________________
शएन
कर्मविपाकनामे कर्मग्रंथ. १ उत्तर- श्रुतज्ञान मतिपूर्वक जे. प्रथम सर्वत्र अवग्रहादिरूप जो मतिज्ञान उदय पामे तो पड़ी श्रुतान होय ; माटे मतिज्ञान प्रथम कर्तुं . ए विषे श्री जिनजअगणि क्षमाश्रमण आम कहे - “ म पुवं सुयमुत्तं, न मई सुयपुश्विया विसेसोऽयं; पुवं पालण पूरण, जावाऊ जं मई तस्स.” तथा नंदि अध्ययननी चूर्णिमां पण कडं - " तेसुविउम पुत्वं सुयंति किच्चा पुर्व मश्नाणं कयं तिप्पटउंसुयंति." - श्राशंका- स्वामित्वादिकेकरी ज्यारे ए बन्ने ज्ञानोनुं अनेदपणुं , त्यारे बन्नेनुं एकपणुं ठरे जे. केमके, जो कोई बीजो हेतु होए तो बेकहीएं माटे नेदगें कोई कारण नथी; अने अनेदताना हेतु तो कहेला बे. तेथी नेद संनवे नहीं.
उत्तर-ए श्राशंका अयुक्त जे. केमके, स्वाम्यादि नेदना हेतुनो अनाव . यद्यपिस्वाम्यादिक हेतु समान ने तेथी अनेदता , तथापि लक्षणनो नेद होवाथी बन्ने जुदा मानवां जोश्य बीयें. ते था प्रमाणे- मन्यते योग्योर्थोऽनयेतिमतिः एटले जेथी योग्य श्रर्थ जणाय तेने मति कहीये. अने श्रवणं श्रुतं एटले जेथी संचलाए तेने श्रुत कहीये. एवीरीते लक्षणे करी नेद . तथा हेतुफल नावेकरी नेद . केमके, मतिज्ञान ते श्रुतज्ञान- कारण , अने श्रुतज्ञान मतिज्ञान, कार्य जे. जेना उत्कर्षापकर्षे करी जेनो उत्कर्षापकर्ष थाय ते तेनुं कारण होय . जेम मृत्मिना उत्कर्षापकर्षे करी घटनो उत्कर्षापकर्ष थाय , माटे मृत्पिम घटनुं कारण बे, तेम अत्रे पण घणा ग्रंथो सांध्याथी जे ग्रंथना विषय स्मरण अथवा ईहापोहादिक अधिकतर प्रवृत्ति थाय बे, ते ग्रंथ स्फुटतर प्रतिनासे . परंतु बीजा ग्रंथो तेवीरीने स्पष्टपणे नासता नथी, माटे मतिझान ते श्रुतज्ञाननुं कारण , अथवा नेदेकरीने मति तथा श्रुतनो नेद बे. मतिज्ञान अगवीश प्रकारचें , अने श्रुतझान चौद प्रकारनु , अथवा ईप्रियविजागे करीनेद बे. श्रुतझान श्रवणेंघिय प्रनव बे. अने शेषेजिय प्रनव मतिझान बे, ते पूर्वांतरगत गाथाए करी कयु , यतः " सोइंदिउँवलजी, होश सुयं सेसयंतु मश्नाणं; मुत्तूणं दवसुयं, अकरलंजाय सेसेसु." अथवा मतिज्ञान वल्क समान बे; तेथी कारण डे, अने श्रुतझान शुंब समान बे, तेथी कार्य . अथवा मतिज्ञान अनदर बे; अने सादर पण जे. केमके, अवग्रह झान ते अनदार होय . ते अनिर्देश्य सामान्यमात्र प्रतिनासात्मकपणे करी निर्विकल्परूप . अने हादि ज्ञान ते सादर डे, ते परामर्शादिरूपपणे अवश्यवर्णरूप , अने श्रुतज्ञान तो केवल साक्षरज जे. केमके, श्रदरविना शब्दार्थ पर्याया लोचनपणुं उपजे नहीं, माटे मति श्रने श्रुतज्ञानमां नेद बे. अथवा मतिज्ञान मूक समान बे; केमके, ते पोतानेज प्रत्यय उपजावे बे; अने श्रुतझान ते अमूक समान बे; केमके, ते पोताने तेम परने पण प्र
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org