvInA sarva devalA jAgasudhI are karI dekhe. paDhI te uparanA do ke0 be sanatkumAra ne mAheMdranA devatA bIjI zarkarapranAprate dekhe. emaja brahma ne lAMtaka e ve devalokanA devo te trIjI vAlukAprajAprate dekhe. ne zukra tathA sahasrAranA deva cothI paMkajA prate dekhe tathA cavarima ke0 ethakI uparanA ANata, prANata, AraNa, ane accuta, e cAra devalokanA devatA te pAsaMtipaMcamaM puDhaviM ke0 pAMcamI dhUmaprajA nAme narakapRthvI sudhI dekhe. paNa eTaluM vizeSa je ANata ne prANata devakI cAraNa ne accutavAlA deva pAMcamI pRvInA pratare vizuddhatara ghaNA paryAyavaMta dekhe. ema jyAM jyAM ve be joDalA be, tyAM pahelA thakI bIjo suvizeSa dekhe. // 103 // bahi ba ggevitA // sattamIyare aNuttara surAU // kiMcU loganAsiM // saMkhadI budahi tiriyaM // 104 // artha- devalanA, ane traNa madhyanA evaM ba yaiveyakanA deva te baDI tamaprajA narakapRthvIsudhI avadhijJAne karI dekhe. ane uparanA traNa graiveyakanA devatA te sattamIyare ke0 sAtamI tamaH tamaprajA nAmA narakapRthvI sudhI dekhe. ane paMcAnuttaravAsI deva te kiMcUeloganAlike0 kAMika UNI lokanAlI paMcAstikAyarUpa cauda rAja pramANa avadhijJAne karI dekhe. etAvatA paMcAnuttara upara bAra yojana siddha zilA be ne paMcAnuttaranA deva uMcuM potAnA vimAnanI dhvajA sudhI dekhe. te mATe kAMika UNI lokanAlIne dekhe. tathA tiriyaMtu ke0 tI saudharma ne IzAnAdikanA deva asaMkhyAtA dIvudahi ke0 dvIpa samudrane dekhe. // 104 // bahuaragaM vari magA | usa vimANa cUliya dhayAi // UNa sAgare saMkha // joyA tappara masaMkhA // 105 // For Private Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. 115 artha- varimagA ke upara upara devalokavAsI devatA te bahuvaragaM ke0 bahuttaraka zrasaMkhyAtA zrasaMkhyAte ne karI bahuttara bahuttama tihu~ avadhijJAne karI dekhe. tene avadhijJAna paNa vizuddha vizuddhatara jANavuM. chAne samasta devatA te usa vimANa cUliya dhAi ke0 uMcuM potapotAnAM vimAnanI cUlikAnI dhvajA sudhI dekhe- uparAMta dekhe nahIM. kemake devatAnA java svajAvathakI uMcuM dhvajAsudhIja dekhe. eTale vaimAnikane utkRSTuM avadhijJAna kayuM. ane jaghanya to vaimAnikane gulane asaMkhyAtame jAge dekhe, eTaluM avadhijJAna hoya. ahIyAM siddhAMtamAM sarva jaghanya avadhijJAna manuSya tiryaMcamAM kathaM The. paNa devatAne kartuM nathI. to zrahIyAM kema kayuM ? te jAvArtha zrIyAvazyakI pIThAmadhye devatAne upapAta kAle parajavanuM avadhijJAna aMtaramuhUrtta sudhI hoya. tevAra pachI devajavasaMbaMdhI avadhijJAna upaje eTale zaMkA nivRttie pUrvokta upapAtakAle avadhijJAna jene upaje evo to koika hoya, te alpapaNA mATe sUtrakAre lakhyuM nahIM, eTale vaimAnikane uMcuM nIcuM tihu~ avadhikSetra ka. have gAthAnA uttarArdhavaDe zeSa devatAne sAmAnyapaNe avadhikSetra kahe be, juvanapati, vyaMtarAne jyotaSI devo UpaddhasAgare ke UNezrarddhasAgaropamAyuSye avadhijJAne karI saMkhajoyaNa ke0 saMkhyAtA yojanasudhI dekhe. chAne tevAra paDhI jyAre tappara ke0 tenA upara AyuSya vadhe; tyAre asaMkhyAtA yojanasudhI dekhe, ema jema jema zrAyuvRddhi yAya, tema tema asaMkhyAtAmAM paNa vRddhi yatI jAya. // 105 // paNavIsa joyaNa lahu // nAraya javaNavaNa joikappANaM // vittarAya // jada saMkhaM udi AgArA // 106 // artha- juvanapati tathA vyaMtara je daza hajAra varSanA AyuSyavAlA, te lahu ho jaghanyathakI avadhikSetra paNavIsa joyaNa ke0 pacIsa yojana dekhe. ahIMyAM phalI. tArtha kahe be. daze juvanapatine jaghanya to pacIza yojana ne utkRSTuM asura kumAranikAya asaMkhyAtA dvIpa ne samudra dekhe, eTaluM avadhi kSetra hoya. zeSa nava nikAne saMkhyAtA yojana avadhi kSetra jyotaSIne jaghanyotkRSTa saMkhyAtA yojana avadhi kSetra hoya. eTale te saMkhyAtA dvIpasamudra dekhe. vyaMtarane jaghanya to pacIza yojana, ane utkRSTuM saMkhyAtA yojana avadhi kSetra hoya. eTale saMkhyAtA dvIpa ne samudra avadhijJAne karI dekhe. have gAthAnAM pAulAM traNa pade karI nArakI, devatA, tithaMca ne manuSyane avadhijJAnakSetranuM saMsthAna kahe be. eka nAraya ke0 nArakI, bIjA javaNa ke0 bhuvanapati, zrIjA va ke0 vyaMtara, cothA joi ke jyotaSI, pAMcamA kappANa ke0 bAra devalokanA deva, baghA vi ke0 graiveyakanA deva, sAtamA aNuttarANaya ke anuttara vimAnanA For Private Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 saMgrahaNIsUtra. deva, e sAtane jahasaMkhaM ke yathAsaMkhyAe eTale anukrame uhi ke avadhijJAnanoje AgArA ke AkAra eTale saMsthAna hoya te kahe . // 16 // tappAgAre pakSaga // paDadaga jallari mudaMga puppha jave // tiriya maNuesu uhI // nANAviha saMhiu~ naNi // 2 // artha- nArakIna avadhijJAna tapAgAre ke0 pANI upara taravAnA trApAne zrAkAre, juvanapatinuM avadhijJAna pabaga ke pAlAne zrAkAre, vyaMtararnu avadhijJAna pamahaga ke Dholane zrAkAre, jyotaSIna avadhijJAna jahari ke jabarIne AkAre, bAra devalokanA devornu avadhijJAna muhaMga ke mRdaMgane AkAre, aveyakanA devarnu zravadhijJAna puppha ke phUlenarI caMgerIne AkAre, anuttaradevornu avadhijJAna, jave ke kumArI kanyAno galakaMcu jevo pezavAda tUrakaNI pahiraNo pahere ene U sara kaMcuka kahe . e nAme mAravAma dezamAM prasipha ne. tene zrAkAre jANavU, zrane tiriyamaNuesuThahI ke tiryaMca tathA manuSyane avadhijJAna nANAvida ke nAnAprakAranA saMsthAne saMdhi ke saMsthita, jaNi ke kayuM . jema svayaMjUramaNa samuamAMhe matsa sarva zrAkAre be; paraMtu valayAkAra nathI. ane nara tathA tiryaMcane avavijJAna valayAkAra paNa . // 17 // // have nArakI, devatA, manuSya, ane tiryaMca e cAramAhe kone ke| dizAe adhika avadhijJAna hoya ? te kahe. // uDhanavaNa vaNANaM // bahugo vemANiyANa ho udI // nAra ya joisa tiriyaM // nara tiriyANaM aNegavido // 1ena / artha-javaNa ke vanapati tathA vaNANaM ke vyaMtara, e beune avadhijJAna u8 ke uMcuM bahugo ke0 ghaNuM hoya, ane tIrcha tathA nIcaM thoDaM hoya. temaja vimANiyANa ke0 vaimAnikane zraho ke nIcu uhI ke avadhijJAna ghaj hoya. ane tIrcha tathA uMcuM thoDaM hoya. valI nArakI tathA jyotiSIne tiriyaM ke tiI zravadhijJAna ghaNuM hoya, ane uMcuM tathA nIcaM thoDaM hoya. zrane nara ke manuSya tathA tiriyANaM ke0 tiryaMcane zraNegaviho ke aneka prakAraceM avadhijJAna hoya. eTale kozne cuM ghaNuM hoya, kozne nIcuM ghaNuM hoya, kozne tirnu ghaNaM hoya, ema nAnAprakAre vicitra jANavU. ||re // // have e devonuM hAra pUrNa karI nArakI, hAra jomato kahe . // zyadevANaM naNiyaM // vizpamudaM nArayANa vunAmi ||g tini satta dasa satara // ayara bAvIsa tittiisaa||ree|| Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. sattaya puDhavI suviI // jiTho varimAi dina puDhavIe // doi kameNa kaNikA // dasavAsa sadassa paDhamAe // 200 // artha - iti pUrvokta prakAre devANaM ke0 devatAnAM vizpamuhaM ke0 sthiti pramukha eTale sthiti, bhuvana, avagAhanA te zarIra pramANa, upapAta virahakAla, cavana virahakAla, eka samaye upapAta saMkhyA, eka samaye cavana saMkhyA, gati ne zrAgatirUpa nava dvAra jaNiyaM ke0 kahyAM. dave ehaja nava dvAra nArayANa ke0 nArakI sAthe jogI ne buchAmi ke0 huM kahIza. dave yathoddeza, nirdeza, eTale je dvArano pahelo uddeza kIdho hato, teja dvAra zra Firi paNa prathama kahe be. tyAM sAte narakanI utkRSTI ane jaghanyAyu sthiti zra nukrame kahe . ratnaprajA pRthvIne viSe utkRSTI sthiti eka sAgaropama, ema bIjI zarkaraprajAne viSe traNa sAgaropama, trIjI vAlukAprajAne viSe sAta sAgaropama, cothI paMkaprajAne viSe daza sAgaropama, pAMcamI dhUmaprajAne viSe satara sAgaropama, bahI tamaprajAne viSe bAvIza sAgaropama, sAtamI tamaH tamaprajAne viSe tetrI sAgaropama // 17 // e sattayapuDhavI suviI to sAta narakapRthvIne viSe zrAyuSyanI syati te jiho ke0 jyeSTha eTale utkRSTI kahI. have varimA ke0 uparanI utkRSTI sthiti te hi ke0 devalA narake jaghanya jAvI. jema ratnaprajAnI utkRSTI eka sAgaropamanI sthiti te zarkaraprajAe jaghanya - sthiti jANavI. ema uparanI uparanI utkRSTI sthiti te devala devala anukrame kaNiThA ho arSTha eTale jaghanya jANavI. jema baDI tamaprajAnI bAvIza sAgaropama utkRSTI sthiti te sAtamI tamaH tamaprajAne viSe jaghanya jANavI ne paDhamAe ke0 pahelI ratnaprajA pRthvI eM daza dajAra varSa jaghanya sthiti jANavI tathA jaghanya ThAne utkRSTInI vacamAM je zrAyuSyanI sthiti hoya, te madhyama sthiti jANavI. sabaghA narakane viSe ehaja vyavahAra jANavo. // 200 // 117 dave ratnaprajA pRthvInA tera pratara be. bIjInA agIyAra, trIjInA nava, cothInA sAta, pAMcamInA pAMca, bahInA traNa, sAtamIno eka, e pratarasaMkhyA Agala kaheze . hAla te prataro prate jaghanya tathA utkRSTI AyuSya sthiti kahe . navai sama sahasa lakA | puvANaM koDI yara dasa jAga // ikki nAga vuDhI // jAcprayaraM terasepayare // 201 // iya jiTha jadamA puNa || dasa vAsa sadassa laka payara Duge // sesesu navarI jiThA // prado kapiThAuM paI puDhavI // 202 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 saMgrahaNIsUtra. artha-ratnaprajA pRthvInA pahelA prataraneviSe nava sahassa ke nevu hajAra samA ke varSa,bIjApratarane viSe nevu lAkha varSa, trIjA pratarane viSe eka pUrvakoDIvarSa, cothA pratarane viSe eka sAgaropamanA daza nAga karIeM, tevo eka nAga. tevAra par3I zakikanAgavuDhDhI ke pratare ekako nAga vadhArIeM tevAre jAva ke0 yAvat teramA prataraneviSe zrayaraM ke0 eka sAgaropamanI utkRSTI zrAyusthiti thAya. eTale pAMcame pratare be lAga, bahe traNa jAga, sAtame cAra nAga, Amme pAMca nAga, navame u nAga, daza mesAta nAga, agIyArame pATha nAga, bArame nava nAga, ane terame pratare daza nAga eTale teramA pratare sAgaropama pUrNa. // 21 // zyajita ke0 e utkRSTI AyuSyanI sthiti kahI. have puNa ke0 valI jahanna ke jaghanya sthiti kahe . dasavAsa sahassalakapayara phuge ke prathama pratarane viSe anukrame daza hajAra varSa, bIje pratare daza lAkha varSa, yadyapi daza lAkha sUtra pAumAM na kahyAM, paraMtu utkRSTI sthitine adhikAre nevu sahasra nevu lAkha upara joDI lAkha kahyAM; tene anusAre pAThamA daza zabda kahyA vinA paNa daza lAkha kahetAM doSa nathI. ane sesesunavari jihA ke have bAgalA trIjA pratara zrAde dezne je prataro be, teuneviSe uvari ke uparanA prataranI je jihA ke utkRSTI sthiti be, teja zrAgale ahokaNikA ke adho eTale nIce nIce pratare kaniSTa eTale jaghanya sthiti paraMpuDhavI eTale pratyeka pRthvI prate jANavI, eTale jaghanya sthiti hoya. te spaSTArtha yaMtra dekhI samajajo. eTale ratnapranA pRthvIviSe utkRSTI sthiti kahI. ane sarva pRthvI viSe pratyeka pratare jaghanya sthiti kahI. // 20 // have bIjI naraka pRthvIzrAdedezzeSapRthvIneviSe utkRSTI sthiti kahevAne arthe karaNa kahele. navari khii viza viseso|| saga payara vidattu zca saMguNi // navarima khiza vi sahi ||ibiy payaraMmi ukkosaa||203|| artha-uvari ke uparanI khii ke kSiti eTale pRthvI, tenI je utkRSTI niza ke0 sthiti, tene ke vAMDita naraka pRthvInI utkRSTI sthiti sAthe viseso ke0 vizleSa karIeM, eTale adhika sthitimAMthI usI sthiti kADhIeM, zeSa rahe tene paNa upacArathI vizleSa kahIeM. te vizleSano zrAMka sagapayaravihattuzva ke ahIMyAM vAMDI naraka pRthvIne saga eTale svasva te potapotAnA pratare veheMciyeM. te veheMcatAM je AMka zrAve te pratara saMkhyAe saMguNi ke guNIeM, te guNye thake je zrAMka zrAve te uvarimakhira ke uparanI pRthvInI utkRSTI vi ke0 sthiti teNe sahita karIeM, tevAre ichiyapayaraMmiukosA ke vAMDIta pratare utkRSTI sthiti thAya. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraDhaNIsUtra. 11. e udAharaNe dekhAve. jema zarkaraprajAne viSe utkRSTI sthiti traNa sAgaropama beM; chAne ratnaprajAnI utkRSTI sthiti eka sAgaropama be; teno vizleSa karIeM tyAre zeSa be sAgaropama rahe. te be sAgaropamane zarkaraprajAnA agI khAre pratare jAga yApIeM; tevAre eka jAgamAM eka sAgaropamanA agI yArIyA be jAga yAve te bene vAMbita pratara sAthe guNieM, tevAre prathama pratare ekaMsa guNyA be jAgaz2a hoya. tene upara valI ratnaprajA pRthvInI utkRSTI sthiti eka sAgaropamanI be, te nelI karIeM, tevAre prathama pratare eka sAgaropama ne upara eka sAgaropamanA zragI cArI yA be nAga yAve, eTalI zarkaraprajA pRthvInA prathama pratare utkRSTi sthiti jANavI. erIte pratyeka pratare be be jAga vadhArIeM, tyAre gIyAra jAge sAgaropama baMdhAya. ema yAvat gIyArame pratare RNa sAgaropama pUrNAyu yAya ne pehalA prataranI utkRSTi sthiti te bIje pratare jaghanya jAvI. e paNa yaMtra dekhI samajajo. emaja trIjI narakapRthvIe paNa ehaja karaNa jANavuM. to e trIjI vAluprajA, cothI paMkaprajA; pAMcamI dhUmaprajA, bahI tamaH prajA, e cArenI yaMtra sthApanA jojo, ne sAtamI tamatamApramAe ekaja pratara be. tyAM pAMca narakavAsA be. tyAM kAla, mahAkAla, raurava, mahAraurava, e cAra sthAnake jaghanya bAvIza sAgaropamAyu, ane utkRSTuM tenrIza sAgaropamAyu e. ane pAMcamo pazvANo narakAvAso be, tyAM ajaghanyotkRSTa tetrI sAgaropamAyu be. ema sAte narakane viSe jyAMsudhI jIve tyAMsudhI sadA vedanA vede . yAMkha mIcI ughADIeM eTalo vakhata paNa nArakIne sukha nathI. kiMtu ekAMta duHkhaja bAMdhyuM be; te vede . dave nArakIne eka kSetra vedanA, bIjI anyonya vedanA, ane trIjI paramAdhAmikRta vedanA, e traNe vedanA, kiMcit vi kahe . temAM prathama kSetravedanA kahe be. eka ratnapranA, bIjI zarkarA, trIjI vAlukA, enA nArakI zItayoniyA be, ane yoni sthAna vinA bIjI je narakabhUmikA be te ula be, temATe nArakI zItayoniyA te usa vedanA vede be. tyAM jevA zragnivarNakheranA aMgArA te karatAM paNa atyaMta narakabhUmikA uma jANavI. ema bIjA paNa narakoneviSe jAvanA jANavI. paMkaprajA narake uparanA ghaNA narakAvAsA to uma be, ghane nIcalA thomA narakAvAsA thomA zIta be. dhUmAne viSe narakAvAsAmA zItala ghaNA be, chAne umma thoDA be. tathA baDI ne sAtamIe ekAMta zItala bhUmikA be, chAne nArakI ekAMta ubhayAniyA be. paraMtu nIce nIce narake anaMtaguNa tIvra, tIvratara, tIvratama be. te narakomadhye umavedanA ne zItavedanA je For Private Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 2 tenuM svarUpa AgamavedI evaM kaheDe ke, grISmastunA aMte madhyAnhasamaye sUrya prApta thayo utAM, ane AkAza megharahita utAM, atyaMta uSTa pittaprakope karI vyAkula zrane trarahita cAre dizie pradIpta thaelI zragnijvAlA, teNe karI vyApta evA koza puruSane jevI usavedanA hoya, tekaratAM paNa uplavedanA narakAvAsAneviSe rahelA nArakIne anaMtaguNI vedanA jANavI. zrane zItayoniyA nArakIne ulavedanA narakAvAsAthI le kheranA aMgArA mAMhe nAkhI dhame, tevAre te nArakI caMdana jevI zItalatA pAmI atyaMta sukhI thayAtAM te agnimAMhe nijA pAme. valI poSa tathA mAgha mahInAmAM rAtrIne samaye zItalavAyu vAya teNe karI jema hRdayAdika kAMpe, tathA himAcalamAMhe vastrarahita beThe thake uparathI hima pamatAM jevI zItavedanA hoya, tethI anaMtaguNI zItavedanA narakAvAsAmAM hoya. te zItavedanA yukta, narakamAMthI te nArakIne bAhera kADhI pUrvokta himAcalAdika zItala sthale jo sthApana karIeM to tevAre te nirupama sukhI thayA batA nighA prate pAme. ||vlii prakSepa gAthA kahe . // baMdhaNa gai sNgnnaa||neyaa vasAya gaMdha rasa phAsA // aguru lahu sadda dshaa|| asuhA // viya puggalA nirae // 204 // artha-narakaneviSe kSetra svajAvathakI evA daza prakAranA pudgalano pariNAma mukhadAyI hoya te jUdA jUdA vakhANe . pratikSaNe je je AhArAdika nAnAprakAranA pujalanuM je baMdhana te pradIpta thaelA agni karatAM paNa atyaMta dAruNa hoya. bIjo ga ke gati te uMTa sarakhI hoya, te gatI taptaloha sarakhI dharatI upara paga dhAraNa karavA karatAM paNa atyaMta tIvra be. trIju saMgaNa te atyaMta tIvra tIvra huMDaka saMsthAna te pAMkha bedana thayelo padI jevo mukhI hoya tevo kukhadAyaka , je dIThethake paNa mAhA udvegakArI hoya. cothu neyA te nIta pramukhanA pujala je uDIne zarIre lAge, te zastra-khaDgadhArA sarakhA lAge. pAMcamuM te narakAvAsAno varNa sarvatra aMdhakAramaya, viSTA, mUtra, zleSma, mala, lohI, vasA, paru ane mede jasyuM talIzrAnuM nAgaDe, smazAnanI pere gama gama mAMsa, keza, hAma, nakha, dAMta, carma, paDyAM be; evo varNa hoya. ho gaMdhaH te kutarAM, zIyAla, sarpa, maMjAra, nolIthA pramukhanAM mRtakasevara paDyAM hoya, tenA gaMdha karatAM paNa atyaMta ugaMdha hoya. sAtamo rasa te kaDavI subaDI karatAM paNa atyaMta kaDavo svAda hoya, bAgmo pharasa te vIMDInA kAMTA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 121 sarakho nekavacanA roma karatAM paNa teno mUMDo sparza jANavo. navamo gurulaghu pariNAma te paNa atyaMta duHkhanuM ghara evo jAvo. dazamo zabda te atyaMta vilApAkaMda duHkhakArI zabdanA pula hoya. e prakAre nArakIne pujala pariName. jalo karatAM juMko pariName. jema vaimAnika devatAnA hastasparze paNa nArakI duHkha pAme // 204 // // valI nArakIne daza prakAranI vedanA pradeSa gAthAe karI kahe be. // narayA dasa vida veyaNa // sI usie khuda pivAsa kaMmUhiM // paravassaM jara dAhaM // jaya sogaM ceva veyaMti // 205 // artha- zItavedanA zrane uhmavedanA e ve pUrve vakhANI be, tethIja jANavI. trIjI khuda ke kudhA te samasta aDhIdvIpanAM anna tathA ghRta ApIeM topaNa nArakInA eka jIvane jUkha maTe nahIM. cothI tRSA te samasta samudra chAne nadInAM pANI pAieM topa nArakInuM luMne tAlu, tathA hoTa sukAtAM rahe nahI; evI tene tRSA be. pAMcamI kaMmuhiM te burI karavate karI khaNatA paNa tenI khasanI khaMjavAla maTe nahIM. as nArakInA jIva sadA paravaza rahe; sAtamo yahIMyAM rahenArA puruSo karatAM paNa anaMtaguNo jvara sadA sarvadA hoya. zrAvamo dAha, te zarIra tApamaya chAne dAghajvaramaya hoya. navamo jaya ne dazamo zoka e be- manuSya karatA tyAM anaMtaguNA hoya. ane vinaMgajJAna paNa sarvatra duHkhadAyI be. paramAdhAmi loka te paNa bIjAM zastra je nAla, talavAra, tIra, pramukha dathIyAra te dekhADIne mahADuHkha denArA be, teNe karI sadA duHkhI hoya; chAne zoka karatA rahe. e kSetra vedanA kahI. // 205 // have anyonyakRta vedanA kahe be. nArakInA be neda be; eka mithyAdRSTi, ghane bIjA samyakadRSTi. tyAM jema nIla tathA vaNajArA pramukhano kutaro bIjA kutarAne dekhI krodhAMdha ko lagavA zrAve; te dAMta dhane nakhe karI yuddha kare; tema mithyAtvI nArakI je hoya, te paNa vinaMgajJAne karI bIjA nArakIne dUrathakI zrAvato dekhI krodhe karI atyaMta raudra evo navuM yaikriyarUpa kare. ane potapotAnA narakAvAsane viSe pRthvInAM svanAvotpanna hathIyAra athavA navAM vikUya evAM trizUla chAne jAlAM pramukha athavA hAtha, paga, dAMta chAne nakhe karI mAMhomAMhe prahAra kare; te prahAre karI pIDA pAmelA evA te lohInA kAdavamAM AloTatA AnaMda zabda kare. ane je samyakadRSTi nArakI hoya; te potAnA pUrvajavakRta pApane smaraNa karI bIjA thakI utpanna yaeluM duHkha samyak prakAre sahana kare, paNa bIjAne pIDA upajAve nahIM. e ra te anyonyakRta vedanA kahI. 16 For Private Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 saMgrahaNIsUtra. have paramAdhAmikRta vedanA kahe je. narakAvAsAnI pahelI jItaneviSe niHkuTa zrAlA , te nArakIne upajavAnI yoni jANavI. tyAM nArakI upanyA palI aMtamuharte zrAlo nhAno thane zarIra mohoTuM tethI temA samAya nahIM; tevAre nIce paDe. te jevo nIce paDe ke turata te jANIne paramAdhAmi tyAM yAve. te zrAvIne pUrvakRta pApakarmane anusAre karmopacArIne chuHkha Ape. te ukha kevu ? te kahe . madyapAnIne taptatravuDa pIvarAve, parastrIsaMgI je hoya, tene zragnimaya lohanI putalInuM AliMgana karAve; kUTazImalAnA vRkSa upara besADe, loDhAnA ghaNe karIne ghAta kare, vAsalAe karI bede, kSata upare khAra Ape; jamatelamAMhe tase; kuMta, nAlAmAM zarIrane prove tathA nahImAMde zeke ghANImAhe pIle, karavate karI veherI nAkhe; kAka, ghubaDa, kutarA ane siMha pramukhane vikUrvine kadarthanA karAve. vaitaraNI nadImAMhe bole. asipatravanamAMhe praveza karAve. taptavelumAMhe doDAve, evI vividha prakAranI vedanA utpanna karInArakIne puHkha thApe. paThI vajramaya kuMjImAhe tIvra tope karI pacatAM nArakI utkRSTA pAMcase yojana UMcA ubale. tyAMthI tene pAbA pamatAM vajramaya caMcuekarI padI toDe, paDI kAMza avazeSa dharatInI upara paDyA thakA vAgha cUMTe-khAya. evA te paramAdhAmi adhama, mahApApISTa, krUrakarmi, jemane paMcAgni pramukha kaSTa kiyA thakI upanyu evaM je krUrasukha evA je asura, paramAdhAmi te kadImAna evA nArakIne mAMhomAMhe pAmA, kUkamA,ane meMDhAnI pere jUjhatA dekhI yuddhaprekSaka manuSyanI pere te paramAdhAmi harSa pAme, aTTahAsa kare, celotdepa kare; paDahaMga dAdarI vajAve. jema ahIMyAMnA loka nATaka dekhI khuzI thAya tevA paramAdhAmi; traNe jAtanI kadarthanA nArakIne dekhI khuzI thAya, ghaNuM zuM kahIeM, paraMtu e nArakIune kuHkha devAmAM tathA puHkhI dekhIne khuzI thavAmAM paramAdhAmIne jevI prIti , tevIprIti atyaMta ramya vastunA avalokane karI paNa nathI. // have e traNa vedanAmAMhe koNa vedanA kIyA narake hoya ? te kahe . // sattasu khittaja viyaNA // annanna kayAvi paharaNe diviNA // -- paharaNa kayAvi pNcsu||tisu paramAdammiya kyaaviN||206|| artha- sAte narakane viSe kSetravedanA, te khanAve detrathakI vedanA hoya. bIjI zranyonyakRta vedanA be prakAre . eka zarIrathakI, ane bIjI praharaNa thakI. temAM paharaNe viNA ke0 praharaNa vinA mAtra zarIre karI anyonyakRta vedanA te sAte narake be. ane praharaNakRtavedanA pahelA pAMca narake . temaja pahelA traNa narakane viSe paramAdhAmikRta vedanA . bahA tathA sAtamA narakanA nArakI rAtA kuMthuzrA jenAM vajra. maya moDhAM ane jeje gobaranA kImA sarakhA- tene vikUrvIne anyonya zarIramAMDe Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 113 praveza karAve, te vedanA udIre zrane zarIramAMhe praveza karI khAya, kyAeka anyonyakRta vedanA hI narakapRthvI sudhI , e, kA be; te paramArtha nathI jANatA; zuM jANIe temaNe kiyA hetue kahyu ? eTale savistara nArakIrnu sthitihAra kahyu. // 206 // . // have nArakIrnu navanadhAra kahe be. // rayaNappaha sakarapada // vAluyapada paMkapadaya dhUmapahA // tamapahA tmtmpdaa|| kameNa puDhavINa gottaaiN||20|| artha- pahelI ratnaprajA pRthvIno gotra, arthasahita nAma te gotra kahieM. tyAM pahele kAMDe ghaNAM ratna , tethI ratnapranA gotra kahIeM. pahelo kharakAMma te sola hajAra yojana pramANa, bIjo paMkabahulakAMma corAzI hajAra yojana pramANa, trIjo jalabahulakAMma eMzI hajAra yojana pramANa , ane zrAgalI bae pRthvI pRthvIkAyamaya jAevI. bIjIeM zarkarA kAMkarA ghaNA , trIjI vAlukapranAeM velu ghaNI be, cothI paMkaprajAeM kAdava ghaNo be, pAMcamI dhUmaprajAeM dhUmra ghaNo be, bahI tamaprajAeM aMdhakAra ghaNo be, sAtamI tamatamaprajAeM aMdhakAranuM bahulapaNuM ghaNuM be, eTale sAta narakapathvInAM guNaniSpanna gotra kahyAM. // 207 // * // have narakanAM nAma tathA saMsthAna te AkAra kahe . // ghammA vaMsA selA // aMjaNa rihA maghAya mAghavaI // nAmehiM pddhvii||ttaaiictt saMgaNA // 20 // artha- eka ghamA, bIjI vaMzA, trIjI zelA, cothI aMjaNA, pAMcamI riSTA, hI maghA, ane sAtamI mAghaktI, e sAte narakanAM nAma kahyAM. nAma eTale je arthavinA potAnI zcAe saMjJA karIeM te nAma jANavU. e sAte narakapRthvI te uttAutta saMgaNA eTale nAtina saMsthAna, te zrAvI rIte je uparanuM batra nhArnu, tene nIce mohoTuM, valI te nIce mohoTuM, valI te nIce mohoTuM, valI te nIce ati mohoTuM, ema nIce nIce thati mohATuM mahAvistAravaMta saMsthAna jANaq. // 20 // // have pRthvIno piMDa tathA pRthvIno zrAzraya kahe . // asIya battisa aDavisa // vIsA ahAra sola aDasahasA // lakuvari puDhavi piNddo|| ghaNudahi ghaNavAya taNuvAyA // 20 // gayaNaMca pazgaNaM // vIsa sahassAiM ghaNudahI pimo // ghaNataNu vAyAgAsA // asaMkha joyaNa juyA piMDo // 10 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 saMgrahaNIsUtra. artha-- pramANAMgule eka lAkha yojana, te upara anukrame eMsI, batrIza, aAvIza, vIza, zraDhAra, sola ne zrApa yojana - sahasa ke0 e pUrvokta sarvane sahasra jomIeM. e rIte e sAte pRthvIne pratyeke piMmanuM jAmapaNuM jANavU. eTale ratnaprajA- eka lAkha ne eMsI hajAra, zarkaraprajAnu eka lAkha ne batrIza hajAra, vAsupranAnuM eka lAkha ahAvIza hajAra, paMkapranA- eka lAkha vIza hajAra, dhUmapranAnuM eka lAkha aDhAra hajAra, tamapranAnu eka lAkha sola hajAra, tamatamaprajAnu eka lAkha ATha hajAra yojana- pRthvIpiMga jANavU. e sAte pRthvIna jADapaNuM kaDaM. valI ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta ||20e // ane gayaNaMca ke0 akAza-- e cAre ekeka pRthvItale pazcANaM ke pratiSTAna eTale Azraya jANavAM. ahIMyAM ghanodadhi ane ghanavAtanuM svarUpa vimAnone adhikAre vakhAeyuM . zrane tanuvAta ko paNa ThekANe vakhAeyuM nathI; tanuvAta ane zrAkAza e be prasika je. tyA ghamA ghanodadhi upara pratiSTita De, ane gha. nodadhi dhanavAta upara pratiSTita be, ane ghanavAta tanuvAta upara pratiSTita , tanu. vAta AkAza upara pratiSTita jANavo. zrAkAza ko upara pratiSTita nathI. __ ema zeSa pRthvIne tale paNa evI rIte cAre jANavA. paraMtu eTabuM vizeSa je sA. tamI narakapRthvInI tale ghanodadhI, ghanavAta, tanuvAta, te tale lokAkAza bAhulya be. have ghanodadhi pramukha cArene madhya nAge piMDasthUlapaNuM kahe . ghanodadhi madhyajAge vIza hajAra yojana jAmapaNe , ane ghanavAta, tanuvAta, ne zrAkAza, e traNe madhyanAge jADapaNe asaMkhyAtA yojana pramANa juyA ke yukta jANavA. temAM ghanavAtathI asaMkhyAtagaNA tanuvAta, ane tanuvAtathI asaMkhyAtagaNuM zrAkAza jANavU. // 10 // ___ na phusaMti alogaM // cana disaMpi puDhavIyavalaya saMghahiyA artha- sAta pRthvIna ghanodadhI, ghanavAta, ane tanuvAta saMbaMdhI valaya- teNe pRthvI vITAzthakI cAre dizAe alokane na phusaMti ke pharase nahIM. te kahe beHsAte pRthvIune tale madhyanAge ghanodadhi vIza hajAra yojana be, ane ghanavAtAdika asaMkhyAtA yojana be. tevAra paDI pradeze ghaTatI ghaTatI Apa ApaNI pRthvIne beDe beka thomI thara thakI valayAkAre pRthvIne vITI rahe . tyAM valayarnu uMcapaNuM zrApa ApaNI puthvIne anusAre jANavU, ane beDe jAmapaNuM kahe . rayaNAe vakhayANaM ||b-pNcm joyaNaM sahUM // 11 // vikaMno ghaNanadadI // ghaNa taNuvAyANa ho jada saMkhaM // sattinAga gALayaMgALayaMca tada gAjaya tinaago||21|| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. paDhama mahIvala suM // khivika eyaM kameNa bIyAe // iti canapaMca caguNaM // tajhyAi sutaMpi vivakamaso // 213 // artha - ratnaprajA pRthvIno uparano samazreNi jAga, traNa valayano bemo, teno vikaMja eTale jApa te yathAsaMkhyAe kahe be. ghanodadhi va yojana jADo, ghanavAta sADhAcAra yojana jADo, tanuvAta doDha yojana jADo, e traNa madhyA thakA pahelI narapRthvI kI cAre dizAe bAra yojana loka be. temAMhe traNa prakSepa ghAlIe, te yathAsaMkhyAe kahe be. ratnaprajAnAM traNa valayamAM eka gAu ane eka gAuno trIjo jAga ghanodadhi vala mAMde nAkhIeM, bIjo eka gAu ghanavAtavalayamAMhe nAkhIeM, trI jo gAuno trIjo jAga tanutrAta valayamAMhe nAkhIeM tevAre bIjI zarkaraprajAno valaya, viSkaMna hoya. e sarva malI bAra yojana be gAu ne upara eka gAunA traNa jAga karIeM temAMnA be jAga eTalo bIjI narakapRthvI thakI cAre dizAe aloka be. have vAlukAnarakapRthvI yAde deI pAMce narakanAM valayamAMhe- je bIjI naraka pRthvInA valayAM nAkheluM tene ve guNo, traNaguNo, cAraguNo, paMcaguNo, ne baguNo karI anukrame yathA saMkhyAe ghAlIeM, tevAre vAlukAdikanA valayano viSkaMna hoya; te kahe be. 125 eka va yojana ne be gAu, ane eka gAunA traNa jAga karIeM tevA be jAga upara ghanoda dhivalaya, bIjuM pAca yojana ghanatrAta valaya, trIjo eka yojana be gAu ane eka gAunaitraNa jAga karIeM tevA be jAga tanuvAta valaya, e sarva malI tera yojana eka gAu ne eka gAunA traNa jAga karIeM tevo eka nAga upara eTaluM vAlukA kI cAre dizAe aloka be. inare sAta yojanano ghanodadhi valaya, pAMca yojana ne eka gAunuM ghanavAta valaya, eka yojana ne traNa gAunuM tanuvAta valaya, e sarva malI paMkapranAthakI cauda yojana cAre dizi loka be. dhUma jAe sAta yojana ne eka gAu, aneM upara eka gAunA traNa jAga karIeM vo eka jAga ghanodadhi valaya be. tathA pAMca yojanane be gAu ghanavAta valaya be, ane eka yojana ne traNa gAu tathA eka gAunA traNa jAga karIeM tevo eka jAga upara eTaluM tanuvAta valaya. e sarva malI cauda yojana ne be gAu tathA upara eka gAunA traNa jAga karIeM tevA be jAga eTalo dhUmapranAthakI cAre dizie aloka The. tamaprajAe sAta yojana ne be gAuM, tathA eka gAunA traNa jAga karIeM, tevA be jAga upara eluM ghanodadhi valaya be. tathA pAMca yojana ane traNa gAunuM ghanavAta valaya be. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. valI eka yojana zrane traNa gAu, tathA eka gAnanA traNa jAge karIeM tevA be nAga upara eTabuM tanuvAta valaya . e sarva malI paMdara yojana eka gAna ane eka gAunA traNa nAga karIeM tevo eka nAga upara eTaluM tamapranA thakI cAre dizAe aloka je. - tamatamapranAe aATha yojananuM ghanodadhi valaya, yojananuM ghanavAta valaya, be yojanatanuvAta valaya, e sarva malI sola yojana tamatamapranAthI cAre dizAe aloka je. - ahIMyAM ziSya prazna kare le ke prathama kaDaM je "vIsa sahassA ghaNudahi piMDo" ne hamaNAM " ba'dhapaMcama joyaNaM sahUM" to e graMthamAMde AvI rIte visaMvAda kema ? tenuM graMthakAra samAdhAna kare be. mocciya puDhaviahe // ghaNudahi pamuhANa piMDaparimANaM // naNiyaMta kameNaM // dAyai jA valayaparimANaM // 14 // artha- " vIsasahastAI ghaNudahi piMmo" e pAThano artha. puDhavi ahe ke narakapRthvIne heThe mavecciya ke madhyanAge ghaNu dahipamuhANa ke ghanodadhi pramukhano piMDaparimANaM ke0 piparimANa te naNiyaM ke kahyaM ta ke tevAra palI kameNaM anukrame hAya ke ghaTatAM ghaTatAM te valaya " 'dha paMcama joyaNaMsaTuM" ityAdika jAvalayaparimANaM ke0 valaya parimANa te yAvat beDe hoya, te kAraNe valaya virodha na hoya. // have pRthvI pRthvI pratye narakAvAsAnI saMkhyA kahe . // tIsa paNavIsa panarasa // dasatinni paNUNa ega lrkaaii|| paMcaya narayA kmso||culsii larakA sttsuvi||15|| artha- narakAvAsA te nArakInAM sthAnaka jANavAM. te pahelI narakapRthvIeM trIza lAkha narakAvAsA . bIjIeM pacIsa lAkha, trIjIeM pannara lAkha, cothIeM daza lAkha, pAMcamIeM traNa lAkha, ane bahIeM pAMce UNA ekalAkha, sAtamIeM pAMca anuttara narakamAMhe sarva adhojAge narakAvAsA te pAMca krame nelA kasyA thakA sAte narakanA na. rakAvAsA corAzI lAkha hoya. // 215 // // have sAte narakanA pratara eTa jema gharanI eka nUmi, ve nUmi, traNa nUmi pramukha hoya tenIpare je hoya te pratara kahevAya le. tenI saMkhyA kahe . // terikArasa nava saga // paNa tinniga payara saviguNavannA // sImaMtAI appaz // gaNaMtA iMdayAmadye // 16 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 127 artha- prathama narakapRthvIeM tera, bIjIeM agIyAra, trIjIeM nava ke0 nava. cozrIeM sAta, pAMcamIe paNa ke0 pAMca, bavIeM tinni ke0 traNa, sAtamIeM iga ke0 eka, savinnA ke sarva malI gaNapacAza payara ke0 pratara jANavA. tyAM sImaMtAI ke0 sImaMta pratara te zradyamAM jAvo, ane zrapazvANaMtA ke ppazvANo pratara te tamAM jAvo. e prakAre ugaNapacArAne madye ke0 madhyajAge iMdraka eTale mahoTA narakAvAsA jANavA. temanAM nAma kahe be. // 216 // eka sImaMto, bIjo rorurja, trIjo raMja, cotho uddhAMta, pAMcamo saMtrAMta, bosaMtrAMta, sAtamo vijrAMta, AThamo jakta, navamo zIta, dazamo vakrAMta, agIyAramo vakrAMta, bAramo vikala ne teramo roruka, e tera pratara prathama narakanA jANavA. staH nika, stanaka, maNaka, caNaka, ghaTTa, saMghaTTa, jina, yavajina, lola, lolavatta, chAne ghaNaloka, eara iMdraka bIjA narakanA jANavA. tasa, tapika, tapana, tApana, vidAya, prajvalita, ujvalita, saMjvalita, ane saMprajvalita, e nava iMdraka zrIjA narakanA jANavA. ra, tAra, mAra, varva, tama, khADakhama, ane khaMDakhama, e sAta iMdraka cothA narakanA jANavA. khAta, tamasa, Usa, aMdha, ane timisa, e pAMca iMdraka pAMcamA narakanA jANavA. vAhI, vAdala ne lallaka, etraNa iMdraka baghA narakanA jANavA. thane - pazvANo, e iMdraka sAtamA narakano jAvo. // have e iMdrakathakI jeTalI zreNi nIkalI, ane te ekekI zreNIne viSe jeTalA narakAvAsA be; te sarva kahe be. // tedito disi vidisiM // viggiyA avaniraya prAvaliyA // paDhame payare disiguNa || vannavidisAsuyaDayAlA // 227 // bIyAsu payaresu || iga iga dIpAna DhuMti paMtIje // jA satami maipayare // disi ikkiko vidisi naci // 228 // artha - tehiMto ke te narakamAM iMdrakathI cAra dizi ne cAra vidizi e rIte - aa vinirgatA ke vizeSe karI nIkalI. tyAM prathama sImaMta pratarane viSe pratyeka di zie gaNapacAza, ane pratyeka vidizie zramatAlIza narakAvAsA hoya. // 297 // ema bIyAisupayaresu ke bIjo pratara yAde dene je prataro be, tene viSe igaigahI - aa huMtipatI ke0 ekeka hIna eTale uTho karIeM tevAre paMkti ghaTato ghaTatI jA sattamimaipare ke0 yAvat sAtamI narakapRthvIe ugaNapacAzame pratare dizie ekeka vidini0 vidizie eka paNa nahIM // 228 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. // have pratara pratarapratye dizi vidizinI zrAvatInA makhyA sarva narakA- . vAsAnI saMkhyA jANavA mATe karaNa kheje.|| ippayarega disi // saMkha aDhaguNA canaviNa sagasaMkhA // jaha sImaMtaya payare // eguNanajayA sayA tini // 1 // apayahANe paMcana // paDhamo mudamaMtimo davaza namI // muda nUmi samAsaI // payara guNaM ho sabadhaNaM // 220 // artha- zppa yara ke vAMgyo je pratara tenI egadisi saMkha ke eka dizAe je narakAvAsAnI saMkhyA, te zrAvalInI apekSAe be; eTale zrAvalI Aune,mATe zramaguNA ke0 zrAvaguNA karIeM, paDI vidizinI zrAvalIe ekeka ubo De, mATe cAra vi. dizinA caviNA ke cAravinA eTale cAra veLA etAvatA cAra kADhIeM. palI eka iMdhaka vimAna teNe sa ke0 sahita karIeM, tevAre gasaMkhA ke eka pratare narakAvA. sAnI saMkhyA thAve. jaha ke jema pahelI ratnaprajA pRthvIneviSe pahele sImaMta pratare eka dizinA narakAvAsAnI saMkhyA gaNapacAza be; tene AgguNI karIeM tevAre traNaseMne bANu thAya, temAthI cAra jaNA karatAM traNaseM avyAzI thAya. temAM eka iMjaka nelIeM, tevAre eguNanajayAsayAtini ke traNaseM ne nevyAzI thAya. e ratnapra. nAnA prathama pratare eTalA zrAvalikAgata narakAvAsA hoya. ema bIje pratare paNa e prakAra karatAMtraNaseM ekyAzI zrAvalikAgata narakAvAsA hoya. // 15 // ema karatAM bejhe ugaNapacAzamA apazvagaNe pratare eka dizie eka narakAvAso te zrAvaguNo karIeM, tevAre ATha thAya. temAM cAra vidizinA kADhIeM, bAkI cAra rahe, tenI sAthe eka iMjaka melavatAM sAtamA narake zrAvalikAgata narakAvAsA pAMca thAya. have ekeka pRthvIneviSe zrAvalikAgata narakAvAsA jANavA mATe pAulI gAthAnAM pAulA traNa pade karI karaNAMtara kahe je. paDhamo ke0 pahelo sImaMta nAme iMjaka zravAsa -pratara tenA narakAvAsAnA samUha traNaseM nevyAzI je. tene mukha kahIeM. ane aMtima ke beho ugaNapacAzamo apazgaNo pratara tenA pAMca narakAvAlA havaza ke hoya; tene nUmi kahIeM. eno samAsa te mukha tathA nUmine ekA karIeM tevAre traNase ne corANuM thAya. tenuM arDa karatAM ekasone sattANuM thAya. tene ugaNapacAza pratare guNatAM nava hajAra baseM ne opana thAya. eTalA sAte pRthvInA zrAvalikA praviSTa narakAvAsA jANavA. zeSa tryAzI lAkha nevu hajAra traNase ne saDatAlIza e. TalA puSpAvakIrNa jANavA. // 22 // ehaja vAta sUtrakAra kahe je. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. e gamavazsaya tivamA // sattasupuDhavIsu AvalI nirayA // se sa tiyAsIlakA // tisaya siyAlA navaz sahasA // 11 // artha-unnuse ne trepana eTalA sAte pRthvInA zrAvalikAgata narakAvAsA hoya. ane zeSa tryAzI lAkha nevu hajAra traNaseM ne saDatAlIza puSpAvakIrNa narakAvAsA be. e banne macyAthakA sarva pRthvInA corAzIlAkha narakAvAsA jANavA. pratyeka pRthvIe zrAvalikA praviSTa narakAvAsA, tathA puSpAvakIrNa, tathA samastanI saMkhyA jANavAne arthe yaMtrasthApanA jovI. ba narakapRthvI sudhI mukha tathA nUmi , ane sAtamIe mukha tathA jUmI nathI. kAraNake tyAM dizieja ekeka karI pAMca , te zrAvalikAeja be, paNa puSpAvakIrNa ko nathI. e samasta narakAvAsA te mAMhelIkore vATalA, bAhera cauraMsa, heThe burapalAne AkAre tIkSaNa AkarA jenA uparathI page cAlatAM burapalA je zastravizeSa tenA sarakho pharasa hoya. teNe karI page calAya tathA parama pugaMdhamaya sarva pIunI apekSAe devalokanAM zrAvalikAgata vimAnanI pare vATalAM, trikhUNAM, cokhuNAM saMsthAna jANavAM. ane puSpAvakIrNaka aneka saMsthAne jANavAM. temAMhe samasta iMDaka narakAvAsA je te vATalA . tenA Agala AvatikAgata sarva trikhUNA be, te zrAgale cokhUNA, te Agale vATalAM, e prakAre zrAvalinA bemA sudhI samasta pRthvImAMhe vATalAdikanI saMkhyA thAya, te pUrvokta devalokanI zreNinA vRttAdika saMkhyAnI pare jANavA. graMthagauravanA jayazrI ahIMyAM lakhyA nahIM. . // have e narakAvAsArnu lAMbapaNuM, paholapaNuM ane laMcapaNuM kahe je. // tisahassuccA save // saMkhamasaMkhiU vibaDAyAmA // paNa yAla laraka sImaM // taya lakaM apazhANo // 22 // . artha-samasta pRthvIe eTale sAte narakasaMbaMdhI je narakAvAsA , te save ke0 sarva tisahassuccA ke traNa hajAra yojana UMcA be. temAM eka hajAra yojananI pITha, hajAra yojana vacamAM padolo, ane hajAranuM zikhara, e traNe malI traNa hajAra yojana thAya. ane vidyamAyAmA ke vistAre ane AyAma eTale lAMbapaNe to saMkhamasaM khijA ke kozka saMkhyAtA yojana, kozka asaMkhyAtA yojana je. paNa temAM sImaMto nAme prathama iMjaka nArakAvAso paNayAlalaraka ke pIstAlIza lAkha yojana pramANa lAMbapaNe ane paholapaNe be. ane belo apazvagaNo nAme iMjaka narakAvAso te eka lAkha yo. jana pramANa lAMbapaNe ane paholapaNe je. ene pharatA kAlAdika cAra narakAvAsA je De te lAMbapaNe tathA paholapaNe ane pharatA paridhie-e traNe sthAnake asaMkhyAtA yojananI komAkoDI jANavI. // 22 // 17 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 saMgrahaNIsUtra. // have e narakAvAsA AkhI pRthvImAMhe the, kiMvA kyAeka khAlI jagyA paNa je te kahe . // basu dikovari joyaNa // sahassa bAvanna saDhacarimAe // pu DhavIe naraya rahiyaM // narayA sesaMmi sabAsu // 23 // artha- pahelI va narakapRthvIe hetu ane upara pratyeke eka hajAra yojana kSetra na. rakAvAsAthakI rahita jANavU. ane carimAeM ke bebI sAtamI pRthvIeM nIce ane upara pratyeke sADhIbAvana hajAra yojana-eTale sADhI bAvana hajAra yojana nIce, ane sADhIbAvana hajAra yojana upara, eTarbu kSetra pRthvImAM narakAvAsAthI rahita jANavU, narayA sesaMmisavAsu ke bIjI samasta pRthvIneviSe yathAyogyapaNe narakAvAsA . eTale prataramAMhe narakAvAsAnI vAta kahI. // 23 // // have prataramAMhe aMtara eTale eka pratarathakI bIjo pratara keTale aMtare ne ? te kahe . // bisahassUNA puDhavI // tisahasa guNiehiMniyaya payarehiM // kaNA ruvuNa niya payara // nAIyA pabaDaMtarayaM // 24 // artha- pahelI narakapRthvInA piMgamAhethI be hajAra yojana UNA karIeM, eTale eka hajAra uparathI ane eka hajAra nIcethI kADhIeM, paDI je pRthvIeM jeTalA pratara hoya, teTale pratare traNa hajAra gaNo pRthvIpiMga jaNA ke kaNo karIeM, tevAra palI niyaya ke potapotAnA prataramAthI ruvuNa ke eka rUpa UNo karI bAkI je AMka Ave te AMtarArUpa jANavU; teNe karI nAga ApIeM, tevAre paramaMtarayaM ke eka pratarathI bIjA prataratuM mAMhomAMhe aMtaratuM pramANa hoya. e akSarArtha kahyo. // 24 // have te udAharaNe karI spaSTa dekhADe je. jema ratnapranA pRthvIno piMDa eka lAkha eMzI hajAra yojana be; temAMhethI be hajAra yojana kADhIeM. bAkI eka lAkha ahotera hajAra rahe. pabI e pRthvInA tera pratara be, te traNa traNa hajAra yojana UMcA , mATe terane traNa hajAra guNA karIeM, tevAre jaMgaNacAlIza hajAra yojana thAya, eTalA eka lAkha ahotera hajAramAMthI kADhIeM. bAkI eka lAkhane uMgaNacAlIza hajAra yojana rahe, tene tera prataranI vacamAMnA vAra aMtarAne, mATe bAre nAga thApIeM, tevAre ekeka AMtare agIbAra hajAra pAMcase ne jyAzI yojana, ane upara eka yojananA traNa jAga karIeM tevo eka jAga, eTaTuM pramANa ratnaprajAne viSe pratare pratare mAMho. mAMhe aMtara thAya. eja karaNa bIjI naraka pRthvIne viSe paNa jANavU. potapotAnA pratare jAga dIdhA thakI je Ave te pratyeke kahe je. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra 231 bIjI naraka pRthvIeM agIyAra prataranA daza AMtare lAga thApIeM tevAre nava hajAra ne sAtase yojana ekeke zrAMtare Ave, trIjI naraka pRthvIne viSe zrApa AMtare jAga ApavAthI pratyeke bAra hajAra traNaseM paMcottera yojana zrAve, cothI pRthvIeM / thAMtare pratyeke sola hajAra ekaso bAsaTha yojana ane trAhIyAM be nAga upara ekeka aMtare thAve, pAMcamA narake cAra AMtare pratyeka pacIza hajAra baseM ne pacAza yojana ekeka aMtare Ave, batI narake be AMtare pratyeke sADhI bAvana hajAra yojana ekeka aMtare hoya, ane sAtame narake eka pratara be, mATe aMtaro nathI. eTale savistarapaNe nArakIrnu navanachAra kaDaM. // have nArakInu zarIramAna kahe je. // paNa dhaNu ba aMgula // rayaNA e dehamANamukkosaM ||se sAsuguNa guNaM // paNa dhaNusaya jAvacaramAe // 25 // artha- ratnaprajAeM nArakIrnu utkRSTuM dehamAna poNAATha dhanuSya ne bAMgula hoya, zrane sesAsu uguNa uguNaM ke zeSa eTale bAkInI bae naraka pRthvIeM zarIramAna ghamaNuM bamaNuM yathAkrame karatA jazeM, te jAva caramAe ke0 yAvat bebI sAtamI naraka pRthvIeM pAMcase yojana zarIramAna utkRSTuM hoy.||225 // te vistArapaNe udAharaNe karI dekhADe je. jema ratnaprajAe sAta dhanuSya traNa hAtha ne u AMgula, tene bamaNuM karatAM zarkarapranA narake pannara dhanuSya be hAtha ne bAra zrAMgula upara dehamAna thAya. teneja bamaNuM karIeM tevAre vAlukAe ekatrIza dhanuSya ne eka hAtha dehamAna thAya, tene bamaNuM karatAM paMkapranAe bAsaTha dhanuSya ne be hAtha dehamAna thAya. tene bamaNu karIeM tebAre dhUmapranAeM ekaso ne pacIza dhanuSya dehamAna thAya. tene bamaeM karIeM tevAre tamapranAeM aDhIseM dhanuSya dehamAna thAya. tene bamaj karIeM tevAre tamatamaprajAeM pAMcase dhanuSyanuM dehamAna thAya. eTale sAte narakaneviSe sAmAnyapaNe utkRSTa dehamAna kaDaM. // have pratara prataraneviSe jUeM jUThaM dehamAna kahe . // rayaNAya paDhama payare dabatiyaM dehamANa maNupayaraM // bappa maMgukhasaDhA / vuDhIjA terase pumaM // 26 // artha- cAvIza zrAMgule eka hAtha, tevA cAra hAthe eka dhanuSya kahIeM. tyAM ratnaprajAne prathama pratare utkRSTuM dehamAna habatiyaM ke traNa hAtharnu jANavU. tevArapanI zraNupayaraM ke pratara prataraprate pUrva pUrva pratarathakI dehamAnamAMheM je vRddhi karIeM; te kahe Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. be. upamaMgulasaTThA ke sADhI upanna aMgula eTale be hAtha ne sADhAthAta zrAMgulanI vuDhI ke vRddhi karatAM karatAM jA terase ke yAvat terame pratare pUrvokta dehamAna puNaM ke pUrNa thAya, te kahe . ratnaprajAne pahele pratare traNa hAtha, bIje pratare be hAtha ne sADhAbATha aMgula vadhArIeM, tevAre eka dhanuSya eka hAtha ne sADhA ATha aMgula upara thAya, trIje pratare eka dhanuSya traNa hAtha ne sattara aMgula, cothe pratare be dhanuSya be hAtha ne doDha aMgula, pAMcame pratare traNa dhanuSya ne daza aMgula, baThe pratare traNa dhanuSya be hAtha ne sADhA aDhAra aMgula, sAtame pratare cAra dhanuSya eka hAtha netraNa aMgula, thAmme pratare cAra dhanuSya traNa hAtha ne sAmA agIbAra aMgula, navame pratare pAMca dhanuSya eka hAtha ne vIza aMgula, dazame pratare ba dhanuSya ne sADAcAra aMgula, zragIzrArame pratare ba dhanuSya be hAtha ne tera aMgula, bArame pratare sAta dhanuSya ne sADhI ekavIza aMgula, terame pratare sAta dhanuSya traNa hAtha ne aMgula, utkRSTaM dehamAna thAya be. eTale ratnapranA narake pratare pratare jUuMjUuM dehamAna kayu. // 26 // // have zarkarAdikane viSe utkRSTuM dehamAna pratara pratarane viSe kahe . // jaMdeda pamANa viri // mAe puDhavI aMtime payare // taMciya hihima puDhavI // paDhamaM payaraMmi bodhavaM // 22 // taMcegUNaga saga payara ||nshyN bIyA payara vuhinave // tikara tiaMgula karasata // aMgUlA sahi guNavIsaM // 22 // paNa dhaNu aMgula vIsaM // panarasa dhaNu dUNi daba saDAya // bAsahi dhaNudasar3A // paNa puDhavI payara vuhi zmA // 22 // artha-jaMdehapamANa uvarimAe puDhavIe aMtime payare- eTale je je upara uparanI ratnaprajAdika pRthvIne aMtimepayare ke bedakhe pratare utkRSTuM zarIra pramANa be. taMciyahika mapuDhavI ke tete heglI hevalI zarkarAdika pRthvIneviSe paDhama payaraMmi bodhavvaM kepahele pratare dehamAna jANavU. // // pharI taMca ke0 te zarkarAdika pRthvIne pahele pratare je je dehamAna zrAve, tene egUNaga ke eke UNe sagapayara ke zrApathApApaNe pratare nazyaM ke vinAga ApIeM, paThI je zrAMka zrAve te zarkarAdika pRthvInA bIyAe payara ke0 bojA pratara zrAde deza pratare pratare vuDhInave ke vRddhi hoya. te vRddhi bIjI pRthvI zrAde debachI pRthvIsudhI pAMca pRthvInA bIje pratare zrAde de anukrame jANavI. tyAM zarkarAnA prathama pratare sAta dhanuSya traNa hAtha ne aMgula dehamAna be. temAM tikara tiaMgula ke traNa hAtha anetraNa aMgulano prakSepa karIeM. trIjA narake prathama pratare pannara Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 133 dhanuSya ve hAtha ne bAra aMgula dehamAna be; temAM kara satta aMgulA sahI guNavIsaM ke0 sAta hAtha sAdagI aMgulano prakSepa karIeM // 228 // cothA narakane pahele pratare ekatrI dhanuSya ne eka hAtha dehamAna be, temAMhe pAMca dhanuSya ne vIza aMgula prakSepa karIeM. pAMcamA narake pahele pratare sADhI bAsava dhanuSya dehamAna be; temAMhe pannara dhanuSya ne aDhI hAtha pakSepa karIeM. bahA narake pahele pratare ekaso ne pacIza dhanuSya dehamAna be; temAM bAsaTha dhanuSya ne ve hAtha prakSepa karIeM. paNa puDhavI payaravuDDImA ke0 pAMca pRthvInA prataroneviSe e rIte vRddhi karIeM // 225 // dave savistarapaNe dekhADe be. zarkarAne prathama pratare sAta dhanuSya ne traNa hAtha upara gula dehamAna be; te sAta dhanuSyanA ahAvIza hAtha thAya, tenI sAthe uparanA traNa hAtha latAM ekatrIza hAtha thAya. tenA aMgula karavAmATe covIze guNieM tevAre sAtaseM cumAlIza aMgula thAya. temAM uparanA va aMgula nelIeM tevAre sarva malI sAtase ne pacAza aMgula thAya. tene zarkarAnA agIra pratarane eke UNA karI daze nAga pIeM vAre ekeke jAge paMcotara aMgula yAve, tenA hAtha karavA mATe covIze jAga ApIeM, tevAre traNa hAtha ne traNa aMgula eTaluM zarkarApRthvInA pahelA pratarane viSe dehamAnanI vRddhi thAya; ema pratyeke bIjo pratara yAde deza zeSa daza prataraneviSe eja rIte vRddhi jANavI. ema anerI narakapRthvIne viSe paNa jAvanA jANavI. te sukhAvabodhane mATe zarkarA, vAlUkA, paMkA, dhUmA ane tamaprajA, e pAMca pRthvInI sthApanA dekhI prIbajo ane sAtamA narake ekaja pratara be. te kAraNe tyAM prataragata vRddhi na hoya. eke pratare pAMcaseMja dhanuSya utkRSTa dehamAna thAya. eTale sAta narakanA pratara pratarane viSe nArakInuM utkRSTuM dehamAna kayuM. // have nArakInuM uttaravai kriya dehamAna kahe be. // sAdAvi deho | uttara vejavirjaya tahuguNo // vi jahannakamA // aMgUla asaMkha saMkhaMso // 230 // vido artha-ya ke0 iti pUrvokta prakAre sAte narakane viSe nArakIno sAhAviyade ho ho svAjAvika deha, eTale javadhAraNIya zarIra kayuM. ta ke0 te khAjAvika zarIrazrI DuguNo ke0 bamaNuM uttaravedi ke0 uttaravai kriya zarIra jANavuM. jema ratnaprajAne viSe pannara dhanuSya hAtha bAra gula uttaravai kriya zarIra doya; chAne sAtamA narake eka hajAra dhanuSya uttaravai kriya zarIra hoya. eTale ve prakAre utkRSTuM dehamAna kayuM. have vido vijahannakammA ke anukrame be prakAre jaghanya dehamAna paNa kahe be. eka dhAraNIya, ne bIjo uttaravaikriya, e bane zarIra jaghanyathakI sAte narakane viSe For Private Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 saMgrahaNIsUtra. anukrame gulano zrasaMkhyAtamo jAga, tathA saMkhyAtamo nAga hoya. ahIMyAM javadhAraNIya zarIra paheluM utpatti velAe zarIra paryApti karatAM aMgulane asaMkhyAtame jAge hoya, ane uttaravai kriya zarIra prAraMbha velAe prathama aMgulane saMkhyAtame jAge hoya. // 230 // eTale nArakInuM avagAhanAdvAra kayuM. // have utpAtaviraha tathA cavanavirahanuM dvAra kahe . ba sattasu cavIsamuha // saga panara dioga Du cana bammAsA // uvavAya cava viraho // ude bArasa muhutta gurU // 231 // lahurja dAvi samarja // saMkhApuNa surasamA muNeyavA // saMkhA - upajatta padi // tirinarA jaMti niraesa // 232 // artha- sattasu ke sAte narake nArakI prAye niraMtara upaje be ne cave be. paraMtu kyAreka jo viraha par3e to jaghanyathakI to lahu ke0 sAte narake eka samaya viraha paDe. ane pratyeke jUdo jUdo paNa eka samayaja viraha paDe. valI guru ke0 utkRSTa sAte narakane viSe nelo virahakAla paDe to jaMge ke0 sAmAnyapaNe sAte narakamAMde koi upaje nahIM ne koI cave paNa nahIM, to utkRSTo bAra muhUrtta viraha hoya. tevAra pachI sAta narakamAMdelI koika narake avazya koika upaje, athavA cave. ea jUdo jUdo naraka narakane viSe utkRSTo upapAta chAne cavanavirahakAla gAthAnA arthI kahe be. ratnaprAeM covIza muhUrtta, zarkarAeM saga ke0 sAta divasa, vAlukAe pannara divasa, paMkAprajAeM eka mAsa, dhUmaprajAeM be mAsa, tamaprajAeM cAra mAsa ane tamatamaprajAeM va mAsa, e uvavAya cavaNaviraho ke0 upapAta cavanano virahakAla ko. ihAM jeno jeTalo upapAta ne cavanavirahakAla kahyo, teTalA kAlayI uparAMta vazyae narakone viSe pratyeke koika jIva upajeja. chAne he bArasamuhUtta tathA lahu hAsima e padono artha prathama lakhAI gayo be. dave eka samaye keTalA nArakI cave ? ane keTalA nArakI upaje ? te pADalI gA - thAnA bIjA pade karI kahe be. saMkhApuNa surasamAmuNeyavA ke0 valI nArakInI upajavAnI ne cavananI saMkhyA te surasamA eTale devatA sarakhI, jema devatA eka samaye eka, be, RNa, saMkhyAtA saMkhyAtA upaje ne cave, tema nArakI paNa muNeyavA eTale jANavA. eTale nArakInuM upapAta cavana virahadvAra kayuM. have koNa jIva narake jAya ? te kaheto thako gati dvAra pATalI gAthAnA pATalA be pade karI kahe be. saMkhAu pajattapiida ke0 saMkhyAtA AyuSyavAlA paryAptA paMceMDi For Private Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. 135 tiryaMca, tathA paMceMDi manuSya jo narakAyu bAMdhe to narake jAya, bIjA jIva narakAyu bAMdhe paNa nahI; ane narake paNa jAya nahIM // 231 // 23 // minAdihi mahAraMna // pariggado tivakoda nissIlo // _nryaanynibNdhsh||paavmii ruddapariNAmo // 33 // artha-je mATe mithyAtvI, mahAraMjI, parigrahI, tIvralojI, niHzIla, pAparucI, ane rauja pariNAmi evo je jIva hoya te narakAyu bAMdhI narake jAya. eTale sAmAnyapaNe narakagati kahI. // 33 // // have vizeSe jUdI jUdI narakagati kahe . // asanni sarisiva prkii|| sasIda uragiM biti jaahiN|| kamaso nakoseNaM // sattama puDhavI maNuya manA // 234 // artha-asaMhI manuSya aparyApto je maraNa pAme, ane aparyApta narakAyu nahI bAMdhete. mATe asaMjhI saMmUrchima paMceMji paryApto tiryaMca jo narakAyu bAMdhe to,pahelI narake jAya. tyAM jaghanya daza hajAra varSa, ane utkRSTa pakSyopamano asaMkhyAtamo nAga eTale thAyuSye upaje. uparAMta AyuSye upaje nahIM. ane sarisiva ke tujaparisarpa, goha, noliyAdika, garjaja pramukha pahelA naraka Ade deza bIjA naraka sudhI upaje. valI parakI ke pakSI je mAMsAhArI gRha, sIMcANA, samalI ane nIlacAsa pramukha rau adhyavasAyavAlA padI, te trIjI narakapRthvI sudhI jAya. ane sIha ke siMha pramukha evA hiMsaka jIva je cItarA, kutarA, bIlADI, pramukha te cothI narakapRthvIsudhI jAya, valI uragiM ke uraparisarpa eTale kAlA, dholA, kAbarA, pramukha sarpa te pAMcamA narakasudhI jAya. ane vi ke strIvede narakAyu bAMdhe evA je strIratna pramukha te yAvat ba. hA narakasudhI jAya. ane manuSya tathA maha je jalacara jIva e beja garnajaparyAptA te utkRSTathI sAtamA naraka sudhI jAya. kamaso jakoseNaM ke0 e anukrame prarvokta sarva jIvonI utkRSTI gati kahI. ane jaghanyathI ratnaprajAne pahele pratare jAya, ethakI uparAMta ane utkRSTAthakI Agala je vicAle jAya, te sarva madhyamagati jANavI. // have keTalAeka tiryaMcane prAye gati kahe . // vAlA dADhI prkii|| jalayara naragA gayAna azkUrA ||jN. ti puNo naraesu // bAhulleNaM nanaNa niymo|| 35 // artha-vAlA ke vyAla te sAdika, ane dADhI ke0 dADhavAlA siMha pramukha, pakI te gRha pramukha, jalacara te matsyAdika, eTalI jAtinA jIva te naragAgayAGa ke| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 saMgrahaNIsUtra. naraka thakI zrAvyA hoya, chAne pharI narakeja jAya. ikurA ke0 atyaMta krUra adhyava sAyavAlA paMceMdriyanA vadhakArI jaMtipuNonaraesa ke0 valI pharI narake jAya. e bAhuleNaM ke0 prAye kahIeM, paraMtu naupaniyamo ke0 punaH nizce nahIM. kemake koika jIva naraka kI yAvI samyaktva pAmI ruDe saMghayaNe mokSa paNa pAme. // 235 // // dave nArakIne saMghayaNa ne lezyA kahe be. // do paDhama puDhavi gamaNaM // bevaThe kIliyAI saMghayaNe // ikkika puDhavi buTTI // AitilessATha naraesuM // 236 // artha- bevA saMghI do ke0 be naraka pRthvI sudhI gamaNaM ke0 jAya, uparAMta na jAya. paDhI pUrvI gaNanAe gaNatAM kIlikA saMghayaNa yAde deza ekekI naraka pRthvInI vRddhi karIeM, jema kIlikA saMghayaNI trIjI narakapRthvI sudhI jAya, arddhanArAce cothI sudhI jAya; nArAce pAMcamI sudhI jAya, ruSajanArAce bahI sudhI jAya, ane vajrazaSajanArAca saMghayaNe sAtamI sudhI jAya. e utkRSTI gatI kahI. ghane jaghanya gati samasta saMghayaNe ratnaprajAsudhI; tyAM paNa prathama pratare jAya. e jaghanya gati kahI. ane pUrve utkRSTa kahI, tenI vacamAM je jAya, tene madhyama gatI kahIeM. have lezyA kahe d. itile sAuna raesa ke kuma, nIla, chAne kApota, e zrAdyanI traNa lezyA narakaviSe hoya. // 236 // || have e lezyA vivarI ne kahe be. // sukAU tayA // kAUnIlAya nIla paMkAe // dhUmAya nIla kiehA // su kiehA huMti lessAuM // 237 // artha- suke0 pahelA be narake kAla ke0 kApota lezyA hoya. paNa eTaluM vizeSa je ratnaprAthakI zarkara prajAne viSe atyaMta malIna lezyA hoya. tazyAe ke0 trIjA narake keTalAka nArakIne kApota lezyA be. eTale palyopamane asaMkhyAtame jAge adhika tra pasyopamanA zrAyuSyavAlAsudhInA nArakIne kAU ke0 kApota lezyA be. ane tethI upa tanA zrAyuSyavAlAne nIlAya ke0 nIlalezyA hoya. ane nIlapaMkAe ke0 paMkaprajAne viSe kevala nIla lezyAja hoya. dhUmAne viSe keTalAka nArakIne nIla lezyA be. eTale utkRSTI pakSyopamane prasaMkhyAtame jAge adhika daza sAgaropama sudhInA AyuSyavAlA nArakIne nIla lezyA hoya. ane tethI uparAMta AyuSyavAlAne kevala kRma lezyA hoya. ane baghA tathA sAtamA e Dusu ke0 ve narakane viSe kiehA ke0 eka kula bezyA hoya. paNa eTaluM vizeSa je e bar3I sAtamI narakapRthvIeM parama kRma bezyA jANavI. huMtiHeard ho e sAte narakane viSe lezyA hoya te kahI. // 237 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra 130 // have ziSya pUje je ke, nArakIne zarIravarNarUpa lezyA be ? kiMvA kRmAdika avya saMyogathakI pariNAmarUpa lezyA ? te upara sUtrakAra kahe je // sura nArayANa taa|| daballesA avahiyA naNiyA ||naav parA vattIe // puNa esiM huMti u khessA // 237 // artha-sura ke saudharmAdika devatAne tejo, padma, ne zukla e nAme traNa lezyA kahI; zrane nArayANa ke nArakIneviSe kRma, nIla,ne kApota nAme traNa lezyA kahI. te avaDiyA ke avasthita kahIeM. te detrasaMbaMdhI davaDhesA ke avyalezyA AgamaneviSe napitA ke kahI . te lezyA avya avasthita jANavAM, paNa bAhya varNarUpa na jANavAM; jemATe tevI tevI, avya, kSetra, ane kAlAdi sAmagrI pAmIne jAvaparAvattIe ke pariNAmanI parAvarti eTale viparyAse karIne esiM ke0 e nArakIu~ne puNa ke valI pratyeke bau lezyA hu~ti ke saMjave. e zradarArtha kahyo. // 230 // ___ have paramArtha kahe . tiryaMca tathA manuSyane navAMtare devatA nArakIne nave upajatAM, athavA zeSa kAle mUlagI lezyAne tyAge, navI lezyAne saMyoge te lezyA jAya ane navI lezyA thAya. jema ujvala vastre jevo majITha pramukhano raMga lAge, te dholo varNa gamAve ane rAtA pramukha raMgapaNe pariName. te mATe siddhAMtamAhe lezyAno utkRSTo kAla aMtaramuhUrta kahyo . nahIkAM manuSyane traNa pasyopamAyu de, tyAM ekaja lezyA hoya. aMtaramuhata aMtaramuharte navI navI lezyA na hoya. __ valI devatA nArakInI mUlagI vezyAne navI lezyAne saMyoge teno thAkAra mAtra jaMje, paNa tapa eTale tehaja rUpapaNe na thAya; jema vaiDurya nIlamaNI, kAlomaNo pramukha kAle nIle sUtre proyo thako te sUtra saMyoge apragaTa yoge zrapragaTapaNe kAMzka teno zrAkAra mAtra pAme. thane sphaTika te jAsUsanA phUla saMyoge pragaTa tenuM pratibiMba pAme, paraMtu banne tapapaNuM na pAme; tema kRplAdika lezyA avyapaNe nIlAdika lezyAe samUha saMyoga pAmI kevAreka apragaTa tadAkAra mAtra hoya. kevAreka pragaTa tenuM pratibiMba mAtra pAme. paNa ema nahIM je kRmalezyAnA varNa, gaMdha, rasa, sparzapaNe pariNamIne nIlAdi lezyA - vyarUpa hoya. ema na thAya. tema sAtamA narake mulagIkRsa lezyAne tejo lezyAnA vyasaMyoga masyA thakA tadAkAra mAtra, tathA pratibiMba mAtra hoya. tevAre nArakIne kRma lezyA thakAja tejo lezyAdi avyasaMyoge zuja pariNAma upaje. jema jAsUsa upara rakta sphaTikaneviSe raktapaNuM hoya, tema evA pariNAme vartatAM samyaktra prApti hoya. ema karatAM kAMza virodha nathI. ane ema paNa nahIM je tejo lezyAdika pariNAma batAM kRtalezyA na hoya ? ane Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 saMgradaNIsUtra. sAtamA narake sadA kamalezyA be, ghane tejolezyAdika vyAkAra mAtra pratibiMba mAtre karI kevAreka hoya, ane te upanI thakI paNa ghaNo kAla rahe nahIM. ane je narake je lezyA be te anerI lezyAne saMyoge potAnuM svarUpa bAMDe, eMma paNa na thAya. 66 mATe sAtamA narake ekalI kama lezyAja jANavI. e kAraNe saMgamA devane zrAkAramAtra kRla lezyA kadevI, paNa vyavasthita to tejolezyA jANavI; ane jagavati - mAM devatAne varNa jUdo ko be, ane lezyAno adhikAra paNa jUdo ko be. valI asurAkAlA " ityAdi bAhya varNa kahyo, ane javaNavaNapaDhama caulesa ityAdika bezyA svarUpa kayuM, to jANIye baieM je varNa jUdo, ane lezyA jUdI be. ghaNuM zuM ? tathA je tai SarazyA yavasthita kahI. je devatA nArakIne je lezyA saMjave te potapotAnI navasthiti pramANa vasthita kAlapramANa jANavI. tyAM pAulA javano eka aMtaramudurtta, ane eka AgalA javano aMtaramuhUrta, e beja aMtaramuhUrtta adhika navasthiti sudhI lezyA hoya. have e zyAnuM svarUpa kahe be. mArga thakI paricaSTa thayA evA va puruSa vanamAM jamatAM bhUkha tRSAye pIDyA thakA jaMbuvRne deve zrAvyA. te mAMdomAMde phala khAvAnI diar aai cittaviSe ciMtana karavA lAgyA je, e vRnAM phala jakSaNa karIne kSudhA tRSAne upazamAvieM; ema vicArI eka puruSa phalane arthe te vRne mUla thakI bedavA lAgyo; eTale bIjo puruSa bolyo je thamathI bedo, trIjo bolyo je mAlAM do, cotho puruSa nhAnI DAlIune bedo ema bolyo, pAMcamo puruSa pAkAM phalane tomo evaM bolyo, ane baDo puruSa bolyo je pRthvI upara kharI paDelAM phala madhyethI vINI khArDa. jema eva puruSanA pariNAma jUdA jUdA tema kRtAdikathI mAMDI yAvat zuk lezyAnA pariNAma paNa jUdA jUdA jANavA. have lezyAno varNa kahe be. snigdha meghanI ghaTA sarakho, jaisanA siMgaDAM, ariSTaratna, netranI kIkI ne kAlA suramA sarakho kamalezyAno varNa mahAjayaMkara jAvo. azoka vRkSanA aMkura sarakho, nIlacAsa pakSI sarakho, ane vaikurya ratnanI kAMti sarakho nIla lezyAno varNa jAvo. chAlazInA phUla sarakho, jArasI athavA kokIlAnI pAMkha sarakho, ane pArevAnA kaMTha sarakho kApotalezyAno varNa jAvo. hIMgalokano raMga, ugatA sUryanI kAMti, ane dIpaka tathA popaTanI cAMca sarakho te jolezyAno varNa jAvo. hariyAlanA madhyaraMga sarakho, haladaranA raMga sarakho, ane seNAnAphUla sarakho padmalezyAno varNa jAvo. zaMkha, sucakuMdanAM phUla, dUdha, pUrNa caMdramA, motInA hAra rUpA sarakho zukka lezyAno varNa jAvo. For Private Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 13. e have zyAnA rasa kahe be. karuvA tuMbaDAno rasa, ane nIMba iMdravAruNIno rasa, e kI anaMtaguNa kaDavo rasa kRma lezyAno jAvo. suMTha, marI, pIpara, ane gajapIpara, eno jevo tIkhorasa thAya be, te karatAM anaMtaguNo tIkho rasa nIla vezyAno jAvo. kAcuM zrAM ne kAcaM koThaphala te thakI anaMtaguNo turo rasa kApota lezyAno jANavo. pAkA thAMbAMnA phalano rasa, pAkA ko phalano athavA pAkA bIjorAno jevo rasa, te karatAM anaMtaguNo mITho rasa tejolezyAno jANavo. pradhAna vAruNIno rasa, chAne vividha prakAranA araga, madhu enA rasa thakI anaMtaguNo sAro ra padma lezyAno jAvo. khajura, prAkha, dUdha, khAMDa, sAkara, enA rasathakI paNa anaMtaguNo galyo rasa zukla lezyAno jAvo. dave lezyAno pharasa kahe be. kRma, nIla, ne kApota e traNa lezyAno pharasa prazasta eTale madhyama jANavo. gAyanI jIjano pharasa tathA karavatano pharasa, te karata paNa anaMtaNo karkasa pharasa te prathamanI RNa lezyAno jAvo. ane tejo, padma tathA zukla, e traNa lezyAno prazasta eTale rumo pharasa jANavo. paravana ne mAkhano jevo komala pharasa hoya, te karatAM paNa anaMtaguNo sukumAla pharasa jANavo. eTale nArakInuM zrAgatidvAra kayuM. dave nArakI naraka thakI nIkalIne kyAM yAve kahe . zrI pannA sUtramAM kahyuM be ke, sAtamA naraka thakI zrAvyo jIva matsa yAya. e prAyika vacana be, temATe garnaja paryApto tiryaca hoya. ema jaNAya be. kemake, zrIpArzva nAtha caritre kamano jIva sAtamA naraka thakI zrAvyo siMha thayo dekhAya be. eTale je utkRSTAyu jogavI sAtamA naraka thakI nIkale te matsa yAya; chAne madhyama tathA jagha - nyAyu jogavI sAtamA naraka thakI nIkale, te garjaja paryApto tiryaMca thAya. e saMartha kyuM be, vicArI jojo. 1 niraja vaTTA ganaya // pajatta saMkhAna la ieesiM // cakki dari juala rihA | jie jai disi samma puvi kammA // 23 // - riTTA ke narakathakI nIkalyA jIva anaMtara Agale jave gAya ke0 gahoya; paNa samUrchima na hoya. etAvatA samUrchima tiryaMca, tathA samUrchima manuSya tathA devatA ne nArakI mAMhe paNa na jAya; mAtra garbhajapaNe pajatta ke0 paryAptA hoya; paNa aparyAptA na hoya. valI saMkhAna ke saMkhyAtA varSane AyuSye upaje, paNa yugaliyAmAM na upaje. valI laeiesa ke0 e nArakIne je je naraka thakI nIkaTyA kAM je je labdhi eTale lAja prApti hoya, te have anukrame kahe be. pahelI ratnaprajA pRthvI kI jo zrAvyA hoya to, cakravartti hoya. paNa zeSa pRthvInA AvyA cakravartti For Private Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 saMgrahaNIsUtra. na thAya. e saMnava mAtre , paraMtu cakravartija thAya, evo kAMza niyama nathI. ema bIjI naraka pRthvInI maryAdAzrI udhakhyA eTale bIjI narakapRthvI sudhInA AvyA jIva te harijuyala ke vAsudeva, baladeva hoya. ema sarvatra mAryAdA jANavI. trIjI narakapRthvIsudhInA zrAvyA arihaMta eTale tIrthakara hoya. eTale je pUrve narakAyu bAMdhyA palI tIrthaMkara gotra UpArjI zreNikAdikanI pere narake gayA hoya te jIva tIrthakara thAya. ane cothI narakapRthvIsudhInA zrAvyA jina ke sAmAnya kevalI hoya. pAMcamI narakapRthvIsudhInA zrAvyA sarva virati yati hoya. bahI naraka pRthvIsudhInA zrAvyA dezavirati eTale zrAvaka hoya. ane sAtamI narakapRthvI sudhInA zrAvyA sama ke samyaktva mAtra pAme; dezavirati pramukha kAMza pAme nahIM. // 23 // // have nArakI avadhijhAne keTabuM kSetra dekhe ? te kahe . // rayaNA ejeNdigaau||cttaarishrdhu guru bahukameNa // pa 3 puDhavi gAja yii||daayi jA sattami gaI // 240 // artha-ratnaprajA pRthvIeM nArakIne utkRSTuM uhi ke avadhidetra gAuyacattAri ke cAragAu jANavU, zrane jaghanya to uTha ke sAmAtraNa gAu avadhijJAne dekhe. gurukhahukameNaM ke e ukRSTa ane jaghanya anukrame kahyu. have bIjI narakapRthvI Ade deza pazpuDhavigAuyakaMhAya ke ekekI puDhavI pratye tharDa tharDa gAu ghaTAmIeM, te jAsattami ke yAvat sAtamA narake gaLaM ke utkRSTuM eka gAu, ane jaghanya arko gAu avadhidetra hoya, e vivarIne lakhe . pahelA narake avadhikSetra cAra gAu, bIjAe sAmA traNa gAu, trIjAe traNa gAu, cothAe aDhI gAu, pAMcamAe be gAja, bahAe doDha gAu, ane sAtamAe eka gAja. e utkRSTuM avadhidetra kahyu. e utkRSTathI pratyeka narakapRthvIeM, arDa gAu unu karIeM, te jaghanya avadhidetra jANavu. // 10 // zrahIyAM ko pUje je sAtamA narake brahmadatta cakravarti " hA kurmatI hA kurmatI" pokAre , te kema male ? kemake avadhidetra to eka gAunuM be, te sAtarAja kema dekhe ? tenuM samAdhAna kare ne je, samyakdRSTine matijJAnane bale jAtismaraNa jJAna be; teNe karI pUrvajavanI vAta jANe. paraMtu kurmatIne dekhe nahIM. ane kurmatI " brahmadatta brahmadatta" evaM pokAre be; te paNa jANe je je, pUrvale nave brahmadatta mahAro natara hato, te avasthA to jANe; paraMtu narakamAMhe thakI avadhijJAne karI dekhe nahIM. ema jANajo. eTale nArakIrnu AgatidhAra kayu, eTale savistarapaNe nave dvAre karI nArakInI vaktavyatA kahI. iti narayadAraMsammattaM // e nArakInuM hAra samApta thayu. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 141 ||mnnuydaarN nala kahetAM have manuSyakAra te juvana vinA AThe pratidhAre karI kahIeM vaiye. temAM prathama sthitidhAra ane avagAhanAhAra e be dvAra kahe . // gananara ti pliyaak||tigaan nakosa te jahanneNaM // mubi ma uhAvi aMta muhu|| aMgula asaMkha lAgataNU // 14 // artha-ahIMyAM manuSya be prakAre . eka garnaja ane bIjA garnavinA je upanyA te samurbima. temAM garnaja manuSyanuM uskRSTuM tipaliyAu ke traNa pasyopamanuM AyuSya jANavU, ane tenuM tigAu ke traNa gAunuM dehamAna utkRSTuM jANavU. zrane jahanneNamunimAhAviraMtamUhu ke garnaja manuSyanuM jaghanyAyu aMtaramuhUrta jANavU. tathA samUrbima manuSyanuM jaghanya tathA utkRSTuM aMtaramUhurtAyu jANavU. tathA aMgulAsaMkhajAgataNU ke ganaja manuSya, dehamAna jaghanyathI aMgulane asaMkhyAtame nAge jANavU. ane samUrchima manuSyanuM jaghanya tathA utkRSTuM dehamAna aMgulano asaMkhyAtamo nAga jANavU. e samUrDima manuSya te zraDhIvIpa samuaneviSe garnaja manuSyanA uccAra te vaDinIta, pAsavaNa-te laghunIta, khela-te zleSmA, saMghAna, nAsIkAmala, vamana kareluM pitta, zukra, vIrya, zoNita, lohI, mRta kalevara, strI puruSane saMyoge, nagarane khAle, bIjAM sarva azucI sthAnaka, eTalAM sthAnake samurchima manuSya upaje. e samUrbima asaMhI manarahita mithyAtvI samasta paryAptie aparyApto. kemake, samUrDimane pAMca paryApti , zrane e samUrbima manuSya AhAra zarIra paryAtieM iMjiyaparyAti pUraNa karI maraNa pAme, te kAraNe samUrchima sarva paryAptie aparyApto thako kAla kare. valI saMkhyAtA AyuSyavAlA manuSyane vaikriya zarIra jaghanya aMgulanA saMkhyAtamA jAga pramANa ane utkRSTuM lAkha yojana kAjelaM hoya pramatta yatine AhAraka labdhivaM. tane, thAhAraka zarIra hoya. te thAhAraka zarIra jaghanyathI deze jaNuM eka hAtha, ane utkRSTuM eka hAtha pUrNa hoya. tejasa thane kArmaNa e be zarIra sarva saMsArI jIvane audArika, vaikriya ane thAhAraka zarIrane saMyoge tapapaNe pariName. eTale manuSyane zrAyuSya ane avagAhanA kahI. // 24 // // have upapAta utanA virahakAla kahe . // bArasa muhutta ganne // zyare canavIsa viradana koso // jamma maraNe susama // jadama saMkhA surasamANA // 24 // artha-gapne ke garnaja manuSyane janmathAzrI viraha, eTale aMtarakAla tathA maraNaAzrI aMtarakAla utkRSTo bAra muhUrta hoya, eTale garnaja manuSya eka upanyA panI bI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 saMgradaNIsUtra. jo utkRSTo bAra muhUrttane yAMtare upaje. ane maraNa paNa eka muvA paDhI utkRSTa zrAMtaro paDe to bAra muhUrtta pI avazya bIjo koi maraNa pAme. tema janma paNa yAya, ane yati eTale itara je samUrdhima manuSya be, tene utkRSTo janma maraNa saMbaMdhI viraha paDe to covIsa muhUrtta sudhI paDe. ane jaghanya thakI garjaja manuSyane tathA samUrchima manuSyane janmamaraNano virakAla eka samaya jAvo. dave eka samaya garbhaja tathA samUrvvima manuSya upaje to keTalA upaje ? te kahe be. surasamANA ke0 devatAnI pere te iMgati saMkhamasaMkhA igasamae huMtiya cavaMti ke0 eka samaye eka, be, traNa, saMkhyAtA, asaMkhyAtA upaje tema maraNa paNa pAme. tyAM gaja manuSya utkRSTe kAle aMgaNatrIza zrAMke saMkhyAtA sudhI gaNieM. ane garjana samUmi beja lA gaNieM, tevAre asaMkhyAtAsudhI gaeiM. // 242 // // have kiyo jIva marIne manuSyagatimAM Ave ? te gatidvAra kahe be. // sattami madi neraie // teU vAU asaMkha nara tirie || muttUNa sesa jIvA // uppatI narabhavaMmi // 243 // artha- sAtamI narakapRthvInA nArakI, teUkAya, vAUkAya, asaMkhyAtA AyuSyavAlA yugaliyA, eTale manuSya tathA tiryaMca yuga liyA. eTalA mUttaNaM ke0 mUkIne sesa jIvA ke0 zeSa bIjA sarva jIvo te uppajaMtinarajavaMmi ke0 manuSyamAMde upaje // 243 // // valI ahIMyAM vizeSa kahe . // sura neraiehiM ciya // davaMti dari arida cakki bala devA // cavidasura cakkibalA // vemANiya huMti dari aridA // 244 // - vAsudeva, arihaMta, cakravarti ne baladeva-e cAre suraneraiehiMciya ke0 de vatA ne nArakInI gatimAMthI zrAvyA hoya; paNa manuSya tathA tiryaMcanI gatithI zrAvelA na hoya. valI cAra nikAyanA devagatinA zrAvyA paNa cakki ke0 cakravarti ane balA ke0 baladeva hoya. ne vemA piyahuMtihari rihA ke0 arihaMta tathA vAsudeva e bane kevala vaimAnika devagatinAja vyA hoya. bIjI RNa nikAyanA zrAvyA na hoya. hariNo maNussa rayaNA // huMti nAguttarehiM devediM // jada saMbhava muvavArja // dayagaya egiMdi rayaNANaM // 245 // artha- vaimAnikamAMde vizeSa dekhADe be. hariNo ke0 vAsudeva, tathA cakravarttinA maNussarayaNAI ke0 manuSya ratna pAMca, te huMtinANutarehiM devehiM ke0 paMcAnuttaranA deva cavIne na hoya. ahIMyAM e jAvArtha be ke vAsudeva to nArakI tathA vaimAnikathakI zrAvyA For Private Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 saMgrahaNIsUtra. hoya, temAM jo vaimAnikathakI zrAvyA hoya to paMcAnuttara deva TAlI bIjA sarva sthAnakathI zrAvyA vAsudeva thayA hoya. ane cakravartinAM cauda ratna , temAM cakrAdika sAta ratna ekeMjI ne ane purohita zrAde deza sAta ratna paMceMjI be. temAM hastiratna ane azvaratna e be tiryaMca je. bAkInAM pAMca manuSyaratna . te sAtamI naraka, teukAya, vAyukAya, tiryaMca ane manuSya emAMthI zrAvyA manuSyaratna na hoya; zeSa sthAnakathI zrAvyA manuSyaratna hoya. purohita, senApati, gAthApati, vArSika te sutAra ane pAMcamuM strIratna-e pAMca manuSyaratna jo vaimAnikathI AvyAM hoya to anuttaradeva varjIne bIjA devatA thakI zrAvyAM hoya. ema jANavu. valI hAthI tathA azva e be ratna tathA ekeMdrIya ratnanI utpatti to yathA saMjave jANavI. eTale jyAMnA zrAvyA tiryaMca saMjave te samasta sthAnakathakI zrAvelAM hAM ra. tnapaNe hoya. ane nArakI tathA saMkhyAtA AyuSyavAlA tiryaMca ane manuSya tathA saisrAMta devaloka sudhInA devatA eTalA sthAnakanA AvyA azvaratna tathA gajaratna hoya. valI saMkhyAtA AyuvAlA tiryaMca ane manuSya tathA IzAnAMta sudhInA devatA eTalA sthAnakanA AvyA ekeMjI ratna hoya. e yathA saMjava upapAta kahieM. // have e ratnonAM nAma tathA pramANa kahe be. // vAmapamANaM cakaM // uttaM daMDaM udabayaM camma // battIsaMgula khaggo // suvama kAgiNi canaraMguliyA // 246 // cajaraMgulo aMgulapiThuloya maNI purodi gaya turayA // seNAva maadaavsh||pddh' ithI caki rynnaaii|| 24 // artha- cakra, batra, ne daMga, e traNa ratna te vAmapamANaM ke eka vAma pramANa jApavAM. vAma zabde beu bAhu lAMbA pasAyA thakA je dhanuSya pramANa hoya, tene vAma kahe je. ane muhavyaMcamma ke carmaratna be hAtha pramANa hoya, tathA battIsaMgulakhaggo ke khaDgaratna batrIza AMgula pramANa lAMbu hoya. ane suvaNakAgiNi cauraMguliyA ke jAtyavaMta suvarNamaya kAMgiNiratna te cAra zrAMgula lAMbu hoya. // 246 // ane canaraMgulo aMgulapihaloyamaNI ke cAra aMgula lAMbuM, ane be aMgula padoDhuM maNIratna hoya. e sAte ekeMjI ratna cakravartine zrAtmAMgula pramANa jANavAM. ane pUrohita pra. mukha sAta paMceMDI ratna je je te, je kAle jetuM puruSanA zarIranuM pramANa hoya te kAle te paNa tevA pramANanAM hoya. __have e cauda ratnanA guNa kahe je. cakraratna vayarInuM mastakaledaka. bIjuM batraratna te cakravartine hastasparze bAra yojana sudhI vistAra pAme. ebuM hotuM thakuM vaitADhya parva Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 saMgrahaNIsUtra. tanI uttara dizie rehenArA je mleca tenA devatA megha varSAve, teno nirodha karavAne samartha thAya. trIju daMDaratna te viSama eTale je vAMkI nUmi hoya, tene samI kare. kAmapaDe thake hajAra yojana adhojAge dharatI vidAre, cothu carmaratna te kArya upanye thake cakravarttinA hastasparza karI bAra yojana vistAra pAme. evaM hotuM thakuM prajAtakAle bIja vAvieM ane saMdhyAkAle sarva upajoga karavAne yogya evA zAli pramukhane utpanna kare . pAMcamu khaDgaratna te saMgrAmane viSe atyaMta zaktivaMta hoya. bahuM kAMgiNiratna te vai. tADhya parvatanI guphAmAMhe ekekI nIte uMgaNapacAsa uMgaNapacAsa mAMgalA karavA yogya hoya. sAtamuM maNIratna te adhonAge rehenA5 je carmaratna ane UrdhvajAge rahenAraM je utraratna tenA batra tuMbA upara rAkhyuM batAM tevAre bAra yojana sudhImAM e maNiratva udyotakArI thAya. ane hastaneviSe zrathavA mastake bAMdhyu batAM samasta roga hare. thAumuM purohitaratna te zAMtikarma karanAra hoya. navamuM azvarata tathA dazamuM gajaratna e be mahAparAkramavaMta hoya. agIzrAramuM senApatiratna te gaMsAsiMdhune pele pAse cAra khaMDano jItanAra hoya. bAramuM gRhapatiratna te gharanAM yogya kAma kare, ene gRhaciMtaka kahe. teramuM vArDakIratna te ghara caNe. vaitADhya parvatanI guphAmAMhe umaggA ane nimaggA nadInAM pula bAMdhe. caudamuM strIratna te atyaMta achuta rUpavaMta cakravartinA joga yogya hoya. e cauda ratna te pratyeke ekeka hajAra yadoe adhiSThita hoya. ane be hajAra yada cakravarttine beu bAhe hoya. evaMkAre sola hajAra yada cakravartinI sevA kare. te jaghanyathI jaMbuddhIpaneviSe cAra cakravarti hoya. tevAre bapanna ratna hoya. ane utkRSTapade ahAvIza vijayanA ane be jarata tathA aivatanA malI trIza cakravarti hoya, tevAre jaMbuddhIpe cArase ne vIsa ratna hoya. // 24 // // have vAsudevanAM sAta ratna kahe . // cakaM dhaNuhaM khggo|| maNI gayA tahaya hoi vaNamAlA // saMkho satta imAI // rayaNAI vAsudevassa // 24 // artha-eka cakra, bIjuM dhanuSya, trIjuM khaDga, cothu maNI, pAMcamuM gadA, temaja huM vanamAlA, sAtamuM zaMkha, e sAta ratna vAsudevanAM jANavAM // 24 // // have manuSya marIne svanAve kyAM jAya ? te kaDe be. // saMkha narA canasu giisu|| jaMti paMcasuvi paDhama saMghayaNe // ga utijA ahasayaM // gasamae jaMti te sidhiM // 4 // artha-saMkhyAtA AyuSyavAlA manuSya, je puruSa, strI tathA napuMsakarUpa te naraka, tiryaMca, manuSya ne devatArUpa cAre gatineviSe valI jaMti ke jAya. e manuSya je pa. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 saMgrahaNIsUtra. Dhama saMghayaNe ke prathama saMghayaNe varttatA hoya te paMcasuvi ke pAMcamI gati je mokSa te prate paNa jAya; temATe mokSagatinI saMkhyA kahe , te manuSya karmakSaye varttatAM eka samaye sAmAnyapaNe jaghanyathI to eka, be, traNa bhane utkRSTA jA ke yAvat bahasayaM ke ekaso ne zrApa eTalA eka samayaneviSe jaMtitesikiM ke mokSa prate jAya. zYe ||hve traNa veda zrAzrI sijhagati vizeSa kahe . // vIsibi dasa napuMsaga // purisa sayaM tu egasamaeNaM // sidyagidianna sliNg||cnds abAhiya sayaM ca // 25 // artha- eka samayaneviSe utkRSTA strIvede vIza mode jAya, eka samaye napuMsakavedI dasa mode jAya, ane puruSavedI ekaso ne zrAu eka samayaneviSe mode jAya, gRhiliMge eka samaye cAra mode jAya, anyaliMga eTale tApasAdikane liMge eka samaye dasa mode jAya, ane saliMga te svaliMgeM eTale sAdhuliMgeM ahAhiyasayaM ca ke0 ekaso ne ATha eka samaye mode jAya. // 250 // gurukhahu massima docana // asayaM udo tiriya loe|| cana bAvIsa'sayaM // usamuhe tinni sesajale // 25 // artha- guru ke0 utkRSTI zravagAhanAe eTale pAMcase dhanuSya pramANa zarIravAlA utkRSTA eka samayane viSe do ke be moke jAya. jaghanya avagAhanAe eTale be hAthapramANa zarIravAlA utkRSTA eka samayaneviSecana ke cAra mode jAya. ane manima ke madhyama avagAhanAe utkRSTA eka samayaneviSe asayaM ke0 ekaso ne ATha mokSaneviSe jAya. thahIMyAM ziSya pUje je ke utkRSTa pAMcase dhanuSya zarIra ane jaghanya be hAtha zarIravAlA mokSayogya hoya; to nAjikulagaranI nAryA zrImarudevIsvAminI savApAMcaseM dhanuSyanA zarIre mode kema gai ? valI jaghanyathI sAta hAtha zarIra moda yogya be, to kUrmAputra be hAthanA zarIravAlA kema mode gayA ? ahIMyAM guru uttara kahe ... ___ utkRSTathI pAMcase dhanuSya, zrane jaghanyathI sAta hAthanA zarIravAlA je mode jAya. e zarIramAna tIrthaMkara AzrI kahyube, paraMtu sAmAnya kevalI zrAzrI kadyu nazrI. je mATe zrIjinajAgaNikSamAzramaNa kahe je ke, jarithakI strI kAMzka nyUnazarIravAlI hoe ke valI vRddha mANasa khuMdho hoya zrane hothI upara caDyAM thakAM zarIra paNa saMkoca thayej hoya temATe pAMcase dhanuSya zarIra zrImarudevijInuM jANavU. thane sAta hAthanA zarIravAlA tIrthakara mode jAya, paNa sAmAnya kevalI kUrmAputra pramukha jaghanyathI be hAthanA zarIravAlA paNa mode jAya. ane sijhAMtamAhe pAMcaseM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 saMgrahaNIsUtra. dhanuSya utkRSTa ane sAta hAthanA zarIravAlA mode jAya, evaM je kayu be, te prAyika kaDaM . nahItara zradhiko uno paNa hoya. je mATe pAMcase dhanuSya pRthaktva adhika tyAM pRthaktva zabde pacIsa dhanuSya jANavA, ane sikaprAnatimAMde pAMcase zrAde somAMhe zrImarudevA gaNyA , ane sAta hAtha te paNa aMgula pRthaktva hIna jANavA, te hIna , mATe be hAtha gaNieM, ema karatAM kAMza zaMkA nathI. valI kurva loke eka samaye utkRSTA cAra mode jAya, adholoke bAvIsa mode jAya, tiryaka loke ekaso ne thAu mode jAya, valI eka samaye samurumAMthI be mode jAya, zeSa pANI nadi tathA prahamAMhethI traNa mode jAya. ahIMyAM kaI loka te merucUlikA to naMdanavana jANavU, ane adholoka te adho. grAmaviSe jANavaM, tathA tiryaka loka to loka prasika be; tyAM labdhI mAphaka samujamAMhe athavA bIpe jara kAusagga karI moda jAya, nadimAMhe gaMgAnadi utaratAM zranikA suta zrAcAryanI pere mode jAya. // 251 // // have cAre gatimAhethI zrAvelA keTalA keTalA mode jAya te kahe . // naraya tiriyA gayAdasa // naradeva gaIna vIsahasayaM // dasa rayaNA sakaravAluyAna cana paMka na dagaje // // baccavaNassa dstiri||tiribi dasa maNuya vIsa nArI // asurAzvaMtarA dasa // paNa tadevIna patteyaM // 53 // jo dasa devi vIsaM // vimANiyahasaya vIsadevI // artha-naraya ke narakagatithakI nikalIne manuSyagatimAM zrAvyA jo eka samaye sIje to daza sIje. ema tiryaMca gatithakI zrAvyA paNa daza sIje. ane manuSyagatithakI zrAvyA vIza sIje. devagatithakI zrAvyA zrahasayaM ke ekaso ne thA sIje.valI e gatimAMhe vizeSa kahe . ratnapranA, zarkarA ane vAlukAthakI zrAvyA pratyeke dasa dasa sIje. paMkapranAthakI zrAvyA cAra sIje. ane dhUmAdikathakI zrAvyA sIje nahIM. valInU ke pRthvIkAyathakI AvyA cAra sIje. daga ke apakAyathakI zrAvyA cAra sIje // 25 // vanaspatikAyathakI zrAvyA usIje, paMceMjI tiryaMcayakI zrAvyA daza sIje, temAM tiryaMcanI strImAMDethakI AvyA paNa daza sIje. ane manuSya narathakI AvyA daza sIje, manuSya nArIthakI zrAvyA vIsa sIje. asurAdika daza nikAyathakI AvyA daza sIje, tema samasta vyaMtaragatithakI zrAvyA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgradaNIsUtra. 147 daza sIje, asura kumAra yAde dene daza nikAyanI devI thakI zrAvyA pAMca sIje, temaja samasta vyaMtarajAtinI devIthakI AvyA pAMca sIje, taddevi ke0 te asurAdika tathA vyaMtaranI devI te pratyeke jUdI jUdI pAMca jANavI // 253 // chAne jyotaSI puruSathakI zravyA daza sIje, jyotaSI strIthakI zrAvyA vIsa sIje, vaimAnika deva ant vyA ekaso ne ATha sIje, vaimAnika strIthakI zrAvyA vIza sIje, iha sarvatra eka samaya jAvo. siddhaprAnRtane viSe devagati, manuSyagati, tiryaMcagati, narakagati pratyeke daza daza sIje ema kahyuM be, etatva kevalI jANe, athavA bahuzruta jANe. eTale gatizrI siddhI kahI. // dave veda zrI siddha kahe be, tathA siddhagatie upapAta virahakAla kahe be. // tada puDhe ehiMto // puriso doU R sayaM // 54 // sesa jaMga || dasa dasa siti ega samaeNaM // virado mAsa guru lahu sama cavaNa mida naci // 255 // artha- puruSavedI deva, manuSya tathA tiryaMcathakI nikalI koi puruSa thAya koi strI yA ko napuMsaka thA, emaja strIvedI paNa devI pramukhathakI nikalI koI strI ghAya koi puruSa thAya ko napuMsaka thAya. emaja napuMsakavedI nArakI pramukhathakI nIkalI koi napuMsaka thAya, koi strI thAya koi puruSa yAya. e sarva malI nava jAMgA thA, mAM je puruSavedathakI ghyAvI pharI puruSa vedI yai sIje to utkRSTA eka samayamAMde ekaso ne ATha sIje // 254 // zrane zeSa thAkatA yAva jAMgAmAM pratyeke eka samayamAM jo sIje to daza daza sIje, te kevI rIte sIje te kahe be. temAM (1) kevala puruSavedI vaimAnika devothI zrAvI puruSa thara sIje to eka samaye ekaso ne ATha sIje, (2) ema puruSaveda kI strI thai sIje to daza sIje, (3) puruSathakI napuMsaka thara sIje to daza sIje, (4) ema kevala strIvedathakI ghyAvI strI ghara sIje to paNa daza sIje, (5) strIthakI puruSa thai sIje to paNa daza sIje, (6) strIthakI napuMsaka ya sIje to paNa daza sIje, ( 9 ) kevala napuMsaka vedathakI yAvI napuMsaka isIje to paNa dasa sIje, (8) napuMsakathakI puruSa thara sIje to paNa daza sIje, (v) napuMsakathakI strI yai sIje topaNa daza sIje. chAne vaimAnika devI, jyotaSi devI, ane manuSyanI strI e traNa ThekANethI strI vedI yAvIne pratyeke vIrA viza sIje, tyAM e vizeSa be. je strIvedayakI yAvI manuSyapaNe puruSa thai athavA strI ya athavA napuMsaka thara sIje tevAre sarva malyA vIsa sIje. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 saMgrahaNIsUtra. valI AThe jAMge pUrvanave puruSate thA jave puruSa thara sIje to eka so ne ATha sIje, bIjI rIte AThe nAMge daza sIje. __ ane valI pUrve kayu je vIsa strI eka samaye sIje, tyAM e vizeSa je koi puruSavedathakI zrAvI, koI strIvedathakI zrAvI, ko napuMsakavedathakI zrAvI strI thai sIje to mizrita malI vIza sIje, paNa kevala puruSathI zrAvI, kevala strIthI zrAvI, kevala mapuMsakathI zrAvI vIza sIje nahIM. iti jAvArtha. . ihAM sijhapAhuDAnuM vizeSa lakhie baieM. naMdanavane eka samaye cAra sIje, pAMmuka vane ekasamaye besIje, ekekI vijaye vIza vIza sIje, ekekI zrakarmanUmie saMharaNa thakI daza daza sIje, pannara karmanUmie pratyeke ekaso ne zrApa ATha sIje, valI utsappiNI zravasarpiNIne pratyeke trIje cothe Are eka samaye utkRSTA ekaso ne zrATha mode jAya. zravasarpiNIne pAMcame Are pAMca jarata pAMca airavatanA vIza sIje; valI utsappiNI avasarpiNIne zeSa thAkate Are saMharaNathakI daza dazasIje; utsarpiNIne pAMcame zrAre yugaliyA hoya temATe zahAM siki nahoya, bIjuM vizeSa sipAhuDAthakI jANajo. kemake zrati vistAre lakhatAM saMkSepa rucIvAlAne vyAmoha upaje temATe eTarbu lakhI pUrNa kaDe. - have gAthAnA pAbalA be pade karI siddhagatino UpapAta viraha kAla kahe je. virahoM umAsa guru ke utkRSTo moda jAvAno ba mahInAno UpapAta viraha jANavo. ane lahusama ke jaghanyathI to eka samaya jANavo. tathA cavaNamihanavi ke0 e moda thakI pADo cavana nathI, jemATe modanA jIva sAdianaMta , eTale zrAdile paNa aMta nathI. je karme saMsAramAMhe pAbA zrAvI Upaje te karma sijhamAhe nathI. jema bakhyA bIje aMkUro na thAya tema karmarUpa bIja balyA thakI saMsArarUpa aMkUro pharI pragaTe nahIM. aDa saga paMca cala tini unni ikoya siUmANesu // battIsAzsusamayA // niraMtaraM aMtaraM navariM // 256 // battIsA aDayAlA // saThI bAvattarI ya bodhavA // culasII bmv||rdiy mahattara sayaMca // // artha-zrApa, sAta, ba, pAMca, cAra, traNa, be ne eka samaye sIjatA batrIsa Ade deza niraMtara sIje, ane Uvari ke uparAMta aMtara paDe e akSarArtha kahyo. have jAvArtha kahe . eka Ade deza batrIsa sIma niraMtara sIje to utkRSTA ATha samaya sudhI sIje te kahe . eka samaye eka, be, traNa yAvat batrIsa sIje, bIje samaye paNa eka, be, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 24e traNa yAvat batrIsa sIje, ema trIje samaye paNa eka, be, traNa yAvat batrIsa sIje, e rIte zrApa samaya sudhI niraMtara batrIsa sudhI sIje, ane ATha samaya palI ekAdi samayano aMtara paDe, ane jevAre tetrIsa zrAde deza aDatAlIsa sudhI eke samaye sIje tevAre utkRSTA sAta samaya sudhI niraMtara sIje. palI aMtara paDe ane jevAre ugaNapacAsa zrAde deza yAvat sAsudhI niraMtara sIje, tevAre u samayasudhI niraMtara sIje. tevAra palI aMtara paDe, ema sarvatra joDavo. ane jevAre ekasaha zrAde deza bahuttera sudhI sIje, tevAre pAMca samaya sudhI sIje, UparAMta aMtara paDe. tathA jevAre tahuttara zrAde deza yAvat corAsI sudhI sIje tyAM niraMtara cAra samaya sudhI sIje, UparAMta aMtara paDe. ane jevAre paMcAsI Ade deza yAvat bannu sudhI sIje tyAre niraMtara traNa samaya sudhI sIje. uparAMta aMtara paDe. ane jevAre sattANu Ade deza ekaso ne besudhI sIje tevAre niraMtara be samaya sudhI sIje. uparAMta aMtara po. ane jevAre ekaso traNa zrAde deza yAvat ekaso ATha sudhI niraMtara sIje to eka samaya sIje, paNa bIje samaye avazya aMtara paDe. // 256 // // // have koIka sAMkhyA dika matAMtarI kahe je ke jyAM AkAza tyAM sarvatra sijha le. paraMtu siDnuM detra nahIM, te mata pUra karavAne arthe / viziSTa sijhAMtinuM sikanuM kSetra kahe . // paNayAla barakajoyaNa // viskaMnA siddhisila phalida vi malA // tajjvari gajoyaNaMte // logaMto taba siTiI // 25 // artha- saravArthasiki vimAnanI dhvajAthI Upara bAra yojana siphasilA be, te vATalA ane lAMbapaNe tathA paholapaNe pIstAlIsa lAkha yojana pramANa , te sarva dhavalA arjuna suvarNamaya sphaTikanI pere nirmala sijhasilA eTale siddhanI nUmikA be. ene kozka ISat prAglArA ebuM nAma paNa kahe . e sarvArtha siddha vimAna thakI bAra yojana aloka paNa be. e paramArtha kevalI tathA bahuzruta jANe. valI e sijhasilA sarvathA madhyatnAge yA yojana jAmI . tyAM thakI cAra dizAeM zrane cAra vidizAeM ghaTatI ghaTatI madInA pAMkha jevI pAtalI UttAna utrane AkAre sikasilAnI sthApanA , te sikasilAne Upara eka yojanane aAMtare lokAMta be. tyAM sijhonI sthiti eTale rehevAnuM sthAna jANaq. hAM jAvArtha Ama ne je yojanano Uparalo cotho gAU tenA Uparano ho nAga jetraNase tetrIza dhanuSya bhane Upara eka dhanuSyano trIjo nAga eTakhA kSetramA sipha rahe be, tyAM pAMcase dhanuSyanI utkRSTI avagAhanAyeM je sika hoya tenotrIjo nAga zarI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 saMgrahaNIsUtra. ranI paholANa pUrve ghaTAmIeM eTalI utkRSTI siddhInI avagAhanA hoya. ane jaghanya avagAhanA sAta hAthano trIjo nAga ghaTAmIeM tevAre cAra hAtha ne sola aMgula jaghanyathI siphanI zrAvagAhanA hoya. iti maNuyadAraM sammattaM // 25 // tiriyadAraM jamaI eTale zrAte pratidvAre karI manuSyanuM chAra samApta thayu. have tiryaMca hAra kahe . ihAM tiryaMcane paNa eka juvanahAra varjIne bAkI ATha pratihAra kaheze. zhAM ekeMjI, beMDI, teMDI, caureMDI, ne paMceMDI, e pAMca prakAre tiryaMca jANavA. temAM pRthvI, Apa, teja, vAyu, ne vanaspati rUpa pAMca prakAra ekeMjInA jANavA. ane tenI sAthe beMDI, teMDI, caureMjI ne paMceMDi malI cAra nelatAM nava neda thAya. temAM valI paMceMgInA be neda . eka garjaja bIjA saMmUrbima. temAM // garnajanI apekSA vinA sAmAnya paNe nava nede tiryaMcanuM sthitichAra kahe . // bAvIsa sagati dasa vAsa // sahasa giNiti diNa beMdiyAI su|| bArasa vAsuNa paNa diNa ||mmaas tipaliya hiza jiga ||shy|| artha- pRthvIkAyanI sthiti eTale AyuSya te utkRSTathI bAvIsa hajAra varSa. ema apakAyanI utkRSTi sthiti sAta hajAra varSa. vAyukAyanI utkRSTi sthiti traNa hajAra varSa. vanaspati kAyanI utkRSTi sthiti daza hajAra varSa. agnIkAyanI utkRSTI sthiti traNa divasanI. beMjInI utkRSTI sthiti gaNapacAza divazanI. caUreMjInI utkRSTI sthiti ba mahInAnI. paMceMjInI utkRSTI sthiti traNa paDhyopamanI. e utkRSTI sthiti nirupajava sthAnake rahetAM jANavI. ane jaghanyato sarvane aMtara muharta sthiti be. te vAta zrAgala kaheze. e sAmAnyapaNe tiryaMcanI sthiti kahI. // zee // // have prathama zhAM pRthvIkAyanA neda kahe . // sahAya sujha vAluya // maNosilA sakarAyakhara puDhavI // ga bAra canada solasa ||chaars bAvIsa sama sahasA // 26 // artha-suhAlI mAravADa dezanI pRthvInI sukumAla mATI tenuM utkRSTAyu eka hajAra varSa, ane zurU te gopIcaMdana athavA kumAra mRtikAnuM bAra hajAra varSatuM zrAyuSya, vAluya ke nadipramukhanI vekhunuM cauda hajAra varSAyu, maNasila- sola hajAra varSAyu, zrane sakarAya ke zarkarA haratAla suramAdikanu aDhAra hajAra varSAyu, ane khara pRthvI te silA pASANa ratnAdika pramukhanuM AyuSya bAvIsa ke bAvIsa sama ke0 varSa sahasA ke hajAra eTale bAvIsa hajAra varSAyu jANavU. // 260 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 251 // have paMceMti tiryaMcanA nedanI sthiti vizeSa kahe . // ganna nuya jalayaro jaya // ganoraga puva koDi nakosA // gannacanappaya priksu||tipliy paliyA asNkhNso||26|| artha- garnaja jujaparisappe goha noliyAdika tathA jalayara ke jalacara te matsyAdika te unnaya ke be prakAre be. eka garnaja jalacara thane bIjA saMmUrbima jalacara. tathA gaploraga ke garnaja uraparisarpa ernu utkRSTAyu eka pUrva koDI varSanuM jANavaM. valI galocauppaya ke garnaja catuSpada je gAya, nesa, uMTa, ghoDA, hAthI pramukha tenuM utkRSTAyu traNa pavyopamanuM jANavU. valI garnaja paMkhI je calI, cAsa, sArasa, mora pramukha tenuM utkRSTAyu pakSyopamano asaMkhyAtamo nAga jANavU. have pUrvanuM mAna kahe be. puvassa uparimANaM // sayyari khalu vAsa koDilakA // uppannaM ca sahassA // bodhavA vAsa koDINaM // 262 // artha-corAsI lAkha varSe eka pUrvAMga hoya, te pUrvAMgane pUrvAMga sAthe guNAkAra ka. rieM tevAre sayyari khaluvAsa ko DilakA ke sItera lAkha koDI varSa bhane bappannaM ca sahassA ke bapanna sahassa komI varSa eTale (70560000000000 ) eTalI saMkhyA varSe pUrvana pramANa thAya. // 26 // // have saMmUrbima paMceMDI thalacara pramukhanI utkRSThAyu sthiti kahe . // saMmmuDi paNiMdi thalakha yara // jaraga nUyaga jiha hi kamaso // vAsa sahassA culasI // bisattari tipama bAyAlA // 163 // artha-saMmUrchima paMceMjI thalacara gavAdika te gAya nesa pramukha. ane khayara ke khecara te padI bagalA pramukha, uraga ke Uraparisarpa te ajagara pramukha, ane juyaga ke cUjaparisarpa te goha noliyA pramukha, je saMmUrbima jIvo De tenI jiAhira kamaso ke utkRSTI zrAyusthiti anukrame corAsI hajAra varSa, bahuttera hajAra varSa, trepana hajAra varSa ane betAlIsa hajAra varSanI jANavI, e akSarArtha kahyo. have jAvArtha kahe . saMmUrbima paMceMDI gAya pramukhanu utkRSTAyu corAsI hajAra varSa, saMmUrbima pakSI, bahuttera hajAra varSa, saMmUrbima sarpa pramukhanuM trepana hajAra varSa, saMmUrbima goha nakula- betAlIsa hajAra varSa, eTale sarva tiryaMcanI utkRSTI javasthiti kahI. // have enI kAyasthiti kahe . // esA puDhavAINaM // navahiIsaMpayaMtu kAyaliI // cana egidi su nneyaa|| usappiNI asaMkhijA // 26 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. artha- esApuDhavAINaM ke e pUrve pRthvyAdikanA AyuSyarUpa javasthiti kahI. have valI eja pRthvyAdikanI kAya sthiti eTale je punaH punaH maraNa pAmIne teja kAyamAM upaje tene kAyasthiti kahIMeM, te kAyasthiti kahe . cauegidisu ke vanaspati TAlIne pRthvIkAya, apakAya, teukAya ane vAyukAya, e cAra ekeMjImA pratyeke utkRSTI kAya sthiti asaMkhyAti utsapiNI avasappiNI pramANa neyA ke jANavI. aMhIyAM e nAva, je pRthvIkAyano jIva maraNa pAmi pAmine pharI teja kAyamAM upaje, paNa potAnI kAyane mUke nahI, to asaMkhyAti uppiNI zravasappiNI sudhI rahe. emaja appakAya, teukAya ane vAukAya paNa jANavA. daza koDAkoDI sAgaropame utsarpiNI thAya. ane daza koDAkoDI sAgaropame zravasarpiNI thAya. evaM vIza koDAkoDI sAgaropame kAlacakra thAya. e kAlamAna jarata airavatanI apekSAeM jANavU. e kAle karI kAya sthiti kahI. have kSetrathakI kahe . asaMkhyAtA loka pramANa eTale jeTalA caudarAjalokanA AkAza pradeza be, teTalIja saMkhyAe asaMkhyAtA loka kapavA. te asaMkhyAtA lokano ekeka pradeza samaya samaya kADhatAM asaMkhyAti utsappiNI ane avasarpiNI thAya. // 264 // tAna varNami aNaMtA // saMkhijA vAsa sadasa vigalesu // paMciMdi tiri naresu // sattaTha navAu ukkosA // 265 // artha-tAja ke tehija pUrvokta je utsarpiNI ane avasarpiNI kahI tevI anaMti utsarpiNI ane anaMti avasapiNI vaNaM mi ke vanaspatinI kAya sthiti kAle karI jANavI. ane kSetrathakI anaMtA lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAtA pujala parAvartta hoya, eTale eka zrAvalikAne asaMkhyAtame jAge jeTalA samaya hoya, teTalI saMkhyA pramANe pujalaparAvartanI saMkhyA jANavI. ___e kAyasthiti vyavahArarAzi jIvane saMjave, kemake vyavahArarAzi jIva maraNa pAmi nigodamAM jAya to anaMti utsapiNI avasarpiNI rahIne par3hI valI vyavahArarAzimA zrAve, eTale ahIMyAM marudevA sAthe vyanicAra nahIM, kemake marudevA anAdi nigodi be, temane kAya sthitinuM e pramANa nahIM. valI beiMjiyAdika vikaleMjIne saMkhyAtA varSa eTale beMjI, tejI zrane canareMDIne pratyeke saMkhyAtA varSa sahasra kAyasthiti jANavI. valI paMceMdrIya tiryaMcane tathA manuvyane, kAya sthiti sAta zrAva java jANavI. eTale saMkhyAte AyuSye sAta java kare, ane Apame nave yugali hoya. e Ave naveM karI kAlamAna traNa paTyopama ane sAta pUrvakoTI utkRSTI jANavI. e utkRSTI kAyasthiti kahI. // 265 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. // have jaghanya javasthiti tathA kAya sthiti kahe . // sadhesiMpi jahA // aMtamuhuttaM javeya kAya // - samasta pUrvokta pRthivyAdikane jaghanya jaba sthiti ane kAya sthiti aMtaramuhUrta pramANa jANavI. ahIMyAM kAya sthitine prastAve manuSyanI paNa kAya sthiti kahI, devatA nArakI maraNa pAmI pharI devatA nArakImAM na upaje, temATe deva tathA nArakIne kAya sthiti nahoya, eTale savistara tiryaMcanuM sthiti dvAra kayuM. // have e tiryaMcanuM zravagAhanA dvAra kahe be. // joyaNa sadassa madiyaM // egiMdiyadeda mukosaM // 266 // biti cariMdi sarIraM // bArasa joyaNa tikosa canakosaM // joyaNa sadasadiya // ude vuddhaM visesaMtu // 267 // artha - sAmAnyapaNe ekeMdrIyanuM zarIra joyaNa sahassama hiyaM ke0 eka hajAra yojana jAkeruM utkRSTuM jANavu. // 266 // valI beMdrIya je zaMkhAdika tenuM zarIra bAra yojananuM jAvaM. ema teMDI kIDI makkoDAdikanuM zarIra traNa gAunuM jANavuM. ne cariMDI camarAdikanuM zarIra cAra gAunuM jANavuM. paMceMdriInuM zarIra eka hajAra yojananuM jAvaM. e zarIramAna he ke0 uge eTale sAmAnye vuDhaM ke0 kaH have visesaMtu ke0 vizeSe ka . // 267 // aMgula asaM jAgo // suhamanigorDa asaMkha guNavAka // to agaNita khAU // tatto muhumA nave puDhavI // 268 // to bAyara vAgaNI // AU puDhavI nigoya kamaso // patteyavaNa sarIraM // yadiyaM joyaNasadassaMtu // 269 // 153 - vanaspatinA ve neda be, eka pratyeka vanaspati ne bIjI sAdhAraNa vanaspati. sAdhAraNa zabde nigoda anaMtakAya kahieM, te sUkSma nigodiyAnuM zarIra aMgula asaMkhyAtamuM jAga eTale pramANe jANavuM, te thakI asaMkhyAtagaeM sUkSma vAyukAyanuM zarIra jANavuM. eTale asaMkhyAte sUkSma nigodiyAne zarIre eka sUkSma vAyukAyanuM zarIra hoya, Agala paNa guNAkAre eja vidhI jANavo. te thakI asaMkhyAta gaNuM eka sUkSma tejakAyanuM zarIra jANavuM. te thakI saMkhyAtagaNuM eka sUkSma appakAyanuM zarIra jAvaM, te thakI asaMkhyAtagaNuM eka sUkSma pRthvIkAyanuM zarIra jANaM // 268 // tetha kI asaM. khyAtagaNuM eka bAdara vAyukAyanuM zarIra jANavuM, tethakI saMkhyAtagaNuM eka bAdara Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 saMgrahaNIsUtra. agnikAyanuM zarIra jANavuM, tethakI asaMkhyAtagaNuM eka bAdara appakAyanuM zarIra jAvaM, te thakI paNa asaMkhyAta gaNuM eka bAdara pRthvI kAyanuM zarIra jANavuM, te thakI pa asaMkhyAta gaNuM eka bAdara nigodanuM zarIra jANavuM. e daze mAMdomAMde asaMkhyAta guNAdhika be, paraMtu ekekuM zarIra aMgulanuM asaMkhyAtamuM jAga jAevaM ema anukrame asaMkhyAtagaNuM jAvaM. chAne pratyeka vanaspatinuM zarIra eka hajAra yojana kAkeruM be. // 26 // yAM ziSya prazna kare be ke eTalAM sarva zarIra utseAMgurle kahyAM, samudra tathA vaha pramANAMle be. to hajAra yAjana ThaMDA samudramAMhe padmanAla pramukha vanaspa tinAM zarIra kema ghaTe ? mATe atyaMta dIrgha hoya. have e praznano uttara guru kar3e be. ussedaM gulajo // sahassamANe jalAsae neyaM // taM valli pama pamudaM // aparaM puDhavirUvaM tu // 270 // artha - utsedhAMgule karI hajAra yAjana pramANa uMkuM jalAsae ke0 jalAzaya te neyaM to jAvaM. tyAM rahenArA je valli pama pamuhaM ke0 kamala pramukha be te vanaspatikAya jAvAM tenuM zarIra hajAra yojana kiMcit adhika jANavuM uparAMta je padmanA kamala te puDhavirUvaMtu 0 pRthvI kAyarUpa jANavA. je kAraNa mATe padmadraha hajAra yojana jaMko be, e jAvArtha vizeSaNavati graMtha mAMhe zrI jinanadragaNI kSamAzramaNe vizepaNe vakhAyo be // 270 // // ve bedika vizeSa nAma grahaNapUrvaka utkRSTuM dehamAna kahe . // bArasa joyaNa saMkho // tikosa gummIya joyaNaM namaro // mugmi capaya juya // guraMga gAUdhaNu joyA pahuMttaM // 272 // artha- zaMkha pramukha beMdrI jIvanuM bAra yojananuM zarIra, gummIya kana silAIyA pramukha teMDInuM traNa kozanuM zarIra jamarA pramukha cariMDInuM eka yojananuM zarIra. saMmUrtima catuSpada gAya pramukhanuM utkRSTuM nava gAunuM zarIra jAvaM. saMmUrbima jujaparisarpa goha noliyA dikanuM nava dhanuSyanuM zarIra jAvaM. saMmUrbima Uraparisarpa ajagarAdikanuM nava yojananuM zarIra jANavuM // 27 // na cappaya baggA // uyAi juyagAna gAuya pahuMttaM // joyA sahassa muragA // mahA Unae viya sahassaM // 272 // artha- garbhaja catuSpada hasti pramukhanuM va kozanuM zarIra jANavuM. garjaja jujaparisarpa goha pramukha nava gAUnuM zarIra jAvaM. garnaja uragA ke0 uraparIsarpanuM eka hajAra yojananuM zarIra jAvaM. ane mahAunaevi ke0 garjaja ne saMmUrtima e ujaya eTale bane jAtanA matsonuM zarIra eka hajAra yojana pramANa jANavuM // 272 // For Private Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. parika gappataM | saghAeMgula asaMkhanAga lahU // artha- pakSI je gRddhAdika te saMmUrtima tathA garjaja e yuga ke0 be prakAranA. tenuM zarIra dhaNupataM ke0 nava dhanuSyanuM jAvaM. e samasta zarIranuM utkRSTuM pramANa sAmAnya vizeSe kayuM; have lahU ke0 jaghanyathI savvANaM ke0 sarvanuM eTale ekeMdrI, beMdrI, teMjI, caureMdra ne paMceM tiryaMcanuM zarIra te aMgula asaMkha jAga ke0 eka aMgulano aMsakhyAtamo jAga te upapAta samaye zarIraparyApti velAyeM hoya. have prasaMgAgata vaikriya avagAhanAnuM pramANa kahe be. vaikriya zarIra bAdara paryApto vAyu kAyano jIva kare, chAne koika paryApto saMkhyAtAyuvAlo garjaja paMceMdrIya hoya te paNa kare, temAM vAyu kAyano jIva to jaghanya ane utkRSTo gulanuM zrasaMkhyAtamuM jAga kare, ane paMceMdrI tiryaMca to jaghanyathI gulanuM asaMkhyAtamuM jAga kare, tathA utkRSTo navase yojana sudhI kare. eTale tiryaMcanuM avagAhanA dvAra kayuM. have upapAta viraha ne cavana viraha e ve dvAra kahe be. temAM ekeMdrI prati samaye upaje ane cave be; mATe ene e dvAra saMjave nahI; mATe beMDI Ade de jIvonA upapAta cavanano virahakAla kahe be. viraho vigalA sannI jammamaraNesu aMtamRdu // 273 // ganne muhutta bArasa // guru lahu samaya saMkhasura tullA // artha- veMDI, teMDI ne caureMDI e traNa vikaleMDI ne sannI ke0 saMmUrtibha paMceMdrI tiryaMca, eno jammamaraNesu ke0 janma maraNa yAzrI virahakAla pratyeke aMtamUhu ke0 aMtaramuhUrtta guru ke UtkRSTa jANavo, ane ganesu ke0 garbhaja paMceMdrI tiryacano upapAta cavana viraha kAla utkRSTa muduttavArasa ke0 bAra muhUrttano jAvo. ane sarvatra lahu ke0 jaghanya virahakAla samaja ke0 eka samayano jAvo. chAne e beMdriyAdika eka samaye upaje to saMkhasura tullA ke0 saMkhyAye devatAne tulya jANavA, eTale eka, traNa, saMkhyAtA zrasaMkhyAtA sudhI upaje tathA maraNa pAme. // have ekeMdrIne upajavA maravAnI saMkhyA kahe . // samaya masaMkhitA / egiMdiya haMtiya cavaMti // kAi atA // iktikA javijaM nigoyA saMkho jAgo // prAMta jIvo cayai ei // 275 // artha samaya ke0 pratisamaya eTale samaya samaya pratye egiMdiya ke0 ekeMdrI te saMkhiyA ke zrasaMkhyAtA huMtiya ke0 upaje ne cavaMti ke0 cave. // 174 // 7 155 274 // // niJcama Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 saMgrahaNIsUtra. ahAM ekeMdrI te pRthvI, appa, te ane vAu e cAra sAmAnyapaNe prati samaya saMkhyAtA upaje, chAne asaMkhyAtA cave; paNa eka samaya saMkhyAtA upaje nahIM, tema saMkhyAtA cave paNa nahI; avazya asaMkhyAtAja upaje tathA cave. ane vanaspatikAyanA vanaspatimAMhezrIja yAvIne anaMtA upaje, ane anaMtA cave. tathA pRthivyAdika parasthAnakathakI vanaspatimAM ghyAvI upaje tevAre asaMkhyAtA upaje. dave anaMtA upajavAno hetu kahe be. je kAraNa mATe ekekA nigodathI asaMkhyAtamo jAga anaMtA jIva pramANa nitya sadA sarvadA yAMtarAvinA cave ne upaje. e jAvArtha je anaMta jIvAtmaka eka sUkSma athavA bAdara nigoda tenA asaMkhyAtA jAga karieM, tevo eka jAga anaMta jIva pramANa sadA tyAMthI nikale, chAne voja eka saMkhyAtamo jAga sadA te sthAnake upaje, te jAga paNa anaMta jIvAtmaka . jAvo. e prakAre ekeka nigode prati samaye anaMtA jIva upaje ne anaMtA cave. to sarva nigodane viSe anaMtA upajatA chAne cavatA kema na pAmieM ? // 275 // ea nagada zabda artha kare be, je anaMtA jIvanuM eka sAdhAraNa zradArika zarIra stibukAkAra pANInA parpeTA sarakho tene nigoda kahieM, te anaMtAjIva ekavAre ekA zvAsozvAsa kare, ekatA yAhAra kare, te nigoda kahieM. tevA zrasaMkhyAtA nigodanA samudAyane golo kahieM, tevA golA caudarAjamAMhe asaMkhyAtA be. golA saMkhitA // asaMkha niggoya davai golo // ikkimi nigoe // prAMta jIvA muNeyavA // 276 // artha- saMsAramA asaMkhyAtA golA be, te asaMkhyAte nigode eka golo hoya. te ekeka nigode anaMtA jIva jANavA. e nigodiyA jIvanA be neda be. eka saMvyavahAriyA, bIjA saMvyavahAriyA. temAM je anAdi nigoda thakI nikalI pRthvIkAya pramukhamAMhe upaje, tene saMvyavahAriyo jIva kahIeM. kadAcit te jIva valI pharI pATho nigodamAMhe jAya topaNa tene saMvyavahAriyoja kahieM, ane je jIva anAdi nigoda kI nikalyAja nathI, anAdikAlathI sUkSma nigoda tathA bAdara nigodamAMheja rahebe, tene asaMvyavahAriyA kahieM, tathA jeTalA jIva moke jAya teTalA jIva nigodamAMthI nikalI pRthvIkAyAdikane viSe yAvI upaje e vizeSArtha be. pitA jIvA // jehiM na patto tasAi pariNAmo // uppati cayaMtiya // puNovi tacaiva tacaiva // 277 // artha- anaMtA jIva evA be ke, je jIve trasAdika paryAya pAmyuM nathI; je puNo vi For Private Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 157 ke pharI pharI tyAM nigodanA nigodamAMheja upaje je ne cave . eTale nigodamAMheja upaje ane nigodamAMheja maraNa pAme . tyAMnA tyAMja rahe . // 17 // sabovi kisala khalu // jagAmamANo aNaMta naNi // soceva vivddhNto|| doz paritto aNaMtovA // 2 // artha-sabovi ke samasta pratyeka vanaspatIkAya athavA sAdhAraNa vanaspatikAya prathama Ugato kisalayarUpa tene khalu iti nizceM anaMtakAya kahIeM so ke0 tehaja kisalaya ceva ke nizce thakI vadhato vadhato aMtaramuharta panI kozka paritto ke pra. tyeka zarIra hoya. vA ke ane kozka sAdhAraNa zarIra hoya, jevo karma bAMdhyo hoya jevo bIja hoya, tevo zarIra nIpaje. // 27 // // have kayA karmathI jIvane ekeMdrIpaNAnI prApti thAya te kahe . // jayA mododa tivo // annANaMkhumadagnayaM // pelavaM veyaNIyaMtu // tayA egidiya taNaM ||je|| artha-jayA ke jevAre tibo ke tIvra eTale atyaMta mohodaya viSayAnilASa maithuna pariNAma hoya, athavA atyaMta nairava ajJAnarUpa mahAjaya jeNe karI sacetana te acetana thakSa jAya. tathA pelavaM ke0 asAra veyaNIyaM ke0 asAtAvedanI udaya thAvI hoya. tevAre evA pariNAme athavA saMjJAeM karI ekeMjIpaNAnuM karma baMdhAya, tethI jIva ekeMDI thAya, eTale tiryaMcane upapAta virahakAla, cavana virahakAla, eka samaya upapAta saMkhyA, eka samaya cavana saMkhyA, e cAra dvAra khyaaN.|| e|| // have e tiryaMcamAM kiyo jIva jAya te gati dvAra kahe . // tiriesujaMti saMkhA // tirinarAjAu kappadevA // pajattasaMkha ganaya // bAyara jUdagaparittesu // 20 // to sahasAraMta surA // nirayA paDatta saMkha gannesu // artha-ekeMsI, beMjI, teMDI, caureMjI tathA saMkhyAtAvarSAyuvAlA paMceMtrI tiryaMca, ane saMkhyAtAvarSAyuvAlA manuSya, eTalA sthAnakanA jIva maraNa pAmIne ekeMjI, beMjI, teMDI, caureMjI ne paMceMDI tiryaMcamAMhe upaje. valI nuvanapatI, vyaMtara ane jyotaSI tathA jAUkappadevA ke0 yAvat saudharma ane IzAna e be kalpavimAnavAsi devatA e maraNa pAmIne pajAttasaMkhagappaya ke0 paryAptA saMkhyAtAyuvAlA garnaja tiryaMcamAMheM upaje. valI bAyarajUdaga ke paryAtA bAdara, pRthvIkAya ane daga eTale appakAyamAMhe paNa upaje. valI paryAptA parittesu ke0 pratyeka vanaspatimAhe paNa upaje // 20 // , Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. sanatkumArAdikathI mAMgIne sahasrArAMta sudhInA devatA tathA nArakI, e ca bIne paryApta saMkhyAtAyuSka garnaja tiryaMcamAM jAya, paNa bIjI jAtanA tiryaMcamAMde na jAya. eTale tiryacanuM gatidvAra kayuM. // have tiryaMcanA javakI maraNa pAmIne kyAM jAya ? te kahe . // saMkhapA diya tiriyA // marinaM canasu vigai suti // 282 // yAvara vigalA niyamA // sakhAjya tiri naresu garchati // vigalA khanija viraI // sammapi na teja vAna cuyA // 282 // 4G artha- saMpAdiya tiriyA ke0 saMkhyAtA zrAyuSyavAlA paMceMdriya tiryaMca marijaM ho maraNa pAmIne eka mokSavinA bAkInI cAre gatineviSe jaMti ke0 jAya. // 101 // valI yAvara te ekeMdrI ne vikaleMDI, te maraNa pAmIne saMkhyAtAyuSyavAlA tiryaMca ane manuSya mAM jAya; paNa devatA, nArakI, ane asaMkhyAtAyuSyavAlA tiryaMca tathA asaMkhyAtAyuSyavAlA je yugaliyA manuSya, temAM na jAya. valI vikaleMDI marIne manuSyagati pAmI sarva sAvadya viratirUpa cAritra pAme, paNa sIje nahI. ane tejakAya, tathA vAukAya maraNa pAmIne manuSya to na thAya, paNa kadAcit paMceMDI tiryaMca thAya to samyaktva paNa pAme nahI; to viratipaeM kyAMthI pAme ? e tejakAya tathA vAu kAyanA javano e svabhAva be, je manuSya na thAya, chAne samyaktva paNa na pAme. zeSa thAkatA saMmUrtima garjajatiryaMca, tathA saMmUrtimagarjajamanuSya, tathA pRthvI, appa ane vanaspati, eTalAM maraNa pAmIne manuSya thAya; chAne manuSya thaine marudevAnI pere teja nave cAritra pAlI mokSa paNa pAme // 282 // // have tiryaMcane avasara jaNI manuSyane paNa lezyA kahe be. // puDhavI daga paritavaNA || bAyara pattahuMti caulesA // gaaya diriya narANaM // ballessA tinni sesANaM // 283 // artha- puDhavi ke0 pRthvIkAya, daga ke0 pakAya, paritavaNA ke0 pratyeka vanaspatikAya, e sarva bAyara pakata ke bAdara paryAptA jANavAM, temAM huMticajalesA ke0 cAra lezyA hoya. kemake javanapati, vyaMtara, jyotaSI, saudharma ne IzAnAMta sudhInA devatA tejolezyAvaMta hoya. te pRthvI, appa, ane vanaspatimAMheM upaje. te paryAptA yA pI aMtarmuhUrttasudhI keTakoeka kAla tejolezyAvaMta hoya; te kAraNe kRma, nIla, kApota ne tejo e cAra lezya emAM hoya. chAne gAya tiriyanarANaM ke0 gajatiryaMca, tathA garbhajamanuSyane bae lezyA hoya. kemake manuSya tathA tiryaMcane - Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 25e sthiralezyA hoya. ane tini sesANaM ke zeSa teukAya, vAjakAya, sUkSma pRthvIkAya, sUkSma appakAya, sAdhAraNa aparyApta bAdara pRthvIkAya, aparyApta bAdara appakAya, aparyApta pratyeka vanaspatikAya, beiMjI, teMDI, caureMnI ane saMmRrbima paMceMDI tiryaMca, tathA saMmUrbima paMceMjI manuSya, eTalAne kRpta, nIla ane kApota e traNa lezyA hoya. ane pRthvI, apa tathA paryApta bAdara vanaspatimAhe devatAnA upajavA thakI keTaloeka kAla tejolezyA saMjave, paryAptAvasthAeM tejolezyA kema saMjave? te upara hetu kahe je. josAe maraI, " talesAe uvavaUti" eTale je vezyAthakAM maraNa pAme teja vezyA thakAM upaje. // 23 // ahIMyAM kSamAzramaNakRta gAthA kahe . // aMta muhattaMmi gae // aMta muhattaMmi sesa e ceva ||lesaa di pariNayAhiM // jIvA vaccaMti paraloyaM // 4 // artha-manuSya tathA tiryaMca te parajavanI lezyA zrAvyA palI aMtarmuhUrte maraNa pAme. eTale lezyAnuM aMtarmuharta gayA palI maraNa pAme. zrane devatA tathA nArakI potAnI mUlagI lezyAnuM muhUrta thAkatuM rahe tevAre maraNa pAmIne paranave jAya. tyAM upanyA par3I te mUlagI lezyAnuM aMtarmuharta jogave. temAM paryAptinuM aMtarmuhartta nhAnuM jANavU, ane vezyAnuM aMtarmuhUrta mahoTuM jANavU. temATe paryAptAvasthAe paNa parajavanI tejolezyA saMcave. ahIMyAM aMtarmuhUrttanA asaMkhyAtA neda . // 2 // tiri nara AgAmi nave // lessAe agae surAnirayA // pubanava lessasese // aMta muhutte maraNamiti // 5 // .. artha- tithaMca tathA nara ke manuSya te zrAgAminave ke zrAgalA javanI lezyAe ke lezyAnuM aMtarmuhUrtta gayA panI maraNa pAmeH valI surA nirayA ke deva tathA nArakI e pUrvanA navanI lezyAnuM aMtararmuhUrta zeSa thAkatuM rahe tevAre maraNa pAmI paranave upaje, etAvatA e paramArtha. je tejolezyAvaMta devatA pRthvIkAya, ane apakAya, tathA pratyeka vanaspatimAhe upajatA temane keTaloeka kAla tejolezyAno sannAva hoya. // 25 // // have manuSya, tiryaMca saMbaMdhI lezyAnI sthiti kahe . // aMtamuhuttahi // tiriya narANaM davaMti lessA // carimAnarANa puNa nava // vAsUNA putra koddiivi||26|| artha- pRthvIkAyAdika tiryaMca ane narANaM ke0 saMmUrbima tathA garnaja manuSya ene je je lezyA saMnave, te te lezyAu~nI hi ke sthiti aMtamuhutta ke aMtarmuharta pramANa jANavI. etAvatA pRthvIkAyamAMde je lezyA be, te jaghanyathI tathA utkRSTathI aMtarmu Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 saMgrahaNIsUtra. hurta sudhI rahI; ne valI saMjJAe karI pharI jAya, ane vIjI lezyA thAya. aMtarmuharta uparAMta lezyA rahe nahI. emaja appakAya pramukha tiryaMcane tathA saMmUbima garnaja manuSyane paNa jANavI. ane carimA ke bellI zuklalezyA te manuSyane utkRSTI nave varase UNI eka pUrvakoDI varSasudhI rahe. te kevI rIte rahe ? te kahe . garnakAlanA nava mahInA rahita ATha varSamAMhe cAritra na hoya. temATe kozka jIva navame varase cAritra leza kevalajJAna pAme, tevArapanI nave varase UNI eka pUrvakoDI varSaparyaMta jIvato rahe: tyAMsudhI kevalIne ekaja zuklalezyA hoya. ane bIjA manuSyane zuklalezyA aMtarmuhUrta pramANa hoya. eTale tiryaMcane savistarapaNe gati ane Agati kahI. // 6 // tiriyANavi vizpamuhaM // naNiya masesaMpi saMpaI vulaM // anihiya dAranahiyaM ||cng jIvANa sAmannaM // 2 // artha-tiriyANavi vipamuhaM ke0 dhurathakI mAmIne tiryaMcanI sthiti pramukha samasta zrA pratihArasahita tiryaMcanuM chAra jaNiyaM ke kayu. ane saMpazvuddhaM ke sAMprata eTale have cAre gatinA ghAramAhe keTalAeka bola prathama kahyA, ane keTalAeka adhika bola De te pUrve kahyA nathI. mATe te cAre gatinA jIvone sAmannaM ke0 sAmAnyapaNe sarakhA kahe . // // devA asaMkha nara tiri // isI puMveya gana nara tiriyA // saMkhAuyA tiveyA // napuMsagA nArayA IyA // 2 // artha- devatA ane asaMkha ke asaMkhyAtA varSAyuvAlA yugaliyA je manuSya tathA tiryaMca, temAMhe puruSa veda zrane strI veda e banne veda hoya. ane gananaratiriyA saMkhAuyA ke0 saMkhyAtA AyuSyanA dhaNI garnaja manuSya, tathA garnaja tiryaMca- emAhe puruSa, strI ne napuMsaka e tiveyA ketraNa veda hoya. tathA nArayAzyA ke0 nArakI zrAde dezne ekeMjI, beMjI, teMjI ane caureMDI tathA saMmurbima manuSya ane samUrbima tiryaMca eTalA badhA ekaja napuMsagA ke napuMsakavedI jANavA. // 2 // // have pUrvokta vaimAnAdika je kahyAM ne te je aMgule mApIeM te kahe . // AyaMguleNa vatuM // sarIra musseda aMguleNa tahA // nagapuDhavi vimaannaaiiN||minnsu pamANaM gulennNtu||shne|| artha-zrAMgulanA traNa bheda le. eka AtmAMgula, bIjuM utsejhAMgula, ane trIjuM pramApAMgula. temAM AtmAMgule karI vaDhaM ke vastu je dhavalagRha, nUmigRha, tahakhAnA, kUpa, talAva pramukhane mApIeM, je kAle jeTabuM zarIrapramANa hoya, tehane anusAre ghara, hATa, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 161 kUpAne talAva pramukha pota potAne aMgule mApIeM. jaratacakravartine vAre jaratane gule mApIne loko ghara, hATa, kUpa pramukha karatA hatA, chAne zrImahAvIrasvAmIne vAre zrImahAvIrane gule mApIne ghara pramukha loko karatA hatA, e AtmAMgula kayuM. devatA pramukhanuM zarIra utsedhAMgule karI mApIeM. tathA pramANAMgule karI naga ke0 parvata tathA puDhavI ke0 sAta narakanI pRthvI ane vimANAIM ke0 saudharmAdika devalo - kanA vimAnAvataMsaka; ghyAdi zabdayakI javanapatinAM bhuvana, narakAvAsA ne dvIpa, samudra e sarva pramANAMgule karI mApIeM. // 285 // // have utseddhAMgulanuM svarUpa kahe be. // sAsu tirake // vittu nittuM ca jaMkira na sakkA // taM paramANuM siddhA // vayaMti AI pamANANaM // 20 // - tirake va atyaMta tIkSNa khaDgAdika je saNa ke0 zastra, tethe karIne paThituM ke bedI ne jaMkiranasakkA ke0 jenA be khaMga karI zakIeM nahIM. valI nittuM ho jene vidArIne mAM sabidra paNa karI zakIeM nahIM, taMparamANuM ke0 tene paramANu kahIeM. te atyaMta laghu ema siddhA ke0 siddha je kevalI bhagavaMta te kahe be. valI te paramANune gula hastAdinA pramANa ke0 mAnanuM yadi eTale prathama kahIeM. e paramANu thakI sarva parimANa karIeM. te paramANunA be neda be. eka sUkSma paramANu, bIjo vyavahArika bAdara paramANu. te anaMtA sUkSma paramANu visrasA pariNAme malI ekaThA thAya, to te vyavahArika paramANu kahIeM. // 20 // yo baM dha paramANU tasareNa // rahareNU vAlagga likAya || jUya jaguNo // kameNa usseda aMgulayaM // 202 // aMgula bakkaM pAuM // so'guNa vivi sA guNa ho / candasadasa // koso te joyaNaM canaro // 292 // zrartha evA va vyavahAra paramANue eka tasareNu yAya, yATha tasareNue eka rathareNu thA, ne va rathareNue eka vAlAgra thAya, ane ghAva vAlA eka likA ho lIkha yAya, tathA ATha lIkhe eka yukA thAya, yA yukAe eka yava thAya, Ava ve eka utseAMgula thAya. // 101 // aMgulabakkaM ke0 evo va utseAMgule pArTa ke0 eka paga thAya, te pagano madhyabhAga tene DuguNa ke0 bama karIeM. eTale be page vihi bo eka veMta thAya. sA ke0 tene DuguNa ke0 bamaNu karIeM. tevAre be veMta yAya, eTale eka hAtha thAya. evA cauhabaMdha ke0 cAra hAthe eka dhanuSya thAya. evA sahasakoso Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 saMgrahaNIsUtra. to be hajAra dhanuSye eka koza thAya. te joyaNaM cauro ke0 tevA cAra koze eka yojana thAya // 1 // // have pramANAMgulanuM svarUpa kahe be. // canasayaguNaM pamANaM // gula mussedaM gulAna bodhavaM // ussedaM gula DuguNaM // vIrassAyaM gulaM jayiM // 203 // artha-cAraseM utseddhAMgule eka pramANAMgula thAya. ane eka pramANAMgule cAraseM utseSigula thAya. te bodhavaM ke0 jANavuM. e pramANAMgule zrIkRSanadeva jaratacakravarttinuM zarIra ekaso ne vIza gula lAMbuM. te ekaso ne vIza aMgulane cAraseM gaNuM karIeM, tevAre ar3atAlIsa hajAra aMgula hoya. ahIMyAM bannu aMgule eka dhanuSya thAyabe, mATe - tAlIza hajAra bannu jAge yApIeM, tevAre pAMcaseM dhanuSya dehamAna thAya. dave jasseMgula DuguNaM ke0 utseddhAMgulane bamaNA karIeM, tevAre vIrassa ke0 zrImahAvIra paramezvarano eka AtmAMgula thAya. evA corAzI aMgula zrImahAvIranuM zarIra hatuM. tene bama karIeM tevAre ekaso ne aDasaTha aMgula thAya. tyAM eka hAthamAM covIza aMgula hoya; mATe ekaso ne aDasaThane covIze nAga detAM sAta hAtha zrImahAvIranA zarIranuM pramANa hoya. e kAraNe be utseddhAMgule zrImahAvIrano eka AtmAMgula hoya. no vistArArtha aMgula sittirigraMtha thakI jANajo. ahIMyAM graMthavistAranA jaya thakI lakhyuM nathI. // 203 // // have corAzI lakS jIvAyAninA jeda kahe be. // puDhavAisa patteyaM // saga vaNapatteya AMta dasa canda // viga - ass sura nAraya // tiri ca cana caudasa naresu // 294 // - puDhavAisa ke0 pRthivyAdikane viSe eTale pRthvI, Apa, teja, ane vAyu e cArane viSe pratyeke saga ke0 sAta sAta lAkha yoni hoya, ane va patte ke0 pratyeka vanaspatine dasa ke0 dazalAkha yoni hoya, tathA aAMta ke0 anaMtakAyane cauda ke0 caudalAkha yoni hoya, chAne vigale ke0 vikaleMDI eTale beMDI, teMDI ne caureMdrI, Hit so pratyeke ve be lAkha yoni hoya, tathA sura ke0 devatA ne nAraya ke0 nArakI, valI tiri ke0 paMceMdrI tiryaMca- emAM pratyeke calacana ke0 cAra cAra lAkha yoni hoya, tathA caudasanareSu ke0 manuSyamAMde caudalAkha yoni hoya, e sarva malI corAzI lakSa jIvAyoni hoya. // 204 // have yoni zabdano artha kahe be. hayAM rAzI lAkha saMkhyAne viSe sAmAnyapaNe yoni jAtie karI ekeka jIvanA nikAya, For Private Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 163 varNa, gaMdha, rasa chAne sparza sarakho hoya; te eka jAtiyo nimAMhe grahaNa karIeM, tevA sarva mI corAzI lAkha hoya. jema gobaranuM bAeM eka yonI kahIeM. te bANAmAMde jUdA jUdA viMDI, Rmi, kIDA, pramukha je ghaNA jIva hoya te sarva jUdA jUdA kula kahIeM // eka yonimAMde ghaNAM kula hoya te kar3e be. // egidie paMcasu | bAra sagati satta aThavIsAya // vigalesu sattaDa nava // jala khada canapaya naraga juyage // ||20|| addhatterasa bArasa // dasa dasa navagaM narAmare nirae // bArasa vIsa pavisa // huMti kula koDi lakAI // 206 // igakoDi satta navaI // larakA saDhA kulANa koDI // artha- pRthvI, chApa, teja, vAu, ne vanaspati e pAMce ekeMdrIne yathA saMkhyA kameNa ke0 anukrame vArasa ke0 bAra lAkha kula koDI, saga ke0 sAta lAkha kulakoDI, ti ke to lAkha kulakoDI, satta ke0 sAta lAkha kulakoDI, vIsA ke0 aDAvIza lAkha kulakoDI, eve anukrame jANavI ne vigalesu ke0 vikaleMDI je beMDI, teMDI, ne cariM tene anukrame sAta lAkha, ATha lAkha thAne nava lAkha kulakoDI jANavI . chAne jala ke0 eka jalacara, bIjA khaha ke0 khecara, zrIjA caupaya ke0 catuSpada, cothA raga ke0 uraparisarpa, pAMcamA nUyage ke0 jujaparisarpa, e pAMcene anukrame sADhAbAra lAkha, // 205 // bAra lAkha, daza lAkha, daza lAkha, ane nava lAkha kulakoDI jANavI. emaja narAmare nirae ke0 manuSya, devatA, ane nArakI e traNene anukrame bAra lAkha, vIza lAkha ne pacIza lAkha kulakoDI jANavI // 276 // e sarva ekatA karIeM tyAre eka koDAkoDI sattANulAkha koDI pacAza hajAra koDI eTalI saMkhyA thAya. kasthApana ( 11500000000000 ) eTalI jIvone upajavAnI yonimAMde kulanI koDI . // have bIjI prakAre yonI kahe be. // saMvuDajoNi suregiMdi // nArayA viyaDa vigala ganu nayA // 207 // artha- sura ke cAra nikAyanA devatA, chAne ekeMDI te pRthivyAdika pAMca, tathA nArayA ke sAte narakanA nArakI, e sarvenI joNi ke0 yoni je utpatti sthAnaka, te saMvuma ke0 saMvRtta eTale DhAMkelI hoya, spaSTa dekhAya nahIM. tyAM devatAnI devaDuSye DhAMkelI devazayanIya hoya, tene vicAle devo upaje. ane ekeMdrIyanI yoni je pRthvI, pANI te paNa spaSTapaNe na jANIe. nArakIne DhAMkelA gokhane AkAre zrAlA be, tyAM For Private Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 saMgrahaNIsUtra. nArakI upaje, tyAMcI nIce paDe. ane vikaleMjI te beMjI, teMjI ne caureMDI, tathA saMmUrbima paMceMdrI tiryaMca, ane saMmUrbima paMceMDI manuSya, e pAMcanI viyaDa ke0 vivRtayoni eTale vizeSapaNe utpattisthAnaka je jalAzaya sarovara pramukha te pragaTayoni dekhAya be, ane garnaja paMceMdrIya tiryaMca tathA.manuSyane saMvRtta tathA vivRtta e banne yoni hoya. saMvRtta te DhAMkelI ane vivRta te pragaTa. e be prakAre yoni hoya. manuSya ane tiryaMcano garna te bAhera peTa mohoDaM dekhAya, ane mAMhe dekhAya nahI. temATe ene saMvRttavivRtta yoni kahIeM. // ze // ||vlii paNa yonineda kahe . // acitta joNi suraniraya // mIsa ggane tineya sesANaM // sI jasiNa niraya sura ganna // mIsatte jasiNa sesa tidA ||shen|| artha- sura ke devatA ane niraya ke nArakInI joNi ke yoni je utpattisthAnaka te, acitta ke aceta eTale nirjIva jANavU. yadyapi sUdama jIva sakalalokavyApI be, to paNa sUdama ekeMjI jIvane pradeze te detra saMbaMdha nathI; temATe sarvathA jIvapradezarahita utpattisthAnaka jANavU. tathA garnaja tiryaMca,ane garnaja manuSyane je yoni ne te mizra hoya. eTale kAMza saceta kAMza aceta hoya, temAM je zukramizrita Rtu, rudhira, pujala yoni saMgrAhya te sacitta jANavI ane bIjI aceta jANavI.ane zeSa jIvaje ekeMDI, beMjI, teMDI, caureMDI, saMmUrbima paMcenI tiryaMca ane saMmUrbima paMceMjI manuSya, eTalAnI yoni traNa nede kahI le. tyAM jIvatI gAya, nesa pramukhane zarIre Rmi pramukha upaje te sacitta yoni jANavI. sUkA lAkaDAmAhe ghuNa pramukhanI yoni te acitta jANavI. kAMka sajIva kAMzka ajIva te ardhasUkU kASTa tathA gAyanA zarIramA hatAdikaneviSe ghuNakramyAdika upaje te mizrayonijANavI. valInArakInIyoni keTalAekanI zIta tathA keTalAekanI jama jANavI. pahelI traNa narakaputhvIe usa vedanA De, tyAM zIta yoni jANavI. cothI narakapRthvIe uparanA narakAvAsAe zIta yoni , ane nIcalA narakAvAsAe usa yoni . pAMcamI narakapRthvIe ghaNA narakAvAsAmAMhe usa yoni ane thoDAmAM zItayoni je. bahI tathA sAtamI narakapRthvIe zIta vedanA , tyAM uplayoni jANavI. eTale zIta yonivAlAne usa vedanA atyaMta duHsaha thAya; temaja usa yoni, vAlAne zIta vedanA atyaMta duHsaha thAya, ane devatA, tathA garjaja tiryaMca, ane garnaja manuSyane mizrayoni hoya. eTale kAMzka zIta anekAMzka jama ema ujaya khannAva yoni hoya. tathA teukAyanA jIvone kevala usa yoni hoya. zeSa je pRthvIkAya, apakAya, vAukAya, vanaspati zrane saMmUrbima tiryaMca, tathA saMmUrbima manuSya euene traNe jAtanI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 165 yoni hoya. kozne zIta zrane kone usa tathA kozne mizra jANavI. // e7 // // have ekalA manuSyane yoni kahele. // haya ganna sNkhvttaa|| joNI kummunnayA jAyeti // arida hari cakkI rAmA // vaMsI pattA sesa narA ||shee // artha- manuSyanI yoni eTale utpattisthAnaka te bAhya atyaMtara trividha je. eka saMkhavattA ke zaMkhAvartta, bIjI kummunnayA ke kUrmonnata,trIjI vaMsIpattAe ke vaMsIpatrA. temA prathama saMkhavattA eTale zaMkha sarakho zrAvata hoya te hatagarnA kahIe, emAM upano je garna te nizcethI nIpaje nahI,atyaMta agnIne tApe garna maraNa pAme temATe hayagata ke0 hatagarnA kahIeM, te cakravartinI strIratnane hoya. bIjI kUrma te kAcabAnA pUganI pere unnatta eTale UMcI hoya te kUmrmonnata kahieM; e yoni mAMhe arihaMta, cakravarti, hari ke vAsudeva, rAmA ke baladeva upaje. trIjI vaMsanA pAnaDAnA jomA jevI hoya te vaMsIpatrA kahieM; e yonimAhe sesanarA ke zeSa sAmAnya manuSya upaje. // shee|| // have AyuSya saMbaMdhI vizeSa kahe . // AnassabaMdha kAlo // abAda kAloya aMta samaya // apavattaNa NapavattaNa // navakama NuvakammA naNiyA // 300 // zrartha- jeTale thAkate AyuSye paranavanuM AyuSya bAMdhe te AyuSyanuM baMdhakAla kahieM. bIjo zrAyuSya bAMdhyA palI jeTalo kAla gaye thake AyuSya udaya Ave tenA vacamAMno je kAla tene abAhakAlo ke0 abAdhAkAla kahieM. trIjo nogavato AyuSya je samaye pUrNa thAya tene aMtasamaya ke aMta samaya kahieM. cothu je AyuSya ghaNA kAle vedavA yogya te AyuSyane thomA kAlamAM vedieM, eTale so varSanuM thAyuSya aMtara muhUrtamAMhe vedieM te apavarttana kahieM. pAMcamuM je zrAyuSya jeTale kAle vedavAnuM be te zrAyuSya teTaleja kAle vedieM paNa ube kAle na vedieM te anapavartana kahieM, bahuM jeNekarI zrAyuSya karieM upakramIje te Upakrama kAraNa samUha te sopakrama kahieM. sAtamuMjene kAraNa maTayAM thakAM paNa AyuSya ghaTenahI te nirupakrama jANavo. 300 // have e sAte dvAra anukrame vistArapaNe vakhANe . // baMdhaMti deva nAraya // asaMkha naratiri umAsa sesAka // paranavi yAka sesA // niruvakkama tinAga sesA // 31 // sovakamAnayA puNa // sesa tinAgeadava navama nAge // sattAvIsa zmevA // aMtamuhuttaM timevAvi // 30 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 saMgrahaNIsUtra. artha- devatA, nArakI, asaMkhyAtA zrAyuSyavAlA tiryaMca yugaliyA tathA nara ke manuSya yugaliyA e sarva mAsa sesAU ke mAsa zeSa AyuSya thAkate paranavarnu AyuSya bAMdhe ane sesA ke zeSa bIjA saMkhyAtAyuSyavAlA tiryaMca tathA manuSya, ekeMjI, beMDI, teMDI, caureMDI ane paMceMDI nirupakramAyuSyavAlA potAnA jogavatA Ayupyane trIje nAge thAkatA nizcethakI paranavanuM AyuSya baaNdhe.||31|| ane sopakramAyuSyavAlA manuSya, tiryaMca, ekeMDI, beMDI, teMDI, caureMDI thane paMceMDI te potAnA zrAyuSyane trIje nAge thAkatA parajavAyu bAMdhe, athavA navame nAge eTale trIjA jAganA trIje jAge, athavA sattAvIsame nAge eTale navamA nAganA trIje jAge, athavA aMta muhuttaM ke bele aMtara muhUrte avazya parajavanuM AyuSya bAMdhe. eTakhe baMdhakAsana prathama bAra khyu.||302 // // have abAdhAkAlAdika, bIjuM zrAde dezne chAra kahe . // jazme nAge baMdho // Anassa nave abAda kAloso // aM te najhugazga // samaya vaka cana paMca samayaMtA // 303 // artha- jezme ke je same jAge eTale umAsa athavA trIje jAge athavA aMtaramuhUrta thAkatA parajavanuM AyuSya bAMdhyo be te jIvane te abAdhAkAla, eTale baMdha thakI udayanI vicAle je kAla te bIju abAdhAkAla kadieM. tathA aMte ke aMtasamaya eTale * zrAyuSyano je lo samaya jenA par3I paralavarnu thAyuSya udaya zrAve te aMta samaye paranave jAtA jIvane be gati hoya. temAM eka jugati, bIjI vakragati. temA je ujuga ke jugati be te gasamaya ke eka samaya pramANa be, kemake samazreNIe rahyo kAla karI tehija samaye upajavAne sthAnake jaz upaje tene jugati kahieM. ane vaka cala paMca samayaMtA ke bIjI vakragati te bAhulyapaNe cAra samaya tathA kevAreka kyAMeka pAMca samayanI paNa vakragati thAya . // 33 // // ehija artha vistAre kahe . // najhuga paDhama samae // paranaviyaM AnayaM tadA dAro // vakkA bIya samae // paranaviyA udayameI // 304 // artha- jugatie prathama samae parajavika zrAyuSya udaya Ave tahA ke temaja pahele samaye parajavano AhAra paNa udaya Ave. vakragatieM bIje samaye, parajavAyu zrAhArodaya thAve. te eka samayanI vakragati kahieM. bIjI vakrAe traNa samaya lAge, trIjI vakrAyeM cAra samaya lAge; cothI vakrAyeM pAMca samaya lAge, zrahIMyAM saghale Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 167 nAge prathama samaye ane aMta samaye ahAraka hoya. ane vicAle eka samaya, be samaya, ane traNa samaya aNAhAraka hoya. eka samaye vakrA kevIrIte hoya te kaDe be. sanADImAMhe sAtamI naraka tale maraNa pAmI, urpha lokanI nAve tiNe dizieM upajatAM be samaya lAge, tyAM eka samayanI vakragati jANavI. have adholokanI pUrvadizithI eka samaye trasanAmImAMhe zrAve, bIje samaye ursalokanI pazcima dizine mukhe Ave, ane trIje samaye utpatti sthAnake jaz upaje, yahAM traNa samaya lAge. emAM be samayanI vakragati jANavI. jevAre adholokanI vidizithI eka samaye adholokanI dizie zrAve, bIje samaye trasanADImAMhe zrAve, trIje samaye caMco jaIlokanI dizine mukhe thAve, ane cothe samaye utpattisthAnake zrAvI upaje, zahAM cAra samaya lAge, temAM traNa samayanI vakragati jANavI. ane jevAre pahele samaye adholokanI vidizI thakI adholokanI dizieM thAve, zrane bIje samaye trasanAmImAMhe Ave, trIje samaye urbaloke zrAve, cothe samaye uUlokanI nAveM tiNidizi zrAve ane pAMcame samaye vidizieM jaz upaje, zrahIyAM pAMca samaya lAge, emAM cAra samayanI vakragati jANavI. ahIMyAM jeTalA samaya vakra . teTalA samaya aNAhAraka jANavA. // 304 // // ehija artha sUtrakAra kahe . // gati cana vakAsu // ugAi samaesu prnvaadaaro|| uga vakkAi su samayA ||g dotinniya aNAdArA // 30 // artha- eka samaya, be samaya, traNa samaya, zrane cAra samayanI vakragatieM be zrAdi samaye parajavarnu thAhAra kare. eTale eka samayanI vakragatieM bIje samaye paranavAhAra kare. be samayanI vakragatieM trIje samaye parajavAhAra kare. traNa samayanI vakragatieM cothe samaye parajavAhAra kare. cAra samayanI vakragatieM pAMcame samaye parajavAhAra kare, be zrAdi vakrAdi gatineviSe eka, be thane traNa samaya aNAhAraka hoya. zahAM vAta ghnn| vistAre . te zrInagavatisUtranI vRttithI jo le. tyAM cAra samaya aNAhAraka ane pAMcame samaye zrAhAraka iti e trIjo kahyo. // 35 // bahukAlaveyaNiUM // kammaM appeNa jamida kAleNaM // vezaghara jugavaM ciy|| jainna sabappae saggaM // 306 // apava Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. taNitameyaM // yAuM davA asesa kammaMpi // baMdha samaevibadhaM // siDhilaM ciya taM jadA jogaM // 307 // artha- bahukAlaveyaNi ke0 je AyuSya ghaNAkAle vedavA yogya, te AyuSya thoDA kAlamAMhe AtmAnA sarva pradezanA jAge uinna ke0 udaya ANI veidya jugavaM ciya ke0 yugapat eTale samakAle vede anujavIne nirjhare te cothuM AyuSya karma apavarttana kahieM. athavA pakSAMtare AyuSyanI pere asesakammaMpi ke0 prazeSa eTale samasta bIjA karma paNa AyuSyanI pere ghaNe kAle vedavA yogya karma tene thoDe kAleM vede te pavarttana kahieM. ahiyAM ziSya pUbe be ke jevIrIte karma bAMdhyuM tevIrIte vede nahI, ane anyathApaNe vede to bAMdhyA aNabAMdhyAnaM zo vizeSa ? e prazna upara kAraNa kahe be. vaMTera ho bAMdhavAne samaye paNa tevAja adhyavasAyAdika kAraNa malyA ke je kAraNe karI tevoja siDhilaM ciya ke0 zithila eTale DhIlo baddhaM ke0 baMdha bAMdhyo be. je deza kAlAdika kAraNa malethake avazya thomAkAleja vede te sopakrama kahieM. // // have pravarttana kahe be. // puNa gADha nikAya | baMdheNaM puvameva kila badhaM // taM doi praNavattA // juggaMkama veyaNita phalaM // 308 // artha- jaMpuNa ke0 je valI AyuSya athavA zeSa bIjA karmonuM gADhanikAyaNa ke0 gADha eTale nimi atyaMta avazya vedyapaNe je baMdha tevA gADhe nikAcit baMdhe karI puvameva kilabaddhaM ke0 prathamaja nizcekarI baddhaM ke0 bAMdhyo be hopavatta ke te pAMca pravarttana kahieM. e kAraNe anukrame paripATI yeM jehano vedavA yogya phala be, te nirupakrama kahieM. // 308 // // dave koNa jIva sopakramI ne koNa jIva nirupakramI te kahe be. // uttama carama sarIrA // sura neraiyA prasaMkha naratiriyA || hutiniruvakamA // dAvi sesA muNeyavA // 309 // artha - uttama eTale covIza tirthaMkara, bAra cakravartti, nava vAsudeva, nava prativAsudeva ne nava baladeva e triSaSTi zilAkA puruSane uttama kahieM. te nopakramI jANavA. valI carama sarIrA ke0 je tehija nave mogAmI hoya, te paNa nopakramI jANavA. tathA sura ke0 cAranikAyanA devatA chAne neraiyA ke0 sAte narakanA nArakI, valI asaMkha ke0 zrasaMkhyAtAyuSyavAlA yugaliyA naratiriyA ke manuSya ane tiryaMca eTalA sarva tiruvakamA ke0 nirupakramAyuSyavAlA nopakramI jANavA. ane zeSa thAkatA jIva hAva ke behude hoya, eTale koi sopakramI ane koi nirupakramI hoya. // 30 // 168 For Private Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 26e // have sopakrama ane nirupakramanA kAraNa kahe . // gheNAna muvakamijAya // appasamubeNa zyara geNAvi // so anavasANAI // uva kama'Nuvakamo zyaro // 31 // artha- jeNa appasamudraNa ke zrAtmAthI upane zradhyavazAe athavA zyageNAvi ke itara keNApi bAherale kAraNe eTale viSa, agnI, zastra, pANI pramukha kAraNe AyuSya upakramIe eTale ghaNAkAla vedya hoya tene alpakAla vedyapaNe pamAmIeM te apavartana hetuka adhyavasAeM karI upakrama eTale upavartana sopakramAyu kahIeM, ane aNuvakamozyaro ke0 e thakI itara eTale viparItapaNe anupavarttana te anupakramAyu jANavo. ||shhaaN upakramanA sAta prakAra kahe . // adhavasANa nimitte // AdAre veyaNA parAghAe // phAse ANA pANU // sattavihaM kiyae AlaM // 311 // artha- sattavihaM ke e sAta prakAre AyuSya jidyae ke kSaya pAme, te sAta prakAra kahe je. eka anavasANa ke adhyavasAya te rAga, sneha ane nayarUpa manano vikalpa jANavo. ane jene mana na hoya tene saMjJAthI kadevo. tyAM rAge karI kSaya te ema je kozka parabaneviSe pANInI pAvanArI strI,taruNa puruSa dekhI anurAge karIjotI thakI tenI prApti na tha tAM maraNa pAmI, snehekarI kSaya te jema kozka sArthavAhIne paradeza thakI teno pati sArthavAha zrAvyo, tevAre ko mitre sneha parIkSA nimitte, sArthavAhano maraNa kahyo batAM,strI maraNa pAmI.strIne maraNe sArthavAha paNa maraNa pAmyo, tathA jaya thakI zrIkRlane dekhI somila maraNa pAmyo. bIju nimitta te daMga, cAbaka, hathIyAra, doraDAdike maraNa pAme. trIjo atyaMta sarasa AhAra te ghaNo khAvA thakI maraNa pAme. cothu vedanA sayaghAtI sUlAdikanI vedanA thakI maraNa pAme. pAMca, parAghAta te khAmAmAM paDyA thakAM maraNa pAme. baI phAse te sarpa, agnI zrane viSa pramukhanA pharasapI maraNa pAme. sAtamuM ANApANu ke svAsa usAsa nyUnAdhika vahetA athavA zvAsozvAsa raMdhana kakhyA thakAM maraNa pAme. e sAte kAraNe sopakramAyuSya ghaTe ne. eTale jA pAya be. ane nirupakrama je nikAcit te ghaTe nahI. temaja e upakrama skaMdhakAcAryanA ziSyasarakhA keTalAeka carama zarIrIne saMjave . tathA zrIkRSlana bAhya upakrame zrAyuSya pUrNa thayuM paraMtu aMtaraMga vicAratAM nirupakrama eTajhuMja zrAyuSya ituM temATe sopakrama nahatuM. // 311 // 22 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. // have sarva jIvane paryApti kahe . // AdAra sarIriMdiya // pajattI prANapANa nAsamaNe // cana paMca paMca ppiya // ga vigalA sanni sannINaM // 312 // artha- zrAhAra pramukhanA punala grahaNa pariNamanahetu je zrAtmAnI zakti vizeSa tene paryApti kahieM. tyAM prathama AhAra paryApti,bIjI zarIra paryApti, trIjI iMjiya paryApti, zahAM etraNanI vacAle je paryApti zabda kahyo teno hetu ema De ke je ko jIva aparyApto maraNa pAme, topaNa e traNa paryApti pUraNa karI maraNa pAme, paNa e traNa paryApti purI kalyA vinA ko maraNa pAmeja nahI. temATe ahIMyAM iMjiyapadanI sAthe paryApti zabda joDyo be. cothI zvAsozvAsa paryApti, pAMcamI nASA paryApti,bahI manaHparyApti, e samasta paryApti upajavAne pahele samaye je jIvane jeTalI paryApti karavAnI, te jIva te. TalI paryAti samakAle karavA mAMDe,paDhI anukrame pahelI bAhAra paryApti, te par3I zarIra paryApti, ema sarva paryApti yathAyogyapaNe kare. tyAM zrAhAra paryApti prathama samayeja kare, ane bIjI samasta paryApti te pratyeka asaMkhyAta samaya pramANa aMtara muharte kare, vaikriya zarIra ane thAhAraka zarIravAlA jIvane, eka zarIra paryApti aMtaramuhattai hoya, ane bIjI samasta paryApti ekeke samaye hoya. evaM sarva malI aMtaramuhUrta pramANa paryAptikAla jANavo. ahIMyAM ekeMDIne cAra paryApti hoya, ane vikaleMDIne nASA sahita pAMca paryApti hoya, tathA asaMjJI saMmUrbima paMceMnI tiryaMca tathA manuSyane eka mana vinA pAMca paryApti hoya, tyAM saMmUrbima matsa je samuamAhe zrAhAra nimitte mukha UghADe , te thAhAra saMjJA jANavI, paNa mana samajavU nahI. kemake, asaMjhIne pAMca paryApti kahI be, paraMtu saMmUrbima manuSyane traNa paryApti saMjave. zrIpannavaNAmAM ema kaDaM . yataH "savAhiM pattagA" e vacana thakI kadAcit cAra paryApti saMnave, paraMtu nASA paryApti to sarvathA saMcaveja nahI. valI saMjhI paMceMDI garjaja tiryaMca tathA manuSya tathA deva ane nArakIne mana sahita u paryApti jANavI. je potAne yogya paryApti pUraNa kasyAvinA aparyApto maraNa pAme, te AdyanI traNa paryApti purI karI parajavAyunuM baMdhakarI aMtara muhUrta zrabAdhAkAla jIvIne maraNa pAme. // 315 // // have paryAptinuM lakSaNa kahe je. // AdArasaridiya // sAsa vaka maNoninivattI doija daliyAU // karaNaM pazsAna pajAtI // 313 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahaNIsUtra. 271 artha- zrAhAra, zarIra, iMjiya, UzvAsa,vacana ane mana enI nippatti ke niSpati hozjada liyAU ke je pujala thakI hoya be, te pujalane AhArAdikanI niSpatipratye je karaNa eTale jIva saMbaMdhi zaktivizeSa te paryApti kahIeM. // 313 // // have jIvane daza prANa svarUpa vakhANe . // paNa iMdiya tibalU sA // sAU dasa pANa cana saga a|| ga uti canariMdINaM // asanni sannINa nava dasaya // 314 // artha- sparzana, rasana, prANa, cakku, ane zrotarUpa pAMca iMzI, ane manobala, vacanabala ane kAyabalarUpa traNa bala, navamo zvAsozvAsa, ane dazamuM zrAyuSya e sarva malI daza prANa hoya, jene dhAraNa kasyAM thakI prANI kahieM. ane jenAthI viDoDyAM thakA jIva maraNa pAmyo ema kahieM. te ekeMjIne cAra prANa, beMjIne ba prANa, teMjIne sAta prANa, caureMjIne zrApa prANa, asaMjhI saMmUrbimane nava prANa, tyAM saMmUrbima paMceMDI tiryaMcane nava prANa, yadyapi saMmUbima manuSya paNa asaMjhI mAMhe be. paraMtu prANa AzrI saMmUrbima manuSyane sAta athavA thA prANa hoya, ane saMjhI garnaja paMceMDI tiryaMca tathA manuSya valI devatA ane nArakIne daza prANa pUrA hoya. // have e graMtha jyAMthI UparI jejaNI kIdho te kharUpa kahe . // saMkhittA saMghayaNI // gurutara saMghayaNi madya esA // siri siri caMda murNideNa // nimmiyA appa paDhaNahA // 325 // artha-prathama zrIjinanajagaNi kSamAzramaNe buddhirUpa maMthe samasta siddhAMta mathana karI saMkSipta saMgrahaNI kIdhI, te saMghayaNI mUlagAthA tathA anerI prakSepa gAthAe karI vadhati vadhati cAraseM gAthA pAMcaseM gAthA pramANa gurutara eTale mahoTI tha. te moTI saMghayaNIne pramAdI jIva jaNato thako thAlasa kare, temATe te gurutara saMghayaNInA madya ke0 madhye thakI artha jaharIne harasorAgabanA zRMgAra zrI zrIcaM sUrieM esA ke e pUrve vakhANI evI je saMgrahaNI te zAstrAMtaranA artha ekA karIne saMkhittA ke0 saMdepe thoDA sUtramAMhe saMgrahIne teno ghaNo artha samajAya evI navI karI be. ane je mUla saMghayaNI , te sUtre mahATI . teno vistAra pAmelo sarva artha grahaNa karanAranA manamAM turata saMgraha kasyo jAya nahI temATe appaDhaNahA ke potAne jaNavAne arthe eTale potAnuM ahaMkAra mUkI ziSya jaNavAne hete na kaDaM paNa potAne dete e saMgrahaNInI nimmayA ke0 nirmita eTale racanA kIdhI. mahoTI saMghayaNI jaNatAM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 saMgradaNIsUtra. ghaNo kAla lAge, ane e saMkSepa saMgrahaNI jaNatAM guNatAM vakhata thomo lAge, ane kArya ghaNo sare, e prayojane ziSya jagatA thakA paNa potAne puNya yAya ne papaDhA evaM paNa pATha kayuM. saMkhittayarInaimA // sarIra mogohaNAya saMghayaNA // saMnnA saMThA kasAya lesiMdiya samugdhAyA // 316 // diTThI daMsaNa nANe // jogu varugo vavAya cavA hiI // pati kimAdAre || sannigaI rAgaI vee // 317 // artha-saMkhittayarI uzmA ke0 saMkSiptatara eTale ati saMdeSa saMgrahaNI e covIsa zarIrAdika dvAre karI kahe be. temAM eka audArikAdika zarIra pAMca; bIjuM avagAhanA te zarIranuM pramANa eTale devatA, nArakI, manuSya ThAne tiryaMcanuM pUrvokta dehamAna; trIjuM vajraruSajanArAcAdika va saMghayaNa; cothuM AhAra saMjJAdika cAra saMjJA; pAMcamuM samacauraMsAdika banede jIvanuM saMsthAna, tathA parimaMgala vRtta triraMsa cajaraMsa ne zrAyata te dIrgharUpa pAMca de jIvanuM saMsthAna; bahuM krodhAdika cAra kaSAya; sAtamuM kRlAdi dravya saMbaMdha AtmAno zubhAzubha pariNAma je lezyA te jaMbuphala khAdaka va puruSanA dRSTAMte karIba de jANavuH AThamuM karNAdika pAMce prakAre iMdrI; navasuM samudghAta be nede, temAM vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, tejasa AhAraka, ne kevalI, e sAta jIvasamudghAta kahieM, ane ajIvasamudghAta te acittamadAskaMdha kevalI samudraghAtanI pere samae loke vyApe, e ve prakAranA samudghAtanA be dvAra jANavA; agIdhAramuM mithyAdRSTI, samyakadRSTI ne mizradRSTI, e traNa dRSTI; bAramuM cakSu, acachu, avadhi ne kevala, e cAra prakAre darzana; teramuM matyAdika pAMca prakAre jJAna; cadamuM yoga vIrya utsAha pannara nede hoya; panaramuM bAra prakArano upayoga; solamuM upapAta te upajavuM; sattaramuM cavana te cavakuM; zraDhAramuM zrAyuSyanI sthati; ugaNIzamaM va prakAranI paryApti; vIzamaM kimAhAre ke0 jIva kevI rIte khAhAra kare; ekavIrAmuM dIrghakAlAdika tra saMjJAna; bAvIzamaM gati; trevIzamaM zrAgati; covIzamaM puruSa, strI ne napuMsakarUpa veda; ema covIza dvArarUpa saMkSiptatara saMgrahaNI vakhANI. malahAri dema sUrI // sIsa leseNa viraiyaM sammaM // "pAgaMtare " // sIsaleseNa sRriNArahiyaM // saMghayaNi rayaNa meyaM // naMdajA vIrajiNa ticaM // 328 // artha- maladhArIgachIya zrI hemacaMdrasUri tenA ziSyamAMde lava lezasamAna evA For Private Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 laghukSetrasamAsaprakaraNa. zrIcaM sUri teNe saMghayaNI rayaNameyaM ke zrA graMtha je saMghayaNarUpa ratna te rahiyaM ke racyu. athavA hemacaMjasUrinA ziSye lava leza eTale saMkSepa mAtre sammaM ke0 samyakUprakAre racyu. ema paNa bIjo artha thAya . e graMtha jyAMsudhI zrImahAvIra jagavaMtanuM tIrtha De tyAMsudhI naMdo eTale sAdhu sAdhavI zrAvaka zrAvikA jaNatA samRddhi pAmo, e prAMta maMgala . zahAM keTaloka gAthArtha thakI samajajo, keTaloeka yaMtra thakI samajajo, keTaloeka guNAkAra jAgAkAre karI samajajo, gurumukhe jeNe jevo saMghayaNIno artha lIdho hoya teNe tevo e uparathI saMjAravo.e sarva dharmadhyAnanuM bAlaMbana neda be, citta sthira karaNa karmadaya hetu ne temATe javyajIva zunaprakRti bAMdhe. // 31 // // iti zrIcaMdasUri racita zrIlaghusaMgrahaNI sUtra bAlAvabodhasahita samAptaH // // zrIpArzvanAthAya namaH // atha zrI ratnazekharasUrikRta laghukSetrasamAsaprakaraNa bAlAvabodhasadita prAraMnnaH vIraM jayasedarapaya // pahiyaM paNamikaNa suguruM ca // maMtti sasaraNA // khittaviyArANu munAmi // 1 // zrartha-graMthakartA zrIratnazekharAcArya ema kahe je ke hu~ vIraM ke zrIvardhamAnasvAmine, te kevADe toke-jayaseharapayapahiyaM ke jagattuM zekhara eTale lokanuM zraya evaM je pada eTale sthAnaka tyAM pratiSTita ,athavA bIjo artha jagatzekharasUri tenAM paTaneviSe pratiSTita evA zrIvatrasenasUrine eTale zrIvIraparamAtmA tathA guru je zrIvajrasenasUri te pratye paNa miUNa ke praNAma karIne eTale namaskAra karIne khittaviyArANu ke kSetravicAranA aNu eTale kheza pratye maMDatti ke hu~ maMdamati eTale mUrkha bu emATe saptaraNakA ke potAne saMjAravAne arthe uchAmi ke kahIza. paNa paMmita puruSone mATe nhiiN||1|| // temAM prathama trigakSetraneviSe chIpasamujnuM sAmAnyapaNe mAna kahe je.|| tiriegarakukhitte // asaMkhadIvo dahIna te save // 3 jhAra palliya paNavisa // koDAkoDI samayatullA // 2 // zrartha-tiri ke trino je egaramukhitte ke ekarAja kSetra ,teneviSe save ke sarvazrasaMkhadIvodahI ke0 asaMkhyAtA bIpasamuhale. te ke te asaMkhyAtAnuM pramANa kahe je.jakArapaliyapaNa visakoDAkoDI ke0 pacIsa komAkoDI ujhAra pasyopamanA samayatujhA ke jeTalA samaya thAya, tene tulya eTale teTalA chIpasamula . Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 laghudevasamAsaprakaraNa. ||hve sthUla uddhAra pakSyopama vicAra vizeSa saMpradAyokta prathama sthUlANunI kalpanA kahe // kuru saga diNAvi aMgula // rome sagavAra vihiya amakhaM De // bAvannasayaM sahasA // saganavaI vIsa larakANU // 3 // artha- kuru ke devakuru zrane uttarakuru-teno upanyo je sagadiNAvi ke sAta divasano gheTo tehano aMgula ke utsedhAMgula pramANa je roma, tehanA sagavAra ke sAtavAra aDakhame ke zrApa Au khaMDa karIeM, tevAre vIsalarakANU ke vIza lAkha aNu, saganavasahassa ke sattANuhajAra, sayaM ke ekaso ane upara bAvanna ke bAvana-eTalA romanA khema thAya. te AvIrIte. prathama ATha, bIjIvAra pAune zrAThe guNatAM cosa thAya, trIjIvAra cosaThane AThe guNatAM pAMcaseM ne bAra thAya, cothIvAra pAMcaseM bArane zrAThe guNatAM cAra hajAra ne barnu thAya, pAMcamIvAre cAra hajAra banane AThe guNatAM batrIza hajAra sAtase ne zramaza thAya, bIvAre tene zrAve guNatAM be lAkha bAsaTha hajAra ekaso ne cumAlIza thAya, sAtamIvAra e AMkane zrAThe guNatAM vIza lAkha satANu hajAra ekaso ne bAvana eTalI saMkhyA thAya. e pramANe pUrve je romanA khaMDa kahyA, temanuM je paTya-tene viSe saMkhyAtapaNuM dekhaaddyu.||3|| // have asaMkhyAtapaNuM dekhADavAne mATe sUkSma khemanI kalpanA kahe . // te thUlA palle vihu // saMkhijAcevahuMti savevi // te zakika asaMkhe // suhame khaMDe pakappeTha // 4 // artha- te zUla ke te pUrve kahyA je thUla eTale mahoTA romanA khaMga-teNe karI jenuM cAra koza pramANa be, evo samavRtta je pajhevihu ke kurca te nasyothako-teneviSesavevi ke0 sarva paNa ceva ke nizcaye karIne saMkhijA ke0 saMkhyAtAja hu~ti ke hoya. te yukti kahe .jevAre zuci guNIeM tevAre utsedhAMgula pramANa romanA khaMga sarva malIne vIza lAkha sattANu hajAra ekaso ne bAvana thAya. ane covIza utsedhAMgule eka hAtha thAya. temATe ene covIza guNA karieM tevAre 50331647 pAMca koTI traNa lAkha ekatrIza hajAra baseM ne aDatAlIza thAya. ane cAra hAthe eka dhanuSya thAya, temATe e rAzIne valI cAra guNI karatAM 201326eee vIza koTI tera lAkha babIza hajAra pAcaseM ne bAeM thAya. tevA be hajAra dhanuSya eka kozamAM thAya ne, mATe ene be sahasra sAthe guNatAM 4,02,65,31,4000 eTalA roma khaMma thAya. te valI cAra koze eka yojana thAya, temATe e zrAMkane cAranIsAthe guNatAM 1,610,61,273,6000 eTale eka lAkha ekasaTha hajAra ane ekasaTha eTalI koTi ane sattAvIza lAkha batrIza hajAra japara eTalA romakhama zuciguNatAM thAya. valI eka yojana prataranI vAMgae samacaraMsa karata Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 205 e rAzIne ehaja AMkasAthe guNIeM tevAre 25e4,733753, 654056e, 6000000 paccIseM ne corANuM komAkomI komI, tathA sAta lAkha tetrIza hajAra zrAseM trepana eTalI komAkoDI ane pAMsaTha lAkha cAlIza hajAra pAMcaseM agaNottara kokI, tenA upara sATha lAkha, eTalA romakhaMma canaraMsa pratara yojanamAM thAya. par3hI jevAre e yojananu ghana karIeM tevAre e zrAMka ehaja AMkasAthe guNIeM tevAre 4174763,257157, 4245,4425600,0000000 eTale ekatAlIza koTi kottera lAkha cAra hajAra sAtaseM tresa koDAkoDI komAkoDI, tathA pacIza lAkha ahAzI hajAra ekaso ne ahAvana komAkoDI koDI, tathA betAlIza lAkha sittottara hajAra AThase pistAlIza eTalI komAkoDI, ane cumAlIza lAkha pacIza hajAra baseM eTalI kAmI, e cauraMsaghana yojana karIeM, to temAM eTalA romakhaMga thAya. have cajaraMsaghana palyanuM jevAre vATavaM pavya karIeM to e canaraMsa ghanayojanano zrAMka jaMgaNIza bAMke guNIeM tyAre paezae0501917501011e063464000000000 eTalA zrAMka thAya. valI e - kane covIza nAge veheMcatAM 330762104,2465625,52160,e753600,0000000 tetrIza komI sAta lAkha bAsaTha hajAra ekaso ne cAra komAkomIkoDAkomI, covIzalAkha pAMsaThahajAra baseM ne pacIza eTalI koDAkomI koDI, tathA betAlIza lAkha uMgaNIza hajAra navase ne sATha eTalI komAkoDI, tathA sattANu lAkha trepana hajAra ne baseM koDI eTalI vATalA ghanayojana paTyopamaneviSe sarva sthUla romakhamanI saMkhyA hoya. temATe e saMkhyAtA kahyA. have asaMkhyAtA karavAmATe kahe . te ke te pUrvokta romakhaMDa tenA zakika ke0 ekekA khaMmanA asaMkhe ke asaMkhyAtA khaMma manasAthe ka pieM; tevAre asaMkhyAtA sUdamaromANu thAya. // 4 // // have asaMkhyAtA sUkSmaromakhaMDane pakSyopamapaNuM kahe . // suhamANu niciyanasse // haMgula canakosa palli ghaNavaDhe // pazsamaya maNuggaha, nidhyimi nachAra palli jati // 5 // - artha- suhuma ke sUkSma, aNu ke paramANu-teNe karI niciya ke0 narelo evoussehaMgula ke utsedhAMgulane pramANe karI caukosa ke cAra kozano pati ke pathyopama te ghaNa ke niviDa vaTTe ke vartula eTale golAkAra evo je paDhyopama tene pazsamaya ke pratisamaye ekeka romANune anugraha ke0 grahaNa karIne nihiyaMmi ke niSTAMgata te nirlepa kare te eTale khAlI kare bate uchArapalijatti ke eka ukAra paTyopama thAya. iti ucyate. ene pahanI upamAe kahyo mATe pasyopama kahIeM. ahIMyAM pakhyopama ba prakAranA be. eka ukArasUkSma, bIjaM ujhArabAdara, trIjuM asAsUkSma, cothu Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 laghukSetrasamAsaprakaraNa. ajhAbAdara, pAMcamuM detrasUkSma, ane bahuM detrabAdara, e neda pasyopamanA . paraMtu ahIMyAM chIpasamunA mAnane arthe ujhAra pakSyopama khe. iti. // 5 // // have keTalAka chIpasamujanAM nAma cAra gAthAe karI kahe . // paDhamo jaMba bii||dhaay saMDoya purakaro taaN|| vAruNivaro canana // khIravaro paMcamo diivo||6|| artha-paDhamo ke prathama jaMbU ke jaMbuddhIpa be, bI ke bIjo dhAzyasaMmo ke dhAtakIkhaMga De, ya ke valI ta ke trIjo pukaro ke puSkaravara chIpa be, cauDo ke cotho vAruNivaro ke vAruNIvara bIpa be, paMcamo ke pAMcamo khIravaro ke dIravara dIvo ke bIpa . // 6 // ghayavaradIvo baho ||ikurso sattamoya ahama // naMdIsaroya aruNo // navamo zcAztra saMskir3A // 7 // artha-uTho ghayavara ke0 ghRtavara dvIpa , sattamo ke sAtamo ane ya ke valI ahama ke0 AThamo zkuraso ke kurasa ane naMdIsaro ke naMdIzvara bIpa . eTale sAtamo zkurasa ane pAThamo naMdIzvara bIpa che. ya ke valI, navamo ke navamo aruNo ke aruNa chIpa je. zcAza ke0 ityAdika asaM rikatA ke asaMkhyAtA chIpo be.||7|| supasabavalunAmA // tipaDoyArA tahA ruNAIyA // iMganAmeviasaMkhA // jAvaya sUrAvanA sutti // 7 // artha-supasabavabunAmA ke suprazasta vastunA nAme chIpasamukho. yadAha je kAraNa mATe zrI saMgrahaNI madhye bAjaraNa vagaMdhe ityAdi gAthA kahelI . te gAthA lakhe be. yAnaraNavagaMdhe // uppala tilaeyapaumanihirayaNe // vAsahara dahanaje // vijayA varakArakappidA // 1 // kurumaMdarAvAsA // kUDAnarakattacaMdasUrAya ||anneviev. mAI // pasaba babuNa jenAmA // 2 // tannAmAdIvudahI ityAdi tahA ke0 tathA tipamoyArA ke0 tripratyAvatArA evA aruNazyA ke aruNAdi chIpa . yathA aruNaH arupavara, zrane aruNavarAvanAsa, e prakAre ekekAnAme karI paNa traNa traNa nAmo ; tevA ganAmevi ke ekekAnAme karIpaNa asaMkhA ke asaMkhyAtA chIpo . jema eka jaMbuchIpa , te prakAre bIjA asaMkhyAtA jaMbuddhIpo . tathA samuso . eTale suravarAvanAsa hIpa tathA suravarAvajAsa samujthakI pharI jaMbujhIpa ane lavaNasamuja Ade deza asaMkhyAtA chIpa zrane samuDo . te surAvanAsasudhI jANavA. palI valI jaMbuddhIpa dhurathI mAMDIne surAvajAsasudhI asaMkhyAtA chIpa samuna . ema asaMkhyAtivAra karatA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 laghudevasamAsaprakaraNa. asaMkhyAtA . tathA ekekA nAma, je bAhulyapaNuM eTale tripratyAvatArapaNuM be, te jAva ke0 yAvat eTale jyAMsudhI ya ke valI belA surAvanAsutti ke surAvanAsa hIpa tathA surAvanAsa samuja, te tripratyAvatAre suravarAvanAsa hIpa ane suravarAvajAsa samuja be; tyAMsudhIja be. paraMtu zrAgala nathI. // 7 // tatto deve nAge // jake nae sayaMjuramaNe ya // ee paMca vi dIvA // igeganAmA muNeyavA // e|| artha-tatto ke tataH tripratyAvatAra gaNatAM bebo je suravarAvanAsa hIpa, te par3I deve ke deva dIpa be, te par3I nAge ke nAga jhIpa tathA jake ke yada chIpa, lUe ke0 nUta hIpa. ya ke valI sayaMjuramaNe ke0 svayaMnUramaNa hIpa ee ke e paMcavi ke0 pAMce paNa dIvA ke chIpo . tathA pAMca samukho . te igeganAmA ke jemanuM ekeka nAma le. evA muNeyavvA ke jANavA yogya . // 5 // // have keTalAeka samunAM nAmo kahe . // paDhame lavaNo bIye // kAlodadi sesaesu savesu // dIvasama nAmayA jaa|| sayaMjuramaNodahI crmo||10|| artha-paDhame ke prathama jaMbuddhIpane viSe lavaNo ke lavaNodadhi . bIe ke bIjo je dhAtakIkhaMDa dvIpa tene viSe kAlodahi ke kAlodadhi nAme samuna . sesaesu ke bAkI rahyA je savvesu ke sarva samupa te dIvasama nAmayA ke0 DIpa sarakhAM jemanAM nAma ke evA ne. yathA puSkaravara chIpa, tyAM puSkaravara samuja ityAdi. jA ke yAvat caramo ke beho sayaMjuramaNodahi ke svayaMjuramaNa samuja tyAMsudhI jANavA. 10 // have eka gAthAe karI samunonA pANIno rasa kahe . // bIu ta crmo|| udagarasA paDhama canatha paMcamagA // bahovi sanAmarasA ||iskursaa sesa jalanihiNo // 11 // artha-bI ke bIjo kAlodadhi, ta ke trIjo puSkaravara samuja, caramo ke0 beho vayaMjuramaNa samuja, e traNa samukha udagarasA ke pANI sadRza rasa jemano evA . paDhama ke pahelo lavaNasamukha, cautha ke cotho vAruNIvara samuja, paMcamagA keva pAMcamo khIravara samuja, hovi ke ho ghRtavarasamuja paNa-e cAra samujasanAmarasA ke potAnA nAma sadRza jemano rasa be evA je. ane ikurasA ke tu je zelar3I te sadRza De rasa.jemano evA sesajala nihiNo ke0 zeSa eTale bAkInA jalanidhi eTale samuno . // 11 // 23 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 laghukSetrasamAsaprakaraNa. // have chIpa samusaMbaMdhI vistAranuM pramANa eka gAthAe karI kahe je. // jaMbUddIva pamANaM ||guljoynn laka vaTTa viskaMno // lavaNAI yAsesA // valayAnA uguNa uguNAya // 12 // artha- jaMbuddIva ke prathama jaMbuddhIpa be, te pamANaMgula ke pramANAMgule karI laraka joyaNa ke0 lAkha yojanano vaTTa ke vartula eTale golAkAre visvaM no ke paholo . ya ke0 valI sesA ke zeSa eTale bAkI rahyA je lavaNAzyA ke lavaNAdi samuna tathA chIpa te uguNaguNA ke0 eka bIjA karatAM bamaNo bamaNo jemano vistAra be, evA . // 12 // // zratha jagatInuM svarUpa ba gAthAe karI kahe je. // vayarAmazadi niya niya // dIvodadi masigaNiya mUlAhiM // ahucAhiM bArasa // canamUle uvari ruMdAhiM // 13 // vibAra uga viseso // ussehi vinattu khanaca doz ||shy cUlAgiri kUDA, tulla viskaMna karaNAdiM // 14 // gAujuguccAra taya nAga ruMdAi panamaveIe // desUNa joyaNavara // vaNAhi parimaMDiya sirAhiM // 15 // veisameNa mahayA // gavaraka kaDaeNa saMparittAdiM // ahArasUNa caunna, tta parididAraM tarAdiMca // 16 // ahuca casavibara // upAsa sakosa kuTTadArAhiM // puvAi mahaDiyade, vadAra vijayAi nAmAdiM // 17 // nANAmaNi maya dedali // kavADa parighAi dArasodAdiM // jagadaM te savve ||diivodhinno pariskittA // 17 // artha-e pUrvokta sarva chIpasamuja te zrAgala kahIzuM evI jagatIe karI viMTelAM 3. e arthano saMbaMdha aDhAramI gAthAe jANavo. te jagatI kevI be ? te kahe je.vayA rAmahiM ke vaz2amaya be. ane niyaniya ke potapotAnA dIvodahi ke chIpa samupanapramANa-temanA masi ke0 madhyane viSe gaNiya ke gaeyu mUlAhiM ke mUla jemanuM. eTale bAra yojana pramANa jagatinuM mUla vistAre be. te lAkha yojananA jaMbahIpamAMhernu . e pramANe sarva ThekANe jANavu, valI jagati kevIyo be ? zraha ke zrApa yojananI ucca ke jaMcI je. valI kevIyo ke ? bArasa ke bAra yojana be, mUle ke mUlane viSe ruMdAhiM eTale vistAra jemano ane cana ke cAra yojana uvari ke upara Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. De ruMdAhiM ke vistAra jemano. eTale upara sAMkamI . // 13 // valI jagatIyo kevI ? te kahe . vidyAraphuga ke mUla tathA uparano e be je vistAra, teno viseso ke0 vizleSa karIeM eTale adhikAmAMhethI ubo kADhIeM bAkI je rahe te jamatinA uMcapaNAnA AMkanI sAthe vinattu ke vaheMcIeM, je jAge zrAve teTaluM caDhatAM khaja ke kSaya eTale ghaTe, ane utaratAM ca ke caya eTale vadhe, te emake jagatI mUla vistAre bAra yojananI je; temadhyethI cAra yojana uparatuM kADhIeM to bAkI zrAva rahe. te zrApa yojanane UMcapaNAnA ATha saMgAte vaheMcIeM tevAre nAga eka zrAve. te eka yojana mUlathI upara caDhatAM eka yojana jazeM tevAre eka yojana vistAra mAMhe ghaTe; eTale bAra yojananA mUla vistAramAthI eka yojana ghaTe, ema krame ghaTato ghaTato upara jAtA beDe cAra yojana vistAra thAya. ane eka yojana jagatInA zikhara uparathI utarIeM, tevAre eka yojana vadhe. eTale uparano cAra yojana vistAra , temAM eka vadhe tevAre pAMca yojana vistAra thAya, ema anukrame vadhatAM vadhatAM nIce zrAvatAM talIye bAra yojana vistAra thAya be. ane jyAM nAga na pAmIeM tyAM mUlagI vaheMcavAnI rAzInA tema aMza karIeM ke jema pUrA nAga Ave.valI jagatI kevI ?zya ke iti cUlA ke merunI cUlikA bane giri ke meruparvatanA kUTa ke zikhara, temanI peThe , virakaMnakaraNAhiM ke0 viSkaMna karNa jemano, eTale jema cUlikAnuM mUla viSkaMna bAra yojana , zrane upara viSkaMna cAra yojana be, te cAra yojana bAramAhethI kADhIeM, tevAre zrApa ugare. zrane cUlikA cAlIza yojana UMcI be; te thAune cAlIza nAge vaheMcatAM nAga na thAve to pAunA tevI rIte aMza karIeM, ke jema cAlIza nAge vaheMcatAM nAga pahoMce. temATe pAune pAMcavAra guNIeM tevAre cAlIza thAya. tene cAlIze jAga detAM yojanano pAMcamo nAga eka Ave te cUlikAnA mUlathI caDhatAM eka yojana jAeM tevAre eka yojanano pAMcamo nAga nIce vistAramAthI ghaTe. ane uparathI eka yojana utarIeM tevAre eka yojanano pAMcamo nAga uparanA vistArathI viSkalamAMhe vadhe. valI giri ke meruparvata pramukha parvatono mUla viSkaMna daza sahasra nevu yojana ane eka yojananA agI. yAra nAga karIeM te mAMhelA dazanAga eTalo mUle vistAra be. zrane uparano viSkaMna eka hajAra yojana be; te mUla viSkaMnamAMthI kADhIeM tevAre navasahasra ne nevuane upara agIyArIyA daza nAga vadhe, te uMcapaNAnA eka lAkha yojanasAthe vaheMcatAM nAga na Ave, temATe nAga pAmavA sAraM nava hajAra nevune agIyAragaNA karIeM, tevAre navANu hajAra navaseM ne nevu thAya, temAM mUlagA agIyArIyA daza nAga nelatAM eka lAkha jAga thAya. te uMcapaNAnA lAkha yojananI sAthe vaheMcIeM tevAre yojananonagIyArIyo Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 laghukSetra samAsaprakaraNa. eka nAga yAve, to jevAre eka yojana caDhatAM thAya, tevAre yojanano agIyArI eka jAga nIcenA mUla vistAramAthI ghaTe ne uparathI utaratAM uparanA vistAra mAM vadhe. valI yamakaparvata, kAMcanagiri tathA kUTane paNa emaja jANavuM. jema bala eve nAme kUTano mUla vistAra eka sahasra yojana be, ane upara vistAra pAMcaseM yojana be-te kADhatAM pAMca yojana ugare zrane uMcapaNuM to sahasra yojana be. mATe jAga na ve te mATe pAMcasene bamaNA karIeM to eka hajAra thAya. te sahasra yojana sAthe varhecatAM yojanano arddhamAga Ave. te caDhatAM ghaTe ane utaratAM vadhe. ema samasta ThekA jANavuM // 14 // valI jagatIyo kevI be ? te kahebe - gAu DuguccAi ke0 ve gAunI uMcI, ane tayaha jAga ke0 te uMcapaNAno AThamo jAga be, ruMdAra ke0 vistAra jeno. desUNa ke0 deze aur gatam ho be yojana vara ke0 pradhAna evA bane bAjue ve vaNAhi ke0 vana jene viSe evI, paThabhaveie ke0 padmavaravedikA, teNe karI pari ke0 samasta prakAre viMTANI tra in ho zojita be, sirAhiM ke mastaka jemanAM evI // 15 // valI jagatI yo kevI be ? - veIsame ke0 vedikA saharA chAne mahayA ke0 moTA evA gavaraka ke0 gokhalA temanA karuNa ke0 valaya- teNe karI saMparittAhi ke0 zrAsamaMtAt veSTitAniH eTale cAre tarapha vIMTelIja be. valI jagatIu kevI be ? hArasU ho DhAra yojana UNo je parihi ke0 paridhi be, te caujatta ke0 cAra jAge vaheMcatAM jeTalA yojana zrAve teTalA yojananuM dAraMtarAhiM ke0 ekekA vijayAdi dvAranuM aMtara be, je jagatine viSe evIje be. jema jaMbuddhIpano paridhi vIkhaM javagAdahaguNa eNI gAthAe karatAM traNa lAkha sola hajAra baseM sattAvIza yojana ane traNa koza, ane upara dhanuSya ekaso avAvIza ane tera aMgula thAya be. temAMthI aDhAra kADhIeM. pI cAre jAge varhecIeM tyAre ugaNAeMzI hajAra bAvana yojana eka koza, paMdaraseM batrIza dhanuSya, traNa aMgula ne traNa java eTaluM ekekA vAraNAnuM aMtara jANavuM. ema lavaNasamudra saMbaMdhI paridhi ( 1581135 ) yojana be, emAMthI aDhAra uNA karI cAra jAge varhecatAM 305200 yojana ne upara eka koza, eTaluM aMtara zrAve. te lavaNasamunI jagatInA ekekA vAraNAnuM aMtara jAvaM. dhAtakIkhaMmano paridhi ekatAlIza lAkha daza hajAra navaseM ekasaTha yAjana be. temAMthI aDhAra kADhIne bAkInA cAre mAge vacatAM 2027735 yojana ne traNa koza eTaluM ekekA bAraNAnuM aMtara jANavuM. kAlodadhi saMbaMdhI paridhi - 9170602 yojana be, temAMthI aDhAra kADhIeM, bAkInAne Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 laghukSetrasamAsaprakaraNa. cAra jAge vaheMcatAM zeV646 yojana ane traNa kosa upara, eTavU ekekA bAraNAnuM aMtara je. ema sarvatra jANavU. // 16 // valI jagatI kevI ? ahuMca ke zrAyojana uMcA, causu ke cAra yojana vikara ke vistAravaMta ane pAsa ke bepAse sakosa ke0 ekekA kosa sahita evI kuTTa ke bArasAMkhanI nIMta ne jemaneviSe evA dArAiM ke daravAjA je jagatiune viSe De evI . valI jagatI kevI ? puvAi ke0 purvAdi cAra diziune viSe je mahi hi ke0 maharDika deva ke devatA tenA dAra ke daravAjA, temanAM nAme nAma ; te nAma vijAyA ke0 vijayAdi cAra anuttara vimAnanAMnAme be, je jagatIne viSe evI .17 valI jagatI kevI ? nANA ke aneka prakAranAM je maNimaya ke maNiratno tehanI dehalI ke jaMbaro tathA kavAma ke kamAma ane parighA ke0 nogala-teNe karIne daravAjAnI sohAhiM ke zonA be, jagahiM ke je jagatiuneviSe. evI jagatIue tesave ke je pUrve kahyA te sarva dIvodahiNo ke bIpa samuja parikhittA ke vIMcyA je. // 17 // // have eka gAthAe karI vedikAnA be bAjunA vana- ramaNikapaNuM dekhADe je. // varatiNa toraNa kaya ba, ttavAvipAsAya sela silavaTTe // vezvaNe varamaMmava // gihAsaNesU ramaMti surA // 10 // artha-vara ke paMceMjiyone puSTa karavAne viSa tatpara evA, tiNa ke tRNa naDAdika eve nAme vanaspati toraNa ke0 bAhera daravAjAne zonAkAraka toraNa, jaya ke dhvajA, batta ke batra, vAvi ke vApi, pAsAya ke prAsAda eTale devone ramavAnAM ghara, sela ke ramavAnA parvata, ane silavaTTe ke0 vistIrNa evA pASANo ne jeneviSe eq je vezvaNe ke vedikAnA behu bAjunuM vana-tene viSe vara ke manane game evA maMDava ke prAdAdinA je mAMDavA teneviSe, tathA giha ke kelIpramukhanA je ghara teneviSe, valI zrAsaNesU ke nalA besavAyogya siMhAsanAdi teneviSe, surA ke devatA te ramaMti ke rame De, krIDA kare be. // 17 // // have adhikArI deva zrane devInI utpatti kahe . // ida adigAro jesiM // surANa devINa tANa muppatti // niyadIvodadi nAme // assaMkhazme sanayarIsu // 20 // . artha- iha ke0 e jaMbUchipa, lavaNasamupa, dhAtakIkhaMDa, tathA puSkarAI-e sarva malI pistAlIza lAkha yojanano vRtta vistAravAlo manuSya kSetra be, tene viSe je siMsu Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 laghukSetra samAsaprakaraNa. rANa devI ke0 je devatA devIuno higAro ke0 adhikAra be, tArA surANa devIpa ke0 te devatA tathA devIunI uppatti ke0 utpatti eTale je upaja be, te asaMkhazme ke0 zrahIMyAMthI asaMkhyAtamo niyadIvodahinAme ke0 potapotAne nAme je dvIpa ane samudra be; temAM bAra hajAra yojana gayA paDhI asaMkhyAtamI sanayarIsu ke0 khanagarIne viSe eTale je potAne nAme nagarI be teneviSe utpatti be // 20 // // have jaMbudvIpanA kula giri tathA kSetrano vicAra kar3e be. // jaMbuddIvo bardikula || girIdiM sattadiM tadeva vAsediM // puvAvarIdehiM // paribanno tei kamaso // 21 // artha- jaMbuddhIvo ke0 jaMbUdvIpa be te puvAvaradI dehiM ke0 pUrva ne pazcime dIrgha eTale lAMbA evA bahiM kula girIhiM ke0 va kulagiri parvata, temaja sattahiMvA sediM ke0 sAta varSa eTale kSetra teNe karI paribanno ke varhecAelo be, eTale vijAga karelA be, teime ke0 te yA kSetro tathA kulagirI kamaso ke0 anukrame karI temanAM nAma kahIye. // 21 // // prathama va kulagirinAM nAma eka gAthAe karI kahe . // dimavaM sidarI madadima // ruppI nisaDho ya nIlavaMto ya // bAhira DDa giriNo || jarja vi savezyA save // 22 // artha- prathama dakSiNI dhura mAMDIne himavaM ke0 himavaMta parvata be, ghane uttara dizimAM siharI ke zikharI parvata be. valI dakSiNa dizAe mahahimavaM ke0 mahAhi - mavaMta be, ne uttara dizimAM ruppI ke0 rupiparvata be. valI dakSiNa disAe nisaDho ke0 niSadha be, chAne uttara dizAe nIlavaMto ke0 nIlavaMta The. e ba kulagiri parvato a. dakSiNa tathA uttara dizAe bAhirane ke0 bAherathI DuDugiriNo ke0 ve pAse bebe parvata sarakhA be. temATe bebe ekatA kahyA valI save ke0 e sarva parvato kevA be? toke vi ke be pAse paNa savezyA ke0 vedikA sahita be. te vedikA to jagatInA zikhara upara je pramANe kahelI be tema sarvatra ThekANe jANavI // 22 // // have eka gAthAe karI sAta varSa eTale jaraderavayattigaM // DugaMca demavayara kSetranAM nAmo kahe . // vayarUvaM // darivAsa rammaya gaM // maki videhutti sagavAsA // 23 // artha - narahe ke0 prathama jaratakSetra dakSiNadizimAM bAhera tarapha be, tathA uttara dizimAM eraas ho airavatakSetra be. iti DugaM ke0 e dvika be te sarakho be. valI hema Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 183 vaya ravayarUvaMDugaM ke0 hemavaMta ne e ramavaMtarUpaM Thika ne eTale e benuM joDaluM ve te sarakhaM be. eTale himavaMta parvata be te dakSiNa tarapha be ne airavata uttara dizimAM be. tathA harivAsarammayaDugaM ke0 harIvarSa ane ramyakavarSa dvikaM eTale e benuM joDalaM sarakhaM be. anukrame e ve dakSiNa ane uttarane viSe pUrvanIpeThe jANavA. ane majhi ke0 madhyajAge videhutti ke0 sAtamo mahAvideha kSetra be. sagavAsA ke0 e sAta kSetra kahyAM. 13 // have eka gAthAe karI, sAta kSetramadhye va kulagiri tathA sAtamA mahA videha kSetrane madhyajAge meruparvata be, e sAta girinuM sAmAnya prakAre svarUpa kahe be. // do dIdAcavaTTA || veyadvA khitta bakka majhaMmi // merU videha majhe || pamANa mitto kula girINaM // 24 // artha- doveyavAdIhA ke0 ve dIrgha eTale lAMbA vaitADhya, te jarata, tathA aikhata e bAheranA ve kSetramAM . ghane cala ke0 cAra, vahA ke0 vRtta eTale golAkAra veyaDDhA ke0 vaitADhya - te himavaMta, erasaMvaMta, harivarSa ane ramyak e cAra kSetramAM cAra vRtta vaitADhya d. evaitADhya te khittakamajhaMmi ke0 va kSetramAM be ne videhamajhe ke0 mahAvidehanAmadhye vacamAM merU ke0 meru parvata be. itto ke yahIMyAMthI Agala kulagirilaM pamANaM ke0 kula girinuM pramANa kar3e be // 24 // // have eka gAthAe karI kulagirinuM uccatvAdi pramANa kahe be. // iga do ca saya uccA // kaNagamayA kaNagarAyayA kamaso // tavaNi suberu liyA // baDhi madyatirA dodo // 25 // - bahiya ke0 bAheranA himavaMta chAne zikharI e be parvata igasayauccA ke0 ekaso yojana uMcA be. ane mana ke0 vacamAMnA mahAhimavaMta ghane rukmI e be parvata dosacA ke baseM yojana uMcA be. mAMhenA niSadha ane nIlavaMta e be parvata canasaccA ke0 cAra yojana uMcA be. valI parvata kevA be ? bahi ke0 bAheranA ve parvata kagamayA ke0 suvarNavarNamayI be. majha ke0 madhyanA ve parvata, temAMde mahAhimavaMta kaga ke0 suvarNano be, chAne bIjo rukmI be te rAyayA ke0 rupAno be. atirA ke0 mAno je niSadha parvata be, te tavaNika ke0 tapAvelA suvarNanA varNa jevA raktavarNa suvarNano be, ane nIlavaMta parvata te suveruliyA ke0 sadvaimuryavarNa eTale vaikurya ralano ane nIle varNe . // 25 // // have e kula giri saMbaMdhI paholapaNaM jANavAne karaNa kahe . // DugaDa tIsa aMkA | lakaguNA kamiNa najaya saya jaiyA // mUkho varisamaruvaM // vicAraM biMti juyalatige // 26 // For Private Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 laghukSetrasamAsaprakaraNa. - artha-mugaaMkA ke be AMka, amaaMkA ke ATha AMka, utIsaraMkA ke batrIza zrAMka, e zrAMka jUdI jUdI rAzIeM kamiNa ke anukrame karI lakaguNA ke lAkhaguNA karIeM tyAre prathama rAzI be lAkha, bIjI rAzI ATha lAkha, trIjI rAzI batrIza lAkha, eTalA thAya. tevAra panI ekekI rAzI najyasaya ke ekaso nevu nazyA ke jAge vaheMcIeM, te vaheMcatAM jeTalA jAga Ave, teTalA yogena mUle ke mUlaneviSe ane uvari ke upara juyalatige ke traNe yugalane viSe samarUvaM vikAraM ke sarakhA rUpe vistAra prate pAme; e rIte biMti ke paMDitapuruSo kahe be. te kema ? to ke-prathama rAzInA be zrAMka , te lAkhaguNA karIeM tevAre be lAkha thAya, te ekasone nevu jAge vaheMcatAM eka hajAra bAvana yojana ane upara bAra kalA lAne; eTalo himavaMta tathA zikharino vistAra , ema jANavU. ema sarvatra jANavU. have ekaso nevu lAge dIe ne tehay kAraNa kahe . narata ane airavata thakI mAhAvidehasudhI kSetra tathA kulagiri je je te bamaNA bamaNA , temATe bamaNA zrAMka mAMDIeM, teno saravAlo gaNatAM ekasone nevu thAya. te mUlagI rAzI ane nAganI rAzithI eka zUnya TAlI vaheMcIeM to yathokta parimANa lAne, eTale mUlagI rAzI be lAkha be, temAM eka zUnya TAlavAthI vIza hajAra thAya, ane jAganI rAzI ekasone nevU be, temAMthI eka zUnya TAlavAthI uMgaNIzano aMka rahe te pUrvokta vIsa hajArane e uMgaNIzano jAga ApIeM tevAre yathokta pramANa thAya. ema saghale ThekANe jANavU. 26 // tehaja pAmelo parvatonA vistArano thAMka be gAthAeM karI kahe be.|| bAvamAdi sahaso // bArakalA bAdirANa vibaaro|| magni magANa dasuttara // bAyAlasayA dasa kalA ya // 27 // artha-bAvarama hi ke bAvana yojane karI adhika sahaso ke eka hajAra bArakalA ke bAra kalA eTale eka hajAra bAvana yojana ane upara bAra kalA eTalo bAhirANa keNbAheranA himavaMta ane zikhari parvatano pratyeke vicAro ke vistAra . tathA masamagANaM ke madhya eTale vaccenA je mahAhimavaMta ane rukmI parvata be, temano pratyeke vicAro ke vistAra bAyAlasayA ke betAlIseM dasuttara ke daza yojana ane upara dasakalA ke0 daza kalA arthAt 4210 yojana upara 10 kalA . // 2 // agniMtarANa ukalA // sola sahassaDa sayA sabAyAlA // cana catta sahasa dosaya // dasuttarA dasa kalA save // 2 // artha-abhiMtarANa ke mAMhelA be parvata je niSadha tathA nIlavaMta, temanI pratyeke vicAro ke vistAra solasahassa ke sola sahasra ane sabAyAlA ke betAlIza yoja Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. ShA nasahita, khaDasA ke0 yAvase yojana ne upara DukalA ke0 ve kalA eTale sola hajAra va betAlIza yojana ne upara be kalA be. have va kulagirino sAmAnyapaNe eka vistAra kahe be. caDavattasahasa ke0 cumAlIza hajAra dosaya ke0 baseM dasuttarA ke0 daza yojana upara dasakalA ke dasa kalA, be. eTale cumAlIza hajAra baseM daza yojana upara daza kalA. eTalo save ke0 sarva yugala trikano vistAra be. // 28 // // have eka gAthAeM karI sAta kSetrano vistAra jANavAne arthe karaNa kahe be. // iga ca solasa kA // pubutta vihIi khitta juyala tige // vicAraM biMti tadA // canasahiMko videhassa // 2 // artha - iga ke0 eka, cana ke0 cAra solasa ke0 sola aMkA ke kane puttavihI ke0 pUrvokta vidhieM karI lAkhaguNA karIeM. paThI ekaso nevu jAge varhecIeM to khItta juyala tige ke0 kSetrajugala trikane viSe vivaraM ke0 vistAraprate biMti ke0 jJAnIpuruSo kahe . tahA ke0 temaja canasahiMko ke0 cosaTha yAMkane lAkhaguNA karIeM. tene ekasone ne jAge varhecatAM jeTalI yAMka yAve teTalo videhassa ke0 mahAvidehane viSe vicAraM ke0 vistAra thAya, teprate kahe be // 27 // // have nAga varhecatAM je sAta kSetranuM pramANa thAya te ve gAthAeM kahe be. // paMcasayA bIsA // caccakalA paDhama khitta juyalaMmi // bIe iga vIsa sayA // paNuttarA paMca ya kalA yaM // 30 // artha- paMcasayA ke pAMca ne babIsA ke bavIza eTale pAMcaseM ne bavIza yojana ne upara bacca kallA ke0 ba kalA, eTaluM pramANa paDhamakhittajuyalaMmi ke0 peheluM je kSetranuM yugala jarata tathA airavata-tene viSe pratyeke jANavuM. valI bIe ke bIjuM kSetranuM yugala je hemavaMta tathA eravaMta - teno pratyeke vistAra igavIsasayA ke0 ekavIzaseM paNutarA ke pAMca yojana upara eTale ve hajAra ekaso ne pAMca yojana ne upara paMcakalAya ke0 pAMca kalA eTaluM vistAranuM pramANa be. // 30 // culasIsaya igavIsA // ikkakalA taiyage videdi puNo // tittIsa sadasa bassaya // culasIyA tada kalA cauro // 31 // artha- culasIsa ke0 zrAva sahasra ghane cAraseM igavIsA ke0 ekavIrA yojana upara ikkakalA ke0 eka kalA eTalo tazyage ke0 trIjo yugala eTale harivarSa tathA ramyakU kSetrano pratyeke vistAra be. puNo ke0 valI vide hi ke0 mahAvidehane viSe tittIsa For Private Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 laghudevasamAsaprakaraNa. sahasa ke tetrIza hajAra ussaya ke baseM culasIyA ke corAzI yojana taha ke0 tathA kalA cauro ke cAra kalA eTalo sAtamuM je mahAvideha kSetra be, teno vistAra . // 31 // // have eka gAthAeM karI e sAte kSetrano ekage vistAra kahe . // paNa panna sahasa saga saya // guNa nayA navakalA sayalavA sA // girikhittaMka smaase|| joyaNa lakaM davai pumN|| 32 // artha- paNapannasahasa ke paMcAvana sahasra sagasaya ke sAtaseM guNanaUyA ke nevyAsI yojana eTale 55e yojana upara nava kalA ke navakalA. eTarbu sayalavAsA ke e saghalA sAte kSetranuM eka pramANa kayuM. girikhittaMka samAse ke pUrvokta parvata u tathA kSetra sAtanA je AMka te samAse eTale ekaThA kakhyA utAM pumaM ke0 saMpUrNa joyaNalarakaM ke0 lAkha yojana hava ke0 thAya. // 3 // // have eka gAthAeM karI madhyanAgane viSe narata tathA airavatarnu arja pramANa kahe . // paramAsa suddha bAhira // khitte dalayaMmi cha saya aDatIsA // timi ya kalA ya eso|| khaMDa canakassa viskNno||33|| artha- bAhira ke bAheranA je jarata tathA airavata e be khitte ke kSetra, temanuM pramANa pAMcase vIsa yojana ane u kalA De-te madhyethI palAsa ke pacAza yojana vaitADhyanA supha ke zodhIeM, eTale kADhIeM tevAre cAraseM bahotera yojana ane upara ba kalA bAkI rahe.tenuM dalayaMmi ke arDa kasye bate usaya ke baseM thamatIsA ke pADatrIsa yojana upara tinniya ke traNa kalAya ke0 kalA eTaluM eso ke0 e khaMma canakkassa ke khaMga catuSka eTale be khaMDa madhya jaratanA ane be khaMDa madhya airavatanA e cAra khaMDanuM viskaMno ke viSkaMna eTale paholapaNuM . // 33 // // have eka gAthAeM karI u kulagiri upara je aha , tenuM pramANa kahe . // giri javari savezdadA // girijaccattAna dasaguNA dIdA // dIdatti aruMdA // save dasa joyaNubedA // 34 // artha- giriuvari ke parvata upara savezdahA ke vedikA sahita aha be. paNa te aha kevA ? giriuccattAu ke parvatanA uMcapaNAthI dasaguNAdIhA ke dazagaNA dIrgha eTale lAMbA ne ane dIhatti ke dIrghapaNA thakI aruMdA ke artha vistAre eTale paholA . save ke0 sarva saha dasajoyaNa ke daza yojana uvehA ke uMDA . te kema-bAheranA be kula giri ekaso yojana UMcA be; te parvatane daza guNA karatAM sahasra yojana thAya; temAde te aha sahasra yojana lAMbA ne. ane lAMbapaNAnuM tharDa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. pAMcase yojana- paholapaNuM , ane daza yojana uMmA; ema samasta prahanuM mAna parvatane anumAne , ema jANavU. // 34 // ||hve te pahanAM nAmo kahe . // badi pauma puNddriiaa|| male te ceva huMti madapuSA // te gichikesriiaa|| agjiMtariyA kameNesu // 35 // artha- bahi ke bAheranA himavaMta zrane zikharI-e be parvata upara pauma ke0 padmaaha, ane pumarIzrA ke puMgarIka nAme aho be. male ke madhyanA mahAhimavaMta, ane rukmi-e be parvata upara ceva ke nizcayapaNe te ke0 te pahelA be ahanAMje nAma kahyAM te nAmane pAbala, mahApuvA ke mahA zabda pUrve ne jemane evA eTale mahApadma tathA mahApuMgarIka evA nAme be aho be. ane apriMtarizrA ke mAMhelA niSadha tathA nIlavaMta e be parvata upara kameNesu ke anukrame tegiDikesarIthA ke0 tigichi ane kezarI e nAme e be aho . // 35 // // have te prahamA je devI vAsa kare ne tenAM nAmo kahe . // siri sajI hiri buddhI ||dhii kittInAmiyAja devii|| javaNavaIpali ||vmaan varakamala nilayA // 36 // artha-siri ke0 zrI, sahI ke lakSmI, hiri ke iI, buddhI ke buddhI, dhI ke0 dhI,kitti ke kIrti e De nAmiyAka ke nAma jemanAM evI je devI ke0 devI, te vase le. paNa te devI kevI ne ?- javaNava ke0 navanapati nikAyanI upanI be. valI kevIyo ?-pasirjavamAja ke pakhyopamarnu be zrAyuSya jemana, tathA varakamalanilayArDa ke pradhAna je kamala-teneviSe nilaya ke vasavAnuM sthAna jemanu. valI e devI aparigrahitA be. temAM himavaMta parvata upara je padmajaha be, temAM zrI devI vase . tathA zikharI parvata upara je puMgarIka aha be temAM lakSmI devI vase be, mahA himavaMta upara je mahApadma aha , temAMhe hI nAme devI vase je. rukmi parvata upara je mahApuMDarika aha ne temAMhe buddhI nAme devI vase be, niSadha upara je tigihi ahale, temAMhe dhI eve nAme devI vase be. nIlavaMta parvata upara je kesarI aha be, temAMDe kIrti nAme devI vase je. e ba devIunAM nAma kahyAM. // 36 // // have devIne vasavAnA kamalanuM pramANa kahe . // jaluvari kosaguccaM // dada vibara paNasayaM savibAraM // bAdilli vivrii|| kamalaM devINa mUlillaM // 3 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.nana laghudevasamAsaprakaraNa. artha- te zrI, lakSmI pramukha sarva devInAM kamala jaluvari ke0 pANI upara kosa ugaM ke be kosa uccaM ke uMcAM be, ane daha vilara ke pahano je vistAra tenopaNasayaMsa ke pAMcaseMmo nAga vicAraM ke eTalo vistAra . tathA padma thane puMmarIkAhamAMhe kamalano vistAra eka yojana , mahApadma ane mahApuMgarIka ahamAMhe be yojana kamalano vistAra de, tigidi ane kesarI prahamAMhe cAra yojana kamalano vistAra jANavo. bAhiti ke kamalanuM je jAmapaNuM be, te vicaraI ke vistArathI ardha pramANa , eTale arDa yojana, eka yojana, ane be yojana, e anukrame kamalanuMjADapaNuM jANavU. evI rIte mUlagA devInA kamalano vistAra tathA jAmapaNuM kahyu. 37 // have kamalano varNa kahe . // mUle kaMde nAle // taM vayarArika veruliyarUvaM // jaMbU Naya masa tavaNi, U bahidalaM ratta kesarayaM // 30 // artha- mUle ke mUlaneviSe, kaMde ke kaMdane viSe, nAle ke nAlaneviSe taM ke0 te kamala, vayara ke0 vajraratnamaya, ariha ke ariSTaratnamaya, ane veruliyarUvaM ke0 vaiDuryaratnarUpa, anukrame be. vajraratna ujvala varNe, ariSTaratna zyAmavarNe ane vaiDuryaratna nIlavaNe . valI te kamala kevAM ? jaMbUNaya ke raktavarNa sonu tehanAM makSa ke mAMhe. lAM dala ke patra , ane bahi ke bAheranAM dala ke patra te tavaNisa ke tapA. velA varNanAM jevA pItavaNe be; valI ratta ke rAtAM be; kesarayaM ke kamalamAMhelA taMtu jehaneviSe, evAM te kamala De. // 30 // // have kamala madhyenI karNikA, ane zrIdevIne vasavAnuM navana tehay pramANa kahe // kamala-6 pAya piha lu, ca kaNagamaya kaNigovari navaNaM // aga kosa piha dI, da candasaya cAla dhaNuhacaM // 35 // artha- kamala ke kamalano je vistAra eka yojana, be yojana, tathA cAra yojana tehageM arDa pihula ke paholapaNuM, kamalonI karNikAu~ne viSe be. ane pAya ke0 kamalanA vistArano je cotho nAga te ema ke pA yojana, arDa yojana, ane eka yojana-eTarbu pramANa anukrame kamalonI kaNagamaya ke kanakamayakarNikA-temanuM jaccaM ke jaMcapaNuM be, te kaliga ke karNikAne javari ke upara zrI devInuM navaNaM ke navana be. paNa te navana kevu be ? ajha ke0 aDadho kosa ke gAja pihu ke paholu be; ane egakosa ke eka kosa dIha ke dIrgha eTale lAMbuM be. valI te navana ke le ? to ke cajadasa ke caudase ne upara cAla ke cAlIza dhaNu ke dhanuSya ne, ucca ke jaMcapaNuM je navananuM, evaM . // 3 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudeva samAsaprakaraNa. pazcima disi viNupaNa // sanca DhAija sayappidu pavesaM // dAratigaM iDha javaNe | majhe dadadevi saryANi // 40 // - pI ke pazcima dizine varjIne ihanavaNe ke0 yA zrIdevInA javanane viSe uttara tathA pUrva, tathA dakSiNa, e traNa dizimAM dhaNu paNasaya ke pAMcaseM dhanuSyanA ucca ke0 uMcA ane aDhAi saya dhaNu ke chaThIseM dhanuSyanA pihU ke0 paholapaNAnuM pavesa ke0 praveza eTale mAMhe pesatAM ghaDhIseM dhanuSyanuM paholapaNuM be jemanuM, evA dAratigaM ke0 traNa daravAjA traNa dizineviSe jANavA. e mUla kamala traNa dahanAM kahyAM. tathA te javananA majhe ke0 madhya jAge daha devisaya piUM ke0 prahadevI je zrI chAne lakSmI pramukha tenAM suvA yogya sthAna be // 40 // // have parivAranAM kamala kahe . // taMmUla kamala maTha, ppamANa kamalA parikhittaM tanavaNe, sunUsaNAINi devI // 41 // aDadiyasaraNaM // artha - taMmUlakamalamanda ke0 te prathama kartuM je mUlakamala tethI a pramANe je mahiya ke AThe adhika evA saNaM ke0 so-eTale ekaso ne ATha kamalo te karIne te mUlakamala je te paririkattaM ke0 viMTeluM be. te jema gaDhe karIne nagarI viMTAyI hoya be tema jANavuM tanavaNesu ke0 te kamalanAM javanoneviSe devINaM ke0 devIdai su ke jalA nUsAIli ke0 zrajaraNAdi vastu rahe be // 41 // mUlapanamAna putriM // madariyANaM canaeha cana paDamA // avarAisatta panamA // yaNiyAdivaINa sattAhaM // 42 // 18 e artha- mUlapaDamAna ke0 mUlakamalathI putriM ke0 pUrvadizieM mahariyANaM ke0 mahaki je mhoTI cahaM ke0 cAra devIja temane sarvane vasavAnA cala ke cAra paumA ke0 kamala be. ane varAi ke0 pazcima dizimAM aNiyAdivaINa ke0 nikAdhipati tenA eTale nika je kaTaka isa eTale tenA adhipa eTale svAmi sattAhaM ke0 sAta be, temane vasavA yogya satta ke0 sAta paumA ke0 kamalo be // 42 // vAyavAisa tisu suri // sAmanna surANa ca sadasa panamA // dasa bAra sadasA // aggeyAisu ti parisANaM // 43 // artha- mUlagA kamalathI vAyavAisa ke0 vAyavyAdi je tisu ke0 treNa te kei ? te ae a. vAyavya koNa, tathA uttaradizi ane IzAna koNa - e traNe dizAune viSe suri ke0 devIsaMbaMdhI je sAmannasurANa ke0 sAmAnika devatA, temanAM ca sahasa ke0 For Private Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rae laghukSetrasamAsaprakaraNa. cAra sahastra paumA ke kamala be, tathA aggeyAzsu ke amikaoNNe zraha ke zrApa sahasra, dakSiNa dizieM dasa ke daza sahasra, tathA naityakoMNe bArasahasa ke0 bAra sahasra kamala . e sarva kamala ne te anukrame tiparisANaM ke zrAdi, madhya, ane aMta e traNa parakhadA teneviSe besavAyogya je devatA, tenAM be. // 43 // zya bIya parikevo // taie canasuvi disAsu devINaM // cana cana pnmshssaa| sola sahassA ya rakANaM // 44 // artha-zyabIya parikevo ke itidvitIya parikSepaHkathitaH eTakhe e dizi vidizinA je kamala kahyAM te mUlagAkamalano bIjo paridepa eTale valaya jANavU- have taze ke jIjA valayaneviSe causuvi ke cAra evIyo paNa disAsu ke je dizArDa be, te dizAu~neviSe devINaM ke0 zrI, lakSmI pramukha devIunAM sola sahassAyarakANaM ke0 sola sahasra zrAtmarakSaka devatA be, temane vasavAnAM caucaupaumasahassA keva cAra cAra sahastra kamala ekekI dizieM . // 44 // aniUMgA tivalae // utIsa cattA'DayAla khrkaaii|| ga koDi vIsa larakA // pannAsasadassa vIsasayaM // 45 // artha- anilaMgA ke kahyA kAryanA karaNahAra evA devatAu~nAM je kamala be, te kamala tivalaya ke traNa valaya-eTale cotho, pAMcamo, tathA baho e traNa valayaneviSe ne te kahe . cothA valayaneviSe utIsalakA ke batrIza lokha kamala , tathA pAMcamA valayaneviSe cattAlakA ke cAlIza lAkha kamala , tathA hA valayaneviSe zramayAlalarakA ke aDatAlIza lAkha kamala , emaanukrame . have e sarva kamalanI saMkhyA ekaThI kahe . gakoDI ke eka koDI, vIsalakA ke vIza lAkha, pannAsasahassa ke pacAza hajAra ne vIsasayaM ke ekaso ne vIsa. e sarva kamala jaMbUvRdanIpeThe pRthvIkAyanA pujalanAM jANavAM. e sarva kamalanA zrAkAre , mATe ene kamala kahIne vAkhaNyAM . e jema padmAhAdikaneviSa kamalano parivAra vakhANyo be, tema bIjA ahane viSe paNa emaja parivAra jANavo. // 45 // // have ahanAM bAraNAM vakhANe . // puvAvara merumuhaM // usu dAra tigaMpi sadisi dahamANA // asI nAga pamANaM // satoraNaM nigga nazyaM // 46 // artha-kusu ke0 himavaMta tathA zikharI e be parvato upara padma tathA puMDarIka e be ahaneviSe putvAvaramerumuhaM ke0 pUrvadizi ane pazcima dizi, tathA eka meruparvatane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 21 sanmukha dAratigaMpi ke0 e traNa hAra be, te bAraNAM paNa sadisidahamANA ke khasvadizijahanA mAnathI, asIznAgapamANaM ke eMzIme nAga pramANe be. te kema ? to ke-bahano je vistAra pAMcase yojana pUrva zrane pazcima dizieM De te eMsIme jAge vaheMcIeM tevAre savA u yojana zrAve; temATe pUrva ane pazcimanAM bAraNAM prahaneviSe savA u yojana paholA be. ane merusanmukha hajAra yojana aha le te eMsI jAge vaheMcIeM tevAre sADhAvAra yojana jAge zrAve, temATe merusanmukha sahanA bAraNAMsADhAbAra yojana paholAM ke ema jANavU. valI te hAra kevAM le ?-satoraNaM ke toraNasahita . valI kevAM De ?-niggAyanazyaM ke nIkalI nadI je bAraNAMthI, evAM be. // 46 // jAmuttara dAragaM sesesu dadesu tANa merumudA // sadi si dadA siya nAgA // tayaddha mANA ya bAhiriyA // 4 // artha- sesesu ke zeSa bIjA cAra ahaneviSe jAmuttara ke dakSiNa ane uttara dizAe dAragaM ke bebe bAraNAM je. tANa ke temanA madhye je merumuhA ke meru sAmAM bAraNAM De te bAraNAM sadisidadAsiyajAgA ke khadizijahanA eMsIme jAge . jema mahApadma tathA mahApuMgarIka e be aha merudizi sanmukha be sahastra yojana , temanA lAMbapaNAne eMsInAge vaheMcatAM pacIza yojana zrAve, to je meru sanmukha bAraj be, te pacIza yojana- je. ane bAhiriyA ke bAheranAM dakSiNa tathA uttara sanmukha je bAraNAM De te tayachamANAya ke mAMhelA merusanmukha bAraNAthI amAne eTale sADhAbAra yojana pramANe be. valI e rIte tigiti tathA kezarI jada merudizi lAMbA cAra hajAra yojana , te eMsI nAge vaheMcatAM pacAza yojana pramANe meru sanmukhanuM bAraNuM be, ane dakSiNa tathA uttaranAM je bAraNAMbe, te mAMhelA bAraNAthI arDa eTale pacIza yojana pramANanAM be. paNa eTavaM vizeSa be ke te sarva prahanAM bAraNAM je , te toraNa tathA nadIeM sahita De ema jANavU. // 4 // // have te bAraNAMthI je nadI nIkalI le tehanAM nAma kahe . // gaMgA siMdhUrattA ||rttvii bAdiraM naicanakaM // badi daha puvA varadA, ra vibaraM vada giri sihare // 4 // artha- gaMgAsiMdhU ke jarata detraneviSe gaMgAnadI tathA siMdhUnadI ; zrane airavata kSetraneviSe rattArattavaI ke0 raktAnadI tathA raktavatI nadI be. e bAhiraM ke bAhera rahelI je nazcakkaM ke cAra nadI le te bahidaha ke bAheranA je padmAha tathA puMDarIkanAme je aha be, temAMhethI puvAvaradAravibaraM ke pUrvapazcimanAM je ghAra , teno Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 laghukSetrasamAsaprakaraNa. je vistAra , te pramANe savA ba yojana paholapaNe girisihare ke himavaMta tathA zikharI parvatanA zikharathI vaha ke vahe . eTale utare be. itigAthArtha. // // 4 // ||hve nadInI gati be gAthAe karI kahe . // paMcasaya gaMtu niyagA // vattaNakUDAna badimudaMvalai // paNa saya tevIsehiM / sAdiyatikavAdisidarA ||4e / artha- pUrvokta je cAra nadI , te ahanA bAraNAthI paMcasaya ke pAMcase yojana sudhI parvatanA zikhara upara bAraNAM sanmukha pUrva pazcimadizieM gaMtu ke jazne panI niyagAvattaNakUDAna ke nijakAvartana kUTathI eTale potapotAnA varttana kUTathI bahimuhaM ke bAheranA jarata ane airavata kSetrane sanmukha vala ke vale. te AvI rIte je gaMgAnadI te pahanA bAraNAthI pAMcase yojana sudhI parvata upare bAraNAsAmI jAya, tyAM gaMgAvarta e nAme parvatanuM je kUTa te thakI bAheranuM je naratatra be tene sanmukha vale. e rIte siMdhUnadI paNa siMdhU Avartana kUTathI jaratadizi vale, tathA raktAnadI pAMcase yojana bAraNA sanmukha jazne paThI raktAvartana kUTathI airavatadizi vale, ema raktavatI nadI raktavatyAvartana kUTathI airavata dizi vale; to e nadI jarata tathA airavata sAmI vale, tevAre parvatanA madhyanAgathI bAhera zrAvatAM parvata upara keTalA yojana cAle? te kahe . paNasayatevIsehiM ke pAMcaveM trevIza yojana ane sAhiyatikalAhiM ke sAdhika eTale kApherItraNa kalA tyahAMlage parvata upara cAle. te kema ? savA ba.yojana nadInuM mukha te, parvatano je vistAra eka sahastra ane bAvana yojana, ane kalA bAra-temAMhethI kADhIeM, tevAre eka sahasra zrane tAlIza yojana rahe. ane uparanA eka kosanI poNI pAMcakalA te uparanI bAra kalA mAMdethI kADhIeM, tevAre savAsAta kalA rahe. tenuM zra pAMcaseM trevIza yojana ane zADhI 'traNakalA jApherI lAne tyahAMlagI parvatanA zikhara upara nadI vahe. // 4 // nivaDa magaramudovama // vayarAmaya jinimayAdi vayaratale // niyage nivAya kuMDe // muttAvali samappavAheNa // 5 // artha- zikharanA beDAthI magaramuhovama ke magaramacanA mukhane upamAye tene AkAre, tathA vayarAmaya ke vajra ratnamaya evI je jiniyAhi ke jInI eno jIna sarakho AkAra , mATe jInI kahIeM-paranAla te madhye thazne vayaratale ke vanamaya le tala jehane viSe, ehavo je niyage nivAyakuMke ke nadInA potapotAne nAme je nipAta kuMDa, eTale Apa ApaNe nAme je nipAtakuMDa, tene viSe muttAvalI samappa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 laghudevasamAsaprakaraNa. AheNa ke motInI tUTelI sera tene sadRza pravAhe karI avijinna dhArAe karI nivaDara ke paDe. eTale gaMgAnadI te gaMgAnipAta kuMmane viSe paDe be, ane siMdhunadI siMdhUnipAta kuMDane viSe paDe be. ema nadIne nAme nipAtakuMDa jANavA. // 50 // // have jInI vakhANe . // dadadAra vibarA // vibara paramAsa nAga jaDDA // jaDDattA canaguNa // dIdA sava jinnI // 51 // artha- ahanAM bAraNAno vistAra savA ba yojana be; tema nadIpravAhamAMhe jIjIno vistAra paNa savA na yojana be. temATe sarakho vistAra . ane dahadAra virAje ke ahanAM bAraNAno je paholapaNe vistAra te vibara ke vistAranA palAsajAgajaDDA ke0 pacAzame jAge jInI jADI be. ane te jaDDattA ke jADapaNAthI caguNa ke coguNI satvajinI ke sarva jInI dIhA ke dIrgha eTale lAMbI je. ema sarva ahonI jInInuM pramANa jANavU. jema bAheranA be parvatane viSe savA u yojana jIjI paholI be, ane madhyanA be parvatanI jijI pacIza yojana mAMdelI dizinI jitnI paholI be. ane bAheranI dizinI jInI sADhAbAra yojana pramANe be, ane anyaMtara girInI jIjI mahAvideha detramAMhelI pacAza yojana pramANe . ane bAheranI je jInI De te pacIza yojana pramANa paholI be. e sarva jIjIunu jADapaNuM be; te potapotAnA vistArane pacAzame nAge jADI be. ane jADapaNAthI cogaNuM lAMbapaNuM be. // 51 // // have te kuMDa vacce je chIpa tenuM pramANa kahe . // kuMDaMto aDajoyaNa // pihalo jalanavari kosa uga mucco // vez ju naz devI // dIvo dadadevi sama lavaNo // 5 // artha-kuMDato ke kuMDavacce zramajoyaNa ke ATha yojana pihulo ke. pohalo pANI be.ane jalovari ke0 te pANI upara kosaphugamucco ke be kosa UMco, ane vezju ke0 vedikAyukta eTale vedikAe sahita evo je nazdevIdIvo ke nadInI devIne vasavAno chIpa; paNa te hIpa kevo ? dahadevisamajavaNo ke0 prahanI je zrI, lakSmI pramukha devI tehanAM sarakhAM ne javana je chIpaneviSe evo be.. // 55 // // have kuMmonuM pramANa kahe . // joyaNa sahi pittaa|| savAya bappidukha veiti jvArA // ee dasuMDa kuMDA // evaM annevi navaraMte // 53 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rae laghukSetrasamAsaprakaraNa. ' artha-joyaNasahipiTuttA ke te kuMDa sATha yojana paholA . valI kevA je? savAya ppihulavezativArA ke0 savA ba yojana paholAM vedikAnAM traNa bAraNAM De je kuMmane viSe. eekuMmA ke e pahelA kahyA je kuMDa te dasuMDa ke daza yojana uMDA je. evaM ke0 e prakAre annevi ke bIjA paNa kuMDa De. paNa te ke tehanu navaraM ke eTabuM vizeSa le te kahe . // 53 // esiM vicara tigaM // pamucca samajguNa caguNa guNA // - canasahi sola cudo|| kuMDA savevi ida navaI // 54 // artha- esiMvidhAratigaM ke0 e kuMDanA traNa vistAra pamucca ke zrAzrIne te traNa vistAra kiyA ? kuMmanuM paholapaNuM zrane chIpanuM paholapaNuM tathA vedikAnuM paholapaNuM e traNa vistAra te mahAvideha kSetramA batrIza vijayanI nadInA je cAsaTha kuMDa, temAMhe je chIpa-tehanI vedIkA, tehano vistAra te sama ke narata ane airavatanA kuM. ma sarakho . te kema? videhanA vijayamAMhe casahi ke je cosa kuMDa De, te sATha yojana paholA . te madhye chIpATha yojana , tyahAM vedikAnAM bAraNAMno vistAra savAba yojana jANavo. ane hemavaMta devanI be nadI, airaNyavata kSetranI be nadI, valI batrIza vijayanI bAra aMtara nadI-ema sola nadInA je sola ke sola kuMDa, tehanA dvipa, tehanAM vedikA ghAra, tehano vistAra pahelAnAthI uguNa ke bamaNo jAevo. te kema ? to ke-pahelA kuMmano vistAra sATha yojana be, tene bamaNA karIeM to ekaso vIza yojana thAya; to e sola nadInA kuMDa ekaso vIsa yojana paholA be, pahelAnA hIpATha yojana paholA be, te bamaNA karatAM sola thAya to te kuMmanAhIpa sola yojana paholA . ane vedikA ghArano vistAra pahelAM savA na yojana kahyo be, tethI bamaNo karieM tevAre sADhAbAra yojana thAya, to sola kuM manA dvipanI vedIkAnA bAraNAno vistAra paNa sADhAbAra yojana . valI harivarSadetranI be nadI ane ramyaknI be nadI-e cAra nadInA cala ke cAra kuMDa, tehanA traNa vistAra pamucca ke AzrIne cauguNa ke coguNo jANavo.te kema?tA ke pahelA kuMDa sATha yojana pahAlA , to sAune coguNA karatAM baseM cAlIza yojana e kuMDano vistAra .zrAvane cogaNA karatAMbatrIza yojana chIpano vistAra . savAune coguNA karatAM pacIza yojana eTalo vedikA hArano vistAra be. tathA mahAvidehanI be nadInA do ke be kuMDa, tehanA traNa vistArane pamucca ke zrAzrIne AgguNo jANavo. te kahe . pahelA kuMmano vistAra sATha yojana , te sAune jevAre zrAvaguNA karIeM tevAre cAra esI yojana kuMmano Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 2e vistAra thAya. pahelAnA chIpano vistAra zrApa yojana, tene guNA karatAM cosaTha thAya. to mahAvidehanA kuMgamAhe chIpa cosaTha yojananA je. vedikAnAM dhAra savAla yojana , tene zrAgvAra guNatAM pacAza thAya; to videhanA kuMmanI vedikAnAM bAraNAM pacAza yojana paholA be, savevi ke0 ema sarva ekA gaNIeM to iha ke thA jaMbuchIpamAhe nava ke nevu kuMmA ke kuMDa thAya. // 54 // // have be gAthAeM karI, bAheranI je cAra nadI be, temanI gati kahe . // eyaMca naz canakaM // kuMDA bahivAra parivUDhaM // sagasahasanai sameyaM // veyaDha girippa niMdeI // 55 // artha- eyaMca naz caukaM ke e cAra nadI je gaMgA, siMdhU, raktA, ane raktavatI te kuMDA ke potapotAnA nipAtakuMDathI bahivAra parivUDhaM ke bAheranA jarata zrane airavatane sanmukha bAraNe nIkale. te kema? to ke-gaMgA ane siMdhu e be dakSiNane bAraNe narata sAmI nIkale be, ane raktA tathA raktavatI e be uttarane bAraNe uttaranA airavata dizi nIkale be, paNa te cAra nadI kevIle ? sagasahasanasameyaM ke sAta sahastra sAmAnya nadIe sahita je. eTale gaMgApramukha nadI kuMDathI jevAre vaitADhya lagIzrAve, tevAre temane sAta sahasra nadI male .temATe evI nadIunA parivAravAlI thara thakI veyaDhagirippaniMdeI ke vaitADhya parvatane paNa nede be. arthAt vaitADhyanI vacce thazne nIkale . // 55 // tatto bAhira khitta, 6 mA vala putva avara mudaM // nai satta sahasa sadiyaM // jagai taleNaMudadi me||56|| artha- tatto ke0 te vaitADhya parvata nedIne nIkalyA palI bAhira khittama ke0 bAheranA je detra narata tathA airavata temanA ardhanAganA majA ke vacamAMthI puvayavaramuhaM ke pUrva dizi ane pazcima dizi samupha sanmukha valara ke vale. jaratakSetra mAhe gaMgAnadI pUrva dizAe jAya, zrane siMdhunadI pazcima dizieM jAya. tathA airavata mAMhe raktAnadI pUrvadizieM jAya, ane raktavatI nadI pazcima dizieM jAya. paNa te cAra nadI kevI ? vaitADhya parvatane nedIne nIkalyA palI valI nasattasahasasahiyaM ke bIjI je sAta sahasra nadI, teueM karI sahita je. eTale caudasahastra nadIne parivAre paravarI thakI jema vaitADhyane nedI nIkalI le tenIpare jagaztaleNaM ke jagatIne paNa nedIne udahimeza ke0 samuamAhe jAya . // 56 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 laghudevasamAsaprakaraNa. // have eka gAthAe karI nadIno vistAra tathA ThaMDapaNuM kahe . // dhuri kuMma jvAra smaa||puute dasa guNAya pihulatte // sababa mhniiAUM|| vibara paramAu~nAguMDA // 5 // artha- sarva nadI je je, te dhuri ke0 pahelA nIkalatAM kuMvArasamA ke kuMDanAhAra sarakho jemano vistAra de evI. ane paLate ke beDe eTale aMtane viSe prathamanA vistArathI dasaguNAyapihulatte ke dazaguNI vistArapaNe . te kema? to ke-jarata tathA airavatanI cAra nadI be, te prathama savAla yojana vistAra , tene dazaguNu karatAM sADhIbAsa yojana thAya.to beDe eTale samujmAhe jale tevAre sADhIbAsaTha yojana thAya; tathA batrIza vijayanI nadI cosa .tehano paNa eja AdizaMtano vistAra . tehanA je cosa kuMDa be, te bAheranA kuMmasarakhA be; temATe sarakho vistAra kahyo. valI hemavaMta tathA eraNyavaMtanI cAra nadI, ane vijayanI bAra aMtaranadI; evaM sola nadIno zrAdivistAra sADhAbAra yojana . tene dazaguNo karatAM ekaso pacIza yojana thAya; to ber3e ekaso pacIza yojanano vistAra jANavo. valI harivarSa tathA ramyakSetramAMhe je cAra nadI le tehano vistAra pacIza yojana dhure le. tene dazaguNuM karIeM to baseM pacAza thAya; to te cAra nadI le te aMtane viSa baseM pacAza yojana vistArapaNe be. zrane videhakSetre je be nadI be, tehano prathama vistAra, pacAza yojanano be, te dazaguNuM karatAM pAMcase yojana thAya; to beDe pAMcase yojana tenadI paholI jANavI. sababa kesaghale je mahana ke mahAnadI eTale moTI nadI , te vibara palAsanAyumA ke0 vistA. rathI pacAsame nAge uMDI je. jema gaMgAnadIno Adi vistAra savA u yojana , tene pacAze jAga detAM yojanano AThamo jAga zrAve, to prathama nIkalatAM yojanane Apame jAge umI , ane beDe sADhI bAsaTha yojana vistAra be, tene pacAze nAga detAM savA yojana zrAve, temATe lene savA yojana jamI nadI jANavI. ema samasta nadI be. e narata tathA airavata kSetranI nadInI gatI kahI. // 27 // ||hve pAMca kSetranI nadInI gati kahe be. // - paNa khitta mahanaI // sadAra disi daha visu giri a6|| gaMtUNa sajignIhiM / niyaniya kuMDesu nivaDaMti // // 5 // artha- paNa khittamahana ke pAMca kSetranI je mahAnadI le te sadAradisidahavisukhagirizraddhaM ke potapotAnA bAraNAnI dizi jahano je vistAra ,te kADhatAMje parvatanA vistAranuM arDa thAya teTalA yojana nadI parvatanA zikhara upara vahe. te kema? to ke-hemavaMta ane zikharIno vistAra eka sahasra bAvanna yojana ane bAra kalA . temAhethI prahano Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2esa laghukSetrasamAsaprakaraNa. vistAra pAMcase yojana kADhIeM tevAre pAMcaseM bAvana yojana ane bAra kalA rahe; tenuM arDa baseM baho tera yojana ane u kalA thAya. to potAnA ahadhAranA mukhathI zikhara upara baseM bagetera yojana ane u kalA vahe . ane mahAhimavaMta tathA rukmIne viSe cAra nadI eka hajAra baseM ne pAMca yojana ane pAMca kalA parvatanA zikhara upara cAle. valI niSadha tathA nIlavaMta saMbaMdhI cAra nadI sAta hajAra cAraseM ekavIza yojana ne eka kalA parvatanA zikhara upara cAle. ahano vistAra parvatanA vistAramAhethI kADhI arka karIeM tevAre evaM pUrvokta mAna lAne; tevAra pabI parvatanA vistAra beDe gaMtUNa ke0 jazne sajinIhiM ke sva eTale potAnI jInI upara thazne niyaniyakuMDesunivaDaMti ke potapotAnA nipAtakuMmane viSe te nadI paDe . // 7 // niya jiniya pihukhttaa|| paNa vIsaMseNa muttamanagiri // jAmamudA pubudahiM // zyarA avaroya dimu viti // ee|| artha-niyajiniyapiTulattA ke potapotAnI jIjInA paholapaNAne paNavIsaMseNa ke0 pacIzame nAge masagirimutta ke madhya girije vRtta vaitADhya tathA merune mUkIne jAmamuhA ke je nadInuM mukha dakSiNasAmuMbe, puvudahiM ke te nadI pUrva samupadizi vale. zyarA ke stara eTale je nadI uttaramukha be, te avaroyahimurviti ke pazcimasamuadizi kle. eTale hemavaMta tathA eraeyavaMtanI nadI vRta vaitADhyane be kosa vegalo mUkI pUrva tathA pazcima dizieM vale. valI harivarSa tathA ramyakanI nadI cAra koza vRta vaitADhyane vegalo mUkIne pUrvapazcima dizieM vale. tathA mahAvidehanI nadI meruparvatane ATha kosa vegalo mUkI pUrva pazcima dizieM vale. // 5 // demavaza rodiyaMsA // rodIyA gaMgaDaguNa parIvArA // eramavaya suvama // ruppakUlAna tANasamA // 10 // artha- hemava ke hemavaMta kSetramAhe rohiyaMsA ke rohitAzA tathA rohiyA ke rohitA eve nAme be nadI , te gaMgaphuguNaparivArA ke gaMgAnadI karatAM jemano bamaNo parivAra je. eTale ahAvIza hajAra nadInA parivAre parivarI evI jANavI. ane eramavaya ke eramavata detramAMhe suvamaruppakulAja ke suvarNakulA ane ruppakulA eve nAme be nadI be. te tANasamA ke te rohitAMzA sarakho jemano parivAra ne, eTale rohitAMzA nadInI pare ahAvIza hajAra nadIe parivarI // 6 // darivAse harikaMtA // darisalilA gaMgacanaguNa naIA // esisamA rammavae / narakaMtA nArikaMtA ya // 6 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 laghukSetra samAsaprakaraNa. artha- harivAse ke0 harivarSa kSetrane viSe harikaMtA ne harisalilA nAme be nadI be. te nadI va be ? gaMgaca guNanaI ke0 gaMgAnadI thI cogaNo be parivAra jemano evIje ve eTale bappana hajAra nadIue parivarI be, tathA esIsamA ke0 e pUrvokta nadI sadRza ramyae ke0 ramyakkSetrane viSe narakaMtA ane nArIkaMtA e nAme be nadI be, tepaNa eTalIja nadIe parivarI be, eTale bappana hajAra nadIeM parivarI be. // 61 // sIyA sIyA // mahA videhammittAsu patteyaM // nivaDa pAlaka ittI, sa sahasa aDatIsa nai salilaM // 62 // artha- sIyA ke0 sItodA tathA sIyArDa ke0 sItA e be nadI be te, mahAvidehamma ke0 mahAvideha kSetrane viSe be. tAsu ke0 te sItodA ne sItA nadInI madhye patteyaM ke0 pratyeke eTale ekekI nadImAMde paNalaraka DutIsa sahasa amatIsa nasalilaM ke0 pAMca lAkha batrIza hajAra ne zrAmatrI nadI saMbaMdhI je pANI be, te nIvass ke0 paDe be. // 62 // // dave sItodAmAMhe je nadI jale be te kahe be. // kuru nai culasI sadasA | baccevaMtara naIna paivijayaM // do do mahA naI // cana dasa sahasAna patteyaM // 63 // artha- kuru ke kurukSetrane viSe culasI sahasA ke0 corAzI hajAra nadIu be. valI baccevaMtara naI ke aMtara nadI be. valI paivijayaM ke0 prativijaye eTale ekekI vijaye do do mahA naI ke0 gaMgA, siMdhu pramukha be be mahAnadI be, to sola vijamAM vaza mahoTI nadI be. te patteyaM ke pratyeka nadIno parivAra caudasa sahasAna ke0 cauda hajAra nadIno jAvo. te cauda hajArane batrIza vijaye batrIzavAra guNatAM cAra lAkha DatAlIza hajAra thAya. tenIsAthe pAulI kurukSetrAdikanI corAzI hajAra ne zrAmatrI nadI ekaThI karIeM tevAre pAMca lAkha batrIza hajAra ne AmatrIza nadI pANI sItodA nadImAMde jale ve sItAmAMde paNa eTalI nadIrjanuM pANI ja e. te mATe bama karIeM tevAre daza lAkha cosaTha hajAra ne botera eTalI nadId mahAvideha kSetramAMhe jANavI. // 63 // // have jaMbUdvIpanI sarva nadInI saMkhyA kahe be. // Dasayari madAna || bArasa aMtaranaI sesA // pariyara naI cana dasa // lakA bappaNa sahasA ya // 64 // artha- batrI vijayanI cosaTha nadI, tathA sItodA ne sItA e be nadI tathA For Private Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 1 gaMgA pramukha bAra nadI, e sarva ekaThI karatAM asayarI mahAna ke0 zrotera mahAnadI eTale mahoTI nadI jAvI. ane batrIza vijayanI bArasa aMtara naI to bAra aMtara nadI e mulagI nadI be. sesAI ke0 bAkI bIjI pariyara nai ke0 parivAranI nadI caudasa larakA bappanna sahassAya ke0 cauda lAkha ne uppanna hajAra jAvI. iti gAthArtha // 64 // // have va kula girinA kUTa eTale zikhara temanA saMbaMdhI vicAra kahe be. ba egAraDa navakUDA // kulagiri juyala ttige vi patteyaM // iya bappA ca cana // varakAresutti canasaThI // 65 // artha - kula girijuyala ttige ke0 kula girinA traNa yugalane viSe egAramanavakUDA ke0 agIyAra, ATha, nava ema anukrame kUTa jANavA. te kema ? himavaMta ne zikharIparvatane viSe ekeka parvate zragIyAra kUTa be, tathA mahAhimavaMta ne rukmI parvatane viSe ekeka parvate yA yA kUTa be. niSedha tathA nilavaMtane viSe ekeka parvate nava nava kUTa be. have te kUTanAM anukrame nAma lakhe be. prathama himavaMtanA zragIyAra chUTa be te, pUrva dizi, zrI dhure mAMgI jANavA. pUrva dizie pahelo siddhakUTa, himavaMtakUTa, jaratakUTa, ilAdevI kUTagaMgAvarttanakUTa, zrIkUTa, rohitAMzAkUTa, siddhAvarttanakUTa, surAdevIkUTa, haimavaMta kUTa, ane vaizrakUTa - have zikharInA agI yAra kUTa be te paNa pUrvadizieM - prathama siddhakUTa, zikharIkUTa, airaeyavaMtakUTa, suvarNakUlA kUTa, zrIdevIkUTa, raktAvarttanakUTa, lakSmI kUTa, raktavatyAvarttanakUTa, gaMdhAvatIkUTa, airavatakUTa, ane tigikUiTa - e agI dhAra kUTa zikharI parvatane viSe be. - have mahAhimavaMtanA yA kUTa kahe be. pUrvadizieM pahelo siddhakUTa, mahAhimavaMtakUTa, hemavaMtakUTa, rohitAMzakUTa, hrIkUTa, harikAMtAkUTa, harIvarSakUTa ane baiDaryakUTa, e ATha kUTa mahAhimavaMtanA jANavA. have rukmInA ATha kUTa kahe be. prathama pUrva dizieM siddhakUTa, rukmIkUTa, ramyakUkUTa, narakAMtA kUTa, buddhikUTa, ruppakulAkUTa, airaNyavatakUTa, maNikAMcanakUTa, - e ATha kUTa rukmI parvata upara be. have niSadhanA nava kUTa a. prathama pUrvadizie siddhakUTa, niSadhakUTa, harivarSakUTa, pUrvavidehakUTa, DIkUTa, dhRti kUTa, sItodAkUTa, aparavidehakUTa, ane rucakakUTa, e niSadha parvatanA nava kUTa jAvA. have nIlavaMtanA nava kUTa kahe be. prathama pUrvadizieM siddhakUTa, nIlavaMtakUTa, pUrvavidehakUTa, sItAkUTa, kIrtikUTa, nArIkAMtakUTa, apara videhUkUTa, ramyakkUTa, ane upadarzanakUTa, e nIlavaMta parvatanA nava kUTa jANavA. e bakula girinA sarva malI bappana kUTa tenAM nAma kahyAM te jANavA. ghaTacauvarakAresutti ke0 sola vakSaskAra parvatane viSe ekeke vakSaskAre cAra cAra kUTa be. to solane cAre guNatAM cosaTha kUTa yAya; For Private Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. temATe sola vRkSaskAranA cosaha kUTa jANavA. tehanAM nAma-be pAse bebe vijayane nAme be kUTa, trIjo vakSaskArakUTa, cotho mahAnadInI dizie sijhakUTa, e cAra nAme sola vRkSaskAranA cosaha kUTa jaannvaa.||65|| somaNasi gaMdhamAyaNi // saga saga vijhupanimAlavaMti punno|| ahaha sayalatIsaM // aDa naMdaNi a karikUDA // 66 // artha-somaNasigaMdhamAyaNi ke somanasa ane gaMdhamAdana e nAme je gajadaMtagiri temane viSe sagasaga ke sAta sAta kUTa je. tehanAM nAma kahe . pahelA merunI di. zIthI sijhakUTa, tevArapaDI niSadhaparvatanI sanmukha somaNasakUTa, maMgalAvatIkUTa, devakurukUTa, vimalakUTa, kAMcanakUTa, ane viziSTakUTa. e sAta kUTa somanasa upara be. tathA gaMdhamAdana nAme gajadaMta girine viSe je sAta kUTa le te kahe beH-merudizie siDakUTa, tevAra paDI anukrame nIlavaMta sanmukha gaMdhamAdanakUTa, gaMdhakUTa, uttarAkUTa, sphATikakUTa, lohitAkUTa, ane AnaMdakUTa. e sAta kUTa gaMdhamAdana upare . puNo ke valI vijhupanimAlavaMti ke vidyutprana tathA mAlavaMta e be gajadaMtagirine viSe ahaha ke0 ATha ATha kUTa be. te madhye je pramatha vidyutprana le tehanA ATha kUTanAM nAma kahe je. merudizieM sijhakUTa, tyArapaThI anukrame niSadha sanmukha vidyutpranakUTa, devakurukUTa, brahmakUTa, kanakakUTa, khastikakUTa, sItodAkUTa, ane khayaMjalakUTa, ahIMyAM navamo harikUTa ,te sahasrAMkakUTamAMhe gaNaze.ahIMyAM to zrAu gaNyA je. bIjo mAlavaMta gajadaMtagiri neviSe bAu kUTa , tehanAM nAma kahe . merudizieM sijhakUTa, tyArapabI anukrame nIlavaMta parvata sanmukha mAlavaMtakUTa be, uttarakurukUTa, kachakUTa, sAgarakUTa, rajatakU. Ta, sItAkUTa, ane pUrNanajakUTa. ahIMyAM paNa navamo harisahakUTa be; te sahasrAMkamAM gaNaze. 'e pramANe gajadaMtagiri cAra, temanA sayala ke sarva malIne tIsaM ke0 trIza kUTa be. ane be adhika ve te sahasrAMkamAM gaNaze. tathA naMdaNi ke0 naMdanavananeviSe zrama ke ATha kUTa be. te IzANa koNanA prAsAda bane pUrva dizinA jinanavana vacce be. tehanAM nAma kahe be. naMdanakUTa, tyAMthI dakSiNAvartta pharatAM maMdarakUTa, niSadhakUTa, haimavaMtakUTa, rajatakUTa, rucakakUTa, sAgaracitrakUTa, ane vajrakUTa. ahIMyAM paNa navamuM IzAnakoMNe balakUTa je, te sahasrAMkamAMhe gaNaze. ane adhakarikUmA kerA meruparvatanI pAse samajUtala upara je jazAla vana De, tyAM sItA nadInI uttaradizine kAMThe prathamA padmottara kUTa, tyAMthI dakSiNAvartta pharatAM nIlavaMtakUTa, suhastikUTa, aMjanagirikUTa, kumudakUTa, palAsakUTa, avataMsakUTa, ane rocana girikUTa, e ATha kUTa hAthIne Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 201 3 zrAkAre be; temATe e ghAva karikUTa eve nAme jANavA. // 66 // // dave e kUTa eTale zikhara - tehanuM uMcapaNuM ne svarUpa kahe be. // iya pAsaucca bAsa, hi sana kuDA tesu dIdara girINaM // puva naimeru disi ta siddha kUDesu jiNanavaNA // 67 // artha - zya ke0 e prakAre paNasaucca ke0 pAMca yojananA uMcA ehavA je bAsahisakur3A ke0 ekaso bAsaTha kUTa be. tesudIhara girINaM ke0 temAMde je dIrgha eTale lAMbA parvata je bakula giri tathA vadaskAra ne gajadaMta giri-ehane viSe siddha kUTa kyAM be? te kahe . punameru disi ta siddhakUDesu ke0 va kulagirinA pUrvadizinA bekAe je siddhakUTa be, tathA vakSaskAra parvataneviSe nadI dizinA beDAe je siddhakUTa be, gajadaMta girinA je merudizinA bemAe siddhakUTa be tehane upare jijavaNA ke0 jinajavano be. ema jANavuM // 67 // // have te jinajavanonAM mAna kahe be. // te sirigihAna dosaya // guNapyamANA tadeva tiDavArA // navaraM aDavI sAdiya // sayaguNa dArapyamANamida // 68 // - no be te, sirigihAu ke0 zrI devInA gharathI dosaya guNappamANA ke baseM guNAM adhikAM lAMbapaNe, paholapaNe, tathA uMcapaNe jANavataM. te kema? to ke - zrIdevInaM ghara eka koza lAMbuMbe, te baseMvAra guNatAM pacAza yojana thAya; to jinajavano paNa pacAza yojana lAMbAM be. zrIdevInaM ghara arddha koza paholuM be. tene baseM vAra guNatAM pacIza yojana thAya to jinajavano paNa pacIza yojananAM vistAravaMta be eTale polAM be. zrIdevInaM ghara caudaseM cAlIzaM dhanuSya uMcuM be tene baseMvAra guNIeM tevAre batrI yojana thAya, to jinajavano be te paNa chatrIza yojana uMcAM be. tadeva ke temaja zrIdevInAM javananI peThe tiDavArA ke0 traNa bAraNe sahita be. paNa navaraM ke0 eTaluM vizeSa be je ghaDavI sAhiya ke0 zrIdevInA javananA vAraNAthI uMcapaeM, polapa ne bAraNAno praveza tethI ekasone aThAvIsa gaNuM adhika zrItIkaranA javananA bAraNAnuM pramANa be, te yaMtrathI jANavuM. // bIjA je pAMca seM yojananA uMcA kUTa be tyAM prAsAdanAM mAna kahe be. // * paNavIsaM kosasayaM // samacarasavicamA DuguNamuccA // pAsAyA kuDesu // paNasayauccesu sesesu // 60 // artha- sesesukUDe ke siddhakUTavinA zeSa eTale bAkI je kUTa be, tehane viSe Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 laghukSetrasamAsaprakaraNa. pAsAyA ke adhiSThAyaka devatAune vasavAnAM prAsAda eTale ghara be. paNa te kUTa kevA be? paNasayauccesu ke pAMcase yojana UMcAM be. te kUTaneviSe prAsAda kevAM ? to kepaNavIsaMkosasaya ke ekaso pacIza koza samacarasa ke0 samacaraMsa saMsthAne be. eTale cAre tarapha sarakhA mUlane viSe De, viumA ke vistAra jeno. ane vistArathI uguNamuccA ke bamaNAM uMcAM be. eTale aDhIseM kosa uMcAM ane ekaso pacIza koza paholA . evAM devatAnAM prAsAda be. // 6 // // have sahasrAMka kUTa kahe . // bala darisada harikuDA // naMdaNavaNi mAlavaMti vipne|| IsANuttaradAdiNa, disAsu sadasucca kaNagamayA // 70 // artha-bala ke balakUTa, tathA harisaha ke harisahakUTa, harikUmA ke harikUTa. e nAme traNa kUTa le te, anukrame naMdaNavaNi ke0 naMdanavananeviSesANa ke izAnakoNa be, tyAM balakUTa le. ane harisahakUTa le te mAlavaMti ke mAlavaMtanAme je gajadaMtagiri, tehaneviSe uttara ke uttaradizieM jANavo. tathA harikUTa je te vipine ke0 vidyut prana nAme je gajadaMtagiri tene viSe dAhiNadisAsu ke dakSiNa dizAne viSe jANavopaNa e traNa kUTa le te kevA be? to ke-sahasucca ke0 hajAra yojana UMcA be. mATe ene sahasrAMka kahIeM. ane kaNagamayA ke0 suvarNamaya je. // 70 // ||hve vaitADhyanA kUTa kahe . // veyaDhesuvi navanava // kuDA paNavIsa kosa uccAte // save tisaya uDuttara // esuvi puvaMti jiNakuDA // 1 // - artha-veyadvesuvi ke jarata ane airavatanA je be vaitADhya be. ane vatrIza vijayanA vatrIza vaitADhya be. evaM cotrIza dIrgha vaitADhyane viSe navanava kUmA ke0 navanava kUTa jANavA. te save ke te sarva kUTo je je te, paNavIsa kosanaccA ke pacIza koza uMcA be. valI te sarva kUTa ekaThA gaNatAM tisayabaDuttara ke traNaseM ne thAya. esuvi ke0 e kUToneviSe paNa jiNakUDA ke je jinakUTa , eTale siddhakUTa be, te puvaMti ke0 pUrvadizine beDe be. iti gAthArtha. // 1 // // have te vaitADhyanA sijhakUTa upara jinabhavana, mAna kahe . // tANUvari ceharA // dadadevIlavaNatulla primaannaa|| sesesu ya pAsAyA // ajhegakosaM pihucate // 12 // artha-tANUvarI ke0 te vaitADhyanA sijhakUTa upara je ceharA ke0 caityagraha eTale Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 203 jinanavana je; te kevA je? to ke-dahadevIjavaNatubaparimANA ke ahadevI je zrI tathA sadI pramukha-temanAM je javana be, te sara ne parimANa jemanuM evAM jinanavana be. sesesu ke0 vaitADhyanA bIjA sarva kUTa upare je pAsAyA ke devatAnAM prAsAda be, te kevAM je? aGgregakosaM pihuccatte ke arDakoza paholA be, ane eka koza uMcAM ehavAM devatAu~nAM navana ne. iti gAthArtha. // 7 // // have e sarva kUTano vistAra kahe je.|| girikarikuDA ucca, ttaNAna sama akSmUluvari ruNdaa|| rayaNamayA navari viya, ha maGimA ti tti kaNagaruvA // 3 // artha-giri ke sarva parvatonA kaTa ane kariDA ke nazAlanA vananeviSe je karI eTale hAthIne zrAkAre ATha kUTa be, te kUTa uccattaNAja ke uMcapaNAeM sama ke sarakhA, mUla ke mUlane viSe ruMdA ke vistAre eTale paholA . arthAt jeTalA yojana UMcapaNe je teTalAja yojana mUlane viSe paholA be. ane uccattaNAja ke te uMcapaNAthI apha ke arDa uvari ke upara zikharaneviSe ruMdA ke vistAre be. eTale paholapaNe be. te kema ? je kUTa sahastra yojana UMcAM be, te mUlaneviSe sahastra yojana paholA . ane sahasranuM tharDa pAMcase yojana upara zikharane viSe paholA be. valI je kUTa pAMcase yojana UMcAM be, te mUlane viSe pAMcase yojana paholAM be. ane pAMcarse yojananu aI aDhIse yojana zikhara upara paholA . valI je kUTa pacIza koza jaMcAM , te mUlane viSe pacIza koza paholA .ane pacIzana arja sADhAbAra koza zikhara upare paholAM . ane e sarva kUTanI caDhatAM utaratAMnI je hAnI vRddhi te jagatInI peThe kahI , tema jANavI. valI te kUTa kevAM ? rayaNamayA ke0 te sarva kUTa ratnamaya be. paNa navari ke0 eTaduM vizeSa be ke, je vaitADhyaparvatonA navanava kUTa je De temAMde majimAtitti ke vacalA traNa traNa kUTa je le te kaNagaruvA ke tapAvyA suvarNamaya . ane sahasrAMka nAme je traNa kUTa le te to kanakamayI be; ema prathamaja kahelA . zati gAthArtha // 3 // // have jaMbUvRdanI pIThikAne viSezrApa kUTa te tarukUTa kahevAya je te kahe je.|| jaMbUNayarayayamayA // jagaisamA jaMbusAmalIkUDA // . a tesu dadade, vi gidasamA cAruceharA // 4 // artha-jaMbU ke jaMbUvRkSa ane sAmalI ke zImalAnuM vRkSa, tehaneviSe jaMbUNaya ke jaMbUnada te raktakanaka ane rayaya ke0 rupuM tehanA kUTa anukrame jANavA. paNa te kUTa Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 laghukSetrasamAsaprakaraNa. kevA ? to ke-jagazsamA ke jagatInI peThe bAra yojana mUle vistAra ane cAra yojana zikhara upara vistAra, tathA pATha yojana UMcA jagatI sarakhA be. tesu ke te jaMbu tathA zImalAnA kUTaneviSe dahadevigihasamA ke jahanI devInA javana sarakhAM eTase eka koza sAMbA, ane arDa koza paholA, tathA caudaseM cAlIza dhanuSya uMcAM, evAM pratyeke ahaha ke ATha ATha cAruceharA ke0 manohara caitya ghara be. eTale te ekekAkUTa upara ATha ATha jinanavana be. iti gAthArtha // 4 // // have cotrIza ruSana kUTa kahe je. // tesisamA risdkuddaa|| canatIsaM cullakuMDa juylNto|| jaMbUNa esu tesu ya // veyaDhe sutva pAsAyA // 5 // artha- tesisamA ke0 te jaMbU thane zImalAnA kUTa sarakhA cautIsaM risahakUmA ke cotrIza SanakUTa jaMbU dvIpamAhe De. te jhaSanakUTa koNa sthAnake De ? to kecullakuMmajuyalaMto-cula ke nAnA eTale sATha yojananA je paholA kuMma be, te be kuMka bacce be, eTale gaMgA siMdhu tathA raktA ane raktavatI ehanA bela kuMbha vacce jarata tathA airavata, tathA batrIza vijayamAMhe malI cotrIza Sana kUTa le. jaMbUNaesu ke jaMbunada je rakta suvarNa mayI evAM je tesu ke0 te jhaSanakUTa, temane viSe veyavesuva ke vaitADhya. nA kUTanI peThe pAsAyA ke0 prAsAda eTale devanavana jANavAM; yahIM vaitATya sarakhAM kahyAM mATe eka koza uMcAM ane arDa koza paholA je ema jANavU. // 6 // // have sarva kUTanI ekaThI saMkhyA kahe je. // paMcasae paNavIse // kUDA savevi jaMbudIvaMmi // te patteyaM varavaNa, juyAdi vedi parikittA // 6 // artha- paMcasaepaNavIse ke pAMcaveM pacIza kUTa sarva malIne jaMbudIvaMmi ke jaMbubIpane viSe be. te kUTa kevA? to ke-patteyaM ke pratyeke pratyeke varavaNa juyAhiM eTale pradhAna jevaNa ke vana teNe karI juyAhiM ke sahita je vehi ke vedikA teNe e parikhittA ke0 viMTelA . // iti gAthArtha // 6 // // have jaMbUchIpamAhe je kUTa upare jinajavana De te kUTa kahe . // basayari kuMDesu tadA ||cuulaacnvnntruusu jiNanava NA // naNiyA jaMbUdIve // sadevayA sesagaNesu // 7 // artha-jaMbUdIve ke jaMbUTIpane viSe u kulagirinA ba kUTa, cAra gajadaMtAnA cArakUTa, sola vRkSaskAranA sola kUTa, cotrIza vaitADhya parvatanA cotrIza kUTa, tathA jaMbU Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 205 vRkSa ne zImalA vRnA sola e je basayarikUDesu ke0 je botera kUTa be, temane viSe jijavaNA ke0 jinajavana jaliyA ke0 kA be. tahA ke0 temaja cUlA ke0 meru pavartanI cUlikAne viSe tathA meruparvatanA caDavaNa ke cAra vanane viSe tathA tarusu ke0 jaMbU tathA zImalAnA vRkSa upara, eTale sthAnake jinajavana kahyAM be. e jinajavanane viSe pAMcaseM dhanuSya pramANe ratnamaya kUpana, caMdrAnana, varddhamAna ne vAriSeNa e cAra nAme jinapratimA be. sesavagaNesu ke0 zeSa bIjA kUTaneviSe je be sa ke0 te devayA ke0 devatAnAM javana jAvAM tyAM zrApa thApaNe kUTane nAme devatAnAM sthAnaka be // 77 // // dave bIjA kUTone viSe jinajavananuM visaMvAda eTale be kiMvA nathI teno vicAra kahe be. // kari kuDa kuMDa nadada // kuru kaMca jamala sama viyahne jiNanavaNa visaMvArja // jo taM jANaMti gIyatA // 78 // // artha - karikUma ke karikUTa tathA kuMDa ke0 kuMDa be temAM tathA nai ke0 nadI ne daha ke0 draha tathA kuru ke0 kurukSetrane viSe je kaMcaNa ke0 baseM kaMcanagiri be, tehane viSe tathA sItodA ne sItAnA hanI pAse je jamaga nAme cAra parvata be tyAM, tathA samavisu ke0 vRta vaitADhya, eTalAM sthAnakane viSe jijavaNavisaMvArDa ke0 jinajavanano visaMvAda be. eTale saMdeha be. jotaM jANaMti gIyatA ke0 tehanA nizcayanI vArtA gItArtha jJAnavaMta jANe. // iti gAthArtha // 78 // // have cAra gAthAe karI vaitADhyanuM svarUpa kahe . // pudhAvarajalahiMtA || dasucca dasapihula mehalacanakA // paNavIsuccApamA, satIsa dasa joyaNa pihuttA // 79 // artha- puvAvarajalahiMtA ke0 jaMbudvIpane viSe jarata airavatanA je be dIrgha vaitADhya be pUrva samudra ne pazcima samulagI dIrgha eTale lAMbA jANavA. paNa te vaitADhya kevA be ? dasucca ke0 samabhUtala thakI daza yojananI uMcI ane dasa pihula ke0 daza yojana paholI evI ne pAsAnI thaine mehalacalakA ke cAra mekhalA be je vaitADhya - viSe eTale ekekI vaitADhye cAra mekhalA, te dakSaNa ane uttara ekekI dizAe be be mekhalA be. tathA e vaitADhya be te paNavI succA ke0 pacIza yojana uMcA be. valI te vaitADhya kevA be ? pacAsa, trIsa ne daza, eTalA yojana paholA be; eTale samabhUtalayI mAMgI daza yojana uMce jaie tyahAMlage palAsa ke0 pacAsa yojana paholAi e prathama mekhalA, tyahAMthI upare daza yojana uMcapaNAlagI te vaitADhya be te tIsajoyaNa pittA ke0 trIza yojana paholAieM bIjI mekhalA be. tyahAM bIjI mekhalA uparathI pAMca Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 laghukSetrasamAsaprakaraNa. yojana lagI dasajoyaNa piMhuttA ke0 daza yojana paholA be. eTale uMcapaNAnA pacIza yojana pUrNa yayA // 7 // Idi parikhittA // saMkhayarapura pannasa hiMseDigA // sadisiMdalogapAlo | vanogauvarillamehalayA // 80 // artha- valI vaitADhya kevA be ? pacAza, tathA trIza, tathA daza yojanano be vistAra jemano evA vaitADhyanA be pAsAne viSe veI hiMparikhittA ke0 ba vedikA teNIeM sahita d. eTale prathama pAsAnI be mekhalAne viSe ve be vedikA ve. chAne uparanI je be mekhalA , tehane viSe ekekI vedikA be. ema va vedikA jANavI. te valI vaitADhya kevA be ? sakhayarapurapannasa hise DugA ke0 khecara je vidyAdhara - tenA je nagara pacAza ane sAvanI evI je be zraNi, teNIeM sahita be. eTale dakSiNa dizie dezanI rAjadhAnIe saMhita pacAsa vidyAdharonA pura eTale nagaranI zreNi be, ane uttara dizieM paNa dezanI rAjadhAnIe sahita sATha vidyAdharanA nagaranI zreNi be. valI kevA be ? sadisiMdalogapAlova joga uvarila mehalayA ke0 sadisi eTale svadizi te potAnI dizinA iMdranA je lokapAla eTale saudharmeMdranA je lokapAla temane ramavA yogya be upabemekhalA je vaitADhyane viSe evA be, eTale pahelI mekhalAe vidyAdhara ne uparanI be mekhalAe lokapAla be. khaMDa vidiya jarade, rakhayA DuDu guru guhA ya ruppama yA // dodIdA veyA // tadA putIsaM ca vijayesu // 81 // artha- valI vaitADhya kevA be ? DuDukhaMmavidiya jarahe vayA ke0 bebe khaMDa kasyA be, bharata ne airavatanA jeNe. jarata ne airavata vacce paMDyA mATe khaMDa kIdhA be. ca ke0 valI kevA be ? DuDuguruguhA ke0 ve be mohoTI guphA jemane viSe be. valI kevA be ? rupamayA ke0 kevala rupAnA be. evA dodIhA ke0 ve dIrgha veDA ke0 vaitADhya be. te kyoM be ? to ke-jarata tathA airavata kSetramAMhe be. ca ke0 valI tahA ke0 temaja vijayesu ke0 batrIza vijayane viSe DutIsaM ke0 batrIza vaitADhya jANavA // 81 // navaraM vijayaMtA // sakhayara paNapannapuraDuselIyA // evaM khayara purAI // saga tIsa sayAI cAlAI // 82 // artha - navaraMte vijayaMtA ke0 te batrIza vijayanA batrIza vaitADhyane viSe eTaluM vizeSa je, vijaya vijaya lagI bekA be, paNa samudra lagI beDA nathI. valI kevA be ? sakhayarapaNapannapuraDuseNIyA ke0 khecara je vidyAdhara, tenA paMcAvana nagaranI be pAse je For Private Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 06 be zreNi, teNIeM sahita je. eTale dakSiNa dizAeM paMcAvana nagara ane uttara dizAeM paNa paMcAvana nagara te dezanI rAjadhAnI sahita je. evaM ke eNe prakAre khayarapurA ke vidyAdharanAM nagara sarva ekagaM gaNIeM tevAre sagatIsa sayAIcAlAI ke0 traNa sahastra ane sAtaseM cAlIza thAya. ti gAthArtha // 2 // // te cotrIza vaitADhyane viSe bebe guphA je tehana svarUpa kahe . // girivibara dIdA // aDucca cau pihupavesadArA // bArasa pihalAja aDa, cca yAna veyagudA // 73 // - artha-veyahAguhA ke vaitADhya parvatane viSe bebe guphA . te guphA kevI ? giri vivaradIhA ke giri je vaitADhyaparvata tenuM je vistAra le te sarakhI pacAza yojana dIrgha eTale lAMbI je; valI te guphA kevI ? amucca ke zrApa yojana UMcA ane calapihu ke cAra yojana paholA ane cAra yojana pavesa ke praveza evA dakSaNa ane uttarane sanmukha dArA ke be bAraNAM teNe karI sahita je. valI guphAuM kevI ? bArasa pihalAja ke bAra bAra yojana mAMhelI kore paholI tathA aDuccayAja ke pATha yojana UMcI evI bebe guphA te gaMgA, siMdhu, raktA, ane raktavatIne vicAle je cotrIza vaitADhya tene viSe je. // 3 // // te guphAne vicAle be nadI le te vakhANe . // tammajijjoyaNa aM, tarAna ti ti vibarAna unii|| jammagga nimaggA // kamagAna mahAna gayA // 4 // artha- tammana pujoyaNa aMtarA ke te guphA lAMbapaNe pacAsa yojananI be, te guphAnA mana eTale vicenA ujoyaNa eTale pacIsamuM tathA vIsamuMe be yojana- AMtaraM jebe nadI vice ehavIbe nadI le je guphAne viSe. valI te be nadI kehavI ? titi ke traNatraNa yojanane vistAre be. valI kehavI ? ummaggA nimaggA ehavAM ke nAma jemanA. valI nadI kehavI ? kamagAu ke parvatamAMdelA je mohoTA pASANa temAMthI nikalIne mahAnagayA ke mahAmohoTInadI je gaMgAsiMdhUpramukha ne temAMhe gamana karanArI // iha painittiMguNava, namaMDale lidai cakki usamude // .. paNa saya dhaNuhapamANe bAregaDajoyaNujoe // 5 // ___ artha-zha ke e guphAmAMhe paznitti ke pratinitIeM eTale banne bAjunI jitane viSe caki ke cakravarti je je te guNavanna maMmale ke gaNapacAsa mAmalAprate lihara ke likhe De, paNa te mAmalA kehavA ne? kucha samuhe ke bebe sAhamA sUryamaMDala sarakhA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 laghukSetra samAsaprakaraNa. kAkINi rateM karI ajuzrAluM karavA mATe cakravarttieM kIdhA be valI maMDala kedavA ? to paNa sahapamANe ke0 utseddhAMgule karI pAMcaseM dhanuSyanuM ve pramANa jemanuM; valI maMDala kehavA be ? to ke bAregaDajoya joe ke0 bAra yojana, eka yojana ane eTale Ayojana e rIte anukrame prakAzanA karanAra be; te kemake pramANAMgule karI guphA bAra yojana poholI be, tathA ekekA maMgalanA vacamAM ekeka yojananuM taruMbe, tathA mAMDalAthI deThe tathA upare sarva thaine guphA ATha yojana uMcI be, temATe poholapaNe bAra yojana prakAza kare be ne maMgalane yAMtare ekeka yojana prakAza kare be, tathA valI uMcapaNe yA yojana prakAza kare be ema jANavuM. tathA banne pAseM yojanane yAMtare gomUtrikAne AkAre mAMmalAM karatAM eka jIMteM caDavIza maMDala thAe, ane bIjI jIMteM pacIza maMgala thAe, ema cakravartI bannepAseM malI DhaMgapacAsa maMgala kare be ema jaMbudvIpapannattI mAMDe vakhApyo be. keTalAka AcArya ema kahe je eke ki jIteM ugaNapacAza mAMgalA karebe tevAre banne bAju ekaThAM gaNatAM vANuM maMgala thAe te viruddhArtha dekhAya be // 85 // // have te guphAnAM nAma kahe be. // sA timisagudA jIe // cakkI pavisei maUkhaMmaM to // jasadaM aMkiya so jI, e valai sA khaMDagapavAyA // 86 // artha - sA ke0 te siMdhUdI ne pAseM timisaguhA ke timisrA nAme guphA be, te jIe ke0 je tamisrA guphAmAMde thane cakkI ke0 cakravartti je be te dakSaNamadhyakhaMmathI maUkhaMDato ke0 uttaranaratanA madhyakhaM mAMhe pavisera ke0 praveza kare be, tyAM madhyakhaMDane sAdhI pATho valatAM sahaM ke0 SanakUTaprate aMkiya ke0 potAnuM nAma lakhine jIe ke0 je bIjI gaMgAnadIpAse guphA be teneviSe valai ke0 madhyadakSiNa jaratamAMhe pATho vale eTale yAve, sAkhaMDagapavAyA ke0 te khaMDaka prapAtA nAme guphA kahieM // 86 // // dave guphA ughADI rehevAnI sthiti kahe . // kayamAlanahamAlaya || surAna vaha niba-isalilA // jA cakkI tA cii // tA ugghaDiyadArAje // 87 // artha - te guphA kehavI be ? kayamAlanahamAlayasurAja ke0 kRtamAla ane nATyamAla bedhaSThAyaka devatA rakhavAlA be jehaneviSe, eTale tamisrAguphAno rakhavAlA kRtamAla nAme devatA be, chAne khaMDakaprapAtA guphAno rakhavAlo nATyamAla nAme debatA de. valI te guphA kevI be ? cakravarttino je vaha ke0 sUtradhAra tene nibaddha For Private Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 200 to bAMdhyo The, pAMkhanI racanAeM karI salilAI ke0 pANI jemano. valI te guphA ke - havI be ? jAcakkI ke0 jyAMsudhI cakravartti jIve tA ke0 tyAMsudhI tA ke0 te guphAuM be. te jagghamiyadArA ke0 ughADelA be kamAma jemanA ehavI thakI ciDaMti ke0 rahe be. iti gAthArtha // 81 // || have dakSiNanaratamAMde ayodhyAnagarIno parimANa kahe be. // badikhaMDato bArasa // dIhAnava vicaDA anaUpurI // sAlavaNAveyaDhA // cajadadi yasayaM cigArakalA // 88 // artha- bahikhaMDato ke dakSiNArddha jaratanA madhyakhaMDanI vacamAM bArasadIdA ke0 bArayojana dIrgha eTale lAMbI ane navavivaDA ke0 nava yojana poholI ehavI - purI keoyodhyA nAme purI eTale nagarI sA ke0 te ayodhyAnagarI je be te lavagAveyA ke lavaNasamudra ne vaitADhyathI caudahiyasayaM cigArakalA ke0 ekaso cada yojana ne upara agara kalAne yAMtare jANavI. te kemake dakSiNA - ratanA madhyakhaMno vistAra baseM khAtrIsa yojanAne traNa kalA be. te madhyethI - yAdhyAnagarIno vistAra nava yojana kADhIeM tevAre baseM ne ugaNatrIsa yojana ane upara kalA traNa rahe be. tehanuM arddha ekaso cauda yojana tathA eka yojana ugasyo tehanI jaMgaNIza kalA karieM tenI sAthe mUlagI traNa kalA jelatAM bAvIza kalA thAe teinuM arddha zragIcAra kalA thAya, eTale ekaso cauda yojana ane upara agIyAra kalA be, teTalI lavaNasamudra ne vaitADhayane aMtare ayodhyAnagarI vegalI jANavI : iti gAthArtha // 88 // // have magadhAdi tIrtha kahe be. // cakvisanaipavese // cigaM mAgado pannAso ya // tAto varadAmI // ida sadhe biDuttara sayaMti // 80 // artha- cakkivasanapavese ke0 cakravarttine vasavartti evI kSetranI je nadI eTale jarata, airavata ne batrIza vijaya evaM cakravarttinAM cotrIsa kSetra be. tehanI je gaMgA, siMdhU, raktA chAne raktavatI je nadI be, ehane samudramAMde praveza karatAM tathA batrIza vijayane viSe sItodA nadI tathA sItA nadImAMhe praveza karatAM tibaDugaM ke be tIrtha jAvA. tIrtha eTale je sthAnakaneviSe nadI samudramAMde tathA sItodA sItAmAM praveza kare te sthAnaka vizeSa nadI sAgara saMgama uttama sthAnaka kahIeM. te tIrthanA nAma eka pUrva dizieM mAgaho ke0 mAgadha, bIjuM pazcima dizieM pAso ke0 prajAsa e benAma tIrthanAM be; tANaMtara ke0 te mAgadha tathA prajAsa e be tIrthanA vacamAM eka Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 laghukSetrasamAsaprakaraNa. varadAmo ke0 varadAma eve nAme tIrtha . e rItezha kelyA jaMbuddhIpaneviSeje cotrIza kSetra ke temAhe ekeka kSetre traNa traNa tIrtha gaNatAM save ke sarve bimuttarasayaMti ke ekaso ne be tIrtha thAya, mATe A jaMbUchIpaneviSe sarva malIne ekaso ne be tIrtha jANavAM. // have jarata tathA airavatamAMhe kAlacakranuM svarUpa kahe . // jaradevae ba ba ara // mayavasappiNi jasappiNIrUvaM // parinama kAlacakaM // jvAlasAraM sayAvi kmaa|| e0 // artha- jaraheravae ke jarata tathA airavata kSetramAMhe babaramayAvasappiNIusappipIrUvaM ke bAre karI avasarpiNI ane Are karI utsapiNI te rUpa vAlasAraMkAlacakaM ke bAra ArAna kAlacakra . te sayAvi ke sadAkAla anAdianaMtapaNe paNa parijamazkamA ke anukrame bramaNa pAme . // e|| // have e bAra thArAnAM nAma kahe . // susamasusamA ya susamA // susamausamA ya usamasusamA ya // usamAya usamasamA // kamukkamA usuvi arabakaM // 2 // artha- prathama Aro susamasusamA ke sukhama sukhamA, ya ke0 valI bIjo thAro susamA ke0 sukhamA, trIjo zrAro susamAsamA ke sukhamakukhamA, ya ke0 valI cotho Aro usamasusamA ke0 mukhamasukhamA, ya ke valI pAMcamo thAro usamA ke ukhamA, bage yAro usamasamA ke pukhama mukhamA, e arabakaM ke0 e ArA be te avasappiNikAlane viSe kama ke anukrame eTale prathama sukhamasukhamAthI gaNIeM, ane utsapiNI kAleM jakamA ke zravalA eTale mukhamapukhamAthI dhuramAMmI gaNIeM, ema bAra bArA camatA pamatA jANavA, cakranI peThe phiratAM Ave mATe kAlacakra kahIeM. avasappiNI te ghaTato kAla hoe ane utsappiNI te caDato kAla hoe. // e1|| // have sAgaropamanuM mAna kahe . // puvutta pakSisamasaya // aNugadaNA nihie dava pali // dasakoDikomi palie // hiM sAgaro hoi kAlassa // e|| artha-puvuttapati ke pUrvokta paThya eTale prathama kaDaM je asaMkhyAta roma aNue jasyo je yojana pramANe pakhya temAMthI samasaya ke sosovaraseM aNugahaNAnihie ke ekeka sUkSma khaMga kADhatAM jeTale kAleM te pathya khAlI thAe teTale kAleM pati ke pathyopamanuM kAlassa ke kAlamAna hava ke0 thAya. dasa komikomi paliehiM ke ehavA dasa komAkoDi patyopamekarI sAgarohora ke eka sAgaropama kAlanuM mAna Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 211 thAya. sAgara eTale samudra tehanI peThe jenuM pAra pAmakuM durlana hoya teNe karI sarakhAmATe sAgaropama kahIeM. iti gAthArtha // 2 // // have va rAnuM pramANa kahe . // sAgaracati koDA, koDimie aratige narANa kamA // AU tiGaga paliyA // tiGaigakosA tamuccattaM // 53 // artha - sAgaracati DukomAko mimie ke pahelo Aro cAra koDAkomI sAgarano ne bIjo thAro traNa koDAkoDI sAgara pramANe be, trI jo Aro be koDAkoDI sAgara pramANe jANavo; aratige ke0 etraNa khArAne viSe kamA ke0 anukrame karI narANa ke0 manuSyonA yA ke0 AyuSya kahe. tiDuzgapaliyA ke0 prathama Are traNa pasyopamanuM tathA bIje re ve palyopamanuM ne zrIje khAre eka palyopamanuM e manuSyanuM AyuSya jAvaM. have zarIranuM mAna kahe. tiDugako sAtaNuccattaM ke0 prathama ArAne viSe tra kosa uMcAM manuSyanAM zarIra hoya, chAne bIje khAre be kosa, trIje khare eka koza e zarIranuM uMcapaNaM jANavuM // 93 // // have tra yArAne viSe zrAhAranuM pramANa kahe. // tiGaga didi tRcprari // vayarAmala mitta mesimAdAro // piThakaraMDA dosaya || bappannA taddalaM ca dalaM // e4 // artha - tiDuzga diSe hitU rivayarAmala mittame simAhAroesi ke0 e manuSyone AhAro ke0 je hAranI ichA thAebe te kahete. prathama dhArAne viSe cothe divase tura pramANe AhArI vAMchA thAya. ane bIje dhAre trIje divase bora pramANe zrahAranI vAMchA hoe. tathA trIje khAre ekAMtare AmalA pramANe AhAranI vAMchA hoe. have zarIrane viSe pAMsalInI saMkhyA kahebe. prathama yArAmA piThakaraMgA dosaya upannA to baseM ne panna piThakaraMDa eTale pAMsalI hoe. ane bIje zrare taddalaM ke0 te pUrvoka pAMsalInuM zra eTale ekaso ne hAvIsa pAMsalI hoe. ca ke0 tathA trIje khare dala ho te pUrvoktanuM arddha eTale cosaTha pAMsalInI saMkhyA jANavI // 4 // // have tra khArAne viSe apatya pAlanA kahe . // guNavadi tada panara || pannara diyA avacca pAlaNayA // pravi sayalajiyA juyalA // sumaNasarUvA suragaIyA // e5 // artha- guNavadi ke0 prathama ArAneviSe yugalane prasavyA paDhI ugaNapacAsa divasasudhI te paJcapAlaNyA ke0 apatya eTale boru yugala tehanI pratipAlanA kare. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. taha ke tathA prakAre bIje Are panarapannaraahiyA ke paMdara paMdara divasa adhika pratipAlanA jANavI. te AvI rIte ke, bIje bAre cosaTha divasa apatyapAlanA hoe, ane trIje thAre jaMgaNAeMsI divasasudhI apatyapAlanA jANavI. tevArapaDI te yugalanAM mAtapitA maraNa pAme. e traNa bhArAneviSe avi ke thapi iti nizcaye sayalajiyAjuyalA ke samasta paMceMjI jIva te yugaliyA jANavA. paNa te yugalika kehavA ? to kesumaNasarUvA ke jalu De mana jemane eTale aspa kaSAya , tathA sarUvA eTale rUpavaMta be, tathA samacaraMsa saMsthAna ne temATe suMdarAkAra be. valI te yugalika kehavA ? to ke-suragazyA ke devatAne viSe je upaja jemanuM, eTale yugaliyA manuSya tathA tiryaMca te sarva potAnA AyuSyathI uje AyuSya pramANe athavA potAnA AyuSya pramANeja devatAmAMhe jaz upaje. // e5 // // have etraNa zrArAne viSe yugaliyAne kalpavRkSa je ___ vAMchita thApe te be gAthAeM kahe . // tesi mattaMga liNgaa|| tumiyaMgA jo dIva cittaMgA // cittarasA maNiyaMgA // gehAgArA aNiyayarakA ||e||paannN nAyaNa pibANa // ravipada dIvapaha kusuma mAhAro ||nuusnn gida vAsaNa // kappaDamA dasavidA diti // e // .. artha- tesi ke0 te yugaliyAne viSe mattaMga pramukha daza jAtinA kalpavRkSa be; te pAnaka pramukha daza prakAranA vAMchita padArtha Ape . te zrAvIrIte-ahiMyAM be gAthAno artha ekage sAMkalIne kahe - mattaMga ke mattaMga nAme je kalpavRkSa De te pANaM ke prAda khAreka pramukhanA rasa sarakhA mIgarasa Ape, yathA // sarasa sugaMdha manohara visimbala viriya kNticyheuu|| mattarasaMgAmesunapasa vivihamajAraso // iti. bIjo niMgA ke naMganAme je kalpavRkSa te jAyaNaM ke nAjana te thAlI tathA vATalI tathA caru ane kalaza pramukha Ape- yathA // niMgAlathAlavaya kaccolaya vakamANamAINi // kaMcaNarayaNamayA, jAyaMtiyajAyaNaMgesu // iti. trIjo tuDIyaMgA ke turyAMga nAme je kalpavRda te pichaNa ke mahAvA jitrasahita batrIsa bajhanATaka dekhADe be. yathA // sajalaghaNaguhirakalarava, caunneya vijattapavarAujaM // juyalaMmiyanarANaMtuDiyaMganarApamANaMti // cotho joza ke jyotiraMga nAme je kalpavRkSa le te rAtrineviSe paNa ravipaha ke sUryanIpere prakAza kare be. yathA // joIpummaNamuvari // sasisUrAjala vaccamANAvi // tANapahAvopahayA // niyayaMcAyaM vimuMcaMti // tathA pAMcamo dIva ke0 dIpAMga nAme je kalpavRda te gharaneviSe dIvapaha ke dIvAnIpare ajuyAlu kare . Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 laghudevasamAsaprakaraNa. yathA // sasisUrasa risateyA // nicaMciyajagajagaMtibahuviDavA // vivihAyadI viyaMgA // nAsaMti tamaMdhayAraMti // 1 // tathA ho cittaMgA ke citrAMga nAme je kalpavRkale te kusuma ke paMcavarNa ane sugaMdhika phUla sahasradala kamala mAla pramukha Ape. yathA // vara vajalatilayacaMpaya // yAsogapunnAganAgamAINaM // kusumaashbhuvihaa|| kusumaMgAmappamANaMti // tathA sAtamo cittarasA ke citrarasA nAme je kalpavRkSa te AhAra kahieM manovAMchita miSTAnna SaTasa nojana zrApe. yathA // ahasayakhajAgaju // causahItadayavaMjaNa viyappo uppjaashyaahaaro|| noyaNarurakesurasakali // tathA thA. mo maNiyaMgA ke maNitAMga nAme je kalpavRkSa bete nUsaNaM ke nUSaNa, tathA thAnaraNa, mukuTa, muDikA, hAra, tathA kuMDala ane neura pramukha Ape. yathA // varahArakaDayakuMDala // mauDAlaMkAraneurAINaM // niyayaM piluusnnaa|| zrAnaraNakumesujAyaMti // tathA navamo gehAgArA ke gehAkAra nAme je kalpavRkSa lete giha ke ghara saptanUminA, paMcanUminA, tathA trinUminA manohara AvAsa thApe. yathA // bahurayaNa vinimmAyA // lavaNakumAanUmiyA divA // sayaNAsaNasannihiyA teeNanidAharA visarisA // tathA dasamo aNiyayakA ke0 anitAMga nAme je kalpavRkSa te vahA ke lalA vastra tathA devapuSyacIra varapaTakUlAdi zrAsana besavA yogya tathA najAsana tathA zayyA pramukha zrApe. yathA // khomaugavayavAlaya cINIsuyapaTTamAzzrAyaMca // vaDAzbahumihAraM valaMgaumApaNANaMti // 10 // eyArisesunoga // umesujhuNjNtijlmhunnaaii|| svNgsuNdraaii|| buddhddhiinehaannuraagaaii||11||nypchivaanniccaa|nykhujaaneyvaamnnaapNguunymuu yAbahiraMdhA naskiyAnevadAridA // 15 // samacaraMsasaMgaNA valiyapaliya vivaGiyAyanIrogA causahIlakaNadharA maNuyAdevAzvasurUvA // 13 // tANaMciyamahilA viyasiyavarakamalapattanayaNA savaMgasuMdarI komalasisa vayaNasohArDa // 14 // jujaMtivisayasukaM je purisAtabanoganUmisU kAlaM ciazyadIhaM taMdANaphalaM muNeyavaM // 15 // dasavihAkappapumA ke0 e daza jAtinA je kalpavRda te e pUrvokta vAMvita daza padArtha yugaliyAne pUre . iti gAthArtha. // e6 // e7 // // have sarva zrArAne viSe sAmAnyapaNe tiryaMcanAM paNa AyuSya kahe . // mnnuaansmgyaaii|| cayAi canaraMsa jAi ahaMsA // goma isuttttkhraaii|| paNaMsa sANA dasamaMsA // eG // artha- maNuthAusamagayAI ke manuSyanA AyuSya sarakhA gaja, hAthI, siMha ne aSTApada pramukhanA AyuSya hoe. ane manuSyanA AyuSyano cauraMsa ke cotho nAga Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 laghudevasamAsaprakaraNa. hayA ke ghomA ane vesara pramukhanAM zrAyuSya jANavAM. tathA ajA ke bAgI zrane gAmara tathA sIyAla pramukhanu keTaddhaM zrAyuSya hoe ? to ke-manuSyanA AyuSyanAthahaMsA ke bAgme nAge temanAM AyuSya jANavAM. gomazsuTTakharAzke0 gAya, neMsa, uMTa ane gardana pramukha temanuM zrAyuSya te manuSyanA AyuSyanuM paNaMsa ke pAMcame jAge jANavU. tathA sANA ke svAna je kUtarA pramukha tenA AyuSya te manuSyanA zrAyuSyane dasamaMsA ke dasame nAge be. iti gAthArtha. // e|| iccA tiragaNa vi|| pAyaM savAra esu sAri // tazyArasesi kulagara // nayajiNadhammAznappattI // ee|| artha-zcAitirachANavipAyaM savAraesu sArikhaM ke e tiryaMcanAM AyuSya pramukha prAeM sarva thArAneviSe e prakAre sarakhAM hoe. tathA tazyArasesakulagaranaya jiNadhammAijappattI-have trIjA zrArAne aMte navakulakaranI naya eTale nItI te rAjanIti ane sarva saMsAra vyavahAra tathA jiNa dhammAzke jinadharma Adi zabdathI bAdara anikAya tathA jJAna vijJAna pramukha sarvanI utpatti thAe. iti gAthArtha. // e // kAlage ticanabA // ragesu egaNanavazparakesu // sesaga esuya sijN|| ti hu~ti paDharmatimajiNiMdA // 10 // artha-kAlage ke be kAla te avasarpiNI tathA utsarpiNInA ticaubAragesu ke trIjA ne cothA zrArAne viSe eguNanavazparakesu ke nevyAsI pakhavADA pADalA zravasarpiNI kAlanA jevAre sesa ke rahe tevAre paDhamaMtimajiNiMdA ke pehelA tathA aMtima eTale covIsamA tIrthakara je je te sizaMti ke sichipada pAme. ane utsapiNI kAlanA trIjA tathA cothA zrArAnA nevyAsI pakhavADA jevAre gaesu ke jAe tevAre pehelA tathA belA je covIzamA tIrthakara te DhuMti ke upaje. // 10 // // have cothA zrArAnuM svarUpa kahe . // bAyAla sadasa vrisuu||nnigkoddaakoddi ayaramANAe // turie narAnapuvA // ekoDitaNukosacanaraMsaM // 101 // artha-bAyAla sahasa varisUNigakoDAkoDi ayaramANAe ke0 betAlIsa sahasra varaseM uNuM eka komAkomi sAgaropamanuM pramANa je je zrArAne viSe evo je turie ke0 cotho thAro tedane viSe narAja ke manuSyanuM thAyuSya le te puvANakoDi ke pUrvakomi varSanuM jANavU ane taNu ke zarIra, mAna De te kosacaraMsaM ke kosano cotho jAga eTale pAMcase dhanuSya pramANe jANavU. iti gAthArtha // 101 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 15 // have pAMcamA zrArAnu svarUpa kahe . // varisegavIsasadasa, ppamANa paMcamarae sagakaruvA // tIsahiyasayA u narA // tayaMtadhammAzyAeMto // 10 // artha- varisegavisasahasappamANapaMcamaraeke ekavIsa sahasra varasanuM pramANa pAMcamA zrArAnuM be, te pAMcamA ArAne viSe sagakaruccA ke sAta hAtha UMcA narA ke manuSya hoya u ke tupunaHtIsahiyasayA ke trIseM adhika so eTaleM ekaso ne trIsa varasanAM zrAyuSya manuSyanAM hoe tathA tayaMtadhammAzyAeMto ke te pAMcamA thArAne aMte jinadharmAdi padArtha- paNa aMta eTale nAza thaze. vyavahAra, AcAra, nIti, jAti sarvanuM aMta zrAvaze, e vAta siddhAMtamAM kahI je. eTalA bola vicheda jaze te kahe . yathA // suyasUri saMghadhammo // putvanhe nihihI agaNi sAyaM // niva vimalavAhaNo suha, mamaMti tajhamma makaNhe // 1 // uppasaho samaNANaM phaggusiri ho| sAhuNiNaMca saTTho nAzva nAmA saccasiri sAviyANaMca // 2 // puvAe saMjAe voDehozcaraNadhammassa mAnnerAyANaM avasaraNe jAyateyassa // iti gAthArtha. // 10 // tevArapaDI zuM thaze te kahe . // khAraggivisAIhiM / dAhAnUyA kayA pudavIe // khaga bIyaviyahAisa // nArAzvIyaM bilAIsu // 103 // - artha- khAramgivisAIhiM ke lavaNAdikhAra tathA agnI ane viSa te kAlakUTAdi tenI vRSTi teNekarI hAhAnUyAkayAzpuhavIe ke pRthvi je je te hAhAkAra karaze, tathA khagabIya ke0 padI jAti pramukhanAM je bIja De te viyadvAzsu ke0 vaitADhya pramukha parvatane viSe raheze, tathA narAzvIyaM ke manuSya tathA tiryaMcanAM bIja te sarva vilAsu ke bilAdi sthAnaneviSe raheze. iti gAthArtha // 103 // ||hve te bila vakhANe . // bahumaucakavadana // canakkapAsesu nava nava bilaaiN|| veyahonayapAse // canayAlasayaM bilANevaM // 104 // artha- veyavonayapAse ke0 vaitADhyanA be pAsAne viSe bahumachacakavahanazcaukkapAsesu ke0 ghaNAM ne mAulA jyAM valI cakka kezakaTa je gAu~ tenuM cakra tedanI dhArA sarakho De vada ke pravAha jehano ehavI je gaMgA ane siMdhU tathA raktA ane raktavatI nAme je na ke nadI tehanA be taTaneviSe navanavabilAI ke nava nava bila te guphAsarakhA jANavA. eTale dakSiNanaratamAMhe be nadInA taTa cAra . ane uttarajaratamAMhe be nadInA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 laghukSetra samAsaprakaraNa. taTa cAra be, te sarva malIne zrAva taTa be, te ekeka taTe nava nava bila gaNieM, vAre bahuttara bila yAya. ema airavataneviSe paNa bahuttara bila be, te sarva ekatA karIeM to jaMbudvIpane viSe canyAlasayaM bilANevaM ke0 ekaso ne cumAlIsa bila jANavA // 104 // // have bArAne viSe manuSyAdikanuM je svarUpa be te be gAthAe karI kahe be. // paMcamasamabAre || karuccA vIsavarisa AunarA // mAsi kurUvA // kUrA bilavAsi kugaigamA // 105 // artha - paMcamamA ke0 ekavIsa sahasra varasa pramANe pAMcamA dhArA sarakho je robe, tehane viSe DukarucA ke0 ve hAtha uMcA zarIra ane vIsavarisa zrAunarA ke0 vI varasa yAyuSya jemanuM ehavA manuSya hoe. paNa te manuSya kehavAM hoya te kahe . mAsiNo ke mano be AhAra jemane tathA kuruvA ke0 kutsita eTale mAtuM be, rUpa jemanuM evA be, valI kehavA be ? kurA ke0 nirdaya be pariNAma jemanAM valI kehavA a. bilavAsa ke0 bilaneviSe rahenArA be. kugaigamA ke0 naraka tiryacarUpa durgatineviSe gamana eTale jAvuM be jemanuM, evA be. // 105 // // valI paNa baghA yArAnA manuSyanuM svarUpa kahe . // nillA nivvasA // kharavayaNA piyasuyAi viira diyA || thI varisaganA // ahihappasavA bahusuyA ya // 106 // artha - nillA ke nirlaja eTale lakArahita be, tathA nivasaNA ke0 vastrarahita be, eTale pazunIpeThe nagna phire be. tathA kharavayaNA ke0 kaThoravacananA bolanAra be. tathA piyasuyAi vizrahiyA ke0 pitAputranI je sthiti teNekarI rahita be, eTale yA pitA, e putra, e strI, ebahina, ityAdi vyavahAra nathI. eTale tiryaMcanI pere viveka rahita be. tathA bArAne viSe zrI va risaganA ke strI be te ba varasanI garna dhAraNa kare . pisavA ke0 paNa atiduHkhe prasava kare be. ya ke0 valI te strI be bahusuyA ghAta ke0 boru jene ehavI strIyo be. // 106 // iya bakke vasa // ppiNitti ussappiNI vivivarIyA // vIsaM sAgara koDA, komI kAlacakkaMmi // 107 // artha - iyara ke0 e pUrvokta va yArA teNe karI zravasappiNini ke0 abasarpiNI kAla hoe ane tene vivarIyA ke0 viparita te avalA gaNIeM tevAre ussarua ho utsarpiNIkAla paNa thAe. tyAM avasarpiNI te prathama yArAtrI ghaTato kAla hoe ne utsarpiNI te prathama yArAthI caDhato kAla hoe, mATe avasarpiNI For Private Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaghudevasamAsaprakaraNa. 217 tathA utsarpiNInA bAra ArAnA kAlacakami ke kAlacakraneviSe vIsaMsAgarakomAkomI ke vIsa komAkoDI sAgaropama thAe. iti gAthArtha. // 17 // ||hve cAra kSetraneviSe cAra zrArAnuM sarakhApaNuM kahe . // kurugi darirammayagi // demavaeramavazgi videhe // kamaso sayA vasappiNi // arycukkaaismkaalo||10|| artha- kurupugi ke devakuru tathA uttarakuru e be deotraneviSe tathA harirammaya'gi ke harivarSa tathA ramyaka e be detraneviSe tathA hemavaeramavaz'gi ke hemavata tathA eraNyavata e be kSetrane viSe tathA videhe ke pUrva videha zrane pazcima videha kSetraneviSe e cAra kSetranA yugalaneviSe kamaso ke anukrameM karI sayA ke sadAkAle avasappiNIarayacajakAisamakAlo ke avasappiNikAlanA cAra ArAno prathama kAla jANavo. te kema? avasappiNI kAlano pehelo Aro sukhamasukhamA tehanA dhurano jehavo kAla hoe tehavo kAla sadaiva devakuru ane uttarakuru e be kurukSetraneviSe hoe. yathA // dosuvikurusumaNuzrApabaparamAuNotikosuccA // piThakaraMmasayAI dobappannAzmaNuyANaM // 1 // susamasusamANunAvaM aNunavamANANavaJcagovaNayA ajaNApanna diNAra ahamanattassAhAro // 2 // ema bIjA thArAno jehavo prathama kAla hoe tehavo sadaiva harivarSa tathA ramyaka e be deotraneviSe hoe. yathA // harivAsarammaesu // AupamANaMsarIramusseho palivamANinnija unnIkosussiyAnaNiyA // 3 // bahassayAhAro causahidiNANupAlaNAtesi pichikaraMDANasayaM ahAvIsayamuNeyavaM ||4||vlii trIjA thArAno jehavo prathama kAla hoe tehavo sadaiva hemavaMta tathA eraNyavatamAMde hoe. yathA // gAuyamuccApaliuvamAzNo vArisahasaMghayaNo hemavaeramavae ahaMmihanarA miSuNavAsI // 5 // causahipiMDayANi maNuANItesimAhAro jattassayacaubassaya auNAsidipANavacapAlaNyA // 6 // tathA cothA ArAno jehavo prathama kAla hoe tehavo mahAvidehakSetraneviSe sadA jANavo. yathA // paMcasujaraheravaesu taya videhesu pNcdshsNkhaa|| naNiyAukammanUmIsutIsapuNajoganUmIsu // 7 // hemavayaMha rivAsaM uttarakurutahayadevakurunAmA rammayaeramavayaM eyAu~noganUmI. // 10 // // have cAra vaitADhyanuM svarUpa be gAthAe karI khe.|| demavaeramavae // darivAse rammae ya rayaNamayA // sadA va viyddaavsh||gNdhaavsh mAlavaMtarakA ||10e||cn vaviyahA sA, i aruNa panama patnAsa suravAsA // mUluvari piTutte tada // uccatte joyaNaM shsN||12|| Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. artha- hemavaeramavae ke hemavaMta ane airaNyavata tathA harivAse ke harivarSa kSetra ya ke valI rammae ke0 ramyakadetra e cAra kSetraneviSe rayaNamayA ke sarvaratnamaya edavA sadAvara ke zabdApAtI tathA viyaDAva ke vikaTApAtI ane gaMdhAvara ke gaMdhApAtI tathA mAlavaMtakA ke mAnyavaMta e nAme cauvadRviyaDDhA ke cAra vRtavaitADhya anukrame jANavA. e vRtavaitADhya kehavA ? to ke-sA ke svAti tathA aruNa ke aruNa tathA pajama ke0 padma tathA prajAsa ehavA nAme devatAnA AvAsa ne jemaneviSe, evA. temAM zabdApAti vaitADhyane viSe svAtideva vase. tathA vikaTApAtI vaitAtyane viSe aruNadeva ane gaMdhApAti vaitADhyane viSe padmadeva tathA mAlavaMta vaitADhyaneviSe prajAsadeva vaseje. ema anukrame jANavA. have e vRtavaitADhyano parimANa kahe. mUluvari ke0 mUlaneviSe tathA upara je zikhara le tehaneviSe joyaNaMsahasaMpihutte ke sahasra yojana paholA , taha ke tathA prakAre uccatte ke UMcapaNe paNa sahasra yojana jANavA. zati gAthArtha. // 10e // 110 // // have jaMbUchIpanA madhyaneviSe je meruparvata ,te merunu svarUpa kahe. // merU vaTTo sadassa // kaMdo khaskUsi sadasanavari // dasagu Najuvi taM snv|| dasigAraMsaM pihula mUle // 111 // artha- merUvaTro ke meruparvata te kanakamaya vATalo jANavo. tathAsahassakaMdo ke0 sahala yojanano kaMda eTale mUla sahasra yojana pRthvImAMhe , tathA laskUsiDa ke lAkha yojana UMco be. ahIM e nAvArtha je je sahasra yojanano kaMda ane upara navANu sahasra yojana, uMcapaNuM . erIte kaMdasahita lAkha yojana uMco be. tathA sahasanavAra ke upara eTale zikharaneviSe sahasra yojana pihula ke vistIrNa De, taM ke te sahala yojanane dasaguNa ke0 dazavAra guNatAM dasa sahasra thAe, to dasa sahasra yo. jana nuvi ke pRthvIne viSe pihala ke0poholo je. valI meru kehavo? taMsanava ke te dasasahastra yojanane nevueM sahita karI upare dasigAraMsaM ke0 yojananA agIzrAra jAga karIe tevA dasa nAga eTale dasasahasra nevu yojana ane upara eka yojananA agIyAra nAgamAhelA dasanAga eTalo mUlazrI hege kaMdane viSe poholo De // 111 // ||hve merunA traNa khaMga eTale nAga tehanuM svarUpa khe.|| puDhavuvala vayara sakara // mayakaMdo javari jAva somnnsN|| phalihaMka rayaya kaMcaNa // maya jaMbUNa seso||12|| artha- puDhavuvalavayarasakaramayakaMdo keva pRthvI eTale mATI ane upala eTale pASANa tathA vayara ke vajraratna tathA sakara ke kAMkarA e cAra padArthano meruno kaMda jANavo. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 220 eTale eka sahasra yojanano pahelo jAga thayo. tathA uvari ke0 pRthvI thakI upara jAvasomaNasaM ke0 yAvat somanasanAmA vana sudhI phasihaMka rayaya kaMcaNamaya ke0 sphATika ratna tathA ratna tathA rUpaM tathA kAMcana ehano meru be te trisaha sahasra yojana pramANa be, e bIjo jAga jAvo. seso ke0 zeSa tyAMthI upara batrIza sahasra yojana je be te jaMbU ke0 jaMbUnada eTale raktavarNakanakano trIjo jAga jAvo. e merunA jAga kahyA iti gAthArtha // 112 // taDavara cAlIsuccA // vA mUluvari bAra car3ha pihulA || veruliyA varacUlA || sirijavaNa mANa ceharA // 113 // artha - taDuvari ke0 te lAkha yojana pramANanA uMcA meruparvata upare cAlI succA ke0 cAlIsa yojananI uMcI ane vahA ke0 vartula tathA mUluvarivAracana piDulA ke0 mUkha viSe bAra yojana poholI ane upara cAra yojana poholI tathA veruliyA ke0 baiDurya nAme je nIlAratna tenI vara ke0 pradhAna cUlA ke0 cUlikA be. te valI cUlIkA kevI be? sirijavaNapamANacezharA ke0 zrIdevIMnA javana sarakhA caityagraha eTale jinajavana teNekari mahAzo jita iti gAthArtha // 113 // // have meru upare cUlikAnA mUlane viSe paMmakavana vakhANe be. // cUlAtalAI caDasaya // caNanae valayarUva vikaMnaM // bahujala kuMDa paMDaga, vaNaM ca sidare saveIyaM // 114 // artha- cUlAtalAI ke0 cUlI kAnA talAyakI sihare ke0 meru zikharane viSe caDasayacajaNa evalayarUva virakaMnaM ke0 cAraseM corAeM yojana parimANa valayanuM viSkaMga hai jenuM, tathA bahujalakuMDaM ke0 ghaNuM ve pANI jehaneviSe ehave kuMke karI sahita eha paMrugavaNaM ke0 paMka nAme vana be. valI te vana kehavaM be ? to ke-saveIyaM ke0 vedikAra karI sahita be. iti gAthArtha // 114 // // te paMDaka vanane viSe jinajavananI chAne prAsAdanI sthiti kahe be. // pannAsa joyaNediM // cUlAI caudisAsu jiNanavaNA // vidisi sakkIsA // canavAvijuyA ya pAsAyA // 115 // artha- cUlAI ke0 cUlA thakI caudisAsu ke0 cAra dizine vISe pannAsa joyaNehiM ke0 pacAsa yojana, vegalA jibanavaNA ke cAra jinajavana be. tathA savidisisakI sAyaM ke0 potapotAnI vidisine viSe saudharmeMdra tathA IzAneMdra be, temanA pAsAyA ke0 prAsAda be. paNa te prAsAda kehavA be ? to ke-pratyeka prAsAda calavAvijuvA ho cAra vAvaDie yukta eTale sahita be // 115 // For Private Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 laghukSetrasamAsaprakaraNa. // have te jinajavana tathA prAsAdanAM pramANa kahe . // kulagiricezharANaM // pAsAyANaM cime samaTha guNA // paNavIsa ruMda guNA ||yaamaaj imAna vAvI // 126 // artha- kulagiricezharANaMsama ke kula girinA jinanavana sarakhA paMDagavanamAMde caitya jANavA, jema kulagirinA caitya be, te pacAsa yojana lAMbA ane pacIsa yojana paholA ne ane batrIsa yojana UMcA le tema merunA paMgavanane viSe paNa ehavA caitya jANavA. ca ke valI zme pAsAyA ke A merunA prAsAda je je te zraguNA ke kula girinA prosAdathI zrAvaguNA mohoTA jANavA.te kemake kula girinA prAsAda ekaso pacIsa koza samacauraMsa lAMbAM poholAM , ane baseM ne pacAsa kosa uMcAM be. to ekaso pacIsa kozane zrAvaguNA karie tevAre eka sahasra koza thAe, tehanA baseM ne pacAsa yojana thAya eTalA e lAMbAM paholA . have uMcapaNAnA baseM ne pacAsa koza be tehane bAuguNA karie to ve sahasra kosa thAe, tehanA yojana karie to pAMcaseM yojana thAya eTalA uMcAM e prAsAda jANavA. ehavA cAra prAsAda vidizine viSele. have vAvamI vakhANe be. paNavIsa ruMdamuguNa ke pacIsa yojana poholI thane tethI bamaNI pacAsa yojana lAMbI ehavI cAra vAvaDI jANavI. izAna kUNathI dakSiNAvarta cAra cAra vAvamInAM je nAma te kahe . puMgA, puMDrapranA, raktA zrane raktavatI e cAra vAvamI be, te IzAna kUNe .ane dIrarasA, zkurasA, amRtarasA, ane vAruNIrasA e cAra vAvaDI te agnikUNe jANavI. tathA zaMkhottarA, zaMkhA, zaMkhAvartA ane balAdakA e cAra vAvaDI naitya kUNe be. tathA puSpottarA, puSpavatI, supuSpA ane puSpamAlinI e cAra vAvaDI te vAyu kUNe jANavI. e sola vAvanInAM nAma jANavAM. e vidizinA cAra prAsAdanI core dize ekekI vAvamI . e rIte sola vAvamIyo . ti gAthArtha // 116 // // have jinajavananI bAhera je cAra zilA le te vakhANe . // jiNahara badidisasi joyaNa // paNasaya dIha pihula cana uccA // asasisamA cnro|| siyakaNaga silA savezyA // 117 // artha-jiNaharabahidisijoyaNapaNasayadIharUpihula canajaccA ke jinanavananI bAheranI dizine viSe pAMcase yojananI dIrgha eTale lAMbI ane aDhIseM yojana poholI tathA cAra yojana UMcI ane aphasa sisamA ke0 arba caMdramAne AkAre evI cajaro ke cAra zilA . valI te kehavI je ? siyakaNagasilA ke kheta kanakanI zilA be, tathA savezyA ke manohara vedikAsahita . // 117 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 221 || have pUrvokta je zilA tehane upara je siMhAsana ve tehanuM pramANa kahe be. // silamANDa sahassaM // samANa sIdAsa diM dodi juyA // silapaMDu kaMbalAra // ta kaMbalApura pazcima // 118 // artha - silamA ke0 silAnuM mAna je uMcapaNuM tathA lAMbapaeM tathA paholapaNuM tene sahassaMsamANa ke0 ghAva sahasrajAge varhecatAM je jAga zrAve te pramANe ekekI silA upara sIdAsahiMdohiM ke0 ve be siMhAsana ve teNe karI juyA ke0 yukta ehavI paM kaMbalArattakaMbalA ke0 paMDukaMbalA tathA raktakaMbalA ehave nAme be sila ke0 silA be. mAM putra ke0 pUrvadizineviSe paMDukaMbalA nAme silA be, tathA pazcima ke0 pazcima dizineviSe raktakaMbalA nAme silA be iti akSarArtha. have vistArArtha kahe be. te silAnuM lAMbapaNuM pAMca yojana be, tene ATha sahasra jAgeM varhecatAM pAMcaseM dhanuSya zrAve to siMhAsana pAMcaseM dhanuSya lAMbA be, tathA silAnuM poholapaNuM vaDhI seM yojana be te yA sahasra jAge varhecatAM zraDhIseM dhanuSya lAne to siMhAsana chADhIseM dhanuSya poholAM be, tathA silA cAra yojana uMcI be, to cAra yojanane zrAvasahasra jAge varhecatAM cAra dhanuSya lAne to siMhAsana cAra dhanuSya uMcAM be. ehavAM ve siMhAsana ekekI silAupare be. iti gAthArtha // 118 // jAmuttarAja tA || igegasiMhAsana prapuvaM // canasuvi tAsa niyAsaNa, disinavajiNamajaNaM doi // 119 // artha - te silAne viSe jAmuttarAtArja ke0 dakSiNa ane uttara dize igegasiMhAsa pAu ke0 ekeka siMhAsana jANavuM tenAM nAma te zilAnA nAmane viSe putraM ke0 zratizabda pUrve joDa, te ma? dakSiNa dize pratipAMmukaMbalA nAme zilA be, ane uttara dize tirakta kaMbalA nAme zilA be. e ve zilA upare ekekuM siMhAsana be. tAsu casuvi ke0 te cAra zilAne viSe niyAsapadisi javajiyamajaNaM eTale niyAsa ke0 nijAsana te pApA sanmukha je disi be teneviSe java ke0 utpanna yayA evA je jie ke0 tIrthaMkara mahArAja temanuM majaNaM ke0 snAtramahodhava hoi ke0 thAe. pUrva ane pazcima dizinI je zilA be te dakSiNa tathA uttaradizi lAMbI be, ane pUrva tathA pazcimadizi poholI be. tathA dakSiNa ne uttara dizinI je zilA be te pUrva tathA pazcimadizi lAMbI De ne dakSiNa tathA uttaradizi poholI be. tathA caMdramAnI zrAkRtinuM je vaRpaeM be te mAMhelI dizineviSe lekha vieM. yahIMyAM pUrvapazcima mahAvideha kSetrane viSe samakAle cAra tIrthaMkara upaje tehanA samakAle mahotsava thavA mATe pUrva chAne pazcimanAM For Private Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 laghukSetrasamAsaprakaraNa. cAra siMhAsana , te kahyAM. tathA jarata ane airavataneviSe samakAle ve tIrthaMkara janma pAme, temATe dakSiNa tathA uttaradizineviSebe siMhAsana ne te kahyAM. iti gAthArtha. // 11 // // have zikharathI heThala somanasa vana vakhANe . // .. siharA battIsehiM // sahasadi mehalAi paMca sae // pihulaM somaNasavaNaM // silaviNu paMDagavaNa sarinA // 10 // - artha- siharA ke merunA zikharathI uttIsehiMsahasehiM ke batrIsa sahasra yojana hegla thAvieM tevAre paMcasae ke pAMcase yojana pihula ke poholI ehavI mehasAra ke mekhalA . te mekhalA valayane thAkAre be, te mekhalAneviSe somaNasavaNaM ke so. manasa nAme vana . paNa te vana kehavaM ? to ke-silaviNupaMDagavaNasaricha ke cArazilAvinA paMmakavana sadRza , eTale paMmakavananIpeThe cAradizine viSe cAra jinajavana De, ane vidizine viSe cAra prAsAda be, te cAra prAsAda je te ekekA prAsAdanekeDe cAra cAra vAvaDI je. paNa jinanavana Agala cAra zilA nazrI. have te pUrvokta vAvaDInAM nAma kahe je. sumanA, saumanasA, saumanasyA, ane manoramA, e cAra vAvaDi IzAna kUNe , tathA uttarakurA, devakUrA, vAriSeNI ane sarasvati, e cAra vAvamI agnikUNe be. tathA vizAlA, maNijamA, ajayasenA ane rohiNI e cAra vAvaDI naitya kuNe . tathA nasottarA, naDA, sunalo ane navatI, e cAra vAvaDI vAyukUNe . e sola vAvaDIyonAnAmanuM thAMtaraM somanasavanane viSe jANavU.apara sarvapaMgakavananI peThe // 120 // have jihAM somanasavana be, tihAM merunu poholapaNuM kahe . // tabbAdiri vikNnno|| bAyAlasayAdi usayari juyaaii|| ahe gArasanAgA // maje taM ceva sahasUNaM // 11 // artha- tabbAhirivirakaMno ke te somanasavanasaMbaMdhI je bAheranA be beDA eTakhe pUrva pazcima athavA dakSiNauttara dizinuM madhyaaMtarane viSe merunu viSkaMna te kahe . bAyAlasayAhiusayarijuyA thake gArasajAgA ke cAra sahasra baseM ne bahuttara upara agIzrAriyA ATha jAga eTalo viSkaMna jANavo. tehay paridhi tera sahastra pAMcaseM ne agIvAra yojana upara agidhArIzrA nAga eTalo bAhirano paridhi hoya. motaM cevasahasUNaM ke somanasavananeviSe mAMhelI paridhi aMtara eka sahasra yojana jaNuM jANavaM. kemake te somanasavanana poholapaNuM je je temAMthI pAMcapAMcase yojana be pAsanA jevAre kADhieM tevAre mAMhenuM viSkaMna traNasahasra baseM ne bahuttera yojana upara Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 223 agIArIzrA ATha jAga hoya. tehay paridhi dazasahasra traNaseM ne gaNapacAza yAjana upara agIdhAriyA be nAga jANavU. have viSkaMna jANavAnI pare kahe . merunA madhya vistAra jihAM vAMbieM te sthAnake mUlagu jeTalA yojana UMcuM hoe teTalA yojana agIbAra nAge vaheMcatAM je nAga thAve te mUlagAvistAra mAMDethI kADhatAM je ugare teTalo viSkaMna jANavo. te AvI rIte je-samanUtalathI tresaTha sahasra yojana UMcuMsomanasavana be, tene agIbAra jAge vaheMcatAM pAMca sahasra sAtaseM ne sattAvIsa yojana ane upara traNa kalA zrAve, te mUlanuM vistAra daza sahasra yojana temAMthI kADhIeM, tezrAvI rIte ke prathama sahasra mAhethI eka yojana leza tehanA agIthAra nAga karI temAMthI traNa kalA kADhIeM tevAre dazasahasramAMhe navasahasra navase navANu yojana ane upara agIzrAriyA ATha jAga rahe temAMhethI pUrvalA sattAvannase sattAvIza yojana kADhIeM tevAre cAra sahasra baseM bahuttera yojana ane upara agIbArIzrA ATha jAga rahe teTarbu merunu viSkaMna somanasavananI bAheranI paridhine viSe jANavU. ema naMdanavanane viSe paNa karaNa jANavo. // 11 // // have naMdanavana vakhANe . // tatto saDhasahI // sahasedi naMdaNaMpi tada ceva // navaraM lavaNa pAsAyaM // tarahadisi kumarikuDAvi // 122 // artha- tatto ke0 te somanasa vanathI hegla saDhasahIsahasehiM ke sAmAbAsaTha sahasra yojana nIce naMdanavana jANavaM. naMdaNaM pitahaceva ke0 te naMdanavana paNa temaja eTale somanasavananI peThe tenA sadRza ceva ke nizce jANavU. navaraM ke eTA vizeSa De je, javaNa pAsAyaMtaraha ke jinanavana ane prAsAda tehanA ATha AMtarAne viSe disikumarikUmAvi ke0 dikumArikAnA ATha kUTa le te kUTa pAMcase yojana UMcA jAevA. ane navamuM bala kUTa le te sahasra yojana uMcuM be mATe sahasrAMka madhye gaeyu je. te kUTanuM sthAna vizeSa sijhAMtathI jANavU. e dikumArikA samajUtalathI eka sahasra yojana UMcI ane kUTa upare navanamAhe vase . temATe jake lokavAsinI kahieM. tehanAM nAma kahe . meghakarI, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, suvatsA, vatsa mitrA, valAkA ane vAriSeNA, e ATha kumArIkA jANavI. tihAM je vAvamI le tenAM nAma kahe . naMdottarA, naMdA, sunaMdA ane naMdavaInI, e cAra vAvamI izAna kUNe . tathA naMdiSaNA, amoghA, gostUpA ane sudarzanA, e cAra vAvamI zragni kUNe . tathA naDA, vizAlA, kumudA ane puMDarakINI, e cAra vAvamI naiItyakUNe . tathA vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA, e cAra vAvaDI vAyukUNe . // 15 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. // saumanasavananI peThe naMdanavana pradezane viSe girivistAra kahe be. // navasadasa navasayAI // capannA vacigAranAgAya // naMdavadivikaM // sadasUNo doimami // 123 // artha - navasahasa ke0 nava sahasra chAne navasayAI ke0 navaseM caupannA ke0 copanna yojana upare baccigAra jAgA ke0 zrAgIdhAriyA va jAga eTalo naMdanava hi vikaMjo ho naMdanavanane viSe bAhiranI dizinuM viSkaMna jANavo ane tehUnuM paridhi ekatrIsa sahasra cAraseM thAne ugaNAeMsi yojana e bAhiranuM paridhi be. tathA naMdanavanane majhaM mi ho mAMhenuM paridhinuM viSkaMna te pUrvokta viSkaMnathI sahasUNo ke0 eka sahasra yojane jo jAvo, eTale zrAva sahasra navaseM ne copanna yojana upare zrIzrarIkha va jAga jAvo. tathA tenuM paridhi aThAvIsa sahasra traNaseM ne sola yojana upara agI - rizrA va jAga e mAMheno paridhi jANavo // 123 // // dave nazAla vana vakhANe be. // 224 tadado paMca sarahiM // mahiyali tada ceva maddasAlavaNaM // nava raMmida diggayacciya // kUDA vaNa vivaraMtuimaM // 124 // artha - tadaho ke0 te naMdanavanathI hetuM paMcasaehiM ke0 pAMca yojana mahiyali ke0 samabhUtala pRthvIne viSe tadaceva ke0 temaja eTale naMdanavananI peTheMja nasAlavaNaM ke0 sAla nAme vana jAvaM. navaraM ke0 eTaluM vizeSa be je ida ke0 A jaDazAla vananeviSe je jinajavana ane prAsAdanA je AvazrAMtarAne tene viSe hAthIne yAkAre karikUTa be, te diggaja ke0 diggajakUTa kadevAya be. e jaDazAla vanane viSe merunI cAradizi te sItodA tathA sItAne pravAhe ruMdhI be. temATe nadInA taTa upare jinajavana be, ne gajadaMta girinIpAse prAsAda be ne jinajavana tathA prAsAdane bacce diggajakUTa eTale ATha karikUTa be. have tihAM je vAvaDI ve temanAM nAma kahe be. padmA, padmajA, kumudA ne kumudAnA, e cAra vAvaDI izAna kUpe be. tathA utpaaaaumA, nalinA, utpalojvalA ne utpalA, e cAra vAvaDI agni kuNe be. tathA lUMgA, bhRMginI, jalaprajA ane vajrA e cAra vAvaDI nairRtya kUai be. tathA zrIkAMtA, zrI mAtA, zrImaMdA ne zrInilayA, e cAra vAvaDI vAyukUNe jANavI tathA vaNavivaraM - tuimaM ke0 e jazAla vananuM je cAra dizi vistAra be, te AgalI gAthAe kahe be // 124 // bAvIsa sadassAI // merU puva ya pacima // taM cADasI vittaM // vaNamANaM dAhiNuttarajaM // 125 // artha- merurja ke0 meruparvata thakI puvayapazcima ke pUrva chAne pazcima dize - Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. zzya zAla vananI bAhiranI dizinuM viSkaMna bAvIsa sahassAI ke bAvIsa sahastra yojana hoya. taMcAmsIvihattaM ke0 te bAvIsa sahasra yojanane aThyAsI jAge vaheMcatAM baseM ne pacAsa yojana lAne to eTalo dAhiNuttara ke dakSiNa ane uttara dizineviSe vaNamANaM ke nazAla nAme je vana De, tenA vistAranuM pramANa jANavU. // 125 // ___ // have gajadaMta giri vakhANe je. // baccIsasadasa canasaya // paNadattari gaMtu kurunaipavAyA // una vi niggayA gaya // daMtA merummudA canaro // 126 // artha-kurunazpavAyA ke0 kurukSetranI je nadI sItodA tathA sItA tehanuM prapAta ke pamavA nIkalavAna sthAnaka je jIjI tihAMthI gaMtu ke jazne bavIsa sahasa causayapaNahattari ke bavIsa sahastra cArase ne paMcottera yojana unavi ke be pAse merummuhA ke meruparvata sAhAmA cauro ke cAra gayadaMtA ke gajadaMta giri . te niSadha tathA nIlavaMta parvatamAhethI niggayA ke nIkalyA , te gajadaMtA hAthInA dAMtane AkAre dekhAya ne mATe ene gajadaMta giri kahieM // 126 // .. // have gajadaMta girinI sthiti tathA varNa ane nAma kahe be. // aggeyAzsu payAdi, NeNa disAsu siyarattapiyanIlA // nAsomaNasa viGgupada // gaMdhamAyaNa mAlavaMtarakA // 22 // artha-aggeyAzsu ke agni kUNazrI zrAdi eTale dhuramAMmIne payAhiNeNa ke pradakSiNAvartta gaNatAM disAsu ke cAra dizIne viSe anukrame cAra gajadaMta giri be. temAM siya ke ujvalavaNe gajadaMtagiri agnikUNe , ane nairzata kUNe ratta ke raktavarNe gajadaMta giri de, tathA vAyukUNe piya ke pIta eTale pIle varNe gajadaMtagiri , tathA zzAna kUNe nIlA ke0 nIlavarNe gajadaMtagiri , have anukrame zragnikUNathI ujvalA gajadaMtagiri pramukha cAra gajadaMtAnAM nAma kahe . pehelo agnikUNe somanasa, bIjo naiItya kUNe vidyutprana, trIjo vAyukUNe gaMdhamAyaNa ke gaMdhamAdana tathA cotho zzAnakUNe mAlavaMtarakA ke0 mAlyavaMta nAme gajadaMtagiri jANavo. // 17 // // have adho loke dikkumArikA jyAM rahe je te sthAnaka kahe . // ahalogavAsiNI // disAkumArIna aha e esiM // gayadaMtagirivarANaM // dizA citi navaNesu // 12 // artha-zrahalogavAsiNI ke adholokane viSe vasanArI je ahadisAkumArIja ke zrApa dikumArikA le te eesiMgayadaMta girivarANaM ke0 e gajadaMtagirinA nIce je Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 laghukSetrasamAsaprakaraNa. navaNesu ke javana De te javanane viSe citi ke te dikkumArikA rahe . e ravAnA sthAnakanu sAmAnyapaNuM kahyu. have vizeSapaNe temane radevAnAM je sthAnaka be, te jJAnavaMta gurunA vacanazrI jANavAM. tathA jogaMkarA, jogavatI, sunogA, nogamAlinI, suvatsA, vatsa mitrA, puSpamAlA ane anaMditA e temanAM nAma jANavAM. // 12 // // have gajadaMtagirinu uMcapaNuM tathA paholapaNuM kahe je.|| dhuri aMte cala paNasaya // uccatti piDutti paNasayA'sisamA // dIhatti zme ukalA // usayanavuttarasadasatIsaM // 22e // artha-ime ke e cAra jagadaMta giri te dhuri ke jyAM kulagiri thakI nIkalyA be, tyAM nIlavaMta niSadhanIpareMcasaya ke cArase yojana uccatti ke uMcA, tathA aMte ke aMtane viSe merune jyAM malyA be, tyAM paNasaya ke pAMcase yojana ucca ke UMcA , zrane mUlane viSe paNasayapihutti ke pAMcaveM yojana poholA , ane aMte ke De to asisamA ke taravAranI dhAranI peThe aMgulane asaMkhyAtame jAge poholA be; temATe asi eTale je taravAra te sadRza be. tathA te gajadaMtagirinuMlAMbapaNuM sahasatIsaM ke trIsa hajAra ane usaya ke0 baseM ne navuttara ke nava yojana zrane upara ba kalA ke kalA eTaluM . e cAra gajadaMtagirinu dIrghapaNuM kahyu. tathA te be gajadaMtagiri lAMbapaNe jevAre ekA karIeM tevAre kurukSetra dhanuSyane thAkAre De, te dhanuSyana pRSTa kahie bAheranuM pugnuM jAga tharDacaMDAkAra, thAe, tehanA yojana sATha sahasra cAraseM ne aDhAra tathA upara kalA bAra eTale kurukSetranuM dhanupRSTa thAe; sItodA tathA sItAnadInI pacAsa yojana pramANa poholI je jIjI be, te thakI babIsasahasra cAraseM ne paMcotera yojana be pAse vegalA gajadaMtagiri , te be pAse eTalA vegalA be,mATe babIsa sahasra cArase ne paMcotera yojana . tene bamaNA karI jIjIno vistAra pacAsa yojanamAMde nelatAM trepanna sahasra yojana kurukSetranI jIvA thAya. jIvA eTale dhanuSyanI paNana te sarikhI mATe jIvA kahie. iti gAthArtha // 12 // // ive kurukSetranA madhyanAganuM paholapaNuM kahe , madhyanAganA poholapaNAne khu kahieM. te kema ke zkhu eTale tIra tenuM je gama tene zkhu kahieM, te kahe je.|| tANaM to devuttara // kurAna caMdasaMThiyAna jve // dasasadasa visuddhamadA // videdadalamANapihulA // 130 // artha-tAeMtodeva ke te gajadaMta girimadhye meruparvata thakI dakSiNa dizaneviSe devakurukSetra be, ane meruthI uttaradizineviSe uttarakurAna ke uttarakurukSetra ne, jve Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudetrasamAsaprakaraNa. 227 ho e ve yugaliyAnAM kSetra be, te caMdaddhasaMThiyA ke0 zrarddhacaMdramAne zrAkAre rahyAMbe, dazasahasa visuddha ke0 daza sahasra yojane rahita je mahAvideha kSetranuM pihulAI ke0 vistAra teno dalamANa eTale arddha karatA jeTalA yojana thAe teTalA yojana kurukSetranA madhyajAganuM poholapaNaM jANavuM. te kema? to ke mahA videda kSetrano vistAra tetrIsa sahasra baseM ne corAsI yojana thane upara cAra kalA be; temAMdeSI merunuM viSkaMna daza sahasra yojana kADhieM tevAre tevIsa sahasra baseM ne corAsI yojana chAne upara cAra kalA ugare; tehanuM zrarddha agI dhAra sahasra yAThaseM ne betAlIsa yojana upara kalA be eTalo viSkaM kurukSetranA madhyajAgane viSe jAvo. // 130 // // have kurukSetranA giri kahe be. // nai puvAvarakule // kaNagamayA bala samA girI do do // uttarakurAna jamagA // vicittacittA ya iyarIe // 131 // - navAvarale ke0 nadI je sItodA tathA sItA temanA pUrva ane pazcimadizeM je be taTa tehane viSe kaNagamayA ke0 kanakamayI evA tathA balasamA ke0 balakUTa be te samA eTale sarakhA sahasra yojana uMcapaNuM ve ane sahasra yojana mUrkhe vistAra tathA pAMca yojana upara zikharane viSe vistAra be jemano ehavA giridodo ke0 be be parvata be. te uttara kurAja ke0 uttara kurukSetrane viSe jamagA ke0 jamaka evevicittacittAyazyarIe ke0 devakurukSetrane viSe sItodA nadInA pUrvadizinA taTane viSe vicitranAme kanakagiri be, ane pazcima dizinA tar3hane viSe citranAme kanaka parvata be // 131 // parvata, // dave kurukSetranI nadInA yaha vakhANe be. // navada dIdA paNa paNa || darayA uDadArayA ime kamaso // sido tada devakuru // sUro sulaso ya vikupado // 132 // artha - navahadIdA ke0 nadInA pravAhane viSe dIrgha eTale lAMbapaeM be jemanuM ehavA paNa paNa ke pAMca pAMca darayA ke0 aha ekekA kurukSetrane viSe be, valI te Se heard ? dArayA ke0 dakSiNa ne uttara dize ve ve be bArAM jemane viSe ehavA pAMca ha be, tenAM nAma be te ime ke0 yA kamaso ke0 anukrame kahe be. eka siho ke0 niSadha taha ke0 tathA bIjo devakurU, trIjo sUrA ke0 sUraH, ya ke0 valI cotho sulaso ke0 sulasa ne pAMco vikupado ke0 vidyutprana, e pAMca graha devakurukSetramA sItodAnadInA jANavA. iti gAthArtha // 132 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. // have sItA nadInA pAMca ahanAM nAma kahe be. // tada nIlavaMta uttara, kurucaMde vaya mAlavaMto tti // pa madadasamA navaraM // eesu surA dadasanAmA // 133 // artha - taha ke0 temaja nIlavaMta, uttara kuru, caMde ke0 caMdra, eravaya ke0 eravata ane mAlavatotti ke0 mAlavaMta iti, e pAMca uttara kurukSetramAMhe sItAnadInA uha jANavA. ehanAM nAma viddhaha kahieM. e sarva draha be te pauma dahasamA ke0 padmadraha sarakhA sahasra yojana lAMbA ne pAMca yojana poholA ne dasa yojana DhaMkA jAevA. navaraM ke0 eTaluM vizeSa be je eesa ke0 e uhane viSe je surA ke0 adhiSTAyaka deva be te dahasa nAmA ke0 potapotAnA Dahane nAme temanAM nAma be. // 133 // // dave kula giri, jamalaparvata, pAMca yaha thAne meru ehanA sAta zrAMtarA kahe be. // Dasaya cautisa joya // NAI taha segasattanAgAuM // 220 ke ikkA rasayakalAI // girijamaladahANa maMtarayaM // 134 // artha- saya ke0 zravaseM ane cautisa joyaNAI ke0 cotrIsa yojana taha tathA prakAre segasatta jAgArDa ke0 eka kalAnA sAta jAga karIeM, ehave eka jAga sahita kAralA ke0 agIdhAra kalA eTaluM kulagiri, jamalaparvata, pAMca ha tathA meruno pratyeke aMtara jANavo. te kema ? devakuruno vistAra agI Ara sahasra zrAvaseM betAlIza yojanAne be kalA be; te mAMhethI yamalaparvata ne pAMca iha teNe ruMdhelA je va sahasra yojana be te kADhieM tevAre aThAvanaseM betAlIsa yojana chAne kalA be vadhe; te sAta jAge varhecatAM yAvaseM cotrIsa yojana yAve, zeSa cAra ugare te jaMgalIsavAra gaNIeM tevAre bahutera kalA thAe tenIsAthe mUlagI be kalA ekaTI karatAM hottara kalA thAe. te valI sAta jAge vheMcatA jaMgalI sI agI Ara kalA zrAve, valI eka kalA ugare tehanA sAta jAga karie tehanuM sAtazyo eka jAga ne zrIzrAra kalA paTalu kula giri tathA jamalaparvata tathA iha pAMca tathA merunuM aMtara jANavuM // 134 // // have kAMcana girinI sthiti vakhANe be. // davAvara dasa jo // yadi dasa dasa viyakuDANaM // solasaguNappamANA // kaMcaNagiriNo 'saya save // 135 // artha- dahapuvAvara dasajoyaNehi ke0 hathakI pUrva chAne pazcimadize dasa yojananI vegalAieM ekeka 'hanA bane pAsAne viSe dasadasakaMcaNa giriNo ke0 dasa dasa kaMcana giri jANavA. te kaMcanagiri kehavA be ? to ke- viyahakUmANaM ke0 vaitADhyanAkUTathI solasagu For Private Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. zae pappamANaM ke solaguNA mohoTA , ehavA kaMcanagiri jaMbUchIpane viSe save ke sarve musaya ke baseM jANavA. te kema? devakurU tathA uttarakurUnA daza aha De te ekeka ja. hane be pAse daza daza guNatAM vIza thAya. te vIzane dazavAra guNatAM baseM pUrA thAya. vaitADhyanA kUTathI kaMcanagiri je je te solaguNA mohoTA te yaMtrathI jANavA. // have jaMbUvRkSa vakhANe . // uttarakurupuvajhe // jaMbUNaya jaMbUpIDhamatesu // kosaGa guccaM kami va // DhamANa cavIsaguNa maje // 136 // artha-uttarakurupubaLe ke uttarakurukSetranA pUrvadizinA arDaneviSe jaMbUNaya ke raktavarNa kanakanuM jaMbUpIDha ke jaMbUvRdanuM pITha jANavU. te pITha kehabuM be ? to ke-aMtesu ke nemAneviSe kosaguccaM ke be kosa samajUtalathI uMcaM be. tihAthI kami ke anukrame vaDhDhamANa ke vadhatuM vadhatuM male ke madhyatnAge canavIsaguNaM ke0 cavIsaguNuM ; eTale madhyajAge bAra yojana UMcaM. e baMdhA eTale ulaTA sarAvane zrAkAre jANavU. iti gAthArtha // 136 // // valI tehaja pITha vakhANe . // paNasayavapihuttaM // taM parikhittaM ca panamaveIe // gAna uge guccpihu||tt cArucanadArakaliyAe // 13 // artha- te pITha kehaq De ? to ke-paNasayavaTTapihuttaM ke pAMcase yojana vartula tathA poholaM . taM ke te pITha te sarva palamaveIe ke0 padmavaranAme je vedikA be, teNieM parikhittaM ke0 viTyuM be. te vedikA kehavI De ? gAupugegucca ke be koza uMcA ane eka koza poholA ehavA cAru ke manohara je caudAra ke cAra bAraNAM teNe karI kaliyAe ke sahita je. // 137 // iti gAthArtha. taMmaje aDavibara // caucca maNipIDhiyAi jaMbUtarU // mUle kaMde khaMdhe // varavayarAridhveruliGa // 13 // artha- taMmale ke te pIThikAnA madhya nAge amavicara ke ATha yojana meM vistAra jeno eTale paholI be. tathA canacca ke cAra yojana UMcI ehavI je maNi pIDhiyA ke maNimayapIvikA tehaneviSe jaMbrataru ke jaMbavRkSa be. te jaMbUvRdanI mUle ke mUlaneviSe je jaTA De te varavayara ke pradhAna je vajraratna te mayI . tathA kaMde ke mUlathI upara je kaMda te ariha ke0 zyAmavarNaratna tehay . tathA khaMdhe ke jaMbUvRdanI je DAla te veruliI ke vairyaratna eTale nIlavarNa ratna tehanI . // 13 // . Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 laghukSetra samAsaprakaraNa. tassa ya sAda pasAdA || dalAya viMTAya pallavA kamaso // sovannajAyarUvA // verulitavaNijaMbUNayA // 139 // artha - tassa ke0 te jaMbUvRnI sAha ke0 zAkhA eTale mohoTI DAla ane pasAhA ke0 prazAkhA eTale laghuzAkhA te nhAnI DAla tathA dalA ke0 patra ya ke0 valI viMTA to vITa te patranA mUla ya ke0 valI pallava ke0 navAMkUrA te navA jagatAM patra ekamaso to anukrame sovanna ke0 suvarNa tathA jAyarUvA ke0 jAtarUpa te kAMika dhavalavarNa kanaka, tathA veru liya ke vaikuryaratna tathA tavaNiU ke0 tapanIya eTale tapAveluM suvarNa tathA jaMbUyA ke0 raktasuvarNanA jANavA. eTale jaMbUvRnI mohoTI zAkhA be te pIlAvarNanuM kanaka te saMbaMdhI be, tathA je laghu zAkhA be te pUrve jAtarUpa kahyuM je kAMka dholuM kanaka tehanI be, tathA jaMbUvRkSanA je patra be te vaimuryaralanA eTale nIlAralanA be, tathA patranA viMbe te pUrvokta tapanIyasuvarNa sarakhA mahAtejavaMta be, tathA je pallava te jaMbUnada paTale raktasuvarNa tehanA De // 135 // so rayayamayapavAlo | rAyayaviDimo ya rayaNapupphaphalo // kosaDugaM gheo // thuDasAdA viDimaviskaMno // 140 // artha- so ke0 te jaMbUvRkSa kehavuM be ? rayayamayapavAlo ke0 rUpAmayI be navAM pravAla eTale patra jehane viSe. valI kehavuM be ? rAyaya viDiyo ke0 rUpAnI vikima eTale madhyajAnI vaccenI mohoTI be DAla jehanI. valI kehabuM be ? rayaNapupphaphalo ke0 sarva phalaphUla ratnamaya be jehanAM. valI jaMbUvRkSa kehavuM be ? kosagaMjoho ke0 be koza bhUmimadhye mapa jAUM be thuDa ke thamane viSe tathA sAhA ke0 moTI zAkhAne viSe tathA viDima ke madhyajAge je mUla zAkhA be, tehane viSe be kozanuM virakaMjo ke0 poholapahuM jANavuM // 140 // iti gAthArtha. thuDasAdava DimadIda, tti gAue apanara canavIsaM // sAdA sirisamanavA || tammANa sacezyaM viDimaM // 142 // artha- masAmi ke0 te jaMbUvRnuM thama tathA zAkhA tathA vaDima eTale mUlagI uMcI mAlI je madhyajAganI mohoTI DAla te lAMbapaNe anukrame gAjA ditti ho ATha koza thaDanI mAla lAMbI be tathA zAkhA eTale cAra dize cAra mohoTI je DAla je thaDanI zAkhA thakI nIkalI be tyAM thakI pannara ke pannara koza lAMbI be tathA va kima ke0 madhyajAganI mUlagI lAMbI DAla uMcI be te caDavIsa ke0 covIza koza lAMbI . e cAra dizinI cAra zAkhAne viSe sirisamajavaNA ke0 zrIdevInA javana Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 231 sarakhA cAra javana jANavA. tathA tammANasacezyaMva DimaM ke0 te zrIdevInA javana sadRza je pAMcamI vamimaM ke0 mohoTI covIza kozanI mAla be te upara jinajavana jAvaM. 141 pudhisi si tisu // saNANi javaNesu pADhiyasurassa // sA jaMbU bArasave // iyAdi kamaso parikittA // 142 // pulisa ke pUrva dizInI zAkhAnA javanane viSe jaMbUddIpano anATThita nAme jedhaSThAyaka deva tene suvAnI sitA be, tathA tisunavaNesu ke0 zeSa je traNa vana te viSe yA saNANi ke0 besavAyogya siMhAsana be, te konAM be? to ke- -aNADhiyasurasa ke anAhata be nAma jenuM evo je jaMbUdIpano adhiSThAyaka deva be, tenAM be, tathA sA ke0 te jaMbUdanI je pIThIkA be, te bArasavezyAdiM ke0 bAra vedikAe karI kamaso ke0 anukrame paririkattA ke0 vIMTelI be. // 142 // dahapamANaM jaMvi, varaM tu tamidAvi jaMbUrurakANaM // navaraM mahariyANaM // gaNe ida aggama disIuM // 143 // artha- dahapa mANaM ke0 padmahanA kamalano je parivAra tathA jaMvivaraM ke0 je padmano vistAra pUrve ko be, tamihAvi ke0 tema yahIMyAM paNa jaMbUrurakANaM ke0 jaMbUvRno je parivAra te paNa temaja jANavo. eTale ahIMyAM paNa bIjA laghu jaMbUno parivAra jANavo. navaraM ke0 eTaluM vizeSa be je tihAM je cAra mahattarikA devI kahI be te mahariyANaMThANe ke0 te mahattarikAne sthAnake iha ke yahIMghAM aggamated to mahiSI jANavI // 143 // iti gAthArtha. 0 kosa isaedi jaMbU // canaddisiM puvasAlasamajavaNA // vidisAsu sesa tisamA // caDavAvijuyA ya pAsAyA // 144 // artha- jaMbU ke jaMbUvRne cauddisiM ke0 cAradize kosaDasaehiM ke0 baseM koze puvasAla samajavaNA ke pUrva dizinI zAkhA sarakhAM javana jANavAM eTale e jAvArtha je javana je caityagRha nete cAra dizineviSe jaMbUvRthakI baseM kozeM dUra be tathA vidisAsu ke0 vidizane viSe sesatisamA ke0 bIjI traNa DAlane viSe jevAM javana be tevA vidizineviSe caDhavA vijuyA ke0 cAra vAva kieM sahita pAsAyA ke0 cAra prAsAda jAvA // 144 // tANaMtaresu praDa jie, kuDA tada surakurAi pravara-de // rAya yapIDhe sAmali // rurako emeva garulassa // 148 // artha - tANaMtaresu ke0 te jinanavana tathA prAsAdanA zrAva aMtarane viSe zraDa ji For Private Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 laghudetrasamAsaprakaraNa. kUDA ke jinanavane sahita ATha kUTa jANavA. paNa te kUTa kehavA je? to ke-bAra yojana mUleM vistAra de zrane cAra yojana zikhare vistAra be tathA pATha yojana UMcA evA pATha kUTa be. te tarukUTa kahyA le. taha ke tathA prakAre surakurA ke devakuruke. tranA avarake ke pazcima dizinA arDaneviSe rAyayapIDhe ke0 rUpAnI pIThikAnI upara sAmaliruko ke0 zAlmalIvRda le te garulassa ke garuladevatAne vasavAyogya jANavo. evameva ke ehano paNa vistAra eja jaMbUvRkSanI peThe jANavo. // 145 // // have mahAvidehamA batrIsa vijaya vakhANe be. // battIsa sola bArasa // vijayA varakAra aMtaranaI // meruvaNArDa puvA ||vraasukulgirimd nayaMtA // 146 // artha- battIsa ke batrIsa tathA sola ke sola ane bArasa ke0 bAra e sarva anukrame vijayA ke vijaya tathA varakAra ke vRkSaskAra parvata ane aMtaranaz2a ke0 aMtaranadI jANavI. eTale batrIsa vijaya tathA sola vakSaskAra parvata ane bAra aMtaranadI jANavI. te meruvaNA ke merunA jamazAlavana thakI puvAvarAsu ke pUrva dizi ane pazcima dizineviSe kula girimahanayaMtA ke prathama be vijaya par3I be vakSaskAraparvata valI be vijaya tevAra palI be aMtaranadI valI be vijaya ema anukrame ekekIdize solavijaya tathA ATha vadaskAra parvata tathA aMtaranadI thAya. te bepAsAnA ekaga karieM tyAre batrIsa vijaya tathA sola vakSaskAra parvata ane bAra aMtara nadI thAya. // 146 // zati gAthArtha. // // have batrIsa vijayanA poholapaNAnuM pramANa kahe je.|| vijayANa pitti saga, ha nAga bAruttarA viissyaa|| sevANaM paMcasae // savez nai pannavIsasayaM // 14 // artha-vIsasayA ke bAvIsaseM ane bAruttarA ke bAra yojana upara eka yojananA zraha ke ATha jAga karieM tehavA saga ke sAta nAga eTaTuM vijayANa pihutti ke ekekA vijayatuM poholapaNuM jANavaM. tathA selANaM ke vakSaskAra parvata je je te paMcasae ke pAMcase yojana poholA . tathA saveznazpannavIsasayaM ke sarva je aMtaranadI le te ekaso ne pacIsa yojana poholI be. have e vijayAdinuM poholapaNuMjANavAno upAya lakhe . caupanna sahasra yojana nUmi meru ane nazAlavane raMdhI, tathA cAra sahasra yojana nUmI vakSaskAraparvatoe raMdhI , tathA sAtaseM ne pacAsa yojana nUminA aMtaranadIe ruMdhyA , tathA pAMca sahasra bAuseM cumAlIsa yojana nUmI be Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 laghudevasamAsaprakaraNa. vana mukhe ruMdhI, e sarva yojana ekaga karIeM tevAre cosa sahasra ane pAMcaveM co. rANu yojana thAya. e eka lada yojana pramANa je jaMbu bIpa, temAMhezrI kADhIeM, tevAre pAMtrIza sahasra cArase ne bayojana gare. have ahIMyAM vijayanuM parimANa vAMbIeM baieM temATe gayA je pAMtrIsa sahastra ane cAraseM yojana te sola vijaya ne mATe sola nAge vaheMcIeM tevAre bAvIsase ane bAra yojana lAne ane upara cauda yojana jagare, tenA pratyeka yojananA zrApa nAga karieM tevAre ekaso ne bAra jAga thAeM. te sola nAge vaheMcatAM AgayA sAta nAga lAne eTale ekeka vijayatuM parimANa bAvIsase ne bAra yojana upara AThIzrA sAta jAga, eTavU jANavU. // 14 // // have vijayAdikanuM lAMbapaNuM kahe . // solasasahassa paNa saya // bANanayA taha ya do kalA y|| eesiM savesi // AyAmo vaNamudANaM ca // 14 // artha- solasasahassa ke sola sahasra ane paNasaya ke pAMcaveM ne bANa uyA ke bANu yojana tahaya ke temaja dokalAya ke be kalA upara eTacaM eesisavesi ke e sarva vijaya tathA vadaskAra tathA aMtara nadI je je te sarvanuM thAyAmo ke lAMbapaNuM jANavU. ca ke valI sItodA tathA sItAne aMte pUrva tathA pazcima dize je vaNamuhANaM ke cAra vanamukha , tehay paNa eTarbu lAMbapaNuM jANavU. // 17 // // have vadaskArarnu uMcapaNuM kahe je.|| gayadaMta girikhuccA // vaskArA tANamaMtaranaINaM // vi. jayANaMca nihANA, mAlavaMtA payAdiNa // 24e|| artha- te vakSaskAra parvata gayadaMtagirivuccA ke gajadaMta girinI pere uMcA be, jema gajadaMtagiri kula girine samIpe cArase yojana UMcA be, beheDe meruparvatanI pAse pAMcaseM yojana UMcA , tema e vakSaskAra paNa kulagirine samIpe cArasaMyojana uMcA, ane beheDe sItodA tathA sItAne samIpe pAMcaseM yojana UMcA be. have varakArAtANamaMtaranaINaM vijayANaMca ke sola vakSaskAra parvatanA tathA bAra aMtaranadInA ane batrIsa vijayanA anihANA ke nAma kahe be. te sarva mAlavaMtA ke mAlyavaMta nAme je gajadaMtagiri , te thakI payAhiNa ke dakSiNAvarte jANavA. // 14 // ||hve ahIM prathama sola vakSaskAranAM nAma kahe . // citte ya banakUDe // naliNI kUDe ya egasele y|| tijaDe vesamaNe vi ya // aMjaNa mAyaMjaNe ceva // 15 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. kAvai padAvara | sIvisa tada sudAvade caMde // sure nAge deve // solasa varakAra girinAmA // 151 // - eka citra, bIjuM brahmakUTa, trIjuM nalinIkUTa, cothuM ekazela kUTa, ya ke0 valI pAMca trikUTa, bahuM vaizramaNa, ahIMyAM viya e zabda pAdapUraNArthe be. sAtamuM khaMjana, AThamuM mAtaMjana, ceva padapUraNArthe be // 150 // navamaM aMkApAti, dazamaM padmApAti, gImuMzIviSa, taha ke0 tathA bAramuM sukhAvaha, teramuM caMdra, cajadamuM sUra, paMdaramuM nAga, ane solamuM deva, e sola vakSaskAra girinAM nAma jANavAM // 151 // // dave bAra aMtara nadInAM nAma kahe . // gAdAva dAhAvara || vegavaI tatta matta ummattA // khIroya // sIya soyA // tada to vAdiNI ceva // 152 // nammI mAliNi gaMjI, ramAliNI pheNamAliNI ceva // saccavi dasa joya || uMmA kuMDunavAeyA // 153 // artha- grAhavati, pravati, vegavati, taptA, mattA, unmattA, khIrodA, zItasrotA, tathA aMtarvAhiNI, ceva padapUraNArthe be // 152 // unmImAlinI, gaMjIramAlinI, phenamAlinI, ceva padapUrNArtha jANavuM. evA nAme bAra aMtara nadI jANavI. te dhure tathA Masala o sarva nadirja paNa dasa joyaNa ThaMDA ke0 daza yojana pramANa ThaMDA je kuMkunavA ke0 nIlavaMtane nIce va kuMDa be, tathA niSadhane nIce paNa va kuMDa be, te thakI va eTave nikalI ekI eyA ke0 e bAra aMtara nadI te kuMmane nAmeja jANavI. jema grAhavaMta kuMma thakI grAhavatI nadI nikalI. e rIte nadIne nAme kuMDanAM nAma javAM hIM nadInI devIno dvIpa pramukha je vizeSa prakAra be te sarva rohitAMzAne parimANe jANavo // 153 // 234 // ve batrIza vijayanAM nAma cAra anuSTup chaMde karI kahe be. // har sukaca ya mahA, ko kaccAvaI tadA // yAvatto maMgalAvatto // purakalo puskalAvaI // 154 // vaco suvaco ya mahA, vo vaccAvaI viyA // rammo ya rammarja ceva // rama maMgalAvaI // 155 // pamdo supamdo ya madA, pamdopamhAvaI tadA // saMkho nalie nAmA ya // kumudo nakhiNAvaI // 156 // vappo suvappo ya madA, vappo vappAvaI viya // vaggU tadA suvaggU ya // gaMdhilo gaMdhilAvai // 157 // For Private Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 235 artha- eka kala, bIjo sukancha, trIjo mahAkacha, cotho kachAvarta, tathA prakAre pAMcamo zrAvartta, baho maMgalAvartta, sAtamo puSkala, zrAThamo puSkalAvati, // 154 // navamo vana, dazamo suvacha, agIdhAramo mahAvacha, bAramo vahAvarta, viya zabda padapUrNArtha be. teramo ramya, caudamo ramyaka, ceva ke nizce paMdaramo ramaNi, solamo maMgalAvatI, // 155 // sattaramo padma, aDhAramo supadma, ugaNIzamo mahApadma, vIzamo padmAvatI, to ke tevAra par3I ekavIzamo zaMkha, bAvIzamo nalina eve nAme vijaya De. trevIzamo kumuda, covIzamo nalinAvatI, // 156 // pacIzamo vapra, babIzamo suvapra, sattAvIzamo mahAvapra, ahAvIzamo vaprAvatI, tiya zabda padapUraNArthe be. ugaNatrIzamo valgu, tadA ke0 tathA prakAre trIzamo suvalyu, ekatrIzamo gaMdhila ane batrIzamo gaMdhilAvatI.157 // have valI gAthA baMda kahe . // ee putvAvara gaya, viyaha daliyattinaI disidalesu // nara-purIsamA ||shmehi nAmedi nayarI // 15 // artha-eepuvAvaragaya ke e kalAdika batrIza vijaya je te pUrva ane pazcima dizi gata je viyana ke lAMbA vaitADhya parvata teNe jarata tathA airavatanI pere vijayanA daliyatti ke arDa kIdhA ne eTale ekekI vijayanA be be khaMga kIdhA , valI ekekA vijayane viSe bebe nadI ke teNe karI khaMga kIdhA be. naIdisi ke0 nadIdizi dakSaNArDa vijayane viSe naraka purIsamA ke dakSaNa jaratanI ayodhyA nagarI sarakhI zmehi nAme hinayarI ke0 e zrAgalI gAthAmAM kaheze evA nAme batrIsa nagarI . // 17 // // have e batrIsa nagarIunAM nAma anukrame kahe je. // khemA khemapurA vIya // rihA rihAvA ya nAyabA // khaggI maMjUsA viya // sahapurI puMDarIgiNIya // 25 // susImA kuMDalA ceva ||'vraashy pahaMkarA // aMkAva pamhA vsh|| sunA rynnsNcyaa||160||aaspuraa sIMdapurA mhaapuraa|| tada ya ceva vijayapurA // avarAzyA ya avarA // asoga tada ya vIyasogA y|| 161 // vijayAya vejayaMti // ja.. yaMti aparAjiyA ya bodhavA // cakkapurA khaggapurA // ho avajA armajAya // 16 // artha- demA, demapurA, viya ke0 valI ariSTA, ariSTavatI, nAyavA ke jANavI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 laghudevasamAsaprakaraNa. khaDgI, maMjUrSA, viya ke0 nizce SanapurI, puMDarigiNI, ceva zabda padapUraNArtha je. e zrAu nagarInAM nAma kahyAM // 15e // susImA, kuMmalA, ceva padapUrNArtha be. aparAvatI, pranaMkarA, aMkAvatI, padmAvatI, zujA, ratnasaMcayA, // 160 // azvapurA, siMhapurA, mahApurA, ceva zabda padapUrNArtha , tahaya ke tathA prakAre vijayapurA, apirAjitA, aparA, azokA, tathA prakAre vItazokA, // 161 // ceva padapUrNArtha . vijayA, ceva pada pUrNArtha be, vaijayaMti, jayaMtI, aparAjitA, te bodhavA ke jANavI. cakrapurI, khajapurI, hoza ke hoe zravadhyA ane batrIsamI ayAdhyA nagarI jANavI. e batrIsa nagarI te nadInI dizie je vijayatuM tharDa je, temAMhe jANavI. // 16 // // have vijayanI nadI kahe . // kuMDunavA nagaMgA // siMdhU kavapamhapamuhesu // aha esu vijae, su sesesu ratta rattavaI // 163 // artha- niSadha tathA nIlavaMtane samI- je kuMDa ke kuMDa te thakI unnava ke nIkalI je gaMgAsiMdhU ke gaMgA, siMdhu, nAme je nadI te kaLapamhapamuhesu apasu vijaesu ke kachAdika zrApa vijayane viSe ane padmAdika zrApa vijayaneviSe gaMgA ane siMdhU e be be nadI jANavI. ane sesesu ke zeSa bIjA je vachAdika ATha vijaya ane vaprAdika zrApa vijaya teneviSe rattarattavaI ke0 raktA zrane raktavatI nAmA bebe nadI be, te sarva nadI vaitADhya prate nedIne sItodA tathA sItA mAMhe praveza kare be. e kalAdika vijayathI dakSiNAvarta gapIeM. // 163 // // have mAhAvideha kSetrane viSepUrva tathA pazcima dizieM sItodA tathA sItAnadI jagatIne nedIne jyAM samuSamAhe male be, tyAM jagatI mAMhenI dizi sItodA sItAne banne bAju cAra vanamukha le tehay parimANa kahe . // aviva skimaNa jgii| savezvaNamuhacajakapihulattaM ||gu NatIsasaya jvIsA // nati girizrati egakalA // 164 // artha- aviva rikaUNajagaI ke jagatInI vivakSAvinA eTale jagatIrahita ane saveza ke vedikA sahita je vaNamuhacajaka ke cAra vanamukha . pihulattaM ke tenuM paholapaNuM guNatIsasaya'vIsA ke uMgaNatrIzaseM ne bAvIsa yojananuM naiMti ke0 sItodA tathA sItAnadIne samIpe jANavU. ane paDhI saMkocatA saMkocatA giri aMtiegakalA ke niSadha tathA nIlavaMtane pAse vanamukhano vistAra eka kalA jANavo. have kulagiri thakI nadI dizi jAtAM vAMbIta sthAnakaneviSe vanamukhano vistAra jANavAno vidhi kahe Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutrasamAsaprakaraNa. 237 be. niSadha tathA nIlavaMtane samIpe vanamukhano vistAra eka kalA be, to nadIne samIpe niSedha tathA nIlavaMta thakI sola hajAra pAcaseM ne bANu yojana upara be kalA jaie tevAre vanamukhano vistAra jANavo. mATe e pUrvokta sola hajAra pAMcaseM ne bANu yojananI kalA karIeM te kalA traNa lAkha paMdara hajAra baseM ne pacAza thAya, ane te nadIne samIpe vanamukhano vistAra ugaNatrI saseM ne bAvIza yojana be tenI sAthe guNI eM vAre bA ko gIkhAra lAkha sATha hajAra ne pAMcaseM upara thAya, tene te kSetrano vistAra traNa lAkha paMdara hajAra baseM ne pacAzasAthe jAga ApIeM tevAre ugaNatrIzaseM bAvI yojana vanamukhano vistAra thAya te jANavo. e prakAre jyA vAMbieM tyAM vanamukhano vistAra lAne. // 164 // // have vijayAdikano vistAra ekaTho karatAM lAkha yojana pUrNa thAya te kahe . // paNatIsasadasa canasya // baDuttarA sayala vijaya vikaMjo // vaNamuda DuMga vikaMjo // cpraDavannasayA ya canacyAlA // 165 // artha - paNatIsasahasa casayanamuttarA ke0 pAMtrIsa hajAra cAraseM ne ba yojana eTalA sayala vijaya virakaMjo ke0 sarva vijayano viSkaMna jAvo. ane vaNamuhaDuga virakaMjo ho be vanamukhanuM viSkaMna te aDavannasayAya cayAlA ke0 zrAvanaseM ne cumAlIza yojana be // 165 // sagasaya pannAsA nai // pihutti canavasa sadasa meruvaNe // girivicara ca sadasA // savasamAso davai lakaM // 166 // artha- sagasaya pannAsA ke0 sAtaseM ne pacAsa yojana naipiDutti ke aMtaranadInuM paholapaNuM be, ne caDavasasahasameruvaNe ke0 copana hajAra yojana meru ane jayazAla vana be, te kemake zAla vana je be, te merutha kI pUrvadizi ne pazcimadizi bAvIza bAvIza hajAra yojana be, temATe be bAjunA cumAlIza hajAra yojana thayA, ane meruno madhya vistAra daza hajAra yojana be. e ekaThA karatAM copanna hajAra yojana pUraNa thAya; tathA girivivaraca sahasA ke0 giri je vakSaskAra parvata teno vistAra cAra hajAra yojana be. saba ke0 e sarvano vistAra tene samAsa ke0 ekaTho karieM tevAre havailarakaM ke0 lAkha yojana pUrNa thAya be. // 166 // // have adholokamAM gAma vakhANe be. // jo sayadasate // samadharaNI bAyAlI sasadasedi // gaMtuM merussa pazcima ho For Private Personal Use Only ho gAmA // // 167 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 laghukSetra samAsaprakaraNa. artha- samadharaNI ke0 merunA samajUtalanI apekSAe mAtrAeM mAtrAeM bhUmI aho aho ke0 nIcI nIcI thatI jAya be. te merussapachima ke0 meruparvata thakI pazcima dizineviSe bAyAlIsa saha se higaMtuM ke0 betAlIza hajAra yojana bhUmineviSe gayA pI tyAM joyaNasayadasagaMte ke0 eka hajAra yojana bhUmI samajUtalayI ThaMDI be. tyAM ahogAmA ho adhogAmI mANasa vase be. samajUtalathI navase yojana devA ne navase yojana uMcA tyAM sudhI tirchau loka kahieM, tathA navaseMthI uMcuM te urdhvaloka kahieM, navaseMthI nIcuM te adholoka kahie. 167 // // have tIrthaMkara tathA cakravarti pramukha kyAM upaje te kahe be. // cana datIsaM ca jiNA // jahannamukosarja ya huMti kamA // haricakkibalA cauro // tIsaM patteya nihadIve // 168 // artha - ihadIve ke0 yA jaMbUdvIpane viSe jahannaM ke0 jaghanya to cau ke0 cAra tIrthaMkara samakAle hoe. ca ke0 valI ukkosa ke0 utkRSTa to cauttIsaM ke0 cotrIsa tIrthaMkara samakAle huMti ke0 hoe. ema kamA ke0 e anukrame jANavA. batrIza vijanA batrI ne jarata tathA aikhatanA be salIne cotrIza samakAle hoe. ane harica kibalA ke0 vAsudeva, cakravarti ne baladeva, e traNa puruSa jaghanya to samakAle patte ke0 pratyeke cauro ke cAra cAra hoe. ghane utkRSTA tIsaM ke0 trIza hoe. jevAre cakravarti hoe, tevAre vAsudeva na hoe, chAne jevAre vAsudeva hoe tevAre cakravarti na hoe. temATe trIza samakAle hoe. paNa cotrIza na hoe, batrIza vijaya tathA jarata ne airavata e cotrIza kSetra upajavAnA jANavA // 168 // // have caMdramA chAne sUryanuM cArakSetra kahe be. // sasiGaga raviDaga cAro // iha dIve tesiM cArakhittaMtu // paNa saya dasuttarAI // iga savijAgA ya pramayAlA // 169 // artha - ihadIve ke0 yA jaMbUdIpane viSe sasiDugara viDuga ke0 be caMdramA ne be sUrya tenuM cAra bo cAla tesiM ke0 te caMdramA sUryanuM cAra ke0 cAra kSetra eTale dakSaNAne uttara dizinuM je gamanAgamana tehanuM khittatu ke0 kSetra te paNasaya dasuttarAI isa vijAgAyADayAlA ke0 pAMcaseM daza yojana upara eka yojananA ekasaThI zrA aDatAlIza jAga jANavuM // 165 // // have caMdramA chAne sUryanA maMDalanI saMkhyA ane pramANa kahe be. // pannarasa culasIisayaM // bapanna myAlanAgamANAI // sasi sUra maMDalAI // tayaM tarANi gigar3hIlAI // 170 // For Private Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 23e artha- panarasa ke caMdramAnA paMdara mAMDalA , ane culasIzsayaM ke sUryanA ekasone corAsI mAmalAM te maMDala kevAM be? to ke-eka yojananA ekasaTha nAga karieM tevA upanna ke bapanna nAga pramANa caMDanAM mAMDalAMbe, ane amayAla ke zramatAlIza nAga pramANa sUryanAM mAMDalA . e caMcha sUryanA vimAne rodhana karelI je kSetranUmI tene maMgala kahIeM, ane tayaMtarANi giga hINA ke0 te maMDalanA AMtarA ekeke uThA jANavA, eTale caMDamAnAM mAmalA paMdara , tenA cauda aMtarA thAya. ane sUryanAM mAMDalA ekaso ne corAsI be, tenA aMtarA ekaso ne tryAsI thAya. // 10 // // have caMjamAnA eka maMDalane bIjA maMDalanI vacamAM aMtara kahe . // paNa tIsa joyaNenA, ga tIsa canaro nAga sgnnaayaa|| aMtaramANaM saMsiNo // raviNo puNa joyaNe unni // 17 // artha-pAMtrIza yojana upara ekasaThIyAtrIza nAga. valI ekazIyA eka nAganA sAta nAga karieM tevA cAra jAga adhika, eTaluM aMtaramANaM sasiNo ke caMdramAnA eka maMDalathI bIjA maMDalanI vacamAM aMtaratuM pramANa jANavU. te jANavAnI pare lakhIeM be ke, maMDala miz primaanngunnij|| tasugasahihinAgu harijaz // saka mUla rAsihi sohiDA sesaegaUNaMtara bijaaii||1|| jepuNa uppari thkkrkesh|| tepuNa iMgasahI higuNeza // aMtara haripuNa vijezyaka // sattaguNa vipaDinAga rahiMtahi // 2 // e rIte maMDala, aMtara jANIeM. te kema ? caMjamaMgala paMdara De, te ekekA, parimANa je ekasaThIzrA upanna nAga tenI sAthe guNatAM bAuse cAlIza jAga thAya, tene ekasaTha jAge haratAM tera yojana upara ekasaThIyA samatAlIza nAga thAya, te mUlagI je cAranA kSetranI rAzi pAMcase daza yojana upara ekasaThIyA aDatAlIsa nAganI , temAMhethI bAda karatAM bAkI cArasaM satAe' yojana upara eka nAga rahe, tene canda zrAMtare vaheMcIeM tevAre pAMtrIsa yojana zrAve, upara sAta yojana rahe tenA ekasaThIzrA cArase ne sattAvIza nAga thAya, tenI sAthe prathamano ugasyo eka nAga nelIeM tevAre cArase ne zrahAvIza nAga thAya, tene cauda nAge vaheMcatAM trIza nAga thAve, upara zrApa vadhe, te ekekAnA sAta nAga kalpIeM tevAre sAtane AThe guNatAM bapanna thAya, tene cajade nAga detAM cAra nAga lAne, e rIte jamAnA maMgalano aAMtaro pAMtrIza yojana upara ekasaThIzrA trIza nAga, tathA ekasIthA eka jAganA sAta nAga karIeM tevA cAra jAga, adhika thAya. have sUryamaMDala, aMtara kahe be. sUryamaMgala ekaso ne corAsI be, te ekekana parimANa ekasaThI aDatAlIza nAgarnu be; ane cAra kSetranuM parimANa pAMcase daza yo Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 laghudevasamAsaprakaraNa. jana upara ekasaThIthA zramatAlIza nAga be, temAMzrI ekaso ne corAsI maMDalanA parimANanA ekasaThIyA thATha hajAra AThaseM ne batrIza nAga thAya, tenA yojana ekaso cumAlIsa upara ekasaThIthA zramatAlIza nAga Ave, te bAda karatAM traNaseM ne bAsaTha yojana rahe, tene ekaso netryAsIaMtare vaheMcatAMbe yojana zrAve, to eka sUryamaMmala ane bIjA sUryamaMmalanI vacamAM aMtara be yojana . // 17 // ||cNdrmaa tathA sUrya jaMbUdvIpamAMde tathA lavaNasamuamAhe keTalA yojana Ave te kahe . // dIvaMto asiya sae // paNa paNasahI ya maMDalA tesiM // tI sadiya tisaya lavaNe // dasaguNavIsaM sayaM kamaso // 17 // artha-dIvaMto asiyasae ke jaMbrahIpamAMhe ekaso ne eMsI yojana pramANa kSetrane viSe paNapaNasahIyamaMDalAtersi ke pAMca maMDala caMjamAnA be, ane pAMsaTha maMDala sUryanA be, zrane tIsahiyatisayalavaNe ke lavaNa samujamAhe traNaseM netrIza yojana pramANa kSetraneviSe dasaeguNavIsaMsayaM kamaso ke0 daza caMjamAnA be, ane ekaso ne jaMgaNIsa maMgala sUryanA , eTale ekaso ne eMsI yojana caMdramA ane sUrya jaMbUhIpamAhe zrAve, ane lavaNasamukhamAhe traNaseM ne trIza yojana caMjamA ane sUrya jAe. // 17 // // have caMdramAnuM maMgala ane sUrya, je maMDala ne teno paraspara aMtara kahe . // sasi sasi ravi ravi aMtari // magalA tisysaatthuunno|| sAdiya usayari paNacaya // bahilako usaya sAgadi // 13 // artha- masra ke sarva mAmalAmAMnA madhyanA maMDalane viSe rahelA je sasisasi ravi ravi ke be caMjamaMDala ane be sUryamaMgala tenuM aMtari ke0 paraspara je aMtara , te tisayasAcUNo ke traNaseM ne sAThe UNA evA galaraku ke eka lAkha yojana jANavA. eTale navANu hajAra baso ne cAlIsa yojana- sUryamaMDala ane caMjamaMmalanuM mAMhomAMhe aMtara jANavU. tadanaMtara caMumaMmalonA pratimaMgalane viSe sAhiya 'sayari paNacaya ke bahuttera yojana sAdhika eTale bahuttera yojana ane eka yojananA ekasaTha nAga karieM tevA bAvana nAga upara evI aMtara vRddhi, ane sUryamaMDalomAM pratimaMDalaneviSe paNa ke pAMca yojana ane eka yojananA ekasaTha nAga karieM tevA pAMtrIsa jAga upara, eTalI aMtara caya eTale vRddhi, temaja bahi ke bAhya maMDalone viSe rahelA je be caMjamaMDala ane be sUryamaMDala tenuM paraspara aMtara larakousaya sArahi ke eka lada baseM ne sATha yojananuM vacamAM aMtara jANavU. // 173 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 341 // have caMDamAnA pratyeka maMDalane viSe mUhUrta gati kahe . // sAhiyapaNasahasa tihu, ttarAi sasiNo muhuttagai ma // bAvasahiyA sA badi // pazmaMDala pajaNacavuDhI // 14 // - artha- sasiNo ke caMjamA jevAre niSadha parvatane mAthe male ke sarvAcyaMtara maMgale jage tevAre eka muhartamAMhe sAhiya paNa sahasatihattarA ke0 sAdhika pAMca hajAra ne tahuttera yojana cAle, eTale pAMca hajAra tahuttera yojana, ane upara eka yojananA tera hajAra sAtaso ne pacIza nAga karIeM tevA sItoterasone cumAlIza jAga upara eTalI muhartagati kare. tyAra par3I jevAre bIje trIje mAMgale jAya tevAre pakSa maMgala paThaNacavuTThI ke pratimaMmale poNAcAra yojananI buddhi karIeM. ema maMDala prate muharta dITha poNAcAra yojana vadhAratAM jevAre paMdara maMDala sudhI sA ke te muhartagatie jevAre caMDamA bahi ke lavaNa samusamAMhe sarva bAhya mAMDale uge tevAre bAvana hiyA ke bAvana yojana adhika karieM tevAre ekeka mUhurte pAMca hajAra ekaso ne pacIsa yojana upara eka yojananA tera hajAra sAtaseM ne pacIza nAga karieM tevA ba hajAra navaseM ne nevunAga adhika jANavI, eTalI bAherane maMgale caMjamA eka muhUrttamAMhe gati kare. // 1 // jA sasiNo sA raviNo // aDasayarisaraNa sIsaeNa di. yA // kiMcUNANaM amA, rasahinAgANamida vuDhI // 275 // artha- jAsasiyo ke je caMDamAnI mAMhenA mAmalAnI muhUrtagati, pAMca hajAra ne tahuttera yojana kAz2erI kahI sA ke teja sarvAcyaMtara mAMDale raviNo ke0 sUryanI gati be, paraMtu temAMhe amasayarisaeNa ke0 ekaso ne ahotera yojana sahIta karieM, eTabhI adhika sUryanI mAMhele maMDale muhUrta gatI jANavI. eTale jevAre pAMca hajAra taho. teramAMhe ekaso ne ahotera nelIeM tevAre pAMca hajAra baseM ne ekAvanna yojana, ane eka yojananA sATha jAga karieM tevA gaNatrIsa nAga kAjerI sUryanI gati jANavI. ane caMjamAnI bAherane maMDale je muhartagati ekAvanaseM ne pacIsa yojana kahI, temAhe asIsaeNahiyA ke0 ekaso ne eMsI yojananI vRddhi karieM tevAre trepanaseM ne pAMca yojana ane sAThIthA paMdara nAga eTalI bAherane mAMDale sUryanI muhUrttagatI jANavI. kiMcUNANaMahArasahinAgANamihabuDhDhI ke kAMzka jaNA sAThIthA aDhAra jAga eTalA mAMnA maMDalazrI bAherane maMDale zrAvatAM pratyeka maMgale sUryanI iha eTa e muhartagatimAhe vRddhi jANavI. // 175 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 laghukSetrasamAsaprakaraNa. // // dave sUrya udaya pAme tyAMtha / keTale yojane asta yAya te kahe be.. majhe udaya caMtari // canaNavaisadassa paNasaya bavIsA // bAyAlasahinAgA // diNaM ca prahArasamuhuttaM // 176 // artha- majheudaya ke0 sUrya jevAre mAMhene maMDale udaya pAme tevAre corAe hajAra pAMca se ne bavIsa yojana upara sAThIcyA betAlIza nAga eTalA yojanane aMtari ke0 zrAMtare vegalo sUrya thame tevAre diNaMca dvArasamuDUtaM ke0 divasa aDhAra muhUrttano hoya. // 176 // // have mAMhethI bAhera maMDale zrAvatAM keTalo divasa ghaTe te kahe be. // pamaMDala didA // eda muduttegasaThinAgANaM // - te vAramuttaM // dinisA tassa vivarIyA // 17 // artha- sUryane mAMhenA maMgala thakI bAhera dhAvatAM pazmaMDala ke0 ekekA maMgalapra mutte sahinAgANaM ke0 eka muhUrttanA ekasaTha jAga karieM evA DueTa ke0 be jAga dipahANI ke aDhAramuhUrttanA divasamAMthI dina prate ghaTe, ema ghaTAmatAM aMte ke0 bele ekaso ne corAsIme maMDale jevAre sUrya yAve tevAre bAramuduttaMdilaM ke0 divasa bAra muhUrttano hoe, ane nisA ke0 rAtrI te tassavivarIyA ke0 divasa thakI viparita jANavI. te kema? jevAre divasa bAra muhUrtano hoe tevAre rAtrI aDhAra muhUrttanI karkasaMkrAMtIthI makarasaMkrAMtI sudhI jANavI, ane jevAre mAMhenA maMDalathI sUrya bAhera vAre divasamA muhUrtanA ekasaThIyA be jAga ghaTe, ane jevAre makarasaMkrAMtImI bAheranA maMDalathI mAMhe yAve tevAre muhUrttanA ekasaThIyA be jAga divasamAM vadhe; ema rAtrIne viSe ghaTe te viparIta jANavuM // 17 // // have sUrya bAhera mAMDale Ave tevAre udaya astanuM aMtara kahe be // udayavaMtari bAdi // sahasA tesaThi ba saya tesaThi // tada isa siparivAro || rikaDa vIsAmasIi gar3hA // 178 // artha - udayavaMta ribAhiM sahasA tesaha basaya tesahi ke0 sUrya jevAre bAherane ekasone corAsI me mAMDale zrAve tevAre tresaTha hajara baseM ne tresaTha yojana vegalo sta thA, karka saMkrAMtithI dhura mAMgIne makarasaMkrAMti sudhI ekaso ne aDasaTha yojana pratimaMgale ubI gati kare. taha ke0 tathA prakAre eka caMdramAne parivAre rirakavIsa ke0 ani jita pramukha vIsa nakSatra tathA aMgAraka pramukha amasIigahA ke0 zrAsI graho jAgavA // 178 // For Private Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. // have eka caMdramAnI paDhavADe tArAnI saMkhyA kaDe be. // bAsa sidasa navasaya || paNadattari tArakomikoDI // sattareNamusse, daMgulamANeNa vA huMti // 179 // artha- bAsaTha hajAra navaseM ne paMcottera komAkoDI eTalA tArA, eka caMdramAnI pabavADe jANavA. e tArAnA bAhulyapaNA thakI kSetra thoDuM be, mATe keka zrAcArya ko mAkomIne sasaMtareNa ke0 saMjJAMtara eTale komInuM bIjuM nAma kar3e be, vA ke0 athavA musse haMgulamA huMti ke0 utsedhAMgule jevAre tArAnA vimAna lekhavIeM tevAre koDAkoDIno saMjava hoya. par3hI nizcenI vAta jJAnavaMta jANe // 175 // // dave grahAdikanI saMkhyA jANavAnuM karaNa kahe be. // gadarikatAragANaM // saMkhaM sasisaMkhasaMguNaM kAnaM // iciya dIvudahiMmiya // gadAimANaM viyANikA // 180 // artha- gaharirakatAragANaM saMkhaM ke0 graha nakSatra ghane tArA e traNanI saMkhyA, eka caMdramA zrI je kahI te, je dvIpa samudrane viSe jeTalA sasisaMkha ke0 caMdramAnI saMkhyA hoe saMguNaM kAu ke0 teTalA caMdramAnI sAthe guNAkAra karieM, ema karatAM je grahAdikanI saMkhyA zrAve teTalo parivAra jANavo. e rIte iSThiyadI vudahiM miya ke0 vAMbita dvIpa samudraneviSe e gadAimANaM viyANikA ke0 grahAdikanuM pramANa jANIeM. te yaMtra thakI jAvaM. // 18 // 243 // have lavaNa samudra pramukhane viSe caMdra sUryanI saMkhyA kahe . // cala cana bArasa bArasa // lavaNe tada dhAiyaMmi sasisUrA // parada didIvesu ya // tiguNA puvilasaMjuttA // 182 // artha - lavaNasamudrane viSe cAra caMdramA ane cAra sUrya jANavA. tathA prakAre dhAtakIkhaMDane viSe bAra caMdramA ne bAra sUrya jANavA. paranaMdahidIvesu ke0 tevAre pI kAloda samudra tathA puSkaravara dvIpa pramukhane viSe pUrve je kathA ve teNe sahIta triguNA jANavA, te kemake dhAtakI khaMDane viSe bAra caMdra tathA bAra sUrya kahyA be, tene triguNA karieM tevAre batrIza yAya; temAMhe pahelA jaMbUdvIpanA be ne lavaNa samur3anA cAra evaM chaM jelIeM tevAre betAlIza sUrya ne betAlIza caMdra kAloda samudraneviSe thAya, have e betAlIne triguNA karieM tevAre ekaso ne bavIza thAya, tenI sAthai pUrvokta ke, cAra ane bAra evaM aDhAra jelIeM tevAre ekaso ne cumAlIsa caMdra ne ekasone cumAlIsa sUrya, puSkaravara dvIpane viSe be, tenuM arddha eTale bahuttera sUrya chAne bahuttera caMdra puSkarAne viSe jANavA // 101 // For Private Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. narakhitaM jA samase, NicAriNo sigghsigdhtrgnno|| dihipadamiti khittA, NumANa te narANajadA // 17 // artha- te caMDa sUrya narakhittaM ke naradetra je aDhI chIpa ne tyAMsudhI jAsamaseNicAriNo ke0 yAvat samazreNIeM cAle . saMghayaNI mAMhe paNa emaja kaDaM be. dosasi doravitI // egaMtariyA sahi saMkhAya // merupayA hiNaMtA // mANusakhittaMparizramaMti // 1 // valI te caM sUrya kehavA be? sigghasigghataragazNo ke0 zIghra zIghratara gati De jemanI evA , eTale caMjamA thakI sUryanI gati utAvalI . sUrya thakI grahanI gati utAvalI , grahathakI nakSatranI gati utAvalI be, te ke0 te caMdra sUryAdikanA khittAemANa ke kSetranA anumAna eTale pramANa thakI keTalAM vegalAM narANaditi pahamiti ke manuSyanI dRSTI gocaraneviSe Ave te kahe be. paNasaya sttttiisaa|| canattIsa sadassa laka gviisaa|| puraskaradIvaddhanarA // puveNa vareNa pibaMti // 13 // zrartha- ekavIza khAkha cotrIza hajAra pAMcaveM ne sAmatIza yojana pramANa kSetrathI puskaradIvajanarA ke0 puSkarAI chIpanA manuSya te puveNavareNa pichaMti ke pUrva dizi udaya pAmatA ane avareNa eTale pazcimadizi asta pAmatA evA sUrya caMjamA pratye dekhe be, eTale tyAM teTalA kSetranA vegalA vistArathakI dekhe // 13 // // have manuSya deva thakI bAhera caM sUryano vicAra kahe . // narakhittabahiM sasiravi // saMkhAkaraNaMtaredi vA doI // taha taba ya josiyA // acalarUpamANasuvimANA // 24 // artha- narakhittabahiMsasiravisaMkhA ke0 manuSyadetra thakI bAhera caMDa sUryanI saMkhyA prathama kahI, temaja hoe. vA ke athavA karaNaMtare hiho ke bIjo karaNa eTale upAya teNe karI paNa hoe. te upAya zAstrAMtarathakI jANavo. paNa saMghayaNI pramukha graMthane viSe eja karaNa vidhi zrAdayuM . taha ke tathA prakAre taba ke te manuSya kSetrathI bAhera je josiyA ke jyotaSI caMja sUryAdika , te acala eTale sthira jANavA. ane manuSya kSetranA caMja sUryanA vimAnathI ajha pamANasuvimANA ke0 temanA vimAna arka pramANe evA ruDA manohara vimAna jANavA, // 14 // // have lakSa yojana pramANa jaMbahIpano paridhi kahe . // jaMbUparidi tilakA // solasahasa usaya panaNaaDavIsA // dhaNuaDavIsa sayaMgula // terasasaDhAsamadiyA y||25|| Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 245 artha - iha ke0 yA jaMbUdvIpane viSe valayAkAre paridhi, te pharatA traNa lAkha sola hajAra baseM ne sattAvIza yojana traNa koza chAne ekaso ne ahAvIsa dhanuSya upara sADAtera aMgula samahiyAya ke0 samAdhika eTale kiMcit adhika jANavo. // 105 // || have jaMbUdvIpanuM gaNita pada kahe be. // sagasa nayA koDI // lakA uppala caDaNavai sadassA // sasayaM paNaDuko, sasaDhabAsa ThikaragaNiyaM // 106 // 10 artha - sAtaseM nevu komI upanna lAkha corAe hajAra ne sahasayaM ke0 ekaso ne pacAza eTalA yojana upara poNAbe koza ane saDhabAsa Thikara ke0 sADAbAsaTha hAtha eTa gayiM ke gaNitapada thAya. gaNita eTale lAkha yojananuM je vRtta viSkaMna pramANa jaMbU dvIpa be, tenA jevAre eka yojana pramANa samacaraMsa khaMga karieM, tevAre tenegatipada kahieM. te khaMganI saMkhyA 19056004150 yojana ane poNAbe koza upara sADhAbAsaTha hAtha jANavI // 106 // // dave paridhi pramukha ATha bola kahe be. // vaTTaparidiM ca gaNiyaM // aMtimakhaMDAi sujiyaM ca dhaNuM // bAdaM payaraM ca ghaNaM // gaNiyavamamedi karaNediM // 287 // artha-eka, vaha ke0 vATalA kSetranuM parihiMca ke0 paridhi; bIjuM, vRttakSetranA je samacaraMsa yojana pramANa khaMma karieM te gaNitapada; trIjuM, aMtima ke0 behelA khaMgAdi - kanuM jasu ke0 ikhu eTale bANa karieM; cothuM, jiyaM ke0 jIvA te dhanuSyane yAkAre jarata vaitADhya pramukhanI paNana; pAMcamuM dhaNu ke0 te zrarddha caMdramAne zrAkAre jarata pramukha je kSetra be tenuM pugnuM jAga, tene dhanuSpRSTa kahe be; bahuM, bAhaM ke0 vaitADhya pramukha parvata tathA kSetranA beheDAnuM je parimANa te, karavuM te bAda jANavI; sAtamuM, payaraM ke0 pratara eTale lAMbapaNa, tathA paholapaNuM jyAM sarakhuM hoya te; AThamuM, ghana ke0 lAMbapaNe, paholapaNe ane jAmapaNe je sarakhuM hoya te, ghana kadevAya be. e ghAva bola te eehi ke0 AAgala kahe be je karaNehiM ke0 upAya te vidhieM karI gaNiyava ke guNo varttAro karo, jema sarva paridhi pramukha je ATha bola be te jANavAmAM Ave // 287 // // have prathama paridhi jANavAno vidhi, arddha gAthAeM kari kahe be. // vijavaggadadguNa || mUlaM vaTTassa parirarja doI // artha - virakaMja ke0 vATalA kSetrano je madhya vistAra tene viSkaMna kahieM, te prathama jeTalA yojanano vistAra hoe teTalA yojana mAMDIeM teno vagga ke0 varga karieM, te yA rIte ke, jeTalA yAMka mAMDyA hoe tene teTalAguNA karieM tene varga kahieM. For Private Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 laghudevasamAsaprakaraNa. jema navane navaguNA karieM tevAre ekyAsI thAya, te varga kahevAya ne ema jANavU. te varga karyA palI tene dazaguNa ke dazaguNA karieM. eTale te varganA zrAMkane zrAgale eka zUnya zrApIeM tevAre te dazaguNA thAya. te dazaguNA karyA palI te zrAMkanuM mUla zodhIeM. te zrAvI rIte ke, behelA zrAMka thakI viSama sama karatAM dhuranA kasudhI zrAvIeM, jo dhurane ke viSama thAve to ekalo dhuranuM ka tene vargane bAMke zodhIeM, ane jo sama Ave to dhuranA be zrAMka vargane bAMke zodhIeM; ema karatAM je zrAMka lAne te bamaNo karI japalI paMktinA ekekA AMkane rAsI mAMDIeM, valI japalA zrAMkanI rAzI sAthe jema sarva nIcenA AMkano nAga pahoMce tema vaheMcIeM, par3I je yAMka lAne tenA vargamAM eka uparanI zreNIno adhika aMka lezne kADhIeM, e rIte uparanI zreNInA behemAnA AMkasudhI vaheMcIeM. ema vargamUla karatAM je nIcenI zreNIneviSe zrAMka Ave teno arDa karieM, teTalo vATalA kSetrano paridhi jANavo. valI vargamUla karatAM je gare tenA jo koza karavA hoya to cAravAra guNIeM, ane. jo dhanuSya karavA hoe to be hajAravAra guNIeM, tathA aMgula karieM to eka dhanuSyanA bannu aMgula karI guNIeM. ema je rIte nAga pahoMcato hoya tevA prakAre guNAkAra karI pahelAnA beda nAga pAmIeM, panI anukrame koza, dhanuSya, aMgula pramukha je yojana upara thAve, te yaMtrathI jANavU. e rIte kamala, bIpa, cUlikA, kUTa, kAMcanagiri, kuMma ane meru pramukhano paridhi jANavo. ||hve pADalI gAthAnA arDavaDe gaNita pada eTale yojana pramANa samacaraMsa karavAno vidhi kahe // viskaMnapAya guNi // parira tassa gaNIyapayaM // 17 // artha-virakaMjapAyaguNi ke viSkaMcano je cotho nAga tenI sAthe jevAre paridhinI saMkhyAe guNIe tevAre tassagaNiyapayaM ke tenuM gaNita pada thAya, te eka jaMbUjhIpa zrAzrI dekhADe be. jema jaMbU chIpanuM paridhi traNalAkha solahajAra baseM ne sattAvIza yojana , te, vikaMjanA ekalAkha yojanano cotho jAga je pacIza hajAra yojana, tenI sAthe guNieM tevAre sAtaseM nevu komI bapanna lAkha ne paMcottera hajAra thAya. valI paridhine viSe traNa koza be te, pacIza hajAra sAthe guNatAM paMcottara hajAra koza thAya. valI paridhinA dhanuSya ekaso ne zrahAvIza be te, pacIza hajAra sAthe guNatAM batrIza lAkha dhanuSya thAya. valI paridhinA sADAtera aMgulane, pacIsa hajAra sAthe guNIeM tevAre traNa lAkha Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 laghukSetrasamAsaprakaraNa. sAmIsAmatrIsa hajAra aMgula thAya. e sarva zrAMkanI rAzI judI judI mAMmIeM, paba pUrvokta paMcotera hajAra kozane cArajAge vaheMcatAM poNIgaNIza hajAra yojana thAya. palI dhanuSyanA batrIsa lAkha zrAMkane zrATha hajAra jAge vaheMcatAM cArase yojana thAe. e baMdhA ekaga karIeM tevAre sAtaseM nevu komI upanna lAkha corANu hajAra ekaso ne pacAza yojana thAya. tevAra par3I traNa lAkha ne sADIsADatrIsa hajAra aMgulanA zrAMka , tene bannujAge vaheMcatAM patriIsaso ne pannara dhanuSya thAya. tenA koza karIeM to poNAve koza thAya. upara paMdara dhanuSya ne sATha aMgula vadhe. to paMdara dhanuSyanA sATha hAtha thAya, ane sATha aMgulanA aDhI hAtha thAya. e badhA malI sAmIbAsaTha hAtha thAya. e. sarva malI sAtaseM nevu komI upanna lAkha corANu hajAra ekaso ne pacAza yojana upara poNAbe koza ane sADIbAsa hAtha eTaTuM jaMbUjhIpanuM gaNita pada thAya be. te sUtranI gAthAmA prathama kahyu tethI jANavaM. // 17 // // have zkhu ane jIvAnuM karaNa eka gAthAmAMhe kahe . // - ugAhu nasUsucci ya // jagaNIsaguNo usUkalA hoI // viDa supihatte caguNa // suguNie mUlamiha jIvA // 17 // artha- ugAhuusUsucciya ke zrA jaMbUchIpaneviSe eka deza je narata detra te caDhAve. lA dhanuSyane zrAkAre be, tyAM bANanA gamanI vacenuM je viSkaMna tene zkhu kahIeM, te zkhunA yojanane ugaNIsaguNousUkalAho ke jaMgaNIzavAra guNIeM tevAre kalAnuM khu thAya. to dakSiNa jaratanuM zkhu baseM ADatrIsa yojana upara traNa kalA le tene ugaNIse guNatAM cAra hajAra pAcaseM ne pacIza kalA thAya, eTaTuM kalAnu zkhu jANavU. have jIvAtuM karaNa kahe je. jevAre jIvA karIeM tevAre vijasupiTutte ke0 vigata eTale gayuM ne ikhu eTakhe bANa- paholapaNuM jyAMthI eTale kalArUpa vRtta kSetra 1e00000 temAMthI khukalA (4525 ) kADhIeM bAkI rahe ( 17epa475) tene cauguNa ke0 cAraguNA karIeM palI suguNie mUla mihajIvA ke0 khukalA sAthe guNIne tenuM mUla zodhatAM je AMka zrAve te jIvA jANavI. dakSiNa jaratAdikaneviSa jIvA karavAno e vidhi jANavo. e jIvAnuM mAna yaMtra thakI jANavu // 17 // // have narata vaitADhya pramukha, dhanuHpRSTa kahe . // jasuvaggi guNajIvA // vagga jue mUla doz dhaNupiThaM // dhaNuugavisesa sesaM // daliyaM bAhAugaM hoii|| 10 // artha- usuvaggi ke khuno varga karI tathA guNa jIvA ke guNo jIvAno varga karI vaggajue ke e be vargayukta eTale nelIne par3I tenuM mUla ke mUkha zodhatA je Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 laghukSetra samAsaprakaraNa. yAMka zrAve te hoI dhaNu piThaM ke0 dhanupRSTa thAya. ema dakSiNa jaratAdikanuM dhanuSpRSTa * jANavuM. erIte sarva kSetranuM parvatA dikanuM dhanuSpRSTa lAne te dhanuSpRSTa yaMtrayI jANavuM. have bAhA karaNa kahe be - dhaNuDuga visesasesaM ke0 be dhanuSyanuM vizleSa karieM, dakSiNa jarata . ane vaitADhya e ve dhanuSya kahieM, temAM je nhAnuM dhanuSya hoya te mohoTA dhanuSyamAMtal kADhaeM, je bAkI rahe tenuM daliyaMbAhADugaMhoI ke0 tenuM chAI karieM eTale vaitADhya pramukha parvata tathA hemavaMta pramukha kSetranI be bAhA hoe. bAhA eTale parvata 'kSetranA bemAno vistAra. tenuM pramANa yaMtrathakI jAvaM. // 150 // // have behelo khaMDa je jarata tehanA pratara karavAno vidhi kahe be // aMtimakhaMDassusuNA // jIvaM saMguNiya cadi nazka NaM // lami vaggie dasa, guNaMmi mUlaM havai payaro // 101 // artha - aMtima khaMDesusuNA ke behelo khaMga je jarata khaMDa tenA ikhu sAthe jIvasaMguNiya ke0 jIvA guNieM paDhI tene ca hijakAM ke0 cAra jAge varhecatAM je laddhaM mi ke0 lAne eTale je nAga yAve, teno vaggie ke0 varga karieM, te vargane dasaguNaM mimUlaM ke0 dazaguNo karI mUla zodhIeM teno je jhAMka Ave, te havazpayaro ke0 pratara jAvo. te pratarane valI ugaNIza jAge varhecatAM je prAMka yAve te kalA jANavI. bIjI zeSa rahe te pratikalA jANavI. valI ugaNIza jAgeM vaheMcatAM yojana thAya, chAne je zeSa rahe te kalA jANavI. te yaMtrathI jANajo ema samacajaraMsa jaratakSetra 'pramukha karavAno vidhi jAvo. // 101 // // have vaitADhya pramukhanA pratara kahe De. // jIvA vaggeNa Duge / milie dalie ya hoi jaM mUlaM // tayaM // sapittaguNaM davai payaro // 102 // ve artha- jIvAvaraNa ke0 nhAnI jIvAnuM varga ne mahoTI jIvAnuM varga e Duge ke be milie ke0 ekatA karI paDhI tenuM dalieya ke0 arddha karieM, paDhI tenuM mUla zovIeM, hozjaMmUlaM ke0 te mUlano je khAMka zrAve te mUla sapittaguNaM ke0 potAnA vistAra sAthe guNIeM. tayaM ke0 vAre veyadvAINa ke0 vaitADhyAdika parvatanuM havazpayaro ke0 pratara hoe. te sarva parvatAdikanA pratara yaMtrathI jANavA. // 102 // eyaM ca payaraguNiyaM // saMvavahAreNa desiyaM teNa // kiMcUeAM doi phalaM // idaMpi davai sudumagaNaNA // 193 // For Private Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 240 artha - eyaMcapayaraguNiyaM ke0 e prataranuM gaNita dakSiNa jaratAdika kSetra tathA girinuM gaNitapada te saMvavahAreNa ke0 saMvyavahAre desiyaM ke0 dekhADyaM be, te ke0 te kAraNa mATe kiMcUhoiphalaM ke0 kAMika ueM phala hoe, a ke0 tathA ipike0 e sarva pratara ekaThAka bamaNA karieM tevAre sAtaseM ne ugaNAeMsI koDI, aThAra lAkha, sItotera hajAra, cArase ne uppanna hoe. te sagasaya naUyAkomI e gAthAeM jotAM aMtara paDe be ne jo zeSa nAga jagare tenA vallI jAga karIne gaNieM to havazsuDumagaNaNA ke0 sukSma gaNanA, thAya, to te sukSmagaNanAnI pere pUrNa paNa yAya te karaNa - nuM vizeSa jANavuM // 1853 // " // have ghanagaNita kahe be. // payaro sorasedaguNo // doi ghaNoparirayAi savaM vA // karaNa gaNaNAlasediM // jaMtagala hiyAna dagdhaM // 194 // // iti jaMbU divAdigAropaDhamo samatto // artha- je vaitADhya pramukha parvatanuM payaro ke0 pratara gaNita be, so ke tene jevAre vaitADhya pramukha parvatanA usse guNo ke0 uMcapaNAnI sAthe guNIeM tevAre vaitADhya pramukha parvatanuM do ghaNo ke ghanagaNita yAya, te vaitADhya pramukhanA pratara jevAre uMcapaNA sAthai gaNI vAre jANIeM. e parirayAi ke0 paridhyAdika yavano varttAro ko. vA to athavA e sa ke0 sarva paridhi pramukhanuM je karaNa gaNaNa ke0 karaNano vidhi sAthe gaNavAne je manuSya ghAlasehiM ke0 bAlasavaMta hoya te manuSye pUrvAcArye je jaMtaga ke0 yaMtra lahiyAu ke0 lakhyA ve, tyAMthakI dighva ke dekhavuM, eTale yaMtra uparathIja jovuM, ciMtaaj // 104 // // have e jIvApramukha gaNitanI saMgraha gAthA kahe . // joyaNasahassanavarga | satte vasayA havaM tizramayAlA // bArasayakalA sakalA // dAhiejaraharU jIvArDa || 1|| dasacevasadassAI || jIvAsattayasayA zvIsAI // bArakalA - yA || ve girissavinneyA // 2 // caudasa yasadassAI // sayAzcattAriega sayarAI // narahanuttarajIvA // vaJcakalAUNiyAkiMci // 3 // covIsa sahassAI // navasaya yAjoyaNANa battIse // culla himavaMtajIvA // zrAyAmeAM kalaUMca // 4 // satatIsasahassAI // baccayA joyapANa causayarA // demava yavAsajIvA // kiMcUNA solasakalAya // 5 // tepanna sahassAI // navasayyA joyaNANa gatIsA // jIvAmadA himavae // zrakalA bakkalAya // 6 // eguttarAnavasayA // tevattarimeva joyaNasahassA // jIvAsattarakalA // zraddhakalA cevahnivAse // 7 // caNavara sahasA || uppanna hi yaM Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. sayaMkalA doya // jIvAni sahesApuNa // lakaMjIvAvide hle||7|| jIvAsaMgrahagAthA // nvcevshssaaii|| bAvAzya sayA satteva // savise sakalAcegA dAhiNajaraharU dhaNupI ||e // dscevshssaa|| satte vasayAhavaMtiteyAlA ||dhnnupiitthN veyave // kalAyapannara sahavaMti // 10 // solasaceva kalA // zrahiyAu~hUM tianAgeNaM // bAhAveyahrasaya // ahAvIsA sayAcauro // 11 // caudasaya sahassA // paMcevasayA ahviisaaii||shkaarsyklaa ||dhnnupiitthN uttara chassaM // 12 // narahattara bAhA ||ahaarshuNti joyaNa syaaii|| bANavajAyaNANiya // ajhakalA sattarakalAya // 13 // dhaNuhimavekalacauro // paNavIsa sahassa usayatI sahiyA // bAhA soladdhakalA // tevanna sayAya pannahiyA // 14 // amatIsa sahassa sagasaya // cattadhaNudasakalAya hemavae // vAhAsattahisae // paNapannettinniyakalA // 15 // dhaNumaha himavedasakala // dosaya te. usahassasagavannA // bAhAbANajyasae // bahattarenavakalauMca // 16 // culasI sahasAsolasa dhaNuharivAse kalAcajakaMca // bAhAterasa sahasA // tisayazgasAhabakalAsaDhA // 17 // tisahadhaNunakalegalakha // sahasaccovIsatisaya bAyAlA // bAhApanna hisayaM // sahasAvIsAsakalaka // 10 // solasa sahassaasaya // tesIyA sajhaterasakalAya / bAhAvidehamase // dhanupIThaM parirayassakaM // 1e // itidhanupRSTa bAhAsaMgrahagAthA // lakahArasayaNatI, sasahassa caussayA yapaNasIyA // bArakalAThikalA // dAhiNa jaraharUpayaramimaM // 20 // sattahiyAtinnisayA // bArasahassAyapaMcalakAya // bArasakalAyapayaraM / / veyadvagirissadharaNitale // 21 // yoyaNa tIsaM vAse // paDhamAe mehalAya payaramimaM // lakatigatisaya risayA // culasIkAra sakalA // 22 // dasa joyaNa virakaMne // bIyAemehalayapayaramimaM // laskocavIsasayA gasahAda sakalAya // 3 // amasIyA ahasayA // battIsa sahassatIsalakAya // kalabAra vikaligArasa // uttarajaraharUpayaramimaM // 24 // doko DicajadalakA // sahasAbapannanavasagasayarA // ahakalA dasa vikalA // payara mimaM cuMbahimavaMte // 25 // hemavaebakomI // bAvattarilakha sahasatevannA // paNayAlasayaMpayare // paMcakalAhavikalAya // // 26 // guNavIsakomi amava, nna laraka aDasahi sahasa sayamegaM / bAsIyaMda sayakalA // paNAyakalA payaramiha himave // 27 // caupannaMkomI // larakAsIyAlatisayari sahassA // ahasayasatarisattaya kalAupayaraMtuharivAse // // bAyAlaM ko DisayaM // larakAcaupanna sahasabAsahI ||pnnsygunnhuttrkl // ahArasanisahapayaramimaM ||she // tesahi komisayaM // lakAsagavannasahasa guNayAlA // tisayamuttara dasakala pannarasakalAvideharU // 30 // itipratarasaMgrahagAthA // dasajoyaaisaepuNa tevIsa sahassa larakagavannA // joyaNagavattariba, Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 251 kalAya veDhaghaNagaNiyaM // 31 // asyApaNyAlA || tIsaMlarakAti hattarIsahasA // paMnarasa kalAyaghaNo // dassusa hoi bIyammi // 32 // satahiyA tinnisayA bArasa sahasAya paMcalarakAya // avarAya bAra sakalA // paNussae hoighaNa giriyaM // 33 // sattAsIigalarakA // uNatIsa hiyAya bivazsayAI // upattI saijAgA // caudasaveyaDha ghaNagaNiyaM // 34 // himavaMti saya caudasa, koDI utpannalarakasaganauI // sahasA caDayAlasayaM // solasakalabAra vikalaghaNaM // 35 // guNayAla sayAsattara // komI battI - sa larakasagatIsA // sahasA tisaya attara // bAra vikalaghaNamahAdimave // 36 // bagannasahasA, rako bAsahila rakasagavIsaM, sahasAnava sayaegu, esI hinisahassaghagayiM // 37 // itighanasaMgrahagAthA // // iti zrIlaghukSetra samAsa vArtike jaMbUhIpAdhikAraH prathamaH samAptaH // unamo vizvanAthAya tatvadarzine // // dave bIjo lavaNa samudrano adhikAra vakhANe be. // ad lavaNa samuddA digAro jamai || mUlagAyA // gotivaM lavaNoya | joyaNa paNanavai sahasajA taba // samanU - talAna sagasya // jalavuDI sadasamo gADho // 195 // artha- lavaNojaya ke0 jagatI thakI bAhera lavaNa samudranA ujaya eTale banne pA sAthI jevAre vacamAM zikhAnI sanmukha joyaNa paNa navaisahasajA ke0 jyAMsudhI paMcAhajAra yojana lavaNa samudramAMde yAvieM tyAMsudhI taba ke0 te lavaNa samudramAde goti ke0 gotIrtha sarakho be, eTale jema gAya pANI pIvAne talAvAM praveza kareM tevAre pAThalI bAju uMcI hoya, ane AgalI bAju nIcI hoe tene gotIrtha kahIeM. tema lavaNasamudramAMde paNa be pAsAthI nIkalIne vacamAM zrAvatAM paMcANu hajAra yojana sudhI pAulI mI uMcI ane AgalI bhUmI nIcI be, samanUtalathakI eTale dhAtakIkhaMDanI dizithI, ne jaMbUdIpanI jagatIthakI lavaNasamudramAMde digmAlajaNI jatAM thoDI thomI jalavRddhi yatAM paMcANu hajAra yojana jyAM thAya be, tyAM samanUtalathakI sAtaseM yojana pANInI uMcI vRddhi be, ane hajAra yojana pANI uMkuM be // 105 // // dave e lavaNa samudraneviSe jalavRddhi jANavAnuM karaNa kahe . // terAsieNa mazi, lla rAsiNA saMguNika aMtimagaM // taM padamarAsinaiyaM // vedaM muNasu lavaNajale // 196 // artha - terA sie ke pahelI traNa rAzI thApIeM. eka dhAtakIkhaMDanI rAzi paMcANu hajAra yojananI, ane jaMbUdvIpanI dizithI je paMcANu hajAra yojana lavaNa samudramAM For Private Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ z52 laghukSetrasamAsaprakaraNa. jae e bIjI rAzI, tathA vacamAM eka hajAra yojananI madhyarAzI je kahieM, e trIjI rAzI, ema traNa yAMkanI zreNI mAMDIeM, paDhI majhillarAsiyA saMgu piU - timagaM ke0 vacamAMnI yAMnI je zreNI te bedelI zreNI sAthe guNIeM, paDhI taMpaDhamarA siiyaM ke0 tene pehelI zreNInA yAMka sAthe veheMcI eM. erIte ubehaMmuNasulavaNajale ho lavaNasamudraneviSe jalavRddhiprate musu eTale jANajo. e gAyAno spaSTa artha na vaguNahattari joyaNa, e zrAgala baseM ne dazamI gAthA zrAvaze tene viSe vizeSethI ka deze . zrahIyAM mAtra sUtrArtha jAvo. // 106 // // have lavaNa samudranI zikhA vakhANe be. // viri sadasadasagaM // pihulAmUlAna satarasahasuccA // sadA sAvari // gAuDugaM vaha DuvelaM // 17 // artha - hihuvari ke deve tathA upara sadasadasagaM pihulA ke0 hajAra yojana padolI ne mUlA ke mUlayakI sattarasahasuccA ke0 sattara hajAra yojana uMcI be, evI lavaNasihA ke lavaNasamunI zikhA jANavI. sA ke0 te zikhA je be, taDuvari ho te sattara sahasra yojana upare gADugaMvaguDuvelaM ke0 begAu uMcI evI vela te bevAra eka ahorAtra mAM vadhe // 107 // // have pAtAlakalazA vakhANe be. // bahumase caudisi ca // pAyAlA vayarakalasa saMgaNA // joya sadassa jaDA // tadasaguNadihuvari ruMdA // 198 // artha - lavaNa samudrane viSe bahumajhe ke0 ghaNuM vacamAM pANInI mekhalAe caudizi capAyAlA ke0 cAradizine viSe cAra pAtAlA be. te pAtAlA kehavA be ? vayarakalasa ke0 vajramaya je kalaza tene saMgaNA ke0 zrAkAre be. valI kehavA be ? joyaNasaharasajaDDA ke0 eka hajAra yojananI te kalazAnI ThIkarI jADI be, tathA tadasaguNa hihuvariruMdA ke0 te jAmapaNA thakI dazagaNA eTale dazahajAra yojana hevala tathA upara ruMdI eM be eTale paholA be // 18 // // valI pAtAlakalaza kehavA be, te kar3e be. // lakaM ca majhi pihulA // joyalakaM ca bhUmimo gADhA // puvAi vaDavamuda || kejuva jUve sara nidANA // 19 // artha - larakaMcamajhi pihulA ke0 lAkha yojananuM peTa paholuM be, valI joyaelakaMca bhUmimogADhA ke0 lAkha yojana bhUmikAmAMde avagADha eTale jaMmA be, balI For Private Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 253 puvAzsu ke pUrvadizi thakI dhuramAMDIne dakSiNAvartta gaNatAM eka vaDavAmukha bIjo kejuva ke0 keyUpa, trIjo jUve ke yUpa, cotho zsara ke Izvara, anihANA ke0 eve nAme cAra pAtAlakalazo jANavA. // 9ee|| // have nhAnA pAtAlakalaza vakhANe . // ale bahupAyAlA // sagasahasA aDasayA saculasIyA // puvutta sayaMsapamA, NA taba tabappaesesu // 20 // artha- ase ke bIjA lahupAyAlA ke nhAnA pAtAla kalazA te sagasahasA aDasayAsaculasIyA ke sAta hajAra bAuso ne corAzI , te kehavA ? to ke-puvatta ke pUrve vakhAeyA be, je cAra mahoTA pAtAla kalazA te thakI sayaMsapamANA ke somA aMse jemanuM pramANa ne ehavA be, eTale some nAge , arthAt tenI daza yojananI ThIkarI jADI , tathA ekaso yojana pratyeka heThe tathA upara paholA , ane eka hajAra yojana nUmimAMhe jaMDA be, evA nhAnA kalaza te je sthAnake mahoTA kalaze nUmIkA rUMdhI nathI; tevA jalamekhalAnA taha tappaesesu ke0 te te pradeze e kalaza be, eTale gamagamane viSe . te kemake samujamAhe daza hajAra yojana vistAra je pANI be, tehanI mAMhelI paridhi zrANIeM. te AvI rIte ke-jaMbrahIpa thakI paMcANu hajAra yojana jAtAM be lAkha ne nevu hajAra yojana viSkaMna , teno varga karIeM tevAre ATha hajAra cArase ne daza komI thAya. tene dazaguNA karIeM tevAre corAsI hajAra ne ekaso komI thAya. tenuM mUla zodhIeM tevAre nava lAkha sattara hajAra ne upara sATha lanyamAna thAya. temAhethI cAra kalaze cAlIsa hajAra yojana saMdhyA be, te bAdakaratAM bAkI zrApa lAkha sItottera hajAra ne upara sATha rahe . tene cArajAge vaheMcIeM tevAre be lAkha uMgaNIsa hajAra baso ne pAMsaTha ekatnAge zrAve; to eka mahoTo pUrvadizino pAtAlakalaza zrane bIjo dakSiNa dizino pAtAlakalaza te behunu eTabuM aMtara jANavU. have tyAM ekekA aMtare ekeka zreNIneviSa baseM ne pannara kalaza hoeM, te kalazoeM be lAkha pannara hajAra yojana saMdhyA De. ane bAkInA cAra hajAra baso ne pAMsaTha yojana meM rahyA te kalazanI ThIkarIne jAmapaNe ruMdhyA be, ema prathama nhAnA kalazanI zreNIne viSe baseM pannara kalaza, bIjIneviSe baseM ne sola, ema ekeko kalaza vadhAratAM badhI nava zreNI , to navamI zreNIneviSe baseM ne trevIza kalaza . erIte eka zrAMtarAneviSe nhAnA kalaza eka hajAra navase ne ekottara thAya. tevA cAredizinA ekaThA karatAM sAta hajAra zrAvaso ne corAzI nhAnA kalaza thAya.iti 200 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 laghudevasamAsaprakaraNa. . .. // have cAra pAtAla kalazanA devatA kahe be.|| . kAlo ya mhaakaalo|| velaMba panaMjaNoya canasu surA // paliuvamAnaNo tada // sesesu surA tayA // 20 // zrartha- cAra mahoTA pAtAla kalazane viSe pUrvadizithI anukrame dakSiNAvartta jotAM eka kAla, bIjo mahAkAla, trIjo velaMba ane cotho pranaMjana eve nAme caususurA ke cAra devatA adhiSTAyaka jANavA. paNa te devatA kehavA , to ke- palivamAuNo ke eka palyopamanuM zrAyuSya dhare De evA . taha ke tathA sesesusurA ke zeSa bIjA nhAnA je kalaza tene viSe je devatA adhiSTAyaka De, temanuM AyuSya tayajhAka ke te pUrvokta devatAnA AyuSya thakI tharDa ne eTale arka paDhyopamanuM . // 201 // save simado naage|| vAU masillayaMmi jalavAU ||ke vala jalamuvarikhe ||naag uge taba saasubve|| 20 // artha- save simahojAgevAU ke sarva mahoTA pAtAla kalazAnA adho nAgeM eTale nIce vAyu , ane majilayaMmijalavAU ke madhya eTale vacalA nAgeM vAyu ane jala e baMne mizra . tathA kevala jala muvarikhe ke uparale nAge kevala pANIja be. to ekekA trIjA nAgane viSe tetrIza hajAra traNaseM ne tetrIza yojana upara eka yojanano trIjo nAga hoe. evA nAgaDugetabasAsuve ke nIcenA nAganeviSe ane vacalA jAganeviSe zvAsanI pare vAyu be, te AgalI gAthAeM vakhANe be. // 20 // badave jayAravAyA // mubaMti khuti umivArA // ega addhortto|| tayA tayA vela parihI // 203 // artha- evA be nAganA vAyuneviSa bIjA bahave ke ghaNA uyAra ke udAra eTale mahoTA vAyA ke vAyarA te muLaMti ke male be, te malIne pANIne khuhaMti ke dona pamADe je. jema mANasanA peTamAMhe vAyunI vRddhi thavAthI dona pamADe, zabda kare tema pAtAlakalaza te ega ahoratto ke eka ahorAtra mAMhe pulivArA ke be vakhata dona pamAme , tayAtayAvelaparivuDhDhI ke te tevAre pANInA velanI vRddhi thAya be; eTale jevAre vAyunA jorathakI kalazA utnarAya ne tevAra samujnuM pANI vadhe , evo anAdikAlano sahejazrI cAla je. je eka ahorAtramAMhe be vAra pANInI vela vadhe ema jANavU. // 23 // // have samujmAhe velaMdhara devatA le te vakhANe . // bAyAlasahi usyri|| sahasA nAgANa masavari baahiN|| velaM dharaMti kmso|| canahattarulaku te save // 204 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. zya artha- bAyala ke betAlIza hajAra nAgANa ke0 nAgakumAra devatAne maU ke0 mAMhe pesatI velaM ke0 vela prate dharaMti ke0 gharI rAkhe be, eTale nivAre be. valI saTha ke sATha hajAra nAgakumAra devatA te lavaNasamudranI zikhAne uvari ke0 uparanA be koza uparAMta je vela vadhe be, te prate vAre be. ane dusarisahasA ke0 bahutera hajAra nAgakumAra devatA te bAhiM ke0 bAheranI veli je dhAtakI khaMDamAM praveza kare be, te veline nivAre be, arthAt dharI rAkhe be, e rIte nAgakumAranA devo kamaso ke anukrame pANI nIveli prate dharI rAkhe be. mATe e devone velaMdhara kahie. tesave ke0 te sarva devatA ekatA gaNieM tevAre cahattarularaku ke0 ekalAkha ne camottera hajAranI saMkhyA thAya be. // 204 // // have velaMdharanAM sthAnaka tathA tenA adhipati kahe . // bAyA sadassediM // puvesANAidisi vidisi lavaNe // velaMdharANuvelaM // dhararAINaM girisu vAsA // 205 // artha - lavaNe ke lavaNa samudramAMde puvesANAidisividisi ke0 pUrvAdi cAra dizi ne izAnAdika cAra vidizineviSe bAyAlasahassehiM ke0 betAlIza hajAra yojana gayAthI eTale jaMbUdvIpanI jagatinI vedikA thakI betAlIza hajAra yojana lavaNa samudramAM pUrvapramukha cAra dizineviSe velaMdhara ke0 velaMdhara nAme je devatA tene vasavA yogya parvatane viSe AvAsa jANavA. ane izAnapramukha cAra vidizineviSe lavaNasamudramAM betAlIsa hajAra yojane aNuvelaMdhara ke anuvelaMdhara nAme je rAI 0 adhipati evA cAra devatAne ramavAnA girisu ke0 parvataneviSe vAsA ke0 zrA vAsa jANavA. // 205 // // have AvAsa parvatanAM nAma kahe be. // gotha daganAse // saMkhe dagasImanAmi disi sele // gothUno sivadevo // saMkho ya maposilo rAyA // 206 // artha - pUrvadizi gothuna nAme AvAsa parvata be, ane dakSiNa dizi dugunAsa nAme AvAsa parvata be, pazcimadizi saMkha nAme zrAvAsa parvata be, ne uttaradizi dasasIma AvAsa parvata . e rIte disisele ke0 e cAra dizinA parvatane viSe anukrame eka gothu, bIjo zivadeva, trI jo zaMkha, chAne cotho maNosila eve nAme velaMdhara devatAnA rAyA ke0 rAjA evA nAgakumAra devo rahe ve, eTale je dizAune viSe rahe tene velaMdhara kahIpaM, thane je vidizAune viSe rahe tene anuvelaMdhara kahieM // 206 // For Private Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 laghukSetrasamAsaprakaraNa. kakkoDe vijhupade // kelAsaruNappade vidisi sele // kakkoDaga kadama // kelAsa ruNappaho saamii||20|| artha- have izAna pramukha cAra vidizine viSe karkoTaka, vidyutprana, kailAza zrane aruNaprana eve nAme je cAra AvAsa parvata , tene viSe anukrame karkoTaka, kadama, kailAza ane aruNappado ke vidyutprana eve nAme cAra anuvelaMdhara nAgakumAra devatAnA sAmI ke khAmi jANavA. je vidizine viSe rahe tene anuvelaMdhara kahieM. // 20 // // have e parvatanA mAna zrane varaNa kahe . // ee giriNo save // bAvIsadiyA ya dasasayA mUkhe // cana saya canavIsadiyA // vibilA huMti siharatale // 20 // artha- eegiriNosave ke e sarva velaMdhara, ane anuvelaMdhara nAme je AvAsa pa. vaMta , te bAvIsahiyAya dasasayAmUle ke eka hajAra ne bAvIza yojana mUlane viSe poholA jANavA. ane causaya cavIsahiyA ke cArase ne covIza yojana sihara tale ke0 zikharasthale eTale zikharane viSe vihilA ke vistArepoholA hu~ti ke le.207 satarasasaya igavIse // uccatte te savezyA sve|| kaNagaM karayayaphAlida, disAsu vidisAsu rynnmyaa|| 20 // artha- valI te parvata kehavA be? to ke-eka hajAra sAtaseM ne ekavIza yojana jaccA tte ke UMcA , valI te savve ke0 te ATha parvata kehavA be, savezyA ke vedikAnavanakhaMma teNe karIne sahita be, valI kaNagaMkarayaya phAliha ke kanaka, zaMkaratna, rU', ane sphATikaratna enI pUrvadizithI anukrame godhanAdika cAra parvata je. ane vidisAsurayaNamayA ke0 vidizineviSe je karkoTAdika cAra parvata , te ratnamaya jANavA. // 20 // // have e zrAva parvata pANI upare keTalA dekhAya be te kahe . // navaguNahattari joyaNa // bahijakhuvari catta paNa navanAyA // ee male navasaya // tesahA naagsgsyrii||10|| artha- e bhAu parvata badi ke jaMbUchIpanI vizieM mavaguNahattarijoyaNa ke navase ne jaMgapotera yojana upara eka yojananA, pamanavajAyA ke paMcANu nAga karieM, tevA catta ke cAlIza nAga adhika eTalA yojana jaMbachIpanI dizieM jaluvari ke pANI upara dekhAya be. tathA, ee ke e parvata make ke mAMhelI lavaNa samunI zikhAnI vizithI jotAM navasayatesahA ke navasene tresavayojana upara eka yojananA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. paMcANu nAga karieM tevA sIttotera nAga eTalA pANI upara parvato dekhAya be te jANavA. - lavaNa samupha madhye paMcANu hajAra yojana jatAM sAtaseM yojananI jalavRddhi be. to betAlIza hajAra yojana jAeM tyAM velaMdhara parvata , te sthAnake keTalI jalavRddhi hoe, te jANavAnI.rIti batAve . ahIM prathama zreNI paMcANu hajAranI, bIjI sAtaseMnI, anetrIjI zreNI betAlIsa hajAranI, evI zrAMkanI traNa zreNI mAMDIeM. e traNa zrAMkanI rAzi mAMDyA paDI te rAsIeNamajila e gAthAnA vidhieM gaNIeM, te zrAvI rIte ke, vacamAMnI je sAtaseMnI zreNI tene belI betAlIza hajAranI zreNIeM gupIeM tevAre be kroma ne corANu lAkha thAya, pabI pehelI zreNI je paMcANu hajAranI ne, tenI sAthe nAga veheMcIeM tevAre traNaseM ne nava yojana upara eka yojananA paMcANu nAga karIeM, tevAre pIstAlIsa nAga Ave, e rIte samanUtale jaMbUhIpe jotAM betAlIza hajAra yojane eTalI jalavRddhi hoe. thane paMcANu hajAra yojane eka hajAra yojana lavaNa samupha umo be, to betAlIsa hajAra yojane keTalo jaMDo je? tenuM gaNIta AvI rIte karavU ke betAlIza hajAra yojanane hajAranA thAMke guNIeM tevAre cAra komI ne vIza lAkha thAya. tene paMcANu hajAra nAge veheMcIeM tevAre cArase ne betAlIza yojana upara eka yojananA paMcANu nAga karIeM tevA daza nAga yAve, eTalo samuDa jaMmo be, panI jalavRddhi tathA jaMgapaNuM e be ekAM karieM tevAre sAtaseM ne ekAvanna yojana upara eka yojananA paMcANu nAga karieM tevA paMcAvanna nAga thAya, te sataraseM ne ekavIza yojana velaMdhara parvatarnu jaMcapaNuM , temAMvethI bAda karIeM tevAre navaseM uMgaNotera yojana, ane upara paMcANuzrA cAlIsa nAga rahe. eTalo jaMbUdvIpathI jatAM velaMdhara parvata pANIthI uMcA . have tyAM parvatano vistAra keTalo , te thANavAno vidhi kehe . jalavRddhi anai jaMDapaNuM e be sAtaseM ekAvanna yojana upara paMcANuyA paMcAvanna nAgaDe, te sarvanA paMcANuzrA nAga karIeM tevAre ekottera hajAra ne cArase nAga thAya, palI vibAraphugavise so e karaNa gAthAeM karatAM parvatano mUla vistAra eka hajAra ne bAvIza yojana , ane zikhara vistAra cArase ne covIza yojana , te adhikA mAthI uDe kADhatA bAkI pAMcaveM ne zahANuM rahe te parvata, sattarase ne ekavIza yojana UMcapaNuM , tenI sAthe nAga veheMcatAM nAga pohoMce nahI, te mATe ekottera hajAra ne cAraseM eTalI jalavRddhi, tathA jaMDapaNAnA paMcANuyA jAgabe, tene pAMcaseM ne bahAeM sAthe guNIeM tebAre cAra koDa vIza lAkha sattANuM hajAra ne baseM thAya, tene parvatanA uMcapaNAnA sattaraseM ne ekavIza yojana sAthe nAga veheMcIeM tevAre covIza hajAra AThaseM ne nava Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A laghutrasamAsaprakaraNa. yAve, zeSa navaseM ne agI cAra vadhe, temATe te covIsa hajAra zrAvaseM ne nava je be temAMde eka jelIeM, paDhI paMcANu jAge verhecIeM tevAre baseM ne ekasaTha yojana upara paMcAya paMdara jAga yAve.. dave parvatano mUla vistAra eka hajAra ne bAvIza yojana be. mAthI jevAre e baseM ekasaTha yojana, ane paMcANuyA pannara jAga kADhIeM, tevAre sAtaso ne sATha yojana upara paMcANuthA eMsI jAga rahe, eTalo parvatano vistAra jANavo.. ve mAMhelI dizieM jalanI vRddhi ANavAne kA e parvatanA vistArano thAMka je sAtaseM sATha yojana upara paMcANuyA eMsI jAga be, tene paMcANue guNI tevAre bahutera hajAra baseM ne eMsI eTalA paMcANutrA jAga yAya. paDhI eka paMcANu hajAranI, bIjI sAtaseMnI, ane trIjI bahutera hajAra baseM ne eMsInI, evI yAMkanI traNa rAzI mAMgIeM; temAM baccenI je sAtaseMnI zreNI be, tenI sAthe jevAre behelI zreNI guNIeM tevAre pAMca kroDa pAMca lAkha ne bannu hajAra eTalAM pratijaMga thAya paDhI je pahelI rAzi paMcANu hajAranI be, tenA pratijaMga karavAmATe tene paMcANue guNIeM tevAre nevu lAkha ne pacIsa hajAra thAya. eTalA pratinaMge uparanA pratinaMganI rAzI veDheMcI eM tevAre yojana pAMca yAve, zeSa pAMca hajAra cAraseM ne ekottera vadhe. tene paMcANu jAge veheMcartA sattAvanna kalA yAve, zeSa bapanna ugare, temATe eka jelIeM tevAre kalA zrAvanna yAya; eTale pAMca yojana upara zrAvanna kalA eTalI mAMhelI dizieM jalavRddhi be, te jala kI parvatanuM uMcapaNuM navaseM ugaNottara yojana ne upara paMcANuyA cAlIza jAga be, mAMdeSI pAMca yojana ne aTThAvanna jAga bAda karIeM tevAre navaseM tresaTha yojana upara paMcANuyA sItotera nAga; eTalo lavaNa samudranI zikhAdizithI jotAM velaMdhara parvata UMcA be. tathA e yA parvatanA mUlane viSe traNa hajAra baseM ne batrIza yojanano paridhibe, ne zikharane viSe teraseM ne cauda yojanano paridhi be. have mAMdomAM te parvatano yAMta ANavAno vidhi kahe be. jaMbudvIpanI jagatIthakI betAlIza hajAra pAMcaseM ne agI Ara yojana lavaNa samumAMde gayA pachI parvatanA viSkaMjanuM madhya be, tyAM samudranuM vRtta viSkaMna eka lAkha paMcAsI hajAra ne bAvIza yojana be, teno paridhi pAMca lAkha paMcAsI hajAra ne ekA yojana thA, temAM thI yA velaMdharanuM viSkaMna ATha hajAra ekaso ne bahuMttera yojana bAda karieM tevAre pAMca lAkha bahutera hajAra navaseM ne pannara yojana bAkI rahe; tene va jAge verhecIeM tevAreM bahutera hajAra ekaso ne caud yojana upara eka yojananA tera jAga karieM, tevA ATha jAga eTaluM velaMdhara parvatane vacce aMtara jANavuM // 110 // For Private Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. zyae // have upanna aMtarachIpanI sthiti kehe . // himavaMtaMtA vidisii|| sANAzgayAsu canasu dADhAsu // saga saga aMtaradIvA paDhamacanakaM ca jagaI // 12 // artha- himavaMtaMtA ke hemavaMta parvatanA aMta eTale banne beDAneviSe samunamAMde ve be dADhA vidizineviSe nIkalI , have te sANAzgayAsu ke izAnakUNa pramukha cAra vidizine viSe canasu dADhAsu ke cAra dADhA prApta thayA utAM te pratyeka dADhAneviSe sagasaga aMtaradIvA ke sAta sAta aMtarachIpa be, te aMtarachIpamAhe paDhamacaukaM ke pehelA je cAra aMtarachIpa ne te jaga ke jagatI thakI keTale ra be, te kahe . // 11 // joyaNatisaehi ta // sayasayavuDhI ya basu canakkesu // annunna jagazaMtari // aMtarasamavibarA save // 21 // artha- pehelA cAra aMtarachIpa jagatIthakI traNaseM yojana pUra , ane ta ke te chIpano vistAra paNa traNase yojana be. paDI sucaukkesu ke catuSkaneviSe pratyeke annunna ke eka dIpa zrane bIjAbIpanI vacce jagatIvacce, ane chIpanA vistAraneviSe sayasayavuTThI ke so so yojananI vRddhi jANavI. eTale je chIpane jagazvaMtari ke0 jeTalo jagatI thakI aAMtaro , te chIpano aMtarasamavibarAsave ke0 te aMtarasamAna teTalo vistAra paNa jANavo. eTale pehelA cAra aMtarahIpa jagatI thakI traNaseM yojana de, to teno vistAra paNa traNaseM yojana pramANe jANavo. bIjuM catuSka jagatI thakI cAraseM yojana pUra be, to teno vistAra paNa cArase yojana . ema sarvaneviSe ekaso yojananI vRddhi karatAM sAtamuM aMtarachIpanuM catuSka jagatI thakI navase yojana pUra , tehano vistAra paNa navaseM yojana pramANa je. te yaMtrayI jANavo. // 1 // // have e aMtarachIpa pANI upara keTalA uMcA te kahe . // paDhamacanakkuccabahiM // aDhAi ya joyaNa ya viisNso|| sayariM savuDhipura // mAdisiM savi kosagaM // 13 // artha- aMtara chIpanuM paDhamacanakka ke peheDhuM catuSka te bahiM ke bAhera jaMbU kI. panI dizAe avAzyajoyaNazyavIsaMso ke aDhI yojana upara vIza aMsa eTale paMcANuthA vIza jAga eTaluM pANIthI upara uMcaM jANavU. ura ke bIjA aMtarachIpanA catuSkaneviSe paMcANuthA sayarisavuTi ke sIttera nAganI vRddhi jANavI, eTale bIjuM catuSka aDhI yojana upara paMcANuzrA nevu jAga pANIthI uMcaM jANavU, ane masadisiM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. ke lavaNa samujnI zikhAnI dizie kosagaM ke be koza pramANa saba ke sarva kIpano prakAza jANavo. te yaMtramAhe lakhyuM . // 13 // // have aMtarachIpanA nAma kahe . // save sveshyNtaa|| paDhamacanakami tesi naamaaii|| egoruya AnAsiya // vesANiya ceva lAMgUle // 14 // artha- satvesavezyatA ke sarva aMtarachIpa vedikAvanakhaMDe karI maMmita jANavA. aMtarachIpanA paDhamacaukami ke pehelA catuSkane viSa IzAnakUNathI dakSiNAvarta gaNatAM tesinAmAiM ke te chIpanA je nAma , te kahe . egoruya ke eka rucaka.bI thAnAzika, trIjuM vaiSANIka, cothu lAMgulIka, e cAra nAma anukrame jANavAM // 14 bIyacanakke hayagaya // go sakkuli puvksmnaamaanno|| ___ AyaMsa miMDhaga a|| gopuvamudA ya tshyNmi||15|| - artha-bIyacaukke ke aMtarachIpanA vIjA catuSkaneviSa haya, gaya, go, bhane zakulI, e cAra zabdane pratyeke kama ke karNa zabda jomIeM, tevAre je nAma thAya te nAme chIpa jANavA. eTale hayakarNa, gajakarNa, gokarNa, ane zatkulIkarNa, evAM nAma jANavA. have tazyaMmi ke trIjA catuSkaneviSe Adarza, miMDhaka, zrayaH, go, e cAra zabdane pratyeke putvamudAya ke pUrve mukha zabda jomIeM, tevAre Adarzamukha, meMDhamakha. zrayomukha ane gomukha, eve nAme cAra DIpa be. // 15 // . daya gaya dari vaggha muhA // canabae Asakarama darikammo // __ akasma kama ppAvara, Na dIva paMcamacanakaMmi // 16 // artha-caunae ke cothA catuSkaneviSe haya, gaya, harI ane vyAghra, e cAra nAmane Agala pratyeke muhA ke mukha zabda jomIeM tevAre hayamukha, gajamukha, harImukha ane vyAghramukha, evA cAra nAme cAra chIpaDe,ane azvakarNa,siMhakarNa, akarNa ane karNaprAvaraNa eve nAme dIva paMcamacanakami ke pAMcamA catuSkane viSe aMtarachIpa jANavA // 16 // ukkamudo medamuho // vikumudo viGAdaMta mi|| sattamage daMtaMtA // ghaNa vaha nigUDha sujhAya // 21 // artha- uskAmukha, meghamukha, vidyunmukha ane vidyudaMta, eve nAme bahA catuSkanA aMtarachIpa be, have sAtamA catuSkaneviSe daMtaMtA ke daMta zabda cArenA aMtane viSe jomIeM tevAre ghanadaMta, laSTadaMta, gUDhadaMta ane sijhadaMta, evAM cAra nAma jANavAM. e ahAvIza aMtarachIpanAM nAma kahyAM. // 17 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. 161 have aMtarachIpano paridhi kahe be. pehelA catuSkaneviSe navase ne ugaNapacAsa yojanano paridhi , panInA catuSkane viSetraNaso ne sola yojananI vRddhi karIeM. yathA // sobuttaratisayajuya // sapaDhamaparihivarAvaracaukaM paDhamenavaguNavanna // sAvIebArapaNasahI // 1 // tazepanarikArasi // cauDaepuNaaDhArasagaNagyA // joynnbaaviissyaa|| terhiyaapNcmcuk||2|| paNavIsazguNatIsA // baThecarameDa viispnnyaalaa||pri hiaMtaradIvA sattacanakANanAyabA // 117 emeva ya sidariMmi vi|| aDavIsaM savi hu~ti bappannA // eesu jualarUvA // paliAsaMkhaMsaAja narA // 17 // artha- emeva ke0 e pUrvokta prakAre je ya ke0 valI siharimivi ke zikharI parvatane viSe paNa IzAnakUNa pramukha cAra vidizineviSe cAra dADhA , to ekekI dADhAeM sAta sAta aMtara bIpale, tevAre cAre dADhAnA aDavIsaM ke bahAvIza thAya. e rIte hemavaMta tathA zikharInA ekA gaNatAM saviDaMtibappannA ke sarva malIne bapanna aMtarachIpa jANavA. eesu ke0 e sarva bapanna aMtara bIponeviSe jualarUvA ke yugalarUpa evA narA ke manuSya jANavA. ane paliyAsaMkhaMsathAu ke pakSyopamanA asaMkhyAtame jAge tenuM zrAyuSya jANavU, evA yugalIzrA tyAM vAsa kare . // 10 // joyaNadasa maMsataNU // pahikaraMmANamesi causahI // a saNaM ca canabA // guNasIdiNa vaccapAlaNayA // 1 // artha-te yugalIthAnA taNU ke zarIra tejoyaNadasamaMsa ke eka yojanane dazame jAge je, eTale bAuse dhanuSyanAM jaMcAM zarIra be, valI esi ke e yugalIyAnA zarIraneviSe pihikaraMDANacausahI ke cosa pAMsalI . ca ke0 valI te yugalIAne asaNaM ke0 thAhAranI zchA caubAje ke ekAMtare upaje . ane e guNasIdiNavaccapAlaNayA ke jaMgaNAeMsI divaza lage apatya pAlanA kare . // 15 // pabimadisi sudhyi lava, NasAmiNo goyamutti zgudIvo // una vi jaMbUlavaNe // ravidIyA ya tesiM ca // 10 // artha-meruparvatathakI pachimadisi ke pazcima dizine viSe jagatIthakI bAra hajAra yojana lavaNasamukhamAMhe suhiyalavaNasAmiNo ke sUsthita eve nAme je lavaNasamujano svAmI deva , teno goyamuttizgudIvo ke gautama eve nAme eka dvIpa ne, te gautamachIpanA unavi ke bannebAju jaMbUlavaNepuravi ke jaMbuddhIpanA be sUrya ane Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ladhudevasamAsaprakaraNa. lavaNasamujanA be sUrya tesiM ke tenA dIvAya ke bebe dvIpa jANavA. eTale vacamAM gautamachIpa , ane banne pAse be be sUryavIpa . // 2 // jaga paruppari aMtari // tada vibara bArajoyaNasahassA // emeva ya puvadisi // caMdacanakassa cala dIvA // 21 // artha- jaga ke jagatIthakI bIpanuM vegalApaNuM ane paruppari aMtari ke chIpana paraspara eTale mAhomAMhe aMtara taha ke tathA chIpano vibara ke0 vistAra te bArajoyaNasahassA ke bAra hajAra yojana jANavo. ya ke valI emeva ke e prakAreja puvadisi ke pUrvadizineviSe jagatI thakI bAra hajAra yojana lavaNasamujmAMhe be caMjamA jaMbrahIpanA ane be caMjamA lavaNasamunA e rIte caMdacajakassa caudIvA ke cAra caMjamAnA cAra chIpa be. 251 evaMciya bAdira // dIvA a6 puvapabima // 3 lavaNe udhAyaz, saMDa sasINaM ravINaMca // 22 // artha- evaMciya ke e prakAre bAhira ke bAhera thakI dhAtakI khaMDaneviSe tathA maMdara parvata thakI pUrvapazcima dize lavaNasamunI jagatI thakI bAra hajAra yojana lavaNa samuamAMhe zikhAnI dizi phare, te be caMjamA lavaNa samujanA, zrane caMdramA dhAtakI khaMDanA, e rIte ATha caMjamAnA chIpa pUrvadizieM , tathA be sUrya, lavaNasamujanA, ane u sUrya dhAtakIkhaMDanA, evaM thAu sUryanA dvIpa pazcima dize . // 2 // ||e caMjamA thane sUryanA chIpa pANI upara keTalA je te kahe . // ee dIvA jaluvari // badi joyaNa sahaahasIi tadA // va bhAgAvi ya cAlIsA // madhe puNa kosa ugameva // 23 // - artha- eedIvA ke e pUrve kahyA je caMjamA ane sUryanA chIpa te javuvari ke0 pANI upara bahi ke jaMbalIpa dhAtakIkhaMmanI dizithI jotAM joyaNasavayahasI ke sADIhAsI yojana tahA ke tathA prakAre nAgAviyacAlIsA ke upare paMcANuthA cAlIza jAga eTalA pANIthI upara je, te jANavAne zrarthe prathamanI pere yAMkanI traNa rAzi mAMDIeM. eka paMcANu hajAra, bIjI sAtase ane trIjI covIza hajAra, sulanapaNAmATe biMcha TAlIne vaccenI rAzi helI rAzisAthe gaNatAM sola hajAra ne zrAso thAya, tene pehelI rAzinA paMcANu hajAra , tenA biMdu TAlatAM paMcANujAge veheMcIeM tevAre ekaso uttera yojana upara paMcANuzrA eMsI nAga zrAve. eTalI lavaNasamunI zikhAdizi jalavRddhi, tenuM barDa aThAsI yojana thAya . tenI sAthe pANI thakI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 263 bAheranI uMcAznA be koza nelIeM tevAre sADIhAsI yojana upara paMcANuyA cAlIza jAga, eTalA jaMbRhIpa tathA dhAtakI khaMmanI dizithI jotAM pANI upara chIpa je. puNa ke valI mane ke mAMdenI lavaNa zikhAnI dizithakI jotAM kosa ugameva ke banne bAjue ve koza pANI thakI sarva DIpa uMcA The. have chIpano paridhi kahe je. uktaMcasagatIsasahassanavasayA, DayAlaparihiMjalAukosabahiM // uccA aMtojoyaNa, aDasI paNanaupacattaMsA // 1 // 23 // // have te caM'sUryachIpamAMhe prAsAdanAM pramANa kahe . // kulagiripAsAyasamA // pAsAyA esu niyaniya padaNaM // tada khavaNe josiyA // dagaphAlida jlesaagaa||24|| iti zrIlavaNasamujAdhikAro dvitIyaH smaaptH|| artha- esu ke e caMDasUryachIpane viSe kula giripAsAyasamA ke kulagirinA prAsAda sarakhA sAmIbAsaTha yojana uMcA, ane tenuM tharDa savAekatrIza yojana paholA, evA ramavA yogya niyaniyapahaNaM ke potapotAnA pranu eTale svAmI je susthitadeva tathA caMDa sUrya temanA evA pAsAyA ke0 prAsAda , tathA e sarva caM sUrya pramukha je jyotaSInAM vimAna te sphATika ratnanAM De. taha ke0 tathA lavaNe ke lavaNa samupane viSe je josiyA ke jyotaSI ne tenAM vimAna dagaphAlida kendagapATana je sphATikaratna tenAM be, te vimAnane saMyoge lavaNa samujnAM pANI phATe De, e ratnano jAtiguNa je. valI te ratnanI kAnti udbulesAgA ke uMcI lavaNa zikhAneviSe paNa prakAza kare . lavaNa samujne viSe cAra caMjamA, cAra sUrya, traNaseM ne bAvana graha, ekasone bAra nakSatra, ane be lAkha saDasaha hajAra ne navaseM eTalI tArAnI komAkoDI jANavI. lavaNasamuno paridhi pannara lAkha ekyAsI hajAra ekaso ne uMgaNacAlIza yojana jANavo. samujnI jagatinA cAra hAranuM aMtara, traNa lAkha paMcANu hajAra baseM ne savAeMsI yojana . have lavaNa samujnuM pratara ghana karavAnI gAthA lakhe de // dasasahasarahiyamibara // achaMdasasahasasaMjuaMteNa // gaNiyAyamaUparihI // payarolavaNassimohoI // 1 // navanavako DisayA // ekasahIkoDIsattarasalakA // pannarasasahasAyazmo // ghaNosavesattarasahassaguNo // 2 // sosolako DikoDI // tiNavazlakIguNacattasahasAyA // navasayakoDIpannara // koDIpannAsalakAya // 3 // // 24 // // itivAcanAcAryazrIsahajaratnaviracite kSetrasamAsavArttike lavaNodAdhikAraH samAptaH // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gum laghudevasamAsaprakaraNa. // have dhAtakIkhaMDa nAmA bIjA chIpano adhikAra vakhANe . // - jAmuttaradIdeNaM // dasasayasamapihula paNasayanacceNa // jasuyAra girijagaNaM ||dhaayshsNddo juda vidtto||25|| . artha-lavaNa samupanI jagatI thakI bAhera valayane thAkAre cAra lAkha yojana paholo evo bIjo dhAtakIkhaMga nAme hIpa be, te dhAyazsaMDo ke dhAtakIkhaMga kehavo be? to ke-usuyAragirigeNaM ke khukAra nAme je be parvata teNe muha vihatto kebe jAge veheMcyo be, eTale eka pUrva dhAtakIkhaMDa, ane bIjo pazcima dhAtakIkhaMDa e be jAga jANavA. have te SukAra parvata kehavA ? to ke-jAma ke dakSiNa dize, ane uttara ke uttaradizieM, dIheNaM ke dIrgha eTale lAMbA je. valI dazasaya ke dazaso eTale eka hajAra yojana samapihula ke mUlane viSe, ane zikharane viSe, sarakhA poholA . tathA paNasayajacceNa ke pAMcase yojana UMcA be. labaNa samujnI jagatInA dakSiNa uttaradizinA vaijayaMta, aparAjita eve nAme je bAraNAMbe, temAMthI khu eTale bANane zrAkAre cAra lAkha yojana dhAtakIkhaMganA vistAra sudhI lAMbA nikalyA le, evA te parvato . // 25 // // have be khaMmane viSe kula giri kSetra vakhANe . // .. khaMDage giriNo // saga saga vAsA ya ara vivararUvA // dhuri aMti samA girinno||vaasaa punnpilpihubyraa||16|| artha- khaMmAge ke dhAtakIkhaMDanA pUrva ane pazcima dizAnA ekekA khamaneviSe bagiriNo ke kulagiri jANavA, ane sagasagavAsAya ke sAta sAta detra jANavAM. te kula giridetra kevAM be? to ke-ghara vivararUbA ke0 zkhukAra kulagiri te thArA sarakhAM ne, ane kSetra te zrArAnA vivara eTale je zrAMtarA hoya tenA sarakhAM be. jema gADInAM pazmAne viSe, vaccenI nAni thakI ArAnA AMtarA hoe; tema jaMbachopa ane lavaNa samupha ne, te nAni sarakhA le. ane dhAtakI khaMDamAMhe je khukAra tathA kulagiri pramukha parvata be te zrArA sarakhA ne, ane kSetra te tenA AMtarA sarakhAM be. valI giriNo ke te kulagiri khukAra kehavA ? to ke-dhuri ke0 mUlane viSe ane aMti ke AdemAne viSa samA ke0 sarakhA paholA . puNa ke0 valI vAsA ke0 kSetra je je, te lavaNa samupathakI mAmIne pihala pichalayarA ke pihala pihalatara be. // 26 // // have dhAtakIkhaMmamAhe je padArtha jaMbUlIpa mAhelA padArtha sarakhA De te kahe je. // dahakuMDaMmattamame, rumussayaM vibaraM viyaDhANaM // vaTTagiriNaMca sume, ruvajAmida jANa puvasamaM // 22 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. artha- dhAtakIkhaMmaneviSe je aha, kuMmanuM jaMmata ke umapaNuM tathA meruparvata TAlIne kulagiri, gayadaMtagiri, vakSaskAra, yamala giri, kAMcana giri ane vaitADhya pramukha parvatarnu mussayaM ke jaMcapaNuM, tathA ca ke valI sumeruvaja ke sumeruparvata varjine vaitADhyano vibaraM ke vistAra ane vagiriNaM ke bIjA vaitADhya pramukha vRttaparvatanoM vistAra te sarva puvasamaMjANa ke0 pahelAnA sarakho jANavo. eTale jaMbachIpanI pere jANavo. // 27 // // have dhAtakIkhaMDaneviSe be meru le te vakhANe . // merugaMpi tahacciya // navaraM somaNasahihuvari dese // saga aDasahassaUNa, ttisahasa paNasI uccte|| // artha- dhAtakIkhaMmanA je merugaMpi ke be meruparvata be, te tahacciya ke jaMbrahIpanA meru sarakhA jANavA. paNa navaraM ke eTaTuM vizeSa De ke, je somaNasahihavarideselagaaDasahassaUNa tti ke somanasa vana thakI deThe sAta hajAra yojana, ane somanasa vana thakI upare yAra hajAra yojana uNA karieM. iti eTale e nAva je jaMvachIpanA merunI nUmithI pAMcase yojana upara caDieM, tyAM naMdana vana be. te thakI upara sADA bAsaTha hajAra yojana caDIeM, tevAre somanasa vana De, tyAM trIza hajAra yojana uMcuM pAMmukavana , ane dhAtakIkhaMmanA merunu eTabuM vizeSa je nUmithakI pAMcaseM yojana caMcuM naMdanavana be, te thakI sADA paMcAvanna hajAra yojana UMce. caDIeM, tyAM somanasa vana , tyAMthI ahAvIza hajAra yojana UMcA caDIeM, tyAM pAMmuka vana , e corAsI hajAra yojana thayA. ane eka hajAra yojana nUmimAMhe jaMmA be, ema sarva malI sahasa paNa soza uccate ke0 dhAtakI khaMDanA meru paMcAsI hajAra yojana uNcaave.||2|| // have te meruno vistAra kahe . // tadapaNanavazcanammana // acanamaja ya ahattIsA y|| dasa ya sayA ya kameNaM // paNagaNa pitti dihA ya // 2 // artha- taha ke tathA prakAre paNa nava ke nava hajAra ne pAMcaseM, zrane camana ke nava hajAra ne cAraseM ya ke tathA acajalana ke nava hajAra traNaseM ne pacAsa ane ahatIsA ke0 traNa hajAra ne Auso tathA dasayasayA ke eka hajAra evA paNagaya ke pAMca sthAnakane viSe piTutti ke paholapaNAno vistAra, highA ke merunA mUla thakI kameNaM ke anukrame jANavo. te AvI rIte je nava hajAra ne pAMcaseM yojana mUlamA vistAra be, ane nava hajAra ne cAraso yojana nUtala vistAra , tathA nava hajAra ne sADAtraNase yojana naMdanavanano vistAra jANavo, traNa hajAra ne zauraseM Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 laghukSetra samAsaprakaraNa. yojana somanasa vanano vistAra jAvo; ane eka hajAra yojana zikhAno vistAra jANavo. have va sthAnakane viSe vistAra prANavAno vidhi vicAraDugaviseso e gAthA thakI jAvo, te zrAvI rIte ke - bhUtalanuM paholapaNuM nava hajAra ne cAraseM yojana be, temAMdhI zikharanuM paholapaNuM eka hajAra yojana kADhIeM, to bAkI ATha hajAra ne cAra yojana rahe. te bhUtala thakI uMcuM corAsI hajAra yojana be, tenI sAthe jAga patAM jAga pohoMce nahIM. te mATe ATha hajAra cAraseMne dasaguNA karieM, tevAre corAsI hajAra thAya, te uMcapaNAnA corAsI hajAra yojana sAthe guNIeM tevAre eka yojanano dazamo jAga zrAve. to nUtala thakI jevAre eka yojana uMce camIeM, tevAre viSkaM mAM he eka yojananA daza jAga mAMhelo eka jAga ghaTe chAne utaratAM badhe, ema prathamanI pere jAvuM // 227 // nakuMDIvavaNamuha // dadadIdarasela kamala vicAraM // nainaMmattaMca tahA // dada dIdattaM ca ida DuguNaM // 230 // artha- prathama je jaMbUddhIpane viSe nadI, prapAta kuMDa, kuMDamAMhelA dvIpa, vanamukha, Se, dIrasela ke0 dIrgha eTale lAMbA parvata tathA kamala eTalA padArthano vicAraM ke0 vistAra tahA ke0 tathA prakAre nai jaMmataM ke0 nadInuM jaMDapaNuM ca ke0 valI dahadI hattaM to hanuM dIrghapaNuM eTale lAMbapaNuM je kayuM, tethI te iha ke0 yA dhAtakI khaMDane viSe DuguNa ke0 bamaNuM jAvaM. // 230 // // have zAla vananuM parimANa kahe . // igalaka sattasahasA // aDasaya guNasIi naddasAlavaNaM // puvAvaradIdaMtaM // jAmuttara asI naiyaM // 232 // artha - eka lAkha sAta hajAra zravaseM ne uMgaNAeMsI yojana meruparvata yakI putrAvara ho pUrva pazcima dizAe dIhaMtaM ke0 lAMbapaNe nazAla vana be, ene jevAre asIiyaM ke khAsI jAge verhecIeM tevAre bAraseM ne bavIsa yojana kAMika uNA zrAve; eTaluM meruthakI nazAlavana jAmuttara ke0 uttara tathA dakSiNa dizAe paholuM be. kuvadi jIvA be lAkha trevIza hajAra ekaso ne aTThAvana yojana eTalI jAvI. 231 // have gayadaMta giri vakhANe be. // baDhigayadaMtA dIdA || palakA sayarisasa DuguNaDA // iyare tilaka bappa, sasadasa saya mi sagavIsA // 232 // artha- pUrva ne pazcima dizAnA bedu dhAtakI khaMDane viSe bahi ke0 bAheranI For Private Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. dizAe dhAtakI khaMDanI jagatInA pAsAnA gayadaMtA ke cAra gayadaMta giri te dIhA ke dIrgha eTale keTalA lAMbA ? to ke-paNalarakaNasaya risahasapuguNA ke0 pAMca lAkha uMgaNotera hajAra baso ne uMgaNasATha eTalA yojana khAMbA jANavA. ane zyare ke0 itara eTale bIjA jaMbUhIpanI jagatInI dizAnA mAMhelA cAra gayadaMta giri, je be te traNa lAkha bapanna hajAra baso ne sattAvIza yojana lAMbA jANavA. tathA eka bAherano gayadaMtagiri, ane eka mAMheno gajadaMtagiri te banne ekA karieM tevAre kurukSetranuM dhanupRSTa thAya, tenuM pramANa nava lAkha pacIza hajAra cArase ne bayAsI yojana thAya. eTaluM dhAtakI khaMmane viSe kurukSetranuM dhanupRSTa jANavU. // 23 // // have vakSaskAra aMtara nadI pramukhanAM pramANa kahe . // khittANumANase, sasekhana vijyvnnmudaayaamo|| canalakudIdavAsA // vAsavijayavibaro uzmo // 233 // - artha- kula giri tathA gajadaMtAnAM pramANa kahyAM ane sesa ke tepalI anya je vakSaskAra, aMtaranadI, vijaya, ane vanamukha eno zraAyAma ke vistAra te khittANumA. Na ke kSetranA anumAne karI jANavo. eTale pUrva dhAtakI khaMDa tathA pazcima dhAtakI khaMDanu banne khukAra dizieM jevaM kSetranuM lAMvapaNuM , tevu vakSaskArAdikanuM paNa lAMbapaNuM jANavU. tathA vAsA ke pUrva dhAtakI khaMDanAM sAta kSetra, ane pazcima dhAtakI khaMDanAM sAta kSetra, te cajalaka ke cAra lAkha yojana dIha ke dIrgha eTale lAMbAM jANavAM. have vAsa ke kSetranA vijayano virou ke vistAra je , te zmo ke AgalI gAthAeM kahe De, te pramANe jANavo. // 233 // khitaMkaguNadhuvaMke // dosaya bAruttaredi pavitnatte // savana vaasaavaaso|| have iha puNa zya dhuvaMkA // 234 // artha- khittaMka ke kSetranA AMka je eka, cAra, sola ne cosa; enI sAthe guNadhuvaMke ke dhruvAMka guNIeM. paDI dosayabAruttarehi ke baseM ne bAre karI pavinatte ke0 pratijakta eTale jAge veheMcIeM, tevAre vAsa ke kSetranuM sababa ke sarvatra eTase zrAdi, madhya ane aMtya vAso ke vyAsa eTale vistAra, te have ke hoya. puNa ke valI zha ke0 e kSetrane viSedhuvaMkA ke dhruvAMka je je, tezya ke bAgalI gAthAe kahe // 3 // // have dhAtakI khaMmanA dhruvAMka kahe . // dhuri canada laka usahasa // do saganalyA dhuvaM tadA maje // usaya aDuttara satasa, hisadasa bIsa larakA ya // 235 // .. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 laghudevasamAsaprakaraNa. artha- dhuri ke prathama dotranA caudalakasahasa dosaganauyA dhuvaM ke cauda lAkha, be hajAra baseM ne sattANuM eTalA dhruvAMka jANavA. tahA ke tathA prakAre mase ke madhyadevanA dhruvAMka bIza lAkha saDasaTha hajAra baso ne zrApa jANavA. : ahIMyAM prathama devanA dhruvAMka je cauda lAkha be hajAra baseM ne sattANu ne ane de. no zrAMka eka be. mATe eke guNIeM tevAre tehija zrAMka zrAve. tene baseM ne bAra jAge veheMcatAM hajAra baso ne cauda yojana kArA, eTalo narata tathA airavatano zrAdivistAra jANavo. ane bAra hajAra pAMcaseM ne ekyAzI yojana kAro madhya vistAra , tathA aDhAra hajAra pAMcaseM ne samatAlIza yojana jAphero aMtyavistAra de. hemavaMta ne airaNyavaMtano zrAdi vistAra bIza hajAra cArase ne ahAvana yojana kA. kero be, madhyavistAra pacAza hajAra traNase ne covIza yojana kAphero ne, zrane aMtya vistAra camottera hajAra, ekaso ne nevu yojana kAphero . .. harIvarSa ane ramyaka kSetrano AdivistAra eka lAkha pA~ca hajAra AThase ne tetrIza yojana kAro , ane madhsavistAra be lAkha eka hajAra baseM ne ahANuM yojana kA. phero , tathA aMtyavistAra be lAkha, bannu hajAra, sAtaseM ne tresaTha yojana kAphero . videhano Adi vistAra cAra lAkha, trevIza hajAra,traNaseM ne cotrIza yojana kAphero be, ane madhya vistAra ATha lAkha, pAMca hajAra ekaso ne corANuM yojana kAphero, tathA aMtyavistAra agIbAra lAkha satyAzI hajAra ne copana yojana kAphero je. e rIte e cAra sthAnakano zrAdi, madhya tathA aMtyano vistAra kahyo. ahIM Adi dhruvAMka cauda lAkha, be hajAra, baseM ne sattANuM yojana jApherA be. tene eka, bAra, solane cosaTha sAthe guNIeM, pabI baseM ne bAra nAge veheMcatAM yathAkta mAna lAne. ane madhyadhruvAMka babIza lAkha saDasaTha hajAra baseM ne zrApa be. tene eka, cAra, sola ne cosaTha sAthe guNIne palI baseM bAra nAge vehecatAM pUrvokta madhya vistAra lAne, tathA aMtyano vistAra zrAgalI gAthAmAM 35311e be. tene eka, cAra, sola, ane cosaTha sAye guNIeM, paDI baseM ne bAra nAge veheMcatAM pUrvokta kSetrano aMtya vistAra yAve. ane upara je yojana rahe, tenI kalA karI baseM ne bAra nAge veheMcIeM, telu upara zrAve. temATe kApherA lakhyA je. // 235 // guNavIsa sayaM battI // sa sadasa guNayAla laka dhuvamate // nazgirivaNamANa visu // ikhitta solaM sapihuvijayA // 236 // artha- jaMgaNacAlIza lAkha batrIza hajAra ekaso ne gaNIza eTalA dhuvamaMte ke aMta eTale bemAnA dhruvAMka jANavA. have vijaya, parimANa kahe be. na ke0 aMtara Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 265 nadI, giri ke0 vakSaskAra parvata, vaNa ke0 meruvana, vanamukha enAM je mAla ke0 pramANa kahyAMbe, te pramANa khitta ke0 kSetranA vistAramAthI visuddha ke0 zodhIeM eTale kADhIeM. bAkI je ugare te solasaM ke0 sola jAge verhecatAM je khAMka yAve, teTalA yojana pihU vijayA ke0 vijayanuM par3holapaNaM jANavuM. tenI rIta dekhADe :- aMtaranadIeM pannaraseM yojana saMdhyA be, vakSaskAre ghAva hajAra yojana saMdhyA be, meruthakI pUrva pazcime nazAlavane tathA meruparvate ve lAkha pacIza hajAra ekaso ne ghAvana yojana saMdhyA be, vanamukhe zragIyAra hajAra baseM ne ayyAsI yojanA, sarva ekatA karieM to be lAkha, betAlIza hajAra, traNa se ne betAlIza yojana thAya. te dhAtakIkhaMDano vistAra cAra lAkha yojanano be, temAM thI kADhIeM, tevAre eka lAkha, trepana hajAra baseM ne copana yojana bAkI rahe. tene sola vijaya be, mATe sola jAge verhecIeM tevAre nava hajAra baseM ne traNa yojana upara solahI va jAgAve. eTalaM ekekA vijayanuM pramANa paholapaNe be // 236 // // dave e vijayano vistAra gAthAe karI kahe . // navasadasA basa tihu // tarA ya ba ccaiva solajAyAya // vijayapitta naIgiri / va vijayasamAsa caDhalakA // 237 // artha - nava hajAra, baseM ne traNa yojana upara solahIyA va jAga eTalaM vijayapi - hutta ke0 ekekA vijayanuM paholapaeM jANaM. e nadI, giri, vana chAne vijaya e sarvanAM pramANa jevAre samAsa ke0 ekaThAM karieM, tevAre cacalakA ke cAra lAkha yojana dhAtakI khaMDano vistAra pUrNa thAya chAne vijayanAM nAma prathama jaratatranAM sarakhAM kacchAdika jANavAM. have kaMcana pramukha girinI sthiti saMgrahIe baieM. kaMcaNa vicittacittA // jamaganagA dIha vaha veyaDhDhA || pusamussayavAsA // hiyagArasa yaMtarA paDhamA // 1 // meruNa videha piTuttaddhaM kuru vizvarosalarakatigaM // saganavaisa hastaiyaM // saya saganavayAviSayaMsA // 2 // taMceva sattanaIyaM // paNavannasahassaDulayaigasayarI // taMjamagadahaMtarayaM // gahiyaM gaNiSANusAreNa // 3 // 238 // // have nagarI chAne vRkSa vakhANe be. // pupurI tarU // paramuttarakurusu dhAi madadhAI // rukA tesu sudaMsaNa || piyadaMsaNanAmayA devA // 238 // artha - e dhAtakI khaMmane viSe purI ke0 nagarI ane taru ke0 vRkSa te puDhaMva ke0 pahelA jaMbUdvIpane viSe je rIte kahyA te rIte jANavA. para ke0 paraMtu eTaluM vizeSa ah, je pUrva pazcimanA behukhaMDane viSe muttarakurusu ke0 ve uttara kurukSetra mAMhe For Private Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 laghudevasamAsaprakaraNa. dhAi mahadhAI ke dhAtakI ne mahAdhAtakI eve nAme be rurakA ke vRda , tesu ke te be vRdane viSe sudaMsaNa piyadasaNa nAmayA devA ke sudarzana ane priyadarzana eve nAme be devatA anukrame vase be, ane be devakurukSetrane viSe to jaMbUhIpanI pere garula devatAne vasavAyogya be sAlmalI vRda . // 23 // // have dhAtakI khaMmanA traNa paridhi kahe je. // . dhuvarAsIsu ya miliyaa|| ego lasko ya aDasayari sahasA // ahasayA bAyAlA ||prihitigN dhAyaIsaMme // 13 // artha- prathama kahI je dhruvAMkanI traNa rAzI tenI sAthe eka lAkha ahottera hajAra AThase ne betAlIsa eTalA yojana miliyA ke melavIeM, tevAre anukrame parihitigaMdhAyasaMDe ke0 dhAtakI khaMDanA traNe paridhinu parimANa thAya, te yaMtrathI samajavu. have e dhruvAMka kevI rIte nIpaje, teno vidhi graMthAtarathI kahe . yamuktaM // ihavAsaharAjaMbu // selaguNa vicarAcasudhArA // rikattaMphusaM tilako // amasaya risahasabiyAlA // 1 // taNUNalavaNaparihi // dhAyasaMmassazrAidhuvarAsI // giripichaNA tammaU // parihIsamaUdhuvarAsI // 2 // aMtassa vijAparihI // girivicararahiyaaMtadhuvarAsI // girivichareNa miliyaM // parihiMtigaNukameNajave // 3 // 23 // // iti zrIsahejaratnaviracitte kSetrasamAsa vArtike dhAtakIkhaMmAdhikAre tRtiyaH prichedH|| ||hve kAloda samuno cotho adhikAra kahe . // kAlodadi sabanavi // sahasuMDo velaviradiu~ taba // su vi yasama kAlamahA // kAlasurA puvapachima // 240 // artha- kAlodadhi nAme je samudra te dhAtakIkhemanI jagatI bAhera valayane AkAre be. te kevo ? sabanavi ke sarvatra sahasaMmo ke hajAra yojana UMDo be, eTale gotirthanI pare nathI. valI kevo ? vela ke je pANInI hAnI vRddhi te thakI virahi ke rahita . taba ke te kAloda samujne viSe suliyasamakAla mahAkAlasurApuvapalima ke0 lavaNasamujnA susthitadeva sarakhA kAla, ane mahAkAla nAme je be devatA tene rehevAyogya pUrva ane pazcima dizAne viSe gautamahIpa sarakhA bebIpa be. // 40 // lavaNaMmiva jahasaMnava // sasiravidIvA ipinAyavA // navaraM samaMtaute // kosaguccA jalassuvariM // 24 // artha- lavaNaM miva ke lavaNa samunI pere haMpi ke0. zrahIMyAM kAloda samunaneviSe paNa jahasaMjava ke jeTalA saMnavieM teTalA sasiravidivA ke caMdramA bhane Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudeva samAsaprakaraNa. 201 sUryanA dvIpa te nAyavA ke0 jANavA. te yAvIrIte ke:- dhAtakI khaMganI jagatIthakI vAra hajAra yojana kAloda samudramAMhe pUrva dizAne viSe dhAtakIkhaMganA bAra caMdramAnA bAra dvIpa be ne pazcima dizAne viSe bAra sUryanA bAra dvIpa be, tathA kAlodanI jagatI thakI kAloda samudramAMde bAra hajAra yojane pUrva dizAne viSe kAlodadhinA vetAlIza caMdra mAnA betAlIza dvIpa be, chAne pazcima dizAe betAlIza sUryanA betAlIza dvIpa The. navaraM ke0 eTaluM vizeSa je samaMtara te ke0 te sarva dvIpa bAheranI dizAe sarvatra jotAM jalassuvAreM ke0 pANI thakI upare kosaDuguccA ke0 be koza uMcA be; tathA ekAeM lAkha sittottara hajAra baseM ne pAMca yojana kAloda samudrano paridhi jAvo. ane bAvIza lAkha bANu hajAra baseM ne betAlIza yojanAne upara traNa koza eTaluM jagatIdvArAMtara jANavuM // 249 // iti zrIkSetrasamAsa vArtike kAlodAdhikArazcaturthaH samAptaH // // dave pAMcamo puSkaradala dvIpano adhikAra kahe be. 11 puskaradalaba hijagAi // vasaMvi mANusuttaro selo // vekhaMdharagirimANo // sIMha nisAI nisaDhavAso // 242 // artha- kAloda samunI jagatI thI bAhera valayane zrAkAre sola lAkha yojana paholI puSkara dvIpa be, te purakara ke0 puSkara dvIpanuM dala ke0 arddha ATha lAkha yojana be, tyAM kI bAheranI dizAe jagazva ke0 jagatInI pere valaya sarakho mANusuttaroselo ke0 mAnuSyottara eve nAme parvata te saMvi ke0 rahyo be, paNa te kevo be? to ke - velaMdhara girimANo ke0 velaMdhara girine mAne ve eTale mUlane viSe eka hajAra bAvIza yojana ne zikharane viSe cAraseM ne covIza yojana paholo be, ne sattaraseM ekavIza yojana uMco . valI sIMha nisAra ke0 siMhanI pere nisAdI be, jema siMha beze tevAre zrAgala uMco hoya, ane pAThale jAge nIco hoe tema mAnuSyottara paNa mAMhenI di zAeM uMcobe, chAne bAheranI dizAeM nIco DhAla mAMhe be. valI kehavo be? to kerecard ke0 niSedha parvatane varSe rAtA suvarNano be // 242 // // have tyAM kSetra ne parvatanAM svarUpa vakhANe be. // jada khittanagAIM // saMgaNo dhAyae tadeva idaM // Dugugoya nasAlI // meru suyArA tahA ceva // 243 // artha- jaha. ke 0 jaima khitta ke0 kSetra te jaratAdika ne nagAI ke0 parvata haimavaMta pramukha tenAM saMThANo ke0 saMsthAna je AkAra vizeSa te dhAyae ke0 dhAtakI khaMganeviSe kAMbe. eTale tyAM jema cakranA thArA ne vivara sarakhA be, tadeva ke0 temaja Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 laghudevasamAsaprakaraNa. haM ke0 e puSkaravara chIpaneviSe paNa jANavA. uguNoyanadasAlo ke0 dhAtakIkhaMganA nazAla vana thakI puSkarAInuM namazAla vana te lAMbapaNe ane paholapaNe bamaNuM jANavaM. to merunI pUrva pazcima dizAe jamazAlavananA dhAtakIkhaMmaneviSe vistAra eka lAkha sAta hajAra AThase ne uMgaNAeMsI yojana be. tene bamaNAM karIeM tevAre be lAkha pannara hajAra sAtaseM ne bahAvana yojana thAya. ne ene jevAre zravyAsI nAge veheMcIeM, tevAre be hajAra cAraseM ekAvana yojana upara eka yojananA aTyAsI nAga karieM, tevA sotera nAga eTalo dakSiNa uttara dizAnA jazAla vanano vistAra puSkarAIneviSe jANavo. merusuyArA ke puSkarAnA be meru ane khukArA parvata teno vistAra tahAceva ke te dhAtakI khaMga sarakho jANavo. // 243 // ||hve bAheranA cAra gajadaMtA vakhANe . // ida baahirgydNtaa|| canaro dIdatti vIsasaya shsaa|| teyAlIsasahassA // guNavIsahiyA sayA unni // 44 // artha- iha ke e puSkarAUne viSe mAnuSottara parvatanI dizAe vAhiragayadaMtAcajaro ke bAheranA cAra gajadaMtagiri te vIsasayasahassA ke vIza lAkha tetAlIza hajAra baseM ne uMgaNIza yojana dIhatti ke dIrgha iti eTale lAMbA . // 24 // ajiMtaraM gayadaMtA // solasalarakA ya sahasa bbIsA // soladiya sayaMcegaM // dIdatte hu~ti canarovi // 45 // . artha- kAloda samunI jagatInI dizAnA apriMtara ke mAMhelA cAre gajadaMtagirije, te sola lAkha babIza hajAra ekaso ne sola yojana eTalA dIrgha eTale lAMbA, huMti ke je. tathA cAra lAkha batrIza hajAra navase ne sola yojana eTalI kurukSetranI jIvA hoya, valI sattara lAkha sAta hajAra sAtaseM ne canada upara eka yojananA baseM bAra nAga karieM, tevA ATha nAga eTalo kurukSetrano vistAra jANavo. traNaseM tetrIsa yojana upara eka yojanano trIjo nAga eTaluM kaMcanagirinuM mAMhomAMhe aMtara jANavU. be lAkha cAlIza hajAra navaseM ne jaMgaNasATha yojana upara sAtI eka nAga eTaDaM aMtara kula giri, jamaka ane ahanuM aMtara jANavU, tathA utrIza lAkha jaMgaNotera hajAra traNase ne patriIza yojana eTarbu kurudetranuM dhanupRSTa jANavU. // 25 // have zeSa, nadI tathA parvatanAM parimANa kahe . // sesA pamANa jada // jaMbUdIvAja dhAie jaNiyA / uguNAsamA yate td||dhaayiisNddaau iha neyaa||sh46|| Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaghukSetrasamAsaprakaraNa. artha- zeSa bIjA detra, nadI ane jada pramukhanu pamANa ke pramANa te jaha ke0 jema jaMbUdIvAu ke jaMbUjhIpathakI kozka juguNA ke bamaNA, kozka samA ke sarakhA, te dhAze ke0 dhAtakIkhaMDane viSe jema kahyA be, taha ke0 tema ihaM ke ahIMyAM puSkarAIne viSe kozka dhAyasaMmAja ke0 dhAtakIkhaMDathI bamaNA, kozka dhAtakIkhama sarakhA paNa neyA ke jANavA. eTale je jaMbUdvIpa sarakhA dhAtakIkhaMDa mAMhe , te dhAtakIkhaMDa sarakhA puSkarAI mAMhe De, ane je jaMbUjhIpa thakI dhAtakIkhaMDamAMhe bamaNA kahyA ve te puSkarAIne viSe dhAtakI khaMmathakI bamaNA jANavA; tathA dhAtakI khaMmaneviSe dIrgha vaitADhya jaMbUhIpa sarakhA vakhANe , yathA // kaMcaNa yamasurakurunaga // veyadvAcevavahadIhAya // vikhaMjabAhasamussaeNajahabUdIvuccA // 1 // puSkarAIneviSe to dIrgha vaitADhyano vistAra baseM yojana kahyo be. yathA // javehoveyavANaM // joyaNAtu. usayakosAiM // paNavIsaMjaviDho // docevasayAvicinA // 2 // ahIMyAM nizcayanI vAta jhAnI jANe. // 146 // aDasIlarakA canadasa // sahasA tada navasayA ya igavIsA // agniMtaradhuvarAsI // putvatta vidIya gaNiyavo // 24 // artha- khittaMkaguNadhuvaM ke e gAthAmAM je rIte vidhi kahyo , te rIte puSkarAI kSetrano vistAra Adi, madhya tathA aMtano jANIeM. tenA dhruvAMka kahe , agyAsI lAkha cauda hajAra navaseM ne ekavIza eTalA yojana taha ke tathA prakAre e anyaMtara ke0 Adi kSetranA dhruvAMkanI rAzi jANavI. te sarva puvatta ke prathamanI pere kSetranA zrAMka sAthe gaNiyavo ke gaNIeM, paDI baseM ne bAra jAge vihI ke veheMcatAM parimANa lanyamAna thAya. // 24 // ga koDi teralarakA // sahasA cacatta sagasaya tiyaalaa|| purakaravaradIvaDhe // dhuvarAsI esa mazaMmi // 14 // artha- eka komI, tera lAkha cumAlIsa hajAra sAtaseM ne tetAlIza yojana eTalI puSkaravara chIpanA madyami ke madhya kSetranI edhuvarAsI ke dhruvAMkarAzI jANavI. ||shv0|| egA koDI amatI, salaka canadattarIsahassA ya // paMcasayA paNasahA ||dhuvraasii purakara Ite // 4 // artha- eka karoDa ADatrIza lAkha camotera hajAra pAMcase ne pAMsaTha eTalI puSkarAnA aMta ke0 aMtya kSetranI dhruvAMka rAzI jANavI. have e dhruvAMka jANavAnI pere lakhIe baie. yathA // purakaradalaMmisuyAra // dhAyazsaMbhAujuguNavAsaharA // khittaMpha Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 laghukSetrasamAsaprakaraNa. saMtilakati // paNavannasadassabasayaculasI // teNUNAkAloyahi || parihi iha paDha mahodhuvarA si // dI varddhamadyaparihi // giripIdvaNoyamIdhUvo // 2 // narakhittacaMDa parihi // giri pahuNAya aMtadhUvarAsi // pucagaNaNaharaNo // khittapamANaMjavepayamaM // 3 // have anukrame kSetrapramANa vivarIne lakhIeM baieM. yosrAne viSe jarata aivatanA yA didhruvAMka avyAsI lAkha cauda hajAra navaseMne ekavIzatene eka sAthe guNIeM, tevAre tehIja khAMka zrAve, tene baseM ne bAra jAge veheMcI eM, tevAre ekatAlIza hajAra pAMcaseM ne raMgaNAeMsI yojana lajyamAna thAya: upara ekaso ne tahottera yojana vadhe, te eka yojananA baseM bAra jAga karI tene baseM ne bAra jAge verhecIeM, tevAre upara baseM ne bArIcyA ekaso ne tahottara jAga Ave, lo prathama vistAra be. temATe gAthAmAM sarvatra jAjerA lakhyA be, temaja trepana hajAra pA~ca ne bAra yojana upara baseM bArIcyA ekaso ne navANu jAga eTalo madhya vistAra jAvo. pAMsaTha hajAra cAraseM ne betAlIsa yojana upara baseM ne bArIyA tera jAga eTalo aMtya vistAra jANavo. eTa hemavaMta airaNyavaMtano yadi vistAra eka lAkha bAsaTha hajAra traNaseM ne aMgaNIza yojana upara baseM ne bArIyA bapanna jAga be, chAne madhyavistAra be lAkha cauda hajAra ne ekAvanna yojana upara baseM bArIyA ekaso ne sATha jAga be, tathA aMtyano vistAra be lAkha ekasaTha hajAra sAtaseM ne corAzI yojana upara baseM ne bArIyA bAvana jAga be. harIvarSa tathA ramyakano zrAdivistAra va lAkha pAMsaTha hajAra baseM ne sItotera yo - jana upara baseM ne bArIcyA bAra jAga be, ane madhya vistAra ATha lAkha bapanna hajAra baseM ne sAta yojana upara baseM ne bArIyA cAra jAga be, tathA aMtya vistAra daza lAkha saDatAlIza hajAra ekaso ne batrIsa yojana upara, baseM ne bArIyA baseM ne ATha jAga be. videha kSetrano yadi vistAra bavIza lAkha ekasaTha hajAra ekaso ne ATha yojana upara baseM ne bArIyA zramatAlIza nAga be, chAne madhyavistAra cotrIza lAkha covIza hajAra zrAvaseM ne zradvAvIza yojana upara baseM ne bArIyA sola nAga be, tathA aMtyavistAra ekatAlIsa lAkha zravyAsI hajAra pAMcaseM ne betAlIsa yojana upara baseM ne bArI ekaso ne banuM jAga be. e guNAMka, kSetrAMkAne dhruvAMka te sarva yaMtrathI jANavA. 2407 // ve prathamanI pere nadI, giri chAne vanamukhanuM parimANa kADhine zeSa rahe tene // // solame jAge eka vijayanuM parimANa thAya te kahe be. // guNa vIsasahasa sagasya // canaNanaya savAya vijavikaMno // tada ida badivadasalilA // pavisaMti ya naranagarasAdo // 250 // For Private Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. ... artha- uMgaNIza hajAra sAtaseM ne savAcorANu yojana eTabuM vijayatuM viSkaMja thAya, taha ke tathA prakAre iha ke e puSkarAI hIpane viSe, bahi ke bAheranI dizAe jenA pANI vaha ke vahe , evI je salilA ke nadI tenI najIka ko samupha nathI; te mATe naranagassa ke mAnuSyottarane aho ke heThe mUlamA pavisaMti ke0 pese . // 25 // zda panamamadApanamo // rukA uttarakurUsu puciva // tesu ya vasaMti devA // paramo tada puMDarIya // 21 // artha- zha ke e puSkarAIne viSe uttara kurUsu ke banne uttara kurukSetramAMhe pa. uma mahApajamorukA ke0 padma ane mahApadma eve nAme vRka De, te pusviMva ke pUrve jaMbUjhIpavat eTale jaMbUchIpanI pere tesuya ke te padma ane mahApadmane viSe palamo tahapumarIyadevAvasaMti ke0 padma tathA puMDarIka eve nAme be devatA rahe je. ane devakurukSetraneviSe to jaMbUhIpanI pere garumadevane vasavAyogya be sAmalInAM vRkSa je. // 25 // puraskaradala puvAdara // khaMDa to sadasa uga pihukuDA // naNiyAtahANapuNa // gIyabA cevajANaMti // 25 // artha- puSkarAI kSetrane viSe pUrva pazcima dizAnA banne khamamAMhe be hajAra yojana poholA evA be kUTa kahyA be, te kUTanAM sthAnaka to puNa ke valI je gItArtha jJAnavaMta hoya te jANe. yamuktaM graMthAMtare // isitalekamasojuvi // sahasajoyaNapihudasogADhA // zrageviDukuMmA // tibakanavanavaiMsahasagame // 1 // 55 // // have manuSya kSetramAMhe sarva parvatanI saMkhyA kahe . // do guNadattari paDhame // aDa lavaNe bIyadIva tshy|| pitu piDapaNa saya cAlA, zya narakhitte sayalagiriNo // z53 // artha-prathama jaMbUjhIpane viSe baseM ne ugaNotera parvata le. te kahe . eka meru, u kulagiri, cAra gayadaMtA, sola vadaskAra, cotrIza lAMbA vaitADhya, cAra vRtta vaitATya, cAra yamalagiri, ane baseM kAMcana giri. e sarva malI baseM ne uMgaNotera parvata jaMbabIpamAMhe jANavA. ane amalavaNe ke0 zrAu parvata lavaNasamuja mAMhe . bIyadIva ke bIjA dhAtakIkhaMga mAMhe pAMcaseM ne cAlIsa parvata be, kemake jaMbrahIpanA baseM negaNoterane bamaNA karIne be SukAra parvata nelIeM, tevAre pAMcase ne cAlIza thAya. ane ha ke nizce tazya'pi ke trIjo tharDa eTale puSkarAne viSe paNa pAMcase ne cA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. lIza parvata jANavA. zya ke e narakhitesayalagiriNo ke manuSya kSetramAMhe sarva paveta jANavA. // 253 // ||hve sarva parvatanI ekatra saMkhyA kahe . // terada saya sagavalA // te paNamerUhi virahiyA save // usse dpaaykNdo|| mANusaselo vi emeva // 354 // artha- teraso ne sattAvana parvata sarva malIne manuSya kSetramAMhe jANavA, te paNa merUhivirahiyA ke te pAMca meruparvatavinA save ke sarva parvato jassehapAyakaMdo ke jaMccapaNAnA cothe jAge kaMda eTale nUmImAMhe jANavA, ane mANusaselovi ke mAnuSyottara parvata, te paNa emeva ke eja rIte eTale uMcapaNAne cothe nAge nUmImAMhe . // puSkarAI chIpanA zrAdi, madhya ane aMtyanA traNa paridhi kahe . // dhuvarAsIsu tilakA // paNa parama sadassa saya culsiiyaa|| miliyA havaMti kmso|| pariditigaM puskara dhassa // 25 // artha- prathama je dhuvarAsIsu ke dhruvAMkanI zreNI kahI , temAMhe traNa lAkha paMcAvanna hajAra baseM ne corAzI eTalA yojana jevAre traNe paridhimAMhe miliyA ke melavIeM, tevAre kamaso ke anukrame purakarapharasa ke0 puSkarAInI parihitigaM ke0 traNa paridhi, havaMti ke hoya, te saMkhyA yaMtra thakI jANavI. uktaMca // aTThAzdIva usamudarUva ||tpprihiN joyaNigakomI // bAyAlalarakatIsaM // sahasA dosayazguNavannA // 1 // solasakomIlarakA // navako DisayAtikoDigalakA // paNavIsasahassAse ||gnniypyNmunnsukrnnehiN // 255 // // have manuSyadetra bAhera je padArtha na hoya te kahe . // nazdaghaNa ghaNiyAgaNi // jinnaashnrjmmmrnnkaalaaii|| paNayAlalarakajoyaNa // narakhitaM muttu no purAM // 256 // artha- nadI, aha, ghana ke megha, ghaNiya ke meghano garjAva, agaNi ke bAdara agni kAya, jiNA ke tirthakara, AdizabdathakI baladeva, vAsudeva, cakravarti ne bIjA paNa nara ke sAmAnya manuSya tenA jammamaraNa ke janma ane maraNa tathA kAlAI ke muharta, prahara, divasa pramukha Adizabda thakI caMja sUryanA pariveSa vijalI, caya, apacaya, ane uparAga eTalA padArtha pIstAlIsa lAkha yojana pramANa manuSyadetra mAMde hoya. paNa narakhita muttu ke narakSetra mUkIne noparAM ke bAhera na hoya, evaM nara Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. 27 kSetranA khalAvanuM vizeSa jANavu // iti zrI sahejaratna viracitte kSetrasamAsavArtike paM. camodhikAraH // 256 // . // have puSkarAI parvata pramukhane viSe jinajavana te kahe . // casu vi isuyorasu // ikikaM naranagaMmi cattAri // kUDovari jiNanavaNA // kulagirijiNanavaNaparimANA // 25 // artha-prathama kahyAM je dhAtakIkhaMDane viSe be iSukAra, zrane be khukAra puSkarA:neviSe e causuvi ke cAre paNa suyAresu ke0 khukAra parvatane viSe pratyeke cAra kUTa , temAMhe belA siddhakUTane viSe cAra parvate ki ke0 ekeka jinanavana , badhA malI cAra jinajavana De, ane naranaga ke mAnuSyottara parvatanA catArikumovari ke cAra kUTanA upara jiNajavaNA ke cAra jinajavana , te jinanavana kehavAM ? to ke-kula girijiNa javaNaparimANA ke kulagirinA jinanavanane parimANe te jinajavana jANavA. eTale pacAza yojana lAMbAM, pacIza yojana paholA ane trIza yojana uMcAM evAM jinajavana jANavAM. // 25 // // have naMdIzvara, kuMDala ane rucaka chIpaneviSe jinanavana kahe . // tatto guNa pamANA // canadArA thuttavaliyasurUvA // naMdi sara bAvamA // cana kuMDali ruyagicattAri // 25 // artha- tatto ke te mAnuSyottara tathA SukAra parvatanA jinanavana thakI uguNapamANA ke bamaNuM pramANa jemanu, arthAt ekaso yojana lAMbAM ane pacAza yojana paholA tathA bahottera yojana UMcAM evAM ane caudArA ke cAra bAraNe sahita thuttavaNiyasurUvA ke pUrvasUrikRta stotrane viSe vakhAeyu ke svarUpa jemarnu evA, zrApamA naMdIzvara bIpaneviSe bAvanna jinanavana jANavAM, tathA kuMDala chIpaneviSe kuMmalane zrAkAre je madhya giri ne tene kuMDalagiri kahe , tenI cAra dizAne viSe evAja prakAranAM cAra jinanavana jANavAM. ema ruyagicattAri ke rUcakahIpane viSe paNa cAra jinanavana De, ema sATha jinanavana te cAra bAraNAMnAM be. bahusaMkhavigappe ruya, gadIva uccatti sahasa culasII // nara nagasamaruyago puNa // vibari sayagaNasadasako // 25 // artha- bahusaMkha ke0 ghaNI saMkhyAnA vigappe ke vikalpa eTale vicAra je jene viSe, evo rucaka chIpa te vikalpa dekhADe . yathA // dokoDIsahassAzaM // baccevasa Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JIG laghudevasamAsaprakaraNa. yAkavIsA // cagyAlasayasahassA // vikaMjo kuMDalodIvo // 1 // dskomiishssaaiN|| cattArisayA paMcasIyAI // bAvattariMcalakA // vikhnokhyagadIvassa // 2 // ema bIpapannatinI niyuktimAMhe kuMmaladIpa zrane rucakachIpanuM viSkaMna kaDaM ne, te lAkha yojana pramANa jaMbUjhIpa thakI, bamaNA dvIpasamukha gaNatAM gAthokta be hajAra baseM ne ekavIza komI cumAlIza lAkha yojana eTaluM dazamA kuMDalachIpanuM mAna zrAve. bIjI gAthAe rucaka chIparnu parimANa daza hajAra cArase ne paMcAsI komI ne bahotera lAkha yojana kahyA be te zragIdhAramA chIpa, mAna zrAve . eTale e eka viklpH|| tathA- jaMbudhAyaIpurakara // vAruNIkhIraghayakhoyanaMdIsarA // tharuNarUNavAyakuMDala // saMkhasyaganjuyagakusakucA // 1 // e saMghayaNInI gAthAne anusAre agIdhAramo kuMmalajIpa thane teramo rucakahIpa. e bIjo viklpH|| tathA tipaDoyArAtahAruNAzyA e rIte jotAM eka nAme traNa nAma karatAM pannaramo kuMmaladIpa zrAve be, ane ekavIzamo rucakahIpa thAve je, te evI rIte ke-zrAgmo naMdIzvara bIpa be, tyArapatI navamo aruNa, dazamotharuNavara, zragIzrAramo aruNavarAvanAsa, bAramo aruNopapAta, teramo aruNopapAtavara, caudamo aruNopapAtavarAvanAsa, panaramo kuMmala, solamo kuMmalavara, sattaramokuMmalavarAvanAsa, aDhAramo saMkha,uMgaNIzamo saMkhavara, vIzamo saMkhavarAvanAsa, ekavIzamo rucaka, e rIte ekavIzamo rucakachIpa zrAve . e trIjo vikalpa jANavo. jIvAnigamane viSe pehelA vikalpanI saMkhyA kahI be. yathA // jaMbUdIvelavaNe // dhAyazkAloyapurakarevaruNe // khIravayakhoyanaMdI // aruNavare kuMmale ruyage // e cotho vikalpa // ema cAra vikalpa be. tathA te rucakachIpanA bahumadhyadezaneviSe valayane zrAkAre rucakazaila be. te corAzI hajAra yojana UMco , valI naranagasama ke mAnuSyottara parvata sarakho vistAra . puNa ke valI eTaluM vizeSa je e vistAranA zata AMkane sthAnake sahasrano zrAMka jANavo. jema mAnuSyottara parvatano mUla vistAra eka hajAra ne bAvIza yojana . to rucaka parvatano mUla vistAra daza hajAra ne bAvIza yojana jANavo. valI mAnuSyottara parvatano zikhara vistAra cArase ne covIza yojana , to rucaka parvatano zikhara vistAra cAra hajAra ne covIza yojana . // 25 // tassa siharaMmi canadisi // bIyasadassigigu canabi ahaha // vidisi caka zya cttaa|| disi kumarikUDa sahassuccA // 26 // artha-tassa ke te rucakazailanA siharaMmi ke zikharaneviSe caudisi ke pUrvAdika cAra dizAne viSe bIyasassigigu ke be hajAra yojana jyAM thAya De, tyAM e Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetrasamAsaprakaraNa. jae keka kUTa be, ane cali ke cothA sahasraneviSe ke0 zrAva zrApa kUTa le. te zrApa kUTa dizAkumarInAM kahyAM., nahIMkAM tyAM navamuM sijhakUTa paNa be. tathA vidisi ke0 vidizine viSe je caU ke0 cAra kUTa , te sahasrAMka jANavA. te eka hajAra yojana mUla vistAra tathA eka hajAra yojana UMcA ane pAMcase yojana zikharavistAra evAM kUTa . zyacattA ke0 e sarva malI cAlIza kUTaneviSe rucakavAsInI disikumarI ke dizine viSe je kumarI vase le te dizikumarInAM nAma lakhIeM baieM. naMdottarA, naMdA, sunaMdA, naMdavarkanI, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI,aparAjitA, e ATha kumarI pUrva rucakane viSe vase be. samAcArA, supradattA, suprabujhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA, vasuMdharA, e ATha dakSiNa rucakane viSe vase . ilAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAzA, anavamikA, jamA, azokA, e zrApa pazcima rucake vase . alaMbusA, mizrakezI, puMDarIkA, vAruNI, hAsA, sarvapranA, zrI, hI, e ATha uttara rucake vase . citrA, citranAzA, tejA, sudAminI, e cAra vidizinA rucake vase . rUpA, rUpAMtikA, surUpA, rUpavatI, e cAra madhya rucake vase De. e saMkhyA ekatra gaNatAM cAlIza thAya, ane prathama sola vakhANI be, e sarva malIne bappanna dikkumArikA jANavI, e sarva dizAkumArI te zrItIrthakara devanA ja. nmadivasaneviSe zrAvIne sUtikArya karI potapotAne sthAnake jaay.|| 260 // // have graMthanI samApti kahe . // zya kayavayadIvodadi // viyAraleso mae vimaNAvi ||li di jiNagaNadaraguru // suyasuyadevIpasAeNa // 26 // artha-zya ke0 thA je pUrve kaDaM te kayavayadIvodahi ke kozka dvIpa samupanA viyAra ke vicAranuM kheso ke leza eTale paramANumAtra te vimaraNAvi ke0 vigata eTale jenI bujhiga , evo mUrkha thako paNa mae ke hu~ ratnazekhara nAmA AcArya teNe jiNa ke parama kevalajJAna teNe karI virAjamAna sarvajJa, sarvadarzI, saMsArapAraMgata, jeNe samasta aSTakarmarUpa zatru jItyA be. jemane devonI komAkomI vaMde . a. STamahAprAtihArya, batratraya, cAmara yugma, samavasaraNa ityAdika zojA jene viSe De, ne je samasta jIvanI gati Agati tathA sukha duHkha te jJAnane bale jANe be. je cauda rAjanA sarva jIvAdi padArthane karatalAmalakanI pere dekhe be. tene jinarAja deva kahieM. ane gaNaharaguru keje jinezvaranI AjhAnA pratipAlaka evA ziSya je gautama, saudharmAdika tene guru kahIeM, guru eTale je dharmanI tathA tatvajJAnanI vAto kahe, pote Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 khaghukSetrasamAsaprakaraNa. dharmanA mArganeviSe pravarte, bIjAne pravartIve, tene guru kahIeM. ane suya ke sijhAMta je tIrthaMkaranAM vacana pramANe prakAzyAM, te prakAzanA karanAra gaNadhara canada pUrvadhara eTase zrutakevalI ane dazapUrvadhara temanA karelAM te siddhAMta kahIeM. zrutadevI te sarasvatI, siddhAMta pramukha sarva zAstranI je adhiSThAyikA tene sarasvatI kahie. tathA bIjA pU. cArya je mahaMta jinajAgaNI kSamAzramaNa, malaya giri, vajrasena, hematilakasUri pramukha guru temano je prasAda teNe karI e manuSyAdika jIvonA kSetrano vicAra meM lezamAtra lakhyo . // 261 // sesANa dIvANa tadodahINaM // viyAravicAramaNorapAraM // sa yA suyAu~ parinAvayaMtu // sarvapi savannuyazkacittA // 26 // artha- zeSa bIjA asaMkhyAtA dIvANa ke chIpano taha ke0 tathA udahINaM ke samuno viyAra ke0 vicAra teno je vIbAra ke vistAra te pratye sayA ke sadAsarvadA suyA ke siddhAMta thakI savannu ke sarvajJa je tIrthaMkara deva tenA dharma vacanane viSe kacittA ke eka advitIya citta jematuM le ehavA thakA savaMpi ke samasta vicArane parijAvayaMtu ke0 jANo, paNa e bIpasamujno vicAra kevo ne ? to ke-aNorapAraM ke anaMta apAra be. to tIrthakaranA dharmaneviSe ekacittapaNA thakI anukrame kevala jJAna pAmIne e sarva chIpa samujno vicAra jANavo, e paramArtha // 26 // sUrIdi jaM rayaNasedara nAma ehiM // apparameva razyaM narakhittavirakaM // taM sohiyaM payaraNaM suyaNAhi khoe // pAvejataM kuslrNgmyppsihi||263|| // zyakhittasamAsapakaNassabachoahigArosammatto // artha- zrIratnazekhara nAme je sUri ke prAcArya teNe apparameva ke zrAtmAne arthe ehiMnara khittavirakaM ke0 e narakSetranuM vakhANa te razyaM ke racyu. te kevu De ? tA ke-suyaNA ke0 sujana je rAga dveSa rahita evA uttama jIva teNe samyak prakAre eka cittapaNe sohiyaM ke sodhyu, niSita kIdhuM , ebuM je thA payaraNaM ke kSetrasamAsaprakaraNa te kuzala, Arogya, raMga, AnaMda pramukha ghaNA nalA padArtha De jene viSe evaM. e zAstra lokane viSe pasiddhI ke0 vistAra pratye pAvetaM ke pAmo. e graMthano bAzirvAda maMgala svarUpe kahyo be. // 363 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghukSetra samAsaprakaraNa. 201 saMvaprasasAdhayataskaMdAnanakumudabAMdhavapramite // iSasu di vijayadazamyAmudayapure niyata: suvidine // 1 // zrImatkharataragaDe svacche zrI sAdhudharmagaNI mukhyAH // taviSya sahajaratnA jayaMtu zaradaH zataM jagati // 2 // tasyAzraveSu mukhyo nAmnodayasAgaraH zrutAdhArAt // kSetrasamAsaprakaraNabAla vibodhaMsusaMkSiptaM // 3 // gaMgAjala nirmalayA sadvRttAkArayAtapakhinyA maMtridhanarAjasutayA sugaMgayAnyarthito vyadadhat // 4 // matimAMdyataH pramAdAtsamaya viruUM likhitamatramayA // saMzodhyaMzrutavadbhiH prasAdamAdhAyatatsarvaM // 2 // itidetrasamAsaprakaraNaM bAlAvabodhasahitaM samAptamidam // // atha zrI siddhAMtastavana prAraMbhaH // tvA gurunyaH zrutadevatAyai sudharmaNeca zrutanakkinunnaH // niruddhanAnAvRjinAgamAnAM jinAgamAnAM stavanaM tanomi // 1 // sAmAyikA dikaSaDadhyayana kharUpamAvazyakaM zivaramAvadanAtmadarza // niryuktijApyavaracUrNi vicitravRtti spaSTIkRtArtha niva hRdaye vahAmi // 2 // yuktimuktAkhAtinIraM prameyormimahodadhiM // vizeSAvazyakaMstaumi mahAjApyAparA nidhaM // 3 // dazavaikAlikaM merumivarociSNucUlikaM // prItikSetraM sumanasAM satkalyANamayaM stumaH // 4 // udghAmupodghAta vikalpakAla nedaprabhedapratinedarUpAM // mitA nidhAnAmamitA nidheyAM naumyAdyaniryukkimamoghayuktiM // 5 // piMkavidhipratipattAvakhaMDapAMDityadAnaDurlalitAM // jalitapadazrutimiSTAma niSTumaH piMDa niyuktiM // 6 // pravacananATakanAMdI prapaMcitajJAnapaMcakasatattvA // zrasmAkamamaMdatamaM kaMdalayatunaMdirAnaMdaM // 7 // anuyogadvArANI dvAraNIvA - punarnavarasya // jIyAsuH zruti saudhAdhirodasopAnarUpANi // 8 // navamanavamarasasudhAi dinIM patriMzattarAdhyayanIM // cAmipaMcacavA, riMzatamRSijASitAni tathA // e|| uccaistarodaMcitapaMcacUrumAcAra mAcAra vicAracAruM // mahAparijJAnasujoga vidyamAdyaMprapadye gamanaMgajaitraM // 10 // triSaSTisaMyuktazanatrayI mitapravAdidarpADi vinedahA dinI // prayazrutaskaMdhamayaM ziva zriye kRtaspRhaH sUtrakRtAMgamapriye // 11 // sthAnAMgAya dazasthAna sthApitAkhilavastu // namAmikA mitaphala pradAna surazAkhine // 12 // tattatsaMkhyA viziSTArtha prarUpaNaparAyaNaM // saMstumaH samavAyAMgaM samavAyaiHstutaM satAM // 13 // yASaTtriMzatsahasrAn pratividhisujuSAM vijratI praznavAcAM catvAriMzavateSu prathayatiparitaH zreNimudezakAnAM // raMga gotaraMgAnayagamagahanA durvigAhA vivAha prakRtiH paMcamAMgaM jayati jagavatI sAvicitrArthakozaH // 14 // kathAnakAnAM yatrA catasraH koTayaH sthitAH // sohiptAdijJAnahRdyAjJAtAdharmakathAH zriye // 15 // AnaMdAdizramaNopAsakadeSe tivRttasunagArthAH // vizadAmupAsakadazA jAvadRzaM mama dizaMtusadA // 16 // maharuSimahAsatInAM gautamapadmAvatIpurogANAM // zradhikRta zivAMtasukRtAH smaratoccairaMtakRdazAH kRtinaH // 17 // guNairyada 36 For Private Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zya laghudevasamAsaprakaraNa. dhyayanakalApakIrtitA anuttarAHprazamiSujAlimukhyakAH // anuttara zriyamanajannanuttaropapAtikopapadRzaHzrayA mitAH // 10 // aMguSThAdyavataradiSTadevatAnAM vidyAnAMjavanamudAttavaijavAnAM // nirNItAzravavidhisaMvarakharUpAH praznavyAkaraNadazAdizaMtuzaMnaH // 15 // jJAtairmUgAputrasubAhuvAdiniH zAsahipAkaMsukhaHkhakarmaNAM // dvipaMktisaMkhyAdhyayanopazonitaM zrImahipAkazrutamastunaHzriye // 20 // praNidhAyayatpravRttA shaastraaNtrvrnnnaatideshttiH|| namatopapAtikaMtat prakaTayamupapAtavaicitrIM // 1 // sUryAjavaijava vinAvanahRSTatIrtha praznAdanaMtaraminAnananirgatena // kezapradezicaritenavirAjirAjapraznIyamimupapattizatairvahAmi // 25 // jIvAjIvanirUpichedhApratipattinavakakamanIyaM // jIvAnigamAdhyayanaM dhyAyemAsugamagamagahanaM // 3 // SaTatriMzatApadairjIvA jIvanAva vinAvinIM // prajJApanAMyathAyAmizyAmAryasyAmalaMyazaH // 24 // vivRtAya chIpasthiti jinajanamahacakridigvijayavidhaye // jagavatijaMbu bIpaprajJatetujyamastunamaH // 25 // praNamAmicaM sUryaprAptI yamakhajAtikenavye // graMthavapuSaivanavaraMnAtinidAtmanApiyayoH // 26 // kAlAdikumArANAM mahAhavAraMjasaMnRtairDaritaiH // darzitanarakAtithyAnirayAvalikA vijeSIran // 7 // padmAdayaHkalpavasaMtanUyamupeyivAMsaHsukRtaiH zamIzAH // yatroditAHzreNikarAjavaMzyA upAsmahekalpavasaMtikAstAH // 27 // caMsUryabahuputrikAdiniyaMtrasaMyamavirodhanAphalaM // tujyamAnamaguNAmaNAdhipaiH puSpitAH zamanipuSpayaMtutAH // 25 // zrIhI pravRtidevInA caritraM yatra sUritaM // tAH saMtumeprasAdAnukUlikAHpuSpacUlIkAH // 3 // vRSNInAMniSadhAdInAM chAdazAnAMyazaH srajaH // puSNaMtunaktiniSNAtAM dazAMvRSNidazAHzujAM ||31||vNdemrnnsmaadhi pratyAkhyAnemahAturopapade // sNstaarcNprvedhykjktprijnyaactuHshrnnN|| 3 // vIrastavadocaM stavagachAcAramapicagaNi vidyAM // chIpAbdhiprAptiM taMulavaicArikaMcanumaH // 33 // zivAdhvadIpAyodatAnudghAtAropaNAtmane // citrotsargApavAdAyanizIthAyanamo namaH // 34 // saMkalpavyavahAreNAdhunAtenApimukhyatA // taMjItakalpamAkadapakalpaMtIrthazriyaHzriye // 35 // aMcAmipaMcananavapramANAcAmAmlasAdhyaMkumatairabAdhyaM // mahAnizIthamahi mauSadhInAMnizithinIzaMzivavItinUtaM // 36 // niyuktinASyavArtikasaMgrahaNIcUNi TippanakaTIkAH // sarveSAmapyeSAM cetasinivasaMtunaHsatataM // 3 // parikarmasUtrapUrvAnuyogapUrvagatacUlikAnedaM // dhyAyAmidRSTivAdakAlikamutkAlikaMzrutaMcAnyat // 30 // yasyAnavaMtyavitathA adyApyekonaSomazAdezAH sAnagavatIprasIdatumamAMgavidyAnavadyavidhisAdhyA // 3e // vaMde vizeSaNavatI saMmatinayacakrabAlatatvArthAn // jyotiH karaMmasiddhaprAnRtavasudevahiMDIzca // 40 // karmaprakRtipramukhAnyaparANya pipUrvasUriracitAni // samayasudhAMbudhipRSatAn paricinumaH prakaraNAniciraM // 41 // uccairyojanaladamAnaviditobi Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa z3 pratsuvarNAtmanAM navyAnaMdananazAlamahimArociSNucUlAMcitaH // astuzrIjinagehalAkhararucisthAnalasannirjaraH soyaMvaHparameSTipaMcakanamaskAraH sumeruH zriye // 42 // sarvazrutAnyaMtaragAMkRtainastiraskRtipaMcanamaskRtiMca // tIrthapravRtte prathamaMnimittamAcAryamaMtraMcanamaskaromi // 43 // vyAkaraNabaMdolaMkRtinATakakAvyatarkagaNitAdi // samyagdRSTipariprahapUtaMjayatizrutajhAnaM // 4 // itijagavataHsiddhAMtasyaprasijhaphalaprathA, guNagaNakAkaMThekuryAjinapranavasyayaH // vitaratitarAMtasmaitoSAdharaMzrutadevatA spRhayaticasAmuktizrImatsamAgamanotsavaM // 45 // ||ath zrISalAdivarSamAnAMtajinastavana praarNjH|| thAnamranAkipatiratnakirITarocirnIrA jitakramasarojanivAsalakSmIH // uttatpademaparamANumayapranovaH // zrInAjinaMdanajinAdhipatiHpunAtu // 1 // cANUra jiccrnnnirgtsiNdhuvaaridhaaraanidhautgrumcchddhautkaaNtiH|| kaMdarparUpapavanAzananAzanaikavizradhvajovijayatAmajitojineMDaH // 2 // vaMdArusAdarapuraMdaramaulimauli ratnAMzumAMsalitapAdanakhaprajaughaH // puSpeSupannagapatikSayapakSirAjaH zrIzaMnavonavatulAgyavinUtayevaH // 3 // nAlIkasaMzraya nibrsomraaliisNsevitocitgtiHshucipdshaalii|| nityaMmanaHsarasivItamalemarAlalIlAyitaM kalayatAdabhinaMdanovaH // 4 // artinivartayatu kArtikapUrNimeM'saMvAvakavadanaHsadanaMguNAnAM // vyAkozacaMpakavirocizarIrarocirnavyAMmatidadatuvaHsumatirmunIzaH // 5 // kalyAmavalivanapallavavArivAhaH pratyUSapUSakiraNAruNakAyakAMtiH // gIrvANamaulimaNicuMbitapAdapadmaH padmapranodizatunaHpadavImapaMkAM // 6 // javyeSutoSamatanuM vitanotusevAhevA kinaakimukuttoplghttitaaNdhiH|| deveMjvAhanakareNusalIlagAmI caamiikrojvlrucirngvaansupaarshvH||7|| devHshrjaaldhrojjitvaaridhaaraadhauttrilocnshiloccygaurmuurtiH|| trailokyalokakumudAkarapUrNacaM'zcaMtaprajodizatuvaHzivadAnauMmaH // // khannAkhavalimayUkhazikhAnuvijhAvAlAtapaburitapaMkajakAMtijaitrI // kuMdAvadAtaguNamauktikatAmraparNi pAdayImamamudaMsuvidhevidhatAM ||e // uddAmakAmakaraTIpamRgAdhirAjastrailokyalocanacakorasudhAmarIciH // yogIuhRtkamalavAsavilAsahaMsaH zrIzItalaHsaphalayatva nivAMchitaMvaH // 10 // zkSvAkuvaMzasuramaMdirahemakuMnaH kAyaprajApahasitAdbhutazAtakuMjaH ||jnyaanaatmdrshtlbiNbitvishvvishvH zreyAMsatIrthapatirarpayatupriyaMvaH // 11 // jIyAGagatrayapatiHpratipakSapadanakSatramaMmala nirstignstimaalii||prauddhprnaavjvnNjuvnaikbNdhurvdhuukbNdhurruciHprjuvaasupuujyH // 15 // trailokyazekha ritazAsanamoharAjamAdyayazaHzazadharagrasanaikarAhuH // potaHpramAdajaladhaukaladhautakAMtirmacetasovimalatAMvimalastanotu // 13 // zrAnaMdamepuranamastridazezamaulimaMdAradAmavigalanmakaraMdadhautaM // lakSmI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 laghukSetrasamAsaprakaraNa. niketanamanaMta jinezvarasya pAdAraviMdama jinaMdatumAnasaMnaH // 14 // zrIjAnunUpakula kairavazItajAnuH saMmohasaMtamasasaMcayacaMDajAnuH // puSyatkaSAya danujAnvayacakrapANiH pANisthamAvatuvaH zivazarmadharmaH // 15 // vAhyAMtarA rikulakAnana dhUmaketuH saMketadhAma jinacakiramAramaNyoH // sauvarNapadmadalako malakAyakAMtiH zrIzAM tiraMtayatusaMtatimenasAMnaH // 16 siddhAMta siddhata TinItu hinAcalAya zrIvallivellanakalAmalayAnilAya // niHzeSajaMtuparirakSapadI hitAya zrI kuMthave guNagaNaiH pRthavenamostu // 17 // devaHsudarzananarAdhipavaMzavaMzamuktAphalasaphalitapraNatAnilASaH // lolAkSapadikulasaMyamanaikapAzaH zrImAnnaraH sphuratumAnasamaMdireme // 18 // ciMtAmaNi tridazapAdapakAmadhenumAhAtmyajaitracaraNAMburudapraNAmaH // mArapravIrajayamallamatalikAstumalirmadIyaha dipallavitapramodaH // 17 // nirvANarAjyakamalAha ditArahAraH saMsAravArinidhitAraNakarNadhAraH // aMjodasodaravapuH khapadAraviMde zrIsubrato dizatuSaTcaraName // 20 // namradyusanmaNikirITaghaTaprasA rijyotsnA jalastra pitapAdapayoruzrIH || kIrtipratAnadhavalIkRtabhUrbhuvaH kharnadrANisAMdrayatuvona mitIrthanAthaH // 21 sevAparAyaNanarAyaNacArucUDArala prajApaTalapATalitAMghripIThaH // rAjImatI hRdayapaMkajacaMcarIkaH zrIne mirastujavatAMnavatAM tizAMtyai // 22 // phullatphaNIMdra phaNarA jimaNI marIcivI ciprapaMcitazacIpatikArmukazrIH // durgApasargajalazoSa vidhautapartuH khAmI pipartujavatAMrucitAnipArzvaH // 23 // naveMdrazekharaparAga pizaM gitAM triruttuMga saMgamakagarva girIMdravajraH // siddhArtha pArthivakulArNavakaustujovaH zreya simAMsalayatAt prabhuvarddhamAnaH // 24 // prajJAvalaMvita jinaprajasU viryavAkpAravarti vijavA vijavA'dhikArAH // yachaMtuyogivRSanAiSajAdayovaH zrIvarddhamAnacaramAH paramArtha siddhiM // 25 // tattvAnittattvAninRteSu siddhaMnAvArinAvArivizoSadharmaM // durbodha durbodhamataM dratamAraMja mAraMjajatAdidevaM // 1 // neMdrA jineMdrAjita testavelaMkA haM tu kAdaMturathaMnayasya // mAmatramAmatratathA pikuMdadaM tAvadaMtAvala cinhadInaM // 2 // bAhAMkabAdAMka lipekamagnakarSeprakarSepravaNAMkRpAyAH // tAMzaMjatAMzaMnavavarddhayaMtI mekAMtamekAMtavavAcamIDe // 3 vaMde zivaMde zitadharmajJa dvivasvarNavasvarNaruce'dhigaMtuM // vizvasya vizvasyajayetavoccairakSAmarakSAma jinaMdanAjJAM // 4 // mArAdhimArAdhitavAsavairme vIrAjivIrAjitamoha jitte // dhAmAsudhAmAsumatema yitvamItipramItipraguNojayAni // 5 // saMsaktasaMsaktahRdaH ziveMdirAvadhvAMtavadhvAMtanirAsalAlasAM // raktAMkaraktAMkaraNa pranAMpranopadmAjapadmAjaradAyinIMstumaH // 6 // pRthvIja pRthvIjana bhRMga cUtAMkasvastikasvastikRtaH supArzva // kAmAMtakAmAMtanuyurvimuktayajI kAstajI kAstavavAgvilAsAH // 7 // zItAMzuzItAMzunadayazastuti somAMka somAMkavayettavezayaH // saMgatyasaMgatyajanAcamazriyA saubhAgya saubhAgya nidhirvraje - chivaM // 8 // saMkalpasaMkalpanakRnmanodyarAjIvarAjIvalavattuSAraM // rucyAsurucyA suvidhenRnA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghudevasamAsaprakaraNa. kiraamaasuraamaasutnaasjtte||eaa sNpnnsNpnnrnaathpuujitNstkiirtistkiirtitcaarucessttitN|| yaMnirnayaMnirjaramarcayanjavennAraMsanAraMsapunAtuzItalaH // 10 // navyAnajavyAnaNumoha kuupaaNtHpaattHpaatrigNgkaaNke||sshreysHshreysiksynaasturaagHsmraagHsmy jidyadhIze // 1 // baMdhUkabaMdhUkaraNaprazaktigAtrAlagAtrAjavavAsupUjya // sadyogasadyogarayaprasAdaM jAyeyajAyeyayathAnanUyaH // 15 // mAdhuryamAdhuryagirAguNa rAmeNarAmeNa kiraNalakSmaNA // tetegatetegarimANamantaMnItAvinItA vimalezvaratvayA // 13 // nAjAlanAjAlalitAmalAMgulIlekhenalekhenanutenanUSitaM // mAnaMtamAnaMtapadAMbujenatekaMdarpakaMdarpamupaitukiM mm||14|| padmAsya padmAsyadatastametivizvena vishvenrujtirogaaH|| yaHsannayaHsannakuvAsanAkonAdharmanAdharmaratastutetvAM // 15 // zAMtenizAMtenivasannanItA vanyAyavanyAyatimaddavAgne // hemAlahe. maanvnprsiidniitaanniitaanmpaapmnonH||16|| satyAgasatyAgamacaM padmadAsatvadAsatvaniketakUtha // pAyAdapAyAdahitArthapaMktA vaMtInavaMtInavadAnanazrIH // 17 // maMdetamaMdetarayAnirastagAMgeyagAMgeyaguNAtavAra // yogAyogAdharitAMtarArerA nirvarAnirvarivasyate'sau // 20 // nAsAvannAsAvaniteMDanIlA satkAyasatkAyazasastute'gre // navyApinavyApihiyAnajAtIkAmajhikAmadvijinAdhinAtha // 1e // nirmAya nirmaaygunntiiirthyogenyogenhddhensikH|| klyaannklyaannsumerurstudevomudevomunisuvrtHsH||20|| vidyaatividyaatishyaikkoshNlokeshlokeshrnnNnmtvaaN|| niSkopaniSkopamadehadIdhite vAjavaprAjajagaayasya // 1 // yenAnayenAnaraNIkRtAjhA cAritracAritratavasvazIrSe // nemesanemesakalaiH samudyadAmodadAmodaravaMdyazakaiH // 12 // vinaMtu vinaMtulitAmarekhAH pArzvasyapArzvasyasuravasevyAH // jaataanjaataanvpNkjaanaaNpaadaastrpaadaastrstaaNshrnnyaaH|| 23 // niSkAma niSkAmalakAyavIrasijhArtha siddhArthakulapradIpa // sarvajhasarvainamaskRtAM puNyAnipuNyA nisatAMcinuSva // 24 // dhIrA nidhIrAnikhilAgiradA vijJAna vijnyaantklpvRkssaaH|| devAdhidevAdhinutapraNItakalyANakalyANakapaMcakAnaH // 25 // vAriMnavAriMjayahastinostAcAropacAroparizIlayastvAM // nAlIkanAlIka vidhautajaina siddhAMtasijhAMtakanigrahaH syAt // 26 // zutrAMzukatrAMzukanUtkarasthavINApravINApraNateSTadAne // dAhaMsadAhaMsarathA tivAtsapadmAsya padmAsyatujAratIvaH // 27 // evaMzrISanAdayo jinavarAH zrIvarkamAnAMtimAH sAMjAnaMdamakhamakhamayamakaijUtAzcaturvizatiH ||prjholaaslsjinprnkvivyaavrnnymaanodyaayaa sumyisuprsnnhRdyaastrailokylkssmiishvraaH|| 27 // itiymkmycturviNshtijinstutiH|| %3 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ z6 karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 // zrIvarDamAna jinAya nmH|| // atha zrI karmavipAka nAmaka prathama karmagraMtha prAraMjaH // // TIkAkartA zrIdeveMjasUri zrAdyamA maMgala kre:-upjaatibNd.|| dinezavadhyAnavarapratApai, ranaMtakAlapracitaM samaMtAt // yo'zoSayatkarmavipAkapaMkaM, devo mude vo'stu sa viimaanH||1|| artha- anaMta kAlano saMcaya karelo je karmavipAkarUpa paMka eTale kAdava tenuM upradhyAna rUpa tApavaDe zoSaNa karavAne je sUryanA jevA be, evA zrIvarSamAna deva mane harSa karanArA thA. // 1 // ||aaryaavRttm // jJAnAdiguNagurUNAM, dharmagurUNAM praNamya padakamalaM // karmavipAkevivRttiM, smRtibIjavikSye vidadhe // 2 // artha- jJAna, darzana ane cAritrarUpa je sarvotkRSTa guNa teue karIne mahattAne pAmelA athavA teunI prApti karAvanArA evA je dharmaguru, temanA padakamalane praNAma karIne smaraNarUpa aMkuranI vRddhi karavAne arthe thA karmavipAka nAmanA prathama karmagraMthanI vRtti hUM karuMvaM. // 2 // have karmagraMtha te zuM kahIe? to ke-jIve mithyAtvAdika hetue karIne je AtmAsAthe pula bAMdhe tene karma kahIeM,yathA kriyate iti karma iti vyutpatyA.te karma- mUlottara prakRti nede karI, tathA prakRti, sthiti, rasa ane pradezAdi baMdhanede karI, tathA baMdhodayodIraNAsattAdi nede karIne graMthay racaq pratipAdana je jehaneviSe; te karmagraMtha kahIeM. tyAM prathama karmavipAkanAmA karmagraMtha kaheDe. e badhI vAta prasaMgathI kahI be. // have bAlAvabodha kartA maMgalAcaraNa kahe je. // zreyomArgasya vaktAraM // betAraMkarmabatriNAM // cettAraM vizvatatvAnAM // vaMde vIraM jagatpranuM // 1 // guNacaM guruM natvA // matireNa dhImatA // kriyate karmagraMthasya // vyAkhyA baalaa'vbodhinii|| 2 // // have graMthakartA zrIdeveMSasUri pahelI gAthAe karI ajiSTadevatAnI _ stutyAdikanuM pratipAdana kare De. mUla gAthA // sirivIrajiNaM vaMdiya // kammavivAgaM samAsa vuDaM // kIra jieNa dendiN|| jeNaMto jannae kammaM // 1 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 zan - artha- sakala trijuvana jananA manane camatkAra upajAve, tathA paramAItya mahA mahImAne vistAre evI je aSTa mahA prAtihArya lakSaNa siri ke zrI eTale zolA. yathA // azokavRdaH surapuSpavRSTi, divyodhvanizcA maramAsanaMca; lAmaMDalaM iMjirAtapatraM, satprAtihAryANi jinezvarANAM // e aSTa mahAprAtihArya kahieM, athavA cotrIza atizaya lakSaNa zojA teNe karIbirAjamAna evA je vIrajiNaM ke zrIvardhamAna jina eTale rAga dveSa tathA moha pramukha vairIuno parAjaya kasyAthI jina kahevAya . ane te vairIurUpa vIra eTale sujaTa teune jItavAthI vIra jina e nAma sArthakaja be. evA zrIvarDamAna svAmIne mane karI, praNidhAna eTale vizuddha manasahita je vacana yoga te vaDe stuti tathA kAyA e karI praNAmarUpa vaMdiya ke vaMdanA karIne, ahIM vaMdanA zabde stavanA ane pramANa e behu zrartha kahIeM baieM. vaMdistutya nivAdanayoriti vacanAt eNe karI maMgalAcaraNane arthe aniSTa devanI stuti karIne jhAnAvaraNAdi karmonA anujavane kamma vivAgaM ke karmavipAka kahiye. tene samAsa ke saMdepe karI arthAt vartamAna puSamakAlanA lokonI buddhi tathA zrAyu bala pramukha zrati alpa hovAthI ghaNA vistAravaMta graMthomAMpravRtta thavAmAM vighna paDavAnA jayathI tevI kRti teUnI Upara upakArarUpa kadAca na thAya, mATe thA TuMkAmA vuddhaM ke0 kahIza. ethI prayojana sUcavyu, japAyopeya eTale kAraNa kArya lakSaNa, sAdhya sAdhana lakSaNa, tathA guruparvakramalakSaNa saMbaMdha, arthAt sima thAya ; samyakadRSTIjIva adhikArI be; zrane anidheya je karmavipAka te emAM viSaya be. have AgalA be pade karI karma zabdano artha kare be. je karAya te karma kahIe. tenA pujala aMjana cUrNathI narelA dAbalAnI peThe sarva lokAkAzamA niraMtara vyApI rahelA be; tene dIra ane nIranI pere tathA agni ane lohanI peThe karmavargaNA avya zrane zrAtmAno tAdAtmya saMbaMdha je kAraNamATe thaI rahelo be; te kAraNamATe te karma kahevAya . e karma koNa kare ? to ke-jieNa ke jIve karI kIra ke0 karAya be. te jIva kone kahIeM ? pAMca iMjiya, traNa yoga te traNa bala, zvAsozvAsa tathA thAyu e daza prANasudhI je yathAyogya dhAraNa karI zake tene jIva kahieM, te jIva thAvA lakSaNavAlo -mithyAtvAdike karI malInasvarUpa thako sAtAdi vedanIyAdi karmono karttA be, tathA teunA phala je sAtA asAtA teno joktA, tathA evA evA karmavipAkano udaya tene anusAre karI narakAdika gatineviSe saMsartA, ane samyakdarzana jJAna tathA cAritra lakSaNa je ratnatraya tenA zranyAsanI bAhulyatAnA vazekarI azeSa karma malapaTalano parinirvAtA, e cAre ladaNe birAjamAna te jIva, satva, prANI tathA zrAtmA ityAdi paryAyavaDe ulakhAya be; uktaMca // yaH ka Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zanana karmavipAkanAme karmagraMtha.1 kirmajedAnAM joktA karmaphalasyaca; saMsartA parinirvAtA sahyAtmA nAnyalakSaNaH // kayA kAraNanI yogyatA pAmIne jIva karmane kare le ? to ke-mithyAtva, avirati, kaSAya tathA yoga e cAra lakSaNavAlA sAmAnyarUpa hejahiM ke hetue karI jIva kamane kare be. yataH " pamiNI yattaNa nindava uvaghAyapaussa aMtarAeNa // zraccAsA yayAe thAvaraNagaMjiUjayaz" ityAdi vizeSa kAraNanI yogyatA pAmIne te vizeSa karI zrI graMthaneviSeja pAgala kahevAze. ATavU kaDaM teno tAtparyArtha zrA :- jeNa ke0 je kAraNamATe hetueM karI jIvavaDe karAya ne to ke0 te kAraNamATe tene kamaMjaNae ke karma kahevAya je. eTale jIva hetu pAmIne jene kare tene karma kahIeM; kriyate tat karma ityarthAt evaM je pujalamaya mUrtikakarma te kevA pramANe karI sika De, te kahe . saMsAraneviSe samasta jIva varte be, tene AtmatvapaNuM samAna be. paNa temAhe kozka devatAbe,kozka nArakIbe, kozka tiryaMca , kozka manuSya , ema naranAraka tiryaMca ane manuSyarUpa vicitratA be. ema valI manuSyatvapaNuM paNa sarva manuSyane viSe samAna be. tathApi temAhe kozka rAjA ne, kozka raMka be, kozka paMmita De,kozka mUrkha be, kozka maharDika be, kozka darikhI be, kozka svarUpavAna , kozka kurUpavAna be, ityAdika je vicitrapaNuM be, te vicitrapaNuM nirhetuka nayI paNa hetusahItaja . jo nirhetuka mAnIeM to nityaM satva kiMvA asatvano prasaMga thAya.nityaMsatva masatvaMvA // detoranyAnapekSaNAditivacanAt // te mATe e vicitratA sahetuka mAnavI. te hetune ame karma kahIeM jaieM, etamuktaMzrIdinakRtaTIkAyAM // mAtRDaMkakayArmanISijaDaMyoH sapanIrUpayoH zrImadurgatayorbalAbalavatornIrogarogArttayoH saujAgyA'sulagatvasaMgamajuSostutyepinRtvaMtaraM yattatkarma nibaMdhanaM tadapinojIvaM vinAyuktimat // eno zrartha kahe je. - e vAta zrI dinakRta TIkAneviSe jIvasthApanA adhikAre zrAvI rIte kahelI le ke;-maharddhivaMta zrane raMka, buddhivaMta ane mUrkha, surUpa ane kurUpa, sAtivAna ane purgativAna, balavAna ane nirbala, niroga ane rogAta, temaja saujAgya tathA urjAgya, evA uMcha jagatamAM dIgamAM zrAve be, temAM aMtara je je te karmanuM nibaMdha be; tathApi te jIvavinA saMjave nahI. e viSe bIje ThekANe paNa kayu De ke " zrAtmatvenA viziSTasya, vaicitryaM tasya yazAt, narAdirUpaM taccitra, madRSTaM karmasaMjJitaM." valI paurANika paNa karmasiddhinuM pratipAdana kare be, te zrA prakAre ke "yathAyathA pUrvakRtasya karmaNaH, phalaM nidhAnasthamivAvatiSThati // tathA tathA tatpratipAdanodyatA, pradIpahasteva matiH pravarttate // 1 // yadyatpurAkRtaMkarma, nasmaraMtIha mAnavAH, tadidaMpAMDavazreSTha, daivmitynidhiiyte||2||muditaanypimitraanni, sukrujhAzcaivazatravaH; nahI metatkariSyaMti,yannapUrvakRtaM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha.1 nae tvyaa"||3|| baucha paNa Ama kahe De ke, "ztaekanavataukalpe zatyAme puruSo itaH, tena karma vipAkena pAdevikosminidavaH" evI rIte karmanA astitvano yadyapi sarva aMgI. kAra kare , tathApi te amUrtimaMta mAne be, paNa tema nathI. karma pugala varUpI be; temATe mUrtivaMta be, amUrta nathI, tema batAM jo karmane zrAkAzAdivat zramUrti mAnazaM; to jema zramUrta AkAzathI kAMza zrAtmAne anugraha upaghAta nathI, tema karmanA yoge paNa zrAtmAne anugraha tathA upaghAtano saMjava thaze nahI. yataH "anneupramuttaMciya, kammamaMtivAsaNArUvaM; taMtunajadyaztatto, uvAghayANuggahAnAvA. nAgAsaMuvaghAyaM, zraNuggaraM vAvikuNazsattANaM." have te karma pravAhe karI anAdi . yataH " aNAzyaM taM pavAheNa" iti vacanAt, jo pravAhanI apekSAthI paNa karmane sAdi mAniyeM, to jIvone pUrve karmara hitapaNAno saMjava thaze. ane pAlathI karma kasyAthI jIvane kamano saMyoga utpanna thAya be ema mAnavaM joza. ema aMgIkAra kasyAthI mukta jIvone paNa karmano saMyoga saMcava thaze, kemake te to karmarahita be. tethI mukta jIvone amuktatA thaze. ema mAnatuM to iSTa nathI. mATe jIvane karmanI sAthe anAdi kAlano saMyoga De ema mAnatuM yogya be, mAtra karmaja anAdi je ema nathI. AzaMkA-jIvanI sAthe karmano anAdi saMyoga batAM teno viyoga kema saMnave ? uttara- anAdi saMyoga batAM paNa viyoga dIgamAM thAve je. je kAMcana zrane upala eTale patharAno anAdi saMyoga , topaNa tathAvidha sAmagrInA sanAvathI eTale dhamanAdikanI sahAyatAvaDe kITIno viyoga dIgamAM Ave be, temaja jIvane paNa samyak jJAna, samyakadarzana tathA cAritranA dhyAnarUpa agnie karI anAdi karmamalanIsAthe viyoganI siddhi thAya be, e viSe nASyasudhAMno nidhirnagavAna paNa zrAma kahe De ke, "jahazya kaMcaNovala saMjogoNA saMtaz gaUvi; vubijAzsovAyaM, tahajogojIvakammANaM // 1 // iti prathama gAthArtha // // have bIjI gAthAe karmanA keTalA neda ? te kahe je. // paya viza rasa paesA // taM canadA moagassa dihatA // mUla paga uttara // pagaI aDavanna sayaneyaM // 2 // artha- taMcauhA ke te karmanA cAra prakAra thAya je; te A pramANe- payahiza rasa paesA ke prakRti, sthiti, rasa tathA pradeza, jema prAsAda pramukhanA zrAdhArajUta staMja hoya je; tema karmanA e cAra staMna be. tethI prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha tathA pradezabaMdha kahyA De. temAM sthiti, tathA rasa je anunAga, tathA pradeza e traNa Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 karma vipAkanAme karmagraMtha. 1 baMdhano je samudAya tene prakRtibaMdha kahiyeM; adhyavasAya vizeSeM karI grahaNa karelA je karmanA dalika, tenI sthiti eTale je kAlano niyama, tene sthitibaMdha kahiyeM; karmanA purulonA zujA'zuna athavA ghAtI aghAtI je rasa tene anujAgabaMdha athavA rasabaMdha kadIyeM; ane sthiti tathA rasanI apekSA vinA karmapuGgalonA dalikonuM je grahaNa kara, tene pradezabaMdha kahIyeM. uktaMca "vizbaMdha dalassa viI, paesabaMdho paesa gahaNaM jaM; tANaraso aNujAgo, tassamudArja pagabaMdho. " bIje ThekANe paNa kayuM beH- " prakRtiH samudAyaH syAt, sthitiH kAlAvadhAraNaM; anujAgo rasaH proktaH pradezo dalasaMcayaH " e ukta cAra prakAra te mogassa dihaMtA ke0 modakanA dRSTAMtekarI samajI levA, te zra pramANejema vAtarogane haraNa karanArA dravyathI banAvelo je modaka hoya be, tenI vAtarogano nAza karavAnI prakRti athavA svabhAva hoya be; pittarogApahAraka dravyathI banelA moGrah pittano upazama thAya be; yane kapharoganAzaka dravyathI utpanna tharalA modakathI kaphano dhvaMsa thAya be; evo je svabhAva tene prakRti kahiyeM; te modaka koi eka divasa, koi be divasa, ema yAvat koi eka mAsasudhI bagaDI na jatAM jemano temaja rahI zake be; paDhI vinAza pAme be, e teno sthitikAla kahiyeM; te modakane viSe snigdha tathA madhurAdika rasa eka guNo, dviguNoM tathA triguNo ityAdika je hoya be, tene rasabaMdha kahIyeM; ane te modakamAMnA koimAM eka prasRti eTale eka palI, koImAM ne palI tathA koimAM traNa palI ema yAvat kaNikanuM pramANa hoya tene pradezabaMdha kahIyeM; evIja rIte karmane viSe paNa koi karmanI prakRti jJAnane vA dana karanArI hoya, koi karmano svabhAva darzanane yAvaraNa karavAnA hoya, koi ka prakRti naMdane denArI hoya ne koi karmano khajAva samyak darzanAdikano vighAta karavAno hoya be, tene karmaprakRti kahIyeM. teja karma koi trIza koTAkoTI sAgaropamasudhI, ane koi sittera koTAkoTI sAgaropamasudhI ityAdi TakI zake be, ne kI sthiti kahIyeM; te karmaneviSe koImAM eka vANIyuM, koImAM be vANIyuM, ne kokamAM tra ThANIyuM rasa hoya be, te anujAgabaMdha kahiyeM, ane teja karmane viSe koImAM pradeza alpa hoya, koImAM bahu, koImAM bahutara tathA koImAM bahutamarUpa ityAdi pradezono saMcaya hoya be, te pradezabaMdha kahevAya be. mUlapagai a ke0 e karmanI mUla prakRti sAmAnyarUpa zrAva be, ghane uttara pagaI aDavannasaya jJeyaM ke0 uttara prakRti vizeSarUpa ekazo ne aTThAvana be. eja ekaso ne zrAvana karmaprakRti kadevAya be. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha, ra zaera // have mUla prakRti AunAM nAma tathA te ekekanA jeTalA uttara neda De te kahe . // zda nANa daMsaNAvara // Navea modAja nAma goANI // vi gdhaM ca paNa nava a||viis cana tisaya 7 paNa vihaM // 2 // artha- iha ke e pravacanane viSe karma eTalA prakAranuM be. ihAM karmapada gAthAmAMhe nathI, mATe upacArathI lahIe. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra tathA vigdhaMca ke aMtarAya, e ATha mUlaprakRti . temAM prathama jJAnAvaraNIya karmanuM vivecana zrAvI rIte - jeNe karI vastu jANyAmAM Ave athavA jeNe karI vastunI iyattA eTale parimANa thAya, tene jJAna kahIeM; athavA iptine jJAna kahieM; athavA sAmAnya vizeSAtmaka vastune viSe vizeSa grahaNAtmaka je bodha tene jJAna kahiyeM; ane jeNe karIne dekhAya tene darzana kahIyeM; athavA dRSTIne darzana kahIye athavA sAmAnya vizeSAtmakavastuneviSe sAmAnya grahaNAtmaka je bodha tene darzana kahIyeM tathA jeNe karI AvarIeM, chAdieM tene AvaraNa kahIeM; athavA Avare, zrAbAde tene zrAvaraNa kahiye. AvaraNatuM rUpa Aq beH-mithyAtvAdikanA melApekarI jIvane vyApAre AkarSaNa karelI karmavargaNA mAMdelo viziSTa pujala samUha tene AvaraNa kahIeM. temAMhe je jhAna- AbAdana kare , te jJAnAvaraNIya karma kahevAya be. zrane darzananuM zrAbAdana kare be, te darzanAvaraNIya karma kahevAya ne, tathA vedyate eTale jeno sukha tathA kuHkharUpapaNe anujava karAya , tene vedanIya karma kahIyeM, yadyapi sarva karmono anubhava karAyaja be, tethI sarva karma vedanIya hovAM jozya, tathApi paMkajAdi zabdanIpeThe vedya zabda rUDhiviSayaka je; mATe sAtA tathA asAtA karmaja vedya hovAthI eneja vedanIya kahIye. paNa zeSa karmane na kahIyeM; tathA jANanArA prANIpratye moha upajAve sadsadvivekathI je vikala karI nAkhe tene moha kahIyeM; ane eja mohanIya karma kahevAya be. tathA jethI gatyaMtarane viSe jaq thAya ne tene zrAyu kahe je; athavA pote karelA karmanA vaze prApta thaelI je narakAdika purgati temAMthI nikalavAnI zchA karanAro prANI pratibaMdhakatAne pAme. arthAt je tyAMcI nikalavA na diye te thAyu kahevAya . athavA javAMtarane viSe jIvone je nizcaye udaya Ave tene Ayu kahIyeM. yadyapi sarva karma udaya Ave , tathApi AyuSyanI kAMieka vizeSatA hoya . kemake, bIjAM bAMdhelAM sarva karma koI teja javamA udayeM Ave , kozka valI pradeze jadaye karI jukta kIdhA te janmAMtaraneviSe vipAkodaye karI udaya zrAvatAM nathI, ane zrAyu karmane viSe ema nathI. je navanuM zrAyu bAMdhyu Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaeza karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 hoya teja javamA jogavAya be. eTale manuSya nava vedatA thakA jo devatAnuM zrAyuSya bAMdhyu hoya to kAMza manuSyanavamAM vedAya nahI, kiMtu avazya janmAMtareja vedAya. zrAyuSyanA udayanI vivadA viziSTa thakI kahI . paNa pradeza thakI nayI kahI. te viziSTapaNuM to te zrAyuSyanA sanAva varttana thakI hoya , athavA jeno udaya thayAthI tanavayogya yAvat zeSa karma upanogapaNe zrAvI prApta thAya tene zrAyu kahI. tathA je jIvapratye gati jAti pramukha paryAyanA anujavane kare tene nAma karma kahIye. tathA jeNe karI thAtmAne uMcanIca zabde karI bolavAya ne tene gotrakarma kahIyeM. tathA jeNe karI dAnAdika labdhiThano nAza thAya ne, athavA je ukta labdhiUno vizeSe karI nAza kare ne tene aMtarAya karma kahIye. temAM jJAnAvaraNIya, paNa ke pAMca prakAraceM be, darzanAvaraNIya nava ke nava prakAraceM be, vedanIya cha ke be prakAracaM be, mohanIya amavIsa ke ahAvIsa prakAraceM , zrAyu caTa ke cAra prakAranuM be, nAmakarma tisaya ke ekaso ne traNa prakAranuM ; gotra cha ke be prakAranuM be, zrane aMtarAya karma paNa vihaM ke pAMca prakAraceM . evI rIte mUla pATha prakRtinI uttara ekaso ne zrAvana prakRti thAya be. AzaMkA-evA anukramathI jJAnAvaraNAdi karmono upanyAsa kasyAnuM kA prayojana De ke khAnAvika evo anukrama zrAvI gayo ? uttara- anukrama karavAnuM prayojana , te thA pramANeH- ahIM jJAna tathA darzana e jIvanuM svatatva nUta De; kema ke, e vinA jIvatva kahevAya nahI. jIva cetanA lakSaNavaMta be. te cetanA lakSaNa jJAna tathA darzananA anAve kema saMnave, tathA jJAna ane darzanamAhe paNa jJAna pradhAna be. je jhAne karI sakala zAstrArtha vicAranI saMtati pravarta be. te mATe athavA sarva labdhi sAkAropayoge upayukta jIvane upaje . paNa nirAkAropayoge eTale darzanopayoge upayukta jIvane na upaje. yataH "sabA laDIsAgArova govauttassa no aNAgArova ugovauttassa" iti vacanaprAmANyAt mATe jJAna pradhAna . athavA je samayeM sakala karma vinirmukta jIva thAya be, te samayeM jIva jJAnopayogopayukta hoya be, zrane darzanopayoga to dvitIya samayamAM thAya , temATe jhAna pradhAna be, tenuM je zrAbAdana karanAraM te jJAnAvaraNIya karma be, tene sarva karma be, tene sarva karmamA prathama gaNyaM be; ane jJAnopayogathI patita jIvane darzanopayogane viSe zravasthAna be, temATe te jJAnAnaMtara dvitIyasthAne darzanAvaraNa karma gaNyuM be. ___e jJAnAvaraNa tathA darzanAvaraNa karma potAnA vipAkane udaya karatA thakA yathAyogya avazya karI vedanIya karmavipAkanA udayatuM nimittajUta thAya De, te dekhADe Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 / zae3 be-jhAnAvaraNIya karmapratye upacayotkarSathI, prApta vipAkathI zranujavato thako sUkSma tathA sUkSmatara vastuno vicAra karavAmAM potAne asamartha jANato thako jIva khedane pAme be. temaja valI sakala loko jJAnAvaraNa karmanA kSayopazamane lIdhe pATava eTale catura thaIne potAnI buddhithI sUkSma tathA sUkSmatara vastuvicAra karavAne samartha hovAthI sukhane vede . evI rIte vedanIya karmarnu nimitta kAraNa jJAnAvaraNIya karma . te pramANeja zratinibiga darzanAvaraNIya karmanA udayathI prANI jAtyaMdhAdi thayo thako, vacanane agocara evA phuHkhasaMdoha eTale phuHkhanA samudAyane anujave be. temaja darzanAvaraNIya karmanA dAyopazamathI spaSTa cakurAdi yukta thaIne yathAvidha vastusamUha eTale nikuraMbane samyak prakAre avalokana kasyAthI prANI zramaMda zrAnaMdasaMdoha prate anunave De; temATe vedanIya karmanuM nimitta kAraNa darzanAvaraNIya karma paNa , jJAna darzanAvaraNa karmanuM vedanIya karma vedya be. temATe vedanIya karma trIjuM gapyuM . vedanIya karmane viSe paNa iSTa ane anISTa viSayanA saMbaMdhathI sukha tathA duHkhano je anunava thAya te vedanIyanuM lakSaNa be; ane viSayane viSe iSTa ane aniSTatApaNuM te rAga ane veSajanita be ane te rAga keSa to mohanA hetu . temATe vedanIya kamethI anaMtara mohanIya karma co) kaDaM be. mohamUDha prANI bahu thAraMnarUpa parigrahathI karmAdAnamAM zrAsakta thaIne narakAdikanuM AyuSya bAMdhe be, mATe mohanIya karmAnaMtara paMcamasthAne Ayu karma gaeyu be. narakAdi zrAyuSyano udaya zrAvyAthI avazyapaNe naraka gatyAdika nAma karmano udaya thAya be. mATe zrAyuSyAnaMtara nAmakarma bahuM gaeyuM be. nAma karmano udaya thayAthI avazyekarI uMca athavA nIca gotrano udaya thAya be, mATe nAmakarmAnaMtara gotrakarma sAtamuM gaeyuM . uMca gotrotpanna jIvane prAyeM karI dAna tathA lAnAMtarAyAdi karmano daya hoya De, kemake, rAjAdika je uMca kulavAna kahevAya be, te neviSe dAna tathA lAnAdika dIgamAM Ave be, jo aMtarAya karmano kSaya na thayo hoya to dAna tathA lAnAdikano saMnava thAya nahI. mATe ghajkarI dAna tathA lAnAMtarAyAdi karmo uttama kulaneviSe kSayaneja pAmelA hoya . temaja nIca gotrotpanna prANIneviSe prAyeMkarI dAna tathA lAnAMtarAya karmano udayaja hoya . kema ke, nIca gotrotpanna manuSya dariddhI hovAthI tyAM dAnAdika dIThAmA AvatuM nathI. e rIte gotra karmano udaya thayA palI aMtarAya karmano udaya hovAthI gotrakarmAnaMtara zrApamuM aMtarAya karma gaeyuM . evIrIte karmAnukrama varNana saprayojana . // 3 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ she| karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 - " have yathoddezaM nirdezaH " e nyAyeM karI eTale prathama jevo manamAM saMketa thAya , tevaM prasiddhapaNe kathana athavA spaSTIkaraNa thAya be; evo nyAya be. te nyAye karI . prathama pAMca prakAraceM jJAnAvaraNIya karma kahe . ma suya uMdI maNa ke // valANi nANANi taba maznANaM // vaMjaNa vaggada canadA // maNa nayaNa viNiMdiya canakA // 4 // artha- mUlasUtramA jenAM nAmamAtra kahyAM , teUnIsAthe pratyeke jJAna zabda jomIne zrAvIrIte gaNanA karavI-mara ke matijJAna, suya ke zrutajJAna, uhI ke0 avadhijJAna, maNa ke manaHparyavajJAna, tathA kevalANi ke0 kevalAnI eTale kevalajJAna, e pAMca nANANi ke jJAna be te jANavAM. 'padaikadeze padasamudAyopacArAt' eTale padano eka deza hoya to paNa AkhA padano upacAra karI levo evo nyAya . e pramANe mUlamAM mana zabda be tethI manaparyavajJAna jANI levaM. _ taba ke tatra jANe tene mati kahIye, jethI manana thAya athavA je manana kare tene mati kahIyeM; athavA iMDiya tathA manochAre karI nizcata vastune jeNekarI jaNAya athavA manAya tene mati kahIye. yogya dezane viSe avasthita vastu viSayaka iMjyi manonimitta je zrAtmAne avagamavizeSa eTale koIka ThekANe koI vastu pamI hoya, tene viSaya karanArAM mana tathA iMjiyo hoya , temAM nimitta kAraNa jJAna , te jhAna yathArtha zrAtmAne thayuM hoya tene matijJAna kahIye. eneja AgamamA aninibodhika jJAna kaDaM . te viSe nagavAn devadimAzramaNa emaNe Ama kahyu :"nANaM paMcavihaM pannattaM, taMjahA zrAniNivohiya nANaM, suyanANaM, uhinANaM, maNapayyavanANaM, kevalanANaM. " atra Aninibodhika jJAnano artha thAma karelo - ani upasarga , teno artha animukha eTale sanmukha evo thAya be; ni zabdano niyata eTale nizcita artha thAya be; evI animukha niyata ke vastu yogya dezAvasthAna apedI iMDiya manonimitta svasva viSayanI apedAe je bodha thAya ne tene zraninibodhaka jJAna kahiye. __ zravaNaM zrutam eTale je saMjalAya tene zruta kahiye. anilApeplAvita je artha tene grahaNa karavAnI je upalabdhi vizeSa hetu hoya tene zruta kahiye. kaMbugrIvAdimAn, pRthubunodarAdyAkAra, jaladhAraNAdika artha kriyAne samartha, evI je vastu te ghaTa zabde karI bolAya be. yahIM vastu vAcya De ne zabda vAcaka be, mATe ukta vastu vAcya , ane ghaTa zabda vAcaka De, evA vAcya vAcaka saMbaMdhe karI trikAla sAdhAraNa samAna Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 15 pariNAma zabdArtha paryAya AlocanAnusArI iMdriya manonimitta je zrAtmAnuM zravagama vizeSa tene zrutajJAna kahiyeM. iMdriyAdikanI apekSA vinA zrAtmAne viSe je sAkSAt avadhAna eTale artha grahaNa be, te adhikahIyeM. ane sAkSAt arthanuM grahaNa hovAthI ene pratyakSa jJAna paNa kahe be. yaDuktaM naMdya'dhyayane- " noiMdiyapaccakaM tivihaM pannattaM, taMjadA, hinANapaccarakaM, manapavanAe paJcarakaM, kevalanANapaccarakamiti." athavA chAva zabdano artha adhaH evo samajavo. eTale jeNe karI zradho eTale nIco vistRta je vastu tene jAyeM tene vadhi kahiyeM athavA avadhi zabdano artha maryAdA vAcaka thAya be; eTale rUpI dravyane viSeja jANavAnI pravRtti be jenI, evI maryAdA, upalakSita je jJAna tene avadhijJAna kahiyeM. manaparyava jJAnano artha a pramANe- pari zabdano artha sarvatobhAvavAcaka be. ava zabdano artha jANavA vAcaka be. kemake, avana vedana ityAdika zabdo paryAya vAcaka be. hIM pariva teno paryava thAya be. tethI mananuM je sarva thakI jAevaM tene manaparyava kahIyeM, athavA manaHparyava jJAna kahIyeM, athavA manaHparyAya jJAna paNa eneja kahIyeM. vo zabdArtha karIeM je saMjJI jIve kAyayoge karI grahaNa karelI je manaHprAyogya vargaNAvya jene ciMtanIya vastuneviSe ciMtanIyapaNe vyApArayo evo je manoyoga, tene manapaNe pariNamAvIne je paryAyonuM zrAlaMbana kasyuM be, tene mana kahIyeM. tenA paeTale samasta prakAre jANavuM tene manaparyava kahIeM, athavA je mana ciMtanAnugata pariNAma tenuM je jJAna tene manaHparyAya kahIyeM. athavA zrAtmA karI vastu ciMtananeviSe vyApArayA je mana tene paryAya ke0 jANe; tene manaHparyAya kahIyeM. tatsaMbaMdhI je jJAna tene manaHparyAya jJAna kahIyeM. kevala eTale eka, arthAt je mati zrAdika jJAnanI apekSAvinAnuM hoya tene kevalajJAna kahIyeM. " namiThArDa maccienAai" iti vacana prAmANyAt. AzaMkA - matyAdika jJAna potapotAnA yAvaraNanA kSayopazama jAve paNa pragaTa thAya be; to niHzeSa svasva yAvaraNano daya thavAne lIdhe sarva prakAre sArI rIte matyAdika jJAna pragaTa thavAno saMjava be. cAritra pariNAmanI pere jema cAritrAvaraNIya karmanA kSayopazame sAmAyakAdi cAritra pragaTa thAya be. chAne cAritrAvaraNIyano niHzeSapaNe ya thayAthI vizeSatAthI yathAkhyAta cAritra pragaTa thAya be. paraMtu kevala jJAna utpanna thayAthI kAMi cAritra jatuM rahetuM nathI. temaja kevala jJAna utpanna thayAthI mati tathA For Private Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zae karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 zrutAdikano paNa anAva saMjave nahI. ulaTuM vizeSatAthI saMpUrNa pragaTa thAya be. kaDaM le ke, " zrAvaraNa desavigame, jAI viti mazsuyAINi AvaraNa sabavigame, kahatAza na hu~ti jIvassa." uttara- ahIM jema ghanAghana paTalAMtarita eTale meghane bADe rahelo je sahasranAnu eTale sUrya tenuM aparAMtarAlavarti je kaTakuTyAdi AvaraNa tenA vivarAMtara gata je prakAza te ghaTapaTAdika vastune prakAze be. eTale eka to pUrNa jalazrI narelo megha bhADe zrAvelo tethI pUrNa prakAza par3I zake nahIM, temA valI kuTyAdika trATInI nItane zrADe je padArtho hoya teunI Upara jema yathArtha prakAza pamI zakato nathI. te vastu keTalAeka aMze dekhAya ane keTalAeka aMze na dekhAya athavA thomI dekhAya be, tema kevala jJAnAvaraNIya karmathI zrAvRta je kevala jJAna, temAM aparAMtarAlavartI matijJAnAvaraNIya Adi, tejanA kSayopazamarUpa je vivara eTale sUkSma bisro, teumAthI gaelo prakAza jIvAjIvAdika vastune prakAze . te tevI rIte prakAza karato thako matijhAnAdi lakSaNa tehavaM tehabuM kSayopazamanuM rUpa anidhAnapratye pAme be. te kAraNamATe jema sakala ghanapaTala tathA kaTakuTyAdika zrAvaraNano nAza thayA palI tathAvidha sUryano prakAza tevo aspaSTa nathI thato. kiMtu sarvAtmapaNe spaSTarUpa anyarUpapaNe nAse be. tema ahIM paNa sakala kevala jJAnAvaraNa tathA matijJAnAvaraNAdi thAvaraNono vilaya thayAthI, tathAvidha matijJAnAdisaMjhika kevala jJAnano prakAza nathI hoto, kiMtu sarvAtmapaNe yathAvasthita vastuno parichedaka spaSTa zranyarUpaja nAse be, uktaMca zrIpUjyaiH " kaDavivarAgaya kiraNA, mehaMtariyasta jada diNesassa; te kamamehAvagame, na hu~ti jaha taha zmAIpi." anya AcAryoeM paNa kahyu :- "malavidyamaNervyakti, yathA neka prakArataH // karma vikAtmakajJapti, stathAnekaprakArataH // 1 // yathAjAtyasya ratnasya, niHzeSamaladAnitaH // sphuTai karUpA jivyakti, vijJapti stamdAtmanaH " // 2 // anya zrAcArya enuM zrAvI rIte samAdhAna kare te kahe -sayogi kevalIne viSe paNa, mAta zrutAdika zAna be, paNa te kevala phalazUnya be, temATe tenI vivadA karatA nathI. jema sUryano udaya thayA palI paNa nakSatrAdika hoya be, topaNa te niHprayojaka hovAthI vivadA karavAyogya nathI. tema ahIM paNa jANI levU. uktaMca "anneyAniNibohiya, nANANijiNasta vidyuti; aphalAviNiyasUrudaye, java nakattamANi." athavA kevala zabda zurU vAcaka . eTale AvaraNamalakalaMkapaMka rahita tene kevala jhAna kahIeM. athavA kevala zabda saMpUrNa artha vAcaka . kemake, prathamathIja tadAvaraNakarmano niHzeSapaNe nAza thayo be. teNe karI saMpUrNa upanuM ne temATe kevala jJAna kahe je. athavA kevala zabda asAdhAraNa vAcaka anya kozne sadRza nathI. je sAmAnya Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vipAkanAme karmagraMtha. 1 za na hoya tene asAdhAraNa kahIyeM, sAmAnya padArtha te sAdRza hoya be, teno jyAM zrAva hoya tene asAmAnya athavA asAdhAraNa kahI yeM. kevala jJAna jevo bIjo koI padArtha nathI, tethI ananya sadRza be, mATe tene kevalajJAna kahIyeM athavA anaMtArtha vAcaka kevala zabda be; kemake, anaMtajJeya padArthone jANe mATe tene kevalajJAna kahIyeM. athavA nirvyAghAtArtha vAcaka kevala zabda be, kemake, lokAlokane viSe kyAMeM paNa eno vyAghAta to nathI tethI kevalajJAna kahIeM. evI rIte e pAMca jJAnano zabdArtha jAvo. - thavA kevalaMca tat jJAnaMca kevalajJAnaM yathAvasthita nUtanavadbhAvi jAva svabhAva jAsi jJAnamiti jAvanA. eTale kevala evaM je jJAna te kevalajJAna eTale nUta, javiSya tathA varttamAnakAlano yathAvasthita jAva jethI pragaTa thAya tene kevala jJAna kahIyeM. AzaMkA- pAMca jJAnono evA anukrame karI upanyAsa karavAnuM zuM kAraNa datuM ? uttara- e pAMca jJAnamAM mati ane zruta e banna jJAna ekatra jayAM be. kemake, enA paraspara svAmI, kAla, kAraNa, viSaya tathA parokSa e pAMca dharma sarakhA be. jemake matijJAnano svAmI be, teja zruta jJAnano svAmI be; ane je zrutajJAnano svAmI, teja matijJAnano svAmI jaba manAeM taba suyanANaM, jabasuyanANaM tacamanAeM ityAdi, vacana pramANyAt. mATe svAmI sAdharmya be. jeTalo matijJAnano sthiti kAla be, teTaloja zrutajJAnano sthiti kAla be. te pravAhanI apekSAe jo leIeM to atIta anAgata tathA varttamAnarUpa sarva kAla be, chAne pratipAtI eka jIvanI apekSAe laiyeM to sAdhika bAsaTha sAgaropama pramANa kAla be. uktaMca " dovAre vijayAisu, gayassa tina va tAI; zrairegaM nara javiyaM, nANA jIvANa savaddhA. " evIte kAla sAdharmya ve. tathA iMdriyarUpa nimitta kAraNavAna matijJAna be, tema zruta jJAna paNa iMdriya nimitta be. evIrIte kAraNa sAdharmyapaNuM be. tathA jema matijJAnanA zrA - dezI sarva dravya viSaya be, temaja zruta jJAnanA pradezathI paNa sarva dravya viSaya hovAthI viSaya sAdharmya be. ane jema matijJAna parokSa be, temaja zrutajJAna paNa paroka hovAthI parokSa sAdharmya be. te kAraNa mATe svAmyAdi sAdharmya hovAthI mati tathA zruta niyamayI ekatra kathana karavA yogya be. tathA prathama e be jJAna hoya toja pazcAt avadhi zrAdika bIjAM jJAno utpanna thAya be, mATe avadhi jJAnAdikathI pahelA gaNyA be. uktaMca " jaM sAmi kAla kAraNa, visaya parorakattaNehiM tulAI; tanAve sesANiya, tepAIe mai suyAI. "" zaMkA-mati ane zruta e be jJAnomAM matijJAna prathama gaeyuM chAne zrutajJAna paDhI gaeyuM tenuM kAraNa zuM ? 38 For Private Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaena karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 uttara- zrutajJAna matipUrvaka je. prathama sarvatra avagrahAdirUpa jo matijJAna udaya pAme to par3I zrutAna hoya ; mATe matijJAna prathama kartuM . e viSe zrI jinajaagaNi kSamAzramaNa Ama kahe - " ma puvaM suyamuttaM, na maI suyapuzviyA viseso'yaM; puvaM pAlaNa pUraNa, jAvAU jaM maI tassa." tathA naMdi adhyayananI cUrNimAM paNa kaDaM - " tesuviuma putvaM suyaMti kiccA purva maznANaM kayaM tippaTauMsuyaMti." - zrAzaMkA- svAmitvAdikekarI jyAre e banne jJAnonuM anedapaNuM , tyAre bannenuM ekapaNuM Thare je. kemake, jo koI bIjo hetu hoe to bekahIeM mATe nedageM koI kAraNa nathI; ane anedatAnA hetu to kahelA be. tethI neda saMnave nahIM. uttara-e zrAzaMkA ayukta je. kemake, svAmyAdi nedanA hetuno anAva . yadyapisvAmyAdika hetu samAna ne tethI anedatA , tathApi lakSaNano neda hovAthI banne judA mAnavAM jozya bIyeM. te thA pramANe- manyate yogyortho'nayetimatiH eTale jethI yogya zrartha jaNAya tene mati kahIye. ane zravaNaM zrutaM eTale jethI saMcalAe tene zruta kahIye. evIrIte lakSaNe karI neda . tathA hetuphala nAvekarI neda . kemake, matijJAna te zrutajJAna- kAraNa , ane zrutajJAna matijJAna, kArya je. jenA utkarSApakarSe karI jeno utkarSApakarSa thAya te tenuM kAraNa hoya . jema mRtminA utkarSApakarSe karI ghaTano utkarSApakarSa thAya , mATe mRtpima ghaTanuM kAraNa be, tema atre paNa ghaNA graMtho sAMdhyAthI je graMthanA viSaya smaraNa athavA IhApohAdika adhikatara pravRtti thAya be, te graMtha sphuTatara pratinAse . paraMtu bIjA graMtho tevIrIne spaSTapaNe nAsatA nathI, mATe matijhAna te zrutajJAnanuM kAraNa , athavA nedekarIne mati tathA zrutano neda be. matijJAna agavIza prakAraceM , ane zrutajhAna cauda prakAranu , athavA IpriyavijAge karIneda be. zrutajhAna zravaNeMghiya pranava be. ane zeSejiya pranava matijhAna be, te pUrvAMtaragata gAthAe karI kayu , yataH " soiMdiu~valajI, hoza suyaM sesayaMtu maznANaM; muttUNaM davasuyaM, akaralaMjAya sesesu." athavA matijJAna valka samAna be; tethI kAraNa De, ane zrutajhAna zuMba samAna be, tethI kArya . athavA matijJAna anadara be; ane sAdara paNa je. kemake, avagraha jhAna te anadAra hoya . te anirdezya sAmAnyamAtra pratinAsAtmakapaNe karI nirvikalparUpa . ane hAdi jJAna te sAdara De, te parAmarzAdirUpapaNe avazyavarNarUpa , ane zrutajJAna to kevala sAkSaraja je. kemake, zradaravinA zabdArtha paryAyA locanapaNuM upaje nahIM, mATe mati zrane zrutajJAnamAM neda be. athavA matijJAna mUka samAna be; kemake, te potAneja pratyaya upajAve be; ane zrutajhAna te amUka samAna be; kemake, te potAne tema parane paNa pra Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1. za tyaya utpanna kare be. eTale te parane dIdhuM jAya be. mATe ai banne jJAnamAM neda be, yadAda jApyasudhAMjo nidhiH " lakaNa neyAdeU, phalajAva ujeya iMdiya vijAgA; vaggakaramUyeyara, yA je mai suyANaM. " avadhijJAna trIjuM gaeyuM be teno hetu zrA be- kAla, viparyaya, svAmi tathA lAz2a e cAra dharmonuM tenI sAthe sarakhApaeM be. temATe mati zrutajJAnAMtare avadhijJAna kahyuM che. te kar3e be. temAM eka pratipAtI eka jIvane mati tathA zrutanI peThe sAdhika Tea sAgaropama kAlasudhI avadhijJAna rahI zake be tethI kAla sAdharmya be. tathA mithyAtvano udaya thayAthI jema mati chAne zruta viparyaya jAvane pAme be, tema avadhijJAna paNa viparyaya jAvane pAme be. tethI mati ajJAna, zruta ajJAna tathA vinaMgajJAna vinaMgatA pAme be. evI rIte viparyaya sAdharmya be. uktaMca " Adyatrayama jJAnamapijavati midhyAtvasaMyuktamiti " je mati tathA zrutajJAnano svAmi teja avadhijJAnano svAmi hovAthI svAmI sAdharmya be. tathA devatAdika je vinaMga jJAnavAna hoya be, tene jyAre samyaktvanI prApti thAya be; tyAre yugapat mati, zruta tathA avadhi etrano lAja thAya be, mATe lAna sAdharmya be. manaH paryava jJAna cothuM gaeyuM be, teno detu yA be-udmastha, viSaya jAva tathA pratyakSa e cAra dharmonuM terjanI sAthai sarakhApaeM be. jema avadhijJAna bradmasthane thAya be, tema manaH paryava jJAna paNa badmasthane thAya be; mATe badmastha sAdharmya be. jema avadhijJAnarUpI dravya viSayaka be, tema manaH paryava jJAna paNa rUpI dravyaviSayaka be, tethI viSaya sAdharmya be. jema avadhijJAna kSayopazamika jAve be. tema manaHparyava paNa kSayopazamika jAve mATe jAva sAdharmya be, tathA jema avadhijJAna pratyakSa be, tema manaHpava jJAna paNa pratyakSa be, mATe pratyakSa sAdharmya be. uktaMca " kAla vivayasAmi, talAja sAhaMma javahItatto; mANasa mitto banama, chavisaya jAvAi sAiMmA " // 1 // tathA manaparyava jJAnAMtare kevalajJAna kartuM be. te kevalajJAna sarvottama be, mATe kayuM be; zrathavA zrapramattayatirUpa svAmi sAdharmya be, mATe, athavA sarvane vasAne lAja doa. kemake matijJAnAdi cAra jJAno je be te vastuno dezathI paricheda keTalAeka parimANa karanAra be, ane kevala jJAna je be, te sakala vastu stomaparichedaka esamaya viSe viSayasamUhanuM parimANa karanAro be. sarvanuM mastakarUpa hovAthI sarvottama be tethI bevaTe kayuM te. jema manaparyavajJAna apramattayatine utpanna yAya be, ma kevalajJAna paNa apramattayatine utpanna thavAthI svAmi sAdharmya be. tathA jene bIjAM cAre jJAna utpanna thayAM hoya tene niyame karI sarva jJAnanA avasAna ( aMta) mAM For Private Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 karmavipAkanAme karmagraMtha.1 kevalajhAnanI prApti thAya be. mATe sarvanA aMtamAM kevalajJAna kayu be. uktaMca " aMte kevala muttama, jazsAmittAvasANa lAnA zati." evI rIte nAmamAtre nANANi ke pAMca jJAna kahyAM, have eunu savistara varNana karatAM prathama matijJAnane pragaTa kare - kahelAM pAMca jJAnomAM prathama matijhAna aThAvIza prakAre be. eno have pabInI gAthAnI sAthe saMbaMdha . tabamaznANaM ke tatra matijJAna prathama benede thAya - eka zrutanizrita, bIjo azrutanizrita. temAM prAye karI zruta ajyAsavinA sahaja dayopamavaze karI je utpanna thAya tene azrutanizrita kahIye. te cAra prakAraceM - utpAttikI buddhi, vainayikIbuddhi, pAriNAmikI buddhi ta. thA karmajA budhi. e viSe zrI devarhivAcaka Ama kahe :- "sekitaM maznANaM, puvihaM maznANaMpannataM; taM jahA, suyanissiyaM ca asuyanissiyaMca sekitaM asuya nissiyaM asuyanissiyaM canavihaM pannataM taM jahA, uppattiyA veNazyA, kamiyA pariNAmiyA, bukicanavidAvuttA, paMcamAnovalapa." tathA vizeSAvazyakamAM paNa kaDaM - " purvasuya parikammiya, mazssa jaM saMpayaM suyAya; taM nissiya miyaraM puNa, aNissithaM mara cajakaMtaM" temAM je saheje potAnI mele upaje te utpAttikI buddhi, ane guruno vinaya zuzruSA sevA karatAM zrAve te vainayikI buddhi, karma karatAM upaje te kA. rmikI buddhi, ane pariNAma te dIrghakAlanu pUrvApara arthana avalokana te pAriNAmikI buddhi. enuM vizeSa kharUpa naMdIsUtra tathA AvazyakavRhakRtti pramukha thakI jANavU. pUrvazruta parikammita matinA utpAda kAlaneviSe zAstrArtha paryAyalocana karatAM je utpanna thAya tene zrutanizrita matijJAna kahIye. tenA cAra prakAra -zravagraha, zhA, apAya, tathA dhAraNA. yamuktaM "sekitaM suyanissiyaM maznANaM caDhavihaM pannataM jahA, jaggaho, IhA, avAya, dhAraNA". temAM avagraha be prakAra -vyaMjanAvagraha tathA zravigraha. e viSe paNa kaDaM be-" sekitaM jaggahe, jaggahe suvihe pannate taM jahA, vaMjaguggahe, atthuggaheya" temAM jema pradIpavaDe ghaTane pragaTa karIeM, tema jeNe karI arthane pragaTa karAya tene vyaMjana kahIyeM. kahuM le " vaM jijAzjeNaDo, ghamuvadIveNa vaMjaNaMtaMca" vyaMjana te upakaraNe jiyo jANavI.te iMjiyo paNaM kadaMba puSpa, atimukta, caMDa, kuraprarUpa nAnAkRti saMsthita je zrotra, ghANa, cakSu, rasanA tathA sparzana lakSaNa jANavI. athavA zabda, gaMdha, rasa, tathA sparzapaNe pariNAmane pAmyo je pujalano saMghAta tene paNa vyaMjana kahIye. mATe vyaMjana upakaraNa iMjiyo teNe karI vyaMjana eTale je zabdA. dikapaNe pariNAmane pAmelA avya tenuM je grahaNa parivedana tene vyaMjanAvagraha kahIye. kema ke, eka vyaMjana zabdano lopa thayo . ' kimapII' eTale A jhuMbe, evo tha Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 301 vyakta (apragaTa ) jJAnarUpa je arthAvagraha thAya , tenI pUrve atyaMta zravyaktatara (atibAnuM je jJAna ) hoya je tene vyaMjanAvagraha kahIye. te cAra prakAranuM bete mU. sa pAThamAMja kayu De ke, 'vaMjaNavaggaha cahA' eTale vyaMjanAvagraha caturdhA be. te zrA pramANe- 'maNa nayama viNiM diya canakkA' mana tathA nayana e be vinA bAkInI cAra iMjiyone zrAzrayI cAra nnede . e viSe zrI naMdIsUtramA kaDaM - " sekitaM vaMjaNuggahe vaMjaNuggahe, cahuuvihe pannate taM jahA, so iMdiya vaMjaNuggahe, ghANiM diyavaMjaNuggahe, rasaNiM diya vaMjaNuggahe, phAsiM diya vaMjaNuggahe." AzaMkA- mana ane nayana e benI varjanA zA mATe karI ? uttara- mana ane nayana e be prApyakArI nathI, kiMtu aprApyakArI . kAraNa, jeno viSaya thakI anugraha tathA upaghAta na thAya, mATe tene aprApyakArI kahIye. prApyakArI kahIeM to anala (agni) jala (pANI) tathA zUlI (zUlAyudha ) ityAdikanuM ciMtavana avalokana (dekhaq ) dahana (bala) kledana (nIjaq ) tathA pATana (nokIne phADavU ) pramukha thAze, te kAraNathI tene aprApyakArI kahIye. tathA caduiMjiya je je te viSayadezaprate jAne dekhatI nathI, tema prApta thartharnu avalaMbana paNa karatI nathI, evo niyama , to paNa mUrtimaMta caMDa tathA sUryanAM kiraNonI prApti thaethI kadAcit tene anugraha upaghAta thAya be, mATe atra kozka e cakune anumAne karI prApyakArI paNa kahe be, te zrAvI rIte anumAna kare -locanaM pakSIkRtya, prApyakAritvaM sAdhyate, vyavahitArthAnupalabdheH iti hetuH rasanAvat iti dR. STAMtaH / eno jAvArtha- locana prApyakArI be, vyavahitArthanA amAdaka hovA mATe, rasaneMjiyanI peThe , e anumAna samIcina nathI, kemake, vyavahitArthAnupalabdhirUpa je hetu be, te anekAMtika , ekAMtika nathI. kemake, kAca, ajrapaTala tathA sphaTika pramukhanI aMtarita vastune paNa nayana grahaNa karI zake . koI kaheze ke, netrane viSe taijasa kiraNA , te kAcAdikane nedIne aMtarita vastunuM grahaNa karatI vakhate prakAza kare , mATe netra prApyakArI hovAthI vyavahitArthAnupalabdhirUpa hetu sAco . tejojavya koI ThekANe paNa skhalita thatuM nathI. evI rIte anekAMtika doSano uddhAra karanArAne zrAma uttara daiyeM-mahAjvAlAdikane viSe paNa skhalanA dIgamAM Ave , to valI netronAM kiraNonI skhalanA thAya temAM zuM kahe? zrahI ghaNI carcA le paNa graMtha vistAranA nayathI lakhI nathI. vyaMjanAvagrahano jaghanya kAla eka zrAvalikAno asaMkhyAtamo nAga hoya . utkRSTathI pahuttazvAsozvAsa jeTalo hoya , Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 kamavipAkanAme karmagraMtha. 1 " // 4 // be svAsozvAsatha mAMgIne nava paryaMta pahutta saMjJA be. uktaMca " vaMjaNavagga kAlo, valiya asaMkhanAga tulAna; yovo koso purA, ANApANappahRtaMti // evI rIte cAra prakArano vyaMjanAvagraha kahyo; dave arthAvagrahAdika kar3e be. // praggada IdAvA, ya dhAraNAkaraNa mANasediM bar3hA // vIsa jeyaM, caudasadA vIsahA casuyaM // 5 // iya vyAkhyA - zabdarUpAdika athavA te mAMdelA anyatara jedekarI anirdhArita sAmAnyarUpa arthanuM je grahaNa tene anuggaha ke0 arthAvagraha kahIyeM. arthAt yA kaIpaNa be, evaM je avyakta jJAna te arthAvagraha jANavuM, te pAMca iMdriyo ne batuM mana eue karIba prakAra - zroteMdriyArthAvagraha, cakkudriyArthAvagraha, ghrANeMdriyArthAvagraha, rasaneMdriyArthAvagrad, sparzaneMdriyArthAvagraha tathA mAnasArthAvagraha. have te gRhIta vastuneviSe je dharmanI gaveSaNA karavI, eTale yA sthANu be kiMvA puruSa be ? temAM paNa damaNAM saMdhyAkAla be ane mAdA araNya be, temAM sUrya asta yA paDhI saMdhyA samaye puruSa hovAno saMjava thAya nahIM. ityAdika vyatireka dharmanuM nirAkaraNa kara ane ene pakSI naje be, tathA vakra koTarAdi sahita be, 5tyAdika anya dharmano aMgIkAra karavo. evaM je jJAna vizeSa tene IhA kahIyeM. e paNa pAMca iMDiyo tathA mane karI va prakAranI be. tathA- Ihita vastuneviSe, yA nizcaye karI sthANuja be, evo je bodha eTale eka koTIno nizcaya tene apAya kahI yeM. e. paNa pAMca iMDiyo tathA mane karIba prakAre be. tathA nizcita vastuviSe avicyutipaNe, athavA smRtipaNe athavA vAsanA - paNe je dhAraNa karavuM tene dhAraNA kahIyeM. te paNa pAMca iMdriyo ane mane karIba prakAre be. kahelA arthAvagrahAdinuM kAlapramANa yAvI rIte be- uggaha ekaM samaya, hAvA - yAmuduttamarddhatuH kAlamasaMkhaM saMkhaM, vadhAraNA hoi nAyavA. evI rIte cArane ue guyAthI covIza thA, ne cAra pUrve vyaMjanAvagraha kahyA, e sarva malI adyAvIza da zrutanizrita matijJAnanA jANavA. te valI pratyeke vivarIne lakhI ye baiyeM. koka puruSe avyakta zabda sAMjalyo te jASAnA pula te puruSanA karNamAMde pezIne zroDine pharazyA tevAre atyaMta avyaktapaNe je zabdajJAna te zrotreMDiyano vyaMjanAvagraha, te pI koike mujane sAda kIdho ehavuM je avyaktajJAna te zrotreMDayano arthAvagraha, pI e amukAmukAno sAda ve ehavI vicAraNA te IhA kahIyeM, Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vipAkanAme karmagraMtha. 1 303 e to khara jevo svara be, mATe amukAnoja sAda be, eDvo nizcaya kare te pAya, vArI ne ghaNAkAla sudhI dhArI rAkhe te dhAraNA. koka puruSe avyakta rUpa dIvraM, te rUpanA pula cakuiMDiyane pharazyA nathI aprApyakArI mATe ehano vyaMjanAvagraha na hoya. dekhavAne pahele samayeja zravyakta jJAnarUpa cakSuriMDiyana arthAvagraha yAya. tevAra paDhI e sthANu be ke puruSa be? jo sthANu hoya to sthira hoya chAne puruSa hoya to hAle cAle ehavI vicAraNA te IhA, paDhI e to sthira a. mATe nice kI sthANu be ehavuM jJAna te pAya, paDhI tene dhArI rAkhe te dhAraNA. koka puruSe vyakta gaMdha AghrAyo, te gaMdhanA pula ghrANeMdriya sAthe baddha spRSTa yA tevAre ti zravyaktapaNe je gaMdha jJAna te ghrANeMdriyano vyaMjanAvagraha. tevAra paDhI aise sugaMdha ve ehavaM je avyakta jJAna te ghrANeMdriyano zrarthAvagraha. paDhI e kapUra athavA kUno gaMdha eDvI vicAraNA te IhA, eto zItala be mATe kapUranoja gaMdha be evaM nizcaya jJAna te apAya; tevArapaDhI tehane dhArI rAkhe te dhAraNA. koika puruSe zravyaktapaNe rasa zrAkhAdyo te rasanA pugala rasaneMdriya sAthe baddha spRTayAte samaya ati avyaktapaNe je rasanuM jJAna te rasaneMdriyano vyaMjanAvagraha, tepI ekAMka svAda jaNAya be, ehavaM avyaktajJAna te rasaneMdriyano arthAvagraha, pabI e gola ke sAkara haze ehavI vicAraNA te IhA, eto ti madhura sAkaranoja rasa evaM nizcaya jJAna te apAya, tevAra paDhI tehane dhArI rAkhe te dhAraNA. koika puruSe avyaktapaNe pharaza vedhyo te pharazanA pula sparzaneMdriya sAthe baddha spRSTa yayA te samaya ati avyakta sparzanuM je jJAna te sparzaneM priyano vyaMjanAvagraha. te vApaDhI kAMika mahAre zarIre sparza thayo eDvuM avyakta jJAna te sparzaneMdriyano arthA vagraha, paDhI e rajju ke sarpa daze ? ehavI vicAraNA te IhA. e to sukumAla mATe nizceM sarpano sparza evaM jJAna te apAya paDhI tehane dhArI rAkhe te dhAraNA. koika puruSa vyakta svapna dekhIne jAgyo te svapnamAMde koika vastu saMjavI paNa tehanA pula manane pharazatA nathI temATe mananuM vyaMjanAvagraha na hoya. ciMtavavAne prathama samayeja avyakta jJAnarUpa te manano yarthAvagraha thAya. te pI e meM svapnamAM zuM dItuM ? ehavI vicAraNA te IhA. eto meM amukaja svapna dIvraM eDvo nirdhAra te pAya. paDhI tehane dhArI rAkhe te dhAraNA. e matijJAnanA zradyAvIza neda naMdIsUtrane anusAre vivarIne dekhADyA. emAM cAra zruta nizritanA eTale cAra prakAranI buddhinA nelIeM to batrIza thAya. tathA jAtismaraNa paNa atIta kAlanA saMjJI paMceMdriyanA saMkhyAtA java dekhe. saM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 karmavipAkanAme karmagraMtha.1 khyAta navAvagama svarUpa mati jJAnanoja neda be. zrI zrAcArAMganI TIkAmAM jAtI smaraNa jhAnane dhAraNAno neda kahyo -"jAtismaraNaM tvAninibodhika jJAna vizeSa miti." tathA ko eka sanAne viSa beThelA ghaNA zrotA janoe zaMkha tathA jerI pramukhano nAda athavA zabda samakAle ekaThage sAMjalyo batA, sarvanI kSayopazamanI vicitratAthI adhika nyUna pramukha sAMjavyAmAM Ave be, jemake, kozne te zaMkha nerI thAdi turIno nAda jinnacinna sAMkhyAmAM Ave . tenA jANavAmAM evaM zrAve ke, eTalI nerI thATalA saMkha ityAdi vAje ne. tene bahu avagraha kahIye; kozne avyaktapaNe mAtra vAjina vAje ke eTarbuja sAMjavyAmAM zrAve , tene abahu avagraha kahieM.. __tathA te zabdamAM paNa kozkane madhura maMjatvAdi bahu paryAyopeta je zaMkhAdika dhvani pRthak pRthak ghaNA prakAre sAMjalyAmAM zrAve tene bahuvidha avagraha kahIyeM; koIne eka be paryAyopeta te dhvani sAMjasyAmAM Ave je tene abahuvidha avagraha kahIye. koIkane turata te nAda jANavAmAM Ave ne tene vipravagraha kahIyeM, koIkane vicAra vicArIne ghaNIvAra pAlathI jANavAmAM Ave , te zradipa avagraha. ___ koI jema dhvajArUpa liMge karI devakula ulakhAya . tema liMgasahita jANe tene nizritAvagraha kahIeM. ko ukta prakAre liMgarahita jANe tene anizritAvagraha kahIye. koIne saMzayarahita saMnalAya , tene asaMdigdhAvagraha kahIyeM; koIne saMzayasahita saMjalAya , tene saMdigdhAvagraha kahIyeM. ___ koIke eka velA sAMjalI grahaNa karI lIdhenuM te sadA sarvadA smaraNa rahe paNa vIsare nahIM tene dhruva zravagrada kahIyeM; zrane koIkane ekavAra grahaNa kareluM sarvadA rahe nahIM, tene adhruvAvagraha kahIye. ___evI rIte eka avagrahanA bAra neda le. te ne pUrvokta zrahAvIza nedothI guNatAMtraNaseM ne batrIza neda matijJAnanA thAya. e viSa nASyapiyUSapayodhie paNa katyu je. ___ "jaMbahu bahuviha khippA, nissiyanibiyadhuveyaravinattA; puNaruggahAdarjato, taM uttIsatti sayaneyaM // 1 // nANA sadda samUha, bahuvihaMmuNa ninnajAzyaM; bahuviha maNeganeyaM, ikikaM nijhamaharAI. // // khippamacireNa taMciya, sarUvataM zraNissiya maliMga; niliyamasaMsayaMja, dhuvamaccaMtaM nayakayA // 3 // tathA emAM azruta nizritanA cAra neda nAkhIeM, to traNaso ne cAlIza neda matijJAnanA thAya . ahIM arthAvagraha eka samaya pramANa je. zhA ane apAya aMtarmuhUrta pramANa de. dhAraNA saMkhyAta asaMkhyAta kAlasudhI . athavA avya, kSetra, kAla tathA nAva lakSaNa cAra nede karI matijhAna cAra prakAracaM . matijJAnI Adeza thakI sarva avya jANe, paNa dekhe nahI. kSetra thakI Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme krmgrNth.1| 305 zrAdeze sarva kSetra lokAloka jANe paNa dekhe nahIM. kAla thakI zrAdeze sarvakAla jA. Ne paNa dekhe nahI. nAva thakI zrAdeze sarva jAva jANe paNa dekheM nahI. e viSe nidalitA'jJAna saMcAra prasara zrI devarSivAcaka vara kahe De ke " taM samAsa canavihaMpannataM, taM jahA, davarDa, khetta, kAla, nAva davarDaNaM yAniNibohiya nANI zrIeseNaM sabanAvA jANa na pAsa khittaThaNaM AniNibohiyanANI zrAeseNaM sabaMkhittaM jANa na pAsa kAlaNaM zrAjiNibohiyanANI AeseNaM saba kAlaM jANazna pAsaza, jAvaThaNaM yAniNibohiyanANIzrAeseNaM savaM jAve jANa na pAsa. iti mati jJAnanA neda kahyA. // 5 // // have zrutajJAnanA neda kahe je. caudasahA vIsahA vasuyaMti. zrutajhAna cauda ane|| // vIza prakAracaM De temAMnA prathama cauda prakAra kahe je // askara sannI samma, sAyaM khalu sapadya vasiyaMca // gamiyaM aMga paviThaM, sattavie esa paDivakA // 6 // artha- akSarazruta, anakarazruta, saMjhIzruta, asaMjhIzruta, samyakzruta, asamyakazruta, zrAdizruta, anAdizruta, paryavasitazruta, aparyavasitazruta, gamikazruta, agamikazruta, aMgapraviSTazruta tathA aMgabAhyazruta, evIrIte esa ke e sattavie ke sAta sUtrokta neda te pamivarakA ke potAnA pratipakSI sahita kahevA. eTale zrutajJAnanA cauda neda thAya te jANavA. iti gAthA zabdArtha // 6 // - ahIM zruta zabdano saMbaMdha pUrva gAthAthI jANavo. have ukta cauda nedarnu vivaraNa lakhiye baiye, temAMnA prathama akSara zrutanA traNa neda be. saMjJAkara, vyaMjanAkara tathA labdhyakara. uktaMca- " taM saMnA vaMjaNa laki, saMniyaMtivida makaraM naNiyaM, subahalivineya niyayaM saMnakara marakarAgAro" temAM prathama saMjhAkara aDhAra prakAranI bIpI adaranA zrAkAre karIaDhAra prakAranuM be,- tathAhi "haMsalivI nUya livI, jakAtaha raskasI ya bodhavA; uDDI javaNiturukkI kIrI davamIya siMdhaviyA // 1 // mAlaviNInaDi nAgari, lADalivI pArasI ya bodhavA; taha anamittI ya livI, cANakI mUla devIya // 2 // bIjo vyaMjanAhara prakAra te akAra Adi lazne hakAraparyaMta bAvanna zradara mukhe uccAravArUpa jANavo. e banne prakAro yadyapi ajJAnAtmaka De, tathApi zrutanA kAraNa hovAthI upacAre karI ene zrutajJAnanI saMjJA ApI be, tathA trIjo prakAra je labdhi zradara te zabdazravaNa tathA rUpa darzanAdika thakI artha parijhAna garcita je zrakaranI upalabdhi te labdhyadara zruta jANavU. yadAha- "jo askarovalaMjo, sA lajhI , Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 taMca ho vinANaM; iMdiya maNo nimittaM, jo AvaraNaka visamo," je akSaroe karI anilApya jAvonuM pratipAdana karavAne pradhAna zruta te zradarazruta kahIyeM. . AzaMkA- jeNe karI ajilApyajAva pratipAdana karavAne pradhAna zruta kahevAya De, temATe ananilApyanAva paNa hovA jozae ? uttara- anajilApyanAva paNa lokamAM anaMtA . yadAhuH zrIpUjyA:- "navaNijA jAvA, aNaMta nAgou aNanilappANaM, panavaNijANaM puNa, aNaMta jAgosuyanibako // 1 // jaM caudasapuvadharA, ThANagayA parupparaM DaMti; teNauaNaMta nAgo, pannavaNijANa jaMbuttaM // 3 // akara laMneNa samA, jaNahiyA huMti maviseseNaM, tevihumaI visesA, suyanANapaMtare jANa. iti akSarazrutaM // 3 // bIju anadara zruta, te davemita zirakaMpana hastacAlana pramukha, samasyAekarI gamanAgamanAdika mananA abhiprAyanuM je parijJAna tene jANavU. eTale koI mANasa koIne pUDhe ke nAI, tamAre bAhera javaM ke ? teno mukhathI javAba na detAM mAthu halAvIne athavA hAthavatI zAna karIne potAnI nAmarajI jaNAvavI tethI pUbanArane tenA mananA thaniprAyana parijhAna eTale jANapaNuM thAya tene anakSarazruta kahIeM. - trIga~ saMjhizruta, te saMjJA traNa prakAranI be-dIrghakAlikI, hetuvAdopadezikI tathA dRSTivAdopadezikI. yadAha nASyasudhAMnonidhiH "zahadIhakAligI kA, ligitti saMnA jayA sudI haMpi; saMjara zlUyamissaM, ciMtezya kihaNukAyavaM // 1 // je puNa saMciMtelaM, ichApiThesu visaya vasu, vahati niyattaMtiya, sadeha paricAlaNAhe ||2||paaenn saMpayaMciya, kAlaM minayAvi dIdakAlaMtA; te deuvAyasannI, nizcitA hu~ti assanI. // 3 // samyadichI saMnI, saMte nANe kharDavasamiyaMmi; assanI michattaM, midihivaavesennN"||4|| temAM e kema karavU, kema thaze, ityAdika atita anAgata ghaNA kAlanuM je ciMtavatuM te dIrgha kAlikI saMjJA. ane je tAtkAlika zSTa aniSTa vastu jANIne pravRtti nivRtti te hetu vAdoSadezikI. anekSAyopazima jJAnekarIsamyakadRSTIpaNuM hoya, te dRSTivAdopadezikI, e traNa saMjJA , temAM vikaleMjiya asaMjhIne hetuvAdopadezikI saMjJA be,ane saMjJI paMceMDIne dIrghakAlikI saMjJA , te mATe sarvatra zrAgamamAMhe dIrghakAlikI saMjJAe karI saMjhipaNuM kahIye. thane te saMjhIviSayaka je zruta tene saMjhizruta kahIye. arthAt samanaska prANIne je mana ane iMjiyoeM karI utpanna thaeDaM zAna tene saMjhizruta kahIye. cothaM asaM zizruta, te manavinA mAtra iMjiyoeM karI utpanna thaevaM je asaMjhInuM zruta. pAMcamuM samyak zruta, te samyak dRSTiye karI, arhatpraNIta athavA mithyAdRSTi praNIta Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha.1 307 vAkyAdikanuM yathAvasthita jAvanA avagama thakI, eTale pakSapAta vinAnI buchie karI ko viSayanA svarUpane je yathArtha jANavU tene samyakzruta kahIyeM.. ___bahuM mithyAzruta, te yathAvasthita bodhanA anAva thakI mithyAdRSTIye karI thaItpraNIta athavA mithyAdRSTI praNIta vAkyAdika, jANavU. eTale pakSapAta pramukha bujhie karI koza viSayanA svarUpane je yathArtha na jANavU tene asamyakzruta kahIyeM. - AzaMkA- samyakadRSTInI peThe mithyAdRSTine paNa matijJAnAvaraNIya tathA zrutajJAnAvaraNIya karmono kSayopazama nAva hovAlI te jJAnoe karI pRthubunodarAyAkAra evA ghaTAdikane jANe , tethI tene viSe ajJAna kema saMjave ? uttara- mithyAdRSTi te sarva prakArane paNa ekAMta puraHsara kahe . kemake, teuneviSe sadasadvivekanA parijJAnano anAva .te jagavamuktasyAhAda nIti anusaratA nathI. jema ke, 'ghaTaevAyaM ' eTale thAja ghaTa De evaM jyAre pratipAdana kare ,tyAre te ghaTaneviSe ghaTa paryAyavinA bIjA je satva, zeyatva tathA prameyatva pramukha vyatirekapaNe rahelA je ghaTanA paryAya teunuM zrapalapana (gopana ) kare je. anyathA (jo ema na kahIe to) 'Aja ghaTa ' ema ekAMte karI avadhAraNA saMjave nahI. valI mithyASTi, ghaTane sarvathA asti kahe , paNa tene pararUpe karI nAstipaNuM be evaM jJAna nathI. tethI tene ulave be. temaja tenuM jyAre nAstipaNe pratipAdana kare ne tyAre paNa tene sarvathA nAstija kahe , tevAre avyArthikanaye satpaNuM tene ulave ne temATe te sadasadviveka zUnya be, ane mithyASTine viSe je mati ane zruta e be zAno hoya De, te javahetuka De tathA matizruta jJAnoe karI yukta milAdRSTi pazuvadha tathA maithunAdikaneviSe dharma sAdhakatA jANe , tethI teUnI saMsAramArganeviSe dIrghatara pravRtti thAya ne mATe ajJAna kahIeM, tathA jema unmatta kavi yathelA kalpanA kare be, temAM kiMcit vastune paNa kahe be. tathApi vizeSe te vastunI apekSA na karatAM je te prakAre kalpanA karI dIye ; tenI peThe te yadyapi kacit yathAvasthita vastunuM pratipAdana kare , tathApi samyaka yathAvasthita vastutatva- paryAyAlocananA virahe karIaparamArthikobe,tathA miDASTinAM mati tathA zruta e be zAno yathAvat vastuno vicAra kasyAvinA pravateM be, tethI yadyapi tekvacita thArasa be,ane yA virasa ne ityAdi avadhAraNAnA saMvAda karanArA , tathApi syAchAdayukta parinAvanAe karI tejenI pravRtti nathI. kiMtu yathAkathaMcitpaNe pravRtti ne mATe te ajJAnaja . tathA jJAna- phala viratipaNuM ne te miThAdRSTine nahIM tethI te zrajhAnaja je. tathAcAhajagavAnumAkhAtivAcakaH-'jJAnasya phalaM viratiriti sAca mithyAdRSTernAstIti zAnaphalAjAvAdajJAnaM mithyAdRSTema tizrute' yadAhajANyasudhAMjonidhiH sada Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAma karmagraMtha. 1 sadavise saNA,navadeujahi nivasaMjA nANaphalAnAvA miladihissa annANaM" iti. ___ have zrAdizruta, anAdizruta, saparyavasitazruta tathA aparyavasitazruta e cAra nedarnu sAthe varNana kare be. tathA sAdhyaM, sapaGAvasiyaM zraNAzyaM, apaJjavasiyaM zveyaM juvAlasaMgaMvuchittinayacyA esAIyaM, sapajavasiyaM, avuvittinayacyAe aNAyaM apajAvasiyaMtaM, samAsa canavihaM paMnnataM taM jahA, davaDa, kheta, kAlaje, nAva. / davauNaM saMmasuyaM, egaM purisaM pamuccasAyaM, sapajAvasiyaM, bahave, purise, pamucca aNAzyaM, apaUvasiya kittajaNaM paMcajarahAI paMcaeravayAI pamuccasAyaM sapanAvasiyaM paMcamahA videhAI pamucca aNAzkaM apadyavasijhaM kAlajaNaM ussa ppiNiM avasapiNiM ca pa. uccasAyaMsapaLavasiyaM no ussapiNi no avassappiNiM pamucca aNAzyaM zrapajAvasikaM no usappiNIno avasappiNI ceti kAlo mahA videheSujheyastatrotsapiNyavasarpiNI lakSaNa kAlAjAvAt / nAvaNaM je jiyA, jiNapannattA, nAvAAghaviUMti parUvijAMti palaviGati daMsirjati nidaMsijhAMti te tayApamuccasAyaM sapajAvasiyaM khAu~vasa miyaM puNanAvaM pamuccazraNAzyaM apaUvasiyaM ahavA navasiDiyasa suyaM sAIyaMsapaja vasiyaM kevalajJAnotpattau tadanAvAt namila bAumabie nANe iti vacanAt ajavasiddhiyassa suyaM zraNAzyaM apajAvasiyaM zhaca sAmAnyataH zrutazabdenazrutajJAnaM zrutAzAnaM cocyate yadAha-zravase siyaM suyaM suyanANaM suyayanANaM ca. . eno nAvArtha bhAvI rIte -zrutAna sAdisaparyavasita le temaja anAdi aparyavasita paNa be. e cArenA 'vya, kSetra, kAla tathA nAva e cAra prakAra thaI zake betemAM avyathI eka puruSa zrAzrI laiye to sAdi saparyavasita be. ane ghaNA puruSo zrAzrI saiye to anAdi aparyavasita je. te AvI rIte-eka jIvAvyane jyAre samyaktvanI prApti thAya De tyAreja zrutajJAna pAmavAthI te zrAdi kahevAya; ane jyAre samyaktva maTI jAya athavA kevala jJAnanI prApti thAya tyAre teno aMta thayo kahevAya be tethI avye karI sAdisaparyavasita be. ane ghaNA jIvarUpa avyaviSe vicAra karIeM to amUka jIvane sarva karatAM pahelAM zruta jJAnanI utpatti thara ane amuka jIvanA zrutano aMta thayo ema kahevAya nahIM; kemake, e anAdi anaMta kAlapaNe pravAharUpa be. tethI avyathI anAdi aparyavasita paNa be. - kSetre karI jarata tathA airavataneviSe jyAre tIrthakara tIrtha varte , tyAre dvAdazAMgIrUpa zruta hoya . ane te tIrthano viccheda thayAthI te zrutano paNa vikheda hoya tethI sAdi saparyavasita kahIyeM ane mahAvideha kSetramA tIrthano vicheda nahIM hovA. thI zrutano vicheda paNa nathI hoto, tethI tyAM anAdi aparyavasita kahIye... Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 30e kAlekarI utsarpiNI tathA avasarpiNIneviSe cothe tathA pAMcame bAre zrutajhAna hoya, ane bar3e Are vicheda thAya ne tethI sAdi saparyavasita ke ane mahAvideha kSetraneviSe evaM kAlacakra nahIM hovAne lIdhetyAMzrutajJAna paNa anAdi aparyavasita je. ___ ane jAvathI javya siDiA jIvane jyAre samyaktvanI prApti thAya ne, tyAre Adi ane kevala chAnanI prApti thAya ne tyAre aMta hovAthI sAdi saparyavasita ne; ane ajavya siddhiyA jIva AzrayI kSayopazamika jAve zrutajJAna anAdi aparyavasita . --- agyAramuM gamika zruta, te jyAM sUtranA sarakhA ghAlAvA eTale pATha dIgamAM zrAve tyAM jANavU. te prAyeM karI dRSTivAda sUtrane viSe je. bAramuM agamika zruta, te jene viSe aNa sarakhA adaronA AlAvA hoya te jA. Na. te prAyeM kAlika zrutane viSe be. . teramuM aMgapraviSTa, te chAdazAMgI rUpa jANavaM. tathAhi-"zrahArasa paya sahasA, AyAre uguNa uguNa sesesuH sUyagama gaNa samavA, ya nagavaI nAya dhammakahA // 1 // aMgaMjavAsagadasA, aMtagama aNuttarovavAz dasA, panhAvAgaraNaMvA vivAga suyamigadasaM aMgaM // 2 // parikamma suttapuvA, Nuu~ga puvagayacUliyA evaM, paNa vihivAyaneyA // caudasa puvAI puvagayaM // 3 // uppAe payakomI, aggANI aMmi bannavara larakA; vi. riyapavAe ani, ppavAzlakaMsariya sahI // 4 // ega pajaNI komI, payANanANappa. vAyapuvaMmi / siccappavAyapuve egApayako DibaccapayA // 5 // babIsaMpayakomI, puveyathA yappavAyanAmaMmi / kammappavAyapuve, payakomI asizlaka juyA // 6 // paJcarakANanihANe, puveculasIpaya saya sahassA // dasapayasahasa juyApaya, komiivijaapvaayNmi|| kahANanAmadhio, puvaM mipayANako DibbIsA / utpanna laraka koDI, payANa pANA u puvaMmi // // kiriyAvizAlapuve, navapayakomIubitisamaya viu / siriloka biMdu sAre, saDhavAla sypylrkaa.|| e|| caudamuM aMgabAhyazruta, te zrAvazyaka tathA daza vaikAlikAdika jANavaM. arthAt zra. gyAra aMgathI je bAhya upAMga pramukha tene aMgavAhyazruta kahIye. // 6 // evI rIte zrutajJAnanA cauda neda kahyA. // have bIjA je vIza neda thAya te kahe . // padyaya arakara paya saMghAyA, paDivatti tahaya aNuuMgo // .. pAhaDa pAhama pAhuDa, vathapuvAya sasamAsA // // 7 // artha- A gAthAmA daza neda kahyA , tenI sAthe bIjA daza berA sasamAsA Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 ke samAsasahita eTakhe samAsa zabdathI jomI levA. te zrAvI rIte-paryAyazruta, paryAya samAsazruta akSarazruta, akSarasamAsazruta, padazruta, padasamAsazruta, saMghAtazruta, saMghAtasamAsazruta, pratipattizruta, pratipattisamAsazruta, anuyogazruta, anuyogasamA. sazruta, prAbhRtaprAbhRtazruta, prAbhUtaprAbhUtasamAsazruta, prAbhRtazruta, prAbhRtasamAsazruta, vastuzruta, vastusamAsazruta, pUrvazruta, tathA pUrvasamAsazruta. itigAthA'kSarArtha. atra paryAya te jJAnano aMza kahIye, yAvat zabde vinAga tathA paricheda tene pa. ryAya kahIye. temAM jJAnanA eka aMzane paryAya zruta kahIye ane jhAnanA aneka zaM. zane paryAyasamAsazruta kahIye. prathama paryAyazruta, te labdhithaparyApta nigodano je sU. kSmajIva, tene viSe sarva jaghanya ( uDAmA ulu) rahelu je zrutamAtra, tethakI anyatra jIvaneviSe je eka zruta jJAnano parivedarUpa aMza athavA vinAga je vRddhine pAme je te paryAyazruta jANavU. bIjaM paryAyasamAsazruta, te je zruta zAnanA betraNa pramukha vinAga parida nAnA jIvoneviSe vRddhine pAmelA dIgamAM zrAve , evI je jIvane viSe zrutajJAnanA aneka aMzonI vRddhi hoya , tenA samudAyane paryAyasamAsazruta kahIye. : trIjuM zradarazruta, te akArAdika labdhyadaromAMnA je eka akSaranuM jANavU tene kahIye. - cothu akSarasamAsazruta, te tevA betraNa adaronuM je jANavU tene kahIye. pAMcamuM padazruta, te jyAM arthanI parisamApti hoya tene pada kahe , tathA vijatatyaMtaMpadaM evI ukti batAM paNa atre e lakSaNa grahaNa kara nahIM. kiMtu jeNe karI zrI zrAcArAMgAdi graMthonuM mAna aDhAra hajAra padanuM kahevAya De. te lakSaNa atre grahaNa karavU. kemake teno chAdazAMgazruta parimANane viSe aMgIkAra be. ane valI zrahIM zrutanA nedornu prastutapaNuM be, tethI te pada le paNa te padanI tathA vidhizrA. nAyano anAva be. mATe tenuM pramANa kevalI jANe. evaM je eka padanuM jJAna tene padazruta kahIyeM bahuM pada samAsazruta, te evA ekathI vadhAre eTale ghaNA padonuM je jJAna tene kahIyeM. sAtamu saMghAtazruta, te 'gadiyakAe' ityAdika gAthAe karI pratipAdita je chArasamudAya, teno gatyAdika je eka deza, teno paNa eka deza je narakagatyAdika teneviSe jIvAdikanI je mArgaNA athavA gaveSaNA karIye baiye tene saMghAtazruta kahIye. .. AThamuM saMghAtasamAsazruta, te be pramukha gatyAdika avayava mArgaNAnuM jJAna tene kahIyeM. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 navamuM pratipattizruta, te gatizrAdi dhAronI anyatara eka paripUrNa gatyAdi chAre karI je jIvAdikanI mArgaNA karavI tene pratipatti zruta jANavU. dazamuM pratipattisamAsazruta, te pUrvavat ghAra ghyAdikanI mArgaNA karavI tene jANavU. agyAramuM anuyogahAra zruta, te saMtapaya parUvaNayA, davapamANaM, ityAdika anuyoga kahIyeM, te dhAramAMnA anyatara eka anuyoga jJAna te anuyoga dvArazruta jANavU. bAramuM anuyogahArasamAsa zruta, te be pramukha anuyogahAronuM je jANapaNuM tene jANavU. teramuM prAtRtaprAtRtazruta, te prAvRtAMtaravartI adhikAra vizeSa jANavo. caudamuM prAnRtaprAbhRtasamAsazruta, te prAbhRtAMtaravartI ekathI vadhAre adhikAronA samudAyatuM jJAna tene jANavU. paMdaramuM prAbhRtazruta, te vastu aMtarvartI adhikAra vizeSa tene jANavaM. solamuM prAbhRtasamAsazruta, te vastu aMtarvartI ekathI vadhAre betraNa adhikArono je samudAya tene jANavU. sattaramuMvastuzruta, te pUrva mAMhelo adhikAra vizeSa tene jANavu. zraDhAramuMvastusamAsazruta, te pUrva aMtarvartI adhikArano samudAya tenA jhAnane jANavU. ugaNIzamuM pUrvazruta, te utpAta pUrvAdi eka pUrva je jJAna tene jANavU. vIzamuMpUrvasamAsazruta,te temAMnA ekathI vadhAre betraNa pUrvamuMje jJAna tathA saMpUrNa cauda pUrva- je jJAna tene jANavaM. ___evI rIte saMdepathI zrutajJAnanA vIza neda kahyA je. eno vistAra jovo hoya teNe vRhatkarma prakRtimA joI levu. e vIza je zruta zAnanA neda te jevI rIte uttarottara tIvratIvatarAdi kSayopazamathI prApta thAya tevAja anukrame kahyA be. athavA zrutajJAna bIjA cAra prakAre be, te A pramANe-javya, kSetra, kAla tathA jAva. temAM zrutajJAnI avyathI upayogavaMta thako sarva avyane jANe dekhe be; kSetra thakI upayogavaMta thako sarva kSetra lokAlokane jANe dekhe be; kAla thakI upayogI zrutajhAnI sarva kAlane jANe dekhe be; temaja nAvathakI upayogI zrutajJAnI sarva jAvane jANe dekhe; te mATe saMpUrNa zrutajJAnI te kevalI sarakho kahIyeM. evI rIte zrutajJAnanuM savistara vyAkhyAna kajhuM. // 7 // sAMprata ( have) avadhijJAnanI vyAkhyA karIye baiye; te be prakAranuM be. eka navapratyayika, bIjuM guNapratyayika. temAM javapratyayika te deva tathA nArakIune hoya be; ane guNapratyayika te manuSya tathA tiryaMcane hoya . e guNapratyayika 3 prakAranuM be. te arDa gAthAvaDe kahe , ane gAthAnA uttarAIvaDe manaparyava tathA kevalajJAna kahe . Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 aNugAmi vaDhamANaya, paDivAIyara vidA bahA udI // ri jama vinalamaI maNa, nANaM kevala migavihANaM // 7 // artha- aNugAmi ke0 anugAmi, vaDhamANaya ke0 ' vardhamAna, 'pamivAI ke' pratipAti, 'iyara' ke stara te anAnugAmI, hIyamAna tathA apratipAti; e 'vihA ke' (vidhA eTale, ) prakAra, 'bahA ke' (SamadhA ) 3 prakAre, 'uhI ke0' avadhi jJAna jANavU, ane 'riumara ke' jumati viulamA ke0 ' vipulamati, e be prakAre 'maNanANaM ke' manaparyavajJAna jANavU, tathA kevalaM ke kevalajJAna 'ga ke eka,' 'vihANaM' ke prakAre . // // anugAmi, varSamAna, pratipAti, anAnugAmi, hIyamAna, tathA apratipAti e prakAra guNapratyaya avadhijJAnanA be. uktaMca naMdyadhyayane-"taM samAsa bavihaM pannataM taM jahA, thANugAmiyaM, zraNANugAmiyaM, vaThThamANayaM, hIyamANayaM, paDivAI, apamivA6," temAM prathama je ThekANe avadhijJAna utpanna thayuM hoya, te ThekANuM mUkIne bIje dezAMtara pramukhaneviSe jyAM jAya tyAM locananI peThe je sAye Ave, tene bAnugAmika avadhi kahIyeM; arthAt jyAM puruSa vicare tyAM sAthe zrAve te. bIju je ThekANe rahyAM avadhi utpanna thayuM hoya te sthAnake zrAve tevAreja hoya paNa anyatra jAya tevAre na hoya. zrRMkhalAbaddha pradIpanI peThe te kSetra pratyayi kSayopazamane lIdhe mATe sAthe na Ave tene anAnugAmi kahIyeM; yadAda nagavAn zrI devarDigaNi kSamAzramaNaH- "sekiMtaM aNANugAmiyaM, hinANaM, hinnANaMtaMjahA nAmaegeza purise egaM mahaM jozahANaM kALaM tasseva jozhANassa pariperaMtesu parihiMDamANe parihiMDamANe parigholamANe tameva jo zhANaM pAsa anabagae na pAsa evameva aNANugAmiyaM hinANaM java samupadyaz tava. saMkhidyANivA asaMkhidyANivA joyaNA pAsazna annaba." nASyakAropyAha-- "aNugAmina aNugabaza, gataM loyaNaM jahA purisaM; zyarounANu gaDa, ThiyappazvavagaLataM." iti. trIju je vadhe tene varSamAna kahIye. eTale zalagelI agnimAM jema jema sarapaNa nAkhatA yAvIeM tema tema vadhatI vadhatIjvAlA thatI Ave. tenI peThe yathAyoga prazasta ati prazastatara adhyavasAyane lIdhe, pUrvAvasthAthI je uttarottara samaya samaya vadhatuM jAya tene varSamAna avadhijJAna kahIye. arthAt prathama upajatI vakhate aMgulanA asaMkhyAtamA jAga jeTaluM kSetra jANe dekhe, paThI vadhatAM vadhatAM yAvat alokAkAzaneviSe khoka jevaDA asaMkhyAtA khaMmuka dekhe.. cothu, pUrve zujavapariNAmane vase ghaNuM upaje ane par3I tathAvidha sAmagrIno a Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 313 jAva thayAthI pamatA pariNAme karI hAnIne pAme ne tene hIyamAna avadhijJAna kahIye. uktaMca naMdicUrNI- "hIyamANaM puvAvabAu~ aho hohassamANaMti." pAMcamuM, je saMkhyAtA asaMkhyAtA yojana utkRSTapaNe yAvat samagra loka dekhIne pa. Na paDe eTale je zrAvyuM jAya tene pratipAti kahIye. yadAha- "sekiMtaM parivAra apaDivAi jaM taM jahanneNaM aMgulassa asaM khidyanAgaMvA saMkhidyanAgaMvA vAlaggaMvA vAlagrapuhattaMvA evaM likaMvA jUyaMvA javA javapuhattaMvA aMgulaMvA aMgulapudattaMvA evaMeeNaM ahi lAvaNaM vihaLivA haliMvA kuLivA (kudirhasta ghyamucyate) dhaeNvAgAuyaMvA joyaNaMvA joyaNasayaMvA joyaNasahassaMvA saMkhidyANivA asaMkhadyANivA joyaNasahassAI ukkoseNaM logaM pAsittANaM parivamidyAsettaM parivAra." The, je utpanna thayA par3I dINatAne na pAme, te lokasamagra dekhIne alokanA eka pradezane dekhe tene apratipAti kahIyeM. e avadhi zrAvyuM jAya nahIM. AzaMkA-hIyamAna ane pratipAti e bannenAM lakSaNo to sarakhAM ne tema batAM judAM batAvavAnuM zuM kAraNa le ? uttara- je pUrvAvasthAthI halave halave ghaTatuM jAya eTale kSINatAne pAme te hIyamAna kahevAya je; ane je vidhyAta pradIpanI peThe eka kAlane viSeja nirmala thAya ne te pratipAti kahevAya be, e vizeSa . e avadhijJAna je be, te anaMta avya tathA nAvano viSaya be, tethI tAratamya vivadAyeM karI tenA anaMta neda be. ane asaMkhyeya detra tathA kAlano viSaya hovAthI tenA tAratamyatAnI vivadAe karI asaMkhya neda le. athavA avadhijJAnanA thA cAra prakAra - avya, detra, kAla tathA nAva. tathA cAha. "taM samAsa canavihaM pannattaM, taM jahA, davau khetta kAla nAva davaNaM uhinnANI jahanneNaM aNaMtArUvI davAiM jANa pAsa ukoseNaM savaMrUvi davAI jANa pAsa khittaNaM uhinnANI jahaneNaM aMgulassa asaMkhedyanAgaM nakoseNaM asaM khidyA aloe loya ppamANa mittA khaMgAIjANa pAsa kAlarjaNaM hinnANI jahanneNaM zrAvaliyAe asaM khidya nAgaM ukoseNaM asaM khidyA ussapiNI avasappiNI atIyaMca aNAgayaMcakAlaM jANa pAsaz nAvaNaM uhinnANI jahanneNaM vi aNaMte jAve jANa pAsa ukkoseNaMvi aNaMte jAve jANa pAsa savanAvANaM aNaMta jAgaM" ityukta mavadhijJAnaM. __eno jAvArtha zrA -e avadhijJAnI avyathI jaghanyapaNe anaMtA rUpI avyane jANe dekhe ane utkRSTapaNe sarva rUpI avyane jANe dekhe. te avyAvadhi khetra thakI jaghanyapaNe aMgulano asaMkhyAtamo nAga jANe dekhe, ane utkRSTapaNe thalokAkAzaneviSe Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 karmavipAkanAmeM karmagraMtha. 1 lokapramANa asaMkhyAtA khaMgane jANe dekhe te kSetrAvadhi; kAlathakI, jaghanyathI zrAvalikAno asaMkhyAtamo nAga jANe dekhe ane utkRSTapaNe asaMkhyAta utsappiNI avasapiNI lage atIta anAgatakAlane jANe dekhe te kAlAvadhi; tathA jAva thakI jaghanyapaNe anaMta nAvane jANe dekhe ane utkRSTathI paNa anaMtA nAvane jANe dekhe te nAvAvadhi jJAna jANaq. evI rIte avadhijJAna kahyu. vijaMgajJAna te mithyAtvIne hoya, te mATe malIna De, avadhaM savayU~ jANe paNa te avadhi chAnanIja jAtI je. te mATe ekatra jANavU. iti // .. have manaHparyayajJAna kahe je. enA be prakAra - eka jumati, bIjuM vipulamati. temAM eNe ghaDo ciMtavyo ne eTarbu sAmAnyapaNe manano adhyavasAya grahe tene jumati kahIeM. yadAha-risAmannaM taMmmatta, gAhiNI riumaI maNonANaM, pAyaMvisesa vimuI ghaDamittaM citiyaMmuNaz, tathA eNe ghaTa ciMtavyo ne te avyathI suvarNano be, kSetra thakI pAmalIpurano niSpanna, kAla thakI zItakAlano, ane nAva thakI pItavarNa sukumAla ityAdi vizeSa grAhiNI mati te vipulamati kahIyeM. eTale sAmAnya grAhiNI mati te rujumati kahIyeM; ane vizeSa grAhiNI mati te vipulamati; athavA manaHparyAyajhAna cAra prakAranuM - uvya, kSetra, kAla tathA jAva; e cAre nede karI. uktaMca-"taM samAsa canavihaM pannattaM taMjahA, dava khetta kAla naav:| davaNaM riumaINaM te aNaMta paesie khaMdhe jANa pAsa / teceva viulamaI apnahiyatarAe vimala tarAe jANa pAsa. " ... enonAva- vyathakI jhajumatI anaMtapradezI anaMtA skaMdha jANe dekhe ane vipulamati tehija skaMdha kAMka adhikerA vizuddhapaNe jANe dekhe. devathI jumatI nIce ratnaprajA pRthvInuM tujhaka prataralage ane uMcuM jyotaSInA upare talalage; tirar3e aDhI chIpa, be samuja, pannara karmacUmi, trIza akarmanUmI ane upanna aMtara chIpaneviSe saMjJIpaMceMDIaparyAptAnA manogata jAva jANe dekhe, ane vipulamati tehija detra aDhI aMgule adhika dekhe, ane vizuka dekhe. kAla thakI jaghanyapaNe jumati pakSyopamano asaMkhyAtamo nAga ane utkRSTapaNe atIta anAgata jANe dekhe ane vipulamati tehija adhikero ane vizuddhatara jANe dekhe. nAvathakI jumati anaMtAnAva jANe dekhe, sarva nAvano anaMtamo nAga jANe dekhe, ane vipulamati tehija adhikero ane vizuddhapaNe jANe dekhe. yadAhuzcaturdazaprakaraNazataprAsAdasUtradhArakalpazrIharinajasUri pAdAnaMdivRttau "hA'dholaukika grAmAn, tiryaga lokavartinaH manogatAM stvasaujAvAn vetti tartinAmapi arbayAvajyotizcakrasyoparitalaM / tiriyaM jAva aMto maNussa khi Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 te avAzyesu dIvesu dosuyasamuddesu pannarasasu kammajUmIsu tIsAe akammajUmIsu bappannAe aMtaradIvesu sannINaM paMceMdiyANaM padyattagANaM manogae nAve jANa paas| taMceva vijalamaI avAzyahiM aMgulehiM apahiyatarayaM visuGatarayaM khettaM jANa paas|" have kevala jJAna- kharUpa kahe - kevalajJAna utpanna thatAMja samakAle sarva padArthonA avya, kSetra, kAla tathA nAva samakAle jANyAmAM tathA dIgamAM AvI jAya be; mATe kevalajJAna migavihANaM ke ekaja prakAraceM kaDaM . // // // evIrIte pAMce jJAnonuM varNana karI; have pAMce jJAnonA AvaraNa kahe . // esiM jaM AvaraNaM, paDuccacakussa taM tayAvaraNaM // daM saNa canapaNa niddA, vitti samaM daMsaNAvaraNaM // e|| vyAkhyA-esi ke e mati pramukha pAMca jhAnonuja je zrAvaraNaM ke Agadana kare tene jhAnAvaraNIya karma kahIyeM. jema carakussa ke netronI ADe pamucca ke pATo bAMdhavAthI dRSTinA viSaya padArthane jovAmAM harakata paDe be; tema mati jJAnAdikanA viSaya padArthane jANavAne je harakata kare taM ke0 te tayA ke tenuM AvaraNaM ke AvaraNa kahevAya . te AvI rIte-jema canu ati nirmala utAM paNa jo ghana (sAdhAraNa ghaTTa ) ghanatara ( kAMka vadhAre ghaTTa) tathA ghanatama (ati ghaTTa) evaM kapaDaM zrAddhaM zrAve to maMda (thoDaM)maMdatara (vadhArethor3eM) maMdatama (atithoM) dIgamAMbAve. temathA jIva jJAnAvaraNIya karme karI ghana, ghanatara tathA ghanatamapaNe AvarAyo batAM zarad rutunA nirmala caMjamAnAM vaha kiraNonuM paNa maMda, maMdatara tathA maMdatama jJAna thAya be; mATe paTanI upamAe jJAnAvaraNI karma kahevAya . te AvaraNarnu sAmAnyapaNe eka rUpa . paNa pUrve matijJAnanA je aneka neda kahyA tethI mati AvaraNI karmanA paNa teTalA neda jANavA. ane jeTalA zrutajhAnanAneda kahyA , teTalAjanneda zrutajJAnAvaraNIya karmanA thAya . tathA pUrve je avadhijJAnanA nedano samUha kahyo tene AvaraNa karavAnA vanAvavAyU~ je karma tezravadhijJAnAvaraNIya kahevAya be. tathA be nedoe karIpUrve manaHparyava jJAna kayu tene zrAvaraNa karavAnA khajAvavADhaM je karma te manaparyava jJAnAvaraNIya kahevAya . tathA pUrva prarUpita svarUpavAva~ je kevalajJAna tene zrAvaraNa karavAno jeno svanAva hoya tene kevalajJAnAvaraNIya kahevu. uktaMca bRhatkarmavipAke-"sarajaggaya sasinimmala, tarassa jIvassa DAyaNaM jamiha; nANAvaraNaM kammaM, pamovamaM hoza evNtu.||1|| jaha nimmalAvi casku, paDeNa keNAvi gazyAsaMti; maMda maMdatarAgaM, pibazsA nimmalAjazavi. // 2 // taha ma suya nANAvaraNa, avahi maNa kevalANa AvaraNaM; jIvaM nimmala rUvaM, zrAvara zmehiM neehiM. // 3 // pAMca jJAnanA nede karI pAMca uttara prakR Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 tirUpa je jJAnAvaraNIya karma, teNe karI niSpanna te sAmAnya jJAnAvaraNa mUla prakRti kahevAya . jema pAMca bAMgalIe karI eka muSTI niSpanna thAya be; mUla, bAla, patra tathA zAkhAyAdi samudAyathI jema eka vRda niSpanna thAya be; ane ghRta, gola tathA kaNikAe karI jema lAmu niSpanna thAya De, tema mUla pAMca prakRtie karI sAmAnya jhAnAvaraNIya karma prakRti niSpanna thAya be; temaja eka eka jhAnAvaraNanI uttara pra. kRtie karI te te jJAnAvaraNa vizeSa niSpanna thAya be. evI rIte pAMca prakAranuM jhAnAvaraNIya karma kardA. have nava prakAraceM darzanAvaraNIya karma kahe .-gAthAmA darzanAvaraNI padane ThekANe kAvya racanAnelIdhe mAtra daMsaNa zabda . tethI zrAkhuM pada jANI levu. jemake, jIma zabdanA uccArathI jImasena jANI sevAya be; tema e paNa jANI levaM. te vAste zAstromAM kaDaM De ke padanA eka dezathI AkhA padano upacAra thAya . e rIte daMsaNacaja e zabde karI darzanAvaraNI catuSka jANI levaM. dRSTine darzana kahe . athavA jeNe karI vastunu sAmAnyarUpa dekhAya athavA parimANa thAya tene darzana kahiye. tene zrAbAdana karavAnA svajAvavAlA je karma te darzanAvaraNIya karma kahevAya be. tenuM je catuSka te darzanAvaraNacatuSka kahIyeM tathA 'paNa nidA' eTale pAMca nighA. teneviSe caitanya kutsita eTale avispaSTapaNAne pAme ne tene nighA kahe . tenA pAMca prakAra thA be-niDA, niDA nikhA, pracalA, pracalA pracalA, tathA styAnaIi ( thIpajI) e tApa pAMca nikhAne niDA paMcaka kahe be. evI rIte cAra darzanAvaraNazrane pAMca nijhA e nava prakAraceM darzanAvaraNIya karma . e darzanAvaraNIya karma ke De, te kahe - vittisamaM' vetrI eTale polIthA samAna be. ene pratihAra paNa kahe . jema koI mANasane rAjAnI pAse kAme jaq hoya. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 ||shrii paramagurubhyo namaH // ||ath // ||shrii yazaHsomakRta bAlAvabodhasahita zrI deveM sUriviracita karmagraMtha prAraMjaH // // ttr|| // prathama karmavipAkanAmA karmagraMthaH prAracyate // // zrAdau vAlAvabodhakAra vihitaM maMgalAcaraNam // anuSTupa vRttam // aiMdavIyakalAM zauktI, sahasauMdaryazAlinIM // saccitkalAma vikalAM, smarAmoMtastamopahAm // 1 // ||aaryaavRttm // karmavipAkAviSkRta, svasaM vide vizvavaMdyamanivaMdya // vIraM karmavipAke, TabArtha likhanazramaM kurve // 2 // te saMtu saMtu saMtaH, sNttmtyo'praatmhitnirtaaH|| vimalIkurute kuvalaya, muditshriirydyshstomH||3|| kecitparAtmasaMvi; ThikalA vikalAH kalau khlaayNte|| tecyo na kApijItiH, saMtaH saMtoSanAjazcet // 4 // ||shriimtprmgurubhyo namaH // zrI sarasvatyai nmH|| have prathama gAthAyeM graMthakartA, anISTa devatAnI stutyAdika, pratipAdana kare be. // mUla gAthA // siri vIrajiNaM vaMdiya, kammavivAgaM samAsa vucaM // kIra jieNa denahiM, jeNaM to naNae kammaM // 1 // artha-(siri ke0) aSTa mahAprAtihAryarUpa bAhyalakSmI tathA kevalajJAnAdika aMtaraMga lakSmI, teNe karIsahita athavA cotrIza atizayarUpa lakSmIyeM karIne bAhya zolAyamAna ane zranyaMtara, kevala tIrthakara pratijJAnarUpiNI lakSmI karI zojAyamAna be, evA vIra jiNaM ke zrImahAvIra jina. vIra eTale karmazatrune vidAre tathA tape karIne virAje te jaNI zrIvIra kahetAM carama tIrthaMkara, te pratye vaMdiya ke vAMdIne mana, vacana, kAyAyeM namra thazne. eTale graMthAraMnne samuciteSTadevatAstutirUpamaMgalAcaraNa kayuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 kamma ke karmano vivAgaM ke anujava tenuM jaNAvanA je zAstra te karmavipAka kahIyeM, tene samAsa ke saMdepeM karI eTale thoDe zabdeM artha ghaNo jaNAya, te pereM vuddhaM ke kahIza, eTale saMdeparuci je jIva, te mahATAM zAstra jaNavAne Alasu, thoDA zradareM ghaNuM jJAna vAMche tene nimitteM kahIza. eTale yahIM adhikArI tathA prayojana, ATha karma svarUpa te viSaya, ane saMbaMdha. e cAre dekhADyAM. __ ahIM je karmano vicAra, te anidheya zrane anidhAyaka, e vacanarUpa graMtha tihAM vAcya vAcaka e saMbaMdha jANavo. saMdeparuci enA adhikArI jANavA. saMdepeM vyutpatti e sAdAtprayojana ane paraMparA prayojana moda. e cAra vAnAM graMtha naNAvA sAMjalavAnI pravRttinAM hetu dekhADyAM. ema niHprayojanAdika zaMkA TAlIne, have karma e zabdanuM vyutpattilakSaNa kahe je. vyavahAranayeM jeNaM ke je kAraNa mATe jieNa ke jIveM pAMca mithyAtva, bAra thavirati, paJcIza kaSAya, ane paMdara yoga, e sattAvana baMdhanA hejahiM ke hetuyeM karI tathA "paDiNIyattaNaninhava" ityAdika vizeSa hetuyeM karI kIra ke karIyeM nIpajAvIyeM, to ke te kAraNa mATe enuM nAma kammaM ke karma jamae ke kahevAya. eTale aMjanakUpalInI pereM anaMtAnaMta karmapujaleM jayA jIvalokamAMhe e jIvanI kaSAyAdi cIkaNatAyeM, jema tela copaDele zarIreM rajomala lAge, tema anaMtAnaMtakarmavargaNAthI asaMkhyAtA zrAtmapradeza vIMTAya, teNe karI jJAnAdika zrAtmaguNa zravarAya tethI jIva, malinarUpa kahevAya. jema dUdhamAMhe pANI male tathA lohamA agni male, tema sarvAtmapradeze karmadalanuM mala, hoya. te karmabaMdhanuM nAma, sattAvanna baMdha hetuyeM karI karIyeM, bAMdhIyeM. jIveM, tejaNI enuM karma evaM nAma kahIyeM. e nAvArtha . e karma, pujalarUpI be, te naNi mUrtimAn jANavU tathA pravAharU anAdi jANavaM; kemake jo karmano saMbaMdha jIvane prathama thayo, ema mAnI to karmarahita jIvane paNa karma saMbaMdha mAnavo jozyeM. ema mAnatAM thakAM puSkaratapazcaraNAdikeM karI sakala karma siddha karI sika thayA; tene paNa kAlAMtare valI karmasaMbaMdha thAto kema niSedhAya ? tevAreM te karma kSyanimitta puSkarakriyA karIye te paNa vyartha thAya. te mATe e jhUSaNa TAlavAne arthe pravAharUpeM jIvanI sAthe karmasaMbaMdha anAdi mAnIyeM. tathA suvarNAdika dhAtune pASANano anAdipaNe malasaMbaMdha, tIvathagnisaMyogeM bale, suvarNa ninna thAya. tema jIvane paNa anAdikarmamalasaMbaMdha, zukladhyAnarUpa tIvra agni saMyogeM Tale, ane sahajasvarUpa zudhAtmarUpa pragaTa thAya. te paramAtmAne palI baMdhahe. tunA ajAveM karmasaMbaMdha na thAya, anaMtakAla sudhI te zukAtmarUpa rahe, niHkarmane karma na lAge // iti prathama gaathaarthH||1|| Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31e karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 // have te karma, keTalA prakAreM , te kahe . // paya viza rasa paesA, taM canadA moagassa diThaMtA // mUlapagaha uttara, pagaI aDavanna sayaneaM // 3 // artha- payara ke prakRtibaMdha eTale svanAvabaMdha hiza ke0 sthitibaMdha te kAlamAna rasa ke rasabaMdha paesA ke pradezabaMdha, te karmadalageM mAna taM cauhA ke0 te karma, caturdhA eTale cAra nedeM moagassaditA ke modaka eTale lAmavAne dRSTAMteM nAvavo mUlapagazta ke0 e karmanImUlaprakRti jJAnAvarNAdi Apa hoya. uttarapaga ke0 enA vizeSaneda te uttaraprakRti, te matijJAnAvarNAdika e sarva zrAve karmanI malIne amavannasayanneyaM ke ekaso ne agavana nedeM hoya // ityadarArthaH // 2 // te karma, jeno vyutpatilakSaNa zrartha, prathama gAthAmadhye kahyo te, cavhA ke cAra nede jANavo, te cAra neda kahe . tyAM je sthiti, rasa, pradeza ane baMdhano samudAya te prathama prakRtibaMdha jANavo. ane te prakRti, bAMdhI thakI eTalA kAla sudhI rahe, ema kAlanuM mAna, te bIjo sthitibaMdha jANavo. tathA je kaSAyika adhyavasAya vizeSa gRhyA je karmadala, teno dezaghAtIyo rasa ane sarva ghAtIyo rasa, zraghAtiyo rasa tathA azuna prakRtino rasa, lIMbamAnI pere kamavo ane zunaprakRtino rasa dhanI pereM mITho. te trIjo rasabaMdha jANavo. tathA sthitirasa te nirapekSa je karmadalanuM graha yoganaimittika, te cotho pradezabaMdha jANavo. e cAra prakAre karmabaMdha jANavo. temaja prathama udaya, bIjI udIraNA, trIjo saMkrama, cotho nikatta, pAMcamo nikAcanA, baho ukatanA, sAtamI apavartanA, ane zrAThamI upazamanAdikaraNa paNa cAra prakAre jANavAM. e karmasvarUpa paNa vivadAyeM karI cAra prakAre hoya. ahIM bAlane samajAvavA nimitte khAmavAnuM dRSTAMta dekhADavU. jema koieka lAmavo trikaTuno banAvelo hoya eTale zaMkha, pIpara ane marI, ene trikaTu kahIye. kaTupramukha cIja, vAyune TAle evA 5vyathakI nIpano je lAku, temAM vAyu haravAno svanAva hoya. temaja zItala avye nIpanyo lAsu, temAM pittaharaNa karavAno svannAva hoya, ene prathama prakRtibaMdha kahIyeM. tathA kozeka modaka eka dIvasa sudhI, ko pada sudhI viNase nahIM; evaM kAlamAna, te bIjo sthitibaMdha kahIye. valI tehIja lAmavAno rasa, kozno mIThage, ko. zno atyaMta madhura, kozno kamvo, kozno kaSAyelo, ityAdika rasa hoya te trIjo rasabaMdha kahIyeM. tathA ko lAmavo zera pramANa, kozze ra pramANa, ko pAzera pramANe sadalamAna, te cotho pradezabaMdha kahIye. ema dRSTAMta dekhADI dArTItika karmane viSe joDiye. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 je karmadalano jJAna AvaravAno svanAva, te prathama jJAnAvaraNIyakarma. darzana zrAvaravAno svajAva, te bIju darzanAvaraNIya karma. zujAzuja vedavAno khannAva te trIjuM vedanIyakarma. hitAhita vikala karavAno svanAva, te cothumodanIyakarma. hamanI jevo svajAva, te pAMcamuMthAyuHkarma. ityAdika badhAM karmo viSe jANI levU. ema mUla prakRti , ne uttara prakRti ekaso ne bahAvana hoya e prakRtibaMdha jANavo. tathA kozaeka prakRti bAMdhI thakI vIza komAkomI sAgaropama sudhI rahe, koieka trIza koDAkomI sAgara sudhI rahe, e sthitibaMdha jANavo. tathA kozaeka karmano rasa kaDavo tathA ghAti, kozekano aghAti tathA mIThage, eka gaNI; be gaNI, ityAdika rasabaMdha jANavo. tathA koieka karma maMda, mana vacana kAyAyogayogeM karI alpapradezika hoya, pAtalA hoya ane koieka utkaTayogeM karI bahupradezika sthUla hoya, e pradezabaMdha // 2 // // e cAra neda madhye paNa prathama prakRtibaMdha kahyo, temATe te prakRtinA mUla neda ATha be, tenAM nAma anukrameM trIjI gAthAyeM kahe . // iha nANa dasaNAvara, Na vea modAna nAma goaannii|| vigdhaM ca paNa nava 7 a, vIsa cau tisaya paNa vihaM // 3 // artha-iha kenhIMnANa ke jJAna te guNaparyAyeM karI vastuno nirNaya, saNAvaraNa ke bIjuM darzanasAmAnyAvabodharnu AvaraNa . vetra ke trIju vedanIyakarma; mohAna ke cothu mohanIyakarma ane pAMcamuM AyuHkarma; nAma ke bahu nAmakarma; govANI ke sAtamuM gotrakarma; vigdhaMca ke AThamuM aMtarAyakarma. tyAM prathama jJAnAvaraNIya karmanA matijJAnAvaraNAdika paNa ke pAMca neda be. bIjA darzanAvaraNIya karmanA cAra darzanAvaraNa tathA pAMca niDA malIne nava ke nava neda . trIjA vedanIya karmanA zAtA ne azAtA malI 3 ke be neda je. cothA mohanIya karmanA darzanamohanIya traNa, zrane cAritra mohanIya paccIza malIne ahavIsa ke ahAvIza neda thAya. ema cAre kamainA cummAlIza neda thayA. pAMcamA AyuHkarmanA devAyuHpramukha cana ke cAraneda thAya. evaM aDatAlIza. bahA nAmakarmanA gatyAdika paMccottara tathA piMprakRti ahAvIza malIne tisaya ke ekazo ne traNa neda thAya. sAtamA gotrakarmanA UMca nIca nedeM karI mu ke be neda thAya. bAgmA aMtarAyakarmanA paNa vihaM ke0 pAMca neda. ema sarva ma. lIne zrApa mUlaprakRtinA nedanA ekazo ne ahAvana uttaraprakRtineda thAya // 3tydraarthH||3|| jANavU te jJAna athavA jANIye. sAmAnya vizeSAtmaka vastumAMhe nAma, jAti, guNa, kriyAdika vizeSayojanAsahita vastukharUpa jANIyeM, temATe ene jJAna kahIye. jANI. sAmAnya vizeSAtmaka vastumAMjhe nAma, jahAvi, Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 jema puruSa, nAmeM caitra, jAti brAhmaNa, guNeM kAlo, parimANe dIrgha, saMkhyAyeM eka, ema jaNa jaNa vizeSe vastu nirdhArIyeM, te jJAna kahIye. tathA dekhavU athavA dekhIyeM jeNe karI, te darzana. sAmAnya vizeSAtmaka vastune viSe sAmAnyAMzeM nAma, jAti, guNa, kriyAdika vizeSayojanArahita kozeka vastu dharmI De evo avyaktabodha, te bIjo darzana nirAkAraupayoga jANavo. e banne Agala zAvaraNa zabda jomIyeM, eTale jhAnane Avare, te prathama jJAnAvaraNIya karma; ane je darzanane Avare, te bIjaM darzanAvaraNIya karma. jeNe karI jag, khaMDaM,sukha, uHkha vediyeM.temATe tenuM nAma vedanIya karma trIjuM kahIye. je moheM muMjAve, je e kArya kIdhe mujane hita kiMvA zrahita thaze ? ityAdika samyak vicAraNArahita AtmAne paNa jeNe karI kare, eTale hitanA hetu je paccarakANAdika te phuHkhadAyaka jANIne teno tyAga kasyo jAya ane ahitanA hetu je viSayAdika te hitabukiye grahyA jAya, te mohanIya karma cothaM jANavU. tathA je zrA navathI bIjA navane viSe udaya Ave, tene AyuHkarma kahIyeM. yadyapi bIjA paNa karma javAMtareM udaya zrAve ane te navamAM paNa udaya Ave ne ane e zrAyuHkama to te navamAM udaya na zrAve, paraMtu avazyapaNe bIje naveMja udaya Ave, e niyama jaNAvyo. e pAMcamuM zrAyuHkarma. tathA gatijAtyAdika udayika paryAyeM karI jIvane namAve, zuddhasvarUpane paNa nArakI tiryaMca ekeMghiya ityAdika hIna nAmeM karI sa. dita jaNAve te jaNI e nAmakarma bahuM jANavaM. tathA ucca eTale guNAzrayapaNe ane tethakI viparIta te nIca jANavU. eve zabdeM karI bolAvIyeM, tenuM nAma gotrakarma sAtamu jANavU. tathA jeNe karI vizeSa dAna, lAna, noga, upanoga, viryAdika je thAsmAnI labdhi ke tene haNIyeM, te naNI e vighnakarma thAumuM kahIye. // have e AThe karmanI saMgati kahIyeM yeM. // 1 ahIM jJAna, darzana, te jIvanuM svarUpa le. je jaNI upayogalakSaNa zrAtmA kahyo tene zrAzrayeM karmavicAra temAM paNa sakala zAstravicAra jJAnathI pravarta, labdhi paNa sa. ghalI jJAnopayogeM upaje, mokSagamana paNa kevalajhAnopayogayuktane hoya, temATe jJAnanI pradhAnatA kahI, te kAraNe tenuM AvaraNa paNa pahevU kaDaM. 2 te par3I jJAnopayogathakI darzanopayogeM rahe, te mATe tenuM AvaraNa bIju kayu. 3 e behu zrAvaraNano tIvravipAka vedatAM ajANapaNAdikeM karI azAtA thAya ane enAja tIvadayopazameM sUkSma artha jANatAM, dekhatAM, zAtA vede, te naNI e palI vedanIyakarma trIjuM kaDaM. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 4 tathA e e AvaraNakSayopazameM iMjiyanA anukUla tathA pratikUla viSaya pAmI rAgaDethe jIva muMkAya, te naNI mohanIya karma codhuM kaDaM. 5 tathA moheM muMjhyA jIva, zrAraMjAdikeM karI narakAdikanuM AyuSya bAMdhe, te jaNI pAMcabhu zrAyuHkarma kardA. 6 tathA te AyuSya avazya gatijAtyAdika nAmeM karIne nidhatta te sthApIjeM nidhatta karIyeM, te jaNI par3I nAmakarma huM kaDaM. 7 tathA te paDhI narakAdika gatine udayeM nIcapaNuM zrane devAdika gatine udayeM jaMcapaNuM jIva vede, te jaNI te panI sAtamuM gotrakarma kardA. tathA uccagotrane udayeM rAjA tathA zeTha pramukhane dAna, lAla, nogAdika labdhi hoya ane nIcagotrane udayeM pAmarAdikane dAnAdika labdhi haNAya. te jaNa gotrakarma, paDI te zrApamuM aMtarAyakarma kahyu. ema ATha karmane anukrameM kahevAnA hetu kahyA. // 3 // // have e zrApa karmanI anukrameM uttara prakRti kahIyeM baiyeM. // ma sua uhImaNa ke, valANi nANANi taba maznANaM // vaMjaNavaggada canadA, maNa nayaNa viNiMdiya canakA // 4 // artha- maza ke0 pahelu matijJAna, suzra ke bIjuM zrutajJAna, uhI ke0 trIju avavijJAna, maNa ke cothu manaHparyavajJAna, kevalANi ke0 pAcamuM kevalajJAna. e pAMca nANANi ke jJAna taba ke tyAM prathama maznANaM ke matijJAnanA, ahAvIza neda .te kahe . vaMjaNavaggaha ke vaMjanAvagraha cauhA ke cAra nnedeM maNanayaNa viNi diyacajakkA ke0 mana ane nayana eTale locana, e be vinA zeSa iMDiyanA catuSkaM karI cAra neda jANavA. ityadarArthaH // 4 // ___ tyAM prathama jJAnAvaraNIya karmanA uttara neda pAMca , te kahe . te zrAvaravA yogya jJAnaguNanedeM karI tenA AvaraNanA neda sukheM samajAya, temATe prathama jJAna pAMca kahe. zrahIM iMsamAsAMtane prAMteM naeyo jJAnazabda, te pratyekeM joDIyeM tethI eka matijJAna,bIjuM zrutajhAna, trIjuM avadhijJAna,cothu manaHparyavajJAna ane pAMcamuM kevalajJAna. 1 tyAM je pAMca iMDiya ane ho noiMghiya je mana, tenA vyApAra karI je vastunuM vizeSa jANavU te matijJAna. ... 5 tathA evA zrAkAre je vastu hoya ghaTa te nAmeM, jala ANe. evaM pUrvApara paryAlocana kharUpavyaMjanaparyAya viziSTamatipUrvakajJAna, te zrutajJAna. ebe jhAna te zrada ke0 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 323 zrAtmA te thakI e para je pAMca iMjiya, te nimitta hoya, te naNI paramArthe paroda kahIyeM, ane lokavyavahAre pratyada kahIye. __ 3 tathA avya, kSetra, kAla, ane nAva, e cAra maryAdAyeM je iMDiyanirapekSarUpI javyaviSayaka pratyada, te avadhijJAna. tyAM vyazrI jaghanya to anaMta pradezIthAno eka khaMdha evA anaMtA khaMdha jANe, ane utkRSTa to paramANumAtra jANe, te 'vyAvadhi. temaja devathI jaghanya to bAdara nigodanA jIvanuM zarIra je anaMtA nIla, phUla, jIvanI eka kAyA ve evA sUkSma panaka zarIra pramANa lageM jANe, ane utkRSTathI to sarvaloka pramANe asaMkhyAtA khaMga aloka madhye sthApiyeM, teTarbu jANe. e detrAvadhi ane kAlathI jaghanya to AvalikAno asaMkhyAtamo nAga pUrvApara jANe, ane utkRSTathI to asaMkhyAta kAlacakramadhye thayo ane thaze, te jANe, e kAlAvadhi. tathA nAvathI jaghanya sarva paryAyano anaMtamo nAga jANe, utkRSTathI to eka avyanA asaMkhyAtA paryAya ema anaMta vyanA asaMkhyAtA asaMkhyAtA paryAya jANatAM sarva avyanAtha anaMta paryAya jANe,e nAvAvadhi. ema cAra maryAdAyeM parimitamAnopeta avadhijJAnajANavaM. 4 manuSyalokane viSe sannIyA paMceMjiyanA manogata jAvanuM jANavU, te manaHparyavajhAna. e behu vikala pratyakSa eTale dezapratyakSa de. 5 tathA kevala saMpUrNa sarva avyaparyAyane viSe anaMta jJAna te kevalajJAna. e sakala pratyakSa kevalajJAna jANavU. ema e pAMca zAna kahyAM, te madhye prathama kaDaM je matijJAna, tenA uttaraleda ahAvIza , te vivaraNa karIne kahe be. tyAM ghaTAdika artha, vyaMjIyeM prakAzIye jeNe karI. jema dIve karI padArtha prakAzIye te. vyaMjana kahetAM sparzanAdika avye priya tathA jihAM sparzAdika vyakta thAya te ghaTapaTAdika paNa vyaMjana kahIye.teNe vyaMjana kahetAM avyeDiya te 'vye Diye karI vyaMjana eTale ghaTAdika vyaktinuM avagraha eTale samastapaNe graha, mala, te vyaMjanAvagraha kahIye. te sparza, rasa, ghrANa ane zrotra, e cAra iMjiyathI hoya; paraMtu mana ane locana e behu aNamatyAM vastune yathAyogyatAyeM prakAze, tethI eno vyaMjanAvagraha na pAmIye, je jaNI jo ene vastu pAmIne prakAze ema mAnIyeM to agni, tIdaNa zasAdika, kema prakAze ? je jaNI tenI sAthai malatAM dAha, beda, iMDiyano thAya. tathA kAcakUpA mAMhebuM tailAdika grahatAM kema telathI saMbaMdha thAya ? jo locana jara tyAM male, ema mAnIyeM to kUpeM bicha tharbu jozya ? ane jo bila thayuM to pANI, tela, kema rahe ? ityAdika ghaNAM jhUSaNa lAge, te jaNI mana tathA nayananA vyaMjanano vyaMjanAvagraha. paramaparuSe na mAnyo. e be aprApyakArI kahyAM ane zeSa cAra iMDiya prApya Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 kArI , tenA cAra vyaMjanAvagraheM karI cAra neda jANavA. enI jaghanyasthiti AvalinA asaMkhyAta nAga pramANa je ane utkRSTa zvAsozvAsa pRthak jeTalo mizraguNagaNAno kAla, teTalo kAla eno paNa jANavo. // 4 // // e rIteM cAra prakArano vyaMjanAvagraha kahyo. have arthAvagrahAdika kahe . // abuggada IdAvA // ya dhAraNA karaNa mANasehiM bahA // isa avIsa neaN|| candasahA vIsahA csuaN||5|| artha-atuggaha, ke eka arthAvagraha IhA ke bIjI hA eTale artha vicAraNA, avAya ke trIjo apAya, dhAraNA ke cothI dhAraNA, karaNa ke cakku, kAna, jIna, nAsikA ane tvacA. e pAMca iMjiyo ane mANasehiM ke0 manathI upaje bahA ke e bane karI prakArane arthAvagrahAdika cAreM guNatAM covIza neda thAya. tenI sAtha pUrvokta vyaMjanAvagrahanA cAra neda melavatAM zza ke0 ema ahavIsa neaM ke ahAvIza neda jinna, matijJAna hoya. ane caudasahA ke cauda nedaninna zruta, vIsahAcasudhe ke athavA vIza nedeM zrutajhAna hoya // ityadarArthaH // 5 // 1artha kahetA sparzanAdikanA vyaMjanAvagraha thayA paDI tathA locanAdikeM prathama je koz eka dharmI De eq nAma, varNa, gaMdha, parimANAdikeM yojanAhIna avyaktajJAna, te naizcayikazravagraha eka samayakAla pramANa je. tathA jema kozeke zabdanA arthAvagraha par3I ihApUrvaka e zabda sAMjalyo, evo apAya thayo, te panI e keno zabda ? evI IhA upajAvI, te jaNI te apAyarnu nAma, vyAvahArika arthAvagraha kahIyeM. e. ma valI valI je apAyavizeSa IhA upajAve, te vyAvahArika arthAvagraha aMtara muhUpramANa hoya. 2 te zravagrahita arthanI varNa, gaMdha, rasa, sparzAdika dharmaviSayiNI vicAraNA te hA je, e avyanuM nAma ghaTa, kiMvA paTa, varSe rAto, kiMvA nIlo, gaMdhe sugaMdha, kiMvA pugaMdha, parimANe laghu, kiMvA mahoTo, kriyAyeM cAlato, kiMvA beThage, ema jAti, gupa, kriyAnuM vicAravaM, te IhA, te aMtara muharttapramANa jANavI. 3 te par3I Ihita arthanuM eka aMtaradharmasahitapaNe nirdhAra, je, e arthanuM nAma ghaTa, vaNe rAto, parimANe morIyAthI mahoTo, bege. e rIteM jo bate dharme nirdhAre, to te samyak jJAna. ane abate dharme nirdhAre, to mithyAjJAna. te apAya aMtaramuhUttepramoNa jANavo. 4 tevAra par3I te nirNIta artha, vAsanAsaMskArapUrvaka cittamAMhe dhare teNe karI kAlAMtareM te sarakhI vastu dekhI athavA vicAratAM sAMjare te dhAraNA jANavI. eno kAla Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 325 asaMkhyAto paNa hoya. je mATe sAgaropamAdikane aAMtareM pUrvabuM karttavya sAMjare be. jAtismaraNa jhAnane paNa zrAcArAMgavRttimadhye dhAraNAno neda kahyo . te karaNa ke sparza priyAdika pAMca bAyeM jiya zrane mAnasa ke bahuM noiMDiya je mana, e uthakI upanA ba arthAvagraha, te panI eja iMDiyanI apedAyeM ba IhA, te pabIte banA apAya, te paDI banI dhAraNA. e covIza neda thayA. ane nayana tathA mana vinA zeSa cAra iMDiyonA cAra vyaMjanAvagraha je pUrvalI gAthAmAM kahyA, te melavatAM zrutaniHsRtamatijhAnanA ahAvIza neda kahyA. tathA kAryasamaye te kAryane pAra pamAmavAnI akkala, rohAnI pereM upaje, te pahelI zrautpAtikI mati jANavI. tathA je guruno vinaya karatAM matinI vRddhi thAya, te bIjI vainayikI mati jANavI. je kArya karatA karatAM ajyAsa vizeSe vizeSamati utpana thAya, te trIjI kArmikI mati jANavI. tathA je vayanA paripakvatvathI vRddhane akkala upaje, te cothI pAriNA mikI mati jANavI. e cAra azrutaniHsRta matinA neda je, te pUrvokta ahAvIza sAtheM melavatAM batrIza neda paNa matijhAnanA thAya. athavA avagrahAdika ahAvIza matijJAnanA neda, prarve kahyA, te ekekanA baha, zrabahu, bahuvidha, abahuvidhAdika bAra bAra neda , te kahe je. tyAM aneka jIvo, ghaNA vAjitanA zabda sAnale be te madhye kSayopazamanI vicitratAyeM karI koieka jIva, ghaNA zabda grahe, te paheluM bahu. ane koieka jIva, thokA zabda grahe, te vIjuM abahu. koieka jIva, eka zabdanA tAra, maMja, tAra kahetAM gADho ane maMDa kahetAM maMda halako. ityAdika ghaNA vizeSa jANe, te trIjuM bahuvidha. kozaeka thoDA vizeSa jANe, te cothu abahuvidha. koieka turata Ahe, te pAMcamuM kSipra. koieka halake zAMsate Ahe, te bahuM adipra. koieka dhUmAdika liMgeM karI agnyAdika jANe, te sAtamu saliMga. koieka liMgavinA jANe, te thAumuM aliMga. kozaeka saMdehasahita jANe, te navamuM saMdigdha. kozeka saMdeharahita jANe, te dazamuM asaMdigdha. kozaeka eka velA kA, te bIjI velA zraNa kahetAM jANe, te agIthAramuM dhruva. kozaeka vAraMvAra jaNAvyAthI jANe te bAramuM adhruva. te arthAvagrahAdika, ahAvIza nedane bAra guNA karatAMtraNaseM ne batrIza neda thAya. temAM autpAtikI pramukha cAra prakAranI buki nelatAM traNaseMne cAlIza neda matijJAnanA thAya. ema thaneka prakAreM matijJAnanA neda kahIyeM. __have zrutajhAnanA neda kahe . tyAM prathama matijJAnathakI zrutajJAna jinna kevI rIteM jANIyeM ? te kahIyeM baiyeM. mati te zrutanuM kAraNa zrane nAvazruta te matinuM Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 karma vipAkanAmA karmagraMtha. 1 kArya be. tathA mati te nirakSara ghane zruta te sAkSaravicAraNA varNarUpa be; tathA mati jJAna to mUMguM ve kone potAnuM svarUpa kahI na zake zrane zrutajJAna akSara rUpa be teNe karI parane dIdhuM jAya be, tethI bolatuM. e rIte zrutajJAna, matijJAnathakI jinna be. tethI mati paThI zruta hoya. te jaNI svAmI, viSaya, pramANa, parokSatA anesA - dhaNI mati, pI zruta kayuM be, te zruta cauda deM athavA vIza nedeM hoya. // 5 // // zruta niHsRtamatijJAnanA zradvAvIza danuM yaMtra. // sparzaneMdriya | prANeMdriya | rasaneMdriya zravaNeMdriya. cakSuriMpriya. mana noiMdriya | vyaMjanAva vyaMjanAva vyaMjanAva vyaMjanAva graha. 1 arthA graha. 2 IhA. 3 apAya 4 dhAraNA. e graha. 1 zra graha. 2 IhA. 3 zrapAya a graha. 1 arthA graha. 1 0 arthA arthA arthA graha. 1 graha. 1. graha. 1 graha. 1 IhA. 3 IhA. 3 IhA. 2 IhA. 2 chApAya. 4 apAya 4 apAya. 3 apAya. 3 dhAraNA. 9 dhAraNA. 5 dhAraNA. 9 dhAraNA. 4 | dhAraNA. 4 // have prathama cauda neda, zrutajJAnanA dekhADe be. // akara sannI sammaM, sAIyaM khalu sapavasiddhaM ca // gapavi, sattavie e sapaDivarakA // 6 // gami 0 For Private Personal Use Only 20 Ch 6 6 artha - ( arakara ke0 ) akSarazruta, ( sannI ke0 ) saMzizruta ( sammaM ke0 ) samyakuzruta ( sAI ke0 ) sAdizruta ( khalu ke0 ) nizceM ( sapatavasitrAMca ke0 ) saparya - vasitazruta athavA sAMtazruta ( gami ke0 ) gamikazruta te pATha, baMda, zrAlAvA, sarakhA hoya. ( aMgapavihaM ke0 ) aMgapraviSTazruta, te zrAcArAMgAdika ( e ke0 ) e ( sattavie ke0 ) sAte zrutanA neda te ( sapaDivarakA ke0 ) sapratipakSa karIyeM eTale e sAtene potAnA pratipakSa sahita karIeM. jema akSarazruta, tyAM bIjaM anakUra zruta; saMzruita tyAM bIjaM asaM zizruta. evI rIteM pratipakSI sAta neda melavatAM cauda neda zrutajJAnanA thAya // ityarArthaH // 6 // 6 6 // have cauda danuM vivaraNa lakhIyeM bIyeM. // tyAM ra traNa deM be. eka saMjJAkSara, bIjA vyaMjanAhara, trIjA labdhyAkara. tyAM je patrAdikeM lakhyA te saMjJAkSara, mukheM karI uccAra karIyeM je akAra kakArAdika, te vyaMjanAkara. e banne kI jAvazruta hoya, temATe te zrutanA kAraNapaNAne lIdhe ene dravyazruta kahIyeM. tathA zabda sAMjale thake tathA rUpAdika grahe thake " zramuko e Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 artha" evaM je anidheyapaNe arthazAnano hetu, iMDiyAvaraNakSayopazamalabdhi jaghanya jhAna, te zruta eTale ananidheya padArthane anaMtame nAgeM anidheya padArtha be tenuM jA. evaM, te labdhyadara e jAvAdara. enuM nAma thadarazruta jANavU. 2 ane enuM pratipakSI bIjaM anadara zruta te kahIye je zvAseM, unakAreM, ane bIkeM, khAMsIyeM karI puruSAdika, zAna, te anadarazabdazruta. e bIjo neda jANavo. ___trIju saMjJAzruta. te saMjhA traNa be. eka hetUpadezikI, bIjI dairghakAlikI, trIjI dRSTivAdaupadezikI, e traNa mAMhe thahIM dairghakAlikI saMjJAyeM karI je sannIyA paMceMjiya manojJAnavaMta jIva tenuM zruta, te saMjhizruta, e trIjo neda jANavo. ___4 cothu tenuM pratipada je dairghakAlikI saMjJA rahita je jIvane mana vinA iMjiyathI thayu, te saMjhizruta, e cotho neda jANavo. ___5 pAMcamuM samyakadRSTijIvanuM zruta. te asamyak zruta. grahaNa kare, to paNa samyak zruta thAya. kAraNa ke te khoTAne khoTuM jANe tethI e pAMcamuM samyak zruta. 6 bahuM mithyAdRSTi jIvane je pariName te mithyAzruta. je jaNI mithyAtvadRSTi jIva, khoTAne kharaM zrane kharAne khoTuM jANe, tethI te mithyAtvazruta bahuM jANavU. 7 sAtamuM zrAdisahita te sAdizruta. te zrAdi avya,kSetra, kAla ane jAvanI thapedAyeM cAra prakAreM .temaja saparyavasAna kahetAM aMta teNe sahita te saparyavasita zrutate paNa temaja cAra nedeM je. tyAMjavyathI eka jIvanI apekSAyeM zrutajhAna, te sAdizrane saparyavasita . kema ke javyajIva samyaktva pAme, tevAreM zruta pAme. te sAdizruta. ane valI samyaktva vame tihAM, athavA kevalajhAna pAme tevAreM nAvazruta TalI jAya, eTale zrutano aMta thAya, tethI saparyavasita, eTale sAdi ane saparyavasati, e becneda vyathI kahyA.ane sarvajIvanI apekSAyeM zruta,anAdi tathA aparyavasita be. jenaNI ema kaDaM na jAya je thA saMsAramA sarvathI paDelu zramukane zrutajJAna prApta thayuM athavA amukathI zrutAnano aMta thaze, ema anAdi anaMta kAlajaNI pravAharU zruta paNa anAdi anaMta je. eTale anAdi ane aparyavasita e be neda, avyathI kahyA. e rIteM cAre prakAra zrutanA avyathI kahevANA. have detrathI kahe . tyAM jarata airavateM jevAreM pra. thama tIrtha pravarte tevAre dvAdazAMgarUpa zruta hoya, te dIvasathI sAdi kahevAya. tevAra par3I je vAre tIrthavicheda thAya, tevAreM zrutavicheda hoya, temATe sAMta kahevAya. tathA mahAvidehamAMhe tIrthavicheda na thAya tethI zrutano paNa vicheda na thAya tethI anAdi anaMta. tathA kAlanI apekSAyeM utsappiNI avasappiNIkAleM trIjA zrArAne prAMte, cothe ane pAMcame hoya. ane hA ArAmAM vicheda thAya, tethI sAdi, sAMta kahIyeM. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3zna karmavipAkanAmA karmagraMtha.1 tathA utsarpiNI avasarpiNI kAle mahAvideheM anAdi ane anaMta jANavU. ane jAvathI javyanI apekSAyeM samyaktva pAme tevAreM sAdi ane kevalajJAna pAme tevAreM sAMta. tathA ajavyanI apedAye kuzruta anAdi anaMta be. e rIteM sAdizruta, anAdizruta tathA saparyavasitazruta ane aparyavasitazruta. e cAra neda pUrvokta neda sAtheM melavatAM bajhA malI daza neda zrutajJAnano thayA. 11 tathA agIzrAramuM gamika eTale sarakhA pATha, lAvA, teNe karI bAMdhyu je zruta dRSTivAda pramukha, te gamika zruta. 12 bAramuM enuM pratipakSI agamika zruta. te jihAM pATha sarakhA na hoya kAlika zrutanI pereM, te bAramuM agamika zruta jANavU. 13 teramuM aMgapraviSTazruta. te yAcArAMgAdika hAdazAMgItuM jJAna, te teramo neda. . 14 caudamuM te aMgathI bAhera upAMga, dazavaikAlika, uttarAdhyayanAdika tathA prakaraNAdikanuM jJAna, te aMgavAhyazruta. e caudamo neda jANavo. .. e rIteM adarazruta, saMjhI zruta, samyak zruta, sAdi zruta, saparyavasitazruta, gamika zruta, aMgapraviSTa zruta, e sAta zrutanA prAtipAdika virodhI sAta neda. je anadara zruta, asaMjhi zruta, mithyA zruta, anAdi zruta, aparyavasita zruta, agamika zruta, aMgabAhya zruta. e sAta neda melavatAM cauda neda zrutanA kahyA. . tathA avya, kSetra, kAla, ane nAva. e cAra prakAre zrutanA neda kahe . tyAM ja. vyathI pUrNa zrutajJAnI, zrAdeze jinavacanathI sarvavya jANe. kSetrathI sarvakSetra zrAdezeM jANe. kAlathI zrAdeze sarvakAla jANe, nAvathI zrutajJAnI Adeze sarvavyanA anidheya paryAya jANe. ema cAra prakAreM zrutajJAna be, ane AvaraNakSayopazama vicitratAyeM aneka neda thAya. je jaNI cauda pUrvadharamAMhe eka ekathI anaMtaguNa vRddhi hAnIyeM karI, caDhatA paDatA gaNa valiyA hoya. // 6 // // have vIza neda, zrutanA kahe . // pajaya askara paya saM, ghAya paDivatti tahaya aNuu~go // pAhuDapAhuDa pAhuma, vatu puvAya ssmaasaa|| 7 // artha-paDAya ke paryAya zruta, askara ke adara zruta, paya ke0 pada zruta, saMghAya ke0 saMghAtazruta, pamivatti ke pratipattizruta; tahaya ke temaja valI aNugo ke anuyogazruta, pAhuDapAhuDa ke0 prAbhUtaprAbhRtazruta, pAhuDa ke0 prAbhRtazruta. vanu ke vastuzruta, puvAya ke pUrvazruta, e dazane valI Agala sasamAsA ke0 samAsa sahita karIyeM eTale paryAyasamAsazruta, adarasamAsazruta, padasamAsazruta,saMghAtasamAsazruta, pratipa Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 32 ttisamAsazruta, anuyogasamAsazruta, pAbhRtaprAbhRtasamAsazruta, prAbhRtasamAsazruta, vastusamAsazruta, e rIteM e daza sAthai pUrvokta daza melavatAM zrutajJAnanA vIza jeda thAya // ityakSarArthaH // 7 // tyAM sUkSma nigodi labdhiparyApto jIva, tehane java prathama samayeM jeTalo jaghanya kuzruta tethI bIje samayeM jeTalo jJAnano eka vibhAga paricheda aMza vadhe, te prathama praryAyazruta jANavuM, tevA be cAra paryAya. te bIjuM paryAyasamAsazruta jANavuM. akArAdi labdhyakSara aneka vyaMjana paryAya sahita jANavo, te trIjuM akSara zruta. evA be cAra labdhyakSaranuM jJAna, te zrarasamAsazruta cothuM jANaM. tihAM akArAdika kakArAdika je be te jinna ninna akSara saMyoge jinna jinna zrarthanA vAcaka thAya, te vyaMjanaparyAya. jidAM artha pUrNa thAya teTalA akSarasamUhanuM nAma pada kahIyeM. tenuM jJAna padazruta pAMcamuM jANavuM. evA ghaNA padanuM jJAna, te padasamAsazruta bahuM jANavuM. tathA gatyAdika anyatara mArgaNA dvAramadhye eka manuSyAdika gatinA jIvanedanuM jJAna, te saMghAtazruta sAtamuM jANavuM. chAne manuSya, tiryaMca, devatAdika, ema be traNa gatyAdikanA jIvanedanuM jJAna, te saMghAtasamAsazruta zramuM jANavuM. gatyAdika mArgaNA dvAramadhyeM eka gatyAdika dvAramAMde sarva saMsArI jIvanA neda avatAravAnuM jJAna, te pratipattizruta navasuM jANavuM. evo be cAra mArgaNA dvAreM jIvabheda vivare, te pratipattisamAsazruta dazamuM jANavuM. temaja gatyAdika mArgaNA dvAra avalaMbIne jIvAdika padArthanuM satpadaprarUpaNAdika artha kadevAtA dvAra te madhye eka anuyoga dvAreM nirUpaNa karavuM. jema deva pada, eka da jI batA arthano vAcaka be je ati vastuno vAcaka te pada na hoya. jema khara, zrRMga, deva. e be pada nathI, te jaNI e prati vastu na hoya. ema batA padanI prarUpaNA karavI tathA devanA zrasaMkhyAtA ne manuSya saMkhyAtA dravya pramANa be ema ke sUtro artha sAthai joDavo, te zragIAramuM anuyogazruta jANavuM. ema ghaNI jAtiyeM anuyoga kahevo, te bAramuM anuyogasamAsazruta jANavuM. prAbhRtapAbhRta eve nAme, dRSTivAdamadhye adhikAra vizeSa be. jema aMgamAMde adhyayananA uddezA hoya be. tema pUrvamAMde kaSAyapAhuDa, karmapAhuDa, te madhyeM adhikAra vizeSe pUrNa pUrNa yaye pAhuka pAhuDa pUrNa thAya, tevA ekanuM jJAna, te teramuM prAbhRtaprAbhRtazruta jAvaM. ne evAM be cAra prAbhRta prAbhRtanuM jJAna, te caudamuM prAbhRtaprAbhRtasamAsazruta jANavuM. 42 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 tathA ghaNe pAhuDe pAhuDe eka pAhuma hoya. jema ghaNe uddeze eka adhyayana hoya be, evaM eka pAhuDanuM jJAna, te paMdaramuM prAbhRtazruta jANavuM. tevA be cAra prAbhRtanuM jJAna, te zolamuM prAbhRtasamAsazruta jANavuM. te ghaNe pAhuDe eka vastu eve nAmeM adhikAra thAya be. jema adhyayananA samudAyeM suyarakaMdha thAya be, evo eka pUrvAdhikAra te sattaramuM vastuzruta jANavuM. ane evI be cAra vastunuM jJAna, te aDhAramuM vastusamAsazruta jANavuM. tathA ghaNI vastuyeM eka pUrva hoya, evA eka utpAdAdika pUrvanuM je jJAna, te jaMgapIza pUrvazruta jANavuM temaja eka utpAdapUrva, bIjuM aprAyaNIya, trIjuM vIryapravAda, cothuM zrAstipravAda, pAMcamuM jJAnapravAda, bahu satyapravAda, sAtamuM zrAtmapravAda, AThamuM karmapravAda, navasuM pratyAkhyAnapravAda, dazamaM vidyApravAda, agIyAramuM kalyANa, bAramuM prANavAda, teramuM kriyAvizAla, caudamuM lokabiMdusAra. e cauda pUrvanuM jJAna, te vIzamaM pUrvasamAsazruta jAvaM. ema zrutanA vIza jeda thAya // 7 // // have jJAna praviratyAdi svAmisAdharmyajaNI zrutajJAna, paDhI avadhijJAna kayuM. tenA va neda kahe be. // aNugAmivamANaya, paDivAIyara vidA bar3hA dI || rijama vilamaI maNa, nANaM kevala migavidANaM // 8 // - aNugAmi ke0 locananI pereM sAthai cAle, te anugAmi avadhi jJAna. vamANaya ke0 tathA niraMtara vadhe, te varddhamAna avadhijJAna parivAra ke0 khAvIne pA jAya, te pratipAti avadhijJAna kahIyeM. e traNathakI iyaravidA ke0 itaravidhA eTale pratipakSIpaNe jeda. jema ke ananugAmi, hIyamAna ane pratipAti, e traNa melavatAM bahAhI ke0 va nedeM avadhijJAna hoya. have gAthAnA uttarArddhavame manaHparyava tathA kevala jJAna kahe be, rijama ke0 ruju sAmAnyapaNe jANe, te rujumati. ane vijalamaI ke0 vistAreM jANe, te vipulamati. e rIteM mapanAeM ke0 manaH paryava jJAna be ne kevala migavihANaM ke0 kevalajJAna te ekaja vidhAna eTale nedeM jAvaM. e baddhA malI pAMce jJAnanA ekAvana jeda kahyA // ityarArthaH // 8 // 1 tyAM je jIvane, je sthAnakeM avadhijJAna upanuM tyAMthI jeTaluM detra, cAre dizAtarapha dekhe, teTaluM kSetra jyAM jyAM je je deneM jAya, tyAMthI Agala Agala teTaluM teTaluMja dekhe, e locananI pereM anugAmika avadhijJAnano prathama jJeda jANavo. 2 thAne je dATanA dIpakanI pereM athavA zrRMkhalAbaddha dIvAnA prakAzanI pereM jyAM For Private Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaviSAkanAmA karmagraMtha. 1 avadhijJAna upanuM tyAMdhI cAre dizAyeM teTabuMja dekhe, paraMtu te kSetra atikramyA palI Agala na dekhe, te ananugAmi avadhijJAnano bIjo neda jANavo. 3 tathA je jIvane jeTaluM avadhijJAna uparnu , te thakI divasa divasa pratye adhyavasAya vizuddha karI avya, detra, kAla ane jAvApedAyeM avadhijJAna vadhatuM jAya, viSaya paNa vadhato jAya, vizuddha thAya. te trIga~ varSamAna avadhijJAna jANavaM.. 4 zrane je saMklezeM karI malina thAya, niraMtara halave halave ghaTatuM jAya, te hIyamAna cothu avadhijJAna jANavU. 5 tathA je avadhijJAna yAvyu, navadaye devatA tathA nArakIne jAya. zrane guNakaye jema celAne kAjo ubharatAM nAvavizuddhiyeM avadhijJAna uparnu teTalAmA iMjanI sAthe iMzANI rIzAvI hatI, te iMje iMzANI manAvatAM dekhI te celAne hAsya zrAvyu; te saMklezeM karI avadhijJAna gayu. e pAMcamuM pratipAti avadhijJAna jANavU. e dIpaka ulavAyAnI peThe eka kAlane viSeja nirmUla thAya.. tathA je paramAvadhijJAna, kevalajJAnathI padevu aMtaramUhartta ati vizuddha zrAve, te palI aMtara muhUrttane zrAMtare kevalajJAna upaje, temAMhe te avadhi samAza jAya. jema tArAdikanAM teja, sUryanA prakAzamAMhe samA jAya ane prakAza ekalA sUryano kahevAya, tema ahIM paNa bagadmasthika jJAna nAgaM kahevAya. ekalo kevalAloka kadevAya. paNa jheyaviSaya jANavAno viraha na hoya tethI te bahuM avadhijJAna apratipAti jANavU. erIteM anugAmi, mAna, pratipAti. e traNa nedanA itara eTale uparAMga bIjA virodhineda ananugAmi, hIyamAna, ane apratipAti. e traNa neda ekA melavatAM baneda thAya. 1 avadhijJAnI avyazrI jaghanyapaNe anaMta rUpI avyane jANe tathA dekhe ane utkRSTathI sarvarUpI avyane jANe, dekhe. ema avya viSayannede anaMtA neda thAya.. 2 tathA kSetrathI aMgulano asaMkhyAtamo jAga, viSazzrAdhI mAmIne pradezAdhika pradezAdhika kSetra viSazyA vadhatAM vadhatAM asaMkhyAta lokAkAzadetraviSazyA utkRSTa kSetrAvadhi lage asaMkhyAta neda hoya. 3 tathA kAlathI jaghanyapaNe zrAvalinA asaMkhyanAgaparimANa, atIta anAgatakAla utkRSTapaNe to asaMkhyAta kAlacakra samaya pramANAvadhithI mAmIne samaya samaya pramANa atIta anAgata rUpI avya viSayika jANe, dekhe, ema asaMkhya neda thAya. 4 tathA jAvathakI jaghanyapaNe anaMta jAvane jANe, dekhe, ane utkRSTathI. paNa anaM. tanAvane jANe, dekhe, te jAvAvadhijJAna jANavU. vijaMgajhAna te mithyAtvIne hoya, te Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 karma vipAkanAmA karmagraMtha. 1 mA malina be, va savaluM jANe, paNa te avadhi jJAnanIja jAti be te mATe ekatra jAvaM. ema avadhijJAna, jedasahita kayuM. dave je avadhijJAna vikala pratyakSa, tema manaHparyavajJAna paNa vikalapratyakSa be. jema avadhi badmathane doya tema manaHparyava paNa bradmasthane hoya, evI sarakhArapaNe karI, have avadhijJAna paDhI manaH paryava jJAna kahe be. te manaHparyavajJAna, be nedeM be. prathama ruju ke0 sAmAnyapaNe sthUlapaNe e puruSa ghaTa lAvu, mUkuM ? ema ciMtavyuM, evaM je pArakA mananuM jANavuM, te manaH paryavajJAnano rujumatinAme prathamabheda jAvo. tathA vipula ke0 vistIrNapaNe ghaNA paryAya sahita jANavuM, te yAvI rIteM ke eNeM ciMtavelo ghaTa amuka nagaramAM thayelo, varSe rAto, parimANe eka, maNa pANIno samAveza yAya evo, dravyeMtrAMbAno, amukano ghaDelo, ityAdika ghaNA vizeSa sahita pArakA manamAM ciMtavelo ghaTa, tene jANe, te vipulamatinAmeM manaHparyavajJAnano bIjo bheda jAvo. e be nedeM manaH paryavajJAna kayuM. // dave e ekekanA valI cAra cAra bhedavizeSa kahe be. // 1 prathama dravyathakI rujumati, manovargaNAdravya anaMtAnaMtapradezI zrA jANe. tethI vipulamati bahu pradezIya prati sUkSma manodravya jANe. 2 bIjuM trayI rujuma tivAlo manuSya, kSetramAMhe tI aDhI dvIpa lageM tathA uMcuM jyotiSInA uparanA talA lageM ane nIcuM DaMDivijaya be tyAM lageM. eTale ratnaprajA pRthvInA duka pratara lageM ema aDhAraseM yojanamAM rahyA je saMjJI paMceMdriyajIva tenA manane jANe. ane tethakI aDhI aMgula kSetra adhika vipulamati viSaya, vizuddhapaNe jANe be. 3 kAla kI jumativAlo palyopamano asaMkhyAnamo jAga chAtIta anAgata ciMtavyuM tathA ciMtavaze, tene jANe ne vipulamati tethakI kAMka adhikeruM jANe. 4 jAvathI rujumati, ciMtavelA dravyanA asaMkhyAtA paryAya jANe ane vipula - mati te adhika jANe. ema manaH paryavajJAna kayuM. have jema manaH paryavajJAna, sarvavirati bate hoya, tema kevalajJAna paNa sarvavirati ba hoya. e saMgate manaH paryavajJAna kahyA pachi kevasa jJAnakahe be. tihAM dravyathI rUpI tathA rUpI sarva dravya jANe, ane detrathI loka aloka kSetra anaMto jANe. kAlathI savA viSaya jANe, jAvathI sarvaguNaparyAya viSa ekarUpa zuddha nirupAdhi pratipAti sakalajJAnAvaraNakayeM pragaTa thayo je zuddhAtmaguNa, sarva vizeSa prakAzarUpa, te kevalajJAna Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 333 kahIye, tehane sarvapadArthaprakAzeM karI thAvaraNarUpa upAdhine anAveM zeyavastune zravi. zeSe karI gavihANaM kahetAM eka sarakho ne tethI e jJAnano bIjo neda koza nathI. - e rIteM matinA ahAvIza, zrutanA cauda athavA vIza, avadhinA , manaHparyavanA be tathA kevalajJAnano eka, ema sarva malI pAMce jJAnanA ekAvana neda athavA sattAvana neda kahyA // // // have e pAMce jJAnanAM zrAvaraNa kahe . // esiM jaM AvaraNaM, paDucca caskussa taM tayAvaraNaM // daMsaNa cana paNa niddA, vittisamaM daMsaNAvaraNaM ||e|| artha-- esiMjaM ke e matipramukha pAMca jJAna- je zrAvaraNaM ke rodhaka zrAchAdana karanAraM tene jhAnAvaraNIya karma kahIye. jema pamuccavarakussa ke0 AMkhano pATo, thAMkha prakAzanuM zrAvaraNa. tema matijJAnAdikanA jANavAnA viSaya padArthane je harakata kare, taM ke0 te tayAvaraNaM ke0 te jhAnanu AvaraNa jANa. dasaNacana ke darzana cAranA zrAvaraNa cAra paNa nidA ke pAMca nnedeM nizA vittisamaM ke0 polIA sarakhaM dasaNAvaraNaM ke darzanAvaraNIya karma jANavU // ityakSarArthaH // e|| jJAna pAMca prakAre tethI tenA thAvaraNanA paNa pAMca neda . temAM jema pATo bAMdhe thake zrAMkhana teja avarAya, tema je kammai karI matijhAna avarAya, te matijJAnAvaraNIya karma kahiye. evIja rIte je kammai karI zrutajhAna avarAya, te zrunajhAnAvaraNIyakarma kahIyeM temaja je avadhijhAnane thAvare, te avadhijJAnAvaraNIya karma kahIyeM. tathA manaHparyava jhAnane Avare,te manaHparyavajhAnAvaraNIya karma kahIye. kevala saMpUrNajJAna thAvare jema megha sarva sUryanI pranAne thAvare evaM je karma, te kevalajJAnAvaraNIya karma kahIye. . ahIM jIva cetanaprakAzakharUpa, jIvarUpa sUrya te kevalajhAnAvaraNarUpa vAdale karI sarva DhaMkAya to paNa akSarano anaMtamo nAga sarva jIvane ughAmo rahe. ahIM zruta kevalajhAna sAdhAraNa paryavAhara levu. je jaNI anidheyavastudharma, te svaparyAya je ane ananidheyavastudharma te paraparyAya De ane kevalajJAnanA to te anidheya, ananidheya behu svaparyAya . ema behu chAnanA paryAya sarakhA hoya, te paryavAdara. tehano anaMtamo nAga utkRSTo zrutakevalIne hoya ane jaghanya nAga nigodiyA jIvane AhAra saMjJAdi cetanArUpa hoya. kadApi te paNa DhaMkAya to jIva caitanyapaNAne anAveM zrajIva kahevAya. tethI te vAdaleM karI paNa DhAMkI na zakAyo evo je rAtrIdivasa vinAgakArI sUrya teja sarakho cetanArUpa jIva guNa karaDyA kAMbalA sarakho sahita Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 karmavipAkanAmA karmagraMtha. dezaghAti matijJAnAvaraNAdika cAra prakRtiyeM zrAvarI, tethI tene dayopazamavizeSe nhAne mahoTe arDaDi prasaratAM raviprakAzanI pereM jJAnanu taratamapaNuM hoya. temAMde paNa eka manaHparyavajJAna, bIjaM avadhijJAna, e behu jJAnanA zrAvaraNanA keTalAeka rasaspaDaka, sarvaghAtiyA, zeSa dezaghAtiyApaNe e behu kSayopazamathI avirodhanaNI de. zaghAti kahyAM. ane kevalajJAnAvaraNa sarvaghAtI hoya. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, moinIya, aMtarAya, e cAra ghAtikarma kahIye. ema jJAnAvaraNIyanA pAMca neda kahyA. have nava nedasahita darzanAvaraNIya nAmeM bIjuM karma vivare be. dekhIyeM sAmAnya prakAreM rUpeM nirvizeSapaNe vastune jeNe karI athavA dekhavo sAmAnyarUpeM vastuno zravabodha te darzana kahIyeM. te eka cakudarzana, bIjuM zracakudarzana, trIjuM avadhidarzana ane cothu kevaladarzana. e cAra neda ane eka nijI, bIjI nimAniDA, trIjI pracalA, cothI pracalApracalA,pAMcamI thInabI.e pAMca niDA paNa iMjiyAvabodhane ruMdhe ,tethI e pAMcane paNa darzanAvaraNIyakarma kahIyeM. ema cAra darzananA thAvaraNa bhane pAMca nisA malI nava neda darzanAvaraNIya karmanA thAya. te darzanAvaraNIya karmano khanAva (vetrI ke0) polIthA sarakho je. jema polIpAyeM mArga dIdhAvinA loka, rAjAne malI zake nahIM ane rAjA paNa kazuM lokanuM svarUpa dekhe jANe nahIM, zujANe ke lokamAMhe sukhI koNa tathA puHkhI koNa ? tathA nalo koNa je ke jUmo koNa ? evaM kAMza jANI zake nahIM; tevI rIteM canupramukha darzanAvaraNarUpa daravAna pUra thayA vinA jIvarUpa rAjA te ghaTAdika lokanuM svarUpa dekhe nahIM. tene kSayopazameM ghaTAdika loka, darzanasparzana viSaya thAya. te naNI polIyA samAna darzanAvaraNa karma kayaM // e|| caskUdihi acarakU, sesidiya udi kevaladiM ca ||dsnn mida sAmannaM, tassAvaraNaM tayaM canadA // pAgaMtara "davaz canadA" // 10 // artha-eka caskUdihi ke cakudarzana, bIjaM acaskU ke acanudarzana, te sesiMdiya ke aAMkhavinA bIjAM iMjiyathakI thayenuM darzana, trIjuM uhi ke avadhidarzana, cothu kevaleDiMca ke0 kevaladarzana, dasaNamida sAmannaM ke0 e darzana eTakhe sAmAnyAvabodha tassAvaraNaM ke tenAM cAra darzanAvaraNa paNa tayaMcauhA ke teja nAmeM cAra nedeM hoya. pAThAMtareM havazcauhA ke0 ko eka ema kahe je je cAra nedeM darzanAvaraNa hoya // ityadarArthaH // 10 // 1.cA ke AMkha teNe karI ghaTAdika padArtharnu sAmAnyapaNuM dekhavU, te pahetuM caku Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 335 darzana. zrahI lokAMda dekhavAno vyavahAra, zrAMkhane viSe prasiddha le. tethI tenuM darzana jinna kajhuM. 2 tathA te cAritriya vinA zeSejiya je zravaNa, nAsikA, jIna, spazeSiya, tathA noiMjiya je mana eNe karI je zabdAdika arthano sAmAnyAvabodha thAya, tathA parajavathI zrAvatAM rastAmAMhe avyajiya vinA paNa je, jIvane sAmAnyAvabodha hoya, te acakudarzana kahIye. eNe avye jiyeM karIja lokAMhe dekhe . evo vyavahAra na hoya, tethI te sarvanuM ekaja, darzana bIjuM kaDaM. 3 avadhi ke avya, detra, kAla ane nAva. e cAra maryAdAmAMhe rahyAM je rUpiavya, tenA sAmAnyAMzano avabodha, te avadhidarzana trIjuM jANavU. kevala ke sarvapravyano sAmAnyAMzano avabodha te kevaladarzana, nirAvarNa, apratipAti cothaM jANavU. have darzanapadanoM artha kahe. sAmAnya, vizeSa. e behu rUpa, padArthanAM ne temAhe sAmAnyapaNe nirAkAropayogarUpa vastuno avabodha jAti, guNa, kriyAdika vizeSapaNe rahita dharmI mAtra viSaya kare, te nirvikalparUpa avabodha, te darzana kahIye. te darzanane je thAvare, roke, te darzanAvaraNIya karma kahiyeM. jema polI zrAmo hoya tyAM khageM lokane rokI rAkhe tethI te lokonuM svarUpa rAjA pAme nahIM; tema e karma jyAM lage vivara na thApe, tyAM lage arthano sAmAnyapaNe avabodha na thAya. e cAra darzana madhye je karmadaleM karI je darzana zravarAya, te nAmeM zrAvaraNa cAra jANavAM. tyAM prathama je cakudarzanane ruMdhe, te catudarzanAvaraNa. bIju je acakudarzanane ruMdhe, te acakudarzanAvaraNa. trIju avadhidarzananeM raMdhe, te avadhidarzanAvaraNa. cothu kevaladarzanane ruMdhe, te kevaladarzanAvaraNa jANavU. ema e cAra AvaraNa kahyA ane manane viSe ciMtavyo artha, vizeSarUpaja hoya paNa avyaktabodha sAmAnyarUpa na hoya, tethI tene viSe kare evaM manaHparyavajJAna pa. Na tenuM darzana na kahyu. zeSa jJAnanAM cAra darzana kahyAM, temAMhe paNa zrutajJAna, matipUrvaka hoya tethI matijJAnanAM cakku ne aca? e be darzana kahyAM // 10 // // have pAMca nikhAnu svarUpa kahe . // suda paDibodA niddA, nihAnihAya ukapaDibodA // payalA vividhassa payala payalAya caMkama // 11 // artha-suhapamibohA ke prathama sukheM pratibodha eTale jAgavU je jyAM te nidA ke Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 nisA kahIye. bIjI nihAnidAya ke nijAnilA te kahIye jyAM uskapaDibohA ke0 dohilo pratibodha eTale jAgavU be, trIjI payalA ke0 pracalA nAmeM nijhA te nivaviThassa ke unAne, begane thAve, payala payalAyacaMkama ke pracalA pracalA te kadiye je cAlatAM thakAM zrAve // ityadarArthaH // 11 // nimAyeM karI iMjiyanA viSaya raMdhAya, tethI samasta darzanano ghAta thAya, te jaNI sarva ghAtinI prakRti kahI tathApi medhe zrAvarita sUryanI pereM aMzamAtra anAvRta rahe be. to zabdAdika sAMjale le. temAM je sukheM sAdamAtrai karI jAge; te nighA, je karmaprakRtinA udayathI hoya, te karmaprakRtinuM nAma paNa nijA kahIye. kAraNe kAryano japacAra jANavo. tathA puHkhe karI dhUdhaNAvIne ghaNA ghaNA zrAkarA zabdeM karI dohilo jagAvIyeM ehavI nighA, je karmaprakRtinA udayathI jIvane Ave, te karmaprakRtinuM nAma nijAnimA kahIye. pracalAyeM ghUme prANI jeNe, evI nimA zrAve, te nikhAnuM nAma pracalA, te sthita eTale utnAne tathA upaviSTa eTale begane paNa Ave evI nijhA, je karmaprakRtinA udayathI hoya te karmaprakRtinuM nAma pracalA kahIye. pracalApracalA nijAte kahIye je hastInI pereM cAlatAM hAlatAM paNa zrAve, to sutAM begaM zrane unA thakAM zrAve, tenuM to kaheja zuM ? evI ghaNI nimA je karmaprakRtinA udayathI zrAve, te prakRtinuM nAma pracalApracalA kahI. tathA azvanI pareM jevAreM zrazvane dANo caratAM kAMkaro dADha vacce zrAve, te vAreM nijAmAMhe jAge, tathA raNamAMhe jAge, te paNa pracalApracalA nimA kahiyeM // 11 // diNa ciMtiaba karaNI, thINahI acaki abalA // mahulitta khaggadhArA, lidaNaM vaudAna veanniaN||12|| artha-pAMcamI diNaciMtizrakaraNI ke0 divaseM ciMtavyA arthanI karanArI nijhA, te thINaddhI kahIyeM, zraddhacaki ke0 arpacakravarti je vAsudeva tenA balatho ajhabalA ke arDabala hoya jemAM. mahulittakhaggadhAga ke madhulipta khaDgadhArA eTale madhuyeM kharamelI taravAranI dhArA sarakhI dhArAne lihaNaMva ke cATavA sarakhI zAtA ane azAtA evA uhAu ke be nede vedhaNIaM ke vedanIya karma karvA // ityadarArthaH // 12 // je nimA zrAve thake te pahelAM divasamadhye tathA rAtrimadhye paNa jAgatAM je kArya ciMtavyuM be te kArya kare, te thInahI. tathA styAna kahetAM ekaThI thakSa evI zakikahetAM yAtmAnI zakti jyAM te styAnArDa kahIyeM tathA gRki kahetAM jyAM mananI zchA ekaThI thara te styAnaki paNa kahIyeM evI atyaMta azunanitA je karmaprakRtinA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 337 udayathI Ave, te karmaprakRtinuM nAma paNa styAna istyAnaki kahIye. tharDa cakrI kahetAM cakravarttinuM bala, ane zaddhi tethakI arka bala tathA arjI iphi jenI eTale trikhaMDanoktA vAsudeva, tenA balathakI arDa bala vajraSajanArAca saMghayaNa vAlAne e nijAmAMhe Ave tathA bevahA saMghayaNavAlAne paNa e nijAmAMhe bamaNuM trama' jora vadhe. e nava darzanAvaraNIya karmanA neda kahyA. eTale bIjuM karma, darzanAvaraNa kayu. have trIjA vedanIyakarmanu svarUpa, neda, saMkhyA, kahe . tyAM madhulipta evI khaganI dhArA tene vihaNa kahetAM jIne karI cATa, te sarakhaM be prakAre vedanIyakarma kaDaM je. eTale jema madhulipta khaDgadhArA cATatAM prathama mIgazano rasa vedato thako jIva, sukha mAne paNa khaDadhArAthI jIna bedAya tethI phuHkha pAme. tema paMceMjiyanA rUpa zabdAdika anukUla pAmI zAtA vede te madhu sarakho ane tenI aprApteM viraha phuHkha vede, te jIna bedana sarakhaM jANavU. ema vedanIyakarma trIjuM be nede kahyu. usannaM suramaNue, sAyamasAyaM tu tirima niraesu // mAMva modaNIaM, vihaM dasaNa caraNamodA // 13 // artha-usannaM ke0 prAye suramaNuesAya ke devatAne ane manuSyane zAtAvedanIyano udaya hoya ane masAyaMtu ke azAtAno udaya hoya. te kyAM hoya ? toke-tirianiraesu ke tiryaMcagati ane narakagatimAMhe prAyeM ghaNo hoya. ane mAMva ke madirAnI pereM modaNIaM ke mohanIya karma jIvane vikala kare, te vihaM ke ve nedeM be, eka daMsaNa ke darzanamohanIya ane bIjuM caraNamohA ke cAritra mohanIya // ityadarArthaH // 13 // usannaM e dezIya zabda prAyikavAcI ne tethI usannaM eTale prAyeM sura ke devatA zrane maNue ke0 manuSya e be gatimAhe zAtAno udaya hoya te jaNI e behu gati puNyanI prakRti te mATe emAMhe zAtAnI bahulatA De ane kyAreka strIviyogAdikeM azAtA paNa vede tethI prAye kayuM ane tiryaMcagati tathA narakagati e behu pApaprakRti ne tethI azAtAvedanIno tyAM ghaNo udaya ne ane tiryaMcamAM koieka hastI ratnapramukha zrAdara mahatva pAme, tathA nArakI paNa zrIjinakalyANika samayeM kAMza eka chuHkhamaMdatAyeM zAtA paNa vede, tethI prAyeM zabda kahyo. e rIteM trIjuM vedanIyakarma be nedeM kaDaM. have cothA mohanIya karmanuM svarUpa tathA neda kahe . e karmano madirA jevo svajAva . jema madyapAna katyA palI jIva vikala thAya tema mohanIyanA udaye jIva Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 potAnuM hita na samaje, kadApi samaje to paNa moheM karI na zake, te mohanIyakarma be prakAre kahe . ___ eka darzana eTale sahahaNArucirUpa tyAM jIva muMjAya. jema tApanA jorathI pathya ruce nahIM, tema mithyAtvanA udayathI zuddhadeva, zuddhaguru, zuddhadharma, je zrAtmahitakArI ne te ruce nahIM. kuguru, kudeva ne kudharma purgatinA dAyaka je te ruce, evI ruci jenA udayathI hoya, te darzanamohanIyakarma kahIyeM. . tathA je karmanA udayathI potAnAM hitakArI je dharmadhyAnAdika tene AcarI na zake, jema paravaza paDyo manuSya, potArnu hita karIna zake; evo kriyAviparyAsa jeNe karI hoya, te cAritramohanIya karma bIjuM jANavU. // 13 // dasaNamohaM tivihaM, samaM mosaM taheva mibattaM // suI a6 visuddha, avisuI taM davai kmso|| 14 // artha- dasaNamohaM ke te mAMhe darzanamohanIya tivihaM ke traNa nedeM kahe je. eka sammaM ke0 samyaktvamohanIya, bIjaM mIsaM ke mizramohanIya taheva ke temaja trIjeM michattaM ke mithyAtvamohanIya te suddhaM ke zodhyuM puMja te samyaktva, avizuddhaM ke arddhavizuddha puMja te mizra ane avisurUM ke0 aNazodhyu puMja te mithyAtva, taM ke0 te havaz ke hoya, kamaso ke anukrameM // ityadarArthaH // 14 // , tathA jevI vastu jevA dharme karI sahita ne tevIja vizvAsapUrvaka jANe, tene darzana kahIye. tihAM muMjAve vikala kare teNe saMdeha, viparyaya, mUDhatAyeM tatva parakhI na zake, te darzanamohanIya karma traNa nedeM be, te kahIyeM baiyeM. 1 jema madanakoDavA, jene khAdhe mINo caDhe, tene khAMjhI, tuza utArI, bANapANI dezodhI te kojavAthI vizeSa prakAreM mAdakatA na hoya, tema jIvane vikala kare evAM je mithyAtvanAM dala, te paNa traNa karaNa prayogeM eTale karaNanA traNa prakAra-eka yathApravRttikaraNa tehane viSe je mananA pariNAma ujalA thayA, tethI ghaNerA jajalA thAya te apUrvakaraNa; tethI paNa ghaNA pariNAma ujalA thAya, te anivRttikaraNa; e karaNa, te mananA pariNAma vizeSa .tathA upazamasamyaktveM karI zodhyAM teno cogaNi, traNa gaNI, begaNije rasa TAlI zeSa eka gaNIthA mAtra rasasahita rAkhyA, te daladyu jIva tatvanI parIkSA viSe muMjAya nahIM, paNa yAtmasvanAvarUpa upazamikadAyikasamyaktva tene udayeM na hoya. tathA sUkSmapadArthane viSe dezazaMkAyeM samyaktveM mela upajAve. te jaNI te zujhadalanu nAma samyaktvamohanIya kaDaM. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 2 ane je mithyAtvadala, aNabaDyA madanakojavAnI pereM avizuddha dala je jihAMthI beThANI mAtra rasa rahyo, te bIjuM mizramohanIyakarma. 3 tema jehavo bAMdhyo hato, tehavoja je cogaNI, trigaNI, begaNIzrA rasa sahita anupahata sarva ghAti rasa tatvasadahaNA viparyAsanuM karanAra, tuSa sahita aNakhAMDyA madanakojavAnI pereM unmAdajanya karmadala, te trIjuM mithyAtvamohanIyakarma. 1 tathA zodhyu dala te jema casamA dRSTitejane thAvaratAM paNa sUkSma arthe dRSTipaharAve, tema jIvane tatvaruci ThaharAve, te samyaktvamohanIyakarma. 2 tathA aU vizuddha eTale arDakhAMDyA arDabaDyA evA madanakojavAnI pereM vikArajanya. kAMzka kArya kare, kAMzka kArya na kare jethI tatvaruci na hoya zrane zratatvaruci paNa na hoya, evI mizraruci upajAve, te bIjaM mizramohanIyakarma. ___3 tathA azuddhapuMja, madanako'vAnI pereM tathA dhaturAnI pereM dRSTine pherave, teNe karI tehane dRSTiyeM abato vastudharma pratinAse. jema dholA zaMkhane pIlo jANIyeM, tema ujjvala jinamata tene malina dekhe ane malina evA je kumArga, tene ujjvala dekhe, te trIjeM mithyAtvamohanIyakarma. e mithyAtvamohanIyAdi traNa be. __ ahIM je samyaktvamohanIyAdika prakRti te kAraNa. teNe karI tatva viSayiNI zuddhamizra, ane zrazudharuci jIvanI hoya te kArya. ema kAraNa te avya, ane kArya te nAva. e vivadAyeM eka samyaktva, bIjuM mizra, trIjeM mithyAtva. e traNa mohanIya, avya nAvathI jANavI. kAraNa te avyakarma, kAya te nAvakarma, avyakarma kevalI jANe ane avyakarmathI ceSTAdika thAya te nAvakarma, te paNe paNa jANIyeM // 14 // // have tatvArthasadahaNA te samyaktva kahIyeM, te mATe tatva kahe je. // jia ajia pula pAvA, sava saMvara baMdha muka // . nipharaNA jeNaM saddaharu tayaM, samma khagAI bhuneaN||15|| artha- jizra ke jIvatatvanA cauda neda, ajia ke ajIva tatvanA cauda neda, pula ke puNyatatvanA beMtAlIza neda, pAva ke pApatatvanA vyAzI neda, thAsava ke thAzravatatvanA betAlIza neda, saMvara ke saMvaratatvanA sattAvana neda, baMdha ke baMdhatatvanA cAra neda, muraka ke modatatvanA nava neda, nijhAraNA ke nirAtatvanA bAra neda, jeNaM ke jehane upaSTaMne sadahaz ke sadahe tayaM ke tenuM nAma sammaM ke samyaktva te khaMgAI ke dAyakAdikeM karI bahunneyaM ke bahu nedeM // ityadarArthaH // 15 // 1 tyAM prathama jIvatatva kahe . pAMca iMjiya, traNa bala, eka vAsovAsa ne zrAyu. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 e daza dravyaprANa tathA upayogarUpa jAvaprANadhArI lokAkAzapradeza pramANa, pradezAtmaka, jJAnadarzanakhanAva. dravyArthikanayeM nitya, ane paryAyArthikanayeM ani tyapariNAmi 5vya. vyavahAranayeM karmano karttA, joktA, ane nizcayanayeM zuddhacitparyAyano karttA, nijasvarUpano joktA. audayika, auaupazamika, kSAyika, mizra, pAriNAmikA dijAvamelApakarUpa, bradmasthane ceSTAdiliMgagamya, kevalIne pratyakSa zarIrapramANa, arUpI jIvadravya, jinavacaneM sadahavuM e jIvatatva, ane ethI viparIta nijamatikalpanAyeM jANe, te tatva kahIyeM. te eka, jIva tatvanA cauda neda be. 2 je jIva ne jIvane upajogya cetanArahita gati, sthiti, varttanA, chAne kAza dAnasamartha, evA dharmAstikAya, adharmAstikAya, kAla, AkAza, ane pularUpa jIvane tathAprakAre saddahayuM, te bIjuM jIvatatva. te cauda dave. jIvatatvanA paNa 3. te jIvanuM dAna, dayAlutA, sarAgasaMyamAdika zunapariNAma, te jAvapuNya; ane zAtAvedanIyAdika zubhakarmaprakRti te dravya puNya. e puNyaprakRtinA beMtAlIza neda be. 4 tathA mithyAtvAdi udayeM upahata jIvane malina pariNAma, te jAvapApa ane . mithyAtvAdika karmaprakRti, te dravyapApa. e pApatatvanA vyAzI neda be. 5 tathA mithyAtvA'viratyAdika auaudayikanAvapariNata jIva, te jAvAzrava. tannimita karmadalanuM yAvavuM, te dravyAzrava. e zrAzravatatvanA betAlIza ner3a be. 6 karmma raMdhavA samartha kSAyika kSayopazamikA dikanAveM karI je je aMza, nirupAdhika thA. nirupAdhika kahetAM svAbhAvika te jAvasaMvara chAne tethe karI je je khAnavanuM ruMdha, te dravyasaMvara. te pAMca samiti, traNa gupti, bAbIza parIsahano jaya, daza yatidharma, bAra jAvanA, ne pAMca cAritra. e baddhA malI sattAvana nedeM be. 7 tathA zuddhAtmane pratikUla kaSAyAdi saMbaMdhajanya karmabaMdha hetucI kaNatA, te jAvabaMdha. ne teNe karI zrAtmapradezeM karmadala baMdhAya te dravyabaMdha cAra deM. karma nirmUlavA samartha zuddhAtmAno anubhava, te jAvamokSa. teNe karI je jIvapradezanuM sarvazeM karmmapradezathI mUkAvavuM, te dravyamokSa, nava ne be. karmazaktine hIna kare, evA tapasaMyamasaMvarajAvanAjanya zuddhopayoga zakti, te jAva nirjarA; teNe karI je je karmmapradezanuM zrAtmapradezathI kherakhuM; te dravya nirjharA. te bAra deM tapa, te nirjarA. jeNekarI e pUrvokta nava padArtha jema zrI jineMdradeveM jAMkhyA dravyArthikanayeM nitya, paryAyArthika anitya, nizcayanayeM jinna, vyavahAranayeM jinna, sAmAnyanayeM eka, For Private Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha.1 341 vizeSanaye aneka, jJAnanayeM zeya, kriyAnaye heyopAdeya, ema nayanidepAsahita paraspara sApekSa, anaMtadharmAtmaka, kathaMcit utpanna, kathaM cihinaSTa, kathaMciddhava. ema trirUpa ekasamaye sadahe, e jinavANI ruce, te eka dAyikasamyaktva. bIjaM aupazamikasa. myaktva, trIjuM dAyopazamikasamyaktva ityAdika bahu neda ne, te dekhAmIyeM baiyeM. - tatvArthanI sadahaNAeM ekavidhasamyaktva tathA AtmAno zujhajhAnAdika pariNAma athavA zuddhapariNati AtmA, te nizceM samyaktva, athavA vItarAga samyaktva, te nizcayasamyaktva ane sarAgasamyaktva te vyavahArasamyaktva, athavA kuguru, kudeva ne kumAgano tyAga ane suguru, sudeva ane sumArganuM zrAdaravU, ema vyavahAra samyaktva be nedeM be. tathA anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAya ane darzanamohanIya traNa. e sAta prakRtinA hayathI pragaTI je tatvaruci te dAyikasamyaktva ane e sAta prakRtine upazamAve, te aupazamikasamyaktva ane e sAta prakRtino rasodaya thAvyo te khapAvyo zeSa jadaya nathI zrAvyo, te kSAyopaza mika. ene yAMtare samyaktvamohanIyodaya japaSTaM najanya tatvaruci te vedakasamyaktva. ema trividha samyaktva jANavaM. tathA ji. nokta kare, te kArakasamyaktva. tehane rucIyeM karI rocakasamyaktva. prarUpa karI dIpAve, te dIpakasamyaktva. ema aneka prakAre samyaktva jANavU // 15 // mIsA na rAgadoso, jiNadhamme aMtamuhu jadA anne // nAliara dIvamaNuNo, midaM jiNadhamma vivarIaM // 16 // artha- mIsA ke mizramohanIyanA udayathI jiNadhamme ke jinadharmane viSe narAgadoso ke rAga dveSa na hoya. aMtamuhu ke aMtaramuhUrtasudhIno kAla jahA ke jema nAliaradIvamaNuNo ke nAlikerachIpanA manuSyane anne ke annane viSe rAga dveSa na hoya tenI pereM jANavU. ane miLaM ke mithyAtva te jiNadhamma vivarIaM ke0 zrI jinadharmathakI viparIta jANavU // ityadarArthaH // 16 // mizramohanIyanA udayathI jIvane zrIsarvajJAnASita dharma upareM anyaMtararAga na hoya eTale zrIvItarAga deveM kaDaM, te temaja paNa anyathA nahIM. e sarakhaM bIjeM koI jIvane hitakArI nathI, evo atyaMtara cittapratibaMdha te paNa na hoya tathA e dharma khoTo ema niMdArUpa atyaMtara arucirUpa dveSa paNa na hoya: jinadharmane viSe mizrajAva hoya teno kAla aMtaramuharta pramANa be. jeTalo vyaMjanAvagrahano kAla zvAsozvAsa pRthaktva pramANa teTalo jANavo. te uparAMta mithyAtva tathA samyaktva pAme. ahIM dRSTAMta dekhADe je. jema anna ke0 dhAnyarasavatI upareM ruci je atyaMta prA. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 karma vipAkanAme karmagraMtha. 1 dara eTale te vinA naja cAle evo rAga paNa na hoya tathA aruci eTale dItuM na suhAya, evo dveSa paNa na hoya. te kone na hoya ? to ke jyAM ghaNAM nAliyeranAM vRkSa vo je dvIpa tyAnAM loka, sadA nAliyerAdika phalathI udaravRddhi kare be paraMtu te dvIpa nivAsI anna, kevAreM paNa dIvraM nathI, tethI teno svAda lahyAvinA anna u parAga paNa nathI upajato tema dveSa paNa nathI upajato. tema mizra mohanIya saiddhAM tikamateM mithyAtvathI mizra yAve paNa samyaktvathI mizre nAve, tethI teNe samyaktva rasa lahyA vinA jina dharmane viSe ruci tathA aruci na hoya, e jAva. mithyAtva tene kahIyeM, jene udaye jinokta padArthathI viparIta padArtha sadahe. jema dhaturo khAdhAthakI jIva, vikala ghAya, tethI suvarNa na hoya, paNa suvarNa karI sahade, mAne tathA tApanA jorathakI jIvane chAnna na jAve, apathya ruce, tema e mithyAtvI jIvane rAga, dveSa, mohAdika doSavaMtane viSe devaruci thAya ne raMja tathA parIgrahavaMtane guru karI sahade. khamatikalpitadharma sadahe. tyAM 1 sAdhune sAdhu karI mAne, 2 sAdhu sAdhukarI mAne, pUje, 3 kAMtyAdika dharmane adharma mAne, 4 snAnahomAdika dharma dharma karI mAne, e chAjIvane jIva karI mAne, 6 jIvane jIva karI mAne, 9 gatAnugatikaunmArgane mArga karI saddade, samyaka jJAnAdika mokSamArgane unmArga karI saddar3he, " karmarahitane karmasahIta karI mAne, 10 sakammI kumAdikane paramezvara karI mAne, e daza midhyAtva te viparItazraddhAna te mithyAtvamati, tene darzanamohanIya kahIyeM. // have paccIza cAritra mohanIyanI prakRti kahe be. // solasa kasAya navano, kasAya DuvidaM caritta mohaNiyaM // Na apaccakANA, paccarakANAya saMjalA // 17 // artha- solasakasAya ke0 zola kaSAya mohanIya, navanokasAyaM ke0 nava nokaSAyamohanIya, Dubica rittamohaNIyaM ke0 e be nedeM cAritra mohanIyanA paccIza neda, ke anaMtAnubaMdhIcA cAra, appaJcarakANA ke0 apratyAkhyAnAvaraNIyanA cAra, paccakANAya ke0 pratyAkhyAnAvaraNIyacAra, saMjalaNA ke0 saMjvalanakaSAya cAra. e zola kaSAyamohanIya // ityarthaH // 17 // tyAM prathama zola kaSAyamohanIya kahe be. kaSa ke0 saMsAra tenA Aya ke lAja hoya jenA udayazrI jIvane, te jaNI enuM nAma kaSAya te krodha, mAna, mAyA ate lona. e cAra anaMtAnubaMdhAdika pratyeMkeM cAra cAra nedeM be. ema cAra coka zola neda. eNe kara For Private Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 343 jIva saMsAramAhe rahe tathA hAsyAdika u ane traNa veda, e navaneM nokaSAya evaM nAma kahI. je jaNI ethI kaSAya upaje; hAsyathI krodha tathA rAga japaje tathA rAgAdikathI hAsyAdika hoya; ema kaSAyane samIpe kAryatAye tathA kAraNatAyeM hoya. te jaNI ene nokaSAya kahIye. ema jIvane ahitAcaraNa pravRttihetu ane hitAcaraNarodhaka, e behu kriyAviparyAsa kare, te mATe e cAritramohanIyanA uttaraneda paccIza hoya. ||hve e paccIza nedanAM svarUpa kahe . // tihAM sUtra te sUcanamAtra hoya tethI eka padAMza kahe thake paNa zrAdma pada bevaM. jema nIma kahevA thakI nImasena samajAya .tema aNa evaM pada kahyA thakAM anaMtAnubaMdhIyA kaSAya lIjeM, je mATe jeno aMta nahIM tene anaMta kahIyeM eTale anaMta saMsAra tehanA anubaMdhI kahetAM vRddhi karanArA je kaSAya, te anaMtAnubaMdhI kaSAya jANavA. kadAgraharUpa yuktiye buddhizUnyapaNe ekAMtavAdinI ruci Tale nahIM. e anNtaanubNdh| rAgayuktiyuktapaNe jinamata upareM arucirUpa veSa, te anaMtAnubaMdhI. teNe bAhyavRttiyeM jo paNa kaSAyodaya maMda dekhAya le to paNa yuktihIna svamatapakSapAtine niyamA anaM. tAnubaMdhIyAno udaya jANavo. ahIM zrIzIlaMgAcArya e cAra anaMtAnubaMdhI anetraNa mithyAtvamohanIyAdika, evaM sAta prakRti sadahaNA pherave ne ema kaDaM , te mATe e sAtane darzanamohanIyamAM gaNI je ane zeSa ekavIza prakRti cAritra moha. nIyanI kahIye. vizeSArthIyeM zrI zrAcArAMganI TIkA jovI. e anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya kahyA. jenA udayathI appaccarakANA ke apratyAkhyAna eTale dezaviratipaNuM tene paNa Avare, roke, to sarva viratipaNuM hoyaja kema ? evI krodhAdika prakRtinuM nAma apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAra jANavA. AtmAne pravRtimArgathI pratikUla karavo te pratyAkhyAna sarva viratiyAtmaguNarUpa jANavU. tenA udayane je thAvare, zrAvavA na diye, te pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra kaSAya jANavA. saM ke0 thoDaMzaM parIsahAdikeM karI yatine jvale ke dIpe, paThI tarata visarAla thAya te saMjvalana, krodha, mAna, mAyA ane loja jANavo. ema cAra kaSAyanA zola neda kahyA. // have mugdhajanane eno neda jaNAvavAne gAthA kahe . // jAjIva varisa canamAsa, parakaggA niraya tiriya nara amraa|| sammANu savaviraI, adakhAya caritta ghAyakarA // 17 // artha-jAjIva ke prathama jAvajIva sudhI rahe, te anaMtAnubaMdhI kaSAya kahIyeM: Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 karmavipAkanAme karmagraMtha.1 bIjo apratyAkhyAnI kaSAya te varisa ke eka varSa sudhI rahe, trIjo pratyAkhyAnI kaSAya, caumAsa ke cAra mAsa sudhI rahe, cotho saMjvalanakaSAya te pakaggA ke paMdara divasa sudhI rahe, pahelo niraya ke narakagatihetu, bIjo tiriya ke0 tiryaMcagatihetu, trIjo nara ke manuSyagatihetu, cotho amarA ke devagatihetu, pahelo samma ke samyaktvano ghAta kare, bIjo aNu ke dezaviratino ghAta kare, trIjo saba viraI ke sarvaviratino ghAta kare, cotho ahakhAyacaritta ke yathAkhyAta cAritrano ghAta kare. e rIteM cAra pUrvokta padArthanA ghAyakarA ke ghAtanA karanArA jANavA. __ jAvajIva sudhI je krodhAdika cAre koI rIteM nivRtte nahIM, evA duHsAdhya, te anaMtAnubaMdhIyA krodhAdika cAre anukrameM levA. je kaSAya, eka varSa sudhI ghaNA upAyeM ko paNa rIte nivRtte nahIM te apratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra kaSAya kuHsAdhya jANavA. je cAra mahInA sudhI nivRtte nahIM, te pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra kaSAya jANavA. je paMdara divasa sudhI utkRSTA rahe, te susAdhya krodhAdika cAra kaSAya saMjvalanA kahIyeM. have saMklezatAratamya kahe je. anaMtAnubaMdhIyAne udayeM jIvane narakaprAyogyakarma baMdhAya, apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cArane jadayeM jIvane tiryaMcaprAyogyakarma baMdhAya, pratyAkhyAnAvaraNakaSAya cArane udayeM jIvane manuSyagatiprAyogya karma baMdhAya,saMjvalanAkaSAya cArane udayeM jIvane devagati prAyogya karma baMdhAya. have enA ghAtaguNa kahe be. __ anaMtAnubaMdhIyA kaSAyano udaya, samyaktvano ghAta kare. apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano udaya, aNuvratano ghAta kare, pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano udaya, sarva viratino ghAta kare. saMjvalanAkaSAya cArano udaya, yathAkhyAtacAritrano ghAta kare. enA udayathI yathAkhyAtacAritra nAve, kema ke upazAMtamohaguNagaNuM AvyuM te paNa saMjvalanAne udayeM jAya. tathA sarAgasaMyamane viSe paNa dezanaMgarUpa aticAra upajAve, je jaNI sarvaviratine viSe aticAra, te saMjvalanAne udaya hoya. ane zeSa bAra kaSAyane udayeM anAcArarUpa mUlagnaMga thAya. tathA aMhIM jAvajIva, varSa, cAramAsa, padA, ityAdika kAlamAna kahyu tathA narakAdikagatiprAyogyavaMdha kahyo, te sarva mugdhajana samajAvavAne prAyika jANavU. anyathA bAhubalIne eka varSasudhI mAna rahyaM paNa te thakI cAritrano sarvaghAta na thayo te jaNI saMjvalano mAna tathA prasannacaM rAjarSinI pereM aMtaramuhurttamAtra paNa anaMtAnubaMdhI rahe, tethI aniyama jANavo // 17 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vipAkanAmA karmagraMtha. 1 // dave bAhyadRSTAMta dekhAvApUrvaka kaSAyasvarUpaneda kahe be. // jala reNu puDhavi pavaya, rAIsariso ca vido kodo // tiNasalayA kaos, selaiMnovamomANo // 19 // artha - jala ke0 jalarekhAsarakho, reNu ke0 dhUlirekhAsarakho, puDhavi ke0 mATInI rekhAsarakho, pavaya ke0 pASANanI rAIsa riso ke0 rAisarakho, caviho ke0 cAra nedeM koho ke krodha hoya. tiNasalayA ke netranI baDInI pereM name, te saMjvalano kahIyeM. kaTha ke0 kASTanI pereM pratyAkhyAnI, hitra ke hAmanI pereM purnama zrapratyAkhyAnI, selacaM jovamo ke0 pASANastaMjanI pereM name nahIM, te anaMtAnubaMdhI mANo ke0 mAna jAvo // ityakSarArtha // 17 // 345 jema pANI mAM lIka karatAM pAlathI malatI jAya, ema je krodheM karI manAdika vighaTyo te tarata male, te saMjvalano krodha. jema dhUlimAMhe lIka kIdhe je dhUla jUdI yAya, te keTalAeka kAleM vAyuvizeSeM pAThI male, e rIteM jAMgu mana, upAyeM male, te vIjo pratyAkhyAnakrodha jANavo. sUkA talAvamAM mATI phATI, te megha varasavArthI male tema jemana jAMgu hoya te ghaNe upAyeM kAle kAle male, te trIjo apratyAkhyA nirja krodha. tathA parvata phATyo te koi rIteM na male, tema jehanuM mana jAMgu te koi upAyeM na mile, te cotho anaMtAnubaMdha krodha. ema cAra prakAreM krodha kahyo, je mATe vighaTanasvabhAva krodha be. te sarakhAiyeM, cAra rekhAne dRSTAMteM karI cAra bhedeM krodha samajAvyo. ahIM kaSAyamohanIyaprakRti te dravyakrodhAdika te pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, cAra sparza, tenA zola neda. ane tehanA udayayI thayA je jIvanA malina adhyavasAyarUpa jAvakrodhAdika te varNa, gaMdha, arasa ne sparza. tenA asaMkhyAtA neda thAya je mATe rasabaMdhahetu adhyavasAya sthAnaka asaMkhyAtA kahyA be. ema krodha cAra kA. have mAnanA cAra bheda kahe be. tisalayA ke0 netranI bamI te jema sukheM nameM, tema je mAnane udayeM janyadava nirguNa pakSapAtarUpa sukheM sanurUpadezamAtre name, vAlyo vale, te mAnanuM nAma saMjvalano mAna jANavo. jema sUkAM kATane tailAdika copamI duHkhe namAvIyeM tema je mAnanA udayavaMta jIvane ghaNA prayAseM vAlIyeM, mArgasanmukha zraNIyeM, te bIjo pratyAkhyAnI mAna jANavo. je atyaMta ghaNe kaSTeM hAnaDI pereM namAvIyeM, mArgasanmukha karIyeM tevo duHsAdhya, te trIjo pratyAkhyAnI mAna jANavo. jema paJcarano staMbha koi rIteM name nahIM tema je kadAgraha, kozpaNa upAyeM na DhAMDe, te cotho anaMtAnubaMdhI mAna jANavo. ema mAnami 4 For Private Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 thyAninivezarUpa anamanasvanAva, tethI e tiNasalayAdikazuM nAmya purnAmya nedeM catuvidhamAna kahyo. nAvathI enA asaMkhya neda kahIye. // have mAyA tathA lojanA neda kahe . // mAyAvaledi gomu, tti miMDhasiMga ghaNavaMsamUlasamA // lodo dalidda khaMjaNa, kaddama kimirAga sAribo // 20 // artha- mAyA ke mAyA te avaleha ke vaMzanI noti sarakhI, gomutti ke balada mutare te sarakhI, miMdasiMga ke0 meMDhAnA ziMgamA sarakhI vAMkAra, ghaNavaMsamUlasamA ke kaThina vAMsanA mUla sarakhI vAMkI mAyA De; loho ke saMjvalanA lonano raMga halidda ke0 haladara sarakho jANavo, khaMjaNa ke sarAvalAno mela kadama ke kaImapAsa sarakho, kimirAga ke karamajIpATano raMga te sAribo ke samAnaraMga anaMtAnubaMdhI lojano jANavo. pratyakSarArtha // 20 // mAyAvakratAsvajAva thApaNA aniprAyathI jinna vacana kAyaceSTA dekhADavI. te mAyA jANavI; tyAM kAM susAdhya phuHsAdhyapaNAne viSe dRSTAMta kahe je. jema avalehI ke vaMzAdika bolatAM botI nIkale, tenuM vAMkAzapaNuM jema karagrahaNa mAtra TalI jAya, tema jenI mAyA sukhe Tale, te saMjvalanI mAyA jANavI. tathA jema go ke0 balada cAlato mUtare, tenI vakratA dhUla mAMhe sUkAyA palI TalI jAya, tema je upAyeM karI je mAyA buTe, te pratyAkhyAnI mAyA jANavI. tathA meMDhAnA ziMgamAnI vakratA atyaMta ghaNA kaSTeM kozeka TAle, tema jenA mananI vAMkA dohalI Tale, te trIjI apratyAkhyAnI mAyA jANavI. tathA vAMsanuM mUla tenI vakratA koi paNa upAyathI Tale nahIM, tema anaMtAnubaMdhinI mAyAne udayeM karI je jIvane vakratA hoya, te ghaNe upadeze tathA ghaNA upAyeM Tale nahIM. te anaMtAnubaMdhI mAyA jANavI. eTale dRSTAMtapUrvaka cAra prakAranI mAyA kahI. have lojanA cAra neda kahe . je khojanA udayathI jIvane dhanAdika parigraha upareM mamatvano raMga hoya, paraMtu haladaranA raMganI pereM sukhe utAkhyo jAya, te lonanAma saMjvalanalona jANavo. tathA khaMjana ke0 sarAvalAno cIkaNo mela jema upAyeM Tale, tema je lojanA udayathI thayo je dhanAdikano raMga, tene japAyeM TAlI zakAya, te pratyAkhyAnI lona jANavo. tathA kAdava je gAmAnA pazmAno kacaro vastre lAgo, te ghaNA sAbU pramukha avye karI puHkheM utareM, tema je lojanA udayathI evo puHkhasAdhya parIgraha upara raMga hoya, te trIjo apratyAkhyAnI lona jANavo. tathA kiramajI pATano raMga, koz paNa rIteM utAsyo na jAya, te jema lojanA udayathI thayo je dhanA. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 347 dika navavidha parigrahano raMga,je ko rIteM utAsyo na jAya, te anaMtAnubaMdhI loja. e lojano svanAva raMjana le. je naNI parapravyasAthai tanmaya thAve karIne zrAtmAne raMge. ema zola kaSAyamohanIyanA jeda, dRSTAMtapUrvaka kahyA // 20 // // have nava nokaSAyamohanInU nedasvarUpa kahe . // jassudayA ho jie dAsa ra araza soga jaya kubA // sanimitta mannadA vA, taM ida dAsA modnniaN||2|| artha-jassudayAhojie ke jenA udayathI jIvane hoya hAsa ke hAMsI, razke rati vede, ara ke0 arati naga, soga ke zoka jUravAdika, jaya ke naya bIka, kulA ke jugupsA te ugaMchA te sanimitta ke sakAraNa, nimittasahita vA kesa tathA athavA annahA ke anyathA eTale kAraNa vinA hoya taM ke0 te zha ke0 ahIM hAsAzmohaNikaM ke hAsyAdika mohanIyakarma jANavU // itydraarthH||1|| temAM paNa je karmanA udayathI tathA vidha nAMDaceSTAdika dekhave karI sakAraNa tathA kAraNa vinA sahejeM hAMsI zrAve, te prathama hAsyamohanIya. tathA je prakRtinA udayathI sakAraNa tathA kAraNa vinA iMDiyAnukUla viSaya pAme, te rati eTale te vastune viSe aMtaracittapratibaMdha hoya, te bIjaM ratimohanIya. tathA iMDiyanA pratikUla viSayasAdhaka artha manyAthakI je cittodvega upaje te sakAraNa, te vinA sahejeM uThega, upAMpalo upaje te niSkAraNa, e trIju aratimohanIya jANavU. tathA je prakRtinA udayathI iSTaviyogAdika kAraNa male thake tathA kAraNa malyA vinA paNa rudanAdika hoya, te co) zokamohanIya jANavU. tathA je prakRtinA udayazrI A lokane viSe puSTa manudhyAdika dekhIne bIhe, te ihalokanaya. tathA iSTa sarpa vyAghrAdika tathA nUta pretAdikathI bIhe, te bIjo paralokalaya. tathA jayanA hetu je corAdika, te avya beza jaze ? ema bIhe, te trIjo zrAdAnanaya. tathA je vIjalI tathA baMdUkanA zabdazrI aNaciMtavyo naya thAya, te cotho akasmAt naya. pAMcamo dariddhIne zrAjIvikAno jaya. baho maravAno naya. sAtamo apayaza thavAno jaya. e sAta laya tathA bIjA paNa jaya sakAraNa tathA niHkAraNa upaje, te pAMcamuM nayamohanIya jANavu. tathA je karmanA udayazrI pugaMdha, karUpa padArtha dekhI sakAraNa anyathA niHkAraNa sUga upaje, tethI nAka macakoDe, dhuMke, ityAdika cinha kare, te bahuM phugaMThAjugupsAmohanIyakarma jANaQ. ema hAsya, rati, arati, zoka, naya ne pugaMDA. eba nAkaSAyamohanIyanA neda kahyA // 1 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 // have traNa vedano kaSAya kahe . // purisibi taunnayaM paz, ahilAso javasA davai so u // thI nara napuM veda, phuphuma taNa nagara daahsmo||12|| artha-purisi ke puruSanI lA, li ke strInI zchA, tanayaM ke puruSa tathA strI behu pakSa ke pratye ahilAso ke0 anilASa maithunasaMjJArUpa javasA ke je karmane vazeM jIvane havaz ke hAya so ke0 te 7 ke tu zabda parasparanI apekSAyeM kI punaHzabdano vAcaka . thI ke strIveda, nara ke puruSaveda, napuM ke napuMsakaveda, e veda ke vedanA udayathI viSayano tApa, phuphuma ke koudAha, taNa ke tRNadAha zrane nagaradAhasamo ke nagaradAha sarakho, ema anukrame devA // ityakSarArthaH // 2 // veda eTale je karmanA udayathI jIvane puruSanuM darzana, sparzana, AliMganAdika viSa ajilASa upaje, jema pittanA jorathI miSTAnna nAve, tema puruSa sohAmaNo lAge, te prathama strIvedanokaSAyamohanIyakarma. tathA je karmaprakRtinA udayathI jIvane strInuM darzana, thAliMgana, maithunAdikanI zchA thAya, jema zleSmanA jore karI khaTAza jAve, te puruSavedanokaSAyamohanIya bIjuM jANavaM. tathA je karmanA udayathI jIvane strI ane puruSa, e banne vedano anilASa upaje; jema pittazleSmane joreM karI khATA, khArA upara anilASa upaje, tema je ujayaveda viSayiNI zvArUpa, te trIjuM napuMsakavedanokaSAyamodanIya jANavU. have e vedamAhe kayA vedano viSaya, kevo tIva, maMda hoya ? te dRSTAMtapUrvaka kahe be. strI, puruSa, ane napuMsaka. e traNa vedanA udayane viSe anukrameM kono agni, tRNano agni, ane nagara dAha, te sarakhA jANavA. eTale strIvedanA udayathI jIvane viSaya, phuphuma eTale gaNAno gora teno agni eTale koja. te jema jema khorIyeM, tema tema balato jAya. tema, jema jema puruSanA karasparzAdika hoya, tema tema strIne viSayAni vadhato jAya, e prathama strIveda. tathA puruSavedane udayeM tRNakhalAnA agninI pereM anilASa thAya. jema tRNAgninI jvAlA, ekavAra uThe paNa panI tarata samAra jAya, tema puruSa paNa strIsevana karavAne utAvalo thAya, paNa sevyA panI tarata samAra jAya, e bIjo puruSaveda jANavo. tathA jema nagara balatAM ukaraDAdika lAgyA te ghaNA divasa sudhI bale, tema napuMsakavedodayeM thayo je viSaya, te koz rIteM nivRtte nahIM, te trIjo napuMsakaveda. ema vedane kadeve nava, nokaSAya kahyA, tethI ahAvIza mohanIyanI prakRti kahI // 25 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34e karmavipAkanAmA karmagraMtha. // have pAMcamuM zrAyuHkarma tathA bahuM nAmakarma kahe . // sura nara tiri nirayAU, daDisarisaM naamkmmcittismN|| bAyAla tinavavihaM, tiuttarasayaM ca stttthii||23|| artha-eka sura ke devAyu, bIjuM nara ke manuSyAyu, trIju tiri ke0 tiryaMcAyu, cothu nirayA ke narakAyu te zrAyuHkarmano hamisarisaM ke0 iDinAsarakho svanAva jANavo. ane nAmakammacittisamaM ke nAmakarmano svanAva, citArA sarikho, te bAyAla ke beMtAlIza nede tathA tinavavihaM ke trANuM neda paNa nAmakarmanA jANavA, ane tiuttarasayaMca ke traNa adhika ekaso neda paNa hoya. valI sattahI ke zamazaTha neda paNa nAmakarmanA . // ityadarArthaH // 23 // temadhye je nAmakarmanA udayathI sura kahetAM deva prAyogyagatyAdika hetu je surajogarnu nAjananUta, te prathama surAyu. nara kadetAM manuSyagati prAyogyajoganuM nAjananUta, te bIjuM manuSyAyu. tiri kahetAM tiryaMcagati prAyogyanogarnu jAjananUta, te trIjeM sciAyu. narakagatiprAyogyatnoganuM nAjanannUta, te cothu narakAyu. jema haDi ke kASThano khoDo, temAMhe rokyo jIva te nikalI zake nahIM. hami nAMge tevAreM nikle| tema gatino AyuSyodaya zrAvyo te jogavyA vinA tyAMthI jIva nikalI zake nahIM paraMtu zrAyu pUrNa nogavI rahyA palI sukheM nikale. e zrAyuHkarmano svanAva je. ema thAyuHkarmanA cAra neda kahyA. __ have nAmakarmanA neda kahe . nAmakarmano svannAva, citArAnA sarakho be. jema citAro vicitra vAne kI vividha zrAkAranA hastI, ghoDA, manuSyAdikanAM calA tathA jUMmAM rUpa zrAlekhe, tema nAmakarma paNa deva, manuSya, tiryaMcAdika anekarUpa, nAnA saMsthAna, nAnAvarNa ghaDe. te nAmakarmanI eka apekSAyeM betAlIza prakRti paNa kahIye. tathA avAMtara svanAvanI apekSAyeM trANuM paNa nAmakarmanA neda kahIye. ekaso aDatAlIza sarva prakRti sattAyeM letAM, tathA karmastavasittarIne mateM tathA karmaprakRtine mateM pAMca baMdhananA pannara neda lekhavatAM ekaso traNa prakRti nAmakarmanI, ekaso ne ahAvana prakRti sattAnI apekSAyeM thAya. tathA baMdha, udaya, ane udIraNAnI apekSAyeM nAmakarmanI prakRti zamazaha ne jANavI // 3 // // have prathama beMtAlIza neda kadevAne piMDaprakRti cauda kahe . // ga jAi taNu uvaMgA, baMdhaNa saMghAyaNANi saMghayaNA // saMgaNa vAma gaMdha rasa, phAsa aNupuchi vidggii||24|| artha- eka gaz ke gatinAma, bIjuM jA ke jAtinAma, trIjuM taNu ke zarIra Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 karma vipAkanAmA karmagraMtha. 1 nAma, cothuM uvaMgA ke0 upAMganAma, pAMcamuM baMdhaNa ke0 baMdhaNanAma, bahuM saMghAya pANi ke0 saMghAtananAma, sAtamuM saMghayaNA ke0 saMghayaNa nAma, AThamuM saMvANa ke0 saMsthAnanAma, navamaM vasa ke0 varNanAma, dazamuM gaMdha ke gaMdhanAma, agI AramuM rasa ke0 rasanAma, bAramuM phAsa ke sparzanAma, teramuM puvi ke0 zranupUrvInAma, caudamuM vihagagaI ke0 vihAyoga tinAma, nAma kavAM // ityarthaH // 24 // 1 devatA manuSyAdika paryAyanuM kAraNa, te gatinAmakarma. 2 ekeMdriyAdika jIvaparyAnuM kAraNa, te jAtinAmakarma 3 zradArika zarIra pAmavAnA tathA pariNAmavAnA hetu, te zarIranAmakarma. 4 hastAdikapaNe putra pariNAmavAnA hetu, te upAMganAmakarma. e dArikAdika pulanuM pariNAmavAnuM mAMhoma he jovAnuM hetu je karma, te baMdhananAmakarma. 6 pAMca zarIranA puphalano nicaya karavAnI hetu je karma prakRti, te saMghAtananAmakarma. teNe karI ApaNA zarIrayogya karma pulaskaMdhano rAzi ekato karIyeM. jema khIlAdirkekarI kamADAdikanA saMdhi dRDha karIyeM, tema zarIrane viSe hAma saMdhinuM dRDha karavAnuM hetu, te saMghayaNanAmakarma zarIrano zubha tathA azuna AkAra, te saMsthAna tenuM hetunUta je karma, te saMsthAnanAmakarma. e zarIra punaleM kRma, gaura varNAdi yavAnuM detunUta je karma te varNanAmakarma. 10 zarIreM sugaMdha durgaMdhapaNuM yAvAnuM hetunUta je karma te gaMdha nAmakarma. 11 zarIreM tiktAdika rasa thavAnI hetunUta je karma prakRti, te rasanAmakarma. 12 je karma thI zarIramAM zIta, uhmAdika sparza hoya, te sparzanAmakarma. 13 je karmanA udayayI vakragatithI rAroM tAeyA baladanI pereM utpattisthAnakarUpa gamANe jIva yAve, te ANupUrvI nAma karma. 14 je karmathI jIvane zUna tathA azuna cAla hoya te vihAyogati nAma karma. pUrve gatinAma kayuM tethI ninnapa jaNAvavAne enuM vihAyogati nAma kahIyeM. piMDapayamitti caudasa, paraghA jassAsa yAya vujo // agurulahu tica nimiNo vaghAya mitra grahapatte khA // 25 // artha - piMDapaya Ditticaudasa ke0 e pUrvokta piMDaprakRti cauda kahIyeM. paraghA ke0 parAghAtanAmakarma, ussAsa ke0 2 uddAsanAmakarma, Ayava ke0 3 tapanAmakarma, utotraM ke0 4 udyotanAmakarma, agurulahu ke0 5 agurulaghunAmakarma, tila ke0 6 tIrthakaranAmakarma, nimiNa ke0 7 nirmANanAmakarma, uvaghAya ke0 8 upaghAtanAmakarma, mizra - patte ke0 ema e ATha pratyeka prakRti jANavI // ityakSarArthaH // 25 // je madhye ekeka prakRtimAMhe cAra tathA pAMca tathA ba, ema avAMtara jeda hoya. jema For Private Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 gatimAhe cAra neda, jAtimAhe pAMca neda. ema prakRtino piMka eTale samudAya, te sAmAnya vivadAyeM cauda ane vizeSApekSAyeM paMccotera tathA pAMsaTha je. 1 je karmathI paranI zakti haNIyeM eTale pareM gaMjyo na jAya, te parAghAtanAmakarma. 2 je karmathI zvAsoDAsa pUrNa kare, evo labdhivaMta jIva hoya, te uDAsanAmakarma. 3 je karmane udayeM jIvanuM zarIra, uSNaprakAzavAn hoya, te AtapanAmakarma. 4 je karmane udayeM anuSNaprakAzavaMta jIvanuM zarIra hoya, te udyotanAmakarma. 5 je karmanA udayathI jIvana zarIra, atyaMta sthUla paNa na hoya tathA atyaMta kRza paNa na hoya, te agurulaghunAmakarma. 6 je karmanA udayathI ATha prAtihAryA dika caturvidha saMghasthApanAdikatIrthakara padavI lahe, te tIrthakaranAmakarma. 7 je karmanA udaya jIvanA aMgopAMga gamanA gama Ave, paNa pheraphAra na thAya, te nirmANanAmakarma. je karmanA udaya thakI jIva, potAnAM zradhike tathA uDe aMgeM karI pIDA pAme, te upaghAtanAmakarma. e pATha pratyeka prakRti kahIye. kAraNa ke e mAMhe bIjA vizeSa neda koza na pAmIyeM, e prakRti ekalIja hoya // 25 // tasa bAyara pachattaM, patteya thiraM sunnaM ca sunagaM ca // susarA ijA jasaM tasa, dasagaM thAvara dasaM tu zmaM // 26 // artha- 1 tasa ke trasanAmakarma, 2 bAyara ke bAdaranAmakarma, 3 pattaM ke0 paryAsanAmakarma, 4 patteya ke pratyekanAmakarma, 5 thiraM ke0 sthiranAmakarma, 6 sunnaMca ke0 zujanAmakarma, sunagaMca ke saunAgyanAmakarma, susara ke sukharanAmakarma. e zrazjA ke AdeyanAmakarma. 10 jasaM ke yazaHkIrtinAmakarma. e tasadasagaM ke0 sadazaka jANavo ane thAvaradasaMtuzmaM ke sthAvaradazaka, emaja, e AgalI gAthAmAM kaheze // ityadarArthaH // 26 // 1je karmanA udayathI jIva, sthAvara phITIne trasa thAya; hAle, cAle, te trasanAmakarma. 2 je karmane udaya jIva, sUkSmazarIra mUkI bAdara cakuryAhya zarIrane pAme, te bAdaranAmakarma. 3 je karmanA udayathI jIva, zrAraMnelI paryApti sarva pUrNa kare, te karmaprakRtinuM nAma paryAptanAmakarma. 4 je karmane udayajIva, sAdhAraNa zarIrane mUkI potAnA eka zarIrano khAmI thAya, te karmanuM nAma pratyekanAmakarma. 5 je karmane udayeM jIvanA dAMta, hADa pramukha dRDhabaMdha hoya, te sthiranAmakarma. 6 je karmanA udaya jIvanI nAnI uparalo nAga je mastakAdika aMga te zuna hoya, parane lAge topaNa te phuHkha na mAne, te zujanAmakarma. je karmane udayeM jIva, upakArAdika kakhyA vinA tathA saMbaMdha vinA paNa lokane valana hoya, te saujAgyanAmakarma. 7. je karmane udaya jIvano kokIlA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 dikanI pereM madhura svara hoya, te susvaranAmakarma. ee je karmane udayeM jIvanuM vacana sarvane mAnavA yAdavA yogya hoya, te AdeyanAmakarma. 10 je karmanA udayazrI jIvanI yaza, kIrtti, sarvatra prasarI jAya, te yazaHkIrttinAmakarma. e trasAdika daza prakRtinuM nAma, trasadazaka kahIyeM, e saMjJA be. have sthAvarAdika daza prakRtino samudAya te sthAvaradazaka kahIyeM, te ima kahetAM e have AAgala kahezuM, te jANavuM // 26 // yAvara suhuma apa, sAdAraNa athira prasUna jagANi // issara pAijA jasa, minAme serA vIsaM // 27 // artha-1 thAvara ke0 sthAvaranAmakarma, 2 suduma ke0 sUkSAnAmakarma, 3 apaUM ke0 aparyAtanAmakarma, 4 sAdAraNa ke0 sAdhAraNanAmakarma, 5 athira ke asthiranAmakarma, 6 zu ke nAmakarma, 7 DunagANi ke0 daurbhAgyanAmakarma, dusara ke0 du:svaranAmakarma, e aNAiU ke0 zranAdeyanAmakarma, 10 ajasa ke0 apayaza apakIrtinAmakarma, minAme ke0 e nAme sthAvaradazaka se ke0 te zrAvIsaM ke0 itara je trasadazaka, te sAthai melavatAM vIza prakRti thAya. e rIteM nAmakarmanI beMtAlIza prakRti i eTale piMDaprakRti cauda, pratyeka prakRti ATha tathA sadazaka ne sthAvaradazaka - evaM betAlIza neda yayA // ityakSarArthaH // 27 // z je karmanA udayazrI jIva, trasa phITI sthAvara thAya, hAlI cAlI na zake, te sthAvaranAmakarma. 2 je karmanA udayathI ghaNAM zarIra madayAM thakAM paNa caturgrAhya na yAya, evaM sUkSma zarIra jIva pAme, te sUkSmanAmakarma. 3 je karmane udayeM jIva zrAraMjelI paryApta pUrI karayA vinA maraNa pAme, te paryAptanAmakarma. 4 je karmane udayeM anaMta jIvanuM sAdhAraNa eka zarIra hoya, nigodiyA jIvamAM pratyeka zarIra na pAme, te sAdhAraNa nAmakarma. 5 je karmane udayeM jIva lohIlAle ityAdika zithila zrAvayava hoya, te sthiranAmakarma. 6 je karmane udayeM jIvanA paga pramukha azuna aMga hoya je bajAne lAge thake te prIti pAme, te azubhanAmakarma. 7 je karmane udayeM jIva, avaguNa kasyAvinA tathA vairAdika saMbaMdha vinA paNa parane durlana lAge, te daurbhAgyanAmakarma. je karmane udayeM jIvano svara, khara, mArjAra ane uMTa sarakho mUMgo hoya, te duHsvaranAmakarma. 7 je karmane udayeM jIvanuM vacana jaluM hoya to paNa koi yAdara karI mAne nahIM, te anAdeyanAmakarma. 10 je karmane udayeM jIvanuM apayaza niMdA, sarvatra vistare, te apayaza apakIrttinAmakarma. e rIteM nAmakarmane viSe sthAvaradazaka tethI itara kehetAM enI pratipakSIbhUta trasAdika dazaprakRti sahita karatAM trasaviMzatika kahIyeM. e DAvIza pratyeka prakRti kahIyeM // 27 // ng E Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 353 // have graMthalAghava karavAne catuSkatrikAdika saMjJA jANavAno bIjo prakAra kahe . // tasacana thirabakaM athi, rabakka suhamatiga thAvaracanakaM // sunnagatigAi vinAsA, tayAi saMkhAdi payaDIdiM // // artha-tasacau ke trasa catuSka, thirabakaM ke sthirAdika prakRti, athirabaka ke0 asthiraSaTraka, suhamatiga ke sUdamatrika, thAvaracajakaM ke sthAvaracatuSka, sujagatigAi ke saujAgya trika. ityAdika vinAsA ke0 vikalpavinASA saMjJA, tayAra ke0 te te prakRtithI zrAde de jeTalI saMkhAhi ke0 saMkhyA kahIyeM, teTalI payamIhiM ke prakRti lazya // // - trasa, bAdara, paryApta ne pratyeka. e cAra prakRtinI saMjJA trasacatuSka kahIye. sthiranAma, zujanAma, sonAgyanAma, sukharanAma, zrAdeyanAma, yazaHkIrtinAma, eka prakRtino samudAya, tenI saMjJA sthiraSaTraka kahIye. asthiranAma, azujanAma, daurnAgyanAma, phuHvaranAma, anAdeyanAma, ayazaHkIrttinAma, e prakRtinA samudAyanI saMjJA asthiraSaTraka kahIyeM. sUdamanAma,aparyAptanAma, sAdhAraNanAma, e traNa prakRtino samudAya, tenI saMjJA sUkSma trika kahIye. sthAvaranAma,sUdamanAma, aparyAptanAma, sAdhAraNa nAma, e cAra prakRtinI saMjJA sthAvaracatuSka kahIyeM. sonAgyanAma, susvaranAma, ne AdeyanAma, e traNa prakRtinIsaMjhA, saunAgya trika kahIyeM. ityAdika e zAstramAhe vinAsA ke viziSTaprarUpaNa saMjhA jANavI. tethI saMketa pAme thake zAstrajJAna sugama thAya. je prakRtithI jeTalI saMkhyAvAcI zabda kahyo, te prakRtithI teTalI prakRti guNatAM te te vinASA hoya, jema trasathI mAMmI cAra prakRti khetAM trasacatuSka kahIyeM, ema sarvatra samajI levu. e zAstranuM rahasya jANavU // 27 // vAcana aguruvahu cana, tasA ti caura bakka miccaai|| zya annAvi vinAsA, tayA saMkhAdi payaDIdi // she|| artha-vacana ke varNacatuSka, agurulahucana ke agurulaghucatuSka, tasA ke prasAdichika, ti ke trasatrika, canara ke trasacatuSka, baiMka ke trasaSaTraka, miccAi ke0 ityAdika zya ke eha, annAvi ke anerI paNa vinAsA ke saMjhA jANavI. zrAgala sUtramAde je prakRtinuM nAma kadeze, tayAzsaMkhAhipayamIhiM ke0 tyAMthakI mAMDIne teTalI saMkhyAyeM prakRtinI vicASA jANavI // ityadarArthaH // 25 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 jyAM varNacatuSka sAmAnyeM kayuM hoya, tyAM 1 varNanAma, 2 gaMdhanAma, 3 rasanAma, 4 sparzanAma, e cAra prakRti lIjeM. gurulaghucatuSka kartuM hoya, tyAM 1 agurulaghunAma, 2 upaghAtanAma, 3 parAghAtanAma, 4 uddAsanAma, e cAra prakRti lIjeM. 1 trasanAma, 2 bAdaranAma, e bene sadvika kahIyeM. trasa, bAdara ane paryApta, e traNa prakRtinuM nAma, trasatrika kahIyeM trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, e cAra prakRtinuM nAma, trasacatuSka kahIyeM. sa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira ane zuja, e traSaTka kahIyeM. ema jeTalI prakRti trasAdikathI joiyeM, teTalI saMkhyA letAM tehavo saMketa, paMmiteM jANavo. zrIpaddhatrika jyAM kayuM hoya, tyAM thIddhI, nidrAnidrA ane pracalApracalA, e RNa prakRti levI, e vizeSa De. pAulo artha akSarArthamAM lakhAyo be // 25 // ve betAlIza nAmakarmaprakRti kahI. te mAMhe gatyAdika cauda piMDaprakRti kahI vI pratyeka prakRti kahI. ema ekatra betAlIza, temadhyeM cauda piMDaprakRtinA uttara jeda pAMzaTha ANavAne anukrameM ekeka prakRtinI uttaranedasaMkhyA kar3e be. ema sarva cauda piMDaprakRtinA sarva uttara neda marlI vizeSApekSAyeM pAMzaTha neda hoya, vizeSa da guNatAM sAmAnya neda cauda na levA. je jaNI vizeSanayeM sAmAnya na de - khAya ne sAmAnyeM vizeSa na dekhAya. // have cauda piMprakRtinI uttara prakRti kar3e be. // gAI ukkamaso, caDa paNa paNa ti paNa paMca va bakkaM // paNa Duga paNa 8 cana Duga, i uttara ne pAsaThI // 30 // artha- zrAIkkamaso ke0 gatyAdika cauda piMDaprakRtinA anukrame uttaraneda kahe . prathama gati cala ke0 cAra bhede be. jAti paNa ke0 pAMca nede be. zarIra paNa to pAMca je be. upAMga ti ke0 traNa nede be. baMdhana paNa ke0 pAMca ne be. saMghAtana paMca ke0 pAMca nede be. saMghayaNa va ke0 ba nede be. saMsthAna bakkaM ke0 ba nede be. varNa paNa ke0 pAMca nede be. gaMdha yuga ke0 be bhede be. rasa paNa ke0 pAMca nede be. sparza aha ke0 ATha ne be. yAnupUrvI ca ke0 cAra bhede be. vihAyogati Duga ke0 be jede be. i uttarane apaNasI ke0 ema sarva cauda piMDaprakRtinA sarva malI vizeSa neda guNatAM sAmAnya na dise, e rIte uttara jeda pAMzaTha thAya // iti samuccayArthaH // 30 // DavIsa juA tinava, saMte vA panarabaMdhaNe tisayaM // baMdha saMghAya gar3ho, taNUsa sAma va cakra // 31 // For Private Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vipAkanAmA karmagraMtha. 1 355 artha-e pUrvokta pAMzaTha prakRtine yA parAghAtAdika, daza sAdika ane daza thAvarAdika, evaM ghaDavI sajuyA ke0 ahAvIza pratyeka eTale bUTI prakRti jemAMde uttara neda na hoya, evI prakRti teNe karI yukta karIyeM, tevAreM sarva malIne nAmakarmanI sattAye tinavai ke0 trAeM prakRti thAya, e ekaso ne amatAlIza prakRtinI sattAnI apekAyeM thAya. saMte ke saMti e prAkRta zabda hovAthI sattA vAcaka be ethI satkarmanI pratItino bodha thAya be. vA zabda, vikalpanA arthavAlo be eTale enAcI vyavahita saMbaMdhI yojanA thAya be eTale athavA panarabaMdhaNe ke0 enI sAthe pAMca baMdhanane sthAnake vizeSa apekSAye paMdara baMdhaNa lekhavatAM melavIyeM, tevAre piMDaprakRtinA pAMzava uttara bhedane sthAnake paMccotera thAya, eTale daza vadhe. temAM valI ahAvIza pra tyeka prakRti melavIyeM tevAre siddhAMtane mate, kammapayamIne mate, sarva malI tisayaM ho ekaso ne traNa prakRti nAmakarmanI thAya, tevAre sarva karmanI malI ekaso ne - hAna prakRti sattAye hoya. have nAmakarmanI zaDazava prakRti evI rIte thAya, te he a. vAre dArikAdika paMdara baMdhaNa ke0 baMdhana tathA audArikAdika pAMca saMghAya ke0 saMghAtana, e vIza prakRti, tenuM gaho ke0 grahaNa te taNUsu ke0 kevala pAMca zarIrasAja vivadiye grahaNa karIyeM, eTale e vIza jeda jUdA na gaNIyeM, kevala pAMca zarIramAMde pota potAnAM baMdhana, saMghAtana jelavIyeM, je mATe pradezabaMdhana karatAM piMDaprakRtiaAga, te baMdhana saMghAtano jUdo na hoya, zarIra nAmakarmamAMde zrAve, te kAraNamA e vI prakRti zarIramAMdeja ghyAvI, te bI karavI. tathA sAmasavasacaU ke0 sAmAnyapaNe varNa, gaMdha, rasa ne sparza, e cAra gaNatAM eTale varNa, gaMdha, rasa, sparzanA uttara da vIza thAya be. tenI tyAM sAmAnyapaNe cAra prakRti levI, bAkInI varNAdika zola prakRti bI karavI ane vIza pUrvalI, e rIte baddhI malI batrIza prakRti, te pUrvokta ekaso ne traNa prakRtimAMdhI kahADhIyeM, tevAre zeSa zaDazaTha prakRti nAmakarmanI rahe // iti samuccayArthaH // 31 // 3 // valI tehIja kahe . // sattI baMdho, dae naya samma mIsayA baMdhe // baMdhudae sattAe, vIsa vIsa'vasmayaM // 32 // artha- sattI ke0 ema zamazaha nAmakarmanI prakRti te baMdhoda ke baMdhana apekSAyeM tathA udayanI apekSAyeM ane udIraNAnI apekSAyeM hoya. valI samma ke0 samyaktvamohanIyAne mIsAbaMdhe ke0 mizramohanIyano baMdha, naya ke0 na hoya. mATe baMdha ke baMdheM vIza ke0 ekaso ne vIza prakRti ane udae ke0 udayeM DuvIsa ke0 For Private Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 karmavipAkanAmA karmagraMtha.1 ekaso bAvIza prakRti tathA sattAe ke sattAyeM adhvamasayaM ke0 ekaso ne ahAvana prakRti hoya. iti // 3 // ___ ema eja zaDazaha nAmakarmanI prakRtino jyAM baMdha tathA udaya tathA udIraNA tathA cazabdathakI bIjA paNa kAraNe tyAM zaDazaTha levI, tathA bIjAM sAta karmamAhe mohanIyakarmanI ahAvIza prakRti be, temAhe samyaktvamohanIya tathA mizramohanIya, e be prakRtino baMdha nathI. kAraNa ke e behu prakRtinuM dala mithyAtvamohanIyatuM je laNI upazamasamyaktveM karI zuddha kasyo viparyAsajanaka sva nAva jedhI TAkhyo, te samyaktvamohanIya kahIye. je thakI avirodhasvajAva Talyo, te mizramohanIya. tethI e banne prakRtibaMdhamAM na lekhavIyeM zrane eno udaya ninna hoya jemATe samyaktvamohanIyano dezaghAtiTha rasodaya dezaghAtika kadetAM samakitane kAMka haNe te dezaghAtika kahIyeM, mizramohanIyanA nAvathI kAMzka adhika samyaktvane haNe, te dezaghAti rasodaya. ane mizramohanIyano begaNI rasodaya tathA mithyAtvamohanIyano caugaNI sarvaghAti rasodaya temATe sarva karmanI prakRti, baMdhavicAre ekaso ne vIza lekhavIye. ane udaya tathA udIraNAvicAre samyaktvamohanIya ane mizramodanIyano udaya adhika lekhavatAM ekaso ne bAvIza prakRti lekhavavI. tathA karmanI sattA vicAratAM nAmakarmanI trANuM tathA ekaso ne traNa prakRti guNatAM sarvazrApa karmanI ekaso ne aDatAlIza tathA ekaso ne ahAvana prakRti hoya, te jUdI jUdI lakhI dekhADIyeM baiyeM. .. jJAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI nava, vedanIyanI be, mohanIyanI babIza, zrAyunI cAra, nAmakarmanI zaDazaka, gotrakarmanI be, aMtarAyanI pAMca, e sarva thakSa ekaso ne vIza prakRti baMdhayogya jANavI. ane e pUrvokta prakRtimAM mohanIyanI ahAvIza prakRti gaNatAM sarva karmanI ekaso ne bAvIza prakRti udaya udIraNAyeM jANavI; tathA upazamanAyeM paNa sarvopazamanAyeM mohanIyanI ahAvIza saMkrame, mATe ekaso ne bAvIza jANavI. tathA mohanIyanI ahAvIza,nAmakarmanI ekasone traNa, zeSa bakamanI sattAvIza; ema sarva malI sattAyeM ekaso ne ahAvanna prakRti hoya. ane jo paMdara baMdhanane sthAnake pAMca baMdhana gaNIye, tevAreM nAmakarmanI trANuM prakRti lekhavatAM ekaso ne amatAlIza prakRti sattAyeM hoya. // 3 // // have prakRtinA uttara bheda, nAma ane artha kahe je. // naraya tiri nara suragaI, iga bia tia cana paNiMdi jATha // jarAla vinavA dA, ra tea kammaNa paNa sarIrA (pAgaMtare ) urA lia vevia, AdArage teja kammazgA // 33 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 357 artha- je karmaprakRtinA udayathI jIvane nArakI eve nAmeM bolAvIyeM, te karmanuM nAma niraya ke narakagati kahIye. je thakI tiryaMca nAma kahevAya, te karmanuM nAma tiri ke tiryaMcagati. je karmanA udayathI jIva, manuSya kahevAya, te karmanuM nAma nara ke manuSyagati. je karmanA udayathI jIva, devatA kahevAya, te karmanuM nAma sura ke devagati. ema cAra audayika paryAya mAhelA eka paryAyathI bIje paryAyeM jIva jAya, te mATe ene gaz ke gati kahIye. e gatinAma karma cAra kahyAM. je karmaprakRtinA udayathI jIva, ekejiya kahevAya, te karmanuM nAma ga ke0 ekeDiya jAti. je karmaprakRtinA udayathI jIva, beNiya kahevAya, te karmanuM nAma vizra ke beMjiyajAti. je karmanA udayathI jIva, cariMDiya kahevAya, te karmanuM nAma cala ke calariMjiyajAti. je karmanA udayathI jIva, paMceMDiya kahevAya te karmaprakRtinuM nAma pakiMdijAna ke paMceMjiyajAtinAmakarma kahIyeM. e jAtinAmakarma pAMca kahyAM. jo paNa nAveMjiya iMDiyAvaraNakSayopazamathI hoya zrane avye jiya iMDiyaparyAptinAmakamanA udayathI hoya paNa eja jIva, ekeMghiya be. evaM nAma jAtinAma udayathI hoya. have zarIranAmakarma, pAMca kahe . urAla ke audArikanAmakarma, vijaya ke vaikiyanAmakarma, AhAra ke zrAhArakanAmakarma, tetra ke taijasanAmakarma, kammaNa ke kArmaNanAmakarma, paNa zarIrA ke e pAMca, zarIranAmakarma kahyAM. tathA pAgaMtareM bIjA padono artha to malatoja De paraMtu kammazgA ke eka kArmika kArmaNa zarIra, pAMcamuM lakhyuM be. 1 je udAra eTale sarva zarIramAMhe pradhAna, je kAraNa mATe e zarIreM karI moda sAdhIyeM, tIrthakara gaNadharAdika padavI nogaviyeM, te naNI manuSya, tiryaMcanuM audArikazarIra, je karmanA udayazrI lahIyeM tathA audArikapaNe pujala pariNamAviyeM, te audArika zarIra. 2 tathA jeNe karI nUcarathI khecara thAya, khecarathI nUcara thAya, nhAnuM TAlI mahoTuM kare ane mahoTuM TAlI nhAnuM kare, surUpa kurUpa kare. ityAdika vividhakriyAvaMta jyAM hoya, te vaikriya be nede be. eka aupapAtika te devatA tathA nArakInAM zarIra javapratyayI jANavAM. bIjaM tiryaMca tathA manuSyane labdhipratyaya te vaikriyapaNe pujala pariNamAvIyeM, te je karmanA udayathI lahIyeM, te bIjuM vaikriyazarIra kahIye. ..3 tathA labdhivaMta cauda pUrvadhara tIrthakaranI zachi dekhavA nimitteM tathA saMzaya nAMjavA nimitteM muMga hasta pramANa thAkAza sphaTika sarakhaM khala atisUkSma thAhArakavargaNAnA skaMdhe karI zarIra nIpajAvIne jinezvara pAseM mUke, te thAhArakazarIra jANavU, te je karmanA udayazrI thAya tathA thAhArakapaNe pujala pariNamAve, te karmaprakRtinuM nAma trIju thAhArakazarIranAmakarma jANavU. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 . 4 tathA jamelA AhArane pacAvavAnuM hetu tathA tejolezyA nirgamahetu, te taijasazarIra jANavaM, te je karmanA udayathIlahIyeM, te karmaprakRtinuM nAma taijasazarIra jANavaM. ___5 je karmadala, jIva pradezasAthe kIra nIranI pere malI rahyAM te kArmaNa zarIra sarva zarIranuM bIjanUta, je karmanA udayathI karmavargaNAdala lei karmapaNe pariNamAve, te pAMcamaM kArmaNa zarIra jANavaM. tathA (pAgaMtare) TIkAkAre kahelu De je karma paramANune viSe niSpanna thayu hoya tene kArmika eka kArmaNa zarIra kahIye. karma paramANuja Atmapradeza sahita dIra nIranI peThe anyo'nya anugata thAya be te kArmaNa zarIra kadevAya . karmano vikAra, teja kArmaNa evI vyutpatti // iti smuccyaarthH||33|| // have e pUrvokta audArikAdika zarIre aMgopAMga hoya, te mATe aMgopAMga kahe . // bAhu ru piki sira ura, uaraMga uvaMga aMgulIpamuhA // sesA aMgovaMgA, paDhama taNutigassuvaMgANi // 34 // artha-temAM prathama zrApa aMganAM nAma kahe je. bAhU ke bAhube eTale jujA be, aru ke be jaMghA sAthala, evaM cAra, piThi ke puMThi vAMso, evaM pAMca, sira ke mastaka, evaM ba, ura ke hRdaya haiyuM, evaM sAta, udharaMga ke udara eTale peTa, evaM zrAu, e zrAThe aMga kahIyeM. uvaMgaaMgulIpamuhA ke upAMga te aMgulI pramukha jANavAM. eTale e aMgane lAgyA jema hAtha, tema hAthane lAgI aMgulI, jaMghAne lAgyA DhIMcaNa pramukha tene upAMga, evI saMjJA kahIyeM; sesAaMgovaMgA ke e thakI zeSa thAkatA evA je AMgalInA parva, rekhA pramukha te aMgopAMga jANavA. e aMgopAMga paDhamataNutissuvaMgANi ke0 pahelA traNa zarIra je audArika, vaikriya ane thAhAraka, ene hoya. tyAM audArika zarIreM audArika aMgopAMga, ane vaikriyazarIre vai kriyazaMgopAMga, zrAhArakazarIre thAhAraka aMgopAMga, ema traNa jANavAM. e aMga ane upAMga thakI zeSa rahyA je aMgulInA visuthA, hAtha paganI rekhA, nakha, keza, romAdika, tene aMgopAMga kahIyeM. ema eka aMga, bIjAM upAMga ane trIjAM aMgopAMga. e paNa traNa kahIyeM. paDhamataNu eTale je karmanA udayathI audArikAdika zarIrapaNe pariNamyA paNa te pujala ehave aMgopAMgane zrAkArapaNe pariName, hastAdika AkAra nIpaje, te aMgopAMgakarma athavA etraNa zarIreM hoya ane taijasa tathA kArmaNa e be zarIra jIvapradezanI sAtheM vIra nIranI pereM malI rahyA le tehay kazuM saMsthAna nathI, tethI tenAM aMgopAMga na hoya // iti samuccayArthaH // 34 // . Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 35e // have e aMgopAMganA pula baMdhana, nAmakarmavinA na baMdhAya, te jaNI paDI baMdhana nAma kahe // uralAi puggalANaM, niba bakSaM tayANa saMbaMdhaM // jaM kuNai jana samaM taM, baMdhaNa murakhAI taNu nAmA // 35 // artha-uralAipuggalANaM ke audArikAdika zarIranA pujalane nibaddha ke prarve bAMdhelA ane baUM ke hamaNAM baMdhAtA, tayANa ke0 tenI sAthe saMbaMdha ke saMbaMdha kare. joDe ane jaM ke je kuNa ke kare, jausamaM ke0 lAkha, rAla sarakhaM taM ke te baMdhaNa ke baMdhananAmakarma, muralAztaNunAmA ke0 audArikAdika pAMca zarIrane nAmeM jANavU // ityadarArthaH // 35 // __ audArikazarIreM tathA zrAdizabda thakI vaikriyeM, zrAhArakeM tathA taijaseM zrane kAmaNe, e pAMca zarIranAmakarma udayeM zarIrapaNe pariNamyA paNa pujala mAMhomAMhe pUrve bAMdhyA le ane valI bAMdhato joDato jAya , te pumalano mAhomAMhe baMdha paDe be. teNe karI jadA vikharatA nathI, je karmanAudayathI te karmanuM nAma baMdhananAma e mAnyuM jozyeM anyathA mAhomAMhe pula malI na rahe, jema rAla, lAkha ane guMdarAdikeM karI je jinna vastu jomIye te keTaloeka kAla sudhI malI rahe, ninna na thAya, tema je karmane udayeM je pUrva grayAM ve evAM audArika pula teNe karI navAM grahI te audArika pujala melavI melavI joDI zarIra vadhAre je je karmane udayeM, te audArika badhana. ema je karmaneudaye pUrva bAMdhyAM vaikriya pujala sAthai baMdhAtAnavA vaikriya pujala bAMdhI zarIra vadhAre, te bIjuM vaikriyabaMdhanAM te. maja je karmane udaye thAhAraka pujanasAthe thAhArakapujalano baMdha karI karI zarIra bAMdhe, vadhAre, te zrAhArakabaMdhananAma. e traNa zarIranA AraMjane samaye sarva baMdha jANavo, panI jyAMsudhI te zarIra dhAraNa kare, tyAMsudhI dezabaMdha jANavo bhane taijasa tathA kArmaNa, e be zarIrano sarvathA dezabaMdhaja hoya, paNa sarvabaMdha na hoya, je jaNI e be zarIrano kevAreM zrabaMdhaka hoya ne baMdhaka nathI hoto tethI e zarIrano prathama zrAraMja samaya na pA. mIyeM, tethI sarvabaMdha na hoya. je karmane udayeM taijasa zarIranA pujalane pUrva bAMdhelA taijasapugavanI sAtheM baMdha pADe, te taijasabaMdhananAma. temaja je karmanA udayathI pUrve grahAM karmadalasAye navA karma pujalano saMbaMdha kare, te kArmaNabaMdhananAma. ema pujalana baMdhana to thAya, jo pUrva masyA hoya to thAya, te mATe baMdhananAma kahIyeM // 35 // // have saMghAtananAma kaheje. // jaM saMghAya urakhA, puggale taNagaNaM vdNtaalii|| taM saMghAyaM baMdhaNa, miva taNu nAmeNa paMcavidaM // 36 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 artha- jaM ke je karma saMghAya ke ekagaM karavAM, uralAi ke audArikAdika pAMca zarIranA je puggale ke pujala, te pratye taNagaNaMvadaMtAlI ke jema tRNakhalAnA samUha pratyeM daMtAlI ekage kare, tenI pereM karavA taM ke te saMghAyaM ke saMghAtananAmakarma kahIye. baMdhaNamiva ke baMdhananI pereM tenA paNa taNunAme ke pAMca zarIrane nAme paMcavihaM ke pAMca neda be. ityadarArthaH // 35 // - je karmanA udayathI audArikAdika yogya pujalane saMghAtayati kahetAM ekaThA kare, te saMghAtana. have jIva, prathama saMghAtananAmane udayeM karI audArikAdika pujasano rAzi kare, te baMdhananAmeM karI bAMdhe ane aMgopAMganAmathI hAtha, paganA zrAkAra ghaDe. zrahIM dRSTAMta dekhAme je. jema daMtAlI kahetAM mAravADamAM prasiddha kASTha upakaraNa vizeSa teNe karI jema vikharelAM tRNakhalAne bahArIne ekagaM karIyeM par3I teno sukheM jAro baMdhAya, tema saMghAtananAmakarme karI ekaThAM kasyAM evAM je dala teno baMdhananAme baMdha hoya, te saMghAtananAmakarma; te paNa jema pAMca zarIranAM pAMca baMdhana kahyAM, tema e saMghAtana paNa pAMca nnedeM be, te sUtrathI kahIyeM baiyeM. je karmane udayeM jIva, audArikapujala melave, te pahelu audArika saMghAtana. je karmane udayeM jIva, vaikriya pujala melave, te bIjaM vaikiyasaMghAtana. je karmane udayeM jIva, thAhArakanA pujala melave, te trIjuM zrAhArakasaMghAtana. je karmane udayeM jIva, taijasa zarIranA pujala melave, te co) taijasasaMghAtana. je karmane udayeM jIva, kArmaNanA pujala melave, te pAMcamuM kArmaNasaMghAtana.ema pAMca saMghAtananAma kahyAM. te palI saMghayaNa kaheze. // 36 // // tathA prakArAMtareM sattAyeM pannara baMdhana zrANavAne gAthA kahe je. // __ urAla vinavA dA, ra yANaM saga teja kammajuttANaM // .. .. nava baMdhaNANi iara, usadiANi tinni tesiM ca // 37 // artha- rAla ke audArika, vijavva ke vaikriya tathA thAhArayANaM ke AhAraka, e traNane saga ke potapotAnI sAtheM jomatAM traNa baMdhana thAya, ane e traNa zarIrane, tezra ke taijasasAtheM bane kamma ke kArmaNa sAtheM, juttANaM ke yukta karatAM paNa traNa traNa thAya. navabaMdhaNANi ke0 ema traNa zarIranA nava baMdhana thAya. tathA zyara ke stara je taijasa ane kArmaNa, e 3 ke benI sAthai sahithANi ke sahita karatAM tinnitesiMca ke traNa traNa baMdhana taijasa kArmaNanAM. e paMdara baMdhana thAya // ityadarArthaH // 37 // audArika, vaikriya ane thAhAraka, e traNane potapotAnI sAtheM jomatAM traNa baMdhana thAya. tathA e traNa sAtheM taijasa zarIra joDatAM paNa traNa baMdhana thAya tathA e traNa sAtheM kArmaNa zarIra jomatAM traNa baMdhana thAya. evaM nava baMdhana dekhAmIyeM baiyeM. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha.1 361 1 je karmanA udayathI audArika sAtheM audArika pujala baMdhAya, te audArika audArikabaMdhana. 2 je karmanA udayathI vaikriya sAtheM vaikriya dalano baMdha thAya, te vaikriya vaikriyabaMdhana. 3 je karmanA udayathI thAhAraka sAthe zrAhArakadalano baMdha thAya, te thAhAraka thAhArakabaMdhana. 4 je karmanA udayazrI audArikadala sAtheM taijasa dalano baMdha thAya, te audArikataijasabaMdhana. 5 je karmanA udayeM vaikriya sAthe taijasa dalanu baMdhana hoya, te vaikriyataijasabaMdhana. 6 je karmanA udaya thAhArakanuM taijasadala sAthai baMdhana hoya, te thAhArakataijasabaMdhana. ema eja traNa sAthai kArmaNa paNa khebuM. 7 jenA udayeM audArika sAthe kArmaNa dalano baMdha thAya, te audArikakArmaNabaMdhana. 6 jenA udayeM vaikriyadala sAtha kArmaNa dalano baMdha thAya, te vaikriyakArmaNabaMdhana. e jehanA udaye thAhAraka sAtheM kArmaNadalanuM baMdhana hoya, te AhArakakArmaNa baMdhana. e rIteM nava baMdhana kahyAM. e mizrayogane viSe nAvavAM tathA bIje paNa nAvavAM. . 10 temaja audArikAdika traNanI sAthe itara kahetAM jUdAM je taijasa ane kAmaNa tenA mizraskaMdha sAthai eTale e bannenI sAtheM audArikano jene udayeM baMdha hoya, te dazabhu audArikataijasakArmaNa baMdhana. 11 jenA jadayeM vaikriya sAtheM taijasakArmaNadala male, te vaikriyataijasakAmaNabaMdhana. 15 jenA udayeM AhAraka sAtheM taijasakArmaNabaMdhana hoya, te thAhArakataijasakArmaNabaMdhana. have traNa taijasa kArmaNanAMja baMdhana kahe . e. Tale-13 jenA udayeM taijasadala sAtheM taijasano baMdha hoya, te taijasataijasanuM baMdhana. 14 jenA udayeM kArmaNa sAthai taijasano baMdha hoya, te taijasakArmaNabaMdhana. 15 jenA udayeM kArmaNa sAthai kArmaNakarmadalano mAhomAMhe baMdha hoya, te paMdaramuM kArmaNakArmaNabaMdhana. e paMdara baMdhana kahyAM // 37 // have e pannara baMdhanane guNavAne prakArAMtareM pAgaMtara gAthA kahe . "uralAINasaga te, akamma sahizrANa paNa cau ti baMdhA // paDhamANa tetha kammehiM, tinni iva panara baMdhaNayA" // 1 // have e gAthAno artha kahe je. uralAINaje ke audArikAdika pAMca zarIranAM pumalanAM saga ke zrApa thApa sAthai malavAnAM hetunRta prathama pAMca baMdhana, te kammasahiyANapaNacautibaMdhA ke0 te taijasavyatirikta zeSa cAra zarIranA dalane taijasasAthai malavAnAM hetunUta cAra baMdhana tathA taijasakArmaNa vinA anerAM jetraNa zarI. radala, tene kArmaNa sAtheM melavavAnAM traNa baMdhana tathA tene taijasakArmaNasaMbaMdhe traNa baMdhana. evaM paMdara baMdhananAM nAma lakhIyeM baiyeM.prathama audArikaaudArikabaMdhana,bIjaM vaikriyavaikriya. baMdhana,trIjuM zrAhArakathAhArakabaMdhana,cothu taijasataijasabaMdhana,pAMcamuM kArmaNakArmaNabaMdhana, e pAMca potapotAthI tathA bahuM audArikataijasabaMdhana, sAtamuM vaikriyataijasabaMdhana, zrA Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 . karmavipAkanAmeM prathama karmagraMtha. 1 umuM zrAhArakataijasabaMdhana, navamuM kArmaNataijasabaMdhana, dazamuM audArikakArmaNabaMdhana, zragIyAramuM vaikriyakArmaNabaMdhana, bAramuMzrAhArakakAmaNabaMdhana, teramuM audArikataijasakArmaNabaMdhana, caudamuM vaikriyataijasakArmaNabaMdhana, paMdaramuM zrAhArakataijasakArmaNabaMdhana. e (paDhamANatezrakammahiMtinni ke0) e pAbalA traNa baMdhana, te taijasakAmaNanI sAtheM prathamanA audArikAdika traNane viSe malavAnAM hetu jANavAM. ema paMdara baMdhana graMthAMtareM kahyAM // 3 // have audArika zarIrapaNe pariNamyA je sAta sAdhu, temadhye asthisaMdhine dRDhatA thavAnA hetujUta ba saMghayaNa be. tenAM nAma kahIyeM baiyeM. saMghayaNa mahinicau~, taM ughA vaUrisaha nArAyaM // tadaya risada nArAyaM, nArAyaM anArAyaM // 30 // - artha-(saMghayaNaM ) saMghayaNa te zraminica ke asthi je hADa teno melApaka, saMbakA ke te unnede . tyAM prathama vArisahanArAyaM ke vajraSajanArAcasaMghayaNanAmakarma, tahaya ke0 tema bIjuM risahanArAyaM ke kaSajanArAcasaMghayaNanAmakarma, trIju nArAyaM ke nArAcasaMghayaNanAmakarma. co, ajhanArAyaM ke0 ardhanArAcasaMghayaNanAmakarma // ityadarArthaH // 3 // - tyAM prathama saMghayaNanuM svarUpa kaheDe. asthinA saMdhinuM mala, jogabu, tenuM nimittajUta je nAmakarma, jene udaye jehavaM saMghayaNa hoya, te tevA nAmeM saMghayaNa nAmakarma jANavU. te saMghayaNanA baneda be. teNe te nAmakarmanA paNa neda, kAryannedeM kAraNaneda thAya ne. 1 tyAM paDhamasaMghayaNa te jyAM behu hAma behu pAseM markaTabaMdhe bAMdhyAM, te japara Sana eve nAme trIjuM dAma, teNe pATAnI pereM bIMvyA te upare te traNa hADane nede, evA vajrakhIliyeM khIlyA thakAM asthi sthira hoya, evaM saMghayaNa, je karmanA udayathI hoya, te prathama vajraSajanArAcasaMghayaNanAmakarma. . 2 jyAM banne dAma behu pAse markaTabaMdhe bAMdhyAM, te upara trIje pATA sarakhe hADe bAMdhyAM, paNa jyAM khItI na hoya, te vIjuM SananArAcasaMghayaNa, je karmane udaye hoya, te karmaprakRtinuM nAma paNa teja jANavU. . 3 jyAM banne pAseM dAmane markaTabaMdha hoya, paNa pATo ane kholI na hoya, te nArAcasaMghayaNa, je karmanA udayathI hoya, te karmaprakRtinuM nAma paNa teja jANavaM. . 4 jyAM eka pAseM markaTabaMdha ane bIje pAse khIlI, evo hADano saMdhi jihAM Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 363. hoya, te ardhanArAcasaMghayaNa, je karmaprakRtinA udayathI sahIyeM, te karmaprakRtinuM nAma paNa teja jANavU // 3 // kIlia devaLaM ida, risaho paTTo a kIlivaUM // una makkaDabaMdho, nArAyaM imamurAkhaMge // 3 // artha-pAMcamuM kIvizra ke kIlikAsaMghayaNanAmakarma, huM bevaLaM ke bevahuM saMghayapanAmakarma. zaha ke ihAM risahopaTTo ke riSana te pATa sara hADa. kIliyA ke khIlIrUpa te vajaM ke0 vana kahIye. una ke behu pAseM zrAMkaDA jarAvavA, te makaDabaMdho ke markaTabaMdha ene nArAyaM ke0 nArAca kahIyeM. mamurAdaMge ke e saMghayaNa, audArikazarIre hoya // ityadarArthaH // 3 // jema khIlimAtra sAMdhi, kASThasaMdhi hoya, tema jyAM hADasaMdhi hoya, paNa markaTabaMdha pATo na hoya, te kIlikAsaMghayaNa; je karmaprakRtinA udaye te kIlikAsaMghayaNa prApta thAya, tene teja nAmakarma kahIyeM. jyAM asthino aMtara ekekane sparzIne rahe paNa khIlI, nArAca ane jhapana, e traNamAMhe eke paNa na hoya, lagAreka dhako lAgavAthakI jUdA thara jAya, evo thatyaMta nirbala jyAM saMdhi hoya, te uDu DevahuM saMghayaNa, je karmanA udayathI thAya, tene teja nAmakarma kahIye. - ahIM samayanASAyeM jainazAstrasaMketeM ruSana ke be hAmanA saMdhi sthira karavAne pATA sarakhaM bIjaM hADa, te pariveSTitapaTTa kahIyeM. tathA te be, traNa hA nedIne saMdhi dRDha kare, evaM co, athavA trIjuM hADa kholIrUpa te vana kahI. ane jyAM banne hADa eka eka sAthe AMkaDe yAMkaDo jarAya, te ko paNa rIteM bUTe nahIM. evo banne asthinI mAhomAMhe dRDhasaMdhino karanAra markaTabaMdha, te nArAcazabdano artha jANavo.. markaTabaMdha, te vAnara- bAlaka, mAtAne hae valagI rahe. tema dAmanA beDA bIjA hAmane valagI rahe, te markaTabaMdha jANavo. e traNa zabda samayanASAyeM levA. e saMghayaNa, hADasaMdhirUpa de. te asthi, audArika zarIreM hoya te mATe audArika zarIreMsaMghayaNa hoya paNa vaikriya bane thAhArakazarIreM na hoya, e apekSAyeM ekejiyane asaMghayaNI kahyAM // 3 // // have e saMghayaNa banAM avazya saMsthAna hoya, mATe saMghayaNa panI saMsthAna kahe . // sama cauraMsaM niggo, da sA khujAi vAmaNaM huMDaM / / saMgaNA vAma kIeha, nIla lodiya dalidda siA // 40 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 karmavipAkanAme prathama karmagraMtha. 1 artha-samacauraMsaM ke 1 samacaturasrasaMsthAna, niggoha ke 2 nyagrodhasaMsthAna, sA ke03 sAdisaMsthAna, khujA ke0 4 kujasaMsthAna, vAmaNaM ke0 5 vAmanasaMsthAna, huMDaM ke0 6 huMmasaMsthAna, e saMgaNA ke saMsthAnanAM nAma kahyAM. vama kieha ke0 1 kRmavarNanAmakarma, nIla ke02 nIlavarNanAmakarma, lohiya ke0 3 lohitavarNanAmakarma, halidda ke0 4 harijakapItavarNanAmakarma, sidhA ke0 5 zvetavarNanAmakarma // shtydraarthH||40|| 1 sama eTale samA sarakhA catuH eTale cAra asra eTale khUNA jyAM hoya, eTale paloMThI vAlI begaM thakAM dorI sAtheM, mavIyeM jyAM baMnne jAnunuM aMtara, ane DAbA jAnuno jamaNo khaMno tathA jamaNA jAnuno DAbo khaMgo paloMgI pITha sAthe lalATa malatAM e cAre dorI sarakhI thAya, te samacaturastrasaMsthAna. athavA samasta aMga sAmujika zAstroktalakSaNasahita zuna hoya, te samacaturasrasaMsthAna kahIyeM. te je karmaprakRtinA udayathI hoya, te samacaturastrasaMsthAnanAmakarma jANavU. te devatA sarvane samacaturastra saMsthAna hoya. 2 jema vaTavRdano uparalo nAga pUrNa hoya, tema je saMsthAne karI nAjI uparano nAga nikalakSaNopeta pUrNa pramANa hoya ane nIcalo nAga hIna hoya, evaM nyagrodhasaMsthAna, je karmanA udayathI pAmIyeM, te karmaprakRtinuM nAma, nyagrodhasaMsthAna jANavU. 3 jyAM nAjI thakI nIcenAM aMga, uttamamAnopeta hoya ane peTa uparanAM aMga hIna hoya, te sAdisaMsthAna, je karmanA udayathI thAya, te karmanuM nAma paNa teja jANavU. 4 jyAM hAtha, paga, mukha ane grIvAdika uttama hoya ane hRdaya, peTa, pUMTha, zradhama hIna hoya, te kubjasaMsthAna, je karmanA udayathI pAmIyeM, te karmanuM nAma teja jANavU. 5 jyAM hAtha ane paga, hIna hoya ane bIjAM aMga uttama hoya,te vAmanasaMsthAna, je karmanA udayathI pAmIyeM, te karmanuM nAma teja jANavU. 6 jyAM samasta aMganA avayava lakSaNa hIna jUDA hoya, te huMmasaMsthAna, je karmanA udayathI prApta thAya, te karmanuM nAma paNa tehIja jANavU. saMsthAna te zarIrano zrAkAra vizeSa, tenuM hetujUta je nAmakarmaprakRti, te saMsthAnanAmakarma kahIye. garnaja, tiryaMca, manuSyane / saMsthAna hoya zrane zeSa sarva jIvane hu~masaMsthAna hoya. have paugalikazarIrane viSe vyavahAreM je varNAdika hoya tenA hetujUta varNAdika cAranAM nAma kahe . temA prathama pAMca varNanAM nAma kahe . Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 1 je karmanA udayathI jIvanuM zarIra, mazInI pereM tathA gulInI pereM nIbuM, kAlu, hoya, te karmaprakRtinuM nAma kRSNavarNa kahIye. 2 je karmanA udayathakI jIvanuM zarIra, zukapila sarakhaM tathA jaMgAla sarakhaM nIla hoya, te karmaprakRtinuM nAma nIlavarNa kahIye. 3 je karmanA udayathI jIvanuM zarIra haladara tathA hariyAla tathA caMpAnA phUlaH sarakhaM pIle varNe hoya, te harijakapItavarNanAmakarma jANavU. 4 je karmanA udayathI jIvana zarIra, hiMgalo tathA siMdUra tathA jAsUlanAM phUla jevU lohita ke rAtuM hoya, te karmanuM nAma lohitanAmakarma jANavU. 5 je karmanA udayathI jIvanuM zarIra zaMkha, kuMda, caM'kiraNa sarakhaM tathA gauravarNa hoya, te zvetavarNanAmakarma jANavU. // ema varNanAma kahI, te pulaguNasAdRzye gaMdhanAma kahe. // suradI urahI rasa paNa, titta kaDu kasAya aMbilA maharA phAsA guru khahu mina khara, sI naeda siNi6 rukhaa||41|| artha- surahI ke sura jigaMdhanAmakarma, urahI ke0 puranigaMdhanAmakarma, rasapaNa ke0 rasa pAMca kahe . titta ke tiktarasanAmakarma, te tiktarasa; ka ke0 kaTukarasanAmakarma. te kaTurasa, 3 kasAya ke kaSAyalarasanAmakarma, te kaSAyelo rasa; aMbilA ke thAmbarasanAmakarma, te khATo rasa, AMbalIno rasa; 5 mahurA ke madhurarasanAmakarma te mIge rasa. phAsA ke have zrApa pharasa kahe . 1 guru ke0 gurusparzanAmakarma, 2 lahu ke laghusparzanAmakarma, 3 miu ke mRphusparzanAmakarma, 4 khara ke kharasparzanAmakarma, 5 sI ke0 zItasparzanAmakarma, 6 jaeha ke uSNasparzanAmakarma, 7 siNika ke| snigdhasparzanAmakarma, 7 ruka ke rUdasparzanAmakarma, e zraha ke zrApa sparza jANavA // ityadarArthaH // 41 // te gaMdhanA be neda . 1 je karmane udayeM karpUra, kasturI, ane phUlanA sugaMdha sa. rakho zarIrano gaMdha hoya, te karmanuM nAma suranigaMdhanAmakarma kahIye. e zarIra zrI tIrthakara tathA padminI strIneja hoya. 2 je karmane udaye jIvanuM zarIra, lazaNAdikanI pere mRtakanI pere pugaMdhavAyU~ hoya, te karmanuM nAma, pura jigaMdhanAmakarma kahIye. e be gaMdhanAM nAma kahyAM. have rasanAM nAma kahe . te rasanA pAMca neda be. jo paNa kSArAdika rasa graMthAMtare mAnyA je te paNa emAMhe aMtarnAve . 1 je karmanA udayeM jIvanuM zarIra, lIMba kariyAtAnA sarakhaM tikta kaDa hoya, te tiktarasanAmakarma. 2 je karmanA udaya jIvana Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 zarIra, zuMTha ne marI sarakhaM karu kahetAM tIkhA rasa jevuM hoya, te karmanuM nAma kaTurasanAmakarma. 3 je karmanA udayazrI jIvanuM zarIra, haraDe ne bahemA sarakhuM kaSAyelA rasa jetuM hoya, te karmanuM nAma paNa teja jANavuM. 4 je karmanA udayeM jIvanuM zarIra, lIMbU ne balInA rasa jevuM Amla eTale khArDa hoya, te karmanuM nAma teja jApaM. je karmane udayeM jIvane zarIreM zelaDI, dUdha, ane sAkara jevo mITho rasa ladIyeM, te karmanuM nAma, madhurarasanAmakarma. e pAMca rasanAM nAma kahyAM. dave va sparzanAM nAma kahe be. 1 je karmane udayeM jIvanuM zarIra, lohanA golAnI pereM jArI hoya, sahejeM nIcI gati hoya, te karmanuM nAma gurusparza jANavuM. 2 je karma udayeM jIvanuM zarIra, arkatUlanI pereM halakaM hoya, te laghusparzanAmakarma. 3 je karmane - dayeM jIvanA zarIrano sparza, vetasa tathA mAkhaNanI pereM sukumAla mRDu hoya, te mRDunAmakarma, 4 je karmane udayeM jIvanA zarIrano sparza, gAyanI jInanI pereM barasaTha hoya, te barasavanAmakarma. 5 je karmanA udayeM jIvanA zarIrano sparza, hImanI pere atyaMta zItala hoya, te zItanAmakarma. 6 je karmanA udayeM jIvanA zarIrano sparza, agninIpereM uma hoya, te ummanAmakarma 9 je karmanA udayeM jIvanA zarIrano sparza, ghRta tailanI pereM cIkaTa snehavaMta hoya, te karmaprakRtinuM nAma snigdha jANavuM. je karmanA udayeM jIvanA zarIrano sparza, rAkhanI pereM lU niHsneha hoya, tenuM nAma rUkSa jANavuM. // 41 // // e varNAdika vIza prakRtimAMhe zuja keTalI ? ane keTalI ? te kahe be. // nIla kasiNaM DugaMdhaM, tittaM kamayaM guruM kharaM rukaM // sIca asuda navagaM, ikkArasagaM sunaM sesaM // 42 // artha - nIla ke0 nIlavarNa, kasiNaM ke0 kRtavarNa, e ve varNa ne DugaMdhaM, ke0 5gaMdha, e eka gaMdha, tathA tittaM ke0 tiktarasa, karuSaM ke0 kaTukarasa. e be rasa, ane guruM ke0 gurusparza, kharaM ke0 kharasparza, rukaM je0 rUkSasparza, sIAMca ke0 zItasparza, e cAra sparza. asunavarga ke0 evaM azuna pApaprakRtinuM navaka jANavuM. ane sesaM ke0 zeSa rahI je ikkArasagaM ke0 agIcAra prakRti, te zubha jANavI // ityakSarArthaH // 42 // dArikazarIrazrI mAMgIne ihAM sudhI je karmaprakRti kahI, te sarvapula vipAkanI kahI, jejaNI eno vipAka eTale rasodaya te jIvAzrita audArika zarIra thA For Private Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 360 zrayIne hoya. zarIra, aMgopAMga, baMdhana, saMghAtana, saMghayaNa, saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa ane sparza. e samasta vizeSa je kahyAM, te zarIrapujalane viSe hoya. tethI enAM hetujUta karma, te pujala vipAkI kahIye. tathA ahIM zarIranA varNAdika, lokavyavahAranayathI levA, anyathA nizcayanayamateM to audArikAdikazarIra pujaleM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, evaM vIza guNa hoya. paNa ahIM je varNAdika lokavyavahAreM kahevAya te utkaTa varNAdika paryAya hetunUta nAmakarma, tenI prakRti kahI, temAhe eka nIlo, bIjo kAlo, e be varNa; tathA eka pugaMdha, evaM traNa tathA tikta ane kaTu e be rasa, evaM pAMca; tathA guru, khara, rUda ane zIta, e cAra sparza; e nava prakRti lokane viSe aniSTa hoya. te mATe azujabe tethI enA detacUta karmanuM nAma paNa azunna jANavU, je kAraNa mATe saMkze eno kadarasa vadhe, ane vizodhe ghaTe, tethI e nava, pApaprakRtimadhye lekhavIyeM, tethI e azujanavaka kayu. pApa prakRtimAhe sAmAnya varNAdi cAra azuja kahyAM . ane ahIM vizeSe nava kahyAM. e nava nedathI zeSa rahyA agIAra neda, te zuja be, sarva lokane iSTa hoya, te naNI tenuM nimittanUta je karma, te paNa vizuLaM teno miSTarasa vadhe, te mATe zuja pu. eyaprakRti kahI. te agIAranAM nAma kahe . zveta, pIta ne rakta, e traNa varNa. eka suranigaMdha. kaSAyala, Amla ne madhura, e traNa rasa. laghu, mRdu, snigdha ane jasa, e cAra sparza. evaM agIdhArane vizeSanaye puNyaprakRti kahIye. e varNAdika vIza nAmanI prakRti kahI // 4 // // have AnupUrvI nAmakarma kahe . // canadagazvaNuputrI, gaI puvijgaM tigaM niAujuaM // pubInada vakke, suha asuha vasudR vidaga g||43 // artha-cauhagazca ke cAra neda gatinI pereM, aNuputrI ke anupUrvI nAma . gazpuvIdhugaM ke gati ne zrAnupUrvI, e behu khetAM dvika kahevAya. ane tigaMniAujuAM ke je vAreM ene potAnA Ayusahita lahiye, tevAre AnupUrvInuM trika thAya. puvIudau~vakke ke zrAnupUrvIno udaya te vigrahagatiyeM, suha ke zuja cAla, zrasuda ke azuna cAla, vasa ke baladanI pereM, umra ke uMTanI pereM, e be prakAre vihagagaI ke0 vihAyogatinAmakarma // ityakSarArthaH // 43 // , cAra nedeM gatinI pereM zrAnupUrvInAmakarma . eka narakAnupUrvI, bIjI manuSyAnupUrvI, zrIjI devAnupUrvI, cothI tiryaMcAnupUrvI. e cAra AnupUrvInAma be. zhAMthI sama Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 zreNivyatirikta narakamAMhe avataratAM eka samaya tyAM lage samazreNiye jAye, tyAMcI jema baladane nAthe kAlI gamANe bAMdhiyeM, tema narakAnupUrvInI udaya, utpattidetra narake ANe. tema tiryaMcamAMhepaNa hisamaya, trIsamaya, catuHsamaya, eka vakrAdika gati avataratAM tiryagAnupurvIno udaya hoya, tema manuSyagatimadhye upajatAM vakragati manuSyAnupUrvIno udaya nAvavo, tema devatAmAMhe avataratAM vkrgtide| devAnupUrvIno udaya. e cAre AnupUrvI, detravipAkanI , tethI jyAM zramazreNithI vale, te kSetre zrAnupUrvI udaya zrAve. tathA jyAM pAgala narakaTika kahyu, tyAM narakagati ane narakAnupUrvI, jyAM tiryakchika kA, tyAM tiryaMcagati tiryaMcAnupUrvI. jyAM manuSyahika tyAM manuSyagati, manuSyo. nupUrvI. jyAM surahika tyAM devagati ne devAnupUrvI. e be ve prakRti hikazabdeM levI. e saMjJA pUrva nathI kahI, te mATe ahIM kahI. __ jyAM trika kahe, tyAM Ayu sahita traNa levI. narakatrika te narakagati, narakAnupUrvI, narakAyu. tiryacatrika te tiryaMcagati, tiryagAnupUrvI, tiryagAyu, e trikasaMjJA kahIye. ema manuSyatrika te manuSyagati, manuSyAnupUrvI, manuSyAyu. devatrika te devagati, devAnupUrvi, devAyu.e AnupUrvI nAmakarmano udaya,jIvane jevAreM be samayAdikanI vigrahagati kare, tihAM thAya. ema AnupUrvInAma kardA. have vihAyogati nAma kahe je. je karmanA udayathI prANI cAlato thako vRSana e. Tale baladanI pereM, temaja hAthInI pereM, haMsAdikanI pereM, jalI rIteM cAle, te karmaprakRtinuM nAma zujavihAyogati kahIye. tathA je karma udayeM UMTanI pereM, kharanI pereM, tIDanI pereM, cAlatAM banne paga ghasAya,evI mAThI cAlane jIva pAme, te azuna vihAyogati kahIye. pUrve gatinAma kA, tethI ene jinnapaNuM jaNAvavAne vihAya ke thAkAzanAma pUrva joDyu, tethI khagati paNa kahIye. avakAze cAlavU, te vihAyogati kahIye, e traNa jIvane hoya. ema cauda piMDaprakRtinA pAMzaTha tathA paMccottere nedarnu svarUpa karvA // 43 // // have zrAu pratyeka prakRtituM kharUpa kahe . // paraghA udayA pANI, paresiM baliNaMpi doi mriso|| usasiNa laiijutto, haveza UsAsanAmavasA // 44 // artha- paraghAudayA ke parAghAtanAmakarmanA udayathI pANI ke0 prANI eTale jIva, te paresiM ke potAthakI bIjA baliNaMpi ke balavaMta jIvane paNa hokariso Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 36e ke0 puHkheM jIpavA yogya aMga hoya. ane usa siNalachijutto ke0 zvAsoDAsana labdhi yukta eTale pAma te havezUsAsanAmavasA ke jazvAsanAmakarmane vaze eTale udayeM karI hoya // ityadarArthaH // 4 // __ parAghAta nAmakarmanA udayathI jIva, avyaprANa je pAMceMjiya, traNa bala, zvAsovAsa zrane Ayu. e daza avya prANane dhare tathA jAvaprANa te jJAna, darzana ane cAritrarUpane dhare, tene prANizabdeM jIva kahIye. te paresiM ke Apa vinA bIjA jIvane tathA vairIne paNa urbarSa eTale phuHkheM, ghaNe upAyeM karI eha parAjavyo jAze ? evI buddhi, balavaMtane paNa upajAve, to nirbala vairIthI kevI rIteM zrAsaMgyo jAya ? eTale je karmanA udayathI sabala rAjasanAmAM paNa bolato thako bIka na rAkhe, paraMtu ulaTA tenAthI bIjA ghaNA jaNa bIhe, tenA darzanamAtrathI paNa vairI kaMpAyamAna thAya. evo pratApavAn je jIva hoya, te parAghAta nAmakarma. e prathama pratyeka prakRti jANavI.. .. uzvAsa ke UMco zvAsa zarIrAcyaMtaracAri vAyuvizeSa, AnaprANa eve nAme, enA kahevAthakI niHzvAsa paNa levo,je nIco uzvAsa mUkavo, te niHzvAsa jANavo, e behu je karmanA udayathI sukheM lahI zake, te karmanuM nAma, zvAsobAsanAmakarma jANavU. e ladhinuM nAma zvAsovAsalabdhi, e behu karmanA udayathI hoya te jaNI audAyakI prakRti kahIye. teNe labdhiyukta eTale sahita jIva hoya ane zvAsovAsa paNa paryAptine udayeM tadyogya pujala grahI zvAsozvAsapaNe pariNamAvI avalaMbi mUkIyeM evI zakti hoya, ane zvAsozvAsa vyApAravyaya karI zvAsozvAsa prANa e traNano neda tathA sarva labdhi dAyopazamikI zAstre kahIyeM baiye paNa te prAyika vacana je je jaNI vaikriyalabdhi, AhArakalabdhi ityAdika audayikI paNa hoya. tathA vIryAtarAya dayopazama paNa eno nimitta hoya. te mATe audayikI thakAM dAyopazamikI kedetAMthakAM paNa virodha nathI. // have AtapanAmakarmanuM svarUpa kahe . // ravIbibena jiaMgaM, tAvajuaM AyavAna nnjlnne|| jamusiNa phAsassa tadi, lodiyavaramassa udatti // 45 // artha-ravibiMbeujiaMga ke sUryamaMDalane viSe ratnanA jIvana aMga, tAvajuoM ke tApa naSNa prakAza sahita te zrAyavAja ke zrAtapanAmakarmanA udayathI hoya, paNa najajalaNe ke0 te zrAtapanAmakarma agni zarIreM na hoya. jamusiephAsassatahiM ke je jaNI uSNasparzano udaya te aminA zarIreM le tathA lohiyavasassaudautti ke rAtA Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 varNano udaya je tethI uSNa thako paNa rAto prakAza kare ne // ityadarArthaH // 45 // sUryane vimAne je ratnanA bAdara ekeMjiya paryAptA pRthivIkAyithA jIva le tenAM zarIra, zItasparzavaMta , tema utAM paNa tejaH prakAzanaSNatA kare, tAvamAdika tApa nIpajAve uSNaprakAza ajavAddhaM kare sUryamaMDalane viSe ratnanA jIvana aMga. te AtapanAmakarmanA udayathI evo zarIrano tejaHprakAza pAme e karma, bAdara pRthivIkAyithA paryAptAne prAyogya hoya, te laNI bIjAne eno udaya na hoya; ko kaheze ke e karmano udaya agninA jIvane paNa haze, je mATe te paNa jaSNaprakAza kare le ? te niSedhe je. jvalana eTale agninA jIvane te karmano udaya nathI, teukAyithA jIvane zarIrathA. zrayI uSNasparzano udaya ne tethI te agni jema jema Dhakamo hoya, tema tema te agnimAMhethI vIbaDelA keTalAeka agnikAyiyA jIva tenA zarIrano uSNasparza ApaNA zarIre lAge be. paNa te prakAza naSNa jANavo nahIM. te naNI atyaMta pUrathako tApa na kare. jema jema najIka hoya, tema tema tApa kare ane sUryamaMgala to dUra thakI tape. tathA agninA zarIreM vyavahAreM karI rAtA varNano udaya ne tethI karI teno prakAza rAto thAya ne mATe raktavarNa je pranA te teukAyiAjIvanAM zarIra jANavAM paNa yAtapa nathI. e jAva . // 45 // // have udyotanuM svarUpa khe.|| aNusiNa payAsarUvaM, jiaMgamujo ae jjoaa|| jaya devuttara vikina, joisa khajo mAzva // 46 // artha-aNusiNa ke je anuSNa eTale uSNa nahIM, paraMtu zIta hoya ane payAsarUvaM ke prakAzarUpa eTale prakAza sahita je jiaMgamujopaezha ke je jIvanuM zarIra, udyota kare te zahAM ujoA ke udyotanAmanA udayathI jANavo. jara ke yati ane deva ke devatAne uttaravi kiza ke uttaravai kriyarUpa karatAM hoya josa ke jyotiSImaMgaleM vimAna khajoamAzva ke khadyotA dikanI pereM zarIre udyotatAno udaya hoya. // itydraarthH||46|| uSNaprakAzazrI ninna je zIta prakAzarUpa ajavAyU~ kare, je uSNasparzaprakAza agni kare tethI jinna prakAza kare, tenA udayathI jIvana aMga kahetAM zarIra, zItaprakAza ajavAyU~ kare. te karmaprakRtinuM nAma udyota kahIye. ahIM udyotanA udaya khAmI dekhADe . yati eTale sAdhu, vaikriya labdhiyeM karI uttara vaikriyarUpa kare tathA devatA paNa Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 371 mUlagA javadhAraNIya zarIrathI bIjuM jAvA zrAvavA sAru uttaravai kriyarUpa kare, teno prakAza zIta hoya, te udyotanAmanA udayathI jIvane jANavo. tathA jyotiSI je caMdramA, graha, nakSatra, tArA, e cAre jAtinA jyotiSInA vimAneM je pRthivIkA yiyA ratnanA jIva, tenAM zarIra be; tene udyotano udaya jANavo. tema khajukhAne paNa jAvo. yadi zabda kI ratna auSadhi pramukha rAtreM dIpaka sarakhI dekhAya be, e rIteM jyAM zItaprakAza dekhAya, tyAM udyotanAmakarma udaya jAvo. // 46 // // dave guru laghu tathA tIrthaMkaranAmanuM svarUpa kahe . // gaM na guru na lahu, jAya jIvarasa aguru lahu udayA // tice tihucprassavi, pujo se udarja kevaliNo // 47 // artha - aMgaM ke0 zarIra, nagurunalahuzraM ke0 jArI paNa na thAya chAne halavuM paNa na thAya, jAyajI vassAgurula hunadayA ke0 jIvane aguru laghunAmakarmanA udayathI hoya ti ke tIrthaMkaranAmakarmanA udayathI tihuzraNassavi ke tribhuvanane eTale svarga mRtyu pAtAlavAsI jIvone paNa puko ke0 pUjanIya hoya. udakevaliyo ke0 teno udaya kevalIne hoya // ityarArthaH // 47 // ii ho jIvanuM zradArikAdika zarIra, te guru eTale nArI atyaMta sthUla nirvayuM na jAya evaM paNa na hoya tathA laghu eTale halavuM atyaMta durbala paNa na hoya, jo atyaMta laghu hoya to vAyare umADatAM rAkhyuM na jAya, tethI atyaMta sthUla paNa nahIM ane atyaMta kuza paNa nahIM. evaM samadhAraNa zarIra, je karmanA udayathI lahIyeM, te karmanuM nAma gurulaghunAmakarma jAvaM. ve tIrthaMkara nAmakarma kaDe ve tIrthaMkara nAmakarmanA pradezodayAthI paNa zrAjJAaizvarya anya prANInI apekSAyeM vizeSa hoya tathA je naveM tIrthaMkara padavI pAmaze, te javane viSe kalyANaka mahotsaveM iMdrAdika pUje, stave tathA eka AhAranihAra karatAM koi dekhe nahIM, bIjaM rogarahita sugaMdhisahita prasveda, mala rahita zarIra hoya. trIjuM sugaMdhimAn zvAsozvAsa hoya. cothuM lohI, mAMsa ujjvala. e cAra atizaya janmathI pradezodaya hoya tathA cAra ghAtIyAM karma, kSaya karayA paDhI kevalajJAna pAme thake tIrthakaranAmakarmane udayeM samavasaraNAdi vijUti hoya, pAMtrIza guNa sahita vANIyeM karI vyajanane pratibodhi tIrthaMkara kahetAM sAdhu, sAdhavI, zrAvaka, zrAvikArUpa caturvidha saMghanI sthApanA kare tathA prathama gaNadharanI sthApanA kare tathA dezanA phala na thAya tathA karmI gIyAra atizaya thAya. devatAnA kasyA uMgaNIza atizaya hoya, e sarva tIrthaMkara nAmakarmanA rasodayathI thAya // 47 // For Private Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 __ // have nirmANa nAmakarmanuM svarUpa kahIyeM baiyeM. // aMgovaMga niyamiNaM, nimmANaM kuNai suttahArasamaM // uvaghAyA uva hammai, sataNu avayavalaMbi gAhiM // 47 // artha-aMgovaMga ke aMgopAMga niyamiNaM ke gamarnu gama thANavU, te nimmANaMkuNa ke nirmANanAmakarma kare, suttahArasamaM ke te sUtradhAra sarakhaM jANavU. uvaghAyA ke0 upaghAtanAmakarmathI uvahammara ke haNAya, pIDAya, sataNu ke0 potAnA zarIranA,zravayava ke avayaveM karI laMbigAhiM ke paDajInI coradaMtAdikeM karI ||shtydraarthH||4|| __ audArikAdika traNa zarIranAM aMgopAMga hAtha, paga, peTa, puMTha, mastakAdika je jyAM jozye, te tyAM thApe, paNa pheraphAra na hoya. hAthane gameM paga na hoya,ane pagane ThAme hAtha na hoya, paraMtu pagane sthAnakeM paga ane hAthane sthAnake hAtha hoya, ema paMceMjiyapaNuM je jyAM te tyAM hoya, ema aMgopAMgano niyama nirdhAra, je karmanA udayathI jIva kare, te nirmANanAmakarma. e kama karI aMgopAMganAmeM karI nIpajAvyAM je aMgopAMga tenAM gama, vyavasthA hoya. ahIM dRSTAMta dekhADe je. jema sUtradhAra,kASTapASANanI putalIno karanAra pUtalIne ghaDato jUdAM jUdAM hAtha paganA zrAkAranA kASThakhaMga te jyAM jevA jozye tyAM tevA melIne pUtalI kare, te nirmANanAmakarma. have upaghAta nAmakarmanuM svarUpa kahe . upaghAta nAmakarmathI jIva haNAya, pImAya, skhalanA pAme. zeNe karI skhalanA pAme? te kahe . sataNuavayava ke potAnAM aMga, paDajIjI, coradaMta, tathA adhika aMguli hoya. tathA rasolI pramukha adhika aMgeM karI tathA ne aMgeM karI jIva duHkha pAme,te upaghAtanAmakarmano udaya jANavo. // have trasAdika daza prakRtinuM svarUpa kahele // viti cana paNiMdi tassA, bAyara bAyarAjiA thUlA // nia nia pajAti juA, pajAtA la6i krnnehiN||4e|| artha-vi ke be iMjiya, ti ke teMjiya, caTa ke0 cauriMjiya, paNiMdi ke paMceMjiya jIva, te tassA ke prathama trasa nAmakarma. bIjuM bAyara ke bAdaranAmakarmanA udayathI bAyarA jiyAthUlA ke jIva bAdara, sthUla kahevAya, sUkSma phITI bAdara thAya. trIju niyaniapaUtijuzrA ke potapotAnI jeTalI paryApti hoya teTalI paryApti sahita jIva hoya,te paUttAlakikaraNe hiM ke0 aparyAptA labdhiyeM karI tathA karaNe karI e be nedeM karI paryAptA temaja aparyAptA paNa be nedeM jANavA // ityakSarArthaH // 4 // 1je trAsa pAme tApAdikeM karI phuHkhathakI bIka pAmato bAyAyeM Ave tathA thA Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 373 hArAdikane sthAnAtareM jAya te trasa je karmane udayeM jIva sthAvarapaNuM bAMkI be iMdriyAdikatrapaNuM pAme, trasa nAma dharAve je karmanA udayathI te trasanAmakarma. tathA je karmazrI jIva, trasapaNuM mUkI thAvarapaNuM pAme te sthAvaranAmakarma. bIjo bAdara eTale iMdriyeM grahavA yogya, jo paNa ekeMdriya pRthivyAdika cAranAM zarIra, eka, be tathA saMkhyAtAM mayAM thakAM paNa iMdriyeM grahavAya nahIM, kevala asaMkhyAtA zarIrano piMka IjiyeM grahavAya, te paNa bAdara kadevAya zrane jo asaMkhyAtA asaMkhyAtA nedeM male, to paNa je iMdriyeM na grahavAya, te sUkSmazarIra kahIyeM. e be prakRti paNa pula vipAkInI a. tethI ApaNuM vipAkazarIra, pula dekhAve, te jaNI bAdaraparyAyanuM nimitta, te bA - daranAmakarma thane je sUkAparyAyanuM nimitta, te sUkSmanAmakarma. ema vAdaranAkarma ne sU nAmakarma be sAyeM kahyAM. 3 have trIjuM paryAptinAmakarma kahe be. je karmanA udathI jIva, AraMjelI paryApta pUrNa karayA vinA mare nahIM, te paryAsinAmakarma jANavuM. tyAM ekeMdriyane ghUranI cAra paryAti tathA vikaleMdriyane ane sanniyA paMceMdriyane jASA hoya, te jaNI pAMca paryA ti hoya, tathA sanniyA paMceMdriyane mana hoya, te jaNI va paryApti utpattinA prathama samayI raMne. te yApa thApaNI AraMbhelI paryApti pUrNa karayA paDhI mare, paNa adhuriyeM na mare, te labdhiparyApto tathA karaNa eTale AhAra, zarIra ne iMdriya paryApta pUrNa nathI tha, tyAM sudhI tene karaNa paryApto kahIyeM. ane pUrNa thAya paDhI karaNAryApto kahIyeM. athavA je je paryApti pUrI karI nathI te tenI apekSAyeM karaNa paryAto ne pUrI karI tenI apekSAyeM karaNaparyApto ane je karmanA udayathI kharaMnelI paryApti, pUrNa karayA vinA mare, te labdhiparyApto hoya. te paryAptanAma karma. tyAM paryAptikahetAM pujalanA upacayathI thayuM je pulapariNamanahetuzakti vizeSa, te viSaya nedeM va prakAre be. 1 AhAra, 2 zarIra, 3 iMdriya, 4 svAsozvAsa, 5 jASA, 6 mana. e va paryApti be. te madhye 1 je zaktivizeSeM jIva, pujala yahI khala rasa jUdA kare, te zrAhAraparyApti. 2 je zaktivizeSeM rasa thayo tene sAta dhAtupaNe parimAve, te bIjI zarIraparyApti. te dhAtune dravyeMdriyapaNe pariNamAvavAnI zakti, te zrIjI iMdriyaparyApti. 4 zvAsozvAsa vargaNAdala lai zvAsapaNe pariNamAvI avalaMbI mUkavAnI, te cothI zvAsozvAsaparyApti 5 jASAdravya lai jASapaNe pariNamAvI - valaMbI mUkavAnI zakti, te pAMcamI jASAparyApti. 6 manodravya lei manapaNe pariNamAvI valaMbI mUkavAnI zakti, te bahI manaHparyApti. e bae paryAptino AraMbha samakAleM hoya, te pachI eka samayeM zrAhAra paryApti pUrNa kare, te pachI aMtaramuhartte zarIraparyA si For Private Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 pUrNa kare, te par3I audArika zarIravAlo aMtaramuhUrta muharttane AMtare zeSa cAra paryApti pUrNa kare dhane vaikriya tathA AhAraka zarIravAlo samayane aMtare pUrNa kare. AgalI be paryApti sUkSma , tethI kAlano phera thAya. jema ujaNI kAMtanArI, sAtheM kAMtavA beThI temAM je sthUla kAMte, te vahevU kokahuM puruM kare ane sUkSma kAMte te, mor3eM kokahu~ jare, ema paryAtine paNa nAvavI // 4 // // have pratyeka nAmakarma kahe . // patte ataNU patte, udaeNaM daMtaaghmiAi thiraM // nAjuvari sirAi suhaM, sunagAu~ savajaNazcho // 5 // arthaH-patteataNU ke audArika tathA vaikriya zarIra, pratyeka eTale jIva jIvapratye jAI juI nirAduM zrApa ApaNI niSTAnuM zarIra hoya.' udaeNaM ke je karmanA ja. dayazrI te patte ke pratyeka nAmakarma, eTale sAdhAraNa anaMtA jIvana eka zarIra ni. goda le. te mUkIne pratyeka zarIrapaNuM pAme je karmathI; te pratyekanAmakarma. tathA pratye. kapaNuM mUkI sAdhAraNamAMhe avatare, sAdhAraNa nAma dharAve je karmanA udayathI te sAdhAraNanAmakarma. tathA 5 daMtahimAthiraM ke0 daMta asthi pramukha avayavano dRDha baMdha hoya sthira nizcala hoya, je karmanA udayathI te sthiranAmakarma. tathA kAna, pApaNa, jIna pramukha zarIrAvayava, je karmanA udayathI asthira eTale capala hoya, te asthiranAmakarma. e be prakRtino udaya avirodhI , dhruvodaya jaNI sAthe hoya. 6 have zujanAmakarma kahe . nAnivari sirAzsuhaM ke nAjI uparalAM aMga hasta pramukha mastakAdika avayava zujanAmakarmanA udayathI zuja hoya, tene sparze ko zraprIti na pAme tathA nAjInI nIcenAM aMga je paga pramukha,te jene lAge tethI te aprI. ti pAme,te azujanAma karmathI hoya. ebe prakRti paNa dhruvodayI udayeM avirodhinI be. have saujAgyanAmakame kahe je. sunagAu~savajaNAzTho ke saunAgyanAmakarmanA udayathI jIva tathAvidha upakAra kasyA vinA tathA svajanAdika saMbaMdha vinA paNa sarvajanane iSTa, vakhana hoya, subAhunI pereM. tathA do gyanAmakarmanA udayathI jIva, kozne ghaNA upakAra kare to paNa tathA svajanAdikane paNa vasudevanA pUrvanavano jIva, naMdISeNanI pereM aniSTa lAge, te daurjAgyanAmakarma // 50 // // have susvaranAmakarma kahe . // susarA mahura suda kuNI, AzjhA savaloa ginava // . jasa jasakittI, thAvaradasagaM vivajA // 1 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 375 artha-susarA ke sukharanAmakarmanA udayazrI mahura ke madhura mITho, suha ke sukhadAyi, kuNI ke dhvani eTale svara hoya. AzjA ke zrAdeyanAmakarmathI te puruSanuM savaloza ke sarva lokane gina ke0 grahavAyogya evaM varDa ke vacana hoya, jasajasakittI ke yazakIrtinAmakarmathI jIvanI yaza,kIrti sarvatra hoya. thAvaradasagaMvivaULa ke sthAvaradazako e thakI viparItArtha jANavo // ityakSarArthaH // 51 // kokIlAnI pereM jINo, mIge, zuka, zuka sAlahI kahetA menA tathA mayUranI pereM zuna sukhadAyi puHkhavAraka svara lahIyeM, te susvaranAmakarmanA udayathI jANavo. tathA khara, uMTa, phetakArI, luMkamI, mArjAra, ghUDanA zabdanI pereM kamavo, kAganA svaranI pereM aniSTa, ghogharo virUpa svara pAmIyeM, te phuHsvaranAmakarmano udaya, e nASAparyApti pUrI kasyA palI hoya, te naNI vacanapratibaMdha ke ane zrotraMjiyane sukhadAyI tathA uHkhadAyi hoya. _e AdeyanAmakarmanA udayathI jIvanuM vacana, zuna zakunanA vacananI pereM iSTa mAnavA yogya sukheM samajavA yogya hoya, temaja anAdeyanAmakarmanA udayathI jIva jo paNa mAyuM hitakAraka vacana kahe, topaNa tenuM vacana kozne suhAya nahIM, azuna zakunanI pereM aniSTapaNe mAne, susvara thakA paNa apazakunanI pereM suhAya nahIM.ahIM thAdeyathI mAnya vacana hoya ane susvaranAmakarmathI sukaMTha hoya eTalo neda jANavo. 10 je ekadizeM nAma vistare, te kIrti; ane je cAre dizAyeM zonA bolAya, te yaza, athavA dAna zIlAdika guNeM karI zojA vadhe, te kIrti ane potAnA parAkrameM avyannAva zatrujayAdika guNa vistareM, tene yaza kahIyeM. e be vAnAM je karmanA udayathI jIva lahe, te yazaHkIrtinAmakarma. tathA jenA udayathI yazaHkIrti na lahe, te ayazaH. kIrtinAmakarma. e trasa dazako kahyo. ane e thakI viparIta ulaTo artha sthAvarAdika daza nAmakarmano je neda, je jaNI trasa phITI sthAvara thAya, te sthAvara nAma karma, temaja bAdarapaNuM phITI sUkSmapaNuM pAme, ema anukrameM sthAvara dazaka jANavU. eTale trasaviMzatinuM svarUpa kahyu. e rIteM nAmakarmanA zamazaha tathA trANu tathA ekaso ne traNa nedatuM svarUpa kaDuM. // 51 // // have gotra tathA aMtarAya e ve karma kahe . // goaMhucca nIaM, kulAla iva sughama juMnalAInaM // vigdhaM dANe lAne, noguvanogesu viriea // 5 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 artha- goyaM ke gotrakarma, uha ke be nedeM . eka ucca ke uccairgotra, bIjuM nIzaM ke nIcairgotra, tyAM kulAlazvasughaDa ke kuMjAranI pereM ghaDelA nalA ghamA sarakhaM uccairgotra, ane jhuMjalAIoM ke kuMjAra azuna jhuMjala eTale madirA pramukhano ghamo paNa ghaDe, tenA sarakhaM nIccairgotra, tathA vigdhaM ke aMtarAyakarma pAMca nedeM eka dANe ke dAnAMtarAyakarma, lAne ke lAnAMtarAyakarma, joga ke jogAMtarAyakarma, uvanogesu ke upajogAMtarAyakarma, virie ke vIryAMtarAyakarma // itykssraarthH|| 5 // te gotrakarmanA be neda. eka uccairgotra, bIjaM nIccairgotra, te be dRSTAMteM karI samajAve 3. viziSTajAti kSatriyakAzyapAdika, ugrAdikakula, uttama balaviziSTarUpa aizvarya, tapo guNa, vidyAguNa sahita hoya te uccairgotra tathA nikAdika, kulahIna jAtyAdika lahe. te nIcairgotra. jema kulAsa eTale kuMjAra te nalA ghamA nIpajAve, te lokamAM kusuma, caMdana, zrAkhA eTale akSatazaM pUjA pAme, maMgalakArye kalaza sthApe, tema uccairgotranA udayathI jIva viziSTa jAtyAdika guNeM karI jo paNa buSTyAdikeM hIna hoya topaNa uttama jAtikulAdika guNe karI manAya. tathA nIccairgotranA udayathI jIva jujalA eTale madirAnuM gama je ghamo te jopaNa madirAhIna hoya topaNa mAna na pAme, temaja jo buTyAdika guNavaMta hoya, to paNa nIcakula mATe te jIva pAMti na pAme. e rIteM gotrakarma kaDaM.. have zrApamuM aMtarAyakarma kahe je. enA pAMca neda je. je karmanA udayathI jIva, zuddhaavya bate, zuddha pAtra male thake dAna devAne vAMDato paNa dAna thApI na zake, te pahelu dAnAMtarAyakarma. je karmane vaze devAvAlo batA iSTa vastu vAMbato yAce tathA vyApAreM mAhyo thako paNa iSTa vastu na pAme, tenuM nAma bIjaM lAnAMtarAyakarma. tathA je eka velA jogavAya, te phUla AhArAdika loga avya ute jogavavA vAMDato, virati vinA nogavI na zake, te trIju nogAMtarAyakarma. tathA je ghaNA vakhata nogavAya, te upatnoga, evA strI tathA AjaraNAdikanA upanoga vAMbato, AcaraNAdika bate hu~te je karmanA udayathI paherI jogavI na zake, te cothu upanogAMtarAyakarma. tathA je karmanA udayathI mithyA kriyAne samartha thako paNa jIva, te kriyA karI na zake, te bAlavItirAyakarma. tathA je samyakdRSTi sAdhu mokSArthe kriyA karavAne hIDe, eTale pravarte, to paNa karI na zake, te paMmitavIryAMtarAyakarma. tathA jeNe karI dezaviratipaNuM vAMDato pAlI na zake, te bAlapaMmitavIryAtarAyakarma. e pAMcamuM vIryAMtarAyakarma jANavU. // 5 // Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 377 G karmanI mUlaprakRti 7. 3 mithyAtvamohanIya. 1jJAnAvaraNIya karma. 4 anaMtAnubaMdhakodha. 2 darzanAvaraNIya karma. 5 apratyAkhyAna krodha. 3 vedanIya karma. 6 pratyAkhyAna krodha. 4 mohanIya karma 7 saMjvalana krodha. 5 AyuH karma. 7 anaMtAnubaMdhImAna. 6 nAma karma. e apratyAkhyAnamAna. 7 gotra karma. 10 pratyAkhyAnamAna. G aMtarAya karma. 11 saMjvalanamAna, 5 jJAnAvaraNIyanI prakRti 5. 15 anaMtAnubaMdhImAyA. 1 matijJAnAvaraNIya. 13 apratyAkhyAnamAyA. 14 pratyAkhyAnamAyA. 2 zrutajhAnAvaraNIya. 15 saMjvalanamAyA 3 avadhijJAnAvaraNIya. 4 manaHparyavajhAnAvaraNIya. 16 anaMtAnubaMdhI lona. 5 kevalajJAnAvaraNIya. 17 apratyAkhyAna lona. e darzanAvaraNIyanI prakRti e. 17 pratyAkhyAna lona. 1 saMjvalana lona. cakSudarzanAvaraNIya. 20 hAsyanokaSAya. acakudarzanAvaraNIya. 21 ratinokaSAya. 3 avadhidarzanAvaraNIya. 22 aratinokaSAya. 4 kevaladarzanAvaraNIya. 23 zokanokaSAya. 24 nayanokaSAya. 6 nizAnizA. 25 jugupsAnokaSAya. 7 pracalA. 26 puruSavedanokaSAya. pracalApracalA. 27 strIvedanokaSAya. ee thINacI. 27 napuMsakavedanokaSAya. 2 vedanIya karmanI prakRti . 4 AyuHkarmanI prakRti 4. 1 zAtAvedanIya. 1 devAyu. 2 azAtAvedanIya. 5 manuSyAyu. 27 modanIyanI prakRti 7. 1 samyaktvamohanIya. - 2 mizramohanIya. 5 nijA. 3 tiryagAyu. 4 narakAyu. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 103 nAmakarmanI prakRti 103. 31 taijasakAmaNa baMdhana 1 narakagati nAmakarma. 32 kArmaNakArmaNa baMdhana. 2 tiryaggati nAmakarma 33 audArikasaMghAtana3 manuSyagati nAmakarma 34 vaikriyasaMghAtana. 4 devagati nAmakarma. 35 AhArakasaMghAtana. 5 ekeDiya jAtinAma. 36 taijasUsaMghAtananAma. 6 veMghiya jAtinAma. 37 kArmaNasaMghAtananAma7 teMjiya jAtinAma. 37 vajaSajanArAcasaMghayaNa. 6 caturiMjiya jAtinAma. 3e SananArAcasaMghayaNa. e paMceMjiya jAtinAma. 40 nArAcasaMghayaNa. 10 audArika zarIranAma. 41 ardhanArAcasaMghayaNa. 11 vaikriya zarIranAma. 42 kIlikAsaMhanana. 15 zrAhArakazarIranAma. 43 bevahusaMhanana, 13 tejaszarIranAma. 43 samacaturastrasaMsthAna. 15 kArmaNazarIranAma. 45 nyagrodhasaMsthAna. 15 audArika aMgopAMga. 46 sAdisaMsthAna. 16 vaikriya aMgopAMga. 47 vAmanasaMsthAna. 17 AhAraka aMgopAMga. 40 kubjasaMsthAna. 17 audArikaudArika baMdhana. 4e DhuMmasaMsthAna. 1e audArika taijasUbaMdhana. | 50 kRlavarNanAma. 20 audArika kArmaNabaMdhana. 51 nIlavarNanAma. 21 audArikataijasa kArmaNabaMdhana. 55 lohitavarNanAma. 25 vaikriyavaikriya baMdhana. 53 hArijavarNanAma. 23 vaikriyataijasa baMdhana. 54 zvetavarNanAma. 24 vaikriyakArmaNabaMdhana. 55 suranigaMdha. 25 vaikriyataijaskArmaNabaMdhana. 56 puranigaMdha. 26 zrAhAraka AhAraka baMdhana. 57 tiktarasa. 27 AhAraka tejas baMdhana. 57 kaTukarasa. 27 zrAhAraka kArmaNa baMdhana. ee kaSAyarasanAmakarma. e AhAraka taijas kArmaNa baMdhana. 60 AmlarasanAmakarma. 30 taijastaijasu baMdhana. 61 madhurarasanAmakarma. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 37e 62 karkazasparzanAmakarma. 7 sthiranAmakarma. 63 mR'sparzanAmakarma. e zujanAmakarma. 64 gurusparzanAmakarma. e sonAgyanAmakarma. 65 laghusparzanAmakarma. e sukharanAmakarma. 66 zItasparzanAmakarma. e zrAdeyanAmakarma. 67 uplasparzanAmakarma. e3 yazaHkIrttinAmakarmaH 60 snigdhasparzanAmakarma. e4 sthAvaranAmakarma. 6e rukSasparzanAmakarma. e5 sUkSmanAmakarma.. 70 narakAnupUrvI. e6 aparyAptanAmakarmaH 71 tiryagAnupUrvI. e sAdhAraNanAmakarma. 72 manuSyAnupUrvI. eja asthiranAmakarma. 73 devAnupUrvI. ee azujanAmakarma. 74 zunavihAyogati. 100 purjaganAmakarma. 75 azunavihAyogati. 101 duHsvaranAmakarma. 76 parAghAtanAmakarma. 102 anAdeyanAmakarmaH 39 jazvAsanAmakarma. 103 ayazaHakIrtinAmakarma. ujyAtapanAmakarma. gotrakarmanI prakRti 3. jae udyotanAmakarma. 1 uccairgotra. 70 agurulaghunAmakarma. 2 nIcairgotra. ra tIrthakaranAmakarma. 5 aMtarAyanI prakRti 5. nirmANanAmakarma. 1 dAnAMtarAya. 73 upaghAtanAmakarma. 2 lAnAMtarAya. 74 sanAmakarma. 3 jogAMtarAya. jya bAdaranAmakarma 4 upajogAMtarAya. 76 paryAptanAmakarma. 5 vIryAMtarAya. cha pratyekanAmakarma. evaM karmanI 157 karma prakRti jANavI. karmanAma. zA. da. ve. mo. Ayu. nAma. go. aM0 samagra. baMdhaprakRti. 5 e 2 6 4 67 2 5 120 udaya. 5 e 2 0 4 67 5 5 122 udIraNA. 5 e 2 kha 4 67 5 125 sattA. 5 e 2. 274 103 5 5 158 148 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 siri hariasamaM eaM, jaha paDikUleNa teNa raayaaii|| nakuNa dANAIaM, evaM viggheNa jIvovi // 53 // thartha- siriharizra ke lakSmInu ghara eTale zrIgRha te jaMmAra, teno adhikArI te paNa zrIgrahI eTale naMmArI samaMevaM ke0 te sarakhuM, e aMtarAyakarma kAM ve jaha ke0 jema te naMDArI pamikUleNa ke pratikUla thake, teNarAyAI ke0 te rAjAdika dAnAdika karavA vAMje, paNa te yogeM nakuNadANAI ke0 dAna lAna nogAdika na karI zake. evaM viggheNajIvovi ke ema aMtarAyakarme karI jIvarUpa rAjApaNa jANavo ||shtydraarth|| naMmArInuM dIdhuM, jema rAjA dIye, lAnne, nogave, tema aMtarAyakarmano jevo dayo. pazama tevo jIva dIye, lAne, jogave, jema te bhaMDArI, ute mAle devarAvavA nahiM de, tAluM na khole to rAjA mAlano dhaNI ne to paNa dakSa, lejha, jogavI na zake. ema AdizabdathakI maMtrIzvara, zreSThI, sArthavAhAdika paNa naMDArI rUMdhi vastunuM dAna, lAna, joga na pAme, tema jIvarUpa rAjA paNa aMtarAyakarmarUpa naMDArIne vaza thako dAna, lAna, noga, upanoga, vIrya, vAMDato paNa dava, lakSa, jogavI, upanogavI tathA vIryavala phoravI na zake, jevAre tene kSayopazameM tathA dayeM karI tathA AtmAne zrAyata vastu hoya, tevAre te yathelAyeM deza, leza, jogave, bala vIrya phorave. eTale aMtarAyakarmanI pAMca prakRti kahI. e rIteM thAve karmanI mUla uttara ekaso ne ahAvana prakRtinAM lakSaNa svarUpa kahyAM teno yaMtra lakhyo // 53 // have e zrApa karma bAMdhavAnA mukhyahetu to mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga, e cAra be. te to Agala cothA karmagraMthane viSe savistarapaNe kaze, paraMtu ihAM sthUla hetu kahe je. tyAM prathama jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIyanA hetu kahe je. pamiNIattaNa nindava, javaghAya pasa aNtraaennN|| accAsAyaNa yAe, AvaraNa ugaM ji jayaI // 54 // zrartha-pamiNIzrattaNa ke gurvAdikanuM pratyanIka eTale aniSTa AcaraNano karanAra, nindava ke ulavave karI, uvaghAya ke upaghAya eTale haNave vinAzave karI, pasa ke proSa rAkhave karI, aMtarAeNaM ke aMtarAya karave karI, zraccAsAyaNayAe ke0 jJAnadarzananI atyaMta AzAtanA karave karI, zrAvaraNapugaM ke jJAnAvaraNa thane darzanAvaraNa e be AvaraNane ji ke jIva, jayaI ke0 upAya // ityadarArthaH // 54 // 1 matizruta pramukha pAMca jJAnanI tathA jJAnavaMtanI tathA jJAnopakaraNa pustakAdikanI pratyanIkatA eTale aniSTapaNuM, pratikUlapaNuM karavaM, jema jJAna, jJAnavaMtane mA thAya Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 381 vastra, tema kare; 2 tathA nindava eTale jenI pAseMthI jalyo hoya te gurune ulavatAM, tathA jANyAne jAeyuM kahetAM; 3 tathA jJAnavaMta tathA jJAnopakaraNano upaghAta eTale agnizastrAdikeM karI vinAza karatAM; 4 tathA jJAnavaMta upara tathA jJAnopakaraNa upara pradveSa karatAM, aMtaraMga aruci, matsara dharatAM; 5 jaNatAne aMtarAya eTale anna, pANI, vasti, niSedhatAM, kAryaMtareM joDatAM vArtAMtareM lagAvatAM, pavanavicheda karatAM; 6 jJAnavaMtanItyAzAtanA karatAM, e hInajAti be, ityAdika marma bedave karI, jhAla deve karI, prANAMta kaSTa deve karI tathA zrAcArya upAdhyAyane matsara karatAM khakAleM sajAya karatAM, yogopadhAna hIna jaNatAM, khasakAyeM sakAya karatAM, jJAnopakaraNa pAse bate tyAM laghunIti, vaDInIti, maithuna karatAM, paga lagADatAM, thUka lagADatAM, jJAnadravya vinAzatAM, viNasato vekhatAM jJAnAvaraNakarma baMdhAya. tema darzanAvaraNa paNa darzanapratyanIkatA dika doSeM karI baMdhAya. paNa eTaluM vizeSa je darzana eTale cakku, zraca pramukhadarzanI sAdhu, tenA pAMce iMdriya tenA upara virUna ciMtatratAM, tathA sammati tatvArtha nayacakravAlAdika darzanaprajAvaka zAstra, tenAM pustaka te upara pratyanIkatAdi samAcaratAM thakAM darzanAvaraNakarma baMdhAya, ema AvaraNa baMdha hetu benA kA // 54 // // dave zAtA tathA zAtAvedanIya baMdhahetu kahe be. // gurujatti khaMti karuNA, vaya joga kasAya vijaya dA jurja daDha dhammAI, sAyamasAyaM vivajaya // 55 // artha- gurujatti ke0 gurunaktiyeM karI, khaMti ke0 kSamAyeM karI, karuNA ke0 karuNAjAveM karI, vaya ke vrata pAlatAM, joga ke0 saMyamayogeM karI, kasAya vijaya ke0 kaSAya kIMpatAM, dAju ke0 dAnazIlAdika guNeM karI sahita hoya. daDhadhammAI ke0 dRDhadharmI priyadharmI ityAdika zujakAraNe karI, ai ke0 upA, sAyaM ke0 zAtAvedanIyanene sAyaM vivAya ke0 zAtAvedanIya ethI viparItapaNe bAMdhe // ityarArthaH 55 1 guru eTale potAnAM mAtA, pitA, dharmAcArya, tenI nakti eTale sevA karatAM; kSamA eTale samarthA bate pArakA aparAdhane sahana karatAM; 3 parajIvane dukhIyA dekhI tenAM duHkha TAlavAnI vAMchA dharatAM; 4 pAMca mahAvrata tathA aNuvrata nirjhaSaNa pAlatAM; 5 yoga eTale dazavidha cakravAla samAcArIrUpa saMyamayoga sAcavatAM; 6 krodha, mAna, mAyA ne lojarUpa kaSAya tathA hAsyAdikanokaSAya, teno vijaya eTale jIpave karI, udaya zrAvyAne niHphala karatAM; 7 supAtra dAna tathA ajaya dAna detAM, sarva jIvane upakAra karatAM, hita ciMtavatAM; 8 dharmane viSe sthirapariNAma rAkhatAM, eTale maraNAMta heard ke paNa dharmane na mUkatAM, evo dharmarAgasahita jIva tathA ghyAdizabdathakI For Private Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 bAla, vRkSa, glAnAdikanuM vaiyAvacca karato, dharmavaMtane dharma karttavyamAM vartatAM sahAya deto, caityatnakti ruDI pereM karato, sarAgasaMyameM dezavirati pAlato, tathA akAmanirjarA, bAlatapa, zauca, satyAdika zujapariNAmeM varttato jIva, zAtAvedanIya karma upAU~, bAMdhe. e zAtAvedanIyanA baMdhahetu kahyA. tethI viparIte cAlato azAtAvedanIya bAMdhe, eTale gurune virAdhato, akSamAyeM vartato, niHkaruNAyeM pravartato, vrata laya virAdhato, samAcArI lopato, ghaNo kaSAya udIrato, kRpaNatAyeM dharmane asthirapaNe caityAdikanI zrAzAtanAyeM, tathA zIla lopatAM, hAthI, ghomA, badala, uMTa, pramukhane damatAM, nAthatAM, thaMkatAM, pImA detAM, parane zoka saMtApaupajAvatAM, avirati, ahita pariNAmeM jIva, azAtAvedanIya bAMdhe // 55 // // have mithyAtvamohanIyanA baMdha hetu kahe. // umagga desaNAmagga, nAsaNA deva datva daraNehiM // dasaNamohaM jiNa muNi, ceza saMghAi pamiNI // 56 // ' artha- umaggadesaNA ke unmArganI dezanAyeM, magganAsaNA ke0 jhAnAdika sanmAgano vinAza karatAM, devadavaharaNehiM ke0 devatuM avya haraNa karato jIva, dasaNamohaM ke darzanamohanIyakarma bAMdhe. valI jiNa ke tIrthakara, muNi ke0 sAdhu, cena ke0 caitya, te jinapratimA, saMghAz ke saMgha pramukhanA pamiNI ke pratyanIkapaNe darzanamohanIya karma bAMdhe. // - 1 unmArga eTale saMsArahetu je hiMsAdika zrAzrava tene modahetupaNe dekhAmatAM, ekAMtanayeM ekalI kriyA athavA ekalA jJAnazrI mokSa emaja vinaya dayAdika ekAMteM upadezatA; 2 tathA mArga eTale viziSTa kSayopazamajanya viziSTaguNajJAna, darzana, cAritra, samudAyarUpa mokSaprAptihetusvarUpa phalazuddha, tene nasAmave karI eTale sanmArge rahyA je parajIva, tene ekAMtanayanI dezanAyeM karI mArgathakI cUkavato; 3 devapravya, jJAnavyAdika. tyAM derAzarane upayogI eTale kAma thAve, evAM kASTha, pASANa mRttikAdika tathA tannimitta hIraNya, dhanAdika tathA derAzaranI nUmipramukha tene harato tathA devapavye karI gharakArya karato, vyApAra karato, parane devAvya viNAzato dekhI, batI zaktiyeM uvekhI mUkato thako paNa jIva, ahIM darzanamohanIya kahetAM mithyAtvamohanIyakarma bAMdhe. je jaNI eTalAM kArya mithyAtvane udaya hoya. tyAM baMdha, mithyAtvanoja hoya. valI bIjA paNa hetu kahe . jina ke kevalI tathA tIrthakaranI pratyanIkatA eTale avarNavAda bole, je e sarvai be to azucirasa svAda lahe ? tathA samavasaraNAdika zati jogave le to vItarAga zAnA ? ityAdika niMdA karato, tathA muni eTale susAdhu, Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAmA karmagraMtha. 1 373 caitya eTale jinapratimA deharAdika tathA saMgha je sAdhu, sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikAno samudAya. Adi zabdathakI sipha zrutAdika, tenI pratyanIkatA pratikUlapaNuM zrAcaratAM, praheSa dharatAM, avarNavAda bolatAM, emanA guNavarNana aNakarato, jinapravacanamA dekhAmato, uDDAha vadhArato, ayaza karato, ghaNA jIvanA bodhabIja haNe, teNe karI mithyAtva mohanIya bAMdhe, ane pUrve bAMdhyu hoya, tene nikAcita kare // 56 // // have cAritra mohanIyanA baMdha hetu kahe . // vihaMpi caraNamohaM, kasAya dAsA visaya viva samaNo // baMdha nirayA mahA, raMna pariggaha ra ruddo // 57 // artha-vihaM picaraNamohaM ke pahelu kaSAyamohanIya, ne bIjuM nokaSAyamohanIya, e beprakAranuM cAritramohanIya bAMdhe,te kasAya ke kaSAya hAsA ke hAsyAdika tathA visayavivasamaNo ke viSayane viSe tatpara lolupI paravaza citta thako bAMdhe ane je baMdhaznirayAja ke narakAyu bAMdhe, te jIva, mahAraMja ke mahAraMne vartato, pariggahara ke parIgrahamA rAto thako ruddo ke rauadhyAne vartato, eTale mahAkaSAyavaMta, jIvaghAtano karanAra, puSTa pariNAmI hoya // 5 // 1 eka kAyamohanIya, bIjuM nokaSAyamohanIya, ema be ne cAritra mohanIya karma bAMdhe. temAhe je kaSAyane udaya jIva varte, te kaSAyanI cokaDI bAMdhe, jema anaM. tAnubaMdhIyA krodhAdikane udayeM saghalA kaSAya bAMdhe, apratyAkhyAnIyAne udayeM bAra kaSAya bAMdhe, pratyAkhyAnIyAne udaya pratyAkhyAnIyA cAra kaSAya, tathA saMjvalanA cAra kaSAya, e rIteM zrApa kaSAya bAMdhe. saMjvalanAkaSAyane udayeM saMjvalanA cAra kaSAya bAMdhe tathA hAsya karato, nAMma kuceSTA karato tathA bahu bolato thako jIva, hAsyamohanIyakarma bAMdhe. 5 deza dekhavAne raseM, vicitra krImAraseM, mukharIpaNe eTale labAmIpaNe, kAmaNa, mohana karato, parane kutUhala dekhADato jIva, ratimohanIyakarma bAMdhe. 3rAjavedha karato, navo rAjA sthApato, paraspareM saMneDA lagADato, parane arati, uccATa upajAvato, azujakarma karAvavAne utsAha vadhArato, zuja kArye utsAha nAMjato, niSkAraNa ArtadhyAne varttato jIva, aratimohanIyakarma bAMdhe. 4 parajIvane trAsa pamADato, nirdaya paraNAmI thako, jayamohanIyakarma bAMdhe. 5 parane zoka, ciMtA, saMtApa, upajAvato, tapAvato thako jIva,zokamohanIyakarma bAMdhe.6 dharmAvataMsasAdhujananI niMdA karato, tenAM malamalina gAtra dekhI sUga karato jIva, jugupsAmohanIyakarma bAMdhe. 1 zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza, e anukUla viSayane viSe atyaMta zrAsakta thako paranI zrAdekhAi, matsara dharato, mAyA mRSA sevato, kuTila pariNAmeM paradArA sevato jIva, Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 karmavipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 strIveda bAMdhe. 2 saralapaNe svadArA saMtoSeM IrSyArahita maMdakaSAyeM jIva, puruSaveda bAMdhe. 3 tIvrakaSAyeM darzatrInuM zIla jaMjAvato, tIvraviSayI, pazughAtaka, mithyAtvI jIva, napuMsakaveda bAMdhe. cAritriyAno doSa dekhAmato, asAdhunA guNa grahaNa karato, kaSAya udIrato jIva, cAritramohanIyakarma bAMdhe. haveyuH karmanA hetu kahe be. mahAzrAraMbha cakravartti pramukha kRddhi jogavato mUrchA parigraha sahita, ghaviratipariNAmI, anaMtAnuvaMdhiyA kaSAyane udayeM paMceMyinI hatyA niHzaMkapaNe karato, madya, mAMsAdika sAte kuvyasana sevato, kRtaghnatApaeM, vizvAsasohAdika mahoTAM pApa zrAcarato, utsUtra nAMkhato. mithyAtvano mahimA vadhArato, pariNAmeM kRmAdika RNa lezyAyeM varttato jIva azubha pariNAmeM karI nArakInuM zrAyu bAMdhe. // 57 // 9 // ve tiyaMcanA thAyubaMdha hetu kahe. // tiriyA gUDha dipa, saDho sasallo tahA magussA // payaIyata kasA, dAruI matrimaguNo // 58 // artha - tiriyA ke0 tiryaMcanuM yayu bAMdhe. gUDha hi ke0 gUDha hRdayano dhaNI, saDho ke0 mUrkha, dhUrta, sasallo ke0 mithyAtvAdika zavyasahita, tahA ke0 temaja have massA ke0 manuSyanuM zrAyu bAMdhe, te payaIya ke0 prakRti eTale svajAveM taNukasA horer kaSAyavaMta hoya. dArui ke0 dAna devAne rucivaMta hoya. manimaguNo ke madhyama guNavaMta hoya. ityakSarArthaH // 58 // gUDha hRdaya eTale jenA abhiprAyanI koine khabara na paDe, udAyina rAjAne mAravAnI pereM gUDhAniprAya hoya, tathA zava eTale mAyAvI, kapaTI kahe tema kare tathA vANI yeM madhura, pariNAmeM dAruNa hoya, juDuM uvaTa prakAze, yatidhyAnI, yA lokeM mAna pUjAdetuyeM tapa karato, sazasya eTale ApaNI pUjA mahatva nyUna thara jaze ? evA jayeM karI jevAM pApakarma zrAcarayAM hoya, tevAM pUrNa Aloce nahIM, zabya rAkhe, ityAdi mAyA jJAnA tIvra mohAdikeM jIva, tIryagAyu bAMdhe. temaja manuSyAyu bAMdhavAnA paNa vizeSa hetu kahe be. tyAM devatA tathA nArakI to samyaktva karttavyatAyeM zubhajAveM karI manuSyanuM zrAyu bAMdhe, te jaNI javapratyayeM tehane devAyu na baMdhAya tathA manuSya, tiryaMca, jeha prakRti kakSetAM sahejeM upAya kasyA vinA mithyAtvane maMdarasodayeM karI kaSAyano paNa maMdarasodaya hoya. tethI taNu eTale durbala paDhyA evA kaSAya, jema dhAnya na malavAthI durbalatA yAya, evo prakRtiyeM jar3aka dhUli - rekhA samAna kaSAyeM varttato, sahejeM supAtra, kupAtra parIkSA kasyA vinA vizeSa yaza: For Private Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 3nya kIrti, pramukha zraNavAMchato paNa svanAveM dAna devAnI ruci tIvra hoya jene evo, kSamA, zrAjaiva, mAIva, satya, zaucAdika,madhyama guNeM varttato. eTale anAgADha mithyAtvI, guNahIna samyakdRSTi utkRSTaguNanA te jaNI anAgADha, mithyAtvI, madhyama guNazuM saMbodhya eTale bUjavyo, deva, gurupUjA prIya kApotalezyA pariNAmeM jIva, manuSyAyu bAMdhe. // 50 // ||hve devAyunA baMdhahetu kahe . // aviraya mA surAja, bAlatavo'kAma nijrojy|| sarakho agAra villo, sudanAmaM annadA asuhaM // 5 // artha-avirayamAzsurA ke aviratisamyakadRSTayAdika devAyu bAMdhe, bAlatavo'kAmaniGarojAya ke bAlata karI, tathA brahmacarye karI, thakAmanirjarA japA?, zrane saralo ke niSkapaTI, zragAra vilo ke gAravarahita thako suhanAmaM ke zujanAmakamanI prakRti bAMdhe, tathA annahAyasuhaM ke anyathA kapaTa gAravasahita azuna nAmakarmanI prakRti bAMdhe. // 5 // __ aviratisamyakdRSTi, manuSya, tiryaMca, devAyu bAMdhe, gholanA pariNAmeM sumitra saMyogeM, dharmarucipaNe, dezaviratiguNe, sarAgasaMyameM devAyu bAMdhe. bAlatapa eTale phuHkhaganita, mohagarjita vairAgeM karI puSkara kaSTa paMcAgnisAdhana rasaparityAgAdika aneka mithyAtvajJAne tapa karato, sanidAna utkaTa eTale atyaMta thAkaro, roSa gAraveM tapa karato, asurAdikayogya thAyu bAMdhe. tathA akAmaniorAyeM, ajJAnapaNe nUkha, tRSA, TADha, tApa, rogAdika kaSTa saheto, strI zraNa milate zIla dhAraNa karato, viSayasaMpatine anAveM viSaya zraNasevato. ityAdika akAmanirjarAyeM tathA bAlamaraNa eTale kAMhiMeka tatprAyogya zujapariNAmeM vartato, ratnatraya virAdhanAyeM vyaMtarAdi yogya vAyu bAMdhe, tathA zrAcAryapratyanIkatAyeM kilbiSikAyu bAMdhe, tathA mugdhajana mithyAtvInA guNa prazaMsato, mahimA vadhArato, paramAdhAmI- zrAyu bAMdhe. ema zrAyuHkarmanA baMdhahetu kahyA. tathA akarmanUminA manuSyane aNuvrata, mahAvrata, bAlatapa, thakAmanirjarAdika devAyunA baMdhahetu vizeSa ko nazrI, tathA ahI keTalAeka mithyAtvI je tethI tene devAyu kema saMcave? paraMtu tene zIlavatatvapaNe devAyuno baMdhahetu kahevo, ema tatvA TIkAmAMhe kayuM . ___ have nAmakarmanA baMdhahetu kahe . suragatyAdikane trIza zujanAmakarmaprakRtinA baM. dhahetu hoya te kahe . sarala eTale kapaTarahita jevo hRdayamAMhe hoya tevo AcAra bole, kozne paNa kUmAM tola, mApeM karI uge nahIM, paravaMcanabudhirahita, zakigArava, rasagArava, zAtogArava rahita, pApanIru, paropakArI, sarvajanapriya, kSamAdiguNayukta, Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 karma vipAkanAmA prathama karmagraMtha. 1 evo puruSa, zujanAmakarmanI prakRti trIza bAMdhe tathA zrapramattapaNe cAritra pAlato yAdAradvika bAMdhe, arihaMtAdika vIza sthAnaka zrArAdhato, guNavaMtanuM vaiyAvacca karato, jinanAmakarma bAMdhe. tathA e thakI viparIta eTale ghaNo kapaTI, kUDAM tolAM, mAna, mApa karato, parane vaMcato, paradrohI, hiMsAdika pAMca zrAzraveM rAto, caityAdikano virAdhaka, vrata lai virAdhato, traNa gAraveM mAto, hInAcArI, evo jIva, narakagatyAdika cotrI zuja nAmakarmanI prakRti bAMdhe. e zamazaTha prakRtinA baMdhahetu kA. // 5 // // dave uccairgotrakarmanA baMdhahetu kahe . // guNapedI maya radirja, ajaya nAvaNA ruI nicaM // pakuNai jilAi natto, uccaM ni IaradA // 60 // artha- guNahI ke0 guNaprekSI pArakA guNano dekhanAra, mayara hiu~ ke0 ATha madarahita, ayaNAvaNA ruI nizcaM ke0 jaNavA jaNAvavA upara ruci nitya niraMtara hoya. paNa ke0 prakarSai karI kare, jiNAinatto ke jina arihaMtAdikano jakta, uccaM ke0 uccaitra upArje ne nirahArDa ke0 te thakI itara anyathA viparIta guNa dveSamadavaMta hoya, te nIcairgotra bAMdhe // ityakSarArthaH // 60 // jJAna, darzana, cAritrAdikaguNa jyAM jeTalo jANe, tyAM teTalo prakAze, avaguNa dekhIne niMde nahIM, te guNaprekSI kaddIyeM. 1 jAtimada, 2 kulamada, 3 balamada, 5rUpamada, 5 zrutamada, 6 aizvaryamada, 7 lAjamada, cha tapomada, e ATha mada rahita saMpadA batAM mada na hoya jene evo jIva, adhyayana eTale sUtra siddhAMta sUtrayI, arthathI, jaNavA jaNAvavAnI ruci be jene, niraMkAra thako subuddhine zAstra hitabuddhiyeM karI artha sa majAve, hetudRSTAMta dekhAmI, sumati pamADe, kumati TAle. ityAdika parahita karato, nitya eTale sadAkAla pakuNai eTale prakarSe kare. eTale vAne karI jIva, uccairgotrakarma bAMdhe, jina eTale tIrthaMkara deva, zrAdizabdathakI siddha tathA pravacana saMghAdikano aMtaraMgapratibaMdhavaMta evo jIva, uccaigoMtra uccajAti, kulAdikagamya karma bAMdhe. eka viparIta guNavAlo eTale matsarI, jAtyAdika ATha madasahita zrahaMkAreM kara kone Ne NAve nahIM, jina siddha pravacana caityAdikano ajakta evo jIva, dIna jAtyAdigamya nIcagotrakarma bAMdhe // 60 // // dave aMtarAyakarmanA baMdhahetu kahe. // jiNapUcyA vigdhakaro, hiMsAi parAyaNo'jayai vigdhaM // iya kammavivAgoyaM, lirji deviMdasUrIdiM // 61 // iti karmavipAkanAmA prathamaH karmagraMthaH // For Private Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkanAme karmagraMtha. 1 387 - jiyA ke jinapUjAdikano vigdhakaro ke0 vina karanAra, pUjA niSe. dhato, hiMsAiparAyaNo ke0 hiMsAdika zrAzravane viSe tatpara thako, ajaya vigdhaM ke0 aMtarAyakarma upA. zyakammavivAgo ke0 eNI pereM karma vipAka eve nAmeM graMtha, te lihi deviMdasUrI hiM ke0 tapAgacchAdhirAja zrI deveMdrasUrIzvareM lakhyA // itykssraarthH|| 61 // zrI jinapratimAnI pUjAno niSedhanAra, pUjAyeM puSpa, phala, jalAdikanA aneka jIvano ghAta thAya, te jaNI malinAraMjI, te gRhasthane paNa deya be. jema koieka mUrkha, kaTukauSadha pAna sAjA manuSyanI pereM mAMdAne paNa niSedhe, tenI zAtAno aMtarAya kare, te kumati jIva, anAraMjI sAdhunI pereM malInAraMjarogakSayakArI zrauSadhaprAya pUjAdika pratimAraMbha niSedhato, paranA hitanuM vighna karato, aMtarAyakarma bAMdhe. tathA potAnI matiyeM karI jinamata viparItArtha prarUpato, anaMta saMsAra vadhAre, tevAreM anaMta jIvano ghAtaka thAya tathA bIjAne paNa unmArge pravarttAvI anaMta jIvaghAta kare, tetha anubaMdhahiMsAvaMta tathA anubaMdha mRSAbhASI tIrthaMkara dattamArgapravartaka ityAdika anubaMdheMDhAra pApasthAnakano sevanAra jIva, aMtarAyakarma bAMdhe. tathA sAdhune dAnalAjAdikana aMtarAya karato, mokSamArga haNato, evo jIva, paNa temaja jANavo. epereM karmaprakRti, paMcasaMgrahAdika prAcInakarmagraMtha, savistara jor3a mugdhabuddhi, saM paruci jIvane samajAvavA sAruM tathA zrAtmAne paNa parahitakaraNarUpa karuNAjanya nirjarA arthe thoDe akSareM karI, jema vizeSajJAna pAme, tema lakhyo, pustakeM caDhAvyo, te kahe. parama gurugachAdhirAja zithilAcAra nivAraka, tapAbirudadhAraka, jahAraka zrI 1008 zrIjagacaMdrasUrIzvara, paTTaprajAvaka, zrIdeveMdrasUrizvareM tapagaThanAyakeM lakhyo, pustakeM caDhAyo. // atha prazastiH // iti karmavyathomA thikarmagraMthArthasaMvide // gurUpA stiratAH saMto, javaMtu java nispRhAH // 1 // nAdya vidyAvivityai, sAdyanaMtapadAtaye // zrAdyaH karmavipAkA'rtho, jAvyo jAvavizAradaiH // 2 // chaM karma vipAkapAkahatayopAkA hitAyaMtavaiH, pAkanAparanAmasU risurupagUDhaM tataH // etatkarma vipAkasa ccidazaniM sAtmIkurudhvaM janAH ! imedhyAjJAna girichiMdaikaviyazaH, somoktayA saddizA // 3 // karma vipAkaTabArtho 'nvarthaH prAthyarthi jiH svagurunaktAH // prathamAdarze likhitA muninA kalyANasomena // 4 // pratyakSagaNanayA graMthamAnaM sasUtraM // iti zrIbAlAvabodhaH prathamakarmagraMthasahitaH saMpUrNaH // 5 " For Private Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3nata karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. ||AUM namo'rdate // // zratha // ||shrii bAlAvabodhasahita karmastavanAmA dvitIyakarmagraMthaH prAracyate // // tatra // // zrAdau bAlAvabodhakRta maMgalAcaraNam // ||anussttup vRttam // trijagatsRSTisaMtAna, sthitinAzavyavasthiti // dizatyai samamAItyai tripathai hRdyahaThiye // 1 // karma baMdhodayAvasthA, tripura dhRk dRzA dhruvam // tasyai yasyAprazasyAjhA, varivasya zivojavet // 2 // dhyAna dhAmni nidhAyoccaiH, svaguru gurugauravAna // zrImatkarmastave kurve, TabArtha likhanakramam // 3 // // mUla gAthA // tada thuNimo vIrajiNaM, jada guNagaNesu sayasa kmmaaiN|| baMdhudayodIraNayA, sattApattANi khavitrANi // 1 // artha-taha ke tema thuNimo ke stavIza. vIrajiNaM ke0 zrImahAvIradevapratye, jaha ke jema guNagaNesu ke0 guNagaNAne viSe sayalakammA ke0 saghalAyeM karma prakRtipratye baMdhudayodIraNayA ke baMdha, udaya, udIraNAyeM karI sattApattANi ke sattAyeM pAmIne khavizrANi ke pitAni eTale khapAvyAM, nirjasyAM // ityakSarArthaH // 1 // __atha vArtikaM likhyate // jema karma khapAvavArUpa thapAyApagama guNa varNavaze, karmazatra vidArave karI vIra kahIye. jema mithyAdRSTyAdika guNagaNA, zivamaMdira caDhavAne pAvamIzrA eTale pagathiyAM sarakhA jIvanI zudha, zuddhatara, zuddhatama adhyavasAya vi. zeSa. yadyapi te adhyavasAya asaMkhyAtA , to paNa sthUlavyavahAreM cauda kahIye. tene viSe jhAnAvaraNIyAdika ATha mUlaprakRti, matijJAnAvaraNIyAdika uttaraprakRtibaMdha. yogya ekaso ne vIza udaya udIraNAyeM yogya, ekaso ne bAvIza, sattAyeM ekaso ne aDatAlIza, te jihAM jeTalI lahI, tathA jihAM jeTalIno vicheda karI je karmavargaNA dalasAtheM mithyAtvAdika zrAveM karI jIvapradezane dUdha pANInI pereM tathA loha agni male, tevI rIteM ekameka thA, te baMdha kahIyeM. 5 te bAMdhyAM karmanuM sahejeM abAdhA kAla vIte thake apavartanAdika karaNa vizeSa Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. e karI sthitighAta thara thakI miSTa tathA kaTuka, ghAtIyA tathA aghAtIzrA rasanuM ve. da, te udaya kahIye. 3 tehaja karmano udayAvali, prAptarasathI uparalA rasanuM jIvavIrya vizeSe karI kheMcI udayAva limahe zrANI vedavU, te udIraNA. te paNa udayavizeSaja jANavo. ___4 te karmarnu bAMdhavU tathA saMkramaNakaraNe karI ApaNA svarUpane pAmI je karma pra. kRti, tenuM jIvapradeza sAthe malI rahe, kharavaM nahIM, nidhAnanI pereM rahe, te sattA kahIye. e cAra madhye baMdhana tathA udIraNA, e behu jIvanAM karaNa, vIrya vizeSa ke ane udaya, tathA sattA, e behu karaNa nahIM, eTale e nAvArtha je. jema zrIvIra jine je je guNagaNe jeTalI prakRti karmanI bAMdhI, udaya pAmI, udIrI tathA sattAyeM dharI tathA jihAM jihAM jeTalI prakRtino baMdha, udaya, udIraNA, sattA, vicheda lahI je je guNagaNe jeTalI prakRti khapAvIne anukrameM zukharUpI thayA, e apAyApagamAtizaya guNa pragaTavArUpa asAdhAraNa guNastavana karaze. // 1 // ||hve prathama guNagaNAnAM nAma tathA svarUpa kahe . // mi sAsaNa mIse, aviraya dese pamatta apamatte // niaSTi aniahi suhumu, vasama khINa sajogi ajogi guNA // 2 // artha-pahevu mi ke mithyAdRSTiguNasthAnaka, bIjuM sAsaNa ke sAsvAdanasamyakdRSTiguNasthAnaka, trIjuM mIse ke mizraguNasthAnaka, cothu aviraya ke0 thaviratisamyakadRSTiguNasthAnaka, pAMcamuM dese ke0 dezaviratiguNasthAnaka, bahuM pamatta ke pramattaguNasthAnaka, sAtamuM apamatte ke apramattaguNasthAnaka, thAumuM niyahi ke nivRttiguNasthAnaka, navamuM aniyahi ke thanivRttiguNasthAnaka, dazamuM suhuma ke sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka, agIdhAramuM uvasama ke upazAMtamohaguNasthAnaka, bAramuM khINa ke0 kSINamohavItarAgaguNasthAnaka, teramuM sajogI ke sayogIkevalIguNasthAnaka, caudamuM thajogIguNA ke0 ayogIguNasthAnaka. e cauda guNagaNAnAM nAma be. ityakSarArthaH // 2 // ___ tyAM jIvanA guNa, jJAna darzana, cAritrarUpa jIvasvanAva, teno taratamavizeSakRtanedeM karI guNagaNAnAM sthAnaka De te jIvanA paNa neda jANavA. 1 prathama mithyAtva kahetAM jinavacanathI viparItadRSTi eTale jIvAdika tatvanI pratipatti jema dhatturAnAM bIja khAdhe thake zveta vastune paNa pIlI vastu karI paDivaDe, aMgIkAra kare tema mithyAtvamohanIyanA jorathI rAga, dveSa mohAdikanA cinhasahita je devapaNAnA guNe karI hIna hoya, tene deva karI mAne, AraMja parigrahAdikavaMta Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. gurunAM lakSaNe hIna hoya, tene guru karI paDivo, hiMsAdikane dharma karI mAne, yathA nayavacaneM pramANa kI mAne, nityatA, anityatA, ninnatA, aninnatA, sattA, sattA, laghutA, dIrghatA, ema vastunI ekAMtatA mAne paNa sApekSapaNe na mAne tathA saMpUrNa jinavacana sadahato paNa je eka akSara mAtrano avizvAsa thANe, te paNa jamAlInI pereM mithyAdRSTi jANavo. ahIM ko kadeze je mithyAtvadoSe iSTane guNagaNI kema kahIyeM ? teno uttara. ke jo paNa mithyAtvamohanIya prakRti, sarvaghAtInI ne teNe sarva te svapratipatti haNAya, topaNa te meghaghaTA zrAvarita sUryaprajAnI pereM rAtrIdivasa vi. jAganI karanAra, evI prajA, anAvRti hoya, tema jIvane paNa ekAMze ghaTAdikanI pratipatti aviruka hoya. tathA akSarano anaMtamo jAga ughADo sadA sarvadA sarva jIvane rahe, te parama nikRSTa guNanI apekSAyeM mithyAtvIne paNa guNasthAnaka kahyu. tathA koieka kahe ke jevAre mithyAtvI paNa muktihetu kriyA kare, tyAM guNagaNuM hoya anyathA mithyAtvanUmistha kahIyeM. tathA e samyaktvAdika guNa pAmaze, te mATe guNagaNuM kahIye. 2 tathA aupazamika samyaktva pAmI eka samayeM tathA u zrAvati zeSa samyaktva kAla hoye thake anaMtAnubaMdhiyAnA udayathI aupazamika samyaktva vamatAM, dIranA svAda sarakho nAva, mithyAtvaguNasthAnaka pAmyA pahelA, je hoya, te sAsvAdanasamyakdRSTi. guNagaNuM bIjaM jANavU. - 3 tathA mizramohanIyanA udayathI jinavacana upara ruci tharuci beha na hoya, mi. zratA hoya, evA je adhyavasAya te mizradRSTiguNagaNuM, trIjuM jANavU. mithyAtva ane mizra e be guNagaNA audayikanAveM hoya. - 4 tathA viratiguNa jANato, navapratyayeM tathA apratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayeM karI zrAdarI na zake eTale eka jANI na thAdare, na pAle te zreNikarAjAnI peThe tathA jANI, na zrAdare, pAle, te anuttara vimAnanA devatA, tathA jANI zrAdare na pAle, te saMvigna, pAkSika e traNa nAMge varttato 1 dAyika ra aupazamika ane 3 vedaka. e mAMhelo eka tatvarucirUpa samyaktva pAmI je je adhyavasAyeM jinavacana yathAvasthitapaNe pariName, tenuM nAma aviratisamyakadRSTiguNagaNuM cothu jANavU. 5 tathA sAvadyayoganI ekadeze virati kare, jema niraparAdha, nirapekSa, saMkalpI prasa jIva na haNavo. ityAdika hiMsAniSedharUpa samyaktva sahita adhyavasAya je jANe, thAdare, pAle, e nAMgeM vattatAM dezaviratiguNagaNuM pAMcamuM jANavU. ahIM samyaktvasahita nokArasI kare, te paNa emAM jANavI. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 6 tathA mada, viSaya, kaSAya, nijA, ane vikathA. e pAMca pramAdeM karI cAritra, malinAdhyavasAya hoya apramattanA adhyavasAyanI apedAyeM anaMtaguNadInamalina jAevo. dezaviratinI apekSAyeM anaMta guNavizurU hoya, evI mAyA pariNAmeM varttatAM, pramattasaMyata guNagaNuM huM jANavU. 7 tathA te pAMca pramAda rahita anaMta guNavizupha, nizcayacAritre sthiratArUpa te sahita je adhyavasAya, te apramattasaMyataguNagaNuM sAtamuM jANavU. tathA cAritramohanIyanI prakRti ekavIza upazamAvavA tathA khapAvavAne arthe jeNe atyaMta vizuddha adhyavasAyeM karI vIrya vizeSa ubase thake teno rasaghAta, sthitighAta, guNazreNi, guNasaMkrama, apUrvasthitibaMdha. e pAMca vAnAM dhurasamayathI apUrva karaNe kahIyeM. tathA eka samaye aneka jIva guNagaNe caDhyA, te zuka zuddhatarAdika adhyavasAyannedeM kI nivRtti kahetAM pheraphAra hoya, tyAM enuM nAma nivRttiguNagaNuM paNa kahIyeM, e zrApamuM jANavU. zrahI samaya samaya, anaMtaguNa vizuddhi hoya. ___e tathA navame guNagaNe aneka jIva eka samaye caDhe, tene adhyavasAyeM pheraphAra na hoya, tethI enuM nAma thanivRtti kayu. tathA bAdara ke0 mahoTA khaMma saMpasaya ke kaSAyanA ahIM kare, eTase e guNagaNe kaSAyanA mahoTA khaMDa kare, tethI enuM bIjuM nAma bAdarasaMparAya paNa kahIyeM. 10 sUkSma kITTIkarmakRta lona vedatAM zeSa mohanIyane dayeM tathA upazameM thayA je vizujhAdhyavasAya te sUkSmasaMparAyaguNagaNuM dazamuM jANavU. 11 jalane talIye mala, nIco bese tethI pANI nirmala thAya, tema mohanIyanA upazameM adhyavasAya nirmala thAya, valI kaSAya sattAmAhe rahyA de, te mATe kaSAya udaya pAme, tevAreM mohalA nIranI pereM pharI melA thavAno saMjava be, je jaNI enuM nAma upazAMtamohanIya, e badmastha vItarAgaguNagaNuM agIdhAramuM jANavU. ihAMthI avazya paDe ane jo maraNa pAme, to anuttaravAsI devatA thAya. tevAre tyAMcothe guNagaNe AvIne rahe, anyathA paDe to dazame thAve. 12 tathA sarva mohanIyaprakRti khapAve thake, mohasattA TAle thake, je atyaMta vi. zubha adhyavasAyasthAnaka, te kSINamohavItarAgadmasthaguNagaNuM bAramuM jANavU. 13 kevalajJAna pAmyA palI jyAM sudhI bAdara yoga mana, vacana, kAyA pravarte, hAle, cAse, bole, tyAMsudhI sayogIkevalIguNagaNuM teramuM jANavaM. 14 bAdarayoga baMdhe thake mana vacana, kAyAnA vyApArane ajAveM karaNa vIryarahita merunI pereM niHprakaMpa jaNI zailesIkaraNa karatAM, ayogIkevalIguNagaNuM caudamuM jANavU Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3evaM karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. ahIM vyuparatakriya eTale ga ne kriyA jyAM, zrapratipAti eve nAme zukladhyAnano cotho pAyo hoya, te jaNI sUkSmakAyayoga ne te jaNI kevalIne yoganirodhadhyAna hoya teto sarvathA yogane banAveM na hoya ane yogIpaNuM te bAdarayoganA anAvanI a. pekSAyeM sevaM. e cauda guNagaNAnuM svarUpa kaDuM. have e cauda guNagaNAnuM kAlamAna kahe je. mithyAtvano to ajavyane anAdi anaMta ane javyane anAdi sAMta tathA sAdisAMta jANavo, ane pAMcamA, teramA, hA ane sAtamArnu kAlamAna, deze jaNI pUrva komI jANavU. cothArnu tetrIza sAgarasAdhika kAlamAna De. sAsvAdanano zrAvalipramANa, caudamAno pAMca hRsvAkSarano kAla jAevo. ane zeSa u guNagaNAno kAla aMtara muhUrta. e utkRSTa kAlamAna jANavU. // have yahIM baMdhaprakRti kahe je. // abhinava kammaggadaNaM, baMdhoudeNa taba vIsa sayaM // tibayarA dAraga uga, vaUM mibaMmi satara sayaM // 3 // artha-zrajinavakammaggahaNaM ke navA karmanuM graha, jIvapradeza sAthai karmamalanuM melavaq te baMdho ke, baMdha jANavo, ta ke tyAM udaNa ke0 ughe eTale sAmAnya naye vIsasayaM ke0 ekaso ne vIza prakRtino baMdha jANavo bhane tibayara ke eka tIrthakaranAmakarma ane thAhAragapuga ke AhArakachika, evaM traNa prakRti vazaM ke0 varjIne miLamisatarasayaM ke mithyAtvaguNagaNe ekaso ne sattara baMdhAya. // ityakSarArthaH // 3 // mithyAtvaviratyAdika sattAvana sAmAnya baMdhahetu ane jJAnajJAnavaMtAdikanI pratyanIkatAdika te vizeSa baMdhahetu be, teNe karI navAM karma, pUrve bAMdhyAM , tenI a. pekSAyeM navAM baMdhAtAM je jJAnAvaraNIyAdika mUla pATha prakRti tathA matijJAnAvaraNIyAdika uttara prakRti ekaso vIza, teno sthitirasa ane pradezapaNe nirdhAravo, jIvapradeza sAthai melAvavo, te baMdhanakaraNajIvavIrya vizeSa tajanya te baMdha kahIye. tihAM ugha eTale sAmAnya cauda guNagaNAM guNaneda, jIvanedAdika vizeSa nirapeda sarvajIvane sAmAnyaprakAre jhAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, vedanIya be, mohanIya babaza, zrAyunI cAra, nAmakarmanI zamazana, gotranI be, zrane aMtarAyanI pAMca. ema sarva malI ekaso ne vIza uttara prakRti baMdhAya. e rIteM sAmAnya sarva jIvane baMdha kahImeM. have guNasthAnaka vizeSa kahI, baMdhaprakRti vizeSe kahIye .yeM. tihAMprathama mithyAtva guNagaNe vartamAna jIvane baMdha kahele. te pUrvokta ekaso ne vIza baMdhayoga prakRtimAhe eka jinanAmakarma, bIju thAhArakazarIranAmakarma, trIjeM yAhArakaaMgopAMganAmakarma, Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. / 353 e traNa prakRti, mithyAtvI jIva, na bAMdhe. kAraNa ke jinanAmakarma, samyaktva vinA na baMdhAya ane hArakaThika, zuddhacAritra vinA na baMdhAya, te samyaktva ane cAritra e bevAnAM mithyAtveM nathI, tethI e traNa prakRti na baMdhAya. tethI te varjIne zeSa jJAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI nava, vedanIyanI be, mohanIyanI babIza, zrAyunI cAra, nAmakarmanI cozala, gotrakarmanI be ane aMtarAyakarmanI pAMca. ema sarva malI ekasI ne sattara prakRti sarva mithyAtvIjIvanI apekSAyeM prathamaguNagaNe baMdha yogya hoya. kemake mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga, e cAra mUlahetu tyAM hoya tethI te nimitteM ekaso ne sattara prakRti baMdhAya, ane samyaktvapratyayika jinanAma tathA cAritrapratyayika, zrAhArakachika, e traNa prakRti na hoya. // 3 // // have mithyAtvaguNagaNe keTalI prakRtino baMdhavicheda thAya, te kahe. // naraya tiga jAi thAvara, cana hu~mA yava nivaLa napu mi|| solaMto gadiasaya, sAsaNi tiri thINa udaga tigaM // 4 // artha-narayatiga ke narakatrika, jA ke0 ekeDiyAdika jAti cAra, thAvaraca ke sthAvaracatuSka, huMDa ke hu~masaMsthAna, Ayava ke zrAtapanAmakarma, vivAha ke bevahuM saMghayaNa, napu ke napuMsakaveda michaM ke mithyAtvamohanIya, solaMto ke e zola prakRtino aMta kare, gahisaya ke zeSa ekaso ne eka prakRtino baMdha sAsaNi ke sAkhAdana bIje guNagaNe hoya. tyAM tiri ke tiryaMcatrika, zrINa ke0 thINajhitrika, uhagatigaM ke dau gyatrika, e traNa trika // 4 // narakagati, narakAnupUrvI, narakAyu. e narakatrika tathA ekeMjiyajAti, beMjiyajAti, teMjiyajAtiane cauriMjiyajAti,e jAticatuSka. esAta prakRti tathA sthAvaranAmakarma, sUkSmanAmakarma, aparyAptanAmakarma ane sAdhAraNanAmakarma. evaM cAra sAdhAraNanAma pratyazca e sthAvaracatuSka kahIyeM, evaM agIdhAra. bAramuM huMga saMsthAna, teramuM zrAtapanAma, caudamuM bevakuM saMghayaNa, paMdaramuM napuMsakaveda, zolamuM mithyAtvamohanIya. emAM be mohanIyanI prakRti tathA eka narakAyu te thAyunI prakRti, zeSa tera prakRti nAmakarmanI. ema sarva malI zola prakRtino baMdhavicheda mithyAtvaguNagaNe thAya. kema ke e zokha prakRti, mithyAtva pratyayInI tethI te mithyAtva udayeMja baMdhAya. te vinA na baMdhAya tethI bhAgale guNagaNe mithyAtvInorasodaya na lAne tethI e zola prakRtino baMdha paNa tyAM na lAne mAtrai e zola prakRtinA baMdhano prAraMna mithyAtvaguNagaNe hoya, ene baMdhavicheda kahIye. ema pAgala paNa baMdhavichedano artha jANavo. tevAreM mithyAtve 50 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. ekaso ne sattara prakRtino baMdha hato temAMthI e zola prakRtino baMdha Talyo zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIyanI covIza, zrAyunI traNa, nAmakarmanI ekAvana, gotranI be, aMtarAyanI pAMca, ema sarva malI ekaso ne eka kamaprakRtino baMdha sAsvAdanaguNagaNe sarvajIvanI apekSAyeM hoya. have sAsvAdane jeTalI prakRtino baMdhaviccheda hoya, te kahe . tiryaMcAdika traNa zrAgala trika zabda joDiyeM, tevAre tiryaMcatrika, zrINItrika, daurjAgyatrika, e traNa trika kahiye. tithaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, ane tiryaMcAyu, e tiryacatrika, thINajI, nisAnimA zrane pracalApracalA. e zrINajItrika, dau gyanAma, puHsvaranAma, ane anAdeyanAma, e dau gyatrika evaM nava prakRti thai // 4 // aNa majAgii saMghaya, Na cana ni najoa kukhaga bitti // paNavIsaMto mIse, canasayari udAnaa abaMdhA // 5 // artha-zraNa ke anaMtAnubaMdhI catuSka, mazAgira ke madhyAkRti eTale madhyasaMsthAnacatuSka, saMghayaNacana ke madhya saMghayaNacatuSka, cau ke0 e traNa catuSkanI bAra pra. kRti thai. ni ke nIcairgotrakarma, ujoza ke udyAtanAmakarma, kukhaga ke azujavihAyogati, vitti ke0 strIvedamohanIya. iti eTale e paNavIsaMto ke0 e paccIza prakRtino aMta baMdhaviccheda sAsvAdane thAya. tethI mIse ke mizra guNagaNe causayari ke cammotera prakRtino baMdha hoya. je jaNI e guNagaNe uhAuthazrabaMdhA ke0 manuSyAyu tathA devAyu, e be zrAyuno zrabaMdha De mATe cammoterano baMdha thaay.||shtydraarthH // 5 // / zrahIM zraNa kahetAM anaMtAnubaMdhI pramukha traNa zabda De te Agala cala zabda joDI, tevAreM traNacajaka thAya. eTale anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lona. e cArane anaMtAnubaMdhI cajaka kahIyeM. zrane nyagrodha, sAdi, vAmana ane kuja. e cAra madhya eTale vacalAM saMsthAna, e madhyamasaMsthAnacauka. yahIM zrAkRti eTale zarIrAkAra te saMsthAnarUpa tannimittaka karma prakRti paNa zrAkRtinAma jANavI. tathA RSajanArAcasaMghayaNa, nArAcasaMghayaNa, arDanArAcasaMghayaNa ane kIlikAsaMghayaNa, e cAra vacalA saMghayaNa ne ene madhyasaMghayaNacajaka kahIyeM. eTale traNa coka bAra prakRti kahI thane traNa trika nava prakRti pUrvalI gAthAmAM kahI, evaM ekavIza prakRti thai. bAvIzamuM nIcagotra, trevIzamuM udyotanAmakarma, covIzamuM azunavihAyogati, paccIzamuM strIveda. evaM paJcIza prakRtimadhye eka udyotanAma ane bIju tiryagAyu. e ve prakRti vinA zeSa trevIza pApaprakRti, tIvasaMkleze baMdhAya zrane te tIvasaMkveza anaMtAnubaMdhIyAne udaya hoya Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 3e zrane e mizra pramukha zrAgale guNagaNe anaMtAnubaMdhIyAno udaya na hoya, tevAreM e guNagaNe eno paNa baMdha na hoya ane udyotanAma, tathA tiryagAyu. e be puNyaprakRti paNa tiryaprAyogya prakRtibaMdha TalethI eno paNa baMdha na hoya. e paccIzamadhye thINakItrika, darzanAvaraNakarmanI ane anaMtAnubaMdhIyA cAra tathA strIveda e pAMca prakRti, mohanIyakarmanI eka gotraprakRti, eka tiryagAyuprakRti. evaM daza thara zrane zeSa paMdara prakRti nAmakarmanI evaM paccIza prakRtino baMdha prAMtasAsvAdane hoya, tevAre jJAnAvarapIya pAMca, darzanAvaraNIya u, vedanIya be, mohanIyanI uMgaNIza, nAmakarmanI batrIza, gotranI eka ane aMtarAyanI pAMca. evaM cammotera prakRti mizraguNagaNe sarva jIvanI apekSAyeM baMdhAya. je mATe sAsvAdanaguNagaNe ekaso ne eka prakRtino baMdha hato, temAMhethI anaMtAnubaMdhIyAnA udayane anAveM tannimittaka paccIza prakRtino baMdha Talyo tevAreM hoMtera prakRtino baMdha rahyo, te madhye paNa mizraguNagaNe zrAyubaMdha yogya adhyavasAya nathI, tethI tyAM devAyu; manuSyAyu, e be thAyu paNa na baMdhAya. je jaNI zAstre kaDaM ke "samAmibadihivAga baMdhapi na kareI" paNa zrogaleM cothe guNagaNe baMdha karaze tethI e bezrAyuno baMdha vicheda na kahyo, paNa prabaMdha kahyo tethI cammotera prakR. tino baMdha, mizra guNagaNe hoya, yahAM ko prakRtino baMdhaviccheda nathI. // 5 // samme saga sayari jiNA, ubaMdhi vara naratiSa bija kasAyA // urala gaMto dese, sattahI tiya kasAyaM to // 6 // te vahi pamatte so, ga araz athira uga ajasa a ssAyaM // vubika bacca sattava, neza surAuMjayA niLaM // 7 // artha-samme ke aviratisamyakdRSTiguNagaNe sagasayari ke satyotera prakRtino baMdha hoya. jiNAu ke0 jinanAma ane manuSyAyu tathA devAyu, e be Ayu. evaM traNa prakRti baMdhi ke bAMdhe temATe. ane vara ke vajraSajanArAcasaMghayaNa, naratiSa ke0 manuSyatrika, vizrakasAyA ke bIjA apratyAkhyAnIthA cAra kaSAya ane uralagaMto ke audArikachika. e daza prakRtinA baMdhano aMta kare, tevAre dese ke0 dezaviratiguNagaNe sattahI ke zamasaTha prakRtino baMdha kare zrane tyAM tiyakasAyaMto ke0 trIjA pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyano aMta kare // 6 // tevAra tevahipamatte ke vezava prakRtino baMdha, pramattaguNagaNe hoya ane eka soga ke zokamohanIya, bIjI araza ke0 gharatimohanIya, athirAga ke asthirachika, evaM cAra. pAMcamuM ajasa ke ayazaHkIrtinAmakarma, uhuM assAyaM ke0 azAtAvedanIya, ucca ke eka prakRti vubika kepa Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. baMdhadhI vicheda pAme. sattava ke athavA sAta prakRti vicheda pAme. nesurAujayAniI ke jo koz pramatta sAdhu devAyu bAMdhavA mAMDe, ane saMpUrNa karI neSTA pamADe pocADe, to sAta prakRtino aMta kare // 7 // - aviratisamyakadRSTiguNagaNe jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya ugaNIza, AyunI be, nAmakarmanI sADanIza, gotrakarmanI eka, ane aMtarAyakarmanI pAMca, e rIteM sattyotera prakRtino baMdha be, te madhye cammotera prakRtino baMdha je mizraguNagaNe kahyo teja bAhiM levo ane ahIM samyakadRSTi ke tethI tannimitta jinanAmakarmano paNa baMdha lAne tathA samyakadRSTi devatA, tathA nArakI, e beha manuSyAyuja bAMdhe ane samyakUdRSTi manuSya, te tiryaMca ane devAyuja bAMdhe, tethI sarvajIvanI apekSAyeM cothe guNagaNe satyotera prakRtino baMdha pAme. have ahIM vicheda kahe . vajraSajanArAcasaMghayaNa, manuSyagati, manuSyAnupUrvI, manuSyAyu, e manuSyatrika, audArikazarIra ane audArika aMgopAMga e audArikachika. evaM u prakRtino baMdha cothe guNagaNe devatA zrane nArakIne hoya. manuSyagati prAyogya bAMdhe, zrAgalA guNagaNAM devatA zrane nArakIne na hoya. tethI e prakRtino baMdha na pAmIyeM, tethI vicheda tathA apratyAkhyAnI cAra kaSAyano baMdha paNa Agale guNagaNe na lAne. ApaNA udayane anAveM kaSAyano baMdha paNa na hoya, tethI e daza prakRtino baMdha vicheda cothe guNagaNe. te madhye apratyAkhyAnIthA cAra te mohanIyanI prakRti, manuSyAyu te zrAyunI prakRti, zeSa pAMca nAmakarmanI prakRti, evaM daza prakRti TalI. zeSa jJAnAvaraNIyanI pAMca,darzanAvaraNIyanI u, vedanIyanI be, mohanIyanI paMdara, zrAyunI eka, nAmanI batrIza, gotranI eka zrane aMtarAyanI pAMca, e zamazava prakRtino baMdha, dezaviratiguNagaNe uce hoya, tihAM baMdhavicheda trIjo kaSAya je pratyAkhyAnAvaraNa, tenI cokaDI e cAra kaSAyanI prakRtinA baMdhano aMta thAya. je jaNI prathama bAra kaSAyano baMdha thApaNe udaya hote thake pAgala udaya nathI tethI baMdha paNa na hoya. tevAreM zamaza: prakRtimAhethI mohanIyanI cAra TAlavI // 6 // bAkI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya agIvAra, zrAyunI eka, nAmanI batrIza, gotranI eka ane aMtarAyanI pAMca, e trezaTha prakR. tino baMdha, pramattaguNagaNe manuSyane hoya. tyAM ba tathA sAta karmaprakRtino baMdhavicheda ane baMdhaprAMta hoya, te have kahe je. eka zAka, ane bIjI arati. e be mohanIyanI prakRti. eka asthiranAmakarma, Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. GUI bIjaM zrazubhanAmakarma, e asthira dvika. trIjuM yazaH kIrttinAmakarma, e traNa nAmaka - prakRti ne eka azAtAvedanIyanI prakRti. e traNa karmanI va prakRtino nimittapramAda ve te pramAda bate e azunaprakRti baMdhAya. Agale guNaThANe vizuddhAdhyavasAyajaNI duSTayogajanya je prakRti, te pramAdane jAveM na baMdhAya, tethI tyAM zubhayoga nivarte, tyAM e prakRtino baMdha paNa nivartte, tethI bano baMdha viccheda ne AyuH karmano baMdha ativizuddhapariNAmeM na hoya tihAM gholanA pariNAmeM pramattaguNavarNe devA bAMdhyA paDhI sAtame guNaThANe caDhato sAta prakRtino baMdha vicheda je jaNI ati vizuddha adhyavasAya jaNI zrAyubaMdha paNa yAgale guNaThANe nathI, tevAreM va prakRti pra thama kahI te ane sAtamuM surAyu. e sAta prakRtibaMdhanI apekSAyeM pramattaguNagaNe vi. cheda pAme ne jo pramatteM devAyuno baMdha karato te baMdha pUrNa karayA vinA zrapramatteM caDhe to kevala devAyunoja jyAMsudhI baMdha pUrNa kare, tyAMsudhI zrapramatteM paNa zrAyubaMdha pAmIyeM, to va prakRtinA baMdhano vicheda hoya te vAre jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cha, vedanIya eka, mohanIya nava, zrAyunI eka, nAmanI ekatrIza, gotranI eka chAne aMtarAyanI pAMca // 7 // guNasa appamatte, surAja badhaM tu jai ihA gaDhe // annada aThAvannA, jaM AhAraga DugaM baMdhe // 8 // artha - e sarva malI guNasa zrippamatte ke0 gaNazAva prakRtino baMdha zrapramattaguNagaNe hoya. surAjabaddhaMtu ke0 devAyu bAMdhato thako ja ke0 yadi eTale jo ihAgaDe ke0 pramattaguNaThANe yAve to zrane annaha ke anyathA devAyu vinA to aThAvannA ho vanaprakRtibaMdha hoya. jaMzrAhAragaDugaMbaMdhe ke0 je jaNI AhArakadvika bAMdhe, tevAreM zrAvanna athavA ugaNazATha prakRtino baMdha thAya // ityakSarArthaH // 8 // e aMgaNAta prakRti zrapramatta saMyataguNaThANe pravarttato bAMdhe. vahIM ziSya pUDhe be ke he jagavan ! zrAyubaMdha gholanA pariNAme hoya be, te yahIM gholanA pariNAma nathI to kema zrAyubaMdha hoya ? tatrottaraM. he ziSya ! jo pramatta thako gholanA pariNAme karI devAyubaMdha karato pramattano kAla pUrNa thaye devAyubaMdha pUrNa duve thake zrapramattaguNaThANe paNa yAve, tihAM kuMjAranA cakra maNanyAyeM karI pUrvale gholanA pariNAmeM zraraMjelo zrAyubaMdha jyAMsudhI pUrNa kare, tyAMsudhI zrapramattaguNaThANe paNa devAyu baMdha pAmIyeM, tethI gaNazAva prakRtino baMdha ve paNa apramatta bate zrAyubaMdha zrAraMje For Private Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ena karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. nahiM. anyathA eTale jo pramattaguNagaNe surAyubaMdha AraMjI pUrNa karato, valato apramattaguNagaNe Ave, to Ayu vinA sAta karmamAMhelI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya eka, mohanIya nava, nAmanI ekatrIza, gotranI eka, thane AMtarAyanI pAMca, e ahAvanna prakRti bA~dhe. tihAM ziSya pUDhe De ke, e kema hoya je jaNI pramattabaMdha, trezaTha prakRtino De temAMthI u prakRtino baMdhavicheda thayo, tevAreM sattAvana prakRti hoya ane sAta prakRtibaMdhaviccheda karatAM utpanna prakRti hoya, paNa uMgaNazAta ane bahAvanna prakRti kevI rIteM hoya? tihAM guru uttara kahe je ke, ahIM ativizu cAritrane sanAveM tannaimittika AhArakazarIra ane AhAra* kaaMgopAMga, e be prakRti adhika baMdhAya, te nelatAM zrogaNazAta ane asAvana thAya. e rIteM surAyu vinA zeSa bahAvana prakRtino baMdha apramattasaMyatane kahyo. // 7 // amavanna apuvA imi, nidagaMto upanna paNa naage|| sura juga paNidi sukhaga3, tasa nava urala viNu taNu vaMgA // // artha- zramavanna ke zrAvana prakRtino baMdha apuvAzami ke apUrvakaraNanA prathamanAgane viSe nidagaMto ke tyAM nimAchikano aMta thAya, tevAreM bappanna paNanAgeM ke uppanna prakRtino baMdha, dvitIyAdikathI mAMDI kahAsudhInA pAMca lAMgeM hoya, pAMce nAge sattAto bappannanIja paNa sthitighAta, rasaghAta, guNaseDhI, guNasaMkrama, apUrvabaMdha, e pAMca vAnAM kare, surajaga ke0 surahika, paNiM di ke paMceMjiyajAti, sukhaga ke zujavihAyogati, tasanava ke trasanavaka, uralaviNutaNuvaMgA ke eka audArika vinA zeSa cAra zarIra ane vaikriyopAMga tathA zrAhArakopAMga, e be upAMga. evaM uMgaNIza prakRti // ztyadarArthaH // e|| tehaja apUrvakaraNa eve nAme AgmuM guNagaNuM aMtaramuhUrttakAla pramANana, tenA sAta jAga karIyeM. temAMdelA prathama nAgane viSe asAvana prakRti bAMdhe, tihAM nijA ane pracalA, e be darzanAvaraNIyanI prakRti tenA baMdhano aMta Ave, te zrAgaDe ativizuddhapaNe karI e be prakRti na baMdhAya, zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, vedanIya eka, mohanIya nava, nAmanI ekatrIza, gotranI eka ane aMtarAyanI pAMca, evaM bappanna prakRti, bIje, trIje, cothe, pAMcame ane bahe, e pAMca jAgeM baMdhAya, e rIte apUrva karaNanA u jogane viSe baMdha kahyo. have bache nAgeM je prakRtino baMdhaviccheda hoya, te kahe. ahIM devagatiprAyogya ekatrIza nAmakarmanA Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasvanAmA dvitIya karmagraMtha. 30 baMdhamAMdelo trIza prakRtino baMdha vicheda thAya, te kahe be. devagati ne devAnupUrvI, e suradvika. trIjuM paMceMdriyajAtinAma, cothuM zubha vihAyogati tathA eka trasanAma, bIjaM bAdaranAma, trIjuM paryAptanAma, cothuM pratyekanAma, pAMcamuM sthiranAma, bahu zubhanAma, sAtamuM saubhAgyanAma, zrAvasuM susvara nAma, navamuM zrAdeyanAma, e trasa - navaka kahIyeM. evaM tera. tathA zradArikazarIra ne caudArika aMgopAMga, e beno baMdha viccheda cothe guNaThANe thayo tethI te be vinA zeSa vaikriyazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra ne kArmaNazarIra e cAra zarIranAma chAne vaikriya AMgopAMga tathA zrahA - kAMgopAMga, e be aMgopAMga evaM va prakRti. e rIteM dhurathI sarva malI aMgaNIza prakRti yai // e // samacara nimiNa jie va, na aguru lahu cana balaMsi tIsaMto carame vIsa baMdho, dAsa raI kucha jaya je // 10 // artha- vIzamaM samacaura ke0 namacaturasrasaMsthAna, ekavIrAmuM nimiSa ke0 nirmAnAma, bAvIzamaM jie ke0 jinanAma, tathA vanna ke0 varNa catuSka ne agurulahuca ke gurulaghucatuSka, balaMsitI saMto ke baThe jAgeM e trIza prakRtinA baMdhano aMta thAya, eTale vicheda thAya, tevAreM carame ke0 beleM, sAtame jAge bahIsa baMdho ke prakRtino baMdha hoya, tyAM dAsa ke0 hAsyamohanIya, raI ke0 ratimohanIya, kucha ho jugupsAmohanIya, jayane ke0 jayamohanIya. e cAra prakRtineM baMdhathI TAle | ityakSarArthaH // 10 // vImaM samacaturastra saMsthAna, ekavIzabhuM nirmANanAma, bAvIzamuM tIrthakaranAma tathA varNa, gaMdha, rasa, ane sparza, e varNacatuSka eTale e cAra nAma karmanI prakRti, evaM ba. vI. tathA agurulaghunAma, upaghAtanAma, uccAsanAma, parAghAtanAma, e agurulaghucatuSka evaM sarva malI nAmakarmanI trIza prakRtino baMdha viccheda yAya, je jaNI cAritramohanane khapAvato tathA upazamAvato pUrvakaraNa kare, tihAM vizuddhAdhyavasAyeM karI saMsAramaNahetugatiprAyogya nAmakarmano baMdha viThoDe. ahIM zeSa suragatiprAyogyanA karmaprakRti ekatrIzano baMdha rahyo hato, temAMhethI eka yazaH kIrtti vinA zeSa trIza prakRtino baMdha de, tethI javajramaNanuM bIja na kare, ativizuddha be mATe na kare. e rIteM as a trI prakRtino baMdhaviccheda kareM, tevAreM pUrva karaNane behale sAtame jAgeM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, zAtAvedanIya eka, tathA saMjvalanakaSAya For Private Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. cAra, hAsya, rati, jaya, jugupsA, puruSaveda evaM mohanInI nava, yazaH kIrttinAma, ucaitra ne pAMca aMtarAya, evaM sAta karmanI uttaraprakRti babIza bAMdhe, tyAM baMdhavicheda ka. pUrvakaraNanA sAtamA jAgane prAMteM zrutivizuddha zradhyavasAya thayA, temATe eka hAsyamohanI, bIjuM ratimohanI, trIjuM jugupsAmohanI, coyuM jayamohanI, e cAra prakRtinA baMdhayogya adhyavasAyasthAnaka TalI jAya. tevAreM zeSa bAvIza prakRtino baMdha rahe // 10 // nihi nAga paNage, igegadINo vIsavida baMdho // puma saMjala canaedaM, kameNa berDa satara sudume // 11 // artha-nihinAgapaNage ke0 zranivRttikaraNa nAme navamA guNaThANAMnA pAMca bhAgane viSe igegahINo ke0 jAgajAga dITha ekeka prakRtiyeM hIna, DuvIsa vidabaMdho ke bAvI prakRtino baMdha hoya, te kema ? toke pahele jAgeM bAvIzano baMdha hoya, bIje jAgeM puma ke0 puruSaveda uTho karatAM ekavIzano baMdha tathA tevAra paDhI tRtIyAdika jAgane viSe saMjala eca ehaM ke0 saMjvalana kaSAyanI cokamImAMhelI ekeka prakRtino baMdha, kameNa ke0 anukrameM baMdhathI beThe ke0 bedAya, tevAreM satarasuhume ke0 sattara prakRtino baMdha sUkSma saMparAyanAmA dazame guNaThAme jAvo // ityarArthaH // 11 // nivRttikaraNa eve nAme navamaM guNaThAeM be teno kAla aMtara mUhUrtta pramANa. tenA pAMca jAga kalpIyeM; temadhyeM prathama jAgeM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, ve - danIya eka, mohanIya pAMca, yazaH kIrttinAma, uccairgotra ne aMtarAya pAMca evaM bAairat baMdha be, tihAM puruSavedano baMdha vicheda thAya, tevAreM bIje jAgeM ekavIza prakRtino baMdha tihAM saMjvalanA krodhano baMdha vicheda yaye thake trIje jAgeM vIza prakRtino baMdha, tihAM saMjvalanA mAnano baMdhaviccheda thAya tevAreM cothe jAgeM ugaNIza prakRtino baMdha, tyAM saMjvalananI mAyAno baMdha viccheda pAme, tevAreM pI e anivRttikaraNa guNApAnA pAMcamAM jAgeM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, vedanIya eka, mohanIya mAMhelo saMjvalano loja eka, ane yazaH kIrtti nAma, evaM bAra uccairgo ne pAMca aMtarAya evaM DhAra prakRtino baMdha hoya. navamA guNaThANAne beDe saMjvalanA lojano baMdha paNa vicheda pAme, je kAraNa mATe eno baMdha bAdarakaSAyodaya pratya be, te bAdarakaSAyodala Tale, tethI teno baMdha paNa Tale, tevAreM sUkSmasaMparAyanAmeM dazame guNaThANe For Private Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. jJAnAvaraNIya pA~ca, darzanAvaraNIya cAra, vedanIya eka, yazaH kIrtti eka, aMtarAya pAMca, e sattara prakRtino baMdha hoya, te ko* // 11 // // have dazamA guNaThANe sola prakRtino aMta kare, te kahe. // cana daMsaNucca jasa nA, Na vigdha dasagaMti solasute // tisu sAya baMdha berDa, sajogi baMdhaMta aNaM to // baMdho sammatto // 12 // artha - cadaMsaNucca ke0 cAra darzanAvaraNIya, ane pAMcamuM uccairgotra, bahuM jasa ke0 yazaH kIrttinAmakarma, nANa ke0 pAMca jJAnAvaraNIya, viggha ke0 pAMca aMtarAya, dasagaMti ke0 50 e daza prakRti evaM sarva malI solasa ke0 sola prakRtinA baMdhano ucche ke0 vicheda hoya chAne tisu ke0 traNa guNaThANe sAyabaMdha berDa ke0 eka zAtAvedanIya baMdha be, te paNa bedAya. eTale sajogIbaMdhaMta ke0 sayogI guNaThANAne teM zAtAvedanIyanA baMdhano paNa aMta to ke0 anaMto kare // baMdhosammatto ke0 baMdhAdhikAra saMpUrNa thayo // ityarthaH // 12 // pAMca nidrA vinA cacurAdika darzanAvaraNIya cAra prakRti, pAMcamuM uccairgotra, bahuM yazaH kIrttinAma, tathA pAMca jJAnAvaraNa ne pAMca aMtarAya, e daza prakRtine jJAna vi nadazaka kahIyeM. evaM sola prakRtino baMdhakaSAya pratyayika be, to agale guNaThANe vItarAga dazAyeM kaSAyodaya na hoya, te jaNI baMdhAya nahIM, tethI ahIMyAM baMdhaviccheda thAya. tevAreM zeSa eka zAtAvedanIyaja eka upazAMtamoha, bIjo kSINamoha, ane trI jo sayogI kevalI, e traNa guNaThANe yoga be tethI yogapratyayeM karI baMdhAya, ane yoganirodheM eno paNa baMdha viccheda hoya. jihAM jenA kAraNanUta mithyAtva zraviratyAdika baMdha hetu tathA viziSTabaMdhAdhyavasAya tatprAyogya Tale, tihAM tihAM te te prakRtino baMdha vicheda thAya. jyAM sudhI kAraNano aMta na hoya, tyAM sudhI kAryano paNa aMta na hoya, tathA sayogI guNaThANe je baMdhano aMta hoya, te aMta anaMta jANavo. eTale e baMdhana evo kare ke tenA tano ta nAve, evo kare, mATe anaMto ko je jaNI valato ko vAre te jIvane baMdha karavo na thAya. erIteM zrIvIra jinezvareM cauda guNa ThANe karmabaMdha viccheda kasyo tene kArthe namaskAra hoya. iti zreyaH // ema cauda guNazrIne karmaprakRtino baMdhAdhikAra pUrNa thayo. // 12 // 51 401 gotra eka, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COR karmavipAkanAmA dvitIya karmagraMtha. // baMdha yaMtrakam // guNasthAnakarmaprakRti. mUlaprakRti. uttaraprakRti. jJAnAvaraNIya. darzanAvaraNIya. vedanIya. mohanIya. AyuHkarma. nAmakarma. gotrakarma. aMtarAyakarma. e am 564672 16464 25 101 mhm st `m jedhe mithyAve. sAsvAdane. mizre. avirateM. dezavirateM. pramattasaMyateM. apramattasaMyate. maan ===== dhA 36 15 3715 77 5 ( 35 15 351 . s 2 s h h h h s m s m s m ur ur uruw w wwwwwwwwww h s comlam CC00... 56 5 wo ODDDDDDDDDD h m s /2/2/2/ 2war or m 32 e s - mh - s mh s - mh - s mh s - mh sUdamasaMparAyeM. upazAMtamoheM. kSINamoheM. sayogI kevalIyeM. ayogIkevalIye. 13 14 000 / 00 0 0 0 e canada guNagaNe baMdhayaMtra jANavo. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 403 have bAMdhelI prakRti, potapotAno abAdhAkAlAyeM vipAka dekhADe, jemATe baMdha panI udaya kare, tihAM prathama udayalakSaNa tathA te sarakhA jaNI udIraNA karaNa vizeSa tenuM paNa lakSaNa kadevApUrvaka cauda guNagaNA zrAzrayIne udaya khAmitva vivare . uda vivAga veSaNa, mudIraNa mapatti iha jvIsa sayaM // satara sayaM mi mI, sasamma AhAra jiNaNudayA // 13 // artha- udavivAgaveSaNa ke0 karmarasatuM vipAkakAleM veda, te udaya. ane mudIraNamapatti ke udaya kAla aNapahoMce kheMcIne vedavaM, te udIraNA jANavI. ihavIsasayaM ke evI e ekaso ne bAvIza karmaprakRti ye hoya ane satarasayaM mile ke| ekaso ne sattara prakRtino udaya, mithyAtvaguNagaNe hoya, kemake e guNagaNe mIsa ke0 mizramohanIya, samma ke samyaktvamohanIya, thAhAra ke thAhArakaTrika, ane jiNa ke jinanAmakarma. e pAMca prakRtino aNudayA ke udaya na hoya // ityadarArthaH // 13 // tyAM udaya eTale bAMdhelA je karma, teno je vipAka eTale tIvra, maMda, ghAtI, zraghAtI, kaTuka, mizra, ityAdika rasa, sahejeM udayakAla Ave thake vede, jogave, te udaya kahIye. ane je karmadalane udayakAla zraNa Ave thake jIva potAnuM karaNavIrya vizeSa teNe karI udayAvalikAmAMhe prANI aprAptakAleM jogave, te udIraNA kahIyeM tethI udayanA be neda be. eka udayodaya zrane bIjo udIraNodaya. tyAM yahIM sAmAnyapaNe guNagaNAM jIva nedAdika vivadA kasyA vinA sarva jIvanI apekSAyeM ekaso bAvIza prakRti hoya, je jaNI samyaktvamohanIya, ane mizramohanIya, e be prakRti baMdhe na lekhavI ane udaya udIraNAyeM vizeSajaNI jinna lekhavavI, tethI jJAnAvaraNAdika ekaso ne bAvIza prakRti sevI. have guNagaNAdika vizeSApedAyeM udaya prakRtivicAra pUje, tyAM prathama mithyAtvaguNagaNe sarva mithyAtvI jIvanI apedAyeM ekaso ne sattaraprakRtino udaya lAne. tema udIraNAyeM paNa ekaso sattara lAne, kemake mizramohanIyano udaya, mizraguNagaNeja hoya ane samyaktvamohanIyano udaya, cothA guNagaNAthI leza te sAtamA guNagaNA sudhI hoya ane thAhArakazarIra, tathA AhAraka aMgopAMga, e be prakRtino udaya, cauda pUrvadharane je te pramattaguNagaNe lAne. tIrthakaranAmakarmanA dalano udaya, cothA guNagaNAdhI mAmIne bAramA guNagaNA lageM hoya. paNa upazAMta mohapaNuM tIrthakarane naja hoya. tIrthakaranAmakarmano rasodaya to terame ane caudame guNagaNe hoya. tIrthakarane mithyAtva, sAkhAdana, mizra dhane upazAMtamoha, e cAra guNagaNAM na hoya. te tIrthaMka Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. ranAmakarmano udaya terame caudame guNagaNe lAne, paNa bIjA bAra guNagaNe na lAne, tethI e pAMca prakRtino udaya, mithyAtva guNagaNe na lAne. te pAMca anudaya ugha ekaso bAvIzamAhethI kADhatAM zeSa ekaso sattara prakRtino udaya, Agale guNagaNe jANavo, paNa e pAMcano udaya yathAvasthAna lAnaze te naNI udaya vicheda na kahyo. // 13 // // have je prakRtino udaya, mithyAtveja , paNa Agala nathI te kaDe. // suhuma tigAyava miDaM, miDataM sAsaNe gArasayaM // nirayANupuviNudayA, aNa thAvara iga vigala aNto||24|| artha- suhumatiga ke sUkSma trika, thAyava ke AtapanAmakarma, miThaM ke0 mithyAtvamodanIya, e pAMcano mitaM ke mithyAtvaguNagaNAne aMteM udayavicheda thAya, tethI sAsaNe ke sAsvAdanaguNagaNe gArasayaM ke ekaso ne agIbAra prakRtino udaya lAne. kemake nirayANupuviNudayA ke narakAnupUrvIno zhAM anudaya be te mATe. ane zraNa ke anaMtAnubaMdhIyA cAra, thAvara ke sthAvaranAma, iga ke ekeMjiyajAti, vigala ke vikalatrikajAti, evaM nava prakRtinA udayano aMto ke aMta sAsvAdane hoya // itydraarthH||14|| sUkSmanAma, aparyAptanAma, sAdhAraNanAma, e sUkSma trika. eno udayavida prathama guNagaNe thAya, je jaNI sUkSma nAmano udaya,sUkSma ekeMjiya jIvane hoya,aparyAptanAmano udaya, ekejiyAdika labdhithaparyAptAne hoya. sAdhAraNanAmano udaya, nigodiyA jIvane hoya. e traNe to niyamA, mithyAtvIja hoya. tathA AtapanAmano udaya, bAdaraekeMjiyane paryAptAvasthAyeM hoya. te mithyAtvIja hoya, ane aparyAptAvasthAyeM sAsvAdanaguNa hoya, paNa tyAM zrAtapano udaya na hoya. mithyAtvamohanIyane rasodayeM to mithyAtvaguNagaNuMja hoya paNa bIjAM tera guNagaNAM na hoya. bAdaraaparyAptA pRthvIkAyasphaTikane AtapanAmakarmano udaya na hoya. te velAyeM sAsvAdana guNagaNuM hoya, paNa mithyAtva guNagaNuM na hoya. ___ema ekaso ne sattara prakRtimAMdethI e pAMcanA udayano aMtaprAMta mithyAtveja hoya. tethI sAsvAdanaguNagaNe ekaso ne agIzrAra prakRtino udaya rahyo. ahIM ziSya prazna kare be, ke ekaso ne sattara prakRtino udaya, mithyAtve hato temAMthI pAMca prakRtino udaya Tale, tevAreM zeSa ekaso ne bAra prakRtino udaya rahyo jozye, to ekaso ne zragIAra prakRtino udaya, sAsvAdane hoya e kema ghaTe ? ahIM guru uttara kaheDe, ke ekaso bAra prakRtino udaya rahyo temAhe paNa narakAnupUrvInuM udayapaNuM sAsvAdane na Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 405 hoya. je jaNI narakAnupUrvIno udaya, vakragatiye narakagatimAhe jAtAM vacale samaya hoya ane aupazamika samyaktva vamatAM narakagatimAhe na jAya. paraMtu mithyAtvI thakoja narakagatimAhe jAya. sAsvAdanaguNagaNAno dhaNI manuSya athavA tiryacajevAre vakra narake jAya, tevAreM pahele samaya, sAsvAdanano udaya ne tevAreM manuSya hoya tA manuSyAyu ane tiryaMca hoya to tiryaMcAyuno udaya hoya ema jANavU, ane tevAra par3I samyaktva vamatAM narakAnupUrvIno udaya hoya ane vamyA paThI narakAyuno udaya hoya. jemATe mithyAtvI thakSa narakeM jAya pachI tyAM narake upanyA thakA tyAM paryAptA thayA palI upazamasamyaktva Ave. valI tene vame; te vamyA palI sAsvAdanaguNagaNuM hoya, tevAreM narakAyuno paNa udaya ane dAyikasamyaktvano dhaNI to zreNikarAjAnI pereM samyakva sahitaja narakeM jAya, ane sAsvAdana aupazamika ane dAyopazamika samyaktvano dhaNI, samyaktva vamIne narakeM jAya. tethI eno paNa anudaya jANavo. tethI zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya paccIza, AyunI cAra, nAmanI uMgaNasATha, gotranI be ane aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne agIAra prakRtino udaya, sAsvAdane hoya. ahIM udayavicheda nava prakRtino hoya, te kevI rIteM? to ke anaMtAnubaMdhIyA kaSAyane udayeM, AgalAM guNagaNAM na hoya tathA sthAvaranAma, ekeMjiyajAti, e be prakRtino udaya, ekejiyane hoya tathA beiMDiyajAtino udaya, beIjiyane hoya. teMjiyajAtino udaya, trejiyane hoya ane cauriMjiyajAtino udaya, cauriMjiya jIvane hoya. ane e epriya tathA vikaleMjiyane mithyAtva ane sAsvA. dana e be guNagaNAM vinA zeSa mizrAdika bAra guNagaNAM na hoya, tethIe pAMca prakRti tathA anaMtAnubaMdhIyA cAra, evaM nava prakRtino udaya vicheda, sAsvAdane hoya // 14 // mIse saya maNupucI, NudayA mIso daeNa miisNto|| canasaya majae sammA, Nu puchi khevA bia kasAyA // 15 // artha-mIsesaya ke mizraguNagaNe ekaso prakRtino udaya hoya, maNuputrINudayA ke traNa AnupUrvIno udaya, ahIM hoya nahIM ane mIsodaeNa ke mizramohanIyano udaya hoya, tethI. tathA mIsaMto ke mizrano aMta hoya, tevAreM causaya majae ke ekaso ne cArano udaya zraviratisamyakdRSTiguNagaNe hoya. sammANupuvikhevA ke eka samyaktvamohanIya zrane cAra AnupUrvI, e pAMca udayaprakRti kSepaviyeM tevAreM ekaso ne cAra thAya. ahIM vipakasAyA ke bIjA apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanI cokamI // ityadarArthaH // 15 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. tevAreM ekaso aramAMthI nava kADhi, zeSa ekaso ne ve rahI temAMhethI paNa devAnupUrvI, manuSyAnupUrvI ane ticAnupUrvI e traNa AnupUrvIno udaya, mizraguNagaNe na hoya, je jaNa mizraguNaThANe varttato jIva, mare nahIM. jethI karI aMtarAteM vakragati na pAmIyeM tethI AnupUrvIno udaya yahIM na lAne, tevAreM zeSa navAeM prakRtino udaya rahyo mizramohanIyano udaya chAhIM pAmIyeM. kemake enA udayathIja e guNaThAeM hoya be, tethI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya bAvIza, yunI cAra, nAmanI ekAvana, gotranI be ne aMtarAyanI pAMca, evaM so prakRtino udaya, mizraguNaThANe hoya. tyAM eka mizramohanIyano udaya vicheda. je jI mizraguearer vinA bIje ko guNaThANe mizramohanIyano udaya na hoya. // have zraviratisamyakadRSTi nAme cothe guNaThANe udayaprakRti kar3e te. ekaso cAra mAM navAeM mizra hatI chAne ihAM samyaktva batAM paNa cAre gatimAheM jIvanI utpatti lAje. tetha vakragati karatAM cAra dhAnupUrvIno udaya lAne ane kSAyopazamika samyak STine samyaktvamohanIyano udaya hoya, mATe e pAMca prakRtino udaya nelatAM ekaso cAra prakRtino udaya cothe guNaThANe lAne. yahIM sattara prakRtino udaya vichedAya, te kahe be. bIjA pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAra // 15 // matira'Nu puvi viDava cha Dudaga praNAiUDuga satara berja // sagasIi desi tiri gaI, Auni nako ti kasAyA // 16 // artha tathA matiriputri ke0 manuSyAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvI, vijavas o vaikiyASTaka, haga ke daurbhAgyanAmakarma, alAUDuga ke0 zranAdeyadvika, e sataraado e sattara prakRtino udayavicheda thAya tathA bAkI sagasIi ke0 satyAzI prakRtino udaya, desi ke0 dezavirati pAMcame guNaThANe hoya. ahIMyAM tirigai keva tiryaMcagati, u ke0 tiryaMcAyu, ni ke0 nIcairgotra, uzodha ke0 udyotanAma, tikasAyA ke0 trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanI cokakI // ityarArthaH // 16 // manuSyAnupUrvI, ticAnupUrvI, e beno udaya, manuSya, tiyaMcagatimAMde zravataratAM vakragati jIvane hoya. tyAM virati na hoya, kemake virati sahita jIva parajaveM avatare nahIM tathA vaiyizarIra, vaikriyAMgopAMga, devatrika ne narakatrika e vaikriyASTaka eno udaya devatA tathA nArakIne hoya, tene cothA guNavANAthI uparalA guNaThANAMna hoya, tethI e va prakRtino udaya, ahIM vicheda pAme. tathA vaikriyazarIrAne vaikiya aMgopAMga, e be prakRtinA udaya, manuSya, tithaMcane labdhipratyayavaikriya zarIra karatAM Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. hoya, tethI dezavirati tathA pramatta guNagaNe eno udaya lAne, kemake viSNukumArAdikane karatAM sAMjalyo be, to paNa te udaya svAbhAvika nahIM, tathA alpakAla hoya mATe. athavA bIje koi kAraNe ahIM kahyo nahIM. te vAta, jJAnavaMta jANe, tathA dezavirati, sarvavirati, guNa batAM jIvane daurbhAgya, zranAdeya vacana ane yazaH kIrtti, e tramno udaya na hoya. e sattara prakRtino udaya, cothA guNavANA sudhI lAne, paNa yAgale na lAne. e rIteM mohanIyanI prakRti apratyAkhyAnI yA cAra kaSAya Ane devAyu, narakAyu, e ve zrAyunI prakRti, zeSa agIdhAra nAmakarmanI. evaM sattara prakRtino udavicheda cothe guNagaNe jANavo. zeSa satyAzI prakRtino udaya, dezaviratinAmeM pAMcame guNaThANe lAne. tyAMnIcairgotra to dhruvodaya tiyaMcagatimAMde hoya, tethI tiryaMcane deza vira tinI thapekSAyeM levo ne manuSyane cothe guNaThANe vicheda hoya. 1 tiryaMcagati, 2 tiryaMcAyu, 3 udyotanAma, 4 nIcairgotra, e cAra prakRtino udaya svAmI tiryaca, tene dezavira tithI uparalAM guNavANAM na hoya. navapratyayeM tene sarvaviratino niSedha kahyo, jo paNa niMdamaNIyAno jIva, deko hato tethe anazanane samayeM " savapAlAIvAyaM paccarakAmI " ityAdika uccAra zrIjJAtAsUtramadhye ko be, paNa te dezavira tineM rUpeM jAvo, jo sarvaviratipaNuM tiryacane hoya, to kevalajJAna kema niSedhAya ? tathA udyotanAmakarmanA udaya, jopaNa pramattaguNaThANe vaikriya zarIra karatAM sAdhune hoya, topaNa te labdhipratyaya jaNI vivayuM nahIM. tathA pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cArane udayeM sarvaviratipaNuM na hoya. // 16 // igasI, pamatti AhAra juala parakevA // zrItigAdAraga Duga, berDa va sayari apamatte // 17 // GOR artha- ache ke0 evaM zrava prakRtino udaya vicheda thAya, tevAreM zeSa igasI ke0 ekAzI prakRtino udaya pamatti ke0 pramattaguNagaNe hoya. AhArajuala parakecA ke0 AhArakazarIra ane AhAraka aMgopAMga, e ve prakRti ugaNAeMzI mAMhe prakSepIyeM, tevAre ekaash| thAya. chAne tyAM thI tiga ke0 zrI eDItrika AhAragaDugabeje ke0 AhArakadvika, e pAMca prakRtino udaya vicheda thAya, tevAreM zeSa basayariApamatte ke0 baddoMtera prakRtino udaya, sAtame zrapramattaguNagaNe hoya // ityarthaH // 17 // tethI e va prakRtino udayavicheda dezavira tiguNaThANe hoya, eTale mohanIyanI cAra kaSAyaprakRti tathA tIrthagAya eka, nAmakarmanI be, gotranI eka. evaM ATha prakR - For Private Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10c karmastavanAmA vitIya karmagraMtha. tino udayavicheda satyAzImAMthI thAya, tevAreM uMgaNAeMzI prakRtino udaya rahyo temAMhe valI thAhAraka zarIra ane thAhAraka aMgopAMga, e be prakRtino udaya cauda pUrvadhara munine zrItIrthakaranI zachi dekhavA nimitteM, tathA sUmArtha saMdeha TAlavA nimitte, AhAraka zarIra zrAraMjatA, labdhi prayuMjatAM hoya. tethI te ugaNAeMzI mAhe e prakRti nelatAM ekAzI prakRtino udaya, pramattaguNagaNe lAne; eTale jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya cauda, manuSyAyu eka, nAmanI cummAlIza, ucairgotranI eka, thane aMtarAyanI pAMca, evaM ekAzIno udaya De, te mAMDethI pAMca prakRtino udaya, thahIM vicheda pAme, je naNI eka thINakI, bIjI nisAnimA ane trIjI pracalApracalA, e traNa nijhA sthUlapramAda temATe apramatteM na hoya. tathA thAhArakazarIra bane thAhArakaaMgopAMga, e beno udaya labdhipratyaya thAhAraka zarIra utAM vizuddhapaNe, apramattapaNe hoya, te apedAyeM thAhArakachikano udaya apramattaguNagaNe pAmIye, paNa ahIM zA kAraNeM kahyo nahIM ? te jANavAmAM zrAvatuM nathI. tathA alpa jaNI vivadayuM nahIM; tathA " svakRta TIkAmAM e viSe zrAma lakhe be ke, AhArakachika karanAro yati, autsukeM karI avazya pramAdavaza thAya be, mATe e paNa apramattane viSe udayano Azraya ghaTe nahIM. e viSe zrAma paNa sAMjalavAmAM zrAvyu le ke pramatta yatija AhArakane vikRta karIne palI vizubha pariNAmanA vazathI thAhArakavaMta thakoja apramatta guNagaNA pratye pAme , te kAMza paNa svalpakAlAdi kAraNe karI pUrvAcAyeM vivayuM nathI." ema traNa darzanAvaraNIya tathA be nAmakarmanI malIne pAMca prakRtino udaya, ekAzImAMhethI TAle thake zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba. vedanIya be, mohanIya cauda, zrAyunI eka, nAmanI baiMtAlIza, uccairgotranI eka aneaMtarAyanI pAMca. evaM bahoMtera prakRtino udaya, apramattasAdhune sAtame guNagaNe hoya. // 17 // sammattaM tima saMghayaNa, tiaga ne bisattari apuve // dAsAi bakka aMto, basahi aniahi veatigN||17|| artha- tyAM sammatta ke0 samyaktvamohanIya, aMtimasaMghayaNatizraga ke belA traNa saMghayaNa, e cAra prakRtino udaya, cheu ke0 vicheda hoya, tevAreM bisattaritrapucce ke0 bahoMtera prakRtino udaya, apUrvakaraNaguNagaNe hoya, tyAM hAsAzbakaaMto ke hAsyAdika u prakRtinA udayano aMta eTale vicheda hoya, tevAreM usahianiyahi ke gazaTha prakRtino udaya anivRttikaraNa guNagaNe hoya. temAMthI veatigaM ke vedatrika ||shtykssraarthH // 20 // Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. qd tyAM cAra prakRtino udayavicheda thAya, tenAM nAma kahe be. eka samyaktvamohanI - yanA udayeM kSAyopazamika samyaktva pulika hoya, te to sAtamA guNaThANA sudhI hoya, mAthI lei Agale guNagaNe dAyika tathA aupazamika samyaktva jIva 'svajAvarucirUpa pulika hoya. tyAM samyaktvamohanIyano udaya, na lAne tathA prathamasaMgha rUpakazreNi kare ne prathamanA traNa saMghayaNe aupazamazreNi AraMne, zeSa arddhazrAgale guNa ThANe e traNa saMghayaNano udaya na lAne, tevAreM bahoMteramAMdethI e cAra prakRtino udaya kADhatAM, nArAca, kI likA ne bevA saMghayaNanA dhaNI zreNi raMje nahIM. tethI zeSa bahoMtera prakRtino udaya zravame guNaThANe lAne. temAMthI hAsya, rati, rati, jaya, zoka, jugupsA, e va mohanIya pApaprakRti banne zreNinA vizuddhapariNAmeM raMjanA udayathI zrAvamA guNagaNAne prAMteM bedeM, tevAreM pUrvokta bahoMteramAMthI va prakRtino udaya vichede, tevAreM zeSa bAzaTha prakRtino udaya, nivRtti bAdara saMparAyanAmA navamA guNaThANe lAne. tyAM valI va prakRtino udaya vicchede, tenAM nAma kahe be. strI vedodayeM zreNi zrAraMje te, prathama strIvedodaya bede paDhI puruSavedodaya bede, paDhI napuMsaka vedodaya bede paDhI saMjvalanA krodhAdika cArano udaya viccheda hoya; puruSa vedeM zreNi mAMDe te, prathama puruSavedodaya vicchede, paThI strI vedodaya vichede, pI napuMsaka vedodaya vichede; traNa paDhI saMjvalanA kaSAyano udaya vichede. napuMsakavede zreNI mAMDe te, prathama napuMsaka vedodaya bede, paThI strIvedodaya bede, paDhI puruSavedodaya bede. 10 saMjalaNa tigaM baberDa, saThI suhumaMmi turicya logaMto // vasaMta guNe guNa sa, hi risada nArAya Duga to // 19 // artha - ne saMjala tigaM ke0 saMjvalana trika, baberDa ke0 e va prakRtino udayavicheda yAya tevAreM sahI sudumaMmi ke0 sUkSmasaMparAya dazame guNaThANe zATha prakRtino udaya hoya, tihAM turilomaMto ke saMjvalananI cokaDImAMDelA cothA lojanA udayano aMta thAya, tevAreM uvasaMtaguNe ke0 upazAMtamoguNaThANe guNasahi ke0 jaMgapATha prakRtino udaya hoya, tyAM risadanArAyaDuga to ke0 SajanArAcasaMghayaNa, ne nArAcasaMghaNa, e ve prakRtino udaya, viccheda pAme // ityakSarArthaH // 17 // pI saMjvalanakrodha, mAna, mAyA, e traNano udayavicheda thAya, kemake ene udayeM, sUkSmasaMparAya cAritra na hoya temATe e va prakRtino udaya viccheda yAya tevAreM zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya eka, khAyunI eka, 52 For Private Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. nAmanI uMgaNacAlIza, gotranI eka, ane aMtarAyanI pAMca, evaM zATha prakRtino udaya sUdamasaMparAyanAmA dazame guNagaNe lAne. tyAM cothA saMjvalananA lonano udaya dAya, kemake saMjvalanane udayeM yathAkhyAtacAritra haNAya be, ane pAgale cAra guNagaNe yathAkhyAtacAritra hoya tethI tyAM saMjvalanano lona na hoya, tevAreM zeSa uMgaNazA prakRtino jadaya upazAMtamoha vItarAgadmasthanAmA agIzrArame guNagaNe lAne, tyAM jhaSajanArAcasaMghayaNa, bIjuM nArAcasaMghayaNa, e be nAmakarmanI prakRtino udaya vicheda thAya, kemake vajraSajanArAcasaMghayaNa vinA bIjA saMghayaNanA dhaNI, dapakazreNi AraMne nahIM, ane AgalAMtraNa guNagaNAnI prApti jhapakazreNi vinA thAya nahIM. tethI e be saMghayaNano udaya na hoya mATe pUrvokta jaMgaNazA prakRtinA udaya mAMhethI be saMghayaNano udaya TAle thake // 15 // sagavanna khINa ucarimi, nidda gaMto acarimi paNavannA // nANaMtarAya daMsaNa, cana je sajogi bAyAlA // 20 // zrartha-sagavanna ke tevAreM sattAvana prakRtino udaya te khINacarimi ke dINamohaguNagaNAnA belA chicaramasamayayI arvAMga bIjA samayalageM hoya. nidagaMto. acarimi ke tyAM valI nijhA ne pracalA e be prakRtino udayavicheda thAya, tevAreM bele samaye paNavannA ke paMcAvana prakRtino udaya hoya, tyAM nANa ke jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya ke aMtarAya pAMca, daMsaNacana ke darzanAvaraNIya cAra, evaM cauda prakR. tino udaya, be ke dAya, tevAreM sajogi ke0 sayogIguNagaNe bAyAlA ke beMtAliza prakRtino udaya hoya // ityadarArthaH // 20 // zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, Ayu eka, nAmanI sADatrIsa, gotranI eka, aMtarAyanI pAMca, evaM sattAvanna prakRtino udaya vItarAgabadmastha kSINamoha guNagaNAnA phucarima eTale e guNagaNAno kAla aMtara muharta pramANa 2 tenA belA be samaya te mAMhelo prathama belAthI pahelo samaya tyAM lage hoya. tyAM nimA zrane pracalA, e be darzanAvaraNIyanI prakRtino udaya vicheda pAme. ahIM keTalAeka zrAcArya kahe ke upazAMta moheMja ve nijAno udaya hoya paNa vINamoheM na hoya tathA sattarinAme bahA karmagraMthanA abhiprAyeM to dapaka zreNinA dhaNIne ati vizurU jaNI nisAno udaya, niSedhyo be. paNa A ThekANe zuM jANIyeM, kevA aniprAyathI nijAno udaya, Apakane mAnyo ? te jaNAtuM nathI te apekSAyeM Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmAdvitIya karmagraMtha. 411 bAramA guNavANAne behele samayeM paMcAvana prakRtino udaya lAne, tyAM cauda prakRtino udaya viveda yAya, tenAM nAma kahe be. jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca, e cauda prakRti AtmaguNaghAtInI be te vizuddhapariNAmeM karI udaya tathA sattAyeM sArtheja Tale tevAreM kevalajJAnAdika zrAtmaguNanizcayanayA niprAyeM vAramA guNagaNAnA aMtasamayeM chAne vyavahAranayathI teramA guNavANAne pahele samayeM, pragaTa thAya. tyAM kevalajJAna, kevaladarzana, tathA dAna, lAja, joga, upajoga, vIrya, e pAMca kSAyika labdhi guNa pragaTe tevAre pUrvokta paMcAvana prakRtimAMthI cauda prakRtino udaya viched ke zeSa ekatAlIza prakRtino udaya rahe zrane mUlapATheM betAlIzano udaya ko te kevI rIteM ? tenuM zragalI gAthAyeM samAdhAna kare. tibudayA uralAthira, khagai Duga paritta tiga ba saMgaNA // guru lahu vanna ca nimi, e te kammAga saMghayaNa // 21 // artha-diyA ke0 tyAM tIrthaMkaranAmakarmano udaya hoya mATe beMtAlIza kahI. vahIM urala ke dArikadvika, athira ke0 athira dvika, khagaiDuga ke0 khagatidvika, paritati ke0 pratyeka trika, basaMgaNA ke basaMsthAna, agurulahu ke0 chAgurulaghucatuSka, vannaca ke0 varNacatuSka, nimiNa ke nirmANanAma, tehA ke0 taijasazarIra, kammA to kArmaNazarIra, igasaMghayaNa ke0 eka vajraruSananArAcasaMghayaNa evaM sattAvIza prakRti // ityarthaH // 21 // jemATe rasodayanI apekSAyeM karIne jinanAmakarmano udaya yahIM lAne e teNe karIne potAnI dezanAyeM caturvidhasaMgha sthApe. bIjo jinanAmano bAdhAkAla, aMtaramuhUrttano ko. te pradezodayanI apekSAyeM jANavo. jinanAmane pradezodaya yaye thake paNa bIjA jIvanI apekSAyeM tenI zrAjJA aizvaryAdika vadhe paNa te hIM vivadayuM nathI. yahIM saghale sthAnakeM rasodaya vivadayo be tethI te ekatAlIza prakRtimAMhe jinanAmoda tAM nAmakarmanI matrIza tathA manuSyAyunI eka, vedanIyanI ve apane uccai - ganI eka. evaM betAlIza prakRtino udaya, sayogI guNagaNe lAne, tyAM trIza prakRtino udaya vicheda hoya, te kahe be. audArika zarIra ane auaudArika aMgopAMga, e dArikaH sthira ne azubha e asthira dvika; zubha vihAyogati ane zuvihAyogati, e khagatidvika; pratyekanAma, sthiranAma, zujanAma, e pratyeka trika; samacaturasra, nyagrodha, sAdi, vAmana, kula, chAne huM. e va saMsthAna; agurulaghu, upa For Private Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. ghAta, parAghAta ne uhAsa, e agurulaghucatuSka. varNa, gaMdha, rasa ne sparza, e varNacatuSka; evaM trevIza prakRti tha. nirmANa nAma, taijasazarIranAma, kArmaNazarIranAma, vajraSaja. nArAcasaMghayaNa, e sattAvIza prakRti kAyayoga ruMdhe thake kAyayogane banAveM karIyogIguNagaNe eno udaya na hoya. // 21 // sUsara dUsara sAyA, 'sAe gayaraM ca tIsa vujeTha // bArasa ajogi sunagA, ija jasa'nnayara veanniaN||12|| artha-sUsara ke susvaranAmakarma, isara ke phuHsvaranAmakarma, tathA sAyA'sAegayaraMca ke zAtAvedanI ane AzAtA vedanI e mAMhelI eka prakRti e rIte tIsabucheu ke trIza prakRtino udaya vide, tevAreM bArasathajogi ke bAra prakRtino udaya zrayogIguNagaNe hoya. tenAM nAma kahe. sujaga ke saujAgyanAmakarma, zrAzja ke0 thA. deyanAma, jasa ke yazaHkIrti nAma, annayaraveSaNikaM ke be mAMhetuM anekai eka vedanIya, evaM cAra prakRti th|| 12 // . e pujalavipAkanI prakRti jIvane kAyasaMbaMdha Tale thake yahAM pradeza ghana kare. ane vacanayoga ruMdhyA palI caudame guNagaNe svara nirodhe susvareM puHsvaranAmano udaya vicheda pAme. e gaNatrIza thara tathA zAtAvedanIya udaya prApta hoya to azAtAvedanoyano udaya cheda thAya ane azAtAvedanIyano udaya prApta hoya to zAtAvedanIyano udaya cheda thAya. ema behu prakRtimAhethI eka prakRtino udaya bede, paNa nAnAjIvanI apekAyeM behuno udaya ayogI guNagANe lAne tathApi eka jIvane stokakAla naNI ekanoja udaya pAmIyeM, te apekSAyeM trIza prakRtino udaya vicheda sayogI guNagaNe kahyo mATe beMtAlIzamAhethI trIza prakRtino udaya Tavyo, tevAreM zeSa vedanIya eka, thAyu eka, nAmanI nava, gotranI eka, e bAra prakRtino udaya caudamA ayogI guNagaNAnA carama samayasudhI lAne ane bele samaya e bAra prakRtino udayavicheda thAya, te kahe. saujAgyanAmakarmajIvavipAkI, AdeyanAmakarmajIvavipAkI, yazanAmakarmajIvavipAkI, jeno udaya vicheda sayogI guNagaNAne prAMteM nathI tathA zAtA azAtAmAMhelo eka vedanIyakarmajIvavipAkI. e cAra prakRti jIvavipAkInI jANavI // 15 // tasa tiga paNidi maNuA, ugai jiNu caMti carima samayaMto // udau~ sammatto // udanabudIraNayA, paramapamattA saga gunnesu|| (pAgaMtare) pamattAI sagatiguNA // 23 // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 413 pAThAMtara gAyA // jaMveNi yAhAra DuMga, zrINAtiga narAja ma pamattatA guNayAlasa joginadI, raNaMtu aNudIgu jogI // 24 // artha-tasatiga ke0 trasatrika, paNidi ke paMceMdriya jAti, maNuzrAjaga ke0 manuSyAyu ne manuSyagati, jiNuccaMti ke0 jinanAma ne uccairgotra. e bAra prakRtinA udayano yogI guNaThANAne carimasamayaMto ke aMtasamayeM aMta thAya. eTale udarjasAmatto ke udayAdhikAra saMpUrNa thayo. udauvudIraNayAparamapamattAisagaguNesu ke0 udayanI pereM udIraNA jANavI. paNa eTaluM vizeSa je, apramattAdika sAta guNaThANe udIrAtrika nyUna jAvo. pAThAMtareM pamattAIsagatiguNA ke0 zrapramatAdika sAta guNaThANe udayana prakRti kahI be, te thakI udIraNAtrika UeM kahevuM. // 23 // - // have pAThAMtara gAthAno akSarArtha kahe . // veNi ke0 je vedanIya be tathA AhAraDuga ke0 zrAhArakadvika, zrIpa tiga ke0 zrItrika, narAja ke0 manuSyAyu, e Da ke0 zrATha prakRtino udIraNAno vicheda pamattatA ke0 pramattaguNaThANe yAya. tethI zrapramattAdika guNaThANe udayazrI udIraNA traNa traNa prakRtinI karIyeM, tevAreM yAvat guNayAlasajo gijadIraNaMtu ke0 jaMgaNacAlIza prakRtinI udIraNA sayogI guNaThANe hoya. aNudI rAjogI ke ane yogI guNaanudIraka hoya // ityakSarArthaH // 24 // trasanAma, bAdaranAma, paryAptinAma e trasatrika e jIvavipAkInI, evaM sAta. paMceMpriyajAtinAmakarma, paMceMdriya evA udayikaparyAya hetu javacaramasamaya sudhI hoya, evaM zrA, manuSyAyuprakRti te manuSya java vipAkInI jaNI javacaramasamayasudhI eno udaya hoya, evaM nava, manuSyagatinAmakarma paNa manuSya evA udayikaparyAya hetu evaM daza, jinanAmakarma paNa tIrthaMkaraparyAyahetu caramasamayasudhI hoya. evaM agI cAra prakRti tha Ane ucairgotra paNa jIvavipAkI jaNI caramasamayasudhI lAje. e bAra prakRtinA udayano tathA enI sattAno vicheda yogI guNavANAne behele samayeM hoya, jemATe tevAra paDhI karma kalaMkarahita manuSyatvAdika udayika paryAya anabhidheya sahajAnaMdasvarUpI, zuddhopayogI, dhyeyasiddhadazA anubhave, tethI e udaya vicheda anaMta hoya // iti zrIkarmastavaTabArthe udayAdhikAraH samAptaH // Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 1 z 3 4 e 9. G 2 10 11 12 13 14 guNaThANe udayaprakRti. gheM. mithyAtveM. sAsvAdaneM. mizra. karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. // udaya yaMtrakam // virateM. dezavirateM. mUlaprakRti. uttaraprakRti. sUkSmasaMparAyeM. upazAMta moheM. zrI moheM. sayogI kevalIyeM. yogI kevalIyeM. 8 122 U T G 8 G T D 1 117 6 111 y 100 y 104 60 60 jJAnAvaraNIya. darzanAvaraNIya. vedanIya. mohanIya. AyuHkarma. nAmakarma. ii ee 6 pramattasaMyateM. 8015 9 2 14 1 53 2 5 zrapramattasaMyateM. pUrvakara. nivRttikaraNeM. eeeeeeeeeeee / 42 2/ 12 0 6 2 26 2 0 6 2 D 0 76 5 6 2 17 1 52 1 5 20-5-lH b-su2-5 -j-2-snzl--rtsw-rdl-rtsw- 5 66 1 e b - b - b / " zh / M l o sh | sk mb 5. 2 **** or on a For Private Personal Use Only 1 y ee 6 3 22 9 3 2 0 1 27 pada y 51 4 ma 64 1 55 1 1 0 1 37 gotrakarma. aMtarAyakarma. 3 s 2 38 5 5 2 e 2 5 2 e 1 5 1 1 5 5 0 0 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. have udaya sahacAriNI naNI udIraNA kahIyeM jaiye. udayodaya tathA udIraNodaya, te madhye udIraNodaya udIraNAnAmakaraNajIva vizeSa teNe karI je sahaja jadayAvali uparAMta daliyA tathA rasa zrAkarSI udayAvalimAMhe ANI jogave tenA udayathakI je vIzeSakhAmitvapaNuM tene udIraNA kahIyeM baiyeM. te u tathA mithyAtvAdika va guNagaNe nema udayasvAmitva kaDaM, tema tyAM teTabuMja udIraNA svAmitvapaNuM jANavU. zhAM udaya dIraNAMno vizeSa nathI, paNa eTaLa vizeSa je pramatta guNagaNAne aMteM thINanItrika me zrAhArakaTika, e pAMca prakRtino udayavicheda kahyo ane udIraNA vicheda to thAhInilA eka, nisAnimA be, pracalA pracalA traNa, zrAhArakachika, zAtA azAtAnIya , ane manuSyAyu. e ATha prakRtinI udIraNA vibeda hoya, tevAreM apramattagujaNe zeSa tahoMtera prakRtinI udIraNA hoya. jemATe manuSyAyu pramartanA yogeM karI urI tethI bahu kAla vedavA yogya te thoDA kAlamAM vedI, apavartana karaNavizeSe kuvede tethI sopakrama zrAyu hoya, akAla maraNa pAme ane apramattAdika guNagaNe kAla maraNa na hoya tathA zAtA thazAtAnI udIraNA paNa pramattapaNe hoya ane udaya ArvaguNANe lAne, tethI e traNa prakRtino udaya, udIraNAvinA apramatteM laane||23|| have pAgaMtareM covIzamI gAthAno artha kahe je. je jaNI zAtA thazAtA e behu dinIya pramukha pramattaguNagaNe paNa udorI vede paNa apramattapaNe udIraNA nathI. tethI prapramattAdika ATha guNagaNe e prakRtino udaya hoya paNa udIraNA na hoya. tathA mAhArakazarIra thane AhAraka aMgopAMga, e prakRti nAmakarmanI be. teno udaya tathA dIraNA pramattaguNagANe hoya paNa apramatteM na hoya ane thINajI, nizAnizA tathA 'calA pracalA, e traNa darzanAvaraNIyaprakRtino udaya ane udIraNA paNa pramattapaNe bhaya paNa apramattaguNagaNe na hoya, evaM sAta. tathA manuSyAyu paNa apramattapaNe udIre gauM, tethI thakAlamaraNa na hoya. temATe e grAma prakRtino udIraNAvicheda pramattagupANe hoya, tevAre zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, mohanIya cauda, nAmanI mAlIza, gotranI eka, aMtarAyanI pAMca, e tahoMtera prakRtinI udIraNA apramattagugaNe hoya, ema apUrvakaraNAdika guNagaNe paNa udayathItraNa prakRti phera udIraNAyeM bI jANavI. ema yAvat sayogIguNagaNe udaya beMtAlIza prakRti zrane udIraNA uMgacAlIza prakRtinI hoya, ane ajogI guNagaNe udIraNA nathI,yogane anAveM samasta garahita hoya ane udIraNA to trikaraNa vizeSakaraNavIryayogabala ekArthaparyAyanAma tethI karaNavIryane anAveM ayogI jagavaMtane yadyapi anaMtabala hato paNa koza karma derI na zake, te jaNI anudIraka kahyu, temaja 1 baMdhana, 2 saMkrama, 3 upartanA, 4 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 karmastavanAmA vitIya karmayaMka. apavartanA,5 upazamanA, 6 nidhatta, nikAcanAdikaraNa paNa ayogIguNagaNe na hoya, jo paNa bAra udayavatI prakRtimAhe anudayavatI tahoMtera prakRti stibuka saMkrame saMkra mAvatI kahI, paNa saMkramaNakaraNa na hoya, e tatva // 24 // esA payaDI tiguNA, veaNi AdAra juala thINa tigaM // maNu Au pamattaMtA, ajogiaNudIrago jyvN||shyaandiirnnaa sammattA // artha-esApayamI ke e udIraNAprakRti te udayathakI tiguNA ke traNa UNI jANavI vethaNi ke vedanIya be, AhArajuthala ke ahArakaTika, thINa tigaM ke0 zrINanItrika maNuzrAja ke manuSyAyu, e ATha prakRtinI udIraNA, pamattA ke pramattaguNagaNAna aMtalageja hoya. ajogiaNudIragojayavaM ke ayogI nagavAn sarvakarmano anudIrara jANavo. // 25 // udIraNAsammattA ke e udIraNAdhikAra saMpUrNa thyo.|| e udIraNA apramattAdika sAta guNagANe udayathI traNa prakRti uThI uNI jANa kemake e sarvaguNagaNe mUlanI prakRtinI udIraNA hoya, eTale vedanIyanI be, zrama manuSyAyu, e traNa prakRtino udaya hoya paNa udIraNA na hoya, tethI mUla prakRti tenI, uttaraprakRti tahoMteranI udIraNA levI, tethI apramattaguNagaNe bahoMtera prakRti udaya zrane tahoMtera prakRtinI udIraNA temAMDethI eka samyaktvamohanIya ane tharDa nArAca, kIlikA ane vahuM, e traNa saMghayaNa, evaM cAra prakRtinI udIraNAvile zraye thake Apame guNagaNe jaMgaNotera prakRtinI udIraNA hoya, temAMthI hAsya, rati,ara ti, jaya, zoka, jugupsA, e ba prakRtinI udIraNA vichede, navame guNagaNe trezana prakRti udIraNA jANavI. temAMthItraNa veda,saMjvalanokrodha, saMjvalano mAna,anesaMjvalanImA. yA, etraNa saMjvalanI prakRtI malIna prakRtinI udIraNA vijeda thaye thake dazame guNagAre sattAvana prakRtinI udIraNA jANavI. tihAM sUkSmalocanI udIraNA vicheda thaye ho mohanIyanI udIraNA vicheda thara, tevAreM zeSa pAMca karmanI prakRti eTale jJAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNIyanI ba, nAmanI uMgaNacAlIza, gotranI eka ane aMtarAyanI pAMDa uppana prakRtinI udIraNA agIzrArame guNagaNe hoya. tihAM SajanArAca ane nA e be prakRtinI udIraNA vichedeM zeSa copanna prakRtinI udIraNA vINamohaguNagANe hara tenA traNa nAMgA karatAM samayAdhika zrAvalizeSa nijA ane pracalAnI udIraNAni ane AvavizeSe jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra ane aMtarAya pAMca, 5 cauda prakRtinI udIraNAvichede, tevAreM bAramA guNagaNAnI aMta AvalIyeM nAmakarma sAmaMtrIza, zrane gotranI eka. evaM thAmatrIza prakRtinI udIraNA lAne. je jaNI i Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 417 varaNAdika aMtayAva liyeM udIravA yogya adhika dala nayI rahyAM, temATe zuM udIre ? tathA sayogI guNaThANe jinanAmakarmano udaya hoya, tethI udIraNA paNa lAje. te jelatAM ADIza nAmakarmAne eka uccairgotra, evaM jaMgalacAlIzanI udIraNA hoya. tihAM eka jinanAma, zradArika dvika, asthira, azujakhagati dvika, pretyaka trika, saMsthAna agurulaghu, upaghAta, parAghAta, ukhAsa, varNacatuSka, taijasanAma, kArmmaNanAma, nirmAnAma, prathamasaMghayaNa, svaradvika, saubhAgyanAma, AdeyanAma, yazaH kIrttinAma, trasatrika, ragati, paMceMdriyajAti, uccairgotra. e jaMgaNacAlIza prakRtinI udIraNA vicheda thaye thake me guNaThANe anudIraka jagavaMta hoya || udIraNAdhikAra saMpUrNa thayo. // 25 // // udIraNA yaMtrakam // 0 1 2 3 4 e w Da 6 6 G e 10 11 12 13 14 53 guNaThANe udIraNA prakRti. udhe mithyAveM. sAsvAdane. mizra. avirateM. deza virateM. pramattasaMyateM. pUrvara nivRttira. mUlaprakRti. uttaraprakRti. pramattasaMyate. 6 6 6 sUkSma parAyeM. zAMta moheM. damoheM. sayogI kevalIyeM. yogI kevalIye. T T T TTT T 6 5 U 2 0 122 5 117 - 5 Qi 111 5 104 jJAnAvaraNIya. darzanAvaraNIya. 100 e Shi e 87 5 60 e 8 1 5 Ba 735 63 5 57 5 54 53 3 m For Private 222/2/aa U 0 0 6 vw w w 6 6 4 0 vedanIya. mohanIya. O or or or Dr r Personal Use Only 2 2 56 5 6 0 v 0 2 Dr Y 0 D 0 CY Y Y Y 0 20 Dw 0 26 2 14 25 D 14 22 22 sh or or 15 u e 18 13 6 1 m 0 O zrAyuHkarma. nAmakarma. gotrakarma. aMta rAyakarma. 0 4 y y 5 y 4 ora 1 44 0 m. 2 dhdh 2 1 O 67 64 0 0 8 42 1 0 0 2 51 2 55 2 pree 2 2 38 na D 1 30 1 35 1 3 1 37 1 30 1 0 5 wwwww 5 v e 5 e e 5 e e 5 0 U Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 karma stavanAmA dvitIya karmagraMtha. // have anukrame udayaudIraNA prakRti vicArIne cauda guNaThANe sattA vicAre be. // sattA kammANa hii, baMdhArA la6 atta lAjANaM // saMte mayAla sayaM, jA navasamu vijiNu bica taie // 26 // artha- sattAkammANai ke0 sattA sadbhAvakarmanI sthitI avasthAna, baMdhArA ke baMdhana saMkramaNAdikakaraNeM karI ( laddha ) lAdhuM be attalAjANaM ke0 zrAtmalAnakarmI; paNuM jeNe, evI saMte ke0 sattAyeM hoya. ghaDayAlasayaM ke0 ekaso ne ghaDatAlIza prakR ti te jAnavasamuvi ke0 yAvat upazAMta mohanAmeM zrIzrAramuM guNaThAeM be tyAM su / jANavI, paraMtu jivitaie ke0 jinanAma vinA bIje sAsvAdana guNaThANe tathA trI je mizra ThANe ekaso ne samatAlIza prakRtinI sattA hoya. sattA eTale karmadalanuM jIvasAyeM saMbaMdhapaNuM karmasvarUpeM rahetuM, jyAMsudhI bA~dhya karmanAM dala, jIva pradezathI khare nahIM, tathA anyaprakRtipaNe saMkrame nahIM, tyAMsudhI tena sattA jANavI. te karma kevAM be ke jene bAMdhave karI tathA saMkramaNe karI lA pAmyo be je khAtmalAna matijJAnAvaraNAdi zrAtmasvajAva jeNe, evAM karma eTale saja tiya uttara prakRtimAMde nija sthitirasadalanuM parikramAvAvaM. jema devagati, manuSyagatyA dikamAMde saMkramAvIne sattAyeM rahetuM, te karmaprakRti sattAyeM udheM ekaso ne akAlIzanI vivakSA karavI. ahIM baMdhananAma, zarIranI pereM pAMca lIdhAM tethI ekaso ne Da tAlIza uceM tathA mithyAtva avirati, deza virati, pramatta, zrapramatta, nivRtti, chAnivRtti, sUkSma saMparAya, upazAMtamoha lageM udheM ekaso ne zramatAlIza prakRti sattAyeM hoya. tIrthaM karanAma karmanI sattA hoya. te jIva, bIje, trIje, guNaThANe na yAve temATe jinanAmanI sattA, ebehu guNaThANe na lAne ane mithyAtva guNaThANe jinanAmanI sattA aMta muhUrtta saMjave, jema koieka kSAyopazamika samyakradRSTi jIva pUrve midhyAtvapratyaye narakA bAMdhI pI samyaktva pAmI jinanAma bAMdhI te maraNa samayeM samyaktvartha mithyAtveM jAya, paNa sAsvAdaneM na jAya; tethI mithyAtve aMtaramuhUrtta mAtra jina nAma sattAyeM hoya, paNa sAsvAdana chAne mineM na hoya, tethI e bane guNaThANe ekaso samatAlI zanI sattA hoya // 26 // apUvAi caTakke, aNa tiri nirayAna viSNu vidyAlayaM // sammAi ca susattaga, khayaMmi iga cattasaya madavA // 27 // artha- vAcake ke0 pUrvakaraNAdika cAra guNaThANe zraNa ke0 anaMtA zrIyAnI cokamI, tiri ke0 tiryaMcAyu, nirayAu ke0 narakAyu, e va prakRti, viNu ke vinA zeSa, vidyAlayaM ke0 ekaso ne beMtAlIza prakRtinI sattA hoya ane samma For Private Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 41e casu ke aviratisamyakadRSTi cAra guNagaNA pramukheM dAyika samyakadRSTine sattagakhayaMmi ke sAta prakRti daya gai te naNI gacattasaya ke0 ekaso ekatAlIza prakRti sattAyeM hoya. ahavA ke athavA pakSAMtareM e artha, dhAgalI gAthAmAM lakhAze // 7 // ___ e have vizeSe kahe . ahIM paMca saMgrahane mate anaMtAnubaMdhIyA kaSAya cAranI visaMyojanA tathA kSapaNA kasyA vinA upazamazreNIyeM tathA dapakazreNIyeM thA,,navamuM, dazamu, ane zragIdhAramuM e cAra guNagaNAM sparze nahIM. visaMyojanA eTale vizeSa je khapAvyAM hatAM paNa mithyAtvAdika pratyayeM valI baMdhAya, te khapaNAnuM nAma visaMyojanA kahIyeM bane balyA bIjanI pereM pharI paddhave nahIM, te khapaNA kahIyeM. behupari sattA na hoya. tathA narakAyu, tiryagAyu bAMdhyA palI upazamazreNi na kare tethI te be zrAyunI sattA DhuMte thake e cAra guNagaNAM na hoya, tethI anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokamI, tathA narakAyu, ne tiryaMcAyu, e prakRtinI sattA vinA zeSa ekaso ne beMtAlIza prakRtinI sattA hoya. tathA devAyu bAMdhe thake upazamazreNi karavAnuM saMjave tethI devAyunI sattA ane manuSyAyuyeM varte tethI tenI paNa sattA hu~te e cAra guNagaNAM hoya, tathA pUrve agIdhAramA guNagaNA sudhI ekaso ne aDatAlIzanI sattA kahI te saMjava, sattAnI apekSAyeM jANavo, jejaNI upazamazreNinA dhaNI paNa tihAMthI pAbA pamI mithyAtvA. dika pratyayeM valI te prakRti bAMdhaze, e sattAno saMjava . yogyatApaNe apedAyeM ekaso ne amatAlIzanI sattA kahIyeM, zahAM kAMza virodha nathI. 1 aviratisamyakadRSTi, 2 dezavirati, 3 pramatta, 4 apramatta, e cAra guNagaNe varttatA dAyika samyakadRSTi jIvane anaMtAnubaMdhiyA cAra kaSAya, mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, ane samyaktvamohanIya, e sAta prakRti khapAvI te jaNI te sAtanI sattA TalI, tevAreM zeSa ekaso ne ekatAlIzanI sattA hoya e acarama zarIra dAyika samyakadRSTinI apekSAyeM carama zarIradAyika samyakUdRSTino vizeSa. e artha valI padAMtara bAgalI gAthAmAM kaheze // // khavagaMtu pappa canasuvi, paNayAlaM niraya tiri surAja viNA // sattagaviNu aDatIsaM, jA aniaTTI paDhama nAgo // 2 // artha- padAMtare khavagaMtupappaca suvi ke tathA kSapaka kevalI, carama zarIrIne e cAra guNagANe nirayatirisurAjaviNA ke narakAyu, tiryaMcAyu, ane devAyu, e traNa bAukhAM vinA paNayAlaM ke0 ekaso pIstAlIza prakRti kahI. ane sattagaviNuaDatIsaM ke0 saptaka kayeM dAyikasamyakadRSTine ekaso ne zrAmatrIzanI sattA jAyaniaTTIpaDhamajAgo ke cothA guNagaNAthI lazne yAvat anivRtti navamA guNagaNAnA prathama jAga lageM hoya // itydraarthH|| 20 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. athavA eTale padAMtareM dapaka eTale tehIja navamAM sarva prakRtino khapAvanAra thaze evo je manuSya, caramazarIrI tene cothe, pAMcame, bake, ane sAtame, e cAra guNagaNe dAyopazamika, ane dAyika e behu samyaktva batAM tathA mithyAtvAdikeM paNa caramazarIrI , te naNI devAyu, narakAyu ne tiryagAyu, e traNa potapotAnA caramajavane viSe logavIne khapAvyAM ne tethI tene sattAyeM ekaso ne amatAlIzamAMthI traNa kAhADhatAM zeSa ekaso pIstAlIza prakRti sattAyeM hoya. e svarUpa, sattAnI apekSAyeM jANavU, tethI zatakanAme karmagraMthamadhye sAta prakRti khapAvyA palI e traNa AyunI dapaNA, saMnava sattApekSAyeM kahI. tehazuM virodha na hoya je jaNI tihAM khapaNA ke e traNa AyunA baMdhayogya TAlI teNe jIva kare nahIM. eTale valI e traNa Ayu bAMdhe nahI, tathA dAyikasamyadRSTine carama zarIreM cothA guNagaNethI mAMgIne pAMcame,bale, sAtame, AThame, e pAMca guNagaNe tathA navamA guNagaNAnA aMtara muharta kAlanA nava jAga karIyeM, tenA prathamanAga sudhI ekaso ne ADatrIza prakRtinI sattA hoya, te zrAvI rIteM ke carama zarIrInaNI pUrvokta prakAre devAyu, narakAyu, tiyeMgAyu, etraNanI sattA TalI ane dAyika samyaktva De mATe anaMtAnubaMdhIyA kaSAya cAra tathA mithyAtva, mizra ne samyaktva, e traNa mohanI. evaM sAta prakRtinI paNa sattA TalI eTale ekaso ne zramatAlIzamAhethI e daza prakRtinI sattA vinA zeSa ekaso ne AmatrIza prakRtinI sattA navamA guNagaNAnA nava nAgamAhelA prathama nAga lage hoya. tevAra par3I tera nAmakarmanI ane traNa darzanAvaraNIyanI, evaM zola prakRtinI sattA vida thAya, te kahe . // 2 // thAvara tiri nirayA yava, uga thINa tige ga vigala sAdAraM // . sola kha 'visa sayaM, biaMsi bia tia kasAyaMto // 2 // artha- thAvara ke sthAvaraki, tiri ke tiryaMcaTika, niraya ke narakachika, Ayava ke zrAtapachika, e cAra uMga ke chika ane thINatiga ke thINajItrika, ega ke0 ekeMjiyajAti, vigala ke vikaleMjiyatrika, sAhAraM ke sAdhAraNanAma, evaM solakha ke zola prakRtino daya hoya, tevAreM muvisasayaM ke ekaso bAvIza prakRtinI sattA, viraMsi ke navamA guNagaNAnA bIje aMze eTale bIje nAgeM hoya, tihAM biatikasAyaMto ke bIjA ane trIjA kaSAyanI cokaDIno aMta thaayH|| itydraarthH||4|| ___ sthAvaranAmakarma ane sUkSmanAma karma. evaM be prakRtinI sattA vizuddha pariNAme Tale ane tiryaMcagati tathA tiryagAnupUrvI, e tiryaMcachika Tale. narakagati, narakAnupUrvI, e narakaTrika Tale, zrAtapanAma, udyotanAma, e zrAtapachika. e behu yadyapi puNyaprakRti De Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 42 tathApi sahejeM tiryaggati prAyogya je te jaNI vizuddha adhyavasAyeM enI sattA paNa Tale, thINakI, niDAniDA ane pracalA pracalA, e thINajItrika darzanAvaraNIya karmanI ne tenI sattA Tale. ekejiya, beMjiya, teMjiya, ane cauriMjiyajAtinAmakarma tathA sAdhAraNanAmakarma. evaM zola prakRtimadhye zrINahItrika darzanAvaraNIyarnu be. zeSa tera prakRti, nAmakarmanI be. e zola prakRtino udaya navamAne prathamanAgeM kare tathA eka zrAcAryane mateM anaMtAnubaMdhyAdika sAta prakRti khapAvI ane bIjA cAra tathA trIjA cAra kaSAya khapAvavA mAMDe, tenI dapaNAvicAleM e zola prakRti khapAve, tevAreM ekaso ne thAmatrI zamAhethI zola khapAve thake zeSa ekaso ne bAvIza prakRtinI sattA bIje nAgeM rahe, tihAM bIjA apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAra, tathA trIjA pratyAkhyAnAMvaraNIya kaSAya cAra, e zrApa kaSAyanI prakRti khapAve, tevAreM ekaso ne bAvIza prakRtimAhethI ATha kaSAya daya gaye thake zeSa ekaso ne cauda prakRtinI sattA, navamAnA bIje nAgeM rhe||e|| taAzsu canadasa te, ra bAra ba paNa cana tidia saya kama so|| napu zani dAsaga pusa, turia kodo maya mAya kha // 30 // artha- tazzrAzsu ke0 tRtIyAdikanAgane viSe eTale navamAnA trIjA nAgane viSe candasa ke0 ekaso ne cauda prakRtinI sattA hoya,cothe nAgeM tera ke0 ekaso tera,pAMcame nAgeM bAra ke ekaso bAra,bahe nAgeM ba ke ekazoba, sAtame nAgepaNa ke0 ekaso pAMca, thAme nAgeM caja ke ekaso cAra, navame nAgeM ti hiasaya ke0 ekaso netraNa,e kamaso ke anukameM sattAprakRti jANavI. tyAM napu ke napuMsakaveda, ili ke strIveda, hAsabaga ke hAsyAdika u, pusa ke0 puruSaveda, turiakoho ke cotho saMjvalanokrodha, maya ke mada eTale saMjvalanamAna,mAya ke saMjvalana mAyA, teno kharDa ke daya,anukrameM thAya 30 jhAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya tera, AyunI eka, nAmanI eMzI, gotranI be ane aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne cauda prakRtinI sattA rahI, te anukrameM tazyAzsu ke trIjo nAga zrAdeM dez anivRttikaraNanA navamA nAga lageM anukrameM ekaso tera, ekaso bAra, yAvat navame nAge ekaso ne traNa prakRtinI saMkhyA jomavI, te zrAvI rIteM ke trIje nAgeM ekaso ne cauda prakRtinI sattA rahI, temAMhethI napuMsakaveda daya kare. tevAreM cothe nAgeM ekaso ne teranI sattA rahe, tyA strIveda daya kare, tevAreM pAMcame nAge ekaso ne bAra prakRtinI sattA rahe, tyAM hAsyAdika u prakRti kSaya kare, tevAreM ke nAgeM ekaso ba prakRtinI sattA rahe, tyAM puruSavedano kSaya kare, tevAreM sAtame nAgeM ekaso pAMca prakRtinI sattA rahe, tyAM saMjvalana krodhano kSaya kareM, tevAreM Apame nAgeM ekaso cAranI sattA rahe, tyAM saMjvalana mAnano daya kare, tevAreM Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. navame nAgeM ekazo ne traNa prakRtinI sattA rahe, tyAM saMjvalanI mAyAno kSaya kare, sattA vijede, eTale navamA guNagaNAno prAMta hoya. sUkSmasaMparAya cAritra pAme te pAMcamA yathAkhyAtacAritrathI kAMzka jaNuMDe kemake sUdamalojanA nidAna kAMzka be tethI dazame guNagaNe ekaso be prakRtinI sattA hoya ane yathAkhyAta te sarvathA vItarAga hoya. suhumi usaya lohaMto, khINa 7 carimegasaya ' nidda kharca // navanavaz carima samae, cana dasaNa nANa vigdhNto|| 31 // artha- suhumi ke sukSma saMparAyaguNagaNe 'saya ke ekaso ne be prakRtinI sattA hoya, tyAM lohaMto ke saMjvalanA lojano kSaya hoya, tevAreM khINacarimegasaya ke kSINamohaguNagaNe hicarama samaya ekaso ne eka prakRti sattAyeM hoya, tyAM munidakha ke be nikhAno kSya thAya, tevAreM navanavazcarimasamae ke0 navANuM prakRtinI sattA, bele samaya hoya. tyAM caudasaNa ke cAra darzanovaraNIya,noNa ke pAMca jhAnAvaraNIya ane vigdhaMto ke pAca aMtarAya. evaM cauda prakRtino daya thAya ||shtydraarthH||31|| sUkSmasaMparAya dazame guNagaNe jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya eka, manuSyAyu eka, nAmanI eMzI, gotranI be, aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne be prakRtinI sattA radI. panI tyAM rahyo thako adhyavasAya vizu karI sUkSma loja paNa khapAve, tethI tenI sattA vicheda thAya. tevAreM ekaso ne eka prakRti sattAyeM rahI, rUpakazreNimAMhe upazAMtamoha agIAramuM guNagaNuM na hoya. kemake mohane upazamAve thake upazAMtamoha kahevAya De, ane ahIMyAMto mohane khapAvato gayo 2 tethI tenI sattA paNa TAlato gayo je teNe karI te dIpamohavItarAga badmastha guNagaNI kaDevAya. ahIMto tene samaya Una nijaguNasthAnakAla lageM ekaso eka prakRtinI sattA hoya. tyAM behalA samayathI pahelo samaya te ucarima samaya kahIye. tyAM nijA,pracalA, e be prakRti khapAve, tevAreM bAramA guNagaNAne bedale samayeM navANuM prakRtinI sattA rahe. vahIMyAM matAMtare bAramA guNagaNAnA behale samaya cakSudarzanAvaraNIya, thacakudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya, kevaladarzanAvaraNIya, e cAra darzanAvaraNIya ane pAMca jJAnAvaraNIya tathA pAMca aMtarAya, evaM cauda prakRtinA AyeM tenI sattAvicheda hoya, tevAreM kevala jJAna upaje. e navANuMmAMhethI caudanI sattA TalI // 31 // paNasI sajogI ajo, gi carime deva khaga gaMdha ugaM // phAsaha vama rasa taNu, baMdhaNa saMghAya paNa nimiNaM // 32 // artha- paNasIsajogi ke0 tevAreM paMcAzI prakRtinI sattA sayogIguNagaNe hoya, Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. 423 ane ajogicarime ke ayogIguNagaNe paNa ucaramasamayalageM paMcAzInI sattA hoya, tyAM deva ke devahika, khagara ke khagatihika, gaMdha ke gaMdhachika, sugaM ke0 e trapachika, phAsaka, ke sparza thAra, vama ke pAMca varNa, rasa ke pAMca rasa, taNu ke0 zarIra pAMca, baMdhaNa ke baMdhana pAMca, saMghAya ke saMghAtana pAMca, paNa ke0 e sauM pAMca pAMca, kahevA. nimiNaM ke nirmANanAma. evaM cAlIza prakRti tha // itydraarthH||35|| tevAre terame sayogIguNagaNe tathA caudamA ayogIkevalIguNagaNAnA behalA samayanA uparalA samaya lageM vedanIya be, nAmanI eMzI, AyunI eka ane gotranI be, e paMcAzI prakRtinI sattA rahe; tyAM ayogIguNagaNAnA zaMtanA samayathI pahelo je samaya tihAM anudayavatI, bahotera prakRti khapAve, te prakRtinAM nAma kaheje. devagati, devAnupUrvI, e devadhika. zunavihAyogati bhane azujavihAyogati, e khagatichika, surajigaMdha ane puranigaMdha, e gaMdhachika, e traNa Agala Thika zabda jomIyeM, tevAreM ba prakRti thAya, ATha sparza, pAMca varNa, pAMca rasa, pAMca zarIra nAma prakRti, temaja te nAme audArikAdika pAMca, baMdhananI prakRti, tathA audArikAdika pAMca saMghAtananI prakRti, varNAdika pAMcathI zrAgala jeTalA zabda kahyA, te sarvanI Agala paNa zabda joDIyeM tathA nirmANanAma, e cAlIza prakRti th||32|| saMghayaNa athira saMga, Na bakka aguruvahu cana apajAtaM // sAyaM ca asAyaM vA, parittuvaMgAtiga susara niaN||33|| artha- saMghayaNa ke saMghayaNa , athira ke asthiraSaTraka, saMgaNa ke saMsthAna ba, baka ke e traNa baka jANavAM. gurulahucau ke gurulaghucatuSka, apAttaM ke aparyAptanAma, sAyaMca ke zAtAvedanIya, asAyaMvA ke athavA azAtAvedanIya, ebe prakRtimAhethI eka levI. paritta ke pratyekatrika, uvaMgAtiga ke upAMgatrika, supara ke sukharanAma, niraM ke nIccairgotra, evaM bahoMtera prakRti tha // ityadarArthaH // 33 // pUrvatI gAthAmAM kahelI cAlIza prakRti tathA saMghayaNa, asthiranAma, azunanAma, do gyanAma, puHkharanAma, anAdeyanAma, ayaza kIrtinAma. e asthiraSaTka, saMsthAna, e traNa pada bAgala baka jomIyeM. gurulaghu, upaghAta, parAghAta, ane uzvAsa e thagurulaghucatuSka kahIyeM. aparyAptanAma, zAtA athavA azAtA, e be vedanIyanI prakRtimAMhelI je udaya hoya, te vinA bIjI eka prakRti anudayavatI hoya, te khapAve. pratyekanAma, sthiranAma, zujanAma, e pratyekatrika. audArika, vaikriya ne AhAraka, e upAMga traNa, susvaranAma, nIcairgotra, evaM bahAtera prakRti tha temAMhe sIttera nAma. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. karmanI, eka vedanIya, eka nIccairgotrI jANavI. e bahoMtera prakRtino paNa tyAM udaya nahIM, tethI bahoMtera prakRtinI sattAvicheda thAya // 33 // bisayari kha a carime, terasa maNua tasatiga jasAija // sulaga jiNucca paNidia, sAyAsA egayara // 34 // artha- bisayarikhadha ke e bahotera prakRtino kSaya hoya. carime ke valI behale samayeM terasa ke tera prakRtinI sattA vicheda thAya, te kahele. maNuza ke manuSyatrika, tasa ke trasatrika, e be tiga ke trika jANavA. jasa ke yazaHkIrtinAma, zrAUM ke zrAdeyanAma, sujaga ke saunAgyanAma, jiNa ke jinanAma, ucca ke uccairgotra, paNiM didha ke paMceMjiyajAti, ane sAyAsAegayara ke zAtA azAtAmAMhelI eka udayavatI prakRtino vicheda hoya. // 34 // te bahotera prakRti thApaNuM dala anyasajAtiya udayavatI prakRtimAhe stibuka saMkrame, saMkramAvI khapAve, jema manuSyagati udayavatI be, temadhye zeSa traNa gatinuM dalika saMkramAvI khapAve, tema bIjI paNa yathAyogya jANavI. stibukasaMkrama te kahIyeM jema pANIno parpoTo sahejeM pANImAMhe saMkrame, tema je sahejeM sva stokadalika paraprakRtimAhe saMkrame, paNa jIvavIrye na saMkrame tethI e stibukasaMkramaNa karaNamAMhe gaeyo, tethI te ayogIguNagaNAne behale samaya manuSyagati, manuSyAnupUrvI ane manuSyAyu. e manuSyatrika, trasanAma, bAdaranAma ane paryAptanAma, e trasatrika. yazaHkIrtinAma, Adeya. nAma, saujAgyanAma, tIrthaMkaranAma, eccairgotra, paMceMjiyajAti nAma, azAtA ne zAtA, e be vedanIyamAMhethI jeno udaya hoya, te eka levI. evaM tera prakRtinI sattA hoya. temAM eka vedanIyanI, eka AyunI, eka uccairgotranI ane zeSa daza prakRti nAmakamanI rahe. e sattarI pramukha zAstrane viruka je je jaNI tyAM bAdara nAmakarmanI prakR. tinAM sattAsthAnaka kahyAM, te madhye zrApa prakRti tathA jinanAma sahita hoya, tevAreM nava prakRtirUpa sattA sthAnaka kaDaM, paNa daza prakRtirUpa sattAsthAnaka na kayu. e apekSAyeM ahI te kema saMnave ? tathA bAra udayavatI prakRti stibuka saMkrama vinA khapAve ane manuSyAnupUrvIne udayeM vakragati hoya te paNa ahIM nahIM hoya teNe stibukasaMkrama vinA kema khapAve ? teNe ahIMoM ko AcArya manuSyAnupUrvIno vi. cheda paNa pucarimasamaya mAne je tene mateM ayogIguNagaNAnA behalA be samaya, temadhye pahele samaya tahoMtera prakRti khapAve thane behale samaya bAra prakRti khapAve. ahIM vyavahAranaya levo. ane nizcayanayeM to sigamana samayeMja be tehija matAMtareM zrAgalI gAthAyeM dekhADe be. // 34 // Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNanA nAga nava. 26 | mi. naghe. 14 ayogIkevalIyeM. | H sayogIkevalIye. kSINamoheM. upazAMtamoheM. sUkSmasaMparAyeM. 6 | pramattasaMyateM. apUrvakaraNe. apramattasaMyateM. dezavirateM. avirate. sAsvAdane. mithyAtve. | | guNagaNe sattA. leaamCC0pm BRE ERS OR REORS ooooaaaa w ROM 137 101 5 371025 REP OMG || 1301305 // sattA yaMtrakam // karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. mrym m m m m m mUlaprakRti. | uttaraprakRti. napazamazreNI. / pakazreNI. -- - - | jJAnAvaraNIya. re_eeeeeeee | darzanAvaraNIya. xnnnnnn vedanIya. 2005-0322 24 | | mohanIya. Janwar xxxwww.sex anim_cccc | AyuHkarma. SEE nAmakarma. m mmmmmmmm/e 6 6 ICY m` m` m` m` m` m` m` m` m` e32 / Go 50 m` m` m` m` m` m` m m m m m m m m m m d m | m` | m` m m ira , === ==== - - - - - - - | aMtarAyakarma. 425 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 karmastavanAmA dvitIya karmagraMtha. nara aNupuvi viNA vA, bArasa carima samayaMmi jokhavina // pattosihiM deviM, da vaMdiraM namaha taM vIraM // 35 // sattA sammattA // iti karmastavAkhyo dvitIyaH karmagraMthaH saMpUrNaH // 2 // artha-naraaNupuzviviNAvA ke0 manuSyAnupUrvIno udaya nathI, tethI te vinA matAMtareM bArasacarimasamayaMmi ke bAra prakRti, bele samaya jokhaviu ke je khapAvIne patto ke prApto eTale pAmyo, siDiM ke0 sijhagati eTale mokSagati, te pratye deviM. davaM dithaM ke0 deveMkheM vaMdita tathA deveM sUriyeM vaMdita, namahataMvIraM ke0 evA zrImahAvIradevanAM caraNakamala De, tene namaskAra karo // 35 // pUrvokta kAraNacaNI manuSyAnupUrvIno udaya nathI te vinA manuSyagati, manuSyAyu, trasa, bAdara, paryApti, yazaHkIrti, zrAdeya, saujAgya, tIrthaMkaranAma, uccairgotra, paMceMjiyajAti, eka vedanIya, e bAra prakRti caramasamayeM udayavatI De te jaNI e stibukasaMkrama vinA khajAveM sthitikSya thAya, te mATe e bAra prakRti zukladhyAnano cotho pAyo samuchinnakriyAyanivRtti eve nAme . teNe karI khapAvIne sAkAropayogeM varttatAM sakala karma TAlI zurU sahajarUpa nirupAdhika zukopayogI eka samaya samaNi jyAM zrIapApAnagarIyeM hastipAlarAjAnI rAjasanAyeM dezanA detAM thakAM tyAM je AkAzapradeza avagAhyA hatA, tehanI UrdhvasamazreNiye je siphadevanA AkAzapradeza, te AkAzapradeza zravagAhi, acalarUpa rahyA, paNa te zreNinA vacalA AkAzapradeza spA nahIM, e aciMtyazaktinA dhaNI jo AtmapradezanA daMma vinA sparza hu~teM jAya to asaMkhyAtA samaya lAge, tejaNI siddhanI aspRzajati mAnavI. evA zrImahAvIra vaImAna carama tIrthakara aneka deveMdra kahetAM cozaTha iMjeM pUjita athavA graMthakartA tapAgabAdhirAja nahAraka zrIdeveMjasUriyeM vaMdita, teha pratye vAMdo tene naktipUrvaka namaskAra karo // 35 // itizrI hitIyakarmastavAkhyasya bAlAvabodhaH saMpUrNaH // 2 // 222222222222222222222 // iti zrI bAlAvabodhasahita karmastavanAmA - dvitIya karmagraMthaH saMpUrNaH // 5 // @gayaayeeyonyaayonyooooooosyorycoomycoyoyoyoyeGyaayoyos.sg 1000Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y600 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 . baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. // zratha // // bAlAvabodha sadita baMdhasvAmitvAkhya tRtIyakarmagraMthaH prAracyate // tatra // Adau bAlAvabodhakRta maMgalAcaraNam // aiMcA padavI na sthaviSThA, vizvavizvagurutA na gariSThA // cetasi sphurati cedaladhiSThA, jainagIrgamanayodhapaviSTA // 1 // ||shraaryaavRttm // kiMcigurUpadezAdavacUrNaM kiMcidanyazAstrebhyaH // baMdhakhAmitve'smin likhAmi sAraM samadhigamya // 2 // // mUla gAthA // baMdhavidANa vimukkaM, vaMdia sirivakSmANa jiNacaM daM // gaI AIsuvulaM, samAsa baMdhasAmittaM // 1 // artha-baMdha ke karmano baMdha tenuM vidhAna ke0 karavaM, tethI vimukaM ke vizeSe mukANA evA sirivachamANa ke zrIvarDamAna eve nAme jiNacaMdaM ke0 sAmAnya kevalImAhe caMdramA sarakho, te pratye vaMdiza ke0 vAMdIne gaIAIsu ke0 gatyA dika cauda mArgaNAsthAnakane viSe samAsa ke saMdepathI baMdhasAmittaM ke baMdhasvAmitvapaNuM vuddhaM ke0 kahIzuM // itydraarthH||1|| jhAnAvaraNIyAdika ATha karma, tenuM vidhAna ke karavU, teNe karI vimukta eTase rahita eTale bakhyA bIjathI aMkUra na hoya, tema je nAvakarmarahita thayA evA zrI ke aSTa mahAprAtihAryAdika bAhyalakSmI ane kevalajJAnAdika adhyaMtara ladamI, teNe karI vardhamAna eTale vadhato tathA teNe sahita zrIvarDamAna eve nAme jina ke0 kevalImAMDe canamAnI pereM adhika, te pratye mana, vacana ane kAyA, e trikaraNazuLe vAMdI namaH skAra karI dhyAyIne gati zrAde dezne cauda mUla mArgaNA sthAnaka, tenA bAsaTha uttara neda, te mArgaNAdhAranedeM guNagaNe hu~ bolIza, ema ziSyane sAvadhAna karavAne pratijJA. karI saMpeM karI eTale pUrvAcAryakRta graMtha savistara be, tyAM saMdeparuci jIva, anadhikArI le to tene nimitteM e baMdhaprakRtinuM svAmitvapaNuM kayo jIva, kayA guNagaNe keTalI prakRtino baMdhAdhikArI hoya ? te khiishuN||1|| Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4zna baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. // have cauda mArgaNAnAM nAma kahele. // gai iMdIe kAe, joe vee kasAya nANeya // saMjama dasaNa lesA, navasamme sanni AdAre // 2 // artha-prathama gai ke gatimArgaNA, bIjI iMdIe ke iMjiyamArgaNA, trIjI kAe ke0 kAyamArgaNA, cothI joe ke0 yogamArgaNA, pAMcamI vee ke vedamArgaNA, bahI kasAe ke0 kaSAyamArgaNA, sAtamI nANeya ke jJAnamArgaNA,AThamI saMjama ke cAritramArgaNA, navamI dasaNa ke darzanamArgaNA, dazamI lesA ke lezyAmArgaNA, agIyAramI nava ke javyamArgaNA, bAramI samme ke samyaktvamArgaNA, teramIsanni ke saMjhimArgaNA, caudamI thAhAre ke ahArakamArgaNA // itykssraarthH||2|| __gati zrAzrI sarva jIva vicArIyeM to deva, manuSya, nArakI ane tiryaMca, ema cAra nedeM jANavA. iMjiyApekSAyeM ekeMjiya, beMjiya, teMjiya, cauriMjiya, ane paMcejiya, ema pA~ca nedeM jANavA. kAyApekSAyeM pRthivI, apa, teja, vAyu, vanaspati ane trasa, ema nede jANavA. yogApekSAyeM manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga, ema traNa nnedeM jANavA. vedApekSAyeM strI, puruSa ne napuMsaka, ema traNa nede jANavA. kaSAyApekSAyeM krodhI, mAnI, mAyI ne lonI, ema cAra nnedeM sarva jIva jANavA. jJAnApekSAyeM matijhAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyavajJAnI, kevalajJAnI,mati ajJAnI, zruta ajJAnI ne vinaMgajhAnI, e bATha ne jANavA. cAritrApekSAyeM sAmAyakacAritra, dopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUdamasaMparAya, yathAkhyAta, dezavirati zrane avirati, ema viratinI apedAyeM sAta nedeM jANavA. darzanApekSAyeM cakudarzanIya, acakudarzanIya, avadhidarzanIya ane kevaladarzanIya, ema cAra nedeM jANavA. lezyApekSAyeM kRSla, nIla, kApota, teja, padma ne zukkalezyAvaMta, e banedeM jANavA. javya eTale muktigamana yogyAyogyanI apekSAyeM vividha jIva, javya ane anavya, e benedeM jANavA. samyakadRSTizramAnaguNanI apekSAyeM mithyAtvI, sAsvAdanIya, mizra, dAyopazamika, aupazamika, ane dAyika, ema ne jANavA. manojhAnanI apekSAyeM sannizrA jIva, tethI viparIta te asanizrA jIva, ema be nedeM jIva jANavA. zrAhAranI apekSAyeM AhAraka ane anAhAraka, ema be nedeM sarva jIva jANavA. e rIteM mArgaNAnA mUla neda cauda ane uttara neda bAzaTha jANavA // 2 // jiNa sura vinavA dAra, devAna a niraya suhuma vigala tigaM // egidi thAvarA yava, napu mihaM huMma bvaLaM // 3 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 42 artha - ji ke0 jinanAma, sura ke0 suradvika, vijava ke0 vaikriyadvika, AhAra to hArakadvika, Tu ke0 e trAdvika, evaM sAta prakRti ya. devAjA ke0 devAyu, niraya ke0 narakatrika, suduma ke0 sUkSmatrika, vigala ke0 vikala trika, tigaM ke0 etraNa trika jANavAM. egiMdi ke0 ekeMdriyajAti, yAvara ke0 sthAvaranAma - karma, vAyava ke0 yAtapanAmakarma, napu ke0 napuMsakaveda, mitraM ke0 mithyAtvamohanIya, huMka ke huMmasaMsthAna, beva ke0 bevahuM saMghayaNa // ityarArthaH // 3 // have graMtha gaurava TAlavA jaNI karmaprakRti nyUnAdhika karavA nimitta jema vyAkaraNAdikamAM varNa saMkhyA alpAkSareM jANavA nimitta zrAdyakarAMtyAkSara sAthai kahetAM pratyAhAra saMjJA karI be. tema hIMyAM paNa je prakRti yagale saMkhyApada hoya, te prakRtithI teTalI prakRti levI, evI saMjJA kare be. jema jinanAmathI AAgalI prakRti 1 jinanAma, 2 devagati, 3 devAnupUrvI, 4 vaikriyazarIra, 5 vaikriyAMgopAMga, 6 AhArakazarIra, yAhAraka aMgopAMga, devAyu, to narakagati, 10 narakAnupUrvI, 11 narakAyu. e jinaikAdaza kahIyeM. e ekeMdriya ne vikaleM priyane navapratyayeM na baMdhAya sUkSmayI lei tera prakRti kahevI, te sUkSmatrayodazaka. 1 sUkSmanAma, 2 aparyAptanAma, 3 sAdhAraNanAma, 4 beMdriyajAti, 5 teMdriyajAti, 6 cariMdriyajAti, 9 ekeM - DiyajAti, sthAvaranAma, e zrAtapanAma, 10 napuMsaka veda, 11 mithyAtvamohanIya, 12 huMkasaMsthAna, 13 bevahuM saMghayaNa, e sUkSmatrayodazaka; e mithyAtvapratyayika mithyAtveM baMdhAya tathA suradvika, vaikriyadvika, yAhArakadvika, surAyu, evaM sAta. narakatrika, sUkSmatrika, vikalajAtitrika, evaM zola. ekeMdriyajAti, sthAvaranAma, prAtapanAma, eTaMgaNI prakRtinuM nAma suraekonaviMzatika kahIyeM. 1 napuMsaka, 2 mithyAtva, 3 huMDasaMsthAna, 4 bebahuM saMghayaNa, e napuMsakacatuSka kahIyeM. e rIteM jyAM jyAM jeTalI prakRtinuM kAma hoya, tyAM tyAM te te prakRti dhura deza teTalI teTalI saMkhyA jomIyeM, te saMjJA hoya. e gAthAmAM covIza prakRti kahI, te madhyeM eka mithyAtva, bIjI napuMsakaveda, e be prakRti mohanIyanI. ane devAyu, narakAyu, e be AyunI. zeSa vIza prakRti, nAmakarmanI be // 3 // paNa majAgira sa~ghayaNa, kukhagai ni ivi daga zrItigaM // nako tiriDugaM tiri, narAna nara narala Duga risadaM // 4 // artha- pUrvokta covIza ne e ke anaMtAnubaMdhI kaSAya cAra, majAgira ke0 madhyAkRti eTale madhyasaMsthAna cAra, sa~ghayaNa ke0 madhyasaMghayaNa cAra, evaM batrIza. kukha Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 baMdhasvAmitvanAma tRtIya karmagraMtha. ga ke azujakhagati, nizra ke nIccairgotra, ili ke strIveda, evaM uMgaNacAlIza. uhaga ke dau gyatrika, thINatigaM ke thINanItrika, evaM pIstAlIza. ujotha ke udyotanAma. tirigaM ke0 tiryaMcahika, tiri ke0 tiryaMcAyu, narAu ke manuSyAyu, nara ke manuSyachika, uralayuga ke audArikachika, risahaM ke vajraSajanArAcasaMghayaNa. evaM paMcAvanna prakRti tha // ityadarArthaH // 4 // anaMtAnubaMdhInI cokamI ane madhya eTale pahelA zrane dehalA e be vinA vacalA AkRti kahetAM zrAkAra vizeSa eTale saMsthAna cAra, temaja vacalAM saMghayaNa cAra, evaM bAra prakRti tha. ku eTale azuna khagati, eTale hiMmavAnI gati jethakI azuna hoya, te nAmaprakRti, nIcairgotra, strIvedanokaSAya, mohanIya, daurjAgya, uHsvara, anA. deya, e dau gyatrika. evaM aDhAra prakRti tha. zrINahI, nisAnikA ne pracalApracalA, e thINaddhItrika; nadyotanAmakarma, tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, e tiryaMcahika evaM covIza prakRti anaMtAnubaMdhIyAne udayeM baMdhAya, te naNI mizrAdika guNagaNe na baMdhAya. e anaMtAnubaMdhI caturvizatika kadevAya. te madhye tiryaMcAyu ane manuSyAyu, e be prakRti sahita karatAM anaMtAnubaMdhyAdika SaDviMzatika kahIyeM. tathA manuSyagati, manuSyAnupUrvI, evaM thahAvIza. ane audArikazarIra, audArikaaMgopAMga, e audArikahika, ane vajaSajanArAcasaMghayaNa, ema e bIjI gAthAmadhye anaMtAnubaMdhyAdika ekatrIza prakRti kahI. tathA pUrvalI gAthAmAM covIza prakRti kahI, e behu malI paMcA. vanna prakRti kahI, temAM darzanAvaraNIyanI traNa, mohanIyanI sAta, zrAyunI cAra, gotranI eka, zeSa nAmakarmanI cAlIza prakRti kahI, ema saMjJAsaMgrahagAthA be khii|| 4 // // have prathama gatimArgaNAmadhye narakagatineviSe baMdhasvAmitvapaNuM vicAre ne // suraguNa vIsa vaja, igasa udeNa baMdhahiM nirayA // tibaviNA mici sayaM, sAsaNi napu canaviNA gnu // 5 // zrarya-surazguNavIsava ke surAdika jaMgaNIza prakRti, ekaso vIzamAhethI varjIyeM, tevAreM gasa ke0 ekaso ne eka prakRti, uheNa ke uceM eTale sAmAnyapaNe baMdhahiMnirayA ke0 narakagatinA jIva bAMdhe. ane tibaviNAmibisayaM ke tIrthakaranAmakarma vinA teha mithyAtva guNagaNe so prakRti bAMdhe ane sAsaNi ke sAsvAdanaguNagaNe napucajaviNA ke napuMsakAdika catuSka vinA banu ke0 banna prakRti bAMdhe // 30 // 5 // 1 surahikAdika uMgaNIza prakRtimadhye surahika, vaikriyahika, devAyu, narakagati, narakAnupUrvI, narakAyu, e ATha prakRtino baMdha, nArakIne na hoya, jemATe e zrApa Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 431 prakRti devatA ane nArakI prAyogyatve ke ane nArakI to marIne pharI devagati tathA narakagatimAMhe upaje nahIM, tethI e ATha prakRti na bAMdhe. tathA sUkSmanAma, aparyAptanAma ane sAdhAraNanAma, e traNa prakRti paNa na bAMdhe. kemake sUkSma ekeMjiyamadhye tathA thaparyAptAtiryaca ane manuSyamadhye tathA sAdhAraNa vanaspatimadhye paNa nArakI avatare nahIM. evaM agIAra prakRti tha. tathA ekejiyajAti, sthAvaranAma, AtapanAma, e traNa prakRti ekeMpiya prAyogya , tathA vikalajAtitrika. te vikaleMjiya prAyogya je. te paNa nArakIne ekeMjiya tathA vikaleMjiyamAMhe avatara nathI, temATe ena prakRti paNa nArakI na bAMdhe tathA thAhArakachika paNa cAritrane anAveM na bAMdhe. e rIteM narakagatinA jIva, navapratyayeM e jaMgaNIza prakRti na bAMdhe, temATe e jaMgaNIza varjIne zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya bavIza, zrAyunI be, nAmanI pacAza, gotranI be, aMtarAyanI pAMca, e rIteM ekaso ne eka prakRtino baMdha, ughe ke sAmAnya hoya. eTale amuka narakagatimAM tathA amuka guNagaNe ityAdika vizeSapaNuM kasyAvinA bAMdhe. nAre narakagatimA karmaprakRtino baMdha hoya, te kahyo. have guNagaNAdika vizeSApekSAyeM narakagatimAMhe baMdhasvAmitva kahe. te ekaso ne eka prakRtimadhye paNa tIrthaMkaranAmakarma, mithyAtvaguNagaNe na bAMdhe. jemATe tIrthaMkaranAmakarma, samyaktva vinA na baMdhAya. ane mithyAtva guNagaNe samyaktva nathI temATe jinanAma paNa na bAMdhe. zeSa ekaso prakRtija bAMdhe. ___ tyAM napuMsakAdika cAra prakRtino vicheda hoya je jaNI narakatrika, jAticatuSka, thAvaracatuSka, huMmasaMsthAna, zrAtapanAma, bevaDaMsaMghayaNa, napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, e zola prakRti mithyAtvapratyayikI be te mAMhe narakatrika, sUkSma trika, vikalatrika, ekeMjiyajAti, sthAvaranAma, pAtapanAma, e bAra prakRtino to nArakIne navapratyayeM zrabaMdha , tethI te ahIM lodhI nathI. zeSa napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, huMmasaMsthAna ane bevahaM saMghayaNa. e cAra prakRti mithyAtvathI baMdhAya ane sAsvAdanaguNa. gaNe mithyAtva nathI, paNa avirati be tethI pUrvokta so prakRtimAhethI e cAra prakRti TAlIye, te vAreM bannu prakRtino baMdha narakagItamAhe sAsvAdanaguNagaNe hoya // 5 // ___ tyAM sAsvAdanaguNagaNe mithyAtva avirati pratyayikI paccIza prakRtino baMdhavicheda thAya te pAgale guNagaNe na baMdhAya, te kahele. viNu aNa vIsa mIse, bisayari sammaMmi jiNa narAna juA // zya rayaNAisu naMgo, paMkAisu tivayara hINo // 6 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. artha-viNuzraNavIsa ke anaMtAnubaMdhyAdika babIza prakRti vinA, mIse ke mizraguNagaNe zeSa sIttera prakRti bAMdhe, te jiNa ke jinanAma ane narAu ke manuSyAyuyeM karI, juzrA ke yukta karatAM bisayari ke bahotera prakRti sammaMmi ke aviratisamyak STiguNagaNe bAMdhe. arayaNAsujaMgo ke ema ratnapranAdika traNa narakeM ugraMthI cAra guNagaNA sudhI ehija nAMgo jANavo, ane paMkAzsu ke paMkapranAdika traNa narakapRthavIyeM tibayarahINo ke tIrthakaranAmakarmano baMdha na lAne, tezrI te prakRti hIna karIyeM // itydraarthH||6|| anaMtAnubaMdhiyA kaSAya cAra, madhyasaMsthAna cAra,madhyasaMghayaNa cAra, kukhagati, niccaigargotra, strIveda, do gya, puHsvara, anAdeya, thINItrika, udyotanAma, tiryacatrika, e paccIza prakRti anaMtAnubaMdhIyAne udayeM baMdhAya, te anaMtAnubaMdhIyA mizraguNagaNe nathI te mATe e paccIzanA baMdhano aMta, bIje guNagaNe hoya.ane mizraguNagaNe varttato jIva ko zrAyubaMdha na kare tethI ahIM manuSyAyuno baMdha paNa na thAya, e rIteM banna prakRtimAhethI e vIza prakRti vinA mizraguNagaNe sIttera prakRtino baMdha nArakIne jANavo. tathA nArakI aviratisamyakadRSTi cothe guNagaNe varttato ko eka samyaktva guNe karI jinanAmakarma paNa ahIMAM bAMdhe tathA samyakdRSTi nArakI, koieka manuSyAyu paNa bAMdhe. tethI te sIttera prakRtimAhe e be prakRti nelIye, tevAreM bahoMtera prakRti cothe guNagaNe bAMdhe, ema nArakIne prathamanA guNagaNAM cAra hoya, je naNI devatA tathA nArakIne navapratyayeM viratipaNuM na hoya tethI e AgalA daza guNagaNe na hoya. ema narakagatine viSe ughe tathA guNasthAnakavizeSe pratibaMdhasvAmitva vinAga kahI, have ratnapranAdika pRthivInedeM karI ninna nArakI vizeSane uceM tathA mithyAtvAdika guNasthAnakavizeSa prakRtibaMdhasvAmitva vinAga kaDele. ___ e rIteM eTale narakagatimadhye uce eTale sAmAnyapaNe tathA mithyAtvAdika guNasthA. navizeSe jeha pUrve baMdhasvAmitva kayuM, tehaja ghammAnAme ratnapranAgotraM prathama narakapRthvI, bIjI vaMzAnAmeM zarkarapranAgotraM, trIjI zailAnAmeM vAlukapranAgoyeM, e traNa naraka pRthvInA nArakIne ughe ekaso ne vIza prakRtimAhethI sura ekonaviMzatika vinA zeSa ekaso ne eka prakRtino baMdha hoya. temAMthI jinanAmahIna so prakRtino baMdha mithyAtvaguNagaNe hoya te valI napuMsakAdika catuSkavinA annu prakRtino baMdha, sAsvAdanaguNagaNe hoya. te madhye anaMtAnubaMdhyAdika babIza prakRti hIna karIyeM, tevAreM sIttera prakRtino baMdha mizraguNagaNe hoya. te sItterane jinanAma, manuSyAyu sahita karatAM bahoMtera prakRtino baMdha cothe guNagaNe pahelI, bIjI tathA trIjI, narakanA nArakI bAMdhe. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 433 tathA aMjanAnAmeM paMkaprajAgotre cothI narakapRthivI, riSTAnAmeM dhUmaprajAgotre pAMcamI narakapRthivI, maghAnAmeM tamapranAgotraM bahI narakapRthivI, etraNa narakanA nArakIne tIrthakaranAmakarmano baMdha na hoya. jemATe e traNa narakapRthivIthI zrAvyo jIva, tIrthaMkarapadavI na pAme. kemake zAstramA kaDaM ve ke prazrama narakano zrAvyo cakravarti thAya. bIjIno Avyo vAsudeva thAya, trIjI sudhIno Avyo tIrthaMkara thAya, cothI sudhIno zrAvyo kevalI thAya, pAMcamI sudhIno zrAvyo yati thAya, bahI sudhIno Avyo dezavirati thAya, sAtamI sudhIno zrAvyo matsAdika samyaktva pAme, paNa dezaviratipaNuM na pAme, temATeM paMkapranAdikathI zrAvyo tIrthakara na hoya, tejaNI sAmAnya e narakagatinA jIvano baMdha jinanAmakarmathI hIna kIjeM, tethI paMkapranAditraNa narakeM ekotera prakRttino baMdha, samyaktvaguNagaNe lAne // 6 // ||e ba pRthivInuM baMdhavAmitvapaNuM vicArI, have sAta mInuM baMdhasvAmitvapaNuM vicAre . // a jiNa maNu Aja ude, sattamiNae naragucca viNu mi // ga navaI sAsANe, tiriAu napuMsa canavaUM // 7 // artha-ajiNamaNubAu ke0 jinanAma tathA manuSyAyu e be prakRtiyeM hIna uhe ke jaMghe navANuM prakRti sattamie ke sAtamI narakeM baMdhAya. ane naraguccaviNu ke manuSyahika ane uccairgotra, etraNa prakRti vinAmI ke mithyAtvaguNagaNe bannu prakRti baMdhAya. ane tiriAu ke0 tiryaMcAyu tathA napuMsacanavaU ke napuMsakAdika cAra prakRti varjIne ganavaIsAsANe ke ekAeM prakRti sAsvAdanaguNagaNe bNdhaay||shtydraarthH // 7 // jinanAmakarma tathA manuSyAyu e be prakRti tathA vidha vizumatAne anAveM mAghavatInAmeM tamatamapranAgotre je sAtamI narakapRthivI, tenA nArakIne na baMdhAya, teSI sAmAnyanArakaugha ekaso eka prakRtirUpa baMdhamAMhezrI e ve prakRti hIna karIyeM. je jaNI sAtamIno zrAvyo ko manuSya, na thAya. tevAre tIrthaMkara paNa na thAya, tethI tatprAyogya manuSyanA navane yogya e be prakRti paNa na baMdhAya. zeSa navANuM prakRti udhe baMdhAya, ane jevAre te narakane viSe guNasthAnakavizeSe baMdha vicArIyeM, tevAreM sAtamI narakanA mithyAtvI, nArakI, eka manuSyagati, manuSyAnupUrvI, uccairgotra, etraNa prakRti na bAMdhe. je jaNI sAtamI narakanA nArakIne utkRSTa puNyaprakRti ehijaDe te to utkRSTa vizujhAdhyavasAyeM baMdhAya ane utkRSTa vizuzAdhyavasAyasthAnaka to tene cothuguNagaNuMDe, tethI e traNa prakRti tihAM bAMdhe paNa mithyAtvaguNagaNe na baMdhAya.tethI navA. e'mAMdethI e traNa prakRti hIna karIyeM,tevAreM zeSa ag prakRti mithyAtvaguNagaNe baMdhAya. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. te bannu prakRtimAhelI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya covIza, nAmanI pIstAlIza, gotranI eka, ane aMtarAyanI pAMca, e ekAeM prakRti, sAsvAdanaguNagANe sAtamI pRthivInA nArakI bAMdhe. zeSa pAMca prakRti na bAMdhe. kemake, e guNaThANe rahyA thakA mithyAtvodaya vinA zrAyu na bAMdhe, mATe tiryagAyuno baMdha sAsvAdane na hoya tathA napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, huMDasaMsthAna zrane bevahuM saMghayaNa, e cAra prakRti mithyAtvodayI be. te naNI te zhAM na bAMdhe tethI e pAMca prakRti, bannamAMdethI kADhIyeM, tevAreM zeSa ekAeM prakRti bAMdhe // 7 // - narakagatau baMdhasvAmitvayaMtrakaM tathA ratnapranA, zarkarapranA, vAlukapranA, nArakeSvapi paMkapranA, dhUmaprajA, tamaHpranA, nArakANAM ughe tathA caturtha guNasthAnake jinahInayaMtrakam // | narakagataugharatnapranAdikatraya paMkapralAditrayajinahIna. AyuprakRtayaH | baMdhaprakRtayaH 626 | abaMdhaprakRtayaH . . |baMdhavicchedaprakRtayaH nAmaprakRtayaH mUlaprakRtayaH jJAnAvaraNIya. mm | darzanAvaraNIya. | vedanIyaprakRtayaH mohanIya prakRtayaH - | avirateM. mitheM. sAsvAdane. mithyAve. ___udhe gotraprakRtayaH - | aMtarAyaprakRtayaH ~~ ---- n JSO ee2 26 950 33 2025 9s tamatamAyAM. o | baMdhaprakRtayaH abaMdhaprakRtayaH | baMdhavicchedaprakRtayaH jhAnAvaraNIya. 1 vedanIya. 3 | | darzanAvaraNIya. | mohanIya. 4 Ayukarma. 5 | nAmakarma. 6 aMtarAya. 7 | ---| gotrakarma. 7 0 | 6 0 --- | 5621032 avirateM. miLe. sAsvAdane. _mithyAtve. / paM. |e? e 24 e e 24 04515 e | 1 e6 24 5 1 5 2 26 1 | 26 , 5 5 e 2 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 435 aNa cana vIsa virahiA, sanara guccAya sayari miisge|| satarasa uhi mije, paja tiriyA viNu jiNAdAraM // 7 // artha- aNacavIsa ke anaMtAnubaMdhyAdikathI tiriga lageM covIza prakRti. virahiyA ke virahita karIyeM, ane naraphuguccAya ke manuSyahika tathA uccairgotra, e traNa prakRtiyeM sa ke sahita karIyeM, tevAreM sayari ke sIttera prakRtino baMdha, mIsaphuge ke mizra ane avirati, e be guNagaNe hoya ane pajatiriyA ke paryAptA paMceMjiyatithaMca ne viNujiNAhAraM ke tIrthakaranAmakarma ane AhArakachika vinA satarasahiminche ke0 ekazo sattara prakRtino baMdha uce sAmAnya mithyAtvaguNagaNe hoya // ityadarArthaH // 7 // anaMtAnubaMdhIyA kaSAya cAra, madhyasaMsthAna cAra, madhyasaMghayaNa cAra, kukhagati, nIcairgotra, strIveda, do gyatrika, zrINItrika, udyotanAma, tiryaMcagati, tiryagAnupUrvI, e covIza prakRti anaMtAnubaMdhInA udaya vinA na baMdhAya, tethI te kaSAyodaya hIna . mATe mizra zrane aviratiguNagaNe pUrvokta ekAe'mAMhezrI covIza hIna karIyeM, tevAreM zeSa zamazaTha prakRti rahe, temAMhe manuSyagati, manuSyAnupUrvI, ane jaccairgotra, e traNa prakRti eune ativizurU adhyavasAyeM baMdhAya, je jaNI e thakI a. dhika puNyaprakRtibaMdha sAtamI pRthivInA nArakIne nathI, tethI ahIMyAM vizujhAdhyavasAyeM e traNa prakRti baMdhAya, teNe sahita karatAM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya uMgaNIza, nAmanI batrIza, gotranI eka ane aMtarAyanI pAMca, ema sIttara prakRtino baMdha trIje, cothe, guNagaNe jANavo. ema narakagatimadhye upeM eTale sAmAnya tathA vizeSe baMdhakhAmitva kahI, have tiryaMcane upeM tathA vizeSe baMdhasvAmitva kahe. 2 ekaso vIza prakRtimAhethI traNa prakRtino vaMdha, tiryaMcagatimadhye na lAne, tethI tiryaMca vizeSa paryAptA labdhiyeM karIne paMceMjiya tiryaMcane u tathA mithyAtvaguNasthAnakavizeSe ekaso ne sattara prakRtino baMdha hoya, ane nAmakarmanItraNa prakRti na baMdhAya, je jaNI tiryaMcane javapratyayeM tIrthakaranAmakarma sattAyeM paNa na hoya,to baMdhe kema hoya ? tathA thAhArakazarIra, zrAhArakaaMgopAMga, e be karmaprakRti viziSTacAritra vinA na baMdhAya, ane tiryaMcane to sarva virati na hoya, tethI e traNa nAmakarmanI prakRti labdhiparyAptA tiryaMca na bAMdhe, zeSa ekaso ne sattara bAMdhe. // 7 // Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 __baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha, // te have mithyAtvaM zola prakRtino baMdhavicheda kare, te kahe . // viNu niraya sola sAsaNi, surAja aNa ega tIsa viNu mI se // sasurAja sayari samme, bIa kasAe viNA dese // e|| artha- viNunirayasola ke narakatrikAdika zola prakRti vinA sAsaNi ke sAsvAdanaguNagaNe ekaso ne eka prakRti bAMdhe, surAna ke devAyu ane aNaegatIsa ke0 anaMtAnubaMdhyAdika ekatrIza prakRti, evaM batrIza prakRti. viNu ke vinA mIse ke0 mizraguNagaNe uMgaNotera prakRti bAMdhe, tene sasurAja ke devAyuyeM sahita karatAM sayari ke sIttera prakRti samme ke0 aviratisamyakudRSTiguNagANe bAMdhe. tathA bIakasAe viNA ke bIjA apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAya vinA dese ke dezavira tiguNagaNe gasaTha prakRti bAMdhe. ||e|| tevAre sAsvAdanaguNagaNe narakatrika, cAra jAti, thAvaracatuSka, huMmasaMsthAna, be. vahuM saMghayaNa, zAtapanAma, e cauda prakRtimAMhe tera nAmakarmanI ane eka narakAyunI tathA mithyAtva bhane napuMsaka, e be mohanIyanI. evaM zola prakRtino baMdha mithyAtvane udayeM karI hoya, te mithyAtvano udaya ahIM nathI te mATe e zola prakRti vinA zeSa ekaso ne eka prakRti labdhiparyAptA paMceMjiya, tiryaMca bIje sAsvAdanaguNagaNe bAMdhe. te ekaso ne eka prakRtimAhezrI surAyu ane anaMtAnubaMdhyAdika ekatrIza. evaM batrIza prakRti vinA zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya ba, vedanIya be, mohanIya jaMgaNIza, nAmanI ekatrIza, gotranI eka, aMtarAyanI pAMca, evaM uMgaNotera prakRti mizraguNagaNe labdhiparyAptA paMceMjiya tiryaMca bAMdhe. kemake tyAM mizraguNagaNe zrAyubaMdha na hoya, te mATe surAyuno abaMdha kahyo bhane anaMtAnubaMdhIzrA cAra, madhyasaMsthAna cAra, madhyamasaMghayaNa cAra, kukhagati, nIccairgotra, strIveda, daurjAgyatrika, thINakItrika, udyotanAma, tiryaMcatrika, e paccIza prakRti anaMtAnubaMdhIyAno udaya a. hI nathI, te mATe na baMdhAya. ane narakatrika, audArikahika ane prathama saMghayaNa. evaM u prakRti manuSyaprAyogya devatA ane nArakI jehavI vizuddhiyeM bAMdhe, tevI vizuchiye tiryaMca ane manuSyane devaprAyogya baMdhAya tethI eka prakRti na baMdhAya. have e uMgaNotera prakRtimAhe valI cothe guNagaNe thAyu baMdhAya tethI surAyu baMdha nelatAM sIttera prakRtino baMdha, avira tisamyakdRSTiguNagaNe labdhiparyAptA paMceMjiya tiryaMca bAMdhe. ___ e sIttera prakRtimAhe mohanIyanI prakRti je apratyAkhyAnAvaraNakaSAya cAra. teno baMdha vicheda hoya, jemATe e kaSAya to potAno udaya jyAMsudhI bato hoya tyAMsudhI baMdhAya ane a.. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 430 pratyAkhyAnAvaraNakaSAyano udaya, dezaviratiguNagaNe rasasthAna apratyAkhyAnIzrA cAra kaSAyanAM dala, pratyAkhyAnIzrA kaSAya cAra, leza jItyA mATe tethI tyAM na baMdhAya, tethI sIttaramAhethI cAra kADhatAM zeSa bAzaTha prakati dezavirati pAMcame guNagaNe labdhi paryAptA paMceMjiya garjaja tiryaMca bAMdhe. zrAgalAM guNagaNAM javapratyaye tiryaMcane na hoya, tethI tenuM baMdhavAmitva na khyu.|| e|| // garmajasaM jhiparyAptA paMceMjiya tiryaMcagati baMdhayaMtrakam // tiryacagatau baMdha svAmitva. mUlaprakRtayaH baMdhaprakRtayaH abaMdhaprakRtayaH vizvedaprakRtayaH jJAnAvaraNIya. 1 revere| darzanAyaraNIya.2 auranvedanIya. 3 ema mohanIya. |aucc) zrAyukarma. 5 SanAmakarma 6 on gotrakarma. 7 -- aMtarAyaprakRtayaH sm JSO ISO ISO 31 e naghe. mithyAtve. sAsvAdane. 101 mi. 6e 51 0 avirateM. 70 204562 10 131 15gso dezavirateM. 66 / 550 | 5 62/15 131 1 / 5 | s | // ema tiryaMcamadhye sAmAnya tathA vizeSe baMdhakhAmitva kA, have manuSyamadhye kahele. // ia canaguNesu vi narA, paramajayA sajiNa uhu desaa|| jiNa ikArasa dINaM, nava saya apajatta tiria narA // 10 // artha-zyacanaguNesuvi ke0 emaja cAra guNagaNAne viSe tiryaMcanI pereM narA ke manuSyane paNa emaja kahe. paramajayAsa jiNa ke0 paNa eTaTuM vizeSa je aviratisamyaktva guNagaNe jinanAma sahita ekotera prakRti bAMdhe. uhudesAI ke dezavirati pramukha guNagaNe ugha eTale karmastavoktanI pareM kahe ane jipakArasahINaM ke jinaekAdazake hIna eTale jinAdikathI narakatrika lageM agIyAra prakRti hIna kIdhe, navasaya ke ekaso ne nava prakRtino baMdha, apajattatirikSanarA ke0 aparyAptA paMceMjiya tiryaMca tathA manuSya bAMdhe. 3 ema paryAtA gaja tiryacanI pereM garnaja manuSyane paNa mithyAtvAdika prathamanAM cAra guNagaNAne viSe prakRtino baMdha jANavo. tethI uceM manuSyane ekaso vIsa prakRtino baMdha kahevo, je mATe zrAhArakahika baMdhahetuviziSTacAritra be te tathA jinanA Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. ma baMdhahetu ene saMjave, tethI u e traNa prakRti sahita gajamanuSyane u ekaso ne vIza prakRtino baMdha jANavo, temadhye jinanAma ane zrAhArakaTika, e traNa prakR. ti mithyAtvaM na bAMdhe, tethI prathamaguNagaNe ekaso ne sattarano baMdha jANavo, temadhye narakAdika zola prakRti hIna karatAM sAkhAdane ( 101) no baMdha, temAMthI surAyu tathA anaMtAnubaMdhyAdika ekatrIza, evaM batrIza hIna karatAM zeSa (65) no mizraguNagaNe baMdha, temadhye surAyu tathA jinanAma e be prakRti, cothe guNagaNe manuSya bAMdhe, tevAreM uMgaNotera mAMhI be melavatAM (1) prakRtino cothe guNagaNe baMdha. eTase bIjA karmagraMthamAM cothe guNagaNe sattyotera prakRtino baMdha kahyo , temAMthI prakRti hIna karIyeM tenAM nAma kaheje. manuSya trika, audArika zarIra, bahuM saMsthAna, ane huM saM. ghayaNa, e baTAlIye, tevAreM ekotera prakRti rahe te, ahIMyAM cothe guNagaNe manuSyane baMdha kaDevI. temAMthI bIjA kaSAyanI cokamIno baMdha TAle, tevAreM pAMcame (67) no baMdha. tethI uce trIje, cothe ane pAMcame e traNa guNagaNe zrAgalA tiryaMcanA navano baMdha jinanAma sahita karIyeM, eTaluM vizeSa be. ane pramattAdikaguNagaNe karmastavokta baMdha be, je jaNI manuSya vinA bIjAne e guNagaNAM na saMjave, tethI teno baMdhavAmI manuSya ke eTale pramatte trIjA kaSAyanI cokaDI hIna karatAM (63) no baMdha. temAMthI zoka, arati, asthirahika, ayaza ane azAtA, e 3 prakRti hIna karatAM ane AhArahika nnelatAM apramatteM jaMgaNazAuno baMdha. temAMthI surAyu hIna karatAM zrApamAnA prathamatnAgeM (57) no baMdha. temAMthI nimAchika dIna karatAM AThamAnA bIjAthI mAMDIne bahA sudhInA pAMca jAge (56) no baMdha. sAtame jAgetrasanavaka, tathA audArikachika vinA zeSa aMgopAMgabaka, evaM paMdara. tathA devachika, zragurulaghucatuSka. varNacatuSka, paMceMjiya, zujavihAyogati, prathamasaMsthAna, nirmANa, jinanAma, evaM trIza prakRti hIna karatAM (26) no baMdha. temAMthI hAsyacatuSka hIna karatAM navamA guNagaNAnA prathamannAgeM (22) no baMdha. puruSave. dahIna karatAM bIje nAgeM (1) no baMdha. saMjvalanakrodha hIna karatAM trIje jAgeM (20)no baMdha. saMjvalanamAna hIna karatAM cothe nAgeM (1e) no baMdha. saMjvalanamAyA hIna karatAM pAMcame jAge (17) no baMdha. saMjvalano loja hIna karatAM dazame guNagaNe (17)no baMdha.temAMthI jJAnAvaraNIya pAMca,darzanAvaraNIya cAra, nAmanI eka,gotranI eka zrane aMtarAyanI pAMca, e zola prakRti hIna karatAM zragIdhAramA pramukha traNa guNagaNe eka zAtAno baMdha jANavo. ane ayogI abaMdhaka je.ema uce karmastavokta vaMdhapramattAdikaguNagaNe manuSyane levo. je jaNI e nava guNagaNAM manuSya vinA bIjAne na hoya. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 43e jinAdika agIAra prakRti eTale jinanAma, devadhika, vaikriyadhika, zrAhAraka hika, devAyu ane narakatrika,e zragIzrAra prakRti ekaso ne vIzamAMthI hIna karIyeM, tevAreM zeSa ekaso ne nava prakRtino baMdha, upeM tathA mithyAtvaguNagaNe labdhi aparyAptA manuSya tathA tiryaMcane hoya. ene bIjAM tera guNagANAM na saMjave. e mithyAtvIja hoya, te jaNI jinanAma tathA AhArakadika na bAMdhe. tathA te marIne devagatimAM paNa na jAya, tethI devatrika tathA vaikriyahika na bAMdhe, tathA narakagatimAhe paNa na upaje mATe narakatrika paNa na bAMdhe, tethI e agIzrAra prakRti hIna kIjeM, tevAreM ekaso ne nava prakRtino baMdha, uce tathA mithyAtve hoya, e labdhi aparyAptA levA thane karaNa aparyAptAtiryaMca tathA manuSyane aparyAptAvasthAyeM paNa devachikAdikano baMdha thAto kahyo tethI te na kahyA, karaNaparyAptA deva tathA manuSya tathA tIrthakaranAma karma bAMdhe, te labdhiparyApto cothe guNagaNe jANavo. // 10 // // manuSya mArgaNA yaMtrakam // AyuHkarma. nAmakarma. gotrakarma. ====| aMtarAyakarma. Mall mUkhaprakRti. 26 4 264 24 3 baMdhaprakRti. vedanIya. ao vizedaprakRti. mohanIya. Esan * | abaMdhaprakRti. ~ Grace a *======jJAnAvaraNIya. * cccccene on an aman amre vera| darzanAvaraNIya. Pelae66/- m` m` m` m` m m 67 / 2 64 51 / 5 31 32 32 | 5 70 V 950 u. 120 | mithyAtve. sAsvAdane. mizraM. 6e avirateM. dezavirateM. pramattasaMyateM. apramattasaMyateM. nivRtte. anivRtte lAge. anivRtte nAgeM. sUkSmasaMparAyeM. 17 103 16 54 upazAMtamoheM. 1 11e vINamoheM. sayogIkevalIye. ayogIkevalIyeM. / gSG 31 m mh mh mh mhmh |amasxe 1 DD DD Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. ema manuSya tathA tiryaMcagatiyeM, uceM tathA guNasthAnAdikavizeSe baMdhasvAmitva kahI, // have devagatine viSe u tathA vizeSe baMdhasvAmitva khe.|| nirayava surA navaraM, uhe mi igidi tiga sahi // kappauge via evaM, jINahINo joi lavaNa vaNe // 11 // artha- nirayavasurA ke narakagatinA baMdhanI pereM devatAno paNa baMdha jANavo. paraMtu navaraM ke eTaluM vizeSa je uhe ke0 uce ekaso cAra prakRti ane mile ke mithyAtvaguNagaNe ekaso ne traNa prakRti te giditigasahiyA ke0 ekeMjiyAdika traNa prakRti sahita bAMdhe, eTale ekeMjiyAdika traNa prakRti nArakIthI adhika bAMdhe. kappapugevithaevaM ke be devalokeM paNa suraghanI pereM ye ekaso cAra, mithyAtve ekaso traNa, sAsvAdane bannu, mioM sIttera, aviratiyeM bahoMtera, ane jiNahINo ke0 jinanAma vinA zeSa ekaso traNa prakRti UMce joza ke jyotiSI tathA navaNa ke0 juvanapatine ane vaNe ke vyaMtara etraNene ghe ekaso traNa, mithyAtveM ekaso traNa, sAsvAdane bannu, mioM sIttera, ane aviratiye ekoterano baMdha jANavo. // ityadarArthaH // 11 // 4 jema narakagatimadhye baMdhasvAmitva kahyu, temaja devagatimadhye paNa jANavU. kemake jema nArakIne narakagati tathA devagatimAhe upaja nathI, tema devatAne paNa cavIne e be gatimAhe upajavU nathI. tethI tatprAyogya devatrika, narakatrika, vaikriyahika, e ATha prakRti na baMdhAya, ane virati na hoya, tethI thAhArakahika na baMdhAya, sUkSma ekeddhiyamadhye tathA vikaleMjiyamadhye paNa devatA na upaje, tethI sUdamatrika ane vikalatrika, e prakRti paNa na baMdhAya. ema viMzottarazata prakRtimAhethI e zola prakRti Tale, tevAreM ekaso ne cAra prakRti udhe baMdhAya, temAthI mithyAtva guNagaNe jinanAma na baMdhAya. tethI te hIna karIyeM, tevAreM ekaso traNa prakRtino baMdha mithyAtveM hoya, teNe nArakIne zuM vizeSa? je nArakI ekeDiyamadhye na jAya ane devatA sUdama ekedi. yamAhe na jAya paNa bAdara ekeMjiya mAMhe jAya tethI bAdara ekeMjiya prAyogya ekeMjiyajAti, sthAvaranAma, zrAtapanAma, e traNa prakRti nArakIthI devatA adhikI bAMdhe, tethI uce ekaso cAra ane mithyAtve ekaso traNa baMdhAya. tyAM mithyAtvapratyayikI ekeMjiyajAti, thAvara, Atapa, napuMsakaveda,mithyAtvamohanIya, huMDasaMsthAna, bevaLaM saMghayaNa, e sAta prakRtino baMdhavicheda hoya tevAreM, sAsvAdanaguNagaNe zeSa banna prakRtino baMdha hoya, te mAMhethI anaMtAnubaMdhyAdika pratyayikI anaMtAnubaMdhyAdika bvIza prakRti vinA zeSa Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. sIttera prakRtino baMdha trIje mizraguNagaNe hoya. temadhye jinanAma ane narAyu, e be nelI tevAreM cothe guNagaNe bahoMtera prakRtino baMdha jANavo. ema devatAnA ughabaMdha vizeSabaMdha sarakho saudharma ane IzAna, e be devalokanA devono paNa baMdha jANavo. je naNI e deva, pRthvI, apa ane vanaspati ekeMjiyamAMhe paNa avatare tethI, ekeMjiyAdika trikano paNa baMdha kare, tethI temaja jANavU. have te ekaso ne cAra prakRtirUpa devatAnA uce baMdha De tene jinanAmathI hIna karIyeM, tevAreM ekaso netraNa prakRtino baMdha u tathA mithyAtve je naNI ahIMyAM jinanAma te karma pUrve kADhyu De tethI ahIM mithyAtvaguNagaNe hIna nathI karavU. mATe e caMdra sUryAdika jyotiSI tathA juvanapati ane vyaMtara etraNa nikAyanA devatAne baMdha prakRti uce ekaso traNa, ane mithyAtve paNa ekaso traNa, sAsvAdane bannaM, mitheM sIttera, ane cothe guNagaNe narAyuno baMdha vadhe, tevAreM ekotera prakRtino baMdha thAya, ane etraNa nikAyanA devatAmAMhelo zrAvyo tIrthaMkara na thAya. je mATe ehane je zravadhijJAna De te jIvane paranave zrAvI na zake ane zrItIrthakara to traNa jJAne sahita upaje, tethI e devone jinanAma na baMdhAya eTabuM vizeSa be. zeSa pUrvavat // 11 // // tathA 1 saudharma, 2 IzAna, bihu~ devalokeM baMdhavAmitvayaMtrakamidam // devagato. baMdhaprakRtayaH m | abaMdhaprakRtayaH | ~ baMdhavicchedaprakRtayaH jJAnAvaraNIya. ee darzanAvaraNIya. 20 | vedanIyaprakRtayaH mohanIya prakRtayaH -- AyuprakRtayaH ] nAmaprakRtayaH gotraprakRtayaH - | aMtarAyaprakRtayaH mUlaprakRtayaH u 10416 OSO 103 17 2 OSU / e6 24 26 mithyAtve. sAsvAdane. mioM. avirate. 25 ta 050 056 1e. 35 | 15 7 2 .56 2 | 15 | 1 33 | 15gs Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. // jyotiSI, juvanapati, vAnamaMtaravyaMtareSu baMdhasvAmitvayaMtrakamidam // jyotiSI juvanapati vyaMtarAdikeSu.. baMdhaprakRtayaH mUlaprakRtayaH baMdhavicchedaprakRtayaH aa] zrabaMdhaprakRtayaH jJAnAvaraNIya. 1 darzanAvaraNIya. | vedanIya. 3 nAmakarma. 6 aMtarAya. 7 Samm mohanIya. 4 min| gotrakarma. 7 2010 | AyuHkarma. 5 4 ISU naM. 103 17 / mithyAtveM. 103 17 7 e e 63 55 55 3SC __ sAsvAdane | e6 25 26 5 e | 2 |25| 2 | | 2 | 5 | su migraeN. |70/50 0 562 150 |35| 1 | 57 | avirateM. | 1 4e . 5 | 62 / 15 135 1 5/s | rayaNuva saNaM kumArA, ANayAi jajo canarahiyA // apaja tiriava nava saya, migidi puDhavi jala taru vigale // 12 // artha- rayaNuva ke0 ratnaprajAnArakInI pereM saNaMkumArAz ke sanatkumArAdika devalokane viSe ughe ekaso eka, mithyAtve so, sAsvAdane unnu, mizre sIttera, ane aviratiyeM bahoMterano baMdha jANavo. zrANayAz ke0 ANatAdika cAra devaloka tathA nava graiveyakeM ujoacaurahiyA ke udyotAdika cAra prakRti rahita karIyeM, tevAreM udhe sattAeM, mithyAtve bannu, sAsvAdane bAeM, miGasIttera ane aviratiyeM bahoMterano baMdha hoya tathA apaUtiriava ke0 aparyAptA paMceMjiya tiryaMcanI pereM navasaya ke0 ekaso ne nava prakRtino baMdha migidi ke0 ekejiya, puDhavi ke0 pRthivIkAya, jala ke0 apkAya, taru ke vanaspatikAya, vigale ke beiMDiyAdika, traNa vikaleMjiya. evaM sAtene baMdha hoya. ratnaprajApRthvInA nArakI jeTalI prakRti, u tathA guNasthAnakavizeSaM bAMdhe, teTalI sanatkumAra, moheMja, brahma, lAMtaka, zukra, ane sahasrAra, eba devalokanA devatA bAMdhe. je jaNI e devatA paNa cavIne ekejiyamAMhe na upaje, tethI ekeMjiya jAti, thAvaranAma ane zrAtapa, e trapano baMdha uceM tathA mithyAtvaM na hoya, tevAreM Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 443 ekaso ne eka uce bAMdhe tene jinanAma hIna karIyeM, tevAreM mithyAtveM so prakRti bAMdhe. temAthI napuMsakAdika catuSka hIna karatAM sAsvAdane banna prakRti bAMdhe. temAMdethI anaMtAnubaMdhyAdika babIza prakRti Tale, tevAreM zeSa sIttera prakRti mizraguNagaNe bAMdhe, tene jinanAma tathA narAyu sahita karIyeM, tevAreM bahoMtera prakRti, cothe guNagaNe bAMdhe. enA hetu pUrvanI pareM levA. thANata, prANata, zrAraNa ane zracyuta, e cAra devaloka tathA nau, sujana, sujAta, saumanasya, priyadarzana, sudarzana, amogha, supratibaddha, ane yazodhara, e nava aveyaka tathA pAMca anuttara vimAna, evaM cauda sthAnakeM tathA aDhAra sthAnakeM udyotanAma tiryaMcatrika, e cAra prakRti na bAMdhe, je jaNI tyAMno zrAvelo jIva, manuSyaja thAya, paNa tiryaMca na thAya, temATe tatprA. yogya e cAra prakRti na baMdhAya temAde mUlaughamAhethI surahikAhika uMgaNIza prakRti ane e cAra prakRti, evaM trevIza prakRti Tale, tevAreM zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya bavIza, zrAyunI eka, nAmanI samatAlIza, gotranI be ane aMtarAyanI pAMca, evaM sattANuM prakRtino baMdha uce hoya tene jinanAma hIna karatAM mithyAtve bannu prakRtino baMdha zeSa pUrvalI pereM jANavo. tathA anuttaravimAnavAsI devone ekaja cothu guNagaNuM hoya, zeSa guNagaNAM na hoya tethI tene udhe eTale sAmAnye tathA vizeSe bahotera prakRtinoja baMdha jANavo. ema devagatiyeM baMdhasvAmitva kahyu. ahIM sudhI gatimArgaNAnA cAra nedeM baMdhasvAmittva kaDaM. have iMjiyamArgaNAyeM tathA kAyAmArgaNAyeM baMdhasvAmittva kahe . tyAM iMjiyamArgaNAmadhye ekeMjiya, beMjiya, teMjiya, ane cauriMjiya, e cAra mArgaNA ane kAya mArgaNAmadhye pRthavI, thapa ane vanaspatikAya, e traNa mArgaNA, e behu malI sAta chAre ughabaMdha labdhiaparyAptA, paMceMpriya tiryaMcanI pereM ekaso ne nava prakRtino baMdha hoya, kemake te jIvone samyaktva cAritra nathI tathA te devagati ane narakagatimAhe na upaje, tethI jinanAma, suratrika, narakatrika, vaikriyachika, thAhArakachika, e agIbAra prakRti vinA zeSa ekaso ne nava prakRti u tathA mithyAtve bAMdhe. paNa labdhi aparyAptA paMceMjiyatiryaMcane ekaja mithyAtvaguNagaNuM hoya. ane e sAtane to mithyAtva ane sAsvAdana e be guNagaNAM saMjave, je mATe e madhye samyaktva vamato jIva, avatare te kAraNe aparyAptAvasthAyeM sAsvAdanapaNuM saMjave, e vizeSa . // 12 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmm baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. // zrANatAdicatuSTaye tathA graiveyakanavake baMdhasvAmitvayaMtraka midam // tAdicatuSTaye tathA graiveyakanava ke. baMdhaprakRti. baMdhaprakRti. vicchedaprakRtiH ugheM. mithyAtveM. sAsvAdaneM. mizra. virateM. 72 40 jJAnAvaraNIya. // darzanAvaraNIya vedanIya karma. u 1 A 6 24 4 5 ez 28 31 e go 50 0 e 0 a e mohanIya karma. zrAyukarma. nAmakarma. aMta rAyakarma. gotrakarma. mUlaprakRti. 6 6 2 2 2 2 2 Ba 1 26 | 1 47 2 Geng 9So 26 1 46 2 5 950 950 9 24 1 54 D 5 Yr m 1 32 For Private Personal Use Only 33 e 1 e 5 1 banavai sAsaNi viSNu sudu, ma tera kei pue biMti caDanavai // tiricya narAUdi viNA, taNu pattiM na jaMti jarja // 13 // OSE artha - viNusudumatera ke0 sUkSmAdika tera prakRtinA baMdha vinA banavAsa ho prakRti sAsvAdana guNaThANe bAMdhe, kei ke0 koieka AcArya puNa ke0 valI - vI~ rIteM biMti ke0 kade be ke tirinarAUhiviSA ke0 aparyAptA tiryaMcanuM zrAyu manuSyAyu, e ve prakRti vinA caDanavai ke0 corAeM prakRti, sAsvAdaneM bAMdhe, jemATe taNupattiM ke0 zarIraparyAti najaM tijarja ke0 sAsvAdanapaNe pUrI na kare temATe. 13 javanapati, vyaMtara, chAne jyotiSI, e traNa; saudharma, IzAna, e ve vaimAnika, devatA mithyAtva pratyeM ekeMdriya prAyogya zrAyu bAMdhI, paDhI valI adhyavasAya vizuddha samyaktva pAmI maraNasamayeM samyaktva vamato, pRthivI, chApa, vanaspatI, e ekai priyamAMhe avatare, tene zarIraparyApti pUrNa kara na hoya tethI pahelAM sAsvAdana hoya, tene bannu prakRtino baMdha hoya. je jaNI sUkSma trika, vikalajAtitrika, ekeMdriyajAti, thAvara, zrAtapa, napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, huMmasaMsthAna, sevArttasaMghayaNa, e tera prakRti mithyAtva vinA na baMdhAya, tethI ahIMyAM ekaso ne nava mAMhethI tera TAlatAM zeSa bannu prakRti sAsvAdaneM baMdhAya. ahIMthAM koieka AcArya zrIcaMdrasUri pramukha ekaiMDiyAdika sAte mArgaNAdvAre jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya covIza, nAmanI saDatAlIza, gotranI be, aMtarAyanI pAMca, evaM corANuM prakRtibaMdhAya evaM kade be, je jaNI e sAta mArgaNAyeM karaNa paryAptAvasthAyeMja sAsvAdanapaNuM huMte paNa Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 445 paryAptAvasthAyeM samyaktva nathI, to tethI vamatAM sAsvAdaneM jAvapaNe kema hoya ? teNe te sAsvAdana guNaThANe varttatAM zarIraparyApti pUrI na kare ane zarIraiMdriyaparyApti pUrI kasyAvinA karaNa paryAptA, parajavAyu na bAMdhe tethI surAyu ane narakAyu, e be prakRti javapratyayeM nathI, chAne tiryagAyu tathA manuSyAyu e ve paNa karaNa aparyAptA na bAMdhe, te yA vinA mUlaprakRti sAta ane uttara prakRti corAeM bAMdhe, je jaNI tanuparyAptikAla e Avali adhika aMtara muhUrtta pramANa sAsvAdana kAlastoka, te jaNI vikaleM priyamadhyeM manuSya chAne tiryaMca samyaktva vamato yAve. koieka zra cArya kar3e be ke sAsvAdanaguNaThAeM zarIraparyApti pUrNa thayA paDhI rahe, tevAreM be zrAyu bAMdhe, vIjA thAcArya valI ema kahe be ke zarIraparyApti pUrI thayA paDhI rahe, tevAreM be bAMdhe, bIjA AcArya valI ema kahe be ke zarIraparyApti pUrI yayA paDhI sAkhAdanaguNaThANuM rahe, tevAreM be zrAyu na bAMdhe. karmagraMthanA TabAkAra zrIjIvavIjayajI mAhArAje ema lakhyuM be ke sAsvAdana guNaThANe sUkSma trikAdikathI bevaThA sudhI tera prakRti, ekaso navamAMthI uThI kIdhe thake un bAMdhe, ene beja guNavANAM hoya. chAne keTalAeka AcArya kahebe ke tiryaMcAyu chAne ma nuSyAyu vinA corAeM bAMdhe, je jaNI, ekeMdriyAdika sAsvAdanavaMta thako zarIraparyApta paNa pUrI na karI zake to Ayu kema bAMdhe ? tevAreM tyAM pahele mateM zarIraparyApti pUrI paDhI paNa sAsvAdana rahe, tyAM zrAyu bAMdhe, tevAreM te bannuM prakRti bAMdhe ne bIje teM to zarIraparyA tithI zrAgalaja sAsvAdana jAya to zrAyu kyAMthI bAMdhe, tevAreM te corApuMja bAMdhe, e be mata jANavA. emAMhe corAno mata kharo jAse be, je jaNI ekeMdriyAdikanuM jaghanyAyu paNa baso upanna yAvalikAno kullaka java hoya, te zrAyunA jAga gaye ke ekaso ne ekoteramI zrAvalikAyeM zrAyu baMdhAya, chAne sAsvAdanapaeM to utkRSTuM paNa yAvalikAnuM hoya, teTalAmAMhe parajavanuM zrAyu kema baMdhAya ? te mATe. corAja bAMdhe. e mata zuddha jaNAya ve chAne graMthakAreM bannuM kahI teto koNa jANe ze zayeM kahI haze ? tathA zrAgaleM zradArika mizrane paNa sAsvAdane zrAyubaMdha nivAyo be "sAsa cinavaiviNA, naratiriyAU sudumatera " e gAthAyeM nivArayo betA te zrIMyAM paNa emaja joiyeM, kemake te ane e sAsvAdana, ekaja be. // 13 // eTale iMdriyAne kAya mArgaNA mAMhelA sAtadvAre baMdhasvAmitva kayuM. evaM zragI Ara mArgaNA dvAra thayAM. For Private Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagrathaM. // aparyAptA ekeMjiya, pRthvI, ap, vanaspati, vikalatraya baMdhasvAmitva yaMtrakam // aparyAptAekeMjiyAdika baMdhasvAmitva yaMtrakamidam mUlaprakRti. baMdhaNaprakRti. avaMdhaprakRti. jhAnAvaraNIya. ' | vivedaprakRti. darzanAvaraNIya. vedanIya. AyuHkarma. | mohanIya. gotrakarma. - | aMtarAyakarma. | 66 nAmakarma. | " F - | ughaM. 10e | OSO mithyAtve. 105 11 Su sAsvAdaneM. | 96 34 . 5 e 3 24 2 5 2 5 70 uhu paNiMdi tasegai, tase jiNikAra naratigucca viNA // maNavaya joge uho, urale narajaMgu tammisse // 14 // artha- uMhu ke ughabaMdha, paNiM di ke0 paMceMjiyamArgaNAyeM, tase ke trasakAyamArgaNAyeM u, mithyAtve anesAsvAdanAdikeM ema mUla baMdhasvAmitva jANavU. tathA gaztase ke0 gatitrasa te teukAya mArgaNAyeM jiNikAra naratiguccaviNA ke0 jinAdika zragIdhAra prakRti tathA manuSya trika, uccairgotra, e paMdara prakRti vinA ekaso pAMca prakRtino baMdha jANavo, maNavayajogeThaho ke cAra manoyogamArgaNAyeM, cAra vacanayogamArgaNAyeM, mUla khevo. urale ke audArika audArikakAyayogeM naranaMga ke manuSyanA baMdhanI pere baMdhano nAMgo levo, tammisse ke temaja Agala audArikamizrayoge paNa levo. ityadarArthaH14 mAtAnA udaramAMhe upaje, te velAyeM audArikakAya pUrI na thAya. tyAM lageM audArikamizra hoya, tene ekaso ne cauda prakRtino baMdha hoya, panI ugha ke je bIje karmastaveM sarva jIvanI apekSAyeM je guNagaNe baMdha kahyo, tehija jANavo. eTale udhe ekasone vIza, mithyAtve ekaso ne sattara, ityAdika cauda guNagaNAM paryaMta baMdhasvAmitva je pramANe sarva jIvanI apekSAyeM karmastavamAM kaDaM je te pramANe paMceMjiya mArgaNAjhAreM ane trasakAyamArgaNAdhAreM baMdhakhAmitva jANI levu. evaM tera.. have gati trasa eTale jopaNa sthAvaranAmakarmanA udayathI labdhisthAvara be, to paNa cAlavAne sAdharme trasa hoya eTale teu, ane vAu, e be kAya Urdhvagamana tiryaggamana kare, te mATe ene gatitrasa kahIye, te gatitrasane viSe jinAdika agIvAra Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 440 prakRti tathA manuSyatrika, uccairgotra, evaM paMdara prakRti na baMdhAya. je jaNI teu ane vAyumadhyethI devatA,nArakI tathA manuSya na upaje, tethI tatprAyogya devatrika, narakatrika, vaikriyadhika, jinanAma, thAhArakachika, manuSyatrika, ane uccairgotra, evaM paMdara prakRti na bAMdhe, tevAreM zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya bavIza, AyunI eka, nAmanI bappanna, gotranI eka ane aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne pAMca prakRti bAMdhe, e teja zrane vAja e be ekaja tiryaMcagatimA avatare, tethI tiryaMcamadhye to javapratyayeM eka nIcairgotraja udaya hoya, tethI uccairgotra paNa na bAMdhe, e bemAMhe sAsvAdana guNagaNuM na hoya je naNI samyaktva vamato paNa e bemAMhe ko avatare nahIM. ema ijiyamArgaNA tathA kAyamArgaNA kahI; eTale pUrva gatimArgaNAnAM cAra chAra kahelA De ane iMghiya tathA kAyanAM agIyAra ghAra, ema badhAM malI paMdara mArgaNAdhAre baMdhasvAmitvapaNuM kartuM. have yogamArgaNAyeM baMdhasvAmitva kahe. tyAM eka satyamanoyoga, bIjo asatyamanoyoga,trIjo satyAmRSAmanoyoga, cotho asatyAmRSAmanoyoga, e cAra manoyoga ,ane satyavacanayoga, asatyavacanayoga, satyamRSAvacanayoga, asatyamRSAvacanayoga, e cAra vacanayoga , e zrAThe yoga pahelA guNagaNAdhI mAmIne bAramA kSINamoda guNagaNAM lageM be. tethI bIje karmagraMthe je guNagaNAthAzrayi mUlabaMdha kahyo eTale uce ekaso ne vIza prakRtino baMdha tathA jinanAma ane thAhAragage hIna, mithyAtve ekaso sattara prarutino baMdha, sAsvAdane ekaso ne ekano baMdha, mioM camotterano baMdha,aviratiyeM sattyo. terano baMdha, deza viratiyeM zamazano baMdha, pramatteM trezauno baMdha, ema bAramA guNagaNAlageM pUrvokta rIteM baMdhasvAmitva jANavU. e pATha yogeM bAra guNagaNAM hoya. be mananA, ane be vacananA yoga, terame guNagaNe hoya. e rIteM mana tathA vacananA ATha yogane viSe baMdha karo. eTale sattara mArgaNAdhAra thayAM. have sAta kAyayogeM baMdha kahe. te sAta kAyayogamadhye audArikakAyayogeM to ma. nuSyanI pereM baMdhasvAmitva jANavaM. je jaNI audArika zarIra manuSya ne tiryaca vinA na hoya temAMhe paNa adhika guNasthAnake adhika prakRtinA baMdhasvAmI manuSya De, tethI ahIM manuSyano nAMgoja kahyo eTale uce ekaso vIza prakRtino baMdha, mithyAtve ekaso sattara,sAsvAdane ekaso ne eka, temAMthI surAyu tathA anaMtAnubaMdhyAdika ekatrIza, evaM batrIza prakRti hIna karatAM mirko gaNotera, te valI surAyu tathA jinanAma sahita aviratiyeM ekotera bAMdhe ane dezavira tiyeM zaDazaTha, pramatteM trezana, Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. ema pUrvalI pereM tera guNagaNe baMdhasvAmitva lekhava. ema audArika kAyayogeM baMdhasvAmitva kayu. // 14 // // have te audArikakArmaNasAtheM mizra kAyayogI aparyAptAvasthAyeM je manuSya tathA tiryaMca hoya, tyAM baMdhavAmitva kheje.|| AhAraga viNode, candasasana miti jiNa paNaga hINaM // sAsaNi cana nava viNA, tiria narAu suhuma tera // 15 // artha- zrAhAragaviNa ke zrAhAraka vinA ude ke uce caudasasau ke0 ekaso ne cauda prakRti baMdhAya, ane miDi ke mithyAtve jiNapaNaga ke jinapaMcakanI pAMca prakRti, hINaM ke hIna karIyeM, tevAreM ekaso nava bAMdhe. tathA sAsaNi ke sAkhAdanaguNagaNe to calanava ke corANuM prakRti baMdhAya, tirizra ke0 tiryaMcAyu, narAu ke manuSyAyu, suhamatera ke sUkSmAdika tera prakRti, viNA ke0 vinA corANuM pra. kRti baMdhAya // 15 // te audArikamizrayogI jIvane thAhArakazarIra, zrane zrAhArakaaMgopAMga, e be prakRti apramattaguNasthAnakane anAveM na baMdhAya, tathA surAyu ane narakatrika e cAra prakRti sarva paryApti pUrNa kasyAvinA na baMdhAya, mATe e ba prakRti aparyAptAvasthAyeM na baMdhAya, tethI jJAna pAMca, darzana nava, vedanIya be, mohanIya bavIza, Ayu be, nAmanI trezaTha, gotranI be zrane aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne cauda prakRti u~ce audArika kArmaNa mizrakAyayogeM vartato manuSya tathA tiryaMca bAMdhe. ahIM je zarIraparyApti pUrI kasyAvinA audArikayoga mAne tene mate audArika mizrayogIne narAyu tathA tiryagAyuno baMdha paNa na ghaTe ? zarIraparyApti pUrI thayA palI manuSyane ane tiryaMcane AyuM baMdhAya temATe tenA mateM ekaso ne bAra prakRtino baMdha uce hoya, temAMhethI jinanAma, suragati, surAnupUrvI, vaikriyazarIra, vaikrIyaaMgopAMga, e pAMca prakRti mithyAtvI manuSya tathA tiryaMcane aparyAptAvasthAyeM tathAvidha vizuchine anAve na baM. dhAya, tethI audArika mizrayogI mithyAtvIne e pAMca prakRtino baMdha na pAmIyeM, zeSa ekaso nava prakRtino baMdha mithyAtve hoya. tene sAsvAdanaguNagaNe narAyu, tiryagAyu, e be prakRti zarIraparyApti pUrI kasyAvinA na baMdhAya. kemake sAsvAdananAveM vartato aparyAptAvasthAyeM zarIraparyApti pUrI na kare, tethI e be prakRti na baMdhAya, tathA mithyAtvano udaya nathI tethI sUkSma trika,vikalatrika, ekeMjiyajAti, thAvara, zrAtapa, napuMsaka, mithyAtva, DaimasaMsthAna, bevaI saMghayaNa, e Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 44 tera prakRti na bAMdhe. evaM paMdara prakRti pUrvokta ekaso ne nava mAMhethI hIna karIyeM tevAreM zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya covIza, nAmanI samatAlIza, gotranI be chAne aMtarAyanI pAMca, evaM corAeM prakRtino baMdha zradArikamizrakAyayogI ne bIje guNaThANe hoya. tathA mizraguNaThANe varttato jIva, maraNa na pAme tethI upaje paNa nahIM tethI apayatAvasthAyeM jAvI audArika mizrayogeM mizraguNaThAeM na kayuM // 15 // // have cothA guNavANAnAM baMdhasvAmitva kahebe - // Na cavIsAi viNA, jiNapaNa ju sammi jogiNo saa|| vitira narA kamme, vi evamAdArasgi udo // 16 // artha - cavIsAiviSA ke anaMtAnubaMdhyAdika covIza prakRti vinA jiNapaNa ho jinapaMcaka, juA ke0 yukta, paMcotera prakRti sammI ke0 avirati samyakadRSTiguNabAMdhe, jogiNosAyaM ke0 sayogI guNaThANe eka zAtAno baMdha tathA tirinarAja ke0 tiryaMca ne manuSyAyu, e ve prakRti viNu ke0 vinA zeSa kammevi ke0 kArmaNa kAya yogIne paNa dArika mizrayogInI pereM evamAhAraDuginuho ke0 emaja AhArakakAyayogeM ne AhAraka mizrakAyayogeM paNa ugha eTale karmastavamAM kahyA mujaba baMdha kadevo. // ityarthaH // 16 // te corAeM prakRtimAMthI anaMtAnubaMdhI yA cAra, madhyasaMsthAna cAra, madhyasaMghayaNa cAra, kukhagati, nIcairgotra, strIveda, daurbhAgyanAma, duHsvara, anAdeya, thIeddhI trika, udyota, tiryaggati, tiryagAnupUrvI, e covIza prakRti anaMtAnubaMdhIyAkaSAyane udaye baMdhAya. te udaya cothe guNagaNe na hoya, tethI na baMdhAya, tethI zeSa sIttera prakRti rahI temadhyeM vizukAdhyavasAyeM karI pAMca prakRtino baMdha hoya, tevAreM jJAnanI pAMca, darzananI ba, vedanayanI be, mohanIyanI uMgaNIza, nAmanI sAmatrIza, gotranI eka, aMtarAyanI pAMca, e paMcotera prakRti baMdhAya. dave te pAMca prakRtinAM nAma kahebe jinanAma, devagati, devAnupUrvI, vaikriyazarIra, vaikriya aMgopAMga, e pAMca prakRti, samyaktvapratyayeM bAMdhe. temATe te latAM aviratisamyakadRSTi guNaThANe paMccoterano baMdha hoya. chAhIMyAM siddhAMtamateM vaiyilabdhi tathA zrAhArakalabdhi vaikriyAdika zarIra karatAM zradArika mizrayoga mAnyo, paNa te ahIMyAM vivadayo nahIM, tethI pramatta tathA dezavira tiguNApAno baMdha na kahyo. tathA dArika mizrakAyayoganA svAmI manuSya ane tiryaMca be tene cothe guNagaNe sItera tathA ekotera prakRtino baMdha kahyo. naradvika, audArikadvika, prathamasaM 57 For Private Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. ghayaNa, e pAMca prakRtino baMdhasvAmI, cothe guNaThANe varttato koNa zradArika mizra - yogI na pAme ? tathA anaMtAnubaMdha covIza yAdeM deza, ahIMyAM covIza zrAgala yadi zabda ko be tethe zrAdizabdathI bIjI ke prakRti zeSa levI, tethI jANIyeM yeM, je e pAMca prakRti, AdizabdathakI levI tethI manuSya tiryaMcane trIje cothe guThANe paNa ekatrI vinA zeSa sIttera prakRti kahI, tema ahIMzrAM narAyu ane tiryagAyu ebe pUrve TAlI be tethI zeSa ugaNatrIza prakRti caurANuMmAMdethI kADhI yeM chAne jinapaMcaka ghAlatAM sIttera prakRtino baMdha hoya ema saMjave be. paDhI jema bahuzruta kar3e, te pramANa be. tathA sayogI guNaThANe kevalI kevalasamudghAta kare, tyAM bIje, bahe ane sAtame, e samayeM audArika mizrayoga hoya tene yoga pratyayi eka zAtAvedanIya pra kRtibaMdha hoya, mithyAtva aviratiya tathA kaSAyane jAveM zeSa prakRti na baMdhAya ema audArika mizrayogInI pereM kArmaNayogInuM baMdhasvAmivatva paNa jANavuM. paraM eTaluM vizeSa je kArmaNakAyayoga parajavathI yavatAM eka, tathA be tathA traNa samaya lageM vigrahagatiyeM hoya tathA terame guNaThANe va samayano kevalI samudghAta karatAM trIje, cothe ne pAMcame, e traNa samaya AtmapradezeM karI sarva loka pUre, tevAreM kArmaNakAyayoga tyAM hoya. AyubaMdha na hoya, ene guNaThAeM pahenuM, bIjaM, coyuM ane teramuM hoya tethI tyAM tiryagAyu, narAyu, e be prakRti TAlI zeSa dArika mizrayogInI pereM levuM, eTale mUlaugha ekaso ne vIza temAMhezrI AhArabakka tathA e ve Ayu, evaM ATha prakRti hIna karatAM zeSa ekaso ne bAra prakRtino ghe baMdha te jinapaMcakavinA zeSa ekaso ne sAta mithyAtveM bAMdhe ne sUkSmAdika tera prakRti hIna corAeM sAkhAdaneM bAMdhe, te anaMtAnubaMdhyAdika covIza prakRti hIna ane jinapaMcaka yukta karatAM paMcotera prakRti cothe guNaThANe bAMdhe, ane terame guNaThANe eka zAtAno baMdha kArmaNakAyayogeM hoya. evI rIteM eka AhArakakAyayoga, bIjo AhAraka mizrakAyayoga, e be yogeM ugha kahetAM bIjA karmastavamadhye je pramatta guNaThANeM trezava prakRtino baMdha kahyo te levo. je e yoga cauda pUrvadhara jevAreM zrAhArakazarIra kare, tyAM hoya. tyAM labdhi prayuMjatA pramatta hoya. tathA zrAhArakayogeM apramatta guNavAeM mAnatAM thakAM trezahamAMhethI va prakRti kADhIne eka surAyu jelIyeM tevAreM aThAvanna prakRtino baMdha hoya, mATe paMcasaMgra dane mateM AhAraka zarIra karIne cAle tevAreM trezava athavA sattAvana athavA zrAvana athavA gaNazAta prakRti bAMdhe, tresaTha prakRtino baMdha kahyo te levo "sagavannA tevahi For Private Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 451 baMdhaMti zrAhAraunaesu" e paMcasaMgrahamadhye kahyo je tethI banne guNagaNe zrAhArakazarIrane sattAvanna prakRtino baMdha hoya. asthirahika, ayaza, ayaza azAtA, parati zrane zoka, e prakRti vizuddha naNI na baMdhAya. ane thAhArakamizrayogeM trezaTha pra. kRti baMdhAya. e prAraMjavelAyeM audArikasAtheM mizra hoya. // 16 // surau~do vegave, tiria narAna radia tammisse // vea tigA ima biatia, kasAya nava 5 cala paMcaguNA // 17 // artha-veuve ke vaikriyakAyayogane suraho ke devatAnI pereM baMdha kahevo. u. ekaso cAra, mithyAtve ekaso ne traNa. ityAdika. tammisse ke temaja vaikriya mizrakAyayogIne tiriyanarAmarahi ke tiryaMcAyu ane manuSyAyu e be prakRtithI rahita vaikiyanI pereM kahevaM. have vedAdikamArgaNAyeM baMdha kaheje. veatiga ke veda traNene pra. thama nava ke nava guNagaNAM hoya, Azma ke0 zrAdima kaSAya te anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyavaMtane 5 ke dhuralAM be, guNagaNAM hoya. vizra ke bIjA apratyAkhyAnIzrA cAra kaSAyavaMtane caja ke0 dhuralAM cAra guNagaNAM hoya. titha ke trIjA pratyAkhyAnIthA kaSAyavaMtane paMcaguNA ke pAMca guNagaNAM hoya // ityadarArthaH // 17 // devagatinI pereM baMdhasvAmitva vaikriya kAyayogeM le. ahIM sahejato vaikriyayoga devatA tathA nArakInI apekSAyeM lIdho, teNe manuSya ane tiryaMcane uttaravaikriya karatAM vaikriyayoga hoya, tyAM adhika guNagaNAM hoya. tathA adhika prakRti bAMdhe te pUSaNa na lekhavaq, teNe mUlaugha ekaso ne vIza prakRtimAhethI surAdika zola prakRti vi. nA u ekaso ne cAra prakRtino baMdha jANavo. temAMthI jinanAma hIna karatAM mithyAtve ekasone traNano baMdha, temAMthI napuMsakAdika cAra, ekeMjiya, thAvara, thAtapa, e sAta prakRti vinA sAsvAdane bannuno baMdha. temAMthI anaMtAnubaMdhyAdika babIza prakRti hIna karatAM mioM sItterano baMdha, tene jinanAma tathA manuSyAyu sahita karatAM zaviratiguNagaNe bahoMtera prakRti baMdhAya. ema vaikriyayoganI pereM vaikriya mizrayogeM paNa baMdhasvAmitva jANavU,paNa eTakhaM vizeSa je ahIMyAM mizraguNagaNuM na saMjave, tethI jenaNI devatA nArakIne aparyAptAvasthAyeM kArmaNasAthe mizrava kriyayoga te lIdho. tyAM mizraguNagaNuM na hoya. zeSa traNa guNagaNe paNa tiryagAyu ane manuSyAyu e be Ayu, na badhi. labdhi aparyApto devatA tathA nA. rakI na hoya tethI aparyAptAvasthAyeM zrAyu na bAMdhe. tevAreM e be zrAyu, suradhika, vai. kriyaTika, surAyu, thAhArakachika, narakatrika, sUkSma trika, vikalatrika, e aDhAra prakRti vinA zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya babIza, nA. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. manI trepana, gotranI be, aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne be prakRtino baMdha uceM jANavo, tene jinanAma hIna karatAM mithyAtveM ekaso eka baMdhAya. temAMthI ekeMdriyajAti thAvara, tapa, napuMsaka, mithyAtvamohanIya, huMDasaMsthAna, bevaDuM saMghayaNa, e sAta prakRti hIna karatAM sAsvAdane corAeM prakRti baMdhAya. temAMthI anaMtAnubaMdhyAdika covIza prakRti hIna karI jinanAma sahita karatAM ekoterano baMdha cothe guNaThANe jAvo. ene zeSa guNavANAM na saMbhave tathA yahIMyAM labdhipratyayi e paryApto vaikriya mizra na lekhavaM. tethI dezavirati ghane pramatta e ve guNagaNAM na kAM. eTale pUrvalA sattara mArgaNA dvAramA e kAyamArgaNA jelavatAM aDhAra mArgaNAdvAreM baMdhasvAmitva ka. have graMthagaurava TAlavA jaNI zeSa cummAlIza mArgaNAdvAreM guNagaNAnI saMkhyA kahIne jihAM jeTalAM guNagaNAM hoya, tihAM teTalAM guNasthAnakano baMdha karmastava joi kahevo. tyAM strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda, e traNa vedamArgAdvAreM mithyAtvA dika nava guNaThApAM hoya. tihAM udheM ekaso ne vIzano baMdha, mithyAtveM ekaso ne sattara, sAkhAdane ekaso eka, mizra cammotera, zraviratisamyakadRSTiyeM satyotera, dezavira tiyeM zaDazava, pramatteM trezara, apramateM jaMgaNazAva, aThAvanna, apUrvaguNaThANe aThAvanna, upanna, babIza, bAdarasaM parAyeM bAvIza, ekavIrA, tevAra paDhI vedodaya Tale. ahIMyAM vedAdika kahetAM vedodayavaMta jIva dravyaparyAyanI abhedavivakSAyeM lIdhAM. evaM ekavIrA mArgapAThAreM baMdhasvAmitva ka. have kaSAyamArgaNAyeM baMdhasvAmitva kahe . prathama kaSAya anaMtAnubaMdhI yA cAra, tyAM mithyAtva chAne sAsvAdana, e be guNagaNAM hoya te madhye udhe ekaso ne sattara prakRtino baMdha. anaMtAnubaMdhIyAne udayeM samyaktva chAne cAritra e ve na hoya tethI tatprAyogya jinanAma tathA zrAhArakadvika e tra pra kRti na baMdhAya. moTe ekasone sattara prakRti baMdhAya tathA bIjA kaSAya pratyAkhyAnAvaraNanI prakRti cAra, tyAM mithyAtvAdika cAra guNaarvi hoya. tyAM gheM ekaso ne DhAra prakRti baMdhAya, je jaNI e cAra, guNaThANAne udayeM cAritra na hoya. tethI AhArakadvika na baMdhAyAne mithyAyeM jinanAma hIna ekaso sattara baMdhAya, sAsvAdane ekaso eka, mijheM cammotera, ne aviratiyeM sattyotera baMdhAya. zrIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra. tyAM mithyAtvAdika pAMca guNagaNAM hoya temadhyeM Ada ekaso ne DhAra, mithyAtveM ekaso sattara, sAsvAdaneM ekaso eka, mizra cammotera, vira tiyeM satyotera, dezaviratiyeM zaDazaha, yahIM prakRtinI saMkhyA karmastavathI levI. hiMyAM kaSAya zabde kaSAyodayavaMta jIva levA. tyAM guNasthAnaka saMjave. For Private Personal Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 453 saMjalaNa tige nava dasa, lohe cana aja uti anaanntige|| bArasa acaku cakusu, paDhamA ahakhAi carima caka // 27 // artha- saMjalaNatige ke saMjvalanatrika, nava ke0 navamA guNagaNA sudhI dasalode ke saMjvalano lona, dazamA guNagaNA sudhI cau ke cAra guNagaNAM ajaza ke aviratimArgaNAyeM hoya, utianANa tige ke bIjaM athavA trIjuM guNagaNuM, ajJAnatrikane hoya. bArasaacarakucarakusupaDhamA ke0 acakudarzana, catudarzana mArgaNAne viSe pahelA bAra guNagaNAM hoya. ane ahakhAzca rimacaU ke yathAkhyAtacAritramArgaNA chAreM, behelAM cAra guNagaNAM hoya // itydraarthH|| 17 // ahIM jIva'vye kaSAya paryAyano upacAra. saMjvalanA krodha, mAna ne mAyA, etraNa saMjvalanA kaSAyodayavaMtane mithyAtvAdika nava guNagaNAM hoya, tyAMce ekaso vIza, mithyAtve ekaso ne sattara, sAsvAdane ekaso eka, mi2 cammotera, aviratiyeM satyotera, dezaviratiyeM zaDaza, pramatteM trezaTha, apramatteM jaMgaNazAva, tathA zrApamA nivRttiyeM ahAvana, bapanna ane bavIza, anivRttiyeM krodhe bAvIza, ekavIsa, vIza; ane mAne bAvIza, ekavIza, vIza ne jaMgaNIza; mAyAyeM bAvIza, ekavIza, vIza, aMgaNIza ne aDhAra, prakRtino baMdha jANavo. saMjvalanaloneM mithyAtvazrI mAmIne sUkSmasaMparAya lageM daza guNagaNAM hoya, je jaNI dazamA guNagaNA lageM saMjvalananA lojano udaya hoya, tethI audayikaniSpannanAmeM saMjvalanalojodayavaMta jIva, tene uce ekaso aDhAra, mithyAtve ekaso sattara, ityAdika yAvat sUkSmasaMparAyeM sattara prakRtino baMdha jANavo. evaM paccIza. ___ saMyamamArgaNAmadhye eka aviratimArgaNAyeM prathama cAra guNagaNAM hoya, tyAM zrAhArakahika hIna udhe ekaso aDhAra, mithyAtve ekaso sattara, sAsvAdane ekaso eka, mioM cammotera, ane aviratiyeM sattyoterano baMdha jANavo. ahIM samyaktvapratyayeM jinanAmabaMdhAya mATe. evaM babIza mArgaNAdhAreM baMdhasvAmitva kahyu. jJAnamArgaNAmadhye traNa ajJAnamArgaNAdhAra je jIva mithyAtvathakI mizra guNavANe jAya tene mithyAtvano aMza adhika hoya, tethI mioM ajJAna lekhavatAM ajJAnane traNa guNagaNAM hoya, ane je jIva samyaktvazrI mizraguNagaNe zrAve tene samyaktvAMza adhika hoya, te naNI mijheM jJAna lekhavatAM ajJAnane pahelAM be guNagaNAM hoya. ema ko zrAcArya kahe ke, traNa ajJAne traNa guNagaNAM hoya zrane koi kahele ke traNa ajJAnane be guNagaNAM hoya, tyAM ughaM ekaso sattara, mithyAtve ekaso ne sattara, sAsvAdane ekaso eka thane midhe cammotera prakRtino baMdha hoya. evaM uMgaNatrIza. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. darzanamArgaNAmadhyeM cakkudarzana ne cakkudarzana, e ve mArgaNA dvAreM mithyAtvAdikathI kSINamohAta bAra guNavANAM hoya. ahIMyAM darzana zabde zranedopacAreM darzanavaMta jIva levA. e kSAyopazamikanAma tene bAra guNagaNAM hoya. tyAM ugheM ekaso vIza, mithyAtveM ekaso sattara, sAsvAdaneM ekazo eka, mileM cammotera, aviratiyeM satyotera, dezavira tiyeM zamazava, pramatteM trezaTha, zrapramatteM ugaNazAva, aThAvana, nivRttiyeM aThAvanna, upanna, bavIza, anivRtiyeM ekavIza, bAvIza, vIza, jaMgaNIza, khaDhAra, sUkSmasaMparAyeM sattara, upazAMtamoheM eka, kSINamoheM eka, prakRtino baMdha jANavo. jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIyanA kSayopazamathI cakkudarzana, acakudarzana bAra guNaThANAM lageM hoya. jejaNI Agale guNaThANeM iMdriyajanya jJAna darzana na hoya, atIMdriya hoya. evaM ekatrIza mArgaNA dvAreM baMdhasvAmitva kaM. 484 saMyamamArgaNAmadhye eka yathAkhyAta cAritre eTale yathAkhyAtacAritravaMta jIvane caramaca ke0 behelA upazAMtamoha, kSINamoha, sayogI ne yogI, e cAra guNavagaNAM hoya, temadhyeM palAM traNa guNaThANe eka zAtAvedanIyano baMdha hoya, ane ayogI guNaThANe baMdhaka hoya, jemATe tyAM yogAzrava nathI tejaNI agI cAramAnuM pazamika nAma be, zeSanuM kAyaka nAma be. evaM batrIza mArgaNAdvAra thayAM // 18 // maNanANI saga jayAi, samaiA bec cana punni paridAro // kevala pugi do carimA, ajayAi navamaisu di Gage // 19 // artha- maNanANI ke0 manaH paryavajJAnIne sagajayAi ke0 pramattAdikathImAMnI sAta gugAM hoya, samaya ke0 sAmAyika chAne vedopasthApanIya cAritrane ca ke0 navamA sudhI cAra guNavANAM hoya chAne parihAro ke0 parihAra vizuddhi cAri punni ke bahu ne sAtamuM, e be guNavANAM doya, kevalaDugi ke0 kevalajJAnI kevaladarzanI e bene docarimA ke0 behelAM ve guNavANAM hoya. mazsu ke0 matijJAnI zrutajJAnIne viSe tathA udiDuge ke0 avadhijJAnI avadhidarzanI e cArane viSe jayA navama ke0 zraviratisamyak STithI kSINamoha lageM nava guNavANAM hoya // ityakSarArthaH // 15 // jJAnamArgaNAmadhye manaHparyava jJAnavaMtane saMyatAdika sarvavirati pramattAdika sAta guNagaNAM doya, tyAM baMdha, ugheM pAMva prakRtino hoya, je jaNI trezava, pramattanI prakRtimAMhe AhAragaDuga latAM ugheM pAMzaTha, pramatte trezaTha, apramatteM ugaNazAva, aThAvanna, nivRttiyeM ghAvana, bapanna, bavIza, chAnivRttiyeM bAvIza, ekavIrA, vIza, jaMgaNIza ne - DhAra, sUkSmasaMparAyeM sattara upazAMtamoheM eka, kSINamoheM eka, sAta guNagaNAM hoya. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. SAA e kSAyopazamikanAma cAritramArgaNAmadhyeM sAmAyika cAritre tathA bedopasthApanIya cAritre saMyatAdika pramattAdika cAra guNaThANAM hoya, tyAM zrAhArakadvika, sahita u baMdha pAMzaTha, pramateM tresaTha, apramatteM ugaNazAva, aTThAvanna, nivRttiyeM aThAvanna, bapanna, za, nivRttiyeM bAvIza, ekavIrA, vIza, jaMgalIza ne aDhAra. e kSAyopazamika jAveM anedeM cAritravaMta parihAravizuddhi cAritre varttatAM jIvane pramatta, apramatta, e guNaThANAM hoya. tyAM ugheM baMdha pAMzaTha, AhArakadvika bAMdhe, paNa vede nahIM. je jaNI ene cauda pUrva, saMpUrNa na hoya, tethI AhAraka zarIra na kare, mATe pramatteM trezaTha, apramatteM zrAvannano baMdha. e kSAyopazamikanAma e batrI zamaM mArgaNA dvAra. kevalajJAna ne kevaladarzana e be mArgaNAdvAreM eTale etatkAyika niSpanna kevala - jJAnI kevaladarzanI jIvane carama kahetAM behelAM be guNagaNAM hoya, tyAM sayogI ruary yogapratyayeM eka zAtAvedanIya bAMdhe. ane yogI prabaMdhaka be. evaM 38. jJAnamArgaNAmadhyeM matijJAna ane zrutajJAna tathA avadhiDuga ke0 avadhijJAna ne avadhidarzana, e cAra, kSAyopazamika niSpanna bhede jIvanAma tyAM asaMyatAdika - viratisamyakadRSTi mAMgIne kSINamoilageM nava guNavANAM hoya tyAM veM baMdha jaMgaNAeMzI, kemake viratiyeM satyotera be te mAMhe zrAhAraka zarIra, AhAraka aMgopAMga, e be prakRti ghAliyeM tevAreM udheM ugaNAeMzI hoya, aviratiyeM satyotera dezavira tiyeM zamazava, pramatteM trezaTha, apramatteM ugaNazAva, advAvanna, nivRttiyeM aThAvanna, upanna ane vIza, nivRttiyeM bAvIza, ekavIza, vIza, aMgaNI ane aDhAra; sUkSmasaMparAyeM sattara upazAMta moheM eka, kSINamoheM eka, e nava guNavANAM hoya teno baMdha kahyo // 19 // evaM tAlIza mArgaNAdvAre baMdha ko. navasami ca vegi, khaie ikkAra mitra timi dese // sumi savANaM terasa, AhAraga ni ni guNoho // 20 // artha- manavasami ke0 cothA thakI agIAramA sudhI ATha guNaThANA upazamasamyakvIne hoya. caveAgI ke0 cothAthI sAtamA sudhI cAra guNaThANAM vedaka kSAyopaza mika samyaktvane hoya. khaieikkAra ke0 kAyikasamyaktvIne cothAthI caudamA lageM agI ra guNA hoya. miThatigi ke0 mithvAtva, sAsvAdana chAne mizra, dese ke0 dezavirati, sudumi ke0 sUkSmasaMparAya cAritra eTalAne savANaM ke0 potapotAne nAme ekeka guThANaM hoya. terasa AhAraga ke0 AhAra kare te vyAhArakamArgaNA tene sayogI lageM tera guNavAAM hoya, e sarva pUrve kAM. tene nizraniguNa ke0 zrApazrApaNe guNaThANe prakRtino baMdha ho ke veM eTale karmastaveM kahyo te levo. // itya darArthaH // 20 // 0 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. co, pAMca, bahu ne sAtamuM, e cAra guNagaNAM graMthineda karatAM deza virati sarvavirati sahita upazamika samyaktva pAme, tethI nAnA jIvanI apekSAyeM hoya. tathA AThamuM, navamuM, dazamaM ne agIyAramuM, e cAra guNaThANAM upazamazreNiyeM hoya. valI vedaka eTale kSAyopazamikasamyaktva jANavuM. paraMtu yahIM samyaktva mohanIya vede te mATe vedaka nAma kayuM. tyAM cothuM, pAMcamuM, bahuM ane sAtamuM, e cAra guNavANAM hoya, tyAMceM baMdha gaNAeMzI prakRtino, aviratiye 39, dezaviratiyeM 60, pramatteM 63, zrapramatteM ugaNazAva, aThAvana evaM tetAlIza mArgaNA dvAra thayAM. kAyikasamyaktva mArgaNAyeM cothAthI mAMgIne yogI guNavANAsudhI zrI cAra guNagAyeM veM baMdha gaeAeMzIno, aviratiyeM 99, dezavira tiyeM zaDarAva, pramatte 63, yapramatte 20 - 50, nivRtte 50-26, - 26 nivRttiyeM 22, ityAdika ahIMyAM vicAravA yogya be; je jaNI pUrvavaddhAyumanuSya, dAyaka samyaktva lahe, tene to Ayu bAMdhavaM nazrI, pUrve bAMdha mukyuM be mATe. ane abaddhAyu manuSya kAyikasamyaktva lahe, te to caramazarIrI hoya tene paNa AyubaMdha na hoya to pAMcame ane baDe guNagANe surAyubaMdhano svAmI koNa ? tathA koi kadeze je "paDavagoDamaNuso, nizvagocajasu vigaisu" e apekSAyeM danAyika niSThApaka manuSya ane tiryaMca dezavirati guNaThANe surAyu bAMdhe, te khoTuM be. je jaNI te to asaMkhyAtA varSAyuvAlA manuSya tiryaMca hoya tene deza virati guNaThAeM tivayarattaMsamattakhaIAsattamAitaIthAe na hoya paNa hIM saMtaviyeM DhaiyeM je " ityAdikanI pereM sAthai saMja viyeM baiyeM. evaM 44. mithyAtva, sAsvAdana, mizra, e traNa samyaktvamArgaNAmadhyeM tathA cAritramadhyeM deza viraticAritrAne sUkSma saMparAya e ve cAritramArgaNA, evaM pAMca mArgaNAdvAreM potapotAne nAme ekeka, guNAeM hoya, tyAM baMdha je pramANe karmastavamadhyeM kahyo be, te levo. tyAM mithyAtva mArgaNAyeM prathama guNaThANe baMdha ekaso sattarano sAsvAdane baMdha ekaso ekano, mileM baMdha camoterano, deza viratiyeM baMdha zaDazano yane sUkSma saMpa rAyamArgaNAyeM baMdha sattara prakRtino levo. prakRtinI saMkhyA karmastavathI levI. evaM 45. 35 mithyAtvathI mAMgIne teramA sayogI guNavAlA lageM AhAraparyApti, eTale tejasa - dArikAdika nAmakarmane udayeM jIva zrAhArI hoya. tethI AhArakamArgaNAdvAreM tera ThANe karmastaveM je baMdha kahyo, te levo. eTale udheM ekaso vIza, mithyAtveM ekasosattara, sAsvAdane ekaso eka ne mi camotera ityAdika. evaM paJcAza. ema je je mArgaNAdvAreM je je guNagaNAM jenI sAthai kahyAM, teTalAM guNavANAMnuM temaja karmastavamaye te jema baMdha ko temaja te guNaThANe baMdhasvAmitva lebuM. emAM jeTaluM vizeSa te te kahe. For Private Personal Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 paramuvasamivahaMtA, prAna na baMdhaMti teNa prajayaguNe // devamA dINo, desAisu pu surAjaviNA // 21 // artha - parama ke0 eluM vizeSa ke je javasami ke0 zrapazamika samyaktveM vahaMtA to varttatA jIva, khAja ke0 parajavAyu nabaMdhaMti ke0 na bAMdhe, teNa ke0 tejaNI zrajayaguNe ke0 zraviratisamyakadRSTi guNaThANe devamaNu AudINo ke0 devAyu, ane manuSyA, e ve prakRti hIna karavI, ane desAisa ke0 dezavirati pramatta apramatta guNApAne viSe puNa ke0 valI surArjaviSA ke0 ekaja devAyu vinA baMdha kadevo // ityarArthaH // 21 // 4 pazamika samyakadRSTi jIva, eka parajavAyubaMdha, bIjo maraNa, trIjo anaMtAnubaMdhIyA kaSAyano baMdha tathA udaya, e cAra vAnAM na kare, sAsvAdane kare, te zrAyubaMdha hetunUta adhyavasAnA nAve khopazamasamyaktveM surAyu ne manuSyAyu, ebe na bAMdhe, ne narakAyu tathA tiryaMcAyu, e ve zrAyu to pUrveja niSedhyAM be. bAkI e beno yahAM saMva hoya te paNa niSedhyo be tevAreM udheM jJAna pAMca, darzana ba, vedanIya be, mohanIya jaMgaNIza, nAmanI aMgaNacAlIza, gotranI eka chAne aMtarAyanI pAMca, e satyotera prakRtino baMdha jANavo. temadhyeM cAritra pratyayi zrAhAraka dvika, aviratisamyakadRSTiguNaThANe na baMdhAya, tethI zeSa paMcotera prakRti bAMdhe, temAMthI bIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra, caudArikadvika, prathamasaMghayaNa, manuSya dvika, e nava prakRtino baMdha viccheda ke pAMcame guNagANe bArA prakRtino baMdha. ahIMyAM surAyubaMdha ughathI Tale, tethI yahAM lIdho nahIM, tathA pramattaguNaThANe trIjA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra, na bAMdhe, tethI bArAta prakRtino baMdha zrapramatteM jANavo, ane pramateM pUrvalI pareM douzAvano tathA ThAvanano baMdha, nivRttiguNaThANe aThAvanna, bappana ne bavIza; nivRtti guNaThANe bAvIza, ekavIza, vIza, aMgaNIza ane aDhAra; sUkSma saMparAyeM sattara upazAMtamohe eka, zAtAvedanIyano baMdha jANavo. ema va guNaThANe zrapazamIkasamyakUTaSTino baMdha ko. ahIMthAM aupazamika chAne kSAyopazamika samyaktvamAMDe eTaluM vizeSa je anaMtAnubaMdhIyA cAra, mithyAtva mohanIya ne mizramohanIya eno rasodaya Tale ne pradezodaya DhuMte thake je tatvaruci hoya, te kSAyopazamIka samyaktva kahIyene sAta prakRtinA behu udaya Tale thake aupazamika samyaktva hoya // 21 // evaM sarva mI ekAvanna mArgaNA dvAre baMdhasvAmItva ko. 58 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4UG baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 // have lezyAmArgaNA chAreM baMdhasvAmitva kahe . // ude ahArasayaM, AdAra ugUNamA lesa tige|| taM tiboNaM mije, sANAsu savahiM udo // 22 // artha-uhe ke sAmAnya zrAhAragaNaM ke zrAhArahikaUNo karatAM zrahArasayaM ke ekaso ne zraDhAra prakRtino baMdha Azlesatige ke zrAdinI traNa lezyAne viSe hoya. taM ke te tiloNaM ke tIrthakaranAmaka, hIna karIyeM, tevAreM mile ke mithyAtva guNANe ekaso ne sattara prakRti bAMdhe, ane sANAsusabahiM ke0 sAsvAdanAdika Agale sarva guNagaNe uho ke karmastavanI pereM sAmAnya baMdha jANavo. // ztyadarArthaH // 2 // prathama kRla, nIla ane kApota, e traNa azuja lezyAvaMta jIvane uceM eTale sAmAnya jIvasthAnAdika neda vivadA kasyA vinA ekaso aDhAra prakRtino baMdha jANavo. je jaNI AhArakazarIra tathA AhArakaaMgopAMga, e be prakRtino baMdha zrazuna lezyA traNa madhye na hoya, e be prakRtino baMdha to apramattaguNagaNe hoya, tyAM azula lezyA na hoya. azujalezyA to pramattaguNagaNA sudhI hoya, tyAM e be prakRtino baMdha nathI. ahIM koieka devatA tathA nArakIne vyalezyA zarIravarNarUpa mAne je je naNI te kahe je ke sAtamI narakapRthavIyeM samyaktva prApti kahI ane tyAM kRpsalezyA vyathI kahI ane zrI Avazyakamadhye zujalezyAyeM samyaktva prApti kahI De tethI ema jANIyeM baiye je avyalezyA zarIrarUja jANavI ane adhyavasAya vizeSa jAvalezyA te jAvaparAvarte u lezyA hoya, tethI tene zujalezyA nAvaparAvarte hoya, evaM kahe te ayukta je. je jaNI jo zarIravarNarUpa avyalezyA hoya to zrI jagavatI sUtramadhye prathama zatakeM "nerazyAeMjate save sasamavamA goyamAnozNa samahe nerazyANaMnaMtesave samalessA. " e be sUtra jinna karI kaheta nahIM tethI ahIMyAM lezyA te kASAyika dala saMbaMdhajanya jIvano azuGa khanAva jANavo ane jAvaparAvartiye u lezyA kahI, teno e artha De ke jema vaimuryamaNi rAte sUtraM paroyo ko raktarUpa na thAya paNa rAtI jevI bAyA dekhAya, tema kRmalezyAdikAvya tejolezyAdika javyasaMbaMdhe karI tejolezyApaNe pariName nahI paNa AkAra nAvamAtra tathA pratibiMbarUpeM tejolezyA sarakhI dekhAya, tethI samyaktva prApti sAtamI narakeM vizuddha nahIM paNa paramArthe te kRSNalezyAja jANavI. ema anavyane zuklalezyA paNa temaja jANavI. teNe avyathI jANavI, tema azuna lezyAyeM, mithyAtvaM, jinanAma baMdhAya nahIM tethI ekaso ne sattara prakRtino baMdha mithyAtve jANavo ane sAkhAdanAdika pAMca Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 4yala guNaThANe ugha ke0 karmastavamadhye je pramANe guNavANAno baMdha kahyo, te yahIM paNa levo. eTale sAsvAdane ekaso ne eka, mileM cammotera, aviratiyeM satyotera, deza viratiyeM zamazava ane pramatteM trezaTha prakRtino baMdha jANavo yahIMthAM koI pUDhe je cothA guNagaNAthI Agala, surAyubaMdha kema hoya ? je jaNI azubha traNa lezyAmAMde samyadRSTi manuSya, tiryaMca, eka devAyu na bAMdhe. ema zrI jagavatI sUtranA ekatrI zame zatakeM varuNAtUyAno mitra samyaktvadhArI dato paNa kamalezyA mATeM devatA na thayo paNa manuSya thayo ema kayuM che. tathA je lezyAyeM zrAyu bAMdhe te lezyAyeMja maraNa pAme ane teja lezyAvaMta devotare to vaimAnika devomadhyeM azubhalezyA nathI, to kyAM zrAvI upaje ? tethI cothe guNagaNe bahoMtera, pAMcame bArA, bahe bArAva prakRti bAMdhe. surAyubaMdhasvAmi tihAM na pAmiyeM, tejI e vAta bahuzrutane vicAravA yogya be. // 22 // mAM teU niraya navUNA, uko cana niraya bAra viSNu sukkA // viSNu niraya bAra pamhA, ajiNAdArA imA miLe // 23 // artha - teU nirayanavUNA ke0 tejolezyAyeM narakAdika nava prakRtiyeM UNo, ugheM ekaso ne gIra prakRtino baMdha kare. uocana ke0 udyotAdika cAra ne nira array ho narakatrikAdika bAra, evaM zola prakRti vinA zeSa ekaso ne cAra pra kRtino baMdha u sukkA ke0 zuklalezyAvaMtane jAvo. viNunirayabAra ke0 narakatrikAdika bAra prakRti vinA zeSa ekaso ne ATha prakRti panhA ke0 padmalezyA mArgAyeM bAMjiAharAimA ke0 jinanAma tathA zrAhArakadvika, e traNa prakRti varjIne zeSa baMdhaprakRti, miche ke0 mithyAtveM kahevI. tejolezyAmArgaNAyeM tejolezyAvaMta jIvane sAta guNavANAM hoya, te tyAM udhe ekaso air prakRtino baMdha hoya, jejaNI ekaso vIzamAMhethI narakatrika, sUkSmanAma, a. paryAptanAma, sAdhAraNa nAma, beMdriyajAti, teMdriyajAti, cariMdriyajAti, e nava prakRti na baMdhAya. jejaNI nArakI ane sUkSma ekeMdriya tathA vikaleMdriyamadhyeM tejolezyAvaMta devatA paNa e pAMcamadhye na upaje, ahIM nArakImAM nArakItrika, tathA sUkSma ekapriyamAM sUkSma trika, tathA vikaleMdriyamAM vikaleM priyatrika, evaM nava prakRti vinA zeSa ekaso ne gIra prakRti udheM baMdhAya zuk lezyAvaMta jIvane udhe ekaso ne cAra prakRtino baMdha hoya, je jaNI ekaso vIza prakRti mAMthI udyotanAma, tiryaMcagati, tiryacAnupUrvI, tiryaMcAyu, e jyotacatuSka tathA narakagati, narakAnupUrvI, narakAyu, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, vikalajAtitrika, For Private Personal Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 ekejiyajAti, thAvaranAma, zrAtapanAma, e narakAdika bAra prakRti. evaM zola prakRti na baMdhAya. je jaNI prAyeM sahasrAra devalokathI uparalA ghaNA zuklalezyAvaMta devatAu~ne e zola prakRti na baMdhAya. ahIM devadhika tathA vaikriyachikano baMdha manuSya tiryaMcanI apekSAye levo. tathA lAMtaka, zukla ne sahasrAranA devatA zukla lezyAvaMta paNa tiryaMcamAhe avatare, tethI temane udyota catuSkano baMdha paNa pAmIye, paraMtu ahIMyAM vivado nahI tethI jANIyeM baiye ke zrAnaMtAdikanA devaneja zukkalezyA lekhavavI. tevAreM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya vIza, AyunI be, nAmanI trepana, gotranI be ane aMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne cAra prakRtino baMdha uce hoya. narakatrika, sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa. e sUdamatrika, vikalajAtitrika,ekeMjiyajAti, sthAvara ane Atapa, e bAra prakRtino baMdha padmalezyAvaMtane na hoya je jaNI nArakI tathA sUdamatrika ekeMjiyajAti ane vikaleMjiyamadhye padmalezyA na hoya. tethI tatprAyogya e bAra prakRti ahIM na baMdhAya tathA padmalezyAvAlA sanatkumArAdika devalokanA devatA cavIne, ekejiyamadhye na upaje, tethI zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya be, mohanIya babIza, zrAyunI traNa, nAmanI bapanna, gotranI be aneaMtarAyanI pAMca, evaM ekaso ne ATha prakRti uce bAMdhe. temAhe jinanAma, thAhArakazarIra ane AhArakaaMgopAMga, e traNa prakRti samyaktva cAritra pratyayika naNI mithyAtva guNagaNe na baMdhAya, tethI ekaso ne zrApa prakRtimAMDethItraNa prakRti Tale, tevAreM ekaso ne pAMca prakRti padmalezyAvaMtane mithyAtvaguNagaNe baMdhAya. temAMthI mithyAtva pratyayika napuMsakaveda, tithyAtvamohanIya, DaimasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, e cAra prakRti na baMdhAya, tevAreM zeSa ekaso ne eka prakRti, sAsvAdane baMdhAya, ane miGa cammotera, aviratiyeM satyotera, dezaviratiyeM zamazana, pramatteM trezaTha ane apramatteM uMgaNazAu, ahAvanna. ityAdika pUrvalI pareM baMdhasvAmitva levu. zuklalezyAyeM jinanAma ane zrAhArakachika vinA zeSa ekaso ne eka prakRti mithyAtveM baMdhAya. te napuMsakAdika caja kahIne zeSa sattANuM prakRti, sAsvAdane baMdhAya. bIje karmagraMtheM sAkhAdana guNagaNe ekaso ne eka prakRtino baMdha kahyo je temAMhethI udyotAdika cAra prakRti zuklalezyAvAlAne ugheja na baMdhAya mATe te ahIM na levI, tethI te kADhIyeM, tevAreM zeSa sattANuM prakRti zuklalezyAyeM sAsvAdana guNagaNe baMdhAya, miGa cammotera, aviratiyeM sattyotera, dezaviratiyeM zamazaTha, pramatteM vezaTha, apramatteM ugaNazAu, amAvanna anivRttiyeM ahAvanna, bapanna, babIza; nivRtiyeM bAvIza, ekavIza, Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 461 vIza, uMgaNIza, zraDhAra; sUkSmasaMparAyeM sattara; upazAMta moheM ekano baMdha jANavo. evaM sattAvana mArgaNA chAreM baMdhasvAmitva khyu.||23|| saba guNa navasannisu, uha anavA asanni minisamA / sAsaNi asanni sanniva, kammaNanaMgo aNAhAre // 24 // zrartha-navasannisu ke javya ane saMjJI, e be mArgaNAne viSe savaguNa ke0 sarve guNagaNAM hoya. tyAM prakRtino baMdha, uhu ke0 ughanI pereM kahevo, ane bajabAthasanni ke ajavyamArgaNAyeM ane asaMjhimArgaNAyeM to michisamA ke0 mithyAtvaguNagaNA sarakhA baMdha kahevA, ane sAsaNi ke0 sAsvAdane asanni ke asaMjhI ne sanniva ke0 saMjhInI pereM baMdha kahevo, tathA aNAhAre ke0 aNAhArIne viSe kammaNanaMgo ke. kArmaNakAyayogIno nAMgo kahevo. // ityadarArthaH // 24 // have pAriNAmikanAva niSpanna javyAjavya mArgaNAmadhye javyamArgaNAyeM tathA dAyopazamikanAva niSpanna manovijJAnavaMta te saMjhI jIva, tenuM baMdhasvAmitva kahe . navyajIvamadhye tathA saMjJIyA jIvamadhye sarve caude guNagaNAM pAmIye. tyAM baMdhasvAmitva ugha ke bIjA karmagraMthe jema kaDaM temaja levaM. eTale uce ekaso viza, mithyAtve ekaso sattara, sAkhAdane ekaso ne eka, midhe cammotera, zraviratiyeM sattyotera, dezavira tiyeM zaDazaTha, pramatteM trezaTha, apramatte uMgaNazATha, ahAvana; nivRttiyeM zrAvanna, bapanna, babIza, anivRttiyeM bAvIza, ekavIza, vIza, jaMgaNIza ne aDhAra; sUjhasaMparAyeM sattara, upazAMtamoheM eka, koNamoheM eka, sayogIyeM eka ane ayogI abaMdhaka, ahIMyAM avyamanane saMbaMdhe saMjhI levo, anyathA bAra guNANAM lAne. siddhAMtamAhe kevalIne nAvamana nathI temATe nosaMjhI, noasaMjhI, kahyA be, te abhiprAyeM to saMjhIne bAra guNagaNAM ghaTe, paNa ahiMyAM kevalIne 'vyamana De te vivakSAyeM saMjhI kahyo. anavyajIvane tathA manovijJAnarahita asaMjhIzrA jIvane samyaktva cAritra na hoya. tethI tatpratyayika jinanAma tathA AhArakaTika, e traNa prakRti na baMdhAya. bAkI ekaso sattara prakRtino baMdha, upeM tathA mithyAtve hoya. te mAMhe ajavyane ekaja mithyAtva guNagaNuM hoya, bIjAM guNagaNoM na hoya, ane zrasanniyA ekeMjiyathI mAMgI paMceMjiyatiryaMca paryaMta tiryaMcamadhye samyaktva vamatAM thakAM evA paNa koi jIva avatare, tethI temAM aparyAptAvasthAyeM sAsvAdanapaNuM paNa pAmI, tethI asannIyAne sAsvAdanaguNagaNe sannIbAnI pereM sAsvAdanano baMdha kahevo. eTale ekaso ne eka prakRtino baMdha kahevo, paNa ahI vicAravA yogya . je jaNI zrasannIyAne aparyAptAvasthAyeM kAbhaNa tathA audArika mizrayoga hoya, te yogamadhye to sAsvAdanApagaNe bveM Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 tathA corANuM prakRtino baMdha kahevo. suratrika, tathA vaikriyahika, e pAMca prakRtino baMdhasvAmI koNa yogamadhye pAmIyeM ? je jaNI paMcasaMgrahamadhye kaDaM , je zarIraparyApti pUrI kanyA vinA pahelu sAsvAdanapaNuM Tale, to narAyu ane tiryagAyuno baMdha paNa kema baMdhAya ? tethI jANIya baiye je zarIraparyAti pUrI kasyA par3I audArikayoga mAnatAM tathA tyAM sudhI sAsvAdanaguNa rahe , evaM mAnatAM e vAta ghaTe , paNa e dIrghadRSTiyeM karI bahuzruteM vicAra. - tathA zraNAhAraka jIvane guNagaNAM pAMca hoya. eka mithyAtva, bIjaM sAsvAdana, trIjuM aviratisamyakdRSTi, cothu sayogIkevalI ane pAMcamuMayogI kevalI, e pAMca be, temadhye jIva, vigrahagati kare tyAM vacalA eka, be, traNa samaya lageM audArika zarIra saMbaMdhane ajAveM aNAhArI hoya, te apekSAyeM paheDhuM, bIjeM ane cothu, e traNa guNagaNAM saMjave, tathA kevalI samudghAta kare, tyAM trIje, cothe tathA pAMcame, e traNa samaya aNAhArI hoya, te apekSAyeM sayogIguNagaNuM lIdhuM.e cAra yogeM kAmaNayogarnu baMdhasvAmitva le. je naNI ekaso vIza madhye AhArakachika, devAyu ane narakatrika, e / prakRtino baMdha na hoya, tathA narAyu ane tiryagAyuno paNa baMdha na hoya; zeSa ekaso ne bAra prakRtino baMdha uce baMdhAya, temAMthI jinanAma, surachika, vaikriyadhika, e pAMca kADhIye, tevAreM mithyAtve ekaso ne sAta baMdhAya, temAMthI sUkSma trika, vikalatrika, ekeMjiyajAti, sthAvaranAma, zrAtapanAma, napuMsakaveda, mithyAtvamohanIya, huMDasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, e tera prakRti mithyAtva vinA na baMdhAya, tethI sAsvAdane corANuM prakRti baMdhAya. temAMthI anaMtAnubaMdhyAdika covIza prakRti kADhIye, tevAreM sIttera hoya, ane jinapaMcaka ahIM baMdhAya, te nelI, tevAreM cothe guNagaNe paMcotera prakRtino baMdha jANavo, ane sayogIguNagaNe eka zAtAvedanIyano baMdha hoya, ema kArmaNayoganI pere cAra guNagaNe baMdha hoya, ane caudame guNagaNe prabaMdhaka hoya. e zraNAhAramArgaNAnuM baMdhasvAmitva khyu.||24|| tisu usu sukAi guNA, cana saga teratti baMdhasAmittaM // deviMdasUrirazraM, neyaM kammabayaM soUM // 5 // iti baMdhasvAmitvAkhyastRtIyaH krmgrNthH||3|| - artha-tisu ke kRplAdi traNa lezyAne viSecana ke cAra guNagaNAM hoya, usu ke0 tejo ne padma, e be lezyAne viSe saga ke sAta guNagaNAM hoya, sukkAzguNA ke zuklalezyAne viSe guNagaNAM teratti ke tera hoya. iti baMdhasAmittaM ke baMdhasvAmitvapaj kaDaM. deviMdasU rirazzaM lahiraM ke0 jahAraka zrIdeveM suriyeM racyu athavA lakhyu. neyaMka Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 463 mmabayaMso ke jANavA nimitteM baMdhasvAmitvane karmastava sAMjalIne cittamAMdhAravo.25 ___kRkSa, nIla, ane kApota, e traNa lezyAyeM mithyAtvazrI mAMgI cothA guNagaNAM paryaMta cAra guNagaNAM hoya, ane tejolezyAyeM tatha padmalezyAyeM mithyAtvathI apramatta lageM sAta guNagaNAM hoya tathA zukkalezyAvaMtane mithyAtvAdika tera guNagaNAM lAne. lezyA te yoga pravRttirUpa de, mATe te yogane anAveM na hoya, tethI ayogI kevalI lezyArahita alezI jANavA; tethI zeSa tera guNagaNAM hoya, tyAM uce lezyAyeM ekaso zraDhAra prakRti baMdhAya, zrane prathama traNa lezyAyeM mithyAtve ekaso aDhAra, sAsvAdane ekaso eka, mijheM cammotera, avira tiyeM satyottara, ema cAra guNagaNAnuM baMdhasvAmitva kA. ahIMyAM SaDazItikAmadhye prathamanI traNa lezyAyeM prathamanAM guNagaNAM kahyAM, tethI te mate u guNagaNAMnuM baMdhasvAmitva kahevU, e traNa lezyAmadhye prathama cAra guNagaNAMnI prApti hoya, e apekSAye kaDaM ane dezavirati tathA sarva viratinI prApti na hoya, paNa e be viratipaNAM pAmyA palI e traNa lezyA jo zrAve, to viratino jaMga na hoya. te apekSAyeM tyAM guNagANAM kahAM. ane padma zukkAdika lezyAno artha sugama , tethI guNagaNAM mAphaka baMdha kahevo. e rIteM pUrvalI sattAvannamAMhe navyAnavya, saMjhI, asaMjhI ane anAhAraka, e pAMca chAra melavatAM sarva malI bAzaTha mArgaNAdhAreM baMdhasvAmitva kayu, ema baMdhasvAmitva jANavU. te paramaguru gachAdhirAja jahArakazrIzrIjagaccaMsUrIzvara tatpadyAlaMkArazrIzrIdeveMsUrIzvareM ghaNA saMdiptaruci javya jIvanA upakArane arthe zrIpaMcasaMgraha karmaprakRtyAdika prAcInagraMthane anusAra thoDe akareM ghaNo arthAvajAsa thAya, tevI rIteM lakhyo. te bIjo potAno karelo je karmastava, temadhye je ughaM baMdhavAmitvapaNuM kaDaM, te dhArIne vahIM paNa jyAM jeTalI prakRtinuM baMdhavAmitva ghaTe, tyAM teTalI prakRtinuM baMdhasvAmitva jANI levU, tathA pUbanArane sAvadhAnapaNe kadevU. jema jinavacana pUSAya nahIM tema kahevu.25 // zloka // // baMdhasvAmitve'smin TabArthalikhanAdyadarjitaM sukRtaM // tenAstu karmabaMdhAnadhikArInavyasaMdohaH // 1 // tRtIyajJAnazujhAntuSTAnAtikRte kRtIn // etatrayagraMthAthAn yazaH somamukhAvRNu // 2 // aSTAdaza dvAdazaka ghanazralikhat svakAlikhet // likhesvakavekhA, UyasomasudhArimAmuktim // 3 // artha- bArane bAra guNA karIyeM, tevAreM ekaso ne cummAlIza thAya. tene pharI bAra guNA karIyeM, tevAreM eka hajAra sAtaso ne ahAvIza thAya, temAMthI bAra kADhIyeM, tevAreM sattaraso ne zola (1716) rahe, te varSe A graMthano bAlAvabodha kasyo be. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 mArgaNA. narakagatau. prajAdi. 3 paMkaprajAdi. 3 tamatamaprajA. tiryacaparyApta. * tiryaca paryApta. manuSyapayA. manuSya paryApta. devagati. navanavyaMtarajyotiSya. saudharma IzAna. sanatkumArAdi 6 anaMtAdi 4 navagraiveyaka anuttara vimAna eka cothuM guNaThANaM. ekeM priya. beMdriya . priya. cauriMDiye. paMcidriya. pRthvI kAya. jhApUkAya. te kAya. vADakAya. vanaspatikAya. trasakAya. manoyoga. 4 vacanayoga. 4 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagrathaM. 3 guNa ugha 1 2 14 baMdha 4 101 100 967072 4101100 e6 7071 4 100 100 9650 71 45e6 110 10 5117117101677066 110010 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 14 120 117 101671 65 63 50 982217 1 1 1 11010 4104 103 6 10 72 4 103 103 4 104 103 4101 100 46250 72 e6 70 71 6 1072 6 10 72 1 72 172 1081025 2 10 10 210010 210100 14 120 1171017477 65 63 50 5022 17 1 1 1 210010014 2100 100 14 1 105105 1105105 2 10 10 11 14 120 117 101747767 63 50982217 1 1 1 13 120 117 101 74 7765 63 50 58 2217 | 13 | 120 117 101 74 776763 50 58 2217 For Private Personal Use Only 1 1 1 1 1 1 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 465 mArgaNA. guNa gha. 24. baMdha 1 2 3 4 5 6 70 e 10 11 12 13 14 . audArikakAya yoga. audArikamizrakAya yoga. caikriyakAya yoga. vaikriyamizrakAya yoga. AhArakakAya yoga. AhArakamizrakAya yoga. kAmeNakAya yoga. 1312011710174776763 550 2217 1 1 1 41141e e45 4104103 e67072 3.102101 e| n Gra n 4112107 epa ra veda. puruSaveda. napuMsakaveda. e12011710174776763/eee022 e12019711476763/575722 e1201171176763555022 _til at la salt it anaMtAnubaMdhI. apratyAkhyAnAvaraNa. pratyAkhyAnAdaraNa. saMjvalana 3. saMjvalanalona. 2117117101 4110117101 74/77 511011710174/7767 e120117101/74/7767635ee022 1012011710174/7767635ee02217 V gu Ugu e 767635557 2217 1 1 176763 eeeNa2217 11 7767635ee 2217 1 1 63 55572217 11) matijhAnI. zrutajhAnI. avadhijJAnI. manaHparyavajJAnI. kevalajhAnI. matiajJAnI. zrutamajhAna. vinaMgaajJAna. $? $? 311711710174 10174 3110 1171017 4 65 265 635ee022 6355 5722 / 635 sAmAyikacAritra. vedopasthApanIyacAritra. parihAravizuddhi cAritra. sUkSmasaMparAyacAritra. yathAkhyAtacAritra. dezaviraticAritra. / Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 baMdhasvAmitvanAmA tRtIya karmagraMtha. 3 guNa ugha mArgaNA 1 2 3 4 5 6 7 e 1011121315 14 baMdha asaMjata. 41171171017477 cakudarzana acatudarzana. avadhidarzana. kevaladarzana. 1212011710174776763eee722/17 11 12120 1171017477 eee02217 11 ee ee572217 1 1 kRmalezyA. nIlalezyA. kApotalezyA. tejolezyA. padmalezyA. zukkalezyA. 4117117101 74/77 4117117101 7477 41101171017 71111001017 711110 07101747767635 // 635 13104101 e774 6355572217 111 h 635e javya. ajavya. 14120 11710174776763/eee72217111 1117117 75666250502217 1 napazamika. sAsvAdana. jhAyopazamika. jhAyika. 4 khae 7767635 7767635502217 1 4 mizra. 14 1117117 mithyAtva. saMjhI. asaMhI. 14120 117/101 747767635557 2217 1 1 1 2117117101 AhArI. aNAhArI. 1312011710174776763 eeena2217111 5112107 e47 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 // atha // bAlAvabodhasahita SaDazItikAkhya caturthakarmagraMthaH prArabhyate // // tatra // || do bAlAvabodhakArapraNIta maMgalAcaraNam // // zraryAvRttam // praNidhAya paraM tejo, jIva guNamArgaNAcalitarUpam // SaDazItike bArtha, likhAmyahaM mugdhabodhAya // 1 // // mUla gAthA // nami jiNaM jiyA maggaNa, guNavANu varjaga joga lesArddhaM // baMdha ppabahu jAve, saMkhijAi kimavi buddhaM // 1 // artha-mitra jiNaM ke0 namine jina pratyeM eka jiA ke0 jIvasthAnaka, bIjuM maggaNa ke0 mArgaNA dvAra, trIjuM guNavANa ke0 guNasthAnaka, cothuM javarjaMga ke0 upayoga, pAMcamuMjoga ke0 yoga dvAra, bahuM lesA ke0 lezyA dvAra, sAtamuM baMdha ke0 baMdha dvAra, yAmuM bahU ke pabahutva dvAra, navamuM jAve ke0 nAva dvAra, dazamaM saMkhijAi ke0 saMkhyAtAdika eTale saMkhyAtA 11 asaMkhyAtA 12 anaMtAno vicAra, kima vivukhaM 0 kAMika kahI. // 467 jina zrIvItarAga devapratyeM namaskAra karIne 1 cauda jIvasthAnakeM vicAra, 2 mArgapAsthAna vicAra, 3 guNavANAno vicAra, 4 upayoga eTale jIvalakSaNabheda, teno vicAra, 5 yoga eTale karaNavIrya te manavacanAdika jANavA, teno vicAra, 6 lezyA eTale dravyakaSAyasAthai jIvano pariNAma vizeSa, jema nIlA pIlAdika dravyasaMbaMdheM sphaTikanuM rUpa nIlu pIlu kahevAya, tema kaSAyAdika saMbaMdheM jIvano je azuddha zuddhakhanAva, te kamalezyAdika kahevAya, teno vicAra, 9 baMdhahetu je mithyAtvAdika sattAvana, teno vicAra, pabahutva eTale koNa koNathI alpa ane ghaNA, teno vicAra, e nAva eTale upazamAdika pAMca tathA ba, teno vicAra, 10 saMkhyAtAdika eTale saMkhyAtA nava Adi zabdakI zrasaMkhyAtA nava ne anaMtA nava, teno vicAra, e daza dvAra. e daza dvAreM kAMika thomoeka artha vicAra kahI. eTale maMdamati jIvane bodha thavA mA kahI. // 1 // For Private Personal Use Only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mnuc baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagrathaM. 4 have uktamArgaNAdika, sahu jIvane hoya, te jaNI tyAM prathama jIvanedeM pratihAra kahevAne arthe gAthA kahe . namia jiNaM vattavA, canadasa jiagaNaesu guNaga nnaa|| joguvauMgo lesA, baMdhoda dIraNA sattA // 2 // pAgaMtaraM // canadasa jiagaNesu, candasa guNagaNagANi jogAya // navauMga vesa baMdho, dauMdIraNa saMta apae // 2 // artha-namiajiNaM ke jinane namaskAra karIne vattavA ke vaktavyA eTale e bola kahevA. candasajigaNaemu ke0 cauda jIvasthAnakaneviSe guNagaNA ke eka guNagaNAM, joga ke bIjAyoga, navago kentrIjA upayoga, khesA ke cothI vezyA, baMdha ke pAMcamo mUlaprakRtino baMdha,nada ke baho udaya, dIraNA ke sAtamI udI raNA, sattA ke zrApamI sattA, e ATha ghAra kahIzuM ||iti samuccayArthaH // 2 // - have pAgaMtara gAthAno artha kaheje. caudasa jiyagaNesu ke daza avyaprANa ane jJAnAdika nAvaprANane dhare, tene jIva kahIye, te jIvanA cauda nedane viSe guNagaNAdi ATha pratichArano vicAra kahIzuM. te ATha pratihAranAM nAma kahe . prathama caudasaguNagaNagANi ke0 mithyAtvAdika cauda guNagaNAM mAhelAM kayAM guNagaNAM kayA jIvasthAnakeM hoya ? e prathama pratihAra. bIjo artha, guNa je jJAnAdika tenI zuddhi avizuchinAM gama, adhyavasAya vizeSa te kahIzu. bIjo jogAya ke mana, vacana ane kAyA saMbaMdha janya jIva, eTale je pradezanuM calAcalakaraNavIrya te yoga kahIye, te kayA jIva sthAnakeM keTalA yoga hoya ? te kahIzu. e bIjuM pratihAra, trIjeM javaDhaMga ke upayoga je jIvana bodhasvarUpa, te kayA jIvasthAnakeM keTalA hoya, etrIju pratihAra. cothu lesa ke0 kRkSAdika vezyA mAMhelI kayA jIvasthAnakeM keTalI hoya? te coDuM pratihAra. pAMcamuM baMdha ke kayA jIvane keTalAM baMdhasthAnaka hoya? te pAMcamuM pratidhAra. bahuM uda ke kayA jIvasthAnakeM keTalAM udayasthAnaka hoya? te bahuM pratihAra. sAtamuM dIraNa ke kayA jIvasthAnakeM kayAM kayAM udIraNAsthAnaka hoya ? te sAtamuM pratidvAra. AThamuM saMta ke kayA jIvane kayA mUla pATha karmamAMdelA keTalA keTalA karmanI sattA hoya ? te zrAvamuM pratihAra. ahapaNa ke e zrApa pratihAra cauda jIva nedachAreM vivrshu.||iti smuccyaarthH||2|| Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha.4 46e emaja e jIvanedagati iMDiyAdika ne karI jinna karatAM caturvidha paMcavidhAdika hoya, tenI mArgaNA vicAraNAnAM mUla dvAra cauda , tene viSe na pratidhAra kahe . // taha mUla canada maggaNa, gaNesu bAsahi uttaresu ca // jia guNajogu vaUMgA, lesa ppabahuM ca uhANA // 3 // pAgaMtaraM // canadasa maggaNagaNesu, mUlayaesu bisahi i aresu // jiaguNajoguvauMgA, lesappabahuttauttahANA // 3 // artha-taha ke temaja valI mUlacaudamaggaNagaNesu ke mUla cauda mArgaNAsthAnakane viSe ane vAsahiuttaresuca ke uttara bAzaTha mArgaNA sthAnane viSe jia ke eka jIvaneda, guNa ke bIjAM guNagaNAM, joga ke trIjA yoga, uvajegA ke cothA upayoga, lesa ke pAMcamI lezyA, appabahuMca ke bahuM alpabahutva, bahANA ke e basthAnaka khiishu.||3|| have pAgaMtara gAthAno artha kaheDe. mUlapaesu ke0 mUlapadeM, caudasamaggaNagaNesu ke gati, iMDiyAdika mUla cauda mArgaNAnAM sthAna tene viSe tathA bisahiaresu ke0 gatyAdika mUlamArgaNAnA avAMtara neda bAzaTha, jema gaticAra, iMjiya pAMca, ityAdikanAM nAma Agala graMthakartA poteMja kaheze. tethI ahIMyAM nathI lakhyAM, te kara kA mArgaNAyeM keTalA keTalA jitha ke jIvaneda hoya ? te kahevAnuM prathama hAra, tathA guNa ke kaz ka mArgaNAyeM keTalAM keTalAM guNagaNAM hoya ? te kahevAnuM bIjuM hAra, tathA joga ke kara kara mArgaNAyeM keTalA yoga hoya ? te kahevAnuM trIjuM hAra, tathA uvajegA ke kara kara mArgaNAyeM keTalA keTalA upayoga hoya ? te kahevArnu cothu chAra, tathA lesa ke kaza kara mArgaNAyeM keTalI keTalI lezyA hoya ? te kahevAnuM pAMcamu chAra, tathA appabahutta ke sahu mArgaNAyeM koNa alpa, koNa bahu ? e kahevAnuM huM chAra, hANA ke e ba vicArasthAnaka bAzaTha mArgaNAyeM vivarI khiishuN|| iti samuccayArthaH // 3 // ||hve e mArgaNAhAra sthitajIva guNagaNI hoya, tethI guNagaNAdhAreM prati daza hAra kaheze, te kahe . // candasa guNesu jiajo, gu vaDhaMga lesAya baMdhahekaya // baMdhAzza cana appA, bahuM ca to nAva saMkhAI // 4 // pAgaMtaraM // canadasa guNagaNesu, jia joguvAMga lessa baM. dhAya // baMdhudayu dIraNA, saMtappa bahutta dasahANA // 4 // Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 artha-caladasaguNesu ke valI cauda guNagaNAne viSe jitha ke0 1 jIvanA neda, joga ke02 yoga, uvauMga ke03 upayoga, khesAya ke0 4 lezyA, baMdhaheUya ke0 5 baMdhahetu,baMdhAzyacaDa ke baMdhAdi cAra,eTale baMdha, udaya, udIraNA ane sattA,evaM nava. appAbahuMca ke0 10 enuM thalpabahutva to ke tevAra palI nAvasaMkhAI ke0 11 nAva ane 15 saMkhyAtAdikano vicAra kahIzu,etraNa chAreM karI tathA traNa prakSepa gAthA ane traNa pAgaMtara gAthAyeM karI je dvAra kahyAM, te anukrameM kaheze. // iti samuccayArthaH // 4 // have pAgaMtara gAthAno artha kahe . caudasaguNagaNesu ke0 jo paNa jIvanA asaMkhyAtA adhyavasAyasthAnakannedeM asaMkhya guNasthAnaka hoya be, to paNa sthUla vyavahAreM cauda guNagaNAM kahyAM te cauda guNagaNAne viSe jitha ke kayA kayA guNagaNe keTalA jIvaneda pAmIyeM? te kahevAnuM prathama hAra, joga ke kayA kayA guNagaNe keTalAyoga pAmIye? te kaDevAnuM vIjeM hAra, uvauMga ke kayA guNavANe keTalA upayoga pAmIyeM ? te kahevAnuM trI ghAra, tathA lessa ke kayA guNagaNe keTalI lezyA pAmIyeM? te kahevAnuM cothu ghAra, baMdhAya ke kayA guNagaNe keTalA mithyAtvAdi baMdhahetu pAmiyeM? te kahevAnuM pAMcamuM ghAra, tathA baMdha ke kayA guNANe keTalA karmanA baMdhasthAnaka pAmIyeM ? te kaDevAnuM bahuMchAra, tathA udaya ke kayA guNagANe keTalA karmanAM jadayasthAnaka pAmIye? te kahevA, sAtamuMhAra, tathA udIraNA ke kayA guNagaNe keTalA karmanI udIraNAnAM sthAnaka pAmIyeM ? te kahevAnuM zrApamuM chAra, tathA saMta ke kayA guNagaNe keTalA karmanI sattA pAmIyeM ? te kahevAnuM navamuM dvAra, tathA appabahutta ke caudeM guNagaNe varttatA jIvonuM alpabahutva kahevAnuM dazamuM hAra, dasahANA ke0 e daza sthAnaka eTale daza volano vicAra cauda guNagaNe vivarIzaM. // 4 // have prathama jIvanA cauda neda jAeyA vinA mArgaNAsthAna guNasthAnAdika neda jAeyA na jAya, je naMNI mArgaNAdika nedeM jIvatatvana vicAravaM, tenaNI sthUlavyavahAranayeM jIvanA cauda neda be, te kahe . dAra gAhA // atha jIvasthAnAnyAda // ida suhuma bAyaregiM, di bi ti cana asanni sanni paMciMdI // apajattA pajattA, kammeNa canadasa jihANA // 5 // artha-iha ke0 thA jagatmAhe AvI rIteM vicAratAM jIvanA cauda neda thAya. 1 suhama ke sUkSmanAmakarmanA udayathI sUkSma zarIradhArI, sarvalokamAMhe vyApI rahyA evAM je pRthvI, pANI, teja, vAyu ane vanaspati. e pAMca jAtinA jIva vyavahAra ayogya Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 471 pAMca yAvara te prathama sUkSma ekeMdriya kahIyeM, chAne bAyaregiMdi ke bAdaranAmanA udayathI bAdara vyavahArayogyazarIradhArI pAMca thAvara, te bIjA bAdara ekeMdriya kahIyeM. bi ke0 trIjA je sparzana ne rasana e beMDiyane dhAre, te beMdriyasaMkhyA dikane kahI yeM, ti ke0 cothA sparzana, rasana ane ghrANa, e traNa iMDiya be jene te teMdriya kahI theM, ca ke0 pAMcamA sparzana, rasana, ghANa ane catu, e cAra iMdriyane je dhAre, tene cauriMDiya kahIyeM. sanni ke baDA pAMceMdriya pUrNa hoya, paNa bahuM mana na hoya, tene sannidhA paMceMdriya saMmuhima, manuSya, tiryaMca jIva kahIyeM, ne sAtamA sannipaMciMdI ke0 jene mana sahita paMceMdriya hoya, te sanniyA paMceMdriya garbhaja manuSya, tiryaMca tathA upapAtika deva, nArakI jIva jANavA. e sAta neda apajattA ke0 aparyAptA. temaja sAta neda pattA ke0 paryAptA. evA kammeNa ke0 anukrameM e paryAptA'paryAptA thazne caudasa ji - hA ke0 cauda jIvanAM sthAnaka eTale neda, sarva saMsArI jIvanA hoya. // iti||5|| tyAM ekeMdriyane 1 AhAra, 2 zarIra, 3 iMdriya, 4 zvAsozvAsa, e cAra paryApta pahele samayeM karavA mAMDe. te jyAM sudhI pUrI na thAya, tyAM sudhI aparyAptA kadIyeM, te cAre pUrI karayA paDhI pAryAtA kahIyeM. ema beMdriya, teMdriya, cauriMdriya chAne asa nnirDa paMceMdriya, e cAra jAtinA jIva, AhAra, zarIra, iMdriya, zvAsozvAsa ane jASA, e pAMca paryAsi sAthai khAraMje, te jyAM sudhI pUrI na kare tyAM sudhI te cArane aparyAptA kahIyeM, ne pAMce paryApti pUrI karayA paDhI paryAptA kahIyeM. temaja e pAMca paryApta AraMjI, pUrI nathI karatA tyAM sudhI sanniyA paMceMdriya aparyAptA kahIyeM, ane eba paryApti pUrI karayA pachI paryAptA kahIM yeM. dave te paryAptA valI beMdeM be. eka to yAraMjI paryApti pUrI karayA vinA mare te labdhi aparyAptA kahIyeM. chAne jyAM sudhI paryApti pUrI nayI karI, tyAM sudhI tene karaNa aparyAptA kahIye. mAMde paNa prathamanI traNa paryApti pUrI karayA vinA koi jIva mare nahIM. kAraNa zrAhAraparyApti, zarIraparyApti ne iMdriyaparyApti pUrI karayA vinA to parajavanuM yu paNa na baMdhAya, to te Ayu bAMdhyA vinA kyAM jaI upaje ? temATe e traNa niyataparyAta hIM aparyAptakaraNa vivakSAyeM jANavI. ema cauda jeda jIvanA kahyA. e je cauda da jIvanA kahyA te guNaThANA vinA na hoya, je jaNI jJAnAdika gunA vRddhihAnInedeM guNavANAbheda kahevAya, ane jJAnAdika guNazUnya AtmA hoya to dravya na kahevAya, temATe je guNano Azraya te dravya kahIyeM // iti samuccayArthaH te jJAnAdiguNa jyAM parama eTale utkRSTa hINA pAmIyeM te mithyAtva guNaThAeM jANavuM. ema caDhate caDhate guNaThANe cauda guNaThANAvartti sarvajIvanedeM guNavANAM kahI yeM DhaiyeM. // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 // zratha jIvasthAneSu guNasthAnAnyAha // bAyara asanni vigale, apaji paDhama bia sanni apajatte // ajaya jua sannipaU, savaguNA mibasesesu // 6 // artha-bAyara ke bAdaraekaipriya, asanni ke0 asaM jhipaMceMjiya, vigale ke0 vikaleM. jiya traNa, apati ke e pAMca aparyAptAne paDhamabizra ke paheluM ane bIjuM guNagaNuM hoya, ane sanniapajatte ke sanniyA paMceMjiya aparyAptAne ajayajuzra ke aviratiguNagaNA sahita traNa guNagaNAM hoya, ane sannipaGo ke sannipaMceMjiyaparyAptAne sabaguNA ke0 sarvaguNagaNAM hoya, tathA sesesu ke zeSa sarva jIvane mitra ke mithyAtvaguNagaNuM jANavU // iti samuccayArthaH // 6 // ___ bAdara, ekepriya, pRthvI, apane pratyeka vanaspatimAhe tathA bIjA asanniyA paMceMjiya tiryaMca tathA vikaleMjiya, te beMjiya, teMghiya, ane cauriMjiya, e pAMca aparyApta jIvannedeM paheluM mithyAtva ane bIju sAsvAdana e be guNagaNAM hoya. temAhe paNa sAsvAdana guNagaNuM karaNaaparyAptAneja hoya, ane paheluM guNagaNuM labdhiyaparyAptA tathA karaNaaparyAptA e behune hoya. je jaNI samyaktvavamato jIva, e pUrvokta e pAMca karaNa aparyAptAmAMheja avatare paNa labdhiaparyAptA pAMcamadhye na avatare, tethI temAMhe sAsvAdanapaNuM na saMnavIyeM. tathA bAdara aparyApta teja, vAyumadhye ane pAMca sUmamadhye to samyaktva vamato paNa ko jIva zrAvI upaje nahIM, tezrI tene mithyAtvaguNagaNuMja hoya, e pAMca nedeM guNagaNAM kahyAM. bahA saMjhI paMceMjiya aparyAptA jIvannedamadhye to eka mithyAtva, bIjuM sAsvAdana, anetrIju aviratisamyakdRSTi, e traNa guNagaNAM saMjave, kemake parajavathI ko jIva samyaktva sahita e saMjhI paMceMjiyamAMhe zrAvI avatare, tene aparyAptAvasthAyeM avirati cothu guNagaNuM hoya. tathA je jIva samyaktva vamato emAMde avatare, tene zarIraparyApti pUrNa kasyA pahetuM sAsvAdanaguNagaNuM hoya. e be vinA zeSa jIvone mithyAtvaguNagaNuM hoya, labdhi aparyAptA sanniyA paMceMjiya jIvane ekaja mithyAtvaguNagaNuM hoya. sAtamA sanniyA paMceMjiyaparyAptA e jIvannedeM mithyAtvathI mAmIne ayogI lageM sarve caude guNagaNAM saMnave, kema ke manuSya paNa sanniyA paMceMjiya ne tene caude guNagaNAM hoya tathA kevalI paNa avya manasaMbaMdhe sanni kahyo, tethI behAM be guNagaNAM paNa manuSyamAM jANavAM. samasta e kahyA je sAta jIvaneda tethI zeSa rahyA je sUkSma ekejiya paryAptA tathA aparyAptA beMjiyaparyAptA, teMjiyaparyAptA, cauriMjiyaparyAptA, Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 473 sannipaMceMdriyaparyAptA, bAdaraekeMdriyaparyAptA, e sAta jIvanedeM mithyAtvaguNaThAeM hoya. e rIteM cauda jIvanedane viSe cauda guNaThANAM kalAM. pI tehI jIva e guNaThANe rahyA batA mana, vacana, ane kAyAnA vyApArarUpa yogeM karI karma bAMdhe, tejaNI yogadvAra jIvanedeM vivarIyeM DhaiyeM. // 6 // have jIvanedeM yoga saMkhyA kahe. atha yogAnAda || apajatta bakki kammura, lamIsa jogA - paU sannI // te savinavamIsaesu, taNu pasu uralamaMnne // 7 // artha - pattanaki ke0 aparyAptA va jIva bhedane viSe kammuralamIsajogA ke0 dArika kArmmaNa ane zradArika mizra, e ve yoga hoya, ane apaUsanIsu ke0 paryAptA, sanniyA paMceMdriyane viSe te ke0 te pUrvalA ve yogane vijavimIsa ke0 vaikriyami sa ke0 sahita karatAM traNa yoga hoya. esutaNupasu ke0 emAM valI zarIra paryAptAne viSe uralamanne ke0 audArika yoga koieka AcArya mAne be // ityakSarArthaH // 7 // sanni paryAptA vinA bIjA va je ekeMdriyAdika aparyAptA jIva neda be, tene eka kArmmaNa ne bIjuM zradArika kArmmaNa sAthai mizra, e be yoga saMjaviyeM; kemake dArika zarIrI ekeMdriya hoya, tethI tene parajavathI zrAvatAM vicAleM kArmmaNa zarIra hoya, temATe tyAM kArmmaNayoga hoya zrane avasthA paDhI jyAMsudhI paryApti pUrI na kare, tyAMsudhI kArmmaNapuleM karI zradArika puphala mizra hoya, tethI mileM pujalane upaSTaMjeM jIvanuM je karaNavIrya, te zradArika mizrayoga jANavo. e ba aparyAptAlabdhi tathA karaNa e bedu prakAranA levA. e va jIvanedeM yoga kalA. aparyAptA, sannI, paMceMdriyane viSe ve yoga pUrvalI pareM levA, zranetrI jo vaikriyamizrayoga paNa hoya, je jaNI sannI yA paMceMdriyamAMhe devatA tathA nArakI paNa yAvI gayA, temane to vaikriyazarIra paNa karavuM be. tethI te kArmmaNapula vaikriya sAthai mizra kare, tethI tene parajavathI zrAvatAM rastAmahe kArmmaNayoga hoya ane va paryApti raMjyA pI jyAMsudhI pUrI na kare tyAMsudhI vaikriyamizrayoga hoya. e be yoga yAya manuSya tathA tiryaMcanI apekSAyeM trIjo zradArika mizrayoga paNa levo. teM traNa yoga hoya. ahIMyAM matAMtara dekhADe be. koieka AcArya, zarIraparyApti pUrI karayA paDhI zeSa paryAptAyeM karI aparyAptAne zradArikayoga mAne be. tetha tenA mateM devatA ne nArakIne paNa zarIraparyApti kasyA pakSI vaikriya e Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 yoga mAnavo joyeM, to tenA mateM sanniyA aparyAptAne viSe 1 audArika, 2 audArikamizra, 3 vaikriya, 4 vaikriyamizra,5 kArmaNayoga, e pAMca yoga saMjave, tathA zrIzIlAMkAcAryane mate cAra yoga hoya, je jaNI eba neda, aparyAptA je kahyA te labdhiyI aparyAtA paNa sevA, zrane devatA tathA nArakI to labdhi aparyAptA na hoya, tethI cAra yoga sannithA aparyAptAne hoya. // 7 // sace sannipajatte, uralaM suTume sannAsu taM canasu // bAyari savinavi agaM, (athopayogAnAda ) // pajasannisu bAra uvuNgaa|||| artha-savesannipajatte ke saMjhI paMceMjiparyAptAne sarva paMdara yoga hoya, ane suhume ke sUkSma ekejiya paryAptAne uralaM ke0 ekaja audArikakAyayoga hoya, sanAsutaMcanasu ke tehija nASA sahita vikalatrika ane asaMjhI paMceMjiya, e cAra paryAptA jIvannedeM eka audArikayoga ane bIjo sanAsu eTale jASAsahita eTale satyAmRSAvacanayoga, e be yoga hoya, ane bAyari. ke bAdara ekejiyaparyAptAne viSe savina vigaM ke0 audArikasAtheM vaikriya ane vaikriya mizra sahita karatAM e be yoga tathA audArika, evaM traNa yoga hoya. have upayoga kahe . pajasannisubArauvauMgA ke0 paryAptA saMjhI paMceMjiyamAMhe bAra upayoga hoya. saMjhI paMceMjiya paryAptAne viSe mananA yoga cAra, vacananA yoga cAra, audArika, thAhAraka, zrAhArakamizra, vaikriya, vaikriyamizra, audArikamizra ane kArmaNa, e paMdare yoga hoya. temAMhe vaikriyachika devatA nArakI apekSAyeM tathA uttaravai kriyazarIra karatAM prAraMjavelAyeM manuSya tathA tiryaMcane paNa vaikriya audArikasAtheM mizra hoya. panI vaikiyayoga hoya tathA AhArakazarIra cauda pUrvadhara manuSya jinazadhi dekhavAnimitteM kare, tevAreMthAraMjatI velAyeMte audArikasAtheM zrAhAraka pujala mizra kare, tyAM zrAhArakamizrayoga hoya. paDI thAhArakayoga hoya, tathA kevalIne zrApa samayano kevalasamudghAta karatAM bIje, bahe ane sAtame, e traNa samayeM audArikamizra yoga hoya, tathA trIje, cothe ane pAMcame, etraNa samayeM kAmaNakAyayoga levA. paNa aparyAptAvasthAyeM je kArmaNakAyayoga hoya te na levA. kemake te aparyAptAmAMdeja gaNyA . e sau paMdara yoga hoya. sUkSmaekejiya paryAtAne ekaja audArikayoga hoya. je jaNI tene vaikriyA dikayoga karavAnI zakti nathI, tema mana ane vacana paNa nathI; audArikamizra kArmaNa to aparyAptAvasthAyeM hoya paNa paryAptAvasthAyeM nahiM hoya. have audArika yoga ane Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha.4 ya asatyAmRSAvacanayoga, e ve yoga, causu ke be iMDiyaparyAptA, teMjiyaparyAptA, caurijiyaparyAptA ane asaMjhipaMceMjiyaparyAptA, e cAra jIvannedeM hoya, je jaNI ene mohoDaM sethI vyavahAra nASA bole. bAdara ekejiyaparyAptAne eka audArika, bIjo vaikriya ane trIjo vaikriya mizra, e traNa yoga saMnavIyeM, je jaNI bAdaraekeMjiyaparyAptA vAyukAya jIvane vaikriyala bdhi ne tethI dhvajAne AkAreM vaikriyarUpa kareM tevAreM zrAraMjatAM vaikriya mizra hoya, ane zarIra pUrNa kasyA palI vaikriya hoya; mATe e be yoga ane saheja zarIreM audArika hoya. paryAptA zeSa cAra sthAvarane eka audArika yoga hoya. e rIteM paMdara yoga kahyA. ___e yogeM karI jIvanA zunAzuna upayoga hoya te jaNI have par3I upayoga kahIyeM baiyeM. paryAptA saMjhIyA paMceMjiyane viSe bAra upayoga pAmIyeM, je naNI manuSyamAMhe bAra upayoga lAne je tyAM eka samayeM jIvane eka upayoga hoya, te upayoga badmasthane aMtaramuharta kAla ane kevalIne sAmAyika ke eka samaya tyAM jJAna pAMca, ajJAna traNa, evaM yA upayoga jANavA. sAkAra zrane cAra darzana te nirAkAropayoga. ema bAra upayoga jANavA. evaM bAra upayoga hoya, nirAkAraM sAkAraM darzanaM. // iti // 7 // paja cariMdi asannisu, udaMsa 'anANa dasasu caskuviNA // saniapa maNa nA, Na caskukevala ugavihuNA // e|| artha-pajacajaridiasannisu ke0 paryAptA cauriMjiyane tathA asaMjhIpaMceMjiyaparyAtAne udaMsa ke be darzana ane anANa ke be ajJAna, evaM cAra upayoga hoya. ane zeSa dasasu ke daza jIvanedane viSe carakuviNA ke cakudarzana vinA traNa upayoga hoya, ane sanniapa ke0 saMjhI aparyAptAne maNanANa ke eka manaHparyavajJAna, casku ke bIjuM cakudarzana ane kevalaga ke kevalachika, e cAra vihaNA ke vinA zeSa ATha upayoga hoya. // e|| paryAptA cauriMjiya tathA asaMjhIyA paMceMjiya, e be jIvannedeM eka cakku ane bIjeM acA, e be darzana tathA matiajJAna, ane zrutaajJAna, e be ajJAna. evaM upayoga hoya. kemake e mithyAtvaguNagaNe hoya. mATe be ajJAna kahyAM, zeSa sUkSma ekeMjiya paryAptA tathA aparyAptA, bAdara ekeMghiya paryAptA tathA aparyAptA, beMghiya paryAptA tathA aparyAptA, teMjiya paryAptA tathA aparyAptA, cauriMjiya aparyAptA ane asannizrA paMceMpriya aparyAptA, e daza jIvannedeM pUrvokta cAra upayogamAhethI eka catudarzana na hoya tethI matiajJAna, zrutaajJAna ane acakudarzana, e traNa upayoga hoya. e karmagraM Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 thano mata kahyo, ane siddhAMtane mateM beMchiyAdika cArane aparyAptAvasthAyeM sAsvAdanapaNuM saMjavIyeM, to tyAM mithyAtvane ajAveM matijJAna ane zrutajJAna, e ve jJAna kahyAM to te apedAyeM beMjiyAdika cAra aparyAptAne pAMca upayoga saMjave be. tathA ekeDiyAdika daza jIva jedane viSe zrotrajJAna, labdhijJAna vinA paNa zruta zrajJAna kaDaM te AhArAdika saMjJAnI apekSAyeM kaDaM be. je naNI budhAvedanIyanA udayazrI A pujalagrahaNa kasyAthI mahArI sudhA nivarte, puSTi hoya, evo zabdArtha paryAlocanarUpa vastu pAmavAno azubha adhyavasAya, e zrutanedane thAhArasaMjhA kahIye. te adhyavasAya avyaktapaNe ekeMjiyane paNa to AhAra levAne pravarte be, tathA eka sparzenejiya. to e jIvone de ane te vinA bIjA cakkurAdi avye jiya labdhi zUnya evA ekeDiya kahyA ne, to paNa te ne sUkSma jAveMjiya pAMcaveM jJAna siddhAMteM mAnyuM be. yata : " jasuhumaM nAveMdiya, nANaM dabiMdiyANa viradevi // davasuyAnAvaM mi, vinAvasuaMpachivANaM // 1 // paMciMdiyava baulo, naruvasabavi sajavalaMnAuM" iti vizeSAvazyakanASye jema pAro, strInuM rUpa dekhIne doDe tathA bakulAdika phUle. e meleM ekeMjiyane zruta kaDaM. ___ saMjhI paMceMjiya aparyAptAne viSe bAra upayoga mAMdelA cAra upayoga na hoya tenAM nAma kahe . eka manaHparyavajJAna aparyAptAvasthAyeM virati na hoya te naNI e jJAna paNa na hoya. tathA caturiMjiyano vyApAra nathI, te mATeM bIjo canudarzana paNa na hoya, valI kevalajhAna ane kevaladarzana, e be paNa karmakSayane anAveM tyAM na hoya, zeSa traNa jJAna, traNa ajJAna ane be darzana, e zrApa upayoga hoya, kemake jinAdika puruSo jJAnasahita upaje je te apekSAyeM hoya. e rIteM traNa jJAna, traNa zrajJAna ane be darzana, e ATha sanniAne aparyAptAvasthAyeM pAmIye. e sau karaNa aparyAptA sevA, eTale trIjuM upayogahAra jIvasthAnane viSe kayaM // e|| have zunAzuna upayogeM pravarte, te lezyA kahIye, tethI upayogaTAra kahyA panI . cothu khezyAchAra kahe. . sanni ugi ba lesa apa, jA bAyayare paDhama cana tisesesu // (atha baMdhAdi cana dvArANi) satta baMdhudIraNa, saMtudayA aha terssu||10|| artha- sannipugi ke sannizAnA behu nedeM balesa ke lezyA pAmIyeM, tathA apajAbAyare ke aparyAptA bAdara ekeMjiyamAMhe par3hamaca ke prathamanI cAra lezyA Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 47 hoya, ane tisesesu ke zeSa agIzrAra jIvanne traNa lezyA hoya. lezyAyeM karI jIva karmabaMdha kare te jaNI have baMdha udaya udIraNAne sattA kaDele. sattA ke sAta tathA ATha karmano baMdhudIraNa ke baMdha tathA udIraNA hoya, ane saMta ke sattA tathA udayAbaha ke udaya zrApa karmano terasasu ke prathama tera jIvannedane viSe jANavo. // ityadarArthaH // 10 // // atha jIvannedeSu lezyAmAha // sannizrA paMceMghiya paryAptA tathA aparyAptA, e be jIvanedeM kRplAdika gae lezyA saMjave. emAM karaNathaparyAptA levA. bAkI labdhi aparyAptAne prathamanI traNa lezyA hoya. bAdara ekeMjiya aparyAptAmAMhe prathamanI cAra lezyA pAmIyeM, kemake navanapati, jyotiSI, vyaMtara ane IzAnadevaloka sudhInA vaimAnIka devo paNa cavIne ratnAdikapRthvI, apa, pratyeka vanaspati, evA pratyeka bAdaramAMhe zrAvI upaje . te devatA to potAnA navanI lezyAyeM cavIne e traNa mAMhe zrAvI avatare, tyAM jyotiSI tathA saudharma ane IzAna devalokanA devone tejolezyA hoya, tethI aparyAptAvasthAyeM e traNane te cothI lezyA paNa pAmIyeM. bAkInA jIvane zeSa traNa lezyA hoya. etraNa jIvanedathI zeSa rahyA je agIbAra jIvanneda, tene viSe kRla, nIla ne kApota, e traNa lezyA hoya eTale jIvanA cauda nedeM lezyA hAra kaDaM. // have lezyAyeM karI jIva, karmabaMdha kare te naNI baMdha, udaya, udIraNA ane sattA kahe . // ||ath baMdhAdi dvArANi // eka saMjJI paMceMjiya paryAptA vinA zeSa tera jIvannedeM sAta tathA ATha e be baMdhasthAnaka tathA udIraNAsthAnaka jANavAM. tyAM tathA potAnA navane trIje, navame tathA sattAvIzame ityAdika jAgazeSaM parajavAyu bAMdhe te kAleM tyAM pATha karmano baMdha jAevo. ane zeSa kAleM sAta karmano baMdha jANavo. tathA AyuHkarma udaya prApta eka zrAvalImAtra zeSa rahe, tyAM sudhI thA karmanI udIraNA jANavI. ane udayaprAptanI eka udayAvalikA thAke tevAreM udayAvalikA uparAMta karmadala rahyaM nathI, tethI zAnI udIraNA kare ? je jaNI jIvayogakaraNe karI udayAvalithI uparakhuM karmadala udayAvalimAMhe kheMcI lAvI ANIne vede, tene udIraNA kahIye. temATe te zrAvalI zeSa AyuSya rahe thake sAta karmanI udIraNA hoya, e labdhi aparyAptA levA. kemake karaNathaparyAptAne sAtamI udIraNA na hoya. __tathA ehija tera jIvasthAnake zrApa karmano udaya nizce hoya, ane sattA paNa zrAva karmanI hoya, je jaNI sAtamuM, ane agIzrAramuM guNagaeM, emAM paNa sattA Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HIG baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 zrApa karmanI lAne, ane sAta karmanI sattA to bArame guNagaNe lAne. te tene na hoya, ema tera jIva sthAnakeM baMdha, udaya, udIraNA zrane sattAnAM sthAnaka kahyAM. // 10 // // have sannizrA paMceMjiya paryAptAne viSe baMdhAdi sthAnaka kaheje. // sattaha bega baMdhA, saMtu dayA satta accattAri // satta: paMcagaM, udIraNA sannipajatte // 11 // artha-sattaha ke sAtano tathA zrAno bega ke bano tathA ekano baMdhA ke e cAra baMdhasthAnaka saMjhI paMceMjiyane hoya, ane sattazradhcattAri ke sAtanuM, zrAgnu ane cAranuM, e traNa saMtudayA ke sattAsthAnaka tathA udayasthAnaka hoya. ane sattahamapaMcagaM ke sAta, ATha, ba, pAMca ane be, e pAMca udIraNA ke udIraNAsthAnaka sannipAtte ke saMjhIpaMceMjiya paryAptAne viSe hoya. // ityadarArthaH // 11 // _ sannIthA paMceMjiya paryAptAne viSe jyAM sudhI zrAyu na bAMdhe tyAM sudhI sAta kamano baMdha hoya ane parajavatuM zrAyu bAMdhe, tihAM thATha karmano baMdha hoya, thane dazame guNagaNe caDhyo mohanIya tathA zrAyu e be na bAMdhe, tyAM karmano baMdha hoya, thane agIdhAramA guNagaNA uparAMta eka vedanIyano baMdha hoya,evaM cAra baMdha sthAnaka hoya. tathA tene sattAsthAnaka traNa hoya, tihAM ATha karmanI sattA agIdhAramA guNa. gaNA sudhI hoya, tyAM valI mohanIya kSya kasyA palI bArame guNagaNe sAta karmanI sattA hoya. tihAM valI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya, e traNa karmakSaya kasyA palI terame ane caudame guNagaNe cAra karmanI sattA hoya, e traNa sattAsthAnaka. eja rIteM dazamA guNagaNA sudhI thA karmano udaya hoya, ane agIArame tathA bArame, e be guNagaNe mohanIya vinA sAta karmano udaya hoya, ane sayogI tathA ayogI e be guNagaNe cAra aghAtIyA karmano udaya hoya. e manuSyane saMjave tethI manuSyanI apedAyeM saMjJIzrA paMceMjiyane traNa udaya sthAnaka kahyAM. have udIraNAsthAnaka kahe . AvalikA zeSa nijalavAyu rahe, tyAMsudhI pATha karmanI udIraNA hoya, e prathama sthAnaka, zrane AyunI behelI udayAvalikAyeM udIraNA TalI jAya, tevAreM sAta karmanI udIraNA jANavI. e bIjaM sthAnaka zrane bahA guNagaNAthI zrAgaDe vedanI ane zrAyu, e be karmanI udIraNA na hoya mATe tihAM karmanI udIraNA hoya. e trIju sthAnaka; tathA dazame guNagaNe vedanIya, zrAyu ane mohanIya, e traNa karmanA pAMca karma vinA udIraNA upazAMta moha guNagaNA sudhI pAmIyeM, kemake, zrAvalImAtra rahe, tyAM mohanIyanI udAraNA na hoya, Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 4 e mATe e cothu sthAnaka tathA jJAnAvaraNIya ane aMtarAya, e traNa karma zrAvalikA mAtra thAkatAM hoya, tevAreM bArame guNagaNe enI udIraNA nahIM jANavI. tethI tyAM par3I nAma zrane gotra, e be karmanIja udIraNA hoya, ema sayogIye paNa benI udIraNA ane ayogI anudIraka hoya, e pAMcamuM sthAnaka. ema e sarva manuSyane viSe saMnave be. te jaNI sanniyo paMceMjiya paryAptAne viSe e pAMca udIraNAsthAnaka kahyAM. eTale mUla jIva neda chAreM guNagaNAdika ATha bola kahyA, e je jIvanA neda kahyA te jIvanA jeda gatyAdika ne karI vicAratAM caturvidha paMcavidhAdika thAya, tethI cauda nedarnu aniyatapaNuM dekhaaddyu.|| 11 // uktAni jIvasthAneSu guNasthAnAdInyaSTau hArANi. ||shrth mArgaNAsthAnAnyAha // gai iMdi ea kAe, joe vee kasAya nANesu // saMjama daMsaNa lesA, nava samme sanni aahaare||12|| zrartha-ga ke0 gati cAra, iMdietha ke pAMca ekeMpiyAdika iMjiya, evaM nava.kAe ke pRthvIkAyAdika ba jIva nikAya, jIvasamUha te nikAya kahIyeM, evaM paMdara, joe ke bola, cAlavU, ityAdika ceSTAyeM jove te yoga traNa, evaM zraDhAra. vee ke iMjiye karI sukha vedIyeM, te naNI veda traNa, evaM ekavIza. kasAya ke kaSa eTale saMsAra teno zrAya eTale lAla hoya te jaNI kaSAya kahIye, tenI cAra mArgaNA, evaM paccIza. nANesu ke jANI vastuparyAyazuM Ne, te jaNI jJAna kahIye. tenI mArgaNA zrATha. evaM tetrIza tha3. saMjama ke0 sAvadyayogathakI nivarttavaM tene saMyama kahIye. tenI mArgaNA sAta, evaM cAlIza. daMsaNa ke darzana sAmAnyAvabodha tenA neda cAra, evaM cummAlIza. lesA ke kaSAyodayeM azumAdhyavasAya thAya tathA yogapravRtti te vezyA tenI na mArgaNA, evaM paJcAza. nava ke0 navyAnavyamArgaNA, evaM bAvanna. samme ke samyaktva mithyAtvAdi nedeM tattvajJAnavaMta jIva neda ba, evaM ahAvanaH sanni ke0 manasahita te saMjhIyA bAkI asanniA ,ema benedeM jIva,evaM zApa. AhAre ke ujAhArAdika kare te AhArI ane AhAra na kare, te aNAhArI, ema be nedeM jIva. evaM bAza neda uttara jANavA. // iti samuccayArthaH // 12 // have cauda mUla mArgaNAdhAranAM uttara bAzaTha mArgaNAdhAra kahele. sura nara tiri niraya gai, ga bia tia cana paNiMdi bakAyA // nU jala jalaNA 'nila vaNa, tasAya maNa vayaNa taNu jogA. // 13 // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuuc0 baMdhasvAmitvanAmA caturtha karmagraMtha. 4 __ artha- javanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika, e cAra. sura ke devagatinAma, nara ke manuSyagatinAma, ekejiya, vikaleMjiya, paMceMjiya, jalacara, sthalacara ne khecara, e sarva, tiri ke0 tiryaMcagatinAma. sAte narakanA nArakIne niraya ke narakagatinAma. ema gatinI apekSAyeM sarva saMsArI jIva vicAratAM cAra nedeM hoya. e pra. thama cAra, ga ke0 gatimArgaNA jANavI. ga ke ekeMjiya te pRthivyAdika pAMca sthAvara , viSa ke beMjiya, te zaMkhAdika, titha ke0 teMjiya, te kImIpramukha, cau ke0 cariMjiya te jamarAdika, parNidi ke devatA, nArakI, asaMjJIzrA, saMjhIzrA, manuSya tathA tiryaMca, ema vicAratAM iMjiyavaMta jIvanI apekSAyeM sarva saMsArI jIva, pAMca prakAre hoya. e bIjI iMjiyamArgaNA pAMca prakAre jANavI. bakAyA ke prakAranA jIva kAyamArgaNAyeM vicAratAM hoya, tyAM nU ke0 mATI, pASANa, dhAtunA neda tathA mItuM, pAro, jomala, ratnanI jAti, e sarva bAdara pRthvIkAya tathA sUkSma pRthvIkAya jIva caudarAjaloke jANavA tathA jala ke0 pANI, hIma, karahA ityAdika apUkAya jIva jANavA. jalaNa ke agni, vIjalI, ityAdika telakAya jIva jANavA. anila ke vAyukAya te guMjavAyu, viTolI ityAdika jANavA, vaNa ke0 AMba niMbAdika, te pratyeka vanaspati tathA anaMtakAya nigoda sUkSma bAdara e beneda vanaspatikAya. tasAya ke vikaleMjyi ane paMceMjiya, e trasakAya jANavA. ema kAyA. pekSAyeM unedeM jIva jANavA. e kAyamArgaNA trIjI jANavI. maNavayaNataNujogA ke kAyayogeM karI manovargaNAyeM avya le manapaNe pariNamAve tenI sAthe saMbaMdhajanya jIvanuM karaNavIrya, te manoyoga. ema jApApaNe pariName avyasaM. baMdhajanya jIvavIrya te vacanayoga, jyAM zrAtmApradeza vistAre, te kAyA, teha saMbaMdhajanya je jIvavIrya , te kAyayoga, e traNe yogeM karI sayogI jIva, traNa nedeM jANavA. ema sarva jIva, yogamArgaNAyeM vicAratAM manayogI, vacanayogI ane kAyayogI, etraNa prakAre jANavA. e cothI yogamArgaNA. // iti samuccayArthaH // 13 // ||vess nari bi napuMsaga, kasAya koda maya mAya lonitti // ma sua'vadi maNa kevala, vinaMga masua nANa sAgArA // 14 // artha-vedha ke vedamArgaNAyeM vedanI apekSAyeM vicAratAMtraNa nedeM sarva saMsArI jIva betyAM je dADhI, muMba sahita mukhapuruSAkAravaMta, te avyapuruSa jANavo,ane je strI viSayiNI anilASArUpa maithunasaMjJA sahita je jIva varte, te nAvapuruSa jANavo. e nara ke0 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 puruSa veda kahyo tathA stana, yoni pramukha avayava sahita zrane dADhI muDa rahita evA mukhane je dhAraNa kare, te vyastrI jANavI. ane puruSaviSayiNI jilASArUpa maithunasaMjJA sahita je jIva te nAvastrI jANavI, e bIjo ki ke0 strIveda. tathA strInA avayava stanAdika tathA puruSanA aMga, dADhI, mUba pramukha e behu jene na hoya te 'vyana'saka jANavA tathA strI thane puruSa, e behu viSayiNI anilASAyeM je jIva varte te nAvanapuMsaka jANavA. e trIjo napuMsaga ke napuMsaka veda. ema veda AzrI avya ane lAvanedeM karI jIva traNa prakAre jANavA. e pAMcamI vedamArgaNA traNa prakAre jANavI. ___ kasAya ke kaSAyodayanedeM vicAratAM kohamayamAyalonitti ke krodhI, mAnI, mAyI ane lonI, e cAra ne sarva saMsArI jIva hoya, tyAM bIjAnI sAtheM cittanuM vighaTTana pariNata te krodhI. potAne viSe adhikatA buddhiye anamana vinAvapariNati, te mAnI. paraneM vaMcavA hetu kuTilatA pariNati, te mAyI. paravya sAthai annedatAbujhipariNati, te lojI. e cAre kaSAya, udaya virodhI be. je jaNI krodhAdikane udayeM mAnAdikano udaya na hoya, ane mAnane udayeM krodhano udaya na hoya, e rIteM bahI kaSAyamArgaNA cAra prakAre jANavI. jhAna, ajJAnanedeM karI jIvanneda vicAratAM zrApa prakAramAMhe sarva jIva Ave, e dAyopazamika dAyikaparyAyeM jANavA. tyAM iMghiya pAMca, ane nojiya, e nimitta vartamAna viSaya jJAna vizeSa, te prathama ma ke matijJAna. zabda saMbaMdha arthaviSayaka trikAla viSayavastuparyAlocana jJAna vizeSa, te bIjuM suzra ke zrutajJAna. avadhi eTale maryAdAyeM rUpiDavyaviSayapratyada, te trIju avahi ke avadhijJAna. manuSya kSetramAMhe je sannIthA paMceMjiya jIvanA manogata nAva nedarnu jANavU, te cothu maNa ke0 manaHparyAyAna. sakala thAvaraNarahita saMpUrNa sarvavastu viSayi anaMtavyavISazlaM jhAna, te pAMcamuM kevala ke kevalajJAna jANavU. mithyAtveM karI virukanaMge viparItapaNe vastuno paricheda, te baI vijaMga ke vinaMgajJAna kahIye. jema zivarAjarSi sAta bIpa ane samukha dekhI jANavA lAgyo, je meM sarva hipa, samupha, dIga; ema mithyAtvane udaye je zravadhijJAna te bahuM vijaMgajJAna kahIyeM, tathA mithyAtvIne eka mati, bIjUM zruta, te paNa ajJAna kahIyeM. je jaNI anaMtadharmAtmaka vastune ekarUpe pUrNa karI jANe, ne saMsArahetu tene moheturUpa jANe, ekaja vidhirUpa jANe, athavA niSedharUpa jANe, ema ekAMta jANe paNa ujayarUpeM na jANe tethI ajJAnI mithvAtvI kahyA. samyakadRSTimA eka jJAnI te kevalI; ane be zAnI, te matijJAnI ane zrutajhAnI; tathA traNa jJAnI, te mati, zruta Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 SaDazItinAmA caturtha karmagrathaM. 4 ane avadhijJAnI; tathA cAra jJAnI, te mati, zruta, avadhi ane manaHparyavajJAnI; e cAra jJAnI kA. e va nApa ke0 jJAna, te sAkAropayoga sAmAnya vizeSAtmaka vastune viSe jAti, guMNa kriyA viziSTa vastunuM jANavuM. te sAgArA ke0 sAkAropayoga jAeM. e sAtamI jJAnamArgaNA va nedeM jANavI // 14 // || have virati avirati mArgaNA ve malI sAta meMdeM kahe . // sAmAi bec parihA, ra suhuma pradakhAya desa jaya jayA // caku pracaku jaidI, kevaladaMsaNa aNAgArA // 15 // - sAmA ke0 sAmAyikacAritra, beA ke0 bedopasthApanIyacAritra, parihAra to parihAravizudvicAritra, chAne suduma ke0 sUkSmasaMparAyacAritra, ahakhAya ke0 yathAkhyAtacAritra, desajayAjayA ke0 deza vira ticAritra, ane aviraticAritra, e sAta cAritra, chAne caraku ke0 catudarzana ne acaraku ke0 catudarzana, uhI ke0 avadhidarzana, kevala ke kevala darzana, e cAra daMsaNa ke0 darzana, te NAgArA ke anAkAropayoga jANavA. 15 have sAtamI cAritramArgaNA kahe be. sarvavirati, dezavirati ane avirati, evI teM vicAratAM sAta de sarva saMsArI jIva hoya. tihAM sama ke0 jJAna, darzana ane cAritrano jyAM yAya ke0 lAja hoya te jaNI sAmAyakacAritra sarva sAvadya viratirUpa prathama jANavuM, ane je pUrvaparyAya bedIne bIjA vizuddha paryAyanuM upasthApana karavuM, te bIjuM bedopasthApanIya cAritra, te eka sAticAra khane bIjo niraticAra, evA be deM jAvaM. tyAM zrI vIra tIrthakaranA sAdhune dUSaNa lAge thake je vrata paryAya bede, jema viSadhara je sarpa tethe DaMzelI cAMgalIne zarIra rAkhavAne heteM bede. ema vrata rAkhavA nimitteM sadUSaNa vrata paryAya bedI ugamaNI karIyeM, te sAticAra bedopasthApanIya kahIyeM, chAne bIjo niraticAra te zrIpArzvanAthanA ziSya zrIvIra jinapAseM pharI zrI vrata uccare, te niraticAra bedopasthApanIya cAritra bIjuM jAvaM. eTale tIrthathakI anya tIrthe saMkramaNa kare, jema zrIpArzvanAthanA sAdhu kezI gAMgeya pramukhe zrIvIranA zAsanamAM zrAvI paMca mahAvrata uccarI pUrva paryAya bedI navo paryAya grahmo, e niraticAra kahIyeM. trIjuM parihAra tapovizeSa, tyAM sAmAnava pUrvadhara to aMgaNatrIza varSa uparAMta vahe, teine navano gaTha hoya. temadhyeM eka vAcanAcArya ne cAra sAdhu parihAra taponiviSTa tathA cAra sAdhu tenuM vaiyAvacca kare, te va mAsanuM tapa pUrNa kare, tevAreM te cAra vaiyAvaccI sAdhu tapa dAne tapa karI rahyA je cAra sAdhu, te tenuM va mAsa sudhI vaiyAvacca kare, vatuM mAsa sudhI vAcanAcArya tapa kare, bIjA sAdhu tenuM vaiyAvacca kare, ema - dvAra mAsanuM tapa kare, te tapanI vigata yAvI rIteM ve ke, uSNa kAleM jaghanya cotha For Private Personal Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 lageM, madhyama baha ane utkRSTa ahama tapa kare. zItakAleM jaghanya. baha, madhyama ahama thane utkRSTa dazama tapa kare. varSAkAleM jaghanya ahama,madhyama dazama ane utkRSTa jvAlaza tapa kare. pAraNe zrAyaMbIla kare. ema tapa pUrNa karI jinakalpa paDivaje tathA gahamAMhe zrAve, te parihAra vizuddhicAritra trIjuM jANavU. sUjhasaMparAya guNagaNe sUkSmasaMparAya cAritra cothu hoya. agIdhAramA guNagaNAthI mAmIne cAga guNagaNe zrIvItarAgarnu niraticAracAritra te pAMcamuM yathAkhyAtacAritra jANavU. dezavirati niraparAdha nirapekSa saMkalpI trasa jIva na haNuM, te bahuM dezavirati cAritra, ityAdika sarva virati, dezavirati cAritra jANavAM. ane e be mAMhethI eke na hoya te sAtamuM aviraticAritra jANavU. e AThamI cAritramArgaNA sAta ne jANavI. have navamI darzanamArgaNA kahe . je aAMkheM karI dekhag,te catudarzana. acaku ka. hetAM AMkha vinA zeSa iMDiya cAra tathA mana teNeM karI je vastunu sAmAnyAMza grahaNa te bIjaM acakudarzana. avadhi eTale avya, detra, kAlAdika maryAdAyeM sAmAnyapaNe rUpI avyanuM grahaNa, te trIju avadhidarzana ane saMpUrNa avyaviSaya sAmAnyAMzanuM grahaNa viSayaka kevaladarzana te cothu jANavU. e cAre anAkAra je. je jaNI jAti, guNa, kriyAdika vizeSaNa rahita vastu AkAra rahita kAMieka evaM dekhIyeM, te jaNI anAkAropayoga kahIyeM, e navamI darzanamArgaNA jANavI. // 15 // // have dazamuM vezyAmArgaNAnuM hAra kahe. // kiedA nIlA kAU, te pamdAya sukka naviarA // veaga khazguvasamamitra mIsa sAsANa saniare // 16 // artha-kiehA ke kRSla lezyA, nIlA ke nIla lezyA, kAU ke0 kApota lezyA, te ke tejolezyA, pamhAya ke0 padmalezyA, sukka ke0 zuklalezyA, nava ke javya, zrA ke stara eTale annavya, vezraga ke vedaka samyaktva, khaga ke dAyikasamyaktva, uvasama ke aupazamika samyaktva, miTha ke mithyAtvasamyaktva, mIsa ke0 mizrasamakita, sAsANa ke0 sAsvAdanasamakita, sannivare ke0 sanniyA ane itara bIjA asanniyA, e teramI saMjJI mArgaNA jANavI. // itydraarthH|| 16 // lezyA audayika paryAya nedeM karI jIvaneda vicAratAM banedeM sarva jIva jANavA, kRkSAdika javyasaMbaMdhe jIvano karmarasa pariNamanahetu azudhanAva te vezyA kahIyeM. tenuM svarUpa jaMbUphala khAvA nimitta be, te puruSanA adhyavasAya nedeM jANavU. jema puruSaM jaMbUvRkSa phalyo dekhI eke ciMtavyu ke, e vRkSa mUlathakI bedIyeM, e kRma vezyA Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 vaMta. bIje kayuMke, zAkhA bedIyeM, e nIlalezyA. trIje kayuM, laghu zAkhA bedo, e kApota lezyA. cothe kayuM, gucha bedo, e tejo lezyA. pAMcame kayuM, phala tomI liyo, e padmalezyA. baThe kayuM, nIceM paDyAM phala laiyeM, e zukla lezyA. ema banedeM jIva hoya. e dazamI lezyAmArgaNA jANavI . have javyamArgaNAyeM pAriNAmika nAveM jIvaneda vicAratAM be deM sarva saMsArI jIva be. tyAM mukti jAvA yogya je jIva dravya te javya jIva chAne je kevAre paNa muktiyeM na jAya te ajavya jIva. e agI cAramI javya mArgaNA be nedeM jAvI. 7 have navatatvazraddhAnarguNa mukhyatAyeM kSAyopazamika, kAyika, aupazamika chAne daki, e cAra paryAya meMdeM vicAratAM va jeda sarva jIvanA thAya. tyAM prathama vedaka kahetAM samyaktva mohanIyanA pradeza tathA rasa vede be. enuM nAma kSAyopazamika kahIyeM. je jaNI mithyAtva mohanIyano rasa sarva ghAtI udayeM Avyo thako jogavI kSaya kIdho ne udaya nathI Avyo, evo je anudaya rUpa te upazamyo be ene zrAMtare je zrAtmAnI tatvaruci jyAM lage jAge, te paheluM kSAyopazama samyaktva kahIyeM. uktaMca "michataM jamunnaM taM khINaM aNuiyaM ca javasaMtaM // mIsI jAvaMpariNaya, veidvaMtaM kharjavasamaM" // 1 // tathA zrI jinakAleM prathama saMghayaNI manuSya rUpaka zreNi karato pahelA anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAya tathA traNa darzana mohanIya, e sAta prakRti khapAve, tevAreM je prathama kahyo AtmAno zuddha zraddhAna svajAva, te bIjuM kSAyika samyaktva. e baddhAyu pAme, tenI apekSAyeM to cAre gati madhyeM pAmIyeM tathA e sAte prakRti rasathI tathA pradezathI upazamAve thake je zuddha zraddhAna guNa pragaTyo te zrIjuM pazamika samyaktva jANavuM. mithyAtvane udayeM viparItaruci te cothaM mithyAtva. tathA mizra ne udayeM mizraruci te pAMcamuM mizra tathA samyaktva vamato, mithyAtveM nathI pahoto, enI bacce je zuddharuci te bahuM sAsvAdana samyaktva jAe. e bAramI samakita mArgaNA va deM jAvI. have saMjJA kSAyopazamajanya jIvanuM jJAna vizeSa te paNa zrahIMyAM dIrghakAlikI saMjJA teNe sahita te sannIthA jIva mana sahita jANavA. tathA te saMjJAyeM rahita jene mana na hoya te sannIcyA jIva. ema saMjJAmArgaNAyeM vicAratAM sarva jIva be prakAreM jAvA. e saMjhimArgaNA teramI ve nedeM jANavI // 16 // AdArecyara necyA, sura niraya vinaMga mai su di Duge // sammatta tige jhapA, sukkA sannIsu sannigaM // 17 // For Private Personal Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 4G5 - artha- thAhArezrarathA ke0 AhAraka zrane itara te aNAhAraka e be jeda AhA. raka mArgaNAnA, e caudamI mArgaNA. have vAzaTha mArgaNAyeM cauda jIvaneda kahe . sura0 ke0 devagati, niraya ke narakagati, trIju vinaMga ke0 vinaMga jJAna, co, ma ke matijJAna, pAMcamuM su ke zrutajhAna, hige ke avadhijJAna ane avadhidarzana, evaM sAta. sammattatige ke samyaktvanuM trika, evaM daza. ane pahmA ke zragI. zrAramI padmalezyA, bAramI sukA ke zukla lezyA, teramI sannisu ke0 sannIthA, e tera mArgaNAyeM sannigaM ke saMjhI paMceMjiya paryAptA ane aparyAptA, e bejeda jIvanA hoya. // ityadarArthaH // 17 // ___ caudamI AhArakamArgaNA, tyAM prathama zrAhAra traNa prakAranA . eka ujAra, apa ryAptAvasthAyeM hoya tathA bIjo lomAhAra ane trIjo pradepAhAra, e be thAhAra paryAptAvasthAyeM hoya, e traNe AhAreM karI kudhopazama hetu zarIrAdika pujala zrAhAre, tene AhAraka kahIye. tethI itara ke bIjA anAhAraka jANavA. je kArmaNakAyayogI vigrahagati samApanna jIva tathA ayogI kevalI ityAdika aNAhAraka jIva jANavA. ema vicAratAM ve ne sarva jIva jANavA, e caudamI AhArakamArgaNA kahI. e rIteM mArgaNAnA uttara neda bAza: kahyA. - have bAzaTha mArgaNAdhAre cauda jIvaneda vicAre . devagati ane narakagati, e be gatimArgaNAmadhye saMjhI paMceMjiya ane paryApto karaNa aparyApto levo kemake labdhi aparyApto deva zrane nArakI na hoya mATeM. trIjA vijaMga jJAne aparyAptAvasthAyeM vinaMga jJAnI hoya. te apekSAyeM khetuM tathA paMcasaMgrahamAMhe vinaMgeM ekaja jIvaneda mAtra sanniparyAptonoja kahyo be te asaMjhIyA mAhethI Avyo je devatA, ane nArakI tene apayoptAvasthAyeM vinaMgazAna na hoya. tethI te apekSAyeM ekaja neda lIdho le. e vizeSa be. matijJAna, zrutajhAna, avadhijJAna, e traNa jJAna ane darzanamArgaNAmAMde eka avadhidarzana e cAra mArgaNAdhAra saMjhI paMceMjiya karaNa apAryApto jIva traNa jJAna sahita samyakadRSTi avatare, te apekSAyeM aparyAptA lIdhA, tathA bIjA saMjhI paryAptA samyaka dRSTi jIvane paNa hoya, eTale be jIvaneda hoya. traNa samyaktve paNa e be jIvaneda jANavA. tyAM bajhAyu sAta prakRti mohanI khapAvI, cAra gatimAhe upaje, tyAM aparyAptAvasthAyeM dAyika samyaktva hoya. te zrapedAyeM eka saMjIA aparyAptA levA tathA upazamazreNiye upazama samyakadRSTi paNa Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 SaDazatinAmA caturtha karmagraMtha. 4 maraNa pAmIne anuttaravAsI devatA thAya. te apekSAyeM bIjA saMjhI aparyAptA paNa khevA. ahIM koI kahe je saMjJI aparyAptAne upazama samyaktva kema hoya ? teno uttara je ahIM karaNa aparyAptA levA paNa labdhi apryaapt| na levA. vedaka samyaktve, padmalezyAyeM, zuklalezyAyeM tathA saMjhI mArgaNAyeM, e cAra mArga. NAyeM tathA pUrvalI nava, evaM tera mArgaNAsthAne sannigaM ke saMjhIyAnA be neda hoya, eTale paryApto ane aparyApto e be neda hoya, tyAM aparyAptA upajatI velAyeM karaNathI levA je jaNI labdhiaparyAptA to tathAvidha vizuchine banAveM e tera mArgapAhAreM na pAmIyeM. e tera mArgaNAyeM jIva neda kahyA. ahIM vedaka ane dAyopazamika samyaktva ekaja je. e tera mArgaNA tha. // 17 // tamasanni apajAjuaM, nare sabAyara apaja tekae // thAvara zagidi paDhamA, cana bAra asanni ucha vigale // 17 // artha-taM ke0 te be neda asannizrapaGAjuoM ke asaMjhIyA labdhi aparyAptA sahita e traNa neda, nare ke manuSyagatine viSa hoya, savAyaraapajAteUe ke te be bAdara aparyAptA sahita traNa bheda tejolezyAmAMhe hoya. ane thAvaragidi ke pAMca sthAvarakAya ane iMjiyamArgaNAmAMhelI ekejiya, e u bolane viSe paDhamAcala ke prathamanA cAra neda jIvonA hoya. tathA bAraasanni ke prathamanA bAra neda asaMjhImAM hoya, ane ''vigale ke bebe jIvaneda pratyeka vikaleMjiyamAMhe hoya. // ityakSarArthaH // 17 // te saMjJIparyApto ane saMjhI aparyApto, e be neda ane asaMjhI labdhi aparyApto, etraNa neda manuSyagatimAhe pAmIyeM, je jaNI manuSyanA mala mUtrAdika cauda sthAnakeM saMmUmi manuSya, asaMkhya upaje, te aparyAptAja maraNa pAme. paNa pUrI paryApti na kare. garz2aja be nede hoya, te garbhaja manuSya sannIthAnA be neda tathA bAdara ekeMjiya aparyAptA sahita traNa jIva jeda te tejolezyAyeM hoya. je naNI bAdara ekeMjiyamAMdekhA pRthvI, ap ane vanaspatimadhye devatA lezyA sahita avatare be. tenI aparyAtAvasthA hoya tevAreM tathA sannidhAne paryAptA aparyAptA e behu avasthAyeM tejolezyA hoya. ahIMAM paNa karaNaaparyAptA bevA. have bakAyamArgaNA hArane viSe eka trasakAya mArgaNA rahevA dIjeM, te mUkIne bAkInI pAMca sthAvara kAyamArgaNA ane iMjiya hArane viSe beMjiya, teMjiya, cauriMpriya ane paMceMjiya rahevA dIjeM, bAkI ekejiyanI ekaja mArgaNA lahIye, tevAreM Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tuuc+ pAMca thAvarane viSe paNa jIvanA cAra neda lAne ane iMjiya chAramAhelA ekejiya madhye paNa jIvanA cAra neda lAne, te cAra nedanAM nAma kahe . eka sUkSmaekeMjiyaparyApto, bIjo sUkSmaekeM jiyazraparyApto, tathA trIjo bAdaraekejiyaparyApto, cotho bAdaraekeMjiyaaparyApto, e rIte pAMca sthAvarakAyamArgaNA tathA bahI ekejiyamArgaNA, e mArgaNAdhAre pUrvokta cAra jIvaneda hoya. ___ e rIteM pUrvalI gAthAmAM tera mArgaNA chAreM jIvaneda kahyA ane A gAthAmAM ahIM sudhI manuSyagatimArgaNA tathA tejolezyAmArgaNA, pAMca sthAvarakAyamArgaNA ane eka ekejiyamArgaNA, ema sarva malI ekavIza mArgaNAyeM jIva neda kahyA. ___ bAvIzamI asaMjhI mArgaNAyeM bAra jIvajeda hoya. tenAM nAma kahe je. sUkSmaekejiya paryAptA ane aparyAptA, bAdaraekeMjiya paryAptA zrane aparyAptA, beMjiya paryAptA ane aparyAptA, teMjiya paryAptA zrane aparyAptA, caurijiya paryAptA zrane aparyAptA, asaMhI paMceMjiya paryAptA ane aparyAptA, e bAra neda asaMjhI mArgaNAyeM hoya, je jaNI eu~ne javyamana na hoya ane jAvamana hoya. te jaNI asaMjhI kahIye. e bAvIza mArgaNA chAreM jIvaneda kahyA. trevIzamI beiMDiya mArgaNAyeM beMjiya paryAptA ane aparyAptA, e be jIvajeda pAmIye. covIzamI tajiyamArgaNAyeM teMjyi paryAptA ane aparyAptA, e be jIvajeda pAmIyeM, paccIzamI cauriMjiya mArgaNAyeM cauriMghiya paryAptA ane cauriMjiya aparyAptA, e be jIvaneda pAmIyeM. // 17 // dasacarima tase ajayA, hAraga tiri taNu kasAya 5 anANe // paDhama tilesA naviara, acaku, napu mibi savevi // 1 // artha-dasacarima ke daza neda besA, tase ke0 trasakAyamArgaNAyeM pAmIyeM tathA ajayAhAraga ke aviratimArgaNA, thAhArakamArgaNA, tiri ke tiryaMcagati, taNu ke kAyayogamArgaNA, kasAya ke cAra kaSAyamArgaNA, muthanANe ke be ajJAnamAgaNA, paDhamatilesA ke prathamanI traNa lezyA mArgaNA, navithara ke0 javyamArgaNA ane itara te ajavyamArgaNA, acasku ke thacakudarzanamArgaNA, napu ke napuMsakave. damArgaNA, mili ke0 mithyAtvamArgaNA, eTalI mArgaNAyeM savevi ke0 sarva caude jIvaneda pAmIye. // ityadarArthaH // 1 // sUkSmaekeM jiya paryAptA ane aparyAptA tathA bAdaraekeMjiya paryAptA ane aparyAptA, evaM cAra neda vinA bAkI caudamAthI carama eTale brahmA de iMDiyAdika daza Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mcuc SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 jIvaneda trasakAya mArgaNAyeM pAmIye. je jaNI 3jiya, teMjiya, cauripriya ane paMceMjiya jIvane trasa nAmakarmano udaya De, tethI potAne baleM hAle cAle le. ane eka saMyama mArgaNAmadhye aviratimArgaNAyeM, bIjI AhArakamArgaNAmadhye zrAhArakamArgaNAye, trIjI gatimArgaNAmadhye tiryaMcagatimArgaNAyeM, cothI yogamArgaNAmadhye kAyayogamArgaNAyeM tathA cAra kaSAya mArgaNAyeM evaM ATha mArgaNA. tathA mati ane zruta e be ajJAnamArgaNAyeM, evaM daza. vezyAmArgaNAmadhye kRpsa, nIla ane kApota, etraNa lezyAmArgaNAyeM, evaM tera, tathA javya ane itara ke ajavya e be mArgapAyeM, evaM paMdara tathA darzanamArgaNAmadhyeM thacakudarzanamArgaNAyeM, evaM zola, vedamArgaNAmadhye napuMsakaveda mArgaNAyeM, evaM sattara, samyaktva mArgaNAmadhye mithyAtvamArgaNAye, evaM aDhAra mArgaNAmadhye 1 sUkSmaekejiya, 2 bAdaraekeMjiya, 3 3jiya, 4 teMjiya, 5 cauriMjiya, 6 asaMjhIpaMceMjiya, 7 saMjhIpaMceMjiya, e sAta paryAptA temaja e sAta aparyAptA, ema cauda neda jIvanA hoya. je naNI 1 aviratipaNuM, 2 AhArakapaeM, 3 tiryaMcapaeM, 4 kAyayogIpaNuM, cAra kaSAyano udaya, be ajJAna, kRsa, nIla ane kApota e traNa lezyA, navyapaNuM, ajavyapaNuM, acanudarzana, napuMsakaveda, mithyAtva, e aDhAre bola cauda jIvanedamAhe saMjave, tyAM mithyAtva to ekeMjiyAdika bAra jIvajedane viSe eka anAjoga mithyAtvaja hoya, je jaNI teu~ne avyaktapaNe tatvaruci nathI tethI tene tatvaruci vinA mithyAtva kahIyeM, tathA paMca saMgrahamadhye e bArajIvajedane ananigrahita mithyAtva kahyu be, je jaNI eNe koz deva gurune grahaNa kasyo nathI te apedAyeM kaDaM ne tathA e labdhiyI tathA karaNathI aparyAptA behu ahIM levA. ahIM iMjiyaparyApti pUrI kasyA vinA avyejiyane anAveM paNa acakudarzana kaDaM te eTalA vAste je zrAMkha vinA bIjA iMjiya tathA nojiya tathA avyeDiyane zrajAveM je iMjyiviSayi sAmAnyAvabodha te acakudarzana jANavU. je jaNI vigrahagatine viSe tathA kArmaNayogeM paNa anAkAropayoga siddhAMtamAM kaDaM be. tyAM vATeMvahetA jIvamA je avadhidarzanI jIva nathI, tene bIjuM kayuM darzana hoya ? te naNI tyAM paNa acakudarzana mAnyuM be. eTale mUlathI cummAlIza mArgaNAghAre jIvaneda kahyA. // 1 // pajAsanni kevala duga, saMjama maNanANa desa maNa mIse // paNa carima paja vayaNe, tiya vi pajipara ckuNmi||20|| . . artha- paGasanni ke paryAptA saMjhI paMceMjiyano eka neda, te agIbAra mArgaNA Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 4nae chAreM pAmIya, tenAM nAma kahe je. kevalaga ke kevalajJAna ne kevaladarzana, saMyama ke saMyama mArgaNA mAMdelI pAMca mArgaNAyeM, evaM sAta. maNanANa ke manaHparyavajJAna, desa ke0 dezavirati, maNa ke manoyoga, mIse ke mizradRSTimArgaNAyeM. evaM agIbAra mArgaNAneviSe pUrvokta ekaja jIvaneda hoya. tathA paNacarima ke pAMca bejhA jIvaneda paU ke paryAptAnA te vayaNe ke eka vacanayogamArgaNAne viSe hoya, ane tiya ke traNa athavA eja traNane pachiara ke paryAptA tathA aparyAptA e be nedeM karatAM bavi ke ba jIvanneda cakuMmi ke eka cakudarzanamArgaNAne viSe hoya. // ityakSarArthaH // 20 // have karaNaparyApto saMjhI paMceMjiyano eka jIvanneda agIzrAra mArgaNAdvAre pAmIyeM, te agIyAranAM nAma kahe . 1 kevalajJAna, 2 kevaladarzana, 3 sAmAyikacAritra, 4 bedopasthApanIyacaritra, 5 parihAra vizukicAritra, 6 sUkSmasaMparAyacAritra, 7 yathAkhyAtacAritra, 7 manaHparyavajJAna, e deza virati, 10 yogamArgaNAmAMhe eka manoyoga, 11 mizradarzana, e agIAra mArgaNA saMjJI paMceMjiyaparyAptAne hoya, ahIM kevalajJAnI ane kevaladarzanI paNa, avyamana saMbaMdhe saMjhI kevalI hoya, te apekSAyeM saMjhI levo. bIju kevalIne matijJAnAvaraNIya dAyopazamajanya jJAna vizeSa nAvamana na hoya. je naNI kevalInuM jJAna dAyikanAveM ve paNa dAyopazama nAveM nathI. e paryApto labdhithI tathA karaNathI unnayaprakAreM levo. bIjA tera jIvannedeM e agIbAra bola na pAmIye. dezaviraticAritra ane sarva vira ticAritra paNa saMjhI paryAptAneja hoya. paNacarima ke pAMca jIvaneda belhA paryAptAnA levA, eTale 1 beMjiya, 2 teMjiya, 3 cauriMjiya, 4 asaMjhI paMceMjiya, e pAMca paryAptA karaNathI tathA labdhithI ulaya prakAreM levA. e pAMca neda vacanayogamArgaNAyeM hoya. kemake e pAMca jIva jedane nASA hoya, zeSa nava jIvajedane nASA na hoya mATeM. traNa tathA ba da eTale 1 cauriMjiyaparyApto, 5 asaMjhIpaMceMjiyaparyApto, 3 saMjhI. paMceMjiyaparyApto, e traNa jIvanA jeda cakudarzanamArgaNAyeM hoya. tathA koieka zrAcArya iMjiyaparyApti pUrI kasyA palI itara eTase zeSa paryAptiyeM karI aparyAptA evA eja traNa jIvaneda, evaM u neda hoya. eTale eja traNa neda paryAptAnA ane eja traNa neda aparyAptAnA, evaM jIvasthAnakeM cakudarzana hoya, ema kahe . eTale sattAbana mArgaNAbAre jIvaneda kahyA. // 20 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4e SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 thI nara paNidi caramA, cana aNadAre usanni u apajA // te suhuma apaU viNA, sAsaNi itto guNe vuddhaM // 21 // artha- thInarapaNidi ke strIveda ane puruSaveda tathA paMceMjiya, e traNa mArgaNAyeM caramAcala ke behA cAra jIvanneda jANavA, ane aNahAre ke0 aNAhAraka mArgaNAyeM usanni ke be saMjhIthA, apajA ke u aparyAptA, e zrApa jIvaneda hoya. te ke0 te ATha nedamAMzrI suhamaapajAviNA ke0 sUkSma aparyAptA vinA bAkInA sAta jIvanneda, sAsaNi ke0 sAsvAdanamArgaNAyeM jANavA. ittoguNevuhaM ke have ahIMAMthI zrAgale bAza mArgaNAdhAre guNagaNAM kahIzu. // ityakSarArthaH // 1 // - vedamadhye strIveda ane puruSaveda tathA iMjiyamadhye paMceMdriya, etraNa mArgaNAdvAre belA cAra jIvanneda hoya, eTale asaMjhI paMceMjiyaparyApto ane aparyApto tathA saMjhIpaMceMjiyaparyApto ane aparyApto e behA cAra jIvaneda hoya, ahIMAM strI puruSa cinharUpa veda asanniAne levA paNa nAvaveda to napuMsaka vedeMja . zeSa be neda na hoya tathA sanni paNa karaNaaparyApto levo. kema ke labdhi aparyAptAne to napuMsaka veda hoya. ___ anAhAraka mArgaNAchAreM kevalI samudghAtanI velAyeM 1 saMjhI paMceMghiya paryApto levo, 2 aparyApto, 3 sUkSma ekeMjiya aparyApto, 4 bAdara ekeMjiya aparyApto, 5 beMghiya aparyApto, 6 teMdriya aparyApto, cauriMjiya aparyApto, asaMjhIpaMceMjiya aparyApto, e ATha jIvaneda hoya. tihAM aparyAptA vakragatiyeM be, traNa samaya lageM hoya, traNa samaya anAhArI rahe. e apedAyeM e sAte aparyAptA anAhAraka mArgaNAyeM pAmIyeM tathA kevalI samudaghAta karato trIje, cothe ane pAMcame, e traNa samayeM kArmaNayogI naNI zraNAhArI hoya. te mATeM saMjhI paMceMjiyaparyAptA paNa levA. je naNI avya manasaMbaMdhe kevalIne sanni kahIye. 1 bAdara ekeMjiya, 2 beMjiya, 3 teMjiya, 4 cariMjiya, 5 asaMjhI paMceMjiya, 6 saMjJI paMceMjiya. e jIva neda aparyAptAnA ane sAtamo saMjhI paMceMjiyaparyApto, e sAta jIva jeda sAsvAdana mArgaNAyeM lAne, kema ke koi jIva samyaktva vamato sUdama ekeM jiyamAMhe na upaje, tethI aparyAptAvasthAyeM sAsvAdanapaNuM sUdamaekejiyane na hoya, te naNI bAkInA ba jIvanneda aparyAptAnA lIdhA, kemake e bae karaNa aparyAptAmAMhe samyaktva vamato jIva avatare, te apekSAyeM lIdhA, tathA sanniA apaptiAne graMthinedeM upazama samyaktva lahI eka samaya jaghanya ane utkRSTa ba AvalizeSasamyaktveM prathama kaSAyodayeM pamatAM tathA upazamazreNIthI pamatAM sAkhAdana zrAve Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sv|| SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 4e mATeM kahyo. ema bAsaha mArgaNAdvAre jIvajeda kahyA. guNa bAhirA eTale e sarva mArgaNAsthita jIva guNagaNA vinA na hoya, te naNI guNagaNAM anukrameM mArgaNAghAreM jihAM jeTalAM saMnave, tihAM teTalAM kahIyeM baiyeM. // 1 // paNa tiri cana sura nirae, nara sanni paNiMdi nava tasi sve|| ga vigala nadagavaNe, egaM gaI tasa anave // 22 // artha- paNa tiri ke pAMca guNagaNAM tiryaMca gatiyeM hoya. canasuranirae ke cAra guNagANAM devagati ane narakatiyeM jANavAM, tathA narasannipaNiM dinavatasi ke 1 manuSyagati, 5 saMjhI, 3 paMceMjiya, 4 navya thane 5 trasa, e pAMca mArgaNAyeM save ke sarva guNagaNAM hoya, tathA gavigala ke0 ekeMjiya, vikaleMjyi, nUdagavaNe ke0 pRthvI, apa Ane vanaspati. e sAta mArgaNAyeM mumu ke bebe guNagaNAM hoya, ane egaMgai. tasaanave ke gatitrasa tathA ajavyane viSe egaM eTale eka mithyAtva guNagaNuMja hoya. // ityadarArthaH // 25 // __ gatimArgaNAmAMhe tiryaMcagatiyeM mithyAtvathI mAmIne deza virati lageM pAMca guNagaNAM pAmIyeM. zeSa nava guNagaNAM navapratyayeMja tene na hoya. ane mithyAtvathI mAMDIne aviratisamyadRSTi lageM cAra guNagaNAM devagati tathA narakagatimadhye lAne. zeSa daza guNagaNAM java pratyayeMja viratine annAveM teune na hoya. evaM traNa gatimArgaNA thaI. - gatimadhye manuSyagatimArgaNA,bIjI sannimadhye saMjhI mArgaNA, trIjI iMjiyamArgaNAmadhye paMceMjiya mArgaNA, cothI navyamadhye navyamArgaNA, pAMcamI kAyamArgaNAmadhye trasakAyamArgaNA, e pAMca mArgaNAdvAre mithyAtvathI mAMDIne ayogI kevalI paryaMta caude guNagaNAM lAne. je jaNI manuSya, saMnni, paMceMjiya, javya ane trasa, tene sarva guNagaNAM saMjave. evaM zrApa mArgaNAyeM guNagaNAM kahyAM. iMjiyamArgaNAmadhye ekeMjiya, beMjiya, teMghiya ane cauriMjiya, evaM cAra ane kA. yamArgaNAmadhye pRthvI, apa ane vanaspati. e traNa mArgaNA. evaM sAta mArgaNAmadhye mithyAtva ne sAsvAdana, e be guNagaNAM lAne. kemake je samyaktva vamato pUrvabajhAyu e sAtamadhye avatare, tene thaparyAptAvasthAyeM sAsvAdana guNagaNuM hoya. bIjuM sarvadA mithyAtva guNagaNuMja hoya, je jaNI e sarvane anAjogapaNe tatvazrajhAna eNe grayu nathI, tethI e ananigrahItapaNe kahIye. evaM paMdara mArgaNA thaI. gatitrasa te AtmazaktiyeM hAlave cAlave karI trasa jANavA, paNa trasapaNe trasanAmakarmanA udayathI trasa nahIM, eTale teukAya, ane vAyukAya, e be mArgaNAnA jIva la Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pae SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 bdhi trasagatiyeM trasa kahevAya tene, tathA ajavyamArgaNAyeM, e traNe mArgaNAyeM, mithyAsvaguNagaNuM hoya, je jaNI e madhye ko jIva, samyaktva vamato paNa na upaje, tathA ajavyaneM to samyaktva sparzeja nahIM, tethI ajavyane sAsvAdana guNagaNuM na hoya. evaM aDhAra mArgaNAdhAreM guNagaNAM kahyAM. // // vea ti kasAya nava dasa, lone cana ajau ti anANa tige // bArasa acasku caskusu, paDhamA ahakhAi carima caU // 23 // artha- veatikasAya ke traNe veda,anekrodha, mAna, mAyA, etraNe kaSAya, nava ke nava guNagaNAM hoya, ane dasalone ke lonamArgaNAyeM daza guNagaNAM hoya. canaajaz ke0 cAra guNagaNAM zraviratimArgaNAyeM hoya. utithanANatige ke be tathA traNa guNagaNAM ajJAnatrikeM hoya. tathA bArasathacaskucarakusupaDhamA ke0 acakudarzanIya zrane cakudarzanIya jIvane paDhamA eTale prathamanAM bAra guNagaNAM hoya, ane zrahakhAzcarimacaU ke yathAkhyAtacAritraM behavAM cAra guNagaNAM hoya. // 23 // strI, puruSa ane napuMsaka, e traNa nAvaveda tathA krodha, mAna thane mAyA, e traNa kaSAya, evaM ba prakRtinA udayavaMta jIvane prathamanAM nava guNagaNAM hoya, kema ke nava guNagaNAM paryaMta traNa kaSAyano udaya De, tethI eNe audayika paryAyane nava guNagaNAM lAne. evaM covIza mArgaNA thaI. lojakaSAyamArgaNAyeM sUmasaMparAyaguNagaNuM hoya, je jaNI mithyAtvathI mAmIne dazamA guNagaNA sudhI locano udaya , tethI lojI jIvane daza guNagANAM hoya, bIjA guNagANAM veda ane kaSAyane viSe na saMcave. pahele guNagaNe anaMtAbaMdhIyAne sarakho saMjvalano krodha,trIje mizraguNagaNe avirati apaccarakANiyAne sarakho saMjvalano krodha, dezaviratiguNagaNe paccarakANIyAne sarakho saMjvalano krodha tathA pramattaguNagaNAthI mAmIne saMjvalanAne sarakho saMjvalana hoya. evaM paJcIza. - asaMyati eTale virati rahita je jIva, tene viSe mithyAtvathI mAmIne zravirati samyakdRSTi sudhInAM cAra guNagaNAM lAne, je jaNI pAMcame guNagaNe dezavirati hoya, ane uparalA nava guNaThANe sarva virati hoya paNa tyAM avirati nahIM hoya mATe. babIza. matibajhAna, zrutabajhAna ane vinaMgajJAna, e traNa mArgaNAyeM jo samyaktvAMza mizraguNagaNe adhika hoya to tevAre traNa ajhAnane be guNagaNAM hoya, ane mizragupagaNe mithyAtvAMza adhika hoya to ajJAna ghaNuM hoya, tevAreM mithyAtva adhika Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 4e3 hoya ane ekagaNIyu mithyAtva vede, tevAreM samyaktva adhika hoya tathA je mate samyaktva vinA sarva ajJAnI jIva kahyA, te mate e traNa ajJAnane traNa guNagaNAM lAne, je jaNI mizradRSTi paNa ajJAnI , mizraguNagaNe paNa ardhaM matijJAna ane adhaiM matiajJAna tathA ardhaM zrutadAna, ane adhuM zrutaajJAna hoya, tathA adhu vinaMgajJAna ane ardhaM zravadhijJAna hoya tathA pUrNa matimajhAna ane pUrNa vinaMga. jhAna, tevAreM pahele, bIje guNagaNe traNa ajJAna hoya. valI kozka zrAcArya kahe be ke mizraguNagANe mithyAtva ghaNuM hoya tevAreM mizraguNagaNe traNe ajJAna hoya, e be mata be. paDI sAcaM khoTuM to jJAnI jANe. evaM gaNatroza mAgeNA thaI. prathamanAM bAra guNagaNAM eTale mithyAtvathI mAmIne bAramA dINamoha guNagaNA sudhInAM bAra guNagaNAM, catudarzana tathA acakudarzana, e be mArgaNA chAreM hoya. je jaNI e be darzana, dAyopazamikanAveM hoya ane Aga be guNagaNe dAyopazamika nAva nathI. tihAM dAyikatnAva hoya ane zrAgale be guNagaNe kevalIne kevaladarzana ane kevalajhAna De paNa kevalIne iMjiyajanya jJAna tathA darzana, e behu na hoya. kevalInuM pAramArthika pratyakSa sakala jJAna be, te naNI e behu darzaneM bAra guNagaNAM pahelA saMjave. ahIM zrannedanayeM jIvadarzana jANavU. evaM ekatrIza. yathAkhyAtacAritra mArgaNAyeM behabAM cAra guNagaNAM hoya eTale upazAMta moha, dINamoha, sayogI ane ayogI, e cAra guNagaNAM hoya, tihAM zragIzrArame guNagaNe kaSAyopazamazrI yathAkhyAtacAritra aupazamikanAveM hoya, ane zeSa traNa guNagaNe kaSAyadaya thayAthI dAyikanAveM yathAkhyAtacAritra vItarAgacAritra hoya. zrahI zrAM paNa cAritravaMtane aneda vivadAyeM lIdhA. evaM batrIza mArgaNA chAreM guNagaNAM kahyAM. // 23 // maNanANi saga jayAI, samazya acana unni parihAre // . kevala ugi docarimA, jayAi nava masu udi uge // 24 // artha- maNanANisagajayAI ke manaHparyavajJAnamArgaNAyeM pramattAdika sAta guNagaNAM hoya, samazyaacala ke sAmAyika ane dopasthApanIya cAritre cAra guNagaNAM hoya. parihArekunni ke parihAra vizuchicAritre be guNagaNAM hoya. kevalAgidocarimA ke kevalajJAna ane kevaladarzana, e be mArgaNAyeM be nevAM guNagaNAM hoya, tathA ajayAznava ke aviratyAdika nava guNagaNAM masu ke matijJAnamArgaNAne viSe tathA hipuge ke avadhijJAna ane avadhidarzanane viSe jANavAM. // 3. tyadarArthaH // 24 // Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4e4 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 __manaHparyavajJAnamArgaNAyeM jayA ke0 yatnAvaMtasAdhu tenAM guNagaNAM pramattAdikathI mAmIne kSINamoha lageM sAta guNagaNAM hoya. eTale cAritriyAne apramata guNagaNe manaHparyavajJAna upaje, te valI pramatteM zrAve, te apekSAyeM pramatta guNagaNuM paNa kadyu ane bIjA guNagaNAyeM te sAdhu upazamazreNi tathA kSapakazreNi kare, te apekSAyeM sAta guNagaNAM lAne. ahIM paNa jJAnavaMtane aneda vivadAyeM guNagaNAM kahyAM. evaM tetrIza. _saMyamamArgaNAmadhye sAmAyika ane dopasthApanIya, e behu cAritre eTale e be cAritravaMta jIvane pramatta, apramatta, nivRtti ane anivRtti, e cAra guNagaNAM lAne. e behu cAritra dAyopazamikanAveM tathA upazama zreNiyeM navame guNagaNe aupazamika cAritra hoya, tene mateM aupazamikanAve tathA dapakazreNiye navame guNagaNe dAyikanAveM, ematraNa nAveM hoya, evaM pAMtrIza mArgaNA thaI. ___parihAra vizuddhicAritre pramatta ane apramatta, e ve guNagaNAM hoya. e cAritra upazamazreNI tathA rUpakazreNI, e behu zreNI na hoya, tethI bhAgalA guNagaNAM e cAritraM na hoya. e cAritra dAyopazamikanA hoya. evaM trIza. __ kevalajJAna ane kevaladarzana, e be mArgaNAdvAre caramA ke bevAMbe guNagaNAM hoya, eTale eka sayogI ne bIjuM ayogI, e be guNagaNAM hoya, tyAMja kevalajJAna ane kevaladarzana hoya. e behu dAyikanAveM jJAnajJAnavaMtane ajedanayeM paryAyArthikanayeM mukhyatAyeM jJAnamArgaNAyeM guNagaNAM kahyAM. evaM ADatrIza. avirati samyakadRSTiguNagaNAthI mAMDIne bAramA kSINamoha paryaMtanAM nava guNagaNAM 1 matijJAna, 2 zrutajJAna, 3 avadhijJAna, 4 avadhidarzana, e cAra mArgaNAyeM hoya. kema ke samyaktvane anAveM mithyAtvAdika traNa guNagaNe jJAna na hoya, tathA avadhidarzana mithyAtvAdika traNa guNagaNe siddhAMteM mAnyuM be, paNa karmagraMthane mateM na mAnyu, tethI tyAM paNa nava guNagaNAM kahyAM. tathA sayogI ane ayogI, e be guNagaNe kevalajJAna ane kevaladarzana, e be hoya. temAMhe bAjhasthika sarva jJAna darzana zrAvyAM. evaM beMtAlIza mArgaNAdhAreM guNagaNAM kahyAM // 24 // aDa javasami cana veagi, khaie ikkAra mitra tigi dese // sudume ssahANa tera, sa joga AdAra sukkAe // 25 // ' artha- amauvasami ke zrAu guNagaNAM aupazamika samyaktve hoya. canavethagi ke cAra guNagaNAM, vedakasamyakadRSTineM hoya. kharaekkAra ke dAyikasamyaktveM agIthAra guNagaNAM hoya. mitigi ke0 mithyAtva, sAkhAdana ne mizra, etraNa tathA Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 pae dese ke dezavirati, suhume ke sUkSmasaMparAya, evaM pAMca mArgaNA ssahANa ke0 potapotAne guNasthAnakeM hoya. ane terasa ke tera guNagaNAM, joga ke yoganI traNa mA. rgaNA tathA AhAra ke0 AhAramArgaNA ane sukkAe ke zuklalezyAmArgaNA, evaM pAMca mArgaNAyeM hoya. avira tithI mAMDIne zragIdhAramA guNagaNAM lage zrApa guNagaNA sudhImAM aupazamika samyaktva mArgaNA hoya. temAMhe avirati, dezavirati, pramatta ane apramatta, e cAra guNagaNAM graMthinneda karatAM deza virati tathA sarva virati lahe, te apekSAyeM sevA. tathA zrAgalAM cAra guNagaNAM upazamazreNIyeM hoya. evaM teMtAlIza. avirati, dezavirati, pramatta, ane apramatta, e cAra guNagaNAM vedaka ke dAyopazamika samyaktve hoya, ane zrAgale guNagaNe zreNI karatAM aupazamika tathA kAyika samyaktva hoya, paNa tihAM samyakatva mohanIya vedavAne ajAveM vedaka samyaktva na hoya. evaM cummAlIza mArgaNAyeM guNagaNAM kahyAM. dAyika samyaktvamArgaNAyeM aviratiguNagaNAdhI mAMDIne ayogI lageM agIyAra guNagaNa hoya, ahIM prathamanAM traNa guNagaNoM na hoya, je jaNI cothe, pAMcame, bahe ane sAtame, e cAra guNagANe to jeNe modanIyanI sAta prakRtti khapAvI ne pUrve paranavazrAyu bAMdhyu hoya te rahe. tathA jo abajhAyu dapaka zreNI kare to tenI apekSAyeM agIpAra guNagaNAM hoya. ahIMyAM ko pUje je samyaktva mohanIyanA kSayathI thayuMje tatvajJAna, tene samyaktva kema kahIyeM ? tatrottaraM. je mithyAtvanA pujala, mAdaka zaktirahita zodhyA taMbUlanI pereM kakhyA tene samyayaktva mohanIya kahIyeM tenI pereM dAyathI pragaTyo je AtmAno zuka zramAnaguNa, jema AbAM paDala utAre aAMkhanAM paDala maTe, teja pragaTa thAya, tenI pareM je zubhatmiguNa pragaTe tene samyaktva kahIye. te pAmyA palItraNa java kare, jo pUrve devAyu tathA narakAyu bAMdhyuM hoya to traNa nava kare, thane manuSyAyu tathA tiryaMcAyu bAMdhyA palI e samyaktva lahe, to jeNe asaMkhyAtA varSAyu yugalIyAnuM bAMdhyuM hoya teja jIva, samyaktva Ahe. paNa jeNe saMkhyAta varSAyuno baMdha kasyo hoya to te jIva palI dAyika samyaktva na lahe, to te apedAyeM cAra nava kare. yataH " taMmiyatazzacanalaM, navaMmi sitaMti khazvasammatte // sura niraya jugali sugaI; zamaM tujiNakAlizanarANaM // 1 // " evaM pIstAlIza mithyAtvamArgaNAyeM pahelu mithyAtva guNagaeM hoya, sAsvAdanamArgaNAyeM sAsvAdana Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4e6 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 guNagaNuM hoya, mizramArgaNAyeM mizraguNagaNuM hoya, e mithyAtvAdika trikane viSe Apa zrApaNA nAmanuM guNagaNuM ekeka hoya tathA deza viratimArgaNAyeM pAMcamuM guNAeM hoya, tathA sUdamasaMparAyacAritramArgaNAyeM eka sUkSmasaMparAya nAme dazamuM guNagaNuM hoya. ema e pAMca mArgaNAdvAre ssahANa ke0 potapotAnAM nAma sara ekeka guNagaNuM jANavU. ahIMyAM paNa ajedanayeM jIvaDavyane mithyAtvAdika paryAya aninna vivadine guNagaNuM jANavU. evaM paJcAza mArgaNAdhAre guNagaNAM kahyAM. . manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga, e traNa yogeM sAmAnyanaye mithyAtvIthI le| tera guNagaNAM lAne, ane vizeSApekSAyeM to eka satya, bIjuM asatyAmRSA, e be manoyogeM zrane eja be vacanayogeM tera guNagaNAM hoya, ane bIjA manoyogeM tathA vacanayoge je cAra yoga thAya, te cAra yogeM bAra guNagaNAM jANavAM. audArikamizrakAyayogeM 1 mithyAtva, 2 sAsvAdana, 3 avirati ane 4 sayogI, e cAra guNaThANAM jANavAM tathA vaikriyakAyayogeM prathamathI mAMDIne sAtamA lageM sAta guNagaNAM jANavAM, tathA vaikriya mizrakAyayogeM 1 mithyAtva, 2 sAsvAdana, 3 avirati, 4 dezavirati ane 5 pramatta, e pAMca guNagaNAM jANavAM. thAhArakakAyayogeM pramatta ane apramatta, e be guNagaNAM jANavAM. AhArakamizrakAyayogeM ekaja pramatta guNagaNuM jANavaM, tathA kArmaNakAyayogeM eka mithyAtva, bIjaM sAsvAdana, trIju avirati, cothu sayogI, e cAra guNagaNAM hoya. evaM trepana mArgaNA thaI. zrAhArInI mArgaNAyeM pahelAM tera guNagaNAM jANavAM. tathA zuklalezyAmArgaNAyeM paNa e tera guNagaNAM jANavAM. tathA caudame ayogI guNagaNe aNAhArIalezI hoya. evaM paMcAvana mArgaNAdhAre guNagaNAM kahyAM // 25 // asannisu paDhama uga, paDhama tikhesAsu bacca usu satta // paDhamaMtima uga ajayA, aNadAre maggaNAsu guNA // 16 // artha- asannisupaDhamagaM ke asaMjhImArgaNAyeM prathamanAM be guNagaNAM hoya. paDhamatilesAsubaca ke pahelI kRSNAdika traNa vezyo mArgaNAyeM ba guNagaNAM jANavAM. ane mususatta ke tejo ane padma e be lezyAyeM sAta guNagaNAM jANavAM. paDhamaMtimaga ke prathamanAM be guNagaNAM, ane aMtanA be guNagaNAM, evaM cAra tathA zrajayA ke aviratiguNagaNuM, evaM pAMca guNagaNAM, apahAre ke0 aNAhArakamArgaNAyeM jANavAM. e maggaNAsu ke bAzaka mArgaNAdhArane viSa guNA ke guNagaNAM vivarIne kahyAM. // ityadarArthaH // 26 // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 4Ae dIrghakAlikI saMjJArahita evo asaMjhI jIva, temAMhe mithyAtva ane sAsvAdana, e prathamanAM be guNagaNAM lAne, te madhye sAsvAdana to ekeDiyAdika asaMjhIzrA jIvamadhye samyaktva vamato devatAdika avatare, tene karaNa aparyAptAvasthAyeM sAkhAdana hoya. zeSa sarva mithyAtvI jIva jANavA. evaM bappanna. kRma, nIla ane kApota, e prathamanI traNa lezyAvaMta jIvane mithyAtvathI pramattasudhI prathamanAMba guNagaNAM hoya, e guNagaNe e traNa lezyA pAmIyeM. bIju valI dezaviratiyeM tathA sarva viratiyeM e traNa azubha lezyA na pAmIye. te mata lezne baMdhasvAmitvamAheM e traNa lezyAyeM cAra guNagaNAM kahyAM ne. ahIMyAM to pUrve dezavirati tathA sarva virati guNa pAmIne e lezyAyeM varte to paNa e behu guNagaNAM na jAya, mATe e be guNagaNe kRsAdika traNa azubha lezyA paNa ove. ema pUrva pratipannanI apekSAyeM ahIM ba guNagaNAM kahyAM. paNa tezrI uparAMta guNagaNAM e lezyAvaMtane na hoya, tethI ahIMyAM ko virodha na jANavo. "sammattasuraM savA, su lahara suhAsu tisuvacArittaM // puvapaDivannapuNa, zraNayarI e lesAe." evaM uMgaNazAta. tejolezyA tathA padmalezyA, e behu lezyAyeM padelA mithyAtvathI mAmI sAtamA apramatta guNalageM sAte guNagaNAM pUrva pratipannane tathA paDivajatAne paNa hoya. evaM ekazaha. have anAhArakamArgaNAyeM guNagaNAM kahe . mithyAtva ane sAkhAdana, e pahelA be guNagaNAM tathA avirati, samyakadRSTi, e traNa guNagaNAM ahIMthAM vakragati pAMca samayanI karatAM vacalA traNa samaya athavA cAra samaya, aNAhArI hoya. tenI apekSAyeM pahelA be tathA cothu, e traNa guNagaNAM vATeM vadetAM jIvamadhye pAmIyeM. je jaNI yataH " joeNakassaeNaM, zrAhAreI aNaMtaraM jIvo // teNa paraM mIseNaM, jIvasarIranipattI // 1 // " te jaNI vigrahagatiyeM aNAhArInAM e traNa guNagaNAM jANavAM, tathA kevalI kevalasamudghAta ATha samayano kare temadhye trIje, cothe ane pAMcame, e traNa samayeM kArmaNayogI naNI aNAhArI hoya, tathA ayogIguNagaNuM caudamuM" aijala" evA pAMca hava. adara uccAratAM hoya teTalo kAla aNAhArI hoya athavA anAdi anaMta siha jIva tene paNa yogane banAveM aNAhArakapaNuM hoya. bIjA jIva eka samayamAtra paNa aNAhArI na hoya. e rIteM zraNAhArakamArgaNAyeM eka mithyAtva, bIju sAsvAdana, trIju avirati, cothu sayogI ane pA~camuM yogI, e pAMca guNagaNAM saMnave. zrahIyAM ko kaddeze ke jIva bArame, terame, ane trIje, e traNa guNagaNe kema mare nahIM ane bIjA zragIthAra guNagaNe maraNa pAme to tyAM vigrahagati kare, to te guNagaNe aNAhArI na hoya ? tatrottaraM. e Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAena SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 agIpAra guNagaNe maraNa pAme ema je kaDaM be, te vyavahAramateM kaDaM be, bIju maraNasamayeM jIva avirati hoya je naNI te samaya, paranavAyuno . virati to zrA javanA Ayu lageM je. ema bAzamArgaNAdvAre pratyekeM pratyekeM guNagaNAM vivarIne khyaaN||26|| have te mArgaNA sthita jIvanA guNanuM taratamapaNuM yogajanya be. je laNI ATha karaNa karI karmane vicitrapaNe jIvane guNagaNAno neda be. tihAM karaNa ke0 yogavIrya jANavU sugama thAya, te jaNI guNagaNAM kahyAM. palI pannara yoga bAzaTha mArgaNAchAreM jihAM jeTalA saMjave, tihAM teTalA dekhADe je. // zratha mArgaNAsu yogAnAha // sacceara mIsa asacca, mosa maNa vaya vinavi AdArA // urakhaM mIsA kammaNa, zajogA kamma aNadAre // 27 // artha- tyAM prathama sace ke sata eTale sAdhane hetu te satya, yathA jIvAdika padArtha avyarUpeM nitya, paryAyarUpeM anitya, e jema anekAMtapaNe ciMtavavaM, te satyamanoyoga ane tethI zyara ke viparIta paNe ekAMtapaNe nitya vizvavyApi ityAdika ciMtava, te asatyamanoyoga. temaja sAcA vacananu AtmAne jomavaM, te satyavacanayoga. tathA asatyavacanasAthe zrAtmAnuM jomavU, te asatyavacanayoga, ane te asatyayogeM karI mIsa ke0 mizra eTale kAMzaeka satya ane kAMieka asatyapaNe, jema thA gAmamadhye daza jAyA tathA daza muvA, ahIMAM kAMza sAdhu kAMza jUtuM ciMtavaq, te satyAmRSAmanoyoga; ane tema bolavU, te satyAmRSAvacanayoga. tathA AmaMtraNA yAcanA, jema ke, he devadatta ! zrA amuka vastu lAvya, Ale, ityAdika je ciMtavaq tethI jinavacana virodhAya nahIM. mATeM jUTha paNa nahIM, ane ArAdhaka paNa nahI, eTale sAca paNa nahIM, te jaNI asaccamosa ke0 asatyAmRSAmanoyoga. ane e rIteM bole, te asatyAmRSAvacanayoga. e vyavahAranayamateM cAra mananA tathA cAra vacananA yoga hoya. ane nizcayanayamateM je zuddha. pariNAma vivadApUrvaka te prathama satya maNa ke0 manoyoga. bIjo mithyAtvAdika sahita je ciMtave, te asatyamanoyoga. emaja vaya ke0 e be prakAre je bolavU te eka satyava. canayoga ane bIjo asatyavacanayoga, trIjo satyAmRSAvacanayoga, cotho asatyAmRSAvacanayoga, evaM cAra mananA tathA cAra vacananA malI ATha yoga thayA. vijavi ke vai kriyazarIreM karI AtmAno vIryavyApAra te vaikriyayoga. te be nedeM . eka labdhijanya manuSya tathA tiryaMcane hoya, ane navadhAraNIya devatA tathA nArakInAM zarIra jANavAM. tenI sAthe zrAtmazaktinuM joDaq te bIjo baiMkriyayoga. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 4 AhArA ke0 cauda pUrvadharamuni potAnA mananA saMzaya TAlavAne tathA jinaruddhi devAne tuM sphaTika sarakhuM muMDha hAtha pramANa zarIra kare, te AhAraka zarIra. tenI sAthai zrAtmAnaM joma, zrAhArakazarIrajanya vyApAra, te AhArakayoga. uralaM ke0 zradArika zarIrane yogeM je jIvavyApAra te caudArikayoga jANavo. have tra yogane mIsA ke0 mizra karavA eTale aparyAptAvasthAyeM manuSya tiryaMcane kArmaNa sAthai mizra je audArikapujalajanyavyApAra te prathama dArika mizrayoga jAvo. e tathA devatA ne nArakIne aparyAptAvasthAyeM kArmaNasAyeM mizra je vaikriyapuGgala athavA manuSyAdikane uttarakhaikriya karatAM jyAMsudhI tenI paryApti pUrNa zra nathI, tyAMsudhI zradArika pujalasAyeM vaikriyapuGgala mizra hoya tethI thayo je jIvavIrya vizeSa te bIjo vaikriyamizrayoga jANavo. tathA AhAraka zarIra karatAM jyAMsudhI tenI paryApti pUrI karI nathI tyAMsudhI AhAraka pula audArikasAthai mizra hoya tajanya jIvavIrya vizeSa te trIjo zrAhAraka mizrayoga jANavo. tema AhArakazarIrane saMharatA paNa AhAraka mizrayoga hoya. kammaNa ke karmadalAyeM AtmapradezanuM malavuM, te kArmaNazarIra kahIyeM. teNe karI parajavAdikathI Agamanazakti te cotho kArmaNayoga. e cAra yoga mizranA tathA traNa pUrvekA je traNa zarIranA, evaM sarva malI sAta kAyAnA yoga thayA, tathA cAra mananA ne cAra vacananA, evaM paMdara yoga kahyA. koze je taijasa paNa zarIra be, teNe karI paNa jIvane tejolezyA mUkavA sevA dinuM kara tathA jojana pAcanAdika vyApAreM pravarttato bato taijasapaNe yoga kema na kahyo ? tihAM uttara kahebe ke, jIvane taijasazarIra, ane kArmaNazarIra sarvadA hoya. tethI kArmmaNayogamAMheja e lIdhuM, e nAva be. i jogA ke0 ema nAmI tathA svarUpathI e paMdara yoga kahyA. // have bAza mArgaNA dvAreM e paMdara yoga vivare be. // kamma hAre ke0 NAhArI mArgaNAyeM ekaja kArmaNayoga hoya. bIjA cauda yogeM varttato jIva, AhArI hoya chAne kArmaNayogeM varttato jIva ghaNAhArI hoya, tema AhArI paNa hoya, je jaNI prathama samayeM kArmaNayogeM khAhArI hoya // iti samuccayArthaH // 27 // nara gai piida tasa tapu, pracaku nara napu kasAya sammage // sanni lesA dAraga, java mai sukha udi pugi save // 28 // Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 artha-gatimAMde naraga ke0 1 manuSyanI gati, iMjiyamadhye parNidi ke05 paMceMjiya, kAyamadhye tasa ke0 3 trasakAya, yogamadhye taNu ke0 4 kAyayoga, darzanamadhye zracaraku ke0 5 acakudarzana, vedamadhye nara ke0 6 puruSaveda, tathA napu ke0 7 napuMsakaveda, kasAya ke0 kaSAyamadhye krodhAdika cAre kaSAya sevA, evaM agIbAra mArgaNA thaI. ane sammauge ke samyaktvamArgaNAmadhye dAyika ane dAyopazamika, e be samyaktvamAgaNA, evaM tera. sanni ke0 14 saMjJImArgaNA, balesA ke kRSNAdika bae lezyA, evaM vIza. thAhAraga ke0 21 zrAhArImArgaNA, nava ke 22 navyamArgaNA, jJAnamArgaNAmadhye mazsuahi'gi ke matijJAna, zrutajJAna ane avadhijhAna, e traNa mArgaNA, ane darzanamArgaNAmadhye phugazabdeM avadhidarzana, sAthe le. tethI avadhidarzana mArgaNA. evaM babIza mArgaNAdvAre savve ke sarve paMdare yoga saMjave, je jaNI manuSya paMceMjiyane sarva yogano saMjava De te mATe. zrahI AhArImArgaNAyeM koieka zrAcArya kArmaNayoga mAnatA nathI, je jaNI te " akammagA AhAragesu" ema pada kahe . to tenA mate zrAhAraka mArgaNAyeM eka kArmaNayoga na hoya, zeSa cauda yogaja hoya paNa te kema ghaTe ? je laNI rujugatiyeM AvIne jIva, upajavAne samaya kArmaNayoge thAhAra lIye . bIjo koza yoga tihAM nathI, te apedAyeM kArmaNayoga AhArI jIvane paNa hoya tathA nizcayanaye je grahavA mAMDyaM te grAM teNe audArika pujalAhAraNasamayeM audArikapujalamizra kArmaNapujalasAtheM hoya. tajanyazakti vizeSa te audArikamizra kahIye. tethI prathama samayeM audArikamizrayogI zrAhAraka hoya, paNa kArmaNayogI na hoya, evaM paNa na ghaTe. je jaNI prathama samayeM upajatuM kAryaja, ApaNuM kAraNa kema hoya ? jema ghamo upajato potAnuMja kAraNa na hoya, tema audArikamizra upajatoja potAnuM kAraNa kema hoya ? te jaNI jIva, prathama samaye kArmaNayogeM zrAhAra le te audArikapaNe pariNamAve, tevAreM bIje samayeM audArikA mizrayogI hoya. e vacana virodha nathI lAgato. panI tatvaM kevalIgamya. __tathA ahIMyAM paNa manuSyAdika audayika paryAyamukhyatAyeM jJAnAdika dAyopazamikaparyAya ane dAyikasamyaktve dAyikaparyAya tathA manuSya navAdika pAriNAmika paryAyamukhyatAyeM anedanayeM jIvajavya vivadAyoga, tihAM saMjave. e gAthAmAM babIza mArgaNAdhAre yoga kahyA, ane eka chAreM pUrvalI gAthAmAM yoga kahyA. e sarva sattAvIza ghAra thayAM // iti samuccayArthaH 20 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 501 tirivi ajaya sAsaNa, anANa javasama anava milesu // terAdAra gUNA, te urakhagUNa sura nirae // // . artha- tiri ke 1 tiryaMcagatimArgaNA, zani ke0 5 strIvedamArgaNA, ajaya ke0 3 aviratimArgaNA, sAsaNa ke04 sAsvAdanamArgaNA, anANa ke traNa ajJAnanI traNa mArgaNA, evaM sAta; javasama ke0 G aupazamika samyaktvamArgaNA, anava ke0 e anavyamArgaNA, misu ke0 10 mithyAtvamArgaNA,evaM daza mArgaNAdhAreM varttatAM jIvone viSe terAhAragRNA ke paMdara yoga, mAMdethI zrAhArakaThika hIna karatAM tera yoga hoya. tihAM kArmaNayoga, vATeM vahetAM be javane vacce jIvane hoya, tathA strIne kevala samu rAtamA pahele traNa samayeM hoya, tathA audArika mizrayoga aparyAptAvasthAyeM hoya. tathA audArikAdika agIyAra yoga paryAptAvasthAyeM hoya. tihAM vaikriya ane vaikiyamizra, e behu yoga tiryaMca uttaravaikriya kare, te apedAyeM kahyA . zeSa thAhAraka ane AhArakamizra, e be yoga cAritrane anAveM cauda pUrvI vinA na hoya. kemake te vinA zrAhArakalabdhi paNa na upaje, tethI e be yoga na hoya. tathA zrahIM strIveda kahyo te avyathI devo. je jaNI thahIM sarvasthAnake anyathIja vedanI vivakSA be, jo nAvaveda kahI to bAra upayoga je kahyA , te mAMhelA kevalajJAna zrane kevaladarzana e be yoga, jAvavedeM kema saMnave ? je naNI kevalI avedI be mATeM kema saMnave ? te jaNI ahIMyAM sarvasthAnakeM avyaveda kahyA be, tathA strIne cAritra hoya, paNa tulatA gAravabahulatAdika doSa jANavA. tethI strIne cauda pUrva jaNavaM niSedhyu be; tethI te vinA e thAhAraka ane thAhArakamizra, e be yoga, thAhArakalabdhi vinA na hoya, zeSa tera yoga hoya. tathA upazamasamyaktve paNa zuddha pariNAma be, te jaNI AhArakala bdhinuM prayuMjavU nathImAnatA, tethI tene AhArakayoga behu na hoya,tathA vaikiyayoga to devatA tathA nArakI gaMThIneda karato upazama samyaktva lahe, te vaikriyayogI hoya.e thapekSAyeM ahIM lIdhuM tathA kArmaNa ane vaikriya mizra, ebe yoga upazamazreNImAMheM kAla kare, te anuttara vimAnavAsI deva hAya to tene mate matAMtareM aparyAptAvasthAyeM upazamasamyaktva hoya. ema mAnatAM e be yoga saMjave. paNa audArikamizrayoga kyAhI paNa saMnavato nathI, je jaNI upazama zreNInuM upazamasamyaktva hoya, tihAM manuSya ane tiryaMcanu aparyAptapaNuM na saMjave. ane manuSya tathA tiryaMcane graMthineda paNa aparyAptAvasthAyeM na saMjave. tathA te upazamasamyaktveM mare paNa nahIM ke jethI je parajavatuM kahIyeM, ane kevalI vinA audArika mizrayoga aparyAptAvasthAyeMja hoya to upazamasamyaktveM audArikamizrayoga kema lAne ? te bahuzruteM vicAra tathA te graMthineda Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 SaDazItinAmA caturtha karmagrathaM. 4 karIne manuSya, upazamasamyaktva pAme tevAreM koi ekane vaikriyalabdhi hoya tethI vaikriyazarIra karatAM audArikamizra yoga hoya ne tethI manAya khalaM paNa te sikAMtamateM kaDaM be, paraMtu karmagraMthane mateM nathI mAnatA. mATeM e vAta kevalIgamya be. ane pUrvokta e daza mArgaNAmAMthI zeSa sAta mArgaNAyeM cAritra nathI, tethI tyAM to svanAveM AhArakayoga banne nathI. zeSa tera yoga hoya. teuralagUNasuranirae ke0 te pUrve kahyA je tera yoga temAhelAM audArikazarIra devatA tathA nArakIne nathI hotA, te mATeM audArika tathA audArikamizra,ebe yoga nArakIne na hoya, zeSa manoyoga cAra tathA vacanayoga cAra, vaikriya ne vaikriya mizra tathA kArmaNa, e agIyAra yoga hoya.te madhye kArmaNayoga paranavathI zrAvatAM devatA tathA nArakImAMhe upajatAM prathama samayalageM hoya, tevAra par3I jyAM lageM sarva paryApti pUrIna kare, tyAM lageM vaikriya mizra hoya, ane paryAptA thayA palI zeSa nava yoga saMjave. AhArakanA be yoga to tene cAritra nathI, te jaNI na hoya. ema e behu gatimArgaNAyeM agIyAra yoga kahyA. evaM sarva malI uMgaNacAlIza mArgaNAdhAre yoga kahyA // iti samucayArthaH // e|| kammuralajjgaM thAvari, te savinavi uga paMca iga pavaNe // a sanni carima vayajuJa, te vinavi gUNa cana vigale // 30 // artha- kammuralagaMthAvari ke0 thAvara, eTale gatithAvara, ahIM tejakAya paNa gatithAvaramadhye gaNIye je jaNI iMdhanAdika saMyoga vinA teukAya, sthAnAMtare na jAya ane vAyukAya to svazaktiyeM yojananA zatavaka jAya, mATeM te gati trasa kahIye. eTale e vAyukAya gatitrasa vinA zeSa pRthvI, apa, teja ane vanaspati, e cAra thAvarakAyane upajatAM eka kamma eTale kArmaNayoga hoya, valI ene aparyAptAvasthAyeM uralagaM eTale audArika mizrayoga hoya, ane paryAptA thayA paThI eka audArikayoga hoya. ema cAra mArgaNAbAreM eka audArika, bIjo audArikamizra ane trIjo kAmaNa, e traNa yoga hoya. te ke te pUrvokta traNa yogane saviuviyuga ke eka vaikriya ane bIjaM vaikriyamizra, e be yogeMsahita karIye tevAreM paMca ke pAMca yoga rahe, te gapavaNe ke e. keMjiya ane vAyukAyaneviSe hoya, temadhye kArmaNa ane audArikamizra, e be yoga vAyukAyane aparyAptAvasthAyeM hoya, tathA audArikayoga to mUlazarIranI apekSAyeM hoya, tathA bAdaravAyukAya, dhvajAne zrAkAreM uttaravaikriyarUpa kare, tihAM eka vaikriya Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 503 bIjo vaikriyamizra, e ve yoga hoya. evaM vAyuneM pAMca yoga hoya. te vAyaro ekeMdriya be, tethI e ekeMdriyamArgaNAyeM paNa ehija pAMca yoga saMjave. - sanni ke0 saMjJa mArgaNA eTale manarahita jIvane viSe va yoga hoya. te yAvI rIteM ke, pUrvai kahelA pAMca yoganI sAthai carima ke0 bello vayajutha ke0 vacanayoga eTale asatyAmRSAvacanayogeM yukta karIyeM, te vAreM ba yoga vAyukAyasahita saMjJI be mATeM hoya. kemake asatyAmRSA e yoga beMdriyAdika jIva paNa asaMjJI beteneM paNa hoya te apekSAyeM lIdhuM, tathA kArmmaNa ne audArika mizra, e ve aparyAptAvasthAyeM hoya. dArikaparyAptAvasthAyeM hoya. tathA vaikriyanA ve yoga vAyukAyane hoya. ema va yoga, manarahita jIvaneM hoya. dhod pUrvokta yogamAMhethI vijaviDugUNa ke0 vaikriya chAne vaikriyamizra, e be yoga UNA karatAM bAkInA cala ke0 cAra yoga, vigale ke0 vikaleMdriyaneM hoya, eTale beMdriya, teMdriya ne cauriM priya, e traNane vikaleMdriya kahIM yeM, jene pUrNa iMdriya tathA yoga na hoya, teneM vikaleM priya kahIyeM. tene vaikriyalabdhi na hoya tethI ve vaikriyayoga na hoya, zeSa cAra yoga hoya, temadhyeM kArmaNa ne audArika mizra, e ve yoga aparyAptAva - sthAye hoya. chAne dArika tathA asatyAmRSAvacana, e ve yoga paryAptAvasthAyeM hoya. ema cAre yoga beiMdriyAdika RNa mArgaNAdvAreM hoya. evaM ugaNapaJcAza mArgaNAne viSe yoga kA . // iti samuccayArthaH // 30 // kammuralamIsa viSNu maNa, vaya samai becdra caku maNa nANe // narala Duga kamma paDhamaM, tima maNa vaya kevala DugaMmi // 31 // artha - kamma ke0 eka kArmmaNa ane bIjo uralamIsaviNu ke0 zradArika mizra, ebe yoga vinA zeSa tera yoga va mArgaNAnA dvArane viSe hoya. te ba mArgaNAnAM nAma kahe be. maNa ke0 eka manayogI, vaya ke bIjo vacanayogI, samaya ke0 trIjo sAmAyika cAritra, beTA ke0 cotho bedopasthApanIyacAritrI, caraku ke pAMcamo catudarzanI, maNanANe ke0 baDo manaHparyavajJAnI, e va mArgaNAdvArane viSe kArmaNayoga na hoya. je jaNI kArmaNa yoga parajavathI AvatAM vAdeM hoya. tihAM to jIvane e manoyogAdika va na hoya, chAne kevalasamudghAta karatAM vacceM traNa samaye kArmaNayoga hoya, tihAM paNa mana ane vacana e be yoga na hoya, tathA tihAM cAritra to yathAkhyAta hoya paNa sAmAyaka ne bedopasthApanIya e be na hoya; ane darzana paNa tihAM kevaladarzana hoya paNa catudarzana na hoya. ane manaH paryavajJAna paNa na hoya For Private Personal Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tethI e mArgaNAdhAre varttatA jIva, kArmaNayogI na hoya, temaja audArika mizrayogI paNa na hoya, zeSa manoyoga cAra, vacanayoga cAra, vaikriya, vaikriyamizra, AhAraka, AhArakamizra ane audArika, e tera yoga hoya. evaM paMcAvana mArgaNA thaI. uralayuga ke audArika ane audArikamizra, e be yoga tathA trIjo kamma ke kArmaNayoga, e traNa kAyayoga ane paDhamaMtimamaNavaya ke pahelo ane behelo, e be manayoga tathA eja be vacanayoga eTale satyamanoyoga, asatyAmRSAmanoyoga, satyavacanayoga,asatyAmRSAvacanayoga.evaM e cAra yoga tathA pUrvalA traNa malIne sAta yoga te kevalagaMmi ke kevalajJAna ane kevala darzana, e be mArgaNAdvAre hoya, tihAM vedanIyAdika karmathI zrAyuHkarma thoDaM hoya, tevAreM tene sara kara vAne arthe kevalI kevalasamudaghAta kare, tyAM prathama samayeM zarIra pramANa jAmo evo uMco, nIco, lokapramANe maMga kare, tyAM audArika yogI hoya. bIje samayeM banne pAseM pasareM, tihAM lokArkavacce kapATaprAya hoya. tihAM eka audArika ane bIjo mizra e be yogI hoya, trIje samayeM be yoga labdhi prayuMje tethI maMthANAnI pereM cAra zreNI kare. cothe samaye aAMtarA pUre, pAMcame samayeM maMthAMtara saMhare, e traNa samaya kArmaNayogI hoya, ba samayeM maMtha saMhare, sAtame samayeM kapATa saMhare, e be samaya audArikamizrayoga hoya. AThame maMga saMhare tihAM audArikayogI hoya. e rIteM traNa kAyayoga nAvavA, tathA anuttara vimAnavAsI devatA saMdeha pUje, teno pratyuttararUpa avyarUpa mana pariName tevAre te devatAne sUkSma manojavya viSaya kare. evaM avadhijJAna, teNe karI te manojavya jANe, saMdeha Tale, ema avyamanoyoga kevalIne hoya. ane nAvamana kevalIne na hoya ane vacanayoga to upadezAdika ApatAM praznottara kahetAM hoya. e rIte sAta yoga kevalajJAnI ane kevaladarzanIne hoya. evaM sattAvana mArgapAhAra thayAM // 31 // maNavaya uralA paridA, ra sumi nava tena mIsi savinavA // dese savinavijgA, sakammurala mIsa ahakhAe // 33 // artha- maNavaya ke manoyoga cAra, ane vacanayoga cAra, uralA ke0 audArika kAyayoga eka, evaM nava ke nava yoga te parihAra ke0 parihAra vizukicAritra ane suhumi ke sUkSmasaMparAyacAritraneviSe lAne. zeSa ba yoga na hoya je jaNI e be cAritrane viSe vartamAna sAdhu hoya te labdhi prayuMje nahI, tethI vaikriyanA be yoga Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 505 ane thAhArakanA be yoga, e cAra yoga na lAne. kema ke parihAra vizuddhicAritravAlAne utkRSTuM zruta nava pUrva paryaMta hoya, ane thAhAraka zarIra to cauda pUrva vinA na hoya. valI vaikriyalabdhi prayuMjavAnI e cAritredhAjJA nathI tathA aparyAptAvasthArye kArmaNa ane audArikamizrayoga hoya, tihAM cAritra na hoya, ane kevalasamudghAtamadhye to yathAkhyAta cAritra hoya, tezrI samudghAta mizra to yathAkhyAta cAritre hoya, tethI te sa. mudghAtanI apekSAyeM paNa e be yoga e cAritraM na saMjave, zeSa nava yoga lAne. evaM jaMgaNazATha mAgeNAdvAre yoga kahyA. teumIsisaviDavA ke0 tehIja pUrvokta nava yogane vaikriyayogasahita karI tegareM daza yoga thAya, te samyaktva mArgaNAmadhye eka mizrasamakitamArgaNAyeM hoya, tihAM vaikriyayoga devatA tathA nArakIne mizraguNavANuM hoya tene vaikriyayoga hoya tathA mioM kAla na kare, tethI aparyAptAvasthAyeM mizra na hoya, tethI vaikriya mizrayoga na kahyo tathA vaikriya karavA samaya mizralabdhi na hoya athavA bIje kaze kAraNe vaikriyamizrayoga nathI kahyo, zrane behu thAhArakayoga to be cAritra nathI te jaNI na hoya, tathA mizraguNagANe jIva aparyAptA na hoya, tethI audArikeM mizrakAmaNa yoga paNa na hoya. evaM zATha mArgaNAdhAra yoga kahyA. desesaviuviDugA ke dezaviratimArgaNAyeM prathama kahelA nava yogane vaikriya tathA vaikriya mizra, ebe yogeMsahita kariyeM tevAreM agIvAra yoga hoya, tihAM vaikriyamizra e be yogeM labdhi prayuMje be, e apekSAyeM lIdhA, kemake dezavirati aMbamAdikeM labdhi prayuMjI ne, mATeM agIvAra yoga hoya, zeSa cAra yoga na hoya. evaM ekazaTha mArgaNAchAreM yoga kahyA. ___ sakammuralamIsabahakhAe ke te pUrvokta cAra mananA zrane cAra vacananA, evaM ATha yoga tathA navamo audArikakAyayoga, tene kArmaNa ane audArikamizra e be yogeM sahita karatAM agIdhAra yoga yathAkhyAtacAritramArgaNAyeM hoya. je jaNI te cAritri labdhi prayuMje nahI, tethI tene AhArakanA be tathA vaikriyanA be, evaM cAra yoga na hoya, ane audArikamizra tathA kArmaNa, e be yoga kevalasamudghAtamAhe hoya, kemake samudghAtanI vakhate e cAritra je. evaM bAza mArgaNAyeM yoga kahyA. iti samuccayArthaH // 3 // have bAzamArgaNAjhAreM bAra upayoga kahe . yogane zuja azunapaNe zunAzuna upayoga hoya te yoga nivarte, tevAreM AtmapradezanI calAcala maTe tevAreM zukopayogI jIva hoya, mATeM have mArgaNAne viSe upayoga kahe je // atha mArgaNApUpayogAnAha // Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 ti anANa nANa paNa cana, daMsaNa bAra jialakhaNuvauMgA // viNu maNa nANa kevala, nava sura tiri niraya ajesu||33|| * artha-tihAM prathama bAra upayoganAM nAma kahe je. tianANa ke0 matiajJAna, zrutazrAna ane vinaMgajJAna, e traNa ajJAna mithyAtvIne hoya, ane nANapaNa ke 1 matijJAna, 2 zrutajhAna, 3 avadhijJAna, 4 manaHparyavajJAna, 5 kevalajJAna, e pAMca jJAna, samyakdRSTine hoya. e zrApa sAkAropayoga ane canadasaNa ke anAkAropayoga te darzana kahIyeM; te cAra prakAreM be. 1 catudarzana, 2 acakudarzana, 3 avadhidarzana, 4 kevaladarzana, e cAra sAmAnyAvabodha, evaM vArajialakaNuvaDhaMgA ke bAra upayoga thayA. upayoga eTale vastunuM parichedaka prakAza, te pratye je upayogI hoya te naNI ene upayoga kahIyeM. e jIvanuM lakSaNa jIvasvajAva cetanArUpa jANavU. te upayoga be nedeM . eka sAkAra, bIjo anAkAra, tyAM pAMca jJAna ane traNa ajJAna, e thAune sAkAra kahIyeM, tathA cAra darzanane anAkAra kahIye. e bAra upayoganAM nAma kahyAM. have e bAra japayoga bAzaha mArgaNAdhAre vivare be. .. e bAra upayogamAthI viNumaNanANakevala ke manaHparyavajJAna ane kevalajJAna ane kevaladarzana, e traNa upayoga vinA zeSa nava ke0 nava upayoga te suratiriniraya ke suragati, tiryaMcagati ane narakagati, e traNa gatimArgaNA tathA ajaesu ke0 asaMyata eTale avirati samyakadRSTimArgaNA, e cAra mArgaNAdhAreM hoya, je jaNI e cAra mArgaNAyeM cAritra na hoya. tethI manaHparyavAdika traNa upayoga paNa na hoya. zeSa nava upayoga hoya. tyAM mithyAtvImAMhe traNa ajJAna, ane acalu tathA catu e be darzana, evaM pAMca upayoga lAne. ane samyakdRSTi devAdika cAra mArgaNAmadhye traNa jJAna, traNa darzana, evaM balAne. eka samayeM jIvane eka upayoga hoya.paNa eughamAtra kahyA // iti samuccayArthaH // 33 // tasa joa veasukkA, dAra nara paNidi sanni navi sabe // nayaNe arapaNa lesA, kasAya dasa kevala ugUNA // 34 // artha- tasa ke0 1 trasakAya, joza ke traNa yoga, evaM cAra. vetha ke traNa veda, evaM sAta, suka ke0 7 zukla vezyA, zrAhAra ke e AhArI mArgaNA, nara ke0 10 manuSyagati, parNidi ke0 11 paMceMjiyajAMti, sanni ke0 15 saMjhImArgaNA, navi ke 13 javyamArgaNA, e tera mArgaNAdvAre save ke0 sarve bAre upayoga pAmIye. je naNI e tera bola teramA guNagaNA sudhI hoya. ahIM zrAM traNa veda je kahyA De, te avyarUpa Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 507 lekhavA. je jaNI jilASArUpa jAvaveda be te to navamA guNagaNA sudhI be. tihAM to kevalajJAna ne kevaladarzana kema hoya ? je jaNI te kevala Dika zravedIne hoya te jaNI strI puruSAkArarUpa dravyavedeM bAra upayoga saMjave. nayaNezvara ke0 catudarzana ne itara eTale catudarzana, paNalesA ke0 zuhatrezyA to prathama kahI be. bAkI kRmAdika pAMca lezyA, kasAya ke0 cAra kaSAya, evaM agIAra mArgaNAdvAreM dasa kevala DuguNA ke0 kevalajJAna ne kevaladarzana hI na karatAM bAkI daza upayoga pAmIyeM, je jaNI e agIAra boleM kevalajJAna ane kevaladarzana na hoya. ahIM prathamanI lezyA traNa baDA guNavANA sudhI hoya, ane pAbalI be lezyA sAtamA guNaThANA lageM hoya, ane kaSAya dazamA guNagaNa lageM hoya, tathA cakSu catu, e ve bAramA guNaThANA lageM hoya. paNa terame guNaThANe e agara mArgaNAmAMhelo ko nathI ane kevala dvika to terame guNApeMja hoya te jaNI e ve upayoga na hoya // iti samuccayArthaH // 34 // cariMdi prasannA nA, eA idaMsa iga biti yAvari acaraku // ti nANa daMsaNa DugaM, anANa tigi navami Duge // 35 // artha - cariMdi ke0 1 cauriMDiyamArgaNA, sanni ke0 2 asaMjhI mArgaNA, e be mArgAdvAre anA ke0 matijJAna zrane zrutajJAna tathA DudaMsa ke0 cakkudarzana, ane catudarzana, evaM cAra upayoga hoya kema ke ene cakSu be tethI catudarzana hoya. tathA iga bitithAvari ke0 iMDiyamArgaNAmadhye ekeMdriya, beMdriya, teMdriya, e traNa tathA kAyamArgaNAmadhyeM pRthivyAdika pAMce yAvara, evaM ATha mArgaNAdvAreM be prathamanAM ajJAna ane eka acaraku ke0 catudarzana, evaM traNa upayoga hoya. kema ke emane catu nathI mATeM. ticanApadaMsaNaDugaM ke0 traNa ajJAna tathA catudarzana thAne catudarzana, evaM pAMca upayoga va mArgaNAdvAreM hoya te mArgaNAnAM nAma kahe be. annAtigi ke0 traNa ajJAnamArgaNA ajaba ke0 cothI avyamArgaNA ane miThaDuge ke0 pAMcamI mithyAtva tathA bahI sAsvAdana, evaM va mArgaNAdvareM pAMca upayoga pAmIyeM, je jI hAM samyaktva na pAmIyeM, tethI zeSa sAta upayoga na hoya // iti samuccayArthaH // 35 // kevala DugaM nipraDugaM, nava ti anANaviNu khai daMsaNa nANa tigaMde, si mIsi annANa mIsaMtaM // 36 // khAe || Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 artha- kevalagaM ke kevalajJAna Ane kevaladarzana, e be mArgaNAdhAreM nizrAgaM ke0 ehija be upayoga pAmIye. tethI nija hika kA, je jaNI zeSa ganasthika je daza upayoga be, te kevalIne na hoya. ___ have te bAra upayogamAhethI tithanANaviNu ke traNa ajJAna vinA zeSa nava ke0 nava upayoga, khazvagrahakhAe ke dAyika samyaktva ane yathAkhyAtacAritra, e ve mArgaNAdhArane viSe pAmIye. tyAM matijhAna, zrutajJAna, zravadhijJAna, manaHparyavajJAna, cakudarzana, acakudarzana ne zavadhidarzana, evaM sAta upayoga agIzrArame zrane bArame guNagaNe yathAkhyAtacAritra hoya te apekSAyeM sevA. ane kevalajJAna, tathA kevaladarzana, e be upayoga kevalInI apekSAyeM yathAkhyAtacAritra De mATeM levA. evaM nava upayoga hoya. virati jaNI ajJAna traNa na hoya. dasaNanANatigaMdesi ke eka kevaladarzana vinA traNa darzana ane mati, zruta ane avadhi, etraNa jJAna, evaM upayoga, dezaviratimArgaNAye pAmIye. virati jaNItraNa - zAna na hoya. tihAM ANaMdAdika zrAvakanI pereM avadhichika saMjave. misi ke tehIja upayoga mizramArgaNAyeM pAmIyeM, paNa eTaduM vizeSa je traNa jhAna te annANamIsaMtaM ke thAne karI mizra lekhakvAM. tihAM matijJAna, mati. jhAneM mizra ane zrutajJAna, zrutazrajJAne mizra, vijaMgazavadhijJAne mizra hoya. emaja traNa darzana paNa mizra levAM, evaM upayoga mizramArgaNAyeM pAmIyeM // iti smuccyaarthH||36|| maNa nANa caraka vajA, aNadAre tinni daMsa caunANa // cana nANa saMjamo vasa, ma veage udi dNse||37|| artha- maNanANacakuvajA ke manaHparyavajJAna ane catudarzana, e be varjIne zeSa daza upayoga, aNahAre ke anAhArakamArgaNAyeM pAmIye, je jaNI aNAhArakapaNuM vigrahagatiyeM tathA kevalasamudghAtamAMhe tathA sijhane hoya. tihAM manaHparyavajJAna ane cakudarzana e be na hoya. ahIM traNa jJAna ane traNa darzana sahita tIrthakarAdika avatare, temane aMtarAlagateM anAhArakapaNuM hoya tathA traNa ajJAna to, mithyAtvI vigrahagatiyeM upaje tene hoya, te apekSAyeM jANavA. eTale sijhanAM tathA kevalasamudghAtanAM kevalajJAna ane kevaladarzana e be upayoga tathA samaketadhArIne aMtarAlagateM matijJAna, zrutajJAna, ane avadhijJAna, e traNa upayoga ane mithyAsvIne matizrajJAna, zrutaajJAna ane vinaMgajJAna, etraNa, evaM u ane samyaktva Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 50e dhArIne tathA mithyAtvIne vATeM jAtAM zracakSudarzana ane avadhidarzana, e be hoya. evaM sarva malI daza upayoga pAmIye. - tinnidaMsacaunANa ke0 1 cakudarzana, 5 acakudarzana, 3 avadhidarzana, 5 matijJAna, 5 zrutajJAna, 6 avadhijJAna, 7 manaHparyavajJAna, evaM sAta upayoga, te thagyAramArgapAhAreM hoya tenAM nAma kahe . caunANa ke kevalajJAna vinA cAra jJAna mArgaNA chAra tathA saMjama ke cAra saMyamamArgaNA eTale eka sAmAyakacAritra, bIjuM dopasthApanIyacAritra, trIju parihAra vizuddhicAritra, ane cothu sUkSmasaMparAyacAritra, e cAra mArgaNA, evaM zrApa mArgaNAdhAra tathA uvasama ke navamI upazamasamyaktva mArgaNA, vezrage ke0 dazamuM vedaka eTale dAyopazamika samyaktva, e be samyaktvamArgaNA uhidaMseza ke agIthAramI avadhidarzana mArgaNA. evaM agIAra mArgaNAdhArane viSe cAra jJAna anetraNa darzana, e sAta upayoga pAmIye. ahIMyAM avadhidarzana mArgaNAne viSe mati ajJAnAdika traNa zrajJAna siddhAMta sammata , paNa kazA kAraNe pUrvAcArya niSedhyA te nathI jaNAtAM ? anyathA daza upayoga hoya. ahIMyAM yogamArgaNA jhAre matAMtara dekhADe 2 // iti smuccyaarthH|| ||hvetrnn yoga mArgaNA viSe jIvasthAna, guNasthAna, yoga ane upayoga zrAzrayIne matAMtara kahe je.|| pUrve yoga vivayA te anyayoga sahita zrathavA upayoga rahita ema sAmAnya kahyA. zahAM anya yogAMtarajAvinI nUtavat upacAranAnyena mukhyatArahita yogeM svamukhyatAyeM 1 jIvasthAna, 5 guNasthAna, 3 yoga, 4 upayoga, e cAra bola vivarI kahe . do tera tera bArasa, maNe kamA au ca ca vayaNe // cana paNa tinni kAe, jiaguNa jogovAMganne // 30 // zrartha-tyAM vacanayoga ane kAyayoga rahita kevala ekaja manayogane viSe saMjhI paMceMjiya paryApto, thane aparyApto, e do ke be jIvaneda hoya, ane ene caudamA guNagaNA vagara bIjA tera ke0 tera guNagaNAM hoya, tathA ene kArmaNa ane audArikamizra, e be yoga vinA bIjA tera ke tera yoga hoya, je naNI kevalasamudghAtAvasthAyeM prayojanane anAveM tyAM manoyoga na hoya. tathA upajatAM aparyAptAvasthAyeM paNa manoyogana hoya, ane kAmaNa tathA audArikamizra to tihAMja hoya. e mATeM ebe yoga manoyogIne na hoya, ane emanoyogIne viSe upayoga bArasa ke bAra kamA ke anukrameM maNe ke manoyogIne viSe pAmIyeM. Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 vacanayogI ne eTale manoyoga rahita kAyayogarahita kevala ekaja vacanayogane viSe 1 beMdriya, 2 teMdriya, 3 cauriMdriya, 4 asaMjJI paMceMdriya, e cAra aparyAptA chAne e cAra aparyAptA evaM a0 zrAva jIva neda hoya, ahIMyAM yogyatArUpeM vacanayoga levo anyathA beMdriya aparyAptAvasthAyeM jASAparyApti pUrI kazyA vinA vacanayogI kema hoya ? tathA tihAM eka mithyAtva ane bIjuM sAsvAdana, eDu ke0 be guNaThANAM pAmIyeM. kema ke e ATha jIvanedeM ve guNaThANAMja hoya. tethI be guNaThANAM kAM, tathA ene viSe 1 audArika, 2 audArika mizra, 3 kArmmaNa, 4 asatyAmRSA, evaM cala ke0 cAra yoga pAmIyeM. ane 1 matijJAna, 1 zrutazrajJAna, 3 cakkudarzana, 4 catudarzana, e ca ke cAra upayoga vayaNe ke0 vacanayogIne viSe pAmIyeM. 4 tathA manoyoga ne vacanayoga e ve yogeM rahita kevala ekaja kAyayogIne viSe ekeMdriya sUkSma ne bAdara te valI paryAptA ne aparyAptAnA ne karI ca ke cAra jIvaneda pAmIyeM. kema ke kevala kAyayoga eneja hoya, ane mithyAtva tathA sAsvAdana, eDuke0 be guNavANAM pRthivyAdikamAMhe samyaktva vamato devAdika avatare, te apekSAyeM hoya. tathA 1 zradArika, 2 caudArika mizra, 3 vaikriya, 4 vaikriyamizra, 5 kArmmaNa, evaM paNa ke0 pAMca yoga pAmIyeM, zrahIMyAM vaikriyazarIra vAyukAyanI apekSAyeM lIdhuM. tathA 1 matijJAna, 2 zrutajJAna, 3 catudarzana, e tini ke0 traNa upayoga kAe ke0 ekaja kAyayogane viSe pAmIyeM. e rIteM matAMtareM yogamArgaNAyeM jIvaneda, guNaThANAM, yoga, ane upayoga, e cAra bola anya AcArya kahe be. te kathA. eTale pUrve je yoga kahyA tihAM kAyayoga sarva jIvane ko. ane vacanayoga beMdriyAdika sarvane kahyo, ane manoyoga saMjJI paMceMdriyane ko. ne yahIMyAM matAMtareM anerA AcArya kahe be, je eka yoga hoya teneM bIjo yoga na kahIyeM, saMjJI paMceMdriyaneM manayoga be, tene vacanayoga kAyayoga nahIM. vikaleMdriya saMjJI paMceMdriyane vacanayogaja kaddevo. ane ekeMdriyane kAya - yoga kahIyeM. tene mateM e vAta kahI be // iti samuccayArthaH // 38 // have mArgAdvAre va lezyA kahete. je jaNI mArgaNAsthita jIvanI upayogazuddhi lezyAzuddhiyeM karI jAya tathA zubhayoga pravRtti paNa zubha upayogeM jAya. azubhayoga pravRtti azubha upayogeM hoya, te jaNI upayoga kA paDhI lezyA dvAra kahe be. basu sAsu savANaM, egiMdi prasanna nUdagavaNesu // paDhamA cauro tinnina, nAraya vigalaggi pavaNesu // 30 // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 511 artha-usulesAsu ke ba lezyAmArgaNAdvAre sagaNaM ke svasthAna te zrApa zrApaNI ekekI lezyA hoya eTale kRmalezyAmArgaNAyeM kRmalezyA ane nIlalezyAmArgaNAyeM nIlalezyA hoya, ema khakha mArgaNAyeM svasva lezyA ekekI hoya, egidi ke eka ekeMjiyamArgaNA, asanni ke bIjI asaMjhImArgaNA, nUdagavaNesu ke trIjI pRthavIkAyamArgaNA, cothI apakAyamArgaNA, pAMcamI vanaspatikAyamArgaNA, e pAMca mArgaNAchArane viSe paDhamAcalaro ke prathamanI cAra lezyA hoya, eTale kRma, nIla, kApota thane tejo, e cAra lezyA pAmIye. tyAM traNa lezyA sahejeM hoya ane cothI tejolezyA to pRthivI, apa ane vanaspatimAhe saudharma, irzAna devalokanA devatA cavIne zravatare, je jaNI te devatA potAnA navanI lezyA zeSa hoya, tenI sAthe cave tethI ekeMjiyAdika madhye tejolezyA pAmIyeM. tiniu ke kRpsa, nIla ane kApota, e traNa lezyA azuna pariNAmeM hoya. te nAraya ke narakagatimArgaNA tathA vigalaggi ke vikaleMjiyanI traNa mArgaNA ane pAMcamI agnikAyamArgaNA, tathA pavaNesu ke bahI vAyukAyamArgaNA, e mArgaNAjhAre e prathamanI traNa lezyA hoya. e bae mArgaNA sthita jIva azuna adhyavasAya sthAnakeM varte le te jaNI ene e azujalezyA traNa hoya, zeSa traNa zuja lezyA na hoya // 3 // adakhAya suhuma kevala, agi sukkA gavi sesa gaNesu // nara niraya deva tiriA, thovA du asaMkhaNaMta guNA // 40 // artha- zrahakhAya ke yathAkhyAtacAritra ane suhuma ke0 sUkSmasaMparAyacAritra, kevalAgi ke0 kevalajJAna ane kevaladarzana, evaM cAra mArgaNAdhAreM sukA ke0 zuklalezyA hoya, je jaNI ativizuka adhyavasAyasthAnake e varte, te naNI ene zeSa pAMca lezyA na hoya, ane bAvisesagaNesu ke zeSa ekatAlIza mArgaNAdhAreM 3 lezyA pAmIyeM, te ekatAlIza mArgaNAnAM nAma kahe be. deva, manuSya ne tiryaca, e traNa gatimArgaNA tathA eka paMceMjiyamArgaNA tathA traNa yoganI traNa mArgaNA, eka trasakAya mArgaNA, traNa vedanI traNa mArgaNA, cAra kaSAyanI cAra mArgaNA, evaM paMdara, sAta chAnanI sAta mArgaNA, pAMca saMyamanI pAMca mArgaNA, traNa darzananI traNa mArgaNA, evaM trIza; javya tathA ajavyamArgaNA, ba samyaktvanI mArgaNA, saMjhImArgaNA, thAhArakamArgaNA ane anAhArakamArgaNA; evaM ekatAlIza mArgaNAyeM bae lezyA hoya. ahIM jo paNa ajavyAdikane azubha pariNAma naNi azuddha lezyA kahIyeM, to paNa vyavahAreM zujayoga pravRttiyeM karI jainazuvya kriyAyeM karI navamA aveyaka sudhI pahoMce te jaNI ene paNa zuklalezyA kahIyeM. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 have e lezyAvaMtAdika jIva cauda mArgaNAdhAre vicAratAM kayA jIva kayA jIvanI apekSAyeM thomA tathA ghaNA athavA tulya hoya ? evo ziSyano saMzaya TAlavA ni. mitta navamuM alpa bahutva hAra kaheje. te kahetAM thakAM avyapramANAdikachAra paNa sugama thAya, te jaNI ekeka mArgaNAyeM alpa bahutva kahe . . tyAM prathama gatimArgaNAyeM sarva jIvathI nara ke manuSya gatinA jIva thovA ke thomA jANavA. tyAM garz2aja manuSyanI saMkhyAnA jaMgaNatrIza zrAMka lakhIyeM beMyeM. 7, e, 27, 1, 65, 51, 42, 6, 43, 37, 5e, 3, 54, 3e, 57, 336, eTalA thAMkanI saMkhyAyeM garz2aja manuSya jANavA, ane utkRSTapadeM tethI asaMkhyAtA saMmUrbima hoya. kema ke manuSya be prakAranA be. eka gaOja ane bIjA saMmUrchima, temAM saMmUrbima te gartaja manuSyanA mala mUtra zukra, zoNIta, mAMsa, parU, kalevara pramukha apavitra cauda sthAnakAdikathI upaje tene kahIyeM, te saMmUrDima yadyapi asaMkhyAtA De tathApi te adhruva be, je naNI tenuM zrAyu aMtaramuharttanuM hoya tathA dekhAya nahIM, ane tene upajavAno vIrahakAla jaghanyathI eka samaya tathA utkRSTazrI covIza muhUrta , tethI te kevAreM hoya ane kevAre nirlepa paNa thAya. eTale na paNa hoya, ane garbhajano viraha to naja hoya, te garbhaja to sadaiva hoyaja, te valI te saMkhyAtAja hoya paNa asaMkhyAtA na hoya, tyAM saMkhyAtAnA saMkhyAtA neda le. mATe te manuSya keTalA . tenuM prarUpaNa kare . ___ koiekarAzi, tehijarAzi sAtheM gaNIye tene varga kahIye. tyA ekano varga na hoya zrane beno varga cAra thAya, e prathama varga. ane cArano varga sola, e bIjo varga, zolano varga baseM ne upanna, e trIjo varga. eno varga pAMzaTha hajAra, pAMcase ne unIza thAya. e cotho varga. 42evaezae6 e pAMcamo varga. 144670407370e551616 e ho varga. te pAMcamA varga sAthai guNIyeM, tevAreM pUrvokta zrAMka thAya. te zrAMkanI saMkhyA sAta koDAkonI komAkomI, bANuM lAkha koDAkomI komI, ahAvIza hajAra koDAkoDI koDI, ekazo koDAkoDI komI, bAzaTha komAkoDI komI, ekAvana lAkha koDAkoDI, beMtAlIza hajAra koDA koDI, baseM komAkomI, teMtAlIza koDAkomI, sADatIza lAkha koDI, uMgaNazATha hajAra koDI, traNaze komI, copana koDI thane upara uMgaNacAlIza lAkha, paJcAza hajAra, traNaseM ne batrIza thayA. athavA ekane bannuvAra gaNAM bamaNAM karIyeM to paNa eTalIja rAzi thAya. e pannavaNAmAM kaDaM De, eTalA jaghanyapadeM garbhaja manuSya hoya zrane jevAreM saMmUrchima hoya te sAtheM gaNIyeM, tevAreM utkRSTapadeM asaMkhyAtA hoya. asaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 samaya thAya, eTale kSetrathakI sAta rAja pramANa ghanIkRta lokanI eka prdeshn| zreNI te zreNInA aMgulapramANa kSetrane viSe jeTalA AkAzapradeza hoya, tenuM prathama vargamUla trIjA vargamUlanA pradeza sAthai guNIyeM, te guNatAM jeTalA pradeza thAya, teTalA pradezanuM ekeka khaMmuka kalpIyeM. ahIM aMgulapramANa sUcIdetrane viSe zrAkAzapradeza asaMkhyAtA . paNa asatkalpanAyeM baseM ne uppanna kalpIyeM tenuM pahelu vargamUla zola thAya, ane bIju vargamUla cAra thAya, trIjeM vargamUla be thAya. e trIjeM vargamUla, pahelA vargamUla sAtheM guNatAM batrIza thayA, eTalA pradezanuM khaMmuka thayu. evA ekekA khemukeM e. keka manuSya apahAratAM jo eka manuSya adhiko hota, to samagra ekazreNI apaharAt, eTalA utkRSTa padeM saMmUrchima tathA garbhaja malIne manuSya thAya, te mATeM nArakI pramukha sarva thakI manuSya thomA jANavA. te manuSyathakI niraya ke nArakagatinA jIva asaMkhyAtaguNA adhika hoya, kAlathakI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNInA jeTalA samaya thAya, teTalA nArakI je. kSetrathakI pratarane asaMkhyAtame nAgeM asaMkhyAtI zreNInA jeTalA AkAzapradeza thAya teTalA . te kevI rIte-to ke, aMgulapramANa pratara detrane viSe jeTalI AkAzapradezanI zreNI hoya, tenA vargamUla asaMkhyAtA uThe. tyAM paheDhuM vargamUla bIjA vargamUla sAtheM guNIyeM, tathA asatkalpanAyeM aMgulapramANa pratarane viSe baseM ne bappanna zreNI , tenuM paheluM vargamUla zola, bIjuM cAra, te zolane cAreM guNatAM cozaTha thAya. te zreNI asaMkhyAtI jANavI. eTalI zreNInI paholapaNe sUcI ahIM grahaNa karavI, eTalI zreNImAMhe jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA nArakI be. te mATeM manuSyathakI asaMkhyAta guNA hoya. te nArakIthakI deva ke devatA asaMkhyAtaguNA hoya. te kevI rIteM ? to ke aMgulamAtra kSetranA pradeza- paheluM vargamUla tene asaMkhyAtame lAgeM jeTalI pradezanI zreNI, tenA jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA to asurakumAra devatA . teTalA valI nAgakumAra devatA De, yAvat teTalA stanitakumAra devatA . tathA saMkhyAta yojana pramANa AkAzapradezanI sUcIrUpa jeTale khaMmukeM karI ekeka vyaMtara apaharIyeM to ghanIkRta lokano mAMDAne zrAkAreM samagra pratara apaharAya, teTalA vyaMtara devatA be tathA baseM ne bappanna aMgula pramANa AkAzapradezanI sUcIrUpa jeTale khaMmukeM karI ekeka jyotiSI apaharIyeM, to ghanIkRtalokanoM samagra pratara apaharAya, teTalA jyotiSI devatA . tathA eka aMgulamAtra detranA pradezanuM trIjuM vargamUla tenuM dhana karIyeM, tathA bIjuM vargamUla trIjA vargamUlasAtheM guNIyeM, teTalI ghanIkRtalokanI eka pradezanI zreNInA Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 jeTalA pradeza hoya, teTalA vaimAnika devatA be. ema sarva navanapati, vyaMtara, jyotiSI, ane vaimAnika devatA malIne nArakIyakI asaMkhyAtaguNA . e rIteM muasaMkhA ke manuSyathakI nArakI ane nArakIyakI devatA, e be asaMkhyAtaguNA anukrameM eka bIjAthI jANavA. te devatAthakI tirizrA ke tiryaMca aNaMtaguNA ke anaMtaguNA be. kemake te tiryacAhe vanaspatinA jIva, nigodiyA te anaMtA . e anukrameM ahIM asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA neda , zrane anaMtA neda De mATe ukta virodha jANavA nahIM. e gatirnu alpabahutva kayu. iti smuccyaarthH||4|| paNa canati egiMdI, thovA tinni adiyA aNaMta guNA // tasa thova asaMkhaggI, na jalAnila ahia annNtaa||41|| artha-bIjI iMjiyamArgaNAmadhye sarvathI thovA ke thomA paNa ke0 paMceMjiya jIva, je jaNI sAtarAja pramANa ghanIkRta lokanI eka pradezanI sUcI zreNInA asaMkhyeya yojana koDAkomI pramANa tenA jeTalA zrAkAza pradezarAzi teTalA paMceMjiya jIva be, te thakI kAMieka adhikA jihAMsudhI bamaNA na hoya tyAMsudhI vizeSAdhika kahIye. teTalA cau ke0 cauriMghiya jIva, te thakI vizeSAdhika ti ke teMjiya jIva, te thakI vizeSAdhika 3 ke beMjiya jIva, e rIteM cauriMjiya, teMjiya ane priya, e tini ke traNa jIvarAzi ahiyA ke anukrameM eka bIjAthI adhikA adhikA jANavA, ane te beMjiya jIva thakI egiMdI ke ekeMjiya jIva, aNaMtaguNA ke anaMtaguNA jANavA.je jaNI ekejiyamAMhe vanaspatikAya Ave, te madhye nigodIAjIva paNa zrAvI gayA. mATeM te sarva trasazrI anaMtaguNA hoya. e bIjI iMjiyamArgaNAyeM alpabahutva vicAr2yA. have trIjI kAyamArgaNAmadhye tasathova ke sarvazrI thomA trasa kAyithA jIva je jaNI ghanIkRta lokanI asaMkhya yojana koTA koTI pramANanI pradezarA zipramANa trasa jIva je. te thakI asaMkhaggI ke agninA jIva asaMkhyAta guNA be, kema ke asaMkhya bokAkAza pradezapramANa be, te mATe. tathA tethI nUjalAnilaahitha ke0 pRthavIkAyithA jIva vizeSAdhika be. te thakI apakA yithA jIva, vizeSAdhika be. te thakI zranIla eTale vAyukAyithA jIva vizeSAdhika . e cAra kAyanA jIvanuM pramANa, sUtrane viSe asaMkhyAta lokAkAzapradeza pramANa avizeSe kaDaM . paNa asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA neda . temATeM alpabahutva ghaTe . tethakI valI vanaspati kAyanA jIva aNaMto ke anaMtaguNA jANavA, je naNI nigodIyA jIva anaMtA , mATeM. e trIjI kAyamArgaNAyeM alpabahutva kahyaM // iti samuccayArthaH // 41 // Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 maNa vaya kAya jogI, thovA prasaMkhaguNA aAMtaguNA // purisA yovA icI, saMkhaguNA prAMtaguNA kIvA // 42 // artha- have cothI yogamArgaNAmadhyeM sarva thakI maNa ke0 manoyogI jIva thovA ke0 thAmA jANavA. je jaNI saMjJI paMceMdriya jIva manoyogI hoya, te sarvathI stoka be. .te thakI vayaNa ke0 vacanayogI jIva, asaMkhaguNA ke0 zrasaMkhyAtaguNA jANavA. je beMdriya, teMdriya, cauriMdriya, asaMjJI paMceMdriya ane saMjJI paMceMdriya, e pAMca jIvarAzi sahu vacanayogI be, tethI asaMkhyAtA be. te mATeM te jelatAM asaMkhyAtaguNA hoya. te thakI kAyajogI ke0 kAyayogI jIva, aAMtaguNA ke0 anaMtaguNA be, je jaNI ekeMdriya nigodAdikanA anaMtA jIva paNa kAyayogI be. e cothI yogamArgaNAyeM alpabahutva kayuM. have pAMcamI vedamArgaNAmadhyeM purisAyovA ke0 sarva thakI puruSavedI jIva thomA jAvA, te thakI bI ke0 strIvedI jIva, saMkhaguNA ke0 saMkhyAtaguNAdhika jANavA. je jaNI devatA thakI devI batrIrUpeM adhika batrIza guNI adhikI hoya, zra manuSya kI manuSyaNI sattAvIrUpeM adhika sattAvIza guNI jANavI ne tiryaMca puruSakI ticI strI triguNI traNarUpeM adhika hoya. e rIteM strI puruSa thakI saMkhyAta guNI adhika jANavI. te thakI kIvA ke klIba eTale napuMsakavedI jIva, aNaMtaguNA ke0 anaMtaguNA jANavA. jejaNI ekeMdriya, vikaleMdriya, tathA saMmUrtima manuSyAne tiryaMca tathA nArakI, e sarva napuMsakavedI be. temAMhe ekeMdriyamAM paNa vanaspatinA jIva anaMtA be. mATeM anaMtaguNA kayA. e pAMcamI vedamArgaNAyeM alpabahutvakayuM // iti samuccayArthaH // 42 // mANI kohI mAI, lojI yadi maNanANiNo yovA // di prasaMkhA mai supra, pradicya sama saMkha vinaMgA // 43 // 515 artha-bI kaSAyamArgaNAmadhyeM sarvathakI stoka mANI ke0 mAnI jIva jANavA. je jI kodhAdika pariNamana kAlayakI mAnapariNamana kAla stoka be. te jaNI mAnI jIva stoka jANavA. tetha kI kohI ke0 krodhI jIva ahi ke0 vizeSAdhika be, je mAnapariNamana kAlathakI krodhapariNamana kAla vizeSAdhika be, mATeM. tethakI valI mAI ke0 mAyI jIva vizeSAdhika be, je jaNI ghaNA kAlaparyaMta mAyA bahula hoya, mATeM. tethakI lojI ke0 lojI jIva vizeSAdhika, je jaNI dazamA guNagaNAsudhI paNa loja hoya, te mATeM. e baDI kaSAyamArgaNAyeM alpabahutva ka. sAtamI jJAnamArgaNAmadhyeM maNanA piNothovA ke0 sarvastoka manaH paryavajJAnI jAevA. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 je jaNI sarvathakI thomA garmaja manuSya, temAMheM paNa cAritriyA thomA, valI cAritriyAmAhe paNa apramatta thomA, temAMhe paNa zakiprApta manaHparyavajJAnI stoka jANavA. tethakI valI uhi ke avadhijJAnI jIva asaMkhyaguNA, je jaNI manuSyathakI paNa samyakadRSTi devatA nArakI asaMkhyAta guNA be. tene to avadhijJAna je. te avadhijJAnIthI eka mara ke matijJAnI, bIjA suzra ke0 zrutajJAnI, e behu ahizra ke vizeSAdhika jANavA. je naNI devatA, nArakI, samyakdRSTine matyAdika traNa jhAna hoya, ane manuSya tathA tiryaMca samyakUdRSTine mati tathA zruta, e be jJAna hoya, ane avadhijJAnanI jajanA hoya, tethI vizeSAdhika kahyA; ane mati tathA zruta, e behu mAMho. mAMhe sama ke sarakhA jANavA. kema ke, e behu sAtheMja hoya mATeM. tethakI asaMkhavi. naMgA ke0 vinaMgajJAnI jIva, asaMkhyAtaguNA jANavA. je jaNI samyakadRSTi devatA tathA nArakIthI mithyAtvI devatA tathA nArakI asaMkhyAtaguNA . te sarvane vinaMgajJAna hoya, te jaNI mati, zruta, e behuthI vinaMgajJAnI asaMkhyAtaguNA jaannvaa.||iti smuccyaarthH||43|| kevalINoNaMtaguNA, ma sua annANiNaMtaguNa tullA // suhumA thovA paridA, ra saMkha ahakhAya saMkhaguNA // 44 // artha-te vinaMgajJAnIthakI kevalINoNaMtaguNA ke kevalajJAnI jIva anaMtaguNA jANavA. je jaNI siddhanA jIva, kevalajJAnI be. te deva tathA nArakIthI anaMtaguNA be. te kevalajJAnIthI valI mazsua annANiNaMtaguNA ke0 matiajJAnI ane zrutaajJAnI jIva anaMtaguNA , je jaNI simathakI paNa nigodiyA jIva anaMtaguNA be, te sahune matizrajJAna tathA zrutaajJAna je. tethI ane e behu mAMhomAMhe tujhA ke barAbara sarakhA be. kema ke jene matiajJAna tene zrutaajJAna paNa be, tethI e behu mAMhomAMheM sarakhA . jihAM zruta hoya, tihAM matipUrvaka zruta De, mithyAtvI jaNI ajJAna kahIye. e sAtamI jJAnamArgaNAyeM alpabahutva kayu. have AThamI saMyamamArgaNAmadhye sukumAyovA ke sUnasaMparAyacAritriyA jIva sarvathakI thomA je. je jaNI te utkRSTA to eka samayeM zatapRthaktva pAmIyeM, pRthaktva eTale bethI mAmIne nava paryaMta saMjhA jANavI. tethI parihArasaMkha ke0 parihAravizurucAritriyA saMkhyAtaguNA hoya. je jaNI te utkRSTA eka samayeM sahasra pRthaktva hoya, mATeM so thakI sahasa te dazaguNA thayA, te thakI valI ahakhAyasaMkhaguNA ke yathAkhyAtacAritriyA saMkhyAtaguNA hoya, je naNI te koTI pRthaktva utkRSTA hoya mATeM sahasrathI koTI daza sahasra guNI hoya // iti samuccayArthaH // 4 // Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 SaDazItinAmA caturtha karmagrathaM. 4 A samazya saMkhA, desa asaMkhaguNa'NaMtaguNa ajyaa|| thova asaMkha jurNatA, uhi nayaNa kevala acaku // 45 // artha-tethakI beyA ke bedopasthApanIyacAritriyA saMkhyAtaguNA jANavA. je jaNI te zatakoTI pRthaktva lAne, mATeM. tethakI valI samazya ke sAmAyikacAritriyA saMkhA ke0 saMkhyAtaguNA jANavA. kema ke te sahastrakoTI pRthaktva utkRSTA hoya, te vAste tathA te sAmAyikacAritriyAthI valI desa ke dezavirati jIva, asaMkhaguNa ke asaMkhyAtaguNA jANavA. jejaNI asaMkhyAtA tiryaMcane deza viratipaNuM hoya, tejaNI asaMkhyaguNA kahyA. tethakI valI ajayA ke0 thaviratijIva, zraNaMtaguNa ke anaMtaguNA jANavA. je jaNI prathamanA cAra guNagaNe varttatA jIva sarva avirati . temadhye nigodIA jIva anaMtA mithyAtvI te sarva avirati le. te jaNI anaMtA kahyA. e AThamI saMyamamArgaNAyeM alpabahutva khyu.| __ have navamI darzanamArgaNAyeM cAra darzanamAMhe hi ke avadhidarzanI jIva thova ke sarvathI stoka, je jaNI devatAdika avadhijJAnIne avadhidarzana hoya, mATeM. tethakI valI nayaNa ke cakudarzanI jIva, asaMkha ke0 asaMkhyAtaguNA hoya. je jaNI cauriMjiyAdikane tathA manuSya, tiryaMca paMceMjiyane ane mithyAtvI devAdikane paNa cahudarzana hoya te mATeM, tathA tethakI uNaMtA ke be anaMtA kahevA. eTale tethakI kevala ke kevaladarzanI jIva anaMtaguNA jANavA. je naNI sijhanA jIvone kevaladarzana be, ane te jIvo vasathakI anaMtaguNA . tethakI acaskU ke0 zracakudarzanI jIva, anaMtaguNA jANavA. jejaNI ekeMjiyAdikane paNa thacakudarzana be, te apekSAyeM levA. e navamI darzanamArgaNAyeM alpabahutva kaDaM // iti samuccayArthaH // 45 // pabANu puvilesA, thovA do'saMkhaNaMta doadiaa|| annavi ara thova'NaMtA, sAsaNa thovovasamasaMkhA // 46 // artha- have pahANupuvilesA ke0 dazamI lezyAmArgaNAyeM pazcAnupUrvI eTale zuklakhezyAthI mAmIne kRmalezyA lageM alpabahutva le. te dekhADe je. thovA ke sarva stoka zukkalezyAnA jIva, kema ke lAMtakathakI mAmIne anuttara vimAnavAsI devatA tathA akarmanUminA manuSya ane tiryaMca tathA ko saMkhyAtAyuvAlA manuSya tathA tiryacane zuklalezyA hoya, temATeM sarva thakI thomA kahyA. tethakI padmalezyAyeM varttatA jIva, asaMkhyAtaguNA jANavA. je naNI lAMtakAdika devoyI sanatkumAra, mAheMja, brahmadevalokanA devatA, asaMkhyAtaguNA be, tene padmalezyA hoya, tejaNI. tethakI tejolezyAnA jIva, asaMkhyAta guNA jANavA. je jaNI saudharma, IzAnanA devatA tethakI Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagrathaM. 4 saMkhyAtaguNA be, mATeM. e do'saMkhaguNA ke0 ve sthAnake asaMkhyAta guNA sevA. ane kelI eka pratimAM e be rAzinA jIva saMkhyAtaguNA adhika lakhelA be te sujhoyeM vicArI jonuM, tethI kApotalezyAnA jIva, aAMta ke0 anaMtaguNA jANavA. jejaNI nigodIcyA jIvane paNa kApotalezyA hoya, tethakI dohiyA ke0 ve sthAnakeM vizebAdhika kahevA. eTale kApotalezyA thakI nIlalezyAnA jIva, vizeSAdhika jANavA. jejaNI nIlalezyAvaMta nArakI pramukha temAMhe ghAlIyeM, tevAreM vizeSAdhika thAya. tethakI kamalezyAnA jIva, vizeSAdhika. kema ke ghaNA jIvane kamalezyA be, yadyapi nigodI jIvamAM traNe lezyA che, tathApi tyAM kRmalezyAnA jIva adhika, te mATeM. dazamI lezyAmArgaNAyeM alpabahutva kayuM. e 51 have virovatA ke0 agIdhAramI javyamArgaNAmadhyeM ajavya stoka, je. jaNI anavyajIva jaghanya yukta cothe anaMte be. tejaNI tethakI itara je javya jIva te anaMtaguNA jANavA. jejaNI anaMtakAleM paNa teno aMta nahIM Ave eTalA javya jIvo be, jopaNa sadA muktimArga vaheja be topaNa ko vAreM navyajIvathakI zUnya loka thaze nahIM. e javyamArgaNAyeM alpabahutva ka. ve bArama samyaktvamArgaNAmadhyeM sAsaNathovA ke0 sAkhAdanI jIva, sarva thakI stoka, kesa ke eguNaThANe upazamasamyaktvathI paDatAM koieka jIva hoya, te jaNI. tethakI uvasamasaMkhA ke0 yopazamika samyakadRSTi jIva, saMkhyAta guNA jANavA. je jaNI keTalAeka na paNa paDe, tenI apekSAyeM jANavA // 46 // mIsA saMkhA vega, prasaMkha guNa khai mitra prAMtA // sanni ra yovaNaMtA, aNadAra yoveara asaMkhA // 47 // artha - te pazamika samyakadRSTizrI mIsAsaMkhA ke0 mizradRSTi jIva saMkhyAtaguNA jANavA. kema ke samyaktvathakI paNa jIva, mizra zrAve ne mithyAdRSTi jIva paNa mi yAve, te vAste. have te mizradRSTithakI veAga ke0 kSAyopazamika samyakadRSTi jIva, saMkhaguNa ke0 saMkhyAtaguNA be. je jaNI teno sthitikAla asaMkhyAtaguNo be, kema ke utkRSTa bArAha sAgaropama jAjerA vedakasamyaktveM jIva rahe be. te chApekAyeM kahyA, te thakI kharA mitratA ke0 eka hAyakasamyaktvI tathA bIjA mithyAdRSTi, e be anukrameM eka bIjArthI anaMtaguNA kaDevA, eTale kSAyopazamikathakI kAyikasamyakadRSTi jIva, anaMtaguNA be. jejaNI siddhanA jIva anaMtA be. tene e samyaktva be te apekSAyeM kahyA, te thakI mithyAtvI jIva anaMtaguNA be. jejaNI Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 51 nigodI jIva siddhathI paNa anaMtaguNA be. te sarva mithyAtvI be. e bAramI samyaktvamArgaNAyeM pabahutva kayuM. sannatA ke saMjhI saMjJI mArgaNAmAMhe saMjJIya jIva thomA, jejaNI gaja manuSya, tiryaMca, devatA ne nArakI, e jIva sanniyA be, te thakI itara jesana ekeMdriyAdika jIva be, te anaMtaguNA nigodIcyA jIvanI apekSAyeM d. e teramI sannimArgaNAyeM alpabahutva kayuM. have hArathoveara asaMkhA ke0 AhAraka mArgaNAyeM AhArI ane zraNAhArI jIvAMNAhArI jIva stoka, jejaNI vigrahagatiyeM varttatA traNa samaya lageM jIva hArI hoya, tathA siddhanA jIva aNAhArI be. te apekSAyeM kahyA. tathA te thakI hArI jIva saMkhyAtaguNA jANavA. jejaNI jo paNa anaMtA jIva be, to paNa AyuHsthiti asaMkhyAta samayanI hoya, tihAM ekeka samayotpanna jIva anaMtA hoya, tathApi zrasaMkhya samayotpanna jaNI asaMkhyAtaguNA kayA. jo paNa siddhanA jIva anaMtA hArI ve to paNa nigodIkhAnA anaMtA Agala siddhanuM anaMtu koi lekhAmAM nathI tethI zrasaMkhyAtaguNA hoya. e cauda mArgaNAyeM alpabahutva kahyuM // 47 // have cauda guNasthAnakeM jIvasthAnAdika daza bola vicAre be. jejaNI mArgaNAsthitajIvaguNasthAnakazUnya na hoya tethI vizeSAdezeM mArgaNAne guNaThANe jIva dAdika daza bola kahe be. tihAM prathama guNaThANAne viSe jIvaneda kahe be. // atha guNasthAneSu jIvanedAnAda // saba jiprANa mice, saga sAsaNi paNa apa sanni DugaM // samme sannI vido, sesesu sanni pAtto // 48 // artha- saba jimiche ke0 tihAM prathama mithyAtvaguNagANe ekeMdriyAdika caude jIvaneda sarvapAmIyeM. kema ke sarva jIvanedeM mithyAtvIpaNuM avazya hoya, tejaNI. sAsa bIje sAkhAdanaguNaThANe saga ke0 sAta jIvasthAnaka pAmIyeM. tenAM nAma kahe veM. ekeMdriya bAdara, beMdriya, teMdriya, cauriMDiyaM, ane asaMjJI paMceMdriya. e paNa ke0 pAMca kara paryAptA ane sanni paMceMdriya paryApto tathA aparyApto, e sannigaM ke0 veda sannidhAnA evaM sAta hoya. eTale ekeM priyAdikamadhyeM samyaktva vamato jIva avatare, tethI aparyAptAvasthAyeM sAkhAdanaguNaThAeM hoya, ane saMjJI paryAptAne graMthinedathI parutAM sAsvAdana hoya. tathA sammesannI Duviho ke0 cothe avirati samyakadRSTi guNaThANe sanni paryApto tathA aparyApto e ve neda hoya, kema ke samyaktvasahita yAvI avatare. te saMjJi karaNaparyApto hoya, e pUrvokta traNa guNa For Private Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 gaNAthI sesesu ke zeSa rahyAM je agIzrAra guNagaNAM tene viSa sannipajatto ke sanniparyAptAno ekaja neda hoya. // 4 // // have cauda guNagaNe yoga kahe . // // atha guNagaNeSu yogAnAda // miba ugi ajai jogA, dAra gUNA apuva paNagena // maNa vaya urakha savinavi, mIsI savinavi uga dese // e|| artha- migi ke mithyAtva zrane sAsvAdana, e be guNagaNA ane trIjuMajaya ke avira tisamyakdRSTi, e traNa guNagaNe jogAhAragRNA ke thAhAraka ane thAhArakamizra e be yoga na hoya. bIjA tera yoga hoya. tihAM kArmaNa ane audArikamizra e be yoga, aparyAptAvasthAyeM manuSya tathA tiryaMcane hoya, ne vaikriyamizra e eka yoga, devatA nArakIne aparyAptAvasthAyeM hoya, zeSa mananA cAra, vacananA cAra, audArika ane vaikriya, e daza yoga, paryAptAvasthAyeM hoya, ane cAritra, e traNa guNagaNe nathI telaNI thAhArahika na hoya. tathA apuvapaNageu ke apUrvAdika pAMca guNagaNAM eTale apUrvakaraNa, bAdarasaMparAya, sUkSmasaMparAya, upazAMtamoha ane vINamoha, e pAMca guNagaNe maNa ke mananA cAra yoga, tathA vaya ke vacananA cAra yoga ane urala ke0 audArika, e nava yoga pAmIyeM. e apUrvAdika pAMca guNagaNe ativizuddha cAritrajaNI vaikriya tathA zrAhAraka zarIra na kare, tethI tenA cAra yoga ene na hoya. zrahIMyAM aparyApto na hoya mATe audArikamizra ne kArmaNa, e be yoga paNa na hoya. zeSa nava yoga hoya. ane mIsI ke trIje mizraguNagaNe savinA ke0 te pUrvokta nava yogane vaikriya sahita karIyeM, tevAreM daza yoga hoya. jenaNI devatA tathA nArakIne paNa mizraguNagaNuM hoya tethI tene vaikriyayoga paNa hoya. tathA dese ke0 dezavirati nAmeM pAMcameM guNagaNe savinavipuga ke0 pUrvokta nava yogane vaikriyadhika sahita karIyeM, tevAreM agIyAra yoga hoya, tihAM eka vaikriya ane bIjo vaikriya mizra, e be yoga labdhipratyaya hoya, tejaNI manoyoga cAra, vacanayoga cAra, audArikayoga eka, ane vaikriyayoga be, evaM agIvAra yoga hoya // iti samuccayArthaH // 4 // sAdArajaga pamatte, te vinavAdAra mIsa viNu zare // kammura khaDgaMtAzma, maNa vayaNa sajogina ajogi||50|| Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 521 artha-e pUrvokta zrIdhara yogane sAhAraDuga ke0 AhAraka ane AhAraka mizra yoga sahita karIyeM, tevAreM pamatte ke0 pramattasaMyatanAme baDe guNagaNe hoya, kema ke AhArakanA be ne vaikriyanA ve, evaM cAra yoga labdhipratyayeM hoya. tihAM labdhi prayuMjatAM pramatta hoya, tejaNI. te vijavAhAramIsaviNu ke0 tehIja tera yogamA thI eka hAraka mizra ane bIjo vaikriyamizra, e ve yoga apramattaguNaThANe na hoya. je jaNI e ve yoga vaikriya tathA AhAraka prAraMbhatAM hoya, tihAM to labdhi prayuMje tevA pramatteM hoya, paNa zrapramatteM labdhinuM prayuMjavuM nathI tethI pramatteM hoya, paNa ebehu zarIra batAM zrapramattapaNaM zrAve te apekSAyeM vaikriya ane AhAraka e be yoga kA, chAne enA mizra na hoya. mATeM e be vinA are ke0 pramattayI ittara je pramatta guNAeM tene viSe agIyara yoga hoya, kammuralaDuga ke0 eka kArmaNa bIjo dArIka mizra, e dvika tathA tAimamaNavayaNa ke aMtAdima eTale dhuralA ane belA e be mana yoga ane eja be vacanayoga, eTale satyamanoyoga ane asatyAmRSAmanoyoga, valI eja be vacananA yoga, evaM sAta yoga, sajogi ke0 sayoginAmA terame guNaThANe hoya. tihAM manoyoga anuttara vimAnanA devatA jevAreM saMdeha prazna pUbe, tevAreM uttara yApavA nimitteM tehIja rUpeM manodravya pariNamAve tidAM manoyoganuM kArya paDe zrane vacana yoga dharmadezanA kArya kAleM hoya, ane zraudArikamizra tathA kArmaNa e ve yoga kevalasamudghAtamAMde hoya ne zradArikayoga mUla hoya. joga ke yogI guNaThANe capalatA TalI te mATeM eke yoga na hoya. // 50 // have cauda guNaThANe bAra upayoga vivare Dhe, je jaNI guNasthAnaka vizuddhe varttato jIva, vizuddhayogeM karI upayoga zuddhi pAme. te jaNI yoga kahyA paDhI upayoga kahe be. // atha guNaThANeSUpayogAnA || ti nADu daMsAima, Duge ajaya desi nANa daMsa tigaM // masi mIsa samA, jayAi kevala 5 aMta Duge // 51 // artha - tinA ke zrajJAna ane DuDuMsa ke0 catudarzana ne acatudarzana, e be darzana. evaM pAMca upayoga, imaDuge ke0 zrAdima be guNaThANe hoya, eTale mithyAtva ane sAsvAdana e ve guNaThANe pUrvokta pAMca upayAga hoya, ane ajaya ke0 zraviratinAme cothe guNa tathA desi ke0 deza viratinAmeM pAcameM guNaThANe nAgadaMsatigaM ke0 mati, zruta ne avadhi, etraNa jJAna, ane cakSu, zracatu ane avadhi, e traNa darzana, evaM ba upayoga hoya. dezavira timAM manaH paryavajJAna, kevalajJAna ne kevaladarzana, e traNa 66 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 upayoga na hoya, tathA e guNagaNe rahelA jIva, mithyAtvI na hoya, mATeM ene traNa zrajJAna paNa na hoya. evI rIteM u upayoga na hoya. te mIsimIsa ke teja traNa ajJAna sAtheM mizra thaekhA evA traNa jJAna tathA temaja traNa darzana, evaM u upayoga mizraguNagaNe lAne. kema ke jene samyaktvAMza bahula hoya tene jhAnAMzabAhulya hoya, ane jene mithyAtvAMza bahula hoya tene ajhAnabAhukhya hoya. ahIMbA mizraguNagaNe je avadhidarzana kaDaM te siddhAMtane abhiprAyeM jANavU, paNa kArmagraMthikanA aniprAyeM na jANavU. samaNA ke te pUrvokta u upayogane manaHparyavajJAna sahita karIyeM. eTale cAra jhAna ane traNa darzana, evaM sAta upayoga jayA ke pramattAdika eTale pramattaguNagaNAthI mAMmIne bAramA kSINamohaguNagaNA sudhInAM sAta guNagaNe varttattA jIva, sarva virati hoya tethI ene manaHparyavajJAna paNa lAne, mATeM sAta upayoga hoya ane aMtage ke sayogI ne ayogI, e aMtanA be guNagaNe kevala ke0 kevalajJAna ane kevaladarzana, e be upayoga hoya, zeSa daza upayogI gadmasthika te ihAM na hoya. ||iti smuccyaarthH||51|| have sUtrasammatapaNe keTalAeka bola thahIMyAM karmagraMtheM nayI mAnyA, te dekhADe . sAsaNa nAve nANaM, vinaba gAhArage urala missaM // negidisu sAsANo, nehAdi gayaM sua mayaMpi // 5 // artha-sAsaNajAvenANaM ke sAsva dananAve sAsvAdanaguNagaNe sAsvAdanasamyakadRSTi jaNI siddhAMtamAhe mati ane zrutajJAnI paNa kahyA . eTale beMjiyAdika vikaleMjiyamAM upajatA jIva sAsvAdanapaNe jJAnI kahyA . teja karmagraMthAniprAyeM jJAna nathI kaDaM. teno e aniprAya je sAsvAdanapaNuM samyaktvathI paDatAM hoya , te mithyAtvane sanmukha ne mATeM malInasamyaktva le. tethI tyAM jJAna paNa malIna De mATeM ajJAnaja kahyu. tathA pannavaNA ane jagavatI pramukha sUtrane viSe vijavvagAhArage ke vaikriya ane AhArakazarIravAlAne eTale labdhipratyayika vaikriya zarIra ane thAhArakazarIrane prathama prAraMjakAleM uralamissaM ke vai kriyapujala audArika sAtheM mizranAva mATeM audArika sAtheM mizra hoya, tethI te yoganuM nAma audArikamizra zrIsijhAMtane viSe kaDaM be. te karmagraMtheM aMgIkAra na kahyu, ane karmagraMthane abhiprAyeM to labdhijanya zarIrane mukhyatAjaNI vaikriya vaikriya mizra kA, tathA zrAhAraka AhArakamizra kahyu paNa audArikamizra na kahyu, teno hetu zrAma De ke je guNapratyayika labdhine balava Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 523 ttarapaNe karIne je zarIra karavA mAMDe te zarIranuM balavattarapaNuM hoya. te mATeM ene prAraMjakAleM tathA parityAgakA paNa vaikriyamizra ane AhArakamizra kahyAM.. tathA nagidisusAsANo ke siddhAMtane viSe ekejiyamAMhe sAsvAdanapaNuM nathI kaDaM. sAsvAdanI jIva ekejiyamAMhe na upaje, ane karmagraMthavAle ekeMjiyamAMDe sAsvAdanapaNuM karvA De eno hetu kAMza jaNAto nazrI; je siddhAMteM spaSTa nA kahI , te karmagraMthavAle zrAdahyu e tatva, kevalI jANe. nehA higayaMsuzramayaMpi ke e traNa bola sarva sUtre mAnyA paNa enuM ahIM grahaNa nathI kaDe. ityrthH|| __tathA valI ahIMyAM gAthAmAM to nathI kaDaM paNa evI rIteMja sijhAMtamAhe mithyAtvAdika traNa guNagaNe avadhidarzana anizcayapaNe kaDaM be, kema ke vinaMge mithyAtvajJAnajaNI vastuno nizcaya na kahyo. avadhidarzana nathI sAmAnyAvabodhajaNI vastuno nizcaya na hoya tethI e banne jUdA kharA, paNa ekarUpa jaNI pUrvokta traNa guNagaNe e be upayoga hoya, ema kaDaM zrane karmagraMthane mateM cothe guNagaNe samyakdRSTine avadhidarzana hoya, paNa prathamanA traNa guNagaNe avadhidarzana na hoya ema kahyu, ane zrInagavatI, pannavaNA tathA jIvA jigamapramukha sUtramAhe pahelA guNagaNAthI mAMgIne bAramA guNagaNA sudhI avadhidarzana hoya, ema kaDaM be. ane ahIM karmagraMthane mateM vighnaMgAnIne avadhidarzana na hoya, ema mAnIne cothA guNagaNAthI bAramA paryaMta avadhidarzana hoya ema karyu. . temaja valI siddhAMtane mate graMthineda karatAM, prathama dAyopazamika samyaktva pAme ane karmagraMthanA mateM prathama aupazamika samyaktva pAme. ema matanneda le. paNa ahIM siddhAMtamata zrAzrayo nathI, ane kArmagraMthika mata Azrayo be. mATeM emAM kA virodha na jANavo // iti samuccayArthaH // 5 // have cauda guNagaNe lezyA kahe . je jaNI upayoga sudhI lezyA sudhIyeM hoya te jaNI upayoga kahyA; panI khezyA kahe . // atha guNasthAneSu vezyAmAha // su savA tena tigaM, igi basu sukkA ajogi alesA // baMdhassa miDa avirai, kasAya jogatti cana dek|| 53 // artha-usu ke mithyAtvadhI mAmIne pramattalageM ba guNagaNAneviSe sabA ke0 sarva kRmAdika bae lezyA hoya, tejatigaM ke tejolezyA, padmalezyA ane zuklalezyA, e traNa khezyA. igi ke eka apramattanAmeM sAtamuM guNagaNuM, tihAM eka pUrvapratipanna Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tathA bIjo pratipadyamAnaka tene hoya, ahIM prathamanI kRSlAdika traNa bezyA na hoya, kema ke ahIM thArta zrane rauSa, e ve dhyAna na hoya, ahIM vizuddhapariNAmeM dharmadhyAna tathA zukladhyAnano pahelo pAyo hoya, ane basu ke zrApamA guNagaNAthI mAMmIne teramA paryaMtanAM ba guNagaNAM viSe sukkA ke eka zuklalezyAja hoya, kemake ahIM ativizuddha pariNAma hoya, te naNI tathA ahIM pratyeke ekekI lezyAnA tIvamaMdapaNe adhyavasAyanAM sthAnaka paNa asaMkhyAtAM tIvamaMdapaNe hoya, tethI zuklalezyA maMdapaNe pahele guNagaNe hoya, ane tIvrapaNe terame guNagaNe hoya, temaja kRtakhezyA tIvrapaNe pahele guNagaNe hoya, zrane maMdapariNAmeM bahe guNagaNe hoya, mATeM e vAtamAM virodha nathI; tathA thajogizraddhesA ke ayogI guNagaNe yogane ajAveM lezyA na hoya jejaNI yogapravRtti te lezyA kahIye. te mATeM yogane anAveM e paNa pravRttipaNe na hoya. ema cauda guNagaNe lezyA kahI. te lezyA kaSAyodaya sahita yogapravRtti tethI baMdhano hetu hoya, tethI kaSAya ane yoga, te madhye yogeM karI prakRtibaMdha tathA pradezabaMdha kare ane kaSAyeM karI sthitibaMdha tathA rasabaMdha kare, te jaNI lezyA kahIne have baMdhahetusaMkhyA kahele. ___baMdhassa ke jJAnAvaraNIyAdika karma bAMdhavAnAM mUla cAra kAraNa be. tenAM nAma kahe . miha ke eka mithyAtva eTale viparItaruci, tatvArthanI aruci, kadAgraharUpa te mithyAtva. bIjo mana, vacana, ane kAyAnA malInayogathI je nivRttino anAva, te avira ke aviratipaNuM kahIye. trIjo kasAya ke kaSAya cAritramohanIya, cotho joga ke yoga traNa pUrva kahyA te ticaudeU ke iti e cAra mUla baMdhahetu kahyA. ahIM koI kadeze ke pramAdapaNuM pAMcamuM zrAzrava, siddhAMteM kaDaM be, te ahIM kema na kayu ? tene uttara kahe ke, mada viSayAdikarUpa je pramAda , te paNa avira tinAmA AzravamAMhe aMtanave . ane kaSAya to ahIM paNa jUdA kahIne nAmaja kahyA tathA vikathAdika sahayogamAhezrAvI gayA.ematraNa baMdhahetumAheaMtarnave be tethI pramAda jUdo na kahyo. ema karmabaMdhanA mUlahetu sAmAnya baMdhanAM kAraNa cAra kahyAM. 53 // have e mUla cAra baMdhahetunA uttara neda sattAvana kahe . // anigadiza maNanigadizrA, ninivesia saMsaztra maNAnogA // paNa miDa bAra avirai, maNa karaNA'niamu ujiavado // 54 // artha- ajigahizra ke prathama aniyahita eTale guNa avaguNa vicAsyAvinA je mata grahaNa kayuM tehIja narbu jANe ane bIjAnI niMdA kare, kahe ke amArA vaDerA Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 535 karatA hatA te zrame paNa karIzu. ityAdika parIkSA kasyAvinA je potAnA dharmano kadAgraha hoya te prathama anigrahItamithyAtva jANavU. ane bIju maNa nigahizra ke0 jeNe karI sarva darzana jalA ema kahe paNa ko vizeSapaNuM jANe nahIM evo koeka madhyastha pariNAme guNa avaguNanI parIkSA kare nahIM te bIjaM ananigrahIta mithyAtva jANavU. trIju aninivesizra ke aniniveza eTale potAno bola thApavAne arthe sUtra artha maraDe, kuyukti mAMDe, jema goSTAmAhila ninhava karmajIvano saMbaMdha kaMcukanI pereM kahetAM thakAM tene urbalikApuSpamitra aneka prakAre samajAvyo niruttara kasyo, to paNa teNe potAno hala makyo nahIM, e trIjuM aninivezikamithyAtva jANavU. cothu saMsaztra ke0 sAMzayikamithyAtva eTale jinokta tatvane viSe saMzaya dharato rahe eTale gurugItArthanI sAmagrI batAM paNa manamAM vicAre je huM jo pUbIza to rakhe muMjane guru ajJAnI jANaze ? ema jANIne gItArtha gurune pUche nahIM, saMzayavaMta thakAM, tathA avizvAsI thako rahe, tene cothu sAMzayika mithyAtva kahIyeM. zrane pAMcamuM maNAjogA ke anAjoga mithyAtva eTale jethakI koi paNa darzana muMDaM nava~ na jANe, jema mULa pAmelo manuSya kaDuno rasa tathA zAkarano rasa vizeSa na jANe, tenI pereM je ekeMjiyAdika jIvo le te tatvAtatva na jANe, mATeM e saha anAjogika mithyAtvavaMta . e pAMcamuM mithyAtva kaDaM. paNa miTha ke e pAMcaprakAranAM mithyAtva kahyAM. have bAra ke bAra nedeM avira ke avirati kahe . prathama maNa ke0 mananI avirati te zrAvI rIteM ke manane viSe hiMsAdikano saMkalpa karavo, te karmabaMdhano hetu be. evaM jANIne paNa manane na saMvare. te mananI thavirati. temaja karaNa ke pAMca iMghiyanA viSayane saMsArahetu jANIne paNa potapotAnA viSayazrI iMjiyane aniamu ke0 nivartAvavAno pariNAma na kare, te paMceMjiyanI avirati pAMca prakAre jANavI, tathA jiyavaho ke pAMca prakAranA sthAvara jIvonI pAMca nikAya tathA bahI trasa nikAya, e ba jIvanikAya, tenI hiMsA saMsAradetu je. ema jANIne paNa te hiMsAthakI viramavAno pariNAma nahIM te bakAyanI avirati. evaM bAra avirati thaI. te madhye samyakadRSTi avirati jIva jANe paNa virame nahIM, bIjA to jANe nAhaM jejaNI tene jinavacanane anusAra viSayane nivAravA, tathA bakAyabaMdhanuM svarUpa jJAna nathI te mATe te jANyAvinA tene kema virame. ahIM mRSAvAdAdika viramaNa te paNa e bAra prakAranI aviratimadhye aMtarnave je jejaNI jyAM iMjiyanA viSayathI viramyA tevAre tyAM mRSAvAdAdika thakI avazya viramyA jANavA. te vinA sarvathI viramI na zake. // iti samuccayArthaH // 54 // Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 nava sola kasAyA pana, ri joga ianattarA usagavamA // ga cana paNa ti guNesu, cana ti 7 ga paJca baMdho // 55 // artha-nava ke nava nokaSAya eTale hAsya SaTraka tathA traNa veda, evaM nava tathA solakasAyA ke anaMtAnubaMdhIyAdika zola kaSAya. e zola kaSAya sarva karma prakR. tinA rasabaMdhanA hetu be, kema ke kaSAyavizeSe rasavizeSa hoya. te jaNI e vizeSabaMdhahetu jANavA. e paccIza kaSAya kahyA. tathA panarijoga ke mananA cAra, vacananA cAra ane kAyAnA sAta, evaM sarva malI paMdara yoga je je, te pradezabaMdhanA hetu le. evaM mithyAtva pAMca, avirati bAra, kaSAya paJcIza, tathA yoga paMdara, zva ke e sarva malI cAra mUla hetunA uttarAU ke uttaraneda, sagavalA ke sattAvana hoya. eNe karI jIvane karma baMdhAya. jema ghamanAleM karI talAvamAhe pANI zrAve, tema e paNa karma bhAvavAnAM bAraNAM jANavAM, tejaNI e sattAvanatuM nAma, zrAzrava paNa kahIye. have cauda guNagaNe malabaMdhahetu kahe . ahIMtrIjA padanI saMkhyA, cothA padanI saMkhyA, anukrameM joDIyeM, tevAre ga ke eka mithyAtvaguNagaNe enI sAthe caja ke caupada jomIyeM, tevAreM eka mithyAtvaguNagaNe karmabaMdha catuHpratyayi hoya, eTale eka mithyAtva, bIjo avirati, trIjo kaSAya ane cotho yoga. e cAra mUla kAraNe karI baMdha hoya, have cala ke eka sAkhAdana, bIjuM mizra, trIju avirati, codhuM dezavirati, e cAra guNagaNe ti ke0 tripratya yi karmabaMdha hoya. zrahIyAM mithyAtva TalyuM mATeM eka mithyAtva vinA avirati, kaSAya ane yoga, e traNa hetuyeM karI baMdha hoya. tathA paNa ke eka pramatta, bIju apramatta, trIjuM apUrvakaraNa, cothu bAdarasaMparAya, ane pAMcamuM sUkSmasaMparAya, e pAMca guNagaNe eka kaSAya ane bIjA yoga, e be mUlabaMdha hetuyeM karI karmabaMdha hoya, te jaNI mu ke hikapratyayi baMdha jANavo. vahIM aviratipaNuM paNa TaTyu, ane tiguNesu ke eka upazAMtamoha, bIju kSINamoha, ane trIju sayogI, e traNa guNagaNe ga ke eka yoga paJcau~baMdho ke pratyayirDaja baMdha jANavo. kema ke ahIMyAM kaSAya Talyo, mATeM mAtra eka yogeM karIja karma baMdhAya . ane caudame guNagaNe e pUrvokta cAra hetumAMhelo eka paNa hetu nathI, mATeM hetune anAveM baMdha paNa na hoya. iti samuccayArthaH // 55 // // have ekaso ne vIza uttara karmaprakRti zrAzrIne mUla baMdhahetu vicAre le.|| cana mitra mitra aviraza, paJcazmA sAya sola paNatIsA // joga viNu ti paccazyA, dAraga jiNa vaU sesA // 56 // Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 57 artha-ahIMyAM bIjA padanA traNa pada sAthai prathamanAM traNa pada jomIyeM, eTale sAya ke eka zAMtA vedanIya, cana ke cAre baMdha hetuyeM karIne baMdhAya, tihAM miTha ke mithyAtvaguNagaNe mithyAtvapratyayikI baMdhAya, kema ke e vedanIyanI prakRti mithyAtvathI mAmIne sayogI guNagaNA lageM baMdhAya , te mATeM. eka mithyAtveM mithyAtvapratyayikI baMdhAya, ane bIjaM sAkhAdana, trIjeM mizra, cothu avirati, pAMca, dezavirati, e cAra guNagaNAM sudhI thavirati pratyayikI baMdhAya, ane pramattAdika pAMca guNagaNe kaSAyapratyayikI baMdhAya. ane upazAMtamohAdika traNa guNagaNe yogapratyayikI baMdhAya. ema zAtAvedanIyanA baMdhamAMhe cAra hetumAMhelo eka hetu hoya, tyAM lage paNa baMdhAya. te jaNI catuHpratyayikI baMdhAya. narakatrika, ekeMjiyAdika cAra jAti, thAvaranAma, sUkSmanAma, aparyAptanAma, zrane sAdhAraNanAma, e sthAvaracatuSka tathA DhuMmasaMsthAna, AtapanAma, napuMsakaveda, bevahuM saMghayaNa zrane mithyAtvamohanIya, e sola ke zola prakRti mithyAtvane udayeM baMdhAya, te vinA na baMdhAya. te naNI mila ke mithyAtvapratyayikI kahIye. - anaMtAnubaMdhIyA cAra, madhyasaMsthAna cAra, madhyasaMghayaNa cAra, kukhagati, daurjAgyatrika; evaM zola tiryaMcatrika, manuSyatrika, audArikahika, strIveda, nIcairgotra, zrINakItrika, evaM ugaNatrIza; udyotanAmakarma, vajaSajanArAcasaMghayaNa zrane apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAya, e paNatIsA ke pAMtrIza prakRti mithyAtva guNagaNe mithyAvapratyayikI baMdhAya. ane mithyAtvathI Agale guNagaNe avirati pratyayikI baMdhAya. ema mithyAtva tathA avirati, e be mAMhelo eka hetu hoya to paNa baMdhAya, paraMtu e vinA bIjA hetuyeM na baMdhAya, tejaNI e pAMtrIza prakRti mithyAtva tathA avira ke0 avirati paJcazyA ke pratyayikI baMdhAya. tathA AhAragajiNavaUsesATha ke thAhArakadhika zrane jinanAmakarma varjIne zeSa jJAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI ba, azAtAvedanIyanI eka, mohanIyanI paMdara, nAmanI batrIza, uccairgotranI eka ane aMtarAyanI pAMca, e pAMza prakRti tathA dezaviratiguNagaNe je zamaza: prakRtino baMdha be, temAMhethI jinanAma tathA zAtAvedanIya, e be prakRti vinA zeSa pAMza prakRti, jevAreM mithyAtva guNagaNe baMdhAya, tevAreM mithyAtvapratyayikI kaddevAya. ane jevAreM sAsvAdanAdika cAra guNagaNA lageM baMdhAya, tevAreM avirati pratyayikI baMdhAya, ane tethI Agala kaSAya pratyayikI baMdhAya. e rIteM jogaviNutipaccazyA ke eka yoga baMdhahetu vinA zeSa eka mithyAtva, bIjo Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ezana SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 zravirati, trIjo kaSAya, traNa baMdha hetu pratyayikI, e pAMzaha prakRti baMdhAya, paraMtu e traNa baMdhahetu vinA kevala ekaja yoga baMdhahetuyeM karIna baMdhAya. thAhArakazarIra, thAhArakaaMgopAMga, e be prakRti, niravadya yogarUpa sarAga saMyamapratyayeM karI baMdhAya, tathA jinanAma karma to arihaMtAdikanI laktirUpa samyaktvakartavya karI baMdhAya. paraMtu prazastarAgeM karI baMdhAya, tethI e paNa paramArthe kaSAyapratyayikI hoya, ema sarva prakRti ekaso ne vIza baMdhayogya , tenA mUla baMdhahetu vicAsyA. jIvavijayajIyeM to e traNa prakRti cAra hetumAhelA koz hetuyeM na baMdhAya, mAtra eka samyaktvaguNeM karIneja baMdhAya, ema lakhyuM be. "sammattaguNanimittaM tichayaraM saMjameNa thAhAraM " iti vacanAt // iti samuccayArthaH // 56 // // have cauda guNagaNe uttara baMdhahetu kahe je. // paNapanna panna ti badi, acatta guNacatta bacana ugavIsA // solasa dasa nava nava sa, tta denaNoM nana ajogaMmi // 5 // artha-mithyAtvaguNagaNe paNapanna ke paMcAvana baMdhahetu hoya tathA sAsvAdane panna ke paccAsa baMdhahetu hoya ane mitheM titha ke teMtAlIza baMdhahetu hoya, tathA aviratiyeM bahithacatta ke beMtAlIza baMdhahetu hoya, tathA deza viratiguNagaNe guNacatta ke jaMgaNacAlIza baMdhahetu hoya, ane pramatteM, apramatteM tathA apUrvakaraNe, e traNa guNagaNe anukrameM bacaupugavIsA ke babIza, covIza zrane bAvIza, baMdhahetu jANavA. ane anivRttibAdareM solasa ke sola baMdhahetu jANavA. sUkSmasaMparAyeM dasa ke daza baMdhahetu jANavA. upazAMtamoheM nava ke nava baMdhahetu jANavA. kSINamoheM nava ke nava baMdhahetu jANavA. sayogI satta ke sAta baMdhahetu jANavA. ane hejaNonanathajogaMmi ke ayogIguNagaNe baMdhanA anAvamATeM baMdha hetu paNa nathI. // 7 // paNapanna mibi dAraga, ugUNa sAsANi panna miDaviNA // mI sa jaga kamma aNa viNu, ticatta mIse adaba cattA // 5 // artha-mili ke mithyAtvaguNagaNe uce sarva jIvanI apedAyeM AhAragaDugUNa ke0 thAhArakahike hIna paNapanna ke paMcAvana karmabaMdhanA hetu hoya. jenaNI tene viziSTa cAritra nathI tethI thAhAraka labdhi na hoya, mATeM zrAhAraka zarIra ane zrAhArakamizra, e be yoga na hoya. zeSa mithyAtva pAMca, avirati bAra ane kaSAya paJcIza tathA yoga tera, evaM paMcAvana karmabaMdhanA hetu pAmI, ane vizeSAdeze eka jIvapratye eka samayeM jaghanyapadeM daza baMdha hetu hoya. ane utkRSTA aDhAra karmabaMdhanA hetu hoya. Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 5 zae ema 10-11-12-13-14-15-16-17-17 e nava sthAnaka hoya, ane sAsANi ke bIje sAkhAdana guNagaNe miLaviNA ke pAMca mithyAtva na hoya. mATeM paMcAvanamAMhethI pAMca mithyAtva kADhIyeM, tevAreM zravirati bAra, kaSAya paccIza ane yoga tera, evaM panna ke paJcAza baMdhahetu uce hoya, tathA vizeSAdeze eka jIvapratye eka samayeM jaghanyapadeM daza hetu hoya. ema ekeka vadhato hoya, tevAreM utkRSTa sattara baMdhahetu hoya. ema dazathI mAMgIne sattara lageM ATha baMdhahetunA sthAnaka hoya, ane mIsaga ke0 mizradhika eTale audArikamizra ane vaikriyamizra, trIjo kamma ke0 kArmaNayoga, e traNa yoga ane aNa ke anaMtAnubaMdhIyA kaSAya cAra, evaM sAta karmabaMdhanA hetu viNu ke0 vinA zeSa avirati bAra, kaSAya ekavIza zrane yoga daza, evaM ticatta keNteMtAlIza baMdhahetu u mIse ke mizraguNagaNe hoya, ane vizeSAdeze eka jIvapratyeM eka samaya paMceMjiyamadhye eka iMDiyanI avirati, bakAyanA baMdhamadhye eka kAyanobaMdha, be yugalamadhye eka yugala, tathA traNa vedamadhye eka veda, tathA cAra kaSAyamadhyeMnA traNa neda hoya; tathA daza yogamadhye eka yoga, evaM nava baMdhahetu jaghanyathI hoya, ane utkRSTathI to bakAyano baMdha, eka iMDiyanI avirati, eka yugala, eka veda, kaSAyanA traNa neda, jaya, jugupsA ane eka yoga, e zola baMdhahetu lAne, e mizraguNagaNe jIva kAla na kare, tethI aparyAptAvasthAyeM jAvItraNa yoga na hoya, ane baMdhahetusthAnaka navathI mAMDIne sola lageM zrApa hoya. zraha ke zratha eTale have avirati, samyaktvadRSTinAmA cothe guNagaNe ucattA ke tAlIza baMdhahetu hoya, temadhye teMtAlIza mizramAM kahyA, te sevA. have thA gAthAmAM mithyAtva, sAsvAdana ane mizra, e traNa guNagaNe karmabaMdhanA hetu kahyA. tenA jeTalA nAMgA thAya, te anukrameM e traNe guNagaNAnA lakhIyeM baiyeM. paMccAvana baMdhahetu, mithyAtvaguNagaNe ughe hoya, ane vizeSAdezeM to eka samaya eka jIvane mithyAtve jaghanyathakI daza baMdhahetu hoya, ane utkRSTA. aDhAra baMdhahetu hoya. kema ke pAMca mithyAtvamAMheDhuM eka mithyAtva hoya. tathA bakAyamadhye eka kAyano baMdha hoya, kema ke bakAyamadhye koI eka jIva, kevAreM kAyanoja vadha kare, te paNa pRthvIkAyanoja vadha kare, athavA apakAyanoja vadha kare. e rIteM bakAyanA ba nAMgA thAya. temaja valI ko eka jIva, eka samayeM be kAyano paNa vadha kare tenA hikasaMyogIyA paMdara nAMgA thAya, tathA ko eka jIva, traNa kAyano vadha kare tenA trikasaMyogIyA vIza nAMgA thAya, tathA ko eka jIva, cAra kAyano vadha kare, tenA catuHsaMyogI paMdara jAMgA thAya, tathA ko eka jIva, pAMca kAyano vadha kare, tenA Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 paMca saMyogI va jAMgA yAya, chAne koi eka jIva, bakkAyano vadha kare, teno SaTsaMyogI eka jAMgo yAya. pAMca iMdriyamAMhelA eka iMDiyano viSaya hoya. tenI zravirati hoya, traNa vedamadhyeM eka veda hoya. hAsya chAne rati tathA zAka ane arati, e be yugalama heluM eka yugala hoya. evaM va thayA, tathA cAra kaSAyamAMdelA eka kaSAyanA apratyAkhyAnI eka, pratyAkhyAnI bIjo, saMjvalano trIjo, e traNa vede, jejaNI krodhAdika udaya virodhI be. tethI krodhAdikane udayeM mAnAdikano udaya na hoya, tathA upazamazreNI yeM anaMtAnubaMdhIyAnI visaMyojanA kare, tevAreM tenI sattA Tale. te zreNIthI kAladayeM karI pamato anukrameM pahele guNagaNe Ave. tyAM valI mithyAtvane udaye anaMtAnubaMdhIyA bAMdhe, zrane bIjI yAvalIyeM tene saMkramAve, te eka baMdhAvalI bIja saMkramAvalI, e be yAvalI lage anaMtAnubaMdhIyAno udaya na pAmIyeM, tethI e pratyAkhyAnAdika kaSAya traNanoja baMdha pAmIyeM eTale eka kaSAyanA traNaja neda pAmIyeM, evaM nava thayA. tathA mithyAtvaguNaThANe anaMtAnubaMdhIyAnA udaya vinA mare nahIM, tethI paryAptAvasthAjAvI eka kArmaNa, bIjo zradArikamizra, trIjo vaikriyamizra, e traNa yoga paNa na lAne. ane AhArakanA be yoga to pUrvaja kADhI nAkhyA a. zeSa daza yogamAMhelo eka yoga hoya. ema jaghanyathI daza hetu eka samayeM mithyAtvI jIvaneM hoya. tyAM jAMgA batrIza hajAra hoya. je jaNI pAMca mithyAtvane kAnA baMdha sAthai guNatAM trIza thAya. tene pAMca iMdriya sAthai guMNatAM doDhaso thAya. tene hAsyAne rati tathA zoka ne rati, e be yugalasAyeM guNatAM traNaso thAya, tene tra veda sAthai guNatAM navaseM thAya. tene cAra kaSAya sAthai guMNatAM batrIzaseM thAya. tene daza yoga sAthai guNatAM batrIza hajAra yAya. e daza hetunA jAMgA thayA. temadhyeM jaya tathA jugupsA tathA bekAyano baMdha tathA anaMtAnubaMdhI eka jelatAM cAra prakAreM adhAra hetu hoya. tyAM jAMgA ( 200000 ) thAya. emAMhe ve bhelatAM bAra baMdhahetu hoya tyAM. ( 546600 ) jAMgA hoya ane traNa nelatAM tera baMdhahetuyeM ( 856000 ) jAMgA hoya ane cAra jelatAM cauda baMdhahetuyeM ( 002000 ) jAMgA hoya, pAMca latAM paMdara baMdhahetu, tyAM jAMgA (604800 ) hoya, ane va nelatAM sola dhahetu, tyAM jAMgA (266400 ) yAya, tathA sAta nelatAM sattara baMdhahetu, tyAM jAMgA ( 60400 ) thAya ne eka jaya, bIjI jugupsA, trIjo anaMtAnubaMdhI tathA taaraat baMdha, evaM nava. dazamuM mithyAtva eka yugala, evaM bAra. traNa veda, evaM paMdara. kAya neAramo yoga e utkRSTa eka samaya DhAra baMdhahetu hoya. ahIM jAMgA (1800) ema sarva malI mithyAtveM ( 3400600) jAMgA hoya. For Private Personal Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tathA bakAyamA eka kAyabaMdhanA jAMgA ba, be kAya baMdhanA nAMgA paMdara, traNa baMdhanA nAMgA vIza, cAra baMdhanA nAMgA paMdara, pAMca baMdhanA nAMgA ba, ane u baMdhano nAMgo eka, tethI jyAM jeTalA baMdha hoya, tyAM teTalA nAMgA sAtheM pAMca mithyAtva guNIyeM, tene pAMca iMjiya sAthai guNI. ema guNatAM nAMgA nIpaje, tathA jihAM anaMtAnubaMdhIyAsahita guNIye tihAM tera yoga sAthai guNI, ahI mananI avirati iMjiyamAMhe zrAvI gai. jejaNI prAyeM bAyeM jiyanI virati, manoviratipUrvaka be. tejaNI thahIyAM vizeSArthe paMcasaMgraha jovo. have te nAMgA vivarIne dekhADe . daza baMdhahetunA prathama (36000 ) nAMgAnI rIta upara kahI . tenI sAthai naya pradepIyeM tevAreM agIdhAra hetu thAya. tyAM paNa emaja (36000) nAMgA thAya, tathA kuchA nelIyeM, tevAre paNa batrIza hajAra nAMgA thAya, tathA anaMtAnubaMdhIyo kaSAya nelavIye tevAre paNa cAra kaSAyeM zragIbAra baMdhahetu thAya. paraMtu pUrvokta rIteM (36000) nA zrAMkane daza yogeM gueyo , tene ThekANe tera yoga sAthai guNIyeM, tevAreM (4600) nAMgA thAya, tathA bakAyamAMhethI be kAyano baMdha vivakSI, tevAreM chikasaMyogI paMdara jAMgA thAya. tenI sAthe pUrvokta rIteM guNIne eTale paMdarane pAMca mithyAtva sAtheM guNatAM (75) thAya. tene pAMceMjiya sAtheM guNatAM (375) thAya. tene be yugala sAtheM guNatAM (750) thAya, tene traNa veda sAtheM guNatAM (2250) thAya, tene cAra kaSAya sAthe guNatAM (e000) thAya, tene daza yoga sAthai guNatAM (e00) thAya, e agIAra hetunA cAra vikalpa nelA karIyeM, tevAreM zaravAle (2000) naMga thAya. have pUrvokta dazamadhye jaya zrane kuchA nelIyeM, tevAreM bAra hetu thAya. tihAM (36000) jaMga thAya, tathA jaya ane be kAya lekhavIyeM, tevAreM be kAyanA paMdara jaMga sAthai guNatAM (e0000) jaMga thAya, tathA kuchA ane be kAya sAtheM guNatA (e000 ) jaMga thAya, tathA traNa kAyano vadha lekhavIyeM, tevAreM vIza nAMgA sAtheM guNatAM (120000 ) thAya, tathA anaMtAnubaMdhIno udaya hoya, tevAreM anaMtAnubaMdhI ane jaya nelavIyeM, tihAM yoga terahoya. tevAreM (4600 ) jaMga thAya, temaja anaMtAnubaMdhI thane kuchA nelavatAM paNa (4600 ) jaMga thAya, tathA anaMtAnubaMdhI ane be kAya lekhavatAM (197000) jaMga thAya. e bAra hetunA sAta vikalpaM thazne (546600)naMga thAya. __ have pUrvokta daza madhye jaya ane kuchA nelIyeM ane be kAya lekhavIyeM, tevAreM tera hetu thAya. tihAM (ela000) jaMga thAya, tathA naya ane traNa kAya lekhavIyeM, tevAreM (12000) jaMga thAya, tathA kubA anetraNa kAya lekhavIye tevAreM paNa (120000) jaMga thAya, tathA anaMtAnubaMdhIne udaya jaya ane kubA nelIye tevAreM tera yoga sAtheM Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 guNatAM ( 46700 ) jaMga thAya, tathA anaMtAnubaMdhI jaya zrane be kAya lekhavatAM (117000 ) jaMga thAya, temaja anaMtAnubaMdhI kuchA zrane be kAya bekhavatAM paNa ( 117000 ) jaMga thAya. tema valI anaMtAnubaMdhI ane traNa kAya lazye, tevAreM trikasaMyogI vIza naMge guNatAM ( 156000) jaMga thAya, temaja pUrvokta daza sAtheM cAra kAya lekhavIye tevAreM (e0000) jaMga thAya. e tera hetunA ATha vikalpaM thazne zaravAle (756700 ) jaMga thAya. have prokta dazamadhye jaya zrane kuchA nelIyeM ane traNa kAya gaNIyeM, tevAreM cauda hetu thAya. tihAM ( 120000 ) jaMga thAya. jaya nelIyeM, ane kAya cAra lekhavIyeM, tevAreM (e0000) naMga thAya. kuchA nelIne cAra kAya lekhavIyeM, tevAreM paNa (e0000) jaMga thAya, kAya pAMca gaNIyeM, tevAreM pAMca saMyogI jaMgeM guNatAM (36000 ) jaMga thAya. anaMtAnubaMdhIne udaye jaya, kuchA nelIyeM ane be kAya gaNIyeM, tyAM yoga tera hoya. tevAreM (197000 ) jaMga thAya, anaMtAnubaMdhI jaya zrane traNa kAya gaNatAM (156000)jaMga thAya, temaja anaMtAnubaMdhI, kuchA anetraNa kAya gaNatAM (156000) jaMga thAya, tathA anaMtAnubaMdhI zrane cAra kAya gaNatAM ( 197000 ) jaMga thAya. ema cauda hetunA ATha vikalpaM thazne (2000) naMga thAya. have e pUrvokta daza madhye jaya, kuchA nelIye ane cAra kAya lekhavIyeM, tevAreM paMdara hetu thAya. tihAM naMgA (e0000) thAya, jaya zrane pAMca kAyanA (36000) thAya, kuchA ane pAMca kAyanA ( 36000) thAya. bakAya nele (6000 ) thAya, tathA anaMtAnubaMdhIne udayeM yoga tera hoya, tihAM anaMtAnubaMdhI ane naya, kubA, nelIyeM bhane kAya traNa gaNIya, tevAreM ( 156000 ) thAya, anaMtAnubaMdhI tathA jaya nelIyeM, tathA cAra kAya gaNIyeM, tevAre ( 197000 ) thAya. anaMtAnubaMdhI, kuchA ane cAra kAya nelavIyeM, tevAreM ( 117000 ) thAya, anaMtAnubaMdhI ane pAMca kAya lekhavIye tevAreM (4600) thAya, e paMdara hetunA vikalpa bAu, tenA zaravAle naMgA (604700) thAya. pUrvokta dazamAM jaya, kuchA ane pAMca kAya, evaM zola hetunA jaMga ( 36000 ) thAya, tathA jaya ane bakAya lekhavIyeM, tevAre (6000) jaMga thAya. temaja kubA ane bakAya sekhavIye, tevAreM paNa (6000 ) jaMga thAya. anaMtAnubaMdhI, jaya ane kuchA ane cAra kAya sAtheM guNatAM ( 197000) thAya. have anaMtAnubaMdhI, jaya tathA pAMca kAya sAtheM guNatAM paNa (46700) jaMga thAya. temaja anaMtAnubaMdhI, kuchA zrane pAMca kAya sAye guNatAM paNa (46700) naMga thAya. anaMtAnubaMdhI aMne bakAya nelIyeM, Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tevAreM ( 3700 ) naMga thAya, e zola hetunA sAta vikalpaM zrazne (266400 ) jaMga baMdhahetunA thAya. __have e pUrvokta dazamadhye jaya, kuchA zrane bakAyano vadha lazye, tevAreM sattara baMdhahetu thAya. tihAM jaMga (6000 ) thAya, ane anaMtAnubaMdhIne udaye jaya, kulA tathA pAMca kAyano vadha lekhavIyeM,tevAre (46700) naMga ghAya. anaMtAnubaMdhI, jaya zrane bakAya sekhavatA (10) naMga thAya, temaja anaMtAnubaMdhI, kuchA ane bakAya lekhavatAM paNa (30) jaMga thAya, e sattara hetunA cAra vikalpaM thazne (6400 ) jaMga thAya. have bakAya, eka mithyAtva, eka iMjiya, cAra kaSAya, eka hAsyAdika yugala, eka veda, eka yoga, eka naya ane eka kuchA, e zraDhAra hetunA ( 30 ) naMga thAya. e rIteM mithyAtvaguNagaNe dazathI mAmIne aDhAra sudhInA hetune nava vikalpaM thazne (347600 ) jaMga thAya. have sarva jAMgAno zaravAlo karI dekhADe le. daza baMdhahetunA naMgA ( 36000 ), agIvAra baMdhahetunA nAMgA (2000), bAra baMdhahetunA nAMgA (546600 ), tera baMdhahetunA nAMgA (5600), cauda baMdhahetunA nAMgA (2000), paMdara baMdhahetunA nAMgA (60400 ), zola baMdhahetunA nAMgA ( 26400 ), sattara baMdhahetunA lAMgA ( 6 0), aDhAra baMdhahetunA nAMgA (100), ekaMdara zaravAle nAMgA (3477600) hoya. have bIjA sAsvAdana guNagaNe (303040) nAMgA thAya, te kahe . tihAM jaghanya hetu daza hoya jejaNI ahIM mithyAtva na hoya, paNa eka kaSAyanA cAra naMga hoya. kema ke anaMtAnubaMdhI pahelA kaSAyodaya vinA e bIjuM guNagaNuM na hoya, tethI e kaSAya cAra, eka veda, eka yugala, eka iMDiyanI avirati, evaM Aga; eka kAyano baMdha, ane tera yogamadhye-eka kAyayoga, e daza hetu hoya zrane utkRSTA sattara hetu eka samaya hoya, tevAreM dazathI sattaraparyaMta thAu vikalpa hoya,paNa eTaluM vizeSa je napuMsakavede vaikriya mizrayoga na hoya, kema ke nArakI, aparyAptAvasthAyeM sAsvAdanI, na hoya tethItraNa veda, tera yoga sAthai guNatAM uMgaNacAlIza thAya. temAMdethI eka rUpa kADhIyeM, tevAreM ADanIza hoya. te bakoyanA baMdha sAtheM guNatAM baso ne ahAvIza thAya, teneM pAMca iMjiya sAthe guNatAM ( 1940) thAya. tene yugala sAtheM bamaNA karatAM (20) thAya. tene cAra kaSAyathI cAra guNA karatAM (e120) jAMgA thAya. te daza hetumadhye jaya nelIye, tevAreM zragIdhAra hetu thAya. tihAM paNa ( e120) naMga thAya. emaja kubA nelatAM paNa (e120) jaMga thAya, tathA be kAya khekhavIyeM, Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaw SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tihAM bekAyanA hikasaMyogI paMdara jaMga sAthai guNAkAra karatAM (20) jaMga thAya. ema traNa vikalpaM tha agIbAra hetunA nAMgA (41040) thAya. have pUrvokta daza hetumadhye jaya zrane kuch| benelIye, tevAreM bAra hetu thAya, tihAM (e120)naMga thAya. tathA eka jaya zrane be kAyano vadha lazye, tevAre (22700) thAya. temaja eka kuDA ne be kAyano vadha letAM paNa (zzja00) thAya, tathA traNa kAyano vadha khazya, tevAreM traNa kAyanA trikasaMyogI vIza jaMga sAtheM guNAkAra karatAM (30400) jAMgA thAya. e cAra vikalpaM bAra hetunA (5120) nAMgA thAya. have pUrvokta daza hetumAhe jaya, kuchA nelIyeM zrane be kAyano vadha lazye, tevAreM tera hetu thAya, tihAM (2000) thAya. tathA eka naya ane traNa kAya lazya tevAreM (30400) thAya. tathA eka kuchA ane traNa kAya lazye, tevAre (30400 ) thAya. ane mAtra cAra kAyanoja vadha lazye, tevAreM (20) thAya. e cAra vikalpaM tera hetunA (206400 ) nAMgA thAya. have pUrvokta daza madhye jaya, kuchA ane traNa kAyano vadha lazye, tevAreM cauda hetu thAya. tihAM ( 30400 ) nAMgA thAya. tathA eka jaya ane cAra kAya lazye, tevAreM (20) thAya. kuchA ane cAra kAya lIjeM tevAreM (20) thAya. pAMca kAya lIdhe (e120) thAya. e cAra vikalpa cauda hetunA (5120) nAMgA thAya. have pUrvokta dazamadhye jaya, kuchA ane kAya cAra nelIyeM, tevAreM paMdara hetu thAya. tihAM jAMgA (20) thAya. jaya zrane pAMca kAya lIdhe (e120) thAya. kuchA ane pAMca kAya sIdhe (e120) thAya. tathA bakkAya lIdhe (1520) nAMgA thAya, evaM cAra vikalpaM paMdara hetunA(42560) nAMgA thAya. pUrvokta dazamadhye jaya , kuchA ane pAMca kAya nelIye, tevAre zola hetu thAya. tihAM nAMgA (e120) thAya. jaya ane bakkAya nele tevAreM ( 1520) thAya. kuchA ane bakkAya nele (1520) thAya. ema traNa vikalpaM thazne (15160 ) nAMgA thAya. have bakAya, eka iMjiya, cAra kaSAya, yugala be mAMhelo eka, veda eka, jaya eka, kuchA eka, yoga eka, e sattara hetunA nAMgo (1520) thAya. e rIteM sAsvAdana guNagaNe thA vikalpa thazne (33040 jaMga thAya. have mizraguNagaNe (302400) nAMgA hoya. te kevI rIteM? toke mirko utkRSTA teMtAlIza hetu kahyA ane jaghanyathI anaMtAnubaMdhI na hoya mATeM eka jIvane eka samaya nava, daza, agIthAra, bAra, tera, cauda, paMdara ne utkRSTa zola hetu hoya. tihAM jaghanyathI kAya eka, iMDiya eka, kaSAya traNa, hAsyAdi yugala eka, veda eka, ane daza Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 535 yogamAMhelo eka yoga, e nava hetu hoya. tihAM eka kAyanA nAMgA ba, te pAMca iMjiya sAtheM guNatAM trIza thAya. tene cAra kaSAya sAtheM guNatAM (120) thAya. te yugala sAtheM guNatAM (240) thAya.te traNa veda sAtheM guNatAM (020) thAya. tene daza yoga sAthe guNatAM (200) thAya. e nava hetunA nAMgA kahyA. e pUrvokta nava madhye jaya nelatAM, daza baMdhahetunA (200) nAMgA thAya. tathA kuDA nelatA (7200) nAMgA thAya. tathA be kAyano vadha khetAM (2070) thAya. ema traNa vikalpeM tha daza hetunA (32400 ) nAMgA thAya. pUrvokta navamadhye kuchA bane jaya, be nelatAM agIyAra baMdhahetunA (200), kuchA ane be kAya sAthe (2000), jaya ane be kAya sAthe lIdhe (2000), traNa kAya letA (4000), ema cAra vikalpa agIvAra hetunA (6720) nAMgA thAya. pUrvokta navamadhye naya, kubA thane be kAya lIdhe tera hetunA (100), jaya zrane traNa kAya lIdhe (2000), kuchA ane traNa kAya lIdhe (2000), tathA cAra kAya lIdhe (17000), e cAra vikalpaM bAra hetunA (100) nAMgA hoya. pUrvokta navamadhye jaya, kuDA ane traNa kAya letAM tera hetunA (24000), jaya ane cAra kAya lIdhe ( 17000), jugupsA zrane cAra kAya lIdhe ( 17000), ane pAMca kAyaja lIdhe (1200 ), e cAra vikalpaM tera hetunA ( 67200 ) nAMgA thAya. have pUrvokta navamadhye jaya, kubA zrane cAra kAya nele, cauda hetunA ( 1700), jaya ane pAMca kAya lIdhe (7200), jugupsA bane pAMca kAya lIdhe (1200 ), bakkAyaja lIdhe ( 1200 ), e cAra vikalpaM ( 33600) naMga thAya. pUrvokta navamadhye naya, kuchA ane pAMca kAya nelavatAM paMdara baMdhahetunA nAMgA (u200), jaya zrane bakAya lIdhe (1200), jugupsA ne bakAya lIdhe ( 1200 ), e traNa vikalpaM paMdara hetunA ( e600 ) naMga thAya. bakAya, eka iMjiya, traNa kaSAya, hAsyAdi yugala eka, veda eka, yoga eka, jaya eka, kulA eka, evaM zola hetunA ( 1200) nAMgA thAya. e thAThe vikalpaM thazne mizraguNagaNe (302400)naMga thAya // iti samuccayArthaH // 50 // sajamIsa kamma ajae, avira kammurata mIsa biksaae|| muttu guNa catta dese, vIsa sAdAra u pamatte // 5 // artha-te pUrvokta tetAlIza hetu, mizraguNagaNe kahyA. tene samIsamma ke eka vaikriya mizra, bIjo audArikamizra, ane trIjo kAmaNa, e traNa yoga sahita karIyeM, eTa e traNa yoga, ahIMyAM hoya. jejaNI aparyAptAvasthAyeM paNa 5 guNa Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 SaDazItinAmA caturtha karmagrathaM. 4 gaNuM hoya. te jaNI tAlIza baMdhahetu, ajae ke avirati guNagaNe zrahIyAM ughe hoya ane vizeSAdeze jaghanyathI to temaja mizranI pereM nava baMdhahetu hoya, ahIMyAM utkRSTA zola baMdhahetu ane baMdhasthAnaka mizranI pareM thATha hoya. . . have avira ke aviratimadhye eka trasakAyanI thavirati tathA yogamadhye kammurakhamIsa ke eka kArmaNayoga, bIjo audArika mizrayoga, evaM be yoga tathA kaSAyamadhye bikasAe ke bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra, evaM sAta hetu, dezaviratiguNagaNe na hoya. mATeM te muttu ke TAlIyeM, tevAreM guNacattadese ke0 dezavirati guNagaNe jaMgaNacAlIza baMdhahetu hoya, eTale avirati agIAra, kaSAya sattara, yoga agIvAra, evaM uMgaNacAlIza hetu, uce hoya, ane vizeSAdeze jaghanyapadeM, pAMca kAyanA baMdhamadhye eka kAyano baMdha, iMjiyanI aviratimadhye ekeMDiyanI avirati, eka yugala, eka veda, cAra kaSAyamadhye eka kaSAyanA be neda, zragIAra yogamadhye eka yoga, evaM zrApa hetu lAne. __bavIsasAhAraupamatte ke pramatta guNagaNe babIza baMdhahetu lAne, jenaNI zrAhArakayoga ane AhArakamizra, e be yoga, tyAM saMnave je. jevAreM cauda pUrvadhara zarIra kare, tevAreM zrAraMjatI velAyeM AhArakamizrayoga hoya, tenI va paryApti prarI kasyA palI AhArakayoga hoya. ahIM mizratA audArika sAyeM levI. ahIM dezaviratiguNagaNAnA uMgaNacAlIza baMdhahetusA| e AhArakanA be yoga nelIyeM, tevAreM ekatAlIza baMdhahetu thAya. temAMdhI paMdara baMdhahetu kahAmI nAkhavA, te AgalI gAthAyeM kahe . have e thA gAthAmAM avirati ane dezavirati, e be guNagaNAnA baMdhahetu kahyA, tenA nAMgA kahe . tihAM prathama cothe guNagaNe bajhA malI (352700) naMga thAya. e guNagaNe jaghanya nava zrane utkRSTa zola baMdhahetu hoya. e cothe guNagaNe strIvedeM eka audArikamizra, bIjo vaikriyamizra, trIjo kArmaNa, etraNa yoga, prAyeM na hoya tathA napuMsakavedeM audArika mizrana hoya, je jaNI strIvedIne prAyeM aparyAptAvasthAyeM cotheM guNagaNuM na hoya, paraMtu brAhmI, suMdarI, mahInAtha tathA rAjImatyAdika anuttara vimAnathI zrAvyAM, tene samyaktva paNa hoya te jaNI prAyeM kaDaM ane napuMsakavedI samyakadRSTi jIva, manuSya tathA tiyaMcamAhe na Ave. tethI tene audArikamizra nizce na hoya, tethI tera yoga, traNa veda sAtheM guNatAM uMgaNacA. lIza thAya. te mAMdethI cAra rUpa kADhIyeM, tevAreM pAMtrIza rahe, tene bakAyanA baMdha sAthai guNatAM (10) thAya. tene pAMca iMDiya sAtheM guNatAM ( 1050) thAya. tene yugalasAthai bamaNA karatAM (2100) thAya. tene cAra kaSAya sAtheM guNatAM (400) nAMgA, Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 -537 nava baMdhahetunA thAya. te madhye jaya, jugupsA tathA eka kAyano baMdha nelatAM daza hetuyeM naMga (3000) thAya. tathA be kAyano baMdha nelatAM agIvAra hetuyeM (u400), traNa kAyano baMdha nelatAM bAra hetuyeM (eG000), cAra kAyano baMdha nelatAM tera hetuyeM (400), pAMca kAyano baMdha jelatAM cauda hetuyeM (3e200), bakAyano baMdha nelatAM paMdara hetuyeM ( 19200), jaya, jugupsA ane bakAya sAthai zola hetuyeM ( 1400) thAya. ema sarva malI cothe guNagaNe ( 352700) naMga thAya. have pAMcame dezaviratiguNagANe ( 163670), nAMgA upaje. kema ke e jIva trasa kAyathI viramyA mATeM pAMca kAyanA eka saMyogI nAMgA pAMca, hikasaMyogI nAMgA daza bhane trikasaMyogI nAMgA daza tathA catuHsaMyogI jAMgA pAMca ane paMcasaMyogI nAMgo eka. ahIMyAM eka jIva zrAzrI jaghanyazrI ATha, nava, daza, agIbAra, bAra, tera, utkRSTA cauda hetu hoya. e rIte sAta vikalpa thayA. tihAM jaghanyathI kAya eka, iMjyi eka, kaSAya be, hAsyAdiyugala, veda eka, yoga agIzrAramAMhelo eka, e zrApa hetu hoya. tihAM pAMca kAyanA nAMgA pAMca hoya. zrahIM pAMca kAyanA baMdhane paMceMjiya sAtheM guNatAM paJcIza thAya. tene yugala sAtheM guNatAM paJcAza thAya, tene traNa veda sAtheM guNatAM doDhaso thAya, tene cAra kapAya sAtheM guNatAM baseM thAya, tene agIthAra yoga sAthai guNatAM bArAhaseM jaMga zrAva hetunA thAya. - temadhye jaya tathA jugupsA tathA be kAyanA baMdha sAthai nava hetu karIyeM, tevAreM jayathI bAzaThase ane temaja jugupsA .sAtheM bAzahaseM ane be kAyanA baMdha sAtheM (13200) thAya. ematraNa vikalpaM nava baMdhahetunA nAMgA (26400 ) thAya. tathA naya, jugupsA lIdhe daza baMdhahetunA nAMgA (6600), naya, tathA be kAya baMdhe nAMgA ( 23200 ), kuchA ane be kAya baMdhe nAMgA (13200), tathA traNa kAyabaMdhe paNa (13500 ) nAMgA thAya. evaM daza hetunA cAra vikalpaM thaI (46200) nAMgA thAya. - ema jaya, jugupsA ane be kAya baMdhe agIvAra hetunA naMga (13200), naya ane traNa kAya lIdhe ( 13500 ), kuchA ane traNa kAya lIdhe ( 13500 ), cAra kAya nele (6600), e cAra vikalpa agIbAra hetunA (46200 ) thAya. jaya ane catuSkAyabaMdhe bAra hetuyeM nAMgA (6600), jugupsA ane catuSkAya baMdhe nAMgA (6600), jaya, jugupsA anetraNa kAyabaMdhe nAMgA ( 13100), pAMca kAya. baMdhe nAMgA ( 1320.), ema sarva malI bAra hetunA cAra vikalpeM nAMgA (2020). 68 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. pUrvokta zrAva madhyeM jaya, kuchA chAne cAra kAya lIghe ( 6600 ), jaya ne pAMca kAya lI ( 1320 ), kunchA ne pAMca kAya lIdhe ( 1320 ), e traNa vikalpeM thameM terahetunA ( 240 ) jAMgA yAya. pUrvokta zravamAMhe jaya, kuSThA ane pAMca kAya lIdhe cauda hetunA ( 1320 ) jAMgA thA. ema pAMcame guNaThANe e sAte vikalpeM thane ( 163600 ) jAMgA thAya // 5 // virai igAra tikasA, ya va apamatti mIsa Duga ra diyA // cavIsa puche puNa, DuvIsa pravidhi AhArA // 60 // artha- pAMca iMDiyAne bahuM mana, e va avirati tathA pAMca yAvaranI avirati, evaM avirazzgAra ke agI dhAra avirati tathA tika sAyavaja ke0 trIjA pratyAkhyA. nAvaraNa kaSAya cAra evaM paMdara baMdhahetu varjavA tevAreM zeSa bavIza baMdhahetu, pramattaguNaThANe hoya ne vizeSAdezeM traNa vedamadhyeM eka veda, saMjvalananA cAra kaSAyamadhye pahelo athavA bIjo eka kaSAya, hAsyA dika yugalamadhye eka yugala, tera yogamadhye eka yoga, e pAMca hetu jaghanyapadeM eka jIvane eka samayeM hoya, ane utkRSTA sAta hoya, tihAM strIvedeM AhAraka ne zrAhAraka mizra, e be yoga na hoya, tethI veda tera yoga sAthai guNatAM ugaNacAlIza ghAya, te mAMhethI ve rUpa kADhIyeM, tevAreM sAmatrIza rahe. tene yugala sAthai guNatAM cammotera thAya. tene cAra kaSAya sAthai guNatAM (206 ) jAMgA, e pAMca baMdhahetunA thAya. temadhyeM jaya jelatAM paNa ( 206 ) thAya tathA kucha jelatAM paNa ( 206 ), evaM (52) va hetunA jAMgA thAya. chAne jaya tathA kuchA, be nele sAta hetunA jAMgA (206) thAya. ema sarva malI traNa vikalpeM thaine ( 1984 ) jAMgA, pramattaguNaThANe lAne. baMdhasthAnaka pAMca, va ghane sAta, e traNa hoya. pati ke apramattaguNagaNe mI saDugara dizrA ke0 AhAraka mizra ane vaikriyamizra, e be yoga na hoya. jejaNI AhAraka tathA vaikriyazarIra karavA mAMDatAM tenI paryAptiyeM paryAptAneM e yoga hoya, tihAM to labdhi prayuMjavA jaNI pramatta hoya, valato apramattaguNaThANe yAve, tihAM e ve mizrayoga na lAne. tethI kaSAya tera ane yoga agIra, evaM caDavIsa ke0 covIza baMdhahetu, udheM hoya, ane vizeSAdezeM eka jIvane eka samaya jaghanyapar3heM saMjvalano eka kaSAya, eka veda, eka yugala ne rior yogamadhye eka yoga, evaM pAMca hoya. tyAM agI cAra yoga traNa veda sAyeM guNatAM tenrIza thAya, temAMthI strIvedeM zrAhAraka na hoya, te jaNI eka rUpa kahADhIyeM, vAreM banI rahe, tene yugala sAthe guMNatAM cozaha thAya. tene saMjvalana cAra kaSAya Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 53e sAthai guNatAM baseM ne upanna nAMgA pAMca baMdhahetunA thAya, tathA jaya jelatAM (256) ane jugupsA nelatAM ( 256 ), ema (515) nAMgA, ba baMdha hetunA thAya ane jaya tathA kuchA, be nelavAthI sAta hetunA (256) thAya. ema traNa baMdhahetusthAnakeM (1024) jaMga, sAtame apramattaguNagaNe thAya. apuve ke apUrvakaraNanAmeM AThame guNagaNe puNa ke0 valI aviThavidhAhArA ke0 vaikriya ane AhAraka, e be yoga na hoya, jenaNI zreNI, audArika zarIrI paDivaje, paNa vaikriya ane thAhAraka zarIrI paDivaje nahIM, mATeM e be kahADhI nAkhatAM zeSa saMjvalana cAra kaSAya, veda traNa, hAsyAdika u tathA yoga nava, evaM sarva malI muvIsa ke bAvIza baMdhahetu uce hoya. tihAM pUrvalI pereM jaghanya hetu pAMca hoya.temA hAsyAdi yugalane traNa vedasAtheM guNatAMba jaMga thAya, te cAra kaSAya sAtheM guNatAM covIza thAya. te nava yoga sAthe guNatAM baseM ne zola thAya, temAM jaya nAkhatAM (216) tathA jugupsA nAkhatAM paNa (16) thAya. evaM (43) baMdhahetunA nAMgA jANavA. ane jaya tathA kuchA, e be sAthe nelatAM sAta baMdhahetu thAya. tihAM nAMgA ( 196) ema sarva malI pArase ne coza jAMgA hoya. tihAM baMdhahetunAM sthAnaka, traNa jANavA // iti samuccayArtha // 6 // aba dAsa sola bAyari, suhume dasa vea saMjayaNa ti viNA // khINu vasaMti alonA, sajogI pubutta saga jogA // 6 // artha-te bAvIza baMdhahetumAhethI abahAsa ke hAsya eTale hAsyAdika u nokaSAya, bAdarasaMparAyanAmA navame guNagaNe na hoya. tethI zeSa kaSAya sAta ane yoga nava, evaM sola ke zola baMdhahetu, bAyari ke bAdarasaMparAyanAmA navame guNagaNe uce hoya, ane jaghanyapadeM eka jIvane be be baMdha hetunAM sthAnaka hoya. saMjvalano kaSAya eka tathA yoga eka, evaM be hoya zrane utkRSTa eka veda sahita traNa hoya. ema be baMdhasthAnaka hoya. tihAM kaSAya cArane yoga nava sAtheM guNatAM be baMdhahetunA batrIzanaMga thAya, tathA valI kaSAya cAra, traNa veda sAtheM guNatAM bAra jAMgA thAya. te nava yoga sAthai guNatAM (17) jaMga thAya.e be vikalpanA malInezaravAle ekaso cummAlIza nAMgA hoya. suhume ke sUkSmasaMparAya nAmA dazame guNagaNe vedhasaMjalaNativiNA ke saMjvalano krodha, mAna ane mAyA, tathA traNa veda, evaM 3 baMdhasthAnaka vinA zeSa saMjvalano loja eka zrane yoga nava. evaM dasa ke daza baMdhahetu uce hoya. ane jaghanyapadeM to eka jIvane eka samayeM bebe baMdhahetu hoya ane utkRSTadhI paNa eka saMjvalana lona Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 ane eka yoga, evaM be, baMdhahetuja hoya. ahIMzrAM nava yoga hoya, te jaNI nava jaMga thA. ahIMyAM utkRSTa jaghanyapaNuM nathI. khIvasaMti ke kSINamoha bArame guNaThANe ane upazAMtamoda agIzrArame guNagaNe te pUrvokta daza hetumAMhethI alojA ke0 vItarAga jaNI eka loja na hoya, tetha nava yogaja baMdhahetu udheM hoya. chAne eka jIvane eka samayeM jaghanyapar3heM eka yoga hoya, tethI nava nava jaMga, banne guNavAgaNe hoya. sajogi ke terame sayogi guNaThANe puhutta ke pUrvokta eTale pUrve kA te pramANe be mananA, be vacananA zrane traNa kAyAnA evaM sagajogA ke0 sAta yogarUpa sAta baMdhahetu sAmAnyeM hoya, chAne vizeSAdezeM eka jIvane eka samaya eka yoga hoya, te mATeM sAta yoganA sAta jaMga hoya, ema sarva guNaThANe malI beMtAlIsa lAkha, byAzI hajAra, sAtaseM ne sItera baMdhahetunA jAMgA hoya. // iti samuccayArthaH // 61 // e sattAvanna baMdhahetuyeM karI ATha karmano vaMdha hoya. tevAre paDhI te bAMdhyA karmano vipAkakAleM udaya hoya. te udIraNAkaraNeM karI udayAvalI mAMde pravezIyeM, tene nadIraNodaya kahIyeM, chAne te sarva karma, sattAyeM hoya, te jaNI cauda guNaThANe jyAM jeTalA baMdhA dikanAM sthAnaka saMjave, te kahe be, e vAta vistAreM paMcasaMgrahanI TIkAmadhye be. mattaMtA satta, ThammIsa prapuva bAyarA satta // baMdha bassumo e, ga muvarimA'baMdhagA jogI // 62 // artha - zrapamattaMtA ke0 zrapramatta guNAlA lageM eTale eka mizraguNagaNA vinA mithyAtvathI mAMgIne bar3A guNavANAparyaMta sataha ke0 AyuH karma bAMdhe, tevAreM ATha karmano baMdha hoya, chAne khAyu na bAMdhe, tevAreM sAta karmano baMdha hoya. mmIsa ke0 zrIjuM mizraguNAeM, apuna ke AThamuM pUrvakaraNa guNaThAeM, bAyarA ke navamuM bAdarasaMparAya guNaThAeM, e traNa guNaThANe zrAyubaMdha na hoya, tethI sattabaMdha ke0 sAta karmano baMdha hoya. ane bassumo ke sUkSmasaMparAyanAmA dazame guNaThANe eka zrAyu bIjaM mohanIya, e be karma, ativizuddhAdhyavasAya jaNI na baMdhAya, tethI zeSa karma bAMdhe, ne egamuvarima ke0 uparalA upazAMtamoha, kSINamoha ane sayogI, etra guNavaNe eka vedanIya karma bAMdhe, tathA abaMdhagAjogI ke0 ayogI guNagaNe koi na bAMdhe, temATeM prabaMdhaka hoya. iti samuccayArthaH // 62 // have guNagaNe udayAne sattAnAM sthAnaka kahe . yAhumaM saMtuda, avi moda viSNu satta khINaMti // cana carima Duge anna, saMte navasaMti saMtudae // 63 // For Private Personal Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 549 artha- AsuhumaM ke0 mithyAtva guNagaNAthI mAmIne dazamA sUkSmasaMparAya guNagaNA khageM saMtudaezravi ke jJAnAvaraNIyAdika zrApa karmano udaya tathA zrApa karmanI sattA paNa hoya, ane mohaviNusattakhINaMti ke eka mohanIya vinA kSINamohanAmA bArame guNagaNe sAta karmano udaya tathA sAta karmanI sattA hoya, tihAM vItarAga , te jaNI mohanIyano udaya na hoya, sattA paNa na hoya. ane carimAge ke0 terabhu sayogI ane caudamuM ayogI, e behAM be guNagaNe cala ke nAma, Ayu, gotra ane vedanI, e cAra karmano udaya tathA eja cAra karmanI sattA paNa hoya, ane ahasaMteuvasaMtisaMtudae ke0 upazAMtamohanAmeM agIthArame guNagaNe mohanIyakarmano udaya nathI. tethI mohanIyavinA sAta karmano udaya bhane sattA pATha karmanI hoya, kema ke ahIM mohanIya upazamyuM be, tethI eno udaya nathI, paraMtu sattAyeM be. ema guNaThANe udayasthAnaka tathA sattAsthAnaka kahyAM. // iti samuccayArthaH // 63 // // have guNagaNe udIraNA sthAnaka kahe je.|| jaraMti pamattA, sagaTha mIsaha vea Au viNA // . baga apamattAz ta, u paMca suhumo paNu vasaMto // 6 // artha-pamattatA ke0 mithyAtvaguNagaNAthI mAMgIne pramattaguNagaNA lageM eka mizra guNagaNA vinA zeSa pAMca guNagaNe sagaraMti ke zrApa karmanI udIraNA hoya. temAM helI zrAvalIyeM zrAyuHkarmanI udIraNA na hoya, tevAreM zeSa sAta karmanI udIraNA hoya tathA mIsaha ke mizraguNagaNe kAla na kare, tethI AyunI aMtyAvalikA paNa tihA~ na hoya, tethI tihAM ATha karmanoja udIraka hoya. ahIM nadIraNAsthAnaka zrAgnuM jANavU, ane apamattAzta ke apramatta, apUrvakaraNa, ane anivRtti, e traNa guNaThANe veathAjaviNA ke eka vedanIya ane bIju zrAyu, e be karmanI udIraNA na hoya.te vinA zeSa baga ke karmano udIraka na karmanI udIrapAyeM hoya. ahIM vedanIya bhane Ayu, e benI udIraNA na hoya, kevala udayeMja hoya, tathA upaMcasuddhamo ke sUkSmasaMparAya dazame guNagaNe AvalImAtra rahe, tihAM lageM paNa karmanI udIraNA hoya, ane behalI thAvalIyeM mohanIyanI paNa udIraNA Tale, tevAreM mohanIya vinA zeSa pAMca karmanI udIraNA hoya, mATeM be udIraNAnAM sthAnaka hoya, ane paNuvasaMto ke upazAMtamohanAmA agIArame guNagaNe mohano udaya nathI,mATeM enI udIraNA paNa na hoya. zeSa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, nAma, gotra ane aMtarAya, e pAMca karmanI udIraNAnuM sthAnaka hoy||iti smuccyaarthH||6|| Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 paNa do khINa u jogI, 'NudIragu ajogi thova uvasaMtA // saMkha guNa khINa suhumA, niahi apuva sama adiA // 65 // artha- paNadokhINa ke0 ehIja pAMca karmanI udIraNA, dINamohanAmA bAramA guNagaNAnI aMtyAvalikA thAkatA lageM hoya, ane dehalI zrAvalIyeM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, ane aMtarAya, e traNa karmanI udIraNA Tale tevAreM zeSa nAmakarma, ane gotrakarma, e be karmanI nadIraNA hoya. eTale be udIraNAnAM sthAnaka hoya. ane jogI ke ehijabe karmanI udIraNA sayogI guNagaNe paNa hoya, tathA NudIragulajogI ke ayogI caudame guNagaNe ko karmanI udIraNA na hoya, je jaNI udIraNA te karaNa De, te yogathI thAya. te yoga tihAM nathI te mATeM udIraNA paNa na hoya, je naNI yoga te karaNavIrya kahIye. te jaNI yoga karaNa nahIM tethI ayogI anudIraka kahyA. . have cauda guNagaNe varttatA jIvamadhye kayA guNagaNe ghaNA pAmIyeM ? ane kayA guNagaNe thomA pAmIyeM ? tathA kayA guNagaNe sarakhA pAmIyeM ? ema aspabahutva kahe 3. te madhye mithyAtva, avirati, dezavirati,pramatta, apramatta ane sayogI, e guNagaNe varttatA jIva, lokamadhye sarvadA pAmIyeM, tethI eba guNagaNA azUnya , ane zeSa ATha guNagaNAnA jIva, kevAreMka lokamadhye pAmIye ane kevAreMka zUnyapaNuM paNa pAmI, tethI teunuM alpabahutva aniyatapaNe hoya, te apekSAyeM vicAsyu je. tihAM thovanavasaMtA ke0 sarva thakI thomA upazAMtamoha nAme agIzrArame guNagaNe varttatA jIva hoya, je jaNI upazamazreNInA AraMjaka utkRSTapadeM copanna jIva pAmIye, te thakI saMkhaguNakhINa ke0 saMkhyAtaguNA adhika jIva dINamohanAmA bArame guNagaNe vattetA pAmIye, je jaNI kSapakazreNI paDivajatA jIva, ekaso ne zrApa pAmIyeM, te apekSAyeM utkRSTapaNe levA. anyathA viparItapaNe hoya, tathA sudumA ke sUkSmasaMparAyaguNavANuM dazamuM, niyahi ke nivRtti bAdara guNagaNuM navamuM, aputva ke apUrvakaraNa guNagaNuM zrApamuM, e traNa guNagaNAnA jIva, mAhomAMhe sama ke sarakhA jANavA, ane dINamoha guNagaNAthakI ahiA ke0 vizeSAdhika jANavA. je jaNI ahIMAM copana upazama zreNInA tathA ekaso ne ATha pakazreNInA evaM ekaso ne bAza utkRSTapadeM e traNa guNagaNe varttatA jIva pAmIye, mATeM kSINamohanA ekaso ne zrAgthakI vizeSAdhika kahyA. ane sarva jIvane zreNIyeM e traNa guNagaNAM hoya, mATeM paraspareM sarakhAM jANavAM // iti samuccayArthaH // 65 // Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jogi avira SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 pamatta iyare, saMkhaguNA desa sAsaNA mIsA // jogi micA, asaMkha cauro DuveNaMtA // 66 // artha - tethaka jogi ke0 sayogI guNaThANe varttatA yogasahita kevalI jIva, saMkhyAtaguNA jANavA. je jaNI koTI pRthaktva utkRSTA pAmIyeM, mATeM saMkhyAtaguNA kA, tetha kI pamatta ke0 apramattaguNaThANe varttatA jIva, saMkhyAtaguNA jANavA. je jaNI e koTIsahasra pRthaktva pramANa lAne, tethakI iyare ke0 itara je pramatta guNAeM tene viSe varttatA jIva, saMkhaguNA ke0 saMkhyAtaguNA jANavA. je jaNI apramAda kAlathI pramAdano kAla saMkhyAtaguNo hoya, te apekSAyeM kevAreMka adhikA paNa hoya, tethakI desa ke deza viratiguNagaNAnA jIva, asaMkhyAta guNA hoya. jejaNI garpraja paMceMdriya tiryaMcane paNa dezavira tiguNagANaM hoya, te to asaMkhyAtA be, te mATeM kahyA, tethakI sAsaNA ke0 sAsvAdana guNaThANeM varttatA jIva, jo hoya to, utkRSTapadeM zrasaMkhyAtaguNA hoya, anyathA kevAreMka utkRSTapadeM na paNa hoya, ane jaghanyeM kevAreMka be, traNa ema paNa hoya, tethakI valI mIsA ke0 mizraguNaThANe varttatA jIva, zrasaMkhyAtaguNA hoya, kema ke sAsvAdananAvalikA pramANa kAla kI mizrano kAla aMtaramuhUrtta be, te asaMkhyAta guNo be te mATeM kahyA. te thakI avira ke0 aviratinAmA cothA guNaThAgAnA jIva, saMkhyAtaguNA be, kemake sarvadA e guNaThAeM cAre gatimadhyeM pAmIyeM, tathA kAla paNa ghaNo be, te mATeM kahyA. te thakI jogI ke0 yogI jIva, anaMtaguNA be, jejaNI siddhanA jIva paNa yogarahita be, tethI tene paNa ayogI kahIyeM. te anaMtA, mATeM anaMtaguNA kahyA. te thakI miThA ke0 mithyAdRSTi jIva, anaMtaguNA a. ma. ke siddha kI nigodIcyA jIva, anaMtaguNA be, te sarva mithyAtvI be, temArDe siddhakI anaMtaguNA kahyA. ahIMyAM dezavira tithI mAMgIne cauro ke cAra pa asaMkha ke0 saMkhyAtaguNA kahIyeM. ane DuveNaMtA ke0 eka yogI ne bIjAmayA ebe par3heM anaMtaguNA kahIyeM. ema cauda guNaThANe daza bola jIvajedA vika vicArA. eka sAsvAdana, bIjuM mizra, trIjuM apUrvakaraNa, coyuM anivRtti, pAMca sUkSma saMparAya, bahuM upazAMtamoha, sAtamuM kSINamoha ane AThamuM ayogI, e guNaThANe jIva kevAreMka pAmIyeM ane kevAreMka na pAmIyeM, ane kevAreMka eka guNaThANe pAmIyeM, kevAreMka pAMzaThaseM ne zATha jAMgA pAmIyeM, kevAreMka aneka pAmIyeM, mATeM e ATha guNaThANe eka sAthai zrAvAne aneka sAthai ATha, evaM zola jAMgA tathA dviksaMyogI jAMgA ahAvIza, te guNagaNAnA trikasaMyogI jAMgA bappanna, 0 " 543 For Private Personal Use Only Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 catuHsaMyogI jAMgA sIttera, paMcakasaMyogI nAMgA upanna, SaTsaMyogI nAMgA agavIza, saptasaMyogI lAMgA zrAu, ane aSTasaMyogI nAMgo eka, tenA ekatvapRthaktveM karI guNatAM zaravAle tha pAMzaThase ne zApa jAMgA thAya. iti samuccayArthaH // 66 // aSTa sapta SaTka paMca catu trika dika eka jAga | 47 112 56 1670 1120 17eza 17eza 12 1024 256 1 256 6560 28 17 27 56 70 56 208 sayoga nAMgA 256120 65 32 16 4 3 ekazu aneka ema guNagaNe varttatA jIvanuM alpabahutva kahIne have karmano upazama, daya, mizra udaya ane pariNAmAdika, jAvajIva eTale nAvajIvane guNagaNAdika saMnave, tejaNI nAvakhanAva saMkhyAsannipAtanirUpaNa nAma navamuMhAra dekhADe be. navasama khaya mIsodaya, pariNAmA 3 nava gara gviisaa|| tianea sanni vAzma, sammaM caraNaM paDhama jAve // 6 // " artha- mohanIyanA upazamathakI pragaTyo evo je jIvasva nAva tenuM nAma uvasama ke aupazamika nAva kahIyeM, tathA je karmanA khaya ke0 yathakI eTale mUla ulledathakI thayo evo je jIvakhajAva, te dAyika kahIyeM tathA je mIsa ke udaya zrAvyA karmano kSaya kasyo, ane je udaya nayI AvyA tenA anudayeM rasane avedave tenA aMtarAleM pragaTyo je jIvasvanAva, te kAyopazamika kahIyeM, ene mizra paNa kahIyeM. udaya ke karmanA udayathI thayo je jIvano paryAya, te audayikanAva jANavo, ane pariNAmA ke audayikasvanAvapaNe pariNamavaM, te pAriNAmikanAva, enA anukrameM * sAdi anAdi " junavagaragavIsAtianetha ke be, nava, aDhAra, ekavIza ane traNa neda jANavA. eTale aupazamIka nAvanA be neda, dAyikanA nava neda, mizranAvanA aDhAra.neda, audayikanAvanA ekavIza neda, pAriNAmikanAvanA traNa neda, ema sarve malIne mUla pAMca nAvanA uttaratneda trepanna jANavA; ane be, traNa, cAra nAva ekA male tene sannivAzya ke0 sannipAta kahIye, tethI thayo je jIvano paryAya, te Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 ho sAnnipAtika nAva jANavo. have te vivarIne kahele. sammaMcaraNapaDhamanAve ke anaMtAnubaMdhIyA cAra ane darzanamohanIya traNa, e sAta prakRtino rasa tathA pradeza na hoya te aupazamika kahIye. tethakI pragaTIje tasvaruci, te aupazamikasamyaktva kahIye. ane zeSa paccIza mohaprakRtino upazama thayAzrI je sthiratArUpa cAritra pragaTa thAya, tene bApazamika cAritra kahIye. e prathama aupazamika nAvanA be neda kahyA. // iti samuccayArthaH // 6 // bIe kevala jualaM, sammaM dANA lachi paNa caraNaM // taie sesuva U~gA, paNalahI samma virai ugaM // 67 // artha- bIe ke have bIjo dAyikalAva tenA nava neda kaheje. kevalajuzralaM ke eka kevalajJAnAvaraNIyanA yathI upanuM je kevalajJAna te prathama neda, bIjaM kevaladarzanAvaraNIyanA yathI upanuM je kevaladarzana, te bIjo neda, e kevala yugala dAyikanAve jANavo. je naNI kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIya, e sarvaghAtinI prakRti teno sarvathA nAza thavAthI zrAtmAno sarva guNa pragaTa thAya. te guNa valI kebAreM avarAya nahIM, te naNI e be dAyikanA jANavA, tathA anaMtAnubaMdhIyA kaSAya cAra ane darzanamohanIya traNa, evaM sAta prakRti daya tha, tethI je zrAtmAne tatvaruci guNa pragaTa thAya, te trIjo dAyika sammaM ke samyaktva nAme neda jANavo. e karmakSyathI hoya. tathA dANAila chipaNa ke dAnAMtarAyAdika pAMca prakRtinA dayathI upanI je pAMca dAyikalabdhi eTale eka dAnalabdhi, bIjI lAjalabdhi, trIjI nogalabdhi, cothI upanogalabdhi, pAMcamI vIryalabdhi, jeNe karI dAnAdika viSayiNI zchA nathI te dAnAdika pAMca sabdhi dAyikanAve jANavI. e pAMca neda sAthe pUrvalA traNa neda melavatAM zrApa neda thayA. tathA sarva jIvane ajayadAna devA samartha thayA ane paccIza mohanIyanI prakRtinA yathI pragaTa thayo je caraNaM ke cAritraguNa tene dAyikacAritra kahIye. evaM nava jeda, dAyikanAvanA thayA. taiesesuvaDhaMgA ke trIje dAyopazamika jAveM zeSa eTale eka kevalajJAna ane bIjuM kevaladarzana, e be vinA zeSa daza upayoga tathA paNalaki ke0 dAnAdika pAMca labdhi badmasthanI levI, evaM paMdara tathA samma ke dAyopazamika samyaktva ane vira. zgaM ke viratichika, eTale sarva virati, ane deza virati, evaM aDhAra neda dAyopazamika jAvanA jANavA. tihAM matijhAnAvaraNIya ane zrutajJAnAvaraNIya, cakudarzanAvaraNIya, acakudarzanAvaraNIya, e cArano udaya, bAramA guNagaNA lageM Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 SaDazItinAmA caturtha karmagrathaM. 4 dezaghAtI hoya, te udayAvalI praviSTarasane ye apraviSTarasane anudayarUpa upazame ane keTalAeka sparphakane udayeM udayAnuvika dAyopazamika hoya, tathA zravadhi ane manaHparyava, e ve jJAnAvaraNa tathA acahnadarzanAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanA sarvaghAtI rasa sparphakane udayeM kevala audayika nAva hoya. ane jevAreM vizuddhAdhyavasAyavizeSe te dezaghAtIpaNe pariNamAvI maMdarasa karI udayAvalI praviSTa aMzanedayeM tathA apraviSTane upazame ane vartamAnane udaye je avadhi, manaHparyava, cakudarzanAdika guNa pragaTe, te dAyopazamika udayAnuvika hoya. tathA mohanIyanI prakRti je prathamanA bAra kaSAya ane terabhu mithyAtvamohanIya, e tera prakRti sarvaghAtinI , teno raso. daya batAM dAyopazama na hoya ane pradezodaya batAM hoya, je jaNI te pradeza vedatAM dezaghAtIrasamAMhe zrANIne vede, tethI te sarvaghAtIyA na hoya. zeSa mohaprakRti ne rasodaya tathA pradezodaya hu~te paNa dezaghAtIzrA naNI dAyopazama avirodhipaNe hoya. ema aMtarAyanI prakRtino paNa rasodaya tathA pradezodaya hu~te paNa dAyopazamika ava. rodhipaNe hoya. tethI sarva jIvane pAMca labdhi dAyopazamikanAveM hoya tathA traNa ajJAna paNa mati, zruta ane avadhijJAnAvaraNanA kSayopazamavizeSe karI hoya. tathA anaMtAnubaMdhiyA cAra mithyAtvamohanIyanA dayopazameM hoya. ane samyaktvamohanIyanA udayane vede tihAM vedakasamyaktva hoya. dezavira ticAritrapaNuM apratyAkhyAnIyAne kSayopazameM hoya, ane sAmAyikAdika traNa cAritra pratyAkhyAnIyAdikane kSayopazameM hoya. tethI e zraDhAra mizrajAvanA neda jANavA. // iti samuccayArthaH // 6 // // have audayika jAvanA neda kahele. // annANa masiittA, saMjama lesA kasAya gazveA // mice turie navA, 'navatta jiatta pariNAme // 65 // thartha-annANa ke mithyAtvamohanIyanA udayathI mithyAtvInuM jJAna, te ajJAna kahIyeM. e prathama ajJAna nAmeM audayika nAva jANavo. jema purvacanane avacana kahIye, mAga zIlane azIla kahIye, tema asadadhyavasAyeM jJAnane paNa ajJAna kahIyeM. tathA ATha karmanA udayathI je jIvane asikapaNuM saMsArIparyAyapaNuM thayu, te masittA ke asitvanAmeM audayikanAva bIjo jANavo, tathA apratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyane udayeM je jIvane asaMjama ke asaMyamapaNuM, aviratipaNuM thayuM, te trIjo audayikannAva jANavo. tathA je zrAcArya, zrApa karmapariNatirUpa lezyA mAne, tene mate ATha karmane Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 547 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 udayeM audayikanAva jANavo. tathA je kaSAyodayajanya azuddha svajAvane lezyA mAne , tene mate mohane udayeM audayikanAva jANavo. tathA je AcArya,yoga pravRttirUpa sezyA mAne je tenA mateM nAmakarmanA udayathI audayikanAva jANavo. ema traNa mateM audayikanAveM lesA ke prakAranI lezyAnA nedeM karI audayikanAva paNa u prakAreM kahIyeM, ane kasAya ke cAra kaSAya paNa mohanIyanA udayazrI hoya be, te jaNI kaSAya cAra paNa audayikanAve hoya. eTale eka ajJAna,bIjo zrasiddhatAtrIjo asaMyama ane lezyA tathA cAra kaSAya,evaM tera neda audAyakanAvanA thayA; ane gazke0 cAra gati paNa nAmakarmanA udayathI jIva, devatA, nArakI, manuSya tathA tiryaMca kahevAya, mATeM e cAra gati paNa audayikanAve jANavI. evaM sattara neda thayA. tathA vethA ke veda traNa strI, puruSa, napuMsakanI abhilASArUpa nAvaveda paNa mohanIya karmanA udayathI hoya. tathA strIzrAdika cinharUpa avyaveda, te aMgopAMga nAmakarmanA udayathI hoya, e avya nAva behune paNa audAyikanAvamA khevA. evaM vIza thayA. mi ke mithyAtvamohanIyanA udayathI viparIta zrajhAnarUpa mithyAtva hoya. e paNa audayika nAva jANavo. ema pUrvAcAyeM ekavIza audayikanAva kahyA, tethI ameM paNa kahyA. bIjA paNa je je karmaprakRtinA udayathI je je jIvanA paryAya uThe, te te sarva audayikanAva kahIyeM, tevA zraudayikajAvanA asaMkhyAtA neda thAya, e turie ke cothA audayika nAvanA neda kahyA. have pAriNAmikanAvanA neda kahe . je mukti jAvA yogya jIvasvajAva te navA ke navyapaNuM e sahaja si. tethI prathama pAriNAmikanAva jANavo, bIjo mukti jAvAne ayogya je paryAya te annavatta ke ajavyatva nAme anAdi anaMta pAriNAmika nAva, bIjo jANavo. jiatta ke avyapramoNa tathA nAvapramANa dhAraNasvannAva je jIvaparyAya, te trIjo jIvatva kahIyeM. e paNa anAdi anaMta sika De, paraMtu kozno kasyo nathI. ema e traNa neda jIvanA pariNAme ke pAriNAmikanA jANavA. e sarva thazne trepana uttarajAva thayA. tathA nathI jIva evo je paryAyate ajIvatvapAriNAmika anAdi anaMta dharmAstikAyAdikane viSe hoya. bIjA paNa prayogasA, visrasA ane mizrasA, prayogathI kapahuM, roTI, vizrasA te iMjadhanuSa, mizrasA te khIcamI, e traNa nedeM mizrajAveM jhAnAdika, pAriNAmika nAveM jIvatvAdika, audayikajAveM devgtyaadik.||iti samuccayArthaH ||6e|| // have e upazamAdikanAvanA nAMgA khe.|| cana cana gaIsu mIsaga, pariNAmudaedi canasu khaiehiM // javasama juehi vA cana, kevali pariNAmudaya khaie // 70 // Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UG SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 . artha-have e aupazamAdika pAMca nAvanA vikasaMyogeM daza naMga ane trikasaM. yogeM daza jaMga tathA catuHsaMyogeM pAMca naMga ane paMcasaMyogeM eka naMga, malIne bavIza nAMgA thAya. e vIza sAnnipAtakanA neda thAya. te mAhelA u neda jIvane viSe hoya, temAMtraNa neda to cAra gati AzrI tenA cAra trika bAra neda thAya. ane traNa bIjA hoya. ema mUlanaMga ba hoya. bAkI sannipAtanA vIza naMgano to saMjava na hoya, zeSa bano saMjava hoya, te na jaMganA valI uttara neda, gati zrAzrI paMdara thAya, te kahI dekhADe be. te mAMhe eka trikasaMyogI dazamo jaMga, tenA canagaIsu ke cAra gati zrAzrI cana ke cAra neda thAya. te kahI dekhADe je. je jaNI manuSyanI gatimAM manuSyane mIsaga ke mizrajAveM jJAna, zrajJAna ane darzanalabdhi eka ane pariNAmudaehi ke pAriNAmikanAveM jIvapaNuM tathA navyapaNuM, ane audAyikattAveM manuSyanI gati, vezyA, veda zrane kaSAya hoya. e prathama jaMga jANavo. . temaja devatAne paNa mizrajAveM jJAnAdika ne pAriNAmikanAveM jIvatvAdika tathA audayikanAveM devagatyAdika devaprAyogya, e bIjo jaMga jANavo. temaja tiryaMcamadhye paNa mizranAveM jJAnAdika ane pAriNA mikanAveM jIvatvAdika tathA audayikanAveM tiryaMcagatyAdika, e trIjo jaMga jANavo. temaja narakagatimadhye paNa mizranAveM jJAnAdika ne pAriNAmikanAveM jIvasvAdika tathA audayikanAveM narakagatyAdika, e cotho naMga jANavo. ematraNa nAva eka jIvane male, tethI e trikasaMyogIzrA nAMgA cAra, mUla jaMga eka, dazamo jANavo. tathA ehija causu ke cAra gatinA sanniyA paMceMpriya jIvane pUrvokta traNa nAvanI sAtheM cotho kharaehiM ke0 dAyikannAva melavIyeM, .tevAreM catuHsaMyogI nAMgo thAya. eTale dAyika samyakadRSTi jIvane dAyikannAveM dAyikasamyaktva ane mizranAveM jJAnAdika tathA audayikannAveM manuSyagatyAdika ane pAriNAmikannAveM jIvasvAdika, e cAra nAva male, tezrI e catuHsaMyogInA cAra gatinI apekSAyeM sAnnipAtikanA cAra nAMgA hoya. temaja valI vA ke0 athavA uvasamajuehicana ke0 upazama samyaktvasahita karIyeM, tevAreM aupazamika samyakadRSTine aupazamikannAveM aupazamikasamyaktva ane mizrannAveM jJAnAdika tathA audayikannAveM manuSyagatyAdika tathA pAriNAmikannAve jIvatvAdika, e cAra gatinA jIvaneM hoya. tethI enA paNa cAra jaMga thAya. Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 "qo ema cAra gatinA deM karI traNa bhAvanA bAra jAMgA thayA, tathA kevalipariNAmadayakhaie ke0 kevalIne terame ne caudame guNaThANe kAyikajAveM kevalajJAnAdika nava hoya, kinaveM manuSyagatyAdika traNa hoya, tathA pAriNAmikajAveM eka jIvatva hoya, ema trikasaMyogI jAMgo eka hoya. yahIM kevalIne ghAtIyAM karma na hoya, tethI mizrAva tathA audArikanAva, e bejAva na hoya. e trikasaMyogIno ekaja navama jAMgo hoya. ahIMyAM kevalI manuSyaja hoya, paraMtu zeSa RNa gatimadhyeM na hoya. tethI ekaja jAMgo hoya. evaM tera jAMgA thayA. sa saMyogAdikanA jAMgA kahI dekhADe te. eka zrapazamika ne kSAyika, bIjo aupazamika ne mizra, trIjo aupazamika ne caudayika, cotho aupazamika ne pAriNAmika, pAMcamo kSAyika ne mizra, baDo kSAyika ne zradayika, sAtamo kAyika ne pAriNAmika, e jAMgo, siddhamAM hoya. zramo mizra ne audayika, navamo mizra ne pAriNAmika, dazamo zraudayika ne pAriNAmika, e daza dvikasaMyogI thayA. te madhye sAtamo nAMgo siddhano vasato jANavo. zeSa nava jaMga zUnya be. ea trisaMyogI jAMgA kahebe eka aupazamika, kSAyika ne mizra; bIjo aupazama, kSAyika ne dayika; trIjo upazama, kAyika ne pAriNAmika; cotho upazama, mizra ne daki; pAMcamI zrapazamika, mizra ne pAriNAmika; bagho aupazamika, auaudayika ne pAriNAmika; sAtamo kSAyika, mizra ne zradayika; prAThamo kAyika, mizra ne pAriNAmika; navamo kAyika, auaudayika ne pAriNAmika, e kevalIne hoya. dazamo mizra, zrodayika ne pAriNAmika, e jAMgo, cAra gatinA jIvaneM hoya. e trisaMyogI daza jAMgA thayA. temadhyeM navamo jAMgo kevalIno, ane dazamo jAMgo, cAra gatinA jIvano, e be jAMgA vasatA te vinA zeSa zrAva jaMga zUnya be. have catu:saMyogI jAMgA kahe be. eka aupazamika, kSAyika, mizra ne audayika, e zUnya be. bIjo aupazamika, kSAyika, mizra ane pAriNAmika, e paNa zUnya be. zrIjo aupazamika, kSAyika, audayika ane pAriNAmika, e paNa zUnya be. cotho pazamika, mizra, audayika ne pAriNAmika, e jaMgo cAra gatinA upazama samyadRSTi jIvane hoya. pAMcamo kSAyika, mizra, zradayika ane pAriNAmika, e jaMgo cAra gatinA kAyika samyakUdaSTi jIvaneM hoya. pazama, kSAyika, mizra, zradayika ne pAriNAmika, e paMca saMyogI sAnnipAtikanAva, upazamazreNIyeM varttatA manuSyaneM navame, dazame ane agI Arame, e traNa guNavaNe hoya. // iti samuccayArthaH // 70 // For Private Personal Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AATs SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 khaya pariNAme sikSA, narANa paNa jogu vasama seddhiie|| za panara sannivAzma, neA vIsaM asNjvinno||1|| artha- vikasaMyogIzrAmAMhelo sAtamo nAMgo, sijhA ke sikanA jIvaneM pAmiyeM. je jaNI sikane jJAna, darzana, samyaktva, khaya ke dAyikanAveM be. ane jIvatvapaj, pariNAme ke0 pAriNAmikanAveM . e be nAvano melApaka sikaneM je. bIjo koya na saMjave. evaM cauda sAnnipAtika nAva thAya. tathA upazama samyakadRSTi, narANa ke manuSya uvasamaseDhIe ke upazamazreNI kare, tene upazamazreNIne viSe navame, dazame ane agIzrArame, e traNa guNagaNe paNa joga ke pAMca nAvano eka jIvane viSe eka samayeM melApaka hoya, je naNI tene bAdarakaSAyane upazamAvave karI aupazamikanAveM cAritra hoya, ane dAyikanAveM samyaktva hoya, tathA mizranAveM jJAna, darzanAdika hoya, audayikanAveM manuSyagatyAdika hoya zrane pAriNAmikanAveM jIvatvAdika hoya, ema paMcasaMyogI sAnnipAtika hoya. e rIte sarva malI ba sAnipAtika hoya. je jaNI e ba nAMgeM koi paNa jIva pAmIye, paNa e u nAMgA khAlI na hoya. eba naMganA valI paMdara nAMgA thAya, je naNI cAra gatimAMhe mizra, audAyika ne pAriNAmika, e eka trikasaMyogI naMga pAmIyeM. tathA dAyika, mizra, audayika ne pAriNAmika tathA aupazamika, mizra, audAyika, ane pAriNAmika, e be catuHsaMyogI nAMgA pAmIyeM. e traNa nAMgAne, cAra gati sAtheM guNIyeM, tevAra bAra nAMgA thAya, ane teramo kevalIne dAyika, audayika ane pAriNAmika, e trikasaMyogI eka nAMgo, tathA caudamo siddhane dAyika, pAriNAmika e hikasaMyogI eka nAMgoM hoya, tathA paMdaramo upazamazreNI manuSyane dAyika, samyaktve paMca saMyogI eka nAMgo hoya, zapanarasannivAzya ke epaMdara neda,sAnnipAtikanA vasatAM hoya, zeSa hikasaMyogI nAMgA nava, trikasaMyogI nAMgA thAu, catuHsaMyogI nAMgA traNa, evaM nevIsaMthasaMnaviNo ke vIza neda asaMjAvI eTale zUnya be. kevala nAMgA upajAvavAne artha dekhAmavA. paNa tihAM koI jIvanneda nayI pAmatA // 1 // have e aupazamAdika nAva zrAva. karmane viSe vivarIne dekhADe . koNa karmano upazama, koNa karmano kSayopazama, koNa karmano kSaya, kayA karmano udaya, koNa karma, pAriNAmikanAveM hoya ? te kaheDe. modo vasamo mIso, cana ghAisu a kammasu asesA // dhammA pAriNAmitra, nAve khaMdhA udai evi // 2 // Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 / ut artha- mohosamo ke0 mohanIya karmano upazama hoya. jema rAkheM DhAkyo agni dIpe nahIM, tema jyAM kaSAyano udaya na hoya, tene upazama kahIye. ahIMAM rasano tathA pradezano udaya na hoya. tathA moso ke dAyopazama eTale je udayaprApta rasa tene jogavI, kSaya pamADyo zrane je udaya nathI zrAvyo tenuM anudayarUpa upazama kasyo, tenI vacceM je udayanu AMtaraM, te dAyopazama rasodayanI apedAyeM jANavU. te kSayopazama, caughAsu ke eka jhAnAvaraNIya, bIju darzanAvaraNIya, trIju mohanIya, co, aMtarAya, e cAra ghAtIyAM karma je.je naNI e jJAnAvaraNAdika je be, te jIvanA guNapratye haNe . te jaNI eno kSayopazama nAva hoya. teNe karI jJAnAdika guNa- taratamapaNuM hoya zrane ethI asesA ke zeSa rahyA je traNa nAva eTale eka dAyika, bIjo audayika, trIjo pAriNAmika, e traNa nAva akammasu ke sarvazrAThe karmane viSe hoya. __ eTale mohanIya karmane viSe pAMce nAva hoya, ane jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, ane aMtarAya, e traNa karmane viSe eka aupazamika vinA zeSa cAra nAva hoya, tatha, nAma, gotra, Ayu ane vedanIya, e cAra karmane viSe eka dAyIka, bIjo audayikatrIjo pA.riNAmika, e traNa nAva pAmIyeM. ema karmanI apedAyeM nAva kahyA. have ajIvanI apekSAyeM nAva kahe. dhammApAriNAmiannAMve ke eka dharmA, stikAya, bIjo adharmAstikAya, trIjo AkAzAstikAya, cotho pujalAstikAyA pAMcamo kAla, e pAMca avya, anAdi pAriNAmikanAveM be. kema ke potapotAne nAveMja pariNamyA be. paNa te paratAveM pariNamatA nathI, te mATeM anAdi pAriNAmika nAveM be. temAMhe paNa pujala ghyaNukAdika khaMdhA ke khaMdha te sAdipAriNAmika jAveM hoya tathA anaMtapradezI pujalaskaMdha te udae vi ke audAyikanAve paNa hoya. je naNI karmapujala khaMdha, jIva saMbaMdhe pujalavipAkanI karmaprakRtine udayeM audArika nokarmanA pujalaneviSe varNAdika hoya, mATeM anaMtapradezI skaMdha, karmavargaNAdika pujala, te sarva audayikanAveM hoya. zurUpaNuM bAMDe, ghaTe,maTe te maatteN||iti smuccyaarthH||7|| have eka jIvane je je guNagaNe jeTalA jeTalA nAva hoya, tihAM tihAM teTalA teTalA nAva kahele. mUlajAvanI apekSAyeM mithyAtva, sAsvAdana ane mizra, e traNa guNagaNe mizranAveM ajJAnAdika daza upayoga hoya ane audayikanAveM gatyAdika hoya. tathA pAriNAmikanAveM jIvatva, javyatvAdika e trikasaMyogI nAMgo aupazamika ane dAyika evaM ve nAva vinAno hoya. sammAz canasu tiga cana, nAvA cana paNu vasAmaguvasaMte // canakhINA' puve ti, nisesa guNa gaNage gjie||73|| Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 artha-sammAzcausu ke0 samyaktvAdika cAra guNagaNe eTadeM cothe, pAMcame, bache ane sAtame e cAra guNagANe tigacanAvA ke traNa athavA cAra nAva hoya. eTakhe jo dAyopaza mikasamyaktva hoya, to eka dAyopazamikalAveM samyaktva, jJAna, darzana zrane virati paNuM hoya, bIju audayikatnAveM gatyAdika hoya,trIjuMpAriNAmikanAveM jIvatva, navyatva. hoya, e trikasaMyogI nAMgo eka hoya. ane dAyikasamyakadRSTine eka dAyikattAveM samyakttva hoya, bIjo dAyopazamikanAveM jJAnAdika hoya, trIjo audayikanAveM gatyAdika hoya, ane cotho pAriNAmikanAveM jIvatva, javyatva hoya. e cAra nAva hoya. ane temaja aupazamika samyakadRSTine paNa dAyikasamyakdRSTinI pereMtraNa sAnnipAtika hoya, ane cotho aupazamikasamyaktva hoya. ema dAyopazamika samyakadRSTine traNa nAva hoya, tathA dAyika ane aupazamika samyakadRSTineM cAra nAva hoya. ane sarva jIva AzrayI to pAMca nAva hoya. tathA cajapaNuvasAmaguvasaMte ke ahIM aupazamika te navamuM ane dazamuM guNagAeM jANavU. tathA upazAMta te agIyAramuM guNagaNuM jANavU. e traNa guNagaNe eka jIvane upazamazreNI karatAM navame, dazame ane agIzrArame, e traNa guNagANe cala paNa eTale cAra tathA pAMca nAva hoya, te AvI rIte ke, eka dAyopazamikanAveM jJAnAdika hoya, bIju audAyikanAveM gatyA dika, trIjuM pAriNAmikanAveM jIvatva, navyatvAdika ane co, aupazamikanAveM samyaktvacAritra hoya. e cAra sAnnipAtikanAva hoya. tathA je jIva, dAyikasamyaktveM aupazamazreNI pamivo, tene eka dAyikalAveM samyaktva hoya, bIjo aupazamikalAve cAritra hoya, trIjo dAyopazamika nAve jhAnAdika hoya, cotho audayikanAve gatyAdika hoya, ane pAMcamo pAriNAmikanAveM jIvatva, navyatvAdika hoya. e pAMca nAva ekaga hoya mATeM paMcakasaMyogInAMgo hoya. tathA caukhINA ke0 dapaka zreNIya kSINamohanAmeM bArame guNagaNe eka dAyikanAveM cAritra hoya, tathA dAyikanAveM samyaktva paNa hoya, bIjo mizranAveM jJAnAdika hoya, trIjo audayikanAve gatyA dika hoya, cotho pAriNAmikanAveM jIvatva, javyatvAdika hoya. e cAra nAva nelA hoya. tathA apuve ke apUrvakaraNanAmA Aume guNagaNe paNa dAyikasamyaktvIne dAyikanAveM dAyikasamyaktva hoya, bIjo mizrajAveM jJAnAdika ane viratipaNuM hoya, trIjo audayikanAveM gatyAdika hoya, ane cotho. pAriNAmika nAveM jIvatvAdika hoya, tathA aupazamika samyaktvIne eka aupazamikalAveM aupaza mikasamyaktva hoya, bIjo mizranAveM jJAnAdika hoya, trIjo audAyikanAveM gatyAdika hoya, ane cotho pAriNAmikanAveM jIvatvAdika eTale jIvapaNuM hoya. e rIteM be prakAre cAra nAva kahyA. Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 553 tathA tinnisesaguNagaNagegajie ke tethI zeSa rahyAM je pAMca guNagaNAM temadhye mithyAtvAdika traNa guNagaNe eTale pahele, bIje, trIje, e traNa guNagaNe to kahyo je trikasaMyogIzrAno dazamo nAMgo eTale eka audayika, bIjo pAriNAmika ane trIjo dAyopazamika, e traNa nAva hoya, ane terame tathA caudame, e be guNagaNe eka dAyikannAveM samyaktvAdika nava hoya, tathA bIjo audayikannAveM gatyAdika hoya, ane trIjo pAriNAmikanAveM jIvatvAdika hoya. e pUrvokta trikasaMyogI navamo nAMgo hoya. ema egajie eTale eka jIvane eka samaya eTalA nAva hoya. have aupazamikanAvanA uttaranedanI saMkhyA guNagaNe kahe. tihAM aupazamika samyaktva, cothA guNagaNAdhI mAmIne agidhAramA guNagaNA paryaMta lAne be. ane navame, dazame tathA zragIzrArame, e traNa guNagaNe upazamacAritra paNa hoya, tethI e be aupazamika nAva, upara kahelA guNagaNe hoya. kAyikanAvanA uttara nedanI saMkhyA guNagaNe kahe . eTale cothA guNagaNAthI agIthAramA lageM dAyikannArve eka dAyikasamyaktva hoya, ane bArame guNagaNe kAyikasamyaktva tathA dAyikacAritra, e be dAyikannA hoya. terame zrane caudame guNagaNe samyaktva, cAritra, kevalajJAna ane kevaladarzana, e cAra dAyikannAveM hoya, tathA dAnAdika pAMca labdhi dAyikannAveM hoya. e rIteM e aMsanAM be guNagaNe enava kAyikannAva lAne. eTale dAyikannAva kahyo. have kAyopazamika nAvanA uttara nedanI saMkhyA guNagaNA zrAzrI kahe . mizranAveM traNa ajJAna tathA cA ane acatu, e be darzana, ane dAnAdika pAMca mizralabdhi, e daza nAva prathamanAM be guNagaNe hoya. trIje guNagaNe mizrajJAna traNa, tathA darzana traNa ane dAnAdika labdhi pAMca tathA mizramodanIya eka, e bAra nAva hoya. tathA cothe guNagaNe mizramohanIya TAlIyeM, ane dAyopazamika samyaktva nelIyeM, tevAreM vAra nAva hoya. pAMcame guNagaNe, dezavirati sahita tera nAva hoya. tathA baje ane sAtame guNaThANe, manaHparyavajJAnasahita cauda nAva hoya. tathA thAThame, navame ane dazame, e traNa guNagANe, dAyopazamika samyaktva na hoya, tethI zeSa tera nAva hoya. tathA agIyArame ane bArame guNagaNe, dAyopazamika cAritra na hoya, tethI zeSa bAra nAva mizranA hoya, ane terame tathA caudame guNagaNe, ghAtIyAM karma kayeM gayAM, temATeM mizranAva naja hoya. have audayika jAvanA uttara nedanI saMkhyA guNagaNe kahele. tihAM prathama mithyAtvaguNagaNe gati cAra, kaSAya cAra, veda traNa, lezyA u, evaM sattara, tathA ajhAna eka, Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha / asijhatva eka, avirati eka ane mithyAtva, e ekavIza audayikanAva hoya. bIje guNagANe, mithyAtva vinA zeSa vIza nAva hoya; tathA trIje ane cothe guNagaNe, eka ajJAna na hoya, zeSa aMgaNIza hoya. pAMcame guNagaNe, narakagati, tathA devagati, e be vinA zeSa sattara audayikanAva hoya, bahe guNagaNe tiryaMcagati tathA asaMyama, e be vinA zeSa paMdara neda hoya. sAtame guNagaNe, prathamanItraNa lezyAyeM hIna karIyeM, tevAreM bAra neda hoya. ApameM tathA navame guNagaNe, padma zrane tejolezyA vinA zeSa daza neda hoya. dazame guNagaNe traNa veda zrane traNa kaSAya vinA cAra neda audayikanAvanA hoya. tathA agIthArame,bArame ane terame e traNa guNagaNe eka manuSyagati, bIjo zuklalezyA, trIjo asimatva, e traNa audayikanAvanA neda hoya, tathA caudame guNagaNe eka zuklalezyA vinA asihatva ane manuSyagati, e be audayikanAvanA neda hoya. have pAriNAmika nAvanA uttara danI saMkhyA, guNagaNe kaheje. tihAM mithyAtva guNagaNe javyatva, ajavyatva ane jIvatva, e traNa pAriNAmikanAvanA neda hoya. ane sAsvAdanathI mAmIne bAramA guNagaNA sudhI eka ajavyasva vinA zeSa be pAriNAmika jAvanA neda hoya, ane terame tathA caudame, e be guNagaNe zrAsannasijhAvasthA jaNI tathA ghAtIyAM karma khapAThayAM, tejaNI tathA bIjA ko kAraNane lIdhe pUrvAcArya javyasvapaNuM vivayuM nathI, tethI ekaja jIvatvapaNuM pAriNAmikanAveM hoya. ema je guNagaNe jeTalA uttaratAvanA neda hoya, tene saMbaMdhe aneka sAnnipAtikaneda yathAsaMjaveM vicArIne kahevA. e uttaratnAvaneda, guNagaNe kahyA // iti samuccayArthaH // 3 // ___ ema savistarapaNe nAva- svarUpasaMkhyA vijAganirUpaNa kayu. have te aupazamikAdika nAveM varttatA jIva avyanuM parimANa tathA tene mAMhomAMde aTapabahutvanuM vicArahAranirUpaNa, saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtAne jJAneM karI sugama thAya, te jaNI saMkhyAtAdikanA vicAranu cAra dazamuM kahele. // have saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMtAnA neda kahe. // saMkhiLega masaMkhaM, paritta jutta nia paya juaMtivihaM // eva maNaMtaMpi tidA, jadanna majhukasA save // 4 // artha-saMskioga ke saMkhyAto kAla ekaja jANavo ane masaMkhaM ke asaMkhyAto kAla traNa nedeM be. te kahe. eka paritta ke pratyekAsaMkhyAtuM, bIju jutta ke yuktAsaMkhyAtuM, trIjuM niapayajuaMtivihaM ke0 potAnA padasaMyukta karIyeM, tevAreMasaMkhyAtAsaMkhyAtuM, thAya. e traNa neda thayA. evaM ke e rIteM maNaMtapitihA ke|| traNa anaMtA paNa ehija nAmeM jANavA. tadyathA te kahe . eka pratyekAnaMtuM, bIju yuktAnaMtu, trIjuM Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 AAA anaMtAnaMtu, ema sarva thai sAta jeda thayA. te paNa valI ekekanA jahannama kukkasAsatre ke0 eka jaghanya, bIjo madhyama, trIjo utkRSTa, evA traNa traNa bheda hoya, tevAreM ekavIza neda yAya. ari nAma kahe . eka jaghanyasaMkhyAtuM, bIjuM madhyamasaMkhyAtuM, trIjuM utkRSTasaMkhyAtuM, etraNa saMkhyAtAnAM nAma kahyAM. temaja eka jaghanya pratyekAsaMkhyAtuM, bIjuM madhyamapratyekA saMkhyAtuM, trIjuM utkRSTapratyekAsaMkhyAtuM, cothuM jaghanyayuktAsaMkhyAtuM, pAMcamuM madhyamayuktAsaMkhyAtuM, bahuM utkRSTayukta saMkhyAtuM, sAtamuM jaghanya saMkhyAtA saMkhyAtuM zrAvasuM madhyama saMkhyAtAsaMkhyAtuM, navamaM utkRSTa saMkhyAtA saMkhyAtuM, e nava asaMkhyAtAnAM nAma kahyAM temaja asaMkhyAtAnI pereM nava anaMtAnAM nAma paNa kaddevAM eTale eka jaghanyapratyekAnaMtuM, bIjuM madhyamapratyekAnaMtuM, trIjuM utkRSTapratyekAnaMtuM, cothuM jaghanyayuktAnaMtuM, pAMcamuM madhyamayuktAnaMtu, bahuM utkRSTayuktAnaMtuM, sAtamuM jaghanyathanaMtAnaMtu, AThamuM madhyama anaMtAnaMtu; chAne navamaM utkRSTAnaMtAnaMtuM. e nava anaMtAnAM nAma kahyAM // iti samuccayArthaH // 74 // have e ekavIza jeda vivarI dekhADe be. tihAM prathama traNa saMkhyAtAnA neda, dekhADe be. temAM ekanI saMkhyA nahi, je jaNI eka ghaDo dIThe e ghamo be. ema kahevAya, paNa yA eTalA ghaDA be. ema saMkhyA na hoya. laDhu saMkhiUM pucciccha, aparaM matimaMtu jAguruyaM // jaMbUdIva pamANaya, capala parUvaNAI imaM // 75 // artha - temATeM pucci ke0 bethI saMkhyA mAMmIyeM teNe lahusaMkhitaM ke0 jaghanya saMkhyAtuM bene kahIyeM ne aparaM ke0 e bethI paDhI uparAMta traNa, cAra, pAMca, ba, ema jAguru ke yAvat utkRSTA saMkhyAtAmAM eka rUpahIna hoya, tyAM lageM matimaMtu ke0 madhyama saMkhyAtuM kahIyeM. dave utkRSTa saMkhyAtAnI prarUpaNA kahe be. jaMbUdIvapamANayacaupalaparUvaNAzzmaM ke0 jaMbUdvIpa pramANa cAra pAlAnI prarUpaNAyeM karIne utkRSTa saMkhyAtuM jAe. tadyathA te kahe be. jaMbUdvIpa jevaDo eka lAkha yojana lAMbo, paholo vATalo to traNa lAkha, zola hajAra, baseM ne sattAvIza yojana, traNa koza, ekaso zrAvIza dhanuSya, tera aMgula, eka java, eka jU, eka lIkha Ga vAlAya, sAta trasareNu, pAMca paramANu, eTalI paridhi jAvI. ane eka hajAra yojana ThaMDo tathA zrAva yojananI jagati, te upara be gAunI vedikA, evaDo ThaMko pAlo, te jema dhAna mApavAnI pAlI hoya, tevo sarasaveM karI jarIyeM, te pAlo kahIye. te pAlo siga sUdho sarva jarIyeM, temAM eka sarasavamAtra te upareM tere nahiM, evo jarIyeM. pabI te pAlAne upAkI te mAMhelA ekeka sarasava ekeka dvIpa, samudra dIva mUkatA jaiyeM, pI je dvIpeM athavA je samujheM te pAlo galo thAya tevaDoja valI bIjo pAlo Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 kalpIyeM tenuM nAma anavasthita pAlo kahIye. je jaNI e pAlo uttarottara varSamAna svajAvane najaze, paNa eTarbuja nahIM rahe, te mATeM e pAlAnuM zranavasthita evaM nAma kahIye, ema anukrameM cAra pAlA hoya, tenAM nAma kahe je // 5 // pallANa vahia silA, ga paDi silAgA mahAsilAgarakA // joyaNa sahaso gADhA, saveza aMtA sasiha nariyA // 6 // artha- pahANavahizra ke pahelo anavasthita pAlo kahIye. jejaNI je hI tathA je samuLaM te pAkho khAlI thAya, tevaDo lAMbo, paholo ane hajAra yojana UMDo, sAmAATha yojana UMco, kalpatA, kalpatAM vadhato jAya tethI te anavasthita pAlo prathama jANavo, ane te anavasthita pAlAnI gaNatIne arthe lAkha yojana lAMbo, paholo tathA eka hajAra yojana ko jagati ane vedikA upara teNe sahita kalpIyeM, te anavasthita guNavA nimitteM zalAkA eTale sarasava teno pradepa teNe karI jarAya , tethI te vIjA pAlAnuM nAma paNa silAga ke zalAkA pAlo kahIyeM, tathA te zalAkAnI jaratInI saMkhyA nimitteM vallI tevaDoja trIjo pAlo kalpIyeM. te madhye ekeka pratizalAkA mUkIyeM, te mUkatAM jarAya, te naNI te trIjAnuM nAma, pamisilAgA ke pratizilAkA pAkho kahIye. vavI te pratizalAkAnI saMkhyA nimitta, cotho mahAsilAgakA ke mahAzilAkAnAmeM pAlo kalpIyeM, e cAra pAlAnAM nAma kahyAM. tihAM joyaNasahasogADhA ke eka hajAra yojana dharatImAMhe jaMmo, eka hajAra yojananu ratnaprajA pRthvInuM prathama sahastra yojanapramANa ratnakAMma nedIne bIjuM vanakAMma ne tenuM tayaM jANavU; tathA te upareM, pATha yojana UMcI, bAra gAu nIcI, ATha gAu madhye, cAra gAu upareM paholI, evI vanamayI jagati jANavI. te upara valI be gAu uMcI, pAMcase dhanuSya paholI, evI vedikA jANavI. savezaMtA ke0 te vedikA sahita vedikAnA aMta sudhI sasihajarithA ke siga sUdhAM sarasaveM karI jariyeM. jema te upareM eka zalAkA mAtra na samAya. tevI rIteM pahelo anava sthita pAlo jariye; paThI te anavasthita pAlAnA sarasavane zuM karIye te zrAgalI gAthAyeM kahele. iti samuccayArthaH // 76 // . . to dIva dahisu zakki, ka sarisavaM khivitra nihie paDhame // paDhamaM vatadaMtacitra, puNa narie tammi tada khINe // 7 // artha- to ke te pAlAne koieka deva athavA dAnava upAmIne potAnA mAvA hastatala upara te prathama anavasthita pAlAne sthApIne temAMdethI ekeka sarasava Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 MAS jamaNA dAthathI leine dIvudahisuikkika ke0 dvIpa ane samudrane viSe ekeko sarisakhividha ke0 sarisava mUkato jAya, te je dvIpeM tathA je samujheM paDhame ke0 pahelA pAlAnA saMrasava niThie ke0 niThe eTale khAlI thAya. paDhamaM tadaM taM citrA ke valI je dvIpeM, athavA je samudra, te prathama anavasthita pAlo galo thAya, teTaloja jAMbo, paholo eTale vacamAMnA dvIpa ane samudra sarva temadhyeM samAve eTalo lAMbo, paholo temaja eka hajAra yojana jaMDo, sAmAzrAva yojana uMco, bIjo pAlo kapIne tene puNajarie ke0 valI paNa zikhAsahita sarasaveM karIne jarIyeM, taMmmitadakhINe ke0 valI te pAlAne paNa temaja upADIne koi devatA temaja valI AgalA ekeka dvIpeM ane samudra ekeka sarasava mUkato jAya. ema karatAM je dvIpeM tathA je samudraM te pAlAnA sarasava khAlI thAya tevAreM zuM karIyeM, te kade // iti samuccayArthaH // 77 // khippai silAga palle, gu sarisavo iya silAga khivaNaM // puso bIta, putraM piva tammi uharie // 78 // artha - tevAreM tenI saMkhyA nimitta khippaisilAgapallegusarisavo ke0 zilAkanAmA bIjA pAlAne viSe nero eka sarasava nAkhIyeM; hiMyAM koieka AcArya kahebe ke te sarasava avasthita pAlAmAMdebIja lIjIyeM, ane anya koi AcArya valI ema kahe be ke te sarasava bIjo navo lIjIyeM, zrane zalAkA pAlAmadhye nAkhIyeM paraMtu navasthita pAlAmAMhethI na lIjIyeM, yahIM tatva kevalI jANe. chAtre kAi kadeze ke prathama jevAreM anavasthita palya khAlI kayuM tevAreM eka sarasava salAka paya viSe kema nAkhyuM nahIM ? ane yA bIjI vAra anavasthita palya khAlI thaye thake eka sarasava zalAka palyane viSe nAkhyuM kayuM tenuM kAraNa zuM ? chAtra guru kahe be ke, anavasthita palya jarIne valavIyeM tevAreM eka zalAkA paDhyane viSe sthApIyeM, ema tihAM prathama palya to jaMbUdvIpa pramANa lakSa yojana vistAravAlo hato to tene avasthita na kahIyeM; kema ke tenuM pramANa be temATeM tene avasthita kahIyeM. chAne bIjA ne avasthita kahIyeM. te chAnavasthita palyanI zalAkAyeM karIne zalAkA nAmeM bIjo paDhya jarIyeM DhaiyeM. te kAraNe prathama paDhya varjIne bIjA palyanuM grahaNa kIdhuM be. zya silAgakhavaNeNaM puSsobI ke0 e prakAreM jihAM te anavasthita pAlAnA sarasava je dvIpa, samudra upara mUkyA thakA khAlI yayA te dvIpa samudra pramANa valI bIja avasthita pAlo kalpIyeM, tene valI zikhA paryaMta sarasaveM karIne jarIyeM ne For Private Personal Use Only Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASE SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 pUrvalI pereM dvIpa samuja upara ekeka sarasava mUkIne khAlI karIye tevAreM valI bIjuM sarasava te zalAkA pasyamAMhe ghAlIye. valI paNa je chIpa, samula upareM pUrve sarasavano beha Avyo be te chIpa, samuja pramANa trIjo anavasthita patya kalpIyeM, tene valI sarasaveM karI jarIyeM, valI te pAlAnA sarasava paNa temaja pUrvalI pereM chIpa, samula upara ekeka mUkatAM jevAreM khAlI thAya tevAreMtrIjuMsarasava zalAkA palyaneviSe nAkhIye, ema navA navA anavasthita.palya jaratAM jaratAM tathA tene pharI khAlI karatAM karatA ekeka sarasava zalAkAmAMhe nAkhatAM thakA jevAre zalAkA saMzika bIjo patyaH zikhAparyaMta saMpUrNa jarAya; ta ke0 tevAra par3I te zalAkApalyane paNa puvaM pivatamimmakarie ke pUrvalI pereM hastatala upara lene ko deva, dAnava te patyamAMhelo ekeka sarasava je bIpa, samuLaM anavasthita palyano prAMta zrAvyo tihAMthI zrAgalA chIpa, samuja upareM ekeka sarasava mUkato jAya, ema karatAM je chIpa, samudaM te zalAkA pakSya khAlI thAya, tevAreM zuM karIye ? te kahele. // // khINe silAgi taze, evaM paDhamehi bIayaM narasu // tedi a tazzaM tehiba, turiaMjA kiraphuDA cnro|| e|| artha-khINesilAga ke ema karatAM te zalAkA pAlo galo thaye taie ke trIjA pratizalAkApAlAmAMhe anero eka sarasava mUkIyeM, valI tihAM anava sthita kalpIyeM. evaM ke0 e rIteM paDhamehi ke pahele anavasthita pAle karIne bIayaMjarasu ke bIjo zalAkApAlo narI, zrane tehizratazze ke0 te zalAkAyeM karIne trIjo pratizalAkA pAlo jarIyeM, tehiyaturinaM ke0 te trIjA pratizalAkAye karIne cotho mahAzalAkA pAlo jariyeM, te cotho mahAzalAkA jasyA paDI valI pUrvalI pereM trIjo pratizalAkA jarIyeM, te pratizalAkA jarA rahyA pabI valI pUrvalI pere paDelA anavasthita pAle karI bIjo zalAkA pAlo jarIyeM, te zalAkA jarA rahyA paThI te traNe pAlA je bIpa samujanA anavasthita pAlAyeM karI jarA rahyA le te chIpa, samuuparyaMta nUmI khaNIne teTalo valI anavasthita pAlo kalpIne sarasaveM karI jarIye. jAkiraphuDAcauro ke je eTale nizce cAre pAlA phuDA eTale zIkhA sahita saMpUrNa jarANA. ityadarArthaH // e|| - have nAvArtha kahele. jevAra te zalAkA patya khAlI thAya, tevAreM tenA jaratA gaNavA nimitta tazae ketrIjA pratizalAkAsaMjhika palyane viSe anero eka sarasava nAkhIyeM tevAra par3I valI te zalAkA pakSyamAMhelA sarasavano je bI athavA samujhe aMta zrAvyo Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 MAS hoya te dvIpa, samudra pramANa valI anavasthita palya kalpIyeM, te sarasaveM karI jarIne valI pUrvI paDheM upADI AgalA ekeka dvIpa, samudre ekeka sarasavano dANo mUkatA jaiyeM; te jevAreM khAlI thAya, tevAreM eka sarasava valI zalAka palyamAMhe nAkhIyeM. emaja valI paNa je dvIpa, samujheM te anavasthita palya vAlo thAya, te dvIpa, samudraparyaMta pharI avasthita paya kalpIyeM, te paNa pUrvalI paTheM khAlI karIyeM tevAreM trIjo sarasava valI zalAka paTya mAMheM nAkhIyeM, eja rIteM navA navA pramANe anavasthita palyane ard khAlI karave karIne ekeka sarasava zalAkA pavyamadhyeM nAkhatAM thakAM te zalAkA palya jevAreM bIjI vAra saMpUrNa zikhAsahita narAya tevAreM valI te zalAkA palyanA sarasavanI ekeka dANo ekeka dvIpa, samujheM mUkatAM jevAreM te khAlI yAya, tevAreM bIjA sarasavano eka dANo trIjA pratizalAkA saMjJika paDhyane viSe nAkhIyeM. eja rIteM valI vadhato vadhato pahelo navasthita pAlo jarI jarIne tenA sarasava gale Agale dvIpa, samudra mUkatAM mUkatAM te anavasthitanI saMkhyA ANavA nimitteM ekeka sarasavano dANo zalAkAnAmeM bIjA palyamAMde mUkatAM mUkatAM evI rIteM te zalAkAnAmeM bIjo palya zikhAsa dita jaratAM jaratAM te zalAkAnI saMkhyA zrANavA nimitta te zalAkApalyo ekeka sarasava trIjA pratizalAkA palyane viSe nAkhatAM thakAM jevAre te pratizalAkA pakSya paNa saMpUrNa zikhAsahita jarAya, tevAreM te bIjA zalAkA pakSyanA sarasava khAlI karayA be te sarasavano prAMta je dvIpa, samujheM zravyo be te kI valI AgalA dvIpa, samudrane viSe trIjA pratizalAkA palyane upADI teno ekeka sarasava ekeka dvIpa, samudra nAkhIyeM. ema karatAM jevAreM te pratizalAka palya khAlI yAya, vAre anero eka sarasava mahAzalAka nAmeM cothA palyane viSe nAkhIyeM nete pratizalAka palyanA sarasavano jihAM prAMta zrAvyo be te dvIpa, samudra pramANa valI nava sthita pAlo kalpIyeM, te valI pUrvalI rIteM jeTalI vAra jarIne khAlI karIyeM teTalA sarasava bIjA zalAkA palyamAhe nAkhIyeM. ema karatAM karatAM zalAkApalyane jarI te jarAyA paDhI te zalAkA palya upADI jihAM anavasthita palyanA sarasavano prAMta je dvIpa, samu zrAvyo Dhe tethI AgalA dvIpa, samudra upareM ekeko sarasava mUkatAM je dvIpa, samudra upareM sarasavano prAMta yAve zalAkA palya khAlI ghAya, tevAreM eka sarasava pratizalAkAnAmA trIjA palyane viSe nAkhIyeM. e rIteM pharI paNa pUrvalI pereM palA navasthita pAlAyeM karI bIjA zalAkApalyane narave khAlI karave karI ekeka sarasavatrIjA pratizalAkAne viSe prakSepa karatAM thakAM jevAreM pratizalAka pakSya pUrNa rAya, tevAreM te upADIyeM, ne jihAM zalAkA palyanA sarasavano prAMta je dvIpa, For Private Personal Use Only Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 samujne viSedhAvyo ne tethI pAgalA ekeke chIpa,samujne viSe temAMhelo ekeko sarasava mUkatAM jazya.ema karatAMjevAre te pratizalAkA palya khAlI thAya tevAreM bIjo sarasava cothA mahAzalAka pakSyane viSanAkhIyeM, evIja rIteM pharI anavasthiteM karI zalAkA jarIyeM, ane zalAkAyeM karI pratizalAkA jarI khAlI karatAM ekeka sarasava, mahAzalAkAmAMhe prakSepa karatAM thakAM mahAzalAkA nAme cothu patya paNa saMpUrNa zikhAparyaMta jariyeM, valI paNa zranavasthitanI saMkhyAyeM karI, zilAkA pUrNa nariyeM, tema valI zalAkAne ulavI ulavIne ekeka pratizalAkA sarasave karI pratizalAkA pakSya paNa pUrNa jariyeM, zrane valI paNa anavasthitanI saMkhyA karI zalAkA pUrNa nariyeM. tevAra panI valI jihAM jeno beho sarasava mUkyo, te dIpa zrathavA samuna jeTalo lAMbo, paholo, hajAra yojana jaMDo, sADAthA yojana UMco, evo anava sthita pAlo paNa sarasaveM karI jariyeM. ema jAkiraphuDAcauro ke0 ema cAre pAlA sarasaveM karI phuDA eTale zikhAparyaMta saMpUrNa narAya. have bAgala ko pAMcamo pAlo nathI kalpyo ke je pAlAmAMhe mahAzilAkA galavavAnI saMkhyA arthe dANo mUkI, tethI te cotho pAlo jasyo rahyo tathA pratizilAkAne galavavAnI saMkhyAne kAje dANo mUkAya, te paNa mahAzilAkAmadhye samAvatuM nathI tethI te paNa nasyo rahyo, ema zilAkAsaMkhyAno dANo paNa pratizilAkAmAMhe na samAve, tethI te paNa nasyo rahyo tathA anavasthitanI saMkhyA sarasava paNa zalAkAmadhye na samAve. tethI te paNa nasyo rahyo / ue|| paDhamati palluddhariA, dIvudadI palla cana sarisa vAya // sabovi esa rAsI, rUvuNo paramasaMkhiUM // 70 // thartha-have paDhamatipayukariyA ke pahelA traNa pAle karI umasyA je dIvudahI ke chIpa, samu, tenA sarasava eTale dhurathI sarasava je hI, samuLe mUkyA . tenA sarasavanI saMkhyA ane pahacajasarisavAya ke je cAra pAlA nasyA rahyA De. temAhelA sarasavanI saMkhyA ekaThI kIjeM. savoviesarAsI ke0 sarva e rAzi je sarasavanA samUha temAMheMthI rUvuNo ke eka rUpa kADhI nAkhIye. eTale eka sarasava uDI karIyeM, tevAreM paramasaM khiUM ke utkRSTa saMkhyAtuM thAya,temAMdethI paNa ekAdirUpa hIna karatAM zrane traNathI mAMDIne uparAMta madhyama saMkhyAtuM thAya. ane benI saMkhyA te jaghanya saMkhyAto jANavo. ema trae saMkhyAtAnA neda kahyA. // 70 // Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 561 // have nava asaMkhyAtAnA neda kahe je // rUva juaMtu parittA, saMkhaM lahu assarAsi anAse // juttAsaMkhiU lahu, AvaliyA samaya parimANaM // 2 // artha-pUrvokta utkRSTa saMkhyAtA madhye rUvajuaMtu ke eka rUpa nelatAM lahu ke0 jaghanya parittA ke pratyeka 'saMkhaM ke0 asaMkhyAtuM hoya. assa ke e jaghanya pratyeka asaMkhyAtAnA jeTalAM rUpa de, te eka uleM mAMmIye, nIceM teno zrAMka mAMmIne teTalI vAra teTalA guNA karatA jazyeM, eTale tene rAsiapnAse ke rAzi zranyAsa kahIye. jema asatkalpanAyeM pratyeka asaMkhyAtAnA rUpa pAMca kalpIyeM, te upareM pAMca ekaDA mAMmIyeM, tenI hevala pAMca pAMcaDA mADIyeM, guNatAM jazya tihA pAMcane pAMca sAthe guNatAM paccIsa thAya. te valI pAMca sAthe guNatAM ekaso ne paccIza thAya, tene valI cothA pAMcamA sAthai guNatAM baseM ne paccIsa thAya. tene valI pAMcamA pAMcamA sAtheM guNatAM traNa hajAra ekaso ne paccIza thAya. ___ ema pratyeka asaMkhyAtAnA jeTalAM rUpa thAya, tene valI teTalIvAra teTalA guNA karatAM juttAsaMkhiUlahu ke jaghanyayukta asaMkhyAtuM hoya. eTale pratyeka saMkhyAtAnA jeTalAM rUpa , teTalA sarasavano pharI rAzi abhyAsa karIyeM, arthAt teTalA sarasavane teTalAja vakhata teTalA sarasaveM karI guNIye, tevAreM cothu jaghanyayukta asaMkhyAtuM thAya; teNe yAvaliyAsamayaparimANaM ke eka zrAvalinA samayanuM pramANa thAya. eTale eka zrAvalikAmA eTalA asaMkhyAtA samaya hoya. temAMhethI valI eka rUpa hIna karIyeM, tevAreM utkRSTa pratyeka asaMkhyAtuM trIju thAya, tathA jaghanya pratyeka asaMkhyAtAthI mAMDIne eka rUpeM hIna utkRSTa pratyeka asaMkhyAtA lage sarva madhyama pratyeka asaMkhyAtA jANavA. // iti samuccayArthaH // 1 // bitti cana paMcama guNaNe, kammA saga saMkha paDhama cana satta // eMtA te rUvajuA, majAruvuNa gurupavA // 2 // artha-zrahIM vi ke asaMkhyAtAnA traNa nedanI apekSAyeM bIju ane nava nedanI apedAye cothu, evaM jaghanya yukta asaMkhyAtuM teno rAzi abhyAsa karatAM, sagasaMkha ke0 asaMkhyAtAnA nava nedanI apedAyeM sAtamuM jaghanya asaMkhyAtAsaMkhyAtuM hoya. tti ke asaMkhyAtAnA traNa nedanI apekSAyeM trIju jaghanya asaMkhyAtAsaMkhyAtuM, teno valI rAzi abhyAsa karatAM paDhama ke pahetuM anaMtuM hoya, eTale nava anaMtAnI apedAyeM prathama jaghanya pratyekAnaMtuM thAya. cana Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 ke mUlanedanI apedAyeM cothu pratyekAnaMtuM , teno rAzi abhyAsa karatAM nava anaMtA mAheDhuMcana ke cothu jaghanyayuktAnaMtuM hoya, paMcama ke mUla nedanI apedAyeM pAMcamuM madhyama yuktAnaMtuM De, tene guNaNe ke rAzi abhyAsa karatAM sattaNaMtA ke sAtamu jaghanya anaMtAnaMtuM hoya, e rIteM prathama pada sAtheM bIju pada kammA ke anukrameM jomavu. te ke te jaghanya yuktAsaMkhyAtAne valI rUvajuzrA ke ekAdi rUpa nelIyeM, eTale ekAdarUpeM yukta karIye tevAreM madyA ke madhyamayukta asaMkhyAtuM hoya, ane rUvuNa ke eka rUpa hIna karIyeM, to tevAre gurupachA ke pAgaDhuM pratyekAsaMkhyAtuM utkRSTuM hoya. tema jaghanya asaMkhyAtA asaMkhyAtAmAMhe paNa eka rUpa nelIyeM, to madhyama asaMkhyAto asaMkhyAto thAya, tathA eka rUpa kADhIye, to utkRSTa yuktAsaMkhyAtuM hoya, ema jaghanya pratyekAnaMtAmAMhethI paNa eka rUpa kADhe thake utkRSTa asaMkhyAtA asaMkhyAtuM hoya, ane eka rUpa nelatAM madhyama pratyekAnaMtuM hoya. e rIteM pAgala paNa sarvatra jANavU. // iti samuccayArthaH // 2 // zya suttuttaM anne, vaggiamikasi canabaya masaMkhaM // hoi asaMkhAsaMkhaM, sahu rUvajuaM tu taM mazaM // 73 // artha- iyasuttuttaM ke e rIte sUtrokta eTale zrI anuyogadvArAdi sUtramadhye nava asaMkhyAtAnAM tathA nava anaMtAnAM svarUpa e rIteM kahyAM je. eTale sUtrokta vidhi kahyo. have matAMtareM valI anne ke anya kozaeka AcArya bIjI rIte paNa ejeM svarUpa kaheM be, te rIteM kahIyeM baiyeM. vaggiyamikasicananayamasaMkhaM ke je cothu jaghanya yukta asaMkhyAtuM teno varga karIe, varga eTaleM tajuNo karIye, jema navano varga ekyAzI thAya, tema jaghanya yukta asaMkhyAtuM te jaghanyayukta asaMkhyAtA sAtheM tamuNo karIyeM, tevAre hozvasaMkhAsaMkhaMlahu ke sAtamuM jaghanya asaMkhyAtA asaMkhyAtuM thAya, temAMhe rUvajuaMtu ke0 ekAdi rUpa nelI, tevAreM taMmacaM ke madhyama asaMkhyAtA asaMkhyAtuM AThamuM thAya. // 3 // rUvRNa mAzmaM guru, tivaggi tabime dasakeve // logAgAsapaesA, dhammAdhammegajia desA // 4 // artha-rUNamAzmaguru ke valI tehIja sAtamA jaghanya asaMkhyAtA asaMkhyAtAmAthI eka rUpa kADhIyeM, tevAreM bahuM utkRSTa yukta asaMkhyAtuM thAya. temAhethI valI ekAdi rUpa hIna karatA yAvat eka rUpeM adhika jyAMsudhI cothu yuktAsaMkhyAtuM hoya, Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 563 tene pAMcamuM madhyama yukta asaMkhyAtuM kahIye. have te sAtamu jaghanya asaMkhyAtA asaMkhyAtuM teno je aMka tene tivaggi ke0 traNa velA varga karIyeM, jema bagaDAne traNa velA varga kare ute baseM ne bappanna thAya. eTale be / cAra, e prathama varga, cAra coka zola, e bIjo varga, ane zola zolAM be bappannAM, e trIjo varga, e rIteM sAtamA asaMkhyAtAno traNa velA varga karIyeM, panI tabimedasakeve ke temAMhe zme eTale thA daza asaMkhyAtAnI rAzi nelIyeM, tenAM nAma kahIyeM baiyeM. __ eka logAgAsapaesA ke lokAkAzanA pradeza eTale aMgula pramANa kAzakhaMDa mAMDethI samaya samaya ekeka pradeza apaharIyeM, to paNa asaMkhyAtI utsapiNI kAla vyatikrame thake, eka aMgula pramANa AkAza khaMga nilepa thAya, tehavA sarva lokAkAzanA pradeza levA, tathA dhammAdhammagajiadesA ke bIjA teTalAja dharmAstikAyanA pradeza, trIjA teTalAja adharmAstikAyanA pradeza, cothA teTalAja eka jIvanA pradeza, e cAra paraspara tulya . tihAM pradeza eTale je kevalInI prajJArUpa zastre karI bedatAM je nAganA bIjo nAga kalpAye nahIM, tene pradeza kahIye. athavA jeTaluM kSetra pujala paramANuyeM ruMdhyu tene pradeza kahIye. ema e cAra rAzi asaMkhyAtAnI sarakhI jANavI. e cAra te pUrvoktamAMhe nelIyeM, tathA valI bIjI va rAzi nelIyeM, te AgalI gAthAyeM kahe . // iti samuccayArthaH // 4 // vizbaMdhazsavasAyA, aNunnAgA joga a paDinAgA // puNhaya samANa samayA, pattea nigoae khivasu // 5 // artha- vizbaMdhadyavasAyA kepa tathA valI pAMcamA karmanI sthitibaMdhanAadhyavasAyasthAnaka paNa asaMkhyAtA be. te kema to ke; mohanIya karmano jaghanya sthitibaMdha, aMtarmuhUrttano . e Dekho saMjvalanA lojanI sthitibaMdhanI apekSAyeM levo. te aMtaramuharttane eka, be, traNa, e rIteM samaya vadhAratAM adhika karatAM yAvat sIttara komAkomI sAgaropamanI utkRSTI sthiti paryaMtanA jeTalA samaya hoya, teTalA mohanIya karmanA sthitisthAnaka hoya, tihAM ekeka sthiti sthAnakeM valI kaSAyanI tIvamaMdatAdikRta nedeM evA lokAkAza pramANa asaMkhyAtA adhyavasAya sthAnaka hoya. adhyavasAya eTale kaSAyodayane taratama nedeM je jIvano azubhakhanAvavizeSa, te adhyavasAya kahIye. te asaMkhyAtA hoya, je naNI mohanIyanI sthiti ko jaghanya, koz tIvra, adhyavasAyeM bAMdhe, koza tIvratara adhyavasAya tathA maMda, maMdatara adhyavasAyeM paNa bAMdhe, tethI ekeka sthitisthAnaka dI asaMkhyAtAM adhyavasAyasthAnaka hoya. e pAMcamI rAzi paNa temadhye nelIye. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 tathA baho karmano zraNujAgA ke anunAga eTale rasavizeSa, jema zuja prakRtino miSTa, miSTatara ane miSTatama, tathA azunaprakRtino kaTuka, kaTukatara ane kaTukatama, ityAdika rasanAM sthAnaka asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa be. tenA baMdhanA hetu, asaMkhyAtA adhyavasAya sthAnaka be, te paNa nelIye. sAtamuM joga ke mana, vacana ane kAyArnu bala karaNavIrya, tenA apaDinAgA ke beda paminAga eTale kevalInI prArUpa zastre karI bedatAM je vIryAMzano nAga na devAya, te vIryAzanI vargaNA sparkakAdikano vicAra karmaprakRtithI jANavo. te vIryAMza vinAgarnu jaghanya sthAnaka nigodIyA aparyAptA jIvane utpattine prathama samaya hoya.bIje samayeM bIjaM sthAnaka hoya. emathasaMkhyAtA vIryAMza vizeSa naNI asaMkhyAtA vIrya vinAgasthAnaka hoya. te paNa nelIye. zrApamA puNhayasamANasamayA ke utsarpiNI, avasarpiNI, e benA samAna samaya be eTale vIza komAkoDI sAgaropamarnu kAlacakra, tenA jeTalA samaya thAya. atyaMta sUkSmajIrNa vastra, phAMDatAM jeTalAmAM eka taMtu truTe teTalI vAramA asaMkhyAtA samaya vyatikrami jAya. evo athavA eka paramANu eka AkAzapradeza thakI bIjA zrAkAzapradeze jAya, eTalAmAM eka samaya thAya. tevA eka kAlacakranA jeTalA samaya thAya, te paNa nelIyeM. navamA pattetra ke pratyeka jIvanA zarIra eTale eka anaMtakAya varjIne zeSa pRthivI, apa, teja, vAyu ane vanaspati tathA trasa jIva paNa asaMkhyAtA , te paNa sAthe levA. e nava asaMkhyAtA thayA. . dazabhu nigothae ke0 sUkSma ane bAdara nigodanuM eka sAdhAraNaM zarIra tevA nigodIyA jIvanA, asaMkhyAtAM zarIra be. te je asaMkhyAte te asaMkhyAtuM le. e daza bola asaMkhyAtAnA te pUrvalA rAzimAMhe khivasu ke0 nelIyeM, te nelatAM je saMkhyA thAya, te saMkhyAne zuM karIyeM ? te kahe je // iti samuccayArthaH // 5 // puNa taMmi tivaggie, parittaNaMta lahu tassa rAsINaM // - agnAse lahujuttA, aNaMtaM annava jiamANaM // 6 // artha-puNa ke valI taMmi ke0 te rAzine tivaggie ke traNa vAra vargIyeM, tevAreM parittaNaMtalahu ke jaghanya pratyekAnaMto hoya. valI tassarAsINaM aplAse ke tenI rAzino zranyAsa karIye tevAreM cotho lahujuttAaNaMta ke jaghanya yuktAnaMto hoya, teTale jaghanya yuktAnaMteM aplava jiamANaM ke anavya jIvanuM mAna hoya. e jaghanya yuktAnaMto cotho be. teTalA anavya jIva hoya. te madhye eka rUpa hIna karIyeM, tevAreM utkRSTa pratyekAnaMto trIjo thAya. // 6 // Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha.4 565 tavagge puNa jAyajJa, NaMtANaMta laDhataMca tikutto|| vaggasu tadavi na taM ho, iNaMta kheve khivasubaime // 7 // artha-have tavagge ke0 te cothA anaMtAnA varga karIyeM, tevAreM puNa ke valI paMtANaMtalahu ke sAtamo jaghanya anaMtAnaMto jAya ke0 thAya. valI taMcatirakutto ke0 te jaghanya anaMtAnaMtane traNa velA vaggasu ke0 vargIyeM eTale e rAzine eja rAzi sAtheM guNIyeM, tevAre je rAzi yAve, tene valI teja rAzisAtheM guNI. te guNatAM je rAzi Ave, tene valI tehIja rAzi sAtheM guNIye. ema traNa velA varga karIyeM, tahavi ke0 topaNa nataMho ke utkRSTuM anaMtAnaMtuM na thAya, tevAreM maMtakhevekhavasubazme ke temAMhe zrAba anaMtA nelIyeM, tenAM nAma zrAgalI gAthAyeM kaheDe. iti samuccayArthaH // 7 // sikSA nigoajIvA, vaNassaI kAla puggalA ceva // saba maloga nadaM puNa, tivaggilaM kevala gaMmi // 1 // artha-sikA ke eka sijhanA jIva, te ajavyathI anaMtA ne tathA bIjA nigoajIvA ke sUkSma ane bAdaranigodanA jIva, sAdhAraNa vanaspatinA jIva, paNa anaMta ne te paNa nelIyeM tathA trIjA vaNassaI ke0 pratyeka sAdhAraNavanaspatinA jIva paNa anaMtA be, te paNa nelIyeM, ahIMyAM vanaspatimAhe paNa nigoda nelI lazya. cothA kAla ke atItakAla ane anAgatakAlanA sarva samaya je anaMte 2 te paNa nelIye. pAMcamuM puggalAceva ke saghalA pujalaskaMdhanA paramANu ekeka jIvanI nizrAyeM anaMtAnaMta paramANu aniSTa be, te paNa nelIye. bahA sabamaloganahaM ke sarva lokAkAza ane alokAkAzanA pradeza je anaMte , te anaMto paNa e madhye nelIyeM, te sarvano eka rAzi karIne puNa ke valI tivaggijaM ke teno paNa traNa velA varga karIyeM, te varga karIne te madhye kevalaphugaM ke kevalajJAna ane kevaladarzananA anaMtA paryAya be, te nelIye, je jaNI sarva jJeyavastunA paryAya anaMtA be te viSaya paNa kevalajJAnano be.|| 7 // khitte NaMtANaMtaM, have jitu vavadara mataM ||shy su-. hamana viAro, lihiu~ deviMda sUrIhiM // ne|| ||iti SamazItikAkhya caturtha karmagraMthaH smaaptH|| artha-khitteNaMtANataMhavejihaMtu ke te depave thake navamuM utkRSTa anaMtAnaMtuM hoya, paraMtu e utkRSTe anaMte koz vastu lokAlokamAM nathI. mATeM vavaharazmayaM ke lokAlo Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566. SaDazItinAmA caturtha karmagraMtha. 4 kamAM jeTalA padArtha be, teno vyavahAra sarva madhyama AThamo anaMtAnaMtoja pravarte le paNa utkRSTaM anaMte ko vastu nathI. ahIM matAMtareM utkRSTAnaMto kahyo. zyasuhamabavidhAro ke0 e sUmArtha vicAra eTale saMtine agamya je jIvAdika padArtha teno vicAra zabdAnidheya zrIpaMcasaMgrahAdika jozne aravinyAsa kasyo. deviMdasUrIhiM ke tapAgAdhirAja zrI deveMasUriye lihiu ke lakhyo. e SaDazItikAnAmeM coyo karmagraMtha samApta thayo. // je|| ||shrt prazastiH // zrImaccAukulAMnodhividhuH suuriishvro'nvt|| zrImadAnaMda vimalo, vairAgyAmRtapUritaH // 1 // taviSyamukhyasaMkhyAna, sNkhyaavyaaptgunnotkraaH||shriisomnirmlnaamaanH bnuuvrmnivishrutaaH||2||shriihrsssomtcissy, prjnyaavijnyaannaargvaaH||shriiyshssomnaamaansthineyaavishaardaaH // 3 // tatpadAMnoja geNa, lekho dRdekhano nRzaM // mugdhAnAmavabodhArtha TavArthaH SaDazItikAkhye // 4 // iti prshstiH|| Isks of ote ote ofo she ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote ote SAR Asdisolosedseofootcolosoooooooooooooose // iti SaDazItinAmA caturthaH karmagraMthaH bAlAvabodhasahitaH sNpuurnnH|| Remeseseeyeseenegeregenerosengerejoyeeneryenories 03 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 567 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ||ath // ||shtknaamaa paMcama karmagraMtha prArajyate // ||aaryaavRttm // aiMDa zrIkarapIDana, vidhisirpha dhvastakarmazata najaraM // kalyANasiddhikaraNaM, jaina jyotirjayatu nityaM // 1 // navazatamathanaM zatazo, natvA zatamakhanatAMdizatapatram // zrIvIra jinaM dhI raM, likhAmi zatake TabArthamahaM // 2 // dhruvabaMdhodaya sattA, nAzakRte karmaNAMsakRnnagavAn // tripadImadIzayAM, sA mama matimAdyamapaharatu // 3 // namiajiNaM dhuvabaMdho, daya sattA ghAi purama priattaa|| seara cajada vivAgA, vubaM baMdhavida sAmI // 1 // artha-namizrajiNaM ke namaskAra karIne jina pratye dhuvabaMdha ke eka dhruvabaMdhinI prakRti, udaya ke bIjI dhruvodayI prakRti, sattA ke0 trIjI dhruvasattA prakRti, ghAi ke cothI ghAtinI prakRti, pula ke pAMcamI puNyaprakRti, parizrattA ke bahI parAvartamAna prakRti, sevara ke valI enA ittara banneda khevA; evaM bAra bAra thayAM. cauhavivAgA ke cAra nedeM vipAkinI prakRti, vuddhaM ke kaheze tathA baMdhaviha ke0 cAra baMdhavidhi. sAmItha ke valI cAra prakAreM baMdhanA khAmI kaheze. evaM covIza chAra thayAM. ca eTale valI // 1 // tihAM graMthakartA zrIdeveMpasUri laghuzatakanAmA graMthane AraMne prathama samuciteSTa devatA namaskArarUpa nAva maMgala nirvighnapaNe graMthasamAptine hetuyeM kare be. namizra ke0 namaskAra karIne, koNa pratye namaskAra karIne te kahe . jiNa eTale rAga yeSAdika aMtaraMga vairI jeNe jItyA evA je zrIjina jagavaMta tIrthaMkarapratye sarva thakI adhika guNavaMta jANI tene namIne ATalA chAreM karI zatakanAmA graMtha kaheze. have te graMthanA anidheyanUta babIza ghAranAM nAma kahe . tyAM prathama je karmaprakRti zrApaNA nijahetu malyAM avazya baMdhAya paNa tehane sthAnakeM bIjI prakRti na baMdhAya, te prathama dhruvabaMdhinI prakRti jANavI. ane bIjI je karmaprakRti ApaNA baMdhahetu sAmagrI hu~te bate paNa kevAreMka baMdhAya ane kevAreMka tene sthAnake tenI virodhinI bIjI prakRti baMdhAya, te adhruvabaMdhinI prakRti jANavI. trIjI je prakRtino udaya vicheda kAlaparyaMta niraMtara hoya, paNa teno udaya teno vida thayA vinA truTe nahIM, te trIjI dhruvodaya prakRti jANavI. cothI je prakRtino udaya kevAreMka hoya Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ryyc zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 valI kevAreMka na hoya, valI hoya, ema zrAMtareM udaya hoya, te cothI adhruvodayI prakRti jANavI. pAMcamI je prakRtinI sattA sarva jIvane eTale mithyAtvIne paNa sarvadA pAmiyeM paraMtu navapratyayAdika kAraNIka na hoya, te pAMcamI dhruvasattA prakRti jANavI. tathA bahI je prakRtinI sattA navapratyayeM tathA guNapratyayeMja hoya paNa anyathA na hoya, te bahI zradhruvasattA prakRti jANavI. sAtamI je prakRti ApaNA jJAnAdika ghAteM karI AtmAnA guNane zrAvare, te sAtamI ghAtinI prakRti jANavI. zrAThamI je prakRtinA udayathI zrAtmAno kazo paNa guNa avarAya nahIM, te zrAmI zraghAtinI prakRti jANavI, navamI je prakRtino vizuddha pariNAmeM utkRSTa mige rasa baMdhAya tathA jene udaya jIva, anukUlapaNe vede, te navamI puNyaprakRti jANavI, dazamI je prakRtino saMkveza pariNAme utkRSTa kaTuka rasa baMdhAya, te dazamI pApaprakRti jANavI. agIdhAramI je karmaprakRti ApaNI virodhinI prakRtino baMdha tathA udayane nivArIne, potAno baMdha tathA udaya dekhADe, te agIAramI parAvarttamAna prakRti jANavI. bAramI je karmaprakRtino baMdha tathA udaya, anya prakRti sAtheM virodhinI nahIM tenA kAraNa bate paNa hoya, te bAramI aparAvarttamAna avirodhinI prakRti jANavI. ema e eka dhruvabaMdhinI, bIjI dhruvodayI, trIjI dhruvasattA, cothI ghAtinI, pAMcamI puNya, bahI parAvarttamAna, ethI itara eTale uparAMThI eka adhruvabaMdhinI, bIjI adhruvodayI, trIjI adhruvasattA, cothI aghAtinI, pAMcamI pApa, bahI aparAvarttamAna, ema baneda sAthe melavatAM bAra bAra thayAM. tathA cAra vipAka eTale udaya kAlanA gama, tenAM nAma kahe be. eka detravipAkinI, bIjI navavipAkinI, trIjI jIvavIpAkInI, cothI pujala vipAkinI, ema je je karmaprakRti, je je vipAkinI hoya, te kahIzuM. eTale zola ghAra kahyAM tathA cAra baMdhavidhi, eTale baMdhanA prakAra temA eka prakRtibaMdha, bIjo sthitibaMdha, trIjo rasabaMdha, cotho pradezabaMdha, e cAra prakAranA baMdhane utkRSTa tathA jaghanya nedeM karIne kahIzuM. evaM bIza chAra thayAM. tathA eka nUyaskArabaMdha, bIjo alpatarabaMdha, trIjo avasthitabaMdha, cotho zravyaktabaMdha, enuM kharUpa tathA prakRti baMdhAdika je utkRSTa jaghanyapaNe tenA svAmI eTale adhikArI e cAra vAnAM kaheze. ema covIza hAra, zatakanAmA graMthanAM kahyAM. tathA gAthAne aMteM akAra ne te cakArane arthe je te ca zabda thakI upazamazreNI tathA bIjI dapakazreNI e be zreNInu' svarUpa kaheguM. ema babIza ghAranAM nAma zataka nAmA karmagraMthamAM kahevAnAM kahyAM. // 1 // Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 56e // tihAM prathama chAreM suDatAlIza dhruvabaMdhinI prakRti kahe je // vama cau tea kammA, guru lahu nimiNo vaghAya jaya kubA // mila kasAyA varaNA, vigdhaM dhuvabaMdhi sagacattA // 2 // artha-valacala ke varNacatuSka, tetha kee pAMcamuM taijasa nAma, kammA ke hu~ kArmaNanAmakarma, agurulahu ke sAtamuM gurulaghunAmakarma, nimiNaM ke zrApamuM nirmANanAmakarma, uvaghAya ke navamuM upaghAtanAmakarma, jaya ke0 dazamuM jayamohanIya, kuchA ke agIyAramuM jugupsAmohanIya, miTha ke bAramuM mithyAtvamohanIya, kasAyA ke zola kaSAya, evaM ahAvIza tha. tathA varaNA ke jJAnAvaraNa pAMca ane darzanAvaraNa nava, e cauda prakRti. evaM sarva malI beMtAlIza prakRti thara tathA vigdhaM ke aMtarAya pAMca, evaM sagacattA ke0 e sumatAlIza dhruvabaMdhinI prakRti jANavI. // 2 // varNa, gaMdha, rasa ane sparza, e cAra prakRtinuM nAma varNacatuSka kahIyeM. eka taijasazarIra, bIjuM kArmaNazarIra, troju zragurulaghunAmakarma, cothu nirmANanAmakarma, zrane pAMcamuM upaghAtanAmakarma. e pAMca ane pUrvokta varNacatuSka, e nava nAmakarmanI prakRti dhruvabaMdhinI kahIye. je laNI cAra gatinA jIvane taijasa kArmaNazarIra hoya, tathA varNa, gaMdha, rasa ane sparza, te audArika ane vaikriyazarIranA baMdhe hoya, tathA nirmANanAmakarma paNa aMgopAMga zrAzrayI hoya, valI agurulaghu tathA upaghAta nAmakarma paNa, zarIrabaMdhe hoya, tethI sva sva gati prAyogya e nAmakarmanI nava prakRti ApaNA avirati kaSAyAdika hetu bate baMdhAya. tethI e nava prakRtine dhruvabaMdhinI prakRti kahIye. jayamohanIya zrane jugupsAmohanIya, ebe prakRtinI baMdhavirodhinI prakRti nathI, tethI dhruvabaMdhinI kahIyeM. tathA mithyAtvamohanIya paNa nija hetu mithyAtvodaya sanAveM avazya baMdhAya . te naNI ene paNa dhruvabaMdhinI prakRti kahIyeM, evaM traNa tha. tathA anaMtAnubaMdhiyA kaSAyodaya hetu sanAveM anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane loja, e cAra, avazya baMdhAya. temaja apratyAkhyAnodayasanAveM apratyAkhyAnIyA cAra baMdhAya, ane pratyAkhyAnodayarUpa nija hetu bate cAra pratyAkhyAnIyA baMdhAya. saMjvalanakaSAyodayarUpa nija hetu batAM saMjvalanA cAra kaSAya baMdhAya. evaM zola kaSAya baMdhAya. e sarva malI uMgaNIza prakRti mohanIyanI tha. '. tathA jJAnAvaraNIyanI prakRti pAMca ane darzanAvaraNIyanI prakRti nava, e cauda zrAvaraNa paNa sarva jIvane potapotAnA baMdha vicheda sthAnaka lageM avazya baMdhAya, tene Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 sthAnakeM bIjI virodhinI prakRtino baMdha na thAya. te jaNI e paNa dhruvabaMdhinI prakRti jANavI, ema aMtarAyakarmanI pAMca prakRti paNa dazamA guNagaNA lageM sarva jIvane avazya baMdhAya, tethI ene paNa dhruvabaMdhinI prakRti kahIye. evaM e sumatAlIza karmaprakRti zrApaNA mithyAtva, avirati ane kaSAyAdika hetunA sanAve sarva jIvane zravazya baMdhAya. te jaNI ene dhruvabaMdhinI kahIye. temadhye jJAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI nava, mohanIyanI uMgaNIza, nAmakarmanI nava ane aMtarAya karmanI pAMca, ema sUla pA~ca karmanI thazne uttara prakRti sumatAlIza thAya. // ane vedanIya tathA gotra, e be karmanI mUla prakRtinI apekSAyeM dhruvabaMdhinI jANavI. paraMtu uttara prakRtinI apedAyeM adhruvabaMdhinI jANavI. // have adhruvabaMdhinI prakRti kahe. // ||athaa 'dhruvbNdhinyH|| taNu baMgA gia saMghaya, Na jAi gai khagaI puchi jiNusA- .. saM // ujo Ayava paraghA, tasavIsA goa veyaNiyaM // 3 // artha- taNuvaMga ke tanutrika ane upAMgatrika, zrAgiya ke0 zrAkRti eTale saMsthAna ba, saMghayaNa ke saMghayaNa ba, jAI ke jAti pAMca, gazke0 gati cAra, khagaI ke0 vidAyogati be, puvi ke AnupurvIcatuSka, jiNusAsaM ke jinanAmakarma ane uvAsanAmakarma, ujoyAyava ke udyotanAma tathA AtapanAma, paraghA ke0 parAghAtanAma, tasavIsA ke trasa dazaka ane sthAvara dazaka, e be malIne vIza prakRti jANavI. gozra ke gotrahika, veaNizra ke vedanIyachika, evaM bAzaTha prakRti tha. tanu eTale zarIranAmakarma, te madhye taijasa ane kArmaNa, e be zarIra to pUrve adhruvabaMdhI kahyAMDe, ane zeSa audArika, vaikriya ane thAhAraka, etraNa zarIra tathA eja traNa zarIranAM aMgopAMga, te madhye manuSya tathA tiryaMcane audArika hoya ane deva tathA nArakI prAyogya vaikriya hoya, te adhruvabaMdhinI prakRti kahIyeM, ane AkRti eTase saMsthAna saMghayaNa ba be, te madhye eka samaye ekaja baMdhAya. te jaNI ene paNa adhruvabaMdhI kahIye. tathA saMghayaNa praNa manuSya, tiryaMca prAyogya bAMdhatAM eka samayeM ekaja baMdhAya ane devatA tathA nArakI prAyogya bAMdhatAM saMghayaNano baMdha na hoya, mATeM adhruvabaMdhinI kahIye. tathA ekeMjiya, beMjiya, teMjiya, cauriMjiya ane paMceMjiya, e pAMca jAtimadhye ekaichiyAdika svasva prAyogya eka jAtija baMdhAya, te mATeM zradhruvabaMdhija kahIyeM. tathA cAra gatimadhye paNa eka samayeM ekaja devAdikanI gati baMdhAya, te mATe e paNa Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 / adhruvabaMdhinI prakRti kahIyeM tathA zujavihAyogati,ane azula vihAyogati, e be prakRti paNa baMdhavirodhinI . tethI zujavihAyogati baMdhAya, tevAreM azujavihAyogati na baMdhAya, tethI dhruvabaMdhinI kahIye. tathA devAnupUrvI, manuSyAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI ane narakAnupUrvI, e cAra prakRti paNa baMdhavirodhinI , mATeM adhruvabaMdhinI kahIye. evaM e tetrIza prakRti parAvarttamAna jaNI adhruvabaMdhinI kahIye. jinanAmakarma samyaktva utAM paNa koz ekane baMdhAya, ane koiekane na baMdhAya, te jaNIadhruvabaMdhinI kahIyeM, tathA ubAsanAmakarma paNa paryApta prAyogya bAMdhatAM baMdhAya. paraMtu thaparyApta prAyogya bAMdhatAM na baMdhAya, tethI adhruvabaMdhinI kahIyeM, tathA udyotanAmakarma paNa tiryaMca prAyogya bAMdhatAM ko ekane baMdhAya ane bIjAne na baMdhAya, tethI adhruvabaMdhinI kahIyeM, tathA yAtapanAmakarma paNa pRthvIkAya ekeMjiya prAyogya bAMdhatAM koekane baMdhAya zrane koi ekane na baMdhAya, tethI adhruvabaMdhinI kahIyeM, tathA parAghAtanAmakarma paNa paryApta prAyogya bAMdhatAM ko ekane kevAreMka baMdhAya ane ko ekane aparyApta prAyogya bAMdhatAM na baMdhAya, tethI adhruvabaMdhinI kahIye; tathA trasadazaka ane sthAvaradazaka eTale trasa, bAdara, paryApta ane pratyekAdika, temaja sthAvara, sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNAdika prAyogya bAMdhatAM baMdhAya, paraMtu tethI viparIta bAMdhatAM na baMdhAya, tethI e vIza prakRti paNa adhruvabaMdhinI kahIyeM, tathA uccairgotra bAMdhatAM nIcairgotra na baMdhAya, zrane nIcaigotra bAMdhatAM uccairgotra na baMdhAya, mATe e be prakRti, baMdhavirodhinI naNI ene adhruvabaMdhinI kahIyeM, tathA zAtA, azAtAvedanIya paNa parAvarttamAna baMdhAya paNa behu sAthai na baMdhAya, tethI e be prakRti paNa adhruvabaMdhinI kahIye. evaM uMgaNatrIza prakRti tha. tathA tetrIza AgalanI melavatAM bAza prakRti tha // 3 // dAsAi juala uga ve, a Aja teuttarI adhuvbNdho|| naMgA aNA sAI, aNataM saMtuttarA cnro||4|| artha-hAsAzjuzrala ke hAsya ane rati tathA zoka ane arati, e yuga ke0 be yugala, vetha ke traNa veda, thAna ke cAra Ayu, teuttarI ke0 e tahoMttera karmapra. kRti, adhuvabaMdho ke adhruvabaMdhinI jANavI. enA naMgA ke cAra nAMgA, aNAsAIzraNataM ke anAdi ane sAdi, e be padane thanaMta ane saMtuttarAcauro ke sAMta, e be pada, pratyeke zrAgala jomatAM cAra nAMgA hoya, eTale anAdi anaMta, anAdi sAMta, sAdi anaMta ane sAdi sAMta, e be jomatAM cAra thAya. // ityadarArthaH // 4 // Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagrathaM. 5 : hAsya ane rati, e yugala bAMdhatAM zoka ane arati, e yugala na baMdhAya, ane zoka ane bharati bAMdhatAM, hAsya ane rati na baMdhAya. tethI e cAra prakRtino baMdha sAMtarapaNe baMdhAya. tethI e adhruvabaMdhinI bahA guNagaNA lage jANavI, ane tethI bhAgale niraMtarapaNe baMdhAya mATeM par3I dhruvabaMdhI kahevAya. emaja azAtAvedanIya paNa jANI levI, tathA emaja nIcairgotra paNa vIjA guNagaNA lageM adhruvabaMdhI ne par3I dhruvabaMdhI jANavo. strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda, e traNa prakRtimadhye paNa eka samaya ekaja baMdhAya. temAM napuMsakaveda mithyAtva lageM Ane strIveda sAsvAdana lageM baMdhAya, tethI bAgala niraMtara puruSaveda baMdhAya; tathA eka devAyu, bIjuM narakAyu, trIga~ tiryaMcAyu, ane cothu manuSyAyu, e cAra AyumAMhelo eka navamAM ekajavAra eka gatinuM zrAyu baMdhAya; mATeM zradhruvabaMdhinI jANavI. e rIteM e tahoMttera prakRti adhruvabaMdhinI kahIye. kema ke kevAreka baMdhAya, kevAreMka na baMdhAya, kevAreMka tene sthAnakeM virodhinI bIjI prakRti baMdhAya, tethI eno baMdha, nizcala na hoya tethI ene adhruvabaMdhinI kahIye. . ahIMyAM dhruvAdhruvane viSe cAra nAMgA avatAriyeM, anAdi ne sAdi, e ve pada Agala pratyekeM anaMta ne sAMta, e be pada jomiye, tevAreM eka anAdi anaMta, bIjo anAdi sAMta, trIjo sAdi anaMta ane cotho sAdi sAMta, e cAra naMga thAya. je karmaprakRtinI pravAharUpeM baMdhanI Adi na pAmIye. eTale (1) je e ATha karmanI prakRti pUrve na hatI ane amuka divasathI navI thakSa, ema ko vAreM paNa na kahevAya, te anAdi. (2) ane je prakRtinuM anubaMdhakapaNuM thayA palI valI pahelAM bAMdhI, te sAdi. (3) je prakRtino baMdhavicheda na hoya, tyAM lageM anaMta. (4) tathA jevAreM baMdhano aMta kare, tevAreM sAMta. e jema baMdhamAM nAMgA kahyA, tema udaya ane udIrapAyeM paNa sAdi, anAdi, sAMta ane anaMta, e cAra nAMgA jANavA. // 4 // paDhama biA dhuva udazsu, dhuvabaMdhisu taza va nNgtigN|| mimmi tinni naMgA, udAvi adhuvA turianaMgA // 5 // artha-paDhama ke pahelo ane bizrA ke bIjo, e be lAMgA, dhuvanadazsu ke0 dhruvodayI prakRtine viSa hoya, ane dhuvavaMdhisutazzavAnaMgatigaM ke dhruvabaMdhI prakR. tine viSetrIjo nAMgo varjIne zeSa traNa nAMgA hoya tathA miDammitinninaMgA ke mithyAtvamohanIyane viSetraNa nAMgA lAne. valI uhAviadhuvA ke be prakAranI Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 573 zradhruvabaMdhI prakRti eTale eka adhruvabaMdhinI, bIjI adhruvodayI, e bene viSe turizranaMgA ke eka sAdi sAMta nAmeM cotho nAMgo hoya. // 5 // temAMhe pahelo anAdi anaMta tathA bIjo anAdi sAMta, e be nAMgA eka mithyAtvamohanIya vinA zeSa babIza dhruvodayI prakRti AzrI lAne. je laNI ajavyane nirmANAdika babIsa prakRtinA udayanI Adi na pAmIyeM; tema zrAgalA guNagaNAne anAveM udaya vicheda paNa na pAmIyeM, tethI anaMta eTale anAdizranaMta nAMgo jANavo, tathA navyanI apekSAyeM e babIzanI Adi nathI paNa bArame, terame ane caudame guNagaNe udayano aMta thaze, tethI sAMta mATe anAdi sAMta, e bIjo nAMgo pAmIyeM. tathA dhruvabaMdhinI varNacatuSkAdika sumatAlIza prakRtinA baMdhanI apekSAyeMtraNa nAMgA hoya, te zrAvI rIteM je ajavya jIva anAdikAlano e dhruvabaMdhinI prakRti sarvadA bAMdhe be, tethI anAdi tathA AgalAM guNagaNAne anAveM baMdhavyavacheda paNa pAmaze nahIM, tethI anaMta. e anAdianaMta nAmA prathama nAMgo ajavya AzrayI kahyo; tathA javya jIva je anAdi mithyAtvI, tene anAdisAMta nAMgo jANavo. ane je javya jIva agIzrArame guNagaNe e prakRtino abaMdhaka thazne valI tihA~ thakI pamato baMdha pAraMne, tihAM sAdi, te valI avazya prabaMdhaka thaze, tethI sAMta, e cotho sAdisAMta nAmA nAMgo kahyo. e rIteM traNa naMga kahyA.. . have mithyAtvamohanIyano baMdha tathA udaya traNa nAMge lAne, tihAM ajavyane mithyAtvano baMdha tathA udaya anAdianaMta nAMgo tathA anAdi mithyAtvI javya jIvane anAdisAMta nAMgo jANavo. kema ke te samyaktva pAmaze tevAreM mithyAtvano aMta thaze, tathA je samyaktva vamIne mithyAtve jAya te sAdi mithyAtvI tenI apekSAyeM e cotho sAdisAMta jaMga jANavo. ane trIjo zrAdizradhruva nAMgo zUnya jANavo. je jaNI sAdi to javyaneja hoya ane te to avazyameva muktiyeM jAya. tevAreM tihAM baMdha tathA udayano aMta kare, tethI sAdi zradhruva nAMgo khoTo jANavo. ahIMyAM dhruvabaMdhinI tathA dhruvodayI prakRtimadhye mithyAtvamohanIya kayuM be, paNa ahIMyAM te behuthI jUI eTalA vAste kayu De ke, jo paNa dhruvabaMdhinI apekSAyeM traNa nAMgA kahyA, te baMdhe thAve paNa udayeM traNa jAMgA na Ave, ane mithyAtvamohanIyanA to udayanA paNa traNa mAMgA De te vizeSa jANavAne arthe jinna kaDaM. ___ tathA je prakRti baMdhe ane udaya paNa adhruva te adhruvapaNA jaNIja eka cothe sAdisAMta nAMge kahevAya paraMtu ene viSe zeSa traNa jAMgA na hoya. // 5 // Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 . // atha dhruvodayinyaH nirUpyate // have sattAvIza dhruvodayI prakRti kahe // nimiNa thira adhira agurua, suda asuhaM teja kamma canavannA // nANaMtarAya daMsaNa, miLaM dhuva udaya sagavIsA // 6 // artha-nimiNa ke nirmANanAmakarma, thira ke sthiranAmakarma, athira ke asthiranAmakarma, gurutha ke0 agurulaghunAmakarma, suhazasuhaM ke zujanAmakarma ane azunanAmakarma, tezra ke taijasanAmakarma, kamma ke kArmaNanAmakarma, cavannA ke varNAdika cAra, nANaMtarAya ke jJAnAvaraNIya pAMca, tathA aMtarAya pAMca, daMsaNa ke0 darzanAvaraNIya cAra, miThaM ke mithyAtvamohanIya, dhuvaudayasagavIsA ke0 e sattAvIza karmaprakRtine dhruvodayI kahIyeM // 6 // eka nirmANa, bIjaM sthira, trIjuM asthira, cothu agurulaghu, pAMcamuMzula, bahuzrazuja, sAtamuM taijasa, AgmuM kArmaNa tathA cAra varNa, evaM bAra nAmakarmanI dhruvodayI prakRti. eno udaya, cAre gatinA jIvane sarvadA hoya. enA udayano vyavacheda kAla, teramA guNagaNAnA prAMteM . paraMtu tihAM lageM to sarva jIvane viSe e bAra prakRtino udaya pAmiye, te jaNI dhruvodayI kahIye. e mAMhe thira, athira, tathA zuja ane azuna, e cAra prakRti virodhinI kahI be. paNa te baMdhanI apekSAyeM virodhinI levI, paraMtu eno udaya virodhI nathI, je naNI lohI, lAla, mUtrAdika pujalano asthira baMdha asthira karmodayathI hoya, tathA hADa, dAMtAdikano sthira baMdha sthirakarmanA udayathI sthira hoya. ema cAre prakRti udaya avirodhinI , temaja zujanAmodayeM mastakAdika zuna aMga hoya, ane azuja nAmodayeM pAdAdika aMga azuna hoya, e rIteM udaya avirodhI be, te mAtrai dhruvodayI kahI. evaM bAra prakRti tha. pAMca jJAnAvaraNano udaya paNa bAramA guNagaNA sudhI niraMtara sarva jIvane hoya. temaja dAnAdika pAMca aMtarAyanI prakRti tathA cakkurAdika cAra, darzanAvaraNIyakarmanI prakRti, eno udaya paNa bAramA guNahANA lageM hoya, tethI e cauda prakRti paNa dhruvodayI kahI, tathA mithyAtvamohanIyano udayavicheda prathama guNagaNe , te naNI prathama guNagaNe varttatA jIvane mithyAtvamohanIyano udaya dhruva kahIyeM, ane jo paNa sAsvAdanAdika guNagaNe mithyAtva mohanIyano udaya na lAne, to paNa te adhrava na jANavo. je jaNI dhravodayInuM eja lakSaNa je je ApaNA udaya vyavacheda sthAnaka lageM niraMtara jeno udaya lAne,te dhruvodayI kahevAya.ema sattAvIza prkRtikhii||6|| Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. ya thAya // have enI viparIta adhruvodayI prakRti khe.|| thira sunna ara viNu adhuva, baMdhI miDa viNu moha dhuvbNdhii|| nidova ghAya mIsaM, samma paNa navaz adhuvudyaa|| 7 // artha-thira ke sthiranAmakarma, suna ke zujanAmakarma, iara ke0 ethI itara te asthiranAmakarma ane azujanAmakarma, viNu ke0 e cAra prakRtivinA zeSa zarIra traNa, upAMga traNa, saMsthAnabaka, saMghayaNabaka, jAti pAMca, gati cAra. evaM sattAvIza tathA khagatihika, zrAnupUrvIcatuSka. evaM tetrIza prakRti tathA jinanAma, uvAsa, udyota, Atapa, parAghAta, trasacatuSka, zunagacatuSka, evaM baiMtAlIza. sthAvaracatuSka, daurjAgyacatuSka, gotradhika, vedanIyachika, hAsya zrane rati tathA zoka ane arati, traNa veda zrane AyuzcatuSka. e uMgaNotera prakRti baMdhavirodhinI jaNI adhuvabaMdhi ke adhruvabaMdhinI kahIye. ene jema adhruvabaMdhInI kahI, tema udayavirodhinI jaNI kozka zradhruvodayI paNa jANavI, kema ke jinanAmathI parAghAtaparyaM tinI pAMca prakRti ne teno udaya koieka jIvane hoya te jaNI adhruvodayI kahIye. jo paNa e thavirodhinI ne to paNa e vAta vicArIne avirodhinI na kavI. tathA zola kaSAya, sattaramuMjaya, aDhAramI juguptA, e zraDhAra mohanIyanIprakRti , te dhruvabaMdhinI prakRtimadhye gaNavI, kemake e madhye krodhAdikane udayeM mAnAdikano udaya na hoya, tethI e udaya virodhI ne paNa baMdhavirodhI nathI, teNe karI baMdhamAM to dhruvabaM. dhinI kahI paNa udayamA adhruvodayI kahIye. tathAlaya ane jugupsAno udaya sAMtara be, kemake kone ko vAreM hoya, kozne ko vAreM na hoya te jaNI e paNa adhru. vodayI kahI. tathA miviNumohadhuvabaMdhI ke0 mithyAtva dhruvabaMdhI utuM paNa dhruvoda. yImadhye gaeyu, tethI te vajyu. zeSa aDhAra prakRti, adhruvodayI jANavI. ema satyAzI prakRti zradhruvodayI jANavI. nihovadhAyamIzaM ke0 tathA darzanAvaraNIya karmamadhye pA~ca nisAno udaya, kevAreMka hoya ane kevAreMka na hoya. tathA e pAMca nijA paNa paraspareM udayavirodhinI be. te jaNI ene paNa adhravodayI kahIyeM, tathA upaghAtanAmano paNa koieka jIvane koieka vAreM udaya hoya tethI adhruvodayI kahIyeM, tathA mizramohanIyana udaya paNa virodhI . je jaNI mithyAtva tathA samyaktvamohanIyane udayeM eno udaya na hoya, tema valI samma ke0 samyaktvamohanIyano udaya paNa vedaka samyakdRSTine hoya, te naNI adhruvabaMdhinI kahIye. ema e jaghanya to aMtara muharta ane utkRSTathI to bAza sAgaropama upara traNa pUrvakoDI adhika lageM hoya paNa tethI Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '576 zatakanAmA paMcama karmagrathaM. 5 vadhAre na hoya, te jaNI zradhruvodayI jANavI. tathA jo paNa samyaktvanI pereM sAdi sAMta nAMge mithyAtva paNa be, to paNa te adhruvody| na jANavU. je jaNI mithyAtvo. daya nUmi prathama guNagaNuM ne tihAM to avazya mithyAtvanoja udaya hoya te jaNI e dhruvodayI hoya. jo tenI potAnI nUmimadhye paNa kevAreMka eno udaya na hoya, to adhruvodayI kahevAya. paNanavazyadhuvudayA ke e paMJcANu prakRti, adhruvodayI kahI // iti samuccayArthaH // 7 // ||ath dhruvasattAprakRtirAha // have dhruvasattA prakRti kahe be.|| tasa vama vIsa sagate, a kamma dhuva baMdhi sesa veya tigaM // Agi tiga veaNiaM, 5 juala saga urala sAsa caka // 7 // artha-tasa ke trasadazaka tathA thAvaradazaka, evaM vIza prakRti tathA vanavIsa ke varNAdika vIza prakRtinI sattA sarva zarIradhArIne hoya, te naNI varNAdika vIza prakRti paNa dhruvasattA kahI, tathA sagatethakamma ke taijasa saptakamadhye taijasazarIranAma, kArmaNazarIranAma, taijasasaMghAtana, kArmaNasaMghAtana, taijasataijasabaMdhana, kArmaNakArmaNabaMdhana, taijasakArmaNabaMdhana, e sAta prakRtinI sattA, sarva jIvane hoya, kema ke taijasa ane kArmaNazarIra paNa sarva jIvane hoya, te mATeM tenI dhruvasattA jANavI, ane dhuvabaMdhisesa ke e varNacatuSka, taijasa tathA kArmaNa, e 3 prakRtine mUkI zeSa dhruvabaMdhinI ekatAlIza prakRti rahI tenAM nAma kahe . zola kaSAya, 17 jaya, 17 jugugsA, e mithyAtva, pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya, evaM matrIza. 3e nirmANa, 40 upaghAta, 41 agurulaghu, e ekatAlIza prakRti paNa dhruvabaMdhInI naNI dhruvasattApaNe hoya, eno baMdha, sarvadA hoya to sattA kema na hoya ? evaM ahAzI prakRti dhruvasattAyeM kahI. veyatigaM ke veda traNano baMdha tathA udaya jo paNa adhruva kahyo be, to paNa enI sattA dhruva kahI be, je jaNI ekeka vedamadhye paNa traNa vedanA saMkrAMtadala pAmIyeM, te naNI dhruvasattA kahIye. evaM ekAeM prakRti tha. zrAgitiga ke zrAkRtitrika, eTale saMsthAnathI trika levaM. tihAM "taNuvaMgAgi" e gAthAnI mele prathama basaMsthAna, u saMghayaNa ane jAti pAMca. e sattara prakRtinI sattA paNa pUrvalI pereM dhruva jANavI. eTale ekaso ne zrApa tha. ane veyaNiyaM ke vedanIyachikanI sattA paNa paraspara saMkrAMtadalIkanI 'apedAyeM dhruvasattAyeM jANavI. evaM ekaso daza prakRti tha tathA pujuala ke be yugala eTale hAsya ane rati tathA zoka ane arati, e cAra prakRtinI sattA paNa dapaka zreNIya navamA guNasthAnakalageM sarva Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ja jIvane hoya, tathA sagajarala ke0 zradArikasaptaka eTale audA rikazarIra, odArika - gopAMga, dArikasaMghAtana, audArika caudA rikabaMdhana, audArikataijasabaMdhana, audArikataijasakArmaNabaMdhana ne zradArikakArmaNabaMdhana, e sAta prakRtinI sattA paNa sarvadA pAmiyeM, je jaNI manuSya, tiryaMcane e udayeM hoya be tathA devatA ne nArakIne baMdhe hoya, te mATe cAre gatimAMhe enI sattA, dhruva hoya. tathA sAsacaU ke0 eka uzvAsa, bIjuM udyota, trIjuM tapa, cothuM parAghAta, e uzvAsacatuSkanI sattA, sarvadA hoya, te jaNI ene paNa dhruvasattAkahIyeM, evaM ekaso ne paJcIza prakRti thai // iti samuccayArthaH // 8 // khagai tiri DuganI, dhuvasattA ( // thAdhuvasattA nirUpyate // ) samma mIsa maNu DugaM || vidhikAra jiNArja, dArasa guccA dhuvasattA // e // - khaga ke zubha vihAyogati ne azubha vihAyogati. e behu prakRtinI sattA, jIvane sarvadA hoya, tethI dhruvasattA jANavI. tiriDuMga ke0 tiryaMcanI gati ane tiryaMcAnupUrvI, e behu nAma karmanI prakRtinI sattA paNa sarva jIvane sarvadA hoya, je jaNI jIvane ghaNI sthiti tiryaMcagatimadhyeM hoya be tathA bIjI gatimadhye paNa eno baMdha hoya, te jaNI enI dhruvasattA jANavI. niyaM ke0 nicairgotranI dhruvasattA, tiryaMcagatimadhyeM niyamA nIcairgotrano udaya hoya, tethI e ekaso ne trIza prakRtinI sattA, mithyAtvaguNasthAnakeM varttatA sarva jIvane hoya, jo paNa anaMtAnubaMdhayAnI sattAbhUmi, sAtamA guNagA lageM be, ane temadhyeM paNa visaMyojanA kIdhe sattA Dhale to paNa mithyAtveM dhruvasattA jANavI. dhruvasattA ke0 sattA eTale dhruvasattA prakRti ekaso ne trIza kahI, zeSa ahAvIza prakRti rahI, te ethI viparIta dhruvasattAyeM be, te kahe be. je prakRti uvelye thake tathA baMdheM mithyAtva guNaThANeM paNa koI eka jIvane kevAreM eka sattAyeM na lAne ane koi ekane lAne, ema jajanAyeM sattA hoya, tene adhruvasattA kahIyeM. te kahe be. samma ke0 eka samyaktvamohanIya, bIjI mIsa ke0 mizramohanIya, e be prakRtinI sattA, anAdi mithyAtvI jIvane hoya, tathA mithyAtvaguNaThANe samyaktva vamI zrAvya hoya tene mithyAtvapratyayeM e ve puMja uvelI babIza prakRti satkarmA hoya, tene na hoya, bIjA jIvane hoya, tethI adhruvasattA prakRti kahIyeM. tathA mAgaM ke manuSyagati ne manuSyAnupUrvI, e ve prakRti te te kAya ane vAnakAyamadhye je ghaNo kAla rahe, to te uvele tene sattAyeM na hoya, bIjAne hoya. ema e prakRti paNa adhruvasattAvAlI kahIyeM. 73 For Private Personal Use Only Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ryy1c zatattanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tathA viuvikAra ke eka vaikriyazarIra, bIjaM vaikriyaaMgopAMga, trIjuM vaikriyasaMghAtana, cothu vaikriyabaMdhana, pAMca, vaikriyataijasabaMdhana, baI vaikriyakArmaNabaMdhana, sAtamuM vaikriyataijasakArmaNabaMdhana, AThamI devagati, navamI devAnupUrvI, dazamI narakagati, agIzrAramI narakAnupUrvI, e agIAra prakRtinI sattA, anAdi nigodiyA jIvane na hoya, baMdhane banAveM na hoya, tathA uvele paNa Tale, tethI e agIra prakRtinI adhruvasattA jANavI. - jiNA ke jinanAmakarmanI sattA, je samyaktvapratyayeM jinanAmakarma bAMdhI valI mithyAtva pAme, tene aMtaramuharta lageM hoya, bIjAne na hoya, tethI zradhruvasattA kahI. emaja manuSyAyu, devAyu, tiryaMcAyu ane narakAyu, e cAramadhye koz jIvane ekanI sattA, koz jIvane benI sattA, ema e paNa adhruvasattA kahI. thAhArasaguccAadhuvasattA ke eka AhArakazarIra, bIju zrAhArakaaMgopAMga, trIjuM AhArakasaMghAtana, cothu AhArakabaMdhana, pAMcamuM AhArakataijasabaMdhana, bahuM AhArakakAmaNabaMdhana, sAtamu AhArakakArmaNataijasabaMdhana, e zrAhArakasaptaka, enI sattA je apramattaguNasthAnakeM vizuddha cAritrapratyayeM zrAhArakazarIra bAMdhI par3I saMkveza vizeSe mithyAtve jAya, tene sattAyeM hoya, paraMtu bIjAne na hoya mATeM adhUvasattA kahIye. uccairgotranI sattA paNa adhruva, je jaNI tena Ane vAumadhye raheto jIva, ucairgotra uvele, tene ucairgotranI sattA Tale bIjAne hoya. ema je prakRti mithyAtva guNagaNe varttatA paNa koi jIvane hoya, koi jIvane na hoya, te adhruvasattAnI prakRti kahIye. e ahAvIza prakRti kahI, eTale samyaktva, mizra, manuSyahi ka, vaikriya ekAdazaka, jinanAma, cAra zrAyu, AhArakasaptaka ane ucairgotra, evaM ahAvIza th||e|| ||hve guNagaNAnI apekSAyeM prakRtinI sattAnuM dhruvAdhruvapaNuM vicAre . // paDhama tiguNesu mitraM, nimA ajayAi aha ge naUM // . sAsANe khalu samma, sattaM mibAra dasagevA // 10 // artha-paDhamatiguNesu ke0 mithyAtva, sAsvAdana ane mizra, e prathamanAM traNa guNagaNAne viSe miniamA ke mithyAtvamohanIyanI sattA nizcayapaNe eTale dhruvapaNe hoya. je naNI mithyAtvamohanIyanA udaya vinA prathama guNagaNuM naja hoya. to jyAM udaya hoya, tyAM sattA to dhruva hoya, ane mizraguNagaNe paNa mohanIyanA covIza, sattAvIza ane ahAvIza, e traNa sattAsthAnaka hoya, tyAM paNa mithyAtvanI sattA saghale sthAnakeM hoya teNe dhruvasattA hoya. Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 jae zeSa ajayAzyagenaU ke ajaya eTale avirati samyakadRSTi guNagaNAthI mAmIne agIthAramA upazAMtamohaguNagaNAsudhInA ATha guNagaNe najanAyeM hoya. je jaNI jhAyopazamika samyakUdRSTine mithyAtvamohanIya uvele thake mohanIyanI trevIza tathA bAvIza prakRtinI sattAyeM vartatAne mithyAtvanI sattA na hoya, tathA dAyikane paNa na hoya, ane jeNe mithyAtva upazamAvyu hoya tene sattA hoya, tethI e ATha guNagaNe mithyAtvamohanIyanI adhruvasattA hoya. tathA sAsANekhabusamma ke sAsvAdana guNapaNe vartato niyamA mohanIya ekaja zahAvIza prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, paraMtu mohanIyanA be, traNa sattAsthAnaka na hoya. je naNI upazamasamyaktveM karI tripuMja karI tyAMthI paDato sAsvAdanaguNagaNe Ave, tyA sarva mohanIya prakRtinI sattA hoya, tethI samyaktvamohanIyanI sAkhAdane dhruva sattaM ke sattA jANavI. ane mibAzdasagevA ke zeSa mithyAtva, mizra, avirati, dezavirati, pramatta, apramatta, nivRtti, anivRtI, sUkSmasaMparAya ane upazAMtamoha, e daza guNagaNe samyaktvamohanIyanI sattAnI najanA jANavI, je jaNI samyaktva pAmI paLI mithyAveM zrAvyu hoya te jyAMsudhI samyaktvapuMja uvele nahIM, tyAM lageM samyaktvamohanIyanI sattA hoya, ane samyaktvapuMja uvelyA palI tathA anAdi mithyAdRSTi jIvane samyaktvamohanIyanI sattA na hoya, temaja trIje mizraguNagaNe paNa jo samyaktvapuMja uvelI Avyo hoya tene samyaktvamohanIyanI sattA na hoya, bIjAne hoya, tathA aviratyAdika zrApa guNagaNe dAyika samyakadRSTine samyaktvamohanIya khapAvI tethI tene samyaktvamohanIyanI sattA na hoya, tathA dAyopazamika zrane aupazamika samyakTa, STine dhruvasattA hoya. ema pATha guNagaNe samyaktvamohanIyanI zradhruvasattA kahI // zati samuccayArthaH // 10 // sAsaNa mIsesu dhuvaM, mIsaM milAi navasu jynnaae|| Ai uga aNa niyamA, nazA mIsAi nava gammi // 11 // artha-sAsaNamIsesu ke sAsvAdana ane mizra, e ve guNagaNe mIsaM ke mizramohanIyanI sattA, dhuvaM ke dhruva jANavI. kema ke sAsvAdane sarva ahAvIze mohaprakRtinI sattA dhruva hoya, ane mizramohanIyanA udayavinA mizraguNagaNuM hoyaja nahIM, tethI tyAM paNa mizranI sattA dhruva hoya. ema e be guNagaNe minamohanIyanI dhruvasattA jANavI. Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatanAmA paMcama karmagraMtha, 5 mizra tathA sAsvAdana, e ve guNaThANAvinA zeSa miThAinavasujayaNAe ke0 eka mithyAtva, bIjuM virati, trIjuM dezavirati, coyuM pramatta, pAMcamuM zrapramatta, bahuM nivRtti, sAta nivRtti, AThamuM sUkSmasaMparAya, navamuM upazAMtamoha, e nava guNA mizramohanIyanI sattAnI jajanA jANavI, eTale koiekane hoya ane koiekane na hoya, je jI mizrapuMja uvelyA paDhI mithyAtveM mizramohanIyanI satA na hoya ne jeNe mizrapuMja uvelyo nathI tene mizramohanIyanI sattA hoya, thavA anAdi mithyAtvIne to naja hoya. tathAvityAdika va guNaThANe kAyika samyakUdRSTine mizramohanIyanI sattA na hoya, je jaNI sAta prakRti khapAvIne kSAyika samyaktvI thAya, tethI mizramohanIyanI sattA Tale kSAyika samyaktva hoya temADeM. tathA bIjA kSAyopazamika tathA zraupazamika samyakUTaSTine mizramohanIyanI sattA hoya, tethI jajanA kahI, eTale koi ekane kevAreMka hoya ne koiekane kevAreka na hoya. ema nava guNaThANe mizramohanIyanI dhruvasattA hoya. DugaNa niyamA ke0 zrAdidvika eTale pahele tathA bIje, e ve guNaThANe anaMtAnubaMdhiyA krAdhAdika cAre kaSAyanI sattA nizcaya hoya, je jaNI mithyAtva tathA sAsvAdana, e be guNaThANe niyamA anaMtAnubaMdhI yA baMdhAya tethI dhruvasattA jANavI. Go zeSa zyAma sAinavagammi ke0 mizraguNaThANAthI mAMgIne upazAMtamoha lageMnAM nava guNavAne viSe anaMtAnubaMdhiyA kaSAyanI sattA saMbaMdhI jajanA jANavI, je jaNI je anaMtAnubaMdhiyA visaMyojyA tathA uvelyA eTale khapAvyA tene enI sattA na hoya, ne bIjAne hoya, mATeM jajanA jANavI. e svamateM kahyuM tathA karmaprakRti ne paMcasaMgrahAdikane mateM to anaMtAnubaM dhiyAnI sattA TalyAvinA zreNI khAraMje nahIM thI te kaDe. je anaMtAnubaM dhiyAnI visaMyojanA karIne, upazamazreNI AraMne tethI tene sAtamA guNagaNAthI uparale guNagaNe anaMtAnubaMdhiyAMnI sattA na hoya, tathA mizrAdika pAMca guNaThANe to koi ekane anaMtAnubaMdhiyAMnI sattA hoya, chAne koi - ekane na hoya, ema jajanA jANavI, mAr3heM adhruvasattA jANavI, chAne mithyAtva tathA sAsvAdana, e be guNaThANe anaMtAnubaMdhiyAMnI dhruva sattA hoya. ema bedu mateM anaMtAnudhiyA kaSAyI guNasthAnakanI apekSAyeM dhruvAbhruva sattA kahI // iti samuccayArthaH // 11 // // ve zrAhArakasaptakanI sattA kahe . // AdAra sattagaM vA, saba guNe biti guNe viNA ticaM // no jaya saMte mitro, aMta muduttaM nave tice // 12 // For Private Personal Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 51 artha-zrAhArasattagaMvAsavaguNe ke eka AhAraka zarIra, bIjaM zrAhArakaupAMga, trIju AhArakasaMghAtana, cothu AhArakathAhArakabaMdhana, pAMcamuM AhArakataijasabaMdhana, huM AhArakakArmaNabaMdhana ane sAtamu thAhArakataijasakAmaNabaMdhana, e sAta prakRti je jIveM tathAvidha vizuddhacAritra pratyayeM apramattaguNagaNe bAMdhIne tathAvidha saMkleza adhyavasAyeM mithyAtva guNagaNA lageM zrAve, tathA kozeka vizumAdhyavasAyeM kevalajJAna paNa pAme tethI sarva guNagaNe enI sattA hoya ane koieka jIva, e sAta prakRti bAMdhyA vinAja sarva guNasthAnaka sparza, tene e sAta prakRtinI sattA sarva guNagaNe na hoya. e rIteM najanA jANavI. ___ tathA jinanAmakarmanI paNa e rIteMja jajanA jANavI. je jaNI cothA guNagaNAthI lazne zrapUrvakaraNanA bahA pAyA lageM jinanAmanI baMdhanUmi tyAM vizuddhAdhyavasAyeM jinanAma bAMdhI par3I saMkleze mithyAtve jAya tethI mithyAtve paNa enI sattA hoya paNa bitiguNe viNAtichaM ke bIje ane trIje guNagaNe tIrthaMkaranAmakarmanI sattAvAlo na zrAve tethI e be guNagaNAvinA zeSa bAra guNagaNe jinanAmanI sattA pAmIye. uparo guNagaNe paNa caDhatAM jinanAmanI sattA hoya ane je jIva jinanAma bAMdhyAvinA sarva guNagaNAM sparze tenI apekSAyeM sarva guNagaNe jinanAmanI sattA na hoya eTale bIje, trIje guNagaNe jinanAmanI sattA naja hoya ane bIjA guNagaNAu~ne viSe jajanA jANavI. nonayasaMtemicho ke tathA AhArakazarIrAdika sAta prakRtinI sattA batAM zrane jinanAmanI sattA batAM, e unnayanI sattA sAtheM batAM tene mithyAtva guNagaNuM na hoya, je jaNI nAmakarmanuM ekaso traNa, tathA tryAeM prakRtinuM sattAsthAnaka mithyAtvaguNagaNe na pAmiye, mAtra thAhArakasaptaka tathA jinanAma, e behumAMhethI ekanI sattA batAM mithyAtva hoya, temadhye aMtamuhuttaMnavetiche ke aMtara muhUrta lageM jinanAmanI sattA mithyAtveM sahIye paNa adhika na pAmIyeM, je jaNI koieka samyakdRSTi jIveM pUrva narakAyu bAMdhyu De ane te jIva zrAyu bAMdhyA palI dAyopazamika samyaktva pAmIne tathAvidha adhyavasAyeM jinanAma bAMdhe, te maraNa samayeM samyaktva vamato narakeM jAya, tyAM valI aMtarmuhUrta par3I valI samyaktva pAme to jinanAmakarmanI sattA hoya; ane jo narake gayA par3hI patitapariNAme rahe to aMtarmuhUrta panI jinanAmakarma uvele tethI jinanAmakarmanI sattA TalI jAya. eTale eka dhruvasattA ane bIjuMadhruvasattArUpa, ema pAMcamuM ane bahuM e be hAra sAtheM kahyAM // 15 // Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zatakanAmA paMcama karmagraMtha.. A have ghAtinI prakRtirUpa sAtamuM dvAra tathA aghAtinI prakRtirUpa AThamuM dvAra, e dvAra sAthai kahe. have sarvaghAtinI prakRti tathA ghAtinI prakRti kahete. // atha sarva ghAtinyaH prakRtayaH // kevala julA varaNA, paNa niddA bArasAima kasAyA // mivaMti saba ghAI, cana nANa ti daMsaNA varaNA // 13 // - tihAM je karmaprakRti, zrAtmAnA guNane zravare, te ghAtinI prakRti jANavI. mAM sarvaghAtinI prakRtinA rasasparddhaka to tAmrapatranI pereM nizvi, tathA sphaTika grahanI pereM nirmala, drAkSanI pereM sUkSma sArapradezeM bahularasa hoya, tethI te sarvaghA - tinI prakRti pradezeM alpa hoya to paNa vIrye adhika jANavI. have tenAM nAma kahe a. kevalajulAvaraNA ke0 kevalajJAnAvaraNIya ne kevaladarzanAvaraNIya, e be prakRti, potAno yAcAra je jJAna, darzana guNa, tene sarvAzeM ghAvare, jema sUryaprajA, megheM karI sarva varI kadevAya tathApi kAMzeka prajAno aMza zrAvasyAvinAno paNa he tethI karI rAtrI divasano vijAga jaNAya be, tema jIvano paNa jJAnAdika guNa sarvaghAtinI prakRtiyeM karI sarva vastro be to paNa jeNe kararI jama caitanyano vijAga hoya, eTalo caitanyAMza ughAko rahyo be; paNaniddA ke0 teNe pAMca nidrAyeM karI paNa je kevaladarzanAvaraNIyeM RNa Avastro evo je darzanAMza te paNa sarvAMze zrAvariyeM, e nidrApaMcaka paNa sarva iMDiyanA avabodhane thAvare mATeM sarvaghAti kahIyeM. yahIM paNa meghadRSTAMta jAvavo. jemATeM jo nidrAmAMhe paNa zabdAdika sAMjalI jAge be tathApi e nidrA paNa sarvaghAtinI jANavI, tathA kevalajJAna ne kevaladarzananAM yAvaraNa paNa sarvathA TAlyA vinA kevalajJAna upaje nahIM mATeM sarvaghAti kahIyeM. eTale e sAta sarvaghAtinI prakRti kahI. "bAra sAimakasAyA ke emaja yAdinA bAra kaSAya jANavA. temAM anaMtAnubaMdhI yA krodha, mAna, mAyA ne lona, e cAra to samyaktvaguNane sarvathA yAvare ve tethI sarvaghAtI kA pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra paNa dezavira tiguNane sarvathA zravare be. tathA pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra sarvaviratiguNane sarvathA yAvare be mATeM sarvaghAti jANavA. ahIM paNa meghano dRSTAMta jalAvyo tethI mithyAtvIne paNa koeka tapazcaryAdikanI pratipatti jinavacanayI viruddha hoya tathA avira tine paNa mAMsAhArAdikanI nivRtti hoya tathA dezavira tine paNa jAvacAritra hoya, ema e bAra kaSAyanI prakRti paNa sarvaghAtinI be. For Private Personal Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. u 583 miti ghAI ke0 mithyAtvamohanIya paNa zrI jinanApita jIvAjIvAdika anaMtadharmAtmaka tatvaznaddhAnarUpa samyaktva guNane sarvathA haNe be, te jaNI e paNa sarvaghAti prakRti kahIyeM. jo paNa enA keTalAeka ve ThANI tathA eka ThANI rasasparddhaka dezaghAtiyA be, to paNa ahIMyAM zubhAzubha pariNAmeM baMdhanI apekSAyeM nayI lIdhA. eTale eka kevalajJAnAvaraNIya, eka kevaladarzanAvaraNIya, pAMca nidrA, bAra kaSAyAne eka mithyAtvamohanIya, evaM vIza prakRti sarvaghAtinI thaI. dave paccIsa prakRti dezaghAti kahe be. tihAM dezaghAtinI prakRtinA rasasparddhaka sthUla kamAnI pereM, madhyamabidra kAMbalAnI pereM chAne sUkSmabi paTavastranI pereM, sthUla pradeza nIrasa, asAra, bahupradeza alpavIrya, caunANa tidaMsaNAvaraNA ke0 eka matijJAnAvaraNIya, vIjaM zrutajJAnAvaraNIya, zrIjuM avadhijJAnAvaraNIya, cothuM manaH paryavajJAnAvaraNIya, e cAra jJAnAvaraNIyanI prakRti tathA cakSu, acakSu, ane avadhi, e darzanAvaraNIyanI prakRti, evaM sAta prakRti dezaghAtinI jANavI. je jaNI kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, e be prakRtiyeM Na zrAvasuM evaM je jJAna ne darzanano anaMtamo aMza tene dezathI haNe, te jaNI dezaghAtinI kahIyeM. jo paNa avadhijJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya ane manaHparyavajJAnAvaraNIyanA keTalAeka rasa sparddhaka sarvaghAtiyA paNa be jeNe karI potAnA avadhijJAnAdikano aMza mAtra nathI dekhAto to paNa eno rasodaya kSayopazama tryavirodhi be tethI dezaghAtinI kahI. // iti samuccayArthaH // 13 // saMjala nokasAyA, vigdhaM i desa ghAi (pratha ghAtinyaH prakRtayaH ) pradhAi // patte tamuThAU, tasa vIsA go Duga vasA // 14 // artha- saMjala ke0 saMjvalanA krodhAdika cAra kaSAya dezaghAtiyA be, je jaNI e sarvaviratirUpa jIvanA guNane dezathakI haNe be. kema ke enA udayathI sAdhune sAticAra vrata yAya. bIjA kaSAyanA udayathI mUlajaMge aticAra hoya mATeM ene dezaghAti kahI be. nokasAyA ke dAsyaSaTka tathA traNa veda, e nava nokaSAyamohanIya prakRti paNa dezaghAtinI be, je jaNI e prakRti cAritrane viSe paNa aticAra mAtra upajAve, paNa ekalI anAcArajanaka na hoya, mATeM dezaghAtinI kahI. vigdhaMzdeghA ke0 aMtarAyakarmanI pAMca prakRti, e paNa dezaghAtinI hoya, je jaNI pujaladravyano anaMtamo jAga dAna, lAja, jogAdikane viSe hoya Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 be. je jaNI grahaNa dhAraNa yogya je pula be te pula, dravyane anaMtame jAge be mAM paNa sarvanuM dAna, lAja, joga ne upabhogAdika karI na zake, kema ke karma nokarmAdika tathA zrAhArAdikanuM dAna, lAja, jogAdika sarva jIvane doya tethI dezaghAtinI kahI. sarva jIvane eno kSayopazama hoyaja. tathA vIryAMtarAyano paNa jo sarvaghAtI rasa hoya to jIvanuM sarva vIrya Avare thake jIva kASTanI pereM nizceSTAvaMta thAya, tethI AhArAdikane yahI pariNAmAvI paNa na zaMke; te jaNI e prakRti paNa dezaghAtinI jANavI, tethI sarva jIvane vIryAMtarAya dayopazama tAratamyeM, vIryatAratAmya hoyaja be. kevalI jagavAnane vIryAMtarAyano daya hoya tethI tene anaMta vIrya hoya. ema paccIza prakRti dezaghAtinI kahI. ne jo udayApekSAyeM lekhavIyeM to mizramohanIya zrane samyaktvamohanIya, e be prakRti paNa dezaghAtinI gaNatAM sattAvIsa prakRti thAya. tenI sAthai pUrvokta sarvadhAtinI vIza prakRti melavIyeM tevAreM suDatAlIza prakRti ghAtinI thAya. tethI zeSa rahI je paMccottera prakRti te adhAra ke0 ghAtinI kahI be. je prakRti jIvanA jJAnAdika guNane to kAM paNa haNe nahIM tathApi jema coranI saMgata karatAM sAdhu paNa cora kavAya, tema e prakRti paNa ghAtinI prakRti sAthai vedatAM ghAtinI kahevAya, te ghAtInI prakRtinAM nAma kahe be. patA ke0 eka parAghAta, bIjI uzvAsa, trIjI yAtapa, cothI udyota, pAMcamI gurulaghu, bahI jinanAma, sAtamI nirmANa, ane zrAvamI upaghAta, e pratyeka prakRti ghAtinI jANavI. e prakRti koi AtmAnA guNane na haNe. tanuSTaka eTale " tavaMgA gi" e gAthAne anukrameM eka audArika, bIjuM vaikriya, trIjuM zrAhAraka, etraNa zarIra tathA e traNa zarIranA traNa upAMga tathA enI sAthai kArmaNa ne tejasa melavIyeM, tevAreM tanuSyaSTaka thAya, tathA va saMsthAna, ba saMghayaNa, jAti pAMca, gati cA, khagatidvika, dhyAnupUrvI cAra evaM pAMtrIza prakRti levI tathA Aja ke0 AyunI cAra prakRti, evaM ugaNacAlIza ne ATha pUrve pratyeka prakRti kahI be, evaM suDatAlIsa ghAtinI thai. tathA tasavIsA ke0 trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, zujaga, susvara, zrAdeya, yazaH kIrti, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, athira, azuna, durjaga, duHsvara, nAdeya, yaza, e vIza prakRtine trasaviMzati prakRti kahIyeM. goDuga ke0 gotra vedanIyadvika, e ujaya dvikanI cAra prakRti tathA vasA ke0 varSa, gaMdha, rasa chAne sparza, evaM sarva malI paMccottera prakRti, aghAtinI kahI; eTale ghAtighAti dvAra saMpUrNa yuM // iti samuccayArthaH // 14 // For Private Personal Use Only Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ena5 zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 have e karmaprakRtinuM ghAti, aghAtipaNuM rasanI apekSAyeM hoya, te rasa, miSTa tathA kaTukanA nnedeM karI be prakAre De. tihAM je prakRtino rasa mIThage AnaMdadAyaka hoya te puNyaprakRti jANavI, ane je prakRtinuM rasa manI pereM nIMbanI pereM kaDavU uHkhadAyaka hoya, te pApaprakRti jANavI. tyAM prathama puNyaprakRti baiMtAlIza kahe . ||ath punnyprkRtyH|| sura nara tigucca sAyaM, tasa dasa taNu vaMga vara cauraMsaM // paraghAsaga tiri AU, vaNa cana paNidi sunkhg||15|| artha-te madhye prathama suranaratigucca ke suratrika eTale devagati, devAnupUrvI, zrane devAyu, e traNa prakRti zunanAveM baMdhAya, te naNI tathA emAM bahula ghaNIje zAtA hoya, te naNI puNyaprakRti kahIyeM ane nara eTale manuSyagati, manuSyAnupUrvI ane manuSyAyu, e manuSyatrika, e traNa neda paNa zujanAveM karI baMdhAya. tathA ucairgotra paNa pUjyajaNI pUjanIya yogyatA jaNI, e paNa puNyaprakRti jANavI. tathA sAyaM ke zAtA. vedanIya paNa zujaadhyavasAyeM karI baMdhAya, anukUlapaNe vede te mATeM e puNyaprakRti jANavI. tathA tasadasa ke sadazaka e nAmakarmanI puNyaprakati zujapariNAmeM baMdhAya be. taNuvaMga ke taNu eTale audArikAdika pAMca zarIra tathA audArika, vaikriya ane thAhAraka, e traNa upAMga, e ATha prakRti paNa zuja jANavI, vara ke ba saMghayaNamadhye eka vajraSananArAca saMghayaNa e paNa zula jANavU. cauraMsaM ke saMsthAnamadhye samacaturastrasaMsthAna e paNa zuja . paraghAsaga ke parAghAta, uzvAsa, zrAtapa, udyota, gurulaghu, jinanAma ane nirmANa, e parAghAtasaptaka paNa zuna jANavaM. tiriAU ke tiryaMcanuM zrAyu, te paNa puNyaprakRti ke. je naNI tiryaca paNa jIva vAMche ne. tathA vamacala ke varNamadhye zveta, pIta, ane rakta tathA gaMdhamadhye zunagaMdha, rasamadhye kaSAyala, Amla ane miSTa, tathA sparzamadhye laghu, komala, cIkaTa, ane uSNa, e rIteM varNAdicatuSka zuja levaM. paNidi ke jAti pAMca madhye eka pAMceMjiya jAti, zula pariNAmeM baMdhAya, te puNyaprakRti jANavI. ane sunakhaga ke0 vihAyogatimadhye gaja tathA haMsanI pereM je cAle, te zujavihAyogati jANavI. e paNa zujapariNAme baMdhAya mATeM puNyaprakRti jANavI. e beMtAlIza puNyaprakRti jaannvii|| itismuccyaarthH||15|| // atha pApaprakRtayaH // have byAzI pApaprakRti kaheje. // bAyAla purama paga, apaDhama saMgaNa khaga saMghayaNA // tiriga asAya nI, vaghAya ga vigala niraya tigN|| 16 // Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e76 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 artha-bAyAlapulapaga ke betAlIza puNyaprakRti kahI. je jaNI baMdhayogyasthAnakamadhye e zunapariNAmeM baMdhAya tathA saMkvezapariNAmeM maMdarasa baMdhAya ane vizupariNAmeM tIvrarasa baMdhAya. te jaNI e zuja uttama puNyaprakRti jANavI. have puNya thakI virodhI pApaprakRti byAzI kahe be. e pApaprakRtino saMkveza pariNAmeM tIbarasa baMdhAya ane vizuddhapariNAmeM maMdarasa baMdhAya, te naNI pApaprakRti kahIyeM. apaDhamasaMgaNakhagasaMghayaNA ke prathama samacatusrasaMsthAna vinA zeSa pAMca saMsthAna tathA prathama zunavihAyogati vinA bIjI azujavihAyogati, ahIM levI, tathA prathama saMghayaNa vinA zeSa pAMca saMghayaNa emAM levAM. e agIbAra prakRti, prathamanAM be guNagaNAM lageM baMdhAya. tyAM saMkleza pariNAmeM utkRSTa rasa baMdhAya ane vizuddhapariNAmeM maMdarasa baMdhAya, te naNI e pApaprakRti kahIyeM. tiriDuga ke0 tiryaMcanI gati, tathA tiryaMcAnupUrvI, e be prakRti azuna je. je jaNI e gatimadhye anaMto kAla paNa jIva rahe, e atyaMta mohodaya thakI baMdhAya,mATeM pApaprakRti jANavI. tathA asAya ke0 azAtA vedanIya paNa udaya zrAve, tevAre jIvane pratikUlapaNuM dekhADe, te naNI pApaprakRti kahIyeM, tathA nIvaghAya ke nIcairgotrane udayeM paNa nIca kulapratye pAmave karI jIva helanIya hoya, tethI e paNa azuja pApaprakRti jANavI, upaghAta nAmaneM udaye paNa paDajIni, coradAtAdikeM karImuHkha pAme, tethI azuna jANavI. gavigala ke ekaipriyajAti tathA vikala eTale jene pUrNa paMceMjiya nahIM hoya, te vikaleMjiya, beMjiya, teMghiya ane cauriMjiyane kahIye. e jAtinAma paNa mithyAtve saMveze baMdhAya, te mATeM azuna jANavI. nirayatigaM ke narakagati, narakAnupUrvI ane narakAyu, e traNa prakRti paNa mithyAtva vinA na baMdhAya, te laNI azuna pApaprakRti jANavI. e trevIza pApaprakRti kahI. // 16 // thAvara dasa vama cana, ka ghAya paNayAla sadia baasii|| pAva payaDitti dosuvi, varamA gahA suhA asudA // 17 // artha-thAvaradasa ke sthAvaradazakane paNa azujapariNAmeM vartato thako jIva pAme, vAlacajaka ke varNamadhye nIla ane kRkSa tathA gaMdhamadhye purajigaMdha tathA rasamadhye tIkho ane kaDavo tathA sparzamadhye guru, khara, khUda ane zIta, e cAre azuja levA. ene saMklezeM bAMdhe, tejaNI pApaprakRti kahIyeM. evaM sAmanIza tha. tathA ghAyapaNayAla ke0 ghAtI pIstAlIza prakRti eTale jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava ane mohanIyanI babIza tathA aMtarAyanI pAMca, e pIstAlIza ghA Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tinI prakRti zrAtmAnA zurU guNane haNe, pratikUlapaNuM kare. tethI e pIstAlIsa ghAtinI pApaprakRti tene AgalI sAmaMtrIza prakRti sahitha ke0 sahita karIyeM, tevAreM bAsI ke byAzI pAvapayamitti ke pApaprakRti thAya. enA vipAka jIva pratikUlapaNe vede, saMkvezanI vRhiyeM enA rasanI vRddhi hoya, te jaNI ene pApaprakRti kahIyeM. e baMdhanI apedAyeM levI. anyathA to samyaktvamohanIya tathA mizramohanIya paNa sevAya, paraMtu te eTalA mATeM na lIdhI ke, teno baMdha nathI. ahIM ziSya prazna kare ne ke, he nagavan ! ATha karmanI malI baMdhApekSAyeM, ekaso ne vIza prakRti kahI be, ane yahIMyAM to puNyaprakRti baiMtAlIza tathA pApaprakRti byAzI. e beha melavatAM ekaso ne covIza prakRti thAya , te kema ghaTe ? ahIMyAM guru uttara kahe De ke, he ziSya ! ekaso ne viMzottara baMdha prakRtimadhye sAmAnyapaNe varNa, gaMdha, rasa ane sparza, e cAra prakRti lekhavI ne ane ahIM to mUla cAra prakRtinA zunAzuna vinAga karatAM zvetAdika zuna agIAra puNyaprakRtimAhe gaNI ne ane nIlAdika azuna nava pApaprakRtimAhe gaNI je. ema dosuvi ke0 banne sthAnakeM vasAgahAsuhAasuhA ke varNAdika cAra prakRtine vizeSe zuja ane azunapaNe jUdI jUdI grahaNa karI temATeM ekaso covIza thAyale ane sAmAnya zunnAzunnane eka ThAme gaNatAM ekaso ne vIza baMdhaprakRti thAya. ahIM kAMza doSa nathI. ema puNyaprakRti tathA pApaprakRtinAM chAra kahyAM // iti puNyapApachAra // iti samuccayArthaH // 17 // ema puNya ane pApane pariNAmeM karI baMdhanuM viruddhapaNuM hoya temATeM puNyaprakRti tathA pApaprakRti kahIne have baMdhe tathA udayeM virodhinI prakRti kahe . temadhye paNa sUcI kaTAha nyAyeM alpa saMkhyAMka prakRti naNI prathama aparAvarttamAna prakRtinuM hAra kaheDe. // athA'parAvarttamAnAH prkRtyH|| have aparAvarttamAna prakRtiyo kahe. // nAma dhuva baMdhi navagaM, daMsaNa paNa nANa viggha paraghAyaM // jaya kuba miba sAsaM, jiNaguNa tIsA apariyattA // 17 // - artha-eka varNa, bIjo gaMdha, trIjo rasa, cotho sparza, pAMcamo taijasa, baho kAmaNa, sAtamo nirmANa, zrAThamo upaghAta, navamo agurulaghu, e nAmadhuvabaMdhinavagaM ke0 nAmadhruvabaMdhinuM navaka, e nAmadhruvabaMdhinI nava prakRti sarvathA baMdhAya. enA baMdhane sthAnakeM ko zuttAzuna pariNAma vizeSaM bIjI prakRti baMdhAya nahIM. kevala enA rasa. baMdhamAMhe nAvanI maMdatA kare, te jaNI aparAvarttamAna kahI. Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ryycuc zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 dasaNapaNanANavigdhaparaghAyaM ke cakudarzanAdika cAra darzanAvaraNIya tathA ma. tijJAnAdika pAMca jJAnAvaraNIya, e nava prakRti paNa dhruvabaMdhiNI naNI aparAvartamAna jANavI. tathA dAnAMtarAyAdika pAMca aMtarAyanI prakRti paNa dhruvabaMdhinI jANavI tathA parAghAta nAmakarma paNa dhruvabaMdhI . e anya prakRtino baMdha tathA udaya raMdhyA vinA potAno baMdhodaya dIpAve. enI vijAganI prakRti nazrI te jaNI avirodhinI be. jayakucha miThasAsaM ke jayamohanIya tathA jugupsAmohanIya paNa pUrvalI yuktiyeM aparAvartamAna prakRti ke tathA mithyAtvamohanIya paNa dhruvabaMdhi tathA dhruvodayIpaNe jaNI baMdha udayeM aparAvarttamAna hoya. ane uzvAsanAmakarma paNa baMdhe tathA udayeM ko prakRti sAtheM virodhi nathI, tethI aparAvarttamAna. jiNaguNatIsAapariyattA ke tIrthakaranAmakarma paNa temaja baMdhe tathA udaye thavirodhinI , te jaNI aparAvarttamAna kahIyeM. e sarva uMgaNatrIza prakRti baMdhe tathA jadayeM bIjI prakRti sAtheM virodhinI nathI, tethI aparAvarttamAna prakRti kahIyeM. ahIMyAM ko pUje je samyaktvamohanIya tathA mizramohanIyane udayeM mithyAtvamohanIyano udaya na hoya, tethI e to udayavirodhinI ne to aparAvartamAnamAMhe kema gaNI ? ahIMyAM uttara kahe je je, mithyAtvamohanIyanI baMdhodaya nUmi prathama guNagaNuM , tihAM samyaktvamohanIya zrane mizramohanIya nathI. jo e mithyAtvanI potAnI nUmimAMhe eno baMdha udaya raMdhIne potAno baMdha udaya dekhAmata to virodhinI kahevAta, paraMtu tema virodhinI nathI mATeM aparAvarttamAna jANavI. e prakRtino baMdha udaya, anerI prakR. tino baMdha, udaya nivAre nahI, mATeM aparAvarttamAna jANavI. // iti sa0 // 20 // // have ehathI viparIta jaNI parAvarttamAna prakRti kaheje. // ||ath parAvarttamAnAH prakRtayo nirUpyate // taNu a vea ujuala, kasAya udyoa goya uganidA // tasa vIsAna parittA, khittavivAgA 'NupuvI // 2 // artha-je ekekI pratyeka pratyeka prakRtino baMdha tathA udaya koieka samaya hoya, jema audArika, vaikriya ane thAhAraka, etraNa zarIramadhye ekanoja baMdha ekavAreM hoya. ema upAMga, saMghayaNa, saMsthAna, jAti, gati, khagati ane zrAnupUrvI madhye paNa jAvaQ, tethI ene parAvarttamAna prakRti kahIyeM, te kahe be. taNubaha ke tanupramukha thAnI, uttaraprakRti tetrIza jANavI, tenAM nAma kahe. tanutrika, upAMgatrika, saMsthAnabaka, saMghayaNabaka, jAti pAMca, gati cAra, khagatihika, AnupUrvI cAra, e tetrIza Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama kamagraMtha. 5 AN prakRti tha. te ATha piMDaprakRtimadhye je. veba ke vedatrika, e paNa baMdha tathA udayeM virodhI , te jaNI parAvarttamAna kahIyeM. tathA ujuala ke hAsya ane rati tathA zoka ane arati, e be yugalamAMhe paNa eka samaya eka yugalanoja baMdha tathA udaya eka jIvane hoya, tethI e paNa parAvarttamAna prakRti khiiyeN| __kasAya ke krodha, mAna, mAyA ane lona, e cAra kaSAyamadhye eka jIvane eka samaye ekekano udaya hoya, eTale jevAreM krodhano udaya hoya, tevAreM mAnAdika traNano udaya na hoya, ema e kaSAyanI zola prakRti paNa udayavirodhinI be. te jaNI parAvarttamAna jANavI. ujoza ke udyotanAmakarma paNa zrAtapanAmakarma sAtheM virodhI be. jene je samaye zrAtapanAmakarmano baMdha tathA udaya hoya, tene udyotanAmakarmano baMdha tathA udaya te samaya na hoya, tethI parAvarttamAna prakRti kahIye. goyaga ke gotradhika tathA vedanIyachika, e be Thika paNa baMdhodaya virodhI . zAtAne baMdhe tathA udaye azAtAno baMdha tathA udaya na hoya, nIcergotrane baMdhe tathA udaye uccairgotrano baMdha tathA udaya na hoya, tethI parAvarttamAna kahIye. niddA ke pAMca nijhA paNa udayavirodhinI be. je jaNI eka nikhAne udayeM zeSa cAra nizAno udaya na hoya, mATeM parAvartamAna kahIye. tasavIsAu ke prasAdika daza prakRti tenI sAthe pratyeka anukrameM sthAvarAdika daza prakRti baMdhe tathA udayeM virodhinI De kemake trasane baMdhe tathA udayeM sthAvarano baMdha tathA udaya na hoya, temaja bAdara sAthe sUkSmanuM virodhipaNuM ane paryApta sAtheM aparyAptanuM virodhipaNuM . emaja pratyeka sAthe sAdhAraNatuM virodhipaNuM be. ema sarvatra mela va. mATeM e vIza prakRti paNa parAvarttamAna jANavI tathA zrAyuHkarmanI cAra prakRti je , te cAre baMdhe tathA udayeM virodhI be, je naNI eka samayeM eka Ayuno baMdha tathA udaya hoya tethI ene paNa parittA ke0 parAvarttamAna kahIye. e rIteM tanuaSTakanI tetrIza, veda traNa, be yugala, zola kaSAya, udyota, Atapa, gotra be, vedanIya , pAMca niDA, trasa viMzati ane cAra Ayu, evaM ekANu prakRtimAM ko baMdhe ko udayeM, koi biDaM game parAvarti eTale pheraphAra hoya, te jaNI parAvarttamAna evaM nAma virodhinIpaNeM kahIye. iti parAvarttamAnA'parAvartamAnakAraghyaM saMpUrNa // e rIte bAra chAra saMpUrNa vakhAeyAM. have teramuM hAra vivare . tyAM je vipAkanA rasodaya tenAM asAdhAraNa kAraNa athavA sthAnaka, te cAra prakAreM be. eka kSetra, bIjo jIva, trIjo java ane cotho pujala, temadhye prathama kSetravipAkInI prakRti kahe . tihAM kSetra eTale zrAkAza prade.. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pae zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 za vizeSa tenI mukhyatA pAmIne jeno udaya hoya, jo paNa sarvaprakRtino udaya avya, kSetra, kAla ane jAvanI sApekSatAyeM hoya . paNa ahIMyAM enIja mukhyatA levI. je naNI jIvane dvivakra trIvaka zreNIyeM paranava jAtAM zrAnupUrvIne udayeM karI, jema baladane nAtha sAhI pheravIyeM, tema AnupUrvI udaya utpatti sanmukha kare. te naNI khittavivAgA'NupubIna ke kSetravipAkinI prakRti cAreM AnurvIne kahIyeM. jo paNa vakragati vinA paNa saMkramaNa karaNe devagati, manuSyagati, tiryaMcagati ane narakagati, e cAramadhye potapotAnI zrAnupUrvI saMkramAvI udaya zrANe De paNa ahIMyAM kevala thAnupUrvInA udayanI mukhyatAnI apekSAyeM vakragatija lIdhI // iti smuccyaarthH||19|| have sarva prakRti potAno vipAka jIvane dekhADe be. to paNa keTalIeka kSetramukhyattAyeM vipAka dekhAme, te detravipAkinI, navanI mukhyatAyeM vipAka dekhADe, te navavipAkinI, je bAhya zarIra pujalane viSe potAno vipAka dekhADe, te pujala vipAkinI jANavo. e traNa nirapekSa je zrAtmAne viSe sAkSAt vipAka dekhADe, te jIva vipAkInI prakRti jANavI. te jIvavipAkinI prakRti, have kahe . ghaNa ghAI goa jiNA, tasiara tiga sulaga umaga cnsaasN|| jAtiga jia vivAgA, AU canaro navavivAgA // 20 // artha-ghaNa ke megha te jema sUryanI prajAno ghAz ke ghAta kare, Avare, tema je AtmAnAM jJAna, darzana, zramAna, cAritra, dAnAdika labdhi, ityAdikane Avare, te jaNI ghanaghAtinI prakRti kahIye. tenAM nAma kahe . jJAnAvaraNIyanI pAMca, darzanAvaraNIyanI nava, mohanIyanI ahAvIza ane aMtarAyanI pAMca, e sumatAlIza prakRti, zarIra pujalAdika nirapekSa vipAka jIvane dekhAme, mATe e prakRti jIvavipAkinI kahIye. ugotha ke eka gotrahika ane bIjaM vedanIchika, e be yugala paNa potAno vipAka jIvane viSe dIpAve, ethI ucca nIca tathA sukhI puHkhI, jIva kahevAya, mATeM jIva vipAkinI kahIyeM, tathA jiNA ke0 tIrthaMkara nAmakarmane udayeM eka paramaaizvarya pUjAtizaya, bIjo vacanAtizaya, trIjo jJAnAtizaya Ane cotho apAyApagamAtizaya, e cAra atizaya jIvane hoya, je thakI jIva, tIrthaMkara paramAtmA kahevAya. te jaNI e prakRti paNa jIvavipAkInI jANavI. tasiaratiga ke eka trasa, bIz2o bAdara ane trIjo paryApta, e vasatrika zrane ethI itara sthAvara, sUkSma ane aparyApta, e sthAvaratrika, ene udaye jIva, trasa, vAdara ane paryApta tathA sthAvara, sUkSma ane aparyApta, paNa kahevAya. ema enA udayathI jIvano Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 paera paryAya phare, te naNI ene jIvavipAkInI prakRti kahIye. sujaga ke eka saujAgya, bIju sukhara, trIju zrAdeya, ane cothu yaza kIrti, e cAra prakRtine udaye jIva saujAgI, sukharavAn, zrAdeya vacanavAlo tathA yazasvI kahevAya, te jaNI e prakRti paNa jIva vipAkInI be, ane unagacanasAsaM ke eka donogya, bIjuM kuHsvara, trIjuM anAdeyavacana, cothu ayazaHkIrti, ene udaye jIva purjAgI, suHkharavAn, anAdeyavacanavAlo tathA yazohIna mAge kavAya, tejaNI e prakRti paNa jIvavipAkinI je. ane zvAsozvAsanAmakarma paNa jIvavipAkInI prakRti ne, jo paNa e zvAsozvAsa pujalarUpa , to paNa enI labdhi jIvane hoya, mATeM jIvavipAkI kahevAya. evaM zaDazaha prakRti tha. ___ jAtiga ke ekeMjiyAdika jAti pAMca, devAdikanI gati cAra, ane khagati be, e agIbAra prakRtimA jAtinAmakarmane udaye jIva, ekaipriya, beMjiya, teMjiya, caurijiya, ane paMceMjiya kahevAya. gatinAmakarmanA udayazrI jIva devatA, manuSya, tIryaca ane nArakI kavAya. khagatinAmakarmanA udayathI jIvanI sucAla kucAla kahevA. ya, te jaNI e jIva vipAkInI prakRti jANavI. evaM ahottera prakRti jIavivAgA ke jIva vipAkInI kahI. jo paNa sarve prakRti nizcenayatrI jIva vipAkInIja , je jaNI ajIva ghaTAdika padArthane viSe ko prakRti potAnI zakti dekhAmatI nathI topaNa vyavahAranayeM cihuM prakAre vipAka vicAratAM e aThottera prakRti jIvavipAkInI kahI. have zrAUcauronavavivAgA ke devatAdikano java pAmIne te navanA prathama samayathI mAMmIne carama samaya lageM niraMtarapaNe je karmaprakRti jIvane viSe svazakti dekhAve, AtmAne heDanI pereM rokI rAkhe, paranaveM jAvA na dIye ane jevAre te prakRti khapAveM, tevAreM parajavarnu thAyu udaya Ave thake paranaveM jIva jAya, eTale bIjI gatimAM jAya, temATeM e Ayu te navane viSeja udaya Ave , te kAraNe javanI mukhyatAyeM karI devAyu, manuSyAyu, tiyeMcAyu ane narakAyu, e cAra prakRti navavipAkInI kahevAya. jo paNa cAre gati paNa nAmakarmapaNe potapotAne javeM mukhyavRttiyeM udaya Aveja De, tathApi e prakRti nava vipAkinI kahevAya. kAraNa ke caramazarIrI jIva pUrvabaha zeSa traNa gatinA dalIkane manuSyagatinA eka zrAyumA saMkramAvI udayAvalImAM zrANI vedIne khapAveM, je jaNI pradezathI karma vedyA vinA bUTe nahIM, ane AyuSya saMkramAvyA vinA mode na jAya tethI Ayu saMkramAvyA palI tene koi prakAre parajavAyuno udaya na hoya, khanavanoja udaya hoya, tethI e cAra prakRti nava vipAkInI kahIye. ||shti samuccayArthaH // 20 // Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaza zatakanAmA paMcama karmagraMtha 5 have pula vipAkInI prakRti kahe be. je potAnI zakti zarIrAdika pugalane viSe dekhA e prakRtino karelo guNa tathA avaguNa, anugraha, upaghAta, zarIrAdikano. karmapulane viSe hoya, tethI e pujalavipAkInI prakRti kahiyeM. jo paNa ahIM kaMTakAdika azubha phala pAmI azAtAvedanIyaja potAno vipAka dekhADe be. tathA phUla, caMdana, karpUra, kasturI pramukha zuja pula laine zAtavedanIyaja potAno vipAka dekhADe be. topaNa e zAtA tathA azAtAvedanIyane pula vipAkInI prakRti na kahI. paraMtu e prakRtino kasyo anugraha, upaghAta, jIvane hoya. mATeM te kahIyeM DhaiyeM. nAma dhuvodaya ca taNu, vaghAya sAdAraNiya jotigaM // puggala vivAgi baMdho, payai hii rasa paesatti // 21 // artha- nAmadhuvodaya ke eka nirmANa, bIjI sthira, trIjI asthira, cothI zuja, pAMcamI zuja, bahI taijasa, sAtamI kArmaNa, AThamI varNa, navamI gaMdha, dazamI rasa, agIyAramI sparza ne bAramI gurulaghu, e bAra prakRti nAmadhuvodayI kahevAya. e bArane anukrameM aMgopAMga nokarmapuGgalanuM gamanuM gama jomayuM, hADa dAMtanuM karma phalano sthirabaMdha tathA lohI lAlano asthira baMdha, temaja mastakAdika zubha, pagapramukha azubha, zarIra pujalano varNa, gaMdha, rasa, sparzAdika pugalane viSe hoya, te jI e bAra prakRti pujalavipAkInI kahI, chAne cataNu ke0 tanucatuSkanI zraDhAra prakRti, tenAM nAma kahe be. eka to dhaudArika, vaikriya ne zrAhAraka, e traNa zarIra tathA bIjAM eja traNa zarIranAM upAMga traNa, trIjA saMghayaNa va ane cothA saMsthAna ba, evaM tanucatuSkanI aDhAra prakRti paNa pulavipAkInI be. je jaNI e zarIranAmakarmanA udayakI zradArikAdika zarIrapaNe pujala pariNAme be. tathA aMgopAMgapaNe tathA kArapaNe tathA hAmasaMdhipaNe pujala pariName be. e karmapuGgalane viSe potAnI zakti dIpAve . te jaNI pula vipAkInI prakRti kahIyeM. evaM trIza prakRti kahI. uvaghAya ke0 upaghAta nAmakarmane udayeM jIvane aMgulI pramukha adhika aMga hoya, te paNa potAnI zakti pugalane viSe dekhADe be, te jaNI tathA sAdAraNiya ke0 sAdhAraNa nAmakarmano udaya paNa zarIraparyApti pUrI karayA paDhI udaya zrAve tethI ghaNA jI - vanuM eka sAdhAraNa zarIra hoya, tethI e paNa pula vipAkInI prakRti be, tathA e thakI itara pratyeka nAmakarma paNa zarIrAzrita be, te mATeM pula vipAkInI prakRti be, ne jotigaM ke0 udyota, zrAtapa ne parAghAta, e udyotatrika paNa zarIrapuphalane viSe potAnI zakti dIpAve, tethI karI jIvanAM zarIra, zItaprakAzavAn tathA uma For Private Personal Use Only Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 4. 503 prakAzavAn parane dussahanIya hoya. te mATeM e paNa pula vipAkinI prakRti jAvI. evaM batrI prakRti, puggala vivAgi ke0 pula vipAkinI kahI. ema anukrameM cAra prakRti kSetra vipAkinI, hottera jIvavipAkinI, cAra javavipAkinI ne batrIza pula vipAkinI, e sarva malI ekaso ne bAvIza prakRti udayanI apekSAyeM hoya, je jaNI vipAkinI kahetAM rasodaya kahIyeM. ema cAra vipAka dvAra kAM. have baMdho ke cAra baMdhanAM dvAra kahete. tyAM je sthiti, rasa ne pradezavaMdhano samudAya te payaza ke0 prakRtibaMdha jANavo, tathA yoga pratyayeM gRhyAM evAM je karma pula, tyAM adhyavasAya vizeSa karmapaNe rahevAnI sthitinuM mAna te bIjo hii ke0 sthiti - baMdha jANavo, tathA zubhAzubha adhyavasAya vizeSa karI je mITho rasa te anukUla pa vedIyeM, ne kamavo rasa te pratikUlapaNe vedIyeM. temadhyeM paNa valI ekaThANI, beThApI, trivANI, cauThANI tathA ghAti, aghAti, evA vipAkarasanuM bAMdha, te jo rasa ke0 rasabaMdha jAvo. ne je yoganI utkaTatAyeM ghaNA dala male ane yoganI maMdatAyeM thomAM dala male, ema yoganI tAratamyeM karI karmadalanuM tAratamyapa hoya; te cotho paesatti ke0 pradezabaMdha jANavo. iti ke0 ema vivakSAyeM cAra baMdha te eka bAMdhatAM cAre baMdhAya. yahIMyAM lAgavAnA dRSTAMta pUrve ko be te jAvavo. // iti samuccayArthaH // 21 // madhyeM prathama prakRtibaMdha vicAre be. tihAM eka, be, traNa ityAdika saMkhyAyeM prakRtinuM bAMdha, tene prakRtibaMdhasthAnaka kahIyeM. te baMdhasthAnaka mUla prakRtikhAzrI tathA uttara prakRtiyAzrI, ema ve nedeM hoya. te madhye paNa alpasaMkhyAthI ghaNI saMkhyAne baMdhasthAnakeM jAya, te prathama nUyaskAra baMdha jANavo, ane je ghaNI saMkhyAthI thomI saMkhyAne baMdhasthAnake yAve, te bIjo alpatara baMdha jANavo. ekaja saMkhyAne sthAnakeM radetAM trI jo avasthitabadhaM jAvo, ane adhabaMka thaine pharI prathama ekAdi prakRti bAMdhe, tihAM cotho vaktavya baMdha jANavo. ema prasaMgapaNe cAra baMdha kahevAya. tihAM prayama mUlaprakRtinA baMdha sthAnaka kahe thake nUyaskArAdika sukheM kahe vAya. te jaNI te mUlaprakRtinAM baMdhasthAnaka, prathama kahIyeM baiyeM. temaja uttaraprakRtine viSe paNa baMdhasthAnaka kavApUrvaka yaskArAdika cAra baMdha kadeze. mUla payaDIe Da sa ta bega baMdhesu tinni nUgArA // appattarA ti canaro, avahicyA nahu pravattavo // 22 // artha- mUlapayamIma ke0 mUlaprakRti jJAnAvaraNAdikathI mAMDIne aMtarAyakarma 75 Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagrathaM. 5 paryaMta e zrApa karma, jevAreM jIva bAMdhe, tevAreM eka AgnuM baMdhasthAnaka kahevAya, te aMtaramuhatte sudhI rahe, je jaNI zrAyuHkarmano baMdha AkhA nava madhye ekajavAra aMtaramuharta sudhI hoya. e baMdha prathama guNagaNAthI lazne sAtamA guNagaNA sudhI pAmIyeM, temAhe paNa mizraguNagaNe Ayu na baMdhAya, tethI tyAM satta ke sAta kamenuM baMdhasthAnaka hoya. e sAta karmanuM baMdhasthAnaka paNa prathama guNagaNAyI lezne navamA guNagaNAsudhI hoya. eno kAla jaghanya to aMtaramuhUrta ane utkRSTathI to pUrvakoDIne trIje jAgeM adhika mAsa hIna tetrIza sAgaropama lage jANavo. kemake pUrvakomIne trIje jAgeM devAyu bAMdhe, tenI apedAyeM levo. e thAgnuM tathA sAtanuMbe baMdhasthAnaka thayAM. begabaMdhesutinninUgArA ke0 dazame guNagaNe zrAyu tathA mohanIya, e be karma hIna karmano baMdha, e paNa aMtara muharta sudhI hoya ane upazAMta mohAdika traNa guNa. gaNe eka vedanIyano baMdha jANavo. eno kAla jaghanya aMtara muharta, utkRSTo to dezona pUrvakomI pramANa kevalInI apedAyeM jANavo. e cAra baMdhasthAnaka kahyAM. tene viSetraNa nUyaskArabaMdha kahe . tihAM eka bAMdhI pajIba karma bAMdhatAM prathama samayeM prathama nUyaskArabaMdha, e agIyArame guNagaNe upazramazreNIthI pamatAM hoya, tathA dazame guNagANe karma bAMdhI navame guNagANe mohasahita sAta karma bAMdhatAM prathama samayeM bIjo nUyaskArabaMdha, tene valI Ayu sahita zrApa karma bAMdhatAM prathama samayeM trIjo nUyaskAra baMdha, ema traNa nUyaskArabaMdha kahyA. ahIMyAM koI pUje je upazama zreNIyeM agIArame guNagaNe AyukSayeM maraNa pAmIne, anuttara vimAne devatApaNe upaje, te prathama samayeM cothe guNagaNe sAta karma bAMdhe, tene prathama samaya nUyaskAra hoya, to e cotho nUyaskAra kema na kahyo ? teno uttara kahe ke, jo paNa eka baMdhathI sAta karma baMdha kare, to paNa baMdhasthAnaka sAtanuM ekaja be, te naNI jUdo na lekhavyo. baMdhasthAnakano neda hoya to jUdo nUyaskAra lekhavAya. __ appattarAtitha ke have alpatarabaMdha kahe be. zrAyubaMdha kasyA paThI sAta karma bAMdhatAM prathama samaye ahAtarabaMdha pahelo. jANavo tathA navamA guNagANAne prAMteM sAta karma baMdha karI dazamA guNagaNAne prathama samaya mohanIya hIna karI karma bAMdhatAM, bIjo alpatarabaMdha jANavo. tathA ba karmathI upazAMtamoheM tathA kSINamoheM eka karma bAMdhatAM, trIjo alpatarabaMdha jANavo.. emaja cauroavahiA ke cAra avasthitabaMdha kahe . je jaNI mUlaprakRtinAM badhasthAnaka cAra, te cAra gameM AvyA palI bIje samayeM avasthitabaMdha kahevAya, jema Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 pae zrApa karmanA baMdhathI sAtanI baMdha karatAM prathama samaye alpatarabaMdha paThI jyAMsudhA teja baMdhasthAnake jIva rahe, tyAMsudhI prathama zravasthitabaMdha kahevAya. ema sAta par3I u bAMdhatAM prathama samaya zalpatarabaMdha; ane panI bIjo avasthitabaMdha jANavo, ane thI eka bAMdhatAM prathama samaye alpatarabaMdha, panI trIjo avasthitabaMdha jANavo. sAtathI. thAno baMdha karatAM prathama samayeM nUyaskArabaMdha; ane paThI cotho avasthita baMdha jANavo. ema cAra avasthita baMdha kahyA. nahuzravattavo ke mUlaprakRtino abaMdhaka ayogI guNagaNe hoya zrane tyAMthI paDaQ nathI ane avyaktabaMdha to abaMdhaka thazne valI bAMdhe, tene avyaktabaMdha kahIye ane ayogI guNagANA palI karmabaMdhapaNuM nathI mATeM mUlaprakRtino avyaktabaMdha nathI. // iti samuccayArthaH // 2 // ____ // have nUyaskArAdika baMdhanAM lakSaNa kahe . // egAdahige nUDha, egAI kaNa gammi appataro // tammato avahiya, paDhame samae avttbo|| 23 // artha-egAdahigenU ke0 eka, be ityAdika pUrvalA baMdhathakI zrAgaDe zradhikI prakRti bAMdhe, te nUyaskAra baMdha jANavo, eTale pUrve thoDI prakRti bAMdhato hoya, ane palI ekAdi adhika prakRti bAMdhe, te nUyaskArabaMdha prathama samaye jANavo, ane eggAUNagammizrappataro ke pUrvabaMdhathI ekAdi prakRti uDI bAMdhe, eTale pUrve ghaNI prakRti bAMdhato hoya ane paThI ekAdi jaNI prakRti bAMdhe, te prathama samaya aspatarabaMdha jANavo. tammattozravahiya ke prathama samayeM jeTaloja baMdha hoya, eTale prarva bAMdhato hoya teTalIja prakRti jyAMsudhI niraMtara bAMdhe, tyAMsudhI avasthita baMdha ka. hIye. ane paDhamesamaeavattavo ke sarvathA zrabaMdhaka thazne pharI pahelA baMdha kare, tevAreM prathama samayane viSe avaktavya baMdha kahIyeM. e cAra baMdhanAM lakSaNa kahyAM. // iti samuccayArthaH // 23 // - have sAmAnya uttaraprakRtinAM baMdhasthAnaka ugaNatrIza , tenAM nAma kahe. eka, sattara, zraDhAra, ogaNIza, vIza, ekavIza, bAvIza, babIza, trepanna, copanna, paMccAvanna, bappanna, sattAvana, ahAvanna, uMgaNazAu, sAu, ekazaTha, trezaTha, cozaTha, pAMzaTha, bagazaTha, zaDazaTha, zramazaTha, jaMgaNocera, sIttera, ekottera, bahoMttera, tahoMttera ane cammotera, e gaNatrIza baMdha sthAnaka be, tyAM nUyaskArabaMdha ahAvIza hoya, te kahele. Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. s da upazAMtamoguNaThANe eka vedanIya bAMdhIne paDato dazame guNaThANe jJAna pAMca, rzana cAra, aMtarAya pAMca, uccairgotra ane yazaHkIrtti sAthai vedanIya bAMdhatAM sattara prakRtine baMdheM prathama samaye prathama nUyaskAra baMdha; tihAMthI pakato navame guNaThANe saMjvalanA lona sAthai aDhAra prakRti bAMdhatAM bIjo nUyaskAra; te madhyeM saMjvalanI mAyA sAthai jaMgaNIza bAMdhatAM trIjo nUyaskAra; temadhyeM saMjvalanA mAna sAyeM vIza bAMdhatAM cotho nUyaskAra; te saMjvalanA krodha sAthai ekavIza bAMdhatAM pAMcamo nUyaskAra, te madhyeM puruSaveda sAthai bAvIzano baMdha bAMdhatAM vo nUyaskAra; te madhyeM hAsya, rati, jaya ne jugupsA, e cAra prakRtino adhika baMdha karatAM yapUrvakaraNane sAtame jAgeM baMdha karata sAtamo nUyaskAra; te madhye zrAvamAne bahe jAgeM devaprAyAgya nAmakarmanI hAvI prakRti bAMdhatAM trepanano baMdha, yahIM yazaHkIrtti pUrve vIza prakRti madhyeM va be, tethI devaprAyogya sattAvIzane baMdhe trepana prakRti hoya, e A monUskAra; temadhyeM jinanAma bAMdhatAM copannanA baMdheM navamo nUyaskAra; te trepana 506 hAraki sAthai bAMdhatAM paMccAvannanA baMdheM dazamo nUyaskAra; te paMccAvanna jinanAmasahita bAMdhatAM upannanA baMdheM zrIyAramo nUyaskAra; chApUrvakaraNanA prathama nAgeM upannane jinanAma hIna tathA nidrA, pracalA sAyeM bAMdhatAM sattAvannanA baMdheM bAramo nUyaskAra; te valI jinanAma sahita aThAvannanA baMdheM teramo nUyaskAra; te devAyu sAthai pramatteM ugaNazAva bAMdhatAM caudamo nUyaskAra; dezavirati guNaThANe devaprAyo nI hAvI prakRti bAMdhatAM jJAna pAMca, darzana cha, vedanIya eka, mohanIya tera devAyu eka, nAmanI ahAvIza, gotranI eka, aMtarAyanI pA~ca, evaM zAna prakRti bAMtAM paMdaramo nUyaskAra; te jinanAmasahita ekazaThane baMdhe zolamo nUyaskAra; - atri ko prakAreM eka jIvane eka samaya bAzava prakRtino baMdha saMjave nahIM, tethI teno nUyaskAra paNa na kaho. cothe guNaThANe AyubaMdha kAleM devaprAyogya nAmanI hAvI prakRti bAMdhatAM, jJAna pAMca, darzana ba, vedanIya eka, mohanIya sattara, gonI eka, nAmanI zradvAvIza, aMtarAyanI pAMca, e trezava prakRti bAMdhatAM sattaramo nUyaskAra; devAyubaMdha sahita cozava prakRti bAMdhatAM zraDhAramo nUyaskAra; jinanAma sahita pAMTha bAMdhatAM ugaNIzamo nUyaskAra; cothe guNavAle devatA hoya, tene manuvyaprAyogya trIza prakRti bAMdhatAM bArAhanA baMdheM vIzamo nUyaskAra; mithyAtvaguNagaNe jJAna pAMca, darzana nava, vedanIya eka, mohanIya bAvIza, AyunI eka, nAmanI vIza, gotranI eka, aMtarAyanI pAMca, e zaDazaTha prakRti bAMdhatAM ekavIzamo jUyaskAra; tyAM nAmakarmanI paccIza ne zrAyurahita khaDarAva bAMdhatAM, bAvIzamo nUyaskAra, te khAyusa For Private Personal Use Only Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 eesa hita uMgaNotera bAMdhatAMtrevIzamo nUyaskAra; te valI nAmakarmanI babIza prakRti sAthai sIttera bAMdhatAM covIzamo nUyaskAra; te Ayurahita ane nAmakarmanI ahAvIza sAthai ekottara bAMdhatAM paccIzamo nUyaskAra, te gaNatrIza nAmakarmanI sAtheM bahoteranA baMdhe babIzamo nUyaskAra, te zrAyusahita tahoMttara bAMdhatAM sattAvIzamo nUyaskAra; te valI nAma kamanI trIza bAMdhatAM zAna pAMca, darzana nava, vedanIya eka, mohanIya bAvIza, Ayu eka, nAmanI trIza, gotranI eka, aMtarAyanI pAMca, ema cammottera bAMdhatAM zrahAvIzamo nUyaskAra; ahIM prakArAMtareM aneka baMdhasthAnaka saMnnave, te ApaNI buddhithI vicArI levA. ema ahAvIza aspattara baMdha paNa viparItapaNe sevA ane uMgaNatrIza baMdhasthAnaka naNI avasthita baMdha paNa gaNatrIza levA. ahIMAM avaktavyabaMdha na saMjavIyeM, je jaNI sarvatra uttaraprakRtino zrabaMdhaka ayogIguNagaNe jIva hoya, tyAMthI pama nathI mATeM avaktavyabaMdha na hoya. // iti smuccyaarthH||23|| // e rIteM uttaraprakRtinA baMdha, sAmAnye kahI, have vizeSe kahe. // nava u caUdaMse ucha, ti cha mohe ugavIsa sattarasa // terasa nava paNa cana ti cha, ikko nava a6 dasa unni // 14 // artha-prathama jJAnAvaraNIya karmarnu ekaja baMthasthAnaka be, te jaNI tyAM nUyaskArAdika na saMjave. ane navacaUdase ke darzanAvaraNIyamAMhe eka navano baMdha, bIjo uno baMdha, ane trIjo cArano baMdha, e traNa baMdhasthAnaka . temadhye sarva darzanAvaraNIyanI nave prakRti bAMdhatAM prathamanAM be guNagaNe nava prakRtinuM baMdhasthAnaka jANavU. enI jaghanya sthiti aMtaramuhartanI thane utkRSTa to ajavyanI apekSAyeM anAdi anaMta ane navyanI apedAyeM anAdi sAMta, tathA sAdi sAMta, teomayI zrINajI, nisAnimA zrane pracalApracalA, etraNa prakRtino baMdha vida thaye thake mizrAdika guNagaNe prakRtino baMdha jANavo.te paNa jaghanyathI to aMtaramuharta ane utkRSTathI to tetrIza sAgaropama pUrvakoDI pRthaktveM kApherA jANavA. temAMthI nimA zrane pracalA e be prakRtinA apUrvakaraNanA prathama nAgeM baMdha vicheda thaye thake AThamAnA zeSa jAgeM tathA navame ane dazame guNagANe cAra prakRtino baMdha jANavo. te jaghanya to eka samaya zreNI madhye maraNa pAme tenIapekSAyeM jANavo ane utkRSTapaNe aMtaramuharta pramANa hoya, ahIM nUyaskAra tathA aspataranA baMdha, puku ke be be hoya, ane avasthitabaMdha, ti ke0 traNa hoya tathA avaktavyabaMdha, 5 ke be hoya, te kahI dekhADe je. tihAM upazamazreNIthI paDatAM zrApamA guNagaNAnA bIjA jAgeM AvatAMsudhI darzanAvaraNI. yanI cAra prakRti bAMdhato valI ahIM baMdhavicheda kasyo hato te pharIzrAvatAM nizA ane Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eena zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 pracalA, e be prakRtino baMdha kare, te tenI sAtheM melavatAM ba prakRtino baMdha karavAnA prathama samayeM nUyaskAra baMdha pahelo jANavo. tathA navano baMdha karatAM bIjo nUyaskAra baMdha jANavo tathA navanobaMdha karI pharI bano baMdha karatAM prathama samayeM prathama zradapatara baMdha, tathA apUrvakaraNa guNagaNAnAprathama nAgeM u prakRtino baMdha karI valI nikhA ane pacalAnobaMdha vichedI cArano baMdha karatAM,prathama samaye bIjo alpattara baMdha jANavo. etraNe baMdha. sthAnakeM bIjA samayathI mAMDIne te te baMdhasthAnakanA carama samaya lageM traNa avasthitabaMdha jANavA, tathA zragIzrArame guNagaNe darzanAvaraNIyano prabaMdhaka hoya ane tihAthI paDatAM dazame guNavANe darzanAvaraNIyanI cAra prakRti bAMdhatAMprathama samayeM prathama zravaktavyabaMdha. tathA je jIva upazAMtamoha guNagaNe zrAyuHdaye maraNa pAmIne anuttaravimAne deva thAya, tihAM prakRti bAMdhe tene prathama samayeM bIjo avaktavyabaMdha hoya, eTale darzanAvaraNIyanAM baMdhasthAnakeM, nUyaskArabaMdha, alpatarabaMdha, avasthitabaMdha tathA zravaktavyabaMdha kahyA. ||hve mohanIyanAM daza baMdhasthAnaka , te khe.|| mohe ke mohanIyanI ahAvIza prakRtimadhye samyaktvamohanIya tathA mizramohanIya bAMdhe nahIM. bAkI babIza prakRti baMdha yogya temAM paNa traNa vedamadhye eka samaya ekaja veda bAMdhe, tathA hAsya ane rati tathA zoka zrane arati, e be yugala madhye paNa ekaja yugala baMdhAya. kemake e prakRti baMdhodaya virodhinI le te jaNI mithyAtvaguNagaNe 5 ke bAvIza baMdhasthAnaka hoya. enI sthiti annavyanI apekSAyeM to anAdi anaMta ane navyanI apekSAyeM anAdi sAMta tathA sAdisAMta jANavI. temadhye paNa sAsvAdana guNagaNe mithyAtvamohanIya na baMdhAya, tevAreM gavIsa ke ekavIza prakRtinuM baMdha sthAnaka hoya. ahIM u tathA zga, e be zabdane vIza zabda joDavo, enI sthiti jaghanya eka samaya Ane utkRSTathI to zrAvalI pramANa jANavI. temadhye valI mizra ane avirati, e be guNagaNe cAra anaMtAnubaMdhIyA na baMdhAya, tevAreM sattarasa ke sattara prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. enI sthiti jaghanya to aMtaramuhata ane utkRSTa to tetrIza sAgaropama kAla pUrvakoDI pRthaktva adhika hoya, je naNI anuttaravAsI deva cavIne jyAMsudhI viratipaNuM na lahe, tyAMsudhI tene e baMdhasthAnaka hoya. te madhyethI deza virati guNagaNe apratyAkhyAnIA kaSAya cAra, na baMdhAya, tethI terasa ke tera prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. e paNa jaghanyathI to aMtaramuhUrta ane utkRSTa thI to dezona pUrvakoDI pramANa jANavI. temadhye valI pramatta ane apramattaguNaThANe pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAya na baMdhAya, mATe tyAM nava ke0 nava prakRtino baMdha Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 eee hoya. eno kAla jaghanya eka samaya je jaNI ko eka jIva eka samaye mAtra sarva viratipaNuM lazne bIje samayeM maraNa pAme, tenI apekSAye jANavU, anyathA jaghanya aMtaramuhartta ane utkRSTo to dezona pUrvakomI pramANa jANavo. temadhye hAsya, rati, jaya ane jugupsA, e cAra prakRtino baMdhaviccheda thaye thake navame guNagaNe paNa ke pAMca prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya, temAMthI valI puruSavedano baMdhavicheda thaye thake cala ke cAranuM baMdhasthAnaka hoya. temAMhethI saMjvalanA krodhano baMdhavida thaye thake ti ke traNa prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. temAMdethI saMjvalano mAna vicheda thaye thake cha ke0 be prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. temadhye thI saMjvalanI mAyAno baMdhavicheda thaye thake ko ke eka prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. e daza, baMdhasthAnaka kahyAM. e zreNImadhyeMnA vaMdhasthAnakanI jaghanya to eka samayanI sthiti ane utkRSTa to aMtaramuhUrta sthiti jANavI. kemake, koi eka jIva to zreNImadhye e baMdhasthAnaka eka samayamAtra sparzine paNa maraNa pAme, tenI apedAyeM samayamAna jANavU. e daza baMdhasthAnakeM nava ke nava nUyaskArabaMdha, aha ke zrApa alpatarabaMdha, dasa ke0 daza avasthitabaMdha ane sunni ke be avaktavyabaMdha jANavA, te kahe je. te madhye prathama nava mUyaskArabaMdha nAviyeM baiyeM. tyAM je jIva, upazama zreNIye caDhI, agIthAramuM guNagaNuM aMtaramuharttanuM , tihAM aMtaramuharta rahIne bAgala caDavAnuM sthAnaka nathI, kemake mohanIyanI prakRti upazamAvI , tenI sattA TalI nathI, te sattA TalyA vinA zrAgalA guNagaNAM prApta thAya nahIM, te naNI tyAMthI pamatAM dazame guNagaNe Ave, tihAM paNa mohanIyano abaMdhaka hoya, tihAMthI paDatAM navamA guNagaNAne pAMcame nAgeM eka saMjvalanA lojano baMdha karatAM prathama samayeM prathama avaktavyabaMdha tathA AyuHdayeM agIArame guNagaNe maraNa pAmIne anuttaravimAne sura thAya. te prathama sattara prakRtino baMdha kare, tene prathama samaye bIjo avaktavyabaMdha. ema be avaktavyabaMdha kahyA. tathA navamAnA pAMcamA nAgathI paDatAM cothe nAgeM saMjvalanI mAyA sAtheM be prakRtino baMdha karatAM tihAM prathama samayeM prathama nUyaskAra. trIje nAgeM saMjvalanI mAyA sAtheM traNa prakRti bAMdhatAM prathama samayeM bIjo jUyaskAra. bIje nAge saMjvalanA krodha sAtheM cAra prakRti bAMdhatAM trIjo bhUyaskAra. prathama jAgeM puruSaveda sahita pAMca prakRti bAMdhatAM cotho nUyaskAra. tihAthI thAumAne DeDhe nAgeM hAsya, rati, jaya ane jugupsA sahita nava prakRti bAMdhatAM pAMcamo nUyaskAra. tihAMthI dezavirati guNagaNe pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra sahita tera prakRti bAMdhatAM ho cUyaskAra. tihAMdhI cothe guNa. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 zatakanAmA paMcama karmagrathaM. 5 gaNe apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra sahita sattara prakRti bAMdhatAM sAtamo nayaskAra. te valI anaMtAnubaMdhiyA cAra kaSAya sahita ekavIza prakRti bAMdhatAM zrAThamo nUyaskAra. te valI mithyAtvamohanIya sahita bAvIza prakRti mithyAtvaguNagaNe bAMdhatAM navamo nUyaskAra. e nava nUyaskAra kahyA. have zrApa alpatara kahIyeM chaiyeM. . tihAM mithyAtvaguNagaNe bAvIzano baMdha karI cothe guNagaNe sattara prakRtino baMdha karatA, prathama samayeM prathama alpatara jANavo. valI sattarathI terano baMdha karatAM, bIjo alpatara. ema viparItapaNe levA. paNa eTaddhaM vizeSa je ekavIzanA baMdhanuM eka alpa. tara na hoya, je naNI mithyAtvathI sAsvAdaneM na yAve, tyAM sAsvAdana guNagaNuM to samyaktvathI paDatAMja hoya, te mAtrai bAvIzanA baMdhathI ekavIzanA baMdhe na Ave, ema thATha aspatarabaMdha hoya, ane daza baMdhasthAnakeM bIjA samayathI mAMDIne carama carama samaya lageM daza avasthita baMdha hoya. ema mohanIya karmanA nUyaskArAdika baMdhasthAnaka kahyA~. // iti samuccayArthaH // 24 // // have nAmakarmane viSe nUyaskArAdika kahevAne arthe prathama baMdhasthAnaka kahe. // ti paNa va aha navadiyA, vIsA tIse gatIsa iga nAme // bassaga aha tibaMdho, sesesu hANa mikikaM // 25 // artha-have nAmakarmanI jeTalI prakRti eka samaye je prAyogya baMdhAya tevA baMdhasthAnaka thAra,te kahe . tipaNaanava hiyAvIsA ke traNa, pAMca,u, zrApa, nava, adhika vIza eTakhe vIza zabda, pratyekanI sAtheM jomIye, tevAreM eka vIzano baMdha, bIjo paccIzano, trIjo babIzano, cotho ahAvIzano, pAMcamo gaNatrIzano, tIsegatIsaganAme ke ho trIzano, sAtamo ekatrIzano, ane AThamo ekano baMdhasthAnaka. / e zrAramadhye mithyAtvI jIva, manuSya, tiryaMca, mithyAtvaguNagaNe aparyAptA ekeMjiya prAyogya eka varNa, bIjo gaMdha, trIjo rasa, cotho sparza, pAMcamo taijasa, ho kArmaNa, sAtamo agurulaghu, zrAThamo nirmANa, navamo upaghAta, dazamI tithaMcagati, agIAramI tiryaMcAnupUrvI, bAramI ekejiyajAti, teramuM audArika zarIra, caudamuM huMmasaMsthAna, paMdaramuM sthAvaranAma, zolamuM bAdaranAma athavA sUmanAma, sattaramuM aparyAptanAma, aDhAramuM pratyekanAma athavA sAdhAraNanAma, aMgaNIzamuM asthiranAma, vIzamuM azujanAma, ekavIzamuM do gyanAma, bAvIzamuM anAdeyanAma, trevIzamuM ayazanAma, e vIzane baMdhe ahIM pratyeka sAdhAraNa sAthe ane sadamabAdara sAthai jAMgA cAra thAya. e prathama nAmakarmanuM baMdhasthAnaka kabu. Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 601 temadhye parAghAta ane uccAsa, e be prakRti vadhArIye ane aparyAptAne sthAna paryApta nAmakarma kahIM tevAreM paccIza prakRti, paryApta ekeMjiya prAyogya mithyAtvIdeva, manuSya tathA tiryaMca bAMdhe. ahIM jAMgA vIza te sattarInA TabAthI jANavA, e bIjaM sthAnaka, te paccIza prakRtine Atapa athavA udyotasahita karIye tevAreM babIza prakR. tino baMdha. e paNa paryAptA ekeMghiya prAyogya traNaM gatinA mithyAtvI jIva bAMdhe, yahIM nAMgA zola thAya. e trIjuM baMdha sthAnaka. tathA devadhika, paMceMjiyajAti, vaikriyazarIra, vaikriyAMgopAMga, samacaturasrasaMsthAna, parAghAta, uvAsa, zujakhagati, sa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira athavA asthira, zuna athavA azuna, yaza athavA ayaza, sujaga, susvara, zrAdeya, varNacatuSka, taijasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, e ahAvIza prakRti, devagati prAyogya mithyAtvI tathA samyakadRSTi manuSya ane tiryaMca bAMdhe. tihAM sthirAsthirAdika sAtheM nAMgA ATha thAya, tathA temaja narakagati prAyogya paNa ahAvIza prakRti baMdhAya; paNa eTavaM vizeSa je, devahikane sthAnakeM narakaThika tathA samacaturastrasaMsthAnane sthAnakeM DaMDasaMsthAna zrane aparAvartamAna prakRti azuja levI. ahIMyAM ahAvIzano nAMgo ekaja khevAya. e ahAvIza prakRtinuM baMdhasthAnaka cothu. tathA samyakdRSTi jIva, jinanAmasahita devaprAyogya ahAvIza bAMdhatAM uMgaNatrIza prakRtino baMdha. ahIM nAMgo eka, je jaNI e zunaja baMdhAya tathA manuSyachika, paMceMjiya jAti, audArikachika, ba saMghayaNamAhebuM eka saMghayaNa, ba saMsthAna mAMhelu eka saMsthAna, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira athavA asthira, zuja athavA a. zuja, saulAgya athavA do gya, sukhara athavA puHkhara, Adeya athavA anAdeya, yaza athavA ayaza, zujakhagati athavA azujakhagati, parAghAta, uzvAsa, varNacatuSka, tejasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa, upaghAta, e manuSya prAyogya uMgaNatrIza prakRtinA baMdha sthAnakanA nAMgA, tAlIzaseM ne zrApa thAya, temaja paMceMjiya tiryaMca prAyogya ugaNatrIza baMdhaprakRtinA paNa nAMgA eTalAja jANavA.e pAMcamuMbaMdhasthAnaka. tathA devagati prAyogya ahAvIza prakRti te thAhArakazarIra tathA AhArakaaMgopAMgasahita bAMdhatAM trIjJa prakRtino baMdha, apramatta sAdhune hoya. ahIMya nAMgo eka thAya tathA manuSya prA. yogya jaMgaNatrIza baMdha prakRtine jinanAma sahita bAMdhatAM samyakdRSTi devatAne trIzano baMdha. e bahuM baMdhasthAnaka. tathA jinanAma sahita devaprAyogya trIza prakRti bAMdhatAM, ekatrIza prakRti apramatta apUrvakaraNaguNagaNAvAlA sAdhu bAMdhe. ahIM paNa nAMgo eka thAya. e sAtamuM baMdhasthAnaka, Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tathA AThamA guNagAne bahe jAMgeM nAmakarmanI trIza prakRtino baMdha viccheda karI Agale eka yazaH kIrtti bAMdhe, tyAM pramuM nAmakarmanuM baMdhasthAnaka jANavuM. ema ATha baMdhasthAnakeM ekeMdriya, vikaleMdriya, devatA, manuSya, tiryaMca, nArakI, prAyogya baMdhane deM karI tera hajAra navaseM ne pIstAlIza jAMgA yAya. te sattarInA TabAmAMhe savistara kahI zuM. tihAMSI joi levA baMdhasthAnakane viSe nUyaskArabaMdha va ke0 va be, te jAveM Dhe. trevIzano baMdha karI tathAvidha vizuddhe paccIza bAMdhatAM prathama samaye prathama jUyaskAra mithyAtvI ne hoya. te paccIza Atapa athavA udyota sahita badhIrAne baMdhe bIjo nUyaskAra athavA vizuddhe tathA saMklezeM devaprAyogya athavA narakaprAyogya ahAvIza bAMdhatAM trIjo nUyaskAra. te devaprAyogya hAvIzane jinanAma sahita ugaNatrIza bAMdhatAM cotho nUyaskAra. te valI zrI prakRti manuSyaprAyogya athavA devaprAyogya bAMdhatAM pAMcamo nUyaskAra. te devaprAyogya trIzane jinanAmasahita ekatrIza bAMdhatAM, ho nUyaskAra. emaja eka prakRti bAMdhI valI zreNIthI pakato trIza tathA ekatrIza bAMdhe kharo paNa te baMdhasthAnakanuM da nahIM, tethI teno jUdo nUyaskAra na lekhavavo. e va nUyaskAra kahyA. have ssaga ke0 sAta alpatara kahe be. tryapUrvakaraNeM devagati prAyogya ahAvIza, gaNatrIza, trIzAne ekatrIza, bAMdhIne zreNI caDhatAM je baMdhane vyuvedI eka yazaH kIrttija bAMdhe, te prathama chAlpatara baMdha; tathA koieka manuSya AhAraka dvika ne jinanAma sahita devaprAyogya ekatrIza prakRti bAMdhato marIne devalokeM jAya tyAM prathama samayeM manuSyaprAyogya trIza prakRti bAMdhe, tyAM bIjo alpatara baMdha; tehaja devaloka thakI cavI manuSya thayo thako jinanAma sahita devagatiprAyogya ugaNatrIza bAMdhe, tene zradyasamayeM trI jo alpatara ne jevAreM koI manuSya devagati prAyogya ugaNatrIza bAMdhato, vizuddhapariNAmeM devagatiprAyogya ahAvIza bAMdhe, tevAreM khAdya samaye cotho alpatara; te ghaDAvIza bAMdhato saMkliSTa pariNAmane varoM ekeMdriyaprAyogya vIza bAMdhe, tihAM pAMcamo alpatara; tehija bavIzavAlo paccIza bAMdhe, tevAreM baho zralpatara; te paccIzavAlo trevIza bAMdhe, tevAreM sAtamo alpatarabaMdha jANavo. tathA Ave baMdhasthAnakeM bIjA samayathI mAMgIne carama samaya lageM zraha ke ATha avasthitabaMdha hoya. tathA tibaMdhoM ke0 traNa avyaktabaMdha kahe be. zreNIthI parutAM nAmakarmano sarvathA baMdhaka ne pharI yazaH kIrtti nAmakarma * bAMdhe, tihAM prathama samaye pahelo zravyaktabaMdha; tathA upazAMtamoguNagaNe bharaNa pAmI kAla karIne anuttara vimAneM devatA For Private Personal Use Only Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 603 thAya, tihAMdhura samayathI manuSyathI manuSya prAyogya ugaNatrIza prakRti bAMdhe, te bIjo avyaktabaMdha; tathA tihAM koI eka jinanAma sahita trIza prakRti bAMdhe, tevAreM tenI apekSAyeM prathama samayeM trIjo zravyaktabaMdha jANavo. e trae avyaktabaMdha kahyA. ema nAmakamanI uttaraprakRtinAM baMdhasthAnaka, jUyaskArabaMdha, alpatarabaMdha,avasthitabaMdha, zrane avyaktabaMdha, e cAre kahyA. sesesuhANamikikaM ke have zeSa eka jJAnAvaraNIya, bIju vedanIya, trIju zrAyu, co, gotra, ane pAMca, aMtarAya, e pAMca karmarnu eka eka baMdhasthAnaka hoya. kema ke jhAnAvaraNIya zrane aMtarAya, e be karma dhruvabaMdhI be. temATeM dazamA guNagaNA sudhI enI sarva pAMce prakRti nelIja baMdhAya. tyAM nUyaskAra ane alpatara baMdha na hoya ane eka avasthitabaMdha sadAya hoya, ane zeSa vedanIya, zrAyu ne gotra, e traNa karmanI prakRti baMdhavirodhinI be, tethI te eka samaye ekaja baMdhAya tethI tenuM baMdha. sthAnaka paNa ekaja hoya. ahIMzrAM nUyaskAra tathA alpatarabaMdha na hoya ane vedanIya to teramA guNagaNA sudhI baMdhAya , mATeM te vinA zeSa cAra karmano zravyatabaMdha eka hoya, kema ke agIthArame guNagaNe abaMdhaka hoine pharI bAMdhatAM prathama samayeM avyaktabaMdha ane tevAra panI dvitIyAdika samayeM avasthitabaMdha jANavo. e. Tale savistara prakRtibaMdha kahyo. ahIMyAM mUlaprakRtino to jaghanya eka, utkRSTo Auno baMdha ne ane uttaraprakR. tino jaghanya eka, utkRSTo cammoterano baMdha , ahIzrAM anAdi, sAdi, anaMta ane sAMta, e cAra nAMgA potAnI matiyeM vicArI kahevA. tihAM mUlaprakRtinA baMdha. sthAnakeM, udhe sAdi sAMta nAMgo hoya.je naNI navanavane viSe ekaja vAra Ayu bAMdhe, tihAM zrAno baMdha ane zeSa kAleM sAta prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. tathA uttaraprakRtimadhye jhAnAvaraNIya tathA darzanAvaraNIya- ekeka baMdhasthonaka, ane vedanIyano ekano baMdha, tathA mohanIyano bAvIzano baMdha, gotrano ekano baMdha, aMtarAyano pAMcano baMdha, e. Tale baMdhe ajavyanI apekSAyeM anAdi anaMta ane navyanI apekSAyeM anAdi sAMta tathA sAdi sAMta, etraNa nAMgA hoya, ane zeSa baMdhasthAnakeM sAdi sAMta nAMgo ekaja hoya. e sAdi sAMtapaNuM te sthitimAna jANavU. // iti samuccayArthaH // 25 // ___ema nUyaskArAdika prakAre karI karmaprakRtino baMdha kahyo. ||hve mUlaprakRti tathA uttaraprakRtino sthitibaMdha svAmitvachAreM karIsavistarapaNe kahe je.|| vIsayara koDi koDi, nAme goe ya sattarI more|| tIsayara canasu udahI, niraya surAjemi tittIsA // 26 // Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 artha-vIsayara ke saMkhyAye vIza ane ayara eTale tarI zakAya nahIM, te mATeM e atara kahetAM sAgara tenI upamAyeM karImanyu je kAlamAna, tene sAgaropama kahIyeM, tihAM padayanI upamA palyopama kahIye. te yojana pramANe kUvo asaMkhyavAlA jarI so so varSe ekeka kezakhaMga kAhADatAM kUpa nirlepa thAya, teno kAla, tene azApakhyopama kahIye. tevA daza komAkoDI kUpamAna kSetra te sAgaropama, tene nirlepano kAla, tene ajJAsAgaropama kahIye. te ajhAsAgaropamanI koDikoDI ke vIza koDAkoDI nAmegoeya ke nAmakarma ane gotrakarmanI utkRSTI sthiti hoya, eTale bAMdheduM karmadala viNaze nahIM to eTalo kAla rahe tathA pariNAma vizeSe sthitighAta karato apavartanakaraNe karI sthiti ghaTAvatAM ghaTI paNa jAya, tema utanAkaraNe karI sthitine vadhAre paNa kharI ane jo nikAcittabaMdha kasyo hoya, to baMdhe ghaTe nahIM. eno thabAdhAkAla, be hajAra varSano jANavo. - tathA sattarImohe ke mohanIyakarmano utkRSTa sthitibaMdha sIttera koDAkoDI sAgaropama pramANa kahyo . e baMdha utkRSTa saMkleze mithyAtva guNagaNe hoya ane zrabAdhA kAla sAta hajAra varSahIna karmadalano niSeka kahetAM e karmano rasodaya kAla jANavo. eTale traNa karma kahyAM ane e thakIitara eTale anya je cAra karma, eTale eka jJAnAvaraNIya, bIju darzanAvaraNIya, trIjuM vedanIya ane cothaM aMtarAya, causu ke e cAra karmanI utkRSTI sthiti tIsayara ketrIza koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa saMkze mithyAtvaguNagaNe hoya. e cAra karmano zravAdhAkAla traNa hajAra varSano, tetraNa hajAra varSa hIna trIza koDAkoDI sAgaropama rasodaya kAla jANavo, udahI ke samuja eTale paramArthe sAgaropama jANavU. tevA tittIsA ke tetrIza sAgaropama kAlanI sthiti zrAyuHkarmanI nirayasurAmi ke nArakI zrane devAyunI apekSAyeM kahIye. eTale atyaMta saMkliSTapariNAmeM mithyAtvIne narakAyuno baMdha tetrIza sAgaropama kAlapramANa hoya ane atyaMta vizuddhapariNAmeM pramatta tathA apramattane tetrIza sAgaropama surAyuno baMdha hoya. ahIM abAdhAkAla utkRSTa to pUrva koDIno trIjo jAga ane jaghanyathI to aMtaramuharttakAla hoya.ahIMyAM utkRSTa AyubaMdhe niyata utkRSTo abAdhAkAla na hoya, te jaNI, ninna lekhavyo. eno rasodaya kAla, tetrIza sAgaropama jANavo, paraMtu pUrvakoDIne trIje nAgeM hIna na jANavo. ahIM AyukamanI mUlaprakRtino utkRSTa sthitibaMdha kahevAne avasareM narakAyu tathA devAyu, e be uttaraprakRtino utkRSTa sthitibaMdha kAla kahyo, te graMthagaurava TAlavA naNI kahyo, athavA e bannenuM kiMcit anedapaNuM jaNAvavAne arthe kahyo. // 26 // Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 605 // have mUlaprakRtino jaghanya sthitibaMdha kahele. // muttU kasAya hiza, bAra muhuttA jahanna veyaNie / a65 nAma goe, su sesaesu muhuttaM to // 27 // artha-muttUakasAya ke akaSAya eTale kaSAyodaya rahita evaM agIzrAramuM, bAramuM zrane teramuM, e traNa guNagaNA mUkIne zeSa sarAgI guNasthAnakeM veyaNie ke vedanIya karmano atyaMta jahanna ke jaghanya hizke sthitibaMdha, bAramuhuttA ke bAra muhUrta pramANa hoya, tathA graMthAMtareM eka muhUrttanuM paNa kayuM . ahIMyAM eTabuM vizeSa je kaSAyodaya rahita je agIzrAramuM, bAramuM, ane teramuM guNagaNuM be, tihAM kaSAyane anAveM sthitibaMdha, tathA rasabaMdha na hoya. paraMtu kevala yoga pratyA prakRtibaMdha tathA pradezabaMdha hoya, te prathama samayeM bAMdhe tathA bIje samaya vede ane trIje samayeM viNaze paNa kaSAya pratyAyika sthitibaMdha na hoya. te jaNI te guNagANAM ahIM varjita karayAM be. ahIM jaghanya vedanIya sthitibaMdhe abAdhAkAla paNa jaghanya aMtara muharttano hoya, tethI hIna zeSa rasodaya kAla samajavo ane eka zrAyuvinA zeSa sAta karmano jaghanya sthitibaMdhakA abAdhAkAla paNa jaghanya jANavo. __ adhchanAmagoesu ke ane nAmakarma tathA gotrakarma, e be karmano jaghanya sthitibaMdhakAla atyaMta vizukapaNe sUkSmasaMparAyane prAMteM ATha muharta pramANa hoya, tihAM thabAdhAkAla, aMtaramuhartano hoya, e traNa karmano sthitibaMdha kahyo. sesaesumuduttaMto ke tethI zeSa rahyAM je eka jJAnAvaraNIya, bIju darzanAvaraNIya ane trIjuMaMtarAya, e traNa karmanosUmasaMparAya nAmA dazamA guNagaNAne prAMte ane eka mohanIyakarmanuM bAdarasaMparAya nAmA navamA guNagaNAne prAMte tathA AyuHkarmanuM prathamanAM be guNagaNe aMtaramuhUrta pramANa jaghanya sthitibaMdha hoya. // 27 // ___ e rIteM sAmAnyaprakAreM mUlaprakRtino utkRSTa sthitibaMdha tathA jaghanya sthitibaMdha kahI. ne, have vizeSa prakAre ekaso ne vIza uttaraprakRtino utkRSTa sthitibaMdha kahIyeM baiyeM. tathA bAMdhetuM karma jyAM lage potAno vipAka dekhADe nahIM, tene abAdhA kahIyeM, tathA abAdhA kAla paDI karmane vedavAne prathama samaya bahu ane tethI valI dvitIya samaya hIna, tRtIya samayeM ghaNuM hIna, ema karmadala vedavA sanmukha je dalaracanA vizeSa tene niSeka kahIye. enI sthApanA kaheze. vigghA varaNa asAe, tIsaM ahAra suduma vigala tige|| paDhamA giz saMghayaNe, dasa usu carimesu uga vuDhI // // Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .606 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 artha-vigghA ke eka dAnAMtarAya, bIjo lAnAMtarAya, trIjo logAMtarAya, cotho upajogAMtarAya, pAMcamo vIryAMtarAya, e pAMca aMtarAya karmanI prakRti tathA varaNa ke eka matijJAnAvaraNIya, bIjo zrutajJAnAvaraNIya, trIjo avadhijhAnAvaraNIya, cotho manaHparyavajJAnAvaraNIya, pAMcamo kevalajJAnAvaraNIya, e pAMca jJAnAvaraNIya karmanI prakRti, tathA eka cakudarzanAvaraNIya, bIjuM acakudarzanAvaraNIya, trIzuM zravadhidarzanAvaraNIya, cothu kevalajJAnAvaraNIya, dhane pAMca nijhA, tathA asAe ke0 azAtAvedanIya, evaM vIza uttaraprakRtino tIsaM ke trIza komAkoDI sAgaropamano utkRSTa sthitibaMdha, mithyAtvIne hoya. tihAM bAdhA traNa hajAra varSanI jANavI. traNa hajAra varSa hIna karma sthitino rasodayakAla jANavo. __ ane ahArasuhuma vigalatige ke0 aDhAra koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthitibaMdhakAla, eka sUkSma, bIjo aparyApta, trIjo sAdhAraNa, e sUkSma trika tathA vikalatrika, eTale beMjiyajAti ane cauriMjiyajAti, evaM ba prakRtino aDhAra komAkomI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitikAla jANavo. ahIM aDhAraseM varSano abAdhAkAla jANavo. evaM bavIza prakRti tha. tathA paDhamAgisaMghayaNe ke prathamAkRti eTale paheluM samacaturasrasaMsthAna tathA prathama vajraSajanArAcasaMghayaNa, e be prakRtinI uskRSTasthiti dasa ke daza koDAkoDI sAgaropamanI jANavI. ahIM eka hajAra varSa abAdhAkAla jANavo. ane kusucarimesugavuTi ke AgalA ekeka saMsthAne tathA ekeka saMghayaNe, ema bebe prakRtine viSe anukrameM be be koDAkomI sAgaropamanI sthitibaMdhamAM vRddhi karIyeM, eTale e nAva je nyagrodhasaMsthAne tathA RSajanArAcasaMghayaNe bAra komAkomI sAgaropamanI sthiti ane bAraseM varSa abAdhAkAla tathA sAdi saMsthAna ane nArAcasaMghayaNe cauda koDAkoDInI sthiti ane caudaseM varSa abAdhAkAleM hIna niSeka kAla jANavo. tathA vAmanasaMsthAne matAMtareM kubjasaMsthAne ane ardhanArAcasaMghayaNe zola koDAkomI sAgaropama sthiti tathA zolaseM varSa abAdhAkAleM hIna niSeka kAla tathA kubjasaMsthAne matAMtareM vAmanasaMsthAne ane kIlikAsaMghayaNe aDhAra koDAkoDI sAgaropamanI sthiti ane aDhAraseM varSano abAdhAyeM hIna niSeka kAla tathA DaMmasaMsthAna ane bevaLe saMghayaNe vIza komAkomI sAgaropamanI utkRSTa sthiti ane be hajAra varSa abAdhAkAleM hIna vIza koDAkoDI sAgaropama rasodaya kAla jANavo. ema ba saMghayaNa tathA u saMsthAnano utkRSTa sthitikAla kahyo. evaM ADatrIza prakRtino sthitibaMdha kahyo. // iti samuccayArthaH // 7 // Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c 1 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 cAlIsa kasAesu, mina lahu nichueha surahi siya mahure // dasado saha samadiyA, tehAlidaM bilAINaM // e|| artha- cAlIsakasAesu ke anaMtAnubaMdhIthA cAra, apratyAkhyAnAvaraNa cAra, pratyAkhyAnAvaraNa cAra, saMjvalanA cAra, e zola kaSAyano baMdha, cAlIza komAkomI sAgaropamanI utkRSTa sthiti baMdha utkRSTa saMkzeM mithyAtva guNagaNe, saMniyA mithyAtvIne hoya, ane cAra hajAra varSa abAdhAkAne hIna niSekakAla jANavo. eTale copanna prakRti kahI. tathA eka mina ke mRDa eTale sukamAla sparza, bIjo lahu ke laghusparza, trIjo nikAha ke0 snigdha eTale cIkaTasparza, ane cotho usa sparza, pAMcamo surahi ke surani gaMdha, ho siya ke zveta eTale ujjvala varNa, sAtamo mahure ke madhura rasa, e sAta nAmakarmanI prakRtinI utkRSTa sthiti, dasa ke daza komAkomI sAgaropamanI jANavI. teno abAdhAkAla eka hajAra varSa eTale kAleM hIna karmadala niSeka rasodayakAla jANavo. tevAra par3I nAmakarmanI prakRtinA ekekA varNa tathA ekekA raseM pratyeka dosasamahiyA ke aDhI komAkomI sAgaropamanI sthiti vadhArIye. tehAlidaM bilAINaM ke te kema hAlijavarNa ane zrAmla rasa, e be nAmakarmanI prakRtinI utkRSTa sthiti sAmAvAra koDAkomI sAgaropamanI te sAmAbAraseM varSa abAdhA kAleMhINI sthiti rasodaya kAla jANavo. tathA raktavarNa ane kaSAyelo rasa, e be nAmakarmanI prakRtinI paMdara komAkomI sAgaropama utkRSTa sthiti, te paMdaraseM varSa abAdhAkAleM hINI karmadalanI sthitino rasodaya kAla jANavo. tathA pItavarNa ane kaTuka rasa, e be nAmakarmanI prakRtinI sAmAsattara komAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti ane sADAsattaraseM varSa abAdhA kA hIna sthiti karmadalikano niSekakAla jANavo. zyAmavarNa ane tIdaNa rasa, e be nAmakarmanI prakRtino utkRSTa sthiti baMdha vIza komAkomI sAgaropama, be hajAra varSa abAdhAkAleM hIna karma sthiti karma niSekakAla jANavo. // iti samucca. yArthaH // e|| dasa suda vidagai ucce, sura uga thira bakka purisa ra daase|| miDe sattari maNu uga, icI sAesu pasarasa // 30 // artha-dasa ke daza komAkomI sAgaropamano utkRSTasthitibaMdha,eTalI prakRtino hoya, tenAM nAma kahe . suha vihaga ke0 eka zujavihAyogati, ucce ke bIjI uccairgotra zrane suraphuga ke trIjI devagati, cothI devAnupUrvI tathA thirabakka ke eka sthiranAma, Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dii 01 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 bIjI zujanAma, trIjI saujAgyanAma, cothI sukharanAma, pAMcamI AdeyanAma, bahI yazaHkIrtinAma, evaM daza prakRti tha tathA agIdhAramI purisa ke0 puruSaveda mohanIyanI prakRti, bAramI ra ke ratimohanIya, teramI hAse ke hAsyamohanIya, e tera prakR. tinI utkRSTI sthiti hoya. tihAM abAdhAkAla eka hajAra varSano hoya, teTalA varSe hIna daza koDAkoDI sAgara e tera prakRtinuM karmadala niSekakAla urjanA apavartanA. vinA khAnAvika vedanakAla jANavo. temadhye apavartanAyeM ghaTe, udavartanAyeM tathA saMkramaNAdike karI adhika sthiti paNa hoya. evaM byAzI prakRtinI sthitinuM kAlamAna kayu. ane misattari ke mithyAtvamohanIyanI utkRSTI sthiti sIttera komAkoDI sAgaropama sAta hajAra varSa, abAdhAkAleM hIna utkRSTa sthiti karma niSekakAla jANavo, zrane samyaktvamohanIyano sthitibaMdha nathI tezrI sthitibaMdha tathA abAdhAkAla na kahyo. ane udayakAla zaTha sAgaropama pUrvakomI pRthaktveM adhika jANavU. tathA mizramohanIyano niSekakAla aMtara muhUrtanoM, eTale paMccAzI prakRti thara. ___ tathA maNuga ke manuSyagati, manuSyAnupUrvI, zvIsAesu ke strIveda ane zAtAvedanIya, e cAra prakRtinI utkRSTI sthiti pamarasa ke paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa paMdaraseM varSa abAdhAkAla te paMdaraseM varSa hIna karmasthiti karmaniSeka kAla jANavo. ahIM jo paNa manuSyAnupUrvIno udaya to vakragatiyeM be traNa samaya lageM hoya, to eTalo niSeka kAla kema saMnavIyeM? tathApi eno udaya manuSyagatimadhye saMkramaNa karaNe karI saMkramAvI logave, tethI dalika racanA vizeSa niSekakAla jANavo. evaM nevyAzI prakRti kahI // iti samuccayArthaH // 30 // jaya kuba arai soe, vinavi tiri urakha niraya ugniie|| teapaNa adhira bakke, tasacaja thAvara ga pnniNdi||31|| artha-naya ke jayamohanIya, kucha ke jugupsA mohanIya, araisoe ke parati mohanIya, zokamohanIya, viuvi ke vaikriyazarIra, vaikriyaaMgopAMga tathA matAMtareM vaikriyasaMghAtana, vaikriyavaikriyabaMdhana, vaikriyataijasabaMdhana, vaikriyakArmaNabaMdhana, vaikriyataijasakArmaNabaMdhana, e vaikriya saptaka kahIye. je jaNI vaikriya zarIra bAMdhatAM e sAte nelI baMdhAya. evaM agIbAra thara, tathA bAramI tiri ke tiryaMcagati, teramI tiryacAnupUrvI, e tiryaMcahika, urala ke0 caudamuM audArika zarIra, paMdaramuM audArika aMgopAMga, e audArikachika tathA matAMtare audArikasaMghAtana, audArikaaudArikabaMdhana, Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 60e audArikataijasabaMdhana, audArikakArmaNabaMdhana, audArikataijasakArmaNabaMdhana, e zraudArika saptaka lIjeM, kema ke e audArikazarIra bAMdhatAM sAte sAtheM baMdhAya. evaM vIza prakRti tha3. nirayAga ke narakaTika, nIe ke nIcairgotra, tethapaNa ke eka taijasa, bIjeM kArmaNa, trIju gurulaghu, cothu nirmANa ane pAMcamuM upaghAta, e taijasa paMcaka, matAMtareM taijasasaMghAtana, kArmaNasaMghAtana, taijasataijasabaMdhana, kArmaNakArmaNabaMdhana, taijasakArmaNabaMdhana, e nelatAM taijasa dazaka thAya. evaM tetrIza prakRti thakSa, tathA athirabakke ke athiranAma, azujanAma, do gyanAma, phuHkharanAma, anAdeyanAma ane ayazazrakIrti nAma, e athiraSaTka. evaM uMgaNacAlIza prakRti tha. tasacau ke trasanAma, bAdaranAma, paryAptanAma ane pratyekanAma, e trasacatuSka. evaM tAlIza prakRti thaza thAvara 0 sthAvaranAma, ga ke0 ekeMjiyajAti, paNidi ke0 paMceMjiyajAti, e tAlIza prakRti zrA gAthAmAM kahI. // iti // 31 // napu kukhagai sAsacana, guru karakaDa ruka sIya phuggaMdhe // vIsa koDA koDI, evazA bAda vAsa sayA // 32 // artha- napu ke napusakavedamohanIya, kukhaga ke azujavihAyogati, sAsacaja ke uzvAsanAma, upaghAtanAma, AtapanAma ane parAghAtanAma, e uzvAsacatuSka, guru keta gurusparzanAma, karakaDa ke kagarasparzanAma, ruka ke rUdasparzanAma, sIya ke zItasparzanAma, phuggaMdhe ke pugaMdhanAma. evaM agIyAra prakRti ane pUrvalI gAthAmadhye tAsIza prakRti kahI be. ema sarva malI sattAvana prakRtino utkRSTa sthitibaMdhakAla vIsaMkoDAkoDI ke0 vIza koDAkoDI sAgaropama pramANa jANavo. e utkRSTa saMkze varttato mithyAtvI jIva bAMdhe, te madhye pAMca prakRti mohanIyanI, eka gotranI ane zeSa ekAvana prakRti nAmakarmanI jANavI. tihAM zravAdhAkAla be hajAra varSano hoya. tyAMlageM te karma rasathI tathA pradezazrI udaya na zrAve ane jo saMkramakaraNe karI tulyaprakRti samajAtiya madhye saMkramAvI udaya ANe, to eka baMdhAvalikA, bIjI saMkramAvalikA vyatita thaye thake udaya Ave. jema anaMtAnubaMdhIAnI visaMyojanA karI upazAMta mohathI akAdaye paDe to koieka prathama guNagaNe Ave. tyAM mithyAtva pratyayeM anaMtAnubaMdhIyA cAra bAMdhe, tenI baMdhAvalI gaye thake apratyAkhyAnAdika je pUrva bAMdhe. be temAMhe saMkramAvI vede, tathA apavartanAdika karaNe karI, alpakAlakarI paNa vede, tathA abAdhA atikrame thake gAyanA prabanI pereM. prathama bahu vistIrNadala racanA, bIje samayeM vizeSa hIna, ema samaya samaya vizeSa hIna hIna karatAM e rIte arDamA Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 trasthiti, prAMteM arDadala hoya. e rIte je udayAvalikAnuM racavU, te niSeka kahIye. teno kAla te niSekakAla jANavo. te je karmanI jeTalI sthiti, te madhye thI abAdhAkAla kADhatAM zeSa rahe, te niSekakAla kahIye. evazyAbAhavAsasayA ke je karmanI jeTalA komAkomI sAgaropamanI sthiti, eTalA sazkaDA varSa, te karmanISabAdhA jANavI, te jaghanya abAdhAkAlanI sthiti aMtaramuhartanI , tihAM kaMmaka eTale aMgulIno asaMkhyAtamo nAga tenA jeTalA AkAzapradeza teTalAsamaya pramANa je karmasthiti vizeSa,teTalI sthiti vizeSa atikrame thake prathama je utkRSTa abAdhAkAlanuM sthAnaka hatuM, te abA. dhAkAlanA sthAnakamAMDethI eka samaya hIna abAdhAkAlanuM bIjuM sthAnaka thAya. ema valI paNa kaMmaka mAtra hIna karma sthiti hoya thake samaya hIna abAdhAkAlanuM trIjuM sthAnaka thAya, ema kaMmaka kaMDaka mAtra sthitinI hANIyeM samaya samaya hIna abAdhAkAlarnu paNa sthAnaka thAya. ema abAdhAkAlanI utkRSTa sthiti thakI. utaratAM jaghanya sthitiparyaMta kaMmakasaMkhyA ane abAdhAkAlanAM sthAnaka yAvat tulya thAya. je mUlaprakRtinI tathA uttaraprakRtinI jeTalI koDAkomI sAgaropamanI sthiti hoya te prakRtine teTalA zata varSano abAdhAkAla hoya. eTale bAMdhyA palI paNa eTalA kAla lageM te karma udaya na Ave, tene abAdhAkAla kahIye. tathA potapotAne abAdhAkAleM hIna je karma sthitI, te karmano niSeka kadetAM nogyakAla hoya.niSeka te karma udayakAleM prathama bahu pradezAgra sAmaTo udaya Ave ane par3hI samaya samaya hIna hInatara thAya. yAvat karmanI sthiti te behale samaye atyaMtama udaya hoya, ene niSeka kahIye. e sattAvana prakRti tathA Agala nevyAzI prakRtinuM utkRSTa sthitibaMdha kahyu, ane devAyu tathA narakAyu, e ve prakRtinuM utkRSTa sthitibaMdha tetrIza sAgaropama pramANa mUlaprakRti madhye kaDaM be. tehIja zAhI paNa le. ema sarva malI ekaso ne aDatAlIza prakRtinuM utkRSTa sthitibaMdha kahyu. // iti jAvArthaH // 3 // .. guru koDi koDI aMto, tibagahArANa ninnamuda bAdA // ||ath jaghanya sthitibNdhH|| lahu viz saMkha guNUNA, nara tiriyANAna pnntigN||33|| artha-gurukomikomIaMto ke0 utkRSTa sthitibaMdha aMtaHkomAkomI sAgaropama kAlano tilAhArANa ke tIrthakara nAmakarma tathA AhArakazarIra, thAhArakaaMgopAMga, thAhArakasaMghAtana, zrAhArakAhArakabaMdhana, thAhArakataijasabaMdhana, AhArakakArmaNabaMdhana zrane AhArakataijasakAmaNabaMdhana, e AhAraka saptaka. evaM nAmakarmanI pATha prakRtinI, Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 utkRSTI sthiti koDAkoDI sAgaropama hoya. ahIzA ziSya pUje je ke, he jagavan komAkomI sAgaropama jinanAmano kAla kahyo eTalo kAla to, jIva tiryaMcagatimAM gayA vinA na rahe. ane tiryaMcagatinA jIvamadhye to jinanAmanI sattA paNa niSedhi , to eTalo kAla kyA pUrNa kare ? tathA tIrthakaranAmakarma tIrthaMkarajava thakI arvAka cIje nave bAMdhe je ema paNa kA, te paNa kema ghaTe ? yahIMyAM guru uttara kahe ke "jaM miha nikAzya tibaM, niraya nave taMnisehikaM saMtaM // zyaraMmi nanidoso, uva. dRNA vaTTaNAmaU // 1 // " ___ e gAthAno artha kaheDe ke, tiryaMcamadhye je jinanAmanI sattA niSedhi tathA trIjeM javeM baMdhAya, te to nikAcita jinanAmanI thapekSAyeM jANavo. tIrthakarajava pahelo, jIjA naveM nikAce, te karma sakala karaNane asAdhya hoya, zrane je nikAcita na hoya, te karmanI to apavarttanA kahetAM sthitirasanu ghaTAvaq ane udvartanA eTale sthitirasanuM vadhAraduM tathA saMkrama eTale para prakRti mAMhe saMkramAva, tathA uvelaq ityAdika karaNa sAdhya hoya. te jinanAma ghaNA java pahelo paNa baMdhAya. tathA aMtaHkomAkomI sAgarApame sthiti paNa apavartanAyeM ghaTAve,tathA para prakRti mAMhe saMkramAvatAM kAMza dUSaNa nathI tathA e zrApa karma prakRtino jinnamuhabAhA ke abAdhAkAla aMtara muharta be. te naNI jinanAma jeNe bAMdhyu hoya, tene aMtara muhUrta par3I jinAdikano pradezodaya thAya, tethI karI teno anya jIvanI apekSAyeM mahImA vizeSa hoya, pUjA mahatvanI vRddhi hoya.ema ekaso ne bapanna prakRtinI utkRSTi sthiti kahI. __ have graMthagaurava TAlavA jaNI e pATha prakRtinI jaghanya sthiti ahIMja kahe . jinanAma ane thAhAraka saptaka, evaM ATha prakRtinI sahuvizsaMkhaguNUNA ke laghu eTale jaghanya sthiti, utkRSTa sthiti thakI saMkhyAta guNI hINI jANavI; je jaNI aMtara muhUrttanI pereM aMtaHkoDAkoDInA paNa asaMkhyAtA neda hoya, je jaNI saMjhIyA paMceMjiya paryAptAnI sthitibaMdhayI adhika utkRSTI sthiti sAdhu baMdha khageM jeTalA sthitibaMdha, te sarva aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa kahIye. have zeSa be Ayuno utkRSTa sthitibaMdha kahe . naratiriyANAupAtigaM ke eka manuSya- Ayu ane bIjuM tiryaMcanuM zrAyu, e beno utkRSTa sthitibaMdha, traNa pathyopama jANavo. je jaNI prathama Are tathA devakuru ane uttarakurunA manuSya traNa pakSyopamAyu be. teno thabAdhAkAla utkRSTathI to pUrvakomInA trIjA jAga pramANa. je jaNI saMkhyAtAvarSAyunA manuSya vinA anya gatithI cavI yugalIyuM manuSya na thAya te jaNI tetrIza lAkha, tetrIza hajAra, traNaseM ne tetrIza pUrva ane eka pUrvano trIjo nAga Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 upara, eTalo utkRSTa abAdhAkAla, te traNa paDhyopamayI adhika abAdhAkAla jANavo. e ekaso thahAvana prakRtino utkRSTa sthitibaMdha kahyo, ane ATha prakRtino jaghanya sthitibaMdha kAla kahyo. // iti smuccyaarthH|| 33 // ||hve lAghaveM zrAyubaMdha ekeMjiyAdikana kahe . // ga vigala putra komI, paliyA'saMkhaMsAna cana amaNA // niruvakamaNa umAso, abAda sesANa navaMtaMso // 34 // artha-gavigalapuvakoDI ke ekeMjiya jIvane tathA vikaleM jiya kahetAM beMjiya, teMjiya, caurI jiya, jIvane paranavAyu utkRSTa pUrvakomI pramANa baMdhAya, paNa pakSyopama sAgaropama mAna zrAyu na bAMdhe, kemake ekeMjiyAdika jIva je , te deva nArakI madhye tathA asaMkhyAta varSAyuvAlA manuSya tiryaMcanI gati madhye paNa avatare nahIM, tethI tatprAyogya Ayu na bAMdhe, tathA paliyA'saMkhaMsaAucaumaNA ke palyopamanA asaMkhyAtamA nAga pramANa devAyu, tiryagAyu, narakAyu ane manuSyAyu, e cAra AyuSya asaMjhIyA paMceMjiya tiryaMca bAMdhe. kemake asaMjhIzrA paMceMjiya tiryaMca cAre gati mAMhe avatare to kharA tathApi devo madhye to nuvanapati tathA vyaMtara madhyeja jAya, paraMtu jyotaSI tathA vaimAnikamadhye na jAya, ane narakagatimadhye paNa prathama narakanA traNa pAthamA lageM jAya, paraMtu zrAgaDe na jAya; te mATeM pakhyopamanA asaMkhyAMzathI adhika Ayu na bAMdhe. tethI tene abAdhAkAla pUrvakomI trinnAga utkRSTo jANavo, teTalA kAleM hIna palyAsaMkhyAMza pramANa niSekakAla jANavo. tathA niruvakkamaNa u mAso ke nirupakramAyunA dhaNI evA deva, nArakI tathA yugalIyA manuSya ane tiryaMca, jenuM zrAyu adhyavasAya pramukha zrAvalIyeM karI ghaTe nahIM tevA AyunA dhaNI je devatAdika be, te paranavAyuno baMdha nijalavAyu bammAsa bate bAMdhe, tethI tene paranavAyuno u mahInA abAdhAkAla jANavo. tathA matAMtareM yugaliyA paNa pasyopamano asaMkhyAtamo nAga zeSa nijalavAyu thake paranavAyu bAMdhe, tethI tene palyAsaMkhyAMza kAla pramANa abAdhAkAla jANavo, tathA nagavatInI vRttimadhye nArakI aMtaramuhUrttAyu zeSa paranavAyu bAMdhe, ema karyu le. tethI nArakIne jaghanya abAdhAja hoya. have nirupakramAyunA dhaNI manuSya ane tiryaMca mukIne te vinA avAhasesANajavaMtaMso ke zeSa thAkatA je sopakramAyunA dhaNI manuSya tathA tithaMca te parajavAyubaMdha potAnA javanA zrAyuno trIjo jAga zeSa hu~te tathA trIjA nAgano trIjo jAga zeSa DhuMte eTale svanavAyune navame jAge athavA tene paNa trIje nAgeM eTale sattAvI Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 / 613 zameM nAgeM athavA tene paNa trIje nAgeM eTale ekyAzIme nAgeM parajavAyu bAMdhe, tethI tenI abAdhA paNa teTalIja hoya. ema utkRSTa abAdhAsahita uttaraprakRtinI utkRSTa sthiti kahI. // iti // 34 // // have uttaraprakRtino jaghanya sthitibaMdha kahe . // lahu viva baMdho saMjalaNa, loha paNa viggha nANa daMsesu // jinna muhuttaMteacha, jasucce bArasaya sAe // 35 // artha-lahuvizbaMdho ke laghu eTale jaghanya sthitibaMdha te saMjalaNaloha ke eka saMjvalanalojanuM navamA guNagANAne pAMca meM nAgeM caramabaMdhe hoya, tathA paNaviggha ke0 pAMca aMtarAyakarmanI prakRti ane nANa ke pAMca jJAnAvaraNIyanI prakRti tathA daMsesu ke cAra darzanAvaraNIyanI prakRti, evaM cauda prakRtinuM jaghanya baMdha sUkSmasaMparAya guNagaNAne prAMta samaya hoya. je jaNI e paMdara prakRtinA baMdhakamAMhe ehija atyaMtavizuddhi je. ane e paMdaranI ativizuddhapaNe jaghanya sthiti baMdhAya, te jaNI ninnamudattaMte ke0 carama baMdha aMtaramuharttano hoya. ane eno abAdhAkAla paNa aMtaramuitano jANavo, je jaNI aMtarmuharta sthitibaMdha kAlano aMtaramuharttathI saMkhyAtaguNa hIna evo aMtaramuharttano abAdhAkAla hoya, aha ke ATha aMtaramuhartta pramANa jaghanya sthitibaMdha te jasucce ke eka yaza kIrttinAma ane bIjo uccairgotra, e be prakRtino paNa jaghanya sthitibaMdha thApa muhatte pramANa te sUdamasaMparAya nAme dazamA guNagaNAne prAMteM eno caramabaMdha hoya, eno abAdhAkAla paNa jaghanya jANavo. __ ane bArasayasAe ke sAtAvedanIyano jaghanyasthitibaMdha bAra muharttano tathA sichAtamadhye eka muhUrttano paNa kahelo . tathA abAdhAkAla aMtaramuhUrttano jANavo, ane e sAtAno tathA uccairgotrano udaya caudamA guNagaNA lageM hoya. // 35 // do ga mAso parako, saMjalaNa tige puma varisANi // sesANu kosA, mibatta hiie jalaI // 36 // . artha-dogamAsopasko ke be mAsa, eka mAsa ane padano jaghanya sthitibaMdha, anukrameM saMjalaNa tige ke saMjvalana trikano jANavo. eTale saMjvalanA krodhano jaghanyasthitibaMdha, navamA guNagaNAne bIje nAgeM caramabaMdhe be mAsa pramANa hoya, tathA saMjvalanA mAnano eka mAsano jaghanyabaMdha navamA guNagaNAne trIje nAgeM carama baMdhe hoya, tathA saMjvalanI mAyAno jaghanya sthitibaMdha, eka pakhavAmAno navamA guNagaNAne cotheM nAgeM carama baMdhe hoya, ene potapotAnA baMdhakamAMhe e hija ativizukrinuM adhya Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 vasAya sthAnaka je te naNI. tathA enI zravAdhA paNa aMtaramurta pramANa , te zrabAdhAyeM hIna jaghanya sthitino niSeka kAla jANavo. e rIteM saMjvalanA krodha, mAna, mAyA, e traNanI jaghanya sthiti anukrameM kahI. ane pumavarisANi ke0 puruSavedano jaghanya sthitibaMdha navamA guNagaNAne pratha. ma nAgeM caramabaMdha ATha varSano hoya, enA baMdhakamAMhe ehija ativizuki be. enI jaghanya abAdhA aMtaramuhUrttakAla pramANa je. e bAvIza prakRtino jaghanya sthitibaMdha kahyo, tathA zrAyu cAra, vaikriya SaTraka, jinanAma, ane thAhArakaTika, e tera prakRtino jaghanya sthitibaMdha, svAmItva prastAve jUdo kaheze. evaM pAMtrIza prakRti vinA zeSa paMcAzI prakRtino jaghanya sthitibaMdha kahevAne karaNa kahe . paMJcAzI prakRtinI jaghanyasthiti eke priya jIvane viSe prApyamANa , te kahe . sesANukosA ke zeSa prakRtiuno je utkRSTa sthitibaMdha le te michattahiejalaDaM ke0 mithyAtvamohanIyanI utkRSTa sthiti sAtheM veMcatA je lAje, te jaghanya sthiti kahevI; eTale jJAnAvaraNIyAdikanI utkRSTI sthiti trIza komAkoDI sAgaropamanI be, te mithyAtvamohanIyanI utkRSTI sthiti sItera komAkoDI sAgaropamanI je, teNe nAga detAM, pUrNa sAgaropama nAve tethI eka sAgaropamanA sAta jAga karIyeM, tevAreM trIza komAkomI sAgaropamanA baseM ne daza sAtIzrA nAga thAya. te sItera komA. komI sAtheM veMcatAM traNa nAga zrAve ane vIza komAkomInA sAtIzrA ekaso cAlIza nAga thAya, tene sIttara komAkomI sAtheM veMcatA sAtIzrA be jAga zrAve, e. Tale ekejiyane jhAnAvaraNa pAMca, darzanAvaraNa nava, aMtarAya pAMca, zrane a. zAtAvedanIya eka, evaM vIza prakRtino utkRSTa sthitibaMdha, sAgaropamanA sAtazyA traNa jAga jANavA, tathA zola kaSAyanA sAtazyA cAra nAga, ane mithyAtvamohanIyano eka sAgaropama saMpUrNa jANavo. evaM sAmatrIza prakRti thai. tathA trasacatuSka, asthira SaTka, audArikachika, tiryaMcaTika, ekeMjiyajAti, paMceMjiyajAti, kukhagati, nirmANa, thAtapa, udyota, sthAvara, tejasa, kArmaNa, gurulaghu, japaghAta, uzvAsa, huMDasaMsthAna, bevahaM saMghayaNa, kRsavarNa, tIkSNarasa, azujasparza catuSka, ugaMdha, tharati, zoka, jaya, jugupsA, parAghAta, thane napuMsakaveda, e ekatAtIza prakRtinI utkRSTa sthiti vIza komAkomInI , tene mithyAtvanI sthiti sAtheM veMcatAM sAtazyA be nAgano baMdha hoya. evaM hotera prakRti thai. - sUdamatrika tathA vikalajAti trika, e u prakRtinI utkRSTa sthiti aDhAra koDA Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 615 komI sAgaropamanI be, tene mithyAtvasthiti sAtheM veMcatAM eka sAgaropamanA pAMtrIza jAga karIyeM. evA nava jAgano baMdha hoya. evaM corAzI prakRti thaH strIveda, manuSyachika, zAtAvedanIya, e cAra prakRtino baMdha eka sAgaranA cauda jAga karIyeM, evA traNa nAga, athavA sAta doDha nAga, evaM zrahAsI prakRti tha, sthira, zuja, sujaga, puMveda, susvara, zrAdeya, yazaHkIrti, hAsya, rati, zujakhagati, prathamasaMghayaNa, prathamasaMsthAna, sugaMdha, zuklavarNa, miSTarasa, zujasparza catuSka, euMgaNIza prakRtinI daza komAkomI sAgaropamanI sthiti me,tene mithyAtvamohanIya vecatAMbaMdha sAtA ekanAga hoya. pItavarNa, Amlarasa, e be prakRtino baMdha,ahAvIzIzrA pAMca nAga, tevAra par3I ekekA varNe ane ekekA raseM, ahAvIzI ekeka nAga vadhAratA javU. eTale rakta varNa ane kaSAyalA raseM ahAvIzIzrA u nAga, ema zeSa varNa tathA zeSa rasane viSe anukrameM kahevo, evaM // 115 // tathA bIje saMghayaNe ane bIje saMsthAne pAMtrIzIzrA jAga, tathA trIje saMghayaNe ane trIje saMsthAne pAMtrIzIthA sAta nAga, tathA cothe saMghayaNe ane cothe saMsthAne, pAMtrIzIthA ATha nAga, tathA pAMcame saMghayaNe ane pAMcame saMsthAne, pAMtrIzIyA nava jAga, e ekejiyane uttaraprakRtino utkRSTasthitibaMdha sAmAnya kahyo; kema ke ekejiyane ekaso ne nava prakRtino baMdha je te madhye narAyu tathA tiryagAyuno utkRSTasthitibaMdha pUrva koDIno ane zeSa ekaso ne sAta prakRtino utkRSTasthitibaMdha nahIM kahyo. e ekaso ne sAta prakRti madhye paNa pUrve bAvIza prakRtino jaghanya sthitibaMdha sAmAnyapaNeM kahyo be, ane zeSa paMcAzI prakRtino jaghanyasthitibaMdha kahe je. evaM ekaso ne trevIza prakRti tha. ___ ahIM varNAdika savistara vIza prakRtino baMdha kahyo, tethI ekaso ne vIza prakRti thara, paraMtu e varNAdika sAmAnya cAra letAM ekaso ne sAta prakRti thAya, temAMhelI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca, saMjvalanA cAra. puMveda eka, zAtAvedanIya, uccairgotra, zrane yazaHkIrti, e bAvIza prakRtino jaghanyasthitibaMdha mUkIne tethI zeSa rahI je paMcAzI prakRti teno jaghanya sthitibaMdha svAmI ekeMjiya . te paMJcAzI prakRtino ekejiyane viSe utkRSTa sthitibaMdha je kahyo tene ajJApalyopamane asaMkhyAtameM nAgeM hIna karatAM, ekejiyane viSe jaghanya sthitibaMdha thAya te kahe . nijhA pAMca, tathA azAtAvedanIya, e prakRtino jaghanyasthitibaMdha sAtIzrA benAga,pathyopamane asaMkhyAtame nAgeM hINA jANavA,tathA mithyAtvamohanIyano eka komAkomI sAgaropama paThyopamane asaMkhyAtameM jAge hIna jANavo,ema je karma prakR Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A tinI vIza komAkoDI sAgaropamanI utkRSTI sthiti be, tenI jaghanya sthiti, sAtI be jAga, jenI daza koDAkoDInI ukRSTI sthiti tenI jaghanya sthiti sAtI eka jAga ne jenI paMdara koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTa sthiti tenI jaghanyasthiti caudIcA traNa jAga, te sarva paTyopamane asaMkhyAtameM jAge UNA jANavA; temaja jenI dAra koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTI sthiti, tene sAgaropamanA pAtrIzI zrA nava jAga palyopamanA zrasaMkhyAtameM jAgeM UNA jANavA. e rIteM paMccAzI prakRtino ekeMdriya viSe jaghanya sthitibaMdha jANavo. // 36 // praya mukoso giMdisu, paliyAsaMkhaMsa dIe bahu baMdho // kamaso paNavIsAe, pannA saya sadasa saMguNi // 37 // artha- mukosogaM disu ke0 e anaMtarokta ekeMdriyane ekaso ne sAta prakRtino utkRSTa sthitibaMdha, te paliyA'saMkhasahI palahubaMdho ke0 pasyopamane asaMkhyAtame jAgeM hI karatAM ekeMdriyane ekaso sAta prakRtino jaghanya sthitibaMdha thAya. have prasaMgAta ekeMdriyanA sthitibaMdha kahyA, paThI traNa vikaleMdriya tathA asaMjJipaMceMdriya utkRSTa tathA jaghanya sthitibaMdha, kar3e be. kamaso ke0 anukrameM paNavIsAe ke0 pacavIza guNo beMdriyane eTale ekeMdriyane je ekaso ne sAta prakRtino utkRSTa sthitibaMdha ko, tethI paccIza guNo beMdriyane utkRSTa sthitibaMdha hoya, eTale jJAnAvaraNIyAdika vIza prakRtino sAgaropamanA sAtaiyA paMccottera jAga. ema daza sAgaropamasthitivAlA karmanA sAtaiyA pacIza jAga, ema zola kaSAyanA sAtaiyA so jAga, mithyAtvamohanIyano baMdha paccIza sAgaropama, ema jenI utkRSTa sthiti vIza starkoDI sAgaropamanI tene sAta sAgaropama ne sAta eka jAga upara, jenI paMdara koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTI sthiti tene sAgaropamanA caudiyA paMccotera jAga eTale pAMca sAgaropamane caudiyA pAMca jAga upara, je karmanI aDhAra komAkomI sAgaropamanI sthiti tenA pAMtrIzIyA baseM ne paccIza jAga eTale ba sAgaropama ne pAtrIzI yA paMdara jAga upara jAevA. e rIteM beMdriyaneM ekaso ne sAta prakRtino utkRSTa sthitibaMdha jANavo. have teMdriyano utkRSTa sthitibaMdha kahe be. jeTalo ekeMdriyane ekaso ne sAta prakRtino utkRSTa sthitibaMdha kahyo, tethI pannA ke0 paJcAzaguNo ne beMdriyanA sthitibaMdha thakI bamaNo jAvo, eTale jJAnAvaraNAdika vIza prakRtino utkRSTa sthitibaMdha ekavI sAgaropama ne sAtaiyA traNa jAga upara, tathA mithyAtvamohanIyano paJcAza sAgaropama, ema sarva prakRtiune viSe teMdriyano utkRSTa sthitibaMdha jANavo. For Private Personal Use Only Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 617 have cauriMDiyo utkRSTa sthitibaMdha te jeTalo ekeMdriyane ekaso ne sAta prakRtino sthitibaMdha ko te thakI saya ke0 so guNo ne beMdriyanA sthitibaMdha thakI cAra guNo tathA teMdriyanA sthitibaMdha thakI bamaNo jANavo; eTale mithyAtvamohanIyano ekaso sAgaropama, tathA jJAnAvaraNAdika vIza prakRtino beMtAlIza sAgaropama ne sAtazyA jAga upara, zola kaSAyanA sattAvana sAgaropama ne sAta eka jAga, ema je karmanI vIza komA komI sAgaropamanI sthiti hoya tenuM ahAvIza sAgaropama ne sAtayA cAra jAga upara sthitibaMdha hoya, ema sarvatra levuM. sannI paMceMdriyano utkRSTa sthitibaMdha ekeMdriyanA baMdha thakI sahasasaMgu - uid ke0 hajAra guNo jAvo, ane cauriMdriyanA baMdha thakI daza guNo jAvo. eTale. mithyAtvamohanIyanA hajAra sAgaropama, zola kaSAyanA sAgaropamanA sAtazyA cAra hajAra nAga eTale pAMcaseM ekottera sAgaropama ne sAtaiyA traNa jAga upara tathA jJAnAvaraNAdikavI prakRtinA sAtathA traNa hajAra jAga, tenA cAraseM zradvAvIza sAgaropama ne sAta cAra jAga upara, ema je karmanI vIza koDAkomI sAgaropamanI sthiti tenA be hajAra jAga eTale baseM paMccAzI sAgaropama ne sAta pAMcajAga upara jAvA. je prakRtinI daza komAkomI sAgaropamanI sthiti, tenA hajAra jAga eTale ekaso beMtAlIza sAgaropama ne sAtaiyA va nAga upara, tathA je karmanI paMdara ko mAkoDI sAgaropamanI sthiti, tenA baseM cauda sAgaropama ne sAtathA be nAga upara jAevA. ema utkRSTa sthiti asannI paMceMdriya bAMdhe. vaikriya zarIra, vaikriya aMgopAMga, devagati, devAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI, evaM va prakRti, enI jaghanya sthitibaMdhana svAmI paNa sannI paMceMdriya jANavo. je jaNI ekeMdriya tathA vikaleMdriyane eno baMdha nathI, tethI devadvikano baMdha mUla daza komAkomI sAgaropamano be. te mithyAtvanI sthitiyeM veMcatAM sAta eka jAga yAve, tene hajAra guNo karatAM sAtaizrA hajAra jAga yAya. tenA ekaso beMtAlIza sAgaropama upara sAtacyA bAga 1. ghyAve, temaja vaikriyadvika ane narakadvikanA sAtacyA be hajAra jAga yAya, tenA baseM paMccAzI sAgaropama ne sAtazyA pAMca jAga upara sthiti jANavI. te valI paDhyopamane asaMkhyAtameM jAgeM UNI karIyeM tevAre e va prakRtino jaghanya sthitibaMdha hoya, ne cAra yuno palyopamanA asaMkhyAtamA jAga pramANa baMdha jANavo. eTale ekaso ne zola prakRtino jaghanya sthitibaMdha ko. // 37 // 78 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 617 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 // have vikaleM jiya tathA asaMnnIyA paMceMjiyano jaghanya sthitibaMdha kahe . // vigala asannisu jiTho, kaNi palla'saMkha lAguNo // sura nirayAna samAdasa, sadassa sesAja khuda navaM // 3 // artha- vigalaasannisujiho ke vikaleMjiya ane asaMjhI paMceMjiyano je utkRSTasthitibaMdha le te thakI kaNika ke jaghanya sthitibaMdha pakSa'saMkhanAguNo ke0 pavyopamane asaMkhyAtame nAgeM UNo eka zrAyu varjIne zeSa prakRtino baMdha jANavo. eTale beMjiyane jJAnAvaraNAdika vIza prakRtinA sAtazyA paMccotera jAga ne temAMdhI paTyopamane asaMkhyAtameM nAge jaNo jaghanya sthitibaMdha jANavo; teMjiyane sAtIzrA doso nAga le te paDhyopamane asaMkhyAtame jAge kaNo karatAM jaghanya sthitibaMdha thAya, cauriMjiyane sAtIyA traNaso jAga ne temAMthI paDhyopamane asaMkhyAtameM nAgeM uNo jaghanya sthitibaMdha jANavo. ema je prakRtino jeTalo utkRSTa sthitibaMdha kahyo De tethI paDhyopamane asaMkhyAtame jAgeM UNo jaghanya sthitibaMdha jANavo. have thAyuno jaghanya sthitibaMdha kahe , temadhye suranirayAusamAdasasahassa ke devAyu tathA narakAyu, e be Ayuno jaghanya sthitibaMdha samAna be kema ke devatA tathA nArakI daza varSaparyaMta maraNa na pAme mATeM daza hajAra varSa jANavU; tathA daza hajAra varSa thakI samaya samaya adhika karatAM yAvat tetrIza sAgaropama eka samaya hIna sudhInA je sthitinAM thAnaka te madhyamAyu jANavo; te madhye paramAyu ekekAsthiti sthAnake asaMkhyAta devAyu hoya, ema nArakIne viSe paNa jANavo. paratuM eTaluM vizeSa je nevu hajAra varSathI yAvat daza lAkha varSa eTalI sthiti te narakAyu nazrI, bIjA sarva sthAnaka vastAMbe, e be AyuthI sesAukhur3anavaM ke zeSa thAkatAM rahyAM je manuvyAyu tathA tiryagAyu e be Ayuno jaghanya sthitibaMdha khuvakajava eTale srvn| apedAyeM nhAno nava te baseM ne upanna zrAvalikA pramANa hoya. ahIMAM zrAgama madhye manuSya tiryacarnu jaghanyAyu aMtaramuharta pramANa kaDaM be. paNa jANIyeM ye je e aMtaramuhUrtta dukhaka nava pramANa levo, jai jaNI aMtara muhUrttanA paNa asaMkhyAtA neda je, te mATe. // iti samuccayArthaH // 30 // // have sarva prakRtinA jaghanya sthitibaMdhe jaghanya abAdhAkAla khe.|| savANavi lahu baMdhe, ninna muhu abAda Ana jivi // ke surAna samajiNa, maMta muhu biMti AdAraM // 35 // Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 610 artha-sahA vilahubaMdhe ke0 svamateM sarva baMdhayogya ekaso ne vIza prakRtinA jaghanya sthitibaMdhane viSe vAda ke0 jaghanya avAdhAkAla ninnamuTu ke aMtara muhUrttano jAvo, eTale jaghanya sthitiyeM bAMdhyuM je karma te aMtara muhUrttasudhI potAno vipAka dekhADe nahIM, te abAdhAkAleM hIna niSekakAla kahIyeM. have yahIMyAM je vizeSa be te dekhADe be. jive va ke0 utkRSTa zrAyunI sthitine viSe jaghanya abAdhAkAla paNa hoya, ne jaghanya sthitinA zrAyumAM utkRSTa prabAdhAkAla paNa hoya. tathA utkRSTa zravakheM utkRSTa bAdhAkAla hoya, tathA jaghanya zrAyuSyeM jaghanya bAdhAkAla hoya. ema AyuH karma viSe bAdhAkAlanI ca jaMgI thAya, kema ke aMtara muhUrtta - zeSa AyuyeM paNa manuSya tathA tiryaMca parajavAyu, tetrIza sAgaropamanuM bAMdhe The. ane pUrva komInA trIjA jAga zeSa AyuyeM paNa parajavAyu jaghanya bAMdhe be. tathA pUrva koTIno trIjo jAga zeSa rahe thake tetrIza sAgaropamAyu bAMdhe be; tathA aMtaramuhUrtta zeSaM khulaka vAyu paNa bAMdhe. ema svamateM sarva prakRtino jaghanya sthitibaMdha kahyo. have matAMtareM kar3e be. kezsurAjasamajie ke0 koi eka zrAcArya jinanAmakarmano jaghanya sthitibaMdha jaghanya devAyu jeTalo hoya ema kahe be. eTale daza hajAra varSano jaghanya sthitibaMdha AThamA guNagaNAnA bahA jAgane prAMteM caramabaMdha eTalo hoya, tathA daza hajAra varSa narakAyu jogavI paNa jina thAya, tenI apekSAyeM paNa e jaghanyabaMdha mAne be. ahIM tatva kevaligamya be. tathA maMtamudubiMtiyAhAraM ke0 zrAhAraka zarIra ne hAraka aMgopAMga, e ve prakRtino jaghanya sthitibaMdha AThamA paThANAne prAMteM caramabaMdheM aMtaramuhUrtta pramANa hoya, ema mAne be. te jANIyeM DhaiyeM ke, zrAgamika mateM apramatta guNaThANe aMtaramuhUrttano baMdha paMcAzaka madhyeM prAyazcittavidhi paMcAzakanI betAlIzamI gAthAyeM kayuM be, te apekSAyeM kahetA haze, paNa te ne utkRSTa baMdhamAna paNa haze // iti samuccayArthaH // 37 // // dave kullakajavanuM mAna kahIyeM DhaiyeM. // sattarasa samadiyA kira, igANu pAeM mihuMti khuDDu navA // sagatIsa saya tiduttara, pANU pu igga muhuttami // 40 // artha-sattarasasama hi yA kira ke0 sattara java jAjerA teraseM paMcANu aMza, aDhAramA jAvanA adhika ni igANupAeM mihuMtikhaDDa navA ke0 eka zvAsozvAsamAMhe hoya, kSullaka va eTale nigodiyAnA nhAnA java jANavA. evA sagatIsasayatiduttara ke0 sADatrIzaseM ne tahoMttera pANu ke0 zvAsozvAsa puNa ke0 valI iggamuhUttaMmi ke0 eka Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 muhUrttamAM hoya, je jaNI roga rahita baliSTa nizciMta evA taruNa puruSanA sAta zvAsozvAse eka thova thAya. evA sAta thoveM eka lava eTale ugaNapaJcAza zvAsozvAseM eka lava thAya. evA sattotera laveM eka muhUrtta thAya, tene ugaNapaccAza guNA karatAM traNa hajAra sAtaseM ne tahoMttara zvAsozvAsa aMtara muhUrttamAM thAya. koika zrAcArya nADInA ulAlAne paNa zvAsozvAsa kahe be. chAne baseM upanna yAvalI pramANa eka kSullaka java hoya. evA pAMzaTha hajAra pAMcaroM ne bavIza kullaka jave eka aMtaramuhUrtta thAya, tethI baseM upannane pAMzaTha hajAra pAMcaseM ne bavIsa sAyeM guNatAM eka kroma, zaDazava lAkha, sIttotera hajAra, baseM ne zola, eTalI AvalI thAya, tene sADatrIzaseM ne tahoM - tera zvAsozvAseM vacIyeM, tevAreM cummAlIzaseM ne beMtAlIza AvalI eka zvAsozvAsa mAM hoya, ne zeSa ve hajAra cAraseM ne ahAvana ghAvalI rahe, tene sADIzaseM tero nAga nAve, temATeM eka AvalInA sADIza ne tahoMtera jAga karIyeM. tevA covIza ne zrAvanna aMza cummAlIza ne samatAlIsamI chAvalInA upara lAne. eTale eka zvAsozvAsanA kSullaka java sattara, te ekekA kSullaka javanI baseM bapanna yAvalIne sattara guNA karatAM teMtAlIza ne bAvanna thAya. zeSa corAeM AvalI pUrNa paMccAmAvalInA sADatrIzaseM tahoterIyA covIza ne ahAvana jAga upara, eTalo aDhAramA javana kAla gaye thake eka zvAsa pUrNa thAyaH // 40 // paNa saThi sadasa paNa saya, battIsA iga muhutta khuDDa navA // prAvaliyANaMdosaya, uppannA ega khuDDa nave // 41 // artha - have paNa sahasAsayabattIsA ke pAMva hajAra, pAMcoM ne chatrIza, eTalA igamuduttakhuDunavA ke eka muhUrttanA mulaka java thAya, tene sADatrIzaseM ne tahoMtera zvAsozvAseM varhecIyeM, tevAreM eka zvAsozvAsamAM sattara java pUrNa ane upara sAmatrIza tahoMterIcyA teraseM ne paMccANu jAga vadhe, ane aDhAramA navamAM ( 3773 ) jAga pUrNa hoya tevAreM jaba pUrNa thAya, mAdeM zeSa aDhAramA javamAM ( 2378 ) chAgalA zvAsozvAsanA zamAM Ave tevAreM jaba pUro thAya, ane ve zvAsozvAsamAM he cozrIza java pUrNa thAya. ane pAMtrIzamA javanA ( 3113 ) terIyA ( 2750 ) aMza pAMtrIzamA javanA vadhe, tathA traNa zvAsozvAsamAM bAvana java pUrA thAya, ane trepanamA mAM (3073 ) terIyA cAraseM ne bAra aMza pUrAya athavA be zvAsozvAsamAM pAMtrIza java gaNIyeM, to zeSa (983) aMza ghaTe, ema svamateM vicArI kahevA. ema nigodiu~ Mata eka zvAsozvAsAMhe sattara java jAjerA kare. For Private Personal Use Only Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 61 tathA eka thovamAhe ekaso ne ekavIza kubaka nava ane eka navanA pAMcaseM ne ogaNacAlIza aMza karIyeM, evA (317) aMza (122) mA navanA hoya, tathA eka lavamadhye Auso ekAvana kukhaka nava pUrNa hoya, ane upara valI bAvanamA navanA sattoterIA nava jAga hoya. eka lavanI thAvalI be lAkha, sattara hajAra, AThaseM ne paMcAzI, te upara valI eka zrAvalInA sattoterIyA ekottera nAga; tathA eka thova mAMhe AvalI ekatrIza hajAra, ekaso ne babIza upara valI eka lavanA pAMcase uMgaNacAlIza nAga karIyeM, tevA traNaseM ne be jAga Ave. // 41 // ||hve uttaraprakRti zrAzrayIne utkRSTasthitibaMdhanA svAmi kahe . // aviraya sammo tibaM, AdAra ugA marAna apamatto // mitrA dihIbaMdha, jiha hiza sesa payamINaM // 4 // artha-zravirayasammotichaM ke avirati samyakdRSTi manuSya pUrve mithyAtva pratyayeM narakAyu bAMdhyu le jeNe evo manuSya dAyopazamika samyaktva lahIne, teNe karI tIrthakaranAmakarma paThI te narakagatimAhe jAto samyaktva vamato te samyaktva vamatAne behele samaya jinanAmanI utkRSTa sthiti bAMdhe. je naNI e jinanAmanA baMdhaka mAMde ehija ati saMviSTapaNuM , ati saMkze utkRSTa sthitibaMdha thAya tathA thAhAraphugAmarAjapamatto ke0 thAhArakachika ane amarAyu eTale devAyu, e traNa prakRtinI utkRSTasthitibaMdhano svAmI, apramatta sAdhu jANavo. je jaNI AhArakazarIra tathA zrAhAraka aMgopAMga, e be prakRtino utkRSTasthitibaMdha pramattaguNagaNAne sanmukha thayelo evo apramatta yati te apramattaguNagaNAne caramabaMdhe bAMdhe enA baMdhakamAMhe ehijathati saMkliSTa be, tathA devatAnA zrAyuno utkRSTa sthitibaMdha svAmI apramattaguNasthAnaka varti sAdhu jANavo; paNa eTabuM vizeSa je pramatta guNasthAnakeM AyubaMdha AraMjIne apramatteM caDhato sAdhu bAMdhe. zrAyubaMdha sthAnaka mAMhe ehija ativizudhasthAnaka , kemake zunnAyuno baMdha utkRSTa vizuchiyeM karI hoya . * e cAra prakRtithI sesapayamINaM ke zeSa thAkatI je ekaso ne zola prakRti teno jihAhara ke utkRSTa sthitibaMdhano svAmi milAdihibaMdhaz ke0 mithyASTi jIva jANavo, eTale saMjhI paMceMjiya sarva paryAptiye karI paryApto mithyAdRSTi jIva bAMdhe je jaNI e ekaso ne zola prakRtimadhye manuSyAyu ane tiryagAyu, ebe Ayu vinA zeSa ekaso ne cauda prakRtinuM utkRSTa sthitibaMdha utkRSTa saMkveza pariNAme thAya, tejaNI mithyAtvathI adhika koianya saMkza sthAnaka nathI. yahIMyAMpaNa asaMkhyAtA adhyavasAya sthAnaka be, paNa te madhye svasvabaMdha prAyogya saMklezasthAnaka sevAM, tathA temAM paNa Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 - manuSyAyu to vizuddhiyeM utkRSTa sthitika baMdhAya ane tenA baMdhaka mAMhe ativizukriye avirati samyakdRSTi devatA hoya, eTale samyakdRSTi devatA ativizuchiye manuSyagatino baMdhaka hoya, paNa te devatA traeya paDhyopamAyu na bAMdhe, kema ke deva tathA nArakImAMdethI thAvelA jIva saMkhyAtA varSAyuvAlA manuSya, tithaMca thAya, paNa asaMkhyAtA varSAyuvAlA manuSya tiryaMca na thAya tathA mithyAtvaguNagaNAnI apekSAyeM sAsvAdana vizuka De, kema ke je jIveM sAsvAdana guNagaNuM sparyu te niyamA javya hoya ane arbapujalaparAvarttamAMhe moda jAya tathApi samyaktva vamatA sAsvAdana hoya, tethI saMkliSTa jANavo. tethI tihAM manuSyAyu ane tiryaMcAyuno baMdhaka saMkliSTa pariNAmeM jANaQ. // iti samuccayArthaH // 4 // // ema guNasthAnake svAmitva kahIne, have jIvanedeM kahele. // vigala suhumAnaga tigaM, tirimaNuyAsura viuvi nirayaDgaM // egidi thAvarA yava, AIsANA suru kosaM // 43 // artha-vigalasuhuma ke0 vikala jAtitrika tathA sUkSma, aparyAptA ane sAdhAraNa, e sUkSma trika tathA bAuga tigaM ke narakAyu, tiryaMcAyu, ane manuSyAyu, e traNa trikanI nava prakRti tathA sura ke devadhika eTave devagati ne devAnupUrvI tathA vinavi ke vaikriyahika tathA nirayapugaM ke narakaTika eTale narakagati bhane narakAnupUrvI, evaM paMdara prakRtinuM utkRSTa sthitibaMdhanasvAmI tirimaNuyA ke pUrvakomI madhyavarti zrAyuSyavAlA mithyAdRSTi saMjhIA garbhaja manuSya tathA tiryaMca paMceMpriya hoya, je jaNI e paMdaramAMhethI manuSyAyu tiryaMcAyuvinA zeSa tera prakRtino baMdha java pratyayeM devatA nArakIne nathI, tathA vikalatrika ne sUkSma trikano baMdha, ekeMjiya beMjiyAdikane hoya paNa tene utkRSTa sthitiyeM na baMdhAya tathA manuSyAyu ane tiryaMcAyu paNa devatA tathA nArakI bAMdhe be, to paNa te traNa pakSyopamanI utkRSTIsthitivAlo Ayu na bAMdhe, kema ke devatA tathA nArakI cavIne pUrvakoTI varSayI adhika zrAyuSyavAlA manuSya tathA tiryaMcamAhe javapratyayeja avatare nahIM, te mATeM pUrvakoTI AyunA dhaNIja manuSya tathA tiryaMca pUrvakoTInA trIjA nAganA prathama samaya parajavAyu pUrvakoTI trinAgAdhika traeya pakSyopamanuM utkRSTasthitika manuSyAyu tathA tiryaMcAyu bAMdhe, tethI te mithyAtvIja e be sthitinA utkRSTa baMdhAdhikArI jANavA; ane sAkhAdana guNagaNe paDatAM jaNI tevI vizuki na hoya, tethI te sAsvAdanI paNa eno baMdhAdhikArI nathI, ahIM svasvabaMdhayoga saMkveza levo. Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 623 egidithAvarAyava ke0 epriyajAti, sthAvaranAma, AtapanAma, e traNa prakRtino utkRSTasthitibaMdha, vIza koDAkoDI sAgaropamarUpa senA baMdhAdhikArI AIsANAsurukosaM ke navanapati, vyaMtara, jyotiSI, e traNa tathA saudharma thane IzAna, e AdinA be devaloka, eTalA sthAnakanA mithyAtvI devatA. pRthavI, apa ane vanaspati, e traNamAMhe zujasthAnamadhye avatare, tethI tene tatprAyogya e traNa prakRtino utkRSTa sthitibaMdha baMdhAya, ane manuSya tathA tiryaMca, e be to saMklezeM karI aDhAra koDAkoDInI sthiti bAMdhe, tethI e enA adhikArI na kahyA; ane sanatkumArAdika devalokanA uparalA vaimAnika devatAne pRthavIkAyAdika madhye avataravU nathI tethI te e traNa prakRti na bAMdhe. tathA ekenyi ane vikaleMjiya, e traNa prakRti bAMdhe kharA, paraMtu teune utkRSTasthitibaMdha nathI ane asaMkhyAtA varSAyuvAlA manuSya tathA tiryaMca, e traNa prakRti na bAMdhe, je jaNI tene devatA vinA anya sthAnakeM avatara, nathI. // iti samuccayArthaH // 43 // tiri jarakha ugujoaM, bivaha sura niraya sesa cgshtraa|| atha jaghanyasthitibaMdha svAmInAda // AdAra jiNamapuvo, niyahi saMjalaNa purisalahU // 44 // artha-tiriuralamugujoyaM ke tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI tathA audArika zarIra ane audArika aMgopAMga, pAMcamuMudyotanAma ane bahuM vivaha ke bevahuM saMghayaNa, eu prakRtino utkRSTasthitibaMdha,vIza komAkomI sAgaropama , tenA baMdhAdhikArI svasvaprAyogya ati saMkveze varttatA suraniraya ke0 mithyAtvI devatA tathA mithyAtvI nArakI hoya, kema ke manuSya tathA tiryaMca gafraja paMceMjiya e prakRtine saMkze varttatAM aDhAra komAkomI sAgaropamanI sthiti bAMdhe ane tethI ati saMkviSTa hoya to naraka prAyogya prakRtino baMdha kare. ane devatA nArakIne to naraka prAyogya bAMdhakuMja nathI,te mATeM te ati saMkliSTa e ba prakRtino utkRSTa sthitibaMdha kare, temadhye paNa audArika aMgopAMga ane bevahuM saMghayaNa, e be prakRtino utkRSTa sthitibaMdha cothA, pAMcamA, chA, sAtamA ane zrApamA devalokanA devatAne hoya paNa nIcalA devatAne na hoya, je naNI nIcenA devatA to atisaMkveze ekeMjiya prAyogya bAMdhe je tethI tene e be prakRtino aDhAra komAkomI sAgaropamano baMdha hoya, ema covIza prakRtinA utkRSTI. sthitibaMdha svAmI kahyA tathA AhArakachika ane devAyuno utkRSTa sthitibaMdha svAmI apramatta sAdhu kahyo, ane jinanAmakarmano utkRSTasthitibaMdha svAmI narakAnimukha samyaktva vamato manuSya kahyo. ema ahAvIza prakRti tha. Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 .. tethI sesacagazthA ke0 zeSa jJAnAvaraNIya pAMca,darzanAvaraNIyanI nava,aMtarAyanI pAMca, zola kaSAya, evaM pAMtrIza tathA jaya, jugupsA, varNacatuSka, taijasa, kArmaNa, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, mithyAtva, e sumatAlIza prakRti dhruvabaMdhinI tathA azAtA, arati, zoka, napuMsakaveda, paMceMjiyajAti, DhuMmasaMsthAna, parAghAta, jazvAsa, kukhagati, sacatuSka, athirabaka, nIcairgotra, e vIza adhruvabaMdhinI prakRti, evaM zamazaTha prakRtinA utkRSTasthitibaMdha svAmI atisaMkveze varttatA caturgatika mithyAtvI jIva jANavA. tathA zAtA, hAsya, rati, strIveda, puruSaveda, narakaTika, AdinAM pAMca saMsthAna, tathA Adya saMghayaNapaMcaka, zunakhagati, sthiraSaTka, uccairgotra, e paccIza prakRti adhruvabaMdhinI tenA utkRSTasthitibaMdhaka svasvabaMdha prAyogya ati saMkveze varttatA evA cAturgatika mithyAtvI jIva hoya. e rIteM bANuM prakRtinA utkRSTa sthitibaMdha svAmI mithyAtvI jIva kahyA. have sarva prakRtinA jaghanyasthitibaMdha svAmI kahe . AhAra ke AhAraka zarIra ane zrAhAraka aMgopAMga, e AhArakachikanI jaghanya sthiti aMtaHkoDAkomI athavA aMtaramuhUrta pramANa ane jiNa ke0 jinanAma karmanI jaghanya sthiti aMtaHkoTIkoTI athavA deza sahasra varSa pramANa tenA baMdhaka pakazreNIyeM caDhatAM mapuvo ke apUrvakaraNa nAmA zrApamuM guNagANuM tenA bahA nAgane caramabaMdhe varttatAM evAM manuSya hoya, je jaNI e traNa prakRtinA baMdhakamAMhe ehija ativizuddhatA , ethI adhika vizuddhi bIje sthAnakeM nathI thane laghusthiti paNa traNa AyuvinA zeSa ekaso sattara prakRtinI mananI vizuddhiyeMja hoya . niyahisaMjalaNapurisalahU ke anivRtti karaNanAmA navamA guNasthAnakeM rUpakazrepIyeM caDhatAM Apa zrApaNA baMdhavyavachedane carama samayeM puruSavedano ATha varSano, saMjvalanA krodhano be mAsano, saMjvalanamAnano eka mAsano, saMjvalanamAyAno amAsano, saMjvalana lonano aMtara muhartano, jaghanya sthitibaMdha anukrameM pahelA, bIjA, trIjA, cothA ane pAMcamA nAgane prAMteM bAMdhe. e pAMca prakRtinA baMdhasthAnakAMhe ehija zrati vizudhi be, jo paNa upazamazreNIyeM navamA guNasthAnakeM pAMcamA nAgane prAMteM svakhabaMdha vyavacheda saMjave, tathApi te rUpakathI ati vizudhi nahIM tethI te na lIdhA. e zrApa prakRtinA jaghanya sthitibaMdha svAmI kahyA. // 4 // sAya jasu cA varaNA, vigdhaM suhumo vinavi va asanni // sannIvi Aja bAyara, po gidina sesANaM // 45 // Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A 6zya - sAya ke zAtAvedanIya, jasuccAvaraNA ke0 yazaHkIrttinAma, uccairgotra, tathA yAvaraNa eTale pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, evaM bAra tathA vigdhaM ke0 pAMca aMtarAya, e sattara prakRtino jaghanya sthitibaMdha svAmI sudumo ke sUkSma saMparAyanAmA dazamA guNasthAnakanA carama samayavartti jIva hoya, je jaNI e sattara prakRtinA baMdha mAM hi vizuddhi be, jo paNa zAtAvedanIyano baMdha ethI vizuddha bArame guNaThANe paNa te eka sAmAyika yogya pratyayI usthitibaMdha be, paNa kaSAya pratyayI sthiti - baMdha nathI, tethI te vivadayo nayI. e paccIza prakRti ya. aaaa ho baikriya zarIra, vaikriya aMgopAMga, devagati, devAnupUrvI, narakagati ane narakAnupUrvI, e vaikriyaSaTka, e ba prakRtino jaghanya sthitibaMdha svAmI sanni ke saMjJa paMceMdriya tiryaMca hoya, kema ke ekeMdriya chAne vikaleMDiyane to deva tathA narakagatimAMde tara nathI, tethI tene tatprAyogya e ba prakRtino baMdha na hoya, chAne sannidhAne to utkRSTa sthitibaMdha vIza koDAkoDI sAgaropamano hoya temaja sannI ne eba prakRtino jaghanya sthitibaMdha paNa aMtaH koDAkomI sAgaropamano hoya, tethI te zrIMyAM na lIdhA, kema ke e ba prakRti nAmakarmanI be. te jaNI mithyAtva sAthai nAga detAM sAgaropamanA sAtaiyA be jAga khAve, teno hajAra guNo zrasanniyA paMceMdriyano baMdha be, te jaNI vaikriyadvika, narakadvika, e cAra prakRtino baMdha to sAtaiyA be hajAra jAganA baseM ne paMccAzI sAgaropama ane upara sAtathA pAMca jAga jANavA, tathA devadvikanA sAtaiyA hajAra jAganA ekaso beMtAlIza sAgaropama upara sAta A bAga te valI pasyopamane asaMkhyAtame jAgeM hIna eTalo e prakRtino asannidhA paMceMdriya tiryaMca sarva paryAptiyeM karI paryAptAne jaghanya sthitibaMdha svAmItvapaeM hoya. sannIvi ke0 saMjJIpaMceMdriya garjaja, tiryaca ane manuSyane tathA api zabdathakI saMjJI paNa sevA, temAdeM saMjJI athavA asaMjJI e Au ke0 cAre prakAranuM jaghanya sthitikA bAMdhe. te madhye eka manuSyAyu, bIjaM tiryaMcAyu, e be zrAyunA jaghanya sthitibaMdha svAmI ekeMdriyAdikathI mAMDIne paMceMdriyaparyaMta sarva jIva hoya ane cAre AyunA jaghanya sthitibaMdha svAmI sannidhA ane sanniyA e ve doya. evaM pAMtrIza prakRti yaz. sesANaM ke0 tethI zeSa rahI je nidrApaMcaka, kaSAya bAra, strIveda, napuMsakaveda, dAsyapaTuka, mithyAtvamohanIya, manuSyadvika, tiyaMcaThika, jAtipaMcaka, zradArika dvika, taijasa, kArmaNa, yAtapa, udyota, upaghAta, azAtAvedanIya, agurulaghu, nirmANa, saMsthAnaDhakka, saMghayaNabaka, varNacatuSka, trasanavaka, sthAvaradazaka, parAghAta, zvAsa, khaga For Private Personal Use Only Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tihika, nIcairgotra, epaMJcAzI prakRtino jaghanyasthitibaMdha khAmI bAyarapajogiMdIu ke labdhiparyApto bAdara ekejiyaparyApto svasva prAyogya vizuddhisthAnakeM vartato mithyAtvI jIva hoya, je jaNI dazamA tathA navamA guNasthAnakavarti sAdhu paNa jaghanyabaMdhano adhikArI hoya he, paraMtu tene e paMJcAzI prakRtino baMdha nathI tethI te bIjI prakRtinA adhikArI be; tethI asaMkhyAtaguNo bAdaraparyAptA ekeMjiyane jaghanyabaMdha svAmItva jANavo. e tathAvidha vizuddhimATeM bAMdhe ane anerA eke priya to tevI vizuddhizrI rahita De mATeM adhikI bAMdhe, ane vikaleMpriya tathA paMceMghiya to svajAveMja adhikI bAMdhe te mADe te na levA. ethI bIjA sarva baMdha adhika .ema jaghanyasthitibaMdha svAmI kahyA. // iti samuccayArthaH // 45 // // have ullaSTAdi sthitibaMdhane viSeja cAra nAMgA sthitibaMdhanA kahe . // nakkosa jada mIyara, naMgAsAi aNAidhuva adhuvA // caudA saga ajahannA, sesatige Ana causu jdA // 46 // artha-ukosajahamIyaranaMgA ke eka utkRSTasthitibaMdha, bIjo jaghanya sthitibaMdha, te be thakI itara eTale bIjA virodhinAMgA be kahe. eka anutkRSTa bIjo ajaghanyasthitibaMdha, evaM cAra naMga thayA. e cAramAMhe sarva sthitibaMdha saMgrahyA. tihAM je sarva prakRtino zrApApaNA sthitibaMdhamAMhe adhika sthitibaMdha te utkRSTasthitibaMdha jANavo. jema jJAnAvaraNIya karmano trIza koDAkoDI sAgaropamano saMpUrNa baMdha, te utkRSTa sthitibaMdha kahIyeM ane te thakI ekasamaya hIna, be samaya hIna karatA karatAM yAvat aMtarasthitilageM jeTalAM sthitibaMdhanAM sthAnaka baMdhAya, te sarva anutkRSTasthitibaMdhanAM sthAnaka jANavAM. te sthAnaka asaMkhyAtA hoya eTale eka utkRSTa thakI jinna te sarva anutkRSTasthitibaMdhanAM sthAnaka jANavAM. ema e be baMdhamAMhe sarva sthitibaMdhanAM sthAnaka saMgrahyAM; tathA je sthitibaMdha sthAnakathI utuM bIjuM ko sthitibaMdhanuM sthAnaka na hoya te jaghanyasthitibaMdha sthAnaka jANavU, ane tethI samayAdhika samayAdhika sthAnaka letAM yAvat utkRSTa sthitiparyaMta je asaMkhyAtAM sthAnaka thAya, te sarva ajaghanya sthitibaMdhanAM sthAnaka jANavAM. ema e be baMdhamAMhe paNa sarva sthitibaMdhanAM sthAnaka saMgrahyAM, e rIteM jevAreM utkRSTa sthiti ninna vivadIyeM, tevAreM tethI bIjAM sarva anutkRSTa baMdhasthAnaka hoya, ane jevAreM jaghanya sthitibaMdha eka ninna lekhavIye tevAre tethI bIjA sarva ajaghanya sthitibaMdhanAM sthAnaka hoya. e rIteM e cAra baMdha kahyA. have tihAM valI sAdi anAdi prakAre cAra nAMgA kahe je. je baMdhavyavacheda thayA palI pharI baMdhAya, te prathama sA ke sAdibaMdha ane je baMdhanA pravAhanI Adi na. Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 627 pAmIye te bIjo zraNA ke anAdibaMdha ane je baMdhano pravAha kevAre paNa vicheda nahIM pAmaze, te trIjo dhuva ke dhruvabaMdha, eTale anaMta, e thanavyanI apekSAyeM jAevo, tathA je prakRtino baMdha pravAha vicheda pAmaze te adhuvA ke adhruva eTale sAMta, te navyanI adAyeM jANavo. ema e cAra nAMgA te jaghanya ajaghanyAdika sthitibaMdhane viSe vicAre . caudAsagathajahannA ke tyAM eka zrAyu vinA bIjA sAta karmanA ajaghanyasthitibaMdha cAra nAMge hoya, te kahele. eka mohanIyakarmarnu jaghanya navamA guNagaNAne carama samayeM hoya, tathA jhAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, nAmakarma, gotrakarma, ane aMtarAya, e u karmano jaghanyabaMdha dazamA guNagaNAne behele samaya hoya. mATeM te sthAnaka je jIveM laDuM nathI tene saghalA ajaghanya sthitibaMdha jANavA, je jaNI teNe jaghanya sthitibaMdha lahyo nathI tene tethI ajaghanya anAdi nAMgo pahelo jANavo.ane je jIveM upazama zreNIye te sthAnakeM jaghanya sthitibaMdha karI athavA abaMdhaka thazne palI pharI ajaghanyasthitibaMdha kare te sAdi nAmeM bIjo nAMgo jANavo, ane je javya haze te avazya modeM jAze, tevAre te pakazreNIyeM ajaghanyabaMdha karaze tihAM ajaghanya sthitibaMdhanuM sAMtapaNuM thaze, te sAMta nAmA trIjo nAMgo jANavo, tathA zrajavya kevAre paNa zreNI karaze nahIM, te mATeM te jaghanya sthitibaMdha karazeja nahIM, tethI tene ajaghanyasthitibaMdha anaMta nAme cothe nAMge jANavo. ema sAta karmano ajaghanya sthitibaMdha, cAra nedeM kahyo. tathA e sAta karmanA ajaghanyabaMdhathI sesatige ke zeSa rahyA je jaghanya, utkRSTa thane anutkRSTa, e traNa baMdha tathA ucajasu ke0 zrAyuHkarmanA cAra baMdha tihAM sAdi zrane sAMta, e uhA ke bebe nAMgA hoya, te kahe . te madhye sAta karmano utkRSTa baMdha to ati saMkliSTa mithyAdRSTi saMjhI paMceMjiya paryAptAne hoya, te utkRSTabaMdha sAdi jANavo. tathA te utkRSTabaMdha to be samaya lageM hoya, ane trIje samaya te utkRSTabaMdha. thakI satyAdika hIna anutkRSTabaMdha kare te jaNI utkRSTabaMdha sAMta jANavo, zrane valI anutkRSTabaMdhathakI samayAdika hIna baMdha karatAM utkRSTabaMdhanI sAdi ane valI paNa anutkRSTabaMdha kare. tathA prabaMdhaka hoya tevAreM anutkRSTabaMdhanuM sAMtapaNuM tathA jaghanyabaMdha eka samayamAtrano te navamA, dazamA guNagaNAne prAMtasamayeM hoya, te eka samaya mAtra jaNI sAdi sAMta jANavo. ema sAta karmanAtraNa sthitibaMdhe sAdi zrane sAMta e be nAMgA kahyA. tathA zrAyuHkarma nava madhye eka vAra baMdhAya, tethI tenA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya ane ajaghanya, e cAre sthitibaMdha sAdi ane sAMta, e be jAMge hoya. kema ke Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6zna . zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 thAyu bAMdhavA mAMDe, tevAreM sAdi ane aMtaramuhUrte bAMdhI rahyA palI sAMta, e be lAMgA hoya // iti samuccayArthaH // 46 // // ema mUlaprakRtinA cAra sthitibaMdhanA sAdi, bIjo anAdi, sAMta ane anaMta, e cAra nAMgA vicArIne have te cAra nAMgA uttara prakRtine viSe vicArIyeM baiyeN.|| cana me ajadanno, saMjalaNA varaNa navaga vigghaannN|| ... sesa tigisA adhuvo, taha canadA sesa payaDINaM // 47 // artha-saMjalaNa ke saMjvalano krodha, saMjvalano mAna, saMjvalanI mAyA ane saMjvalano loja, e cAra kaSAyano jaghanya sthitibaMdha, be mAsa, eka mAsa, arDamAsa ane aMtaramuhUrtarUpa anukrameM jANavo. te navamA guNagaNe svasva baMdhavichedane prathama samaya hoya, tathA zrAvaraNanavagavigghANaM ke pAMca jhAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, e cauda prakRtino jaghanya sthitibaMdha, aMtaramuharta mAna dazamA guNagaNAne caramabaMdhe hoya, te vinA bIjA sarva sthitibaMdha ajaghanya jANavA. e aDhAra prakRtino cananeuajahanno ke ajaghanya sthitibaMdha cAra nedeM hoya, te kahe je. ke jIveM navamuM zrane dazamuM guNagaNuM kaDaM nathI, to teNe jaghanya sthitibaMdha nathI kasyo. ajanyavadha anAdi jANavo. e prathama naMga. tathA jeNe jaghanyabaMdha karI valI zreNIthI paDatAM samayAdhika sthitibaMdha ajaghanya kare, tihAM sAdi. e bIjo naMga jANavo. tathA je javya haze te avazya zreNI karaze, tevAreM tene ajaghanyasthitibaMdhanuM sAMtapaNuM thaze, e trIjo jaMga jANavo. zrane anavya jIva e aDhAra prakRtino jaghanya sthitibaMdha kevAreM paNa nahIM karaze, tethI tene e aDhAra prakRtino ajaghanya sthitibaMdha anaMta, e cotho naMga jANavo. ema e aDhAra prakRtino ajaghanya sthitibaMdha cAra nAMge hoya. . sesatigi ke0 aDhAra prakRtinA zeSa utkRSTa, anukRSTa ane jaghanya, e traNa sthitibaMdha sAzadhuvo ke sAdi ane adhruva eTale sAMta, e be nAMge hoya. je jaNI e aDhAra prakRtimA cAra prakRtino utkRSTasthitibaMdha cAlIza komAkoDI sAgaropamano be, ane cauda prakRtino trIza koDAkoDI sAgaropamano utkRSTabaMdha be. e sarva saMkliSTaM paMceMjiya paryApto jIva bAMdhe, e eka samaya, be samaya lageM bAMdhe, valato samayAdika hIna sthiti bAMdhe, te anutkRSTa jANavoH valI anutkRSTathI utkRSTa kare, tezrI e be baMdhe sAdi ane sAMta, e be nAMgA jANavA, tathA jaghanyabaMdha paNa eno navame bane dazame guNagaNe eka samaya mAtra hoya te jaNI sAdi sAMta hoya. .. taha ke0 temaja sesapayamINaM ke0 e aDhAra prakRtithakI zeSa rahI je ekaso ne be prakRti tenA cauhA ke jaghanyAdika cAra prakAranA sthitibaMdha te paNa sAdi ane, Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakaMnAmA paMcama karmagraMtha. 5 625 sAMta, ebe jAMge cAre baMdha hoya, temadhyeM nidrApaMcaka, prathama kaSAya bAra, mithyAtva, jaya, jugupsA, taijasa, kArmaNa, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, e gaNatrIza prakRtino jaghanya sthitibaMdha, svaprAyogya vizuddhiyeM karI ekeMdriya paryAptAneM hoya. te valI kathaMcit hInAdhyavasAyeM samayAdika adhika ajaghanya baMdha kare, valI vizuddhiyeM jaghanyabaMdha kare, tethI jaghanya ne ajaghanyapaNe behu khakha prakRtinA sthitibaMdha sAdi ne sAMtapaNe jANavA. tathA eddija gaNatrIza prakRtinA utkRSTabaMdha saMjJI paMceMdriyaparyAptA mithyAtvIne saMSTi pariNAmeM hoya, te be samaya lageM hoya tevAra paDhI adhyavasAya parAvarttiyeM samayAdika hIna anutkRSTa baMdha kare, ema utkRSTa ane anutkRSTabaMdha saMkleza tathA vizuddhinI parAvarttiyeM hoya tethI sAdi ne sAMta e ve jAMgA hoya. ane e gaNatrI prakRtithI zeSa rahI je tahoMtera dhruvabaMdhinI prakRti teno baMdha kevAreMka hoya, ane kevAreMka na hoya tethI tenA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya ne ajaghanya, e cAre sthitibaMdheM sAdi ne sAMta, e ve jAMgA hoya. kema ke jevAreM baMdha hoya tevAreM sAdi Ane jevAreM baMdha na hoya tevAreM sAMta, ema be jAMgA hoya. ema uttaraprakRtinA cAra sthitibaMdhane viSe sAdi, anAdyAdi jAMgA vicArayA // 47 // // dave guNaThANA zrayIne utkRSTa tathA jaghanya sthitibaMdha vicAre be. // sANAi prapuvaMto, prayaraMto koDi koDina nadigo // baMdho nahu dINo naya, miche naviyara sannimi // 48 // artha- prathama jinnagraMthine aMtaH koTAkoTI sAgaropamathI adhiko sthitibaMdha na hoya, te kahe be. sApAzyapuvaMto ke0 sAkhAdana guNaThANAthI mAMDIne pUrvakaraNanAmA AThamA guNavANAsudhI zrayaraMto ko DikoDi ke0 aMtaHkomA komI sAgaropama pramANa sthitibaMdha saMjJI paMceMdriya paryAptAne hoya, paNa tethakI nahigobaMdho ke adhika baMdha na hoya; temaja aMtaH komA komI sAgaropamayI hIna eTale uMbo baMdha paNa nahu ho na hoya. zrIMzrAM koI pUche je sAkhAdanarthI zrAvamA guNaThANA sudhI jo baMdhanuM - hInAdhikapaNuM nathI, to jihAM sthitibaMdhanaM alpa bahutva kaheze, tihAM sAdhunI utkRSTa sthitibaMdhathI deza viratino jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNo hoya, te thakI dezaviratino utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNo doya, te thakI avirati samyakTaSTi paryAptA aparyAptAnA jaghanya utkRSTa sthitibaMdha asaMkhyAta guNA hoya, to e alpa bahutvapa hInAdhikAveM kema ghaTe ? ahIMthAM guru uttara kahe be ke, jema aMtaramuhUrtta nava samayazrI mAMgIne eka samaya UNa muhUrtta paryaMta hoya be, tenA asaMkhyAtA bheda thAya. For Private Personal Use Only Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tema sAdhunA utkRSTa sthitibaMdhathI laine aparyApta saMjJI paMceMdriyanA utkRSTa sthitibaMdha paryaMta samayAdhika samayAdhika karatAM vacalAM saMkhyAtAM sthitibaMdhasthAnaka je doya, te sarva aMtaHkokAkomI pramANa sthitibaMdha kahIyeM, ene aMtaHkomAkoDI sAgara evI saMjJA kahIyeM. ema asaMkhyAtA jeda aMtaH komAkomI mAM hoya, tethI saMkhyAtaguNA tathA asaMkhyAta guNA kadetAM thakAM kAMi vighaTe nahIM. ema Damaruka maNi nyAyeM karI be. hiNonayama ke temaja dIno baMdha eTale aMtaHkomA komI sAgaropamathI jo baMdha mithyAtvIneM paNa na hoya. tathA siddhAMtane mateM jeNe graMthineda kIdho hoya ane te valI samyaktva vamIne mithyAtve jAya topaNa aMtaHkomAkoDI sAgaropamathI sthitibaMdha bole nahIM, tethI tene pUrvabaMdhaka kahIyeM. chAne karmagraMthoM mateM graMthineda karayA paDhI paNa mithyAtveM sIttera koDAkomI sAgaropamano utkRSTasthitibaMdha kare paNa eTaluM vizeSa je te sthitibaMdha, tIvraraseM na bAMdheM, e javiyarasannimi ke0 javya saMjJI paMceMdriyanI apekSAyeM levuM. bIjuM to ekeMdriyane mithyAtvaguNaThANe mithyAtvamohanIyanuM eka sAgaropama, beMdriyane paccIza sAgaropama, teMdriyane paccAza sAgaropama, cauriMDiyane so sAgaropama, ane asaMjhIyA paMceMdriyane hajAra sAgaropamanI sthiti be, ema sAsvAdane paNa aparyAptA ekepriyAdikano utkRSTa sthitibaMdha sarakho levo. e javya, ajavya, sanniyA paMceMdriyane sthitibaMdha kahyo. // 48 // // have ekeMdriyAdikane viSe hInAdhika sthitibaMdhanuM alpa bahutva kahe. // jara bahu baMdho bAyara, pa prasaMkha guNa suduma pahigo // esipakA lahU, suhume rapa pa guru // 45 // artha - ja 0 ( 1 ) yati eTale sAdhuno lahubaMdho ke sarva thakI hIna sthitibaMdha sUkSmasaMpaya nAmA dazame guNaThANe varttatA sAdhunA hoya, je jaNI jJAnAvaraNAdika karmano vizuddhapaNe aMtaramuhUrtta pramANa jaghanya sthitibaMdha carama samayeM hoya, tethI hINo sthitibaMdha koi jIvane nathI. jo paNa Agale guNa ThANe eka samayikabaMdha be, to paNa kaSAyI jaNI tihAM sthitibaMdha vivakSyo nahIM. ( 2 ) sAdhuno jaghanya sthitibaMdha aMtaramuhUrtta pramANa ane bAdara paryAptA ekaiMDiyano jaghanya sthitibaMdha, sAgaropamano sAta eka jAga palyopamane asaMkhyAtame jAge hoya, te madhye to zrasaMkhyAtA aMtaramuhUrtta thAya, tethI sAdhunA jaghanya sthitibaMdhathI bAyarapatrasaMkhaguNa ke0 bAdara ekeMdriya paryAptAno jaghanya sthitibaMdha paNa asaMkhyAtaguNo jAvo. ( 3 ) bAdara paryAptA ekeMdriyatha kI sUkSma paryAptA ekeMdriyanAM yogasthAnaka maMda be, For Private Personal Use Only Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 631 tetha adhyavasAya sthAnaka paNa thomAM hoya, tethI sthitisthAnaka paNa bAdaranI chApekAyeM thomAM hoya, teNe jaghanya sthiti bAdaranI jaghanya sthiti thakI utkRSTI vI hoya to sthiti vizeSa paNa jaMbA hoya, taruM thoDuM te jaNI bAdara paryAptA ekeMdriyanA jaghanya sthitibaMdha thakI sudumapahigo ke sUkSma ekeMdriya paryAptAnA jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika kA. eTale kAMika jAjerA jANavA. (4) esipa Upalahu ke0 te thakI e banne aparyAptAno laghu eTale jaghanya sthitibaMdha yAvI rIteM hoya, te kahe be. sUda ekeMdriya paryAptAnA jaghanya yogathI bAdara ekeMdriya paryAptAnA yogasthAnaka thomAM hoya, tethI adhyavasAyasthAnaka tathA sthitisthAnaka paNa thoDAM hoya, kema ke jaghanya ne utkRSTa sthitinI vacAleM prAMtarUM yokuM tethI sUkSma ekeMdriya paryAptAnA jaghanya sthitibaMdhatha kI bAdara ekeMdriya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika jANavo. ( 5 ) tethakI sUkSma ekeMdriya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika hoya je jaNI bAdara aparyAptAnI sthitivizeSayI sUkSma paryAptAnI sthiti vizeSa thoDI be. (6) suDumera apakA ke0 sUkSma aparyAptAnA jaghanyasthitibaMdhakI utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika hoya. ( 9 ) te thakI itara te bAdarA paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika jANavo. jejaNI bAdara paryAptAnI jaghanyasthiti sAgaropamAno sAta eka jAga palyopamane asaMkhyAtame jAgeM UNo doya, te thakI samayAdhika samayAdhika pasyopamanA asaMkhyAtamA jAganA asaMkhya samaya nAga pramANa sthiti vizeSa te sarva stoka, tehane garne sUkSma aparyAptAno sthiti vizeSa, tehane garne bAdara aparyAptAno sthiti vizeSa, tehane garne sUkSma paryAptAno sthiti vizeSa, sarva stoka te jaNa sUkSma aparyAptAnA utkRSTa sthitibaMdhathakI bAdara aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika. (8) tethakI paguru ke0 sUkSma paryAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika hoya. ( 7 ) tethakI bAdara paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika. // 49 // lahu bipata pako, apati para bipra guru digo evaM // ti ca prasannisu navaraM, saMkhaguNA bica pramaNapate // 50 // artha - (10) bAdara ekeMdriya paryAptAne mithyAtvamohanIyano utkRSTa sthitibaMdha sAgaropama pramANa be te thakI biApata ke0 beMdriya paryAptAno lahu ke0 jaghanya sthitibaMdha puruSa vedAdikano paNa sAtaiyA paccIza nAga eTale traNa sAgaropama upara sAtaidhA cAra jAga pasyopamane zrasaMkhyAtame jAgeM UNA hoya temATeM saMkhyAta guNo jAvo. je jaNI ekathI triguNo jAjero thayo . For Private Personal Use Only www.jairielibrary.org Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 (11) priya paryAptAnA jaghanyasthitibaMdha thakI apajo ke beMjiya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika hoya. je naNI beMDiya paryAptAnA jaghanya sthitibaMdha vizeSa palyopamanA saMkhyAtanAganA samaya jeTalA asaMkhyAtA sthiti vizeSa tene garne beMjiya aparyAptAnA sthiti vizeSa stoka hoya teNe jaghanya sthiti utkRSTa sthitino baMdha zrAMtalaM stoka hoya, eTale agIbAra sthAnaka thayAM. (15) apajiviguruahigo ke te thakI beMjhiya aparyAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika hoya. (13) te thakI zyara ke itara eTale bIjA je beMjiya paryAptA jIva le teno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika eTale kAMzaeka jAjelaM hoya. (14) evaM ticauzrasannisu ke0 ema teMjiya, cauri jiya, zrane asaMjhI paMceMjiyane viSepaNa cAra cAra bola kahevA, paraMtu emAM navaraM ke eTaluM vizeSa le je vizra ke beMjiya paryAptAneviSezane zramaNapaGo ke asaMjhIpaMceMjiya paryAptAne viSe pahele boleM saMkhaguNaNo ke0 saMkhyAtaguNoM baMdha kahevo. eTale beMchiya paryAptAno utkRSTasthitibaMdha paccIza sAgaropama pramANa ne tethakI teMghiya paryAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika hoya, je jaNI bejiyathI bamaNo baMdha teMjiyane be, ane jo triguNo hoya to saMkhyAta guNo kahIye. paraMtu tethI hIna be, mATeM vizeSAdhika kA. ahIMyAM jo paNa tejiyane puruSa vedAdikano jaghanya sthitibaMdha sAgaropamanA sAtazyA paccAza nAga patyopamane asaMkhyAtame jAgeM UNA te baMdha beMjiyanA mithyAtvamohanIyanA baMdhathI hIna paNa hoya, tathApi te ahIM vivadayo nahIM; paraMtu ahIM to khakha prakRtinI apekSAyeM utkRSTI tathA jaghanya sthiti levI eTale pratyeka ekekI prakRtinI sthitimA eka bIjA jIvonA baMdhane viSe utkRSTI tathA jaghanya sthiti levI teNe karIne sthitibaMdhanuM zalpa bahutva jANavU. evaM cauda sthAnaka kahyAM. (15) teMjiya paryAptAnA jaghanya sthitibaMdhathakIteMghiya aparyAptAno jaghanyasthitibaMdha vizeSAdhika hoya, je naNI teMjiyanA jaghanya utkRSTa sthiti vizeSane garne paryAptAnA sarva sthiti vizeSa be, (16) tethakI teMjiya aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika. (17) tethakI valI teMghiya paryAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika be... / (10) te thakI cauriMjiya paryAptAno jaghanyabaMdha vizeSAdhika bamaNA . te jaNI, (15) te thakI cauriMjiya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha kAMieka adhika De. (20) te thakI cauriMjiya aparyAptAno utkRSTabaMdha vizeSAdhika. (21) te thakI cauriMjiya paryAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika. ahIMAM vizeSAdhikane sthAnakeM Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 633 koieka sthaDe saMkhyAta lAgAdhika levA. koieka sthaDe asaMkhyAtA nAgAdhika levA. (22) tethakI cauriMjiya paryAtAno utkRSTasthitibaMdha ekaso sAgaropamano vizeSAdhika . te thakI asanni ke asanniA paMceMjiya paryAptAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAta guNo, je naNI cauriMjiyathI eno daza guNo baMdha kahyo be. temATe (23) te thakI zrasannizrA paMceMjiya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika eTale saMkhyAta nAga adhika be, je jaNI hajAra sAgaropamanI sthitinA paNa saMkhyAtA pakSyopama hoya, te paNa valI patyopamane saMkhyAtame jAgeM UNo jaghanyabaMdha . to paNa saMkhyAtame nAgeM adhika hoya. (24) te thakI valI asannizrA aparyAptAno utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika be eTale saMkhyAta nAgAdhika be. (25) te thakI asannizrA paMceMjiya paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAta nAgAdhika hoya. iti samuccayArthaH // 50 // to jai jiTho baMdho, saMkhaguNo desa viraya dssiaro|| samma cana sanni canaro, hi baMdhA'Nu kama saMkhaguNA // 1 // artha-(26) to ke0 te asannIthA paryAptAnA utkRSTa sthitibaMdhathakI jazke0 yati eTale pramattasaMyata eTale sAdhu svaprAyogya saMklezapariNAmeM varttato teno jiThobaMdho ke0 utkRSTa sthitibaMdha saMkhaguNo ke saMkhyAtaguNo jANavo. je jaNI asannIzrAne jJAnAvaraNano sthitibaMdha, cArase ahAvIza sAgaropama upara sAtIyA cAra nAga pramANa be, zrane pramattane aMtaHkoDAkomI sAgaropama pramANa je te mATe saMkhyAtaguNo adhiko sthitibaMdha hoya. () te sAdhunA utkRSTa sthitibaMdhathakI desaviraya ke0 dezavira tino hassa ke iskha eTale jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNo jANavo. (2) zro ke tethakI itara eTale dezaviratino utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNo jANavo. dezavirati jIvane paryAptAvasthAyeMja baMdha hoya, paNa aparyAptAvasthAyeM dezaviratipaNuM na hoya, temATeM aparyAptAvasthAno baMdha na kahyo. (zae) tethakI samma ke avirati samyakdRSTi paryAptAno jaghanya sthitibaMdha, saMkhyAtaguNo. (30) tethakI avirati aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNo. (31) tethakI avirati aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNo. (35) tethakI avirati paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNo, kema ke samyakdRSTipaNuM aparyAptAvasthAyeM paNa hoya De, tethI enA cana ke cAra baMdha kahyA. temaja sannicaro ke sannIzrA paMceMjiya mithyAtvInA paNa cAra baMdha jANavA, eTale tethakI (33) sannIzrA paMceMjiya paryAptA mithyAtvIno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNo. (34) tethakI sannIzrA paMceMjiya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 saMkhyAtaguNo. (35) tethakI sannI paMceMdriya aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNo. (36) tethakI sanniyA paMceMdriya paryAptA mithyAtvIno utkRSTa sthitibaMdha, saMkhyAtaguNo. viMdhA'Nukama saMkhaguNA ke0 ihAM sAdhunA utkRSTa sthatibaMdha thakI leine nava baMdhanA sthAnakaparyaMta anukrame saMkhyAtaguNA karatAM paNa kokAkoDI sAgaropamamAMhe hoya. tethI e sarva baMdha aMtaH kokAkomInA kahIyeM. e paribhASA jANavI . eka sanniyA paryAptA mithyAtvIno utkRSTa sthitibaMdha aMtaHkoDakoDI sAgaropamathI adhika hoya. ema sAdhunA utkRSTa sthitibaMdhathI lei sanniyA paMceMdriya paryAptA mithyAvInA sthitibaMdha lageM saghalA sthitibaMdha saMkhyAtaguNA levA e sthitibaMdhanoM pa bahutva kaheve karI utkRSTa tathA jaghanya sthitibaMdhanA svAmI paNa kahyA // 51 // easy kaze ke sthitibaMdha chAne rasabaMdha to kaSAya pratyayiyA be, tethI zu prakRtino rasa, kaSAyanI maMdatAyeM utkRSTa hoya ane kaSAyanI tIvratAyeM jaghanya hoya tathA zuna prakRtino rasa kaSAyanI tIvratAyeM utkRSTa hoya ne kaSAyanI maMdatAyeM jaghanya hoya, tevIja rIteM zuna prakRtinI sthati paNa kaSAyanI maMdatAye utkRSTa hoya chAne kaSAyanI tIvratAyeM maMda hoya, tathA azubha prakRtinI sthiti paNa kaSAyanI maMdatAyeM utkRSTI hoya chAne kaSAyanI tIvratAyeM maMda hoya, ema na kahetuM joyeM, mATeM ahAM je vizeSa phera be, te kahe . // sAvi ji amudA jaM sAi saMkileseNaM // irA visohi puNa, muttaM nara amara tiri prAna // 52 // artha- savAvijihahi ke0 sarva karmaprakRtinI utkRSTI sthiti svasvabaMdha prA yogya saMkleza pariNAmeM baMdhAya, te jaNI asudA ke0 azuna eTale meleM pariNAmeM baMdhAya. jaMsA isa kileseNaM ke0 je kAraNeM utkRSTa sthiti atisaMklezeM tIvrakaSAyodayeM baMdhAya be, temATeM zubha tathA azubha prakRtinI je utkRSTa sthiti baMdhAya, te sarva azu jANavI. je jaNI sthitibaMdha, sarva prakRtino saMkvezanI vRddhiyeM baMdhAya be, ane jema jema vizuddhi hoya, tema tema sthitibaMdha hIna yAto jAya, paNa rasabaMdhanI pereM sthitibaMdha zubhAzubha na levo. je utkRSTa sthitibaMdha be te saMklezanuM kArya be, te mATeM ekaso ne sattara prakRtino utkRSTa sthitibaMdha, potapotAnA baMdhAdhyavasAyasthAnakamadhyeM mIna dhyavasAya sthAnakeM baMdhAya, tethI e ekaso ne sattara prakRtino utkRSTa sthitibaMdha, te zuna kahIyeM, ane e utkRSTI sthitithakI iArA ke0 itara eTale jo je jaghanya sthitibaMdha be te visohi ke0 vizuddhinuM kArya be, eTale jaima For Private Personal Use Only Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. s 635. jema ujjvala pariNAmanI vRddhi thAya, tema tema hIna hIna sthiti baMdhAya tethI potAnA baMdhAsthAnaka mAMhe je atyaMta vizuddha baMdhAdhyavasAyasthAnaka hoya, tihAM jaghanya sthitibaMdha hoya tethI ene zubha kahIyeM. puNa ke0 valI nara ke0 manuSyAyu tathA amara ke devAyu ne tiriyAna ke0 tiryaMcAyu, e traNa zrAyune muttaM ke0 mUkIne zeSa ekaso sattara prakRtinI apekSAyeM e levu." zeSa yunI sthitibaMdhano vizeSa kahe be. manuSyAyu, devAyu, ane tiryagA, enI sthiti zrApaNA baMdhAdhyavasAya sthAnakamadhyeM vizuddhAdhyavasAyeM baMdhAyAne malIna pariNAmeM jaghanya sthiti baMdhAya, e vizeSa jAvaM. // 52 // ve baMdhanuM viSamatAeM yoganI viSamatApaNe thAya be. tethI yogasthAnaka nirUpavAne yoga kahevAne, aMtara gAthA lakhIyeM DhaiyeM. " pariNAmA laMbaNa gahaNa, sAhaNaM teNa laddhanAmatigaM // sAnnunnasA, pave savi samIkayapaesaM // 1 // " have gAthAnA kahe be. je vIrya vizeSa karI zradArikAdika pujala grahaNa kare tathA tene zvAsozvAsAdikapaNe pariNamAvIne niHsarga eTale svAbhAvika hetuka zakti vizeSanI siddhine aa avalaMbe jema koi eka AjArI mANasa, nagaramAM jamavA nimitteM lAkaDI kAlIne uThe, paDhI jevAreM sAmarthya thAya tevAreM lAkaDIne mUkI Ape, tema jIva jASAdika pula avalaMbI tajanya karaNavIrya thaye thake tene mUkI Ape te pariNAma avalaMbana grahaNa hetu je vIrya, tene yoga kahIyeM. te yoganA mana, vacana ne kAyAne nedeM karI traNa nAma hoya ve. tihAM yoga, bala, vIrya, utsAha, zakti, ceSTA, karaNa, e sarva enA paryAya nAma jANavAM, ane te jIvane vIryAtarAyane kSayopazameM karI sarva pradeza sarakhaM ve paNa je pradeza kAryane DhUMkaDA hoya tihAM ghaNuM vIrya japAya, ne bIjA pradezeM thoDuM jaNAya; jema hAthe karI ghako upADatAM hAtha mAtrA pradeza DhUMkaDA ne tihAM ghaNuM calAcalapaNuM hoya ane khajAne pradezeM to valI ghaNuMja thoDuM hoya tethI vIryanuM viSamapaNuM hoya. saMsArI jIvane vIryAMtarAya . deza ghAtIne vicitra kSayopazameM karIne aneka jAtanuM kSAyopazamika vIrya, dmasthanuM hoya ve madhyeM mana ciMtanA pUrvaka AhAra vihArAdika je karaNa vyApAra te anisaMdhijavIrya kahIyeM, ane je mana ciMtanA vinA kevala vacana ane kAyAnA vyApAra ekepriyAdikane be tathA paMceMdriyane paNa mukta AhAranuM dharanuM dhAtu malapaNe pariNamAaj, te ana jisaMdhija vIrya kahIyeM. tathA kAyika jAveM je karaNavIrya kevalInuM te paNa be nedeM be. eka salezya vIrya te sayogInuM grahaNa pariNamana avalaMbana rUpa te traNa yoganA ne trividheM be tathA bIjuM yogInuM lezya varya jANavuM. tathA badmasthanuM For Private Personal Use Only Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 zujalezyAvaMtane vizuddhiyeM vIrya vadhe, ane azula vezyAvaMtane saMkleze vIrya vadhe anyathA maMdatA hoya. e rIteM yoganI utkRSTa maMdatA hoya. tihAM jaghanyavIrya je jIvano pradeza te valI kevalInA tIkSNa buddhirUpa zastre karI bedatAM je vIryAMza niraMza hoya nahIM eTakhe je vIyAMzano aMza kevalI paNa kalpI na zake te vIryavinAga tathA nAvANu paNa tene kahIye. tevA lokAkAzathI asaMkhyAta guNA je vIryANu, teNe karI sahita je pradeza, teno samudAya eTale jIva pradezanI zreNI, te prathama vargaNA. tethI eka vIrya vinAgeM adhika evI je jIva pradezanI zreNI, te bIjI vargaNA. be vIryavinAgeM adhika vIrya evI je jIva pradezanI zreNI, te trIjI vargaNA. ema ekeka vIrya vinAgeM adhika vIryavaMta je jIva pradezanI zreNI, te ghanIkRta lokanI eka prAdezika sUcI zreNIne asaMkhyAtame nAgeM jeTalA AkAza pradeza hoya, teTalI vargaNAyeM eka sparDaka hoya, te prathama sparkakanI utkRSTa vIyAMza vargaNAthI eTale bebI vargaNAthI eka, be athavA saMkhyAte vIryavinAgeM adhikA ko jIva pradeza nathI, paraMtu asaMkhya lokAkAza pramANa vIyAMzeM adhika je jIva pradezanI zreNI, te bIjA sparkakanI prathama vargaNA jANavI. valI tethI eka eka vIrya vinAgeM caDhatA caDhatA jIva pradezanI zreNInI vargaNAyeM karI bIjo sparkaka thAya, tethI valI asaMkhya lokAkAza pradeza nAga pramANa vIryAzeM adhika vIryavaMta jIva pradezanI zreNI, te trIjA sparDakanI prathama vargaNA. eNI pereM zreNI pradeza asaMkhyeya nAga pramANa spardhake pahelu jaghanya yogasthAnaka hoya, te thakI aMgulanA asaMkhyAtamA nAganA AkAzapradeza pramANa sparkakeM vadhatuM bIjuM yogasthAnaka hoya, tethI valI teTaleja sparDake vadhatuM valI trijuM yogasthAnaka hoya. ema aMgulane asaMkhyAta nAga pradeza pramANa sparDaka vadhatA vadhatAM evA ghanIkRta lokanI sUcI zreNInA asaMkhyAta nAga pradeza pramANa yogasthAnaka gaye thake beLU je yogasthAnaka Ave, tevAreM prathama yogasthAnakathI bamaNA sparkaka hoya, tethI valI teTalA yogasthAnaka gaye thake tethI valI bamaNA sparDaka hoya. ema bamaNA bamaNA. spardhaka hoya. te paNa yogasthAnaka sUkSma jhApalyopamane asaMkhyAtame nAgeM jeTalA samaya hoya teTalA bamaNA sparkakavAlA paNa yogasthAnaka hoya. prathama yogasthAnaka ghaNA alpavIya pradeze hoya. bIjuM yogasthAnaka tethI thoDe alpavIrya pradeze hoya. ema sparDaka baMdhe, ko eka zrAcArya kahe . jaghanyayoga jIvathI je vIryAdhika jIva tenuM bIjuM yogasthAnaka, ema vIrya vadhatAM vadhatAM yogasthAnaka nIpaje temadhye jaghanya yogasthAnake jIva, cAra samaya sudhI rahe, madhyama yogasthAnakeM jIva, ATha samaya sudhI rahe, zrane utkRSTa yogasthAnakeM jIka, be Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 637 samaya sudhI rahe. ityAdika jaghanya madhyama prarUpaNA sarva karma prakRtithI jANavI // iti|| // have yogasthAnakanA svAmI kahe . // suhuma nigoA khaNa, ppajoga bAyarapa vigala amaNa maNA // apaja lahu paDhama 5 guru, pajahassi aroasaMkha guNo // 53 // zrartha-yoga te vIryasthAna vyApAra parAkrama kahIye. vIryAMtarAyanA vyApArathI uparnu je kAyAdikana parispaMda, te yoga kahI. suhuma nigoAkhaNappajoga ke0 (1)sUkSma nigodiyA, labdhi aparyAptAne AdikSaNe eTale nava prathama samaye alpa jaghanyayoga te stoka. (2) tethakI bAyarapa ke bAdara nigodi labdhi aparyApto tene nava prathama samaya je yoga te asaMkhyAta guNo jANavo. (3) tethakI vigala ke beMjiya, teMjiya zrane cauriMjiya eTale anukrameM beMDiya aparyAptAne nava prathama samaye yoga asaMkhyAta guNo jANavo. (4) tethakI teMghiya aparyAptAno jaghanyayoga, asaMkhyAta guNo jANavo. (5) tethakI labdhi aparyAptA cauriMjiya jIvane nava prathama samayeM jaghanyayoga asaMkhyAta guNo. (6) tethakI amaNa ke jene mana nathI evA thasanIthA paMceMjiya labdhi aparyAptAne nava prathama samayeM jaghanyayoga, asaMkhyAta guNo. (7) tethakI maNA ke manaHpayotinA zrAraMnaka evA sannIyA paMceMjiya labdhi aparyAptAne nava prathama samayeM jaghanyayoga asaMkhyAta guNo. e sAta apaja ke labdhi aparyAtAnA nava prathama samaya lahu ke jaghanyayoga levA, tethakI paDhama ke prathamanA be eTale aparyAptA, sUkSma ane bAdara nigodIono guru ke utkRSTa yoga kahevo. eTale (7) sUdamanigodIzrA labdhi aparyAptAno utkRSTa yoga, asaMkhyAta guNo. (e) tethakI bAdara nigodozro ekeMjiya labdhi aparyAptAno utkRSTa yoga, asaMkhyAta guNo. pajaha ssiaro ke tethakI eja be paryAptAno hasva eTale jaghanyayoga levo. eTale (10) tethakI sUkSma nigodIzrA payoptAno jaghanyayoga asaMkhyAta guNo. (11) tethakI bAdara ekeMjiya paryAptAno jaghanyayoga asaMkhyAta guNo. tethakI itara eTale eja be sUkSma paryAptAno utkRSTa yoga kahevo. eTale (12) sUkSma nigodIyA paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (13) tethakI bAdara paryAptA ekejiyano utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo, eTale e tera yogasthAnaka kahyAM. temadhye ekejiyanA neda cAra be, te jaghanya tathA uskRSTa nedeM karI ATha neda thayA, tathA vikaleMjiyanA traNa ane asannIA tathA sannIA aparyAptA, evaM pAMcanA jaghanyayoga kahyA, evaM tera yogasthAnakanuM alpa bahutva anukrame asaMkhaguNo ke0 asaMkhyAta guNuM jANavU. Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ahIMyAM saghale guNAkAra, sUkSma kSetra pasyopamanA asaMkhyAtamA nAgeM varttatA samaya pramANa jANavo.ema Agale yogasthAnakeM paNa ehija guNAkAra levo. // 53 // asamatta tamukkoso, par3a jahaniara eva vi gnnaa|| . apajeyara saMkhaguNA, parama'paja bie asaMkha guNA // 54 // artha-asamattatamukkoso ke asamApta eTale aparyAptA te pAMca trasa levA, eTale vikavejiya traNa tathA zrasannIthA, sannIyA, e pAMca aparyAptA eTale jeNe zrAraMjI paryAptI pUrI nathI karI, te jIva aparyAptA jANavA. te pAMcenA utkRSTa yoga anukrame asaMkhyAta guNA be. te kahe. (14) te thakI beMjiya aparyAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (15) tethakI teMDiya aparyAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (16 ) tethakI cauriMjiya aparyAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. ( 17 ) tethakI zrasannIyA paMceMjiya aparyAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (10) tethakI sannIzrA paMceMjyi aparyAsAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. ema valI paGA ke0 e pAMca paryAptAnAM jahanniyara ke jaghanya yogasthAnaka anukrameM levAM. eTale (15) tethakI beMjiya paryAptAno jaghanya yoga asaMkhyAta guNo. (20) tethakI teMjiyane paryAptAno jaghanya yoga asaMkhyAta guNo. (21) tethakI cauriMjiya paryAptAno jaghanya yoga asaMkhyAta guNo. (25) tethakI asannIthA paMceMjiya paryAptAno jaghanya yoga asaMkhyAta guNo. (23) tethakI sannIthA paMceMjiya paryAptAno jaghanya yoga asaMkhyAta guNo. have e thakI iara ke0 ztara eTale e pAMce paryAptAnA utkRSTa yoga anukrameM kahevA. (24) tethakI baiMjiya paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (25) tethakI teMghiya paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (26) tethakI cauriMghiya paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (27) tethakI asannIyA paMceMjiya paryAptAno utkRSTa yoga, asaMkhyAta guNo. (20) tethakI sannIyA paMceMjiya paryAptAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (zae)te thakI anuttarasurano utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (30) tethakI graiveyaka surano utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo, (31) tethakI yugaliyAno utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. (32) tethakI AhAraka zarIrano utkRSTa yoga asaMkhyAta guNo. tethakI zeSa deva, nAraka, tiryaca ane manuSyano yathottara utkRSTa yoga asaMkhyAta guMNo jANavo. ema yogasthAnaka kahyAM. - eva ke0 emaja e sAta paryApta ane aparyAptAnA ne karI cauda jAtinA jIva, tenA karmabaMdhanA jaghanya ane utkRSTa sthitinA vacamAMnA aMtareM jeTalA samaya teTalA vizgaNA ke0 sthitibaMdhanAM sthAnaka, tenuM alpabahutva kahe De. Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A 63 pajeyara saMkhaguNA ke0 ( 1 ) tihAM sUkSma ekeMdriya aparyAptAnuM sthitisthAnaka stoka. ( 2 ) te thakI bAdara ekeMdriya aparyAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. (3) te thakI sUkSma ekeMdriya paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. ( 4 ) tethakI bAdara ekeMdriya paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. (2) te thakI beMdriya paryAsAnAM sthitisthAnaka asaMkhyAtaguNAM. je jaNI beMdriyanI utkRSTa sthitithI palyopamane saMkhyAtame jAgeM UNI jaghanya sthiti hoya, tethI paDhyopamanA saMkhyAtamA jAganA jeTalA samaya eTalA beMdriya aparyAptAnAM sthitisthAnaka hoya, zrane cAra ekeMdriyanAM sthitisthAnaka palyopamanA asaMkhyAtamA jAganA samayamAtra be. asaMkhyA eTale palyopama saMkhyAMzeM eka pasyopamanA saMkhyAtAMza hoya te mATeM bAdara ekeMdriya paryAptAnA utkRSTa sthitisthAnakathI beMdriya aparyAptAnAM sthitisthAnaka asaMkhyAta guNAM jAevAM. (6) te kI valI tehIja beMdriya paryAptAnAM utkRSTa sthitisthAnaka saMkhyAta guNAM jANavAM. ( 3 ) te thakI teMdriya aparyAptAnAM sthiti sthAnaka saMkhyAtaguNAM. (8) te thakI teMdriya paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. ( 9 ) te thakI cauriMDiya paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. (10) te thakI cauriMdriya paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAari. ( 11 ) te thakI asannI yA aparyAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAta guNAM. ( 12 ) te thakI sannIcyA paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM, (13) te kI sannI paMceMdriya aparyAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. (14) te thakI sannI paMceMdriya paryAptAnAM sthitisthAnaka saMkhyAtaguNAM. ahIMyAM sIttera komAkomI sAgaropamamadhye paNa palyopamanA saMkhyAtAMza saMkhyAtA hoya, tethI saMkhyAtaguNA kahIye. sarva padane viSe saMkhyAtaguNA kahevA. kiMvA koika padane viSe vizeSa be, te kahe be. paramapaja bie saMkhaguNA ke0 paraM kevalaM aparyApta hIMdriya padane viSe zrasaMkhyAtaguNAM sthitisthAnaka kavAM // iti samuccayArthaH // 54 // // dave jeTalI paryAptAvasthAyeM yoga vRddhi hoya, te kahe . // paikhie masaMkhaguNa viri, ya apa hi asaMkha loga samA // adyavasAyA diyA, sattasu khAsu asaMkhaguNA // 55 // artha - pakhiyaM ke pratikSaNa eTale samaya samaya pratyeM aparyAptAvasthAyeM je yogasthAnaka hoya, tethI bIje samayeM asaMkhaguNaviriya ke0 asaMkhyAta guNa vRddhi yogasthAnaka hoya, tethI cIje samaye valI asaMkhyAta guMNa vRddhi yogasthAnaka hoya. ema apa ke aparyAptAne carama samaya lageM asaMkhyAta guNa vRddhi yogasthAnakanI hoya, paryApta pUrNa karA paDhI paryAptAne saMkhyAta guNa vRddhi, asaMkhyAta guNa vRddhi, saMkhyA For Private Personal Use Only Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 zatakanAmA paMcama karmagraMtha, 5 ta guNa hIna; asaMkhyAta guNa hIna, koI tulya yoga sthAnakeM paNa hoya. ema aniyameM hoya, to koi jIva vadhate, ko ghaTate, ko tuyya yoga sthAnake paNa varte paNa niaura na hoya. "sabo viapajAto, pazkhaNa masaMkhaguNAe jogavuDDIe " iti bRhachatakacUrNI. ema yogavRddhiyeM karI karmanA pradezanI tathA hi ke0 sthitinI vRddhi hoya. have jIvane pratyekeM ekeka sthitisthAnaka vizeSe adhyavasAyasthAnake baMdhAya, te kahe . sthiti, sthAnaka sthAnaka pratye tIvra, tIvratara, maMda, maMdatara, maMdatamAdika, asaMkhyAte adhyavasAya sthAnakeM baMdhAya, tihAM jaghanya sthiti asaMkhalogasamA ke0 zrasaMkhyalokAkAzapradezapramANe kASAyika adhyavasAya sthAnakeM baMdhAya. te thakI valI samayAdhika sthiti baMdhAya, te valI vizeSAdhika adhyavasAya sthAnakeM baMdhAya. ema chisamayAdhika, trisamayAdhika sthitisthAnakeM vizeSAdhika vizeSAdhika sthitisthAnaka vadhAratA, vadhAratAM eka palyopamanI asaMkhyAta nAga mAtra sthitisthAnaka atikrame thake, jaghanya sthitinA adhyavasAya sthAnakathI bamaNAM adhyavasAya sthAnaka thAya. ema valI paNa teTalAMja sthitisthAnaka atikrame thake, bamaNAM bamaNAMadhyavasAya sthAnaka thAya, te paNa eka paDhyopama mAtra sthiti vRddhiyeM asaMkhyAtA chiguNa vRchinAM sthitisthAnaka paNa thAya. ema eka AyuHkarma vinA zeSa sattasu ke sAta karmanAM jaghanya sthitisthAnaka thakI mAmIne adyavasAyAahiyA ke vizeSAdhika, vizeSAdhika, adhyavasAya sthAnaka vadhatAM hoya. / Ajasu ke AyuHkarmanI jaghanya sthitiyeM je sarvastoka adhyavasAya sthAnaka hoya tethI dvitIya sthitiyeM asaMkhaguNA ke asaMkhyAtaguNAM hoya. tRtIyasthiti asaMkhyAtaguNA adhyavasAya sthAnakeM hoya. ema asaMkhyAta guNAM adhyavasAya sthAnakeM karIne samayAdhika sthiti vadhAratAM utkRSTasthiti sudhI jaye. ema kaSAyodayanedeM karI AtmAno je azuddha svajAva vizeSa, te adhyavasAyasthAnaka jANavAM. te adhyavasAyasthAnaka, rasa vIzeSanA hetu jANavAM. avya, detra, kAla, nAva, pratibaMdha, rasa, vipAka, niyAmaka, te sAta karmanI jaghanya sthitiyeM asaMkhyAtA adhyavasAya, te thakI samayAdhika samayAdhika sthitiyeM vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAyasthAnaka vadhatA hoya. te utkRSTa sthiti paryaMta vizeSAdhika, vizeSAdhika, vadhatAM levAya. ane AyuHkarmanAM sthitisthAnakeM sthAnakeM yadyapi adhyavasAya sthAnaka asaMkhyAta guNAM vadhe De, tathApi te sarva karmathI thomAM jANavAM. ane nAmakarma tathA gotrakarmanA saMkhyAtAM tathA asaMkhyAtAM paNa sthitisthAnaka Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 641 hoya, topaNa yayuH karmanI jaghanya sthiti alpa be mATe adhyavasAya sthAnaka thoDAM hoya, te mATeM zrAyuSyanA zradhyavasAya sthAnakathI nAmakarma chAne gotrakarmanAM sthitibaMdhAdhyavasAya sthAnaka, asaMkhyAta guNAM jANavAM. te kI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, ane aMtarAya, e cAra karmanAM sthitibaMdhAdhyavasAyasthAnaka, asaMkhyAta guNAM jANavAM. je jaNI nAmakarma ane gotrakarma kI daza koDAkoDI sAgaropamanI sthiti enI adhika be ne palyopamanA saMkhyAMza mAtra sthiti vRddhiyeM adhyavasAya sthAnaka, bamaNAM vadhe, chAne daza komAkomI sAgaropamamadhyeM to asaMkhyAtA palyopamanA zrasaMkhyAMza hoya, tethI saMkhyAta meM adhyavasAya sthAnakanI dviguNa vRddhi karatAM nAmakarma ane gotrakarma thakI e cAra karmanAM saMkhyAta guNAM adhyavasAya sthAnaka hoya. chAne e cAre karmanAM mAMdomAM rasaparasa adhyavasAyasthAnaka tulya barAbara hoya. thakI va cAritramohanIyanI sthitinAM adhyavasAya sthAnaka asaMkhyAta guNAM jANavAM, je jaNI jJAnAvaraNIyanI sthitithakI kaSAya cAritramohanIyanI sthiti, daza koDAkoDI sAgaropamanI vadhatI be. tihAM asaMkhyAtA palyA saMkhyAMzeM asaMkhyAtI dviguNa vRddhi hoya, te mATeM asaMkhyAta guNAM adhyavasAyasthAnaka jANavAM. te kI darzanamohanIyanAM asaMkhyAta guNAM adhyavasAya sthAnaka, sthitibaMdhanA hetu jAvA. je jI cAritramohanIyanI sthitithakI trIza koDAkomI sAgaromanI sthiti, darzanamohanIyanI vadhatI be. temATeM tenA paNa pUrvokta yuktiyeM karI asaMkhyAta guNAM adhyavasAyasthAnaka hoya. e rIteM ATha karmanAM sthitinA zradhyavasAya sthAnakanAM pabahutva paNa prasaMgeM kahyAM. tathA ekeka adhyavasAya sthAnakeM varttatA trasa jIva, jaghanya pade eka, be, utkRSTA to AvalInA saMkhyAMza samaya pramANa jANavA, ane sthAvara jIva anaMtA jANavA. tathA trasa jIvayukta niraMtarapaNe jaghanyapadeM be zradhyavasAya sthAnaka ne utkRSTapadeM zrAvalInA zrasaMkhyAtA samaya mAtra pramANa hoya, tethI uparAMta avazya zUnya hoya, utkRSTapar3heM asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoya, ane sthAvara zUnya adhyavasAyasthAnaka na hoya, je jaNI anaMtAnaMta nigodI yA jIva, te sahu sthAvara be. ema adhyavasAyasthAnake jIva prarUpaNA kahI tathA jaghanya sthitine jaghanya adhyavasAya sthAnakeM anaMtA rasavijAga jANavA. te kI valI eja prathama sthitine utkRSTa zradhyavasAya sthAnakeM anaMtaguNA rasavijAga jAvA, tethakI valaM. dvitIya sthitine jaghanya adhyavasAya sthAnakeM anaMtaguNo rasa For Private Personal Use Only Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 jANavo. tethakI teja dvitIya sthitinA utkRSTa adhyavasAya sthAnake valI anaMtaguNo rasa jANavo. ema sthitivizeSe jaghanya utkRSTa adhyavasAya sthAnakeM anaMtaguNo anaMtaguNo rasa vadhAratAM utkRSTa sthitinA utkRSTa adhyavasAya sthAnaka lageM kahe. e rIteM prasaMgeM adhyavasAyasthAnakeM rasa paNa vicAsyo. // iti samuccayArthaH // 55 // have uttara prakRti na baMdhAya, to keTalo kAla na baMdhAya ? teno abAdhAkAla kahe . tihAM sarva prakRtimAM jaghanyathI to eka samaya abAdhAkAla hoya, ane utkRSTapaNe mithyAtva tathA sAsvAdana guNagaNe baMdhavicheda pAmelI ekatAlIza prakRtino paMceMjiyane viSe abAdhAkAla kahe . prathama te ekatAlIza prakRtinAM nAma kahe . narakatrika, jAticatuSka, sthAvaracatuSka, TuMDasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, Atapa, mithyAtva, napuMsaka, e zola prakRti, mithyAtva vyavachinnabaMdha ane paccIza prakRti sAsvAdana vyavachinnabaMdha, evaM ekatAlIza prakRtino utkRSTa baMdhAMtara kahe be. athotkRSTa sthityaMtarabaMdhamAda // tiri nirayati joyANaM, naranavajua sacanapalla tesaha // thAvara cana gavigalA, yavesu paNasI sayamayarA // 56 // artha-tirinirayati ke tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI ane tiryaMcAyu, e tiryacatrika tathA narakagati, narakAnupUrvI ane narakAyu, e narakatrika, sAtamuM joyANaM ke udyotanAmakarma, e sAta prakRtino baMdha paMceMjyi jIvane jo na hoya, to keTalA kAla lageM na hoya ? te kade . naranavajua ke0 manuSyanA pUrva komI zrAyunA sAta nava, sa ke0 sahita canapasa ke cAra paDhyopama ane tesahaM ke ekaso vezaTha sAgaropama hoya, enI vizeSa nAvanA kahe . kozaeka traya pavyopamAyuvAlo yugalI navaprAMteM samyaktva lahIne eka pasyopamAyuvAlo deva thAya. have tihAM yugalIthAnA navapratye e sAta prakRtino baMdha nathI. kema ke, yugalI to devatA yogya nAmakarmanI prakRti bAMdhe, paNa bIjI prakRti na bAMdhe, ane devatA thayA paDI te devatAnA javeM samyaktva pratyayeM tiryag prAyogya nAmakarmanI prakRti na bAMdhe. par3I te devatA samyaktva sahitaja saMkhyAta varSAyuSka manuSya thayo, tihAM paNa samyaktva pranAveM e sAta prakRti na bAMdhI, ane aMteM cAritra laz navame aveyakeM deva thayo. tihAM kadApi mithyAtvI paNa thayo to paNa navapratyayeM ekatrIza sAgaropama lageM e sAta prakRti na bAMdhe, je jaNI thAumA devalokathI uparalA devalokanA tiryaMcAhe na zrAve, te valI prAMta samayeM samyaktva lahIne saMkhyAtAyuSyavAlA manuSyamA samyakhASTapaNe AvI upaje. valI te Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 643 manuSya cAritra pAlI tetrI sAgaropamAyuvAlo anuttara vimAne vijayAdikane viSe deva thAya. valI manuSyajava pAmIne valI bIjI vAra tetrIza sAgaropamAyuvAlo sura thA. ema be vAra vijayAdika gamaneM karI bArAha sAgaropama samyaktva kAla pUrI, valI aMtara muhUrtta mizra guNaThANe ja, pharI samyaktva lahI, traNa velA bAvIza sAgaropamAyuSka acyuta devalokamAM gamana karI, bIjI vAra paNa bArAha sAgaropama samyaktva kAla sparze ema ekaso ne batrIza sAgaropama pUrva koTI saptaka adhika samyaktva ne mizra pratyayeM e sAta prakRti na bAMdhe, ane ekatrIza sAgaropama graiveyakanA tathA cAra palyopama yugalIyA tathA devAyunA malI ekaso zaha sAgaropama cAra palyopama ne pUrva komI saptaka sudhI, e sAta prakRtino paMcapriyane viSe bAdhA kAla hoya. thAvaraca ke0 sthAvara, sUkSma, aparyApta chAne sAdhAraNa, esthAvara catuSka ne iga vigala ke0 ekeMdriyajAti tathA beMdriya, teMdriya, ane cauriMdriya, e vikalajAti - trikA ke0 AtapanAmakarma, e nava prakRtinA baMdhane viSe paMceMdriyapaNe tAM jo utkRSTa baMdha na hoya to paNasIisayaM ke0 ekaso ne paMccAzI yarA ke0 sAgaropama tathA cAra palyopama ne pUrva koTI pRthaktveM adhika baMdhAMtara hoya. enI vizeSa jAvanA kahe be. koi eka jIva, baDI naraka pRthivIyeM bAvIza sAgaropamAyu jogavI, tidAM javapratyayeM e nava prakRti na bAMdhe, tihAM aMtasamayeM samyaktva sahita cavIne manuSya thayo. te tihAM deza virati lahIne traNa patyopamAyuyeM yugalIka yaza tihAMthI eka pasyopamAyuvAlo sura thAya, tihAMthI paNa samyaktva sahita cavI saMkhyAtA varSAyu manuSyamAM upaje, tihAMthI saMyama lai ekatrIza sAgarApamAyuyeM graiveyakamAM devapaNe upaje. tihAM mithyAtva lahI, belle samyaktva pAmI manuSya yaz valI vizeSa saMyama pAlI vijayAdika vimAneM trIza sAgaropamAyuyeM deva thAya. valI manuSya javane zrAMtare bIjI vAra vijayAdika vimAneM avatarI, bArAha sAgara samyaktvakAla pUro karI, mizra 'zrAvI pUrvokta rIteM traNa vAra acyuteM jAya. ema ekaso treza sAgaropamA dhikamAM bAvIza sAgara narakAyu nelatAM ekaso paMccAzI sAgaropama cAra palya ne pUrva komI pRthaktva eTalA kAla sudhI e nava prakRtinI sthitino prabaMdhakAla hoya. kidAMeka samyaktva pratyayeM, kihAMeka javapratyaye, baMdhakAla hoya, eTale baMdhanuM prAMta hoya. // iti samuccayArthaH // 56 // For Private Personal Use Only Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 paDhama saMghayA gi, khagaI aNa mitra naga thItigaM // ni napu icitIsaM, paNiMda suprabaMdhaviz paramA // 57 // artha - apaDhamasaMghayaNAgira ke0 pahelA saMghayaNa vinA zeSa pAMca saMghayaNa ne zrAkRti paTale prathamasaMsthAna vinA zeSa pAMca saMsthAna, evaM daza ne khagaI ke0 zuvihAyogati ke anaMtAnubaMdhI krodhAdika cAra, mitra ke0 mithyAtvamohanIya, jaga ke daurbhAgya, duHkhara, anAdeya, e daurbhAgya trika, zrIpatigaM ho zrINItrIka, ni ke0 nIcairgotra, napu ke0 napuMsakaveda, iti ke0 strIveda, e pacI prakRtino baMdhakAla DutIsaM ke0 ekaso ne batrIza sAgaropamamanuSyajava saptaka sahita doya, tenI jAvanA kahe be. koieka jIva, kSAyopazamika samyaktva pratyayeM epacI prakRti madhyeM DhuMDasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, mithyAtvamohanIya ne napuMsakaveda, e cAra prakRti, mithyAtvodaya vinA na baMdhAya, chAne zeSa ekavIza anaMtAnubaMdhiyA kaSAyodaya na baMdhAya, chAne mizrAdika AgalA guNa ThANe e beno rasodaya nathI, temATeM tihAM e paccIza prakRti na baMdhAya, te zrAvI rIteM je, koieka manuSya, pUrvakomI paramAyu jogavI, acyutadevalokeM bAvIza sAgaropamAyuyeM samyakUdRSTi devatA yAya. valI tihAMthI samyaktva sahita cavIne manuSya yAya. tihAM pUrvakoTI Ayu jogavI, valI acyuta devalokeM bAvIza sAgarAyu jogave. pharI pUrva komI zrAyuvAlo manuSya thai samyaktva sahita maraNa pAmI, acyuteM utkRSTAyu pAmI, tihAMthI cavI manuSya thAya. ema traNa vAra acyuta devalokeM bAvIza sAgaropamAyunA ane cAra java manuSyonA pUrvakomI AyunA jelatAM bArA sAgaropama cAra pUrva koDI adhika, utkRSTa samyaktva kAla sparzI tihAMthI aMtara muhUrtta sudhI mizra guNaThAeM sparzI, valI bIjI vakhata vArAha sAgaropamAyu vijayAdika vimAneM ve vakhata jAve karI pUrAya. bele manuSya thaI zuddha cAritra pAmI modeM jAya. zrIMyAM pAMca devatAnA java ne sAta manuSyanA java lageM mithyAtva tathA sAkhAdana guNavANuM na sparza. tethI e paccIza prakRti paNa na baMdhAya yahAM acyuta devalokeM traNa vakhata jAve karI, bAzaTha sAgara ne vijayAdika vimAneM be vakhata jAve karI, bArAha sAgara samyaktvakAla aMtara muhUrtta mizra ne AMtareM karI ekaso batrIza sAgaropama pUrva koDI pRthaktveM adhika eTalA kAla lageM mithyAtva tathA anaMtAnubaMdhIyA kaSAyanA udayane jAveM e paccIza prakRti na bAMdhe. ahIM tatvArtha jAyeM dvicaramA anuttara sura kahyA. je valI anuttara sura hoya, te carama zarIrI hoya, tenI apekSAyeM mukti kahI. ahIMyAM samyaktvathI mizra AvakuM kayuM, 644 For Private Personal Use Only Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 645 te paNa svamateM kahyu. kema ke siddhAMtamateM to samyaktvathakI mithyAtveM zrAve, paNa mioM na zrAve, evI vyAkhyA be. paNiM disuprabaMdhavizparamA ke e sannIthA paMceMjiya jIvanI apekSAyeM parama abaMdhakAlanI sthiti levI, paNa bIjA jIvanedeM e na saMjave. yaduktaM "mibattAsaMkaMtI, aviruSkA hoza samma mImesu // mIsA uvA dosu, sammA michaM na umIsaM ti" // 1 // iti samuccayArthaH // 57 // // have e ekatAlIza prakRtino abaMdhakAla pUvAno upAya kahe . // vijayAzsu geviDo, tamAz dahi saya utIsa tesaha // paNa sI // atha trisaptatInAmadhruvabaMdhinInAmutkRSTaM saMtatabaMdhamA d|| sayaya baMdho, pallatigaM suravinavivi uge // 5 // artha-vijayAzsu ke vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita, e cAra anuttara vimAneM be vAra bAza sAgaropama manuSya naveM jAjero samyaktva kAla pUre. valI aMtaramuhUrta mioM rahI traNa velA acyuta devaloke bAvIza sAgaropamAyu jogavatAM bAza sAgaropama manuSya naveM adhika bIjI velA samyaktva kAla pUratAM, sayaputisa ke ekaso batrIza sAgaropama ane gevi ke graiveyakanA ekatrIza sAgaropama nelatAM tesaha ke ekaso ne vezaha sAgaropama manuSya javanA pUrva koDI pRthaktveM adhika jANavA. temA valI tamAzdahi ke tamaHpranAnAmA bahI naraka pRthvInA nArakIrnu bAvIza sAgaropamAyu nesatAM, paNasI ke0 ekaso ne paMcAzI sAgaropama pUrAya, ahIM saghale sthAnakeM vacalA manuSya navanuM zrAyu sAdhika jANavaM. yahIM keTaleka sthAnakeM samyaktva pratyayeM e prakRti na baMdhAya, ane kihAMeka to nava pratyayeM na baMdhAya. ema ekatAlIza prakRtino utkRSTa abaMdhakAla, paMceMjyamadhyeM pAmIreM. temA tiryaMcatrika, narakatrika ane udyotanAma, e sAta prakRtino ekaso bezaka sAgaropama pramANa abaMdhakAla ane sthAvaracatuSka tathA jAticatuSka bhane zrAtapa, e nava prakRtino ekaso paMccAzI sAgaropama abaMdha kAla ane zeSa paccIza prakRtinoM ekaso batrIza sAgaropama abaMdhakAla te sarva pUrva komI pRthaktveM adhika levaM tathA be ThekANe cAra paTyopama adhika levU. ema baMdhAMtara kaDaM. have sayayabaMdho ke satata eTale niraMtarapaNe baMdha lakhIyeM baiyeM. audArika hika, vaikiyahika, thAhArakaThika, ba saMghayaNa, ba saMsthAna, pAMca jAti, cAra gati, cAra thAnupUrvI, jinanAma zvAsozvAsa, udyota, Atapa, parAghAta, sadazaka, sthAvaradazaka, vedanIyadhika, gotrahika, hAsyAdicatuSka, veda traNa, khagatihika ane AyucatuSka, Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 e adhruvabaMdhinI tahoMttera prakRtino jaghanyapadeM tathA utkRSTapadeM niraMtarapaNe bAMdhavAno kAla kahe . te mAhe jinanAma, AhArakachika ane zrAyucatuSka, e sAta prakRtino jaghanyapadeM niraMtarapaNe bAMdhavAno kAla, aMtara muhUrta pramANa jANavo. je jaNI upazama zreNIthI pamato aMtaramuhUrta lageM, jinanAma tathA AhArakachika, e traNa prakRti bAMdhI, valI bIjI vAra zreNI paDivajato apUrva karaNane sAtame nAgeM eno zrabaMdhaka thAya, te. apekSAyeM lebu. tathA zrAyu cArano to niraMtarapaNe aMtara muharta baMdha hoya, ane zeSa nAzaka prakRtino jaghanya to eka samaya baMdha paNa hoya, ema tahoMttera prakRtino jaghanya satata baMdha kahI, have utkRSTa nAgeM niraMtara baMdha kahe . paddhatigaMsuraviuvige ke devagati, devAnupUrvI tathA vaikriyazarIra ane vaikriyaaMgopAMga, e cAra prakRtino satata baMdha jaghanya eka samayano hoya, je jaNI zuna pariNAmeM eka samaya, e cAra prakRti deva prAyogya bAMdhIne pariNAma nedeM samayAMtareM valI manuSyAdika prAyogya bAMdhatAM jANavo, ane eno utkRSTo niraMtara baMdha traNa paTyopamAyunA dhaNI yugalIyAne nava prathama samayathI devaprAyogya nAmakarmanI zrahAvIza prakRti bAMdhatAM jANavo. kema ke, tene navapratyayeM naraka, tiryaMca aneH manuSya, e traNa gati prAyogya nAmakarmano baMdha nathI tethI pariNAma nedeM paNa anya evI virodhi prakRtino ene baMdha nathI, te mATeM nava prathama samayathI lazne traNa pakSyopamanA carama samaya lageM e cAra prakRtino satata baMdha hoya. eTale eka, be, traNa, saMkhyAtA, asaMkhyAtA samaya lageM niraMtarapaNe e cAra prakRtino baMdha hoya. // iti samu0 // 5 // samayA dasaMkha kAlaM, tiri uga nIesu Aja aMtamuhU // narali asaMkha paraTTA, sAya hi puva koDUNA // 5e|| artha-tiriga ke tiryaMcahika, nIesu ke nIcairgotra, e traNa prakRtino tiryaMca prAyogya baMdhAdhyavasAyeM samaya mAtra rahIne valI tathAvidha saMkveza vizeSe naraka prAyogya Na bAMdhe, ane vizuphi vizeSe deva, manuSya prAyogya paNa bAMdhe, tenI apekSAyeM jaghanyathI eka samaya baMdha hoya, ane uskRSTa padeM to tela, vAnamAMhe asaMkhyAto kAla raheto thako tihAM etraNa prakRtinI virodhinI bIjI prakRti na bAMdhe, kemake, teja zrane vAyu mAMhethI eka tiryaMca gatimAheja avatare paNa bIjI traNa gatimAM avatare nahIM, tathA tihAM uccairgotra paNa na bAMdhe, tethI samayAdasaMkhakAlaM ke asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa samaya lageM e traNa prakRtino niraMtara baMdha lAne, e vyavahAra rAzi jIvanI apedAyeM lekhavavo. bIjA zrAzrayI to anaMta kAla paNa saMnave. Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 647 thAuaMtamuhU ke cAra zrAyuno baMdha jaghanya tathA utkRSTathI aMtarmuhUrttano hoya. ahIM pariNAma nedeM paNa eka samayika baMdha na hoya, je jaNI thAyuno to zrAkhA navamadhye ekaja vAra baMdha hoya, ahIM jaghanyathI utkRSTo adhika jANavo. uralithasaMkhaparaTTA ke audArika zarIranAmakarmano niraMtarapaNe baMdha utkRSTo zrAvalinA asaMkhyAtamA nAganA samaya pramANa asaMkhyAtA pujala parAvarta jeTadyu jANavU, ane jaghanya to eka samayano jANavo. je jaNI eka samaya audArika zarIra bAMdhI valI samayAMtareM pariNAma nedeM tahirodhinI vaikriyAdikane bAMdhato hoya, ane utkRSTathI to vyavahArarAziyeM Avelo jIva, jo thAvarakAyapaNe rahe to utkRSTo zrAvalIne asaMkhyAtame nAgeM jeTalA samaya thAya, teTalA pujala parAvartasUdhI thAvarapaNuM nogave, tihAM niraMtarapaNe audArikazarIra nAmakarmano baMdha kare, tene vaikriyAdika virodhi prakRtino baMdha nathI. te jaNI tihAM satata baMdha kahyo. sAyahizpuvakoDaNA ke eka zAtAvedanIyano satata baMdha, jaghanyathI to eka samaya lageM hoya. kema ke, valI samayAMtareM pariNAma nedeM azAtA paNa bAMdhe, te apekSAyeM kahe. tathA utkRSTapaNe niraMtara baMdha to ATha varSe UNI pUrvakoDI jANavI. kemake, kozka pUrvakoDI AyuvAlo jIva, pATha varSa uparAMta sarva viratipaNuM lazne, kSapakazreNI paDivaje, kevala jJAna pAme, tene pramattaguNagaNA uparAMta enI virodhinI azAtA vedanIya Vtano baMdha nathI, tethI tihAM niraMtarapaNe eTalA kAla lageM ekaja zAtAve bAMdhe. te apekSAyeM jANavU. anyathA zAtA azAtAno baMdha to aMtaramuharte parAvartta hoya. // iti samuccayArthaH // 5 // jaladi sayaM paNasIyaM, paraghussAse paNiMdi tasa cnge|| battIsaM suhu vidagai, puma sunnagatiguccacauraMse // 6 // artha-sayaMpaNasIyaM ke0 ema ekaso ne paMJcAzI jalahi ke0 sAgaropama upara cAra pasyopama pUrvakomI pRthaktve adhika, paraghussAsepaNiM ditasacauge ke parAghAtanAma, uzvAsanAma, paMceMjiyajAti tathA prasanAma, bAdaranAma, paryAptanAma ane pratyekanAma. e trasa catuSka. evaM sAta prakRtino utkRSTa niraMtara baMdhakAla jANavo. je jaNI jAticatuSka tathA thAvaracatuSka, e Ava enI virodhinI prakRti , te eTalA kAlaparyaMta na baMdhAya. te vAre e prakRti baMdhAya, te bhAvI rIteM ke, koieka jIva nahI naraka pRthavInA bAvIza sAgaropamAyu jogavI, aMteM samyaktva lahI; manuSyajaveM deza virati lahI, traNa pakhyopama yugalIyAnuM tathA tihAMthI eka paTayopama devAyu jogavI pharI, manuSyapaNe saMyama lazne aveyakeM mithyAtvIpaNe ekatrIza sAgaropama Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rmcM zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 devAyu jogavI aMta samayeM samyaktva lahI, pharI manuSyanaveM cAritra lahI, vijayAdika vimAneM be vakhata tetrIza tetrIza sAgaropamAyu jogavatAM gaza sAgaropama paryaMta samyaktva sparzI, par3I mizrajAveM aMtaramuhUrta rahI valI bIjI velA bAzaka sAgaropama samyaktva kAla, traNa vakhata bAvIza sAgaropamAyuyeM acyuta devamAde upajave karI pUrNa kare. ema ekaso paMJcAzI sAgaropama, cAra pasyopama ane pUrvakoDI pRthaktve adhika eTalo sAta prakRtino satata baMdha jANavo, ahIM kihAMeka to java pratyayeM, kihAMeka samyaktva pratyayeM, e sAta prakRti baMdhAya, paNa enI virodhinI prakRti na baMdhAya. battIsaM ke0 ekaso ne batrIza sAgaropama utkRSTo satata baMdha, bATalI prakRtino kare, tenAM nAma kahe . suhAvihaga ke0 eka zunavihAyogati, puma ke0 puruSaveda, sujagatiga ke saujAgya, sukhara ane zrAdeya, e saunAgyatrikA uccacaraMse keva uccairgotra, samacaturasrasaMsthAna, e sAta prakRtino niraMtara baMdha jANavo. je jaNI enI virodhinI azujavihAyogati, strIveda, napuMsakaveda, daurjAgyatrika, nIcairgotra, e sAta prakRtino mizrAdika guNagaNe baMdha na hoya, tethI mithyAtvarnu aAMtaraM utkRSTuM ekaso batrIza sAgaropamarnu hoya. teTalo kAla, e sAta prakRtino baMdha niraMtarapaNe hoya. tihAM prathama bAza sAgaropama jAjerAMtraNa velA acyuta devalokanA gamaneM karI samyaktva kAla pUrNa kare. valI aMtaramuhUrta mizra guNagaNe rahI, bIjI belA gazaka sAgaropama tetrIza sAgaropamAyuyeM vijayAdika anuttara vimAneM be velA avatarave karI, samyaktva kAla pUrNa kare, ema ekaso batrIza sAgaropama ane manuSyAyu pUrvakoDI pRthaktveM adhika kAla lageM, mithyAtva ane anaMtAnubaMdhIne annAveM enI azuna vihAyogatyAdika virodhinI prakRtinA baMdhane banAveM zunnavihAyogatyAdika sAta prakRtino satata baMdha hoya. // iti samuccayArthaH // 6 // asudakhaga jAi Agi, saMghayaNAdAra nirayujoya gaM // . thira sunna jasa thAvara dasa, napu zbI ujuala masAyaM // 6 // artha-asuhakhagai ke eka azuna vihAyogati ane jAi ke0 azunajAti cAra, eTale ekaiphiya, beMdriya, teMjiya, ane cauriMjiya, e pAMca prakRti, mithyAtvaguNagaNe aMtaramuharttane yAMtare enI sapratipada prakRti baMdhAya, tethI aMtaramuhartano satatabaMdha jANavo, temaja Agi ke0 nyagrodha, sAdi, vAmana, kubja bane huMDa, e pAMca azula AkRti eTale saMsthAna ane saMghayaNa ke0 ruSajanArAca, nArAca, aInArAca, kIlikA ane bevahuM, e pAMca azuja saMghayaNa, AhAra ke AhArakazarIra Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64e zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ane AhArakAMgopAMga, e AhArakaTika, nirayujoyagaM ke0 narakagati, narakAnupUrvI, e narakaThika tathA udyotanAma ane AtapanAma, e udyotahika, e sarva ekavIza prakRtino satatabaMdha, aMtara muhartta lageM mithyAtva anesAsvAdanaguNagaNe hoya. ahIM AhArakakino baMdha mithyAtva tathA sAsvAdana, e be guNagaNe na jANavo, tathA thira ke eka sthira, bIjI sunna ke zuna, trIjI jasa ke0 yazaHkIrti, thAvaradasa ke0 sthAvara dazako, e tera prakRti paNa sapratipadamithyAtve baMdhAya, tethI eno aMtaramuhUrta lageM utkRSTo satatabaMdha jANavo. tathA napuztI ke napuMsakaveda ane strIveda, e be mohanIyanI prakRti paNa aMtaramuhUrta aMtaramuhUrta parAvarte mithyAtveM baMdhAya. evaM trIza prakRti tha tathA ujuala ke hAsya ane rati tathA zoka ane arati, e be yugalanI prakRti paNa baMdhavirodhinI naNI bahA guNagaNA lageM parAvarte aMtara muharta pramANa bAMdhe, jo paNa sAtame ane bAgme guNagaNe niHpratipakSapaNe hAsya ane rati, e eka yugala baMdhAya , to paNa e be guNavaNAno kAla aMtara muharttano hoya. tathA masAyaM kenzAtAvedanIya paNa zAtAvedanIyane paravarte aMtara muhartta pramANa, bahA guNagaNAsudhI baMdhAya. e ekatAlIza prakRtino eka samayathI mAmIne utkRSTo aMtara muharta lageM satatabaMdha hoya. je jaNI e zradhruvabaMdhinI parAvarttamAna prakRti be te bIjI potAnI virodhinI prakRtinA baMdhasAmagrIne sannAveM aMtara muhurta parAvarte baMdhAya. ___ emAM sthira, zuja ane yaza, e traNanI virodhinI asthira, azuna ane ayaza, e traNano baMdha hA guNagaNA sudhI hoya. tihAM lageM parAvarte aMtaramuhUrta paryaMta satatabaMdha jANavo. zrAgale guNagaNe jo paNa e virodhinI prakRtino baMdha nathI, to paNa dazamA guNagaNA lageM kevala yaza kIrtino baMdha be. te paNa aMtara muharta lageM jANavo. tethI sarva guNagaNe ekaja aMtaramuharta paryaMta baMdha hoya. // 1 // samayA daMta muhuttaM, maNu uga jiNa vazra narakhuvaMgesu // tittI saya rA paramo, aMta muhubahuvi Au jiNA // 6 // tisthitibNdhH|| artha- e pUrvokta ekatAlIza prakRtino samayAdaMtamuhattaM ke eka samayathI lazne aMtara muhUrta lageM satatabaMdha hoya. temaja maNuga ke manuSyahika, jiNa ke jinanAma, vara ke vanaSananArAcasaMghayaNa, urabuvaMgesu ke audArikAMgopAMga, e pAMca prakRtino tittIsayarAparamo ke tetrIza sAgaropama utkRSTa satatabaMdha hoya, tathA aM. tamuhUlahUvi ke aMtara muhUrta pramANa jaghanyathI paNa satatabaMdha thAujiNA ke cAra thAyuHkarmanI prakRti ane pAMcamuM jimanAmakarmanuM paNa hoya. // ityakSarArthaH // 3 // 82 Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 e pUrvokta, ekatAlIza prakRtino eka samayazrI mAMgIne aMtaramuhUrtta lageM niraMtara baMdha hoya, je jaNI dhruvabaMdhinI ve te mATeM te paDhI avazya parAvartta thAya. manuSyagati, manuSyAnupUrvI, jinanAmakarma, vajraSananArAcasaMghayaNa ne caudAri - kAMgopAMga, e pAMca prakRtino niraMtarapaNe baMdha hoya, to utkRSTathI tetrIza sAgaropama paryaMta hoya, je jagI ko anuttara surane manuSya prAyogya prakRtino baMdha be, tethI te sadA kAla cothe guNagaNe hoya. te jaNI tehane java prathama samayathI mAMgIne tetrIza sAgaropamanA bellA samaya lageM enI virodhinI narakadvika, tiryaMca dvika, devadvika, vaikriyaka, ne pAMca azubha, saMghayaNAdikano java pratyayeMja baMdha na hoya, tathA jinanAmanI virodhinI prakRti koi nathI. tethI te paNa samyakpratyayeM karI, tetrI sAgaropadma lageM niraMtarapaNe baMdhAya. ahIM paNa eka jinanAma vinA zeSa cAra prakRtino jaghanya baMdha samaya mAtra be. uparAMta pariNAma meMdeM virodhinI prakRti bAMdhe, te apekSAyeM levo. tathA pUrve cAra yuno niraMtara baMdha kahyo be, te mateM cAra Ayuno tathA jinanAmano jaghanyapade paNa aMtara muhUrttamAtra satata baMdha hoya, paNa te utkRSTanI apekSAyeM to jaghanya baMdha muhUrtta vizeSa hInapaNe jANavo. je jaNI aMtaramuhUrttanA asaMkhyAtA neda be. mATe jinanAmano jaghanya satata baMdha zraddhAyeM upazama zreNIthI pakatAM zragmA guNaThANAne upAMtya jAgeM to jinanAma baMdha karato AThamuM, sAtamuM guNavAeM sparzI valI zreNI caDhatAM zrADhamAne aMtyajAMgeM jinanAmano abaMdhaka thAya, tenI vacamAMno aMtara muhUrtta baMdhaka hoya. e rIteM utkRSTa tathA jaghanyathI mUlaprakRti tathA uttaraprakRtino sthitibaMdha ne e sthitibaMdhanA svAmI tathA sAdi anAyAdika cAra neda, cauda jIvane sthitisthAnakanuM pabahutva, yogasthAnakanuM alpabahutva, sthitibaMdhanuM jaghanya ane utkRSTa taruM tathA adhruvabaMdhinI prakRtinA jaghanya utkRSTa satatabaMdha kahyA . // 62 // have anubhAga eTale rasabaMdha kahevAno avasara be, te mATe tenI vyAkhyA kare be. tihAM prathama anujAganuM svarUpa kahe be. tihAM sarva jaghanya karma vargaNAne viSe paNa sarva jIva anaMta guNA paramANu hoya. valI ekekA paramANudhone viSe paNa jaghanya par3heM sarva jIvathI anaMta guNA rasavijAga palicheda hoya, je rasano jAga kevalInI buddhirUpa zastreM karI paNa yAya nahIM, eTale kevalI paNa je rasano vijAga kalpI na zake, te vijAga pIcheda ene jAvANu kahIyeM. tihAM eka dravya paramANu sarva jIva anaMta guNA rasAvijAgeM 'yukta tenA sarakhAja je bIjA paramANu teno samudAya te samAna jAtiya mATeM prathama eka vargaNA kahIyeM. te thakI valI eka rasAvijAgeM adhika paramANuno samudAya tenI bIjI vargaNA jANavI ema ekekA rasAvijAgeM For Private Personal Use Only Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 651 caDhatA caDhatA paramANu tenA samudAya samudAyanI ekekI vargaNA karatA jazye, te ajavya jIvathI anaMta guNI ane sihajIvanA anaMtamA nAga parimANa niraMtara vargaNAno samudAya te prathama sparddhaka hoya. je laNI prathama sparkakanI utkRSTI vargaNAyeM je rasAvijAga De te thakI eka, be, traNa, saMkhyAtA tathA asaMkhyAtA avinAga palIcheda vadhatA paramANu na pAmIyeM. paraMtu sarva jIvaM thakI anaMtaguNe rasAvitnAgeM vadhatA paramANu teno samudAya te bIjA sparkakanI prathama vargaNA jANavI. valI tethI eka rasAvitnAgeM vadhatI bIjI vargaNA. ema valI ekekA rasAvinAgeM vadhatI vadhatI jevAreM annavya jIvathI anaMtaguNI vargaNAno samudAya thAya, tevAre bIjo sparkaka hoya. te bIjA sparkakanI utkRSTa vargaNAthI valI sarva jIva thakI anaMtaguNA rasAvitnAgeM vadhatA paramANuno samudAya te trIjA sparkakanI prathama vargaNA. te thakI valI eka rasAvinAgeM vadhatA paramANunA samudAyanI bIjI vargaNA. ema valI paNa ajavya jIva thakI anaMtaguNI vargaNAno samudAya thAya, tevAreM trIjo sparDaka thAya, evA ajavya jIva thakI anaMtaguNA sparDa ke eka anunAga eTale rasanuM sthAnaka hoya. ahIM saghalA sparDakane aAMtare sarva jIvathI anaMtaguNI zUnya vargaNA uThe. te have sUkSma agnikAyanA jIvathI teno kAyasthiti kAla asaMkhyAta guNo . te thakI paNa asaMkhyAta guNAM anunAga sthAnaka thAya. tihAM eka kaMmaka mAtra anaMta nAga vRSisthAnaka. (1) palI bIjo valI asaMkhyAta nAga vRddhisthAnaka. (2) ema kaMjhaka mAtra sthAnakane aAMtareM, aAMtare, ekeka asaMkhyAta nAga vRkisthAnaka khetAM kaMmaka varga pramANa sthAnakeM saMkhyAta nAga vRjhisthAnaka. (3) kaMmaka ghana pramANa sthAnakeM saMkhyAta guNa vRddhisthAnaka. (4) kaMmaka varga varga pramANa sthAnake asaMkhyAta guNa vRddhisthAnaka. (5) kaMDaka ghana ghana pramANa sthAnake anaMta guNa vRddhisthAnaka. (6) teve kaMmakeM SaTsthAna vRddhipaNe hoya. zrahIyAM mUDhamatine samajAvavA naNI kalpanAyeM sarva jIvathI anaMta guNAne ekaso lekhavIyeM, te ekAdike vadhatI banavya thakI anaMta guNAne pAMca lekhavIyeM. eTale ekaso upara ekAdithI pAMca paryaMta prathama sparkaka, paDI baseM upara ekAdithI pAMca paryaMta bIjo sparDaka, traNase upara ekAdithI pAMca paryaMta trIjo sparkaka, cArase upara ekAdithI pAMca paryaMta cotho spardhaka, enI sthApanA savistara karma payamIthI jANavI. __ ahIMyAM rAgAdikane vaza thako jIva, siDane anaMtame jAge ane ajavya thakI anaMtaguNA eTalA paramANuyeM niSpanna karmaskaMdhanA daliyA jUdA jUdA samaya, samaya grahaNa kare . te dalIyAne viSe paramANu dIva kaSAya vizeSa thakI sarva jIva thakI Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 anaMtaguNA anunAga eTale rasa vinAganA palicheda hoya. tenI saMdepa vyAkhyA karI. have Agala sUtraM kahe . tivo asuda sudANaM, saMkesa visodi vivajaya // maMdaraso giri madiraya, jalaredA sarisa kasAehiM // 63 // artha-asuha ke azula je pApa prakRti teno mAge kamavo rasa, lIMbamAdikano rasa jema sahejano eka gaNI te kaTuka rasa hoya, te agni upare kADhatAM zerano arDazera rahe, te kaTukatara beThANI rasa jANavo, ane zerano trIjo nAga rahe, te trigaNI rasa, kaTukatama jANavo, ane zerano pAzera rahe,te tibo ke tIbarasa cogaNI ati kaTukatama hoya. temaja suhANaM ke zuja je puNya prakRti teno rasa, zelaDInI pereM madhura. jema zelamIno ekagaNI rasa sahejano miSTa, begaNI miSTatara, trigaNI miSTatama, cogaNI atyaMta miSTatama. valI tehIja mIThA rasa mAMhe eka calu pANI ghAlatAM maMda thAya. pazalI jara pANI ghAlatAM maMdatara thAya. karavo, morI mAtra pANI ghAlatAM maMdatama thAya. ghamo pANI nelatAM atyaMta maMdatama thAya. ema kamavAmA paNa kaTukapaNuM maMda, maMdatara, maMdatama tathA atyaMta maMda hoya. ema aneka neda rasane baMdhe tathA udaya hoya. e rasanuM taratamapaNuM kaSAyane tAratamyapaNe hoya, je naNI maMda kaSAyeM pApaprakRti maMdarasapaNe bAMdhI hoya. tene valI kaSAyanI tIvratAyeM, tIvrarasapaNe azuja adhyavasAyeM karI jogave. temaja valI zuna adhyavasAyeM karI jogave to je prakRti tIvarasapaNe bAMdhI hoya, tene paNa maMdarase karI jogave, eTale byAzI pApaprakRtino utkRSTa kaTukarasa cogaNI te saMkesa ke atyaMta saMkleze tIvra kaSAyodayeM karI atyaMta kaTuka cogaNI rasa baMdhAya, zrane zuja beMtAlIza puNyaprakRtino rasa, kaSAyodaya maMdatArUpa visodi ke ativizumAdhyavasAyeM karI cogaNI rasa ati mIge baMdhAya. ane vivaDhAya ke ethI viparItapaNe eTale saMkvezanI maMdatAyeM ane vizuddhinI vRddhi byAzI pApaprakRtino maMdaraso ke maMda, maMdatara, maMdatama ane ati maMdatama rasa baMdhAya, ane vizukAdhyavasAyanI hANIyeM malina pariNAmanI vRddhiye beMtAlIza puNyaprakRtino rasa maMda,maMdatara, maMdatama baMdhAya. tathA temaja zunna prakRtinI naphartanA paNa vizuddhAdhyavasAyeM hoya, ane zrazunaprakRtinI urttanA saMklezAdhyavasAyeM hoya. tema zuja prakRtinI rasApavarttanA zunapariNAmeM hoya, ane azunaprakRtinI rasApavarttanA azunapariNAmeM hoya. Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 653 giri ke parvatanI rAya sarakho anaMtAnubaMdhI krodha, tema anaMtAnubaMdhIyA mAnAdika paNa levA. tenA udayeM ati saMkliSTa malina pariNAmI jIva, pApaprakRtino ati kaTraka cogaNI rasa bAMdhe to paNa baiMtAlIza puNyaprakRtino be gaNI rasa bAMdhe. je laNI zunaprakRtino ekagaNI rasa baMdhAya nahIM, mATeM begaNI kaho. ane udayamAM ekagaNI paNa hoya. te vAreM ati saMklezeM karI begaNI rasa, tene ekaThANI karI udIre vede. tathA mahi ke talAvamadhye pANI sUkANA palI mATInI rAya te sarIkho apratyAkhAnI krodha jANavo. temaja apratyAkhyAnIthA mAnAdika traNa paNa sevA. tenA udayeM saMkvezapariNAmeM zuja tathA azuna prakRtino rasa trigeNI baMdhAya; paNa eTalaM vizeSa je,caDhate pariNAmeM zuna prakRtino rasa baMdhAya,ane pamate pariNAme azuja prakRtino rasa baMdhAya. eka sthAnakamadhye paNa caDhatAM pamatAM rasasthAnaka asaMkhyAtAM asaMkhyAtAM le. tathA raya ke0 raja eTale dhUlamAMhelI rekhA te sarakho pratyAkhyAnI krodha jANavo. temaja pratyAkhyAnIyA mAnAdika traNa paNa levA. tenA udayathI pApaprakRtino begaNI ane puNyaprakRtino cogaNI rasa baMdhAya, temadhye maMda rasa bAMdhe. tathA jalarehAsarisa ke pANInI rekhA sarakho saMjvalana krodha temaja mAnAdika paNa levA. enA udaya puNyaprakRtino tIvra cogaNI rasa baMdhAya, ane pApaprakRtino ekagaNI rasa baMdhAya. e rIteM azuna prakRtinuM anaMtAnubaMdhIye, apratyAkhyAnIe, pratyAkhyAnIe tathA saMjvalane, kasAehiM ke kaSAyeM karI anukrameM cogaNI, trigaNI, begaNI, ekagaNI rasa baMdha thAya. tathA zuna prakRtino saMjvalane, pratyAkhyAnIe, apratyAkhyonIe, anaMtAnubaMdhIe karI cogaNIzrAdika anukrameM rasa baMdhAya, te kahe . // iti smuccyaarthH|| 63 // cana gaNAI asuro, sudannadA vigdha desa AvaraNA // .. puma saMjalaNiga cha ti caja, gaNa rasA sesa ugamAI // 6 // artha-canamANAIzraho ke girirekhA samAna anaMtAnubaMdhIzrA kaSAyeM karIne azuja prakRtino rasa coThagaNI baMdhAya, pRthavIrekhA samAna apratyAkhyAnIyA kaSAyeM karI azuna prakRtino rasa, trivANI baMdhAya, rajarekhA samAna pratyAkhyAnIyA kaSAyeM karI azuna prakRtino rasa begaNI baMdhAya, jalarekhA samAna saMjvalana kaSAyeM karIne azuna prakRtino rasa eka gaNI baMdhAya, ane suhannahA ke zuja prakRtino rasa, ethI anyathA kahevo, eTale jalarekhA ane rajarekhA samAna saMjvalana tathA pratyAkhyAnIyA kaSAyeM karIne zuja prakRtino rasa cogaNI baMdhAya, pRthavIrekhA samAna apratyAkhyA Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 nIzrA kaSAyeM karIne zuja prakRtino rasa trigaNI baMdhAya, girirAya samAna anaMtAnubaMdhIyA kaSAyeM karIne zuja prakRtino rasa begaNI baMdhAya. ane ekagaNI rasa to zuna prakRtino naja baMdhAya. have je prakRtino jeTale prakAreM rasa baMdhAya, te kahe. viggha ke pAMca aMtarAya, desathAvaraNA ke kevala chika varjIne zeSa cAra jhAnA varaNIya tathA traNa darzanAvaraNIya, evaM sAta, puma ke puruSaveda, saMjalaNa ke0 cAra saMjva-- lanA kaSAya, evaM sattara prakRtino rasa ga ke0 ekagaNI, mu ke begaNI, ti ke trigaNI, caggaNarasA ke cAra gaNI rasa paNa baMdhAya. eTale e sattara prakRtino rasa, cAra prakAre baMdhAya. temadhyeM eno ekagaNI rasa to navamA guNApAnA saMkhyAtA jAga gayA paDI baMdhAya, ane tethI nIcenA guNagANe begaNIzrA, trigaNIzrA, ane cogaNIzrA rasa baMdhAya. ane e sattara prakRtithI sesaphugamAI ke zeSa rahI je ekaso traNa prakRti, teno beThANIyAdika rasa baMdhAya paNa ekANI rasa na baMdhAya. je jaNI temadhye azuja pApa prakRti pAMza , te to navame guNagaNe baMdhAtIja nathI, tethI teno ekANI rasa na hoya. emAMthI jo paNa kevalajJAnAvaraNIya tathA kevaladarzanAvaraNIya, e be prakRtino navame zrane dazame guNagaNe baMdha , tathApi te be prakRti, sarvaghAtinI be; teno rasa, ekANI na hoya. ane beMtAlIza puNya prakRtino rasa to ekagaNI naja baMdhAya, je jaNI asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa saMklezanAM sthAnaka De te thakI kAMieka jAjerAM vizakinAM sthAnaka be. e be yadyapi tulya tathApi temAMhe vizuki sthAnaka kAMka adhika je je mATeM upazamazreNI vizuki sthAnakeM caDe je ane paLato paNa teTaleja saMkveza sthAnakeM pADo utare De eTale tulya . camavAnAM jeTalAM vizuki sthAnaka teTalAMja utaratAM saMklezasthAnaka hoya, jema prAsAda upara caDavAnAM jeTalAM pagazrIyAM teTalAMja utaravAnAM paNa pagathIyAM hoya, paNa kapakazreNInA je vizuchinA zradhyavasAya sthAnakeM caDe be, te pADage utarato nathI. tethI saMkzasthAnaka teTalAM bAM hoya, ane vizujhisthAnaka adhika be, tihAM ativizuchisthAnakeM zukna prakRtino cogaNI rasa baMdhAya ane atyaMta saMklezasthAnakeM zuja prakRtino baMdha na hoya ane narakaprAyogya bAMdhatAM atyaMta saMkveze vaikriya, taijasa ane kArmaNAdika je zuja prakRti baMdhAya De te paNa tathA vanAveM beThANIyA raseM baMdhAya, paNa ekagaNIdhA raseM na baMdhAya, tathA prarva saMjvalana kaSAyodayeM karI pApaprakRtino ekagaNI rasa baMdhAya. ema kaDaM te paNa sthUlanaye kayu. je jaNI saMjvalana udaye pApa prakRtino begaNI paNa rasabaMdha hoya. e rIteM sthAnaka, pratyaya, prarUpaNA kahI. // 6 // Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 655 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 // have zunAzuja rasa, svarUra kahe . // nibu zcuraso sahajo, uti cana nAga kaDhi zaka jAgaM to // ga gaNAI asudo, asudANa sudo sudANaM tu // 65 // artha-nibujhchurasosahajo ke lIbamAno rasa- sahejeM kamavo hoya, ane zca eTale zelamIno rasa, sahejeM khannAveM mITho hoya, tema pApaprakRtino rasa sahejeM kamavo zrati udvegahetu hoya, te ekagaNI kahIyeM; ane beMtAlIza puNyaprakRtino rasa sahejeM zSTa zrAnaMda hetu hoya, te ekagaNI kahIye. tihAM dRSTAMta kahe je. 'ticaujAgakadizvanAgaMto ke be nAgano rasa kADhI ukAlIne eka nAgano rAkhIye tene be gaNI kahIye, traNa nAgano kADhI ukAlIne eka nAgano rAkhIyeM, tene trigapI kahIyeM, ane cAra nAgano kADhI ukAlIne eka nAgano rAkhIyeM, tene cogaNI kahIye. eTakhe lIMbamAnA sahejanA eka zera rasane agni upara kaDhatAM ardhazera rahe te ghaNo kamavo hoya. tema byAzI pApaprakRtino be gaNI rasa kaTukatara aniSTatara hoya, zelamIno rasa kADhatAM ekagaNI arkazera mAtra rahe te miSTatara, iSTatara, hoya. te be gaNI rasa jANavo, tathA je kADhatAM zeranotrIjo nAga mAtra rahe te trigaNI rasa hoya, te byAzI pApaprakRtino rasa kaTukatama, aniSTatama hoya. beMtAlIza puNyaprakRtino rasa miSTatama, iSTatama, citta prasannatAno hetu hoya. te trigaNI rasa jANavo; tathA je rasa kADhatAM thakAM zerano pAzera mAtra rahe te cogaNI rasa hoya, te puNyaprakRtino to zunna atyaMta miSTatama, atyaMta iSTatama, AnaMdahetu hoya. zrane pApaprakRtino atyaMta kaTukatama, atyaMta aniSTatama, mahAudvega hetu cogaNIzrA rasano udaya hoya. e mUDhamatine samajAvavA hetuyeM dRSTAMta kahyA. anyathA karmadalane viSe to anaMta rasanneda hoya . gahANAIzasuho ke e rIteM azunna prakRtino rasa, ekagaNIzrAdika te asuhANa ke azunnapaNe vadhato levo ane suhosuhANaMtu ke zuja prakRtino rasa, zuja mIThage vadhato jAya mATeM zujapaNe vadhato levo. ahIMoM tu zabdeM vizeSaNa kahe . ' puruSavedAdika sattara prakRtinA ekagaNIzrA rasa sparkaka asaMkhyAtA . temadhye jaghanya rasa sparDaka paNa asaMkhyAtA De. teha sahaja jaghanya rasa spardhaka te lIMbamAnA rasa samAna jANavA. te thakI bIjo rasa sparkaka anaMtaguNa rasAvijAgeM adhika jANavo. ema anaMtaguNa rasAvinnAgeM vadhatAM vadhatA asaMkhyAtA rasa sparkaka ekaThANImA rasanA hoya. te thakI anaMtaguNa vIryavAlA begaNI rasanA asaMkhyAtA rasa sparDaka hoya, Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 te thakI anaMtaguNa vIryavAlA trigaNArA rasanA asaMkhyAtA rasa spaka hoya, te thakI anaMta guNa vIryavAlA cogapIthA rasanA asaMkhyAtA rasa sparDaka hoya. kevalajJAnAvaraNIya pramukha sarva ghAtinI vIza prakRtinA rasa sparDaka, ekagaNIyA na hoya, ane dezaghAtinI prakRtinA cogaNIA tathA trigaNIA rasavAlA te sarvaghAtimA rasasparDaka jANavA. ane begaNIzrA rasavAlA paNa keTalAeka utkRSTa rasavAlA te sarvaghAtithA jANavA. tathA maMda rasavAlA te dezaghAtizrA rasa sparkaka jANavA. tathA ekagaNIA rasavAlA je sparkaka hoya, te dezaghotija jANavA. te sparDaka svarUpeM kaDAnI pereM sthUla bijavaMta hoya, ane kozaeka kaMbalanA vivaranI pereM madhya bijavaMta hoya, ane koieka, sUkSma vastranI pere bijavaMta lUkhA malIna hoya, ane je sarvaghAtiyA rasa sparkaka hoya, te trAMbAnA patrAnI pereM nizvijavaMta ghRtanI pereM cIkaNA hoya. te zrabarakhanI pereM nirmala evAje jhAnAdika AtmAnAguNa zrAvaravA yogya be, te sarva Avare. ane beMtAlIza puNyaprakRtino rasa jaghanyapaNe eka gaNI na hoya, mATeM be gaNI sahejeM zelaDInA rasa sarakho jaghanya rasa sparDaka hoya, tethI anaMtaguNa vRddhigata raseM bIjo sparSaka ema anaMte anaMtaguNa vRddhiye begaNIe rasa sparDa asaMkhyAta sthAnaka pUNe thAya. te thakI valI yAnaMtaguNavIya vadhatAM vadhatA asaMkhyAtA rasa sparDaka trigaNIthAnA jANavA, te thakI anaMtaguNa vIrya vRddhigata cogaNIzrA rasa sparkaka, te paNa asaMkhyAtA jANavA. e sau aghAtizrA jANavA. ema ghAti tathA aghAti e eka sthAnakAdika rasanI apedAyeM hoya. ||iti // 65 // ||athotkRssttrsbNdhvaa mina Aha // have utkRSTa rasabaMdhanA svAmI dekhADe . // tiva miga thAvarAyava, sura milA vigala suhuma niraya tigaM // tiri maNu Aja tirinarA, tiriga va sura nirayA // 66 // artha-migathAvarAyava ke0 ekejiyajAti, sthAvaranAma ane zrAtapanAma, e traNa prakRtino tivva ke tIna eTale cogaNI utkRSTa rasabaMdha suramichA ke IzAna devaloka paryaMtanA mithyAtvI devatAne hoya, te madhye zrAtapanAmakarma, puNyaprakRti . zrane teno baMdha mithyAtveja be. tathA tenuM saMkvezapaNuM ane vizurUpaNuM e behu mithyAveja je. je jaNI Atapano tIvrarasabaMdha, mithyAtvI devatAne tatprAyogya vizuchiyeM levo. bIjI prakRtinA baMdhaka ati saMkliSTa levA, je jaNI evA saMkze varttatA jo manuSya tathA tiryaMca hoya to naraka prAyogya bAMdhe, tethI te na lIdhA, tathA nArakI ane sanatkumArAdika devalokanA devatA to nava pratyayeMja ekeMjiya prAyogya e prakRti nathI bAMdhatA, tethI te paNa enA adhikArI nazrI. ane saudharma, IzAnAM samyakadRSTi Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 657 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 devatA to manuSya prAyogya bAMdhe be. tethI te paNa enA baMdhAdhikArI nahIM; ane navanapati, vyaMtara, jyotiSI, saudharma ane IzAna devalokanA mithyAtvI devatA AtapanI laghusthiti bAMdhatAM ekeMjiyajAti tathA sthAvaranAma karmanI utkRSTa sthiti bAMdhatAM tIbarase bAMdhe. gala ke0 vikalatrika, suhama ke sUkSma, aparyApta zrane sAdhAraNa, e sUkSma trika; nirayatigaM ke narakatrika ane tirimaNuzrAu ke0 tiryaMcAyu, ane manuSyAyu; e agIzrAra prakRtinA utkRSTa rasa baMdhanA adhikArI sannizrA paMceMjiya paryAptA mithyAdRSTi saMkhyAtA varSAyuvAlA tatprAyogya saMkze vartatA evA tirinarA ke0 manuSya ane tithaMca hoya.je naNI e mAMdelI pahelI nava prakRtino baMdha, devatA nArakIne to nava pratyeMja nathI, ane manuSya tiryaMcAyuno jo paNa devatA nArakIne baMdha be, to paNa enI utkRSTI sthiti, traNa pasyopama pramANa vAMdhatAM utkRSTa rasa baMdhAya. tevo baMdha to deva tathA nArakIne yugalIzrAnA zrAyuno baMdha nathI tethI na baMdhAya, ane sAkhAdana guNagaNe paNa gholanA pariNAma evaDI sthiti na baMdhAya, tethI te sAsvAdana vinA mithyAtvIja utkRSTa rasanA baMdhAdhikArI lIdhA. tathA yugalIzrA paNa utkRSTa traNa paDhyopama manuSyAyu na bAMdhe, mAtra te paNa na lIdhA. zrane mizrAdika guNagaNe manuSya tathA tiryaMca saMkhyAtA varSAyuvAlAne paNa e be Ayuno baMdha nathI, te mATeM mithyAtvIja lIdhA. tathA ati saMkliSTa zrAyuHkarma na bAMdhe, tethI tatprAyogya saMklezeM varttatAja grahaNa kasyA, eTale cauda prakRtinA utkRSTa rasa, baMdhAdhikArI kahyA. ahIM narakachikano utkRSTa ratta sarva saMkliSTa manuSya tiryaMca mithyAtvI vAMdhe, te ati saMkviSTapaNuM utkRSTa be samaya lageM rahe, ane zeSa prakRtinA baMdhaka tatprAyogya saMkliSTa pariNAmI sevA, je jaNI ati saMkliSTa jIva, naraka prAyogya bAMdhe , tathA narakAyu paNa ati saMkvezeM baMdhAya be. tiriga ke0 tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, e tiryaMcachika ane bevaDa ke0 DevahuM saMghayaNa, e traNa prakRtino utkRSTa rasabaMdha to ati saMkliSTeM mithyAtvI sura ke devatAne hoya, je jaNI evA saMkliSTa pariNAmeM varttatA manuSya, tiryaMca to naraka prAyogya bAMdhe, ane devatAne nava pratyayeM naraka prAyogyano baMdha nathI, tethI te ThekANe e tiryaMca gati prAyogya bAMdhe, tethI mithyAtvI devatA tathA mithyAtvI nirayA ke0 nArakI enA baMdhAdhikArI lIdhA. temadhye paNa bevahA saMghayaNanA utkRSTa rasabaMdhanA khAmI sanatkumArAdikathI mAmIne sahasrArAMta devatA hoya, je naNI juvanapati, vyaMtara, jyotiSI ane saudharma, IzAna devalokanA devatA, mithyAtveM eve saMktize varttatA Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ekeMjiya prAyogya nAmakarmanI prakRti bAMdhe, paraMtu te bevahA saMghayaNanA anutkRSTa rasabaMdhaka hoya, tethI te na lIdhA. tathA samyakdRSTi devane e traNa prakRtino baMdha nathI, te jaNI te paNa na lIdhA // iti samuccayArthaH // 66 // vinavi surA dAraga uga, sukha ga vanna cana teya jiNa sAyaM // sama cana paraghA tasa dasa, paNiMdi sAsucca khava gAna // 6 // artha-vijavi ke vaikriyazarIra, vaikriyaaMgopAMga, e vaikriyadhika tathA surAhAragaDuga ke0 devagati, devAnupUrvI, e surachika ane thAhArakachika tathA sukhaga ke zunakhagati, vannacaja ke0 zuja varNa catuSka, teya ke taijasa, kArmaNa, agurulaghu ane nirmANa, e taijasacatuSka, jiNa ke0 jinanAmakarma, sAyaM ke zAtAvedanIya, samacala ke0 samacaturasrasaMsthAna, paraghA ke parAghAta, tasadasa ke trasadazaka, paNiM di ke paMceMjiyajAti, sAsucca ke0 zvAsozvAsa, ucairgotra, e batrIza puNyaprakRtino utkRSTa rasabaMdhaka khavagAna ke rUpaka eTale kSapaka zreNIyeM caDhato manuSya tene rUpaka kahIyeM. jema rAjyayoga kuMvarane rAjA kahIye, tema cAritra mohanIya kSapaNI kapakazreNI jeNe zrAraMjI, tene jhapaka kahIyeM, te madhye paNa zAtAvedanIya, uccairgotra ane prasadazaka mAMhelI yazaHkIrti, etraNa prakRtino utkRSTa rasa baMdhaka sUkSma saMparAyane carama jAga varti kSapaka hoya. je jaNI e traNa prakRtinA baMdhakamAMhe ehija ati vizuki, ane puNyaprakRtino utkRSTa rasabaMdha ativizuddhiya hoya. jevAreM ApaNA rasabadhasthAnaka anaMtaguNa vizuddhiyeM hoya, tevAreM e prakRti baMdhAya te naNI kahI. tathA e traNa prakRti vinA zeSa rahI je jaMgaNatrIza puNyaprakRti, tenA utkRSTa rasabaMdha apUrvakaraNanA sAta nAgamadhye bare nAgeM trIza prakRtino baMdha vicheda thAya . te madhye eka upaghAta vinA zeSa jaMgaNatrIza prakRtine carama baMdhe dapakane ati vizuddhi jaNI cogaNi rasa baMdhAya. e jaMgaNatrIza prakRtinA baMdhaka mAMhe ehaja ati vizuddha De tethI dapaka manuSya, enA utkRSTa rasa baMdhanA khAmI jANavA. je jaNI devatA, nArakI tathA tiryaMcane zrApamuM guNagaNuM na hoya, tethI te enA adhikArI na kahyA. ane jo paNa upazama zreNIyeM apUrvakaraNa tathA sUdamasaMparAya, e be guNagaNAM hoya, ane tihAM e prakRtino baMdha viveda paNa saMnave tathApi kSapaka zreNInA adhyavasAya sthAnaka thako kaSAyanI sattA sahita upazama zreNInA adhyavasAya sthAnaka vizuddhinI apekSAyeM anaMtaguNAM hIna hoya, ane zuna prakRtino sarvotkRSTa rasabaMdha to zrati vizuddhiyeM baMdhAya je. tethI dapaka zreNInA manuSyaja enA Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 65e utkRSTa rasanA baMdhAdhikArI kahyA. evaM (e) prakRtinA utkRSTa rasa baMdha khAmI kahyA. iti samuccayArthaH // 6 // tamatamagA ujoyaM, sammasurA maNuya urala uga varaM // apamatto amarAja, cana gaza miDAna sesANaM // 6 // artha-tamatamagA ke tamatamA eve gotre zrane mAghavatI nAmeM sAtamI naraka pRthavI. tenA nArakI tathA vidha akAma nirAyeM karI, karma khapAvatAM thakAM vizuddha pariNAmeM karI samyaktva pAmavAne arthe yathApravRttikaraNa kare, tihAM apUrvakaraNe karI anaMta. guNa vizuddhiyeM bahula karma khapAvatAM graMthinnede ane anivRttikaraNe karI mithyAtvanI sthitinA be nAga kare, te aMtara karaNathI prathama sthiti, ne carama samayeM je thakI thAgale samaya samyaktva leze te mithyAtva sthitine carama samayeM ujoyaM ke udyo. tanAma karmano utkRSTa rasabaMdha kare, tathA bIjA devatA nArakI to evI vizuddhiyeM varttatA manuSya prAyogya bAMdhe, tathA tiryaca to manuSya bhane devatA prAyogya bAMdhe, zrane sAtamI narakanA nArakIne to nava pratyayeM deva tathA manuSya prAyogyano baMdha nathI, te sthAnake e udyotanAmanI puNyaprakRti tiryaMca gati sahacArI bAMdhe. enA baMdhakamAMDe ehaja atyaMta vizuddhi be. sammasurA ke samyaktvadRSTi devatA to maNuyauralayuga ke manuSyahika tathA audArikaTika ane varaM ke vajraSajanArAca saMghayaNa, e pAMca puNyaprakRti manuSyagati prAyogya ati vizuddha samyakdRSTi devatA, utkRSTa raseM bAMdhe, tethI te enA khAmI jANavA. je jaNI tiryaMca tathA manuSya evI vizuddhiyeM varttato deva prAyogyaja bAMdhe, zrane devatA evI vizuddhiyeM manuSya prAyogyaja bAMdhe. tethI devatAja enA baMdhAdhikArI lIdhA; ane mithyAtvIne paNa evI vizuddhi na hoya, tethI samyadRSTi devatAne naMdI. zvareM caityavaMdana, jinakalyANaka mahotsavAdika, jinavyAkhyAna zravaNAdika aneka samyaktva ujjvalatAnAM kAraNa hoya, ane nArakI samyadRSTine paNa evA kAraNane anAveM e pAMca prakRtino utkRSTa rasabaMdha na hoya, tethI te enA utkRSTa rasabaMdhAdhikArI na kahyA. paraMtu devatAja kahyA. apamatto ke apramatta guNasthAnakeM varttato sAdhu pramatta guNagaNAthI zramarAu ke. devAyu baMdha karato apramatteM caDhe, te ati vizuddhiyeM devAyunI utkRSTasthiti tetrIza sAgaropamanI bAMdhato utkRSTa rasapaNe bAMdhe; devAyunI utkRSTI sthiti ane utkRSTa rasa, e behu ati vizuddhapaNe baMdhAya. devAyunA baMdhakamAMhe ehija ati vizuddha baMdhasthAnaka Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 be. ema betAlIza puNyaprakRti ane cauda pApaprakRti malI bapanna prakRtinA utkRSTa rasabaMdha svAmI kahyA. cajagamichAusesANaM ke te thakI zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, kaSAya zola, mithyAtvamohanIya, nokaSAya nava, prathama saMghayaNa vinA zeSa pAMca saMghayaNa, prathama saMsthAna vinA zeSa pAMca saMsthAna, azunavarNa catuSka, asthira SaTka, upaghAta, kukhagati, nIcairgotra, pAMca aMtarAya, evaM aDazaTha prakRtinA utkRSTa rasabaMdha khAmI cAra gatinA paMceMjiya paryAptA mithyAdRSTi jIva jANavA, te mAhe paNa vacalA saMghayaNa cAra ane vacalA saMsthAna cAra, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, e bAra prakRti vinA zeSa bapanna prakRtinA utkRSTa baMdhAdhyavasAya sthAnakamAhe je atyaMta malina saMkliSTa adhyavasAyasthAnaka hoya, tihAM utkRSTa rasabaMdha kare, ane hAsya tathA ratino utkRSTa rasa madhyama saMkzeM baMdhAya, je jaNI utkRSTa saMktazeM to vedamadhye napuMsakaveda zrane hAsyAdikamadhye zoka tathA arati bAMdhe De, saMsthAna madhye huMgasaMsthAna ane saMghayaNamadhye devahuM saMghayaNa, e utkRSTa rase baMdhAya, tethI e bAra prakRtino rasabaMdha madhyama saMkze hoya, tezrI e bAra prakRtinA utkRSTa rasabaMdhAdhikArI madhyama saMkvezI caturgatika jIva jANavA. ema amazaTha prakRtinA utkRSTa rasa baMdhAdhikArI kahyA, ane bappanna prakRtinA pUrve kahyA. evaM sarva malI ekaso ne covIza prakRti tha. tenA utkRSTa rasabaMdhAdhikarI kahyA. te madhye beMtAlIza puNyaprakRti ane byAzI pApaprakRti jANavI timaa|| have e ekaso ne covIza prakRtinA jaghanya rasabaMdhAdhikArI kaheje. je jaNI utkRSTa rasa tathA jaghanya rasa kadevAthakI vacalAM sarva madhyama rasasthAnaka sukheM jAeyAM jAya, te jaNI jaghanya rasabaMdhanA svAmI kahe . thINa tigaM paNa miLaM, maMda rasaM saMjammudo miDo // biya tiya kasAya aviraya, desa pamatto para soe // 6 // artha-thINa tigaM ke thINaddhItrika, aNa ke anaMtAnubaMdhIzrA krodhAdika cAra, miLaM ke mithyAtvamohanIya, e zrApa prakRtino maMdarasaM ke0 maMda eTale atyaMta jaghanya rasanA baMdhAdhikArI saMjammuho ke je manuSya cAritrane sanmukha thaelo eTale je manuSya zrAgale samayeM saMyamasahita samyaktva pAmaze evo anivRtti karaNanA carama samayavarti mijho ke0 mithyAtvI manuSya jANavo. je jaNI e zrApa prakRtinA baMdhakamAMhe evI vizuki bIjA sthAnakeM na pAmiyeM, jo paNa mithyAtvIthI sAsvAdanInA adhyavasAya ujjvala be. tathApi sAsvAdana guNagaNuM to pamatAM hoya . te apekSAyeM saMkliSTa kahIyeM, teNe thINakItrika ane anaMtAnubaMdhIyA cArano baMdha, sAkhAdane Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha.5 madhyama raseM baMdhAya, paNa maMda raseM tihAM na baMdhAya. e zrAva pApaprakRti . te jaNI eno jaghanya rasa vizuddhiyeM baMdhAya, te vizuddhAdhyavasAya to graMthinneda karatAM hoya, te mAMhe paNa valI cAritra sahita samyaktva paDivajanAranI vizujhi adhika hoya , tethI teneja lIdhA; ane samyaktva lahyA palI to e thA prakRtino baMdha na hoya, te mATeM samyaktva prAptithI pUrvalo samaya kahyo; tathA cAritrasahita samyaktva aMgIkAra karavAnA adhikArI manuSyaja hoya, tethI manuSyaja lIdhA paNa devAdika na lIdhA. biya ke bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyamohanIyanI cokamInA jaghanya rasabaMdhAdhikArI je zrAgale samayeM saMyama paDivajaze, evA aviraya ke0 avirati guNasthAnakane carama samayavarti manuSya jANavA. enA baMdhakamAMhe e thakI adhika vizudhisthAnaka bIju koi nathI. ahIMyAM kozaeka dezavirati saMyamane sanmukha thayelo jIva paNa kahe . tathApi dezavirati saMyamane sanmukhanI vizuphi thakI sarvavirati saMyamane sanmukhanI vizuki adhikI hoya, ema bahuzruteM vicAravaM, tatva kevalIgamya. eno maMda rasa, ati vizuchiyeM baMdhAya . __ tathA tiyakasAya ke trIjA kaSAyanI cokaDI eTale pratyAkhyAnAvaraNa cAra kapAyamohanIyano maMda rasabaMdha, saMyamane sanmukha thayelo je zrAgaDe samaya cAritra avazya pAmaze, evo dese ke dezavirati manuSya jANavo, je jaNI enA baMdhaka mAMhe ehija atyaMta vizuki be; ahIM saMyama sanmukha kahyo mAtrai tiryaMca na hoya, tathA pramattAdika guNagaNe pratyAkhyAnIthAno baMdha nathI, te jaNI dezavirati kahyo tathA apratyAkhyAnIyAno baMdha avira tine hoya, te naNI te na lIdhA; saMyamasanmukha avirati samyakdRSTithI paNa saMyamasanmukha dezavirati samyakdRSTinI anaMtaguNa vizuddhi hoya, te mATeM apratyAkhyAnIbAnA maMda rasathI pratyAkhyAnIthAno maMda rasa hIna hoya. pamatto ke pramatta guNasthAnaka varti sAdhu je Agale samaya apramatta thAze evo sAdhu, pramatta guNagaNAnA carama samaya eka ghara ke baratimohanIya, bIjI soe ke zokamohanIya, e be prakRtino jaghanya rasa baMdhAdhikArI hoya,je jaNI e be prakRtinA baMdhaka mAMhe e hija ati vizuddhi hoya. evI bIje sthAnakeM vizuki na hoya, apramattAdikane viSe e be pratino baMdha nathI, mATeM pramattaja kahyo. evaM aDhAra prakRti tha. // iti samuccayArthaH // 6 // apamAi dAraga ugaM, unidda asuvanna dAsara kubA // nayamuvaghAya mapuvo, aniyahI purisa saMjalaNe // 30 // Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 artha-apamA ke0 apramAdi sAdhu apramatta guNagaNA thakI pramatteM Avato hoya, eTale Agale samayeM pramatta avazya thaze evo apramatta sAdhu, saMkliSTa thako hAragapugaM ke thAhAraka zarIra ane thAhArakAMgopAMga, e be nAmakarmanI prakRtino jaghanyarasabaMdha kare. je jaNI e be puNyaprakRti ne, mATe eno maMdarasa saMkze baMdhAya. thAhArakanA baMdhakAMhe evo saMkveza bIje koi sthAnakeM nazrI, te mATeM. tathA mithyAtvAdika pramattAMta guNagaNe to e AhArakar3ikano baMdhaja nathI, ane sAtame tathA thAThame guNagaNe eno baMdha te guNagaNAM to ethI vizuddha je. kema ke pramattathI apramatte caDhato paNa vizuka be. evaM vIza prakRti tha. sunidda ke eka niDA, bIjI pracalA, e nijAhika; asuvanna ke zrazulavarNa, azujagaMdha, azujarasa ane azujasparza; haasrshkuch| ke hAsya, rati ane jugupsA tathA jayamuvaghAya ke jayamohanIya zrane upaghAta, e agIbAra prakRti tha. temAM nava prakRtino maMdarasa to mapuvo ke apUrvakaraNanAmA AThamuM guNagaNuM tenA sAta nAga , te mAMdelA bahA nAgane prAMteM carama samayeM jaghanyarasa bAMdhe, zrane nighA tathA pracalA, e be nisAno jaghanyarasa apUrvakaraNanA prathama nAgeM ApaNA baMdhanA prabaMdhavyavachedathI prathama samayeMja jaghanyarasa bAMdhe. e agIbAra pApaprakRti . te jaNI zrati vizuLe maMdarase baMdhAya. enA baMdhakamAM ehija ati vizuddhi , kema ke ethI ativizuki zrAgale guNagaNe ne kharI, paNa tihAM to e zragIthAra prakRtino baMdhaja nathI, tathA ahIM pAThamAM kahyo nathI; tathApi e apUrvakaraNa kapakazreNIno levo, kema ke upazama zreNInA apUrvakaraNa thakI dapaka zreNInuM apUrvakaraNa anaMtaguNuM vizuka be. ahIM kozaeka kahe De ke, ema kahezo to enA ajaghanya baMdhane sAdisAMtapaNuM na saMjave ? kema ke rUpaka zreNIthI paDavU nathI ane te to jaghanya baMdhathI pamato jevAreM ajaghanya rasa bA~dhe, tevAreM ajaghanyanI sAdi hoya, ane kSapaka zreNI to jaghanyarasa bAMdhIne valato abaMdhaka thAya te jaNI e vAta vicAravA yogya be. evaM ekatrIza prakRti tha. aniyaTTIpurisasaMjalaNe ke anivRttikaraNa eve nAme navamuM guNagaNuM . jIva cAritramohanIya khapAvavAne paNa traNa karaNa kare. tihAM apramatta guNagaNuM yathA pravRttikaraNa ane AThamuM guNagaNuM apUrvakaraNa tathA navamuM guNagaNuM anivRttikaraNa, te navamA guNagaNAnA pAMca nAga karIyeM, tihAM ekekA nAgeM anukrameM puruSaveda, saMjvalana krodha, saMjvalana mAna, saMjvalanI mAyA ane saMjvalano lona,e pAMca mohanIyanI prakRtino baMdha vyavacheda kare,tihAM potapotAnA baMdhane behale baMdhe, maMdarasa baMdha hoya. e pAMca pApa Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 663 prakRtino vizuddhiyeM maMdarasa baMdhAya be. e pAMcanA baMdhaka mAMhe ehija prati vizuddhatA be evaM batrIza prakRti thai // iti samuccayArthaH // 70 // vigdhAvaraNe sumo, maNutiricyA suhuma vigala tigAna // aalaah mamarA, nirayA nakoya urala DugaM // 71 // artha - vigdhAvara ke0 dAnAMtarAyAdika pAMca aMtarAyanI prakRti, tathA AvaraNa eTale pAMca jJAnAvaraNIya ne cAra darzanAvaraNIya, e cauda prakRtino jaghanya rasabaMdha svAmI, sudumo ke0 sUkSmasaMparAya guNasthAnakavartti rUpaka zreNIvAlo potAnA baMdhane carama baMdhe hoya, e cauda prakRtinA jaghanya rasabaMdhamAMde ethI adhika vizuddhi, bIje koi sthAnakeM nathI. e pApaprakRti be, mATeM vizuddhiyeM maMdarasa bAMdhe. suduma ke0 sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa, e sUkSmatrika tathA vigalatiga ke0 vikalajAtitrika, khAu ke cAra gatinAM zrAyu, evaM daza prakRti tathA vevika ke0 vaikriyazarIra, vaikriyAMgopAMga, devagati, devAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI, e vaikriya Traka kahIyeM. e zola prakRtinA maMdarasabaMdhasvAmI maNutIriyA ke0 manuSya ne tiryaMca hoya. e zola prakRtimAM devatrika, vaikriyadvika, manuSyAyu chAne tiryagAyu, e sAta puNyaprakRti be, te jaNI eno maMdarasa potAnA baMdhAdhyavasAya sthAnakamAMhe je mInAdhyavasAya sthAnaka be, teNe karI potAnA baMdhakamAMhe je prati saMkliSTa hoya te bAMdhe, narakatrika, sUkSmatrika tathA vikalajAtitrika, e nava pApaprakRti be, te jI enA maMdarasa baMdha svAmI potAnA baMdhAdhyavasAya sthAnaka madhyeM jene ghaM vizuddhipaeM hoya te eno jaghanyarasa baMdha svAmI hoya, e zole prakRtinA maMdarasa dhAdhikArI manuSya ne tiryaMca tatprAyogya vizuddhi tathA saMzeM varttatA hoya, je jaNI e zola prakRti madhyeM manuSyAyu ne tiryagAyu, e be khAyu vinA zeSa cauda prakRtino baMdha to java pratyayeMja devatA tathA nArakIne na hoya, tethI te, enA baMdhAdhikArI nathI, tathA manuSyAyu ne tiryagAyuno paNa jaghanya sthitibaMdha karatAM maMdabaMdhA te jaghanya sthiti to kulakanavarUpa be teno baMdha devatA nArakIne na hoya, tethI tene maMdarasa na baMdhAya. joya ke udyotanAmakarma ane uralaDugaM ke0 zradArika zarIra chAne zradArika aMgopAMga, etraNa prakRtinA jaghanyarasa baMdhAdhikArI mamarA ke0 mithyAtvI devatA tathA nirayA ke0 nArakI hoya. je jaNI enA baMdhAdhyavasAyasthAnaka madhyeM saMkveza sthAnake varttatA tiryaggati prAyogya bAMdhatA thakA evA jIva hoya, temAMhe paNa zradA Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 rika aMgopAMganA maMdarasa baMdhaka trIjA devalokathI mAMDIne sahasrArAMta lageMnA devatA to eve saMkze varttatA ekeMjiyaprAyogya bAMdhe, te madhye audArika aMgopAMgano to jaghanyarasabaMdha nathI, te jaNI te enA adhikArI nahIM jANavA. tathA paryAtA paMceMjiya, manuSya, tiryaMca paNa eve saMkze varttatA naraka prAyogya nAmakarma bAMdhe, te madhye e traNa prakRtino baMdha nathI, tethI te paNa enA adhikArI na kahyA, ane mithyAtvI deva adhikArI kahyA. evaM (e) prakRti tha. // 7 // .. tiri juga niyaM tamatamA, jiNa maviraya niraya viNigathA varayaM // - Asuhu mAyava sammo, vasAyathira suda jasA siyarA // 7 // artha-tiri'ga ke tiryaMcagati ane tiryaMcAnupUrvI, e tiryaMcachikA niyaM ke nIcairgotra, e traNa prakRtinA jaghanyarasabaMdha svAmI, tamatamA ke sAtamI naraka pRthavInA nArakI samyaktvAnimukha evA mithyAtvane carama samayeM vartatA hoya, je jaNI evI vizuddhiyeM varttatA bIjA devatA tathA nArakI hoya to te manuSya prAyogya bAMdhe. ane sAtamI narakanA nArakIne to mithyAtva thakAM navapratyayeMja manuSya prAyogyano tathA ucairgotrano baMdha nathI, to te sthAnakeM e traNa prakRtino baMdha kare, e traNe pApaprakRti meM, te jaNI vizuddhiyeM maMdarasa baMdhAya. enA baMdhakamAMhe e hija ati vizuddhi , te jaNI e enA adhikArI kahyA. jiNamaviraya ke0 jinanAmakarmanA jaghanya rasabaMdhanA svAmI avirati samyakadRSTi manuSya, jeNe narakAyu bAMdhyA palI dAyopazamika samyaktva pAmI, kathaMcit valI narake jAto samyaktva vame te samyaktva vamatAM bebe samaya jinanAmakarmano maMdarasa bAMdhe, enA baMdhakapaNAmAhe ehija ati saMkliSTa hoya. nirayaviNa ke0 eka narakagati vinA zeSa traNa gatinA jIva, mithyAtvI madhyamapariNAmeM varttatA trasa bAMdhI sthAvara bAMdhatAM paMceMjiyajAti bAMdhIne gathAvarayaM ke e. keMjiyajAti nAmakarma bAMdhatAM gholanA pariNAmI hoya. je jaNI avasthita pariNAmeM rahetAM tevI vizuki na hoya, te naNI parAvarttamAna lIdhA, tathA nArakI to java pratyayeMja ekeMjiyajAti ane sthAvaranAmakarmano baMdha nathI karatA, tethI te enA adhikArI nathI. e be prakRti, mithyAtva pratyayikI be, te jaNI nArakI vinA zeSa traNa gatinA mithyAtvI jIva, ekeMjiyajAti tathA sthAvaranAma karmanA jaghanyarasa baMdhAdhikArI kahyA. zrAsuhuma ke A eTale maryAdAyeM eTale saudharma lageMnA devatA jANavA. ahIyAM samazreNIyeM behu devaloka . te jaNI IzAna devaloka paNa levo; eTale navanapAta, Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A 665 vyaMtara, jyotiSI, saudharma ne IzAnanA deva devI mithyAdRSTi ati saMkliSTa thakA ekeMdriya prAyogya bAMdhatAM zrAyava ke0 Atapa nAmakarmano maMdarasa bAMdhe, je jaNI manuSya tathA tiryaMca, eve saMkleroM varttatA naraka prAyogya bAMdhe. tethI te enA adhikArI nahIM, ane sanatkumArAdika devone to ekeMdriya prAyogyano baMdhaja nathI, tethI te paNa na lIdhA. sammova ke samyakadRSTi athavA mithyAdRSTi paMceMdriya jIva, aMtaramuhUrtta aMtaramuhUrttane pherasAreM sAya ke0 zAtAvedanIya, thira ke0 sthira, sui ke0 zuja, jasA ke0 yaza, e cAra prakRtine saiyarA ke0 itara sahita karIyeM. eTale azAtA, asthira, azubha ane yaza, ema e cAre enI virodhinI parAvarttamAna prakRtiyeM sahita karI tevAreM ATha prakRti yAya. te aMtaramuhUrtta zAtA, aMtaramuhUrtta azAtA, e rIteM gholanA pariNAmeM bAMdhato ezrAva prakRtino maMdarasa bAMdhe, te pramatta guNagaNA lageM bAMdhe, ane uparale guNaThANe adhyavasAyasthAnakeM avasthitapaNe raheto eka zAtAja baMdhAya, tethI mithyAtvAdika va guNagaNAM lageM e ATha prakRtinA jaghanya rasabaMdha svAmI hoya. evaM corAzI prakRti yaza. jAvanA kahe be. jIvane mithyAtveM atisaMkleze azAtAnI trIza komAkomI sAgaropama ne asthira, azubha tathA ayazaHkIrtinI vIza koDAkoDI sAgaropamanI utkRSTI sthiti avasthitapaNe baMdhAya, tihAM enI vIrodhinI cAra prakRtino baMdha nathI, tethI ekAdika samayanI sthiti hIna karatAM yAvat paMdara kokAkoDI tathA traNa prakRtinI daza koDAkomI sAgaropama pramANa sthitibaMdhanA hetu zradhyavasAyasthAnaka lageM to e cAra pApaprakRtino niraMtarapaNe baMdha paDe, te mATeM tihAM maMdarasa na hoya, tathA jevAreM paMdara koDAkoDI sAgaropama vedanIyano ne daza koDAkoDI sAgaropama nAmakarmano je adhyavasAyasthAnakeM baMdha paDe tevAreM tihAMthI paDhI zAtA, azAtAno tathA sthira, asthirano tathA zubha, azujano ne yaza, zrayazano parAvartte - taramuhUrtta lageM pherasAreM baMdha kareM, emaja prathama guNaThANe aMtaHko mAkoDI pramANa sthitilageM paNa gholanA pariNAme aMtaramuhUrttane yAMtare e ATha prakRtino baMdha karato maMdarasa bAMdhe, je jaNI zrapramattAdika khAgalA guNaThANe vizuddhi jaNI zAtAdika cAra prakRti virodhinIpaNeja bAMdhe. tathA ekeMdriyAdika enI laghu sthiti bAMdhe, paNa maMdarasa na bAMdhe // 72 // tasa vanna te cana maNu, khagai Duga piida sAsa paraghucaM // saMghayaNA gii napu thI, sujagi arati micana gaiyA // 73 // 4 Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 artha-tasa ke trasa ane bAdara, paryApta ane pratyeka, e sacatuSka; vanna ke zunavarNa, zunagaMdha, zunnarasa zrane zunasparza, e varNacatuSka; tethacana ke taijasa, kArmaNa, zragurulaghu ane nirmANa, e taijasacatuSka; e traNa catuSka. maNu ke manuSya chika, khagazga ke khagatihika, paNiM di ke0 paMceMjiya jAti; sAsa ke jazvAsanAma; paraghucaM ke parAghAtanAma, uccairgotra; saMghayaNAgi ke0 saMghayaNa tathA va saMsthAna; napu ke0 napuMsakaveda, thI ke0 strIveda, suna giarati ke sujaga, sukhara ane Adeya, e zunagatrika tathA enA itara purjAgya, puHsvara, anAdeya, e dau gyatrika; e cAlIza prakRtino maMdarasa, miDacajagazthA ke cAre gatinA mithyAtvI jIva bAMdhe, tihAM trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, zunavarNa, gaMdha, rasa, sparza, taijasa, kArmaNa, agurulaghu, nirmANa, paMceMjiyajAti, parAghAta, jahAsa, e paMdara prakRtinA tiryaMcamanuSya, mithyAtvI tatprAyogya saMkveze naraka prAyogya nAmakarmanI ahAvIza prakRti bAMdhatAM, maMdarasa bAMdhe. enA baMdhakamAMhe saMkliSTapaNuM hoya, e puNyaprakRti be, eno saMkliSTe maMdarasa bAMdhe, tathA nArakI ane sanatkumArAdikathI sahasrArAMta lageMnA mithyAtvI devatA saMkze tiryaMcagati prAyogya nAmakarmanI gaNatrIza prakRti bAMdhatAM, paNa e paMdara prakRtinA maMdarasa svAmI hoya, tathA e paMdara mAMhethI paMceMjiyajAti ane trasanAma vinA zeSa tera prakRtinA maMdarasa khAmI, navanapati, vyaMtara, jyotiSI, saudharma ane IzAnanA, devadevI, mithyAtvI, ekeMjiya prAyogya bAMdhatA eno maMdarasa bAMdhe, tathA trasanAma zrane paMceMjiyajAti, ebe prakRti kAMza eka tethI paNa vizuddhAdhyavasAyeM paMceMjiya prAyogya bAMdhatAM, maMdarase bAMdhe, ema paMdara prakRtinA maMdarasa svAmI, caturgatika mi. thyAtvI jIva kahyA. tathA strIveda ane napuMsakaveda, e be mohanIyanI prakRtinA maMdarasa baMdha svAmI caturgatika jIva mithyAtvI vizuddha thakA samyaktvAnimukha thakA hoya. e be pApaprakRti naNI vizuchiyeM maMdarasa bAMdhe. manuSyagati, manuSyAnupUrvI, zunakhagati, azunakhagati, ba saMghayaNa, basaMsthAna, sunaga, sukhara, zrAdeya, dau gya, uHsvara, anAdeya ane uccairgotra, e trevIza prakRtinA maMdarasa svAmI mithyAtvI jIva gholanA pariNAmI parAvarte enI virodhinI prakRti bAMdhatAM evA caturgatika jIva jANavA. je jaNI samyakadRSTi devatA tathA nArakI to manuSya prAyogya bAMdhatAM tiryaMca gatyAdika prAyogya virodhinI prakRti bAMdhe nahIM, tathA RSananArAcAdika saMghayaNa paNa na bAMdhe, tathA samyakadRSTi manuSya tiryaMca to devatA prAyogya bAMdhatAM samacaturastra saMsthAna bAMdhe, zeSa pAMca saMsthAna na bAMdhe, temATeM samyakadRSTine virodhinI prakRti sAthe parAvarte baMdha nathI, tethI te maMdarasa baMdhanA Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 667 adhikArI nathI. tathA mithyAtvI paNa atisaMkliSTe vIza komAkomI sAgaropama pramANa sthitibaMdhAdhyavasAya sthAnake varttatA tiryagachika, narakachika, huMmasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, azujakhagati ane napuMsaka vedAdika prakRtino niraMtarapaNe utkRSTa rasa bAMdhe. tihAMthI valI aDhAra komAkomI sAgaropama sthiti baMdhAdhyavasAya sthAnake hoya, tevAreM kujasaMsthAna, kAlikAsaMghayaNa, parAktta hu~masaMsthAna, ane bevahA saMghayaNano baMdha kare, tihAM maMdarasa bAMdhe, ane paMdara komAkomI sAgaropama sthiti baMdhAdhyavasAya sthAnakathI tiryagchikano manuSyadhika sAthe parAvarti baMdha kare, tema napuMsakavedano strIveda sAthe parAvarti baMdha kare, ane daza koDAkoDI sAgaropama sthiti baMdhAdhyavasAya sthAnaka par3hI daurogyatrikano saujAgyatrika sAthe parAvarti baMdha kare. tihAthI komAkomI sAgaropama kiMcinnyUna lageM parAvarti baMdhAya, tethI hIna sthitibaMdha adhyavasAya sthAnakeM kevala manuSyahika, vajraSajanArAca saMghayaNa, samacaturastrasaMsthAna, zuja vihAyogati, saujAgyatrika, puruSaveda, e prakRti niraMtarapaNe bAMdhe, paraMtu tihAM maMdarasa na bAMdhe, je naNI virodhinI prakRti sAthe parAvarte bAMdhatAMja maMdarasa bAMdhe. ema ekaso ne covIza prakRtinA jaghanya rasabaMdha khAmI kahyA. // 3 // have jaghanya, ajaghanya, utkRSTa, anutkRSTa, e cAra prakAranA rasabaMdhane viSe sAdi, anAdi, sAMta ane anaMta, e cAra nAMgA vicAre . je thakI hIna ko rasabaMdha na pAmIye, te jaghanya rasabaMdha jANavo, ane te vinA bIjA sarva ajaghanya rasabaMdha jANavA. e rIteM e behu nedamAM sarva rasabaMdha grahaNa kasyA; tathA utkRSTanI apekSAyeM letAM je thakI adhika tIvra rasabaMdha bIjo ko nazrI te utkRSTa rasabaMdha jANavo; ane te thakI ekAdi rasAvitnAgeM hIna evA sarva rasabaMdha te anutkRSTa rasabaMdha kahIyeM. ema paNa e be neda mAMDe sarva rasabaMdha grahaNa kasyA, tihAM mUla prakRti ATha ane uttara prakRti ekaso ne covIza, e behunA enA cAre rasabaMdhe sAdi anAyAdika nAMgA graMtha lAghava karavAne sAtheMja kahe be. - cana tea vanna veaNi, anAma Nukkosa sesa dhuvbNdhii|| ghAINaM ajahanno, goevido imo caudA // 4 // artha-cautezra ke taijasa, kArmaNa, aguruladhu ane nirmANa, e taijasacatuSka; vanna ke zujavarNAdika cAra; e ATha nAmakarmanI uttaraprakRtinA anutkRSTa rasabaMdhe sAdi, anAdi, sAMta zrane anaMta, e cAre nAMgA hoya, je naNI e zrApa prakRtino utkRSTa rasabaMdha, apUrvakaraNanAmA zrApamA guNagaNAnA bahA nAgane prAMteM potAnA carama baMdhe eka utkRSTa rasa sthAnaka hoya, ane te vinA sarva anutkRSTa rasa sthAnaka Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66na zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 jANavAM. je naNI e sthAnaka, jeNe pAmyuM nathI, tene sadA anutkRSTa rasabaMdha sthAnaka jANavAM.te anAdi jANavAM.tathAje jIva, upazamazreNIyeM utkRSTa rasa bAMdhI, pharI tihAthI pamatohIna rasabAMdhe, tihAM anutkRSTa rasa baMdhanI sAdi jANavI, tathA annavyane testhAnaka pAmavuja nathI, ane utkRSTa rasa bAMdhavoja nathI, tethItene anutkRSTa rasabaMdha anaMta nAgeM jANavo. ane javya jIva haze te zreNI pAmI utkRSTa rasa bAMdhaze, tihA~ anutkRSTa rasanuM sAMtapaNuM jANavU. ema e zrApa uttaraprakRtino cAra nedeM anutkRSTa rasabaMdha kahyo. tathA veaNianAmaNukosa ke vedanIyakarma ane nAmakarma, e be mUlaprakRtinA anutkRSTa rasabaMdhane viSe cAra naMga kahe be. e be karmamAMhelI eka zAtA, bIjI yazaHkIrti, e be zunaprakRtino to utkRSTa rasabaMdha dapakane dazamA guNagaNAnA aMta samayeM pAmIye. mATeM te sthAnaka je nathI pAmyA tene anutkRSTanI anAdi, tathA je e sthAnaka pAmIne pAThA paDyA tene pharI bAMdhatI vakhateM sAdi tathA anavyane anaMta ane javyane utkRSTa rasa baMdha karaze, mATeM anutkRSTa rasa baMdhanuM sAMtapaNuM jANavU. tathA e ATha prakRtinA jaghanya, ajaghanya ane utkRSTa, e traNa baMdhane viSe sAdi ane sAMta e be nAMgA hoya. tihAM e zrApa prakRtino utkRSTa rasabaMdha pakane apUrvakaraNe hoya. te prathama bAMdhavA mAMDyo te mATeM sAdi, te baMdha, eka samayeMja hoya. paNa Agala na hoya, mATeM sAMta bIjo nAMgo tathA e zrApa zuja prakRti De mATeM eno jaghanyarasa sarvotkRSTa saMkleze vartato mithyAtvI jIva, saMjhI paryApto bAMdhe. te eka samaya tathA be samaya lageM bAMdhe, te paThI ajaghanya baMdha bAMdhe, te vAra panI valI kAlAMtareM sarvotkRSTa saMkleza pAmIne jaghanyarasa bAMdhe, ema jaghanya, ajaghanyane viSe pharatA jIvane sAdi ane sAMta, e be nAMgA hoya. have taijasacatuSka vinA sesa ke zeSa rahI je jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, kaSAya zola, eka mithyAtvamohanIya, pAMca aMtarAya, jaya, jugupsA, upaghAta ane azujavaNecatuSka, e teMtAlIza prakRti dhuvabaMdhI ke dhruvabaMdhinI be; teno ajaghanya rasabaMdha sAdi, anAdi, sAMta ane anaMta, e cAra nedeM hoya; je jaNI e azuna prakRtino jaghanyarasa, vizuddhiyeM karI potAnA caramabaMdhe hoya, ane te sthAnaka je nazrI pAmyA, tene ajaghanya rasabaMdhanI anAdi ane je zreNIthI pamI pharI baMdha kare, tene sAdi tathA ajavya jaghanyarasa nahIMja bAMdhe, tethI tene ajaghanyarasabaMdha anaMta, ane navya jIva samyaktva pAmaze,, tevAra te sthAnaka laz jaghanyarasabaMdha karaze, tihAM ajaghanya rasabaMdhanuM zAMtapaNuM jANavaM. ema cAra nAMgA kahyA. ghAINaM ajahanno ke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya zrane aMtarAya, e Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 66e cAra mUlaprakRti, ghAtinI je. enA ajaghanya rasabaMdhane viSa cAra nAMgA hoya, kema ke e cAra pApaprakRti naNI vizuddhiyeM mohanIyano navamA guNagaNAne prAMta ane zeSa traNa karmano dazamA guNagANAne prAMteM jaghanya rasa baMdhAya, zeSa sarva sthAnakeM ajaghanya rasa baMdhAya, tene viSe paNa cAra naMga jANavA. te AvI rIteM ke, jeNe jaghanyarasabaMdha nathI lahyo, tene ajaghanya rasabaMdha anAdi, je jaghanyarasa bAMdhI valI zreNIthI pamatAM ajaghanya rasa bAMdhe tihAM sAdi, anavyane ajaghanya rasabaMdha anaMta jANavo, ane navyane ajaghanya rasabaMdha sAMtapaNe jANavo. e cAra karmanA ajaghanya baMdha vinA zeSa traNa baMdhane viSe sAdi ane sAMta, e be nAMgA lAne. ___ goeviho ke gotrakarmano anutkRSTa tathA ajaghanya, e be rasabaMdhane viSe zmocanahA ke emaja cAra jaMga hoya. te kahe je. temadhye nIccairgotrano jaghanya rasabaMdha sAtamI naraka pRthavInA nArakI graMthinneda karI mithyAtvane behale samayeM bAMdhe, te sthAnaka je nathI pAmyA tene anAdino ajaghanya rasa baMdha , ane jeNe eka samayamA jaghanya rasa baMdha karI pharI ajaghanya rasa bAMdhe tene sAdi, anavya jIva te sthAnaka kyAre paNa nahIMja pAmaze, tethI tene anaMta, tathA navya jIva jaghanya rasabaMdha karaze tathA rasabaMdha vicheda paNa karaze, tethI tene sAMta. temaja uccairgotrano vizukriye utkRSTa rasabaMdha, dazamA guNagaNAne prAMteM hoya. te vinA bIjA sarva anutkRSTa rasabaMdha jANavA. tihAM jeNe zreNI nathI karI, teNeM utkRSTa rasabaMdha nathI kasyo. tene anutkRSTa rasabaMdha anAdi ane zreNIthI paDatAM utkRSTa rasa bAMdhI pharI anutkRSTa rasa bAMdhe, tihAM sAdi. anavyane anutkRSTa rasabaMdha anaMta ane navyane anutkRSTano sAMta, ema cAra neda jANavA, ane zeSa jaghanya tathA utkRSTa, e be eka samayanA mAtrai eneviSe sAdi ane sAMta e be nAMgA hoya. ema sumatAlIza dhruvabaMdhinI prakRti tema varNAdika cAra zujAzula gaNatAM ekAvanna uttaraprakRtino jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa, ema cAra prakAranA baMdhanA sAdi, anAdi, sAMta ane anaMta, emAMnA jAMgA jihAM je saMjave, tihAM te kahyA. // 4 // sesaMmi udA // anunAgabaMdho sammato // atha pradezabaMdhe AdAvaudArikAdivargaNAmAda ||g juga NugAi, jA anavaNaMta guNi ANU // khaMdhA urato ci ava, ggaNAna tahaagadaNaM tiriyA // 5 // artha-sesaM mi'hA ke ethI zeSa rahI je audArika, vaikriya dhane AhAraka, e traNa zarIra tathA eja traNa zarIranAM aMgopAMga traNa, saMsthAna bakka, saMghayaNa baka, pAMcajAti, Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A gati cAra, khaga tidvika, zrAnupUrvI catuSka, jinanAma, uzvAsa, udyota, tapa, parAghAta, trasadazaka, tathA sthAvaradazaka, e nAmakarmanI prakRti aThAvana tathA vedanIyadvika, gotraka, traNa veda, hAsyAdi yugala Thika ne Ayu cAra, evaM tahoMttera adhruvabaMdhinI prakRtinA utkRSTa anutkRSTa, jaghanya, ajaghanya, e cAre baMdha sAdi ne sAMta, egeM hoya, kema ke, e prakRtirjano baMdha kevAreMka hoya chAne kevAreMka na hoya, jevAreM hoya tevAreM sAdi, ane na hoya, tevAreM sAMta. ema savistarapaNe rasabaMdha vakhAyo. dave anukramAgata pradezabaMdha kaddevAne avasareM upodghAta saMgateM karI prathama zradArikAdika vargaNAnuM svarUpa nirUpaNa karma vargaNA ANavA nimitteM kahe be. ( 1 ) jema kucI karNa zevane gAya melavavAnuM vyasana, tethI teNe ghaNI gAyo melavI, ad kIdhI. pI tenI gaNatI ANavAne arthe varNAdikeM sarakhI evI gAyonAM TolAM bAMdhyAM; tevI rIteM anaMtA pulaskaMdhane jUdA lekhavI, tenA neda pADavAne zrarthe jJAnI yeM paramANu saMkhyAyeM sarakhA sarakhA pujalaskaMdhanA TolAM bAMdhyAM tenuM nAma vargaNA kahIyeM. jema jagatmAMhe je ekalA bUTA paramANuyA be, tenuM ToluM te prathama vargaNA; temaja ve paramANu ekatA malavA thakI je skaMdha hoya, tene eka kahIyeM. tenuM ToluM te bIjI vargaNA, tathA traNa paramANuyeM niSpanna je skaMdha tene tryaNuka kahIyeM. tenuM ToluM te trIjI vargaNA. ema ekeka paramANuyeM vadhatA vadhatA skaMdhanA sarakhAM sarakhAM TolAM tenI vargaNA vadhatI vadhatI jAya. ( 2 ) ema vadhatI vadhatI ajavya jIvathI anaMtaguNA chAne siddhanA jIvane anaMtamA jAgapramANa paramANuyeM karI niSpanna je skaMdha te skaMdha audArika zarIra nipajAvavA yogya hoya, tethI te skaMdha audArika zarIrane grahaNa karavA yogya hoya, te mATe te zradArika, grahaNa yogya jaghanya vargaNA hoya. e thakI eka paramANuyeM hIna skaMdha vargaNA lageM sarva grahaNa yogya vargaNA kahIyeM. je jaNI ve skaMdheM zarIra nIpaje nahIM. have te jaghanya audArika zarIra raMjaka skaMdhavargaNA tethI ekeka paramANuyeM vadhatA skaMdhanI evI bIjI, trIjI, cothI, pAMcamI, ema vadhatI vadhatI anaMta vargaNA audArika zarIragrahaNa yogyapaNe hoya. te audArikazarIra grahaNa yogya jaghanya vargaNA thakI anaMtame jAgeM vadhatI audArika zarIra grahaNa yogya utkRSTI vargaNA hoya, te anaMtamo jAga paNa anaMtA paramANurUpa jANavo, te mATe audArika zarIrane grahaNa yogya paNa anaMtI vargaNA jANavI . (3) te dArika zarIranI nRtkRSTa vargaNA thakI ekeka paramANuyeM adhika skaMdhanI vargaNA te dArikanI apekSAyeM bahu pradezopacita tathA sUkSmapariNAma For Private Personal Use Only Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 671 pariNata te dArikane grahaNa yogya ne vaikriya zarIra AraMjaka skaMdhanI chApehAyeM alpapradezopacita tathA bAdarapariNata te mATheM vaikriya zarIrane paNa grahaNa yogya ema ekeka pradezeM vadhatA skaMdha anaMtanI avyathI anaMtaguNI ane siddhanA anaMtamA nAgapramANa eTalI vargaNA te vaikriya zarIrane grahaNa yogya vargaNA jANavI. ( 4 ) tethakI eka pradeza adhikA skaMdhanI vargaNA te vaikriya zarIra AraMbha karatAM jaghanya grahaNa yogya vargaNA jANavI. ema valI ekeka pradezeM vadhatA skaMdhanI anaMtI vargaNA vaikriya zarIra niSpAdaka hoya, te paNa jaghanya vaikriya grahaNa yogya vargaNAthI potAnA anaMtamA jAga pramANa vadhatI vaikriya zarIrane grahaNa yogya utkRSTa vargaNA hoya, tethI te paNa anaMtI vargaNA jANavI. (5) te vaikriya grahaNa yogya utkRSTa vargaNA thakI eka pradezeM adhika skaMdhanI vargaNA te vaikriya dalanI apekSAyeM bahu pradeza niSpanna tathA sUkSmapariNata hoya. ane AhAraka zarIraprAyogya dalanI apekSAyeM alpapradezika tathA bAdara pariNata hoya. te mATeM vaikriya tathA AhAraka, e behu zarIrane kAmamAM na Ave, te jaNI te grahaNa yogya vargaNA jANavI. te paNa ekeka pradeza vadhatA vadhatA skaMdhanI vyathI anaMta guNI siddhanA jIvonA anaMtamA jAgapramANa anaMtI vargaNA jANavI. e anaMtI gra haNa yogya pradeza vargaNA hoya. (6) paDhI te thakI eka pradeza adhika skaMdhanI vargaNA teNe karI te AhAraka zarIra nIpaje, tethI te AhAraka prAyogya jaghanya vargaNA hoya, te valI ekAdi pradezeM vadhatA anaMtA skaMdhanI anaMtI vargaNA thAya, te jaghanya varga - khAnA anaMtamA jAga pradeza pramANa pradezeM vadhatI evI utkRSTI AhAraka zarIrane grahaNa karavA yogya vargaNA zranaMtI hoya. ( 3 ) te AhAraka grahaNa yogya utkRSTa vargaNA thakI eka pradezeM vadhatA skaMdhanI vargaNA te AhArakanI apekSAyeM bahu pradezika tathA sUkSma ne taijasanI apekSAyeM are pradezika bAdara pariNata, te jaNI bedu zarIrane grahaNa yogya evI jaghanya vargaNA te thakI ekAdika pradezeM vadhatI yAvat zravyathI anaMtaguNI vargaNA, e be zarIrane grahaNa yogya hoya. te mATeM grahaNa yogya vargaNA. ( 8 ) te utkRSTa agra'haNa yogya vargaNA dala thakI, eka pradezeM adhika skaMdhanI vargaNA te taijasa zarIra prAyogya jaghanya vargaNA jANavI. pachI te thakI ekeka pradezeM vadhatA vadhatA skaMdhanI eva yAvat jaghanya taijasa zarIra vargaNAne anaMta jAgeM je anaMtA paramANu teNe karI adhika evI utkRSTa taijasa zarIrane grahaNa yogya vargaNA anaMtI jANavI . (u) te taijasa zarIra grahaNa yogya utkRSTa vargaNAnA skaMdhathI eka pradezeM adhika For Private Personal Use Only Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. skaMdha te taijasanI apekSAyeM bahu pradezika sUkSma ane jASAdalanI apekSAyeM alpa pradezika bAdara hoya, tethI e beha zarIrane kAma na Ave,mATe grahaNa karavAne ayogya evI jaghanya vargaNA jANavI. ema ekeka pradeza vadhatA skaMdhanI ajavyathI anaMtaguNI ane sijhanA anaMtamA nAgapramANa eTalI vargaNA agrahaNa yogya hoya. (10) te utkRSTa zragrahaNa yogya vargaNA thakI eka pradeze adhika skaMdha te nASAnA dalane kAma zrAve, te jaNIte jaghanya nASA grahaNa yogya vargaNA hoya, te thakI valI ekAdika pradezeM vadhatI vadhatI yAvat jaghanya jASA vargaNAne anaMtame nAge je anaMtA paramANu, tihAM lageM vadhatA skaMdhanI evI anaMtI vargaNA nASAne grahaNa yogya hoya. (11) te nASAne grahaNa yogya utkRSTa vargaNAthI ekodika pradeze vadhatA vadhatA yAvat anavyathI anaMtaguNa pradezaparyaMta vadhatAnI anaMtI vargaNA te sarva nASA zarIranI thapekSAyeM baha pradezika sUkSma ane zvAsozvAsanI apekSAyeM bAdara aspa pradezika skaMdha, te jaNI te vargaNA e behu zarIrane agrahaNa yogya evI vargaNA anaMtI jANavI. (15) valI te thakI eka pradezeM adhika skaMdhanI vargaNA, teNe karI zvAsozvAsa nIpaje tethI tevA skaMdhano samudAya, te zvAsozvAsa grahaNa yogya jaghanya vargaNA jANavI. e thakI ekAdika pradeze vadhatA vadhatA yAvat jaghanya vargaNAnA anaMtamA nAgamA jeTalA pradeza tatprAmANa teTalA pradezeM vadhatI je vargaNA te zvAsozvAsa grahaNa yogya utkRSTI vargaNA jANavI. (13) te thakI eka pradeze adhika skaMdhanI zragrahaNa yogya vargaNA pUrvalI pereM zvAsozvAsane tathA manane paNa zragrahaNa yogya, tevI ekAdika pradeze vadhatI vadhatI yAvat ajavyathI anaMtaguNI vargaNA zragrahaNa yogya jANavI. (14) e rIteM valI te vargaNAthakI ekAdika pradeze vadhatA skaMdha teNe karI avya, mana, nIpaje, te jaNI te jaghanya mano'vyagrahaNa yogyavargaNA jANavI. tethI ekAdika pradeze vadhatA vadhatA skaMdha te yAvat nija jaghanya vargaNA skaMdhane anaMtame nAge je pradeza hoya, teTale pra. deze vadhatI utkRSTI manograhaNaprAyogya vargaNA hoya. (15) te thakI eka pradezAdhika pujala skaMdhanI vargaNA te manojavyanI apekSAyeM bahu pradezika sUkSma jANavI, zrane karmadalanI apekSAyeM apapradezika bAdara jANavI. te jaNI behu zarIrane zragrahaNa yogya evI ajavyathI anaMtaguNI vargaNA jANavI. (16) valI te thakI eka pradeze vadhatA pujalaskaMdhanI vargaNA te karmadala grahaNa yogya hoya, te naNI te karmaprAyogya jaghanya vargaNA jANavI. te thakI valI ekAdika pradeze vadhatA vadhatA yAvat ApaNI jaghanya vargaNAnA anaMtamA jAga pradeza pramANa pradeze Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A 673 vadhatI te utkRSTa karma grahaNa yogya pujalanI vargaNA jANavI. teNe karI karmadaleM karmaprakRti baMdhAya. eka karmanI jaghanya ne utkRSTanI vacAleM anaMtI vargaNA hoya, tevA daka karmaprakRtibaMdhAya, te jaNI e karma grahaNa yogya vargaNA kahIyeM. e zolamI vargaNA thai. e svamateM kayuM, tathA vRSThataka vRttimadhyeM grahaNa yogya vargaNA nathI kahI, tene mateM to zrAvaja vargA kahI be. ehavI vargaNA te jIvane grahavA yogya pujala hoya, jIvAzrita hoya, tethI upacAreM ene sacittavargaNA kahIyeM. ne e thakI ekAdika pradezeM adhika pujalaskaMdha je jIvane grahaNa yogya nahIM, tethI tene cittavargaNA kahIyeM. te cittavargaNA paNa sarva jIvI anaMta guNI be. e vargaNAnuM svarUpa mUDhamatine samajAvavA chAne cittamAM zrAvAne biMdu kalpanAyeM karI dekhADyaM be. jema ekAdikathI mAMgI daza paryaMta paramANu niSpanna grahaNa yogya vargaNA jANavI. te thakI gIvAra, bAra ane tera, paramANu niSpanna te dArika grahaNa yogya vargaNA jANavI. tethakI balI cauda, paMdara, zola, sattara, chADhAra, ugaNIza ne vIza, biMDurUpa grahaNa yogya vargaNA jANavI . pI ekavIrA, bAvIza ane trevIza, biMDurUpa vargaNA, te vaikriya zarIrane grahaNa yogya vargaNA jANavI. ema ATha vargaNA grahaNa yogya jANavI; ane prAMtare prAMtare vargaNA agrahaNa yogya be. behu malIne zola vargaNA thai. e zola vargaNA sacitta jAvI. je jaNI emAM ATha vargalAnA pula jIvane grahaNa yogya hoya, tethI te upacAreM jIvAzrita kadevAya, temATeM ene sacitta kahIyeM. ne aMtarAlanI ATha vargaNAnA pujala jIvane agrahaNa yogya to paNa te vargaNA grahaNa yogya vargaNAne zrAMrebe, te jaNI ene sacittavargaNAja kahIyeM. ( 1 ) e pUrvokta utkRSTa karma vargaNA thakI ekAdika pradezeM vadhatA vadhatA skaMdhanI sarva jIvatha vanaMtI vargaNA, te niraMtarapaNe sadAkAla pAmIyeM. paNa tehavA skaMdhanI vargaNA jIvane grahavA yogya na hoya, te jaNI tene dhruvAcitta jaghanya vargaNA kahIyeM. te jaghanya vargaNAthakI utkRSTa vargaNAnA pradeza anaMta guNA hoya, tene utkRSTa dhruvA citta vargaNA kahIyeM. ( 2 ) te thakI valI ekAdika pradezeM adhika skaMdhanI vargaNA vanaMtI sarva jIva thakI anaMta guNI. evA pula skaMdha, kevAreMka niraMtarapaNe hoya, chAne kevAreMka sAMtarapaNe paNa hoya, te jaNI dhruvAcita vargaNA kahIyeM. ( 3 ) te thakI ekAdika pradezeM vadhatA pula skaMdhanI vargaNA na pAmIyeM, paNa yAgalI vargaNA skaMdhanuM mahatvapaM dekhAvAne arthe prarUpIyeM, tevI paNa anaMta zUnya vargaNA hoya. te jaghanya vargaNAnA pradezane kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA jAga pramANa pradezanI rAziyeM karI 85 Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 guNAkAra karIye, tevAreM utkRSTa vargaNA hoya. (4) tethakI eka pradezAdhika skaMdha, te sAdhAraNa nahIM paNa pratyeka jIvanA audArikAdika pAMca zarIranA pradeza, te mAMhelo eka pradeza sarva jIvathI anaMtaguNe vizrasA pariNata sUkSmapujala skaMdha Azrita te skaMdhaD nAma, pratyeka vargaNA kahIye. te paNa jaghanya vargaNA thakI utkRSTa vargaNA kSetra pasyopamanA asaMkhyAtamA nAgarUpa asaMkhyAtA pradeze guNAkAra karatA thAya, te prANa anaMtI vargaNA jANavI. (5) tethakI valI anaMtI zUnya vargaNA pradezottara kalpIyeM, tepaNa jaghanya vargaNA thakI mAmIne utkRSTavargaNA paryaMta anaMtI vargaNA jANavI. (6) tethakI valI ekAdika pradeze vadhatA pujalanI vargaNA te bAdara nigodIyA jIvanA traNa zarIra pradezane zrAzrita anaMtA pujalaskaMdha vizrasA hoya, tenI paNa ekAdika pradeze vadhatI anaMtI vargaNA jANavI. te paNa jaghanya vargaNA thakI utkRSTI vargaNA pradeza saMkhyAyeM asaMkhyAta guNI hoya. (7) tethakI valI asatkalpanAyeM anaMtI zUnya vargaNA pUrvalI pereM jANavI. (7) te thakI pradezAdhika skaMdhanI vargaNA te sUkSma nigoda zarIra pradezAzrita anaMta pujalaskaMdha vizrasA pariNata tenI anaMtI vargaNA jANavI, te paNa jaghanya vargaNo thakI valInA asaMkhyAtamA nAga pramANa samayanI rAziyeM jaghanya vargaNAne guNatAM utkRSTI vargaNA thAya. (e) te thakI valI ekAdika pradeze vadhatI evI asatkalpanAyeM anaMtI zUnya vargaNA hoya. (10) te thakI valI pradezAdhika mizra skaMdha jenuM sUkSmapaNA thakI bAdarapaNuM pAmavAne animukha te mizra skaMdhanI vargaNA anaMtI jANavI. (11) te thakI acitta mahAskaMdha je parvata kUTAdikane vizrasA pariNAmeM Azrita anaMta pradezAtmaka pujala skaMdha je visrasA pariNAmeM 1 maMga, 2 kapATa, 3 maMtha, aMtara pUrNAdika karato kevalasamudghAtanI pereM ATha sama. yano ajIva samudghAta hoya. tihAM cothe samaye sarva loka pramANa skaMdha hoya, ajitAdika jinane vAre trasa jIva ghaNA hoya, tevAre te skaMdha thoDA hoya ane jevAre trasa jIva thomA hoya tevAre te skaMdha ghaNA hoya, e loka sthiti tenI vargaNA paNa anaMtI jANavI. (12) ethI paNa adhika pradeza skaMdha zrIpannavaNAmadhye kahyA ne, e ahAvIza vargaNA kammapayaDIne anusAreM vakhANI, paraMtu ahIM karmavargaNA kahe. vAno avasara be, ane bIjI audArika vargaNA karmadalanI pradeza saMkhyA tathA sUdamA. vagAha kSetra jANavAne arthe upodghAta saMgateM kahI dekhAmI, tathA AgalI bIjI vargaNA prasaMga saMgateM kahI dekhADI. tihAM audArika vargaNA anukrameM ekathI bIjA pradeze vadhatI vadhatI jAya ane avagAhanAyeM hIna hIna thatI jAya. audArika vargaNAne avagAhanAnuM kSetra aMgulano asaMkhyAtamo nAga jANavo. te thakI valI Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 . 675 grahaNayogya vargaNAnuM kSetra, saMkhyAMza hIna jADaM. te thakI valI vaikriya vargaNA kSetra prasaMkhyAMza dIna jAvaM. ema saghale asaMkhyAMza hIna avagAhanA kSetra yatuM jatya. have gAthAno akSarArtha lakhIyeM DhaiyeM. igaDugalugAi ke0 eka, Thika, aNukAdika, yahIM zraNu zabdane pratyeke saMbaMdha be eTale paramANu jANavo. tihAM ekANukAdika, yaNukAdika. eTale eka mAM be, tihAM ekANukAdika kahevu. be AyamAMbe, mATeM chaNukAdika kahe . arthAt eka paramANunI, dviparamANunI, vargaNA, yadi zabda thakI traNa paramANunI, cAra paramANunI, pAMca paramANunI ema vadhatAM vadhatAM jA ke0 yAvat kyAM sudhI kahenuM, te kahe be. ajavaguNiyAkhaMdhA ke0 ajavyathI anaMtaguNA paramANuyeM vadhatI upalada kI siddhanA jIvane anaMtame jAgeM paramANuyeM vadhatA skaMdhanI vaggaNAna ke0 vargaNA te prathama urala ke dArika zarIrane grahaNa karavAne ucichA ke0 ucita eTale yogya hoya. evI anaMtI vargaNA jANavI. taha ke0 te thakI ekAdi paramANuyeM vadhatI evI anaMtI vargaNA te agahaNaM tiriyA ke0 audArika zarIrane, agrahaNa prAyogya hoya, grahaNAMtaritA eTale grahaNa vargaNA vargaNAMtarita hoya // itykssraarthH||75|| emeva vivAdA, ra teya nAsANu pAe mae kamme // suhumA kamAvagAdo, UpaMgula asaMkhaMso // 76 // artha-emeva ke0 eNI pereM bIjI vijana ke0 vaikriya zarIrane grahaNa yogya vargaNA, trIjI AhAra ke thAhAraka grahaNa yogya vargaNA, cothI teA ke0 taijasa grahaNa yogya vargaNA, pAMcamI jasANupANa ke0 jASA prAyogya vargaNA, baDI zvAsozvAsa grahaNa yogya vargaNA, sAtamI mae ke0 manograhaNa yogya vargaNA, zravamI kamme ke0 kArmaNa grahaNa yogya vargaNA, e ATha vargaNA jANavI. e AThe vargaNAnuM kamAvagAho ke0 anukrame avakAza kSetra te ekeka thakI sudumA ke0 sUkSma sUkSma hoya, eTale hIna hIna hoya. eTale audArika grahaNa yogya vargaNAnA avagAhanA kSetra thakI dAraka grahaNa yogya, vargaNAnuM zravagAhanA kSetra sUkSma, te thakI valI vaikriya grahaNa yogya vargaNAnuM avagAhanA kSetra sUkSma, ema sarva vargaNAnuM zravagAhanA kSetra, nukrameM ekeka thakI UNUNa ke0 UeM UeM hoya. ane gula saMkhaMso ke0 e yAvenuM avagAhanA kSetra, aMgulane asaMkhyAtame jAgeM hoya, anukrameM ekekathI ekekanI avagAhanA UNI kuNI eTale nhAnI nhAnI hoya, kema ke pula dravyane viSe jema ghaNA pujala paramANuno samudAya male, tema sUkSma Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 pariNAma thAya. te mATeM audArika grahaNayogya vargaNAno avagAhanA kSetra aMgulane asaMkhyAtame jAge hoya, te thakI tenI agrahaNayogya vargaNAnI avagAhanAnhAnI hoya, te thakI valI vaikriya grahaNa yogya avagAhanA nhAnI hoya. ema anukrameM sarva vargaNAnI avagAhanA, ekeka thakI nhAnI kahevI. ane te vargaNAnA paramANu, ekeka thk| adhika hoya. // ztyadarArthaH // 6 // - zakika hiA sihA, paMtaMso aMtaresu aggahaNA // sababa jahannuciyA, niyaNaMtaMsAdi A jitA // 7 // artha-ikvikvahiA ke ekeka paramANuyeM adhika agrahaNa yogya vargaNA hoya. te keTalI hoya ? to ke sikANaMtaMso ke0 sijhono anaMto aMza eTale siddhanA anaMtamA nAga pramANa grahaNa yogya vargaNAne aMtaresu ke0 AMtare aggahaNA ke0 agrahaNayogya dhargaNA anaMtI hoya, tathA sababajahannuciyA ke0 saghale gameM grahaNa yogya jaghanya vargaNA thakI niya ke vakIya jaghanya vargaNAnA aNaMtaMsA ke anaMtAMza eTale anaMtame jAge ahiyA ke adhika jihA ke0 jyeSTha eTale utkRSTa grahaNa yogya vargaNA hoya. // ityadarArthaH // 7 // eka paramANuthI mAMDIne ekeka paramANuyeM vadhate skaMdhe vargaNA anaMtI hoya, tihAM prathama agrahaNa yogya jaghanya vargaNAthakI agrahaNa yogya utkRSTI vargaNA anaMtaguNI hoya, je naNI jaghanya agrahaNa yogya vargaNA eka paramANunI , tethI utkRSTa agrahaNa yogya vargaNA sijhanA jIvane anaMtame nAgeM ane upalakSaNathI ajavyAnaMtaguNa niSpanna skaMdhanI vargaNA hoya, te naNI pradeze anaMtaguNI hoya. te thakI valI audArika grahaNa yogya jaghanya vargaNA skaMdha rUpAdhika hoya, te thakI audArika grahaNa yogya utkRSTa vageNAskaMdha anaMtanAgAdhika jANavI. tethakI valI te audArika zrane vaikriya vargaNAnA aMtarane viSe zragrahaNayogya jaghanya vargaNAskaMdha rUpAdhika hoya, tethakI valI zragrahaNa yogya utkRSTa vargaNA skaMdha vizeSAdhika jANavI. je jaNI enI jaghanya vargaNA skaMdha sijhAnaMtanAgAdhika anavyAnaMta guNa paramANuthA mAtra je. temAMhe valI ajavyAnaMta guNa sijhAnaMtanAga mAtra paramANuA nelIye, tevAreM anaMtanAga nyUnathI ghaNA paramANuA thAya, mATeM anaMtanAgAdhika kahI. tethakI rUpodhika vaikriya grahaNa yogya jaghanya vargaNAskaMdha pradeza jANavA. tethakI vaikriya grahaNa yogya vargaNAnA utkRSTaskaMdhapradeza anaMtanAgAdhika jANavA. ema kArmaNa vargaNA paryaMta samasta grahaNa yogya vargaNAyeM potAnA jaghanya vargaNAskaMdhathakI potapotAnA utkRSTa vargaNAskaMdha anaMtanAgAdhika Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dii11 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 levA, ane agrahaNayogya jaghanya vargaNAskaMdhathakI uskRSTa vargaNAskaMdha vizeSAdhika sevA. tathA dhruvAcittavargaNAyeM jaghanya vargaNAskaMdhathI utkRSTa vargaNAskaMdha, anaMta guNA levA. tathA enI zUnyavargaNAthakI AgalI vargaNAyeM potapotAnI jaghanya vargaNAskaMdhathI utkRSTa vargaNAskaMdha pradeza saMkhyAyeM asaMkhyAtaguNA levA. ane sarva vargaNAne avagAha devanI apedAyeM audArika vargaNAskaMdhanA avagAha detra thakI asaMkhyAMza hIna vaikriya vargaNAnuM avagAhanA kSetra jANavU. tethakI zrAhAraka vargaNAnuM avagAhakSetra asaMkhyAMza hIna jANavU. ema AgalI sarva vargaNAyeM asaMkhyAMza hIna hIna avagAhanAkSetra hoya. pujala vyano ehaja khanAva , ke jema jema pradeza vadhatA jAya, tema tema sukSma thAya. jema kapAsamAM thoDA pradeza tema ghaj ThAma roke, ane pArAnA ghaNA dalika hoya te thoDaM gama roke, tathA pAlI madhye tUrAnA kaNa thomA samAya ane rAznA kaNa ghaNA samAya. ema babIza tathA ahAvIza, pujavaskaMdhanI vargaNA kahI. temadhye zola vargaNA graMthakAreM kahI be. mATeM sUtrokta je jaNI ahIMyAM temAMdelI eka karmavargaNA dala kahevAno pradeza baMdhAdhikAreM prayojana . tenI pradezasaMkhyA jANavAne arthe zeSa pUrvokta paMdara vargaNA khii.|||| // atha yAdRzaM karmadavikaM jIvogRehAti tadAha // have.. jevA karmadavika jIva grahaNa kare , te kahe . // aMtima cana phAsa gaM, dha paMca vannarasa kamma khaMdha dalaM // saba jiyaNaMta guNa rasa, aNujutta maNaMtaya paesaM // 7 // artha-karmadala te agurulaghu avya , te jaNI arUpI avya tathA pAMca varNa, ve gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza, ema zola guNavaMta pujala te paNa agurulaghu kahIyeM. have ahIMyAM ko kaheze ke karmadala mUrtimaMta De ane jIva to arUpI De, to te jIvane karmadalano karelo anugraha, upaghAta kema hoya ? teno uttara kahe De ke, jema mUrtimaMta madirApAna ; teNe karI amUrtimaMta jJAnano upaghAta thAya be. tathA mUrtimaMta sArasvata cUrNAdikeM karI amUrtivaMta jhAnano guNa prApta thAya . tathA amUrta kriyAno mUrta avya sAthe saMbaMdha thAya be. tathA ghaTAdika mUrtimaMta avyano amUrta pravya je AkAzAdika tenI sAthe saMbaMdha thAya , tema gurulaghu pujala avya karmadalano zragurulaghu yAtmavya sAthe saMbaMdha hoya , tathA teNe karI AtmajavyanA jJAnAdika guNane upaghAta thAya , tathA jinanAma karmAdikeM karI pUjA mahatva aizvaryA dika anugraha paNa hoya , te jaNI karmane agurulaghuSavya thApavA nimitteM varNa, gaMdha, rasa Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ane sparzanI saMkhyA kahe . tihAM audArikavargaNA, vaikriyavargaNA, thAhArakavargaNAM, etraNa vargaNAnA pujalaskaMdha pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa bane thApa sparza, e vIza guNavaMta hoya, tethI te gurulaghu avya kahIyeM, tathA taijasadala paNa sijhAMtane mateM vIza guNavaMta hoya tethI te paNa gurulaghu avya kahIye. ane nASAjavya, zvAsovAsajavya, manojavya ane karmavargaNAjavya, e cAra vargaNAnA dala zola guNavaMta hoya, tethI ene agurulaghupavya kahIyeM, te zola guNa, gAthAnA arthe karI vivarIne kahIyeM baiye." phAsA gurulahumicha kharA sIjaehasiNi" e gAthAne anusAreM. - aMtimacauphAsa ke bahelA cAra sparza tenA nAma kahe . eka zIta, bIjo uSNa, trIjo rUda ane cotho snigdha, e cAra sparza agurulaghujavya hoya. je jaNI eka paramANuyeM eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparza, evaM pAMca guNa hoya. kemake rUda ane snigdha paramANuyeM paraspareM baMdha hoya, tethI sarva paramANuyeM e be mAMhelo eka sparza, avazya hoya; tathA zIta ane uSNa, e be mAMhelo paNa eka sparza hoya. ema be sparza, eka paramANuyeM avazya hoya, ane anaMta pradezI e sUdama pariNata skaMdhe ko paramANu snigdha zIta, koza snigdha uta, ko rUda zIta ane koza rUkSa upsa, ema cAra jAtinA paramANuthA malI Ave, tevAreM joSAvya, zvAsozvAsapravya, ma. nojavya ane kArmaNadala, e cAre daleM e cAra sparza lAne. e svamateM kaDaM. tathA kammapayaDIne mateM paNa eja cAra sparza kahyA, ane bRhachatakane mateM to e cAre vargaNAskaMdhane viSe mRDa tathA laghu sparza avazya hoya zrane rUda tathA snigdha mAMhe. lo eka sparza hoya, tathA zIta ane ukSa, e be mAMhelo paNa eka sparza hoya, evaM cAra sparza hoya ane e sUkSmatavya naNI guru tathA karkaza, e be sparza na hoya. tathA pugaMdha ke0 eka sugaMdha bIjo pugaMdha, e be gaMdha ane paMcavannarasa ke kRma, nIla, rakta, pIta, ane zukla, e pAMca varNa tathA tIkho, kaTuka, kaSAyala, thAmla ane madhura, e pAMca rasa, evaM zola guNa sahita kammakhaMdhadalaM ke0 kArmaNaskaMdhana dala pujala hoya. temaja taijasa, nASA, zvAsozvAsa ane mano'vya, e cAra vargaNAnA skaMdha paNa zola guNavAlA hoya, tathA audArika, vaikriya bane thAhAraka, e traNa zarIraavya e nokarma pujalajavya, pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa zrane zrAva sparza, ema vIza guNavaMta pujalavya hoya, tathA sijhAMtane mateM taijasaavya paNa vIza guNavaMta hoya, tethI ene gurulaghuvya kahIye. / - sabajiyaNaMtaguNarasazraNu ke ahIM sarva jIva je anaMte , teNe karI guNyA je rasANu eTale kevalInI buphirUpa zastre karI kaTapyA je rasanA niraMza aMza, te nAvANu Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 6e kahIye. ahIM rasANu kahetA jIvane kASAyika adhyavasAyajanite thAnaMda viSAda hetu zunAzuja karmano vipAka iSTa thaniSTapaNe karI miSTa ane kaTuka rasa evo vyavahAra karIyeM, te rasa jANavo. paNa ahIMyAM pAMca rasa mahilA ko rasanI vivakSA na karavI. ahIM e nAva rasa sevA, evA sarva jIvathI anaMta guNA rasA vinAge yukta je jIva karmanA dala grahato jema gAya, tRNakhalAM caratI thakI tRNAdikane viSe mugdhAdika miSTa rasa upajAvatI grahaNa kare, tathA sarpa, mugdhAdikanuM pAna karato thako paNa udhane viSe garalarUpa kaTukarasa upajAvato grahaNa kare, tema karmadalane viSa maNaMtayapaesaM ke0 anaMta pradezIyA skaMdha tenA pradeza pradeza pratye anaMtA rasANuyeM jutta ke0 yuktane karmapaNe jIva grahaNa kare. ahIM rasa zabdeM anunAga kahIye, tenA aNuyA eTale aMza jANavA, eTale sarve jIvAnaMta guNa rasANuzrA teNeM karI yukta. atra hAI emabe ke sarva jagha. nyarase yukta je pujala teno rasa kevalInI prajJAye bedyamAna sarva jIvathI anaMtaguNA rasAvinAgone Ape le te jAga ati sUdamatAyeM karI parajAganA ajAvadhI niraMza aMza aNu kahIyeM. "rasANuyA rasAvitnAgA rasapalido nAva paramANuyA" e sarve enA paryAya jANavA. te rasANuyA pratiskaMdha sarva paramANune viSe sarva jIvothI anaMtaguNA varne be. evArasANuyeM yukta parigata karmaskaMdha dalika pratye jIva Ahe . jema niba zdurasAdikane adhizrayaNe karI taMDulone viSe pratyeke yathA rasa vizeSa tattApa pratye jaNe ne tathA anunnAga baMdhAdhyavasAyeM karI sarva khaMmone viSe ajavyAnaMtaguNa pradeza niSpannane viSe prati paramANuye sarva jIvothI anaMtaguNa rasAvinAga palido pratye jIva jaNe je tathA aNaMtapaesaMtti eTale anavyAnaMtaguNa sika anaMta nAga pramANa paramANu niSpanna ekeka karmaskaMdha pratye jIva grahe je tevA skaMdha paNa prati samayeM ajavyathI anaMtaguNAsijhAnaMta nAga varti pratye grahe De // 7 // // have karmadalanuM avagAhanA kSetra kahe je. // ega paesA gADhaM, nia saba paesa gadeza ji // thovo Aja tadaMso, nAme goe samo ahije // e|| artha-egapaesAgADhaM ke eka eTale aninnapaNe je AkAzapradeza jIveM, zravagAhyo be. tehIja AkAza pradeze avagAhyAM je karmadala, tene eka pradezAvagADha kahIyeM, paNa ekaja zrAkAza pradeze avagAhyAM, ema artha na karavo, je jaNI karmaskaMdha paNa asaMkhyAta pradezAvagADha aMgula asaMkhyAMza pramANa kSetra avagADha lIye be. paNa eka pradezAvagADha dala na lIye, tema je zrAkAza pradezane viSe jIva avagADha te zrAkAza Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 pradezane viSe karma pujalavya avagADha be te rAgAdika sneha guNayogathI zrAtmapradezane viSe lAge De paNa anaMtara paraMpara pradezasthakarma pujalajavyane gRhyamANa nathI. have jema tIvra agnine saMyoge pANI ukAlIye tevAreM talAnuM pANI upara Ave ane uparatuM pANI talIyeM jAya, tema rAgAdika sneha guNayogeM karI zrAtmAnA asaMkhyAtA pradeza eTale ATha madhyapradeza vinA bIjA sarva pradeza e pUrvokta pANInI rIteM thAvartta lIye. tihAM Atmapradeze kASAyika adhyavasAyarUpa cIkaNatA . te cIkaNatAyeM karI karmarUpa raja sahita kSetrane viSeja thAvarta karatAM jema cIkaNe zarIreM loTatAM zarIrane viSeraja valagI jAya, baMdhAzjAya, tema niasavapaesau~gaji ke0 potAnA AtmAnA sarva pradeza te anaMtAnaMta karmadaleM baMdhAya, paNa eka pradeze athavA be pradeze karI grahe baMdhAya nahIM; kemake, jIva pradeza sarvane zrRMkhalAvayavanI peThe paraspara saMbaMdha vizeSano nAva . mATeM AtmAno eka pradeza karmadala grahaNa karavAne vyApAratAM sarva pradeza vyApAre. jema hastAdikeM karI ghaTAdika napADatAM sarva zarIreM jora pahoMce, jema koieka vastu levAne arthe aMguli pravarte tevAre karatala, maNibaMdha, jujA, khanno, e sarva paraMparAyeM bala kare, paNa eTalo vizeSa ke je avayava, kAryane DhukamA hoya te avayavone viSe ghaNuM jora pahoMce, ane je avayava kAryane vegalA vegalA hoya, tene jora hIna hInatara pahoMce, tema karmadala grahatAM Atmapradezane viSe paNa hInAdhika vIrya jANavU. have e zrApa karmanA dalanI nAgavijajanA kahe je. jevAreM jIva zrAyuHkarma bAMdhe, tevAreM aMtaramuhartaparyaMta samaya samaya je karmadala grahaNa kare, tenA bATha nAga karI bAva karmane vaheMcI dIye, ane jevAreM zrAyuHkarma na bAMdhe tevAreM je karmadala grahaNa kare, te zrAyu vinA zeSa sAta karma bAMdhato hoya, tene vaheMcI Ape, ane jevAreM dazame guNagaNe eka zrAyu ane bIju mohanIya, e be karma na bAMdhe, ane zeSa karma bAMdhato hoya, tevAre jAge vaheMcI Ape, ane jevAreM jIva ekaja karmano baMdhaka hoya tevAreM tene nAga paNa ekaja hoya. te madhye thovobAutadaMso ke zrAyuHkarmanA jAgano aMza thomo jANavo. je naNI bIjA karmanI apekSAyeM AyuHkarmanI sthiti thoDI be. tethI tenAM dala paNa thomAM hoya, thoDe kAleM nogavI khapAve, te mATeM. ane te thakI valI nAmegoesamoahi ke nAmakarma ane gotrakarma, e be karmano nAga vizeSAdhika jANavo. jo paNa zrAyuHkarmanI tetrIza sAgaropama sthiti thakI nAma ane gotra, e be karmanI sthiti vIza komAkomI sAgaropama pramANa , te AyuHkarmanI sthiti thakI saMkhyAtaguNI be, te apekSAyeM saMkhyAtaguNo nAga lAne le tathA manuSya tiryaMcanA jaghanya aMtaramuhUrtAdi Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 kAyunI apekSAyeM asaMkhyAtaguNo nAga lAne De, paNa AyuHkarma AkhA java madhye ekaja vAra baMdhAya, te aMtaramuhUrttaparyaMta bAMdhe, ane bIjAM karma to jIva sarvadA niraMtarapaNe bAMdhe be. te mATeM thoDA kAlamA AyunAM dala ghaNAM melavAM pake, te kAraNathI nAma ane gotrakarmano nAga vizeSAdhika kahyo, ane e behuno nAga, paraspara tukhya sthiti jaNI samo eTale sarakho jANavo. // eN|| vigghAvaraNe mode, sabovari veNI jeNappe // tassa phuDataM na havaz, hi viseseNa sesANaM // 70 // artha-nAmakarma ane gotrakarmanA dalathakI viggha ke aMtarAya karma, ane AvaraNe ke jJAnAvaraNIyakarma ane darzanAvaraNIya karma, e traNa karmanI utkRSTI sthiti trIza komAkoDI sAgaropamanI je. te jaNI vIza komAkoDI thakI vizeSAdhika hoya, mATeM e traNano nAga, vizeSAdhika jANavo; ane e traNane mAhomAMhe tusya sthiti naNI tulya nAga eTale sarakhe nAgeM Ave tathA etraNa karma thakI valI mohe ke moha. nIya karmano nAga vizeSAdhika jANavo. je laNI mohanIyanI sthiti trIza koDAkomI sAgaropamazrI bamaNI jAjerIbe, ane triguNIthI hIna mATeM saMkhyAtaguNI kahIye. ema madhye paNa darzanamohanIyanI sIttara komAkoDInI sthiti be, ane cAritramohanIyanI cAlIza komAkoDI sAgaropamanI sthiti be, teNe sthitivizeSa karI dalanAgarnu paNa vizeSAdhikapaNuM le. e uktamAtra be. paramArthathI to zrIjinavacana pramANa karavU tathA eka samaya eka adhyavasAyeM grahIta pujala zrAve karmapaNe pa. riName . ahIM jIvanI zakti aciMtya le, ane pumalano pariNAma vicitra te mATe emAM Azcarya na samajavU. ___ sabovariveNI ke sarvopari sarva thakI adhika vedanIyakarmano nAga hoya, eTakheM mohanIyanA nAga thakI paNa vedanIya karmano nAga vizeSAdhika hoya, je jaNI jo paNa mohanIyanI sthiti thakI e karmanI sthiti vizeSa hIna be, to paNa mohanoyanA dala utkRSTa raseM De, ane vedanIyanA dalano rasa aghAtI , te naNI maMdarasa hoya. jema gheza, rAba pramukhano rasa avya ghaNo hoya, toja kudhA upazame ane dUdha, dahI, zikharaNI, khami tathA ghRtAdika aspa avye paNa dudhA upazame, tathA pASANAdika ghaNe 'vya saMbaMdhe maraNa nIpaje, ane viSAdika alpa avya saMbaMdhe paNa maraNAdika kArya nIpaje; tema mohanIyAdika karmanA tIna rasa dala ne te zromA hoya, to paNa potAnuM kArya AtmaguNa ghAtavArUpa kare, ane vedanIya karmanA dala maMdagsa na / Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6n zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ghaNAM male, toja te potAnuM kArya paulika sukha duHkhAnujavarUpa prakaTa karI zake, paNa thoDe da svakArya prakaTa karI na zake. . * jeNappe ke0 je mArTe vedanIyano jAga alpa hoya to tassaphukataMnahavai ke0 te vedanIyanuM sphuTapaM eTale sukha duHkhAdikano anubhava spaSTa na hoya. e svajAveMja vedanayanA pujala ghaNA male, tevAreM svakArya karavAne samartha thAya, paNa thoDe darje vedanIya. prakaTa na hoya. te mATeM vedanIyanI thomI sthiti batAM paNa dalano jAga mahoTo jAvo, viseseNase sANaM ke0 zeSa bIjA sAta karmanA pradezanA nAganuM nApi sthiti vizeSa hoya, eTale sthitinI apekSAyeM hoya. je karmanI sthiti adhika te karmano pradeza jAga paNa adhika ane je karmanI sthiti hIna te karmano pradeza jAga paNa hIna hoya. // iti samuccayArthaH // 80 // ema mUla prakRti jAga racanA kahI. have uttara prakRtine viSe jAga racanA kahe be. ni jAi sa6 daliyA, etaMso doi sabadhAINaM // basaMtINa vijaja, sesaM sesANa pai samayaM // 81 // artha - tihAM ghAtinI prakRti madhyeM nijAi ke0 potapotAnI jAtinI prakRtimadhye je jAga laddha ke0 lAdho, te daliA ke0 dalamAMhelo rasadalano tasoho6sabadhAI ke anaMtamo jAga sarva ghAtInI prakRtine thApI ne zeSa rasadala jAga je rahe, te te samaya basaMtINavijaya ke0 baMdhAtI evI je dezaghAtinI prakRti tene vaheMcI zrapIyeM, te rIta dekhADe be. prathama jJAnAvaraNIya karmano mUlajAga lAdho, teno anaMtamo jAga kevalajJAnAvarapaNe parime, je jaNI karma dala madhye atyaMta sarasa snigdha dala thomA hoya, te dala sarva ghAtinI prakRti lahe, ane zeSa dala je rahe te matijJAnAvaraNAdika cAra prakRti dezaghAtinI be, tene pariName tathA darzanAvaraNIyano je mUla nAga lAdho, teno anaMtamo jAga atyaMta sarasa dala pAMca nidrA tathA bahuM kevaladarzanAvaraNIya, e prakRti sarva ghAtinIbe tene va jAge baheMcI zrApIyeM ane zeSa rahyo je nIrasa jAMga, te cakSudarzanAvaraNAdika RNa prakRti je dezaghAtinI be, tene varhecI zrApIyeM. tathA zAtA, azAtA e ve prakRti baMdha virodhinI be. te jaNI eka samaye ekaja prakRti baMdhAya, tethI ene jAga vaheM vo nathI. tathA mohanIyano mUlajAga je lAne, teno anaMtamo sarasa dala jAga, te be jAgeM varhecI yeM temadhyeM eka darzanamohanIyaneM ne eka cAritramohanIyaneM pIyeM, vajatA For Private Personal Use Only Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 653 cAritramohanIyanA valI bAra nAga karIye te baMdhAtA anaMtAnubaMdhIyA cAra tathA thapratyAkhyAnIthA cAra zrane pratyAkhyAnIthA cAra, evaM bAra prakRtine vaheMcI thApIyeM, ane zeSa rahyA je dezaghAtI rasavaMta dala tenA be nAga karI, kaSAya tathA nokapAyamohanIyane vaheMcI ApIyeM, temadhye kaSAyano nAga saMjvalanA cAre prakRtine thApIyeM, ane nokaSAyano nAga eka veda, eka yugala, jaya zrane jugupsA, e pAMca prakRtine vaheMcI thApIyeM, tathA AyuHkarma ekaja gati zrAzrayI baMdhAya, tethI eno jAga na vaheMcAya. nAmakarmano mUlanAga je zrAve, te ugaNatrIza nAgeM vaheMcIyeM, tenAM nAma kahe . 1 gati, 5 jAti, 3 tanu, 4 upAMga, 5 baMdhana, 6 saMghayaNa, 7 saMsthAna, 7 AnupUrvI, e thI 15 varNacatuSka, 13 agurulaghu, 14 upaghAta, 15 jazvAsa, 16 nirmANa, 17 jinanAma, 10 Atapa, 1e zunAzuja vihAyogati, 20 thii|e trasa dazaka athavA sthAvara dazaka, e gaNatrIza madhye jeTalI baMdhAtI hoya, teTale nAgeM vaheMcI, temadhye paNa tanu eTale zarIra nAmakarmanI prakRtinA traNa athavA cAra jAga karIyeM; tihAM vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa bAMdhatAM cAra nAga karIye, tathA audArika, taijasa ane kArmaNa athavA vaikriya, taijasa thane kArmaNa bAMdhatAM traNa traNa nAga karIyeM, tathA baMdha. nanA sAta nAga tathA agIvAra nAga karIyeM, tihAM manuSya zrane tiryaca prAyogya bAMdhatAM, audArikanAM baMdhana cAra, ane taijasa kArmaNanAM baMdhana traNa, evaM sAta baMdhAya, tevAreM sAta nAgeM vaheMcIyeM, tathA devaprAyogya nAmakarmanI ekatrIza prakRti bAMdhatAM vaikriyanA baMdhana cAra, tathA zrAhArakanAM baMdhana cAra ane taijasa kArmaNanAM baMdhana traNa, evaM agIvAra baMdhAya, tevAreM agIbAra nAgeM vaheMcIyeM tathA varNa nAmanA pAMca nAga, gaMdha nAmanA be nAga, rasa nAmanA pAMca nAga, sparza nAmanA zrApa nAga, evaM vIza nAga thAya, ane zeSa prakRtinA nAga patra ko thAya nahIM, je jaNI te prakRti baMdha virodhinI be, eka bAMdhatAM bIjI na baMdhAya, jema eka gati bAMdhatAM zeSa traNa gati na baM. dhAya. emaja jAti, saMghayaNa tathA saMsthAnAdika paNa ekaja baMdhAya, tathA prasAdika dazaka bAMdhatAM sthAvarAdika dazakanI virodhinI prakRti na baMdhAya. gotrakarmano paNa nAgI ko nathI. eka samaye uMca, nIca, e be mAheDaM ekaja gotra baMdhAya, tathA aMtarAyakarmano mUlanAga je zrAve, te tenI uttara prakRti pAMcane jAge vaheMcIye. ema uttara prakRtinI dalavinaMjanA kahI. badyaMtINa vinaya ke je prakRti baMdhAtI hoya, te potapotAno pradezadalika jAga pAme ane baMdha vicchede teno nAga je bIjI sajAtIya prakRti baMdhAtI hoya te pAme; thane Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cm zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 sajAtIya na baMdhAtI hoya to vijAtIyane paNa nAga zrAve, jema thINahItrikane baMdhaviSThedeM teno nAga nitA ane pracalAne thAve, ane nijhA pracalAne baMdhavicchedeM cakudarzanAvaraNAdikane thAve, tathA darzanAvaraNane baMdhavichedeM teno nAga vijAtIya prakRti vedanI ne, teja tihAM te guNagaNe baMdhAya be, mATeM tene lAne tathA mithyAtvamohanIyane baMdhavicchedeM enI sajAtIya darzanamohanIyanI prakRtino paNa baMdha nathI, te jaNI vijAtIya cAritramohanIyanI prakRtine eno jAga Ave, temadhye paNa sarasa dala sarvaghAtI prakRtine yogya je. te jaNI sarvaghAtIA bAra kaSAya prakRtine e nAga dala Ave, e uttaraprakRtinuM utkRSTapadeM tathA jaghanyapadeM ekekathI pradezanA apabahutvapaNAno vicAra jANavAne arthe nIce yaMtrasthApanA karI be. ema karma prakRtinI TIkAthakI sarva uttara prakRtinA pradezano utkRSTapadeM alpa bahusva vicAra samajI, guru mukhathI nirNaya karI savistarapaNe vakhANavo. ||ath yaMtrasthApanA // // tatra uttara prakRtiSu utkRSTapade karmadalikanAgAlpabahutvamucyate // // zratha jJAnAvaraNIyeSu prdeshaahp-|| // atha vedanIyeSu prde|| // bahutvaM // ||shaattpbhutvN // 1 kevalajJAnAvaraNasya utkRSTapade sarvastokaHkarmada-1 vedanIye'zAtasya jAgaH sarvastokaH / / liklaagH|| 2 tatovedanIyazAtasya vishessaadhikH|| 2 tato manAparyavajJAnAvaraNasya anNtgunnaaH|| // atha mohanIyeSu prdeshaa|| 3 tato'vadhijJAnAvaraNasya vizeSAdhikaH // // pabahutvaM // 4 tataHzrutajhAnAvaraNasya vishessaadhikH|| 1 apratyAkhyAnamAnasya sarvastokaH // 5 tatomatijJAnAvaraNasya vizeSAdhikaH // 2 tato'pratyAkhyAnakrodhasya vishessaadhikH|| // atha darzanAvaraNIyeSu // 3 tto'prtyaakhyaanmaayaayaavishessaadhikH|| // pradezATapabahutvaM // / tato'pratyAkhyAnalojasya vishessaadhikH|| 1 darzanAvaraNe pracalAyAH srvstokH|| evaM pratyAkhyAnAvaraNacatuSkasyApiyathottaraM vize0 2 tatonighAyA vishessaadhikH|| e-12 evaM anaMtAnubaMdhicatuSkasyApi yathottaraM 3 tataHpracalApracalAyAvizeSAdhikaH // vizeSA 4 tato niSA nijAyAvizeSAdhikaH // 13 tato mithyAtvasya vizeSAdhikaH // 5 tato styAnA vizeSAdhikaH // 14 tato jugupsAyA anaMta gunnH|| 6 tataHkevaladarzanAvaraNasya vishessaadhikH|| 15 tato jayasya vizeSAdhikaH // 7 tato'vadhidarzanAvaraNasyA'naM0 // 16-17 tato hAsyazokayorapi vizeSAdhikaH // - tato'cakudarzanAvaraNasya vizeSAdhikaH // . parasparaM svasthAne tulyH|| e tatazcakSudarzanAvaraNasya vishessaadhikH|| 1e tatoratyaratyorvizeSAdhikaH parasparaM svasthAne tuTyaH Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMthaH 5 675 20-21 tato strInapuMsakavedayorvizeSAdhikaH parasparaM 6 tato vaikiya vaikriya tejasa baMdhanasya vishessaadhikH|| svasthAne tuttyH|| 7 tato vaikriya kArmaNabaMdhanasya vizeSAdhikaH // 22 tataHsaMjvalana krodhasya vishessaadhikH|| tato vaikriya taijasa kArmaNa baMdhanasya vishessaadhikH|| 23 tataH saMjvalanamAnasya vizeSAdhikaH // | e tata audArika audArika baMdhanasya vishessaadhikH|| 24 tataH puMvedasya vishessaadhikH|| 10 tata audArika taijasa baMdhanasya vizeSAdhikaH // 25 tataH saMjvalanamAyAyA vizeSAdhikaH // 11 tata audArika kArmaNa baMdhanasya vizeSAdhikaH // 26 tataH saMjvalanalolasya sNkhyaatgunnH|| 12 tata audArika taijasa kArmaNa baMdhanasya vizeSA4 caturNAmAyuSAmapi svasthAne tubhyH|| dhikH|| // atha nAmottaraprakRteH pradezATapabahutvaM // 13 tatastaijasa taijasabaMdhanasya vizeSAdhikaH / / 1-2 nAmakarmaNi devanarakagatyoH sarvastokaH parasparaM 14 tata staijasa kArmaNa baMdhanasya vizeSAdhikaH // 15 tataH kArmaNakArmaNa baMdhanasya vizeSAdhikaH // svasthAne tulyaH 3 tato mnussygtvishessaadhikH|| // saMsthAneSu khaTpabahutvaM // 4 tato tiryaggatervizeSAdhikaH // 1-4 saMsthAneSu madhyasaMsthAnacatuSke sarva stokaH paraspara // jAtipaMcakeSu svadRpabahutvaM // svasthAne tujhyH|| 1- jAtiSudhIMdriyAdijAticatuSke sarvastokaH sva 5 tataH samacaturasrasya vishessaadhikH|| sthAne smH|| | 6 tato huMmakasya vizeSAdhikaH // 5 tata ekeMdriya jAti vizeSAdhikaH // // saMghayaNeSu svadRpabahutvaM / ||shriirnaamkrmnni apabahutvaM // 1-5 saMhananeSu zrAdyapaMcakasya tulyaH stokH|| 1 zarIreSu AhArakasya sarvastokaH // 6 tataH sevArtasya vizeSAdhikaH // 2 tatovaikriya zarIrasya vizeSA0 // ||vrnnessu svarUpabahutvaM // 3 tataaudArikazarIrasya vize0 // 1 varNeSu kRSNasya srvstokH|| 4 tato taijasa zarIrasya vizeSAdhikaH // 2 tato nIlasya vishessaadhikH|| 5 tataH kArmaNa zarIrasya vizeSA 3 tato lohitasya vizeSAdhikaH // 5 evaM saMghAtana paMcakasyApi. / tato hAridasya vizeSAdhikaH // // upAMgeSu svarUpabahutvaM // 5 tataH zuklasya vishessaadhikH|| 1 upAMgeSu AhArakopAMgasya stokaH // ||gNdhessu svaTapabahutvaM // 2 tato vaikriyopAMgasya vizeSAdhikaH / 1 gaMdhayormadhye suraleH sarvastokaH // .. 3 tatazraudArikopAMgasya vizeSA0 // 2 tato puraligaMdhasya vizeSAdhikaH // // baMdhaneSu svadRpabahutvaM // // raseSu svaTapabahutvaM // 1 zrAhArakAhArakabaMdhanasya sarvastokaH // 1 raseSu tiktarasasya sarvastoka laagH|| 2 tata AhAraka taijasa baMdhanasya vishessaadhikH|| 2 tataH kaTukasya vizeSAdhikaH // 3 tata thAhArakakAmaNabaMdhanasya vishessaadhikH|| | 3 tataH kaSAyasya vishessaadhikH|| 4 tata zrAhAraka taijasakAmaNabaMdhanasya vizeSAdhikaH / tataH AmlasyatnAgo vizeSAdhikArI 5 tato vaikriya baMdhanasya vizeSAdhikaH // / 5 tato madhurasya nAgo vizeSAdhikaH // Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 // pacheSu svarUpabahutvaM // ||ath jaghanyapade uttara prakRtiSu // 1-2 sparzeSu karkazagurusparzayoH srvstokH|| // karmadalikanAgATapabadutvamucyate // 3-4 tato mRmulghusprshyorvishessaadhikH|| | 1 tatra kevalajJAnAvaraNasya, jaghanyapade karmadalika 5-6 tato ruukssshiityorvishessaadhikH|| jAgaH srvstokH|| 7-8 tataH snigdhomayorvizeSAdhikA yatra sarvatra yugmeSu 2 tatomanaHparyavajJAnAvaraNasyAnaMta // prsprstuttyH|| | 3 tato'vadhijJAnAvaraNasya vizeSAdhikaH // ||shraanupuurviissu svaTpabahutvaM // tataHzrutajJAnAvaraNasya vizeSAdhikaH // 1-zyAnupUrvISudevanArakyAnupUrvISu sarvastokA parasparaM 5 tato matijJAnAvaraNasya vizeSAdhikaH // tussttyH|| ||drshnaavrnnessu svarUpabahutvaM // 3 tato manuSyAnupUrvizeSAdhikaH // 1 darzanAvaraNe nijAyAH sarvastokaH / / 5 tato tiryagAnupUrvervizeSAdhikaH // 2 tataHpracalAyAlAgo vishessaadhikH|| 1 khagatighaye prazasta khagateH stokaH // 3 tato nijAnitrAyAH lAgo vizeSAdhikaH // 1 tato'prasthakhagatervizeSAdhikaH // / tataH pracalA pracalAyA vishessaadhikH|| ||trsviNshtikessu svarUpabahutvaM // 5 tataH styAnA vizeSAdhikaH // 1 trasaviMzatitotrasanAmnaH sarvastokaH // 6 tataH kevala darzanAvaraNasya vizeSAdhikaH // 2 tataH sthAvarajAgo vizeSAdhikaH // 7 tato'vadhidarzanAvaraNasya anaMta vishessaadhikH|| 3 evaM bAdarasya lAgaH stokH|| tata acakSudarzanAvaraNasya vizeSAdhikaH // 4 tataH sUkSmasya vizeSAdhikaH // e tatazcakSudarzanAvaraNasya vizeSAdhikaH // 5-6 evaM paryAptAdapyaparyApto vishessaadhikH|| // vedanIyeSu svapabahutvaM // 3-20 evaM pratyekepighayodhyo AtapadyotayoH samaM - sana 1 vedanIye'zAtasya lAgaH stokH|| ___samaM vAcyaH parasparaM tuTyaH // | 2 tataHzAtasya jAgo vizeSAdhikaH // 6 nirmANo 1 lAsa 2 parAghAto 3 paghAta 4 agu // mohanIyeSu svaTpabahutvaM // rukhaghu 5 jinanAma 6 aTapabahutvaM nAsti parasparaMsajAtIya pratipakSApekSAlAvAt // 1 apratyAkhyAna mAnasya sarvastokaH // // gotrakarmaNi svarUpabadutvaM // 2 tato'pratyAkhyAnakrodhasya vizeSAdhikaH // 1 gotrayonIMcairgotrasyalAgaH sarvastokaH // 3 tato'pratyAkhyAnamAyAyAvizeSAdhikaH // 5 tata uccairgotrasyajAgo vizeSAdhikaH // | tatopratyAkhyAna lonasya vizeSAdhikaH // ||aNtraaykrmnni svapabahutvaM // 5-12 evaM krameNa pratyAkhyAnAvaraNA'naMtAnubaMdhi ca / tuSkayArapi vizeSAdhikaH // 1 aMtarAyeSu dAnAMtarAyasya srvstokH|| . 13 tatomithyAtvasya jaghanya jAgo vizeSAdhikaH // .2 tato sAlAMtarAyasya vishessaadhikH|| . 14 tato jugupsAyA lAgo'naMtaguNaH // 3 tato jogAMtarAyasya vizeSAdhikaH // 15 tato jayasya vizeSAdhikaH // 4 tatopanogAMtarAyasya vizeSAdhikaH 17tatohAsyazokayorvizeSAdhikasvasthAneparasparaMtuTyaH 5 tato vIryAtarAyasya nAgo vishessaadhikH|| ||iti uttaraprakRtiSUtkRSTapade karmadalikalAgAipa 20-25cyanyatarasya vedasya nAgo vizeSAdhikaH // 10-1etatora tyaratyorvizeSAdhikaH parasparaM svasthAne. bahutva yaMtraka jJeyaM // Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 c1 26 tataH krodhAdicatuNoM saMjvalanAnAyathoktaM vize) 3 tato''hArakopAMgasyAsaMkhyeyagu0 // - ||aayussi svadapabahutvaM // ||shraanupuurviissu svadRpabahutvaM // 1-2 zrAyuSi tiryagnarAyuSoH sarvastokaH // 1-2 zrAnupUrvISu narakadevagatyAnupUryoHsarvastokApara3-4 tato devanarakAyuSo'saMkhyeyaguNaH // - sparaM svasthAne tuttyH|| nAmakarmaNi svaTpabahutvaM // 3 tato manuSyAnupUrvyA vizeSAdhikaH // 1 tatastiryaggateH sarvastokaH // . tatastiryaggatyAnupUrvyA vizeSAdhikaH // 1 tato mnussygtervishessaadhikH|| // trasaghiMzatiSu svapibahutvaM // 3 tato devgtersNkhyeygunnH|| 1 trasaviMzatastrasanAmnaH sarvastokaH / / / tato narakagaterasaMkhyeyaguNaH // 2 tataH sthAvaranAmnaH vishessaadhikH|| // jAtiSu svaTpa bahutvaM // 3-20 evaM bAdara sUkSmayoH paryAptA'paryApta pratyeka jAtiSudhIMjiyAdijAticatuSke sarvastokaH parasparaM sAdhAraNayozca stokaH // 5 tata ekeMjiyajAtervizeSAdhikaH // 21-zravaziSTa vicatvAriMzata prakRtInAM jghnyaa_||shriiressu svaspa bahutvaM // dRpabahutvaM utkRSTavat jnyeyN|| 1 zarIreSu audArika zarIre sarvastokaH // // gotreSu svaTpa bahatvaM // 5 tatastaijasazarIrasya vizeSAdhikaH // 1 gotreSu nIcairgotrasya lAgaHstokaH // 3 tataHkArmaNa zarIrasya vizeSAdhikaH // 2 tata ucairgotrasya vizeSAdhikaH // 4 tatovaikriyazarIrasyAsaMkhyeyagu0 // . ||aNtraayessu svaSTapa bahutvaM // . 5 tto''haarksyaasNkhyeygunnH|| 1 aMtarAyeSu dAnAMtarAyasya sarvastokaH // 6-20 evaM saMghAtaneSu baMdhaneSu svapi vAcyaH / 1 tato khAlAMtarAyasya vishessaadhikH|| ||aNgopaaNgessu svarUpabahutvaM // 3 tato nogAMtarAyasya vizeSAdhikaH // . 1 aMgopAMgeSu svaudaarikopaaNgsystokH|| tata upanogAMtarAyasya vizeSAdhikA 1 tatovaikriyopAMgasya asaMkhyeya0 // | 5 tato vIryAtarAyasya vizeSAdhikaH // / have karmanA pradeza vedyA vinA avazya nirdhArA na thAya, yadyapi sthiti tathA rasa e be to vedyA vinA paNa zuja adhyavasAyeM karI tathA tapasaMyameM karI sthitighAta tathA rasaghAta karI karma nireM, paNa pradeza sarva vede, tevAreMja tenI nirjarA thAya mATeM te pradeza vedavAne jIva, samyaktvAdikaguNe karI thoDe kAleM ghaNA pradeza nirjaravAne zrarthe vedyamAna dalane viSe uparanA dala samaya samaya asaMkhyAta guNAkAreM saM. kramAve, te jaNI ene guNazreNI kahIye. te guNazreNI aMgIthAra be, te kahele. ||ath nAgasabdhaM dasikaguNazreNIracanayaiva kSipyate // . samma desa savva viraI, aNa visaMjoa daMsa khvge|| modasama saMta khavage, khINa sajogIara guNa seDhI // 2 // artha-eka samma ke0 samyaktva pratyayikI, bIjI desa ke0 dezavirati pratyayikI, Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khnyuM zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 trIjI sabavira ke sarvavirati pratyayikI, cothI zraNa visaMjozra ke anaMtAnubaMdhinI visaMyojanAyeM guNazreNI kare, pAMcamI daMsakhavagezra ke darzanamohanIya khapAvatAM guNazreNI kare, bahI mohasama ke cAritramohanIya upazamAvatAM guNazreNI kare, sAtamI saMta ke upazAMtamohanIya guNazreNI, AThamI khavage ke0 rUpakazreNIyeM guNazreNI kare, navamI khINa ke kSINamoha guNazreNI, dazamI sajogIara ke0 sayogI kevalI guNazreNI ane agIdhAramI te thakI itara ayogI kevalInI guNazreNI, e agIAra guNaseDhI ke0 guNazreNI jANavI. // 7 // 1 prathama samyakatva nimitteM graMthineda karatA tathA bIjo apUrvakaraNa karatAM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI, apUrvabaMdhana, e cAra vAnAM karatAM, prati samaye asaMkhyAtaguNI nirjarA vadhArato jAya, tema apUrva nivRttikaraNe paNa jANavo. ane samyaktva pAmyA palI paNa samyaktva pratyaye karI aMtaramuharta pramANa zeSakarmadala khapAvavAne gopuDAkAreM dalaracanA kare, te prathama samyaktva guNazreNI jANavI. e anya zreNInI apekSAyeM samyaktva pratyayikI maMda vizuchinaNI dIrgha aMtaramuharte vedavA yogya ane alpa pradezika evI guNazreNI kare. 2 te thakI dezavirati nimitta zrapUrvakaraNa karato pahelI guNazreNInA aMtaramuhUtathI saMkhyAta guNa hIna evAM aMtaramuhUrte vedavA yogya zrane pUrvalI zreNIthI asaM. khyAta guNa vRddhi pradezika dasaracanAyeM, dezaviti guNa pratyayikI zreNI, te prathama guNazreNinI nirjarAthakI asaMkhyAtaguNI nirjarAvaMta evI bIjI guNazreNI kare.. _3 te dezavirati guNathakI anaMtaguNa vizuki bAMdhato sarva virati labdhi nimitta apUrva karaNa karato sarvavirati guNapratyayikI dezavirati guNazreNInA aMtaramuhUrtathI saMkhyAta guNa hIna evI aMtaramuharte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRddhipradezAtmaka asaMkhyAtaguNa nirjarAhetu evI sarva viratirUpa trIjI guNazreNI kare. 4 te thakI anaMtaguNavizuchiyeM anaMtAnubaMdhIyA kaSAya visaMyojato thako sarvavirati guNazreNInA AMtaramuhUrtayakI saMkhyAtaguNahIna aMtaramuhUrte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRdalika evI cothI guNazreNI kare. 5 tethakI paNa atyaMta vizuddha pariNAmeM pUrvalI guNazreNInA aMtaramuhUrta thakI saM. khyAtaguNa hIna aMtaramuhUrte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRhada lika traNa darzanamohanIyane khapAvavA nimitta, guNazreNI kare, te dAyika samyaktva pratyayikI asaMkhyAtaguNa nirjarArUpa pAMcamI guNazreNI. jANavI. 6 tethakI paNa saMkhyAtaguNahIna evI aMtaramuhUrte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRkSa Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 6nae dalika asaMkhyAtaguNI nirjarAhetu cAritramohanIya upazamAvato apUrvakaraNa anivRttikaraNa guNagaNe guNazreNI kare, te bahI guNazreNI jANavI. ___ tethakI anaMtaguNavizuddhiyeM upazAMtamoha pratyayikI saMkhyAtaguNa hIna muhUrte ve. davA yogya asaMkhyAtaguNa vRddhidalika upazAMtamoha guNazreNI sAtamI. ___ tethakI anaMtaguNavizuchiyeM saMkhyAtaguNa hIna muhUrte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRddhidalika asaMkhyAtaguNa nirjarAyeM vadhatI cAritramohanIya khapAvatAM zrArame ane dazame guNagaNe dalikaracanA kare, te AThamI guNazreNI. ___e tethakI atyaMta vizuddha saMkhyAtaguNahIna aMtaramuhUrte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRddhidalika dINamoha guNagaNA pratyayikI guNazreNI navamI jANavI. 10 tethakI saMkhyAtaguNahIna aMtaramuharte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRddhidalika sayogI kevalIne asaMkhyAtaguNI nirAhetu dalika racanA kare, te dazamI. 11 tethakI itara ayogI guNagaNe karma khapAvavA nimitta, sayogI guNazreNInA aMtaramuhUrta thakI saMkhyAtaguNa hIna aMtara muhUrte vedavA yogya asaMkhyAtaguNa vRddhidalika karma dala racanA kare, te agIAramI ayogIkevalI guNazreNI hoya. ema agIAra guNazreNInI racanAyeM karI bahukAla vedavA yogya karma te alpa kAle nirdhaare||shtyrthH // 7 // ||hve guNazreNInuM svarUpa kahe . // guNaseDhI dala rayaNA, Nusamaya mudayA dasaMkha guNaNAe // eaguNA puNa kamaso, asaMkha guNa nikarA jIvA // 3 // artha-guNaseDhI ke0 guNazreNI te dalarayaNA ke karmadalanI nogavI vedIne nirjarA nimitta, racanA sthApanA. aNusamayamudayAdasaMkhaguNaNAe ke udaya samayathI mAmIne samaya samaya asaMkhyAta guNAkAreM vadhatA dalanuM saMkramAvaq ezraguNApuNakamaso ke0 e guNazreNInA valI anukrameM ekekathI caDhatA asaMkhaguNa nirAjIvA ke0 asaMkhyAta guNa nirAvaMta jIva hoya. pahelI guNazreNIthI bIjInA, bIjI guNazreNIthI trIjI guNazreNInA jIva caDhatAM caDhatAM vadhatI vadhatI nirAvaMta hoya. ema sarvatra samajavaM. // itykssraarthH|| ' guNAkAreM karmadala vedIne nirjarA nimitta karmadalanuM vyavasthAyeM sthApavU, uparalI sthiti thakI utArI utArI udayAvalinI sthitinA samaya samaya sthitine viSe asaMkhyAtaguNa vadhatuM saMkramAvatAM je dalazreNI, te guNazreNI kahIye. ema thome kAleM ghaNAM karmadala niore, tenA sukhAvabodha nimitta thApanA karI dekhAmI . tihAM prathama guNazreNIno kAla apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa kAla thakI kiMci Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 dadhika aMtaramuhartamAna jANavo. te vedyamAna aMtaramuharttathI uparalI sthitinA dalika utArI, utArI, vedyamAna sthitinA udayathI pratisamaye asaMkhyAtagaNo asaMkhyAta. guNo vadhato carama samaya lageM saMkramAve, eTale uparalI sthitinuM utArayuM je dala, te madhye prathama samayeM stoka saMkramAve. tethI bIje samaye asaMkhyAtaguNo saMkramAve. tethI valI trIje samaye asaMkhyAtaguNo saMkramAve. ema samayeM, samaye, asaMkhyAta guNAkAreM vadhArato, vadhArato aMtaramuharttane carama samaya sarvotkRSTa saMkramAvI, nogavIne khapAve, paNa guNazreNIno kAla vadhAre nahIM. e rIteM sarva guNazreNInuM svarUpa jANavU. paNa ekekathI zreNInuM aMtaramuhUrta saMkhyAta guNa hIna hInakAla pUrvalI zreNInI apekSAyeM hoya, ane karmadala asaMkhyAtaguNAM vadhatA hoya. tihAM dezavirati ane sarva viratipaNuM pAmato be karaNa kare, paNa trIju anivRttikaraNa na kare, tathA dezavirati ane sarva viratizrI AjogeM paDyo, ane valI je dezaviratyAdika pamIvaje, tevA, paNa te be karaNa kare, ane anAjogeM paDyo te karaNa kasyA vinA caDhe, e be karaNa karI dezavirati sarva viratyAdika guNa lahe to jIva avazya vadhate pariNAmeM hoya. tihAM vadhate pariNAmeM kevAreM eka asaMkhyAta jAgAdhika ane kevAreM eka saMkhyAta jAgAdhika, kevAreM eka saMkhyAta guNAdhika ane kevAre eka asaMkhyAta guNAdhika dalika racanA kare. tihAM hIyamAna pariNAmeM e cAre hIyamAna dalika racanA kare, ane tulya pariNAmeM tulya dalika racanA kare, paNa potapotAnI guNazreNInuM aMtaramuhartta sarakhuMja hoya, tathA anaMtAnubaMdhiyAnI visaMyojanA devatA, manuSya ane nArakI paryAptA avirati, samyakdRSTi dezavirati ane sarvavirati, e sarvatraNa karaNe karI kare, tihAM apUrvakaraNa anivRttikaraNa kAleM guNazreNI kare. e madhye prathama traNa guNazreNI samyaktva dezavirati ane sarva viratithI sahasAtkAreM par3atA keTaloeka kAla mithyAtvaguNagaNe pAmIye. e guNazreNInI savistara vaktavyatA karmaprakRti tathA paMcasaMgrahanI bRhatTIkA thakI jANavI. tathA e zragIAra guNazreNInA jIva anukrameM ekekathI asaMkhyAtaguNI nirjarAvaMta hoya, eTale mithyAtva thakI samyaktva guNazreNIya anaMtaguNa nirA hoya. jema koieka vRkSa purbala rogAkrAMta cittaciMtAtura puruSa hoya, te jenI dhArA na hoya, evA lUMgA kATeM narelA kUhAmAyeM karI bAvalIyAM tathA kheranA kASTa veDhAne kApato ghaNo suHkhI thAya, to paNa ghaNe kAle thomAMka kApI zake, ane koieka taruNa nirogI nizcita dRDha saMghayaNI puruSa, tIkSNa evA sAra loha pharazIyeM karI, sUkI eraMDa tathA zrAkaDAnI lAkaDI thomA kAlamAM paNa ghaNI kApI nAkhe, tema mithyAtvI Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 61 jIva dhIrye hIna thako potAnAM atyaMta cIkaNAM karma tene ajJAnopahata evA. bAlatapazcaraNAdika nUMga zastra prAyeM karI ghaNA kAle paNa alpa karma nire, ane samyakadRSTi jIva jJAnAdika guNe baliSTa hoya, mATe tehanA zunapariNAma vRddhiyeM rasaghAta sthitighAteM karI nIrasa niHsAra eraMDa jevA thayalA karmone te apUrvakaraNAdika tIkSNa zastre karI alpa kAleM paNa ghaNA bedI nAkhe, te mATeM guNazreNI guNazreNI pratye yathottara vIryavRddhiye karma niHsAra hoya. tene guNanirmalatArUpa zastre karI asaMkhyaguNI asaMkhyaguNInirjIrA vadhe, tihAM sarvotkRSTa karma nirjarA ayogI kevalIne hoy||3|| // ema guNa vizujhiye nirjarA vadhe te naNI guNagaNAno aMtarakAla kahe . // . paliA saMkhaMsamuhU, sAsaNa ara guNa aMtaraM hassaM // guru mili be sahI, iyaraguNe puggalaIto // 4 // artha-sAsaNa ke sAkhAdana guNagaNAnuM paliyAsaMkhaMsa ke paTyopamano asaMkhyAtamo nAga jaghanyathI AMtaraM jANavU, je naNI sAkhodana guNagaNuM eka vAra sparzI, valI bIjI velAyeM sparza. ene vacamAMno kAla tene sAsvAdananuM zrAMtalaM kahIye, te jaghanyathI to pakSyopamAsaMkhyeya jAga pramANa hoya, je jaNI koieka jIva mohanIyanI babIza prakRtinI sattAyeMthako aupazamika samyaktva lahI, tripuMja karI, aSTAviMzati satkarmA thAya, tevAreM pamatAM sAsvAdanapaNuM pAme. tihAMthI valI mithyAtveM jAya, tihAM mithyAtvapratyayeM samyaktvamohanIya mizramohanIyane samaya samaya uvelatA, javelatA, pakSyopamAsaMkhyeya nAga kAla pramANa te mohanIyanI be prakRtine uvelI rahe, tevAreM mizra tathA samyaktvanI sattA rahita thayo thako babIza satkarmA thAya, valI paNa ko eka jIva aupazamika samyaktva pAmI, tihAMthI sAkhAdanapaNuM pAme teNe ethI hIna zrAMtaraM na kahuM tathA je jIva, upazama zreNIthI pamato sAkhAdanapaNuM pAmI valI aMtaramuharttane AMtareM bIjI velA upazamazreNI pavije, te valI tihAthI pamato sAkhAdana guNagaNe zrAve. e apedAyeM aMtaramuharttanuM paNa AtalaM hoya. aMtaramuhartanA asaMkhyAtA neda , tathA e guNagaNAno kAla paNa aMtaramuhUrttano be, ane sarva guNa. "gaNAM paNa aMtaramuharttamAMhe sparza, ahIM virodha ko nathI. e rIteM aMtaramuharttanuM 'AMtaraM paNa sAkhAdananuM lAne, paraMtu te manuSyamadhyeMja ko ekane hoya paNa devAdikane na hoya, te mATeM zradapa jaNI zrahIMAM vivayu nahIM, tathA bIje kaze kAraNe vivadyuM nahIM. tathA e sAsvAdana thakI zyaraguNa ke itara eTale bIjA mithyAtvAdikathI upazAMtamohaparyaMtanA daza guNagaNAnuM aMtaraMhassaM ke jaghanyathakI AMtaraM muhU ke aMtaramuhUrta aMtarmuhurtanuM jANavU. je naNI koieka jIva, upazamazreNIzrI pamto mithyAtva guNa Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 602 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 4 - gaNe zrAvI valI bIjI vakhata caDato sarve guNavANAM sparza, tevAreM aMtaramuhUrttanuM -yAMtaruM nAva. tathA bIje prakAreM paNa je mateM eka naveM ekaja zreNI kare, tihAM caDatAM tathA pakatAM paNa eja zrAMtaraM jAvavuM. ane kI moha, sayogI tathA yogI, e traNa guMNThApAthI paDavuM nathI, e guNavANAM ekaja vAra zrAve, mATeM enuM jaghanya tathA utkRSTa prAMtaruM nathI. have e guNApAnuM guru ke0 utkRSTa prAMta kahe be. tihAM miai ke0 mithyAtva guNAnuM bebasI ke0 ve vakhata bArAha sAgaropama pUrvakoTI pRthaktveM adhika eTaluM utkRSTa AMtaraM jANavuM, je jaNI koieka pUrva koTyAyu manuSya zuddhasaMyama pAlI vijaya vimAneM tenrIza sAgaropamAyu jogavI samyaktva sahita manuSyajava pAmI valI manuSya javathI vijaya vimAneM jAya. ema bArAha sAgaropama samyaktveM rahI valI aMtaramuhUrtta mizra zrAvI pharI samyaktva lahI traNa velA acyutagamaneM manuSya javAMtareM bArAha sAgaropama pUreM, ema ekaso ne batrIza sAgaropama pUrvakoTI pRthaktveM adhika mithyAtva guNagaNAnuM prAMtaruM utkRSTuM jANavuM. e mithyAtva vinA iyaraguNe ke0 itara je bIjA sAkhAdanathI upazAMtamoha paryaMta daza guNavANAM be, tenuM utkRSTa prAMta puggalaUMto ke sUkSma kSetra pula parAvarttanuM arddha kAMieka UNeruM hoya, je jaNI utkRSTo kiMciDUna arddha pula parAvartta pramANa zeSa saMsAra DhuMte thake jIva, graMthineda kare, tevAra pI e daza guNavANAM sparze, teNe utsUtra jASaNAdika atyaMta azAtanAyeM karI anaMta saMsAra vadhAre to paNa jeNe samyaktva laghuM te jIva arddha pujala parAvarttamAMhe sIje, tevAreM valI sarva guNaThANAM sparze, e apekSAyeM jAvavuM, uparAMta saMsAramAM na rahe // 84 // have pula parAvarttanuM kAlamAna samajAvavAne prathama kAlamAnanA neda kar3e be. tihAM trIza muhUrte eka ahorAtra ane trIza ahorAtra eka mAsa, be mAseM eka Rtu, traNa turye eka chAyana, be chAyane (1) eka varSa, corAzI lAkha varSe (2) eka pUrvAMga corAzI lAkha vAgeM (3) eka pUrva, corAzI lakS pUrve (4) eka truTitAMga, corAzI lakS truTitAMge (5) eka truTita, corAzI laka truTiteM (6) eka aTaTAMga, corAzI laka aTaTAMgeM (i) eka TaTa, corAzI lakSa deM (8) eka avavAMga, corAzI lakS vAMgeM (e) eka avava, corAzI lakS avaveM (10) eka hUhUAMga, corAzI lakS hUhUAMgeM (11) eka hUhU, corAzI laka hUhUeM (12) eka utpalAMga, corAzI lakS utpalAMgeM (13) eka utpala, corAzI lakS utpaleM (14) eka padmAMga, corAzI lakS padmAMgeM (15) eka padma, corAzI lakS padme (16) eka nalinAMga, corAzI lakS nalinAMgeM ( 11 ) eka nalina, Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 corAzI lakSa naline(17)eka adinikurAMga, coraash| lada adinikurAMgeM(rae)eka zra. dinikura, corAzI lada adinikureM(20)eka ayutAMga, corAzI lada ayutAMge (21) eka ayuta, corAzI lada ayute (22) eka nayutAMga, corAzI lada nayutAMge (23) eka nayuta, corAzI lada nayuteM(24)eka prayutAMga, corAzI lada prayutAMgeM(25)eka prayuta, corAzI lada prayute (26) eka cUlikAMga, corAzI lada cUlikAMgeM (57) eka cUlikA, corAzI lada cUlikAyeM(27)eka zIrSaprahelikAMga, corAzI lada zIrSaprahelikAMgeM(rae) eka zIrSaprahelikA, ahIM sudhI saMkhyAto kAla gaeyo Ave. e zIrSaprahelikAyeM zrATalA zrAMka zrAve te aMka mAMDIyeM baiyeM. ( 35726325304310241957e7356e| 756e64061e66JGUG013zae62 ) e copana zrAMka Agala ekaso ne cAlIza zUnya mAMDIyeM, tevAreM ekaso ne corANuM aMka thAya. tyAMsudhI saMkhyAtA varSa jANavAM. uparAMta gaNatAM nAve te mATeM pAlA tathA samusAdikanI upamAyeM karI samajAvyu jAya, paNa gaNatAM pAra na Ave, tene asaMkhyAtA kahIyeM, te asaMkhyAtA varSa pramANa patyopama sAgaropama jANavU, tenuM svarUpa samajAvavAne gAthA kahe . // 4 // ||ath padayopamasvarUpamAha // nahAra a6 khittaM, paliya tidA samaya vAsasaya samae // kesava dAro dIvo, dahi Aja tasAya parimANaM // 5 // artha- dhAnya paTyavat paTyopama, tathA valI sAgaravat sAgaropama jANavU. tenA pratyekeM traNa traNa neda be. tatra vAlAgra athavA vAlAgra khaMDono pratisamayeM udhAra ke0 uddharaNa karavo, te ve prAdhAnya jihAM tene prathama uddhAra paDhyopama kahIyeM; ane addha ke addhA eTale kAla te prastAva thakI vAlogrone athavA vAlogronA khaMmone apahAreM pratyeke varSa zata lakSaNa prAdhAnya de jihAM te bIjo zraddhA pasyopama kahIye; tathA khittaM ke0 kSetra je zrAkAza pradezarUpa tenuM prAdhAnya jihAM te trIjA detra paDhyopama kahIyeM. e tihA ke0 traNe prakAranA paliya ke0 pasyopama tene pratyekeM sUkSma ane bAdara ema be be nedeM karatAM baneda thAya. tenuM mAna kAMzaeka vistArathI lakhIyeM baiyeM. anaMta paramANuyeM eka vyAvahArika paramANu thAya, tevA ATha paramANuyeM eka trasareNu thAya, tevA ATha trasareNuyeM eka UrdhvareNu thAya, ATha urdhvareNuyeM eka rathareNu thAya, ATha rathareNuyeM eka uttarakuru yugalIyAno vAlAgra thAya. tevA zrApa vAlA mahAhimavaMta yugaliyAno vAlAgra thAya, tevA ATha vAlA himavaMta yugaliyAno eka vAlAgra thAya, tevA ATha vAlA mahAvidehanarano vAlAgra thAya, tevA ATha vAlAyeM jaratanarano eka vAlAgra thAya, tevA Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 zrAva vAlA eka lIkha thAya, zrApa lIkheM eka jU thAya, ATha jUyeM eka yavamadhya thAya, zrApa yavamadhye eka aMgula thAya, ema pratyekeM yA ATha guNuM karatAM eka utsedhAMgula thAya, tevI covIza aMguleM eka hAtha thAya, tevA cAra hAtheM eka dhanuSya thAya, sevA be hajAra dhanuSye eka koza thAya, tevA cAra kozano yojana thAya, evA yojana pramANa lAMbo, paholo, jaMDo, zranetraNa yojana tathA eka yojananAba nAga karIye tevo eka nAga upara eTalI paridhivAlo evo kUpAkAra pAlo kalpIyeM, te madhye devakuru tathA utarakurunA yugaliyA eka divasanA janmelA, be divasanA janmelA, yAvat sAta divasanA janmelA, tenA mastakanA vAlAgra khamane sAta vakhata ATha ATha khaMDa karatAM eka kezanA vAza lAkha, sattAeM hajAra, ekaso ne bAvana khaMDa thAya; tevA khaMmeM gaMzIne te pakhya jarIyeM, te evI rIte gaMzIne jarIye, ke tenA upara cakravartina kaTaka cAvyuM jAya, to paNa dhrasake nahIM tathA gaMgA nadIno pravAha tene nedI zake nahIM, tathA aniyeM karIbale nahIM, vAyare karI eka vAlAgra khaMDa paNa UDe nahIM, evo gaMzIne jarIyeM. temAheMthI samaya ke ekeka samayeM kesavahAro ke ekeka keza khaMga kAhADatAM thakA jeTale kAleM te pAlo khAlI thAya, teTalo bAdara uddhAra pathyopamano saMkhyAtA samaya pramANa kAla hoya, je naNI te khaMDa saMkhyAtAja hoya mAtrai saMkhyAto kAla kahyo. e bAdara ukAra paTyopama je kayuM te sUkSma uddhArapatyopama sukheM citta ANavAne arthaM kaDaM paraMtu enuM bIjaM karuM paNa kArya nathI. je jaNI e aMtaramuhUrta saMkhyAta samaya pramANa hoya te jaNI sUkSma uddhAra paDhyopama upayogI hoya. prarve je vAlAgrakhameM pakSya nasyo be. te bAdara ekeka khaMDanA asaMkhyAtA sUkSma khaMDa kalpIyeM, te evA kalpIyeM, ke je eka khaMDano valI bIjo khaMDa kevalI kevalajJAne karI paNa kalpI na zake, satejavaMta netrano dhaNI je jAlImAthI sUkSma pujala sUryanA tejeM karI dekhe, teno asaMkhyAtamo nAga athavA bAdaraparyApta pRthivIkA yizrA jIvanuM jevaM sUkSma zarIra hoya, tevaDe khaMDe karI pUrvokta kUvo jarIyeM, te ekeko khaMga samaya samaya kahAmatA asaMkhyAtA samaya lAge, arthAt saMkhyAtA varSanI koTIyeM karI te kUpa khAlI thAya tene sUdama ujhAra patyopama kahIye. tevA daza komAkomI paTyopameM eka sUkSma ujhAra sAgaropama thAya tevA aDhI sAgaropamanA samaya pramANa dIvodahi ke asaMkhyAtA chIpa samupha je. e sUkSma ujhAra pakSyopama kaDaM. tathA tehIja yojana pramANa patya bAdara vAlA jasyo, temadhyejI vAsasaya ke so so varSe ekeka kezakhaMga kAhADatAM te pakSya saMkhyAtA varSanI koDI pramANa kAleM nirlepa thAya, tevAreM bAdara addhA paTyopama saMkhyAtA varSa pramANa thAya. Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 valI tehija khaMDanA pUrvokta rIteM asaMkhyAtA khaMDa kalpI te kalpanA khaMma so so varSe ekeka kahAmatAM jevAre te pakSya nirlepa thAya, tevAre sUdama addhApakSyopama asaMkhyAtA varSanI koDI pramANa thAya. tevA daza koDAkoDI sUkSma zraddhApaTyopameM eka sUdama ajhA sAgaropama thAya, tevA valI daza koDAkoDI sAgaropameM eka avasarpiNI kAla thAya, ane valI eka utsarpiNI kAla paNa thAya, e avasarpiNI tathA utsarpiNInA behukAla malI vIza komAkomI sAgaropameM eka kAlacakra thAya, e sUdama ajhApaDhyopama ane sAgaropameM karI devatA, nArakI, manuSya ane tiryacanuM bAu ke zrAyunuM mAna tathA karma sthitimAna tathA kAya sthitimAna tathA nava. sthitinuM kAlamAnAdika mavIyeM, e cothu sUdama amApasyopama kaDaM, eTale e sUkSma ahAsAgaropamanA anaMtA pujala parAvarte atIta zraddhA tathA anaMtA pujalaparAvartta anAgata zraddhA eTale anAgata amAnI anaMtatA be, ane atIta addhAnI zrAdi nathI, tethI behune samAnapaNuM . anya AcArya valI ema kahe De, ke atIta asAthakI anAgata ahA anaMtaguNA be. tenI nAvanA ema De, ke jo paNa samayAdikeM karI anAgata asAhIyamAna , to paNa anAgata amAno daya nathI thato te mATeM atIta ajhA thakI anAgata aphA anaMtaguNI . sAMprata be prakAranA kSetra paTyopamanuM nirUpaNa karIyeM baiyeM. te prarvokta vAlAgrakhaMmeM karI jasyo je paTya te madhye kalpanA karelA vAlA spA je AkAzapradeza temAMhethI ekeka AkAza pradeza samae ke samaya samaya kahoDatAMjevAre sarva vAlAgra spaSTa AkAza nirlepa thAya, tevAre asaMkhyAtI utsarpiNI thane avasarpiNI kAlapramANa eka bAdara kSetra pakhyopama thAya. te palyanA sUkSma ekekA vAlAgrane spA zrAkAzapradeza tathA aNaspA evA samasta AkAzapradezane samaya samaya kahAmatAM jevAre te pakSya nirlepa thAya, tevAreM pUrvokta bAdara kSetra pasyopamanA kAlamAna thakI asaMkhyAtaguNo asaMkhyAtI utsapiNI ane avasarpiNI pramANa sUkSma detra paTyopamanuM kAlamAna thAya, tevA daza kokAkoDI sUkSma detra pasyopameM eka sUkSma kSetra sAgaropama thAya, eNe karI tasAyaparimANaM ke prasAdika jIvanuM parimANa karavU, eTale dRSTivAdane viSe avya pramANa ciMtavIyeM tathA pRthivyAdika ekeMjiya trasAMta jIvana parimANa karIyeM tene viSe enuM prayojana be. ahIM ziSya pUje je ke, jo spaSTa, aspaSTa, nanaHpradeza ahIM sUdama kSetra paTyopameM karIne grahaNa karIyeM baiyeM, to vAlAgronuM zuM prayojana ? yathokta pakSyAMtaragata najaHpradezApahAra mAtrazrIja sAmAnyapaNe kahevu ucita . tatra guru kahe , ke e Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. s satya be, kiMtu sUkSma kSetra palyopameM karI dRSTivAdane viSe dravya mavIyeM DhaiyeM te keTaareka yathokta vAlAgra spaSTa najaH pradezeM karI mavIyeM baiyeM, ane keTalAeka aspaSTa najaH pradezeM karI mavIyeM DhaiyeM, mATeM dRSTivAdokta dravyamAnopayogIpaNAtha kI vA lAya prarUpaNA prayojanavAlI be. ema traNa sUkSma palyopama zAstrane viSe upayogI hoya, chAne traNa bAdara palyopama kahyA, te sUkSmapabyopamanA sukhAvabodha thavA mATeM kayA. ahIM prAyeM ghaNuMto sUkSma zraddhApasyopamanuM prayojana be, te zraddhApalyopameM karI vIza koDAkomI sAgaropamanuM kAlacakra thAya, tevA anaMteM kAlaca eka pujalaparAvartta thAya, evA chAnaMta pulaparAvartta atIta zraddhA yatikramyA te jaNI eneviSe pula parAvartta evI saMjJA karIyeM. jo paNa pula parAvartta evI saMjJA mukhyapaNe dravyaparAvarttane viSe hoya. kema ke auaudArikA dika pulanI parAvartta evI saMjJA hoya be te mukhya kadevAya, tathApi vyAkAzapradeza samaya adhyavasAya parAvartte kSetra, kAla ne jAva parAvarttAdikane viSe paNa je pula parAvartta evI saMjJA karavI te gauNapaNe jANavI tathA AzAMbaramateM navaparAvartta paNa mAnyuM be. paNa te hIMyAM na lIdhuM // 85 // * // dave pulaparAvarttanA ATha bhedanuM svarUpa traNa gAthAyeM karI kahe. // dave khitte kAle, jAve canda Duda bAyaro suhumo // hoi prassappiNi, parimANo puggala paraho // 86 // artha- dadhe ke0 dravya pula parAvartta, khitte ke0 kSetra pula parAvartta, kAle ke0 parAvartta, jAve ke0 jAva pujala parAvartta, ema cauha ke0 cAra nedeM pula 'parAvartta be, te valI ekeko bAyaro ke0 bAdara ne sumo ke sUkSmanA deM karI uda ke0 be be prakAreM hoi ke0 hoya. tussappiNi parimANo ke0 anaMtI utsarpiNIne avasarpiNI kAla pramANa puggala paraho ke pula parAvarttanuM kAlamAna jAvaM. // 86 // eka bAdara dravyapulaparAvartta, bIjo sUkSma dravya pulaparAvartta, trIjo bAdara kSetra pulaparAvartta, cotho sUkSma kSetra pulaparAvartta, pAMcamo bAdara kAla pulaparAvartta, sUkSma kAla pula parAvartta, sAtamo bAdara jAvapulaparAvartta, AThamo sUkSma jAvalaparAvartta. hiMyAM koieka navapulaparAvartta sUkSma tathA bAdara ema paNa mAne be. te mateM daza jJeda kahe be. paNa svamateM to ghAva nedaja kA be. tihAM pUrNagalana svAva tene pujala kahIyeM. te aNune malave tathA vighaTave karI je skaMdhano neda te pulaskaMdha kahIyeM, te sarva jIvathakI anaMtaguNA be. sarva lokAkAzapradeza anaMtAnaMta pulaskaMdheM jarayo be. te jeTale kAleM jIva sarva aNuskaMdha zradA For Private Personal Use Only Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 600 rikAdika zarIrapaNe grahIne muke, teTale kAle bAdaraavya pujalaparAvarta evI sAmAnya saMjJA hoya. e bAu jAtinA pujala parAvarta kahyA le. te madhye paNa cAra jAtinA bAdara pujala parAvarta je kahyA be te sUkSma pujala parAvartanA sukhAvabodhane artha kahyA be. je mUDhamati, sUkSma pujala parAvartana svarUpa na samaje, tene bAdaranuM svarUpa samajAvIyeM, te bAdaranA svarUpanI samajaNamAM mati nedAya to panI sUkSma pujala parAvarttanuM kharUpa paNa sukheM samajI jAya, te naNI bAdara kahyA je. bIjuM jihA~ pujala parAvarta kAla zAstre kahyo tihAM to sarva sUkSma pujala parAvarta levA, kemake tehija zAstramA upayogI . je samyaktva pAmyA paThI kiMcitanyUna arDa pujala parAvarta mAtra saMsAramadhye rahe, ema kaDaM , te paNa sUdama kSetra pujala parAvarttanuM tharDa jANavU; te cAre jAtinA sUkSma pujala parAvarttamAMhelo ekeka keTale kAleM hoya, tenuM mAna kahe je. utsarpiNI kahetAM jihAM jarata airavatanA manuSyane caDhatuM zarIramAna, Ayu tathA sukha vadhatuM jAya, tene utsarpiNI kAla jANavo. tihAM prathama puHkhamA puHkhamA Aro ekavIza hajAra varSano, bIjo kuHkhamA thAro ekavIza hajAra varSano, trIjo duHkhamA sukhamA thAro eka komAkomI sAgaropama baiMtAlIza hajAra varSe nyUnano, cotho sukhamA kuHkhamA thArobe komAkoDI sAgaropamano,pAMcamo sukhamAArotraNa komAkoDI sAgaropamano, ane baho sukhamA sukhamA thAro cAra komAkomI sAgaropamano. ema jihAM caDhato caDhato kAla te utsarpiNI kAla kahIyeM, ane jihAM prathama sukhamA sukhamA Aro hoya, ane ho phuHkhamA puHkhamA Aro hoya, te avasarpiNI pamato kAla jANavo. tehavI anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNI eTale anaMtA kAlacakra pramANa ekeka pugala parAvarta te anaMtAnaMta nedeM . tethI emadhye paNa kAlajeM alpa bahatva kaDaM be, te virupha nathI, je naNI avya pujala parAvartta kAlastoka, tethI anaMtaguNo detra pugala parAvarta kAla jANavo, tethI kAla pujala parAvartano kAla anaMtaguNo jANavo, te thakI nAva pujala parAvartano kAla anaMtaguNo jANavo, e jIvane atItakAleM jAva pujala parAvarta anaMtAM thayAM, tethI anaMtaguNAM kAla pujala parAvartta thayAM, 'tethI anaMtaguNAM detra pumala parAvarta thayAM, tethI anaMtaguNAM avya pujala parAvarta thayAM. // ti samuccayArthaH // 6 // // have prathama avyathI bAdara tathA sUkSma pulaparAvarttanuM svarUpa kahe. // uralAi satta geNaM, ega ji mua phusiya saba aNU // jittia kAli sa thUlo, dave suhumo saga'nnayarA // 7 // . Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6ena zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ___ artha-uralAsattageNaM ke audArikAdika vargaNAnA pujala sAta prakAre karIne egaji ke eka jIva, phasitha ke sparzIne, muzra ke mUke, savazraNU ke0 lokamAMhelA sarva paramANuzrAne jitikAli ke jeTale kAleM sparzIne mUke, sa ke te kAlatuM mAna, thUlo ke0 sthUla eTale bAdara, dave ke avyathakI pujalaparAvarca jANavU, ane vyathakI suhumosaga'nnayarA ke sUkSma pujalaparAvarta ethI anyatareM karIne thaay.|| 7 // audArika, vaikriya, taijasa, nASA, zvAsovAsa, mana ane kArmaNa, e sAta prakAre sarva lokamAMhelA paramANunneda saMghAteM tathA bAdara sUkSma pariNamane karI svasta vargaNA yogya pariNataskaMdha audArikAdika nokarmapaNe tathA kArmaNapaNe jeTale kAleM eka jIva anaMta java bramaNa karato pariNamAvI grahI sparzI mUke, tene bAdara anya pujalaparAvartta kahIyeM. tihAM je eka velA grahyA, evA je pujala tene pharI bIjI velA grahaNa kare, te grahItagrahaNAdhAra, tathA pUrve ke grahaNa kasyA, kez zragrahaNa kakhyA, evA pujalane grahe, te mizragrahaNAjhAra, tathA je pUrve agrahaNa karelA grahe, te agrahIta grahaNAchAra, tihAM gRhIta grahaNAdhAra tathA mizragrahaNAdhAra atikramIne je agRhIta grahaNAchAreM pujala grahaNa kare, te lekhe lekhavavA eTale lekhAmAM gaNavA. ema eka audArikapaNe, bIjo vaikriyapaNe, trIjo taijasapaNe, cotho nASApaNe, pAMcamo zvAsozvAsapaNe, baho manapaNe, ane sAtamo kArmaNapaNe, e sAtapariNAma, ekeka aNunA thAya. ema sarvaloka vatiM pudgala ja. vyanAsAta pariNamana eka jIva pUrNa kare, tevAre bAdara avyapudgalaparAvartta pUrNa thAya. a. hI AhAraka zarIra to saMsAramAhe vasato jIva, cAra velA kare, tevAreM teNe karI sarva pujalanI parAvarti na hoya, tethI te na lIdho. ____ tathA jevAreM sarvaloka varti aNune audArikAdikapaNe pariNamAve, paNa eTavU vizeSa je audArikapaNe pariNamAvatAM vacale naveM je je vaikriyAdika pujala grahaNa kare, te ko lekhAmAM nAve. ema anaMte naveM karI sarvalokanA aNu audArikapaNe pariNamAvI grahI sparzI mUke, tevAreM prathama audArika sUkSma avya punalaparAvarta thAya. valatuM eja rIteM sarvANu vaikriyapaNe pariNamAvI grahIne mUke, tevAreM bIjuM vaikriya pujalaparAvartta thAya. emaja taijasazarIrapaNe pariNamAvI grahIne mUke, tevAreM trIjuM taijasa pujalaparAvartta thAya. emaja nASAdalapaNe sarvANu pariNamAvI grahIne mUke, tevAreM cothu nASApujalaparAvartta thAya, emaja pAMcamuM zvAsozvAsa, bahuM mana ane sAtamuM kArmaNa pujalaparAvartta paNa jANavU. tihAM sarva thakI kArmaNapujalaparAvarttakAla anaMto , paraMtu bIjAnI apedAyeM stoka. tethakI taijasa pujalaparAvartakAla anaMta Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6ee zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 guNo, tethakI audArika pujalaparAvartakAla anaMtaguNo, tethakI zvAsozvAsa pujala. parAvartta kAla anaMtaguNo, tethakI manaHpujalaparAvarta kAla anaMtaguNo, tethakI jASA pujalaparAvarttakAla anaMtaguNo, tethakI vaikriyapuzalaparAvartta kAla anaMtaguNo jANavo. kArmaNa pujalaparAvarta sarva naveM grahaNa kare, tethI tarata pUrAya, zrane te kArmaNadalathakI taijasa anaMtaguNo hIna pujala be, te naNI anaMtaguNa kAleM pUrAya, ema potAnI matiyeM vicArIne kahe. atItakAleM eka jIvane anaMtA vaikriya pujalaparAvarta thayAM, tethakI anaMtaguNAM nASA pujalaparAvartta thayAM, tethakI anaMtaguNA manaHpujalaparAvarta thayAM, te thakI anaMtaguNAM zvAsozvAsa pujalaparAvarta thayAM, tethakI anaMtaguNAM audArika pujalaparAvartta thayAM, tethakI anaMtaguNAM taijasapujalaparAvartta thayAM, tethakI anaMtaguNAM kArmaNa pujalaparAvarta thayAM. ema atItakAleM atikramyA. ahIM koieka zrAcArya ema kahe, ke audArika, vaikriya, taijasa ane kArmaNa, e cAra zarIrapaNe sarvalokavarsi paramANu je grahe, te tenA lekhAmAMhe gaNAya. ema karI sarva paramANu cAra zarIrapaNe prinnmaav| grahIne mUke, te bAdara javya pujalaparAvate ane anukrameM eka zarIrapaNe pariNamAve te lekhAmAMhe gaNAya. evI rIte sarvANu eka zarIrapaNe jevAreM pariNamAvI rahe, tevAreM par3I valI bIjA zarIrapaNe pariNamAve, paNa audArika parAvarttamadhye vaikiyAdika pujala lIye, te lekhAmAMhe gaNAya nahIM, ema anukrameM cAre prakAre sarvANu pariNamAvatAM sUkSmapujala parAvarta thAya. ityarthaH // // // have bAdara tathA sUkSma kSetrAdika traNa pujala parAvarttanuM svarUpa kahe . // ... loga paeso sappiNi, samayA aNu nAga baMdha haannaay|| ... jada taha kama maraNeNaM, puchA khittAi thUliyarA // // artha- logapaeso ke0 cauda rAjalokanA AkAza pradeza sappiNisamayA ke jatsarpiNI ane avasarpiNInA samaya zrane aNujAgabaMdhahANAya ke anunAga baMdhanAM sthAnaka, te rasabaMdhanA hetu asaMkhyAtAM adhyavasAya sthAnaka jANavAM. e traNe jahataha ke jema tema bAghA pAbA maraNeNaM ke kramotkrama maraNeM karIne, puhA ke0 pharasI rahe, tevAreM kama ke anukrameM khittAzke kSetrAdika eTale kSetrathI, kAlathIne jAvadhI thUla ke0 sthala eTale vAdara pujala parAvartta thAya, ane zyarA ke e thakI itara eTale etraNe anukrameja maraNa velAyeM pharase, tevAreM etraNe sUkSma pula parAvartta thAya. // ityakSarArthaH // 7 // sarva lokanA zrAkAzapradeza eTale je aMgulaghana AkAzakhaMDanA pradezApahAra sa. maya samaya pratye karatAM paNa asaMkhyAtAM kAlacakra vyatikramI jAya, evA sUkSma nanaH Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 pradeza ne. te sarva lokanA zrAkAzapradezane jevAreM eka jIva, aneka naveM karI sparza, eTale sarva AkAzapradeze maraNa pAme, temAMhe je zrAkAzapradeze eka velA maraNa pAmyo, teja zrAkAza pradeze valI bIjI velA maraNa pAme, te lekhAmAM na gaNAya, paraMtu je aspA pradezane sparzI maraNa pAme te pradeza, tenA lekhAmAM gaNAya. ema karatAM sarva lokAkAza pradezane maraNe karI sparze. ahIMyAM jo paNa jIva asaMkhyAtA thAkAzapradeza avagAhIne rahyo be to paNa maraNa velAyeM eka pradezanI mukhyatA levI. ene bAdara kSetra pujala parAvartta kahIyeM. ane jevAreM anukrameM eTale je AkAzapradeze jIva eka vAra maraNa pAmyo, teja zrAkAzapradezanI zreNI jevAreM valI tenI joDanA bIjA pradezeM bIjI velA maraNa pAme, te lekhAmAM gaNAya, paraMtu bIje sthAnakeM bIje naveM tenI vacamA asaMkhya lokAkAza pradeze asaMkhya velA maraNa pAme, te vacalA maraNanA pradeza lekhAmAMhe nAve. ema anukrameM zreNIbaka, pratarabaka pradeza maraNe karI sparzato thako sarva lokAkAza pradeza sparza, tevAre sUkSma kSetra pujala parAvartta thAya, te madhye anaMtA kAlacakra pramANa bAdara pujala parAvarta thakI anaMtaguNo kAla nIpaje. __ have kAla thakI pujala parAvarttanuM mAna kahe. vIza komAkomI sAgaropama pramANa kAlacakra be. tenA sarva samaya, maraNe karI jIva sparze, eTale pahelA samaya thakI mAMDIne behalA samaya sudhI sarva samaye maraNa kare, paraMtu je samayeM eka kAlacakramAMhe maraNa pAmyo, tehIja samaya bIjA ghaNA kAlacakramAMhe maraNa pAme, te sa. maya lekhAmAMhe gaNAya nahIM. paNa anere samaye maraNa pAme, te lekhAmAM gaNAya. ema kAlacakranA sarva samaya maraNa velAyeM karI jevAreM eka jIva sparzI rahe, tevAreM kAla thakI bAdara pujala parAvarta thAya. ane jevAreM e kAlacakrane pahele dhurale samaya maraNa lahI valI jevAreM kevAreMka ko kAlacakrane bIje samayeM maraNa pAme, te lekhAmAM gaNAya. temaja koz kAlaca. krane trIje samayeM jIva maraNa pAme, te lekhAmAM gaNAya. paraMtu vacalA Agala pAla lanA samaye aneka maraNa kare, te lekhAmAM gaNAya nahIM. ema valI jevAreM kozeka kAlacakrane cothe samaya maraNa lahe, pAMcame samaya maraNa lahe, yAvat kAlacakranA behalA samayaparyaMta anukrameM sarva samaya maraNeM karI sparza. ahIMdhA kozka kAlacakra dITha eka samaya lekhAmAM Ave ane vacAleM saMkhyAtA, asaMkhyAtA yAvat anaMta kAlacakranAM maraNa paNa lekhAmAM na thAve, paraMtu jevAreM pAgala je samaya maraNa pAmyo hoya, tene vAgale samayeMja jevAreM maraNa pAme, tevAreM teja lekhAmAM Ave. Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 ema saMkhyAte maraNeM paNa anaMtAM kAlacakra vyatIta tha jAya tAvat kAlapramANa sUkSma kAla pula parAvartta thAya. 'g have jAvathI sUkSma bAdara pula parAvartta kahe. rasabaMdha detu kASAyika adhyava sAya sthAnaka maMda, maMdatara, maMdatamanA deM asaMkhyAta lokAkAza pramANa be. je jaNI sIttara kokAkomI sAgaropamanA samaya pramANa sthitisthAnakeM asaMkhyAtA rasabaMdha hetu adhyavasAya sthAnaka be. te sarva zradhyavasAya sthAnaka maraNeM karI anukrameM sparze eTale te rasabaMdhanAM sthAnaka kevAreMka maMda, maMdatama, maMdatara, tIvra, tIvratama, tIvratara, eve sthAnake maraNa pAmato jevAreM eka jIva, sarva sthAnaka pharasI rahe tevAreM nAva thakI bAdara pula parAvartta thAya. jevAreM prathama jaghanya adhyavasAyeM maraNa pAmIne valI jevAreM koieka kAlAtere te thakI caDhate bIje adhyavasAyasthAnakeM maraNa pAme te lekhAmAMhe gaNAya, tevAra pI valI koika kAlAMtareM tethakI caDhate trI je adhyavasAyasthAnakeM varttato maraNa pAme te lekhAmAMde gaNAya, paraMtu bIjA zrAghA pADhA adhyavasAyeM maraNa pAme te lekhAmA na gaNaya. ema anukrameM niraMtarapaNe jaghanyathI utkRSTa adhyavasAyasthAnakaparyaMta sarva karmanA saMkhyAtA rasabaMdhanAM chAdhyavasAya sthAnaka be. te anukrameM maraNe karI sparze tenI vacAleM je teja adhyavasAyeM tathA sAMtara adhyavasAya sthAnakeM anaMtA ma raNa kare, te paNa lekhAmAM na Ave, paraMtu je pUrvalo adhyavasAya hoya, tethakI caDhate adhyavasAyeM maraNa pAme toja te lekhAmAM Ave, ema anukrameM sarva anujAga baMdhasthAnaka, janma athavA maraNeM karI sparze, tevAreM jAvathI sUkSmapujalaparAvartta thAya. e rIteM ATha pulaparAvartta kahyAM. uu tathA graMthAMtareMvaparAvartta kayuM che. te koieka jIva narakAdikagatine viSe daza sahasravarSa jaghanyAyurthI samayAdhika samayAdhika sthiti vadhAratAM nevu hajAra varSanI sthiti - paryaMta tathA dazalakSa varSa sthiti kI samayAdhika samayAdhika tetrIza sAgaropama sthitine sarva raka sthitinA sthAnakeM nArakInA javeM karI tathA devagatimadhyeM daza hajAra varSAyudhI lai samayAdhika samayAdhika ekatrIza sAgaropama lageM sarvadevAyusthitinAM sthAnake devajaveM karI temaja manuSya tiryaMcagati madhyeM jaghanya kSullaka javathI leine samayAdhika samayAdhika manuSya tiryaknI yAvat traNa palyopamAyu sthiti lageMnAM sthAnarke manuSya tiryaMcanA javeM karI, ema sarvAyusthAna ke anukrameM sparzato bAdarajava pula parAvartta yAya, chAne samayAdhika samayAdhika sthiti anukrameM ekeka gatinA krameM kameM karI yAnAM sarva sthAnaka sparzatA cAre gatinA sarvAyusthAnaka jIva sparze, tevAreM Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 sUkSma java pula parAvartta thoya, e AzAMbaramateM mAnyo be, te ahIM prasaMgeM jANavA nimitta lakhyuM be. e rIteM upodghAta saMgateM tathA prasaMgasaMgateM pabyopama, sAgaropama tathA pula parAvartAdikanAM svarUpa kahyAM. prakArAMtareM valI pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, yA sparza chAne agurulaghu, e bAvIza deM karIne sarvalokavartti pula paramANuyA pharasI mUke, tevAreM jAvathI bAdara pula parAvartta thAya, chAne e bAvIzamAMthI ekekApaNe anukrameM sarva pula pharazIne rahe, tevAreM jAvathI sUkSma pula parAvartta thAya // iti smucyaarthH|| // 88 // prakAra dave je pradezabaMdhano adhikAra kahetAM thakAM te madhye je prakAreM jIva, utkRSTa pradezabaMdha kare, ne jehavo thako je prakAreM jIva, jaghanya pradezabaMdha kare, kahe be. je jaNI pradezabaMdha to yogapratyayiyo be, tethI yogavRddhiyeM pradezavRddhi hoya, chAne sarva jIva nedamadhyeM sannI paMceMdriya paryAptAnuM utkRSTa yogasthAnaka hoya, bIjA jIvaneda sarva ethI hInayogI be. e svarUpa jaNAvavAne gAthA kahe. // zrathotkRSTajaghanyapradezabaMdhasvarUpa mAha // appayara payaDi baMdhI, ukkaDa jogI sanni patto // kui para sukko, jadannayaM tassa vaJcAse // 80 // artha- parapayamibaMdhI ke apatara eTale ghaNI yokI prakRti bAMdhato hoya, eTale prakRti thoDI baMdhAtI hoya tihAM abaMdhAtI sajAtIya prakRtinA dalajAga, te baMdhAtI prakRtineM jAgeM ghaNA lAne, tethI tene pradezanI vRddhi hoya, tathA te paNa jakkajogI ke0 utkRSTa yogI eTale utkRSTa yogasthAnakeM varttato utkRSTa jIva vyApAreM karI ghaNA karmapradezanuM grahaNa kare, jema jorAvara puruSa, tRNAdika saMgraha karato bIjA nirbala puruSanI apekSAyeM ghaNA tRNAdikano saMgraha karI zake, tema maMda yogI jIvana apekSAyeM utkRSTa yogI jIva, ghaNAM karmadala grahaNa kare, tethI te lIdho. te paNa sanni ke0 saMjJI paMceMdriya jIva hoya, je jaNI je jIva, mana sahita hoya te mana lagAvIne je kArya kare, te kArya karatAM bIjuM anAjogeM je kArya kare, tenI utkRSTa ceSTA hoya, tihAM pradezabaMdha adhika hoya, te madhye paNa valI patto ke0 payAptiyeM karI pUrNa hoya, tevAreM tene yoga prabalatAyeM pradeza paNa ghaNA levarAya, ene aparyAptAvasthAyeM paNa aMtaramuhUrttasudhI samaya samaya pratye asaMkhyAtaguNavRddha yoga vadhe, eTale saMjJI paMceMdriya paryApto, utkRSTa yogasthAnakeM varttato potAnA baMdhayogya sthAnakamAMhe alpasaMkhyAyeM prakRtibaMdhasthAnakeM varttato evo jIva kuNaipaesukkosaM ke0 utkRSTapradezabaMdha kare. jannayaM ke0 jaghanya pradezabaMdha to tassa ke0 te utkRSTa pradezabaMdhasvAminI For Private Personal Use Only Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama kamagraMtha. 5 03 pradezabaMdha sAmagrIne vaccAse ke0 viparyAseM viparItapaNe eTale sannIyAthI viparIta asanI levo, tathA paryAptAne sthAnake aparyApto sevo, ane utkRSTa yogIne sthAnake maMdayogI khevo, eTale asannI levo, temAMhe paNa aparyApto levo, te paNa valI prathama samayeM ghaNo maMdayogI hoya, tethI yogamaMdatAyeM karI tathA manoyogane banAveM karI karmadala thomAM grahaNa kare, te paNa potAnA baMdhasthAnaka madhye bahusaMkhyeya prakRtibaMdha sthAnakeM varttato hoya te levo. eTale ghaNI prakRti bAMdhatAM thoDaM dala ghaNI prakRtinA jAge vaheMcatAMthalpa dala nAga zrAve, tethI te jIva, jaghanya pradezabaMdha kare // iti samuccayArthaH // e|| . - ema sAmAnyapaNe karmaprakRtino utkRSTa pradezabaMdha tathA jaghanya pradezabaMdhano upAya kahI, have mUlottara prakRtino utkRSTa pradezabaMdha, je guNagaNe jIvane hoya te kahe De. temadhye paNa mUlaprakRti ATha ane uttaraprakRti ekaso ne vIzanA utkRSTa pradezabaMdhakhAmI kahevAne avasareM sUcIkaTAha nyAyeM alpa vaktavyatA jaNI prathama zrAyuHkarmanI mUlottara prakRtinA bAMdhanAra guNasthAnakanI apekSAyeM kahe , eTale kayA kayA guNagaNe zrAyuHkarmanA utkRSTa pradezabaMdha svAmI hoya ? te kahe . temadhye mizraguNagaNe to zrAyuno baMdha na hoya, ane sAsvAdane paDatAM gholanA yogIne hoya kharo, to paNa teNeM tihAM utkRSTa yogane anAveM tathA alpakAla nAvIpaNe athavA bIje koza kAraNe graMthakAreM utkRSTa pradezabaMdha niSedhyo be. je jaNI koieka zrAcAryane mateM sA. khAdanaguNagaNe paNa utkRSTa pradezabaMdha mAnyo . te mata ahIM uvekhavo. mizra tathA sAkhAdana, e be guNagaNAM mUkIne zeSa guNagaNe zrAyuHkarmanA utkRSTa pradezabaMdhaka, gAthAyeM karI kahe . .. // atha mUlottaraprakRtInAmutkRSTapradezabaMdhavAmInAha // mi ajaya cana Aja, bi ti guNa viNu modi satta mibaa|| . baevaM satarasa suhumo, ajayA desA bi ti kasAe // 0 // / artha- mila ke eka mithyAtvaguNagaNuM ane bIjA ajayacana ke aviratyAdika cAra guNagaNAM, eTale bIju zravirati, trIjuM dezavirati, co) pramatta ane pAMcamuM apramatta, e pAMca guNagaNe varttato saMjhI paMceMchiya jIva, utkRSTayogasthAnake va to thAna ke AyuHkarmano utkRSTa pradezabaMdha kare, je naNI zrapUrvakaraNAdika sAta guNagaNAM tathA mizraguNagaNuM, e ATha guNagaNe Ayuno baMdhaja nathI, ane sAsvAdane utkRSTayogane ajAveM utkRSTa pradezabaMdha na hoya, tathA bitiguNa viNu ke bIjuM sAkhAdana, trIju mizra, e be guNagaNAM vinA zeSa mitrA ke0 1 mithyAtva, avi Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NOH zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 rati, 3 dezavirati, 4 pramatta, 5 apramatta, 6 nivRtti, 7 anivRtti, e satta ke sAta guNagaNe sAta karma bAMdhato evo saMjhI paMceMjiya jIva sarva paryAptiyeM karI pa. ryApto, mohi ke mohanIya karmano utkRSTapradezabaMdha kare. ahIMyAM sAkhAdana tathA mizraguNagaNe utkRSTa yoga na lAne, tethI utkRSTadala saMcaya karI na zake te naNI niSedhyA; je naNI mohanIyanI sattara prakRti mioM tathA avirati guNagaNe baMdhAya be, ane jo mioM utkRSTa yogasthAnaka hota to cothAnI pereM trIje guNagaNe paNa apratyAkhyAnIA kaSAyano utkRSTa pradezabaMdha kaheta, paNa te na kahyo, tethI jANIye baiye je mizraguNagaNe utkRSTayoga nathI, tathA zrAyu ane moha vinA zeSa baehaM ke0 mUla karmaprakRtino utkRSTa yogI evo saMjhI paMceMDriya paryApto jIva, utkRSTa pradezabaMdha kare. * ema mUlaprakRtinA utkRSTapradezabaMdha svAmI kahI, have uttaraprakRtinA utkRSTa pradezabaMdha khAmI kahe . jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca, eka zAtAvedanIya, eka uccairgotra ane eka yazaHkIrti, e satarasa ke sattara pra. kRtino utkRSTa pradezabaMdha svAmI suhumo ke sUkSmasaMparAya guNasthAnakavarti manuSya u. skRSTa yogI hoya, je jaNI zrAyu ane modanIyanA dalano nAga paNa u karmane yAve, tathA pAMca nibAno nAga cAra darzanAvaraNIyane Ave, tathA nAmakarmanI sarva prakRtino nAga, eka yazaHkIrtine yAve, tethI pradezabahulatA thAya. ajayA ke avirati samyakdRSTi guNagaNe vartato utkRSTayogI paryApto saMjhI paM. ceMjiya jIva, bi ke bIjI apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanI cokamIno utkRSTa pradezabaMdha kare, je jaNI enA baMdhakamAMhe ehija aspaprakRtibaMdhakapaNuMbe, tethI anaMtAnubaMdhIA cAra ane mithyAtvamohanIya, e pAMcanA pradeza ene adhika Ave, tathA desA ke0 dezaviratiguNagaNe vartato manuSya, tiryaMca utkRSTayogI sAta mUlaprakRti bAMdhato tikasAe ke trIjI pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanI cokamIno utkRSTa baMdhaka hoya, enA baMdhakamAMhe ehija aspaprakRtibaMdhakapaNuM be, tethI zeSa zrApa kaSA. yanA dala nAga ene Ave, tathA Ayu ane mithyAtvano paNa aMza adhika Ave. // iti samuccayArthaH // e|| - paNa aniaTTI sukha gai, narAna sura sulaga tiga vina viga // sama canaraMsa masAyaM, varaM mibova sammovA // 1 // .. artha- puruSaveda ane saMjvalanA kaSAyanI cokamI, e paNa ke pAMca mohanIya karmanI uttaraprakRtino aniaTTI ke anivRttinAmA navamA guNagaNAnA pAMce ... vi Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 J05 jAgeM anukrameM utkRSTapradezabaMdha hoya, temadhye anivRttinA prathama nAgeM hAsyAdika cAra prakRtino adhika jAga lAne, tethI puruSa vedano utkRSTapradeza baMdha hoya. ane bIje nAgeM puMvedabaMdha viccheda thaye thake bAra kaSAyanA dalikanA nAga thAve, temAM krodha kaSAyano nAga krodhane lAne, teNe utkRSTa pradeza baMdha hoya. zrIje nAgeM saMjvakhanakrodhano jAga valI adhika lAne, tethI mAnano utkRSTa pradezabaMdhaka hoya. cothe nAgeM valI saMjvalanA mAnano baMdhapaNa saMjvalanI mAyAne Ave, tethI teno utkRSTa pradeza baMdhaka hoya. pAMcame jAgeM samasta mohaprakRtino nAga saMjvalanA lonane Ave, tethI teno utkRSTa pradeza baMdha hoya. ema trIza prakRtino utkRSTa pradezabaMdha kahyo. sukhaga ke zunnavihAyogati, narAna ke manuSyAyu, surasunnagatiga ke suratrika ane saujAgyatrika, vijavigaM ke0 vaikriyahika, samacaraMsa ke0 samacaturasrasaMsthAna, masAyaM ke azAtAvedanIya, varaM ke0 vajraSajanArAca saMghayaNa, e tera prakRtino utkRSTa pradeza baMdhaka miDovasammovA ke0 mithyAtvI athavA samyakdRSTi utkRSTa yogI jIva hoya. temadhye devAyu tathA narAyu e be prakRtinA svAmI aSTAvidha baMdhaka zrane zeSa agIAra prakRtinA utkRSTa pradezabaMdha svAmI saptavidha baMdhaka jANavA. ahIzrAM AyuHkarmanA dala nAga adhika lAne, temATeM. tathA temadhye paNa 1 devagati, devAnupUrvI,3 vaikriyazarIra, 4 vaikriyaaMgopAMga, 5 samacaturasrasaMsthAna, 6 zujakhagati, 7 sujaga, 7 sukhara, e zrAdeya, e nava prakRtino utkRSTa pradezabaMdha khAmI to deva prAyogya nAmakameMnI zahAvIza prakRti bAMdhato hoya, temA nava prakRti to ehija bAMdhe te jIva hoya je jaNI trevIza ane paccIzAdika prakRtinA baMdhasthAnakeM e nava prakRtino baMdha nathI, ane devaprAyogya gaNatrIza, trIza tathA ekatrIzAdika prakRtinA baMdha sthAnakeM e nava prakRtino baMdha be kharo, paraMtu tihAM ghaNI prakRtine baMdhe ghaNe nAgeM vaheMcatAM alpa pradeza jAga Ave, tezrI te baMdhaka na lIdhA. tathA vajraSajanArAca saMghayaNano utkRSTa pradezabaMdha svAmI manuSya prAyogya ugaNatrIza prakRti bAMdhato evo samyakUdRSTi tathA mithyAdRSTi jIva hoya, tathA tiryaMca prAyogya uMgaNatrIza bAMdhato mithyAdRSTija hoya. tihAM manuSya prAyogya uMgaNatrIzanAM nAma kahe .2 manuSyahika, audArikahika, 5 paMceMjiyajAti, 6 tejasa, 7 kAmeNa, G vajraSajanArAcasaMghayaNa, e samacaturastrasaMsthAna, 10 varNa, 11 gaMdha, 12 rasa, 13 sparza, 14 agurulaghu, 15 upaghAta, 16 parAghAta, 17 uzvAsa, 17 zujakhagati, 1e trasa, 20 bAdara, 1 paryApta, 12 pratyeka, 23 nirmANa, 24 sonAgya, 25 sukhara, 26 thAdeya, 27 sthira athavA sthira, 20 zuna athavA azuja, ze yazaHkIrti athavA ayazaHkIrti, e manuSya prAyogya bAMdhato Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A samyakadRSTi tathA mithyAdRSTi jIva hoya, tathA tiryaMca prAyogya ugaNatrIza bAMdhatato tihAM manuSya dvikane sthAnakeM tiryaMcadvika kahetuM, tathA manuSya prAyogya bAMdhatAM mithyAdRSTi jIva paNa levo, chAne sAsvAdane utkRSTa yoga na hoya, tejaNI te na lIdho; tathA trevIza, paccIzAdikanA baMdhasthAnakeM prathama saMghayaNano baMdha nathI; ane trIza, ekatrIzanA baMdhasthAna ke prakRti jAga ghaNo hoya, tethI utkRSTa pradeza baMdha nahoya... tathA zAtAvedanIyano utkRSTa pradezabaMdhaka samyakadRSTi tathA mithyAtvI sAta karmano baMdhaka hoya. jo paNa dazame guNaThANe utkRSTa yoga ne to paNa tihAM utkRSTa sthiti baMdha na hoya, tethI pradezabaMdha paNa vivakSyo nahIM. ema taiMtAlIsa prakRtinA utkRSTa pradezabaMdha svAmI kA. // iti samuccayArthaH // 1 // niddA payalA Du jula, jayakuccAti saMmago sujai // AdAra DugaMsesA, nakkosa parasagA mico // 2 // artha - niddApalA ke0 nidrA ane pracalA, Duala ke0 hAsya ane rati tathA zoka ne rati, e be yugala, evaM ba prakRti, jayakucchA ke0 sAtamI jaya, AThamI jugupsA, tia ho navamaM tIrthaMkara nAmakarma, e nava prakRtino utkRSTa pradezabaMdhasvAmI saMmago ho samyakadRSTyAdika apUrvakaraNAMta pAMca guNasthAnakavarttI jIva sAta karma bAMdhato zrAyudalano jAga adhiko lAne, tejaNI. tathA nidrA pracalAne cothe guNaThANe zrI kina dalano jAga adhika hoya, tathA mizraguNaThANe paNa thIesI trikano baMdha nathI, paNa te utkRSTa yogI na hoya, tejaNI te na kahyo. tathA dAsyAdika be yugala, jaya ne jugupsA, e va prakRtino paNa mohanIyanI tera prakRtine baMdheM tathA nava prakRtine baMdhe alpaprakRti jaNI jAga ghaNo yAve, tejaNI levo, tathA jinanAmakarmano utkRSTa pradezabaMdhasvAmI samyakdRSTi manuSya devagati prAyogya jinanAma sahita ugaNatrIza prakRti bAMdhato hoya te levo, je jaNI trevIzAdika prakRtinAM baMdha sthAnakeM to jinanAma karmano baMdhaja nathI, ane trIza prakRti manuSya prAyogya bAMdhatAM tathA ekatrIza devagati prAyogya bAMdhatAM prakRti ghaNI hoya, tethI nAgeM dala stoka ghyAve, tethI te na lIdhA. suI ke suyati susAdhu eTale pramAda rahita sAdhu zrapramatta ane pUrvakaraNa, ebe guNaThANe varttato utkRSTa yogI deva prAyogya trIza prakRti AhAra DuMgaM ke hArakadvika sahita bAMdhato ve samaya sudhI utkRSTa pradeza baMdha kare, zeSa guNaThANe AhArakadvikano baMdha nathI, tethI te na lodhA, tathA utkRSTa yoga sthAnake jIva beM samaya paryaMta rahe. paDhI yogasthAnaka phare, tethI sarvatra utkRSTa yogI be samaya sudhIja For Private Personal Use Only Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 hoya, tathA ekatrI prakRtinA baMdhasthAnakeM prakRtijAganI bahulatAyeM alpadala lAne. ema copanna prakRtinA utkRSTa pradeza baMdha svAmI kahyA. tethakI sesA ke0 zeSa rahI je borAha prakRti tenA ukkosapaesagA ke0 utkRSTa pradeza baMdha khAmI miTho ke0 mithyAtvI jIva paMceMdriya paryApto utkRSTa yogI sAta karma bA~dhato be samaya lageM hoya, jejaNI 3 narakatrika, 7 jAti cAra, 11 sthAvaracatuSka, 12 huMmasaMsthAna, 13 bevahuM saMghayaNa, 14 Atapa, 15 napuMsaka veda, 16 mithyAtva, 20 anaMtAnubaMdhIya kaSAya cAra, 24 madhyasaMghayaNa cAra, 20 madhyasaMsthAna cAra, 31 daurbhAgyatrika, 34 thIesI trika, 37 tiryaMcatrika, 38 strIveda, 30 udyota, 40 kukhagati, 41 nIcairgotra, e ekatAlIza prakRti madhyeM zola prakRtino baMdha mithyAtva pratyaya nepaccI prakRtino baMdha anaMtAnubaMdhI pratyayi be, te mizrAdika guNana baMdhAyAne sAkhAdana guNaThANe utkRSTa yogane jAveM utkRSTa pradeza baMdha na hoya, tejI eno svAmI mithyAtvIja kahyo. tathA zeSa paccIza prakRtino baMdha, jo paNa samyaktvAdika guNaThANe be, to paNa 1 zradArika, 2 taijasa, 3 kArmaNa, 7 varNacatuSka, 8 agurulaghu, e upaghAta, 10 bAdara, 11 pratyeka, 12 sthira, 13 azubha, 14 ayaza, 15 nirmANa, e paMdara prakRtino utkRSTa pradezabaMdha aparyAptA ekeMdriya prAyogya nAmakarmanI trevIza prakRti bAMdhato thako mithyAtvI jIva kare, je jaNI 4 sthAvaracatuSka, 5 ekeMdriyajAti, 6 huMga saMsthAna, tiryaMcaka ne pUrvalI paMdara, evaM trevIza bAMdhatA hoya, te kare, tathA paccIzAdikane baMdhe jAga bAhulya yAve mATe alpa dala lAne. GOB tathA manuSya dvika, paMceMdriyajAti, caudArika upAMga, parAghAta, uzvAsa, trasa, paryApta, sthira azubha, e daza prakRtino mithyAtveM paccIza nAma karmanI prakRti paryApta sa prAyogya bAMdhato utkRSTa pradeza baMdha kare, tethI e bAzaTha prakRtinA utkRSTa pradezabaMdha svAmI mithyAtvI kahyA. ema utkRSTa pradezabaMdha svAmI kahyA // iti0 // e // dave jaghanya pradezabaMdha svAmI kahyA thakI vacalA sarva madhyama pradezabaMdha svAmI . sukheM samajAya te jaNI ekaso ne vIza prakRtinA jaghanya pradezabaMdha svAmI kahe be. // atha jaghanya pradezabaMdhasvAmI nAha // sumuNI Duni prasannI, naraya tiga surAja sura vijavi DugaM // sammo jiNo jadannaM, suduma nigo AikhaNi sesA // 93 // artha - tihAM sannI aparyApto ApaNI prakRtinA baMdhakamAMde ghaNI prakRti bAMdhato jaghanya yogeM varttato cAra samaya lageM rahe, eTale jaghanya yogeM utkRSTo to For Private Personal Use Only Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10c zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 cAra samaya paryaMta jIva rahe, te laNI sAmAnyapaNe e jaghanya pradeza baMdha svAmI kahyo je. sumuNI ke apramatta sAdhu gholanA yogI devagati prAyogya ekatrIza prakRti bAMdhato thAhAraka zarIra tathA thAhArakopAMga, e sunni ke be prakRtino jaghanyapradeza baMdha kare, je naNI enA baMdhakamAMhe eja jaghanya prakRtino baMdhaka hoya. narayatiga ke0 narakagati, narakAnupUrvI ane narakAyu, e narakatrika tathA cothu surAu ke devAyu, e cAra prakRtino jaghanya pradezabaMdha svAmI zrasannI ke asannI paMceMjiya paryApto jIva, zrApa karma bAMdhato gholanA yogI eTale je eka yoga thakI bIje yogeM saMcAra karato hoya te gholanA yogI kahIyeM, te jaghanyathI to eka samaya lageM ane utkRSTa to cAra samaya lageM jaghanya pradezabaMdha svAmI hoya, je jaNI jaghanya yogeM jIva, cAra samaya uparAMta na rahe, zrane sannIthAnA jaghanya yoga thakI asannIzrAno utkRSTa yoga paNa asaMkhyAtaguNa hIna hoya, to valI jaghanya yoga ghaNoja hIna hoya, emAM zuM kahevAnuM ? te jaNI zrasannI lIdho; tathA asannIyA aparyAptAne to prakRtino baMdhaja nathI,te jaNI aparyApto na lIdho, ane ekejiyAdikane paNa e prakRtino baMdha nathI, te naNI paMceMjiyaja lIdho, tathA zrApa karma bAMdhatI vakhateM ghaNA nAgeM karmadala thoDaM thAve, temATeM ATha karmano baMdhaka lIdho. sura ke devagati zrane devAnupUrvI, e devadhika tathA viuvipugaM ke vaikriya zarIra ane vaikriya aMgopAMga, e vaikriyadhika ane jiNo ke0 jinanAma karma, e pAMca prakRtino jahannaM ke0 jaghanya pradeza baMdha svAmI sammo ke samyakadRSTi jIva nava prathama samaya vartato hoya, temadhye paNa anuttara vimAnavAsI deva potAnA java prathama samaya khaprAyogya jaghanya vIryavaMta thako jinanAma sahita manuSya prAyogya uMgaNatrIza prakRti bAMdhato jinanAma sahita trIza bAMdhe, tevAreM jinanAmano jaghanya pradezabaMdhasvAmI hoya, je jaNI manuSya to deva prAyogya asAvIza, ugaNatrIza bAMdhe be, paNa jinanAma sahita trIza na bAMdhe. valI tihAM prakRti alpa hoya te jaNI manuSya na kahyo, zrane nArakI to anuttara devadhakI utkRSTa yogI hoya, tethI te ghaNA pradeza bAMdhe mATeM te paNa na lIdho, tathA cAritriyAne thAhArakachika sahita ane jinanAma sahita deva prAyogya ekatrIzano baMdha hoya, tihAM jo paNa prakRtinI bahulatA hoya, to paNa te nava prathama samayanA evA aparyAptA anuttara surathakI utkRSTa yogI hoya, tethI te paNa na lIdho. temATeM samyakhaSTi aparyAptA anuttarasura jinanAmano jaghanyapradezabaMdha kare, tathA zeSa vaikriyadhika ane devachika, e cAra prakRtino jaghanya pradezabaMdha, samyakdRSTi manuSya nava prathama samayeM vartato kare, je naNI zeSatraNa gatinA jIvane Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. A Jou e gaNatrI prakRtinuM baMdha sthAnaka hoya, paraMtu trIza chAne ekatrIza prakRtino baMdha to paryAptAvasthAyeM hoya, tihAM jaghanya yoga na hoya, tethI alpa pradeza baMdha na karI zake, tethI e aparyAptAvasthAyeM manuSyaja enA svAmI kahyA. tathA pisesA ke0 ethI zeSa rahI je ekaso ne nava prakRti teno jaghanya pradezabaMdha svAmI sUkSma nigodiyo labdhi aparyApto jIva Adi kSa eTale java prathama samarye varttato hoya, je jaNI pUrve gIra prakRti je kahI, teno baMdha nigo dikhAne nathI, tethI tenA svAmI jinna kA . chAne ( 105 ) prakRtino baMdha ene be tethI eno jaghanya baMdhaka svAmI nigodI kahyo, kema ke ethI adhika jaghanya yoga ko bIjA jIvane nathI te madhye paNa java prathama samayeM varttato ghaNoja jaghanyayogI hoya, teNeM karI alpa pradezabaMdha kare, tathA temAM paNa manuSyAyu ane tiryaMcAyu, e ve prakRtinA alpa pradezabaMdhasvAmI java prathama samayavartti jIva na hoya, je jaNI traNa paryApti pUrNa karayA vinA koi parajavAyu bAMdheja nahIM, temADeM e ve prakRtinA jaghanya baMdhakamadhyeM aparyApto mAtra levo, paNa java prathamasamayavartta na levo. ema sarva prakRtinA jaghanya pradezabaMdhakhAmi kA. // 53 // // ve pradeza baMdhane viSe sAdi anAdyAdika jAMgA vicAre The. // daMsaNa baga jaya kuvA, bi ti turicya kasAya vigdha naannaa|| mUla bage'Nukoso, canda DudA sesi savacaM // 94 // artha- cakSudarzanAvaraNAdika cAra, darzanAvaraNa tathA nidrA ghane pracalA, e daMsabaga ke0 darzanAvaraNaSaTka, jayakulA ke0 jaya ane jugupsA, tathA vitituricakasAya ho bIjA pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra, trIjA pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdika cAra, cothA saMjvalanA krodhAdika cAra, vigdha ke0 pAMca aMtarAya, nANANaM ke0 pAMca jJAnAvaraNIya, evaM trIza uttaraprakRtino tathA mUlaDhage ke0 eka jJAnAvaraNIya, bIjI darzanAvaraNIya, trIjI vedanIya, cothI nAma, pAMcamI gotra ane baDI aMtarAya, e ba - mUlaprakRtino zraNukoso ke0 anutkRSTa pradezabaMdha canda ke0 cAra jAMgeM hoya. tihAM mUlaprakRtino tathA pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya evaM cauda uttaraprakRtino utkRSTa pradezabaMdha sUkSma saMparAyaguNaThANe hoya, tathA saMjvalanA cAra kaSAyano utkRSTa pradezabaMdha, navame guNagaNe hoya, tathA nidrA zrane pracalA, e be prakRtino utkRSTa pradezabaMdha zrAvamA guNagaNAne prathama jAgeM hoya, tathA jaya ne jugusAmohanIyano utkRSTa pradezabaMdha, AvamA guNavANAne sAtame jAgeM hoya, tathA Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAranA utkRSTa pradezabaMdha, pAMcame guNagaNe hoya, tathA apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cArano utkRSTa pradezabaMdha, cothe guNagaNe hoya, mATeM je anAdi mithyAtvI jIva te utkRSTa pradezabaMdhanAM sthAnaka evAM guNagaNAM nathI pAmyo, tene sarvadA e trIza prakRtino anutkRSTa pradezabaMdha anAdi jANavo. je naNI te jIva. kevAre paNa anutkRSTa pradezabaMdha thakI utkRSTa pradezabaMdhe nathI AvyA, tethI tene anutkRSTanI anAdi , e prathama naMga jANavo. ane jeNe graMthinneda karIsamyaktva pAmI e prakRtinA utkRSTa pradezabaMdha sthAnake be samaya lageM utkRSTa yogasthAna rahI tihAM utkRSTa pradezabaMdha karI valI yogasthAna varAvarte tathA adhyavasAya pamatAM anutkRSTa pradezabaMdha kare, tihAM sAdi nAmeM bIjo nAMgo jANavo. tathA jina ane navyane sAMta nAMge hoya, je jaNI te jIva guNagaNe camato utkRSTa pradezabaMdha karaze, tathA te utkRSTa pradezabaMdhano aMta paNa karaze, te naNI tihAM anutkRSTa pradezabaMdhanuM sAMtapaNuM jANavU, e trIjo nAMgo kahyo. tathA zravya jIvane uparalA guNagaNAM pAmavAMja nathI, tethI tene utkRSTa pradezabaMdha paNa karavo nathI, tathA baMdhAMta paNa karavo nathI, tene anutkRSTa pradezabaMdhano anaMta nAme cotho nAMgo jANavo. ema e trIza uttaraprakRtino tathA mUla prakRtino anutkRSTa pradezabaMdha cAra nAMgeM kahyo. ane sesisavaDhaM ke zeSa sarva traNe prakAranA baMdha, te uhA ke be nAMge hoya. tihAM utkRSTa pradezabaMdha be samaya lageM hoya, tethI sAdi ane sAMta, e be nAMgA hoya, tathA jaghanya yoga cAra samaya lageM rahe, tihAM jaghanya pradezabaMdha mithyAtveM pAmIyeM. pharI ajaghanya baMdha kare, tihAM sAdi ane sAMta, e be lAMgA behu baMdhane viSe hoya. ema e traNa baMdha be jAge hoya. e pUrvokta trIza prakRti vinA zeSa nevu prakRti rahI, temadhye tahoMttera prakati adhruvabaMdhinI be. te kevAreMka baMdhAya ane kevAreMka na baMdhAya, tejaNI ene viSe sAdisAMta nAMgo hoya, tathA eka mithyAtva, thINahItrika, anaMtAnubaMdhIcatuSka, e ATha prakRtino utkRSTa pradezabaMdha sAta karma bAMdhatAM saMjJI mithyAtvIne utkRSTa yogeM be samaya lageM hoya, temATeM sAdisAMta nAMgA jANavA, tathA sUkSma nigodiyAne java prathama samayeM jaghanya pradezabaMdha hoya, zrane bIjA jIvane ajaghanya pradezabaMdha hoya, ema e cAre baMdha pATha prakRtinA mithyAtvaguNagaNe pAmIyeM mATeM sAdi, sAMta, e be nAMgA jANavA. tathA nAma dhruvabaMdhinI nava prakRtino aparyApta ekeMkhyi prAyogya trevIza prakRtine baMdhe utkRSTa pradezabaMdha, mithyAtvIne hoya, ane jaghanya pradezabaMdha sUkSma nigodiyAne java prathama samaya hoya, teNe sAdi, sAMta, e be nAMgA jANavA. ema utkRSTa anu Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 11 tkRSTa ane jaghanya pradezabaMdheM sAdi chAne sAMta, e be jAMgA kahyA. te prAyeM vyavahA yA jIvane saMjaviyeM baiyeM. anyathA utkRSTa pradezabaMdha sanniyA jIvane doya, ane nAdi nigo diyA . jIveM to saMjhIpaeM pAmyuMja nathI, to te utkRSTa pradezabaMdha kyAM kare ? tethI tene anutkRSTa pradezabaMdha paNa cAra jAMge saMjave, te ahIM na kahyo. ema yogavRddhiyeM pradeza vRddhi hoya te jaNI have yogasthAnakanuM svarUpa kahe be. // atha yogasthAnAnyAha || have yogasthAnakanI saMkhyA kahe be. // seDhi saMkhijase, jogaThANANi payaDi vi ne // vii baMdhanavasAyA, aNubhAga gae asaMkha guNA // e5|| artha-se disaM khijase ke0 zreNIne zrasaMkhyAtameM jAgeM jeTalA AkAza pradeza hoya, te ghanIkRta lokanI eka pradezika zreNI tenesUcI zreNI sAta rAja pramANanI kahIyeM, tene saMkhyAtame jAgeM jeTalA zrAkAza pradeza be teTalA jogahANANi ke0 yoga sthAnaka hoya, te jAvIyeM DhaiyeM. sarvazrI alpavIryavAn jaba prathama samayeM varttato evo sUkSma nigodi labdhi paryApto jIva, tenA asaMkhyAtA jIva pradeza be te madhye paNa je sarva jaghanya vIrya pradeza eTale je pradezamAM sarvazrI jaghanya vIrya hoya, tenA vIryanA za kevalInI prajJArUpa zastreM karI bedatAM eTale kevalIyeM kalpyo je vIrya vijAga arthAt je vIryAMno aMza kevalI paNa kalpI na zake tene jAvANu paNa kahIyeM. tehavA loka saMkhyAtame jAge varttatA je asaMkhyAtA pratara, tenA pradeza pramANa vIryAMzeM karI sahita te paNa asaMkhyAtA thayA, paraMtu te asaMkhyAtAne satkalpanAyeM daza kalpIyeM, tevA daza vIryAMza sahita evA je jIvanA pradeza asaMkhyeya pratara pramA no samudAya paraMtu satkalpanAyeM tene traNa mAMDIyeM tenI prathama jaghanya vargaNA jANavI, te thakI valI eka vIryAMroM adhika vIryavaMta jIva pradezano samudAya tenI bIjI vargaNA jANavI, te thakI valI eka vIryAMzeM adhika jIva pradezanA samudAyanI trIjI vargaNA jANavI. ema ekeka vIryAMzeM adhika adhika jIva pradezanI samAna jAtirUpa vargaNA tevI ghanIkRta lokanI eka pradezika zreNI tenA asaMkhya jAga pradeza 'pramANa vargaNA jevAreM thAya, tevAreM asatkalpanAyeM tene va vargaNA thApIyeM, tene prathama sparddhaka kahIyeM, je jaNI ekottara vIrya vijAga vRddhiyeM karIne paraspareM spardhA kare eva vargaNAne sparddhaka kahIyeM. e prathama sparddhakanI carama utkRSTa vargaNAne viSe jeTalA vIrya vijAga be, te thakI eka, be yAvat saMkhyAte vIryAMzeM adhika vIryavaMta jIva pradeza na pAmIyeM, paraMtu te thakI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa vIryAMzeM adhika For Private Personal Use Only Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 vIryavaMta jIva pradeza pAmIyeM, tevA samAna vIrya vijAgeM yukta jIva pradezanA samudAyanI vargaNA te bIjA sparddhakanI prathama vargaNA jANavI. te thakI valI eka vIryAMzeM adhika vIryavaMta jIva pradezano samudAya tenI bIjI vargaNA jANavI. ema ekeka vIryAzeM vadhate jIva pradezanA samudAyanI vargaNA, te jevAreM lokAkAzanI zreNInA asaMkhyeya jAgavartti pradeza rAzipramANa vargaNAno samudAya thAya, tevAreM bIjo sparkaka thAya, te pI bIjA sparddhakanI carama vargaNA thakI valI asaMkhya lokAkAza pradeza tulya vIrya vinA adhika vIrya vibhAgavAlA pradezonI rAzi te trIjA sparddhakanI prathama vargaNA jANavI. temaja valI tevAja anukrameM trIjo sparddhaka karavo, pharI evAja anukrameM cotho sparddhaka, ema pAMcamo sparkaka, e rIteM lokAkAza pradezanI zreNinA asaMkhyeya nAgapradeza rAzipramANa sparddhakanA samudAyeM eka yogya sthAnaka thAya. te thakI anya kiMcit yadhika vIryavaMta jaMtunuM paNa evAja anukrame bIjuM yoga sthAnaka upaje, te thakI anya jIvanuM valI tevAja anukrameM trIjuM yoga sthAnaka upaje, te thakI anya jIvanuM valI tevAja anukrame cothuM yoga sthAnaka upaje. e prakAreM karIne nAnA jIvonA athavA kAla nedeM karIne eka jIvanA lokAkAzanI zreNIne asaMkhyeya jAga vartti najaHpradeza rAzipramANa yogasthAnaka hoya. have te pUrvokta jaghanya eka yoga sthAnakeM varttatA evA trasa jIva asaMkhyAtA tathA sthAvara jIva to anaMtA pAmIyeM. tathA paryAptA sUkSma nigodIcyA jIva, java prathama samayeM saghalA ekaja yogasthAnake rahe, ane bIje samayeM asaMkhyAta guNa vRddhivAlA yogasthAna ke jAya, khane paryAptA jIva jaghanya yogasthAnake cAra samaya paryaMta rahe, tathA madhyama yogasthAnakeM varttato cAra, pAMca, ba, sAta, ATha, sAta, ba, pAMca, cAra, traNa samaya mAtra rahe. tathA utkRSTa yogasthAnakeM be samaya paryaMta rahe. ema asaMkhyAta yogasthAnaka te paNa saMdepeM mananA cAra, vacananA ne kAyAnA sAta, rUpa sahakAra kAraNa jedavivakSAyeM paMdara yoga kahyA. te yogasthAnakanA jeda yakI valI payaDi ke0 jJAnAvaraNAdika mUla karmaprakRti tathA uttara prakRtinA neda, asaMkhyAtaguNA be. je jaNI ekeka yogasthAnake varttatA, neka jIva be, tathA kAlabhedeM eka jIva, sarva prakRti bAMdhe be, tathA kSetrAdi saMbaMdheM karIne jJAnAvaraNAdikanA kSayopazama vicitre karIne baMdhanA vicitrapaNAtha kI eTale mUla prakRti zrAva be, ane uttara prakRti ekaso ne zrAvanna be, te kSetranA tAratamyeM kSayopazamanedeM karI baMdhane vicitrapaNe karI tathA udayanuM tAratamya vicitrapaNuM asaMkhya deM hoya, tethI prakRtibheda paNa asaMkhyAtA jANavA. te prakRtibheda kI valI vizne ke0 sthitibaMdhanA jeda asaMkhyAtaguNA hoya, For Private Personal Use Only Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 713 je jaNI jaghanya sthiti thakI eka samayAdhika, hisamayAdhika, trisamayAdhika, karatAM karatAM ema utkRSTa sthitisthAnakaparyaMta ekekI prakRti asaMkhyAta nedeM baMdhAya, te jaNI prakRti nedathakI sthiti neda, asaMkhyAta guNA be. te sthitineda thakI vizbaMdhadyavasAyA ke sthitibaMdhanA adhyavasAyanA neda asaMkhyAtaguNA be, je jaNI ekeko sthitibaMdha asaMkhyAte adhyavasAya sthAnakeM tItra, tIvratara, maMda, maMdatara, eNI pereM kaSAyodayakRta jIvano azuddha pariNatineda te adhyavasAya kahIye. te adhyavasAya sthAnaka ko paNa karmanA eka muhartamAtra sthitibaMdhanA hetunUta rahe, te mATeM sthitineda thakI asaMkhyAtaguNA adhyavasAya hoya. je naNI jaghanya sthitibaMdha paNa asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAnakeM hoya . tethakI valI samayAdhika samayAdhika sthiti to vizeSAdhika vizeSAdhika adhyavasAya sthAnakeM hoya, ema paTyopamanA asaMkhyAtamA nAga mAtra sthitineda atikramyA palI je sthitineda hoya, tihAMsudhI bamaNAM adhyavasAyasthAnaka thAya. ema guNAka sthAnaka paNa asaMkhyAtAM hoya, temATeM sthitinedathakI asaMkhyAtaguNAM adhyavasAyanAM sthAnaka hoya. zrahIMyAM karmanuM je avasthAna eTale rahavaM, tene sthiti kahIyeM, teno je baMdha, tene sthitibaMdha kahIyeM, tathA kaSAyajanita jIva pariNAmane adhyavasAya kahIye. te adhyavasAyane viSe jIva vase, tene sthAna kahIye. te adhyavasAya jIvane vasavAnAM sthAna , mATeM ejane adhyavasAyasthAna kahIye. tihAM sthitibaMdhanA kArapacUta je adhyavasAya sthAnaka, tene sthitibaMdhAdhyavasAya sthAnaka kahIyeM. tethakI aNunAgagaNaasaMkha{NA ke anunAga eTale rasabaMdha, hetunAM adhyavasAyasthAnaka, asaMkhyAtaguNAM De. tihAM anu eTale pazcAt baMdhottara kAleM anunavIyeM, te anujAga zabdeM rasa kahIyeM, te asaMkhyAtA . je naNI aMtaramauhUrtika sthitibaMdhAdhyavasAyasthAnaka hoya, te nagara sarakhA tathA te madhye eka, be, traNa, cAra, pAMca, u, sAta ane utkRSTa je ATha sAmayika rasabaMdhAdhyavasAya sthAnaka hoya, te ghara sarakhA nAnA jIvanI apekSAyeM asaMkhyAtA hoya, tathA eka jIvanI apekSAyeM to deza, kAla, deotra, nAva nedeM jaghanya sthitibaMdha paNa asaMkhyAtalokAkAzapradeza pramANa rasabaMdhAdhyavasAyasthAnakeM pAmIye, te thakI samayAdhika sthitivizeSe valI adhika adhikatara rasabaMdhanAM adhyavasAya sthAnaka pAmIyeM, ema sarvasthitibaMdhAdhyavasAya sthAnane viSe rasabaMdhAdhyavasAyasthAnakanI jAvanA karavI. e kAraNathI sarva sthitibaMdhAdhyavasA. yathI rasabaMdhAdhyavasAyasthAna, asaMkhyaguNAM jANavAM. // iti samuccayArthaH // e5|| Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tatto kamma paesA, aNaMta guNiyA ta saraDeyA // jogA payaDi paesaM, 6i aNu nAga kasAyA // e6 // artha- tatto ke0 te karmanA rasabaMdhahetu adhyavasAya thakI kammapaesA ke karmanA pradeza eTale dala aNaMtaguNiyA ke anaMtaguNA jANavA. je naNI rasabaMdhahetu adhyavasAya sthAnaka to asaMkhyAtA be. ane karmavargaNA te paNa anaMtI . te valI ekeka vargaNAyeM anaMtA paramANuzrA . tevI anaMtI vargaNA mithyAtvAdikahetuyeM eka samayane viSe jIva, grahaNa kare .ane rasabaMdhanAM adhyavasAya sthAnaka to eka utkRSTa ATha samayaparyaMta rahe , temATeM anaMtA jANavA. __ tasarayA ke khIra nIMba rasAnA zradhizrayaNa samAna anunAga baMdha adhyavasAya sthAnakeM karI taMphUlasamAna karma pujalone viSe rasa jANIyeM chaiye. mATeM te karmadalathakI karmadalanA rasAvijAga anaMtaguNA jANavA. je jaNI sarva jaghanya rasANune viSe paNa sarva jIvathI anaMtaguNA rasAvitnAga rasANu hoya, je rasanA jAga kalpatA, kalpatAM kevalInI prajJArUpa zastra karI bedatAM, bedatAM je niraMza aMza rahe, eTale kevalI paNa je aMzano bIjo aMza kalpI na zake, te rasANunuM nAma, avinAga palIcheda kahIye. te ekeka karmANune viSe paNa sarva jIvathI anaMtaguNA rasANu jaghanya padeM hoya, tevAreM utkRSTapadanuM to kaheQja ? ane karmANu to ajavyathI anaMtaguNA ane sijhane anaMtame nAgeM hoya, te ajavyathI sifa anaMtaguNA be, te sipha thakI valI sarva jIva anaMtaguNA be, tethakI paNa karmadalanA rasANu anaMtaguNA ne mATeM. ema savistarapaNe pradezabaMdha kahyo. have e prakRtyAdika cAra baMdhane viSe vizeSahetu kahe . tihAM jogA ke0 mana, vacana ane kAyAnI ceSTAyeM karIne payaDi ke0 eka to jJAnAvaraNAdikakhanAva, eTale jJAnAdikane AvaravAno ne svanAva jene viSe evo prakRtibaMdha kare, ane bIjo paesaM ke pradezabaMdha eTale karmano dala saMcaya, e be baMdha kare, kema ke karaNavIrya je mano vacana kAyAdikano yoga, tenI utkaTatAyeM jo ghaNuM vIrya hoya, to tethI ghaNAM dala melave, ane madhyamayoge madhyamadala melave, tathA yoganI maMdatAyeM alpa dala melave, kema ke mithyAtvAdika hetuvinA paNa kevala yogeM karIja bArame ane terame guNagaNe zAtAvedanIyano prakRtibaMdha tathA pradezabaMdha kare, ane yogane anAveM caudame guNagaNe prakRtibaMdha tathA pradezabaMdha na kare, teNe anvayavya tireke karI prakRtibaMdha tathA pradezabaMdhanA hetu yoga kahIye. Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 715 tathA hi ke eka sthitibaMdha ane bIjo aNunAgakasAyA ke anunnAgabaMdha, e be baMdha, kaSAyane tAratamyapaNe hoya, kema ke utkRSTa kasAya saMkleSa sthiti paNa utkRSTI baMdhAya, tathA azuja prakRtino rasa, utkRSTa baMdhAya, ane zuja prakRtino rasa maMda baMdhAya, temaja madhyama saMkSe madhyama rasa baMdhAya. ema kaSAyanI anuvRttiyeM baMdha hoya, tathA kaSAya paNa dazamA guNagaNA paryaMta hoya, ane karma prakRtino sthitibaMdha paNa tihAM lageMja hoya, temATeM e be baMdhanuM asAdhAraNa kAraNa kaSAya jANavo. ema cAra baMdhanA svAmI tathA hetu e utkRSTa jaghanyapaNe vistAra sahita kahyA. // iti samuccayArthaH // e6 // have yogasthAnAdikane viSe lokAkAzanI zreNInuM asaMkhyAtanAgAdika mAna kahyu, te jo zreNInu mAna jANIyeM, to sukheM samajI zakIyeM, te mATeM zreNI pratara ghanAdikanuM mAna kahe . // atha shrenniiprtrkhruupmaah.|| canadasa rakha logo, buddhika satta raGgu mANa ghnno|| taddIdega paesA, seDhI payaro a tvggo|| e|| artha- supratiSThita saMsthAne sarva loka be. jema eka zarAvaDhaM adhomukha rAkhIye, te upara valI eka zarAvatuM samuM rAkhIye, te upara valI eka zarAvaDhaM adhomukha rAkhIyeM, e rIteM nIco sAtamI narakeM sAta rAja lAMbo paholo be, ane triguNI jAjerI paridhi je. tihA~ thakI ekeka pradeze hIna karatA karatAM ratnaprajA pRthavIyeM eka rAja lAMbo paholo hoya. tihAMdhI valI ekeka pradeza vRddhi hotI hotI pAMcame devaloke pAMca rAja paholo hoya. tihAMthI valI ekeka pradezeM hIna karatA karatAM lokAgra eka rAja paholo hoya. e zrAkAreM caudasarajhulogo ke cauda rAja loka . te madhye eka rAja lAMbI, paholI zrane cauda rAja uMcI trasanAmI be, te trasa jIveM karI sahavartamAna be. uparAMta sthAvara jIvo De te lokano buddhikasattaramANaghaNo ke0 "bujhiye kalpanAyeM karI ghana karatAM sAta rAja lAMbo, paholo ane sAta rAja uMco ' caurasa ghana kalpIyeM, te kalpanAno prakAra dekhADe . je zrAkAreM adholoka , teno eka pAzAno khaMga, te jihAM sAtamInA talane nAgeM traNa rAja paholo , tihAMthI ekeka pradeza hINa thAto jihAM eka pradeza mAtra rahe, te pradeza- pAzuM jihAM sAtamI narakano cAra rAjano khaMga bAkI rahyo , te dizAyeM rAkhIyeM, ane traNa rAja paholuM pAzuM te eka rAja jihAM ratnaprajA pRthavI Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 paholI ne te dizAyeM rAkhIye, tevAreM cAra rAja paholapaNe ane dIrghapaNe thAya, zrane sAta rAjya jAjeruM jaMcapaNe evo lokano arDakhama thAya, athavA prasanAmI thakI dakSaNadizinA adholokano khaMma, te nIceM traNa rAja paholo be, ane paDI pradeze pradezeM ghaTato upareM eka pradeza sAMkamo be, ane uMco sAta rAja jAjero be. tene upAmIne trasa nAmIne uttara diziyeM viparItapaNe jomIyeM, eTale heglanuM paholapaj te upara zrANIyeM, ane upara sAMkamo , te nIce lAvI mUkIyeM, eTale adholoka sAta rAja jAjero uMco zrane cAra rAja paholapaNe sarvatra sarakho thAya. have avaloka Urdhva mAmalane zrAkAreM be. tihAMtrasanAmithI bAheranu eka pAzAnuM arDa,baccethI bedIne je pAzAye madhya traNa rAja pahorbu , te pAzeM eka prAdezika tirbA nAga uMcA, nIcA jomIyeM, tevAre traNa rAja lAMbo, paholo ane kiMcinnyUna sAta rAja UMco evo Urdhvalokano ghana thAya, eTale avalokeM trasa nAmI thakI dakSaNadizino khaMga be rAja paholo zrane kicinnyUna sAta rAja uco temAMhe brahma devalokanA madhyathakI helo zrane uparalo khaMga karIne trasa nAmIne uttara pAseM viparItapaNe thApIyeM, eTale paholapaNuM hevala karIyeM, ane sAMkamApaNuM vacceM brahma devaloke ANIne thApIyeM. ema jevAre nIceM upara thApIyeM, tevAreM Urvaloka traNa rAja paholo ane kiMcinnyUna sAta rAja uMco, sarvatra thAya. evo Urdhvalokano ghana thAya. te kihAMeka thoDaM adhikuM uDaM hoya, tene potAnI buddhiyeM adhikuM uDaM mAMhe nelIne sarakhaM karIye. tevAra palI lokanuM uparatuM arDa upAmIne adholokane saMvartine dakSaNapAzeM joDIyeM, eTale sAta rAja paholo, sAta rAja lAMbo ane sAta rAja UMco, ema samacaturastra ghana loka thAya. ahIM adholokanA sAta rAja jAjerA . tema Urdhva lokanA sAta rAja mATherA be, te melavatAM pUrNa thAya. __enA eka rAja lAMbA, paholA tathA eka rAja uMcA, evA khAMmuA karIyeM, tevAreM traNaseM ne teMtAlIza khaMmuka thAya. e sarva sthUla vyavahAranayeM kaDaM, je naNI loka to vRtAkAreM be ane e ghana to samacaturastra thayu mATeM ene vRtAkAreM karavAne arthe traNaseM teMtAlIza khaMgukane uMgaNIza guNA karIne bAvIza nAgeM harIyeM, tevAnavRtAkAreM lAMbo, paholo thAya, paNa e naya kAMzaeka UNAne paNa pUrNa kahe , te mATeM vyavahAra thakI sarva ThekANe sAta rAjanoja ghana kahyo be, tethI khAMmuzrA na thAya to paNa na gaNavo. ahIM eka rAja te svayaMjuramaNa samuanI pUrvadizinI vedikA thakI pazcima dizinI vedi. Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5. ngkung kAparyaMta tathA uttaradizinI vedikAthakI dakSiNadizinI vedikAparyaMta zrasaMkhyAtA arrant yojana pramANa jANavuM. e ghanavRta lokanA ghanavRta caturasra khaMDuka (209) thAya. tI gapaesA ke0 te ghanIkRta sAta rAja lokanI eka prAdezika zreNI motInI laganI pereM (oooooo ) sAta rAja lAMbI ekekA AkAza pradezanI paMkti tene seDhI 0 zreNI kahIyeM, eTale zreNI asaMkhyAMza je ThekANe kayuM hoya, tihAM e zreNInuM saMkhyAMza levuM, ane payarokhatavaggo ke0 te zreNIno varga karIyeM, eTale te zreNImAMde jeTalA pradeza hoya, tene teTalA sAthai guNIyeM tene pratara kahIyeM. eTale sAta rAja lAMbo, polo, eka pradezadaleM mAMDAnI pereM caturasra, te pratara kahIyeM, mATeM jihAM pratara kayuM hoya, tihAM eka zreNInA varga pramANa pradeza levA, tathA te prataranA pradeza te valI zreNInA pradeza sArthe guNIyeM, tene ghana kahIyeM, yathA asatkalpanAyeM zreNInA pAMca pradeza be, te sUcI kahIyeM. ane tene pAMca guNA karatAM paccIza thAya, tene pratara kahIye, tene valI tehIja zreNInA pAMca pradezeM guNI yeM, tevAreM ekaso paccIza thAya, tene ghana kahIyeM. yahIM sAta rAja lAMbo, sAta rAja poholo zrane jADapaNe eka pradezano pratara jANavo. ema saprasaMga savistara pradezabaMdha ko // iti samuccayArthaH // e // iti paesabaMdho sammatto // have ca zabde saMsUcita upazama zreNI tathA rUpaka zreNInuM svarUpa kahe be. te madhyeM paNa prathama anaMtAnuvaMdhiyAnA upazamano vidhi kahe . // yopazama zreNImAha. have upazama zreNInuM svarUpa, anukrameM kahe be. // daMsa napuMsi bI, ve cakaM ca purisa veyaM ca // dodo evaM tirie, sarise sarisaM navasamei // e8 // artha - tihAM eka avirati samyakadRSTi, bIjuM deza virati, trIjuM pramatta, cothuM apramatta, e cAra guNaThANe varttato jIva jJAnopayogI va lezyAmAMdelI zuna ar lezyAnA pariNAmeM zujAdhyavasAyeM karI puNyaprakRtinA beThANIzra rasane sthAna coTANA rasane nipajAvato ane azubha prakRtinA covANIdhA rasane 'sthAnakeM beThANI rasa karato tihAM baMdhavirodhinI prakRtimadhyeM trasAdika zubha prakRtino baMdha karato aMtaramuhUrtta yathApravRttikaraNeM varttato pUrvalA pUrvalA sthitibaMdha thakI AAgalo Agalo sthitibaMdha pasyopamAsaMkhyeya jAgeM hIna karato aMtara muhUrtta yathA pravRttikaraNe rahI pI pUrvakaraNe anaMtaguNa vizuddhiyeM vadhato caDe, tihAM ghurabI sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI, guNasaMkrama ane apUrvabaMdha, e pAMca vAnAM pravartte. tihAM For Private Personal Use Only Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 18 zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 sarva karmanI jeTalI sthiti zeSa rahI be tenA uparalA jAgathI sAgaropama pRthaktva pramANa sthiti khaMgI jaghanya to paDhyopamAsaMkhyeyajAga pramANa sthiti khaMmIne tenA dalIyA udayakAlanI sthitithI uparalI uparalI sthitine viSe yayokta asaMkhyAta guNAkAreM vadhatA dalika saMkramAvato jAya. ema aMtaH sthiti sarvotkRSTa dala saMkramAve, tathA ekeka aMtaramuhUrtte sthiti khaM karato aneka sahasra khaMma kare; tethI prathama je rasa hato, teno anaMtamo nAga rasa zeSa rahyo, bIjo sarva khapAvyo, ema dIna rasa thayA. eva karmadala te jIrNa kASTane ani sukheM bAlI zake, tema enAM karma paNa sukheM nirjarAya, teNe asaMkhyAtaguNI nirjharA vadhe. e guNazreNI apUrvakaraNeM caDhatAM jIva vizuddhi sthAnaka vicitrapaNe satrikoNa kSetra ruMdhe. tathA trIjuM chAnivRttikaraNa motInI laTanI pereM be, ene viSe sarva jIva ekaja vizuddhiyeM caDhe, je jaNI tihAM paNa sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI, guNasaMkrama, e cAra vAnAM pUrvakaraNanI pereM pravartte, paNa eTaluM vizeSa je nivRttikaraNane saMkhyAtame jAgeM gaye thake eka prathama sthiti, bIjo aMtara karaNa, e behu navI baMdha sthitine aMtaramuhUrtta pramANa nIpajAve. tihAM aMtara karaNeM aMtarasthitinAM dala bei lene keTalAka prathama sthitimadhyeM ane keTalAeka uparalI sthitimadhyeM saMkramAve, ema saMkramAvatAMbe va zeSa prathama sthiti rahe, tevAreM guNazreNI nivarte, tathA bIjI sthitinA dalanI udIraNA te AgaleM kahIyeM, te paNa nivartte ne ekAvalikA zeSa prathama sthiti rahe, tevAreM rasaghAta, sthitighAta ane udIraNA, e traNa nIvartte. e prathama samyaktva upajAve, tihAM upazamavidhi ko yahIM anivRttikaraNeM guNa saMkrame anaMtAnubaMdhI AnuM dalika lahI pratyAkhyAnIyA kaSAyAdikapaNe saMkramAvato carama samaye sarva saMkrama kare. ema RNa ke anaMtAnubaMdhIya upazamAve. tevAra paDhI mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, ane samyaktvamohanIya, etraNa daMsa ke0 darzanamohanIyane paNa sAthai upazamAve, tevAreM upazama samyakadRSTi thAya. zrIMyAM jopaNa vedaka samyakadRSTine anaMtAnubaMdhI yA kaSAya cAra tathA mithyAtva - mohanIyAdikano rasodaya nathI, topaNa pradezodayano vidhi jAvo. te paDhI jeNe strIvedeM upazamazreNI khAraMjI hoya, to napuMsa ke0 prathama napuMsakaveda khapAve, pI purisaveca ke0 ' puruSaveda khapAve, ane par3hI taka ke0 hAsyAdika SaTka, te pI vei ke0 strIveda upazamAve ane jo puruSavedeM zreNI AraMjI hoya to prathama napuMsaka veda, paDhI strIveda, paDhI hAsyAdika SaTka ane paDhI puruSaveda For Private Personal Use Only Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 1 upazamAve. tathA napuMsakavedeM zreNI AraMjI hoya to prathama strIveda, paDhI puruSaveda, pI hAsyAdi SaTka ne paDhI napuMsakaveda upazamAve. te pI dodoegaM tiriesa risesarisaMDavasamei ke0 apratyAkhyAnAvaraNa krodha ane pratyAkhyAnAvaraNa krodha, e behu upazamAve, te pachI saMjvalanakrodha upazamAve, te pI zrapratyAkhyAnAvaraNa mAna chAne pratyAkhyAnAvaraNaM mAna, e behu upazamAve, te paDhI saMjvalana mAna upazamAve, te paDhI apratyAkhyAnAvaraNa mAyA chAne pratyAkhyAnAvaraNa mAyA, e behu upazamAve, te pachI saMjvalana mAyA upazamAve, te paDhI zrapratyAkhyAnAvaraNa lona ne pratyAkhyAnAvaraNA lona upazamAve, eTale bAdara saMparAyanAmA navamuM guNasthAnaka pUrNa thAya. paDhI dazamA sUkSma saMparAyanAmA guNasthAnake rahyo, sUkSma saMjvalana lone stibuka saMkrama prakAreM upazamAvIne upazAMtamohI thAya, tihAMthI javahayeM pakato anuttara sura thAya, je jaNI abaddhAyu tathA baddha surAyuvAlo upazamazreNI kare be. temadhyeM vAyu vAlo to maraNa pAme nahIM, ane baddhAyuvAlo jo mare, to dhanuttara deva thAya, tihAM gIkhAramAthI cothe guNaThANe yAve, tihAM sarva karaNa samakAleM pravarttA, ane kAlakSayeM paDe to jihAM caDhatAM je baMdhAdikano vicheda kIdho hato, tihAM hiAM valI te baMdhAdika pragaTa karato jAya, tathA rUpakazreNIthI upazamazreNInI maMda vizuddha be, te jaNI apUrvabaMdha bamaNo bamaNo kare. sUkSma saMparAyanA carama samayeM nAma tathA gotra karmanA zola muhUrttano baMdha kare, vedanIyano covIza muhUrttano baMdha kare, ane jJAnAvaraNAdikano be be muhUrttano baMdha kare. ema caDhatAM tathA utaratAM sarva sthAneM maNa maNa baMdha kare. ema upazamanAvIdhi tathA visaMyojanA vidhi, sarvasattarI nAmA bar3A karmagraMthanA bAlAvabodha thakI jANavo, tathA karmaprakRtinI TIkAthI savistara jAvo. // e8 // // zratha rUpakazreNImAha || have rUpakazreNIno vidhi kaDe. // mitra mIsa sammaM, tiyAna iga vigala thii| tigujo // tiri niraya thAvara DugaM, sAdArAyava praDa napuMsi bI // ee // artha-tihAM rUpaka zreNInuM prAraMjaka saMkhyAtA varSAyuvAlI karmabhUmi jAta manuSya prathama saMghayaNI atyaMta vizuddhamAna pariNAmI, avirati, deza virati, pramattAne zraprama 'tAdika guNaThANe varttato jo pUrvadhara hoya, to zukladhyAneM varttato hoya, ane bIjo hoya to vizuddha dharmadhyAneM varttato prathama aNa ke0 cAra anaMtAnubaMdhI yA kaSAyanI kSapaNA AraMje, tene traNa karaNeM karI khapAvatAM, khapAvatAM jevAreM anaMtamo jAma zeSa rahe, For Private Personal Use Only Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 tevAre te nAga miTha ke mithyAtvamohanIyamAMhe ghAlIne khapAve, jema aniye arddha balelo iMdhaNa trIjuM iMdhaNa pAmI behu bale. ema kSapaNa paNa tIvra pariNAme karI te dala aspa prakRtimAhe saMkramAvI, behune khapAve. valI mithyAtvanuM zeSa dala rahe te mIsa ke0 mizramohanIyamAM ghAlI khapAve ane mizramohanIya, zeSa dala rahe, te samyaktvamohanIyamAM ghAlI khapAve.sammaM ke samyaktvamohanIyano logvaMma ukerIne dapakakRta karaNAjhAyeM vartatojo pUrvabajhAyu tihAM maraNa pAme, to apatita pariNAmeM devagati pAme, ane patitapariNAmeM cAre gatimAMde avatare.tihAM te gatimadhye samyaktvamohanIya khapAvI tenA caramagrAseM eka samaya vedaka samyaktva lahIne, sarva samyaktvamohanIyane khapAvI dAyika samyaktva lahe, ema darzanamohanIya kSapaNAno AraMjaka manuSya, kSapaNAnI pUrNatA to cAre gatimadhye kare, te mATeM dAyikasamyaktvano lAja, cAre gatimadhye saMjave, tathA bajhAyuvAlAne e sAta prakRti khapAvI rahyA panI jo Ayu zeSa rahe, to tihAM cAritramohanIyane kSapaNA karanArI zreNI na kare, zrane abaghAyu to cAritramohanIyanI saMpUrNa kSapaNA karIne kevalajJAna pAme. cAritramohanIyanI kSapaNA mAMmato prathama tibAu ke narakAyu, tiryagAyu zrane devAyu, e traNa Ayu khapAve. ahIM jo paNa traNa zrAyunI sattA nathI, to paNa saMjava sattAnI apedAyeM dapaNA kahI. je jaNI jeNe potapotAnA caramanavane prAMteM ApApaNuM Ayu khapAvI, manuSyajava lahI darzanamohanIyanI kSapaNA karI, zeSa traNa navanA thAyunI baMdhayogyatA maTAmI , tehIja cAritramohanIyanI kapaNA zrAraMne. te apekSAyeM kSapaNA kahI, zeSa eka manuSyAyuja udaya tathA sattAyeM varne be. tevAra par3I apUrvakaraNanAmA zrAvamuM guNagaNuM dapaNAne arthe karI navamA anivRtti guNagaNAnA nava nAga karI tene bIje nAgeM ga ke ekeMpiyajAti, vigala ke vikaleMjiyajAti traNa, evaM jAti cAra tathA zrINatiga ke0 thINahItrika, ujoDaM ke udyotanAma karma, tirinirayathAvaraphugaM ke0 tiryaMcachika, narakachika, thAvara ane sUkSma, e sthAvarahika, sAhArAyava ke sAdhAraNa nAma, zrAtapanAma, e zola prakRti khapAve. kozaeka AcArya kahe je ke e zola prakRti khapAvato vacce ama ke0 apratyAkhyAnIya tathA pratyAkhyAnIya ATha kaSAya khapAvIne pabI e zola prakRti khapAve, ane ko ekatrAcArya kahe je ke, e zola prakRti khapAvyA palI trIje nAgeM thA prakRti khapAve, te par3I napuMsibI ke napuMsakaveda daya kare, te par3I strIveda kSaya kare. ||ee|| Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 1 ga puma saMjalaNA do, nidA vigghAvaraNa khae naannii|| deviMda sUrI lidiaM, sayagamiNaM Aya saraNA // 10 // artha-paDhI baga ke hAsyAdika ba prakRti khapAve, paThI puma ke0 puruSaveda khapAve, tihAM jo strIvedeM kapakazreNI zrAraMne to prathama napuMsakaveda khapAve, panI puruSaveda khapAve, panI hAsyAdika u prakRti khapAve, ane te paThI strIveda khapAve, ane jo napuMsakavedeM zreNI AraMne to paheDhuM anudIraNa paNa strIveda khapAve,palI puruSaveda khapAve, paThI hAsyAdika prakRti khapAve, te par3I napuMsakaveda khapAve, ane jo puruSavedeM zreNI AraMne, to prathama napuMsaka veda khapAve, paThI strIveda khapAve, panI hAsyAdika u prakRti khapAve, te paThI puruSaveda khapAve. ___ hamaNAM je puruSavede zreNI AraMne, te strIvedadaya sAthe puruSaveda tathA dAsyAdika prakRtino baMdha vyavacheda kare, tihAM nokaSAyanAM dala be zrAvalI zeSa hu~te veda patagraha na thAya, tethI saMjvalana krodhamAMde saMkramAve, ema je aMtaramuhat" hAsyAdi SaTraka kSINa thAya, te samaya puMvedano baMdha, udaya zrane udIraNA vicheda thAya, ahIM be zrAvalI bAMdhyu je puruSaveda dala, te vinA bIjuM sarva vINa thayuM be. have avedaka thako krodha vedato sthiti ajhAnA traNa jAga kare. eka azvakaraNAjhA, bIjo kITIkaraNAjhA, trIjo vedanojhA, tihAM prathamAkAyeM varcato puruSaveda paNa samayona be zrAvali kAle guNa saMkrame, saMkramAvato, saMkramAvato, behele samaye sarva saMkrame; saMkramAve. ahIM puMveda kSINa thayo, ane azvakaraNAddhA pUrNa thayo, te panI bIjA kITIkaraNAjhAyeM praveza kare, tihAM ekekA kaSAyanI anaMtI kITI eTale khaMga kare, te anaMtI paNa asatkalpanAyeM cAra kalpIyeM, to paNa saMjalaNA ke saMjvalanA cAra kaSAya madhye jo krodhodayeM pamivajatAM zola ane mAnodayeM paDivajatAM bAra tathA mAyodayeM pavijatAM zrApa ane khojodayeM paDivajatAM cAra koTI hoya, te mAMheluM ekeka kITInuM dala guNa saMkrameM, saMkramAvato eka carama kITI rahe, tihAM saMjvalana krodhano baMdha, udaya zrane udIraNA vida thAya, paraMtu sattAyeM behelu 'bAMdhelu be zrAvalI mAtra rahyu tene paNa mAnanI prathama sthiti kITIdalamAM krodhanA dalane AkarSIne tihAM guNa saMkrame, saMkramAve, carama samayeM sarva saMkrame, saMkramAve, tevAreM tihAM krodha dINa thayo. e rIteM saMjvalanA mAnanI koTI paNa uparalI sthitimAMdethI nIcI sthitimAMhe utArI vedato guNa saMkrame, saMkramAvato, saMkramAvato, jevAreM carama eTale behelI kITI rahe, tevAre tene mAyAmAMhe saMkramAvI khapAve. tema Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 mAyAnI paNa carama kITI, saMjvalanA lonanI prathama kITImAMhe saMkramAvI khapAve, saMjvalana kITIna dala prathama sthitigata karI vedeM, te vedato zrAgalI kITIna dala tenI sUkSkSasUkSma kITI kare, te paNa tyAMlageM kare ke, jyAMlageM saMjvalana lojanI bIjI kITI samayAdhika zrAvalI mAtra rahe, tihAM saMjvalana lonano baMdha vyavacheda thAya%; tathA bAdara kaSAyano udaya ane udIraNA paNa vyavacheda thAya, anivRttiguNasthAnakano kAla paNa vyavacheda thAya. e traNa sAtheM vyavacheda thAya. te par3I sUmasaMparAya kITIdala prathama sthitigata karI vede, tethI tene sUkSmasaMparAya guNagaNuM kahIye. tenA saMkhyAtA nAga jAya, tihAM lageM mohanIyamAMhe sthitighAtAdika pAMca padArtha pravarte. jevAreM eka nAga zeSa rahe, tevAreM sthitighAtAdika pAMca padArtha virame. zeSa jJAnAvaraNAdika karmanA sthitighAtAdika rahe, tihAM apavartanA karaNe karI sUkSmasaMparAya asA jeTalo lona kare, te saMjvalano lona zrAvalI mAtra rahe, tevAreM udIraNA Tale, behelI zrAvalIyeM udaya karI vedI khapAve. ema sUdamasaMparAyanA carama samaye sarva mohanIyane dINa karI kSINamohI thayo. tihAM jema koieka tAru puruSa, mahoTo samula tarato thako vacamAM chIpa pAmI vizrAma leza valI zrAgala taravA mAMDe, tathA kozeka yoddho puruSa, mahAsaMgrAma karato zatrune haNato haNato thAke, tevAreM valI vizrAma le samUlago zeSa zatru jItavAne saja thAya. tema e jIva paNa sabala purjaya zatru je mahAmoha tene kIpato saMgrAma karato karato thAko, temATeM te yathAkhyAta cAritrarUpa vizrAmasthAnaka pAmI valI zukladhyAnanA bIjA pAdeM pravachamAna vIryavaMta thayo thako aMtaramuhUrttanA helA be samayamadhye prathama samayeM nidA ke niDA ane pracalA, e be prakRti khapAve, ane behele samayeM vigyAvaraNakhae ke pAMca aMtarAya, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, e cauda prakRti khapAvI, nizcaya nayeM bAramA guNagaNAne behele samaya nANI ke kevalajhAnI thAya, ane vyavahAra nayane mateM teramA guNagaNAne prathama samayeM kevalajJAnI thAya. ema treza prakRtino kSapaNAvidhi kahyo. e dapakazreNIne saMdepeM kahI eno vistAra bahA karmagraMthanA bAlAvabodhamAM lakhyo , temATeM ahIMyAM thoDA boleM ghaNuM jANavU. ___e laghuzataka eve nAmeM pAMcamo karmagraMtha je jaNI mahoTo zataka zrIzivazarmasUrikRta jozne tathA paMcasaMgraha, karmaprakRti pramukha zAstra tathA cUrNikA pramukha ghaNA graMtha jozne paramaguru gaThAdhirAja tapAbiruda pravartaka, mahAvairAgikaziromaNi, nahAraka zrIjagaJcaM sUrIzvara caraNakamalayorAlaMbAyamAna sarvAgamikacakravarti birudadhAraka aneka vidyAnaMda dharmakIrti pramukha bahuzruta parivAra parivRtA zrAjhadinarutya sUtravRtti Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakanAmA paMcama karmagraMtha. 5 723 caityavaMdanAdi nASyatritaya saMghAcArAdi taItti laghuupamiti javaprapaMcAyaneka graMtha sUtreNa sUtradhArAyamAna tapAgaThAdhirAja jaTTAraka zrI deviMdasUrilahithaM ke deveMasUrizvareM lakhyo. sayagamiNaM ke0 zataka eve nAmeM graMtha, te AyasaraNachA ke potAnA AtmAne saMjAravA nimitteM lakhyo. te sarva saMghane sukhadAyaka thAjo. // iti samuccayArthaH // 10 // ||ath prazastiH // ||shriiviirptteshvrmaulimauliH, klaalyo'jhaantmovinaashii||ajuuttpaakhyaatisukaumudii. nUt sUriGagaccaMga iti prsiddhH||1|| tatpaTapuSkara vinAsanarAjahaMso, hRdyo'navadyavacana sthitarAjahaMsaH // deveM sUrirajavanavatApannedI, vedIva dIvyatiparAnunavasya yajI // 2 // yadujhAnAdiviyukteSu, priyamelakatAmagAt // zrImaddeveMsUrINAM, vacastIrtha punAtu vaH // 3 // zrImaddeveMguro, malayagirigurogirAM gurutvamaho // zrAptAnnunnayati zivaH svajramanAptAMstu pAtayati // 4 // suvarNA satpadanyAsA, sAlaMkArAsureMDagauH // zravate'rthapayodhArAM, maMdadodhA'pi noditA // 5 // iti zatakaTabArtha prArthanAM prApya kiMci, dalikha mihamadoSAmagrajasyArthasAraM // hi zazi ghana mite'nde nirdize nirdizeyaM, yadiha javati uSTaM tabudhAH zodhayaMtu // 6 // vibudhaguruvarNitayaza, stomayaza ssomaguruziSyANuH // jayasomo'likhadenA, nASAmAtmasmRtau zatake ||||iti prshstiH|| Reladdakadcastoteofoteofoteote ote ote otes cococooooooooo10211222222121 ||iti zrI yazaHsomakRta bAlAvabodhasahitaH zatakanAmA paMcama karmagraMthaH samAptaH // % ege accorcareeroyenergerecogeneoegoryeseseesayeseen Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 / 25 ||ath // ||shriimdttraacaaryprnniit saptatikA nAmA SaSThaH karmagraMthaH samAranyate // // tatra prathamaM // // bAlAvabodhakArakRta maMgalAcaraNam // ||aryaavRttm // ||prnnipty pArzvadevaM, smRtvA khaguruM giraM ca nAgavatIM // saptatikAyAvyAkhyAM, kurve'haM vAlabodhArtha // 1 // mattopi maMdamatayo, na jAnate yehi cuurnnittiikoktiiH|| tabodhAnugrahadhI, viSayoyatnaH zunoyaMtat // 2 // kecitparAtmasaMvi, dvikalA vikalAH kalau khalAyaMte // tenyo na kApi nItiH, saMtaH saMtoSajAjazcet ||3||shriihrsssomvibudhaan, suyazaH somAnidhAnakavizreSThAn // natvA saptatikAyA, likhAmi jananASayA vyAkhyAm // 4 // prathama zrIpArzvanAtha paramezvarane namaskAra karIne potAnA dIdAguru ane vidyAguru, tenAM padakamalane namIne, mahArA thakI je tulabujhinA dhaNI, jene TIkA ane cUrNIyeM karI artha samajavAmAM na Ave, tevA puruSonA hitane arthe sattarI nAmA bahA karmagraMthano bAlAvabodha lakhuM buM. // mUla gAthA // siha paehiM maha, baMdhodaya saMta payaDihANANaM // vuddhaM suNa saMkhevaM, nIsaMdaM dihi vAyarasa // 1 // artha-sipha ke acala eTale kozthI khoTA karI na zakAya, evA paehiM ke pada le jene viSe, evA karmapAhuDA, karmaprakRti, ane kammapayamI pramukha je graMtha je jaNI tenAM pada sarvajJa jASita ne te kozthI paNa khaMDI zakAya nahIM; tyAM mahabaM ke0 mahoTA artha eTale ghaNA zrartha je jene viSe tihAMthI baMdhodayasaMtapayamiThANANaM ke baMdha, udaya ane sattApaNe prinnm| je karmanI prakRti, tenA sthAnakano saMkhevaM ke saMdepeM eTale thoDe zradareM ghaNo artha samajAya, athavA vistAravaMta artha sAtheM thoDA mAhe ANIne evI rIteM vacana racanA prakAreM, karI vuddhaM ke kahegu, tejaNI he zaSya ! tuM suNa ke sAvadhAna thazne sAMjala, paNa te saMdepa kevo be ? tAke-dihivAyassa ke dRSTivAda eTale samasta jinAgamarUpa samUha, tenuM nIsaMdaM ke karaj , je jaNI bAramuM aMga dRSTivAda le tenA eka parikarma, bIjuM sUtra, trIjo pUrvAnuyoga, cotho pUrvagata ane pAMcamI cUlikA, e pAMca adhikAra le. temAMheM cotho pUrvagatanAmA adhikAra , tene Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 / viSe cauda pUrva be. te mAhebuM bIju zragrAyaNInAmo pUrva, te madhye cauda vastuparimANa be, te mAMhelA pAMcamA vastuparimANamAM vIza pAhumA be. pAhuDA eTale adhikAra vizeSa jANavo. te vIza pAhumAmAMdelo cotho karmaprakRtinAmA je pAhuDo , te covIza anuyogadyArasahita be, te pAhuDA thakI baMdhodayasacApaNe paraNamI je karmanI prakRti, tenAM sthAnakano saMvedha eTale vicAra te saMdepa thakI hu~ kahIza, eTale e zAstraparaMparAyeM sarvajJa nASita be, te jaNI sahune pramANa hoya ___ athavA bIje arthe siddha ke0 svasamaya prasika je pada ke cauda jIvasthAnaka, cauda guNagaNAM ityAdika pada te zrAzrayI baMdha, udaya ane sattAyeM prakRtisthAnaka sannAva AzrI saMdepa bolIza, tathA saMvedha eTale vicAra athavA saMvedha eTave paraspareM baMdha, udaya, sattAnuM joDavU, dRSTivAda ke bAdazAMgItuM rahasya athavA dRSTivAdanI apekSAyeM e sattarI prakaraNa biMputhA samAna , te he ziSya ! tuM sAMjala. - tihAM Atmapradezane karma paramANunI sAtheM agni lohanI pereM sarvAMze mala, tene baMdha kahIye. te karma paramANunA zujAzuna rasanuM nogavaq tene udaya kahIyeM. tehavA bAMdhyA tathA saMkramyA je paramANu, te jihAM lageM nirjare nahIM, tihAM lageM teno je sannAva, tene sattA kahIyeM, ane prakRti sthAnaka eTale samudAya, jema ke be,traNa,cAra, pAMca ityAdika prakRtinA thokamA te jyAM lageM jeTalA hoya, tyAM lageM teTalA prakRtinAM sthAnaka jANavAM, e sarvano vicAra, teno saMkSepa eTale thoDe zradareM ghaNo artha samajAya tevI rIteM kahIzu, paNa te saMkSepa kevo ? toke-mahaba ke0 ghaNA artha bejemAM evo be. ahIMyAM baMdhodaya sattA prakRtisthAna kaheguMte anidheya jANavU, ane anidhAyaka zAstra tene vAcyavAcaka nAva, e saMbaMdha jANavo. tathA egraMtheM adhikArI karmanI baMdhodaya prakRti sthAnanI vivecanAthI mahA adhikArI mokSArthI jIva jANavA, ane te karma vicAranuM je samajavu te avAMtara prayojana jANavU tathA mahAprayojana athavA paraMparAprayojana to mokSa jANavU. ema anidheya, saMbaMdha, adhikArI zrane prayojana, e cAra vAnAM graMthane AraMneM kahevAM // 1 // . kara baMdhaMto veara, kara kaI vA saMta payaDi gaNANi // mUluttara pagaIsu,naMga vigappA munneprvaa||2|| artha-eq AcArye kahe thake, have ziSya pUje je ke he nagavan ! kazbaMdhatoveza ke0 keTalI prakRti bAMdhato thako jIva keTalI prakRti vedeM, eTale anunave, vA ke athavA kazkara ke0 keTalI keTakhI prakRti bAMdhatAM tathA keTalI prakRti vedatA thakAM saMtapaya migaNANi ke keTalI keTalI prakRtinuM sattAsthAnaka hoya ? evo ziSye prazna Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6... kIdhe thake mUlottara prakRtine viSe pratyeka baMdhodaya sattAno saMvedha kahevo, te zrAzrayI ukkara jANIne have zrAcArya sAmAnye pratyuttara kahe . mUluttarapagaIsu ke mUlaprakRti jJAnAvaraNIyAdika thApa ane uttaraprakRti ekaso ne ahAvanna, tihAM baMdhodaya sattAyeM prakRtino saMvedha vicAratAM naMgavigappA ke nAMgAnA vikalpa aneka upaje , te zrA prakaraNane viSe lezathI Agala dekhAmaze. tihAMthI muNezravA ke jANavA. temadhye prathama mUlaprakRti ATha, bIjo baMdhodaya sattAyeM prakRti sthAnanI saMkhyA, trIjo teno paraspara saMvedha, e traNa adhikAra, cauda jIvasthAnaka tathA cauda guNagaNe vivarIne kahevA. tihAMprathama udhe mUlaprakRti pAunAM nAma, vyutpatti tathA svarUpa TIkAkAra dekhADe be. - prathama jJAnAvaraNIya karma kahe je. je thakI ghaTAdika artha jANIyeM, tene jJAna kahIyeM, athavA je jANavU, te jJAna kahIyeM, tathA sAmAnya vizeSAtmaka unnayarUpa eka vastu be, te mAMhe vizeSAMza grahaNAtmaka je avabodhaka prakAza, te jJAna kahIye. tenA thAvaraNa thADAdaka je karmavargaNAnA pujala mAhe jJAna zrAvaravAno vajAva le. kenI pereM ? toke-jema locanane tejana AvaraNa vastrAdika ne te jema jema saghana hoya, tema tema aAMkhanuM teja maMda, maMdatara thAya. tevI rIteM jema jema jJAnAvaraNanI saghanatA hoya, tema tema zrAtmaprakAza DhaMkAya, te prathama jhAnAvaraNIya karma jANavU. bIju darzanAvaraNIyakarma, te zuM kahIyeM ? toke-dekhIye jeNe karI athavA dekha tene darzana kahIye. sAmAnya vizeSonayAtmaka vastu viSa je jAti guNa kriyAdika saMyojanA hIna kevala dharma mAtra grAhaka je sAmAnyAMzAvabodha, te darzana kahIyeM, tene thAvaravAno khanAva je karma pujalano , tene darzanAvaraNIyakarma kahIyeM. jema polI pUra thAya to rAjAnuM darzanamAtra thAya, tathA je rAjAnuM darzana anilASato puruSa paNa jyAMsudhI polIthAne zanipreta na hoya to tene bale rAjAne malavAnI ich| utAM paNa rAjAne malavA na dIye,tema polIthA samAna je darzanAvaraNIya zrane jJAnAvaraNIya karma teNe karI kharaDyA evA je ghaTAdi padArtha tenuM darzana jIvarUpa rAjAne na hoya. ahIM graMthanI sAkha lakhIyeM baiyeM."dasaNasIle jIve, daMsaNaghAya kare je kammaM // taM pramihArasamANaM, dasaNAvaraNaM nave bIyaM // 1 // jaha rajo paDihAro, aNanippeassa sou logassa // ratnotaha darisAvaM, na deza dau~pi kaamss||2||jh rAyANA jIvo, pamihArasamaMtu daMsaNAvaraNaM // teNahiva baMdhageNaM, na pichae so ghaDAzyaM // 3 // . trIzuM vedanIkarma te zuM kahIyeM ? jene prathama zrAvhAda tathA viSAdarUpeM anujavIyeM, jema madhuyeM kharamI taravAranI dhAranuM cATatuM te prathama cATatAM AbhAda thAya, ane Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 palI jIna bedAya tevAreM viSAda thAya, tema zAtAvedanIyane prAMteM azAtAvedanIya hoya, evo je karma pujalano svanAva te trIjeM vedanIyakarma jANavaM. cothu mohanIyakarma te zuM kahIyeM ? je moheM muMphAya tethI hitAhita na jANe, jema ke thATaluM nUhuM, pATabuM rUDaM, emana jANe ityAdika viveka rahita AtmAne kare, jema madirA'vye karI jIvane ghelApaNuM prApta thAya, tethI hitAhita vicAra zUnya kare evo je karmapujalano khannAva, te cothu mohanIyakarma jANavU. pAMcamuM zrAyuHkarma te zuM kahIyeM ? toke-je heDanI pereM prakRti baMdha thAya, devAdikanI gati bAMdhI tyAM jAvA vAMbato hoya tA paNa jyAMlageM iha javAyu jogavaq hoya tyAMlageM na ja zake. evo je karmapujalano svanAva , tene pAMcamuM AyuH karma kahIye. bahuM nAmakarma, te zuM kahIyeM ? ke je paramAtmarUpI jIvane paNa deva, narakAdika tathA ekeMjyi, beMjiya, teMjiyAdika jAtipaNe hIna vizeSa karI bolAvIyeM, namAviyeM: jema citAro aneka vAneM karI hAthI, ghomA, mANasa ityAdikanAM rUpa Alekhe, tema nAmakarma paNa bhinna bhinna prakAre deva, nArakAdika svarUpeM jIvanA paryAya karAve, evo je karmapujalano khanAva be, tene huM nAmakarma kahIyeM. - sAtamuM gotrakarma te zuM kahIyeM ? toke-je thakI jAtikulAdika uccatAyeM karI guNa- sthAnaka hoya, pUjA pAme, ane jAtikulAdika hInatAyeM karI loka mAMhe niMdA pAme, pUjA na pAme, evo je karma pujalano svanAva be, te sAtamuM gotrakarma jANavU. jema kuMjakAra nalA ghamA kare, to lokamAMhe taMphUla, phUla, kuMkume karI pUjA pAme, ane madirAnAM sthAnakalUMjalA ghaDA kare, to te loka madhye niMdA pAme, tema jIva jaccairgotrane udayeM uttama jAtikulane pranAveM rUpa budhyAdikeM hIna thako paNa mAna mahatva pAme, zrane hIna jAtyAdika avaguNeM karI jo paNa subuddhimAn hoya to paNa lokamAMhe hekhanIya hoya. zrAmamuM aMtarAya karma, te zuM kahIyeM ? ke jeNe karI jIveM dAna, lAna, joga, upatnoga, vIryAdikanI labdhi haNIyeM, nivArIyeM; jema rAjA, dhana dhAnyano dhaNI batA paNa naMDArInA dIdhA vinA vastunAM dAna, lAla, noga karI na zake, tema jIvarUpa rAjA paNa naMDArIrUpa aMtarAyakarmanA vivara lahyA vinA dAnAdika labdhi na pAme, te naNI je, karmapujalanI dAnAdika labdhine haNavAno svanAva , tene zrApamuM aMtarAya karma kahIyeM. eTale zrApa karmanAM mUlanAma tathA svarUpa ane lakSaNa kahyAM. __have baMdha, udaya ane sattAyeM prakRtinAM sthAnaka kahe . tihAM mUla ATha prakRtinA baMdhanI apekSAyeM ATha, sAta, u ane eka, evaM cAra prakRtisthAnaka hoya. zrane uda Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 / yApekSAyeM ATha, sAta anecAra, etraNa prakRtisthAnaka hoya, ane sattAnI apekSAyeM paNa zrApa, sAta ane cAra, e traja prakRtisthAnaka hAya. tihAM jevAreM jIva sarva karma bAMdhe, tevAreM ATha prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya, te jaghanya tathA utkRSTa aMtaramuhUrta rahe, kema ke Ayu bAMdhatAM thakAM jIvane e baMdhasthAnaka hoya ane Ayuno baMdhakAla to niraMtarapaNe jaghanya tathA utkRSTo aMtaramuharttaja hoya, tethI e baMdhasthAnakano kAla paNa aMtaramuhUrttano jANavo. have te mAhezrI jevAreM jIva, zrAyu na bAMdhe, tevAreM sAta prakRtinA baMdhasthAnake hoya, tenuM kAlamAna paNa jaghanyathakI to aMtaramuhUrta pramANa jANavU. kAraNa ke koieka aMtaramuhUrttAyuvAlo jIva, potAnA AyuSyano trIjo nAga thAkato rahe, tevAreM paranavAyuno baMdha kare, mATeM tihAM ATha prakRtino baMdha karI valI sAta prakRtinA baMdhasthAnake Avyo, tihAM valI kAMieka nyUna aMtaramuhUrttanA trIjA lAga paryaMta sAta prakRtino baMdha karato, sAta prakRtinA baMdhasthAnake rahI, valI maraNa pAmI aMtaramuhUrttAyupaNe zravatasyo, tihAM paNa te AyunA be nAga paryaMta sAta prakRtino baMdha kare, panI trIjA nAgane dhure zrAyu bAMdhe, tevAreM ATha prakRtinA baMdhasthAnakeM zrAve. ema aMtaramuharttano jaghanya kAla kahyo, ane utkRSTo to tetrIza sAgaropama ummAse UNA te valI aMtaramuhUrtona pUrvakoTI varSanA trIjA nAgeM adhika eTalo kAla hoya, te AvI rIteM.-kozaeka jIva, pUrvakoTI zrAyuvAlo potAnA zrAyuSyano trIjo nAga thAkate aMtaramuharta paryaMta tetrIza sAgaropama devAyuno baMdha kare, tihAM zrApa prakRtinA baMdhasthAneM rahI, valato pUrvakomIno trIjo nAga, aMtara muhUrte UNo rahe, tyAM lage sAta prakRtinA baMdhasthAnakeM rahI, tihAMthI cavI, devatA thAya. tihAM paNa tetrIza sAgaropama ummAse UNA eTalA kAla paryaMta to sAta prakRtino baMdha kare. zeSa bammAsa Ayu vizeSa rahe, tevAreM valI parajavAyu bAMdhe. tihAM ATha prakRtinA baMdhasthAnakeM thAve, te naNI utkRSTathI eTalo kAla saMjave be. ane jevAreM mohanIya zrane zrAyu vinA bAkI / prakRtino baMdha sUkSmasaMparAyanAmA dazame guNagaNe kare, tevAra te baMdha jaghanya to eka samaya lageM hoya. te kema ke kozaeka jIva, upazamazreNI karI dazabhu guNagaNuM eka samaya lageM sparzI, tihAM javakSayeM dazame guNagaNeja maraNa pAmIne anuttara deva thAya, tihAM valI avirati samyadRSTipaNe sAta prakRtino baMdhaka hoya, te apedAyeM jaghanya eka samaya zrane utkRSTa to aMtaramuhUrta kAla pramANa hoya, te kemake dazamA guNagaNAnuM utkRSTa eTarbuja kAlamAna . tihAM prakRtinoja baMdha hoya, te apekSAyeM levU. Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 tathA eka vedanIyakarmano baMdha, agIzrArame, bArame ane terame guNagaNe hoya, ahIMyAM paNa jaghanya to pUrvalI pareM eka samaya lageM hoya. ahIM agIAramuM guNagaNuM eka samaya lageM sparzI, navadaye maraNa pAme, tenI apekSAyeM eka samaya levaM. ane utkRSTuM to deze jaNI pUrvakoTI varSa pramANa, eka vedanIyano baMdha hoya. kemake kozaeka jIva pUrvakoTI AyuSyano dhaNI sAta mahInA mAtAnA udara mAMhe rahIne zIghra janme; janmathakI ATha varSane aMteM cAritra kheza, rUpakazreNIyeM caDhI, kevalajJAna pAme. tihAM ekaja vedanIya karmanI prakRtinA baMdhasthAnake deze jaNI pUrvakoTI varSa paryaMta rahe, te apekSAyeM le. __ have kayu kayuM karma bAMdhatAM kayAM kayAM baMdhasthAnaka hoya ? te kahe . ahIzrA nASyanI gAthA lakhIye baiyeM "Ajami mAhe 5, satta eka saga thavA taze // badyatayaMmi badyaMti, sesaesuba satta 5 // 1 // " AyuHkarma bAMdhatAM eka zrApa karmarnu baMdha sthAnaka hoya, ane mohanIya karma bAMdhatAM eka Aunu, bIjaM sAtanuM, e be baMdha. sthAnaka hoya. trIjuM vedanIya karma bAMdhatAM zrApa, sAta, ba ane eka, e cAra baMdhasthAnaka hoya. zeSa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, nAma, gotra ane aMtarAya, e pAMca karmanA baMdhe zrApa, sAta ane ba, e traNa baMdhasthAnaka hoya. have jadayasthAnaka traNa kahe . zrApa, sAta ane cAra, e traNa udaya sthAnakaDe. tihAM sarva AThe karmane udaya pahelu zrAgnuM udaya sthAnaka hoya. e ajavyanI apedAyeM anAdianaMta nAMge levaM, ane navyanI apekSAyeM anAdi sAMta nAMge le. tathA kozeka jIva, upazamazreNI caDhI tihAM mohanIya vinAM sAta karmanuM udayasthAnaka sparzI, valI tihAthI pamato AunuM jadayasthAnaka sparza, tenI apekSAyeM sAdi sAMta nAMgeM le. e jaghanya to aMtaramuhUrta kAla pramANa jANavo. kemake ko. eka jIva, valI muhUrtAMtareM zreNI pamivaje, tenI apekSAyeM levU. tathA utkRSTo to dezeM kaNo arDa pujala parAvarta kAla jANavo, je naNI utkRSTathI pharI upazamazreNI panivajavAnuM eTajhuMja aMtara be, kema ke samyaktva pAmyA par3I saMsAramAhe rahevAno utkRSTo kAla eTaloja hoya, teTalA kAla paryaMta zrAvano udaya hoya, tathA moha vinA sAta karmanuM bIjaM udaya sthAnaka, te agIArame guNagaNeja hoya. te jaghanyathI to eka samaya lageM hoya, je jaNI koieka jIva, eka samaya mAtra agIzrAramuM guNagaNuM spIne maraNa pAme, tenI apekSAyeM jANavaM. ane utkRSTa to aMtaramuharta paryaMta rahe. kema ke agIAramA ane bAramA guNagaNAno kAla eTaloja De, ane tihAMja . e sAta prakRtinuM udaya sthAnaka paNa hoya. tathA cAra ghAtIyAM karma kSaya kasyA palI Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 / 731 nAma, gotra, zrAyu ane vedanIya, e cAra navopanAhI karmano udaya, terame, caudame guNagaNe hoya, tihAM jaghanya to aMtaramuhUrtta paryaMta rahe, ane utkRSTathI to deze jaNI pUrvakomI varSa pUrvalI pareM nAvavAM. have kara prakRtine udayeM keTalAM udayasthAnaka lAne ? te kahe . mohanIya karmane udayeM ekaja pATha prakRtinuM udayasthAnakaM lAne, tathA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya, e traNa karmane udayeM to AgnuM zrane sAtanuM, e be udayasthAnaka khAne, ane bAkInA cAra karmane udayeM to dazamA guNagaNA lageM thAgnuM udayasthAnaka hoya, tathA agIArame ane bArame guNagaNe sAtanuM udayasthAnaka hoya, ane terame tathA caudame guNagaNe cAra karmanuM udayasthAnaka hoya. evaM traNa udayasthAnaka cAra karmane udaya hoya. have zrApa, sAta ne cAra, e traNa sattAsthAnaka kahe . tihAM ATha karmanI sattAnuM sthAnaka, agIdhAramA guNagaNA lageM hoya, e ajavyanI apekSAyeM anAdi anaMta ane navyanI apedAyeM anAdi sAMta nAMgeM hoya. tathA mohanIya daya kasyA paLI sAta karmanuM sattAsthAnaka, bArame guNagaNe aMtaramuharta lageM hoya, tathA cAra ghAtIyAM karmane kayeM cAra karmanuM sattAsthAnaka, terame tathA caudame guNagaNe hoya. te jaghanyathI to aMtaramuhUrta paryaMta aMtagaDa kevalInI apekSAyeM jANavo, ane utkRSTathI to deze jaNI pUrvakoTI varSa pramANa jANavo. have kaza kara prakRtinI sattAyeM kayAM kayAM sattAsthAnaka hoya, te kahe be. eka mohanIyanI sattAyeMthA karmanuM sattAsthAnaka hoya, mohanIya vinA bIjAMghAtIAMtraNa karmanI sattAyeM zrAgnuM tathA sAtanuM, e be sattAsthAnaka hoya, ane cAra aghAtIzrAMnI sattAyeM ATha, sAta ane cAra, e traNe sattAsthAnaka hoya // 2 // ||hve mUla pATha karmano baMdha, udaya, sattA sthAnakano paraspara saMvedha kahe. // .. aha vida satta babbaM, dhaesu ahe va udaya saMtaMsA // ega vihe ti vigappA, ega vigappA abaMdhami // 3 // ' artha-ahavihasattababbaMdhaesu ke aSTavidha baMdhaka,sapta vidha baMdhaka ane SAvidha baMdhaka, etraNa baMdhakane viSe pratyeke avaudayasaMtaMsA ke zrAThe karma prakRti udaya ane sattAyeM pAmIye. zrahI traNa jaMga thayA. te dekhADe je. prathama Auno baMdha, zrAuno udaya, zrane zrAgnI sattA, e nAMgo zrAyubaMdha kAleM aMtaramuharta pramANa mithyAtvathI mAmIne apramattaguNagaNA lage jANavo. tathA sAtano baMdha, Agno udaya ane bAnI sattA, Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 e bIjo nAMgo, zrAyubaMdhane anAveM jaghanya aMtaramuhUrta ane utkRSTo u mAse aNo tetrIza sAgaropama pUrvakomI binAgeM adhika kAla pramANa mithyAtvathI mAmIne navamA guNagaNA lage jANavo. tathA SaDvidha baMdha, Apano udaya ane ApanI sattA, e trIjo jAMgo, sUkSmasaMparAya guNagaNe jaghanya eka samaya ane utkRSTo aMtaramuharta pramANa jANavo. tihAM mohanIyano baMdha nazrI, te mATeM kahyo. tathA egavihetikigappA ke ekavidha baMdhake vedanIya bAMdhe, tihAM traNa nAMgA hoya, te kahe je. ekano baMdha, sAtano udaya ane zrAgnI sattA, e nAMgo upazAMtamoha guNagaNe jaghanya eka samaya ane utkRSTo aMtaramuhUrta lageM pAmIyeM, kema ke ahIM mohano udaya nathI, paraMtu sattA be, temATeM. tathA ekano baMdha, sAtano udaya ane sAtanI sattA, e bIjo nAMgo dIpamoha guNagaNe aMtaramuharta lageM pAmIyeM, kema ke tihAM mohanIyanI sattA paNa nathI, te mATeM. tathA ekano baMdha, cArano udaya ane cAranI sattA, e trIjo nAMgo sayogI kevalIne viSepAmIyeM; te ghAtI karmanA anAvathI jaghanya aMtaramuharta bane utkRSTo dezUNI pUrvakoDI varSa lage hoya. tathA egavigappAbaMdhami ke baMdhakapaNAne anAveM cArano udaya ane cAranI sattA, e eka nAMgo ayogI guNagaNe pAmIyeM, yahIMyAM yogane banAveM baMdha na hoya mATeM prabaMdhaka kahyA. evaM sarva malIne mUla prakRtinA sAta jaMga thayA // 3 // // have e sAta jaMga cauda jIvasthAnakeM kahI dekhADe je. // satta: baMdha ahuda, yasaMta terasa sujIva gaNesu // egaMmi paMca naMgA, do naMgA huMti kevaliNo // 4 // zrartha-terasasujIvagaNesu ke eka saMjhIpaMceMjiyaparyAptA jIva varjine zeSa tera jIvasthAnakane viSe be nAMgA hoya, te dekhADe . sattahabaMdhazradayasaMta ke sAtano baMdha, Auno udaya ane zrAgnI sattA, e prathama nAMgo Ayurbadha kAla vinA sadA hoya, tathA aSTavidha baMdha, zrAvano udaya ane AunI sattA, e bIjo nAMgo zrAyubaMdha kAleM aMtaramuharta lageM hoya, aMne egaMmi ke eka saMjJIpaMceMjiyaparyAptAnA jIvasthAnakeM paMcanaMgA ke0 dhuralA pAMca nAMgA hoya, tihA~ be mAMgA to pahelAnI pereM jANavA. eTale eka zrAyubaMdhakAleM pAThano baMdha, zrAphno udaya ane thAunI sattA; bIjo zrAyubaMdhakAla vinA sAtano baMdha, AThano udaya ane ApanI sattA; trIjo dazame guNagaNe moha ane zrAyu.vinA bano baMdha, zrAno udaya zrane zrAgnI sattA; cothA zragIzrArame guNagaNe eka vedanIyano baMdha ane moha vinA sAtano udaya ane Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 733 zrAvanI sattA hoya; pAMcamo bArame guNagaNe ekano baMdha, sAtano udaya ane sAtanI sattA; e pAMca nAMgA saMjhIpaMceMjiyaparyAptAne guNagaNAne nedeM hoya. tathA donaMgADhaMtikevaliNo ke be nAMgA kevalIne hoya, te kema ke terame guNagaNe eka vedanIyano baMdha, cArano udaya ane cAranI sattA, sayogI kevalIne hoya, e prathama naMga. tathA caudame guNagANe ayogI kevalIne baMdhazUnya hoya, ane cArano udaya tathA cAranI sattA hoya, e bIjo naMga jANavo. e be naMga kevalIne hoya. yahIM e nAva je mananA anAvathI kevalIne sannIyApaMceMjiyathI jinna kahyA, eTale kevalIne avyamana hoya paNa jAvamana na hoya, mATeM saMjhI paNa nahIM, asaMjhI paNa nahIM, paraMtu saMjhAsaMjhI kahIye, tethI enA nAMgA paNa jUdA kahyA. evaM sAta nAMgA cauda jIvasthAnakeM kahyA. // 4 // // have ehija cauda nAMgA guNagaNe vivarIne kahe . // asu ega vigappo, bassu viguNa sanniesu 7 vigappA // patteyaM patteyaM, baMdhodaya saMta kammANaM // 5 // artha-eka mizra guNagaNuM ane oumAthI mAMDIne caudamA sudhInA sAta guNagaNAM, evaM asu ke0 ATha guNagaNAMne viSe egavigappo ke ekeka nAMgo hoya. te kema? toke-trIjuM tathA zrApamuM ane navamuM, e traNa guNagaNe zrAyu na bAMdhe,mATeM sAtanobaMdha, Apano udaya ane ApanI sattA, e ekeka nAMgo hoya, je jaNI e traNa guNagaNe zrAyubaMdha yogya adhyavasAya sthAnaka nathI, tethI Auno baMdha na hoya, tathA sUkSmasaMparAya guNagaNe zrAyu ane moha vinA bano baMdha, AThano udaya ane zrAgnI sattA, e ekaja nAMgo hoya. agIyArame guNagaNe ekanobaMdha, moha vinA sAtano udaya ane pAnI sattA,e eka nAMgo hoya, tathA bArame guNagaNe ekano baMdha, sAtano udaya, ane sAtanI sattA, e ekaja nAMgo hoya. terame guNagaNe ekano baMdha, cArano udaya ane cAranI sattA, e ekaja nAMgo hoya. caudame guNagaNe baMdha zUnya, mATeM cArano udaya zrane cAranI sattA, e ekaja nAMgo hoya. evaM zrApa guNagaNe ekeka nAMgo hoya. tathA bassuviguNasanniesu ke mithyAtva, sAsvAdana, avirati, deza virati, pramatta zrane apramatta, e ba guNagaNAne viSe evI saMjJA puvigappA ke0 tene viSe be be vikalpa pAmIyeM, kema ke e ba guNagaNe zrAyubaMdha yogya adhyavasAya sthAnaka , tethI zrAyubaMdha kAleM thAno baMdha, thAuno udaya ne thAnI sattA, e nAMgo hoya; ane Ayurbadha vinA sAtano baMdha, Apano udaya ane AunI sattA, e bIjo nAMgo hoya; ema e ba guNagaNe be be nAMgA hoya. ema patteyaMpatteyaM ke pratyekeM pratyekeM, Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 / baMdhodayasaMtakammANaM ke baMdha, udaya ane sattAnA nAMgA anukrameM guNagaNe hoya, eTale mUlaprakRti zrAzrayI baMdhodaya sattA saMvedha svAmI khyaa.||5|| __ have uttaraprakRti zrAzrayI baMdha, udaya ane sattA prakRti sthAnaka, saMvedha kahIyeM baiyeM. tihAM prathama ATha karmamAhe je karmanI jeTalI uttara prakRti be, te kahe be, ||athottrprkRtiraashrity saMvedhasvAmitvaM mAha // paMca nava ali ahA, vIsA canaro tadeva bAyAlA // uliya paMca ya naNiyA, payaDI ANupuvIe // 6 // artha-jhAnAvaraNIyanI uttaraprakRti, paMca ke pAMca, darzanAvaraNIyanI uttaraprakRti, nava ke0 nava, vedanIyanI uttaraprakRti, puli ke be, mohanIyanI uttaraprakRti, ahAvIsA ke ahAvIza, AyunI uttaraprakRti, cauro ke cAra, taheva ke tathA valI temaja nAmanI uttaraprakRti, bAyAlA ke beMtAlIza, gotranI uttaraprakRti, puliya ke be ane aMtarAyanI uttaraprakRtinA paMcaya ke pAMca neda, naNiyA ke kahyA be. payaDIudhANupuvIe ke e rIteM zrApa mUlaprakRtinA uttara neda, anukrameM jANavA. tihAM nAmakarmanI beMtAlIza pratimadhye cauda piMmaprakRtinA neda karatAM pAMzaTha thAya. temadhye trasadazaka, sthAvaradazaka tathA ATha pratyeka prakRti melavatAM trANuM thAya. te AzrayI vizeSa vivaro pahelA karmagraMthanA bAlAvarodhathI jANavo. e uttaraprakRti kahI. // 6 // // have uttara prakRtino baMdha, udaya ane sattAno saMvedha kheje.|| baMdhodaya saMtaMsA, nANAvaraNaM tarAie pNc|| baMdho carame vi udaya, saMtaMsA huMti paMceva // 7 // artha-baMdhodayasaMtaMsA ke baMdha, udaya zrane sattAnA aMza te nANAvaraNaMtarAiepaMca ke jJAnAvaraNIya ane aMtarAya, e be karmanA pAMca pAMca prakRtirUpa sarakhA , te jaNI baMdhAdika sthAnakanI prarUpaNA paNa benI soceMja kare . jJAnAvaraNIyeM tathA aMtarAyeM pratyekeM baMdha, udaya ane sattArUpa aMza sama nAgeM pAMca prakRti hoya, eTale jhAnAvaraNIyanuM pAMca prakRtinuM ekaja baMdhasthAnaka hoya, e pAMce dhruvabaMdhinI prakRti be, mATeM pAMceno dhruvabaMdha jANavo. tathA udaya paNa pAMcano dhruva jANavo, ane sattAsthAnaka paNa pAMcanuM dhruva jANavU. emaja aMtarAyanI pAMca prakRti paNa dhruvabaMdhinI, dhravodayinI tathA dhruvasattAyeM kh| be. have e be karme saMvedha kahe . jJAnAvaraNIya baMdhakAleM pAMcano baMdha, pAMcano udaya aMne pAMcanI sattA, e eka nAMgo, emaja aMtarAyano Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 735 paNa ekaja nAMgo te dazamA guNagaNA lageM hoya. tathA baMdhocaramevi ke Agala jJAnAvaraNIya ane aMtarAyanA baMdhane annAve paNa jadayasaMtaMsAhu~tipaMceva ke pAMcano udaya ane pAMcanI sattArUpabIjo nAMgo agIArame ane bArame guNagaNe jANavo. // 7 // have darzanAvaraNIya karmane viSe uttaraprakRti zrAzrayI baMdhAdika sthAnakanI prarUpaNAne kahe be. ||athottr prakRtirAzritya baMdhasthAna prarUpaNArthamAha. // baMdhassaya saMtassaya, pagahANA tinni tullaaiN|| udaya hANA jve, cana paNaga daMsaNAvaraNe // 7 // artha-darzanAvaraNIya karmane viSe baMdhassayasaMtassayapagahANA ke0 baMdhaprakRtinAM sthAnaka tathA sattAprakRtinAM sthAnaka paNa tinni ke traNa traNa tujhAI ke tulya , eTale baMdhanAM sthAnaka paNa traNa De,ane sattAnAM sthAnaka paNa traNa be, mATeM tulya De, te kahe je. eka nava prakRtinuM sthAnaka, bIjuM thINahItrika hIna karatAM ba prakRti, sthAnaka, trIjuM nijA ane pracalA hIna karatAM cAra prakRtinuM sthAnaka, e rIteM traNa sthAnaka jANavAM. tihAM nava prakRtinuM baMdhasthAnaka pahele tathA bIje guNagaNe lAne, te anavyane pahele guNagaNe anAdi anaMta hoya, ane navyane anAdi sAMta hoya, tathA samyaktvI jIva mithyAtve jAya tenI apekSAyeM sAdi sAMta paNa hoya, te jaghanya to aMtaramuhartta ane utkRSTo to dezona aI pujalaparAvarta kAla paryaMta jANavo. tathA bIjeM ba prakRtinuM baMdha sthAnaka, mizraguNagaNAthI apUrvakaraNanA prathama nAga lageM hoya, te jaghanya to aMtaramuhUrta ane utkRSTo to ekaso batrIza sAgaropama jAjerA lage rahe, je naNI samyaktvaM bAzaka sAgaropama rahI, panI aMtaramuharta mizraguNagaNe zrAvI, valI bAza sAgaropama samyaktveM rahI, te pabI kozaeka jIva, mithyAtva paDivaje, tevAreM navane baMdha sthAnakeM jAya, athavA dapakazreNI pavije, to te cArane baMdhasthAnakeM jAya, tathA cAra prakRtinuM baMdhasthAnaka nisA pracalAno baMdhavicheda karI thAumA guNagaNAnA bIjA nAgathI mAmI dazamA guNagaNA lageM hoya, te jaghanyathI to eka samaya hoya, je jaNI koieka jIva bhAumA guNagaNAne bIje nAgeM cAra 'prakRtino baMdha karI maraNa pAmI devatA thAya, tihAM ba prakRtino baMdha kare, e apekSAyeM levu, tathA utkRSTo to aMtaramuharta kAla jANavo. ema traNa baMdhasthAnaka kahyAM. have traNa sattAsthAnaka kahe . tihIM navanuM sattAsthAnaka, anavyanI apekSAyeM zranAdi anaMta ane navyanI apekSAyeM anAdi sAMta, e sthAnaka upazamazreNInI apedAyeM pahelA guNagaNAthI mAMDI agIdhAramA guNagaNA lageM hoya, zrane kSapakazreNInI ape Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 saptatikAnAmA paSTha karmagraMtha. 6 . kAyeM to prathama guThANAthI mAMDI navamA guNaThANAnA nava jAgamAMhelA prathama jAga lageM hoya. tihAM valI zrIpaddhatrikano kaya kare, tethI tenI sattA TabyA paDhI u prakRtinI sattA navamA guNavANAnA bIjA jAgathI bAramA guNThAbAnA dvicarama samaya lageM hoya. eno kAla aMtaramuhUrttano jAvo. tathA bAramA guNagaNAne bedrele samayeM nidrA pracalAne hayeM cAranA sattAsthAnaka eka samaya lageM hoya. tathA udayANA ke0 udaya sthAnaka caupaga ke0 cAranuM tathA pAMcanuM, e Duve ke0 ve, daMsaNAvaraNe ke0 darzanAvaraNIya karmane viSe hoya; tihAM catu, acakSu, avadhi kevaladarzanAvaraNIya, e cAra prakRti dhruvodayI be. te jaNI e cArano udaya, sadA hoya, mATeM eka cAranuM udayasthAnaka mithyAtvathI mAMgIne kSINamohanA beheDA lageM hoya, chAne e cAra sAthai jevAreM pAMcamI eka nidrAno udaya hoya, tevAreM pAMcanuM udayasthAnaka bIjaM jAvaM. je jaNI pAMca nidrA adhruvodayI be te mATeM udaya virodhI be, tethI e pAMca nidrAmAMthI eka kArle nidrAne udayeM bIjI nidrAno udaya na hoya, temADheM jevAreM nidrAno udaya na hoye javAreM cakudarzanAvaraNAdika cAranoja udaya hoya, chAne jevAreM nidrAno udaya hoya taiyAra pAMcano udaya sAthe hoya, mATeM pAMcanuM, ane cAranuM, e be udayasthAnaka kahyAM. ema bIja darzanAvaraNIya karmanA baMdhodaya sattAsthAnaka kahyAM // iti // 8 // // have e darzanAvaraNIyanA baMdhasthAnakAdikano saMvedha, guNaThANe kahe . // bIyAvara nava baM, dhaesu cana paMca udaya nava saMtA // baccana baMdhe cevaM, cana baMdhudae balaMsAya // 9 // artha- bIghAvara ke0 bIjA darzanAvaraNIyane viSe navabaMdhaesa ke0 navanuM baMdhasthAnaka, mithyAtva ne sAkhAdana, e ve guNavANAne viSe hoya. tihAM capaMcaudaya ke0 cAranuM ane pAMcanuM, e be udayanAM sthAnaka hoya. temAMde catudarzanAvaraNAdika cArane udayeM cAranuM udayasthAnaka hoya, ne pAMca nidrAmAMdelI eka kAleM eka nidrAne udayeM pAMca prakRtinuM udayasthAnaka hoya, ne e behu jAMgeM navasaMtA ke0 sattAnuM sthAnaka to nava prakRtinuMja hoya, eTale navano baMdha, cArano udaya ne navanI sattA, e eka jAMgo tathA navano baMdha, pAMcano udaya ne navanI sattA, e bIjo jAMgo. e be jAMgA pahele tathA bIje guNagaNe lAne. e bIjA jAMgAmAM eka kAleM pAMca nidrAmAMhelI ekekI nidrAno udaya hoya, te ekekI nidrAnuM nAma laine kahI -. yeM, tevAreM eka jAMgAmAM pAMca mAMgA thA. For Private Personal Use Only Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 737 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 emaja baccaubaMdhecevaM ke nizcethI bane baMdhe tathA cArane baMdhe paNa bebenAMgA hoya, te kahe . tihAM bano baMdha, cArano udaya ane navanI sattA,e prathama nAMgo. tathA bano baMdha, pAMcano udaya zrane navanI sattA, e bIjo jAMgo. evaM be nAMgA, trIjo, cAtho, pAMcamo, ho, sAtamozrane pAThamA guNagaNAnA prathama nAga lageM hoya, je jaNI trIjA guNagaNA thakI thINaddhitrika TAlIne bAkI prakRtino baMdha hoya, tathA udaya to cArano dhruva hoya, athavA jevAre nijAno udaya hoya, tevAreM pAMca prakRtino udaya pUrvalI pereM hoya, ane sattA to navanIja hoya. dapaka sAdhune AThamAnA prathama nAgeM bano baMdha, cArano udaya ane banI sattA, e ekaja nAMgo pAmoyeM, je jaNI tene ativizukapaNe karI kozpaNa niDAno udaya na hoya. yamuktaM satkarmagraMthe "nidAugassa udau~, khINakhavage parivadyae" e vacanathI pAMcano udaya na hoya, tathA kozeka AcArya, bAramA guNagaNA lage nimAno udaya mAnIne jhapakane paNa nisAno udaya kahe . paNa te kammapayamInI sAthe virupha ne tethI ahIM vivayo nathI. emaja cArane baMdhe paNa be nAMgA jANavA, eTale pAMca nijhA vinA cAranobaMdha,cArano udaya zrane navanI sattA tathA jevAreM niSA zrathavA pracalA, e bemAMDelI ekano udaya hoya tevAreM cArano baMdha, pAMcano udaya ane navanI sattA, e be nAMgA AThamAnA bIjA nAgathI mAMDIne agIdhAramA guNagaNAM lage upazamazreNIya hoya, ane kSapakane to nisAnA banAva jaNI pUrvalI pereM eka nAMgoja jANavo. tathA caubaMdhudaebalaMsAya ke cArane baMdhe navamA guNagaNAnA bIjA jAgathI thINajitrika navamAnA prathama nAgeM depave tevAreM banI sattA hoya, ahIMyAM aMza zabdeM sattA kahIye. " aMsati saMtaMkammaM jannaI" ema cUrNIvacanathI jANavU. tevAreM cArano udaya ane unI sattA hoya, e nAMgo dazamA guNagaNAnA bevA samaya lageM dapakane hoya. ema cArane baMdhe traNa nAMgA thayA // e|| uvaraya baMdhe canapaNa, navaMsa canarudaya baccanasaMttA // veyaNiyAna a goe, vinaU modaM paraM vubaM // 10 // - artha-have uvarayabaMdhe ke baMdha virame thake agIzrArame guNagaNe caupaNanavaMsa ke cArano udaya ane navanI sattA tathA pAMcano udaya ane navanI sattA, e be lAMgA pAmIyeM, je jaNI upazAMtamohane nisAno udaya saMjave be; tethI pAMcano udaya paNa lAne. yahIM paNa navaMsa zabdeM navanI sattA jANavI. tathA bArame guNagaNe helA samayanA AgalA samaya lageM caurudayabaccaUsaMtA ke cArano udaya ane banI sattA, e nAMgo hoya, ane behele samayeM to cArano udaya tathA cAranI sattA, e nAMgo Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 saptatikAnAmA SaSTha kamagraMtha. 6 . hoya. kemake hicaramasamaya nimA zrane pracalAno kSaya kare, tethI cAranI sattA hoya. ema zragIzrAra nAMgA darzanAvaraNIya karmanA hoya ane paka kSINamohane viSe je nighAno udaya mAne , tene mateM cArano baMdha, pAMcano udaya ane banI sattA, e nAMgo navame ane dazame guNagaNe dapakane hoya, ane baMdhane anAveM pAMcano udaya, unI sattA, e nAMgo kSINamoheM hicarama samaya lageM hoya. ema e be nAMgA vadhe tevAre tera nAMgA hoya. te valI jihAM jeTalI ninA hoya tihAM teTalI nikhArnu pRthak nAma laz kahIyeM tevAreM paccIza nAMgA thAya. have vedanIya, zrAyu zrane gotra, e traNa karmane viSa saMvedha dekhADe be. veyaNi yAjazragoe ke vedanIya, Ayu ane gotra, e traNa karmane viSe yathAgama eTale jema zAstra nASAdikeM kaDaM, tema baMdhAdika sthAnaka saMvedha vinaU ke vaheMcIye tihAM vedanIyakarme zAtA athavA yazAtA, e bemAMhelI ekanoja baMdha thAya, je jaNI e be prakRti baMdhe tathA udayeM virodhinI le te mATeM eka baMdhAtAM bIjIno baMdha na hoya, mATeM baMdhe eka sthAnaka hoya. tema udaya sthAnaka paNa zAtA athavA azAtA, e bemAMdethI ekamuMja hoya, ane sattAsthAnaka benuM tathA ekamuM, evaM behu hoya. have enA nAMgA kahIyeM baiye. azAtAno baMdha, azAtAno udaya ane zAtA, azAtA behunI sattA, e eka nAMgo, tathA azAtAno baMdha, zAtAno udaya ane zAtA, azAtA, e benI sattA, e bIjo jAMgo. e be nAMgA mithyAtva guNagaNAthI mAmIne pramattaguNagaNA lageM hoya, tevAra par3I azAtAno baMdha bedAya, mATeM eka zAtAno baMdha, azAtAno udaya thane zAtA, azAtA, e benI sattA, e prathama nAMgo, tathA bIjo zAtAno baMdha, zAtAno udaya ane zAtA, azAtA, e benI sattA, e be nAMgA, mithyAtvathI mAMDIne sayogI kevalI lageM hoya, tevAra par3I baMdhane anAveM zAtAno udaya ane behunI sattA tathA azAtAno udaya zrane behanI sattA, e be nAMgA, ayogIne vicarama samaya lageM hoya; tevAra par3I bahoMttera prakRtimadhye jeNe azAtAno kSaya kasyo tene zAtAno udaya bhane zAtAnI sattA, e nAMgo ayogI guNagaNAne nehele samaya hoya, ane jeNe zAtAno kSaya kasyo, tene azAtAno udaya ane azAtAnI sattA, e nAMgo ayogIne behele samaya hoya. e be nAMgA ekeka samayanA jANavA. e sarva malIne vedanIya karmanA zrApa jAMgA kahyA. have AyuHkarmanA nAMgA kahe be. zrAyune viSe sAmAnye eka baMdhasthAnaka hoya. kema ke cAre gatinA zrAyudhe tathA udayeM virodhI , temATeM eka velAyeM be zrAyuno baMdha tathA udaya na hoya, ane sattAsthAnaka eka tathA be hoya, te kevI rIteM ? to ke Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 73e jihAM lageM paranavana zrAyuM bAMdhyuM na hoya, tihAM lageM ekaja Ayu varte be, tenIja sattA jANavI thane parajavAyu baMdhakAleM tathA bAMdhyA paDI maraNa samaya paryaMta be AyunI sattA hoya, tevAreM eka to je gatimA varte ne teno udaya tenI sattA hoya, ane bIjo parajavAyu bAMdhe tenI sattA hoya, e ve sattA sthAnaka jANavAM. .. have saMvedha kahIyeM baiyeM. tihAM prathama AukhAnI traNa avasthA kahIye baiyeM. pahelI parajavAyubaMdhanA samayathI je prathama te pUrvAvasthA, bIjI parajavAyubaMdhakAdeM baMdhAvasthA, trIjI.parajavAyu bAMdhyA paLInI parAvasthA, tihAM narakAyuno udaya, narakAyunI sattA, e nAMgo nArakIne parajavanA zrAyubaMdhakAlathakI pahelI avasthAyeM baMdhane banAveM prathamanA cAra guNagaNe hoya, tathA je vartamAne nArakI De ane zrAgale naveM tiryaMca thAze tene parajavAyubaMdhakAleM tiryaMcAyuno baMdha, narakAyuno udaya ne tiryagAyu tathA narakAyu, e benI sattA, e nAMgo mithyAtva tathA sAsvAdana, e be guNagaNe hoya, temaja je nArakI, Agale naveM manuSya thAze tene Ayurbadha kAlAvasthAyeM manuSyAyuno baMdha, narakAyuno udaya tathA manuSyAyu ane narakAyu, e benI sattA, e nAMgo pahele, bIje ane cothe, e traNa guNagaNe hoya. ema e nArakIne e be Ayunoja baMdha be, paNa devatA ane nArakInA Ayuno baMdha nathI. yamuktaM "devanAragesu nauvavajAMti" e vacanathI jANavU. tathA paranavAyu bAMdhyA panI uttarAvasthAyeM baMdhazUnya be nAMgA hoya, te kahe . eka narakAyuno udaya ane naraka tathA tiryagAyunI sattA, bIjo narakAyuno udaya ane naraka tathA manuSyAyunI sattA, ema be nAMgA cAre guNagaNe hoya. e rIteM narakagati madhye AyuHkarmanA pAMca nAMgA lAne, temaja devagatine viSe paNa eja pAMca nAMgA kahevA, paNa eTaluM vizeSa je narakAyune gameM devAyu kahe. evaM naraka tathA deva, e be gatinA daza nAMgA thayA. have tiryaMca tathA manuSyagatine viSe zrAyu zrAzrI pratyekeM nava nava nAMgA upaje, te lakhIyeM baiyeM. tihAM paNa traNa avasthA pUrvalI pereM jANavI, temadhye tiryaMcane viSe paranavAyu baMdhathakI pUrve baMdhane banAveM tiryagAyuno udaya ane tiryagAyunI sattA, e nAMgo pAMca guNamaNAM paryaMta lAne, ane manuSyane manuSyAyuno udaya ane manuSyAyunI 'sattA, e nAMgo caude guNagaNe lAne, ane parajavAyubaMdhakAlAvasthAyeM tiryaMca tathA manuSyane pratyekeM cAra cAra nAMgA upaje, te kahIyeM baiyeM. je tiryaMca marIne tiryaMca thAze tene tiryagAyuno baMdha, tiryagAyuno udaya tathA be tiryagAyunI sattA hoya, kemake eka tiryagAyu bAMdhe je ane bIjo jogave he mAtrai benI sattA kahI, e nAMgoprathamanAM be guNagaNAM lageM hoya, je jaNI zrAgalA guNagaNe tiryagAyuno baMdhaja nathI, tejaNI be guNa Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 gaNAM kahyAM, ane je tiryaMca marI manuSya thoze tene manuSyAyuno baMdha, tiryagAyuno udaya ane manuSyAyu tathA tiryagAyu, e benI sattA jANavI. e nAMgo paNa pahele ane bIje e be guNagaNe pAmIyeM, tathA je tiryaMca marI deva thAze, tene devAyuno baMdha, tiryagAyuno udaya zrane devAyu tathA tiryagAyu, e benI sattA, e nAMgo eka mizraguNagaNA vinA dezavirati guNagaNA lageM cAra guNagaNe pAmIyeM. tathA je tiryaMca marIne narakeM jAze tene narakAyuno baMdha, tiryagAyuno udaya zrane tiryagAyu tathA narakAya e benI sattA, e nAMgo mithyAtvIne hoya. e cAra nAMgA zrAyubaMdhakAlAvasthAyeM tiryacane hoya. have Ayurbadha karI rahyA palI pAbalI uttarAvasthAyeM baMdhazUnya cAra nAMgA hoya, te dekhADe be. eka tiryagAyuno udaya ane be tiryagAyunI sattA, bIjo tiryagAyuno udaya ane tiryagAyu tathA manuSyAyu, e benI sattA, trIjo tiryagAyuno udaya ane tiryagAyu, devAyu, ebenI sattA, cotho tiryagAyu,no udaya ane tiryagAyunarakAyu, e benI sattA, e cAra jAMgA hoya, temadhye jeNe AyurvadhakAlAvasthAyeM je gatinuM zrAyubAMdhyu hoya, tene uttarAvasthAyeM baMdhazUnya nAMgo jANavo. eTale nava nAMgA tiryaMcanI gatithI upaje. tema manuSyane paNa nava jAMgA jANavA, paraMtu eTabuM vizeSa je parajavAyubaMdhAvasthAkAleM je manuSya manuSyAyu bAMdhe, tene manuSyAyubaMdha, manuSyAyudaya ane be manuSyAyunI sattA, temAM eka manuSyAyu to jogave te ane bIjo bAMdhe te, ema behunI sattA hoya, tathA je manuSya tiryagAyu bAMdhe tene tiryagAyuno baMdha, manuSyAyuno udaya ane tiryagAyu tathA manuSyAyu, e behunI sattA, e nAMgo hoya. e be jAMgA mithyAtva tathA sAsvAdana, e be guNagaNe lAne, je naNI manuSya tathA tiryaMca samyaktvI thakA devAyu bAMdhe, paNa bIjuM thAyu na bAMdhe, temATeM cothe guNagaNe e nAMgA na hoya. tathA je manuSya devAyu bAMdhe, tene devAyuno baMdha,manuSyAyuno udaya ane manuSya tathA devAyu, e benI sattA, e nAMgo eka mizraguNagaNA vinA apramatta guNagaNA lage guNagaNe pAmIyeM, tathA je manuSya, narakAyu bAMdhe tene narakAyuno baMdha, manuSyAyuno udaya tathA manuSya zrane narakAyu e benI sattA, e nAMgo mithyAtvaguNagaNe lAne. e cAra thAyubaMdha kAlAvasthAnA nAMgA jANavA. have zrAyubaMdha kAla par3I Agale yathAnukrameM uttarAvasthAye e cAra jAMgA baMdhazUnya kahevA, te kahe . eka manuSyAyuno udaya, tathA be manuSyAyunI sattA, bIjo manuSyAyuno udaya zrane manuSya tiryagAyunI sattA, trIjo manuSyAyuno udaya ane manuSyAyu tathA narakAyunI sattA, 'e traNa nAMgA mithyAtvathI apramattaguNagaNA paryaMta lAne. cotho manuSyAyuno udaya ane deva tathA manuSyAyunI sattA, e nAMgo agIAramA guNagaNA paryaMta lAne. kema ke devAyu bAMdhyA paDI valI zreNI paNa Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 741 zrAraMjI hoya, paNa bIjAM traNa Ayu bAMdhyA palI zreNI zrAraMne nahIM, temATeM bIjA traNa jAMgA, apramattaguNagaNA lageM kahyA, tathA manuSyane viSe parajavAyu baMdhathakI pUrve manuSyAyuno udaya ane manuSyAyunI sattA, e nAMgo prathama tiryaMcanA jAMgAnI sAthe kahelo . evaM nava nAMgA manuSyagatine viSe AyunA kahyA, zaravAle thahAvIza nAMgA AyuHkarmane saMvedhe thAya. have gotrakarmane viSe sAmAnya ekano baMdha tathA ekano udaya hoya, je jaNI uccairgotra tathA nIcairgotra, e behu prakRti udaya tathA baMdhe virodhinI . te jaNI behuno udaya tathA baMdha sAtheM na hoya, ekekIno jUdo jUdo baMdha tathA udaya hoya, tethI ekaja prakRtinuM baMdhasthAnaka tathA ekaja prakRti, udayasthAnaka hoya, ane sattAsthAnaka to eka prakRtinuM tathA be prakRti, evaM behu hoya, te kahe je. jevAreM teu ane vAukAyamAMhe raheto thako jIva uccairgotra uvelIne sattAthI TAle, tevAreM teja vAja madhye tathA tihAMthI marI bIjA avatAramA AvIne jihAM lageM pharI ucairgotra na bAMdhe, tihAM lageM eka nIcairgotranI sattA jANavI, tathA bIjuM ayogIguNagaNAnA carama samayeM eka uccairgotranuM sattAsthAnaka hoya, ema be prakAranu ekeka prakRtinuM sattAsthAnaka pahevU jANavU. zrane bIjaM to ve prakRtinI sattArUpa sattAsthAnaka jANa. __ have gotrakarmane viSe saMvedha kahIyeM baiyeM. eka nIcairgotrano baMdha, nIcairgotrano udaya ane nIcairgotranI sattA, e nAMgo teukAya ane vAyukAya madhye uccairgotra uveTyA palI hoya. tathAnIcairgotrano baMdha, nIcairgotrano udaya ane ucca tathA nIcagotranI sattA e eka naMga, tathA nIcairgotrano baMdha, uccagotrano udaya ane ucca tathA nIca, e behunI sattA, e be nAMgA mithyAtva tathA sAkhAdana, e be guNagaNe hoya, kemake zrAgale guNagaNe nIcairgotrano baMdha nathI, tejaNa tihAM na hoya, tathA uccaigotrano baMdha, nIcaigotrano udaya ane behu gotranI sattA, e nAMgo mithyAtvathI mAMmIne dezavirati guNagaNA lageM hoya, kemake zrAgale guNagaNe nIcairgotrano udaya nathI, te naNI na hoya, tathA uccano baMdha, uccairgotrano udaya ane behunI sattA, e nAMgo dazamA guNabANA lageM hoya. Agale guNagaNe gotrabaMdhanA annAvathI e nAMgo na hoya, tathA uccairgotrano udaya ane uccairgotra tathA nIcairgotra, e behunI sattAno nAMgo agIyAramA guNagaNAthI mAmIne caudamA guNagaNAnA hicarama samaya lageM hoya, tathA uccaigotrano udaya ane uccairgotranI sattA, e nAMgo ayogI guNagaNAnA behelA samayane viSe hoya. ema sAta nAMgA gotra karmanA saMvedhe hoya. e rIteM vedanIya, zrAyu ane Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 gotrakarmane viSe saMvedha kahIne paDhI mohaparaMtu ke0 mohanIyakarmanA baMdhAdika sthAnaka gale kahI zuM // iti samuccayArthaH // 10 // // have e traNa karmanA jAMgA gAthAyeM karI kahe be. // gommi satta jaMgA, anya jaMgA, davaMti veya lie / paNa nava nava paNa jaMgA, Ana caukevi kamasona // 11 // artha- gommisattagaMgA ke0 gotrakarmane viSe sAta jAMgA jANavA. chAne veyalie ke0 vedanIyakarmane viSe zrayajaMgAhavaMti ke va jAMgA hoya, tathA paNa ke pAMca, nava ke0 nava, valI nava ke0 nava, paNa ke0 pAMca, e cAra prakAreM malIne hAvI jaMgA ke jAMgA te zraucakke vi ke0 narakAdi cAra zrAyukhAne viSe kamaso ke0 anukrameM hoya // 11 // // have mohanIyakarmanAM baMdhAdika sthAnaka kahe . // bAvIsa ikkavIsA, sattarasaM terase va nava paMca // cana tiga DugacaM ikkaM baMdhaThANANi modassa // 12 // " - eka bAvanuM baMdhasthAnaka, bIjuM ekavIzanuM baMdhasthAnaka, trIjuM sattaranuM baMdhasthAnaka, cothuM teranuM baMdhasthAnaka, pAMcamuM navanuM baMdhasthAnaka, bahu pA~canuM baMdhasthAnaka, sAta cAranuM baMdhasthAnaka, zrAvamaM traNanuM baMdhasthAnaka, navasuM ve prakRtinuM baMdhasthAnaka ane dazamuM ikkaM ke0 eka prakRtinuM baMdhasthAnaka, e baMdhadvANANi mohassa ke prakRtibaMdhakarUpa daza baMdhanAM sthAnaka mohanIyakarmanAM jANavAM. tihAM prathama bAvIza prakRtinuM baMdhasthAnaka kema hoya ? te kahIyeM DhaiyeM. mohanIyanI hAvI prakRti be, temAM samyaktva chAne mizra, e ve mohanIya baMdha yogya nathI, temATeM bAkI bavIza baMdha yogya rahI. temAMthI paNa traNa veda madhyeM eka samaye ekaja vedana baMdha hoya, e virodhinI prakRti jaNI bIjA ve vedano baMdhana hoya, temATeM bAkI covIza rahI, temAMthI paNa hAsya ane ratino jevAreM baMdha hoya, tevAreM enI virodhinI zokAne aratino baMdha na hoya, ane jevAreM zoka ne rati baMdhAya tevAreM hAsya ne rati, e be prakRti na baMdhAya, tethI e cAra prakRtimadhyeM eka samayeM beja baMdhAya, bAkInI be bIjI na baMdhAya, temATeM e be kahAmatAM zeSa mohanIyanI eka samayeM utkRSTI to bAvIza prakRti baMdhAya, paNa adhika na baMdhAya; e bAvIza prakRtinA baMdhanuM sthAnaka, mithyAtvaguNaThANe hoya. te ajavyanI apekSAyeM anAdi - naMta jAMge hoya, tathA javyanI apekSAyeM anAdisAMta tathA sAdisAMta, e be jAMge For Private Personal Use Only Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 743 hoya. tathA e bAvIza prakRtimAheMthI jevAreM mithyAtvamohanIya na baMdhAya tevAreM bIjeM ekavIza prakRtinuM baMdhasthAnaka sAkhAdana guNagaNe jaghanya to eka samaya ane utkRSTathI to ba zrAvalikA pramANa hoya. ahIM yadyapi napuMsakavedano paNa baMdha nathI, tathApi te sthAnakeM strIveda athavA puruSavedano baMdha De tethI vedazUnya na hoya. tathA te bAvIza prakRti mAMhethI anaMtAnubaMdhIyA krodhAdhika cAra tathA mithyAtvamohanIya, e pAMca prakRti jevAreM na baMdhAya, tevAreM mizra tathA avirati guNagaNe sattara prakRtinuM baMdhasthAnaka jaghanya aMtaramuhUrta zrane utkRSTazrI tetrIza sAgaropama jAjerA lageM hoya, je jaNI anuttara sura cavIne dezavirati athavA sarva viratipaNuM jyAM lageM na pavije, tihAM lageM tene sattara prakRtinoja baMdha hoya. te sattaramAhethI jevAreM apratyAkhyAnAvaraNa cAra na bAMdhe, tevAre dezavirati guNagaNe tera prakRtinuM baMdhasthAnaka jANavU. temAMvethakI valI pratyAkhyAnAvaraNIya cAra na bAMdhe tevAreM pramatta, apramatta ane apUrvakaraNa guNagaNA lageM nava prakRtinuM baMdhasthAnaka jANavU. ahIM jopaNa sAtame tathA Agme guNagaNe zoka ane aratino baMdha nathI topaNa te sthAnakeM hAsya ane ratino baMdha je. te jaNI saMjvalana cAra, hAsya, rati, jaya, jugupsA ane puruSaveda, e nava prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. teranuM tathA navanuM, e be baMdhasthAnaka jaghanya to aMtaramuharta paryaMta hoya,ane utkRSTAM to deze jaNI pUrvakomI lageM hoya, temAhethI hAsya, rati, naya ane jugupsA, e cAra prakRtino apUrvakaraNanA behele nAgeM baMdhaviccheda thayA palI anivRtti guNagaNAnA pA~ca nAga madhye pahelenAgeM pAMca prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. temAMthI puruSavedano baMdhacheda karI bIje jAgeM cAranuM baMdhasthAnaka hoya, temAMdethI saMjvalanakrodhano baMdha chede tevAreM trIje nAgeM traNa, baMthasthAnaka hoya. temAMthI saMjvalana mAnano baMdha de tevAreM cothe nAgeM benuM baMdhasthAnaka rahe, temAMthI saMjvalanamAyAno baMdha de tevAreM pAMcame nAgeM eka saMjvalanA lojana baMdhasthAnaka hoya. ahIM e guNagaNe pAMca baMdhasthAnaka thAya, teno kAla jaghanya eka samaya ane utkRSTa to aMtaramuharta pramANa jANavo. e mohanIyakarmanA daza baMdhasthAnaka kahyAM // iti samuccayArthaH // 12 // 7 // have mohanIyakarmanAM nava, udayasthAnaka kahe // egaM ca dova canaro, etto egAdiA dasukosA // udeNa mohaNije, udae gaNANi nava DhuMti // 13 // artha-udeNamohaNio ke u eTale sAmAnya mohanIyakarmane viSe udaega Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6. pANinavaDaMti ke udayanAM sthAnaka nava hoya, te kahe . egaMca ke eka prakRtinuM udayasthAnaka, dova ke be prakRtinuM udayasthAnaka, cauro ke cAra prakRtinuM udayasthAnaka, ettoegAhizrAdasukosA ke0 zrahIMthAMthI pAgala ekeka prakRti adhika utkRSTA daza lageM karIyeM eTale pAMcanuM udayasthAnaka, anuM udayasthAnaka, sAtanuM udayasthAnaka, zrAgnuM udayasthAnaka, navanuM udayasthAnaka, ane dazageM udayasthAnaka, e nava udayasthAnaka pazcAnupUrvIyeM dekhAmIyeM baiyeM. tihAM saMjvalananI cokamImadhye ekane udayeM prathama ekanuM udayasthAnaka, eka puruSaveda zrane cAra saMjvalana kaSAyamAMdelo koieka kaSAya, e be prakRtine jadayeM bIjaM benuM udayasthAnaka, puMveda ane saMjvalano eka kaSAya tathA hAsya ane rati, e cAra prakRtine udayeM trIju cAranuM udayasthAnaka. e cAranI sAtheM jayamohanIya letAM pAMca prakRtine udaya cothu, pAMcaY udayasthAnaka, te madhye jugupsAno udaya vadhArIyeM, tevAreM prakRtine udayeM pAMcamuM, barnu udayasthAnaka, temAMhe valI cAra pratyAkhyAnIzrA kaSAyamAMhelo game te eka kaSAya kSepavIyeM, tevAreM sAta prakRtine udayeM , sAtanuM udayasthAnaka, temAMhe valI apratyAkhyAnIthA krodhAdi cAra mAhethI ekano udaya kepavI, tevAreM zrAna prakRtine udayeM sAtamuM, thAgnuM udayasthAnaka. temAhe valI anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAyamAMhelo eka kaSAya kSepavIye, tevAreM nava prakRtine udayeM AThamuM, navanuM udayasthAnaka. temAMhe valI mithyAtvamohanIyano udaya vadhArIyeM, tevAreM daza prakRtine udayeM navamuM, daza- udayasthAnaka jANavU. eTale sAmAnyapaNe udayasthAnakanuM vivecana kaDaM, vizeSathI sUtrakAra poteja Agala kadeze, tethI vahIM vizeSa lakhyuM nathI // iti samuccayArthaH // 23 // // have mohanIya karmanA paMdara sattAnAM sthAnaka kahe . // adhya sattaya baccana, tiga uga egAdiyA nave vIsA // terasa bArikArasa, itto paMcAi egUNA // 14 // artha- zrAu, sAta, ba, cAra, traNa, be ane eka, e sarvane egAhiyAnavevIsA ke vIze adhika karavA, tevAreM ahAvIza, sattAvIza, babIza, covIza, trevIza, bAvIza, ekavIza ane terasabArikArasa ke tera, bAra, agIAra, ittopaMcAegUNA ke ahIMyAMthI bhAgale pAMca mAmIne temAthI ekeka jaNo karIyeM eTale pAMca, cAra, traNa, be ane eka, e rIteM mohanIyakarmane viSe sarva malI paMdara sattAsthAnaka hoya. te vivarIne lakhIyeM baiyeM. Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 sarva mohanIya prakRtinI sattAyeM ahAvIza- sattAsthAnaka, te samyaktva pAmIne paDyA hoya, tene hoya, temAthI samyaktvamohanIya uvelyA panI sattAvIzanuM sattAsthAnaka, temAhethI valI mizramohanIya uvele bbIzanuM sattAsthAnaka, tathA anAdi mithyAtvIne paNa eja sthAnaka hoya. valI te pUrvokta ahAvIzanI sattAvAlo jevAreM cAra anaMtAnubaMdhIzrA khapAve, tevAre tene covIza prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, temAhethI mithyAtva khapAve, tevAreM trevIzanuM sattAsthAnaka, temAMthI mizramohanIya khapAve, tevAreM bAvIzanuM sattAsthAnaka, temAMhethI samyaktvamohanIya khapAve, tevAreM ekavIzanuM sattAsthAnaka, e ekavIzanuM sthAnaka dAyika samyakadRSTine hoya. have e zrAgalA sthAnaka dapakane hoya, te kahe . temAhethI apratyAkhyAnIthA cAra ane pratyAkhyAnIthA cAra, evaM ATha prakRti khapAve thake zranivRttikaraNa guNagaNAne trIje nAMgeM tera prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, temAMhethI napuMsakavedane kSayeM cothe nAMgeM bAra- sattAsthAnaka, temAMthI strIvedane kSayeM pAMcameM nAMgeM agIbAranuM sattAsthAnaka, temAthI hAsyAdika prakRtine dayeM bache nAMgeM pAMcanuM sattAsthAnaka hoya. temAMthI puruSavedane AyeM sAtame nAMgeM cAranuM sattAsthAnaka, temAMthI saMjvalana krodhane kayeM zrAThame nAMgeM traNasattAsthAnaka, temAMthI saMjvalananA mAnane dayeM navame nAMgeM benuM sattAsthAnaka, temAMthI saMjvalanI mAyAne kayeM sUdama saMparAyeM eka saMjvalana lojanuM sattAsthAnaka jANavu // iti samuccayArthaH // 14 // saMtassa payaDigaNA, Ni tANi mohassa huMti pannarasa // baMdhodaya saMte puNa, naMga vigappe bahU jANa // 25 // - artha-saMtassapayamigaNANitANi ke0 e sattAnI prakRtinAM sthAnaka te mohassa ke mohanIyakarmanI prakRtinAM haMtipannarasa ke paMdara hoya. puNa ke valI baMdhodayasaMte ke e baMdha, udaya ane sattAsthAnakane viSe pratyekeM saMvedhe karIne jaMgavigappebahajANa ke mohanIyakarmanA nAMgAnA neda ghaNA nipaje, te ghaNA nAMgA hu~ kahuM huM. te mane kahetAM thakAM tuM samyaka prakAre jANa. ema ziSya pratye AmaMtraNa karIne guru kahe je ke he ziSya! tuM sAMjala // iti // 15 // ' ||ath mohanIyabaMdhasthAneSu yathAsaMbhavatvena naMgAnAha // tihAM have prathama moha nIyakarmanA baMdhasthAnakane viSe yathAsaMnavapaNe nAMgA upaje, te kahe . // babbAvIse cana iMga, vIse sattarasa terase dodo // navabaMdhage vi uNi, ikika arja paraM nNgaa||16|| artha-DabbAvIse ke bAvIza prakRtine baMdhe ba nAMgA upaje, te AvI rIte ke-eka Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 saptatikAnAmA 54 karmagraMtha. 6 mithyAtva, zola kaSAya, traNa vedamAMhelo eka veda, hAsya ane rati athavA zoka rati e ve yugalamAMheluM eka yugala tathA jaya ane jugupsA, e bAvIzane baMdheM bAMgA thA, tedekhADe be. eka hAsya ne rati bAMdhatAM bAvIzano baMdha kare, e prathama jAMgo, bIjo temaja hAsya ne ratine sthAnake zoka ne rati bAMdhe, tevAreM bIjo jAMgo. e ve jAMgA thayA, te be jAMgA puruSaveda baMdha sAthai gaNavA valI temaja strI vedabaMdha sAthai paNa be nAMgA teja levAya, tathA temaja napuMsakaveda baMdha sArthe paNa eja jAMgA laiyeM. ema traNa vedane ve ve guNA karatAM va jAMgA thAya. tathA ca gavase ke0 ekavIza prakRtine baMdheM cAra jAMgA hoya, te kahe be. te pUrvokta bAvIzanA baMdhamAMdethI eka mithyAtvano baMdha hIna karIyeM, tevAreM ekavIzano baMdha yAya, paNa eTaluM vizeSa je yahIMyAM napuMsakaveda TAlIne bAkInA ve veda mAMhelo ekeka vedano baMdha kahevo. e ekavIzano baMdha, bIje guNagaNe hoya, tihAM puruSavedeM hAsya, rati sAthai eka jAMgo tathA zoka, arati sAthai bIjo jAMgo, valI tehIja ve nAMgA strIvedeM paNa bAMdhe, mATeM sarva malI cAra jAMgA thA. yahIM mithyAtvane zrAveM napuMsakavedano baMdha nayI tethI tenA ve jAMgA na hoya. sattarasaterasedodo ke0 sattara chAne tera prakRtinA baMdhe ve be jAMgA hoya, te kahe be. pUrvokta ekavIzamAMthI anaMtAnubaMdhIcyA cAra kaSAyanA baMdha vicchedeM sattarano baMdha trIje chAne cothe guNaThANe hoya. temAMthI paNa apratyAkhyAniyA cArano baMdha vicchede, tevAreM dezavirati guNaThANe terano baMdha hoya. tihAM pratyekeM ve be jAMgA hoya, kemake mizra gupaThANAcI mAMgIne zrAgale guNaThANe strIvedano paNa baMdha nathI, je jaNI anaMtAnubaMdhiyA kaSAyanA udayane ajAveM strIvedana baMdhAya, temATeM strIvedanA baMdhathI upanA je be jAMgA te paTale, bAkI mAtra puruSavedeM bAMdhavAnA be be jAMgA hoya. tathA navabaMdha viuid ke0 nava prakRtine baMdhasthAnakeM paNa ve jAMgA hoya. tihAM saMjvalananA kaSAya cAra, hAsya ane rati, jaya, jugupsA ne puruSavedeM eka jAMgo athavA hAsya, ratine sthAnakeM zoka chAne arati e yugala laiyeM, tevAreM bIjo nAMgo . e be jAMgA pramatta guNagaNe hoya, ethI AAgala zoka ane rati, e yugalano baMdha nathI, paraMtu hAsyAne ratinoja baMdha be te mATeM apramatta tathA pUrvakaraNa e be guNaThANe nava prakRtine baMdhe ekaja jAMgo hoya, paraMtu vIjo nAMgo na hoya. tathA ikkAparaM bhaMgA ke0 ethI upara paMcAdika pAMca baMdhasthAnakane viSe paNa pUrva karanI pereM ekeko nAMgo hoya. e sarva malI mohanIyakarmanA daza baMdhasthAnakeM thane ekavIza jAMgA thAya // iti samuccayArthaH // 16 // For Private Personal Use Only Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 zrayaiSAmeva baMdhasthAnAnAM madhye kiyaMtyudayasthAnAnItyAha // have eja baMdhasthAna kamAM kayAM kayAM baMdhasthAnakeM keTalAM keTalAM udayasthAnaka hoya, te kahe . dasa bAvIse nava iga, vIse sattAi udaya kammaMsA // gaztra nava sattarase, teraM paMcAi aheva // 17 // artha-dasavAvIsesattAzudayakammaMsA ke "chAviMzati baMdhake saptAdIni dazaparyaMtAni catvAri udayasthAnAni navaMti" bAvIza prakRtine baMdhe sAtathI mAmIne dazaparyaMta eTale sAta, zrApa,nava ane daza,e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM prathama sAtanuM udayasthAnaka dekhADe be. eka mithyAtva, bIjo hAsya, trIjo rati, athavA e bene sthAnakeM zoka ane arati paNa hoya, cotho traNaveda mAMhelo eka veda, pAMcamo eka apratyAkhyAnI kaSAya, ko eka pratyAkhyAnIyo kaSAya, sAtamo eka saMjvalanakaSAya, e sAta prakRtino udaya bAvIzanA baMdhaka mithyAdRSTine nizce hoya. tihAM nAMgA covIza thAya, te dekhADe be. krodha, mAna, mAyA ane lona, e cAre udaya virodhI , te jaNI krodhAdikane udayeM mAnAdikano udaya na hoya, paraMtu krodhane udayeM tenA heglA saghalA krodhanoja udaya hoya. tihAM anaMtA-baMdhIAnA eka krodhane udayeM bIjA apratyAkhyAnAdika cAre jAtinA krodhano udaya sAtheMja hoya, ane apratyAkhyAnIzrA krodhane udayeM bIjA pratyAkhyAnAdika traNe jAtinA krodhano udaya soyeja hoya, tathA pratyAkhyAnIyA krodhane udayeM be jAtinA krodhano udaya hoya, ane saMjvalana krodhane udayeM ekanoja udaya hoya, temATeM ahIMyAM apratyAkhyAnIthA krodhane udayeM traNe krodhano udaya hoya. tema mAnane udayeM, paNa traNe mAnano udaya hoya, ane mAyAne udayeM paNa traNe mAyAno udaya hoya, ane lonane udaya paNa traNe lojano udaya jANavo. e krodha, mAna, mAyA, ane lojanA cAra nAMgA strIvedanA udaya sAtheM gaNavA. valI strIvedane sthAnakeM puruSavedano udaya hoya, tevAreM e cAra nAMgA puruSavedane viSe paNa pAmI, ane e cAra nAMgA napuMsakavedane udaya paNa pAmIyeM. ema sarva malI bAra jAMgA hAsya ane ratine udaye jANavA. temaja valI hAsya ane ratine sthAna zauka thane aratine udayeM paNa bAra nAMgA gaNIye. tevAreM covIza nAMgA thAya. athavA eka mithyAtva sAtane udayeM lahIyeM, tathA hAsyAdika eka yugala sAthai puruSavedeM eka nAMgo tathA zokAdi yugala sAtheM eka nAMgo, ema be nAMgA puruSavedeM thAya. temaja strIveda sAthe paNa be nAMgA thAya, ane napuMsakaveda sAthe paNa be jAMgA thAya. evaM u jAMgA krodhe thayA, ane krodhane sthAnakeM mAna lahIyeM, tevA, paNa u Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4G saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 jAMgA thAya. temaja mAyo sAthai ba jAMgA tathA lona sAthai ba jAMgA, ema ba coka covIza jAMgA thA. e sAtane udayeM mithyAtva lahIyeM, tevAreM jAMgAnI covIzI thai. tathA e sAtanA udaya madhyeM jaya, jugupsA athavA anaMtAnubaMdhIcyA cAra kaSAyamAMhelo eka kaSAya, e traNa prakRtimAMhethI ekeka prakRtino udaya kSepIyeM, tevAreM yA prakRtino udaya thAya. yahIM traNa covIzI nAMgAnI thAya. te kema ke, e sAtanA - udayamAMheM jayano udaya kepI zrAvanA udaya sahita guNIyeM tevAreM jAMgAnI eka covIzI thAya, tathA te sAtanA udaya madhye jugupsAno udaya kepI zrAvanA udaya sahita guNIyeM, tevAreM jAMgAnI bIjI covIzI thAya, ane te sAtanA udayamAMhe naMtAnubaMdhIyAno udya vadhArIyeM, tevAreM AThano udaya yAya. tihAM paNa pUrvalI pereM jAMgAnI trIjI covIzI thAya. tathA mithyAtveM anaMtAnubaMdhI zrAno udaya to avazya hoya, to sAtano udaya tathA jaya, jugupsA ne anaMtAnubaMdhI yA sahita uno udaya zA kAraNe kahyo ? teno uttara. je koieka jIva, samyakadRSTi batAM anaMtAnubaMdhI yA cArane visaMyojyA eTale khapAvyA, te khapAvyA batAM paNa kAlAMtareM koieka bIjanUta mithyAtvanI sattAyeM karI valI paNa baMdhAya, tene visaMyojyA kahIyeM, ane je khapAvyA kahyA hoya, te to pharI baMdhAyaja nahIM; e visaMyojyA zrane svapAvyAnuM vizeSa jAvaM. dave tevI sAmagrIne - jAveM ko eka jIveM mithyAtvAdikane khapAvyAno udyama na kasyo te jIva, kAlAMtareM mithyAtveM gayo, tihAM mithyAtva pratyayiyA jaNI mithyAtveM karI valI anaMtAnubaMdhI zrA cAra kaSAya bAMdhe, tevAreM baMdhAvalikA lageM te anaMtAnubaMdhI zrAno udaya na hoya. yahIM koI kaheze ke baMdhakAlanI yAvalikA pabIja te prakRtino udaya hoya, te kema ghaTe, je jaNI e anaMtAnubaMdhI zrAno avAdhAkAla jaghanya to aMtaramuhUrttano ane utkRSTo to cAra hajAra varSano ko be, to abAdhAkAla jogavyA vinA kema baMdhAvalikA pI eno udaya hoya ? teno uttara kahe be je, baMdhasamayathI paNa anaMtAnubaMdhana sattA lekhavAya. baMdhasattA jevAreM hoya, tevAreM anaMtAnubaMdhI yA patadgraha yAya, patadgraha eTale te baMdhAtI prakRti madhye bIjI sajAtIya prakRtinAM dala tathA rasano saMkrama, tenuM gama jAvaM. eTale je prakRti, baMdhana pariNAme pariNamyo jIva, prakRtimadhye bIjI sajAtIya prakRtinAM dalIyAM pavIne bAMdhI prakRtirUpapaNe tene pariNamAaj, tene saMkrama kahIyeM. tenuM sthAnaka tene patadgraha kahIyeM. te mATeM baMdhAtA anaMtAnubaMdhI yAmadhye paNa aNabaMdhAtA evA je pratyAkhyAnAvaraNAdika bIjA kaSAya, tenAdalIyA saMkrame, te anaMtAnubaMdhI ApaNe pariName, eTale jemAMde saMkrame tepaNe pari For Private Personal Use Only Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 4 me teno udaya saMkramAvalika thayA paDhI udayAva likAyeM yAve, temATeM anaMtAnubaMdhI no baM dhAvalikA paDhI udaya kahIyeM. ahIMyAM kazuM viruddha, nathI. e vAta zrI vizeSa kamma payamI kI jANavuM; temATeM mithyAtvaguNaThANe paNa baMdhasaMkramAvalikA lageM to pratyAkhyAnAdikaNa kaSAyanoja udaya hoya, kemake eka vedAteM jeTalAno je guNaThANe udaya hoya, teTalA sarva samAna jAtIya mATeM tihAM vedAtAja kahIyeM. jemATeM krodhAdika cAra paraspareM viruddha be, mATeM temAMhelo ekanoja samakAleM udaya hoya, paraMtu tidAM eka anaMtAnubaMdha krodha vedatAM sajAtIyapaNAmATeM pratyAkhyAnAdika bIjA traNe krodha samakAleM sArtheja vedAya, paraMtu tenI sAyeM te samayeM bIjA mAnAdikana vedAya, temAdeM pUrvokta prakAreM mithyAtveM paNa baMdhasaMkramAvalikA paThI anaMtAnubaMdhicyAno udaya hoya. have e sAta prakRtinA udaya madhyeM jaya ane jugupsA, e ve prakRtino udaya vadhArIyeM, tevAreM navano udaya yAya. ahIM paNa pUrvI pereM jAMgAnI eka covIzI thAya, tathA te sAta madhyeM jaya ne anaMtAnubaMdhIyAno udaya melavIyeM, tevAreM paNa navano udaya thA. yahIMthAM jAMgAnI bIjI covIzI thAya, tathA te sAta madhyeM jugupsA ne anaMtAnubaMdhI, e ve prakRti melavatAM paNa navano udaya thAya, tihAM jAMgAnI trIjI covIzI thAya. ema navane udayeM sarva malI jAMgAnI traNa covIzI thAya. tathA eka mithyAtva bIjuM jaya, trIjI jugupsA, cothuM hAsya, pAMcamuM rati zrathavA ene sthAnakeM zoka ane gharati paNa laiyeM, baho traNa vedamAMhelo eka veda, tathA anaMtAnubaMdha zrAdika cAre kaSAya, evaM dazanuM udayasthAnaka jevAreM hoya, tevAreM paNa pUrvI pereM jAMgAnI eka covIzI thAya. ema bAvIzanA baMdhe sAtanuM, zrAvanuM, navanuM, dazanuM, e cAra udayasthAnakeM sarva saMkhyAyeM ATha covIzI jAMgAnI thAya. tathA navagavI se sattAi ke0 " ekaviMzatibaMdhe saptAdIni nava paryaMtAni trINi udayasthAnAni javaMti " eTale ekavIza prakRtine baMdheM sAta yAdeM dene nava lageM traNa udaya sthAnaka hoya. tihAM prathama eka yugala, traNa vedamAMhelo eka veda, cAra kaSAyamAlA krodhAdika eka kaSAyanA cAra bheda, ema sAta prakRtine udayeM pUrvalI pereM jAMgAnI eka covIzI thAya. e sAtanA udayane jayanA udaya sahita karatAM Ano udaya thAya. tihAM paNa jAMgAnI eka covIzI thAya. tathA jugupsAno udaya melavatAM paNa vano udaya thAya, tihAM paNa mAMgAnI eka covIzI thAya, tathA jugupsA, e ve prakRtino udaya sAmaTo melavatAM navano udaya thAya. tihAM paNa pUrvI pereM jAMgAnI eka covIzI thAya. ema ekavIza prakRtine baMdheM sAsvAdana guNAne viSe tra udayasthAnakeM yai jAMgAnI covIzI cAra thAya. For Private Personal Use Only Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 ahIM sAkhAdananA be neda be. eka upazama zreNigata, bIjo azreNIgata, tihAM zrazreNIgatane viSe to e traNa udayasthAnaka hoya, ane zreNIgatane viSe ve AcAryanA zrAdeza jANavA, te kahe. eka je anaMtAnubaMdhIyAne upazamAvIne zreNI kare, ane zreNIthI pamato sAsvAdana guNagaNuM sparza, tene mateM to e pUrve kahyAM tehIja praNa udayasthAnaka jANavAM. zrane je zrAcArya anaMtAnubaMdhIyA cAranI visaMyojanAyeM zreNIno prAraMna mAne je, tene mate zreNazrI pamatAM anaMtAnubaMdhIyAnI sattAne anAveM anaMtAnubaMdhIyAnA udaya rahita sAsvAdanapaNuM na ghaTe, je laNI " assa sAsaNanAvona navaz," ema cUrNikAranuM vacana De mATe. ane jo samyaktvathI paDyo te jyAM sudhI mithyAtva nUmIne viSe nathI pahoto tenA vacalA kAlamAM anaM. tAnubaMdhIpAnA udaya vinA paNa sAsvAdana guNagaNuM pAmIyeM, ema kahIyeM to tihAM u prakRtino udaya mAnyo jozye, tevAreM ekavIzane baMdhe thI mAMDIne nava lageMnA cAra udayasthAnaka mAnyAM jozye, tevAreM to tihAM nAMgAnI covIzI paNa ATha mAnavI jozye. te ahIM sUtrakAra ko kAraNe mAnI nathI, te jaNI ene mate zreNIthI pamatAM sAsvAdana na hoya, emaja kahevU. have bAianavasattarase ke " saptadazabaMdhasthAnake SamAdIni nava paryaMtAni catvAri udayasthAnAni navaMti" eTale sattara prakRtine baMdhe AdeM dezne nava lageM cAra udayanAM sthAnaka hoya. ahIM sattarano baMdha trIje tathA cothe guNagaNe hoya, tihAM je mizraguNagaNe sattarano baMdha hoya, tene viSe sAta, ATha ane nava, e traNa udayasthAnaka hoya, eTale eka mizramohanIya, be yugalamAMhedyaM eka yugala, traNa vedamAMhelo eka veda, ane anaMtAnubaMdhIyA vinA zeSa traNa kaSAyano ekeko neda, e sAta prakRtino udaya, mizraguNagaNe hoya. zhAM pUrvalI pereM nAMgAnI covIzI eka thAya, tathA e sAtheM jaya melavatAM zrAune udayeM paNa nAMgAnI covIzI eka thAya, tathA jayane sthAnakeM jugupsA melavIyeM, tevAreM paNa Aune udayeM nAMgAnI eka covIzI thAya, tathA naya zrane jugupsA be sAmaTI melavatAM navane udaya paNa nAMgAnI cAvIzI eka thAya. evaM mizraguNagaNe sattara baMdhe nAMgAnI cAra covIzI thAya. tathA cothe guNagaNe sattaranA baMdhe ba, sAta, ATha ane nava, e cAra udayanAM sthAnaka, dAyika samyakadRSTine hoya. tihAM mizrane je sAtano udaya kahyo, te madhyeyI mizramohanIya vinA cothe guNagaNe bano udaya lekhavatAM nAMgAnI covIzI eka thAya, te u prakRtinA udaya madhye jaya, jugupsA tathA samyaktvamohanIya e eke Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTa karmagraMtha. 6 kano udaya melavatAM traNa prakAreM sAtano udaya thAya. tihAM ekekA nedeM ekekI nAMgAnI covIzI thAya, tevAreM sAtane udayeM traNa,covIzI nAMgAnI thAya. tathA te nA udayamAMhe jaya ane jugupsA athavA jaya ane vedakasamyaktvamohanIya athavA jugupsA ane vedakasamktvamohanIya, e rIteM bebe prakRti sAmaTI jnelIyeM, tevAreM traNa prakAreM AgnuM udayasthAnakaM thAya, tihAM paNa pratyekeM nAMgAnI ekekI covIzI gaNatAM traNa covIzI nAMgAnI thAya. vahIM samyaktvamohanIyanA je nAMgA, te vedakasamyakUdRSTine jANavA, ane dAyika tathA upazamasamyakdRSTine samyaktvamohanIyano udaya nathI, te jaNI tene na jANavA. tathA te banA udaya, te madhye naya, jugupsA ane vedakasamyaktvamohanIya, e traNe prakRtino udaya sAmaTo melavIyeM, tevAreM nava prakRtino udaya thAya. tihAM paNa eka covIzI jAMgAnI thAya. ema sarva malI cothe guNagaNe zrATha covIzI nAMgAnI thAya. te madhye cAra dAyika tathA upazamasamyakadRSTine levI, tathA cAra dAyopazamika samyakadRSTine mizranI pereM levI. tathA e ATha covIzI sAtheM mizraguNagaNAnI cAra covIzI melavatAM sattarane baMdhasthAnakeM bAra covIzI nAMgAnI hoya. yadyapi trIje ane cothe guNagaNe udayasthAnaka to tehIja ne paNa tihAM prakRti jUdI be, mATeM be vAra lIdhA be. tathA teraMpaMcAzaheva ke0 " trayodaza baMdhasthAnake paMcAdInAmaSTaparyaMtAni catvAriudayasthAnAni syuH" eTale tera prakRtine baMdhe pAMca zrAdeM deza ATha lageM cAra udayanAM sthAnaka hoya, eTale pAMca, u, sAta ane thAu, e cAra udayasthAnaka hoya, tihAM eka pratyAkhyAnI krodha, bIjo saMjvalanakrodha,trIjo puruSaveda,eka yugala,evaM pAMcanoudaya hoya. thahIM krodhane sthAnakeM mAna, mAyA ane lona sAthe parAvarta karatAM cAra mAMgA puruSaveda sAthe thAya.ane jevAreM puruSavedane sthAnakeM strIveda lazya,tevAreM paNa cAra nAMgA thAya, zrane napuMsakaveda sAthe paNa cAra nAMgA thAya. evaM bAra nAMgA thayA.palI hAsya ane rati, e yugalane sthAnakeM zoka ane arati e yugala vezye, to teMnI sAthe pakSI bIjA bAra nAMgA thAya. ema nAMgAnI eka covIzI pAMcane udayeM thAya. temadhye valI jaya athavA jugupsA athavA samyaktvamohanIya, e traNa prakRtimAhelI ekeka melavatAM bano udaya traNa nede thAya. tihAM ekeke nedeM ekeka covIzI karatAM traNa jeveM banA udayeM traNa covIzI nAMgAnI thAya, tathA te pAMcanA udayamAMhe jaya, jugupsA athavA jaya ane samyaktvamohanIya athavA jugupsA ane samyaktvamohanIya, e be be prakRtino udaya sAmaTo melavatAM sAta prakRtinAM udayasthAnaka traNa thAya. tihAM paNa lAMgAMnI covIzI traNa thAya, tathA te pAMcanA udayamAMhe jaya, jugupsA ane samyaktva Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praz saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 mohanIya, e RNa prakRtino udaya sAthai melavIne yA prakRtinuM udayasthAnaka karatAM tihAM jAMgAnI covIzI eka yAya. ema terane baMdheM cAra udayasthAnakeM deza virati guNaThANe sarva malI jAMgAnI (vIzI ATha yAya, temadhyeM kSAyika tathA upazama samyakadRSTine cAra covIzI ne bAkInI cAra covIzI vedaka samyakadRSTine zrAya // 17 // // dave nava prakRtine baMdheM jAMgA kahe . // cattAri Ai nava baMdha, esu nakkosa satta mudayaMsA // paMca viha baMdha puNa, udarja huedaM muNeo // 18 // artha - cattAriyA inavabaMdha sunakosasattamudayaMsA ke0 " catvArItyAdi navabaMdhakeSu pramatAdiSu caturAdIni saptaparyaMtAni catvAri udayasthAnAni javaMti" eTale pramatta, apramattA pUrvakaraNa, e traNa guNaThANe nava prakRtinAM baMdhasthAnakeM cArano udaya zrAdeM dene utkRSTuM to sAtanuM udayasthAnaka hoya, e jAva. tihAM saMjvalanA krodhAdika mAMdelo eka kaSAya, traNa vedamAMhelo eka veda, hAsyayugala athavA zokayugala, evaM cArano udaya kSAyika tathA upazama samyakUdRSTine dhruva hoya, te mATeM ahIMyAM jAMgAnI covIzI eka thAya. te cAra madhyeM jaya, jugupsA tathA samyaktvamohanIya, e RNa prakRtimAMdelI ekeka jelatAM traNa prakAreM pAMcano udaya yAya tihAM jAMgAnI covIzI traNa yAya. te cAra madhyeM jaya thAne jugupsA, e ve athavA jaya chAne samyaktvamohanIya, ebe, athavA jugupsA ane samyaktvamohanIya, e be, ema be be prakRtino udaya melavIyeM, tevAreM traNa prakAreM bano udaya thAya. tihAM paNa jAMgAnI covIzI traNa yAya, tathA te cAramAM jaya, jugupsA apane samyaktvamohanIya, e traNe prakRtino udaya sAmaTo melavIyeM, tevAreM sAta prakRtinuM udayasthAnaka thAya, tihAM jAMgAnI covIzI eka thAya. evaM navane baMdheM cAra udayasthAnake ine yA covIzI jAMgAnI thai, temAMdelI cAra covIzI kSAyikAne pazamika samyakadRSTine hoya, tathA cAra covIzI vedaka samyakadRSTine hoya, e bahe, sAtame ne zrAvame guNagaNe hoya. tathA paMcavihabaMdhagepuNa ke0 valI pAMca prakRtinA baMdhane viSe udarja huehaM muvo ke0 prakRtinuM eka udayasthAnaka jANavuM. te AvI rIteM ke cAra saMjvalanamAMhelo eka krodha athavA mAna athavA mAyA athavA loja hoya; ane traNa vedamAMhelo eka veda, e rIteM be prakRtinuM udayasthAnaka hoya. zrIMyAM jAMgA bAra thAya, je jaNI ahIM hAsyAdiko udaya nathI mATeM jAMgAnI covIzI na thAya. mAtra cAra kaSAyane traNa veda sAthai guNatAM bAra jAMgA thAya. e bAra jAMgA navamA guNavANAnA pAMca nAgamAMhelA pahele jAge hoya. // 10 // For Private Personal Use Only Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 / 753 // have Agale baMdhasthAnake udayasthAnaka kahe . // itto cana baMdhAi, ikikudayA davaMti savevi // baMdho caramevi tahA, udayA nAve vivA hujA // 1 // artha-zto ke ahIMyAM pAMcanA baMdhasthAnakathakI pAgala have cajabaMdhA ke catubaMdhAdika eTale cArano baMdha, traNano baMdha, beno baMdha ane ekano baMdha, e cAra baMdhasthAnake zakikudayAhavaM tisavevi ke ekeka prakRtinuMja udayasthAnaka sarva baMdhasthAnakane viSe hoya. te kema ke puruSavedano baMdha Tale, paDI cAra saMjvalananoja baMdha hoya, puruSavedanA baMdha sAtheM udaya paNa Tale temATeM tihAM caturvidha baMdhe ekodayeM cAra nAMgA hoya, je naNI cAra saMjvalanA kaSAya mAMhelo kozaekane saMjvalanA krodhanoja udaya hoya, kozaekane saMjvalanA mAnanoja udaya hoya, kozaekane saMjvalanI mAyAnoja udaya hoya, ane kozaekane saMjvalanA lojanoja udaya hoya. ema cAra nAMgA, udayanA anivRttikaraNane bIje jAMgeM hoya. ahIla koieka zrAcArya, caturvidha baMdhane saMkrama kA traNa vedamAhelA eka vedano udaya mAne , tevAre tene mate caturvidharvadhane paNa prathama kAleM cAra saMjvalanAne traNa veda sAtheM guNatAM bAra jAMgA chikodayanA zrahIM paNa thAya, tathA paMcavidhabaMdhe paNa hikodayanA bAra nAMgA thAya. ema chikodayanA covIza nAMgA prathama kAleM hoya.te paDI caturvidhabaMdhe ekodayanA cAra nAMgA hoya. tevAra palI saMjvalanA krodhane ucchedeM anivRttine trIje lAMgeM trividhabaMdha hoya. tihAM ekano udaya hoya, tenA nAMgA traNa upaje, tevAra par3I cothe nAMge bene baMdhe saMjvalana mAyA tathA lona, e bemAMdelA ekane udayeM benAMgA hoya, tathA eka saMjvalana lojane eka baMdhasthAnake eka saMjvalana lojano udaya hoya, teno eka nAMgo navamA guNagaNAnA pAMcamA nAMge hoya. have baMdha vimA mAtra udayanoja eka nAMgo thAya, te kahe . baMdhocarame vitahA ke mohanIyanA baMdhane anAve paNa sUkSma saMparAyaguNagaNe eka saMjvalanA lojarnu udayasthA-naka hoya. tihAM eka jAMgo jANavo. ema cArane baMdhasthAnake nAMgA cAra, traNane baMdha, sthAnakeM nAMgA traNa, bene baMdhasthAnakeM jAMgA be, ekane baMdhasthAnake nAMgo eka, tathA baMdha zUnya karatAM nAMgo eka, evaM agIra nAMgA ekane udaye thayA. ahIMyAM jopaNa saMjvalanA krodhAdikanA udayamAMhe vizeSa nathI topaNa baMdhasthAnakeM vizeSe karI vizeSa jANavU. : panI udayAjAvevivAhujA ke udayane anAve paNa upazAMtamoheM upazAMta kaSAyanI Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 apekSAyeM mohanIyanI sattA hoya. te paNa eka nAMgo prasaMgeM kahyo, paraMtu ahIM baMdha Ane udayanA saMvedha mAMhe sattAno nAMgo kadevo. te niSkAraNa je tethIna kahyo, ane vINamohe to sattA paNa na hoya // iti // 15 // ||ath dazAdiSUdayasthAneSu yAvaMtonaMgAH syustAnAha. have dazAdika pazcAnupUrviyeM eka paryaMta udayasthAnakane viSe jeTalA nAMgA hoya, te kahe . // zkaga bakkikArasa, dasa satta canaka zkagaMceva // ee cana vIsa gayA, bAra ugikammi ikkArA // tathA matAMtare, cavIsa ugikamikkArA // 20 // artha-grahIyAM udayane sthAnakeM yathAkrameM saMkhyA jomavI. tihAM dazane jadayeM zakkaga ke eka covIzI, navane udayeM bakka ke covIzI, zrAune udayeM kArasa ke agIzrAra covIzI, sAtane udayeM dasa ke0 daza covIzI, bane udayeM satta ke sAta covIzI, pAMcane udayeM cauka ke cAra covIzI, cArane udayeM zvagaMceva ke nizcaM eka covIzI nAMgA hoya. eecavIsagayA ke e sarva malIne cAlIza covIzI nAMgA thAya. e nAMgA japajAvavAnI nAvanA pUrve kahI , tema jANavI; tathA bAraga ke bene jadayeM bAra noMgA hoya, ane kammizkArA ke0 ekane jadayeM agIzrAra nAMgA hoya, te kema? je cArane baMdhe cAra, traNane baMdhe traNa, bene baMdhe be ane ekane baMdhe eka, tathA abaMdhe eka, evaM agIAra jAMgA thAya. tathA anya AcAryane mate canavIsaga ke bene yadayeM eka covIzI jAMgA japaje, eTale bAra jAMgA pAMcane baMdhe ane bene udayeM tathA bAra nAMgA cArane baMdhe ane bene udayeM, ema covIza nAMgA upaje; ane zkamikkArA ke ekane baMdhe agIthAra nAMgA upaje, e matAMtara kadyu. // 20 // // eteSAmeva naMgAnAM viziSTasaMkhyAM padasaMkhyAM ca khamatena aah|| ||hve eja nAMgAnI viziSTapaNe saMkhyA thane tenA padanI saMkhyA potAne mateM kahe je.|| nava tesIi saehiM, udaya vigappedi mohiyA jIvA // aNuttari sIAlA, payaviMda saehiM vinneA // 1 // // athavA matAMtareNa naMga saMkhyA padasaMkhyAmAda // nava paMcANa usae, udaya vigappedi mohiyA jIvA // ajaNattari eguttari, payaviMda saehiM vinneA // // ___artha-ahIMyAM daza, nava, thALa, sAta, ba, pAMca, ane cAra, e sAta udayasthAna Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 yAA yaine cAlIsa covIzI jAMgAnI lAdhI, te cAlIzane covIza guNA karIyeM, tevAreM 60 yAya. temadhyeM dvikodayanA bAra ane ekodayanA agIAra, evaM trevIza jAMgA melavIyeM, tevAreM navatesI isaehiM ke0 navaseM ne tryAzI jAMgA yAya. emohanIya karmanA udaya vigappe himo hi zrAjIvA ke udayane viSe nava vikalpeM karIne svamateM e83 jAMgA yA te viSe sarva saMsArI jIva mohyA muMkANA paDyA be. have padasaMkhyAMka kahe be. e 83 jAMgAne viSe uttarisI zrAlApayaviMdasaehiMvineA 0 647 eTalA padanA vRMda eTale samUha jANavA. eTale ekekI prakRtinuM nAma te ekekuM pada kahIyeM. te daza prakRtine udayeM ekekA jAMgAmAMhe daza daza pada hoya, navane udayeM ekekA jAMgAmAMhe nava pada hoya. ema yAvat ekane udayeM ekekA gAmAM eka pada hoya, te mATeM dazodayanA jAMgA daza guNA karIyeM, ane navodayA jAgA navaguNA karIyeM. ema sarvane guNAkAra karI tenuM aikya kIdhe yake 6947 pada, svamateM kahyA, eTale jihAM ve prakRtine udayeM bAra jAMgA kahyA be, te khamateM jANavA. ane matAMtareM bene udayeM covIza jAMgA kahyA be. tene mateM ekatAlIza covI zInA 904 tathA eka prakRtinA udayanA agIyAra jAMgA melavatAM yAya. eTalA mohanIyakarmanA vikalpeM karIne sarva saMsArI jIva saMsArane viSe muMphAi rahyA be. have enA 651 padavRMda prakRtisaMkhyA thAya, te karI dekhADe be. dazane udayeM eka covIzI jAMgAnI be, tene daza guNA karatAM daza covIzI thAya, tathA navane udayeM va covIzInI copana thAya, tathA zrAvane udayeM gIdhAra covIzInI aAzI yAya, tathA sAtane udayeM daza covIzInI sIttera thAya, tathA bane udayeM sAta covIzInI beMtAlIza yAya, tathA pAMcane udayeM cAra covIzInI vIza thAya, tathA cArane udayeM eka covIzInI cAra thAya, tathA bene udayeM eka covIzInI be thAya, ema 100 covIzI saravAle jAMgAnI thAya, tene covIza guNA karatAM 6960 yAya. temadhyeM ekodayanA agIvara nelIyeM, tevAreM 6011 padavRMda saMkhyA - thAya. tene viSe sarva saMsArI jIva mohyA muMkANA be. e sarva udayane jAMgeM jaghanyathI to eka samaya kAla chAne utkRSTo to aMtaramuhUrtta pramANa kAla hoya, je jaNI veda tathA hAsya yugalamA~helo eka aMtaramuhUrtta paDhI phare, te paMcasaMgrahanAM mUla tathA TIkAmAMde ko be, mATeM aMtaramuhUrtta uparAMta nAMgo avazya phare, ne eka samaya to baMdhasthAnaka pharavAnI tathA svarUpeM udayAMtara karavAnI apekSAyeM jAvo, eTale baMdhasthAnakanA jedathI athavA guNagaNAnA nedathI For Private Personal Use Only Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudda saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 athavA svarUpathakI avazya anya udayeM anya jAMgAMtareM jIva jaay.||itigaathaaghyaarthH // 21 // 22 // ema baMdha sthAnake udaya sthAnakano saMvedha kahyo. // atha sattAsthAnaiH saha saMvedhamAha // have sattAsthAnaka sAthe saMvedha kahe. // tinnevaya bAvIse, gavIse avIsa sattarase // bacceva tera nava baM, dhaesu paMceva gaNANi // 23 // artha-tinnevayabAbIse ke bAvIzane baMdhe ahAvIza, sattAvIza zrane babIza, etraNa sattAsthAnaka hoya. je jaNI bAvIza prakRtino baMdha, mithvAtvIne hoya, tihAM -- e-10- e cAra udayasthAnaka hoya, temadhye sAtane udayeM to ekaja ahAvIzanuM sattAsthAnaka hoya, je jaNI sAtano udaya to anaMtAnubaMdhIyAne anAveM hoya, ane te to jeNe samyakdRSTi batAM anaMtAnubaMdhiyA uvelyA hoya, te jevAreM mithyAtve jAya, tevAreM valI mithyAtvapratyayika anaMtAnubaMdhiyA cAra bAMdhavA mAMDe, te mithyAtvIne baMdhAvalikA tathA saMkramAvalikA lageM anaMtAnubaMdhiyAnA udaya rahita sAtano udaya pAmIyeM, tihAM to tene nizceM ahAvIzanIja sattA hoya. tathA zrApa prakRtinA udayasthAnakeM ahAvIza, sattAvIza ane vIza, e traNa sattAsthAnaka hoya. tihAM je anaMtAnubaMdhIyA rahita pAuno udaya hoya, tihAM to pUrvokta yuktiyeM eka ahAvIzanuM sattAsthAnaka hoya, ane anaMtAnubaMdhIzrA sahita je zrAuno udaya hoya, tene viSetraNa sattAsthAnaka hoya, temadhye jihAM lageM samyaktva mohanIya uvedayuM nathI, tihAM lageM ahAvIzanuM sattAsthAnaka jANavU, ane samyaktva navelyA paLI sattAvAzanuM sattAsthAnaka tathA mizramohanIya uvelyA palI babIzanuM sattAsthAnaka athavA anAdi mithyAtvIne paNa babIzanuM sattAsthAnaka hoya. emaja navane udaya paNa ehija traNa sattAsthAnaka kadevAM, zrane dazano udaya to anaMtAnubaMdhImA sahitaja hoya, to tihAM paNa e traNa sattAsthAnaka kahevAM. gavIseahavIsa ke ekavIzane baMdhe sAta, ATha ane nava, e traNa udayasthAnake paNa ekaja ahAvIzanuM sattAsthAnaka hoya, je jaNI e ekavIza prakRtino baMdha sAsvAdana guNagaNe hoya, ane sAsvAdanapaNuM to aupazamika samyaktva vamatAM hoya, teNe upazama samyaktveM karI mithyAtvanA dalikano eka samyaktva, bIjo mizra ane trIjo mithyAtva, evA traNa puMja kasyA, te mATeM traNe darzanamohanIyanI sattA, sAkhAdane pAmIye tethI ahAvIzarnu ekaja sattAsthAnaka ekavIzane baMdhe hoya. sattarasebacceva ke sattarane baMdhe sattAnAM sthAnaka hoya.te ahAvIza,sattAvIza, covIza, Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 JUI vIza, bAvIza ane ekavIrA, e va sattAsthAnaka hoya. tihAM e sattara prakRtinuM baMdhasthAnaka trIje ane cothe guNagANe hoya, tihAM r3ha, sAta, ATha chAne nava, e cAra udaya sthAnaka samyakadRSTine hoya, tihAM banuM udayasthAnaka kSAyika tathA zrapazamika samyakTaSTine hoya. tihAM kSAyika samyakUdRSTine ekavIza prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, je anaMtAnubaMdhI cAra tathA darzanamohanIya traNa, e sAta prakRtine dayeM kAyika samyaktva hoya be temAyeM tathA aupazamika samyakadRSTine prathama graMthi dIpazamika pAmatAM tathA upazamazreNiye paNa jeNe anaMtAnubaMdhI zrA upazamAvyA hoya, tene dhAvanuM sattAsthAnaka hoya, ane je anaMtAnubaMdhIcA visaMyojIne zreNi AraM tene covIza prakRtinuM sattAsthAnaka hoya. ema be sattAnAM sthAnaka, upazamasamyakUda STine hoya. eTale sattarane baMdhe ane bane udayeM sarva malI 28-2421 - e traNa sattAsthAnaka thayAM. mizradRSTine sAta, ATha ghane nava, e traNa udayeM ahAvIza, sattAvIza, ane covIza, etraNa sattAsthAnaka hoya. tihAM je ahAvIzanI sattAvAlo mizraguNaThAeM pavije tene ahAvIzanI sattA hoya, ane jeNe mithyAtvI thakAM samyaktva uvelyuM, ane mizrapaNaM hajI uvelavA mAMDyaM nayI te samyakUtvaja uvelIne mithyAtvanI nivarttine pharI pariNAmavazeM mileM yAve, tene sattAvIzanuM sattAsthAnaka hoya, tathA je samya dRSTi tAM anaMtAnubaMdhI yA visaMyojIne tathAvidha pariNAmane vazeM mizre yAve, tene covIzanI sattA hoya. e covIzanI sattA, cAre gatine viSe pAmIyeM, je mATeM cAre gatinA samyakadRSTi anaMtAnubaMdhivAnI visaMyojanA kare, e viSe kammapaDimadhyeM ema kayuM be, ke "caTagazthA pattA, tinni visaMjoyaNavA visaMyojaMti // karaNehiM tihisahiyA, paMtarakaraNaM uvasamovaiti" cAra gatinA paryAptA jIva, eka samyakadRSTi, bIjA dezavirati, trIjA sarvavirati, e traNe anaMtAnubaMdhI visaMyojanA kare, te valI pariNAmane varoM mi paNa yAve, tethI e nAMgo cAre gati madhyeM pAmIyeM. tathA cothe guNaThANe sattarane baMdheM, sAtane udayeM, zradhAvIza, covIza, trevIza, bIvI ne ekavIrA, e pAMca sattAnAM sthAnaka hoya. tihAM zradyAvIzanuM aupazamika tathA vedaka samyakraSTine hoya, ne anaMtAnubaMdhicyA visaMyojyA paThI covIzanuM sattAsthAnaka paNa e behune doya, tathA mithyAtvane dayeM trevIzanuM sattAsthAnaka ne mithyAtva tathA mizra, e benA dayeM bAvIza prakRtinuM sacAsthAnaka, e be, vedaksamyakradRSTi, neja hoya, te kemake ? anaMtAnubaMdhI cAra, tathA mithyAtva ane mizra, e ba prakRti For Private Personal Use Only Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ una saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 khapAvIne samyaktvamohanIya khapAvato tene carama grAseM varttato koieka pUrvabaddhAyujIva tihAM marIne cAre gati mAMhelI jAve, te eka gatimAMde jai upaje, tevAreM bAvIzanI sattA, cAre gati madhyeM pAmIyeM, ane ekavIzanI sattA to kSAyika samyakUTaSTineja hoya. tathA zravane udayeM to mizraguNaThANe sAtanA udayanI pereM ahAvIza, sattAvIdA ane covIza, e traNa sattAsthAnaka hoya, ane aviratisamyakadRSTine to jema sAtane udayeM pAMca sattAsthAnaka kahyAM, te prakAreMja pAMca sattAsthAnaka Aune jadayeM paNa kavAM, temaja navano udaya paNa avirati vedakasamyakadRSTine hoya. te kAyoMpazamika samyakadRSTi mADheM ekavIza ne sattAvIza, e be sattAsthAnaka vinA zeSa 28-24-23-22 e cAra sattAsthAnaka hoya. te pUrvalI pereM jAvavAM. tathA teranavabaMdha ke0 terane baMdhe ne navane baMdheM pratyeka pratyeke paMcevaThANANi ke pAMca pAMca sattAnAM sthAnaka hoya, ahAvIza, covIza, trevIza, bAvIza ne ekavIrA, e pAMca sattAnAM sthAnaka hoya. temAMde teranA baMdhaka dezavirati hoya, te be ne be. eka tiryaMca, bIjA manuSya, temadhyeM tiryaMcane pAMca, ba, sAta ane ATha, e cAre udayasthAnakeM ahAvIza ne covIza, e be sattAnAM sthAnaka hoya. tihAM pAMca, ba ne sAta udayeM aupazamikasamyakadRSTine zradvAvIzanI sattA hoya, te ko eka graMthi nedIne samyaktva sahita dezavira tipaNuM parivaje, tenI apekSAyeM levI, je jaNI zatakacUrNi madhyeM ema kayuM che ke, " uvasamasammadihi, aMtarakaraNevi koi desa virai koi mattApamatta jAvaM pigachai sAsAyopuNa kimavilahai " tathA kAyopazamika samyakadRSTi tiryaMcane va sAta ne ATha, e traNa jaMdayeM covIzanI sattA hoya, te anaMtAnubaMdhI yA cAranI visaMyojanA pUrve cAra gati madhyeM kahI be, te apekSAye levA, ane bIjAM trevIza, bAvIza ane ekavIza, e sattAsthAnaka dezavirati tiryaMcane na hAya, je jaNI bAvIza ne trevIza, e ve sattAsthAnaka to kAyika samyatva upajatI velAyeM hoya, te to tiryaMcane na upaje, ane kAyika samyaktvano dhaNI jeNe pUrve tiryaMcAyu bAMdhyu hoya, tethI te tiryaMca thAya, to paNa te asaMkhyAtA varSAyuvAlA tiryaMcamadhye avatare, tene to dezavira tipaNuM hoyaja nahIM, tathA saMkhyAta varSanuM tiryaMcAyu bAMdhyA paThI to te javeM kSAyika samyaktva pAmeja nahIM, tethI tithaMca deza vira tine terane baMdheM ekavIzanuM sattAsthAnaka na hoya. yamuktaM cUrNau " ega vIsA tirirakesu saMjayAsaMjayesu na saMjavara // kaI jala saMkhidya vAsAupasu tirikesu khAyagasammadihi najavavadyai zrasaMkhidyaM vAsAuesu uvavadyara tassa desa viraiti. "" Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 - tathA dezavirati manuSyane pAMcane udaya ekavIza, covIza ane ahAvIza, e traNa sattAsthAnaka hoya, tathA bane ane sAtane udayeM pAMca sattAsthAnaka hoya, ane zrAune udayeM ekavIzanAM sattAsthAnaka vinA bAkInAM cAra sattAsthAnaka hoya, je jaNI thAuno udaya, samyaktvamohanIya sAtheM hoya temATeM tihAM ekavIza prakRtinuM sattAsthAnaka na hoya, bAkInAM cAra hoya te vedakasamyaktvI manuSyane dezavirati guNagANe hoya. emaja navane baMdhe pramatta tathA apramatta guNagaNe cArane udayeM ahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattAsthAnaka hoya, tathA pAMcane udayeM ane bane udayeM to je dezaviratiyeM kahyAM tehija pAMca sattAsthAnaka hoya, ane sAtane udayeM eka ekavIzanA sattAsthAnaka vinA bAkInAM cAra sattAsthAnaka hoya. vahIM paNa pUrvokta yukti karavI // iti samuccayArthaH // 23 // paMcavida canavihesu, na bakka sesesu jANa paMceva // patteaM patteaM, cattAri a baMdhu vuddee||24|| artha-tathA paMcavihacavihesubabaka ke paMcavidha baMdhakane viSe tathA caturvidha baMdhakane viSe pratyekeM ba ba sattAsthAnaka hoya, tihAM pAMcane baMdhe ahAvIza, covIza, ekavIza, tera, bAra zrane agIdhAra, e ra sattAnAM sthAnaka hoya, temAMdelAM ahAvIza ane covIza, e be sattAsthAnaka to upazamazreNIyeM aupazamika samyakadRSTine hoya. tihAM jeNe navamA guNagaNAne prathama nAge cAra anaMtAnubaMdhIA visaMyojyA tene covIzanuM sattAsthAnaka hoya, ane ekavIzanuM sattAsthAnaka to dAyikasamyadRSTine upazamazreNIyeM tathA dapakazreNIye paNa jyAM lageM apratyAkhyAnIthA tathA pratyAkhyAnIzrA e thATha kaSAyano daya na thayo hoya, tihAM khageM ekavIzanuM sattAsthAnaka hoya, zrane pATha kaSAya khapAvyA palI tehija baMdhe teranuM sattAsthAnaka hoya. temAMhethI paNa napuMsakaveda khapAve thake bAranuM sattAsthAnaka hoya, temAMdethI paNa strIveda khapAve thake agIvAranuM sattAsthAnaka hoya. puruSaveda bAMdhatAM hAsyAdika u prakRtino kSaya na thAya temATeM tihAM paMcAdika prakRtinuM sattAsthAnaka na hoya. tathA cArane baMdhe bahAvIza, covIza bhane ekavIza, e traNa sattAsthAnaka to upazama zreNIyeM pUrvalI pereM jANavAM. bAkInAM traNa sattAsthAnaka rUpakazreNIyeM hoya, tenuM vizeSa kahe .temadhye koieka jIveM napuMsaka vedodaye vartatA kSapakazreNI mAMDI te strIne napuMsaka ebe veda, sAthai samakAleM khapAve, te velAyeMja puruSavedano baMdha vichede, tevAra patrI puruSaveda ane hAsyAdika u, e sAte prakRti sAthai khapAve. tathA je strIvedeM zreNI mAMDe, te Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 prathama napuMsakaveda khapAvI aMtaramuhUrtta pachI strIveda khapAve, tenI sArtheja puruSavedano baMdha vichedekhane puruSavedabaMdha bedyA paDhI puruSaveda tathA hAsyAdika bano samakAleM kSaya kare. te jyAMgeM daya na thAya, tihaoNlageM e be ThAmeM cArane baMdheM vedodayarahita ekodaya varttatAne agIra prakRtinuM sattAsthAnaka pAmIyeM, ane te puruSaveda tathA hAsyAdika SaTka, ema sAta prakRtino samakAleM daya thaye thake cAra prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, ema pAMca sattAnAM sthAnaka, strIvedeM chAne napuMsakavedeM zreNI mAMDe tene hoya, ane je puruSavedeM rUpakazreNI mAMDe, tene dAsyAdika banA kSayanI sAthai puruSavedano baMdha Tale te jaNI tene caturvidhabaMdhakAleM agI dhAranuM sattAsthAnaka na hoya, puruSaveda vinA hAsyAdika SaTka TAliye, tevAreM pAMca prakRtinuM sattAsthAnaka na hoya, te be samayona be Ava likA lageM hoya, tevAra paDhI puruSavedano daya thaye thake cAranuM sattAsthAnaka rahe, te paNa aMtaramuhUrtta paryaMta rahe, tethI ene paNa agIkhAranuM sattAsthAnaka TAlI bAkI pAMca sattAsthAnaka hoya. ema caturvidha baMdhakane viSe 28 - 24-11-11-5-4 e ba sattAnAM sthAnaka hoya tathA sesesujANa paMcevapatte patte ke0 zeSa trividha, dvividha ane ekavidha, e traNa baMdhasthAnakane viSe pratyekeM pratyakeM pAMca pAMca sattAnAM sthAnaka hoya. tihAM traNane baMdheM hAvIza, covIza, ekavIza, cAra ane traNa, e pAMca sattAnAM sthAnaka hoya. tihAM prathamanAM traNa sattAsthAnaka to, upazamazreNIyeM hoya, bAkI cAra netra, e be sattAnAM sthAnaka rUpakazreNIyeM hoya, te kahI dekhADe be. saMjvalanA krodhanI aMtarakara prathama sthiti eka zrAvalikA mAtra zeSa bate teno baMdha, udaya ane udIraNA samakAleM vyuccheda yAya, tevAra paDhI mAnAdika traNano baMdha hoya, tevAreM saMjvalanA krodhanuM prathama sthitigata prAvalikAmAtra chAne be samayona be valibaMdha vastA mUkIne anya sarva dayeM gayuM, chAne te krodhanI sattA paNa be samaya UNI be zrAvalikA mAtra kA daya pAmaze te jyAMgeM daya na jAya tyAMlageM trividha baMdheM cAra prakRtinI sattA hoya, chAne te saMjvalano krodha dayeM gayeM thake RNa prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, te muhUrtta lageM jAvaM. dave dvividhabaMgheM 28 - 24-21-3-2 e pAMca sattAsthAnaka hoya. e mAMlAM traNa to pUrvI pereM upazamazreNIyeM jAvavAM ne be sattAsthAnaka, rUpakazreNI yeM jAvava. te pUrvokta krodhanI pereM mAnane paNa yAvalikAmAtra prathama sthitigata kare te jvalanA mAnanA paNa baMdha, udaya ane udIraNA sArtheja Tale, tevAreM dvividha baMdha hoya. tihAM be samayona be AvalikA lageM saMjvalamAnanI sattA hoya, tevAreM traNa prakRtinuM sattAsthAnaka jANavuM, ane paDhI mAnane dayeM aMtaramuhUrtta paryaMta be prakRtinuM For Private Personal Use Only Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 761 sattAsthAnaka jANavaM. tathA ekane baMdhasthAnakeM paNa pAMca sattAsthAnaka jANavAM. temadhye traNa to pUrvalI pereM upazamazreNIyeM nAvavAM, ane be dapaka zreNI nAvAM, te kahe be. jevAreM saMjvalanI mAyAnI prathama sthiti AvalikAmAtra rahe, tevAreM saMjvalanI mAyAno baMdha, udaya ane udIraNA sAtheM Tale, tevAre ekanuM baMdhasthAnaka hoya, ane be samayona be zrAvalikA lageM mAyAnI sattA be, te jaNI benI sattA hoya. tevAra panI aMtaramuhUrta paryaMta eka locanI sattA hoya. e sarva navame guNagaNe varttatAM jANavI. cattAriabaMdhava e ke tathA baMdhane vyuchedeM eTale baMdhane ajAveM sUkSmasaMparAya guNagaNe 27-24-1-1, e cAra sattAnAM sthAnaka hoya, temadhye traNa to pUrvalI pereM upazamazreNIyeM kadevAM, ane eka saMjvalanA locanI sattAnuM sthAnaka dapaka zreNIyeM hoya, ane baMdha tathA udayane anAve paNa upazAMtamoha nAmA agIzrArame guNagaNe -24-21, e traNa sattAnAM sthAnaka hoya, enI jAvanA pUrvavat jANavI. ema upazamazreNIyeM ane pakazreNI sattAno saMvedha kahyo // iti // 24 // dasa nava pannara sAI, baMdhodaya saMta payaDi gaNANi // naNiANi modaNio , zttonAmaM paraM vuddhaM // 25 // artha- dasanavapannarasAI ke daza,nava ane paMdara, baMdhodayasaMta ke baMdha, udaya ane sattAnAM sthAnaka anukrameM eTale daza baMdhanAM sthAnaka, nava udayanAM sthAnaka ane paMdara sattAnAM sthAnaka, tenA pratyeke nAMgA ane te baMdhodaya sattAne saMvedhe payamigapANi ke prakRtinAM sthAnaka te sarva mohaNio ke mohanIyakarmane viSe naNizrANi ke kahyAM. zto ke have ahIMAMdhakI Agala nAmaMparaMvuddhaM ke apara eTale nAmakamanA baMdha, udaya ane sattA prakRtinAM sthAnaka tehanA saMvedhe nAMgA kadeze // zati samuccayArthaH // 25 // atha nAmakarmaNi Adau baMdhasthAnAnyAha // tihAM prathama nAmakarmanAM baMdhasthAna kahe je. tevIsa pannavIsA, bbIsA ahavIsa guNatIsA tIsegatIsa megaM, baMdhANANi nAmassa // 26 // artha-paheluM trevIzanuM baMdhasthAnaka, bIjaM paJcIzanuM baMdhasthAnaka, trIju babIzanuM baMdhasthAnaka, coDuM ahAvIzanuM baMdhasthAnaka, pAMcamuM ogaNatrIzanuM baMdhasthAnaka, tIsegatIsa ke bahuM trIzanuM baMdhasthAnaka, sAtamuM ekatrIzanuM baMdhasthAnaka ane ApameM megaM ke eka prakRtinuM baMdhasthAnaka, e Au, baMdhahANANinAmassa ke nAmakarmanAM baMdhanAM sthAnaka 96 Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 762 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 hoya. e ATha baMdhasthAnaka, te tiryaMca ane manuSyAdigati prAyogyapaNe karIne aneka prakAranAM le. temATeM temaja dekhAme be. tihAM tiryaMcagati prAyogya bAMdhatAne sAmAnyapaNe 23-25-26-e-30-e pAMca baMdhasthAnaka hoya. temadhye prathama ekejiya tiryaMcagati prAyogya 23-25-26-e traNa baMdhasthAnaka hoya, te kahe . tihAM 1 tiryaMcagati, 2 tiyecAnupUrvI, 3 ekeMjiyajAti, audArika, 5 taijasa ane 6 kArmaNa, e traNa zarIra, 7 huMmasaMsthAna, 6 varNa, e gaMdha, 10 rasa, 11 sparza, 15 aguruladhu, 13 upaghAta, 14 sthAvara, 15 sUkSma athavA bAdara, 16 aparyApta, 17 pratyeka athavA sAdhAraNa, 17 asthira, 1e azuja, 20 do gya,1 anAdeya, 22 ayazaHkIti, 23 nirmANa, evaM trevIza prakRtinA samudAyatuM paheDhuM baMdhasthAnaka, e aparyAptA ekeMjiya prAyogya bAMdhatAM tiryaMca tathA manuSya mithyASTine jANavU. ahIMyAM jAMgA cAra upaje, te kahe . eka sUkSmapaNuM sAdhAraNa sahita vIza bAMdhe, bIjuM sUkSmapaNuM pratyeka sahita trevIza bAMdhe, trIju bAdarapaNuM sAdhAraNa sahita trevIza bAMdhe, cothu bAdarapaNuM pratyeke sahita trevIza bAMdhe, evaM cAra nAMgA thAya. tathA e vIza prakRtimAhe parAghAta ane uzvAsa, nele thake paccIza prakRtinuM bIjeM baMdhasthAnaka paryApta ekejiya prAyogya, mithyAdRSTi tiryaMca tathA manuSya zrane devatA je ekejiyamAMde javAvAlA hoya, te bAMdhe, zrahIM aparyAptAne sthAnakeM paryApta nAma kaheQane sthira asthiramAMhethI eka tathA zujAzujamAMdethI eka tathA yazaayazamAhethI eka bAMdhe. ahIM nAMgA vIza upaje, te kahe . bAdara, paryApta ane pratyekane sthira sAthai paJcIza bAMdhatAne eka nAMgo temaja asthira sAtheM paccIza bAMdhatAM bIjo nAMgo thAya. te valI zujAzunne cAra thAya, te yaza ayazeM zrApa thAya. emaja valI bAdara paryApta sAdhAraNapaNuM bAMdhatAM sthira ane asthireM be jAgA thAya, ane zujAzunne cAra jAMgA thAya. tihAM sAdhAraNa sAtheM yazaHkIrti na bAMdhe kemake tihAM ayazanoja baMdha hoya, temATeM tathA emaja valI sUkSma paryApta pratyekanA cAra nAMgA thAya, tathA valI sUkSma paryApta sAdhAraNa sAtheM cAra nAMgA thAya. ema sarva saMkhyAyeM paccIzane baMdhe vIza nAMgA upaje, e vIzamAhelA ekeMjiya prAyogya devatA jevAre bAMdhe, tevAreM tihAM bAdara paryApta ane pratyekanA ATha nAMgA upaje. have e paccIzamAhe Atapa nAma athavA udyota nAma, ebe mAMhelo eka nelI, tevAreM bIsa prakRtinuM baMdhasthAnaka thAya, ahIM bAdara athavA sUkSmane sthAnakeM eka bAdaraja levo, tathA sAdhAraNane gameM pratyekaja levo. e baMdhasthAnaka paryAptA bAdara pratyeka epriya prAyogya mithyAdRSTi tiryaMca, manuSya ane devatA ekejiyamAMhe janAra hoya, te bAMdhe. thahIMoM zrAtapa udyota sAtheM sthira, asthira, zuja, azuja, yaza ane Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 763 ayaza, e prakRtine parAvarte zola nAMgA jANavA. ahIMyAM Atapa, jyota, te sakSma, sAdhAraNa ane aparyApta sAtheM na hoya temATeM te sAtheM nAMgA na kahevA. tathA yazaHkIrti paNa sUkSma, sAdhAraNa zrane aparyApta sAtheM na bAMdhe. ahIMyAM eka yAtapa, sthira, zuna ane yaza. bIjo tapa, sthira, zuja, ane ayaza. trIjo zrAtapa, sthira, azuja ane yaza. cotho Atapa, sthira, azuja ane ayaza. pAMcamo Atapa, asthira, zuna ane yaza. ho thAtapa, asthira, zuja ne ayaza. sAtamo zrAtapa, asthira, azuna ane yaza. umo Atapa, asthira, azuja ne ayaza, e ATha nAMge ekejiya paryApta prAyogya Atapa sAtheM babIza prakRti bAMdhe, temaja AunAMgeM udyota sAthai babIza prakRti bAMdhe, evaM zola nAMgA thayA. ema ekejiya prAyogya bAMdhatAM traNe baMdhasthAnakeM thazne cAlIza jAMgA thAya. have beMjyi prAyogya bAMdhatAne 25-25-30 e traNa baMdhasthAnaka hoya. tihAM tiryacachika, 3 beMjiyajAti, 5 audArikachika, 6 tejasa, 7 kArmaNa, huMmasaMsthAna, e bevahuMsaMghayaNa, 10 varNa, 11 gaMdha, 15 rasa, 13 sparza, 14 zragurulaghu, 15 upaghAta, 16 trasa, 17 bAdara, 17 aparyApta, rae pratyeka, 20 asthira, 1 azuja, 22 dau gya, 23 dhanAdeya, 24 ayazaHkIrti, 25 nirmANa, e paccIza prakRtinA samudAya rUpa baMdhasthAna aparyApta beMjiya prAyogya mithyAdRSTi manuSya tathA tiryaMca bAMdhe. ahIMyAM aparyApta nAmanI sAthai zunAzunAdika parAvarttamAna prakRtimAhelI azujaja baMdhAya paNa zuna na baMdhAya, tethI vahIM bIjo nAMgo ko upaje nahIM. mAtra ekaja nAMgo thAya. have e pUrvokta paccIza prakatine 1 parAghAta, 2 jazvAsa, 3 aprazastavihAyogati, 4 paryApta, 5 phuHkhara, e pAMca prakRti sahita karIyeM zrane aparyApta rahita karIyeM, tevAreM jaMgapatrIza prakRtinA samudAya rUpa baMdhasthAnaka thAya, te paryAptA beMjiya prAyogya mithyAdRSTi jIva bAMdhe. ahIM thira, athira, zula ane azuja, yaza ne zrayaza, e prakRti paryAptA sahita ne tethI tenAparAvarte eka zuja sAthai tathA eka azuna sAthe, evaM be naMga sthiranA ane be asthiranA, evaM cAra thayA. te cAra ayazaHkIrti sAtheM tathA cAra yazaHkIrti sAtheM bAMdhe, tevAreM bAu nAMgA thAya. te jaMgaNatrIza prakRtine udyota sahita bAMdhatAMtrIzanuM baMdhasthAnaka e paNa paryApta beMjiya prAyogya mithyAtvIne hoya. tihAM paNa pUrvokta rIteM mAMgA thA upaje. e sarva malI baiMjiya prAyogya traNa baMdhasthAnakeM thazne nAMgA sattara thayA. temaja teMjiya prAyogya paNa eja traNa baMdhasthAnakeM thazne sattara nAMgA kahevA, paNa tihAM eTayu vizeSa je beMjiyajAtine sthAnakeM teMjiyajAti kahevI. temaja cauriMjiya Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764 saptatikAnAmA SaSTa karmagraMtha. 6 prAyogya paNa eja traNa baMdhasthAnakeM jAMgA sattara kahevA, ane teMdriyajA tine sthAnakeM cauriMdriya jAti kahevI . ema zaravAle vikaleMdriyane viSe ekAvana jAMgA cAya have paMceMdriya tiryaMca prAyogya bAMdhatAM paccIza, ugaNatrIza ane trIza, etraNa baMdhasthAnaka hoya. tihAM paccIza prakRtinuM baMdhasthAnaka aparyApta paMceMdriya tiryaMca prAyogya mithyAtva tiryaMca ne manuSya bAMdhe, te prakRtinAM nAma aparyApta beMdriya prAyogyanI pereM kavAM. paNa eTaluM vizeSa je beMdriyajA tine sthAnakeM paMceMdriyajAti nAma kahe . go eka pUrvalI pere zuno jAvo. tathA 2 tiryaMcadvika, 3 paMceMdriyajAti, 5 zradArikadvika, 6 taijasa, 9 kArmaNa, saMghayaNamAMdeluM eka saMghayaNa, e va saMsthAnamAMheluM eka saMsthAna, 13 varNacatuSka, 14 agurulaghu, 15 upaghAta, 16 parAghAta, 17 uzvAsa, 10 khagati be mAMdelI eka khagati, 10 trasa, 20 bAdara, 21 paryApta, 22 pratyeka 23 sthira ne asthira mAMdelI eka, 24 zubha ane azunamAMhelI eka, 25 saujAgya ane daurbhAgya mAMhelI eka, 26 sukhara dukhara mAMhelI eka, 27 prAdeya ane anade mAMhelI eka, 20 yazaH kartti zaH kIrttimI eka chAne 27 nirmANa, e jaMgapatrIza prakRtinuM baMdhasthAnaka paryApta paMceMdriya tiryaMca prAyogya mithyAtvI ne sAsvAdanI cAre gatinA jIva bAMdhe hIM eTaluM vizeSa je sAkhAdanIne saMghayaNa tathA saMsthAna pAMca pAMcamahetuM ekeka kahe. kemake huMmasaMsthAna tathA bevaDA saMghayaNano baMdha, sAkhAdana guNavANe na mA. e baMdhasthAnake ( 4608 ) jAMgA upaje, te dekhA me be. ba saMghayaNamAMhethI eka saMghayaNanA baMdha sAthai ugaNatrIza prakRti bAMdhatAM eka jAMgo yAya, tevA ba saMghaNeM va jAMgA yAya. te valI ekekA saMsthAnanA baMdha sAthai ba ba jAMgA letAM ba saMsthAnanA batrIza jAMgA thAya, te batrIza jAMgA zujakhagati sAthai yayA. temaja azubhakhagatinA batrI melavatAM para jaMga thAya. te valI sthira ne asthira sAthai bamaNA karatAM ( 144 ) thAya. te valI zubha azubha sAthai bamaNA karatAM (288) thAya. te valI sukhara tathA duHkhara sAyeM bamaNA karatAM (576) yAya. te saubhAgya tathA daurbhAgya sAthai bamaNA karatAM (1952) thAya. te zrAdeya amAdeya sAthai bamaNA karatAM ( 2304 ) thAya. e ( 2304 ) yaza sAthai tathA ( 2304 ) yaza sAyeM bAMdhatAM yAya. behu malIne ( 4608 ) thAya. e jAMgA sannipaMceMdriya tiryaMcagati prAyogya ugaNatrIza prakRtine baMdheM thAya. tihAM vizeSa AzrayIne sAkhAdana AzrayI bAMdhato vicAriyeM, tevAreM te sAsvAdanI huMmasaMsthAna ne bevahuM saMghayaNa na bAMdhe, mATeM pAMca saMghayaNane pAMca saMsthAna sAthai guNatAM 25 yAya. paDhI sAta vAra pUrvI pereM bamaNA karIyeM, tevAreM For Private Personal Use Only Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 365 (3500 ) jAMgA thAya. paNa e nAMgA tehIja (4607) mAMhelA jANavA, temATeM jUdA gaNavA nahIM. te uMgaNatrIza prakRtine udyota nAmakarmasahita bAMdhatAM trIza prakRtinuM baMdhasthAnaka thAya. ahIMyAM paNa uMgaNatrIza prakRtine baMdhe je (4607) jAMgA upanA teTalAja udyotane sAthe nelIne gaNatAM thAya. ema paMceMjiya tiryaMca prAyogya traNa baMdhasthAnakeM thazne (e17) nAMgA thAya. have manuSyagati prAyogya bAMdhatAM paccIza, uMgaNatrIza, ane trIza, e traNa baMdhasthAnaka hoya. tihAM jAMgA kahe . tihAM paccIzanuM baMdhasthAnaka, aparyApta manuSya prAyogya bAMdhe, tihAM nAMgo eka, tiryaMcanA paccIza, prakRtinA baMdhanI pere levo. paNa eTaluM vizeSa je tiryaMcachikane game manuSyachika kahe. tathA bIjuM gaNatrIza prakRtinuM baMdhasthAnaka mithyAtvI, sAsvAdanI, mizradRSTi tathA avirati samyadRSTi, e cAra vAMdhe, tihAM mithyAtvI tathA sAsvAdanI cAre gatinA jIva bAMdhe, ane mizra tathA avirati samyakUdRSTi to devatA nArakIja bAMdhe, ene viSe paNa jema paMceMjiya tiryaMca prAyogya gaNatrIza prakRtinA baMdhasthAnakane viSe nAMgA (4607) kahyA, temaja kahevA. paNa eTaduM vizeSa je e mAMhelAja sAsvAdanIne ( 3200) nAMgA kahevA. tathA mizradRSTi zrane samyakUdRSTi deva, nArakI bAMdhe, te nava nAmakarmanI dhruvabaMdhi prakRti, 10 manuSyagati, 11 manuSyAnurvI, 12 paMceMjiyajAti, 14 audArikaki, 15 samacaturastrasaMsthAna, 16 vajaSajanArAcasaMghayaNa, 17 parAghAta, 10 uzvAsa, rae zujakhagati, 20 trasa, 21 bAdara, 22 paryApta, 23 pratyeka, 24 sthira asthiramAMhelI eka, 25 zuja azuja mAMdelI eka, 26 sunaga, 27 sukhara, 27 zrAdeya, ze yaza zrane ayazamAMhelI eka, e jaMgaNatrIzane baMdhe nAMgA ATha upaje. kemake ahIM prathama saMghayaNa prathama saMsthAna vinA bIjA pAMca saMghayaNa tathA pAMca saMsthAnano baMdha nathI, tathA azujakhagati, dau gya, puHsvara ane anAdeyano baMdha nathI, tethI tenA vikalpaM jAMgA na upaje, bAkI zunna azula sAtheM ekeka te valI sthira tathA asthira sAthe be be ane yaza ayaza sAtheM cAra cAra, evaM ATha ATha nAMgA ekeka 'muNagaNe thAya, paNa te sarva pUrvalA (467) mAMhelAja jANavA. te ugaNatrIza prakRtimadhye tIrthakaranAmakarma nelIye, tevAreM trIza prakRtinuM baMdhasthAnaka thAya. te manuSya prAyogya devatA tathA nArakI je samyakUdRSTi hoya, te bAMdhe. tihAM paNa nAMgA zrApa thAya, je jaNI tIrthakaranAmakarmano baMdha, mithyAtvAdika traNa guNagaNe na hoya, tethI trIza prakRtine baMdhe adhika nAMgA na thAya, ema manuSyagati prAyogya traNa baMdhasthAnakeM thazne (4617) nAMgA thAya. Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 766 . saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 have devagati prAyogya bAMdhatAM zrahAvIza, ugaNatrIza, trIza bane ekatrIza, e cAra baMdhasthAnaka hoya. te paMceMjiya tiryaMca tathA manuSya bAMdhe. tihAM 5 devahika, 3paMceMjiyajAti, 5 vaikriyahika, 14 dhruvabaMdhinI nava prakRti, 15 samacaturastrasaMsthAna, 16 zujakhagati, 20 trasacatuSka, 21 parAghAta, 22 uzvAsa, 23 sthira athavA asthira, 24 zuja athavA azuna, 25 sunaga, 26 sukhara, 27 zrAdeya, zaza yazAkIrti athavA ayazaHkIrti, e ahAvIza prakRtinA samudAyeM bAMdhatAM zrahAvIzanuM baMdhasthAnaka kahIye. e baMdhasthAnaka mithyAtvathI mAmIne dezavirati guNagaNA khageMnA manuSya, tiryaMca bAMdhe, ane te panI bahA guNahANe ekalA manuSya paNa bAMdhe. ahIM sthira zrathavA asthira, zuja athavA azuja, yaza ane ayazane parAvarte ATha nAMgA thAya, tathA apramatta ane apUrvakaraNa guNagaNAvAlA manuSya paNa bAMdhe, paraMtu tihAM sthira, zuna ane yazaja bAMdhe, ahIM sarva zujaja baMdhAya, mATeM ekaja nAMgo upaje, te paNa e ATha mAheloja De mAtrai pRthak gaNavo nahIM. te ahAvIzamAhe jinanAma nelatAM ogaNatrIza prakRtinuM baMdhasthAnaka deva prAyogya, te avirati samyakadRSTi, dezavirati tathA pramatta manuSyaja bAMdhe. tihAM paNa sthira, asthira, zuja, azuja, yaza ane zrayazane parAvartta ATha nAMgA thAya. valI e uMgaNatrIzanuM baMdhasthAnaka ekalI sthirAdika zuja prakRtiyeM sahita apramatta ane apUrvakaraNavAlo manuSya paNa bAMdhe. tihAM ekaja nAMgo thAya, te tadaMtaracUta jANavo. tathA te ahAvIzamAMhe thAhArahika nelIyeM ane jinanAma nelIyeM nahIM, tevAreM trIza prakRtinuM baMdhasthAnaka devagati prAyogya apramatta tathA apUrvakaraNa guNagaNAvAlo manuSyaja bAMdhe. te paNa sthira, zuja ane yazaja bAMdha. paNa asthira, azuja ane ayaza na bAMdhe, temArTa tihAM paNa ekaja nAMgo thAya. __ tathA te trIzamAhe valI jinanAma nelIye, tevAreM ekatrIza prakRtinuM baMdhasthAnaka deva prAyogya apramatta ane apUrvakaraNavAlo manuSyaja bAMdhe. ahIM paNa zuja prakRtinoja baMdha , temATeM ekaja nAMgo hoya. ema sarva malIne devagati prAyogya cAre baMdhasthAnaka thazne aDhAra nAMgA thAya. have narakagati prAyogya nAMgA kahe . have narakagati prAyogya bAMdhatAne ekaja ahAvIza prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. 2 narakachika, 3 paMceMjiyajAti, 5 vaikriyahika, 6hu~masaMsthAna, 7 parAghAta, zvAsa, e azunavihAyogati, 10 trasa, 11 bAdara, 12 paryApta, 13 pratyeka,15 asthira, 15 azuja,16 dau gya, 17 puHkhara, 17 anAdeya, 1e ayaza-kIrti, 2 nAmadhUvabaMdhinI nava prakRti, e ahAvIza prakRtinuM baMdhasthAnaka paMceMjiya tithaMca tathA manuSya mithyAtva guNagaNA Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 767 vAlA bAMdhe. ahIMyAM sarva parAvarttamAna mAMdelI azujaprakRtija bAMdhe, mATeM vikalpa nahIM, tethI nAMgo paNa ekaja hoya. . have devagati prAyogya baMdha vyucheda pAme thake paNa apUrvakaraNanA sAtamA nAgathI mAmIne sUkSmasaMparAya guNagaNAnA aMta paryaMta paNa ekaja yazaHkIrti nAmakarmanI prakRtine ekalA manuSya bAMdhe. tihAM ekanuM baMdhasthAnaka levu.||iti smuccyaarthH||26|| // zrathaikasmin baMdhasthAne kati naMgAH sarvasaMkhyAyAH syurityAha // // have kayA baMdhasthAnakeM keTalA nAMgA, sarva saMkhyAyeM hoya, te kahe . // cana paNavIsA solasa, nava bANa naI sayAya aDayAlA // eyAluttara gayA, lasayA ikiki baMdha vidi // 27 // artha-aparyAptA epriya prAyogya trevIza prakRtine baMdhe cau ke cAra mAMgA hoya, tathA paccIzane baMdhe ekeMjiya prAyogya vIza, beMjiya prAyogya eka, teMjiya prAyogya eka, cauriMjiya prAyogya eka, paMceMjiya tiryaMca prAyogya eka, ane manuSya prAyogya eka, evaM paJcIzane baMdhe paNavIsA ke paccIza nAMgA hoya, tathA ekejiya babIzane baMdhe solasa ke zola nAMgA hoya, tathA deva prAyogya ahAvIzane baMdhe thAunAMgA ane naraka prAyogya ahAvIzane baMdhe eka nAMgo, evaM ahAvIzane baMdhe nava ke nava nAMgA hoya. tathA beMjiya prAyogya pATha,teMjiya prAyogya bAta, cauriMjiya prAyogya Aga,paMceMjiyatiryaMca prAyogya betAlIzase ne zrApa, paMceMjiyamanuSya prAyogya tAlIzaseM ne zrApa ane devaprAyogya ATha, evaM sarva malI jaMgaNatrIza prakRtinA baMdhasthAnakeM bANanaIsayAyaaDayAlA ke bANuseM ne zramatAlIza nAMgA hoya, tathA baiMjiya prAyogya pATha, teMjiya prAyogya Au, caurijiya prAyogya zrApa, paMceMjiyatiryaMca prAyogya beMtAlIzaseM ne zrApa, manuSya prAyogya pATha ane deva prAyogya eka, evaM sarva malIne trIza prakRtine baMdhasthAnakeM eyAluttaradAyAlasayA ke tAlIzaseM ne ekatAlIza nAMgA thAya, thane ekatrIza prakRtine baMdhasthAnakeM deva prAyogya, ikikibaMdhavihi ke0 ekavidha baMdhano ekaja nAMgo hoya. e sarva malI AThe baMdhasthAnakeM thazne nAmakarmanA ( 13e45 ) tera hajAra, tavase ne pistAlIza jAMgA thAya. e nAmakarmanA nAMgA kahyA. iti samuccayArthaH // 7 // // zratha udayasthAnAnyAha // have nAmakarmanAM bAra udayasthAnaka kahe . // vIsigavIsA caLavI, sa gAna egAdi yAya gatIsA // udayahANANi nave, nava adhya hu~ti nAmassa // 2 // artha-vIsigavIsA ke prathama vIza prakRtinuM udayasthAnaka, bIjeM ekavIzarnu Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 udayasthAnaka, tevAra paTI caDavI sagAuegA hiyAyazgatIsA ke0 covIza prakRtinAM udayasthAnakathI mAMgIne ekeka prakRtiyeM adhika karatAM niraMtarapaNe ekatrIza prakRti lageM ATha, udayahaNANijave ke0 udayanAM sthAnaka hoya, eTale covIzanuM, paccIzanuM, banuM, sattAvIzanuM, ahAvIzanuM, ugaNatrIzanuM, trIzanuM ane ekatrIzanuM, e ATha thayAM, ane be pUrvalA malI daza udayasthAnaka thayAM, tathA gIdhAramuM nava ke0 nava prakRtinuM udayasthAnaka ne bAramuM ya ke ATha prakRtinuM udayasthAnaka, e bAra udayasthAnaka, huMti nAmassa ke0 nAmakarmanAM hoya. // ityakSarArthaH // 28 // have enuM vivaraNa lakhiyeM baiyeM. ekeMdriyAdikanI apekSAyeM aneka jAMgA upaje, te dekhADe be. tihAM ekai priyane ekavIrA, covIza, paccIza, bavIza ane sattAvIza, e pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM 1 taijasa, 2 kArmaNa, 3 agurulaghu, 4 sthira, 5 asthira, 6 zubha, azubha, varNa, e gaMdha, 10 rasa, 11 sparza, 12 nirmANa, e bAra prakRtino udaya dhruva be. temATeM e nAmakarmanI dhruvodathikA bAra prakRti teramA guNaThANA lageM udaya AzrIne sarva jIvane hoya, mATeM sarvatra levI, ane 2 tiryaMcadvika, 3 sthAvara, 4 ekeMdriyajAti, 5 bAdara athavA sUkSma, paryApta athavA aparyApta, 9 daurbhAgya, zranAdeya, eyazaH kIrtti athavA ayazaHkIrtti, e nava prakRti, pUrvokta bAra prakRtimAMde jelIyeM, tevAreM ekavIza prakRtinuM udayasthAnaka, ekeMdriya jIvane pUrvalA javanuM zarIra mUkyA paDhI jihAM lageM AgaleM jai zravatasyA nathI tene vacAleM jANavo; eTale javane apAMtarAleM varttatA ekeMdriyane hoya. yahIM jAMgA pAMca upaje, te kahe be. eka sUkSma paryApta sAthai ekavIzane udayeM, bIjo bAdara paryApta sAthai ekavIzane udayeM, e be jA~gA paryAptanA yA, temaja valI aparyApta sArthe paNa be jAMgA thAya. e cAra jAMgA thayA, temAMdelA sUkSma paryApta zrane sUkSmaparyApta tathA bAdara aparyApta, e traNa jAMgA to yazaHkIrti sAyeM hoya, paNa tihAM yazaHkIrttino udaya na hoya " gosuduma tigeejasaM " e vacanathI jANavuM zrane bAdara paryApta sAthai yazaHkIrtti sahita ekavIzane udayeM eka jAMgo tathA vAyazaHkIrti sahita ekavIrAne udayeM bIjo jAMgo, e be jAMgA pUrvalA traNa jAMgA sAyeM melavatAM pAMca nAMgA thA. ahIM je jIva, AgaleM potAne yogya sarve paryApta pUrNa karaze, tene yogyapaNe karI labdhi AzrayIne navAMta - rA paNa paryApto kahIyeM. yahIM labdhi paryAptAnIja vivakSA jANavI. tevAra paDhI te zarIrasthane te ekavIza prakRtinA udayamAMhe eka audArika zarIra, bIjuM huM saMsthAna, trIjuM upaghAta, cotho pratyeka athavA sAdhAraNa, e cAra prakRti kSepIyeM, ane eka tiryaMcanI zrAnupUrvI kADhI yeM, tevAreM covIza prakRtinuM udayasthAnaka For Private Personal Use Only Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 e hoya. ahIMyAM pUrvokta pAMca jAMgAne pratyeka tathA sAdhAraNa sAthai be guNA karIyeM, tevAreM daza nAMgA thAya. temAMhe eka nAMgo vaikriyano nelIyeM, je jaNI bAdara vAyukAya vaikriyazarIra kare ne tihAM paNa covIzano udaya hoya, paNa eTaluM vizeSa je audArikazarIrane sthAnakeM vaikriyazarIra kahe. tihAM bAdara, pratyeka, paryApta ane ayazaHkIrti sAtheM ekaja nAMgo hoya, je jaNI teukAya tathA vAyukAyane sAdhAraNa tathA yazaHkIrttino udaya na hoya, tethI tenA nAMgA na upaje. ema sarva malIne covIzane udayeM agIAra nAMgA thAya. tevAra par3I te zarIra paryAptAne covIzanA udayamAMhe parAghAtano udaya nelIyeM, tevAreM paccIza prakRtino udaya thAya. e udaya zarIra paryApti pUrI kasyA paThI hoya. tihAM bAdara paryApta sAthe pratyeka tathA sAdhAraNa guNatAM be nAMgA thAya, te yaza-kIrti tathA ayazaHkIrti sAthai guNatAM cAra lAMgA thAya. temaja bAdarane sthAnakeM sUkSma sAtheM pratyeka ane sAdhAraNanA vikalpaM ve nAMgA thAya. e be lAMge ekalI zrayazakIrtija lAne, paNa yazaHkIrtti na lAne, mATeM tenA nAMgA na levA. evaM u nAMgA thayA. tathA bAdara vAyukAyane vaikriya karatAM zarIra paryAptiyeM paryAptA thayA panI parAghAtano udaya nelatAM paNa paccIza prakRtinuM udayasthAnaka lAne, tihAM paNa pUrvalI pereM ekaja nAMgo hoya. ema sarva malI paccIzane udayeM sAta nAMgA thAya. tathA zvAsozvAsaparyAptiyeM karI paryAptA thayA palI te paccIzanA udaya mAMhe valI zvAsozvAsano udaya nelIye, tevAreM vIza prakRtinuM jadayasthAnaka thAya. ahIM paNa pUrvalI pereM nAMgA thAya, athavA zarIraparyAptaM paryAptAne uzvAsane anudayeM eTale jyAMsudhI zvAsozvAsa paryApti pUrNa na thAya, tyAMsudhI uzvAsanA udaya vinA udyotano udaya hoya, tevAreM paNa babIza- udayasthAnaka thAya. tihAM bAdarane udyota sahita babIzane udayeM pratyeka sAtheM eka nAMgo, temaja sAdhAraNa sAthe bIjo nAMgo, te be nAMgA yazaHkIrti sAthe levA, tathA tehija be jAMgA ayazaHkIrti sAthai sevA. ema cAra nAMgA thAya. tathA udyotane sthAnakeM zrAtapano udaya nelatAM paNa babIzanuM udayasthAnaka thAya. tihAM pratyekane yaza tathA zrayazeM karI be nAMgA thAya, kemake zrotapa te pRthavIkAyamAMheja hoya, mATeM eka pratyekaja lIdho ane udyota to vanaspatimAhe paNa hoya, mATeM tihAM pratyeka ane sAdhAraNa behu lIdhA, tathA Atapa ane udyotano udaya te bAdaraneja hoya, paNa sumaneM na hoya, mATeM yahIM sUkSmano udaya na lIdho, tathA bAdara vAyukAyane vaikriya karatAM zvAsozvAsa paryAptiyeM karI paryAptA vAyukAyane te paccIza prakRti madhye uzvAsano udaya nelatAM babIzano udaya Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 990 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 hoya. tihAM jAMgo eka jANavo. kemake vAyukAyane zrAtapa, udyota tathA yazaHkI. tino udaya paNa nathI temATeM. ahIM bIjA jAMgA na pAmIye. ema bIza prakRtine jadayeM sarva malI tera nAMgA thAya. tathA te zvAsozvAsa paryAptiye karI paryAptAne zvAsozvAsa sahita bavvIzanA udayamAMhe, zrAtapa tathA udyota, e be mAMhelA ekekano udaya nelatAM sattAvIzano udaya thAya. tihAM pUrvalI pereM babIzanA udayamAMhe udyotannelatAM cAra ane yAtapa nelatAM be, evaM e nAMgA je pUrve kahyA, teja ahIM paNa jANavA. je naNI kAMbe ke, " egeMdiya udayesu, paMcayaekAra sattaterasaya // bakaM kamaso naMgA, bAyAla hu~ti savevi // " ema ekejiyanA udayasthAnakane viSe ekavIzanA udaye pAMca, covIzanA udayeM agIvAra, paccIzanA udayeM sAta, babIzanA udayeM tera ane sattAvIzanA udayeM u, e rIteM pAMca udayasthAnakeM az sarva malI beMtAlIza jAMgA hoya. have beMDiyanI ekavIza, babIza, ahAvIza, gaNatrIza, trIza ane ekatrIza, e ba udayasthAnaka hoya. tihAM nAMgA kahe be. tihAM 2 tiryaMcaTika, 3 beMjiyajAti, 5 trasa, 5 bAdara, 6 paryApta, daurjAgya, anAdeya, e yazaHkIrti athavA ayazaHkIrti, e nava prakRti tha. enI sAtheM bAra dhruvodayI prakRti melavatAM ekavIza prakRtinuM udayasthAnaka vicAleM vigrahagatiyeM vartatA javane apAMtarAlagatiyeM beMdriya jIvane hoya. ahIM aparyAtA sAtheM ayazaHkIrti letAM nAMgo eka thAya, tathA paryAptA sAtheM yazaHkIrti ane ayazaHkIrti letAM be nAMgA paryAptAnA thAya. evaM sarva masI traNa mAMgA thAya. have te beMjiyane svasthAne avatasyA palI te pUrvokta ekavIza prakRtinA udayasthAnaka mAMhethI tiryagAnupUrvI kADhIyeM, ane audArikaTika, DaMDasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, upaghAta ane pratyeka, e prakRti nelIyeM, tevAreM babIza prakRti, udayasthAnaka hoya. ahIM paNa pUrvalI pereM nAMgA traNa thAya. tevAra paThI zarIra paryAptiyeM paryAptAne parAghAta tathA azujakhagati, e be prakRtino udaya vadhe, tevAreM ahAvIza prakRtinuM jadayasthAnaka thAya. ahIMyAM yazaHkIrti tathA ayaza kIrtiyeM karIne nAMgA be thAya, kema ke azunakhagatiyeM aparyApta nAmano udaya nahoya, te mATeM teno eka nAMgo pUrvokta traNa mAhethI Tale zeSa benAMga hoya. te valI zvAsozvAsa paryAptiyeM paryAptA thayA paThI zvAsozvAsano udaya vadhe, tevAre ugaNatrIzane udayeM paNa temaja pUrvokta rIteM be nAMgA hoya, athavA zarIra paryAptiyeM paryAptAne te ahAvIzanA udayamAMhe jazvAsanA udaya vinA udyotano udaya nelatAM Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 1 paNa jaMgaNatrIzano udaya thAya. tihAM paNa nAMgA be hoya. ema gaNatrIzane udayeM sarva malI cAra lAMgA thAya. te uzvAsa sahita ugaNatrIza prakRtimAhe sukhara, phuHsvara mAMhelA ekano udaya nelatAM trIzano udaya thAya. zrahIM yazaHkIrti tathA ayazaHkIrti sAthai nAMgA be, te benAMgA sukharanA ane be pukharanA, evaM cAra nAMgA thAya. athavA zvAsozvAsa paryAptiyeM karI paryAptAne jihAM lage nASA paryApti pUrNa karI na hoya, tihAM lageM beha varanA udaya vinA udyotano udaya nelatAM paNa trIzana udayasthAnaka hoya. ahIM yazaHkIrti ane ayazaHkIrtinA vikalpa be nAMgA thAya, ema sarva malI trIzane udayeM va nAMgA thAya. tathA svara sahita trIzanA udaya mAMhe udyotano udaya nelatAM ekatrIzano udaya bhASAparyAptiyeM karI paryAptA jIvane hoya. ahIMyAM yaza, ayazeM tathA svara bhane phuHkharanA vikalpeM cAra nAMgA thAya, ema sarva malIne ekavIzane udayeMtraNa, babIzane udaya traNa, ahAvIzane udayeM be, gaNatrIzane udayeM cAra, trIzane udayeM ba, ane ekatrIzane udayeM cAra, ema udayasthAnakeM thazne bAvIza nAMgA beMjiyane tathA teja bAvIza nAMgA teMjiyane temaja cauriMjiyane paNa teTalAja jadayasthAnakeM tha bAvIza nAMgA hoya. ema vikaleMjiya madhye sarva malIne nAMgA nAza hoya. have sAmAnya paMceMjiya tiryaMca madhye u udayasthAnaka hoya, te kahe be. ekavIza, babIza, ahAvIza, ugaNatrIza, trIza ane ekatrIza, e ba udayasthAnaka hoya. tihAM 2 tiryaMcachika, 3 paMceMjiyajAti, 4 trasa, 5 bAdara, 6paryApta ane aparyAptamAMdelI eka, 7 saunAgya thane do gyamAMhelI eka, zrAdeya ane anAdeyamAMhelI eka, e yazaHkIrti zrane ayazaHkIrtimAhelI eka,e nava tathA bAra dhruvodayI, evaM ekavIza prakRtinuM udayasthAnaka, paMceMjiya tiryaMcane pUrvanavanuM zarIra bAMDyA palI mArga vicAleM vigrahagatiyeM hoya. ahIMyAM paryApta nAmane udayeM varttatAne sujaga urjagane vikalpeM nAMgA be, te valI zrAdeya anAdeyane vikalpaM nAMgA cAra, te cAra yaza kIrti sAtheM ane cAra ayazaHkIrti sAtha, evaM zrApa nAMgA thAya; ane aparyApta nAmane udayeM varttatAne saujAgya, zrAdeya zrane yezaHkIrtino udaya na hoya. temATeM vikalpane ajAveM bIjo nAMgo paNa na upaje, mAtrai tihAM ekaja nAMgo jANavo. evaM nava nAMgA thayA. yahIM koieka AcArya kaheDe ke, sujaga ane Adeyano sAtheMja samakAleM udaya hoya, tema urjaga zrane anAdeyano paNa udaya sAtheMja hoya, tethI e be sAtheM be jAMgA te yazaHkIrti ane ayazaHkIrti sAtheM guNatAM cAra nAMgA paryApta sAtheM thAya, ane eka aparyAptano nAMgo, Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 evaM pAMca nAMgA thAya. ema e sunaga, uauMga tathA zrAdeya, anAdeyane viSe zrAgaDe paNa sarvatra matAMtaranA nAMgAno neda jANavo. te potAnI matiyeM vicArI levo. tathA tehijapaMceMjiya jIva zarIrasthane avatasyA palI te ekavIzanA udayamAhezrI tiryaMcAnupUrvIno udaya TAlIyeM, ane audArikaTika, u saMghayaNamAMhelu eka saMghayaNa, ba saMsthAnamAMhedUM eka saMsthAna, upaghAta ane pratyeka, e bano udaya nelIyeM, tevAreM babIzana udayasthAnaka thAya. tihAM paryApta sAtheM saMghayaNa guNatAM nAMgA thAya, tene u saMsthAne guNatAM trIza thAya. te saujAgya ane daurjAgya sAtheM guNatAM bahottera thAya. te zrAdeya anAdeya sAtheM guNatAM ekaso ne cummAlIza thAya. te yaza, ayaza sAtheM guNatAM baseM ne avyAzI nAMgA thAya, ane aparyAptAne huMDasaMsthAna, bevahuM saMghayaNa, dau gya, anAdeya ane ayazaHkIrttine udayeM ekaja nAMgo hoya. kemake aparyAptAne parAvarttamAna azuja prakRtinoja udaya hoya, paNa zuna prakRtino udaya na hoya, temATeM ekaja nAMgo thAya. ema baseM ne nevyAzI nAMgA thayA, tathA matAMtareM bebIzane udayeM ekaso pIstAlIza nAMgA paNa hoya. te zarIra paryApteM paryAptA thayA paThI eka parAghAta, bIjI zuna azunakhagatimAhelI eka, e beno udaya nelatAM ahAvIzano udaya thAya. tihAM paryAptAnA pUrvokta baseM zravyAzI jAMgAne be vihAyogatiyeM guNatAM pAMcase ne bahoMttera nAMgA thAya. ahIMyAM aparyApto na hoya, mATeM teno eka nAMgo na levo. te zrahAvIzamadhye zvAsozvAsa paryAptiyeM paryAptAne eka nazvAsano udaya vadhAratAM ugaNatrIzano udaya thAya. ahIMyAM paNa pUrvalI pereM mAMgA (576 ) jANavA, athavA zarIra paryAptiyeM paryAptAne zvAsozvAsa vinA eka nadyotano udaya ahAvIzamAhe nelatAM gaNatrIza prakRtinuM udayasthAnaka thAya, tihAM paNa (576) nAMgA thAya. ema uMgaNatrIzane udayeM sarva thazne ( 1155 ) nAMgA thAya. tevAra par3I bhASAparyAptiyeM paryAptAne te ugaNatrIzamAhe sukhara athavA phuHkharamAMhelI eka nelatAM trIzano udaya thAya. ahIM je pUrva zvAsozvAsane udayeM (576) nAMgA kahyA tene sukhara ku.svarane vikalpaM bamaNA karatAM ( 1955 ) nAMgA thAya, athavA zvAsozvAsa paryAptiyeM paryAptAne svaranA udaya vinA udyotano udaya pUrvokta gaNatrIzamAhe nelIye, tevAreM trIzano udaya thAya. tihAM paNa pUrvavat (576) nAMgA thAya. ema sarva malI trIzane udaya (1727) nAMgA thAya. tathA svara sahita trIzanA udayamAMhe udyotano udaya nelatA ekatrIza- udayasthAnaka thAya. ahIM je pUrva svara sahita trIzane udaya nAMgA ( 1952 ) kahyA , teTalAja Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 773 nAMgA jANavA. ema sahaja paMcejiya tiryaMcane eDa udayasthAnakeM thazne nAMgA (4e06 ) thAya. _have paMceMjiya tiryaMcane vaikriya karatAM paccIza, sattAvIza, adyAvIza, ugaNatrIza, ane trIza, e pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM 5 vaikriyadhika, 3 samacaturastrasaMsthAna, 4 upaghAta, 5 tiryaMcagati, e trasacatuSka, 10 paMceMjiyajAti, 11 saunAgya athavA dau gya, 15 zrAdeya athavA anAdeya, 13 yazaHkIrti athavA ayazaHkIrti, e tera prakRti sAtheM bAra dhruvodayI melavatAM paccIzano udaya thAya. ahIM saunAgya daurlAgyanA vikalpaM nAMgA be thAya, tene zrAdeya anAdeya sAtheM guNatAM cAra, te valI yaza ayazeM guNatAM zrAu nAMgA thAya. ahIM vaikriyazarIra karatAM saMghayaNa na hoya, ane saMsthAna to ekaja samacaturastra hoya, mATeM tenA nAMgA na thAya. have te vaikrIyazarIranI paryApti pUrIthayo palI, eka parAghAta, bIjI zunavihAyogati, e be nelatAM sattAvIzano udaya thAya. tihAM paNa teja zrAva nAMgA pUrvavat jANavA. te palI vaikrIyazarIreM zvAsozvAsa paryApti pUrI thayA palI uzvAsano udaya nelIyeM, tevAreM ahAvIzano udaya thAya. ahIMyAM paNa tehija bATha nAMgA jANavA. athavA zarIra paryAptiyeM paryAptAne uzvAsane anudayeM udyotano udaya nelIye, tevAreM paNa ahAvIzano udaya thAya. tihAM paNa eja zrApa nAMgA jANavA. ema sarva malI ahAvIzane udaye zola nAMgA thAya. te vaikrIya nASA paryAptiyeM paryAptAne sukharano udaya, te pUrvokta uzvAsa sahita ahAvIzamAMhe nesatAM ugaNatrIzano udaya thAya. tihAM paNa nAMgA thApa athavA zvAsozvAsa paryAptAne kharane, anudayane ane udyotane udayeM gaNatrIzano udaya thAya, tihAM paNa nAMgA Apa jANavA. ema jaMgaNatrIzane udayeM sarva malI nAMgA zola thAya. tathA susvara sahita gaNatrIzamAhe udyotano udaya nelatAM trIzano udaya thAya. tihAM paNa nAMgA Apa jANavA. ema sarva malI vaikrIyazarIra karatAM tiryacapaMceMjiyane bappanna nAMgA thAya. eTale sarva malI paMceMjiyatiryaMcane (4e62 ) jAMgA thAya, ane ekeMjiyAdika sarva tiryaMcagatimAMhe ( 5070) nAMgA upaje. ' have manuSyane sAmAnya ekavIza, babIza, ahAvIza, gaNatrIza ane trIza, e pAMca udayasthAnaka hoya. e pAMce sthAnakeM sahaja nAMgA paMceMziyatiryaMcanI pereM jANavA. paNa eTabuM vizeSa je tiryaMcagati ane tiryaMcAnupUrvIne sthAnakeM manuSyagati ane manupyAnupUrvI kahevI, tathA ugaNatrIza prakRtino udaya, udyota rahita kahevo, tethI jaMgapatrIzane udayeM (576 ) nAMgA thAya. kema ke tihAM udyotanA nAMgA Tale tathA Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 trIzane udaya paNa ( 1155 ) nAMgAja thAya, paNa adhIka na thAya, je laNI vaikrIya tathA AhAraka zarIra karatAM mAtra sAdhune udyotano udaya hoya paNa bIjAmanuSyane, na hoya. ema zaravAle sAmAnya manuSyane (1602 ) nAMgA hoya. tathA manuSyane vaikriyazarIra karatAM paJcIza, sattAvIza, zrahAvIza, ugaNatrIza ane trIza, e pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM prathama 1 manuSyagati, 2 upaghAta, 3 paMceMjiyajAti, 5 vaikrIyadhika, 6 samacaturastrasaMsthAna, 10 trasacatuSka, 11 saulAgya athavA dau gya, 15 Adeya athavA anAdeya, 13 yazaHkIrti athavA ayazaHkIrti, ane bAra dhruvodayI, evaM paccIzano udaya hoya. tihAM pUrve je vaikriyatithaMcanA nAMgA kahyA, tenI pereM ATha nAMgA jANavA. par3I te vaikrIyazarIra paryAptiyeM paryAptAne parAghAta ane prazastagatine udaya sattAvIzano udaya hoya, tihAM paNa eja zrAva nAMgA jANavA. tevAra par3I tene zvAsozvAsa paryApti pUrI thaye thake sattAvIzanA udayamAMDe uzvAsano udaya nelatAM ahAvIzane udaya paNa Au nAMgA jANavA, athavA sAdhune vaikrIya karatAM zarIra paryApti pUrI kasyA par3I zvAsozvAsanA udaya vinA udyotano udaya nele thake ahAvIzano udaya hoya. ahIMyAM ekaja nAMgo thAya. je naNI sAdhune daurjAgya, anAdeya, ane ayazaHkIrttino udaya na hoya. ema ahAvIzane udayeM sarva malI nava nAMgA thAya. te par3I zvAsozvAsa sahita ahAvIzamadhye nASA paryAptiyeM paryAptA thayA par3I sukharano udaya nelatAM jaMgaNatrIzano udaya thAya. ahIM paNa pUrvalI pereM nAMgA Ava jANavA, athavA sAdhune svarano udaya thayA vinA udyotano udaya nelatAM jaMgapatrIzane udaya nAMgo eka thAya. sarva malI ugaNatrIzane udayeM nava jAMgA thAya. __ tathA sukharasahita ugaNatrIzanA udayamAMhe udyotano udaya nelatAM trIzanuM udayasthAnaka thAya. ahIM paNa pUrvavat ekaja nAMgo sAdhune jANavo, ema sarva saMkhyAyeM vaikrIyamanuSyanA pAMca uyadasthAnakeM thazne pAMtrIza jAMgA thAya.. tathA saMyatane AhArakazarIra karatAM paNa vaikriyamanuSyane kahyAM tehIja pAMca udayasthAnaka jANavAM. paNa eTabuM vizeSa je vaikrIyachikane gameM AhArakaTika kahe, tathA ahIM kevala prazasta padaja hoya, eTale saMyatane purnaga, anAdeya ne ayazano udaya na hoya, temATeM paJcIzane udayeM ekaja nAMgojANavo. tevAra par3I zarIra paryAptAne parAghAta ane prazasta vihAyogati nele thake sattAvIzano udaya thAya. tihAM paNa pUrvalI pereM ekaja nAMgo jANavo. te panI prANapAna paryAptAne uzvAsano udaya nele thake ahA. Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 ngngkh vIzane udayeM paNa ekaja jAMgo hoya, athavA zarIra paryAptiyeM paryAptAne uzvAsane anudayeM ane udyotane udayeM paNa ahAvIzano udaya yAya yahiM paNa eka nAMgo hoya. emavIzane udayeM zaravAle be jAMgA thAya. te pachI jASA paryAptiyeM paryAptAne uzvAsa sahita ahAvIzanA udayamAMhe sukharano udaya mele, ugaNatrIzanuM udyasthAkathA. tAM paNa jAMgo eka jANavo; athavA zvAsozvAsa paryAptiye paryAptAne sukharane anudAne udyotane udayeM paNa ugaNatrIzanuM udayasthAnaka thAya. ahIM paNa eka nAMgo jAvo. ema ugaNatrIzane udayeM sarva malI be jAMgA thAya. te pI jASA paryAptiyeM paryAptAne sukhara sahita ugaNatrIzanA udayamAMhe udyotano udaya mele, trIzano udaya thAya. tihAM paNa ekaja jAMgo jAvo. ema sarva malIne zrAhArakazarIra karatAM saMyatane pAMca udayasthAnakeM thaine sAta jAMgA upaje. have kevala manuSyane vIrA, ekavIza, babbIza, sattAvIza, aTThAvIza, ugaNatrIza, trIza, ekatrIza, nava ane ATha, e daza udayasthAnaka hoya. tihAM 1 manuSyagati, 2 paMceMdriyajAti, 3 trasa, 4 bAdara, 5 paryApta, 6 sujaga, khadeya, yazaH kIrtti, bAra dhruvodayI, evaM vIza prakRtino udaya sAmAnya kevalI ne kevalasamudghAta karatAM vacalA RNa samaya paryaMta kArmaNa kAyayogeM varttatAne hoya. tihAM jAMgo eka jAvo. tathA tathA tIrthaMkara kevalIne tIrthaMkaranAma sahita ekavIrAno udaya, tIrthaMkarane kevalasamudvAta karatAM vacalA traNa samaya lageM hoya. tihAM paNa jAMgo eka jANavo. tathA pUrvokta vazamAM dArika dvika, va saMsthAnamAMheluM eka saMsthAna, prathama saMghayaNa, paghAtAne pratyeka eva prakRti bhelatAM vIrAno udaya sAmAnya kevalIne samudghAta karatAM bIje, baThe ane sAtame, e traNa samaya sudhI audArika mizrayogeM varttatAM hoya. ahIMyAM va saMsthAneM va jAMgA ghAya, paraMtu te sAmAnya manuSyanA udayasthAnaka madhyeM gANA De, mATeM yahIMyAM gaNyA nathI, tathA te babI zamAM tIrthaMkaranAmakarma jelatAM sattAvIzanuM udayasthAnaka tIrthakarano samudghAta karatAM bIje, baThe ane sAtame samayeM hoya. tihAM jAMgo ekaja jANavo. ahIMthAM saMsthAna ekaja samacaturasra hoya, tethI gAnA vikalpa na thAya. , tathA te vIza madhye 1 parAghAta, 2 uzvAsa 3 zuna athavA azunakhagati, 4 sukhara athavA duHkharamAMhelI eka, e cAra jele trIzano udaya, e sAmAnyakevalIne dArika kAyayogeM varttatAne hoya. ahIMyAM va saMsthAnane be vihAyoga tiyeM gaNatAM bAra; tene sukhareM, duHkhareM gaNatAM covIza jAMgA thAya, paraMtu te sAmAnya manuSyanA udayasthAnakamAMhe gaNANA be mATeM yahIM pRthak gaNyA nathI. For Private Personal Use Only Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 e trIzane jinanAma sahita karatA ekatrIzana udayasthAnaka thAya, te tIrthaMkara sayogI kevalIne audArikakAyayogeM varttatAne jANavo. ahIMyAM samacaturastrasaMsthAna, prazastavihAyogati ane sukharanoja udaya hoya, temATeM ekaja nAMgo hoya. te ekatrIza mAMhethI audArika kAyayoga ruMdhAya tevAreM vacanayogano paNa rodha thAya, mATeM vacana, yoga ruMdhe svaranA udaya vinA trIzano udaya thAya. ahIM paNa eka nAMgo tIrthakarane jANavo. te mAMhethI valI uzvAsa ruMdhe thake uMgaNatrIzano udaya thAya. tihA~ paNa jAMgo eka, tIrthakaraneja jANavo. - have sAmAnyakevalIne pUrvokta trIzamAMzrI vacanayoga ruMdhe thake, ugaNatrIzano udaya, tihAM ba saMsthAna ane be vihAyogatinA nAMgA bAra thAya, te sAmAnyamanuSyamAM gaNANAM be, mATeM ahiM pRthak na gaNavA. te madhye thI valI uzvAsa ruMdhe ahAvIzano udaya thAya. ahIMthAM paNa ba saMsthAna ane be vihAyogatinA nAMgA bAra thAya. te paNa sAmAnyamanuSyamAM gaeyA ne mATeM pRthak na gaNavA. tathA 1 manuSyagati, 2 paMceMjiyajAti, 3 trasa, 4 bAdara, 5 paryApta, 6 sunaga, 7 zrAdeya, yazaHkIrti, ane navamuM tIrthakaranAmakarma, e navano udaya tIrthakara ayogI kevalIne carama samayeM varttatAne hoya. tihAM jAMgo eka jANavo. tathA te navamAMhethI eka tIrthakaranAmakarma vinA zeSa zrAu prakRtino udaya, sAmAnya ayogI kevalIne carama samaya varttatAne hoya. tihAM paNa nAMgo ekaja jANavo. ema kevalInA daza udA yasthAnakanA malI nAMgA bAzaha thAya. te madhye 20-21-27-25-30-31-e-, e pATha sthAnakano pratyekeM ekeka jAMgo levo. temAM be sAmAnyakevalInA udayasthAnakanA be nAMgA thane u tIrthaMkaranA udaya sthAnakanA nAMgA levA. ema ATha lAMgA, ahIM gaNatrImA levA, ane zeSa copana nAMgA to sAmAnyamanuSyanA nAMgAmAMheja aMtata gaNANA , temATe te pRthak grahaNa na karavA. ema sarva saMkhyAyeM sarva manuSyanA nAMgA (3625) thAya. __ have devatAne ekavIza, paccIza, sattAvIza, ahAvIza, gaNatrIza, ane trIza, e ba udayasthAnaka hoya. tihAM devadhika, 3 paMceMjiyajAti, 4 trasa, 5 bAdara, 6 paryApta, sunnaga purnagamAMdelI eka, 7 zrAdeya anAdeyamAMdelI eka, e yaza zrayazamAMhelI eka, ane bAra dhruvodayI, e ekavIza- udayasthAnaka navanI apAMtarAlagatiyeM vartatAne hoya. tihAM sunaga, purnaga, Adeya, anAdeya ane yaza, ayaza sAthe nAMgA zrApa hoya; ahiM do gya, anAdeya;ane zrayazano udaya, te pizAcAdikane jANavo. par3I tehIja zarIrastha thayA par3I te ekavIza prakRtimAhe vaikriyaTika, upaghAta, Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 I99 pratyeka, samacaturasrasaMsthAna, e pAMca prakRti nelIyeM zrane vaikriyAnupUrvI kADhIyeM, tevAreM paccIzana udayasthAnaka thAya. tihAM paNa temaja zrApa jAMgA jANavA. te panI zarIra paryAptiyeM paryAptAne parAghAta tathA prazasta vihAyogati, ebe prakRti nele thake sattAvIza prakRtinuM udayasthAnaka thAya. tihAM paNa Au nAMgA upaje. ahiM devatAne azujavihAyogatino udaya na hoya, tethI jAMgA vadhe nahiM. te paDI prANapAna paryAptAne uzvAsano udaya nele thake ahAvIza- udayasthAnaka thAya. tihAM paNa nAMgA ATha pUrvavat jANavA. athavA zarIra paryAptAne uzvAsane anudayeM ane udyotane udayeM paNa ahAvIzano udaya thAya. tihAM paNa nAMgA zrApa jANavA. ema ahAvAzanA udaya sarve ml| zola nAMgA hoya. te par3I nASAparyAptiyeM paryAptAne sukharano udaya nele thake gaNatrIzano udaya thAya, tihAM paNa nAMgA zrApa thAya, devatAne duHkharano udaya na hoya, athavA zvAsozvAsa paryAptiyeM paryAptAne sukharane anudayeM ane udyotane udaya paNa ugaNatrIzano udaya hoya. tihAM paNa nAMgA zrApa jANavA. je naNI uttaravaikriya karatAM devatAne paNa udyotano udaya pAmIye. sarva malI uMgaNatrIza udaye zola nAMgA upaje. te par3I nASA paryAptiye paryAptAne susvara sahita ugaNatrIzamAhe udyAtano udaya nele thake trIzanuM udayasthAnaka hoya. zrahIM paNa nAMgA thA pUrvavat jANavA. ema devatAne ba udayasthAnakeM thazne sarva malI nAMgA cozaka upaje. have nArakIne ekavIza, paJcIza, sattAvIza, ahAvIza ane ugaNatrIza, e pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM 2 narakaTika, 3 paMceMjiyajAti, 4 trasa, 5 bAdara, 6 paryApta, 7 urjaga, 7 anAdeya, e ayazaHkIrti, tathA bAra dhruvodayI malIne ekavIzanoja udaya, vigrahagatiyeM varttatAM hoya. ahIM nAMgo eka hoya, je jaNI nArakIne parAvartamAna prakRtimAMhelI azuna prakRtinoja udaya hoya, tethI vikalpa na hoya. ... par3I te ekavIzamAhe 2 vaikrIyahika, 3 DaimasaMsthAna, 4 upaghAta, 5 pratyeka, e pAMcano udaya nelIyeM ane narakAnupUrvAno udaya TAlIyeM, tevAreM paccIza prakRtino udaya narakamAMhe avatasyA palI zarIrasthane jANavo. tihAM paNa nAMgo eka thAya. te palI zarIra paryAptiyeM paryAptAne parAghAta tathA azunakhagati, e beno udaya nelIyeM, tevAreM sattAvIzanA udayeM paNa nAMgo eka jANavo. te panI prANapAna paryAptiyeM paryAtAne zvAsozvAsano udaya nele ahAvIzanA udayeM paNa nAMgo ekaja thAya. te panI jASAparyAptiyeM paryAptAne puHkharano udaya nele thake, uMgaNatrIzanA udayeM paNa nAMgo 98 Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA paSTha kamagraMtha. 6 eka hoya. ema pAMce udayasthAnakeM thaine nArakIne jAMgA pAMca upaje. ema e cAre gatinA udayasthAnakanA zaravAle jAMgA ( 1791 ) thAya // iti udaya jAMgA saMpUrNa // 28 // // dave kayA udayasthAnakeM keTalA jAMgA zaravAle hoya, te kahe be. // ikka vayAli kArasa, tittIsA bassayANi tittIsA // bArasa sattarasasayA, digANi bi paMca sIIdiM // 25 // 966 artha-bI prakRtine udaya sthAnake ikka ke0 eka jAMgo kevalIne hoya. tathA ekavIzane udayasthAnakeM ekeMdriyanA pA~ca, vikaleMDiyanA nava, paceMdriya tiryaMcanA nava, manuSyanA nava, kevalIno eka, devatAnA yATha, tathA nArakIno eka, evaM bayAla ke0 tAlIza jAMgA hoya. tathA covIzane udayasthAnakeM ikkArasa ke0 agIAra jAMgA ekeMdriyanA hoya. tathA paccIzane udayeM ekeMdriyanA sAta, vaikriyatiryaMcanA ATha, vaikriyamanuSyanA ATha, AhArakano eka, devatAnA ATha, ane nArakIno eka, evaM tittIsA ke0 tenrIza jAMgA hoya. tathA bavIzanA udayeM ekeMdriyanA tera, vikaleM priyanA nava, paMceMdriya tiryaMcanA baseM ne nevyAzI, ane saheja manuSyanA baseM ne nevyAzI, evaM syANi ke0 baseM jAMgA hoya. tathA sattAvIzane udayeM ekeMdriyanA cha, vaikriyatiryaMcanA ATha, vaikriyamanuSyanA ATha, AhArakano eka, kevalIno eka, devatAnA ad, ane nArakIno eka, evaM tittIsA ke tetrIza jAMgA hoya. tevAra paDhI bArasasattarasasayA ke0 bArasa eTale bAraseM ane sattara eTale sattaraseM te bi ke0 be paMcasI hiM ke0 pacAzIyeM karI higANi ke0 adhikAni eTale adhika jANavA, eTale anukrameM bAraseM upara be adhika chAne sattaraseM upara paMccAzI adhika, ema anukrameM vIzane udayeM bAraseM ne ve tathA ugaNatrIzane udayeM sattaraseM ne paMccAzI jAMgA jAvA, teja kahI dekhADe be. tihAM ahAvIzane udayeM vikaleMDiyanA ba, paMceMdriya - tiryaMcanA pAMca ne bahoMttera, manuSyanA pAMca ne uhoMttera, vaikriya tiryaMcanA zola, vaimanuSyanA nava, AhArakanA ve, devatAnA zola, ane nArakIno eka, evaM bA raseM ne be jAMgA thA. tathA ugaNatrIzane udayeM vikaleMdriyanA bAra, paMceMdriya tiryaMcanA arane bAvana, manuSyanA pAMcaseM bahoMttera, vaikriyatiryaMcanA zola, vaikriyamanutyanA nava, zrAhArakanA be, kevalIno eka, devatAnA zola ne nArakIno eka, evaM sattaraseM ne paMccAzI jAMgA hoya // iti samuccayArthaH // 25 // aNattI sikkArasa, sayANi diya satara paMca sahIhiM // ikvika gaMca vIsA, dahudayaMtesu udaya vidI // 30 // For Private Personal Use Only Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 artha- - tathA upattI sikkArasasayANi ke0 ugaNatrIzaseM ane agI dhAraseM, e be upara anukrameM satara ke sattara ne paMcasahihiM ke0 pAMzaTha, zrahiya ke adhika karIyeM, tevAreM trIzane udayeM be hajAra, navaseM ne sattara jAMgA thA, chAne ekatrIzane udayeM gIyara ne pAMzaTha jAMgA thAya, te kahI dekhADe be. eTale trIzane udayeM vikaleM priyanA DhAra, tiryaMcapaMceMdriyanA sattaraseM ne zradvAvIza, manuSyanA zrIdharaseM bAvana, vaikriya tiryaMcanA yATha, vaikriyamanuSyano eka, AhArakano eka, kevalIno eka devatAnA zrAva evaM sarva malI (2015) jAMgA thAya. tathA ekatrIzane udayeM vikaleMDiyana bAra, paMceMdriya tiryaMcanA zragI dhAraseM ne bAvanna ane kevalIno eka, evaM (1965) nAMgA thA. tathA ikkikkagaMca ke0 ekeka jAMgo navanA ane zrAvanA udayane viSe kevalIne hoya eTale navane udayeM eka jAMgo ne zrAvane udayeM eka jAMgo hoya. vIsA hudayaMte ke0 e vIzanA udayasthAnakathI mAMgIne zrAvanA udayasthAnaka paryaMta bAra udayasthAnaka tene viSe udaya vihI ke0 udayanA prakAra jANavA. sarva udayanA jAMgAnI saMkhyA ( 1 ) jANavI // iti samuccayArthaH // 30 // // atha sattAsthAnAnyAha // dave nAmakarmanAM sattAnAM sthAnaka kahe . // ti nauI guNa najaI, aDasI balasI sIi guNasII // anya uppannattari, nava anya nAma saMtANi // 31 // artha-tiDunauI ke eka tryANu prakRtinuM sattAsthAnaka, bIjuM bANu prakRtinuM sattAsthAnaka, guNanauI ke0 trIjuM nevyAzI prakRtinuM sattAsthAnaka, amasI ke0 cothuM ayyAzI prakRtinuM sattAsthAnaka, balasI ke0 pAMcamuM bayAzI prakRtinuM sattAsthAnaka, sIke bahuM eMzI prakRtinuM sattAsthAnaka, guNasII ke0 sAtamuM zrogarayAeMzI prakRtinuM sattAsthAnaka, ayappannattari ke0 zramuM hottera prakRtinuM sattAsthAnaka, navamaM bahoMttera prakRtinuM sattAsthAnaka, dazamuM paMccottera prakRtinuM sattAsthAnaka, nava ke0 gAramuM nava prakRtinuM sattAsthAnaka, ane zraya ke0 bAramuM ATha prakRtinuM sattAsthAnaka, evaM bAra, nAmasaMtApi ke0 nAmakarmanAM sattAsthAnaka hoya // ityakSarArthaH 31 dave e bAra sattAsthAnakanuM vivaraNa lakhIyeM DhaiyeM. tihAM nAmakarmanI sarva prakRtinA samudAyanI sattA hoya, tevAreM tryANunuM sattAsthAnaka, temAMhe jinanAmanI sattA jevAreM na hoya, to bAnuM sattAsthAnaka tathA tryANumAMhethI 1 AhArakazarIra, 2 AhArakaaMgopAMga, 3 zrAhArakabaMdhana, 4 AhArakasaMghAtana, e cAranI sattA na hoya, tevAreM nevyAzInuM sattAsthAnaka, temadhyeM valI jinanAmanI sattA na hoya, tevAreM avyAzInaM For Private Personal Use Only Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 sattAsthAnaka, temAMhethI devadvika athavA narakadvika uvelye thake vyAzInuM sattAsthAnaka tathA vyAzI mAthI teja ne vAyumAMde vaikriyASTaka uvelI eMzInI sattAvaMta ko paMceMdriyapaNuM pAmIne devagatiyogya bAMdhe to devadvika ne vaikriyacatuSkane baMdheM yAzInuM sattAsthAnaka hoya, tathA te paMceMdriyamAMhe narakagati prAyogya bAMdhato narakaThika ne vaikriyacatuSkane baMdhe paNa kyAzInuM sattAsthAnaka hoya. te pachI naraka dvika tathA vaikriyacatuSkane vele thake eMzInI sattA hoya, athavA devadvikAne vaikriyacatuSka 096 vele paNa eMzInI sattA hoya. te paThI manuSya dvika uvele thake hotteranuM sattAsthAnaka hoya, e sAta sattAnAM sthAnaka rUpaka TAlIne anerA jIvane hoya, temAM navyane tathA pUrve prApta samyaktvane 70-80 - 86 - 00 - e cAraja sattAsthAnaka hoya. have pakane sattAnAM sthAnaka hoya, te kadebe. tryANu madhyeMthI naraka dvika, tiryaMcadvika, ekeMdriya, beMdriya, teMdriya, cauriMdriya, e cAra jAti tathA sthAvara, zrAtapa, dyota, sUkSma ne sAdhAraNa, e tera prakRtine dayeM eMzInI sattA tathA bANumAMhethI e terane kSayeM ugaNAeMzInI sattA tathA nevyAzI mAMhezrI terane kaye bahoMtteranI sattA tathA zrAzImAMthI terane dayeM paMccoteranI sattA hoya. tathA 1 manuSyagati, 2 paMceMdriyajAti, 3 trasa, 4 vAdara, 5 paryApta, 6 sunaga, 7 zrAdeya, 0 yazaHkIrtti, e tIrthaMkaranAmakarma, e nava prakRtinuM sattAsthAnaka tathA temadhyeMthI tIrthaMkaranAmakarma TAlIyeM, vAreM bIjaM ATha prakRtinuM sattAsthAnaka, e ve sattAnAM sthAnaka ayogI kevalIne behale samaye hoya. e nAmakarmanAM sattAnAM sthAnaka kahyAM ityarthaH // 31 // // have saMvedhano artha kahe . // anya bArasa bArasa, baMdhodaya saMta payaDivagaNANi // deNA'seAya, jaba jahA saMbhavaM vibhaje // 32 // artha - nAmakarmanAM baMdha ke baMdhasthAnaka, aya ke0 zrAha ne udaya ke0 udayasthAnaka, bArasa ke0 bAra tathA saMta ke0 sattAnAM sthAnaka, bArasa ke0 bAra be. payamigaNANi ke0 e prakRtinAM sthAnaka te uddeNA'eseAya ke0 ughAdezena eTale sAmAnyadezeM jANavA. jaba jahAsaMjarva ke0 jihAM jeTalA saMjave, tihAM teTalA vijaje ke0 vijajet eTale vaheMciyeM, amuka baMdhasthAnake eTalAM udayasthAnaka tathA eTalAM sattAnAM sthAnaka, evo saMvedha, te sAmAnya deza kahIMyeM, tathA amuka guNaThANe athavA amuka jIvasthAnake eTalAM baMdhasthAnaka, valI te amuka baMdhasthAnakeM eTalAM udayasthAnaka, eTalAM sattAnAM sthAnaka, ema paraspareM saMvedhanuM vicArakhuM tene vizeSAdeza kahIM yeM // iti // 32 // Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 1 // zrAdau sAmAnyena saMvedhamAha // tihAM prathama sAmAnyapaNe baMdha, ___udaya ane sattAno saMvedha khele.|| nava paNa godayasaMtA, tevIse paNavIsa bbiise|| aha canaradhvIse, nava satti guNa tIsa tIsammi // 33 // artha-tevIsepaNavIsabbIse ke0 trevIzane, tathA paJcIzane ane bIzane, e traNa baMdhasthAnakeM pratyekeM pratyeke navapaNagodayasaMtA ke nava nava udayanAM sthAnaka hoya. ane pAMca pA~ca sattAnAM sthAnaka hoya. te kema? je jaNI trevIzano baMdha thaparyApta ekejiya prAyogyaja hoya, tenA bAMdhanArA ekeMDriya tathA vikaleM priya ane paMceMdriyatiryaMca tathA manuSya hoya, ene 21-24-25-26-27-2-e-30-31, e nava udayanAM sthAnaka hoya. temAhelA nAve te udayasthAnakeM vartatA aparyAptA ekejiya prAyogya trevIza prakRtino baMdha kareM, tihAM ekavIzano udaya to vigrahagatiyeM vartatA ekeMpiya, vikaleM priya ane paMceMjiyatiryaMca tathA manuSyane hoya, tihAM sattAnAM sthAnaka bANu, adhyAzI, byAzI, eMzI, ane aThottera, e pAMca sarva jIvane hoya, paNa manuSyane aThotteranI sattA na hoya. je naNI ahotteranI sattA manuSyadhika vekhye thAya, te navedayuM nathI mATeM manuSyane cAra sattAnAM sthAnaka hoya. ane covIzano udaya ekaipriya paryAptAparyAptAne hoya. tihAM paNa pUrve kahyAM teja pAMca sattAnAM sthAnaka hoya, paNa eTaluM vizeSa je vAyukAyane vaikriya karatAM covIzane udayeM vartatAne eMzInuM tathA ahottaratuM, e be sattAsthAnaka na hoya. je mATeM tene vaikriyaSaTaka ane manuSyadhika nizcayeM leja, kema ke vaikriya to sAdAta anujave De, te mATe te uvelato nathI, ane te uvelyA vinA narakaTika tathA devahika paNa na uvele, samakAleMja vaikriyaSaTka uvele, evA nizcaya mATe. ane vaikrIyaSaTka uvekhyA palI ja manuSyadhika uvele. paraMtu tethI pUrve na uvele temATeM eMzIrnu tathA ahottera, e besattAnAM sthAnaka varjIne bAkI vANu, adhyAzI, tathA vyAzI, etraNa sattAsthAnaka hoya. , tathA paJcIzano udaya paryAptA ekeMjiya, ane vaikriyatithaMca tathA vaikriyamanuSyane hoya. tihAM teu ane avai kriyavAyune to je pAMca sattAsthAnaka kahyAM, teja pAMca sattAsthAnaka kahevAM, je jaNI ahotteranI sattA teneja , bIjAne nathI, bIjA sarva paryAptA jIva avazya manuSyachika bAMdhe,tathA bIjA ekeMjiya,vikaleMjiya ane paMceMjiya tiryaMca, je teu ane vAyu mAMhethI AvI avatasyA hoya, te jyAMlageM manuSyahika bAMdhe nahIM, tyAM lageM aparyAptAvasthAyeM tene zrahotteranI sattA hoya, tethI tene pAMca Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 . sattAsthAnaka hoya, ane bIjA paryAtAne ahotteranI sattA vinA bAkI cAra sattAsthAnaka vaikriya tiryaMca manuSyane trevIzane baMdhe ane paccIzane udaya hoya. tathA babIzano udaya, paryAptA epriya tathA paryAptAparyAptA vikaleMjiya ane tiryaMca tathA manuSyane hoya. tihAM paNa pUrvalAM pAMca sattAsthAnaka hoya. temadhye ahoteranuM sattAsthAnaka teja tathA avai kriyavAyunI apekSAyeM levaM, ane bAkInAM cAra sattAsthAnaka bIjA jIvo zrAzrI trevIzane baMdhe ane babIzane udaya hoya. __ sattAvIzano udaya teja, vAyu varjIne paryAptA bAdara ekeMjyi tathA vaikriya tiryaMca manuSyane hoya. tihAM aThottara vinA bAkInAM cAra sattAsthAnaka jANavAM, je jaNI teja tathA vAyune tapa ane udyotano udaya nathI, tethI tene sattAvIzanuM jadayasthAnaka paNa na hoya, ane teja tathA vAyu vinA to ahoteranI sattA bIje kyAMhI na pAmIyeM tethii|viishne baMdhe ane sattAvIzane udayeM cAra sattAnAM sthAnaka jANavAM. ahAvIza, jaMgaNatrIza, ane trIza, e traNa udayasthAnaka paryAptA vikaleMjyi tathA paMceMjiya tiryaMca manuSyane hoya. tathA ekatrIzano udaya. paryAptA vikaleMjyi tathA tiryaMca paMceMjiya mithyAdRSTine hoya. ahIMyAM manuSyadhikanI sattA hoya, mATeM eka aThotteranuM sattAsthAnaka TAlI zeSa cAra sattAsthAnaka hoya. ema vIzanA baMdhakane yathAyogya nava udayasthAnakeM thazne cAlIza sattAsthAnaka hoya. .. paJcIza tathA babIzanA baMdhakane paNa emaja nava nava udayasthAnakeM sattAno saMvedha jANavo. eTale cAlIza nAMgA sAmAnyAdeze hoya. ane vizeSAdeze paNa paryApta ekeMjiya prAyogya paccIzanA baMdhaka devatAne 21-25-27-27-zae-30, e u udayasthAnakaneviSe bANu tathA adhyAzI, e be sattAnAM sthAnaka pratyekeM hoya, ane aparyAptA vikaseMjiya tathA aparyAptA paMceMjiya tiryaMca ane manuSya prAyogya paccIza prakRtino to devatAne baMdha nathI, kemake aparyAptAmAMhe devatAne upaja, nathI temATeM. eTale e trevIza, paccIza tathA babIzanA baMdhakanA sarva nava udayeM thazne ekaso ne vIza nAMgA thayo. e sarva mithyAtvInA jANavA. tathA acaurahavIse ke abhAvIzanA baMdhakane ekavIza, paccIza, babIza, sattAvIza, ahAvIza, gaNatrIza, trIza zrane ekatrIza, e ATha udayasthAnaka hoya, ane bANu, adhyAzI, vyAzI, tathA eMzI, e cAra sattAsthAnaka ekekA udaya hoya, e ahAvIzano baMdha, be nedeM . eka devagati prAyogya ane bIjo narakagati prAyogya, tihAM devagati prAyogya asAvIzane baMdhe ATha udayasthAnaka aneka jIvanI apekSAyeM pAmIyeM, ane narakagati prAyogya aMhAvIzane baMdhe trIza ane ekatrIza, e ve udaya Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 3 sthAnaka pAmIye. tihAM devagati prAyogya ahAvIzane baMdhe ekavIzano udaya to dAyika samyakadRSTine athavA dAyopazamika samyakadRSTine paNa paMceMjiya tiryaMca tathA manuSyane javApAMtarAlagatiyeM eTale be gatinI vacAu vartatAne hoya, paNa mithyASTine na hoya, kemake tihAM mithyAdRSTi devagati prAyogya ahAvIza na bAMdhe. kemake mithyAdRSTi to sarva paryAptiyeM paryAptoja devagati prAyogya ahAvIza bAMdhe. ahIMyAM koi kaheze ke jo ema kaho bo, to vaikriya karatAM tiryaMca ane manuSyaz5-2-27zae- ne udayeM vartatA mithyAdRSTi devagati prAyogya asAvIza bAMdhe je te kema ghaTe? tatrottaraM. teNe navane zrAdeM paryApti pUrI karI be. panI vaikriya zarIra karatAM audArika zarIranI nivRtti paryAptapaNe udayathI nivarte, tathApi tene paryAptaja kahIMyeM, temATeM paryAtAvasthAyeM to tihAM mithyAtvIne paNa ahAvIzano baMdhavirodha nathI. e devagati prAyogya ahAvIzanA baMdhaka ekavIzane udayeM vartatAne bANu ane adhyAzI, e be sattA. sthAnaka hoya. paNa ahIMyAM jinanAmanI sattA na hoya; jo kadApi jinanAmanI sattA hoya, to teno baMdha paNa hovo jozya. tevAreM to jaMgaNatrIzano baMdhaka thAya, temATe jinanAmanI sattA ahIM na hoya. tathA paccIzano jadaya, AhAraka sAdhu tathA vaikrIya tiryaMca ane manuSya samyakadRSTine hoya, tathA mithyAdRSTine paNa hoya. tihAM paNa sAmAnya eja be sattAsthAnaka hoya. paNa eTA vizeSa je AhArakanA dhaNIne ahAraka catuSka avazya hoya, tethI tene ekaja bANunuM sattAsthAnaka hoya. zeSa bIjA jIvone be sattAsthAnaka hoya. e ahAvIzane baMdhe paccIzane jadayeM be sattAsthAnaka jANavAM. tathA babIzano udaya dAyika ane kSAyopazamika samyakdRSTi zarIrastha paMceMjiya tiryaMca manuSyane ahAvIza, devagati prAyogya bAMdhatAM bANu, ane aThyAzI, e be sattAnAM sthAnaka hoya. tathA sattAvIzanA udayeM thAhAraka sAdhu tathA vaikriya tiryaMca manuSya samyakUdRSTine tathA mithyAdRSTine tehIja be sattAnAM sthAnaka jANavAM. temaja ahAvIza, jaMgaNatrIzano udaya paNa anukrameM zarIra paryAptiyeM karI paryAptAne ahA. vIzano udaya hoya, ane zvAsozvAsa paryAptiyeM karI paryAptAne uMgaNatrIzano udaya hoya, te dAyika athavA vedaka samyakadRSTine tathA AhAraka sAdhu ane vaikriya tiryaMca manuSyane devagati prAyogya ahAvIzane baMdhe hoya. tihAM bANu ane avyAzI, e ve sattAsthAnaka hoya. tathA trIzano udaya paMceMjiya tiryaMca manuSya samyakdRSTi tathA mithyAdRSTi tathA AhAraka karatAM sAdhune tathA vaikriya karatAMsAdhune hoya. tihAMsAmAnya bAeM, nevyAzI, Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dcm saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 adhyAzI, vyAzI, e cAra sattAsthAnaka hoya. ane vizeSAdeze paMceMjiya tiryaMca manuSya mithyAdRSTine narakagati prAyogya asAvIza bAMdhatAM trIzane udaye bANu, nevyAzI, adhyAzI, ane byAzI, e cAra sattAsthAnaka hoya. tihAM bANu ane adhyAzI, e be pUrvalI pereM nAvavA. ane nevyAzInI sattAno vidhi kahe. koieka jIve, narakAyu bAMdhyA palI samyaktva lahIne tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyu, te jIva, narake jAvAne sanmukha thako samyaktva vame, tihAM mithyAtve gayA panI tIrthaMkarano baMdha maTe, ane tIrthakaranI sattA hoya, te tIrthakaranI sattA utAM AhArakanI sattA mithyAtvaM na hoya, " nojayasaMtomilo" e vacanazrI tihAM nevyAzInI sattA hoya. have vyAzInI sattA kema hoya ? te kahe . kora eka sarva paryAptiyeM paryApto evo paMceMjiya tiryaMca athavA manuSya te tIrthakaranAmakarma, AhArakacatuSka, vaikriyacatuSka, devadhika, narakaTika, e tera prakRti vinA eMzInI sattAyeM vartato jIva, saMkliSTapariNAme narakagati prAyogya ahAvIza bAMdhato vaikriyacatuSka ane narakaTika, e Da prakRtino avazya baMdha kare, tevAreM tene vyAzInuM sattAsthAnaka thAya, tathA tehIja vizupha pariNAmeM varttato devagati prAyogya ahAvIza bAMdhatAM vaikriyacatuSka ane devachikano avazya baMdha kare, tevAreM paNa vyAzInuM sattAsthAnaka thAya. ema ahAvIzane baMdhe, trIzane udayeM cAra sattAsthAnaka hoya. tathA ekatrIzane udayeM e2-7-6-e traNa sattAnAM sthAnaka hoya. ahIM nevyAzInI sattA na hoya. je jaNI ekatrIzano udaya, tiryaMcane hoya, ane te tiryaMcamAM to tIrthaMkaranAmakarmanI sattA na hoya. ane nevyAzInI sattA to tIrthakaranAmakarma sahita hoya, temATeM nevyAzI varjIne zeSa traNa sattAsthAnaka hoya. ema ahAvIzane baMdhe thAu udayasthAnakeM thazne cAra sattAne saMvedhe nAMgA jaMgaNIza hoya. have navasattiguNatIsatIsammi ke gaNatrIzane baMdhe zranetrIzane baMdhe pratyekeM ekavIza, covIza, paJcIza, babIza, sattAvIza, agavIza,uMgaNatrIza, trIza, ane ekatrIza, e nava udayasthAnaka ane tryANu, bANu, . nevyAzI, adhyAzI, vyAzI, eMzI ane aThottera, e sAta sattAsthAnaka hoya. - tihAM paMceMjiya tiryaMca ane manuSya prAyogya ugaNatrIza bAMdhatA paryAptA aparyAptA evA ekeMjiya, vikaleMjiya, paMceMjiya tiryaMca manuSya tathA devatA nArakIne vigrahagatiyeM ekavIzano udaya hoya. tihAM bAeM, adhyAzI, vyAzI, eMzI ane aThottera, e pAMca . sattAsthAnaka hoya,paNa eTaluM vizeSaje vAyukAya vinA bIjA paryAtA ekeMjiya, vikaleMjiya, Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 IShA tiryaMca, manuSya, devatA tathA nArakIne eka zrotera vinA bAkInAM cAra sattAsthA naka hoya. enuM kAraNa pUrvekayuM be tema jAvaM. ema covIza, paccIza ne bavIza, etraNa udayeM paNa eja pAMca pAMca sattAnAM sthAnaka jAvAM. tihAM je vIrAne baMdhe, udaya, sattA, saMvedha jAMgA vicAratAM kayuM, tema paNa jAvaM. paNa eTaluM vizeSa je hIM paccIzane udayeM mithyAtvI deva nArakIne paNa gaNatrIzano baMdha kahevo. tathA sattAvIzano udaya paryAptA ekeMdriya, devatA, nArakI, vaikriya tiryaMca, manuSya mithyAtvIne vikaleMdriya zrane tiryaMca manuSya prAyogya yogapatrIzano baMdha bAMdhatAM bANu, adhyAzI, bacAzI ane eMzI, e cAra sattAsthAnaka hoya. tathA aDAvIza, gaNatrIza, e be udaya vikaleMdriya paMceMdriya tiryaMca ne manuSya tathA vaikriya paMceMdriya tiryaMca, manuSya, deva ne nArakIne aMgaNatrIza bAMdhatAM hoya. tihAM paNa tehIja pUrvokta cAra sattAsthAnaka jANavAM. tathA trIzano udaya vikaleMdriya tathA paMceMdriya tiryaMca ane manuSyane tathA udyotane udaye devatAne hoya, tathA ekatrIzano udaya vikaleMdriya ne paMceMdriya tiryaMcane udyotane udayeM hoya. tihAM manuSyagati prAyogya ugaNatrIza bAMdhatAM cAra sattAsthAnaka, ekeMdriya, vikaleMdriya ane paMceMdriya tiryaMcane hoya. tathA tiryaggati ne manuSyagati prAyogya gaNatrIza bAMdhatAM manuSyane potapotAnAM udayasthAnakane viSe yathAyogyapaNe varttatAne paNa hotteranuM sattAsthAnaka na hoya, je jaNI manuSya dvika batAM zroteranI sattA na hoya, te mATeM tehIja cAra sattAnAM sthAnaka jANavAM tathA deva, nArakIne paMceMdriya tiryaMca tathA manuSya prAyogya ugaNatrIza bAMdhatAM khakhodayeM varttatAne bANu ane zravyAzI, e be satAsthAnaka hoya, tihAM mithyAtvI nArakIne tIrthaMkara nAmakarma batAM manuSyagati prAyogya gaNatrI bAMdhatAM svasvodayeM yathAyogyapaNe varttatAne eka nevyAzItuM sattAsthAnaka hoya, je jI mithyAtvIne ghyAhArakacatuSka to jinanAma batAM na hoya. te mADheM tryANumahe zrAhArakacatuSka kADhatAM nevyAzInuM sattAsthAnaka hoya. ema vikaleMpriya, paMceMdriya tiryaMcane, e behune ahIMthAM cAra sattAnAM sthAnakanI jAvanA jema 'vIne baMdhe kahI temaja sarvatra jANavI, paNa eTaluM vizeSa je manuSyagati prAyogya gaNatrIzane baMdhe hottera vinA bIjAM cAra sattAnAM sthAnaka hoya. tiryaggati prAyogya ugaNatrIzane baMdheM pAMca sattAsthAnaka hoya tathA devagati prAyogya aMgaNatrIza bAMdhatAMvirati samyakadRSTine ekavIrA, babbIza, zradvAvIza, aMgaNatrIza chAne trIza e pAMca tathA AhAraka ne vaikriya karatAM sAdhune paccIza, sattAvIza, zradhAvIza, Ss For Private Personal Use Only Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 ugaNatrIza zrane trIza, e pAMca udayasthAnaka hoya, tathA dezavirati manuSyane vaikriya karatAM dyotano udaya na hoya, temATeM trIzanA udaya vinA bIjAM cAra udayasthAnaka hoga, tihAM devagati prAyogya tIrthakaranAmakarma sahita ugaNatrIza bAMdhatAM vyANu tathA nevyAzI, e be sattAnAM sthAnaka pAMcaM udayasthAnakeM hoya. tathA thAhAraka sAdhune devagati prAyogya ugaNatrIza prakRti bAMdhatAM ekaja vyANurnu sattAsthAnaka hoya. ema sAmAnyapaNe gaNatrIzane baMdhe nava udayeM karI nAMgA copana zaravAle thAya. . tathA trIzanA baMdhasthAnake jema tiryaggati prAyogya uMgaNatrIzano baMdha bAMdhatAM ekejiya, vikaleM jiya, tiryaMca, paMceMjiya manuSya, deva ane nArakIne jema udayasthAnaka kahyAM, tema udyota sahita tiryaggati prAyogya trIzane baMdhe ekeMjiyAdikane paNa udaya sattAsthAnakano saMvedha nAvavo. tathA manuSyagati prAyogya tIrthakaranAmakarma sahita trIzano baMdha karatAM devatA ane nArakIne je vizeSa be, te kahIyeM baiyeM. devatAne ekavIzane udayeM varttatAM vyANu ane nevyAzI, e be sattAsthAnaka hoya, tathA nArakIne ekavIzane udayeM varttatAM manuSyagati prAyogya trIza prakRti bAMdhatAM ekaja nevyAzI prakRtinuM sattAsthAnaka hoya, paraMtu nArakIne tryANunI sattA na hoya, je jaNI tIrthakaranAma tathA thAhAraka. catuSka, e behunI sattA, nArakIne nelI na hoya. cUrNikAreM kaDaM le ke "jassa tiththagarAhA, ragANi jugavaMsaMti, sonirazesu na uvavadyaI tathA emaja paccIza, sattAvIza, thahAvIza ane uMgaNatrIza, e cAra udayasthAnakeM paNa devatAne e bebe sattAsthAnaka hoya, ane nArakIne trIzana udayasthAnaka na hoya, je jaNI udyota nelatAM trIzanuM udayasthAnaka thAya. te udyotano udaya to nArakIne nathI ema sAmAnyapaNe trIzane baMdhe, ekavIzane udayeM sAta, covIzane udayeM pAMca, paccIzane udayeM sAta, babIzane udayeM pAMca, sattAvIzane udayeM ba, ahAvIzane jadayeM ba, ugaNatrIzane jadayeM u, trIzane udaya ane ekatrIzane jadayeM cAra, ema sarva malI trIzane baMdhe nava udayasthAnakeM thazne nAMgA bAvana thAya // iti samuccayArthaH // 33 // egega megatIse, ege egudaya aha saMtaMmi // navaraya baMdho dasa dasa, veyaga saMtaMmi gaNANi // 34 // arthaH-tathA egegamegatIse ke ekatrIzane baMdhe egega eTale ekaja udayasthAnaka tathA ekaja sattAsthAnaka paNa hoya. te AvI rIteM ke, devagati prAyogya jinanAma tathA thAhArakachika sahita ekatrIzanuM baMdhasthAnaka apramatta tathA apUrvakaraNa guNagaNe Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 SGO hoya . tahAM to vaikriya tathA AhArakazarIranuM karavAeM nathI, to te vinA bIjA paccIza, babIza, ityAdika chApa prakRtinA udaya na hoya, ane zradArikazarIrI to sarva paryAptiyeM karI paryApto be mATe tene to trIzanoja udaya hoya. tihAM to ekaja tryANunuM sattAsthAnaka hoya, paraMtu bIjAM na hoya. kemake ekatrIza prakRtino baMdha to zrAhArakacatuSka tathA jinanAma sahitaja hoya, tathA ege gudayasaMtaMmi ke0 eka yazaH kIrttirUpa ekane baMdhe paNa ekaja trIza prakRtinuM udayasthAnaka hoya, tathA tihAM yAva sattAnAM sthAnaka hoya, je jaNI nAmakarmanI ekaja yazaHkIrttirUpa prakRtino baMdha pUrvakaraNanA sAtamA jAgathI mAMgIne dazamA guNavANA paryaMta hoya, te ativizuddha mATeM vaikriya tathA thAhAraka kare nahIM, tetha tene bIjA paccI zAdikanAM udayasthAnaka vaikriyAdikanI paryApti yogyanAM na hoya, mAtra ekaja trIza prakRtinuM udayasthAnaka hoya. tihAM tryANu, bANu, nevyAzI, zravyAzI, eMzI, ugaNAeMzI, bahoMttera, ane paMccottera, e ghAva sattAsthAnaka hoya, temAMhelAM e3-02-09-00- e cAra prathamanAM sattAsthAnaka upazamazreNinI apekSAyeM hoya, zrathavA rUpakazreNIyeM paNa jyAM lageM anivRttibAdaranA prathama jAgeM jazne 1 sthAvara, 2 sUkSma, 4 tiryaMca dvika, naraka dvika, 10 jAticatuSka, 11sAdhAraNa, 12 zrAtapa, 13 jayota, etera prakRti na khapAve tihAM lage hoya, ane e tera prakRti daya kasyA paThI aneka jIvanI apekSAyeM uparalAM 80-10- 16-15 - e cAra sattAsthAnaka rUpakazreNIyeM hoya. varayabaMdho ke0 tathA uparAMta baMdhe baMdhane jAveM veyaga ke0 vedakane udayanAM sthAnaka, dasa ke0 daza hoya, chAne saMtaMmiThANANi ke0 sattAnAM sthAnaka paNa, dasa ke0 daza hoya, tihAM vIrA, ekavIza, babIza, sattAvIza, ahAvIza, aMgaNatrIza, trIza, ekatrIza, nava ne ghAva, e daza udayanAM sthAnaka ne e3-02-00-00-00-19-1615-0-0- e daza sattAsthAnaka hoya. temadhyeM kevalIne va samayano kevala samudghAta karatAM vacAleM trIje, cothe ne pAMcame, e traNa samaya paryaMta kArmaNa yogeM varttatAM 1 paMceMdriyajAti, 4 trasatrika, 5 sujaga, 6 khAdeya, 7 yazaH kIrtti, manuSyagati, chAne bAra dhruvodayI, evaM vIza prakRtino udaya "hoya. tihAM sattAsthAnaka ugaNAeMzInuM tathA AhArakacatuSka vinA paMccotteranuM, e sattAsthAnaka hoya. tathA tIrthaMkarane kevala samudghAta karatAM eja vacalA traNa samaya paryaMta tIrthaMkaranAmakarma sahIta ekavIzanuM udayasthAnaka hoya. tihAM jinanAma sahita be mATeM eMzI hotra, e ve sattAsthAnaka hoya. For Private Personal Use Only Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 : tathA kevalIne samudghAta karatAM audArika mizrayogeM varttatAM audArikaTrika, vajaSajanArAcasaMghayaNa, ba saMsthAnamAMdeDaM eka saMsthAna, upaghAta ane pratyeka, e ba prakRti pUrvokta vIzamAMhe nele thake babIzano udaya hoya. tihAM bIje, ba zrane sAtame, e traNa samaya paryaMta uMgaNAeMzI ane paMccottera, e be sattAsthAnaka hoya. tathA tIrthakarane teja sthAnakeM tIrthakaranAma sahita sattAvIzano udaya hoya. tihAM eMzI. ane bahottera, e be sattAsthAnaka hoya. * tathA te babIzamadhye parAghAta, uzvAsa, zuja tathA azujakhagatimAMdelI eka ane be kharamAMhelI eka, e cAra nelatAM trIzano udaya, audArika yogeM vartatA kevalIne athavA agIzrArame guNagaNe paNa hoya. tihAMtryANu, bANu, nevyAzI, agyAzI, eMzI, ogaNAeMzI, bahoMttera, ane paMcottera, e zrApa sattAsthAnaka, te mAMhelA pahelA cAra, upazamazreNInI apekSAyeM zrane helA cAra dINa kaSAyane tathA sayogI kevalIne thane tIrthakarane hoya. tihAM zrAhArakacatuSkanI sattA sahita tIrthakarane eMzI ane atIrthakarane ogaNAeMzI zrAhAraka varjIne tIrthakarane bahottera, atIrthakarane paMccottera, e be be sattA sthAnaka hoya. tathA ekatrIzane udayeM eMzI ane uhoMttera, e be sattAsthAnaka tIrthaMkara kevalIneja jANavAM, je jaNI sAmAnyakevalIne to ekatrIzano udaya naja hoya. te ekatrIza madhye thI tIrthakarane vacanayoga ruMdhe trIzano udaya hoya, tihAM eMzI ane bahottera, e be sattAsthAnaka hoya, tathA sAmAnyakevalIne audArika yogeM vartatAM trIzane udayeM zrogaNAeMzI ne paMccottera, e be sattAsthAnaka hoya. * te trIzamadhye thI vacanayoga ruMdhe sAmAnyakevalIne ogaNatrIzano udaya hoya. tihAM ogaNAeMzI ane paMcottera, e ve sattAsthAnaka hoya, tathA tIrthakarane vacanayoga ruMdhe trIza, temAMthI zvAsozvAsa ruMdhe ogaNatrIzano udaya hoya. tihAM eMzI ne bahottera, e be sattAsthAnaka hoya. evaM yogaNatrIzane udayeM cAra sattAsthAnaka hoya. ' tathA sAmAnyakevalIne vacanayoga ruMdhe ugaNatrIzano udaya hato te madhye thI zvAso. zvAsa ruMdhe ahAvIzanA jadaye jaMgaNAeMzI ane paMccottera, e be sattAsthAnaka hoya. tathA navanA udayeM tIrthakarane ayogI guNagaNe eMzI ane bahottera tathA lekhe samayeM nava, e traNa sattAsthAnaka hoya. tathA sAmAnyakevalIne ApanA udayeM ayogInA hicarama samaya lageM jaMgaNAeMzI ane paMccottara ane bebe samayeM zrAgnu, evaM traNa sattAsthAnaka hoya. ema saMvedhe nAMgA trIza hoya. e rIteM e nAmakarmano baMdhodaya sattA saMvedha sAmAnyadeze kahyo // ityarthaH // 34 // Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 une // athaiteSAM jIvasthAnAni guNasthAnAni vAzritya, khAmI darzyate // have anukrameM e ATha karmanI prakRtinAM sthAnaka ane tenA jAMgA cauda jIvasthAnaka ane cauda guNasthAnaka zrAzrayIne svAmI pratye nirNaya karIne vizeSAdeze dekhADe be. tivigappa paga gaNe, hiM jIva guNasanniesu gnnesu|| naMgA pau~jiyavA, jaba jahA saMnavo nava // 35 // artha-baMdha, udaya zrane sattA, e tivigappa ke traNa vikalpa, tenA pagazgaNehiM ke ATha karmanI prakRtinAM sthAnaka eka, be, ityAdika tene saMvedhe je nAMgA upaje, te nAMgA jIva ke cauda jIva sthAnakane viSe ane guNasanniesugaNesu ke cauda guNasthAnaka viSe pUrve je kahyA, te rIteM tenA anusAreM naMgApajiyavA ke jAMgA prayuMjavA. jabajahAsaMnavonavara ke jihAM je nAMgo saMnave, tihAM te nAMgo lagAmavo // 35 // // atha prathamajIvasthAnAnyadhikRtyAha // have prathama cauda jIvasthAnaka thAzrayIne jJAnAvaraNIya tathA aMtarAyakarmanA nAMgA kahe . terasasu jIva saMkhe, vaesu nANaMtarAya tivigppo|| zkami ti u vigappo, karaNaM pazzba avigappo // 36 // artha-terasasujIva ke eka saMjhI paryApto TAlIne pahelAM tera jIvasthAnakane viSe saMkhevaesu ke saMkece eTale thoDAmAMhe ghaNA jIva nAma kahIye. te jaNI saMdepa jIvaneda pATha kahyo. tihAM nANaMtarAya ke eka zAnAvaraNIya ane bIjeM aMtarAya, e be karmanA baMdha, udaya ane sattA, e tivigappo ke traNa vikalpano eka nAMgo hoya. eTale pAMcano baMdha, pAMcano udaya zrane pAMcanI sattA hoya. enA baMdha, udayazrane sattA dhruva , te jaNI sarvane hoya. tathA kami ke eka saMkI paMceMjiya paryAptA jIvanedane viSe ti'vigappo keNtraNa vikalpa tathA be vikalpano ekeka nAMgo hoya. eTale pAMcano baMdha, pA~cano udaya ane pAMcanI sattA, etraNano vikalpa, dazamA guNagaNA lageM hoya, ane tevAra padI jJAnAvaraNIya tathA aMtarAyanobaMdha nathI mATeM pAMcano udaya ane pAMcanI sattA, ebeno vikalpa agIdhAramA ane bAramA guNagaNA lageM hoya tathA karaNaMpavaya. vigappo ke karaNa eTale avyamananI apedAyeM saMjJI je sayogI kevalI tathA zrayogI navastha kevalI, tene viSe jJAnAvaraNIya ane aMtarAyano baMdha, udaya ane sattAno eka paNa vikalpa nathI mATeM avikalpa be. ahIMyAM avyamananI apekSAyeM kevalIne saMjhI kahyo. cUrNikAreM asaMjhI kahyo . "maNakaraNaM kevaliNo, vizravi teNasanie rovuccaMti // maNovinANapaDucca, teNasanniNonahavaMti" // iti // 36 // Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 // chAtha darzanAvaraNajIvasthAneSvAha || have darzanAvaraNIyanA baMdhodaya sattAsthAnakanA jAMgA cauda jivasthAnakane viSe vicAre be. // k`at` tere nava ca paNagaM, nava satte gammi jaMgamikkArA // veNi prAna goe, vijaya modaM paraM vuddhaM // 37 // 60 artha - terenavaca ke0 saMjJI paMceMdriya paryAptA vinA tera jIvasthAnakane viSe darzanAvaraNa karmano navano baMdha, cArano udaya ne navasatte ke0 navanI sattA, tathA navano baMdha, paNagaM ke0 pAMcano udaya ne navanI sattA, e be jAMgA hoya. zrane egammi jaMga mikkArA ke eka saMjJI paMceMdriya paryAptA jIvasthAnakane viSe pUrve je darzanAvaraNIyanA saMvedheM sAmAnyeM gIra jAMgA kahA, te zrI Ara ahIMthAM levA. dave veNIgo ke vedanIya, zrayu chAne gotra, e traNa karmane viSe baMdha, udaya ne sattAyeM prakRtinAM sthAnaka ne jAMgA te zrAgamokta prakAreM jIvasthAnakane viSe kahI ne vijayamodaM paraM ke0 paThI mohanIya karmanA jAMgA vaheMcIne kadeze // iti samuccayArthaH // 37 // // atha vedanIyagotrayorjaMga jJAnArtha miyamaMtarnASyagAthA. have vedanIya chAne gotrakarmanA jAMgA cauda jIvanedeM varhecavAne jASyanI gAthA kahe . // pattaga sannire, Tha cakkaM ca veyaNiya jaMgA // sattaya tigaM ca goe, patte jIvaThANesu // 38 // artha - pAttasanni ke0 saMjJI paMceMdriya paryAptAne viSe vedanIyakarmanA zraha ke0 zrAva jAMga je pUrve sAmAnyapaNe kalA, te vahIM vizeSapaNe levA, tathA ivare ke0 e saMjJI paMceMdriya paryAptA vinA bIjA tera jIvasthAnakeM 1 azAtAno baMdha, azAtAno udaya ne behunI sattA, 2 ghazAtAno baMdha, zAtAno udaya ne behunI sattA, 3 zAtAno baMdha, azAtAno udaya ne behunI sattA, 4 zAtAno baMdha, zAtAno udaya ne behunI sattA, e cakkaMcaveya piyagaMgA ke0 e cAra jAMgA vedanIyanA tera jIvanedeM hoya. ahIMyAM sayogI kevalIne prayogI kevalInI pereM dravyamananA saMbaMdha jaNI saMjJI lekhavatAM virodha nahIM. anyathA zrAgalA ATha mAMhelA cAra jAMgA to kevalIneja hoya, te kAraNa mATeM paryApta saMjJIne viSe vedanIyanA ATha nAMgA kA aai virodha nathI. tathA sattayatigaMcagoe ke0 gotrakarmanA je pUrve baMdha, udaya ne sattAno saMvedha karatAM sAmAnyAdezeM sAta jAMgA kahyA, teja yahIM thAM paryAptA sannipaMceMdriyane sAta jAMgA levA. For Private Personal Use Only Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 e temAMhe nIcairgotrano baMdha, nicaigotrano udaya, nIcairgotranI sattA, e prathama jAMgo teja, vAjamAMhe ghaNo kAla rahetA je jIveM uccairgotra javelyuM hoya, te jIva, teja, vAumAMhethI AvI paryAptA saMjhI paMceMjiyapaNe avatare, tene keTalAeka kAla paryaMta, e nAMgo pAmI, paraMtu bIjA jIvane viSe e nAMgo na pAmIyeM, tathA bIjA nAMgA jema pUrve kahyA, tema ahIzrAM paNa levA. tathA bIjA tera jIvannedeM 1 nIcairgotrano baMdha, nIcano udaya zrane nIcanI sattA, 5 nIcano baMdha, nIcano udaya ane behanI sattA, 3 jaMcano baMdha, nIcano udaya ane behunI sattA, e traNa nAMgA hoya. temAhe pahelo nAMgo to teja, vAjamAMDethI uccairgotra navelIne bIje jIvanedeM avatare, tenI apekSAyeM levo, paraMtu bIjAne na hoya. tathA uccairgotrano udaya to tiryaMcagatimAhe tathA aparyAptAneviSe na hoya, temATeM bIjA cAra nAMgAno tera jIvanedeM niSedha jANavo. paraMtu je jAMgAne viSe nIcano udaya hoya, le yahIMyAM levA. patteaMjIvANesu ke0 e tera jIvasthAnakane viSe pratyekeM traNa nAMgA hoya // iti samuccayArthaH // 30 // . . // zratha aayugnNgprruupnnaarthmiymNt||ssygaathaa // have e cauda jIvanedeM zrAyuHkarmanA nAMgA prarUpavAne arthe nASyanI gAthA lakhIyeM baiyeM. // paUttA pajattaga, samaNA pajatta amaNa sesesu // ahAvIsaM dasagaM, navagaM paNagaM ca Anassa // 3 // artha-pAttApaUttagasamaNA ke paryAptA ane aparyAptAsamaNA eTale mana sahita tene saMjJI kahIyeM ,eTale saMjhI paMceMjiya paryAptA ne bIjA saMjhI paMceMjiya aparyAptA jANavA. tihAMsaMjhI paMceMjiya paryAptAmAMhe AyuHkarmamA nAMgA, ahAvIsaM ke0 ahAvIza hoya. temadhye nArakInA pAMca, tiryaMcanA nava, manuSyanA nava, ane devatAnA pAMca, ema ahAvIza nAMgA pUrve kahyA ne tema jANavA. tathA saMjJI paMceMjiya aparyAptAmAMhe zrAyuHkarmanA nAMgA dasagaM ke0 daza hoya. kema ke e aparyAptA labdhiyI jANavA. te labdhi aparyAptA to manuSya zrane tiryaMcaja hoya. tathA deva ane nArakI, e behu labdhi aparyAptA naja hoya, mATeM devatAnA pAMca ane nArakInA pAMca, evaM daza jAMgA pUrvokta ahAvIzamAMdeyI Tale, tevAreM aDhAra nAMgA rahe. temadhyeMthI valI sannizrA aparyAptAne deva nArakIno baMdha na hoya. temATeM, deva nArakInA baMdha prAyogya je manuSya tiryaMcane viSa je AyuHkarmanA nava nava jAMgA kahyA be temadhye thI paNa eka devAyuno baMdha, tiryaMcAyuno udaya ane behu AyunI sattA; bIjo narakAyuno baMdha, tiryagAyuno udaya ane behu AyunI sattA, e be nAMgA Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 zrAyubaMdhakAlAvasthAnA jANavA. tathA uttarAvasthAyeM baMdhanyazUnya kAle tiryagAyuno udaya ane devAyu tathA tiryagAyunI sattA, cotho tiryagAyuno udaya zrane narakAyu tathA tiryagAyunI sattA, e cAra nAMgA tiryaMcanA, tevAja cAra nAMgA manuSyamAMhelA, evaM zrAva lAMgA Tale, tevAreM zeSa daza jAMgA rahe, tihAM tiryaMcagatimadhye eka AyubaMdhathI pUrvAvasthAno tathA be baMdha kAlAvasthAnA ane eka tiryagAyuno udaya, tathA be tiryagAyunI sattA, bIjo tiryagAyuno udaya, ane tiryag tathA manuSyAyunI sattA, e be uttarAvasthAyeM vaMdhazUnya kAleM hoya. evaM pAMca tiryaMcagatinA, temaja pAMca manuSyagatimAhelA, evaM daza jAMgA zrAyunA saMjJI aparyAptAmAMhe lAne. tathA pattazramaNa ke manarahita eTale paryAptA asaMjhI paMceMDiyane viSe navagaM ke zrAyuHkarmanA nava jAMgA je pUrve tiryaMcagatimadhye sAmAnya kahyA, te ahIzrAM paNa sevA, kemake deva zrane nArakI to asannIyA hoyaja nahIM, ane manuSya paNa asanni paryApto na hoya, mAtra tiryacaja asanni paryApto hoya, tene cAre gatinA Ayuno baMdha hoya, mATeM ene tiryaMcagati mAMdelA nave nAMgA hoya. : e rIte eka saMjhI paMceMjiya paryApto, bIjo saMjhI paMceMjiya aparyApto, trIjo asaMjhI paMceMjiya paryApto, e traNa jIvaneda TAlI, sesesu ke zeSa rahyA je agIbAra jIvaneda, tene viSe pratyekeM pratyekeM paNagaMcaAussa ke AyuHkarmanA pAMca pAMca nAMgA hoya. e zragIbAre jIvasthAnakeM tiryaMca hoya, ane te deva tathA nArakIrnu zrAyu na bAMdhe, temATeM zrAyubaMdha kAlathI pUrve eka nAMgo tathA zrAyubaMdha kAleM be gatinA be lAMga ane Ayu. baMdha kAla par3I be lAMgA, evaM pAMca nAMgA hoya. emAM asaMjhI paMceMdriya saMmUrchima aparyAtA manuSya paNa hoya, tevAreM pAMca tiryaMcanA ane pAMca tenA paNa jAMgA upaje. evaM daza nAMgA upaje paNa te ahIM sUtrakAreM kahyA nathI, te zuM jANIyeM zA hetuyeM vivadA karI nahIM ? te vicAra, // iti // 35 // ||ath jIvasthAneSu mohniiykrmaah||hve cauda jIvasthAnakane viSamohanIyakarmanA baMdha, __udaya ane sattAnAM sthAnakano saMvedha vivarIne kahe . // asu paMcasu ege, ega ugaM dasaya moha baMdha ge|| tiga cana nava udaya gae, tiga tiga pannarasa sNtNmi||40|| artha-ahasupaMcasuege ke zrApa jIvasthAnakane viSe tathA pAMca jIvasthAnakane viSe ane eka jIvasthAnakane viSe anukrameM egapugaMdasaya ke eka, be ane daza, mohabaMdhagae ke0 mohanIyaprakRtinAM baMdhasthAnaka hoya tathA anukrameM te ekekA baMdha. Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 e3 sthAnakeM tigacajanavaudayagae ke traNa, cAra ane nava, udayanAM sthAnaka hoya.ane anukrameM tigatigapannarasasaMtaMmi ketraNa,traNa ane paMdara sattAnAM sthAnaka hoy.||itykssraarthH sUkSma ekeMjiya paryAptA ane aparyAptA,3bAdara ekeMghiya aparyAptA, baiMjiya apaptiA,5 teMghiya aparyAptA,6 cauriMDaya aparyAptA,asaMjhI paMceMdriya aparyAptA,anensaMjJI paMceMjiya aparyAptA, e thA jIvanedeM ekaja bAMvIza prakRtinuM baMdhasthAnaka hoya. je jaNI e ladhinI apekSAyeM aparyAptA kahyA , mATeM tene to mithyAtvaja hoya. te mithyAtveM to bAvIzanoja baMdha hoya, tihAM traNa vedeM be yugala sAthe nAMgA ba prarvalI pereM levA, tathA ATha, nava zrane daza, e traNa udayasthAnaka hoya. ahIMyAM sAtanuM udayasthAnaka na hoya, kemake sAtano udaya anaMtAnubaMdhIyA vinA hoya re te to upazamazreNIthI paDatAM mithyAtve Ave, tihAM zrAvalikAmAtra lageM hoya, e zrAva jIvanede zreNI nathI mATeM sAtano udaya na hoya, tathA ekekA udayeM ahAvIza, sattAvIza ane babIza, e traNa sattAsthAnaka hoya. bAdara ekeMjiya tathA traNa vikaleMghiya ane asannIyA paMceMjiya, e pAMca paryAptA jIvannedane viSe vAvIza, ekavIza, e baMdhasthAnaka hoya. tihA~ labdhi paryAptA keTalAekane karaNa aparyAptAvasthAyeM sAsvAdananAveM mithyAtvano baMdha na hoya, tevAreM ekavIzano baMdha pAmIye. ahIM bAvIzanA baMdhe sAta, ATha, nava ane daza, e cAra udayasthAnaka hoya. ane ekekA udayeM ahAvIza, sattAvIza ane babIza, e traNa sattAsthAnaka hoya, tathA ekavIzane baMdhe sAta, Apa ane nava, e traNa udayasthAnaka hoya, ane te ekeke udayasthAnakeM ekekuM ahAvIzanuM sattAsthAnaka hoya. kemake ekavIzano baMdha, te sAsvAdaneMja hoya. tihAM sAsvAdane to nizche ahAvIzanuja sattAsthAnaka hoya. tathA eka saMjhIpaMceMjiya paryAptAnA jIvanedaneviSe daze baMdhasthAnaka hoya, ane nave udayasthAnaka hoya, tathA paMdare sattAsthAnaka hoya. tenuM kharUpa ane jAMgA pUrvalI pereM jANI levaa||shtyrthH||40|| ||ath nAmakarma jiivsthaanevaah||hve cauda jIvasthAnakane viSa nAmakarmanA baMdha, udaya ane sattAnAM sthAnaka be gAthAyeM karI kahele. // paNa juga paNagaM paNa caja, paNagaM paNagA havaMti timeva // paNa bappaNagaMja, ppaNagaM ahaha dasagaMti // 41 // satte va apajatA, sAmI suhumAya bAyarAceva // vigaliMdi A tinnina, tadaya asannI a snnii||43|| 100 Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 artha-ahIMA prathama gAthAyeM baMdha, udaya ane sattAnAM sthAnaka kahe , ane bIjI gAthAyeM tenA svAmI kahe , mATeM be gAthAno artha nelo jomIyeM, eTalepaNapuga ke pAMca baMdhasthAnaka, ane be udayasthAnaka, paNagaM ke pAMca sattAsthAnaka, enA sattevazrapar3atAsAmI ke sAta aparyAptA jIvaneda, te enA khAmI jANavA. tathA paNacaupa NagaM ke pAMca baMdhasthAnaka, cAra udayasthAnaka, ane pAMca sattAsthAnaka, tenA svAmI suhumAya ke0 sUdama ekeMchiya paryAptA jANavA, tathA paNagAhavaM titimeva ke traNe pAMca pAMca sthAnaka jANavAM eTale pAMca baMdhasthAnaka, pAMca udayasthAnaka ane pAMca sattAsthAnakanA svAmI hoya, te koNa hoya? toke-bAyarAceva ke bAdara ekeMghiya paryAptA enA svAmI hoya, tathA paNachappaNagaM ke0 pAMca baMdhasthAnaka, ba jadayasthAnaka ane pAMca sattAsthAnaka, enA svAmI vigaliM diyAu~tiniu ke beMjiya, teMjyi ane cauriMjiya, e traNe vikaleMjyi paryAptA jANavA. tathA bacappaNagaM ke baMdhasthAnaka, udayasthA. naka ane pAMca sattAsthAnaka, enA khAmI asannItha ke asaMjhI paMceMjiya paryAptA jIva jANavA. tahaya ke temaja ahadasagaMti ke pATha baMdhasthAnaka, thAu udayasthAnaka ane daza sattAsthAnaka, enA svAmI sannItha ke saMjhI paMceMjiya paryAptA jANavA // iti gaathaadhyaadraarthH||41||4|| have vistAreM artha lakhIyeM baiyeM. aparyAtA sUkSmAdika sAta jIvaneda, tene deva, narakagati prAyogya baMdha na hoya, temATeM thahAvIza, ekatrIza ane eka, e traNa baMdha. sthAnaka vinA trevIza, paccIza, babIza, uMgaNatrIza, ane trIza, e pAMca baMdhasthAnaka tiryaMca ane manuSya prAyogyaja hoya. tihAM ekekA aparyAptAne viSe (13517 ) baMdha nAMgA upaje, tathA e sAta jIvannedamAhelA aparyAptA sUdama ane bAdara ekeMjiya, e be jIvannedane viSe ekavIza ane covIza, e be udayasthAnaka hoya, tihAM ekavIzane udayeM sarva azula pada naNI ekaja nAMgo hoya. tathA covIzane udayeM pratyeka ane sAdhAraNanA vikalpaM be nAMgA hoya. ema behunA malI ekekA jIvanedeM traNa traNa nAMgA hoya. ane zeSa pAMca aparyAptAnA jIvannedeM ekavIza ane bIza, e ve be udayasthAnaka pratyekeM hoya. ahIMAM babIzanA udayamAMhe sAdhAraNano udaya nathI, mATeM ekekA udayeM ekeka nAMgoja upaje, tethI banne udayanA be be nAMgA ekekA jIvanedeM hoya, tathA sannIthA aparyAptAmAM be tiryaMca paMceMjiyanA ane be manuSyanA, ema cAra nAMgA pratyekeM hoya. e sAta aparyAptA jIvannedeM pratyekeM bANu, adhyAzI, byAzI, eMzI ane ahottera, e pAMca pAMca sattAsthAnaka hoya. ahIMyAM tiryaMcagati Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 eya mAMhe jinanAmanI sattA na hoya, mATe tryANu ane nevyAzI, e be sattAsthAnaka na hoya. je AhArakacatuSka saMyama pratyayika bAMdhIne valI mithyAtve gayo hoya, tene jihAMsudhI AhArakacatuSka uvele nahIM tihAMsudhI bANunI sattA hoya ane coka uvelyA palI adhyAzInI sattA hoya tathA teja, vAumAhe manuSyadhika uvelIne e sthAnakeM avatasyo hoya tenI apekSAyeM ahotteranuM sattAsthAnaka levu. emaja eMzI tathA byAzI, e sarva sattAsthAnakanuM svarUpa ane nAMgA upajAvavA te pUrvalI pereM jANavA. tathA sUkSma ekaipriya paryAptAne 23-25-26-25-30, e pAMca baMdhasthAnaka hoya. 'ene tiryaMca, manuSyamAMheja jAvU De mATe tatprAyogya eja baMdhasthAnaka be. ahIM baMdhanA jAMgA (13517) hoya. ene 21-24-25-26, e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM ekavIzane udayeM eka nAMgo, covIzane udayeM be, paccIzane udaya be ane babIzane udayeM be, ema cAra udayasthAnake nAMgA sAta hoya. tathA pratyeke ekekA udayasthAnake e-1076-10-30, e pAMca sattAsthAnaka hoya. temadhye tena vAyu vinA bojA sarva jIva zarIra paryAptiyeM paryAptA thakA nizce manuSyahika bAMdhe, mATe te Thika utAM ahotteranuM sattAsthAnaka na hoya. pratyeka paryAptA jIvamAMhe paNa teja, vAyu vinA bIjA sarva jIvane paccIza ane bbIza, e be udaya sAdhAraNa pada sahita je mATe e sthAnakeM ahottera vinA bIjAM cAra sattAsthAnaka hoya. e paccIza tathA babIzano udaya to zarIra paryAptiyeM paryAptAneja hoya, temATe sAdhAraNa sUkSmaparyAptAne paccIza, babIzane udayeM bahotteranI sattA na pAmIyeM, ane pratyeka padamAhe teu tathA vAyu nelA AvyA, te mATeM te apedAyeM pratyekamAMhe ahottaranI sattA pAmIyeM. e be nAMge cAra sattAsthAnaka zrane pAMca lAMge pAMca sattAsthAnaka hoya. tihAM bANunuM sattAsthAnaka to zrAhAraka bAMdhI mithyAtveM gayo, tihAM thAhArakacatuSkanI sattA batAM mithyAtvane vaze sUkSmamAMhe avatare, tenI apekSAyeM levo. tathA bAdara ekeMjiyaparyAptAne viSe paNa 23-25-26-e-30, e pAMca baMdhasthAnaka tiryaMca, manuSya prAyogya jANavA. kemake ene manuSya ane tiryaMca, e be gati madhye jAvU De mATeM tatprAyogya bAMdhe, tihAM nAMgA 13e17 hoya. ahIM jadayasthAnaka 21-24-25-26-27, e pAMca hoya. tihAM ekavIzane udayeM be, covIzane udayeM pAMca, paJcIzane jadayeM pAMca, babIzane jadayeM agIAra ane sattAvIzane udaya ba. ema sarva malI pAMca udayasthAnakeM nAMgA jaMgaNatrIza hoya. ane eza--06-0-3, e pAMca sattAsthAnaka hoya. ahIMyAM paJcIza ane babIzane udayeM pratyeka ane ayazaHkIrti sAthe ekeko nAMgo be, te be sthAnakanA be lAMgA tathA ekavIzanA udayanA vaikriya vAyu vinAnA nAMgA tathA covIzanA udayanA be lAMgA, ema Ava nAMgAne viSe Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e6 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 pAMca sattAsthAnaka hoya. ane zeSa ekavIza jAMgAne viSe aThottera vinA bAkInAM cAra sattAsthAnaka hoya. __ tathA traNa vikaleMjiya paryAptAne pratyeMkeM trevIza, paJcIza, babIza, gaNatrIza, ane trIza, e pAMca baMdhasthAnaka manuSya tiryaMca prAyogya hoya. ene deva tathA nAraka, ebe gatimadhye jAvU nathI tethI bIjAM baMdhasthAnaka na hoya. ahIM nAMgA 13517 tathA 126-2-e-30-31-e udayasthAnaka hoya. tihAM nAMgAvIza pUrve kahyA be, terIteM jANavA, tathA e-1-6-10--e pAMca sattAsthAnaka hoya. temadhye ekavIzanA udayanA nAMgA be tathA babIzanA udayanA nAMgA be, evaM cAra nAMge to pratyeke pAMca pAMca sattAsthAnakaja hoya. kemake teu ane vAyumAMhethI zrAvelA vikaleMjiya paryAptAne paNa karaNa aparyAptApaNe kiyatkAla lageM amotteranuM sattAsthAnaka pAmIyeM, par3I cAra sattAsthAnaka hoya, ane zeSa zola nAMgeM eka aThottara varjIne cAra cAra sattAsthAnaka pratyeke hoya. je jaNI zola nAMgA zarIraparyAptiyeM paryAptAneja hoya. tihAM to avazya manuSyachikano baMdha hoya tevAreM tene aThotteranI sattA na hoya, bAkI cAra sattAsthAnaka hoya. e rIteM beMjiya, teMjiya zrane cauriMjiya paryAptAne eke. kAne pratyekeMDa udayasthAnakeM vIza jAMgA hoya, temAMhe cAra cAra nAMgA, pAMca pAMca sattAsthAnakavAlA ane bIjA zola zola nAMgA, cAra cAra sattAsthAnakavAlA jANavA. tathA asannIyA paMceMjiya payAptAne 23-25-26-27-e-30- e ba baMdhasthAnaka hoya. je jaNI deva ane narakagati prAyogya ahAvIzano baMdha paNa ene hoya. kema ke e marIne cAre gatimadhye jAya be te mATeM tatprAyogya baMdha hoya. ahIM nAMgA 13ez6 ene 1-26-27-e-30-31- e udayasthAnaka hoya. te udayanA nAMgA 4e04 hoya. e vaikriya na kare mATeM vaikriyano nAMgo na hoya. temadhye ekavIzanA udayanA nAMgA zrAma ane babIzanA udayanA nAMgA (27), evaM (zae6 ) nAMge bANu, aThyAzI, byAzI, eMzI ane aThottera, e pAMca sattAsthAnaka hoya, ane zeSa (4607) nAMgA zarIra paryApti pUrI kasyA paThI hoya, te naNI eka ahottera vinA bAkInAM cAra sattAsthAnaka hoya. tathA sannIzrA paMceMghiya paryAptAne 23-25-26-27-25-30-31-1-e Ave baMdhasthAnaka hoya. kema ke emAM manuSya paNa AvyA mATe tene sarve baMdhasthAnaka hoya, tihAM nAMgA 13e45 ane 21-25-26-27-2-e-30-31-e ATha udayasthAnaka hoya. 20-24-7-e, e cAra na hoya, kemake ahIMAM kevalIne nAva manazUnya nnn| sannIAmAhe gaeyA nahIM tethI 20-7-e, e traNa kevalInAM na gaeyAM, anyathA Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 e agIbAra udayasthAnaka kaheta, ane bAramo covIzano udaya to ekejiyaneja hoya, bIjAne na hoya, tethI tenA agIpAra jAMgA Tale tathA ekavIzane udayeM sAta aparyAptAnA sAta nAMgA ane saMjhIzrA asaMjhIyA nelA gaNatAM paMceMkhyitithaMcano eka nAMgo tathA manuSyaaparyAptAno eka tathA babIzane udayeM, traNa vikaleMjiyanA traNa, zrane asannI paMceMkhyitithaMca tathA manuSyanA be, ema pAMcanA pAMca nAMgA apa. ryAptAnA Tale, tathA vIza, zrApa ane nava, e traNa udayanA traNa nAMgA, evaM sarva thazne ahAvIza nAMgA pUrvokta udayanAMgA { e1 ), mAMthI kAMDhatAM zeSa (7763 ) nAMgA udayasthAnakanA sannIyA paMceMjiya paryAptA jIvAMhe pAmIyeM, temadhye ekavIzanA udayanA (40), babIzanA udayanA ( 555 ), evaM ( 635 ) nAMge pratyeke pAMca sattAsthAnaka kahevAM. ane bIjAM cAra sattAsthAnaka te sAmAnyAdeze nava zrane AunA udaya vinAM daza, sattAsthAnakanA jIvanI apekSAyeM levA. have saMvedha lakhIyeM baiyeM. sUkSma aparyAptA ekeMjiyane trevIzane baMdhe, ekavIzane udayeM pAMca sattAsthAnaka, tema covIzane udaya paNa pAMca sattAsthAnaka,evaM be udayanAmalI daza sattAsthAnaka thayAM. tathA paccIzane baMdhe paNa eja be udaya hoya, tihAM paNa sattAsthAnaka daza hoya. tema babIza, ugaNatrIza bane trIza, e traNa baMdhe paNa daza daza nAMgA karatAM pAMca sthAnakeM thara, paJcAza sattAsthAnaka hoya. tathA e sUkSma aparyAptA ekeMjiya vinA zeSa ba aparyAptAnA jIvasthAnakeM paNa eja rIteM paJcAza paJcAza baMdha, udaya ane sattA saMvedhe nAMgA hoya, paNa eTabuM vizeSa je beMjiyAdika pAMca aparyAptAne covIzanA udayane sthAnakeM babIzano udaya levo. ___ tathA sUkSma ekeMjiya paryAptAne paNa ehIja pAMca baMdhasthAnaka le. tihAM ekeka baMdhasthAnakeM 1-24-25-26, e cAra udayasthAnaka gaNatAM vIza thayAM. te ekekA udayasthAnake pAMca pAMca sattAsthAnaka gaNatAM ekaso nAMgA thAya. tathA bAdara ekeMghiya paryAptAnA ehIja pAMca baMdhasthAnaka, tihA ekeke baMdhasthAnakeM 1-24-25-26-27, e pAMca udayasthAnaka gaNatAM paccIza udayasthAnaka thAya, temAhe pAMca udayasthAnake ahottera vinA cAra cAra sattAsthAnaka hoya. tenA vIza nAMgA 'ane vIza udayasthAnakeM pAMca pAMca sattAsthAnaka letAM so nAMgA thAya. ema zaravAle ekaso ne vIza baMdha nadaya sattA saMvedhe nAMgA hoya. tathA beMjiyaparyAptAmAMhe covIzane baMdhe ba udayasthAnaka hoya, te mAhelA ekavI. za ane babIza, e be udayeM pAMca pAMca sattAsthAnaka hoya. ane 27-25-30-31e cAra udayasthAnake cAra cAra sattAsthAnaka hoya. zaravAle babIza nAMgA eka Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1p0 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 baMdhasthAnakeM hoya. ema pAMca baMdhasthAnakanA ekaso ne trIza jAMgA beMjiya paryAptAna thAya. tema teMjiya paryAptAnA tathA cauriMjiya paryAptAnA paNa eTalAja nAMgA jANavA. tathA zrasannI paMceMjiya paryAptAne paNa trevIza, paccIza, babIza, ugaNatrIza ane trIza, e pAMca baMdhasthAnakeM to pratyeke vikaleMjiyanI pereM babIza babIza jAMgA gaNatAM (130) sattAnAM sthAnaka thAya, ane ahAvIzane baMdhe trIza ane ekatrIza, e be udayasthAnaka hoya. tihAM ekekA udaya bANu, aThyAzI ane jyAzI, e traNa sattAsthAnaka hoya. tenA nAMgA thAya. je jaNI ahAvIzano baMdha, deva tathA narakagati prAyogyaja hoya, tihAM to eMzI ane amotteranI sattA na hoya, kemake deva narakagati prAyogyano baMdha to pUrNa paryAptAneja hoya. ema zaravAle asaMjhI paMceMjiyane baMdhasthAnake thakSa udaya sattAnA nAMgA ( 136) thAya. tathA paryAptA saMjJI paMceMjiyane trevIzane baMdhe to jema pUrve DabIza sattAnAM sthAnaka asaMjhIne kahyAM, tema ahIMzrAM paNa jANavAM, tathA paccIzane baMdhe ekavIza tathA babIzane udayeM pAMca pAMca sattAsthAnaka hoya, tathA paccIzane udayeM ane deva nArakIne sattA. vIzane udayeM, e be udayeM bANu ane adhyAzI, e bebe sattAsthAnaka hoya, evaM cauda thayAM, tathA zeSa cAra udayasthAnakeM cAra cAra sattAsthAnaka hoya. ema sarva malI paccI. zane baMdhe trIza sattAsthAnaka hoya, tevIja rIteM babIzane baMdhe paNa trIza sattAsthAnaka hoya.tathA ahAvIzane baMdhe zrApa udayasthAnaka hoya, temadhye ekavIza, paccIza, babIza, sattAvIza, ahAvIza ane jaMgaNatrIza, e Da udayeM bANu ane adhyAzI, e bebe sattAsthAnaka hoya. tathA trIzane udayeM bANu, adhyAzI, vyAzI ane eMzI, e cAra sattAsthAnaka hoya. ane ekatrIzane udayeM bANu, adhyAzI, ane bayAzI, e traNa sattAsthAnaka hoya. ema sarva ahAvIzane baMdhe ugaNIza sattAsthAnaka hoya. tathA jaMga. patrIzane baMdhe paNa paccIzanA baMdhakanI pereM sattAsthAnaka trIzasevAMvalI vizeSa bIjAM paNa , te kahIyeM baiyeM. avirati samyakadRSTine devagati prAyogya uMgaNatrIza bAMdhatAM 1-26-27-25-30, e pAMca udayeM e3-e e be be sattAsthAnaka hoya, tathA eja be be sattAsthAnaka paccIza tathA sattAvIzane udayeM vaikrIya dezavira tine paNa hoya, athavA AhAraka sAdhune paNa tehIja be udayeM vyANunI sattA hoya. evaM cauda sattAsthAnaka pUrvalA trIzamAMhe melavatAM gaNatrIzane baMdhe cummAlIza sattAsthAnaka hoya. ema trIzane baMdhe paNa paJcIzanA baMdhanI pereM trIza sattAsthAnaka levAM, te upara je vizeSa le, te kahe De. manuSyagati prAyogya, jinanAma sahita trIza bAMdhatAM ekavIza, paccIza, sattAvIza, Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 jaee ahAvIza, gaNatrIza ane trIza, e udayeM e3-jae e bebe sattAsthAnaka khetAM bAra nAMgA thAya. te nelatAM beMtAlIza sattAsthAnaka trIzane baMdhe thAya. tathA ekatrIza bAMdhanAro jinanAma tathA AhArakahika sahita bAMdhe, tevAreM tene ekaja vyANunI sattA hoya, tathA ekane baMdhe zrApa sattAsthAnaka hoya. tihAM e3-e-nae-1, e cAra upazamazreNInI apekSAyeM tathA Go-e-76-75-e cAra dapakazreNInI apekSAyeM hoya. tathA baMdhane anAve paNa eja ATha sattAsthAnaka hoya, paraMtu eTaTuM vizeSa je prathamanAM cAra sattAsthAnaka agIArame guNagaNe AgalI tera prakRtinA daya kasyA palI kSINamohane levA. ema sarva malI paryAptA saMjhIpaMceMjiyane (27) sattAsthAnaka hoya , ane jo avya manane saMbaMdhe kevalIne paNa sannI kahIMyeM, to tenA valI babIza sattAsthAnaka melavatAM (234) sattAsthAnaka, saMjhIpaMceMpiya paryAptAnAM thAya // 4 // // zratha guNasthAnAnyadhikRtyAha // have ATha karmanA baMdhodaya sattAsthAnakanA nAMgA, cauda guNagaNA zrAzrayIne kahe . // nANaM tarAya ti vidama, vi dasasu do hu~ti dosu gaNesu // minAsANe bIe, nava cana paNa nava ya saMtaMsA // 43 // artha-mithyAtvathI mAmIne dazamA sUkSmasaMparAya guNagaNA sudhInA dasasu ke0 daze guNagaNAne viSe nANaMtarAya ke jJAnAvaraNIya ane aMtarAya, e behu karmano tivihamavi ke trividha eTale paMcavidha baMdha, paMcavidha udaya, ane paMcavidha sattA, e nAMgo hoya. tevAra par3I dosugaNesu ke upazAMtamoha ane kSINamoha, e be guNagaNe baMdhane anAveM dohu~ti ke muvidha eTale pAMcano udaya ane pAMcanI sattA hoya, ane tevAra par3I to udaya ane sattA paNa na hoya. have bIe ke bIju darzanAvaraNIya karma teno michAsANe ke mithyAtva ane sAsvAdana guNagaNe nava ke navavidha baMdha, caupaNa ke0 caturvidha athavA paMcavidha udaya zrane navayasaMtaMsA ke0 navavidha sattA hoya. e be guNa. gaNe thINabItrikanuM niyamAbaMdha hoya mATeM navavidha baMdha kahyo. ahIM be nAMgA thAya. eka navavidha baMdha, caturvidha udaya ane navavidha sattA. bIjo navavidha baMdha, paMcavidha udaya ane navavidha sattA. e be nAMgA hoya // iti samuccayArthaH // 43 // missA niyaTTI, bacanapaNa navaya saMta kammaMsA // cana baMdhatige cana paNa, navaMsa usu juala bssNtaa||44|| artha-missAiniyaTTI ke mizraguNagaNAthI mAmIne nivRttikaraNa nAme zrApamuM guNagaNuM be, tenA pahelA nAga lageM, zrINahItrikano baMdha Talyo mATeM baccaupaNanava. Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G00 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 yasaMtakammaMsA ke bano baMdha, cAra tathA pAMcano udaya zrane navavidha sattA hoya. eTale bano baMdha, cArano udaya ane navanI sattA, e prathama nAMgo; tathA bano baMdha, pAMcano udaya ane navanI sattA, e bIjo nAMgo; e be nAMgA nizce hoya. tevAra par3I apUrvakaraNanA zeSa nAga ane anivRttikaraNa tathA sUkSmasaMparAya, e traNa guNagaNe nizA ane pracalA, e be paNa baMdhathakI TalI mATeM canabaMdha ke caturvidhabaMdha, caturvidha udaya zrane navavidha sattA, e tige ke baMdha, udaya ane sattA, traNeno eka nAMgo tathA capaNanavaMsa ke caturvidhabaMdha, paMcavidha udaya thane navavidha sattA. ahIM aMzazabdeM sattA jANavI. e bIjo nAMgo. e be nAMgA traNa guNagaNe hoya. e be mAMgA upazamazreNInI apekSAyeM jANavA. have dapaka zreNInI apekSAyeM kahe . usu ke navame zrane dazame, e beguNagaNe juala ke baMdha ane udayanuM jomayuM eTale catuvidha baMdha ane caturvidha udaya hoya. ahIM cAranI saMkhyA pAlathI levI zrane bassaMtA ke Sar3avidha sattA eTale cArano baMdha, cArano udaya ane banI sattA, e eka nAMgo Apakane hoya. navamA guNagaNAnA bIjA nAMgeM thINajItrikano kSaya thayA palI navame ane dazame guNagaNe eja nAMgo hoya. je jaNI kammapayamInI cUrNimadhye kaDaM be ke, dapakane ativizuddhi naNI nimA ane pracalAno udaya na hoya, te mATeM paMcavidha udayano nAMgo paNa na hoya // iti samuccayArthaH // 44 // javasaMte cana paNa nava, khINe cana rudaya bacca canasattA // veaNia Ajagoe, vinaU modaM paraM vubaM // 45 // artha-uvasaMte ke upazAMtamoha nAmA agIzrArame guNagaNe baMdhane annAveM canapaNa ke caturvidha udaya, tathA paMcavidha udaya ane nava ke navavidha sattA, eTale cArano udaya ane navanI sattA tathA pAMcano udaya zrane navanI sattA, e be nAMgA hoya. upazAMtamohane tathAvidha vizuchine banAveM nizA pracalAno paNa udaya saMjave, te mATeM paMcavidha udaya kahyo tathA khINe ke kSINamohaguNagaNe caurudaya ke catuvidha udaya ane ucca ke0 Saividha sattA, e nAMgo behalA samaya vinA bAkInA saghalA samayeM hoya, eTale hicarama samaya lageM hoya, ane carama samayeM to be nikhAnI sattA paNa Tale, mATe caturvidha udaya ane causattA ke caturvidha sattA, e nAMgo hoya. ema be nAMgA dapakane hoya. te paThI jadaya tathA sattA sarva Tale. have veaNiaAugoe ke vedanIya, Ayu ane gotra, 'e traNa karmanA jAMgA guNagaNe vinaU ke kahIne mohaMparaMvuddhaM ke panI mohanIya karmanA nAMgA kahIzuM // iti samuccayArthaH // 45 // Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G01 // atha vedanIya gotrayonaMgAnArtha miyaM nASyagAthA // tihAM vedanIyakarma ane gotra karmanA jAMgA jANavAne mATeM nASyanI gAthA kahe . // cana bassu unni sattasu, ege cana guNisu veaNi anaMgA // goe paNa cana do tisu, ega'su unnishkNmi||46|| artha-ussu ke mithyAtvathI mAMDIne pramattAMta lageM u guNagaNe azAtAno baMdha, azAtAno udaya ane behunI sattA; bIjo azAtAno baMdha, zAtAno udaya ane behunI sattA; trIjo zAtAno baMdha, azAtAno udaya ane behunI sattA; cotho zAtAno baMdha, zAtAno udaya ane behunI sattA; e caja ke cAra nAMgA, bahA guNagaNA 'lageM saghaleM hoya. ane apramattathI mAMDIne teramA guNagaNA sudhInA sattasu ke sAta guNagaNe eka zAtAja bAMdhe mATe, vedanIyanA zrAva nAMgA mAMhelo trIjo ane cotho, e unni ke be lAMgA hoya. tathA egecajaguNisu ke eka ayogI guNagaNe cAra nAMgA hoya. eka zAtAno udaya, behunI sattA, bIjo azAtAno udaya ane behunI sattA, e be nAMgA hicarama samaya lageM hoya ane carama samayeM eka zAtAno udaya bane zAtAnI sattA, bIjo azAtAno udaya ane azAtAnI sattA, e benAMgA hoya, evaM cAra lAMgA hoya. e vedhaNianaMgA ke vedanIyakarmanA ATha nAMgA cauda guNagaNe kahyA. have gotrakarmanA nAMgA guNagaNe kahe . goe ke0 gotrakarmanA paNa kesa pAMca nAMgA pahele guNagaNe hoya, te kahe . eka nIcagotrano baMdha, nIcano udaya ane nIcanI sattA; bIjo nIcano baMdha, nIcano udaya ane behunI sattA; trIjo nIcano baMdha, uMcano udaya ane behunI sattA, cotho uMcano baMdha, nIcano udaya ane behanI sattA; pAMcamo uMcano baMdha, uMcano udaya ane behunI sattA; e pAMca jAMgA, mithyAtva guNagaNe hoya, ane sAkhAdana guNagaNe to pUrvokta mithyAtvanA pAMca nAMgA mAMhelo pahelo nAMgo na hoya. bAkI cala ke cAra nAMgA hoya, kemake pahelo nAMgo to teu vAyu mAMhe hoya athavA teja vAna mAhezrI cavIne bIje sthAnakeM avataratA kaiTaloeka kAla paryaMta hoya. tihAM to samyaktva nathI mATe kyAthI pamIne sAsvAdane zrAve ? temATe prathama jaMga niSedhyo tathA mizra ane thavirati samyakdRSTi tathA dezavirati e tisu ke0 traNa guNagaNe cotho ane pAMcamo, e do ke be nAMgA hoya, kemake nIcagotrano tihAM baMdha nathI, te jaNI prathamanA traNa nAMgA na hoya, tathA kozaeka zrAcArya kahe De ke dezaviratine ekaja pAMcamo nAMgo hoya, paraMtu bIjo jAMgo 101 Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 na hoya, je jaNI "gaijAi parucca uccagozra ucca hoI" e vacane uccairgotranoja tihAM udaya hoya, tathA basu ke pramatta guNaThANAthI mAMmIne ATha guNaThANe pratyeka ega ke0 ekeka nAMgo hoya. tihAM pramattathI sUkSma saMparAya lageM pAMca guNaThANe to uMca gotranoja baMdha, udaya hoya, mATeM eka pAMcamo nAMgoja hoya. dhane upazAMtamor3a, kSINamoha ne sayogI, e traNa guNaThANe gotrano baMdha nathI mATe uccairgotrano udaya ne behunI sattA, e baho jAMgo hoya, tathA ikkami ke0 eka chAyogI guNaThANe punni to be jAMgA hoya. tihAM uMcano udaya ne benI sattA, e baTho jAMgo, dvicarama samaya lageM hoya ane uMcano udaya tathA uMcanI sattA, e sAtamo jAMgo, carama samaya lageM hoya // iti samuccayArthaH // 46 // 80 // atha zrAyurjagajJAnArthamiyamaMtavyagAthA | have AyuH karmanA jAMgA jANavAne jAyanI gAthA kahe . // vAdigavIsA, solasa vIsaM ca bArasa va dosu // do casu tI ikaM, mAsu prAna naMgA // 47 // artha-higavIsA ke0 prathama guNaThANe zradvAvIza jAMgA ne bIje guNa ThANe vIza jAMgA, trI je guNaThANe solasa ke0 zola jAMgA, cothe guNaThANe vIsaMca ke0 vIza jAMgA, pAMcame guNaThANe vArasa ke0 bAra jAMgA, dosu ke0 bahe ane sAtame guNaThANe ke jAMgA, causu ke0 AThame, navame, dazame ane zrI rame guNagaNe do ke bebe jAMgA; tIsu ke0 bArame, terame ne caudame, e traNa guNaThANe ikaM ke0 eka jAMgo. e rIteM miThAsukha upajaMgA ke0 mithyAtvAdika cauda guNaThANe zrAyuHkarmanA jAMgA jAevA // ityakSarArthaH // 47 // mithyAtva guNaThANe to pUrve kadelA ahAvIze jAMgA AyunA hoya, je jaNI cAre gatinA jIva mithyAdRSTi hoya. tathA mithyAtveM cAre yuno paNa baMdha be, tethI devanA pAMca, nArakInA pAMca, tiryaMcanA nava chAne manuSyanA nava, e sarva hoya. tathA sAsvAdane narakAyuno baMdha nathI mATeM tiryaMca tathA manuSyane AyurbaMdha kAlAvasthAnA narakAyu baMdhanA be jAMgA Tale, tevAreM zeSa bavIza jAMgA hoya. tathA mizrA yuno baMdhaja nathI mATeM baMdhakAlAvasthAnA deva nArakInA be be tathA tiryaMca ne manuSyanA cAra cAra, evaM bAra jAMgA Tale tevAreM zola jAMgA rahe. tathA avirati samyak STimAM. to tiryaMca ne manuSyane eka devagati vinA zeSa tra gatinAM yu na bAMdhavA saMbaMdhinA traNa traNa jAMgA Tale ne deva tathA nArakI madhyeM For Private Personal Use Only Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 tiryaMcAyu baMdhano ekeko nAMgo Tale. evaM ghAva jAMgA Tale, tevAreM zeSa vIza jAMgA rahe. tathA deza viratiguNaThAeM to manuSya ne tiryaMcane hoya, te to deza virati batAM devAyuja bAMdhe temATeM manuSya, tiryaMcane pratyekeM baMdhakAlAvasthAyeM ekaja jAMgo tathA parajavAyurbadhakAla kI pUrve ekeko nAMgo ne zrAyurbaMdha kAla paDhI cAre jAMgA hoya. je koika tiryaMca athavA manuSya cAre Ayu mAMdeluM eka zrAyu bAMdhIne paDhI dezavira tipaNuM pAme tenI apekSAyeM uttarAvasthAnA cAra jAMgA kahyA. e rIteM ba ba jAMgA tiryaMca ne manuSyanA letAM bAra jAMgA pAMcame guNaThANe pAmIyeM. tathA pramattAne apramatta, e be guNagaNAM manuSyaneja hoya, mATe manuSyanA ba jAMga dezavira tinI pereM jANavA, e guNaThANe tiryaca nathI tethI tenA jAMgA TalyA. 803 tathA zrAvame, navame, dazame, ane agI zrArame, e cAra guNaThANe upazamazreNInI apekAyeM bebe jAMgA hoya, eka manuSyAyuno udaya ne manuSyAyunI sattA, e jAMgo, zrAyubaMdhakAlI pUrvalo hoya, chAne manuSyAyuno udaya tathA manuSyAyu ne devAyunI sattA, e bIjo gArbaMdha kAla paDhI uttarAvasthAno hoya, e be jAMgA hoya. ene baMdhakAlAvasthAno jAMga na hoya, je jaNa / e atyaMta vizuddha be mATeM zrAyu na bAMdhe ane zrAyu bAMdhyA paThI upazamazreNI pamIvaje, topaNa devAyu bAMdhyA paThI paDIvaje. paraMtu bIjAM traNa gatinAM zrAyu bAMdhyA paDhI upazamazreNI parivaje nahIM. je jaNI kammapayaDImadhyeM zIvazarma sUriyeM kathaM ve "tisu Augesu basu, jeNa seDhi na Arohaiti" ane pUrvaM zrAyubaMdha kA pI pakazreNI kare nahIM mATeM rUpakane manuSyAyuno udaya bhane manuSyAyunI sattA, rUpakazreNIyeM e cAra guNaThANe zrAyuHkarmano ekaja jAMgo hoya, tathA kamoda, sayogI ne ayogI, e traNa guNaThANAne viSe manuSyAyuno udaya ne manuSyAyunI sattA, e ekaja jAMgo hoya.: e mithyAtvAdika cauda guNagANe AyuHka nA baMdhodaya sattA saMvedheM jAMgA kahyA. te sarva malIne (125) thAya // iti samuccayArthaH 47 // atha guNasthAneSu mohanIyasya baMdhasthAnAnyAha || have cauda guNagaNAne viSe mohanIya karmanAM baMdhasthAnaka vivarIne kar3e be // guNavANage asu, ikkikkaM moha baMdhavANaM tu // paMcAnihi ThANA, baMdhovaramo paraM tatto // 48 // artha- guNaThANagesuasu ke0 mithyAtvAdika va guNavAye ikkikaMmohabaMdhavANaMtu ke0 mohanIyakarmanuM ekekuM baMdhasthAnaka hoya, eTale mithyAtveM bAvIzano baMdha, sAsvAdane ekavIrAno baMdha, mizra ne aviratiyeM sattara sattarano baMdha, dezavi For Private Personal Use Only Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuc: saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 ratiyeM terano baMdha tathA pramatta, apramatta ane zrapUrvakaraNa, e traNa guNagaNe nava nava prakRtinuM ekekuM baMdhasthAnaka hoya, tihAM nAMgA mithyAtve u, sAsvAdane cAra, mizre be, avira tiyeM be, dezaviratiyeM be, pramatteM be ane apramatteM tathA apUrvakaraNe arati zoka, e yugalanA anAveM ekavidha baMdhane sIdhe ekeko nAMgo hoya. tathA paMcAniyA, higaNA ke anivRtti bAdareM pAMca, cAra, traNa, be ane eka, e pAMca baMdhasthAnaka, pAMca jAMge hoya. tihAM nAMgo ekeko hoya, baMdhovaramoparaMtatto ke0 tevAra par3I sUkSmasaMparAyAdika guNagANe mohanIya karmano baMdha nathI, mATeM baMdhane anAveM mAtra udayasthAnakaja hoya, te kahe . // iti samuccayArthaH // 4 // ||ath udayasthAnAnyAha // have cauda guNagaNe mohanIyakarmanAM udayasthAnaka kahe . // sattAi dasa mine, sAsAyaNa mIsae nvukkoso|| gaI navana aviraI, dese paMcAi ava // 4 // thartha-minche ke0 mithyAdRSTine sattAzdasa ke sAtathI daza paryaMta 5-5-5-10, e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM nAMgAnI covIzI pUrve kahI, te rIteM ahIM paNa zrApa covIzI jANavI. tathA sAsAyaNamIsaenavukkoso ke sAsvAdana ane mizra, e be guNagaNe sAtathI mAmIne nava paryaMta sAta, ATha ane nava, e traNa udayasthAnaka hoya. tihAM sAsvAdane cAra covIzI ane midhe paNa cAra covIzI nAMgAnI upaje tathA bAInavanayaviraI ke avirati guNagaNe bathI mAmIne nava paryaMta eTale ba, sAta, zrApa ane nava, e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM nAMgAnI covIzI zrApa upaje, tathA desepaMcAzyaTheva ke dezavirati guNagaNe pAMcathI mAmIne zrApa paryaMta eTale pAMca, ba, sAta ane zrAu, e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM paNa jAMgAnI thATha covIzI upaje // iti samuccayArthaH // 4 // virae khavasamie, canarAI satta baca purvmi|| aniyahi bAyare puNa, ikkova uveva jadayaMsA // 50 // artha-viraekhavasa mie ke0 zreNIthI deThe varttato tene dAyopazamika viratI kahIye. te dAyopazamika virati pramatta tathA apramatta guNagaNAvAlo jANavo. tihAM pramatta ane apramateM pratyeka pratyeka, canarAIsatta ke0 cArazrI mAMDIne sAta paryaMta cAra, pAMca, na ane sAta, e cAra udayasthAnaka hoya, tihAM jAMgAnI ATha covIza pramatte ane ATha covIzI apramatte upaje. tathA baccapuvaMmi ke apUrvakaraNaguNagaNe cArathI mAMmIne paryaMta eTale cAra, pAMca ane ba, e traNa udayasthAnaka hoya. tihAM cAra Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G nya covIzI jAMgAnI thAya tathA aniyaTTibAyarepurA ke0 valI nivRttibAdara paThANAne viSe shayarisA ke0 eka athavA be udayasthAnaka hoya. tidAM saMjjalanA cAra kaSAya mAMhelo eka kaSAyAne traNa vedamAMhelo eka veda, e be prakRtinuM sthAnaka hoya. tihAM cAra kaSAyane traNa vedanA vikalpeM guNatAM bAra jAMgA thAya. tevAra pI vedano udaya Tale thake ekanA udayanuM sthAnaka rahe, te caturvidha, trividha, dvividhA ekavidha baMdhane viSe pAmIyeM. tihAM yadyapi pUrve caturvidhabaMdheM cAra, trivi - dhabaMdhe traNa, dvividhabaMdheM be ne ekavidhabaMdheM eka, evaM daza udaya jAMgA kahyA be. to paNa hIM sAmAnya vivakSAyeM cAra, traNa, be chAne eka, e cAra baMdhasthAnakanI apekSAyeM ekeka jAMgo lekhavatAM cAra jAMgA vivakSIyeM, eTale navame guNaThANe zola jAMgA hoya. egaM suduma sarAgo, veei jaMgANaM ca pamANaM, pubuddi vegA jave sesA // nAya // 51 // - egaMdumasarAgo ke0 sUkSmasaMparAya guNaThANe eka kI TikRta saMjvalano lona veza ke0 vede, te mATeM ekatuM udayasthAnaka hoya. teno eka jAMgo hoya, eTale dazame guNaThANe baMdha vinA eka saMjvalanA lojano udaya hoya. ane vegAvese ke0 zeSa uparalA upazAMtamohAdika cAra guNaThANe mohodaya nathI, mATeM avedaka hoya, kemake tihAM mohanIyano udaya na hoya. ahIM mithyAtvAdika guNaThANe udayasthAnakanA jaMgANaMcapamANaM ke0 jAMgAnuM pramANa ane jAMgAnuM upajAvatuM te, puhudimarna ho pUrvai mohanIyanA udayasthAnaka vicAravAne avasareM dekhADyAM temaja pUrvokta prakAreM jANavAM // iti // 51 // || have e dazAdika udayasthAnakeM guNaThANA zrAzrayI jAMgAnI saMkhyA kar3e be. // ikkaga mikkiyAri, kArasa ikkAra seva nava tinni // ee cavIsa gayA, bAraDugaM paMca ikkaMmi // 52 // artha-dazane udayeM ikkaga ke0 eka covIzI nAMgAnI mithyAtva guNaThAe~ jANavI, ma e dazano udaya, mithyAtveMja be mATeM tathA navane udayeM bama ke0 ba covIzI jAMgAnI, temadhyeM mithyAtveM traNa, sAsvAdaneM eka, mileM eka ane aviratiyeM eka. tathA vane udayeM ikkiyAra ke0 agIAra covIzI. te madhyeM mithyAtveM traNa, sAsvAdane be, mi ve, viratiyeM traNa chAne dezavira tiyeM eka. tathA sAtane udayeM paNa ikArasa ho gIAra covIzI, temadhyeM pahele, bIje anetrI je guNaThANe ekekI, cothe ane For Private Personal Use Only Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuc: saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 pAMcame traNa traNa, tathA bahe ane sAtame ekeka, tathA une udaya paNa ikkAraseva ke agIbAra covIzI, tihAM cothe zrane zrAThame ekekI tathA pAMcame, baDe bane sAtame traNa traNa, tathA pAMcane udayeM nava ke nava covIzI. tihAM eka dezaviratiyeM tathApramatta ane apramatteMtraNa traNa ane apUrvakaraNe be.tathA cArane udaya tinni ke traSa covIzI. tihAM pramatta, apramatta ane apUrvakaraNe ekekI jANavI. eecavIsagayA ke0 e sarva malIne bAvana covIzI tha. tathA mugaM ke0 bene udayeM bAra ke0 bAra nAMgA ane kami ke0 ekane udayeM paMca ke pAMca nAMgA, ema sarva malI bAvana covIzI ane upara sattara nAMgA thayA // iti samuccayArthaH // 55 // // have sarva jAMgAnI zaravAle saMkhyA kahe je. // bArasa paNasahisayA, udaya vigappedi modiA jIvA // culasII sattuttari, payaviMda saehi vine // 53 // arthaH- bAvana covIzIne covIza guNA karI chikodayanA bAra ane ekodayanA pAMca, evaM sattara nAMgA nelIyeM, tevAreM bArasapaNasahisayA ke bArase ne pAMzaTha nAMgA thAya. udayavigappe himohiyAjIvA ke0 eTalA udayane nAMge karIne sarva saMsArI jIva mohanIyakama mohyA muMjANA paDyA be. have tenI padasaMkhyA kahe . ahIM mithyAtva, anaMtAnubaMdhI krodha ityAdika mohaprakRtine paya ke0 pada evI saMjJA kahI be. tenA viMdasaehi ke vRMda je daza, nava, ityAdika udaya nAMgAnA pada eTale prakRti tenA zataka eTale zekaDA keTalA thAya ? te kahe je. culasII ke corAzIso ane upara sattutarI ke sattotera thAya, eTalA mohanIya karmanA padabUMdeM karI sarva jIva muMphANA thakA vineyA ke0 jANavA. ahIM ekekA nAMgAmAMhe mohanIyanI jeTalI prakRti bolAya te nAMgAmAMhe teTalAM pada kahIye. jema dazane jadayeM eka covIzI mATe dazane daza guNA karIye tevAreM daza covIzI thAya. navane udayeM covIzI mATeM guNA karatAM copana covIzI thAya, ema dhAune jadayeM agIAra covIzIyeM guNatAM zravyAzI, sAtane agIAreM guNatAM sattyotera, bane agIbAreM guNatAM zaTha, pAMcane naveM guNatAM pIstAlIza, cArane traNe guNatAM bAra, e sarva matI traNaseM ne bAvana covIzI thAya. te ekekamadhye covIza mATe covIza guNA karatAM (4) thAya. te madhye chikodayanA bArane uguNA karatAM covIza thAya tathA ekodayanA pAMca, evaM ugaNatrIza nelIye tevAreM ( 9 ) eTalA mohanIyanAM padavRMda guNagaNAnI apekSAyeM thAya // iti samuccayArthaH // 53 // Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 cc . ||ath mithyAdRSTayAdiSu udynNgsuucikaanaassygaathaamaah||hve mithyAtvAdikaguNagaNe pratyeke mohanIyanA udaya nAMgA prarUpavAne arthe nASyagAthA kahe . ahaga cana cana canara, gAya canaro ahaMti cviisaa|| mibAra apuvaMtA, bArasa paNagaM ca aniaTTI // 54 // artha-mibAzyapuvaMtA ke0 mithyAtvathI mAmIne apUrvakaraNanAmA zrAumA guNagaNA paryaMta anukrameM nAMgA kahe . eTale mithyAtveM ahaga ke zrApa covIzI, sAkhAdane cana ke cAra covIzI, mioM cala ke cAra covIzI, tevAra panI cothe, pAMcame, use ane sAtame, e caurahagAya ke cAra guNagaNe ATha ATha covIzI ane zrApame guNagaNe caurogahu~ticaThavIsA ke cAra covIzI nAMgAnI upaje. ema mithyAtvathI mAmIne apUrvakaraNa lageM bAvana covIzI nAMgAnI thAya. palI bArasapaNagaMcazanibaTTI ke anivRtti guNagaNe bene jadayeM bAra nAMgA ane ekane udayeM cAra nAMgA tathA eka nAMgo ekodaye sUkSmasaMparAyano, evaM sattara nAMgA upara thAya. tenI sAthai bAvanna covIzInA ( 1217 ) melavatAM ( 1265 ) nAMgA thAya. // iti samuccayArthaH // 54 // // athaiSAM naMgAnAM padAnAM yogAdinirguNAnAha // have e mohanIyanA udaya nAMgA tathA udaya padavRMda te yoga, upayoga ane vezyA sAtheM guNavA, te upadeza kahe . // , jogovaga lesA, iehiM guNiA davaMti kAyavA // je jaba guNahANe, davaMti te taba guNakArA // 55 // artha-jogovaDhaMgalesAzehiM ke yoga, upayoga, ane lezyAdikeM karIne udaya nAMgA tathA padavRMda te guNiyAhavaMtikAyabA ke0 guNA karavA te jejabaguNagaNe ke0 mithyAtvAdika guNagaNe je jihAM yoga, upayoga, lezyA, jeTalAM havaMti ke hoya, tetabaguNakArA ke te tihAM teTalA guNA karavA. // 55 // . ___ tihAM prathama yoganA guNAkAranI nAvanA lakhIyeM baiyeM. cAra manoyoga, cAra vacana yoga ane audArika kAyayoga, e nava yoga to mithyAtvadhI mAMDIne dazamA guNagaNA paryaMta daze guNagaNe hoya. te daza guNagaNAnA sarva saMkhyAyeM udayanAMgA (1965). tene nava yoga sAtheM guNatAM ( 19305) udayanA nAMgA thAya..... __ tathA valI mithyASTine vaikriya kAyayogeM varttatAM zrApa covIzI nAMgAnI hoya. tathA vaikriyamizra, audArikamizra ane kArmaNa, e traNa yogeM varttatAM mithyAtvIne pratyeke AunA udayanI eka, navanA udayanI be ane dazanA udayanI eka, evaM cAra cAra covIzI jAMgAnI anaMtAnubaMdhIzrA sahitavAlI pAmIyeM, paraMtu bIjI cAra Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GOG saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 covIzI anaMtAnubaMdhIyAnA udaya vinAnI na pAmIyeM, je naNI jeNe pUrve samyaktve karI anaMtAnubaMdhIA visaMyojyA hoya, te valI karmavazeM pariNAmanI . parAvartiye mithyAtva pAme tevAreM pharI anaMtAnubaMdhIA bAMdhavA mAMDatAM mAtra baMdhAvalikA lageMja anaMtAnubaMdhIyAno udaya na pAmIyeM ane evI rIteM je anaMtAnubaMdhI visaMyojIne mithyAtve zrAve, tenuM jaghanyathI paNa aMtaramuhartAyu to avazya hoya. kemake anaMtA - baMdhIyAnA udaya vinA mithyAtvIne kAla karavo niSedhyo be. te jIva, tihAM rahyo mithyAtva pratyayeM valI anaMtAnubaMdhIyA bAMdhe te udaya zrAvyA palI maraNa pAmIne jevAreM bIje sthAnakeM jAya, tene vacAu apAMtarAlagatiyeM varttatAM tathA upajatI velAyeM e traNa yoga anaMtAnubaMdhInA udaya vinAnA mithyAtvIne hoya. tihAM kArmaNayoga vATeM vartatAM jIvane hoya, tathA audArikamizra yoga tiryaMca, manuSyane upajatI velAyeM hoya, ane vaikriya mizra deva tathA nArakIne upajatI velAyeM hoya. e prAyika bola ve. anyathA mithyAtvI tiryaMca, manuSyane vaikriyazarIra karatAM tathA mUkatAM paNa vaikiyamizra yoga hoya, paNa te cUrNikAreM ahIMyAM vivadayuM nathI, ema zrAgala paNa cUrNikArano mata jAvo. te mATeM e traNa yogane viSe anaMtAnubaMdhI thAnA udayarahitanI cAra cAra covIzI nAMgAnI je, te na pAmIyeM, bAkI cAra cAra covIzIja pAmIye. zaravAle vIza covIzI mithyAtve hoya. tathA sAsvAdane kArmaNayogeM cAra, vaikriyakAyayogeM cAra, ane audArika mizrakAyayogeM cAra, evaM bAra covIzI hoya tathA mizradRSTine vaikriya kAyayogeM cAra covIzI hoya. tathA avirati samyakdRSTine mAtra vaikriya kAyayogeMja ATha covIzI hoya. tathA dezaviratiyeM vaikriya yogeM Apathane vaikriya mizra yogeM zrAu, evaM zola covIzI thAya tathA pramatta sAdhune paNa vaikriya tathA vaikriyamizrayogeM pratyekeM ATha ATha covIzI gaNatAM, zola covIzI thAya tathA apramatta sAdhune vaikriya yogeM zrApa covIzI zrane vaikriya mizra to apramattane na hoya, kemake cothA guNagaNAthI uparAMta vaikriya tathA vaikriyamizra kAyayoga labdhi pratyayika hoya. temAMhe vaikriya mizrakAyayoga to vaikiyazarIra zrAraMjatA tathA mUkatA vakhataja hoya, ane apramatta sAdhune to vizukapaNAthI labdhi prayuMjavAne anAveM vaikriyanu AraMja nathI tathA mUkavU paNa nathI ane pramatta sAdhune vaikriya AraMnI panI vizuddhine vaze vaikriyazarIra batAM apramatta thAya, te apekSAyeM apramattane vaikriyakAyayoga hoya, te mATeM apramatteM vaikriyanI zrAva covIzI kahI eTale zaravAle vaikriyayogeM mithyAtve ATha, sAkhAdane cAra, mijheM cAra, aviratiyeM ATha, deza viratiyeM ATha, pramatteM ATha, tathA apramatteM ATha, evaM amatAlIza Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 GOL covIzI i. tathA vaikriya mizrakAyayogeM mithyAtveM cAra, dezavira tiyeM ATha ne pramat ATha, evaM vIza covIzI tha. tathA audArika mizrayogeM mithyAtveM cAra zrane sAkhAdane cAra, evaM ATha covIzI thAya. tathA kArmaNayogeM paNa mithyAtveM cAra ne sAkhA - dane cAra, evaM ATha covIzI thAya. ema sarva malI corAzI covIzI nAMgAnI thAya. tene covIze guNatAM (2016) jAMgA thAya. te pUrvokta nava yoga sAthai guNelA (11385) jAMgA sAthai melavatAM ( 13401 ) jAMgA thayA. dave vaikriyamizra ne sAkhAdane tathA cothe guNaThANe kArmaNayogeM varttatAne vizeSa be. tejI tenA jAMgA jUdA kahI dekhADe be. vaikriyamizrayogeM sAkhAdane varttatAne napuMsakavedano udaya na hoya, jenaNI vaikriyamizrayogI napuMsakavedIne nArakI pramukhAMde sAkhAdane varttatAM upajavaM nathI tejaNI vaikriyamizrayogeM je cAra covIzI udaya jAMgAnI be, te madhyeMthI napuMsakavedathI utpanna thayelA ATha va jAMgA Tale. bAkI zola zola jAMgA rahe mATeM cAra covIzIne vAme cAra SoDazaka jAMgA sAsvAdane vaikriyamizrayogI ne hoya. tathA avirati samyakadRSTi vaikriyamizra tathA kArmaNayogI, "e behune strIvedano udaya na hoya jejaNI vaikriyakAyayogI avirati samyakdRSTi jIva, strIvedamAMde na upaje, te mATeM cothe guNaThANe e behu yogeM varttatAne ghAva ATha covIzIne game aa SoDaza jAMgA hoya. ahIMyAM kevala strIvedanA vikalpathI upajelA ATha sa jAMgA, covIzI covIzI mAMhethI kADhIyeM. e TIkAkAranuM mata avalaMbIne ka anyathA cUrNimAMde to kadAcit strIvedImAMhe paNa avatare, ema paNa kayuM be. teno pATha "kAvi huve suvi vevi mI sagassa. "" tathA pramattasAdhune AhAraka tathA AhArakamizra, e ve yogeM varttatAM strIvedano udaya na hoya, jejaNI thAhAraka mizrayoga cauda pUrvadhara puruSaneja hoya, strIne to cauda pUrvanuM javaM niSedhyuM ve jejaNI sUtre kahyuM be ke " tuhAgAravabahulA, caliMdiyA DubbalA - dhI // azvasesa kAyaNA, nUavArDa a no hINaM // 1 // nUtavAda ke0 dRSTivAda bAramuM aMga, te strIne na jaNAvavuM, jejaNI strIjAti khanAveM tobaDI hoya be temATeM "garva ghokare, vidyA jIravI na zake. iMdriya caMcala hoya, buddhi ubI hoya, te mATe e atizaya pATha jaNI strIne niSedhyuM be, te dRSTivAdamAMde cothe adhikAreM pUrva be mATe pUrva yA vinA strI AhArakazarIra na kare, te mATe pramatta apramatta guNavANe pratyeka ekekA yogeM udaya jAMgAnI ATha ATha covIzI mAMhethI strIvedanA trIjA jAganA va jAMgA kAmatAM zeSa zola Somazaka jAMgA hoya. 102 For Private Personal Use Only Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 tathA apramatta sAdhu eka AhArakayogIja hoya, paraMtu AhArakamizrayogI na hoya, kemake e yoga to zrAhArakazarIra zrAraMjatAM tathA mUkatAM hoya, te to apramatta sAdhune labdhimuM prayujavU nathI tejaNI ahIM nAMgAnAM ATha SoDazaka hoya. e sarva cummAlIza Somazaka thayAM. te cummAlIzane zoleM guNatAM (04 ) nAMgA thAya, te pUrvokta (13401 ) madhye melavatAM ( 14105 ) udaya nAMgA thayA. tathA audArika mizrakAyayogIne cothe guNagaNe strIveda ane napuMsakavedano udaya na hoya, temAMhe audArikamizrayogI samyakadRSTine upajavU nathI tenaNI e cothe guNagaNe ATha covIzIne sthAnakeM kevala puruSaveda vikalpanA audArikamizrayogeM ATha aSTaka nAMgA hoya. ahIMAMbe vedanA zola nAMgA pratyeka covIzI madhye thI TAlavA. e prAyika bola jANavo, anyathA brAhmI, suMdarI, mallInAtha, rAjImatI pramukha samyadRSTi thakAM ahIMAM strIvedeM upanyAM, tihAM upajatAM audArikamizrayoga kema na hoya, mATe e kema ghaTe? e ATha aSTakanA cozaTha nAMgA pUrvalA (14105) mAMhe melavatAM ( 1416e ) udaya nAMgA thayA // 55 // ||ath padavRMdAni yogaguNitAni nAvyaMte. tatrodayaprarUpikA jANyagAthAmAha // have udayapadavRMda yoga sAthai gaNavA, te nAve . tihAM cauda guNagaNe . udaya padavRMda prarUpavAne aMtara nASyagAthA kahe be.|| ahahI battIsaM, battIsaM sahi meva bAvannA // cobhAla dosu vIsA, minA mAIsu sAmannaM // 56 // artha-mithyAtva guNagaNe ahahI ke aDazaTha pada, sAsvAdane battIsaM ke batrIza pada, migraeN battIsaM ke0 batrIza pada, aviratiyeM sahi ke0 zA pada, meva ke0 emaja dezaviratiye bAvannA ke bAvana pada, tevAra palI pramata ane apramatteM e dosu ke ve guNagaNe pratyeke cobhAla ke0 cummAlIza cummAlIza pada hoya. tathA apUrvakaraNe vIsA ke vIza pada hoya. e sarva malI ( 352 ) pada hoya. eTalI covIzI thAya. mATeM ene covIza guNA karatA (1) thAya ane anivRttibAdareM hikodayanA bAra jAMgA temATeM tene bamaNA karIyeM, tevAreM covIza thAya. tenI sAthai ekodayanA pAMca nAMgA melavatAM uMgapatrIza thAya. te pUrvalA (UG) madhye nelatAM (1 ) eTalA mohanIyanA udaya padavRMda milAmAIsusAmannaM ke0 mithyAtva AdeM dezne sarva guNagaNe thazne sAmAnyapaNe thAya. have udaya padavRMda yoga sAthe gaNavAM, te nAvIyeM baiyeM. tihAM pUrvokta ( 19 ) padavRMda thayA ne tene cAra manoyoga, cAra vacanayoga, tayA zraudA Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 11 rikakAyayoga, e nava yoga to dazamA guNagaNA lageM dhruva hoya mATe nave yoga sAthai guNatAM ( e3) padavRMda nava yoga sAtheM guNatAM thAya. mithyAtva guNagaNe sAtanA udayanI eka covIzI nAMgAnI le temATeM sAta ekuM sAta tathA thAnA udayanI traNa covIzI De mATeM Apatrika covIza, ema nava trika sattAvIza, daza ekuM daza, ema mithyAtve aDazaTha pada thAya tathA tevAra palI sarva guNagaNe jeTalAM jeTalAM udayasthAnaka hoya, te ekekA jadaye jeTalI jeTalI nAMgAnI covIzI be teTalI udayanA yAMka sAthai guNIyeM, tevAreM pada thAya. __ have vaikriyayogeM mithyAtveM zramazaTha pada, pATha covIzI ne temATeM. ane vaikriyamioM anaMtAnubaMdhI sahita cAra covIzI pAmIyeM, temATe pAuno udaya eka nede, mATeM zrApa ekuMbAta ane navano udaya benede, mATe nave 'zraDhAra ane dazano udaya eka nede,mATe dazaekuM daza,evaM trIza pada thayAM temaja audArikamioM paNa batrIza,ane kArmaNe paNa trIza, zaravAle ( 176 ) mithyAtva guNagaNe cAra yoganAM udayapada thAya. tathA sAsvAdane vaikriyayogeM batrIza, audArikamigraeN batrIza, kArmaNe batrIza, malI bannu thAya. tathA mizraguNagaNe vaikriyayogeM batrIza thAya. ematraNa guNagaNe malI (304) udaya pada thAya. tathA vaikriyayogeM cothe guNagaNe zALa, pAMcame bAvanna, bahe cummAlIza ane sAtame cummAlIza, zaravAle baso udayapada thAya. tenI sAthai AgalA traNa guNagagAnA (304 ) nelatAM (504) thAya. __ tathA vaikriyamizrayogeM dezaviratiyeM bAvanna, pramatteM cummAlIza, zaravAle bannu thayA. te pUrvokta pAMcaso cAra sAthe nelatAM so udayapadanI covIzI thAya, e sarvano vidhi pUrva udayanAMgAmAM kahyo je tene covIza guNA karatAM ( 14000 ) pada thAya. tathA vaikriya mizrayogeM sAsvAdane napuMsakaveda na hoya, telaNI batrIza SoDazaka thAya tathA cothe guNagaNe vaikriyamizra tathA kArmaNayogeM strIveda na hoya mATeM zATha zAu SoDazaka hoya. evaM (152 ) Somazaka thayAM tathA pramatteM thane apramatteM, e be guNagaNe thAhArakayogIne strIveda na hoya mATe be veda zrAzrI pratyeka guNagaNe cummAlIza cummAlIza SoDazaka thAya ane pramatte thAhArakamizrayogInA cummAlIza SoDazaka levAM. evaM sarva malI (24) SoDazakane zola guNAM karatAM (4544) thAya. tenI sAthe pUrvalA (1673 ) tathA ( 14400 ) melavatA ( ee37 ) thayA. tathA audArikamizrayogIne cothe guNagaNe strIveda tathA napuMsakaveda na hoya, tejaNI tihAM mAtra puruSavedanAja zAu aSTaka nAMgA levA, tenA (4) thAya. te pUrvalA Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 rAzimAhe nelatAM ( ee717 ) eTalA padavRMda yoga sAthai guNatAM thAya. yamuktaM "sattara sattasayA, paNa nauI sahasta payasaMkhA" iti vacanAt. have upayoga sAtheM guNatAM je udaya nAMgA hoya, te kahIyeM baiyeM. tihAM mithyAtva ane sAsvAdana, e be guNagaNe pratyekeM eka matiajJAna, bIju zrutaajJAna, trIjaM vinaMgazrajJAna, cothu cakudarzana, pAMcamuM acadudarzana, e pAMca upayoga hoya; tathA trIje, cothe ane pAMcame, e traNa guNagaNe traNa jJAna ane avadhidarzana sahita traNa darzana, evaM u upayoga pratyekeM hoya, tathA bahAthI dazamA guNavANA lageM tehIja ba upayoga sAtheM sAtamuM manaHparyavajJAna paNa hoya, mATeM sAta upayoga hoya. tihAM mithyAtve ATha ane sAsvAdane cAra, evaM bAra covIzI nAMgAnI be guNagaNe malIne je. tene pAMca upayoga sAthai guNatAM zAma covIzI thAya. tathA mioM cAra, aviratiyeM ATha ane deza viratiyeM thAna, evaM traNa guNagaNe vIza covIzI nAMgAnI be, tene u upayoga sAtheM guNatAM (120) udaya nAMgAnI covIzI thAya. tathA pramattanI bAga, apramattanI ATha, apUrvakaraNanI cAra, evaM traNa guNagaNAnI vIza covIzIne sAta upayoga sAtheM guNatAM (140) covIzI udaya nAMgAnI thAya. ahIM sudhI sarva malI ( 320) covIzI udaya nAMgAnI thai tathA je zrAcArya, mizraguNagaNe paNa pAMca upayoga mAne , tenA mateM (316) covIzI thAya. tihAM pahelA mateM (30) ne covIza guNA karatA (7670) nAMgA thAya, ane bIjA AcAryanA mateM cAra covIzI kAhAmI nAkhatAM (316) ne covIza guNA karatAM (754) nAMgA thAya. tevAra par3I chikodayanA bAra nAMgA ane ekodayanA pAMca, evaM sattara nAMgAne sAta upayoga sAtheM guNatAM (11e) nAMgA thAya, te pUrvalI rAzimAhe nelatAM (e) udaya nAMgA thAya, tathA mizraguNagaNe pAMca upayoga mAne, tenA mateM ( 03 ) udayasthAna nAMgA thAya, have enAM padavRMda vicAre . tihAM mithyAtve sAmAnya pada aDaza ane sAkhAdane batrIza, evaM ekaso thayAM, tene pAMca upayoga sAtheM guNatAM pAMcase pada thAya. e covIzInA zrAdi pada tejaNI covIza guNA karatAM bAra hajAra padavRMda thAya. tathA mioM batrIza, aviratiyeM zATha ane deza viratiyeM bAvanna, e traNa guNagagAnA( 154 ) sAmAnyapada , tene u upayoga sAthe guNatAM (64) covIzI udayapadanI thAya, tene covIza guNA karatAM ( 20736 ) padabaMda thAya. tathA pramatteM cummAlIza, apramatteM cummAlIza, ane apUrvakaraNe vIza, ema traNa guNagaNe thakSa (17) sAmAnyapada thAya. tene sAta upayoga sAthai guNatAM (756) Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 G13 pada thAya. tene covIza guNA karatAM (1944) padavRMda thAya. e sarva malI (50) eTalA daza upayoga sAtheM ATha guNagaNe padavRMda thAya. temadhye chikodayanA covIza zrane ekodayanA pAMca, e uMgaNatrIzane sAta upayoga sAthai guNatAM (203) thAya. te pUrvalA padavRMda rAzimadhye nelIyeM, tevAreM (5103) eTalA daza upayoganA daza guNagaNe thara padavRMda thAya tathA pUrvalA matAMtareM sarva sAmAnyapada (2007) hoya, tene covIza guNA karatAM (50115) thAya, te mAMhe (203 ) chikodayavAlA pada nelatAM ( 50315) padavRMda upayoga sAthai thAya. have lezyA sAthai mohanIyanA udaya nAMgA vicAre . tihAM mithyAtvathI mAMDIne cothA guNagaNA lageM ue lezyA hoya mATe cAra guNagaNAnI covIza covIzIne u lezyA sAtheM guNatAM (144) covIzI thAya. tathA pAMcame, bahe ane sAtame, e traNa guNagANe kRSNAdika traNa lezyAmAMhe dezavirati tathA sarvaviratirnu panivajavaM na hoya tethI prathamanI traNa lezyA ahIM niSedhI mATe bAkI tejo, padma ane zukla, e traNa lezyA hoya, anyathA dezavirati tathA sarva virati lahyA par3I to u lezyA paNa hoya. e vacana virodha na vicAravo, mATe e traNa guNagaNAnI covIza covIzIne traNa lezyAyeM triguNA karatAM bahottera covIzI thAya. tathA apUrvakaraNa guNagaNe eka zukkalezyAja hoya, mATeM cAra covIzI hoya. e sarva malI baseM ne vIza thAya, tene covIza guNA karatAM (50) nAMgA thayA. temadhye chikodayanA bAra ane ekodayanA pAMca, e sattara madhye to ekaja zukkulezyA hoya, mATe te sattara nAMgA nelatAM (55e ) udaya nAMgA lezyA sAtheM thAya. have lezyAyeM padavRMda kahe . tihAM mithyAtve zramazaTha, sAsvAdane batrIza, mijheM batrIza ane aviratiyeM zATha, zaravAle (1e) sAmAnyapada hoya. tene u lezyAyeM guNatAM ( 1952) thAya. tathA dezaviratiyeM bAvanna, pramatte cummAlIza ane apramatteM cummAlIza. evaM ( 140). tene traNa lezyAyeM triguNA karatAM (420) thAya. tathA apUrvakaraNe vIza, tihAM eka zukla lezyAyeM guNatAM vIza thoya, ema zaravAle (15era) lezyAyeM sAmAnyapada thAya. tene covIza guNA karatAM (32) thAya. temadhye chikodayanA covIza ane ekodayanA pAMca, nelatAM (37237 ) eTalA padavRMda khezyA sAtheM guNatAM thAya. enI gAthA kahe " tigahINA tevannA, sayA udayANa hu~ti sesA // zramatIsa sahassAzaM, payANa sayadoya sagatIsA // 1 // " ema yoga, upayoga, lezyA sAthai mohanIyanA udayasthAnakanA nAMgA vicAyA. valI subudhiyeM vizeSe vicAravA // iti samuccayArthaH // 56 // Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G14 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 // zratha sattAsthAnAnyAha // have guNagaNe mohanIyakarmanAM sattAsthAnaka kahe . // tinnege egegaM, tigamIse paMca casu tiga puve // kArabAyaraMmija, suhumo catini uvasaMte // 5 // ' artha-tinnege ke eka mithyAtvaguNagaNe traNa sattAsthAnaka hoya, tihAM je traNa puMja karI mithyAtve jAya, tene ahAvIzanI sattA, temadhye thI samyaktva puMja uvelyA palI sattAvIzanI sattA, mizrapuMja navelyA palI athavA anAdi mithyAtvIne babIzanI sattA jANavI. enI nAvanA sarva pUrve mohanIyanAM sattAsthAnaka sAmAnya vicAravAne prastAveM vistAreM nAvI , temATeM zrahIMyAM nathI jAvatA. tathA egegaM ke eka sAkhAdane ekaja thahAvIzanuM sattAsthAnaka hoya, jenaNI e guNagaNuMtraNa puMja utAM samyaktva vamatAMja hoya, temATeM. tathA tigamIse ke mizraguNagANe traNa sattAsthAnaka hoya. tihAM tripuMjIne ahAvIzanu, samyaktva uveleM sattAvIzanuM tathA anaMtAnubaMdhIzrA visaMyojyA palI je pamato mitheM Ave, tene covIzanuM sattAsthAnaka jANavU. tathA cothe pAMcame, bache ane sAtame, e causu ke cAra guNagaNe pratyeke paMca ke pAMca pAMca sattAsthAnaka hoya, tihAM traNa puMja utAM zrahAvIzanu, anaMtAnubaMdhIthA visaMyojye covIzanu, temadhyethI mithyAtva daya gaye trevIzana, temAMthI mizra dayeM bAvIzarnu, temAMdhI samyaktva kSaye ekavIzarnu, e sattAsthAnaka dAyika samyadRSTine hoya. tathA tigapuve ke apUrvakaraNa guNagaNe traNa sattAsthAnaka hoya, tihAM dAyika samyakhaSTine dapakazreNI athavA upazamazreNIyeM ekavIzanuM sattAsthAnaka tathA aupazamika samyaktve upazamazreNIyeM ahAvIza ane covIzanuM sattAsthAnaka hoya, tathA zkArabAyaraMmija ke bAdara saMparAyeM agIAra sattAnAM sthAnaka hoya. tihAM ahAvIza ane covIza upazamazreNInI apekSAyeM ane ekavIzanI sattA, upazamazreNIye dAyika samyadRSTine hoya, athavA dapaka zreNIye paNa jyAMsudhI thApa kaSAyano daya nathI kasyo, tihAM lageM ekavIzanI sattA hoya, tevAra palI zrApa kaSAyanA ye teranI sattA,temAMthI napuMsakaveda kSayeM bAranI sattA, strIveda dayeM agIdhAranI sattA, dAsya SaTkane dayeM pAMcanI sattA, puruSaveda dayeM cAranI sattA, saMjvalanakrodha dayeMtraNanI sattA, saMjvalanamAna dayeM benI sattA, saMjvalanamAyA dayeM ekanI sattA hoya. tathA suhumocana ke sUkSma saMparAya guNagaNe cAra sattAsthAnaka hoya. tihAM ahAvIza, covIza, upazamazreNInI apekSAyeM tathA ekavIzana dAyika samyakadRSTine upazamazreNinI apekSAyeM ane eka prakRtinuM sattAsthAnaka rUpaka zreNInI apekSAyeM jANavU tathA tiniuvasaMte Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G15 ke upazAMtamoha guNagaNe ahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattAsthAnaka hoya. e pUrvalI pereM jAvA. have eno saMvedha kahe . mithyAtve bAvIzarnu ekaja baMdhasthAnaka be. tihAM sAta, thAu, nava ane daza, e cAra udayasthAnaka . temadhye sAtane udayeM ekaja ahAvIzanI sattA hoya, ane bIjA traNa udayeM ahAvIza, sattAvIza ane babIza, e traNa traNa sattA pratyeke hoya. evaM mithyAtvaM sarva thara daza sattAsthAnaka hoya. tathA sAsvAdane ekavIzanA baMdhasthAnakeM sAta, thApa ane nava, e traNa udayasthAnakane viSe pratyeke ahAvIzanI sattA hoya. ema traNa sattAsthAnaka hoya. ___ tathA mioM sattarano baMdha , tihAM sAta, thAu, nava, e traNa udayasthAnakeM pratyekeM ahAvIza, sattAvIza ane covIza, e traNa sattA gaNatAM nava sattAsthAnaka hoya. __ aviratiyeM sattarano baMdha , tihAM ba, sAta, ATha ane nava, e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM bane udayeM thahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattAsthAnaka hoya, tathA sAta ane zrAu, e be udaya pratyekeM ahAvIza, covIza, trevIza, bAvIza ane ekavIza, e pAMca pAMca sattAsthAnaka hoya, tathA navane udayeM ekavIza vinA bAkInAM cAra sattAsthAnaka hoya. evaM zaravAle sattara sattAsthAnaka hoya. dezaviratiyeM terano baMdha je, tihAM pAMca, ba, sAta ane Au, e cAra udayasthAnaka hoya. tihAM pAMcane jadayeM ahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattA hoya. tathA bane udayeM ahAvIza, covIza, trevIza, bAvIza ane ekavIza, e pAMca sattA. temaja sAtane udaya paNa eja pAMca sattAnAM sthAnaka hoya, tathA dhAune udayeM ekavIza vinA zeSa cAra sattA hoya. ema sarva thara sattara sattAnAM sthAnaka hoya. pramatteM navano baMdha, tihAM cAra, pAMca, ba ane sAta, e cAra udayasthAnaka hoya, tihAM cArane udayeM ahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattA hoya; pAMca ane bane udayeM ahAvIza, covIza trevIza, bAvIza ane ekavIza, e pAMca sattA pratyekeM hoya; ane sAtane udayeM ekavIza vinA cAra sattA hoya. ema sarva thara sattara sattAsthAnaka hoya. tevIja rIteM apramatte paNa eja sattara sattAsthAnaka jANavAM. - tathA apUrvakaraNe navano baMdha , tihAM cAra, pAMca ane ba, e traNe udayasthAnakeM pratyeke ahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattA gaNatAM nava sattA hoya. anivRttiyeM pAMca, cAra, traNa, be ane eka, e pAMca baMdhasthAnaka hoya. tihAM pAMcane baMdhe, bene udayeM, zrahAvIza, covIza, ekavIza, tera, bAra ane agIAra, e Da sattAsthAnaka hoya. tathA cArane baMdhe, ekane udayeM, ahAvIza, covIza, ekavIza, agIzrAra Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 pAMca ane cAra, e sattA hoya, tathA traNane baMdhe, ekane udayeM, ahAvIza, covIza, ekavIza, cAra anetraNa, e pAMca sattA hoya. tathA bene baMdhe, ekane udayeM, ahAvIza, covIza, ekavIza, traNa ane be, e pAMca sattA hoya. tathA ekane baMdhe, ekane udayeM, ahAvIza, covIza, ekavIza, be ane eka, e pAMca sattA hoya. evaM sarva malI pAMca baMdhasthAnakeM thazne zaravAle sattAvIza sattAsthAnaka hoya. sUdamasaMparAyeM baMdha vinA ekane udayeM zrahAvIza, covIza, ekavIza ane eka, e cAra sattAsthAnaka hoya, tathA upazAMtamoheM baMdhodaya vinA ahAvIza, covIza ane ekavIza, e traNa sattAsthAnaka hoya. ema sarva guNagaNe sarva malI ( 133) mohanIyanAM sattAsthAnaka hoya. enuM svarUpa sarva pUrve nAvyuM . iti samuccayArthaH // 5 // // zratha nAmakarmaNi bNdhsthaanaadiinyaah||hve cauda guNagaNe nAmakarmanA baMdhodaya sattAsthAnaka zrane nAMgA kahe . // bannava bakka tiga sata, ugaM ugaM tigagaM tia cana // jaga bacana ugapaNa caDa, ugacaja caka paNaga egacana // 5 // artha-mithyAtva guNagaNe bannavabaka ke baMdhasthAnaka, nava udayasthAnaka ane va sattAsthAnaka hoya. bIje guNagaNe tigasatagaM ke traNa baMdhasthAnaka, sAta udayasthAnaka, zrane be sattAsthAnaka hoya. trIje guNagaNe phugaMtigapugaM ke be baMdhasthAnaka, traNa udayasthAnaka ane be sattAsthAnaka hoya. cothe guNagaNe tiaDcana ke traNa baMdhasthAnaka, ATha udayasthAnaka, ane cAra sattAsthAnaka hoya. pAMcame guNagaNe mugalacana ke be baMdhasthAnaka, u udayasthAnaka, ane cAra sattAsthAnaka hoya. bahe guNagaNe mugapaNacana ke be baMdhasthAnaka, pAMca udayasthAnaka ane cAra sattAsthAnaka hoya. sAtame guNagaNe ugacaJcaU ke0 be baMdhasthAnaka, cAra jadayasthAnaka zrane cAra sattAsthAnaka hoya. zrApame guNagaNe paNagaegacaja ke pAMca baMdhasthAnaka, eka udayasthAnaka zrane cAra sattAsthAnaka hoya. ityakSarArthaH // 5 // have saMvedha kahele. tihAM mithyAtva guNagaNe 23-25-26-27-e-30, eDa baMdhasthAnaka be. tihAM aparyAptA ekejiya prAyogya trevIza bAMdhatAM bAdara, sUkSma ane pratyeka sAdhAraNa padeM cAra nAMgA thAya tathA paryAptA ekeMghiya prAyogya paccIza bAMdhatAM vIza nAMgA ane aparyAptAtraNa vikaleM jiya tathA paMceMjiya tiryaMca manuSya prAyogya paccIza bAMdhatAM, ekeko jAMgo sarvasaMkhyAyeM paccIzane baMdhe paJcIza nAMgA hoya. tathA paryAtA ekeM jiya prAyogya babIza bAMdhatAM zola nAMgA, tathA devagati prAyogya bahAvIza Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G17 bAMdhatAM ATha jAMgA, narakagati prAyogya ahAvIza bAMdhatAM eka nAMgo. evaM nava nAMgA zrahAvIzane baMdhe hoya. tathA paryApta beMjiya, teMjiya zrane cauriMjiya, prAyogya uMgaNatrIza bAMdhatAM pratyeke zrApa nAMgA hoya. tathA paryAptA paMceMjiya tiryaMca prAyogya ugaNatrIza bAMdhatA (4607 ) nAMgA tathA paryAptA paMceMjiya manuSya gati prAyogya ugaNatrIza bAMdhatAM (4607) nAMgA, sarva malI uMgaNatrIzane baMdhe (e40) nAMgA thAya. ahIM tIrthakara sahita devagati prAyogya jaMgaNatrIza prakRtinA baMdhanA nAMgA thATha na pAmIyeM, kemake samyaktva vinA tIrthakara nAmakarmano baMdha na hoya. tathA paryApta beMjiya, teMjiya ane cauriMjiya prAyogya trIza bAMdhatAM pratyeke zrApa, zrApa nAMgA hoya, tathA paMceMjiyatiryaMca prAyogya trIza bAMdhatAM (4607), zaravAle trIzane baMdhe (4632) nAMgA thAya. evaM u baMdhasthAnakeM thazne mithyAtva guNagaNe sarva malI ( 13e26) nAMgA hoya. ahIzrAM zrAhArakachika sahita devagati prAyogya trIzanA baMdhano nAMgo eka tathA jinanAma sahita manuSyagati prAyogya trIzanA baMdhanA nAMgA thA, evaM nava nAMgA na hoya. bAkInA nAMgA hoya. mithyAtveM 21-24-25-26-27-20-25-30-31- e nava udayasthAnaka hoya. tihAM AhArakasaMyata, vaikriyasaMyata ane kevalI, eTalA mithyAtvaM na hoya. mATeM te saMbaMdhI nAMgA thahIM na kahevA. zeSa sarva 41-11-35-600-31-11ee-11-2141964-zaravAse (1773) nAMgA hoya, eTale nava udayasthAnakanA nAMgA ( 1) pUrva sAmAnyAdeze jAvyA be, te madhye thI kevalInA zrAu, thAhArakasAdhunA sAta, ane udyota sahita vaikriyamanuSyanA traNa nAMgA, uMgaNatrIza, trIza, ane ekatrIza, e traNa udayano ekeko nAMgo udyota sahita vaikriyasAdhune tathA devatAne hoya. temAM devatAne uttaravaikriyanA nAMgA jUdA nathI lekhavyA zrane sAdhu to bahe, sAtame guNagaNe hoya, paNa mithyAtvaM na hoya. mATeM e aDhAra udaya nAMgA TAlI bAkI (1773) udayasthAnakanA nAMgA sarva jIvanI apekSAyeM hoya, te sarva pUrve karA .tihAthI jozlevA. have mithyAtve va sattAsthAnaka hoya, te kahe . tihAM bANunI sattA cAre gatinA mithyAtvI jIvane hoya tathA jevAreM koieka vedaka samyakadRSTi jIveM pUrve narakAyu bAMdhyu le temATeM te aMta samaya samyaktva vamIne narakeM jAya tene aMtaramuharta paryaMta nevyAzInI sattA hoya tathA aMtaramuharta par3I te valIsamyaktva pAme. ahIM AhArakacatuSka, tathA jinanAma, e behunI samakAleM narakamAMhe sattA na hoya,tejaNItryANunuM sattAsthAnaka naraka mAMhe na hoya, tathA avyAzInI sattA paNa cAre gatinA mithyAtvI jIvane hoya, tathA jyAzInuM sattAsthAnaka, ekeMjiyane viSe devagati prAyogya athavA narakagati 103 Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 717 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 prAyogya uvetye thake pAmIyeM tathAeMzInuM sattAsthAnaka totryANu madhye thI tIrthakaranAma,zrAhArakacatuSka, vaikriyaSaTraka, narakaTika, e tera prakRti uvele thake ekeMkhyi madhye pAmIyeM, tevAra paThI te ekeMziya madhyethI nikalIne vikaleM jiya tathA paMceMjiyatiryaMca manuSyamAMhe avatarI paryApto thayA palI paNa aMtaramuhUrta lageM temAMhe eMzInuM sattAsthAnaka pAmI ane te aMtaramuhUrta vItyA par3I avazya vaikrIyAdikano baMdha hoya, temATeM. tathA te eMzImAMdethI valI manuSyagati ane manuSyAnupUrvI uvele thake teja vAja madhye zrahotteranI sattA pAmIyeM athavA teu vAu madhye thI zrAvelA vikaleM chiya tathA paMceMjiyatiryaMca temadhye paNa ahotteranuM sattAsthAnaka aMtaramuhUrta lageM pAmIye zrane paryAptA thayA palI avazya manuSyahika bAMdhe, mATe tihAM ahoteranI sattA na hoya. ema sAmAnya baMdha, udaya ane sattAnAM sthAnaka mithyAtva guNagaNe kahyAM. ___ have sattA saMvedhe nAMgA kahe . tihAM mithyAtvIne aparyAptA epriya prAyogya trevIza bAMdhatAM sarva nave udayasthAnaka saMjave paNa temadhye paccIzane udayeM devatAnA nAMgA ATha ane nArakIno nAMgo eka, evaM nava tathA sattAvIzane udayeM devatAnA zrAva tathA nArakIno eka tathA adyAvIzane udayeM devatAnA zola ane nArakIno eka, teTalAja valI uMgaNatrIzanA nadayanA paNa levA. tathA trIzane udayeM devatAnA ATha, evaM zA nAMgA trevIzanA baMdhe na hoya, jejaNI nArakI to ekejiyamAMhe jAya nahIM zrane devatA paNa aparyAptA ekejiyamadhye na jAya temATeM tenA zAu jAMgA TAlI bAkI bajhA udayanA ( 7713) udaya nAMgA trevIzane baMdhe hoya, tihAM bANu, aThyAzI, jyAzI, eMzI ane bahottera, e pAMca sattAsthAnaka to ekavIza, covIza, paccIza zrane baccIza, e cAra jadayasthAnakeM pratyekeM hoya. tihAM paccIzane udayeM teja vAjanA je udayeM sAta nAMgA , tihAM aghotteranI sattA, paraMtu bIje nAMge na hoya. ane babIzanA udayeM manuSyanA nAMgA vinA bAkI (311) nAMge teja vAjamAMhethI AvyA hoya, tenI apekSAyeM ahottaranI sattA hoya, bIje nAMge na hoya. tathA bIjA sattAvIza, ahAvIza, jaMgaNatrIza, trIza zrane ekatrIza, e pAMca udaya hotera vinA bAkInA cAra cAra sattAsthAnaka hoya. ema zaravAle trevIzane baMdhe cAlIza sattAsthAnaka hoya. emaja paccIzane baMdhe paNa cAlIza ane bIzane baMdhe paNa cAlIza sattAsthAnaka hoya paNa eTaluM vizeSa je paryApta ekeMdriya prAyogya paccIzane baMdhe zrApaNe udayeM devatAnA paNa udaya nAMgA hoya, tethI aja udaya nAMge e be baMdhasthAnaka hoya. ane nArakInA pAMca udaya nAMgA thahIMyAM na hoya paNa devatA je ekeMjiya prAyogya paccIza Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 81la prakRtino baMdhe kare tidAM bAdara pratyeka paryApta prAyogya va jAMgA bAMdhe. bAkI bAra gAna bAMdhe, kemake sUkSma sAdhAraNa aparyAptA madhye devatAne upajavuM nathI te mATe. zrAvIzane baMdheM mithyAtvIne trIza chAne ekatrIza, e be udayasthAnaka hoya. tihAM zrIzanuM paMceMdriya tiryaMca tathA manuSyane doya ane ekatrIzanuM paMceMdriya tiryaMcane hoya. trIzane udayeM paMceMdriya tiryaMca ne manuSyane devagati prAyogya tathA narakagati prAyoyAvIzano baMdha hoya. bAkI vikaleMdriyanA trIza jAMgA udayanA na hoya. e be udayeM yai (4048 ) jAMge ahAvIzano baMdha hoya. tihAM trIzane udayeM bANu, nevyAzI, yAzI ne byAzI, e cAra sattA hoya, chAne ekatrIzane udayeM nevyAzInI sattA na hoya, tIrthaMkara sahita nevyAzInI sattA, tiryaMcane viSe na pAmIyeM, tethI traNa sattA hoya, tathA trIzane udayeM paNa je vedakasamyaktva vamI, jinanAma sahita mithyAtveM gayo, tene naraka prAyogya zradvAvIza bAMdhatAM paNa nevyAzInI sattA hoya. ema zradvAvI - zane baMdheM sAta sattAnAM sthAnaka jANavAM. devagati prAyogya vinA bIjI manuSya, tiryaMcagati prAyogya ugaNatrIzane baMdheM vIza, nava vinA bIjAM sarva udaya sthAnaka hoya. tathA bANu, nevyAzI, zrayAzI, bathAzI, eMzI chAne aghottera, e va sattAsthAnaka hoya. tihAM ekavIrAne udayeM va sattA hoya, kahe . jinanAma bAMdhI samyaktva vamIne narake jAya tenI vacceM ekavIzano udaya hoya, tihAM nevyAzInI sattA hoya. tathA bANu ane avyAzI, e ve sattAsthAnaka caturgatinA jIvane vigrahagatiyeM ekavIzane udayeM hoya, tathA vyAzI ane eMzI, e be sattA, deva, nArakI vinA bIjA jIvone hoya. ane thotteranI sattA deva, nArakI tathA manuSya vinA bIjA jIvone hoya. ema ekavIzane udayeM va sattAsthAnaka hoya tathA covIzane udayeM eka nevyAzI vinA bAkInAM pAMca sattAsthAnaka, ekeMdriyane hoya. bIjA jIvone e udaya na hoya tathA paccIzane udayeM va sattAsthAnaka hoya, tathA bavIzane udayeM nevyAzInI sattA vinA bAkI pAMca sattA hoya, jenaNI nevyAzInI sattA nArakIne doya tene to baghIzanuM udayasthAnakaja nayI tathA sattAvIzane udayeM hotra vinA pAMca sattA hoya, te ekavIzanA udayanI pereM jAvavA~. jejaNI teja vAne sattAvIzano udaya nathI, bAkI ekeMdriyAdikane paNa paryAptAvasthAyeM e udaya hoya, teNe te manuSyadvika avazya bAMdhe, mATeM ahotteranI sattA yahIM e udayamAM vane udayeM pAMca sattA hoya temadhyeM vyAzInI sattA vikaleMdriya tathA paMceMdriya tiryaMca manuSyanI apekSAyeM levI ne vIjAM sattAsthAna pUrvalI pereM jAvAM tathA ugaNatrIzane udayeM paNa eja pAMca sattA pUrvalI pereM jAvavI tathA trIza tathA For Private Personal Use Only Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja20 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 ne udayeM nevyAzI vinA, bAkI tehIja cAra sattA, vIkaleMghiya ane tiryaMca manuSyanI zrapekSAyeM hoya, ane nevyAzInI sattA to jinanAma bAMdhI samyaktva vamI narakeM jAtA evA mithyAtvI nArakIne hoya. tihAM to trIzana udayasthAnaka na hoya, tathA tehIja cAra sattAsthAnaka ekatrIzane udayeM paNa manuSya vinA bIjA jIvone hoya je jaNI ekatrIzano udaya, sAmAnyamanuSyane nathI, kevalIne de. ema sarva thava gaNatrIzane baMdhe (45) sattA hoya. devagati prAyogya trIzanA baMdha vinA vikaleMjiya tathA paMceMjiya prAyogya trIzane baMdhe sAmAnya vIza, zrApa ane nava, e traNa udayasthAnaka vinA bAkInAM nava nadayasthAnaka hoya, tihAM nevyAzI vinA pAMca sattA hoya jejaNI tiryaMcagati madhye jinanAmanI sattA na hoya. tihAM ekavIza, covIza, paccIza, zrane babIza, e cAra udayeM pAMca pAMca sattAsthAnaka hoya ane bIjA pAMca udayeM aghottara vinA cAra cAra sattAsthAnaka hoya. evaM nava udayeM thaz cAlIza sattA hoya. ahIM nevyAzInuM sattAsthAna to devagati prAyogya AhArakaThika sahita trIzane baMdhe ane jinanAma sahita manuSya prAyogya trIzane baMdhe hoya, e behu mithyAtvIna bAMdhe. eTale e mithyAtva guNagaNe ba baMdhasthAnakeM nava udayeM yaz baseM ne bAra sattAsthAnaka hoya. have sAkhAdane baMdhasthAnaka kahe je. sAkhAdane varttatAM zrahAvIza, ugaNatrIza ane trIza, e traNa baMdhasthAnaka hoya. devagati prAyogya ahAvIzanA zrApa nAMgA sAkhAdane baMdhAya, tenA bAMdhanAra paMceMjiya tiryaMca tathA manuSya hoya ane naraka prAyogya ahAvI. zano baMdha to mithyAtva pratyayi ne tejaNI sAkhAdane na baMdhAya tathA paMceMjiyatiyaMca prAyogya ane manuSya prAyogya gaNatrIza prakRti baMdhanA nAMgA (6400 ) no baMdha, ekeMjiya, vikaleMjiya tathA tiryaMca, manuSya, devatA, narakIne sAkhAdane hoya. tihAM huMma saMsthAna ane bevakuM saMghayaNa na baMdhAya, tethI pAMca saMghayaNa ane pAMca saMsthAna tathA sapta yugalanA vikalpaM karI batrIzaseM nAMgA pratyekeM manuSya tiryaMcagati prAyogya gaNatrIzanA baMdhe hoya. e behunA malI (6400 ) nAMgA hoya. tathA pUrve kahyo je ekeMjiyAdikane sAsvAdane udyota sahita trIzano baMdha paMceMjiya tiryaMca prAyogyaja kare, tihAM (3200) hoya. te pUrve vistAreM kahyA be, tihAMthI samajI sevA. zaravAle traNe baMdhasthAnakeM thazne nAMgA (e607) hoya. __ sAkhAdane ekavIza, covIza, paJcIza, babIza, ugaNatrIza, trIza ane ekatrIza, e sAta udayasthAnaka hoya. tihAM nArakI vinAtraNe gatinA jIvanI apekSAyeM ekavIzano .. udaya, be gatine vicAleM vATeM vadetAM jIvane hoya. tihAM udaya nAMgA batrIza hoya. Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 821 te kevI rIteM ? to ekavIzane udayeM sarva malI beMtAlIza jAMgA kahyA be temadhyeM sAta aparyAptAnA, eka sUkSma paryAptAno, eka nArakIno ane eka kevalIno, evaM daza jAMgA sAsvAdane na hoya, zeSa batrIza jAMgA hoya. tathA covIzano udaya to ekeMdriyane utpanna mAtrane hoya. yahIM paNa, bAdara paryAptAne yaza yazanA vikalpeM be jAMgA sAsvAdane lAne, bAkI sUkSma sAdhAraNavAlA jAMgA na hoya, ane vaikriyavAlo nAMgo teja vAune hoya, te paNa tihAM sAkhAdane na hoya. tejaNI te paNa na levo. tathA paccIzano udaya to devatAmahe utpanna mAtraneja hoya, ane koiekane na paNa hoya. tihAM devatAnA zrAva jAMgA sujaga, durjaga, khadeya, zranAdeya, ayaza, yazeM upaje tathA vIzano udaya to vikaleMdriya, paMceMdriya tiryaMca, manuSyamAMde utpanna mAtraneja hoya. tihAM paryAptAno ekeko jAMgo TAlIne vikaleMdriya paryAptAnA ba, paMceMdriya tiryaMcanA ( 200 ), manuSyanA ( 280 ), evaM (502 ) jAMgA, bavIzane udayeM hoya. tathA sattAvIza ne zradvAvIzano udaya to sAkhAdane hoyaja nahIM, kemake e be udayasthAnaka to upanA paDhI aMtaramuhUrtta gayA paDhI hoya be, ghane sAsvAdana to ba yAvalI mATherI lageMja hoya, te mATeM te na hoya. tathA gaNatrIzano udaya to deva, nArakIne paryAptAvasthAyeM prathama prApta samyaktvathakI pragatAne pAmIyeM, tihAM devatAnA va ane nArakIno eka, evaM nava jAMgA hoya. tathA trIzano udaya to paMceMdriya tiryaMca, manusarva paryApta pUrI kazyA paDhI zrapazamika samyaktvathI pakatAM hoya. tathA uttara vaikriyeM varttatAM devatAne udyotanA udayeM hoya. tihAM manuSya ane tiryaMcanA pratyeka pratyekeM ( 1152 ) jAMgA levA tathA devatAnA yAva jAMgA levA, ema sarva malI (2312 ) udaya jAMgA hoya. tathA ekatrIzano udaya paMceMdriya tiryaMca paryAptAne prathama samyaktva vamatAneM hoya. tihAM jAMgA ( 1152 ) hoya. ema zaravAle sAta udayanA yara sAkhAdaneM udaya jAMgA (yog ) hoya. sAkhAdane sattAsthAnaka bANu ne ayAzI, e be hoya. tihAM zrAhArakacatuSka bAMdhI upazamazreNIthI parutAM sAkhAdana guNavANuM pAme, tene bANunuM sattAsthAnaka hoya yazInI sattA to cAre gatinA sAkhAdanIne hoya. have saMvedha kahe be. DAvIzane baMdheM sAsvAdane trIza chAne ekatrIza, e be udayasthAnaka hoya. jejaNI devagati prAyogya zradvAvIza prakRti, karaNa aparyApto na bAMdhe temATeM bIjAM udayasthAnaka ene na hoya. tihAM manuSya baMdhakanI apekSAyeM trIzane udayeM bANu ne yAzI, e be sattAsthAnaka hoya. chAne tiryaMcane upazamazreNI na doya, mATe upazamazreNIthI paDavAne jAveM bANunI sattA na hoya, eka ayyAzInIja For Private Personal Use Only Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 hoya. tathA tiryaca, manuSya prAyogya ugaNatrIza bAMdhatAM, sAkhAdanIne sAte udayasthAnaka hoya. tihAM potapotAne udayasthAnakeM ekekuMadhyAzInuM sattAsthAnaka hoya, tathA manuSyane trIzane udayeM vartatAne bANu ane adhyAzI, e be sattAsthAnaka hoya, zeSa sarvane ekaja adhyAzInu hoya. tathA ema trIzanA baMdhakane paNa saMvedha kahevo. sarva malI sAkhAdane aDhAra sattAsthAnaka hoya. / have mizraguNagaNe nAmakarmanA ahAvIza ane ugaNatrIza, e be baMdhasthAnaka hoya. tihAM mizradRSTi tiryaMca, manuSyane devagati prAyogya ahAvIzano baMdha hoya, tihAM nAMgA zrATha hoya, ane manuSya prAyogya aMgaNatrIzano baMdha mizradRSTi deva, nArakIne hoya. tihAM sthira, asthira, zuja, azuna, yaza, ayazane vikalpa nAMgA thApAmIyeM, bIjA jeba saMsthAnAdikanA vikalpa nAMgA japaje, te ahIMyAM na hoya, ema Agale guNagaNe paNa jANavU. zaravAle baMdha jAMgA zola hoya. mioM uMgaNatrIza, trIza zrane ekatrIza, e traNa udayasthAnaka hoya, tihAM uMgaNatrIzane udayeM devanA nAMgA ATha ane nArakIno eka, evaM nava nAMgA hoya. tathA trIzane udaya paMceMjiya tiryaMcanA jadaya nAMgA ( 1727), manuSyanA ( 1955 ), evaM (20) trIzane udayeM udaya nAMgA hoya. tathA ekatrIzanuM udayasthAnaka, paMceMjyi tiryaMcane hoya, tihAM nAMgA ( 1151 ). sarva thara mizraguNagaNe udayatnAMgA (4041) hoya. ahIMyAM sattAsthAnaka bANu ane aThyAzI, e be hoya. have saMvedha lakhe je. ahAvIzane baMdhe mizraSTine trIza ane ekatrIza, e be uda. yasthAnaka hoya. tene viSe pratyekeM bANu ane adhyAzI, e be sattAsthAnaka hoya, tathA ugaNatrIzanA baMdhakane ekaja uMgaNatrIzanuM udayasthAnaka hoya, tihAM paNa tehIja be sattAsthAnaka jANavAM. sarva malI mizraguNagaNe ba sattAsthAnaka hoya. avirati guNagaNe ahAvIza, jaMgaNatrIza ane trIza, e traNa baMdhasthAnaka hoya. tihAM tiryaMca, manuSyane cothe guNavANe deva prAyogya bAMdhatAM ahAvIzano baMdha hoya. tihAM nAMgA thApa, tathA manuSyane devagati prAyogya jinanAma sahita bAMdhatAM gaNatrIzano baMdha hoya. ahIM paNa ATha nAMgA tathA devatA ane nArakIne cothe guNagaNe manujyagati prAyogya uMgaNatrIza bAMdhatAM nAMgA ATha tathA deva nArakIne samyaktva pratyaya jinanAma sahita manuSya prAyogya trIza bAMdhatAM paNa nAMgA ATha hoya, evaM baMdhanAMgA batrIza thayA. ahIMyAM avirati samyakadRSTi jIva aparyAptA madhye na upaje mATe aparyAptAno eka nAMgo TAlIyeM, bAkI ATha nAMgA levA. avirati guNagaNe ekavIza, paccIza, babIza, sattAvIza, ahAvIza, gaNatrIza Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 23 trIza thane ekatrIza, e ATha udayasthAnaka hoya. tihAM ekavIzane udaye devatAnA udaya nAMgA ATha, manuSyanA zrApa, paMceMjiyatiryaMcanA zrApa levA. kema ke avirati samyakdRSTi aparyAptAmadhye na upaje, mATeM aparyAptAno nAMgo TAlI zeSa zrApa ATha nAMgA levA tathA nArakIno eka, evaM paJcIza udaya nAMgA hoya. e dAyika samyakadRSTi pUrvabajhAyuvAlo cAre gatine viSe upaje paNa te aparyAptA madhye na upaje, tenI apekSAyeM ekavIzano udaya levo. paccIza tathA sattAvIzano udaya, deva ane nArakIne tathA vaikriya tiryaMca manuSyane hoya. tihAM nArakI dAyika tathA vedaka samyakdRSTi jANavA ane devatA trividha samyaktvI hoya, ema cUrNimadhye kaDaM . tathA babIzano udaya, paMceMjiyatithaMca manuSya dAyika tathA vedaka samyakadRSTine hoya jenaNI upazama samyakdRSTi to tiryaMca manuSya madhye na upaje, temAMhe paNa vedaka samyakdRSTi to mohanIyanI bAvIza prakRtinI sattAvAloja hoya tathA ahAvIza ane ugaNatrIza, e be udaya nArakI, tiryaMca ane devatAne hoya tathA trIzano udaya eka nArakI vinA bIjI traNe gatimadhye hoya. tathA ekatrIzano udaya, paMceMjiyatiryaMcane hoya. ahIM sarvanA potapotAnA udaya nAMgA levA. aviratiyeM sattAsthAnaka cAra hoya. tihAM je apramatta, tathA apUrvakaraNa guNagaNe thAhArakaThika tathA jinanAma sahita deva prAyogya ekatrIza bAMdhIne valato maraNa pAmI deva thAya, tenI apekSAyeM tryANunI sattA jANavI. tathA thAhAraka catuSka bAMdhI valI pariNAma parAvartiyeM mithyAtva pAmI cAragatimAhelI nAve te gatimAMhe upajIne valA tihAM samyaktva pAme, tene bANunI sattA jANavI. e sattA, deva, manuSyamAMhe mithyAtveM gayA vinA paNa hoya, mATe AMhIM lIdhI tathA nevyAzInI sattA to deva, manuSya ane nArakI avirati samyakadRSTine jinanAmano baMdha , te mATeM hoya, tathA avyAzInI sattA cAre gatinA samyakdRSTine hoya. have sattA saMvedha kahe . avirati samyakadRSTi paMceMjiya tiryaMca, manuSyane deva prAyogya ahAvIzane baMdhe zrApa udayasthAnaka hoya. tihAM paccIza zrane sattAvIzano udaya, vaikriya tiryaMca, manuSyane hoya. bIjA u sAmAnya hoya. te ekekA udayeM vANu ane adhyAzI, e bebe sattAsthAnaka hoya. ema Au udayanAM zola sattAsthAnaka hoya, tathA ugaNatrIzano baMdha eka devagati prAyogya, bIjo manuSyagati prAyogya hoya. tihAM devagati prAyogya jinanAma sahita aMgaNatrIzanA baMdhaka manuSyaja hoya, paraMtu tiryaMca na hoya, tene ekatrIzanA udaya vinA sAte udayasthAnaka hoya, kemake manu Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 824 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 yane ekatrIzano udaya nathI, te ekekA udaye tryANu ne nevyAzI, e ve be sattAsthAnaka hoya. tathA manuSyagati prAyogya ugaNatrIzano baMdha, deva, nArakIne hoya. tihAM 21-25-27-28-20- e pAMca udayasthAnaka hoya. ekekA udayeM bAe ane yAzI, e bebe sattA hoya, tathA manuSyagati prAyogya jinanAma sahita trIzano baMdha paNa deva, nArakIne hoya. tihAM 21 - 25-27-28-20-30, e va udayasthAnaka hoya. tihAM pratyeka ghyANu ane nevyAzI, e ve be sattA, devatAne hoya, ane nArakI ne pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM pratyeke ekaja nevyAzInI sattA hoya, kemake, jinanAmanI sattA batAM zrAhArakanI sattA narakamadhyeM na hoya te mATeM tryANunI sattA nArakI madhyeM na pAmIyeM, chAne ekatrIzane udayeM be sattA hoya. sarva thai copanna sattA thai. dezavirati guNagaNe ahAvIza ne ugaNatrIza, e be baMdhasthAnaka hoya. tihAM manuSyAne tiryaMca, dezavirati, devagati prAyogya ahAvIza bAMdhe, tihAM jAMgA a. tathA tehIja jinanAma sahita ugaNatrIza prakRti ekalA manuSya dezavira tija bAMdhe paNa tiryaMca na bAMdhe, tihAM jAMgA thA. sarva malI jAMgA zola hoya. 1 dezavira tiyeM sAmAnyeM 25-21-28-20-30-31 - e ba udayasthAnaka hoya. tihAM zrAvane baMdhe prathamanA cAra udaya to vaikriya tiryaMca, manuSyane hoya, tihAM ekeko nAMgo karatAM cAra jAMgA thayA tathA adyAvIza, jaMgapatrIza, e udaya sAmanyA tiryaMca, manuSyane tathA vaikriyane paNa hoya. tihAM udaya jAMgA va tathA trIzano udaya tiryaMca, manuSyane, tihAM ba saMghayaNa, va saMsthAnanA vikalpeM jAMgA batrIza, te sukhara duHkhareM bahottera, te zunAzuna khagatiyeM ( 144 ), pratyeka ekekA udayeM hoya. hIM daurbhAgya, zranAdeya ne yazaH kIrttino udaya guNa pratyaya jaNI na hoya tethe tenA vikalpanA jAMgA na hoya, tathA vaikriya tiryaMcano udaya jAMgo eka, malI ( 20 ) jAMgA thAya. tathA ekatrIzano udaya tiryaMcane hoya. tihAM jAMgA (144) ema zaravAle (443 ) ahAvIrAne baMdheM udaya jAMgA hoya. tathA gaNatrIzane baMdheM manuSyane 25-27-28-20-30, e pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM prathamanAM cAra udayasthAnaka vaikriyanAM be, teno nAMgo ekeka tathA trIzanA udayanAMgA ( 144 ) malI ( 148 ) jAMgA thAya. zaravAle (201 ) jAMgA yAya. dezavira tiye 3-2-80 - 80, e cAra sattAsthAnaka hoya. tihAM je zrapramatta, pUrvakaraNavAlo tIrthaMkara tathA AhAraka bAMdhIne paDe, te pariNAme dezavirati yAya tene tryAnI sattA hoya. zeSanI jAvanA aviratinI pereM jANavI. ve saMvedha kahe be. dezavirati manuSyane zradvAvIzane baMdheM paccIza, sattAvIza, * For Private Personal Use Only Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 zrAvIza, ugaNatrIza ane trIza, e pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM pratyekeM bANu ane adhyAzI, e bebe sattA hoya. tema tiryaMcane paNa ekatrIza sahita u udayeM be be sattA hoya. tathA gaNatrIzano baMdha deza virati manuSyaneja hoya. tihAM paccIzathI trIzavAlAM tehIja pUrvalAM pAMca udayasthAna levAM. tihAM tryANu ane nevyAzI, e bebe sattAsthAnaka hoya. sarva tha dezaviratiyeM bAvIza sattA hoya. have pramateM baMdhAdika saMvedha kahe . pramatta sAdhune ahAvIza, uMgaNatrIza, e ve baMdhasthAnaka dezavirati manuSyanI pereM nAvavAM. tihA pratyeka baMdhe manuSyanA nAMgA zrApa thA letAM zola nAMgA thAya tathA 25-27--e-30, e pAMca pAMca udayasthAnaka hoya. tihAM prathamanA cAra udaya to AhAraka ane vaikriya zarIra karanArA sAdhunI apekSAyeM levA. tihAM paccIza ane sattAvIzanA udayeM be be nAMgA tathA ahAvIza ane ugaNatrIzanA udayeM cAra cAra nAMgA ane trIzano udaya, sahaja manuSyane hoya. tihAM nAMgA be AhAraka vaikriyanA ane (144 ) sahajanA malIne (146), ema sarva malI ekekA baMdhasthAnakeM (157) nAMgA karatAM (316) udaya nAMgA thAya, tihAM vyANu, bANu, nevyAzI ane avyAzI, e cAra sattAsthAnaka hoya. have saMvedha dekhADe . ahAvIzane baMdhe pAMce udaye bANu ane avyAzI, e be sattA hoya. tihAM AhArakeM bANunIja sattA hoya ane jinanAma sattAyeM utAM ahAvIzano baMdha na hoya temATe tryANu ane nevyAzI, ebe sattA jaMgaNatrIzane baMdhe pAMce udayasthAnakeM pratyekeM hoya, jejaNI uMgaNatrIzano baMdha jinanAma bAMdhatAMja hoya. ema sarva tha vIza sattAsthAnaka pramateM hoya. have apramateM baMdhAdika sattA saMvedha kahe . apramatta sAdhune ahAvIza, jaMgaNatrIza, trIza, ekatrIza, e cAra baMdhasthAnaka hoya, tihAM prathamanAM be to pramattanI pereM nAvavAM tathA AhArakachika sahita bAMdhatAM anukrame trIza, ekatrIzano baMdha hoya. e cAra baMdhasthAnakeM pratyekeM ekeko nAMgo karatAM cAra baMdha nAMgA thAya, kemake ahIM asthira, azuja, ayazano baMdha apramateM nathI mATe. tathA pratyeka baMdhasthAnakeM jaMgaNatrIza ane trIza, e be be udayasthAnaka hoya. tihAM je pramatta thako vaikriya tathA thAhAraka thAraMjI apramateM Ave tene udyotane udayeM ugaNatrIzano udaya hoya. tathA trIzano udaya sahaja hoya, tihAM pratyeka udayeM eka nAMgo vaikriyano tathA thAhArakano, evaM be udaya be nAMgA tathA sahaja zarIreM apramattane trIzane udayeM pUrve dezaviratisthAne ( 146 ) nAMgA kahyA, te hoya. sarva malI ekekA baMdhe udaya nAMgA (147) hoya. zaravAle cAra baMdhanA malIne (ee) udaya nAMgA hoya. tihAM 104 Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 ahAvIzane baMdhe behu udaya pratyekeM aThyAzInI sattA hoya; ane uMgaNatrIzane baMdhe behu udaya pratyekeM nevyAzInI sattA hoya; tathA trIzane baMdhe behu udayeM pratyekeM bANunI sattA hoya; tathA ekatrIzanA baMdhe behu udaye pratyekeM tryANunI sattA hoya. aMhIMyAM je tIrthakara tathA zrAhAraka nizce bAMdhe, tene ekekI sattA hoya. evaM zrApa sattA thAya. ____ have apUrvakaraNe baMdhodaya sattA saMvedha kahe . apUrvakaraNe aThAvIza, uMgaNatrIza, trIza, ekatrIza ane eka, e pAMca baMdhasthAnaka hoya. tihAM prathamanAM cAra, apramattanI pereM levAM, tathA eka yazaHkIrtino baMdha, te sAtame nAgeM devagati prAyogya baMdhanA vijedeM hoya, tihAM nAMgo pratyekeM ekeka hoya. sarva thara baMdhanAMgA pAMca hoya. tihAM pratyeka baMdhasthAnakeM ekatrIzanuMja udayasthAnaka hoya. tihAM prathama saMghayaNane u saMsthAnanA vikalpaM na nAMgA, te zunAzuna khagatiyeM bAra ane sukhara mukhareM covIza nAMgA thAya. ane koieka zrAcArya, pahelA traNa saMghayaNe upazamazreNIno AraMja mAne be. tenA mateM bahottera udaya nAMgA hoya. zaravAle pAMca udayanA (360 ) nAMgA thAya tathA tihAM prathama cAra baMdhasthAnake trIzane udayeM anukrame adhyAzI, nevyAzI, bANu anetryAeM, e ekeka sattAsthAnaka hoya, ane ekane baMdhe trIzane udayeM e cAre sattA hoya. zaravAle ATha sattAsthAnaka hoya. // 5 // egega maha igega, mahaba unamaba kevala jiNANaM // egaM cana egaM cana, aha cana u bakkamudayaMsA // 5 // artha-navame guNagaNe egegama ke eka baMdhasthAnaka, eka udayasthAnaka ane ATha sattAsthAnaka hoya. dazame guNagaNe gegamaha ke eka baMdhasthAnaka, eka udayasthAnaka zrane pATha sattAsthAnaka hoya. tathA balama ke udmastha yatine upazAMtamoha, vINamoha, zrane kevala jiNANaM ke kevalI jina te sayogI kevalI tathA ayogI kevalI, e cAra guNagaNAvAlAne nAmakarmano baMdha na hoya. tihAM upazAMtamohane egacau ke eka udayasthAnaka ane cAra sattAsthAnaka hoya, tathA kSINamohane egaMcala ke eka udayasthAnaka, ane cAra sattAsthAnaka hoya. sayogI kevalIne bacana ke zrApa udayasthAnaka zrane cAra sattAsthAnaka hoya ane ayogI kevalIne subaka ke be udayasthAnaka ane sattAsthAnaka hoya, e rIteM mudayaMsA ke udaya ane aMza eTale sattA tenAM sthAnaka cAra guNagaNe jANavAM. have anivRttibAdara tathA sUkSmasaMparAyeM baMdhAdika kahe . e bemuNagaNe eka yazaHkI. tino baMdha ane trIzano udaya hoyaM. tihAM dapakane nAMgA covIza ane aupazamikane Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 27 traNa saMghayaNanA vikalpeM nAMgA bahoMttera udayanA jANavA tathA vyANu, bANu, nevyAzI aThyAzI, eMzI, uMgaNAeMzI, bahottera ane paMccottera, e ATha sattAsthAnaka hoya. tihAM pahelAM cAra sattAsthAnaka to upazamazreNInI apekSAyeM hoya tathA pakazreNI paNa jyAMsudhI nAmakarmanI tera prakRti daya na thAya, tyAM lage jANavAM ane tera prakRtinA daya pI 0-30-76-75- e cAra sattAsthAnaka hoya. ahIM baMdhodayano jneda nathI te mATeM saMvedha nathI dekhADyo. ___ upazAMtamoheM baMdhane anAveM ekaja trIza prakRtinuM udayasthAnaka . tihAM nAMgA bahottera hoya ane jyANu, bANu, nevyAzI ane aThyAzI, e cAra sattA hoya. tathA dIpamoheM ekaja trIzanuM jadayasthAnaka . tihAM jAMgA covIza, tihAM paNa tIrthakara nAma sahitane sarva saMsthAnAdika prazastaja hoya, te mATeM. tihAM ja0-76- e ve sattA tIrthaMkarane tathA e-75, e be sattA, atIrthakarane, evaM cAra sattA hoya. __sayogI kevalIne vIza, ekavIza, babIza, sattAvIza, ahAvIza, uMgaNatrIza, trIza ane ekatrIza, e pATha udayasthAnakanA nAMgA baseM pUrva sAmAnyAdeze vicAsyA , tihAMdhI jANavA. ahIM sattAsthAnaka cAra kSINamohanI pereMja levAM tathA saMvedha cauda jIvasthAnaka vicAreM saMjhI paryAptA chAreM kahyo , tihAMthI levo. __ ayogI guNagaNe nava ane Au, e be udaya hoya, tenA nAMgAbe ane Go-su76-75-e--e ba sattA hoya. tihAM tIrthakarane navane udaya 70-76-e-e traNa sattA hoya tathA sAmAnya kevalIne Agne udaye e-75--e traNa sattA hoya. ema cauda guNagaNe zrApa karmano baMdha, udaya, sattA saMvedha dekhADyo. // zratha mithyAtvasya trayoviMzatyAdika baMdhasthAnaSaTke krameNa naMgaprarUpikAM nAyagAthAmAha // have mithyAtvaguNagaNAnAM je trevIzAdika ubaMdhasthAnaka be, tene viSe anukrameM keTalA baMdhanA nAMgA upaje, te prarUpavAne nASyagAthA kahe . // cana paNavIsA solasa, nava cattAlAsayAya bANanai // battI suttara gayA, khasayA mibassa baMdha vihI // 60 // artha-trevIzane baMdhasthAnakeM cala ke cAra lAMgA, paccIzane baMdhe paNavIsA ke paccIza nAMgA, babIzane baMdhe solasa ke zola nAMgA, ahAvIzane baMdhe nava ke nava jAMgA, ugaNatrIzane baMdhe cattAlAsayAyabANa ke bANuseM ne cAlIza nAMgA, trIzane baMdhe battIsuttaragayAlasayA ke tAlIzaseM ne batrIza jAMgA upaje, e missabaMdhavihI Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jazna saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 ke mithyAtvaguNagaNe u baMdhasthAnakeM thazne ( 13eza6 ) nAMgA hoya. enI bhAvanA pUrve kahI De tyAMcI jANavI. // iti samuccayArthaH // 6 // ||ath sAsvAdane'STAviMzatyAdi baMdhasthAnatrayatnaMgaprarUpakAnASyagAthAmAha // // have sAsvAdana guNagaNAnAM je ahAvIzAdika traNa baMdhasthAnaka , tene viSe baMdhanA keTalA nAMgA upaje, te prarUpavAne nASyagAthA kahe . // aha sayA canasahI, battIsa sayAI sAsaNe neA // ahAvIsAIsu, savANAdia unnana // 6 // artha-ahAvIzane baMdhe aha ke ATha nAMgA ane ugaNatrIzane baMdhe sayAcanasahI ke cozaThaseM nAMgA, trIzane baMdhe battIsasayA ke batrIzaseM nAMgA, e rIteM sAsaNenetrA ke sAkhAdana guNagaNe nAMgA upaje. aThAvIsAIsu ke ahAvIzAdika traNa baMdhasthAnakeM thazne savANazAhiunnataz ke sarva malI unnuseM ne zrApa nAMgA upaje, tenI nAvanA pUrve kahI ane mizrAdika guNagaNe to baMdhasthAnakanA nAMgA thoDA The temADe te pUrve kahyA , tema jANavA. ||ath mithyAtvasatkaikaviMzatyAyudayasthAnake naMgaprarUpikA gAthA // have mithyAtva guNagaNe ekavIza zrAde dezne nava udayasthAnake nAMgA prarUpavA gAthA kahe . // egacattigAra batti, sa usaya gatisigAra nava nn|| . sattarigaMsiguttisa, canda gAra canasahi mibudayA // 62 // artha- ekavIzane udayeM egacatta ke ekatAlIza nAMgA, covIzane udayasthAnake gAra ke agIzrAra nAMgA, paccIzane udayeM battIsa ke batrIza nAMgA, babIzane udayeM usaya ke baseM nAMgA, sattAvIzane udaya gatisa ke ekatrIza nAMgA, ahAvIzane udaye gAranavanau ke agIbArase ne navANu nAMgA, gaNatrIzane udayeM sattarigaMsi ke sattarase ne ekyAzI nAMgA upaje. trIzane udaya guttisacanada ke uMgaNatrIzaseM ne cauda nAMgA, ekatrIzane udayasthAnake gAraca-sahI ke agIthArase ne cozaTha nAMgA upaje, mibudayA ke0 mithyAtvaguNagaNe e nava udayasthAnakeM thazne (1773) nAMgA hoya. // 6 // // atha sAsvAdanakaviMzatyAyudayasthAnasaptakanaMgaprarUpikAnASyagAthAmAha // ||hve sAsvAdane ekavIzAdi sAta udayasthAnakeM nAMgA prarUpavA nASyagAthA kahe . // battIsa unni adhya, bAsI sayAya paMca nava udyaa|| bAradiA tevIsaM, bAvannikAra sasayAya // 63 // Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 nae artha- ekavIzane udaya battIsa ke batrIza nAMgA, tihAM zrAu manuSyanA, vikaleMjiyanA, zrApa devatAnA, ATha tiryaMcanA, be ekeMjiyanA. covIzane udayeM sunni ke0 be nAgA tiyaMcanA jANavA. tathA paJcIzane udayeM adhya ke ATha nAMgA devatAnA hoya, babIzane udayeM bAsIisayAyapaMca ke pAMcase ne vyAzI nAMgA hoya. tihAM ()manuSyanA, (2) tiryaMcanA, ba vikaleMjiyanA; uMgaNatrIzaneM udayeM navaudayA ke nava udaya nAMgA hoya, temadhye zrApa devatAnA, eka nArakIno jANavo. trIzane udayeM bArahibhAtevIsaM ke trevIzaseM ne bAra nAMgA, temadhye ( 1155 ) manuSyanA, (1955) tiryacanA, ATha devatAnA jANavA. ekatrIzane udayeM bAvannikArasasayAya ke agIvAraseM ne bAvana nAMgA tiryaMcanA hoya. sarva malI sAte udayasthAnakeM thazne (40) udayanAMgA thAya. enI nAvanA pUrvavat. ane mizrAdika guNagaNe udayanAMgA potAnI meleMja vicArIne kahevA // 3 // ||ath gaticatuSkakrameNa bNdhodysttaasthaanaanyaah|| ||hve gatyAdika bAza mArgaNAdhAreM nAmakarmanAM baMdhodaya sattA sthAnaka kahe . tihAM prathama narakAdika cAra gati mArgaNAne viSe anukrameM baMdhodaya sattAsthAnaka kahe je // do baka / canakaM, paNa nava ikAra ukagaM udayA // nera Ai su sattA, ti paMca ikkArasa canakaM // 6 // artha-narakAdi cAra gati anukrameM levI. tihAM narakagatine viSe gaNatrIza ne trIza, e do ke be baMdhasthAnaka, tihAM uMgaNatrIzarnu manuSyagati prAyogya tathA tiryaca prAyogya hoya, ane trIzanuM tithaMca prAyogyaja hoya. enA nAMgA pUrve kahyA , tema khevA. tathA tiryaMcane 23-25-26-27-2e-30-e baka ke baMdhasthAnaka hoya. tathA manuSyane 23-25-26-27-e-30-31-1, e aha ke0 thATha baMdhasthAnaka hoya, tathA devatAne 25-26-e-30, e canakaM ke cAra baMdhasthAnaka hoya. e cAra gatine viSe baMdhasthAnaka kahyAM. have cAra gatine viSe anukrameM udaya sthAnaka kahe . nArakIne 1-25-27--e- e paNa ke pAMca udayasthAnaka hoya. tiryaMcane 21-24-2526-27-2-e-30-31,e nava ke nava udayasthAnaka hoya. manuSyane 20-21-2526-27-2-e-30-31-e-, e zkAra ke agIbAra udayasthAnaka hoya. devatAne 21-25-27--e-30,e bakkagaMjadayA ke udayasthAnaka hoya. have nerazyAzsusattA ke narakAdikagatine viSe anukrameM sattAsthAnaka kahe . nArakIne bANu, nevyAzI, ane aThyAzI, e ti ke traNa sattAsthAnaka hoya. tiryaMcane bANu, avyAzI, jyAzI, eMzIane aThottera, e paMca ke pAMca sattAsthAnaka hoya. manuSyane eka ahottera Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 vinA bAkInAM ikArasa ke zragIbAre sattAsthAnaka hoya. ane devatAne tryANu, vANu, nevyAzI ane agyAzI, e caukaM ke cAra sattAsthAnaka hoya. have saMvedha kahe . nArakIne paMceMjiya tiryaMca prAyogya uMgaNatrIza bAMdhatAM potAnA pA~ca udayasthAnakeM pratyeke bANu ane aThyAzI, e be sattAsthAnaka hoya. tIrthakaranAmanI sattAyeM tiryaMcagati prAyogya baMdha na hoya tejaNI nevyAzInI sattA na hoya, tathA manuSyagati prAyogya ugaNatrIzane baMdhe pAMca udayasthAnakeM nevyAzI sahita traNa traNa sattA hoya, tathA udyota sahita tiryaMcagati prAyogya trIzane baMdhe jaMgaNatrIzanA baMdhanI pereM pAMce udayeM bebe sattA hoya. tathA jinanAma sahita manuSyagati prAyogya trIzane baMdhe pAMce udayeM eka nevyAzInI sattA, pratyekeM hoya. sarva thara narakagatine viSe cAlIza sattAsthAnaka hoya. tiryaMcagatine viSe baMdhodaya sattA saMvedha kahe je. trevIzane baMdhe ekavIza, covIza, paccIza, babIza, e cAra udayeM e2-7-6--7, e pAMca pAMca sattA ane bAkInAM 27-2-e-30-31, e pAMca udayeM ahottera vinA cAra cAra sattA hoya. sarva trevIzane baMdhe cAlIza sattA tha. tema paccIza tathA babIzane baMdhe paNa cAlIza, cAlIza sattA jANavI tathA ugaNatrIza ane trIzane baMdhe paNa emaja cAlIza sattA kadevI. paNa eTaluM vizeSa je manuSyagati prAyogya jaMgaNatrIzane baMdhe sarva udayasthAnake aThotteranI sattA na hoya, bAkI cAra sattA sarva udaya hoya. tathA ahAvIzane baMdhe covIzano udaya na hoya, kemake covIzano udaya ekejiyane hoya. tene ahAvIzano baMdha nathI, jemATe deva, nArakI, e be gatimadhye ekejiyane jAvU nathI ane ahAvIzano baMdha to deva, naraka prAyogya . mATeM bAkI ATha udaya hoya, tihAM ekavIza, bIza, ahAvIza, uMgaNatrIza zrane trIza, e pAMca udayasthAnaka dAyika samyakdRSTi tathA vedaka samyakadRSTi to jene mohanIyanI bAvIzanI sattA hoya,evAne pUrve Ayu bAMdhyAM udaya hoya, tenI apekSAyeM jANavA. tihAM ekekA udaya bANu ane avyAzI, e be sattAsthAnaka pratyekeM hoya, tathA paccIza zrane sattAvIza, e be udayasthAnaka vaikriya karatAM paMceMjiya tiryaMcane hoya. tihAM paNa tehIja be sattAsthAnaka hoya, tathA trIza, ekatrIza, e be udaya sarva paryAptiyeM paryAptA evA samyakdRSTi tathA mithyAdRSTine jANavA, tihAM bANu, zravyAzI ane vyAzI, e, praNa sattA hoya. tihAM vyAzInI sattA, mithyASTineja hoya. ane samyakadRSTine 'avazya devachikano baMdha hoya, tethI tene e sattA na hoya. sarva ahAvIzane baMdhe aDhAra sattA hoya. ema tiryaMcagati madhye sarva baMdhasthAnakeM (17) sattA hoya. Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 manuSyagatine viSe saMvedha kahe be. tihAM manuSyane trevIzane baMdhe 21-25-26-2928-20-30- e sAta udayasthAnaka hoya, temadhyeM paccIza ne sattAvIza, e be udaya, vaikriya karatAM levA. paNa AhArake trevIzano baMdha nathI tejaNI te AhAraka na levo. e be udayeM bANu ane zravyAzI, e ve sattA hoya ane bIjA pAMca udayeM byAzI, zI, e ve adhika hoya temATeM tihAM cAra sattAsthAna levAM. sarva ya trevIzane baMdheM covIza sattA hoya, ema paccIzane baMdheM tathA bavIzane baMdhe paNa covIza covIza sattA levI tathA manuSyagati yane tiryaMcagati prAyogya jaMgapatrIza ane trIzane baMdhe paNa emaja covIza sattA kadevI tathA vhAvIzane baMdhe paNa sAta udaya be. temadhyeM ekavIrA, babvIza, e ve udaya, samyakadRSTine karaNa aparyAptA velAyeM hoya. tathA paccIza, sattAvIza zrAvIza ne gaNatrIza, e mAMdelA be be udaya, vaikriya, AhAraka karatAM samyakadRSTine hoya. trIzano udaya, mithyAtvIne paNa hoya. e udayeM bANu, avyAzI, e bebe sattAsthAnaka hoya. tathA trIzane udayeM naraka prAyogya aAvIzane baMdheM nevyAzI tathA byAzI, e be sattA adhika jelatAM cAra sattA hoya. ema hAvI - zane baMdheM sarva thai zola sattA thAya tathA jinanAma sahita deva prAyogya gaNatrIzane baMdheM sAta udaya aThAvIzanA baMdhanI pereM levAM. paNa eTaluM vizeSa je trIzano udaya samyaktvIne levo, tethI sAte udayeM tryANu ane nevyAzI, e be sattAsthAnaka hoya. tihAM zrAhArakane to tryANunIja sattA hoya. sarva saMkhyAyeM jinanAma sahita ugaNatrIzane baMdhe cauda sattAsthAnaka hoya tathA AhArakadvika sahita trIzane baMdhe ugaNatrIza ne trIza, e be udayasthAnaka hoya. tidAM jeNe AhAraka zarIra pramatta ThANe karIne aMtakAleM apramatteM yAve, tenI apekSAyeM gaNatrIzano udaya levo. bIje sthAnakeM trIzano udaya hoya, tidAM pratyeka udayeM bANunI sattA hoya. tathA ekatrIzane baMdheM ekaja trIzano udaya hoya chAne tihAM ekaja tryANunI sattA hoya, tathA ekane baMdheM trIzano udaya hoya. tihAM e3-02-07-00-00 - 10-16-15, e sattAsthAnaka hoya, zaravAle trevIza, paccIza, babvIzanA baMdhane viSe covIza "covIza sattA ne agavIzanA baMdhane viSe zola sattA tathA manuSya chAne tiryaMcagati prAyogya ugaNatrIza tathA trIzanA baMdhane viSe covIza covIza sattA tathA devagati prAyogya tIrthaMkara sahita gaNatrIzanA baMdhe cauda sattA tathA ekatrIzanA baMdhane viSe eka sattA eka prakRtinA baMdhe ATha sattA sattAsthAnaka, ema (159) sattA manuSya madhyeM hoya. ve devatAne viSe saMvedha kahe be. devatAne paccIzane baMdheM va udayeM pratyekeM bANu vyAzI, ebe sattA hoya. ema bavIza tathA ugaNatrIzane baMdhe paNa jANavuM For Private Personal Use Only 831 : Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 tathA udyota sahita paMceMjiyatiryaMca prAyogya trIzane baMdhe paNa emaja jANavU. tathA jinanAma sahita manuSyagati prAyogya trIzane baMdhe udayasthAnakeM pratyeke jyANu,nevyAzI, e be sattAsthAnaka jANavAM. ema cAra baMdhamadhye trIzano baMdha, manuSya tathA tiryaca prAyogya hoya, mATe te be sthAnaka gaNatAM pAMce sthAnakeM bAra bAra sattA hoya. sarva thara devagatimadhye zATha sattA sthAnaka hoya. ema gati zrAzrI saMvedha dekhADyo. // 6 // // atheMjiyamAzrityAha // have iMjiya zrAzrayI nAmakarmanAM baMdhodaya sattA kahe . // jhaga vigaliMdia sagale, paNa paMcaya aha baMdha gaNANaM // paNa bakikArudayA, paNa paNa bArasaya saMtANi // 65 // artha-gavigaliMdivasagale ke ekeMjiya, vikaleMjiya ane sakala te paMceMjiyane anukrameM baMdhasthAnaka kahe . tihAM ekejiyane 23-25-26-e-30, e paNa ke0 pAMca baMdhasthAnaka hoya, tathA traNe vikaleMjiyane ehIja paMcaya ke pAMca baMdhasthAnaka hoya, tathA paMceMjiyane 23-25-26-2-e-30-31-1, evaM aThabaMdhagagANaM ke zrApa baMdhanAM sthAnaka hoya. tathA ekejiyane 21-24-25-26-27, e paNa ke pAMca udayasthAnaka hoya. tathA traNe vikaleMjiyane 21-26-27-e-3031, e baka ke udayasthAnaka hoya, tathA paMceMjiyane 20-1-25-26-27-20zae-30-31-e-ja-e kArudayA ke0 agIbAra udayasthAnaka hoya. tathA ekejiyane eza--da-10-9- e paNa ke pAMca sattAsthAnaka hoya. tathA traNe vikavejiyane e3-7-6-10-3G, eja paNa ke pAMca sattAsthAnaka hoya. tathA paMceMjiyane e3-e-e-G7-6-10-30-3G-6-75-0-, e bArasayasaMtANi ke bAra sattAnAM sthAnaka hoya // eno saMvedha pUrve cauda jIvanedeM nAmakarmano saMvedha vicAsyo , tihAMthI jo levo, tathA nipuNa bujhiye vicArI karavo. // 65 // zya kamma pagANA, Ni suhu baMdhudaya saMta kammANaM // gaztrAedi ahasu, canappayAreNa neANi // 66 // gadie akAe, joe vee kasAya naanne|| saMyama daMsaNa khesA, navasame sannihAre // 6 // saMta payaparUvaNayA, davapamANaM ca khitta phusaNAya // kAlaM taraMca nAvo, appA bahuyaM ca daaraa||6|| thartha-zya ke e uktaprakAreM suchu ke0 suSTu eTale jale prakAre atyaMta upayoga Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 . 33 rAkhIne kammapagazgaNANi ke0 zrAve karma prakRtinAM sthAnaka, baMdhudayasaMtakammANa ke baMdha, udaya, sattA, karmanI tenA saMvedhe gazyAehiM ke0 gatyAdika eTale gati, iMjiya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, vezyA, navya, samyaktva, saMjhI, zrAhArI, e cauda jIvasthAnakeM tathA e caudanA uttara bAzaTha mArgaNA nedane sthAnakeM karIne satpada prarUpaNAdika asu ke ATha anuyogahArane viSe canappayAreNa ke prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha, e cAra prakAre kadevAne netrANi ke jANavA. // 66 // 67 // have e ATha anuyoga hAra lakhIyeM baiyeM. saMtapayaparUvaNAe eTale batA padanI prarUpaNA, e eka pada naNI ghaTa padanI pereM atuM na hoya, je batA padArtha vAcaka pada na hoya, te eka pada paNa na hoya. jema vaMdhyAputra, e zabda be padano mATe te pada zrabtuM . tenI pereM e pada nathI, tejaNI e pada sAcAM ne eTale artha prarUpaNAnA neda te anu kahetAM vastu pratipAdana kasyA palI yoga kahetAM sarva prakAre vastu zrApa anuyogadhAra, aNu kahetAM sUtra tenI sAtheM yoga kahetA arthajomavaM, tenAM chAra kahetAM bAraNAM eTale vastuno nirNaya karavo, tenAM chAra zrAva jANavAM. tihAM prathama utA padanI prarUpaNA, te jema baMdha, udaya, sattA tathA prakRti, sthiti, rasa, pradeza, e sarva pada sAcAM , Apa ApaNA padArthanAM vAcaka , ekeka pada jaNI ghaTa padanI pereM utAMbe, paNa vaMdhyAputranI pereM abatAM nathI, tenAM sthAnaka, jeno jihAM sannAva, te tihAM kahevA. te prathama batA padanI prarUpaNA nAmA dvAra jANavU. tathA bIju avyapramANa hAra. te ema ke, e prakRti sthAnakanA avya keTalAM hoya ? ema pramANana kahe, te bIjuM chAra. tathA ekeka prakRtisthAna avya, keTalA AkAza pradeza kSetra ruMdhe, e artha kahe te kSetraprazaMsAnAmA trIju dhAratathA ekeka sthAnake jIva keTalA kAla paryaMta rahe, ema kahevU te co) kAla chAra, tathA e baMdhasthAnaka tathA udayasthAnaka bAMDyuM te valI keTale kAleM jaghanya tathA utkRSTe zrAMtare lahe, e pAMcamuMaMtara chAra. tathA lokane keTale nAgeM ekeka sthAnaka hoya, ema kahe, te hA jAga hArano vicAra jANavo. tathA kayuM sthAnaka udayikA dika banAva madhye kayA nAveM hoya, te sAtamuM nAva hAra. tathA kayA sthAnakathI kayu sthAnaka avya, kSetra, kAla ane nAvanI apedAyeM ghaNuM hoya tathA thoDaM hoya, . athavA barAbara hoya, ema vicAravaM, te bAgmuM alpabahutva dhAra. e thA anuyogahAre karI vicAratAM padAthenuM samyajJAna hoya, tihAM satpadaprarUpaNAyeM karIne paNagaNAne viSe gati tathA iMjiyamArgaNAyeM baMdhodaya sattAno saMvedha karo. ene 105 Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G34 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 anusAra kAyayogAdika mArgaNAyeM paNa kadevo, zrane zeSa je avyapramANa kSetra, sparzanAdika sAta anuyoga dvAra, te karmaprakRti karmaprAbhRta pramukha graMthone samyaka prakAreM jozne kahevAMpaNa Aja te graMthanA anAvathakI lezamAtra paNa kahI na zakIyeM temATeM prakRti, sthiti, rasa zrane anunAga, e cAra prakAreM kahevAM. tihAM prakRti zrAzrayI baMdha, udaya, sattAsthAnaka pUrva kahyAM, tenA anusAreM sthitinA baMdhAdi sthAna, rasasthAna tathA pradezasthAna paNa mArgaNAchAreM evAja anukrameM kahevAM. // 6 // ahIMyAM baMdhodaya sattAno saMvedha kahyo. tihA~ udaya kahyo, paNa udIrapA na kahI, te zAmATeM na kahI ? te kahe be. udayassudIraNAe, sAmittAu~ na vijA viseso // muttUNaya gayAlaM, sesANaM saba payamINaM ||6e / artha-udayassudIraNAe ke ahIM baMdhodaya sattA saMvedha vicAratAM udIraNA, udayamadhye kahevANI paNa udIraNA udayathakI jUdI na kahI tenuM kAraNa kahe . ahIMoM kAla prApta karmanuM anunavavaM te udaya kahIye. ane kAla aprApta udayAvalithakI bAhera rahyAM evAM je karmadala tathA rasa, jeno udaya kAla zrAvyo nathI te karmadalane jIva, kaSAya sahita yoga, eve nAmeM je vIrya vizeSa, teNe karI AkarSIne udaya zrAvyA dalamAMhe nelIne udaya prApta karmaparamANu sAtheM anujave, te karaNarnu nAma udIraNA kahIye. temATeM udaya ane udIraNAnuM sAmittArjuna vidyazviseso ke svAmitvapaNA zrAzrayIne kA vizeSa nathI eTale jJAnAvaraNAdika je karma tenA udayano svAmI tehIja jIva jJAnAvaraNAdi karmanI udIraNAno paNa svAmI jANavo. "ja udaya taha udIraNA, jaba udIraNA taba udaya" e vacana pramANa thakI emaja jANavU. paraMtu eTaTuM vizeSa je muttuNayagayAlaM ke0 ekatAlIza prakRti zrAgalI gAthAyeM kaheze, te mUkIne sesANaMsavapayamINaM ke zeSa sarva prakRtino udaya ane udIraNA sArtheja samakAleM pravarte, temATeM je udayano svAmI tehIja udIraNAno paNa svAmI jANavo. // 6 // // ekacatvAriMzatprakRtIrAha // have ekatAlIza prakRtine udaya, udIraNAyeM phera ke eTale udaya, udIraNAnuM aMtara hoya, te vizeSe ve gAthAyeM karI kahe je.|| nANaMtarAya dasagaM, daMsaNa nava veyaNika mitaM // saMmattalola vetrA, ANi nava nAma uccaM ca // 70 // Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 maNuya gai jAi tasa bA, yaraM ca paLatta sunaga aashch| jasa kittI tibayaraM, nAmassa havaMti nava eyA // 1 // artha-nANaMtarAyadasagaM ke pAMca jJAnAvaraNIya ane pAMca aMtarAya, evaM daza prakRti tathA dasaNanava ke darzanAvaraNIya nava, veyaNija ke vedanIyanI be prakRtti, mihattaM ke mithyAtvamohanIya, saMmatta ke0 samyaktvamohanIya, lona ke saMjvalanalona, vezAjyANi ketraNa veda ane cAra thAyu, navanAma ke nAmakarmanI nava prakRtti je caudame guNagaNe rahe je te tathA uccaMca ke0 uccairgotra, evaM ekatAlIza prakRti jANavI. // ityadarArthaH // 70 // tihAM jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, tathA cAra darzanAvaraNIya, evaM cauda prakRtino udaya ane udIraNA, bAramA guNagaNAnI eka zrAvalI thAkatI hoya, tihAM sudhI sarva jIvane sAtheMja pravarte zrane udaya, udIraNA vicheda thayA palI kevala jadayAvalikA thAkatI hoya, temadhye sarva karmadala pese paNa bAhIra bIjuM ko karmadala rahe nahIM to par3I zAnI udIraNA kare ? mATeM e cauda prakRtinI bAramA guNagaNAnI behalI zrAvalikAyeM udIraNA na hoya. tathA pAMca nijAnIja udIraNA, zarIraparyApti pUrI thayA par3I jyAM lage iMjiyaparyApti pUrI na kare, tihAM lageM udIraNA na hoya, kevala udayaja hoya zrane zeSa kAleM to udaya, udIraNA sAtheMja pravarte, tathA sAtheMja nivarte. tathA vedanIyanI be prakRtinAM udaya tathA udIraNA bahA guNagaNA sudhI sAtheMja pravarte ane te uparAMta to udayaja hoya, paNa udIraNA na hoya. tathA prathama samyaktva upArjatAM aMtara karaNa kasyA palI mithyAtvanI prathama sthitinI eka zrAvali rahe tyAMsudhI mithyAtva mohanIyanA udaya tathA udIraNA sArtheja pravarte ane behalI zrAvaliyeM mithyAtvano udaya hoya paNa udIraNA na hoya. ___ tathA vedakasamyakdRSTine dAyika samyaktva upajAvatAM mithyAtvamohanIya ane mizramohanIya, e behu khapAvyA par3I samyaktvamohanIya sarva apavartanAyeM apavartine aMtaramuharta sthitimAtranuM kare, tene udaya tathA udIraNAyeM nogavatAM jevAreM zeSa eka AvalImAtra rahe tevAreM udIraNA Tale kevala udayAvalI khageM udayaja hoya. athavA upazamazreNI paDivajatAM samyaktvamohanIyanuM aMtara karaNa kasyA palI prathama sthiti AvalikA mAtra rahe, tihAM lageM samyaktva mohanIyanAM udaya tathA udI. raNA sArtheja hoya, ane palI behalI zrAvaliye udIraNA na hoya, mAtra udayaja hoya. saMjvalanA locanAM udaya tathA udIraNA jyAM lage sUkSmasaMparAyanI eka zrAvalikA Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 836 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 thAkatI hoya, tyAM lageM sArtheja hoya, ane behalI AvaliyeM to mAtra udayaja hoya, paNa udIraNA na hoya. tathA traNa vedamAMhelI je vedeM zreNI paDivo tihAM aMtara karaNa kIdhe thake te vedana prathama sthiti ghyAvalikA thAkatoM lageM udaya tathA udIraNA sArtheja hoya zrane behalI zrAvaliyeM to udIraNA na hoya, mAtra udayaja hoya. tathA cAre chAno potapotAnA javanI behalI yAvalikAyeM udaya hoya, paNa udIraNA na hoya, ane manuSyAyuno pramatta guNaThANA lageja udaya tathA udIraNA doya, gale guNaThANe kevala udayaja hoya, paNa udIraNA na hoya. // ityarthaH // 70 // tathA manuSyagati, paMceMdriyajAti, trasa, bAdara, paryApta, sujaga, zradeya, yazaH kIrtti tIrthaMkaranAma, e nava nAmakarmanI prakRti tathA uccairgotra, e daza prakRtinAM sayogI kevalI guNaThANA lageM udaya tathA udIraNA sArtheja samakAleM pravartte tevAra pachI - yogI guNaThANe e daza prakRtino udaya hoya paNa udIraNA na hoya. ema e ekatA - lIza prakRtinAM udaya ne udIraNAnuM vizeSa dekhADyaM zrane zeSa paMccAzI prakRtinAM udaya tathA udIraNA samakAleM pravartte ne samakAleM nivartte // iti samuccayArthaH // 71 // // atha kasmina guNasthAnake kAH prakRtirvanaMtItyAha // // have kayA guNaThANe kai prakRti bAMdhe be ticayarA dAraga vira, diyA ve saba payaDIje // mittavego sA, sANo guNavIsa sesA // 72 // ? evo baMdha vizeSa sarva guNaThANe kahe . // artha- baMdha yogya ekaso vIza prakRti madhyethI tiyarAhAraga ke tIrthaMkaranAma AhArakadvika, e traNa prakRti virahiyAna ke0 rahita karIne savaya - mI ke bAkI ekso sattara prakRti sarva upArje, eTale bAMdhe, te koNa jIva kyAM bAMdhe ? to ve go ke0 mithyAtvano vedaka evo mithyAdRSTi jIva mithyAtva ruary rarat bAMdhe ne jinanAma samyaktva pratyayi be tathA zrAhArakadvika saMyama pratyayi be tethI mithyAtveM samyaktva tathA saMyama behune ajAveM etraNa prakRti na bAMdhe; tathA sAsApoguNavIsase sATha ke0 sAsvAdana guNaThANe varttato jIva 1 jinanAma, 3 zrAhArakadvika, 4 napuMsakaveda, 5 narakagati, 6 narakAnupUrvI, 7 narakAyu, saMsthAna, bevahuM saMghayaNa, 10 Atapa, 11 sthAvara, 12 sUkSma, 13 sAdhAraNa, 14 paryApta, 15 ekeMdriya, 16 beMdriya, 17 teMdriya, 10 cauriMdriyajAti, 10 mithyAtvamohanIya, e jaMgaNI prakRti vinA zeSa ekaso ne eka prakRti bAMdhe, jejaNI napuM For Private Personal Use Only Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 3 sakAdika zola prakRtino baMdha, mithyAtva pratyayirDa , te zrahIMcA sAkhAdane na baMdhAya. // iti samuccayArthaH // 7 // gayAla sesa mIso, aviraya sammo tiAla prisesaa|| tevanna desa vira, virace sagavanna sesA // 3 // artha-jaMgaNIza prakRti pUrvaM kahI te tathA tiryaMcatrika, zrINajhItrika, do gyatrika, anaMtAnubaMdhicatuSka, madhyasaMsthAna cAra, madhyasaMghayaNa cAra, nIcairgotra, udyota, azunavihAyogati, strIveda, manuSyAyu ane devAyu, e bAyAla ke beMtAlIza prakRti varjIne sesamIso ke zeSa camottera prakRti mizraguNagaNe vartato jIva bAMdhe ane avirayasammo ke avirati samyakdRSTi guNagaNe pUrvokta baiMtAlIza madhyethI tIrthakaranAma, manuSyAyu, ane devAyu, e traNa bAMdhe mATe tiAlaparisesA ke tAlIza prakRti varjIne zeSa sattyotera prakRti bAMdhe tathA desa viraTha ke dezavirati guNagaNe varttato jIva, vajraSajanArAca saMghayaNa, manuSyatrika, apratyAkhyAnIzrA cAra kaSAya, audArikar3ika, evaM daza prakRti pUrvokta tAlIzamAM nelIye, tevAreM tevanna ke trepana prakRti na bAMdhe, te varjIne zeSa zamazaTha prakRti bAMdhe. tathA vira ke sarvavirati pramatta sAdhu, bache guNagaNe pUrvokta trepannanI sAthe pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya cAra nelatAM sagavanna ke sattAvanna prakRti na bAMdhe, te varjIne sesA ke zeSa trezaTha prakRti bAMdhe. // 3 // zgusahi mappamatto, baMdhaz devAnaassa zarovi // amAvasma mapuvo, uppannaM vAvi bbIsaM // 4 // artha-tathA te pUrvokta trezava prakRtimadhye thI zoka, arati, athira, azula, ayaza ane azAtA, e prakRti kADhIyeM ane zrAhArakaTika nelIyeM, tevAreMgasahi ke uMgaNazATha prakRti apamatto ke0 apramatta guNagaNe baMdhazke bAMdhe, athavA devAjaassazrovi keva devAyu paNa pramateM bAMdhavA mAMDe, te bAMdhato thakoja pramatta thakI itara apramatteM zrAve, tihAM te baMdha pUro kare, paNa apramatta thako devAyu bAMdhavA na mAMDe temATe devAyu vinA zrAvasa ke aThAvanna prakRti bAMdhe tathA maputro ke apUrvakaraNa guNagaNAnA sAta jAga kalpIyeM. tihAM pahele nAge to tehIja pUrvokta ahAvana bAMdhe, ane bIje, trIje, cothe, pAMcame, ane che, e pAMca nAgeM nivAhika na bAMdhe. zeSa bappannaM ke panna prakRti bAMdhe, vAvi ke athavA behale nAgeM devachika, paMceMjiyajAti, zujakhagati, trasAdi nava, audArika vinA cAra zarIra, be upAMga, samacaturastra, nirmANa, tIrthakara, Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 varNAdi cAra tathA agurulaghu catuSka, e trIza prakRti paNa na bAMdhe, tevAreM babIsaM ke Tata prakRtino baMdha paNa hoya. // 74 // 838 bAvIsa guNaM, baMdha aThArasaMta niTTI // sattara suduma sarAgo, sAya mamodo sajogittI // 75 // artha-ve niTTI ke0 anivRttiguNagaNAnA pAMca jAga kalpIyeM, tihAM paheleM jAgeM hAsya, rati, jaya, kuchA, e cAra paNa na bAMdhe, tevAreM bAvIsa ke0 bAvIzano baMdha hoya. tevAra paDhI dvitIyAdika jAgeM eguNaM ke0 ekeka prakRti UNI karatA jaiyeM eTale bIje jAgeM puruSavedana bAMdhe, tevAreM ekavIzano baMdha, trIje jAgeM saMjvalana krodha Tale vIrAno baMdha, cothe jAgeM saMjvalana mAna Tale ugaNIzano baMdha, pAMcame jAgeM saMjvalanI mAyA Tale, tevAreM zradvArasaMta ke0 zraDhAra prakRti paryaMtaja baMdhai ke0 bAMdhe tathA sattarasuhUmasarAgo ke0 sUkSmasaMparAya guNaThANe saMjvalano lona paNa na bAMdhe, temAdeM sattara prakRti bAMdhe, tevAra paDhI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca, uccairgotra ane yazaH kIrtti, evaM zola prakRti paNa na bAMdhe, tevAreM ekaja sAya ke zAtAvedanIyano baMdha, mohosajo gittI ke0 amohI guNagaNAnA dhaNIne hoya. eTale gIyAramA, bAramA ane sayogI teramA guNaThANAvAlAne ekaja zAtAno baMdha hoya. // iti // 75 // eso na baMdhasAmi, tta do gaiAiesavi tadeva // dArja sAdika, jaba jar3hA payaDi sanAvo // 76 // artha - esobaMdhasAmitta ke0 e ughapaNe cauda guNaThANe baMdhasvAmitva kayuM. jema bIjA karmagraMthamadhye kayuM be tema ahIMthAM paNa jANavuM tadeva ke0 temaja gaiyAie suvi ke0 gatyAdika mArgaNAne viSe paNa baMdu ke0 udyathakI kahevo. je rIteM trIje karmagraMtheM bAzaTha mArgaNAyeM baMdha kahyo be, tema ahIMthAM paNa kadevo. uhAusAhita ke0 prathama sAmAnya prakAreM kayuM be temaja kahetuM jahajahApaya misanAvo ke0 jihAM je guNagaNe jeTalI prakRti bAMdhavAno sadbhAva hoya, eTale jene jeTalI prakRti bAMdhavI ghaTe tene telI vicArIne kavI. // 76 // // dave je gatine viSe jeTalI prakRti sattAyeM pAmIyeM te kahe be. // ticayara deva niricyA, tryaMca tisu tisu gaIsu bodhavaM // avasesA payaDIje, davaMti savvAsu vigaIsu // 99 // Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 73e artha-tibayaradevanirithAuaMca ke tIrthakara nAmakarma, devAyu ane narakAyu, e traNa prakRti tisutisugaIsubodhavaM ke traNa traNa gatine viSe hoya ema jANavU. tihAM tIrthakaranAmakarmanI sattA, nArakI, devatA tathA manuSyagatine viSe hoya, paNa tiyaMcagatimadhye na hoya. kemake, tIrthakara satkarmA tiryaMcamadhye jAya nahiM temATe. tathA devAyunI sattA, manuSya, tiryaMca ane devagati madhye hoya, paNa nArakI madhye na hoya, tathA narakAyunI sattA, manuSya, tiryaMca ane narakagati madhye hoya, paNa devagatimadhye na hoya, ane avasesApayaDI ke avazeSa sarva prakRtinI sattA, havaM tisavAsuviga su ke0 sarva cAre gatine viSe paNa hoya. eTale tiryaMcamadhye tIrthakaranAma vinA sarva prakRti sattAyeM hoya, devagatimadhye narakAyu vinA sarva prakRti sattAyeM hoya, narakagatimadhye devAyu vinA sarva prakRti sattAyeM hoya. // 7 // // have guNagaNAne viSe pUrva je baMdhodaya sattAsthAnakano saMvedha kahyo, te guNagaNAM to prAyeM upazamazreNIyeM tathA dapakazreNIya hoya, temATe te zreNI kahe . // ||tihaaN prathama upazamazreNi kahe . // paDhama kasAya canakaM, dasaNa tiga sattagAvi navasaMtA // aviraya sammattA, jAva niyahitti nAyabA // 7 // artha-paDhamakasAyacajakaM ke pahelA anaMtAnubaMdhIA cAra kaSAya tathA saNatiga ke darzanatrika, te mithyAtvamohanIya, mizramohanIya ane samyaktvamohanIya, e sattagAviuvasaMtA ke sAta prakRti upazAMta hoya. te avirayasammattA ke aviratisamyakadRSTi guNagaNAthakI mAmIne jAvaniyahittinAyabA ke0 yAvat nivRttinAme AThamA guNagaNA lage jANavI. tihAM sAtamA lageM yathAyogyapaNe upazAMta hoya ane apUrvakaraNe to nizcayathakIja upazAMta hoya. // 7 // prathama anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAya tathA darzana trika eTale mithyAtvamohanIya, mizramohanIya zrane samyaktvamohanIya, e sAta mohanIyanI prakRtinA rasodayanI apekSAyeM aviratisamyakdRSTi guNagaNAthI mAmIne apUrvakaraNanAmA bAgme guNagaNe caDhatAM paryaMta upazAMta pAmIyeM ane kozaekane pradezodayanI apekSAyeM paNa avirati samyakdRSTine eja cothe guNagaNe upazAMta pAmI kahIye. tathA apUrvakaraNe to e sAte prakRti rasodaya AzrI tathA pradezodaya zrAzrI paNa upazAMta pAmI kahIyeM. tihAM pra. thama anaMtAnubaMdhIyAnI upazamanAno prakAra kahe . thavira tisamyakdRSTi, dezavirati, pramatta tathA apramatta, e cAra guNagaNe vartatA jIvamAMhelo koi paNa jIva, jaghanya pariNAme tejo, madhyama pariNAmeM padma ane Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GHO saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 utkRSTa pariNAmeM zukla, e traNa vizuvezyAmAMhelI koi paNa bezyAyeM vartato jJAnopayogeM upayukta eka AyuHkarma vinA bIjA sAte karmanI sthiti jogavIne bAkI kAMzaeka UpI eka komAkomI sAgaropama mAtra jogavavI rahe, tevAreM aMtaramaharta paryaMta avadAyamAna pariNAmeM eTale vizuddha cittavRttivaMtayako rahe. evI rIte rahyo thako parAvarttamAna prakRtimAMhelI sarva zuja prakRtineja bAMdhe, paNa azAtAdika azuna prakRti na bAMdhe ane je aparAvarttamAna dhruvabaMdhinI jJAnAvaraNIyAdika azuna prakRti bAMdhe, teno paNa caugaNI rasabaMdha TAlIne, be gaNI rasabaMdha kare ane zuna prakR. tino beThANI rasabaMdha TAlIne caugANI rasabaMdha kare ane eka sthitibaMdha pUrNa karI bIjo sthitibaMdha bAMdhavA mAMDe, te pUrva pUrva sthitibaMdhanI apekSAyeM pasyopamasaMkhyeya nAgahIna sthiti karIne bAMdhe. e rIte je je zrAgalo Agalo sthitibaMdha kare, te te pUrva pUrva sthitibaMdhathI paDhyopamasaMkhyeya nAgahIna sthitino baMdha kare. ema karaNa kAlathakI pUrve aMtaramuhUrta kAla paryaMta rahIne tevAra par3I anukrameM pratyekeM aMtaramuharta pramANanAM evAM traNa karaNa kare, tihAM prathama yathApravRttikaraNa, bIjeM apUrvakaraNa ane trIju anivRttikaraNa, cothI upazAMta ajhA, tenI paNa sthiti aMtaramuhartanIja jANavI. tihAM prathama yathApravRttikaraNe praveza karato pratisamaya anaMtaguNa vRddhi vizukiye karI praveza kare, tihAM pUrvokta zujaprakRtinA baMdhAdikane be gaNiyA rasane cogaNI karato bAMdhe ane azuna prakRtinA coThANIyA rasane be gaNi rasa karato bAMdhe, paraMtu tihAM tathAvidha tatprAyogya vizuchine anAveM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI ane guNasaMkrama, e cAra vAnAMmAMheluM eka vArnu paNa nahIM kare. e karaNamA pravartamAna jIvane samaya samaya pratye nAnA jIvanI apedAyeM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa zradhyavasAyasthAna prathama samaya hoya. te paNa SaTasthAnapatita hoya. te valI pahelA samayanAM adhyavasAyasthAnathakI bIjA samayanAM adhyavasAyasthAna vizeSAdhika hoya. ema bIjA samayanA adhyavasAyasthAnathakI trIjA samayanAM adhyavasAyasthAna vizeSAdhika hoya, ema AgalA zrAgalA samayanAM adhyavasAyasthAnaka te pUrva pUrva samayanAM adhyavasAyasthAnakathakI vizeSAdhika vizeSAdhika hoya. ema karatAM tenI sthApanA viSamacaturasrakSetra ruMdhe be. e rIteM yathApravRttikaraNano behalo samaya zrAve, tyAMsudhI kahe. zrahIMyAM adhyavasAyasthAnaka vizuchinI apekSAyeM eka ekathI bahANa vamIyAM hoya, te zrAvI rIte-jema asatkaTapanAyeM be puruSa, yugapat yathApravRtI. karaNapratipanna De temAMhe eka to sarvaM jaghanya vizuchi zreNI pratipanna De ane bIjo sarvotkRSTa vizuchinAM adhyavasAyasthAnaka zreNIya pratipanna . te behunI vizuchinu tA. Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G41 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 ratamyapaNuM dekhADe je. tyAM prathama jIvane prathama samayane viSe sarva jaghanya maMda vizuddhi sarvastoka le. tethakI te puruSaneja valI bIje samayeM jaghanyavizuddhi anaMtaguNI be. tethI valI trIje samaya jaghanyavizuki anaMtaguNI . ema tyAM khageM kahe. jyAM lage yathApravRttikaraNa kAlano saMkhyAtamo nAga jAya tyAM lageM kahe. tevAra par3I te jagha. nya pada vizuddhivAlA puruSanI je behalA samayanI jaghanyavizuddhi ya te thakI bIjA puruSanI pahelA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya. te thakI paNa je jaghanyavizuddhisthAnathakI nivatyo hato te puruSane uparitana jaghanyavizuddhi anaMtaguNI hoya . te thakI bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI, tethI trIjA samayanI jaghanyavizuchi anaMtaguNI, tethI valI zrAgalA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI. ema upara ane he ekAMtareM ekekuM vizuddhisthAnaka, anaMtaguNI karatAM behu jIvane tyAMsudhI kahevaM jyAMsudhI yathApravRttikaraNanA behalA samayane viSe jaghanyasthAnaka hoya tyAMsudhI kahe. te palI utkRSTa vizuki sthAnaka te nathI kahelAM tene niraMtarapaNe behalA samaya lageM anaMtaguNI vRddhivAlAM kahevAM, te yAvat carama samayanuM utkRSTuM vizuchisthAnaka Ave, tyAM lageM kahevAM. ema yathApravRttikaraNa kaDuM. have apUrvakaraNa kahIyeM baiyeM. tihAM zrapUrvakaraNe pratisamaya asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyasthAnaka hoya, te pratisamayeM bahANavaliyA hoya, eTale u vRddhi bhane u hANi hoya, tihAM eka utkRSTavizujhisthAnakathakI bIjuM vizujhisthAnaka vizuchinI apekSAyeM jo hIna hoya, to anaMtajAga hIna hoya, tathA asaMkhyAtajAga hIna hoya, tathA saMkhyAtanAga hIna hoya, tathA saMkhyAta guNahIna hoya, tathA asaMkhyAta guNahIna hoya, tathA anaMta guNahIna hoya. e rIteM ba hANinAM sthAnaka kahyAM tathA adhyavasAyasthAnaka vizudhinI thapekSAyeM bIjuM adhyavasAyasthAnaka vadhatuM hoya, to paNa banedeM hoya, te kahe . eka anaMtanAgAdhika, bIjuM asaMkhyAtanAgAdhika, trIjuM saMkhyAtanAgAdhika, cothu saMkhyAtaguNAdhika, pAMcamuMasaMkhyAtaguNAdhika, bahuanaMtaguNAdhika, ema paraspareM u vRddhinAM tathA u hAninAM ghaTatAM vadhatAM adhyavasAyasthAnaka hoya. tihAM apUrvakaraNanA prathama samayeM jaghanyavizuddhi sarva thakI thoDI hoya, te paNa yathApravRttikaraNanA carama samayanI utkRSTI vizujhisthAnathakI anaMtaguNI adhikI jANavI. te thakI valI prathama samayanIja utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya, tethakI valI bIje samaya jaghanyavizuchi anaMtaguNI, tethakI valI tehIja bIje samayeM utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI, tethakI trIjA samayanI jaghanyavizuddhi anaMtaguNI hoya. tethakI valI tehIja trIjA samayanI utkRSTa vizuchi anaMtaguNI hoya. ema apUrvakaraNanA carama Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G42 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 samaya lageM kahe. e apUrvakaraNane viSe praveza karato jIva, prathama samayathIja 1 sthitighAta, 2 rasaghAta, 3 guNazreNi, 4 guNasaMkrama, 5 anyasthitibaMdha, e pAMca vAnAM samakAleM ekagaM karavAne pravarte. / tihAM prathama sthitighAta eTale zuM ? toke- je krodhAdikanI sthiti jogavavI rahI hoya, te sattAmadhye thI agrajAganI sthiti ukere, eTale te sthitisattAno apanAga utkRSTo to ghaNA sAgaropama pramANa hoya ane jaghanyazrI to pakSyopamanA asaMkhyAtamA nAga pramANa hoya, te sthitikhaMmane khaMmeM eTale ukere .te ukerIne tenuM dalika je heglI zrAdyasthiti khaMmana karavAne rahI , te dalamadhye tenA dalane pradepe. e rIteM aMtaramuhUrttakAleM te sthitikhaMDana ukere. emaja valI je zeSa sthiti rahe, tenA agrajAgathakI patyopamanA asaMkhyAtamA nAga pramANa sthiti karI tenuM dala aMtaramuhUrte pUrvokta prakAreMja bAkI rahelA, heThalA sthitidalamadhye nele, ema aMtaramuhUrte aMtaramuhUrte sthitimAhe tenuM dala nelatAM apUrvakaraNanA kAlamAMhe ghaNA hajAra sthitinA khaMDa khapI jAya,tevAre je apUrvakaraNane prathama samayeM jeTalI karmanI sthitinI sattA hatI, tethakI saMkhyAtaguNahIna sthitinI sattA tha. e sthitighAtanuM svarUpa kaDaM. __ have rasaghAta kahe je. rasaghAta te je azuja karmano rasa jogavyA vinAno rahyo be, te rasano anaMtamo nAga mUkIne zeSa anunAganA nAga sarva aMtaramuhUrte khapAve, vinAze, tevAra paThI valI paNa je anaMtamo nAga rahyo beteno anaMtamojAga mUkIne zeSa anujAganA jAga sarva AMtaramuhUrte khapAve, tevAra par3I valI te pUrve mUkyo evo je anaMtamo nAga rahyo ne teno valI anaMtamo nAga mUkIne zeSa anunAganA nAga sarva aMtaramuhUrte vinAze. ema anunAga khaMmanAM aneka sahastra, eka sthitikhaMmane viSe vyatikrame ane te sthitikhaMmanA aneka sahasraM apUrvakaraNa samApta thAya. rasakhaMmanA kAlathakI sthitikhaMDano kAla saMkhyAtaguNo adhika jANavo. tethakI apUrvakaraNa kAla saMkhyAtaguNo adhika be. have guNazreNi kahe . guNazreNi te aMtaramuhUrta pramANa karmasthiti thakI uparalI karmasthiti je varta be, te madhye thI dalika lene potAnI udayAvalikAnI naparalI sthitimAhe samaya samaya pratye asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa caDhatuM dala saMkramAve, nele, te zrAvI rIte je prathama samayeM stoka, tethakI bIje samaye asaMkhyAtaguNuM caDhatuM nele, te thakI valI trIje samaya asaMkhyAtaguNuM vadhatuM nele, ema yAvat aMtaramuhUrttanA carama samaya paryaMta kahe. te aMtaramuharta to apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanA kAlathakI lagAreMka adhika jANavaM. e prathama samayeM graDaM je dala, teno nikSepa vidhi kahyo. ema dvitIyAdika samayathI mAmIne yAvat behalA samaya paryaMta samayeM samaya Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G43 grahIta daliyAno paNa nidepa vidhi jANavo. eTale je samaya samaya pratye dalika lIyeM, te sarva pratyeke aMtaramuharttanA saghalAM prati samayanA dala madhye emaja asaMkhyAtaguNu caDhatuM nele. ema karatAM je samaya nogavato jAya, te samayathI zrAgalA zeSa samayanA dalamAMhe nele eTale apUrvakaraNanA samayeM,anivRttikaraNanA samaye anukrame ghaTate thake zeSa zeSane viSe guNazreNI dalikano nikSepa zeSa zeSane viSe hoya te uparAMta vadhe nahIM. have guNasaMkrama kahe . guNasaMkrama te je apUrvakaraNanA prathama samayane viSe aNabaMdhAtI evI je anaMtAnubaMdhIzrAdika azunaprakRti tenuM dala baMdhAtI evIje saMjvalanAdika paraprakRti, temadhye samaya samaya dITha asaMkhyAtaguNuM caDhatuM saMkramAve, saMkramAvIne para prakRtirUpapaNe pariNamAve, tene guNasaMkrama kahIye. te pahele samaya sarvastoka saMkramAve, tethakI bIje samaye asaMkhyAtaguNuM saMkramAve, ema samaya samaya dITha asaMkhyAtaguNuM caDhatuM dala saMkramAve. __have anya sthitibaMdha kahe je. anya sthitibaMdha te apUrvakaraNathI pUrvalA samayeM je karmano sthitibaMdha kahyo, tenI apedAyeM apUrvakaraNanA prathama samaya je bIjo sthitibaMdha zrAraMne, te stoka jANavo. mATeM apUrva sthitibaMdha kahyo. ahIMyAM sthitibaMdha ane sthitighAtano kAla, sarakhoja jANavo. e bene samakAleM prAraMne be, ane samakAleM sarakhAja nIThe pUrA pADe. ema e pAMca padArtha apUrvakaraNe pravarte be. have anivRttikaraNa kahIyeM vaiyeM. anivRttikaraNa zrAraMjatAM tukhya kAlanA eTale ekaja kAleM anivRtikaraNeM praveza karanArA sarva jIvone prathama samaye ekaja sarakhaM adhyavasAyasthAnaka hoya, eTale anivRttikaraNanA prathama samayane viSe je varte je ane je pUrve vartyA ane AgamikakAleM je vartaze; te sarvanuM paNa sarajhuMja adhyavasAyasthAna be, temaja bIjo samayane viSe je varte De, vA De ane varttaze,te sarvanuM paNa ekarUpaja adhyavasAyasthAna . have pahelA samayanAM adhyavasAyasthAnakathakI bIjA samayanAM adhyavasAyasthAnaka anaMta guNavizukiye hoya. ema jeTalA samaya anivRttikaraNanA be, teTalA samayanAM adhyavasAyasthAnaka te pAbalA pAbalA adhyavasAyasthAnakathakI AgaDhuM "AgaluM adhyavasAyasthAnaka anaMtaguNa vizuzivAluM hoya. ahIMyAM ene anivRtti evaM nAma temATeM kahIyeM baiyeM,jemATe je ene viSe praveza kare, te sarvane adhyavasAyasthAnakanI paraspara nivRtti ane vyAvRtti na hoya, tenI apekSAyeM anivRtti eTale neda na hoya. sarva jIva sarakhe adhyavasAyasthAne hoya mATeM anivRtti kahI. ahIMyAM samaya samaya dI ekeka adhyavasAyasthAnaka, tenI sthApanA muktAvalInI pereM sthApavI. DIDI ahIM paNa pahelA samayathIja sthitighAtAdika pAMca padArtha, samakAleM apUrvakaraNanI Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 pereM sArtheja pravarte. e rIte anivRttikaraNa kAlanA saMkhyAtA nAga gaye thake zeSa eka jAga rahe thake anaMtAnubaMdhIAnI devalI udayAvalikA mAtra sthiti mUkIne bAkI aMtaramuharta pramANa saMkramAvI nogave. jema manuSyagatimadhye zeSa traNe gati saMkramAvIne ayogI hicarama samayeM jogave, te stibukasaMkrama kahIyeM. aMtarakaraNane aninavasthitibaMdhanA kAla pramANa aMtaramuhUrttano kahe ke eTale te aMtaramuhUrta navI sthatibaMdhAjhA samAna jANavo. te aMtarakaraNa- dalI ukerI, ukerI baMdhAtI para prakRtine viSe saMkramAve, ane prathama sthitinuM dalIlaM AvalikAmAtra te vedyamAna udayavatI para prakRtine viSe stibukasaMkrame karIne saMkramAve. stibuka saMkrama eTale je anudaya prakRtinuM dala te udayavatI prakRti madhye saMkramAvavaM, tene stibukasaMkrama kahIyeM. have aMtarakaraNa karyA palI bIje samaye anaMtAnubaMdhIyAnI uparalI sthitinuM dalI upazamAvavA mAMjhe, te zrAvI rIteM-prathama samayeM stoka upazamAve, bIje samaya tethI asaMkhyAtaguNuM upazamAve, te saMkramAvI nogave. jema manuSyagatimAhe zeSa traNa gati saMkramAvI ayogI kevalI hicarama samayeM jogave, tema jANavU. ema samaya samaya asaMkhyAtaguNuM caDhatuM upazamAvatAM aMtaramuharttane carama samayeM anaMtAnubaMdhIyAnuM sarva dala upazamita thAya. upazamAvyA ke jema dhUlanA puMjane pANInA biMpuzrI sIMcI sIMcIne ghaNAdikeM, pabarAdikeM kUTyo thako nispaMda eTale hIna bArIka sUkSma thAya te kozne grAhya paNa na hoya, evo na thAya. tema karmarUpareNunA samUhane paNa vizuddhirUpa pANInA pravAhathI sIMcI sIMcIne anivRttikaraNarUpa pararUpathI kUTI lAsoDIne evI sUkSma kare, ke je thakI te baMdhana, saMkramaNa, udaya, udIraNA, niphata ane nikAcanAdika karaNane paNa ayogya thAya. tene upazamanA kahIye. e kozaeka AcAryanA mata AzrI anaMtAnubaMdhIyAnI upazamanA kahI. have koieka zrAcArya kahe De ke, anaMtAnubaMdhIAnI upazamanA na hoya, paNa visaMyojanAja hoya. visaMyojanA eTale kapaNAvizeSa, teno prakAra kahI ye bahIM zreNI zraNapamivajatAM paNa cAre gatinA saMjhI paMceMjiya paryAptA avirati samyakadRSTi jIva tathA tiryaMca zrane manuSya, e beha gatinA deza virati jIva, tathA pramatta ane apramatta manuSya, anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAya khapAvavAne zrarthe je rIteM pUrva kahyA, temaja yathApravRttyAdika traNa karaNa kare. paNa eTaTuM vizeSa je anivRtti karaNe peThage thako aMtarakaraNa na kare. to zuM kare ? te kahe . halanA saMkrame karIne hepalI eka zrAvalikAmAtra mUkIne uparalA nirvizeSapaNe samasta anaMtAnubaMdhIyAnAM dala kherU kare. tihAM uchalamAna saMkramanuM svarUpa, karmaprakRtithI lakhIye baiyeM. je anaMtAnubaMdhI Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G45 zrAdika prakRtirnu, karmaprakRtinuM dala, prathama samaye pakSyopamanA asaMkhyAtamA jAga pramANa sthitikhaMDa tene aMtaramuharte ukerIne paraprakRtimadhye saMkramAve. ema bIje samayeM bIjo sthitikhaMga karI teno keTaloeka nAga paraprakRtimadhye saMkramAve tathA keTaloeka potAnI heglI sthitimadhye saMkramAve, paNa paraprakRtimadhye jeTabuM saMkramAve, tethakI thApaNI heglI sthitimadhye je saMkramAve te asaMkhyAtaguNuM jANavU. ema samaya samaya je sthitikhaMDa kare, te pAbalA pAulA sthitikhaMmanI apekSAyeM vizeSa hInadalanI apekSAyeM asaMkhyAtaguNuM hoya. ane saMkramAkvAne samaya paNa ApaNI helI sthitimadhye asaMkhyAtaguNuM saMkramAve, tathA paraprakRtimadhye vizeSa hIna hIna ghaTatuM ghaTatuM saMkramAve, ema vicarama samaya lageM saMkramAve. ane behale samayeM to zrApaNI sthitizeSane banAveM sarva dala paraprakRtimadhye saMkramAve, tenuM nAma sarvasaMkrama kahIM baiyeM. ema uchalanA saMkrameM karI AvalikAmAtra mUkI bAkI sarva anaMtAnubaMdhIyA khapAve ane je zrAvalimAtra rahe, tene stibukasaMkrame karI vedyamAna prakRtimadhye saMkramAvI khapAve, te anaMtAnubaMdhIyA visaMyojyA kaDevAya, te aMtaramuharta panI zanivRttikaraNane behaDe zeSa karmanAM sthitighAta, rasaghAta ane guNazreNI na hoya. kema ke te jIva khanAvasthaja rahe, sahaja avasthAyeM rahe. e rIteM anaMtAnubaMdhInI visaMyojanAnI rIta kahI. have darzanamohanIyatrikanI upazamanAno prakAra lakhIye vaiyeM. tihAM mithyAtvanI napazamanAno mithyAtvIne tathA dAyopazamika samyakadRSTi, e behune hoya. ane samyaktva tathA mizra, e benI upazamanA to dAyopazama samyakdRSTineja hoya. tihAM mithyAtvIne to graMthinneda karatAM prathama upazama samyaktva japajAvavAvAlAne mithyAtvanI upazamanA hoya, te prakAra kahIyeM baiyeM. ko saMjhI paMceMjiya jIva, sarva paryAptiyeM karI paryApto karaNakAlathakI pUrve aMtaramuhartta kAla lageM samaya samaya pratye anaMtaguNAvadhatI vizuchiye pravartato evo annavyasaihika jIvanI vizuddhinI apekSAyeM anaMtaguNavizuchimaMta evo matiajJAna, zrutaajJAna ane vinaMgajJAna, e mAMhelA anere sAkAropayogeM upayuktathako manAdika traNa yogamAhelA koi paNa anere yogeM varttato jaghanya pariNAmeM tejolezyAyeM ane madhyamapariNAmeM padmavezyAyeM tathA utkRSTapariNAmeM zuklalezyAyeM vartato mithyAdRSTi cAre gatimAMhelo koi paNa gatino jIva kAMieka UMNI eka komAkomI sAgaropamanI sthiti, sAte karmanI thAkatI rahI hoya, ityAdika sarva pUrvokta prakAre jyAMsudhI yathApravRttikaraNa ane apUrvakaraNa, e behu mithyAtva upazamAvavAne paripUrNa kare, tihAM lageM kahe. paNa eTayuM vizeSa je Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 ahIMyAM apUrvakaraNe guNasaMkrama na kare. kiMtu ? ahIM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI ane anya sthitibaMdha, e cAra vAnAMja prathama samayathI thAraMne. guNazreNIdalika racanA paNa udaya samayathI mAMDIne jANavI. tevAra palI anivRttikaraNane viSe paNa emaja kahe. have anivRttikaraNAjhAnA saMkhyAtanAga gaye thake ane eka saMkhyAtamo jAga thAkato rahe, tevAreM mithyAtvanI heglI prathama sthiti anaMtAnubaMdhInI pareM aMtaramuhaH taimAtra jeTalI nIceM mUkI bAMDIne upareM aMtaramuharta mAtra aninavasthitibaMdhanA aMtaramuhUrta jevaDI pahelI sthitinA aMtaramuhUrtathI kAMieka jAjerI aninavasthitibaMdhanA kAla sarakhI evI mithyAtvInI aMtarakaraNAjhA kare, te aMtarakaraNavAdyu karmadala kAMieka ukerIne prathama sthitimadhye nele ane kAMieka bIjI uparalI sthitimadhye nele. tihAM prathama sthitine viSe vattato jIva, udIraNA prayogeM karIne prathama sthitinuM dala udayAvalikA uparatuM tene zrAkarSIne udayAvalikAmadhye ghAleM tene udIraNA kahIye. ane je valI bIjI sthitinA samIpathakI udIraNA prayoge karIneja temAMhelu dala AkarSIne udayAvalI madhye nAkhI, jogave, te Agalane paNa pUrvAcAyeM udIraNAnuja vizeSanAma vizeSa pratIpattine arthe bIjuM nAma kayuM . have udaya udIraNAyeM karIne prathama sthitinuM dala jogavato jevAre te prathama sthiti zeSa be AvalikA rahe, tevAreM pAgalano beda Ave, tevAreM eka AvalikA lageM udaya, udIraNA pravarte ane helI prAvaliyeM to udIraNA paNa virame, tevAreM behalI AvaliyeM kevala udayaja nogave, panI te AvalikAne bedale samayeM bIjI sthitinAM dalikano rasa neda karI traNa puMja kare, eTale tene traNa nAgeM vaheMcI nAkhe, te AvI rIte ke temadhye je dezaghAtI ekagaNIA rasaspardhaka tathA utkRSTa rasodIraNApekSAyeM begaNIthA rasa sahita je dala, te prathama samyaktvapuMja tathA keTalAeka ekagaNIzrA rasa spardhaka sarvaghAti sahita De tathA keTalAeka begaNIzrA rasanAM sparkaka sarvaghAtI sahita be, te bIjo mizrapuMja. tathA sarvaghAtIA cogaNIA tathA trigaNImA rasaspardhaka sahita je dala , te trIjo mithyAtvapuMja jANavo. uktaMca karmaprakRticUrNI " carama samaya miDadihi. sekAle uvasamasammadihina hotaMDhe lie aMtaMpi taM aNunAga kare taM jahA sammattaM sammA mibattaM mittaceti tatoNaMtara samaye miThAdihI" tevAra par3I zrAgala tethI anaMtara samayeM mithyAtva dalikanA udayanA anAvathakI aupazamika samyaktva pAme, je jaNI graMtheM kaDaM je ke "mitudae khINe lahara sammattamo vasamizra solaMneNa jassa laMja Ayahiya malakapuvaMjaM." e rIteM mithyAtvanI sarva prakAreM upazamanAthakI prathamasamyaktvano lAja hoya . e samya Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 847 kva pAmato koieka deza virati sahita ane koieka sarvavirati sahita paNa paDivaje, je jI kayuM be ke "sammatteNaM sammaga, sarvadesaMca koi parivaDa" te mATeM deza virati tathA pramatta ane apramatta saMyatane viSe paNa mithyAtvanI upazamanA pAmIyeM DhaiyeM. ve vedasamyak STine pradezodayanI apekSAyeM mithyAtvanI upazamanAno prakAra he a. koka vedasamyakadRSTi jIva, saMyamane viSe pravarttamAna thako aMtaramuhUrtta mAtra kA darzana trikane upazamAve be. tihAM darzanatrika upazamAvatAM traNa karaNa karapaDe, teno vidhi pUrve kahyo. te rIteM tyAM lageM jANavo, jyAMlageM chA nivRttikaraNaddhAnA saMkhyAtA jAga gaye thake aMtarakaraNa kare be. te aMtarakaraNI aMtarakaraNa karato ko samyaktvanI prathama sthiti aMtaramuhUrtta pramANa sthApe ghane mithyAtva, mizramohanIyanI prathama sthiti yAvalikAmAtra sthApe pachI tenA dalika ukerI ukerIne samyakvanI prathama sthitimadhyeM prakSepe. tihAM mithyAtva ane mizra, e behunI prathama sthitinuM je dalika betene samyaktvanI prathama sthitimadhyeM stibuka saMkrame karI saMkrasamyaktva prathama sthitinA dalanA rasodaya vipAkanA anujavavAthakI jogavatAM te anukrameM hI thAya. tevAreM aupazamikasamyakadRSTi thAya. ane e traNe mohanIyanI uparalI sthitinuM dala upazamAvavAno to pUrva jema anaMtAnubaMdhI zrAnI uparalI sthitinI upazamanAno prakAra kahyo be, tenI pereM jAvo. e rIteM darzanamohanI ne upazamAvIne paDhI cAritramohanIya, upazamAvavAne pravarttato puruSa valI paNa tehIja yathApravRttyAdika traNa karaNa kare. tihAM zrapramattane zrapramattaguNaThANeM yathApravRttikaraNa, tathA pUrvakaraNa guNagaNe apUrvakaraNa ane nivRttikaraNa guNaThANe nivRttikaraNa, tathA e traNa karaNa kare tenuM svarUpa pUrvalI pereM jANavuM, paNa ahIMyAM eTaluM vizeSa je pUrva karaNeM guNasaMkrama to na baMdhAtI evI saghalI azubha prakRtinoja pravartte. tathA pUrva karAnA saMkhyAtA jAga gaye thake nidrA pracalAno baMdhaviccheda yate DhuMte vArI ghaNA sthi tikhaMganAM sahasra yatikramate thake apUrva karaNAddhAnA saMkhyAtA jAga gaye thake zeSa eka jAga thAkate thake devadvika, paMceMdriyajAti, vaikriyadvika, dAraka, tejasa, kArmaNa, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, trasanavaka, deya, nirmANa ane jinanAma, e trIza prakRtino baMdhaviccheda thAya, tevAra pI sthitikhaMga pRthaktva gaye thake apUrvakaraNane behale samayeM hAsya, rati, jaya ane jugupsA, e cAra prakRtino baMdha viccheda huMte hAsya, rati, rati, zoka, jaya ne jugupsA, e bano udaya tihAM hoya. hIM sarva mohanIyakarmanA behale samayeM dezopazamanA, nidhatti, nikAcanAnA karaNane vichede. tevAra paDhI yAgale samayeM anivRttikaraNeM praveza kare, tidAM For Private Personal Use Only Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 848 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 paNa sthitighAtAdika pA~ca padArtha temaja pUrvalI pereMja pravartte // iti samuccayArthaH // 78 // // dave nivRttivAdara guNaThANe upazamazreNivAlAne mohanIyakarmanI pUrvanI sAtathakI raMjIne paccIsa paryaMta prakRti upazama pAme, tenuM svarUpa dekhADe be. // satta navaya panarasa, solasa prahAra seva iguvIsA // gAdi cavIsA, paNavIsA bAyare jANa // 79 // artha- satta navayapanarasa ke aMtarakaraNa kIdhe thake sAta prakRti upazAMta hoya, te paThI napuMsakaveda upazame thake Ano upazAMta thAya, te pachI strIveda upazame thake navano upazAMta yAya. te pI hAsyAdiSaTka upazame thake paMdarano upazAMta thAya. te pachI solasahAra sevaiguvIsA ke0 puruSavedano badhodaya upazame thake zolano upazAMta thAya, te pI pratyAkhyAnI ne pratyAkhyAnI, e ve krodha samakAleM upazame thake aDhArano upazAMta thAya. te paDhI saMjvalanakrodhane upazame ugaNIzano upazAMta yAya. egA hiDucanavIsA ho te pI pratyAkhyAna ne pratyAkhyAna, e ve mAnane samakAleM upazamAve ke ekavIrAno upazAMta thAya. te pachI saMjvalana mAnane upazamAvave bAvIzano upazAMta thAya. te pI pratyAkhyAna tathA pratyAkhyAna, e behu mAyAne samakAleM upazamAad karI covIza prakRtino upazAMta thAya. te paDhI saMjvalanI mAyAne upazamAvave karI paNavIsA ke0 paccIza prakRtino upazAMta bAyarejAe ke0 zranivRttibAdaraguNaThANe upazamita prakRti jANavI // 79 // have te nivRttikaraNa zraddhAnA saMkhyAtA jAga gaye thake cAritramohanIyanI ekavIza prakRtinuM aMtarakaraNa kare. tidAM cAra saMjvalana kaSAyamAMhelo je kaSAya udaya prApta hoya te kaSAyAne traNa vedamadhyeM paNa je veda udaya prApta hoya, te veda, e betu prakRtinI prathama sthiti thApaNA udaya kAla pramANanI hoya, te behu TAlIne tathA bAkI ugaNIza prakRti jeno udaya nathI, tenI prathama sthiti zrAvalI mAtra hoya. tihAM potAnA udayakAlanA pramANanuM zrarUpabahutva kahI yeM baiyeM. traNa veda madhyeM strIveda ne napuMsakavedano udayakAla thoDo hoya, ane svasthAnamAM paraspara tulya hoya, tethI puruSavedano udayakAla saMkhyAtaguNo jAvo. tethI saMjvalanA krodhano udayakAla vizeSAdhika jANavo. tethI saMjvalanA mAnano udayakAla vizeSAdhika, tethI saMjvalanI mAyAno udayakAla vizeSAdhika, tethI saMjvalanA lojano udayakAla vizeSAdhika. tihAM saMjvalana krodhodayeM karI upazamazreNI zrAraMne, tene jyAM lageM apratyAkhyAnIyo ne pratyAkhyAnI yo, ebe krodha upazame nahIM, tyAM lageM saMjvalanA krodhano udaya hoya. emaja saMjvalanamAnodayeM je zreNI AraMje tene jyAM lageM pratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI mAna, upazame nahIM, tyAM lageM saMjva For Private Personal Use Only Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 GUe lanamAnano udaya hoya. emaja saMjvalanamAyAnA udayeM upazamazreNI pamivajanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnI zrane pratyAkhyAnI mAyA upazame nahIM, tyAM sudhI saMjvalanamAyAno udaya hoya. emaja saMjvalanalojodayeM upazamazreNI pamivajanArane apratyAkhyAnI tathA pratyAkhyAnI, e behu lona, jyAM sudhI upazame nahIM tyAM sudhI bAdara saMjvalanA lonano udaya hoya. ema potapotAnA uda kAlanI apedAyeM tenA udayeM pravarttato zreNI AraMne, te je kaSAya tathA je vedanA udaya pravarttato zreNI zrAraMne, te kaSAya tathA te vedano udayakAla thAkato hu~to tenI teTalA kAlanI tevamI prathamasthiti hoya. bIjA sarvanI AvalimAtra prathama sthiti hoya. ahIMAM jeTale kAleM sthitikhaMDano ghAta kare, tathA bIjo kAlano anya sthitibaMdha kare, teTalA kAleM aMtarakaraNa paNa kare, e traNe sAtheM eka kAleM mAMjhe ane e sArtheja pUrNa kare, paNa teno kAla prathama sthitithakI asaMkhyAtaguNo adhika jANavo. have aMtarakaraNanA dalano pradepavidhi lakhIyeM baiyeM. je prakRtino tihAM baMdha ane udaya, e behaje, te prakRtinAM aMtarakaraNa satkadala kAMieka prathamasthiti madhye nelIyeM ane kAMieka bIjI sthitimadhye nelIye, jema puruSavedane udayeM zreNI zrAraMne, tene puruSavedano baMdha hoya, tathA udaya to Deja, tethI puruSavedanA aMtarakaraNadala behu sthitimadhye nelIye tathA je prakRtino udaya De, paNa baMdha nathI, tenA aMtarakaraNanuM dala prathamasthitimadhyeja nelIyeM,jema strIvedano tihAM udaya ,paNa baMdha nathI, teNe strIvedodayeM je zreNI paDivajete aMtarakaraNa satkadala ApaNI prathama sthitimadhyeja nele, tathA je prakRtino tihAM udaya nathI zrane baMdhatenAM aMtarakaraNadala,bIjI sthitimadhye nele paNa prathama sthitimadhye na nele. jema saMjvalanakrodhane udaye zreNI paDivaje, te zeSa traNa saMjvalananA kaSAyaja bAMdhe be te tenAM aMtarakaraNa dala bIjI sthitimadhye nele tathA je prakRtino baMdha tathA udaya, e behu nathI, tenAM aMtarakaraNa dala, para prakRtimadhye nele, jema bIjA apratyAkhyAnIA ane trIjA pratyAkhyAnIzrA kaSAyanAM aMtarakaraNa dala saMjvalana paraprakRti be temadhye nele. ahIM ghaNI vAta lakhavAnI be paraMtu graMtha vadhavAnA jayathI nathI "lakhyu, paNa jene vizeSa jANavAnI zchA hoya, tene karmaprakRtinI vRtti jovI. ema aMtarakaraNa karI palI pahelo napuMsaka veda upazamAve, te pahele samaya thoDaM dala upazamAve, bIje samaya tethI asaMkhyAtaguNuM, ema samaya samayane viSe asaMkhyAtaguj caDhatuM upazamAvatAM behale samaye sarva upazAMta hoya. tihAM prathama samayathI mAmIne hicarama samaya lageM upazamAvyAM je dala, te thakI asaMkhyAtaguNuM dala, paraprakRtimadhye kepave, ane behale samaya je paraprakRtimadhye depave, tethakI asaMkhyAtaguNuM upa Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 zamAve, ema napuMsakaveda upazamAve thake pUrvalI anaMtAnubaMdhI cAra tathA darzanatrika malI sAta sahita zrApa mohanIyanI prakRti upazAMta hoya, tevAra panI uktaprakAreM aMtaramuhartta paryaMta strIveda upazamAve, tevAra palI hAsyAdika prakRti aMtaramuhatta upazamAve, tevAreM zaravAle mohanIyanI paMdara prakRti upazAMta hoya. te samayeM puruSavedanA baMdha, udaya ane udIraNAno vicheda thAya ane tenI prathama sthitino paNa vicheda thAya. tihAM puruSavedanI prathama sthiti be zrAvalI zeSa bate, pUrvokta AgAla na thAya, tevAreM mArgadala vizeSadala thayA naNI tihAM hAsyAdika ra prakRtinAM dala puruSavedamAM pradepa thAya nahIM. tevAre te hAsyAdika banuM dala, saMjvalanAkrodhAdikamadhye nelIyeM, jejaNI kammapayamImadhye ka De ke, be zrAvali prathama sthitinI zeSa hoya, tevAreM vedapataha na thAya, ema hAsyAdika u prakRti upazamAvyA palI eka samaya UNI be zrAvalIye sarva puruSaveda upazame, te paNa prathama samaya sarvastoka tethI bIje samayeM asaMkhyAtaguNuM upazamAve, tethakI trIje samayeM asaMkhyAtaguNuM upazamAve. ema samaya samaya dIva asaMkhyAtaguNuM caDhatuM dala upazamAve. ema yAvat samayeM UpI be zrAvalikA hoya, tihAM sudhI kahe, ane keTaDhuMeka dala paraprakRtimadhye yathApravRtta saMkrameM karI saMkramAve, paNa prathama samayathI bIje samayeM vizeSa hIna saMkramAve. ema samaya samaya vizeSa hIna hIna saMkramAvato AvalikAnA carama samaya lageM jAya. e rIteM puruSaveda upazAMta thaye thake mohanIyanI zola prakRtina upazAMtatva thAya. tevAra par3hI je samayeM dAsyAdika ba prakRti upazame, te samayathI puruSavedanI prathama sthiti kSINa tha. tadanaMtara apratyAkhyAnIkrodha ane pratyAkhyAnIukrodha tathA saMjvalanakrodha, e traNe krodhane sAtheMja upazamAvavA mAMDe, tene pUrvalI pereM upazamAvatAM jevAreM saMjvalanakrodhanI prathama sthiti eka samaya UNI traNa zrAvalI zeSa rahe, tevAreM apratyAkhyAnIthA ane pratyAkhyAnIzrA, e behu krodhanuM dala saMjvalanA krodhane viSe na pradepe paNa saMjvalanA mAnAdikamadhye nele, je jaNI traNa zrAvalI zeSa, saM. jvalano krodha rahyo thako temadhye ko prakRtinAM dala patagRha na thAya eTale temadhye ko eka paNa prakRtinuM dala saMkrAmAvyuM na jAya ane tenI be zrAvalI zeSa rahe, tevAreM tihAM zrAgAla vicheda thAya ane eka zrAvalI zeSa rahe, tevAreM saMjvalanAkrodhano baMdha, udaya, udIraNA vicheda thAya ane apratyAkhyAnI tathA pratyAkhyAnI krodha upazAMta hoya, eTale aDhAra prakRti upazAMta thAya. tevAreM saMjvalana krodhanI prathama sthitinI eka zrAvalikAnuM dala ane be AvalI eka samaya UNI ahIMyAM bAMdhyu je uparalI sthitinuM dala, te vinA bAkI sarva upazAMta thayu je. te par3I je saMjvalana krodhanuM prathama Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 sthitinuM ekAvalikA dala te saMjvalana mAnamadhye stibukasaMkrame karI saMkramAve zrane samaya UNI be zrAvalikAnA baMdhanuM uparalI sthitinuM dala, te puruSaveda upazamanAdhikAranA prastAveMje rIteM upAya kahyo ,te rIteM upazamAve tathA paraprakRtimadhye saMkramAve. ema samaya kaNI be AvalIyeM saMjvalanakrodha uparalI sthitinuM tene upazamAve, eTale mohanIyanI uMgaNIza prakRti upazAMta thaz. have jevAreM saMjvalanAkrodhano baMdha, udaya, udIraNA vicheda thayo, te samayathI mAMgIne saMjvalanA mAnanI bIjI sthitimadhyethI dala AkarSIne tene prathama sthitiyeM karIvede, tihAM udaya samayane viSe stoka prakSepe ne bhane te thakI bIjA samayane viSe asaMkhyAtaguNo pradepe. ema samaya samaya asaMkhyAtaguNo. caDhato caDhato pradepatAM yAvat prathama sthitinA carama samaya paryaMta lIjIyeM. prathamasthitikaraNanA pahelA samayazrI mAMgIne apratyAkhyAnAvaraNa tathA pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjvalanamAna, e traNe mAnane sAyeMja upazamAvavA mAMDe, te temaja jevAreM saMjvalanA mAnanI prathama sthiti samayona traNa zrAvalI zeSa rahe, tevAreM pUrve kahyo te prakAre saMjvalana mAnane viSe paraprakRtinuM patagraha na thAya, tevAreM pratyAkhyAnIyAdika mAnanuM dasa saMjvalananI mAyAmadhye saMkramAve. ema krodhanI pereM mAnanI upazamanAnI vidhi jANavI. e apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI mAna upazamAve, tevAreM mohanIyanI ekavIza prakRtino upazama thayo. te samaya saMjvalanamAnanAM baMdha, udaya, udIraNA vicheda thAya, tevAra par3I eka zrAvalikAyeM saMjvalana krodhanI pereM saMjvalana mAnane uktaprakAre upazamAve. tevAreM bAvIza prakRti upazamI. tathA je samayeM saMjvalana mAnano baMdha, udaya, udIraNA vicheda hoya tethI bhAgale samayathI mAMDIne saMjvalana mAyAnI bIjI sthitimadhye thI dala AkarSIne pUrve kahyo, te prakAre prathama sthiti. gata kare, karIne vede, te samayadhIja mAMDIne traNe mAyAne upazamAvavA mAMme te paNa mAnanI pereM eka zrAvalI hu~te saMjvalanI mAyAnAM baMdhodaya, udIraNA vicheda thAya, te samaya apratyAkhyAnI pratyAkhyAnI mAyA upazAMta thAya, tevAreM mohanIyanI covIza prakRtino upazAMta thAya. te samayeM saMjvalana mAyAnI prathamasthitigata ekAvalikAne tathA samayona zrAvalikAhikeM bAMdheduM je uparalI sthitigata dalika tene mUkIne zeSa anya sarva japazAMta thAya be. te panI te prathama sthitigata ekAvalikAne stibuka saMkrame karIne saMjvalana lojane viSe saMkramAve ane samayona zrAvalikAhi bAMdhelA dalikane puruSavedamAM kahelA uktaprakAre karI upazamAve be tathA saMkramAve be. te paThI samayona be zrAvalikAyeM sajvalana mAyA upazAMta thAya. tevAre mohanIyanI paccIza prakRti upazAMta thara jevAreM saMjvalanI mAyAno baMdhAdika vicheda Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GUR saptatikAnAmA SaSTa karmagraMtha. 6 hoya, tethI Agale samaya saMjvalana lojanI bIjI sthitimAhethI dala AkarSIne prathama sthiti race te prathama sthiti lonavedanAddhAnA traNa vijAgadhya pramANa kare, karIne vede. tihAM prathama vinAgarnu nAma, thazvakarNakaraNAjhA, bIjA trijAgarnu nAma, kiTTikaraNAjhA. tihAM prathama azvakaraNAjhA trijAgeM vartato pUrvasparDakamadhyethI dala khezne apUrvasparDaka kare..ahIMyA sparDaka eTale zu? toke, jIva anaMtAnaMta karma pr| mANuye niSpanna skaMdha tene karmapaNe grahe be. tihAM ekeka karmaskaMdhamadhye je sarva jaghanya rasa te paNa kevalInA jJAnarUpa zastre dAto, bedAto paNa sarva jIvathakI anaMtaguNa rasavinAga pratye zrApe . tathA evAM je sarakhAM sarakhAM jaghanya rasanAM karmaskaMdhadala teno samudAya, te vargaNA kahIye. tethI eka rasavinAgeM caDhatA karmaskaMdhanI bIjI vargaNA, tethI be rasa avinAMgeM caDhatA karmaskaMdhanI trIjI vargaNA, ema ekekA rasavijAgeM caDhatI caDhatI vargaNA karatAM anavyathI anaMtaguNI ane sijhane anaMtame jAga pramANa vargaNAno samudAya, tenuM nAma sparkaka kahIye. te sparkakanI uparalI vargaNAnA rasavinAgathI eka rasavinAgeM thadhika, tathA behu rasavinAgeM adhika rasa vinAga sahita, ema yAvat sarva jIvathI anaMtaguNa paryaMtathI eka rasavinAgeM hIna rasopeta karmaskaMdha dala na pAmIyeM, eTale sarva jIvathI anaMtaguNa rasavinAgeM adhika rasa sahita je karmaskaMdhadala hoya, evA skaMdhano samudAya, te bIjA spaIkanI prathama vargaNA jANavI. tethI eka rasavinAgeM adhika karmaskaMdhano samudAya, te bIjI vargaNA. ema ekeka rasavinAgeM caDhatI caDhatI ajavyathI anaMtaguNI vargaNA hoya. tenA samudAyane bIjo sparkaka kahIye. emaja valI sarva jIvathI anaMtaguNa rasavinAgeM adhika nelatAM karmaskaMdhanA samudAyanI trIjA sparkakanI prathamavargaNA, ema te paNa pUrvokta ajavyAnaMtaguNa anaMtavargaNAyeM sparkaka hoya. evA anaMtA sparkaka jIveM pUrve bAMdhyAM ne tejaNI ene pUrvasparkaka kahIye. te madhye thI dala lezne te dalane pra. karSa vizujhinA vazathakI atyaMta rasa hIna karIne apUrvasparkaka kare, kemake, thA saMsAra madhye paritramaNa karatA jIveM kozvAreM baMdha AzrI evA rasasparkaka nathI kasyA paNa hamaNAMja vizuddhine vaze kare be. tejaNI ene thapUrvarasasparDaka kahIye, te a. zvakarNakaraNAjhA vItyA palI bIjo kiTTikaraNAddhAyeM praveza kare. tihAM pUrvasparDakathI bIjA apUrvasparDakathI dala lezne tenA rasanI pratisamaye anaMtI kihi kare, kihi kahetAM je pUrvasparkakathI tathA apUrvaspardhakathI vargaNA veza bezne tene anaMtaguNa rasa hInatAne pamADIne ghaNe zrAMtare AMtare thApa. jema asatkalpanAyeM jenA ekaso rasavinAga , athavA ekottaraso, bIDocaraso hatA, tenA pAMca, paMdara, paJcIza, rasavi: Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G53 jAga rAkhavA, tene kaTTi kahIye. te kiTTikaraNAr2yAne behale samayeM samakAleM apratyAkhyAna ne pratyAkhyAnI, e ve lona upazame chAne te samaja saMjvalanA lojano paNa baMdha vicheda thA. chAne bAdara saMjvalana lojanA udaya, udIraNAno vyavaccheda thAya. nivRttibAdara guNavANAno paNa vyavaccheda thAya. ema navame guNaThANe sAtathI ainla paccI paryaMta mohanIyanI prakRti upazAMta pAme // iti // 79 // // have dazame guNaThANe je prakRti upazAMta pAmIyeM, te kahe // sattAvIsaM suhume, aThAvIsaM ca moda payaDIje // vasaMta vIrAge, javasaMtA huMti nAyavA // 80 // artha- sattAvIsaMme ke0 te paTI pratyAkhyAna ne pratyAkhyAna, e behulosamakAleM upazama thaye thake sUkSmasaMparAyaguNaThANe sattAvIza prakRti upazAMta thAya. DAvI saMcamohapayamI ke tevAra pachI saMjvalano lona upazame thake hA vIza mohanIyanI prakRti, javasaMtavIrAge ke0 upazAMtavItarAga nAme zrIzrArame guThANe vasaMtA tinAya vA ke0 upazAMta hoya. erIteM jJAtavyA iti evaM jANavuM // 60 // 80 ema navamAne behale samayeM pratyAkhyAnI ne pratyAkhyAnI lojanI be prakRti upazame thake sUkSmasaMparAya guNaThANe sattAvIza mohanIyanI prakRti upazAMta pAmIyeM, te sUkSmasaMparAya guNaThANAno kAla, aMtaramuhUrtta pramANa be tene viSe peTho thako jIva, saMjvalanalojanI uparalI sthitimadhyeMthI keTalIeka kiTTi AkarSIne tenI prathamasthiti sUkSmasaMparA zraddhA jeTalI karIne vede. sUkSma kiTTi kasyuM je dalika ne samaya kI ve zrAvali bAMdhyuM je dala, te upazamAve, carama samayeM saMjvalano lona upazAMta hoya, tehIja samayeM jJAnAvaraNa pAMca aMtarAya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, uccairgotra chAne yazaHkIrtti, e zola prakRtino baMdha, vyavaccheda kare, tevAra pachI bIje samayeM upazAMta kaSAya thAya. tihAM mohanIyanI ahAvIza prakRti upazAMta yAya. te upazAMta kaSAyavaMtathako jIva, jaghanyathI to eka samaya rahe ane utkRSTo aMtaramuhUrtta paryaMta rahe, uparAMta avazya paDe, te tihAMthI pakavAnA be prakAra be. eka javakSayeM paDe bIjo kA paDe. tihAM jenuM Ayu pUrNa thAya, tevAreM te manuSyajavane kayeM maraNa pAmIne anuttara vimAneM devatA yAya. tihAM prathamasamayeMja baMdha saMkramaNAdika ve karaNa tathA udaya pravarttAve, te pAgharo agIyAramA guNagaNAthI cothe guThANe Ave. vacalA guNagaNAno tene sparza thAya nahIM. tathA aupazamika samyaktvazrI pIne te samaya vedakasamyakadRSTi thAya. tathA je jIva, kAla dayeM agIdhAramA guNagaNAno aMtaramuhUrtta kAla pUrNa jogavIne zrAgala caDhavAne jAveM tihAMthI pATho For Private Personal Use Only Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EATs` saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 paDe, te to jIhAM jihAM baMdha, udaya, udIraNAdika prakRti vyavachinna thara hoya, tene tene pharI tihAM zrAraMjato je rIteM caDyo hato, temaja paDe. te paDato pramatta thAya tathA koika aviratipaNAne paNa pAme, koieka sAsvAdana pAmI mithyAtveM paNa jAya, e zreNI utkRSTa to eka javamadhyeM be vAra kare, paNa je be vAra upazama zreNI kare, te niyamA tehIja naveM kSapakazreNI na kare chAne eka vAra upazamazreNI karIne bIjI vAra rUpakazreNI kare tenI nA nathI. e rIteM upazamazreNInuM svarUpa kayuM. // rUpakazreNImA || // have rUpakazreNInuM svarUpa kahIyeM yeM. // paDhama kasAya cakaM, itto mibatta mIsa sammattaM // viraya samme dese, pamatti apamatti khIyaMti // 81 // artha- paDhamakasAyacakkaM ke0 prathama to anaMtAnubaMdhIcyA cAra kaSAya iNe, visaMyojanA kare, itto ke tevAra paTI mittamIsasammattaM ke0 mithyAtvamohanIya, mizra - mohanI ne samyaktvamohanIya, e traNeno samakAleM taya kare, te avirayasammedesepattApamatti ke0 aviratisamyakadRSTi, dezavirati, pramatta tathA apramatta guNaThANe khIyaMti ke0 kSaya kare, eTale sattAthI TAle. rUpakazreNIno paDivajanAra puruSa, ATha varSathI uparanI umarano batAM vajraruSananArAca saMghayaNI, zuddhadhyAnavaMta, avirati, dezavirati, pramatta, apramatta, saMyatimAMhelo koi paNa hoya. paNa eTaluM vizeSa je, kevala apramatta saMyata hoya, to pUrvano jAe hoya ane zudhyAnopagata hoya ne bIjA sarva dharmadhyAnopagata hoya. evo jIva zubhayogeM varttato rUpakazreNI zrAraMje te prathama cAra anaMtAnubaMdhI yA visaMyojIne khapAve, tenI visayojanAno prakAra, pUrve ko be, temaja jANavo. tevAra paDhI traNa darzanamohanIya khapAvavAne pravartte. tihAM yathApravarttyA dika RNa karaNa pUrve kahyAM, te rIteMja kare, paNa eTaluM vizeSa je pUrvakaraNanA prathama samayathIja anudita mithyAtva tathA mizranAM dala te udayavaMta samyaktva mohanIyamadhye guNasaMkrameM karI saMkramAve chAne te beduno udvale eTale saMkrama paNa karavA mAMDe. tihAM pahelo to madoTo sthitikhaMga javele, tethI bIjo sthitikhaMga vizeSahIna uvele, tethI valI trIjo sthitikhaMDa vizeSahIna uvele, ema karatAM karatAM pUrvakaraNanA behalA samaya paryaMta kadevu. tihAM pUrvakaraNanA prathama samaya je sthitino sattAvaMta hoya te thakI asaMkhyAta guNahIna sthitino sattAvaMta yAya. tevAra paDhI zrAgale samayeM anivRtikaraNamadhyeM praveza kare, tihAM paNa sthitighAtAdika sarvane tehIja prakAreM kare be. nivRttikaraNanA prathama samayeM darzana trikanI paNa For Private Personal Use Only Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazya saptatikAnAmA SaSTa karmagraMtha. 6 dezopazamanA, nijhatti, nikAcanAno vyavacheda kare: tihAM prathama samayathI darzanamohara nIyatrikanI sthitisattAno ghAta karato karato sahasragame sthitikhaMmeM gaye thake pAMkI jevAreM asaMjhI paMceMDiyanI sthitisattA samAna sthiti rahe.tevAra paThI valI paNa teTalAMja sthitikhaMmanAM sahasra gaye thake cauriMjiyanI sthiti samAna sattA rahe.valI paNa teTalAMja sthitikhaMganAM sahastra gaye thake teMjiyanI sthiti samAna sattA rahe. valI teTalAMja sthi. tikhaMDanA sahasra gaye thake baiMjiyanI sthiti samAna sattA rahe, valI paNa teTalAM sthitikhaMDanAM sahasra gaye thake pathyopamanA asaMkhyAtamA nAga pramANa darzanatrikanI sthitinI sattA rahe, tevAra par3I te traNe darzanamohanIyano paNa pratyeke ekeka saMkhyAtamo nAga mUkIne bAkInI sthiti sarva khapAve, tevAra pabI valI paNa bAkI mUkelA saMkhyAtamA nAgano eka saMkhyAtamo nAga mUkIne bAkI sarva sthitino ghAta kare. e rIteM bAkI rahelA nAgano saMkhyAtamo nAga mUkI, mUkI, zeSa sarva sthitino ghAta karato, karato sthitighAtanAM ghaNAM sahasra atikrame, tevAra par3I mithyAtvanA asaM. khyAta nAgane khaMDe ane mizra tathA samyaktvanA to saMkhyAta nAgane khaMDe, te paLI ema ghaNA sthitikhaMDa gaye thake jevAreM mithyAtvanuM dala zrAvalikAmAtra rahyaM ane mizra tathA samyaktva, e behunuM dala to paTyopamanA asaMkhyAtamA nAga pramANa rahe. have e sthitikhaMganA dalane khaMDavAno pratyeka vidhi kahIyeM baiyeM. tihAM khaMmana karelA evAM mithyAtvanAM dala tene mizra,tathA samyaktva, e behumadhye prakSepa kare ane mizranAM dalamAtra samyaktvamadhyeja pradepe ane samyaktvanAM dala samyaktvanI potAnI heglI sthitimadhye prakSepe, te paDI je mithyAtva dalika zrAvalikAmAtra rahyu, te paNa stibukasaMkrameM karIsamyaktvamadhye saMkramAve, eTale mithyAtva kSINa thAya, tevAra par3I mizranA tathA samyaktvanA asaMkhyAtA jAga karI tene khaMDeM zeSa eka nAga rAkhe. valI tenA paNa asaMkhyAtA nAga kare, temadhyeMthI eka jAga rAkhI bAkI sarvane khaMDe, ema karatAM karatAM keTalAeka sthitikhaMka gaye thake, mizramohanIya eka zrAvalikAmAtra rahe, tevAreM samyaktvamohanIyanI sthitisattA, zrATha varSa pramANanI rahe te velAyeM nizcayanayane mate sarva vighna TalyAM mATe ene darzanamohanIyano kapaka kahIye. tevAra pabI valI samyaktvanA sthitikhaMmane aMtaramuhartta pramANa ukere, tenuM dala udayasamayathI AraMjIne saghalI sthitisattA, samaya samaya saMkramAve . temadhye paNa udayasamaya sarvastoka sakramAve. tethakI bIje samaya asaMkhyAtaguNo, tethakItrIje samaya asaMkhyAtaguNo, ema bAgale bAgale samaye asaMkhyAtaguNo saMkramAvatAM, saMkramAvatAM, te guNazreNInA mAthA khageM jANavU. te panI upara to vizeSahIna vizeSahIna jyAM lageM sthi Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G56 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 tino behalo samaya hoya, tyAM lageM saMkramAve. ema aMtaramuhUrta aMtaramuhUrta pramANa aneka sthitikhaMDone ukere , ane nidepaNa kare be. te sthitidalamAhe saMkramAvato hicarama sthitikhama lageM jAya, te hicarama sthitikhaMmathakI halo khaMga asaMkhyAtaguNo kare. te lehalo sthitikhaMma jevAreM ukere, evAne dapakakRtakaraNa evaM nAma kahIyeM. 5 kRtakaraNAjhAyeM varttato evo jIva, koza eke pUrva Ayu bAMdhyu hoya to te AyukAyeM maraNa pAmIne cAre gatimAhelI jAve te gatimadhye avatare, ane lezyAne viSe paNa pUrve to zuklabezyAmAM hato ane sAMprata to anyatama lezyAmadhye jAya . te mATeM saptaka dayano mAMDanAra prasthApaka thazne manuSya, niSThApaka bato cAra gatimAhelo jIva kahyo , tathA je pUrva baddhAyu thako dapakazreNI mAMDe, ane anaMtAnubaMdhIyA cAra khapAvIne paThI maraNa pAmavAnA saMjava thakI jo zreNI thakI virame to paNa anaMtAnubaMdhIyAnuM bIjanUta mithyAtva , teno vinAza thayo nathI tejaNI valI paNa kadAcit anaMtAnubaMdhIyA sajIvana karatA lahe. paNa jeNe mithyAtva kSaya kahyu, te mithyA. tvanA vinAzathI valI anaMtAnubaMdhIyA na bAMdhe, jejaNI bIja nathI to aMkUra kema hoya ? ane e sAta prakRti daya karIne jo camate pariNAmeM vartato maraNa pAme to avazya devagatimadhyeMja upaje ane jo patita pariNAmeM thAya, to nAnAprakAranA pariNAmanA saMjavathakI jevA pariNAmanI vizuddhiye pravartato maraNa pAme, tevI gatimadhye avatare, ane jeNe pUrve Ayu bAMdhyube, evo jIva, jo te vakhate tihAM kAla na kare to paNa sAta prakRtine dayeM nizcayeM te tevAja pariNAmeM rahe, paraMtu Agala bIjI cAritra. mohanIyanI prakRti khapAvavAno udyama na kare, tathA kSINasaptaka pUrvabaddhAyu jaNI te naveM mukti na pAme, to paNa trIje naveM zrathavA cothe naveM avazya mukti pAme, kemake jeNe devAyu athavA narakAyu bAMdhyu hoya,to te deva tathA nArakIno nava karI tihAMthI manuSya thazne trIje naveM moda jAya. ane je manuSya tathA tiryaMcAyu bAMdhyA palI saptakakSaya kare, te niyamA asaMkhya varSAyu bAMdhe paNa saMkhyAta varSAyu bAMdhyA paThI sataka dINa na kare tevAre te yugalIyA madhye jAya. tihAM to navapratyayeMja niyamA devAyunoja baMdha hoya. tethI te devagatimadhye jAya zrane devagatimadhye to navapratyayeM samyaktva utAM manuSyAyunoja baMdha hoya, tethI te devatA cavI manuSya thAya. tihAM valatuM vAyu na bAMdhe, kevala cAritra lazzeSa ekavIza mohanIyanI prakRti khapAvI mukti pAme, te apedAyeM cothe naveM moda jAya. tihAM paMcasaMgrahanI sAkha lakhIyeM beye " tazya caDhne tambhiva, javammi sidyati daMsaNe khINe // deva niraasaMkhA, ucarama dehesute hu~ti // " e sAtano daya avirati guNagaNe hoya. e sUtrano artha be. anyathA to aviratisa Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 GU sthakadRSTi, deza virati, pramatta, apramatta sAdhu, e cAra mAMheluM jAve te saptaka kSINa kare be, tathA jo baddhAyu thako rUpakazreNI khAraMje tevAreM e saptakano ya kare, to te niyamathI anupata pariNAmavaMta thako caDhate pariNAmeM Agale cAritramohanIyanI prakRti khapAvavAne kharthe udyama kare. ema jASyamadhyeM kayuM be. " iyaro aNuvara ucciya, sayalaM seTiM samANe " have cAritramohanIyanI zeSa ekavIza prakRti khapAvavAne kA udyama karato evo puruSa, yathApravRttyAdika traNa karaNa kare. tihAM karaNanuM svarUpa pUrvI pereMja jAe. yahIM apramatta guNaThANe yathApravRttikaraNa, tathA pUrvakaraNa guNagaNe apUrvakaraNa ne anivRtibAdara guNaThANe zranivRttikaraNa kare. tihAM apUrva karaNe sthitighAtAdika karI apratyAkhyAnIcA cAra ane pratyAkhyAnIzrA cAra, evaM Ava kaSAya evI rIteM khapAve, ke jevI rIteM anivRttikaraNAddhAne prathama samayeMja te kaSAyASTakanI palyopamanA asaMkhyAtamA jAga pramANa mAtra sthiti zeSa thAya // iti samuccayArthaH // 81 // // tevAra paDhI nivRttibAdara guNaThANe zuM haNe ? te kahe . // ani bAyarathI, eNa gidi tiga niraya tiri nAmA // saMkhita ime sese, tappAuMgArDa khIyaMti // 82 // ly artha-niTTibAre ke0 nivRttibAdara guMNaThANAnA prathama samayeM zrAvakapAya pasyopamanA asaMkhyAta jAga pramANa sthitinA thAya. paDhI thIe giddhiti ke zrI ddhitrika, narakadvika, tiryaMcadvika, ekeMdriyajAti, beMdriyajAti, teMdriyajAti, cauriMDiyajAti, sthAvara, zrAtapa, udyota, sUkSma, sAdhAraNa, e nirayatiricanAmArjatapArTagArDa ke0 naraka ane tiryaca e be gati, tatprAyogya nAmakarmanI tera prakRti tathA pUrvokta thI ddhitrika te darzanAvaraNIyanI prakRti, evaM zola prakRtine ulanAsaMkrameM karIne pratisamaya velI javelI jevAreM palyopamanA asaMkhyAtamA jAga pramANamAtra sthiti zeSa rahe, tevAreM te zola prakRtine pratisamaya baMdhAtI prakRtimadhyeM guNasaMkrameM karI saMkramAvI saMkramAvIne kSINa karato karato a nivRttibAdara guNaThANAnA saMkhitaimesese ho saMkhyAtA jAga gaye thake ane zeSa eka jAga thAkate thake te saghalI prakRti zrIyaMti ke kSINa kare. zrahIMthAM zrapratyAkhyAnIyA tathA pratyAkhyAnIyA ATha kaSAya pUrvai khapAvavA mAMDyA hatA paNa hajI kSINa thayA nathI tenA vacamAM pahela vahelIja e zola prakRtino daya kasyo ne koieka prAcArya valI evaM kar3e be ke, e zola prakRti khapAvatAM vacAleM va kaSAya khapAvIne pI e zola prakRti khapAve. // ityarthaH // 82 // 108 Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ShAR saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 itto dai kasAya, igaMpi pacA napuMsagaM ivI // to nokasAyabakka, budai saMjalaNa kommi // 83 // purisaM kode kodaM, mANe mANaM ca budai mAyAe // mAyaMca budai khode, lodaM suhumaMpi to dAi // 84 // artha - ittodakasAyapi ke0 tevAra pI valI pratyAkhyAnIcyA cAra zrane pratyAkhyAnI yA cAra, e ATha kaSAyane niHzeSapaNe aMtaramuhUrtta mAtra kAle karI te haNe, paThAnapuMgI ke paDhI napuMsakaveda khapAve, paDhI strIveda khapAve, tonokasAyakaM ke0 tevAra pI hAsyAdika va nokaSAyanuM dala pavatAM rayuM, te saMjala koha mmi ke0 saMjvalanakrodhane viSe buda ke depave, saMkramAve // iti samu0 // 82 // purisaM ke0 puruSavedanA baMdhAdika viccheda yA pI AvalikA zeSa pratye karaNa vizeSeM karI saMjvalana kohe ke0 krodhamadhye guNa saMkrameM karIne saMkramAve, ane koI ke0 saMjvalanakrodhanA baMdhAdika vicheda thaye ke valikAzeSapratyeM karaNa vizeSa karI sajvalana mANe ke0 mAnamadhyeM guNasaMkrame karI saMkramAve tathA mANaMca ke0 saMjvalana mAnanA baMdhAdika viveda yaye thake AvalikA zeSa pratye karaNavizeSeM karI mAyAe ke0 saMjvalana mAyAmadhye buha ke0 saMkramAve, nAkhe, eTale guNasaMkrameM karI saMkramAve tathA mAyaMca ke0 saMjvalana mAyAnA baMdhAdika vicheda thA paDhI yAvalikA zeSa pratyeM karaNa vizeSa karI lohe ke saMjvalanalojamadhyeM buha ke0 guNasaMkrameM karI saMkramAve. tevAra pI lohaM ke0 saMjvalana lojanA baMdhAdika viccheda yA pI zrAvalikA zeSa pratyeM karaNa vizeSa karI haNe, to ke0 tevAra paDhI sudumaMpi ke0 atyaMta sUkSma thAkato evo sattArUpa je lona tene paNa hai ke0 haNe, vinAze, sattAthI TAle, ema sUkSmasaMparAyane teM mohanIyakarmane mUlI TAlI nAkhe // iti samuccayArthaH // 83 // eTale va kaSAya khapAvIne athavA matAMtareM zola prakRti khapAvIne pabI aMtaramuhUrtte nava nokaSAya tathA cAra saMjvalanAnuM aMtarakaraNa kare, te karIne prathama napuMsakavedanA uparalI sthitivAlA dalika javelavAno vidhi karI khapAvavA mAMDe te aMtaramuhUrtta madhye javelatAM javelatAM palyopamanA asaMkhyAtamA jAga pramANa sthitizeSa rahe, tevAreM baMdhAtI prakRtimadhyeM tenuM dala guNasaMkrame karI saMkramAve, ema karatAM aMtaramuhUrtta kAleM te saghaluM dIpa thAya. have te napuMsaka vedanI devalI sthitinuM dala, te jo napuMsakavedane udayeM zreNi mAMDI hoya, to vedatAM vedatAM khapAve anyathA to AvalikAmAtra te dala radhuM hoya, tene For Private Personal Use Only Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 upae udayavatI vedyamAna prakRtineviSe stibukasaMkrameM karI saMkramAve. ema napuMsakaveda kSaya kasyA palI aMtaramaharauM strIveda paNa eja rIteM khapAve, tevAra palI hAsyAdika bae prakRtine sAtheMja samakAleM khapAvavA mAMDe. paDI te nokaSAyanAM uparakhI sthitinA dala puruSavedane viSe patagraha na thAya, mATeM tene puruSavedamadhye na saMkramAve kiMtu saMjvalanakrodhamadhye pUrve kayuM te rIteM tene saMkramAve. ema saMkramAvatAM aMtaramuhUrttamAtramA te nokaSAyabaka sarva kSINa thAya. te samayeMja puruSavedano baMdha, udaya ane udIraNAno vicheda thAya. ane eka samaya UpI be zrAvaliye bAMdhyu je puruSavedanuM dala, te mUkIne bAkI saghalo vINa thayo, te samaya zravedaka thayo. e prakAre je puruSavedodaya zreNI zrAraMje, teno e vidhi karo. . ___ ane jo napuMsakavedodayeM zreNI AraMne, to te paheloja strIveda zrane napuMsakaveda, e behuno samakAleM kaya kare, te dayane samayeMja puruSavedano baMdhAdika vicheda thAya, tevAra par3I avedaka thako puruSaveda ane hAsyAdika SaTka samakAleM kSaya kare. ___ ane jo strIvedodayeM zreNi paDivaje, to prathama napuMsakaveda khapAve. par3I strIveda khapAve, te kSayane samayeMja puruSavedano baMdha, udaya ane udIraNAno vicheda thAya. tevAra par3I puruSaveda ane hAsyAdika SaTkane samakAleM kSaya kare. have je puruSavedeM zreNI pAraMje, te AzrayIneja kahe je. krodha vedatAM puruSavedI krodhanA traNa jAga kare. eka ghoDAnA kAnanI pereM je nhAnA nhAnA karmanA punasa tenA nhAnA nhAnA khaMjha kare, je thakI kAla vizeSe tene azvakarNakarNAddhA kahIye. te rasasahita karmanAM dalikane kUTI kUTIne kihinI pereM atyaMta sUkSma kare, tene bIjo kiTTikaraNAjhA kahIye. te kiTTikaraNajhA kasyA palI te kihi karI tene vede, te trIjo kihivedanAphA kahIyeM. tihAM zazvakarNakaraNakAyeM vartato thako samaya samaya pratyeM anaMtAzrapUrva spardhaka saMjvalanA catuSkanA aMtarakaraNa thakI uparalI sthitine viSe kare, eTale saMjvalana catuSkanA aMtarakaraNanI uparalI sthitinA pratisamaye anaMta apUrva spardhaka kare,te sparDakanuM svarUpa, pUrve kayu , tihAMdhI jANavU. .. e azvakarNakaraNAjhAyeM varttato puruSavedane paNa samaya UNI be zrAvalikArUpa kAleM karI krodhaneviSe guNasaMkrameM karI saMkramAvato thako behale samaye sarva saMkrameM karI saMkramAve. e prakAreM ahIMyAM puruSaveda vINa thayo bhane zrazvakarNakaraNAjhA paNa pUrNa thaI. tadanaMtara kiTikaraNAjhAyeM pege thako saMjvalana catuSkanI uparalI sthitigatadalikanI kihi kare, te kihi paramArthe to anaMtI ne tathApi bAla samajAvavAne artha Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 860 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 sthUladanI apekSAyeM, chAsatkalpanAyeM ekekA kapAyanI traNa traNa kalpanAyeM kalpIyeM, tevAreM bAra kihi hoya. e krodheM rUpaka zreNI paDivajatAMne jANavuM. jo mAnoda zreNI paDivaje, to tene ula nAnA vidhiyeM karI, krodha khapAve thake zeSa RNa kaSAyanI pUrvakrameM karI nava kiTTi kare. jo mAyAne udayeM zreNI AraMjI hoya to krodha ane mAna, e ve ulanA vidhiyeM khapAve thake zeSa be kaSAna kiTTa kare tathA je lojodayeM zreNI mAMge, te krodha, mAna, mAyA, e traNa unA vidhi velI khapAve, zeSa eka lojanIja traNa kiTTi kare. e kiTTi karavAno vidhi ko ekikaraNAkA pUrNa yaye thake paDhI kiTTivedanAkAne viSe peTho thako je jIveM krodheM zreNI zrAraMjI ke te krodhanI bIjI sthiti madhye raheluM prathama kiTTinuM dalitaM bIjI sthitimadhye zrI prAkarSIne prathama sthitigata kare ne vede, te jyAM lageM samayAdhika eka vyAvali zeSa rahe tyAM lageM vedeM, tevAra paDhI tenA aMtarasamayamAM uparalI bIjI sthitimadhyeM raheluM bIjI kiTTinuM dala, tene zrAkarSI prathama sthitigata karI vede, te paNa tyAM lageM vede, jyAM lageM samayAdhika zrAvalimAtra zeSa rahe. tevAra pI valI uparalI sthitinI trIjI kihinAM dala AkarSIne prathama sthitigata kara vede . ema e traNe kiTTivedanAddhAne viSe uparalI sthitinuM dalika tene guNasaMkrameM karI pratisamaya asaMkhyeya guNavRddhi lakSaNa saMjvalanamAnane viSe pradepe be. ema trIjI kiTTavedanAddhAnA carama samayane viSe saMjvalanakrodhano baMdha, udaya ne udIraNAno sArtheja vyavaccheda thAya chAne sattAye paNa behalI samayona be zrAvaliyeM bAMdhyuM dala ra be paNa te vinA bIjuM nathI. sarvane mAnane viSe pradepyaM be. tene vAgale samayeM mAnanI bIjI sthiti madhyeMthI prathama kiTTinuM dala AkarSI prathama sthitigata karI aMtaramuhUrtta lageM vede, tihAM je krodhanuM dala zeSa rahyuM be, tene samayona be zrAvalikAyeM guNasaMkrameM karI saMkramAve chAne carama samayeM to sarva saMkrame karI saMkramAve, eTale krodha kaya prayo. ema mAnanI pahelI kiTTinuM dala prathama sthitiyeM kare betene vedatAM vedatAM samayAdhika dhAvalI zeSa rahe, tevAra pachI bIjA samayamAM mAnanI uparalI sthitinI bIjI kiTTinuM dala AkarSI prathama sthitigata karI eja rIteM vedatAM vedatAM samayAdhika zrAvali zeSa rahe, te pachI anaMtarasamayamAM mAnanI uparalI sthitinI trIjI kiTTinuM dala AkarSI tene prathama sthitigata karIne vede, te tyAM lageM vede, jyAM lageM samayAdhika vyAvalimAtra zeSa rahe, tevAreM tenA caramasamayeM mAnano baMdha, udaya ne udIraNAno samakAle vicheda thAya nai sattAyeM paNa samayona be zrAvalinuM bAMdhyuM dala rahe, te vinA bIjo sarva mAyAne viSe prakSepe karI khapAvyo be mAdeM. For Private Personal Use Only Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 761 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 palI mAyAnuM bIjI sthitigatanI prathama kihina dala, tene prathama sthitigata karI aMtaramuhUrta paryaMta vede, temadhye zeSa mAnanuM dala je raghu hatuM, tene samayona be AvalikAyeM guNasaMkrameM karI aMtaramuharta lageM mAyAne viSe saMkramAve, behale samayeM to sarva saMkrame karI saMkramAve, eTale mAnano daya thAya ane mAyAno paNa prathama kihidala vedatAM vedatAM samayAdhika zrAvalimAtra rahe, te panI anaMtara samayeM pAgalI bIjI kihinA dalane prathama sthitigata karI vede, te jyAMsudhI samayAdhika zrAvalikAmAtra zeSa rahe tyAMsudhI vede. te SabI anaMtara samayane viSe bIjI sthitigata rahelu evaM trIjI kiTTinuM dalika tene AkarSIne prathama sthitigata karIne vede. ema pUrvalI pereM sarva mAyAnI kihinAM dala vedato vedato, behalI kihinAM dala prathama sthitigata karI vedatAM jevAreM samayAdhika zrAvalikAmAtra zeSa rahe, tevAreM mAyAno baMdha, udaya ane udIraNA, e traNe sAtheMja vicheda thAya, mAtra samayona be Avalinu bAMdhyuM dala sattAyeM rAM be. bAkI sarva saMjvalanalojamadhye depavyu be. tevAra panI saMjvalana lojanI uparalI sthitinI prathama kihina dala, AkarSI prathama sthitigata karI, tene aMtaramuharta vedetihA~ zeSa rahyaM samayona bezrAvalimAtra, saMjvalana mAyAnuM dala, tene aMtaramuhUrta lageM guNasaMkrame karI lojaneviSe saMkramAvato aMtaramuhUrttane lehale samayeM sarva saMkrameM karI saMkramAve, tevAreM saMjvalana lojanI prathama kiTinuM dala paNa samayAdhika zrAvalimAtra rahe..tevAra paThI anaMtara samayeM saMjvalana lojanI uparalI bIjI sthitinI bIjI kiTTinuM dala kheMcIne prathama sthitigata karI vede, te vedato vedato zrAgalI trIjI kihinAM dalane grahaNa karIne tenI sUkSma sUkSma kihi kare, te paNa tyAM lageM kareM, jyAM lage bIjI saMjvalana lojanI kihina dala je prathama sthitigata kaskhu je tenI samayAdhika zrAvalimAtra zeSa rahe, tyAM lage kare, te samayeMja saMjvalana lonano baMdha vida thAya, tathA bAdara kaSAyano udaya ane udIraNA paNa vicheda thAya, zrane anivRtti guNasthAnakano kAla paNa vicheda thAya. e traNeno sAtheMja vida thAya. tene zrAgale samayeM lojanI sUkSma kidinuM dala uparalI bIjI sthitimadhyethI AkarSIne tene prathama sthitigata karI vede, tene sUkSmasaMparAya kahIye. pUrve je trIjI kiTTinI zeSa zrAvalikAnI behalI kihi rahI, te sarva vedAtI paraprakRtimadhye stibukasaMkrame karI saMkramAve, eTale lojanI prathama kihinI zeSa thAvalikA, te bIjI kiTinA dalamadhye saMkramAve, ane bIjI kihinI zeSa zrAvalikA, trIjI kihinA dalamadhye saMkramAvI vede. have lojanI sUkSma kihina dala ane pUrva samayona be zrAvalinuM bAMdhyu dala, tene Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G62 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 pratisamaye sthitighAtAdikeM karI vedato vedato tyAM lageM khapAve, jyAM lage sUkSmasaMparAya ajhAnA saMkhyAtA nAga jAya, ane eka nAga zeSa rahe, tyAM lageM khapAve. have zeSa eka jAga rahe, tevAreM saMjvalana lojane sarva apavartanAkaraNe apavarttine eTale apavartanA tene kahIyeM ke je karmanI sthitirasana ghaTAmavaM eTase saMjvalana lojanI sthitirasa ghaTADIne zeSa sUkSmasaMparAya ajhA jeTalo rAkhe, hajI paNa sUkSmasaMparAva ajhA aMtaramuharta pramANa rahI , tevAreM mohanIyanA sthitighAtAdika pAMca padArtha viramyA, paraMtu hajI bIjA karmonAM: sthitighAtAdika pravarte le. ahIMyAM je karmanI sthiti tathA rasanuM ghaTADatuM tene thapavarttanA kahIyeM. eTale saMjvalanA lojanI sthiti tathA rasane ghaTAmIne zeSa sUkSmasaMparAya asA jeTalo rAkhe. have te lojanI apavatelI sthitine vedato vedato tyAM lageM gayo, jyAM lage saMjvalana lona samayAdhika zrAvali mAtra rahyo, tihAM enI udIraNA virAma pAmI, kevala udayeM karIja vede de, te behalA samaya lageM jANavU. ane behale samaya jJAnAvaraNapaMcaka, aMtarAyapaMcaka, da. rzanAvaraNa cAra, uccaiautra, yazaHkIrti, e zola prakRtino baMdhavicheda thAya tathA mohanIyano udaya ane sattA paNa vicheda thAya // iti samuccayArthaH // 4 // khINa kasAya u carime, nidaM payalaM ca diNagna mbo|| AvaraNa maMtarAe, una mado carama samayammi // 5 // artha- saMjvalana lona sarva kSaya kasyA panI kSINa kaSAya thayo tene paNa mohanIya vinA bIjAM zeSa karmonI sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI, guNasaMkrama, temaja pU. rvalI rIteM pravarte. te dINa kaSAyAchAnA saMkhyAtA jAga jAya, tyAM lage pravarte ane zeSa eka nAga rahe, tevAreM pAMca jJAnAvaraNa, pAMca aMtarAya, cAra darzanAvaraNa ane be nijA, evaM zola prakRtinI sattAnI sthiti sarva apavartanAyeM apavartine eTale ghaTAmIne doNa kaSAyanI zraddhA sarakhI kare, paNa nimAchikanI sthiti svarUpanI apedAyeM eka samaya hIna kareM ane karmarUM barAbara hoya te kSINa kaSAya azA ijI aMtaramuharta pramANa rahI , tevAra te zola prakRtinAM sthitighAtAdika virAma pAme, bIjI zeSa prakRtinAM sthitighAtAdika hajI virAma pAmyAM nathI, e zola prakRtine udaya udIraNAyeM karIne vedatAM vedatAM samayAdhika zrAvali mAtra zeSa rahe, tyAM lageM vede, panI udIraNA virame, tevAreM eka zrAvalikAmAtra kevala udayeM karIne vede. te yAvat khINakasAyAcarime ke vINakaSAyanA hicarama samayeM eTale behalA samayathakI pUrvalo samaya tene vicarama samayeM kahIye tyAMsudhI vede, par3I te vicarama samayeM |ndNpylNchinnvumddo ke0 nizA ane pracalAne badmastha thako haNe eTave Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 nivAhika svarUpa sattApekSAyeM kSaya thAya. paThI AvaraNaM ke jJAnAvaraNa pAMca, darza. nAvaraNa cAra ane aMtarAebajamacho ke thaMtarAya pAMca, evaM cauda prakRtine paNa bamastha thako caramasamayammi ke behalA samayane viSa haNe // 5 // te cauda prakRti kSaya kasyA palI bAMgale samayeMja vyavahAranayamateM sayogI kevalI thAya ane nizcayanayamateM to tehIja samaya kevalI kahIye, te kevalajhAne karI sarva lokAloka sarvAzeM avya guNa paryAyasvarUpeM dekhe, jANe. sarvadarzI thAya. evaM kAMza thayuM nazrI, thaze paNa nahIM ane thatuM paNa nathI, ke je kevalI na dekhe. ema jaghanya to aMtaramuharta paryaMta ane utkRSTo to zrApa varSe jaNI pUrvakoTI varSaparyaMta pRthavItalane viSe vicarIne palI jene vedanIyAdika karma AyuHkarmathakI adhikA nogavavAM rahyAM hoya, tevAM zeSa ka. mone zrAyuHkarma barAbara karavAne arthe te zrApa samayano samudghAta kare, paNa bIjA na kare. tihAM pahele samayeM potAnA zarIra pramANa jAmo tathA uMco, nIco, lAMbo, cauda rAja pramANa potAnA zrAtmapradezano vistAra, daMDAkAra kare. tathA bIje samayeM te daMDamadhye thI beha pAseM pradeza zreNi vistare, te lokAMta khageM uttara dakSiNe pasare, tevAreM kamADane zrAkAreM AkAra dekhAya, tene kapATa kahIye. trIje samaya pUrva ane pazcimeM valI be pradezanI zreNi kare, te paNa lokAMta lageM pasare, tevAreM maMthANanI pereM cAra phaDasutrAM nikale, evA AkAreM AtmapradezanI zreNI pasare. tathA cothe samaya te maMthANa zrAkAranA cAre aAMtarAnA AkAza pradeza samasta rahyA 3 tene yAtmapradezeM karI pUrIne samagraloka vyApI thAya. pAMcame samaya valI maMthANanA AMtarAne saMhare, bache samaya maMthANa saMhare, sAtame samaye kapATa saMhare, AThame samayeM daMga paNa saMharIne zarIrastha khajAvastha thAya. tihAM pahele samaye ane pAThame samayeM audArika kAyayogI hoya, tathA bIje, bahe ane sAtame, e traNa samayeM audArika mizrakAyayogI hoya. ane vacalA traNa samaya kArmaNakAyayogI hoya. e traNe samaye aNAhArI hoya. ityAdika ahIMAM ghaNo vicAra De paraMtu vistAranA nayathI nathI lakhyo. _have kozaeka kevalI samudghAta kasyA vinA paNa muktiyeM jAya. je jaNI zrI pannavaNAmadhye kAM ne "saveviNaMnaMte kevalI samugghAyaM gala goyamA nozNamaThe samajhe jassA jaeNa tulAI baMdhaNehiM vizheya navo paja kammA // na samugghAyaM samagadhaI agaMtuNa samugdhAya maNaMtakevalI jiNA jarAmaraNa vippamukA siDivara gayaM gayA" // jene AyuHkarmanI sthitinA karmaparamANu sarakhAja navopagrAhI vedanIyAdika karma hoya, te samudghAta na kare, zrane je kare, te paNa aMtaramuhUrta va yu thAkateja kevalI Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 864 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 samudghAta kare. have te behu sayogI kevalI paNa javopagrAhI karma kSaya karavAne bezyAtIta atyaMta prakaMpa parama nirjharAnuM kAraNa, evA zukladhyAnano trIjo pAyo taraara dient yoganirodha karavA mAMge, tihAM aMtaramuhUrttamAM yoga ruMdhe, temadhyeM prathama bAdara vacanayoga nirodhane arthe pravarttamAna thAya. tihAM bAdarakAyayogeM karIne bAdara manoyogane aMtaramuhUrtte ruMdhe. tevAra paDhI sUkSmamanoyogeM karI bAdaravacanayoga ruMdhe, tevAra paDhI sUkSmakAyayogeM karI bAdarakAyayoga ruMdhe, valI teNe karIja sUkSmamanoyoga ruMdhe. te pI sUkSmavacanayoga ruMdhe, te paDhI sUkSmakAyayoga ruMdhato thako sUkSma kriyA pratipAti trIje zukladhyAneM caDhe, tenA sAmarthya thakI vadanodarAdika vivara pUrave karIne dehano trIjo jAga saMkocIne zeSa be jAgano pradezaghana kare. te dhyAne varttatAM sthitighAtAdikeM karI sayogI guNaThANAne carama samayeM eka vinA bIjAMNa karmane ayogI guNaThANAnI avasthAnA sarakhA sthitivaMta yA paNa eluM vizeSa ke, je karmano yogI guNaThANe udaya nathI te karmanI sthiti, svarUpApekSAyeM samaya UNI kare, karmakharUpanI apekSAyeM yogI avasthAsamAna sthiti kare. te sayogI guNavANAne caramasamayeM 2 zradArikadvika, 3 taijasa, 4 kArmaNa, 10 saMsthAna, 11 prathama saMghayaNa, 15 varNacatuSka, 16 agurulaghu, 17 upaghAta, 17 parAghAta, 20 zubhAzubha vihAyogati, 21 pratyeka, 12 sthira, 23 asthira, 24 zuna, 25 azuna, 26 nirmANa, 27 sukhara, 28 duHkhara, 2 uzvAsa ane 30 ve vedanIyamAMhelI eka vedanIya, e trIza prakRtinAM udaya ne udIraNA vicheda thAya, tene yAgale - samayeM yogI kevalI thAya. tenuM kAlamAna pAMca iva akSara uccAra pramANa aMtaramuhUrttanuM hoya. tihAM sUkSma kriyAdhyAna pUrNa karIne vyuparata kriyA pratipAti nAmeM zukladhyAnane cothe pAye caDhe. e guNaThANe sthitighAtAdika rahita thako jeTalI udayavatI prakRti be, tene vedato thako khapAve ne je prakRtino udaya nathI, mAtra sattA be, nAMdalika stibukasaMkrameM karI udayavatI prakRtimadhyeM saMkramAvI vedI vedIne pAve. ema yogInA dvicarama samaya lageM kare // iti samuccayArthaH // 84 // // have tihAM je prakRti khanAveM khapAve, te kahe. // devagai sahagayA, Du carima samayaM javicyaMmi khIti // savivAge ra nAmA, nIcyA gopi tacaiva // 85 // artha- devagaisa gayArja ke0 devagati sahacAriNI eTale devagatinA baMdhana sAthai ekAMteja baMdha be jeno, evI devagati sahagata prakRti daza be, tenAM nAma kahe be. 2 For Private Personal Use Only Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 765 vaikriya bane thAhAraka zarIra ane 4 vaikriyAhAraka baMdhana, 6 vaikriyathAhArakasaMghAtana, vaikriya thAhArakAMgopAMga, e. devagati, 10 devAnupUrvI, e daza prakRti devagati sahagata kahIyeM. e daza prakRti, pucarimasamayaMjaviaMmikhIaMti ke navyamokSagAmI jIvane vicarama samayeM kSaya jAya. tathA savivAgearanAmA ke0 tathA tehIja hicarama samaya je prakRti vipAke varte be, eTale je nAmakarmanI nava prakRtino tihAM vipAka eTale udaya , te thakI itara eTale bIjI prakRti, je prakRtiThano tihAM udaya nathI, tevI prakRtinAM nAma kahe . 3 audArika, taijasa ane kArmaNa, e traNa zarIra, 6 tathA e traNanAM baMdhana, e e traNanAM saMghAtana, 15 ra saMsthAna, 1 saMghayaNa, 22 audArikAMgopAMga, 26 varNacatuSka, 27 manuSyAnupUrvI, 27 parAghAta, e upaghAta, 30 agurulaghu, 35 zunAzunakhagati, 33 pratyeka, 34 aparyApta, 35 uzvAsa, 36 thira, 37 athira, 30 zuna, 3e azuja, 40 sukhara, 41 puHkhara, 42 purnaga 43 anAdeya, 44 ayazaHkIrti, 45 nirmANa, e pistAlIza prakRti paNa vica, rama samayeM kSaya pAme tathA nIAgozaMpitaleva ke nIcagotra zrane api zabdathakI be vedanIyamAMhe eka vedanIya, e sarva malI prathamanI daza nelatAM sattAvana prakRti hicarama samayeM kSaya thAya, sattAthI Tale. annayara veaNijaM, maNuAnaa muccagoa navanAme // veei ajogi jiNo, nakosa jahanna mikkAre // 6 // artha-have hicarama samaya kSaya gayuM je vedanIya, tethakI annayaraveapiU ke0 anere zAtA azAtAmAMhelu eka vedanIya ane maNuyAuaM ke manuSyAyu, uccagoza ke uccairgotra, navanAme ke nAmakarmanI nava prakRti, evaM bAra prakRtine, veezcajogijiNo ke ayogI kevalI vede . te nakosa ke utkRSTapaNe tIrthakara vede ne ane jahannamikAre ke jaghanyathakI to sAmAnya kevalI hoya. te tIrthakaranAmakarma vinA agIcAra prakRti vede // iti smuccyaarthH|| 6 // // have nAmakarmanI nava prakRtinAM nAma kahe . // maNuagai jA tasa bA, yaraM ca paLatta sulaga AUM // jasakittI tibayaraM, nAmassa havaMti nava eaa||7 ... artha-maNuzraga ke manuSyagati, jA ke paMceMjiyajAti, tasa ke prasanAma, bAyaraMca ke bAdaranAma, pajAtta ke paryAptanAma, sulaga ke sujaganAma, thAiDa ke 109 Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 zrAdeyanAma, jasakittI ke yazaHkIrtinAma, tibayaraM ke tIrthakaranAma, nAmassahavaMtinavaethA ke0 e nAnakarmanI nava prakRti hoya, tenAM nAma kahyA iti samuccayArthaH // 7 // // have zrahIM valI e guNagaNe matAMtarapaNuM dekhAme be. // taccANu puci sadiA, terasa navasiaissa crmNmi|| saMtaM saga mukkosaM, jahannayaM bArasa havaMti // 7 // artha- pUrvokta manuSyAyu ane uccairgotra, e be prakRtimadhye taccANupubisahiyA ke trIjI zrAnupUrvI eTale manuSyAnupUrvI, te manuSyAnupUrvIya sahita pUrvokta bAra prakRti karIyeM, tevAreM terasajavasihissacaramaMmi ke0 tera prakRti navasiriyA eTale tadana- mokSagAmI jIva evA ayogIne carama samayeM saMtaMsagamukkosaM ke utkRSTapaNe sattAyeM karmaprakRti hoya ane jahannayaM bArasahavaMti ke0 jaghanyathakI to tIrthaMkaranAmakarmavinA bAra prakRtinI sattA hoya. // iti samuccayArthaH // 7 // // e zA sAru hoya ? mATeM have eno hetu kahe . // maNua ga sadagayA, navakhitta vivAga jia vivAgAu~ // veaNi annaruccaM, carama samayami khIyaMti // nae // artha- maNuzragazsahagayA ke0 manuSyagati sAtheMja jeno udaya , tene manuSyagati sahagata agIyAra prakRti kahIye, paNa te kevI be ? toke, nava ke navavipAkI to manuSyAyu De, tathA khittavivAga ke kSetravipAkI to manuSyAnupUrvI , tathA bAkInI nAmakarmanI nava prakRti je pUrve kahI, te jiavivAgArDa ke jIva vipAkInI jANavI. tathA vezraNizravannarucca ke be vedanIyamAMDeluM aneruM eka vedanIya ane ucairgotra, utkRSTapadeM e tera prakRti ane jaghanyapadeM tIrthaMkaranAma vinA bAra prakRti ke te javyasiddhika evA jIvane yogI guNagaNAnA caramasamayaMmikhIyaMti ke carama samayane viSe kaye jAya be, ahIM manuSyAnupUrvI te manuSyagati be, mATeM tera prakRti sAtheMja kSaya jAya. ema matAMtareM kaDaM. anerA zrAcArya valI ema kahe je ke manuSyAnupUrvInI chicarama samayeMja sattA vyucheda thAya be, udayanA anAvathakI udayavatI prakRtine stibukasaMkrama na hoya te mATeM svasvarUpeM karIne carama samayane viSe tenAM dalika dekhAya je ema yukta De, temano carama samayamA sattA vyucheda hoya , AnupUrvI cAra to kSetra vipAkI De mATeM navApAMtarAlagatiyeMja eno udaya hoya, te kAraNa mATeM javastha jIvane zrAnupUrvIvo udaya na hoya ane udayavinA to ayogI avasthAne vicarama samayeMja manuSyAnupUrvInI sattA vyuveda thAya, evA matane anusa Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 867 rIne pUrve dvicarama samayane viSe suDatAlIza prakRtinI sattAno vyavaccheda dekhADyo ane carama samayeM to utkRSTathI bAra prakRti ne jaghanyathI gIghAra prakRtino vyaae a ma yogI avasthAyeM to je prakRtino udaya hoya, tenoja carama samayeM sattAthI vicheda thAya be, chAne jeno udaya na hoya te dvicarama samayeMja ya thAya be. tetha yAgala have jIvane karmasaMbaMdha mUkANo, te mATe mUkANA phalathI jema eraMphalanI pereM eTale modeM jAtAM kevI gati kare ? toke, jema mokAmAMdethI mUkAeM eraMmaphala te svanAvavizeSeM karI AkAroM uDe athavA jema dhUmanI gati sahejeM naMcIja hoya athavA jema bApa, dhanuSyamAMthI bUyuM pAdharuMja jAya athavA jema tuMbaDuM pANImadhye nAkheluM uMcuM caDI Ave, tema daMkeM pheravyA cakrakramanI pereM pUrva saMyogeM karI jIva, karmabaMdhanathakI mUkANo tethI jIvanI sahacArI gati uMcI be mATeM te jIva, eka samayamAM uMco lokAMteM jAya, paNa bIjo samaya sparze nahIM. te jIva uMco jAto je zrAkAzapradezeM yahIM avagAhI rahyo hoya tehIja zrAkAzapradezanI samapIyeM eka samayamAM anya pradezane asparzato aMkuza samAna gati karI jAya. uktaM ca ghyAvazyakacUrNo " jattIe jIvovagAho, tAvazyAeu gAiNAe uhuMujugaM gana navaM kabIyaM ca samayaM na phusaitti" // je jaNI vacalA pradezane sparze to ghaNA samaya tha jAya kemake jIva tathA paramANu eka AkAzapradezatha kI bIje zrAkAzapradezeM jAya, e upAdheM upalakSita kAla tene samayakAla kahIyeM to tema karatAM ghaNA samaya lAge, tethI asparzana tiyeMja eka samayamAM uMco jAya, tihAM zAzvatAM sukha anubhave, te ka he be. // iti samuccayArthaH // 8 // yaha sukha sayala jagasida, ra maruva niruva niruvama sadAva siddhisudaM // niyaNa madhAbAdaM, ti rayaNa sAraM avaMti // 0 // artha - aha ke0 chAtha daveM karmakSaya kasyA paDhI chAnaMtara samayeMja suiya ke0 zuci ekAMta zuddha eTale rAga dveSAdikarUpa mala teNeM rahita sayalajaga siharaM ke0 sakala saMpUrNa jagat je sAMsArika sukha, tenuM zekharabhUta sarvottama sarvadhI adhika je jI siddhanAM sukha to rUva ke0 ruja be eTale rogAdika tathA manapIDAdika kaSTeM karI rahita hoya, kemake roga to zarIrane hoya, te zarIra to tihAM nathI chAne saMsAramadhyeM to te behu kaSTa saMjave be. mATeM te sarakhaM saMsAramadhye koi sukha nazrI ke jenI upamA chApIyeM; mATeM niruvama ke0 nirupama be. eTale evaM koi paNa sukha saMsArane viSe nathI ke jenI upamA zrApIne tulyatA karIyeM; mATeM siddhanAM sukha nirupama be. valI te sukha kevuM be, to ke sahAva ke0 khajAvathI upajeluM be paNa sAMsArika sukhanI For Private Personal Use Only Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 pereM kAramuM parakatrima nathI, evaM siddhisudaM ke0 siddhapadanuM sukha anirvacanIya zrAniya ke0 nidhana eTale jeno kevAreM nAza nathI arthAt jeno kevAreM behako nathI, aMta na Ave, jeno daya nathI tathA rAga dveSAdika je sukhanA bAdhaka be, tene sarvathA daya kayA mahAbAhaM ke0 chAvyAbAdha eTale bAdhAkArI pIkAkArI evA je rogAdika te mUlathI unmUlyA be te jaNI te pharI pragaTa na thAya. te vinA pIDA na upaje te mAteM. vyAbAdha sukha be. valI tirayaNasAraM ke0 traNa ratna je jJAna, darzana ane cAritra, teno sAra eTale phalabhUta be eTale ratnatrayIno yatna karavAyI karma daya thAya be ane karma kSaya thayAthI modasukha laiyeM DhaiyeM. mATe siddhisukhano abhilASa karanArAyeM avazya ra trayIno Azraya karavo, kemake siddhanA sukhanuM kAraNabhUta te ratnatrayaja beM, evA mokSasukhapratyeM te paramAtmA siddha jIva aNuhavaMti ke anujave be // iti samuccayArthaH // e0 // // have vizeSa jANavAnI abhilASAvaMtane upadeza kahe . // Daradigama nijaNa parama, va ruira bahu jaMga diThivAyAI // avA aNurivA, baMdhodaya saMta kammANaM // 81 // artha - Durahigama ke Duradhigama te gaMjIrArtha eTale pramANa, naya, nidepAdikeM karI ghaNo durlana lahIyeM, evo artha be jene viSe, valI nijala ke0 nipuNa eTale sUjhabuddhine gamya evo parama ke0 paramautkRSTa athavA paramArtha eTale yathAvasthita chA no vicAra, teNe karI ruira ke0 rucira eTale suddAmaNuM sUkSmamatinA ghaNInA manane zrAhrAdanuM karanAra, evaM tathA bahujaMga ke0 baMdhodaya sattAnA ghaNA jAMgA eTale vi. kalpa be jene viSe evaM je divAyA ke0 dRSTivAdanAmA bAramuM aMga te thakI baMdhodayasaMtakammANaM ke0 baMdhodaya sattAvaMta karmaprakRtinA zrAsaritryavA ke0 ahIMyAM je nayI kahyA, te artha, sarva tihAMthI jANavA, je jaNI ahIM to saMdeparuci jIvanA anugrahane aa lezamAtra artha dekhADyo be, paNa vizeSArtha tihAMthI samajavo // iti samuccayArthaH // 1 // // have graMthakarttA zrAcArya, potAnuM mAnarahitapaNuM zrane anupa dekhADe be. // jo jaba paDipunno, aho appAgameNa baMdhoti // taM khamaNa bahusuyA, pUre UNaM parikadaMtu // 2 // artha- jojana apamipunnovo ke0 e saptatikAnAmA graMthane viSe jihAM baMdhodaya sattAne viSe je je artha aparipUrNa eTale adhuro kahevANo hoya, kemake appAgameSa For Private Personal Use Only Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha. 6 G6e baMdhoti ke meM alpAgamapaNe bAMdhyo , eTale meM aspa zAstrane jANave karI bAMdhyo ne tethI pUrNa artha bAMdhyo na hoya, iti eTakhe evA hetu mATeM te te artha baMdhAvikane viSaM jihAM jeTalo udo kahevANo hoya taMkhamiUNa ke0 te rUpa mahAro aparAdha je ajANapaNuM tene khamIne bahusuzrA ke bahuzruta bahusikatanA jANa je gItArtha hoya temaNe pUreUNaM ke te uMbA arthanI pratipAdaka evI gAthAdikeM karI pUrIne te tatpratipAdaka gAthA graMthamadhye prakSepIne ziSya bAgaleM tathA zrotAjano bhAgale parikahaMtu ke0 parisamApta eTale saMpUrNa artha kahevo. je jaNI bahuzruta sajAna te sahejeM paripUrNa jJAna sArasaMpattinI yuktatAyeM karI paropakAra karavAne rasikaja hoya . mATe mahArI upara tathA ziSya upara utkRSTa upakArane karttA evA te bahuzruta saUna te avazya mahAro aparipUrNa arthAnidhAnalakSaNarUpa aparAdha, tene sahana karI paripUrNa artha pUrIne ziSyane kaho. te naNI bahuzrutane e prArthanA yuktaja 2 // iti samuccayArthaH // e|| ||hve gAthAmAna kahe . // gAdaggaM sayarIe, caMdamahattara mayANu saariie|| TIgAi niyami ANaM, egUNA doz nanaI // 53 // artha- gAdaggaMsayarIe ke0 e saptatikA graMthanA kartA caMjamahattarAcArya pUrva to sIttera gAthAja karI hatI, je mAtrai e graMtha- saptatikA evaM nAma thayu. caMdamahattaramayANusArIeTIgAzaniyamithANaM ke tevAra paDI e graMthanI TIkAkartAyeMe purbodha graMtha jApIne graMthakartA caMDamahattarAcAryanI matine anusAreM jihAM jozya, tihAM nASyanI gAthA nekhIne subodha kIdho, tevAre te caMpramahattaranI yaMtrI zAMkalI gAthA mUkIne TIkAkAreM e saptatikAnI gAthA egaNAhoznaI ke ekUNI ne eTale sarva malIme nevyAzI gAthA saMpUrNa karI. e rIteM e saptatikAnAmeM ho karmagraMtha samApta thayo // iti samuccayArthaH // 3 // // iti saptatikAnAmA SaSThaH karmagraMthaH samAptaH // // atha prazastiH // // zrIcaMgachAMbarapUrNacaMso, medhAvidhiSNyopagato vitaMDaH // prAptapratiSThoyavanezva. satsu, sUrIzvaro'nUhijayAdisenaH // 1 // tatpaTTapUrvAcalacitralAnuH, kupakSakakSokhvaNacibanAnuH // mahAtapAkhyAtadharo dharAyAM, jIyAtsa sUrivijayAdidevaH // 2 // tatpaTTanA. vyapriyamaulipRSTho'nUsUrirAjo vijyaadisiNhH|| yamocaraspRthakUprazamomRtomAt, pu Page #895 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G90 saptatikAnAmA SaSTha karmagraMtha.6 uttacitratripUpalome // 3 // tadIyagachAMbujarAjahaMsaH, sahita saMvijJajanAvataMsaH vi. dhvastadoSakRtazeSazeSo, javedyazassomaguruyazasvI // 4 // kiM varNyate'nyajaNagauravaM girA, moghautu moghAcaraNasya tasya // yadIyavidyAdhanatarkitoMtarA, ki sevate devaguruna nAkam // 5 // yajJayatastazuruhastasiki, yogAjADopIdRzazAstravettA // kiM yogipANIritacUrNayogA, bohaM na lohottamatAM dadhAti ||6||shraa prazastimA pratiyo ghaNI na malavAthI keTaleka ThekANe azuddhatA dIgamAM Ave ne te sajanoe sudhArI vAMca. // iti saptatikAnAmA SaSTaH karmagraMthaH saMpUrNaH // OM tatsaMpUrtI ca prakaraNaratnAkarAnidhapustakasya caturtho nAgaH smaaptH|| guruzrImaccAritravijayasuprasAdAt Printed by B. R. Ghanekar at the Nirnaya-sagar Press, 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Mr. Bhanji Maya for Bhimsi Manek, House No. 228-231, Shaka Lane, Mandvi, Bombay. Page #896 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BO