________________
सप्ततिकानामा षष्ठ कर्मग्रंथ.६... कीधे थके मूलोत्तर प्रकृतिने विषे प्रत्येक बंधोदय सत्तानो संवेध कहेवो, ते श्राश्रयी उक्कर जाणीने हवे श्राचार्य सामान्ये प्रत्युत्तर कहे . मूलुत्तरपगईसु के मूलप्रकृति ज्ञानावरणीयादिक थाप अने उत्तरप्रकृति एकसो ने अहावन्न, तिहां बंधोदय सत्तायें प्रकृतिनो संवेध विचारतां नंगविगप्पा के नांगाना विकल्प अनेक उपजे , ते श्रा प्रकरणने विषे लेशथी आगल देखामशे. तिहांथी मुणेश्रवा के जाणवा. तेमध्ये प्रथम मूलप्रकृति आठ, बीजो बंधोदय सत्तायें प्रकृति स्थाननी संख्या, त्रीजो तेनो परस्पर संवेध, ए त्रण अधिकार, चौद जीवस्थानक तथा चौद गुणगणे विवरीने कहेवा. तिहांप्रथम उधे मूलप्रकृति पाउनां नाम, व्युत्पत्ति तथा स्वरूप टीकाकार देखाडे बे. - प्रथम ज्ञानावरणीय कर्म कहे जे. जे थकी घटादिक अर्थ जाणीयें, तेने ज्ञान कहीयें, अथवा जे जाणवू, ते ज्ञान कहीयें, तथा सामान्य विशेषात्मक उन्नयरूप एक वस्तु बे, ते मांहे विशेषांश ग्रहणात्मक जे अवबोधक प्रकाश, ते ज्ञान कहीये. तेना थावरण थाडादक जे कर्मवर्गणाना पुजल माहे ज्ञान श्रावरवानो वजाव ले. केनी पेरें ? तोके-जेम लोचनने तेजन आवरण वस्त्रादिक ने ते जेम जेम सघन होय, तेम तेम अांखनुं तेज मंद, मंदतर थाय. तेवी रीतें जेम जेम ज्ञानावरणनी सघनता होय, तेम तेम श्रात्मप्रकाश ढंकाय, ते प्रथम झानावरणीय कर्म जाणवू.
बीजु दर्शनावरणीयकर्म, ते शुं कहीयें ? तोके-देखीये जेणे करी अथवा देख तेने दर्शन कहीये. सामान्य विशेषोनयात्मक वस्तु विष जे जाति गुण क्रियादिक संयोजना हीन केवल धर्म मात्र ग्राहक जे सामान्यांशावबोध, ते दर्शन कहीयें, तेने थावरवानो खनाव जे कर्म पुजलनो , तेने दर्शनावरणीयकर्म कहीयें. जेम पोली पूर थाय तो राजानुं दर्शनमात्र थाय, तथा जे राजानुं दर्शन अनिलाषतो पुरुष पण ज्यांसुधी पोलीथाने शनिप्रेत न होय तो तेने बले राजाने मलवानी इछ। उतां पण राजाने मलवा न दीये,तेम पोलीथा समान जे दर्शनावरणीय श्रने ज्ञानावरणीय कर्म तेणे करी खरड्या एवा जे घटादि पदार्थ तेनुं दर्शन जीवरूप राजाने न होय. अहीं ग्रंथनी साख लखीयें बैयें."दसणसीले जीवे, दंसणघाय करे जे कम्मं ॥ तं प्रमिहारसमाणं, दसणावरणं नवे बीयं ॥१॥ जह रजो पडिहारो, अणनिप्पेअस्स सोउ लोगस्स ॥ रत्नोतह दरिसावं, न देश दउँपि कामस्स॥२॥जह रायाणा जीवो, पमिहारसमंतु दंसणावरणं ॥ तेणहिव बंधगेणं, न पिछए सो घडाश्यं ॥३॥ . त्रीशुं वेदनीकर्म ते शुं कहीयें ? जेने प्रथम श्राव्हाद तथा विषादरूपें अनुजवीयें, जेम मधुयें खरमी तरवारनी धारनुं चाटतुं ते प्रथम चाटतां आब्हाद थाय, अने
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org