Page Text
________________
कर्मविपाकनामे कर्मग्रंथ. १
१५
परिणाम शब्दार्थ पर्याय आलोचनानुसारी इंद्रिय मनोनिमित्त जे श्रात्मानुं श्रवगम विशेष तेने श्रुतज्ञान कहियें.
इंद्रियादिकनी अपेक्षा विना श्रात्माने विषे जे साक्षात् अवधान एटले अर्थ ग्रहण बे, ते अधिकहीयें. अने साक्षात् अर्थनुं ग्रहण होवाथी एने प्रत्यक्ष ज्ञान पण कहे बे. यडुक्तं नंद्यऽध्ययने- “ नोइंदियपच्चकं तिविहं पन्नत्तं, तंजदा, हिनाणपच्चरकं, मनपवनाए पञ्चरकं, केवलनाणपच्चरकमिति.” अथवा छाव शब्दनो अर्थ अधः एवो समजवो. एटले जेणे करी श्रधो एटले नीचो विस्तृत जे वस्तु तेने जायें तेने वधि कहियें अथवा अवधि शब्दनो अर्थ मर्यादा वाचक थाय बे; एटले रूपी द्रव्यने विषेज जाणवानी प्रवृत्ति बे जेनी, एवी मर्यादा, उपलक्षित जे ज्ञान तेने अवधिज्ञान कहियें.
मनपर्यव ज्ञाननो अर्थ अ प्रमाणे- परि शब्दनो अर्थ सर्वतोभाववाचक बे. अव शब्दनो अर्थ जाणवा वाचक बे. केमके, अवन वेदन इत्यादिक शब्दो पर्याय वाचक बे. हीं परिव तेनो पर्यव थाय बे. तेथी मननुं जे सर्व थकी जाएवं तेने मनपर्यव कहीयें, अथवा मनःपर्यव ज्ञान कहीयें, अथवा मनःपर्याय ज्ञान पण एनेज कहीयें.
वो शब्दार्थ करीएं जे संज्ञी जीवे काययोगे करी ग्रहण करेली जे मनःप्रायोग्य वर्गणाव्य जेने चिंतनीय वस्तुनेविषे चिंतनीयपणे व्यापारयो एवो जे मनोयोग, तेने मनपणे परिणमावीने जे पर्यायोनुं श्रालंबन कस्युं बे, तेने मन कहीयें. तेना पएटले समस्त प्रकारे जाणवुं तेने मनपर्यव कहीएं, अथवा जे मन चिंतनानुगत परिणाम तेनुं जे ज्ञान तेने मनःपर्याय कहीयें. अथवा श्रात्मा करी वस्तु चिंतननेविषे व्यापारया जे मन तेने पर्याय के० जाणे; तेने मनःपर्याय कहीयें. तत्संबंधी जे ज्ञान तेने मनःपर्याय ज्ञान कहीयें.
केवल एटले एक, अर्थात् जे मति श्रादिक ज्ञाननी अपेक्षाविनानुं होय तेने केवलज्ञान कहीयें. " नमिठार्ड मच्चिएनाऐ" इति वचन प्रामाण्यात्.
आशंका - मत्यादिक ज्ञान पोतपोताना यावरणना क्षयोपशम जावे पण प्रगट थाय बे; तो निःशेष स्वस्व यावरणनो दय थवाने लीधे सर्व प्रकारे सारी रीते मत्यादिक ज्ञान प्रगट थवानो संजव बे. चारित्र परिणामनी पेरे जेम चारित्रावरणीय कर्मना क्षयोपशमे सामायकादि चारित्र प्रगट थाय बे. छाने चारित्रावरणीयनो निःशेषपणे
य थयाथी विशेषताथी यथाख्यात चारित्र प्रगट थाय बे. परंतु केवल ज्ञान उत्पन्न थयाथी कांइ चारित्र जतुं रहेतुं नथी. तेमज केवल ज्ञान उत्पन्न थयाथी मति तथा
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002168 |
| Book Title | Prakarana Ratnakar Part 4 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhimsinh Manek Shravak Mumbai |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1912 |
| Total Pages | 896 |
| Language | Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 27 MB |