________________
३३
कर्म विपाकनामा कर्मग्रंथ. १
मा मलिन बे, व सवलुं जाणे, पण ते अवधि ज्ञाननीज जाति बे ते माटे एकत्र जावं. एम अवधिज्ञान, जेदसहित कयुं.
दवे जे अवधिज्ञान विकल प्रत्यक्ष, तेम मनःपर्यवज्ञान पण विकलप्रत्यक्ष बे. जेम अवधि बद्मथने दोय तेम मनःपर्यव पण ब्रद्मस्थने होय, एवी सरखारपणे करी, हवे अवधिज्ञान पढी मनः पर्यव ज्ञान कहे बे.
ते मनःपर्यवज्ञान, बे नेदें बे. प्रथम रुजु के० सामान्यपणे स्थूलपणे ए पुरुष घट लावु, मूकुं ? एम चिंतव्युं, एवं जे पारका मननुं जाणवुं, ते मनः पर्यवज्ञाननो रुजुमतिनामे प्रथमभेद जावो.
तथा विपुल के० विस्तीर्णपणे घणा पर्याय सहित जाणवुं, ते यावी रीतें के एणें चिंतवेलो घट अमुक नगरमां थयेलो, वर्षे रातो, परिमाणे एक, मण पाणीनो समावेश याय एवो, द्रव्येंत्रांबानो, अमुकनो घडेलो, इत्यादिक घणा विशेष सहित पारका मनमां चिंतवेलो घट, तेने जाणे, ते विपुलमतिनामें मनःपर्यवज्ञाननो बीजो भेद जावो. ए बे नेदें मनः पर्यवज्ञान कयुं.
॥ दवे ए एकेकना वली चार चार भेदविशेष कहे बे. ॥
१ प्रथम द्रव्यथकी रुजुमति, मनोवर्गणाद्रव्य अनंतानंतप्रदेशी श्रा जाणे. तेथी विपुलमति बहु प्रदेशीय प्रति सूक्ष्म मनोद्रव्य जाणे.
२ बीजुं त्रयी रुजुम तिवालो मनुष्य, क्षेत्रमांहे ती अढी द्वीप लगें तथा उंचुं ज्योतिषीना उपरना तला लगें अने नीचुं डंडिविजय बे त्यां लगें. एटले रत्नप्रजा पृथ्वीना दुक प्रतर लगें एम अढारसें योजनमां रह्या जे संज्ञी पंचेंद्रियजीव तेना मनने जाणे. अने तेथकी अढी अंगुल क्षेत्र अधिक विपुलमति विषय, विशुद्धपणे जाणे बे.
३ काल की जुमतिवालो पल्योपमनो असंख्यानमो जाग छातीत अनागत चिंतव्युं तथा चिंतवशे, तेने जाणे ने विपुलमति तेथकी कांक अधिकेरुं जाणे. ४ जावथी रुजुमति, चिंतवेला द्रव्यना असंख्याता पर्याय जाणे अने विपुल - मति ते अधिक जाणे. एम मनः पर्यवज्ञान कयुं.
हवे जेम मनः पर्यवज्ञान, सर्वविरति बते होय, तेम केवलज्ञान पण सर्वविरति ब होय. ए संगते मनः पर्यवज्ञान कह्या पछि केवस ज्ञानकहे बे. तिहां द्रव्यथी रूपी तथा रूपी सर्व द्रव्य जाणे, अने देत्रथी लोक अलोक क्षेत्र अनंतो जाणे. कालथी सवा विषय जाणे, जावथी सर्वगुणपर्याय विष एकरूप शुद्ध निरुपाधि प्रतिपाति सकलज्ञानावरणकयें प्रगट थयो जे शुद्धात्मगुण, सर्व विशेष प्रकाशरूप, ते केवलज्ञान
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org